Skip to main content

Full text of "Bibliorum sacrorum cum glossa ordinaria"

See other formats 


■r„.-^"'Si- 


*if   . 


.;.;-  \    " '•     ^.r^'^^'.fetvi^!fS 


^ 


f»' 


vt) 


n 


«  -J 


iK^ 


^ 


/-■'■ 


.J^-^A- 


m 


w~ 


•• 


7^ 


•  /^ 


^ 


J 


f 


\ 


.( 


1 


f 


'i 


Km 


A',.     V.       '. 


"^ 


^ 


J^/^r^;. 


LIORVM 

S AGROR VM 

CVM  GLOSSA  ORDINARIA 

lAM    ANTE    Q^V  I  D  E  M 
A   S  T  R  ABO    FVLGENSI   COLLE  C  T  A- 

NVNC    AVTfeM  .      ;;;^ 

NOVIS,    CVM    GRAECORVM,  TVM  LATINORV  M    PATRVJW 

EXPOSITIONIBVS    tOCVPLETATA: 

Annotatis  etiam ijsP,  quse  confufe  anteacitabantur,Iocis: 

Ec  Poftilla  Nicolai  Lyrani  ;  Additionibus  Pauli  Burgcnfisad  ipfumLyranum.*   -^ 

acadeardem  Matthix  Toringi  Rcplicis; 

'  Per  Fratrtm  Trancifcum  Feuardentium  Ordinis  Minorum  ,  loannem  ^adrAunu  i 

(f  Jaco^umCuillj,  Do^oresT^heologos  Pari/lenfes,: 

TOMVS     SEXTVS 

Hac  fane  quidcm  Vencta  editionc  ^  quam  plurimarura  didionum  mendls  expiirgatus , 
multijquoqucverbis,  &  vcrfibusaliaspractermiflis  fuppletus. 


7.. 


V    F    N    E    T    1    1    S>       M    D  C  I 


.«^. 


Llbrorum  qul  Sexto  Tomo  contlnentur,  Authorumque 


,5^ 


qui  In  fingulos  citantur^  feries . 


rpiflok  D.fauU . 

AdRomanpsT. 
\^(\  C^orinthiosi. 
qnlnthasir;    >i    ^ 
bphcdos  I . 
Philippcnfcsi. 
Coloircnfcs  I . 
ffJiSf ;>h)ni.ccnfes  i. 
'Timothcuniz. 
Titum  I. 
Hcbrarosi. 

Quas  explicant. 
A 
Algcrus. 

Amfcrofius .      «^—  - 
Ambrofius  Catrarinus. 
Ammonius . 
AnaRalius. 
S.Andrxas.  ^ 

Anfclmus. 
Arnobius . 
Atl^atiafius. 
Athcnagoras. 
Auguftmus.  - 

B 
Bafilius. 

Bcda  Vcnerabilis. 
Bcrnardus. 

Canoncs  Apofiiolorum. 
CairiaoLis. 
Chryfofjlomu? . 
Cleriiefts  Romanus . 
Clcmens  Alexadrinus. 
Cyprianus. 

Cyrillus  Hicrofolymit. 
Cyrillus  Alexandrinus. 

D 
Damafccnus. 
Dionyfius  Areopagita. 
S.Dominicus. 

E 
F  phrem  Syrus . 
Epipbanius. 
Euthymius. 
Eufcbius  Ccfarienfis . 
Eufcbius  EiBificnus. 

F 

Fulbertus. 
Eulgcntius. 

(j- 
Gcnnadius . 
Grcgonus  Magnus . 
Grcgorius  Naziiizcnus 
Grcgorius  Niflcnus . 

H 
Havmo . 
Hcgefippus. 


Hefichius . 
Hicronvmus . 
Hilarius. 
HJdcphonTus. 
Hugo  dc  S.  Vittore, 

I 
lacobus  frater  Domini 
T  facius. 
Idiota. 
Ircnaus. 
liidocus. 
luo  Carnotcnfis . 
lufiinusManvr. 

h  ^ 

Eact;intius  l^irmianus. 

LcoPapa. 
M 

SMarti.nlis. 
Minutius  Felix. 

C3 

Oecumcnius. 
Optatiis  Milcuitanus . 
Origcncs. 

P 
Pafchafius. 
PctrusBlefcnfK. 
Petrus  Damianus  j^i  35 
Philo  ludxus. 
Photius. 
Pius» 
Primafius. 
Profpcr. 

R 
Rabanus. 

Richardusde  S.Vi£tt 
Rupcrtus. 

S 
Sedulius. 
Seucrus  Sulpitius. 
Sophronius . 

T 
Tclefphorus. 
Tcrtulhanus. 
Theodorctiis . 
Thcophylactus. 
D.Thomas  dc  Aquino. 

V 
Viclorius. 

A 

Anibrofius. 
Athanafius . 
Auguftinus . 

B 
Beda  Vencrab. 
Bernardus. 

C 
Chrvfoftomus.  ' 


Clcmcns  Romanus . 
Clcmcns  Alcxadrinus. 
Cyprianus. 

Cynlhis  Hicrofolvmit. 
Cyrillus  Alcxaudrinus. 

D" 
Damafccnus. 


BcdaVcnerabilis. 
Bernardus , 
Bocthius . 

C 

C;rfu-ius  Arclatenfis. 
•Clcmcns  llomamis . 
Clcmcns  Alcxadrinus. 


bioaylius  Arcopagi;a.   Concilium  Laodiccnfc 


Ephrcm  Syrus. 
Epiphanius. 
F.ufcbius  Ca:faricnfis . 
Eufcbius  Emiircnui. . 

F 
Fulgcntius . 

G    ..;.:LL 
Grcaorius  Maa;nus. 


Concil,  Milcuitanum. 
Concil.  Vvormacieirfc . 
Concilium  Mcldcnfc. 
Cbncilium  Florcntinu. 
Cornclius  prmius. 
Cyprjanus . 
Cvrillus  Alcxandrinus. 
,s  Hicrofoilvmic, 


^  jrcgoriu^  ivi.iu,ims.  , 

Grclonus  Niircnus /fpiJi^:  ■  i^i-pii 


H 
Hicronymas. ,- 
Hilarius. .  y     r 
Hippolytus . 

I 
Ircn;«us.    ' 
Kidorus . . 
luflinusMartyf. 

Laclantius  Firmianus. 

M 
Martialis. 
Maximus  Epifcopus. 

O 
Oecumcnius. 
Origenes. 

P 
Philo  ludxus. 
Profper. 
Prudencius. 

R 
Rabanus. 
Rupcrtus. 

T 
TcrtuPianus . 
Theodorctus. 

EpiHoU  Canonfct. 

lacobi  r . 
Petri  i. 
loannis  5. 
luda;  I. 

A 
Alexander  primus. 
Ambrofius. 
Anafiafius. 
Athanafins. 
Augufhnus . 

B        . 
Bafilius . 


Dam.ifccnus.  ^ 
Dam.aiUsPapa.  *  ;  • 
Didymus  Alcxadrinus 
Dionvfius  Arcopagita 

E 
Ephrcm  SyruS . 
Epiphanius. 
Eufebius  Cefaricnfis. 
Eufcbius  Emifrenus. 
Euodius. 
Euthiniius . 

F 
Fulgcntius . 

G 
GrcgoriusNaziazcnus. 
Grcgorius  Primus . 
Grcgorius  Magnus . 
Grcgorius  Niflcnus. 

H 
Hieronymus. 

Innocentius  Primus . 
Ircn;Eus. 

lunilius  Aphricanus. 
iuftinus  Martyr. 

L 
LaAancius  Firmianus. 
Leo  primus. 

N 
Nicephorus . 

O 
Oecumcnius. 
Origenes. 

P 
Philo  ludanis. 
Profpcr. 

R 
Rabanus. 

S 
Salui;uius  Maflilicnfis. 
Scneca  Philofophus. 


Tertullianus. 
Theophyladus. 
Theodoretus . 

.t 
t/tpocatypfis  ioannif^  \ 

hanc  illufiranf. 

I 

'     A 

Amhrofius, 
Andreas. 

Arcthas  Cappadox. 
Athanafius. 
Auguftinus. 

B 
Bafilius.        fj 
Bcrnardus . 

C 
Clcmens  Romanus ,  ^ 
'  Glemens/^Icx^it-f^ms. 
Cocilium  Ancyranum. 
Cocilium  Toletanum. 
Cvprianus . 
Cyrillus  Alexandrinus. 

D 
Dam.ifcbrius. 
Dionvilus  Areopagita. 

'      E 
Epiphanius. 
Bufcbius  Emiflcnus. 
Eufebius  Ca:faricnfis . 
Euthymius . 

G 
Gilbertus . 
Gregorius  Ma.gnus . 
Gregorius  Naziazeniis 

H 
Haymo. 
Hieronymus . 
Hilarius . 

I 
Ircneus. 

lulianus  Toletanus . 
luftinus  Martyr . 

L 
Laftantius  Firmianusi 

M 
Methodius . 

O 
Oecumcnius. 
Origencs. 

P 
Primafius . 

R 
Rich.irdus  a  S.  Vi<^orc, 
Rupcrtus . 

T 
Tcrtullianus . 
Theodorctus. 


5 


6 


P  R  AE  F  A  T  I  O    S.  H  I  E  R  O  M  Y  M  I" 

IN    OMNES    EPISTOLAS 

SANCTI     PAVLl. 


B 


jordiiuuit 


Temil.  libr. 
4c  Pudici-  - 
lia,  cap.io 
Eufel».  libr. 
4.  biA.  cap. 
38. 


Rimum  qua:ritur ,  quarc^ 
poll:  euangclia  ,  oux  fup- 


!  pkmentu  legis iuut,  &:  111 
quibusnobis  exempla,  &: 
prarcepcaviuedi  pleniflmie 
(iigefta  iunt,  voiuerit  Apo- 

ftolus  has  epiftolasadlin- 

gulas  Ecclcfias  deftinare  ?    Hac  autcm  caufa  fa- 
dum  vr  ,  vr  fcilicct  initia  nafcentis  ccdefia:  no- 
uiscaufiscxiftentibus  pr?ueniret,  &vtpr?lentia 
atq;orientia  rcfecaret  vitia:  &  poftfijturasexdu 
deret  qua^ftioncs  cxemplo  prophctaru ,  qui  poft 
edicam  legem  iVloy  fi  ,  m  qua^  omnia  Dei  man- 
datalegebantur  ,  nihilommus  tamcn  dodrina 
fua  rcdiuiua  fcmpcr  populi  comprefterepcccata, 
&  proptcr  cxcmplum  viuendi  libros ad  noftram 
etiammcmoriamtranrmiferunt.  Deindequs- 
ritur .    Cur  non  amplius.quam  decem  epiltolas 
ad  ecdefiis  fcripreiitPDecem  (untcnim  cum  ca^ 
quicdiciturad  Hebrajos.    Nam  reliqua?quatuor 
addifcipulos  rpecialitcr  funt  porreCt^.Vtoften- 
derccnouum  non  dilcreparcavctcri  Teftamen- 
to ,  &:  fi:  contra  lcgcm  non  £iccrc  Moyfirad  nu- 
mcrum  primorum  dccalogi  mandatorum  luas 
cpiftolas  t  dcftinauit,&  quot  illc  praiccptis  a  Pha 
raoncinftituitlibcratos,  totidcm  hicepiftolisa 
diaboli  ,  &  idololatria:  feruitutc  cdoccc  acqui- 
fitos.Nam,&  duastabulaslapidcas>  duorumte- 
ftamentorum  figuramhabuiftc ,  viri  cruditiffimi 
.tradidcrunt.  Epiftolam  fane,  quxadHebraros 
'  fcribitur,quidam  rauli  non  cffe  contcndunt,  co 
qu6dnonfitciusnominctituIata,&propterfcr- 
monis  ftyliquc  diftantiam,fed  auc  Barnab?  iuxta 
Tertullianum.aut Luca:  iuxta  quofdam,  vcl  cer- 
leClemcntisdifcipuli  apoftolorum,  &epifcopi 
Romana:  ccdcfiae  poft  apoftolos  ordmati .  Qui- 
bus  refpondcndu m  cft.  Si  propterca  Pauli  non 
crit,quia  eius  non  habct  nomen  :  crgo  nec  alicu- 
ius crit,quia  nullius  nominc titulatur .   Quod  fi 
inconucnicni  ,  abfurdumquecft,  ipfiu?  magis 
elTe  credenda  cft,quae  tanto  dodrmx  (ux  fulgec 
cloquio.  Sed  quoniam  apud  Hebra^orum  eccle- 
fiasquafi  deftru6tor  lcgisfaliaiulpidonehabc- 
batur.voluittacitonomincdefigurislegis,  &VC 

ritatc  Chriiti  rcddcre  rationcm,  neodium  nomi 
nisinfrontepra^iiiulativtilitatcmcxcludcretlc- 

dionis.  Non  cft  fane  mirum,fi  eloqucntiorvi- 
dcatur  in  proprio,id  cft,  Hcbra^o,  quam  in  pcrc- 
grinojid  cft,in  GraEco,quo  czter*  epiftoL-c  func 

rcriptae 


fcripta:  fermone  Moueretiam  quofdam,quaro 
Romanorum  Epiftolain  primofitpofita,cum 
eam  non  primo  fcriptam  ratio  manifcftct.  Nam 
hancfc  proficifcentem  lerofolymam  {cripfifte 
teftatur ,  cum  Corinrhios,  &  alios  iam  antc,  vc 
minifterium  quod  fecum  portaturuscrar,  colli- 
gercnt,hccrisadhorcatusfit.   Vnde,  &intclligi 
quidamvolunc,iraomnc.scpiftolasordinaras,v£ 
prima  poneretur,  quamuis  pofterior  fueric  deft»- 
nata.vtpcr  fingulasepiilolasgradibusad  perfc- 
dioravcnirctur  llomanorum  namquepieriquc 
tam  rudes  erant ,  vt  non  intelligerent  Oei  fc  gra- 
tia,&  no  fuis  meritis  cfle  fal  uatos,  !&  ob  hoc  duo  * 
intcrfepopuliconflid:arcnt.Idcirco  illosindige  e 
rcaircriccorrigijvitia  Gcntilitaris  pnoracommc 
morans:Corinihijs  autcm  iam  dicit  fcienrix  gra  i.  Cor.j.a 
tiam  cflc  conccilam ,  &  no  tam  omncs  incrcpat. 
quamcur  peccantesnon  increpauerint,  repre- 
hendit.ficucait :    Auditurinrcrvosfornicatio. 
Et  iterum  :   Congrcgatis  vobiscum  meofpititu  itjasb 
tradcrehuiufmodi  Sathan.T  .   \n  fecunda  vero 
laudantur:  &  vt  magis  ar  magis  proficianr,com- 
monentur.  Galatha»  vcro  iamnuHiuscriminis 
arguuntur,  nifi  hoctanium,  quod  callidiffimis 
pfeudo  apoftolis  crcdidcrunt.  Ephefi  fane  nul- 
la  teprarhefioncfcd  multalaude  iunrdigni,quia 
fidcmapoftolicam  feruauerunc.    Philippcnfcs 
ctiam  multomagiscollaudantur,  quinecaudirc  '•Thcfl".». 
quidcmfalfosapoftolos  volucrunr.  Th^fl^aloni- 
cenfesnihilominusin  duabus  epiftolisomnilau 
dc  profequirur,eo  quod  non  ictlum  fidem  incon-  F 
cuflam  letuauerint  veritatis,fcd  ctiam  in  pcrfecu 
tionc  ciuium  fuciintconftantesinucnti.  Coloi-  Coi,».» 
fcnfisautem  cales  crat ,  vc  cum  Apoftolo  vfi  cor- 
poralitcrnonfuiflcnt,  haclaudcdignihabercn-      < 
tur.    Etficorporcinquicabfensfum.fedfpiricu 
vobifcum  fum  ,  gaudens,  &  videns  ordinem  ve-  i.Theff.t 
ftrum.DcHcbrJEisvcroquiddicendumefipquo- 
rum  Theflalonicenlcs,  qui  plurimia  laudati  iunt, 
imitatoresfadicflcdicuncur.  Sicutipfeait.  Et 
vos  fratrcs  imitatorcs  fadi  eftis  cccltiiarum  Dci, 
quiEfuntinlud^a.  Eadcmcnimpafsielbs ,  &^^^ 
vos  a  contribulibus  veftris ,  qu^,  &  illi  a  lud^is.   '  ''°'^ 
Apud  ipfosquoque  Hebra:oseadcm  commemo 
racdiccns.  Nam,&vin6liscom,pafrieftis,&ra- 
pinam  bonorum  vcftrorum  cuna  gaudio  fufccpi 
ltis,cogoofcentes vos  habcrc  mcliorcm,  &ma'. 
ncncem  fubftantiam. 

Scxtus  Tom.  a     a 


<! 


PROLOGVS    SPECIALIS 

I    N       E    P   I    S   T    O    L    A    M 

AD       ROMANOS. 


D 


r 


Bxo<i.i4.e 


Ibii  t}>4 


Sicod.  i},d 


Omant  funt ,  (jm  ex  //*- 

dAts,  ^  Genttbus  credi- 

derunt.  Hifuperbacon^ 

tentione  'volebantfe  alte- 

^    rutrumfuperponere.  Na 

^^ ^   luddidtcebant:  Nosff^ 

muspopulus  DetiCjuos  ab  imtio  dtlexit^  etfo- 
m.  jii\    ^^y^  j^Q^  circuncijfl  ex  genere  <iAbrahamfan 
cia  defcendimus  ex  Hirpejet  notus  retro  apud 
ludAum  tantum  'Deus.  Nos  de  <iAe^jtftof- 
gnis  ^ei ,  Cf  'virtutibus  liberatiymare  ftcco 
pertraflmmuspede,  cum  inimicos  qrauiffimi 
fluBus  inuolueret.N  obis  pluit  mana  Domi- 
nus  in  deferto ,  et  quafi  filtjsfuis  c^leflepabu 
^  lum  minifirauit .  Nosdienociu^incoluna 
nubis  ignif^.  prAcejftt ,  njt  nobis  tn  inuio  iter 
oftenderet .  Atq-,  vt  cgtera  eius  circa  nos  im~ 
menfa  beneficia  taceAmuSjnos  folidiqnifui^ 
mus  Dei  legem  accipere,  et  voce  Dei  loquen- 
tisaudire  i  eiuf<j^  cognofcere  'uoluntatem.In 
qua  lege  nobis  proximtis  efl  Chriflm^adquos 
etiam  ipfefe  njenifle  teftattis  eft  dicens :  Non 
njem,  nifi  ad  oues,  q  ^erierant  domus  Ifrael: 
cum  vos  canespotius ,  quam  homines  appeU 
lauerit.  Aequu  ne  ergo  eft,vt  idola  hodie  de- 
ferentes,  quibus  ab  initio  deferuiflis  nobis  co- 
paremini :  Cf  nonpotius profelytorum  locum 
exlegis  autoritate^  confiietudine  deputemi 
ni^  Et  hoc  ipfum  non  merebamini^  ntfiquia 
largafcmper  ^ei  clementia  voluit  vos  adno 
flram  imitationem  admittere .  Gentes  etiam 
econtrario  refpondebat:  Quanto^enim  maio- 
ra  erga  vos  Dei  beneficia  narraueritis  ,tanto 
maioris  'vos  criminis  reos  ejfe  monUrabttis. 
Semper  hts  omntbus  extitiftts  ingrati .  Nam 
ipfispedibus  quibus  aridum  maretranfiftis, 
ludebatis  ante  idola,  qu&fecifiis :  ^  in  ipfo 
cre  quo  paulo  ante  ob  necem  aduerfariorum^ 
C  domino  cantaueratis ,  fimulacra^vobisfieri 
fopofciflis ;  illts  ocults  quibus  venerado  Dett 
in  nube,ueligne  cenfpicerefoUbatiSifimuU' 


Mm.ijr.c 


cra  intuebamini.  Manna  quoque  'vobisfafti^ 
dtofuit ,  ^femper  tn  defe^to  contra  domtnu 
murmuraftis,ad  Aegyptum  'vnde  'vos  manu 
'valida  eiecerat,redire  cupientes .  Quidplu- 
ra?  Itapatres  veflrt  crebra prouocatione  do^. 
minum  trritauerunt,  vt  omnes  in  eremo  mo- 
rerentur,necplus  exfenioribus  eorumiquam 
duo  homines  terram  repromijfionis  intraret. 
S.edquidantiquarepltcamus ,  cum  etiamfl 
illa  mintmefecijferis.de  hocfolo  nemo  'vos  di- 
gnos  venia  iudtcaret ,  quod  dominum  Chri- 
fitim prophetarum  fmper  vobis  'vocibus  re- 
promtjfum,  nonfolumfufcipere  noluiflis,fed< 
etiam  morte  peffimaperemiftis?Quem  nos,vt 
cognouimus  ,ftatim  credidtmus,cum  nobisde 
eo  anteanonfueritpradtcatum.Vndeproba- 
tur,  quod  idolis  feruiutmus,nonobfiinationi  e 
mentisyfed  ignorantta  deputandu  Quienim 
cognitum  iltcofequimur,  olim  'vtiquefeque- 
remur fi antea  cognoutffemus.  Sic  autem  vos 
degeneris  nobtlitate  iaClatis ,  quafi  non  mo^ 
rum  imitatio  magis ,  quam  carnalis  natiui- 
tas  fllios  'vesfaciat  effe  fanBorum.  Denique 
Efau,  ^  Ifmaelcum  deftirpe  fint  Abraha, 
minime  tamen  infilijs  reputantur.  His  tali- 
ter  altercantibus,Apoftolusfe  medium  inter- 
ponens ,  itapartium  dirimitqu&ftiones ,  *vt 
neutrum  eorumfua  iuflitiafalutem  meruif- 
fe  confirmet,ambos  veropopulos,  ^  fcienter, 
^ grautter  deltquiffe.Iud&os  quidem,  quod 
perprmaricationem  legis  Deum  inhonoraue 
rint .    (jentes  *uero ,  quod  cum  cognitum  de 
creatura  creatorem^^vt  T)eum  debuerant  ve- 
nerari,gloriam  eius  in  manu  fa£ia  mutaue- 
rintfimutacra.  Vtrofque  etiam  fimiltter  ve- 
niamconfecutos  3  ^quales  ejfe  'veriffimara* 
tione  demonUratf^  prsfertim  cum  tn  eadem  ^ 
legepr&di^umflt,  ^  lud&os,  ^  Cfentes  ad 
Chriflifidem  'vocandos  effe  oflendat.Quam- 
obrem  'vicijfim  eos  humiltans ,  adpacem ,  ^ 
eoncordiamcohortatur. 


JO 


n 


PROTHEMATA  IN  OMNES  EPISTOLAS  PAVLT, 


Sx     rra 
Jiicroa. 


^cSla 


N  £p!ffol'S qurdS  funt gcneralfa,  qus  om- 
nibiis  conucniur,  quzdam  fpccialia  qux  ad 
fin2,ulospcrtincar.Primoconfiderarda,gc 
ncralia.dcinde  vidcamusqua:  lint  fpccialia. 
Hxc  irnquefunt  gcncralia.  Quxritur  quare 
port  Euagelium  fcriprajfunt  £p:ftolx,cu  in 
Euangclio  fit  do«.lrinA  perfcilio,  pcrlciia  rcgula  viucdi,ho- 
neftoTuqiioq;  morn  integracoformatiot^Eftctqoquarcdi- 
cantur  EpiftoIa:,&  qu.c  matcria  earum;&  cois  inrentio  om- 
nium.Dcindcqnarrirurdcordincenru^&rnnmcro.H^cpdi- 
■fta  gcncralia funt  oibus  Epiftolis  coucnicntia.  Ifta  vcro  fpe- 
cinhk  funt.  C^iiarrirur  cniin  qmlinis  fcribantur,&:  caufa  fcribc- 
di;quid  cc  in  lingulis  fpccialfter  intedaf .  Prima:  qoni  fic  rfi- 
detur.(;^od  io  fcnptij  funt  poft  Euangcliu.vt  in  cxordio  na- 
fcetis  Ecclcfi(j  nos  cotra  callidas  h?reticoru  pr^munircc  op- 
pugnationcs,orietia  quoq;  vitia  rcfccarct,8d  pofi  futurasex 
ciuderct  qoncs.  In  Euangdio  naquc  fic  difta  funt  qua:da,vc 
tacile  male  intelligentibus ambigJitas,^:  crror  fubonrctur. 
Sicutilludquoddranno.  p.Chrif^nscflcbnptizatus;  vnde 
cuida  herctici  voluerur c6cipcrc,vt  nullus  antc  jo.annu  rc- 
^c  baptrzaretur.  Erat  ct  pr^tcrca  qu.cda  in  Eu.1selio  fic  ob- 
fcurcdifta.vt  indefidclcj  et  dubitarent.Itaq;  proptcr  haerc- 
feshas,&:aliasqu^tnncin  Ecclcfia  pullulabantcxtirpadas, 
«  if^asApofTolusfcripfitcpif^olis  Hisitaq;dccaulisprqdiajs 
•^  ppf^  cuangclia  fcripta:  funtcpifloK-e.  non  fupcrfiuc,fcd  que- 
•  admodurn  prophetizpof^lcgcm,ficcp«flol2  pofteaagclfa 
'•  valdcfuntvtiles,&:ncce(raria?.  Qnamuiscnunmlcgcfuc-' 

rit  pcrfcfta  dotJrina,nec  aliud  in  prophccis  quam  in  lcgc  co 
tinctur,  quardam  tamcn  ibi  crant  lub  velamme  dida  qux  in 
prr»phetis  apcrtius  cxpofita  quodammodo  djlucidam  ur, 

NOcandum  quoquccf^,q3  hocopus  4  quibufdam  voca^ 
fupcr  addifo :  Et  cft  tradum  de  pcrabola  ilia  cuagelica 
tiit.IB.a         qua  dv.Homa q:i'iiam  deftendcbtt  *li  le^ufalc  in  Jericho ,  &  tncidit 
in  latrones,  i.humanum  gcn»  q^  dc  caclcnis  lcrufilcm  patria 
defccndit  in  mundum,intcr  malignos  vidclicct  hoftcs.iijj/a 
etiam  dejpoliaucrm  eum  &  flaZ"  imfQfitit  nktTHnt  ftmminQ  rtlUlo 

i.  di- 


t.Cnr.ia-a 
.Cor  7.a 


|fU<ti>i 


>  -> 


Prooeminm  Nicolai  dcLyrain 
Epiftolas  Pauli . 


Sapitcia  Piii>  ? 


^*  Ifiipttirf 


r  Cccdefcripfi  eamtibitripliciter.  Prouer.ji  c.Quod 
'"'  verbum  de  fapicntii defcriptione  diciturSapientia 
Pauli  Apoffoh  principalitcrcoiififtit  incognttionc 
Dommi  Noftri  lefa  Chnfti  pro  redcmptionc  huma 
ni  generis  pairi.proptcr  qood  dicit  Panlas.  i.ad  Co- 
rinth.t.a. T^n  iudicam  f/it aUqudfcm  inter  vos,iif:tantum Iffmin 
CUrifturn,  ^  hfnc  crufifixum .  Hanc  aatcm  fapientiam  dcfcripfit 
tripliciter,f.litteri$  Hebratis,Grzcis,&  I.atini».  ficur  praefigura- 
tum  fucra't  in  defcriptione  litoli  Crucis  qai  fcriptos  fuit  Hebrai- 
ce,Grxce,&  Latine,licut  habetur  loan.  i  j.d.Per  hoc  enim  qaod 
m  tribus  linguis  fafta  foit  hxc  dcfcnptio,fiearata  fuic  fld5  Chri 
C  fli  cfucifixi  P  totu  orbc  forc  jcncralitcr  publicanda,quod  potif- 
fimcimpletu  fuit  p  doftrina  Pauli  Apofloli,&  fcnpturS.Propter 
quodpotuitdiccroerbumpr^afTumptum;  Frcfdefcripfi.&c.ln 
«juo  notanttr  quatuor  caufx  huiui  Apoiloli  doftrinx,  f  cffefti- 

na,finalis,&  formali». 

Circa  primu  cfl  Botandu,quod  licet  Paulus  fuit  fcriptor  huiu j 
doftrinx, quod  noiatur  cu  df:  tcce defcripfi , hoc  tii  fuit  mimftc- 
tialiter;Chtiflu$autprincipalitcr;^pteTquoddicitadGal.l.b. 
'hlotum  vcbisfacicfratres  Euangelium  Chrifit  tquodeuangtlii^atum 
efl  a  me ;  quia  uon  tfifecundum  hominem ,  ntque  enim  ego  ab  bomine 
MC(fpiiUud,&  nttjue  didici,ftdperreuelati*nem  leCu  Chnfli.  &  idco 
«]uia  Chrifto  reuclante,&  diftante  hanc  doftrina  dcfcripfit.con- 
Bcnienter  dicere  potuit  verbumBaiuch  ,  quod  habctur  lerem. 
J  6.  d.  Ex  ore  lotiuebatur  ad  me  ijuafi  legens  inliJno  emnes  fermones 
iftosi&  e^ofcribibam  in  vr,lumi>ie  atramcnto.  B<iinch  qui  interpre- 
tatur  bencdiAuj .  figura  fuit  Apoftoli  qni  confccutus  cft  miferi- 
cordiam,&b<nediftioncmDei.Ieremi3s,vcroquiintcrpretatnr 
excclfuj  Deo.Icfum  Chriftum  figurauif  quem  Deu$  patcr  exal- 
tauit,  & dedit illi no.quodeli fuper  omne no.  vt  dicitur  Philip.l.b. 
&  ideo  bcne  potuit  dicere  Paulu»  Apoftolui  de  Chrifto;  Ex  ore 
fuo  loquebatur  ad  me  qunfi  legens  in  /i.i.diftinfte,  &  apcrtc  mihi  re- 
oelando  j  &  cgo  fcribcbam  fecundum  cins  rcuolationcm  in  volu- 
Ifiincatramenfo .  Epif lola» emm  fuai  faltcm  aliquas,  vcl  proali- 
quaparte  eaifi  manu  propria  cofciipfit.  vndc  in  finc  primx  Epi- 
ftol»  Cor.d.dicitur;  Salutati,,  tnra  manu  Tauli.  fupple  fcripta  cft. 
hoccnimmodofignabatepiftolasruajpernotariucofcriptas.ne 
fuo  noie  ci'  epiftoi?  a  falfis  apoUolii  fcript^.a  fidelib.rccipercnf. 

Circa  fecftdu  lcicd&,«juod  fitut  inphilofophia  naiurah  corpui 

mobilc 


i.diucrforum  dogmatumerroribui  cum  fubfugauerunc.^c 
cidit  autemmfacctdos quida>n,&  Uuita  dim  tranfirent eadem  vig , 
eo  vifo  praterirrHnt.Ltx.n.S^  prorhct^  humanum  gcnus  cura 
rc  non  valiicrunt.  Samariia-ius  ai4tem.c\.\f\os  ille  verus,  videlf- 
cet  Chriflus  iterfaciens.,i.c<ittncm  afIumens,mi/>WW/:*  motus 
eft.  Et  apprvpians  alligauit  vulncra  eiiis ir.fundens okum.,&  vinura,'\. 
gratiam  fpirituffandi,.V  noui  Tefll.  doarinani,qua:  fic  inc 
bnac  ,  vc  tcrrcnorum defideriorum  obliuifci  faciac.Ef  impo- 
nens  Htumiumentoduxitinfiabulnm  & protidn  duof  denarios  diccs 
fiabulatiouuram  illius  habe,&fi cjuid  fuperero^aueris^e^o  eum  redie 
to  redd.im  tibi .  Dedic enim  Apofiolis,  &  ca^teris  doaoribus 
nouum,  &  vetus  Tcf?m  qui  plura  fiipereroganerunc,  vc 
Paulus,  &mBltiaIij.  Potef^cci.im  pcr  hoc  opus  illafcala  ^'^^'^^-'^ 
flgnificari ,  in  qua  vidit  fscob  afccndcnrcs  Anaclos ,  quo-    - 
rum  cypum  gcffit  Paulus  cum  ad  certium  caelum  raptus cf^,  *'^ 
vbi  vidit  fccreca,&c. Condefoendit  eriam  incantum  huma-  *•* 
nir  ici ,  &  fragilicaci, vc  dicerecvf^ir  reddatdebitmn  fxori , 

E'>iflolxdicuriturfup?rmi{fx,i.fupereu.ingdium  milTx .  Haimo 
Quatuordecim  funtcpif!ola:,  dccem  ad  ccclefi,is,  qua- 
tuoc ad  perfonas ,  niquonumcro  voluitoftcndcrccuan^^e- u 
lio,&  legi  fe concordarc.  Djnariusnamquc,iddccaIo-'^u  n  u     P'''»'«2'» 
cgis,quaccrnanusad  cuangeliapcrcinccRomanfs  fn  hac  c- 
piftolafcribicproalccrcacionequ;ccracinccr  ;]los.  Alccrca- 
tio aucem  caliscrac. Diceb.inc  ludx;  fe de  gencr.*  Abrah?  cf- 
fe.-fccciam  legcm,  &  propheta<;  accepilfc,&:  nfiquim  idola,  ar  r 
fedvnumvcnimDctimcoluitfc,  Gcncilesca  les  immun-  *^^"'^'"- *7-S« 
dos  appellabanc,  Econcra  Gencilcs  fe.  ina:t:ii<H  xwis  ebediffe . 
diccbanc.quod  ipfi  bonaing.-.'nio,&fu(j  niKur^  afcnbebanr.  Sap.j.4 
ludxosauccm  non  lolum  nonobcdilfc  Chnflo,  vcrumccia 
tuipiflima  morcccumcondcninaffcdiccbmc  Icaex  vcraq; 
paiccfupcrbiaj&niillahiimilitas.  Q^iibus  fcquafimcd.um 
intcrponic  Apol^olus.vcrofgue confutando,vt lic  louiccc  ad 
hun;ilicaccfr,vcomniaattnbuanfgratiicDci.  .E 

Morcm  redc  fcnbcncifi  Hpiftolas  feruat  pra:ponendo  fa  Re^o  {cribea 
lutktioncm ,  in  qua capt^c bcncuolcntiam  a  pcrfou.i  fua,  vbi  ^*'  ''B'^»^* 
dicit;  VmIus  .Apoftolus ,  fciliccc,ChriIii.  A  ncgocio.vbi  dicii,  """* 

(juod 


nDobilet.lt  :obi«itu  lubroiic  abtoluta,&  in  parttaiiuus  libns  (ub 
ronibus  determinatis,  vt  corpus  mubile  ad  htum.iii  libro  ca;h,& 
inudi,&  corpus  mobile  ad  formSin  libro  de  generationc,&  cor- 
ruptioue;Sic  Deus  fub  rone  abfoluta  eft  fubic^ii  m  facra  fcnpcu 
ra,in  partibut  veroeiut  fubdeterminans  coitibus ,  vtin  Vcteri 
Teftamfto  fub  r6nccreacionis,&  gubernationis,&  in  Nou  .■  fub 
ronercdeptionisingenerali.InFpiftolis  vero  Pauli  tubrone  ir<a 
eisdetermin.ita,f.fubroneredcptionisp  fua  patlionc.  ideodicit  Canli  finalw. 
Paulus.  I  .ad  Cor.  i  .d.Vra:dca'nus  Chnfinui  crucfixuw^luddis  q'ii  • 
dem  fcandatumyGitibus  aulem  Halttttnm^ipfts aultw  -pocatis  lnaKts^ 
attjueGrjttis  Hlium  DeiChriflim  Dei  virtwemy  &  Dei  fjpientii^m  , 
Hxcigitur  fjpientia  doArinx  Pauli  qux  eft  caufa  fubic£tiua 
tangitur  cum  dicitur;  Eam  de  qua  dicit  AA.  J  ^e.  7<{i'S  vobis  cam 
annunciamus ,  qiu  adpatres nofltos  repromifito  faCiaefl,  de.  Ctmfi» 
pro  fati4te  mundi  paffuro. 

Circa  tertiu  co(ideradu,quod  ca  finalis  huius  do^flrin;  eft  vti- 
litastotiusEccle(ix,quxnotaturc&dl^,  r;i>/.i.ad  vtilicite  tua.c^a 
pcr  hancdoiftrin5mtellcOa,&  opereadimplet2h<ibetur  vitagia 
tix  in  &f«nti,&  glorix  in  futuro.de  quo  pot  accipi  quod  df  Pro- 
aer.j.b.  Tracepta mea cor tuim cuHodiant.,  longiiMdinctn  enim  die- 
tum,& 4nnosvit.f,& pacrrn apponent  tibi.D>cninnos\n^,c]ain- 
tuadvitigrarix,  &  longitudinemdirrii,  quantund  vitagiurix, 
qux  xteruitatc  mcludit  a  parte  poft,  &  pacem,  i.  quietc  appett- 
tus,  ^ade  ronefinis  vltimi  eft,  qund  quictettotalitcrappetiiii  .  k 
Circa  quartu,f.c«ufam  formale  eft  fciendu,  quod  diiplcx  eft  for-  Tripk»  mo. 
ma  do^rinx,f.forma  traftatuSi&  forma  traOadi.l-ormatrartadi  d.uagciiili 
tft  modus  agedi,^  triplex  eft  apud.phiIofoplios,f  diflinitiuus,di- 
uinuus,&  ^batiuus:&  hoc  triplici  modo  vtif  aliu^ide  Apoftolus. 
vndeinEpiftola  adHebr.i  i.a.fidcdiftiniuitdiccs;f/</«c/?/«6- 
ftatia reru  fpcradari4,argnmctii  tio  appatetiii.  Simiiitcr.i  Cor. i  j.V 
gratiS  diuidit  diccs:  diuifioncs  autemgrati.irum  funtjdem  autcm  fpi 
riiur.  &  fubdit:  .Altj  cjuidem  pcr fpiri;urii  datiir  ftrmofapteutiXy&c, 
Similiter.  I .Cor.  1 5 .  ex  Chrifti  refurrcdhonc  jpbat  refurrcftionS 

fcneralcmmoriuorii  ccfutuia:ficut  poflibilccftin  talimatcria. 
t  hgc  formalisci  tangitur,cu  df;Triplict:cr:  dequo  pot  accipt 
quod  df  EccIcr4.c.FH«;cb/ttJ  triplcx difficile  rumpitur  Forma  vcro 
traftatuscofiftitindiuifionedoftrins  Diuiditursui  tota  do^ri 
ra  in  tres  partes,fccundtj  quod  ti  ibns  pcipuis  gctibus  fcribif ,pri- 
mo  Romanis  qui  pcellcbat  alias  Getcs  in  poteria.lciudo  Gr.Tci$ 
qui  prxcclUbanc  aliat  Gentcs  fapientia.ienio  Hebrxis  qui  pr^- 
ccllcbant  in  diuinx  lcgis notitia.  Romniiis  tantum  fcripfit  vnain 
£piflolain,^ux  primo  cxponcturjlicut  cft  ptitaa  rcfpedtualiatu. 
Tonu.^,  •    I 


ii         ^  Glofiord.&NicolaidcLyra. 


J2 


tfttoddntepremiftrat.  Ab au£lorc,vb'i  dicic,  ^ui  fafius »R e's.  Ab 
A  auditoribus,vbi  dicic,  in  quibm  eflis  cp^  vos  vo.&c. 

Affignatjs  racionibus  opcns,numcri, &: ordinis  Epiftola- 
rum  ,  cxplicacodenique  vnde&quare  Apofiolus  Komanis 
fcripfcric,fupcrcft  dc  matcria,&  mccntionc,&:  modo  cradita- 
di  cxcqui.  Gcneralis  omnium  Epiftolarum  matena  eft  dcv- 
^rina  tuangcli j.  Inccncio  monct  ad  obcdicndum  Euange- 
lica: doiSnna:,  Prxcer  hxc aucem  in  fingulis  propnas  inccn' 
tiones,  &  macerias  requirimus .  Prima  icaqucEpiliola  ma- 
tcriamhabct  Romanorum  vicia,  acqucgrMCi.e  Dei  dona,ad 
quz  cos  horcatur.  Incencio  corum  vicia  incrcpare,&:  ad  vc- 
ram  paccm  frarernamqucGoncordiam  fub  manu  gratix  hu 
iniljarc.  Moduscraftandi.  Mt>refcribcnciumEpiftplasfa- 
Jutationcm  prxmiccic.In  qua  pcrfonam  fuam,negocium,&: 
aU(florem  ncgocij  commqndac,  in  quibu»  congruc  captac 
bcHcuoIenciam. 
Com.ia  hnnc  Hay.mo.  Poft  falucacionem  vcriufque;  parcis  vicia  arguic , 
\Qi\ian.         Qftcndcns  QcciJles n nacurali raciunc, 6c  ludxos a lcgeexor- 

bicanfe, 


bicafte ,  Dcindc  pluribus  modis  oftendit  iuftitiam ,  &  falu- 
ccm  aequc  vtrique  effe  non  per  legem  ,  fed  pcr  fidem  Chri- 
fii,  vc  a  lege  eos  collat ,  &  in  fola  fidc  Chrifti  eos  confticuat . 
Circa  fiuem  vcro  moralis  fubditur  inftru(aio,acque  in  ndio- 
ncgraciarum  fjnem  cenec  Epiftola .  InceromncsEpilioIa- 
rum  fcripcorcs  incribus  Paulus  fingulanccr  cxcellic.In  opc- 
ris  fciliccr  profundicace;  quia  caiccris  prDlixius,&:ad  inccUi- 
gcndum  difficilius.  In  fidei  aiiercioncjquiaad  fidei  Cacho- 
licx  affcrcioncm  congiiia  audtoricacum  lcgis ,  &  prophecisE 
induGuncur  ccftimoiiia.'  In  gratiarcommendacionc;  quia 
contraarrogantes,&  fupcrbos  dc  fuis  openbus  prxfumen- 
tes  procorpmendanda  Dci  graria^rudcnter ,  &  fortitcr  di- 
micauic .  Qui  nimirum  ,  &:  m  illo  cuidcncior  clariorquc ap- 
paruic ,  quia  inccr  alia  vchcmentcrEcclefiam  Dei  pGrfecu- 
tus,  pro  quo  fummo  digHus  fuic  fupplicio;  pro  maledi- 
ilione  confecutus  efl  gratiam ,  pro  damnatione  fufccpic 
mifencordiam,  in  quo  Hc  fpes  noftra  plurimum  fuble- 
uacur. 


D 


il 


I 


PanJus  esrf( 
lit  fcript«r 
in  cribus. 


i.Cer.i^a 


':v|y:i.i>-j''r.!;Mi.o^¥f'"t>^- 


fliym» 


GwtfB/.Intcrprctantur  fub]imcs,fiue  tonantes; 

quia  illotempore  quo  Apoftolus  hac  Epifto- 

iam  ad  eos  m]fit>,cun6tis  dominabantur  gcn- 

tibus.Ideoque  fublimiores  cranc  omnibus  po 

pulis,&  intonabacprgccpca  publicaj&  pnua- 

B  ta.eorumqucfamaomnium 

hominum  rcfonabac  in  orc. 

...    ..,,    4«    Hierony.  Vrbspoccns, 

tm/aS  vrbs  orbisdomina,vrbs  Apo 

teiri,  Itolivocelaudata,  mterpie- 

tarc  vocabulum  tuum .  Ro- 

ma ,  aut  fortitudinis  nomcn 

Cft  apud  Gr?cos,.'iuc  fublimH 

tacis ,  iuxca  Hcbr^os .  Serua 

guod  diccns  j  vircus  cc  excel- 

fam  faciac ,  nori  voluptas  bu- 

milcm . 

i;  *  riu.  1«.  *    Auguflinus .  Ex  Catone 
|,.,j.«u.»,i«.  ^^^^^l^^  n,3gnoj  fecerunc 

dotni  induftna,  fonsiuftum 
(  Imperium,  animus  in  confu- 

k  lcndoliber,  nequeltbidiue, 

'  nequede!i£toobnoxi\is.  .;>; 

b    yiCo)-i??r/^5.0rig.HanccumdeConnthofcripfiflecuide- 

RomJU.a   ter  nf»onftraturexCOquoddicit;Cow»!e«rfo7'o6uT'/;fk«/"oro- 

remnoflrammimfiramEccl(fice,qu£e(tCenclms.  Cenchriscnim 

locu^  dicitur  Corintho  vicinus ,  immo  portus rpfiiis  Corin- 

thi.  Et  cxeo  quoddicic-'  SdutatvosGaius  hofpes  meus .  de  c^uo 

i.CorT t  fcribcns  Corinchijs  commemorac,  dicens;  Gracias  ago Deo 

""^* '*    mOi^uod  ncrnincm  ve/irum  baptiTiauiyHifi  Crifpum,&  Gaium. 

Haymoauceni  ab  Athenis  Apoftolum  fcripfilfe  Romanis 

dicic  in  his  verbis ;  Ab  Athenisciuitate  Gr^corum  fcripfic 

ApoftolusRomanishancEpiftolam;,Quosnoipfc,nonPc-' 

^  trusjvcl  aliquis duodecim  Apoftolorum  primum  inftruxit; 

fcd  quidam  ludieorum  credcntium,qui  fide  Chrifti  ab  Apo- 

ftolis  pcrcepca  ,  venienccs  Romaro ,  vbi  princeps  orbis  rcfi- 

dcbaccui  eranc  ipfi  fubiedti,quxapud  lerofolymam  didice- 

rancRomanis  cuangclizaucrunc. 

'     f  ufeb.  Hb,  t.     jf"  Ecclcfiaftica  camcn  hiftoria  ficlcgicur;Claudij  ceporJ- 

J(iit.cap.i4.&  buselernenciadiuinas  prouidccia:  Pecrum  ad  vrbem  Roma- 


r.  wU'.'J 


ArgQmentum  in  Epiftolam  Payli 
ad  Romanos . 

Oma  ni  funcpardslta- 
\'\x.  Hi  prasucntirurita 
falfis  Apoftolis,  &  fub 
nomine  Domini  noftri 
Icfu  Chrifti  in  legem ,  & 
Prophctas  erantindudli. 
Hos  rcuocat  Apoftolus 
ad  vcrara  Euangehcam  fidcm:  fcribens  eisa 
b  Corintho. 


nam 


natr.  deducit;Ifte  aducnicns  primus  in  vrbe  RomaEuange- 

lij  fui  clauibus  ianuam  rcgn  i  ca-lcftis  aperuit. 

^     Ircna:us.  Macchsusin  Hebra:isipforumlinguafcripcu-^''»'3'«-« 

ram  cdidic  Euangclij,cum  Petrus,&  Paulus  Romx  cuarigc- 

lizarcnt,&:fundarencEcclcfiam.  p 

^  HegefipJDus. Erant  (ccm-  tib.j.cap,* 
poreNeronis)RomePecrus,  -, 
&  I^f  uIus,Do(i1:orcs  Chnftia- 
noriijfjblimes  opcribus,clari 
inagifterio,  qui  vircuce  (uoru 
opcrum  Nerone  aduerfum 
feceraHC ,  captu  Simonis  Mar 
gideliramcntis,&c. 

4«  EufebiusCasfar.  Claudij  In  Chroniet 
Imper.anno,y^Pctrus  Apofto 
lus ,  natione  Galilasus ,  Chri- 
ftianorum  Pontifcxprimus, 
cum  pcimum  Antiochcnam 
Ecclefiamfundaftcc,  Roma 
proficifcicur,vbi  Euangclium 
pra:dicas,  vigintiquinqiie  an- 
ni.s, 'eitifdem  vrbis  Epifcopus 
,  perfcucj-ac» 

4£  Hicrony.fuper  prxfentem  Epiftolamad  Romanos,  vbi 
fci iptum  cjPj;  yt  diquidmpertiar  vobisgjtudijfpiritualis ,  aic  fic; 
Romanos  Pecri  prqdicacione  fidem  ccncnces  confirmarc  fe 
vcllcPaulus  dicic.  Nonquod  minusacccpifiTcncaPecrojfecl 
vcdupbus  Apoftolisacceftantibus,atqueDo(iloribus,eorum 
coiroborarentfidcm.  Harum  igicurauftoritatum  cofliclum 
dirimentcs.diccmus  Pccrum  primum  prxdjxafle  Romanis" 
quantumadaiios  Apoflolos:  ied  nqnprimum  qunrtcumad 
omncscredcntcs.  ItemdicemusAthenisEpiftolxpartcm 
fcripfi{fe,Coiinchiv,eroperfecifie,atqueindeRomaniseam' 
deftinaile.Pro  altercationc  fcribit  Romanis,confucans  mo-' 
do  Iud2os,modo  Genciles,doccns  coshumiliari,vtomnia 
attribuant  grati«  Dci.iudasifalutcm  generi  fuo,gentes  vcro 
ingcnio,&.  naturi^  attribucbaot.Prima  hqc  ponicur;quia  pri-  „ 
mum  gradum  erroris  dcftruic .  Commendac  perfonam ,  &;  ^ 
negocium ,  &;  audorem  ncgocij ,  in  quibuscongruecapcac 
bcncuolenciam. 

EPISTOLA 


ItiniSo. 


Poftilla  Nicolai  de  Lyra  fuper  Prologum 
in  Epiftolam  gd  Romanos. 

Ornanit&c.  In  hoc  breui  Prologo  ad  compendiofam 
manifcrtationcm  dictndoram  in  fubfcqucnti  Epi- 
Ibla tria breuiter  tanguntur.quia  primo defcnbu- 
tur  illi,  quibus  E  piftola  ilia  eft  dcftiuata :  Sc  hoc  in 
pnncipio  prologijcum  dicitur:i^o»w«»i:fccundo  po 
tjitut  caufa  finahs,vcl  (quare  fcripta  eft  caufa  motiua,ibi:  Hos  re- 
tiocat  .'tpolhlus .  tcrtio  tangitur  locus  a  quo  cft  traufmifla ,  ibi : 
Scribens  eis  a  Corintbo.  Prima  pars  diuiditur  in  duas:  quia  primo 
flefcribuntur  a  rcgiono,fiue  patria^bi:  Tariis  Italiit.  fccundo  de- 
ff nbuatur  a  reiigionc  falfa.ibi;  Hiprxuentifunt  afalfis  ^pofiutis. 
vbicirca  deccptionctriatanguntur.pnmo  dcceptorcs.ibi;.///^/- 
ffs^poflolis.  fccundo  forma  deccptionis,  ibi;  Sub  nomine  Domini 
noiiri  lefu  Chrifli.  terrio  matcria  in  qua  erantdcccpti,  ibi:  l^ia 
ftt  lege.m,&  prophetas  erant  induSi,  quantum,rcilicet,ad  ob  fcruan 
f  iapi  lcgalium  ,  &  ccremoniarum  lcgis  :  quibus  ramen  Chriftus 
^f^eqi  impofuit.  Qicc.%  ?4ufa|i)  fioalcm  duo  tangi^rur:quia  primq 
■      '  fjfuocatifii 


rcuocatio  ab  errorefillitatis,  ibi:  Hos  rcnocat  .Apoflolus.  fecundo 
inuitatioad  cognitionem  vcritatis  ,ibi,  ^dveram  Euangelicam 
ytritatem.  Exquabrcuidiuifionc  fatis  patcnt partes prologi . 
Circa  vcro  tcrtiam  partcm  ,  quxtangitlocumaquotranfmiffa 
cftEpiftola,  altercaciocft,  &  Doftorum  faltcm  verbalis  con- 
trouerfia .  Nam  dicit  Haimo,  quod  ab  Athcnis  ciuitate  Grae- 
corum  lit  tranfmifia  Romanis,quos  non  ipfe,non  Petrus,  vei  ali- 
quisduodecim  Apoftolorum  primum  inftruxit,  fcd  quidam  lu- 
dzorum  crcdcntium,  qui  fidc  Chrifti  ab  Apoftolis  perccpta,ve- 
nientes  Romam,  vbi  ptinceps  orbis  rcddcbat,  quar  apud  lerofo- 
{ymam  didiccrant ,  Romanis  euangeiizaucrunt .  Origenes  vtro 
dicit  cammiifamaCciintho,  cuiconfonat  finis  praefentis  pro- 
logi ,  cum  dtcitur ,  Scribenseis  aCorintho .  &  proiftoinducirur 
quod  fcribit  Apoftolus  cap.  vlti.  a.  pr.Tefentis  Epiftolar;  Commen- 
lio  vobis  T^heben  fororem  noftram  qu£  c(l  in  minijterio  Eccltfis. ,  i^utt 
efl  Cenchris .  Cenchns  vcro ,  vt  dicic  Origencs ,  locus  dicitur 
Corintho  vicinus  ,  immo  portus  ipiius  Corinthi .  Harumau- 
ftpntatura  confliftus  difToIui  poieft ,  vt  dicatur  Paulum  partcm 
Epiftolae  fcripfiflc  Athenis;  Corinthi  vcroperfccifle,aiquecam 
inde  Ronjianis  dq^inaCe. 


j: 


AdR 


omanos 


A 


EPISTOL  A    P  AVLI 

AD     ROMANOS, 
C  A  P  V  T     I. 


Cap.f. 


j 


4 


D 


^ulus ,  BccJa  fupcr  Actus  Apoflolicos  Paulum 

anno  Paflionis,  Sc  Refurrcdionis  Chrifti  ad  fi- 

dcm  vcnifTc  dicir.  TertJo  vero  dcH:imo  anno 

poftChrifli  palTloncm  Apoftolanim  Gencium 
cum  Barnaba.&  Pauli  vocabuIumacccpiflTc.prius  cnim  Sau- 
JusaSaule  pcrfccu- 

EPISTOLAPAVLI 


A!t^9.i 


Aft.  f  J. 
Aug.li.de  Ipi- 
ritti,Stlic.7. 
Serm.  4».  «5* 
fjDftis  inhuc 
Inriini ,  &  in 
PiJl  71.  • 
tJd  muniiJ  A- 


B 


loan.  i.  f 
Mirc.f.b 

Com.adPni- 

lemonon. 
Aft.M.b 

Piulus  vnde. 

Proafmio  in 

hinc  F-ptil- 
Luc.j  .f 
Aa.ij.b 


lacH-e 
InfraiS.c 

Cal.4  a 
loan.i  ;.b 
PliiiD.44.a 


c 

li.jdUi   Pra- 
«e<B|Cap  to 


torcvocabacur,quia 
ricutillcDauid,hic 
Ecclcfiam  perfccu- 
tus  cft.  Ciuartodcci- 
mo  autcm  anno,iu- 
Xtacondiftum  Apo 
ftolorum  ad  niagi- 
ftetiumGcciumclV 
profcdus . 

Auguft.  Non  ob 
aliudhoclibinome 
clegit,  nifivtfcpar- 
uuni  oftcndcret,  ta- 
quam  minimu  Apo 
ftoloru.Non  iadlan- 
<iaaliqua,fcdexS3U 
]o  fadus  cft  Paulus , 
jd  cft,  cx  fi/pcrbo 
modicus ,  6c  quie- 
tuSi  S.iulus  iiiquic- 
tiido,&  ttntatio  intcrprctatur. 

Ambrof .  Poi ro  cx  morc  fanfln  rstio  Aponolorum  illud 
feciffc  perhibcrur.qui  virtucibu';  pniiiciMitcs  muc.nto  nomi- 
ne  funt  vocaii,  vt  &l  ipfo  nonunc  cllbnt  noui ,  vt  Ccphas,  vc 
fil;j  tonitrui. 

Hicrony.  Paulus  a  primo  fpolio  quod  Ecclcfia:  contulic , 
fciIicct.aScrgio  Paulo  proconfulc  qucm  apud  Cyprum  con 
ucrcit,hoc  fibi  nomcn  alTumpfit. 

Oi  «g.In  fcripturis  alios  binomios.alios  trinomios  inucni- 
jnus.S'CutSa]omo(i,qui  Ecclc(ialics,&:  [dida.Mirth^uSjqui 
&  Lcu!.  Sccundum  hanc  crgo  confuctudincm  vidctui  no- 
bis,  &:  Pauius  duplici  vocitatus  vocabulo,  ficutin  Adibus 
vbi  fcribitur;  S(j«/«j,^«i  er  t^Wm^.  cuidcnicroftcnditur. 

Hicr.  Paulus  mirabilisfiuceIci.lu5.C^jcn>,&:  Dfisipfc  va$ 
clcctionis  vocauit,  &:  tam  vita^dodrina  mMabilcm  tecit. 
b     Seruus.  Ex  feruo,&  humih.-tccit  Dcu$  ApotfoIu,&  fubli- 
mcm  ita,  &:  vos  humilcs  ficis ;  Qui  entm  fe humiliat  rx.dtabiiur. 

Haym.  Orig.Scruusamorc  filiationis,&:  humilitatis,non 
timoris:'>(p«  euim  accrptliis  jpititum  ferfiltHtis^&t.hcJtatjHe  iam 
iion  efiferuM^feil  Uber.Ez  netu.Um  non  dtca  votfcrunsjed  arnicos. 
d  lefu  C/;ri//;.AiT;br.Chriflus  Gr^cc^Mcflias  Hcbraicc,La- 
tine  vnclus.Chrifhis  quidc  vndus  rcx.fic  faccrdos  vifibili  o- 
lco,plcnitudinc  ^rx  fpiritualis.vndc;r/i*/<  tc  DeHs,Deui  tijus, 
^e    Tcrtull.  Eou;rcquo  vtrumqucnomcn  ( Icfu  ,&:Chrit 

fti,)vniuscft,idct+,Dcifilius,ctiamaltcrumfmcaltcrociuC- 
dcm  cft ;  Et  fiuc  lcflis  tantummodo  poljcum  eft,  mtcUigi- 
tur,&:Chriftus;quiaicfusvn6luscft.S;ucfolummodoChri- 

i.ix. . fluj, 


AD   ROMANOS. 

C     A     P    V    T        I. 


tHcbnice.quietus  Grscd.modicus  Latin^. 

b    YNomcD  humil.taiis.vt  3d  eam  proaecet. 

c     ^Mluaioiis,iui  ir.ciito  eumes  Iciui,  cui  tetuiie  regnite. 

iReg  »,&  lacertiotis. 

V  L  V*  s   feruus  1e  s  v  Chrifti ,  voca- 

5Aetcinjelefl;one,teii;j))nlimilUoiie-        b    "!Mi/rus,lfgatus,vel 
nanc.us.         c     Ab  vteiofynagogi ,  ;nqua  qiiafiiuoiiuustuit. 

tus  t  Apoltolus ,  legrcgatus  in  liuan- 

t    PradicandumJ.        Ecceufbciuin .        1>    Commendatio  E:ungelij 
a  quatuor.        c    Cotupletionem.    A  trin(<oie.    d    Deus  f  aici. 
Ciiatii.    Vtirmnilem,Ccneccirniam.    Au  audloie. 

gclium  Dei  ,  quo^d  antc  promifcr^t 


iiy. 


ftus,idem  cf^&:  Icfus.  quia  vndus  cftlcfus.Qiiorum  nomi- 
num  alterum  eft  pioprium,quod  ab  Angclo  impofiium  cfl • 
alcerum  accidcns,  quod  ab  vnclionc  conucnic ,  dum  tamen 
Chriftus  filius  fic,non  paccr,&:c. 

^,    y^"l-  VcriimquenomenC&Icfu,&:Chrifti)compcticr-   j      r 
Chnfto  Dei,  vc  &C  k-fus  appdbrccur .  Et  quoniam  cx  fcm i-  J  l.tj: J  ' 
nc  Dauid  gcnus  tr.ihcre debcrec  virgo ,  cx  qua  nafci  opor- 
imtChriftum  emdcnterEfaias  dixit;  i{rquiefcet  fupcr  emifpi-  m.n. 
ritus  Dei,  &  fpiritiisfapie»tix,&  iniel{e6lus,}piritus  coiifi!i\,&  vir- 
tutis,  CTf.  Nequecnim  vllihominum  vniuerficns  fpiritua- 
lium  documcntorum  compecebac ,  nifi  in  Chnfhim  ,  flori 
quidem  ob  gratiam  adcquatum,ex  ftirpcaurcm  leire  depu- 

ratum  pcr  Mariam, 
*  Ambrol".  Hxc  f-^horw. aJ 
aucem  fcruicus  dc  Virgine». 
qua  gloriacur  Apo- 
ftolus^glonofacft, 
qu.inyo  tali  precio 
a^f?imatifumiis ,  vc 
fangi::ne  Doinini 
rcdiir.ercmur. 

■5«  Hicronym.  Vi-inpfalm, 
dcturhuniiiicaciscf- 
fc,quoddicicur,  0 
Domine ,  ^uiaego  fer^ 
uui  '»'wj,erc,fedgran 
disdigniratiselt,&: 
merici  ciT:,'  feruum 
Domiri.&nonfcr- 
uum  peccaci ,  Qiiia 
nou  imbco  inquic,  n 
dominum  bominc, 
quianonhabcodu- 

minum  pcccatum.  NoncmmB^-gtiatpeccatuminrnortalimco  Rom.<r. 

co»f'o/e,  proptcrea  fcruus  tuusfum.  Giandc  mcricum.Deni- 

quedicicurdc  Moyfe;  Scdnon  ftcut  feruus  meus  Moyfes.  £c  Num.ii. 

Abraham.a^  Ifaac,&:  Iacob,dicuncurfcrui  Domini.  Propce- 

rca,&:  l^aulusira  iucipic;  Tanlus (eruus  lefu  Chrifli. 

Aug.  Hay.  Vciumquc poncndo  vnam  Dei  hominis  pcr- 

fonaai  cfle  ccftacur. 
Alccrum  proluda:is,  alrerurnproGentibusponit.Chri- 

ftus  cnim  hoc  nomen  ludxis  cft  cognitum  ,  quo  nomine 

Dcifiliumdclignacum  vid.nt,  &:  audiunt  in  lcge  promif- 

fum ,  quibus  &C  fi  aliumpr.Tdicarcc ,  non  credercnt .  Gen- 

tibus  vcro,  quia  inuliquo  non  legcrant ,  pr^cmittic  Salwto- 

tcm,idcft,Iefum. 
Chriftus  quamuis  non  lit  proprium,fed  no.mcn  facramen 

ti.flcut  f^rophcta,&:  iaccrdos,  ludacis^camcn  cognicum  rcde 

proponitur;Etfipluribusinditaha:cnomina,camcnfolafi- 

gura;hic  cnim  folus  vcrus  rcx,&:  facerdos, 

d    yocatus.  Non  a  fc,fcd  a  Deo .  Vcl  vocacus,  ab  homini- ^•'y'"'»- 

bus  dicius  priuilcgio  nominis. 

c    .Apojtolus.  Ecce  dc  humili  alcus. 

t    ^eg''.  AdodrinaScnbarum.&cPhanXTorum.hoccontra  ^^-^i-^ 

luda:os.  Vcl,  abalijs  Apoftolis,corpore,&:  nonmcncc;  vn-  p 

dc:  S  gregate  rnihi  Bar.&  T.ia  opus.ad  quod  a.eos. 

g    iKiwiWiw^^-Haym.Bonaannunciatiocftqujadfalutcra.   . 

lia  vcrocli  dchisqu2adfidcm,&:  morcs. 

h     Dei.  Non  ab  hominc  inucntum. 

i    ii;^o<<d«.Complctionc.non  vcnit,vtfubitum,fcdI6gean- 


5 


tt; 


PoftillaNicolaidc  Lyra  fuper  Epiftolam  Pauli 
ad  Konianos . 


C     A     P     V     T 


r. 


Diojfio. 


Paalidercrt- 
ftio  quadta- 


^ulut  feruus  lefu.  Hac  Epiflola  diuiditur  in  tres 
partes ,  fcilicet ,  in  falucationcm  ,  narrationcm  ,  & 
concluiionem  ,  fecunda  ibi ;  Tnmum  ejiiidemgr,iti.ts 
di^o.  tcrtfaibi,i^.cap.  Fiautem ^jui potens eil.  Priina 
adhuc  in  trcs.quia  primo  defcnbitur  falutans  pcrfona .  fecundo, 
4^  cclefiafalutatj,ibi;  Omnibus  ^uifunt  I\(ima.  tcitiobonaoptata, 
ibi;  Gratta  yobn^  &  pax.  Prima  adiiuc  in  duas,quia  primo  pont- 
tur  pcrfon;  faiutancis  dcfcriptio .  fccundo  cuiufdam  di£\i  dccia- 
tatio,ib;  Q^iod  anteproniifttat.  Pcrfona  vcro  falutans primQdc- 
fciibiturex  nominecum  dicitur. 
.  I  Vaulus.  Pnmocnim  vocatusfuitSauIus^A^.S.a.  fedpoflea 
vocatttscft  P3ulus.iquodameiusnotabilifa£\o,fciIicct,aconuer- 
lione  Pauii  proconfuiis .  Acl.  13.  b.  Sicut  lacob  vocatus  fuit  If- 
racl,  cx  eo  quod  vtdit  Dotninuni ;  vcl  potius  ex  co  quod  luft<itus 
effcum  Angelo,  vt  d:£tum  fuitpleniui  ,Gcnci.  ii.i'.  Et  Simon 
vocaCHJ  cU  Pcuus  cx  coafcliionc  diuiiutaiis  la  Chnftu .  Mattli. 

l<.c. 


i6.c.SccundodefcribiturexrL'iigtone,cum  dicitur. 

a     Seruuslefn  Chriiii.  Id  clt,vcrus  Chrilhanus.Tcrtio,cx  officij 

dignitacc,  cum  dtcitur. 

3  yocatui  .Apoiiolus.  Etquia  Apoflolatuseflcxccllcntior  Ec- 
clefiseftatus,  adqucm  nuiiusafcciidit  rc{\r,  luiia  Dcovocatus, 
idcobcnc  dicitur;  yocatus^pofiJui.  Scilicct,  aDcOjiccuntlum 
illud  Hcbr.  5 ,  a.  ^cc  qmfqnam  afjumit  fibi  honorcm,  fcd  cjui  vuca' 
tur  aDeo  ,tanqu4m  .Aaron,  Quafto  cx  modo  vocationis  fux, 
cum  dicitur. 

4  Scgregatus  in  Euangelium  Dci.  Pcr  vcrbumenim  SpiritufTan- 
dtifuitfcgrcgacusacoctu  Apodolorum  ,  aliorumquedircipuio- 
rum^adprfdicandum  pcrorbcm  Euangclium  Chriiti.Act.i  j.a. 
ti  tunc  vocaius  tuit  ati  Apoilolaturojptius  tamcn  vocatus  fucrat 
adHdcm,A^-^.a. 

j  Qmdantepromiferat  ,&c.  Hicconfcqucntcrclcclaratur  du- 
plex  diklum.  &:  priAio dcclaratur  primum,  fecundo  fccu iidum  , 
ibi:  Ttrtjuemaccepirtius .  Primumautcm  cft;  cjuia  dixerat,  ic- 
gtegatusm  Euangelium Uei.  idco  dcclarat  qualclit  illud  Fujn- 
gclium  ,  id  eft ,  bonum  nuncium  a  Dco  patribus  vetcris  1'cila- 
ircnti  promillum,  &  hoccflquoddicit.  i^iJ^'''""^ /"■<"«'/<;»"':» 
icilKCt^Deus  f  atcr. 

Tom.<5.  -24       Tcr 


IT 


Glon(:)rd.&  NicoLi  deLyra. 


\6 


^rc  promiffum.  Vndc  in  hoc  vcibum  vcrum  c(i,-  Q^i*  al.usefl 

/\  fjiufeminat,&  oUus  qm  nutit, 

Ierem.;i  f  a     Ter proph^HMWO.Yndc  lcTCn-\i:iS;pcce  (iics  wnii'fit,&  con- 

Eu.jj.a  furnniahnieflar/eniumpohtm  fnpir  tiotnin!  Ifrael  ,c  ffpcr  domim 

iaJ.,Et  item;/'m(j»n  v\)bijif(fu pa^tip {(rfipKcrnum.ldtm  &i  alij, 

t>     SanSfis.  NJon  cih- 


JnPri!in.  n8 
t  <\v(.\  <r.«in 


«.iblmioni,  c    ^F^ttit. 


1  Ficius^  '-e  puteiut  homo  tsninm,  &  tiop  fccunduiti  diuinuatcm.         d     % (iW3  vcrbnm  caro  6 
^iim  .it,  C<c.         e     1S;cuiidumquod  tipjnogrstialQlapxacleiliis  ,  Yi  <■"■  ^]'Ui  Da  in  endem  po-    '- 
ti..n.ia,&  «:iturediuitiirit,sc'jn'.  pJtrc  per  Yniunein  vetbi.  ^'^■^nimen  a  vinute.         •  s*' 

g  cft  ei'ex  l?mi«e  Dauid  lccudilm,  carocmjC|ui;pr?d£iHaatus  4 


S 


nicis.S.inctir.-qniavjr 

tia  d;iinnaiu,6t:  lacra 

mcnci^  vmus  Dei.  *i 

incarnacioncir,    filij 

Dcicunnncac, 

c    Sn').,  Propria,  fibi 

Confnbftj!KMli,co$-: 

tcrno,co4.vlinii-  A       r   '•      f   > 

d  Faans.  Taiuumfecundumcarneni.  Aug.fc,cU.intccUis 
fccundi-im  d'ijinam,  TancicO  vniovtriufqucn;icurar,vtto- 
MiU  dicav-»i  Dcus ,  tocum  Uomo ,  &:  viciUin  hunjQ  Dcus , 
Pcushomo.-cjtfod  non  in  fubllantijs  homini?. 
C  Qji  faSits  eji  ei.  ^iji  flidtu?  lccundum  c;irncin,opcre  fan£h 
fpiritusd"  virginc,id  c(t,natus.  Impiecati  h<crs-ticoruiT»  oc- 
curritur,qiji  obcufocordccapitulum  hoc  inccnii;;ccc5,ChriT 
ftumtancuhominenjaccipiunc.  Addcndocnim,fcru:Klurn 
carnem.diuimcati  fuam  dignicatem  rcfcruamc,  ip  qua  Chri- 
flus  D-i  verbum elt,pcr  qucm  fada  fuuc  ou\nia. 

Ori".  Faitusett  fccundum  carncrn  hmnanatu.';  Dcns,qui 
i;tiam  in  alTumpcionc  carnis  Dcs  clf,'  non  defticic ;  inconr 
liertibilis  mancns,  al]umptoconacitJbili  honnnc,naturam 
fuam  non  minuenshoinmisalfiinpca  nacura. 

Aug,  Qui  erat  fac"his  crtj  verbnm  crac,fiiins  Dci  crar,61ius 
hominisfadwsdt,-  fuf.:cpichumaa'CKem,  npn  amificdiui- 
nicacem.Nacus  fecundum  veritaccm  nacurx-  ey,  Dco  Dei  fi- 
ftus  ,&  fccjndvim  vcricaccin  natur^  cx  homine  hominis  fi» 
hnsjvt  non  adv)ptione,  vcl  appellationc,  fcd  verein  vtraqnQ 
natiuitace  filij  nomcn  nafpendo  habcrcjc. 

Idcm.EU  crj:,o  Dej  filius  Deo  pacri  in  namra  xqualis,ha- 
bicu  minor,'in  fi»rma  Dci  vcrbqmex  D-'o gcmcri  .\n  forma 
fcrui  facius  eft  c-..  mulicrc.In  forma  Dci  hoiem  fccic.ln  for- 
ma  lerui  fadus  c  hQmo,in  vtroq|  vcruq,-  r-cus,vcriiq;  h'^^nio* 

Jdem.  Verbumcaro  fadum  cf},non  t.imcii  in  hoc  quod 
fadtum  eft,conuerfum,atquc  mucacqm,  fcdcarne^vccarnan 
jibus  congrucnccr  apparercc,indiicum. 

loan.Dama.  VcriVque  in  Chrifto  fbrma;quia  vtraque  ve- 
ra,  ic  plena  e(f  in  Chrifto  fubftantia .  tnconucrf^r  cnim,  & 
inaltcrabihter  vnitxfuncadinuiccm  nacur.E;  nequc  diuina 
diltanreapropria  lirapliGitatc,ncquehumana,aut  conuerfa 
in  dcicacis  nacuram ,  aiit  in  non  exiftentiam ,  nequ« cx  dua- 
bus  yna  hdi  cft  compoiita  natura. 

Aug.  Chri(iuscrgovnapcrfonacftgcminxfqbItanti.T, 
in'han«  Bpi,  ncctamcn  Dcus ,  &  homoparshuiuspcrfon.cdici  pocclt; 
i\oUa\.  alioquin  filius  Dei,  anccquam  foimam  fcrui  fufciperct,  noa 

crac  cocus,8i  creuit,cum  homo  dmmicaci  cius  accciric. 

Ambr.  Nonfcmpcr  lacti,ime(rc,ad  crcacionem  rcfcrtur, 
Pfalin.8i»,4  ficucibij  Domiue rcfu^iifm fj&tt^  es  nobi:'  Noncnimcrcacionis 
diffimtio,  vcl cditio  hic dcclaratur ,  fcd  nobis  refugium cffe 
dicitur,quod  prius  npn  erat. 

Aug.  Ouifa£iui efi,&c.  Aliquid  fignificat  harc didio,  Qnia 

r  cnim  nonhumano  fcmincconcrcta  c(t  caro  Domini  in  v- 

icro  Virginis,t>c  corpus  cflcda,fcd  etFcclu,&  virtute  fpiritus 

(anc^<;ideo  Apoftolus  dicit  failum,  non  natum. 

04aH' »       Idcm,  Ecli  non  intcrceilU  femen  hominis  «n  coceptione 

virginis,  quia  tamcn  ejc  cacatne  Chi^Jltus  formatiis  eti,qux 

conitat 


rcnftat  cx  fcminc,rode  diciciirfadluscx  rcinincNcq;  cam5 
idco  crcatura.Vndc  6C  Omiiiapn  ipfutn  fd£la(unt. r\o  dicic  oia, 
pifi  qiia;  iada  fnntji.omncm  crcaturam,vnde  liquido  appa- 
rct  iplum  t^ictum  nbhclTc,  per  qucm  fadafuntomnia. 
Hilar.  Hic  cniin  Yerus,iS<:  propnus  eft  fiiius;  originc,Tion 

adoptione;  vcricacc, 

f  A  «eftibuJ  cnmtnen.        b    fNonitiodpvftbi»  :     fNcdaretut 
d    TQaiaomnesadfiliom  ducunt.  e    "fProprio. 

ICommen.F.nang.a  miteria 


D 

loinlt. 


pcr  prdpbcta.s  (iios  in  rcripturis  fiinittis  de  filio  iud  qui  fadus  ^ 

a     IaJ  honoiemciHS.  b     IC.QtpmcndatiaSnrtoris  aquaiuor.primo  ab  otisine.  2, 


lQan.l,b 


f  xpofitione 


no  nucupatiQne;naci 
uitacc,  n5  creacione, 
*  TcrciiH,Apofto- 
lus  confirmac  Chri- 
itu  cx  feniinc  Damd 
fecundiicarne,  vciq; 
ipfius.Ergo  cx  fcmi- 
ne  i^auid  caro  Chri- 
fii.  Scd  fccundum  Mari;r  carnein  ex  femine  Dauid:crgo  ex 
M.iri.E  carnc  all  dum  ex  fcmine  c(t  Dauid.  C^iocunque  dc- 
torfcris  dictum  ,aucc)icarnceftMaria;,quodcx  feminccft 
D.niid.auccx  Dauid  fcmine  cft,qiiod  excarncelt  h/[xc\x. 

Idcm.  Nequc  fcrmoahud  idc  elt  cj;  Deus,ncq;  caro  aliud 
^  homo.  Sic  6c  Apoftolus  dc  vtraq;  Chnlti  fubllaci.i  doccc, 
(hii  fu^u(  cx  femine  Dduid;  hic  crithomo^,  &:  filius  hommis , 
Qui  dcfinitus efl  iilius  De.fcc undum  fpiritunnhic  eric  Dcus,&  fcr- 
mQ  Dei  fihus,  Vidcmusdgplicem  fti»cum,nonc6fu(um,fcd 
CQuiundum  m  vna  pcrfona,Dcum.&:  hominem  lefum. 
f  Ex  fem.'Da.  Aug.Havmo.C^^uia  Maria  dc  Dauid.Faita  cft 
prQmiirio  AbraiLE,  &:  Daiiid;  ll-d  muluit  hicdicerc  Dauid, 
qui  &C  criminoIus,non  Abrahiciufh;  vt  non  pro  merico,fcd 
gracia  ii.jtus  dc  eo  puccciir ,  &:  vc  cx  rcgc  fccundum  carncm 
nacus  oitcndacur.IicucrexcK  J)eoanccfeculanacuscIt.  « 
g  Q'f  pr£dcfHnat!ts  cfi.  ■it  Oecum.QaidemoItratus,&  ma- 
nif'"ttatuseft,&;  pcr  prophetas,&per  cocdiuina  figna,&:pcr 
rcfurrcctione.  Floru  enim  concurfus fcgregat  ipfum  ab  alijs 
oibus,qui  per  gr<Kia  vocatifunc  filij.  Idcoecquida  fV'^^**'^«, 
eogniti  interprccantur,  &c  in  hominum  notitiam  vcmciicis. 
^  ThcoJ.  Ance  palTione  Chriltus  no  fblu  al  i js  Indsis.fcd 
jpfiscc  Apoltolis  nq;i  vidcbacurcffc  Deus .  Oitjudebancur 
cnim  rcbus  huiV.anis,  cum  eil  CQmedenre,b!bcnce,dormie- 
te  vidercCjcVc.  Po{t.Jaucerefurrcxi{T:C,afcedi!rcc,&:  Spiricus 
fandus  veni'Jcc,fciucruc  o(5seiice  Dcu,  q,  hicdocct  Apoit. 
Pr^Tjdcltiiiatio  eft  gratig  pparatio,qua  ab  ^ccrno  Dcus  ho 
mini  Chrifto,  &C  cudis  quos  pfciuic  cofbrmes  ficn  imagmis 
fili j  fui,bona line  n^eritis  pparauit.  Prsfcietia  de bonis,i5<:  dc 
maliSjpnjdcfiinatioeftfolummododeiuItis.PraSdcftinacio 
elt  nu  prefc!ecia,cj  ajqualicer  ad  bonos,&  ad  malos  pclrcincc. 
Scd  ordinacto,&:pr<pp3racioadiuuandi  illos,quosproiiidcn 
tiadiiiina  dignos  inuenic,  dc  bonis  propric  cancum  dicicur. 
Amb .  %/ prtedeli.qwi  latcbat  in  carne quid  elTccpredcfii- 
natus  ett,i.prefcitu$  abi^terno  manifeltari  filius  Dei  ia  vncu 
tcrcfurgedijf.cii refargric.  Nec  dicit,eii  refurrecttone  Ciui- 
Itijfcd  moriuorii,quod  maior  virtus  cft,quia  (ua  rcfurrcctio 
gcneralc  facit  rcfiirrcdione.Vndc  videtur  morcedcfiruxif- 
fc.vt  nos  rcdimcrct;quare,&  Dominum  noltruin  vocatiqui 
talem  gratiam  dedii,&  poteflatcm  Apoftoluus  fua  vice. 

Aug.  Prasdeftiliata  cft  ifta  human.e  nacuia:  tanca ,  6c  tam 
excclfa,&:  fumma  fubucxio,vt  quo  atcolleretur  vlccrius  nou 
habcret,(icut  pro  nobis  ipla  diumicas,  quoufquc  fe  deponc- 
rcrhurhiliusnon  habuicquam  (ufcepta  natura  hominiscuco 
infirmitatecarnis  vfqucad  morcem  Crucis.  ..■,•; 

Haymo.Non  dc  vcrboloqu/rurhic  Apoitolt^s.ftiddc  h^^ 
mine  qui  non  crat,  antcquam  ladus  etret,  HumdiCiiscmxa 
qu£  non  erac ancea,illa piieddcinaca  eft, 

Aug. 


Lib.  de  carn< 
Chrati,».,!!, 


Lib.  adu,  pra 
xea  n,c.i7 


Pfal.iji.b. 


ti». . 
AtiJ!  ii  ; 

[iOpiCill. 

Ropi  X  .1 
lo.-in. 


Li.f.  dejMfd 
faucl.c.  i  i 


Rt  .r.j 
Iii  hunc  Iui.2 


NICQLAVS     DE    LYRA. 

I  Terproph.fujn  fcri.  Sicut  pattt  lerctp.j  l.f-  Eccedicsveniunt^ 
flicit  Dominus,  &  firiaiyi  domui  Ifracl,  ^  doMui  liHiafadus  nouum, 
non  fecundumpadum  ciuodpcpigi  in  dte  illa  ctimpatribus  >ejiris^qua 
flpprebendi  manum  eorum,  vt  educerem  eos  de  terra  ...'iegypti,  fed  hoc 
crupaBnm  quodferiam  cum  domo  Ifrael.  Et  fcquitur  :  Dabo  legem 
meam  in  vifceribus  eorumy&  in  corde  eorum  fcribam  eam .  Chrilfus 
Cnim  le2;crn  nouam  in  Euangelio  fontcntam  non  tradidit  fcrip- 
tura,  fccl  vcrbo  fuo ;  &  Spiritu  fanfto  dc  coelo  milto  imprcHit  il- 
lam  cordibu?  Apoftolorum,  &  aljorum  flifcipnloium  :  fedipll 
pollcafcripfcruntadmcmoriamfucurorum  .  &  idcodiciiur  Ifa- 
jlt  40.  a.  Confolamiii,  confolamini popule  meus,  dicit  Duminus  Deus 
vrji  r.,lo(fnimini  adcnr  lcrufalem .  Quia  ficut  di£tum  cft,lcx  no- 
ua  fcriptafuit  fupcr  hominum  corda.  Sccuiido  oltcndit  qualc  ' 
fjc  Euaiigelium  iltud  cx  fubic£lo,cuin  dicicur. 
2,  De  filiofuo.Qui  cft  vnus  Dcus  cum  patrc  ab  xterno,&  vcrus 
horno  cx  tcrnporc.idco  fubditur. 

3     Quif^BusefieiexfmiuePauidfecun^  NonenimDcifilius, 

vcl 


Ycl  ipfe  Chriftus  potcft  dici  faftus  abfolute :  quia  fuppafjtum  fi- 

li)  e(i  xteriiurrj ,  licut  fuppohturn  patris  -  Potcft  tamcn  dici'fa- 

ftuscumdeterminationc,  fciilcct  homo  fecun;ium  cariiem.quii 

natura  humana  Chnfti  (afta  eft,&  eft  vnita  ad  fuppoUtum  diUi- 

num,&  hoc  in  tempore. 

4     i^fipMiff.e/i/T.Of/i»»  Wr.  Id  eft,  in  acqualitatcpotentixcum 

Dco  patrc .  Ad  cuius  intclleft um  fciendwn  ,  ijuod  prxdcititia-  Pr.Tdci{ina- 

tiocftasterna  Deiordinatiodcagendisiatemp«rc  pcr  grarian^  "''• 

eius.  Eftcnim  prxparanogratiarui  pr^fcnt  ,'&  gioriaeinfutu- 

Xo:  propter  (juodimportat  antcccliionem  refpectu  pisedeftinati. 

Filiusautem  in  natura  diuina  cft  coarternus  patti;  &:  licii<in  po- 

tell  dici  praedeftinatus,Icd  in  humana  natura  poftcrior  clt  patrc, 

quae  vnita  eft  Deitari  in  temporc :  &  hacc  vnio  (iCii  eft  cx  Dei 

pracdeftinationc :  alicer  cius  Deirati  dc  nouo  ^iiquid  accidcrcr , 

quod  efl  impoUibile,  &  cx  eius  mera  gratia  ;  proptcr  quod  ctdit 

fub  pracdeftinaiione  diuina.  &  idcoficuthxcpropofitio  :  hoiru, 

fa^us  eft  i^eus,vci  filius  Dei,cft  vcra;ita  &  haec  Chriftus  fccun- 

dum  quod  honio  prxdeftinatus  eft  ciTc  (ihus  Dci ,  qui  in  nacur* 

diuina  xquahs  cit  patn  iapotcntia. 

Secundum 


Aan 


omanos. 


C; 


I  j.deprxdci. 


?■ 


l 


18 


tpoccn[& 
fl  mproii» 


Ang.Prarclnriflinnim.n.lumen  pr^dt-ftinarionKj&r:  gr.wg 
eft  ipfe  mediacor  Dei &  hominum  homo  Chriii'  Icfus.Iile. 
n  hptno  vta  verbo  pacrico>Tcerno  in  vnjcatcm  perfon^af- 
sriptijs  filius  Dei  vnigcnic'efrec  vnde  hoc  meriiic,quod  eius 
t)oniini  qualecunquc pr^ccffir ,  vt ad  hanc  ineffabikm  cx- 
fellcnciam  pcrucni- 

retjfaCICnteaC  fufci-  ^    ProbituretUm 

picnce  Pci  vcrbo.Ipr 

lehomo  ex  qiiocfre     «  „  r       ,:  ■     r 

£..  -pv    •         •  CJuu mortuos  lecum  fccit  reliirgerf.qui 

COCpiC,tlllUS  JJei  Vni-  Y^^^-Multacorpoiacotuoiquidormierintnjirexeiumcuraeo,  2, 

cuscflrectrpic.Fcmi-    b  fcx  refurredionc  mortuorum '  Icfu  Chrifti  Domjni  noftri ,  J 


Qnpd  poteft  uideri  tx  hocquod  ex  fpiiitufan^o  corceptm. 
^omiHcn.a  jtatia. 

eftfiliusPeiintuirtute.fecu^ndum  fpiricum  f.in(5lificatiopis 

Quia  mortuo;  fecutn  fccit  rerurgere.qui  fueiiint  eius.i.a  Deo  fulcitandi. 


na  illa  grafia  plena 
conccpic  de  fpuicuT 
f.infto,  ex  virgine 
A-iaria  Deus  vmcus 
prwle  nacus  eft ,  non  carnis 


Ecce  quid  aiitor  ei. 
Et  (ionajlia. 


pcrque'm  acccpimusgrarigmj&a^poftolatum  add^bcdicn 

a     ludiicohabitatione  Aitit  inGertibns.         b     Viceeius.wel  010  nouiine  eiusdilJtuncic. 


R 

juocari.nome 
eii.Sc  uxfti 


Chriftm  qiio 
mnJo  prxdc.r 
fiiiU(lU 


ciipidine,   fcd   fulo 
Dci  muncre.  Libera 


c     Vt  fainiliafius  adnionea',coniiertit  feadeos.  Inici  quasgentes, 

.  dumfideiinomni'busGennbus+  pro^nominceius,  inc)u?- 

a    Romani.  b    rergtatiam  abeoper.intetioremuocationein,uel  ut  fitiseiusper 

C  e.^iteriorem  uoc«ioiiem.  Sctibit. 

m  illo  hominc  vojun    f  bus  efti's ,  &  uos  t  uocati  lefu  Chrifti ,  omnibus  qui  t  funt 

roc^rir  .«C^  r.,„r^  .>,.,         g  Kon  ali:s.         A  Deo.     a    i.illis  quos  dile.xit,ut  nocarct  ad  fanftitatem. 

b    Remiiliopeccatoium.        Fiius  falutat.        c    B.econ3iUatio,&  tranqui!li;as  mentis 

h  RomsBdileClisDcivoca'tisfan(51:is.  Gra^^tia  uobis ,  ^  paxa 

1  a    AdDeum.    b  Abeo()BiuuJC)&poteft. ,  c    Sine  quonullafunt  nubis. 

d     Pilus  Icnit,poftgrauitet  inct.-paturMs^ 
b  o      J  •  rt         T  c/.     /.^1       .  ji  f>.    d 


taserat,&:cantoma 
gis  quaco  magis  pcc- 
carenonpocfrac, 

Id.  Recte  quippc 
dicitur  filmSjDcj  pre 
dcfiinatiis,  non  fe 


ApofioKmis  eius  S,  iricus  sSdi  tQfi  -uc  in  Aais  habctur.-fcd  D 
omniafanffa;  rrinitacisopcranouiceflecommunia. 
*     Theodor.  Dicic ergo  Apoao)iis.Ip/e  nos  pra:dicarores 
infticuit.omnium  gcntiu  nobis  m.id.ifanilute,%Vdonacaab 
ipfo  gratia.qus  prsdicationi  rcfpondcrctacco'nuenirec.'  In 

fjuibus  ellis,&  vos  yoca 
f/jei^c./ Ex  hisinqui.  . 
vos  qupque  gcntib' 
cflis,  quarumculcu- 
ra  nobis  commifTa 
cf^.No.n. cxiftimetis  lefi^CIirJftu^ 
mcilicna  vfurpare.  ^°'"«>"*  ""■ 
ix  .igros  qui  j.baliis 
pofIidcntur,inuade.- 
rc.  Dominus.n.rnc 
omiuurnC^entiupie 
diCatorem  elegit, 
d  In  omrii.  Gentib. 
non(ol'imIud;dsin 
quibu.-ifquiafinclc- 
gcuocari )  non  de- 
bencfubiegeagerc. 


Commcn.a  libcralitate.         b     Remiflioncin  pcccatoium,tolefarti.iin  labf  lu  . 
c    Auioiitatcm,ueI  legatioacm  pisdicandi-         d     Vt  faciam  pbed:ie  hdci 


4 
5 

7 
8 

9 
10 

II 
12 
13 
14 
15 


tcftis 


c     Vro  riomi.eins.mo 

^  Deo  patre,& domino  noftrolefu Chrifto .  Pnmura  quide  '^  ^Hisgloria, non  no- 

•^  ^17  ltra,(icutuosfacicis. 


cundumilludquodefivcrbumDeiDcusapudDcu  11.  Vc 

quid.n.pr^dcrfiiiarccur  cum  iamclTcc.quj  lamerac  fine  ini 

•    tio,&  ^nc  tefmino  fcmpitcrnus .  f  Uud  autcm  prjcdeftinan- 

,  dum  crat.quod  nondusn  crat.ut  fic  fuo  cemporc  ficrct,quc 

•  admodum  ancc  rcmppra  pr^def^inatum  erat,vt  ficret.Quif 

quis  igitur  filium  Dci  prxdcfiinatum  ncgat,  hunceundcm 

filiumhominisnegat,  Prxdcfiinatus  cftcrgo  Icfus,ucqui 

tucurus  crat  fccundum  carnem  filius  Dauid,  cllcc  m  uircute 

Expnfit.  in  fil'"s  Dei. 

ftancepirt.       a     Seciidumfp!ri.fan(l!fica.iur)S,nwr:  {\C.Quifa(}uselleiexfetrime 

Datiidfecundum  carnetti.fz^u%  quidcm  fccundurri  fpirirum  {m 

^ificacionis.  i.fccundum  opcrationcm  fpiruu(f;mcti,qnifan 

ttificachonunes,a<^ui  fanC^ificauiiChnflum  homincm  in 

vrcrovirginali. 

Aug.Vcl  probarur  fiWus  Dci,quia  fpiritum  fuis  dcdit  {aw 
ftificaticniSjincocpta-arclurrcitioncanima;,  i.  rcmiffionc 
peccatorum  mortuorum  Chnlfr,  inpeccatis.f,quosnullus 
aliuscurarc  potuit. 

lifi.n.duplcx  rcfurrc£tio,animz,&  corporis,  Dercfurre- 
ftionc  anime  in  fcquenci  aic  ApolTolus..5"»r^f  tf«'  dormls,0-e- 
xurgc  a  mortuis,&  iUuwinabit  tihi  Chi(ius. 
b  Mortuo.ie.  Clyrifti.  Chrifi!  pro  cius.ucl  fuoi  um,  proprium 
nomen  pro  nomine  pofuit  morc  Hcbraico  ,  qua;  locutio  in 
fcriptufis  prxcpuc  ucccr.bus  cfi  uficacifTimajUC.  Fecit  Moyfet 
C  ftcutprxccpit  demiaus  Moyfi.  1  • 

ian&^^"""'  ^    "Perquem  accfp/TOaxj^r^Waw.eJ-c^Ballflgnificachonorum 

«nw.  «pg  fubminiliracioncmabilloproficifci.     *    OECVMEN. 

Non  cx  propriis  inquic,  bonis  openbus   Apoftolacum 

acccpimus,  fcd  quicquid  idefi,  ^ratia  eft,  &  dony  m .  Atqui 

Apofto 


Rerurreftio 
«luplex 
Iph.j.d 


NICOLAVS  DE  LYR  A. 

I  Secundum  fpiri.Hoc;  rcfcrtur  ad  illud  quod  pr«mittit,^i/ij 
(lus  efl  ei  exfemine  Dauidfecundum  earnem. nc  fortc  aliquis  crcdc- 
rctquoddefcendinetdeDauidpcruirtutcm£;cncratiuam,ficuc 
aiii,quodcllfalfum,quiadc  c^-iodcrccndittantum  fecunducor 
pnlcntam  fubflantiam  de  uirgme  afltimptam  ,  &  uirtute  a^iua 
fpirituiranfti  formatam ,  quac  yirgincm  (^nftificauit ,  9c  imprae- 
gnauit.  1  Ex  refur,mor.y[oc  rcfcrtur  ad  illud  quod  pratdici- 
xuT.Quiprsd,eflfi.Dei  inuirtu.i.in  atqualitate  potcnti^.vt  diftucn 
efl,q  apparuit  in  Chriflo  ex  rcfurrcdione  mortuoram  ad  quatn 
requintur  potentia  infinita,pcr  quam  fc,  &  alios  mortuos  fufci- 
tauir.  3  /cfHC^r/.dow/.no.i.alcfuChridodominonoflro.hic 
ponittir  gcnitiuus  pro  ablattuo. 

4  T'cr^«fwJC.gr(i.^a/?o/?o/.t.HicdccIarat  fccundum  di^um. 
i.qualiter  acceptus  c(t  ad  apoftoiatum.  f  pcr  Icfum  Chriilu,  qui 
cilmcdiatorDei,&  hominum,&  ideodona  rpiritufTanfti  ucniuc 
ad  homines per  ipfum.Dnftum cHautcm  fupra,quod  hxc  uoca- 
ttofaftafuitper  fpiritumfanftum.  Ex  quo  fequiturquodme- 
dunteChnfto  apodoIatusconcefTus  fuit  Paulo,  idcodicit  .Ter 
quemacce.gra.  &  lungithxcduofimul  ,  quianaturanondcficit 
m  ncccdiriis ,  fed cum  forma  fubflantiah dat  proprictates,  quae 
funtneccfTarizinoperibtu  congruentibus  ipfi  Ibrmx.&muito 
triagii  autor  naturz  non  dchcic  in  necenariis,proptcr  quod  con- 
cedcnsdignitatcm  ApofloIicam,ftmuI  datgratiamad  cxcqucn 
dum  conucnicnter  ofhcium  pcrtincns  ad  iUam  dignitatem,nif» 
fufcipicns  obiccnafibiponat. 


f    Vocanlefu Ch,ifli,i.^h C(i,f Icfu Chrifto.Gcnitiuuspro aia 
laciuo  mote  GrajCQ. 

g  Omnibus  quifunt  I{om£,6-c.  *Theod.Et  diuinis eos .ippei- 
lationibiis  honorauiCi&arroganciam  reprcffic,  pnnuun.n,  „ 
Cos,non,vrquicociusorbis  terrarqmdommiumobcinercc ,  ^ 
ab  aliis  gcntibus  fccrcuic,fcd  aliis  commifcu;c.Dcinde,oiTi- 
nibus  fimul  fcribir,feruos  niifceris,&:  mcndicos,cum  hisqui 
propccropcsnimias  fibiplaccnc,  &:ningna  func  poccftatc 
pr.tdici.Quod.n.ex  hisquoquealiqui  cicdidiflxMit,docecip 
fc  t-  piftola  ad  Philippcnfcs.  S.iliitant  uos  i  nquic,  quifunt  tx  do- 
tno  Cj:fiir:s.hm  ucro  cos  quoquc  docuicquod  non  fcribic  in 
fidcliljus,fcd  his  qui  lam  crcdidcrunc.  Vndc  cos  eciam  uoc^ 
tos,&  fandos  appc)lac,fpin'tualibus  cos  laudibus  cxcollens, 
&  corum  in  eum.  qui  ipfos  illo  bcneficio atfeccrac ,  defide- 
rium  infl-immans.  - 

h    Dileais  p^.prior.n.dilcxic  nos  ance  omnia  merita,  yt  ^ 
noscum  dilciSti  diligcremus, 

i  rocatis  fanais.^on  ideo  uocaci,quia  fan£li,fcd  idco  fan^J^i 
cfFcdi,quiauocaci,&idco  uocaci,quiadilceti. 
K  Gratia  Ho.eir/>.*Hicr.Talis  cfl  ubique  falucacio  eius,uc  &; 
commcmuicc in  nobis  bcncficia  Dci,& opcct  in  nobis  incc  I 
gra  pcrmancrc,  quia &:  gratis  nobis  peccata dimifTa fnDt,  ^ 
rccornciliati  fumus  Dco  pcr  morceni  filii  ciiw .  Commoncc 
eciam  pacificos  cfic  dcbcrc,unam  candcmquc  granam  con 
fccutos.  i<  Auguft.  In  ilia  falucacionc  ipfa  trinicas  pun- 
tcrque  incommutabilis  unicascognofcitur.Vnitaspcrhoc 
quod  aic,a  Deo.  n 

Haim.fpirituflTandlinomcn  non  pofuicquoniam  indonis 
fuis  cum  comprchcndic.i.ingracia,&:  piecatc. 

Gratias 


y     ^d  ob.fidei, i.piratus  su  totaljtcr  me  cxponcreobfeqo  fides, 

6  jBomw,Genri.i.utfidcs  dilatctur  inornnibus  Gentibus. 

7  Tro  «o»w;.e/ttj.i.adgloriamnorainis  Chrifii. 

8  In  (^Mj.f  fidclibus. 

9  Eflis  uos  uocati.id  Bdcm, lefu  Chfi.i.i  Icfu  Chriflo,3  quo  eft 
hxc  uocatio. 

10  Omnibus  tjni  funt  /^o.Hicconfecjucntcrexprimunrur  pcrfo- 
nq  falutatxjcum  dicitur,  Omnis  quij.l\o,  non  gcncraliter.fcdh- 
delibus,idco  fubditur. 

1 1  Dile.Dei.i.i  Dco  vocatis. 

II  ^(««Sij.i.Chriftianisquifuntfaniaificatiperbaprifmum. 
T  J  Gratia  uo.cr  pax.Hic  exprimuntur  oprata  bona,  qux  func 
bona  (impUciter,propter  quod  abfolutc  pofrunc  optaii  «iliis ,  & 
libi,&  h«c  funt  gratu  in pra:fsnti,&  gloria  in  futuro,ideo  fubd. 
14  Ctp4jr.Appctitus.n.liominisnonpotelhotaliterquietari, 
tiiiingloria.     15     ^/f  Dfop<».qui  cildatorgratiae,&  gloriac. 

1 6  Ef  domi.no.Iefu  C/)r////.qui  cft  vnus  Dcus  cum  ipfo,  &  iic  da 
tor  gratiac,&  gloriae,ficuc  ipfc. 

17  Triffjum  tjuidemgra.ago  Dea  wo.  Hio  confcquenter  ponitur 
parratiQ,in  qua  explicitur  mtcntio  Apoftoli,  qux  efl:  commen- 
darc  gratiam  Dei.per  quam  Ropiae  erant  vocati  ad  fidem  aliqui 
ludzi,  &  aliqui  Gentilcs ,  oflendcndo  quod  vtriquc  ad  (alurctn 
indigebat  gfa  Dei,qa  fcientia  aci^nta  nofuHicicbat  Genb.adJa 
lutcjiicq;  obfcruatio  lcgii  ludacii.  Qd  patctex  hoc  q>  ilb,  &  illi 
^lapfifueratlhorribiliavitia,ppqctcgcbat  Clirifti  gfa,p(j  fal- 
uatct.Et  primo  hoc  ofidit  Apoltol^.lcdo  inftruir  cos  i  moi  ib.c.ii 

7^ri- 


19  GIoford&NicoIai  deLyra.  20 

Gratias  rf^d.Gratiasagerc  cft  fentfrc  omnia  a  Dco  daca  ef      leanins .  Vero  nouimns  Apoftolatus  ucflri  cor  "-ratia  fandi  D 
k;Drocolaudarecordc.voce.tS.'nnpr<*.  ^mrirnc  inrTnr.,.-.^  «(t:,.,^^ r.,.,,    i     ^       rr-  ,- 


A  fc.&;  pro  co  laudare  cordc,voce,5,:  opcrc. 
Aug.Iib.de  o-  b  Dfoweo.Nonotiofe.Non.n.vox  iffacfrcpotcft,nifif,m- 
uibin.Grauas  itorum,quorum  Dcus  dicitur,  ficiic  Dcus  Abraham,  ll.iac, 
-•"''■''-  &;  lacob.  Cum.n.omnium  unus  fic  Dcus  pcr  nacuram,  corii 

tamcnpropricpgra 


Scduliut 
Ha/me. 


ciam  eflc  dicitur.qui 
mcrico  fidei,vV  iufti- 
ti^  cius  culcores  cflc 
probancur. 

t  »c  ii.re m  c,  ^     ^f"  "«"'•«<'•  Cum 

«tfi  Chrjftu» ;  pro  aliis ,  pnmum  fi 


Quem.f.meum  facio,c]uo.i.n«n  uos. 
Nonper  lcgcm,non^>ci  pro^hcium. 


Spiricus  in  tancum  eire  acccnfum,  ut  omnibus  opprcfiis  fuc 
curratis.ciuancomagis  nobis.qui  hcet  cxigui  ordinis,tamcn 
veff ri  fLiMuis,uob.fquc  obedicntcs,cum  omnibus  nobis  cd' 
tniffiiiHc  fuuiu$,&:clfc  iempcr  uolumus. 

„   ..  ,,  .  .  u      •■  "^      ^^^ll-  Vifum  Cft  Epit.7y. 

Medurorcm  Dei,&  hominnm:  ■  r  •»•//■ 

cll  miiiiltct  bencficiorum  Dei. 


§  Angclus 

Iur;imcntllin 
quando  /ic  £a- 
CKlxiuiQ 


uobis.de  quibus  ma 
gnautilitasvcnitjpcr 
Ciinfium  mcdiato- 
rcm,per  qucm  uobis 
Dcus  dcdit  bona  om 
nia. 

d     Quiafides.  Ambr. 
Congaudet  debono 


Qmaipr 

gratiasagoDeomeopkrumChnrtuprocmnib.vobis,aa  i 

a    Non  lautiti  fidi-m  corum  tanquam  perfeAam.fcd  fjciliwtcm.iic  iiotum  ciga  Cliriftum.  i 

Etfi  non  pcitcfla.  b    Qi!j»l<.uina  caj.utmundi,uiide  ptoficcrcm  multi. 

.  c    PrxiniiTaautoritai. 

hdes  veitraannunciaturin  vniuerfo  mundotTcftks  n.mihi^ 

a     £[  idco  non  e.l  lutuin  mcmiri.         b     i.uo.luntatcuelfplriiualibiis.fidc  r.&  thaiitate. 
Kon  in  carne.i.carnalibHS  obfcruaniiis.  £     j,,  (,„,, 

l'tadicando,nou  in  lcsc.non  in  circuncifione,non  in  eo  quod  fcruusMoyfcs  ttad.dit.fcd 
d     Quod  iilius  ttjdidii  non  liribendo.fca  inliniando  mciiiibus. 

cft  Dcusjtcui  feruioin  fpfritu  mco  in  euangcho  fih'j  eius,rb  "^ 

a    Amb.DcutmemorelUumdat.obIituscumccflat.        b    Habins  liori  s  conftitutis  ,nd  or.indu£    5 

iine  mtermiflion^  memoria  vcltn  facio  femper  i  orationib, 


nobis  conlencancu 

utlitcrasad  Epilco 

pumRomanunnnic 

tamus,  quorcsno- 
ftrasconfidcrct,  &: 
iudiciifuidecrctum 
intcrponat  ,utquia 
difficile  efi  de  com- 
muni ,  &  fynodali  t  «juem 
decrcto  aliquos  il-  fpirim 
lincmitti,  ipfe  au- 
riioritatcfiiaiu  rcv- 
tatur,dcle£tis  uit,5, 
quiada  Arimincn- 


col 


CuiU  Fapaai 


incccpto  corum  per  quod charicaccm  crga  .llos  o(Jcnd.c,&  fis  concilii  fccum  fcranr.nd  cn  rcfandd,d.i  qu  r  illic S 
hortatur  ad  pr(,fectum.H.-ec  ancc  omnia  fc  agcre  dicit,quu  ccr  a^a  lluu.  ic  Hier.Ego  nullum  Drimum  ni  Chn^n 
inukisproficthdcscorum.    4c    H,cr.oficnditquomodo       fcqucns.bcatitudinitua..i.cuhcdr"pc^cr  Tomn^^^  Et.i«.,dD.„ 

Romanomm  fidcs omnibus Ecclcfiis  cognica  fic. Vdccrce,  ,     foaoclupcr  illam petram  xd.ficacam  EcclcSm f^  o  Qm   W- 
^uod  cadcm  fidcs,quam  Romani  tcnenc,ui  vniucrfo  mun-       cunque  cxtra hanc  domum  agnum  comedcw"'  profaiiu; 

cft.Hic  collcgns  cuos  Acgyptios  confciTorcs  fcquor    6^  fub 
oncrarn,snauibus  paruula  nauiculadelitcfco.  Non  noui  Vi 
taIcm,Mcle£ium  rclpuo,ignoro  P,nilinuin.Ouicunque  no     . 
co!I.g.ccecum,(pargit,hoccli,quiChrii!inoncf!  antichri  , 
fii  cif  Amoroi.r.dcliccr  tibi  con.raiffam  ianuam  fcr  tpift  "ad  <vH 

uas,  &  pia  folictud.nc  ClKifti  ouilc  cuftodis,  dignus  qucu  ul.t^.i;' 
oucs  Domini  aud.anc,&  fcquantur,&c.Crcdatur  Symbo- 
lo  Apofto!orum,quod  ecclciia  Romana  iiitemeracum  fem 
pcr  cuftodit,&:  feruac&c. 

*  Aug.  Si  ordo^Epifcoporum  fibi  inuicem  fucccdentium  Traft.,»^.  f, 
conUdcrandus  eft ,  quanto  certius  ab  ipfo  Pctro  numera-  l"- 
mus,GU.  totius  Ecdcfia;  figuram  .  propter  apoftolatus  fui 

prumcu  gercnci  Domn-msm.Superhancpetram  xdifi.ecdme     r  t 

*  Idcm  Numerarc faccrdoces,Cd ab  ip^fa  fcde  Pcmm  J;  &  ""' 
dinc  illo  Patrum  quis  cui  fucccilOTc,  uidcte,  ipfa  cft  petra 
qLiamnonuincuncfupcrbarinferorumporca^^&c.  ' 

*  Thcod.Tcncc  fancla  ifta  fcdcs  gubcrnacula  r«cendaru  ^''^-^^  '^«"' 
cundi  orbis  Ecdcijarum,cum  propteralia,  cum  quia  fem-  """  '^""'"^^ 
per  ha:rcc!ci  foetoris  expcrs  pcrmaniit. 
.jc    Beinardus  Dignum  arb.tror  ibi  potiflimnm  refaron 
damna  fidci,ubi  non  pofsit  fides  fcncire  defeaum.cu.enun 
akcn  fcdi  didum  ci^.Egopro  u  rogam,utnQndeficiatfides  -uai 
cr  Cictera.  '       '    ' 

e  ,rfyZ«  quodhabetisfidemdominoimputo.Non  haben 
da  oro  ab  co. Vd  expomt,quando  grat.as agat  in  orat.oni- 
bus.(,&:quomodo  fine  inteiniifsionc. 

re/iir.iuramcntum  cft  faciendum  m  neccfir^riis,  cum  pi-  Auc.dc  fertnj 
gn  fiint  hom.ncs  crcdcrc  quod  c.s  cft  utilcNo,,  ci\  M,ratio  SSmoa^ ' 
m  lc  bona,non  tamcn  mala  cum  cft  in  fe  necciriria  hcct  a 
malo  infirmitatis  corum  quibusaliquiddidtur.pioccdat 

H'er.fuperIerem.infecundo.Animaduertendum,?uo*d 
lufiurandum  hos  habec  comitcs,uctitatem,,udic.um,&  iu 
ft.tiam,fed  fi  ifta  dcfeccnnt,ncquaquam  cnt  luramcmum 
fedperiutium. 

f   >W.v«o.^..cr..Hocdidtuteuamct,&dcfidcrcntaiidire.  SSLio 
g     Inora.rnccb.Oratio  pro  boms  habcnd.s.Ohfccr^tio,pro 

ncceffitatediftndaorano.Etcftpcrftcra.-jdDcnmarl.nra 
tio,utpcrpafsionem,pcr  mortcn^pcrnatiuicate.&fiiuilia.  P 

Occumcnius.Syncera:  charicacis  eft,&r  mcnnoncm  fa- 
ccrc,&  fcmpcrhocfaccrc..dquc  max.meinprccacon.bus 

_.  ^    a    Df:ft- 


do  ab  Apoftolis  pr^edicecur  .  Iccm  prudcncerlaudat,  utpro 
uocetadprofcdum.Siue  quiaomn.  mundo  mirumfuic  Ro 
manos  credidiiTc ,  qui  idolornin  fueranc  nimia  cuk  ura  pof- 
fcffijica  vtomnium  gcnnum  dns.quas  viccvaiit,dcferuirct . 
|,^«„,ft_e.i7  ^^^  ^ fimpliciter  eorum  fidcm  lau  J;.fil-  crcdcndum  cft.cu 
iusnuncdcuociodcmonftraiur.  -jc  Terc.cumcorrcptascc 
elclias  opponunt(hajrccici,_)credanc  cmcndacas.  Scd  6c  illas 
reco£nofcanc,dequarumfidc,&fcicntia,&conueifacione, 
Apoitolus  gaud«,&:Dco  giat.as  agit,qu9  tair.cn  hodic  cum 
^  iIIjs  corrcpns  vnius  inftitut.onis  .ura  conimiiccnc. 
De  Eccleftx  F{pwan<efidc,&  authoritute. 
'•J.a4u  hxre.  *    Itcnxus .  C^uoniam  ualdc  longum  cfl  onmium  Eccle- 
fap.j,  fiarum  enumcrare  fucccHioncs,maxin:x',&antiquilfimx, 

&  oninibus  cognitar.a  glonofifsimisduobus  Apoftolis  Pc- 
tro,&  Paulo  Roma;  fundatx ,  &  confticucx  Eccleiia; ,  eam 
quam  habec  ab  Apoftolis  ctadinonem,  &  annunciatam  tio 
minibus  fidcm,pcr  fucccfsioncs  £pifcoporum,perucnicn- 
/  tem  vfqiiead  nos,indicantes,confundiuu)s  omncs  eos,qui 

quoquo  modo,vd  pcr  fui  placentiam  malam,vcl  vana  glo- 
riam,vcIperciEcitatem,&  malam  fcntcntiani,pr^ccrquam 
oportctcollfgunt.  Ad  hanc.n.Ecckfiam  proptcr  potcncio- 
rcm  pnncipalitatcm  neceirecil:  omncm  conuenuc  cccle- 
fiam,hoc  cft,eos  qui  funtvndique  fidelcs,in  qua  femper  ab 
;«re  prafcr  e"        '^^'  ^"""^  undique,cohfcruata  cft  C3,qux  eft  ab  Apoftolis 
•  •  traditio.     4«    TertuI.SiItalia;adiaccs,habcsRomanam 
Ecclefiam,  unde nobis  auchoritas  pr,gfto  eft  ftatuta ,  falix 
Epift.rr.qusr  Eccldia,  cui  totam  dodrinam  Apoftolicum  fan^umefuo 

•oVi^hLmiP''^?''^'^''^''',   ^     Cypnan.Nauigaccaudcnt(ha:rcti 

^.     "     "  ci,)&ad  Petn  cathediam,atque  ad  Ecdefiam  pnncipalem 

,  vnde  vnitas  facerdocalis  exorta cft,a  fchifmaticis,  &  profa- 

nis  literas  fcrre.nec cogitare cos  efle  Romanos(qnorum  fi- 

des.Apoftolopradicantcl.iudatacft^adquospcrfidiaha- 
.r.G6.4dRo,   bercnonpofsit.icccflrum,&c.    *    Ongcnes.  CumPetro 

kimma rerum  dc  pafccndis  ouibu^  tradcrctur,  &  fupcr ip- 
tpift.  a4  Mar-  ^''"^  "^^^^  ^"P'^'^  "^«"^f"  fundarctuc  Ecdefia,nullius  uircncis 
iuinPjDaia      alccrius  ab  co.niii  charitascxigitur .     ^     Athanaf.  Opt' 


Komaniim. 
EjJift  icy.  qua 
eit  id.  Innoc. 

t 


Q  mus  ut  a  ueftrac  fanda:  fcdis  EcdcfiiE anrhoritate,que  cft  ca 
put,&  matcf  omnium  Ecclefiarum,  ea(Niccni  concilii  dc- 
crcta)  adcorredionem  ,  &  rccreationcm  fidclinm  ortho- 

doxoiunipcrapcrepcrpr^icnteslcgacosmcrcamur,Qua- 
tcnusvcfliafiliiauthoricace,  iltefiab  ^miilis  fan£t.c  Dd 
i:cclcli?,&noftris,euadcre  nobifquccommiffu.scruere  va 

lcamus. 


NICOL  A  VS     D£     L  Y  RA, 

Prima  in  duas,q«ia  primo  aufcrt  a  Romaniscrcdcntibus  difcor- 
dix  mater.am,fccundo  inducit  cos  ad  charitat.s  concordiam.  s 
«p  Matcri.  vcrodifcordix  erat,qma  conuerii  dcludaifmo  p,c* 
fcrebant  fc  Gcnt.l.bus  cx  Mofaica:  legis  fufcept.onc,&  econucr- 
Jo  Ccntilcs  luds.s  dcfcicnt.ae  acqu.lu.oncproptcr  tiuodoftcn- 
drteospnmohm.l.tcrcgc,e§rat.a  IJJc.l.ne  pr.trogaUaal.qua 
TcTrcT""^  "^ S*" '"'  ^'^""  •  f""do,poIt  co«ucri.oncm 
adC  br.il,  fidcm.fecunda..ic.p.t.ntcrt.ocapantcmcdium.,bi. 
<^!de,jo.Prtma  in  duas,primo  Apoftolus  affcftum  fuschanta- 

,  m  ad  ,pfos  oacnd,t  fecndo  v.t.acorum  argu.t..i>i .  l{.u..hw,r 
1  nma  .idhuc  im  duas^primo.n.oilcndit  fc  lurc  char.t.ue  ad  cos 

.  gras  agcdo  de  cpru  bona  inchoat.one,d..Pr/,^f</...pnnc.paliter. 

Cra, 


l  Gra.  a.  Dco  rnco.  cu,  bonum  hom,nis  princpalitcr  e/l  .ufti 
bucndum.  1  ()Hia  fides  i>e.ar,nurt.in  vrti.mundo.Oa,us.n.  Ro- 
mana  tunc  tot,  mundo  dominabatur ,  proptcr  quod  dc  orun.bu* 
mund,parnbus.b,vcn,ebanrnu.Ki,,  qui  bonamcon..c,iatio- 
ncm  fidchum  Komp  ex,ftcnt,um  rcf^rebant  i.,  d,ue.ns  patt.- 
bus  orl,.s  quod  ad  d.ktat.oncm  hdc,,&  ad  De.  glonam  fac.cbar, 
quam  Apoilolusquacrcbar. 

5  Teitu.n.mthi  efl.Dms.Hk  fccundo  oiicndit  idcm  pro  ipfis  o- 
rando  deuotc d.ccns,r.y?/x.« .mt.cfl  Dem.FrcqucnUr.n.  pro  ip. 
in  orabat  icfrcte,  propter  quod  teiiem  non  habcbat  de  hoc  nia 
tJpum.  4  a'//fr«/o,e5>c.&nonobferuaDt.islegalibus 
5  jiuodjtne  intermiflione  rnemoriam,&c.  Non  elt  pcr  hoc  intclli 
ge.idum,quod  Apoitolus  pro  ,p(l,  orarct cont.nac  fcd  qu.a  quo 
ticicunqucorabatjde.pfismcmoriarohabebat. 

Obfc^ 


21 


AdK 


omanos . 


^  i    Deftder»  emm.Vt  quc  verbis  fuaderc  non  poteratjpr^fens 
A  fuadcrctTirturcmiracalorum,  • 

Hay»»  •  b    Con/olari .  Modo  cgo  fum  dcfolatus ,  (ic  &;  uos ,  ctfi  noti 
lcntitis.fed  licconfolaremur. 

c    fratresiQim rcnati>& alig rc£ti . vfi fupra,uocatis fanSis. 
d     Grxcis.DcIndxii 


Cap.   I. 


22 


f  per  TolSMte. 


f  altqwKi  im- 
I  petiar    vobi? 


tacct,  quiani?giftcr 
Gcntium.Gr<«c«,Grit 
cos  pr2Eponic,quia  ab 
cis  omnisphilofophi^ 
mundana  cxordium 
habuit. 

C  Barbaros.  Barb.iros 
dicir,qui  funt  quafi  ex 


crant,puta,diuitias,potcntiam,&?  f;!picntiam,vos  quidcm  in  I> 
hiSjinquit,  cffcrimini,egoauEem  Dcum  in  mcdio  veftrunv 
praidicaturus  acccdam.ncc  me  huius  pudet.Quamobrcm> 
QHtapotentia  Dei  e/i  ad(alute»ip'fc'pientium.pulchrciuiccm  ad- 
dir,«rf/4/»<*e/a,nam  cfr,&:  ad  ulcionem  potentia  Dei,  ^dfaU- 

tem  itaque  no  cuilibet 


a    Konfolumoco.fcdetiamobfcno-        Tentm.        h    Fro{peto,8c  aduoin'). 

Quicunqucexeaufaficili.ueldifflcili.         c     PofJ  long»  defideti.i. 

d    Hyeme,uclzllite.        e     Q  quoJeffe  nonreputo.nii!  perueniara  .id  uqs. 
.bici  in  -  ~     - 


l 


legcs ,  qui .  f.  ncc  Hc- 
bnci  /nec  Grasci,  ncc 
LrtinilUnt. 

tvteotflmunc.      Nulli  fpccialiusdc- 

tionem  in  uo.-i^-tir  ha:cpr?dicatio. 
fcisiiernimuS      r.»ebuor,quia  mil- 
fus  ad  omnes. 


fcd  crtdenti.  Nun  crc- 
dcncib.  D.  fupplicium 
intcrminacur  Euange 
Imm.  primumautca 
Iud<£:o  poftulacur,  uc 
crcd.it,vtpot'jqui  iam 
caqux  dc  Chro  funci 
ex  Ifge,  &c  piophetis, 
cdoctusljc  magis,qua 
gences.pr^ccrca.licec 


a    Nan  Bouim.fed  meam,Sc  vciliira  qu.t  cft  inuicem  communu.i.fi unius.Sc  eiufJcm  fidei  fuuius 
tn  Chcilio,ael  <\<xz  pet  Ailcctionei»  opetatui. 

b    Haimo.Cui ersa  non  uenis:q  lia  ptohibitut  fum.quad  uolo  iit  fciitii, 
&  pnteti»  ni  pe  ueiht  fieti.ut  modo  .l^nos  uos  parctls.      De  tide,quii  propofui. 

cam  qua;  inuiccm  eft :  fidem  vcftra  atquc  mcam.Noio  au- 

Non  folum  aoliii. 


^    Theodo.  Do£lor 

omniuoi  gcntium  ele   c  te  vos  ignorare  fratresrquia  fspc  propofui  venire  ad  vos  > 

.iT«     /-...»».»..■_  ^    A!iquibu»impcdime«iisDeoidajcnte 


Yenire.  b     Vfquein  prsfcBS. 

i.ut  fiuiflificetis  U08  pei  m»am  prsdicationem.uel.ut 
ego  ptatmium  pro  tiobis  acquinm.q.d.ideo  defide.ue. 

&tprohibitusfumvfqucadhuc,ytaIiquemfrud:uhabea 

a    Horum  cxcmplo  prouocat  co»         b    Qnod  ideouolo,qa'adfbitot  fumomnibus  Gentibus. 

inyobis,ficut&inca:teri*sGetib  GrccisacBarbaris, tia- 

a    Vtoeiuadeuttoque  populocxcladatar.        Haimnmuudanis  tationibusctuditii.  ' 


opu 
l>     Illaium  ntiotium  imperitts.         c    Euangelizaie. 
Sictit  iUisdebeoita&  uobis.vjuia  omnibns  debitoi  rum. 

d    Q.Etfi  ego  ad  h»i:  p3iatus,ergo  alteiiu»  culpa  lemanCt. 
f     b  .1  1     I     c  "     '  ^    _L  -    -•       -d 


'         terac  rudibus 


8 


Haimo 


mcis,  obfecrans  fi  quo  mo  do  tandcm  aliquado  jpfperum 

a    Non  at  mali  in  fuo  ma!o.        Quia  tuncutilisaduencus/  b    Ideo  obfecto  . 

a  itcr  habeamtin  voluntate  Dci  veniendi  ad  vos^Defidem 

«     Q^iaquafciibit.Bc  peruetfe  poflant  accipi.Jc  uiitutem  fu^dete. 

b     i.uosparticipcsfaciam.        c     Gramiti  beneficii  D.'i.     D.iflrijii. 

cnim  vo's  vidcrc,vttaliqUid  impcrtiar vobis  gra^tia;  fpirita 

a    Quiiiajnaliquidhilietis.-       b    Qi^:t  confirmitioadeoedgtita.quafi.         f.u«»  contiripati. 
c    Quafi  mea  confola  io  net.        d    Qnia  dolct  d-;  non  rcAa  fide. ' 

Vel idcm.ut  confolemur  uobifcum,alia  litera .  ^^ _.  w..„. ,..,,..«.., » 

b  Iis,adconfirma'ndosvos,ideft  fimulconfblariin  vobisp  4    adcommuncm  gene 

"  '  "        5     nshumanifaluccmyc  *^         ■  ■:.( 

nerat  Chriflus.ca  iiea 
inccr  luda:os,&:  natu.j, 
&;  conuerf  icus  fuerat,, 
docuerar,  diuinaque  t  file'  '«ftr* 
inter  eos  ligna  opera-  ''1"*  "»^* 
tuserar,propccrq.om  ^ 
niadcbitorescrantiu 
da;i,  uc  primi  in  Chri- 
ftum  cr  cderenc  Ilipra 
ca:tcrasgences 

g 

Quia  lignis  firmacur  H.iimo 

incrcdibilis  prxdicar  t  quatjSinni» 

9  tio.quod  non  efhn  fal  ^^  paratus  $& 

10  fis  pra:conibus. 

ptu  eft,&  vobis  qui  Romx  eftis  euagchzare.  Non.n  eru bc  ' '  J?.  .  ■'«^^^';j'«'"»-  EO- 

a    Nobi5,nonalii».        tnlicftat  ad  fiJem,dat  ftli.tem  omm  credcnti.peccata  rerait    ^^    CniUS.  V^JVlaXimC,oC     - 
tit,iitIhficat,afecundamortcpi*fctuat.      b    Valen».    JJ    prx  OmUlbuS  lud^O, 

dcbitum  cxoiucrc.Ec    g  fco  euagcliu*.  Virtus.n.  Dcicft  infalutcomniercdeti,Iu-  14  &i  lud^eum  prarponit 

2uoniara  non  omnes     h       1  Quoddixitonini.ietermiiiai.      Cfcdcjiti.      b  Gentiiibus  cmnibu».  ij  caufa  pattum ,  tamcff 

Xiagdii  pra-dlCatlO-      i-      "'       «    CiedentielHD&luteimquiaettiiniuftitiamQuudclateoftend.turiniploenaiiEcIio,    ig:   &:hlCindio^etCUan2e      ' 

nemlurciprcb7nt,mc    k'"d?o'primu&Grarco.Iii(titia.n.Dcitin corcuclaturcxfi-  17  1,0.  Quid^erTo opus 

■  -     ■  •  eftlegc^        °  tpcrilludpa- 

i    luflitia.n.Dei.  Haym.Amb.Eftquxgratisiuftificatimpiu  SiJ»'Dd 
per  fidem  finc opcnbus  Icgis,ut  alibi  inueniar  in  illo  no  ha 
bcs  iufliciam  mcam  q  cx  Jcgc  c(},fcd  illain  <\cx  fidc,  q,  rcue 
latcuageliumdumdatfidcmhomini,p^iuf?ificaturq,crc-      ,      ' 
dic  Deumiuftum,&:ucraccminpromiflis.  Hocconcraiu^  - 
dxosquineganthunccIIcChrilium,qiicm  promiricDcus..  ', 

k    l{eutUtur.  Aug.Aggrcdicur  Gcnciles  fecundum  priorera  A«g  inpn^g  r 
lfatum,quiaiailabantbonamnacura,&:cxcufabaccui-pii-udi  V 
ncs  pcr  ignoranciam.Concra  aut  Apofioluj  dicit,&:  prius  ha 
buiilisnotitiam ,  &  pcrdidiffcpcr  culpam ,  &  bonam  nati^r 
ram  fibi  iplis  a  Deo  rclidtam  in  omnia  mala  prxcipicacam.- 

Comrncndata  pictate  fidei,  qua  iuftifi^ati  Dcogr.ici  cllc»     ' 
dcbcmus,contrarium  dctcftando  fubinfcrtjquod  mfiaci  pcr 
fe  in  idola  cccidcrunt. 
1  Exfide,&c.Dei  promittccis.in  fidc  hominis,qui  credit  ei> 


.  dus  fum ,  quamobre 

dGbcoomnibusdoi^ri 

■  nzdcbicum  ,  non  fo- 

lum  Grfcis.fed  ctiam- 

Ipr.rJeninat»  barbaris.proptctea.n. 

fucria:a^ue  ctiam  diucHhs  dcdit 

yfque^d^m  .  nob.slinguasSpintas 

fan£his.  fctconucnic 

quidcm  tum  lis  qui- 

bus  doilrina  magnos 

fpiritus  facit,  tum  lis 

qui  non  funt  cloqucn 

tiar  myfteriis  initiasi , 


picntibus,&  infipientibus  debuor  sii:  itatq)  in  mc  prom- 


a     In  mc  promptuni.        b     T«ng't  eo»  <]ai  non  tC(Sa  tradidcrjnt. 


f 


nto  adiccit.  ^od  m  me     1 

promptum  efl. Mcum  cft.n.pr«dicarc,cft  autcm  audientium 
credcrc. 

f    A'o".'»-f»'»'.e»<f»f.SicutilliquifaIfapra;dicant.Vel,quicru 

C  ccm  Chrifti  putaht  ignominiam'.  idco  non  etabcfco  euan- 

gclium,qina  uirros  elh  i.quia  uirtut(  m  Dci  annupciat,non 

jnftrnuiacem,fapicntiam,non  infipicntiam  •  C^od.n.infir- 

mum  Dciefl  ,forriuscflhominibus,'  &quod  (tultum  Dci 

cft ,  fapicntius  cft  hominibus .  Vcl,  uirtus  eft  credcnti ,  per 

quam  pcccacum  dimiccitur,&ccum  rcscxigit,fiuntmiracu- 

la  qutbus  commcndacur  dodrina. 

*    Occum.Quia  incrcdulis  mulra  in  Euangclio  abicdlacfle 

,ccnfcntur,put.i,crax,niors,Iudcorumdcbacchatio.&c.hoc 

interifr  ilios  docct.nc  quicquam  cflc  in  co  uilc  fufpiccntur, 

atqueidcircopudcateoiillud  fufcipcre .  pr^terca.quiaeri- 

-ftas  engcbant  Romani  ob  multa  quib.c^tcris  pra:ftantiorcs 

erant, 


■'•7 

Ambrflf, 


A  •> 


NICOLAVS    DE    LYRA. 
I     Oi/«r««j.i.pcrrcTn  £icram  dcprecam ,  ut  oratio  fit  magis  e- 
xaudibilis.Sicut  com  dKtiaui.Ter  cruccm,&  p^lfionem  tuam,  libe 
ra  nos  domine. 

i     Si  <^uomoJo  tandem  ali.pro.iter.ba.&c.  Hxc  forlitan fuit  urfa 

caufa  appeilationis  fu{  ad  Ctfarcin, Aft.z^ . vt  fic  vidcret  fidclcs 

Romzcxiltcntcs. 

|..j         -  3     /^cAd^^.w.Mojw/.Hicredditcadfarafui  di^i.f.quarcdefidera 

*eniedi ;i j R»  ^^^ ucnirc  ad  Romanos.Et  alfignat  ad  hoc  tripliccm caufam.pri 


:ii.-ti/' 


ma  ell  ad  augmentationem  fui  mcnti,&  corufli  pcr  fuam  prxdi- 
cationem,&  hoc  ell  quod  iicit. Defi.n.uotui.ut  ali.u.imp.^ra.fpi.i. 
vt  per  przdicationcm  meam  ethciamini  deuotiorcs ,  &  iic  in  uo- 
l>i$  augeaturgratia  Dei. 

4  c/^t/cowyf^Moj.inlidc&bonitopcriboi. 

5  Idcfifi confo.in uo.  q.d.per  hoc habebimus  ad inuicem  confo 
lationcmperfidcmmiiii,  &  uobiscommuncm  .  Etde  dilatione 
fuiaducntus,confequcntcr  fecxcufacdi.  T^nlo  autem uot  ig.fra. 

j      ,  *jwafxpepro.uen.ic  p.itet  ex  prxdirtis  litera. 

•*  Ciafi  6     GrMis^ac  Barba.Hic  aflignatur  fccunda  quz  eft  rcdditio  de 
■>>ti,di.  Cr<ecis,ac  Barba.  i.hominibus  ignotz  iinguz,cuiufinodi 
funi  omnes  przter  [udjeos,Graecos,&  Latinos. 
7     ^^pitntibus.i.ifi(ita£i\5  in  lege,&  philofophia. 
S     Et  infipientibus.i.illneritii  hominibus. 
9     Dcbittrfum.  ad  pracdicandum  eius  euangeiiu  ex  ollicio  apo- 
Itolatus.     10     iia  quod  in  meptomptum  eji.  cx  paite  animi.licet 

habuenm» 


habuerim,&  habeam  impedimentum  exequendi. 

11     Et  Hobis  am  S^mA  ejiis  fK^fi^ris^.i.prajdicarc  cuangelium.Li 

cet  autem  reudere  debitum  flt  necelfitati$-,tamcn  Apofblus  no 

peccauit  in  hoc ,  quod  omnibus  Gcntibus  non  prxdicauit ,  quin 

liuius  dcbiti  redditiocadic  fub  przceptoattirmatiuo ,  quod  non  Tc;tiaaufx, 

obligatad  femper,ledopportunitatehabita,quad  Apa/tolusfe  '' 

cit.      12     Ts^o/i.w.frwfcf/.ew^w.Hicallignaturtertiacaufa  cxhcb 

norabilitatc  ofiicii,di.  7{on.n.erubi.l.euangeltum.  i.praedicationcfn 

cuangelii,quiahocelthonoriiicu[n,&fan£tun^.ideorubdicur. 

I J     Firtu\i.n.De:  f//.i.cu3ngclium  clt  Dei  uiri  utis  cuntciitiuuti» 

14     /b /j/w.oOT.crf. 'I  aroeu  quanium  adclfcdtum  prolicit  (oiui 

credcntibus.      X  5     ludtto  prttijum,&  Graco.  pcr  lioc  non  clt  in-. 

teUigcndum,quod  apud  Dcum  lit  pcrfonaruin  acceptio.fcd  hac 

dicitur,quia  iudxi  pcr  noticiam  legis,&  prophctarum,  &  Grxci 

per  cognitionem crcaturarum,qux  cil  qqxdam  fcala  ad  afcende 

dum  ad  Dcura  pcrcognitioncm,&  amorcm,h.ibcbant  quanda 

difpoiitionem  ptx  cxccris  Gentibus  ad  fufcipicndum  cuangehi 

Vcritatcra,quodcontinetiu(titiam  perfe^a,proptcr  qd  fubditur 

16  lufiitia.H.Deiineoreuelniur ,&c.  i.ineuangeliomanifefte 
traditur. 

17  £xyfici«jf</i?m.i,fideinformiprcKedendoadfidemforma. 
tam.Licet. n.fit  idem  habitus,tamen  dicitur  informis  iine  cliari- 
tate  exiftes,&  fuperueniente  charitate  formatus.^a  p  hoc  nOiug 
eius  efiicitur  meritorius  vitx  beatac,  &  talis  formata  tides  uiuiH- 
cat,&  iulti^at  p fedc>ficut  fcriptii  eit  K\3ic.i.i.luftHs  autt^&c. 


n 


GIoford&Nicolai  cic  Lyra. 


24 


IFide» 


d 

c 
f 


^  Ve)  cx  fldc  in  fidcra  pp  omnc  partcs  fidei »  ex  fide  vctci  k 

A  Tcftaincnci ,  vbi  vniis  Dcus,  in  fidcm  noui,  vbip;itcr,6i  fi- 

H.irm«.        lius,&:  fpintuIfan£ttJS,Ex  fidc  prinii  aduencus,in  ndcm  (cca 

Ko«a.  j}, .  Ex  fide  prim*  refunccSionis  in  fidcm  fecund^,  Ex  fidc 

Pruwfiu*.     promiffioni&,ui  fidcm  rcdditioais.Ex  fidc  pr(jdic.itorum,in 

ndcm  pupulorum.Ex 
fPe  pt^:(tl^  fidc  feminantium, in 
f.in,  doao.  fich-^m  mcccntium.  Ei 
Oefie.  Hn.  c.  eftiufiitia  quitranfic 
peaare.At>a-  dc  fidcm  fidc,vctraf\ 
«ufi.a.  feacluda!ii.<:,^&:quicii 
fkb.  10  .g       quc  alius  dc  fide  vcte 

ris  m  fidem  noui  Tc- 

ftametij&dcfidcvcr 

borum  ,>&  fpci ,  in  fi- 

dcm  rcrum  &:  fpecici 

^»jci  fote*  crcduntur  ca  qua:  no 

vidcntur.Etiam  eft  ft 

dcs.quando  non  ucc- 

bis,fcdrehuspracfcn-    i 

tibus  crcditur,quoderitcum  Dcus  fe  uidendum  dedcrit.Di 

.g^ci£ergoexfidcvcrborum,quibuscrcdimusquodnon  uidc- 

jil^^_^^       mus.infidemrcrumquacrcditaobtmcbimus. 

liier.io  i.f     *     Sicutfcripum  eff.  in  Abacuch.i£.\  cft.  luflui  autem  ex  fuajide 

Ab4«ttC«.    "^   */»fr.Scd  hoc  &:  talia  plura  teft  imonia  qux  ponit,ab  Hcbrai- 

ca:  veniatis  crannatJone,qua  nunc  vcimur,  vidcntur  difcor- 
.  dare,quiaaliquandofumitalxx.interprctibus,aiiquandoii- 

cut  loqucns  eodcm  fpiritu  quo  propheta:  fcufum  fumic  cau- 

cummodo.fuis  utens  ucrbi-s  fuaque  difpoiicione. 

*  Theod.Hoc  pofuit  ludxorum  gratia,docens  eos  non  le 
galcm  quidem  amplcdi  dcbcre  infTitutioue ,  fcd  fequi  fuos 
prophetas. 

*  ScduIius,i?r)S(/«,i.nonex  operibus  legi$,tt/«?f,hoccfl,pr5 
fcntcm  uitam  ducit,ue],uicam  xtcrnam  acquiric. 

^e     Amb.Ad exemplum  prophetx  Abacuc  fc  conuertit,  iit 

declaret olim oftenfum,iurtum ex  fide,non cx  kgc uiucrc > 

hoc  cft,non  iuftifieari  homincm  apud  Deum  per  legem,fcd 

per  fidem. 

Tj«ft.;j»»ftl»,       ■^^•S'  Cogita  quid  per  legcm  imminere  dcbcbat,&:  quid 

pcrgratiam  confcGutusfis .  Si  confccucus  cs  gratiam  fidei . 

eris  lufluscx  fidc.  luftus.n.  ex  fideuiuit ,  &:  promcrebcris 

l>eum  vmendocx  fide.Cum  promercrisDeum  vuendocx 

fidc,accipies  prx|iiium,iramortaluacem,&:;  uicam  xtcrnam 

&caetcra. 

lih.4,cont.  la  *    Ide,Summum  bonum  przftari  hominibus  non  poteft, 

i4»u^g  c.^     nifipcrChnftum,&;hunccrucifixu,cuius  mortemors  vm 

' '         citur,cuius  uulnenbui  natura  nofira  fanatur.idcoqtife  luftus 

-  cx  fideChrifti  uiuit.Ex  hac.n.fide  prudencer,forticeir,rcm- 

§cranter,6i  iuftc,ac  pcr  hoc  his  omnibus  ueris  vircucibus rc 
cfapientcrque  uiuit,qui  fidcl.ter  uiuit. 
-         *     Idcm.Excutiendum  cft  a  cordibus  rcligiofis.ne mala  k 
Sp«ib.e.j4    curitare  falutem  fuam  pcrdant,fi  ad  cam  obtinendam  iuffi- 
ccrefolamfidem  putaucrint. 

b  J^'''"  '•'►'<'  >e5-c.Ex  fidc  cft  iuftitia,&:  indc  falus.quia  ex  ir» 
precaieiniuftitia,&:indeira.i.pena,&:  hocide  reuclat-in  eu5 
gclio.VcJ  reuclat-dec^lo^qdaccufatcos.quia  indicauitcrca 
C  lorcm  cis ,  ucl  faluatorcm .  Ex  ipfa  cnim  coili  fabnca  ir^tus 
JilisDeus  oflcnditur,  qui  ideo  tam  pulchra  aftra  condi- 

dic. 


dit,utcxeisquantus,&quam  adrrjirabiliscrcatorcorum  ficD 
polfic  agnofci.Srtic  folus  adorari. 

c  Sufur omntm  impietatem.icnpietis  eft  in  Dcum  pcccalTe.  i~ 
niqiiitas  in  homincs .  Vcl  impiusmfidelis,  ficut  idololatra . 
Iniquus  qui  prauitacc  opcris  ab  aequitatc  difcordac. 

Hieron.  Trcsefls 

•    Ex  CdeefliuHitii.Sdt*  f<tut,Ccut  Abaracltdicii  Ken  (X  Icf*. 

b     Au.ltiflus  elt  rx  tide,&c  iia  uiuii  slrina  vita,<]u>  eft  mf rcM  fidei. 

de  in  fiJem,  ficut  rcriptum  cft :  t  Iuftu''s  cx  fidcrviuic .  Re- 

a    Vrntuii  ad  iudicium, 
h    Kouoninrsiiiipio«,rcdoHinct  iiapietatit.  Sciniuftitiz  paitn.        IdoloIatiM. 

uclatorenim  ira  De'i  decoelofupcromncm  impicta^^tenu, 

*    Oiix  cx  tulpacoram.  b    Vetam  de  Deo  cognitiontm  habent, 

6ciniuftitiambominum,ec>rumquiverita^'tcmDeiinin- 

a     Manenirs  in  malo  oper^. 

Cum  ffOBtccisCeoficiat.        b    Multa.r.runt.iuz  dePeoper  nataram.rciiinon  pof 
lunt,M  de  mvtUiioiedcsnptionit.Sc  iMcativitiontt. 
I.de  Deo  nofcibile.  '  c    Oufturationis  _       

iuititiadetinent:  quia  quodt  nd^tum  cft  Dei>  manife-  5    fas  idolorumculcuras. 

3     Fei  opus  fuum.non  peidoftiinain,velinlpiiationem.  6   rcfercnda  cft  ,    Utjm- 

b    <^odn»tumcil  Dei.maniffl^uBieltin  illis,<)uia.        Patci.        Alia*  leuelauit  _   piCtaS  QUafi   ad   illiu- 

ftum  eft  in  iUis.  Dcus  enim  roanifeftauit  illis-  Inuilibiliaf*   g  nam  Dci.miuftitia  vc 


j 

4 


uidcntur  impicutej, 
prima,  &:maximam  t^«««in«e 
Dcum,  qua*  aut  pcr 
blafphcmiam,  aut  pcr 
idololatriam  admit- 
titur .  Sccunda  in  pa- 
rcntcs,aut  iniuria,  auc 
contemptu.  Tcrtia  in 
cxtrancos .  Siuc ,  om- 
nis  impictas,  ad  diucc 


Hiymo. 


A>Ql>f«( 


ro  ad  omnia  peccau 
pertinereuidcatur.  £ 

d    forj*»»  7«/ «rrtdfm.C^d.Cur  cis  ira  de  impietatc,  c5  non  pjaymo»    . 
cognouerint  pcum?  Ad  quod.poteranc  quide  tognofccre, 
fcd  fibi  collunc,maIcntcs  morari  iniufte  in  fua  uolapcate. 
c    Veritatem  Dc/. Quia  hoc  dicitur,quod eft de  Deo nofcibi- 
lc,cft  m  illis.  Qjiafi.Iu  fe  habent  vndc  nofcant.  f.nacuralcm 
ratioucm.  ■• 

f    In  iniHflitia  detinent.Bontttn  efl,quod  tenct,fcd  malum  cft  ' 
vbi  tenent.  Veritatem.n.tcncnt,fcd  in  iniquitace .  Inuenifti 
Dcum,inuenifti  vcricacem,&:  ipfum  dctinestn  in  uftitia,5c 
quod  pcr  Dci  opera  cognouifti,per  hominis  opera  pdidifti . 

Aug.Totum  confidcrafti  rci  ordinem,&:  non  vis  actendc  Ser.  <r.«Jevi 
rc  quod  mundus  opns  Dci,idolum  opus  fabri.Si  fabcr  idolo  •"*  ^«^* 
ficucdedit  figurain.  darec&:cor, ab  idoloipfo faberadora-  ^*^ 
rccur,quis  crgo  Dcus  tuus?nunquid  quitefecit? 
g    T>{otum  en  Z)«.Grcg.cft  quod  ex  huius  mundi  difpoficio- 
nc,&:  nacurali  ordinealfequi  poflumus.Ignocum  vero  Dci, 
quod  omnem  Liret  crcacuram ,  vt  racio  fubflantia:eius ,  ucl 
naturaj,&  myfterium  human»  libcrationis. 
h    Alanifeflum  efl  in  i///i.  Aug.Quia  non  (olum  ratio  naturalis 
ad  hoc  profuit,fcd  &:  Dcus  quotidieadmuit,ncc  fola  natura 
fufficcrc  uidcrccur. 

i  lnuifibilia.n.ipfiHs.^A\}g.Dixiimjas fapicmcsgcntium  fcru  Sermit^j-  i 
tatos  fuiflcnaturam ,  &:  de  opcribus  arcificcm  cognouiifc.  *^"'P*''" 
prophctam  non  audicrunt,!cgem  Dei  non  accepcrunt,fed 
eiiPeusquodammodofilens,  ipfismundiopenbusloque- 
batur,&  cos  ad  quxrendum  opificem  rcrun»  mundi  fpccics 
inuitabacNcc  potucrunc  in  animum  induccre,c(rlum,6<;^ 
tcrram  fineauthoreconftare.Audi  vchuiem.^oniamffugd 
notum  efl  Dei^manifc/ium  eli  in  illis .  Vndc  manifcftam  ?  Deus 
manifeftauit.inuifibilia.n,Dei,a  conftitutionc  mundi .  i,  ex 
quo  conftituit  mundum,  pcr  hzc  intcllcfta  confpiciuntnr , 
&:c.Intcrroga  pulcbritudinem  tcrra:,maris,aeris,cceli,fyde- 
rurovfolem.lunam^animalia.qua?  moueritur  in  aquij,in  ter- 
ri?,in  acre,latentcs  animas,pcrfpicua  corpora.  Rcfpondent 
tibi  o.mnia.Eccc.uide.pulchra  fumus,pulchritudo.B.corum 
cft  confeflSo  eorum.ifta  pulchra  mucabilia  quis  fccit.nifi  in- 
commut»ibiIis:puIchcr  in  femctipfo? 

^  ^.  Theo. 


NICOLAVS     DE     LYRA. 
I     J^fwe/aW.w.Poitquam  Apoftolus  affeflum  (ux  charitatis  er- 
fiinifio   ^^^"'"''"^'"^^"'^"^^•^^o^fcquentcruitiaeorumarguit.  Et 
•  diuidJtur  in  duas  partcs.quia  prjmo arguit  uitia  Gcntiimm.Sc- 
cundo  ludxorum  ,  capitulo  fcqueoti.  prima  in  dua8,quia  prtmo 
arguit  \ itia  eorum.Secundo,coiKliidit  intentum,ibi.i>«j  cum iu- 
^ztM)»  Der.prima  adhiic in  tres,<iiii;i  primo  arguit eorum  uitia  co 
trj  Deum.Secundo  m  A ipfcf ,  ibi.  Tro/?;fr^«0(i/>-4di</i>,  Tertio 
in  proximum,ibi.  Etfi,  Ht  non  fr(,b.iuerunt.  pnma  in  duas,qa  pri- 
mo  argoit  eorum  c^citatem.Secundo  peccatorum  infcquentiutB 
grauitatcm,ibi.  £f  mutaucrunt.  primum  autem  oftendit  pcr hoc, 
quod  Romani  vigcbant  ratione,&  mduftria  naturnli.  vndc  dicit 
Vcgetius  libro  dc  re  militan.quod  Romani  qujlicrunt  dommiu 
totius  terrat ,  &  orbis  non  multitudme  populi ,  ncc  fortitudinc 
corporalijfed  f3picntiaconfulum,&  prudcntiamilitari,  proprcr 
<|Uodex  cognitione  naturali  libi  data  porcrac  cognofccrc  unum 
folum  Dcum  uerum  latria  colendum.Quod  fi  fcciftcnt,  tanqua 
deboniinaturalibus  Dcogratidcdiflcteis  cogmtioncm  fui  fu- 
pernaturalcm.quantum  ncccffarium  cft  habcrc  ad  falutcm,ficut 
patct  dc  Cornelio  Ad.  lo.  Sicut  enim  corpore  difpofito  ,  &:  qtt 
gani^ato  per  naturam  infuoditur  a  Dco  anima.fic  talis  fupcrna 
fyrahjnptJtiahonjifli  dit^oiiiofiimodfimftxdi€k\xm ,  &  ficut 

4«fi(ieatc 


Ueficicntenatura  m organizauone  pracdi^ta non  infunditur  ani 
tua,fic  hominiindii^^oolJtonotitiandcidcnegatsir.  Sic.n.fuit^e 
Romanis  qui  de  cogni^ionenaturali  Dcoingrati  fupcrbierunt, 
&  exconfequcnti  cxcitaCcm  roentis  incurrcrnnt,  &:  graUia  pcc- 
catacommifcruntiproptcf^uod  puniendi  erantexiuftitia  diu»- 
na.Et  hoe  cft:  quod  dXciiux.  i{t/ieLti4r.u.  idcft,certitudinaiitct  cx- 
pcftatur . 

i     Ira  Dc/.i.iuftitia,&  vindifta.5'A'/»fr  omnem  /w.f.contraI>cur». 
£ft.n.pictascultus  Dco exhibitus  ,  .fccundura  Talhuaa  .Htpor 
oppoiltum  impietas  importat  Dci  contemptum. 
5     Etinttt.bo,  i.peccatumcontraproxJtnumixuisquoiufteeft 
viucndum. 

4  Eorum  qui  ue.Deiin  iniu.deri.  Veritas.n.4diuina,  quantumeft 
in  fe,parara  eft  fc  manifcftarc.fcd  maljtia  homtnis  impcdit  in  eis 
hanc  manifcftationcm,&  bc  quodammodo  detmct  cam,ficur  insi 
pcdicns  curfum  aquz  dicitur  cam  detinere,quod  djsclarat  confe 
qucnter.di.  j  iii.*</4  </•«•</?  «/•i.inconditionib.diuinispcrronS 
natural^cognitis.cutufinodt  funt  cireotialia  attributa,vt  fapico 
tia,bonitas,&  iimilia. 

6  Manifefl.eU  in  il.  f. liominibus  Romani»  .  7  Deus  e.  m.  U. 
Ec  fubditur  modus  mamfcftationis,  cum  dicitur.  8  Inuifib  /- 
/m  e,ip,  i.  attcibuta  pci  «ilc  aiialia^qy^e  funt  aobit  inuifibilia  i'n 

prsiciui 


AdR 


omanos. 


Cap.  I 


26 


a  Ab  homir\f,non  foium  ab  angtlis 
b  fer  ea.etfi  non  pcr  lcgein. 


^    *  Thcop.  Antrochcnus.Dcus  vniucrfa  cum  no  forec  crea- 

A  uir,vcexoperib.ruisqnammagnus,quamexcellesfichomi- 

nib.innotcfcerer.Vcanima  in  humano  corpore  no  vidctur, 

vcrum  cx  corporis  mocu  cognofcicur ,  fic  nec  Deus  corpo- 

.jf>.».jd  Aii-  reisoculisvideripoceftjCtjterumexprouidencia  quafmgu- 

oJycum.      ]aordinat,fuifq;opcri 

bus  afp'.citur  &:  .ippi.c. 

fcrMtione  hcditur.  Qucadmodu 

liquiscernat  naucm, 

fuis  armametis  marc 

fulcarc,  oijnportum 

appcl!ere,certecred:t 

aliquem  a  .quo  guber  - 

tinhocv  jjetur,  ficcerte  nenio 

adco  abiedi  fic  ani- 

mi,  quin  credacDcii 

effc     subcrnacorcm 


g  Homi.&  vr.^c.  MosfuirabantiquoRomanfsadorarefi- 
mulacra  hoium,vt  R(imu]i,  Iouis,&:alioru  ,  maximeabad- 
ucntu  Aen.Ta:  in  Icalia.Volucru  auc&  qu.idrupcdri  &  ferpc 
tiij,cx  quo  Alexadria  ab  Aug-ufto  vi61:ae&:  llom<^fubiugaca. 
*    Scdul.  Nomcn  &:  honorem  Dci ,  idolis  dcdcrunc . 

Aviuo  enim  Dcore- 

Vel,  a  con(litut:one.  CcdcnCCS,  morCUiS  fa- 

ucnc.  Primi  enim  Ba- 
bylonij ,  Deum  voca- 


Roin.-inoniin 
idololatria. 


c  Nr!n  corporea  vel  im.iginaiia  vifionc,  fed  intetteftuali ; 
b  —  —  -  - 


a  enim  ipfius  a  t  crcatiira  mundif  per  ea  qus  fa<^a  runr,mtel- 

3  Q.  Tomniagubcinat.        b  FiJiiis.        *  Coiitpicitiir. 

leda  conrpiciuntur,rempuerna  quocjue  eiustvirtus&diui- 

.   a  Spirituflanftuj.         Bonitas quz  omnia tcflct.  fDchoc. 

b  Fernaturalem  ratii5nem,&cie.itura:rriieIationem. 

nftas,titavt  fint  inexcufabiles.  Quia  cum  cognouifient 

a  Adeo,  Tt  vnumconCterentut  princifium  omnium.        b  Beiie  viucndo  &  colenJo . 

c  De  cog.TJtione,fed  ('ibi  attribuerunt.in  c]uovani  Jc  falfi  fuerunt ."' 

Dcu'm,non  ficut  Deum  glorificauerunt,autgratiasegerunt 

b  ^ldeo., 


ucrunc  figmencu  Be- 


t<iumperope 
ra  rntelligiiii- 
tti"-,  pervidea 

tlir 


jTTumore  fuperbia  obumbtante . 


^Putantei  fealiquideflt.cum  nihil  fint.        a  Quaeafe  nonaDco. 
c  raulatim  vlqus  adinfipicmiam  coi  eorumdcduftuniell.         JT 

fed  i'euanucrut  in  cogitationibus  fuis ,  e  t  dbfcuratum  ett  in- 

a  Ideft,ratiu,quia  ab  eiftrcdita  eft  efle.  b  Ore  vel  corde  . 

c  Ecce  quomodo  euanuerunt.        d  A  fe,non  a  Deo.  cEcce  (|uomodo  obfcnratum  eft  cor. 


lis,  hominismorcui,  tP«ten"« 
'l  qui  principacum  di- 
^  cicur  in  eis  egilfe.  Co- 
_  ]uerunc&  fcrpcncem 
g  draconem,qucmoc- 
g  cidic  .Daniel  homo 

Dci.Aegypcijcolcbac 

quadrupcdem,  qucm 
10  dicebancApim,  infi- 
ir  militwdincm  vaccx, 


:nut 


omnium,quamuiso- 
tanifaaisut  j.yiJ5  camalibus  eum  ^ 

nonaflequamur,  &c. 

4>.  diftin.c.  i-egatur  etia  in  hanc  j  fipicns  coV  eorum .  t  Diccntcsenim  fe  cfrefapfentes,  (lulti'^  *l""d  malum  imita- 

liiie     etenim  fententiam       Balil.in  llnDeum.        a    Nonfolumfenfupeccaueruntfedetiainopere.  IJ    tUS  cfl  fcroboam .    Et 

er.  albogine  Pfal.jl.  HieronVmUS  ^Ouantum  ad  fe.        b  CulturamDeoincorruptibilidebitam.  I4    VOluCrCS  qUia  faCraill 

inj.c.Ecclef  Origc-  e  fadi  fijnt.Etmutauerunt  gloriamtincorruptibilisDciinfi-ij  habcbant  aquilamio 

nCS  hom.  V.  in  Lcuiti-   f  a  Inimagincracicuiuseratatfimilata.        b  Prius.        '  '""'i;        '^  Maior  hebctudo .        elnde.ig'   ujs   graCulum   &CCOt- 

cum,  Chryfoflomus  g  militudmem  imaginiscorruptibilis hominis, etvd^Iucru  etiy  niccm. 

B  hom.p,  ad  t5op.    AnC.  •  ^     Dcinde.  ^  ^IdoIolattiam.f.  a  Subtnhendo  gratiaih  tradi  permifit.  ig         ^      Clcmens  .  Ro- 

/Ambr.lib.j.dcSpiri-  h  quadrupedu&tfcrpetiu  .  t  Propterquod  tradiditillosDeusi9  ma.VctercsAegyptio 

t/e^t^itfm  tftf.in;lo.c.2.&c.  20  rumquidecclclticur 

.      ,   .,        Haimo.OfleditquiddcDcofciripotucric.Pluralicer  di-       fd|&af^rorumnacurar.uioncmfibi  vififuncrepcri'lic,oblV 

lodifcogn».  citquia  plurib.modiscognofcitur.l.quod  ^tcrnus.omnipo- 

tens  &:  huiufmodi .  Intclleda  ipfa  inuifibilia  per  fada ,  quia 

pcrcclCi&tcrra&aliascrcaturasquas  immcnfas&  pcrpc- 

tuas clfcintcUcxcrutjipfum  conditorcm,  incomparabilem, 

immcnfum,2ternum,mcnte  confpexerunt . 

a  ^crf.jfKr(j.Abhoie,percxcellcniiam,  quiaexccUitinter 

alias  crcaturaSjVcl  ppconucnicntiam  quam  hctcumomni 

bus creaturis ,  cfl:.n.localitcrinloco,cumcorporibus,fentic 

cum  animalibuSjintcUigic  cum  angelis,vnde:  Trxdica.e  euan 

gelium  omni  creatur  «. 

Serm  rr.  <Je  ^  ^'""  cognouijJentj&C'  Aug.  Vidcfunc  quo  venicdum  cfsec, 

crb  C>t,m.   fed  ingrati  ci  qui  illis  pr^fticic  vc  vidcrcnt,fibi  volucrunc  cri- 

'.c  lo.         bucre  quod  videbanc ,  &  fadti  fupcrbi  amifcrunc  cci.i  quod 

Mji.  Tlt.i  vidcbanc.  Quod  cnim  curioficacc  inucncrunt ,  per  fupcrbia 

pcrdidcrunc.Quodcnim  Dcusdcdcracgracis.tulitingratis. 

c    Obfcuratum.  Amb.Ncbula  enim  crroris  contcxic  cor  illo- 

ru,Iquia  cum  creatorcra  cx  crcaturis  cognouifscnt,ncc  ficuc 

Dcum  glorificafsent,ampbus  obtufi  funt. 

d  SiultifaClifunt.  Ecpc  quomodo  obfcuratum  cft  cor ,  quod 

efl  uindi£la,fapientcs  in  nacuris  rcrum,ftulci  in  Dco. 
enn.14}.  <Ie  c  Et  mu.  Aug.Hic  damnac fimulacra impiorum,alij tcrram, 
""!*•  ali j  folcm  &  hui  ufmodi  vcncrabancur. 

^f  /nyiwji./inj^.ExaggcratftulciciamadcumuIum  hcbctudi- 

nis  oftcndcndum. 

Homl. 


dcncefcnfus  corum  d^mone^omnibus  contumclijs  Dci  no 
men  incommunicabile  fubicccrunt.  Namalij  corum  bouc 
coledum  trad:dcrc,alijHircij,alij  Citos,  nonnulli  Ibin ,  qui 
dam  Serpentem,Pifcem  quoque,  Ccpas,&Cloacas,Crepi- 
tus  ventris,pro  nuroinibus  habendos  circ  docucrunt,&  aiia 
innumcrabilia  qnx  pudct  nominarc . 

*  Clemcns  Alcx.AegYptij  per  oppida&  vicatim  bruta  co- 
luerut,pifccs,oucs,lupos,ranes,hircos,boucs , mufcas, for- 
jiiicas,ciconias,mures,colubas,&c.da?mones  indigcnas,  fe« 
lcSjmuflcllas.&c.Scyth^  adorabantaccinacem,  Arabcs  lapi 
dem,Pcif(j  fluuium,&c. 

*  Tertul.  Aegyptijs  permifsacf?  tam  vanx  fuperf!itionis  po 
teftasauibus&bcl^ijsconfccrandis  ,  & capite damnandis 
qui  aliqucm  huiufmodi  Dcum  occidcrit. 

*  Cypria.Fumant  vbiquc  in  tcmplis  vcf^ris  hoftiarum  bufla 
&  rogi  pccorum:Crocodili,&  cynoccphali,&  lapidcs,&  fer 
pcntcs  a  vobis  coluntur,&c. 

*  Achcnagoras.Acgyptij  tcles  criam  &  crocodilos,  &  ferpc 
tcs,&  afpides,&  cancs  pro  dijs  habet.&c.  Lcgacur  Eufcbius 
lib.^.dcprseparat.cuang.c.z.Eadtantiuslibroz.cij.&hbro 
j.c.io.Augufl.  librodcciuit.ca.2.2.&c.Nazi.inzcnuslib.i. 
dcTheologia  :  ArnobiusliferisaduerfCenccs.-Ladlancius, 
MinuciusFclix,&c. 
h  rr(i(fi<i;>,«jrf.q.anihilabfquceius  pcrmifsionefic.Priusin 

^  dcfide- 


tjcum  fecre,- 

derent 

t  immortalit 

E 

Li  f  .Reca-  • 

gnit. 

t  ^5-q*.  4.C. 

Nabuchodo- 
nofbr.vcr  prae 
dellinatione 
Eph.4  c. 


Apolo.c.24. 

/ 

Ad  Demctr. 

Apolog. 


Haymo, 

F 


NICOLAVS  DE  LYRA. 
^  przfcncijficuc  &  cius  cfscncia,co  q,  no  cognofain^cogni 
tioneincuiciua.  i  ,/<cre<it«r(jw«.  i.aDhomine,g.ficnomina 
tur,co  cj,  habct  quada  fimilicudine  cu  omni  crcacara.Habcc 
.n.cfsc  cu  no  viucncibus,viuere  cu  arboribus,  fcncirccu  ani- 
rnalibus,  inccUigcrc  cu  angelis ,  &  g.a  ois  alia  crcacura  fenfi- 
bilis  pp  hominc facta  cft,vc difJiifc  tradtac  Grcg.  bomil.i6. 
X  TereafjHxfa6fafunt.  ideft,pcrcrcaturas. 
)  intclUcla  confpi.  Sicut  caufa pcr  ctfeLium,&  fi  cPhilofophi 
cognoucrunt  Dcum. 

4  Sempiterna  quo.eim  ^'/rf .i.potctia,qu5  e(t  de  diflis  attributis. 
c  £:  diuinitas.  i. cfscntia diuina.de  qua  pcr creaturas  cogno- 
lcitur,quod  cft  vnica,&  fimplcx,&  innnita. 

6  ita-ptfmtinexcufa.  I^ccontcmptu ipfius.Ideofubditur. 

7  Q^ia  coni  Deum  co.&c.  rationc  naturali  modo  prxdidlo. 

8  Jion  ficut,&c.  Cogitantes,q,  improporcionabi  liccr  cxcc- 
diccognicioncm  noftram,&per  confcqucns  fuperomnia 
glorificandus.  .  ^ 

f  ^utgratias.  Dccognicionc  naturali  a  Deo  fibi  data. 

10  Sed  f«<3««£>««f,eJff.  Supcrbicncesdcipfa. 

11  Et  ohfcH.Cc.  luOo  Dci  iudicio  propccr  fupcrbiam  coru. 

1 2  Jjicentes  enimfe  tfkfa.  In  tcmporalibus. 

1 3  Stultifattifunt.  In  fpiritualibus. 

14  Et  tnutaufrunt glofiat».  Hic  '^nv  arguit  pcccati  grauitatc  ex 
cccitacc  fcqucntcni.f  idololatriam ,  qu^  maxirau  pcccatum 

cft 


cftin  gcncrcga  cfl  cotra  primu  preccptu  tabular,&  no  folii 
vna  idololatria  incurreruc,fed  mukiplicc.  Audierur.n.q,  tpe 
Nabuchodonofor  rcgis  Aflyrioru  ipfe  incurrcrat  majcuo- 
lcntia  &  rcbellione  fubditoru,co  q,  omncs  deos  corii  cxcer- 
minari  iufseracp  Holoferne,  ludich.i.^ccrquod  ad  dilara- 
tione  fui  impcrij  ftacucruc  ocs  dcos  diucrfaru  gcnrium  coli. 
Vn  dicic  Leo  Papa  in  fermonc  ApoftolorQ  Pccri  &  Pauli,^ 
ciuicas  Romanacu  ornnibuspcnc  dominarcturgcntibus, 
omnium  fcruicbac  crroribus.Ec  hoc  cft  quod  dicicur  hic: Et 
ntutaueruntgloriamincorrup.Dei.i.honorem  Ibli  Dcodcbicum. 

15  JnftmiUmag.corrupt.  quiaculcumlacri^foli  Deodcbi- 
tum  cxhibuerunt  Ioui,Herculi,&  pluribus  alijs  qui  fuerunc 
homines  corruptibiles. 

16  Etvolucrum. fccundum  quod  dicitur  Efa.  a.d.  quod aliqui 
adorabant  talpas,&  vcfpcrtiliones. 

17  Et  quadrupedurn.  Sicut  Acgyptij  colcbantboucm. 

18  Et  fcrpeniium.  Sicut  Babylonijcolcbatdracone.Dan.i^.a. 
Etiftasidololatrias&aliasmultasrcccperutRomani,vtdi 
du  cfl^  19  Troptcrtjuod.  Hic  piirarguit  pcccata  cj  fiunt  in 
.propnu  fubicdu,intcr  qu^  luxuria  maxime  inquinac ,  q.a  in 
corpus  rcdundac,&  maxiiric  viciii  p  nacurri  q,  eft  pcfsimum 
cuius  cres  suc  fpecies  in  gencrali.Prima  cfc,mollicics  qua  ali 
quis  p  cadus  ^prios  poUuif  pfcipfum.  Et  hoctangit,cu  df, 
Troptcrquod.  idcft,piopccr  pcccacum  idololacriarincurfum. 
ao    Tradi.iLDem.  i.cradi  ^nufic  in  p^na pr^-ccdecis  pcccaci. 

-  In- 


Tres  fpec  iei 
peccatt  cfitra 
naturam  . 


^7 


GIoLor(3.&  NicoIaideLyra, 


28 


■Aiiguf  )ib  dc 
;  rat.  &  lib.ar 


defidem eordis,  quod  eorurn  crac  a  Dco  fibi  relidiim .  p jf t 
A  inJmnHinditiamattiitantaiVi  ,  vccorpora  natinalitcrrcpu- 
gnantiaquadim  viapplicarenc,  &  vicioaptiorafacerenr. 

Augiifl.Manifciiiim cft  Deiini opcran in cordibus homi 
num,ad  inclinandascorum  voluntatcs^fuic  ad  bonapro  aii 
fcricordiafuajfiuead 


c  C().vw;<.i'c  Am'.Oun>nonienDdquic(!Tcrus,dcdcrunt  D 
his,qiu  nnn  fimtdij . 

Aug._Vcri!:a.screatiira:a  Deoeft,  fcd  no  Dcus  ,  qua  i\h  m 
lucdaciu  coLiertcrriCjurcacjr.is  tanqnnm  crcatoicm  colctcs, 
d  ticoiuc.s-s.  Scd  iicdicant,nonculofimulacra,fedrcseo- 

rum,  vcfokm.addit: 


t  intcr 
tMo 


fc  m:i 


mala  pro  mcritis  eo 

rum,  ludiuo  vtiq;  fuo 

aliqudi.do  occulto.ali 

quando  apcrto ,  fcm- 

per  autem  iufto. 

.■»     Sedulius .  Tradc- 

re,hoceft  permicce- 

ic ,  non  incicarc  ,  auc 

immiccere,  vc  ca  qua: 

t  vltrs  cC  q<ii »"  dcfidcriis concipe- 

pcnaia»!        rcnc ,  c\ plerent  in  o- 

pcre.   Perhocquod 

dcfcrunc  ,  traduncur 

idcfidcna  cordisfoi. 

*  .Hicronym.  Tra- 

derc  in  fcnpcuris  di- 

t?i  q.7-e,  citur  Dcus,cum  non 

*''^''  rctincc  dcJ.nquentes 

ciamfui;auus  pcopccr  arbitrii  libcr- 

m  aiiuBJ        cate  ,  licuc  ;n  Plalmo 

dicic ,   £f  dlmiji  eosfc- 

cundura  dcfideru  cordis 


a    Ecceviadifta.        b    Ueft.a  fe  fic  panti,  iron  a  Rco.  e    Poftea  in  aftnm  . 

in  defidcria  cordis  eorum  in  imniundiciam,  vt  t  contumcliis 


a    Qtuhtum  sd  lumrain.  b    ltcmv'ndi<ti 

c    Non aliiinde.ted  a  le  habf  ni.». 


vel  in  fuo  fexu  . 


f.TfFeftus  CU 
pidiucct 


1    Illi  afHciunt,&c  repetitio 

afficiant  corpora  fua  t  in  iemetipfis.Qufa  commutauerut  ve- 

a    Hoc  «juodfupciiuiTiitauitgloriain  Pei.      1  Quod  dc  Deo  vctum  elt,  dedejunt  idolo  r.c|uod  iit  Dms. 

b    Diligenier  iirnaiido.  c    Ailibus.        IQuaC  illud  efictmelius. 

ritatem  Dei  in  niendacium,&coluerunt&leruierunccreatu 

a    Quamuitab  iliispriucturfuohonore.        b    Exaltatus  fuper  oinnia.       cSuieiuie. 

^Tainen  . 

rx  t  potius  qua  creatori,qui' cftt  benedidtus  in  iecula,amen.  6 

a    Q  ()uii  ita  pccc  "  .  n  .-  .        _ 

b    Tiadi  peimifit 


Et  cul. 

c  Ser.c.  Hic  damnac  t  'gnomii 

qux  in  fimulacnsin- 

icUigebanc. 

f  ^iricn .    Quafi  hoc 

verum  eft,qu6d  Dco 

vcro    bcijcdidio  elt 

in  fecula:  diisaucem 

Gcntium  ad  tcmpus 

impietas  dac  honore.  t  liud^iK 


Q  ()uii  ita  pcccaucmnt  in  natucam  cieantcm.  I^Itcrmn  vindifta  tepetitur.ficut  ante  tulpa.  7    Tfl<=n  niicrt  illi  i-In-iinr 

rriiisinardoremlibidinis,  quseeltpliiunatuia.nttnoininanda,  ii-icy  v^iii.u  UH  Uil-UiiL 


poitinaftum.  '  '        lEivete  Cli  filtltas.. 

Propterea  tradidic  ilios  Deus  in  pa'(IionQsignominia?.t  Na  f^  g  g  vaf  i.  voluptaccs  t?i.q.7, 

a    Virilegiiimi.  b     In^cr  je  agentes.  „    quo;    Ctft      dcIe.L^CIlC,    UilS, 

mina:  eorum  immutaueriit  naturalem  uTum  in  eii  ufum  cjui      fi^'ni paiuo.ics,tn na- 


^  ellcocranatura. 


Mmiluerautem&mafculireliaonaturaIi'o  ^''^^•"^^'["'■'^""'Wa- 

a    Ecccpeccatum  voliintaiis.vcuiciidjiil .  b     Qiia; a le,  noii  a  Deo  .  /• /• 

vfu  fceminar,exarlciunt i in  dcfideriis  fuis  in  inuicem ,  mafca- ' '  T''    J"  "'^^"'.''"-?'- 
/-..  u    .a        »,    ,        /-.  ,  catis  .  Jiinoniiniolus 

a    Noatantamexaileiunt.leaSc  o    A.ta.        ^iiioc.    c    Qiijc peccato congrua  fuit.  ■  j    ,'     ■    i     i  .. 

1  Vnidftam  diijnam.  qUl  dcIlniC  habcrc  Cl- 

Ij  in  mafculos  turpitudinemoperantes,&mercedemquam'2  gmtacis  nomcn,duin 

XS  in  flliquocriminedcV 


eornm . 

*  Ambr.Trndici  func  ilUidendi ,  &  tradici  ron  vt  illa  agerec 
qux  nolcbancfed  vcilla  perhcercnc,  quasdtlidcrabanc. 

*  Occumcnius.  Non  ipk'  cradidic ,  ablic :  fcd  cos  ncglexit, 
tanquam  fuagubernationc  indignos  .  Dcindc  Satanas  :icce- 
pcos  illoscradidicin  ea  in  q  cradici  func.  Tradidit  cos  Dcus, 
hoc  eft.delictum  in  Dcum.prop^iaq;  illorum  opcr.iflo,  auc 

„     ..    .   vkroneacccicasillacradidiceos  iliatfcdusignoivi!!!!^  . 
fcmcEpii*"  *  Chry(orf.Trad;dit  hocK;cojf3gnificat,pcrmiIit.C^icmad 
B  modum  enim  fi  quis  excrcitus  Pra:fc6tus ,  praclio  ingraue- 

fcencerccroccdesabfcelleiir,  hoftibus  miliccs  tradir.no  im- 

peilens,fed  fuo  auxilio  nudar,s,fic  &  Deus  eos  dimific ,  quia 

admicrere  ipiins  prarcepca  noluerunt,  JuC. 

a     .jffidnnt.  Greg.  Pecc.acum  quippc  quod  p^niccncia  non 


in  Ezccli. 


diluicur,moxfuoponderead  aliud  accrah;c.vndefic,vc  nofo 
Hie.in  cap.  lu  pcccacu  fic,  fcd  &C  caufa  pcccaci.Ex  illo  quippe  culpa  fub- 
i^.Eicch.  fcquensoricur.Peccacu  vero  quod  ex  peccato  oricur/ion  fo 
lu  peccacum,fed  &  p^gnapeccaci  cft,quia  lulto  iudicio  Deus 
cor  peccancis  obnubiIac,vt  priECcdcncispcccaci  mcritoctia 
inaiiacadat. 

b  .QMiaco?flw«M.  Exequiturlacius  perparces  culpam&pce- 
na,vc  comparec.i^fw  commuta.  Oftendicper  parces  mutalic 
gloria  Dei.f  quod  Deu  pin:aucruc,qui  non  erac ,  &  coiueruc 
3^  fcruierunc crcatur^  pocius  qua  creacori.  Et  exequicur  par 
tcs  imnuindici9,quod  fijmin^  in  f^mina.s,mafcuh  in  malcu- 
los.in  quibus comparac  penam  culpa?  ,  vc  licuc concra nacu- 
ram  crcaiicem  pcccaucrunc ,  ica  m  nacura  proprja  puniren- 
tur.vndcconcUidit.  £f  meradem. 
VbjfHpra,  ^  chtyfofto.  Cii  Dcushomincs  dcflitucric,  omniafurfum 
ac  dcoifum  ferucur.  C^uamobrcm  non  ipfum  modo dogma 
illis  Sacanicum  cra{;,fed  &c  vita  diaboIica.PauU  porro  prude- 
tia  ncritohicnobisadmirabilistft,  vcquiquum  induasres 
flbi  aducrfantes  inc»liftcc,vcrafqueexaCtc  abfolucrit.  Vole- 
bat  enim  grauicace ,  ac  reucrentia  fcruaca  loqui,  fcd  alcerum 
altcn  iirpcdimepcpcrac.Ipro enim  nacurx  nomine  &;  mter 
prctationcaugct,  &:hactanquaperapetaimate  ad  cnarra- 
tionis  vcfccundiam  vticurf  Conftdcra  au  tc  quanca  cuni  cm- 
phaf)  diclioncs  vfurpccNon.n.  dixit  illos  amallc,  ac  deflde- 
raffe  incer  fefe  muCMo,fcd  e.^ arfiftc  mi)Cuo  p  appcccncia  lui. 
f^  y idcs  ab auidicacc  omne  malij  cxorcum,  quu  iplum  delide- 
riunon  fufiinccinirap.opoficosccrajinoscoiUiftcrc.Quio- 
quid  tnim  cenpinos  a  Peo Ih.cucos  cranfgreditur.id  ablur- 
darum  ac  ttiinimclcgitiuiariim  reruin  appeccns  clt. 

CotHf 


prc'hend:cur 

i  'k.ot.T.  Puras  lulianc  ApoftoUim  <^x  huc  laudallc  libidine,  Aug.lib., 
quiavlum  l^'miu5^dixiceilen.icuralcf  Oem  piofcdo  vllini  luLPtbj 
t^miniE  laudarc  c6pcileris„acper  hucca  qu;ct6miciuturcu 
la^nMnis  itupi-a  laudabis,quia  6c  illic  vtio;  vfus  naturalis  cfl, 
quamuis  danandus,  quia  lcgitinuis  non  eff.vnde  i^  filii  no  lc 
gitimi,tcdnaturalcs  vGcnncur,qui  indcnafcuntur.  Noergo  p 
c6ci;pifcenciacarnis  in  ,i]o  verbolaudauit  Apoftolus,fedna  A,ie  lib. 
turakinvfumappcliauic  illii  vfum,  vanaturiihumanapoc  nuptiis  is 
nafccndo  lubiiftere.  Ncw  di  xic  vUim  coniugslc,  fcd  nacura-  ^»p-  c.  i 
lcm:euminccliigi  voiensquific  inmcmbns  adhoccreacis,  »®-.Ptlil 
vc  pcr ca  poliic  ad  gcntrand um  fcxus  vccrque  mifceri.  *■' "'^'  '" 

Amb.  Acpcrhoccucildcmcmbr-is  &  merctrici  aliquis 
mifcetur,natuialis  elt  vius,non  tame  laudabilis,  fed  culpabi 
Us.Abea.n  partccorpo;  isqua;  ad  gcncrandu  noncltmfti- 
tuta,fi  ctiam  coiuge  quifque  vtacur,  concra  nacuram  &i flagi 
tioiamcft. 

*  Athana(.01imPh9nifre  mulieresanteidola  fuaproftitue  q^^^ 
bancur,dcdicances  numinibus  fuum  qu^flu ,  pcr iuaf?  mere  idul"' 
iricatu  ca  jjipitian,  ac  jplpcritate  reru  inde  nalci .  Viri  quo- 

quc  abdicaco  iexu,  mulieru  natura  aifc.ctaucriic,  tang.  ita  ho 
norifica  grataq;  matri  deoru  ta<5tu  rl  clicnt .  Ocs  aUtc  m  tur- 
piiiimis  viuiJc,i>c;ccrtamcinter  fe  prauitatisfufcipcrc  vidcii 
cur,&  vtdixit  fandusiUeChfi  minifkrPaulusiMuliercsco 
ru  mutaucruc  vfum  naturale,  in  eu  g.  tft  pr^ter  natura ,  &c. 
H^c  dclignantcs,contacencur  iic  ofieduc  deos  fuos  hoc  gene 
re  vic?  vlus  fuifle.  £x  louc.n.ftupra  pucroru  &c  adulctria,.  x 
Venerc,meretricacu,cx  Rhea,obfc^nicacc,ex  Man.t,c9dcs, 
cxalijs,alia  huiufmodididiceruncqu^vcalegibusvindica- 
tur.Jta quicunquc  purus cft  auccfacur. 

lc  Ma/cJtli.  Aug.Iudicio.n.iultjlTimi  Dci  tradici  funr,fiue de-    j-  ^^ 
feredo  fuieaUo  mo  cxplicabili  vcl  inexpUcabili  in  p^ffiones  h.urb.c.i 
Jguomi  Di^,  vc  crimina  trimiii;bus  vjndicarent^.Lc  fuppUcia 
pcccanciu  no  cantu  siic  tornicca  ,  fed  &  viciorQ  incicmenta. 

*  Ambr.&:  Scdiil.Quoniam  aliam  lcgem  dare  no  poteft  Sa 
tanas(nil)il.n.eniiTi  habcc)  conctfla  &c  licica  in  aliu  ordinem  - 
verlac.vtdu  alicer  fiuncqua  cocclla  func  ,fintpcccacu.Hac 
autc  dicitcopenfacicnetfie  coccpci  Dei.i.curpidinc  &:  con- 
taminacionc,Ha.'celt.n.priina  caufa  huius  pcccaci.  Quid  aii 
cem  co  peius  ac  dcceriusrQuancuni ennn  idololacna  pcr  i  tn 
pium  &c  grauillinumi  delictuin  cft,  tancum  6c  compcnf.rcio  p 
cms  horrcnda,&:  pcrioUda  patfio  cfi. 
1     Etmercedem><^f,   Augufti.  SeJ  ifiaspccnas  pauci  vidcnc 

f^  proptcrca 


A.iguft.Ji 
j.contad 
Uy.ii  &  pi 


•       ^  NICOLAVS    DE     LYRA. 

I    In  dcfl.cov.to.^d  conf  quendJi  totainer propria  concnpifcetia. 
Z  \n\mmundu  i.vfqucimmtinditiasmaximas. 

3  Vc  concu.afii.tor.fua.  In  boc  enim  valde  vilipenditur  natura. 

4  Quia commu.ve.Dei  in  mcnda.  t.in  idolu  ,ipjum  colendofi- 
cut  Diii,ijuufidicai,prcpteri(iololatr;a  cefidcrut  iHvileimMiiditia. 

!k!'  ,>ecc«i  5  ^^  fciuicrunccrcacur^.  Jnidolis. 

c.Muu  ua\u-  ^  ^otius  quacrea.qmeiibe.icc.  i.ab omnibusfemp^lerificadut. 
i..i!;,  7  Aincn.CoriJirrnatto  buiusdiiliefi.SecuttdaJptcitspeccati  contr4 

nalH'- 


naturam  eji  Sodomia,  qux  traiifit  in  perfonarnj  infexu  tamen  indchi- 
to.F.t hoc  tangitur  cum  dicitur. 

8  Propcerca  cra.iilos  Dcu.s  in  paffio.igno./.  W(/e/^«ow/w/o/fl'- 

9  Na  f^mi.co.immu.natu.  vfum  in  eu,  f^na  aliera  polluendo. 

10  Similiter  au.&:  maf  i^nus  alterumpoiiucndo. 

1 1  h.  xarfcrunc  in  defi.f uis.  Ex  vehementi  enim  ardore luxurix  ta 
lis  viLtas  procedir. 

ij     E^mcvccdcm.  idef},pHnitionem. 
ii  Q^zmopov,  idefl,decuit. 

In 


29 


AdR 


Gmanos 


Cap.   I. 


30 


^  piopccixM  ca^  m;i\iaiccomemnr;ir  .ipoftolns, &  multacnu 

^  merac,quc  pccc.ir.j  riiiir,&  patia-  pcccati.Inter  ipfum  cnim 

pcccatum  ;^prif},iij.i: ,  ^  vJunmni  pcenaiu  ignis  x»cerni>  me- 

dia.qux  fiinr  pcccacT  ,  fimc  &:  picnar. 

a    opoxtHh .\-\\c c.nu{".!,proptcr  qua cradici  func  fine  vlLi  am- 

inonrtra- 

a    T'n  nifura  (uiYindicintejdeiim.ideftvindulam  de!  ftiftinentes  iBTuofeitu' 

a  oponuitcrrorisfuiinremetipnsrecjpientcs.  Etficutnon  56 

Jj  a     1^'t  iiihil  intelhgint  ,  nili  quod  n  prabitatc  rcinotiim  clt.  -78 

probaueruntdeumhabcre  innotitia, tradiditillosdcusin  9 


bigujtatc 


iicnccin. 


tur. 

b'  Etfic.  Item.qui.i 
iiondum  rcfipifcunt, 
in  alia  cndunr  pro  ea- 
demculpa.  Periicuc 
t  rcprobaia  poenjrn  pcccato  afTi- 
milat ,  vt  Iicut  pccc.i- 
uerunc  |m  ■  fenfu  dei, 
fic  punici  func  \w  pto- 
priofcnfu. 
c  Et  quia  non  pro. 
Quia  non  noucrunc 
deum,ha.in  no.quod 
ratio  probabat  ,  vcl 
quia  putaucriint  dcCi 
ncfcirc  ,&;^ncgl!s;e- 
remala.lTadidic,& 
catcra. 

^  Ambro.  Propter 
crrorcm  (imulachro 


fufurrac:one,&:  ffcradionc  gicrna  icurrerc  pofT-  d  inacione. 
g     Eliztos.  i- jaci  funr,qui  nolunr  pari  priorcm,vel  p.irem. 
h     hniciitoYi-s  matorum.  -it  A mlv.o. hji iratores  iijcli  pacris  fui 
diabolijidololarri^E  maUiir.  inuenerunr,per  quod  omnia  vi- 
tia  in  mundo  func  natn.Si:  pcrditio  maxmia .  Nam  di.iboIus 

1  i  qucm  ab  mitio  pcc- 

TAii«  quij.       3  4  care   fcripcura  ccfta- 

tur ,  quaquam  tyran- 


D 


|maltipr«di. 
osmaribii'. 
tdeioforcs. 


n 


c 

f 

» 

h 
i 
k 


fOpcre.  1R.ittoni. 

treprobum  rcnfumjVt  faciant  ea ,  qu^e  non  conueniunt,  rc- 

5III0S  Qjionparun.liabcntesdc.  b     5  Forisicatioomnis  vlusprarter  legitimuni  connubium. 

a     IPctpartes.         c    5Ciii.ve  t  multa  acquircte.Becftjpcrtlua  pa.iperibus  eiogare. ' 

pletosomni  iniquitate ,  malitia.  rornic^tione,auaVitia,ne- 

a    IDolorealicniboui.  b     ^  Plutaluci,  qiiia  runt.iclus.cv  vulitrtJt^t. 

c    ^  Qiiandti  aliud  liuui!.itur,i!<  aliud  .igltur. 

quicia.plenosinuidiajho^Tiicidijs.contentioncddlo,  tma 

1 1nter  amicos  difcoidiam  reminante». 


nica:    pr.cfumpcioni 
ftudear  ,  non  ramen 

10  id.'jufus  cff  profitcri, 

11  vr   dicat  ,  Ego  funr 

12  deiiSjquamobrcm  pe 
jj  ioics  iHi  ftint ,  qui  n5\ 

14  tantum      ck-mcntis, 

15  fed  &  tigmcntis  tri- 

16  buunt  deicatcm . 

17  i     Taretitibiii  non  ohi' 


lignitate,fufurrdnes,dctra6lorcs,  tdeo  odibiles,contUme  ^^  «^'^"^''j.^^aiitaautem 


*  Qni  didiSiVel  ftftis  comumeli.is ,  &  turpia  inferunt  .  b 

IQui  nouum  genus  mali  cuiufcunquc  inucnmnt  %cibo,vel  opere. 

b 


libus. 


iiniionoribus.  ^9  inloletia  arrcpti  funt 

d   ^c.irn.iiibus.veirpiritiia  lo  vt  ncc  parcntcs  fuos, 

1  Scd  teris  indomitiorcs.    ,,    «„,..-  o.,,^,.../,.  ;.. 


a    f  In  focictate.  4)    INon  coinpitiunturiiiiferis  .  c    1 1tem  vlteiius  cadunt.  ,,-    M„w.n  „„r  rMw^c  r.CCn  ''" 

d    luihimdcum.  Duceratione.  Kiuj     *5    tamcn  pcr  qUOS  CUC  C)iiac,ium    tc- 

^  tabrquefadercfincmilericordia.Quicumiuftitiamdei  f  ^^jP'''''"''''^"'''"'"^  Tf^a.^f^^^^^^ 

/><c.Incompolitio 


•fjui 


Aeteriia; 


gni  funi  mortctnon  folum,qni  ea  faciunt,  fcdctiam  ^  qui 

Vt  nuUus  excufciut  .  .        '  •'     —^' •'>>•''  . '-^.' 

nconfcntiuntfacientibus.  .    . 


pxpertcs  m- 

clligeiitir. 

jliciii  .1  cl).i-  ,    .    r  j 

iutifartiaii  rum  traditi  lunt  ad 
turpia  facicnda  in  in- 
tticcm^&quiaimpu- 
n-taccm  honimxCti- 
maucrunt  ,  incurio- 
lum  dcum  Hidicantcs 
^c  pcr  hoc  ncgligcn- 
dum,hinc  additu  cft, 

vt  magis  ac  magis  hcbct.ati,ad  omnia  mala  admittcnda  fic- 
rcnt  promptiorcs,  vc  fadla.quarhominibus  non  ambigercc 
difpliccrc,dcum  non  crcdcrent  vindtbarc.  Mox  enumerat 
omnia  mali,qu<x  iWis  fupcraddita  luiu  ,  vt  vel  (ic  coucrfi  ad 
naturalcm  inrclicdum,  intclligcrcnt  irato  deo  h.cc  libi  pro 
ucniilc .  Capucautcininiquitatismal!riamdicic,cuiusopus 
fornicationcmponitatqueauaritiam.H^'C  fornicatiohetin 
fc,&  aduUcrium ,  fed  quod  minus  eft  pofuii,vc  quod  niaius 
cttmultum  nonpollit  crcdi. 

d    Omni  itiiqnitaic.  cnumerat  partes,vt apercius accufct  ma- 

litiam.quando  quis  damnum  molitur  alicui .  Ncquicia,  cft 

Neqiiiti».  tcnicritasquandoaudct,quod  ncquit,vel  intempcracufui. 

WiTcmuT.'  Contcncio  cfl  impugnacio  vcntatis  pcr  confidcntiamcla- 

*  moris .  M.ilignitas  eft  mala  voluntas.cum  vlcra  non  poteli, 

vcl  dc  bcncficijs  gratiam  non  refcrre. 

c    DetraSorts,  qui  aliorum  bona  ncganc,vcl  inuertunt. 

f    Deo  ndibi.  Nc lcuis  putctur  fufurratio,  vcl  detradio,c}..i  in 

vetbis  funt,addit  de  cis.  Deo  odibiks^vi  intclligant  fe  p  folam 

fufur- 


1-  T     r      •>  1  I  •       e  1        ■         d  f        c     21  quos  audorcs  in  na- 

liolosiuperbos,eiatos,inuentorcsmalorum,parentibnon  ^j  tiuicacchabcnc  a«^no 

a     ^Noni.;fccincnicsinietboiiuin,&malu«i.    b     5    Habitu,  f.:  inccflu .     c     1  Dileflioneproximi.    ,,  r.-,ur,.,>^  ^., ;.-.., -.V/i'.,., 

1      ].  i.      r    •  "  j..        n  r         j^  r     (■    rC  r~i  ■  ^i  iccrcni,quiquc  lena- 

obedientes,!inripientcs.tmcompofitos,tfineafteaionc.  ^4  tosgaudercnt ,  illos  ^...=^.^8 h,..<i 

■     Tln rocietate.  i>     INon  comi>1til'.:ituriiuferis  .  c    f  Item  vltetius  cadunr.  -- ._     _  rr     ' '      .' ' 


coenouifrcnf,ndnintcllexcrunt,  quoniaquitahaao^untdi  ^^  ^  . 

o         -  '  ^  T  i3  *  Z9  corporis  indicatqua' 

licacem  mcncis 


non  intellc- 
xcrtinc 


Hayino. 
Mjlitii. 


^iigiift.  I.tf. 
riuit.  Scinrn 
tf. 

c 


30 

ii  1     Dvmfutitmor./Sel^^-q.r.cn- 

52  pucenturhiscancum  **"''''" ""^- 
"     '  3)  pccnis  afiiigi  quibus 

deleflanrur,  addic  vltimam  morrem  asccrnam. 

•it  Sedul.  Sunt  quidam,qui  fc  icos  non putanc.fi  non  ope- 
rcntur ,  q  m;Ua  func,  alTentiuncautem  faciencibus.Ailentire 
autfacieiicfb.en,fi  cum  pofrctquisreprchcndcre,  catcat,vc, 
audiens  f;)bulaS,.aduletur,&:  ita  cfj,  vc  qui  fomitcm  prxbcnc  ' 
dclidis  eorum,dignum  eft ,  vt  paricnminc  rei  habeantur. 

■^  Cypria.  Confortcs,&  participes  alicnorum  delidtorum  Epift.«.q" 
fiunt,qui  delinqucntib.fuerinc  copulaci. Apof^olus.n.mani-  &'pieb  i„'h" 
fefbc,&comprobatmortcdignoseirCtiVadpccnain.veni-     ^ 
renon  tanrumillos  ,  qui  mala"tacuint,  (cdetiamcos,i4.taIia 
agentibus  confentiuncquidum  malis,(V  pcccatorib.>llicita 
communicationc  mifccntur,nocencium  contattib.  poUuun 
tur,&dum  iungunturinculpa,ficinp'.)cnafcpiirantur. 

^  Chryfo.  Collaudarcdclinquentcs,Iongeplusefl,quam  Homil.den 
dclinqucrc,  propterea  ,  quod  hoc  futir.igiri  proficifcatur  ab  uid,  &.  Sauk 
animocorrupto,  &c  infanabili  morboiaborante. 
m    .i^<ifO'2/('//?;«'7//rtc»Vw/i/;w,eirt.Confencirccfltaccrccum 
poflfis  argucrc.Vcl  errorem  fouerc.  ^ 
#  CAP. 


NICOLAVS    DE    LY  RA. 


tie« 

comri 
nm 


1     i^«4w  o/>or.idcf^  dccuit.     2    /«/twff.r.  depermittctciu 

Tertiafrc-  dicio  fuoiufjo.  tctcia  fpccies pcccaci  concra  nacuram  cf^,qn 

pcccau  cxcrcetur  in  fpccie  alicna ,  f.  coicus  cum  bcf^ijs,  propccr  qd 

'  vocatur  bclliaiiras^cft&pcfrimum.Ercommuniterdicitur 

vitium  innominabile ,  propter  quod  apoflolus  t.icet  dc  iffa 

fpccic,licct  foitec.a  incurriilenr.ficutalias  du.is  pccdentes, 

3     Et/;V»f  «ow,eifc.Hicconfcqucnter  arguitpcccataeorum 

in  proKimum,&  primo  peccata  comiffionis.  Sccundo,omif 

{ioniSy\bi.Vareniibusiiiol)edieti.  Circaprimum  tangit  pcccata 

opcris,dicens,£r//c"r  tion  proba.Denm  ha.itt  «o.idcff  non  cur.i- 

ucrunt  de  dci  notitia.    4    Tradidit  il.  id  eft,  tradi  permifit. 

5     Jnrp/)ret«»j/CT.i.inperucrfumiudicium  optimaiudican- 

do,qux  iccundum  vcritatc  funr  pcfiima ,  &  hoc  fit  pcr  ma- 

lum  habitum  acquifitum,  ficutguffu.s  malc  difpotitus  ama- 

ra  iudicat  dulcia,&  cconucrfo.     6    yt  faciant  ea.  f.  roni  re- 

d(j,q  homodcbct  vt' .  Etquxfinc  illa  primoexplicac  in  ge- 

ntrali,di.     7     l{fplitosvm.  proptcraucriionemadco,cjeft 

in  oinni  peccato.     8     /Wj/»f/j.proptcrconucrfionemindc 

bitam  ad  crcaturam.Sccundo,magi.s  expiic.nt  in  fpali,diccs. 

9     for«/c4/;'o«f.  fcqucndococupilccntiacarnis.     10    ^ua 

'    r;»/.7.  fequcdocoucupifccntiaoiulorij.     11     ^f</"/t/<i.qua 

tij  ad  fupcrbia  vKa:.Ncqua.n.diciiur  a  nequco  ncqu)S,fuper 

bus.n.  quod  ncquitattingcreroncfibi  dcbita,atlcquinititur 

cxfupcrbia.     la     T^/f/jw ;/;«/.  qfequitiircxfuperbia.Ef^.n. 

trifiitiadcbonoalicnojinquantu  ^lTimatur^^priibonidimi 

nutiuii.     ij     Homici.co.  cjexinuidiaoriunt,  ficutpatctdc 

Caiii,q  fratri'  fuu  p  vcrba  iniurioia  occidit,vi'ditlu fuitGcn. 


4.a.     14    Dolo,tr,alr.  talia  jpcuratcs.qii  no  audf t  facere  ma- 

nifcf^c .  Scdo  t.igit pcccatu  oris.dices.     i  y     sufnroties.qui 

occultc  nitunt^p  verba  fua  bonorfi  amicitia  fcparare.  vnde 

Eccl.  tS.b.SufitirOyO'  biUtiguis  r/ialrJ'Slu<,ti4rb<iHitenini pacetn  ha 

bentes.      i6     Detra£lorcs.  occultcalicuius  f  unadenigrarcs. 

Ditfcrunr.ii.fufurro,&  dcrrailorfinc^quia  vnus  intendir  fe- 

pnrareamicitia.aliusdcnigrarcfima.     17  Dworf/.propter 

h.TC  vitia.     1 3     CwwincUclos  .d\ci:ntci  alijs  opproliria. 

iQ     i^/fpfr.Dcmagisfalfbfciadatcs.     io  £/ijf.aliosfuppri- 

mctes.     1 1     Imeutures  »»<r. verbis  malis,&  cxeplis  alios  cor 

lupctcs.     11     Ttrcptibtis.  Hicexplicatpcccataomifiionis, 

cu  dr.Varentibiis  non  obc.Ad  qil  cfi  tcnent  parentib.carnalib*, 

coq,  habetabciscflc,&nutrimentu,&parcntib.fprialibus, 

coi],habentabeisregimen,&documenru.  2j  inftpicnies. 

eo  q>  no  rccipiunt  a  parcncib.documcntu,&  cx  confequcti. 

i4     incorwp.inadu  habitu,&  gefiu.  25  .yfbfiuefa-.i.imefi- 

dclitatcamiciticcad  alios.  »6  Sinenlifc.Ad  p;iupcres,&affii 

iftos.  Z7  -<^'«/tK//'/;.HicnpofloluscocludirinfCtucx  pdi61;is, 

1-xquo  n.er.lt  ticculp.ibilcs,  fcquit^tljcracd.imnabilcsjniti 

juiltentadiutig!^adci.Iodicir.Qtt/'c;w/ /'/«.«/«. i.dcu  cllciuflii. 

z8     Cognouif.  rone  naiuraIi,l)oc.n.omnis  rntcllcdus,&  nacu 

ra  clamant.   zq     l^m  intcUcxr.  pp  c^citatc  in  cis  caufata  cx 

peccacis,vtpdii;tucft.     jo  Li^.miam^ijtti  ta.a^unt.  horribilia, 

5 1     Dignifutit  tnor.  iion  folum  tcmporali,fcd  ctiam  a'tcrnav 

32     7N{o///b//<w,^«/.digniiuiithacpa'na.     jj  Saictiam,&c. 

bt  ifti  lunt  faucntes,&  pr.rriantes  auxilium,  &  illi,qui  tcnc- 

tur  corrigcrc,&,  taccnt.Et  h.TC  corrcdio  duplex  cft.  Vna  fra 

tcrna.ad  q.  ocs  tcnctur,n6  tfi  ad  fcmpcr ,  fcd  pro  rpc  dcbito 

loco,&  alijs  circunltantijs  dcbicis  cocurrcncib.Alia  eft  cor- 

r  7/0 


Diffcrunt  fi'- 
fun'<>,^(ictra 
ftor. 


Glof.ordin.&  NicGlaideLyra. 


3^ 


A  NICOLAVSDELYRA, 

4^  if.  reHio  punitionh^j'!  '{h2  tenentur  oes  fupetieres  ex  afficiofitfcepto, 
Corre&iodu  ^hxccorrtfliononfolu  cfl proptcr  cmeniationempeccantis^fcd  ma 
^      '  S)^  propter  bonu  commune,  propter  cjnoi  i}on  debet  fuperior  cejfare  a 

tali  correllione  prnpter  obflinationeJcHpeiorationem  peccantis,ficut; 
fit  in  corrcElione  fraterna,qute  tanttt  ordinatur  ad  emendationim  fra 
trisyfedpunire  debet  obflinatum  ctiam  morteji  expediatpro  bono  rei- 
fublicx.  .  .  .:■  T 

Quonia  diHum  efi  in  hoc  ca.quod  propter  peccatS  idololatri^  tra-< 
didit  Deus  Gctiles  inpeccata  luxHriit  vilifjima^  &flHra  deteflabiliay 
Tropter  qnod  ad  maior?  diSlarum  euidentiam  quxritur  ^Vtrum  vnu 
feccatumpofJitePealteriuspeccatipcena, 

£f  ar^iiiiur,/},  non  :  Trimo^fjuia  pfna  iuflis  funt,&  a  Deo,-vt patet 
per ^uM.S i,'iiuiiionnm.quanejuam,pcccatum  autem  noneU  iti- 
Jilum.,nec  a  DcB,trgo.,&c. 

Ite pptf fnnt  addncl{.^^tper  eas  hmines adhcaiitHradbonurriwr 
tutis,vtp.%tet  pcr philofophum  lo.  Eih-corim  ^fcd pcr pcccaium nm 
reduiitur  homo  ad bpr.u  yirtu:is,fcd  n.agis  ad oppofitum crgo,&c. 

Contriiriumvidetur  in  liifra  .  In  pptamenim  idololatriofCenti- 
lium,i>idii£lafHnt  aliapeccata  cnormia. 

R_^fpddeo.,de  peccatn  pojfmius  bqui  duplicita-.f.pe)-  fe,&  peretcci' 
dens.Vcrfe  vero  confidcrutur  peccafiijecnndum  quod  .^r(duura  vo 
liitate,fic  enim  habet  rationc  culp<s,  prdpter  qttodfi  nuilo  modo  efl  vo 


tate,&  fic  manifijltim  cfi.,qiiodper  feloquendopeccatuntnonpetet\  J) 
eJfeperapercati.Ter  accidcns  aiiie peccatum poteil  cfjepfnapetcali 
tripUcitcr.Trimo  cxpartc  cauf£,qux  remouet  prohihens.Caufx.njit- 
clinantes  ad  peccaiii  funt  p.ijjioncs  inordinatiC,tentatio  diabol!f&  om 
liahuiufmodi ,  qutiimpediuntur per  diuinU auxilium,quodiu^e fub- 
trahvur  propier  pcccatk,&  talis  fubtraHio  efi  huius  peccati  pfnaf& 
cji  a  Deo,qniiufic  retrahit atixiliiifuum  ab  ingrato  ,  &  fic peccatunp 
Jequens  propter  fubirailione  diuini  auxiltjperaccidens  dicitur  potnat 
prxccdetispeccaii.Et  hoc  modo  toquitur.Apofiolus,dicens,'9vo^lct 
qiiod  rradidit  eos  Deus  m  ddideria  cordis  CQm^Uc.qutafub 
trahendofuu  auxiliu permittuiur peccatores  vinci apaffionibus fuis^ 
&  dtnmonu  terttationibus.  ^lio  modo-potefi  effepcena  ex  partefubfia  ■ 
tixi£lus  peccati,qui  affli£ii»ncinducit,&  hocjtueftt  atlus  interior., 
vrpatet  in  ira,&  inuidia,qui  notabiliter  affligut  ipstt  iratU ,  &  inui' 
du,fiueftt  aClus  extcrior,ftcut  aliqui  grauibus  lahorihus.&  danis  op' 
primuntur  aliquando,vt  cxpleant  a£lu  poccati,  fecUdu  illud  Sap.  5  .b» 
LalTaci  funius  in  vi.l  iniquicatis.  Tertiomo  exparteeffcduscon 
fcqucntis.Et  his  (fndm  modis  vltimis  vnumpecratu  nonfoUm  efl pe 
naprxcedcntis  peccathfed  etiafui.^d  pnmim  patet,quod  procciit  de 
peccato  fecundumfe  coyiftderdto.  ^dfccundudiccndum^qnad  kiLc  p.it 
nitio  qua  ali.jui pcrmittuntur  a  Dto  in  alia  pcccata  rticrc,ab  benu  vir 
tiitls  ordiriatui  ,&  quandoquc adbonu peccantium,fci!ii et ,  cum  poii 
peccatu  humilioref,&  cautiores  rcfurgunt,fcmper  ante  orditiatur  ad 
bonum  aliorum  ,  qui  videntes talts  ie  fcccatoinpeccatum  ftc  ruere^ 


luntar;i(,non  efl pcccatum.Rt  hoc  medo  vnum  peccatum  no  potefl  ef- 

fepana  alteriuspeccati ,  qnia  ie  ratione pcena  efl,^fit  contta  vclun'        magis  nformidani peccare  . 

-  A  D  D  I  T  t  O  ^'i  ii';/ ;    ,  Inhocqddf,?^ow.«.ey«if/(:o >«%//«,  vrfccundu  gla.incre 


'.■?■ 


In  ca  t . vb  i  dicirur  in  ^oiiiX.Segrc^atus  heuangelium  Dri. 

Duplicitcrlegitur  Apoftolusfui(tcfegregarus  .  Vnomoab 
Vtero  fynagog?,rcu  doftrinj  Pharif?9tucorporc.&  mcnte,  Dc 
quo  intcl  ligif  lilud.Gal.i  .c.  Qui  me  fegrcgamt  ah  vtero  mat.  is  mef, 
i.fynagog». A  ho  mo  fcgrcgatus  lcgif  ab  al i js  apoftolis.no  men- 
te.fed  corporc.vndc  Aft.  1 3  .i.Segregaie  mihi  Barnabam,&  TaulH, 
in  opus  ad  quad  ajfuiipfi  eos,&c. 
■=         .  A  D  DI  T  1  O     I  L 

Jn  co.c.i.  vbi  df  in  Poftil.Io  dcclarat  quale  fit  iftud  cuangeliu. 

Eoangeliiifuirpluribusexprcflrcpromifsu.  Efa.^i.g.vbidf, 
-Pcimus  ad  Sion  diccr,  Ecce  adfum,  &  lerufalem  euangelijiam  daho. 
D  proutfuitinndditioncdcclaratum.&c. 
ADDITIO  IIL 

In  co.ca:  vbi  dicitur  in  Poftil.^,^  ebediendumfide!. 

Hoc  qd  df  hic,^d  obediendfifidei,  vf  cotmuari  cu  prarccdcti- 
bus,&  fcquctibuifjcintelligedo.Accipimusapoftolatuinoibus 
Gctibusadobcdiendii  fidei.i.  vtfaciamtis  Gctcs  obcdirc  iidci. 
...04,,  -       1,        ADDITIO  III[. 

Inco.cap.vbiaiciturin  VoM.p^nenirn  erubefco  euangelium. 


Jlbjrfllai. 


de  idololatria,&  ipfi 
idololacrg.Si  Gcnti- 
lis  ludxum  dclegis 
praruaricatione ,  & 
ipfe  prajuaricator  na 


C  A  P.     1 1. 

B^pterq.&c.  Hoc  communicerdeGentibus,  & 
lod^is .  Iud§us  iudicabac  Gcncilcm  ,  propcer 
priorem  rtatum.Gencilis  lud^um.  Vcerque  ho 
mo,non  fpiritus  .  Si  Iuda:us  iudicac  Gencilem 

G  A  P- 


pareillosquicruce  ChriftiputStignominia.vncrucc  cofmideba 
tur,dc  qua  potius  gloriari  dcberet  cii  ApoftoIo,&  fcquit ur  ra; \\ 
cum  i\xhi)i\t,Firtus  DeieH.  i.virtutcm  Dei  annu.nciat  noniiifit- 
mitatero,fapientiam,non  infipicntiam.Haec  in  g!o. 
ADDITIOV. 

In  coica.ubi  dicitur  in  Vo^kW.iufiitia  enim  Dei in  eo  reuclatur. 

luftitia  Dcireuclarurincuangcliocxfidc  infidcm,  fcihcer, 
Dei  promittentis,in  fidem  Dei  promilTn  implcntis  .  Nam  ficut 
antiquiiuftificatifueruntexfidcqua  crcdidcrmn  Deopromijt- 
tcnti  falutcmfuturampcrChnftum.ficmodcini  iufhficanturiii 
fidc,  quacredunt  Dcumimplcuiftc  per  Chriftum  ,  promifsio- 
nempraediftamquod  probatper  Abac.2.a. /«j^w;-  autem  exfide 
■piutt,  indifFcrentcr  loques  de  pr^terita  fidc  fiue  de  pr^fentij&c 
ADDITIO  VL 

In  eo.ca.vbi  dicitur  in  Poftil.  Vtriiunura  peccatum  elTc  pof- 
fit  altcrius  pcceati  poena. 

Haec  quxftio  mouetur  a  fanito  Tho.  in  prima  fecundx.q  S  i » 
art.2.incor.quzftionis,  &  foluitur  ibi  eodemmodo  fubeifdem 
uerbis . 

pia  ab  alio  correptus  ad  iudicium  duccretur,  ipfi  fcdebanr, 
illumquccondemnabanccum  ipfi  ^qualiaperpccraflrcntr^ji 
cu  coad  pefpccrandumaicurrifrenr,  &camen  condcmi^.i  - 
batjica  noucranc,quod  pcccircnt  ,  ic{cc\wc  mulco  m.igrsco 
demnarec.Qui  cnim  malcagit,  &:  tame  fimilia  pcrpetratcs 


II. 


fNam  hoc  ip  'f-YT 


b  Inexcujabilis.  quia 
tuipfe  tcfliscsdam 
t«l"««  nationis  tux,dum  a- 
liumiudicas,  quare 
hoc?  quia  cade  agis. 
',     c     QjiHudi.  \n  quo 


a    Quia  omnlt  facient,8c  confentien»  dignuj  eS  motte. 

Ro^pter  quod  inexcurabilisesoliomo, 

a    Tam  ludzus.quam  Gentilit. 

orani's  cjui  iudicas.t  In  quo  cnim  iudi- 
cas  altcrum,teipfum  condemnas .  Ea- 
demenimagis,  t  qua^iudicas.  Sci* 

a    CJj^os  ita  opinamini,not  autem  fcimus,vel  vere  inexcufabi- 
Alias  autem.  lis  ct. 

mu^s  enim  ,   quoniam  iudicium  Dci 


condcmnat ,  aducr- 
fi!s  fcipfum  fcrtcor. 
demnacioncm. 

*  Bafilius.  O- 
uedum  cffc  nos  mo- 
net  Apoftolus  ,  vc 
primum  noflra  deli 
da  (  qu,rcunquc  il!a 
lint)cmendcmus,&: 
tunc  demum  ahos 
incufemus. 


oftcndit  fe  clle  quod  non  efl.  i.iuftu.jQ«i  iudicas.  Proptcr  lu- 
d^os  hoc,&  nondum  eos  nominatim  cxprimic,  qui  in  le'»^e 
gloriancur,& agunc,qug  damnant ,  &  quia  nondu  nomiiia- 
tirtj cos  exprimit idco dicic,  Ica  in  omne  anim.a hominis  o- 
perancis  malum. Iud?i,&:  Gr^ci.Et  gloria omni  operanti  bo 
num,Iud.co,&Grxco. 

*  Chryf.&:  Oecumen.Noucrac  Apoflolus  vrbi  comiflTum 
clte  orbis  principatu.Igicur  fermonem  ad  principcs  diri^ic. 
Potelt  tamcn  idcm  pnuatis  quoquc  conucnire .  Dicit  auce 
^  trafgreirionis  magnitudinem.Ecipfi,inquic,perpccrabanc 
in;qua.&r  fimul  cum  perpecrancibus  currebanc.:Vbi.n.quif. 

N  i CQ  L  A  V  S    D  E"T  Y  R  A':^ 

CAP.    II. 

PRopter  C[Uod.Toflqua  .Apnflohis  arguitvitia  GentiHum,hisco 
fequcter  arguit  vitia  ludxoru.Et  diuidnur  in  trcs,quia  primo  ojie 
diteos in  culpa,&  p.ana  CStilibiis  Jimiles.Scciid<>,qMO ad  aliqiiidpeio 
res,ibi.Si  aute  tu  hid^us.  Tertio,quo  ad  aliqniu  mciores,  in  princi- 
pio  fe.ca.Trima  adhuc  in  duas,  quia  primo  circa  propoftium  oiiendit 
reritate.Secundo  remouet  quorundam  errorcm,tbi.  Exirtimis.  Tri~ 
muiH  ojicttiii  duplici  ratio  le.  Trima  efiyjuia  apuj.  Gciiks  idololatria 
*  rcputor 


d  Eudem  enim  agis. 
Inanecxcufationem  Gentium,  &  Iud(jorum fua  auchiritate 
dcftruit  Apoftolus,poiret  enim  excufacionc  peccaci  fui  d.'ce 
rc  Iud<cus.ELc  fi  eadem  mc  lud^um-dcfendicgenus ,  &L lex, 
me  Gencilcm  ignorancia.concra  Apollolus. 

C     Scimus cnim quoniam iudicium Dei,&c.   *  Occumcrf.Siqui  V^^l'^^'^ 
dehic  non  fecundtj  vcricaccm  eft  iudicium  ,  nam  &  mulci    "'  '''  * 
rei  abfoluuncur,^:infonres  c6dcmnantur,in  futuro  auccfc- 
cudu  vericacem  eric.Inio  &:  hic  Dci  iudicium  ,  ncqiic  inui- 
flum abfoluicncque  iuntim  condcmuat, quum  hic ad  iod! 
cium  in  quofd.jrn  dcfcendciit.  ^ 

^  Sedu. 


repittabatur  me.-itoria ,  &  fomicatio  itcita,  proptcr  qitaHa  0'ibtic« 
agebat.Iud^i  veroplcgc  a  Dco  fpecialiter  fibi  d.ita  cognofcfbat  ambi> 
efleproi)ibitapropterqiin  manifejln  a  talibusahfiincbant,nefecun- 
du  legem  punirentur  in  occulto,tamc  hxc  opcrabantur ,  propter  quoi 
in  peccato  erant  in  Gentilibus  ftmUcs.  Et  io  in  fineprxcedentis  ca.vhi 
dixit  ^pojlotus. Qaonia  qui  talia aguc digni  func  morce, codu 
dit .  Propcer  q d  i n.es  o  ho.  i.tu  ladxusgentiliter  viucs ,  qui  iudi~ 
castcmerarie  Cctdes.Etcaufafubdii.  in  quoc.&c  Etp.itcttitira. 
I   Sci.  Hlc ponittir JecMa  ratio.Licet.n.iaterpeccattmanifefta  ,  c7 

4c  O.fwi- 


33 


AdRomanos         Cap.lL 


3  4 


^  •?«  Sediiliu^.Terrorem  incutit,vcDeuqiicminciiriofiim 
A  illidicuc,  iuftemalosfecudum  veritacemiudicaairCidicacj 
hoc  cft,  fcuenllinie  reddere  fecundum  meiura  vniufcuiuf- 
que,non  parcerd.|Si.n.cupeccacor,peccatorem  cui  fimjlem 
luuieas.quanto  magis  Deus  lulius  te  iudicabic  iniuftu  >  Hu- 
manum  iud:ciu  mul- 

•    Aequitatem  lei  non  perfbn-is. 


tis  modis  coirumpi- 
tur ,  amore ,  od  lo,  ci- 
int)rc ,  auar;cia :  farpe 
iudit.um  inccgritas 
vioiauu&concra  lu- 
ftitia:  regul.uii  inter- 
dum  miftncordia  ;n- 
BoniHs  &-pa  clinatur.  Soliuseigo 
t>etucop,..(a  j^j.,<,(|  (lcundum  vc 

■ffitieiuimx. 


b    Contra 
Nos  ita  fcimus,fed  tu  exulimas. 

^  b 


mifericordiaconfobuonis.ScdobferuancloniiicudKicmi-  I> 
fcriccrdi.e  Dei  inalo  v.cdo^cu  cibi  thefaurizcs  lia  im  diciiC, 
&  rcuclacioni.s  inl^i  iudicij  Di:i,&cc.f^idt  eundcm  Tfa£Iaiu.i^. 
in  [n.-innerh :  ^  Itbrv  primo  cniitra  aduet  farium  le^is  &  prophetaru^, 
Ties peccacorum gradus  la his.cribus  verfibus  arinacar/f'.  ^s.^^^ 

Pnniusdum  impuni  tisi  ^raiu». 


catoriitn 


c    Siuc  ladios  (iiie  Gentik». 
Opiiuris.        d     Iiicrei>atio  ctiin  ironla. 


a  eftfecundumveritateincdsquitaliaagunc.  Exiftimasaute  ' 

"  a    Aug.qniaha:cpotclbsdataeiltibi  af  noncamiDiinauqmteindicct.   * 

hocquanuraadpriUtos.         Cariuiis  b     Qn^xSupr.i 

hoc  6  homojom  nis  qui  iudicas  eos  qui  talia  agut  &  facis  ea,  5 

a    Hocfcilu.ct.  Qiipcunquc  inodo.  b    Cur  erjiomodo  non  p^nit,  quu  bonusctpetlat 

_  c^Ufjdignoras,  andi,        c    Copiofam  bonititem.  i.is  i 

«  quia  tu  cffugies  iifdicium  Dci  ?  An  diuitias  bonitatis  eius  &  J   7?ao 


tacoii  promitcis ,  ibi: 
Exiflimas .  Sccudus  &C 
grau:or,quia  contciu 
nis  donum  Dci.ibi, 
^H  diu  tias.Tcnms  &c 
grauitiimus,  q.a  igno- 
ras  cecoCGmiierc,  ibi: 


.&lenita[ts. 

'    j;icn:ianj. 
t  inuitac. 


t  coliig« 


Bedaex  lib. 
fcnt.PioIp. 


ncacem  ludicium. 
a  il^i  talia  aguni^-&c. 
Haimo.  Quitalufa- 
cmncquas  inal!)s  re- 
pr.chendunt.  Quiin 
ludicibattcdunt  per- 
lonas  potcnpim,  diui 


a     ratientuni  Sc  longanimiiitcin. 
Ecce  Dcum  ncLcis  mifeticordem 
b 


ras ,  OTC. 
Secundum  au,  Sunc 


b    Aug.  4uia modo  tempus mifericordix.  ar      ^ecunauui  au.  suui    »„„„«: 

c    Scaere  ioquttut.  quia  mcns  non  rcuocatot  nifi  timcire.       ^  ^    .  ,  .  AllouftlB.  m 

,'  t  patieci?  &  ldnganimiratisc6tenis  ?  Ignora^s,  qm  benigni-  y  .^Ta^^^SSfp!!!  '"''" 

Ali*i  paticntiam.  a    Qi^ijntum  in  (e.  b    Scdquia  tuduius,  &  in  in-ilo  tuo  prrti- .8  '        1    \     =?.     ^     .^^ 

nax,  de  quo nec  corde pccnitcs.  CCnt,  OC  ClUCCl  p^llltcn 

g  tasDeiad  tp?niteciatctadducit.t  Secuduaut  durfciatua  ^  tiacordis:quaten»cis 

a    Exercendain.        b     Quando  onuiia 3perta,&  quando  ClatUt  CX  CIS  CXirC  13- 

leuclabitur  quod  a  nobis  modo  nercitur.  ^  '  boraDt:  dc  QUibuS  lliC 

h  &corimpoenitest  thefaurizastibiiram  indi^eirg&rcuela-  J*  nonloquitur.Sucatij 


t  Sediuxta; 


Z.il>.  de  (lono 
paueotiz. 


Lit>.;.ad  Qai 
rinum.c.  j  j. 
Etdc.  j. 


Llb.iefuotfc 
culicap.  3. 
lopral.  ]ot. 


tum,  propinquorum. 

b  Exijh.  autem  boc ohot».  Communitcr legitur  hoc  capicii- 
p  lum  concra  ludeos  6c  Gencilei ,  potcil  tamen  6<:  ipecialiccr 
legi  contra  fupetftstiofum  qucmlibccecclciijc  prxlatum . 
c  ^i3  tn ijfugies.i^cccas  dum  tibi  impunitatcm  promiccis, 
grauuii :  quiaconccmnis  bonum  Dci.dn:  ignoras  tc  contem 
iictcifi.;  an  hoc  has  i  lucrcpatio.quafi  mirum. 
d  ^»  diiiitius  bonicacs.  Anibr.Copiofa  eft  bonicas  qux  mul 
lum  &:  inulcis  peccacibus  niukabona  miniltrac  blandiens , 
vt  ad  poenitcnciam  actrah.it .  Copiofapatiencia ,  quaj  toc  &C 
tanta  peccames  fufiinct  neccitopunic.&hoccttlongani- 
mitatis,  quia  non  ad horam  clt,  ftd  longa,  per  mulca  cxpe- 
ctans  ccmpora  ..Hxc  contcmnic  qui  non  lic  vtitur  ad  pani- 
tcntiam,  vt  Dcus  intendit,  fed  ad  impunitatcm  vcttic. 
e  Tatientu  er  lun.  Augult.  Pjtiencia  eit  qua  pcr  tupcrbiatn 
&  procaci  mcntc  pcccantcs  rion  ftatim  punit.  Longaniini- 
tascft  qu,t  pcr  inhrmicacem,iSc  non  deiibcraci  aniuu  mali- 
tia  pcccaiitcsdiu  porta:,cxpcdansad  puEnitcntiain. 
i  jgrioras.  ^  Cypnanus.  Apofloliis  pcccatorcm  ad  pccni- 
tcntiam  rcuocans  dicit;  Ignoras  cj,paticntia&:  bonicts  Dci 
ad  penitcntia  te  adducit  f*  6i.c.  Tandcm  iuftu  ludicium  Dci 
dixic  cfle.  quia  fcrum  eft,  qura  diu  nuiltumquc  d:ttcrtur,vc 
homini  ad  vitam  longa  Dci  pacientiaconfulatur .  Tunc  rc- 
prxfcntatur  pana  impioi  Qc  pcccatori,  quando  lam  non  po- 
tcft  pccnitcntia  prodclle  pcccacon. 

^  Idcm .  Dcum  ad  hoc  palicnccm  effe ,  vt  nos  pa-nitcac 
pcccati  noflri  &:  rcformcmur,in  Ecclclialtico  dicitur,  \edi 
xerispeccani  ,&  (jti  dii  cidit  miht  trijie  i  Eii  entm  aUifjimus  reddi- 
tor.  Itcm  Paulus.  Nunquid  opultntiam  bonitans  cius,Citlu- 
ftincntiam ,  &c  pacientiam  cotcmnis,  ignorans  qma  bonicas 
Dei  in  pocnitentwm  tcadducit. 

4c  Ambr.  Quia  bonus  eft  Dcus  fpctarc  potcs  tuotum  pcc 
catorum  indulgcntiam.  Non  vult.cnim  Vindicarcqui  para 
tDScftignofccrc. 

^  Aug  Qiiid  ca  loncanimu,^:  mulci'i  in  mifcricordia?Pcc 
catur.fid  vuiitur.acccdutpcccata.auijctur  vica :  blaiphcma^ 
quotidic,  &:facitfolc{uuonnfupcrbonos&  mulos.  Vocac 
vndiqjaclcoriectioiic,  vocatvndiq;  ad  p^niteiitiam,  vocac 
bcncftcijscrcacura: ,  vocatimpcriicndo  tps  vuicndi ,  vocac 
pcr  lc^orc ,  vocat  pcr  iniima  cogicanunc ,  per  riagcUu,  pcr 

mife* 


quibus  placec  mala,& 
de  mifericordia  Dei  nimis  pfumeces  in  eis  percinacicer  per 
durac:in  quo  illius  ondunc  paciencia,^  fuacumulac  farcina 
dcccrius  pcccado.SuiK&  alij  quibus  difplicenc  quide  mala,  E 
fcd  qni  grauia  efle  inceUigr!t,pucac  fibi  la  no  poiTe  ignofci, 
licuc  illcquidixit.-A/diore/i ;/»/;/;«><«  wff^i^eT^c.IHicrgonimia  ^  _    t 
fpc  Dcii  non  iufiuaucumaiic:ifti  verodefper.icione  Dcu  no     *  '*' 
bonii  (jftiinar.Ex  vcroq;  ergo  pcricLc;ibu;ic  i^  fpcrandoco- 
trarijsrcbus&contranjs  atFoctionious  labo:accspcribunc, 
h     Tlicfaurfi^s.  *  Ambr.  Neceireeft  enimVceuerioripeiia 
vc  ple£latur,immo  flammis  perenn;bus  corqueacar,qui  lon 
ga  Dci  pacicncia  non  folum  fc  emendare  noluic ,  lcd  adhuc 
addens  ad  concdnpcum  peccaca  cxaggerauit 


4«  Liaiiiius.  Dcuscumficomniumboa;)rumlargicor,vi- 
tampLopria  voluncacettibuic:  irain  vcrolibi  quitquefuis 


Inpral.2^. 


Hsmil.ii,  in 
Ezecb. 


flagitijs  chdaurizac. 

•i:  Hicron.  Pcrlpicuiini  eft  non  cnTe  nacuralcm  iram  D.-i,  U  Eze  itf.c, 
fcd  nolrtris  vitijs clcmciiciilimu  &C  mafueciflimu  DvU  ad ira 
cundiam  prouocari,dicence  ApoftQio,  fccundum  diiritiam 
cuam,&:  impceniccns  cor,dic(aui  izas  cibi  uain,qu:iai  Deus 
naturalitcr  non  h.ibct,&:c. 

•}<  Grcgorius.  M.fcruois  Deus  tempus  nobisad  p.j'nitCii- 
dum  rclaxac,  fcd  cum  ciu^  patientia;  gracianos  ad  augmc:!- 
cum  vcrtimus  culpa:,hoc.  iplum  tcmpus  quocf ad  parcendu 
picdifpofuitdiftrictiusadtcriendum  vcrrii.:  vcquiarcucrti  ^ 

quis  etiam  fpatio  cempons  acccpto  noUicrit  >  pcr  hoc  m.ila 
lua  ad  reatum  aiigcat,  per  quod  ca  diluere  potMic  (i  comicr- 
ti  voluiflcc .  Vndc  fci  iptum  cft :  Thelaunz,as  cibi  iram,  &:c. 

•Jc  Origcncs.  Sicuc  omnia  in  mcnfura  fecic  Dcus ,  &c  pon-  Cul.in  hunc 
dcre  ^  numcrojica  eciam  paticncia:  cius  ccrca  menlura  cll:  loc. 
quam  menfuram  credcndii  eft  cflc  confumpcam  vcl  ab  lns 
quidiluuiopcriercvclabhisquiin  Sodumisc^Ieftiigne  va 
naci  funt. Vndc  Hc  dc  Amorrh^is  dicicur,  .Xfl«(/«'»  rep<eta(u'it  q^^  ^ 
peccata  .ytmorrhteorum  ■tffquenunc.  fcrtcrgo  i3eus  pacientep,(3c 
cxpcclat  vniufcuiufquc  pi^nitcnriam.  Scd  non  nos  daioluac 
hoc.ii  tardos  ad  comicrhonem  faciac,quia  rurfus  patienci^"  F 
cius  &:  fuftentationisccrta  menfura  cli 

Accuiiiulastibi  vindiitam,,dctcriuspcccando.  Hijc  im- 
pa-nitcnciacft  blafphcmia  in  fpintumlanc^tum. 

Ifta  duo  occtduiit  aniiii.is,defperacio  Hc  pcrucrfi  fpes.His 

-••■''i   <^diiObus 


Aiigiiflin.  Ac 
verbisDonu- 
ni. 


NICOLAVS  DE  LYRA. 
occulta  fit  diftinftio  quantum  ad  humanum  iudicium  ,  per 
quod  tantum  piiniuncur  manifcfta:tii  quantumad  diuinii 
iudiciumnoncft  in  hocdiftinftio.  quiapunit  fecrctalicuc 
&c  manifcIta,eo  quod  ci  nihil  clt  occultum.j.Rcg.  i6.b.  Ho- 
moyidctejtju£  parent:  Deus  autem  tnturtur  cor,  Lc  idco  ludxi 
qui  rimilia  pccc.ila  faciebant  in  occulto , erant  fimilitcr  pu- 
iiiendi ,  licut  6c  Gcncilcs  facientcs  talia  in  manifcfto .  &:  (ic 
habctur  propofltum,f.<},  lud^-i  fimilcs  Gcntilibus  cranc.Hu 
iusrationisponitVirtutemdiccns.^fimMieirc.vf.i.l-m^qui- 
larciuftitix.  i //JfojiyM/fa.ij.  publicc  vcl  occultc.  2  Exi- 
Jiimas au. Hicremoiictcircadiciadiiplicecrrore.  Sccudum 
rcmouctib).TV(o//c';/'«t./?.itcf.  quorii  prihiuscfl.  quiaaliqui 
mipunitatcartribucbat  fibi  cx  dilationc  punitionis  diuina:, 
qualicffct  oblita  peccata  (iia.hocrcmouct  tamj  crroneum: 
quia  hocproucnir cx  Dci  pacictia,  qu^'c6cedic  peccatonb' 
tpsp^nitcti.K,  vt  fi  116  p^nitcat.apparcatcoiu  codenatio  ma 
■^\s  iHfla,&:Iimilitcrplcucratiri  prcmiatioin  bono.Hacfcn- 
t<?cia  deducit  Apoltolus  diflufcdiccs,  Exiftimas  akt.  hoc  cr- 

roncc. 


roncc.  j  o/.>o.eirf.i.6culudarcqui  iudicasGcntilestcmc 
rancvt diclu  cfl.  4  Q:iia,6^c.iu.d.ucms punitionc pp  p^n^ 
<lilationc.q.d.non  ficcrit,fcd  m.igisconcrarifi,  quiatuabu- 
tcris  teporc  mifcricordicj  tibi  dato  ad  p^iiiccdriflo  lubdicur. 

5  ../^^«(/i.i.abundaiuia.  <{  ao,r/'«j.quiamalis  nofubcrahic 
bona narurg.     6  Et  patientitx.  qu^ ditTcrc  iUationcm  pa'n.v. 

6  Et  lon?a.  qu^ diu  expcdac  conucrfionc  hominu  a  malo 
culpx.  7  Co»/rewii"f*q.d.lic  impunit:atcm  tibi  arrogando. 
i  l^norai ^HOhium be.Dci.tCT.o\i:iAn.  9  ^./idpa.tcad.quum 
diu  eft  in  fc :  quia  infl  influs  fuos  a  J  bonum  a  ni.ilis  nunqua 
aufcrt  pcnicus  quamdiu  funt  in  via:  lcd  ipfi  repcllunt  ieos,&: 
fic remancnt  m  fcccibus  fuis.  idco  fubdicur.  i o  Secundum 
atitemy&c.  quia iion cedic  diumo inflinclui.  durum cnim  in 
corporalibiis  dicitur,quod  non  ccdit  tarj^cnti.  Ec  Jid  fimili' 
tudincm  huius  dicitur  cor  durii  quod  non  obcdic  inftiganci 
ad  bonum.  ii  ^'/.'f/rtwri^.f/.virc.ideftjaccumulastibipa- 
nara.        1 1    In  die,  id  eft ,  vltionis  aftcrna' . 

U    Et  reue.  ikfli.  iii.  Dei,  tuac  enim  reuclabuntur  fccreta, 
cordis  vcftii. 

Tom.^.  b  Qjfi 


3J 


GIo£ord&NiCoIai  deLyra. 


l^ 


A 
Matth.it.c 

i.Ioan.  r  il 
1'ecc.iriiBi  in 
rpirironifaiV' 
fliUTi  fit  liuo- 
biu  ino4i<« 


duobus  fit  blafphemia  in  fpiritij  fan(ftu.vndcin  cuangeiio: 
Qnipeccauetlt,  ■pdvcyhuni  hU->fphem:xdixcrii  iu  fpirhutn  fanf:  :tn^ 
ttun  remiitetnr  e:  bk  vdinfuturo.  dc  qiio  Joannes  in  epiftola  ca- 
no.  hjipeccata"''  ad  morrem^von  pro  eo  dico  vt  tjuis  oret, 

Pcccitu  ii-.  fp;ritiim  fandii  fic  duobus  modis,fciIicet,pcr 
obftinatiune ,  vcl  dc» 


tfM 


fpcrarioncni.  obnina 
tio  cft  idurata?  in  ma 
licia  metis  pcrrinacia 
per  qurim  tic  lionio 
impccnitcns .  Er  hic 
jmpenitenti.-i  c0  biaf- 
phemia  in  fpiiiaim- 
(lindum .  Dclp-cracio 
cft  qua  quis  pti\irus 
f  contcniipfi.  diftidit  dc  Dci  bunita 
te.  Etvtrunqucdici 


■\t  A .  111. .Si  vira  ^cerna bonis  operibus reddit', ficuc apercif-  D 
fimedica  f.'i ipcura  :  Dcu<  red.Ut  vr.tcuiquc  fecundum opera  eius,  l«b.dcgrat.  &. 
quogratia  efT  vita  cterna  ^cfi  gratia  noex  operibus  rcddat"",  ^'^'^rh.cap.ii. 
fcd gratis  dct'',  A pollolo  diccncc,  £i  qni  opei'atiir  merces  ncn  int 
j)utuiufjeciind!'.mgrat:am.,jidficundum  dehitum.  Eciccru.  Sigra-  „ 

tia,iamnonexoperiuHS 
cJ-c.Iffaq6nullonio 
domihi  videcurpof- 
fe  diffoluMiifi  intelli- 
gamus  &ipfa  bona  o-  .  „. .  ^.^^ 
pera  noftra,quibus  (j  fimcs  m  bcne 
_  %erna  reddicur  vica,  facienJo. 

&  ho'norem,  &  incon iiptionem  ,  quarrenribus  vita  ieterna.  ^    ad  Dei  graciam  pcr- 

a    Vt  vos.  ,     b    Vol  qiii  contciiduiit  Deo,  nnlcnte»  ixEiiitere.         c    Suiit  tinerC ,  prOpCCt  JllUU 

His  aute'm  qui  funti  ex  cotcnti^oncetqui  non  t  acquiefctint  l   ^^"^  ^''^.  ^^"""""^-   lokcniptrit, 

a    Cujueis  diciiur.        b    Dilfidentesdc  iudicio  lutuio         c     linpunitati.        d    Pcna  SinC  me  nihll  pOteutiftf 

Quod  iibi  in>.;ignabuntur.  e    Erit  in  liie  ludicij.  f    Aiiieiadicium.   _      cecf.  IcaQlie  VlCa  boiia 


lufti. 

tionis  iufti  iudicij  Dei,  qui  reddet  vnicuiqj  fccundum  opera  ' 

a    Bene  vfijiaticmia  Dcibene  ofcrjnfjr.  b    Sunt  c    Qiua 

fiilgebunt  iuiU,«t  f.il  in  regno  j^a  lui. 

t  cius  His quidcm  t  fecudum  patienti.im  boni operis glona  * 

a    Quod  ad  dextcjam  Dei  ftfVi         b    Qu]»i]'.iod  hibcb'.ini  perm.mcbit. 

c    Quj  hac  intent.one  boju  opeiati  funt,non  vt  videantur,  ut  hypoCiitx. 


tur  pcccatum  in  fpi-   b  vcruatiiCredu^Uautiniquftati.jra  &  iudignatio,  tfibulatio,  «    noftranihilal:udcft. 


t  hominis. 


Quotl  ptiusita.        a     Qu>>d  indignatio,tam  lQd3i,quam  Gentilis 

A  &anguftiainomncmanimatoperancismalum.  Iud?ipri-fo 

C  a     Mixiint  quia&  ict  pt.im  legcmliabuit         b    Gcntil.s  c     Q^odfupia  incoitcptio. 

f  mum&Grxci  Gloriaautem&honor&pax  omnioperati  " 


Gcntili. 


B 


L.de  verbjs 

Pommi. 

Iob4<-<^- 
Idem  Traaa- 

tu  8>  11  loaH' 
Mar.ii.C. 


Mar.j.d. 


Tcmpoic,vel  qu^d  melius  iniiruftus,  mclius  operatur 

8  bonum,Iuda:oprimii&GriEco.tNoncllenimpcrfonarum  j^ 

Qiila.        a    Sciipta  id  elt,  Gentiles 

acceptio apud  Deu .  omcunqi  enira  imc  iege peccauerunt 


Nota  Dei  bo> 


ntumfanftun). 

Ambr.Vcrcmfpi- 
ritnmfiintUim  dehn- 
quunc ,  qui  fuam  ma- 
litian^  Y)ei  bonicace 
exccdcicputant. 

Haymo.  Non  tibi 
▼idcatnr  Deus  fic  mi- 
fcricors ,  vc  no.vidca- 
turiuftus,nec  ica  iuftus,vt  mifereri  non  vehc. 

Aug.  Ulud  peccatu  aliqui  irreminibiledicunc  ideOi  quia 
tahterpeccantcsp^niterc  non  pfit  habcntcs  corda  indura- 
ta  vcluc  lapides ,  dequo  lob,  Jnduracum  eft  cor  eius  vetutlapis. 
Ahj  diciir  irremiffibile ,  quia calicer  peccaccs  nunc| p^nicec, 
cum  tn  poffinc .  &  ideo  nunqii.im  eis  rcmitticur .  Vnde  fu- 
pcr  Miitiha:um  df :  Tanca  cii  labcs  ilhus  peccaci,  vc  dcpre- 
candi  vcihcaccm  humilicace  fubire  no  poflic ;  cciali  peccatii 
nui!aconfcientJacognofcer^.&ienfic!arecogat.  SupcrMar 
cuni  df  ,quodcahsptc-ansdignepa.-niterenon  polht.  Sed 
breuitcr  intelligcncium  vf ,  non  pollc  nifi  vix  &c  dirticulter 
&:  r.uo.  vnde  Aug.  Qn.ifi  inuitusin  rco  vindicacdns, qui  in 
vitam  non  m  mortcm  a  principio  confi ituit  homincs.  Ide: 
ifta in^p^nitencia,  vel  cor nnptenicens  quamdiu  quifque  in 
bac  carne  viuic,no  poceft  iudicari.  Dc  nullo  enim  dciperan 
dum  cft ,  quamdiu  paricncia  Dci  ad  panjtentiam  adducit. 
a  i^/  rcddet  vm.  qui  modo  illis  quos  Iibcrat  non  reddit,cu 
jus  ctiani  erga  iniquos  modo  laiga  efl  bonitas.In  futuro  au- 
tcm  tcddct  mala  pio  mahs,  quoniam  lufl-us ;  Bona  pro  ma- 
lis ,  qucniam  bonus  &  iul^us .  Tantum  mala  pro  bonis  non 
rcddccquoniam  iniufHis  noncfl. 

Ad  lufhnam  pertinct,vcnuquam  fupplicio  careanc,quo- 
rum  mcns  in  hac  vica  nunquam  voluiccarcrepeccaco:&:  vc 
nullusiniquo  dctur  teiminus  vltionis,  qui  quamdiu  valuit 
haLcrcnoluit  cci  m«num  criniinis^quarc  ii6  obi^ac  pro  tcai 
porsh  pcccaro  artcrnalitcr  puniri  homincm. 

Amb.NuUum  malum  impunitum^&c.  HincefI,quodaIi 
qui  mslam  vcluntarem  in  reprobis  tantuni  panam  ciie  vo 
lunt  ,&  nonculpam':  quia  nihii  merctur,  Alij  tamen  culpa 
&  panam,  ccfi  mhil  mcreantur,ficut  bona  voUincas  in  bo- 
nis ,  ncc  manct  impunica ,  quia  ipfa  in  ie  pcena.  Vcl  hoc  di- 
cunc  incelhgi  folum  de  flatu  pralentis  vjts. 
^  Aug. 


quam  Dei  gracia;fl- 
nedubio&vica^cer- 
na  qu^  bonx'  vice  red 
dicur ,  Dd  gracia  efi  .• 


E' 


\ 


Aft.io.c. 


6i.  ipfa  enim  dacur, 
quiagratis  daca  cfi  il- 
lacuidacur.  tDepo.tr.hr. 

b,    ,.         •     vT       •    4.n.u.ex  boDO 
Jncfj^^j^wojNevi-Eph.g.t, 

deacur  irafci ,  &  non  Coi.j.d 

vindicare ;  vndc  tribUlacio ,  &  angufha. 

c    Tnbut.  &  an^.  Inccrim  in  anima  fola  anceiudicium ,  pof] 

iudicium  auccm  ira  6c  indignacio. 

d     In  omnem .  Qnod  fupra  indcfinice ibi . His  autem qui .  hic 

vniueifaliccr,  vc  mcludac  ludxum  &  Gencilem. 

c    ^nimam.  dicic  quia  dc  mcredulo  agit amma ,  pro  cuius 

perfidia  ardlabicur  fpincuali  p^na. 

f    /«.  pri.  Ambr.  ludsum  fcmper  anceponic:  quiacredens 

propter  Abraham  honorificcncioreft,difSdens  peiustra 

dandus,  quiapromiflhpacnbusrefucauic. 

^  Auguf  Boni  non  folum  fccundum  fu^ bong  voluntacis  F.pirt.47. 
merica  prxmium  c6fcquencur,fed  eciam  ipfam  bonani  vo- 
luncaccm  per  Dei  graciam  c6fcquuci  func,ac  fi  adimpleacur 
quod  fcripcu  c&. :  Gloria,&  honor.^^-  pax,  omni  operanti  bonum, 

•^  Sedul.Hiceoncrariafupcrioribus  opponuncur :  naglo- 
ria  concra  ira,honor  eft  cocra  indignacione :  &c  quod  fupra 
in  corrupcionc,hic  pacem  appcllac.  Tr  1  plex  auccm  di  ui  f  10  in 
his fenceci)s claret .  Na  veri  Chiifiiani cu bonis operibus in 
primo  ordineponuntur,  vbidicic:  His  qui jecundum pat.boni 
oferii,&c.  In  fctundolocoincrcdulos&Timpiosabrque  bo- 
nis  operibus  cx  vcroquepopulo  pofuicdicens.  His  antem  qui 
ex  contentioiie,  &c.  Tercio  mcrcdulos:  cum  bonis  camen  opc 
nbus,dicens :  Gloria  &  honor,i^c.  Poceltcnim  fieri,vc  ex  his 
qui  in  lege  func  &  Chriflo  non  crcdic,  iutficiam  diligat,mi- 
icricordiam  tcncac,  chariracem  6i  cocincnciam  feruec,  6cc. 
Hic  eciam  fi  vitam  non  habeac  a.'ternam,camcn  gloria  ope- 
rum  eius ,  &;  honor,  &  pax  poteric  non  perire,  &:c. 
g  7y(c'«tr^cKJff»,eirc.Coa:quoIud^ii&:GcnciIeminp5na& 
glona:quia  Deus  iudicac  non  fecundum  perfonas  fed  lccun  ^ 
dum  mcnca.quia  vtrofquc  ^m  modum  peccaci  damnac. 

Amb.Przrogaciuu  gcnens  no  fcquif  vc  fufcipiac  caufam  Auouni.  ia 
pacru  diflidente ,  vcl  abijciac  a  fe  propcer  jndignicaccm  pa-  pfaLis. 

^ren- 


NICOLAVS    DE    LYRA. 

l  Q^}.  reddct^&c.  fecundum  opera .  fciliccc  bonis  prxmia. 
Ideo  lcquicur. 

i  His  'inidcm,  id  efl ,  illis  qui  pacientia  Dci  vfi  func  ad  benc 
operaudum . 

3  Cloriam  &  honorem.  Rccipienc  cnim  pr^mium  pro  vircu 
teinquoconfifiicraciohonuns.  quiafccundum  Philo.Ho 
nordt  piimium  virtucis.  Recipicncenim  hunchonorem 
coratTi  mulcis.f  coram  nuilcicudine  angclorum :  in  quo ra- 
tio  i;,loriX' conUfht,  qu^  clt  manifeftacio  honoris.  vndcglo- 
riadicicura  daritace,  quaiiqu.Edamclaria,c.mucacaing. 

4  Ei  incorruptiorjcm .  quia  elcdi  rcfurgenc  in  vitam  immor 
talem  6:  beatam  .  Et  quia  malis  pcc  oppoficum  rcdduntuc 
tormcma.idco  fubditur, 

j  H  s  an.-cm.  quijunt  cr.i.peccacoribus  obduracis,quorij  ani- 
mafempcrconcendic,vcdiacurj.Hihi.quiafyndciefisfeu 
dnaamcnracionis*ijlo  remurmurat,  ^ienfualicasadip- 
fum  inc]inar.Lcficcftconccncioinrcrparccs  amma:. 
^  Oui  non ac.  ve.  f.diuins pulfanci  ad  oftium  cordis,  per  fe 
ad  bonum  infiigando&:pcr  fuos  pra:dicacprcs  modcndo. 
7  Crtmitdutm.  id  cfl.didbolp  iniquitatcm  fuggcrenti  per 
le  U  pcr  tninjftros  fwos, 

8    /)'« 


8  Irit  &  indignatio.  Summi  iudicis. 

9  Tribiilatio.  in  prolacione  fencenci^.Macth.iS.d.  Ite  mak- 
(ii£ii  in  ignem  xcctnum ,  &c. 

jo  In  omnem  animam,  i.in  oem  homine  malu .  Nominacur 
enim  hoc  cocu  copoficu  a  parce  dignion,  ficuc  Exo.  t  .a-  Oes 
ajJE  qua;  cgrefl^  func  de  fcmore  lacob  .i.  omncs  homines. 
1 1  ludxi  pritnum  &  Grieci .  Ifti  cnim  pra;  alijs  f  jencibus  ha- 
bebant  auxilia  diuina  cocra  peccaca.Iud^i  enim  pcr  iegem, 
■Grxci  per  fapicnciam  acquif  icam:  quia  cunc  philolbphia  vi 
gcbac  in  Grecia,propcer  quod  peccaca  ifturum  magis  cranc 
grauia ,  &:  pcr  confequens  magis  punienda. 
12-     Cloriaautcm iir  honor,&c.  Ex  dittispacec h^clicera. 

1 3  '3yj,'«  f  fl  cnim.Hic  rcmouccur  error  fecundus .  Ec  primo 
ponitur  hec  rcmocio.  Secundo  ;  cuiufdam  didi  declaracio, 
jbi;  Cutnenim  Cen.  £rrorautcmifleerataliquorum  ludeo- 
rum  impunitatcm  fibi  arrogantium,eo quodlcgem  a  Deo 
receperant  pra:  carceris  Gentibus ,  fecundum  quod  dicitur 
Pfal.  I47.b.  isipnfecit  talitcr  omni  nationiycrc.Hoc  igicur  remo 
uec,  dicens.  T^on  eftenim  perfon.acce.&c.  Dimiccendo  pcecg- 
teris  impunica  Iudax)run?  peccaca. 

1 4  Q»icHnque  enim  fi.  id  cfl,  icgem  fcripcam  non  habentes 
qu4lcs  luerunt  Gcncilcs. 

Sine 


Dmifio. 


{ 


S7 


AdR 


omanos. 


Cap.   1 1.        38 


na  ala  ira  ago  tcrrcnortuTi  affcituu  labe  dctrica  eft ,  vt  nulla  D 
in  ea  lincamenta  reinafcrint .  Non  <nno  di^lctum  cfl  qS  ibi 
per  imagine  Dei cQ  crearerur  imprciruni  eft .  Proinde  vitio 
ianatoper  gratiam,naturaliter  fiiinteaquarlegis  funt.Noa 
quod  per  natur;E  nomcn  negaca  fic  gr^,  fed  pocUis  per  gra- 


J,,  de  fpiritn 
4  lu.t.u. 


yC  rcnrum  credcjtcm,  f?d  vnnmqucmq^proprio  merito,  auc 
A  rcmuiierat,aut  condcmnac. 

a  ^iiflf^e.  Aug.  Aicbat.n.Apoftolus  hic  de  iJ!a  legequam 
dedicMoyfcs  populo  Ifrael.  16  crgo  Gctilcs  fiiielegcdixit, 
quia  c.ile  legem  fcripca  non  acccpcrant  >  quam  feacccpifle 
gloriabantur  ludqi. 

b    In  U    An2.  QllinO-  1  Nob  pro  legis  pnuaiicatione.        ^Damnabuntur.        b    I  Iui1*i.    ^Xcgem  fcriptanj  habentei. 

'j.     .&'    ^^        ,  -  c     Etiain  prb  legis  pticuaricaiioiie.in  quo  aggrauateos. 

"a"a:;gr*r:b™st:  1  fi»'  •'.!;=  P^"t>™t.  Et  quicunque  in  llge  pecouerunt.per  lc 

*  1   •  f  b  l^ldeUnonproaudituIcgis. 

£nTde?<^rrana.Scd  "^  gcm  iudicabuntur.N5enim  auditoreslegis  icifti  funtapuj 

"  '  cj  a  Etapud  homines.    b    .i  gratia  iuitiiic.it  eos.vt  adimp'eant  Icgem.quia  non  faciunt   niuitilictn- 

tut.Ted  iuiiificamui  vttacisnt  c  lutihabebuntur. 

e  d  Fjftoret  iullilicabuntur,qu.  etiam  Gentcs.l:c  hoc  c;t.Cuin  enim. 

^  Deumjfcdf^dioresiuftificabuntur.CumcnimGercsqujc 

g   f  Sciipum.        a  Otig  Natutali  tatione  illuminati  difccinunt  facicnda  Sc  vitnnda,^uod  faceret  Icx  . 

b  f  Scilicct.qux  Icx  mandat.f  crederc  in  Deuin  &  in  Chti  lum  . 

lcgem  non  habent.naturaliter  ca  qu?legis  funt  faciut !  eiuf-  ^ 

a  Quamuis.        fScriptam  Moyfi.  b  Valciit  libi  legein.  9 

e    ludicijs  opeiuin  dum  hxc  laudant,]illa  dainnant. 


nec  ipfi  linc  pocna  c- 
rijt .  Etl  cccgrauius  fit 
pcccarc  hommc  fcien 
tem  quam  ncfciecem, 
non  ideo  tamcn  ad  i- 
gnorantia:tenebr,'iS  fu 
giendum.  Aliud  cft  c- 


tiam  repjraca  nacura, 
qua  gratia  incciiori 
homine  le^ouaco  lex 
iuftidx  refcribitur , 
quam  deleucrac  cul- 
pa. 

h  Opus  legis .  Eft  fi- 
des  ,  quam  vltro  ha- 
benc  in  cordibus ,  id- 
'  cfi,incimoatrctlu,vbi 
fides  pci  dileciionem 
operatiir. 

4«  Iienseus  .    Qiia- 


Mati.i*.]i. 

finterfeiniii- 
ccui  cogii^tio 


nimnefciflTcaliudfci-  h  mod/lcgeno  habcnteSjipfifibl  lunt  lex,quioftendi!itopusi<^  rcp.itnbus{  legis  na 
T...nr»  _o     .  i j,  .    .    .     .r    .  . .  j^,^^  j  pQj^  difpofuic 

1      .   ^    .      ,      .  ji       r-         n        b  .  jj         .,1.  «*  Dominus    ceftamen- 

legis lcriptum in  cordibusluis,  tettm-ionium rcddcntcillis 

a  Etli  alijs  nun  videatur.  b    Non  roluimnodoconlcicntiaopeium.fed  etiam  cogitationum 

IHoc  non  de  ciedcntibus . 


Gal.y.fc. 

tis»q.x.c.rfu{ 

litat 


f«« 


L.4.cajo. 


rc  noluifle 

C  luikab.Kb  vc  quafi 
per  ignem  filui  fiaiic, 
quidam  diic,  fed  pror- 
fuspcybuc.  Diciccm 
Chriftus  quod  tolera- 
bilius  ent    Sodoma: 


■lous  accuiin  m  iudicio ,  quam  lu- 
ubu.autetii  j^-is  ,„  Chnfto  non 

crcdcntibus.  htitem 


IjKZIX.f. 


icuianctbjM. 

-^»»  jj  ^uodcxcufatione  non 
habcbunt  de  pcccato 
innddifjcis.quiavenjt  &Iocutuseftcis;dc  quohiucxcnfa- 
tioncm  illi,quibus  nec  per  fe,ncc  pcr  fuos  locutus  cft,qui  ca 
mcn  non  cttLigicnc  d  imnationem  ,  quia  e^Hi  fiue  le.pe.ft.lper. 
Leuioratamcnpairuri ,  quiaqui  plus  conimittic,  plusabco 
cxigitur.-  qi<iajeuiusfciens  vo.doirini  fui  iy  nonfa.dpc 
d  T^iHe.4u.  Amb.Nonnc  fola  lex  faIuat?non,quia  non  fncic 
iuftos.&:  boc  efi.-non  cnim  pro  auditu ,  fed  fadores  quicun- 
que,quod  quidem  clt  per  gratiam . 

e  Jf<//"flo#fi.  idcft,quicrcduntinChrifliim,qucmlcxpro- 
inifii,qu!cunquc  lifitrquod  non  cft  nifi  pcr  gratiam . 
f  FaQores-.lcgiSyiuflifiiabuntur.  i.iuftideputabuntur,  veliufli 
fient  a  Dffo,vt  fint faclorcs,Non  qui  antc  crat  fac.torcs,poft 
iurtificabuntur,vt  fi  diccrctur.homincs  crcabuntur,quia  ip- 
facrcacione  fit  \  t  finc  homincs  fic  ipfi  non  qui antc  cranc  ta 
«9:oresiufiificabuntur,quiactiam  Gcnccs . 
■j«  ChryfRcdcaddidic,  «^«ti Dc«m. •eccnimapudhomines 
fortaifcprobi,acgraucs,  6i  magnopcrefciadicanccs  vidcri 
pufiinc.apud  Dcum  auccm  longc  fccus . 
g  Cum  e«<ro.Cum.n.dixcrac  Gentilcm  damnaci  fi  male  opc- 
rarctur,faluari  fi  bcne :  fcd  cum  Icge  non  hcacquafi  ncfciac 
quid  fit  bonum  quidvc  malu,  vidt  rccur  fibi  neutrum  dcbe- 
rcimpucan.Contra  Apuflolus.EtHnonhabcat  fcriptam  le- 
gcm,bc:  na£uralcm,quia  incclligit  CV:  fibi  confcius  cft  q.d  fic 
bonu  &i  quid  fit  ina  lu  Et  idco  crcdcndus  cft  bcnc  vcl  malc 
opcrarijid  mcntofaluari  vcldamnan.  lJencopcraridico3c 
faIuuri,quod  non  cftnifipcrgratiam&:  fidcm,quj;rcnouac 
nacuralcinimagincm  Dciinhomine  cx  vitio  5c  vccuHatc 
fopitam, finc qui  rcnouationc  malc operatur,  &:  damnatur 
accufantccumconlcicntia.  vitiumquippccontranacuram 
Q  cit,  quod  vtiqj  fanac  gratia,Non  cnini  v  Ique  adcoin  huma- 
o  na  ani- 


nialirum  !c  bonaium.vel  genitiui  pro  ablatiuis  moteGtxcoriim 

confcfentiaipforum,6:+interfecogitationum  inuicem  a^^c-  n 

^Aliasbu*.        a    tloc  deciedcntibus.        ^Aliasbas.        b  ludiiij.    c  R.cddcnte  te'timonium. 

d  Idell,  apeita  ciunt. 

cufantium ,  autctiam  defendentfum  in  die,ciim  iudicabit 

a  Quje  modo  Cim  occulta.  b    ^nod  totum  e.K°eitum,lecundum  eu.ing  &c. 

c     U  eii,  FauIiitquocTf.Faulus annunciat. 

Dcus  occulta  hominum  fecundum  euangchum  rncum"^ 


Hom.j 

Rom. 


ad 


Aus.li.iierpi 
titu&lu«.  c. 


Vnde  ipli  libi  tefies  etunt  boni  vel  ma!i,inde  l  I 
fciemcsfc  incritodamnari,ve)faIuati .  .  . 

b    ._        ij  *il'^ 

tum  ?*  Quia  lex  non 
cftpofita  luftis  ,  iufti 
autem  pacrcs  virtu- 
te  dccalogi  confcri- 
ptani  habcntes  in  cor- 
dibus  &C  animabus 
fuis  lcgem ,  diligcnccs 
Deum  quifccit  cosv^ 
abftinentcs  crga  pro- 
ximuin  ab  iniufticia, 
non  fuit  necefire  .-idmonerceos  correptorijs  litcris,  quiaha- 
bcbKnr  in  fcmctipfis  iuflitiam  legis,&c. 
•5«  Origer.LS.  Hoccnim  naturaliter  fcnrirepoffiinthomi- 
nes,  nchomicidiumjne.-jdukcrium  fcciant,  ne  furcntur,ne 
faHumrcftimoniumdicanr,vthonoreutparcntcs,&:hurii 
liimiliafortaffisSiquodDcuscreator  omauiin,  fcriptum 
cft  in  corde  centilium  . 

*  Scdulius.Ncquisfortcdiceret,lcgegcntcs nonhiic,ad 
quam  ergo  forma  potcrunc  ludicari  ?  llri.Ccrcuin  eftquod 
gentcs  qua:  legc  non  hnc,  naturalicer  qua:  func  legis  tiiccre, 
non  pro  fabbachis,vel  neomenijs,vcl  lacrificijs,  quj:  in  legc 
fcnpca func.Non  cnim  hajc lcx in  cordibus  genctlium  dici^ 
cflc  fcripca,fcd  hocquod  nacuralicer  fencirepoftunc.  Magis 
lamen  mihi  videncur  ha;c  qua?  in  corde  fcnpca efle  dicuiit", 
cuangclicislcgibusconucnire,  vbi  cundaad  nacuralem  rc- 
feruntur  icquitarcm.  Quid  cnim  nacuralibus  fcnfibus  proxi- 
mius.quam  vc  qua:  nolunc  fibi  ficri  homincsyhcc  ne  tacianc 
alijs/Hscauccmlexfcnpcacft  fpiricu  Dei  viui. 

1  Ttliimonium  rcddente  iilis  confcientia  ,  &c.  *  Scduli.  Hoc  ad 
pr^fcncis  vit(j  cogitationes  pertinere  vidctur ,  cum  quid  t.i- 
ciendum  vcl  non  idcicndum  lit.diutinacogicationcdclibe  ^ 
ramus,<S£  inuicem  fccogitationibus.nccul"antibus,qui3  cogi 
tationes  noflr(j'crunr  in  die  ludicij  antcoculos  noftros,tan- 
quamqu^damhiftori^nofcendij.  ficut  fcriptumcft.  ^>- 
^uam  te,&flatuam  lUutn  contru  facicrn  tua/n. 

*  Oecu.  In  eo  iudic:o  no  eft  nobis  opuscxtrinfecis  vclac- 
cufator.b  vcl  vtilia  nobis  tcftimonia  tcrcntibus,fed  cuiu!q; 
cogitationcs  ac  cofcicntia  vel  accufabit  vd  excufabiclicir- 
coquaquahichoiesabfoluerint,nonoportct  hoscfll-fecu- 
ros:nihilcnim  indc  iuuabuntur.Rurfum,&:fic6deinnauc- 

0  nnt,. 


E 


Plal.4#. 


NICOLAVS    D£    LYRA. 

1     Sine  kge .  fcilicct  fcripca  . 

a  Teribunt.  Quia  habueiunt  lcgcm  naruralcm  bonG  Sc  ma- 
himoftcndentcm,vt  poflcadcclarabitur.  j  Etquic.&c. 
Ideft  legcm  Mt-laicam  habenccs,*.uiufmodi  fucrunt  Ijdei. 

4  Tcrle  .i.punicntur  inquancum  tranfgrcflTi  funt  ea.Ec  fuo- 
diturratio.  j  .?N(;'Hf«/wa«./i.6-f.q  d.rcccptio  lcgisnifi 
fcquatur  implctui  opcris.no  luftificat.Et  16  dc  illa  acccptio- 
ncnon  dcbctlibiaiiquisimpunitJCcairt.garc.  6  .>edfa- 
G0.1U.  quicunq;  tinc  illi,fiue  lud^i.fiuc  Gttilcs.  7  Cimi  enim 
Cen*i.  Hicdctlarac  quoddadidum,lcilicec,q,  Gencilcsha- 
bucranc  lcgcm  naiuralc.  idco  faciciacs  cotiadittamcillius 
Itgis  mi  rcb;mtur  pui  111  i,iS(:  viucccs  fccundu  ipfam  premiari. 
rpquodotkiuaciokgisnaturaiis  cum  hde&cultu  vnius 
Dei,ad  quod  cna  indiicit  ratio  natiiralis,aliqu()  riiodo  fuffi- 
ciiad  l.iiucf  m  (icntium  vlquead  publicationcincuangclij, 
quu non  tcncbantur  ad  lcgem  Movli. Dicit  igitur: Cum  caim 
Centes  rfux  kgirnnon  babint.  fciliccc  Moiaicam  . 

5  T^iunUiier  ea  j*«  Ugis/untja.  1.  tx  tiili di^minc  ronis. 


9  Eiufmtdil gemnon hahentes.fcilicctModicavn. 

10  Ipfi filtt  funt.  i.ronaturalis.qu^cftpnncipaliorparshoH,  ^^^  fonptaa 
pp quod  dr  totus  ho,vt didum eft  fup  Ipfa  quidc cft  cis  Icx,  ^^^^  n3„„.j) . 
quia lex  fcripta diuina  vcl  humana  cft  a lege natur ali  deriua  Tobi*  4.c. 
laq^cu  ad  agibilia,q.a  prima  principiaagibiliu  funt  impiciri 
intillcchii  prai5tico,cx  qb.deriuant^legcsquafiqu^dacoclu 

flones,  licut  intellcitui  ipeculatiuo  iinplTa  funt  pnmo  prm 
cipia  fpcculabiliu,ex  quib. deriuant'fcicnti?  tanqiia  qu.eda 
vcncaccsconcluf?.  11  Xi.Mioy?(r«.op«j/c?».  C^dcclaracpcf- 
fcdu  diccns.  I  »  Tejiimonium reddcnie  illis  conicientia ipformn, 
Qu^  cx  n.iturali  didaminc  ronis  rccalcitrat,  malo  dicofen- 
tic  iiono.  I  j  £f  int.fe  co^.&c.a"t.  Dnr  aute  cogicuiones  ac- 
cufantcs  mala:  &  dcfendciucs  bonx  qu^cxaminacur  &dc- 
clarantur  cora  naturali  ludicaroriu  hois ,  ficut  cor.am  iudic« 
pcr  prima  pnncipia  opcrabiliu  naturaliccr  infcrca,ficut  cft  il 
*U(J;  Hocficias  abyiuod  libi  visfieri,  &  no  facias  alicri^rjitibi  noit 
visfieri.  Ec  liccc hoc  iudicium  fiac  in  pra-fcnci .  tamcn  multo 
clarius  fieri  in  dic  iudicij.ldco  fequitur:  In  di.cnm  i't.&C' 
14  steundHnuuanji.  m<um.  Licctc«nneuan£cliumficIoIius 
Tora.6.  b    i         Chnfti 


l 


39 


GIo£ord.&NicoIai  deLyra: 


40 


A 

inucilibiu  co» 
(iut. 


riac.nonadmodumnngtoportct.fiquidenihil  ibinoccLut. 
•iiB^lil  Prnua;  igiturcogiMcionesoino  vitadxfunc,  quas 
pcr  ignominiam  arqucfocordiam  mcntcnutrimus.vtfuac 
vitialibidinis,cupiditnt;s,amU;C!onis,  auaritia;.rcliquoiri(]; 
viCiotu  fca\jnn,  qucj  primo  quidc  motu  compcfci  ncqucuc: 
quin  eciam  occalio- 


(^a  pater  ne(ninem  indic»t,  fcd  ot»nc  iiidlcium  dedit  fiHo.         c    A  lud»  patriarchn  ex  cogn.itione 
'        -  bi  lioc  noinen  vtrmt.         b     (k-ntilsliabet  Mntiim  n.itur-ileu  lc^.-in.tu  lud-vrs  iliira. 


\  Ecec. 


tiitut  in  lege 


t  eogni»!»ms 

;ic. 

Aiip  lib  dc  Tpi 

m.  &lic.c.ti, 


B 

f  aduhcr.in^ 
dun^  aJulfC- 
raris. 


t  Exec.  j<.  c. 

CccuadutQ^o, 


per  leruiTi  Ciiriftu  .  t  Si  autem  Igdsiiscognoiniiiaris,  &  rc- 

a     Noii  yagaris  eitonbuSjVt  qui  Cne  lege;        b     De  coj',nnioiie  Dc:. 

C    DernlciUiiiionc  quani  tibi  per  prophetas  nunciauii 

quiefcis  in  legc&gloriarisin  Deo,&  nolti  volutatcm  cius 


^  TcrtulIianus.Oportcc  connantiam  comm  cncndi  pro- 
ptia'conucrfaciuni!>  ituthoritatc  dirigcrc-,ncdi6la,faitisde- 
iicicncibus,  crub(  fcant. 

•)i  Cyprianusfiue,  Augufl,  Primi  sabtifionisgradus  cfcj 
fi  finc  bonis  opcribiis  f.ip;cns,C>d  pi udicator  fucrir  qtii  qu(  kI 

f^rmonc  doctt,  adi 

buscxplere,ncgligic, 

Audicorrs  enim  do- 

l    <?trini;,di(5ta  faccre  co 

ccmnunccum  prrtdi- 

,    cacorisopemaprxdi- 

Devtiiibusvtiiiorafciseiigere.  %■  cationis  vcrbis  difcre 

&  pidbast  vtiliora  inftrudus  pcrlcgcm,  confidisteipfum  g  parectnfpiciunr,&c. 

a    CJn^iii  non  intelligcnt.um.  b    (^iiodetnin  illmniiiai^  podis.  ^      I\.)tnr'n    enim   Dtl» 

J  ducemefrccoecoVum,  lumen  corum  qui  in  tcnebrisfunt,  7   inrcrgcntcsblafphc- 

Nondum  prouecloruin  ludaiotum.  a    ludioruui  quide 'ejedlflciere  ncfciunt.         ^      niatUr  IlOmC  jJCI  pCC 

crudicorem infipientium,  magiftrum  infant/um  habentcm  ^o  ^'l^'*"^'^.- quiacrcdcn- 

a    Ideft,perfe;1ionemfcientii.  b    Cum  h?c  omni»  habcas.  tJDUS  lud^^i  fu.ldcre  m 

formamt  faentix&jveritatisin  lege.  Qui  crgoaliumdo- 

Cur.  Sicutdicit  lex. 

ccs ,  tcipfum  non  doces .  Q.ui  priedicas  non  furandum  fura- 

a    Cenfiiin  de  Chriilo  in  lcge. 

rh.  Q.ui  dicis  nontmoechandum,moEcharis.  Qui  abomina- 

a    Chriltum  ncg.indo,         CuUum  Dei  dand.i  idolis  :  quod  Ixpe  feccrunt  Ipdaii. 

risidola,facrilegiufacisQuiinlegegloriaris,perpr?uanca- 

a    Ezechielis  verba  propi.etipro  lujs  ponit. 

d  tionelegisDcu  inhonoras.+Nomen  enim  Uci*^  pcr  v  os  blaf- 

C  a    Hodie,quii  in  Chrillo  pater  biafpheniatur.ficutiple  ait,  (^ime  recipit,  non  me  Iblum  iccipit,kd  eum 
qui  me  mifit,  ficut  olim  in  Ird.xos  V:dcbiiitui  Genits  vicille  Dcum. 
b    Decontemporaneis  abEzechicle.  c    Et  tumtalisfit  crcuncifio  non  prodcft.  *•  OTaue  cilet  Ollfifi  rlivf* 

i  phemat  intcr Getes,ficut fcriptu clht  Circuncifio  c^^i^  pro-  **  rat^deuininhonoras; 

prophetam  in  tcftcm 
producit,  ac  fi  diccret;  Non  meus  fermo  cft,fed  Ifaia-iNam 
qui  cx  gtntibus  erat,videnccs  cos  praueconucrfari,in  blai- 
phcmias  etierebantur,diccntcs:  Num  oportuit  vc  hos  Dcus 
diligcrcc,  atic  qu;pp:am  cis donaret  ?  An  nehos  & cfre&  tli 
turos  malospracognouerai?Non  folum  vos,inquic,Deum 
inhoDotatis ,  fcd  alijs  quoquc  id  agcndi  occafioncm  prj:- 
bctis. 

f    Circun.  qui.  Oftcndic  fupra  Icgem  non  iuuarceos  modo 
circuncifionem, 

g    Trodeji.  Quia  obcdiendo  Dco,  fignum  facic  vcritatis , 
dum  popukis  rudis  fub  timore  Dei  cultodicur. 

TrodejL  Hic  dicic ,  &  in  fcqiiencibiis ,  Si  circuncidamini, 
Chrifius  nihil  vobis  proderic  Sccundum  ftacum  diuerforiTi 
tcmporu  hoc  vulc  intelligt.Nam  fecundu  fiacum  veteris  tc 
flamcnti  olim  profuitcircuncifio,  fcd  non  profuitad  falure 
fiiiefpiritualis  lcgisobfcruancia.Modo  autcni,fcilicet,tem 
pore  gracKT  poftquam  cxhibita  cfi  vcritas,  nihil  prodcti. 

■it  Oecumenius  .    Qiiia  magnum  quiddam  vidrbatur 
#  Cir- 


D 

I.  dcpatici 


Lde  duode 

cim  a'  iifior 
busleculic 


ncm  potius  &  marc- 
riaad  Oei  graiiapro 
mcrcndam,  cxcrccn- 
damq;  vircutcm  fup- 
pcdicnt.  Sivcroinhis 
blandior  aliqu.-inttilu 
mora  fueric ,  humana 
ccncacioeft.  Siadex- 
tremu  ccjca  ratione 
dclibcracioncquc  fir- 
metur,gmnino  l^cife 
racfc. 

a  Si  sutem  tu.  H  ic  Ii) 
d§os  aggrcthtur,  gra- 
\jius  accufans  eos  dc 
pcccacis ,  co  t},  plura 
babcrencauxilia. 
b  DuccmeJJe.  Ciccos 
iV  in  cencbris  exifccn 
tcs  dicic  Gcncilcs,qui 
&rationc  priuaci  c^ci 
(unc;ecfi  quid  fciunc  .• 
came  in  ceiicbris  func. 
c  Pabcntem  formam. 
Vc  alijs  excmplu  fcic- 
tix  legis  fis  &:  venta- 

tis.  Quidam..n.fcientiam  &  intcllcttij  alicuius  libri  haber  &: 
itafcnti  ut  ficut  auftor  ipfc  fenfit,n6  tn  h^ibec  inde  vtiitate: 
quia  ncfciuncquo  fic  vei  um,nect;t!am  ciie  verum  ;  fcd  lu- 
dxus  iadat  fe  habere  fcfifum  lcgis,&  fcire  veru  cffc  fcnfum 
illum  lcgis,  ita  vcalijs  habetc  volcntibus  j^t  exemplar. 
d  ^'  f^^Z^'  <i'ti^'n  doccs,  &c.  ^c  Theod.  Oltcdit  ludau  nulla 
t:x  data  i:bi  lcgc  vcilitatcm  acc£piffc,fed  tm |?p  fcripta  cxul 
larc  &c  iihi  vzldc  pLacerc:  3c  alios  qui(^cm  conari  docercfa- 
^is  «uce,verbis  fuis  contradicere,  6c  frufcra  in  lege  gloriari. 
^  Ambr.  Hoccft,  Tu  qui  gcnciks arguis, q,  line  lcgc  6c 
deo finc,  tcipfum  non  aiguis.  DifEdens.n.dc  Chrifto  in  le- 
gcpromilI(),in  eifdcm  quearguis,inuenitis.Dii  negas  Chri 
ftom  in  lcgcpromiirum.fidceius  pcrmala  interpretatione 
fubripis.  Adultcras  ctiam  lcgem ,  qn  veritaccm  Chnfci  col- 
lis  &C  mendaciuxn  ponis.  Sacnlcguscs,  qii  Chriilum  negas. 
Prajuancacor  lcgis  cs,qn  fcnfum  lcgis,quideincarnatione 
&  diuimtace  Chrifti  eft  priECeris:&  Dcum  inhonoras ,  dum 
tcfcimonium  eius  quod  dedic  de  filio  fuo,  non  recipis. 

•S<  Ter- 


Ma}'mo. 


,,  ccb.mrur    Chnfcum 
1 1  non  cifc  dcum  diccn- 

dum.  Vcl  quia  olim 
l^  Gcnces  non  adiieicc- 
,y  banc  Iuda.'os  libi  cra- 
is  dicos  pro  noxisfuis, 

fcd  idolis  fuis  dabanc 
\l  glonam  dc  vidoria, 
,,  quafi  Iuda;prum  dcu 
io  vicifTcntin  lud^is. 
4iOecumenius.Ctl 


E 

t  prof»ter  vi 
niale;utdic. 


fji.  q.t 
(.]iix'iitiii-.  i 
cc&ntra. 


Hjjttio. 


'.'    a.l.j.a. 


irra^licctu- 
dci. 


NIC0LA>VS    DE    LYRA. 

Chrifli  tanquamauctoris,  tamen  dicicureuangclmm  Apo- 
floli  canquam  ciuspra;dicacoris. 

1  Ter  jifum  Chrijium ,  Finalc  cnim  iudicium  cxcrccbicur 
percum. 

2  Siautemtu^&c.Prim  Apoftolus  oftendic  ludaros  &  Gen 
tilesjnculpj&poenafuiflclimiles  :hicofiendic  ludxcs  m 
aliquo  peiores.  Ec  hoc  ef^  cx  duobus.Scciidum  ponicur  ibi: 
Circi««t;//o.Primum  aurcm  eft  beheficium  lcgis  acccpte:per 
quam  ludxi  pra:  c^rcns  Gentibus  a  Dcofucrunt  fublimati, 
fccundum  quod  dicitur  Dcut.^.b.  Qj*ie  eji  enim  aliagensfic  in~ 
clyta,>t  habcat  cenmmias  iujiaqnn  iudicis  &  ■pniuerfam  legcm  f  & 
quanro  Itatus  altior  tantocafusgrauiorerat.tt  ideopccra- 
lumlud^orum  gruBius  eiatpcccato  Gcntilium  in  eodem 
gcncrc  peccati .  Dicit  igitur .  Si auiem tu  iHdttns cognominaris. 
tt dicic, ((^«««/«.irM  ;  quia  prinio  nominati  funt  Hcbr^ri  ab 
Hcbcf,  in  cuius  familia  trjanfit  lingtia  Hebraica  ,  qua;  prius 
crar  onmibus  coi.s,  Gcn.i  i  a.  Eratautemterra  labij  vnius,&c. 
Poflcanominaiifunt  I(racliiiEaIacob,qui  nominatuseft 
Ifrael :  Gcn.^i.t.  Et  vlcra  luda-i  a  tnbu  luda  nobiliori. 

3  £f>-(7«/."'/e.  n6vagadopcrvarioserrores,ficutGcciles. 
^    Rtglonaris  m  Dto.id  cfi,in  notitia  vnius  Dci. 

f    Et  noJi,.vi>.( ius.  idcf^, praiccpta in  lcgem  exprefTa. 

^    grproi'iii,wi.idclt,fciscligercmeliora. 

7    Jnltruilusper  Itgem.  Qu^  oltcndit  omnia  ifla :  &  non  folu 

adregimcftproprium.fcdctiamiliorum  :  Idcofubditur. 

%     CO"Jjdis  leipjum.  prafumcndo  de  tali  in(tru£lionc. 

^     Ducem  effecx<  oruin,  quo  ad  fidem. 

\t3     Lntnen  eorumtjuiin  tencbris  Junt.  quantum  ad  mores, 

1 1     prh^forcm  inftpient.  ^uantum  ad  raaiorcs. 


11    Afi7^//?)'K>w  i»/4wfi«».'.  quantum  ad  minorcs. 

1 3  Habentem  fo>mam  fcieniiix.  In  f  peculatiuis. 

14  £t  veritatis  in  le^e .  In  pr?d.icis.  proptci  quod  concludic 
peccati  grauitatem,  diccns. 

I  j     Qui  ergo  alitm  doces,teipftim  notj.Et  fi»,  pcccas  in  teipfum. 

1 6  j^uiprndicas  nonfurandum  furaris.  Et  fic  pcccas  in  proxi- 
mum  per  concupifccntiam  oculorum. 

17  Quidicisnon  moe(.bandum,T,iceiha.  Et  ficpeccasinproxi- 
mum  perconcupifcentiam  carnis. 

ig     i>Mi  abominaris  idoU.  ludai.n.poft  reditum  captiuitats 
Babylonicx  no  dicuntur  idololacralfe,  nifi  aliqui  pauci  iVla- 
cbabcorum  rcmporc,  6i.  cimorc  magis  morcis  quam.amore 
idololacriaj,  falcc  pro  maiori parte:  tii  fuerunc hommes  val- 
de  cupidi,vc  ccfiancur  ccia  ludci,&:  maximc  circa  rcmpora 
ChHfii.pp  quod  aiiqua  dcpucaca  ad  cultum  diuinfi,facctdo 
'Tcs  &  miiiiftri  tepli  fuis  vfibus  applicabant.  Ideo  lubditur. 
19     Sacrilcgiitm  facis.  (^od  cft  furtum  facrx  rci. 
ao     ^iin  lege^oriaris.  A  Deo  tibi  data. 
z I     Ter  pneuaricationcm  legis.  quantum  efl  in  tc .  &  ad  hoc 
inducic  Apoftolusfcripcuram  Ezech.  3(f. 
21     T^pmen  enim  Dei.  cota  dic.Pcr  hoc.n.quod  lud^icorani 
Gentibus  diccbancfe  clfc  populum  pcculiarcm  Dei  pcr  jc- 
gem  fibi  diuinitusdacam,&:  tranfi.';rcdicbancurcam  male 
viuendo :  cx  hocdabant  occali(.)ne  Gencibus  blafphcm.idi 
Dcum  qui  libi  elegerac  talcm  populum,&:  ficpcccatij  eorii 
aggrauabatnr.Secundo  propccr  fcandalum.ficuc  fcriptil  efi 
£zech.^(5.  vt  didium  cft.hoc  tamcn  eft  fccundum  tranflatio 
nem.  70.  vbl  tranflatio  noftra  habet ;  Ingreffi  funt  ad  Gen- 
tes&pollucruntnomenmeum.  Etcfteademfentencia. 
t^     Cinun.^ui.HiC  ponitur  fmjCX  quo  lud^i  erat  detcnoris 

con- 


4i 


AdR 


omanos 


CaD.  11. 


^  Ctrcuncifio ,  .id  c.Tm  randem vcnfr ,  &  ait :  Verum , dicetis 
A  m.ignam  vnlcmque  rcm  quandam  eflc.  Vtiquefaccor,  fed 
tunc  qunndo  legem  fiidlis  expnmit. 
Epift.  f  s.  <i:!x      ^  Hieron.  Profuit  fuo  tcmpore  Circuncifio,  fi  iufiitia  cu 
ius  eft  fignaculum  ad  fuit. 
•j«Augufiin.S.acra- 


eftad  Djrda 
bum. 


nes. 


tpr» 


mcntum  rcgeneratio 
ris  noftra?  n.nnifeftii 
e(Tc  volujt  m.inifcrtus 
Mcdiitor.  Erat.iute 

t inlHficnfo-  antiquis  iuffis alsquod 
occulcum ,  cum  &  iJIi 
cadem  fidc  fjlui  fie- 
rent,qu2  fuerat  fuo 
tempore  reuelanda. 
Quod  fi  circuncifio 
antiquis  findlis  pro 
bapcifmo  fuific  credi- 

ffilcgemfcr  ^^^^  ^  ^^jj  refpondc- 

jj  biturdeijs,  quiantc- 
qua  hoc  przccpcum 
cfTct ,  Deo  placue- 
runt,  &c. 

^c  Idem.  Ex  quo  in 
ffituta  eftcircunciflo 
in  populo  Dci ,  quod 
emt  tunc  f^naculum 
jiifiiria:  fidei ,  adfigni 


uauent. 


Lii>.».  de  nup 
tijs&conc 
cap.  1 1. 


a    Tibiquiesdegenfre  Abrahara.        b    Chrifto  credas.rpiritnaliterciiftod'^^. 

c     Siqu  jd  circiindGocxigit  noii  inn^Ies,  fcilicct,  \it  crec^js  m  Chriftum. 

a  dert>(i legcm  obicriies,  li  aureni  praeuaricator  [cgi.s  fis ,  cir- » 

a     C.irnaUs.        b     Non  p'us  vjlct,  quamiiiitputium.         A  co.itrari:s.  c     Gentilis  qailibct. 

cunciTiotuaprajputiumfadaert.SiigiturprarputfumtiiilH-  * 

a    Mjndjtnm  per  quud  homo  iuHificatur  ,  vel /idem  Chii'.ti ,  qaam  lex  Tentnruna  ad  luiiilicitionem^ 
^icii.iit. 

b  tiam  lcgis  cuftodiat ,  nonne  prxputium  illius  \  in  circunci-  4 

a    Vt  fit  liiius  Abrahj:  qui  cU  ^atvj  rlJci.  Q__Neino  poiell  boc  negate. 

Nunne.  Per  gtatiam  reparita; 

«  fionereputabitur?Etiudicabitidquodexnaturaertpracpu-  y 

reiliciens.  a    Quaniuis  dovtusfis:  Fcr  fcriptain  legem. 

c     Qu«  ed  f giium  depolitionis  vitiorum. 

tium,tlegcmcoafummans,te,quipcrliteram&circunc/-  <? 

a    ludzus  e;l  nainine  5c  nstione  q  Ji  iaUijs  conlitetur  ,  &  cordc  e!l  terootus. 

d  fioncmpr:Euaric^torIegiscs.Nonenimquiinma'nifcrtoIu-  7 

a     Vcre.  b     Manufiil.i  e;t.  c     Ablatione  cutjs.  d     Vera 

e  dxus  cft,  nequc qu^e  in  manifefto  in  carne«ft  circuciTio:  fed  fo 

Coide  confitcns.        Eitvexus.        Mundatio.        Eiiucra. 

a     Faftaperfpiritum&nflum. 

f  qiuinab{conditoIud?useft,&circuncifiocordisinfpiVitu,  " 

a     Non  lapideis  culttis.vt  lieeradocet.     b  Id  eft  ^u-x  vcielaudabilisnonclt  cx  homine.fcdcx  gratiaDei. 

g  non  litera,  cuius  laus  non  ex  hominibus,  fcd  cx  Uco  cft. 


ap.  II.  42 

icgis,quos  &.'ii;dirano'osabiI]isdic!C.  j^ 

d    K[ o'i  aiim.  V  nd':  ludxus  poteft  fieri  Gentilis,  &:  Genti-  A neMdim.s  in 

Jis,  lud.cus.  ^lon enim.  Vul  ^j, 

c    ludaus.  Incerprctatur  conficcns:  qui  enim  vere  credit  &: 

rc6tc  conficccur,  vcrc  clt  ludxus. 

f  Ch  t  m.  cor.  Orif  e- 
nes .  lifi  qua:  purifi- 
cacaniniam,  &  vitio- 
rum  m.iculas  «bfcm- 
dir. 

%<  Origencs.  Nos  Homilj.in 
imbuci  per  Apoflo.  Gen. 
lum  ,  dicimus  ,  quim 
ficucmulcaalia  in  fi- 
gura  &  imagine  fucu- 
vx  vcricacis  fieb;nit; 
ica  &:  circuncifio  illu 
carnalis  circuncilio- 
nis  fpiricualis  forma 
prajfcrebat.  p 


^  Idcm.  Marcion 


In  Iiunc  Apw» 


cui  per  allegoriam  fi-  iioli  locum. 
uc  myfiice  nihil  pla- 
cetincdligi,quomo- 
do  cxponec  circunci- 
fionem  coidis  pro- 
JJ  defife,  cui  laus  cftcx 


II 


/ 


fieationcm  purgationis  valcbat  &  paruulis  originalis  vete- 
rifquc  pcccati.ficut  &  baptifmus  valcre  c^pic  ad  innouatio 
ncm  hominis,  ex  quo  efi  infticucus. 
a    siUgem.  Ambr.  Vcdf  ponas  oinnia  turpia,vtcor  circun- 
cidas  &  crcdas  Chnflo. 

b  T^nne.  Comparacione fui  te  damnabilcm  oftendit,  qui 
non  pcr  naturam  ncque  pcr  circuncilioncm.fed  per  lcgcm 
nouifii, quod  illc  pcrnatucara  ,  id eft,  Chrifium. 
c  /«(f/ffii^/^crf.Vidccurcrgoin  pra:fenci  Ijcodiccre  Gen 
tes.qux  in  prccputio  carnis  ad  fidcm  Chrifii  vcnerunc,quas 
lcgcm  fpiricualcm  fcruantes  comparac&prxfcrc  ludjsis  , 
quipcrlucra&circuncilioncm  carnis  prxuahcatorcs  func 

lcgis, 

NICOLA  VS    DE    LYRA. 

conditionis  per  accidens  camcn.  Et  primo  oftendic  propo- 
fimm.  Sccundo  infertcorollarium,  ibi.  I^on  entm.  Circa  pri 
roum  fcicndum,qu6d  circuncilio  erat  qua:dam  protcflacio 
lcgis  fcruand<c,  Gal.^.a.  Teflificor  omni homini cinuncidentife, 
tjuoddebitor [n  vr.iuerfxlegis.  Igitur  ficutprofcflioalicuiusrc- 
ligiofxrcgularmultum  valet  profitenci,li  cam  implcacopc 
rc :  &:  fi  non  implcac,  m.-igis  ctl  fibi  damnabilis ,  fic  circun- 
cifio  pcr  accidcns  crac  nociua  Iud?is,inquancu  crant  ttanf- 
grcflorcs  Icgis.  Ethoccftquoddicit.C»c«».f«/.pro.  Etpa- 
tctlitcravfqucibi. 

I  CiriHn.  tua.  prd.  xd  eft ,  fa£h  cft  abominabilis  Deo.  ficuc 
Gentilcsprcputiumhabcntcs  crant  Ind^isabominabilcs, 
jntantum ,  quod  dedignabantur  cum  cis  comcdcrc .  &:  pcr 
oppofitum  concludit  ApofioIus,quod  Gcntifcs  incircunci- 
liopcralcgis  facientes  cx  racionis  nacuralisdi£taminc,vc 
didum  cft  fupra,crant  Dco  acccpci.  Et  hoc  cft  quod  dicic. 
a     Siigi.prte.  ideft,Gcncilis  incircuncifus. 

3  IufiiJe.cu.  quancum  ad  prccepca  moralia  qu^  func  dc  di- 
tbminc  racionis. 

4  7{on.pr£.il.  in.  id  cft ,  tantum  fibi  valebit  ficuc  circunci- 
Iio.q.d.Sic. 

5  Et  iu.  &c.  H?c  liccra  cfl  incricata .  Et  conftruatur  fic.  Et 
pr*.idcft,Gcntilis  incircuncifus,  Z.ege»w co«. id cft ,  opera 

o  legis 


Dco,non  hominibus, 
vc  hic  dicitur  ?  Omnino  non  inucniec  qupmodo  iuxca  men 
tem  fuam  Paulus  inceIIigendusfic:quivbidocuic  circunci- 
fioneiiicxccrioremnihil  prodefiTc:  .ilceram  tSiinccriorem 
fubiuuxit ,  cuius  cypum  &c  figuram  illa  pt\vculic. 
g  C«/Hi/<i»x.Ambrofius.  Laudac  Dcus  crcdcntem,non  car 
nc circuncifum.  ludxorum  Jaus  cx  hominibus eft,qui  li  fa- 
ciuncquod  lexiubec  fine  fpiricu  camcn  cimorc  pcenx , noa 
amorc  lufticix ,  &  ica  non  cft  coram  Deo  quod  apparcc  co- 
ram  hominc. 

7\(o«  ex  ho.  Auguft.  Eft  illa  circuncifio  qua  ilHcicacon- 
cupifcencia  ampucacur ,  quod  non  fic  liccra  docencc&  iu- 
uance,  fcd  fpiricu  adiuuance  &c  fubfcqucnce. 

^  ^CAP.  F 


Icgis  implens .  Quod  ex  na.  id  cft ,  quod  fit  in  co  ex  nacuralis 
racionis  ludicio .  ludi,  te.  id  cfc ,  condcmnabilcm  cc  ofccn- 
dcc. 

6  J^r j>er  /;.  ^c.  id  e{c ,  faillus  cs  tranfgrefibr  lcgis ,  qui  ca- 
mcn  habcscam  infcripto,  t\:  circuncilioncm  mcorporc 
tuo.q.d.lic  condcmnabilcm  cc  ofccndcc. 

7  7{on  cnim^zTc  Hic  cx  prcdidis  intcrc corollarium,  fcili- 

ccc,  quod  duplcx  cfc  circuncifio. Vna  Ipiritualis.qu^  cfc  pc^  Circuncifi» 
ciIioculp9.AliacorporaIis,qu9clcpr^cifiopellicul^coopc  duplcx. 
riencismcmbrum  virilc.Ecprima  mcliorcfcfecunda,qua- 
to  anima  melior  cfc  corporc.&  fccudum  hxjc  duplex  cfc  lu- 
d^us.  Vnus  fpiritualis,qui  habet  mcntem  circiicifam.Alius 
carnalis  habens  carncm  circuncifam .  Et  primus  melior  cfc 
f icuc  &c  dc  ciccuncifionc  didum  efc .  Hoc  cfc  quod  dicitur, 
2\(o«  enim  qui  in  ma.  id  cft ,  circuncifus  carne ,  qui  potcfc  ho- 
minibusapparcrc. 

8  ludxus  eji.  fciliccc  cancum.  Ec  fimilitcr  dicic  dc  circunci- 
lionccarnis. 

9  ^«?«f  ?«<« /n  ma .  fed  qui  in  abfcondico  lud^us  cfc ,  qui 
ciccuncilus  efc  incncc  foli  Deo  vilibili. 
19    Et  cirtun.cordis  infpiritu.  fc  iliccc,  fando  qui  vicia  rcfcin- 


dic, 
II 

12 


Cutus.  fcilicct,  circuncifionis  fpiritualis. 
Laus  non  ex  ho.  qui  folum  vidcnt  extcriora. 
Sed  ex  Deo  eft.  qui  vidct  intcriora. 


A    D    D    I    T    I    O     L 

In  cap.z.vbi  dicicur  in pofril.  Ciuia  primo  nominaCi  func 
Hcbr^i  ab  Hcbcr.  Hcbr^i  non  nominancurab  Hcbcr  prouc 
In  pofcilla;  ncceciamab  Abraham.  Sed  vndch^cdcnomi- 
nacio  dcriuccur,  ofccnditur  Macch.z  i .  in  addicionc,  Sdc. 

A    D    D    I    T    I    O    II.  , 

Incod.cap.  vbi  dicicur  in  pofcilla.  7{on  enim.  Hiccx  diftis 
infcctcorollarium. 

Icrc- 


Icrcmi^.p.cap.  diciturfic:  OmncsGcnteshabentpr^- 
putium  ,  omnis  aucem  domus  irraclincircuncififunccor- 
de.  Ex  quo  paccc , quod duplcx elc  pi(^purium  fciliccc  fpiri- 
tualc&:  corporale.  Similiccr  quod  circuncilio  non  fcruan- 
tium  Icgem  elt  fafta  pr9put1um.Ec  prophcca  concordac  cx- 
prcffccum  apofcolo,  bic. 

11 E  P  L I C  A.In  fccundocap.cpifcol^ad  Romanos,vbi 
pofcillacor  dicic  Hebr^os  didosab  Hcbcr,  Burgcn.oppouic. 
Scd  cius  oppoficum  cocrigicuc  Gcn.  io.&:  1 2. 
Tom.6.  b    i 


43 


GIoflortoNicoIai  deLyra. 


44 


A 


C  A  P.     M  r. 


i /^  f^H  ey^^f)  avip,  Obijct  q^  videc  poflc  obijci ,  vc  folunc. 
V<f  C^iandoquidc  Itidci^  fic  Gcncilis ,  &  econucrio.  cr- 
goquid  clipliis  uideo,qiiidr  popiiUis  pcculians  Dci  qiiam 
Gc*nciii  qiiidicitur  caiiis  imnuindiis?  Aucqmdconfccucus 
efldccitcuiHiiionc? 


acihocviiluicauidcni 
olim,  fed  ni  n  ideodi 
fhsbet  5n  qiio  gnioi  es  in  fidc.&hoc 
^cxccUat  lu-  cfl-  n-.uicum  phis  ii\ 
lud.vo  fccundu  prio- 
rem  liacu.ni ,  U  hoc 
pcr  omncni  modil. 
Omnis  modus  vcl  m 
p.dmiKiflraiionc  reni 
poral;um,  vcl  refcra- 
cionefpiritualium,in 
quo  vcroque  nuilta 
,  .  ,  .  ludxis  Dc'  fecir,quc 
tftcct  .m-  nonGcnt.bus:&ica 
fecundum  priorem 
ftacum  digniorcs 


^«1«. 


f  cnmmiflju 


^  oracuU. 


c    J^unqmd  inc.  Nunqui  quiaaliquid  credcrenolucrunt,  ^ 
prxiudicpbicurcsccrisludxis,  ncdigni  ludicencuraccipe- 
rcquodDeus  promiikfidclibus  quippe  cum  facta  ficpro- 
'nuliio  vc  crcd(  ncibus  proficercc. 

d    lidan.  Vcl  quidam  crediderunc  Dco.vel  quod  Dcus  ho  Aug.in  pf»: 

minibus  promifciar.  "y. 
C  A  P.     I T  T.  e     Omnn  autcm.  Hoc 

a    Se™ndum  priorcm  ^atura.    De  Ic-  addlCVC  apparcaC  P^O 

KC  Cc  K-i;alil.usoblciiuiiti)S.  ,,  *•,...       r-    t-» 

v,d  crgo  t  ampi/us  1-^  e.Kauc  j  ■  SfSs^;,!;';;  ;;'„^ 

a     Sscunduiii  piioi<;m  l.iiuiii,  led  m  hoe  ChrMti  n.hu.  -r     ■  1  - 

vcilitascir™cifi.,nis.'  Multurapcr  ,  f ^t^S^tourmd,: 

oem  modu.l^rimu  qiiide,quia;crc  %  gnis,&commeiidabi 

Le.t  &  proiiheii.  idcopius.  Ijor  lic  gracia.Dcus  di 

ditaruntillis^^cioquiaDei  Quid.n.  ^  cicur  vcnix,idcft mua 

fiquidaillorunocredidcruntPNu-  r  r'ab'1's ,  ta m  c^cncia 

a    Non  ideo  minus  faaum  crcdentibus.         b    Incxpletam  ?1'^   "^  promhllonC. 


lecit. 


Qucd  cuaanta  fit.        Scd  potms. 


t  Ibi.  j. 


t  iniuftitia.      fup' 


i  qui'd  incredulitas  illorutn  fidem  Dei t cuacuauit.^ Abfiti  E{\  ^ 

Eniin.         a     Implcnjpromilli.         b     Et  ita  ind  gnus  prouiinionc         Inquantum  i  feipfoeft.       Scd. 

e  autem  Deus verax,  t  omnis  autem  homo  mendax,  ficut  lo 

Verax  Deus.  a    De  promiHione  lilij  uel  ucnia  ingemi  fcentij. 

fermonibus  tuis  &  vin-  " 

Vel  filium  non  mlfiffcuel  uaniam  non  dare.  Hic  lcnfus  de  Dauid  ucrbis  iniufte  trahcbatui.    , ^ 

daicum   dcpreflrnTcc  g  ^as  cum  iudicaris .    Si  autem  t  iniquitas  noftra  lulti-  13 

fupcrcilium  oflehdif- 


4«  Theodor.  apud    f  lcriptum  cft  ,  1*  vt  iuftificcris  in 

Oecum.Vel,  vbi  lu-  ^     ..  ..„     .      . 


L  exlcbie. 
capi». 


Deut. 


ji. 


Diui£«. 


DiulA*. 


fctqueeos  vanede  circuncifionc,aclege  Iud<Eiqueappella 
B  cionc  gloriari:  nc  quis  eum  fufpicetur  odio  ac  inuidencia  id 
agcrc,rubdic,Qux  cxcellecia  cft  Iudxi,auc  quje  vtilicas  circ. 
Siquidcm  inquic,gencium  alienigenarum  diuino  cuku  vir- 
tuccquc  ornaci,d'Uuia  fruuncur  clc£tionc,cur  a  gcncibus  fe- 
grcgauic  Dcus  Ifraclcm,  &  circucifioncm  dcdic  ?  R.Elegic 
coriim  primogcnicores  :  ab  Aegypciorum  violcncia libcra- 
uic :  figna  fccic  ••  lcgcm  dedic :  prophecas  mific .  Si  quidcm 
hoc  fignificac ,  Af«/c<j  pcromnemtnodhm .  His  camcn  lilcncio 
pra'terjtis,foIam  pofuicleginationem. 
b  Tnmum  qiiidem,quia  cr.  QjVt  alia  minora  dc  cemporali- 
bus  pr.vccimittam  ,  hoc  primum  &'  prscipuum  ponu,  quia 
f  loquia  domini,idcft,Iex  &  prophcc*  eis  vt  amicis  func  cre 
dita,  pcrqujEintcllfgcrcncdefucurarcdcmpcione.  Scd  di- 
ccs:  Nonidcoplus?  quianoncrcdiderunceloquijs,vcChri 
Oum  promifliim  rcciperenc  quidam  eorum  .  Ad  quod  non 
ideo  camen  minus  profuic  credcntibus.  &  hoc  cft ,  Nam  il 
quidam  non  crediderunc,  non  ideo  fides  euacuaca  cft. 

•^  Dionyf.  Arcop.Solu.s  fcrme  Ifracl  pra:  omnibusad  ve- 
riflimi  Domim  intcliigcnciam  cognicionemqucconuerfus 
ef^  :  vnde Ifraclicicam  plcbem  fcfc  diumo  culcui  deuouifTc, 
illumque  h^redicario  lure  fufccpifiTe  facra  fcripcuraindicat> 
Uicens  :  Ta6l»s  eji  pars  Domini  populuseus. 

•ii  Occume.  Poccrac  ad  obicdionem  dicere,quod  circun 
cifiocarnis  typus  erac  huius  qu.£  pcr  fidcm  cfi  circijcifio  in 
fpincu.  Vcru,  hac  interim  rchcta  folutione,ad  aliam  venic. 
Prodeftludaifmus;  exhocenim  viam  falutis  didicerunc, 
lcgem  duccm  ad  ea  qux  agenda erartt acceperunc.  Qy}pd  fi 
C  nonleruarunCjfibiipfisindigncncur.  c     i^un- 

■~N I C O L A V S~D E  TYilA.    QM'.   11 1. 

Of^td  e>go  arnp.  Oflenlb  in  quo  Fuda-i  eranc  peions  codi- 
Cioms  quam  alij,hic  oi]cnditur,c{,  cranc  mclioris.  Ec 
diuidicurm  duas  partcs  .•  quia  primo  otfcndicur  propoficu. 
Secundo  rcmouec  quodda  obicdii,  ibi.  Q^ii  enim.Ei  cff  fcn 
tencia  calis,  q,  primo  mouec  qonem  cx  pra:dicbs,dicens. 
1     <ij,id  ergo  ampl.Iud.eit  f  Id  efi,  melius  quam  Gencili. 
1    .Autqu^  vtii.cir.  A  Dcodat^patribus  fandis,cu!us  opera 
funtpcrfcda.Dcuc.22.  Ecriidec,dicens.     5  Mul.pcrom.mo. 
C^odondicconfequcnccr,diccns.     4  Tri.qui.quiacre.lHnt 
iU's.  i.ipecialicer  cradita.     s  Eloqitia  Dci.  In  lege  &  prophe- 
ti^s  qu«E  in  Dcu  dirigunc,&  ad  fufccpcionc  Chrifli  difponuc. 
Qi\\.i.d.Lexpxdagogus nojierfaitm  Chrijio.Et  de  prophctis  di- 
cic  Rab.Sal.Hcbrsus,  q,  non  func  locuci  nifi  ad  dies  McfTi^; 
quod  Cii  mccUigcndum  de  principali  inccncionc,prouc  de- 
claraui  plenius  in  veteri  TeUo.  Ratio  auc  quare  lcx  &  pro- 
phccia-  dacx  func  fingularicer  populu  Iuda'co,  hxc  eft,  quia 
ChriUus  f  m  carnem  inde  crat  n.ifcicurus,pp  quod  pra-  alijs 
populis  dccens  erac  ipfum  pollcrequada  fpcciali  fanaicacc, 
ad quainducunc lex  dc  prophct^.    6  i^uid enm.Hic confe- 
qucncerremoucf  qu(jdaobicdio.Et  pnmo  ficpropoficum. 
Secundo coUicur  quodda  incidcs  crroncu,  ibi.  Si  auc.  Circa 
pnmu  dicci^iif  e/j«W.q.d.non  obfiacpr^didis.q,  plurcs  lu- 
dci  fuctuc  incrcduli :  quiaeoru  incrcdulicas  non  abffulic  fi- 
dciicaccm  Dci  de  implcndo  quod  promifcrac  pacnbus  anci- 
quis in  dacionelegis  & aduencu  Chnfti,  &  hoc  eff  q3 dicic. 
7     '^unqh^dincre.iUo.fi.De.A.fiddiZztcm.     i   EHacua..Ab(':t. 
tc  fubditur  latio.  Eji  micm  Dc.vc.  Implcndo  promitrum,  in 

his 


Homo  mcndax  nec 
verum  cfiTc  habcns  Sl 
per  peccaca  deflucns.  '  "*"•?•  * 

Omnis  hont  0  me.  qui 
ncgac  Dcum  implcf- 
fc  j^)mifi[a.  hoc  maxi-.. 
mc  lud^us ,  que  vicic 
Dcus,  cijdaCjpmifij. 
Omnis  homo.  Eciam 
Iud?us,ne  dignior  videatur  in  nouo  fiatu.  £ 

f    f^t  iujii.  *  Ambr.  Scrmcncs  Dei  pleni  func  vericacisatq; 
iuffici$:ideoqueverafuncqu.Tcunqueloquucusef!  Domi 
niis  de  fragilitace  humana  ,  quia  inclinacum  eff  cor  corum  ^'^^  t).iui4 
adncquiciam,propcndecad  fraudcm,&c.  ^^ 

•j«  Idcm.Idco prabcc  fe  Dominus audiendum.vc de  fe  iu  in  pai.-^. 
dicecur,qu6  magis  vincac.  Quomodo auccm  fc  prabeac,au 
di :  Topukmeui  qmd  fccit  tibi ,  aut  in  quo  contriflaui  tt  f  Quia  ex 
^egypioeduxi  te.,!&c.  Graue  hoc  iudicium  cum  Domimis  de  ^''''•<- 
fc poftulac  contra  hominem  iudicari .  Quidenim  rcfpon- 
deas  ei,qui  vniucrfa  cibi  contulic,  omnibus  ce  prafecit: Vo- 
cac  te  in  ludxium  :  venies ,  quid  rcfponfurus  es  ei ;  qui  nifi 
itcrum  tibi  donet  perifti  ?  Ideo  Dauid  ludicium  refugir,  &: 
mifericordia  pofcic  diccs:  T<{e intres i«  iudiciii liifeiuo tuo,  &c.  ^^^'•'4*- 
Q j)eccaui  vc  micccndo  filiu  dc  ftii  pe  mea  ficut  promififji,  Aug.  in  pfaj 
iuffus  ellc  &  ex  fola  iufticia  promilfionis copIclT*, no  ex  mc  jo."  * 

ricis  meiscoproberis,  &  vincasimplendo  promiiIa,cuiudi 
caris  noHdcbereimpIcreppmcapcccaca.Vcl;  Tiliirantii 
dico  me  pcccafle  vc  du  ego  6l  oes  pcccamus,tu  folus  iuff us 
appareas  in  oibus  promilTis  cuis ,  &:  fuperas  omnesin  iulfi- 
tiacum  alijscompararis.  Vcl  uicic  homoDcusqii  iudica- 
tuscfl,  qu;appillamhumilicacem  Dcusdeditfihomenquod  Phil.i.a. 
eflfuper  omue noii,en.Q^od  no  pcrcinec  ad  fuperius  argumcn- 
tum,  fed  additum  cit  ex  abuadanti.  ytinlti.  &c  luff us  ludex 
apeccatonbusiudicacusefl&in  eovicic:  huicicaquenul- 
lij  peccatu  habenci  Dauid  dicic :  Tibi  foli  peccaui,  vc  lulfifi- 
ceris  qui  fupcras  omnes  iudices,  qui  folus  iniufte ludicaris.  .,, 
g     SiauiemiiiiqHi.  Dixicq,  Deus  vcrax,e<:omnis  hoino  mc-  v^  ■'*'' 

^  dax 


his  qui^  promictuntur  abfoluce,  cuiufmodi  func  prcdicta.  Si 
auc  aliquid  promircacur  a  Dco  fub  condicione,ncu'c  profpe- 
ricas  cpalis  tuic promifTa  Iud(^is  fi  fidclicer  feruircnc  ci ,  non 
tollit^diuina  \^ncasper  aducrlitatcseis  immifias,qfirecef- 
fcrunt  a  Deo,quia  non  flabac  codicio.    i»  Omitis  au.ho.men. 
Voluncas.n.humana  mucabilis  cf^,&  ideopoccfle  mendaxi 
in  promifsis.Non  fic  aiicDeus,cuius  voluncascit  immuca- 
bibs.Ec adhoc  inducic exemplum  de promifsione tada  ipfi 
Dauid abfolure  deconferuatione  rcgni fui  &:  poficns  cius : 
cuius  implecio  non  fuicimpcdicapcrpeccacum  Dauid  cuin 
Bechfabee.Echoceflcjjdf.     10  6icutfcriptume{i.\'U\m.^o. 
quefecic  Dauid  p^niccsdcdidopcccaco,vcibidcdcclaraui. 
II     yt ittflificeris in  fetmo.tuis.  Ibi  pmiccic"'.  Tib:fulipeccaui,^ 
malum  coram  tcfeci.Et  fubincdligif.Remicce  mihi.ytitiflilice. 
infcr.tuis.  i.vc  vcritas  fermonis  tui  appareacdcconfcruacio- 
ncregni&Chfonafcicuro  dcme,  ficuc^mjfifli.     it  Ef 
vincas  c«  iudicaris.  Facfcdo  cocranii  q,  de  cc  ludicat^a  mulcis. 
Poft.n.  adulccriu  Dauid  cum  Bechiabee ,  &  occifionc  viiq^ 
muki  diccbac,q,  promifra  Dei  fada  Dauid  cracrecradaca.qj 
tfinoeracvcru,  quiafadiafueruncabfoluce.     13  Siautini-. 
qu.tds  H(flra .  Hic  cicca  pdida  remoucc errore  incidcnce.  Hx 
hoc.n.q,  ex  pcccacis  hominu  appai ec  lutiicia  Dci comenda 
•  bilis.dixcrucahqui,  q,  peccaca  per  fe  faciiicad  gloria  Dci^q, 
Apoftolusfalfum  oridir  ducedoexhocadcriplcx  inconue-. 
nicns.Pnmum  eff,  quodDcuseflcciniqiliusinfcrendo  pi^- 
nam  pcccaconbus,cum  fecundu  hoc  pcccaca  perfe  fucuac 
ad  gloriam  fuam.Et  hoc  cff,quod  dicit.Si  ain  nttquitas  noitra 
iuftiiiam  Dci  commendatfidcit ,  commeudabilem  facic. 

Q^id 


4y 


AdRomanos         CaD.llL 


A 


46 


a    Zt  fanAiutem  Dei. 


huniino  mo 
:  loquor. 


per    metim 
\eniitium 
xcelluit. 
poli  hic  lib. 
cif.9 

denobij  ma 
loquuncur. 


B 


^  dax &:  quod  indignis dit  bona,  in  quo commend.ibilior  ap- 

A  parecciusiiiflitia&gracra,vndecarnalis  dicensDeumvci 

iiialis.quafi  inflrunicnco  adgloriam  fuam  co  rem  dcducic, 

vt  dicac  itiiquum  Dcum  qui punic peccata  qu^  fibi  piofunc. 

Quod  renmuct,dicens. 

vcrax ,  6c  mcndax .  Si 
auccm  hoc  cft  .•  &:  ita 
iniquitas  noflra  iufti- 
ti.im  Dci  commi?ndac, 
quid  fcqui  vidctur  ? 
C^od  Dcus  iniquus 
dt  r  Sed  nunquid  ini- 
quus  Dcus  qui  inferc 
mala? 

b    x/ilio<}iiin,ifuomodo  iu. 
^  Iren^us.Homo  ra 


tiam  Dci  commcndat ,  qmd  dicemus  ?  Nunquid iniquus  efl; 

a    Propter  peccua.        b    Vindiiilam  &  dimnstioiiem. 

QJi.TC  quiitio  ell  camafir.m.j  SeJ.         Vt  fit  iniquiit. 

Deus,  qui  infe'rt  ira^m  ?  t  Secundum  hominem  dico.  Abfit. 

z    Niiihoceftquodnoneft  iniquus,  non  pptellefli:  iii.lus  iudex.  b     Simiquus. 

J3^Cmaleboni5,fcilicetdans  m.ila,fc  nialis  d.»nsboiia  c     Quia. 

Sienim 


Alioquin  quomodoiudicabit  Deus  hunc  mundu 

a    luUiiia.        Koc  quod  fuf ia  iullitia. 


P 

torcm.quod  non  fu ni,  D 

e    ii««/(fer'^o.C^iaplusfecitIud§oinpriorcflatu.-&quiabo 
na  cis  impleuit  no  ex  aliquo  corii  merito  ed.Quidi^itur?  prx.  P'»!-  "j.a. 
ccllimuse.Yel  cumomnis  homofitmendax.ergonon  prx- 
cellimus  Gentilcs  inhoc  ftatu  quamuis  prxcelientiorcs  in 

priori  ftatu. 
f    l^ejHa.  Quia  non 
eft  pcrfonarum  accep- 
tioapud  Deum.  Scd  in  aKc 
omni    Gente  qui  timet 
Deum  acceptusefl  dU. 
g     Caufati  enim  fumus. 
Thcophy.  Supra 


b    Pcr  peccatuiti,[meuin.        Quod  fupra  iniquitns. 
Cteuit  d    Id  eii,  fiex  peccatomeogloriofitireft. 


■hupe 


dixerat  quod  effet  ali- 

^  .    .  ^    r   -— -         -^ — ,  „..^..-j. j, „..  y    quacxcellentialud^is, 

vcritasDeitinmcomedacioabundauit  ingloriamipfius,  8  vc  quibus  omnino  ef- 

.     -   ^ Qajd-       fet  credita  craditaquc 

tionabilis ,  &  lccundu   «1  quid  t  adhuc  &  cgo  tanquam  pcccator  iudicor.  Et  non  ficut  f^  lcx;  nunc  vero  c5mon 

hocfimillS  UcO,llber  Nosapoaoli.  a     Bla(phem.itores.  b    Scntire  iSc  ptidicare.         c     Hocfcilicet.  ftrat    COS  nihil   habCtC 

inarbitriofadus&fug      tblafphemamur,&  ficutaiutnosquidamdicerc:  facfamus  «i  eximiuquoexcellanc, 

^ pOCcftatlS,  ipfelibl  CaU  a    Ideit,vtciefcatiuftitia8cg!otiaDei.        b    Ideo  non  credeadiun  eil  c:s.    c    Et  ideo  iuftc  puniuntur.    '*   quatUm  ad  OpCrapCO- 

rimumincon  facft  vcaliquandoqui-   e  mala ,  vt  ve^niant  bona  :  Quorum  damnatioiufla  efl .  Quid  \\  pria  pcrtinec.  Eceuim  _ 
emeiM.     ^  dcm  frumentum  ali-  a  NosTudai      inhacgtatia.       b  Gcntiies-  Rationibus oftendimus.      cum  non  obferuauc- f" , 

quando  aucem  palea    /  crgO,  PraECellimus  eos  ?  Nequaquam  •  t  Caulati  cnim  fu-  'f  """tquxeiscredicae- J^J^^Muf 
ii-.  e^ -_w,...     G  AntegMtim^&ideoniiiiusptaceiiitaitctum. '^  ranc:  magiscondenan-rtiUndimu». 


LUgnft.lib.  dt 
raiii  &  libc- 
oaibiu 


hac .  Quapropcer  &c  lu 

ftc    condcmnabicur , 

ouoniam    racionabilis 

fadusamific  veram  ra- 

«  Tnnsqui  tionem,&:  irracionabi- 

tm.        f  liter  viuens ,  aduerfa- 

,3,/   «us  eftiuflitizDeijtra- 

dcns  fe  omni  tcrrcno 

fpintui ,  &:  omnibus  feruicns  voluptaribus ,  &c. 

c  Si  enim  •per.  Intcricda  remotionc,  rcdit  ad  probationem 
carnalis ,  q,  fit  iniquus  fi  punic,  quia  fi  indc  gloriofior :  quid 
cciam  nunc  nonfolum  in  futuro  ludicor,  quafipcccator,<j, 
non  fum  ?  Vel,^i/»«f.  id  eft.ptjft  conucrfioncm  poftquam 
dcdit  dona  indigno.  Ante  enim  ex  nieis  no  crat  gloriofior: 
ac  fi  diccrct :  C^od  ante  remiflionem  vidcri  pocerat ,  poft 
viden  non  dcbct ,  fciliccc ,  quod  cgo  pcccacor  ludicandus 
lini,quia  nunc  ccrtii  eft,  quod  diniittcndi  vcritas  non  abun 
daflct  in  gloriam ,  nifi  peccaftem-  Subdic. 
d  Et  non  ftciit.  (^.  Et  fi  iftud  cft ,  cur  fciliccc  non  facimus 
mala ,  vc  venianc  bona  ?  Sicuc  imponicur  nobis  hoc  fcncirc, 
quod  cft  blafphemia ,  &:  ctiam  pr«dicarc occafionc huiuf- 
modi  vcrboruin ;  vbi  abundauit  dclidtum  fuperabundauic 
gratia. 

Vcl.  Si enim.  Propius  iungatar ,  qijo  iudicabic  fi  iniquus  ? 
<^N6  re£le  quia  nec  modo  luftc  ludicaret  mc  quafi  pceca- 

corcm 


rnusIudajos&Grajcos  omnes  fub  peccato  effe,  ficut  fcri 

a    De  ludzis  dc  qu:bus  m.nus  videtui.        b    Q^a  non  venit  per  fidem  ad  Chnftum. 

ptum  eft:  t  Quia  non  clt  iullus  t  quilquam,  non  c(l  in- 

Non  cil  iaftii»,qula  non  intelligit  Chiiftum  cfic  Dcum,non  mtelligit  ex  culpa:  ciuia  non  icquitit.fed 


17 

18 


declinat  ab  co. 


Abeoadmalum. 


te'lligens  >  non  efl  rcquircns  Deum.Omnes  declinauerunt, 


20 


11 


lt&»f>is 


tur.  Proinde  prxftan- 
tiamquandam  habue- 
runc,  atqucelcaifunt  ^P*  j|''' 
aDco.  Simul  ac  vero 
proprijs  operibus  con- 
tumeliaam.'cerut  Deu, 
nedum  nihil  quo  ex- 
ccll.int,habcnt,vcrum  etiam,pluscommcndatur,&c.Iud§i 
enim  arque  ac  Grasci  peccauerunt,  vt  ne  plus  dicam.  Vndc 
vero  hoc  pcrfpicuu  cft  ?  Ex  prophetis  Dauide  &  Efaia ,  &c. 
Celcberrimos  prophetarumadducitaccuiacores  ipforum, 
flbiqiie  ipfis  confencicBtcs  inter  fe  mutuo  indicat,&;c. 

4<  Anfcl.  Multiscaufis&rationibus  iam  monftrauimus 
Iuda'os  &  Grajcos  omnes  ante  graciam  ifta  (ub  peccaco  cf- 
fc : & ideo nullusprxccdic alium  .  Supcrius oftenditgenti- 
les  fiib  peccato  effc  d.Tradidit  illos  Deus  in  deftderia^&c.lud^os 
autem  drcens :  ij«<(  prttdicai  non  furandumj^uraris.,&c.  -A^g- "  ?**'• 

h    ?s(onf^)-e.  txopcnbus  potcr£incquxrere&  inuenirc, 'J' 
quod  Chriftus  erat  Deus. 

i  Omties decUiaueriitfimul inutiks fafli funt non efl efuifac:at,&c» 
Non  totam  pcnitus  plebem  fignificat ,  fcd  alteram  partem 

filebis .  Semper  enim  duo  populi  ■fiintin  vna  plcbc :  vndc 
eremias:  Tunc  omnes  infurrcxcrunt  in  prophetam  domi-  ["j^^  g,** 
ni,  volentcs  cu  occiderc.  Et  fubiccit.  Omnis  autmpopulj^  '^on  ^ 

0ftr- 


SectnJNiB. 


TtttlMk 


NICOLAVS    DE    LYRA. 

I  J^i<id/«>w«j^  Adinconucnicnsquodfequitur.  x  TV»/» 
Huidiniquui  efl Diiis  quiinfertiram.  i.  p^na  pcccatoribus  ?  HoC 
cnim  fequitur  ad  didum  corum  crroneum  .  Idco  fcquitur. 

3  SicundutH  ho.  di.  i.fccundum  homines  crrantes  diao  mo. 

4  ^/^//i.f.Dcuefteiniquum.  y  Mio.qHo.iu.D-:.hunc mHt. 
q.d.nullomodobcne.Si.n.eflet  iniquus,non  polTct  cffc  bo- 
nus  iudex:  na  xquitas  eft  optima  conditio  iudicis.  6  si  .n. 
ye.De-.Wxc  infcrtur  Sn\  inconucnicns.Si.n.pcccata  facerenc 
adgloriaDci ,  fcquercfq,pcccatorpoirct  nullomo  malus 
dici. quia nullus  df  malus,  faciedo  illiid  quod  ad  gloria  Dei 
ordinatur.Ethoceftquoddicitur.yif.wr.De/.i  ciusiuftitia. 
7  in  meo  men.  i.pcr  mcu  peccatu  .  qcf  cft  quoddl  n^.cdaciij. 
Z  ./ihunaamt  in ^ic.ipftns.udcchrawt  luftitiaciusgloriofam. 
^  iij_idadhuc  &  cgo.  Et  loqui^ Apoftolus  in  pcrfona  pdoris. 
10  Tar.ijHampcccator  f.rcus,&  condcmnandus  proptcrpcc 
catum.q.d.non  cfllc  hoc  rationabilc.fi  illud  didtum  effct  vc 
rum  :  &  ficcx  hoc  irconucnicnti  concluditur  cflc  falfiim. 

II  Et  neu  ftcui.Hic infcrt  tcrtiu inconucnicns ; quia  fi pcc- 
cata  pcr  fc  faccrent  ad  gloriam  Dei,eflrent  fircqucntanda.fi- 
cut  &operavirtutum.Hocauc  inconucnicnsinfert,impli- 
cando  didu  pfeudo  .ipoftolorum,qui  diffamare  nitcbantur 
vcrosapoftolos,vcp.uct  in  fjuribus  locis  noui  Tcftamcnti. 
Etidcocx  hocq,  1'auluscommendansgratiam  Dcidixit: 
ybi  abundautt  delihhmyfupcrahundaiei  & grAlia.  Et  infra.S  .b.& 
cx  fimilibus  verbis  diicipulorum  aliorum  Chrifti diccbanc 
pfcudo  apoftoli,cj,  Paulus  &  alij  Chrifti  difcipuli  inducebac 
populosad  multiplicationcm  pcccati,vt  fic  pcr  muU'pl'^3' 
tioncm  maloru  venirentboiia.l:tht)Ccliquod  dicif.£««oi 
y't««6/<j/;:-/;fnj<jw«r.  Apfcudoapoftolis.  11  Et /icut  aiunt  not 
^uidam  dtcere.ialfo  tfi.  i }  Taciamus  mala,vt  vcniant  bona.hu- 
poncbant.n.vcris  apoftolis,  q,  pd<cabantmuIiipIicacioncm 


peccatorum.     1 4  ^uorim  damna.iu.efl.  quia  falfum  crimen 
apoflolis  imponcbac  Ex  hoc  igitur  q,  peccata non  funt  fre- 
quentanda,  cftcrroneu^concruditurfalfitasiftiusdich.f  q, 
pcccatafaciancperfeadgloriaDci.AdmaiorcintclIcduin 
pdidorij  lciendii,  q,  peccaiu  fiue  malu  culpa;  auertit  a  Deo 
pcr  fe:&  ideo  non  facit ad  cius  glona :  fed  Dcus  cuius  potc- 
ftas  canta  eft  &  bonitas,  q,  de  malis  clicit  bona,  vc  patcc  pcr    ■ 
Aug.in  EnchindiO.Punitionepcccatoruper  malij  p^n^cu- 
iuscftau(flor,ordinat  ad dcclarationem  fiia:iuthtia:  piatcr 
intcntione  peccantis ,  f icut  pra:ier  intentionc  tyrajinorum 
dcclarauit  patientia  marcyru.     I  y  Quidetgo^  Poft^  Apofto 
lus  oiidit ,  lud^os  &  gc  ntiles  fimiliter  indiguiflc  gracia  Dei 
antcccnnerfione,  pcrhocq,vtriq;  invitia  horribiliafunc 
prolapfi;  Hic  oiidit  cos  eadegratia  indigcre  poft  conuerfio 
ne.per  hoc  q,  finc  ipfii  non  poterantconfequi  faluie.&  hoc 
ofiditduplicitcr.  Primoexlegisimpcrfettione.fcdocxfi-  "iM'"»' 
dei  Chnfti  perfcdionc,ibi.7^(M//c  aUt.  Primu  auc  pcr  fcripcu- 
ra  ofidic.&  ideo  primo  ipfam  allegacfcdoad  propoficii  ap- 
plicacibi.^fiwjw.  Circa  primu  dicic  cotinuando  fcad  pr^cc- 
dcniii.iluid  crgo.nos  ludacijde  quibus  erat  Apoft.     16  Tfni' 
ccUin,Hfeos.{.^cm\\cs.    17  7s(e^tt4^Maw.&fubditcaufam. 
1 8    Cd«/!i.':»//»/K.i.r6nabiIitcr  oiidimus,  ludt^os  &  Qrxcos  ols 
fubptccau)  iffe.  antc  conuerfionc,vt  patet  ex  pra:ditiis.&  id£ 
fcquitur  poft  conucrfionc,nifi aflit gratia  Do.quia fides in- 
formisnonfufficicadfalute.     19  5.c«f/c*v/?r/«.Pfal.i  j-a.^m 
traflationefcpcuaginta.     20  QjiianonefliuS\nc^X2.x.\2il>'^^» 
loqucdo  de  iuftitia  pcrfeda.que  fiicit  hoicm  dignu  vica  ^ccc 
na.  Poc  tii  aliquis  cfle  iuftusiuftitiapoliticapcrobferuatio- 
nc  lcgis  natura;  &  iuftitia  lcgali  pcr  obferuarionc  legis  Mo- 
faicx.     91  7v(<-,n  f// /nff/.  rationc  fupcrn.cbc.ititudinis. 
a  2    l^f.x  efltt,  de,  pcr  cpera  Hicritoria.  ad  hoc.n.  requintur 
gracia:idcofubditur.     33  Ow/j«<ic.aviaver?beatitudinis. 
Tom.6.  b    4 


47 


n 

VJ 


lof.ord&Nicolai  deLyra. 


48 


femiftt  illos.  Omncs  dixic infiirrexi(lc,idcft,malos,omnem 

A  populum  non  permifilTc,  fciliccr,  bonos. 

Aug.in  pfal.    a     T^onefl  vfque  ad.  Chriflus  tiTi  fncic  bonum  in  fc  &c  jn  fuis, 

4«  Hilsrius .  Si  rcs  ita  fe  habec ,  quod  non  fit iujlus  qmftjuam^ 

qi^o  crgo  Dco  Abcl  piacuic,  Seth  probatus  eft,  Ifaac  Umili- 

tcr,Enoch  tranflatus, 

NoercfcruatUS,Mcl  •    Cumip&dedmitlone. 

chifedec  fandificac", 

Abraham  ele6tus,lob 

inculpacus,  &:  omnes 

quos  Paulus  ad  He- 

tP&lj.J».     br9csreccnfuir,fidei 

ft  13.  b.        mcrito  Deo  probati  \ 

•j<  Origcncs.Quam 

uis  quis  iuftus,quam- 

uis  fani^us  fic.non  fo- 

lym  intcr  homincs , 
t  ex«cr«uo-  \cd  &:  in  fupcrnis  crca 

curis,  ad  comparatiO' 


Titum  &  Vefpafianum ,  crunc  infeliccs puniti in anfma  &:  D 
corpoic. 

d     /w /c-.LexaliqnnndoappcllaturgencralitcrvctusTef^ar 
mentum,vc  ibi,  ^petu.t  dommus difctpidis  fenfim,vtin{elligerct  j^^jj  \oz' 
decuiju£  fcriptaerantin  lege-:j-  proplmis&  pp/wif . Nonnun-  Pfai.gi.b.* 

quam  pfalmi  lex  vo-  loan.ij.i^ 

b    Qaja  8f  aUo5  declin»te  focctunt.         c    Dpclinaaerant  qui».  CatUr  .  oiCUCdomi'lUS   BiiUj'1' •• 

ADeoquia,        Quj;.  uc  illii.  d     PriterChriltum.  ,  „        '     . 

c     Id  e,t,  necvnus  :  <juij  nuUus  mC  Cliriftui.  atC  '.  In  Lcge  Vejtra  Jcri-' 

flmul  inutjles  fadi  fijnt ,  ndn  cft  qui  faciat  bonum  >  ndn  clt  [  ^^a^fh-^^  ''i?'f ' 

a    qujtfftorverborum  &operumeoiuincoirumpitalios.  -    .-     ~       ..  .«-~ 

(Juia  hlant  reciperc  inortuos ,  hpc  iit  vbi  audent  aperte. 

vfqac  ad  vnum.t  Sepulchrum  patens  ell  guttur  corum)  Hn- 

*-    *    Vbi  non  audem  a^eitis  malis.  c    Vlbitbonaaicentcs,  fcdinalumin(ordeco- 

eit.intes.  d    Odiurajmfanabile. 

6    Malis.  Erant.  Ided,  fubcorde. 

guis  fuis  doloTc  agebant,  venenum  afpidum  fub  labijs  eoru. 

'    Etiam.        a    Idcft,  maIedicitTerbis,vcdiunoriiumhabes,  &  huiuiinodi. 

b    Idcliamariiiumi^.  c    Abundantef. 

Quorumostrnajcdii^ione&araaritudine  ple'numcft,  ve- 

a    Eciam.         b    Aficiflus.  c   QuaC  homicidz  ex  dcliberauoae.         d    Chri(li  &  fiiorum. 

e    Temporalis  pccna.  6 

^         tio  7 

8     -"". , 


i 

4 


tulamiu*» 


B  "-'^Pfi'*'rTnQirpof-  "•  locespedcseorumadeffundendum  finguinem.  'Contrui 

,    .,      ,  ,  S  ^  a    Accetnadamnatio,        b    Operibus.        c    Chnltum.Tnde,  pax  multadiligcntibusnomentuii 

fe.Vndc  10  Apocalyp  ^      .    ^    ^  a..^\^ 

fi,nullusinuencusea       "   "    ^*'' 

nifi  folus  agnus  qui  li 

brum  mcruicaperirc. 

Solus  crgo  Saluacor 

nofter  iufiificacur  in 

b 


ejiis  &  Jilii  excclft  om' 
nes.Et  alibi.  Ft  implca- 
turfermo ,  qui  in  kge  eo-    * 
rumfcriptus  ejl:quia  odia 
habuerunt  megratis.i 
C     Ft  omne  os  obJlru.i.  Auguftin.m 
Etiam    lud^orum  a  epiit.  adga-r 
fua  gloria,iadantium  Uta». 
fc  pro  meritis  fuis  ad 
fidem  veniflre ,  vel  ica 
obftruatur  os  iudxo- 
rum  ,  ficuc  fupcrms 
gencilium  quidebo- 


confpcftu  pacriSjom- 
nis  aucem  creacura  ^  x 
ppmparacionc  inferio 
rum  luftificatur.Vc  fi 
verbi  caqfa  dicamus, 
9d    comparationcm 


&tinfelicitasinviis6orum,  fiivia^^m  pacis  non  cognouc-  '**  nanacurafeiadtabac, 

a    Nccfaltem  timorDci  mflexiceosii  malo.         (^ertinitium  fipientii.  t      ijjtta  CX  OpC.  jICUC 

b    Ha;cD;?uid.        Nps  autem  Ajiouoli.  Ne  ahodillorquerenthocluda;!.  abHuliC     Slociam    dc 

runt:nonefttimdrDeianteoculoseorum.  Scimusautem  -  - 

a    Plalmidicuncitrlex,  quiatHformanc.        b    Ad  emendationcm  illomm. 

c    Supplc  &:  de.his. 


quoniamquaicunquelex  loquitur,  his  quiin  legcfuntlo 

a    Ita.        b    Etiam  Iivdxoium.        c    Afuagloria.        d    TotumDcetribuens. 

«    Omnis  homo  non  tantum  Centilis ,  faie  legc  fLiipta  leus  de  impiecate, 
fcd  etiam  ludzus  reus  de  legis  tranfgrcllione. 

quitur , ut omnc  os  obftruaiur ,  &  fubditus  fiat  omnis  mun- 

«IV.    vw.Mt.a.-^.ww^w.    /    ,      _  .  -1       I   ^"'^ '*'=''"•    -..     ,    •  ^"»-     ^»,  carnaiis.  17  raicgjs  dicuncurqua: 

reliaui  populi ,  iufia    g  QUS  Deo:quia  CX  opcnpus  lcgis  no  luftlficawtur  omnis  caro  '^"  m kge infticuca  &  ter 

fuic  Mana  foror  Moy  minacafunc.  vccranc 

ft:  &  rurfum  ad  comparacionem  Marix  iunus  erac  Aaron  ; 


circuncifionc ,  ica  &L 
de  c^teris  operibus  le 
"  gis  vultfacere.  Eteit 
"  nouafefitentia,quam 
l^  uis  lungacur  pra:cc- 
ly  dcntibusperquia:Er 
1*  operibus  legis,&c.  Ope 


Sc  ad  comparacionem  Aaron,  iufius  erac  Moyfes,  &:c.  Po- 

teft  hoc  &c  alio  modo  explanari,quia  donec  quis  viuic  in  cor 

pore ,  iuftificari  non  poccft ,  fcd  cum  exieric  decorpore ,  Sc 

de  yicjE  huius  agone  difcefleric ,  Scc. 

Mstth.  i?.  i.  ^    Felocetpe,  eo.  De  quibus  dominus  lerufalem  lerufalem  qu<e 

lbi4.  itf.a.      ofcidis prophetas.Rl  icem  ;  Qeneratio  mala  &  aduUfra.  Ec  de  qui 

U4. i< <*.  bus  Ifaias :  (^a gentipeccatrici,femini  nequam, &c. 

C  c    Co»frmo.Talia  faciunt;  vnde  concerant^in  hoc  feculo,per 

Ticum 


c^remonialia&figuraciua,  quainunquam  valuerunccon- 
fcicncia.m  mundave,  etiam  iicum  cliaricace  &:deuocione 
fierenc .  quia  non  fuerunc  inftitlica  in  iuftificationem ,  fcd 
in  futurorum  fignificacionem  Si. peccaci  infirmicatis  often- 
fionem^, quia  lcx  non  venit  pcccata  tollcre ,  fed  oftenderc 
&punue. 

g  "A^ow  iujlificabitur  omnis  caro ,  &c.  Secundum  ceremonia- 
lia  inteliige  non  moralia :  qu«  vtique  mftificanc  6>:  in  euan- 


gelio  confummancur. 


Ambr. 


F 


NICOLAVS    DE    LYRA, 
I     Simulinuti.fa.funt.  defieiences  a  confecutione  finis  vlti- 
|ni,  ficut  picdicina  dicitur  inutijis ;  qux  deficit  ab  incrodu- 
itijncfanicaps. 

%  'Hon  efi  quifa.bo.  non  ejl  v/^wf  .quia  nullus  p  jceft  facere  bo 
num  merironum  fincgracia  Dci  &:  quoniam  ipfa  fubciatta 
homines  comnauniccr  iabuncur  in  hornbilia  pccc^ca ,  ideo 
fcquicur. 

j  Sep.  pa.  Ex  fcpulchro  enim  patcnci  f^tor  exhalac.  fic  ca- 
les  proferunc  verba  vilia  &:  fceuda,quia  cx  abundantia  cor- 
disQsloquicur  Macth.ii. 

4  ij\^«»/««</o.4^c.  proximumdecipiendo» 

5  /^^«^««««//«^/(».^0.  occultedecrahendo.. 
^    Qjiorum  os  ma.  Deum  biafphcmando. 

7    Et  amaritudine  ple.alijs  malum  pcrfuadcndo. 

•     Feloces  pedes  eorum  ad  effundendim  fangui.  innoccnccm, 

9  Contritio  <0-  infelic.  &Cf  quafi  finalitcr  concetcncur  &:  ad 
jTiifcriam  deduccntur. 

10  £r  viampacis  non  cognoue.  qu^adducicvicambcatam, 
vbi  cft  pax  perfe£ta.&  fubditur  pr^didorum  caufa. 

1 1  TSsn  eji  timor  Dei.  qui  retrahit  a  malo. 

ji  ^nte  vculos  eorum .  propter  quod  finc  rctinaculocur- 
runcadmalum. 

X  }  Sci^nus  autem  quomam  quiecwnjue  lex  loquitur,  Hic  fcriptu- 
r.im  alJegacam  applicat  ad  propofitum .  diccns :  Scimus  aw 
fem  quoniar,i  qu£CHnque  lex  loquit.  Ex  hoc  dicunt  aliqui  cxpofi- 
rorcs,  quod  fcripturaallegataloquiturtatumdeludcisqui 
fub  lcgc  Mofaica  erant :  led  fcriptura  immediate  priccedes 
diflbnac,vbi  dicitur :  Caufati  enimfumus  Judxos  &  Qracos  omnes 
fubpcccdto  ejfe .  fimiliccr  fubfcquens  immcdiatc  vbi  dicicur. 
Et  vmne  os  objiruatur.  &  fubdilus  jiat  omnis  tnundus  Deo :  Ex  qui- 
bus  pacec.quod  loquitur  de  ludxis  &c  gcntilibus.Ncc  obftac 
quod  diQtur  ;His  qnifub  k^efunt  ^  loquitur .  Tum  quia  d-cicur 

hiQ 


hic  qui  fub  lcge  indefinite.&  ficuc  ludxi  eranc  fub  lege  na- 
curali .  Indefinita  vcro  luris  aiquipollec  vniuerfi.  Tum  quia 
nort  dicicur  hic de  his  qui  in lcge func, fed  dehis qui iub le- 
ge  func.Iiccc  autcm  libcr  Pfatmorum  dc  quo  accepta  eft  fcri 
ptura  prxallegata ,  dacus  fic  ludxis  ficuc  6c  alij  libn  veteris 
Tcftamcnci ,  non  folum  loquicur  de  ludxis ,  fed  cciarn  dc 
mukis  ali]s  gencilibus.ficuc  declatacum  fuicibi,&:  per  fingu 
los  libros  vecer.  Taftamcn.  Scicndum  igitur,quod  pfalmus 
decimuflercius  de  quo  alfumpca  eft  fcnpcura  leciidum  fen- 
fum  literalemde  Nabuchodonofor  loquicuc rcge Babylo- 
nis  &:  eius  cxercicu,  vc  didum  fuic  ibidem,  tamen  fcciidum 
Tropologicum  conueniencer  allegatur  de  omnibus  pccca- 
tonb'  generalicer.&  hoc  modo  allegac  eam  Apoftolus  hic. 
Sicuc  primiE  Corin.i  o.a.Scripcuram  Exodi,allegac  in  fenfu 
allegorico  dices :  Tetra  autem  erat  C/;nii«i.Cercum  eft,enim, 
quod  pecra  vnde  fiuxerunc  aqux  in  deferconon  erac  Chri- 
ftus  hiftpnce,  fed  cantum  allegorice ,  quia  ipfum  fignabar. 
Dicic  igicur  Apoftolus '.  Scimus  autem  quoniam  qHXcunque.ici" 
licec  Mofaica,  fub  quaconcinccurliber  Pfalmoru,  accipien- 
do  legem  gencraliccr  pro  omnibus  hbris  veceris  Teftamen 
ti.ficut  frequencer  accipiunt  ludari. 
1 4  His  quifttb  legefnnt  loquitur,  id  eft^Tud^is.Non  camcn  fo- 
lum  illis  loquicur,  fed  eciam  aliis  gcncibus.&  fic  poceft  incel 
iigi  audoricas  prius  induiSla.  Vcl  aliccr :  His  quifub  le^efuni  lo- 
j«;/^Hr.indefinite,  i.gencilibus,  q^ui  cranc  fub  lcgc  nacurali,8£ 
iudxis  qui  eranc  fub  lege  Moyfi ,  vc  pra:di6tum  eft. 
j  5     f^t  omne  os.  fciliecc  gencilis  &:  Iuda:i. 

1 6  obUruatur,  &c.  id  cft,  quod  non  habcacaudaciam  con- 
tra  Dcum  loqucndi? 

17  Et  fubditus  fiat  omnis  mundus  Dw.tanquam  cius  gratia  in- 
digcns  ad  confequendum  falucem. 

1 8  Quia  ex  operibus  lcgis,  Mofaica:  vel  nacuralis. 
fp    7{on  iufti.omnii  ca.  id  cft,  omnis  homo. 


45> 


AdR 


omanos 


kih. 


0     .jj A n.biof  Non ideo  minime iiiftificatos  homincs aflcric 

A  apuddcum,  quialegcmiufticiznonlcruaucruntinpraecc- 

pris,lcd  quia  Cicramccum  myfterij  dei ,  quod  in  Chnrto,cft 

crcdere  noluerunt .  Per  hoc  enim  dccrcuic  deu5  iuflificare 

hominem.non  pcrlegcrp,&:c, 

^  Augufti.Deftru- 

'   '  1      -f  ,    fDeo.    f Etfi  coram  hominibus.       b 


Cap.IIL 


50 


d    Teflifi.a le.&pro.  C)uia lcx cam  multis facramentis  figu-  1> 
rauic.  Vel  in  hoc  lex  prohibetteftimoniumiuftitiazdei.quia 
ca  nemo  iultificacur,  Propheta;,pr^nunciando  quod  Chnfli 
impleuicaducncus. 

c    lufiitia  au.  K6  qua  ipfe  iuftus  cflcntiahter,fed  qua  induic 

impium.quando  mi 

fEx  lege  non  eft  iuftitia ,  quia  tantum  eognitio  {leccatl,  "  -    -  -  - 


xit  fuperbiam  gloria 
icm  de  opcnbus  Ic- 
g:s,qu^  delirui,^  de 
bcicc,  &poflec  ,  ne 

gracia  fidci  viderecur  •   n  •  •     .  b-      c    .r  r,         n      nr    ^       i         o 

non  ncccirana,fi  opc    d  fjne  JegCjiultitia  dei  manircltata  elt,teltihcat:i  a  lege,&  pro 
ralcgis  cciamfineil- 


non  confumptio.    c    f  Inaduentu  Chrifti. 

a  coram  illo .  Per  legcm  cnim  cognitio  pcccati .  Nunc  autcm 

Jj  f  i.in  hacgratia.    a    fSine  kgis  impetio.vei  aii.\-ilio.     b    fNonhominis.     (T    5  Non  folum  data. 

fNoB  dubicfetimiractilis.    f  Doirjinocooptrante,  ic  fermonrmconfijmanH. 
C  i    Ivt  CifrtiuscreJ.int  c.xtc-iaddit        T  Vel  teltimonium  haben». 

o-  <:     ■  r  n  r\  n  T      a 


\ 


i.Jejratii 


la  iuftificarc  crcde- 
rcncur , 

►iildem.Ncque  co- 
hrini  titrz  trafeipfumdicit,  Fa- 
i^|Ki!;&  ^ores  lcgis  .uftific^- 
buntur,canquani  pcr 
operanon  pergratia 
iuftificcncur.cum  di- 
cat  gratis  iuftificari 
hommem  perftdern 
fine  operibus  lcg,is,ni 
hilque  aliud  vciitm^ 


^Dicit  iuftitiamexdcoeiTe.    THicqua  iulliiicamnr  .    b     1  A  deo.     c    f  Fidcs  imiietrat ,  tjua: 
lex  impcrat     d    T  Q^iji  creditur  in  Chriftum  iuftihcatorem  impiormn. 

c  phctis .  luftitia autem  dei  per  fidem  lefu  Chrifti  in  omnes, 

a    5Vtmagis  piopriedicatui.    5Iuda:os,&  Geiitiles.    l"Cihtusdata.    1  Vere  in  omiies. 

T  Iudii,8c  Genttli». 


I 

2 
3 
4 
5 
6 

7 
S 


-m  eiim. 


,c.i<. 


fi 


f 
g 


b    T  Per  gratuita  dona. 
c    f  Vnde,nou  coiiuptibilibus  auro , 
vniseniti  iilii  dei . 


&  argento ,  fcd  preciofo  finguine 
1  I  piecium  datum  pro  nobis. 


ti  gratis  pcrgratiam  ipfius,  &  pcr  rcdemptionc ,  quas  eltin 


.^./ 


■eurin  tpi. 
1  GaUc. 
ugufti.li.  de 


at.  klib.ar  j^5e{feexca.T'fr/e.e«i»M.c./jff.  Non  q,  pnus  ptorfus  ncfcircn- 
eccator  tur,fcd Qj  non impune futura apud dcum  peccata.CJuardam 
ognicio  ua' 


pcccataancclegemcognofccbantur,  vtcumapud  Pharao- 
ncm  Iofcphaccufat'decrimineaduIcerij  miffusfuicmc.ir- 

Jeneff.jp.j.  ccrem.Ec  fracrcsciusdixcruiic,  Mcrico  hsc pitimur^quia pccca 

iidem  42.d.  ^^-^^^  infratrem  noJlrum.Qiixdim  aijcem  cognica  funt  pcr  le- 
gem,qua;  ante  ignorabancur ,  vc  concupifccntia,&:  ongma- 
lepcccacum  .  Qu^sdam  ctiam  grauiora  per  lcgem  cognita 
funcquam  ante  putabantur. 

uijtnfl.iib.de  c    Ca-^nitiopccca.Si cognofcunt,&non caucnt,prxuaricacio 

P.rit«,&iite  eft,&.ta,ra. 

f-  d  Teftifi. 


fcricorditer  deifide- 
\i  facit  fidclem.  Itifli- 
tia,au.  luftitia  dixic, 
nomifericordia.  Vc 
cunque.quod  promi 
fcrac  deus  in  lc.&:  ^- 
phe./tv/icef.  aduencii 
Chriftireddidic. 
f  Omnes  enim  peccx- 
mrunt^&c.  -Jc  Anfel- 

^  fupeV  oes,  qui  credunt  in  eum .  Non  enim  cft  diftindtio.  9    musA^ere non eft  di 

a    iTamludii.quamGcntiles.     b    fVcl  in  fe,velin  Adam.    ^Ante.    fAdhnc tjuotidie.  ftmCCiO  [ud^i,&:  CjC^ 

c    lluiUtia.quaceftgloiiadci,  quiapcrhocgloriofiisappaietdcus  .  f  Nonfua.  CJ  QuiaomnCS  pCCCa 

d     1  Quiaomnes  peccauerunt,  ergo.  '^  i  •     r  i 

Omne'sc„im  pccca'uerunt,&egcnt  gldriadci,  't  luftifica'-  '°  ^'^;::^-:^  ^^t"" 

-    ^Sinemcmts.  b    T  Per  gratuita  dona.  ,  n        •  _„J  r..^    C 

^"  12  lex,  luieinparadilo  t 

ij  data,fiue  naturalicet 

14  infica  ,  fiueinlitetis 

promulgata,  pr^uari 

caca  eft  ab  ipiis .  Om- 

nes  ergo  peccanerunt,,^  egenc  quoci  die  glona  dei.idcft  vc  de» 

niagis  magilque^lorificecur  in  eis.cribuendo  bcneficia  gra 

tii  fua:  perremiffiunemquotidianoru  delitlorum,  &  mul- . 

tiplicationem  vircucum. 

g     Egentglo.  ideft,indulgencia,&  vcnia  peccacorum.  Auguftln.lib. 

h  Gratis,Non  pcrlcge.nonpcr  propriam  voluncacem,fed  de  ipnitu,  & 
pcrgraciam  Chrifti ,  qax donum  dei  eft , donum auc  maxi-  Uwa*. 
mum  fpiricuflTandlus  eft .  Non  cii,qu6d  omnino  fine  noftia 
volunracc  fiac,  Sed  voluntasnoftraondicur  infirmapcrleg5 
vt  fanct  gratia  voluntatcm,  Sc  fanaca  voluncas  impleac lcge, 
non  cofticuca  fub  lege,  nec  indigens  lege  huius  gracia?  pcrci 
picnda:  nulla pcedunc  menca,  quia  mcricis  impij  non  gracia 
fcd  pccna  debccur,ncc  ifta  cficc  graca,  fi  non  darctf  gracuica. 

•jc  Aug.  Hanc  iuftificationem,&:  habeamus,&  augeaaius,  bfs*^' ApoftJS 
&  pcrficiamus.Scd  cocum  cx  deo,  non  camen  quafi  dormic 
tcs,non  quaft,  vt  non  conemur,no  quafi,  vc  non  velimus.Si" 
ne  voluntace  cua  non  cric  in  te  iufticia  dei .  Volutas  quidem 
non  eft,  ni  fi  tua,iuftitia  no  eft,n  ifi  dei.  Efle  potcft  iuftitia  dei 
line  voiuntate  tua,fed  in  tc  efle  non  poteftjnifi  per  volunta- 
tcm  tuam,&c.Qui  fecit  te.fine  tc,n6  te  iuftificat  fine  te.Er- 
gofecitncfcicntcm,iuftificatvolcntem,a,:c.        ^  F 

a  Tro^ 


telligi  in  eo,  quod  di- 

xit,gr.itis,nifi quia iuftificationem non  prxcedunt.Apertc 
quippealib:  dicit,  Sigradajam  uon  exoperibus.  Sed  fic  intelli- 
gcndu  cft,  f  ai?orcj  Ugis  infiificabuntHr,vt fciamus  eosnoncflc 
fadorcs  lcgis.nifi  iuftificcnt',vtnon  iuftificatio  fadlorib.  ac- 
«?edac,fcd  tadorcslcgis  iuftificacio  pr^Ecedac  &c9.Cu,verd 
di£lum  eft.  faBores  Ugis  iuflificabuntur^  quid  aliud  didum  eft, 
quam.iuftificabimcur:  Fadorcs  cnim  Icgis  vtique  iufti  funt. 
a  Coramillo.  C^iinruna  vidcc,vcrucxamoreiufticia:quid 
agatur,vcl  timore  pocna:.  quod  non  videut  homincs. 
b    Pfr/ej^Mmw.Hicincipitdelcgc,  vcoftcndatiuftitiam 


Oiui£( 


NICOLAVS    DE    LYRA. 

t     Coram  illo.uM  fit  acccptus  dco  pro  beatitudine  confcquc 
da.     i    T>er/eg.e«i'»  fo.pec.fupplcfit.nontamcnciusrcmif- 
fio,fcd  per  gratiam  dci.  Sed  contra  hoc  vidctur,quod  in  Lc- 
uitico  frcqucnccr  dicicur,qudd  in  oblacione  facnficii  ^p  pec- 
cato.f.Oiabic  pro  co  facerdos,  &:  dimiccccur  ci. Ad  quod  di- 
ccndum,q,  vircutc  illius  facnficij  fecundum  fc  non  dimitte- 
batur  pcccacum.fecundum  quod  dicicur  Hcb.io.a.  Impofli 
bilceft  fanguinc  tiurorum  aufern  peccata  ,  fcd  inquancum 
lllud  facrificium  crac  qu^dam  proccftatio  Chrifti  pafliiri ,  ^ 
proccflacionem  cognofccbanc  maiores  magis  explicice,mi 
norcs  vcro  implicite,  &:  fic  vircucc  fidci  Chrifti  graciam  c5- 
ferencc.coquodcadcm  fidcscracanciquorii,&:  modcrnorii 
rcmitccbacur,&:  non  vircutc  facnficij,&:  hoc  fatis  oftenditur 
cx  modo  loqucndi  cu  df .  Orabit  pro  eofacerdos,&  dimittetur  ci, 
quia  ex  fidc,&:  deuotionc  oflcrcntiii  remittebatur  pcccatii. 
3     Vunc au.fi. le.iu.  Oftenfo,qu6dconfcquutio  falucisnoii 
crac,nifi  pcr  fidc  Chrifti,&  hoc  cx  lcgis  impcrfcdione .  Hic 
confcqucnccrhoc  idem  oflcdiccx  fidei  ChnftiperfCvtionCt 
Ec  diuidicur  in  duas ,  auiaprimo  hoc  facic  racionc,  fecundo 
cxcplo  Abraha:.ca.4.  Primainduas.quiaprimooflendicur 
*  propofitumjfccundoinfcrturcoroUarium.ibijA^tifylcr^o^/a 
riatio.  Primaadhucinduas,  quiaprimooftcndirhominem 
iuftificari  pcr  fidcm  Chrifti.  iccundo  ponitur  modus  iuftifi 
c^v\<l\.\h\.Omnesenim,&c.  Circaprimum  fitcaIisratio,lllud 

{sropric  iuftificat,quod  facit  dignum  vita  xtcrna  ctiam  f  inc 
cge  Mofaica ,  fcd  fic  cft  dc  fidc  Chrifti,  quia  Gentilibus  c5 
iccipicntibus dabacur  in  figno  vifibili  fpiricuflanitus ,  vc pa- 
tct  A6t.  I  o,g.dc  Cornclio,&:  alijs  Gcntilibus  cum  co  cxiftcn 
tibus,crgo,&:chuius  rationis  ponic  minorcm,di.7\(i<«c  au.fi' 
Ke  lege  iuJli.Dei.  idcft  facicdcoactcptUi^  vicasccrnadignu. 

4     Manife- 


4  Manifhliata  efi,  in  Gcncilibus  fpiritumfandum  rccipienti 
bus  modo  di6to,qui  tamcn  lcgcm  Moyfi  non  feruabant. 

5  Tcftificata  a  /egf.ideft,a  libris  Moyfi ,  qui  propric dicutur 
lcx  apud  Hcbra:os,&:  Gcne.^p.b.diciturdc  Chnfto,Non  au 
fcrctur  fccptrum  de  luda,  ^  dux  de  fcmore  eius,  donec  ve- 
niat,qui  mittcndus  eft ,  Et  in  cranflatione  Chaldaica,aua;  a- 
pud  Hcbra^os  cfleautcncica  habccur.  Oonec  veniat  Mclfias 
&:  ipfc  crit  cxpcdtatio  Gentium,  quia  indittcr^ccr  Iuda:is,&: 
Gcncilibus  dcdic  fpiritumfandum . 

i  Et  pro.lohcl.z.^.Effuttdam  defpiritu  meofuper  omnem  carnem, 
idcft,iupcr  omncra  homincm  luda:um,fiue  Getllcm .  idco 
concludit. 

7  Juflitia  autem  </e/.ideft,faciens,dco  acccptum. 

8  Verfidem  lefn  Chrifli.&C  d\c\tur.  fuper  o»2«w.quantum  ad  a« 
poftolos,&:  alios  primo  credcntes,  &  in  omnes,  quancum  ad 
aIios,qui  candem  fidcm  reciperenc ,  &:  rccipienc  pcr  prapdi- 
cacioncm  Apoftoloriim,  &:  fuccedcncium  dodtorum. 

9  7v(p«  e.efi  difiin£iio.  inccr  ludxos,  &:  Gcnciles  quantum  ?.d 
luftificationem  per  Chrifti  fidem  loquicur  Apofiolus  dc  fi" 
dc  formaca  chancacc,  qu.E  iuftificac. 

10  Omnesenim.  Hicconfcquenccroftcndicurmodusiufti» 
ficationis  huius  pcrcaufam  fxirmalcm ,  cfBcientcmj&:  fina- 
leni ,  &:  ccmporis  congruenciam ,  pra;micticur  camcn  huius 
iuftificacionis  nccefficas,cumdicitur,  Omnesenimp.  cam  lu- 
daBi,quamGcncilcs. 

11  Etcgentglo.  Dei.  ideft,  gracia  fui  ,  pcr  quam  apparcc 
glorjofus,  &:  fubditur  huiusiuftificationis  moduscumdi- 
cuur. 

12  Juftifi.igiiuTgratis.  jdcftfinemericisnoftris. 
ly    Tergratiam  ipfius.foiinahtcr. 

14  Etper  redemptioncm,qu£  efl  in  ChriUo  /e/<».idcfl,pcr  pafllO* 
ncra  cius  cfbcicnccr ,  mencoric  camcu. 

I    S^eni 


5» 


Glof!orcl.  &  Nicolai  dc  Lyra. 


5 


V  a    Tropofuitdeuspropitia.  AdhoG,vtof^cnderetfc  vcracein 

A  promi(ris,qux  oltenfio  ncccfliriofuit  no  lolu  pro  remiffio- 

Auc"ftj. libr.  nc prxfenti 'i, fed.& coru  ,  qux  prjECcflTerunt in  fulknc  ttio- 

i^.t.l^''"'*'  ^  nc  dei,deo,f  patientc,  &  non  punicnce,tum  vt  ortcdcret  iii 

hoc  tempore  Chrifti ,  quod  nuUo  alio  tcmpore  fieri  potuit, 

quodipfe,fcilicct,iu- 


litas. 


ii-\anis?idc:s,vtlicoba^  ziz:  fiJes fme operibustttortuitefl.  &ipf-^  V) 
PauUis,  Si habuern oinnem  Ji.'ta  vt m.trai>f.Cha.non  ha.n.  Ltcn.i  i. 

^  Auc^.Homincs  non  inteIligentes,quod  ait  Apoftol.^^r  i-  Cor.  i?.». 
hiirani  irhonnnem  luitifi.&c,  putauenmteum  dicctc,uim.:crc  iib.atb.cap.f, 
homini  fide,eciam  fi  male  viuat,  &  bon.i opcra  non habcat. 

Quod  abfit ,  yt  fcn- 

f  Longe  am«  prctdixit,  vcl  palam  ortinibus  pofuit. 
f  M'.ffricordfin.     1P.ifiiiiiii5.     c     ^Sinequanih-.lplacer  deo. 


b    Fidem infan. idcd,    g  Clirifto lefujqiiem  propofuit deus  propiua^torempe^r fide  r 


a    ^^Vteficiiu^tusin  proniils:s. 


ftlficat,&niluat.     ^  •    tNafqu.mal.bi.    b    fChriaum.  ^ 

b     fideminfan: 

fidcm  pafHonis  _  ,,..„. ....^ 

per  ftdem,&:  per  paf-    ^  j^^  fanguinc  ipfius.ad  ollefioncm  iuftitix  fua:  proptcr  remif-  3 

nonemi   '^^"^'■^VJ^i!."  »    TNoiitintuinpr«fentiuni,fed&.    b    1  Chi.Uia>iientuni.    c    IQuietanr.      ^  ^    ^  _,    4 

d 


tircc  vas  clciSionis, 
qui quodam  loco,'va  ^ reeoiieiliaw 
lerc  in  Chrif^o  fide  rem. 
queperdilcdioncm 
Ipfa  cl^, 


nimfincalccrovalcc. 
T5ni>lexre.  C     Trop^erremif.Dyi- 
piifTianu    «f-  plex 
ftaut . 


cffccliis  rcmif- 


opcratur 
..   ,.„,.^.....„..^..., ..,..„..„„.„ ..-, ^..^ ,..        qu:Efidclesdcifcp.i- 

fione*m^prsccdcntii!m  deliddrum,tin  fu(i:cnracione dei,ad  |    ""^ ab  imnnmdis dx  |prjBteHt«rfi 

IVtiulliJicer  •    5$aluationis.     f  In  ptomifsis .  IMortisChtim.  monibuS.  Nam  &  ip  i<,i,.T  tolcra. 


d     ^Snj.poitauii  pccc.ita,nonabiiuIit  tunc,rcfcTUauit  vfque  idaduentum^f. 


B 


f 
g 


fioniscft,fcilicctca- 

rcrcpa-na,  &:fru!g,lo 

ria .  pnnuim  habup- 

rutantcChriftimur- 

tcmiufti,  quiapocna 
,  ailualem  non  fentic- 
tOP«"""'bant.SedpoftChri. 

fti  mprtem  data  cft 

cis  gloria  diuinr  vi- 

fionis.aquaditfcre- 

bantur  deo  fuftenta- 

cceorumdelidla. 

d     jnfujlentatione.  Pa 

ticter  fubftinuit  de' 

pcccata  eoru,  qui  fue 

runtantelegcm  ,  & 

fublcge,  nSpuniuit, 

rcquc  remifit,ita  vt  gloriam  habcrcc,donec  venirecqui  dc- 
•  lidi  tam  prxccdcntium,quam  fubfcquccium  prctio  fui  fan- 

guinisablolucrec. 

^    Exclitfi  efi.  Vcl  exclufum.id  eft,manifeftu  cft,In  quo  dc- 

bes  gjonari.fed  non  in  legc  ladorum,fcd  fidei,vc  de  gloria- 

i:ionelaudabilidicat,qua.'cft  in  domino.  Etcam  exclufain 

£iic)t.idcft,vtemincrcc  exprcflam  . 

Vndc,  ik.  cxcluf(jrcs  dicuncur,quida  arrificcs  argecarij  !n 

quafignificationeaccipicurctiUudin  pf.5l.vcexcludantur,i. 

cmincanc,qui  probaci  func argenco,id  eft  ,cloquio domini. 
ecffle.ji.b   f    lufiificariho.  Nonquincrcdcspoftpfrdileciionedcbcac 

operan,vt  &  Abraha fil;ij  immolarc  voluic.ScquiinLurecia 

opcraiurtificatum  ,  non  pra;ccduntiurtificandum,fcd  fola 

fideline  operibus  prxccdc^ncibus  homo  fic  iuftus,  vt  n5  ma 
e«l.f .!(  &'^  ^^^^  "''^'  *1^'  opera  legis  timorc  fecerant ,  cum  fides  pcr 

dile£tionem  operccur  m  cordcetiam  fi  foris,  nonexit  m 

qperc.vndc&  non  mcritis  priorum  operum  ad  lufticiam  fi- 
C  dci  venitur,in  quo  ludiEi  fc  pricfcrebant .  bona opera etiam 

gnte  fideni  inania  funt,  ita  vt  vidcantur  efie  magnz  vires,&: 

cutfus  cclerrimus  prajtcr  yiam.  Bonum  enim  opus  incentio 

facit,intcritioncm  fidesdingit . 

g    jliHe  ocmi)((j.pcedentihus,qon  fequ9tibus,iine  quibus  cft 

**     '  inanis 


i  poflct  ipfe  iiiuare. 


b    fAlitet  n 

oftenfionem  iuftitix  cius  in  hoc  tempore,  vi  fit  ipfe  iuftus,Sc 

a    5Quiaeditij>ipfum.    bNonexlege. 

c  Qu  3  ex  fide  finc  leje  e!l  iuftitia,ergo  non  potes  glotiati  o  ludee. 

juftificanscum,£[.  exfidclcfu  Chrifti.Vbi  cft  cr^ogtoriario 

a    AbUta  ell,&  aitende  pei  quid,  non  ptr  laborcm  operum  ,  fed  pei  facilitaicm  ,  alias  faculca- 
trmtidei. 

c  tua?ExcIufa  eft.PerqualegeJtFax^orijPNo.Sed  plegc  fidei. 

a  Quja  fides  iuftificat.  Ab  auftontate  lua  hoc  ortendit.         Nos  Apoiloli . 

b  Qucmcimqueeriau)  G.'ntilcm  . 

Arbitramurcni  iuftificari  hdmine  pfidefineopcrib'  legis. 

a  Aibitiamui  quemcunque  ho.iult.pei  fidem,^uou  cieder.duiu  ,  qula  2c  gcntium  cieator  . 

Vt  Iudi'oiuiii . 

AnIud£Edriideustatum?Nonnc,&Gentiu?Imo,&Gentiu. 

a  Et  vcie  vtiaium<]ue 


7 
8 

9 

10 

II 

I  2 


Qcum  a.iis  m.^dis  pwiTeni  probarc  ,  hoc  folum  pono  . 
■  b    Cuu)  viius  oninium  iu  uric.it  onmes  pet  candem  caufr.m. 


ficrcdunr,&contre-  nudcus 
mifcunt,  fcd  non  be- 
ncoperantur  .  Non 
ergo  habcnt  iftam  fi 
dem  ,  ex  quaiiiftus 
viuit,idcft,qua:pcr  E 
dile<5tionem  opcra- 
tur  ,  vt  rcddac  ei 
dcus  vitam  ^ternam 
fecundum  opera  e- 
ius. 

^  Idem .  Tacobus  l.  de  fide ,  1 
^^  vehcmenter     infe-  opcr.c.i^. 


i 


^^  ftuseft  cis  ,  qui  fa- 

Quonia^mquidevnuseftdcuSjquiiuttificatcircuncifionem  ^^  piunt  fidem  fineo-    , 
*  ■^  penbus  valercadla- ,     ' 

luccm ,  vt  illos  cdam  ■     *=^  r' 
djcmonibus comparec.&^c.D.-a' etiam  quia  Fidesfme  operibus 
r«ortM.ic//.Quoufquc  igitur  falluncur,  qui  fidc  mortua  fibi  vi 
tannperpccuam  pollicentiir?  i 

4«  Idcni.Qiiomodoiurtificabiturhomopcrfidemrineo-  lac.i. 
peribiis?  Refpondct  iplc  Apoftolus .  Proptereahocdixi  tibi  Pr.«fat.  inp 
ohomo,ncqualldeoperibustuis,  pr.rfiimerevidcreris,  &L  S'* 
menro  opcrum  tuorum  te acccpiire  fidei  gratiam. 

.JtHicro.Hxretici  quanto  plures  fiicnnt.tanto  ma^isde 
linquunc  dco,  &:  glortantur  in populis,&:  pcr  d^lccs fermo- 
ncs  deuoiat  domos  vida.jrum.  Cum  enim  vidcrint  aliquos 
delinquentes,aiunc,  ^''ihlaliud  quajricdeus,nififidci  vcci- 
tacem,quatn  ficuftodierins,  noncuratquidas^atis. 

^  Idcm.  Abucu.ntur  qui  la.Ti  hoc  loco  apoftoli  ad  dcftru-  i"„cum'. 
dioncm  opcrumiurtici,E,  fulam  fidem  polfe fufficere affir- 
mantes,  cum  tamen' .ilibi  dicat  Apoftolus  ,  S;  habucro  om- 
nem  fidem,charitatcm  autem  non  habuero,nih  1  mihi  pro- 
deft.Addendoautcmhic,  operibm  Legii.  oftcnditcfrcctiaEn 
gratix  opera . 

4«  Ambrofius.Quomodo  illi,qui  folum  Patrem  prardicat,  Com.  in  i 
fpes  nulla  eft,  fi  non  proficcacur  in  cadcm  vericate  &L  \  iliu,  ^^  Titwn. 
ita  &  huius  fpes  fruf^rata ,  qui  folam  profcffioncm  fidei  ha-  ^ 
bec  fine  bonis  openbus  _ 

a  .Ah 


Com.'iii  ^,1 
Oier. 


C»m  ial)ui 


r 


NICQiAVS    D£    LYKA. 

I     Quem  propofuit  deus.  qui  cft  caufa  cfficiens  noftrae  iuftifica 

tionisprincipaliier. 

z    Terfidem.  nosdeoconiungcntcm. 

3  In  fanguine  ipftus  ad  oftenftonem  iufHtiAfute.  fcilicct  finalitcr. 
pcr  hoc cnim  declarauii  fe  iuftum, quod  peccaum  AdiE  to 
tamnaturam  humanam  inficiensnonreliquitimpunitum, 

4  Injuficntationedei.  Suftcntauitcnimpatrcsinhmbofine 
pcena  fcnfibili . 

5  ^d  oflerftMftn  iuf.eius  in  hoc  fcm.fcilicet  gratiiE  in  quo  ofie 
ditur  fua  luf^itia,  qua:  facit  dignum  vita  xtcrna. 

i    ytfit  ipfe injtu-Kid  cft,manifeftc appareat iuftus. 

7  Et  iuftificans  eim.  id  tfl  qucmcuque credcntem  in  Chro. 

8  yhi  tfi^^lofiatio.  Hic  jnfcrt  quoddam  corollariuni.fccun- 
do  foUiit  obicCtioncm  in  contrarium,ibi,  Lcgcm  e»go,DccIara 
tuni  cft ,  qupd  iuftitia  dei  ^qual.ter  dabacur  conuerfis  ad  fi- 
dcir  Chnrtidc  U)daifmo,&:  dc  Gcntilitacc,&:  ioconcludic 
Apoflolus,  qupdiudieinon  dchcbafiLGentiks  defpiccre, 
gloriando  inanitcr  de  Icgis  obfcruationc.Quod  tame  facie- 
tant  in  primitiua  ccclcfia,  fccundum  qupd  dicitur  Aiiuum 
fcxco.a  Fa£lum  efi  murtnnt  Grjccoruw  aducrfus  Hebraos^eo  qubdde- 
fpjcerentur  tn  lai^ifitrio  qtiotidiano  yiduts,  eorum  .   Ad  hoc  igitur 

rcprjnicqdum 


reprimendum  dicit  Apoftolus,  Fbi  efl  ergogloriatio  tua?  O  lu- 
da:c,  quiinanitergloriarisdclegc. 
9  Exclufa  eft.quanrum  ad  c?remoniaIia,qu^tempore?eg'S 
noua:  non  funt  obfern^nda,  quxcrant  merefiguralia.adae- 
niete  vcro  vcritate  tcmpore  Chrifti  ccfTat  figura,  ludicialia 
vero  exclufa  func  mquantum  habebanc  vim  obligandi  in  le 
ge,illa  th  poffunt  dc  nouo  inftitui  in  lcge  noua,quantu  ad  il 
la,qu^rcgimuiiChriftianorumv]dcnturaccommoda.Mo- 
ralia  vcro  mancnt,quia  funt  dc  lege  natur^,qu(j  eti  immuta 
bilis,&  fubditur  modusdiaxexclufionis,  cum  quasritur. 
j  o    Tertjuam  le.  fada  eft  d  i  tta  cxolufio. 

1 1  FaSlorum.  ide(^,per  Icgem  veterem,qux  in  obferuantijs 
carnalibus  exiftebac,quafi  dicat  non. 

1 2  sedper  /e./r.ideft,pcr  legem  cuangclicam,qu$  fpiritua- 
lis  eft,quodconfirmac,dicens. 

13  An  lu.deus  tanrum^  quafi  dicac  non. 

14  Imo  Gfri^/Mi».Finiscnimcorrcfp5decprincipio,&ideo 
ficuc  lud^i,^  Genciics  proccfTcrunc  a  dco,ficut  ab  vno  pnn 
cipio,ica  rcducuncur  ad  ipfum,  ficur  ad  vnum  finem,qu?  re 
dudio  ficper  mediacprcm  lefum  Chriftum,  ideo  fubdicur. 

1 5  Quoniam  qufdem  vuus  eli  deus.  fcilicec,  Gcntilium,  &:  lu- 
dxorum. 

1 6  fli*i  itffiificat  circuncifos.  id  cft^Iud^os  circuncifos. 

1     F.X 


y^ 


AdR 


omanos 


^  a    «tilfn.  lex  rion  deflruitur .  cum  impleta  fecundum  fpiri- 
A  tum^ceffif  fccundiimliteram. 
b     Statuimus.     Quia 


Cap.lil. 


54 


tur,qui.i  mrfT  C3,  &' cercmonialia  fpiriru.iIjCTrtmpIcnrnr^-Si  ■£) 
quod xninus  jn  moralibLis  pertincbat,ineu3n3,c{ioaddif,iS«: 


,  -  oftendiraus  compie- 

mus.  tum,  qucdlcxdicic, 

vclffatuimus.ideft, 

t  fiahilimits.  firmamus,  cumfine 

•IJ  fide  I n firma  eliec ,  g.a 


fldcnj  eft  ex  fiile,&  per  fidem  . 
b 


b   iRimundos  Gentiles .  c   Qjiia  dicLiias  omr.es  iuftificari  per 

tidem.    2 

ex  fidc,&  prxpudum  per fidem.  Legcm ergo  t  deftruimus  ? 

id  e.t,moialiapr.TccptaIc£(s,  4 

perfidemPAbrit.Sedleeemtftatuimus.  ^  .   5 


quod  Icx  vencurum  " 

promitrcb-jit ,  fidcs  e- 

u:ingt']/j  laa)  aduenif 

fe  teltarur.Myffica  cr 

go  ,  &  promiccentia  »Cor.j.|>. 

incuangelioimpleta.  ^ 


hiceftgratia  fido  qualex  impletur.Lcgis  enim  ftatus  firma       funt  fm  fpiritualc  intclJigctia.  lircra  autem  occides  tollicur. 


N  1  C  O  L  A  V  S    DE    L  Y  R  A. 

1  Ex  f\de.i.pfrfideC'hiili,&no>i  percircuncifnnem.  i  Ec 
prxpuiia.  i.GentiksprapJttiif  habcntes.  j  PerHde.f.eiufdem 
mediatoris  Icfu  Chrijli.  4  Lcge  ergo,  &CC.H!C  confeqnenter  re- 
fpondel  .Apoflolus  cuida  oble£iioni,q»ia  per  h£c  verba,&  fimiUa  irrt 


iudicialin,&  cttrcmoniaUa.Si  igitnr  loijuimur  de  iuiUtia  perfe/la^fic 
folus  deus iujlificat  efjideritei  pi'>habitugratiji,q  folns infundit  pfal. 
Sj.c.Gfam^iVgloria  dabic  dns.  ipfa  veragratia iuflificat forma- 
hter.Si  vero  accipiatur  iusliiicatio  large,fic  tota  lex  vetus  iuflificabat 
qagratia  iufiifjcate per  Chrif/ii  dada  fignifitabat.fotns.n.  ftatus  iUins 


poneb.tntftbilnd£i ,  ipdefirucbittlcgem  Moyfiper prxdicatione  F.dei     '  lcgisfnitnou^  fguratiuus.  i.Coc.v.c.Oia.n.in  figura  Contingebac 


Chrifli^vt  habctur .ytH. 2 i.d.Hoc  igitw remouet,dices,  Lcge crgo. 
f.Moyft.  ^  Deftru!mus,&:c.  i.per  pdicatione fidei  Cbrifli. 
6  Abfic.Scd  lege  Cla.  i.confirmamns qn.n.aiiqttid  eii  via,  &  di' 
fpofitio  ad  4i'td,jd  (juod  ordihatHr,ficut ad  line, /i  cejfct  fine  habitOj 
nanff  hoc  dicitw  deflruijtd  magls  confirmari ,  quia  virtuaUicr  ma- 
net in  aUo  meUori,  ftcut  efi  de  motu  adforma^qnia  ccffjt  forma  intro- 
du£ia,&  virtuaUtH  mamt  in  ipfa.  Lex  Mut  vetus  fuit  quteda  ptfitio, 


illis.i"»  aut  accipiatur  iuflitia  imperfcSa,  &  lexvetus  quatu  admo- 
ralia,&  eciudiciaUa,fic  iuflificabat  effeiliue,inquaiiiper  opera  legis 
ej  iuria  erat,  ac^Hireo.itifr  habitns  iuflitia,et  tlle  habitus  acquifiius  iu 
iiificabat  formaUter.i:ifliiia  tnpoUtica,q  ao  facit  dignii  vita  ^terna, 
q^a  opera  talis  iuflttix  funt  fmpUctter  opera  humana,&  per  cefequct 
ad  cofecntione  vitn  xternx  improportionata,  q  excedit  facuUate  ho7f 
naturale,feciidii  iilud  lfa.6/^.b.  Oculus  n5  vidit,&C,  propter  quod 


ad  noua,et  ordinata  ad  ipfam,  ftcut  quodda  imperfc6iu  ad  ri!perfc£iio  ,      oportet,<p  taUs proporlio  veniat  a  deo  f  habitU  ad  hocfpaUter  infusu. 


re.vnde diciturlere.ii/.  Ecce dics  vcniunt,  dicit  dn',  & fcriam 

domui  Ifracl,&:  domui  luda  fccdus  nouum ,  non  i^m^&c.  & 

fubditur.Etcro  cis  in  dcu,Sc  ipfi  erut  mihi  in  populu.  Et  io  lcx 

'pctus  nc  dcflruitur,  fcd  magis  natuit'tr,quaiS  ad  id  in  qito  cejfatfim- 

n  lex  vetiit  pUciter,CHiMfmodi  sOt  cAiemonialia.aUa  vero  noftc  ccfsat,vt  diSiii  e. 

\o  tcmpo-/      ^d  miiore  di£loru,&  dicendorii  inteUige«ti4  qusritur  hic .  f^trii 

***ifl£X"     lex  vetuf  fuo  tpe  iufl.ficant.Et  a>guirurprimo,fp  fic.  T^  Leui.io.b. 

.(ficiwr,  Cuftoditclegcs  mcas  atq;  iud'ci3,q  faciens  ho  ineis 

Viucz.fed  vita  fpiritttaUs  hominis  ejiper  iuliitid,ergo,&c.lte  f  cir- 

cunctfione  toitebatur  culpa  originaUsjicut  modo  per  bciptifmuru,fed 

culpanon  auferiur,nij}per graiia,ftcut  nec  tenebrx,nifi  per  lumen.er 

go  cirsucifio  conferebat  gratia,qtufiificat  ftmpUciter.Ite  oes  moderni 

do£i.)rcs  tenet,^  in  circwicifione  dabaturgrjtia.ergo  Qrc.Contra  Ga 

la.^.d.Si  data clfct  lex,q  poflct  iuf}ific.ire,fcqucicti'r  q,Chri 

f^us  gratis  mortuus  ejfet.i.jine  caufa,hoc  esi  inconueniens,ergo  & 

iUud  ex  quo  feqnitur,JciUcet,qu6d  lex  vciiis  iuliificaret . 

Circa,qipmitteni£  fuiit,qufda  diflinliiones.Trima  efl  dc  iuflfica 

luftfCcarw  tione,q pot  accipi  dupUcitcr,  ynomo ,pprie,&  fic  iufiificatio  eft  /4- 

plex .  Qio  iuiiiti*..AUo  magis  large  prtfigntficatione  iuflitif,ficut  vrina  di 

UAiuadu-  citurJ^ana,ro  q^efl fanitatis fignificutiua.Scia diflitfiio efl dc iujiitia 

'  qujipot  ez  accipi dupUciier,J,vno  mii pfeUe,fecundiiq  ittftificatur  ho 

apud  deU.Mio  mo  imperfetie,&  fic  iufiitia  eil  virtus  peUtica.  Tertia 

dijiinfiio  eit  de  veteri  legCyq  dijtingttitur ftcundumpr*cepta  moraUa, 


Sciendii  tn,q,  moralia  aUter  iuWficabdt  poUtice,q  iudiciaUa,quia  mo 
raUa  prxceota  erdt  de  operib.virtutii  geiuraUter,&  fic  iuilificabant, 
iujiitia  proot  virtnte  accepta,  iudiciaUa  vero  erant  de  contraBib.iu' 
flis  inter  ho7es,&  fic  iuflificabant  iitflitia  minus  coi.  Si  vero  accipia- 
tnr  lex.qudiu  ad  cpemoniaUa  ptire,q  n'o  contincbat  aUqdiuflumfecS- 
dumfe,[ed  tantumex  legis determinatione,fic lex non  iufiificabat,ni 
ft  executiuh,&propter  hoc  de  cxremoniai:b.  dicitur  a  do£lorib.  quod 
mn  iuflificabant,niji  inquuntum  ftebant  ex  obedientiafacientium. 

.Ad  primU  igitur  dicendii,qudd  po  tanto  dicebanturpr^cfpla  lcgis 
cuftodicntes  vtuere,quiaper  hoc  euadebant  paena  mortis  tVporalis,& 
corporalis,qper  lege  iranfgrtfforib.infercba:ur in  cafib.mi4Uif,vt  pa-  Quomodo  in 
tvtex  decurfu  ilUus  legis.jld  Jecundu  dicendii,qubd  Ucet  in  circunci-  circiincifionc 
ftone  dareturgrat!a,ljoc  tn  ntfu  erat  ex  circuncifione,fed  ex  fide  Cfm  dabai  gratia. 
fli  venturi,q  habuit.yibrahd,cu'iHs fidei  Jigfiiifuit  cirtuncifto,ftcut di 
citur  feq.c.b,  &  ftgnU  accepit  circuncifionis  fignacuiu  fidei  iuftitise. 
qudfiJeproteflabaturfcrecipereftifcipienscircunciJionemproJefie- 
rat  aduUu<,&  per  aliii  fi  paruulus.eadem  enimfidesfuit  antiquorii,et 
modernorii,ficut  diClu  ifl  Jupra,Ucet  modo  magis  fit  expUcita,&  hbc 
modo  diciint  doflores gratta fniffe  data  in  circnnciJione..Abter  aut da 
tur  modo  in  haptifmo,  qiti  habet  efficaciam  a  paffione  Chrifti  iutn  co- 
pletd  in  effc[lu,propter  quod  non  folii  eflJignitgratiA  in  eo  datx,fcd  et 
caufa  efficiens,inJirumentaUstamen,quia  facramenta  noun  legis  effi 
ciunt,quodfigurant.&  fic  patet  adqu.£flionem,&  fic  ad  argimenta. 


A  D  D  D  I  T  I  O    I. 

In  ca.^.vbi  dtcitur  in  poftil.  Ft  iuflificeris  in  fer.tu. 

Hoc  quod  df .rr  ihflificeiis  in  ferm.tu.  non  vf  benc  exponi  de 
Ciiriftonafcituroprautpoftil.cxponit.Dato.n.q^Dauidfuiirct 
atcrnalitcr  condenatuSjpoffct  e.x  eo  dcfcedcre  Xps,qui  ex  mul- 
tis  defceJit  peccatorib.vt  patet  in  (iia  gencalogia.  Vn  pdifta  vcr 
ba  melius  \fir  exponcnda  ¥m  Gio.q  in  eode  loco  fic  dicit,Precat 
Izfl.is^  ergo  Dauid,vtparcat,&  fic  impleat,  qd  promilit  dcvcniginge- 
^  inifcenns,di.  Qjtacunq;  hnra peccatoringcmuerit,omniii iniquitati 
eius  »5  recordab->r.  q.d.idco  mc  munda,  Ft  iufltfice.in ferm.tuis.  q 
funt  de  promiirionc  vcniar  ingcmifccnns.E  t  vincas.  i.conuincas 
cos  ,  qui  dicunt ,  ^  non  parces  mihi,  eo  quod  graaiter  pcccaui, 
Cu  iudicaris.  ab  eis.h.Tec  in  glo.Et  dc  hocamplius  in  additione  fu- 
periilumpfal.videibi.         A  D  D  I  T  lO     II. 

Inco.c.vbidiciturinpoftil.  Scicndu  ergo.quod  pfalmus  ij. 

Pfalmus  i{\c,C.Di.vit inftpiens.  dc  quo  fumpta  eft  fcriptura  hic 
a1les;ata  ;  ad  litera  propric  exponitur  dc  ludzo  Chrifti  in  pfona 
contcptore,ficut  Glo.exponit  ibid.q  quidcm  cxpofitio  magfs  co 
cord.it  litcrar.prout  declaratii  fuit  fup.in  addi.fup  illum  Pftl.vii 
&  Apoftolus  ^m  (cnfum  litcralem  hic  iniclligitur  allcgarc.  &  io 
liocquod  dicitur  hic.Sicut  fcriptu  cft,  ad  illud  pertinct.qcf  dixc 
rat  parum  fupra.  f>it!d  i^iturpr<tcelUmuseos.f.\udxi  Gcntilcs,7v(s 
ifuaqua.Sicutfcripti  efi.  Glo.de  Iud.xis,dc  quibus  minus  vidcre- 
tur,  co  quod  fub  lcge  dei  viuere  vidcbantur ,  &  fccundum  hunc 
fcnfuro  Clo.continuat  expofitioncra  huius  aiiegationis.vidc  ibi. 
ADDITIO     III. 

In  e.c.vbi  df  in  poftill.  (Itti  iu fli fi .circuncif. i.ludqos cir<Acifos. 

Pcrlioc  quoddicit  Apoftoluscircuncifionciuftificari  cxfide, 
ptxputiii  pcr  fidc,  fccundu  diim  Pctrum  de  Tharantafia  inf  cilt 
gitur,(y  II)  luftificaiione  ludxi  fides  no  foiu  c ft  tcrminus  ad  quc 
lcd  et  tcfminiis  a  quo:proccdit.n.cx  fide  in  fidc,vt  diftii  fuit  fup. 
i.c.iniddi.fed  in  luftificatione  Gciilis  fidcs  eft  tcrminus  ad  quc 
nonaqtio.  Et  idcocircuncifioncT)  dicir  iuftificari  cxfide,&prx 
puMumpcrfidem.  ADDITIO     IIII. 

Jn  c.c.\bidf.inpoft.&arguitprimo,  q^Leu.iS.a.di.  Cufi.t.m. 

i'c>  )<ai(caHirmauua  huiusqonis,  poffct  argui  eSicacius,vc 

babctac 


hf  ex  illo  difto  Apoftoli  fupr.Ro.z.vbi-fic:  T^m  auditeres  legis  iu 
flifunt  apuddeu,fcdfadores  (egis  iuJiificabuntur.Exquo  patet.qcf 
pccpta  legis  impleta  iuftificabant .  Sed  hoc  argumcntum  foluic 
aS.Tho.in  i.i.q.i.ar.vlt.incor.q.  &  in  refponliouead  primum 
argumentum.Sic  Apoftolus  accipit  ibi  iuftificationem  pro  cxccu 
tione  iuftitiz. 

ADDITIO     V. 

In  eo.c.vbi  dicitur  in  poftd.  Alio modo  magis  large  pro  iufti- 
ficatione  iuftitix,  &c.  , 

Large  iuftitia  no  folu  accipit  ^  fignificatioe  iuftitia;,  fcd  ct  p 
difpolitione  ad  iuftitia,  iicut  mcdicma  df  fana.co  qd  cft  difpohti 
ua  ad  fanitatc.Et  ifto  mo  ct  lcx  vetus  iuftificabat,  inquatii  difpo 
nebat  ad  gf  am  iuftificantc  per  Chriflii  accipieda  .  vndc  Gal.j  .d. 
Lexpttdagogus  noiierfuit  in  ClmJ{v,&c.  Tho.vt  fupr.in  cod.artic, 
A  D  D  I  T  I O     VI. 

In  eo.c.vbi  dicitur  in  poftil.Si  autcna  accipitur  iuftitia imperfc 
fta,  &lexvetusquantumadmoralia. 

Pcr  opa  Icgis ,  q  iufta  crat,  no  acquircbaf habitus  iuftitifjnifi 
efTcnt  multotics  itcrata,vt  in  i.Ethi.Cii  iteratio  no  fit  de  rone  p 
cepti.ionovfcocedediifimplicitcr,^  prsceptamoralia  luliilica 
bat  efFeftiue,ct  loquedo  de  luftitia  politica.nili  cii  hac addttionc 
inultotiesitcrata^fedbcnepceditfimp-fr^qnuf^ifitabati-mexc- 
cutionc iuftitix,inquatii cotinebat  illud.  q<t  eft  l'm  fc  iuftii,&c. 
ADDITIO     VII. 

In  eo.c.vbi  dicifur  in  poftill.  Si  vero  accipiarur  Icx  quantuad 
cxremonialia  purc.qus  non  continebant  aliqmd  iuftum. 

Praccpta  c^remoiiiaiia  continebat  luftitia  i^m  fe  in  generali, 
i)ur,f  cxhibebjitmculiii  dci:  infp.ili  vci6n6cotincb.it  fccudii 
le  mftitia.nifi  ex  fola  determinationc  lcgis  diuinf  .Et  ideo  tiii  ex 
deuotion«,&  obedictia  facientiu  iuftificabant  mo  pd.Th.\ i  fup. 

Keplica.Inc.j.IJurg  opponit  contra  cxpof.poftil.circaid.qtt 
allegatur.  A^f  ifc////i'c./«/t>'.eir^c.  Sed  ipfius  cxpofitiocorrigitnr  cir 
ca  pfa l.Af i/erere  m.d.fm.&c  In  eod.tap.plal.i  j.a.  Dixi,-  i-.fip.sX- 
legati.Poftil .  cxponit  de  peccatoribus  generaliter.  Burgcnf.aute 
eum  reflringit  ad  ludium  contcmptorera  Chnfti .  led  hocccr- 
rcAum  cftmallegato  loco* 


Glofiorcl.  &NicoIaideLyra'. 


5« 


c  A  p.   irii. 

Ftdryxoil^-^i-  Occuir.cn  iosjlmumcfccbant  Iii- 
ti^  i  Abrahx'  iioniinc,(cnipL-iquc  piolcrcbanc 
qcf  cuciicifiis  cdec.  Hicergofcopuscft  Apo- 
itoU")  ofidercj  )pfum  quoquc  non  cx  opcubus 


a 
h 


ii-d  c\  ficte-  iurtifica 

lumcfle.  Ak  :  Qiii4 

crgo  cHcimus  ^bra^ 

baro  pacicm  noffiii' 
:  fccundum  caine  m- 

uemll'^  >  qiiamveal- 

lecucu*;  cft  iuflitram? 

Oilenchcca  ,quxcft 

pcr  fidcm,vnch:'  &  il* 

hin  vocat  rcm  inu8- 

^^uod  glori»  tam , quia  no tx  ope- 

»•>■  •  nbus  eam  naiTtuscft,, 

^^«J;^^-^;  fedcx  fid/; ,  quac  dci 

lacob^iii  giaciaconfcrtur.  Ac- 

fidicac  .  Qiium  no- 
tiinputawm.  ftri   fupercilij  ac  ia- 

dancuT  luHinialit  ia 
-recundi,m  Abrabam»  confidere 

propnfitiim,  j  r 

iuwtikL  '""s  quid^iam  pof- 
gfumu»  illum  diccre 
inuenifle.  Nadlus  eft 
iufti  ciam  cx  fide,fcri- 
pturat  ccfl^  .  Crcdidit 
heOy&  itfiputatim  eft  ti 
adiuSitiam.  Operafl- 
quidcm  habuic ,  vc  ii 

cum  hominibus, qui  cum  eo  verfabantur ,  fuiflec  in  iudicio» 
GoftitutuSjfacilc  iuflificatus  fuiflTcc,  verum,vc  coram  deo  ca- 
quam  dignus,  &C  ^qualis  fefc  pr^bcns  dignicatiscum  ea.que 
indc  pra-bebaturbcncficenciaacdono,  ncquaquamfuiirec 
illamaflecutus. 
tfof.t.  ad-  *  Irena-us.Quia  non  per  circuncifioncm,&  fihbathu  iu- 
*cb£tc  c.j«.  fiificabatur  homo ,  fcd in  fignum  dacafunc  populo,oltedir, 
97  iplc  Abraham  fine  circuncifione,&  fine  obfcruacione  fab 
bjtorum  credidic  deo,&  rcputacum  eft  illi  ad  iuflitiam. 

Quod  fupcrius  homme  dixeratiufttficari  per  fidcm.ofle 
dicpcr  Abrahammquoomncsconfidunc,qui  &c  pcrfidem 
adepcus  cftiufi:iciam,&  promitfloncm ,  &  pacernitaccn>. 
Het»t£.«.e.  1)  Secmdum  ear.  id  efl ,  ex opcnbus  legis.Q^dicimus,cj>  fuit 
iuflusexeis,no  quia  fiex  carnali  obfcruationeeft  iuftus,ha- 
bec  gloriam  xternam,qux  ex  iuflitia  fcquitur  a  fe,n6  a  deo. 
Vel  hxc  iuftificatio  cft  in  opinione  hominum,&  non  apud 
dcu  m,&  fi  hoc  efl,tuc  cx  fide  iuftificacus  cft ,  quod  probac. 
Quid  enim.  QjAccendice,&c. 

c  Credidit.  Crcdere  fufticics  caufa  fuic  ei  iuflitta:,&r  cfl  alijs 
fed  tii,qui  liabec  cepus  operandi,  ei  non  dabicur  merces  Sm 
graciam  cancu ,  fcd  fccundum  dcbicum  operacionis  fua:,fcd 
ci,qui  non  babct  cempus  opcrandi  il  credic,  fola  fidcs  fuffi- 
citad  iuftiiiam,&icaadfalucem  fecundum  gratiam  propo 
^  licam  omnibus,  vcl  fccundum ,  quod  dcus  lege  ance  pofuic. 
d  ■  "     '■         -  ■ 


mcrces  cft  ei,non  cft  ex  gratia,  fcd  ex  merin'  fui  debito .  ll!i 
vero/im  non  facit  harccarnalia,vel  aliquj  bona,fcdcancum 
credit.f ides  futticic  ad  iufliciam,  &  ica atcnbuic nli)s,quod  di 
xitdc  Abraham,fquodricTt  iuftiisexoperibus,habecglo- 
riam,fcd  non  apud  dcum ,  &  idco  non  cx  fid.-. 

c    ^-^c/frf.rfp.Ausiufli 


D 


Ef  ift.  1« 


C  A  P.     IIII. 

f  (^'a  lumo  iu'lus  fine  fidc  . 

VIDcrgodiCcmusinuenifle  Abra-  ' 

3     ItiiKin  im  tari  debemus.     b     li.ciicunrilioiiein. 

hampairem  noftru  fecuducarne? 
Si enim  Abraha cx  opcrib.  Icgis  iit-  * 

a    TDehiciulWitMioue.        b    f  Qujid  eftconcta  illud, 
'    t)ul  gloliatur ,  m  iloiniiio  gl  jrictur. 

ftificatus  c(t,  nabec^  gloriajfed  non 

a    TScdhibuitapud  dcum  Nam  fcipt.  di.Cre.Ab).&  ca:t. 

apod  deu .  Quid  .n.  fcriptura  dicit? 


fCicenti.lnfeminetuob.o.g&aliaS.huiufmod  ,     ,.^..        .     „-     ,.. 

b    1id(^  fuirei  fufficiens cauf>  ad  lurtitiam,  «c  ell  ct  alin 


inis.  Nocibi  blandia- 
risdo  meritis,cucibi 
rcddi  rnercedem  (c- 
cudam  dcbicumopc 
risaudis.canqua  non 
fitinopere  graciare- 
tnbuencis,  ficuc  infi- 
de  cft  gracia  iuft:fica 
tis .  Vix  cnim  fu.-ideo 
vlKimdici  op'cxdc- 
bico  remuncrationc 
dei  dcpofcere ,  cu  cf- 
fcthocipfuin  ,  quod 
agcrcaliq,d  poiTum*^ 
vclcogic;ire,  vcl  pro- 
loqui ,  ipfuis  dono,& 
largicione  faciamus. 
.J4  Augu.  Actamen 
tencamus  fidclifrmiii 
dcbitorem  deu,  quia 
rcnem'  mifericordif- 


% 


Auguf^tib^U, 
<lc  ciuib 


A»s  Tr.nftat. 


d  tCrcdidit  Abrahadco,&' repujatu  clt  illi  ad  iuibtia.  Ei  aut 

a    T  idcfttempus  habctopetandi.     b    f  ideft  iuilitia.     C    1   ideftdabitu^.         d     IJi.iei  tnntum. 

c  Q  opera'tur,  mcrccsnon  imputatuTfecundugrarKl,redie- 

a    f  Operationis  fua:.     «IDeopsnbus.     f  Non  habet  tcmi^Jiis  opei.mdi,   licut  Abiahamhabuit. 

f  cundum  debrtum.Ei  ver6,qui  no  operarur,credcnti  aut  in 

a    f  Chiiftum.    b    IGratis  ittipio  peccata  dimittit     c    f  Quid'.     1  ideft  fuflicit  • 

d    iQufm  oper.inon  nieiuemnt.    f  ideft  lalutem. 

S  cum,c]uiiuilificatimpiu,rcputa'turfideseiLisadiuilitiare-  g    g  „1,^^,   Promiflbrc 

fS.cdcaeuitdeus,vtcenantelegefidesiuft.ticet.        T    1^'" «  g'"'>^^j^' ^^ff^*"^'.  NcqUC  Cnim  aliquidi 

cudu  r.pofituerati;E Dei, ficut& Dauiddicit,  ^catitudine  9    commodamus,vc ?c- 
"■i^  o  '  neamus  cum debito- 

rcm,cum  ab  eo  habcan.>us  quicquid  lUi  offerimus,&:  ex  illo 
fitquicquid  boni  fumus .  Vndc ergodcbitorcm  ?  quia pro- 
miflbr  efl.Non  cnim  dij:iiT)us  dco ,  Redde  quod  accepifti, 
fed,redic,quod  promiflfti. 

>ie  Idem.  Promiflbrum  iijorunt  nobis  chirographu  dcus 
fecicNo-n  debendo,fed  ,pmiccend^^o  debicorefe  fccicideft, 
non  mutuoaccipieiido.Non  pofTun.^usergoei  diccre,Rcd 
de,qct  accepiftj,fed  planc  dicimus.RcxIdcquod  promilifli, 

.jiHaymo.Ex  bumanacofuecudincfamiccxcplii ,  quado 
operancib.  fccunduin  mcricum  damus  m,crccdem,&  nulia 
nobis agunc gfam  noopcrancib.  li  vcro  daaius  aliquod  bc- 
neficium,non  merces,fcd  gracia,  idcoqjgraCiamurabiUis. 
Eceft  fcnfus.Si  Abraham  py  opcra  fua  polict  iuftificari  fine 
graci.i dei  fe  pra;ucniencc,i)<;  finc  fide,qu^Eec  gratisilli  daca 
eft ,  non cfiTcc  ci  prxmium  iuftificacionis  gracis  dacum,  fcd 
dcbicumeifcc,  velfialij  ludaji  fuis  operibus  fuiflenc  iuftifi- 
caci,non  circnc  vnde  icfcrrcncur  deo  graci^ . 
f  Credenti  autem  iu  eurn,(jui  inftifi.  No  ei.Crcdic.n.iJli^qui  cre 
dic  vcra  clTc,qu«  illc  loquicur,'qd  ic  mali  faciunc .  Crcdcrc 
illum  efi  crcderc,q,  illelicdeus,qudd  &:  diaboli  faciiic  Scd 
credercincum  eft  illum  credcndoamarc,credcndodiIjge 
rccredcndo  in  cum  ire ,  &  ciu5  membns  incorporan. 
g  Sic.indumpropojitHm.  QJincopcribusprxtedcncibus  iu- 
ftificaturimpius,  &c  hocfccundum  propoficum  gratiidci, 
idc.G[j  fccundum  gracian\  dei  propoficam  ommbus  credcn- 
tibus,vcl  fccundum,  quod  deuslongeanccpofuic 

"  a  l^e 


Conci. 
plahn  |& 


Serra.  51. 

VCll).  dwl 


7j.S£8i.iaI»'^     ii<aM,7«/.  q.d.AbrahamcftiuffuscxfidCjlcdcr.quiope- 
ju."nvin.        vacur  ilia  carnaha ,  vcl  aliqua  bona ,  vc  gratiam  mcrcacur,(i 

mcrces 


Atig.in  p 
i\b.  decc 
verx\irae 
37.  &Tr 
5  4.in  1 1* 
Crederc  i 
Dcuin  , 
<ieum. 


N  1  C  O 


L  A  V  S 
CAPVT 


D  E 
IIII, 


L  Y  RA. 


Diuiilo.  /^  r^idrrgo  <f/.Oftcfo  pcr  r6nc,qj  lcx  vecus  non  fufficicbac 
V^  ad  falute.hiccofcquetcrideoiiditur  percxcplaAbra- 
he  pati  iarchc.  Circa  qij  oiiditur  pcimo  qd  confcquucus  fic  ^ 
fideChnf^i.feciidomagnicudofu^fidcijibi,  QHicontrafpem. 
Primaadhucintrcj,quiaprimooiiditur,q,cx  ridecofequu- 
tus  c-ft  gratiaiuftificantcm.  Sccundocredcntium  paternita 
ie,ibi,  htftgnum.  Tcrcio  hxrcdicacis  promifftoncm,ibi,  Tslon 
eium  pt  t  %( wi.Piithiuii  aiu  oiid;rur  dupliciccr.  Primo  pcr  fcri 
ptu!  a  Sc-cundo  pcr  ione,ibi»E/  aMtw.Circa  primum  dicitur. 
I  iii<id  ergo  dicenms  iuueni/fe  ^brahumpatrern  noflrum  ftcui.dum 
earnttr.. ScLun6i\  carnc  Apofiolusdcfccnderat  ab  Abraha.ti 
cuc  &!  c^teri  lud^i.f  m  aiicanimam,qu?cft  pcr  infufionem, 
ocs  immedjacc  func  a  dco,&  refpondcc  ad  qugftionc,diccs. 
a  Si  cnim  ^braham  tx  operibui  Ivgis  inftificatus  e/?,  hahct^^lcriam^ 
jednon  a;/wrfrfftt»j,quiac3lisiuftKiacft  acquifica.&  poiicica,cc 
fic  rcddic  habencem  honorabilem  inccr  hommcs ,  fcd  non 
apud  deu » quia  non  facic  cum  a:ccrna  vica  dignum.vc  iiipra- 
dicium  cft,6«: ad  hoc  probandum  inducic  fcripcura,  diccns, 

3  ii^id euimfcripiura dicit.  de  Abraha; iuftificacione. 

4  Ca  didit  ^braham  Dco,&  reputatum  efl  iUi  ad  iuHiiiam.Ex  fi- 
de  igicur  iufti  ficacus  cft,  6c  non  cx  opcribus  lcgis.  Hoc  auce 


in  fcriptura  habctur  Gcnef.  i  y.Jj. 

j  Ei  aHtem.,<iui  operatur^merces  nou  inputatwrfecundumgratiant  DiuiQ», 
fedfecundum  dtbitim.HicoQcndilut idcm  pev racioncm.Ecdi 
uidicur  in  duas,quia  primo  ponicurcacio.fcvudo  racionis  dc 
claracio,ibi,  Sicut,& Daiiid.Ka;aocmtn  taliseft:Illud  qdcoa 
cedicur  alicui,ficuc  merccs  operanci ,  tion  cradicur  per  viam 
graciie,fcd  pcr  via  dcbici.iuftitia  vero  dc  qua  cft  fermo,  coa 
ccditur  per  viam  gracia;,  ergo  no  propccr  legis  opcra.iVlaicf 
huius  racionis  ponicur,cum  dicicur,  Ei  au,:em,qut  operatur^ner 
ces  tion  imputatur  fecundum grasiam.&c  fubdicur  nunor. 
^     Ei  vero,tjui  non  operatitr.  Icgis  opera. 

7  Credenti  autem  in  cum.quz  fidcs  facic dignum  vica  xcerna. 

8  Secundumpropofitum.  idcft, fccudum  ordiircm  gfic  dei,ec 
nonfccundumdebitiordincm  .  £c  cxhoc  ii.bincelligitur 
conclufio  fcquens,  fciliccc  quod  dK^a  lufticia  no  n  ex  operi- 
buslegis.  5>  ^/cm^^DjhjV,  Hiccofcqucnter  ponitur  hu 
iusrationisdcclaratio  .Maiorautcm  manifcftaclividcono 
jndigct  dcclarationc .  Scd  minor  dcclaratur  per  fcripcuram^ 

&  primoallcgacur fcnpcura .  fccundo ad propoficum  appli-  Bettkai-n 
cacur,ibi.Bw*acicudo  ergo.  Circa  primum  fcicndum,cj,  bcaci  i'^c*. 
tudodupliciccraccipicur.  Vno  modo  in  rc,&  fichabecur  m 
parria.  Alio  modo  in  fpe,  prouc  habecur  in  via ,  &:  fic acciplt' 
hic  cu  diciturji^/f  </f,^~  Oanid,  4i(it  katuudinom  bo,  fuppJe  cffe, 

I     Cui 


y7        Ad  RGmanos 

^  a    nsrttfjp:.  Rcnmtrrc,tegere,non  imputare, ciufdem  ratio 

A  niSj  &:  fenfiis  fiinc  vcrba. 

A.iiguKUopC.  b    Inhuitates.  Orig'nalc peccacum,f.fome^  pcccati.qui  dici 

>*•  turconcupifcentia ,  velconcupifcibilitaSjfiuclex  mcmbro- 

rum  jfiuelaiiguornatura:,  &alijs  nominibus .  Et  illaante 

bapcifmumculpacfl 


Cap.iill. 


58 


&poena.  Poft  baptif- 

mum  r.utem  p^na,& 

t  impiitat.  no  culpa,qi:a;  paruu- 

lum  habilem  concu- 

pifcercfed  non  con- 

'^'^^'•'•cupifccrcfacit,adul- 

tumvero  eciamcon 

cupifcere  ,  qua;qui- 

dcminbapcifmo  rc- 

miccitur,&  tranfit  fc- 

In  prxputifi  cundumrcatum,  fed 

1  circuBcido  rcmanct  fecundum 

cm,  fcilicet  adum.Originale  au- 

suctiic. 


i.    YElTeillius. 


lAcceptabili  temi)ore. 
giatis.    c 


Circnncifio  Abraha:  commcndata  fuic ,  vt  fub  Icgc  macliti  f> 
cxiftens,eius<)bed;etia probaretur .  Inftitucaafjc  tiiir primo     Ciraindfi» 
propcer  obedicntia.fecudo  in  fignum  magn^  fidei  Abrah?.  '^^fih«  «jua- 
tertio,vt  difcerncrccur  ille  populus a  c^reris  nationib.  quar-  '^'^  '"'*"""• 
t6,vt  oftenderct^^caflitas  mcntis,  &  corporis  pudiciciam  fcr- 

uado,  &:  propccr  hoc 


^Hoc  e^  temporc  Chrifti.   fVel  acceiitabiliter.id  cft, 
IQuafiiiiipotenteaccedere  infert. 

d     ^Reniifsionempecc.uoiuin,i\:  bona  opera. 

fert  iultitiam  fine 


hdminis,  cuideus  t  acceptd  rert  luititiam  iine  open- 

a     frricedentibus.     b     fDicitiiis  verbis.  ~c     1A  d'o,vt  noiidominetur  p.  in  mcr.  cort^ore.         T;.Stne 


operc,vel  labote  putrnitcntii  per  baptifmu. 


5,'Ita  lant  in  baptilhio  tCi.'la,vt  v'tta  no  vidcatur  m!  p<r.a. 

d  ,  * 


fa6l;afuic  in  virilime 
bro.quinc6,quia  noa 
pofiec  melius  fii^niti- 
caripcr  Chrifiu  coi-  Gene.i7.b. 
li  originale  peccatu. 
Ficbac  autcni  in  oda 
uo  dic  cum  lapidco 
cukro  ,  quiainoda- 
ua  ccace,  q  cric  refur- 
geciuirijois  ab  elettis 


r 


bus:  fBeati  cjuorum  remifliE  funt  inic|uitatcs,&  quorii  tecta 

fQuEinafta.  ^Adpocnam.         f  Aliasbit. 

funtpcccata.  Beatusvircuinon  imputauit  dominus  pec- 

a    fVeloriginalcquodalsundced.vcl  venia'e.    b    fCum  coniter,  cjuodbeatitudaex  gratiapet  fidem 
inodo  quxratur  in  quibus  (it,.nn  in  Iuda;is  tantum.vel  etiam  in  Gemilibus  . 

c    f  Quam  Dauid  dicit,  &  .\braham  habuit .  _ 

ca*tum . Beatitudo crgo h?'c t in circiicifionc tacum manet,  ^    P<^r  pfftram  Chnfiu  «cor.io.a. 

f  Exfenfuicgisiocjuemes;  abfcindccur    cocru- 

an  ctiam  in  pr?putio?Dicimusenim,quia  reputata  cft  Abra  3    priocarnis^&fpinc'. 

INon  circuncifio.  a  TQJiocidcoinquiro,gui-icoi:lUt ,  dc  Abraham,  qaad  iu  !us  eft  pcr  4  IvUlj  IglCUC  lunC  TCS  ll 
£dem,&  eum  hoc  coniUt,in  quo  ilatu  pouquam  eft  ciicuncUus,velante,6c  licut  in  eo  videbitut,Cc  in  ali  js  g  Jnj^  facraillCnCl  f  Cir- 
crcdi  poterit.  T  Q^  llatu.  ^  __'. 

hae fides ad iuftitiam.Quompdo ergo reputata ellHn circu-  ^   ^^jl?:,:  ^-[--„1 

a    lCumeUet.    TEtiam.    b    TAntequam  circuncideretur.        c    t  Soluit.  o  .. 


temdicicur,  quiacx 
viciofa  originis  no- 
ftr^  conditione.cra» 
hitur,qua  cx  vitiofa 
lcgc  concipiendi  ex 

pcccato  primi  homi    d  cifioncan  in  prxputid^pNdn  in  circuncifioncfed  in  prxpu 

IIIS  aCCldCntl  COnCe-  a    tEtcuraanteiuftu»,cuiergocircuncifus:Nonfuperflue,fedaccepitfignuincircuncifionis,nonquafie- 

pti  fumUS  ,  id  efl  Car-  «et,fed  qua  iaUus  oiendetciur.  f  lam  habit.T. 

tio.  Etsigniiacccpitcircucifionis,fignaculuiuftitiasfidci,  q 

*    flpCAbrahz.        b    TAntequam  circuncideretur.    c    Et  tioc  idco .    d    Auftor  fidei . 

teft  in  prxputio ,  ut  fit  patcr  omniu  credetiu  pcr  prseputiii, 

a    IpfiuB  ctedeie.  b    Adremifsioncm  peccatorum,  &bonaopcra. 

e     AnAot  iuliitiai    d   Qurt  ex  llde  dt  pet  ezemplum  . 

vt  re'putet,&  illis  ad  iuftitia.fVi  fic  pater  circuciTiois  no  his 


d    li.inludzisedhzcbeatitudo.  TTintum.  fEtiam.    e    tGentibus. 

d 


nis  concupi  fccntia 

^     Tres  gradus  iecit. 

•Iili>'*^'  Iftiquitas,  vel  impic- 

tas,  cu  m  crcator  non 

agnofcicur  .  Pcccaca 

t  Efc    in  opcribus  .  C^iod 

non  impucac  leue . 

•J4  Anfclmus.Bc3tifunt  illi  quorum  iniquitates  funt  rcmif 
fe  in  bapcifino  ,  vcl  cciam  igne  dilcdionis  poftea  Iiquefaft^, 
&  confumpcg,ficuc  illius  peccacricis  cui  remifla  {\inzpcccatit 
multjy^uia diU-xit  m-Uum.Ex.  quorij  pcccaca fuperpoficis  ad^ib' 
bonis  func  teda.  Omne  cnim.quod  tegitur,interius  ponitur 
&hoc  vndcdcfupcrducitur.  Qnando  ii^itur  mala,que  feci- 
muSj&cligimus  bona,qu^  facimus.quafitegimen  rei  fuper- 
ducimus,quamcrubefcimus.Et  ita  antc  ocuios  dci  tcgutur 
pcccata ,  dum  cis  fupcrducuntur  bona  f.iiia. 
ii?.inpr)f 7.  c    In  circunciftone.  ideft,tcmporc  circuncifionis  rcputata  cfl; 
pfi.t  xii.  fijps  Abrah^ad  lufritiam. 
B.  P/ofi)eri.  j    j'e(//«^rx^«.ideft,tcmpore  pr^putij. 

c  Et  ftanum.  Circuncifio  cxtcriordiciturfignuminterio- 
Q  ris.talc  fwilicet  lignum ,  quod  fit  fignaculum  habcns  fimili- 
cudmcm  fignat?  rei ,  vt  ficutcarne  libidinis,  fic  fpoliaretur 
omnib.  fordib.  prim^  natiuitatis,&  quia  nondu  dixerat  cui' 
fignil  fubdic,iuftiti^,q  efi  cx  fide.  Vcl,fignaculum,i.cclans, 
quodda  myirerium^quod  ccletur  inimicis,i.infidclibus,fer- 
uctur  amici$>i.6dclibus,ad  fimilicudinem  figilli,f.q,  ficuc  in 
oftauodiccircunciditur  homo  ,fic  in  oflaua  poftlincm  fe- 
pte  dicrum  fcculi  aufcrctur  omnis  vetuflas  culpq ,  &c  pa-ne. 

Circuncifio 


corruprione  in  fucu-  p 

ro.  Cofcrcbacauccm      Baptir.a« 

hOCluo  CCporc,qUod  prxltantior 

bapcifmus  nofiro.fce  circuacidone» 

quodipud  nos  aqua 

bapcifini,hoc  cgica- 

pud  vcceres  pro  par- 
ij  uulis  folafides 
14 


lo 
II 

12 


,  pro 
maioribus  vircus  fa- 


15  crificij,&piohis,qui 
dc  ftirpe  Abrah^.my 
flerium  circuncifionis .  Mucaca  cft aucem  per  bapcifmum", 
quia  facramentum  bnpcifmi  perfcilius,  &c  niagis  cominu- 
nc,&  magis  gracig  plenu.  rcmiccit  cnim  peccaca,  augec  vir- 
tuccs,gr;iCiam  contcrens  coopcrandi ,  6i.  cfticommune  vcri 
quc  fcxiii,quod  non  circuncilio . 

4cIrcnc.Ec  qa  p  lcgalia  non  iufi-ificabacur  homo,fcd  in  fi- 
gno daca  func popuIo,oiidic quod  ipfc  Abrahii  fine circunci 
lionc,2Ni  finc  oblcruationc  fabbacoru  credidic  dco,6<:  rcpu- 
catu  cfl:  ci  ad  iuflicia .  Sed  &c  Loch  finccircuncjfioncedutt» 
cftdc  Sodomis,pC!pies  falutc  a  dco .  Ice  placcs  deo  Noc  cu 
eircc  incircunciUis,acccpic  mcnfuras  mundi  fccund^^genc- 
racionis.  Scd  &  Enoch  finc  circucifionc  places  deo,cu  cficc 
homo  dci  lcgacione  fungcbat',&  craOacus  cfi.Scd  &£.  rdiqua 
omnismqlcitudo  eorum,  qui  anrc  Abraham  fucrunc,iufti, 
&  qui  ance  Muyfcm,finc  lcgc  Moyfi  iufitficabancur. 

•}<  Amb.Vciqjfignri,iioipfarcs,icdaltcri'rcicrt,hoccfl:,  ^•'- 
no  vcricas,fcd  indiciu  vcricacis. Vii  expreilic  fi2nij,.Si  expo-  *^"* 
fuit  dices,E<  ftgnii  atcepit  circuncifionis  ftgnacuLu  luHiti^  acjidei. 
Wn  noicogrue  Itclligim»,  q.acircuciiio  corporalis  lignu  cfc  p 
circucifiois  fpiricalis .  Ergo  fignij  rnafic  docc  vcirec  vcricas. 
f    Terprtepu.  i.per id,quod  ci  dacu  cft  tcporc pr^puci j,i. pcr 

^  fidem. 


1  4-  ida.  hx' 
ref.c.jo. 


l.i.  JaAbrah. 


NICOLAVS    D  B   LY  RA. 

1  Cui drus  ac.fert.iu.\di:(\  acccpcac  cum  ad  vicam  bcacam  fl* 
ne  opcribus  ,  quia  opcra  humana  ad  hoc  func  improporcio- 
raca,vc  pra^didum  eH ,  &  fubdicur  auitor icas  Dauid  ad  hoc 
plal. 5  i.a.Bfafi  quorum  retnif.fitnt  iniquita.&c.  quod  non  poccfl 
licri  pcr  opcra  humana ,  quia  homo  non  poteft  pcr  fc  refur- 
gcrt  a  peccato.Ad  hoc  enim,qu6d  tollatur  pcccatum,rcqui 
ncur  ilKjftracio  diuin^  gratiar ,  ficuc  lux  corporalis  ad  amo- 
iioncm  tenebra:. 

2  Bcatitudo  ergo  hic.H.c  fcripcura  allcgaca  ad  propofitum  ap 
plicaturpermodum  qua;ftionis,cumdicitur.  Beatitudo ergo 
i^xc^qux  habctur  in  fpc. 

3  In  circunciftone ta» .ma.i.fhtwvnetMUm  ludaris circiicifis. 

4  .Anetiam  i»;)rrf.idcfi,GcntiIib.mcircuncifis  ?Etrcfpon- 
tiens  .ad  hanc  quacfiioncm,di. 

5  Dicimus  enim,quia  re.eft  ^brah/tfi.ad  iu.  CcUt  habctur  Gc- 
nc.i  j.b.  fupra  alicgatum eft . 

6  S^omodoergo  hic  re.rfl.&i.  rcfpondct. 

7  7:{on  in  cir.fed  inprx.  Quia  Abr.iham  nondum  crat circun 
cifus ,  quando hoc  di dtum  fuit a deo,hoc  autcm  diftum  fuic 
3ntcnaciuicatcm  ifmaclis.Gcn.is-a.  Ec  Abraham  fuiccircu 
cirus  Ifmaclc  iam  i  j.annorum  cxiftcntcvt  patct Gcn.iy.d. 
*    £-tfigr,um  «(cf.Hic  onditur,quod  pcr  fidcm  obcinuic  cre- 

dcncium 


dencium  paccrnicaccm.  Circa  quod  fcicndum,quod  fimili- 

ter  Abraham  habuic  prxccptum  circuncifionis,  qux  fuic fi- 

gnum,&:  charadlcr  fux  fidci  in  fe,&:  in  fcqucntibus.vndc  fic 

diffinicur:  Circuncifio cft fignum,vcl  charadcr  dirtingucns  Gircuncifio. 

Ifracl  a  gcncibus.Ex  hoc  igitur  formacur  calis  racio,Qncun- 

qucinaliquoduoconcurrunCjVnum  vtfigniim  tantii,aliud 

vt  rcs  fignata,  principalior  cft'ibi  res  fignata,quam  fignum, 

quia  fignum  non  cft,nifi  propter  rcm  fignatam,vt  pacccde 

circuIopcndenceancecabcrnam,qui  noeft  ibi,nifi  vcfigni- 

ficet  vinum  vcnale.cumigicurinpacernicaccAbrah^refpc 

£lu  crcdccuim circucifio  fuic,  fuic  ibi  cancum  fignu.fidcs  au 

tem,vcrcsfignaca,ergoobfidemobcinuicdittain  paccrnica 

tcm,&  hoc  cft.quod  dicitur:  Etftgnum  accc.f.  Abraham. 

p    Circuncifionis.m  carnc. 

10    si^>taculHm.ii'.fidei.kAicet,\thqccirc\it\ciiJo  efletfigna 

culu  iufticia^fidcilaccntis  inmcnce.     ll      (^xeflinpritpu. 

idcft,qu<E  iufticiaciac  in  Abraham  ancc  circuncilioncm. 

1 2  f^t  litpa.omuium  crc.per  p.idcii  ommum  Gcncilium  ad  fi 
dcm  Chnlli  vcnicnciumabfquccircuncilionc. 

13  f^t  rcputc.&iliis  ad  j«.ticuc,&:  Abrahg  rcputaca  fuit  fidcs 
ad  iufticiam  antcquam  circuncidcrctur . 

J4    yt fitpa.ci'CHn.{ci[icct  fpiritualiSjq  cft  rccifio  viciorum. 
I  j     "hljan  his  tan.qui.f.ex  cir.  carnali.cuiufmodi  fuut  lud^i. 

t     Sed 


^9 


Glorord.  &NicoIaideLyra'. 


6 


O 

■^ 


A 

Ah-?.  in  cpiU. 
»d  Gjiiac. 


fidem.  Vel  pfrpraipurum,  icjen.in  prxputio.  idcn,in  tcm- 

porcpr^putij. 

;i     ?s^  n  enim per  lcfienfptrmiljio.  Promifliones  a\ix  funt  faila! 

Chritk\qua'Abrah^' .  Abrr.h.Tenim  fadx  fuiit  ira.vt  qui  cQ 

ita  imicarcnti>r  ,  a  Chdtio  bcncdiccrentur  .  Chnfto  au- 

tem  ndric,fcdjt.),vc 

fldefl.Iudiij.    ICariull 


j  ipanis  fafta. 


non  tarum  cflctcxc 

ifeft.-.ntar.  phr,&  tormamflitu 

tionis  moru ,  &:  opc- 

t  fyh.      rn  ni,  fcd  q  nod  bcne- 

diccrct    bcucdichoc 

jetcrna    imitantibus 

eum.  ?^o«  e.ret  le.  A- 

br.ihaciihircsmun 

t  «iHi  *i  Ieg£  di  fccudum  p:  opoli- 

peici^nc.      eum  excmp;um,quia 

omncs  fil;)  cius  pff 

fidem.Chrili^clido 

minus  nnindi(ccun- 

dum  potcftatcm,per 

qucin  fit  bencdictio 

B  filijs  Abraha^.cuipa- 

tcr  dcdit  gcntes,6i 

termiiiostcrrx. 

b     Semini  eius.  i.crc- 

detibus  omnibus,qui 

funt  fcmen  Abrah^, 

non  carnc ,  fcd  imita 

^     .        tione.  Vcl  Chfocui 

t^6*«f.ir,a.  fg^3  jic.^ur  prom.f- 

* !  lio,quiaineoimplen 


e    '>{fcpr<«»mV(i.Nonait,noncftin«qu>tas.-Omniscn!inIc-  O 
gcm  prcCtencns  iniquu?,  fcd  non  ccontra  .  Qui  cnim  lcgcin  Aitg.inf 
hon  accepcrunt ,  iniqui  dici  poflunt,  prxuaricatorcs  autcm 
dici  non  polTunt. 

•j^Scdulius.Hoc  cft,fublatis  rcis  dc  potcffatc  Icgis,data  ve 

nia^pr^uaricatio  nul» 

S    T  Rfciirttur  fid«sadin"iitiam.  "         "       ~ 


tantumjqnifuptcxcircuncifione,  ied.&his.quircquunrur 

a    5Vtitaami)lectedant,(icutiIle.    b    tTemporcpixputii.    c    ^CieQcntiiimoinnium. 

veftigiafidei,qua:  t  cllinprsputio  patiis  noltri  Abraha». 

a    tCi^l'er  fiucm  «•(l  pater.^uia  per  c^m  e(l  promiino,non  pct  legcm,vel  citcuncifinncm,  qiix  nondu  eiat, 

b     IFacUe^t.     c     ^Ipll,vel  ad  opusf-mmisciuldem.        d  1  Chrillo.    e    ^Hoc.rcilicet,      ^  lucu 

Non  cnim  per icgem  promiflio  Abrahas ,  aut  femini  eius,d|  ^   batorum,neomenia- 

a    fPofrclVoraliquoiuii^hominumdetotomundo.quieumimitentui.ecinCluiao;,  tjui  exeona-    3       rnin     riminriilrvnic 

'  tusporsidetomnia.      b   iiiii.  4     ruin , circunciuonis, 

h.tre^s  cifet  mundi ,  k(^  pcr  iuftitiam  fidei .  Si  cnim,  t  qui  ex  5 

a    tTantum.    b  ISolicctfimt.    f  Ell.r  vdicuntui.     c     THicinconuenientia  requuntur.ftjuod. 
t  i.ftuiliata.    d  ,  QuaconlatiunumfuilTc  Abiaham  .    e    f  Inexp!cta,vt  iiulii  (int  h.Tredes. 


lacfl.  luftificaticni 
funt,qui  per  prsuari- 
cationem  legis  tue- 
rant  pcccatorcs.Ccf- 
fat  cnimlcxfaiiloru, 
idcfl',  obferuatio  fab- 


lcgc  hxre^desfiuK,^  cxinanita  cft  fides,  t  abdlka  cft  promif^  ^ 

a    Ad  hic  datJ  cii  lex,vt  teos  ftcerct.    ^QJex  nonfocit  alitjuos  ha:redes,nampotius.    b     roenam.  7 


Sublatis enim  de  legc  data  ea,venia,&  iutlificaiis  nulla  e;1  pia:uaiicatio. 
b  T  rl    •  e         .      d_       -^   - 


8 

9 
lo 

II 


cfcaru  difcrctio,  ani 
mnlis  mortuijfangiii 
nis  muflcll<E  obfcrua 
tio.&c. 

•jj  Anfclmus.  Qui 
crgo  legem  no  accc- 
peri5t,iniqui  dicipof  E 


t  icriu 


Ffil.».t. 


QlLia.    d 

^  fio.Ley cnim  iram  operatur .  Vbi  cnim  non  cft  lex,ncc  prac 

C    a    Scilicetdjtieahicreditas^qu.cc  Itlonummifericordix.    b    Non  mcrita  opcruin  legaliuml. 

uaricatio .  Ideo  cx  fide ,  vt  fccundum  gratiam  firma  fit  pro- 

Adinuiccm  pcr  fidem.    a    Qii;jd  (iliidci.    f  Reis  ex  lege  non  fiima  .    b     ludio  ,  &  Gentili  imitatori. 
^Tantuin.  c     i;dc  opcribus  lcgis  praE(imiit .  d     Venit. 

^  miilidomni  fcminirNon  ei,qui  cx  lcge  eft  rolum,fcd  ei,qui 

a     i.quifequitur  fidcm  Ati.iha;.        b     Inftitutoiperexempluin;.  c  Ciedentium. 

cx  fide  cft  Abrahic  ,  qui  patcr  cft  omnium  ndftrum,  fi-  H 

a  tlnquo  confemitauftoritas.    b  InGenefi.    c  Auiftoiem  liKundum  fidem. 

d   INon  ciicunciforum.    j,    pCCCatUm  ,  &  tamCll 

e  cut  fcriptum  cft  :  t  Quia  patrcm  multarum  gentiu^m  i^  faciunt.Ecitanop^- 
o  i  *■  '^  tcft  pcr  lcge hancdi- 


12 


func,  prxuaricatorcs 
non  poffunt.Judican 
tur  vtriquc  fecijdum 
merita  fua,  fcd  tame 
ira  dei  maior  cft  ia 
pra;u:;rica:orcs  ,  qui 
perlcgc  cognofcunc 


da  crac . 

c  i';" («mjf^Ki.Abraham  non efl  hxres  mundi  per  legc,quia 
non  funt  filij  cius  pcr  Icgcm,  qui  fili j  dicuntur  ha:rcdcs,f.cj, 
ipfe  habct  poflidentcs.  Nam  fi  hoc  clTct,inconuenicncia  in- 
de  fcqueretur .  QLiod  fidcs  cflTet  fruflra,  quia  conflat  iuftiim 
^uifle  Abrsham,  &L  promifllo  non  eflet  impleta,vt  nulli  finc 
hxrcdcs.Lcxcnim  nullos  facit h.crcdcs  .  Nampotius  iram 
opcracur,ira  priruaricationem .  nam  ex  ca  eft  prxuaricatio, 
ram  fine  ca  non  cft.Ideo ,  quia  li  ex  lcgc  ifta  fequcrctur,tuc 
c/  fidc  funt  ha;rcdcs ,  &:  fic  cfl  firma  promiflio. 
d  Lex irarii  operatur.  Vt  rcos  faccrct  delinqucntes,non  cfB- 
cienti  caufa  ,kd  non  adiuuantegr3tia,vel  rcos  faccret  tcm- 
poralibus  pocnis  iram  opcrarctur,  quiaprxuaricationcm, 
C  quodqualitcrIit,apeiit,diccns,  ybitnim,<yc. 


tas  haberi,  fcd  potius- 
ira.Idco  cx  fidc  funthxrcdcs.Ex  fidc,qua:cft  doniim  mifc- 
ricordia:,iVciuftificatcrcdcntes,habeturh^rcdita9,&c. 
f  TSlnn eijCjni ex  kge.  Qoia  hic  talis a  ^ratincxcidit ,  &  idco 
caufa  fidci  a  legc  reccdcndum  clt,vt  firma  flc  promiffio.loc 
enimfinegratiapromiflionisnonfulumnoauferc,  vcrum- 
etiam  augct  pcccatum . 

g  Siuiapatrtmmultarimgen.&c.  4c  Aug.Sigratiam  dci  fif- ^"f" 
mocorderetinemus,fumusIfrael,&fcn*cn  Abrah.t.  Noa 
cnim  carnaliter  circuncifc  genti  tantum  modo  fadus  eft  pa 
tet.,cn\d\i^nm  c\} iTairem  niultarum gemium conjlitui te.  Multa 
rum  aute,non  quarundam,fcd  omnium.  Quod  apcrte  dici- 
t\iv, Benedicentur  in  te  umnes genrts.NulhiS  itaque  Chriflianorij  _ 
feanomme  Ifracl  arbitretur  extianeum  .  llliscrum,  qui  ^ 

crc- 


NICOLAVS    DB    LYRA. 

I  Sed,&  hihtjmfeqiiuntur  Vifli,fi.  idcft,quam  luflitiampcr  fl 
dcmhabuicAbraham  antc  circuncifloncm. 
z  'Xonenim.  HicGonfequentcroftenditur,qu6d  Abraham 
pcrfidcmobrinuithxrcditatispromiflionc,  &  non  pcr  opc 
ralegis,vtpocepcrcircucifiDnem,  vclhuiufmodi,&:ad  hoc 
inducicurduplcx  ratio.fecunda  \b\,Lex  enim.B^atioprima  talis 
eft,  Quandoahquod  promiflumreddituralicuinon  habito 
rcfpct^u  ad  promiflTioncm ,  fcd  ad  opera  fequcntia,  ,pmiflio 
illa  fruflratur,&  cuacuatur ,  quia  non  propter  i)lam,fed  pro 
ptcr  aliud  promifliim  redditur .  promilfio  vero  hasreditatis 
tada fuit  Abrahs ante circuncifionem,vt patcc Gene. ij  d. 
crgolircdditacflcipropcercircuncifioncm  ,  vclopcrafe- 
quccia.promifllo  dci  fujt  fiuftratoria,&  fides  Abrah^  de  di- 
cta  promiffjone  fuit cuacuata .  boc  autem  inconucniens  eft 
dicerc dc dco ,  m  quo  non  potcrt  cfTe  falfitas,  nec  decepno. 
crgo,&:  illud,  vndefequitur,fcilicct,qu6d  promifliohajrcdi 
tacisfitimpletaperlegis  opeia,&:  hoccfi.quoddiciturjX."» 
enim pjtr  Itgem prornijjio ^brahx.  fcilicct  faiTta  cft. 

3  .Autfctnini  eius.  non  cnim  folum  iatt\  eft  Abraha:  ,&:  fe- 
mini  cius  promiflio  dc  tcrrn  lud.ex,  fcd  cciam  de  toco  mun 
do ,  quod  patcc  implctum  Chi  ifto  dcfccdcncc dc  Abraham 
fccuudum  carncm,qui  dicic  iVlacch. vlt.d.Dai^i  efi  mthi  omnis 
potejlas  in  c^h,&  iu  lerra . 

4  Sedper  ittflit  amfideifa.  cft  promiffio.ideo  concludicur. 

5  Si  cnini,i]Hi  ex  /f.?e.idcft,opcnbus  legis. 

6  H4:n'<<t^/"nf.  idcfljConfequunturhzreditatem. 

7  fJr/w-jniMcJi^^y^^f^.quaAbrahamcrediditpromittcnti. 

%  .Aholitaffifri.mifjio.  fcilifLct  dci,quiahxrcdicasn5cft  red 
dita  habito  rcfpcifu  ad  prouuflTioncmjfcd  ad  aliud,quod  eft 
inconucniens,crgo ,  &:c. 

^    ,te*e«;w.HicponiiurfccuncIaratio,4talis  efil.Promiirio 

CMfn 


cumfitdcbono,  non  inniciturrei  ,  qugeftprouocatiuair^ 
quia  non  habcrcc firmicacem  aliquain ,  cum  trcqucntcr  p^ 
iram  promilTio  fadii  prius  rccra(^ecur  .  Lcxauccm  fuicprtv 
uocaciua  irai  diuina:  duplicitcr .  Vno  modo,quia  hommcs 
nituncurin  veticum,propter  quodexinhibitionclegiscrc- 
uitlibidopeccandi .  Alio  modo,quialcxdabatcognitione 
peccaticlariorcm.quam  ante  ,&.ex  hocaggrauabaturpec- 
catum  fecundum  didtum  Saluacoris  Luca;  1 2.f.  seriius,quico 
gnouitvoluntatem  domini  fni^&non  fecit,vapulabitmuUis  plagis. 
ergo  promiflio  omnino  non  inniccbacur lcgi  cum  cflct  ira: 
dci  prouocatiua,&  hoc  cft,quod  dicitur,If*  c.irdw  ope.\dc(i 
prouocat  modis  didis. 

lo  Fbienimnonefl.  Ethoccft  verumabfolutedchis,qus 
eranc  indifferencia  ance  legem,  ,quia  calia  non  func  mala,ni 
fl  quia  prohibica,cuiufmodi  cranc  c^rcmonialia,falcem  pro 
magna  parce.de  hrs  vero,  qua;  prohibica  func  pcr  lcgem,ea 
quod  cranc  fccundijm  fe  mala,  non  eft  incelligcndum  fim- 
pliciccr  verbum  Apoftoli,  fcd  fccundum  quid,quia  no  crac 
tam  grau  is  praruaricatio  ancc  legcm,  ficuc  poft,propccr  ma 
iorctn  cognirtoncm,qua:  aggrauac  peccacum,?d  propter^- 
hibicionem,  qux  cxcitat  libidinem  in  contranum.iftud  ta- 
mcn  non  proucnit  ex  legc  fecundum  fe ,  qux  fuic  fan<i:l:a,&: 
bona,fedcxhumanamalicia.  ir  Ideoexfi.  hnbuitfirmi- 
tacemdiuinapromiflio.  u  Owni/irwi/;/.fcilicec  Abrah^. 
&:  qualc  licfcmcniftud,fubditur. 
1 5     'hlon  ei,(jfHi  ex  le<^e  cU /b/ttw.idcft,ipfis  rud.ris. 

14  Sed,&  ei,quicflexfide.Abra.  idcft  Gcntilibus  in  Chriflu 
crcdcntibus  fidcm  Abrahazimitantibus,  qiucftpatcr  om- 
nium  noffrum  in  Chriftum  credentium , 

15  Sicutjcriptumelt.  Genc.i8. 

16  a^ia  patrem  tHHUarurn  genthm*  &  non  folumluda^o- 
rum. 

1    ume 


lcx  iran 

UOCJtC  «1 

tcr. 


li 


AdR 


omanos 


Cap.  lill. 


generorusaniinus. 


a    f  O  Abr»ham.    b    TQiii  es.        ^rlacesdeo. 
d     ^Cui  nicr  to  crcdendiim  eH,quia  ipfc  dl.     e 


Tludios. 


^  credicIiTnnt  rx  Judaris,vt  Apoffolir^in ano^uJari  lapide  copu 
A  jamiir.Hincdonnnus  Mieiso:mhahco,qH£nonf'Mtexhoconi- 
1  -3.70.  //,i7  ia%  oportet  me  adducere.vtfu  vnusgrex\&  v>ius p.rflor.^^c. 
inpUL  3     Q^.;  T^iutficat  mortuos.Ve]  qui  >»ovv;f.alia  litera,ca  q  no  fiint, 
lyj.ie  wnquam  ea.qua;  fun: ,  prxdeflinata,fcilicet,&:  difpofita.Sic 
s  Apo-  enimapud  fum  ism 
/  funt.quc  futurafunt 

lucr.m-  gratia  .  vnde  al.bi , 

•phc.ia.  QjLt  ffcit  ,  <7J<4:  /i.r«»-.t  c   ^M    i  d   id 

'"  """  ^».Sr>";,S>t    •'  ^°"'  ^h'^''^  "?  funt.ttanqua  ea.qu?  fifnt.Q;frcotra  fpTm 
''"■«' &™  Sguntur         ■    -    "  «"i-.-.-P.'."™-  '  I.««-.-»-.....r.-*™fa„„.      ,  ,  t„.™,.,,L..„. 

qui  non  funr,  ncc  cr- 

rat,qu!  clrc.it,  nec  va 
jiierij.d.  ne  eligit.Eligit  tanie 
'Jb-  *  &    habet    clcdos  . 


c    f  ^..P''  '''''"'  plftcs: 
•^  .      t, (,■-• ,-,-.- .j-.^w..    V    IPrr  iideni.&etatiatn-,    f   y  in  peccatis.    Tiuaa:os. 

a  poluite  antedeum,cuicredidifti,c]ui:viuificatmaituos,ct 

a    5  idelt  Gcmiles.qni nihU  videbantux  effe.    b    T  id  ell.Iudacos.qui  a'.iqiiid<{!V  v.dcbantur. 

c    f.^iluiiliam  .    d    IDcr.arura. 
D     -    x-v    c-     ^  /-     d 


IproB  lif- 

iri. 

ollus  Ca- 
B 

.•rtM  fj- 


d    7\(o??  f/? infirtr.^fn',  Jnflati racionc  mnndi  dc'?  ne2;Iexcruc  1> 
idco  dcus  'mpoflibilia  tccic,  vc  hiscre  Jentcsf.xlLiarcncur. 

•2-*Oruincn.  Mu]caquideinfinnaer.ir,&rqu.x-fidem  ijlius 
imbcciil.im  cfficcrcnc ,  vcrum,  ad  nihil  horu  ii)iirmatus  cft 
Pnmum  quod  ad  nulluhuiufmodi  exe- 
plum  poccrat  refpi- 
ccrc ,  fcd  ipfi  primo 
gignendi  fpcs  pra:-  fvitjrefti 
terfpemdacaeft.Al-  tuit. 
tcrum,qu6dcorpus 
fuum  erat  fcnedutc 

^  .     ,„......  ....j,^.. ..,.„.    „     i.iMiui..i„n.r,vciiccuiMi!m  nacm.        c    1  Tamaini>lecrcdidit.    ^       emorCUUm.Tcrtium 

in ipem  credidir,t  vt herec pater  multaru  gcntium/ecuiidu  ^    q»od  ^^'"^'1  «'5  Sa- 

a    tlnGencfi.        b    t  ideit  innuinciabilesef!Dtboni,»jm  cjt  tenafccntui ,  quiper  ftellasfi-    J       J"?  maCriX  ClfeC  eiHOC 

j.  quoddiaumdItei:rSiceritlemcntuum,ficucllell?c?li,8i  ' 

^**'''*  froii.    a    tEtlicaufiinhaberet.fcilicetluarafeneifliucm, 

&  Sariilerilitatcm,  fed. 

d  taqua  arena  maris.  Et no  eft infiimatus in  fidc,nec cofidcra 

a    fAbopeiegeneiindi^    •>  t  Sciens.nuod  promiflbrisfui  pntcntiaomiem  impo.libilr.ateinexcelleret     ' 

uit  corpus  fuu  cmortuu.cum  iam  fere  cffet ccntii  annoru.et  ^ 

^a    1  Cliian^a angelus itetum  promifit ,  fecundum  hoc  tcrapiis  vcman. ,  8c  crit  Sara:  filius. 

cmortua  vulua  Sara^.t  In rcpromilfione etiam  dci  non  hsfi- 

^      ntfidiaerretuiprom.rsio.  f  Confirmatus  .  a    t  Dc  coni-iantia  fidei . 

tauit  diffidcntia,fed^  confortacus  cft  fide,dans  Horiam  deo, 

a     fMultointuituvirtmisdei.     b     THKgcntcs  imitar  debcnt .  credentes ,  quod  quicunque  8cc 
,  ,^    '    1^o.ipridixit,qaiaiplc^facii,lialiusfaceret,nonefl«promittere,ft;dpridkere' 

t  plenillimelciens ,  quia  qu^cunqueprdmifitdeus,  po- 

a    5Vtpromittcre,ideliiwlcuitcr.        b    IQuiaconfortatusel  in  fide  ,  acccpit  promifliim.SciuIlusfa- 
*  n  C  I      b  ^""«'i^  c    Qaafialiquisdicat.quidhocadnosS 

f  tenseltfaccrc  .  Idco  rcputatumelt  illiadiuftitiam  .  Non 


creacurus  eft  cligcn- 

dos ,  quos  habet  a- 

pud  femetipfum,  no 

in  nacura  fua ,  fed  ia 

prxfcnciafua.  Non- 

dum    cranc  quibus 

promittebatur  ,  fed 

quibus     promiffum 

rft  ,  &  ipfi  promifli 

funt .     Ht  fic  vocac 

ca,quarnon  funt,can 

q^uamfinc,idcft,his 

4quiVion  fiinc  d;fpo- 

net  ,  &  prxparat  ab 

lEterno  gratiam  iufli 

ficacionis,&  glorificationis  appc^ndam  in  tempore.Tan- 

quam  fint,idcft,tanquam  il[is,qui  iam  funtapud  dcum  per 

prardcliinacionem.  Vel,vocat,idcft,cognofcit  ca ,  qua:  nori 

funtadu,tanqu.im,  icc. 

b    Quicoritrafprm.\viC\pit  comendarcfide  Abrah^,vtimitc 

murcii.  Per  qua,&:  iiif^Jtian),&:  talcm  promifTioneacccpit. 

^  Oecumcn.C^ii  ptcr  fpe,&:c.Hoc  cft.Promiffionib.cre- 
didicqu^  coplcdcbantur  rcsadmodum  credicu  ditfici!cs,fi 
humnna  fpccles  cogicacione.  Concra  fpcm  inquit,humana, 
fola  fpc  1  n  dffum  roboracus .  Sub  fpe  aic,in  deum  ,pra?cer  fpc 
propriz  n.-iturx,fub  fpc  poccntixeius,  qui  promiferat. 

Contrajiem.  Priorem,dumiuuenisexiuuenculafecudum 
nacuram  fperauit  fobclem,nec  tamen  habuit,modocontra 
rium  illi  fpcrauit,vc  vetulus  ex  vctula,^  llcrili  gcncrarctcx 
deipocentiri. 

c  Sic eni  f  men  tuum/icut/liU^e C4li,& tantfuam. Sciendu  quo 
niam  Abr.  ham  dcum  prius  trinum ,  Sc  vnum  cognouit ,  &c 
perboc  fidci  mcricumomniumpcccacorumremiflloncm 
adcpcus  cf^.Poft  iulliciam  vcro.vt  mulcarum  paccr  ficrct  ge 
cium  adco  promiflTionem  acccpic.  Deindc  fada  fuic  fibi  rur 
luspronuHio,  quod  ita  ficrct  fcmen  fuum,ficut  ftclla:* 
^_ .  d    'Hon 

NICOLAVS    DE    LYRA. 

I    ^nie  <ff«»j.pcr  iufTitiam,vnde  didum  cft  Abrahx  Gcnc. 
l-j.3-.AmbiUa  corjmmt,/S'  eiloperffli.s. 
1     Qui  vt.mvr.  Gcntiksiuliificans  pcr  graiiam,qui  tnorcui 
crantpcridok-lairiam  . 

3  £f  vocej  <fu<enonfunt.  idcft,Gcntiles,quinon  crantalicu- 
lus  rcpiitatignis  coram  Iudd:is. 

4  Tanquam  ea.,qu*f%nt.  idcft,flcuc  ludzos.qui  diccbatur  a- 
pud  dciimrcpnracipra:ca:ccrispopulisproptcr  acccpcione 
diiiina:lcgis,pfal.i47.b.  lionfecittaliieromni^&c.  5  Qui 
contrafper,,.  Poffqua  of?cndit  Apoffolus  quanca  Abraham  t? 

Biaifio.  fidcm  obtinuir,  hic  m.igmcudincm  fux  fidci  oHcndic.Ec  di 
iiiditur  in  duas  p.irics,  quia  primo  dcclar.u  propofitu  .  fcdo 
infcrt  torolIanum,ibi.  ideo.  Circa  prinuim  fcicdum quando 
promifliim  fuicfi.mcn  AbrahardcSara^iamcracpp.annoru 
&:  Sara,s)o.Gcnc.  18.  tv  i  um  hoc  ipfe  crac  dcbilis,  m  camen 
crtdidit  promiflioni  diuiii^,  &  nonhzfitauic.  idcodicicur; 
^"i  con.jpem.  lciliccc,nacura:. 

6  Injpem.iimmx  graii(^.cndidit^qHodfi.pa.mu[i.gent,fidcm  C- 
lusimicancium. 

7  Secundumtquoddi.Gc: \  j  d.vidcliccc^i^/c erit  fcme» tu.  idcd 
niulcitudinc  maxima,licucpatcc  implctumin  niulcitudme 
crtdencium.quoruin  aliqui  crcdunc  fide  fbrmacachantacci 
cxi  illi comparancur  flcllis.Ali|  .cio  fidc informi,&  illi  toin 
pirancur  arcn^- maris.  8  Et  nan eli  infir. cvxm  canien fcncs 
.inc  paru?  fpei,  vc  dicit  Philofophus  i.Rhctoric. 

9    \^c  conjiderauit  corpusfuum  emortuum.  id  cft ,  incptum  ad 

gcnc- 


prolem  fcrrc  polli-c.  t""q"-TnBt. 
Bcneait,  naiusannos  -J{^"  '^'^"«^' 


S 


10 
II 

12 


I^ 


14 
15 


,  <-..-». ,  &  caii- 

fere  centum,  nequc  e-  cjium  arcna 
nim  ceiitum  erac  an  mafis. 
norum,  fed  nonagin 
canoue .  Scd  ad  pco- 
miflionem  dei ,  aic,  g 
nam  operii  demon- 
ftracio  non  erac ,  fed 
nuda  verba.  Non  hsB 
ficauic  incredulicace.  , 

Hoc  ef^,  non  vacilla- 
uic,  non  dubicauic. 
Diccs,  roboracuscft 
fidc.oflendicmulco 
laborc  acvircuccani 


:ne.iS.a. 


tae.i7.i. 
tne.ii.e. 

c 


mi  ftdcmdirigi.  Scd 
quonam  padto  roboracus  ?  Dcdic  gloria  deo,  hoc  ef},n6  cu- 
riofc  fcrucacus  qfio  pofTibilc  circc  hocficri,  quomodo  id  fu- 
fcipi  pofrcc.fcd  ffatim  crcd  d.'C,deumq;  collaudauic,  Canqua 
bcneficij  audtorc.acfi  iam  dcdilIer,quod  cmc  pollicicus. 

*  Aug.Hoccommendac  Apoftolus.&ad  hocdicic  Abra  1  '<«•  dsciui^. 
hgfuiflccoipusiam  emorcuum,quoniam  non  ex  omni  {'ix>  '-^^' 
mina  cui  adhuc cflcc  aliquod  paricrKJi  cempus  excremum, 
gcncrarc  ipfe in  illa  xcace adhuc poirec.  Ad  aliquid  cnim  e- 
nioccuum  cocpus  incdligeredcbcmus.non  ad  omnia.Na  fi 
ad omnia,  non  iam  fenectus  viui ,  fcd  c.adauer  eff  emorcui. 
Lccnjm  poff  mortem  Sara:,deCecura  gcnerare  ootuit.quia 
viuidamciusinuenit.ttacem.  * 

c  In  repromif.etiam dei .  Ifaac  p  natuca  hiimani^ gencratiois  Atig.  Ifbr. u. 
promiirus,in  fignu  fuit  dci  filiu  p  humana  ronc  nafcituruin  ^^  """"  **"• 
cx  hominc,  filiofquehominij  p  fpiritum  rcgencrationis  cx 
peccaronb.filios  dei,cx  mortalib.  immortalcs  gencrandos. 
f  Ji'nefiau.(crip.&c.  4<  Oecum.Ne  dicacaudicorcs.Ectid 
ad  nos?IIlc.n.iuflificaius  cfl,non  nos,fubiungit,q,  hv^-cno  Ib 
liusPacriarchggrariafcripcafuncfcdeciam  propcci  nos,vc 
Abrah?  cxcmplu  habeuccs ,  fimili  modo  fidcles  clficiamur, 
&;Umiliccrfidcsnobis  imputcturadiuftitiam.     -^         F 

a  In 


gcnerandum  pr?  fencducc .  Scd  cocra  hoc  vf,quod  dicicur 
Gcn.ij.a.qifad  Abraham  poflcaacccpic  aliam  vxorcm  no- 
mineCeturam,qu(jpcpcricci  plurcs  Hlios.Adquoddicen- 
dum,  q,  h^c  impoccncia  ad gcnerandu  incplligicur  dc  Sara, 
qu^cracftcriliSjiS:  nonagenaria, fcd non dc iuuccula,qu(^'.id 
concipiedum  m.ngis  ciac apca,  quia cx  bona difpolicioue  vir 
tutis  pafliu^  facilius  ftt  conccpcio  etiam  a  dcbili  agente. 

10  Et  emortuam  vuluam  .rjr.f.Q4uiadcfieiant in  caficri  mu- 
licbria,  vc  dicicur  Genc.  1 8.b. 

1 1  In  repromrffione  etiam  dei  non  htfitauit di§identia.  Cotrariu 
videcur,quia  Abraham  dixic  Gene.  ig.c.Pucafncccncenario 
nafcccur  puerjq  d.non. Ad  quod  diccndum,q,  ijlud  vcrbum 
nonfuitdubitationis,fcdiidmirationisdcretam  infolic.i,fi 
Cut  Lu.  i.d.dixic  Miria.Q^omodoficti/iudyffuia  v;rtm>  non  co\^no 
fco,9j^  quod  Abraham  non fuic punicus , ficut  Znchaiias  pa- 
ttrlohanis,eoq,dubicauicde^miflioncdeiLu.i,  12  Sed 
con.&c.  i.atcnbucns  promifliim  diuin?bonuati,n6  fuis  me- 
ricis.  1 }  Tle.ft.  cciam  per  rationcm  n.ituralcm,pcr  quam 
cognouic  omnia  forc  dco  poilibilia. 

14  Ide.&re.  Hicconcludicur  corollarium.fcilicec,  quod  fi 
dcs  Abrah.r  non  folum  valuic  fibi ,  fcd  cciam  nobis,  qui  fu- 
mus  imiracores fidci  ipaus,&:  hoc  cfl.quod  dicic,  ideo  & n., 
&:fubdaur, 

1 5  ri^m  (ffau.fcr.Ex  quo pacec,quo'i cciam  flida  fingularia 
pacrum  puniunruriu  f.icrafcripcura,vcqu?d3m  vnnicrfali.i, 
non  pcr  pr(^dicacioncn),fcdpcr  cxcmplant.-iccm.hot  cmia 
duplici  modo  dicicur  vniucrfilc ,  ficuc  ibl  dicitui- caufa  vm- 
ucrfaLs  gtaerabiUum.  C^ccrapatent. 

CAP. 


«? 


Gloltord.  &NicoIai  deLyra'. 


64" 


0  n  ^.  /»;e«w,<7«iA'/V/Vtf«.'^J('/«»?,6''c.  Scrrnoncdcdnonpicag- 

A  grcfTus  cft,  i^  .iir,iionpropu'r  pcccata  fiia  mortuus  cltji.iia 

lioc  modo  non  debuilicc  rcfur!^cre,ficiici  neque  quifpia  nn- 

teiil>'i«  ,fcd  propcerpcccacanoftra,vcnosab  cis  libcrarcc. 

Ncqr»-  rninj ,  idcir- 


neftute  ac  ftcplitate  iiim  cmofcuos  vit^  rcflituic,  filjorum- 
ciue  prociCTioni. 

b     Oji  fr(7.  M<>!  s  Cbr  ift^tncrirum  veteris  vitx  fignar,&  in 
refunc61:'6c  noua  vrca.ci  a  iufiificacionc  inCipic,&  in  immor 

talicatepcrficicur. 


conolha  pcccatali- 
bi  propria  R-Git  ,  ac 
mortis  pa-a.im  pro 
nobishiic  ,  quorcos 
pc  mortis  dcbicorcs- 
nos  habeict,fcd  vt 
nos  iuHifir.irer,  do- 
nata  vita  his ,  qupn 
pcccatis  moitui  e- 
rant,  6c  re.uu  liberos 
dimitterer,  qiicmad- 
modum ,  &:  Abraha 
ac  Sacic  macrirem  fe 


a    f  Ad  UiKtcm  ipfiiij. 

eft  autemfcriptum  tantum  propter  ipfiijai,  quia  reputatum 

a     fliillrucml:)*.     b     5  A<1  imatuin  iiJes. 

cft  illi ad iuftitiam ,  fcd & proptcrnds ,  quibus  reputabicur 

a    5  ideft  deum  \ii.         b    J  Qjiail  quod  hocfecit  nobis  pioderit  . 

3  credentibusineiim  ,  cjuilufcitauit  lefum  Chriftum  dogpi- 

a    5  idell  fei>ulchro,qui  ptopiiecillocusiuomioiiini:    b    V^  dcop.itrr,  &  Iud.i  ,  &  PiLiro 

5I"  morr-m.  c    ^TcMenda  iurediabcU  defirufto. 

5  num  noftrum  a  moVruis.qui  traditus  eft  proptcr  delidla  no- 

a    flii  quonouavita  fign.itut.        b    5Vt  iulle  viuamus,  quoJ  aliter  ijon  poietimus. 

ftra,&:  refurrexit  propter  iuftificationem  noftram . 


Mors ,  &  refurredib 
Chrifti  in  nobiscffi- 


D 

Atig. 
Tor.i 
de  p: 


infra 


cicndo  funt  idd 


,quia 


libcrauit  nosapecca 
tis,&aiugodiaboIi, 
Sed  fignificado  func 
diuerf;i,qui,i  mors  fi- 
gnat,vtmoriamurve 
teri  vit^.  refurrettio, 
vtinnou.vit^ambul, 
6i  fic  cade  i  nouitace 
immortalicacis,  ficuc 
Xps  ia  refurgemus. 


C  A  P.     V. 

rjii.  4«  Theophyl.  l^>ftquaitidefidepra-cla- 

raadcoq;  magnadixenc,  o|?aq;  immimicr.r, 

nc  iam  focordcs  iimus ,  dc  vira:  nc  mofu  for- 

mula  ia  verba  tacic.  Quia  iqmc,fidcs  n  js  iufti 


5Qiu  cecidimiis  in  Adam      f  spe  iuperni  claricatis  erefti 
f  De  co,quod  fpeianuis  gtoriaiu,c;uam  liaocnt  liiii  dei 


ilugufl.  Qpift. 


ficauic  y.non  amplius 

pccccmus,vcrum  pa- 

cem    habcamus    ad 

dcum  per  vicam  ipfi 

niinimp  difplicecem. 

Quomodo       aucem 

ifiud  contingec  ?  Per 

dominum  noftrum  le 

fum.Qui  enim  iuflifi- 

cauicnos  cqm  pecca- 

tores  cflcmus,adiuua 

biceciJim  nos,  vt  cu- 

ftodiamur  in  iufticia 

ipfius.  Per  ipfum  enim 

acctlfiim  obtinuimus 

Quod  fi  cum  procul 

eilcmus  adduxic  nos, 

Cjuanco  magispropui 

quiorcs  ac  viciniores 

nos  reddicos  recme- 

bit  ?  / 

Qiiia  ex  fide  cft  iuftificatio ,  igitur  pacem  cum  dco  habe- 
te.  Q^  Hxc  diftt-nfip  eft  contra  deum. 
b     Exf.  Superiusdixit  iuftificatigracispergraciam,neipfa 
Q  fidesfupcrbafic,quiaquidhabes,quodnonaccepifti? 
c    Taccmha.  Qiii  ei  recoiicihaci  pcr  miniftrugfxChriftij. 
d    Tcrqum.  enumeracbcneficia,  quxaChriilohabencur. 

.^  Auguf. 


^  Aug.  Si  crgo  in  hac  vira  vbi  tanca  rormeca  funcpoflrunc 
boni,'S<:  lufti  viri  cum  calia  paciuncur ,  non  folum  aquoani- 
mo  colcrare,  fcd  eciam  in  dei  charicate gloriari ,  quid  cogi- 
tandum  eft  de  illa  vita ,  quie  nobis  promiccitur  ,  vbi  nuUam 
dccorpore  molcftiam  fenticmus? 


E 

.de 
ib.  a 


C  A  P.     V. 

a     INon  legf.non  ex  nobis . 
b    f  Quam  non  babetis  duiii  inuicem  arrogatis  . 

Vftificatiigitur  cxfidepacemhabea  ' 
mus  ad  deum  per  dominum  noftrii  3 

a    IPcrauxilimn,^:  gr.-tiam  ems.    ^  Cu.iis  opera. 

INon  modo ad  deuiii,icd  &  in  grstiatam. 

lefum  Chriftum ,  perqueacc<^um 

a    ^Bonam  vita:obfcruantiam. 

habemus  pcr  fide  in  gratiam  ifta>  in 


T  Angclorum,  vel  fanrtorum  dei. 
d     1  Gloriamut  de  fpegloriat. 

'  -  d       ■ 


4«  Ifiem  .  Vcmali 
bon  is  fajpe  cempora- 
liter  noce.nrit.potefta- 
tem  in  cos  accipiunt, 
ad  maiorem  bono- 
rum  vcilitatem  ,  pro-  ■ 
pcer  exercicacionem 
patientia; .  baquc  ani- 
ma  Chriftiana  fcm- 
per  inuigilet  in  tri- 
bulationibus  fuis  fc- 
qui  voluntatem  Dei 
fui  ,  ne  ordmationi 
dci   refiftcndo  ,  ac- 


I.Sj.f 


thabi 


quaftamus,&  oloriamurin  fpcgloriasfilioVudei.  Nonfo  ^ 

i  —  P      ,    -^  ,.';.,.?'._.     .r^ ^u-ia :._...  9     quirat    flbi 


a    ^F"  gratum  cius.    b    tCiuibus  itutadglonam  , 


f  QuasproChriitopr.tiinur.  V       quiiai      liUI      gtaUlUS 

V  ciJrgioriamux ,  qiua iciraus.  ^      iQ  iudicium.Quod cnim 

c  lumautemjfcdetiamgloriamurintribulationib.fcrete^^s,  u  dominus  Piiato  di- 

Pei  e.<ercitium  dotetui  ilrenuus  .  Xlt,    l^nhsbetes  mme 

quod  tribulatio  paticntiam  operatur .  t  Patientiaautcm  i;t  potefiatem ,  >Afi  ubi  da- 

ta  efiet  defnper  ,  hoc  Sc 
lob  diabolo  poffet  dicere.  Non  ergo  eius  voluncascuius 
malitiiE  poieltes  in  bonos  datur  ,  fcdcius  voluncasa  quo 
hxc  poceftas  dacur ,  debec  efle  chariflima,quoniam  pacien- 
tiaiiTtnbulatio  operacur ,  patientia  probacioncm,  prob.itio 
fpcm. 

e    Tri.  quod  tribulatio  non  coHit  paiienciam/acit  charitas 
qux  cft  donum  fpincus. 

'    a  Spem 


lo.lj 

t  Uc 


N  I  C  O  LxA  V  S    D  E    L  Y  RA. 

CAPVT     V. 

I^y?()?.(5?.Superius  Apoftolus  abftuhta  Romanis,&:  ludcis 
.  credentib.difcordi^  mateii5,otidensquod  ryillam  habc- 
rent  adinuicem  preexccllenti5,hic  coii^quent .  i  inducic  cos 
ad  V  niracis  concurdia,oftedens,q5  vcrique  iuftificati  effcnc  | 
per  ficicm,&  gratiam  Chrifti  eis  coem  .  &  diuiditur  in  duas 
qui.'i  pnmo  olkndft  virtucc  fidci  in  crcdentium  iuftificatio 
ne.fccildo  cius  perfedioncm  in  vetenslegis  ccflatione,c.7. 
Prima  in  dua.s,quia  primo  cridit  propofitu.fcijo  remouct  cr 
roncum  di6tu,c.fcq.  Prima  adhuc  in  tres.primo  oiidit  virtu 
tcfidci  in  luftificationecredcntiij.fcdo  huius  iuftificationis 
nicc)Uu,ibi,rr  (juid  cnw.tertio  modu,ihi,Tropterea.  Pnma  ad 
huc  in  duas,  quia  primo  propofitum  ofkndit  cx  confecutio 
ne  boni.iecundoextolerantia  m-j.\i, ibi y^^pn  folum autem. 

Circapriivii  cofiderandu  ,  quodiuftificatiocfl  motusad 
iufiicia4icut  albatio  efl  motus  ad  albcdinc.Et  iftc  motus  ad 
iuftificationcm  potaccipiduplicittr.  Vnomodopermodii 
ii rvf licis gentr.ationis abique  reccflii a tcrmino impictatis, 
liciir  Adafuit  iuftificacus  in  fiacu  innoctncia: .  Alio  mo  per 
nuidu  mucationis,vel  motu.s,  qui  includit  rccclTum  a  termi 
noiulj..x,ficuciufiificaturb6t|}elapf9nature,i5i  hoC  modo 
accipitur  hic  luftificatio.vcruin,  quia  mucacio  dcnommafa 
termino  ad  que,&  np  a  termino  a  quo,ficut  dealbacio  ab  al- 
^cdincadf. terminatur,& non  a nigrcdine lcu  medio colo 
ye  vr.dt  incipitjfic uiltihcatio  non dcnominaruraculpa.vel 
impittatc a  qua  incipif ,  fcd a  gratia, ad  qua  tcrminat^jica  q> 
magis  ditltur  iuftificiitio,  q.  pcccati  rcmifliojlicer  vtrunque 
jncludaiur  .  Ifte  vcrpacttllus  ad  gratiacft  per  dcu,ficut  per 
ggesprincipalc,  pcrhumaiutacevcio  Chnfti,ficutperages 
U)lt^Wnivn?aie ,  eoiaiuudii  cii ,  per  Sde  vcto  fcu  lacramenca 
;   •    ■  '  ■        "  fiJei, 


fidei,ficutperagens  inftrumecalefepararum .  ficardificatio 
don-useftabartificeprincipalitcramanucius ,  fiaitab  in- 
flrumcntoconiun^o,&afecun,ficucabinftrumeiuofepa- 
rato,&:  h^c  canguntuf  hic  in  iuft  ficationc,cum  fcquicur. 
I  luliificacii&c.iicut  ex  inflrumcto  feparato  communi  Iii 
d.£is,&Gcntilibus.  2  Taccmha.  i.  concordiam^q.d.vni- 
tasfidei,  &c  lacramentorum  dcbetcflecaufafidelium. 
j  .A<lde.  quieftcaufapiincipalisnoftrariurtificacionis. 
4  Tcr  do.no.le.qui  fccundum  humanitacem  cft  noftre  iufti 
ficationisinftrumentumconiundum.  j  Terquemacba^ 
fcilicet,ad  dcum,taquam  per  mediatorcm  dei ,  8d  hominu. 
6  J«^»-4»4»2{7?<zw,qua:iuftificatf0rmalitcr.  7  in  quifla 
nrns.  in  pr^fenti ,  &  quia  eft  arra  glorig  10  fubdit".  8  Etgl. 
w/.e^f .^'.i.fanc1orum,qui  modo  fpeci.ili  diciitur  filij  dci,^» 
nonfolii  funtfilij  dci,pp  fimilitudinenatura',q  eftinoibus 
homiiiibus,&  fimilitudine  grat ia?  ,q  eft  in  folis  iliftis,fed  cc 
propcer  limilitudinem  gloriar,qu.c  eft  aiTlmiliatio  pcrfc;"ta. 
I .lo.j.a.  ScimuSyquia  cum apparuerit,ftmilcs  ei  enmus. 
9  T^orifc.a".  Hic  Apoftokisoftcnditiuftificacioniscfi^edlii 
quancum  ad  colcranci.im  mali pcen^ ,  & x^iva nullus  makua 
appecic,nifipropcerbonumconiuntUim,ficucpotionea.ii.i 
ram  proptcr  (^initacc.  idco  Apoftolusoftcnditbonaconiuri 
dla malo  p^na: fi  pacientcr  tolerentur,  quam  tolerantiam  fa 
cit  iuftificatio,  qu£  cft  per graCiam.ideo  dicic.  ^onfulum  au. 
fcilicec  glonamur  in  adcptionc  boni . 
1  p  Sed  cti.tmglo,in  iri.  q  iiinc  mala  picnal !a,&  fubdicur  cau- 
la.  1 1  Scientes,ciuia  tri.pa.o.  idcft  facit,Iicuc  artcm  cithaci 
zandi  facit  trequcns  citharizatio. 

it  Taticntia  autemprobationem.  ideft  purgationem  pcccaco 
rum,ficutenimmacula  peccati  aufertur  pcrcordiscontri- 
cioijgm,fic  rcacus  pcena:  pcrtnbulavione  paLicncer  toleraca. 

l     Tro- 


F 

Au;j[U 
grini 
arbit. 
Etlib 
iieCi 


% 


AdRomanos        Cap.   V. 


66 


A 

if  pudefaciCi 


t  Nam  Chri- 

Itu». 


fFHrificaiiortem  . 


probationem,  probatio  autem  fpem .  Spes  aucem  non  t  con> 

a    ContUt  e;m  implendam  cx  eo  qubd  iani  fpiritum  in  arr.mi  habemus  .  "         tNon  a  nobis  eft, 

fundit,  quiacharitas  Dei  diffufa  cft  in  cordibus  noftris  per 


Deus  cll  i!>:  Dei  dooura. 


uat iuflis  vua ruMm.MomiLis eft pro re o homo morr.^lis.vt  D 
vii;ascfi  i]J(i.S;;r-.cp!Cmurteninoftra,  vt  donarec  nabis  vi- 
ram  fiwm,acccpii  cx  tc,  vnde  morercttu-  pro  tc.induit  fc,vc 
pro te moicicii!! ,induec te.vtcu  illo  viuas.  Indui: fe  cnrnc 
mortali  in  virginicace  macns,induec  ce  vica  peronnj  in  equa 
,   w,  f  ■.     .,  r         •  •    ,  licacepatris. 

»    Nonfacitenibelcere,  quiaimplctiir.  *-         ,» 

-     "  Augufiinus. 

Qiii  donauu  impijs 
niortcn)ruam,quid[ 
feruac  luftis  nili  vi- 


In  Pral.14». 


Nifl  ibcs  impienda  iit . 
b-    - 


ipiritumTandlamquidatuseilnobis.  t  Vtquid  cnimChri-  '^  fcergoTumai'^"^- 


Adeo  infirmis. 


t  erga  nos 

B 

InPfil.ji». 
lerem.  17 


a  Spm.  •.ccititliJ.-nem gloricfucurc ,  qug  hu-Tan^  rationi 
vanr.  v)dctur,ftd  tcnimonio  virtutfs  firrriati»r  fftticnti^,  fcili 
ccr,6c  mirnculorum. 

*:<    Ambrcf.Quid  ram  prarclarum,  vr  ita  animum  tuum 
infc'rir!cs,vc  ncquc  diuitias,ncque  voluptaces>ncq;  honores 
in  maxiiT.is  conffi- 
tuas  ,  ncque  iii  his 
f^udium  tti:!m  con- 
terasj^Deinde ,  vc  rc 
faliuis  ipfius  pcri.cu 
la  pro  luftitia  fukc- 
pta  non  i-noucantj' 
H^cceniin  vcrafor- 
titudocftquam  ha- 
bct  Chrifti  athkta, 
qmm/ikgititr.eceria-  _  n  ^    t-      "    •  •    /i  •  •-       vi 

-uerit ,  mn  coronatur>.   .  pns  mortuus  clt  1   V  i.v  e nim  pto  lulto  quis  moritur.  Nam  pro  g 

An  mcdiOCretibi  Vi  ^Rarodico;  a    Ve'finif^ci&iHnocemi.namfoi(itanpoteltinueniti. 

,  -f  S  ^     Qjjiataro.  c    Sciiicet  Chriih  piopeccjtotibus,mquo  iaudabilioi  charitas. 

tiSs^TrSulrio      bono  fbrfitan  quis  audct mori.Comendat aut  chantate fuam  9 

pacienca*  opcracur,  '  ^^r^mi^^.    ^.J^^^J^^ZT^^^t.TZ^r:'''^''''''^^^^^^ 

paciencia  prob.icio-  j,  Deus  t  in  ndbis,  tquoniam  fiCJim  adhucpcccatores  eflcmusr  i  noffram ,  promirtc- Hefc.,.i». 

ne,^batiovcrc!pe.  ^  ^sicw.  re  vitam  fuam.&c. 

Vnde  duoccrtami-  j  fecundil  tepus,  Chriftuspfo  noMs  mortuuscft:multoidturt2  , '^.  Thi-*ophyl.Di- f.cfidumtem. 

na,*^    Vna    COrOna.  ^         '  r       ^    Caiuscaufanoneil,„ilipeccatumquodabllulir!  iCdtlOniS    IgltUt    cft  pm. 

*  Auguftinus  quis  k         -^  iuftificati  nunc  in  fanguwc  ipfius  ,  falui  crimus  ihn  ^'%5" ,'. ?.^°^  ?"■«  ^ 
enquicontundicur?  !=>  _  01  peccaconbus  &  im- 

C^uod  ait,fccundij  cempus^conueniens  ac 


f  Qi.'aii  iEii.f.entcs  mcdico.         ^^lnpcccatis. 

ftuscam.^dhucinfirrni  efTcmus  fecundum  tcmpus,  pro*  im- 

tPro  dileflione  impi  wn.  vel  p ro  yice  illonim  qui  deberent  mori  . 


a     Tam  maenuin  ieut 


b    Et  vcre  utiB'"*'"'  ""''"  '*'" a^itja^s  pro  iuito  .  i.pto  dileftione  iufli  Sc  boni  nedum  pro  luipio . 

tCLSiificile  . 


.,0 

gilicas  ,  non  dcfpe- 
rec  ,  non  fe  colii- 
dac  ,  non  i^  auer- 
tac,non  dicac,  non 
cro..  Qui  promific 
Deusei^,  (5dvcnicvc 
promiccerec.Appa- 
ruichominibus,  ve- 
nic  fufcipere  morce 


Aug.ifiPfal. 
i6. 


Augu.lib.de 
aac.  6l  graiia. 

Lb.de  tut.  & 
Siacu.c.ji. 


Epiflo.ioj. 


Aug.jn  pfal- 
»48. 


Qui  dicic,  Ego  quf.d  fpcrabam,non  inucni.Ec  mcrito.Spe- 
rabas  cuim  de  te,aut  fpcrabas  dc  homine  amico.  Makdicius 
%iite qui  fpe fuamponit in  homine.  Confundcris  quia  fcfcllitte 
fpcs  policainmcndacium.  0»i«Ken/»j/;omo»3£.«to.  Si  auce 
ponas  fpem  cuam  in  Domino  Deo  cuo.non  cofunderis ,  g.a 
lUe  inquo  fpc  pofuifti.fallcrc  non  poccll.  vnde  ii.  illc  luftus 
coufirmacus  in  tcmpore  malo  quia  non  confunditur  in  die 
tribulacionis,ait.  spei  non  confundit. 

b  Spes  aiitem.  ^u;a  cft  in  Deo  qui  non  fallic ,  no  in  hominc 
n\endace,cuTus  fpei  pignuselKpiricus,Icgicur:F6s  aque  cu^b 
lic  c^bi  proprius,6<:  nemo  alienus  comuniccc  cibi,  iplc  eil  fpi 
ritus,qucnopuiIancacfipcremali,&:charic.is  eft, quam  ha 
bcrc,iy:ni.TluselicnopoceflaIiquis.ScdnomcChrilii  habe- 
rc  S)L  bapcifmij,6c  corpus  doinmi  fumcre,  Sz.  c^cera  lacramc 
ta  haberc,  &:  malus  cllc  poceft .  Charicas  ergo  eft  proprium 
donum  l"piricus,&  lingulans  fons. 

c  Cbjri:ai  Dei.  Vel  Dcus  lace  nos  diligic,  Sc  hochabcmus  in 
cordibusnuftrispcrfpincum  qui  facit  nos  intclligcrc  chari 
tacemDcicigi  nos. 

ii  Augufti.Charitas  Dci  dida  cft diffundi  in  cordibus no- 
ftriSjUO  qua  nos  ipfcdiligit.fcd  qua  nos  facic  dilcdoresfuos, 
licuc  lultitia  Dci  qua  iuHi  cau  muncrc  cfScimur ,  Sc  Domi- 
I)!  ialus,quano$  faluos  facit,  iSc  fides  Icfu  Chrifti,qua  nos  ft- 
d-lcsfacit. 

^  Idem.Poftrcminionempcccatorum,nifi  rr.undacamdo 
roumhabitecSpiritus  laiKtus,nonne  cum  alijsfcpxcm  redic 
fpintus  immundus,&:  funt  nouilTima  homiius  peiora  priori 
bus:VtauchabitetSpiricusfandus,nonnc  vbi  vulcfpirat,  & 
charicas  Dci  linequa  ncmo  bcne  viuic.diftundjfin  cordibus 
iiolir is,non  a  nobis.fcd  p  Spiricii  fandu  qui  datus  clt  nobis^ 
d  t^i  (juid  enini.  Gum  Deus  nos  diligat,  vcl  nos  cum  pcr  fpi 
ritu,fpcs  iniplcbitur,quia  nifi  itafit,  fruftracft  paffus  Chri- 
ftus.kt  hoc  elt cur  Clirifcus pro  nnpijs.i.  pro  dilcciione im- 
piorum  vcl  pro  vicc  corum,pto  impijs,n6  qui  olim  fuiftenr, 
ac  non  tunCjtcd  cum  cllcmus  infirnn  in  pcccatis. 
e  iuunaum ttm. idcft,pcr criduum cancum,  nedcfpercs dc 
fiuspoccnciacuiusapparecin  niorte  bencuolentia,a  quo  ta 
ics  arras  acccpin;ius,cj,  donauit  impijs  mortcm  fuam,qui  fcc 

uac 


Aug.Traft. 
iio.in  10. 


pijs  iic  morcuus 

pr^deiinitum  tempus  fignificat.  Quadocnim  opportunum 

crac,cunvCobijc. 

f    Fix.  l^iciz^o  iuHo.  Forfican  pro  bono,  oftendic  ucrunq; 

diffialc&:rirum,fc"dalccrumditBcilius^iarius. 

g     Tro iUfto.pro ho.  luftus pro  excrc!Cio,qui  &C  bonus,  fed  eft 

6C  bonusquin6a.:ftns.'.qui  natuseftin  fimplicitatc,  inno- 

censquinondij  labcjrauic,  vcamplificarecfc  bonis ,  vc  func 

paruuli  in  bapcifmo  mu.idaci,&:  licec  ;uftus  melior,  caula  ca 

me  mnocentia:  mifcrab,ii.'or  quam  iufticiaf,quia  non  cfc  hu- 

lufmodi  iuftitia  line  feueijc.?te. 

*  Ambrof.Et  fi  pro  vno  bouia  forre audcar  quis  mori ,  auc 

fortc  non  audcat,quia  vcrumqui?  ditficilc  cfle  Iignificai.,quc 

admodQ  vidcri  potefc,  vc  audeat  «'liquis  pro  mulcorum  im- 

piecatibus  mori.Etenimquis  proi»ifu)aut  bono  audcacfor- 

ce  niori.miferatione  quadam  illcdbis ,  auc  effcctu  bouorum 

operu  cius ,  pro  impijs  vero  non  folum  quod  fuadcac  mori 

dcefc,fcd  &:  qd  in  lachrymas  prouocec .  Chrifcus  aucc  inor> 

tuus  efc  pro  impictatibus  fcculi,&  adhucnon  fui,  vc  umnia 

qu£  mundus  ditiidic,facercccredibilia.  Aogu.Iib.  i^ 

h    C«»i  ad.  Eccc  dum  odcrac  fccundum  peccaca,  amabac  fe  <ic  ninit.c.itf. 

cunda  quodopuscius ,  quod&:  fccicante  mundiconftitu-  *?*"''•  ""• 

tionem.  Diccndueratquacumnosdilcxitine  defperemus,  Rom.tf.".'  ' 

&  qualcs,nefupbircmus.Fuit&aIiusmodus  poflibilis  Dco 

qui  omnia  pote  tt,fcd  nuiius  noftr^  mifcri^  fanand^conuc- 

nicntior.  C^id  cnim  nos  tantu  crigit ,  6c  a  defpcratione  mi- 

mottalitatis  libcrat,quam  quod  tati  nosfccit,  vchomopro 

nobis  morcretut^ 

i    MuUo  igi.  Grauiu  s  cft  pro  pcccato  mori  'i  peccatu  collc- 

rc,quam  lam  luftos  ctiam  coopcrantcs  faluare. 

k     Infangmne.  quiafic  iupcraturiuftiuadiabolus,non  potc 

tia.Iuftuia,quia  immcritu.f.C-hnftumdiaboIusoccidis,vn- 

de  &c  alios  lure  perdic .  Non  poccncia,  quia  diabolus  amacor     ^ 

potcncia;,  dcfcrcor  iufciciij  cft,in  quo  homincs  magis  cu  imi 

cancur.l'Iacuic  igit"  Deo  vt  non  potcntia, fcd  luftitia  vinccs, 

hominc  eruerec.in  quo  homo  eum  imitarctur ,  poftca  vero  F 

in  refurredbone  fequuca  efc  pqcencia,  quiareuixic  moccubs, 

nunquam  pofccamoricurus. 

S  Ini- 


NICOAVS    DE    LYRA. 

I     Probario  aiic.  i.certjcm  expeOationcm  beatitudinis,quia  remo- 

ta  culpa  zs-  pana,pattt  Itber  accejfus  adgloriam. 

X     Spcs  auccm.  i.tolUt  erubefcentiam , »«  quantum  hono nonfiru- 

ftratur/o  qHodexpe£iab.it. 

5     Qiiia  charicas.  iine  efl armglorix. 

4  Ditfufacfcin  coid\bus.  ftcut liquor preciofus invafis. 

5  Pcr  fpiriciirn.  qui  charitatem  infundtt,  qui  datus eft nobis.,  non 
folurn  in  donofuvjed  etium  infeipfoinquantumpcr  charitatem  babe 
tur  in  nobis  nouo  modo. 

6  Vcquidcnim.  llic tangit .ApoflolusnoflrAiuflificatianismo- 
tiuum,&  pritKO  huc  motiuum  excludit «  nobis,ditetts .  Vc  quid.&C. 
in.fcilicet^injirmitatepeicati^ 

Sccun- 


7  Sccundum  cempus  pro  no.  ide^,  per  tempus  trium  dieriim, 
quifuerunt  inter  eius  rnortem  &  rejurre&.onem ,  tamcn  perfynecdo- 
chcH.q.d. Mors  Chrifli nos iuflificans ex noflris  meritis  non procejfltt 
quodprobat  confequenter  dicens, 

J{  V IX  enim  pro.  idefll,  opus  hominis  quantumcunque  iufli  vix me- 
retur  vt  quis  pro  eo  vclii  mori ,  dr  multo  minus  peccatot  hoepotdt 
mereri.  ideo  coticludit  quod  procejf.t  ex  charitate  3ti,dicens. 

9  Commcndac  au.  idtfl,commendabilem  oflendit. 

10  Chairicaccm  fuam.  per  ipfum  iuftijicaiis. 

1 1  Qiioniam  fi  cum.  ex  fua  libera  churitate. 

12  Mulco  i^iinv.ideft,  perpajfionemeiusmeritorie,&pergr(t' 
tiamformaliter. 

12     Salui  erimus  ab  ira,&c.  idcft,infernip<ena, 
•  Tora.6.  6       P« 


6? 


Glor.ordin.&  Nicolai  dcLyra. 


68 


^  a    iienimcim,  ^  Oecumcn.  Sicuoc,inqiiic ,  nondefpexic, 
A  quum  Si  pcccatorcs  cramus ,  ic  opus  erac  vc  proprij  cciam 


vnum  hoiryncjDoiv.inum  vidclicecfaluosfierijiuftificatos 
acimmorcalcseffcaos,  &c.  Opcribus  auce  Adx  propoficis, 
ApoftoUis  rcliquic  ea  qu?  t..v  icClr:iftus,dando  id  ex  concra 
riointclligcndum.fim.tl  t^:  in.ipra-diccndo,  &f  iUamcclligi 
hic  effc  pofsib:lia  rclinquendo.&c. 


niorce  filij  f.iluos  nos  faccrct,  quanto  magis  nunc  nequaqua 
dcfpicicr,fed  faluos  facicc  ,quado  iicque  pcccacores  fumus, 
Chriflj  fariguine  tuftificaci,ncquc  jam  neccilc  eft  filiu  fuum 
inorci  cradi  f"  Neque  . 

«    yiuum.  b    Indcccrtumeil.quod  ijjftf  iamvuenipotcttt  amicosft<lo»fal|iare,qui« 

m.irtuu»  pQtuit  iuftificare,qno  ftclo  ininuci  cx  jitccato  funt  rccnncil:jii,cc  iam  am;Ci  Dei. 

a  ira  periplum  .  Si  enim  cuinimicieflcmus  reconciliatifumus 

[^    f  Idcm  quodlifpra  in  ringuine.  a     Non  n)i)do  ab  iralibei'i,tcd  etiam. 

c  Deo  per  mortcm  filii  eius ,  multo  magis  reconciliati  falui  cri- 

Pei  vitam,  qua.lreliirrcxit  a  iDoiiiiis.  f  Salui  crimus.  b     lauifpcde  hoc  quod  erimus 


cnim  la  neccfle  el^, 
vt  prius,  filiufuum 
jn  mortcm  cradcre, 
fcd  eo  viucnte  falus 
crjc.Nihilicaquedif- 
ficulcatis  habcc  nue 
noftra  faius. 
Iqpfal.^^  .}c  Auguliin.F:!ius 
Dcipro^iobis  mor- 
tuuseft.Securuscfto 
acccpcurum  ce  vica 

ai.4.quxrit  bcs  mortcm  ipfius. 

infin.^c.  Pro    quibus    cnim 

placuit  n  s»«  morcuus  efl  ?  Nun- 

*^  lum  inccrroga.  Ece- 


a 
C 


Qupd  idem  'um  eociimus  non  peinatuiam,fcddileAionfm  9(  volumaicm  ,  vclinDeo  in  prafcnti. 

f.non  in  niibis.         ^ 


d  mus  in  uita  ipfius  Non  folii  autem ,  fcd  & gloriamur  in  Deo' 

ir  Mee  per  nos,fcd  per  Chriftmn.  a    f  lam  in  pra^fenti.        b    AdDeura. 

pcr  dominu  noftru  lefum  Chriftumjpcr que nunc  reconcilia-  7 

5  Qaiaaneopeccante:^tJamdifcelTimus,  a    Pcr  Chiiftum  iullitia  &  vita  in  omnes  peieiot 

graaara  regenetatos.  b    rcivnumvita.ficut  per  vnum  mois.  c    Adam  a  quo  propagati. 

e  tionemaccepimus,  tPropterca  ficutper  vnum  homincmin  8 

f    a    Mifcium  pro  peccato.  b    iin  omnesjiomines.  c    Originale.  9 

d    In  ipfum  Adam.       •        ^'  i.diirolutioanimj;  8c  corjiJiis.  jq 

hunc mundum peccatu intrauit,  & per peccatum  mors,  &  itai i 


f  Tervnum.  AdAvn, 
f.no  vnam  Euam  di> 
xicApoftolusiCon- 
fuccudinem  cenens, 
dum  fucce6ionem 
pofteri  cacis  hu  m  an  a; 
(que  pccCaco  &i.  mor 
ti  ex'eo  vcnicnci  fuc- 
^  cumbic )  non  mulic- 
°  ri  ,fcd  viroaccribuic. 
Nonenim  ex  mulic 
re  portcricas ,  fcd  cx 
viro  nominari  folec. 
Vel,quia  mulicrdc 
viro  eft,&  vrriufque 


D 


Aupu.apuJ 
Beaam. 


vnacaro  ,  fiueergo 


lum  inccrroga. 
nim  Chriftus  ^  impijs  morcuus  eft.Impius  eras,&:  morcuus 
cft  pro  ce.Iam  mftihcacus  esj-6i.  deferec  ce?C^i  iuftiftcat  im- 
pium,relinquet  pium? 
^      p    i^wiJcieir^wrti.  Nonquoquomudopeccatorcs. 

C  T^conciliatifumus.  quiapriusiuftceramus  fubpoceftacc 
diaboli>nacura  deprauarapeccaco. 
d  Sed&gloYimw^&c,  '^  Oecumen.Non  folum  inquic,fal 
wi  fedi  fumus,fed  &:  gloriari  dcbemus ,  icaquff  gloriamur  ec 
quod  omnino  morcuus  fueric  Chriftus  pro  nobis  cum  i  mpij 
cflemus.Nam  id  pacris  crga  nos  amoreaperce  manifeftacq? 
Criam  pro  impijs  filium  cradidcrit.Porro  eos  qui  a  Deo  ama 
tur  non  conuenic  ruborc  futFundi,  ne^ue  m^roreaffici ,  fed 
cxulcare  &:  in  Deo  gloriari, 

.je  Ambrol.Non  cantum  pro  accepta  falute  Deo  gracias  age 
das  docccfed  &  gloriandum  per  Cbriftum  in  Dco  ,  qui  di- 
enacuscft  ex  impijs  &  inimicis  dici  nps  fuos  amicos,  vcoia 
peneficia  per  Chriftij  cofecuros  nos  gaudcamus,  vc  quia  per 
ipfumcognouimusDeum,  gloriancesjnco  reddamus  ei 
Jiononficenciam  parem  Deo  patn,&:c. 
c  Tropterea,  Dixic  per  Chnftii  efre  iufticia  &r vica .  Ec  q?  pof- 
ficefrepercum,per  fimihcudincm  in  minoriprobareincen 
(clic.SicucenJm  per  ^da  peccacum  &  mors,&c. 

Occumen,  Quam  infupcrioribus  mulcipliciterprobaue- 
rit,&:Spiricusprefenci4,  &Filijmorcenoseirc  luftificacos, 
jdecciam  nuncexeoquod  racioni  confcncaneumaccon-' 
fequcseftconfirmat.Nam  rationabileinquicerac  eosqqip 
vnu  homincm  peccacores  ac  morcales  facti  eranc  ( quando 
Q  quidem  illius  ^mulaci  fuer^mus  inobedicnciam  )  propccr 

vnum 


ab  Eua ,  fiue  ab  Ada 
dicatur,vtrunque  ad 
primum  hominem  pcrcinet ,  &  per  hoc  Apoftolus  pcccatu 
originale  ^»pagacionis  incelligi  voluic ,  cuius  princcps  Ad|, 
non  imicacioniSjCuius  princepsdiabolus.vnde:/'»«i(/''irf''»^"- 
limorsintra.inorbemterr, 

*  Aug.Audis  pcr  vnum  homine peccacum  intrafle  in  mun 
dum,&:  per  peccatum  morte,  &: ica  in  omnes  homines  per-^ 
tranfilfcjin  quo  omncs  peccauerunc  &  audes  dicerc  hxretf 
ce,  Ad^  peccatum  nulli  nifi  foli  nocuit  ipfi?  Et  vere  tunc  foli 
nocuit,  cu  folus  eflet  ipfe  &:  Eua  mulier  eius,  fed  in  illis  vnis 
omncs  eramus,'quia  natura  humani  generis  erat,ficuc  inno 
bis  omnibus  illi  iam  funt,quia  nacura  eorum  fumus. 

*  Ide.m  A  duobus  admiftum  eft  tam  grauc  peccatum,vc  in 
deterius  co  natura  mutarctur  humana.eria  in  pofteros  obli- 
gatione poti ,  &: mortis necefsitace crafmiffa.Morcisauccm 
rcgnu  in  homines  vfqueadeodenominacueft ,  vcoesmfe- 
cunda  quoq;  morcc,cuius  nullus  eft  finis^p^na  clebica  pr?ci 
piccs  agcrcc,  nifi  inde  quofda  indebica  Dci  gracia  liberarcc 

*  Idem.Si  quis  foli  Adg^pr^uaricationcm  fuam,  non  etiam 
ciuspropaginiaireritnocuiile.auccercemorce  cancucorpo 
ris,n6  aucem  &  peccacum  quod  mors  eft  anima;,pcc  vnum 
homine  in  omnegenushumanum  cranfiffe  ceftatur,  iniufti 
tiamDeodabic,c6cradicensApoftolodicenri:Pervnuho- 
minem  incrauicpeccacum  in  mudum^  licc.Exhoclocoidernt 
fum  contraTelagianorii  errnrern  eu:ncit  omnes  paruulos  etiamfidc- 
ltum,originalipeccato  teneri , lib.i.depeccatoru  fneritis  &  remffio- 
ne^^ca.g.libro quarto  contra duas  epiii.Velag.c.i.lib.ucontra lulianU 
Telagiani4m,c.z.etiib.6.c.i2.EnchiridijadLaurent.c.26..^6.&  ^i, 

&  Sermone  \^.de  verbis  .Apoiioli,& c. 

«^  In 


E 

pecc.itiim  I 
pagatioiiis 
imit.itionis 

gnoll. 


L.i^.de  cii 

C4.I. 


L.dcEccIe 
dogiii.ca.  5 


N  I  C  O  JL  A  V  S    P  E    L  YR  A. 

I     Pcr  ipfum,  quia  maius  efl peecatorem  iuflificare  ejuam ipfum  a 
ppaliberare,  & cjuianon  folitm per  mortem  ChrifUfumus liberati  a 
fina,(cd  etiam  confeejuimur  gloriam.ideo  fubditur. 
%     Si  enjm  cum  inimi.  per  prmaricationem  .,^d£. 

3  Reconciliaci  fumus  .f.patriper  mortemjilij  eius.  mulco  ma. 
IC»  Deopatrt, 

4  Salui  erimus,  i,in  vita  Chrifii gloriofa,  ad  talem  enim  vitam  re 
fmexit,  Et  quia  vit.t  beat^n  efi  in  nobis  qujcdamifichoatio per gratia 
Chrifii  mediatorif^ideo  fubditur; 

5  Non  folum  aucem.  fatui  erimus  infuturo. 

6  Scd  &  glo.in  Deo.  etiam  in  prafenti. 

7  Per  do,6<:c.rec6.ac.  per  cofeqaes  certa  fpe  beatitudinis  pterna 
&futurit.QuQniam.4pofiolus  hicfacft  argumentU  a  maiori,quod  fi 
iufiificatifumusper  raone  Chnfli,  multo  magisfic  iHjiificatifalm  eri- 
tpusper(orife(jHU(ionembeaticudims,ExhQcpatetintentio^pofioli, 
quod  malus  efl  impium  iujiificare,quam  iufiificatnmglorificare,cuius 
mio  efi,q»ia  impiusnopotefi  meren  de  cSdigno  fuam  iuflificatiane: 
qiiia  non  operatur  n  ififccundumvirtntem  natur^e^qu^i  eU  imprQpor-. 
fmata  refpeau  do'n  grati^.fed  iufiificatuspcrgratiam  mereripotefi 
de  condigno  vitam  beatam ,  fecundum  illud .Ap.)floli  t.Timoth.4..b, 
In  rehquo  pofica  cft  mihi  corona  iuftiri?,quam  reddet  mihi 
^ominus  in  illadic  iuftus  iudex,non  folii  mihi,fed  &  his  qui 
diligunt aduentum eius,&c.  llltid  autem meretur  aliquis  de con 
4igno,quod  eifecundum  viam  iuflitif  efl  reddendii.J\fitio  aufem  huius 
ffl,quia  valor  operis  meritori^  nonfolum  attenditur  fecudum  quodpro 
cedit  exlibcro  arbitrio,quiafic  tion  ijimeritorium  vitxbtat£,fecudu 

^HQi  dicit  ^pojiulus  J{pm.^.d.N6  func  condjgnspafliones  ht- 

jus 


ius  temporisad  fucuram  gloria.^«;«  reuel  ibitttr  in  nobis,fed  etia 
attenditurfecundU  quodproccdit  afpiritufanlio  habitante in  homine 
iufiificatoper gratiam,&  mouente  ipfum  ad  opus  meritoriii ,  quiafe 
habetadliberu  arbitriifficutfejior  ad  equum,  &fecundwn  boc  opHS 
meritoriu  inquantum  efl  afpiritufanilo  quo  eft  infiniti  valoris,mere- 
tur  de-codigno  bonU  infinitum,quod  in  beatitudine  redditur  obieQiue. 
8  Pf  optcrea.  Hic  oflendit  noflne  iufllficationis  modU.Et  quoniam 
OOpofita  iuxta  fe pnfita  magis  elucefciit,&  mcdicina  per  coparaiionlS 
ad  morba  efl  difponenda,ideo  doni  Chr.fli  nos  iuflificans  tra£lat  .Apo 
flolusper  comparationS  ad  peccatum  ,Adiz,cum  efl  medicina  ei  oppo 
ftta.Et  diuiditur  in  duas  partes,quia  primo  comparat  vtrunque  quan- 
tuaddiffcrentia,fecundoquatumadconHenientiam,ibi:ls;iWVucut. 
"primam  duas,quia  primo  iefcrihlt  peccati  .Adxge  ntralitate,fcciido 
doni  Chrfti  maioritate,ibi:Scd  n5  ficut  dcIictumfprJWit  adhuc  in 
duas,  quiaprimofacit  quod  diSum  eft ,  fecundo  remouet  obie^ioneia 
incontrarium,ibi:V fquead  legem.  Circaprimnm  dicttur. 
^  Sicutper,/;^(/Xinrrauit  peccatu  in  hut  mvix\d\i.qMapec- 
fatii  efits  imputatur  Qmnibus  ab  co  defcendetib.fccundnm  vimgencra 
tiua,  quia  ficfitnt  mtbra  eiu  s,propt  er  quod  vocatur  peccatH  mginale. 

10  Etperpeccatum./«pf«.t  hmus peccati,quanms  enlm  corpus^ 
^dtefuerit  copofitU  ex  cotran]s,&  ftc  natur.iliier  corruptibile,  tame 
per  donii  originalis  iuflitid  fibi  4-itu  a  Deo  infua  cnditione  poterat  no 
mori,quiafi  ipfum  feruaffitymorte  non  incurriffet.Sed  quia  ipfo  pec- 
cantefifbtra&a  eftoriginalis  itiflitiain  plna  fui  peccati  &  p  cofeques 
incurrit  necejfitatem  moriendi,  qu*  licet  fonfiderato  corpore  humam 
in  fe  effetnaturalis,tamen  coufideratoftatH  bominis  in  fuaprima  cwi 
ditioncfafla  eftfibipanalis, 

1 1  Et  ita  in  omncs,  qnia  qu^UsfaSius  gft  pcr  peccatum,tales  rfe- 
fcenduni  abeo  per  generationem. 

In 


^5>        AdRomanos.         Cap.    V. 


/ 


o 


Sip.t.d. 


a    In otnnes hnnui-ef.  Quia cciam  antc lcgcm,ciini  non  ita  vi 

dcretur  lcgc  ny  doccntc  ,  imputabatiir  quide peccatu  apud 

honiincs,red  apud  Deumapud quem  pucabatui  mipune  fu- 

ru-  5,cu  nefcTctur  iudicaturus ,  fcd  vbi  lex  data  crf.nouci  uc 

Dcil  curarchumana  &  iudicarc ,  ance  non  imputabatur,fcd 

regnauit  niors  ft  cure ,  poffidente  ho 

mines  diabolo  ^'  mipumtate  credita  ^" ""''"'"  «mrmg.mtos. 


vfqj  ad  Moyfen,pcr  queredijtcogni  a 
tio  vnius  Dei .  Rcgnauit  non  mors, 
j  (&:  fic  no,  legicur  cH)fed  in  fimilcs  prjuaricatori  Adar ,  qui 

'  ncglcdo  Dco.crcacurx  fcruicru;u,lkut  ille  loco  Dei  diiibo 

lo coiifcnfic ,  Talcs  erant  fcre omnes  vfque  ad  legcm  .  Pcr- 
pauci.vt  Abraham,vni  Dco  fcruicrunt,i:  in  eos  non  rcgna- 
uit  mors,  qui  fub fpc  feruati  funt  in  aducnru  Chrifti  jiberan- 
di.Librosquialitcrhabentjdicit  Amb.corruptos,quidicirc 
mortcm  corporum  ctiam  in  cukorcs,  vnius  Dcircgnalie 
vfquc  ad  Moyfen,fed cur  non  vfque  ad  fincf* 

"Beatijjima  'Deipara  Virgo  Aiariaprxferua  - 
tafuit  apeccato  originah , 

■}«  Ambros.  Carharinus .  Sermoncm  fuum  ir a  ccmpcrauiE 

:omm.inhue  apoftolus,vt  nih:lprorfusadferat  pr^iudicij  aducrfus  vcrita 

^*^'-  tcmillam,quamdeimmaculata  virginis  conccptionc  vna 

cu  Ecclcfia  fandatenemus,  nec  vcrbis  eius  ("  fl  recle  intclij- 

gantur)poffumusargui.Dicitenim  peccatu  intraflein  mu- 

fJiJ.Nos  autcm  dicimus,  hac  mundi  appcllacionc  non  com^ 

prchendi  ;lla  bcaca  Vir^inem  ,  iuxca  intclledum  fcriptura- 

.•,,    *     'ftii'1  quibus  ficqucntifuma  vox  ifla,mundus,fignificatgra- 

tia  Dci  vacuos .    Vnde  Dns  de  difcipulis  aic:  Mmdus  ecs  ndio 

loa.17.  }yi!juit^(jitia  non  fnnt  (i?  m  tniojicut  &  tgo  non  fum  de  mundo.  Q^ 

crgodcditdifcipulis  dominus  cx  tempore,vteos  de  mudo 

fubducerctjhocnon  dcdcric  dilcctifTima:  matri  fu^^ac  fpon 

lif  ,vtnunqua  cui'rji)s,abinitio  creationis  illius  g.  clfcncde 

mundo,  computarccur  ^  Ncc  obfiat  o,  pcccatu  &c  mors  pari 

p.ilTuinccdunc,nam  iiocli  huiufmodiordoinapoftolo  ,  vc 

in  que  mors incrauicin  cu qiioquc incrauific pcccacum,fed 

ecouerfo.in  quc  pcccacu;,in  cij  &c  mors.  Alioqui  &:  ChnHus 

mortuus  cfi,3«:tamcn  non  intrauitin  cum  pcccacum  ,  ^c. 

loH.r.feiit.  *  S. Thomas.de  Aquino.l^uiitas  iiucnditur  pcr rcccflum  a 

iil.  44-a«.j.  contrario ,  &  idco  potcf^  aliquid  inucniri ,  quo  nihil  purius 

cfp.a(i3.arg.  ^^^^  pocefi  iii  rcbuscrcatis.ii  nullacocagioncpeccaci  iiiqui- 

nammlit.Et  talis  fuit  puucas  b.Mari2virguns,qua:apecca 

B  tooriginali  &:a6luali  iinmunis  fuic* 

Jxpofit.falut.  *  IdemMaria purillima fuit,quantu ad omnem culpa,quia 

ncc  originalc,ncc  mortalc ,  ncc  vcnialc  pcccatum  incurrit. 

*  S.Domiiiicus.Sicuc  primus  Adamfuitextcfravirgine&: 
nunquam  malcdicta  formatus.itadecuit  in  fecundo  Adam 
fteri,fcilicct  Chruio,  cuius  terra ,  idefl ,  maccr  virgo  Maria 
nunquamfuitmalcdiila  . 

*  Rupertus.  Columbaiuxtafiuenta  refidcc.  Tibiautcm 
(oMaria,^vcltuopcctoriom§c  fluetum  fcripturarii  quam 
conciguucf^s^Nunquaaduencusfpintalisaccipicrii  tibi  cffe 
iprouifus,  ncc  te  c6ic^,imo  ncc  tibi  appropmquarc  potuit. 
•^  Idcm.Vtcrustuus  nulli  viro.nulli  carnali  commcrcioac 
cciribilis,&:  menscuanulli  vicio,nulIi  fpirituali  ncquici^fuic 
vnquampencctabilis. 

*  Anfclm.Si  Icrcmias  quilugencibuscrarprophccafuturus, 
in  vulua cfi fanctificacus,&: piascurfor Domim.loanncs  Spi 
ritu  fandto  c\  vtero  macris  cli  rcplccus ,  quis  diccre  aucl^cac 
totius  fcculi  propitiatonum  ,  &:  vnici  filij  Dci  dulcifTimu  re 
clnatorium.cnox  in  fux  contcptionis  cxordio  Spicitus  lan- 
(X\  gtatia:  illuf^rationc  deflitutum? 

*  Idcm.IUe  affcrtor  pur^  veritacis,&r  a  filio  tuo  iam  in  ca:- 
]o  prtjfidcntc,  vasclcdionis  cognomiiiatus,ocshomincs 
pcccaffc  m  Ada  fatccur.Vcra  vcique  fcntcntia,&  cui  cotra- 
dici  ncfas  ctle  pronuncio.Scd  cu  cmincnciam  grati^  Dci  in 
tccofidcrOjlicuc  cc  no  incra  omnia^fcdfupcromniaqu^fa- 
da  funt^in^fiunabili  modo  contucor,  ita  tc  no  legc  nacura: 
aliorujin  cua  conccpcione  deuinda  fuiflc  cpinor,ii:d  firigu- 
laridiuinicatisviftuccSd  opcrationc  ab  omni  adiunilionc 
pcccacilibcrrimam. 

^«  Idem.Ciuidicmb.  Marix  conccpcionis  tollit  Ecclcfi.t 
Dci ,  aut  non  attcdit  bcnc,aut  atccndcrc  ncgligic,vcl  nefcic 
bonu,qct  indc  ^ccdic  crcacurcj  bci ,  &:c.C^ia  taci  mcrici  a- 
.pud  Dcu  crcacuracs,vc  maccrciusclignifllina  ficri  mcruif- 
lcs,ficuc&:  ipfcnotacufupcaflus  &:mudus,fed&ipfacafii 
tasipfaq;  muditiacfl.itatuquoqjillaipfammuditia  detua 
carnc  vcru  hominc pantura  cras,&.  mCida  pr^-  oibus  cllc  dc- 
hueras.Primordiaitac];  creationis  tu?  mcf ico  filij  fantt^  Hc 
clcfiijdcbcc  vcnerari,!!  cafla,  li  lancta,  li  a  pdi  ruga  iUa  crc 
dut  cflc  difcrcca.  C^  tii  aliicr  crcdcreiuiiii  tai  Iit,crubcfcac 

tnfcn" 


in  omncs  homines  mors  pertranfit, 


jnfcnfari.qui  rnnrum  dicm  cantaque  mynena  ^  f;cr,unenta 
tencbris  ij-inor.intue  cxrgcaci  refpuunc  cel  cbrar.^^^^Si;,:. 
M  Idcm.Deccn.s  ci at;  vt  ea  puricace  qua  in.':;  :ir  nequir  intel 
ligi,Virgoilla  r.ircrcr^cui  Dcus  parervnicufiiiij  icadaredi- 
fponebat ,  vt nacurahccr eflci  vnus ideq; Dci pacns & vii'-!- 

ni»;  filius. 

*  Idem.O  tu  benedida  fuper  om- 


^ngel. 

rraft.de  cor 
>ore  Chrifii. 


ib.j.ia  Caif 
ucCanc. 


li.44aC5cic. 


lib.  de  Gonce 
pcio  b.  Marix 
Tirg.c.T . 


Ibia,, 


c.j. 


It>U.cap.4. 


nes  muliercs.qu^angelos  vincis  pu 

ricarc,fandtofque  fuperas  piecace. 

*  Hugo  a  S.Vi6tore.T(i  lingulariccr  clc6ta,  cu  inefFabilicer 

fublimaca,nulla  tibi  in  g?  1  [imilis elle pocuic,pcr  ^ gf.i  venit 

fuper  oes  filios  hoium.Supocm  gram,gr.i  cua ,  fuper  omne 

n-.cricii  excellencia  cua,cmincc!orcundis,fini5tior  vniucrrK. 

*  Richardusa  S.Viitorc.Ncmp  ta fanctus  qui  macula  non 
habueric &:  defcdum ,  procrcr  ipfam  Mari am .  Wxc angeli- 
cam  in  terraadepca  efl  puricacem,&:  Dci  fimilicudine  la  vif 
tucibus  U  morum  perfedionc. 

*  Petrus  Blcfeniis.  De  mafla  carnis  huii^n^ quafi  dcquada 
vniucrfitate  frugu,  in  mc^dum  dccima:primitiua?,Maria;ca 
rocxcmpra  &:  fandirtc3taclf,&:de  'lla  l.indiflimacarnead- 
hucdigniorquasdani  portiunculaclcdaefl,qua  fibiafTume 
rcc  vcrbum  Dei. 

*  IuoCarnote(«.Qiiomodomacremcarnisfua:  Dominus 
fanttificaueuc,audiamus,vc  inde  Ixcccur  Cacholiciis,immia 
diisconfucctur  hqreticus.Oem  quippe  n^uum  ta  originalis, 
qua  actualis  culp;e  in  ea  deleuit ,  ficquc  carne  de  carne  cius 
fumens,  eandem  in  diuinam  munditiam  transfbrmauit. 

*  ^diota.O  Benedida  V.Maria,benedictaesanteortum,in 
orcu,&  pofl  ortum,ante  feculum,in  fecuIo,poftfeciilum  . 

*  Idcm.  Tctapulchraes,noinparte,fcdintoca,&:macula 
pcccati  fiue  mortalis,fiue  vcnialis,  fiue  onginaiis  non  cfl  in 
te,nec  vnquam  fuit,nccefic. 

*  Idem.Inuenifli  V.Mana.gratiam  ca:leflem,quia  fucrunr 
in  tc  aboriginislabcpia'fcruacio,angclica  falutatio,.Spiritus 
fandi  pra*uentio  . 

*  H ildephonfus  Toletanus  .Quia  natiuicas  Maria?  ta  folcn- 
niccr  colicur,c6ftac  ex  audoricace  Ecclefia:,  qucxl  nuUis  qiu^ 
donacaeftfubiacuicdclidis,necconcraxicin  vtero  fanctiri- 
cata  originalepeccatum.&c.Nullius  naciuicascclebracur  m 
mundo,niflChrifti,Mana?,acqueB.Ioannis .  Nifiaucbcica 
virgo  io  vcero  macns  sadificata  circt,minime  eius  natiuitas 
colendacflct.Nuncautcquia  exaudoricacetGtii.isEcclcfi.e 
veneratur,conflat cam  ab  omni  originali  pcccaco  immunc 
fuiire,per  quam  non  lolum  maledidio  £ua:  foliicaefl ,  vcrii 
eciam  &:bciiedidioomnibuscondonacur. 

Fulbercus  Carnottnlis.  Auc  Maria,  cleda  cVinfignis 
intet  filias,qux  immaculata  lcmper  extitifti  ab  exordio  rua: 
crcationis,quiaparituraeras  Crcatorem  tofiusfanditacis. 

*  PecrusDamianus.C-iroVirginiscx  Ada(naffumpc.i,ma-" 
culas  Ada;  non  adinilic,fcd  fingularisconcineiuic  puncas  in 
candorcm  lucis  a:cern^'Conuerfa  cft. 

*  Bcda&:  Vfuardus.  Scxco  idusDcccmbris,Concepcio  fan 
iXx  Maria:  pcrpecug  virginis  . 

*  Fulgcntius.PrimumhominemmuIicrcorrupca  mecedc 
cepic,lccundum  Virgo  incorrupca  vuginicaccconccpic.  h\ 
pnmi  hominis  coniugc nequicia  diaboli  fedudam  depraua 
uitmcntem.infecundiautemhominismatre,  gratia  Dci 
mcntcm  intcgram  feiuauit&:carncm. 

*  Grcg.Papa.Mons  fiiit  bcatifiima  V.Maria,qui  omnc  cle 
d^crcatura:  alcirudincclcdionis  fnx  diguuacc  cranllcdic. 
.j<  Dama.O  B.loachin  lubos.ex  quib.lcmcn  omninoimma 
culacu  fluxit.O  praxlarii  Anna;  vuluani,inqua  tacitisincre 
inetis  ex  ca audus  atq;  formatus  fuit  f<rfus  fandiirimus .  O 
bcatu  vcntrcm,aui  vuHimc£clum,c^lisipfislatiuspepcrit. 

*  Idcm.  'pfa  wf,)Vf\M»ffWKV«')  antccoceptionempurafuit. 

*  Chiyf.Pro  landiflima,inimaculata, fupcr  omnes  benedi- 
da,domina  noflra  deipara.Verc  dignu  efl  glorificarc  te  dei 
param  &  fcmpcr  beatilTima,&: penitus  incocaminatam  ma- 
crc  Dci  noflri,honorabilioreChciubin,  gloriultorcincom- 
parabiliccr  Scraphin, qu^ citra corruptionem  Dcu  pcpcnfli. 

*  Aug.Dicit  c;bi  Manichgc.Dcus  crcjitor  hominis,  filuis 
hominis.Ego  matrcdequanafccrer  fcci,fgo  viii  mcoiiine 
ri  pparaui.  Hacq.dcfp:cis,maccr  mca  cfi,fc  d  manu  fabrica 
ta  cli  mca.  Jfi  Idcm.Exccpca  fanda  virg.Maria,  dc  qua  ^p. 
honorcDomini,null.i  prorlliscu  dcpcccacisagicur,  habe- 
re  volo  qucftione.Vnde.  n.fcimus  C},  vi  plws  graciccoUacum 
tiicrit ad  vincendfi  ex  omni  partc  pcccatu  qu(^ concipcrcac 
parcrc  mcruit  cu,qucc6flat  nullu  habuiile  peccatii.Hac  er 
go  virgine  exccpta,  f i  oes  illos  landtos  &:  faudas  cu  hic  viuc 
rec,  cogrcgarc po(semus,&:  inccrrogare,  vcru  cfsec  finc  pcc 
cacOjCfuid  fuifsc  rcfponfuros pucamus?An  non, Si  di.xenmui 
^apetcati*  no  habemus^iiojipfosjLdncimus,^  veritas  in  nobis no  efi^ 

•J«    Sophronius.  Bcnc  gratia  plcua  dicitur  ,  quia  cxteris 
Tom.6.  c    1  ^  per 


li.  decoceptu 
yirginalic.iS. 


rnuocat.b.Mi 
rix. 


tn  Catic.  Can 
tic. 


In  Cintic.  Ci 
tic. 


Scrm.44. 


Serm.  dcnati 
uit.  Dom. 


li.ContempI. 
deb.Virg.ci. 
Ibi.cap.a. 


Ibid.cap.tf. 


lib.<Je  perper. 
virg.b.  Mar. 


In  raliit.  snge 
Uc. 

Serm.  dcaf- 
tltmpt. 


In  Martvrol. 
Serni.di.'  iliip. 
nat.ChrilH  . 


rni.c.libn  i. 

Keg. 

Oiac.i.dc 

nat.b.iVl.ir. 


In  M.vtyrol 
Inlitur|;. 


Or.ir.  detjiiin 
^uehjrc.C). 


li.  den.ntiir.& 
grat.c6t.  Pc- 
fag.c.jS. 

F 


Serm.dcnf- 
(uinp.apiiil. 
Hiercn. 


7' 


Glor.ordjn,&  NicoIaideLyra. 


72 


^  per  pirtcs  prarn.itVMan'^  vero  QohiI  fc cora infiidicplcnitu- 
A  do  ;j,raitc-  (^iid.;iiid  in  ca  gcflu  e{i ,  rocum  puricas  vii£  limpli- 
cir.is  i  coa"»  ^.'.ina  iv'.  vciiuishiic,coi,u  a)irericordi3&iu[iif,ia, 
qu^"  ik-  C(;lo'prc)lpcxit*5i;  iclix)  linmactiKica.quia  m  nullo  coc 
nij)iu.V^ic  luxcus  ddiciaiu.io  quocolitafiinc  VDiucif.;  flo- 
rum  !r,cucia ,  i\:  odo- 

■■  '  i    Mciito  pereum  In  omncs,(]u;acaufan}Ottis  perenoi  inomn:5. 

i_      ^ ^i  .......  ,1-..,  #!.<  ,n.  ..Mp- '/.,....., 


t  qiiatcnus 


a 

b 


b    Cj;r;.'ri\>i.        5 


Aniiii^. 


t  cft. 


Epi  f.a  JEiul. 


Incii.Ka. 


d 


ramcra  virc!is:u,  licq; 
concKiIbs ,  vtni,fciac 
violaii  ncCjUC cori C- 
pi  v!lisip.fiduru  frjH 

;    dibcs .  F<M..)s(i:jn.'Jius 

t  imoiicatiu   f^riiio  lOtiiiS.Tfa-UM 

t  s^exquo  vit^rfons 
ru'>;ic,  m  cuiM.s  iumi 
licocs  vidvbii.iui  lu 
irci. 
'  l-i:croii.P.'<"!ponc 
cibi  bi."airi  MiUidii^ 
quxtancic  cxtitirpu 
r.rnris,  vtui.xrcr  Dc- 
niini  cliu  mcrcrccu.^ 

*  Idcm.  Virgam  dc  r.^.dicc  IcfTc  fandam  Mariam  virgitic 
inreil«;amus ,  qua?  miUuni  habuic  fibi  fruciccm  coh.cren- 
tcni.cil'  c^Ki  &  Icgimus ;  Ei:cc  virgo concip:et,&c. 

Li.  i.  inLuc.  ^  Atubccf.Non  mirum  fiDominusmundij  rcdcmpturus, 
diuinam  opcracionem  ftinm  inchoauica  matre,vc  perquam 
falus  omnibusprobacur,  cadcmpnma  frUdtum  falucis  hau- 
rircc  c.x  pijnorc.  '«■;  -  ^ 

Hom;!.  de  * Jlpiph.uii.  Paticr pra-pamoirvfrgincm fiho cqlefli fponfo, 
laud.b.M.<)-.  qiunrl-accr  (dilexic,iilius  inhabitauic,Spiritus  iandn.';  percu- 
B  piuic.  Virgo  cl?  Ijlium  imaiaculatt"i ,  fublimior  angdis  fatla 
crt,fupci-Jor  ipiis  Chcrubiin  &c  Scraphirn,placcns  Chriffo  re 
gi,a  Dc\>ia  honorc  habiracanquam  ancilla  digua,  &:  mater 
lan.±i,m.ucrimmacjlaca,&:c.  ;,.  :  , 

Or.-».  i\e  !,iud.   *  Hphicm  Syrus.Intemerata ,  prorfufque  pura  Vitgt)  dei- 
Uii, 'aut..Dci.  para,domir!ag)oriof]iTima&bptima  jfublimior  citlicolis, 
,     ptinor  Solis  rad:i]s-&  fplendonbus ,  honoratior  Chcrubiip, 
l.wicbor  Sc^aphim,  &  nuHa  comparatione  ca:ceris  omnibus 
fupcris  excicitibus  glorio(ior,&:c. 

*  Ath.-inal.ldci rco gratia  plena  cognominata  eff ,  eo  quod 
adimplctionc  Spiritusiancli  omnibusgrati;sabundafec|,  6C 
vircucc  alciilimi  obumbrarecur ,  quam  virtirifcm  per  omnia 

'  tcmpora  coccptus  ctiam  habuiflc  confido .  Ncque  enirn  id 
tcn-porariumin  Virgineaccidificopinor  ,  fed  per  omnia 
tcmpora  hoc  illi  datuinfui(ic,&c. 
Lipfal.jo.  •I*  Arndbiiis.DomuUiSinccmplo  fan£to,quodde /mmacu- 
lata  Virginefuilcpitjfcdccin c<^]is ad dexceram parris,&  in 
CiEluicdcseius. 

-*  Oi-igenes.  Anditeomnes  fi'Ii£Eu^,5£l5tamini..Audiceq3 
Virgo  concip!CC,non  ex  dciiderio  partum  concJi5iens ,  qua; 
ncque  perfuaiione  fcrpcncis  dcccpta  cft ,  neque'  afHacibus 
eitis  venenolis  mfe£i^a',  ■ 

^  Cypnan.Non  fuflinebac  iuftitio,vcillud  v.^sele£lioms 
^pr.de  natiu.  coliimunibas  lacelicretur  miunjs,quohiam  plurimum  a  c^ 
Clinih.  tensditfcirnSjnauiracom.Tiunrcabacnonculpa. 

*  lacobus  fracer  pomini.Commemoranccs {anctiffimam, 
ifnmaculacamsgloriofiffima  ditiinanoflra  macrem  Dei ,  &C 
lcmp  vii  gii;c  Manii,orime  vita  noffra  Chrif^o  commende- 
iiii!s.i!)ignu  cit,vrreverebcatiidicamus,Dcipara,femper 
beata ,  honorabtliore  quam  Chcrubim ,  &  gloriofiore  qira 
Sl'raph:m,que  linccorrupciolicDcu  verbij  pcpcrilli.Tibio 
plcna giatiij ,  vniuerfacrcacura  gratulatur,angeloru  ccctus, 

&:homi- 


Si  hominu  genus.qu?  cs  teplum  fan£tificatum,piradif  is  fpi 
rit.alis,  virginum  ^lona ,  cx  qua  Deus  carnem  alfumpfic,  6c 
p.uer  laiius  eft  Dehs  noltcr.qui  e(lancefccula,&c. 
a    Ii^uox^c..rf^tte aile.  i.qiiia  ncc  lex  potuic  auferre pecca- 
tum,fcd  auxic,  fiua«.fcuralii3',  fiuefcrjpca ,  fed  non  impuca- 

bat".  i.  ignorabatur, 
rcgnauitcamenvfq; 
ad  Moyfcn.i.legem, 
quianccipfa  potuic 
rcgnu  morcis  aufer- 
rcquazregnatdunt 
nofinitreatus  ad  vi- 

"   — '  rV      "      '2 n-    '     r   j         "    '.--■■;,-- -.---•-=  ^    ,  tam  cTterna  vcnirc, 

cum  Jcx  non  t  cller .   Sea  regaauu  mors  ab  Adam  yiqire  6  fcdad  "-ehcnamtra 
'  j.j.f^  hocrcgnumfo- 

7 


» 


Eti.im  fiib  !fgt. 
SiTipum  vcl  iiatuulcin.  ^id^R»^""  lcjjcni.  c     Q^^PinJis  niiiiMVlrffrftur. 

t  inquoomnc^s  peccauerunc.  Vlque  r.dlegem  enim  pecca- 

a    l.ic:'i,iiihoraine.  ,     b        Apuci  liomines  quia  ctci  craat.n.^n  .ip.i.l  Dcuiii,  caius  iudiciu  cjni  fine 

lcge  pcccniKiuut,  (iiie  legefciibimt.     f    Aiindpcuiiv,lkutinalis  v;ilebatur. 

tum  erat  in  mu^ndo  .  Pcccafum  autem  non  t  imputabatujr 

C>iia:^»?ctatlimj'r.,'liibet.  f  Ratior.is  in  jiaruulo'lin;  literjE  in  p^pii!(),.iua  arjiientc  dcinpiiltt.iictur  peccatii; 

iacit,v!f|ue  ad  leg.-ni  pcr  M.iyicn  d.uinitus  i>romu)g,-,t2m. 


lagratia  Chriftidc- 


TinH  ad  Epi 
ttcaiia  . 


5  Ptrtjueinrjdijt  cpgnitio  Dci. 

a    Xon  toii:ui  in  cos  ijiii  pe;  11-  prrnsrscando  «lortera  metuille  vidcTentui.red  etiam  in  pueros^gui  nihil 

a  fcniv;tucriint,pi,i:uaricJiidocoutraaiic]uim  legem.  _;  ; 

ad  Moylen  i  etiam  in  eo's  ,  qui  non  peccauerunt  in  fimi-  g  firu.xiccciam  inanci-. 

n     !ucil,limiicspr,TuaticatotiAdi.  b    Siinilitudo.  f         Qinnt.mi  Adain.  c    Giriili.    g    quis,  prXCCr  q  UOS  ill 

litudf  ncni  pra^uaricacionis  Ad^  qui  cft  forma''  futur/.  lo  oiiines  cegnauic ,  e-- 

cia  in  eos  quijio  lliai' 
propria  voluncate peccauerucficut  Ada»  fed  originali  tene 
bantur,  vt  pueri./« qno.  Aug.  Vc in  matcria  hon  folum  eius 
cxemplo,&  omnes  ille  vmis  homo  fucrunc  Vd^in  quo  pec- 
cato.AliaenimfincpcGcatapropria.  t-     a 

^  Aug.Qiiamcircunfpede.quampropriejquamfineam-  jij'^'^^'^"^  ^J 
biguicate  c\i6iu  eft  :  In  quo  omnes pcccauernnt.  Si  enim  peccatfi  mifllca.  i. 
intellcxeris  q^  pcr  vnu  homine  intrauit  in  mudiim ,  in  quo 
omnes  pcccauerunr,certu  manifefluqueeft,aliaeifecuique 
propria  peccata ,  in  quibus  hi  tantu  peccat,quorii  pita  lunt, 
aliud  hocviifi  in  quo omnespeccauerut.Adiungic. yf(juead.  ^  .    .^^ 
kgtm  cnhn peccattm  in widofuit.  Hoc efi, q.a  nec lex  pocuic au 
ferre  pecc;Ku,qu2  fubinrrauic  vc  magis  abundarecfiuc  nacu 
ralis  lex  in  qua  quifque  iii  ratione  vtens,  mcipit  peccato  ori- 
ginal i  addere  ^  propria,fiue  ipfa  qti?  fcripta  p  Moyfcn  po- 
ptilo  dats  cfl.  Si  enirn  daia  lex effet qm pojiet  v'iuiJicure.,ommno  ex  Gal.5. 
lcge  effn  ifflitia.  Quid  ef^  mte.peccatu  non  imputabatnr,  &C4i\Hi 
ignorabatUC&pccc^^atiielienonpucabaturi^Nequcenim  a  j^^^  ^^ 
Deo  taqiiam  non  eflcc  habebacur,cum  fcripcum  ik:  ^iicu/i- 
queftne  lfi^epeccauerunt,fine  legeperihunt. 
b  ^      '    '    ' 


Homil.i.  in  ( 

diucrnis . 


In  Liturg. 


N  I  C  O  L  A,V  S    D  £    L  Y  R  A. 

I  In  qao.fcilicet^:i(Jampec.cante. 

2,  Omnes  peccaucruiiti  qhifuiuri erant memhra. 

5     Viquc  ad  lcg.  tiic  retnouct  quanda  obieclionein  cotrariu^quia 

foffet  at/qt:is  dicerc  qiiQiipeccatum  nonftdc  aiite  legc  Moyfi ,  eoquod 

pucdtii pc  diffinittp ,riuod  e/ltranfgrfJJiolcgiKdiuinj:,  nonpotuit  au~ 

ttijjl  afis  iyan:g,rJjio  ante datiQnen;,crgo ,  &c.  Scd  boc  non  valct, 

'qaqjjrincipiofuii  iex  nhturalis  inferta  mentibus  htmanis,vt  oflcjitm 

rjippra  c.2..ifropterquodeius  tranfgreJfiofuitpeccatU.Tamepropter 

rf,ti't!plicatiot.epccc4tcru  lcx  ncitinalisfuitojfujcata.intantum  quod 

traiJgrcffioneiiliusUgisnorcptitabantpcccata ,  erani  tamefecundu 

yait.ite,qii}airaiit  conira  rationis di£lamen  ,  &  hoce/i  qidicitur: 

■  4^  Vlqueadlcgcmenimpec.e.inm./.mo  teporcantedatio- 
iitlegif  Mo{utc£,necper  lcgem  definit  cJfe,propter quodly  vfqiie,non 

■f..,cit  extiiifionem  tcmpnrisfuitdri/edfolum  excludit  carcniiampecca- 

ti.antejcgvm  datam,'.icctnon  reputirctur.idco  fubditiir. 

5      Pcccatum  autcm.;.«o«  reputabatur proptcr  offnfcatione  lcgis 

natuialii.io  vna caitfa duudi k^c Mojaicaajfignatiu  .:fanClisfuiJfe, 

'   •  •  froftcf 


quo  pollent  libcrari,fub  qua  tiT  fi  ciJent  fimiles  preuancatio 
ni  Ade,in  eos  mors  regparccjfcd lex  datacfi  in icio  egccilia 
nis  de^Aegvpco docens. de  vno  Deo ,  ne regnarec mors ,  & 
cepic  in  lud^a  primu  def^rui  regnum  mortis ,  nunc  vbiquc". 
c^i^erfre^.Noimpucabacurfcd  etfedus  indicabac,q^  mors 
cofporalis  regnauit  quocidie  per  aliquas  pafljones ,  cade  dif- 
foiuendovfquead  Moyfen,cu  minus  videret':)cc/rrg.  Sciea 
du  plerofque  codices  la^os  fic  haberc :  Ilegnauit  mors  ab. 
Ada  vlqqe  ad  Moyfen  in  eos  qui  pcccaueriicni  limilicudinc 
prguaticationis Ade,vcin  fimilitudine  preuaricationi.i Ade  ' 
pcccafr*  accipiantillosqui  inillo  peccaueruc,  vtcifiii>fics 
crearentur.f.ficut  ex  hominc.hommes,  ita  ex  peccatorc  pec 
catores.cx  nx>ricuro  moiricuri,  damnacoq;  damnandi. 
d     i;>«iey?/o>-.  Adaci^ibrmaChrii^i, quiaficuciilceftpater   .■.t-.:.. 
omniu  feciidu  carne,fic  Chniius  fecijdri fide,  &:  ficut  ex la-- 
tcre  illius  formaca  eft  Eua,fic  cx  illius  latere  j)iluxeriit  facra 
menca,pcr  quiE  faluatur  cccIefia,ideoque  ficuc  illc  comuni- 
care  potuic  filijs  fuis  peccatu  &:  morte,lic  ifie  fuis  luiiitia  fua  j: 
&  vita,&  etia  ifie  plus  boni  fuisc6fett,qua  ille  niali,&:  idco 
magis  pocefi  faluare  quam  ilie  perdere,hoc  eii,  fimilcs  func 
■         \ S  Chrtfit    . 

propter  legis  naturalis  oJfufcacionem.ilHod  antcmpeccattifuerit  anti 
datione  legis ,oJlendit per  eluspmam,quoi  eft  mors,vt di&il  eil,  dices ;  ,       , 

6  Se d  regnauit.  tamen  ly  vfque,nun  excludit  tempns  futurii ,  fed 
tantu  carentia  mortis  ante  dationem  legis,ftcut  diilimi  ejl  dc  peccato. 

7  -  Eciamineos.  i.inpafuulQs,quinonpeccauerum,pcccatoa&ua 
li.,qui  tamenfiint  rnorttii. 

8  tn  fimilitudinem.  i.quiageneraii  fimftmllet  ci  fcilicet  defli- 
tiiti  originah  iuflitia  ctm  dcbito  habcndi  eaitt. 

Q     Qiii.fcilicet,.yidam. 

io  Llt  ibrma.  i.Jigura  Chrifli,qiiifuturus  erat  ternpore  .Adan,  no 
autem  tempore  ^pojloli.^  ciendum  autem,quod  ^da  non  eratfigura 
Chrijii  inquaniumpeccator,fedinqiiantttprincipimn  hominum  in  effe 
natur£,ficut  &  Chriiius  efi  principium  eorum  in  effegratix,  &  quia 
formatus fuit de  terra  diitina  virtute  fi^ttt  &  corpus  Chrifii  virtme 
Jprituffan&i de  virgine  Mma.  Item  quiadelatere  eius  fo^mataeU 
Vua  ,  ficutde  latere  Chrifii  Ecclefia  ,  ex  qiiihus  regeneramurin 
ejjc  graii^  ,  ficut  ex  ^'Id.im  0"  Buageneratum  cfigcnHs  himantim 
in  cjfc  naturts,  . 

Scd 


7i 


AdR 


omanos 


Cap.   V. 


74 


^  Chnfli  &  Ad.im  fecl  non  dclidlu.i.non  ficcf!  efficax  pecca- 
h  t1  AdxaddimnacionCjVCgratiaChfi"  adJalu.ltionc.Quod 
c(l,non  parcs  fanc cauf.g eoru ,  nec  parcs  effedus caufarum. 
Qjjodclt  ibi.'*'-:  no  ficucper  vnum  pcccatum .  Caufa  Cbrifli 
cli  gracia  abundans:  Ex  quo  oninia  bona  homini,(ine  qua  ni 
hilhabecboni.  Cau- 

T  Fotnu  eft,fed  mitucell  donuin  Chriiti  q^uam  deliftuni  Ad-t  . 

f  .f.  Omnes.fslij  riii.    ».    Hi 


d   ^ini!,idici;ni  *  Aug.  Poccfireciedici  parut»Iosfineb.i- D 
pufmodecorp  ircexcunces  m  damnationeoinmum  micif- 
lima  futuios.xMului  n  auce  fallic & f.illicur,qui  eos,m  d.imna 
cione  prxdicac  non  f  icuros,dicence  Apof^ulo .  ludicium  ex 
vno  deJitto  in  condcnuiacionem. 


{i  Adx  ci\  peccacum 
jllud  ,  cuius  rei  func 
omnescarnalicergc- 
nici  •  Carcera  pccc  ira 
h.ibcnc  ex  fe  nuilca, 
«S^rlicexillooDgina- 
h  haicad  peccaJum 


b     KominlsAd.T.     c    Vnoquidam. 


lUS  prsca3i;ciiion<rm  iniitanKJ. 


b  Sed  noficutdelidu.ita&donu.  Sicnimuniusdelidtomulti 

»    T  PtCvJtorcs  con.htuti.  b     Gtatuitumdoniim.vei  grrtia  i.rcmifiio  perfijtoriim. 

Abundans  &  raaior  e(l,4c  omnibus  fuis  magii  i>rodcit.  c     Aliad<Mij  fjnth  fpiritiif.         i.Pcr 

^  mdrtuifunt,  multomagisgra^tiviDd&donuin  gmU  vnius 

a     Noncompatatiucfcd  abfolute.taiuinam  diccrct  mnltoj.      Abundansin  plurcs.i.  in  omncs  jilios  tranfit. 
..  A..v.>u^     ^ww«.— .....  b     <^i  8c  adci'tJ  foluit.  c    Q^«  in  vno  Adi  fimilcs  ei  dninnati  fjiit.  fit. 

niagis  proni.Iic  be-  ^  hominiskfu  Chrifti  in  plures  homines  abundauif  Ecno^iJ 


a     F:t.     b    Scd  pluj.     c 


Dci.    d 


E  l  ptoccJcns. 


e    Originaji. 
d  * 


f  (juipecea- 
it. 


|>Apoc.f.d. 


flcutpcrvnumtpeccatum,  ita&donii.  Namtiudiciii  exvno* 


d   Pfocedit 
Hic 


nch^ECcaufi  Chnfti 
o.imibas  fuis  pro- 
dcit ,  quia  (i  caufa  A- 
da;  omnibus  fuis  no- 
cuiCjtunc&hxcpo- 
tuiciuis.  Echocell, 
SieniM  in  vniui  dcliito  «  ,  i>   ■<'j"' "■•""""»  tn  iin.,>judi»i  m '■!  nrBnu  iuutn». 

nmUi morcuifunt. Ettb  f  tio'nem.Sienim vniusdclidlo morsrcgnauitperunumi mifl 

dus.n.caufcAdff.id-  o-  "  "'  "  " 


Corvoralis  8c  «ctnz  raortis.li  nontcmittitut.  e    Nonexviio 

b     Chritii.  e     Non  folum  ign  ,fcit.fed  &  iulHficat. 

in  co'ndcmnatione  Gratiaautecx  multisd^^clidisiniuftifica 

a    Et  hoc  pote!l,qu;a  etiam  in  vitara  asternam  ducit.        b     Qtia.     c    Etiam  liproprianonaddercatat. 
d    Diflblutio  anaui  iSc  corpori».  e    Etiam  ante  mortcni  paflionesinfcrcm.  t'    Adani. 

g     Quia  maior  vis  eit  hic.quam  fit  in  regno  niottis. 


I 

Z 

3 

4 

6 

7 
8 

9 

lO 


clt  peccati  quod  incu 
lic,cfi:  no  omnib  dam 
natio,fedqu2proil-  h 
lovnodcbctur,func 
cnim  &.  cx  noflris 
additis  alisdamna- 
•fi  t!oncs:Ettedus  dono 
rum  Chntti  elt  re- 
mocisomnibus  pcc- 
cacis  ori<j,inabbus  ic 
a£J:ualibus,oiT<nisiu.  i 
ftiHcatio  6c  vitii  cter- 


II 


Boni  operationi».  I  z 
d 


C  Sien.-vn.&c.  *  Oe- 
cum.Cudixi^ecAda 
figuram  fuiflTe  Chri- 
Iti,  figuram  videlicec 
cx  concrariofnam  fi- 
cuc    ille  hommibus 
fuic  caufi  morcis ,  ica 
Chrif^us  homimbus 
fuic  caufa  refurre6tio 
nis  )  quiahocprob.;- 
curi;scft,nonfimiI;- 
cudincm  cancum  de- 
mSf^racad  figuram, 
fcd  eciam  eu  qui  erac  '• 
in  fimilicudincm  ex- 
cefTum  &  abundacia. 
•}«    Theophyl.  Si 
comedille   a    ligno 
vnum  homine.mor- 
teni  fecic  rcgnare  , 
mulcom  igis  nos  qui 
gracia:  cum  exubera- 


f  cendem, 
natio. 


Qj;acti4mpropri3  filuuntut.    b     Remifsionis.  '«     Charifmaturo.    d 

to  magisabundantiam  gratia: & donationis  &  iuftfti^acci- 1} 

a     A  Deoiafchabeniei.  b     Acteina.  c    Aetctnaliter  m  incottuptione . 

d    Quandoquidcin  Adam  eft  fbrma  ChruU,  igitur:Sc  quia  maius cll donum  Chtiili.iSc  plus  confcrt. 

e    l^amdigne 

pie^ntcsinvitaregnabutpervnuIefumChriftu.  Igiturficut     -        .       -    i  • 

a    JuniUterpecccante».  Tranfiensnonimitaiione.iedpropagatione.  I4   ^'■^'^^    CU  COpia  OC  lat- 

b    Itum  eft  ab  homine.  Vel protcfjit  fementia  Dei.  Corporisanim.r.  j  r    ""ICaCem    aCCCpimUS,    * 

pervniusdcliduindmncshomincsin  codcnationcm  fic&i^  tc  iuftificaci  fumus, 

a    Valcntein     b.     Si  ipfi  vclint.     c     Itum  cil  ab  homine.  Vel  procefsitlcmcntiaDci  vt  prius.  viUCmUS  iS<i  rCgnabl- 

pcr  vnius  iuftitia  in  omncs  horaincs  in  iuftificationem  vita:.      mus  pcr  vnu  lefum 

a    Quxe.icaufa.  .  .^  .  Z"^'-  Chriltum,  CUlUS  fr.V 

Sicutcnim  perinobedientiavniushominispeccatorescon-     tres,&;concoiporcs, . 

.^  a    Ideft omuei liii ,  qui  non  ChtUli funt.         b     Merito.  IdcftChtilb.  fiueill   ClUldem   COf- 

na,&:bene  hoc'fuis  K  ftitutifunt  multi,ita&per  vniushominisobedientiamiufti-     pois  vnicace  aifum- 

pervnumChnfium,  pcilumus. 

quia  li  illa  pcr  vnii  Adam  fuis,tunc  Sc  hoc  pocuic .  Adam  di-       f    Ter  vnum  regna.&c.  Qu,ia  quas  vires  in  illo  habuic,  in  om 


cicurfucuriforma,quiaiacuncdecreuic  Deus  myttcnopcr 
vnum  Cbriflum  einendare,  quod  per  vnum  Adam  pcccacii 
crac.vndcdicicurin  Apocyignuf  occifus  eft  ab  ongine  tnundl. 
a  .S'f<i/io'///.Formacainhoc,q,  vnuscmcndat,vnuspecca- 
uitjfcd  caufa  Ad,£  non  calis  vel  qualis  CnriHi,quia  vnum  ei\ 
dciiaum  Adse ,  quo  mulci.i.fimiliccr  pr^uaricanccs morcui 
func,Icd  Chrifti  gracia  in  piurcs,quia  &c  injios  Hi.  in  non  limi 
liccr  prxiiaricanccs. 

b  Si  tniiri.  Ambro  Mors  regnau!t,non  rcgnat,quia qui  pcr 
lcgc  ludicio  Dci  noco  cnnorcm  cius  habuerunc,lublaci  func 
dc  morcis impeno.ance  vcro in  fimiles  Ad^  pr^ualuic ,  &  fi 
ibi  rcgnauit  mors,mulco  magis  graiia  regnarc  dcbec  q  i  plu 
res  cranfic,&:  qux  vita  confccc.  Quod  poit  dicir  omncs  fimi 
liccr  peccaces,accipic.lce  omnes  crcdctes  dicit.No.n.gcne- 
;  ralisdanacioveliuflificacioinomnib.Vhpjfica  aicmulci. 
c  ingratia.  Graciam  dicit  pertcv^onem  vircucum ,  qux  in 
homincChrifto. 
"Hjtm 


nes  pofteriores  exercuic.quorum  m.aceria  fuic,ficut  «Siculpa 

eim  lolius  fuic,  qu^  in  omncs  cransfufa  e(t. 

g     MuUomagisyj-c.vita  rc.&c.  quiaJEternaliter,  quam  ineis  Ang.vbifii. 

regnauit  mors.qui  temporalicer  &c  cum  fine. 

h    Ter  ynius  iu.&c.  nonquod  omncsgcnitiab  Adam,  rcgc 

ncrcntur  pcr  Chrifiij:fjd  ficut  nullius  carnalis  generacio  eft 

nifi  pcr  Ada ,  fic  fpiritualis  nuUius  nifi  per  Chrtltum ,  Si  qui 

cflencpr^ter  Adamgencrati,:i:liqui  pi^cerChriitu  rc^eae 

rati,n6dicerct  omncs  &  omnes .  Sicutaucem  nulllus  homo 

pra:cer  illam  gencrationem ,  lic  nullus  luflus  pciEter  iltam. 

Eofdem  polt  dicic  mulcos. 

i     J"/c/<f<f.  dctcrminatdcliduvnius&iufiitiain  vnius,  vtfi- 

cutillemcritopcccatiperdidir,  itailtemerito  iultici^nos 

libcralfe  videatur. 

k    Ita  &  ptr  vni.  Hominis  ait,non  Dei  vel  verbi  fidc.ne pu 

tes  anciquos  iuf!os  in  folo  vcrbo  Dci.i.folius  vcrbi  fidefinc 

fidcincaruacionishbcrari. 

0  Ux 


NICOLAVS  DE  LYRA. 
X  Sed  non  ficuc.  Hic  ofiendit  maiorUatem  doni  Chrijli,  &  hoc  in 
duohus.Vrimoquiapcccaium.Adsfuitpeccatiihominispuri^feddo- 
nu  Chriili  eji  donum  hommis  Dei,  &■  hoc  efi  qnod  dicit:  Scd  non  fi- 
cuc  dclidum  ica  ?<.  donum.  ratione di£la  ideo cocliiditurylteriiis, 
2  Sienim  vnm%  dchdo.  f..y€di*  ,&  accipitur  hic  fi,pro  quia. 
i     Morcui  func.  omnes  enim  poiieri, 

4  Multo  magis  gratia.  ideft.,pcr  gratiam  fingularishominis  dci' 
tuti  VHitt  in  perfona]iin,cx  qua  vnione  habct  quandarn  efficaciam  me 
riti  infiiiiti . 

5  In  plures abund.i.  i.mags  excedit  in  bono quam peccdtum  ^df 
in  malii.  Secundo  oflenditur  maioritas  in  ejfeilu ,  quia  infeflio  natnr/e 
propterpeccatum  .Ad£  ex  vnoeius  peccatoprocefjit ,  &  vnumfolum 
peccatii  inpoileros  trar.fmrfit.fi  peccatum  originale ,  quod  non  potefl 
multiplic4riinvnaperfor,a,feddonit  Chrifli  iuflificat  amultispecca- 
tis,fctlicet  a  peccato  originali  &  aCluali,  quod  quidem  atluale  multi- 
plicatur  vartis  modis  in  eodem  homine,&  hoc  ejlquoddicil: 

6  iic  non  licuc  pcr.  Icilicet  ^dje,tniuflifa£lifunt  alij. 

7  Ita&donum./^.C/j-if?/  ^iufliconliitutifuntmulti ,  fedmulto 
pleniui^quod  prohaiur  cum  dicitur. 

i    Nam  iudicium.  idefl,fententia . 

9    Ex  vno  in  condem.  aliorum.fex  >no  peccato  .Adx  tranfiit  itt 

aiios,&  caufaiis  infingulis  vnumfeccatum . 

Gra- 


I  o  Gratia  autem.  lefn  Chrifli  ex  muhis  deli6lis  in  iuflificatione 
habet  ejfe£iu,ficut  di^um  efl.  Et  quiagratia  Chrifli  nonfolum  iufiifi- 
cat  a  tnultis  deiilis,  fed  etiam  inducit  ad gloriam,ideo  coc'udit  vltra: 

II  Si  cnim  in  vnuis./ci/ifff  .^di«. 

X  a     Mors  rcgnauit.  idefl,poteflatem  habuit  fupcr  pofleros. 

1 3  Multo  maius,i«:c. a :  efu  Chriflo in  baptifmo. 

14  Inwtz.  fcilicetbeata. 

1 5  Rcgnabunt  pcr.fiilicet  lefum  Chriflum,per  quehabemus  in~ 
troiium  ad cxkfle regnu.Dtcirur autem  hxcgratia baptifmalis abur.~ 
dantia  gratiA,quiatollit  p^nam  &  culpam.Kc  donationis,quiagratis 
datur.ttiuiiiiia,qmafacit  dignum  vifa  Merna. 

16  J(x,\nit.  Hic  .Apoflolus  conueitientiamoflenditpeccati  &  dnni 
Chrifli ,& primo  quantum  adpeccatu  Adx.  ftcundo  quantum  ad pci- 
catum  fnperadditum  in  legc,ibi:Lcy.  MZCm.i^rimum  autem  oflendit 
in  duvhus.TrimH  ePi,quiaficut  pcr  delUlum  .4d*  al^funt  cMemnati, 
ficperiuflitiam  Chniiiomnes funtiifltficati,& hoc cH  quod dicitnr. 
Jgitur.&C.  &  patet  ex  dMis  litera.  7\(ec  vakt  contra  diftit ,  fi  dica- 
tur,quod  nonfunt  omncs  iuflificatiptrgratiam  Chrifli ,  quia  hoc  no» 
prouenit  ex  defe6lu  grati£,fed  ex  defcUu  hominum  eam  dcpellentiiim.^ 
Secudim  efl,quia  ficut per  inohedientiam  .Adx  comcdentis  ignUveti 
tum pofleri  faUifunt  iniufli/icpcr  obedietiam  Chrifli in lignocruiis 
paffi,omiies  funt  iuflificati  quantum  ad  fHfficientiam,&  hoc  efl  quoi 
dicitHr.%\c\3.t  enim  pcr  inobe.vnius.  &patct  ex  iliCiis  litera. 

Toni.<r.  c    3  i« 


7^ 


Glof  ordm.  &  Nicolai  deLyra: 


a 

b 

c 
d 


fiiicvt  perlegeabundarcc  deliclu,  vcfn  aufleritate  legis  fua 
intelligences  infifmitacem ,  infirmiad  mcdicum  confuge- 
renc,^  auxilium  grati.T:,qu;ererenc . 

c  Fbiautem.  Agichic dc vircuce graci.Tj&quantn  efficic. 
*  Aug.Hoc  ad  originalehois  addideruc  volucacc  la  ^pri.i, 

non  pcr  Adam ,  fed 

c    Poft culpam.vel nitiiMlem legf m  hoCQUOClUcfoluiCUr 

d         Si  aoiuidantius  togiio!ci-Tc;ur.    t     r  '  /-.i      ■ 

n-  larB  ri  r"  I        j''..^^         lanacurq;  per  Cnn- 

conftituenturmulti.Lexautcm  rubunraHnt,  vtabundaretde-  z  ni,m,qujavbiabun- 

a  Sed  non  idco dcfpiCiaitti;iudiu$^ed  Sc hoc fsnat  Chtiilus.  Ahas.dcUftmn aburidaitit  per  legcm.  f{3mr'nf»/'/-iriim    fn 

*  Otnnia  condouani.    j     UdUIC  pccCdtUm  ,IU- 

lidum.Vbi  a  ute  abimdauit  delidtu ,  fupetabundauit  &  gratia 


a    Omnes  ful. 


rer  Chriftum  eftiulificitin. 

inti,mit  latemer; 


tiuntur  omnes,qu£ 

Vt  hcut regaauit  pccacu m  morte.ira  &:gratu  regnet  per  m  ^  u^^ ^  j.^.per  icnfos 

a    'Bunoiuraoperiim.  b   Pcraticeiis  eos.  £  Ethoc.     ^  S  nct]uonuI!a  iuihtia.         eXCludcUCCS     3   VlCa 

ftitiam in  uita setcrna  ,  per  lefum Chriftu dominum noiirum.     co  quod  no  credanc 


a    Iprdwf.  OncndcratChriflumdimictere  omniapeccaca 
A  tam  oijgin.nliaqu-imadlualia,  h:cadd!Ccj.&:apeccatolcgis 

libtrac.i.pranaricatfonCjVt  Iiid^i Chfo magis fintobnoxij. 
InPfa.io»,  *  Aug.Quarcic-gefubintrantcabudauic  peccatu?Qiiiano!s 

banc  fc  hoies  conccri  pccciitoi  csjaddica  lcge  fadi  sut  6:  pua- 

ricacores.Pra:uatica- 

'tor  cnim  no  eft  quif- 

qua  nifi  cum  kgcm 

tranfgreffus    fueric. 

Ergoquia  hoceflin 

lcgc  magnu  myftc- 

rium,  ideo  carn  daca 

vc  crcfccncc  pcccaco 

humiliarencLirfupcr 

bi ,  humiliaci  confi- 

tercntur,c6fefli  fana 

rcncur,Iff?funcvia! 

occuk?  quas  notas 

fecic  Movfi,  pcr  que  lcgem  dedit  qua  pcccatum  abundaret, 

L.fontPrQ.  & fi;pcrabundarct gratia.Non.n. cvudcliter hoc fccic Deus, 

fpcri.  jcti  cofllio  mcdicm^.Aliquandocnim  homo  videtur  fibi  fa- 

^  lius,&  egrotat,&ineoqda:grot3t,quianonfencic,  medicQ 

no  quijric.  Augecur  morbus.crcfcit  molcftia,  quericur  mcdi 

cus.Lcx  data  efl  vt gratia  quercrcf.Gratia data  ci^,vc  lcx  im 

pleret'.Neq;  fuo  vitio  no  i  mplebat^^fed  vitio  prudctig  carnis, 

quod  V  itiii  pcr  lcgc  dcmonftrandu,  per  gratia  fanandu  fuit. 
Lexautcm.Amh.  Dicit  hic  Apoflolusquid  puenerit  data 

Je<^e,n6  qujfd  feccrit  lex,  Data.n.crat  in  adiucorium  natur^, 

vtcunqucnatur^inccrta  funt  iuftitiielemina,  vtficexinde 

niagis  proficcrer ,  fed  populus  vfum  fcqucns  plus  peccauic, 

diabolpinuertentclcgcmbonam  in  maIum,concraquotI 

Peusomniadimilk. 

LcjfAtufub.  Natis  in  p£tis  d.u''lex  addomada  fupcrbia.Q^ 

no  dcefl  g.  iubeacfed  deefl q. impleat,  quia in  peccacd  natus 

implcre  non  potcft ,  io  natus  cft  Cbriflus.i,gfa  qua:  fanaret. 

b  ^t  cbnn.de.  Vt.f  q  i  n  ford  ibus  erat  pr^uancado  magis  for- 
^  dcfccret,vcmcdiooris  pcdagoguhabcrct,pcrfeci:usfigni5, 
*^  ^clurusfcncircc  flagellum./^f  <!/;««, rfcMagnuDci  cofilium 

fuiC, 


D 


hi.dc  pc 

mcrit.& 

min'.ca.i 


Eo  tcniHe,iic  tjiiis  confiru';  gr.ui.T,fccurius  pcctct,rod  viget  gratia.vt  per  iuflitiain  ducat  ad  vnam, 
licutvigueiat  pcccatuni  Juceas  uimoitem.  b    Duceiis.  c  Q^pd  &  p«ter  Adai*eil. 

"     Reraiflionis  peccatoium.  ,  i  In  eleftis. 


2  perabiidauic  gracia. 
^  ■a    Ircnacus.  Men- 


l.^.Cii^f 


E 

Luc.iy.  f 


inucncam  ouem  , 
qui^perierac.Si  aurcm  illa  non  efl  inuenca,  adhuc  poffidccur 
in  perditioneomnis  hominis  gencrarioncMcndaxcrgo  is, 
qui  prior  hanc  fentcntiam.imo  hac  iguorantiam  ^  egcitatc 
induxic,Tatianus.Qui  affcctas  m;igiiierhaberi,hoc  a  fcmct- 
ipfoad!nucnit,tencansiSdfubindcvti  huiufmodiaPauloaf- 
fiduc  didiS.Quoniam  in  ^dam  omncs  woriw/ir.ignorans  auce, 
quoniam  vbiahundauit  deliBum^fupcrabundauit &  "^fatia. 
d  Supera.  Quia  &:graciaChrifli  cciam  his  proficicquosdia 
bolus  yinccrc  non  potuit ,  &  quia  pcccatum  ad  tempus  rc- 
gnauitjgratia  in  xccrnum. 

^  Aug.Nonpcccantismerito,  potuitfupcrabundaregra- 
tia,fcdiubucniencisauxiIio,vt  vidcret  homo  non  tanturrt  ^^-^J-Vi 
doulorem libi  cfle neccflariu  vcrumccia adiucorc  Deum  , a 
quoeiusicincra  dirigantur,  nedominecureiomnis  iniqui- 
tas ,  &  coufugiendo  ad  opem  diuin^e  mifcricordias  fanecur. 
e  Si.re.pecc.m  m. Non addit,per  vnu  vcl  per  Adam.quia  no 
de  illo  folij  agit  quod  ex  Adam  traxcrut  iiomines,fed  &:  dc 
eo  qd  fua  voluntatc  addidcrut .  Scd  cu  dicit:  Gracia  rcgnec, 
addic,pcr  IcllimChrifium  ,  &ic.  quiaper  cum  non  cancum 
originalis,fcd&:  voluncafiorum  fitrcmifliopeccatorum. 

^"  CAP. 


Aiig.vbi  i 


N  1  C  O  L  A  V  S    D  E    L  Y  R  A. 

j  Lex  amerit.  Hic  ofledit^couenicntiadoni  Chfi  &c  pcccati 
leporclcgis  fuperadditi.Ad  datione.n.lcgis  fcquuta  cft  mul 
f  iplicatio  pr3;uaricacionis,vc  diclQ  eft  fupra,n6  cii  cx  parce  le 
gis,fedhoniiau  malicia,q  nitifin  vccicu,  6l  %-\  cognicio  pec- 
caci  qu(j  fic  plege,aggrauac  ipsii.Et  ficuc  fub  legc  abundauit 
deli6tu.itacxlcgcabundatgracia,  inquac5  Chfus  fublege 
natus  eft  §m  q^dicit  Apoftolus  ad  Ga|^.4.a.c^r  vbi  venitpkni 
tudo  tepms,mi/it  Deus  filiufuu  rtatH  ex  muliercfnciliifiib  lege ,  &c. 
ctiam  atculit  nobis  plemtudinem  gratiar,  &  hoc  cft  quod  di 
citur;Ie.¥  au.fuhintra.  pofl  utfurcationem  legis  natUMlis. 
;;,  yt  ab^nd.  de.  Iv  vtjtenctur  hic  confcquutiuc  tancum  per 
modunipr^dictum.noncaufaliccr.  j  Fbi  au.abun.de.  {\ib 
lcge.  4  iuperabun.&  gra.  Pcr  Chfm  fub  lcge  fattum.ideo 
^iciw  \oa.n.i^.c  .QulafulusexJHdmsefl.  y  yt  ftcutre.pecin 
t/ior.  idcfl  poccflaccm  habuicdcijciendi  ad  morcem  ^tcrna. 
^  Ita  &gra.re.  Potcntcr  nos  inducendo  in  vitam  c^ternain. 
n     Tcr  lcfum  Chri  .Dei  &  hominum  mcdiacorem. 

Ad  maiore  intclligcntia  doctoru  dc  originali  pcccato  hic 
pliqua brcuiccr sut  notanda.Primu  cfl,quid  fic  ofiginale  pec 
Catuni,  &  quiapriuatiocognofcitur  pcr  habitum ,  io  primo 
Vidcndu  eft,quid  ficoriginpJisiufiir.iajCuiuspriuatioefl  ori- 
ginalisculpa.Eflaaceoriginalisiuftitia  ,  quicdam  humanx 
nacursrcctitudo.perquam  corpuseratanima:fubditu  &  vi 
rcs  infcriores  rationi,qiiadiu  anima  fubditacflTct  fuo  crcato 
r;.Ha:caurereclitud()  noeratexprincipijsnatur^humanf, 
cu  curpus  humanu  iit  naturaliter  corrupcibile.fed  a  Deo  da 
fa  in  prima  hominis  c6dir,ione,  f  m  q5  df  Ecclc.j.d.Hocfcio, 
j)  apnncipiQfecu  Deus  hominem  reSlum.  £c  quia  luftiCia  cfl qu;c 
tla  rcdticudo.pp  hoc  talis  rcchtudo  natiita;  humans  bene  iu 
PecMtun;  pri  ^^'^'^  vocatui.Lc onginalis  ,qui<idata  cfl  humane  nature in 


lafthi;;  prigi 
.fulis. 


piftaJe 


ppilcrii  jui- 
|>ii.ccur. 


lua  prinia  originc,&L  quia  pcr originc  in  pofteros  fuiffct  tras 
fufa,fl  ab  Adafuiiiet  fcruuta,ipfo  vero  pecicantc  iuftc  tuicaia 
co  fubtracta ,  &  quia  carcntia  perfeftionis  qu^  dcbet  ineffe, 
culpabilis  cft  in  homine ,  cuiulmodi  fuic  ditli  reititudo  fcu 
onginaliSiuftitia,  loeius  carencia  cudebitoeahabcndidf 
jjcccatu  originale,ita  g,  dcbitu  habendi  eft  ibi  fot  malcSccii 
diicft  quomopcccatii  ^dx  porteris  impucat",  &:  fatis  facili- 
ter  vf  q,  iniputatVisad  pcna.  Filij.n.frcqucnter  6c  iuftc  puni 
untur  pro pccc4cis  parcntu.fcd  difcbcilius  eft  vidcrc  quaiicer 
imputat^^cisad  culpa, dccuius  ratione ef^, q, fit  voluntatia, 
alitcr  no  cffet  f  ulpa,  non  pot  auie  dici  voluntaria  voluntatc 
pulTcnorC.l^roptc-rqdfcieiidfi ,  (j,  Ada  no  folu  coflder.^t  vc 
jinguians ^jfopa,  fcdpiVttijtiushuniangnatur^princjpiu, 

acjuo 


a  qijo alij  dcfccdiit taqua a mouentc  per vini  gcneratiuam, 
iS:_efiiciuntur  cius  membra  ,  &:  i6  ficuthomicidiii  manu  fa- 
dtii  df  voluncariu  a  voluntate  qnc  eft  in  morte ,  fic  fuo  rao 
carentia  or iginalis  iufiitij?  in  polferis  df  voluntana  1  volun 
tate  Ade,&:  g.a  acccpic  ca  no  folii  pro  ft  fed  pro  tota  poftcri- 
tatCjiooespoIicripervim  generatiua  abeo  dcfccndentcs 
in  eo  fueriit  obligati  ad  debitii  habendi  ea  .Cii  igitur  caren- 
tiaoriginalisiufticixcii  debico  habcndi  cam  titculpabilis, 
vt  diutum  cft:,&:  ideo  mcnto  pofleris  iinpucatur  ad  culpam. 

Tertium  efl,qualitcr  c6trahit,quiapcccatu  Iblti  cftinani 
roa,qugnon  eftextraduce,fedefta  Deo^crcatione.quino 
peccat  ca  infundedo,nccctia  parentcsgencrando,riecpol- 
iunc  per  c6fcques  peccacii  onginale  traducere ,  vt  vf  mnxi- 
n^c,qfi  sut  baptizati,g.a  nullus  dat  alteri  quod  n6l-iat)et.Prc) 
ptcr  q^  diccndii  ,q,  gcneraciocompctit  hominibusfecudLi 
eliie  gratiiB,qd  habent  per  regeneratione  baptifmale.  gene- 
ransauteinquaciihuiufmodi  generacfibifimilcio  Adagc- 
ncrauic  fibi  limiles  in  efse  n.uur^  dcfcituc?  originali  iuftitia, 
cii  debito  habedi  ca.£c  cide  ratione  oes  poftcri  gencrat  fibi 
fimiles  ci'i  tali  dcfe6tu,^a  defcendimus  ab  Ada  ^m  carnem, 
no  jfm  anima,q  eft  a  Deo  immediate.  io  originalis  culpaa 
carne jpuenic  in  anima  fibi  c6innda.  Sicutliquor  bonus  infi 
cic  cxcorruptione  vafis  in  quoponif^fic&pcccatuorigina 
Je  ^ucnit  cx  carnccaufaliter ,  fed  cii  in  anitna  cft  fubicctiue 
&  fmmalitcr,ficuc  infirmicas  efc  i  cibo  coriupciuo  caufalicer 
tatu,q.a  no cft  infirmitatis  fufccptiuus,in  corpore  vero cibi 
to  fonnahccr  cfc  &c  fubiecliue.  Ex  didis  pacet ,(]?  obiedio  de 
parcntibus  bapcizacis  no  valct ,  g.r.  ficut  di6tum  cfc,n6  gene 
racfecundurn  cfsegratia>,&:  vcluncmcmbraChnfci,fcdfc- 
cundum  cfsc  nacuras;  corrupcg,in  qua  funt  membra  Ad» 

Quarcu  efc  qualitcr  peccacfi  or-ginale  p  gratia  baptifmi 
tolIiiur.Circa  q,  fciendfbq,  no  cfc  p  hoc  inceiligendii ,  (],  rc- 
iticudo  q  fiiic  in  Ada  p  bapcifmu  rc^icat,  g.a  bapcizaci  rcbel- 
lione  CQcpons  ad  anima ,  &:  fenliialitatis  ad  rationc  in  fciptis 
cx_penunt,fcd  hoc  g,  pgratia  Chf  i  toUit  dcbitu  h.ibcndi  di- 
Qiz  redticudinc,  Hc  fic  carccia ditit^e recticudinis  n6  remauct, 
vt_eft  culpa,  q;  formalicer  ^hcit  debitii  habendi  lUa  rccticudi- 
ne,vt  diCtu  clt  fuprp,fed  remanet  tatfl  vt  clt  pena  &: virtucis 
excreendas  maccria,p  pafliones  fenfualicatis  forciter  pugna 
do,&:infirmitatcscorporispacienccrcoIer^do,inq.busadiu 
uac gracia  Chfi  in  prclcnci  ad  augmcntii  mcriti cledorii.In 
rcfurrcdionc  vcro  finali  rcparabit  narura,qa  rcfqrrcdtio  illa 
critad  v;taimmortalcpChrum,n6  iinmorralitateqfuitin 
itatu  innOcenti^,qua ho  poccrat  n6  mori ,  fcd  mimortalita- 
te  glori2,qua  no  poteru  mon,  fcd  cii  Chfo  vmct  in  igtcrnu. 


CJ«pfnodi 
con;rahit 


Pecf.ittim 
gin.ile  iu 

ijilO. 


77 


Adcl 


lCiO. 


Rcpl 


ica. 


.,8 


^  A  D  D  I  T  I  O     I. 

A,       In  c.  y .\ bi  dici tur  in  poft.F/v  enim  pro  inlio  (fis  moritur.Qand 

diciturhic,  yix  enhr.prmuflo  quiimorintr .  cvponisurhcut  iii 

5lo.Vix.i.raromorituraliquisct  pro  luito.i.  prodiicftionc  iufti 

&boni,ncdai!npio,  16  rarodico^foriifaptinucnifiiquis.i.nlicjs , 

<^ui  audeat  mori  pro  boiio.q.d.red  dithciie  cft  inuenire  qui  hoc 

{iia3t,ii(^C[M\tw.Co7nn!endatautemfi'aracharita.&c.<\.A-^rnm- 

fto  vcl  bono  vix  morirur  ahqu:$,fcd  Chrtftus  pro  nobis  peccatori 

bus  mortuus  elhVn  in  hoc  Deus  comcndat  iuam  chaiitate,&c. 

A  D  D  I  T  r  O    .II. 

lo  cod.c.vbi  diciur  in  VoM.Sicutftrvmm  fcoJM/new.f.  Adam 

intrauit  peccatum  in  mundum  . 

In  iitera  iic  hf. Froptcrea  ficut  per  vnum  hoicm  in  huc  mudu 

peccatii  mtrau  t. Vbi  aducrtcnditm  q>  ly  proptcrea  continuat  du c 

dj  hisqus  difta  fberunt  in  proximo.q»  rccuiidri  Glo.  hc  inteliigi 

tur.Propterea  per  Chriitu  luftjtia  &  vita  proccdit  in  oes ,  &  per 

ciu$9;ra»iainre«eneratos,quiaper  vnii  homine  in  huc  mudum 

pcccatuinrrauit,&c.&exponaturlicot  in  Fotj.  Sedtirca  hocad- 

ucrtendu  eit ,  q>  hoc  tf  Apoftolus  jM'upponit.("q>  p  vnu  hoiem.f. 

vcr  Ada.intrauir  peccatu  &  mors  m  oes,  ucgacur  coitcr  ab  Hc- 

brzisjquiauftontatcnouxlcgisrcnijunraccipcrc,  di.^hocno 

polTn  heri  ex  librisabeis  rcccptis,  fedhoccftmanifcftcftilfum. 

l'at(;r.n.Gcn.j,d.q>Deuscondcmnau;tAda^pp  pcccatutranf- 

,  *,    grellionisadmortc,di.ibid.7>;(/«Hfj,«^--»fl^^//«^'>f«>"CHcrifni.4 

ci&nis*'"  '.  ^"'''cpjnaqu.intuadroortecorporalem  mai?if>^ftctrartliut  in 

'  poftcroSjfed.^^iliudpcccatu  traniiffetinpoftcros  etquo  adcuf 

,.pa,pt  heti  darc  cx  diftis  apud  eoj  vaidc autcntici>»hcnt.n.in  bc 

jicd;^ionc  fKrameti  circucitionis,quz  cilcois  apuA  cos  J)3cc  ver 

ba  mcnto huius.f.facramSti  Detls  viuus  part  noftra  &  protcrtor 

'•  •     *        noftcrpcepitcrmcarnenoftiaabanfc;nisppfedus  lutt.rtifypo- 

ruitincdrncnqftra.Exquib.quidcmvctbisqux  apud  cos  tantaC 

auiloruatis sut,fKMt  apud nos ca  quf  ab  vnmcrfali  ccclelia  tletcr 

minanf.roanifellc  iif .qj  pcr  Cicraroentu  citcucilio;iis  crucbantur 

ab  inferno,  EtcuiHud  lacrametu  dabatur  inoftauo  die,  vt  Leil. 

12.3.Pueraiitoftpdierunullomoppcccaiu  aftuaic  indigcbat 

erui  ab  mjfcrno,cu  nodu  vfum  liben  arbitri)  hcret  Rcltat  crgo.tp 

debitcruia  pftocotraftjpcronginc,  fcdq»  hoccontrahaiurab 

2  Ada.hf  inmu)ii»lQCis  in  fuo  Thalmud. fpccialifer,m  quoda  lib. 
fupGen.quidf  Bcrcfchiih  Rab.tn2.c.fup  illud  \ethu. ifl^  fwiC 
generatioHts  cili  &4crrA,qi!Jndo tfearifunt.Qutdd  dovtor coru no 
roin:  Rabbi  Salmai  fic  dicit.O^s  gnrationcs  qnz  in  facra  fciipcu 
ra  rcribun(^r,diminutz  funt.pter  duas  quo  plenaric  icributur.f. 
iftz  funt'gcn.cz.&  ter.Gcn.  i  a.  Iftj  funt  gencrationes  Pharer, 
Ruth  vlt.d.In  quo  nobis  otiditur,^  licct  in  primordiocrcat^  fue 
runt  res.i.hulei  fecundiiplenitudinc  fuaatqipfe^ione,  tncin 
pcccauit  Ada  pnmus  diminuta  funt  &  corrupta  atq;  cotuiTa.  Lc 
vlterius  no  eiiit  reuertentia  ad  decctc  difpolitionc  donec  vcniat 
iiliusPh.ircs.i.Chnftusfilius  Dauid.dequo  Ruth  vlt»  funt  gen. 
Fharcs.HJccille,Adintc!ligedutfi  difti  fualcicndiicfttpmult^ 
funt  di£tiones  in  facra  frripiura,  q  in  1-Icbraica  litera  duplicitcr 
fcribuni.Vno  mo  plene,&  cft  qfi  mtcrponunt  liter?  vtKales  fuf- 
iicictes  adfyliabitacii  diAioncprout  fonat,Aliom6diminutiue 
&  elt  qii  no interponunt  talcs litcrz  vacales,fed  fyliabicaf  di<flio 
p  ahquas  rcgulas  &  pucta  extra  dt^ione  polita.bt  quia  tJjoldotly 
q  in  Hebrscolignat  gcncrationes  fcribif  plenc  tatiimodoinduo 
buslt>cis.f,Gcn.2.vbi  fup,,q>di£ttieltanpeccatum,  &  Ruth.vlt. 
//*/««/^fncra?;oiif5  7Vj4rej.quoddf  dcgencalogia  Dauid  aquo 
CliriUusdeftcdit  cxtcrzsiit  fcribuntur  diroinutz,  vtcumdici- 
tiiiHic cfl Uber generauonis ^dam.Gtn.^.i.  Et  fjxfunt^eneratio- 
Ties7<{n(,Gen.6.b.Eiljiefuntgencrario>7esIfmael.Gcn.iyb.  Ethtt 
funt^eticracianes  Ifaac.ihid.c.Et  hx  fnm  irenerationei  Hfau.Gc. ?  5 . 
a.&  iic  de  czteris.idcirco  przdiftus  do^or  cocludir  quod  dilivt. 
cft.Sifortequi$dicat,(p  ex  tali  variationcm  modofcribcndino 
dare  fcquitur  intentii  prxdiftu. Diccdu  tp  myfteria  in  vetcri  lc 
gc  tradebanturfub  vclaminefigurarii  &  tignorii.exquib.tacite 
pmdctiores  aliqmd  intelligcrent  vcritatis.tp  in  multislocis  facr? 
i<:ripturzcontingit.Vndc&  Apollolus  dicit  inf  invlt.c.d.  ^uod 
Z£mpo)')7;,frcrn<i.i,antiquismylteriii.f.Chrifti,erattacitii.i.tacite 
no  cxpfTe  tradiiu.  Valet  ct  pdiAa  auftontas  &  limilcs  ad  cofu- 
tandu  Hcbrzospcccatiioriginaleimprudetcrnegatcs,  vtdiitii 
cft.Hf.n  per  confcllionedo^torufuorii  ,  tpgcnushumanii  erac 
«liminutu  fcu  corruptum  per peccatii  Ad.x  donec  vcnirct  iilius 
Pharcs.f.Chriftus  ab  co  dcfcedcns.tp  fatis  cofonat  fentetiz  Apo 

Q  floli  di.Sicut  in  ^dam  ,  &c.  Sunt  ct  multa  di<^a  feuau^oritatcs 
doftorum  Hebrcorum  dc  pcccatooriginali,&  dc  eius  effedtu  vc 
titatem  noitram  a  tcftatcs.qu^  largius  traduntur  a  magiltro  Ray 
Buindo  .Martiniinfuo  Pugionc.^.part.di.i^ca,^.  &  fequentibus 
Vu^uc  ad  finen  quz  caufa  breuitatis  omittuntur . 
A  D  D  I  T  I  O  IIL 
Ineod.ca.vbidiciturin  Poft,Et  quiapriuatiocognofciturpcr 
habitQm,io  primum  vidcndum  cU,quid  iic  otiginalisiuititia,  cu> 
lus  pnuatio  eft  originalij  culpa , 

Pcc 


\ 


Peccatu  originalc  licet  heat  priuatTone'originalis  inftif ly  .'tn  ^ 
non  e(t  pura  priu.itio, fed  eft  qu'da  habitus  corruptus.  NaiD  li{u< 
zgritudocorporalishetaliquid  dcpnuationc,inquatii  toM  fh.ir 
monia,inquacoiTttebarrofaniratisJiet  etaliquid  po(ifiue.4itp- 
fbshumorcsinordinatedifpnfitos^iicpeccatuoriginaichef  priua 
tioneoriginalisiuftitiZi&cuhocinordinafadifpoiitionepariiii 
ai.Te,&lic  iiocftpnra  priuatio,fedquida  habitascorruptus.i^di 
^ii  eil.Vn  peccniu  originalc  df  a  do^oribifijmes  pcccaii  &p«cc 
cati  f ocupifcen' ui  q?  (oMat  .iliquid  pofitiuu ,  vt  in  s.dif.  jo.&  dc 
boc  videampliusm  r.2.q.8;,nrt.i.incor.q, 

A  D  D  I  T  I  O     III T. 

Ineod.ca.vbi  diciturin  Poftil.  Ideoeiuscafentiacum  dcbito 
haWndi  cam,dicitur  peccarum  originalc .  0 

Quodoesdeftcdctcsab  Adii  per  vimgcneratiuaineofucruc 
obligati  addcbitu  hendiiuilitia  originalc,  prout  df  in  Poft.non 
vf  rationabilitcr  di^uTum  quia  no  apparet  ro  qua  pofteri  fuif- 
fcnt  obligati  ad  debitiiiiendi  iuftitiamoriginale,  nifi  ex  lcge  ha 
ruralijVcI cx  aliquo  pccpto  diuino.  Scd  no  cx  lege  naii  cum  mili 
tiaoriginalis  no  crat  ex  pr:ncipijshumanzna?  ,cuiu$corpuseft 
nacuraliter  corruptibilc,vt  ipfc  Poft.dicit  moditii  lup.  Ncc  talc 
debitii clt cx aiiquo pcepto diuino.Nullu.n.przceptu lcgit fuif-  Gs"*-^' 
fcdaiuipli  Adzan  pcccatum.nifi  tuiilluddcjion  comcdedolijr 
gnii  vctitii.qd  quide  prarccptu  uon  obligat  Ada  ad  debitu  haLe 
di  luftitia  origin.ile,!icct  ex  ftafgrclfioncpdiftt  przce^tieScQn- 
fcqLiCtcr  amilifIsrt.Tumquiataledebitiinohctroneculp.T,-pro 
ut  Pdftillator  intcndtt.ex  hoc.n.g»  homo  cftobligatus  ad  fcruan 
.  da  pcepta  diuina.no  peccat,  fed  potius  cx  hoc  q>  non  ferijfat  illa  . 
Vndc  manilcftum  eft  q)  no  cfi  formale  in  pcctatooriginah  dci)i- 
tum  hibcndi  iuftitiamorie;ina!c,prout  j-^oft.fupra  dixit,  (eci'ipra 
,  inordinata difpofitiopartium  ammz.qiue. fqrticls  peccati  vei  1  m- 
guorn^tarxvelconcupifcctiadicitur.eilpropricfoi-male  inpec 
catooriginali ,  licut  in  afgruudinccorpprafijinordinata  difpuli- 
tiQliumorumclt  formalisiaBfc.jE^^irudwiKlyt-djitumcft  £ 

•    ..  '   A  D  D  I    f  I  O  :'.V, 

J.n  tod.c.vbi  dicitwrii»  Poftil.Qualitcr  peccatum  origioaleppr 
gratismbaptiimitollitur.    ^.  , 

Pctt-atumoriginalctollifurpcr.^iapriftjjiiqiioadreatii  inqui 

tiitn  anin?a  recuperat  gr.itf.-rfiT;qdnntuni  ad  nietcm,  &  iic  exciudi 

;  «urab  cailf^;habitqstpiTupip$,qui  cltprt>pnccuipabilis,  rcnija- 

lict  th  pcccati/m  origina'e  aftu,quantumadoxdinationeinfcrio 

futti  partmmaui'niz,prour  pcrtinet  ad  rationcm  pcnz  tantum  . 

R,  E  P_L  I  C  A-  , 

In c. 5 .vbi  Poft.dicit.Pcccatu  onginalc  cile  pf  luat i,onc,quia  ca 
rentia  ruftitiz  cii  dcbito  hendi  ca.Burg.aut  dicit  ipsii  no  eire  pri 
U3tionc,fcdqucndacorruptiihabitii,  quiaquibufdamdf  fomes 
&concupifccntia,qu5  foii.intpohtiuuin.Contraquemoiludive 
di  ptiicargui.Oc  politiuucit  cfLdiucn  Dco,iiiy,icurpetc.iium 
origiaalceltpofitiuii.igif  eftclfeftiuea  Dco. Cocluhocft  filfa, 
igituraliqua  przmifraru.n6maior,quia3bomnib.conceira,igif 
nunor.Falliias  tociuhonisprobat.Nam  li  DeuseiYe(ftiue,pdutit  ' 
aliquid  poiitiuii  ad  peccaiii  origin.itc  pcrtincs.aut  produtic  ijli^l 
cocurrentecatecunda,autnou.Scciidumnonptditi,quia  inciiu 
fato a  folo  Deo  nulla  cfi  obhquitas laltcra  vrtiofa,in  peccatoyuc 
originali  cft  morb  corruptio&  obliquiras,  igifa  fblo  Deo^dn- 
ci  ctfeftmenopt.Nec  primanap6cda'ri,quia  in  huiufmodi,,jidu 
Aioaenooccurritpriinuspafcs/qa  conuncxiftetc  mhilominus 
cocurrit  pcccaiii  originalc,ncc  proximus  parcs  eade  tonc.  Si  3%  •  ■ 
cocurrcrc  df  contrahcs,tunc  potius  dt  diccndu  aduale  qua  origi 
nale.C6iirmatur,quia4)ihU-indiifercs  ad-itatum culpz  &  grat;i^, 
immo  vtriqj  ftatui  topolfibile  p6rcflepeccatiioriginalc,lcdfo- 
n)cs,qualitas  morbid.7,corruptus  habituS  qijalitc^cUBq;  nominef 
cxquoc6furgitrcbellio  viriu  aiz,eft  vtriq;ftatuif  didtocopoHi 
bilis,igiturtalishabitus  aBurg.cofid^usnoncftptccatiiorigina 
lc.Maior  notatur,quia  pcccaiii  origmale no liat  lii  gratia,mio  to 
ilituit  filios  irz,minor  patet ,  ^a  Paulus  apofto!us«xiites  in  gfa.  j.Cor.i»  c. 
inf.7.b.&  adGal.^.d.dchuiuimodiqualitatib.libiadhirentib. 
&  cum  colaphizantibus  iacit  qucrelas,&  petit  abfo!ni,eiquedf. 
Sufficittibi^raliamea^&c.htipCe  Bur.inadditionevltima  huiuf» 
modi  c.  dicit  illa  deordinatione  &  fomitcm  pcrtmerc  ad  ronc  pcc 
nz,n6  culpz,quia  culpa  tollitur  per  graria  fomitc  remanctc.  Ltt 
igitur  petcatu  originalc pura pnuatio,pcr  Anlel.  &:  aiios  lic  de<» 
fcnptii. Pcccatii originalecfl qda carctia lufhtiz  originalis  tu  dc  peccanm  on 
bicohcndiea,ficqddcbitohcndi,cftformalcindelinptioneilla.  S^"-*'*- 
Scd  c6tra  hoc  arguit  Bur.in  fcqucti  corruptorio  fic.Aut  illud  dc 
bitii  hendi  confurgit  cx  lcge  n.irurali^aut  ex  aliquo  pccpto  diui 
no.Vbi  dico  cx  iege  naturali,c6tra  (p  obi jtit  Burg.di.  c^a  lufhtia 
originalis  n6  erat  cx  principijs  humanz  naturz,  cuius  corpus  efl 
naturalitcr  corruptibilc,tgitur  dcbitu  hendi  ea  n6  eft  cx  lcge  na 
turali.Patec  aiit  parii  et  doAo.cp  illa  confequcntia  non  valet.  Cd 
furgit.n.iiluddebitiihendi  ex  re£lar6ne,vnortii  hetiex  naturc 
re£ta  n.ratioexigit,vt  vnumquodque  tendat  ad  fui  ncceirari)bo 
ni  confcritationeco ,  hoc  cnim  non  folum  tanquamquoddam. 

Tom.cT.  c    4         diui* 


79 


Glof.ordin.&NicoIaideLyra:         80 


diuinu  inditu  cd  rattonabi1ibus,re(l  et:  cundlis  viuentibus,quibus 
A  taqua  naturaliirmm  inditii c(t generare fibi  ftcnilc  ^  (aq  naturx 
cofcruationCjVt  dicit  Arift.2.deanirna.Multoampliu$hocjindi- 
tu  eft  rationali  crcatur^, vt  in  bonu  fuu  tedat,&  ad  boni  fibi  nc- 
ccfTarii  coferustionc  afpirct.  Cu  at  bonu  &  finis  ronalis  crcatu- 
r^fitfclicitaSjfccuduphilofophss&thcologos.Homo.n.^mbea 
tu  Aug.faftus  eft  ad  Dei  iraagine  vt  Dcu  intciligat ,  intelligedo 
diligat,diligendo  fruat,frucdo  poindcat,&  hic  cft Hnis  &  bcati- 
tudocrcatur5rationalis,adquapnaturaattingeren6pot.Inna 
tur^  autc  illius  inftitutionc  no  dccuit  Deu  illa  fruftrare  fuo  finc, 
habitu  igif  luftiti^originalis  fupcraddit  natur^ ,  vt  qd na  ex fc 
»5  poflet.fufiFragio  fupnaturaiis  additamcnti  valerct.Hoc  St  do- 

nura 


nufuitdatunaturzprotota  naturacoferuanda.  Q^igiturnatu  £) 
XX  per  modii  depoliti  p  Deii  fideicommifTum  fuerat,natura  de- 
bcbat.C^ijamuis  igitur  Ada  per  a^tualc  peccatii  illa  iuftitiam  per 
didcrat,huc  natura  a  dcbsto  habirdi  non  excufat,  ^a  no  fuit  fidei- 
comiirmn  ipli  Adae  pro  Ad.i  folti.fcd^  tota  natura .  £x  tali  igif 
principiolcgisnaturarfurgit  debitum  habendi  iuftitiam  origi- 
nalem,  non  habens  igiturculpabiliselt,nonculpa  a^uaii,  quz 
fupjjoliti  cft.fcd  culpaoriginati,  qux  eft  naturat .  £t  hacc  ell  fcn- 
tentia  bcat i  Aug.  i  .retradxa.p.Vndc  patct  ar.  Bur.niliil  vaierc. 
De  hac  materia  fcripli  late  i.fcn.a.di.jo.vfqj  ad  di. J^.&2.fcnt. 
di.^.Prxtcr  hxcvideScorum  dift.3o.fccundi  li.m  folutioneq. 
primxpulclire. 


t  poft  bac. 


C  A  P.    Vf. 

^  f^yid.  ^  Thcopli.  Quiadixcrac,  Vbiabundauitpec- 
V^caui.fupcrcxubcrauit  gratia ,  aliquis  infcrrc  pocuiirec, 
Dcinceps  crgo  no  dcfittamus  peccarc,vcgracia  eo  maior  de 
monftretur.Ifthuc  crgo  diluit,inquicns  per  inficiacionc,Ab 
flCquod  in  aperte  ab 
lurdis  facere  confuc 
uic  .  Dcinde  racio-  ^ 
cinationem  ponic  . 
Quoniam  mortui  fu 
mus  pcccaco  per  ba- 
prifma,mortui  crga  j, 
ipfum  fatti ,  vc  non  ^. 
porro  obcepcremus 
ci ,  quomodo  igicur 
adhucvincmusinip  , 
fo,vcaffc<ftiillifimus  ° 
acque  obediamus  ci^ 
Hincdifcimusquod 
omnis  fanc   fidclis 
inccrmoricur,  quan- 
tumad  peccatuacci-  c 
necpcr  baptifma,fe- 
gniter  aucem  agcns  • 
jlluddenuoviuificac 


d  ^n  ignoratis.  Morcui  peccaco  quod  fic  in  bapcifmo,  non 
dcbemus  ci  iccrum  viuere ,  vc  iccru  mori  fic  ci  neccfic  ,  quu 
in  morccChnIii,i.inlimiIicudincmorcisChnfti,vcficuc  fc- 
mcl  murtuus  eft  carnc,&:  fempcr  viuic ,  ica  nos  femcl  mor- 
cui  maloper  bapcifmum>fempec  viuamus  bono.Vcl  in  mor 

te  dicic,  quia  mors 

C  A  P.     VI. 

Vid  crgo  dicem*?  Permanebimus  in 


t Ycie  coim  non  eft  j eimancndum  .  Scilicct  hoc  ian>  habcinus. 

Velfi. 

pcccatOjVtgratiaabudct?  Abfit.  Qui 

a    <^ia.  b    Yt  iam  peccatumnondominetuiBobis^<et 

gniiaioDei.  c    f  Qua  latione. 

enim  mortui  fumus  peccato,qudm& 

•    Iqft  tantura  beneCcium.  b.  BxddeiSHS  viies  hofti. 

c    An  moitui. 
S«;c  aiguit  illos  de  ignorantia .  (^on  debetit  ignoiaie. 

tadhuc  viucmus  lillo?  An  ignoVatis 

fuii£cati  a  vitiis.  c    In  inftituiionc  ei  us  qu;  eft  in 

nomine  uioitatis ,  Tel  opeiatione  Chrilii  qui  baptizat  Tcie. 

fratrcs  j  quia  quicunque  baptizati  fumus  t  in  Chrifto"  lefu ,  in 

a    Vexe  in  baptifiaite  famus  fimiles  moiti  Chiifti,q^.  Kde. 

mortcipfiusbaptizatifumns  ?  Confepulti  cnim  fumus  cum 

a    Adfimiliiudiuemeiut.  c    FeccatoiuiB  abfoiutionemi 

b    PuAi-  d    Ad  hoc  fumut  commoxtui  ic  confepulti. 

illo'  pcr  baptifinum  in  moVtcm  >    uc  quomodo  Chrifius 


Luiulcunque  conditiooi^ 


Aug.He  fpirt- 
iit.&  literac. 


Morl  pceca» 


vc  ipfi  commifccacur ,  quemadmodum  c  diucrfo  vircuci  de- 
ditus  8d  fedulus  hanc  fibi  morte  nunquam  non  rccinec  acq; 
confcruac,vceciam  plus  millics  peccatu  impcrct ,  ipfe  came 
vclutimorcuus,nccauditnecobfequicur,&:c.Sequ!tur. 

TemAnebimusMoc  perucrfi  accipiuc  ex  \\\o:ybi  abun.de.fu. 
&gra.  Hocdiccrcefteflcingracosgraci(j.Ecg.agracia  vigec, 
vbi  dcliitum  abundauic,non  eft  peririanendii  in  pcccaco,  vc 
quida.eflimancpro  maiori  gracia,  Nonenim  peccancis  me- 
ritofed  fubucnientisauxilio  fuperabundauitgracia,  vbi  abii 
dauicdcli^u .  Non  crgo  pcrmanendum  in  pcccaco,led  po- 
tiusdebcmus&poffumusefle  peccaco  quafi  mortui  &fe- 
pulci  per  ipfam  gratiam  &  refurgcrc  in  uifticiam  ,  &c  poft  m 
vicam  jEcernam. 

b  Moriuiftmus.  i.libcraci  a  pcccaco  pcr  bapcifmum,  vc  iam 
nondomineturinnobispergraciam.Mon  cnim  peccaco, 
cft  llbcrari  a  peccaco. 

c  Q^omodo  adhuc,&c.  Cum  cnim  hoc  pr^fliccric  gratia ,  vt 
moreremurpeccato,quidaliudfacimusli  viuimus  m  co, 
nifi  vc  gratix  fimus  ingraci? 


eft  caufahuiuspurt- 
ficacion/s . 
c     Confepulti.  Q^id- 
quid  gcftu  eft  1(1  cru  £ 
ccChtifti,m  fcpul- 
cura,  i  rcfurretlione, 
in  afccnfione ,  in  fc- 
dcrcad  dexccra ,  iu 
geftumcft,vchisrc- 
bus  my  ftice  non  can 
tumdichs,fcdeciam  flric* 
gcftis  configurecur  Icfum  i 
vicaChnftiana.  Ac-  *""• 
ccnde  linguia  Chri-  ^^^^^^ 
fhqui  vixerec  vccus  ^ca.prc 
homo  fecundum  p^^  inprm. 
nam ,  famcm.i.&:  li- 
cim  Sc  huiufmodi» 
nofccundu  culpani. 


hoc  mo  vccuftacc  finiuic  &  depofuic,vc  dolorem  crucis  luiti 
ncns,fic  habercc  membra  difteta  &  fixa,nc  ad  priorcs  adtus 
mouerencur ,  a  quibus  ec  fepulcus  quieuic ,  humanis  fubcra- 
(ftus  afpedibus.cxigensanobis ,  vt  vccuftacem  peccatorum 
cum  dolore  6i.  gcmicu  p^nicenti?  deponamus.-  membra  pcr 
concinenciam  6c  iufticiam  confixafinc,ne  ad  prioramala  rc 
dcamus,a  quibus  ica  pcrfedlc  quiefcamus,vc  nec  corii  vifio, 
nec  mcmoria  habeacur ,  &c  non  folum  hbc  a  nobis  exigic  in 
facramento  paffionis.fcd  ctiam  li  volumus  imicari  cfticic._ 
*  Auguft.Cum  refpondetur  paruulus  crcderc,  qui  fidci  no 
dum  hubec  aflecnium ,  refpondecur  fidem  habere  propcer  fi- 
dci  facramcncuni,quia  &  ipfa  refponfio  ad  cclebratione  pcr 
tinec  facranienci,)ficut  dc  baptiimo  Apofioius ,  Confcpulci 
inquicfumus  Chiifto  pcr  baptifmum  m  mortc.  Non  aic.lc- 
puitura  figniticamus.ied  proifus  aic,confcpulti  fumus.Sacra 
mencum  crgo  cantiE  rci  non  nifi  ciuldem  rci  vocabulo  nun- 
cupauic. 

■it  Ambro. Quid  cft  in  morttiVt  quomodo  Chriftus  mortuus  !i  ».ic f* 
cft,fic&:cumortcdeguftcs.9iiomodoChriftus  morruus  F 

4^  cft 


Epift.t/<; 


NICOLAVS  DE  LYRA.    CAP.  VI. 

QVidergo.  Hiccircapr*diiia.ApoftolusremoHet  erroneumdi 
[lum.  Etprimo  remouet  errorem  .fecundo  diQumfuum  confir' 
inu(perrationem,ibi:Qm  cnim  morcui.  Circa  primumfcieHdum^ 
tfuodexhocquod  dixerat  ca/?,pr<cerf.  Vblabundauicdelit\um, 
fuper  abundauic  Sc  gracia.  imponebant  eipfendo  apofloli,  quod  di 
cebat permanendum  efjcinpeccatisjicut  diSum  eftfupra  }.c.Hune 
auieui  crrorem  remottet,dicens. 
l  Quid  ersp.  ftcut  pfeudo  apofioli  afteruntnos  dicere. 
a  Ablic.  quia  ptccatum  adgratiamperfe  non  difponit ,  fed  magit 
ausrtit .  Quodautemabundantiagratififequitur  poiipeccatumali- 
qu.tndo,hoc  prouenit  ex  bonitate  Dei  qui  eticit  bona  exmaliSj  non  ta- 
tne'1  femper  elicit  hoc  ad bonum peccantis ,  ftcut patet  in  damnatione 
malorum^ex  qua  Deus  elicit  augmentum  glorite  eleHorum. 
5  Qu  i  enim.  Hic  probat  didumfHum  per  rationemyOiiendent,pri 
tnOyquod  in  peccato  non  ftt permanendum  ^fecundo  quod  virtuofeftt 
operandum,  &  hxfunt  dux partes  iuftitix.f.dcclinare  a  malo,&face 
re  bonum,fecur.dapars  eft iAi:Libcraci  aucem.  Trima  in  duas.Tri- 
mo  enim  probat  peccatum  effe  dimittendum.  fecundo  docec  dimittendi 
nodiim,!biiNon  ergo  rcgncc.  Circaprimum  ponit  duas  rationes 
ebncxaSyideo  eas  ftmul  ponit  &  declarat .  .Ad  cuius  euidentiam fciett 
ium,qnod  pitafrequenter  accipiturpro  operatiQnf  yitdi/tcut  intellige 

re 


re  &fcire  dicuntur  yita,&  ex  hoc  confequenter  vita  alicuius  dicitur 
operatio  in  quaprincipaliter  occupatuTyftcut  potare  dicii  vita  ebriofi 
&peecare  vitapeccat»ris,&  *gereiufte  vitavirtuofihominis.Item 
generatio  vnius  contrarif  eli  corruptio  alteriusj&  econuerfo .  Ex  hit 
format  duas  rationes  Addimittendum  peccatum,totaliter  nos  mouen- 
tes.Trima  eft,quiaperbaptifmum  mortuifumuspeccato,&fic  de  w 
tapeccati  nihil  amplius  debet  in  nobis  apparere,iilr  hoc  eft  quod  dici'- 
Mr.-Qui  c.mor.fu.pccquo.a.vi.in  il.  epera  peccaii  exereeHdo*q» 
d.non  decet,confequenter  oftendit  nos  mortuos  ejfie  peccato. 
4    An  ignoracis.  q.d,non  dcbetis  ignorare. 
j     Quia  quicunquc.  ideii,in  fide  ChriHi. 
i    In  mor.ipfius  ba.  i.per  virtutem  mortiseius,quabaptifmutbM 
bet  efficaciam. 

7  Confepulci  cnim.  i.affimilati  Chriiiofepulto ,  quiaficMt  Chri'^ 
ftus  fepultusfuit  in  terra,fic  baptiz^tus  mergiturin  aqua. 

8  In  morccm .  ijn  fimilitudinem  mortis  rtfpeltu  vitdpeccatricis. 
Secuda  ratio  eft,  quia  moripeccato  efl  nouf  vit^  inchoatio,in  ^  qua  affi 
tnulamur  Chriflo  refurgenti ,  ideoficut  Chriftus  refurrcxit  a'd  vitam 
immortalem  ita  hic  vita  gratia  non  debet  amplius  in  nobis  interrum' 
piper  culpam,&  hoc  eft  quod  diciiur, 

9  Vc  quoraodo  Cbriftus  furrcxit  a  niortuis ,  ^c.  ideft  ,ftr 
fotentiamgUriofant, 

It« 


8i 


AdRomanos       Cap.  Vf. 


82 


cft  peccato,&  Dco  Wiiirrita  &  tii  fuperioribus  illeccbris  pjcc 
'A  catorum  mortuus  fisper  baptifmacis  facramentum,  j<:  furre 
xcns  per  graciam  Chrifti .  Mors  ergo  cfl,fcd  non  .n  mortis 
corporalis  vcritate,  fed  in  fimilitudinc . 

*  Oecumcnius.Qiianquamcnimbaptifmamorsnonfic 
corporalis  ,  pcccatotu 


camcn  mors  clledici- 
tur.  Quaiidoquidem 
vbi  baptizanni^,  fatc-^ 
murnos  mortuos  cfle 
mundo:  acrc'UJnci.if- 
(c  peccato  <Sc  di.ibolo. 

a  Snrre.a  mnr.  Mors  & 
rcfurrcdio  Chrifti  etia 
facramcnta  funt . 
b  TS^i'»/'  cdpluntatiy&c. 


a    Longercmociu. 


Veibum  vel  gratiam  De! . 
b 


c?/fi7«fj?:hoceftpcrindc,vtcorpnsChrifiiinbaptifinaccfe-  D 
pultus  eii^vtx^oleatur  corpus peccati.,  idcit.ex  varijs  partib.co- 
policum  vitium.actaquam  vnumcorpus  fitpsccatum:  vel, 
corpiis  noftrii  ad  pcccandiiprocliue.Proptercainfert,  vtne 
porro  inferuiamus peccxto.  Voloenim,  inquit,ipfum  cffe  mor- 

tuum,  non  vtexcin- 


r 


c    Tam  firmiter  1  vitiiJ  refurgentcs  ad  bo- 
lu  opcra  .  d    Foliti . 

a  furrcxit  a  morcufs  pcrglonam  patris,tita&  nds  in  no- 

a    reiiullitiam  fidiifpemglorix.        b    Dcbono  .iJ  melius.         c    Qjmbiilciii  is  :n  nouitatevi- 

ixi]iiod  painmus.         u     Ad  limilicudi  .ciu  atboris; 

b  uit^tcvitjeambulemus.  Sienfmcomplantacifadlirumus 

a    Si  a  vctcrt  ritu  rcmoti  firmitei  hzrcmus  Deo  ipfo  f-)ciente,Sc  limiles  famus  raorti  Cbrilli.    b  Mox. 
c  Vtambulcmusinnouiiatevitz.  fChiilli.        d  Faclicomplaiuati  fimilitudini.         c  Oilenditper 

quid  liceat . 

fimilim'dini  mortisci',fimul  ocrcfurrcdtionis  crimus.Hoc 

5^AmbuIcmu«  in  ncuit.it<  T  tz:nos  dico.     a     f  .i.fomes  5c  confuetujo  pcccati.     b  Q£i  cx  nobis,noii 
ex  Deo.        c    CumChiilto.    d  Ciucifixione  Chriiti ,  ita  dcbilitacus  eit.        e    Doininamcracione. 

*  dccumenius.Simi-  c  fcientcs,quia  vdtus homo  noftcr  fimul  crucifixus eft,vtde*-  ^  cofepultifumuiChri. 

litudincm  OriCdcreCO   d   a  TiomnuctimiiMquaficorpuiaccongeries.    b    Ita.      c    Non  vt  non  lit.fed  vt  iiort  fogamur  fet-    4   fio,  CO  quod  nOU  fit  3 


daturplane,vcIdc-^E,      . 
I  Itruatur,  fed  vt  ne  pec  Col.j.fc, 

ccc  corpus  ipfutn . 

c    Qhi  enim  mortuus. 
»  *  Occumenius.  Hoc 

efl; .  A  peccato  libcra- 

tus  eft,  fefeq;  in  liber- 

tatcm  aireruit .  Qiuda 

auccm  de  bapcifmatc 

hocacceperijt,  inquo 


J*  cS.di.t.c. 
tiid(its2gui> 
:.(). l.c.  n«- 
]ijrum. 
1*e  ci.^i.i.c. 


nat'  inter  nos  &  Chri- 
flum .  Si  complaniati 
fiueparticipes  fadifu- 
niusinortis.  Ob  hoc 
aucem  complantatos 
dicic  ,qu6d  qucadmo 
dum  corpjs  dominicii 
in  tcrra  fepukuai,falu 


uire,quia  iuiiiiicati  lumus . 


5 


ftruat  ctfrpus  pcccati,ut  vltra  no  feruia'mus  peccato .  Qui  6 

a  TEt  *cic  non  C(^cmai,quia  iullificati.quia.        b    Fcccato,  vt  non  tumus.        c  ludus  eft  8c  libei  i   n 
peccato.        d  $i  ita  moiiui  fumus  pcecato ,  licut  Cliiiftus  nioiiuus  cli  pfnz  ..Vcl ,  Si  coiumoitui    ' 
tumus  Chrino,idell,fiiiules  morti  eius ,  ticut  fupii  ditlum  e\,  prztet  pixdic^a  hoc  habebimus ,  quia 
«mcmus  in  zr^rna  vi  ta  . 

f  ^nim  morcuus  eftjiuftificatus  cft  a  pcccato.Si  autem  mor-  % 
tui  fumus  cumChrifto  ,crcdimus  ,  quia  fimul  ctiamvi-  ^ 

a    Tali  vitaquali  &  ipfe.        b    Mon  alibi,fed  ibidem  cum  eo. 


liud  bapcifma  ,  ficuc 
nec  Chnftus  iteru  po- 
ftcamortuus  cfJ,  cui 
confepultifumus,  fi- 
mulq;  rcfurreximus. 
f  $i  autem  mortuifumus» 
Si  .lute  in  nouitatevi- 
c  veia.'*^  ta?ambulauerimus,la 


tcm  mundo produxit,  g  ue'muscumilIo .  t  Scientcs,  quod  Chriftusrcfurgensc'x' *  ni  et  rcfurgemu$,fi- 


<-v 


ifiicit.Cocu-  ica  &:  nofirum  in  ba 

\fccMu  tri-  p£ifmatefepulLum,no- 

'''        ^     ffifipfisiuftitiamprodu 

xit .   Mctaphorica  di- 

ftio  eft,  Complantati^zb 

arboribus  iuxta  fimili- 

^  tudincm  fumpca,qux 

limul  ad  fe  inuiccm 


a    Lopgeremotas.    b   ^.ipofthac.        c   Diiroluituidittifioneanimz&corpoiis.TAiiquapallione.  CUt  ChriltUS  CX  mor- 

mdrtuis,  lam  non  moritur  ,  mors  illi  vlcra  non  t  do-»»  tuis  rcfurrcxit.Rcfur- 

a    VetiChriftusiaranonmontur.quia  fcmel  roortuus:  feme1,quiaptopeccatotollendo,quod  vna  rCctlOnC  CUim  prXdl- 

roortefiecitiquxadhocfufitecit.    tVel  peccato.i.peccatifimilitudini.i.carni,)in  qua  noncftpecta-j  j  cat  .    Si  mottui  fumUS 

tuin.fcd  fimilitudopeccaii.  frionotlrotollendo  .  /^\  '      r                    * 

h  minabiiur     t  Ouod  dnim  moriuus  cll  pcccato    mor-lj  ZtSrmu™f 

a    Morsiiondorainabitur  inChriRQ.fediiotius.        b    Ad  fimihtudincm  Dei  patns  .  fSicut  vita    '  _            ,.           *     ,'    . 

pattis,ita&  vita  Chiitlinullam  inquictudinemrecipit.        c    fSicut  Chriltus  lemel  moituus  ,  italo  mU;CrCdimUS,q,  Ct  VI- 

peccaiwnjnvobis,  vmonopoiteat  itcrari.                            .     .     _   i.          _     ,                   l^  UCmUS,CUipfo,Vldeli- 


filomilUtNjra 


limui  aa  ic   inuiLcm  ' — ^y -, ..  ..-^.......  .    .    r^  b        »    e.  «7  ucmui^t-u  ipio,viucii. 

planuti  funt,&c.  Pro-  i  tUUS  cft  lemeU  t  Qaod  autcm  vruit ,  VlUlt  Dco  .  Ita  &  VOSiJJ  cct   beata  Ula  ac  im 

■       ' ../-...  ../1 l;  ...•__ t 


prie  autcm  vfus  eft  tro 

po.   Nam  ficut  plan- 

ta  aliquo  tcmpore  vclut  mortificationcm  quadam  patitur, 

deindeprotinusrcuiuifcitacrcuircfac,ita  &  corpusdomi- 

nicum  ad  brcue  tempus  in  fcpul  hro  pofitum,indc  repcntc 

ctfloruitmosdumbaptizamurctiam  ft.pelimur,&  quodam 

modo  vcluti  plantx  in  terra,ita  &C  nus  in  agua  rnorictcs,rc- 

pcntcvirciucs  noftraniquc  fjlutem  pullulatc.s,afcendimus. 

Nam  trcs  b;-.ptifmi  immcrliones& cmcrlioncs  mortem ac 

rcfurrcdiontm  fignifitat.Ei  vidc  Dci  bon.tate.Mortc  qui- 

dem  domini  quaii  pcr  fimiliiudjnem  mortui  fumus,rcfurre 

^ionem  vere  participamus. 

.at.inniM  *■  ^'^"^ /jomo.i.vctcrfs  aclus  funtcrucifixi.i.mortui.X^i  ve.ho 

«jUi.       .    »M»o.  Vctuftasnoltra&:malcd»cboinduobusconfmic.f.in 

':tuftM  hu-  culpa&pijPa.ChnftusautcmfuafimpIa  vctuftatcnoftrain 

•^""1"''^  <luplamconfumpfit.  In  fcpukhrocnim  vnodic  &:duabus 

'«U.T«^c  i^  nociibus  quicuicPer  vnu  dic  fimplacius  vctuftas  fignatur  ^ 


mort-ali  vita,  qux  poft 
rcfunedioncm  cric. 
C^oddicic,crcdimus,adhortationiscft,&conrilij. 
g  icientes quod Chrijiuf.  *  Aug. Vnus  rcfurrcxit ia non mo-  la  PlaLnr. 
riturMlcfurrcxic  Lazarus,  ledmoriturus,rerurrexicfiliaar 
chifvnagogi,fcd  moritura,rcfutrcxit  nliusvidu^,fed  morim 
rus,rcfurrexit  Chriftus  non  monturus.  Audi  .ipaftolu ,  Chri' 
ftut  refurgeHs,& c.Tnlc  fpcra  rcfurredlioncm ,  &:  propccr  hoc 
cfto  Cnriftianus.non  propter  f^licitatcm  tcrrx  huius . 
*  Orig.Si.n.itcm  morcrctur,qui  commoriuntur,  A:conui- 
ucnt  ci,itcru  commoricnti  commorcrentur.Idcirco  abfolu 
ta  fententiadcfinicapoftolus,quod  Chriftus  iam  non  moric 
tur,vt  & hi  qui  conuiucnt ei,de  .^tcrnitate  vitx  fccuri  lint . 
*■  Occum.Indubitatueireoportct,quod  Chriftusamplius 
n6morictur,proptcrcacnim  mortuus  efc,  vt  morcem  caffa 
rct.Etincafuii),inquit,nonmoriccur,  vtiUudquoquequod 
fefncl  moituus  cff,non  tanquam  morti  obnoxius  id  palfus 


pcrduasvcronodcsgcminanoftra,vndc.Culpamnoftram'       cft,ficucca;tcrihomincs,fcdob  mundi  pcccatum ,  vcillud 


Chriftus  deleuic  prifenccm,pran:cricam,&:  tucuram.Pr^ce 
jitam  rcmittcndo,pr(jfentcm  ab  ca  rccrabcndo,futuram,vc 
vitatemusgratiam  confcrcndo.P^namquoque  fimilitcrco 
lun)plu,gcncnnalcm  prorfus  dclcndo,vt  cam  vcrc  p^nitcn 
tcs  non  fencianc.Tcmpocalcm  vcronojn  penicus  quidcm  cu 
lic,mancc.n.famcsjficjs,mors,&  huiufmodi ,  fed  regnum  &: 
dominiu  cius  dciccic,&:  in  ntJuifTimo  pcnicus  cxccrminabic. 
C  d  /^rt/f/JrMarMrcor/^Mrpfccoti.Carnc/aliccc,  fpiricuifubdica. 
ic    Thcophyla^s.  r«Mji/!xM»o.  ideft,maiiua,/iMu/cr«- 

eifi- 


de  mcdio  aufcrrcc .  ■ua        t 

h    iluodenimmor.eflpeccat.  •}£  Aug.  Sacramcntu  bapcifmi  !•'•••« ■'apt"» 
Apoltoluscommcndat,  vt  quomodo  ille  fcmel  moriendo  ^  '^' 
fimilicudini  peccati  morcuus  pfiedicatur.icaquicuaqus  fuc 
rit  in  illo  bapcizaci,cidem  rei  cui  iUa  fuic  fiinilicudo  moria- 
tur,  ideft,pcccato,fc  viuac  a  lauacro  rcnafcendo,  ficuc  illc  a 
fcpulchro  rcfurgcndo . 

i  ita &V0S. Qmdqmd  fupra dixic cflc  hominibus  pcrgratia  c 
Chrifti,hicRomanisaccribmc.  -    .      ^ 
^  K<"» 


NICOLAVS    DE    LYRA. 

1  Ica  &  nos  m  nouicacc  vicxambulcmus./i/ie  intcrru^tione  mor 

tisculps. 

a  Si  c.complantaci  fumus  {"utiua/idicatpermortemChrifiifumut 

euulfi  de  peccato  tanquam  dt  ttrra  mala ,  &"  plantati  in  terragratis 

bott*  cum  Chriflo . 

3  Scicnccs  quia  vcius  homo  no.  idefl,  conuerfus  peccator . 

4  Simul  crucifixus  ci\.-i>t  ■pUra  non  viuat  tali  viia,ficut  nec  Chri 
Jtus  vltrapaffibili  vitM  vixit . 

5  Vc  dc  cor.pcc.i.corrgeriespeccatorum  ficutMatt.6.ca. dicltur. 
Si  oculus  tuus  fucrit  ncquam,totum  corpus  tuum  tcncbro- 
fum  crit.i.{or4  congoits  operum  tuorum,  vt  ibidem  dicitglo. 

<    Vt  vltra  non  lcruiamus  pcccato.nof  ei  fubv\ciendo. 
7     Qui  enim  mo.eft.  i.conjiguxatus  morti  Chrtfti  per  baptifmum. 
9    luitifkatus  cft  a  pccca.f  :<i4  baptifmus  4tbetp(ntm  tr  culpa. 

Si 


9  Si  autem  mortuf  fumus,  Silc.i.eiHS  morticonjij^iirati . 

10  Crcdimus  quia  \\iX\\i\.vitagratM,eiuia  corruptio  vit*  yeteris 
efl  inchoatio  nou<e . 

1 1  Scicntcs,quod  Chriftus.'^«/(iy«rrmV ad  vitam  immortakm . 

1 2  Mors  iUi  vltra  non  dommjL\iii\iZ.d(imnattstnorigiehmn*y 
licetnon  moriantur  corpore . 

15    Quod  cnim  mortuus  .f.Chrifius. 

14  VeccsLtO.i.propeccatotollendo . 

1 5  Mortuus  cft  icmcl.Fnica  enim  mort  Chrifli  fufficit  ad  tollea 
dum  omnia  peccataprxterita^firAfentia^  &futura . 

1 6  Quod  autcm  \iuit.)cilicct,  Chriftus . 

1 7  Viuit  Dco.  ideftyVita diuina.lnquantum  tnim  Deus vita  diuina 
ejlftbi  naturaUs^&  inquantum  homo  eii  fibi  communicata.  Jgitur  ex 
pradiiiis  coucludit. 

iS  liA&C  vos  cxiiliiB.  vos  mor.  ptrtitalmdimiffionemculp*. 


8? 


Clof ordf.  &  Nicolai  de  Lyra. 


8 


f 


a  7y'(5K  «j-^o.  Q^ii.1  fiipra  dixic  nos  mnrruos  efTe  peccatis ,  & 
'A  no  debcrc  viucre  m  eo,cum  iicmo  lic  linc  pcto ,  dcterminac 
a  c,iubus  maximecft  csdondum  ,qurill  concludac  quod  lu- 
praquacbarurjPcrroancbimus  iii  pcccato. 
IbPOI  jo;  ^  Augufimus,  Nyndixic  ,  nun  iic ,  fcd  «e»  rcgnct.  In- 
cft  pcccatura  cum 


dck6lavis,regnac,  cu 
confcnfcns .  Hx  qua- 
da  paiccbxrcs  I>co, 
cx  q  uad  5  pftrte  dcl  e 

Dcc*r.  inil^.  quodeleaarisfcculo 

e.  Doacx  qwo,  pugnataducrfiisme'- 

^f.j;;.  shoc  tequa-cobcrcc  Dco. 

«cuuwifc.       ColiiTcat ,  non  dc  fi- 

ciat,  non  fe  dimitc.ir, 

mngnum    aduitorifi 

habcc .  Vinccc  qucd 

in  illa  fibi   rcbcllac, 

Ijfcuerecin  pu|;n5do. 

fciWatyr.    *    Idem.  Quidclr, 


a    Vfitutiliiij. 

cxiftimatc vos  niortuosquidci-n  eflc pcccato ,  v/ucnccs  autcm 

a     In  honote  Dci.     b     Ei  hoc  oporc  tht'i..i,alibinullalpcs.     c     Qni^   itarairiui  e  •  iiHccaio 

d     Etfiiit.     c    romrs  jijccati. 

^  Deo'inChriItoIcfudominonofl:io.  tNdn  crgo  rcgnet  pec- 

a     tr.s.        laui  veliri  iuris.     b     Fet  (leccaium.        Q^id  fiet  iinmnttalciii  tututo.fi  ii- n  reguct  pecc.i- 
tum.vel  quoJ  ptt  hoe  peccatum  rc£nauem  moiituium  clt  iii  a;ternum.    c    Coni'Mnicr.do  &  oDcraiuio. 

d    £t  ticupitisex  iiiflpiiitatc. 

b  catuminvcftro'  mortali  corpore,  vt  obcdiat/s  concupircen-  4 

a    Sedncc  concu^ircntis,t]uod  c:l  cxhibeic  4c  habilia  faccre  inem.<ju.T  tunc  f  nt  .irnia. 

b    Qu  lus  in.plc.ijitur. 

^  tiis  cius .  Se*d  neq;  exhibcatis  corpora  vcfiira  arma  iniquitatis  s 

Concupifccntiaf.    b     Habilcs  facite.     c    Qiij)dpoicftis,quia  viui.debeiis.ijui  moituirraiis. 

d     Vitus  &  pwitis.    e    Virtuiibus. 


aiitem  incl inamus  aures ad  audicndu' dctradioncm dv? piiV" D 
>imo,vcrba  otioij^iSt:  carmin,!  mcrctricum,(i  aperimusocit 
losadconcupifcci>dam  miilierem  ,ri  iP:j]afnmamcxnobi.s 
ditfiindimu.S:!] dile^Jbnmr  m odi>nbus meretrjcu,!! osapc- 
rimus  ad  loqucndam  blaf^heiriiam  in  Dcum  vcl  proximu, 

i\  exrcdimus  matnis 
ad  rapinam,  fi  dirigi- 
mus  pcdcs  ad  efflm- 
dendii   ianguincm  > 
t  tuncmenibra  nofira 
j  exhibemusarma  mi 
litantia  peccato    cS: 
d!abolo,;:.c. 
^  d  TcccaiMenim  vohis.  J-'f>  «! 
*  Augufti.Sublcp-  ^^'^ 
cnim  policis  non  fub 
doniinabitur 


gratia 


a    l-oncupuccntiaf.    b     Habiics tacite.    c    ,.^-r ,-, —  ■-, ,, _^„„   .    _ 

^     -  ^  A   vitus &  pwatis.  e  viituiibus.  peccatum,a quo  Hon 

peccato ,  fed  cxhibete  vo's  Deo  tanquam  ex  mo"rruis  viue^n-  ^  fit  bojno  bbcr  legc, 

a     Etfi  impletenon  potcftis.vel  vclitis,quohabilesetitis&pripatati.    b    Qiibiis  iiulijtui  im-   7  leCl  gratlcl  .  iNOII  quia 


impletenon  potefti; 
pleatiir. 


c    Exhiberc  c.uod  leuitct  potcilis. 


8  lex  mala  efj,  fcd  quia 


^  ^onregnctn-piccx^^o  ^  tcs.  e*tmcmbra  veltra armaiuiluia:  Dco .  Pcccatum  cnim  vo- 9  fub  illa  func  quos  n 


nit.Adobcdicndum, 
inquit  ,  dellderijs 
ciu&.Nontu  obedis 
dcfiderijs  tuis,  non 
fcqueris  illa  dcfide- 
ria  ,  non  illis  confcn- 
tis.JEft  ibi  pcccatum, 
'  fed  lam  amifit  rc» 
gnum  quando  iam 
iionincccegnac  pec 
catum^  -.-"•  !•;- 
b  Obediatis  concnpi, 
A«g.46ff:jj  Concupifce<itia   ali. 


«7J. 


Vtolimfolebat.  b     Qiiacnon  iuuabat.    c     Qua:  refrijerat  &  iuuat- jq    rCOS  faCiC  iubccJo     110 

bisnondo^minabitur.Nonenimfuble^gecftisjfcdfubgra^tia.ii  adiuuando  .  Gratia 

Haffiducia.  a    Terrente.i^    qppCadiUUaC  VC  lcgiS 

Quidcrgo  ?  Peccabimus  ,  quoniamnonfumusfublege  ,rj  quifq, fic  faaor ,  (inc 

.-   a     ^.lenfptoroitgcnjc.     b   Ncm  debctis  peccare  fcd  bene  opeiati,quoniani,&c.        c    Affe5Vatij. |  .d   qua  gracia     fub    lc'l<! 

fedfub  grana  ?  abfit .  An  Bcfcitis,quoniam  cui  exhibensi5  poficus,tancummo- 

a    Vtptoiios.     b.  (Joiifentiendo&operando.     c   Adeiusvoluntntcm  cogeitMni'c^uadam  nccclsi-i  ^  doericlcglS  audiCC. 

tate.quam  inipettiuir  confuctudo  ad  cius  voluntatem.     d     Po.tquamobedifcis  ctiinoname  cuai!-_   „    n..;j „.P/-n  A..„ 

'  ,      ptimumexh.berctisvos.  1 7   ^   X^«?d  crgO  f  Q.C^Iia 

vosferuo*s  ad  obediendum,fcrui  cftis  eius  cui  obediftis,  (i-iS  fcxaDco,peccac,qiu 

.-,,    ;»^  Ducfntis.   b    Pcccatu^n iiviiuj,  vel  stcrnam  poenaro.    c    luftitirvduccntis  aiimiiorein  iuflitiam, '.9   Cam  uJfniCClC  piO  _,ia 

vel  «erham  vitam.  d  .  Eiu»  cftis  cui  vos  datii.Ego  autem  ago  gtatiasde  eo  quod  cuin  pri-20   tia.  i^id  (t<?O^T^fCiabi~  - 

'■  ■   •        '  .  mum  talcs.modononcftis.  ,  /-\    •    _        r  i.  i      * 

1         .1       \>   ~        r         1    cj.  .  !•    II-  •  A   i  ■     II  >«/«.  Ouianonfiiblc- 

uepcccati  aamortem,liucobeauionisaaiuititiam..  Gratias^^  ge,quecerrec,fed  fwb 

gratia,  quce  bene  pro 
miccicquidergo^peccabimusf^HoCquidam.quilegemqiia 
ficchciencem  vcl  coercencem  p!xdicanc,&cenenciam, 
f  ^An  nefcitiiquonia»tt&c.  NcDeum  proficentes  verbis,  fa- 
di  fimus diaboli,pra'monet  nos  eflTe  fcruos cius  cuius  volun 
tatem  focimus .  " 

*  Thcudor.Cuiferuire  voluerisoporteceiiirbcntire  pare- 
rcNonenim  ficri  potcfl,  vi  duobus  dominis  fimul  foruias. 
Repugnat  autem  ex  diametro  iuftitia  &  peccaciim  , 
g  Graiias auiem  Deo^&c.  Ec  eorum  mucationem  oflendir;''& 
quam  ficei  hocgracum  aperuic,Dco  hymnii  otferens  ifiria» 
tisenim  inquic ,  ferui  pcceaci :  veftfaaurcm  fponrelibcTaq; 
animi  voluncaceilliusdominiumexcufiiftis ,  &i.  Jpiricalcm 
dodrinam  amplexj  eftis .  _  F 


quando  nome  efl  fo- 

xnicis  f.vitijinnaci.  Aliquar.doa£lusintcrioris,quicflctiain 
primo  motu,  qui  diciturptopafliio,&.'  in  fcfudo,qni  dicitur 
delcdatio,&:  in  tcrcio,qui  df  confcnfus.Hic  no  prohibccco 
cupift  cntia,qua'  tfl  in  prijno  m(.tu,quia  non  cfl  in  potcfla- 
tc  nollira  qn  furgat,fed  Dei  gfa  copclccrc  poflrumus,nc  vfq; 
ad  dckdatione&:  conicnfi!mperucniac,quod  prohibec, 
c  Stdnecjuecxhibeatis.  *  1  hcophvl.Vbi  func  Mai>ich^i  qui 
corpusnacuradicuncprauum?  Armorumcnm^  hicnomi- 
ncccnfetur,armaveroinditfcrencia  func  &c  mcdia  incer  vi- 
tium  &  vircucem.Sic  milici  cnfis  eft  inftrumcntum  procjui 
bus,  pr^dotri  contra  ciues . 

.*  Haymo..Membra  corporis  noftri  ad  hoc  fa£la  funt,&  fcn 
fus.dati^,  vt  iiobis  ncceflaria  procurcnt  &  Dcp  milicenc ,  Si 


aucem 


Fdrmam 


;'X'-rf-' 


I^>£o. 


Diui^o 


NTCOLAVS    DE    LYRA. 

;!.   'ViuentesauceiT»  Deo./dfjljwra^ra//*.         , 
»     In  Cliri.le.  clo.i,  pcr  lefum  Chnfium  tanquam per  mtdiatorem 
nofiium^     .        .    -       V,  A.^^    ., 

J  Npn  crgo.  Vaflquam  induxtt  nos  ad  dmittendum  pcccatum,  hic 
cnnfcauenttr  docct .dmitiedi  mcduni..Et  diuiditurin  duas, quiaprimo 
di  fcnbiinr  modiis  Imiui  dimiffionis^fcchndo,  ojienditur  nobis  peffibi- 
jtisiibi;  l*eccacum,cnim.  ModHs autcmyiiavdi  pfccatueUperre- 
pyffoHcm  fumitti.idto dicit : Non  cr.rc.p.in  ve.  ita j qubd  adeius 
imfulfum  ^atim  .tftou>:amlni,tid  vpus  p^rficiendum, 
-  4  Vc  obc.con.e,  ideo  cnim  efi  urdo  peruerfw.,  ejuia  appetitus  fenft- 
tiuui  dtbef:-obcdirc rationi.  Scd  rie.exhi.mem.vc.  i.non  apietis  ea 
admalnni.  titht enim per/rt (jnentem a&um carpentandi quxdamfit 
imprtffio  artisin  manu  arifixis,  apiarts cam ad  re£le &  faciliterper- 
cutiendttrh  yfictx freqmntaiione  operis  malifit  qugdctm  impreffio  in 
Viembrircorporrt.,aptans  ea  ad mali  operdtidum. Et  dicit, 

5  Intquicacis.  propter  qmedatri  peccal,a,  qux  funt  contra  Deum, 

6  Vcccato: quayitum  ad  ea,qt'.iC  funt  in  proximum^  vel  infcipfum, 

7  Sedcxhibc.  vos  Dco.  idefi,  aptate  vos  adferuiendum  ei : 

6  Ec  n.cmb.ve.ar. in.  i.infltumcnta  adiufiitix  operayperfre- 
gwraatiouem  enim  boni  oprrisfit  imprcjfio  i«j  membris  corporis ,  per 
quam  reddunturprmpte  mobilia  ad  opusbonum . 
» ■  Peecat.c.  Hic  cafequvntcr  oficnditur  diaus  modus  nobis  pofilbi 
lis.Et  diuiditur  in  duas.prime  oflenditurpropofiium.,  fecundofoluitur. 
argurnctitum  ad  opp(fitumyib: :  Quid  Crgo.  Circaprimumfcicdum, 
§>  reprefiiofomitis  cflhbbispofiibilts ,  quia  petgratiam  Chnftipoffu- 
imtsvitareomntpeccatum  mertate,  carentibut  autem  hacgratia  non 
fic  eftpoJJibUe,quia.  licet  novfit  Kcceffarium  eospeccare  continiie,  ta- 
PKn  noH  pofiitnt  dtti  vitare peccaCRirtmartak.  Cuius  ratio  eft^quiaft- 
(Ut  exifieHtcs  ingratia  nonpoffunt  omnino  vitare  peccatum  veniale 
«9  quQdfenfuditai  in  ds  non  efi  (^jtalilerfnbdita  raiioni^jic  in  caren- 

iH/uf 


tibus  gratiaratio  non  efi fubieCfa  Deo ,  &  ideo  non  poffunt  diu  ftare 
fuin  incidant  in peccatim  mortale  :  Maxime  in  repeiiiinis in  quibus 
agn  homofecw  dum  habitum  & finem pneconceptim ,  Cratia  autem 
fic  BeoconiHngit,&  inclinatiuntm fomitis  diminuit.,  quodhabcns  cx 
ritarepotrfi  omne  peccatum  mortale ,  &  hcc  efiifuod  dicilHr :  Pec- 
cacum  enim, idefiffomes  inclinans  adpeccatum  . 

10  Vobis  non  domina.y/c«.? dominatur  carentihusgratia rath 
ne  dina,ideofiibditur . 

11  Nonenim  fuble.eftis./.Mo/^/cd,  qungratianon  conferebat. 

12  Sed  fub  2,^atia.fcil!cet,CbriJii,cuiysfacramentagrat!amcoit.- 
ferunt  .  .  /  ,  > 

15  Quid  ergo?pecc.  Hic  remouetur  quadam  obie&to  quxpofiet 
fieri  contra illuddi£li<m ^pofioli :  T^^onfub lege,fed fub gratia.Tec- 
catttm  enim  eft  tranfgrejfioiegis  dinine.Si  ightir  abfohuiftmus  a  l'ge, 
per  confequens  abeius  tra'  fgreffione,vt  videtury&  flc  habcmus  liber 
tatem  agendi  contra  kgem,&  hoc  eH  quod  dicitur:  Q^id  ergoJPcC 
cabimus?  agendo  libert  contra  lc^ern . 

14,   Quoniam  non  fomus  (aUlcgc.  & refpondct di. 
I  j     'Abfic. ^afi dicat,TSlon  valci obicClio, quia tempore nou/ele- 
gis  mancnt prtHcepta  moralia ,  eo qubd  funt  de  diilumine  rationisre- 
iis,  propter  quod  non  fnmus  abfoluti  ab  eor-um.obUgatioat,  idcofub,- 
ditiir . 

16  An  nefcicis.  quafi  diceret,fcire  debetis. 

rj     Quoniamcuiexhibecis  vosferuos.  diciWnwrKW. 

1 8  Serui  eftis  eius.  hoc  cftperfe  notum  , 

1 9  Siue  peccaci.  ideil,cuiusf€ruitus  diicit  ad  mortemgchcnnx, , 

20  Siueobcdicioni. /5r,«cf/)f«(ii«/nij.    . 

XI  Adia. hic obtintndam,& in futuro vitam 4ternam.ideo fubdit, 
»1  Gracias  autem  t)co,qudd  fuiftis  idrui  pccc.fed  modo  non 
cftis.  Gratix  enim  nonfunt  a^end^  depeccati  commiffione,fcd  de  eius 
iimiffione, 

Obc- 


8y 


AdR 


omanos. 


Ca 


P 


VI. 


^  a vormam do8i:n.i:.f<oRra do£l:n'na efl rorma,qu(^' imsginem 

A  Dci  detbrmatam  rtflituic . 

aft.1t4i.inL)  Liheranauumapeicato^&c.  *  Augnft.NondicacChriftia 

"*•  nusjlibcr  fL:m,in  libcrtatem  vocatus  fumjibruuseram  ,  icJ 

rcdempcus  llim,  &:  ipia  rcdempcionc  liber  effedus  lum ,  ta- 

ciam  quod  volo,  ne- 

-   "  a  Aliguando  8c  modo  non 


f  ieru4  jp/i. 


nio  me  prohibeata 
voluntate  mea  ,  ll  h- 
bcriunijfed  fi  lita  vo 
liinc.ue  pcccarumta 
ciS,i"c!u'espcci.ati. 
Noli  ergo  libcrtacc 
abuti  ad  liberepec- 
cidiim,  fcd  vccre  ad 
non  pcccandii .  Enc 
cimn  voluncascuah 
bera,fi  fuericpia,cris 
liber,ri  fueris  Ibruus, 
l;bcrpeccati,feruus 
jufticia;. 

c  Humantm  dico  prc- 
pter  infirmkwx.  Hade 
nus  oftendicapoiio- 
lus  non  eflc  pcccan- 
dum.Hicdicicquid 
dcinceps  fic  agedu, 
vc.f.fcruiaturiuitici^ 
dequanulkiicft,qui 


no  vos  fupplicii  mecus  vrgeat,fed  ducat  deledacio  charitaf- 1  ? 
quciuftitia.'.  Seim.17  de 

•5«  Idem.Ciuando peccabatis,  dele(5tabamini in  peccaris  vc-  vcrb.Apoit. 
ftris,timor  vos  adducebac  ad  peccadu  ,an  ibauicas  peccaci«* 
Rtipondebitisfuauitas.  Ducacvos  ad  rccta  f.ida  fuauicas 

&:dulccdo  luiticia:. 

■b  Ptfr  hoc  ftrui  fafti  iuftitix.i.Chrifti.  c  Niinc         d    Non  f^iecie 


TAnimi  iudicio,<juia  prt  namtain.non  per  Ic[;"in,voIiintaie,noii  timore. 

autemDeo,   quodfufftisicruipeccati,  obediftis  autem  ex  i 

TTendentcs"         a  Euangclij.  b  Formain.        Alias  <jua.  c  Non  pervos,  fedgnti^Dei. 

drerhoc.        ^Pcralium. 

cordeineamformamdodrfn.-cinquamttraditiettis.  Libc-  2 

a    Fomite  ne regnec.        b  Confcntiendo&opcrando  .        c  Et  ideoleue  quoddara.    ? 

l^Quja  plus  debctis  iultitie  quam  peccato. 

fcrui  ficli  eftis  iuftitijB.  t  Humanum  4 


rati  autem  a  peccaio  ,  lcrui 


a  Maioiadeccrem  diceie,fipofictisfeite,fed  patco  ii)Iumitati. 

b 


s 


Amacc  lufticiaquo 
modo  amaftis  ini- 
quicatem.Dignaeic 
iufticia^qu^avobis 
impccrec,  vccxhi- 
beacisiili  (j>exhibut 
ftisini(jcan,hoceft, 
humaniidico,  hoc. 
iniirinicas  veftracO 


ftraducli. 


t47.J'^c.oin 
nes  3V4.1.  re 


b    Qiiieftex  caine 
Qiiia  hoc  inhumanum 

d  dico,proptcrinfirmitatem  ca\ni.  vc(lra=.   Sicu-t  enim  ex-  ^  SSSS  C„h.- 

a  Pt.tparauirtisvoluntateduce.    b  Ou.t  veltn  iiuu  eireiit  C  velletis.        c    Operando .  d    Cai-  .     ^.    _      .  ^  c^llrid 

nis.quacotpusinquinat.         tVt  luiuiia:.  c    Etli  coipus  non  inquiricijaniinamtamccoriumpit.         Ul  elT,qn  CU  pCCCarC     *     '"• 

hibufftis  membra  veftratfcruire  immuiditix  &  iniquitau  8  dclcdac, <p eft ex h- 

1  Iniquiiatidicoducemi  adconfaramationein  mali.  b    Siiniliter.  c  Cuin  fitis  libc   g  •DCrO  atOlCriO.  Lioe- 

raiiapeccato.         d  Pra:parate.  e  Qua:  velitiiuiis.         f  Operando.  raliCCrferuiC  QUl  VO 

iniquita'ccm ,  itanunc  exhibete  membra  veltra  ferui»io  luncacedomimlibe 

a  Ducenti.        b    Ad  confuiniuationcm  boni.      c' Ideo  «1  feruicndum  iuftitii.  TCi-m  peccatum.i  l    tcr  faCIC   llC&Illfti- 

dominarciur  vobis.  •      i  i       '    r- 

b  •  j.    ^  c  .        fr  i      flp  '^  ti2  libere  lcruic,qui 

lerui  cue-,     amac ,  qui  liccacur.    ttoan.s.e. 

Maioiem  turpitu- .       _       ,^    -  i-     n  h' 

dmeminhacvita.         Qjnalum.H   g      iil'ecrgofrUCii01.  ^ 

ftis   peccati  ,  libe'ri    fuiftis    iuftiti^  .  t   Quem    ergo    fru-i5  Hac  rcrnemoracio 

c  icumrinimentiscihs.i<5  tacupnoraabhorrc 


ad 


re  iiiftitia:  in  fandifica^^tionem.   t  Cum 

aCatuilUs  dominiio  luiiiciz.  b 


a  Turpitudinibus  peccatotum.         b    In  quoiuin  niemoria. 


tira.i.g. 


po(r]tfcexcufare,q.a  S  clum  habuiftis  tunc  inilh's,   in  quibus  nunc  erubeTcuis?'7  ^''*'^""^'^'-''^"°' 


f)  nTilluseft  ,  qui  non 
poffic  bene  operari 


a  Deftuctuquzto.namdeiinepatet.        tExitus  viti  &  aftuum.        b  Vnde.Computtuerunt  iumenta  in    " 
fteicotefuo.        fActetiu.        c  Ita  tunc.        d    Cum  conuerli  eftis.  e  Cuius  tunclerui.i  a 

f  Tunc  libeii  iu  ;itii. 


xiosgracia;. 
h    Ernlicfatis. 


Aug. 


falcem    voluncace ,  i  jsJdm  finis  illorum  mdrs  cft.  Nu nc  vcro  liberati  a  pecca'to,fe^f ui^^  Ji^^JX'  cTtuliai: 


InPfal.jo. 


quodidccftpcrg 
tiam. 

*  Thcod.Naturqadhorcacioncmmetior.Scioenim.quij  in 
xnorcali  corporc  mouencur  animi  pcrcurbacioncs . 

*  Anfel.ldelf,quodpotcftisporcarcdico,quodn6cxccdac 
vires  humanicacis  &  fragilicacis  vcftr.t',fed  quod  iatis  cdple- 
rcpocefliS)&hocfaciopropcerinfirmiCaccm,idcft,dcbilic.-i- 
rcm(3«:fragilicacemcarnis,ideif,carnalicacisvcflrjj,  quiavi- 
deo  vos  adhuc  cffe  debilcs  iccundum  carnem ,  &  ideo  hu- 
mane  vos  inftruo . 

d  Sicut  enim  e.xbibiiiflis  membra  vefira  feruire,  &c.  Aug.  Si  no 
plus,vclquancumcunc,ncfidesqualiafpcra  &.'  imporcabi- 
lisfugcrccur. 

Sicuccuncnullustimorcocgit,fcd  Iibido  voluptafq;  pec- 
caci  duxiclic  modo  deledacio  lultitia:  adulcx,  ccli  nonclum 
perfcdx,vndedixic.Humanum . 

c  Ita  n«/jc.quia  plus  cciam  dcbcrcc  amari  iufticia,  quam  tuc 
fuit  iniquitas,vt  pro  iuftitia  tolcrct  homo  dolorcs,c5£c6tem 
natomni3,eciam  mortem. 

*  Theod.I^crh^cquoqueoftcndiccorpus  non  ciTeaccufan 
dum,fcdqua:cum  m.ale  ducic,  mcncem .  Nihilaucem  ano- 
bis  quod  non  pra;ftari  poITit,cxigit,fed,vt  qux  peccaco  cxhi 
buimus,ca  fola  iuititix*  pra:beamus . 

lpia.144.      -^    Aug.Quidcftautcm,ficutillud,ita&hoc,nifiqUem- 

C  admodum  ad  pcccandum  nullus  vos  cogcbat  timor,  icd  ip- 

fius   libido  volupcafquepeccati,  fic  ad  luite  viuendum 

non 


peiturbacio  animi 
refpiciencis  peccaca  fu3,&  refpeaionehorrencis,&i  horrore 
crubcfccncis,&:crubefceiidocorrigencis.  . 
i  Fiiiis itlo.tn.quia  mors  cit  digna  rctnbutio pro  peccaco,  fed 
vica  jECcrna,qu(^efc  finis  iulcorum,fola  gi.uiadarurper  Chri 
fcum,quia  &i.  merica  ex  grana,  6c  icddctur  giacia  prograua . 
*  Occum.Qus  vobis,inquic,erac  vcilicas  veceris  rnaluKt  ^ 
Nulla  3dco,vc  vos  etiami  Uius  pudeac .  Peccatum  enim  res 
cfcadeom.iIa,vc  vbiquis  fuericliberacus,obipfum  tubore 
fuftlindacur. 

*  Haym.Romani  antequam  ad  fidem  domin  i  vcnirer,om 
nibus  vitijs  6c  turpicudmibus  feruicbanc,  quod  cciam  curpe 
cfc  dicerc,  &  func  in  hac  cpifcola  fuperius  comemoraca.  Ve- 
nicnccs  aucem  ad  fidem  crubefccbanc  non  fohun  fatlo,  ied 
cciam  rccordacioneeorum,  vndevolenscoscomirmare  ne 
ad  illa  reuerccrencur  d.  Qi,iid  boni  confcquuci  cfcis,  uel  qua 
rcmuneracionc  bpnamhabuiftisin  iUis  unmunditijs  quas 
dudum  pcrpccraidSJ^NamconiurBmacioiUorum  pcccaco- 
rum  mors  acccrnacfc.Q^andocnimhornoinpeccaciscrimi 
naIibusmoricur,finis  pcccatorum  mors  efc  illi  ,quiamorce 
aeternam  indc  accipit . 

k  T^unc  vcro  lib.  Aug.Liberos  dixit  iuftitia;,  nonliberatos; 
nunc  a  pcccato  non  bbcros ,  nc  fibi  hoc  cribuant ,  fed  dicic 
proindc  Iiberacos,ad  fcnccnciam  domini.  Sifilms  yos  liberaue- 
ritfVeretiberieritis , 

""   Sti- 


F 


NICOLAVS    DE    LYRA  . 
Obedientta  '   Obcdi(t\$  AUtcim.Hicponittriae.x (jHib.laudabitis  redditurobe 
«dwur  pro  dienLia.Trimum  quodfnprompta^cum  dicit.  obediftis.<i;»  non  dicitj 
•cr  t  ria.        obcdies  .  Sccundum,  rjuod  fit  voluntaria,  ideofnbditur . 

X  Ex  Corde.Pf r  cor  enim  quod mouet  alia  mcMhra  intelligitur  vo- 
iiit.u,tjux  mouet  alias  vires  adoperationesfuas.Tertio^quodftt  difcre 
ta,ideo  fubditur . 

3  In  ca  foT.(io.f.catbolic<tper  Cbrifium  & .Apoflolos  prddicatA. 

4  L\bctati.Tofiijiiam induxit ^pofiolM ad pecCiUurn  dimittendum. 
htc  inducit  ad  vtrtupfe  agendum,&  hoc  exduubus.,fciUcet,ex  operisfa 

DiuiSo    "^^'^'^^  ^  ""^  vtilitatc,fcctmdum efl ibi.(Z\im  enim. Circaprimum 
'  dicit  cotinuas fc  ad pr(eccditia.t,ibcrati3U.a.i)C.per eius  dimiffione, 
J  Serui  kiX.ck.\u.idefl,ob[igari ad lufiitix  operalionem  . 

6  Humanum  dico.q.d.hoc eflfacile  &  comfomint  rationi,pcr  con~ 
fuetndinem  enimtalis  operatiodeleilubilisreddiiur  ,vl  patet  adfen- 
fim,&  habeturz.lith.ideo  concludit. 

7  Sicuc  cnim  cn.i.cafecidis  habilia  ex  confuetudine  mala. 

o     ^r\.\\xc\\wn\u\^d\t\x.idefi,adfcruiendumpcccatis  carnalibus, 

9  Iniqmixi.iacji pcccatis  fpiriiualibus . 

10  Adiniquicatcni.<Vf//,<:(</»<i//  veflri  confummationem ,  fecun- 

dum 


dumiilud  .Apoc.iz.c.Qu\  in  fordibuscfcfordefcacadhuc. 

II     lt,xviUnc.ideii,temporegiati£ . 

\x  E\b\b\tcrX\cn\b.uc.  perbonamconfuetudinem  habilitantesea. 

1}     Scrui.\u.q.d.lllud  eit  Itue.f.quod  non pius iaboris  nquirititr  in 

feruitute  Dei,qux  ducit  adgloriarn,qiiam  inferuituie  diaboli,  qu<c  du 

citadgehenuam. 

1 4'  In  faii6tific.acionem./c/f/?,<«f  fanBitatisconfummationem  ,fc- 

cundum  iilud  ^poc.ii.c.San^^us  fandificecur  adliuc. 

1 5  Cum  cnim  ier.ef. Hoc ad idem  inducit ex  v.rtuofi  opcris  vtili- 

tate,&  hoiper  comparaiionem  ad  datnntm  quod  efi  in  opere  pcccati, 

dtcens.Cum  enim  {cr.ctic.pcic.idefi,fpoitati  a  bono  iufiitiie ,  quod 

eji  datnnum  maxiinnm,ideofubdit. 

i6  Qucm  crgo  frudum  hAbu\kis.tunc. ide!l,quamvtilUat€m. 

17  Inquibus  nunccru.pviippiitentiatn.  q.d.uuiiamvitiitaicm 
habuifi!s,frd  datuntvn  tnaximum,idco  fubditiir  . 

18  Nam  finis  illorum.i./'CCM;o/(r«ie'«//K»; . 

\^  Mors  c(c.f.gel)enn4i,Et p^r oppofitum  conciudit  vtilitatem  vitx 

virtitojle^di, 

zo  Nunc  uero  li.a  pcc,;5er  eius dimijfionem . 

ii  ScxUi^iccnfaciiDco.periuifiitixoperationetn.   • 

Ha- 


8? 


Glof or  J.  &  Nicolai  de  Lyra. 


88 


Stlpcndiuni< 

Augepifiof. 
«juae  etJSixtli 


rificationis  pro  gratia  iiiflificationis .     '^  ^ 

.j<  Aiiguflin.C^ia&ipfa  bonanobiscxDcofunt.aquo  l-ijj.  dcj 
nobi$&:iideseft^dilcdio  ,  propterca  ider^  ipfe  dodor  ^^^^-^^ 
gentium ,  cciani  ipfam  vitam  asternam  gratiam  nuncu- 

pauit . 

*    Idcm.  Vita  bo- 

«  QuifiMtaliBm.    blnprsrenti.    c  Vobis  congrun.    tDarti.    d  Tln  vimitum  confiimmationom  .         na  noflra    nihll  aliud 

autcm  fadi  Oco ,  habetiS  fiudum  veitrum  m  landificatio-  i  efl,  quam  Deigrana, 

a  Habctis.  b  Qna;c  ll  in  fine.         c    QMalienicriroiiim  li.nt .  lAelctni.    2    fine  dubio   &VltaX- 

♦T  nem,finefn  vcrovitanetcrna.  St/pcndiaenimpcccatimors:  ?  terna,  qu^bon^  vit? 

a  natui.        b    Quareftfini*iuftomi>ifo!a.        c  f.  i  v>cr.        ICuriacitur  j)cr  Chiilium,  ik  noo  4   rcdditur     Dci    Jiralli 
^~        '  '  .         :  _- c  .. ..  f..u..  »- ^on  d«  viiaui.fedauf.ct  i>eccati:m,  ^.    .     .     ^  .      £>""'" 


a  Stipendia  .i.militix  diabolice  debitum.quod  rcdditur,noti 
'A  donatur.5^n/>f»;<ii«/K.a  flipcpcndcnd.i.i.  fuWlantiaponderan 

d.i.Antiquituscnjmpotiuspondcr.<baturpccunia  quamnu 

mcrabatur.qu* pro pati  ia  militantib.cx  publico  icrario  da- 

batutji^  A\cii.^tipcndiatiii,nfcc.mors.\Jt  mortcm  pcccato  non 

immeriioijlata,  fcd 

debitam  dcmonflra- 

pet.Po(rctciiam  dici: 
presb.ld6  lib.  Jicipcndaim  vitajvita 
ao corrcpt.  af  2.tcrna.Scd  inaluit  di 

ajterna,  vtintcliigc- 
remus  l>t  um  ad  cter 

nam  vitam  pro  lua  mifcr.nrionc  nos  perducerc  ,  no  mcritis. 
Vn  vita  eccrr.a^qu^ cfl  in  finea  Deo  meruis  pr^ccdcc  b.  red 
dit%  (  qu^  no  a  r.obis  funt,fcd  in  nobis  tada  funt  pcr  gratia) 
redc&:  ipHigfa  nucupatur,quiagratis  daf.N'cci6gratis,qa 
non  mcricis  datur.fcd  quia  daca  (unt  &L  ipfa  mcrita ,  quibus 
datur.Confitendu  cfl  ergo  io  gratiam  vitam  astcrna  vocari, 
quiahis  mcritisrcdditur,  quijgratia  conculithomini.Acci- 
pjmus  crgo  graiiam  pro  gratia  ,  fcilicet  ,  gratiam    glo- 

' rifi- 

'  IvllOCLAVS    DE    LYRA. 

.  .   "       j  yiibcz\sfn\Oinm\x>ii\x.iU\\.qtu(iuplex bU, jciUcctgratiaitipr<!i 
Jenti^ideo  diciiHr  . 

t  ln{nadciRcMoncm.Etgloriainf4turo.ideoft4bditur. 
jf  Fmcm  ucro.Sed  quia  Deuspuait  citra  condignum^idco  fitbditnr. 

l Sti- 

A  D  D  I  T  fO     I. 
In ca.^.vbi  dicitur  in  poliilCum  enitnfctui  cjfciispeccati,  liberi 
fuiflii  iuitnix . 
g       Hoc  quod  dicitur .  Cum  cnith  ferui  tfietispeccati  &  Itberi  fuiflis 
itifliiia:.iic  videturexpoiiedum,  lilienim,qui  funt  ferui  pcccati 
?x  diuturn.i  confuetudine,credunt  fe  la  non  clTe  obligaios  iul^i- 
tiae,eo modo  quo  dicitur  ltX:Afeculo  confrcgiiiiiugim  diKijii  rion 
fcruiam.i.hh^ta  fum.Decipiturenim  homo,credcnseire  liberta- 
tem  agcrc  quidquid  valc  ilnc  frcno  Ic^is,prout  inf.c.7.  in  Poftil. 
A  D  D  I  T  I  O     II. 
In  cod,c.vbi  dicitur  in  Poftil.Sed  qma  Deus  punit  citra  condi 
gnunj.idco  fubditur.  Stipendia  enim  peccati  mors  cfl . 

Apo- 


Ki.up.  i 


IcjiisolifetuAniiaiuiquia  iam  fincm  f.>abri,?c  non  d«  \iLan...tunuj,..i  i.v..^a...i..,  n   u        r  •     "^i 

+  GratiaaurcmDcivir:ra:tcrna,mCiViItoIeru  dnonoftr<».  j  '^^^^^^.ttl 

la  cui  datuv.Sed  illa  cui  datur,tantummodo  gratiaefl ,  hxc 
autcm,qua:  tUi  datur  quoniain  prgmuim  cius  cfl,  gratia  eft 
pro  gratia ,  ta.nquam  merccs  pro  luftitia,  vc  vcrum  fit, quia 
rtddci  vntciiique  Dcusfecundum  opera  eins .  ^_^^^ 

*  Idcm.Iplam  viram^'Cernam,qu2eccrtamercescft  bono-  Rom.j 
rum  operum,gratiam  Dei  appcliat  apoftolus  ,quia  ipta  ho-  Ench.i 
minis  mcnta  bona,iJ*ei  funt  munera,  quibus  cum  uita;£tcr 
gratia  m    glo-       na  redditur,quid  iiiii  grr«u  pro  gratia  rcdditur  ^ 


4  Stipendiaenim  pcccati  mors.er  pr.tmiat  vltra  tundignumji 
conjiderttur  opus  meritorum  inquafuum  procedit  ab  bomine^tta  qnod 
gratia  concurrit  ctm  iuJiitia.ideo  fubdn''*''  - 
y  Gratia  autcm  Dci  uita  a:terna,in  Chriftolcfu  domino  no 
iito.i.per  lejum  Chrisium  medialorem  nofitti^n . 


Apoftolus  punitionepcccatiftipedunomin.3uit.St/pendiQ^»    ^ 
df  allipepcndcda.i.fubitantiapondcrada.  Ant!quitos.n.potius 
poderabatur  pccunia ,  qux  militannbus  pro  patria  tnbucbatur  , 
quam  numcrabatur,idco dixit,ftipedia peccati  inors ,  vt mortcm 
pcccato  non  jmmentoiilatam  demonitrarct.  Stipcndiam.n.pro 
opcre  diabolicsmilitationiSjVtdcbitumredditurnondonarur.  £ 
A  D  D  I  T  I  O     III. 
Gratia  veronili  graiis  dct.gfa  no  eft.Vriquiaipfa  liominisb» 
na  menta  Dei  munera  funr^quib.cu  vita  a:ieriiaredditur ,  quicJ 
niligratia  redditur,cum  ipfamcritacxgratiafint  ?  Noiuirergo 
dicere,ftipcndium  iuiliti.t  Viia  a:rerna,led  maluit  dicere  gfa  Dei 
vitaaEterna,quiaeade  rncnta  quib.redduur.noanobisfunt,  fcd 
in  nobis  a  Deo  fafta  funt  per  gratiam.Hxc  cx  gio.in  hoc  loco  . 


"  CAP.  vn. 

Aug.lib.B^.q  a   A    'N[i^«o.Hadenusdevigfg.Nunc,q,Iexvlcran5eftce 
^•*^'  jLjL  neda,&agitdc  nne  Icgis,iS«:  priori  eius  inucilicate,nc 

crj,o  miretur  RoiTiani,quiaapofloUis  dicit.  T^on  eiiis  fubUje 

/«•(^/«/'.gr.ifi.i.Supradii-ebatur  uon  iuftificarchic  deberc  cel- 

fare,  quia  data  vfq;  ad 

Ciiriflum .  Ordo.An 

ignoratis  hoc.  f.  quia  ^ 

lcxin  hominedomi- 

nacur  quanto  cenipv)- 

re  viuir,quod  non  dc- 

bctis  ignorare,c}.alc-  b 
,.  Cor  T-g-  gcmfc^ins ,  &:egoIo-  c 
tgtjjioxja»  quorfcictib.lcgem,in 

qua  quod  dJcomani» 

tcltacnr,ii  fpiricualiier 

ii.ifilii^^atur. 


re  loquitur,tria  colidci  ada  c6mcndac,niulicre,uirH,&:  lege, 
Muliere.f  fubiugata  viro  pet  iiinculum  legis .  Quo  uinculo 
mortc  uiri  liber.!C,ut  cui  uult  tjubac.Deindcincipic  reloqui, 
cui  cxplanadcjac  probadg  {imilitudineinduxit.In  quaec  re, 
tria  fimilicer  attedcnda  lunt  honiO,peccaiu,lcx .  Tandiu.n 
C  A  P  V  T  V  II. 
N  ignoratis  fratres,  fcientibus  enim  le- 

a  Hoc  ignoio.f.        b  Naturalis .        f  Lex  natur*  geneia- 

li s  eit,  Sc  non  Ihipia. 

gem  loquor,quia  lexin  hominedomi 

a  Vt  eiobediat.    TQuandiuftaturahabct  ipfalex 


c  rcifimile. 


dicic  fublcge  homt- 
ne ,  quadiu  viuit  pec- 
caco,  qucadmodum 
nuilier  tadiu  fiib  Icgc 
virjcfl,  quamdiu  vi- 
iiic  vu  .Hoc  aut  pecca- 


natur,quanto  temporeviuit.  Nam  quar  4  tumhicintelligedum 


fProponit,fi)ecialem  legem . 


efl ,  qiiod  acccllit  pcr 

t  fub  viro  eft  mulier ,  viiiente  viro  alli-     legc  C^uod  peecacii  di 

«  Vt  non  poffit  difcedere  »b  eo.        f    Sic  etiam  quandlu  lex  fta-         Cicfupra  modum  elle, 
tumhabct.dcbctleruati.  b  Sicfilexliatuinamut.tloiuiturhomo. 

gata  citicgi.^,iautmortuusfueritvireius,  lolutacitalegevi 

C^uia  riuenie  viro  alligata  ell  legi  viri.  b  Sic  i]iii  pratuancatur  lege  lUnte  peccat . 


t  iudicaUtur'      Vcl,/c.v.  Moyfi  do-         .  _    .         -,  -        --    -  bi  •  i   i   '      r  r     "•      '"   i- 

minauir  in  homine,  d  ri  Igitur  viuentemarito,1  vocabituradultora,Ii  rueritcu  alio 

vc  ei  cbcdiatur,  quia 

&L  vusfci tis lcgcm Moyfi ,  Scientibus enim ,&c.Et  fic dupl i- 

Anibrof.  ^^^^^  F  '"^S'  l<!:era,uel  de  lege  narurali,vcl  de  Icge  Mofaica. 

b  /^iKir.Mouuacnim diciiur  lcx,cum cciracciusaudoritas, 

c  'H'i»Kj?«x/a6>';.  Vtfirmccaioscotuexcplo  human^lcgis 

vtiL.Sciut  lcgc  RoiTiani,g.a  no  sfu  B  irbari.ied  narurale  iufli 

LiJj.q.V»- ei I c6prehedetui-,parcim  ex Gr^cis.lkuc Greci cx  Hcbr<Eis. 

C-  * Aig  Apoftolus  m hac limilicudine i qi; 


qua  dc  viro  &  mulie- 
re 


A 


VII. 


NlCOLAVi»    DE    LYRA    C~0: 

"<  '2,no.  Voflqud  apoftd<s  ondit  virtutemjidei  Chrifliinpec- 
:ato,'  mdim'jJ:one,hicideoHenditin  kgiscifSationc.  Etdiuidi 


quonia  lam  cum  appa 

reatcile  peccacum,  ta 

men  adiunda  pr^ua- 

ricationc  cumulatur, 

6CC.   l^m  qtit&ftibvi, 

HocexemplodocetChriftianuma  legefedorum  cxurum, 

noab  omni  lege,uc  mulier  a  lege  uiri,no  a  lcge  natura:,  nec 

ultra  Chriftiaiius  debct  eile  fub  lege  .  Si  cnim  lexei  uiuit, 

adulter  eft,nec  prodeft  ei  Chnftianuni  dici . 

d  Igiiur  viuentc marito.,vocabitnr  jdultera.S'.  feruas  legcm  moE 

cuam.uulccfrc  fidej,adulcer  cilLn  ucroquc  ,  ncc  prodeflci 

Chriftus .  _ 

#  Si 


Diuifio  """ '''  '^"'^^'P''""°  oflendn /ji  opofuumjecudo  cocUidit,  qutid in  Chrijlo 
•  fitfirmiter  permanindu'ri,r.ipitulofcqttenti,Trima  adhuc  in  duas,pri 
mo oftUii  kg:s  ccftatiijne.fccudo  circa  hoc rem'met  errorc, ibi. Quid 
crgo  diCe.Trima  adhuc  i-  dHis,pnmo  prpbu  prQpofttiiJecudo  de- 
claratqiiodJi  fuppofitum,ib  .Cnm  cnim  eircmus  .  Clrca  primum 
fciUk.qwd lex  Mufaicafuit impofe&a rcfpeSln  nmx le^is, qtiici lia 


gus 
ita 


t<ti  iUius popAif:it  quafiftatus  pueriUs.,GaU} .d. Lex  p.Edagog 
noflgr  fuic  in  Chrifto.<i(i«r;/if,<;  vzraflatu  viriU  ceffutpuertUsl, 
ad.iifnienit  hge  noiu,qu£  efi  pcrfclioiiis\  cejiauit  vetiis  quantum  ad 
SffrioiJudi^  ij  iiiHifiaUa.^icitergQ, 

An 


I  Anignot.itisfri^res.q. d.^pn-.ciiius  caufamfnbdit , 
z  Scicn.cle.lo. De  K^mianis  eniin  credcniibus  aUqui  erant  connerfi 
de  ludaifmo,^  ilUfciebant  legem  Aiofaicam,aUqui  de  Gentibns,'^  it 
U  fcicbant  lcgeni  citiiUm  . 

}  Quia lex  in  homine  do.quanco  tcmpo.i. fcitis,'quod  le.r  Mo- 
faica  velciuilis  habct  virturem  ad  coercendu  ,  quanto  tempore  injuo 
roboremanet,iT  idtojpfa  celfaniejicut  lex  Mofaica  ccJjauit,adticnLe 
te legc  noua,nd eJhimpUus obUgatoria.Et  adhoc inducitur exempium 
dc  midiere,  qux  ejifub  Uge  vin,  qu£  obUgatio  cejfat  pcr  mort?  vir/,  v« 
fi  vir  refurgeret,Hon  tem retur  cum recipere  nift  de  condecentia,  ei  ili 
hoc  fupcrueniente  noiio  confenfu,et  idem  iudicium  eflde  viro  refurg^te 
relf)e6lH'Vxoris,quia  in  hoc  adparia  iudicdtur,et  hoc  efl  quod  dicitur. 
4  Nam  qux  fub  uiro  efl  niulicc  .  Etpatet  Uiera  ex  di&is  vfque. 

Ica- 


8^ 


AdRomanos      Cap.   yil 


^y  a  ■>•'  <?■""""'  Tifnrtirtsfytrh  vr.Sic  finira  li; l^c  non  prxu.uicacur, 
^"^  qiii";id  Cfintian.1  cr.infic  dimiffis  figiins  . 

Aii5ur..Mortiu  cnim  lcgc  fion  funt  adultcrj^ qni  in  Chri- 
fiofunC: 

•je.  -Theodorcr.AduIteram,  inqiiicjvocac  lex,   ncn 
eam,qu3?p(!niT)orce  '        ^ 

"  ■  '  ^Sublata  lcge  data  reminicne  peccati. 


(^O 


tcn>.]''.. 


■f^nFic.Tmiismorti 


comugis  alij  coniun- 

frjv.i.r ,  fcd  c;) n •,  cj U.-b 

^ef;  pcrrfirc.t.u 

I  .iw  ^i.  puh.tur,  c?lh 

I  cnini,  vt  qiie  lcge  nT.a 

rnmtxig   ir.iuriacfxi- 

i  ■cbac,  puiiiri  iubcr. 

Ci  Jfru  efi  erg.o,.  f)uod 

p.Otiquani   virViwm 

lii*iicri£,ex  ]cgc,&.  no 

concraiegein  f.icitvi  , 

tiii.T,  qua;  .-il.j  nupfc-  . 

ifi&du^.p^-^'^  lcieb.u,  qiKdc 

I  ^pof^olus,  quodlcx 

vjucntibus  quo  j  j  fe - 

par.indi  macMn-.onij 


viro .  Si 

a  Morma  ' 


a   lt.i  hi,  oui  Uinfli  fuiit  e«arge!io,  pcrgra- 
tiam,!!-.-'/.!!*  .b  flra. 


a  Kon  modo  dimififiis  leiiCra,  fcdeti.-.m. 
^Dimifiis  i>cccatis.        b     1.i.Figuratiu:s. 

veritatis. 
b 


•B 


suternorruusfucritvircius,  liber«^jcft  alcf^eviri,ut 

!etc,n6nlum  aJulter.qu' cmr.  Cf.tidofiim.        b     Iiirta  l^aiKiinvlitudinri!!.   .   c^AFofiiilf. 

nc"!!  Cr  atfulterajfi  cu  alio  fuerit  vir(5 .  Iracj;  frnrrcs  mci ,  &vos 

^NiljildtbetJilegi,9H;vc:a'acl".  W-nieatiCl.nrtiun. 

rer  'myltetiiiin  inciiiip.tioms  j^^vel  comiletjonem 
d    1.i.Ckrii;icuui3iionpudeatc.".'e,qir,i  ipfell. 

mortfficatieflis  legipe^rcorpusChriftr,   vtlitisvos  akcriuSj 

a  Etcuius  vtiquefumus.  b     Modo.         IQui  lletilesfub  lege  .  c  Qui  priiis  morti.  ' 

_  fVehuius.  d  ModoDeoc;norivtclim. 

•cjuiex  tnortuis  refurrcxitjVt  frudiificctis  Deo  .  Ctim  enim  ef"- 

a  Carnali  ferfu.         b     Qiiac  carnis  (iint  i-perantes  t^iiod  cft  fv.b^? ge.  5  .f.concupifcemii,e|U.-i: 

funt  ctuf^^caufa  pcccaioium  moitaiium.i  confenfMS  &  opciis.  c    Vc'tnota:,ve;  auiSj:,  vitio 

.  VL-1  fomit;  facicKte. 

femus  in    carne  ,  t  &  paflfionespeGcatorum,   cjuas  pcr  lc- 

41    Ducebaat  membia  ad  mala  opera.        b  Qiiali  pcr  inlinimenia  flia.         c     In. 

d  F.iccicnt  digi-.a  «crtia  moite.  9 

gcmcrant,  t  operabantur  in   membrisnottris,  ur  frudi^-jo 

a  Cum  f inius  Chrifti.         b  P.cm;lsis  peccatis.         b  Q^t  cll"ula  peccati .  T  Vcl  iex  niortiselV,  , 

quia  peccantes  interficit. '  * 

ficarent  morti .  Niincautem  foluti  fumus  a  lege  mortis , 

a  Nec  vnquam  iliC  gtatia  Dei  roluercmur.        b  Soluti.  <;  Lcge  fidei,  quas  ell  in  animo  innoua- 

to,qua:  etiam  hominem  facit  fpiritualem.Sc  ideo  iex  fpiritus.  [  J 

in  qua   detincbamur>  ira  vt  feruiamus  in  nouitatc  fpiri-14 

a  senait,enun,quia  cc/Tauit .     •  b' Occidcntis  .        c  Hicquiiituivttum  ipfa  Ct  mala,quia  videbanitl  S 


r  pcccr.r.;  cnini  i,ii^ij:ii..(iiius  morci .  i^ 

c  '?<«af  .if/V^^r'-.A(V.rnpreccdctifimiIiciiciincrn,-}  rnnt:  vir,  a»"'  !,'[,  g?  q 
ijjiiihcr,ic  !cx;f£c  ri:rfus4n.h,:ie  repropter,  qna  limilirHdo  in-  'i-M.S:  ler  u!:- 
duda  (imil;ccr(;!ncrri,i,i);i,pcccatri  &lex.Scd  tn  tjla  vir  mo  vc-b.Apelh 
ritur,vt  folura,qit.c  fic  muiier  ipfa  nubac,  hic  aiircm  non  pcc 

catum,fed  ipfaam- 
ma  n->oriciir  pcccato, 
quTfcruic  mencelc- 
giDci,quamuisipf^« 
paffioncsnodumor- 
cUcTfinr,quaiidiucar 
ne  fcruic  legi  peco 
ti .  liciiac  ergojci/ad- 
hucaltquid,quodeii 
nunvincac. 

f    .y?  le^e mort.  Anfta  ^'"^"J'  '■m<i- 
cftemmconaipircc-'''"   ''°"^'"'" 
5  tia  cum  lex  prohihc: 
7  rctvbinoerat  fides. 


tiii.idrujil«;.'c 


culpalle  lcgem. 

tus,   &noninve"tuflateliterj:.  Quid  er^o  dicemus? 


<b.  Apoit. 


facukaccm 
qiiaiido  id  non  gratfi 
eiicCjfcddomjnicum  g 
prarceptum  cxaudijc   ^ 
quod  dicit  hjnci^ge 
Mosede^dilicadcor-  g 
.di$  lud^ornm  durj- 
_ti«Ti,fcd  lcgc  n.itnra:  u^ 
■b^c  non  ita  habuiffe. 
_b.     Itaquefratres,  &c. 

*  .Tbeod.Atqui  cxcmplo  conuenienter  confequcns  crac  di 
cerc.Lex  mortificaca  cfl,hocctt,cciriuic.  Scd  ludgorum  im 
l)ccillita:isracioncm  habens^ncch^rccicis  vcteri  tef^amcto 
infcflis.ciusaccufand^occaiioncmdare  volens,  nodixitlc 
gcm  ceiTauifie  ,  fed  nos  lcgi  mortiticatos  cfTc  per  baptifmu 
ialufarcni,deindc  cii  refurrexificmus,alcericoniundoseffc, 
quicx  mortuis  rcfurrexit,hoc  cft.domino  Chrifio. 
c  Ter  copns  Chrijli.  quia  ChnfUisflut  impietio&  vcritas,Ic- 
g.ilia  vcro  hgura  di.  vmbra  Chrifti  tuerunt,&:  eorum^qu^in 
Cbrifio  implcca  func . 

d  C«/wc'jiwjf//<r».«f.Hicquatuoratl:ushominispopir,anteIe 
ge,fub  lcgciub  gratia,deinde  in  aiia  vita  vbi  nullum  bellii . 
^  Oecurn.Idc(t,inconucrfatione  fecundumlegem  ."Nam 
carnc  vocauic  datns  car  ni  sachones,puc.i  de  cibo,potu,lcpra, 
a<piimilibus./«cji-«f.i.carnali  vita.  Nonautem  dixic.in  lege, 
^e  dcfpiccrccur  fermo,adhuc  enim  legetn  colebant.  Ea  qu£ 
)7£r/e?tJw/«»f.Namc6cupifcenciam,inquir,no  nouifIem,nifi 
lex  dixiflctjNo  conciipifccs.h^c  crgo  pcr  lcgc  funt  cogmta. 
Rurfum  non  dixit,Mcbraopcrantur,nc  .iccufaret  carncm, 
fcd-opei^jl^antur  ia  membris  jJfruSficaiiditm  taortf.  oflc  ndcns  y, 
;  cxtrinfecus  opcrationc  Sacanj  accidat,  vc  coopertC'  ad  mot- 

—l : : -, ■ r-^. — 

N  I  C  O  L  A  V  S    D  E   1  Y  R  A.' 

I  Itaqj.rti  concludit prcpofitu.appticans  ad  hocdiUu  exeplumdi. 
Itaq;  tra.m.&  v.exeodepatfe  et  matregemtl.f.ex  Chioet  eccUfU\ 
z  Mortificauit cfci^. legi. /ci/iccf,  Af^'/tf/Vrf. 

5  Per  corpus  CiirifCi..'.pcr  incorporationem  cim  ChriflofaQinl- 
bra  ipfiuspe^baftifmum  ^rjiiseflgeneratio  noux  vitx  &■  fpirituatis, 
c;-ptr  coufequens  cfi  corruptio  vitx  veteris  &■  le^alis ^ijuia ^ctteratio 
ynius  efl  corruptio  attcrius.  4  Vt  litis  vos  altcrius  .  ideil,  Cbriflr. 
S  Qui  cx  mortuis  rcfurreit./nff/'/!'»^/»  nou.im  vitam . 
C  Vt  fruilificetis  \ic6.oprra  nous.vitx  facieuAo  . 
*J  Cu  c.efTc.in  car.H/c  cdfceiufter prcbat fHppofltr.  tjuodda.f.  rp  dr- 
bentfrunificareDco.Cuiusratiorfl,(}uiafru/lnsfapitnaturatcrrpn 
^uaplantatur  arbor'Co>iucrfi  vero  ad  fide  Chrili  per  baptifmum  cucl- 
iuntur  de  mala  tcrra,&  platantur  in  bona,fcilicet ,  in  Chriflo  vt  di6iu 
efljfup.ca.prace.frgo  debentfruElificare  Chriflo,  &  hoc  efl  <juod  dici- 
tiir.du  enim  efTe.in  c^r.i.carnatiter  viuentes  ante  conuerfionem . 
"8  Paflioncs  pcci.cuncupifcentite  carnates.Qu^  benedicunturpaf 
fiones  j  (juia  ahi^ciunt  a fubf\antta  noiira fpo'iando  nosgratuitis  ^ 
. vutncrando in  natnralibus.  9  X^l.T  pcr lcgc  czaz.inquantum  con- 
cupifcentix  per  tegecr.uit  occafionaliter  excitats^vt  dicetnr.,  inf.eo.c. 
io  Opcrab.in  m.no.ifiducHdo  itta  ad ppctratiuncmati,vt  ocnlr:  ad 
impdudice  afpicicdTwi  manu  ad immudn  tagcdit  etfic  ie alijs  mdbris. 

II  Vt(tiit\.mo.i.operamortedignafacerTt,quiatuncptantiilie^a 
musin  mata  terrg.  i  X  ■  Nunc  awc.i.tcmpore gratix  &  noue  te- 
.vif.     1 3     .Toluri  fii.alc.m .)r.i..7  !,[^e  Mofaicv,qux  ditilin- hic  lex 

mortitt^jua  morte  infcychat  cofpcratc  traiifgrejforib.in  cafib.rRuttis^ 
■■■■■'  .p^- 


&  ad  cumulum  pcc- 
catorum,  prxuarica- 
tionis  crimen  adie- 
dum  efl,quia  vbi  no 
eft  lex,nccprxuarica 
tio . 

iV    Occumenius . 
Rurfu  m  quod  erac  o- .. 
diofum  fugies  no  di- 


16 


Lexi- 


xit,foluraeff  lex.fcd, 
7^05  a  lcge  folutifiimus^ 
7  hoc  efi,  abfoluti  .ic  li- 
herati,  quia  mortui 
fumus  peccato.Nam  hoc  decinebat,&:  furreximus,  nbn  pcr 
lcgcm,fcd  per  Chrif^um.ManiTcfium  c.go  cf^},quod  a  lcge 
quidcm  abfoluti  fumus  tanquam  mortui,  fubdjti  autc  Chri 
f^6,qui  nosa  mortelibcrauit .  ^ 

*  Aug.Hoc  vtile  cfi,  vtfcnriat.nnima  feipf.:m  non  fibi  rtifii  Li.aj.a.<j.o. 
ccread extc.ahendiim fede fcruituce pecc.Ui.atque hocnirr- ...  '}..:..•.. .i 
clo  dcc.umefcehte  atque  extinda  omni  fupci'bia,fi.ibdai;ur'ir- 
beratori  fuo,fynccreque  homo  dicnt ,  ^dhxfltanima  mrapoH 
tceJ^-c.Lcxautcmpcccatidiciturjno  quiaicx  ipfa  pcccr.cum 
cf^,fed  quia  pcccatoribus  imponicur.  Idem  ctia lcx  niortis, 
quiaftipendium  peccatimors.  Veht.-mcntius  enimpecca- 
nius  legc  prohib'ente,quam  fi  nuila  lcge  prohibercmur. 
g  Innouita.fpi.  Openbus  noui  hois , qusnon  noftris  viribus 
vei  legeattingimus,fcd  gracia. f  fpus in  quibus  fic cfi  immo 
randum,vi  nihil  addacur deIcgisoperibus,qux  vcrufca  sut. 
h  Q^idergodi.  Quandoqiiidem  lexmortis cfc &iauxitvircs 
pcccati,dccinensa  bonaopcr.itione  .-  vi^crgolcxptccatum, 
..i.doccnspcccare,  vcl  talispioquadonacapcccauicaucfor 
eius,quaii  maia'  rei.Non,  fcd  potius  bonum  cft,  pcccatu  fc- 
cicagnofccre.quiaprius  ncfciebantutqu«edam  veiefie  pec  . 

cata,vel  adeo  cflre  grauiai  vcl  cfrc  punienda 

"  u/ib- 


'pt  patct  f.v  decurfuillius  ttgis.T.t  quia  tcgatia  inpafjionc  ipfitts  Clni- 
flifuntmortua,pcr  cofcrjuestuc  fotntifurnus  a  lcgn  rnortis  .14  In 
qua  dcohHgati  vfq;  adtcpns  Cbrisii,pcr  quc  abeius  obligatione libe 
rati.,propcer  quvdfubditur  .  5  Ica  vc  fcr.in  no.ipi.  f.fecundun.  re 
gula  nou^  tfgis.  1 6 '  Ec non  in  vecu.iice././tc/<(i«  rcgulam  legis 
reteris,qu< cfl texfcripta.Et hoccfl inielHgcdi<,quati'.m  adea in  qiti- 
bus  tex  veius  efl per  noua  euacuata,de quib.plcmu^  di&ii  cfl,fup.  Lrx 
atite  noua  bn  dicittir  tiouitvsfpii  itus,qiiia  nofuitfoiptaper  Chriflu^ 
fed iTnpreffacordib.^poJioloruper  fpiritufnfanf/ii  renou.ite'corda  cS* 
linguns  ec,rT<,^n.2.dehac  aut  nouitas  tegis  nouje  et  vettiflate  veteris^ 
et  irrfcriptionevtriufq^ar  /cr.ji.e.TZccedies  vcniuc.dicic  dn?,(S«: 
feri.T  domui  Ifrael  &:  domui  luda  f^dus  noufi ,  no  fm  pavlu 
q^'  pepigi  cu  pacribus  veftris,&c.£f///fe</»«/'.Dabo  legc  mcii 
in  vifccribuseorfi,&  in  cordceorijfcribiieam,&no  in  ca- 
buiis  iapideis  vei  in  charcis.Po-  hoc  aiit  dicit  qnod  dominusjcdus 
nouu,retra£Iauit  prius^cjuod  fuit  datu  antiquis  pairib.pt  ont  dcducitiir 
Hcb.%.  '17  Quidergo  di.Hic remouet errore  occafio>/e pr.edino'U 
incidcntc.Ex hoc  cnim.,ip  ^poflotiis  tege,vetcrc  vocauit  li^c  moriis, 
poflet  aliqtiis  credere,f  illa  lexfuijfct  rnalajicut  credidit  Mai  hvincus 
'di.c/und  a  diabolofnit  data,^  16  hitnc  cr.rofc  rcmouet.^poilolHS.Ofic 
dcns  pritno.,rj)  non  fnit  rnala.fecundi>,quod  fuit  bona,fbi ,  i^ex  quidc 
{and:a,&  tcrtio,agit  de  lcgefjmitis  occafione  hal>ita,ibi.yi(icOQhi 
lc^iCin.Trima  adhuc  in  duas  ,  quiapriniooflcndit,quodtcxnon  efl 
caiifa  mdi.fecundo,  quod  eH  eius  aliquaiit^  occafio  exparte  uoftri^ 
/frrOccafione  aut.Circa primii dicit.Qnid  crgodicemiK  ?Lcx 
•peccatu  c{i.ide.SequitHr  ne  ex  dldis  noJiris,qnod lexfit  capcccati . 

.  AbOc 


DiuJiio. 


S>i 


Gloford&NicolaideLyra. 


9^ 


a  ^h/h.Sci peccatum.O{\ct)d\tlcgcvn  non  cflTe peccatu ,  fed 
ii^diceai  peccati »  vt  ftc  anun.i  rcatus  follicstudinc  ad  pcrci- 
picndam  araciaui  cooncrtciccur. 

*:  Thcodorctus. .  Miilca  yofmt  in  i  js.qux  prius  didb  func, 
qucV  his,(>uilcgcivi  vcUcnq  aialcdittis  impctere  ,  prabercnc 
octafionem  ad  eam 


peccato.  Excplohocmanifcf^um  efficit.Adatirtcnim  af^tc  D 
iraiifijrcllJone  non  hebat  nictu  morcis.  Sed  cim  vcniffct  nuw- 
datuth,&c.  Cu  cnim  Deus  dcarhnribus  ftatui(Tecpr(jccptu, 
ftatim  diabulus  per  ferpenrc  acce!lic  ad  mulierem,&  klbci- 
bus  fcrmonibus  vfus  cft.lliainefcutacu  fruduspulchritudi- 

ncm  afpexjflcr,  a  vo- 


t    ldeR,m»lciocens,vel6cien$pecrtta,5:c,nuacrupii.        f  Scilicet,  bona.        b  A  r)oo,vt  pei  legeni 


t  pe  coftPi  t., 

9,.a  conciipi- 


gccu(and?t>i,  nihaf- 

ferrct  propojita  qu?-  ^  ncccatum  cft  ?  Abfit . t  Sed  pcccatum  non  coenoui ,  nifi  per 
Ihojium    tolutionc.       r  _,  .  ....      '  ,  ,.   ...-x.  _^, —  ......  /•_/.. 


vci  cSCc  pui':cnduui 


^Ui  parte. 


,„.  j ,    Vclpecc«umeire,vcl  taiugiiiie 

blafplicma  6<:  mkpr o  b  legcm .  Nam  concupifccntiam  nefciebam  ,  nili  lex  diccret: 

banielj(eoftendl.l  »n-    C  a     Eccelexbona,  tauicnexcamaluiii.quiapeccaium.ldeft,  foincs  peccati  v;l  dialiolus. 


Pcr  eaiii  taclus  e:l  hoino.doc^us ,  fed  peiii» 
eit  viclus  duin  linc  grctia 
b 


i''uin..'s,>nitimu,rcili<.'(.*l,concupiiccu|ix,  veldiabolub  au^> 

b 


palccjti. 


■^  Exo.ko.c. 
Peu6.  j.e. 


teprov».ntione .,,  6i  nc-    ....  -r  /->.      »r  » 

R.uiuam  pofuit  o»a-  ^  t  Nonconcupifccs .  Oecalioneautem acccpta,peccatum  pcr  6 


iioiicmy^hfit,  Dcm 


a    Conliuliis  Dei  2<  operationis  . 


b    f  cr  inaiidaiuiu  di.ii,  quia  cum  I  cx  non  erat. 
i  Hic  primuk  aci.i>  ii.;iiiinis  notaiut  anic  lc^ein. 


7 


ira  ,  pcccaci  accufa-  g 


:gc  enim  peccatu 

Ad  coinparacionem  huius  murtit. 


5  Tcmpoie  ante  lcgem  . 


E.xtciiot  hoincJ,      IPiiuslbpitiim. 
b     Appaiuit,in  oiuit. 


trix.  Nequeenimco  j^    ,.  j     r    j  -rr  ^  j  »-'         b    ^ 

t«e«»»«i»™-  s.nouiircm,quid  ma-  h  geTaliquando.Sedcum  venifletmandatum.peccatureuixit. 
lum,  nifnllamedo- 
cuiflec.  illudautcm,  j^  Egdautcmortuusfam,et inucutu  eftmlhimanda'tumc]uod 

J\ffai0^no»   .      \^l  ^    (;bedienti.         TObferuanti.         ^lnteutione  damis.quiabonmn.         b    fldem,  nonaliud.         c    Noit 

LiVn  ^  non  hiC  IgnO-  e.\fuivitio,li.diationepridiftj£occalionis.         lAeternam.        d    Quomodo  «dmortem.        e    Veldia 


lutcriorhoma 
b 


b     Aufto  peccato  &  iddita  pr.^uaticatione.         INouimemortuum.     C    ^U». 
d     Bcnc  attcndenti.         ^Peccanti.         Kon  obfcruantii.         e     Let',is 


B 


*o 


racionem  oninin»)  ii 


boliis.         fCirnalitas. 


f  E.X  prohibitume  auAo  deliderio,  dulcius  iil. 
«*  e    -  Jf   ' 


racionemuuwmit^ii-  »  t     »  '    i    b      rr      i        c    -     vi  °  «  -  fr  lo 

jinificant  ,  fcd  hoc     eratad  vita,  hocetlead  morte.  Nampcccatuoccalioncac-J" 


Itb.y.  aA«- 
IViir  cjj. 

Aug.lil>.8;.qx 
«ie  vet.  ApoiK 


Vbi  fiipra. 
Hoino  ideni 


dicic  ,  naturalis  cli- 
tcrccionis  cxaftiotc 
c^pi  cognicionem  per  legem . 

*  Tertullianus.  IirubefceMarcion,ai//t:.'ibom)naturapo 
{^oUucriminationcm  lcgLS.  O  fummumpraceoniumleg^s, 
pcr  quam  liquuic  deliclum  l.icere. 

b  J^amconcu.  Hoclegic  Apof[oIusgencrale,vndeoia .  Bo- 
na  lex,quiE  dum  hoc  prohibet,omnia  prohibcc.  Cuncupifcen- 
/iaw. Aliquigeneralem  intelligunt.  Alij  illam  dequain  deca 
kigo.  'N^n  concupifces  rcmproxnni  tui  vel  vxorem .  Gencraletn, 
quia  cx  ea  omne  malum . 

c  l^efciebam.  In  fua  perfona  gencralem  agit  caufam . 
d  Occaftoneautemaccepta.  Qiiiacaliseft noltracarnalitas,vt 
ardentius^efideret  prohibita,quibnon  memoratis.iacerec 
'quaii fopica. Ecdiabolus vidcas lcgein  auxilium hommib. 
dacam,magis  exarlicS*:  magisinrticir,  vcea  vercerec  illis  in 
perniciem.cii  prius  quali  fecurcpoffidens  minuscencarec, 
vel  occafioneaccepcai  ipiis  rcbus,vc  vifi  mulierc,  vcl  auro. 
c  Omnem  concu.  ( Ambrof )  dicens,cuntta  pccoata  iignat.jE- 
rat  enim  antc  peccatum,fed  non  omne,quaodo  crime  pr.E- 
uaricacionisadhucdeerac.  Sed  omne  peccacnm  modo  ac- 
ceffir,quia  eciam  pra:uancatio . 

Auguihnus.  Aucta  eft  enim  concupifcentia  ex  prohibitio 
ne  legis,quando  adhuc  gratia  dccrat  Ijiberantis  . 
f  Ego  uuiem  viue.pne  kgc.  Patet;quia  non  ex  fua,  fcd  cx  perfo 
na  hominis  gencraliccr  loquiciir . 

*  Theodorecus.  Nifienimfitlex,qu9quid  fit  agcndum 
oftendat,&  quod non agendum  prohibcat,noncii  locus 

^ peccato 


NICOLAVS    DE    LYRA, 

I  Abfit.  i.nonfeejuitui  huc.ili<od  prubat..4d  cuius  intelle£lu,  fcien 
duthyippeccaiummn  vitatur  nifi  inquantum  cognofcttur  effemalu. 
Secuadum  enim^quoddicit  Dionyf.T^iUus  intendens  mdu,  operatur^ 
fed  boHum.igitur  illud  per  quod  peccaiU  cognofcitur  ejk  maium^ri  o  efl 
perfe  caufa  pcccaudijed  magis  cji  perfe  caufa  vitandipeccatu .  Lex 
aut  vctus  eft  liuiufrnodi^quia  anie  eius  dationem  ex  confuetudme  pec- 
candi  Lx  naluraUs  in  cordibus  ho'ium/ic  erat  obfufcata^cp  muUa  rcpu 
tabant  licitay  qu£  tamcnperfeerantmala^  iTmaximecncaa&us 
intenores  animx,^prop!cr  <juod  datafuitiex  ad  cognitionem  clariorcm 
iUi  pop'il<j,de  quo  Chfiitus  erat  nafaturui ; profier  quod erutpr£  ctet^ 
ris  injjnuendus^quia  dcbebat  vigere  [feciaUfaniiiiafe .  Lex  igitur  noti 
•  eii caufapcccati per  fe.  Huius  deduUionis  .Apoitolus ponit  virtutem, 
fcUiceiJcx  datpcccaii  cognitivnem  dicens, 
2,     Si-d  pec.non  co.  ejic  malum  faUem  in  muUis,  proptcr  obfufca- 
tionem  lcgis  naiuralis,  £t  loquitur  ^pofiolus  in  perfona  geneus  buma 
tiific  obfnfcati . 

5  Niti  per  le.  quxfuit  data  ad  quandam  legis  naturalis  renouatia- 
nem.  Ef  pomt exemplum de  a£}u  intcrinis peccati,  dicens. 
4  Nam  concu.ncfci.yKp/^/e  pcccatH  fffe .  Licet  bac exprimatur  in 
fiUquibus  libiis,non  tarnen  iji  de  texiu,necin  libris  i.orreQu:Scd quict 
fubintelligendum  efl,aUqui  do£iores  pofuerunt  illud  inglo.interUneari, 
qux  pojica pcr  i^mxarniam  fcriplo)  um  inferta  efi  textui . 

Nifi 


«», 


luptaie  quidem  iupc 
rata  cft ,  prajcepcnin 
autcm  tranfilijr.  Vna 
aut  cuin  Adain  mor- 
tis  decretu  acccpic, 
fuerat  cnim  illcccia 
cfus  particeps. 
*  Occumcnius.  Qu 
viucbam  linc  lcgc  ? 
Aut  pnuiquamprx- 
ctur  pro- 
an  Mo- 
hoc  elf, 
mortuus  non  eram 
niultitudine  pccc.nto 
lum.  Tuncenimfo- 
lum  acculatorem  ha 
bebam  naturalem  ic 
gem,nuncautem  &:  . 
fcripcam.Vides  quo- 
modo  kx  cx  incidcti 
nocuents'  "Porrb  inm 
venifjci  prxceptttm,vc. 
PraEceprMm  dicific-  * 
gem.Dicens3Utcm,ff«mV,of?cdicquidem  tuitle.weeapcc- 
catum>ild  in  quiete:  lex  aucem  tanquam  beneficiu  prfflias, 
illud  mani{elfauit,vt  tugeremus,fed  legisafTiilentiajhiS  qui 
non  fugcrunt,nocumentofuic. 

tgo  ame  viuebam.  Nota  duos  homines  in eodem ,  inrcrio-  >'.ur.  IA" 
rem  ic  exteriorem,ideit,  rationem  &L  fomice,qui  cftin  car-  »'-'"-A^' 
ne.lntenoiemdicitcoufentirclcgi,c$.:cius  teffimonio  bu- 
nameilelegem  approbar.  £xccriorcm  vero  concrainterio- 
rcm  U  contra  legem  repugnare  &  captiuare  ,  ?<  pcr  legein 
maiorem  ptJtetf atcm  peccandi  habcre . 
g  yiuebam.Hb  cerrebar  morceex  peccaco.quia  non  appare- 
bat.c^Nefciebameifepcccatum,  &:ideofecurc  viueba. 
h  Scdcum  t>e.  Hic  fccundus  adus  fublege.ldeft:  Hicloqui- 
tur  apoilolus  m  ftacu  hominis  pofitt  fub  lcge.  C^Sine  lege  vi- 
iieha7ii,fed  cum,  &c. 

i  i{euixit.C(xpK  apparere&rcbcllare.  i^fH?*/r.  aic,no  vixit. 
Vixerac enim  aliquando  m  paradifo,  qfi  contra  pra?ccptum 
datu  facis  apparebac  admiifum.  Sed  ann  hoies  nati  peccato 
rcs  line  mandato  vi  uercnf,taquam  morcuu  I.icebac  linc  cc- 
gnicione,quia  iine  cohibicione  Sed  daca  Icge,in  notitia  ho- 
ininis  reuixit,quodin  nociciapnmihois  aliquando  vixerac. 
K  iHiientum.  Aiice  erac  fibi  ignoracus  pcccacor,  fed.modo  fa  F 
ttus  manitefius  libi  prxuancacor  . 

1  A^^w.  Q^^uomodo  mihi  dacum  cfl  ad  mortem^C^uia  per 
iUud  fcdu.:tus  falfa  dulcedine . 

m  Quafioneacccpia,&c.  (^concupifcitur,fitd'iIcius,dum 
^  vetatur 


5  Nifi  lex  di.Non  concu.  Exod.zo.in  hoc  prohibens  a£ium  intt- 
riorem  refpeSu  maU , 

6  Occafione  autcm.  Hic  confequenter  otlendit,quQd lcx  aliquali- 
terfuit  occafiopeccati  expane  noiira  .  Fno  modo  ab  i'iteriori,  quia 
homo  appctit  Ubertalem,t3'  frequcnter  in  hoc  decipitur ,  credcnscjje 
libertatem,agere  quidquii  vuft/iaefrfno  legis,quod  tamen  efl  defiru- 
£lio  Ubertaiis  fecundum  Thilufophum,^'  ideo  homo  nttitur  in  vetitH» 
propter  quodper legem  concuptfcentia  fuit  in  contrarium  excitata. 
^lio  modo  abexteriori  .  Dxrnon  enim  pertentationem  magis  nititur 
dcijcere  homines  quifunt  inftaiufaniliori ,  populus  autem  Ifraelpcr 
fufceptionem  legis  inflaiufaniiiorifuit  pofitus,Deuter,^b.Q^c  ci\ 
alia  gens  fic  inclyta,  vt  habeat cer^monias  iufiaqj  iudicia  S>C 
vniljerfam  lege,&IC.  Tropier  quodpofl  legem  datam  dxmon  un^gis 
(onal>atur  in  eo  concupifcenliam  excitarCy  tif  hoc  efl  quod  dicitur: 
Occafio.aii.ac.  duobus  di6iis  modis . 

7  I^eccatum.  idefl,  ''concupifcentia ;  Qhi£  d!citurpeccatMm,eo  quoi 
cfl  caufapcccati,co  mo  quojol  dicitur  caUdus ,  quia  cfl  caufa  caloris. 

8  Per  niandacum,  idefl,per  legem,  qu<£  frcijuenter  mandatum  di- 
eitur,eo  qubd  continet  Dei  ma  ndata . 

9  Operatum  eft  in  me omnem  concupifccntiam.  idcUyau^-^ 
mentabat  in  me  incentiuum  peccandi  t 

10  Nampeccatum.frff//,co«c«/5i/i:e«fJ« . 

I j  Occalionc  acccpta  pcr  mandatum.  modis  diflis . 

Scd 


Lex 

cati 
tcf . 


caufii 

duV 


95 


AdRomanos      Cap.  VII. 


94 


jig.rer.4. 

lc  vcrbis 


vctarur,&:  fic  f:i]lic  pcccatum  per  mandatum.Ex  prohibitio 
nenanque  vbicharitas  dcficit,dtiidcniim  mali  crefcit,quo 
aclo  diilcius  fit  q uod  prohi betur,&:  ita  fallic  talfa  dulced  ne . 
Failax.n.dulcedocfi,quampIurcsatque  maiores pguarum 
amaritudines  fcquuiicur . 
a  Seiuxit .  Abono 
adrnalum  traxit,& 


quod  Icx  honn,&:  tamen  ex  ea  mihi  mors,vt  fupra  di^u  ef^,  D 
crgo  quod  boniim  cij,fadum  eft  mors.i.datur  avhi  a  Deo, 
ita  vcerticienscauri  mortisJ^NonjfedfomcscftctiicienSjqui 
bonam  rem  vcrtic  iii  malum . 

h  yt appatcat peccatum^Hon  dico.vt  fit,quia ctiam  crat,  qua- 

do  non  apparebat,vc 
fupra.  Concupifcen-  ji.xi.i.k 


Gladio  tuo  occtdit  te.    a    Ouia  «cceffit  ?c  i>rxu«fiMtio.         J>    Quia  lejt  eft  ad  vi 
tani,&  piohjbet,&  fecit  pcccaium  cogrKifceie.crgo  bona. 


,  j  i«in,i»  j»uiii>jvi,u.  icin  jjcctaium  coguciccic.crgo  oona.  .  •  » 

perhocadxternam  ,    ccpta  pcr  mandarUm  fcduxit  mc.    &illud  Occ/dlC.  t  Itaque  »  ^'am  nefci.bam.  No 
damnacionem   per-  j,       r     f      ,  Q,i,(,enciubct&prohibet.  b  opera  legis.     La„sieg,s.  **1"'' 2  dix.c  ,  Non  habc- 


Au-uf  5  lexquidemfancaa.&mandatum  fanaum&  iuftum  &  bo-  i  ^T'l„„^^  ,„,,,,„„, 

•^"-"'-    d  '  .    Hicqu«.tutvtrumle.x.erfibonaf.t,tamenefficiendodam„ofa:  ^   l    Terbonum  opcratum 


duxit . 

b     Ocddit. 

Gladio  tuo  que  por-  ^ 

tabas,inim'CUSocci-  f  num 


dic  ,armis  tuistein 


_    Hicqu£rituivtruinle.\,etfibonafit,tamenefficiendodaninofa:  t      a       -i  • 

Non  enim  cil  ex  ipla  lege,fed  ex  vitio  hoininis.  ,    ejt  tnihi  mortem  .    Lc 

Quod   ergo    bdnum  eft  ,  mihi  fadlum  cft:  mors?  6  gem.Non  vtique ef- 


0 


jperatur. 


li  num 


tercmit,i\landato  e 

nimtanquagladioar  h  Abllt 

matuseras.vtinimi-    i 

cu  occideres ,  quod 

no  valcs  fi  de  cc  pra:- 
B  fumis.  Eftocrgohu- 
leleiiius.  milis&i  pocens  vm- 

ccre . 

c     Itaqne  lexquiieHt 

Ipfa  cft  fanda,fane  docens . 

d  Et  mandattm. \dcA,{\\xod  pcr  cam  prxcipitur . 

c  f4';^7Mf».  infc. 

f  Et  i«y?«»».idetT,iuflificans  peccacorem . 

^  Theod.LegeniappelIateam,qu2  Mofaica  dicicur,man- 

datum  veroquodAd.Edatumeli  QLnmobrem  iplum  quo 
•«•  •    *^u<f  pluribus laud;bus  ornauiceo  quod  a  pluribus  accufarc- 

tur,i5<:c  Sanwtum  quidem.vt  id  quod  oportct  docuerit. Juftii 

aucem,vt  quod  in  tranfgrcffores  rcdc  fententiam  culenc. 

Bonumvero,vcquodijs,qui  illud  fcruanc  vicam  prarparet. 

•Jc  Tcrr.ul.Ciuid  Dcolegis  imputas  Murcion,quodlcgi  euis 

Apofiolus  impucare  no  audcc^Atq  um  &  accumulac  lex  fan- 

t\z,bL  pr^ccpcum  cius  iufiu  &i.  bonum  .  Si  caliccr  vcncratur 

legcm Creacoris,quomodo  ipfum dcftruat  nefcio.  Qiiis di- 

fccrnitduos  deos,iuffumalium,bonuinalium,quijis  vcrun 
C  qucdcbcatcrcdj,  cuius  prarccpcum  CJd  bouum  ,  &.  lufium 

g    £.t  bonum.\.\u\c  acquirens  vicam .  Eccum  conncc  mihi» 

quod 


a    FomcSi^eccati.  |b    Tunc  appaiec  quando  lationem  uahit  ad  coiifenfum  S;  opera-    7    flcicnCCm  pCCC3CUni 


rmum  K  opera-    -y    uv.n.iii.v»ii  ^w^,v<iuuii» 

-    j  ,  o  Lcgem,faiicet.  ^  {q^  pocius  dcmoftra 

.  Sed  pcccatum  ,  vt  appareat  peccatum  ,  pcrbo-  '  ccm&prohibencem 

a  Peccatajn  aftuale  quod  cit  caufa  mott.s.    b    Intantum.      c      Plufquam  antc.noH  medio-  "' 

ciiter,quiaetiam  pnuaricatio  accelsit. ''^ 

t  operatum  efl:  mihi  morte^m  ,  v^t  fiar  fupra  mo-'» 

ldeft,pcccate  iacierxs.     b    Fomes.    c    Sine  quonecnntum  ardebat,&  per  quodaccieuit  prx- I  * 

uaricatio.     d     Lcx  non  e!i  mors,veI,eU  bona.    e     Quia. 

dum  tpeccans  pcccatum  pcr  manda'tum  .  Scimusenim^j 


Ib  ^adu 


NICOLAVS    DE    LYRA. 

1  Seduxit  we.trahendo  me  ad confenfum  peccati  mortalis .    / 

3  Etpcr  illud  ot.itdu.mc  induccndo  ad  opus . 

^  Itaque  'ex  tftidemfancla.  Poilquam  Apoliolus  oftcndit  tegem 
non  cile  malam,liicoftendit  eam  efTe  bonam.Lc  ^<rimo  f<icit  pro 
politum  lecundo,rcmouetobieAionemincocrarium,ibi.  Uuid 
crgo.Circa  primu  dtcit. Ita^jutlex  quiaL-mfinCla.  quoj  Itatim  de- 
clarac,qui.i  mtetio  legif  clt  homincs  facere  bonos,  decimo  £thi- 
corum .  Lex  vetus  elt  iiuiufmodi ,  quia  ordinabat  homines  ad 
Deum  per  prxccpta  cerzmonialia.ideo  fubditur . 

4  h.f  mundaium fanBurn .  liludenim  fan£ludicitur,quodad  Dei 
cultum  ordmatur.Item  ordmabac  iufte  viuere  Adproximum  per 
przcepca  iudicialia,propcer  quod  fubditur . 

5  Et  luflum  (j?  honH--ii .  Item  ordinabac  hominem  ad  feipfum  per 
inoralia  przcepta,de  quibus  fubditur.£r/)0»«m . 

6  Qi-oderi^^obonumelhfj&Hm^eftmorsfHicconlef^xxctcrrcmoxxet 
quandamobieftioneminconcrarium.fccundo.confirmacfuum 
propolitum,ibi. i^uOTJ/r  <jw/tw.Primo.n.fjcit  obieftionem,pofret 
enimaliqutsdicere  Licetlexlit  bonafecundum  fc  &  abfolute, 
tamcnmjiaefletiam  pcrfehomini  iapfojnquoettcarnisad  fpi 
ntum  rebcllio.qujc  pcr  legcm  excitatur, vt  diftu  cll.  Q^ia  Licut 
liccc  vinum  llc  abfolutc  bonum.tamcn  ma!um  clt  febricitaiiti,{<c 
hoc  ell  qiiod  dicitur.  Li^od  eyf^o  bonum  eji,in  fe.fcilicet  lex.  mihi 
faclum  ejl  mofs  confcquentcr  lioc  rcmouct . 

7  .^/^//r.No.n.fimiie  e(l  dc  vino,quia  vinum  per  fe  &  dircftc  aug 
menfatcalorcrTifebrilem,&licmjlum  cft  f  bricitati,  lcx  autcm 
per  f:  non  elt  fabncatiua  c6cupifcenti;,tcd  magis  rcprcHiua,pp 
quod  t liis  cxcitatio  prouenit  cx  hominis  maliti  i,  &  d^monis  ne- 
qmtia,vtdi£tumefl:,proptcrquod  lcx  ex  hocnon  potelldici  ma 
la.Sicut  aliquado  ex  bono  aftu  alicuius,alius  cx  fua  malitia  fca- 
aalii.itur,nec  ex  hoc  opcrans  bonum  vcl  ems  adtus  peioracur,  ni 
n  facerec  intentionc  alium  fcandalirandi,&  tunc  aftus  cius  ex  ta 
Ii  intentionc  cflct  m.ilus.Oicit  igitur.  .4bjit,  fcilicct,  legcra  cfTe 
malam  per  fe  homim  laplo . 

8  i"<</p«c4t«nj.idcfl,coacupifcentia. 

rt 


illud. 

*  Theod.  Locuscft 
obfcurus  propcerbre 
uicacem.  Hocauccm 
dicit.  Piopcer  bonu, 
id  ef^ ,  per  lcgem  5£ 
mandatum  oficndi- 
tur  mihi  peccacum.f.malum  &  iraprobum .  Ec  quomodo 
of^cndicur  opcr^ns  morcemj^Ex  fru6lu  enim  cognofco  arbo 
rem,&  dum  vidco  morccm,illius  macrem  odi.  Lcx  aucetn 
horum  mihi  magiftra.Non  eft  ergo  lex  mala,  qux  hxc  do- 
cccfcd  peccacum  malumef?,quod  morcemconciliac.Adid 
aucem  quod  eft  decerius  inchnacio,  facic,  vc  peccacum  lic  ia 
nofcra  clettionc . 
k     yt  fiatfupra  modum  peccan « peccatum  per  mandatum . 

•J«  Theodor.Ei,vt)f<?f,  dccffaliquid.Subaudicurenim, 
tfperfww.Hocigicurcfc.Vcpermandacummanifeftetarpec- 
catumfupramodumpcccare,  hoceft,  effe  malum  &:  nc- 
quam : 

*  Oecum.Vcofcendcrecur,inquic,quam  fcclcfcum,quam 
prauum,improbum,ap violetum  fic  pc-ccacum  ,  per  id  qtiod 
bonum  cracnempe  jpfatti  legcm,operatum  eti  motcc.Ma- 
ximum  autcm  robur  peccati  mdicat,  oflendere  voles  Chri- 
ft  1  bonitatem,&  quantum  fic eius  donum  ,  qui  graui  hoc & 
incuicabili  malo  nos  liberauic . 

^  Amb. 


9  Vt appgreat peccafum.ideR.vt  appareat ma!a . 

10  Ter  boHUM.i.  pcr  legcm,quu  oppofita  iuxta  fe  pofita  magis 
clucefcunt  . 

11  0/?(r«<«Wf7?»»;/;/»»orrew.f.ipfaconcupifcentiaex  malitiaho 
minis  &  nequitia  dacmonis  dnxit  me  ad  peccatum  mortalc  . 

la  ytJiatfupramod!imtieccanspeccatum.ideii,ipfa  concupifcen 

tia^excitata  induccns  ad  peccatum . 

ij  ■Perm4»«(ij<«w.i.perlegem  ,occafionalitcrtamenfolumita, 

quodcumdiciturhic.A^rjiai.lyjW.notcnctnrcaufaliter.quialex 

per  fc  non  excitat  concupifccntiam,fed  confecutiue  tatum.quia 

ad  dationem  legis  fecuta  eft  concupifccnci*   excitatio  per  mali- 

tiamhomiiiis&  nequitiamdxmonis. 

1 4  Scirr.us  enim  quia  Uxfpiritalis  efl.  Hic  Apoflolus  confirmat  fuu 

propofitum  per  teftimonium  Icgis  iutura!is,&  hoc  dupliciter,pri 

rao  in  malis.fccundo  in  boni.s,ibi.i«tte«;o  igitm . 

Adcuidenriamhuius  fciendum.quodlexfcripta,  diuinavel 
humana,ellquJedamd:cerminJC!olegi$nai«ralis,  &  ideoficft 
lcgi  naturali  confona.bona  cd.Sicut conclufio  ,  quse  primis  prin- 
cipijscocordat  &  minorpropofirio,qui  accipirur  fub  maiori.bc 
nc  accipitur  Iccm  aducrtedimi,quod  m  liomine  clt  duplx  pars.f. 
ratio,&  icnfu ilicas.quz  aliccr  nominacur  fpiricus,&  caro,  &  ho 
moincenor  &cxtcrior,perr6nem  verohomoelthomo.pcrqua 
diftinguiturabrutis.i.VIccaphylic.  Animalia  itMaginatiomb.  & 
memorijs  viuunt  ,  h6veroratione&  intellcftu  ,  proptcrquod 
illud  quod  agit  homo,vel  vult  fccundum  diftamcn  refta:  ratio- 
nisjillud  dicitur  proprie  agere  vcl  vcllc,quiaillud  agit  inquancii 
homo.illuJ  auccm  quod  agic  vcl  fcqucs  impulfum  fcnfualitatis, 
non  dicicurpropric  agerc  vel  velle.qma  nonconucniteifecun- 
dum.quod  homo.fed  prout  conuenit cum  brutis.  Iltis  igitur  fup 
politis  fictalis  ratio.Illalcxcftbona.quasprohibcc  fcqui  cocupi 
fccnciam  carnalcm  feu  fcnfualitarcm,  quia  m  hoc  cft  confona  le 
ginacurali.Icx  autem  Mofaica  efthuiufmodi,di.?^o«cc»J<:«p?/f« 
vtdiftumeilfupra,crga,&c.Hancautem  fententiam  ponit  Apo 
ftolus  intricate  &  diffufc,di.S"f;wHj  cnim  quia  lex  fpiritalts  eflt  i.ot 
duunshominemadfcqueuduminftin^nrafpiritutvelrationis. 

Ego 


95 


GIoford&NicolaicIcLyra. 


c)6 


A 


d  Fennn U'Ht  fnh pfccatcEt  hocexculpa  pftmiliomini';,  qni  f>  " 
pro  ddc^t.uionc  cib:  vcaci  fc  6i  omnes  alios  vedid;t.Vc  fub  Gen.j 
peccato.i.rctui pcccaci  linc.  Vd  vnufquilque  vcndidic fc  c6 
liicci!diiiepnif)ria.'Volu<'CiKis. 

c ili^od e.o.Pt:6jii,q}.rod  fcruLiseft  peccati.fjuiaqtiod  opcror  vtrb./ 

fccudutT>cxcenoJcm 


*  Amb-Vt  oftendar.  Paulus  plus  peccacum  cTe  fub kgc, 
quamfueiaiancc]cgem,rupr.thuiiCiiioJvim  pcccacorti.iin 
pliorem  modu  iigmlicat  crcuilic  palilcgem.muidia  &i.  allu 
va  Sacan.r,vtpvouidenria  Dci  concraria  ricrec.bointni,cu.ii 
tirnorc  lcgis  minimc  pcecarc  dcbucnnc . 

f^t  ji.it  jupra  modum, 
Quia  pcr  lcgcm  non  ^  * 

dcTccic  ,  fcd 

folltlS    CU! 

CCiam    prXUanCaClO.     ,    ^"      "      F^    ,    ioimcri^f  ^  b    NoncoLr.lceve  •  ^ 

enim  quod  vd\o  bdnii  hoc  agOjlcd  quod  odio  malu,illu4,fa_ 

a    toiuu^iko  ex  cjiucctji  ur.iialicniuui  tiixbco.  b  Natiua:  lii.t  dkit  eflir  qtiod  iiiaii.lat  le.v 

f  Idemvolo  ijuod  lc.\.         ^SfCuiiduin  inictiorcm" 


SpUitum  alen$,dum  de  fpiritualibus  inftruit,  vcl  3  fpirituranrto  d«r. 
__  b     lir.poieiis  tcl.llcic;.iiinja;viiio,vci  di;.b.:;o  •         c     In  [iiimo  pnrcntc  vt  fim 

»  ^'■■^  J"?S's  5  Qyj^  igj^  rpiiitalis  clt.    iigo"  autem  carnulis  fum ,  venunda- 

r  c  a    Verc  fub  pcccaio  vt  fcruus.         b    SecunUiuii  cxtcriorcmhoininciii.     c  "f  idcl.r.on  api",  obo; 


dimictendobona  vei 
faciendo  mala.  intel- 


g 
h 


cio'.SiautquodnoloilIudfacio,cdnicntio  legi,quoniabona  ^  f^^'^  "■•ilnqufclno- 

a    Pixi,lacio,rcd  noncgoaKtciioi  faci6,<iuod  nunc  pa.ci,  cjuianolo  &  coiifentio  lcgi  .  *"    10.1^111111.10  j  ( 


1 


B 


fn  r,jt.Daiut- 


Expofit.quarO 
aa  {'rbp*.  ex 
)iac  epilhpiro. 
foC.  41. 


lPl./rop.4|>« 


prxu.... g 

vcl  pcccacum  diabo-  .- 
lus ,  qui  pcrbonum 
inccnfusclt,  &con-- 
traria  fuaiic ,  in  quo 
apparcc  ininiicus . 
a  Quia  lcx  /;?i.Malis 
quod  punit,  lex  lufia 
crt.  Bonisfpincualis 

cft.quia  peccatii  prohibctSt  vifibiliacoli.  Lex  crgoMoyfi 
fpiricualisc(t,quia  in  eafuncqux  Dci  H.inc,,&Quia  fpiricua- 
liccr  elt  inccUigcnda.  Lcx  aucem  fpiricus-dicicur  lex  cuange 
lij.vbi  Dcus  iple  cft.  Ibi  verba,hic  rcs , 
b  Ego d«fe»j.Hticufque lcgcm  cxcuiauic,quod  non  debec  re 
fundiincamculpa,hicdicitjqUod  nccin  principalem  nacu 
ram.i.ractoncm,(ccundum  id  quod  a  Deo habec,  &i  ica noa 
in  crcacorem.fed  in  homincs,qui  ex  fe  victaci  func,  vc  praius 
monbus  rctiftcrc  nequcant . 

4<  Thcophyl.l2gocarnaltsfum,hoce{t,  vniuerfa  humana 
nacura  cum  qua;  ance  fancicam  lcgcm,cum  qu.^  ccmpore  le 
gis ,  vniuerfamaficdtuum  tuibam  libi  aggregacam  habuit . 
Non.n.tantum  mortalcs  fatti  fumusex  Adami  pra:uarica- 
tione,verum  ctiam  afFc£kus  pniuos  natura  lub  peccaco  vcn- 
dica  lecipicdonunacuipcccaci  fubduajiia,  vccapuccrigerc 
ncqucac,H.'EC auccm  omnia  dc  mortalibus,  qut  ancc  Chrifti 
in  carnem  aduencuni  fucre,  dicic,ctiamfipropnampciio- 
nam  pofucnc . 

4«  Occum.Non  dicic,Vos,quilegcm  trafgredimini,negra 
iiem  rtddcrec  fcrmoncm  ac  n)o]ctttim;i"cd,idgo,inquit,quf 
jilorum  erancin  ieipfo  figumns.lta  autem  &c  m  lcqtientibus 
facitafpcncaccm  &:  vchcmcnciam  diminuons  ac  itnics,cras 
tormaco  in  feipfum  fermonc , 

^  Or:g,Paulus  tanquam  EcclcfiiE  do6tor,  hicin  fcmctipfo 
infirniorum  pcrfonam  ibfcipic . 

*  Hicr.Danici  diccns,Teuauimus,inique  egimus,& c.^peccatz 
populi  enumerat  ex  peribna  propria,quod  &l  Apoflolum  ai 
cpiit.ad  Rom.c.y.faccrc  legmuis . 

^  Chryioft.Cumahbidicac  Paulus.In  carne  ambulances , 
non  fccundumcarnem  mihcamu^s,&i;  rurfus.Viuo  cgo,iam 
non  ego,viuic  vcro  in  mc  Chrifius,ha:ci:on  m  1^-Jtili  ptrlb 
na.fcapcccancium  incclligenda,quammfemecipio  Faultis 
cxprcftic . 

*  Aug.QuodaiCjlcxfpiricaliscft,  egoaucemcarnalisftHn, 
f jcis  oliendit  non  polie  implcri  lcgem,  nili  a  fpiricalib.qtia- 
lc5  facit  gracia  Dei .  Similis  enim  quifque  faCtus  ipii  lcgi,  fa- 
ctlc  implcc  quod  pra;cepic,ncc  cris  fub  illa  ,  fcd  cum  illa.Is 
cft  aiicem,qui  lam  non  capicur  ccmporalibus  bonis,_nec  ccr 
retur  temporalibus  malis  .  Quod  aucem  aic ,  Fenundatus  fub 
/)£cc<<to,inccl]igcndum  quod  vnufquifquepcccado  aniinam 
fuam  diabolo  vendicaccepco  tanquam  prcfio  dukcdmc  vo 
Juptatis. 

c  Carnalisfum,  Non  indcccnter  hoc,&  dc  feipfo  Apoftolus 
fccijdumcarnemquamdiuhicviuitprcptcr  carnismocus . 
Et  hoc  bcnc  dicit  omnls  fanctus . 

P^e- 


I 

1 

3  bgofccundum   incc- 

4  riovcm  nonefleopc- 

5  randtira.Vereopcror 
^  quod  non  inccUigo  , 
7  quia  &:  dimicto  bo- 
S  num  quod  volo,  &: 


b    Sub  legc  aiite  tempu  s  gratiac. 


,  &.  tacio, 
"scmper  eft.  1 1  fuiupartcs,  opcrof , 


eft.Nu*n.c  aute  iam  non  ego' opcror  illud,fed  quod  habitat  in rz  vo]u>&:  nolo,cttccius 

1.?  inccUigo.  Ecctt  pi-o- 
bacio  a  partibus  ^  ab  effedu.Ec  hoc  cft  -  Non.n.quod  volo 
ego  inccnor.Naturaliter  q^udcm  racio  vuk  bonu,l'cd  volua 
tas  h.cc  fempcr  caret  ctFeftu,  nifi  gratia  Dei  vcllc  fuum  ad 
amadtl  boiium  addidcrit  quod  ad  cttcitum  poccft  perduci,  y^ 
Eft  cnim  vcUe narurx,ve]lc gracia:,velle  vicij.  Vclle  nacui^c  pit 
per  fe  impocens  eft,nec  palma  mcrccur,  fed  vincuur  Sc  tra- 
iiicur  a  vcUe  vitij.nifi  vellc  gratia:  fubucniat,  quod  vclie  vi-     ' 
tij  ftigac,&  vellc  nacura^libcrac . 

f  Tion  intcUigo,  Quia aliu d  vidcc  fe pcr  lcgem fcire ,  & aliud 
agere . 

g  T^n  enm  fjuod  roli)  bonum  hoc  ago^fcd  quod.  Subicdus  pc^cca? 
io,facit  quod  non  vult , 

h  f  Jci(?.Concupifto,nonquodpo(tconcupifcentiam  Apo  E 
jitolus  eat,i  eum  ad  mala  crahar.Luiilabatur ,  non  iubitiga- 
batur,dc  fc  hoc  tibi  proponit.nc  de  hoc  dcfpcrcs  in  cc , 
i  Si aitttmqtmluolo illud.Ol]cdit carnalcm fcrunm  cfie pccca 
ti,cx  qtio  cfi  malum.Hic  alccrum  oftendici.  bonam  nacura. 
a  Dco  crcacam,quiE  confcncickgi ,  &  nialum  non  facic.Q^ 
Non  ago  quod  volo,&  agp  quod  nolo.  Si  auccm  hoc  eft.i.ll 
quod  lioio  dimicccrcjcamcn  dimicco,lcge  illud  >dcm  pricci- 
picncc,&  quod  nolo  facerc,camen  facio,lcge  tdcm  prohibc 
te,ttinc  confcnciolcgi.qua;  quod  nolo  prohibec,iSi:  cjuod  vo 
lo  prascipicconicnciolcgi  &c  ccftisfum,quad  ett  bona. 

*  Augu.Hisquidcm  iacislcxabomni  criminacionedcfen-  Vbilup 
dicur.Scd  caucndum  ne  quis  arbicrecur  his  verbis  auferri  no  P"^-*»* 
bisliberum  vo]uncacisarbicrium,quodnonica  cft.Nunc.n. 
homo  dcfcnbicur  fub  lege  poiicus  anre  gratiam.Tunc  emm 
peccacis  vjncitur,dum  viribus  fuis  iufte  viuerc  conatur  iine        ' 
adiutoriolibcrantisgratiJE  Dei.  In  iibero autcm  aibicrio  ha 
bccvc  crcdat  libcrc,&:  accipiac  graciam,vc  iam  iilo,qui  carn 
donac  libcrance  &  adiuuance,non  pecccc . 

*  Thcod.Illaauccin,'70fl  voloy&c^oai,  non  nccc(ricatem ,  fcd 
imbcciilicaccm  lignificant.Non  enim  nccc-iiicatc,auc  vi  ali- 
qua  impuifi  pcccamus,fcd  a  volupcacc  de  lijucj,  ca  facimus, 
qui  vt  fceleraca  &i.  flagiciofaabliorrt  i.itis  . 
k  Tsiunc  auiem  iam  nuH  igo.l^mtcdcmptus ,  ia  accepca  gracia  Aug.fe 
Chriftlqui  fiaic  ance  iibi  pcccato  venundatus.No  cgo.Libc  *"*"* 
rr.cfi|mcns,caro  captiua.Habirac,ccfinon  conlcnciendo  c,i, 
viuic  cx  fidcSunc  defidcna,ied  li  non  rcgnant,  iplc  non  fa- 
cit,faceret  autem  fi  confcncirec  . 

I  "^id  quod  habttat  in  »/e.Quomodo  habitat,cum  no  fit  fubfla 
tia,fed  priiiati  o  bonis^Ecceprimihominiscorpus  coiruptQ 
eft  pcr  pcccatum.  Ipfaq.  corruptio  per  conduioncm  otien- 
fionis  manct  in  corporc,robur  tcncns  diuin^  fcnccnci.E da-  p 
ta^  in  Adam,cuius  conforcio  anima  macuiacur  pcccaco . 

^   Tcc- 


i 


NCOLAVS    DE    LYRA. 

I  Ego  autem  carnalis  fum.  idefljequens  carnis  feufcnfualitatis 
impuljum.  Ei  loquitur  ^pojiolus  vtfupra  di&ii  eft  inperfona  gcneris 
human:  lapfi.In  qttopluresfuntfequentes  impulfumfenfualitatis,  qua 
ratioms . 

z  Vcnundacus  fub  pcccuo.fcilicet,primorumparentum,per  quos 
genus  huthanuminLurrit  rcbeliionetn  carnis  ai  fpnitim  .  ideo  fe- 
^uitur . 

5   Q  uod  en  i  m  operot.fenfualitatemfeqtiens . 
4  Non  huelhgo.ideft,intusuon  lego  confmans  di6latnini legis  na- 
turalisffcd  malis  contrarians . 

Non 


y  Non  enim  quod  vdIo homm. fecundHm rationis iiBamen. 
6  Hoc ago.  impeditus fenfualitatis impulfu.. 
j  Sed  quod  odio  malam.fcctmdim  ratiouem. 
H  lilud  tacio.  taiius  afeu^ualitate. 

9  Si  aucem  quod  nolo.fccundam  rationem . 

10  IUud  facio,  ta6ius per  fanfuditatem . 

11  Confcnciolcgi,quoniam  bonaeft.  quia ptohibet ittud quoi 
efl  odibilc  ftcundurn  di8.imen  rationis  re^a  . 

1  z  Nunc  auccm  lam  non  ego  opcror  iiludi^/a  tioa  operor  il- 
ludfecundum,quod  homo,fed  quod  brutum,vt  dicium  cftfupra . 
1 3     Scd  quod  habicac  in  njc  pcccatum.  .i.concupifcentia ,  ^«<e 
dicitnr pecctitmmodo fupra  di£}o,qmaimpellit  adhoc  operandum. 

$cia 


91 


AdR 


omanas. 


^  a  'PcCC.Ultif7:Sih>  cmm  ijuta non  habeat  in  mr^hoc efl tn  cwmc  mea bo 
A  n-.m.  '](  1  cneustOominusertqui  filuac  nos,qu!a  jpfcniec- 

c-i--  ,p.!c>s  iioi":  habcbant  hoics  faluaii :  &  proprer  boc  Paulus  m- 
fi'm:r.^.:ciTi  hominis  annuncians  aic,Scio qm  non  habicat  m 
L  arne  nici  bonum  ,  fignificans  quoniam  non  a  nobis,  fcd  a 
Deo  cft  bonumfalu 


D 


i'c'.6-  conr.IiJ 
..Pchg.c.n. 


tideli 


tis  nortra' . 
*  Aup;.  Oniintelli 
gentioriBus,imo  rc- 
ritr.ci,  vt  vidcrem  in 
Jiiis  apolluli  vocrb", 
gemitum  cflTe  S^Jio 
1  um,rontra  carniiics 


«    Incarntmei.velcomrafalatcra  meani .         b    Le.t  cartiis  . 

c     Peccarum  hjbitar.qiiia  bonum  noii  inhabitat  .  d    tn  (cnfiiali  homine. 

mepcccaru.Scioeniri),quJanohabitatia  me,  hoccllincaV 

a    Vcrc  non  habitJi  in  me  bijimm,<]uia  iv.c  bonimi  vclle,  nt'cperhi.'cre. 

ne  mea  bonum .  Na'm  vellc  t  adiacet  miKi,perficere  aucem 

^Frorfiisoiili  e-x  Deotantum  .  INonciipcre  . 

bonum^noninuenio.  Nonenimquodvolobonuraj  hocfa- 

^Scilicetdimiitcie  bonum,&  f  :ccre  iuol'jra  . 


-       Cap.  ,ViI.         p8 

homincmcruit. 

4c  Aug.u{i Fan)  L-niin  mocus  defideriorum  mnlorum  no  ip-    ' 
fcoptiabacur.qu.bDsnonconfenticbatad  perpccranda  pec  Ll.e.  cot.lui 
caci.Pcccatiautnomme.quodinillohabitabat,  ipfa.>imiii-  Pe^cn.- 
cupabac concupilccuciam,quia peccaco  fadla cii,&c  fi  cofen 

'    tiencem  craxeric  atq; 


cocupifccncias  dimi  •     r  j  •        i  i         i  c-  i       »      ti     »   " 

cantiu.  Oiiicummc  ^  ciOjled  quoa  nolo malum  noc ago  .  Siautem  quodnoloiilud  7 
te  Ipiiaics ,  adbuc  tn 


ilio  corruptibilicor- 
porc  quod  aggrau.nc 
auimam.rede  intci- 
liguntur  eilc  carna- 


Non  mentt  canf.miCjfcdcarnecoocajiirco  .  "  g 

f  faciojia  ndncgoopcrorillud  ,  led.quod  habitat  in  mc  pec- 

Fomespcctati.     f  Vel  pecc.itijm,cjrnali-j  cuncupifoebt.a  .  vuJc  otiuntiir  omnia  pcccata  . 


f-j.dcver, 


tperre^em  !cs,quiacrunt  &  cor  § 

porefpiricaics.Huic  ^  T»-"'»»'-  ^i»'""" hom.ni 

tadumcft,  vtlicifla    { 

iiiCciligcrcquenTAd- 

nuKJu  intciicxitHi- 

larius, Gregorius,Ambrorius,5«:  c^ceri  Ecclefia:  findti  noci  - 

cjuc  doctorcs,  &c. 

Lcx  carnis,  ad  quam  diabolus ,  vc  ad  fuam  legcacccdac, 

_    coopcrattir. 

,,„  j,-    ^,5^  b  '^am -pcl,  Velle non,quia vcire  bonum  adiacet  mihi,quia 

iir^Jbg.TT  iflxtacarncm  iacet  &:  quiefcicimpotens  furgeread  bonum 

.  &  lih.  dc  opcrandum.Iuxta,  quianaturalccft  quodammodobonum 

P.  &c6cup.  vcllc  pcr  r3Cione,fed  tnic  cft  hoc  vcllcquod  fcmper  vi  car- 

nis  fupcratur:  vcilcautcm  Dei  carnem  fupcrat .  i^clle.  Bona 

func  qoc  lubet  Icx,sdco  vt  naturalicer  amcc, &:  tacere  vclic, 

fcd  dceli  virtus  pcrficiendi . 

FtUc.Aus,.  Scn-.pcrbonusvultpenirus  noconcupifc*rc, 
fcd  nunquam  hoc  pcf  ficit.in  hac  vita . 
c  Verji.Kot\ aic fkcrc^fcd perficercquianonihil facit.Agic 
bonuin,quiaconcupifccti5non  confcncit,fv'd  no  pcrficic  vc 
omninoii6concupifcac,tic&  hoftisagit  mdlum,dij  moucc 
delidcrium,fcd  non  pcrticit.quia  non  percr.ihit  ad  malum. 
d  "hlon e.-juodv.RviVMm  pcrficcrcnon  inucnio^quia  nccbo 
num  illud  quod  volo.  A  parteaqua  minuswidcreturondic, 
ftd  ecor.trario  maUim,quia  ctiam  iilad  quod  no!o,i5<:c. Vcl, 
iion  inucnio  bonum,quia  non  cll  ibi.MuIti  enim  fiulti  non 
jnueniunt  bor.um  in aiiqua  rc,quod  tamcn  cfi  ibi . 
*  1  hcophyiact.Cum  ait,  non  inuenio .  viin  ic  infidias  pcccati 
dcmonltrnuiCjLiberat  cnim  cum  eflcnciam  anim.«,tii  clfcn 
tiam  carnis  acriminc  ^  accufacione ,  tocumque  in  prauam 
opcrationc  &:  voluntatem  transfert.Nam  cum  dicit,  f  «o</  no 
/o.anima  lilx;rat  a  criminc,tu  uero  fubdic ,  iam  non  cgo  operor 
iUud^caincm  ab  accufatione  immunc  feru.it .  Lit  quid  igitur 
cfl  qui.d  malumopcratutJPeccaium  quod  cft(  mxcaChry- 
fofiumi  fentcntiamjpraua  voluntas,<5<:  pcccandi  aui^ia  .  llta 
vcro  non  cfl  opus  Dci,fcd  noflra  motio  &£.  affcdus . 
c  Si  drt.f ./«o.Conciudit fupcriorem  fcnccntian),ergo  ego  no 
opcroriliudjiciliccc  malum,  exquoprjor  qu^fiioconcludi- 
tur,(ciiicct,quod  coiifcncitlcgi  Dci . 
t  Scd^.hJamep.Pr(.'Auspeccmocms  voluntatc  tacit  quod 
tamccfl  viciohominis.  Hocdicic.vc  nocctdcquantifr  Ueus 
homi 


Quucjjo  110»  oprtormaluiii ,   iiuunjnolo 

c    Efii:  bomiro.i.vtilcm  &  admtricemiatiortl ,  iuin  docet «.iuid  boniim  vel  malnm  Cit- 

d     Ex  eo  probo  Ijon.im,  quia  voli>  faccre  ijiuici  ijila  luber.    ^, 

ca'tu.  InuenioigiturtIcge'm  voientimihifaccrebonii,  quo-j^ 

Propceft.  b     Lc.t  eft  bonum  rationi  .  ,_ 

c    VoIcns<]uod  n)l.i,&  g.uidensiiiuariabca. ' 

nia  mihi  malu  adiacct.Condeledlorcnim  legi  Dd  lecundum'^  q^'»^^  loquedi  pcc- 


illexerit,  concipicpa 

ritquepcccatum. 
•je  Idcm.  Ipfaconcu  li.  r.  Je  vitift 
pifccncia  iainiio  eft  *  concu^jifc. 
peccatum  in  reaiene  r'P-5- 

•  -j       11-11      fc^-o.ih. 

ratis.quado  liii  ad  il-  Ecclcfij. 
licita  opcranon  con 
fenriuiit,  atque  vtca 
pcrpecrcnt,  aicgina 
mctemebra  noJan 
tur,  vtii  no  Ik  quod 
fcriptum  ?(i,7v(^o.'/  i.vh 
cup:fces  ,  fiat  laicem 
quod  ai  ibi  legic^Poft 
concupi^ccntias  tuast-o 
eas .  Scdquiamodo 


^  i  catu  vocacur,q,  pcc- 

caco  tada  e(i,&  pcc- 

catum  fi  viccrit  facit  rcum  ,  reacus  eius  valcc in  rcgcneraco. 

Qucm  reatum  Chrilti  gratia  pcr  rcmiflionem  oium  pecca 

torum  in  regencrato,{i  ad  mala  opcraci  quodamodo  luben 

ti  non  bbedrat.valere  non  llaac  .,Sic  auc  vocatuv  peccacum, 

quiapcccato  tactaelt,cum  la  in  regcncracis  iHin  lic  ipfa  pcc 

cacum  licut  vocatur  lingua  locutio  quam  facit  lingua,&  ma 

nusvocaturlcripturaquamficic  manus  .   kcin  fic  vocacur 

pcccacum,quiapeccatum  li  viiicit  tacit,ficuc  vocatur  fug^is 

pigrum;  non  quod  a  pigns  fiac.fcd  quod  pigros  facit. 

g  Jnucfiio  i^i.  Dixcraclcge  l">ona ,  nacuram  boii.i,  (jua:  idcin 

vulc,&:  ei cofcncic  ,  hicadiungic  bona  lcgc  bon^'  nacur.r  aJ- 

lucriccm,  &:  th  cxterior  homo  coniuncta  illa  duo  vinca,  vc 

homo  per  neutrum  pollc  eu.iderc  v  idcns,  obnaxius  fit  gf  ^. 

*  Thcod.Dicitaut.Htlcxbonam  hicife  vidccur  ,  iaudo.n. 

qu»ab  eaconfticuca fant  vc fereccc habcncia.ot  fimilicer ac 

\pid,6c  qu^  funt honefl  i  diiigo ,  &c  qu^funt  contraria  odio 

Scd  mihi  tame  malum  adiaccc,hoccitpeccatiim  (Videliccc 

co.icupifcentia  )  quod  habcam  corpus  mortalciJ^:  patibile, 

aiiim^quc  focordiam  <5<:  imbccillicatc.l^cinde  mccispcrtur 

bacioiiicm  pugnam  apercius  oftcdens  d.CondeleCior  kgi  Deije- 

cUndtiin ifiteriorcm  hurmncm.  iiitcriore  hominemdicit  mentc, 

*"  Ptiocius  apud  Occum.Inueniolcgcm  ,hocefl,  intclkxi 

acdcprchcndi  vjm  >?«:  rmcutain  legis^.^v:  dcea  comperi  quod 

nihilpotucntauxiliari.Vndj  hoc  manitcflijcfiJ^Quia  voleti     - 

mihi  taccrc  bonu,ailiii  tcrc  auxilij.fcd  fimiliter  malumadia 

cct.ineiticax  elt  miliiadagedii  quod  cupio.lnhocexeodi- 

Iigcntcr  dclegc  compcri,q  uaiuii  polict,qu^  vc  lit  cius  nacu 

ra,quiain  mc  voicncc  boau  dpirari,mueaio  adiaccre  niaiij 

ncquc  ab  ea  eiectum  ett  a  me.  lt.ique  oporccc  pec  bapcifinu 

adChriftum  cius  dcpuiforem  acccdere,relicia  Icgc . 

h  ^o/e//<i.Tantu,quia  pcrficere  non  poIIurn,quia  nialum  ra 

tiom  propceft,iniidians  in  carneeft  qualiad  lanuas  anime, 

&:  aliud  cugit  tacercquam  vult  liomo  6c  lcx  . 

1  6"et.j«tt.rtmb.C^iacaro cx  Adi  traducic, pcccacij  in  fc ha- 

betjlianima  traducerct^iSdipfaheictiquiaanim^j  Adijpccca  jp 

uit,  li  vcro  aia  pcccatu  in  fe  hcrec,homo  no  fc  cognotccrec. 

^  rideo. 


NICOLAVS    DE    LYRA.     ' 

I   Scio  cnim.pcr  rxpcricntiam  rebellionis  carnis  adfplritum. 

z  Quia non habitat  in  mc.  hoc  c/l in  came  mia . 

5   i>unum./.i/if//na(/o  ad  bonumjcd magis  ad  oppo/itum.  Et dicit . 

4  IriCir.mca.f.corrupiibiH &  corfuptaper  peccatum  Ad<»  .,<juia 
talis  inclinatio  mala  non  fuit  in  carne  humana  pro  flutu  innocentix: 

Fel  aliter.ln  carne  mea.</Mafi  dicat.ln  alia  parte  mii^fcilicet  in  ra 
tionc^r.on  cfl  iuclinatio  ad  malum^fed  ad  banii.  R^tio  enim  ad  optima 
deprccdtur.idto lnbdititr . 

5  Nam  vel.A^o//«w. 

*     Adiacct  mi.  feciindum  rationem  , 

7  Perficcrc  aucem  bonum  noninucnio./>ro;>ter/fn/)/<j//f(jff»i 
vnpedieniero . 

8  Non  enjin  quod  volo  bonu,hoc  facio,fcd  quod  nolo,&c. 

tX' 


E.rponatur  vt priu:,quia  repetitio  cji  eiufdem  featentia  ad  maiorem 

aff/rtionem. 

9  Inuenio  igitur  legcm.  hic  oflendituridemperteflimoninm  lcgis 

ngtmaiis  tn  bunis^cui  concordat  iex  pr£ciptedo  illa  e[ux  horno  vnlt  O" 

agit fetjuctido  di£iamen  reRx  raiionis^vt Dcu  colcrc, parcntes hono>a 

re,<&  huiufmodi^&  hoc  efl  quod  dicitur .  Inucnio  ij^icur  legem./. 

conjonam  . 

10  Voicnti  mihi  faccrctbonum,i\:c.yec«nt/«r/j  lcgis  naturnlis 
didamcn  ; 

11  C^joniam  mihi  mnluinadiaccc.(7«/<T'»i.rjj//;'row/)m  (fiho 
tno  ad  pcrjicitndum  malum  in  vperc iiuam  bonurn,  propter  corruptio- 
ncm  natiir§ . 

1 1  Conde.en  im  k;.  Dci.j.ri  concordo . 

1 5   Sccundum  line.bo.i.^ecHndii  naturalerationis di£iame, quia 

ratiodicitur  homo  interior,&  ftnfnJitas  cxtrior . 

Tom.6.  d  Vidco 


99 


GIoLord  &NiCoIai  de  Ly ra. 


100 


"5, 


^Dif.<!.t.infi. 

»3ulus.i  priq. 

li.t.dcpcc, 

nier8{  remif, 


tex  ho«  c<)r- 
porcmorciob 
noxio. 

t  Gracias  ago 
Dco. 


a  A^/VfO  <jx.Aiig.AdcorpusiT»ortispertinec,vtlex  membro 
rum  repugncrtiegimentts  dum  caroaduerfiisrpiricum  con 
cupifcjt.Scdlex  pcccati  nonregnatjCum  nonobcditurdcij 
denjs  eius , 
b  Legemin  wefli.Rc£\cfofnespcccati  lcx  dicitur,  quialegiti- 

me  iailum  CfJ  >  Vt  qui  »    Pwim  lifcertasrcddiia,        b  Condclcrto 


!i.«.cont,  Iti- 


in  me  quiddam  morcuuni,Cfc  quiddam  viuum,morscohten 

dit,mens  non  con  (cntit . 

d  //j/f.non  in  mcncc  ,fcd  in  carne. 

C  Qiiii me l-.l^]bei\\b\tnr  cu  morraichocinducitimmort.ilita 

rpjvbi  nullaconcirifcencia  pcnnancbit.Modo  mccrim  cj.d? 

oi  lt-gi,rcd.         c     rJrt'W  rcdat  infirniitas .  E''0  ip.TttJ.leM.non  CO 

,  r         r  «    Foaiuenniui  Kgiut,        e  Vt  iii  ocuload  i:orciii.i(cer.d!!m,8c  injnar.ii  adoiieraiiduiii.  f„„.         j  i 

non  obediuit  iuo  lu-       .         •  a         i  \/-  j  b  ^        i"  r     »       d      ■  f         ,     lencicndo  car.  au.t.p. 

eriori  einonieruiac  a  ^"^^"orcmhomuiem.  VicJeoanteinahamlcgem  ••    -  ■      ^ 

r  '    ,.^  u  a  Lcgi  ISciaiiuni  inexconiiiii^is  III  iiinim.  b    Pm  coiijcrfimi  &  opcrjtuiicm. 

lUUm    iniCriUS.l.CalO.    "  ^t^iaconruetudincdominatnr'.  c   Ex  carnc  luni  meme. 

*    Aug.  Nobispu-  c  t)ns  mcis  repugnantem  legi'  mcntis  mea:,&tci'ptiuu  ducen  z 

aCnUUm  Clt,  qUOQ  mi  a    Peccatuincniiiilex,c]giadominatiir.  b    Quanio  autciii  gicinior.tamn  jiericulofiof .    j 

crio  noflrocaro  non  c  Idcit,c.>cc.iriic.        J    C^acapuujtu»lumego,  cjuianatusrubpectato.  ^Quia  i ma  is. 

te  me  in  lege^mpeccati.qii^iEcftinmcinbrismeis.tlnfclix  4 

'  4  !i^i(iiua!i$.        b  £c  cuin  pcr  mc  non  foflumiquia  nifi  niagnus  ali>.]uis . 

c  Dc  dominio  cainit  io^  cjua  niois. 

^.  cgd  homo,  qu^^is  me  hberabic  t  dc  coVpore  mortis  huius  ? 

I  a  Nonlcx.non  uircspropiia,  fed. 

S  tGia'tiaDci  pcrkrum  Chriftum  dominumnoftrum.Igi- 

a  (}uia  £iatia  libeiat.        b  B.ationaUs  £(  intciioi  homo.    c  H.ibens  ut  prius  foinitem.        dVoluiitace. 
e  rmcns  fum  /eruire.  f  Et  ideo  non  rcmiflius  agendum,)cd  caucndum  ce  rcgnet . 

tur  cgo''  ipicc  mc  ntc  feruio  legi  Dei,  carne'  auc  legipeccati. 


D 


i.Cor.  i 


feruicquiabocfitpcr 
jnfirmicdtcm  ,  quatn 
pcccando  nicainuis, 
vocaturquc  pcccatu 
habicans  in  mcmbris 
noltris.Siccflauccm 
hoc  peccatum ,  vc  lic 


S 


li.t.contr.  I"' 
lia.PcJag.ci. 


DiuiSo. 


p^na  pcccati . 

*     Idem.     Egodc 
concupifcentia  dixi, 

qnx  clt  in  mcmbns  repugnans  lcgi  njcntis,  auamuis  rcacus 
cius  in  omnium  peccacorum  rcmiflione  crajfienc,  mancc  ca 
mcn  adii  in  hominc  fecum  confligente  per  contincntiam . 
Aclu  nianet,non  quidemabflrahcndo&  tlliciendo  mente, 
euisque  conlenfu  concipiendo  &:  pariendo  peccata,fed  ma 
la  quibus  mcns  reliflic  dclidetia  conimoucndo . 

*  Ideni.Lex  peccati  que  in  mcmbns  ctt  corporis  mortis  hu 
jus  S>C  rcmilfacli  rcgencratione  Ipiritah  ,  &:  nianct  in  carne 
mt)rcali.Rcmi(Ia.l.quiarcacus  foliuus  cft  facrameco  quo  re- 
nalcuncur  fidcles,  manecaucem  quia  operatur  dcfidcriaco- 
tra  qua;  dimicant  U  fideles . 

C«/?f;«««i.Excarne,ex  partc,q.amcns  rcpugnat,&:  conde- 
Uttacur  lcgi  Dci.Sic  dc  ipfo  apoficio  lcgicur,mcris  non  coh 
icncK  pt'cc;iio,niorsconccdir,rncnsn6confencit.  £it  in  nie 
QUiddam  mortuum,quiddam  viuum,  quid  indcfpciadumf 
C  Et(apiiiiummc(iucenurn,&c.  ^  Occumen.  Pukhicdicit 
r«Ja  pugna  mota  ititer  peccacia,  lcgifque  prc^ccprr  ,  videitcc 
co" itatione  peccaco contradiccnte,  dilccdit  tu  viCtoria  pcc 
catu,miieto  homincin  captiuumadumpto.Lcgcm  pcccati 
pci!ph'aliiCCVOcacpeccacum.«/tt«  cfl in  pienibns  miis:(ihqi)cc 
niea  membrapugnacaduerium  mc. 

*  Aug.Capciuum,ledexcarne,i5dexparte.Nam  mensre- 
pu'^nat,6<:  condclci^Utur  lcgi  Dci.Sic  cnim  intclligeredcbe- 
mus .  lacrgoli  mcnsnonconlentitpcccacotitillati,fugge- 
rcnti,bladicnti,^ahabccaliashiceriusdek*dacionesfuas,cft 

NICOLAVS    DE    L  Y'^'^.  ' 

l  Video  aucaliam  lcge  in  mcmbris.  Hic  hubica  occafione  ex 
diiiif  de  kge  namali  &  dmna,deter7iiinat  de  legefomitis,  cuiuipri- 
nto  malitia  oflendttjecutido  a'o  eo  iiberaripttit,ii)i:  Inf^li  x  cgo  ho. 
Circ*  primii  oftendit  etus  malitiarfi,per  hoc  quod  non  efl legi  nuturali 
colonajed  nmgis cotrariay&  tdeonondicitur  lcx  nifl pernioau tras- 
lationis,na  bona  ad  mala  transfermus  .fic  dicitur  bonui  latro.v.Me-^ 
taph.&  hoc  modo  leges  lyrannomleges dicutttttr,&flc  efi  de  Ugefu- 
rn:tis,de  qua  du/i.  Vi.au.aJi.lcg.  i.inclinationem  quamcit  membra 
tmijuam  Itguta  ud  mala^  &/it;  dicitur  lex  a  liga^ido. 
Z     Repu.le.mcnC  m.  i.iegi  natHrali,^ux  impnflaeflmenti. 

3  Lc  capciuum  duccntem,&:c.pei  confietudniem pecc^udi,qu§ 
lenet  homincm  inpucatoftcui  captiuum  in  carcire. 

4  Infclix  ego  bomo.  Hu  cofctjueter  ptiit  liberari^  dicevs  Inper- 

; i^l 

VIII. 


6 

7 
8 
9 


concupifccndo 
f  l^el.  De  c.i.  congrc- 
gationcingruetiu^ma 
loru ,  vcl  pcccacoiTi. 
"  Aug.Vbi  natura 
iftampcrdiditlibetta 
tcm,quam  libidarc 
CXOpui,d.jOj,jj  rneli- 
/?e)r.'.'.7,kir/-.Vtiqucdc 
victjs  corporis  dicit. 
N.i  de  corpore  mors 
corporisrcparat,  fccl 
contrada  cxcovitia 


tcaptlua 
lib  de    I 

gr;it.c.5', 

voluntai 


cohcr<^nr,quibus  ui 
ft.i  pijT.adcbccur.Vl)! 
cunq;  autifta  ^ididcrJtlibcrtatc^ccrtc  infcparabilis  ell  polfi 
bilicas  illa  naturs,het  pollc  pcr  n."iturale  lubhdium,  lict  vcl- 
lc  per  libcrii  arbitrium,cur  quasnt  bapcifmacis  fjcran.entuf' 
Sinatur  orarc,finatuf  adiutonum  mcdici  pocentiffiini  fla':^,. 
tarc.Ncquc.n.libi  futiicit,qui  d.  Irf^.igo  ho.qms  fne,6'  c.noi  plc 
na  libcrcatcm  hcre  diccndusclt,qui  adhuc  pcflulai  iiberari. 
ii'  Thcod.H^c  oiadifTeruit  apoflclus,vcoiidcretquaitsera 
mus  ante  gratiam,^;  quales  polt  gratiam ,  6^.  vcluci  fulccpca 
perfona  corum  qui  ante  gtatiam  a  peccaco  obicfii  func,  taJi- 
quau)  a  mcdijs  hoitibus  cucundacu$,&:  feruuccoa«.lus,gra- 
uiccr  gcmit  aclamcntatur,&;c. 

g  igi.egoip.Hic tcrtius acius m  lcge fpirifus./g/.f..Sed c].;ia di 
cit  graiia  (ecflelibcratu,nequis  torp.ac  lci,iiiii,s,qiiali  pec  ca 
tunon  vjaanoccac^dctcrminatquofichbcraciu  li  in>'i.!i!a 
ma%IciiC.  Alioquin  pcccacuni.iccrum  occup;ibic.£^e/i;.i£.'u 
in cariic,cgo  in  mcnte,non  duojl^d  unus  cx  vtroque,niai- 
te  non  coiiicntio,carnc  concupifcu. 

Ab  hocloco:Scimus.n  .  quialcx  ipiritualis,ad  fincvfque 
huius  capituli,  vtrum  cx  propria,an  cx  vn  luci  falis  honuujs 
pcifona  h^x  melius  atcipiantur,non  omiuno  petfpicuu  cU. 
Dicit  Aug  aliquado  iibi  visu  tuiile  in  hoc  apuftoli  fcrmo 
nedcfcribihocm  Ihb  !4.^e.Scd  vtait,n6£ftiiilih6giatie,g 
codclcctaflcgi  Dci  i^  colcntif ,&:  q.  no  operat,maluni ,  ncc 
vult  6c  ^  ignorat.  i.no  approbat,  6i  cui  nihil  danationis  nuc 
eftjlicut  i  lcqueci  oftedit,<ii:  tii  adnuc  eflc  carnale  dc  fe  dicit. 


Ser.^.Je  ver. 
bu  Apollo  11, 


C  A  P 

Ni/;///gi.Augu.Si- 
cutbonaqueda 
maiis  nonproficiunt,  ^ 
lic  qua:dam  maculi^  fi 
funt  lcucSjfine  quibus 
liumana  vita  nondu- 

citur,nihilimpcdiunc 
adcoronam. 

a    liihilig.nunc.  Etfiantc,nonnuccu  in  Chfo.  Nihild.q^a 

pcr 


C  A  P.     VIIL 

(^ia  memcferuiolegiDei.  »  Tenipore  jrjtijt.  ^ 

b   Quia  in.iculx  e.\  caine  non  ctiunt. 

Ihil  igiiur  nifncdamna^^tionis  cfthisqui  funtin 

a  inquo  omniapci;cat.lfoluuntur.        Obcdiunt. 

b    Qjiis  nihil  damnationis  c  Et  C  quandoquc  cadunt. 

Chrifto" Iciu  qui no^n  lccundum  carne  ambiilat. 


pcrgratiam  baptifma 
cisi^  lauacruni  rcgc- 
nciacionis  Iblucus.clf, 
Hc  ipfc  rcacus  cii  qu(.> 
cracnacus,  <S<:g.dquid 
ancccominifilu. 
*  Au,o,u.Ec  li  haben". 


'O 

dcfidcria 


carnis  qui- 

bus  nonconfenciut,5c  filex  membroru  rcpugnetlegi  mctis 
coru,&:  capciuatc  vult  metem  ,  tame  quia  per  gratiabaptil- 

^  matis 


piaiRo, 


NICOLAVS  DH  iYRA.      CTaT.    \  lll. 

NI/;/7/^((;^«r.  Poflquamapoftolus  oftendit  ceUationcle- 
gis  tada  pcr  Chnflu.Hic  tolcqucnter  oflcdii,q,  Chri 
fto  lit  tot.ilitcr  adh(i-rendu,&:  diuiditur  in  duas ,  quia  pnmo 
fatitq^  diittucfl.Sccudoncvideatur  ludcjX^s  taquacxoibs 
rclinqucre ,  oflcdit  crga  cos  fuQ  atfcctu  c».l',  l^rima  in  duas, 
aa  primo  oflcdithuius  adh^lioms  fruitij  vcl  vtilitate,  lccil- 
ao^modfi  cius  kiifirnmdiCyibt.aNis  ergo  nosjuperabit.  Pnnij» 

adhuc 


adhucin  duas,quiapfimo  oflcndic  frudum  huiufmodi  qua 
tum  ad  euafione  mali,fecudo  quantu  ad  cofccutione  boui, 
ibx.Quicunque enim  fpintu Dci.  Pnmaadhuc  in  duas, quia  pn 
mo  ponit  intcntum,  fccundo  declarat  iplum.ibi.  'Ham  ijuuU 
impojfbilc.  Circa  primum  dicit. 
I     7\(i/.'///5.n.d<jw.i.nulladamnationiscaufa. 
z     Ex his cjuifunt in  Chri.le. per fidcm  charit.atc formatam. 
5     jQm;  nonje.car. i.no opetatur ,  fed magis^m  fpiritu  quan- 

cum 


Atip.^^ci 

VC   .  '\p(; 


fonagencris  humani.ln  f^lix Cgo  homo.  per  corrupcio'ierti  natura:. 

5  C^lis  me  il.  1S(p  dtcit  decorpore  abfoLute,quiafa(it  adbeatitndi 
ne  aniin<i,(jUii  non  erit  perfetfe  heat^,do'iecfueritfuo  corpoi  i  rcuniia 
Jed dicit: De cor.m.hu. qtuajun^i  rcfurgent  in corpore im/iortali, 

6  refpondct  ^pojtolus. 

6  liratia  Dci  pcr  Ic. quia  in pr&fenti  libtrat a  kgefomuif  inqua 
tU  eii  culpa  ,  vnde  &  in  renatisper  baptifmumfrnfH  mutus  non Junc 
Ci4lpa,fedfoliipaena,&  exercendx  pirtutis  materia.In futuro-pero U- 
berabii  etid  a  Legefomitis,inqumtm  eii  pana,  quando  reformabit  cor 
pus  humiiiiatis  noflra  configuraUm  mifori  ciaritat-sfme.Tjyil.j.ca. 
Expr*u£iis  ig'tiir  concluUit  , 

7  Igitur  cgo  ipfe.  io  vita  prxftntt. 

8  Mcnte  feru iolegt  Dei.  i.fecundnm  inclinationem rationis. 

9  Carne  au.leg:  pcc.i.fequedo  cirnis  inciinatione.Lc^^i  pcccati. 


A; 


loi         AdRomanos.       Cap.    VIII        ioi 


uerfiras.&idco  cn  t!  .'lla  teporalia  deturbaren:ur,f  rf!c  rcce 
dcbaiua  praeccpjsl.  gis.Iiiinmbaturergc  1'  x  «lo  implcdo 
qd  pr<ccipicbar,i")on  fua  culpa,  lcd  per carucin,idclt,pcr eos 
hominesqui  carnalia  bunaappctendo.non  amabackgisiu- 
ftitiam.fed  ci  temporaliaconumidaprzponebint. 


itiimt 
S  lib.de 
M.  & 


t    q.d.  qui5,Fotes  ne  fecunduni  cainrro  .-imbulare,po(anQ:qaia: 

Vel  ide<<n!hildainnationiselt,i]uu  lcx  libcmapeLC'ito.        b    Aliasbit. 

c    i  Legc  Moyfi,qui  ptsuJiicationis  ei'  cauia  &  inonis         A  v.oi.fcnfu  &  opere 

*Lexcnim  rpirirusvitarinChri/toklu,  ifbcrauit  me  a  Icge 

a    Quia         Daninauit  peccatum.        b    Damnatc  pcccaium. 

c~  Katuiali.        \'eifcnpt.i         d    In  quaie.f  m  iu  liticatione  implenda 

pcccati  &  mortisNam  quo J  impoflibilc  erat  iCgf,  t  in  quo^ 

a    Le.t.        b    Peicaiinlesobfctuantias  nonpoteiitiuitificare. 
Peifomitempeccati,pcicain.ilitaicm  qux-        c    Cunfubiiantulem- 

d    Peihoinineinconofcibilem  facien». 

infirmabatur  pc^^rcarncm,  Dcusfiiiumluum  m/^ttens  t  in 

»    Mon  in  ceinem  pcccatticrin,  fcd  ei  fim.lem  per  pailibiUtatcm  itc  mortalitatcm- 
b        i.ptoco  quodf.Auseithoiiiapiopecc.iu    c         Dcleuit. 

fimilitudinem  carnis peccati,  &de''pcccatodamn2'uitpcc- 

Chiiftiin4Ui  vetushnmonoiict  cmcifixuseft.         b    I-cjtprxcipit.fpiiitisin-.plet       c     Talibut. 


^  maris  &:  lauachrii  rcgcnerationis  folucus  cf!  Sc  ipfc  reatus  ci3 
A  quocr;<s  nauis,t2v:  quic^d  antcaconfi-ufirii  mal^cocnp.fcc- 

tie,fnietniolibctflagitio,&;c.omniadcletafuntiuiJlo  fonre 

quo  fcruus  intrafl^jjViidc  Jiber  cxifii.  C^iiaergoh<^^c  ita  iunt, 

nulla  crgo  niic  condcinnaiio  his  q  funt  in  Chriiio  lefu.Nul- 

1.1  cft  nuc ,  antca  fiiit. 

Hoc  maJum  tcccrac 

gccratiOjfcd  hoc  btv 

mi  fccit  regcnerntio.  a 
co»-  a    Lex  e.^i.U  ic  cfie- 
'^    dicperquidgratiari- 

beret  pcr    fpintum  b 

fandum . 

Lex  fpintus  Eft  fpi- 

rituflandus  g.  docet  c 

quidfit  agcdum,&:  d 

quidno  :g.efldator  e 

v;ta:,&:hocpcr  Chri   f 

Ihimqui  datfpiritu;  g  ■*  ^,^  _  ,      .        •    ,•    -        •  '      ci- v 

&:qucmodoinChn  h    catumincarnc,  vtiultihcatio  lcgis  impkrctur  innobis,qui 

/2„  ,.vr^/-inir  »       Aftibus-         £t  (iahquaudo  cadaniu». 

Vcl lcx fpiritus .  Lex      non  lecundum  carnem  ambulamus ,  jpi  lccundum  Ipiritu. 

fidei  qui  dicif"  ff  ;ri- 

tus:quia  Dcus  cuius  fides  c(^,lpifitus  f  ft.  Vcl  lex  fidei  j»  qua 
viuiticamur  qua  fpiritus  ponit  in  cordc. Vcl  lcx  fpiritus  vit^, 
qa  &;  pcccarc  iio  vulr,&:  a  morte  reuocat,^  q.a  fpiritu.i.men 
te  crcdif,&;  fpintus  clt  tj.  credit',&:  fpiriius  efi  cuius  fides  efl. 
B  lexe.fpirlus.ixx Moyfi,lcx  fpiritus.i.fpiritualis: qaprohibcc 
pcccare,  fcd  non  vii^,quia  non  viuificauit  remiflis  pcccatis 
.,  Biihndtiojftafatis^rltnetcflana.Lex.inquit,  fpiritus  vitx. 
tcce  vna  lcx.A  legepdi  &:  mortis.  Ecce altcra lcx.Et fcqui- 
tur  q, impoflibijc  erat legi .  Ecce  tertia lcx.  H^c  tfl lcx  pcr 
Moyfcn  datain  moncc  Sma.Du^  crgo lcgcs hic bon^ func. 
f  lcx  fidci,quat  pcccatum  tolIit,&  lcx  Moyli :  c\u£  peccatum 
ofledit  m  prohibtt.  Lex  vcro  pcccat»  mala.quia  reos  facit . 

Lex  qua  ponit  fpiritus,Jibcratalegecarnis  :  quod  non  po- 
tuitfacere  tertialcx.Moyfi.  Lexcarnisno  cft  Dci,  fcd  pdi 
&:  mortis:hj:c  reos .  Lcx  Moyfi  fanda  &:  Dci  eft:  qux  olte- 
ditmalum,  fed  nontoJJit.Lcxfpintusquas  cltlcx  fidcifiC 
gratie,maJuiri  toJJit. 

b    Tlam  tjMod  impffJlJi-.Qjjomodo  in  Chnfto  iaCki  fit  libcratio, 
oftendit. 
.  c  Ter  carn.l^er  c.irnalitatc,qua:  rebellabat,&  audita  legc  am 
plius  cft  incifata:fic  inftrmata  cft  lcx  litcr^  pcr  carnc,^  idco 
crat  ci  impcflibilc  libcrare  a  lege  pcccati  Hc  mortis . 
■}c  Aug.Quod  autem  ait,  i^oa  ipojfibiU  erat  kgi^&c,  msnifc- 
«Cqiia-   f)i(f)mc docct  prx ccpta  legis ,f pterca  no  impleta ,  quamuis 
.cmtt!Td    ^'^f^^f  impIeda,quonia  quibus  data  crat  lcx  antc  gratia ,  dc- 
a1.prop.40  diti  crat carnalibus  bonis,  &  cx  his  acquirerc  beatitudmc cu 
picbat,ncq;  roctucbant  nifi  cu  talibus  bonis  immincbat  ad- 
f; ucrficas. 


D 


d  Filiumfuurnm-r.All     Aug.Lsj.q.- 


guft.No  vbi  no  erat. 

q.  vbique  eft,vcnit  in 
f  virginc,q.inieinv/r 
2  gii.ccrac,q!  creauit, 

clegit:^elcgir,crea- 
^  uit.actulit  virginifij- 
4  cudicate,  no  abfluliC 
V   viiQ,inicacc  venics  in 

-  ■      r 

6  vtcru  virginis,tuic.ii. 

7  ibi  pvnione  natur.t', 
g  qualiccr  ante  no  er.ic 

9  Ica&in  mudo  erar, 

10  &:  in  mudu  venifle 

1 1  dicicur,quia  vifibilis 

12  mundoapparuit. 

13  e  In/imi.car.pec.ndin 
carnc  peccatricc :  ^a 


f  ea  parte  quj 
imbecilli» 

CMC. 


f  fub  fpecie 
carnis  pcccat» 
obaoxi». 


brofiui 


ffipkx 


noncii  materconcupifccntia,fedgratia  conccpit .  N5  peo- 
catrixcrgofuitquianecinlibidinis  cocupifcecia  conccpta> 
ncc  peccati  caufam  in  fe  habuit;  ncc  in  ca  pcccauic .  In  p^na 
crgo  limilis  noftr.B,non  in  qualitatc  peccati. 

•jc  Thcod.No dixit,  fimil.tudine carnis ,  (ed.inftmilitudine 
carnit  petcaii.f^ituram  cnim  humanam  accepcrat,pcccatum 
humanum  non  accepcrat,&;  ideo  qd  acccptum  cft,  no  fimi- 
litudincm  carnis,fcd  fimiliiudinccarnispcccatiappclhuit. 
Cumcnim  eandamqua  nos  habcrttnaturamj,  nonhabuic 
cadem  quam  nos  fcntcntiam  &  mcntcm . 

•J<  Balil.&:Cyril.apiid  Occum.  Corpus  Chrifli  ncn  erat 
pcccati  corpus.ifcd  fimilitudo  cariiispcccati.Oncdit'Domi 
nusnaturalesfufccpiflcafFedioncsad  tofirmationcm  vcr.E 
&:  non  phantaftica:  incamationis:affedioncs  vefo,qu,ie  a  ma 
litia  orjuntur  i:  vitam  comn  tacuJant,  rcccfliflc. 
f  Et  de pecca.On^.hoc  c(t,pcr  hoftia  carnis  fua  qua  obculic 
i  ara  crucis,danauit  pcccacu,&:  ad  nihilCi  rcdegit  i  carnc  fua. 

*  Hicr*Sicuchoftias,qu^  pro  peccatt^  ofFcrebantur  in  legc, 
peccati  nominc  vocabat,fic&:  Chnlii  caroquq  pro  peccacis 
noftns  obJata  eft,peccaci  nomc  acccpic.  Vt  I  alitcr.De  pecca 
to  ludxorum  qui  Chnftum  pcr  inuidiam  tradidccunt,morti 
adiudicandum,damnauitpcccatum  noftrum. 
g  Dtfmna.idcft,  deftruxit  diabolum,idcft,pro  peccato  quod 
tccit  in  carne  Chrifti. 

Vel  pcccatum,idcft  ,  fomitcm  ptocedcntcm  dc pcccato 
damnauit,idcfc,debiJiuuit. 

h    f^t  iuftifi.  Ita  danabatur  pcccatum,vt  iufcitia  ^  lcx  Mojfi 

^  promiiic, 


NICOLAVS    DE    LYRA. 

tum  ad  opera  ex  Hae  jetjuefia-.tjuia  fidesfine  aperibui  inoriua  e/?,  laco. 
2  .d.7{u Itus  enim  danai  mfi  f/ro ptccato  orrginali.ail.iali  >el mortali^ 
yel pru pina per .Adantificurfa.per (juem modum fanfft  patreidcfceit 
dtbant  ad  limljum  infcrni,(juamuis  efient  rnundati  &  Uberati  ab  origi 
nalipeccaio  O-  aQuali.f  ides  autem  Chrifii  liberat  ab  originali  &  a- 
(i^li^i^  apfna  incurfa  pro peccato  ^ds:  inquitum  in  baptifmo  qui 
eii  facramcntum  fidii  communiiatur  totaUter  virtus pafjionis  Chrtfti, 
tju£  ahiiulit  impedimentur/i  naturg.  Ideo dicit , 

1  Lex  enim  Ipi.vuLex  enim  euangelica  dicitur  lexjj^iritir^qa  im 
prefja  fuit  cordibus  apoftolorum  per  fpiritumfjnfium.Et  lixvit{,  quia 
■piuificat  ptr  grmtpm^ffuam  confermit  facramenta  noua  legis. 

2  LibcrauicmcaJcge  pec.  ideliabobligmonepropeccaio  a- 
lluaU  &  morialt . 

3  Etmor.  quiatoHitomnempanamdebitam,propterquodfanni 
nuc  morien  esftjtim  euoiant  adgluriam. 

4  NamqUid  \tw^o{.Htc lonfequfter declarat fuum diBi.f.  qtia- 
Itterlex  Chr^ftUbca.  Ei diuiditur induas:quiaprimo  dvclaraturnw- 
dus  huius  libtrctionis,  ftcundo  pomtur  difliiMio  an  bnlar:ti'f  fcLi.nuH 
fpiriium  &  fecHdum  impettm  carnis  ,ibi:  Qui  cnim. Cirt.a  primii  co 
fiderahiium  .qwd  ftcuudii  nuUt<m  tempus  nuUus  lalnatur  ntfi  per  Chri 
flum^util  4.C.  Ncc  .n.  aliud  nomcn  fub  carlo  datum  cft  homi- 

liitijhomi-  nibus,in  quo  oporccac  faluos  ficn .  ifla  aute  falus  dnpUcitcr po- 
!.".',.".''        ^l^  boniif^itbui  appiicari.f^no  modnfjidem:&-fu  per  ChriUujaluabu 


uifi« 


plica 


turpatrcsvettni  Teflameti.j.per  fiiem  Chnfli  v':nturt„AUquidenim 
antequamftt  in  tffcHn  hi  ne  mow  tjtcundum  af}u  animxjicut  finis  mo 
uet  aginttm  .credere  vito  cfl  a£ius  animx.  .Alto  modo  appUcatut  f  fa- 
cramcnta  homimhus  aifhihila.,qjuntrioitra  iuflijicaitonisinflruen' 
ta,feparatatamc,$icHi  eiiim  MLtftcalionis  tnaicrialis  oitifexcft  caufa 

effi- 


Sic  5f  Au^, 

libro  t4Conf 

FauftManich 

c.f  .&  lib. 

quift.vet.& 

nuui  ceft.q. 

40. 


efficiens  principaUs^manus  ttus  tnflriientalts  coniunlIa,fei  uris  verofe- 
farata.Sic  infau£ltflcationt  fgratiam  dtitaa  cft  caufa  efftciens  prin- 
cipaliSylmmanitM  Chrifti  ficut  inftrumentU  coniundfum ,  facramenta 
vero  noua  Itgis  ficut  intirumenta  fepaYatarecipientia  ad  hoc  virtuti 
a  Deo  mcdiaiite  humanitate  Cljtiflr.ficutjecuris  agitin  fdiftcutionep 
mottonem  artificis  mediante  manu  qutt  efl  inftrumtntii  coniHmHii  .Ta 
lis  autem  vinus  Drifeu  aH.o  nonfutt  iifacramentis  veteris  legii  q  «5 
poteranthabere  vlrtiite>»talem  ab  humanitate  Chriftiventura,  tjuia 
cauja effcliiiia non efl p.fleiiorfi 0 ejf'eiiu.& hoc  eft quod dicitkr; Na 
quod  ni).CTat.\e.i.  facra;^:entis legalibm  effieacia  di£la  carentibus^ 

5  Inquo  it\?\xmd.b.f.Ux.vitm,qt*tainhocerat  imperfe^a.propter 
quudfacrainenta  illi»s  egf  na  dnMniur  &  infirmafial.^. 

6  Per  carnt.(/«/«  mundubat  tfirporaliter,  tantum  tulietis  quafdam 
irregularitatcs  prohibentes  ingrcfsum  tempit  coting^ntes  ex  taiiu  mor 
tui.,&  huii/fmodi.propter  quoJ  dtcuntur  iufttiia  camis.Heb.y. 

7  Dcus  fi.fu.m.in.^«M  affumpfit  carnm  pafflbilem ,  temen  non 
peccatrictm. 

8  Et  dc  pvci.defeipfofjdo  hoflia  pro  peccato,ftcut  dkiiur  Hofee 
4.Pcccat:i  populi  mci  comcdcnt,quiafa(erdoiespropcccato  ho 
fi.oi  tomcdebant. 

9  Ddmm.^cc.i.dclew.t  pcr  fuam  paffionem. 

10  lnczr.i.inhomiHe  (ecuiidumiliud  y/d/.Recordatuseft,quia 
car^  funt . 

1 1  Vt  iuft i.Je.  /,  promifla  in  lege quxgratiam  iufiificantem  promit 
tibat,f  dfion  coiifercbat. 

1 1    Implcrctur  in  no./. renatisper bapt/fo.im  gratiam  conferen- 

ttrnpcr  virtutem  a  Chrifto  deriu.ttam  vt  di£lnm  efl  . 

I  j  Qui  non  fc.c.am.fcd./;fr  bona  opera-.fuafidesfine  operibui  «6 

fnfficitadfalutemyCMmfitmortua, 

Tom.6.  d    i 


Pfal  7y.o 


io^ 


GJor.ordfn.&  Nicolai  dcLyra.      104 


promi  rie»con  ram  m  aretur , 
i^  a  ^</ enim/ecun.cny.A mbu!3s  fecundiim  c.irncm  non  eft  lu- 
fiiis^qma  i-jccquicft  fccunduineam.Cur  nofCiiji  fapir,qux 
earnis  fant,  quod  rf  pugnat  iufticiar. 
b  7^.-Trf;)ir,'.Q^iha:cqu^c.unisfuncfapic,  noneftiurms.n.i 


c 
d 


prudcciacirnis  ayov^ 

^  Oecum.  Affe- 
ftu  vocat  carnis ,  tcr- 
renum  mccisimpul- 
feim ,  &C  incbnacionc 
adabfurd.isadioncs. 
Hoc  non  cii  carnis 

xiCy  na,  fcd  aticct', 
quiccinmcorriijipo- 
teft.Atfca»  vcrofpi- 
~ricus,mens,eftqin 
robis  fpicicu  mouc- 
tur. 

dem  ad  id  re^cu ,  af- 
fecl'carnis  mors:pax 
aucemadidquodfe-  e 
quilf,  affedus  carnis  f 
inimiciciacad  Dcu. 
c  Q^uoni.fa.c.  Hzc  e- 

_  numcradodecerreca 
■^         ^  carnisobedicntia.       g 
d  Inimicaefi.DH  nil  h 
patat  Dcum  pofle,   i 
pr(^tcr  c\3  in  nacuris 
l2\;.cjo.  rcrum  videtur . 

.5«   Irenaeus.  Bene 

■    Apoftolus  aic;Ii«'i« 
(arnefmt,  Dco  pUcere 
tioytpcjfimt ,  ncn  fub-  m 
Itatia  rciicies  carnis,  n 


vitiati  natura.Si  quis  fp-ritn  Chrininohabet.Ipfccnim  fpi 
ritus  Dci ,  qiii  fpirit'  ChriH i  &:  pntris  cff  <Sc  filij  Si  qshiic  no 
habet,no  fe  f.illat,hic  no  c(\  ci».Eccc  ndaui.nce  ipfius  mifcri 
cordia.fpiricu  Chfi  habcmiis,&:  ipfa dckd.uionc iuftiticin 
tegra  fidc,c;.choh;  afide,fpum  dci  nobis  UKiTc  cognofcim». 

4«  Oecum*  Ne  il- 


D 


a    Qjii  mentcconfcntiunt  carni.        Nor.runt  iufti.        b  Intrnri,&  cmiofiin  cirnalibiii!. 

qm  ct\im  rccundum  carnem  funr,  qusccarnislunt  liipiut: 

j  AiRhulausrccundumfl»  ritum  fftiultcs.quia  &  quirf  iVcurdi  m  ei.ni 
b  Sancliun.    lUtionein    Confenfu,    c  QuilpmtuilaiiftasJocct  vcl  rarip  infinpaf  • 

li        SoUiciii.iJci  implcnda 

qu'i  vero  fccundum  fpiritum,  cjiiajfunc  Ipiritus  rentiunc. 

'  a    Cumftiidiofiusimpletqustcarnisfunt.tuturisrerumfcquiturappctcndo  bo- 

na  temporaliafiigiendoniala         b    Aeterna         c   Cuiuftudiolcagit  fpiriiualii 

Namtprude'ntia  carnis  mors  eft.t  Prudctia  autem  fpiritufe 

a        liiftlturo      Cau&viie         b      Mcntis  hic.     i  vita  cnm  paccqui  crit  in  futuio. 
C        Morse(lprudtfnti.i  c.irnisquiadeocarnalJbus  imendit- 
d         Qucin  fibinon  caniUtuit  tiuciu.        e    Bouts  inltituiionibus  noij  obcdit 

vita^&pa^^x.Quo^nialapietiacarnisinimicaefl:  Deo.  Legi 

a        Natuia  poll  vitium  non  poteft.quod  pellit  (pcdicus  .        SubiecVa  cfle. 

b        Qnid  pet  Cngula  im.nororJ     Qui  poft  concupifcentias  eunt. 

cnimDeinoeftfubiedia.Ne^cenitTiporcIt.tQui  autcm  in 

a        ORoinani.        b    Non  facitis  opcra  carnis.         QProvobisnon   diflum  eft. 

carner      *" 


los  m^rore  atiiccrer, 

I   non  dixit.Qtf  finon 

2  h.Tbetis:fcd  ,  Si  quis 

nohabct,  tanqua  de 
5   alijsloquens.  Spiritii 

4  aucem  Chrifli  dona 

5  nouiteflamenti. 

6  g  Cor.^a/.Vel,  nomi 

7  nc  corp(^ris  homine 

8  rotii  fignificar,  flciic 

9  Ezcchicl  cccmicrfo 

10  nomincaninnc,cum 

11  inqiiit  :  ^rii7ti,^pec. 
&cEtci}:  Si  fpiritus 
Chriffi  in  vcbiscftjh 
cet  coipus  mortuu 
i.homo  mortuus  fue 
rit  proptcr  peccata.i. 


£cc!.i8.' 


rnefuntDeo  pla^e  no  pofTunt.  Vo^saute  in  carncnon  iz 

a     In  his  qni  ratio  fuadet    iH  docet  quoinodo  quis  .irabulet  fecudii fpiritu  f. fi  habet  fpitjttl  Dci. 

cftis,redinrpiri"tu(itam#IpiritusDcihabitatin  vobist Si  ij 

Ecce  vnde  eft,fecundum  carncm  ambulatc.        b     Viucnsfecundum  fenfum  carnisuelgella.  j.    lU  DCCCatiS   foirit^ta- 

Dummentecontentitcarni.uelciusopeiaaftue.tplct.    c  i.meinbtum  Chiifti.  '  r    .        .    ''    ^  ,. ' 

qufsautcmfpiritum  Chrifti no'n  habet.hicnon  eft eius.Si  j^  ""-,,?;•?;- 

a        Sedfi  fpiritusChufti.        Qui  ell  idem  cum  Ipituu.        Ltcet.  ^.  n     ■         '     ■ 

autemChrfftusinvobiseft,corpusquidemmortuum  eft  Ys  J^r&hofmenu; 

a    .i.  in  pecciio  vel  pro  originali         b     QujDeoqui  uiueft  coniungitur.  ric  - '■T ' 

c        Qiiseiiex   fpiritufanfto-  Eccc  iteiumbona  (pirimflanfti.  lllllcaCIOnC  .1.  pCCC^- 

i    pro^ptcrpeccacu.fpfritusvero  viuitpropter  iuftificatione* 

HociivobisSedfi.    a    Deip3t;is      b  Hecefc  caufaqua  fufdtabit  alios,  quiaChriftus  fufcitiu». 

K    Quod  fi  fpiritus  cAis  qui  fufcita^^uitlelum  a  mortuis ,  habi 
1 


t  Dift.Sf 

C.plOpofc 


1 1  iq.J.t 
nihji. 


Etquihoc  potuit 


Sicut  diftuineft-        b       Faciet  immortalia  &  impaflibilia. 


fed  infulionem  Spiri 

tus  accrahes  Nec  contierfa  qucjii  carne  ef^  repellens  ab  eis : 

ctenim  jpfeincarnecumeflfec,fcribebat  eis:fcd  concupi- 

fccntias  abfcindens  carnis,qu5  morcificant  hominen5. 

rib.Jcrd".   *  Tcrcul.Talem  vbiqueapoftolum  recognofcas>ita  car- 

cuiiu,c^*;.  nis  operadamnantem,vtcarne  damnarevideat^:  fcdneita 

q.scxiflimet,  ex  aliorum  vel  cohsretiii  lenfuum  fuggeflu 

procuracem.Na  & dicens eos,qui  in carne  funt,  Deo  place- 

rc  no  po(Tc,ftatim  de  prauo  intellcftu  ad  integrii  reuocar, 

adijcics,Vosnurcn6eftisin  carne,fed  in  fpiriiu  .  Eosenim 

quos  in  carne  cfTc  confcabat:,negado  in  carne  eire ,  m  opib* 

carnis  no  eflc  monfitabat.Acq;  ita  illosdcmu  Deo  placere 

no  pofTcno  q.  in  carne  cfrent,fcd  qui  carnalitcr  viueret:  pia 

.  ^creaure  illos  Dco,^  icarnepofici,fccudi4fpiim  mccderoc. 

^  Auguft.Quiin  carne  funt,idcfc,qui  incarneconfiduc, 

quicocupifccnciasfuasfequunt',  quiinhishabicat ,  quiea- 

rum  voluptatibusobledantur,&  in  his  beata  vitacoflicuiic. 

e  i"i/a.Ambigue,quianondumfuntperfc6t^  fidci,fed  fpes 

cftperficicndi. 

f    i^/^/.Df/.fpiritus  Chrifti:quia  idem  eft. 
•J<  Aug.Nun  ergo  fibi  arroget  vjrtutem  propria  egen3,&: 


totu  rcmiffione,quiB 

19  eft  ex  fpiritufandlo. 

h  Mo^tuum.^iit  ,  non 

mortale.  Ante  pccc?.- 

tat  in  vobis,  qui  liafcitauit  lefum  Chriftum  a' mortuis,vf  ui-  *°  tum  enim  corpus ani 

a        Nonaitmortua.        Qnimodofunt.  ,        ^'    malc.i.mort.lle  fuiC.f. 

•b        Non  pro  uefira  d.gnitate.non  pro  ueftris  meritis.fed  propter  fiia  munera.  ij    COCeS  mori.ScdQUOcl 

ficabit  &  mo^rtalia corpora  vcftra propteVinhabitatem fpi       non nccefTe erat  mo- 

ri.-modo  mortuQ  pro 
pter  pecca  rum,ideft,quod  necefTe  eft  mori. 

Vicandum  rcferuaturhxcinfirmitas, ,  vc 


i 


ApndBcdS. 


Str.f.ieier 


vitiata 


kjipoft.  NICOLAV^    DE     LYRA. 

■  I  Qui  c.f  car.  Hicponitur  dijtm£Jio  inter  ambulates  fecttndH  car 
W(rw,er  fecudum  fpiim.Et  diuiditur  in  tres  partes.  primb  ponitur  h{c 
difliu8io,fnudb  vniuspartis  imitatidjbi.y os  autem.  tertib  infer- 
Dioifio  utr  coclufto^ibi.Era^o  ftAtres.Trimb.n.ponitur  diftinllio  (juantu  ad 
iudicium,cum di.  Qiii  enim  fccundum  car.funt.  f.ambulantes. 
a  Qu,aJ  cat.icc.i.carnalia  bona  iudicant  meliora  fpualibus  bonis 
erronea  in,ficut  Ungua  fcbricitatis  infetJa  choleraamara  ,  ea  tjfunt 
dulcia,indicat  amara.  Qualis  tji  cnim  vnufjfquc  talis  finisfibi  vide 
tur.2.Ethico.  J  ^^i  vcto {ccandum  (pititu  fupple  ambidant. 
4  C^5 funt  fpiritus  fcntiunt  .fpualiabona  carnalibus prjiponen- 
tesfitut  lir.nuabene  difpofita  bcneiudicat  de  faporibiis.Secundoponi 
tur  difiin&io  iniereosauantumadcffe£lim,cu\ndichur. 
y  Nam  pru.^/w  quis  bona  camalia  cautefcit  inquirere  &  profeq. 

6  Mors  e^.i.mortem  cfficit  culpx  &gehenn£,&  aliquando  naiurf. 
^uia  carnaliter  viuentes  freqncnter  ciiius  aliis  moriuntur . 

7  Pru.au. fpi.^Ka  quis fpintualia  bona  difcrcte  quxrit  &profcqtur. 

8  ViCa  &  pAX.i.mereturvitSgratifiupr^fcnti,&paceglori£infu 
turo.  Ibi  ennn  perfe&apa.x  habttur,eo  ep  appetitus  toialiter  quietatur. 
j7  C^oniafipien.car.inimi.)-cif//anj  ciusmand.itis.idco  fubdif. 
10  Lcgicnim  Dci  ndciilubietU.&fcofequcnsnecipfiDto. 

1 1    Nec 


1  TropierpeccatH 
ex  inde  peccare  magis  timeac. 

K  X^6(f/i//'/.Aug.Atcede,quodfpiritufran£l:us&  fpirituspa 
tris  didus  eff  hic,vbi  lcgitur:  Si  autcm  fpuseius,qui  fufcica- 
uit  Chriftum  &:  fpiritus  lilii.vbi legitur.i|j<i autemfpirttii  Chri 
fti  non  habet,c\u\z  fpiritufTanttus  de  vtroquc  procedit.Sed  ^- 
ceflionemeius,ficut  6c  gencracionemtilijquis  enarrabic^ 
1  ^iuifica.& mor.Aug.Ecce quartus  a£tus.In  prima  aclionc 
antekge  nulla  pugna  efl  cu  volupcatibus  fcculi.In  fccunda 
fublegcpugnam',fcd  vincimur.In  tertia  pugnamu.s  &i  vin 
cimus.In  quarta  no  efipugna.fcd  pax  accrn;>:quia  fubditur 
noftrum  inferius.quod  non  fubdebatur,  quia no$  fupcriore 
n  obis  Dcum  deferutramus . 

m  Afo>-?d/M.Aug.Non  mortua»inrefurrcdionecum  morca 
lehocinduct  immortalicace,non  folum  ncceflicas  moriedi 
qua  modo  habetproptcrpeccatu,fcd  nec  mortalitasrema- 
ncbir:quam  habuitcorpusanimale  peccatum. 
n  Trop.'nha.  Euidentiffime apparet  non  tantu  fpfis.fcd  ec 
corporis  mortem  pppeccatum  hominemeruilfe,Derfp» 

«^ritum 


Aup.lib. 
(]uarli.q.| 


Aitiiiiluu 


1 


1 1  Nec  enim  poteii. propter  quod dicit  Saluator  Mat.G.c.l>lemo 
poteft  duobus  duminis  feruire.  f.contrarijsftcut  efl  in  propofito . 
II  Vos  au.in.nar.  Hicponii  vniuspariis imitatio.f.  ambulatiit  fc 
cuium (piritumyCii  dicit-.V os au.in  car.Qon  eflis.i.r//e r,d  debctis. 

1 3  Sed  in  fpiri.iy»^  renati  efiis per  baptif.cx  aqua  &ft>.  loan.y.a. 

14  Si  tfij&c.  perfettcrando  ingratia  per  bapiifmum  acccpta :  Qjiod 
dicitur  ad  excludendueos  qui pofi  haptifnum  ad  vomitum  reuenuni: 
dequibusfubditur.    l  J    Siquisau.fpi.Chri.  qnia  ceciditagratia. 

16  Hicnon  ehe.f.membrortm  merito,  licct  aliquando fit  nunicro . 

17  Siau.Chri,in.vo.efc./>t!r^r<jrM.  i8  Corpusqui.mor./.wo 
riendi neceffitatifubieBU  fpier  .Adx  pcccati/ q.d.hxc mortaHtas  no 
impedithubit.niorir' Chrifii  in  nobispergratia,  q..i licct  repar.it^  hit- 
ntan£ naturxp  Chrifthfa^a fit fujficicter  quatu  ad corpns  & ani>n'a, 
tam^ordinate  nobis  datitr,quiaficut  Chriflus  Iiabuit  piimo  corp^  p.-if 
fiibHe,& pvfi  hocfurrexit .td  vitam  immortaL ^m-.lta  &  fideles  qfuitt 
eius  mebrajibi  conformatur  pgratia  iuiiifiiantc  anima-.fedadbuc  ha 
bct  corpus piifjibilf.fcd  in  cofummatione  finali induent  immoralitate 
glorix  cx  rcdiidantiaglorif  anim<e  ad  corpus.  Et  hoc  efl  qnod  dicittt,: 
19  fpni.yc.vi.pergratia  in pr<efenti.   20  Quod  fi  fpr.cius.i.Oe/' 

patris.  2  I   Qui  fui.Ic.a  mor.ha.in.vo.  pcr gratix perfiucraiiam^ 
22  Quifuf.lc.  Qi\t{.k.c,i.fiirfufcitabit  nvs  advitd  immortale, 

Ergo 


loy        AdRomanos.       Cap.   VilL         io6 


A 


".r.f.ie  rcr- 


ritiimfanilum  vtnmquclibcrntnm  a  Chrifio . 

*  Ai  r,ii(tin.  Qmd  timctis?quid  pro  ipfacarne  folliciti  eftisj' 

Capil^is  dc-c?pite  vcf^ro  non  peribit.Ada  peccado  danauic 

in  mortcm  corpora  vcflra.fcd  lefas  li  eft  fpfis  eius  in  vobis, 

v;iiificab:t.5i:  mortaliacorpora  veftra,  quiafangumem  fuu 

dedic  pro  fcilure  ve- 

ftra.  Froniiirumred- 

di  dubicas.oui  tile pi-        .  ...       ii-'  r       '£  j  i  -J^       r  « 

cmis  tencvr  Sic.npie  ^  riwm  cius  iti  vobis  Ergo  tracrcs  dcbitorcs  fumus  non  carni, 

_0  j  V—      -.  a  Secundura  caims  voiui>iates,&  fi  neccflariici  debcinus  minifttare  . 

t)ltwr    qnOU   iCripCnrn  b     Qjia«itiaexfenlibusna(i.unturqui  carnidepviMntur 

cfl ,  quis  melibciabic     ^^  fecundum  carncm  viuamus .  Si  cni  m  fecundum  carncm 

^rcoipv^ie  morr^s  nu 


•  Quia  hzcbona  ei:  rpiritii,cx  carnr  non  non  nili  mor» . 
b  Ex  debirc  fetuiie  i-:  obcdiredcbeinus  fpiiituibiidlo  . 


c  fSedrationi. 


,j.,l,fill.I)c 

.n„nc.  nilL 
tcrum  fi. 


B 
f  Gai.4.2. 


quo  clamamustabba  paccr 


-^ .  V 


5erm.ij.de 
vew.ApoU. 


lib.fiatent. 


Aug.Iib.8J- 
C 


iu s  ?  S ;  c  l i  b c  r.iber i s  d e  b 
corporc   mortis  bu- 
iuf;,  non  corpusnon 
l3<,bcndo  ,   vel  ake- 
rumhabcndojfcdno  c 
vltcTius  mohendo. 
Non  propter  uierita 
vcftra  ,  fcd  propcer 
muncralua. 
a    ^xiofratresdih.u-c. 
*  Occum.  Pofi  tan 
tam  gratiam  debcin' 
fccundum  vciiuntate 
Dci  viuerc  ,   Ci  non 

ampliuslccundum  carncm.Dcinde  ne  exiflimctur  nccefTa 
na Lorpons  rniniftcria  tollcrcputa cibum ,  ac  veftitu,  fub- 
jungic,  'At/fcww^/BWfrf^nfmy/wiiww,  hoccft,inpeccaCis,&:  vc 
.Dcimitumusv;tamcarnalibus  concupifcentiis.  Si  veroper 
Spiritumfanitumcarnisadioncs  hocefi,  prauaabftuleri- 
tiSjViuccis  bcata  illa  vita  . 

b  'si  au.fpi.  Vd  fpiricu  noi^ro,quod  camen  no  fic,  nifi  agen- 
ccfpiritiifando. 

c  ^l^imtur.  Plus  c{?  agi  quafi  vix  aliquid  agentem.quam  re- 
gi,qu3fi  iam  aiiqmd  agetem,qui  ideo  rcgicur,  vc  rcdc  agac. 
Scd  .iguncur,no:i  quod nihil  pcr  fc,  ftd quod  vix  vc  al  quid 
aganr,iiripetugratiximpclluncur. 

*  Auguii.  Nonquifccundumcarnem  viuuntfuam,  non 
qu;  fccundum  fpiricu  luum  viuunc,no  qut  carnis  volupcace 
ducucur,fcd  quocquoc  fpu  itu  Dci  aguncur,hi  fiiij  Dci  func. 
Dicit  mihi  aliq.s.Ergo  agimur,n6  agimus.  R.?fpondeo,  Imo 
&:  agis,&  agcris.Et  tucbcneagis.fi  a  bono  agariS.Spintus  e- 
nim  Deiquitcag;c,agencibusadiutorcrt ,  ipfum  nomen 
adiucoris  prafcribir  cibi.quia  <5d  cu  ipfc  ahquid  agis,^c  . 
.jc  Profpcr.Tantum  prsftac  voUincacibus  noftris  gracia  Sal- 
uaforis,  vc  nondubitct  Apoftolus  diccic:  ^icun.jue fpirttu 
Dci  agumur,hifunt  fHi}  De.-.  Nec  aliquid  in  nobis  libera  volun 
tas  mclius  agcre  potc(^,quam  vc  illi  fe  commendet,qui  ma 
lcagerc  non  potcfi-. 

d    i^o«  cnmi  ucce.  Filij  elTc  dcbccis.non  fcrui,quia  no  accc- 

plftis 


pinis  fpiritum  lcruitucis ,  qui  inmcos  timoreptrnsfcruire 
faciar,lcd,&.'c. 

e  Std  ucci;p.j'i>iriti' m  adopdo.  Idem c(?  fpiritus.fcd propter  di- 
uerfaoperadiliirtiilitcrappcllatur :  Spricus  ir.E  Aegvptiis 
quibusaqualjpintudiuifanocuic.  Filns  lfrael,non  ir.equib. 

profuic.  Spiricuscimo 
ris,  hisqui  per  logcm 
de  perc:icis ,  &  kwin. 
firmitarc  conuiit'  gra 
ciam  fpiricus  nou  m- 
telligebant.Spiricusli 
bertacis,  irt>s  quibus 
fu:i  gratia  regcncr.itio 
in  vuMm  ictcrnarn,  &c 
fidcs  qu;E  per  dilcCtio 
ncm  operaturr.nper- 
titacfl.  Vnuscrgofpi 
ruus  qui  duos  timo- 
res  facit  :  Qji  Hc  duo 


D 


a  Satifto.  (^od  mox  deterra  nai  vbi  ait.fpiritu  Dei. 

vixcritis,moriemini,Siautem(piricufa6ta  carnis mortifi-  > 

a  renims  abieccritisqu.t  caro  exigit.        b  Quia  iilij  Dei 

THic  in  iultiiia,&  in  futuro  iH  gloiii  .  c    Per  hoc  pofluiit  carnem  mortificare,  quia. 

d  Kon  luL>,iion  lege.  e    Rcgiimur. 

caueritis  ,  viuetis.  t  quicunquc  enim  (piritu  Dei  aguntur , 

a  Ex  dileiflione  feruentes. 

d  hi  funt  filij  Dei.  t  No  enim  accepiftis  fpiritii  feraitutis  iterii  ^ 

tQuiatdemfpiritu,.        f  Vt  ali.u  in le,e.  ^  ^,^,^ ,_  „p,,„,„  ^,, „  „;,„j,„^i,    ^   gCUCra    fcruotum  fa- 

c  iutimore,fedaccepiftisfpiritumad()ptionisfilioruUei,in  ,  ^',""I;fir?c"'"'> 

a  Peiquem  l:bcii  dcytroqae  populn-        b  Intenfe.nec  ingraude  iuilitia.  7    S^»  ^^  ""US,  qUl  CimCC 


quem  iJDcii  Uc ytroque  populf»'        «  ..1...«.^,..^..  ...5,— «-v .........  o    j         ■  "1 

c  ludii  ciamant.     d  Gemac».  8  dommum  CS<:  honocac 


c  Vcreiilij,  hocrecognofcereftcit  fpiritusfanftusfpiritum  Roftrum.qaia.    _    narpgr>^       , 

tabbapaWtlpfc*cnimlpiritus  teitimoniu,o  chias :  ^i. 


vndcMala- 

'<■  dominui  fum, 

II  ybicJiiimormeus^Sipa- 

ter^vbi  efi  amor  meiis  i  Et  efl  fcruus  qui  cimcc  penani,  fcd  non 

diligic  iufiiciam « 
Sacndu  eciam  prctcr  naturalcm  timorcm,  qui  omnibus 

incf^,quatuorcfl(;cimores,fciIiccc  Mundanii  qui  malus  crt, 

nec a  Deo.Ec  leruilis  g. bonus  ert,&:  a  Deo,  fcd  no  futficies. 

InicialisquibonusertiSifutficicns.Eccafcus  qui  bonuscfc 

Hc  pcrficicns.de  quo  hialpfe  enimgenerat  nos  fiU>is  Dei. 

i    In  (jno cUmamus.  Hoc  iccrum  ex  dono  fpiiitus ,  quod  ica 

nosfaeicclamare. 

g  Abba pater.  Hebraicc,p.iter  Lacinc..^i6j;).tfer.Infacram3 

to eccleli^.  In  paffione dixic  Chriftus ,  ^bifx pxtcr.  quia  iplb 

cfcde  vcroquc populo,<  iii compauicns  .,'\n fe ollcndic tilios 
f  ios(  narcyrcs.f.)non  debere  defperarc,!!  qua  ccaiporc  paf- 
lionis  ex  humana  fragilitatc  tn  ftitia  irrcp;ic. 

*  B.ifilius.Idcirco  pacreir  Deum  inuocamus,quod  Ifracl' 
quidcm  vcferuus  prasccpcis-duccrccur,  cum  formidiue  cor 
reptus .  Chrifcianorum  vero Ecclefia Ch .ifci  fanguinc fan- 
(Stificaca  pcr  charicaccm  ud^  piatur . 

4«  Occumen.  Spiritus  fcruitutis  dicit  fpiritalcm  lcgem, 
neq;  enim  in  vniuerfum accepcrunt  Iuda:i  fpiricum .  P;icie 
aiC,v'ocainus  Dcum.  i^cr  quem  clainumus,Abba,p.<ccr  f*  l^cr 
ipfum adopcionis fpiricum digni habemur  qui  hinc  voccm 
Deo  cribuamus,iptumq;  patrcm  vocemus .  Ec  vnde  fcicur 
Dcogracum  clle.vchanc  vocem  ad  ipfum  rcfcramuss^FiIius 
nos  diccrc  docuic,  Pater  noficr,qui  es  in  calis,&c. 


GjL  f  .b. 


tiVCI4-e. 
harcauttni.§. 
itern  non.  », 
Tiiu.i.b. 


E 

MiLic.i.b. 
tniefpuitm. 


Timotes  qua 
tuor  . 


Vidc  Augu/: 

/■erm.i^.de 

verb.A^oft. 


M.ir.i4.(}. 

L.f.  c6tra  Eu 
nom.ct. 


Mitth.i. 


NICO  LAVS    DE    LY  RA. 

1  Ergo  fracres.  Hic  cancludit  intentum.f.quod  fideles  debent  obedi 
refpirtcuicrnoncarni.Eti]ocefiqH«ddicit:  Ergo  frac.  &patetex 
liiHis  luera  tft/ue  ibt . 

1  Si  aucem  (pi .{a.car.mor.  appetitumfcnfitiuum pcr  rationem  vi 
riliter  rejiringendo  . 

3  Viuccif.  vita gratiJi,  & poflea glorix . 

4  Q^xcun^i^ucQ.Toflifuam .Aposi.oiiendit  fru6ium  adbafionis ad 
Chnjium  ijuintum ad  euafionem  maliyhic  idem  , ofiendit  (juanium  ad 
confecHtione boni.Et  diiiiditur  in  duas.Trimb  declarat  huiusbonima 
gniiudmcm.fecmdotnius  cer'itudine,ibi,Qlnid  crgo  diccmus.Tn- 
rna  adbnc  in  duas,primo  oflendit  magniiudine  huui  boni  quantu  ad 
bajitum.fecundo,ffua'um  adoHii  meritoriumyibi:  Similiccr  aucPW 
»»4  in  duas,quia  primo  declarat  propofitum  in  habitugratid.fecundo, 
inhabttuglor'ix,ibi,  Si  aucem  filij.  Circa primnm fctenditm,  cpftcut 
Deusptr  'mfiu.xtmgeneraUm  mouit  creaiuras  adperfe£lionesfHas  n« 
turalef.fic  per  infi.txum  fpecialem  mouet  creaturam  rationalem  adbo 
num  fupvruautale ,  &  taiis  influxus  a  dofionbus  vocatur  infiintlus 
diuiniis.  Et  ifia  tfip)  ima  prxparatio  exparte  Dei  ad  habitumgrati<e 
(onfcquendiwi.Hnne autem  injiinEium  qni  eii  qnteda  motio diutna  aii 
qni  feijuuntttr.i^  ftc  acc'ip'imt g;fatiam..Ait/\ antem repeilunt lilim.et 
fic  habitum gratiit  non  confequuniur. ^.xnium igitur  adrccipientes 
dicit:  Q^iicunquc  C.ag.  mnnitione  diciamfequcndo,^  in  hoc  regun 
turrtfeiio;i  principio quamftt bumana ratio,fecudum  quod dicit Tln- 
infopkus  in  fimili  d«  benefottHnato.ca.de  bonafortuna  , 

Ui 


J  Hi  funt  fi.Oef. idefiyhnbiturhgratiA  confequunturpnt  qnemfunt 
jiii  Dei  adop  iiii.Et  bcne dicittir:  C^iicunq;  cnim  fpiritu  Dci  a- 
guncur,&:c.  quia  diuinus  infl'in£ius  nuili  dtjicit  in  VHaprxfenti.iO' 
ideo  qui  hahituM  grati/e  »on  confequitur  ,fibi  merithimputatur  ,qma 
cbfenfus di£lo  infiinEiui  efi  viiima  di/pofitio  adgratiam  habituaiem., 
qux  facit  Deifiliationcm.  ideo  Oibditur . 

6  Non enim  acccpifcis  fpiricum  fer.  ficut  in  veteriicge ,  qut 
fuit  ifx  timoris . 

7  Scd  accepilcis  fpiricum  adoptionis  filiorum.  per  habitum 
gratiie . 

8  In  quo  clamamus.  idefi^Deum  vocarc poftumus . 

9  Abba  paccr.  Duofmt  nomina  idrm fign'iticantia,vn7i  Hebrai- 
cum,ai:erum Laiinum ad defignandun duplicem  Dei  paternitaicm. 
FnayCommunis  bonis  &  malif ,  qua  pater  efl  omniam  pcr  creat  lone. 
^iia  efl  fpecialis  qua  pater  efi  iuflorwn  per  gratix  adoptionem  ,  de 
qua  adhuc  fubditur . 

10  Ipfccnim  fpiricus.  fcilicet  fan&us  qui  efi  tertiusintrinitate 
pcrfome . 

11  Tc fumo.rcd.(p.ri.^c.  Licet enim  nulius fciat  via  humanafe 
ejff  fiiiii  Dei per grati.e adoptionCytn  hoc potefl  fciie per  fpiritnffan' 
ttireHclationem.Et hoc  modo  fciebat .Apofl.de  feipfo,  cjr  aliis  quibus 
fa£ia  elifimilis  reuclatioyfecundum  tp  dicit.  1  .Corin.i.c.  Non  accc- 
pimusfpiritumhuiusmundi,  fcdfpiritumquicx  Dcoefc, 
vt  fciamus  qUcC  a  Dcodonata  funt  nobis .  Toiefl  hocetiam 
aiiter  cxponi,quia  lv'ritufian£ius  fignis  eir  rniracuiis  rcddit  teflima- 
ttiu  de  peritate  cailjuiic*  fidei,  per  quam  effitimurfiln  Dci  ado^tmi. 

Tom.tf.  d     )        si 


107         GIorord.&NieoIaTdcLyra. 


)o8 


^  \    ^<od  Oi.fi.Hoc  rccojnofccrc  facic  fpiritiillan£l:qs,dLim  in 

A  ccclclia  fic  rcmiflio  peccacoris.-cniam  &C  i\  cnta  crinitas  fdciat, 

/Mg.Traft.  acj  fpintqmfanclu  tanii^n  incciligiiur  pcrrincrc,cj.a  commu- 

i^  wio,  nis  ef}  patri,&  filioamboriimq;  vnio.-perquatic  focictas.St: 

vnitas,qua»'Hijimurvnu  corpus  vnici  filij  Dci.Vnitascnim 

nos  compnginac,  qua 

faciCcharitaSjqUSnon  .        Dimi  bcn?  .lirimuj.        Qupd     nonleuc. 

eft  nifi  a  fpiiituJanao ,  a  rcddidit  fpiritui  noftro  ,  (qu  ruirustilij  Dei.Si  autem  filij, 

rltCC  QlCUIlCUr»  Vramc-»  j         Eiufilcmglorizpanicipc».        b    Quiacius  fra.raoi  boatitiidine-in  quo  &: 

cuin  c]uo 


diibo)o,  ad  par.idifum  tnnmphante  rcdire?Angelis  adequ.-i  P 
n?  Cohxicdcm  Chafii  ficriJLarcri  ciusaflirierc,cufcdcric 
iiidiCiXtm'u\f6cc.^ide^iigMjt,in pfal.lQ.^ Ser.it  r>eybisDom,:y 
de  virbis  iipoll.cTC. 

e    7si^a»i e.v/'ff,aijn<.Creacur.i  funt  boni.qui  i n  crcatione  Dd 

'  quia  fant 


mus  vnitacem  ,  6;^ci 
Aug.lib,»;-  meamus    fcparaCK)nc, 


r  b 


Vndc  liiiiilcs  ei  ehinus 
b* 


iqua 
Imjao 


^u*ft,4^7-b  Hiircdes  .  litfinon 
dcccdat  Dcus  ,  quod 
dicicur   humams  '' 


B 


legi- 


bus  .  Vcl  dcccdcc ,  vc 


''''^'^'n^n  vidcatur  pcr  fpe- 
culum  in  ajni.u;    Ijcuc 
nunc 
l,Cor.i5  d.  cicm 


&Iijeredcs,  ha?redesq,dem  Deicdhi£rcdesaute  Chriiti,  2 

a    1  Quo  mciro  fuiinis  hiredi;s.         b     f    Ad  limiliiudinem,  j 

Kcfricit  auod  fupri.Si  tsfti  c.Tr.inort.  c    5  Eclc  '.ie:uni  doni  fyirituflanfti.  - 

ii         Hic  inti-ntio'ic .  e        i  fcio     Ei  paticndura  ellpro  gloria  habcndi 

fi  ramen  compatimur  ut  &  conglorificcmur.t  Exiftimd  '^ 


Si  diftrifte  nobiftum  .igcicrur  , 
h        Oiniics  iimuL 


caula  omnium.  Cur- 
ruptio  eft  vanicas  :  cui 
fubicda  efl  creacura. 
Omniaenim,  qu.cna- 
fcuncur  infirma ,  &  cor 
rupcibilia  ,  &  pi^r  hoc 
van3:quia  flatum  fuum 
tcncrc  non  pofliint. 
Ciearura   ,    dicitur 


Teroporales         d    Momentanei- 


E 

(iliiatoiij 
|)rin. 


,  fcd  facicadta- 
Potcft  ctiam  di- 


♦      .    r        ^      b-\r      -      -.v--,    d.  '-  .  quicquid  modo  inno 

cmm,  qancnlunttcondign?  paflioneshuiustemporis  6    bisdolct.dumcamem 

»        Facit  fpir  tus  (juod  meiita  nonpoifunt.        Promerend -111.  mortlficaiTlUS     pcr    IC- 

h        Etliocculta,quam  oculuinon  vidit.nccauris  &c.  .  0,        j         C      A, 

e        Ommbu^bonis,  &maUsnon  quidciniirc 'nmalLSjfcdtaniuin  innoliis.     Bonis.  lUnia  ,oC.__  adUClla  ,  r\^ 

ci,quod   Chrirtusca-  e  adfiituram  glori'am,qu?reuclabitur  tin  nobis.tnam  ex-  7    expcda.  modo  quod 

purtioftrumad   paflTlO-  »  Rcaelabitut&vercquoJptobatabauthorirateexpeilaniium  CnC    lU    futUrO.f.  rCtlC- 

Expcctans acatura-  b  Qu_ando apparcbu quilis fiitiu-a eit .  la.fi.d.IcaqUC  nOU    n:l-   ♦  De  Poe 

c         Idcoomnia  io'eranda.  ,7         r  j     t  i 

d        A'?idu--inaau  e.\-.cA.wd  c.G;mmatioaUiduitatcra  tUrX  alCCriUS  ,  lv.-d  alCC-    4.C.  hanc 

notat.iiuianoiuiumapparci  qui^d -ritve!  futuracll.  t-iiic    .iinlir^ric    riiii/»rfl      ciet.ucin 

e    Neccfrcc.lvtcxpe.ln  V»;-.i.fubicce.t&i>oteUquanonamatvana,qui  riUb^uamain    "'l'^'"" 

funr  omnu  mundana  .        Vnde.Vimtas  vanitatiuii  &  omnia  vanitas    *  taCC  a     CrCaCUra     ll.  dl- 

pe'(5latiocrcatur^  re'uelationefihorum  Dei  expeclat- Va'  8    fiinguensaic  Crcatu- 

a        i.boni         Homo         b    f  Non  am=ns  i<U  caduca  9       ra  expcdaC    rCUClatiO. 

Tamcnpaticnter  ferens.lcicns  Dcumfubie.:iircad  conferuationirmhumiliratis  ~         "~     ' 


fcrganp»^^^  dccedcns  ,  nobis 

rclmquic  picis    cccle- 

fiafticic  polTeffioncm, 

ficut  ipfe  aic  :  Vacem 

meam  do     vobis  ,  pncem 

y  '    .    j  mta  relinqtio  poii^.Chri- 
Ip2r,i4,a,  -/11         j- 

iliis  etiam  elt  hxTcdi- 

tascius.vnde;  Daboti- 

bigcmcs  ijj(>c  Ec  icem: 

pral.t.b,  norninHS  pnrs  hJHCdltAtii 

c  si  ^jzwert/coiB.Mortificare  fada  carnis,vnde  vita  eric.ncmo 
Homi4  ic  poteftlincmolcflia,cuinecelIariaeftpaciencia  . 
fpjj-haiiia,  d  Exiflimnenim  <ji<od,&c.  4c  Eufcbius  Emiff.  Namquos  per 
crucnciflimum  pcrfecutorcm  humiliaueracdiabolus,  cxalca- 
uit  Dcus:quos  illcdamnauit,itte  glorificauit:)llc  opprobriis 
adimplcuit,hic  prajmiis.IUe  affccit  flamis ,  rcfngerauit  hic: 
jileinduxicm  mot^cejhicad  vitademorcepcrduxit:  lleintcr 
fccit  gladiis,hic  dignos  fecit  coronis  .  Idco  vox  ell  Apofioli 
inartvnum  fufpiraiuis,  7>(on  funt  condign£pa(Jiones,&c. 

.ji  Thcodorctus  Superantcertaminacoron£e,noncopara 

turcumlabonbusrcmunera:iones  ,labor  enimparuuscfi, 

fcd  magnum  lucrum  fpcratur.Et  propterea  no  mcTcedcm, 

l.tleexliQr,  Jcd  gloriam  vocauic  ca  qu<j  cxpectantur. 

tatioue  mar    ^  ''Cyprianus.  Plus  nos  accipere  in  paflionis  mcrcedc,  qua 

lyti» ii,c.i2,  Q^jpjj  Yi\c  fultincmus  in  paflioncprobat  Paulus,  qui  ocuLita 

fldelclumdominum  vidiircfegloriatur,g,a  id  q5,&ididi- 

cit  &C  vidit,maiori  confcicntii  vcricate  protcrt''.?s(j>/«n;,ing.c, 

condigii£pa(Ji:>ries  huius  ttmporis  adjuperueuturarn  iLtutatem,  (fuA 

rc«t/<i/"f,crt.C^iscfgonpn  omnibus  viribus  elaboietad  tata 

clai"itatcpueniie,vtamicusDeifiar,vtcijChfo  fiatiingau- 

dcat^Vt  poft  tormcnta  tcrrcna^pnmnia  diuina  pcipiatJ^Si  mi 

i>-:--         C  lifb'  fccularfbus  gloriofum  cn,vt  hofle  dcuido  rcdeat in  pa 

p'  jam  tnumphanies,quanco  pocior  6i  maior  cfl  gloria,  vitto 

dia- 


(juod  auti 


j  -         r  L     i-L      ii  1  .1         c         10  filio.Dci.  ,. 

f  nitati cnim  creaiura  lubicCta  elt  non  vole  ns,led  p^  eum  j  i     .54   Auguft.     Hoc  '■•ss-v?' 

I»  Apofiolum  puco  di-  '* 
ccre.Nairi,dc^hoc!p-«  ,  >. 
fum  qd  in  nobis  dolcc,cu  fa£la  carnis  morcificamus ,  id  clf, 
cum  cfunmus,auc  licmius,dum  frenarous  dclcdtacione  con- 
cubicus  per  cai1icace,dum  iniurianim  laceracioncs,  &;c6cu- 
nicliarum aculeospcr patietiam  fuftinemus,du reiedis  vo- 
lupratib.noflris  ^p  fruttu  matris  nollrij  ecpleli^  laboramus , 
quicg.d  in  nobis in  hac atq;  huiufmodi  attntionc dolet,crea  ; 

turat{i.Doletenimcorp',&anima,&:expc6l:atrcuelatione 
filiorum  Dei,  quado  apparcat  quod  vocatum  cfl  in  ea gloria 
ad  quam  vocatum  eft,quando  rcipfa  mamfcftum  fiet,  quod 
nuncfpe  fumus. 

•j«  Nazianzenus.  Crcatura  omnis,&!  c^Ieflcs  copie  mea  qu  i 
dcm  (entcntia  huiufmodi  rcrum  fenfu  aliiciuntur.Ncquec- 
nim  limul  tantu  ingcmiicif,&:  parturitcorruptioni  fcruiens, 
hoc  cft ,  ijs  qui  in  tcrra  naftiuut  &:  intcrcunt,fine  corum  ex 
pedansreuclationem,vc  ipfa  quoque  tuncfperatalibtitatc 
potiatur,vclutnunc  bis  inuitapropccrcrcacoris  poccnnaa-: 
llnaa.fcd  fimul  ccia  cum  Dci  filijs  l^cicia gefticncibus  con- 
celebracacque  exulcac.Cw»/«/<inf«r  Onginet  bomil.i.in  E%rcb.& 
^mbrofiui libro  de Htlia, capit.2l.& Sermone.lii.  &  ^ugujiinui 
inTfalm.liy 

f    T^nvolen  ,fedproptereumijufbienteam'nfpe,&c.Spontc 
peccauit,fed  no  fponte  fert  p^nam^quod  fubijcicur  fallaci^:    - 
fedpropteriuftitiam&:clcmcntiameius,qui,  &pcccacum  p 
punic,&:  fanare  inccndic . 


Orat.  i.in 
luluuutii 


N  I  C  O  L  A  V  ^    D  E     L  Y  R  A. 

1  Si  aucem  filij.Hif  confequeter  ofieditur ,  qtiodpcr  adh^fionead 
Cbrifln',),biibiuirnglorix  conjequiniut  fub  conditione  tamen .  (^  idco 

Piujfio.  hoc  pri^io oflendtrjtciido  ad  atium  conditioneinducittibi.EwRin-iO. 
Circa  primum  dtcit ;  Si  autcm  fih].fcilicet  adoptiui  fumus per habi- 
tumgratite. 

2  Ec  h  crcdcs./>fr  confequens  erimus  per  habitumglorif.Hereditas 
enimflib  Itatem  importat,  fimliier ,  c?'  habiius,maxime  glorif.Te- 
netatitem  dilia  conftquentia  •.quiafihoadoptitw  dehetur  aliquapars 
h{rednatis paternx-.hxc  aiitcm  hcriditaseH  ipfadeitasqua;  cfl  beati- 
tudo  obic8iHe,qux  non  dimditur  per  partes,ftdtota  habetur  a  quoti- 
hct  bwio;  -ipu  taracn  £qHatiier,quia  viius  eit  alio  beativr:  &  hoc  modo 
filiis  d  tiiiiiliir . 

j  Coh.ercdcs  aurem  Chrifti.  qui  efl  naturalisfilius Del^  i&fic 
pertingiMUi  adglorium  auimx  &  cotporis  flcutipfe. 

4  %iVA,CQir\.tolerandopalfwnes  vitjg  pr^fentiyftrut  &  ipfr.ideo 
fubditur.  Vc  &:  glorifi.  vt^icitm  Luc.d.  Oportuit  Chriflu  pati , 
&  ira  intrarc  in  glori4  fuain . 

5  Ex  ftjmo  cnim.if  c  indncit nos adhanc conditionem.primo  rn- 
tione,fcimdu  exemplo.ibi.Sumus enim.l{atio autcm cotififtit  inhoc tp 
prpaiim  incornparabUiter  ep(cedit  tneritm  nofl,  um  m  toltrantia  paf~ 

fionum: 


ftonuw.propter  qiiod patienter funt  meritotolerandx:&  hoc  efl  quod 

«//■«■*  .•Exi.,c.&t  .con. /.*^««j/tf. 

4     Vidio.hu.lcw.Sciendii  tamm  quod  paffiones  iflf  dupliciterpof 

funt  confiderari.  Fnomodo  vt  aicifiantu)  a Ibero aibitrio.  &ficlu^ 
tur  hic  .Apoftolus.Mio  mi  do prout lpirituffaii£ifus  mouemliberii  arbi 
trium  ifl  huius  acceptionis  prtncipmn,&  fic  efl ibi meritum  de  cond,- 
gno,quiuprincipnm  meriti  ifl  eiufdt  m  dignitatis  cum  pramio  . 

7  Nam  expciitatio  crcaHir^,S)i.c.idefl,homir>is,qui  dicituromnis 
creatura.Mar.vl.d.Vrxdicztc  cuangclium  omni  crcature.irffy?, 
omnis  huminiiquia  conuiriii  cum  at gcUs  ftr imiligen  ,  cum  animali- 
bus per  fentire .  per  vtgetari  cum  planiis,&  per  efle  cum  inanimatis, 
rtdicit  Gregorius  honiil.l$.&  fic  per  ftmilitf.dinem  efl  omnis  crea- 
tura. 

8  Reuclationem  filiorum  Dci  expedat,&c.i«  beatitudine  at 
lefli.vbt  Deus  clare  videtur,cxpi£iat  perpatieutiam. 

SL    Vanitatienim.  idefi,paJfibilitati,morti,Qrincinerationi. 

10  (Zreaturn.i.humananatura. 

1 1  Subicdlia  cft,non  vo.i.perpeccatum  .Adx;  qnod  non  eft  volunta 
tium  in  nobis  propria  voluntate. 

1 2  Sed  propter  cum  cimi[ih.Cim.idefl,propter  Deum patienter 
fiifiinentur. 

In 


lop        AdRomanos         Cap.VllI.        uo 


A 

f.lab  8}  ■ 
\uxiiq  *7 


i  £lH!a  &  ip.ncaiu.  Modo creatura  ranrum  cii  nonrfu  filfo- 
rum  torma  pcrfctla,6,:  ipfa  l)bcrabiciir,vt  nos  qui  tam  filij  fu 
mus.ctfirici-.  npparemus:^^»^,^^  //'/ij.Pcrhocqd^  no  aitfim 
rj!C!tcr,ipf.'.:f«:'d,&:  ipfa,focit  intclligi,  quod  nec  de  ipfis  dc- 
fpcraducft.q  n6ducredidenint:g.a&jpficredituri  lunc,& 
liberabuntur.quino- 


tummodohoc  pnifcrens,  necreacura  efficiaredeterionne 
vew  prxfcncibus  rebus  .ncquicfcas ,  Non  cnim  illa  folCi  non 

am.pledi opertcc  >   fcd  ingcmilcere ob  retardationc  noftrx 

ab  hoc  orbe  profcdionis . 

g  T^onfolum.i^c.idci},  non  folu  in  homine  corpus,&::  anima 

&fpiritiis   dolcnt  cx 


D 


dum    vccantur    filij 

Pcifedtantum  crea- 

tura  modo  dicunrur^ 

cum  nondum  gr.itia 

^doptionis       reccpc- 

I  #.       runt,  Homoen:>nfi- 

gnaculo    imaginis  a- 

•fimolno-  inifro  remanfit  tatum 

bifcum.  crcatura  ♦ 

b     Libeiabi.    Reucla- 

bitnr.  Expeftat  reue- 

l.rSubiccit ,  libcrabi- 

rur .  H.£C  omnia  per 

Dcpcf.di.  fpiritum. 

hancrocjcj,     Omnis  crcatu.  Ho- 

em.§.ciuod  Ommscft,  vel 

c««ta  tri.  corporalis,quz  perlo 

plex.  catenditur,vel  amma 

i^  Iis,quz  viuificat  cor- 

poralem,vel  fpiritua- 

lis.qux  rcg,!C  anima- 

lcm.Hcccnim  omnis 

in  hominc,  quiaincel- 


a         Scd  non  fine  (olatio  fpei  huiusrquia  liberiHtHr  il'fi  vt  caput  Chfiftu». 

*  qui  fubiecit ca  in  fpe  :  g.a  &  ipfa  creatura  liberabirur  a  fer- 

^  a         Acura  quxicndi  TiAum,&  alia  quibus  feiuitur  nofiix  monalit.iti. 

b        Aliai  interitu»,      c    1  InglonofamUberiatemvfnicns.qiism  haHehimt  {Ilij  Dei. 

d        Nonvolcns.         Oexiiertocrediter 

uitutecorruptionis  in  libertatemglori^filioru  Dei.Scimus 

c        i.homo.qui  habetcommunioncm  cum  omni  cteatujra.         Non  tota. 
b        Etiam  dignior.     c    Pr.i  fua  dile:^ioiii;.     d  Cum  labore  opetaiuv 

e         Vf.^ue  ad  mortem    Vcl  ita  cmnc, prscedentes  patres:  tecerunt  v^ue  in  ptifens. 

c  cnim  q^^dmnis  creatura  ingemircir,&: '  pa^rturit  ufq?  rad- 

(^    a         Sicut,5c  qux  praccefTit.  b         Crcatura. 

c        Apoliok  maiores  per  hoc  quod  piimidas.        Tempore  piiu»  tc  ca;teris  abundantius ; 
"  '         fpiritumlanftum 


f  huc  Non  folu  autcm  illa ,  fed  &ndfipfi  primitias  fpiritus  J 

g    a         Miltrias  l"".beiuus  vt  alij.         b         Edvnde  gemiinus,non  folrnn  proaliis  .     c         Pcrfeftam.  6 

h  habentcs,  t&ipfil  intra  nosgemimus  addptione  filioru  7 


Necdilatione,nec  aducrlis  hiCti. 
Exponit  que  lit  illa  adoptio  .     c 


b       fa  moit.ilitate>piiusemptia  peccato. 
Expcftamus:  nam  certi  fuinus,quali  iam  faluifimut. 


difticultatibus  corpo- 

riSjfcd  &C  nos  in  nobis 

praetcr  corpus . 

h     Trimici.fpi.  idefl, 

quorum  lani  fpiritus 

quafi  in   facnficium  ^ 

oblati  funt  Deo,  ik  di- 

uino  charitatis  igne  taJhoctcpue 

fucccnfi. 

I    ^(fop.  vtetiamcor 

pus  beneficium  ado- 

ptionis-accipiat;vc  cx 

omni   parcc  filij  Dei 

finc. 

*   Auguft.    Quid 
cnimr'  Nondum  redc 


•f  in  nobis 


k  Dei^cxpe^dantesrede^mptioncmcorporisnoftri.Specnim  lo  ptuseso  Paule?Non 


•^ 


Jtigitfpintu.&angcli, 


a        Non  a  oobit  fpes-        b        Res  fpciat 

c        Non  ell  fubiccVa  fpei  viituti,qux non  e(l  niC  de  non  apparer.tibus; 
4        i.de  ea  non  hobetur.       e        Spes  enim  de  futuris  eft. 

faluifa'di  fumus.Spc^^sautCjqu?  vidctur,ndn  cftfpes.Nam 

1        Cur  vel  quomodo.        b        Sperate  dicitui. 
c        Q^CJood  Tiderar  non  fpcratur.fcd  ouod  non  videtut.etli  hoc  eft.ciefcit  hocmciitum 

quod  vidct quis.quid  fpcra  t  ?  Si autcm  quod  non  vider 

a        Ideo  gemimu»;      ■       "^     '^         ^'  '  -     ■         •  ~  ■ 


I  I 
12 

'3 


mus 

b    Quaseitaduei'ora.      c        niu  in  vanis  agentcs.    Qujt  non  viJemu». 
Non  folum  in  piediftis  adtuuat  fpititusjfed  Simtliter.i.pei  giariam  fuam- 

fpcrantusjpeV  pa^^tientia  expedamus.Similiie''^  autc,  &  fpi- 


,quu. 

fentit  anima ,  corporc 

c(f  localis  :  Scdnoto 

ta  in  eo  eft ,  quia  funt 

prqtcr  cum  vt  angcli  &  alia.Simile  diClum.  Omnis  ho  vidcc 

folem,fcd  non  totus,quia  oculus  cantu.  Omnis  crcatu.ing.  H.ic 

vniuerfalilocutionc  ron  colligitfingulaomniugcneru,fcd 

gcnera  omnjum  lingulorum. 

Omniscrcaiujn.&par.Au^.Qu\dam  dicunt,q3,&:  fummi 
angeli  dolcacanccqua  libcrcmur  pcnicus.  Sed  ctfi  nos  adiu- 
uanc ,  finc dolorc hoc  faciunt.Dc quibus  cft  Sc  nefas dicerc, 
quod  fubiedi  vanitati ,  &  a  corruptione  libcrandi.Sed  ols  in 
hominedolet,&:omnisin  hommc  libcratur,etrin6iaom- 
nibus  hominibus. 

Omnis  creatura.  Ambrof  Omnia  clemcnca  cum  laborc  fua 
«xplcntoStcia ,  qd  cft  noftn  caufa:vndc  quicfcent  nobis  af- 
fumptis.&  idco  diligcnter  nos  parcmus. 
d    ingemifcit .  Sempcr  in  hoc  noua  cft,quod  notatur  pcr  itl 
choatiuum  vcrbum,&  pro  defidcriopatria;c^lcflis. 
c    Tarturit.  Aug.parturircdolerccft . 
f   rfque Mdhuc.Quis  ctfi aliqui  in  finu  Abrah^jtamcn omnis 
ad  huc  in  his  qui  nondum  func  liberati  . 

4«  Ambrof.  Crcatur^  quashomincinfcriorcsDcuscondi 
dit.dmcrfis  vicibusvaiiantur,multifque  obnoxi^  funtcorru 
ptelis .  Elemcnta  quoque  non  finc  folicitudine  opcras  fuas 
cxhibcnt.Sol  dcnique  &c  Juna  pr^tcrquam  quod  in  rcbusca- 
ducis  rcparandis  non  finc  laborc.ideft,motu,cum  laboris  rii 
hil  infumantjflatutalibi  officia  ludcfclic  implcnt,  fua  fen- 
tiuntdcliquia*. 

*Chrifoft.  Vidc.vt  Apoft.auditorempudcfaciat^  Tan- 

tum 


ne  pro  te  prcciu  per 
folucumj'  S;i  pguis  iUe 
iam  effiifusj'  Noftrum 
pretiumeft  omnium 
noftruf^Plancipfum. 
Std  g.dait,  Specnim 
falui  tadi  fuiTius.  Spcs 
14  aucc,qu3c  videcur,  uo 
I  ^  eft  fpcs  i  Qt.iid  autem 
cxpcdat  pcr  patien- 
tiamfSalutcm.Cuius rci?Tpfius  corporis ,  q^a hoc dixic  redc- 
ptionem  corporisnoftri.  Si  faluccmcorponscxpcdabat.no 
crat  falus  illaquahabcbat.Efiincs,&:  fitis  inrerficit,lifubuc- 
tum  non  erit,&c.Gaude  le  rcdemptum.fed  nodu  re.Spc  lc- 
curus  cs .  Etenim  fi  non  gemucns  in  fpe,no  pciuenies  ad  re. 
.3«  Idcm.Ciui  perfcucrauerit  vfque in  fincm.ipfa cft  illu  pa 
tientia.Hicfaluuscrit:ipfaeft  lalus ,  quam  nondu  hr,bcmus, 
fed  habituri  fumus  Nondum  cft  res.fcd  certa  fpes. 
K  Spe e.ldco dicit  vc  maius  mericum  fpei  videacur,&: ideo 
dcbeatfaluarc. 

^  Auguft.Quanto  eft  quifqucfand:icr,iS<:  dcfiderij  fmdi 
plenior,canco  efteius  in  orado  flccus  vberior.An  no  cft  vox 
ciuis  fupcrnxHicrufale ,  Faitse  func  mihi  lachrym^  mee  pa- 
ncs  dieac  no£tc;Laiiabo  p  fingulas  notccs.l.  m.lac.Gcnwtus 
mcus  a  cc  non  eftablcondicus?Auc  vero  non  eius  [ilij  funt,q. 
ingemifciit grauati,in quoholunt  fpolian,fcd  fii^ucftinjNo 
nc  ipfi  funt  ,qui  primitias  fpiritus  habentes  in  fcmctiplis  in- 
gcmilcunc  cxpcitanccs  rcdcmpcionem  corpoiisfui? 

^  Idcm.  Quia  quod  non  videmus,fperamus,&:  per  pacicn 
tia  cxpedamus,menco  nobis  in  pfalmo  dicicur:  i^uitine  DuT/i;. 
num,viriliieragc,iy  confortetur  cor  luu.  Mundi.n.promiftii  fcm- 
per  falluncjbci  promiffaniiqua  falliic.Scd  quia  mundus  qcf 
pollicccur.hic  videcur  dacurus,idefc,in  hacccrra  moricnciu , 
Dcus autc quod  pollicctur  in  teira uiueciu  dacurus cfc,mul- 
ti  facigant' cxpcdarc  ueracc,&:  no  crubcfcunc  amarc  tallacc. 
1  J"/>z.tfd«M.;"«/»-.C^iaingemifcimui&:  pecimuslibcran,{cd  uc 

^  vci 


Inprj». 


In  pf.  14 J. 


Scrm.ij.de 

verbjApolK 
plal.zi. 


Aug.epift. 
ail  Sixtum, 


t 


NCOLAVS    DE    LY  RA. 

1  In  (pe.fcilicet  refurreilonisfuturx  . 

2  CluiiSi.\p{^CtC3tu.i.hutnana.natura. 

3  Libcrabi.a  {cr.cor.iccquando  in  refurre^ione  ex  anlmigloria 
ficc  immortalc  corpus. 

4  Scimus  cni.  Hic  inducit  ad  toUrantiam  pajjionum exemplo du- 
fUci.Trimuni  efi  creatutarum  irrationabilium^qiix funtin  continua 
tranfmutatioKe,<{Uouf(jue  totanatura  coiporalts  melioretur  cum  homi 
tie.  «S*  ^  confecjucns debcmus  fmilittr pcffiones  loUrarepatienterideo 
i<;m:Sci.c.quod  om.crc.Ter  hoc  metaphoricc  intelligii  tranfmuta- 
tionis  variatiojicui  pcr  ofpofiti-m.f.per  rtjum  prati^eiusfloritioSccii 
dum  exeplum  eil  ipfurtm  apoflolorum  qui  plcntus  cxtaris  crcdentibnt 
reteperunt  fpiritumfantlumiij-  tame  putienter  tolerabant  adt4crfa,&' 
dilatinnen.  gloris  in  ffe  nfum5lionis  futura,cr  hoc  efl  quod  dxcit. 

5  Non  folum  auccm  lUs.f.irrationabilis  creaturaingemifcit^& 
parturit. 

6  Scd,&:nofipfi..///)rt/7ri/;. 

7  iTiniitias  ipiri.hnbcn.i.fpiritnmfanfJiiin maiori plenitudine. 

8  Ltipfi  intra  nos  geinimus.  exifJentes  in  iribtdacionibus . 

9  Adoptioncm  filio.  iJci  ,i.prxmium  qiferuaturfiliis  adoptiuis 

10  Expc- 


10  Expcdantcs./xiriewrcr. 

11  l-Lcdcmpttoi^cf\i  cor.n.  qaia tttnc fiet  corpus  immortaley& 
ftc  redimetur  a  corruptione . 

12  Spccnimfal.fiikSi  {vtmus.& nonre,quandiu  fumusinbac  ■pi-' 
ta.Qjiod  probat  confecjuenter  diccns. 

15  Spesauccm.q  U(dc.noncft  fpes.^«j/?</ic<tf  cAT  qnbnom>ide~ 
tnus  Deiim  clarefumus  in  Deiexpe&atione . 

14  Suwhtcr  autcm.ToJi:}uam  ofiendit bonum  ,quod  confequenter 
quantum  ad  habitum  adhxrentes  ipfi  Chrifto .  hic  confeijuetiter  idem 
ofiendit  quantum  ad  aSlH  mcritoriuni.&  primc  in  a6iu  intclle£}us,fecH  Djyjij^ 
do  iii  a5iu  cffeHui.ibi:  Scimus  ^uic. C trc a primu  fcicr.du^tp  oratio  efi 
exp  rtffio  dtflderij.  &  idc  o  tjl  adus  intelle&iis^priXpofito  tame  a&u  ro- 
liitatif.Et  qhia.  inccrt^  funtprouidctie  mAirx^i^tp.^.d.idcofrc- 
qucter  deftderamus  & petimus.,quod tamcu  non  fen/per  expedit ncbis,  i 

yttde etiamTaulus  fctiit  amotioncm  [iimuH.ij.Cor.i  2.  quod  ramen 
non  expedicbat  fibi.propter  quod  non  fuit  exauditus..Jdhxrentes,  an- 
tem  Chriflo  diriguntur  in  petendis  a  Deo.ir  hoc  csi  cjd  dicitur :  Si  mi. 
au.i.cu  prtecendentibus  bonis,qux  babemus  Chrifloadhxrendo  hcmus 
etiam  ea^quxfequuntur. 

IJ  Ec  fpiri.  adiuuac  ir\^r.nosdiri^edoJiadhxreamusChriflo:q4 
Toni.6.  d      4  qm 


111 


Glo£orcI.&:  Nicolai  deLyra. 


lii 


vel .inte  tempus,  ve!  cotraric  pctainns/piritus  adiiniac.Qj 
'A  ofo  iinpctrac,  donu  J)c)  c(let.:idcccr,r.-d  3«:  orarc  clt  ex  gr.i. 
lj)i*.i»i.  a  l^m (jiiid o>'etnu>^crc.  *  Aug.AdhuccH  foitcquod  qu.ti  is, 
'•'^"  cur  Apof.dixcrit.  Q,U!d  orcmus  lkutopartci:,ncfcni>'.Ncq; 


orationcn^.Cur  crgo 
putjmus  cun^  hoc  di- 
xiiTc,  qifncc  ccmere 
potuicnec  medaciccr 
diccre,  nifl  quia  molc 
flia:  tribu).uionc('q; 
tcmporalcs  pleiuq!.ie 
profuM  vcl  jd  fiuan- 
dum  tumorcm  fuper- 
bix,  vcladprob.)iida 
cxercendam  vc  pat  ic- 
f  r>ep5.dii.  riam  :  tamen  nosnc- 

tjouc  opcamus  libe- 

B  lan^ 

-fanai     :fi  Or/gcn.  Admo- 

tvo«a"''""-nendi  funt   quipro- 

•"«"  '"•  fpentatcm  fibi  pr<j'fen 

tir  vite,  &:  fanitacem. 


cultum.    ,  ..    .  „v ,  P 

Q  Scimuf  autcm  quoniattdifi^entibus  ,  C?"C.C^Nofolijin  hocfa-'   Aiharoj 
citfpiritutrinclus.  fcdccia  ficic  o.iini.i  dijige  inbiis  feproae 
nircin  bonu,  profprra  vd  njuci  fi.  calcs.n,  D«.'us  co^fviurur 
prorpcns,exijj-ccc.iJjcrii.s ,  prolu:ic.n.  mala ,  qu^  r" Jl.Ics  pie 

pcrfcrunc,  vd  ad  eme 


b    Al'as  noli.im 


Oraiionis. 


C 

d 


cninjvUoJnodocredcdtJcft,  vclipfum  vclquibuiiiiadicc- 
bat  dominic  a  ncfcillb 

a       Docens  &  facien»  nos  onre 

ritus  adiuuatinfirmitatcmnodrx  operaxio'tiis.  Nam  quid 

a        Vt  congiiiir.        Orare.         H        Ecce  intinnicas         c       'Pb:tu'arc  fa.it. 

oremus  ficuc  oportct  nekimus :  led  ipjc,  ipinrus  poltulat 

a        Non  contra  no!.  b        i.facitgerneicplu3otiaindtci  poflic.tijin-pro  hoc  cxiUo,iuin  j>a- 

trijt  delidcno.         c         Qm  funt  i!c  le  incnaiu.ljili. 
d     •    Facit  pcflulare  &    iinpcitat.         e         Vi  fciii  etiaui  {;ciiiitus  iiirnartsMIcs,. 

pro^nobis gemitibus  incnaVrabilibus.Qui  auiem fcrutatur 

a    '     Ai>ptobat  5c  iui,)Iet.        b        Quiddeliderarcfaci.ii.        c        Quod  Deiis  vult.         % 

corda  fch  quid  dcHiderct  fpirituSjga  fecundii  Deii  pdilu- 

a    i.fjntV/sfacic  po  mlarc. 

Loco  fan:toium.        b        Q_Quouiodo  oraredebeamus  ncfcimus.Ied. 

No4  maiorcs  Jcdo^^Vcies  >,vioruiu  autoritaticrcdenduuic.l.        c    Srruando  mand.itiim. 

latprdiandtis.t  Scimus  autcm,quomadiiigentibus-  Dci4> 

a        rcifpiriium,vcIcoopcr3tut  fpiritunani.'>us.        Alias  proccduu:. 

b         Vcriim.         c        Nourccedentibus.fed  vfque  in  rinem  petleaerantibus  . 

d        Noumeritura.         Dei  i.  lecundum  praifcientiain  Sc  prtdeihiiJtioiicin  i 

omnia  codpcrancurhi  bo'num:  hisqui  iecundupropofitii   g 

a        Pcr  pridicatioiiein.        Vel  intctius.         b         Ad  fanditatcra. 

c        OiiiniainbonuiB  pr.\lcirei>cpivde(linaie8c.    d       H)c  e.^  fccui»dumpropofitiim-, 
c         Inprxfcientiaapud  fcab  xtcinopteparauit.        Elegit  ad  ptuiniiTa  picmia  vocar:. 

t  voca^ti  fantfancti.Na^in  qif^os  pra:fciint  dc  prajdcitinauit, 


I     danda  fiue  dcmcrda 
pcccata  ,  vcJ  ad  cxcr- 


» 


ccndam  prc>band.:ni- 
que  iuftiriam-,  vcl  ad 
dcmonftiand.>(n  hu- 
ivs  ^itx  milena .  Qu5- 
uis  cnirn  mors  c^^rnis 
de  j  ecc^to  prmu  ho- 
niinis  onginaliter  vc- 
niar,  came  bonuscius 
vi'us  gloriofiifi/vios 
niartyresfccic.  Idec- 
quc  non  folum  ipfa, 
fed  ,  &  omniafecuh 
Hiala  rcmiiTis  pccca-  « 
ns  remancre  debuc- 
ruc ,  vt  haberet  homo 
cum  qubus  pro  vc-  fOcpa 
9  ritate  ccitarct ,  &  vn  «  fi  «  <j< 
io  dc  cxercitaretur  vji- 


7 


veldiuitias,  vel  honorespoffiilanra  Deo.-q^  g.dorenc  ficuc 

cxpcdit,ncfciut.S^peenim  fit  vcad  dumnum  an  im^,  vei  op 

probrium  fenpiternum  hi^cconccdatur.-iSi  idco  illud  magis 

.„     tcnendu  cH  q,in  orationc  docuic  Dominus,y7<i<  volHirastua. 

io^"&'l'  vni  b  Spimu<: pofluLat.Qu^Mici: adiuuct  infirmitare  noiir.im  ait: 

co  deTrin.&  Ipfcfpiricus poflulac.AQiuuacfpfrit'nodij inh.;l>iras,  vc  (inc 

vnit.Dci,ia  j.  f,dclcss:Adiuuac  fidelesiainhabicans.ycd/;>/fj^/ii.7<^,''o^/</<?f. 

&abrq.couira  fccudum caudcm  locutionis  figuram  qua  dicitur  apofiolis  a 

Arrianc.ij    domiuo.Sfifityslvquiiurinvobis^aitlvcApofiol^iSpiiiinspoflii 

Mar.io  c.  lat^ttr.iiibns.  Non.n.fpirituflandus  pofiulataut  gcmit^quafi 

indigcacautanguliias  patiatur.Scd  ga  ipfc poiiularc nos  L- 

f,  „  y   f..  cit,Mobiiqueintcrpcllandi&gcmcdi  infpiratafTedu.Adiu- 

(.Mculf.lo'  ^'*^'"  'S'^"'  hic  fpirituifandli cxpreifura  eii.Chantas cnim,q 

pcf  lpiricumfanc.tu  faclacftin  nobis,ipfagcmit,ipfaorat,co- 

tra  hanc  aures  claudere  non  nouit  quiilladcdit.Sic&sfpiri- 

tuilandus  poftulat  pro  fau6i:is,q.a  pofiulare  fandos  facit.Ita 

etiani  &:alibiaic  Apoflolus;  ?^«c  autem  cognofcetnes Dcu,imMO 

*  *  *  cigniti  <i£)co.itadidumcfi,vtintclligamusDcu  innobisfe- 

,  ibldem  ^^^^'^ cognitionem  fuam.Quid  cnim  eft  quod  aic :  Cogiiiti  eftii 

a  Deo.i.  cognitorcs  fuos  vos  fecit.Facit  cnim  nos  Dcus  co- 

gnofcerc  fc,vndcdicimurcogniciabeo  . 

c  l/ienarrabil-.bus.Qaowcdo  enim  cnarrecur,  quando  defidc 

raturquod  ignoratur;  Ncctamen  omnino  ignoratur^  Nam 

fi  quod  pctimus  ignoraretur,non  dcf.dcrarctur.  £t  rurfus  fi 

viderctur,gcmitibus  non  qua:reretur. 

•^  Occum.&:  Theophil.  Olim  varia  vna  varij  accipiebanc 
prophccix ,  imerpretacibnis  linguarum, qux omnia  Spiricu 
appcllabat.Hoc  efi  ergo  quod  dicit:  Ipfa quoq;  precadi  gra- 
tiapronobisapud  Dcumintcrceditgemitibus  incnarrabili 
bus.  ]d autcm  dixit  confit mare  voles quod  i^norcmus  quo- 
r am  modo  orare  oporteat .  Niii  enim  hoc  elict  inquit,quid 
iicccifeforetquofdamacciperedonu  prccandipropopulo? 
Hoc  nunc  diaconus  fupphcando  complec. 
d  Si.riitutur.  Non  quaii  quiercs  quod  ncfciac,  cui  nihil  efc  oc- 
'  C  cul- 


r.-dc  grj 
lib.jrb. 


tus  fidclium, 

•ii  Origen.  S  cpc  cnim  a  malis  aliquid  boni  proficifcitur, 
non  qd  malignus  ita  volucrit,fcd  quia  benediCius  Deus  mi 
ligni  nialiciacoucrticin  bonum  timcntibusatque  diligcnci 
bus  ferficuc  lob  ,vcl  marcyribus,acquecrcdencibus,g.omhW  ,  v 
tolcrancia  fupcranc  nequiciam  eius.vc  a:cern«B  viCiE  hxicdica 
tem  capianc  apud  Dtum  , 

•1«  Aug.Ow/iw.inquic.NonfolumcrgoiIIa,qu^appecuncur  Epifto.u 
vc fuauia,  verumeciam illa qu:E  vc molclia  vitaiitiii,qu<indo 
aliaiic  fumimus  ne  capiamur,alia  ilc  ferimus  nc  frangamur. 
•jc  Idi^m.Quideii.owjw/u^nifi.&ipfasfa^uaSjCeinbilesqj  pallio 
ncsrSaiCina  gp^e  q  infirmitati  grauis  eli,lcuis  c  fficit''  chai 
tan.H^ri-cicoru  quLrq;  inquietudinc,vtfcriptur.is  vigilati'^ 
fcruteur,  tanq.  delomnoignaui^noiiiacxcitacur  iiidufiri.<. 
f  Secundum p.'opofitum.  Q^Quod  vocatifunt,non  aliuhde  tlt 
quam  a  pr^dci.linationc  Dci .  Etindeeff,quod  ootnia  coopi. 
itt bonunr.non  cx  mcnco. 

g  7\(uOT,Deus,pr<«rff.  idcfi.  pcr  appofitam  graciam  pr^parauit 
yc  vcrbo  prxdicationis  crcderent:i  Uos .  (jnos prxfciwi.i.  l<.)n- 

gc  antepr^nouit,^'o-i*o»?/brw«j7/w,  qui  cfi  nnago  patris,vfij  

quaq;  eade  cum  patrc.  Vndedicitur:i;i«/  videtme  vidct.,,y  pu.  l^atV 

Et  nota.q^  improprje  .^ccipiiur  fic  prijdeftinatiode  pra-  Augiibc 
fenti.fprograci^^appoiitio.ieperquampreparanturadrcti  ^'.'«^'^cftiij 
piendum  vcibil.Propric  auc'  prxdcfiinatiocli  prifcicnci.^,  j.  ^j''" 
&  pra;paratio  bcncficiorum  ii)ciydc  quibus  ccrtilTimc libci.T  jtic  c.f 
tur  quicunque  liberantur.  ^le  coti 

h  Tradeftinauit .  Prgdifiinatioigiturcfigracixprcpar.icio,  q  ^'^"^^' 
finepr^fcienciaeflenon  poteii.Sed  pici'c/c  Dcus,6^qua:  no  pc,'/i.u. 
cft  ipfe  failurus.i.mala.Quia  crfi  func  qu.xda  qu^e  ita peccata  de  priil 
funt,vtetiap?n^fintpeccat^,fecundijilIud:rrja/c//f///oj,ej^c.  ranaonn 
nonindepeccatum  Deiefljlcdiudiciam.  Grana  ,efiipiius  ^"i'"'i- 
prxdeliinationis  etfciitus . 

Sciendum  vcro.quiaprxparauitDcu^  &  mali.signcieter- 
num.IIlis  vtique  quos lufie pra;parauic  ad ablueda  iupplicia, 

^  ncc 


loin.t^d 


NICOLAV^    DE     LYRA. 

uCor.e.d.  quiadhxretChnfio.vnusipirituseftcum  ipfo. 

1  Nani  quid  otemus  ficuc  op.i.ficuc  expeditns  ad  falutem  eft. 

2  }Scici.propriavirti4te,fid  ftequenter in  bocdeficimus^fed  biic 
defellHfri  fnpplec  fl)iriti4jJjriSl:is .  Ideo  fubditur . 

3  Sed  ipfe  fpicicus  poftulac  pro  nohis.i.poflulare  nosfacit^fuut 
Gen.iz.c.dixit  .Abrabx  dommus  .  Nunccognoui,|quodtimeas 
domiiium,i/ff/i,^///ui  cognoftere  fca . 

4  f^i  auccm  Icrucacur  corda.  fcilicet  Deus pater . 

5  Scicquid  dcildercU.fcirefacif.vnaeft.n.fcientiapatris  &fi' 
lif,  &  fpiniuJfaH£ii..ALio  modo  cxponii  pars  ifta  de  fpiricu angtlico  no 
bis  iati  ad  cullodiam.ciui dirigit  nos  orando ,  &  in  aliis  a&shus  bonis. 
£t/ic  expontur  Litera  liia  fic-.SimiLiter  aute,  &j^iritHs  angeLicus  ad- 
iuuai  infirmitatem noflram.,nos dirigendocjuantum  cxfe  cfl,quia  foLli- 
ciius  cfl  denoftrafalute.t^ain  quid  oremus  ficut  oportet  ad  falHtem,ne. 
fcimuijpropterintelleSIusuQflripcrpLexitate.aedipfefpirituspoftulat 
pro  nobispreces  noHra^s  offerendo  Deo  Tob.  1 2.c.Qua.do  orabas  cu 
l4cbr7mis,&  fcpelicbas  moauoSj&c.j-e^KWKi  ;£go  obtuli  oca 

tioncm 


tionemtuadomino.Gemitibusinenarrabilibus.Pcj-Aocrfe/;- 
gnatur  dcfiderium  angeLorum  ds  falute  bominim  :  cp  ifl  iricnarral^iii: 
anobiscoquodrion  efi  cognofcibilenobis  perf/Je .  Qui.iuce  fcrutu- 
tur  corda. fciLccet  Deus.  Scit,  quid  deiidcret  fpincus .  i>uia  mcns 
angeLica  eiifibitotaliter  manifeiia . 

6  Quia  fecu.Deu.  ideft,fan^e.,  &  ordinate.  Pcftulat pro  fan£iis 

7  Scimus  aucem  qiwiiiamdiligcntibus  Deum.H/c  confequvn 
ter oftendit bonum adb^eremium  Cbnfloia  ailu  volu'tt.it'.s.,  qui  eji dili 
gere.  per  quem  alia  bona  diriguatur  in  deum.,fic dieit:  Scimus  quo- 
niamdiligcnDbus  Deum  ,  ddenione cbaritaiiua  &  pcrfsucraw 
ter.  8  Omniacooperancur,  &c,  irfff/jpycdeH/Bjf/opcr/i. 

<?  Vocacifunc  ixndi.inpriejhmpergratiurnfanvlficantetri.  iflii 
enim,& peccata  in  bonii proutniunf.qnia fortiores  &  cauticres  rcfur 
gunt.,& eciam  in gloria  adbonum  eorum facit  peccatcru  mitticrii!.  Si 
cut  cicatricet  ad  gloriam  m.Litis  quifinaiiter  in  bclLo  triumphatnt.  Eis 
uero  qui  dUigfit  Deumfecwidum pr£fi  n tcm  lufticiam  taraum^iicc cata 
non fic  cedunt  ad  bonum  corutH.Ideo  fubditnr . 
1 0  Nam  qiios  pra:.&:  praicTcftina.iir  uon  alios , 

Confor- 


115 


AdRomanos,         Cap.   Vill. 


ii.i 


i  .4- 


non  fiu^MtCs. 


O 


pra;par. 
cipicndnm  ,(kiirpniparauic  iniquos  ad  iiifl!tir,iTiamiCfcn- 
da.quia  prauit;!Cispra;paracor  nunquamfuic.  Hgcigicur  rc- 
aulamcoixjmurii  cft 

In  piuiute  Titcmodo  hic,&  j>oll  in  beatitudine  . 


'  S;intli!q!Mry<riTiei-»v>rac.i,pr.rdcrTfMati(i,voc.in'o,ii)r!in  Non. 

ffinario.n.nottra  uon  in  nolrsefl,fcdin  occuioap-idipt^im  ]r'er.  ADolt' 
in  ciuspra'fcicnci. 


.Cir.Tj. 


glorjficauic 


renenda.  Pcccatorcs 
inpeccacis  prifcicos 
dle.non  prcparacos: 
pa-nam  auccm  clle 
pr:jparacani  fccun- 
dum  quod  pra:fcici 
func . 

.1  Ima^inis .  Vc  por- 
tcmus  imai^incmc^ 
Uftis ,  flcuc  porraui- 
nujs  im^ginem  cer- 
rcni . 
b  Vcl .  Trimogtnltus. 


b     ConfortTi"«.'ti  vr  , 
c    luif  b..vr;  itarem  patris  obt!neus,&  ali;» 


ap-idip(^i 
Tria  vero  rcliqua  111  nobis  f  inc 

f     .5"/'  Dms  pra  nohi! . 

Pricdcftinando  noa 

.        .  .      .      „      r..ni -it.  exilicntes,  vocando 

a  conformesfieriimaginisflliirLii,  uzCit  ip(e  pnmdgenitus  in  i  adjcifos.iuRifican- 

Jj  a    Quodfuitanircjuam  eil>mu5.         b  ,  (^.iriifs  antcanerros.    ■>     do  pCCCaCOrCS,  C^loCi-. 

c     Qni5pi«i>aiat,  er.itittni^ra:fcicnti^.     licrpt.vdicatores.    "     ficando  moTalcS 

c  multisfratribus,  QuosautemPr^edeliinauit,  hoj>  5:voca'uit.      ^  Auguftinus . Prcc- 

a    Auetfos.         b     Sccunduin  propofituin  qi.iJ  (imt,  &  non  eler^i,  voc;inext;i  lis  .  j    d('f}imri<n  Pit^f^   un 

c    Remilsiuncreccatoiuni.i».  bonaopcratione.  d     Dum  peccr-tores  efifnt.     '    «aviuii.iiis  .i  L./t.t.;,  vtj- 

d  Etquos  vocauit,  iplos&iurtificjuic.   Quosautem  jutbfica-      tat>s.iu«itois  glo- 

a    Omnigenfrevirtutum,Veliternateinmie!3tio:w.  Vt  iimiies  Deo  fint.  rinC<itIS  ,  qUl  VUlC_aa- 

tEt  lijc  luturum  .  b     Conriali*cveladh*cafpiciciiics,ve!  bcne-  lieriaw,  parCC  f- fi  pc> 

ficia  Dei  fapieines .  ^Cuin  ha:coainup"-'""--  -  .      ..  - 

e  uitjillost  &rmagnificauit.    Quid  ergodiccmusadh^c 

a    Vt  prxdiftum  eiK  b     Nullu»  protfus  potefl  noce re.  iid  coopcratur  in  bonum 

c    Dcus  ell  pro  nobis.qui  pratei  alia  IjliUin  dedit  pro  nobis  . 


dc  ver.  Apolf. 


Serin.Ti?.  dc 
verb.Apoft. 


dcdit  nubis  >  moia  . 


INuilius  contra  nos,  t)uia 
d    Confubltantiali  . 

d 


4  rertbcllarc  aductfus 

5  Deum.  Vbi  cnimau 

diuunus,  SiDmspro 

Kobis,&c.  ibi  audiui- 
o 


Qiiia  ancc  omnem  ^  ^  •     r  •  <j  a  ' 

cieatiiramncfaibs,  f  De'us  pro  nobis,   quiscontra  nos?     Qui  etiam  proprio  fiho  *  mus.quiDcuvmcir, 

fcd  naCUS  cfi.  tC  quia  »    rropecratoribus<;uodmausefi.        frroicpantioneiioiim.  7    l^dlC  ncS .  £c  quis  cft 

primus  fine  peccato  g  fuo  non  pcpcrcit  ,  fcd  pro"  nobis  omnibus  tradidit  il!um: 

natUS,  &  primUS  ilTl-  a    SidcditFiiiuns.quomodopatellnegareJjuinoainiacumiilo?         b    Quomimis.  " 

»,..rt;k.1,c    frri,rrr-r,c  ^ln  pra;feiiti  lUititiam,  &  poft  vitam  stei- 

palliDlJlS    rtiurg^ns,  nam  Super  oia.mleuoia.aqualia.         jQ 

inqaobabecfratrcs_  ^  Qao'modo  non  ctiam  cum  illo  omnia  nobis  t  donauit?u 

Nau>  fccundum  id       ^-  - 

B  quod  vnigenicus  cft, 


n6i)abcctr.icrcs.  Secundum  idautcm  quodprimogcnicus 
cft,  fracresdignacuscft  vocarc  onines  qui  pcr  eius  prima- 
^*tum  in  Deigraciarcnafcuncur. 

t  Otiosauteiiiprfedejiinauit,&c.  ^  Thcodo.  Quorum  propo- 
flcum pr^fc!uic,cosab initio  pr^dcf^inauit, pr^dcftinacns cc 
vocauic :  dcinde  vocacos  pcr  baptifmum  lultificauit :  lufiifi- 
facos  vetoglorificauic,  vc  quos  fibos  nominauenr,  &:  fandi 
Spiricus  gratiam  eis  dcderit.Ceceru  ncmo  pr^fcicnciam  ho- 
iumcaufamcifedicat,n6enim  prqfciencia  eos  taks  ctfecir, 
fcd  Deus.vc  Deus  qug  furura  eranc  procul  ps  ofpexit.Ncque 
enim  fi  fcroccm  equum  videns  frenum  mordcntem,&:  lef- 
forcm  minime  tolerantem,  dixerim  cum  pt^cjpitio  appro- 
pinquantcm  cafurmn.deindcid  quod  dixi.cucnerir,  no  cgo 
cquum  in^iinprecipitium,  fidqucdfucurum  eracpr^'dl- 
xijCx  cqui  fcrocia  coniccluram  faciens.  Deus  autcm  omnia 
procul  vidcr,non  tamcn  huicaffcrt  nccefritatem,  vt  virtuce 
cxcrccaCjilli  auccm  vc  vicam  Cx  vitio  inftiruat .  Si  ipfc  cnim 
ad  vtrumuiscorum  vim  aticrc,noniurchunclaudac&:coro 
nar.in  illumverofupplicium  deteinic. 
^  Auguft.  Sicut mcmoria cua non  cogis  fada cflcquz pr^- 
tcricrunt,fic  Dcuspr^-fcicncia  fua  non  cogit  tacicndaqu^fu 
tura  fuiu.lit  ficut  tu  qu^dam  qu^  fccifti,  mcminifti,  nec  ta- 
rr.cnqu^  mcminifiiomniafcc.ttuica  Dcusomniaquorum 
ipfeauiltorcft  pr^fcit,nectamen  omnium  qu^  pr^fcit,  ipfe 
audor  cft,quorum  autcm  non  cfl  auilor,iufius  cff  vltor. 
d  Foc^uit.  Vocatio  cxtcnor  fit  per  pr^ Jicacores,  u.  efi  com- 
munis  bonorum  &:  malorum  Interior  vcro  tantum  cledo- 
rum. Dc  cxteriori  df :  Muln  funt  vocati,  pauci  vero  elcdi. 

Vocatione  implccur  pr^dcfcinacio . 

Vocareefc  cognicioiicm  dc  fidcadiuuarc  vcl  compungc 

reeum  qucm  fci,?c  audirc,&  hoc  efccledorum  cantum. 

c  Aiagmficaitit.  Hoc  dc  prefcitis.dc  alijs  non.-ctti  ad  tcmpus 

vidcantur,tamcn  quia  non  pcrmanenc  non  m.ngnificancur. 

MagniHcauit.  idcfcmagnificabit.hoc  autcm  futumm  cfc.  Scd 

Q  dicicurpr^ccricum^quiadicicurteciffe,  qu^ab^cernodifpo 

lfa.A4.a.  fuiti-iccrc.vndciiaias  ;  ^< /ta>^«4!/«fMr(iy««f  .Talibusom- 

'  nia  m  bonum,cuam  quk  dcuianc .  vc  inde  cauciores,&  in  fe 

non 


qui  vincicomnipote 
tcmf^Quicuquc  relii- 
dari  vorucrit,  fibi  no 

CCt.      HoC  de  ca-lo  t<lonabit?' 

Chrifi'Sauloclama-  A^-?- 
UK,  1{on  tihi  expedit  co  £ 


ib.j.delibe. 
;b.cap-4' 


iti».  librode 
ixdeli.  lan. 

Vocaiio  du- 

plex. 

,  Matt.at.b. 


tra^imulum  cak-trare. 

*  Idcm.OmniumquidcmfideliumChr!fiianorum,rnaxi- -       ,  „„, 

me  cn  martyrum  vox cli.,ii Dius pio nobis,tjU!s contrannsftve-  m.,rtvrii    qni 

mebacmundusaducrfuseos,  populi  mcdic^bancurinania,  e'\  ^iZidsdn- 

principcs  couencrunc  in  vnii,  cxcogicabant^^noui  cruciarus,  fti»  • 

&c  panias  incrcdibiUs  inuenieliatingcniofacrudelicas.  Ob- 

rucbant^opprobrijs^falfisargucbancurcnminibus^cuftodijs 

includcbant^.vngulis arabanc"', fcrro  penmcbantur.bcfci js fa 

bigcbancur,ignibus  crcmabanrur,&:dicebaac:  yi  neusurvno 

bis, quis  conira  nos ?  Totus  mui^dus concva  vos ,&  dicicis, (j/iii 

contra  «oif^Kiidcnr  cibi.tc  quis  cfitotus  mundus.qn  nroco 

morimurqui  fcciccotum  mundumf^lijuircptu.malcdicere 

pofrunt,calumniari  piit,fallis opprobnjs  agitarcpofiijuc,  &: 

vc  brcu;cer  dicam,piic  non  folum  corpus  pcrimerc ,  fed ecia 

dilamare,&:  quid  tacient?  Ecce  Df:us  auv  liatormthieJt,6''  donn-  pfai.y,. 

msfufceporeftaninignica:.  Ecquidmihi  obcft,  fi  fic  tnundiis 

inceifcdorcorponsmcijCum  dominusadiucorcfia;i!m<c 

mc^  ?  Qiiid  mihidccrit  fi  lacerct  nicbra  mea  inimicus ,  qn  M«th.i«». 

capillos  mcos  D(Usdinumerac?Ergodicamusex  fide,dica 

mus  in  fpe,dicamusfl  •gmnolTjma  charicacc,  f/fl;«j,.jrf. 

g  Tradidit.  (Auguf!.)Df,quiapaccrcradid!c  filium,vcruau  Au^uft.in 

dor  calicis  huiusclicc  ipfequi  bibic.  Vndc  Apofc.C/;  v/f  «.s  di'\^i'\\.6';. 

lexit  noSy&  tiadidit  ferrietipjum pro  rioii, .  Si  ei go  p.Ucr  fif  u  cra-  Ephe.j.a, 

didic,&  tiliusfcipfum.ludas  quidfecic?'P.jceccrnd;;ndo  ftliii 

bcnc  fccitjfilius  cradcndo  fcipfuin  bcnc  fecic.  lud.is  cr.idcn- 

do  magifcrum  pro  auaricia  male  fecit.  No  enim  quod  nt^bis 

prxfticum  cfc  de  pafiione  Chrifci,maliu^  lud.e  dcpucabicur, 

habebic  ille  mcrccdcm  maliti,r,Chriicus  laudcm  graci,r. 

h  Omnia.  Mmiis  cft nobisomniadare  qua  nofcn  caula  inor 

ci  iliumcradcre. 

Omnia  fupsriora  Deuscrinitas.f  ad  vidcndum  fiuefruc- 
dum.Acqualia,angeliquibusa:quabimurin  fucuro  adconni 
uendum.ctfinon  infcriorcs.Inferioraquoqinofcrafunt.ul 
dominandum.Ec  fimiliccr  qu^dam  cciam  fupcriora,vc  fubli 
mesangeli,&  vniucifiminiftcriacarlcfcianofaafunc.Noa 
dominio ,  fed  vfu ,  licut  res  domini  famiilorum  func  ad  vi- 
dum,vel  ornamcncum,  vcl  aliud  huiufmodi .  p 


NICOLAVS    DE    LYR.A. 

1  Conformesfic.imagi.fi.fui.  ry«»tf  J?/Mf/o  a(iopf/«4  Dsi  eft 
quidumfnniUtHdofiliaiionis  naturalis  diuin£. 

2  Vt  fit  ipk',Scc.U.fidelibus  tjuia  no conftlnditur  cos  fratrcs 
iiominarc.Hcb.2.  Scicduautem.,qmd cum dicitur  ftc:Q^os prxjci 
kii  &  prAdiflinaui[,pr£fcicntia  no  accipiiur  hic  prout  opponiiur  prx 
ifjiinatiofiijicnt  dau»'andi  dicuntur  prsfciri ,  lcd  accipiturprout  efl 
prxambulum  ad prxdiftinationcm .  Ekliienim  a  Dco.,pr<xcr>g'ofcun~ 
tur  ah eo,  rjuia non  eUg't  ignorans ,  &  a  cafu ,  tamen  non  efi ibi  prx- 
cejfiu  nifi  raiionis  tantum,f]uixprxdciHnaiionem  Aternamfequuntwr 
ti-ia  hona.^qux  dfflinatis  in  tempore  conferuntur  iJenfubditur. 

5  Q^osau.prsdchos  &£.  vo.  pcr  fidem  ad  /c  iiberum  arbitrium 
tiahendo, 

Ec 


4  Etqui)S  vocauitip.&iufti.pfr^rnfww, 

5  Qi^os iU.iuki.dlos &cmagni. per gLriam yijuia gratia cji arra 
animx, 

6  Qiiid  crgo  diccmus.  Voflquam  ojiedit  magnittidinem  boui »«/- 
b£rt'Utum  Chriflo.hic  'Udfequenier oflendhhuius bnni  ccrtimdtntm, 
(juia  non  poteH  ab  ckflis  amoHcripcr  viokntiam,  ideofubditur. 

7  •  Si  Dcus  pro  nobis .  ..Et  accipitur  hic  f:,pro  qnia  .  quia  Dcus  ejl 
pro  vkclis . 

8  Quis  con.nos. q.d.nullus,  quia  nullus  poteflrcfiflere foteflsti  di- 
uinx:  Et  ejuodfitpro  ektlis,i  onjequenti  r  oslendit  dicens . 

9  Qi_iictiampropriofi.tuo.  «.«/«rrf//. 

10  Non  pepcr.&.c.  Et  maximi  dik£lione  ad ek6los. 

1 1  Quo.non.  ^rgumeatum  cfl a  maiori.  Iteprxdi^um  bonum  non 
poteji  tuiU  ab  ckElisper  accufationetn.tdco  fubditur . 

Quis 


"y 


GloCord.&NicoIaideLyra. 


li^ 


a  ^iis  aec»fjhit.  u  Nifus  diaboli  accuf jcio  dicitur , 
A  4«  Augiiflimis.  Q^iiiadcmecillimumcrtcrccjcrc,  Deqmac- 
ChifK*^'^*'^  cufaturum  clcclos  fuos,  &  ChiiHumcoscondcmnatDrum, 
^•^i'  jta  pronuciabicur  hic  locus,  vc  prcccdac  pcfconcatio,  fcqua- 
tur  intcrrogacio.Inrfr  pcrconcjtionem  aucc&  inccrrogatio 
ncm  hoc  vcccres  in- 
tercirc  dixcrfif,  quod 
ad  pcrconiationcm  ^ 
multa  rcfpodeii  p;>f-^ 
(unt ,   ad  intcriog^- 


d  Qjii  nnsfeparabit.&c.  •><  Thcophylaftus.  Cumdemon-P 
flrallct  incffabilcm  dilcCtioncm  1'acris  &  Filij  &  Spirituffan 
dicrg.inos,  vcluciiamdinino  numine  adfiacus  cxclamac. 
j^is  nos[cp.i^c.  Adco  .n.  dilediim.cancaq;  dignatum  proui- 
dcntia ,  nih:l  cft  quod  dilT.-pararc poflTic.  Tnbulacionis aute 

nominc  complcxus 

Ita  vt  fit .        f  Vt  noc.if : 
d 


tionevcro,  aucnon, 
puc,  eciam .  Pronun- 
ciabicur  erga  ita  vc 
poft  pcrc6cacioncm 
quadicimus,  Q^ii  ic- 
cnfabit  aduerfus  elcSlos 

.  jpe/VIllud  quod  fc*qui- 
tur  fpno  inccrrogan- 
cis  cnunciccur .  Deus 
qui  iHilificat  ?  vc  tacitc 
rfidcatur,  non,&:c. 
^  Occumen.  Multi 

•D  impij  acpufabanc  cre 
tmpmtra-clentes  ,  dicitergo; 
^imt;  Qi!'S  idoncqs  clt  vt 
accufec  ,  aut  rcdar- 
guac  eos  qui  a  Deo 
funt  e\eSt\  ?  Ec  vide 
quodnondicit,  Dci 

■   (eruos ,  aut  crcdeccs, 
fcd  e/efloj,dignicarcm 


«    Et  cuo  hocita  fitfiiulUus  occa{io  nocst.        b    - 

c     Qu.is  rralciuit.         d    Alius  non  j>ote  t  :  Dciis  tion  vult,  qnia  ipfe  cft  qui. 

Qu is  accufabit  aducrfus  clcdlds  Dei  ?    Peus  tjui  iullificat? 

a    Cum  nuUus  accurct .        b    Qui  point  inleuc  mortem  .  fNulIus  potiiit  iiif  rreiiiii  velii.Soius 

eniui  Cluillus  poflet,  fed  non  vult . 
e    Nunquid.        d     Pioillis.         tVuIt  djinnaic 


9    Uico  inortuus? 


b     Q^iji.l  i|i4iu5  eil  vt  &  nos  idiirgamus  . 
d    In  buiii»  poriotibus.  c    fauis.        f 


tt  o,uod  mnximuin  oft. 
Mcdusintcr  Ucum  ichbm* 


mo*aui  &  rcfurrexic,  qui  ell  ad  dcxteram  Dei  >  quictiam  iii- 

KcprailotatioDC  humana.         ^Nuii  v.iccfcdmilciaiione  .        b     £t  cuin  iia  fint . 


cft  omma  quxcun 
que  affligcre  queut, 
cciam  fi  ca  non  cx- 
prclTeric .   Ec  ne  vi" 

^  »•       n       ft-  j  ^i      nc'v   r  «i         ix        dcacuraffliaio&an- 

Quis  elt  qui  condcmnct  ?  Chnllus  lelus  quimortuus  elt:  3  ^^^1^  fignumcfTedi 

'   "  '^        4  uinx   dcreliftionis , 

proferc  in  mediuni 
prophecam,  quian- 
tea  ha;c  vacicinacus 

5  lir,maximamq;  con- 
fulacioncm  indicaric 
efle   pro  Dci  gloria 

^  p.aci ,  adeoque  occidi 
cocum  diem  ,    quod 

7  fane  iic  animivolun- 
cacc  acquc  propolico: 
Naturjenamquehoc 
cft  impoflibile,  &:c. 
Legatur  ^ngi^ji'  Serrno. 
i6.  de  verbis  .Aposloli 
in  Tfalm.4^.  librozi. 


.     Kunquid  hzc  aduerfa 

c  te'rpellat pro  nobis?  Qjjis  ergo fcparabit nos a  chantate Chri 

d    a    Corporum  affliftio.        b    Mtntii  Siuietas.        c    Dc  loco  ad  Ijcum  .  d    Penuria  cibi  . 

e    Vcilitus  penuria. 

fti?Tribiflatioan  anguftia,anper{ccutio,  anfames,  an  nudi- 

a    Apparatusmortis.         b     Ipliimiis.  c    Qaia  libiinleparabilitei  adhijcmus. 

^  tas,  anpericulum,aagladius?  SicutfcriptumeftrtQuiapro-  7 

a ,  Varijjtoimentis.         b     Totavita.  c    Sine  rt-fpeftu  mifericordiz, 

d     Qui  noa  profunt  mfi  occifjc. 

ptcrtetmortificamurtota  die,  acftima^tifumus  vt  oues  oc-  8 

a    Tribuhtionibus  &  tormcntis  pofiti.     >  b    Superiores  cfficimur. 

c    Non  piopteiiu».  d    Cuiiis  beneficium  fuperat  przdiAa. 

cifionis.  Sdd  in  his  om  nibus  fupera  mus  t  propter  eu  qui  dilc- 

a    Supeiamut  dico.  b    Expiomiflione  cius  dicemit  qon  te  dclciain,  nequederelinquam;    9 


t  Pfal.4 
11 


t  j^r 


^,  r         b    .  .  c  '^^":"""'''"'"^ ■  lo  decUilatecap.zS.libro 

xitnos.Cerrus  lum  enim,quianequemors,nequevita,nc-ii  ^e  monbus  ecckft*  cq- , 

fPiomifla.    ^MinoiurJo.    tMedioai».  a    Maior  Jqui  miraculafacit.         .,    tbalic£  CaV  II    ChryfO' 

b    Prxfentia bona vel mala.  .  "' ..  ■'' . 

quc angcli,neqi  principatus,  ncq,- 1  VirtJccs .  neq;  inftaW,  ji  ^rjXt,'.';,;^ 

fioU  oiiAua  &  vigcft- 


^xcoUens.  Quum  em 
Pcus.  propria  fcrnccn 
cia  quempiam  luflifi- 

caucnc,quis  illum  condemnabiV  Quod  fi  ctiam  candcmna 
ucric,quid  prodcric!^  Sccundum  inccrrogacioncm  idcm  pro 
ducic  dcChiifto,  canquam  in  hisquxfuncirrcfhigabilia. 
CJuis  inquic ,  illc qui  condcmncc ,  quum  Spiritus  auxilictur 
inhrmicacibus  noftris,Pacer  iuftificct,Filius  vero  pro  nobis 
rnortuuslit? 

b  Uddexte.Dei,  Inh.onprequo  Deus.-cuiuspoftulationon 
potcftcontemni, 

c  inierpellat.Tinm  quotidic  hoiem  quem  a(rumpfit,&:  grauc. 
penus  morcisquod  ,p  nobis  fuftinmc ,  vukui  pacerno  offert. 
Q»ii 


m  ifexta  tn  editione  Tamclii  ,&c. 

c  VcUSicutftr/ptimeJi.  Quafi.aliquis  dicerct:  Curiftacom  Aug.ftr.i, 

mcmoras  ?  funt  ne  nobis  hiEC  malaJ"  Refpondet. Vtique  ifta  du  iiaa  j 

mala  funt  nobis.  Sicutfctiptum  efl:  i>uia prupter te  mortifica.^c. 

Propter  re ;  caufani  notac,  ftne  qua  corona  martyrij  no  red- 

dicur.  Martyremenimnonfacitpcena,  fcdcaufa,quiaipfc 

pro  nobis  patfus  cft,vc  &  nospropcer  ipfum  ^3^m\xv.Sedi» 

his  omnibus  fiiperumus . 

f  T^e^jue  aii.ne prin.ne  vir.  Hi  o rdincs  aqcipiuntur  de  malis  an  F 

gelis,  &  de  bonis  li  ficn  pofTcc . 

Tieque 


N  I  C  O  JL  A  V  S    D  E    L  Y  R  A. 

X  Quis ac.ad.C.Dci.  in  indicio  finali?q.d.nuUus.Et fubditur  caufa. 

p  Deus  eft  qui  iofii.fpnientiandopro eleCiis.ideo^ars  aduerfa  d£- 

fMonum  non  ^udcbit  mutare :  7^n  etiampermodum  cwdemnatiouis. 

ideofulfditur, 

i   Qiiiisci\  q\^icon.<f.dfnuUus&fubd(tttrratio. 

4  Chri.Ie.&c.quicln.prono,  4pudpatremos\endendolatHs&' 
'i>ulnera,&  ftc  toUitur  omins  cwidemnadouis  caufa. 

5  Quis  cv.Toftquam  .Jpofiolus  ofiendit quod  Cljrilio ftt  adhmendUj 
f}ic  confequenter  oflendit  huius  adh£renti£  modum  njui  dcbct  effcfir- 

Pafltomim  ^'^^  i  iinam  firmitatcmoiiendit  dupUciter  .Trimo  expartecorporisy 
ptonii  fuffi-  fecundoe}fp4rteflnim*,ibi:  Cerrusfum.  Exparteve/o  corporis, 
f jt{iua,  apparct frmitas  adhxfionis,quando  quispro  nulla pafJtHne  iUata  cor- 

pori  ffparatur  a  Chri/io.  Etponit  ^pofiolus  feptem  paffiones  ^uarurn 
fnaxima  e/l  mors^quia  efl  vltimum  lerribiliurn  in  vitapr<efentifecun- 
fiumThUofopbum.ideo ponitur  vltirno  cwn  dicitiir:  .Angladtus.^ilia 
funt difpofitiones  ad  mortem,  aUqu£  tamen propinqux,  <iy  alitg  magis 
ternot£.lnter  propinr,uas  efl  probabilitas  ptortis  imminentis ,  qua^  du^ 
^Uciier  acfipitur.yno  modu  q.iantum  cH  in  rc,&  quantum  adhoc  di- 
cittir:  ^n  periculi,m..Alio  modo  quantum  eft  iri  apprehcnftone  animf, 
&quantum»dhocdicitur .  '" 

fi  Anan.  Diciturenim  quis  angfftiari  quando  eft  in  arSiopofttus. 
Taffiones  verb  magts  tcmotx ,  &  difpofttiones  ad  rnortcm  coniingunt 
fropierfubtra£li<inenecc)f.iriidd  vitar„,fciUcet  aUmenti  &  lcgumen- 
ti.Et  quantum  ad  hxcduo  dicitur:  An  famesf^an  nuditas?  Felcon- 
tingunt propter iUationem  nocuinenti:QHod  quidem  nocumentum  con 
ftderctur  dupliciter.f^no  modo^vt  eft  ab  hofte.&  quantum  ad  hoc  dici 
eur:  An  pcrfecucio^  .yilio  modoinquantum  recipiturin  corporefa 
fientis,&ftc  dicitur  Tribulacio  ? ^pofiolus  autem  in  fcribendo  non 
fwauit  miiltum  de  taU  ordine  artificiJi/eddimiftt  hoc  expofttoribus. 
Xluod  atitem  taUa  paterentHrfanilijOficndit  inducens  ad  boc  Huiiori- 
tatemfPfal./{l.d. 

7  QniAj)XO ic.tnov.i.admortcmpcraffUSlioncs  &tormcntadu- 

cimur,ficKt  patct  in  martyribu  t . 

g  Acfii.lumusytoucspcci.  qHarumoccifio  reputaiurvtiUsprq 

Im* 


lana  &  carnibus  habendis:Sic  tyranni  bona  martyiitm  rapiebaat,  & 
cum  hoc  obfequiumfeprteftare  Deo  nputabant  loh.  i  S. a.  VcniC, ho 
ra,  vc  omnis  qui  inceriicic  vos,  arbicrccur  obfcciuiuir»  fe  pra;- 
ftarc  Deo . 

9  Qcv.f.Hic  cofequenter  oftMiturfirmitas  ex  parte  antrna^n  hoc  q,$ 
non  eiifeparabilis  a  Cljriftoperaliquod  iliatii  ftbi,cuiuf»i»di eii  dece- 
ptio.Qu£  aUqh  prouenit  exparteiUim  qui  decipitur,  eo  qit^i  inpaf- 
fione  pofitusjicut  timens  ad  modicum  lirepiium ,  credit  irruere  i*t  bo-* 
Qei.maxime  vero  paffiones  funt  limor  mortis  et  amor  vit^i.Et  quani^ 
ad  tsia  dicitur:  Ccr.fum.enim  quia  neque  mors.  i.timor  mortis. 

10  Ncq;  vica.  i.amor  vitti..Aliqn  contingit  deceptio  exparteded' 
flentiSyeo  quod  muUum  creditur  eius  diiiis,  &  hoc  remouei  dicens.- 

1 1  Nequc  ange li. tjuifunt  de  infimo  ordineprimx  hierarchix . 

li  Neq;  prin.  quifunt  de  tertio  erdineeiufdemhierarchije .  Etfuly 
iiiis  inieUiguntur  arihangeU  quifunt  de  medioordine .  Et  dicuntuv 
archattgcU,quafi  principes  angtU.,ab  archos  quod  efiprinceps  . 
1?  Neqi  vircu.,  .Angdifunt  defccundo  ordtne  med  £  hierarcbix.Et 
fub  iflis  intelUguniur  poie'iates,qui  funt  de  infimo  ordine  eiufdem  hie- 
rarchi^.  Ifios  auiem  angelos  exprimit  .Apoflolus^quia funt  dc  quinq-, 
ordinibus  quorum  officiafonantin  miniflcrium  circa  nos..ArigeU  vero 
dequatuor  ordinibus  fupcrioi  ibus  funt  affiHentes  Deo.q,d..Apofidtus: 
quatnuis  angelis  qui  mittuntur  in  minifterium  efl  multiim  oedendum^^ 
lamen  non  poffent  feparare  a  cbaritate  Chriiii  per  aUquam  deceptio- 
nem.fi^on  esi  au(i.rn per  hoc  inteltigendum ,  quod  angelifanBi vdi^t 
nos  decipere,fed  quodfi  vellent^non  poffent.  ^liqua  enim propofiiio 
conditionalis  eii  vera  cuius  vtraqu^pars  eftfalfa,  &  irnpoffibiUs,fi- 
cut  ifta:  Si  homa  yolatjjabet  alas  .  fic  efl  in  propofito .  &  per  taU  m 
modumdicit  yApoHoltts  Gal.i.  b.  Licccnos  aucangclus  deci^lp 
cuangelizec  vobis  piT^cerquam  quod  cuangclizauimu^  vo- 
|3is,anachemalie. 

14  ]>%cc\\icinRm.i.qu£Cnnque prafentiano poterunt  nosfeparart 
a  ch^ritate  Chrifii.De pn^ierito  nonfacit  mentione^quia  non  faciunt 
in  hoc  difficuttatern .  Miquandx)  vcro  contingit  decipiper  d^monemy 
qui  aliquando  decipit  poteftate,de  ^Ha  dicitur  lob  ^i.ti.Non  eft  po- 
icftas  fuper  ccf ram  qua:  compjjrecur  ci  ].  Q^m  excludit  di. 

'  Neque 


vaticus, 


'n 


Prtw.30 


^  a  1<l^ei]ue •ilii.-^e.pro. 
A  Anibro.i.  ncc  pro- 
fpcrn  vcl  adijerra.vn 
de  Salomo :  Diuitias 
tJr  pMpertaies  ne  de- 
derismihi  :  nercpktus 
rtiHax  fiaTK,  velpauper 
rapia,  ^^  per.'tfyern'ic- 
tr.eDei  .  Mliln  pcc- 
catalticudincmiilci 
licccrsitiicc  ,  5  hoc 


AdRomanos         Cap.lX. 


118 


Boni  vel  mala. 


Tiolentualicuitis    c    HiiniiiiaJpoteflatisivel  ele- 

uat  (>Sa;h.-:no. 


ncqucfutura  ,   nequc  fortituMo  ,   nequealtuudo  ,  nequc 

aSapiemiaalicuius.         Vcl  fid:abolusmon(lrct  infernum.ve'  minetur  pra:.i|;it;tim, 

b        Velnoua:vtequiispipes  Ctitt.vt  fccit  lamnesik  Mambre.  2 

profundum  ,  ncquc  crearura  aliqua  poterit  nos  fpcrare  i 


a    t  Qiiaeumtliligiinus. 


5  Quij  oiDnibusmeliorDcus. 
c     T  NobiJ.         d     5  Deus  charitatcm  fu.im  in  Chrifto  nobis. 
oitenditquem  pro  n.ibis  tradidit. 
Non  a  ncbis. 


a  charitatc  Dei ,  qu?  cft  in  Chriftd'  lefu  domino  noftrc. 


t^ 


If;u.7.b.  il' 


proponirur  Ach.iz  m  If.!i3,qiii  nolcb.-^t peterc  fignum  iieqiie       baretur^flcut  tunc  erat  pro  bello  Affyriorum 

NlCOLAVS    DE    LYRA. 
I     Ncque  fortitudo..-'///(;«ijnrfo  vcro  mendcfitate  prcminenio  ma 
iorLr.,(jU{im  pcffit  facere,ficut  Chriflo  homini.Matth.^.b.  Harc  om- 
nia  ti  bi  dabo,fi  caden  s  adoraucris  me.quod  excluditur  cuni  dici  - 
tur. 
1     Ne.al.rf  dernone promiJfa.^liqHando  fero  malitir.  occiika.,  quod 

ADDITIO     I. 
In  c.S.vbi  dicitur  in  po.NuUus  cnim  daranaiur  nifi  pro  pcccato 


in  alro  n.^quc  \n  pro  0 
fiindt^..  ReincdiQde 
Chrifto,  qui  neque 
clatus  potcfiate  qua 
?qualis  pr!cri,nec  cur 
batus  dc  eicdione 
mortis,quic(^r].7,nu 
jnalto,&  in  proiun- 
do:  neilic  veliea,ia 
poccftate  extollere- 
tur,  vel^rumnatur- 


origi.ve 


mor. 


Licet  cnim  fanfti  patres  dercenderut  ad  Limbum  pro  p?na  pcr 
Adam  incurfarnon  tamen  propter  hoc  dicendi  funt  danati  prout 
videtur  dicerc  PolliL  Tales  enim  fuerunt  a  Deo  prxdilUnati.Sc 
i>  fic  fecunduni  propofitum  ^ternum  funt  vocati. 
^  ADDITIOII. 

In  c.ca.  vbi  dicitur  in  PofULDc feaafo.i.  feipfo  faftohoftia 
propcccito. 
Quod  dicitur  hic :  De  peccato  damnauit peccatutn,fotcR.  alitct 
•  f^poui.vt vjdet magis  propric.  Pro quo  fcicndum,q)  crucifigcies 
Chriftu  maximfi  pcccatum  commifcrunt,vt  manifcftum:dc quo 
peccato  Deusdeleuit.i-abftulit  pcccatanoftra.&  hoccft  q»dicit 
Depeccato.i.}p3i]]onc  Chnfti,^  maximu peccaiu fuit  refpauin- 
fcrentium.Djwt)a«j*pcitflrtt/«  ,i.deleu^t,&c.  vti  pof.Qu?quidc 


cxclndicur  ihi. 

j     Neqne  profm-f.maliciie  dxmonis.  <&  vt  omtiiagerteralittr  tx 
cludatfubdit. 

4  Ne.creatura  aliqua  pote.  Et  loqjiitur  hic  ^poUohis  deprfdcfli. 
t?aris.&-  (juaatum  ad drfperationevt finale.  quialicetpeccent  alujuan 
do.,tamenft.mpnin  daynote  Chri^imoriutteur . 

glo.ponit  qd  ChrilUis  de  peccato,  i.de  feipfohoftia^  petcatofa 
fto  danauit  pcccatu  QJaui  hoftia  pro  peccato  peccatu  dicit,  J> 
batpilludHofec.4.  vbidicitur  .•Pfc<,?r^;,ot«.'i  mci  ,om  denV.u 
hofhas  ^  peccato coedet.Burg.  aute  dicit  mngis  ^pna  efTe  expo 
fitione.vt  pcccatu  teueat  vniformitcr,  vt  de  peccato  lud^orii  cru 
cifigcntiu  damnamt  peccatu.fcd  ifta  cxpolivio  Bur.vidcf  cotra  ra 
tione.Na  nihil  ciufdc  rationis  eft  deftruaiuu  fmiplius.  Na  ficut 

vnixq<fq;inquantutalcnatura!itcrcftc6feruatiuiifuiipfius,ita 
nihilcftdeftruamucuiufcunqjniiifiteialiquo  generc  oppofi- 
tionisoppofitu.  Va!deigitimproprieopori.et  dic.  peccatum  de- 
ftrucrc  peccatu,tcncdopcccatu  vniformiter.Gramatici.n.ijprie- 
tatetalmofonufaluarevoietcs,  vtuf  reiatiuodiuerfiratis  ,  non 
idetitatis,vt  muiicr  faluamt  q  d.inauit.  Sicut  p  hole  mors,  ita  pcr 
hoicm  refurreftio  mortuoru  .  Oportet  igit  hic  peccaca  no  accipi 
vniforntiitcr.nam  paflio  Chfi  pradicata  eft  a  pto  &  a  Jud^o.  Vt 
aDeofuit,eftoptima,&VtaIud?ocft  peliima.Vta  D< 


_,,„•-          -  -       ■  r  1                          t  /.              -          ■               .  -.-  .,co  h.ibuic 

ex-pofitio  videf  magis  propria  inquantu  haec  diitio  peccatu,  vni-  tone  faiuatiua,&  pdti  dcftr«a;iua,n6 aut  vt  a  Iudco,q.i  (icfmi  ma 

formiter  accipif  vtrobiq;  Et  cotinuaf  ad  pr^ccdena  iic.Na  impof  lu:ma1u aut  116  deftruit muli ^prie  Sc  vnifoVmiter,k-d  pociu5  au 

fibile  crat  lcgi  naturali  fiue  fcnptac,  q»  cx  peccato  q)  cft  qda  traf-  gct.Nec  valct  dcciaratio  Bur.quadicit.q?  fo!'  dcus  adeo  bon'  cft, 

vt  fciat  ciiccre  bonu,ex  maiis  ludxoru  crucifigetiu:q>  crat  impof 
fibilc  Icgi,  vt  in  ipfa  cx  pft^.  cp  c(t  ipii^ iegis  trafgrcliio,clicciet 
bonu  tcdeptionis. lila.n.dcclaratio  falfific^at  literam  apoftoii:na 
li  dc»  cx  maiori malo  .(.  ludcoru  crucifixione  fciuit  clicerc  boim 
rcdcptionis ,  fciuit  hoc  ide cx  minori  mitio.f.Iegis  ul fo-rel]ione. 
dicifautclitcra  Apoftolihoc  legi  impoliibilc,q>fdlfumcflet  fe- 
cundum  Bur.interpretatione  :quia  dcus  potcftex  quocunqsjc 
maloclicere  q^cuquebonii.  Afeliusigit  &propricm.v'ifter& 
Poftillator  exponitiliu  pallum.diccns .  impuflibilc  crat  fegi ,  vt 
pcrlegem  quantumtunque  obferuatamdeftrutrctur  n)^!i,m. 
qaialexoftcndit  peccatum,  non  tolht.idco  dcus  fihumluum 
mittenjin  fimilitudinemcarnis  pcccati  faftuscft  peccatum..i. 
hoftia  pro  pcccata ;  &  hoc  pcccato  damnatii.i.dclctu  cft  peccuQ. 
In.co.ca.vbidici:,^/;^^ptfffr  .  Bur.dicitcfTc  Abbamime  Hc- 
braicu  fcd  Mar.S.dicit  cffe  nomc  Syru.lta  etiapoteft  cHc  Gr^cu 
q>ibidemvidcbatBr  rcprehenderc  Ppftil.  &  mhoccap.  alicgrit 
iuucorruptorium;  Exod.jj.vbietiam  vidc  corruptione  eiurdc, 

bcti  cficicTTTKrtTrpi-  i 

uari.  Opr.ic.un  ait ,  no 
opco  :quia  fcit  fc  cajc 
no  pofleaChnflo  fc- 
paran.-canicaffcduin 
circailioso(tcndic,dc 
quibus  inulta  piaeco- 
niaenujncrac,  vcniu- 
nibus  pro  cis   dolo- 


crenioIegisclicerctbonurcdcptionis:fcdhocad  folu  Oeu  per 
tinet,q  adeo  cft  bonus,vt  ctia  cx  malis  bonii  eliciat  fcciidum  Au 
guf  &  ho c  eft  quod  dicic.Nam  quod  impofnbile  crat legi ,  Dcuf 
iiliu  fuum  mittens  «le  peccato  damnauit  pcccatum. 
A  D  D  I  T  10     III. 
In  eo.ca.  vbi  dicitur  in  Poftil.7»  quo  c/fl7»<iTO»i.ideft,Dtum  voca 
re  poflumus.Abba  patcr . 

Qi  dicitur:  In  quo  clamamus  .Abba  patcr.  refcrri  poteft  ad  duas 
nationes  quibus  lcribebat.Ladiudxos  &  Gcnnlcs.Iudfi  cnim 
\ocabac  Deu  Abba  in  fua  hngua:  Romani  vero  patcr  in  fua,&c. 

Rephca.  Inca.autem.8.  vbidicitPoftil.Qddamnatioeftpro 
mortali  vcl  origmali  pcccato,aut  pro  p^na  incurfa  pcr  Ada.  Bur. 
vultnondcbcrcdicit  patresad  limbiidcfccndetesdamnatos,  qa 
fucrunt  p  fcntentiam,&  chirographum  deputati  ad  pcna  damni: 
qu2  fentcntia  dici  poteft  damnatioquamuis  non  xtcrna. 

la  co.ca.vbi  dicitur.  De  peccatodamnauit peccatum.PolliLCicnt 
'  ■ ^____ g'o« 

CAP.  IX. 

ax  r  Eit.di.  Modo 
V  nih'lpotcnfc- 
par.iie  ,fcd  ohm  fui 
fcparatus.  vndc  mo- 
dodolco,&:  ficmala 
lam  in  bonum  con- 
uertuntur 


CAP.     IX. 

Pofitus.  a    In  aliqua  parte. 

Eritatcm  dico  in  Chrifto  lefu ,  non  mcntidr,tefti-  » 

a     Etfivosnoncieditis.  Radicata  Sc  fundata. 

moniu  pcihibente  mihiconrcietiamcainfpiritu  ^ 

a    £t  ipiiiius  eii  teilis        Dchoc.qund.        b    Stupoi  mcmis. 
,.„, ,  C    Nonhotarius.        d  Compunfli.inis.  j 

,  ^    Thcophilact.    b  fandlo:quonia  triftitia  cft  mihi  magna ,  &  continuus dold^r  4 

Dcmonftraturus  cft 

jn  prociirfo  ciiu>d  non  oes  qui cx  Abraha ,  fcmen  ipfius  fint. 


Nc  vero  ex  atTcdu  hi^c  vidcaf'  dicerc ,  anteucrtit.ac  dc  Hc- 
brcis  c6modiorablandioraquedicit,fufpitioncm  hanc  adi- 
incns,confictturq;  fc  illoscxccllcntcramarc.  Producitautc 
ircsintcflimonium,Chnflum,fuam  iplius  confcicntiam,&: 
Spi  ncum  fanctum. 

A'fr«d.<ii.Amb.C^iiacontraIudeosloqui  vifuscft,afTe(ftu 
fuum  circa  cos  cfkndit,q3  jutando  firmat.Dolctgcnus  luu 
_  beneficio 


N.IC  OLA  VS    Dfi    L  Y  R  A. 
CAP.  IX. 

^\J  Lrita.di.Poy?.7//d?w  cficndit .ApofloU^s  ceffjtionclegis  faHam 
V  perChrisium.Z:;  qriod  ei  ifl  totaliter adhte>enUiim,ne pcr  hoc  vi 
deaiitt  ludfos  derelinquerc  tanqua  exofos.idco confequcnter  hic  ofleti- 
i'it  cr?a cos  juum  affe£{inn.&  hoc  tript  citer.Trimo dolvdo  de  eoyu  ob- 
ji!>< '^iotie.fecitdn^oraudo pro  com  conucfioneica.fe  tertio  compejcm 
do  Centiles  ab  cqiu  nijiiltaiione,caf.  1 1  .Trima  in  duas,qa  primo  ojieit 

dit 


reminLUtiar,qui  latq 
pciorcs  funt  Gentilibus ,  quod  ptsrogaciuil  pacrum ,  l^  pro 
miflTionis  pcrdidcrunt.  propenfius  eniai  inalij  cfi ,  dignirarc 
pcrdididc,  qua  non  habuilIe.Sed  hoc  cll  inqiiit,  quod  Dciis 
dixit  futurCi,  vt  non  filij  carnis  fint  fenicn  Abi.;ha:,fcd  qm  ;i 
dem  habcnt.pcrqua  natus  cii  lfaac:lii:^ac  in  lypo  Cliritii,l.i 
cob^&iErui  duoium  populoru  .  lob  fuitcx  liiiis  liiaiuqum- 
tus  abAbraham,hoccff  ncpos  tlau. 
b  iliioniamtrijiiiiaeflmihiniagna^&c.  .Jc  Thcodor,  Imper 
■  ^ictU 


ditfuum  affefJum.fcciidd  remouet  tncidens  dubiHmJbi.  iVfo  autd.Cir.^ 
capri:num  dicit-S/ cxi.m.duin.Mt  cfi  mu4'i^  iuradi  ad  >tfkriioHe  fid 
di&i.Ex  quo  p.itet.,quod  iurare non  cfl  peccatu  viris  pnfc£lis  c.v  catifa 
rationabilificnt  crat  1  propojit0'.qtiia  lucl^i  defacili  no  crcdebunt  jibi, 

2  Cou{c\cmicitXi.bencnrd>nata, 

3  Quonnvntu.ek.mi.mA.qu.tntimadmcntem. 

4  iLiconti.doloK.  ex anirnarcdtindans  ad caynem.& fupplcduni 
efi  pro  ludeorma  injidclitate: Qnod  decbrat  di. 

I  Opt.l- 


i»9 


Gioford  &NicolaideLyra.         120 


fefta  ^cfe  eft  oratiQnis  compoficiQ .  Adijci  enim  oportcbac, 
Apropctn  Iiidc.-iriim  rciCvtionc,  vcl  intidclicace.Scdcautc,6<: 
parceloqucris  b^c  quiUcni  vcrba  Hon  pofuic,  fcd  pcrca  qux 
dciuceps  f-.  qauiicur.b^c  fc  f.p.filicdqcec.  ,  _ 

a    Qp!ak<\'i  '«'■'«  os!a,«y t.  ■i:  iUcm.  Anacbcma  habcc  dupbce 


intcUipcncKiin.   Na 
&  quod  dt'o  conlc- 
\  Or'""»."'.  crcatum  clt,anatbc- 
Pjiwrmv  fl-ja  nominauir  ;  <Sl 
quod  ab  co  clf  aln- 
.iii!ni,babec  candem 
appcllationcm.  Hc 
puccm  diumus  Pau- 
Jus  fccundam  pofuic 
iii^,niricacionc,  oHc- 
dcns  qua  cUct  atie- 
Ctione   sn   fuoscon 
f  ribulcs&:  cogniuos. 
Ecnon  dixit ,  vcllc, 
fcd.oprarcclTc  alic- 
riusaChrirto,  vtiUi 
cumiilofamilianca- 
te,&  confuecudine 
inica.fruilum  falucis 
alicquercncur .  pro- 
pcmodii  diccs.*£a;o 


£1  meiito  doleo. 


*    Hon  rpecieteniK. 

co*rdi  meo.  t    Optabam  cni 


eciamtcfi.imcncumvctns  dacum.-vcl(  ficutquida  codice."?  ^ 
babcnc  )  ttifairicnca,vccus  vidclicctCJ^nouum.li  volucrinc 
Cicderc.L:tlc^isbcioj_dcii,dario  ,  adeosp-rtincc,  quiapcr 
Moyfcn  ci-s  d.ica  cfi.  htobf'..quiu,cultus  vidcliccr  diuin^  rc- 
li;i,:unis  quicit  lili  £wdirus,l'romuD.  ^jjoq,  deCbrifio,&  do 

rcdcmptionc   »piu- 

Qu!  inodo  apolo  11». 

Sepir.itlo  alionim. 


ii>ic 


ci^c  a 


;m   ce;o  imc  aniunema 

Pio  Iu<ieis,i;ui  trattes  in  i.-jj?  quf>iuml;-jcjii  volcbnm  Jel  jr.dce. 
A  Chti  to  eixJiitmiiii.         b     It  ideoainphusiuuJiidi. 

^  Chrirto  pro fra'tribus  mcis ,  qiii  fiinc cogna ci  mei  fecun Jam 

a    D-.' :iibu  Beniamin.    b  Vcr:  fccanJumbonus.vclgeaere.    c  aJ  qaos  pcttinct 

d    Q^x  cl. 

c  carne^mquifuntlfraelitiB  :  quo^rumadoptioeft  filiorum,  ec 

■     Q|iijpoj)u!ui  pcculiatis  ve  modiipcrtpitatula.qu.xficiunt. 
b    IJomiiu.  "  '     " 


c     Qnyrum. 


Quam  vciu^  pcr  Hgiiras  fcrtet- 

e        CU'tUi  Uei  vn;iis  f    Quorum. 

g        Qj^bus  fa^rVc  fuut  proiiidi  )nes. 


glo'ria,&  te^ftamctij,e'clcgislatio,&obfcquium,cc  promfflTa,  4 


Laus  a  prioribus. 
b 


Sunt. 


Laiisa  poderinribus.         d    VinL- Hami  iwtus  e.liiiea. 
e    Etli  tccundmncarnein  natus  lii  de  pirtibus 

d  quoru m  pa''crc,s,cx  quibus elt  Chriilus fecundum  ca^^rne ,  qui 

a  VlKic  8t  ftindamt  cain  altilTiinus  b        Vctuin  eil  qnod  ipfe  fit  Dcus. 

Q^ui  huic  vedcati  e^^ntiadiccbam mudo  contirmo. 

c    Vciuin  cit 
Et  C  ita  labotaui,S(  ti  omnes  non  credunt.Non  tamen  exci.ver. 
Non  irrita  c(t  prominio,  etli  non  oinncs  falui,qfiia  Nonomncs, 

^  eu  fupe*r  omnia  Deus  benediciusinfeculaame''n  .  Ndnau- 


rum,  u  vitaaiLTna 

1  iilisdaca  func:  quo- 
.  rum  pacrcs  fubaudi 

fucrunc   Abraham, 

2  Ifaac,&    Iacob,6«:l. 
j     d     Q^i  ei\  fiiper  om  - 

v.iaDiUs^&c.  •Jtfcr- 
tull.  Dcos  omnino 
non  dicam  nec 
dominos,  fcd  Apo- 
fiohim  fcquar,vc  fi 
paricer  nominandi ' 

5  fucrinc  Paccr&:  Fj- 

6  lius ,  Dcum  pacrcm 

7  appcllem,&i  Iclum 

8  CbrilTU.ri    dominu 

9  noniinem,folumau 

10  temChtiftum  potc 

11  ro  idi.m  dicerc  li- 
li  cuc  ide    Apoflolus. 


L.5du-Pr( 

CX<1IU,C.1J 


qucm  ncc  vica,  ncc 

mors,ncc  pr^fencia,  nec  fucura,nec  vlla  alia  creatura  fcpara  ^ 
re  poteric  a charicatc  Dei  que cft  in  Chrifto Iefu,pro  ludijo- 
B  rumfalutelubentiliimeabipfofepararcr. 
f»i»»ft  #.3<i  *  Hieronym.Perfpicjamuseundem  iSi:.  .Moyfi  &  Pauli  erga 
Algaiii.Io-w-creditum labi  grcgem profciilum  Paftor  enim  bonas  ponic 
animam  fuamproouibusfuis.  Ecboc  ipfum  efrdicerc,  Op- 
fxocf.j»  tabam /fnathona e/fi;&^dde  medeiibroquem  fcripfiJii.Sm\o\qiie 
'cerncApoftolutn  quantascharitatisin  Chriftumvtproillo 
cupiaPmon  6<:  folus  perirc,dummodo  in  eum  credac  omne 
hominum  gcnus.Pciircaucem  no  in  perpecuum,fcd  in  pr^- 
fcntiaru  m,idefl,ab  hac  vica  migrare.  (^/  enint  perdidertt  anima 
lo.ii,  fiumpro  Clxrilh,fal  'O.  faciet  eam.YvXt  ergo  Apoftolus  pcnrc  m 
carnc,  vcalij  faluencur  in  fpiricu:feu  fanguinem  funderc,vc 
acrin-.ineconfcrueni:ur.  QuodaucernanatbenVaintcrdum 
ot-cifioncm  fignificet,multis  vetcris cef^amenci  teftimoniis 
probari  pocelt. 
la,M4an»,   •«  Idcm.  Nonquodipfeperiredefiderer,  cuiviuereChri- 
ftus  elf ,  & mori  lucrum:fcd  magis  mefccur  vitam,dum  fal- 
uare  vuiccjBCcros. 

b  Proj9'drr»/>«i.Vclprohisrecrahedi$quf  modo  funtfracrcs 
in  fidc,qui  func  &  cognaci  mci:&  ica  grauuis  pcccabam, 
C  Q^iorum  adopt.o cH  filiorum  ^  crc.  *  Occumcn.  Oltendic 
Deum  nihil  pra;cermififlead  lud^rum  beneficcnciam,ipfi 
veropropriaingracicudineac  improbicaceabomnibuscxci 
derunc.ldco  cciam  Dei  dona  enumerac,adopcioncm  ,  glo- 
riam,legislacioncm,ac  rcliqua. 
*  Haymo.Quorum,adoptiocftfiliorum,fdeft,  elc61:ioiIlo 
rum,quiaexiplis  adopcaci  func  filij,  &ipfepopuliis  voca- 
baiur  filius  Dei  primogcn  icus.Gloria  erac  ill  is,quod  de  om- 
nibus  gentibus  ui  pc(;uliarcm  Dci  plcbcm  funcclcib.  Illis 

cciam 


Ldc.Tr, 


c 


Ex  quibus  Chriftus, 
qui  cft  Deusfuper  omnia  benedi£tiis  in  ajuum  omnc. 

4c  Nouacianus.  Nullius  hom:nis  hcEC  vox cfle  pocell^.  Ego, 
&pacervnum  fumus,  hancvoccmdeconfcicnria  diuini- 
tacisChriftusfolusedicic.  OmnibusdiuinicacisChnfiifJi^cr      <  * 
bationibus,  &  rebas  inftruftus  Apoftolus  Thomas ,  rfidcc, 
dominusmcus,&  Deusmcus.  Qjod&:  Apoliolus  Paulus. 
Xi.«i  eftfuper  omnia  Deus b^nediCim in fe:ula.m  luis  Itccris  fcnbic, 
tCC.  Sic  Hilarius  ltb.4.&  ^•'^^  Trinilatn^mbroftits  Lib.i.de  Spiritit 
finBo,cap.i.  ^Hguflinus  Hb.i  contra  Fauylum,cap.j.&6.  Cynllm 
lib. 1 :7'h-fjnri,cap.<y.  .Athanafius  Otat.t.contra .Arrianos-.Vifiv- 
rius lib  t.contra  J^rriartos-.Viacius li./.contra  Variniadum.CajJianus 
lib.j.dei/fc.-^rnatione:  Gregorius howiiirS.in  Exechiekn}, &c. 
e     7\(oi  ahtc^n  qmdexci.iZonioXzim  dolorc  iuufti  Apoliolus,   Afl.ro 
hosolim  D<rus  faluandos  non  decreuic  pri^fcius ,-  non  perfo- 
narum  accepCGr..Nullum  cnim  damnac  anccqua  pecccc,nul 
lum  coronacancequ^am  vincac:f.'dpi(^fciencia   diffinicuiu 
habcc,qu.)lis  vniufcuiMfque  fucura  llc  vuiuncas,ex  quadam- 
nccur  vcl  coronrtur. 

Quia  dolcbardc  lud^b",  confolacur  fe  inucnicnsfcripcr-m: 
nonomncs  eHefaluandos,fcdcancum  fimilcs  Ifaac.lnbis 
cftendic  quod  fola  gracia  De;  faciec  filios  Dci.  T^m  autem  c.v- 
ci.verD'i.  Dixic,  quod  promijTio  icccrna'  b^rcdicaciaf.ida 
eft  ludxis:  fed  cjuia  ipfi  cx  magna parce  non  crcdidcruns, 
vidcbacur  vcrbum  Dei  non  efl^e  implecum.  Ad  quod  re- 
fpondcc,ecfi  in  quibufdam  non  efi'  implo^tum,  in  ali;s  came-, 
fciliccc,  in  Gentibuscredencibusimplecum,eft,  quimodo 
vcri  funtfilij  Abrahar. 

iN^p»  au.ex. Q^Etfi  ita laboraui:  ctfi  non  oes  credunc ,  noii 
tamen  cxcidit  vcrbum  Dei ,  vel  non  dico,  quod  cxcidcric. 
Vcrbum  Dci cxciderc eft  promifia  non implere . 

S  3lrt 


nicolavs    DE    LVRA. 


I     Opca,cnim,&c.ana.cflfc.  idefl,feparatumaDeo  :Quod  dupH- 
citer puTefl  tfitelligi.ynothodorefcrendo  ad iempi4s,in quo  perfequcha 
tur  Chriflum  tn  mebns  fuis,^.'l,\^.&  hoc  ex%elo  Iudaic£  Ugis,&  fic 
opt.\bat  fe  feparatum  effc  a  Chrifto..^Uo  modo  referendd  ad  tepuspofl 
(onuerftoitem  fuarn,in  qno  pr^dicabat  fidem  catholicam  :  cjr  tunc  ali- 
quando  optabi^t ftpararr  d  Chnflo  per  dilationem fKX gloriie  ad tepus, 
•pt  intedcrct  cQ<teiftoni  ludvru  ad  fide-Chrifti.vidc  dicit  ad  Vhi.i.d. 
Pefiderium  habens  djliblui,&:  cfiTc  cum  Cbnfio,pcrmanc- 
rc  auccm  in  cai-ncnccclTariumcfipropccr  vos. 
%     Pro  'i\:3..mc\s,  fcilicet  cnnuerteniis. 

$     (^i  fiinc  co.mei.  Fuit  enim  ^poflolus  natione  ludmis de  tri- 
hu  Bcniami>i,vt  ipfcmet  dicit^infra  xi.&  yfci.iVj.Qyorum  adopcio 
efc  filiorum,  quia  populus  ille  fpecialiter  ditius efl  filius  Dei,  Exod. 
fii)-f.  Filius  mcus  primogcnicus  Ifracl . 
4     Ec  gloria.  quia  eifaSlx  fitnt  apparitiones  diuinx. 
j     Ettcfcamencum.  quantm  a4  m«n4ata  D^i 4,aa  populo  per 

Moyfen. 


Moyfen. 

6  Ec  legislatio .  quantum  adpnec.efta  decdogi  aDeo  datapopU' 
lOyExodi  XX. 

7  Ecobfequium.  <//«/«/ c«//«;. 

8  Ecpromifla.p>-o;>/;e/4»v<w«/e  Chriflo. 

9  Quorum  patrcSjCX  quibus  cft  Chcifcas,&:  c^ccra.w/i^fet 
Matth.]. 

10  Sccundumcarnem.tfof  dicituradoflendedum,  ^uodinChri- 
iio  nonfolum  ifl  humana  natura,fecundum  quarn  defcendit  a  patribnt 
yeteris  Teliamenti,fed  etian.  diuina.fecundum  quam  pracedit  a  patre. 
ideo  fubditur. 

1 1  Qui  cft  fiipcr  om,  De.ben.  Ex  quo manifcflepatet  error  .A, - 
rviiicentii  Chriflumpuram  creatiirum. 

12  Nonaucem  .  Hiccircaprfdi&.tremouet  dnbium.Exhoccnim 
quod  dicit promijfa  de  Chriilo  facia  Iudfis,qui  tamen  non  recepcrutt 
eiimpoffet aliquis credere fruilratii  fuifte promfiii  dliiinnm:  ideo  hoc 
remouet  p2r  dnplex  exemplum,fecnndum  ponitur  ibi  .  Non  folum, 
Circa  primim  dicit:  Non  z\itcta.fupple^feiiui(ur. 

Q,uod 


A.riij.t»' 


hi 


AdR 


omanos 


Cap.  IX. 


122 


.1. 


A 

;.d. 
.  epi.  loy. 
|i.i.ji{Si:n 

ii.inu  q.t. 
,  I  exciilit 


c  A/a/or/^m/.v/.Hocadlirera^quia Idumciq.de  Efau.as^.jj 
Edom  df,riibdici  fucruc  filijs  Ifracl,  fed  magis  in  hac  jjphe- 
ti;Mnccnditur,qiiod  populus  ludeorum  maior  ideft  in  culcu 

vimis  Dci  priof,mmoriideftporferioriChriftianoefrecfer- 
uicurus. 


Non 


0  qo  10. 
lciiibiam. 
en.^c. 


5.  dc 

,;iij  , 


B 


.1  /«/A^^f-J.inChriftovocintegratia  congrcgantur. 

In  If^acpromiffione  prxfiguracif  iucnon  qui  fcipfos  lu- 
ftos.fcd  quos  Deus  fhcichi  suc  filii  libetiE  q  furfum  ert,  que 
efi  mf  nofira.Filii  carnissuttcrrene  rerufale,que  fcruitcii 
fi Iiis  fuis.Sicuc  Ifaac  no nieruit,vt nafciturus proniitceretur, 
lici^t  ifti,  fodfolagra 

tcmquodtexcidcritvcrbumDei.    rsion  cnim  omnesquiex 

^Seciindum  carnem .  a    Ad  ifr.icl  vcie  peitinenics.  f  Secundum  cameni . 

circuncifionc  funt Ilrael ,  hi  iunt  irraelitar^nequc  t  qui  femcn 

^ldcft.hariedcs.  a  Sedljmilcsiriiacqttta  iu  dicitfciipiuii.  b    Quia  ex  Dei  vocaiionecftalitiuij 

lcmen  Abrah.i;  . 

funt  Abrah^ ,  omnes  flhi  Abrahce .  t  Sed  in  Ifaac  vocabitur 

a     E.xponit  aurtoiiiatem.  b     Non  funt  huinanocpetc  FilijDii .  c     Idem  quod  eit  ii;ij  Abtaha;. 

tibi  femcn,id  ell:  non  qui  fihi  carnis ,  Iii  filii  Oii ,  fed  qui  fihi 

Idcft.quifolaDciptoniiirionegeneiantui.velHaac.  a    Spiiimali    .        b     An  Ifaaccx  piomiiiione. 

IVtiaquc.  ^Quia. 

funt  promiffionis ,  arftimantur  in  femine  .  Promiflionis  cnim 

a    In  G.neli.         b     £o  dic icuoluto  aniie,        c    O  Abraham.  d     HocetTiciam. 

e    Vel  conceptus  vcl  cdiius  non  enim  dfteiBiinat.  ,        _ 

verbu hdc eft. tSecundum hoc tepus venia a'd  te , etcrit Sara:'^  apparet inaliis ex  ea- 

-     tScilicet  Sara  habuit  piomiffionem  .  ^^    r?f  m  mnHli  rni  H.-k,V., 


tiapromifiCi  cff  cis  da 
cafiliorumadoptio. 
b  "Hsn  foliitn  antsm  if. 
Sara  habuit  promif- 
fionem,led  &  Rcbec 
ca  habuit  promifsio- 
ncm  ,  h.ibens.fduos 
filios  c.v  yno  con.  Jfaac 
patrhno.  Ex  vnocon- 
Gubitu  dicic ,  ne  vi- 
deantur  merita  pare- 
tum  differcnnaii^c 
ncratisfedpatris.  i.iu 
ftitutorisnofUi,  quc 


flacobdi&c.ln  lacob  Q,„re  De.f. 
I  nihil  inuenic  aman-  licob  dik-xir. 
2,  dum,nifi  mifcricor-  Aug.epi. :oj. 
j  dix  {iix  donum .  In 

4  Efau  nihil  odic,  niii  ^^"''' 
originale  peccatum  . 

5  Sedquo   modo  hoc  fGen.ii.b. 
°  redccum  nihil  cgif-  GaU.d. 
7  fent,  quiarescft  fiu- 

penda  ,  fibi  obijcic. 
Quid  erg;o  diccmusf 
Ex  mifericordia,veI- 
le  &  currere,  quod 


8 
9 


dem  m:»fTacui  dcbita 


lcn  i8.b. 
Itetn.iore 


'"l'^?"^^ll'^^  volumus  b  filius.  t  Non  folum  aut illa,  kd  &  Kcbecca  cx  vno  t  concubi-  '^  ^^  pcrditio 


effe  hlii  Dci.  Promif- 
lio  fadtaSarxjOfien- 
ubitum.  dic  quodproptcrgc- 
nus  nullus  faluat.  Ifla 
RebeccE  ,  quod  pro- 
pcer  nulium  meritu 
luum   vcl  parentum 


a    Duos  lilios : 


IJ 


*en.a;.c. 


:llci,tquiamaioiferuietminori,ficu^fciipiumclbUacabdi  ^^  f^JJSSJCr/! '  ^^^^^^^ 


u  li.de  pr^ 
111.  &£ra. 


c 


Aug.  Hoc  tef^i- B^ift.,0,; 
c  tuhabensliaacpatrisnoftri.  Cumcnimnondunatifuiflent,^!  monium  propheti»  je 

a    Ne  quisputetcx  mctiioeoiumfieii,        tQuia  poflcntctiara  invteioluftandoaliquidmeiuiflevideri.    '     '  ^'^"^'^  ^"'^"TipnC,    VC 

.^  .     ^  ^''=°'-'--b  ,.    ,    ^.      .         16  intclligerec^hocaper- 

autahquiacgilientboniautmaii,  ut  lccunducle6tioncpro-i7  tumpoiiea  pcrpro- 

a    Ideft,  ptxfciemia  Dei.        b    f.i.impleteiut.     f.i  giatiamc,u2ele|it  licut  ptaiuidit,  nonfecundumde-Io    phcta,  quod  anCCQUa. 
bitummetitoium.quiaeligendoipfetacit.noninuerii.  .a     ii_    r        -  ■ 

1Exgiatiavocar.ti.Dei.  '9  iHi  nafccrccur  eratin 

al;quis.cligicur,fcdfo  d  p^^fifum  Dci manerct,nonexoperibus,  fed  cx vocantedid1u^°  ^^^  prsdeftinatione 

^i^"^^^''^  •  IMatii.        iHax  de  prafcientia .        a   Q_ita  ex  gratia  diftum  eft  licut  Malachias  dixit  de  iam  piitetitis,  P^^     graCiam  .    C^MCl' 

*      OcCUmen.      EC  SUodlacobgratiacleftus,nonmciito,Efaufubtia(flagratia.        12    Cnim  dlligcbaC  io  la- 

quid  mirum  inquit,  c 

quod  lud^orumhifo  f 

li  in  femen  Abraham 

rcpuccncur  qui crediderunc,increduli  uero  non  ica?Nam  &c       vx fua»donum  ? Ec quid  oderat  in Efau  an^cquam  nacus^fe 

■'"  ^"  '  cifletaliquid  beni  velmali,nilioriginale  peccacumj'  Nam 

nec  in  iUodiligeret  iufliriam,quam  nulfmi  ille  fccerac ,  ne- 
que  odiflecin  iflo  nacuram  quam  bonam  ipfefeceracCum 
hanc  rem  flupendam  propofuiflTcc.ipfe  fibi  obiectaqueflio* 
nc  motum  cxprimens  audicoris,aic.  Quid  ergo  dicemus  adh.-ecf 
Tiun^uid.&c.  Hiccrac  locus  vtdicerec  quod(Pelag!ani)fen- 
tiunc,futura  enim  Deus  opcra  pri^uidcbat ,  quando  minort 
maio^:cm  feruiturum  cflcdiccbat.Non  autem  hoc  Apoflo- 
lus  dicit.fcd  potius  ne  quifquam  de  fuorum  opcrum  meritis 
audt'atgloriari,adDci  gratiam  &:  gloriam  predicandum 
voluic  valerc  quod  dicic. 


nifigracuitum 


gra^ 


47 
tuiitllbcc 


r.a. 

quaa 


hoc  in  aliis  vcterib.inucnies.Siquidc  Ifaac  rcputatur  folus  iti 
femen,cum  tn  alii  eflcnt  a  Cetura  filii.  Ncc  id  folum,  fcd  &: 
Rcbeccacx  vno  Ifaacacccpto  fcm.ine.quii  duos  pcperiflec, 
nonhabuicduosqui  Dcoplaccrent,aucin  fcmcn  Abrah.im 
repucarcntur,idquc  cum  nondum  cirenc  nati .  Sic  &:  dc  lu- 
d.ris,fidcles  quidcm  &  fcmcn  Abraham  func  &:  faJui  fiunr, 
jnfidclcs  vero  non  ita. 

c  CumcnimnondHmnait.  Rcbeccahabuic  promifsione  hanc, 
maiorferuietminori.  Ufau  pcrfcqucndo.proficiet  lacob. 
d  '\onexoperi.  Fuiuris  qua:  bona  vtl  mala  noncrantfutu- 
ra,nifi  appolitagraci3,vel  fubcracta . 

Maior 


NICOLAVS  DE  LYRA. 

I  Qmdexci.scr.diwxrwim.ayimplttioneexmjidelitateJHdao 
rum  ,  quia  aliqni  eoi  um  vt  apofloli ,  &  plurcs  altj  reteperuntfidcm 
Chri!ii,in  quibuspromiffum  Dei,impletumeft. 

3  Non  enim  omncs  qui  cx  Ifracl.  ideji ,  s  lactb ,  alio  nomine 
diilo  ifraelCene.^i.drfcenderuHt  fupple. 

5  Hi  funt  Ifraclitx. per  imitationcm  fidei  eius:  Qnod  declarat  in 
filus  .Abrahx^qui  omnts  diBi funt fimen  eius,  jf:d  illi  tantum  qui  de- 
fcendcfunt  per  Jfaac, &  hoc  efl  quod  dicitur. 

4  Nequc  qui  fcmcn  funt  Abrah^./(rc«n£/«m  teflimonium  fcri" 
pturx  . 

Diuifio.  5     Omncs  fi.  quiafiisi  ^brahx  de  ^gar ,  &  de  Cethura  non  funt 
'  di£ii  fimen eius-.Quod oflendit ptr firiptura  Gen.ll.b.  Scdinlfaac 
vocabitur  tibi  fcmcn.  De  di^s  autem  fil^s  fubditur . 

6  Non  qui  filij  carnis.  virtute  natitraligcHi(i,cuiufmodifueiunt 
Ifmael^&  fili^  Ceihurx. 

7  Hifi\\}Dei.i.ad€iuscuUumele£li. 

8  Sedquifilij  funtpromiflionis./(:///c«  <//«/«*. 

5>  Acftimancur  in  {cm\nc.fcilicet .Abrahx-.Et qut ftnt  illiyO^edit 
fcrjcripturam  ^f/ccnf.PronufTionis  cnim  vcr.&:c.  quod fubditur. 

10  Secundum  hoc  ccm.  ideflannoreuoluto. 

I I  Vcniam  ad  tc  eric  Sa.filius.  Gen.  i  %.b.  .Allegalur  autem 
hxc  auSoritas,  &  ali£  fequctes  fecundim  transUtionen  fiptuaginta, 
qux  tempore  .Apofloli  erat  multum  aHth?tica:Diciiur  auiem  hic  Ifaae 
fromijfiuniifilius,  quia  virtute  diuina  ,natura  iuuantefuit  genitus, 
quia  pater  erat  cetenarius^ijr  materficrilis  &  nonagcnaria.Jgitur  cu 
ftomiffiofa£la  ^brahd.Cen.  2  y.f.  qdfemHfuii  effet  futurii ftcut flel- 
U,mequa  alique  haberetfilnm,vt  ibidem  diciiur,c2r  tamen  hxc  pro 
miffiononfuit implctain  omniljHs eiusfiltjs ,fedfolii  in  Jfaacvt  diHi* 
efl,iiidicttur fr uflrat^,ftc  n:c promiffioper prophetas  dc  Chriflofru 
flrata  eft,quamuis  non  omnes  Iud{i  ipfum  receperint per  fidem,fcd  ali 
rjuiadhoceleCii  . 

1 1  Non  fo.  nic  inducitur  alfid  cxemptu  adpropofitam.  Et  diuidi- 
turinduaspart  s,qmaprir/ir pO'Utur exemplii,fecundoremouetur ex 
hoc  dubiiifibi.Qviid  cr<^odiccmnsf£fl autem  exemplu  hoc  defiliji 

JfaaCf 


^  Quii 


Jjaac,qui  Licet  ejfet prornifjionis  tilius,vt  didu  ejl,  & per  eiiimplendit 
promiffio  diuina  defemine  .Abrah{,no  tanie  impleta  fuit  in  duobuffi^ 
Itjs  fuis  Efau&Iacob,fedin  lacob  tautu,tame  dicitur firmatO"  >era 
citer  cfie  impleta.  Er  eade  ratior,  e  fmifjio  de  Chriflc  lii  et  ribfuerit  im 
pleta  in  omnibus  ludaisfed  in  aliquibus  ad  hoc fpecialiter  eleBis.oici 
tur  igitur.^on  folii  auc  il  h.f.Sara  habuitfiliu  ex  adiutoriogratix. 
1  j  Scd  ct  Rcbecca.  fecundH  quod  dicitur  Cen.  a  j.  M.Deprcca- 
tusquccft  Ifaacdominum  pro  vxorcfua,eoquodcfrec  fleri  . 

lis,qui  cxaudiuiccum,cc  dcdicconccpcum  RcbcccaE-. 

14  Ex  vnocon.habensgcminosfilios.Woc  nonefldetextu^ 
fcd  fubinteirtgitur,propter  quod  fuit  pejitum  per  modumglo.&  poflea 

inferium  textui  per  fcriptores. 

I  f     Cum  cnim  nondum  na.f.  f.Efau  &  Jacob. 

16  Vt  fecundu m  clcdio.  i.pradeUinatiomm  Dei liberam. 

17  Propofitum  Dci  ma.  i.promijfio  Deifirma  ejfet  &  impUrci. 

18  Non  ex  opcribus.  (juia  nondum  natierant. 

19  Sed  cx  vo  can  ce.  /.f  jr  Deo ,  cuius  eleili»  prxccdit  omnia  ijia. 

20  T)\diumc[ici.fciltcetI{ebecc*:Cen.i^.c. 
X I     Q^iia  mz.fcilicet  Efau. 

21  Serui  mi.hocfuitimpletutemporeDauiddefcendetedelacob, 
quia  Jdumxafecitftbi  tributariam.  2.1{e.^.d.  Et  quia  ille  reprobatio 
Efau,&  eteflio  lacobifuit  fignum  reprobatiunis  &  ekSlionis  adgla 
riarr,  .Ideofubditur. 

3J     Sicucfcri.ef^.  A/<i/4c/;/rfe.r.rf. 

24  lacob  dilexi,& c.  Circapartem  ifiaper  hoc  quod  dicitur  hic: 
Ca  nibil  boni  egjfent  aut  mali,tolUtur  error  Origenis  qui  dicit,  quod 
meritaprscedentia  in  aliavitaiSia  prtecedente  funtcaufapradefti- 
nation  is  &  rcprobatinnis  diuinx ,  quia  fic  Efau  &  lacob  in  illa  vita 
aliquid  boni  vel  mali  egiffent,quod hic  fimpliciter  excludiiur.  Iie  ante 
"pitam  huius  mundi  nonfuit  alia  ,  aliternon  tncoepiffct  mundus  fim' 
pliciter ,  ftcut  dicitur  in  principio  Gen.Iiefifuiffet  talis  vita,  rncrita 
tame  creaturx,ibi  fa£la  non  potuiffent  effe  cauja  pradrflin4tionis,qu{ 
eft  aflus  voluntatis  diuinte ,  quia  teporalc  non  potefl  effe  caufa  eterni. 
Hoc  igitur  repulfo  taqua  erroneo,alij  dixeriit,qi  prtefcietia  meritorii 
q  Merna  efl,eft  caufa  pdefiinationis,qMa  Ucms  vult  dareglma  alicui: 

^Sicut 


113         Glorord.6^NicoJaiclcLyra. 


J24 


^ 


A 

Ahc.  epi,io|, 

&  Scr.io.dc 

lerbiv  Apoft. 

Gen-iJ.e. 

Exod.jj, 


Exodtjj  d, 


a  j^i</fr,Q^iaflnr  mcritohQccIegir,hucreprob,iiiir,  d^ 
cetur  iniqiius  Dcuif^Non.qiHa  huc  per  mifericordia  elcgir, 
illupfriufticiarcprobauiclnquonciicrocftiniquiws.huuc 
pcr  rnifericoidu,  quix  ita  dicit  Moyfcs ,  hunc  fcr  iuftitia%, 
quia  ita  dicit  ft  npcuriJ  mduccnj.  Pcum  Ipqupncc  Ph.iraoni, 
b  ^h  CaIbt,quod 

nulluslibcratur,niri         ,       .    „-  ,    qui«fineracI.gitW,^^n.nt.i>roba^    b    Ro.^^^^^^^ 

graruita  mifcncor-  a  Iexi,Er3U  3Utcm  odjo  habuj  .  Quidcrgo  dicemu'.  5  Nunquid 

r^ia     I1llllll<>  d5mtur  *     Idert,iiiiquusdiceiutt>eiis.No'.i.  t   Ucus  inouftus  a  Moyfe.     b     Vmando  intcfiu». 

niIi'«qiiiiTima  iurti'  b  iniquifas  apud  Pcum?Abiif .  Moyli  cnimdicu.i  Miicrcbor 

ri^       Cf-H    /-ur  nnriMC    n  »    Fij:<ic;tii.in<io.  b    Ecte  iiullanierita  in  iuU.ficarclopia.cc<iur!. 

tia    ,  »ca   Clir  puuuj    t  ^    Viwm  «lerjism  dando  {<  peifa,ersntiam. 

hunc  qu;;m  hunc  Is  ^  d  vpcando. 

btrcc,  Uruua;rqui      cuj  rniferri's  runn,8^  irifcriccrdiampr^liabocuiusmiicrebor. 

pottn  lam    proiun-'  a    Quiacimireitcoidiaptaipataiciucsvuuavvocat.    b    EftTclle  bomiin.    c    Eti  curfcje,ide.'si-pciati 


ci cndo  ad  Nmic  opci  adii  perdonum  Spiritus  lin^i,ad  hoc 
icfcrcnsnif  fqpCTUisdixic:  4  P.rebor  cui tn.fcrtus ero,&c.  C^.ta 
ncquc  vclit.'  pollLiinMs.nil}  voccmur,&  cum  poft  vocariouc 
vi.lucr!miis,uQ  f  lixicic  vojiinr^s  noftra,&:  curfus  noftcr.nili 
Pcus  &  vitls  curiciicibus  pr5beat,&: pducac qiio  vocac..\l:i 

nifcftiicrtcrgonon 
volcntis,ncquccur- 
i"ttis,fed  mifcrencis 
dle  Dei  quod  bcne 
opcrcmur,  quaqua 
ibificetiam  volucas 


D 


Ibide 


f)  rti"»  vcr.Ji 

Ybi  fiipr? 


fcniaui 
tpotantiatn. 


Fia:dc;tit.indo.  b 

nonra.qu^folanihil 
poflct. 

*  Jdem.Conclu- 
dit  Apoliolus,  cums 
vulcm!fcrct',&quc 

t  Ek  appoli[agt,it  a,  tiint  bona.quia  ex  fubtiactani.ilaiQupd  quidcm  cft  jitTiuditiatn.    "    VUltobdurat.  CuiUS 
»     Inhanf  eanoem  militiain  »t  deteriorfias.quiaqui  iii  fotdibuseltfutucl«at  sdliuc.    7  .  r         ^    c     ■      .xf      t 

Pei  .  Picic etiim  (criptura  Pbaraoni  :  1  Quia .n  ho'c  .p-  ]  ^^^^^  *"^" 

a    Idcu.per.  %  Vcl  coiiira,    b    IiibUiatuni.  ^  lii  fi nis &  miiaculis.  f     Ei uirl.s tcne vtitut.  „  ,    ,* 

c  fcicUcrfmviitutem.  9  &  qucm  obdurat,rc 
fum  t  cxcitauitc  .  vt  cnfndrm  in  te  t  viriiitcmmeain, 

a 


dum  iudicium  ,  ve-      ^,    .    .  h       .  c    »  ^«""-pioh" .♦"""» 3"»  1:«"««. 

runtamccaucatpri5  d  tJgitur  non  volentis  pequc  currentis  ,  led  milcrentis  clt 


^  vt  annuncictuf  nomcn  mcum    in 


Augu,tib  8;tr 

<]ll«!t  .q  6S. 

8rlib.i.ad(ini 

pli.qu.t. 

Aiab.epir.S4' 


Expofit.  qua- 

ruiubip  pro- 

pol.epiihatl 

Ko.Dim.ft. 


cipuHinv 

•^  Au^nflin.Cum 
dixil]ct,al:iJt  vt  ini- 
quicas  lit  apud  Dc  u, 
tanquam  ci  diccre- 
mu.svndcbcccltc- 
disjcum  nflcrasnon 
cx  opcnbus,  feUcx 
vocaie  diil^umcfle, 

maior  feruiet  miiiori?MQyri>inquit,dicit,mifercborcui  mi 
fcrtuscro,5cc.Vbi  nunc  nicritaJVbi  opera  vcl  pr^tenta  vel 
futura  taqua  libeti  arbitrij  viribus  adimpleta  liue  adimplcn 
da?  Nonnc  aperta  jptulic  Apoftolus  dc  gratuit^  gratij  com 
mcndatione  lentcntiam?Noniic  flulcam  fccit  t)eMS  hi^rcu- 
corpm  fcntentiamf^&c. 

c  Miftrtbor  cui  mifertus.  i,cui  prajfcio  mifcrcndum  ,  &  apud 
mcmanfurum,hoccfldareillicui  danducfta  nondareilii 
cuidandu  non  efl,vtcum  vocct,quefc(acobaud;rc,Vc  Da- 
pidqui  pofl  vcnia  ta  benepcrftitit.SauI  noaudiius  in  precc 
pon  perftitit.fcdad  idolaconuerfuseft.vndcmftercproba- 
fusclleaprafciovidccur. 

^  igitur  iion  vo.ei^c.Tanqua  dicercttNon  fufficit  fola  volun 
ixi  bofpinis,(i  non  fit  ct  mifcricordia  Dei.Cui  dicitur.Ecou 
HafNon  futticit  ctia  m  lcricordia  Dei,ii  non  lit  volutas  ho- 
minis; Ac per  hoc ii  r . dc didu eft  illud.Cur ctiam  a contra 
rio  npn  rede  dicitur;N6  miferends  eft  Dei,fcd  volentis  clt 
hoininis:llcftac ergo  vt redc didu  hoc  intelligatur,  vt  lotii 
Pcpdetur.quihpuiinisvoluntatebonam,  &  pi<jpaiat  adiu- 
uandam ,  6d  adiuyat  pr^paratam ,  volcntcm  pr^ueiuc  vc  ve- 
JiCjVolentem  fubfequitur  nc  Iruftra  vclit. 

* 'Auguftinus.Quod  aii,non  cft  voleutis  nequccurrcncis, 
&C.Jipn  tollit  Iibctu  yoluntatis  arbitrium,  fcd  non  futticere 
dicicyeIlcpoftru,niiiadipuec  Dcus,miicricord'.:s  nosedi- 

ciendo 


£xeniplu|ii  oc  rhaiaoac  ad  Efag  pertinet,<;ui  iulio  iud.cio  Dei.  ideU 
occuiio,teprobatus  cu.licut  lacob  el«£tus. 

vniuerfa 


terra 


NICOLAVS    DE    LYRA. 

J^  ficut rex  dat mifiti eqm,co quodfcit yelsfiimat ipfum beneyfu- 

yurn-SeJ  hoc  non  pifUt^quia  miiita  Ttpr^fcita^funt  ordinata  adglo 

fiafifut  adfine.Fokns  auie  rcHe  &  ordinate^cuiufniodi  eH  Deus  qui 

nopQtaliquidpelle^nifire&e  &  ordviate  ynuUonio  vultfincpropter 

ea  qumfunr  ad  finem,fed  econuerfo,& io  merita  -ptprjifcita  a  Deo,fi- 

pe pr^fcientia  merituru  non  po.efl  ejf'j  ratio  prndefitnaiionis,  fed pro 

■    cedit  ex  rnt  ra  liberaliiate  diuinayCX  qua  aliquis  ad  gloria ,  &  ex  hnc 

fonfequtntcr  proiiidetfibi  daregratiam^per  qua  pojfic  mereri.J^c  va 

fetcxemplumderege&milite  ,  qitiabonusvfus  equinoneft  arege 

fauf<ilittr,ficut  meritum  eil  a  Deoprincipaliter. 

l  QiUd  er.di.  tiic  ex  di6lis  mouet  dubium.f.  vtrum  ex  hoc,quod ex 

(tuobuifiatnbus  omnino  xqualibus  vnus  reprohatur,&  alim  eligiiur, 

ipfe  iicatur  iniufius,  {3-  hoc  efi  quoddicit .  Quid crgo diCC.Nun- 

quid  iniquit.apud  De.  rcprob.inio  EfatUacobcleiio. 

i     Ab(ic.  Htcfoluit  hanc  dubiiationem.Bt  diuidiiur  jn  duasyprima 

dub!tJ'io  fulttitur.fecHdo  in  cotrariii  ubijciii:r,ibi:Dica  itaque.  Tri 

ma in duttSifecwidiidupUccm  mo(iiif4;e»di.fuiida  ibi:  Dicitcnini 

Pi.uifiQ.  icf^^pi-^nii.CircaprtmiifciedKiv,  '/uodin  lUoquodalicuidaturexrae 

ragrutia,iniuUitia  non  babei  loc'u,fi  non  detur  alteri,  quiagratia  po- 

tefi  vnifiiu,&  non  alferi,fine  iniuflua,&  hoc  dicit  manifefie  Sal- 

ftator  Alai.io.^.decultoribusvinen:  Amicc  non  fa,ti.iniu.toIlc 

quod  tuum  cit  U  va.  Hancfententiam  deflarat  ^poslulusper  au- 

fioritatem  fcriptur£,E.xod.  i}.d.  dicms. 

^     Cui  mi.fum.  in  letcrna pr/edcHinationp. 

<f     Et  mifcf i.prift.  daidogloriam in  efcflu. 

s     Cui  mi.  concedendo  nnncfibigratiafinalem.Licetenim  in  effcRi 

puf  diUin£  pr.tJ<.flinaliO'ii^ ,pnus  jit  caufjpoderioris  per  modii  difpo- 

pentis,  3-  poiierius  piiori,  p  modufinis,ficut  infitfi,.  gratiie  eji  propter 

Pfi-ritnm Jicut proptcr fineiii,ii/-  opus  mcritorlm  prootcr gloriam,  & 

gratiu  efipiinupium  operis  meii(onj,^jr  «pus  merituiiumficitgrati4 

di  gnuni, 


linquit  cuin  vtmala 
'°opcictur,icd&il!J 
*  ^mifcricordiaprajcc- 
dcnti  merito  fidci 
tnbuit',  &:iflaobdu- 
racio  pr^ccdenci  impiecaci ,  vt  &.  bona  pcr  Dei  donum  ope- 
remur,  u  mala  per  lupplicium.cum  tamen  homini  non  au- 
feratur  liberum  volutacis  arbitrium,  liuc  ad  crcdcndii  Dco 
vt  confequatur  nos  mifcricordid,fiuc  ad  impictatcni  vc  con 
fcquatur  nos  fupplicium.  ...  .^         ^ 

*  Idcm.Cj^iarrimusmcritum  obdurationis ,  &:inuenimus.  Fpirf.io 
Mcrico  namque  peccaci  vniuerfa  mafla  damnatacft  ,  nec 
obdurat  Deus  impertiendo  malitiam,fed  non  imperciendo 
miicricord  am. 

Aug.Quis  porro  cam  impie  defipic,  vt  dicac  Deum  malas 
homii.um  voluncaccsquasvoluenc,  &:quando  volueric  in 
bonu  non  polic  coucrccrc  cum  voluncaci  cius  mhil  rcliftat? 
Sed  cum  facic ,  pcr  mifcncordiam  facir,cum  autem  non  fa- 
cit,per  ludicium  non  facit.Mifcrccur  vtiquc  fecundum  gra- 
tiam  qu^gratisdatur .  Obduratautcmfecundum  iudicium 
quod  mcritis  rcdditnr.vude  datur  intelligi :  Vbi  obduratio 
Dci  fit,nolIemilcrcri,  vtnonabillo  luogeturaliquidquo 
homo  deceriur ,  icd  tantum  quo  lic  mclior  ,  non  crogetur. 
IdcQn6,quod  didum  ciW^on  vokntis  neque cur.fedmi.cfi Dei. 
ita  ctiam  didum  cft,  non  volentis  neque  currcntis  ,fcd  ob- 
durantis  Dci,quia  non  obdurat  impcrcicdo  malum ,  icd  uo 
iargicndp  bouum,quod  facit  equicacc  fua  ,  Iicutex  miicn- 
cordia  iua  gratiam  pr^-ftat. 

c  Exa.  vei  iufciuui,  vei  leruaui.Amb.i  hoc  ipsu  te  feruaui,cu 

^  indiguus 


1 


In  Enrhi  ,« 

cap.jjll. 
Serm  lo. 
vcrb,Ap<.  . 


digiium,tamen  totius  prxdcfiinationis no ejl  alia  cauft,nifi  volnntas 
diutnH.ldeo  conctndit  ^poiiolus. 

6  Igitur  npn  vcncque  cur.  f.hominis  quantum  ad  ajfe£lii  vcl 
eJfcSum  facere  honum  ineritoriurn,  quod  exccdit  hominisjacflittcm. 

7  Sed  mi.eft  Dci.  quifua  mera  iiberatitace  £ternatiter  clegit  ad 
gLoriam,&  temporaiiter  eleciis  datgraiidm. 

8  Dicitcnim.  Hic  confequenter  idew  oflenditur  ex  malorH pu  u- 
tiont  .Circa  quod  Jctenditm  quod  reprobaiio  aliquado  accipitur  largc, 
&  fic dicit Jtmplice  nega'ionem  aUgioria,  &  fic  non  habet  cuufam  in 
re,riec  in  Deiprafcietiajicut  nec  eleStioJeu  pnedeflinaiio  ei  oppofita. 
tAiio  moproprie,&fic  cji  ordinatio  aiicuiusad p^nam.quX  no  efl  m- 
iufla,nec  a  Deo  volita  nifipropter  culpaiEt  ideo  reprobationem  jic  di 
Sam,qua  Deus  alijuus  reprobat pracedit  in  Deofeciindii  rationetan- 
tfiprxJciciiapeccatoru.Sic  igitur  non  eledi  a  Deo  iiipeicatH  ruuin, 
nonpropter  Deidefedum  cu  nun  dcficiat  eis  injiinllus  diumi  adboiiii, 
vt  di6lii  efifuprafcdper  defe6lit  liberi  arbitrij  no  recipietis  illos  infii/t 
lius,iir  Jic  eisgratia  iufie  dcncgaiur^&Jit  vl'erius  inpcccatis  indura 
tur  txmaiiiiujuaperfcfcdper  accideustantum  a  DeQ,quiaremouct 
prohibensffubtrahendogratia  qux  nata  efl  tor  humanii  uiollificae,  re 
trahit  tamen  cam  iu(ie,vt  diBu  eji,  &  Jic  indnraii  ordinatur  adppia. 
Etficpatet^quod  in  pumtione  ininjluru,&  malorum  nulia  efl  iiiiuSit- 
tia  apudDeuin ,  .Adhancfintcntiain  inducit ^ pofloius Jcriptur am, 
di.Dicilc.{crip.y]^ll,Exo.6.<i.toquens in perfona  do)/,ini. 

p  Quia  ai  h.ip.  i.per  flagetta  fuper  te,&populum  tuurn  miraculo 
feinduSia. 

i o  Excita.tc,  quia  nata  erant  te  ad pfn 'teniiam  inducere,fed  quia 
tilis  abufus  efi  Tharao  corjftum  indurando:ideo  non  vaiuerunt  ei.Fue 
runi  tamen  adglori.im  Dei  ftnHunciandum per  orlicm  ,  Jicut  videruus 
imptctum,^  hocefl  quoddicitur: 

1 1  Vt  o.in  ce  uii:.m. perfaSia  mirabiiia.Et  ut  annun.  Conclu- 
4it  igitur. 

ErTO 


Rrprob  « 
Dti. 


l^J 


AdR 


omanos. 


CaD.   1 


/\. 


126 


^  cJi2;niis  cllX-s  vin-^re.Vel  furcicaiiit  tc,quia  cu  .ipud  Dcu  mor 

h  ciius  circc,  modicnui  cempus  accepit:  vr  in  eo  ocs  getcs  Dci 

vircuccaddilceict.£.vc/Vd/</.Muluseras,fed  quafi  fopit^:  ego 

autem  oftcndens  cibi  f^n.i  excitaui  tein  eande  malicia,vc 

dctenor  fias.  tc  hoc  iuftu  ci^iiK  q  in  fordtbus  ejifordefcat  adhuc, 

^K).ii.c.  Nechoc  Jnutilc,fed 

a    Quialaeobclile.Elau.Scc.        b    Cr.ituito' 


vctcinduraco  olie 

damvirtuEc  mcam     a 

fignis  Acgvpci.  b 

b.8:?o".     .?«  Auguliin.  De 
1-6S.  rharaonc facilc  rc-    c 

fpondctur,  prioci- 

bus  mcncis  quibus 

atflixit  in  regno  fuo     d 

pcregrinos  ,  digim 

cftcctmncui  obdu- 

rcrcturcor ,  vt  nec 

manifcf^ilTimiS    fl- 

gnisiubetis  Deicre     ^ 

dcret.  Ex  cade  ergo 

maffa  pcccatorum.iV  vafa  mifericordfe  protulic,  cu  cu  de- 

preccarcturfilii  lfrae!:&:rafairsquorufupplicio  illos  cru- 

direr,!dcft,Pharaoncm  &:populum  cius:q.a  quamuis  eflenc 

vtriquc  peccatores,&:  prof»cerca  ad  vnii  m.Tflam  pcrcmeret, 

alicer  craclandi  crac  g.  vni  Dco  ingcmueranc  vc  cis  fubueni 
Iti    d  ^"^^'^  alitcr  illi  quoruin  iniuilis  oneribus  mgtinucranc. 

a    £fj^ocK.»«/r.Mcritum  mifericordi^nullu  cft  ,  mcriturrw 

obdurationispeccatum  maff^totiusdanat?.  Nccobdurac 
B  nnparcicndo  malitiam,fde  non  impartiendo  mifcricordia, 

ilo^t  nec digni  funt,qj facit  equicace occuJc3:3^  ab  hunijnis 
•    ^cnlibus  remota  quia  non  apcnc  Apoftolus.fcd  nuracur :  O 
alcitudo  diui. 

■>^  Auguflinus.  Cum  dicitur  ,  tfttemrult  jndHrat  ,,hiivnanx 
mentis  incetio  vcrbi  nouicatecontunditur  .  Scd  non  ita  m- 
tcUigendum  eft,quali  Dcus  inhominc  ipfam,qua:  no  cffcc 
d'  !i  Jl  cordis  opcrcc  .  Quid  enim  aliud  cft  duriria,  qii.i  Dei 

obuiarc  niadatisrvnde  b.  Sctphanus  diccb.at  ,  duraccrui- 
cc,4d  no  circuncifo  corde  &c  auribus,vos  fcmpcr  Spii  itui  sa 
doreUflitis.Quaqui  a  D::o  fien  piitac,  propcercaqu  didij 
e(\,<fMe  vuli  indui-at,  ipsu  pr^uaricationis  mtucatur  txordiu, 
&:  Dcodonance  mand3tum,^c.IndurarediciCur,quecmol 
lircnolucric.-ficexcarcarc  ,  quem  illuminarcnoluenc,  iic 
repeUcre,qucm  vocare  nolueric. 

b  J/irfM.Non  quali  qucnqtiam  pcccarccogac  ,  fccicancu  qui 
bufdam:g.apcccancibus  mifccicordiii  luilificacionisluaino 
largicur.(Sc  ob  hoc cos  obdurare  dicicur,cj,.i  corum  no  niifc- 
retur,non  quia impclht  vt  pccccnc.Eoru  autcm  no  mifcrc- 
turquibusgratiainnoncffe  pr^bcndam  ^quitatc  occultif- 
iima,  &c  ab  iiumanis  fcnlibus  vcmotilTmia  ludicat. 
c  Q^.id auhnc.Voilquam  conftat cx  voluntatc  Dei clie quarc 
inqimtur,vndcaliuslit  bonus,aliuslitmalus<?  Nodiopus, 
quu  caliscncquifqucqualem  vulc  Dcus  etle,&:  'deo  mjuitc 
aliu  dariinac  alium  faluat:  VcJ,quid  qua:rjtur  ,idclt,  cur  niti- 

cur 


tur  aliquis  bene.igerc,cu  nihil  po(Ilc,nifi  quod  Deiis  Vi.iit?  D 
Vclcurcoiiquencur  Deus  de  peccacishominum,cu  neqtic 
anc  vicarc  qd  ipfe  vulc?  Sic  lolenc  carnales  ia  volupcatibus 
viuentcs itducrfus  Deu  murmurare,  &:  volijtati  cius  no fuo 
vitio  ,9»  mali  luut  depucare.  Quos  redarguic  A  poftolus  ab 

huiufmodi  pretum 

Cliiiae.K  voluntaie.  ptlOnc.W  Oomo  Ca- 

Ered  cuius  vulc  miferetur,&:  quem  vulc  indurar.Dicis iraque  ^    r"'"'' ^P"''^"^^^^ «^'  1 4f.di;i.ca. 
^  c   a  j  .ul         u     c  ^  r.         UA         *       z     lerquiscsJcmusva  '^«^"J«s 

a    Si  oftcndunus.         Ab  aluiiio  vt  bene  nciat.        b    Qiu  nos  obdurat.  ~      -  »-.r  .  v,«iuj.Ta  .  _ 

milii  :  Quidadhuctqucritur?Veluntaticniimciuscjuis  refi-  ^ 

a    Hancimpiidentiamretundit  Apc  lloUis  Tc  &illiunattende.  • 

b     Tu  homo.iUe  Deus  Tu  =iro,ille  fpitiius-         d    Cuidi(j)Ucet:quiaDeHS  conqueritur.     J 

d        Hoc  fumit  de  Ifaia  . 

ftit?Ohomo  tu  quis  es,  qui  *refp6deas  Dco  ?  t  Nu^^nquid  fig-  ^ 

«    Sic  &  tu  fingeii».        b    A  guo  taftum  ell.        c    Ciuinihil  ei  debef  ' 

d        Conirafaftoremopusnonpoteftcoiiqueri. 
e        Vere  non  poteik  dKere  lioc.quia. 

metum  dicit ci''  quf  fc  finxit:  g.a  mc  fccifti  fic  ?  An  ndn  habet  §    dcrc,idefl,incenigc 

luftam-        Qir  de  luto  operatur.  '  ..'!  :.■;,!'"  CC  pro  CUa  Camallta 

poteftate  figulusluticxeademafTa  faccrc  aliud  quide  vasin       te:nccceadhocin- 

'  uactuafapiecia,ncc 

aliqua  virtus  tua.  Vcl  quid  refpondeas,  idcft ,  quibus  rationi 

quod  iniufte  cligat,vcl  repro- 


lcntie  ?quirefpon-  ^^""'^"'.^ 
dcas  Deo  ,idcrt,  m-  iic?fiOcM. 
cclligas,qu£Ej)c'far  . 
cic/cilicec  curhui»  ,"    j^     -* 

mifcrec&temdu-  tn-..4,l,; 
rar:QJi  cibi  diccre-  lere.  1«.», 

cur,ncfcires  rcfpon 


Sertn  »t.dc 
vcrbis  Apo. 

E 


iWe  pr». 
c.  &  gra- 
afap.4. 


(lalLepi 


bus  contra  Dcumagamus  , 

bcc. 

d    0  ffo.Hoc  non  cx  inopia  racionis  reddend? ,  fed  hotni- 

nemad  fcrcuocac. 

•i<  Auguftinus.  Ohomo,  quisficille  attcndc,qui  (istu 
atcendc.Jlle  Deus  eil,tu  homo.Si  iuflitiam  tibi  loqui  vide- 
riscc,&'  fonsillciu(iiti3Eflccatuscf??Si  iufium  loqueris,vn 
dc  tibi?Primum  ergo  fidci  fundamcnrum  pone.Nung,d  ini 
quitas  apud  IJ)i  um?  Latcre  te  ^quitas  pc»teft,elle  ibi  inig,tas 
non  potcft.  Melior  eff  fidelis  ignorantia ,  quam  ccmeraru 
fciecia.Dcusmihidicit  pcr  Apoftolum,ohomo,  tuquiscs 
qui  refpondeas  Deo:&cgoindignorquianon  noui  iufticia 
Dci.&cNonpoceft  vidcri  ccmporcfidei.videbiturtempo 
rc  fpeciei.Ibi  arquitace  Dei  vidcbis,&:  line  codicc  in  ucrbo 
leges.  Cum  pcrucncrinius,^quitaccm  Dci  uidcbimus.-&  ia 
non  crit  ibi  diccre,  qu.ire  huic  fubucnit ,  &;  huic  nonrquare 
iftc  adduCluseftgubcrnationeDciucbapcizarct'',  ilieadba 
pcifmum  no  peruenic.Tu  ratiocinarc,ego  mircr;tu  d-fputa, 
cgo  crcdam:alticudincm  uideo,ad  protundum  non  perue- 
niOj&c. 

e  Ex  eadem  rna/faSic  tota  maffa  human  i  gencris  Jufte  cor- 
rupta,&  lucofaefc.-fi  inde  lus  m  honorcm:mifcricordia  cfc. 
liin  contumcham.-iufcij  efc,quia  hoccratex  natura:Eccciu 
ftitia  in  his  qui  non  habcnt  tempus  operandi:  De  his  auce 
qui  habec  cepus  fubdit  -.ijuidfi  de  vu.{.  quid  refpondeas  Dco. 

%«  Auguftinus.  C^idnos  hicdocuit,niIicx  illa  maflfa  Eptft.r«©. 
primi  hominis,cui  mcrito  mors  debctur , non ad  merita 
homiiium  ,  fcdad  Dci  mifcricordiam  pcrcinere  ,  quod 
quifque  liberatur?  Atquc  itanon  cflc  imquitatem  apud 
Dcum,quia  ncquc  rcmictcndo,  neque  cxigcndo  quod  de- 
bcturmmrtusclt.  Ibi  cnimgratacftindulgcncia  ,  vbiiu- 
fla  polfec  cffe  vmdicta  .  Hicc  maira  li  eflcc  vtique  mc- 

^  dia.      c 


NICOLAVSDELYRA. 

1  Ergo  cu.  nii.dando  ei gratiam  finaUm  &gloriam:  &  hoc  con- 
ueniteiperfe. 

2  Et  qucm.v.in.6""  tamen  hoc  conuenit  eitantumpcr  accidens,&- 
iuj}e,vtprjtdiffum  eii. 

3  Dicis  itacjlic.  Soluta  dubitatione:hic  arguit  in  coiitrariutn.Et 
ptimo  argumentumponii  ■.fecundo  foluiiur,ibi.  O  homo.  ^rgumm 
Juin  t.ile  efi  Lxquo,tx  voluntate  Dei  deptdel  inatiratiopeccati)ris,& 
"pocano  iufli,-pideretur  alicui. quodpeccatum  &  ifjhtia  non  efjetit  iin 
putanda  bomini  adnieritum,vel demeritum:<jiiia  Poluntas  Dei nb po 
tejl (iiperari  &  hoc  efl  qund  dicitHr:Dids  icaquc  mi  .i.arguit  ex  di 
(lif  meis  contra  me. 

4  Q^\d3idh\xcqutmmideprAmioiufloruni,&  punition^ iniu» 
Jtorum. 

5  Voluntati  enim  cius  quis  re.tfuafi  dicat,nullus.&fic  totu  vi 
dttur  Deo  imputandum,&  per  canfequens  iniufiitia  pcccatorum.,  vel 
irratinnabititas  m  puiutione  eorum  . 

6  O  \\omo. H ic fuluitur  argumentum.&  fecundo,declaratur quod 
Djnifio  '^"^  ^'^lni^  ibi.^icut  in  Hofee.Trima  in  duas  fecundum  dupUcc  folu-. 

tiontm.Secunda:ibi.^n  no  habet.Trimo  i^iturfoluit  oflendendo  argu 
tnentm  irrationaliilc  e..  parte  hominis  arguentis.  ilui  enim  arguitfa 
^i*  alicuiHs,debet  iUudintelligcie,aliter  arguit  irrationabiliterfed  mi 
nimi  opus  Dei  non  poteli  homo  adpknum  inieUig€re,vtpote  de  folio 

arborisy 


arboris,tjuarefit  tat^ qudiitalis,&  taUsfigurA:&  fic  de  aU]s  tMitio- 
nibus,C'  Tfultominus  inlelUgcn poicflmaxima  operaeius:dequibut 
fnnt  ckilio  &  reprobatio.ergo.&  c.Et  hoc  eii  quod  dicitur:Q  fiomo 
tu  quii  es,qui  refpon.Deo:/ii<f?a  eius  arguendo. 

7  Nunquidfigmcntumdicit.&C.y.d.^A^on.-^aMno»  inteUigit 
modumthtcratiunem  fuA  fi£lioms.&  fic  eft  in  propofito. 

8  hnv\oi\h2ibet,Sii.c.Hicpomturfecundafoliitio^er  quamoflen' 
ditvr  argumtritum  non  valire,quia  non  concludit  Dei  voluntatem it- 
raiionabilem  efie  velitiiuflam.y  ult  emm  prinH  ,&  per  fc  Deusfuam 
glcriam, quxjicut manifejiatur per viam  mifaicordixin ele£iis^qui 
■pocatur  ad  gloriam,ita  per  viam  iuflit.a  in  reprebiHqui  rejiruaniur 
ad  pfnam.iicutgloriaregisttrreninon  folumrtlucctin  palatiovhi 
honoratur  milites,  fed  etiam  in  patibulo  ,  vbi  puniuntur  malefaSo- 
res.Sic  igiiur  roluntas  diuina  rationabiliter  eligit  aliquos  ad  heatitu- 
dinem,in  quibus  maxime  rtluctt  fua  mifericordia :  &  aliquos  dimit- 
titnOn  eligeitdo,quiex  feipfis  ruuntinpaccatumt&finalitcr  ob-*, 
durantiir.&Jic  iufle  a  DeopHiiiuntur:quotum puiiitio  cedtc  ad  gl"- 
riam  Dei  &  eUfforum.Ei  ad  hancfententiam  inducit  ^pojiolus  exe- 
plum  de (iti^ulo^qmrationabilifrr ex eadem  niaffaformai qusdam  va 
fa  ad  officia  honorabilia,&  qn^dam  ad  conttmpiibilia,  di .  An  non 
habet  poteflate  figulus  \\xii,&Lc.quafi  dicat,imo.&  multofortius 
Deusin  humana  natura^  quAplus  habet  a  Dco  a  quo  eflp  creationem 
quam  luttm  dfigulo:qnod  non  efl creatum  ab ipfo fed fupponit  ipfunt 
inoperefuo,idcofubditur, 

f  Quod 


7>«. 


..        W 


i 


127 


Glof.ordm.  c.  Nicolai  deLyra. 


128 


^  dia,vt  qiicm.ndlmodil  nihil  boni,  ncc  nv<)li  tiliqiiid  nicrc  1;  t', 

A  non  fr.iftw  vidcictur  iivqnir;i!i  vc e;!  ficicc  vnla  in contunie 

liam  Cnni  vrm  pcr  JilcrcnT  riibicr;ijpiin'.i  hominis  mcon 

dcmnation^nTvnkiciC)  dcfhixcrinc  pmculdubioqctcx  ci 

fiumviifa  inhcnoicm  .  rioiu{  linsiult)tiajqu2Egr,it»ariulla 


mnlis  ,  vf  c(!iHiincaEcosiuncdarrineri,  vtfidtlc&cim")  111.1-  O 
gi^dlisraiic  qui'jus  gr,ici.Tin  ipnimconfcruauic.     -•''' 

Noia  qtiod  quibufdani  ncc  ;>r:ttiam  npponit, cnmalii<;  in 
R.'rtc;jni  qusliconctis.  Vudc  Air.broiiusclcprxMcicdn:  Phi- 

?n(uic 


iv.oncm  d<jmnanduin  cend 


pecefBt.fcd  Dei  mi- 
fcricordif  cft  ;  quod  a 
verb  in  cdrumcli.im  b 
ron  iniqiiit.ici    Dci, 
qujc  abritvtfic  npud 
DctJ,fcdiudiciodc-  c 
piunndmn  ct^. 
J"'M"**-    4«  fckr.!.v  lixquo 

in    par.idii<>  natura  d 
noffra^ecciuit  ,  ab 
esdemdniin;»  pvoui- 
dcntin,non  fiscu  Aiin 
fiDirirum  fcd  fecnn- 
d^um  carnc  morc.ili 
sencracione'  formar 
mur  v&  'omtics  vna  e 
maffa   liJt-i  f.itli  fu-   f 
mus,quod  cftmafla 
peccaci  ;  Xxitn  ego 
'^  mericum  peccando 
amifcrimus,  &mifc- 
Dcordia  Deircmoca 
n^ihil  aluid  pcccati- 
busnifidanacio  ccer  e 


ICIUIU 

Ltic.i 


t,  jf.i!.».c. 
ccim  igiivr. 


a        StiKcet  ouidrciVondtas  r>f  6         Vcl  qtioJ  fi  v.^lens. 

honorcm,aliiiciin  c6cumeIiaai..'Quiviiidcu.s  vuiens  oncn- 

Inpetaitis.        a     (^ua  tim)  putaiTturnmi  vi:n!idainii,,;ui.niiji:mu!a;  v.iiJii,3tiJo  pou-ns  vuicbiiiir. 
b    In  laliur«liv        c    Diufxpciflati  i.it.^ioiraliilesfunt  &  idiwejtpcclauit  eoi 
,   *,.  Dciii-.i-Uiii  fiiiCi  li;'n  trctiiiur<;s. 

dereira,  &nota'mfjccrepotenciain  iliani,rnlh'nuit  in  mul- 

b     li>futuroletu?o*        Clendit  ijujnrumeisfecit.eiim  illi  pcium  )u- 
a    Sic         bciit,quip3rit(.-r  omubiis  clelicbauic. 

ta  paticntia  vafa  \x-x\  aptata  in  mteritum, u'c  oltendercc -di- 

a     Vc!  pet  (nrnactm,  6:  vel  i'ercomparationera.         b    SimilitercipcftancJo,         Onmibu». 

uiciasgldriac  luiein  vaflimiiericordia:  ,  quxprajparauic  in 

a-  Eiuutain.  '  b  .Ffpte-ln.atores.  Interiiis.  .     c    £x  vua  maflh  iVax' 

gIo'riam?Quos  &  vocauic,non  folum  ex  ludaris,  fcd  etiam  ex 

a    lJi>n01»c,fedDeus  in  eo.  b    Gentes  qu.-ciion  noucrunt  me. 

Geribus,ficutinHoiee'dicit.  t  Vocabo  nonplebem  mcam, 

Vt  mc cngQoilaiit.        Gentilitstem.  f  Vt  c.t  dileftione  fouiat. 

pkbem  arcam.&:  non  diledtam  mca,  dilcd:am  meam :  &  no 

Vocsiio.  Vt  ad  acternam  vitaiu  perueniani, 

mifericordiam  confecutam^mifericordiamsconfecutam.  Ec 

1     Ii)ud  qund  dicam,     .f.quod 

b         Ip  ti'to  mundoivci  ntcr  ludios  qtii  dicebant.non  popuH  Dci  eflis. 

crftin  Id^co  vbi  diclum  eft  eis :  tion  plebs  mca vos 

a    Ab  eifdcm  ludacis         ,f  in  totoipnndo.        Ofecita.        b    rroludeis.        c    Dicens.     Apctte. 

ca'buntuf  filij  Dei  viui .  Ifaias  autem  pro  Ifra''^  clamaV 


3 

3 


ibi 


na ckbcit'  ,  quid  libi 
vulc  homo  dchac  mafTa,vc  Deo refpodca: ,  & dicac  Q^'Arc mt 
[ic  fecifti  ?  Si  ais  iita  cognofccrc.noli  cfic lutum,  icd ctticeic 
filius  Dei  pcr  illius  miicncordiam  qui  dedit  poteftatem 
filios  Dci  ficri  credcntibus  in  nomine  eius . 

I.{\i6t\-     *  Ambros.Talcmergocepra^bcbonis  fludijSj&prom- 

braW-?.iQ-  ptafidc,vcDeuscui  mifcreacur  ,&  vocecctlicucccclciiam 
vocauic,diccns:Palam  fatttusfum  qu^rentibusme,apparui 
his  qui  me  non  incerrogabanc. 

a    ^liidincontu.VAS  non  in  honorcm,fcdin  cotumeliam: 
fi  vilccfi,  ex  (c  lutiim  habcc>noDcx  figulo. 

Auc,li.i,ad  ^     il^idfi Dcus. QJam  oflciiium  cli.qo  ecii  Dcus  nihil  boni 
Siiii|>!ic'ia-  det,non  camen  iniquus  eti:Sed  quid  dices:li  quibufdam  Sc 

pmnquj  1.  bcna  dedir,fciliccc,cum  eiicncapci  in  inceritum,fu{finuic  in 
mulca  paticntia,&:  intcnm  duni  cxpcdabacoiiendit  mukis 
indicijSjVelipfosaliquanc/opunicndOjVelalioscoramiplis, 
vtfuturam  iramfibi  caucrtnt.Ecinhoc  quodfuttinuir,5<: 
jram  oitcndic  notificabat  potcntiam  ,  quc^d  per  maios  pur- 
gat  bonos.-quafidiccrcpoicns,quod  luliclubtrahic  gracia, 
^damn.ncillosqui  itaexpcdati  noiucrunc  rcijpifccre,fc(i 
abufi  func  h.ic  2;rucia. 

C    SitJLnuit.Siiihnct  Dcm  malos  vt  ordinate  djfperdac :  & 
vcitur  i]ii.s  inftruniento  tanqu,iin  ad  falutem  bonorum. 
Nuilum  enim  Dcus,vcfangclo'rum,-velhominu  crearct, 
:qucm  m.Tlum  fucunim  cile  pi(^fciret,ni(l pariter nolfec  cos, 
quibus  bpnorum  viibtis.cpmmodarct. 
d  yt f//?e«fl'e.C^Ad hoc paticiic malos,&  pixofiedic iram,(Sj 
ad  npcipiam  lui  crahic,vc  oftoiidercc  in  vafa  miicticordis.i. 
in  le6tis  pcr  mifencordi^  diuicias  gloria:,  ideit,qua  duics,&: 
qua  matjna f}c &: gloripfa  mif?ncocdia.ob  hpc  toc  bona clac 
C  '  malis, 


,  lciens  lction  corrctturtifn. 
Apoftolu  vcr«  P.UI- 
lum  clcgic,  praflcais 
vciqucquod  fucurus; 
ciricfidclis.  Quibuf 
da  auredaca  eft  gra 
tia  iii  vfum  vc  Saul;, 
hidx,&:  illis  quibus 
dix!C:£cce  nomina  ve- 
4  flrafcripta  funtin  cdo: 

5  &  poftca  abicrnc  rc- 

6  trcKDequibus  Ami>. 
fcd  hoc  propcer  iufti 
tia  cu(  dcfcruiebat. 
quiahoccfl  iufiuni, 
vc vnicuiquc  icfpon 
dcarpro  mcrito.  Ac 
fidicercc  d:giii  cltis 
nuncvica  .^ccrnn.-tja 
crancboni,  &:  nomi- 
nacorum  cranclcri- 
pca  in  ciclo  proptcr  «■''^' 
lufiiciam  cui  def.r- 
uicbanc.  Secunduni 
vero  prcefcientjam  e 


vo 


7 
8 

9 

lo 
II 
u 

14 
16 


COrJii 
fcciiCii 


fecui 

E  \ 


l.Ioh. 


vac  in  numero  nj^ 
ru.dc  iuft icia  n. iudicat  Deus,  no  de  prcfcictia  Vnde  M,  yli 
dicitri'?  quii peccauerit  amc  me^delebo  eu  de  lihro  vit<e.vt fecundi5 
ludicifnudicistunc  vidciit^dclericij  peccar,iuxtapr^fciccia  Exod  .|. 
tanic  nunqua  in  Iibro  uicc fuerat.unde  loh.E.r  nobis  exicrutit., 
fed  non na:  cx ».o/«t.Ecotra  tunc aliq.s  uidciur afcnb!,cu  mal* 
cflcdcfinit,q.fccundii  pra;fcientianuncjua dcfuit.Cii  e-go 
ex  gracuita  miicncordia apponat  gracia  c],b'  uuir,&:  iibcr.u 
quos  uult  ,  manifc{tcoiiditdiues,(?^gloriof.i  boiiicas  fua. 
e     si.in H i.Cum  oftenlum fir,  q3^ cx  fola gratia fiiic  fili j^in- 
cipicprobarcpci  prchcras,  quodh.funccx.  vjroq;  popuio. 
f  yocabo,&c.  ^-Theo.  Cii  Dcus  iulliiiec  Oksc  uxore  mert;  . 
trice  accipere,  natofiliosiuilicappcllari^no  popu]um,&:  no 
dilcdam,qua;  ludciseuentura  erac  pr^dicens,  Sed  rurfus  ca 
mcn  beniaHic  polUcCciir:  En  n5  popuUis,u.5cabic  popji»,  &: 
non  dilcda.dilcd.i.Confidcrace  ergo,inquic  ApoItoius,qd^ 
vos  qiioque  non  fc'mper  eadem  habuittis:  fed  aliquado q.de 
no  popalus,tVruifus,popuius  uocati  cftis.Nihil  eigo  m  prse 
fentia  abfurdu  aut  alicnij  fadum  cfr.Pro  more.n.eicdi  cltis. 
Scd  &:  li  rurfus  uoluc  ritis,populus  uocabimini.Nam  ccia  g,c 
ccs,  qux  nortcranr  populus.nuncpopulusdicuncur. 
4<  Augult  Hoc  ccltinioii.u  ,pphecicu  cicuocacioncpopuli 
gcuuu,qui  prius  non  pertincbacad  Dcu,ccia  Apoftoli  inccl- 
Isxeranc.Ec  quia  ipfequoquc  popaius  gcnciu  fpccial-.ccr  cft 
in  filijs  Abrahij-.ac .g  hoc  rcde dicicur  Ifcacl, fequit :  Et  cogre 
gjbiTniHr  pVi)   JJTaiilin  tdipfnm  ,  Cy  ponent  fibtmet  pyhiciparrwt 
yni>rn:&  a}\e:idert  a  tma.\\oc  fi adhoc  <'climus cxponere,clo  qj-^^  _ 
quij  prophccici  obtijdcc  Dpor.  Rccolatur  tamc  lapis  lilc  an 
gularis,&:  dup  illi  parieccs,vn'  ex  Iud^is,a!rer  cxgecrb',  &:c.- 
g  IfiiM  antem prolfiaeUisrc.  ^   Thco.Opporiuneadinodir 
^    ■     s  ■"'  .^  lioc     F 


Ji.i,S'.ci. 

cajv.il 


NICOLAVS    D£    tVRA, 


I     Quid  fi  Dcus  vp.&c.i.ram  .i.vindiaamfux  iuflitia. 
a     Ec  no  ia.po.f  i»  punttinepecnitoiim, 

3  Suftmuic  in  mul,&:c.va.irc./.;>efC<tro>-M.  Quidicunivafalrf: 
quia  continent  liei  offenfius  .Sufliuet  autem  Dcus  cos  patieter^qa  m 
ficttim  infert  pt^natnifed  expeQat  eorHm  pfnttvntiam^qHi  tamen  expe- 
iiationefinaliter.  ahii:untui  i&  }ic  iuflitts  puniwitur.ideo  fnhditur. 

4  Apta.in  ince.ff  ^uia  vt  dtiiumefltcedit  adglonatn  Dei,  &  ele 
iforum^ideufnbdiiur. 

5  Vc  oftenderet  diui. gio  (u^.idefl.abitndantiam  eius, 

6  \n  vafa  mifcricordie  .iciticiteieftus , 

7  Qlios  &i.  vocauit.pnmo .id  fidemtpiia po/lea  adgloriam. 

8  Non  folum  ex  Iud.Tis,fcd  etiam  ex  gentibus  ,  quia 
Chrifli pr^dicata  eft  ofwiioHs  nationihus. 
f     Sicut  in  Ho.H;c couftijuentur  dcilarat  vltimo dieirf,  fcilicet  tp 

Piftjlio.  f^^"<i*"  ^  GcntibHsvacan  funjetcfii^plures  tamenexGentib^.Et 
aiii.duiir  1,1  d.4 as.pr.mo  decUrat  ^poftolm  hanc  >ocatioHem  ;fectido 

tffignat 


quiafides 


affignat  cis  >a  ionem  ihhQ^li  ergo.  Trimu  antei/i  d^claratperfcri- 
ptur,irri,di.Sicutin  HLifcc  (\\cit,primocap.b. 

10  Vocabo  non  plcbcm  mcam ,  idefl  Geniilitatem,  Qjiteprimri 
diB.i  eft  nvn  eftpi  b:  di'fina,eo  quod  non  babuit  lcgem,cr  propheiM, 
ficut  hahu/tplebstudaici. 

1 1  Plebem  ineAm^propter  conuerftanem  eins  deuotam  adfidem,ca 
tbdtcaih. 

11  Ecnon  dilcdam.  idefi,  GintHitatempriusiduloUtriie  dedit.i^ 

qux  Den  eft  odiofaf 

l  j   Diied.im  meam./>er  latrije  fufceptionm. 

14  Ec  non  mifericordiam  coafccutam.ft'?rt/?ore  veteris  Tsiia 
tnenti. 

1 5  Mifcricprdiam  cpnfccutam,  tempore noui.Et adidemfgcit 
(jHodfnbditnr. 

I f  Et  eric  iii  loco  V.Et  patct  li!cra'qu£  loqtdtnr  de  vocatione  Gen^ 
tiuw,  quaplttrimifuni  vocati.  Confcqucntcr  induciitir  autoritaa  Jfa. 
I  o.f.li)quetitis  cie  vocatfone  Ji{d<)eornm\  qttiapaiieiftmt  vocati.  lUeo 
fabditm\ 

Si 


12^ 


AdRomanos      Cap.  IX. 


130 


^  hoCteffimeni"!  pofuit,docens  qiiod  ah  irrtfodeiTvpr.Tiiidic 
A  i5(:cus,quiadhjc.;ccc(rmnc, &:  co<;,  quiinfiddirncis  nior- 
bo  labordb.inr.  Quia.n.dicebant  lud.vi  p.mcos  ex  ipfis  fufce 
pi(rcpr.cdic.ncioni"m,  .iliosaiueomncs  ea,vt  impo(kir.i  fii- 
gcrc^oftendic  inulcis  lam  cccro  fcculis  h?c  quoqiie  pr^dida 
tuifle,&:qiiodecian-j 


mfs  n^illo  p.iflo  dJticrrccis ,  qi!.^quadecogn.itionc Abrah.-e  1) 
gloriaminf.  Vel  piitinsdidu  prophecicu  ad  id  rcflTenduelt 
Quod  dr^F.^cicr  .nbbri.'iii-.cu  fcrinone,  tanquam  dixilIec>Nili 
dt"dilTccdominu';  perfedameuangclij  legc  per  ftliumfuu 
adiufticiam  ,  «5t  fjUuein  noftram ,  omnes  vc  Sodoma  fadi 

fuiflemus.  Na  (cmc 


tlfa.io-f. 


fl  fint  innumerabi 
lcs,non  oninesfiiu- 
rcm  .i(rcqucii£ur,fed 
jj  dcmu,  qui  ndc  or- 
Hatifuerinc.Abbrc- 
icrficieo».  i„nriim  cnrm  vcrbn 
fidem  appcIliuic.Na 
quodlex  muk.spr?- 
ccpcis  docuic  ,  id 
Clifflfti  cnnfctib  pr? 
flicic,&:  fidem  cona- 
li.nuic.Eft  auccm  h.ec 
compendiofa,&  que 
nuilcis  circyitionib'' 


a    f  Licet  fint  innujncr.ibt]es,vel  fteriles.non  i<!co  radix  picriarcharuia  prriit  ; 

b    \  rrouterfterilitatetjj. 

fSi  fueritnumerus  filiorum  iri%cl  ranquam  ar«;na  maris.rc 

a    f  idell  illi  quos  modoreliqui  cum  .ilu^s  lepuli,  vel  iiuiabali.jrc.inquuntur,  v:  vi!es,velpauci. 
b    1S.ilicc;,e.ui!gelii 
o   ■ 


cm  iuilitia. 
t  Ifa.i.c. 


Jd  Simpli- 
im.4.1. 
■i  B 


non  cgcc . 


'ihl.i«.J. 
AUtCii. 


LruQ.l.t.  ad 
iiDliciantioi 


h 
i 


cx  openbus.  *  toffcndcriint  cmm  in  lapidcra  offcnfionis,fi 


f  Afpcra  finc  gr.itiaf()  nis  vitiorumoperti.     b 
c    f  Auditis  Ofea,&  lfaia,inquiriiiniellei>um 

f.K\s%\\.Ve(htm  in- 
quic  ,  ior,fummaris,& 
hreuians  facist  domirius 
Juperterram,  id  cft.vt 
compendiofidei  pcr 
graciam  f.skios  faciec 
credences.no  per  in- 
nuntcrpbilcs  obfer- 
U|jtioiics  quibus  illa 
mulricudo  fermiitcr 
oneraca  pmcbacur, 
Per  graciam    nobis 

?|U!ppe  verbum  con 
ummnns  dicit,  Iug:m  meum  leup efi,&farcinamea  kuis. 
a    sifnc  .^.cce  fic  dicitur  falus  ludjjorum,vt  maior  pars  fic 
excxcata. 

b  [■'erbumenm.  Subdit^propheciap  quidfalui,vcgloria  o« 
peru  excludacur .  Vcrbu  cuangdi  j  ad  pcrfedione  ducir,5i 
omniaJegalia  in  vno  Chriftoabbreuiac :  Tiiarquum  priori, 
vc  nihil  dciic  ad  lurtitia  de  omnib.  pfjgucacis,  vcl  qua;  arqua 
funt  retinctjVt  moralia ,  qua:  ius  eii  tolli ,  vt  figuras  rcciair. 
C  Et  abbre.m  Atjui.  vtcompcndio  fidci  pcr  giatiamfaluct, 
non  per  innumcras  obfcruationes. 

d  *>(///  dominus  Sabbaoth.Dorrtinus  fccit  vcrbu.&  tamcn  ne 
ccfiarium  erat,qu6dnificflctfcmen,idcft,verbum,&c.Vel 
rcliqui^falux  crunc,^:  nifi  per  iUas  gcs  perijflcc.Et  hoc  eft, 
Nifidominus  cxercituum,quandoalios  cxca^cauit  rcliquif 
fetad  noftram  vtilitatcm  femen,  idt:it,3portolos,de  quibus 
feges  Chiifii  crcuit. 

^Oecumc.Per  h^c  tcrritat,&  increpac  iUos.ac  fi  dicccct, 
Nifiquidavcftrumccttccrcdicuricficnc  in  Chrifiu,aSodo 

mis 


euangejicam  leecm 
fignificat,  ficuccciii 
I  dicicdominus,  Cti/f,  Macr.ij^ 
2,  qui  feminat  ad  feminan 
flfHm,6""c.Po(Icmus  au 
tcm,  &lemin!sloco 
Apofiolos  incellia;e- 
rc  ,  qiii  cxorniiibiis 
ludxis  \n  morem  fe- 
minis  cIcCti,orbi  rc- 
lidti  funCjOmncfque^ 
gences,vcChnfii  cc-' 
clefia  ficrenc  coiue- 
runc. 


3 

4 


5 
6 

7 

* 

8 


e  EtficutGo.ft.VtTU' 


Ausiifti. 


b  liquK-E  raluasfienc.  Verbum  enimtcon{umm.in.s,&abbre- 

C  a  f  Veiljuin  breuiaiuin  ellcharitas.in  ou.  pen.iet  lex.Sc  i'topheti.  b  f  Ne  qu.s  decodubitct.prophe 
ta  lepetitiane  confitunt.difcns.  c  1  Coiitraant/quum  verhum  ,  tjuod  &  deum  t"c- 
cilTe  conilat.  d    f  Qui  tecit  pnus  verbura  lcgis  pro  .xum. 

1  Eiis  in  tctra  liomo  fiirtiis. 

uianst  in  a:quitate,c^uia  veVbum  breuiatumfacietdominus 

lExercitiium. 

j  {uper  t6rra.  t  Ec  ficut  pr.-rdixit  Ifaias :  Nifi  dominus fabaoch 

f  Vcl  CKri.lum  a    f  MutiadconStendum. 

reliquilTct  nobis  femen  ,  licut  Sodo'ma  fadli  cfremus,&  ficut 

'    ■'         "  ■"      '    '  ' '      ■"     fQuafipares  in  p.rna.quia  timiles  inculps. 

pr  «phetatum  ,  iie  Iuda:i  aliier  inuertereiu. 

Gomorra  fimiles fuiffcmus. QUid crgo diccmus,g>  oences,  9    que  pofuit ,  vcnorcc  taffimiUru 

a    f fet  opera  legis.        f  Subito,&  firmitet.         b    f  Nonquamcunquc.    lO    fimilitudincm  Culp^ 

qux  non  fedabantur  iuftitiara,  apprehenderunc lulbtiam? 

a    f  Pcr  gt.-.tiain.  b    f  QJpentCs  confecutefunt  iuftitiam.Ifrael  verofec, 

fEthocitem  ex  prophetialfa'1.         C     1  Pcr  opeia  legalia  .     f  Alijs  legem  iuliitia:. 

luftitia  autem,qui?  cx  fideeft.lfraelaucfedandoiuftitiam 

«    f  idellinnocemiam.Sc  citeta,quxmelex  docet.  b    f  Q^ttendediligenter. 

c     f  Q^srebant  iullificari.fed  ex  opetibns  legis,  quali  h.TC  pollent  lultificarc. 

in  lcge  iufliti^  no  peruenit.Quare?c}uia  no  ex  fidc,fe'd  quafi 

a    f  Ctti  fidem  non  habent,quia  oifenuonem,  i Jelt,  excxcationem  in  Chiifto  pafli  func. 


efiemus  in 
ilpa . 
f    Quid  ergo  dicemus, 

&c. 

laa. 


11  &poenx,q  d.  pares 

12  eflcmusinpoena,q.a 
ij  fimiles 
14  culpa . 

15 

\6  &c.  ^i  Thcophy- 
ly  la£t.  Apertiflimam 
i}i  hic  diledionem  ^d- 

19  ducit.oftcndcns  vn- 

20  degcntesafiiimptie,. 
Ifraclics  vcro  repul- 

fi.Gentcs  inquit,ex  fide  iuftitiam  cenentes,reuera  func  lufti 

ficat^,Ifraelit^  verolegcm  iuftici<j,  hoc  efi,ex  openbus  pcc 

fequences,&  quercnces,ad  iufiificacionem  fiii  mVperuenc- 

runcNeque  cnim  potucrunc  iulf  ificari  cx  openbus  legis. 

g    y/r^e/.Ifrael  vero  fcquucus  eft  legem  quafi  recro,quia  nii 

quamaccingic  fpiricualem  intclligeniiam.  * 

h     Se5ianio  iiiflitiam.Lcit  Moyfi,lcx  lufiiti^  fi  bcne  fit  intel- 

leda.  Vel  iuftitjam,qux  eft  ex  tmiorc  pitn^,  non  amorc  lu- 

ftiti^. 

i    T\(p>j  exfi.  Non  cnim  cx  fide  quijrebat  iuftitiam.quia  nS 

petiuitadco,non  credidit  in  eu ,  qui  iuftificat  impiuin,  No 

credensdcumoperari  in  homincquoiuflificetur. 

k     Ofcnderunt.Ad  fimilicudinem  p.nrui  lapidis,a  quo  no  ca- 

uctur ,  Chnftus  habilis  fuic  ofiTendere,  laccns  in  humilicace. 

Cui  atteftatur  Ifa  8.c.  Ecce  in  euidenti  pono,ideft,nafci  fa-  p 

cio,in  Sion.  id  cft,  in  lud^-is  Chnftum.a  quo  paruo  nonca-  ^ 

ueatur,&  pctram  fcandali.idert,ex  toto  c6tcrencem,in  fu- 

tuco  concriftanccm. 

^     Liipis 


NICOLAVS    DE    LYRA. 

I    Si  fuerit  numcrus  filiorum  Ifracl  tanquam  arena  maris, 
idc(i ,in  maj^no  numei  0  v.:lde. 

X  Reliquia:  falux  ficnt.  ex  eo,  i.pauci  comparatiue^ftcHt  patet 
in  epiholiSy&  al/is  credentibus  ex  ludxis  .  Sciendum  iamen,tp  Ifaias 
{oquitur  defiUis  Ifrael  euadentibus  mantm  regis  ^ffyriorH,  rrgno  If- 
raii  fub  H'fee  captiuato^cjui  pofiea  venerunt  ad  regnum  ludaiepore 
Sedec  )iji,vere  conuerfi  ad  dfUy  audico  miraculo  de  ptrcujjione  exerci- 
tus  Sennachenb.Std  qttia  lUa  conuerfio  paucorum,fuit  figiira  conuer- 
fionis  aptfivlorum,  &  aliorum  paucorum  de  ludxis  in  adueniu  Chri' 
fltyidco  hoc  allrgjtur  ab  'pfojicut [upra  diilum  efl  de  ele£iione  lacob, 
cr  reprobatinne  Efau  t  mporaU,quJi  fuit  fignum  xterndt.Et  fitbditur 
de  "pncatwne  Gcniium  ,  ir  ludAQrum  adfidem  Chrifii. 

3  Verbum  cnnn  cou(\xm.fciUfet,cMungetium,quodcfllcgisper 
fe&iuum. 

4  £t  abbrcuians.  qnia  rejcindit  legaUa,qii£  nonferuantur  in  lege 
noua. 

5  In  a?quitate.(7K'a  retinetmoraliaprxcpta^ifitrtat? iuris natu- 
ralis  contmeiitia.  J/id  illui  vcrbum  euangelicum  vocatifunt  comm»- 
niter  ludxi,&  Gentitcs,  fed  iy  qitta  pauci  comparaiiuo  de  ludjeis  cre 
didcriint^vt  dt6lum  ei\,  ideo  a<l  hoc  iterH  iHducitur  auHoritas  If.  I  .c, 

6  Ni  li  dominus  {.ibaolh.ideii,exefcituum.per  quod  angill  dcfi- 
gnantur. 

7  Rcliquiftcc  no.fera.  idsjl,aliquos  vocatos  adfidem  de  ludxis. 

S     Sicuc 


S  Sicuc  Sodoma  htX\  e^cttm%.idefi  totaliter  a  -peritatefubuerfi. 
9  Qijid  er.  Hic  confequettr  u4poflolus  reddit  caufam,qualttcr plu 
res  vocati  funt  de  Centibus ,  quod  tn  videtur  mirablle ,  eo  quod  eratit 
idololatr£,&  hoc  cfl^r^uod  (f<cu:Quid  ergo  dic.prx  admiraiionc  hu 
ius.     10     C<uod  Gcn.quxnonfcd.iu.  fOi^«o<<co/e6anf  i(/o/<i. 

1 1     Apprehenderunt./</f^cort/ec«fi«/a«r. 

I Z  lurtitiam .  per  ctlerem  conuerfionem  adfidem  Chrifli,videntes 
per  apofiolos  atiofqac  dijcipulos  in  nomine  ipfius  tttiraculafierijicttt 
patet  in  .Adl.bus  .A^ofiolorurn  inpltirij^us  locis. 

I  j     lufliciam  auc.^ia;  ex  fi.cft.  qujifacit  digmm  vita  xterna. 

Qjiod dicitur  hic  ad  diflinBionem  iuflitif,quf  erat  ex  opcrib.icgis  Mo 
faic£,que  hoc  nonf.iciebat,vt  didum  efljup.^.c.Si  enim  Abrahara 

ex  optfibus  legts  lufiificatus  efi,habetgloria,  fed  non  aptid  deurn. 

14    Ifraelauce  fcdando  lcgem  uiftitiar.per  ctdiHm  vmui  dei. 

I  j     In  legem  iufticiz  non  peruenit.  idefl,in  Ugemfidei  catho 

lic£,qux  iuflificr  iiKtitia infufafaciente  dignum  vita  xtirna. 

16  Qu^rci  fup.contingithoc. 

17  C^ia  non  ex  fide.  fcdicet,Cbrifli  quitrebant  iuflificari,fine 
quatamtn  nunqn.^m  fuitfalus. 

X  8     Sed  quafi  ex  operibus.  f.lcgis  Mnfaic.^e  quxrebant  iuflifica- 
ri^^juod  tamen  facere  non  porerant  npera  illa  ,  fed  fi(l(s,vt  declaraiii 
ejlfnpr.  J.c.  &  ex  hoc  repulertint  Chriflum.  Idcofubdttiir. 
19     Ot!enderuncenim./(iefif,caM/rfW n./n.c  aciepaunt. 
ao     In lapidem offcnfion is.  id «/?, in  Cljiiflum,qui  fic nomina- 
(us  eft  m  facra  fcriptura,Ifa.i8.d, 

Tom.6.  e 


i 


131 

^      Lapis   «^frcnfionis 

A  dicit  ChrifiUs  fccun- 

dum  fistum  quo  ap- 

^'^^"''""'^•trafcnndali/ccunda 

quod  in  futuro  flKict 

t  pudote  afi-  malis. 

ciemr .  ^     £j  pe./v.  Ante  po- 

licionein,Chiiniisan 

g  tc  pafTioncm  ,  quo 

tcmporc 


GloEord.  &  Nicolai  de  Lyra'. 

»    f  P»tcnter,&  in  euidtnti.    b    f  ludacls.  ■ 

c    1Chii:iuni,a  quo  qunfi  p^ruo  lapillo  non  caiietm; 
'  d     ffiundcn.  ChrilUnii    cx  toio  nialos  cortefi^ntfm  in  futnro. 

cutrcriptumeft.fEcccponoinSKMibpfdeoftenfionisj&pe  i 

a    ^Siiieiudxus,fiueGtmilis.  5Non  modooftinfio  nialis,  icd  l>onis  detl-nliocrit.  , 

^  ^Cum  vcueiii  111  futuro. 

a  tramtrcanclaIi,&omi)JS,(]uicreditincum,  t  nonconfun-  ^ 
dctur .  • 


iji 


temporc  fcandaliza-  D 
ti  funt  Iuda:i  iralct  a 
te%  ,  &indignantcs, 
quiafc  filium  dci  fj- 
ccret.lapis  perpoli- 
tionem,  Chrittusin  ^"''■"- 
paflionCj  quando  ina 
xime  offcnderunt,&: 
cxcxcati  funt . 

E 


N  I  C  O  L  A  V  S    D  E    L  Y  R  A. 

j  Eicepono  in Sion  Li, Et licHt probnciim  fuic  Ifa.zS.h.rc au- 
ftoriiasadlircrani  intcUigitur  dcChriflo.inquem  ortendc 
,  runt  principcs  Iuda;orum.Primo  blafphemantcs  cius  huma 
nitateni  diccntCS,£ffc/jo>«o  rorax,&potator  vini^&c.  Lu.y.c. 
&  hoc  dixcrunt  cx  inuid-a .  Sccundo  diccndo  blafphcmias 
contra eius  diuinjcatem.Mact.iz.b. In  Beet-^^rbubprincipe d£- 
tnoniorum  liici' dttmonia .  ficcnimoperadiuinitatisdxmoni- 
busattribucbant. 

Z  Etoimis^quicrc.jne.  pcrfidecharitateformata.  j  7\(pn 
««.finalitcr.ied  magishonorabifin  j^loiia.Hxc  auftoritas, 
&  ali^allcgant'  ab  apoflfolo  im  tranflatione  fcptuaginta .  In 

tranflatione 


tranflatione vero noftra  Ifa.28.|t.ric habetur,  Qui crediderit, 
nonfrliiiet.  Quoddupliuter  potcff  intclligi,vc  diitfifuit  ibi. 
V;io  modo  rcfcrendo  ad  tcmpus  Ifaig.  vt  lic  fcnfus.Qnj  cre 
didcritmex  pr()pheti<c.  N6  fcftinet,crcdensq,Chrifcus  fic 
fratim  vcnturus ,  quia  inter  f  (aia,&:  aduenru  Chrifci  primu 
luitlongum  tcmpus.  Alio  modo  rcfcrendo  ad  tpsChrifti 
loquencis  deaducntu  fiio  ad  iudiciuni,&  fic cfc  fcnfus,  Qui 
crcdideritChrifcoprxdicanti.non  fcfcinct,credcns,cj,cito 
flt  vcnturus  ad  iudicium  ,  &  fccundum  vtrunque  modun-. 
credens,&:  non  fcftinans,non  reportat  confulioncm  .  idco 
LXX.  tranftulcriint  hoc  modo,quia  non  fempcr  tranftulc- 
runt  verbum  ex  vcrbo ,  fcd  aliquando  fcnfum  cx  fcnfu. 


ADDITIO    I. 

Incap.p.vbidicitur  in  podill.  Excitauite. 

Vbi  diciiax.Excitaui  te.  in  Hcb  habctur,  Seruaui  te.  pront  in 
gloffVbi  dicitur. Ahi  codiccs  fic  habcnt ,  In  hocipfumfemoui  te. 
&  clf  fcnfns.O  Pharao.hscc  dicit  dominus,  Cum  tantis  malis  ef- 
{esreus,vc  indigrws  cfles  viuere.tctamen  deusreferuauitviue- 
|[e,vt  in  tc  oftcndat  virturem  fuam,  prout  in  poftil.&c. 
ADDITIO     IL 

Ineo.c.vbi  dicitijr  m  poftit.  Qui  crediderit,nonfeftinet. 

ybi  dicitur  hic,?v(o»  confwidetnr^feu  nonfcfline/. in  Hcb.habe 

tur  quodda  verbu,quod  %niBcat  indiffereter  no  feUinet,vel  no 

0  feflinauir. 


fcftinauit.&  in  fignificato  fcdo  eft  fenfus,q)  qui  credidcrit  Xpo, 
de  quo  ibi  prophcta  loquit,non  fcftinabit  ad  credcdum,eo  <f  do 
ftrina  Chrifti  maximc  eft  fupra  fenfum  hominis.Vn  difcipuli,^ 
cius  doftrina  audierunt,&  cms  miracula  vidcrunt,  non  tn  fefK*^. 
naucrunt  credcre.  vii  eis  dicitur  ct  poft  refurreftione.  Tardi  cor- 
deadcred.ndurn.Luc.\k.d,Et  Mar.vi.Apoltolis  didijExprobrauit 
dcusincredulitatemeorum.Sc  fecundij  hunc  fcnfum  h^c  au<ftoritas 
quodammodo  facit  ad  aliqualem  excufationero  Iudxorum,qui 
non  ita  cito  crcdiderunt  Chrifto.  quam  cxcufationem,licet  non 
pcrfe^ftam  feu  legitimam  intendere  videiurapoftolus.cumfta- 
tiro  de  cis  dicit  in  principib  fcquen.ca.rey?/V«(w;«/w perhibeo  de  ii- 
iis^qubd  xmulaiionem  cfuidtm  dei habent . 


C  A  P.    X. 

l\atres.  4«  TlicodPVcPoftquam  eos  fic  mode 

ratcrcprchcndifiet,  rurfus  oftenditqua  fitiii 

coS3ffc£tionc,nc  prppter  rcprchefioncs  ma- 

lcuolentix  ppinionepicpnciperent,  maio- 


c    Tejii.e.per.il.(j.  Ambr.Dc  his  dicit,qui  non  inuidia,fed  ex  loh.^.g 
errore  Chnftum  non  rcccperunt,  quibus  Pctrus,Scio,qu6d 
per  ignorantiam  hoc  cgiftis . 

d    7n(o«  /"f./f/.Scukum  enim  eft  kgem  vcnerari ,  &  dcum  le 
gis  pcrfcqui . 


Aft.j,c. 


res  enim  accusatio- 
nes  rcfcruauit  vlti- 
mas .  Cupio  inquit, 
f  bona.  &  ppto ,  vt  hi  omncs 
falutcm  aficquantur. 
.j*  AVGVSTL 
N  V  S  •  dcprecatur 
pro  non  crcdentibus 
vt  credant,  pro  aucr- 
fis  ,'vtponucrtantur, 
Videtis,quianecip- 
fa  conucrfio  ,  fine 
dei  fiat  adiutorio  ? 
idcprecatio  inquit,ad 
jdcum  pro  illisinfa- 
lurcm. 


Ser.if.deyer 
bi«  Ape. 


tTy.q.l.r.i.$ 
«le  eirdcm. 


P.     X. 


f Tamen.  fNon  fiflaJ 

*  voluntas  quidem  cordis  mei, 

f  Hoc  iniiuit,  quod  cx  i;'at'a  dctur. 

tA  me.    f  Oftcndentibus. 

lU  oblecratio  ad  dcum  lit  proillisin 

f  Vt  dcus  illis  dcc  lidem,pci  qu.im  laluentur  . 
b  .  i  lultum  eit,vt  obiccieni,  quia  zmulationem  dci  habcnt, 
ncFcfli:  eli,quia  nou  fccnndum  kiemiam,  qui  ulim  limilis  J 
Jisfui.  ,  c    fEgo 

b        ^  -     -         - 


falutem.tTcftimoniu enim  pcrhibeo  ^ 

..„____^_^__________„         a    fZeluindci.        f  Pia:dilcftioncdciputant  lcfacere. 

illis ,  quod  cemularionem  quidcm  Pci  habent ,  icd non  (c-  ^ 

^Dilijendi.        b    fVfiie  noii  fecundum  fcjemiam.  "~ 

b 


4<  Augufci.  Zelum 
inquit  ,  dei  habcnt, 
noui,fc)0.  Apud  illos 
fui,tahsfui.C^iidefi, 
nonfccundum  fcien 
tiam?QuodcIaufum 
pofuerac  aperuit  , 
Jgnorantei  dei  lufiitiam 
&fuam  volentesflatHe- 
re ,  iuiiitiix  dei  non  funt 
fubic£li,  Gloriates  de 
opehbus ,  excludunc 
a  le  gratiam  ,  &  tan- 


Sermo.4  dtj 
\  erb.  Dc .  S 
ttac  ini  '0 


Hm.f. 


5  Quz  eft  per  ^em  Chiiiti,  qua:  elt  a  deo. 
d     f ^Jia:  ell  fer  camis  obfcuantias 

cundum  fcientiam.  Ignorantcs cnim  dej mftitu m ,  &l  iuim  ^ 


Ne cx odio  videatur  Icqui,vel  nc  Geces  eos  cx  toto abij- 

cercnt.fubdittamenjfratrcs^A^.qui.c.&il 

b    Et  oi/r.  Voluntas  enim,  vt  ad  vcra  crcdenda  moueatur, 

C  non  fibi  fufficit ,  nifi  pcr  gratiam  dcus  libi  opituletur.vndc, 

Ncmo  vcnit  ad  me ,  mfi  cui  datum  fucnc  a patrc  meo. 

c     Tefii. 


tjuam  dc  fanitate  fua 
faifa  pra2fumeccs,rc- 
fpuunc  mcd.cinam. 
Cocra  tales,&i  domuuis  dixerat,  T^n  venivocareiuflos,fedp<c 
catores  adpanitentiam.  Ha.'C  cff  crgo  tota  fcicntia  niagna  hc- 
minis ,  fcirc  quiapec  fc  nihil  clf , quoniam  quicquid  clt,ex 
deo,&:  perdcum  cft . 
c    lgno.e.  Non  qua  deus  iufius,  fed  qu^  hommi  cft  a  deo. 

a  lufii'  ' 


NICOLAVS    DE    LYRA. 
C  A  P.    X. 
}1J  K'^es.  Hic  cDnfeqMcntcrapofcolus  Dfccnditafrcftum 
piuifio.    Jl    f iiiim  crga  Iuda:os,oiando  pfo falucc  corum .  Ei  diui- 
dKurinduas,  primoponitoratioiiis  fu^modum.  fccundo 
motiuum.ibi,  Tcfliraonim.  Circ.-iprinium  dicit,  Fra.vc.quf. 
quafi  dicat  oro  prp  ipfis  non  lolum  orc,  fcd  ctiam  ccrdc. 
a     £roW.</e.i.dcprecatio  cius  p  re  facra.&:  hic  modusora-' 
dicftmagiscfticaxadimpetiadu,quiainnititurn.critorci 
facr.T,q  intcrponitur,vc  cum  dicitur.pcrpnffjoneiualibcra 
pos,&:  huiufmodi,&  fic  orabat  Paulus proiudcis .  idco  fub- 
ditur.     ^     F/V./'>o.;/,fciliect,amc.     4    ipfj.  idHr,  vtcon- 
nertantur,&'  falutcm  ccnfcquantur.     5     7iy?i.(.  Hicconfc 
^uetcr  ppnitur  prationis  fui-  uiPtiuum,  &  diuiditur  in  duas 

pruno 


primodidij  moriuia  ponitur.  fccudo  didum  fuum  dcclatat, 
ibi.Finiscnim.Motiuumaute  apofcoli crac ,  quialudci  pcr- 
fcquendo  (idcm  Chnfti  habcbantzclumdci  indifctctiim 
tii,&  in  talib.cfc  compaticndum.  vndc  &  .ipofcolus,qui  prs- 
mo  perfccutus  cft ecclcflam  dci,  cjc  tali  zclo  dicit  dc  lcipfo. 
l.Tim.  i .d.Mifericordiam con ffcutus jnm,(/uia ignotans feii.d\Ciz 
igitur,rty?-»io.quia  fucrat  focius  corum  in  taclo. 

6  i;i«orf  d,fw.idcft,zclum. 

7  Quidetti  dei  ba.  Quod  dcclarat.  diccns;  J^n.e.detiu.  q  facit 
dignum  vita  ^tcrna,  &;habctur  cx  fidc  Chnfci  formata.ifca 
tamcn  ignorantia  non  excufat ,  quia  luris  cft .  3  Et  (tiam 
{]H£ren.iia.Qnod  cxpomintaliquidc  faccrdotib,&  legifpen- 
tis.qui  irritu  faciebatmadatu  dei  pp  tiaditioncs  fuas,Matr. 
1 5  .a.fed  hoc  non  vf  efle  verum,quia  immcdiat  c  pmittinn , 

quud 


'33 


AdR 


omanos 


y^  i    JuflltiJi  de!  mn  fw^tfuhMxc  cfr  iuRiria  dci,qu2:  non  in  pre 
A  ceptolcgis  qiio  timor  incuciturjfed  in  adiucorio  grati?  Chri 
i?]Cori<tiCucacfl.  - 

b    Finis.^on  confumens.fcd  perficicns.perficicergo  lufti- 
tiam  pcr  fidf  iTi  line  operibus  legis  . 
c    C/>»-.7?.j.  Ex  Chrj 

a    f  Velvolentes.        b    f  Vt  fuperbi-.        e    f  Qtiadciis  iuftificnt  crc Jentes  . 
^lgnonnt  iuilitiam  dti,quia  Chti.tum,qui  eftdator  lultitii.qui  aii  inplct,  qiiod  !ex  prxdicit. 

a  qu^rentcsftatuere,  iurtitixdeinonfuiitrubicdi.  t  Finise- 

.  b  tQineiiam  valet.  , 

{]    non    ndc  Chillll,  a    ^ChriftustantuiHariulbtiaadfalutem.qnUiufiitialegisadprarfcntemvitamtantumvalet. 

I  crgo  Chriflusguuis    c  nim  legis  Chriftus,ad iuftitiam  omnixr^<Jenn.  t  MoVfes  e- 

[^iti.lS.a.   ftjorereCUr.  d  tAIiasdixit.  a    fJCiii.ve!lextimiie,non.iniore 

^  Haymo.   No-    e  nimrci'iprit,quoniam  iuftitiam  ,  qu^ex  lcge  eft,  qui  fcccrit 
lentcs  fe  fubdcre  fi-  ■    -- 


ftocftiufiiria,i|Uiaii 
per  legeni  fcriprtim 
vcl  r.acur.nlem  eiicf. 


B 


h  ft&deducerc?  Autquisdcfcedctinabyflum?  HoccftChri-  ,4 


fieciutt. 


iflrria  Ju< 

1<1     *     » 

4.cap.if. 


I 


Iuitic.18  a. 
li;.  iiiepilt. 

l;ieUtH77. 

a». 


deiChrifii,  &liii:-n- 
gelio  c  us,&]egtm 
volcuces  flatucre ,  g 
qua  fe  putabc  nt  pof- 
fe  iuftincari  finc  gra 
tia  Chrifti ,  Luangc- 
iicx  d.K^.tnna;  nolue- 
runc  coUa  fubniiC- 
tere . 

*Auguftinus.  Carnalcs  Ifraclitar  tcrrcnarHicrufalcmci- 
nes,<jui  iufiiiiant,quam  dathominideus,quiioluscft  uiflus 
atquciufjificans,  &.  vclut  a  fe  flbi  partam  non  ab  illo  impcr- 
titam,  volcntesconflituere,  iuftitixdei  ncn  funt fubicdi. 
Vnquequu lupcrbi, dc  fuo putantes  non  de  dei  poffc  place 
refcdco. 

d  udtufiittam.  Konhumanam,fcd  diuinam.Eft.n.huma- 
tT3,&: diuina.dc humana ibijMo^/w.de  d-uina  ibi,.Q«*  autex. 

•}<  Ircnarus .  Q^iomodo  finis  lc^is  Chnflus  li  initium  cius 
fuiffet  ?  Qui  cnim  fincm  intulit,hic  &:  initium  operatus  cf^. 

-^  Fhotius  apud  Oecum.  <^o  pa£lofinislcgiSeftChri- 
ffus?  Quia  iuliificauit,&  ea,aud:  lex  voluitquidcm  faccre, 
fcd  non  pocut.hxc  vcniens  Chriflus  pcrfecit,&:  complcuit 
m  eos,  qui  in  fe  credcrcnt .  Quoniam  aucem  iuftitiam  jegis 
vocauic,ne  exiliimarcnt  Icgcm  poffc  iuftificare,  dicit  Chri- 
flum  finem  effc  Jegis,&:  completionem.  Qui  enim  in  Chri- 
ftum  crediccomplcclegem  .  Adiuftitiamomnicredcnti, 
ideft  ad  luftificandum  cum,  qui  vcrelegcm  perficerct,hoc 
c(f,fidckm,&  credentcm. 

c  Scny.ln  Num.&:  Leui.ita  hetur.  Quifecerit  ea^yiuetin  illis. 
f  yiuet  i»jC4.Habct  iftud  prxmium.ne  ifta  mortc  puniacur; 
Non  enim  magna  luftiuatimcre,  ncchabct  mcritum  apud 


otii.-"       c    *DeiIIa  iia,lt.ddeiullitia 
obfciuata  ducit  ad  C3eluin,non  obfer- 


t    ^Quafifine^litiaadiuuante.  b    INon  punietut  jeg.ili  p 

fidei  fic  iMoyif>  di«;it,yel  ipfa  fic  dicitui  in  corii.'  hominis,  qucd 
uata  ducit  id  abj'Cum. 

homo,  viuet  u'?  ea  ,  Qux  autcm  ex  fide  eft,  iuftitia  fic  dicit: 

a    IQuia.    fCcgitare.     f  Vetbaapolloh  qu.busapetit  fenfuni  primiflbium  leiborumMovli. 

t Ne  dixeris  in  cor Je  tuo ,  quis  afcedet  in  calum.ideft  Chri- 

«Quantum  ad  te.  _         _  .         _  ^  Verba  apoiroli 


12 


lcum. 


S    K' 


NICOLAVS    DE    LYRA. 

tjubd  ex  "zeh  dei  mouebantur,Ucet  indifcrete.imtantet  fere  dei  man» 
4ataprop:ertraditionesfuji,nnn  mouebantur  exi^lodeiyfed  ex  -^^lo 
fui^jciiieel  propter  qusfiumyVclgloriam  temporakm^vt  oflenditur  ibi 
de/Hy&'  ideo  cum  dicitur. 

1  £t  fu.qu2.ftatue./rtff ///^«w  de  iuftitia  ex  operib.legis^iiu£ di- 
titur  hic  fua,Tum quia  le <  illa  fuerat tis  data ,  tum quialegalia iant 
erant  mortua ,  &fic  non  erant  ampltus  ipftus  dei,fed  ludxorum  eam 
pertinaciter  dffcndentium. 

2  lufti.d.non  funt  fub.  ideH  iuftiti<e,qu*  habetur per fidem  Chri 
Jii.cui  repninabant  contradicendo . 

3  Fini  s  C.  Hic  apoflolus  declarat  intcntum,  f.  ij,  iuHitia  faciens  di- 
Diatgo.  j?"«  ^ita  .sterna,no  erat ex leg€,fed ex fide  Chrifli.Et diuiditur  in  tres. 

primo  oflendit  hifiusfidei  vtilitatem.feciidofacilitat?,ibi,  Scd  quod 
dicit,tcr/io  ex  hoc  arguit  no  credentium  tnfidelitatem,ibi,Q\iomO' 
^"  docrgo.Circaprimum fciendum ,  5, perfeSio nnn  conftflit in  difpoft 
tione  materui^fed  in  introduSione  form£,ad  quamdifpofttio  flnaliter 
orJinaiur,vtpatet in naturaUbHs,&  artificialibus ,  Lex  autem  vetus 
ordinabatur  adChrilium,ficut  imperftflit  ad  perfe&um.vnde  apoflo- 
hti  Gal.^i.d.dicit, Lex  pcdagogus  noftcr fuit  in  Chrifto.  &  l{a. 
Sj.  Hebrttus,  &  aliip  uies  do£l.  Heb.dicunt,qu6d  vniuerft prophet£ 
nnnfunt  loquuti,nift  addies  Mejfis,idei\  propter  Chrtjit  tempusfin* 
liter,&  ideo iuHitia,  qux  facit diguum  vitaxtema , non  eratin  lege^ 
quxfuit  imperfv[la,fed  efl  exfidt  Chrifli,cHi  perfeflio  debetHr,&  hoc 
efl,qnod(licitur,fin\s  c.\c.fcilicet  Mofaic-e. 
A     Ch  ri  hus.  fupple  efi^cfuia  ad  ipfum  ordinabaturyVt  diilttm  efl, 

5  Adwiki.iuftitiainfufa. 

6  Onini crcdenti  Fndepatres  vet.Tefi.n~6  erant iuflificati ex  0- 
pftihuslc^if  ,fedexfide  Chrifli,vtdi6lum  efl  fupra.^.c.&  ^.&  ,/iS. 
I  j.iiitit,  Per  dominu  nofcrum  Icfum  Chriftu  credimus  fal- 

uari. 


for.M  i.nefikemcogites.quis  afcendec ,  id  eft  nulhis  homo 
afcendet ,  quia  qui  hoccogitat negat  Chnftri  .ifcediffe.Aut 

necogires.qsdefcc- 
det,!.  nullusdefcen- 

I  det,  qnod  eft  pro  no  f  De  confe.di'. 
obferuacalegcquia  ''•  ''4"isautc 
hoc  cogitare,  e  Chri  '"^*' 
fiiima.m.re.i.crede- 
rcqudd  Chtiftus no 
dcfendit  in    infer- 
niim^qiiiafi  iJli.q^Rj- 
flitia  non  obferuanc, 
lion  defcendunr,  A-   _      ^ 

10  braham  ,  &  antiqui  ♦"«"•3»'C 

II  patres  multominus 
defcenderunt.  Si  auc 
illi  non  defcendcruc 
tiJcnccChnftus,qui 
nonnifiproillislibe  ^ 
randisdcfccdit.  Vcl 

tta,Cum  andicris,inqu!C,pr^dicari  Chriftu  poft  refurrcftio 

neafcendiffcinca:lum,noIidiccrcincordetun,mendaciii 
cfl.Quisenim  afcendet?quia  hiccinfidelitasquantum  in  re 
cft,Cbriftum  dccxJo  ad  tcrram  dcducit.SimiIitercum,& 
tu  audis  pra:dicari ,  qnod  Chriftus  ad  infernum  dcfcendit»  • 
noli  diccre,mendacium  cft  :  Qiiis  cnim  defcendit  in  abyf-  ^ 
fum?Idco  ne  hoc  dicas,  qui.T  hix:  diccrccft  Chrifium  rcuo 
careex  rtiortuis,quanrum  in  tccft. 

vtOccumcn.Ne  putaretiir  fidcs  facilis  ad  aflcquendum, 
ac  facile  dcfpiceretur,proptcrea  ofledif  isd  cam  quoque  la- 
bore  opus  cfle,  &  aduerfus  liitcntes  cogitatioucs  ipfam  ha- ' 
bcreluclam.Siquidem  ne  «//i-4v,inquic,?«  c»rdetuo,boccl},nG 
cogircs  quide,  vcl  ocm  ct^gitationcm  forascijce,(S<:c.  Mo- 
fis  autem  tcftimomum  iuxca  fuam  magnam  fapientiaapo» 
ItoIus  ad  Chriftum  i-crnlir.  Ne  vacilies,inquic,ncque  in  me 
tc  tua  dicas ,  Qiiomodo  Chriftiis  defcendit  de  ca:lis,carne- 
queaflumpfit?  Aur  quo  padto  mortuus  furrexit  cx  abyflb.i. 
ab  infimis  locis?  fcd  omncm  cogitationcm  foras cijce.Pro- 
pe  tc  cft  verbum,  id  cft,contra6fa  cft  in  brcui  falus,ncc ex- 
tcrnis  cgcns  laboribus ,  in  cordccnim,&  in  lingua  fita cft, - 
folidotamcnacpriidenti  opus  habctanimo.  .     ,     '" 

h    Id  efl^Chrifttm  deducere.  id  cft,  ncgarc  Chnftum  afccn-  t^ 
diffc.  ^  F 

"  a  Trope 


uari,&:  ficut,&  illi,  patres  ve.Tefl.&  ad  hancfcniitiam  inducitnr 

fcriptura,tum  dicitur, 

7    Moyfescnim./c//icrticM/.  18. 

t     Quoniam  lu.qux  ex  le  eii.Quiaperimpletionem  operu  lig't 

cuadebaturmors  torporalis,qu£ tranjgrefforibus  inferebatur  in  caji- 

bus  multis,fed  non  vtuificabat  /piritualiter,  vt  di£lum  eftfupr.^.cap» 

p     Q^XAutecn.ideff  iuflitia,qu£perfidem  Chrifti  habetur. 

10  SicdiC!t,A/o^yfjZ)f«ffro.30. 

11  Ncdi.in  cor.tu.quis.  negatiueaccipiiur. 

12  Idcfi  Chrifcum  de.fcilicetdefuperioribusadinferiora,quo4 
eft  negare  Chnftum  afce<-d'ffe  ad  cxleflia . 

I J  Aut  quis  dc.in  abyf.  negatiue  ftmiUter. 
14  Hoceft  Chnftum  a  mor.re.Xi^fy? negare  defcendiffe Chri 
fium  ad  limbu  ad  animaspmit  indt  iibaanias.  fic  exponit  Glo  paf- 
fum  iftii^quem  fequui.tur  cxpofttores  nojiri  Lomuniier,fcd  quia  expo- 
fttio  ifia  non  vtdetur  concordare  in  alitjuo  cum  fententia  Deu.jo.vn- 
de  accipitur  hac  fcripturtt,-ntc  ei  cum  ltterafequenti,vt  patet  tntue- 
ti.ideo  aliter  pot  exponitn  fine  prfiudicio  ftc,r^cd\\cv\sincovdQ 
tuo.quis  afcendct  in  c?lum  ,  negatiue,  idefl Cbriflimdedncerej 
idcilydicere,^  nondum  venit  in  mundum  adduQus  per  oledieiitia.pa-. 
tris.^ut  quis  defcendet  in  abyJfHm,ftmiliter  ncgatiue.Hoc  eft  Chriftu 
a  mortuis  reuocare,i.dicerc,quod  nonfuit  mortuus,  &  nec per  canfi  - 
quens  refurrexita  mortuis ,vitam  immortalcminchoando ,  FtrMr/que 
enim  dicebant  ludxi  tempore  .ApoUoLi,&  adhuc  dicut  negarido  Chri 
fla  venijfe,&per  confequens  refurrexiffe  a  Tnortuis.Hxcatttan  txpo 
fttio  cofonat  literx  Jhjiienti,cU  dicitiir ,  Qitiafi  conjitearis  in  ore  tuo 
dominU  Iefum,f  ventjfe  tanquaClniflH  promtjfumin  tege,&incot- 
de  tuo  credideris,(p  ieus  illum  fufcicauit  a  mortuis,faluus  eris.9imili 
ter confonat fententi^  Deu.^o.vnde fcripturah£c accipitur ,  Ncdi- 
xcris  in  corde  tuo,&c.  Hoc  enim  dicitur  ibi,vtpatet  mariifefte,ad 
excludendum  excufatione,qute  poffeifieri  de  MofaicJt  legis  obferuai  10 
Tom.tf.  c    a.        ne. 


»3y 


Glof  ord.&  Nicolai  dc  Lyra'. 


136 


^  51    tpropf f/Jm.idefljVtileeftjVclnoncftaliquidinconue- 
A  iiicnSjVel  diccrc,  vel  crcdcTC. 

Prope,  jion  longe  a  natura3n!ir!orum,&:  loquendi  ratio' 
ncquod  nobis  iicicur,  vc cicdamus. 
Aiipuf.Traa.  ^     Hoc  efl  vei.  Dc  cmoQomui^  dit,T^mvosmundiefiispropter 
*°''l..h,u.a.  veibum,f*OiiloquMui 
.fctiptura!  fum  vobis.  N6aic,per 


^Hilarius.Pietas  eft  non  ambigere,&iuftitia  eft  cicderc  D 
&  Idluseit  coniiccri.  l-.'o«  ^e 

•:jN.izi.inzeiuis.Credore  fulumiuftiti;iefl-,fAlusavicpcrfe  ""• 
da  vonHteri,l.->c)ucndiquclib  •itncem  idderc  fcicntia;.  Trjaa«i)it 

4:ldcm,S,  dicis  mihi,homouli6,('|UO(Jef^  vniuscHcntiaj  fide. 

nomen )  obhocno- 


2 
J 


t;Dcut.j 


1    f  Et  hoc  ne  dixerimus,(<*d  potius  hoc  crede  vetbo.ouod  dicit  lcriptiirn: 
b     llnDcuter.  c     1Viile,tjii..i  luiliIicu.Jc  IMijai      ICh.i ius.vil  ciiii  yiedicitio. 

a  ftuin  cx  mortuis  rcuocare.  Sed quid  dicit fcriptura?  t  Fropc 

a    fClitiilui ,  qui  e  t  verbuin  in  principioapud  patrcm  . 

b    lAdcontiteiidtlin'        c    YAducd^iidu:u  .        d    t  £xponttrciiptur.iin  MoyH. 

■  e    ^  Quo,  &  baprirma  canrecr^tur. 

15  cft  veVbum  in  ore  tuo,& in  corde  tuo .  hoc  ell  verbu m  fidei 

a     tPri>pe  dcbet  eflV.  b     ^Cnn  aliqiiisiiiipiign.it .         c     ^  Non  opeia  li'|iis. 

c  quodprGedicamus,  quuriconfircansinorctuodo'minufn  4 

^Rcl  .irrc.xillcvel  quod  ipfe  c.^^  dom:nus,&  Ic^us ,  idell  SiluJior . 

,Ierum,&incordetuocredideris,  qaoddeusillum,t-furcita-  s 

a    tCredit  ad  raiuiejn.quia  ad  .u,litnm,i.)ua!«  Ecjur.ilalucis. 

_  i  idctpcr  dJemcoid  sm.tilicaturalquis,  idcftde  impio  fitpius. 

°  uitamortuis,{aiuuseris.*Cordecnimcredituradiu(titiam  ^ 

a    IPollcQidisUdcmaUternon  valet.        b    f  Q^i  (upetadditut  lidei,  vt  iiiiuiityribus. 

■         ,  C    ItJonm^doadiuiiitiam.        f  Vcre  coidc  cre.aa  iull.'        d ,.  T  Per  Ifaiam. 

c  ore' autem  confellio  fit  ad  falutem  .  Dicit  enim  fcriptura : 

5Non  tantum  Iudius,reiiacginiilis.        a    TEtubefcct  in  futuro  ,  6t  ii  hic  confuiidi  videatur. 

b    fOmuis.        1S"d  inomn;  gentctfjui  timctdeum  Incacceptuse.tilli.    c    IQiija.  ...  »,v.,iv*w  i.«it/wi.- ^i... 

f  tOmnis,quicreditinillumn6  rcopfundetur  Noncnimclt  g    ftum,3^nollecofite-  fnats. 

ridu timeturoppro-  Mat.is. 

-  t  pudcni 


5Sufficiens  diiaic  omncs. 


bapcifmum .  Quare? 
nili,quia,&in.]qua 
vcrbum  mund.it,  do 
trahcvcibu.&quid 
c(t  aqua  ,  nsfi  aqua. 
Acccdic  vcibum  ad 
clcmcntum,&:  fit  fa- 
cramcncii .  Vndc  cft 
texciwuJt.  ift.-itaca  virais.u^ua:, 
vccorpusc?nji,yc,  &: 
corabluat,niUr.K:c- 
tc  vcrbo.,  non  quia 
dicitur.  fedquiacre- 
ditur.Nam,&jnip. 
foverboaliudcftfo- 
nus  tranficns ,  aliud 
cftvJrtus  remanens. 
.j«Theodor.  Vcnf- 
qucopuscft;,  &:fide 
vcra ,  iic  confpflione 
libcra,  vtcoronetur, 
fidciccrciiudjne,  !?<: 
lin^uaclarainfignif- 
quc  reddatur,  auda- 
dtcr  vcntatcm  prz- 
dicans.  ,  , 

^Havmo.Chciffus  excerius  in  orepconfeiIione,incerius 
incordcpcrcrcdalicate  ,iicuthicdr,&:alias  vbi  dic.c  idcm 
Apofiolus ,  Chnftum  in  inccrionliominchabitarcperflde 
jncordibusnoiicis,.  Hoc  efl  verbum  fideiy(]uod pr.ied!camns^  nos 
Apolioh .  Hoc  cii;  verbum  inquic ,  filius  dei  patrisjin  qucm 
B  fe<f  undum  pr(gdjc.Ttioncm  nottram  crcdcre  oportec . 
AuR.traft.>3  q  Q»afi  cgiifitcti.E.j:cc  laus  fidei,iSi  mcrces .  Laus  fidei  eil,fi 
credideris,qui3.dy^iinus  cl^  Iefus,id  ei^,Saluacor,&:quia  rc 
furrcxit.M^^tccs  vero  falus  ecerna. 

•j«Aug.  NqnenimlausfideiChriflian6rumeft,quiacre- 
dunt  monuum  Cnrii)um,fed  quia  creduc  rcfurrcxiffe  Chri 
Itum.Nam  SC  morcuum  paganus  crcdit.  Hoc  tibi  pro  crimi 
neobijcitjqijia  morcuum  credidifti.Qn?  igicurlaustuaJCre 
dere  rtfurrCxrfTe  thrifium,  ^  fperarc  te  relurrcdurum  cffe 
pcrChnliuiP.  H?ct;ftbusfidei. 

^  idcm.Mentum  fidei  noifr^  rcfurre£tio  domini  cft.Na 
morcuam efTe  illamcarncm  incruce pirtioniseciam  inimi- 
ci  eius  credunt,fed  refurrcxitrcnon  crcdanc.  Q^od  firmifil 
n^e  crcdentes  tanquam  dc  pctr^  folidicace  concuemur.  V:i- 
de  ccrca  fpe  adop.tioncm  cxpettamus  rcdemptioncm  cor- 
poris  nofiri,quia  boc  »n  mcmbris  Chrifti  fpcramus,qcf  per- 
fedum  eire  m  capitc  noftro  cognofcimus . 
d  Cor  .creditur,  flitQsra-poteft  nolens,fcd  cr  edere  no  poteft, 
njftvolcns,    :-  .  :  ..  _  . 

e    ConfeJJio.  Confitcri  eft  dicere,  quid  fit  in  corde.aliter  lo- 

qui,eft,non  confitcri\  Quod  cft in  cordc  debcc  eiTe inore, 

quia  in  fionce,ideft,in  fedc  pudoris.non  finc  caufa,  fic  fignii 

.     ^^   crucis,neChriftiopprobriaChr>ft)anusetubefcac.  Pcccacu 

Uimeadlcia.  fmc Pctro orc negarc,cii credcrct cordc  .  Curenimlachry- 

<J  mis  diluic,  quod  ncgauerac,  li  faluci  faciebac,quod  cordc  tc- 

ncbatJ  vcritaj  cuim,6c  crcdcnda  eii,  ^ic  loqueuda. 

,..:     -<.:.,-.       ■■,      V  ,:  .  .*HiIa- 


I 


minari  n6oporccre, 
qui.i  i  lcrrpcurisdiui- 
nisnoncontineacur, 
qu.tro  auce  o  homo 
quiha?cprohibc.'>,  V- 
trum  ideo  nominarc 
non  dcbea,qi.ua  fcri- 
ptum  noii  eit,  an  q.a 
ita  cre.-Ji  nm  licec^ 
Qj  >  J  fi ,  ita  credeii- 
dam  cft ,  cur  non  ita 
pioficendjm?Corde 
cniminquic  Apnfto.  fit.q. 5,111 
credituradiuftitiam  te  timer 
oreautem,&:c.         De  coni; 
*Augu.  Parum  cft  *J'^-^^^l 
n  corde  habere  Chri  in  pf  1 1 8 


<  Non  C1I  diiiinftio.         b    ICreator. 

diftmdioIudxi.&Grc^eci.  t  Namidemdominusomjiium 


b   llnuocant  tide,&  jpcre,  1  Aliis  non  diues. 

f  Abauftotitatelfuaiprobat.quoddixaat.      '     _d    Iudi;us,v»l  gentilii. 


diucsinomnes,qui  inuocantiilu.  tumnis  en  im  quicL?nque 

a    Bene  fe  fubiiciertdo.        b    In  itcrna  beatitiidinc.    c   ied  hoc  nun  po  eitad4k'ifus'. 

inuocaucrit  nomcn  domini,faluus  erit.  Q.uoraddacrgo  in- 


10 


II 


M>)o, 


Inpnio». 


J.t.de  uinln. 


AugJii  pCj». 


brium,fedexprobra  |,|co 
tibus  refpondedum 
cftverbum  .  Vtau-  ^^ 
tem   hoc   martvres  '^^^^^^  ^ 
pofteqt,  pro  niilim^f.-  •■ 
cit  eiV  ,  T^m  efiis  vo^,  1  ^'^'^i-y 
quiloquiminijfed  fpiri-  JV      """ 
iuSy&c.  ■  ^         "'^*' 

*  Cyprianus. Adorato  domino, Vf agi  hilares  alio  tramite  Ser.  de  fl  u 
in  fuam  patriam  rcuertiintur,quia  neccile  cft,vtqui  crcdiit  & magis 
ad  iuftuiam,ore  etiam  cofefli  funtad  falutem .  dcinde  vias  • 
eligaut,dr£tiores ,  &:  f: diftrictioribus  mancfatisobligent;-      j^;jjo]/h, * 

*Guicmundus.Quon)am  fcriptum  ett,Corde cre iitur,&r.  -j^unjuw 
liquetoiiiuino  ,  quoniamquamuis  in  cordefides  rcillate-  ^ 
heatiir  ,  qus  lultificet, perneccflaria 6ft  tamen  m ore con- 
fc(tio,qugnos  faluet. 

*Algcrus.  Q^mntum  valeateciam  finc  bapcifmi  vifibili  l?-^<=^' 
facramcnco,quod  aic  Apoftolus,  Corde  credititryCrc.m  lUo  la-.  '^P^* 
trone  dcclaracu  m  eft . ' 

f  '  Omnis^qui cndii inillum,&c.  *  Occuhieilius.Teftimonin 
produxit,  vt  oitendat  non  eflb  in  fide  d.tfcrentiam  inter  lu 
d^um;(i:  cthnicum.Omnibus  communem  graci  im  prgdi- 
cat.iSt  qiiod  in  fuperioribus  tecic  multis  rcrmQmbui  taftum 
volcns  detrahere  lud^oru.id  nuric  breuibias  f.Kit,quia  non 
cft  difcrimcn  inquic,iudgi,3,:  Gr^ci. 
g  i^«i«/<o,Oians  inuo'cat,fcdhoccertenon  pot.nifi  prius 
credac .  Qui  crgo  jnuocant,non  modo  credunc,lcd  eciam 
orant,  vt  poftquam  crcdiderit  alicuius  animus  non  dcfinat 
id  ppttulare,quod  promilicdeus  totocorde  vigilantib.quia 
credcre  dat  rcmilfionem  peccatorum  .  Inuocare  impetrar 
promiliadci . 

h    Qj4(,mod<)int4o.&c.  ProbatOjquiadtfvtroqueafllimuntar 
popuio,oftendit  per  quid,fjilicct,per  remiffioucm  vtrifquc 
taciam,quam  qui  non  rccepcrit,inexcufabilis. 
i    iiuomodo  er^o,  oTc.Inuoc.itio  faluac,ergo  oportet  crcdere,- 
quia. 

Quomodo inuo.  Credere eft ex auditu,audire  ex  pdica^ioe 
pdicareex  miflionc  dci.vt  uatocu  dcfcend.ltcx  rontegra- 
tig.Prjdicacjo  cx  miffionc ,  quia  6c  pfeudo bene  liuciances  F 

deus 


■"■     '  ||li;,i.».OHi|Vn   i^»»TMi.»(<i  HMyilimi  |i_^  .  

NICOLAVS    D'£    LYRA. 

He,quia  vt  ibi  d'Ci[n>;  K[on  oportet  a/cettderv  xn  cJelum,v>l  mare  tras 
freca>(;vt indc app<ntctur,&  fn feriittur,qiiia ta erat  data ilU popnlo 
&  Jic (cnpta  dn  d  !?'tY)  (fnamm  adprxcepta  decalogi,  ^'  per  M nyfem 
quiitHm  ad alia,piiptLt.cjaod il}idefulHiitiir.,  luxta  tc ctt  fcrmo  in 
orc  iUO,!^:c.DLmeronow!um  Vtrofuufigura  nou£  legis,vt  dicit  Hie 
ro.adTuiiixii.pyof^tertjrwd  lcnptura  prxallc^ata  figHratinediciiur 
hic  de  noua  le^e.  ad  cittusobferuationern  tenentur  otmcs,i>r  maxime 
ludxi,qtiibus  jpirituabtei  ChnHus  promifJH.<ffmt,&pir(onaliterp>s 
dicMi:,&Jic  ctim  dwiturinc:  Nedixcris m  coidctuo,&c-.  tolli- 
tu<  e.xcujMio  de  nvUJl  kjis  objeruaHtia^^ifuoi  per  Clnijiurfi  iam  cfl  da- 
ta,&  per  fpiritum  jAnftum  m  ccr^dijjifs iredcntiuw  difcripta.iofub- 
Ait:ir,?ro.ci\  vcrbum. idcji,pcr  Chnjium refwgentcm  vitajpiritna 
liiiG  imniortalis inchoatajcjux lex fucere non poterat. 

l     Scdquid.Hic  oflcnditnr  luflitiieyquxeii  perfidemChriSiifacili 
faSiCtim  dicitur^  Std  ^uid  dicitjcri.de  ifla  iujiitia. 

Z-    Propc 


i     Pf  ope  eft.  Hoc  cfl di^lnm  non  exi^itur,ftifi{redere,&  confite' 
ri,fctlicet,'n  Ciifu  mort  s  in  eitt^  tollitur  facultaf.operaudi. 
5     Hoceft  vcrb./c//icetC/y»7y?:. 

4  Quod  p  -^dica.iSi^c.  <//>  verum  ChiHitm  faluatorem  noflrum. 

5  lic  I n  coi  de  cuo  cred, &cc. fui f.a  iy\.ad  vitmi  im m oriaiem . 

6  Saluus  eris,  falute  *te>na,  In  credulitate  enim  iilorum  duorum 
articulorun/  Jidet  includuntur ,  &  inieligitur  tredulitas  aliorum,Ec 
addKciiur  firiptmx  tcfltmonii<rr:,cum  diiiiur. 

7  Omnisenim.quicicdit  iii  iJlum.non  con.ifai^.iS.qnnd 
ad  litcram  inttll>gitur  de  Cbriflo,vt  diHum efl  in  fine  ca.pt ^ced.  n:is. 

8  Non  cnim  cft  diftinCtio  lud^i,^:  Grcri,  quantum ad iu(U- 
tiam,fjti£  eU  ferfiaeChrifli.  9  Nam  id.do.  ludMrum,&  Oett 
tilium,vt  d,£}um  efl  fupra.in  ca. 

to  Diucs  in onmes,qui,  i.potens  omnes exaudire.Etad hoc in- 
ducitur  au&oritas  loheL^.cim  dicitur.Omnis  cnim  tiuicunt];  in.&c, 
1 1     Q^omodo  er.  Hic  confequcter  arguitur  infidelitas  no  crcde- 

mta. 


m 


AaR 


omanos 


c 


ap. 


138 


^  d  -iis  m-tfiq»"  in  boniirn  malo  nouic  vd  Al!quando,&  ma- 

A  1;;S  mii;s  niicvitcx  i'M,  »'C  viciillin  yxx  U',Ucut  iiiilu  cit  jj^as:. 

.\i  Tbeodorc.  Doccr.qood  ludxi  fua  rponce  ialntc-  pnuati 

f..ni,obl<iiii  pr.rdicacjcncm  nolenrcsadmittere.  Sedhuius 

rc!  probationcm  noaadducitapcrtc,fedaIia  ofonis  Mccho 

do  .  Oporcec  inquir, 

pnUSCrcderC,  deinde  *    tQJIoB  umocabunt.nifi  credsnt. 

jiniocare.Ficn  aurcm 
nonpotcfl,  vtcrcdac, 
qiii  doctnnam  non 
pcrccpc!:c,ea  aiirem 
ii.iberi  non  porcif ,  fi 
■re.  ffl  dcfinr,quipra:diccnc 


1) 


InmAo.  cos  aucem  ruvfus  con 
inimiini  j^^fjtuicelciliio ,  manuii 

Yixc  canquam  ad  lu- 
di'orum  dcfcp.iionc 
pofuiiiccper  ipfiad- 
ucvfus  illos  accufacio- 
ncm  ad3Ugcc,&:  quod 
vlcjnuimeft,prnnum 
iJ  pcUi:t  de  prxdicaco- 
iummirtione,o(ien- 
dcns  ha:c  mulns  rccro 
fcculisfuiiTcpr^di.aa, 
allata  Efail  prophc- 
cia. 


b    ^NPHf^cdiwr  illi,  tui  obedicntia  n?g'.rar. 
5Nec  olim  iliqtiis  credidir,q!ii  non  aliijir:>  mod  J  piidiuit. 

uoeabuntinquem  nocrediderut."  AutquoinodocreJet  i 

1  Non  crcdent.niC  ludiint.  a     1  Nonnudicnt,  nifi  pra:.!icctiir  cis. 

b    li^i  pr.i:dic.intircliiiit,  aurtoiciii  noii  recipit. 

ei  quem  non  audierunt?  Qaomddo  aurem  audient  iine  p-  2- 

a     INon  pra;dicabunt,nilimitta:uur .  Non  luiit  vcri  Apoftolj.nifi  mifli . 

3  dicante?  tQuomddovcropra!dicabiiC,nirimirtatur.=>Sicut  3 

a    tlnlfaia.vcl  mN.mmpropheta.    ^Scd  milsi  quia.         b    t  Aduenrus  ApolloIoium,(;ui  illu- 

^      niinant  mundum.     c    ^Aiinunciantiuin. 

b  fcriptumeft.t  Q.uam  fpeciofipedeseuangelizantiumpa-  4 

C  »    TILcconciliaticmein.    b     tBene  nunciaot.qui  ouoddcore  pratduat,  opcc  iinplct. 

Ifuturj.        d     t  ^Omncs  aiidierunt  pcr  .ipoiiolis. 


^  cem,euanc:eiizantium  bdna.  Sed  non  oes  obediiint  euan 


mitcccis.Nin.n.dic.ifu^aliquid.necaudiripotefl^j^eccrcd:. 
.t:Auiiu<t.Q^;rv.ui.>  cnim  dcns  docec  incriiirccuiif.,tmc  ft- 

dcs  ex  audicu  eli.,Ecquoinodi>  audicnc  iine  prxdic;\iitc?^)Ie 

que enim , quia dcus  dac  incremcncum , ideo non  cft  plan- 

tandum,neque  n^indum. 

•J<Haymo.Primum 
andic  quis  pr,i:dica- 
torem  loqu»  quomo- 
do  dcbcac  crcdcre , 
dein.de  accipic  iidcm. 
Audicus  auccm  per 
vcrbum  Chnfti,q!iod 
pr^dicacur  ab  Apo- 
lioiiS ,  Ik  doitt)ribus 
verbum  Chnfli  elf,  ^ -^  ,. 
quia  non  alia  prxdi-  Nj„ni.,.i>. 
canc ,  quam  qu.i' in  e- 
nangciio  •  continen- 
rur,quod  ab  ore  Ciiri 
fti  cifprolatum.Vcl, 


tCum  enim  e.t  gratia  audi.jis.ncccilkia  e;l,&:  a!.a  gra:n,quc  cor  moueif 


J 


a     ^Aliquos  obcdirc.  non  omncs.     T  QiiaC  alicjuit. 
f  Non  omn'i)US,his  qujt  a  nobis  audmnt ,  vcl  <)u.i:  nos  auaiuimus  a  te-. 


a.jja. 


.  3        b,    ,  quiEipie  Chriftusre- 

gelio.Ilaiascnim  dicir.  tDomine,  qujscrediditauditui  6    uelat  eis  in  corde,&: 

-^  ........:.„..:        j:...  ..r  :.    u  .  ..^.....j ... ,-      ...  loquituc  pcc  ocaillo- 


f  no 


g 
h 


f Quia  aliquis  ciedit  ez  au<litu,&  ii  non  omnis.    b    f  Aiii]uand,'i,&  li  non  vbique. 

c    f  Non  merita  no.tra.    d    f  Alias  Cniilh. 

{Iro?  Ergd  fides  ex  auditu ,  auditus  aut  per  veVbum  dei. 

a    f Ex  audttu  cicdideiunt,  f.:d  r,ui non  acdidcrunt ,  nunquid  non  aud'  q.d.  per  hoc  excuftbiles,    5 


f  i.Nonmodo  pro.\imi,  fed  &  vltimi  audieiunt 

Sed  dico  Nunquid  non  audierunt?  t  Et  quidem in  omne 


rum . 

h  Etejuid.  Velequidc 
idcft  ccrce,  &c  ita  ineit- 
cufabiles.ticucin  pfal. 
oftendicDauid  di. 


tiPfal.ig»; 


gri E«clii  a     ^omodo  vero  pr^di.tiifi  mit.Ecce  apparct,q  uod  &  ad  gcn- 
•  iicim-  t^nntii  funtprardicatores ,  &  iic  refclliccos  apoftolus ,  qui 
"''.^'•p^abant  ludxis  cantum  pr.cdicandum  efle  cuangelium. 
^  b     i>_K(imypc.QuiamundumilIuminac,inquo3pparecadco 

rniffos,alioquin  hoc  non  poccranc, 
c    Vacem.  Recociliacionetn  mccr  populum,i\:  populum  di* 
luta  maccria  lcgalis  ncus  in  ludxis,  6c  idololacria:  in  Genci- 
bus .  Etinterdcumimpiospcrfidemiuftificantem,&:ho- 
jnines  in  cum  crcdences  . 
d     EMingeii'bo.P3cem  fupcr  paccm,quia  &  regnum  dei  pax 

cft. 

4<  Tbco.  Apoftolis  dotnum  ingredientibus  iuific  domin' 
d!cere.P<zr//«c^oww.  Signiricabantenim  Jiuinam  rcconci- 
l!3C!onem,&  bonorum  pcrcepcionem.  Eorum  pedcs  ipecio 
fos  appcllacvc  qui  pulclirum  curfum  peragancvt  qui  a  do- 
minicis  iinc  abluti  manibus. 

4«  Oecumen.lr.iquclialitcrcrcdcrenon  potcrant,nifiau 
dirent,CS£  nilieispdicarctqr,cftautillis  pr2dicatum,&au- 
dicrunr,plane  man:fc(Iiieft,quod  deus  nihil  practcrmifcnc» 
i)  ver6,qui  non  crcdiderunt ,  de  fciplis  conquerantur . 
c  Jfaias€mmdicit,&c.  Prxfciusdcus  pdixit  infidclitacclu- 
djEoru.fed  non  fccic,  neque  pfcillcc  mala  eorum,niflcaha- 
bercnc.  Sicecexcarcacquod  cil  defcrendo,non  faciendo,& 
hoc  meruic  voluntas  .  Si  df  non  poftunc  Iudxicrcdcrc,quia 
Ifaia^  pdixic,dico  non  potiiincquia  noiunt,quod  deuspfci- 
uicpi\cdixic,fcd  non  fccic.  Non  polTunCjdum  fupcrbi.du  ca- 
les,vcf.omnia  fuis  viribus  attribuercnc,vc  ncgarcnt  fibi  nc- 
ceflarium  cile  d'uinum  auxilium  ad  benc  opcrandum. 
f  Fides  ex.  Etfi  dc'  intus  doceat,ifi prgcocxccn' annuciat. 
g    Ter  wfc.i.p  gfam  Chrifti  do^ores  vcrbi  euagciici  nobis 

mic- 


II.  trt&t. 


i     /'iowncmfer.c.t./b.eo.Nechoctcmpore  Apoftoli  implecu  pfalm.is.a. 
cft,fed  fpintu  fan>Slo reuelante  vidcc  luiplenduin  in  polfc- 
ns,  Loquutuscft  igitur  prxcenciucpropcercerucudinem  A11g11.epi.7p. 
prophetijE.Dieendo  igitur,C;)rum,nonlo]umde  apofiplis  1»!    ^'^  ^■^ 
fcd & de corum poftens inceliig!  voluit. Sic &: ilUid,  Teiks  ^^^^]^ 
ttiihicritisvftjueadvltimumterrs  . 

•J^Irenajus.EcclefiapervniueiTumorbe  vfq;  adfincscer-  I.i  c.i.&j. 
rx  feminaca,  & ab  Apoftolis ,  &: adifcipuiis corum accepic 
cam  fidemjCJ  cft  in  vnu  dcum pacrcm  ommpotcncem,:k'c, 
Hacpr^dicationecuacceperit^&hincriJe.diligcccrculto 
dic,quali  vnadomiiinhabicans,&:  flmiliccr  cicdic  ijs.quaii 
vna  anima  habcns,&:  vn5  cor,&:  cofonanccr  h;cc  pdicac,&: 
docec,&:  cradic,<juali  vnii  polTidens  os.  Ec  neque  hic,qu£  in 
Gcrmania  lunctundatx  ccclefiaj.alitcicredunt.auc  cradiic, 
ncquc  hg.qug  in  Hibcns,nequc  h^.quj  in  Celris,neque  h^, 
i^u^  in  Oricnce ,  nequc  hig.q  in  Aegypco,  neque  h(^,qux  m 
Lybia  ,  nequcbf.qu^in  medio  mundi  funccointicuce,&:c. 

^Hegciippus.ExquoccpiccongrcgacioChnlhanoFuiii  1.».  de  cxci. 
in  omnc hominum  peneciauic genus,  nec  vlla  nacio  Ro(na  *^-'*' 
ni  orbis  remnniir,  qua:  cultus  cius  expers  rclinqueretur. 

•{«Tertul.Cui  dcxtram  ccnccpacer deus.niii  Chrifto  filio       "'  '"''• 
fuoJqucm  exaudicruncomnesgentes.i.cuioescrcdidcruc  *^' 
cuius  &: pr;rdicacorcs  Apoftoli  in plalmis  Dauid oftendu!i 
tur,/n  vniiierfj^  inquic,  terra  exiit  fonns  eorum,  fn  qucn.aluiin  F 
vniuerf,Egcntescrcdidcruc  niiiin  Chfm,quiia  vciiicJCui 
cnim,&:  ali^genccscredidcrunc,  Parrhi,iVledi,Elamica.',&: 
qui  habitancMefopocamia,  Armcni.i,Phrvgiam,Cappado 
cia,&:  incolcces  P-oncu  ,  &:  Aiiam,&:  Pamphylia.immoran- 
tcs  Aegypti!i,&:  rcgione  Africe  qui^  eft  crans  Cyrencu  inba 
bitantcs,I<.omani,&:  incold*,tunc  &:  in  Hieruf\le  lud,ci,Gc- 

tulo- 


NICOLAVS    DE    LYRA. 

mm.& primo  generaliter  omnium,  fccundo,  fpecialiter  Iud£oru,ihiy 
Sed  dico.Circa  pr  mum  arguiturfideHtas  ommu  per  hoc,quodfides  ca 
t^licapublicaiafuitper  orbeatempore  apofiolorum,  Et  quia  imme- 
dHate  prjedixerat  ^po/lolus,  Omnis  quicunque  inuocauenc  no 
mcn  domini.faluus  cni.ideo  continuandi  feniemiam  dicit,Quo 
modo  crgo  inuo.in  quem  non  cre,  luafi  dicat  nullo  modo,quia 
oratioprsfupponit  fidem  nraiionis. 

1  Auc  quomodo  crcdcntci.  /juiafidFsprxfuppinitauditum  a 
deoper  reuelationem,vsl  nlj  homineper  prsdica'ionem,idco  fubditur. 

2  Quomodo  autcm  audicnc..^flf«i  vero prxdicandi prafuppo- 
nit  auSoritatem  dfjicii,  ideo  fnbditur. 

3  Quomodo  vcro  pvxd.ui.  a  deo^ficut  fphetx.vel  ab  ciuslocu 
tene«te,ficut  prxdtcatorcs  alii.cjr  ad  hoc  iuducitur  fcripiura  Ija. 55. 

4  C^iam  ipcciofl  pcdcs  cuangcli.  ^mo</  intilligitur  deprxdica 
toribui  eua  gcUi.rtdiduwfuit  ibidem.idco  fubditur. 

5  Scdnonomnes,&:c.  prxdicationcmeiusrecipiendo^Udciuod 
induciiur  auiloritas  Ifa.  ^  J .  vbi  ad  liicram  loquitur  de  Chriflo,  vt  ibi 
fuit  decUraium. 

^    I^omjncquiscrcdidit  auditui  noftf o,  quialfaias^&pro- 

phe- 


phctte  audierunt  a  deo  myUerium  Chri[ii ,  quod  credidernnt  pauci  de 
ludxnfpecialitcr,ideoconcludit  ^Apojlolus  , 

7  E.rgof\.&CC.  &  patetexdititsfententia, 

8  Sed  dico,Nunquid.i(ff/?,'^a6Mt  ne executioncm  fu,e  infideli- 
tatiipropter  defcClum  fuxpubiicationis?  quafi  dtcat  non-.^Ad  quod 
indttcit  au£ioritatem,pfal.  18.  9  Ec  quidem  in  omnem  ccr. 
M  teinpore  entm  ^pojtolorum  pnblicatutn  fuit  cuangelium  per  orbc 
vniuerfum,ficut  plenius  oficndifcribendnfuper  Tfal.  i  S.Totifi  tawS 
hic  breuiter  repeti .  .Apofloli n anque adpubficandum  euangi liit pcr 
orhem  cxierunt  de  lemfakmy  qu.i  eft  in  rnedio  climate  lerra:  habitabi 
lis^&viuentebsatoTctroApofloloprxdicatumfuiiciimgeUurnf-r:  • /•  <•,  , 
ccdendo  verfus  occidentem  vfque admarc  oceanum,vbi cit  tcrminus  ^^  Pctrivini, 
habitabilis  terrxfecundum  aflrologns.SanSus  enini  Sminiarius  lu  ci 

uitate  SctMnenfi,  qnx tunc eraf  mecrv.pohi  Franci^v  xdificauit eccle- 
fiarn  Tetri,que  audicrat  iam  paffnw,  fed  cngnito  po{lca,quod  adhuc 
viuebat  nominauir  ill.im  ecclefiain  beati  Tctri  viui^in  qua  pluries  ego 
fui,qai  h£C  confcripfi.  ^t  alii,qui  ciimfan6lo  Saumiano  venerunt  in 
Franciam  in  aliis  locis  prsdicauerunt  vfque  ad  occanurHyEc  eadem  ra 
tione  euangeliim  fuir publicatum  ad  orientem,weridicm,  &  aquilo-  1 
nem  rcfpetlu  lerufakm^quia  Chrifii  dffcipuli  cxierunt  circunquaqtie 
adpriedicandm' 

Tom.tf,  c    5 


I, 


^9 


Glofiord.  dc  Nicolai  deLyra'. 


^  tulorum  varictatcs^Mauroru  nniki  f\ncs ,  Hifpaniarun?  ocs 
A^tcrniini.Gallia  um  diucrfif  nationcs ,  Brititnnorfi  inacccOa 
Romanis  loc.niChriffo  vcrc^  lubdica,&:  Sarmacan'i,'S<:  Daco- 
ru,&:  Gcrmanoru,&:  Scvtharum,  &:abditariim  mult.aru  tje- 
tium,&:  prouini.  iarum,  &c  iniularum  mukarum  nob:s  iguo- 
tarum,  6<:  qu;tcmi 

f  Fnmi  . 


14  o 

D 


e    Jn  Gen.hCi^  In  idcft^contra  Gcntcm  infipicntcm,id  e!l, 
contra  Gcnciks,  qui  dcuir.  vcrum  non  nouerant. 
f    Totadic.  Tototcmpc-,rc,c]uocun-ieis^ommorarusfum,  A!'g«i' pr.« 
&:  niimdum  illpminaui.Vel  manus  iacrucc.vel  opcra,6c  at* 
tcctus  ampliaui . 


nicrare  minus  podii- 
mu5?In  quibus  omni 
busloeis  Chriftino- 
nrien ,  qui  iam  venit, 
regriac,  &:c. 

fDeuM.n.e.  ifracL  Quia  polienc 

t  pergentem,  ^  audlfk-,-^  non  CO- 

c|tix    non  cft 

Gen<, 


f  Ex  om'ii  partc.  t    fli>(*a. 

ferram  cxiuic  fonus  eorum ,  &  in  Hnes orbjs  cerrx  verba  eo-. 

50mncsaiid:cr.int,rcddi:  Ind.vis  ri>e^-.aliterdiLO  ,  Nuiu,u';d,JvC.  b    ^eognouit  vti- 


ciuf.ijuia  M  lyles.qui  pTinms^idelUin.ignus  ,  &a!r,  j)Oii  enii 


I 

2 

*4 


anouille 


^oinmoitcbo. 

I  tfa.py.a. 

li 


tAductrus. 


flHhmac 
cos,&:cogncuulc. 
b  Cog.  Quiacontra 
dicere  non  pvtuit  ra- 
tione,vcl  auctoricate 
fcd  non  verecogno- 
uit ,  vc  menti  corum 
bepeccderec. 
c  ^d(tmuL  Inuidia 
ludiiSjdumGences 
eorum  deum  fuum 


j-um.Std  dicOjNunquid  Kracl  non  cognouit  ?  Primus  Moy 

a     ^  Ad  inuidiajnde  conuciiloiicGeniiijni.  b    1Pt-:iiiiitamadduci. 

c    Tidc»i,Gctjtilcs,i)ui  ptiiis  non  (JensiVcl  inodonon  Grns. 

{csdjcit:!  Egoad  a?mulatio'nem  vosndducam  tin  non  Gen 

a    IQtixdeum  non  nojiciat.  b     1Pirm'ttam  in  vos  irafti,&  pcrfcqui,&  cuni  hocfailum 

videarit,aticndant,<}uo4  venetit.    c     lEt  li  i)i.\'iidcreipon.iin  ininuneie,t.iiiienaudet. 

^ Kou  tamULn  M.>) lcs  lioc  dicit ,  lcd  &  Ifaias . 

^  tem,in  Gentem  infipKntem,  in  iram  vos  t  mittam,  t  Ifaias  5 

ll^xpeifon».    a    ISpontc  mc  obtuli.  b     1    Et  inde  inuidla  lud.Totum  .         1  rerfc.    ^ 

autem  audet,  &dicit,  Inuentusfum  a  non  quxrcntibus  me, 

In  manifeflo.  Abalils.  Ita  .ad  Geiites.    _ 

palam  apparui  his,qui  me non  interrogabant.t Ad  Ifrael  au-  g 

Qpcra,&  affc;tus.  ,  ludjorum.  _ 

f  temdicit:  fotadieexpandimanusmcasadpopulum  non 

_.  Q^od  pcius  c  l . 

h  credentcm,  ^fedSccontradicentemmihi»  ^'^ 


ditunr,  U  promilTio- 

nes,6<:  jcgem  eorum,  &:  prophctas  ad  fe  pertinere . 

d     7«  noii  Gen.  Genciles  non  prius  dicebantur  gcus  fanda, 

vcl  modo  non  2;ens ,  quia  non  qualcs  i^eniti. 


g  Expan.ma.Q^m 
pliora  oflendit  [u- 
d.Tis  ,  quia  nulkim 
eis  beneficium  nega 
uit.  nam  morcuos  il- 
lorum  fufcicauic ,  di- 
iierfas  eorum  infir- 
niitatescurauic.  Ille 
cnim  dicitur  manus 
expandcre  ,  qui  po-  B 
fcencjbus  bencficia 
largitercribuic^. 
h  Manmmcns.  Hoc 
non  dc  manibus  in 
crucecxtcfis ,  fcd  de 
opcribus,  qua:ilii  po 
puloexhibuic .  Vel, 
de  mani  bus  in  crucc 
exrenfis  poteft  hoc 
accipijVt  politum  fic 


totum  proparte.70- 
ta  d:e.  ergo,id  cf^jdiei  partc  totius  .  Expandi  in  cruce.  Ma- 
n  s  meas  adpo.  non  cre.  fcd  contradicenccm  ,  quod  peius  p 

eit. 


N  I  C  O  L  A  V  S    D  E    L  Y  R  A. 

1  Seddi.  Hicconfequeterarguic  jncrtdulitatcludxorum 
fpccialiccr,  quia  Chriftum  prxdicautcm  audicranr,&:  mira- 
culaeiusvidcrunc  ,  vndedicitNicodcmusinlegfeperitus, 
loh.  3  a.  ScimuSiCjuia  a  deo  vcniflt  magif{cr,7^eivo  eititn  potcfi  bxc 
fignafacere,qu£  tufacis,nifi  Deusfuerit  cum  eo.  &  hoc  cfi  ,  quod 
dicitur,i«'(/i/;to,7\{Mnt//</</,6^c.q,d.imo  plus,qua alii,&  illa  co 
gnitio  fuit  in  legifperitis  cxcecataex  inuidia  cotra  Xpm,  eo 
q,  cepic  pr^edicarc  concra  vicia  eorum,&:  fic  quarum  pocue- 
runt,auerterunc  populum  ab  ipfo ,  ex  quofccuta  efi^populi 
excecatio,&:  Gentilium  illuminatio,ad  qups  conucrtendos 
tranfjerunc  apofloli  relidis  ludxis.  Att.i ^.g.  l^obis oportebac 
primim  Loqui  verbum  Dci,fed  quia  repelUtis  illud,&  indi?nos  voi  /«- 
dicatis  i^ternx  vit£,  cae  conucrtimur  ad  gentes ,  &:  hoc  ptjcdixic 
Moyfes,Deu,23.c,  i  E?o<irf;.idelJ,adinuidiam, 
5    yos  adducam,  jdeft  adduci  permittam  contra  Chrif!um 

cx 


A<t  fitlein  duo 
fctjuiiuntur, 


A  D  I  T  I  O    I. 

In  cap.  lo.  vbi  dicitur  in  ppftil.  ^ut  quo  modo  credciit  ei,<]uem 
ttOn  audierUnt. 

Ex  hoc,quod  dicit  Apofldlus. jQjowoc/o  credent  ei^quem  non  au 
dieru>n,&c.  ^  polleaqmbufdannntcrpoiitisconcludir.ergofi- 
dcs  cx  auditu.Quida  voluot Hifcrre,qUod  fides  cadiolica,dc  qua 
hicagitur,iitacqu:iita,  quial)xcfides,vtdicunt,generareturia 
homUie,exhoc,<y  audienscredi£prxdicaiori,&  adiiibetfidedi- 
ftis  eius.non  fidem  infufamjfed  acquifitam  cx  tali  auditu.Idcra 
volunt  arguere  cx  dlftis  Aug.  14.  de  ciui.dci,<p  fidcs  gcneratur 
iu  nobis,&  nutritur  per  fcientia.-ergolincinfufionc.  Scdbcne 
conlideranti  hoc  non  fequitur  ex  didis  Apofto''»  f  ec  cria  Aug 
Adquodf:icudu,ij)^mS.Tiio.2.q,^.art.i.incor.quae{t.Adfidc 
theologica de (jua agirur,duo  rcquiruntur,  Vnu clt,vt hommi 
crediL)iSia  proponantur,aliud  eli:  aflcufus  firmns  crcdcntis.ad  ca 
qux  proponuntur  Huins  quide  alTcnfHS  potcil  dupkx  caufa  c6 
fiderari .  Vna  quidcm  extcrius  induccns  per  fidem,vc!  auditii,fi 
cut  miraculu  vifum.vcl  perfuafio  hofninis,quorum  ncutrum  clt 
fulUciens  caufa  ad  aflcnfum  pr$di£tum.  vidcntium  cnim  ide  mi 
raculum  fk  audicntium  eandem  pr^dicationcm,  vnuscredit,& 
aiiusnon.  Vndcoportet  ponereaiiamcaulam  interiorcm,q  mo 
uet  homjnem  intus  ad  affenticndum  hisqujc  funt  fidei. 

Ncc  e(i.iiit  dic«nd&hanccauf?m  (blu  eifeliberuarbitnii  ,  fi- 
Cut  Pci.i>j;iani  dicebant.cer.n.p  apoftolii  ad  Eph.2.b,de  fidc  di- 
icete,de!.n.cfc>nu  ell.Ncc  valet  dicere.quod  ibi  drcit  apoftoius  dc 
fidcfprmata.iiafmGlo.i.Cor.ij.fidcsetjqcftfinecharitatc, 
jlonu  dci  clt.Cu^us  ratio  fec.Tlio.vbi  fup.cft.nam  cum  homo  af- 
fcnncndo  his,q  fum  fidci,  eicuatvr  (iiper  natura  fuam,oportet, 
qi  hoc  infir  ei  cx  fupcr  nat urali  principio  intcrius  mouetc ,  quod 
(tft  deus.Vnde  cum apoftolui dicit hic ,  (luomodo credrnt ci  (fuerrt 
non  audicrunt^ii^fjdesex  .<K(/if«,loquitur  dccaufi  pr<>poncnte  ad 
crcdcndu.q  liccr  coitcr  requiratur  ad  fidctti,  (icut  caufa  fine  qua 
no,notamen  furiicitadcaufandum  alfcnfum  fcu  lubitum  fidei 
fine  caufa  fupcr  naturali  intcrius  mouetc,  vt  di£ium  eft,&  ideo 
f;iim  apoftolus  dixiflct,f  iJci  ex  <j»d/r«,ftatini  fubiungir,  ^uditus 

(imem 


cx  deceptionc  diaboli.  4  tn  nongen.  i.dimitcendo  vos  iii 
incrediilirate  loco  illius  gencis,  qua;  apud  vos  erac  nullius  rc 
putacionis .  ludsi.n.no  rc  purabant  Gencileseile  gentcs.fcd 
voeabanceoscanes,  ficuc  didtum  fuic  faper  illud  Exo.22.d. 
f  d  proi jciecis eam  canibus.  ^  In  inm  vos.  i.in  punicione 
per  vindiitam  mea,quod  per  Romanos  fuic  implctum  occi 
dcndo ,  ik  captiuando  populum  ludaicum,  inducit^aute  ad 
hocauttoriras  Ifa.^5.a.dei]luminationeGentium,cumdr. 

6  Inuetitusfuf/j^i&c.  i.a  Gentilibus  idolis  feruictibus,qui pr(^ 
dicationem  apoflolorum  receperunc  deuoce,  &  fic  fucrunc 
illuminaci,  &'  fubditur  dc  lud^orum  excecacione. 

7  ...4(/J/tWu«tm</icir.  inpcrfonadomini.  8  Totadie.et» 
ad  ce  con ferendo  beneficia  coco  tempore  legis  Mofaica:. 

p     .AdpQ.non  c>-<?.Prophecisprimo,&pofIeaChrifto. 

10    Scd  cmtra.l^inno  repeilendo  verba  prophetarum  meo 

rum,&:  eos  occidcdo ,  &  polf  ea  meipfum  in  perfona  ,{>pria. 


autemperverbtmChrifli.  Glo.ideli.pcrgratiamChrifti.fimiliter 
dicendum  eft,qu6d  diftum  Aug.  praefatum  inteliigcndum  eft  ^> 
modum  cxtcrions  perfua(ionis,lutncicnsaurc.ii,  &  propria  cau- 
fafideieftillud.quodintcriusmouct  adafTenfum,  qaod  eft  do- 
num  dei .  Vkerius  fupradidh  nituntur  propolitum  iuum  cxclu- 
dere  ex  au^orJtate  Auguftin.in  cpiftola  contra  M.inichcum  di. 
NoncredcrcmeuangeIio,nificredercmeccIcfiaecathoIic.Tillud 
approbanti .  Vndedicunt,  qpuod  fidcacquilitacrcditurcuangc- 
lio,co  quod  ecclefia  tenet  fuos  fcripiores  efle  vcraccs ,  &  fic  au- 
diens  acqairit  fibi  habitum  credendi  eorum  diftis  .  Scd  ncc  ex 
hac  au£tbritatc  habent  intentum  ,  nam  cxplicatio  credendorua) 
communitcr  fitpcr  rcuclationcm  diuinaminfacris  libriscano- 
nicis  contcntam.qua?  quidcm  rcuelatio  dc  coramuni  curfu  opor 
tct.quod  veniat  ad  inKriores  homincs  per  maiorcs,  ficut  ad  ho- 
mines  pcr angclos,&  ad  infcriorcs  angelos  per  maiores  diuinoru 
notitiaprouenitjfccundum  Dony.  dccjcltlh  Hicrarchia.Vnt^v 
quia  intcr  omnes  gradus  cccleiiae  auftoritas  vniuerfalis  ccclel.jc 
in  his,quae  funt  fidci  praeceIlit,coqu6d  non  poteft  in  his  defice- 
rc.diccntc  domino  ipii  Petro  in  perfona  eccicfiscLuc.  1 2.d.  Ego 
pro  tc  rogaui  Petre ,  vt  non  deficiat  fides  tua.ideo  licet  habitus 
fideia  deofitinfufus,  tamcnincxplicationemcredendorum,  q 
in  facra  fcriptura  principalitcr continentur,  recurrcndum  cft  a<l 
auctoritatem  vniuerfalisccclefiae.  Et  hocinfinuat  Aug.cumdi-  ^ 

cicNon  credcrcm  cuang.  &c.  Qxxoi  fide: 

Sedquia  prjcdifti opinantes conantur  tollcre  nccellitatcm  po  .nc^iiiiita q 
ncndi  fidcm  infufam  de  crcdibiiibus  nobis  reuciatis  per  aliqu2$  4"«=  ratK^f 
rationcs  appnrentes.quodcftcoiura  Gto.  &communemexpQ(i 
tioncm  do(ii:orum,idco  videtur difcurrcndum  de illis  ration:bus 
vt  ventas  magis  illucclcat ,  Quarum  rationum  vna  talis  eft,quia 
vt  dicunt,  Ad  omncm  certitudmcm  aiftiis  crcdcndi,  quam  expe» 
rimur  in  nobis,furticit  fidcsacquifitayCrgo  fuperfluum  eft  ponc* 
tc infufam. Et confcqucnnam  ex  hoc  probant,  <$ fruftra  fit  pcr 
plura,qHod  pot  fieri  per  pauciora.  Antcccdcns  aut  per  hoc,q>  fi- 
cut  firmiter  adli^rcmus  hiftoriis,&  geftis  fcriptis  de  reb.bcllicis 
^  aliis^i|  fcr.bunt in  chronicis  fide  aci]uifita,  p  hoc,<p  crcdimus 

c»s 


jhI 


e 


AdRomanos 

eoJ  elTe  veracesjqui  hittoi  libros  canaois  condiderunt. ergo  pter 


141 


V 


142 


A  fidc  acquilita  fupcrHuit  ois  aliqua  q  ad  ccrfitudmS  aftuS  credc 
di  ponitur  h.»bcda.&r.Vlteriu$  argjuiit  ad  propofitii  fuu  per  cxe 
p!fi  dc  hxretico,  qui  ilc  firmitcradhacret  crrori  fuo,quod  et  pro 
£de  illius  vulc  mori ,  q  quide  hxrelis  cit  acquifita«  &  ell  in  roae 
inclinans  ipfum  firmircr^in  illii  crrorc,&  hoc  fine  perfuaiione  ro 
nis,veIar»umcto,fed  folii.quiacreditauditui.&dodhin^-.iliorii 
&  npriococcptui.^xquoconcludnnt,  q»fimilitcrplideacqu(!i 
ta  pot  quis  firmitcr  adhacrerccredibilib.nobisreuclatis  linc  fido 
infur.i,Vltcrius  arguiu  ficrSi  fides  infun-is^-st ar  aobis  a  deo,i!ia 
xiopofletcorrupiin  nobis.nccminui  :  CoIcqurcia^bSt,  qaiilc 
hjbitus  a  fo!o  dco crcatur,  &  ficut ,  no  ;;en(rraf  cx  aftib.nf is, ita 
iieccotriipit.  prcrtim,qiil!chabituscucorrupitur,totaiuerani 
niiiilat.qd  non  pot  ficri  p  crcatura.quia  licut  non  pot  crc3rc,ita 
nccaniiihilare.  Nccet  perdemcritiip6rconiipi,qmaet  d^mo- 
rcs  crcdunt ,  licct  habeantodiu  dci,  qif  elt  maximii  pcccatoru 

E 
a 

tial-vituacquihto,  CNrpercolcqucs  attuscrc.ieai  p 
ellct  perfcftior,q  aftusmtcliigcndiprima  principia.qiioddiciic 
cireinconucnicns.Vlterius  ad  fuum  propontumoiidcndii  lic  di 
cunt,  Ponatur  q»  vnus  ludacus  non  baptizatus  nutriat  inter  hdc- 
les.morefidcliii  diiciplinatus.  talis  fidcacquififacrcderet,&ad- 
hacrerct  omnib.quiL.nos  credimus,  licut  &  fide  ac^iiira  quili- 
bet  noftru  ex  auditu  alioru  quorii  veracitati  crcdit.Crcdimus.n. 
multa  tepora  tr3nfiui(re,&  Romam  cflc.quam  nunqua  vidimus 
licetperfidcm  acquilitam  cxauditufirmitercredunusreuela- 
R  tismfcripturis ,  &eccIcfi3capprobanti  veritatemillorum. 
Iipugnauo  Confiderandii  tii  eflc,  q>  prxdiftzroncsnonconcluduntin- 
iciniun.  tentu  fuii  A  d  primii.n.diccndum,  g>  quidquid  fit  dc  confcquen 
•  •  tia.antccedcn$noncrti6nabiIitcrdidtii.Manifcttiic{t.n.(pplus 
rcquiritur  ad  ccrtitudine  fidci  habenda  de  his.q  in  facra  fcriptu- 
ra,&cuangeliocontinciit,  qdchis  ,qingcftis  fcriptis  derebus 
bcliicis  in  chronicis  habcntur.Na  fm  philolb.  i.Ethi.DiiiripIina 
ti  cft  intantirccrtitudinc  inquircrc ,  ^m  vnumquodquc  genus, 
inquantu  natura  rei  recipit  fcu  rcquirit .  Conliat  aiir,q>  c.i,qua5 
principalitcr  tradunt  in  facra  docirina  cxccdunt  facultaic  huma 
nic  naturx.vt  cii  ibi  aiTcritur ,  q>  dcus  cll  trinus,&  vhuj,&  quod 
ifa.r^a.  ^i''"^  ^^^  cftincarnatus ,  &  fuit  paflus,&  morcuus,&  hmoi.  Vii, 
&  rwophcta  diccbat, D«f  cfm^  cndidi'  audinti  no/lio,  q  d.talia  pdi 
«/amus  feu  prophctamus,  q  nullus  pofl^t  per  fc  crederc,cii  facul- 
tate  humanz  naturae  exccdant,  &  io  nullus  difciplinatos  tahbus 
adhaeret  ccrtitudinaliter  cx  fola  hominii  narratioiicquantiicun 
quc  cos  veraccs  rcputaret.quapp  ad  fide  de  talib.  habeda  opor- 
tuit  ficri  miracula  facultate  totius  naturz  excedentia,  quib.vifis 
hoiesdirponcrcntur  adhabitCi  fi.lci  rccipiendfi.  non  foliipdica- 
tiones,  feu  frcquetes  narrationes ad  hoc  futhciiit,ficut m  aiijs  ge 
ftis  feu  hiftorijs,  vt  c6iter,nifi  miraculis  cofirmarenf.' Vnde  M^r, 
vlt.d.  Diiocoopcrante,&  lcrmonc  confirmante  fequcntibus  li- 
gnis .  Quzautinhiftorijsbellicisioitcrtraduntur.nonexccdiic 
humanxnatarzfacuitatc,&  idcoin  talib.  fufiicit  narrariocoti- 
nna  proborii  virorii  ad  eorii  firmii  .iirenfum  habcdii ,  pr^fcrtim 
ciinoi)  inucnianturalijtales  narrationcsiicgantes,  quia  tunccc 
in  hmoi  ^iiiorijs  de  rcbus  bellicis  difciphnitus  r6nabiliter  dubi 
tarctcui  particonrradi^ioni$aflenr.iret.  Quarqdc  contradi£lio 
circa  ea  c]  i  facra  kriptura  tradunf  maximerepcrif.  Maior.n.eft 
turba  hxrccicorii  infidelm  feu  paganoru  negauii  multa  de  his,q 
in  facrafcripturacontinencur,qua  fideliiicrcdcntiiicade,cxqui 
buspatctaflumptiifcu  antcccdeiisprxdi^zrationis  minus  vc- 


i^ap.  AI. 

rum.Adf^ui  d(cendu,q)ciii!l3,quatperfidetraduiuurcxccdiit  O 
humana  f.Kn!t.itc,vt  diCtu  cft,dc  quib.Eccl.  Tiuamu  iupra  fe/isH 
hijtnlnis  oixtnfa  fitnt  tib'.  iiidc  efl.q?  hxrefes  fibi  oppoliix:  habent 
apparenti.;s,&  quafi  cuidcntia  Qm  » 6c  diftamcn  naiuralis  ronig 
humanilumirie  fupernaturalicarcntis.Vndetalcshxrcticinoa 
indigcnt  fide  infufa  ad  hoc,vt  talibus  erroribus  adhaercdnt,  quia 
exquocarenr  lnmine  fidei,  fincquo  veracrcdibilia  nonccrnun 
tur,i eminet  in  ei.s  finnitcr ignorantia  vcritatis.pcr  q^ fuis errori- 
btjs  firmilfime  adh.trenr  pfertim  cu  in  talib.  diabolica  fug^cftio 
fi>ictintcruciiiii.-.Vnde  ApoitolusPetrusdicit,  ^duerfanus  y>e-  >-P<2'f'J-* 
ficr  diabelus  cinuicq  ixrcns  qne  denoret,cin  refili.tcfortes  infide.Ex 
quo  p.itet,  (p  di.ibolus  circiiit  ad  perfuadcndii  contra  fidcm.  Ad 
teniii  dicendii,<pquauts  habitns  charitatis  fit  aItior,&  nobilior, 
qiia  habitus  fidei,tfi  pcr  vnii  adlii  peccati  mortaiis  amittitur.  Sic 
non  eftinconucnisns,  (p  habicus  fideipcraliquodpcccatiiamit- 
tatar.hibitus.n.a  deo  infufi  liberc  a  deo  dant ur,llc  &  iufte  a  deo 
fubtrahuntur.i^m  difpofitionc  fubie(ftorum  Ncc  talis  fubtraftio 
propric  df  annihilat io,  fcd  qda  cefliitio  influxus  diuini.ficut  pct 
claufura  fcncltrac  lux  folans  lubtrahitur  fine  aliqua  annihilatio 
ne.Ncc obltat,qd obijcif  de  dxmonib.  Tii  quia odiii  dei,&  alia,  ' 

q  pertinent  admalitia  eorii,licetfinepcnima,non  tiifuntdcmc 
ricoria.cii  la  iin^  ipfi  in  tcrmino  danationis,  &  fic  non  piit  mereri 
nec  demcreri.Secus  clt  dc  viatorib.qui  pcr  peccata  demercntur. 
vt  ab  cis  lubtraliantur  don.r  dci.,Tii  quia  cx  hoc,qd df  ab  Apo- 
ftolo,  D3cmoncscredut,n6eftneccflariiiconcedcrc,qjhabeant 
fide  et  inlrormc,fcd  tm  aftii fidei.qui cft  credcre .  Non.n.crcdiit 
ex hibitu ad  hoc inclinante ,  fed  coa^i  ex  fignorii  euidentia,& 
£rcqucntia,&  cx  pcrfpicuitatc  n.ituralis  intcllcftus,ficut  et,qui 
operatur  lulta  folii  ex  coa£tionc,non  df  iuftus  quafi  habcns  h  ibi  c 
tu  lurtif  lar.  At  quartii  dccndii  fj>  aftus  fidei  eft  dignior  fimplici- 
tcfcitcrish.ibitibusacquifitis  intcIlc:>ualib.inquatubrtcerrio 
re  caufam,eoq>  fidcs  innititur  diuin.T  vctitati  ,;quod  non  fuiiic 
alii  habitus  iniciledaales  ^uiltti,!icet  fint  certioresf  m  ,  q  j.C 
quoad  nos.Necct  certitudo  fidci  acquilit^'cft  ficniliscertitudini 
hdci  mfufx  in  adliaelionis  firmitatc.  iKa.n.quoru  fidcs  acquint 
ex  narracione  .ilfidua  (ea  rclationc  humana, per  pria  corriipun- 
turp  aflucfaftione.iicutcotingitinaliishabitib.acquiiitis.Cer- 
titudoaucqcftpcrfideadeointufam  ,  non  p6t  cotriipip  talia, 
vndc  apoftolus  Pctrus  drtit.  y;  proh.uiit  fidri  vef{r£  mulio  prrcio- 
fmrficjiitotiyc.  i.Pct. i.b.  Hct  ct  fidcs  infufanobiliorccffeitii, 
f  purificationccordis.iuxtaillud  Aft.i^.c.  Fidepunficanscordu. 
eorii.Ad  quintii  d<cendii,q>  fide$  fcu  credulitas,  q  ex  fola  reueU 
tione  hiiana  acqrif  ,n6  clt  hdcs  thcologica  de  qua  loqu:raur;N.1 
fidcs  theologica  n6  aflentit  alicui  credibili,nifi  qa  e(t  a  deo  ordi- 
natu,  &  fandtis  reuelatii .  vfi  ipfi  veritatidiuinxinnititurtan^ 
mcdto. vfi  li aliquis credcret oia.q  a  fidelib.  creduntur,non  tn  ca 
crcderct  tan^  a  deo  reuclara,talis  non  herct  fidc  thcolog!ca.  Si* 
cut fi  ali^s  herct  notitiaaticuius  concluhonis  geomctricx p  me- 
diu  dialeduii  tm  ,  cx  hoc  non  acquircrei  habiiii  geomctruii  de 
illa  conclufione.tx  quib.patct.cp  prxdifta  verba  Apoftoli  de  fi- 
dein  hocc.cotentaintelhgcda  funt^ut  in  Glo.morupradiAo, 
A  D  D  I  T  10     II. 

Ine.cvbidf  in  Poft.Et  ideohxcpraedixii  Moyfes  Dcufc.^j. 

Sentcntiahoriiduorii  vcrfuii.f.  Ipfime  prouucautrunt,<^c.  & 
Ego  pruaocabo  cos,qui  in  carmine  Mofaico  contincntur.hf  pro 
prie  in  additionc  Deu.jz.faper  eifdc  veifibus,Et  ibid6  ofiditur 
quod  Moyfcs  ftatii  hodienm  ladaroru  a  Chrifto  recedcntiii  pr^ 
uolticauit:  Quod  proprieconcordat  cummtentianc  Apoftoli  111 
hoc  loco.Scd  tja  illa  add^tio  clt  aliqualitcr  proli,xa,i6  rcmirto  ibi. 


C  A  P.    XI. 

a"P\fcoer^o.  Quia 
€  *-^  totaudorirati 
bus  coiifutauic  lu- 
dsos ,  infultarc  pof- 
fent  GcntilcSjdiccn- 
xes  co>  ex  toto  rcpul- 
fos  cffe ,  contra  quos 
incipit  fic. 
h  T^tnqiiid  deus  re- 
fulit.&c.  ^  Theop. 
Nam  fi  populiis  in- 


crcdul',  S^  inobedfcs 

fa£tiis  cfr ,  ea  propter  p 

caffitx  ilinc  promif 

fioncs?  Rrfpodet,Mi 

I     nimc.  Nocninirepu 

i    licdeus  populu  fuumi 

j  r  b  I        ^     quem  fcicrat  idoneii 

lumfuum?  Abfit.Nam,&cgoirracIita  4    cfjrcantcquamfidcnt 

1     tNc  rfputcturdrirmacl.  b    f  Sicut  rne  non  rcpuUt  liiiiilitct.  reciperCt^quandoQlli 

fum  ex  fcminc  Abrahx,  de  tribu  Bcnia"min  .  Nonrepulit  j    dcm  ,  &:  cgo  Ifrach- 

tcsfum,&:c. 
^  -{«Auguflin.Exillo 


C  A  P.     XI. 

a    ft>iceteTidecr,cuoddcusrepulit  ps.     t  Scdnunqnidhocdixi,  v«l 
b     ^E»  iDto.     c     f  Vel  plcbcm  ruam.     1Iiidios,quibu5  tm  fccit. 
1  Vcl  hxrcditJtem.     ISi  dico  iiifidclej  ludios.non  timeii  oinne». 

Icocrgo  .   Nunquid  deus  rcpulit  po'pu- 

a     T  Qui'  mc  ,  &  alios  prsdellinatos  non  repulit. 
b    5  ided  Iuda:us  non  ))toielytui,red  cx  femine  Abrahz.pct  Une2. 
Beniaisin  .  /  , 


Dini/io. 


NICOLAVS    DE    LYllA. 
C  A  P.    XI. 

iTX  Ico  crgo.  Hic  cor.fetjHenter  apr.flolas  oflendit  afffBHfuucrga 
JL/  ludxoi,comptftendo  Cciilet  abeorum  infult.z'ione.per  hvc  n. 
taujaba  ur  dijcordiaevpttte  Gentium,  quia  increduHtatem  ludaicH 
etiamconurr/is  de  lUiiatfinoimprobabant .quodripriuiit sApofiolus 
primorattonilius  funiptis  tx  difu  liid*  orum,  fecundo  rx  conuerfione 
GetiuK^ibi.Q^^^^d  fi aliqui  ex  ranii';.  tertio,tx  confiderationc  diui 
"orum iudiciijA um,ibi,hio]o autcm  vos  ig,no\ztc.Circa priniH po 
nit  i/cs  rattoiies  prima  efi,(fHia  cafus  lndxoriino  cft  irniuerfalis.fecii 

da. 


da,fj'iia  non  cfl  inutilts,ibi,  Dico  cr^Q.tertia,(i!4ia  non  eil  irrecupe- 
rjb/lis,ib!:ycb\s  enim  dico.Trimt  adhuc  in  dnas,ejiiiaprir>iodc- 
clarat prvpofnii.fccudf^^concludit i>itetum,ibi:  Quid  crgo.  Trimunt 
aittcm  declarat  e.Yfinplo  duplici,&  primum  rfl  fuiipftus.dicitig-tur. 
2  Nunquiddeus.!^c«er.3//ter.  j  Populum  (lium. /<:«//ccr, 
ludaicum^rjii  dicebjturpopulus  peculiaris  dei.  4  Abiit.  Na  S£ 
ego  irraclitafum,&c.  qiiitamen fumvocatus,non folumadfiitm  ' 
Ctjrifli,fcd  ctiam  ad  eius  apnfiulatum ,  idco  concludit . 
J  Non  rcpul.dcus.  /,  prxdefiinauit  de  Iudxis,vtpat(t  in  Taulo, 
€!r  aliis apufiolis.  jtcundum  extmplum de Elia,qui crtdi bat totu po~ 
Toai.6,  c    4        puluo 


H3 


Gloford  &NicoIai  deLyra. 


144 


popiilo  TfrAcl  c}.cunque  in  Ghrifto  credidcrunt,  mi  fiint  filij 
proniilVicnis.deputantur  in  fcnunc,&:  pcrtincntndhaercdi- 
tatedei .  Hmc  fuotlofcph  homo  iurtus ,  virgo  M:u-i.->,Io.in- 
nes  B;iptin.i,parentcs  eius,S!mcon  foncx,  Anna  vidua.beati 
Apoftoli,Nachanacl,Iofeph,multaiido,  quu;  pr.tcedcbat,^: 
fequcbatur  ,  dicens, 


Bcnedi<t^us  ,  quive- 

nit  ,  ^  illi  quorum 

fanw  «jnoHP  clic    vno   tria  ,    & 

rat,  jilio    quinque  milia 

bnpcizati  funr,  fand1;i 

diaconi,&tocccclc- 

t  j.Rcij.h.  i]x  lud^TiC,  qu.T  ifi 

Chrifto  eranc.  Hmc 

tfHbucrurOt.  &i  ipfcPaulus  m.ine 

lupus   rapicns   pvx" 

dam  ,  Sc  ad  vcfpe- 

tlbidem4.  ,uni  diuidcns  cfcas, 

P£ij„.  Nam  quodait,  "^(0'» 

'  repulit  Deus  plebem  fua 

^  ^um pr^fciHit. \lh  Pfal 

,  mo    rcfpondct  vbi 

fcriptum  eft  ,  ^o- 

niam  non  repeUet  do- 

Taminus  pkbetn    fHttm. 

eJr  ciCtera . 

bono 


frr.Tdc(?inanit. 


a  Dcusplebem  fuam.quamtprslciiiit.  Anncrcitisquiddi- 

b  1  LiUji  regum.     a    fVbi  de  E!ia  loqmtur.     b     1  ft  licct.         * 

^Adusrriim.  c    llnter  fi-.Sc  illos  .     d    ^  Ii'i!'«m. 

citfcriptura  in  Elia  cjuemadmoduminterpellatdeumpro 

TDiccns.  a    ^S»ib  lczibcl  hoc  fai>uni  cit. 

Ilrael :  f  Domine ,  prophetas  tuos  o'cciderunt ,  altaria  toa 

a     iFundamcnia  eiicrtciunt.  1  Futauit  fe  Kilimi . 

truffoderunt,&  ego  relidius  fum  folus,&  quarrunt  animam 

5^Alia9,fcriptura.  a    1  rci  gratiain  refcruau' . 

c  mcam.Sedquiddicitillidiuinum  refponlum?lRcI/cjui  mi 

fOninc&bonos 


uer, 
»4. 


hi  fcptcm  milia  virorum  ,  cjuinoncuruaueruntgenuafua 

a     i DeUs  Achab.&Iezabel.     f  Vbificilius.  b     fGratii   . 

c  antc  Baal.Sic  crgo,&  in  hoc  temporcrcliquia:  fccundum  e- 

a    ^Pct  gtatiam  quaetcftifunt-        ^Nun  inerita.vnde.Nonvosmcelegiltis  ,  led  ege  vos clegi. 

b    lAliaJ  taftsliint.    c    ^Pcr  gratiam  faluati.        d    tidell  ocr  gratinin  faluifafti  funt. 

Ie6li()ncm  grati^  dei  falux  fient.  Si  autem  gtatia ,  iam  non 

a    tLegi».  b    Y  Id  c(i,Cpcr  opcialegis  faluifunt. 

_  c    ^Quod  tamcn  conltatcfle.  d    fSed  debitum: 

guft.iib,de  a   prsfciult.  Pro  pr^-       ^^ operibus,alioquin  gratia  iam  noeft  gratia.*  c^uid  cr?o?  ^ 

'"•    P     ,-''icft'f?U't,POf"'t'SiC       '  a    TDicendum.  fHoc  fcilicct.  b    llultitiamcx  operibuJ.  I 


tfcinfla 


•  enim  dcbere  accipi ,    g  Quod  qua^rebat  ifrael ,  hoanon  eft  confcquutus  :  Elcdio 

CX    lCqUCntlbUS    pa*      *     j    ^pergtatiamelefti.iuftitiampertidciniecepcrunt.  b    1  Non  folum  non  fum  confecuti,ve- 

tCC       idcO  aUtem  di-  """•  *^    TP"  iudicium.  d    Velfi«iunt.    e    In  Ifaia  ,  licet  aliis  veri>is. 

xit ,'  pra:fcijc ,  ne  itc-      autem  confcquuta  cll:,ca:tcri  vero  cxcacati  funt  Sicu t  fcri- 

rum  fudaji  fupcrbiat  ^ 

cx  eo.quod  dixit,eos    . 

non  rcpulfos,  &c  plcbcm  dei. 

b    ^n  nefcitis.  C^Jta  rcliquias  in  hoc  tempore,ficut  cum  E- 

Jias  foius  fib''  vidbrccur,  quj  fi  ignoraaic,&;  alios  pr^ncr  fe  re- 

feruacos,  non  mirum  fi  ifti  ignorenc. 
Ser.7- de ver- c    f^eliqHimihi,&r. ^  Aug.Solum  te putas eflTeferuum  bftne 
bi»domiiii,    Jaborantcm?Sunc  &  alij  me  timcntes,<S<:  non  pauci.  Nam  fe 

ptem  millia  ibi  habeo .  Et  adiunxic,Sic  crgo,&:  jn  hoc  ccpo- 

rc.  Credidcruncaliquilud?i,6imulci  fucruc  reprobaci,(icac 

ille,qui  vulpium  foucss gefcabac  in  animo  .  C^id  cft  aucem, 

rcliqui  mihiJ^Ego  illos  elegi,  quia  vidi  mences  corum  dc  me 
-,  prefumcntes ,  non  de  fe ,  nccdc  Baal.non  funt  mutati .  Sic 
C  funcvt  a  me  fai^i  func.  Ec  tu,qui  loqueris.nifi de  me  prefa- 

nieres,vbi  clTcs?  Nifi  gratia  mea  plenus  efics,none  antc  Ba- 

al  etiam  ipfegenu  fleacrcs?  Noh  ergo  in  hoc  gloriati,vt  pu 

tes  te  in  feruitio  tuo  non  habere  conferuos .  Sunc  quos  elep 

fKut,&  te,&c.  Caue  igicur,o  Chnftiane,caue  fuperbiam.U 

cct  cnim  itnicator  fand^orum  lis,totum  femper  graci?  rcpu- 

ta,&c. 

d  Septem 


d    Scptetn  mifia.  Per  foptenarium,vniuerfitas,pcr  miHcna- 

rium  perfcitio  defignatiir, 

c     si er^o.  C^qui.i ciinc emiit  mulci,& fi  nefcirec  Elias.Ergo 

fic^idet^icafucnccr,  vclp;'rcandein  graciam  . 

Sic e  vo,&  in hoc temporc,&c.  Haymo.  Ideft,  inDomini 

.nducncu ,  &  Apofio- 
loruni  prxdicacione, 
reltquix  fMsfuSxfunt 

I  dc  quibus  fiipra  di- 
dUimcft.Sifucritnu 
mcrus  ftlioru  Ifracl, 

z     ficucarcnamaris,rc- 

liqui.T  falux  ficnc .  Si 

j     vc  ccmporibus  Heli^ 

4  donogracia:  dci  inul 

5  ci  rcfcruaci  func  ne  a- 

6  dornrcc  idola ,  fic  tc- 

7  •  poribus   ApoHolorii 

8  multi  cx  JudcCis  fc- 

9  cundum  eJedionem 
gpg  dci  faluati  funt 

10  vcnicndo  ad  fidcm, 

II  qui  &  rcliqui^appcl 
12  lantur.Ecconfidei.i- 
ij  dum,quia  fccundum 
14  cledione  gratix  dci, 

5  id  cfi,fccundum  pr.-c 

6  dcftin.-»cionisdonuui 

17  faluxfadatfunc,  non 

18  fccundij  merita  opc 

19  (ftimipforum.  Siau^ 
ao  rem  gracia  faluifacti 

func  ilJi,  qui  credide- 
runc  ex  Iuda:i  s  ,  iani 
non  fuicex  operib.Iegis,  per  qua^putabanc  fe  iuftificari  pof- 
fe  illi,qui  in  infidelicace  rcmanferunt . 
f  ^  .yiiioquigratiaiamnonefigratia.Roce(\,ii3i\ket[a]m 
fadi  funr.quod  non  poceft  fieri,nifi  grada  dei,er  go  ipfa gia- 
tiaiamnonen'tgratia>fcdmeritum  . 
g  Quid  ergo^  Audito, quod  rcliquia:  falux  fada:  funt graria 
non  ex  opcribus,quid  crgo  dicendum  cfi? 
h  Eleflio  autem  confeejuuia  eJi.Elcdio  grat/x  eft,non  metito- 
rum .  Excxcatio  vero  meritoru  eft.  Exc^cari  enim  lunr,q.a 
credere  nolucrunt,ficuc  illi,quia  volucruc  crediderunc.Mi- 
fericordia  igicur,&:  iudicium  in  ipfis  voluncacibus  faita  func 
a  deo.  Illis,vd  per  mifencordiam  gratiam  apponcnccipfos 
veroper  iudicium  exc^can  pcfmiccence .  C^icunqueenim 
cum  inccllcxeric,&  credere  noluic.id  dcbcr  tonfcqui.quod 
vulcne de Ciecero poffit credere.In  voluncacc  ergo lua  adiu 
ti  func,  vc  quia  fcicnces  verum  diccbant  clJe  falUim,de cxce 
ro  non  incclligerenc,  cjuod  veruin  efi.hoc  merccur  inuidu 
mzl£  voluncatis ,  noa  ita  dc  his^qui  errore  hoc  agunc. 

^  a  Dcdit 


0 


•Sin  cx 
bm ,  tic 
cU  grai^ 
doquidt 

p/'S     UiU 

eii  optis 


dt      pr 


NICOLAVS    DE    LYRA. 

pulum  ad  idololatriam  conuerfum,  &  omnes  alios  prophe- 

tas  occifos ,  &tamen  non  erac  ica ,  &  hoc  eft,quod  dicicur. 

I     ^n  nefcitis  quid  dicitfcriptura  in  Elia.  quafi  dicac.  lcire  dc- 

becis. 

z     Quemadmo.interpel.Dcpro  Ifrael,  non  zelo  Vindi£laj,fed  a- 

more  iufticie.  j.Reg.  19. 

3  Domineprophetas  tuos  occiderunt,  vc  non  remaneant  culco- 
res  dei. 

4  Mtaria  tua  fuffoderunt,  vt  non  inueniatur  locus  tc  coledi. 

5  Htego  reli£lHsfum  folus.  Sic  enimcrcdebat ,  quiafpiritus 
non  fcmpcr  tangit  cordaprophctarum.ncc  deomnibus,vn 
de  dixit  Elif^us^.  Rcg.^.d.  dc  Sunamite,  ^nima enim  eius irt 
amaritudine  ejt,&  dominus  ceUuit  a  me. 

0  Et quarunt animammeam.  Vt  nihil  remancatdecultudi* 
uino, 

7  SedquiddicitillidiuiHum  refponfum,  ad  repcllendum  cius 
dii^um. 

3    l\eliqui  mihi.  idc(!,conferuaui. 

^    Septemm.vi.  qui  non  cur.  Et  idco  non  cs  folus.  confequen 

ter  • 


ter  applicatur  ad  propofitum . 

10  i^ic  ergo^ijj- iw^^cfcilicetjlcgis  nouc. 

1 1  'R^liquiefecundum  elec.grati<e  dei,&c.\'a]icct  fpccialitera- 
liqui  ex  ludxis  ad  hoc  eledi  cx  gratia  dei  (alui  fatti  finit  pec 
fidem  Chrifti,  ficut  patet  d»apoftolis,&  de  alijs  primiscre- 
dentibus,  qui  ferc  fuerunc  omncs  dc  ludgis . 

1 1     Si  autemgra.fal.fa.funt,  ditlo  modo. 

1 3  lam  non  ex  operi.  fciliccc,Iegis,que  hoc  facere  non  pote- 
rantjVC  fupra  didum  eft. 

14  Mioquin gratia.  Qyiaquodreddicut  cxoperibus,  debi- 
tum  cft,&:  non  gracia. 

I  j  Quid  ergof  Hic  concludicur  incencum,fcilicet,qu6d  ca- 
fus  ludijorum  non  cft  generalis.diciccrgo,  Quid ergo,  fuppic 
lequiturexdidis  . 

16  Q^odqu£rebatlfrael.i(iett,maiorpzTS  populi. 

17  Hoc  non  efl  tonfe.  fcilicct,iuftiriara  per  fidcm  Chrifti,cu 
ius  aducntum  expe^abant  Iud§i. 

1 8  EU£lio  autem  confecuta  eSi,  jd  cft,  Apofioli,&  alij  ad  hac 
elcdi  . 

1 9  Cxteri  yero  ex.funt.  manences  in  infidclitatc. 
io    Sicutfcriptum  efl.  Ifa.^. 

1     J»t' 


rT 


i^y        Ad  Romanos      Cap.  XL 


146 


A 


a  z?c«V'  j7//V, Mil jm  compunclionem  hoc  fignac,t)t#.i  f^pe 
fic,MCC'3m  bonumfic  hommi  molefium,  vc  PharifcEisdo- 
(ftrina  Chriffi .-  &  fic  fpiricum  compuiichonis  appellac  men 
tcm  inuidencem,qua  luuiderunc  doctnna:  Chnfti. 
b  Ffque  in  h<\  idcff,quandiu  poceric  dici  hodicrnus  dics.id 
cfl:  vfq;  in  pr^fcnccm 


a:.c. 


♦  .<8;C. 


diem  ,   onmium  ad 

quos  hoc  fcrpcum 

pcruenicc. 

c    Mcfj.i.  fcriprura 


CUmDoqiiibus  prediitii  eft.  I{eli<fui£  [aluicfient.Ci^terivcro  D 
excecjci  ianr,dc  quibus  didij  c(\^atmenfa  eoru  in  iaqueu^^c.  Pial.  6t* 

4<  Theophyliic.  Cum  abunde  facis  eps  rcprehendiliet     * 
nunc  coufolacionc  cis  medicacur.stq,-  incefrogac.Nunquid 
impegerunc  vccaderenc?Hoceft,Niiquid  incurabilicer  deh 

qnerunt?  Haudqua- 


a    Fermiliteoshabereinalamcompuniftionein.        b    Scilicct,  malnm.        c    Rationemquz 

pcrk  VHicit:  in/tcft,fed  ipli  ita  habcnt. 

ptumeft :  t  Dcdic  illis  Deus  fpmtum  compundionis ,  ocu- 


letk. 


b    Ratioqui  aiiodoccnte  intelligit ,  fcd  ipfi  itahabentvfqiie 


-  ,vf  r rt  ,T>r>c  r^r,''  **  los  vt  non  videant,&  aures  vt  non  audiantjvlquc  in  hodier- 

'  J-         •  $iihdpn<  a     Malitia  quam  milli  obiulerunt. 


Subdens. 


quani  .  Impegerunc 
enim,  verum  non  vc 
caderenc  omnino ,  vc 
nunquaerigipoflent. 
Hcenim  feruabuncur 
,  circa  ccmpuscofum- 


I  miquitas  impedii 
b     Vt  eoi  leneat- 


macionis ,  vc  in  pro- 
^,        ...» 


c    In  caufam  opptobrij. 

^  inla'queum,&incaptionem,  &intfcandalum,&in  retri- 

a    Aeternz  damnationit.  b    B.atio  c]fxx  videt-  c    Sc  pcccare.        d   Libcruni 

arbitiiam,  quod  dcbet  etigi  fucfum. 

«  butfoncmillis.  Obfcurcnturocuhcorune  vfdcant>  &dor- 


?cccatis  aggraua. 

b     Videor  dicere. 


Tal  S^/porKafqma  '  """^ ^'^"^  '  ^^  ^^"'^  ^'^'^ '  ^  ^ ''^t  menCa  eorunvcoram  ipfis  i 

.■'^,,^1  a    Vccosipfi  fuainiquitasimpcdiit.  ,  * 

in  ciuscarnalibusob- 
feruacicnibus  dcle- 
otfndiflilfi.  dancur. Vel,cor JOT  eis. 
C^iia  fi  racioncm  vcl 
lcnc  accendcre  ,  pof- 
fcntintenigcre. 
d  In  Laqtttum.^t^c.  Si- 
cuc  feipfos  acccum 
mihi  obculerunc,iic 
fiacjllis,coram  ipfis, 
quiainiquicaccm  no- 
B  uerunt  ,&  in  ea  pcr- 

'fllCCrunC  Inaideant&odiohabeant  _ 

/a /<l<7.  drc^CriptU-     .     _  .,  ,      t,,  hum repiUetunt.  Sicoium  deli^ftoditatuseltmundu».  bitUC  itl  fihum ,  CUnC 

ra  qux  incdligenci-   ''jGcntlbus,  Ut  lllos  iCmulcntur.t  Quoafldehdtumeorum  J^  Moyfcs nofter reuer 


*,unJu«i 

ohic  cap 


grclui  orationis  dicct. 

g     .5'«/«/.  Dum  diuifl 

per  mundum  in  ccfti- 

moniuni  funt  non  fi- 

ftas  de  Chnfto  effc 

prophccias. 

h     y[il.£mitLHoc{q' 

f  fumcorura  fcmperincurua.  t  Dico  ergo:  Nunquidficof-  10  pefaitumcft,&ple- 

a    SincrcpaiationeOcvtiUtate.  11   niuS  fict  in  finC  fcCU- 

Tantum  vt  inutilis  lit  cafus  eorum,fed  potius  vtilis.  II   ]j  quaudo  ludxi  Chci 
•  b    Vnde  quia  repuliilit  uerbuin  DeiJ,  ccce  conucrtimur  ad  gentet.  ^'.^  ^         -         ■     r- 

g  fenderunt ,  vt  caderent  ?  Abfit.  Scd  illorum  ddfdo  faius  cft  ;3^  Se ChnS Tac'enim  e 


lcx 


Gentiles         AIios         c    ludzi  zelo  legis  &  F:ittum  ka       n 

d   Qupd  Deum  occiderum.uel  uer-   »J   manUS  MoyU  rCUOCa 
Si  cof  um  deliao  ditatus  eit  mundus. 
d  1 


jtetnulan- 
icprouoci. 


illt.  ie  ci< 
itap.<*. 


bus  cft  panis  ,   illa 

qucac ,  dum  male  m- 

"relligicur  ,  &  pro  ca 

predicacio  Chrifii  rc 

fpuicur.  Fuic&caufa 

capciuicatis ,  dum  le- 

lo  cius  Chriftum  oc- 

ciderunc ,  &  in  illa  capciuicacecaufa  fcandali  &  opprobrij » 

&:  poftcaufa2:ccrna:damnacionis ,  qux  fpecialjccrrecribu- 

tiodicirur. 

c    Obfcu.ocu.  C^ia  finccaufa  non  viderunc,  fiac  cis  non  vi- 

dcrc. 

obfcitr.  ocu.  Hxc  verba  non  opcantis  voto ,  fed  przdiccn- 
tis  o^cio  dicuncur. 

f  Dico  crgo ,  2{unq.  Qijia  dico  exc^acos  audtoritatc  pro- 
phctarum,  pucacisquod  irrecupcrabjlicer&fine  vcilicace? 
Sed  cafus  eorum  prodcft,&  poflunc  rcfticui,  ne  quis  eos  dc- 
Ipiciac. 

4<  Auguft  ludii  qui  Chriftum  occiderunt,  &  in  cum  crc 
dereno]ucrunr,quiaoportebaceum  mori  &  rcfurgerc,  va- 
flaci  infclicius  a  Romanis.fundicufq;  a  fuo  regno,  vbi  ia  cis 
alicnigcn^"  dominabatur.cradicaci,difpcrfiqj  per  cerras,per 
fv,ripcuras  fuas  ceftimonio  nobis  func  pi  ophecias  no  nos  fin 
xiHedeChnfto.Quasplurimi  eorum  cofidcranccs,  &: ance 
pafiione,&:  maxmiepoli  ciusrcfurrcc^ionc,  crediderunt  in 
*  cum. 


tecurad  n||cre,&aJ 
Pocefteciam 


Fauci  de  eis  conuerfi,  ut  apoftoli  d.cauerunc  Gentes. 

a    Id  eft,  abieftio.  ,._ 

diuitia: funt  mundi,  &  diminutiocorumdiuitia^Gentium,  J^  iJfceiiil',  vc^enccs  lu 

a    Qui  in  fine  mundi  conuertctur.  ro  A  }'^       A     (X 

b    Etquafialiquisquzterecanpoteiuntconueitiait ,  potetuntutlqiie.  *°  UCOS  ^mulCCUr^IU  Clt, 

,  u  .     '  Qiii""hW'i-       credac,ficuc&ipficrc 

quato  magis  pienitudo  eorum?  Vobis cnim  dico  Gentibus :  i[  debancVel  vc  Dci  ^- 

mulacionc  circa  ope- 
ra  eorum  mala  moucancur. 


I  ^odfi.  Dixic  delittum  ludajorum  prodefic :  quod  fi  cft, 
tunc  magis  conuerfio  eorum. 

k  i^tanto  magis.  i.  fi  malum  corum  vercic  Dcus  iri  bonum, 
i.in  diuicias  mundi,  mulco  magis  bonij  eoru,  cu  m  fine  plc- 
nicudo  coru  conuerfa  dicabit  Gcntcs  dodrina  &  exeplo^ia 
quo  oftendit  nec  inucilc,  nec  irrecuperabilcm  cafum  eoru. 

4«  Ongenes.  Confidera  in  his  Dei  fapiencian),  qiio  apud 
eum  ne  ipfa  quidem  dehda  &  lapfus  abfquc  vcjlicace  finc. 
Sedcum  vnufquifqueex  propofici  fui  libc  icacc dclinquac, 
difpcnfacio  diuina:  fapiencix  hoc  ipfo  in  quo  illi  damno  lu^ 
negligenciae  pauperes  fiunc,  alios  diuices  faciC. 

■i«  Haymo.In  ludgoru  dehdo.falus  gcncbus  eft  procura- 
ta.quia  nifi  lud^i  perifienc,nequaquam  gences  faluarcntur. 
Dcliftum  df  quafi  derclidum:  &  dclidtum  fic  in  cogicacio- 
nc,peccatum  vero  in  opcracione.Scd  Apoftolus indifiercn 
tcr  ponic  delidum  pro  pcccaco.Dclidu  crgo  Iud(^oru  mors 
Chnfti  fuit,&:cor  imp^nitens  cii  inftdchcacc,cuius  morce  F 
*#  genc 


NICOLAVS    DE    LYRA. 

t     Dedit  illis  Deus  fpiritum  compim6lionis.  id  cft ,  inuidiz  pun- 
gcnciscorda  corum  ex  odio  Chrifti  &  fuorum  fidelium;cx 
quofecucacftcxcecatio&obduracio.  idco  fubdicur. 
X     Oiulos  -vt  non  fidejnt  ^  aures  -ptnon  audiant,&c.  Dauid  di- 
cic  de  codcm  Pfal.i  8. 

3  Fiat  menfa  eorum,&c.  id  cft,  facra  fcripcura,  in  qua  nucri- 
cifuerunt  ludaii. 

4  Corarn  ipfis  in  lacjueum.,&c.  Ex  odio  cnim  Chrifti  rnoti  fuc 
lunt  lcgifpericiad  dcpraiundumfcripcurasdcChrifto  lo- 
qucnccs.ficuc  plcnius  oftcndi  in  plunbus  locis  veterisTefta 
menti ,  &  fic  ipfi  fcqucnces  eos  crroribus  func  illaqucaci. 

5  £Mnf<iff/owcw,  ei^c.pcrTicum  Vefpafianum. 

6  Ei  in  fcandilum  ,  i^c.  Qu^ia  nobilcs  corum  fucrunt  dudli 
ad  tormentaad  intamandum  populum  de  rebellionc &:  in- 
fidclicace  crga  Romanos. 

7  Etin  retributioncrn  illis,&c.  Ha:c  cnim  in  vindifclam  mor» 
tisChrifli  concigcrunccis.  Luc.  19.  Ecquiacxpra:didisfc- 
cuca  cft  cxc^cacioillorum  &  obduratio.ideo  fubditur. 

8  Ob[curentMr  otult  corum  ne  viUeant^  &c.  quantum  ad  CXCX- 
cationcm  intcllcdtus. 

i»  Et  dnrfuw  eoruH/,  &  c.  id  cft ,  voluncas  fic  nominaca ,  quia 
debct  fupportarc  omnia. 

10  Semper  incurua,&c.qui3  pcr  obdurationcm  cflBcitur  tor 
ruofa. 

f «  Dico  trgo.  Hic  oflcditur,cu6d  cafus  lud^orum  non  fuic 
iiiutilis:exhoecnimoccafionahccrfa6tumtft,quodapoflo 
li  rtlinquenccs  lud(jam  tranficrunc ad conucrtcndum  Gcn 

tilcs 


tWcs  per  orbcm.  Adt.i  j.ficut  iam  allcgacum  eft  fupra,&  hoc 

cft  quod  dicicur.  • 

I  i     l^unqHidfic  ojfendcrmt^&c.  lud^i. 

I  i     Ft  caderent.  fciliccc,  &  nulla  fcquerecur  vtilitas. 

1 4    .Abfit.  quia  fecundum  quod  dicit  Augu.  in  cn jh.Dcus 

adeo  cftomnipocens&bonus,  quodnonpermiccerecma- 

la  ficri  nifi  ex eis  cliccrcc  maiora bona .  idco  fubdicur. 

1  f     Sed  ^orwn  dcliilo  falus  eU  Gentibus ,  &c,  occafionalitct 

modo  prxdidto. 

1 6  Vt  illos  £mulentur,&c.  id  cft,  imitencur.  ludzi  enim  qui 
modoconucrcuncur ,  &  mulco  magis  circa  fincm  mundi 
decedta falficace  Ancichrifti,inhoc  imicancur&imitabun- 
tur  Gentiles  conuerfos  ad  fidcm  Chrifti. 

17  i^o(i/;(/c/i.eo.  fcilicctludarorum. 

18  Diui.funt  mundi.  occafionaliccr  modo  didto. 

19  Et  diminutio  eorum,&c.  ideft,  pauci  viri  fimplicc$& 
illiceraci ,  &:  quafi  nuUius  repucationis ,  qualcs  func  apo- 
ftoli. 

zo    Diuiti^funt  Gentium,  &c,  quia  fundauerunc  ccclefias  in- 

terGcnccs. 

z  I      Quanto  magis  plenitudo  eorum ,  &c.  fupplc  cric  magnum 

bonum  in  finali  conucrfione  eorum. 

22    i^obis  c«/w.  Hicconfequenccrrcprimicinfulcationem 

Gcntium.pcr  hoc  quddcafus  ludxorum  non  eft  irrecupe- 

rabilis,  quod  oftenditexcmplo  duplici,  fciliccc  p,icriarcha- 

vuni  bi  apoftolorum,qui  fucrunc  ludxi:  propccr  quod  Apo 

ftolus  leiaboracurum  ad  conuerfionem  corum  dicic .  f^o.  e- 

nimdi.  Gen.  nc  iniiilcccis  ludxis, 

O  QuM' 


f^v 


147         GIorord.&NicolaideLyra'. 


»48 


A' 


p;cfiles  funt  rcd^pti:  &:  facro  baptifmatc  abliiti .-  qiios  ( 
judei  emulari  in  fldc,vt  credctcs  ficut  illi  crcdGt.falui 


pudiatum.Qnia  fi  delibatio,id  cft,paucidcillfsa(rumpti,vc  D 

apofloii  &c  aLj  d:fcipuli  funt  i.iiidi. 

d     lit  nhijja.  id  ci^ ,  gcnus  potcit  fandlificari. 

AmLroriuv.  Efl  autcm  djlibacio  parua  cx  aliqua  rcaf- 
f.unpcio  ad  cxpcruuc.uin  [ucius  mall^,  vt  cx  cibo  vcl  pocu. 

e    £f //r.i. ideft,pa- 
Q.r!.i.iGtiiif5niimi5  triarcH^^a  quibus  coH 


dcbcc 
^muian  in  nuc,vtcrcacccs  licutiin  crcdut.laiui  fiant. 
a  i^<j»;<//*.  litii  ApotiolusGciuiuitiihononficabomir.i^ 
ftcrium  vUra  lioc  qiiod  dcbeo fupcr.iddcndo ,  vt  ctiam  de 
ludjris  hborcm  icntans ;  ii  hac  non  iucccdic  Via,  aggrcdiar 
alia  ,  quod  non  hcc' 

yem,  lidefalutCCOlil  »    (ln,odrcmiJ«eft.  b    Nonludaomm 

dcfj>?carem. 

*livc-ophilac.Rur 
fum  J^idcias  coiiio- 
lans  ,  ^•'.ntium  cri(}a$ 

dcijClt ,  inqUICnS.l-aU  ^"  "        iUjsl.iboio:  quiautiliscrat  aiuimptio  ad  info.uiaao.ifmGcntium  .Et  uere. 

do  vos  gcnccs  pro-  i,  carnem  mcain, &raIuo''sfaciam  ahquoscxillis  Sienfm^a 

'''^*  a     Iiitiidu.is.  Eiit.        b     R;l'ijiicu:iu. 


quandiu  quidemegofum  Geiitium  apddolas  miniftcrium  '    trahunt fandi  humo- 


a    Vcl  cum  pcof^cmaic ,  vcl  cuui  adacilitate.        b 


rcm  fidei. 

f    ffi-a»»/.  quideco- 


rum  genere  cxcreuc- 


4  }>riinitix 


pter  duo  ha:c.  AlcC' 
rum  quia  mil:ii  ncccf- 
lariuin  cft  tanquam 
rcl!'j,ionis  vclti\c  \n- 
ftitutori  ,  glorificare 
ininilieriumn.cum, 
hoccl!l,  vos.-akcrum 
vt  ad  a;mulationcm 
P  permoucam  carncm 
mcam,hoceft,fctun 
dum  carncm  cogna 
tosmihi  Uidaros,  Tcr 
carncm  gcnuiiiam  n* 
tur^  propagationem, 
&:affcirium  amoris  na 
iTOS  comon- 


miHiocorii  reconciliatio  eft  mundi,  quxaflbmprfo,  nifi  vi- 

•    .(jeniiumex  eo  ra.)rtua:.  Potcll  fanfliticaii. 

ta'  ex  mortuis  ?  Quod  fi  t  delibatio  fanda  cft,  &  m.ilfa .  iit  (i 

b    Nacuialibus.         c    A  pro- 
uiiirioiicextiC. 


Fiobai  adhuc  lud.xos  pnirc  alTumi ,  ut  lepcimat  Gpntcs. 
Id  c.l ,  fcihcf  t. 


d     OGcniihs. 


Idel^Mnitanduin  me 
c    Ptouocare  ualcaui. 

meum  honorificabo,fi  quo^modoad  ^niuia^^ndum  prduf>ce  3 

i)    Ittdios.  b    yelut.        Sic.         c    Giati.i  Dsi  admuanre.      _d    S.altem.  _      c    ttjdeode  *      rilllt  Tn  CiS  fundat! 

^  Au^uftinus.rra- 

gantur  Ibperbi  rami , 

luimilis  ifcr.itur  olea 

ftcr  :  mancat  tamea 

9    radix  ,  illis  prxciiis, 

jo  iflis  recepcis.Vbi  m.i- 

' '  ncc  radix  ?  In  pacriar- 

,.     ^      _      „  tt   ^       ■,  r    ^-      •  h   r    r,tr  d  ,,  chis.  Et  cnim  patria 

radixlanaa,&ramf  Quodlialiquiexramisrradtiiunt,  tu  ^^  chnfli ,  populus  if- 

a    SieiiU»  natuialiiet  &  auuru».  b     Aliena  operaiioneconiun.flus.  j^   i-t/»!    nn ii /"v  r-ic  wf»nir 

c     Inlocofraftorum  d    Faftus  ei.    '*   ia(.I,  quia  CX  CIS  VCRIC 

e    Pattiatcharum,  6c  proiiietarum.        Fart.ceps.  icCUndum     CamCm  . 

Scd  huius  arboris  ra- 
d.x  Abraham ,  Ifaac, 
&  lacob  patnarchx 
fandi  .^t  vbi  ifii  ?  In 
rcquie  apud  Dcum, 
in   honore  inagno, 

mo's .  Quod  fi  gloriaVis ,  non  tu  radicem  portas,  Icd  radix  [l  &c.  ^^ 

-a  Haymo .  Patres 

vcteris     telt.'.mcnti 

funt  mafTa  &:  radix  ••  rami,qui ex ill.s  procclTerunt  Apoito- 

li .  Sicuccrgo  radix  bou.i  bonum  fuccum  ditfundic  per  ra- 


Traft.    , 
]<>c. 


c 

d 

f 
g 

Fatciatcharum,  Sc  f  io]ri)etarum.         Farc.ceps. 

J»  autcm  cum  oleifter eflcSji^^nfcrtus esin  illis,& fbcius  rad/cis  '^ 


itf 


Apollelorum  quiptx  oranibus  habent  rpiritum  r.idcis. 

c     Siinquain  hoccft 
Quia  8c  n  putaca  eft  oltua  ,  non  tamen  amputata. 


Fiui>iteii  populiludaiciantead- 

uentum  Chiilti. 
d   Id  e't,  iniultaic  malis  altecius. 
d 


&  pingu^cdinis  oliu''^  fadlus  c$  >  ndli  gloriari  aduerfus  ra-  '^ 

a   Fiadlos.  b   TuGentilit.  c    Dicitui  tibi ,  quiagensilla  nihilate:  led  '  ° 


tiui  erg 

flrauic.Ecfcnicm,no 
dixic,  omncs  ••  fcd  ali^ 
quos ,  Clanculum  au- 

tcm  corum  duririam  fubindicat.fortaffe  enim  contentione 
^ccmulutiuncquadam  accenfijimitabuntur  gcntcs,  &  cre 
dentaliqui. 

b  Si  tniot  amijjlo,  ^  Thcophilac.  iSi  iratus  ipfis  Deus  ,alia 
donauic  al'  j s ,  hoftcfque  amicos  fecit :  quando  ipfos  afiTum- 
pfcntac  recepcric  deiuio,  quid  non  donaturus  cfi?  Vita na- 
qiic  ex  mortuis  tuuc crit,  hoc  cft  ,  infinita  plane  bona :  hoc 
er.ini  per  vitam  indicaf :  fimul  aucem  & alcius  quiddam  in- 
nuic.  C^ucmadmodum  inquitex  niortuisrefurrcdtionon 
pr{>pterIuda,'oscontingct,  fic  aliorum  faluspropter  ipfos 
non  adcrit  prxrto ,  nili  illi  fidcm  habuerint.  Quxcunque  c- 
nim  pro iplis dicerc videtur ,  ca  dicit frigidam  gratiam  iUis 
C  impcrticns,  vt  medici  haud  raro  laboraritibus  folent. 
g  o»odfi dtliba.  Dixi  <f  afTLimptio  eorum  crit  multum  vti- 
|js:quaui  ne  dicatis  non  pofTc  fieri,quafi  totuni  genus  fit  rc- 

pudia- 


qui2  gens  i 

tu  3i>caiidtmhabcs. 


mosata  Apoftoli  qui  ongincm  duxerunt  a  fan<Ais  patnbus, 
&:  eonim  fidem  imitaci  kint  fancti  6c  boni  rami  fucrunt.  Po 
tefi  &per  radiccm  iiKclligi  Chnflus ,  perramos  Apoftoli 
alijquecrcdentes. 

g  Q^oi  ftalitjniex  lamts.  ^  Iren^s .  Moyfes  Acthiopiffam  Lib.  4-  37 
acccp:c  vxorem.qua  Ifraelicidcm  fccic,pr^  (ignificans  quo- 
niaolcaftcrinfencur  inoliuam  ,&:part!Cipa'ispingucdmis 
tius  crit»Per  nupcias  Moyfi.nuptix  Vcrbi  oftedcbanftir,  &: 
pcr  Acchiopiflam  coiugcm,  ca  qu^  cx  gcntibus  cli  Ecclcfia 
manifertabatur :  cui  qui  detrahunt ,  non  crunt  mutidi .  Lc-  , 

proficnim  eruntCvtMaria)&abijcicnturaiuftorucafiris.  Niim.i; 
h     iocim-.hi  fpepromiflionis:  hoccontra  morc.Bonacnim 
arborin non bonam  infen  folec,hiC  nonbona  mbonam.  „ 

^  Dicis  ^ 


r^ 


NJCOLAVS    DE    LYRA. 

I     Quamdiu  quidem.  Gal.  i.  b.  Creditumefl  mihi  euangelium  pne- 

fUtij^/icut^Tetrocircunciftonis. 

2.    Miaifterium  meumho.  addcndo  vlcra  debitum,  fcilicec, 

laborando  pro  conuerfione  ludxprum  cum  tamen  ex  of6- 

cio  tencar  folis  Gentibus  pricdicare. 

3  Si quomodo  adxmu,  \d  ci\ , ad  imitandurp  nrjc. 

4  Trouoctm  car,me.  id  efl,  Iud:pos,  dc  quibus  carnaliccr  dc- 
lccndit,  vt  dicit  in  princip.huius  ca, 

5  Et  fal.  fa.  Scicbat  enim  Apofiolus ,  quod  nondum  erac 
fempus  conueriiuniseorum  ad  plenuRi  ? &  quod iftud  fic 
vtilead  bonum,oflcnditdicens,  • 

«?     Si  enim amif.eorum,  pcr  infidclitatcm, 

7  ^cconciliado  e/i mundi ,  «y c.  occafionaliter ,  vt  prjcdidum 

cft. 

8  J2i"s  a/fump.  eorum  ad  fidcm. 

9  "Hlft^^itaexntortnis.  quia  ludici  fcientcs  fcripturascpn- 
uerfi  ad  fidcm  magis  poterantproficcrequam  alij,  vtpatec 
dc  Paulo  &c  Apollo  &:  plunbus  aiijs.Ecad  hoc  inciucic  exein 
plum  de  Apofiolis,  di. 

10  ^Jluod  fi  deiibatio  fanaa  efl.  id  cfl .  Apofloli ,  qui  fucrunc 
quafiquscdam  delibatio  dc  Mafia  ludaica. 

jr  f^y/»'''  idcfi,pacnarcha',quifucruntquafiradicesple- 
p\s  ludaicx.pcrhoc  tntendit  Apoftolus  oOcndcre,  quod  lu 
^^i  funi  habiles  ad  bonum ,  &:^uantum  ad  iioc  tenet  limi- 

licudo^ 


litudo.  &  fic  eorum  cafus  non  eft  irrcparabilis 
12,  Qncdft ali. Hie corifi.quenter  Apoftolus rcprimic  Gen~ 
tiles  ab  infulcatione  Iud,Eorum  ratione  fumpta  ex  conuer- 
fione  Gentium.  &  primo  facic  ad  propofitum!  fccundo,  rc- 
liiouet  obiedtionem  in  contrarium ,  ibi  .•  Dicis  ergo .  Ratio 
autcm  confiftit  in  hoq  quod  liOet  mukitudo  Iuda:orum  ce- 
ciderit  per  infidclitatem,  tamcn  per  aliquos  eorum  ftantes 
in  fide,lcilicct ,  Apoftolos&:  aliosdifcipulos  Gcntilcscon- 
iierfi  funt&:  inferti  arbori  procedenri  pcr  fidem  in  imitacio 
ne  patriarcharum.&:  hoccft  quod  dicitur.Quodftaliqui  exra. 
jdcft,  ex  ludseis  procedcncibus  iccundumcarnemexpa- 
triarchis,qui  fueruntfadix  arboris. 
j  3  Tratiifunt,  per  Infidclitatem  fuam. 
14  Tu  antcm  cum  okafler.  id  eft ,  oliua  fylueftris  ad  bonum 
fru£tum  inhabilis,  quia  Gcntiles  no  habeb^nc  lcgcm  &:  pro 
phecas,nec  etiam  cultum  Dei,  fcd  crant  idolol.ncna;  dcditi. 
X  y  Injenus  es  in  il.  id  cft ,  ramis  ftantibus  qui  funt  Apoftoli 
&:  alij  fidclcs  ludxi. 

1 6  Etfocius  ra.  \d  cft ,  fidei  patriarcharum. 

17  Etpingnedmis  oliu^faRus  es ,  &c.  id  eft,  Chrifti  doiftrinx 
&  gratis, 

1 8  V^^li  gloriari  aduerfus  ramos.  id  cft,  ludxos  per  infidclita 
ccm  fraitos.  . 

19  Q»odft  gloriariSy&c.  fupple,hoceftinan:ccr. 

20  Tslott  tu  radicem portasjfcdradix te,  &c. quia  Gcntilcs  bo-« 
|i  S  fua;  cpnuctlionis  habueri^nt  cy^  Jud^is,  6i  non  ecouerfo. 

iiicis 


H9 


A.cl  Romanos    Cap. XI. 


IjO 


yf"  a  Dicis fri^.i  fr.  Qj^Noti  contra  ffantes,ra  cotra eos  licet  glo 
A  n'3ri,qiii  ciula inletiionis mcv i-epulfi funr.Quod remouec 

■y:»l.  ApoiToIus^ita.Bencdicis.-qiiia verum  eli,  quod  fradi  pp  in- 
rrcdulitaccm  funt :  tu  ftas  fide,i.non  merito  tuo,  fed  gratia 
.Dci:&;  idco  noli  fuperbu-e,ne  &  cu  frangaris  pcr  fuperbia,vc 
ille  per  increduiita- 


ititiftl. 
:  tcntis 


I    f pift. 


j3re. 


itSici 


tem.Nonesftabilis, 
fi  per  quos  ftas,  de- 
{truis.  Faciledccipi- 
tar,qui  alicnismalis 
<;audct. 

b  fide  iUi.  Dei  cft 
bcneficium  .quodcu 
Itas,  non  cuum  mcri- 
tum. 

C  Scdtime.  Ner.int? 
gratix*  bfneficium 
;im!tc:;s,  &infupDli- 
ciummcidas.  Cuffus 
enim  timor  eft  cum 
caitctanima  nc  !)eus 
illadefertus  deferat. 

4<  Hicrony.  Genti- 
kscredcces  inrtruic, 
ne  gloricntur  fuper 
ludxorumlapfu  ,fcd 
porius  timcanr  ne& 
ipfi  corruant.  Alio- 
qiii  fupcr  talcsqui  in 
aljiifum  miferi)sglo- 
Viancur,  efiiuidit  Do- 
minus  quafi  aquatft 
iram  fuam . 

4<  Idcm.  Nccaden 


g    sipem.mj^ris  in  bonitate.  Si  digna  Dei  bcnignif ste  opera  D 

tus  iucris.-iiijquccnm  cii>i  fola  fideopuseff. 

f    Seuerit  ucm  antt.n  Dci.  (^od  eis  non  peperccric,  co  quod 

pntrum  virrJte  indignos  ipfos  inueneric. 

^  Chryfofiom.Harum  vcraque  faluci  noftra:  m.ii^nopere 

conducic.  Neq;enim, 

.r^.   .  r    rv- r  '  °-""r         n        *  ^'^'  ^^  cancum   d;cenda 

te.  Dicisergo:  rractiluntrami,  vtegoinlerar.  Beneproptcr  »  fimc .-  qu.^  pcrcincnc 

•    Idea,  fiiovirio,vndcubiopoitunitasfalutisnonpropteite.  _  __  *     adiram  VCrumprnm 

r^^  4    qux  ad   modcratio- 

""  y    nem,vtnequeinde- 

fperacionem  coijci^is 


O  Gtntilis. 


Homil. 


in  9, 


incredu  litate  fradii  funt :  tu aute  fide  t  ftas.  t  Nol 

SupcAirc         a     Oiienderc.         Ca.1c.         b 
b 


b    Et Ideo, 

laltum 

Time  quoJ  oportet  quia. 

c     Pr,i:rogatiiia  patrmn  quibus  fo.^a  e^  proraillio. 


«  pcre,  Tcd  ti'me.  Sienim  Oeus  naturalibusramisnon  peper-  7   auditores,  neque m 

**  a    Scdvide.         b     Aliciio.  Hoc  continsi.ar,  ouodjc  vtique"contingere  potc.t.  foCOldiam. 


quod  Sc  vtique'contingere  potc! 
Qujalideilas  d    Bonitate  fuadet  ,  fciieriiate  ter.et  Ter 

utianque  difce  humiliari.  e     Id  e:l  dilaictam  iuAitiam. 

d 


c  cit,ne'fortenectibiparcat.  Videergobonirate&feaerfta-  9 

Quia  per  incredulitatem  fnfti. 

f  tera  Dci.In  cos  c|uidem  qui  ccciderunt  feueritatem.  In  te  au- 

a     Qua  tibi  beneficium  confert.  b    Sitamen         c     Vt  totuni  D.o  tribuns. 

£r.         d     Nili  p.-uaanferis. 

g  tcm  bonitacem  Dci,  fi  perma^nferisin  bonuate :  aiioquin  & 

a    Sicut  ilU.        b    A  fanifta  radice.         Seueritatcm  Dei  ftntiens. 

c    Q;_Non  iolum  tu  nnn  excideiis  ,  fi permanferis  in  bono. 

Id;o  uon  defpiciendi.  ^  r^    ■  - 

tu'  cxcide'ris.  Sed  &  illi  fi  non  pcrmanfcrint  in  incrcdulitatc,  '°  °P"|  ^^"''  ^«"tra qua 

a    Si  uon  pctmanferim  in  inci.  qnod  utique  poteil  iieri.  b    Sibi ,  quiaetiam  iRdenatuseft.  .      L  ,   ILU     OllCra 


b     Cootra   natnram.     Augiift.inpf. 
Dicicurquod  eficon  «3  &J0' 
cra    coufuccndinem 
nacurar,  vc  furcuiiis 
frudum  radicis  ferar, 
Deus  camen  nihil  c6- 
cran.qtura  facic,quia  . 
id  cft  natura  ,  quod 
facit .  Summa  natura 


I  pctmanferiot  in  inci.  qnod  utique  pote! 

c    Potcns  infercre,nani  inferenttir,  &  hoc  a  minoii. 

infcrcntuV.  Poftcns  eft  cnim  Deus  itcrum  infcre^^re illos  Nam 

a    Quia  inde  natus.        b    ViDci.        c    Ritibus  Gentium  fteriliuih.  d    Quiaidolo- 

latria  8c  huiuCnodi  gentibus  ex  ttfu  funt  quali  naturjlia. 

h  fi  tu  cx  naf^urali cxcf fus  es  olcaftrd, & contra naturam  infer- 

a     Vnitut  pet  fidem  patriaichis  8c  apoftolis  qui  pinguedinem  fanfti  fpiritus  habnerunt. 

b     Si  hoc  ell  quanto  magis  ,  8cc,        c    Edoftilcgecultum  Dei. 

i  tus cs  in  bonam  oliuam,  quanto  ma^gis  hi qui  fecundum  na 


a   Vniemnifuopopulo. 


Infetcntui  ludxi  8c  veie,  quia  8c  intciim  qiiid.im  8c  tandcm 
plcnitudo  ,  8c  hocvolo  uos  fcire. 


.J^     1\JK,  III.    *  ^  \,   WUVJV.  tl  _  VlClilVUUW   ,  ,.^  **wv  vwiv  MU.  H.11,.. 

ibus  ludieis ,  Genti-  «  tutam  infere^ntur  fua: oIiua??Nd'lo  enim  vos  ignorarc  fratrcs 


^ 


.ilemter 


ti 

lis  exultet,&-alicnam 
ruinam  fuam  xdifi- 
cationem  putct:  fed 
vnufquifq;  fe  ex  fuis 
viribus ,  non  ex  alte- 
rius  imbecillitacc  me 
tiatur. 

••^«Ambrof.Nonli- 
cuittibi  fcirc  homo, 

alta  fapicntiz:  ideo  tibi  fcriptum  cf»,Noli  altum  faperc,  fed 
time.  Qiiidcuriosc  qua:ris  inuefligare,quod  tibi  non  cxpe- 
direfcircneccognofccredaturfPauIus  audiuit  fecreta.qug 
prohibituscftaliisintimarc.  Quomodoergohomo  quod 
nonaudiuit,  inquirit  ?  Impcratoris  tibi  non licct  fcirccon- 
filia,&:visfcirediuina? 

d  si  enim.  ludxis  non  pcpercic  Deus.qfii  a  fanftis  pacribus 
origincm  duccbanc :  ex  quorum  eciam  Gence  ipfe  carncm 
aflumpfit :  multo  minus  vobisparccc,  fia  fidc  reccfferitis, 
vcl  in  Ibpcrbia  incumucritiJ. 

e    Fide  ergo  bonttatem,&c.  ■$«  Oeaim.  Ad  Dcum  ciufquc  gra 
tiam  totum  refert  ncgotium,  Neque cnim  ait :  Videquan- 
;  tum  laboris  habuif^i,bonorunique  opcrum. 

Si 


confuetam  nobis. 

i    0/i.  Intelligiturhic  g 

fidcs  patrum. 

k     Ts^o/y  enmvosigno  Scrdeilhimr 

Mrf,  &c.  Augufiinus.  natcxciiiau. 

l,egisdrfcnforcs,le-  \, 

gis  tradatores ,  legis 

dodorcs,legisjntcl- 

ledorcs  ,au6toreni  lc 

gis  crucifixertint .  O 

cxciras.  fpfa  eft ,  qii<E 


Occultum  Dei  iudicium.  «Mvdetiumdico  ,  ne  putctis  voshocueftroingeniopoffedifcutcre. 

myfte'riu hoc,  vt  no  fitis t  vobifiplis fapicntes,  quia ciccitas  ,"  cx  parcc cecidic  m  if- 

a    Hon  omnes  exczcaci.        b    Mon  ex  natuia  fed  culpa.        c    VtveIquoufquc,vt  caufanotetnr  8c  i^    racl  ,  Vt   CrUCifigCtC- 

teiminus.  ^d  ^Poliquamintraueru.   j'^   j^jj.  (Jf^j-jfijyj     &  p]e- 

ex  pa^rte  cotfgit  in  Ifrael  donec  plcnitudo  Getiu  intraret,  et  u  nitudogencium  imra 

a    Fi2dicanie  Elia  8c  Enoch.        b    Aemulando  Gentet.         c    Ifiael  faluus  fieiet.         d    Inlfaia.  I^   rCt. 

c    Secundum  cainem.   17  *    _, 

1  ficomn/s  Ifraelfaluii^s  ficret.  Sicut  fcriptam c'ft . t  Vcnict '«  0.^,^^^^/"' 'P"-  '^'■''■^' 

r  \p  Uecume.  Nc  m.ignu 

de  vobifipfis  cogite- 
tis  det^cpti ,  quafi  c^teris  fapientiorcscliccis .-  difcicc  brcui-  • 
ter  horrendum  omnino  myfieriu ,  quod  ineffabilem  ofien- 
dic  circa omnes  Dei  prouidenciam  .  Ncmpc , quod  Iftacli- 
tis  prarccr  eledionem.  ('N.Tm  hoc  efi  quod  aic,  ex  parce)cx- 
czcacis ,  falucemquc  tepellcncibus ,  ad  vos  eam  cranfiuiic 
Dcus.  Vbi  autcm  vos  adopcaci  fucritis,  rurfum  omnes  quo- 
Que  illos  gratia  affumet.  Nam  boc  ipfum  quoqucattcfiatur 
Lfaia*  oraculum.  Vbi  igitur  omnes  ingrefil  fueritis  ad  fidc, 
tunc  ctiam  Ifrael credendo  faluuserit.Ifraclidcem  vocac 
cos ,  qui  in  ludaifmo  permanferanc. 
1  yenietex  Sion  qui  eripiat ,  &  auer.  &c.  Theophvladus.  Efa 
iam  rurfus  adducic  clamnntcm  :  C^ionia  veniec  cx  Sion  qui 
poffic  fcruare ,  &:  purgabic  Ifraelitarum  peccata.  Ecqu.indo  F 

^  hxc 


NICOLAVS  DE  LYRA. 
\  Dicisergo.  Hjccofcquenterrcmouctobicdionc.  fecudo 
^^S'^^ c^.clufionc,ibi.  Vidc  crgo.  Circa primu  ponit obicdio 
nc,d\cc%.Dicisergo.  i.tu  Gctilis  infcrtus  dido  moargues  fic. 
1  FraSlifnntra.^i-^yc^oiivim  glonati  coCra  ramosfrados,li 
cct  no  cotra  radice.hic  confcqucntcr  rcmouet  dubiij,dices. 

3  benepropter  incred.i.hcnc  dicis  fl  dicas  cos  elfefrados  pro 
ptcr  infidelitatem  fuam,  non  autcm  proptcr  tuam  infct tio- 
ncm,  nifi  occafionalicertantum,&  non  per  fe. 

4  Th  autm  fide  i\as.(^(^  n  o  cft  a  tc,  fcd  cft  donu  Dci,pp  o, 
non  dcbcs  indc  fupcrbircfcd  magishumijiari.idcofubdit. 

5  Tvf 0//  altumfaperejed  time.  Et  fubdi tur  ratio. 

6  Si  cnim  Deus  naturalibus  ramis.  i.Iuda:is  fuperbientibus. 

7  T^m  pepaclt.  Eos  grauitcr  puniendo. 

%  Forte  nec  tibi parcat.  Si  fupcrbicri.s.  Nec  dicitur  hic  forte, 
vtcft  notadubiiex  partc  Dci,fcd  fcrtilitatis  liberiarbitrij. 
9  yide  crgobonitatem'.&  fcttcritatcm.  Hiccxpr^didisconclu 
dit,q,Gctiiisc6ucrfushct  matcriacx  pdidbs  cofideradi  in 
fe djuina  bonitatc,  pcr qua  fiat  in  fide  &c  gra  Chfi.&  feueri- 
tate  iuflici^  eiusin  ludciscxcidccibus  afidc  Chfi  &:hoccft 
c^dicit:  Fide  er.bonit.i:r  fenerie.Dei.&c  patet  CX  didis  Iitcra  vfq; 
ibi.  10  Scd&iUi/inon  perma  ferintin  incrc.ciui3iravniisna- 
turalis  maiorc  het  apticudinc  vc  infcraf  c^ceris  paribus  q^  cx- 

crancus 


trancus  a  radice  propria ,  vt  patet  cx  didis. 
1 1  T^lo  cnim.  Hic  Apoftolus  rcpnmic  Gcntilcs  ab  infulta 
tionclud^orurone  fumpracxconfideratione  diuinoruiu- 
dicioru.Ecdiu^diturin  rrcs,  primooiidit  ludsoru  pr^fente 
cxc^cationc&  fucura  iIluminatione.fccudo,dcclarac  vtiiuf 
que  caufam,ibi.  Secundwm  cuang.  tcrtio  exdidis  concludit  di 
uina: fapicnti^  profundiratc  ibi.  0  altitudo diui.  Circa  primu 
dicit.  l^olo  eniiH  vos  ignora.  fratres.  i.vos  Gcntilcs  conuerfl  ad 
fidcChrifti,&:ficperfidcfadifratres»iei.  iz  Myficnum 
/^oc.i.fccretiidiuinii.  13  ^f  «o«/7.po.i.fecundum^(iima- 
tioncm  veftram.  &  hoc  dicit  Apoftolusad  rcpnmcndum 
coriim  pr9fumptionem.&:  quid  iit  illud  fecrccum  oftendit, 
diccns.  i^  ilitiacis.ciex  par.&i.(\oxiC\toio.  i^  Contigit 
in  If.  quia  apoftoli  &■  crcdcntes  primi  de  Iuda;is  flierunt  val 
deilluminati.  i6  flowec f>/.^?.i'/.  fidcmChnfti  iccipiendo. 
Sciendum  tamen,  quod  illud  donec,non.t<Ticcur  hiccaula- 
liter,  fcd  tantum  confecutiue  &:  occaftonaliter,  quia  lud^is 
exc^catis  apoftoli  tranficrunt  ad  gcntes  conuertcndas. 
17  ^tfic&c.fal.fa.m  finc  mudi  dctedafalfitatc  Antichri- 
fti  ,quia  tuncludxiconflantcrmortcm  fufcipicntprofide 
Chrifti.  18  Sicfitfcri.efi-.lhtx.^S)-  «9  ^fnr.  Ibiprimo 
fuitfidcs  Chriftipr^dicata,  &indcadocs.nliosder'uatadc 
pr^tcrito,  &:  dcriuanda  m  futuro ,  ficut  dixi  plcnius.  lfa.59. 

Et 


^Jl 


lojTora  &NicoIai  deLyra. 


i]i 


^  hxc  eriint  ?  Qnnndo  abnulero  pcccata  corum,hoc  cft,cum 
A  pcrbaptiTiiiaco<;dimiliione  nox:ccl  -sTiaucro  .  Quarc  cum 
rn>nd«iiii  liicaf»' cutifi nc  (  funt  enun  jnduraci  tfccxc^cacij 
in  poHcrum  hanc  confcquentiir. 

3     lmpkt'tiin.  Lcgalis  obfcruanti^culcum  . Cultus  iDd^o-T 
rumab  advietuChn- 

a    Celudxii.  b 


i.pi  ominTiones ;  &  -voca.  i.  ek-ftio  ab  a:cerno  funt  finc  pcc^u-  D 
tcnt ia  ,  i.  linc  immut.iciont'  conlilij  Dei .  Vcl  ideo  dico  f  m 
ck'C>ionem:Quibus  Ueus  fidem  mfpiratj  fincprsEcedcati  .    .    . 

.  '  ,,  "*  y"  r-»    •  •    I        Ambr.de 

corum  pa"iiitcniin  iniiMrar.Siucpeccaco.  (j»r.-3tia  JJei  inba-  f^^.,.  j.|{ 

pcifmo  non  rcquitic  geinitum  vcl  plandum,  vcl  opus  :ih-  ifijjcfcen 

quodjnifi  folam  fidc; 


M4,4J»* 


fiixift  impiera*. 
b  .Abfluk .  I  ioc  crit 
in  finc  qunndo  prae- 
dicationc  Elia:  6c  li- 
iHich  conucTtcncur 
ludxii  vncic  pcr  M-ila 
thiam ;  i\-ut!a  -pobis  £- 


Vi,  qtiivJcfV  imeriin qiiandJ  a'i(]'ais  vix  connettitiir.  c    Volun;arif . 

Ih  tinc,  quoiiiio  ifak.  it     l.i,!i«<-liiJtciu.        c    hKi.x.i.         Uiit. 

a  eV  Sion  ,  qui  erFpiat,  & auci tat  impietatcni  i\  lacdb  .  £t  hoc 

a     Qujacrgoij-fcfaftamquodpromHi.         b     p.oniilU  >ci'UH)lebiiur.         c    B.cmili:io. 
Tuncconucitsntur.roil  inouo  iiiiuuci. 

*  illfsa  me  teftamentam ,  cum  ablhilero  peccata  eorum  .  Se- 

a    }'roiitcr.  b    CJtiod  conirj'ci;rn,  eoiuin  ,  nonproptrrgcnics.  c    Vi  vobis  l.«ii;s  m- 

traraiicflctajl  Sdcm.         A,!  vt  'iuccni  vciU Jit»  Kitc  quireparseitcsjcata,  &  pa.i  i^ni 

rata         d    OQjrd.im  fiint  inim'ci  fvcunjum  cuangeliuju  &  proptct  vos ,  quniim  aui;irWi«- 
riilini  •/el  dil:cnicciir,dum  clccViOrciti.  , 

I  Vi  ,  .      .        .     .  c  t>  " 


ijc  omnia  gracis  con ' 
donat.  hoc  idco,  ne 
putcntilios  non  pof- 
fc  accipcrc  mifcricor 
diam ,  quia  cos  dole- 
renon  vidcnt. 
g  Sicutenim.i.quAta. 
tionc  vos  olim  permi 


♦  Dc  conff-c. 
pi!V.4.c.ip  finp 
dccnitcoia 


lum  Thesbitcnojuicon- 

■uettet  coida pJtr:>oi.  ad  ^  cundum  euangclium  quidem  inimici  prcpter  vos .  Secun-  4  Tk Dciis no  crcdere ,; 

fiilOS  ■>  &  COrdd  aiioyurn  »    Njuproptcrmerita.                                        b     Id  eil,  piopter  prominioncipatiitjiis  ijifias,           lCillCCt.nCCaUiam  lU- 

tfr.'^,jtr?.vtintc}i!gant  '  dum  eledlfoucm  autcm  charifrimi  proptcr  patics  tSinepoe-  f   pcrbiendi    habcrccis 

Illlj.  Vt  paCreS,  l.Vt  prO  j    Mutnione                b    i^.cmi(fiopecciitoruiuial>a^)tifit}). 

Dh«^ta;  intcllcxcrunc.  '    VcieJci.lioaba!tetno.        Intcnor&giarmta         "          ■• 


Prjiliifiiones. 

CJ^^am  ;i-j'.liusm-rituiu  pta:uer,it.      A.i  fidcm- 

d    Ita  cipus  cfat,vt  k  alij  inuiiici,  altj  elerti. 


ti>ona  4..i-  c  ■5««'"'^"'« '«"'^f^''  g  niteHt/a  autcm  funt  dona  &  vocatio  Dei.  Sicut  enim  ali- 

■      n-iViuf-    '^'■■°"""     ^-  a    LonBotcmporc,i.luSQU-mil>i.         b    Qur.d  valu  t  adhocvt  modo  humilcsciedatis. 

*'"  1  UnC  COllUCfCCrCCUr.'  c    rrt)b.itot|uoddclicitiiamt.ii.p?rltberuma.o'i..mniuuarinr,npuiuuiis  Nuper. 


tpfrvyflfi. 


t  pe  poen.  di. 
j.f.iocam. 


c     Et  quare  iic.Nc  putes  comptehendi  polie, 


l^  Sap.  17 


.a. 


J..  dc  prr<?e- 

{Uii.  ijrfctio.u. 


^lt'"!:::  lfJn.odoimm^iqui 

jicemtcie  ^oa  dcm  func  Chrilti  ,0i 

poUit.  quidcm  noftri .  Iccru 

1  P*-^N  cx  fc  ex  fiio,  fcilicec, 
vitio .  Scd  hoc  cfl  fcv 
cunduin  cuangeliuni 
U  &proptervos,  idcft, 
ad  profedu  n  cuarj- 
cclij  6i  veftrum. 
3  laiuii.  pro.  Ofi edic 
hoccxDcidfpoiitio 
nc  pioucnirc ,  Ex  (b 
cn;m  pofTunt.inimi- 

i:ari.quod  proficiccuangelio,  Deo  vrente  nialis  ad  bonum, 
vicum  fjciant  contra  voluntaccm  Dei,implcatur  voluntas 
peifap  cnrcromniadifponens. 

•ii  Auguf^.  C^iid cfi.  fscundum  Euangeliim  (juidcm  inmklpro 

.,      ,  rf^jo  -   P'**"  *'■'•  niliquodcoruminimicitiaquaocciderucChrifiu, 

tjp  J/  "  '  Euangclioficuc  vidcmusfinedub!tacioneprofccic?Echoc 
pftendiccx  Dciddf.oficioncvcnilTe,qui  bcne  vtinouitctia 
n)a!is,non  vt  ci  prolint  vafa  ir.i.\fcd  vt  ipfo  illis  bene  vtcnte 
profinc  valis  mifcricoidia..£ft  crwo in  maloru  poteftatc pcx 
.c.arc,fed  Dci  diuidetis  tcncbias  6iordinaciscas,vc  hinc  ccia 
quod  facuinccocra  volucacc  Dei ,  no  implcacur  nili  voliicas 
Dei .  Tanca  quippe ab  mimicis  Iuda;is  manus  Dni  &  confi- 
lium  praedclfinauit  fien,  quanca  ncceflariafuerant  Euangc 
lio  propter  vos .  Sed  quid  cft ,  Secmdu  ektiionem  dilefiipropter 
/)ftrm^Nunquidinimici  illi  qui  infuis  inimicitijspericrunt, 
&adhucpcrcunt,funt  dikch  ?  Abiit.  Vt^rumquelicet  inter 
fcconcrarium,id  cft,inimici  &:  dile(5li,quamiiis  non  in  eof- 
(dcm  hominA  tamen  in  candcm  gentcmconuenit  ludgo- 
jum,&:  ad  idcm  carnale  femeu  Ifracl,alijs  corum  ad  claudi 
cacioncm,  alijs  ad  bencdiclinnem  pcrtincncibus. 
c  Tropterpa.  Xilc6ti  funt  dilcih  proptcr  pacrcs,  quibus  h^c 
promiira  funt;  quia  non  vocati  ca  vocationc  qua  mulci  non 
pra;fcici  qui  camen  pcceunt.  dc  qua  dictum  cff ,  MuLifunt  vo 
tati.,pai4.  vtroele.  fcd  ca  qua clc6ti,  qua;  fine  mucationc;  quia 
qiii  auditapatreyenic  ad  filium,quinon  perd'C  quicquam 
'c  dconii)idaco:quifquisvcropenc,nonindofuic,  vnde:  .4 

/^ugiift.lib.dc  ''obiicxieruntyfcdex  nobisnonfuetu^it. 

prjtaeit.Sanc.  f  Sinepccnii.Secundi>r)tek.0- prnptcr pa.^\intid[na.dv.(\\xizdona, 

fn-M'  ~  j.pro- 


quando  &  vos  non  credidiliis  Deo  ,  nuuc  autem  miieri- 

9    Qux  e!t  alujua  cai^fa  veiirx  mifcricotdia:. 

cordiam  confecuti  eftis  t  proptcr  incrcduh'tatemiliorum, 

ludjci.  a,  Ne  poitconuerfimateti.imgtoriandi  Imi/cant  l>     Vcnicntes. 

Id  c(l,  non  habuerunt  fidci  giJti.im  pet  Dei  m.fcticordiam ,  Ccut  vos,     ^ 

^  ita  &  ifti  nunc  ndn  credideruntt  in  veitra  milericordiam,vt 

Humiliati.         a    F;dc!.gra'iam.  b     Idco  ita  de  vtrifciue  Uiflum  cft. 

i  &  ipfi  mirerfcordia  confcquatur.  tCocluTit  enim  Oeustom- 

ludaios,  ic  Gcntes.  b     Qiua  alirer  cx  fupeibia  terici. 


pollca  conuerfl. 
h  yt  •&  ipft.  E  xperti,. 
non  per  lcgem  elTe  fa 
lutem  ,  fcd  per  gra- 
tiam:  vc  &i.  fic  pcr  hu- 
niilicaccm  confcque- 
rcijcur  mifericordia. 
*  Origencs.Paulus 
alcius  incucns  caufas , 
quomodo  Deus  ma-  E. 
lum  propofitum  non 
cocinuo  refccctiSdex 


d    (Juia  multa  fcit  &  profund». 


cidat .  fed  compaq- V0„,ng. 
fpicicns  quod  aliquid 


tur  &:  rcferuat :  pro- 


j  nia  in increduUta^^te^vt olum  miicreat.tOt aititudo diuitia-  7  ^0^^^  a "fs  faciurus  t  t^o^  ^ 


litperalterius  propo- 


lica. 


|K!t.to.b. 


v.Ioan.ix. 


ficum  iiiali:  diXiC  non 
initio  hominum  malitinm  arbicrij  libcrtacc  pullulantemat 
qucciclccnccni  Dcum  rcfccarcifed  permittcreeos  vti  pro- 
polico  iiio  ,ncmpcquc;d  fciat  &  profpiciac  mulcorumpro- 
fcttu ni  &  vtilicaccm  ex  inalicia: eorum  occafione  confurge  • 
re.  tccantum  apud  Deum  vircucj  locuscfl,  vt  dc  malicia: 
opus,  quamuisilli  perniciofa  litde  quo  procedit ,  benefi- 
cium  camcn  pr^^ifaic  difpcnfecur  ei  cni agones  comraouec, 
cum  fucrit  fupcraci. 

i    Con.  idcft ,  pcrmific concludi .  Hic  vidccur  aliquo  modo  HuiVr  -.u 
myftcriun»  exponcre.  Concluftt  enirn  Dan  omnia  in infideU.  vt  ciu,o.2  « 
de  ainaricudine  infidclitacis  fux  pccnicendo  confufl  ad  dul-  | 

cedincm  mifericordia;Dei  crcdcndoconucriihumiliorcs 
permanerent ,  vt  &c  gracia  muneris  cffct  gratiffima ,  &i.  cla-         . 
marcnt.  i^am  »ta^na  rnultttnda  duUedtnis  tux  domine.  P^A^ 

K  OtTjBjW/z.i.IucJ^oruni  &  Gcntium,non  qucjd  nuIlQ  dam 
naturus  lic,quod  quidcm  lalso  opinati  funt.  Valdc.n.  paruu 
fenfum  habemus  ad  dilcucicndam  lufticiam  ludiciorfi  Dci, 
acf  difcuticndum  graciam  gracuicamnullis  mericis  praxe- 
dencibus  rcddicam.  Ncc  cam  mouet  nos ,  quod  gracia  ptx  • 
liatyrindignis,quam,qu6dxqueindignisaliisdcncgatur. 

Auguftinus.  Scio,  quodficut  impoHibiiitas,!ta(S<:  iniqui-  l.ico.4  , 
cas non cfl apud Deum,&  icioquod fuperbisrciiflit,humi-  Aiiguijbi 
libus  dargratiam.lllud  veroobfcurumcft,quaiequibufda  *""'    *' 
indignisdat,quibufdam  negat.  aliquid  ergoeft  in  abdico& 
proiundo  ludiciorum  Dei.  Ncc  illud  perfpicuum  eft,quare 
hoc  modo  faluauerit  ludcTos  &  Gentes ,  vtprius  pcrmittc-  F 
ccrcteosconeludi  in  infidclitate. 

1     0  altitudo  diui.  &c.  ^c  Auguftinus .  Quarum  diuitiarum  _  .„ 

^  cft  ^^'^- 


HICOLAVS    DE    LYRX 

I     It  hoc  il.  i  me  tefla.  id  cff  ,  fidcs  catholica  in  nouo  Tefta- 
niento  publicata,  &c  in  ludeis  pro  runc  complenda. 
2,     Cum  ai/flu.  ptc.  co.  pcr  fidcm  lufti  ficantcm. 

3  secHndumcu.  Hic  confcqucnter  oftcndic  vtriufquecau- 
iam&,'  primo  exc«^cacionis.  Cuius  ponitur  duplcx  caufa. 
Vna  cft  rcpulfiodoctrina;  Chnfliqujc  tangitu^ ,  cum  dici- 
%\yc  •Secundnm  euan.quidem  iuf.  Aliaeft  inuidiade  gratiaGen 
tibus  daca  ,  qiix  tangitur  ibi :  Troptervos.  confcqucnccr  por 
nic  caufain  illuminacionis  ,  cum  dicicur. 

4  Secmdum  cle.  autem  cha.  pro.pa.  ideft  ,  propccr  merita  pa- 
trum:  aiiqui  nunc  funt  ad  fidcm  clcdi ,  &c  pluces  cligentur 
tft  fiiic  i^iuncii.  Ad  quod  luducicrationcm  di* 

5    SiHe 


j  Sine  pcevhentia  autem.  id  eft,  fine  mucabilitate,  quia  apud 
Dcum  non  cft  tranfmutatio.Iac.  i.c, 
6  Sunt dona  &  vocatio  Dei.  id  eft.promifla  faita  patribns  de 
donis  eorum  fcmini  ficndis.  &  idcoimplcbuntur  tempore 
fuo.Et  confcqucntcr  inducic  ad  hoc  congruentiam:quia  fi- 
cut  GcHciles  anteaducncij  Chrilii  fucrunc  fub  peccaco  ido- 
lolatri^,  ica  &c  poft  aduencum  ludxi  dimilli  funt  fub  infidc-r 
liratis  pcGcaco  pro  maion  parcc:  &  fic  in  iftis  Sc  in  illis  ofteqi 
dicur  humana  fragilicas  in  coruni  pcccacis ,  &;  diuina  boni- 
tas  m  bencficio  vocacionis.  ludxienim  nunc  dimillSfini- 
licer  vocabuncur :  vc  dittum  cft.  &:  hoc  crt  quod  dicicur.  5"/- 
cut  enim  aliquando ,  erc.  parcc  ex  di6tis  in  litera.  7  0  alcitudo 
diuitiarum.  Hic  vlcimo  concluditur  ex  prcdidtis  profunditas 
diuina:  fapicntixin  fuis  ludici  js,  &:  hoc  dupIiciccr.Primo.n. 

CQn- 


1^3 


AdRomanos      Cap.XI. 


154 


^  cff  aJcicudo  fapicci^  &  fcieci^  cius?Ex  his  fLtnt  diuiti?  glori^ 
A  eius  in  vafa  miicTitordigquc  vocatin  adoptione,quasdiui- 
nas  notas  vult  faccre  per  vafa  ir^  qu^  fath  funt  in  perditio- 
ne.Etq  iunt  viginuc(iigabiles?!vIifericordia,quacuius  vulc 
niifcref.no  iniuftitia,fcd  mifcricordie  gracia,&  que  vulc  ob 
durat,  non  iniquitate: 
fcd  vcriratcvindicle.      «  D«rd>usfpiiituaiibuj 

Quc  igitur  merita  fua 


appellatur.Sed  cx  hoibus  &  angelis  nullus  fuicei  cofiliarius. 
*:  TcrruIliaiHis.  Nemo  vtique,  quia  nulla  vis  iiacura  fub- 
ft.intixalcerius  r,dcrac  illi.Porro  fi  de  aliquo  operacus  eft  nc 
celTe  cft  ab  ca  ipfa  acceperit  &  cofilium  &r  traitatum  difpo- 
ficionis,  vt  viam  intelligentiie  &  fcientiar,&:c. 

•jcChrvfoft.  Qunn- 

b    De  mondanis.  .     -     .      ■ 

'Sicuc  fapientia  Sc  fciencia  cius  funt  incompi;ehennbiIes,'lic  &  iudicia.pro  quibus  cjipic  de  fa- 
piencia. 


ruefti- 


iactaaTrus  eft  libera-      j-um  fapfcntix&  fcie^^nti^E  Dei,  qu;\m  incomprehcnfibilia 

tUSjCUl   U  d;glia  lUIS  x    Ideit,difi'ofmonescleomnibusrebus.        b    Vercalcafapientia8c  fcientii.         Hoclfius  dicit. 

meutis^  rcddtrciuur,  a  funt  iuciicia  cius,&  t  inucftigabiles viaEcius.t  Quf.scnim  co- 

~     -  In fapientia  Sc  icientia.       ,         a    bi  difpoliiione  Sccxhibitioneretum,  qiiisfuiccuius  confilio 

a^eiecvel  qui  eius  confiliuin  lci.c:. 

^  gnouitfenfum  domini,  aut  quis  confiliariusciusfuit?  Aut 

a     Fidem  ,  &  bona  opcra.         ADeo.  b     Merces  ,  ex  hoccjuodfrior  dcdic /idcm  funin. 

Nullus^quia  pocius.  c     Ex  patre,ex  quu  lilius. 

i  quis  priordccii'tilli,&retribucturci  ?  Quoniaex  fpfbj&per 

"■'  pcr  quem  pmnia.  b    Spiritufanfto  ,  quia  foladileftione  creauit ,  &con- 


Filium , 


^orum 


c  1 


pfu'm,  &in  ipfo^funtomnialpd  tgloriain  fecula.  *tamen. 


.fecun 
Lxx. 

c 


nonelTct  niddamna 

tus?  Niilla  ne  igitur 

funt ,  mcrita  iulioru  ? 

Sunt  plancquia  iufii 

funt,fed  vc  lulti  fterec 

nierita  non  fucrunc. 

lufli  cnim  facti  func 

cum  iuftificaci  func, 

fed  iicuc  dixic  Apo- 

liolus  ,  iuflificaiigratis 

fergratiam  ipftus. 

.j«Hilar. Human^infirmicatiseft,  religiofaconfeffiocx 

Deo  hoc  foluni  noffc.quod  Dcus  cft  .•  djterum  fecreta  illa 

&:profunda  impcrfpicabilis  iudicij  dccreta  ,  mcnstcrrcna 

non  pcnetrac.  Inueftigare  quidem  ea.pium  eft :  fed  infcru- 
n  tabilia  eacfle  confitenda  funt;  quorumalccrum  religiofa: 
voluntatiscft  ,  alterum  impcrfpicabilis  nacurx,  &c. 
jfi  Naz'an.  Orac.  16.  OrigeH.lib.i.periarchon,cap.2.&c. 

-    Si quis  qu§rat,quarc fic  faluatur,  cu  multi  alij  modi  falua 

Hi^mm  funt?  hoc  fe nefcire  innuit  per admiratione  Apofto 

ius.  Nota  pcr  hodq,  creaturas  ortas  clTe  cofpicimus,  Dcum 
patrcm  .aquooiahabentprincipium  minimcefledubita- 
nius .  Iterum  quia  fi  eiret  linc  rone  ,  quafi  rcs  fatua  viderc^. 
Duivi  igitucr6iiem(qux  proccdit  cx  feipfo,non  ipfc  a  ratio 
nc)proculdubio  fcimus  habcre,i.filium  pcr  quc  cundta  cam 
roiiabilicer  d;fporua  cernimus,  &L a  patre ^ceflifle  fidclitcr 
crcdu«us:&quia  Deum  patrem,eo  ^  talem  habeat  ronem, 
&:  ronemi  co  g,  a  tali  proceffit  patrc gaudcre cognofcimus: 
&:  ideogaudium  illud  &:  boriitatem  cfle  fpiritum  ex  vtroqj 
proccdentcm,  in  quo fpiritu omnia confiflunc  minime  am 
bigimus:quod  gaudium  &:  bcnignitate,ctiam  vfq;  ad  crca- 
turas  pcrucnirc  ncquaj  dubitamus  :  &  ideo  dicitur  fpiritus 
ptoccdcrcji.dari,  non  quancum  ad  patre  &C  filium,  fcd  qua- 
tum  ad  homincs ,  quia  li  ahquod  bonu  in  aliquo  vidcmus. 
pcrfpirtum  cidatumapatrc,&:  filio  crcdimus.  Notandu  , 
(j,  ditcrcrationcm  cx  pacrcbonitatcm  quoquc&gaudium 
cx  vtroque  proccdcre ,  iicuc  dic)c  Aug.nihil  aliud  cll  quain 
filium  gcncrarc.  quod  autem  dicitur  ipiritus  apatre  &  filio 
procederc,  hoc  cli,mitticur,datur,&:  a  feipfo  ctiam. 
a  y^i<eriMMdcft,inimpictionc  difpofitioniSjquianecin 
cxhibitioncpotciicognofciquiddifpofuic. 
b  Con/i/.Efl  vnigenicus  hlius  ems,(i&:  angclus  magni  cofilij 
■ appel- 


leruac  omnia. 


do  fcri  pt  a  ra  lig  m  il  ca 
revulc  Dcumnulhus 
egercjdiciceum  non 
habereconfiliarium : 
quandoautem  docec 
^qualc  Vnigeniti  glo 
riam  cum  pacre,coa- 
filiarium  vocac.Ghri- 
ffum ,  ficuc  propheca 
cgic  (Ifi.p.Jl^aukisau 
icm  voluit  hoc  loco 
perfuadcre  patre  nul- 
loindigere. 
c  .Aut  (juispri.  Et  fi  iu 
dicia  non  pofllimus 
fcire,vel  hoc  conftac,  quod  ex  fola  gracia  dac. 
d  Q^o.ex  ip.&c.Ez  per  in  diflinthoncm  pcrfonaru  indicat, 
ipfe  idem  pronomen  rcpcciru,idcncicate  fubftancix.-&:  quia 
talis  ipfi  gloria.non  iuflis  ipiis.  Exip.  no  dc  ipfo  func  omnia. 
Exipfo.n.funtcclum  &:  tcna,quiafecitca.non  autcmdeip 
fo.quia  non  dc  fubfiancia  fua.In  ipfo  funcoiaquxcondidit, 
nontn  inquinanceuqui  peccanc,decuiusfapienciadicicur. 
^ttingit  oiapropterfui  mundicia^  &  iiihditiquinatu  in  eo  incurrir 
Aug.Oportet  vt  creatore  per  ca  quaz  tada  funt  intcllcdu 
cofpicientes  crinicate  incelligamus.Cuius  crinitacis  vcftigiii 
in crcaturis  apparct.in  illa.n.trinitace  fumma  ongo  eft  oin- 
niumrerum,  &pcrfectiflimapulchncudo,&:bcacifsimadi- 
Icftio.Icaquc  illa  cria  a  fe  inuiccm  dcterminari  vidcntur,&: 
in  (eetiaminfinitafunt.ita&fingula  funt  in  fingulis,&:  otn 
nia  in  fingulis,&  fingula  m  omnibus,&:  vnum  omnia.  Non 
igicurconfufeaccipicndumcff.qLiodaic  Apoiiokis:  Ex  ip^; 
fo&per  ipfum&:  in  ipfo.  Exipfo,dicens  proptcr  pacre  l'cr 
ipfum,propcer  filium.ln  ipfojpropccr  fpiricuui  faa\-tu.Neq; 
pacrcm  volcns  incclligi  dixic,ex  ipfojVc  fic  iHCcUi^as  omnia 
ctfe cx pacre,vc  neges  omniacirc  cx  filio,  vclcxlpiriculan- 
tlo,  cum  ex  pacre  &:  per  pacrem  &  in  patre  oia  cflc  fanc  di- 
ci  pofsit.Similitcr  &;dc  filio  &:  fpiritulando  dici  pot.At  per 
hoc  dum  df .  Ex  ipfoy&  ^er  ipfum,&  in  ipfofuni  oia:  line  dubio 
patris  &  filij  &  fpiricuflandi  dcmoflracur  gqual-tas.  Ec quia 
non  ante  nominaucrac  pacrcm  vel  filiiim  vcIJfpiricumLin- 
dum,  led  Deum  &:  dominum,  quod  &:  ipfa  tnnitasdici  po- 
tefljfingulahoruin  trium  refcrri  ad  fingulos  voluic. 
c  Ow«.Q^5  nalitcr  fuiit  non pcccata qu^  nam  vitiat:  qua: 
cx  voluncatepcccancmnalcunt.  Increacuns  vefiigiuappu- 
rcc  truiitatis.  m  crinitate  suma  origo  e(i  oiQ  rerfi  ptccta  pul 
chntudo&:  bcatifsimadilcdio.Hmccftmoralisadmonicio 
pofi  craclatulegis&  fiJei,  nam  ludaici  populi&:  Geiuilis. 
__^  CAP. 


D 

HLTmog. 


H  >  cotitta 
Aaonixuf, 


Aiig.li.de  na- 
lura  bonocS 
M.inich  cap. 

17.  l8    19. 

Leqiiendi  mo 
dusderrinua 
te  v.irii<  pr£- 
pofitionibtis^^j 
dulinguitur.'  * ' 

F 

Ideinlib.r  de 
Trin  cap  g. 
iib  i.  de  Ge- 

jiefiad  lite. 
Sapi.7.  d. 
Trinitatis  ve- 
ftigia. 


NICOLAVS    DE    LYRA. 

concluditur  hoc  ex  Dei  eminentia,fecundo  ex  humana  deficientia,ibi: 
Quis  enim.Cwtfpr/wfirfim^Oaltitudodiuttiarum  fapientia: 
&  fcicntia:  ]~)cui.profi4nditas  vtriufque.  ftcut  dicitur  loannis  qunr 
ta.b.  Puceus  alcus  cii,i.profundus:  Et  dicit  fapientix  (fHantum  ad  di 
uina,&  fctentix,  quantum  ad  fiendacirca  homines  qnorum  rationes 
nonpo/funtdnobis  a:tingi.Ideofubdii.  i  Quam  mcomprchcn 
llbilia.  il^iafupra  capucitatem  natitr^  inielletiualis Junt  exccffiua. 
1  Quis  enim.  Hoc  idem  oHeditur  ex  nofire  cognitionis  deficietia., 
cum  Cicii:  Qi^iis  cnim  CO<J,.8£,C.q.d.nullus  ■■  qma  ocnlut  nojler  hetfe 

ad  di- 


ad  diulna  ftcut  oculus  no£lux  adlucemfolis.  2.  Metaph. 
5  Auc  quis  prior  dc.  &:c.  1  d.  nullui :  quia  hoc  c/l  impoffibilc , 
quia  omnem  v.rtutem  non  foUvn  opcrandtfed  etiam  co^itandi  &  ef- 
fendi  ab  ipfo  habcmus :  quod  declarai ,  dicens.  4  Quo.cjc^ip. 
quantumad  poicntiatn  produciiuam  qux  patri  approptijtur. 
5  £t  per.  quantum  ad  fapientiam  cxemplarem,  qux  appropriatur 
filio.  6  Et  in  ip.  Sicut  infine &  conferuante perbo/i/tatcm  qux 
fpirituijan£lo  apprupriutur.  idco  fubdiiur.  7  Ipfi  glo.  .Aliqui 
libri  haoent  intcrpojitas  daa>  dicltunes ,  fcilicet,  honor  o^feculoium: 
fednon  funt  detextu,  nec  habenittr  in  l.bris  corrcSits. 


ViJeBtfil.Ii. 
deSpir.fic  1. 
Aii  b  Ht.  de 
Spir  fin  c.Tp. 
Jo  N.izian.li. 
I  deTheol. 
A.ig.epill.gtf, 

E 


A  D  I  T  I  O    I. 

In cap.ii.vbi  dicitur  :  iii poftil. Si autemgratiajaluifaliifunt. 
difto  niodo  iam  non  cx  openbus, 

S^  qratur  quo  cx  auiftoritarc  ab  apoflolo  allc^ita  qux  fumpra 
«ft  3  Kf  g.  19.dc  Eli.i  c6clud.if  <p  reliquiae  illx  falu.ibunt  cx  gra- 
tJd.Ad  quod  ditcndu.q)  Iioc  ApotIolusofti;dit  cx  hoc,^  in  rn- 
fodiutnuad  Elia  dicitur:  l\f/iqut  mihifeptemmilia  nnoiurn.^on 
cnim  dixit  rcli£ti  funt  aut  relinquentur.fcd  rcliqui  mihi,vc  ma- 
nifellc  oiidat  quod  ex  fua  mcn  gr.iri.i  &  libcralitatc.eos  reliqr. 
ADIHTIO      II. 

Ineo.c.vbi  df  in  pofhl.  £f  (ior/w/irorS.i.voIiitasficnominat.i. 

Quodhic  didorfum.not^  clt  nccelTefj»  pcr  hoc  intclligatur  vo 
luiitas.prout  in  Poftil.fed  plane  pot  intclligi  dc  dorfo.Incuruat 
.n.dorfum  alicuius  pcr  aggrauationc  ponderis.Vn  quia  ludfi  in 
haccnptiuitatecxillctesin  vindicla  mortis  Chfi  lotinue  -nt^gra- 
uaf ur  pcr  iuga  &  fcruitutes  dnorum,  idcirco  dorfum  coru  fcmp 
vrincutuari  tx  talibus;&  quia  ifta  no  crcdunt  ds  euenire  in  vin- 

difctain 


di£>a  moriis  Chf i,vt  diflu  cft,  fed  alijs  cauiis  tnuolis  ati  nbuut: 
idco  f>mittit.OA/f »>■£'>//«>•  oc/<//eo>-««ei'i(/fj///.q,d.pro|)heticc  110 
optatiut:  tanta  cft  miferia  iftorum^cp  oculi  eormn  noii  vi.Iebunt 
qua  rationedorfum  corumfemper  incuruaturmodopr.tdidlo. 
A  D  D  I  T  I  O  III, 
In  co.c.vbi  df  in  poit.O  rJ:itudiidiu!ti.irr4fupicti.\:  <-t  fierif  Dci. 
Ea  q  pcrtinct  ad  fapicntia  diuina  pnt  dici  alta,  co  qj  funt  inattm 
gibiliaa  nobis:Simiiiter  &  profunda,co(p  ruiu  a  nubisinfcruta- 
bilia.Vii  iiocft  nccctrf  qjiltitudoiiihoc  locoitcrprctctpcrpro- 
funditatc.Ide  notadu  q>  hxc  verba  apotfoli,f.  0  .iliititdodi.&c. 
continuantur  ad  prcdcntia  f  m  Glo.ticpniircrat  Apoltolus  fcn- 
tcnti.imirx  prufun'lit.-itiS,  fquod  Dcus  conclulitomma  inin- 
crcdulitate  vr  omnm  mifcreatur,cuiusprofunditaris  vclutihor- 
rorc  pcrcufTus  &  velut  abylli  altitudincm  cxpaueficnt  clamat : 
0  al  itit-l?':  non  ciiim  fonfus  hominisattineitaddifcuticndamiu 
ftitiam  ludiciorum  dci ,  feu  ad  difruticndain  gratiam  gratuitara 
nuUis  tncntis  przccdclibui  rcddiuna ;  Sc  de  hoc  amplius  m  gl . 


^yy 


GIof.ord.&  Nicolai  de  Lyra; 


ly 


A 


CAP.  xn. 


OVftatroi.  Huciifquefatis  vtramq,-  partem  humijiauic, 
&  gk  ria  dcprioM  rtatnannullauit,  moquafifinitonc- 
gpciodeinrepsad  nioraluattttdic,  Obfecroyou  Hutufquc, 
pc  alter  r.ducrius  altcv 


|-um  fupcrbirct :  hinc 
vtalter  deajtcriusvti 
Jitatc  laborct, 
9  Objecra  per,  id  e{\  , 
per  apoftolatum  mi- 
fericordiS  a  Dco  mi^ 
bicomt)iiflram,vcl  mi 
fcricorditcr  a  Deo  vo 
bis  dat.im. 

b  ^<  Ho.  Auguninus. 
Verum  fiicnficiri  cft 
omnc  opus  quad  agi- 
tur,vt  fandta  fociccacc 
iiihiEreaiMis  Dco,  re^ 
t  transforme-  latum  ad  cum  fincm 
p-.»,i  perreno  ^^^^  vcraciter 

uaitoneiq  ipcn  •        •    7r         .j- 
,i,  beati  efle  pomnius. 

Vndc  ipfc  homojDci 


quisfxinimarctqdnofiffosiubercmur  iugulare&inimo  P 
1j!  c.iubi unxitjWwcw/em.Qi  o  aOc  mo  crit  corpus  hof^ia  i  V  i- 
dcantqua.'rccT:a  fnnc  oculi:  lingui-  ''n'Dei  budibus,maniis  in 
pigccptis  Dci  cxcrceanuir.H,M>cbo{iiaa  luJ.iica  difterrn!- 
nans dicit/<i«^;.a>»  heneplaa urem,&ta:ionalcm.liidaica..vi  cmn 

..►;   ^   corporcacflctjnon  ad 


t  Fationalm 


C  A  P,     XII. 

Quia  In  iffooiniiia.  a    Q^odrogo  fratcrniiaierigit.       • 

Bfccro  itaq,  vos  fratres  pcr  mifcricordia  * 

i    OSctatis.         b     Kon  tantuin  ineincs  ,  licci  caio  icpugnet. 

c    liimoiilticaiione  carnaliiun  dctiderionmi.   J 

Dci,  +  vt  exhibcatis  corpora  vf  a,  hoft  i'a  * 

a   rer  bona  opera.   b  In  bonis  fiinia.   c  Vi  bona  uuctioncfa^tii. 

viuente,fandani,Deo  placentc,   ratio  g 

a  Cuin  difcrciione ,  ne  quid  nimis.         b     Totuni  in  f rad-ftis.  7 

Sit.        c    In  vdha  enim  inanu  e(l.        d   Fotinam  fcculaiis  cod  J| 
cupifcentia  accijjeie.  ^     „ 


bencplaccns ,  vt  potc 
iirationalia  mactani. 

^Bafili.Optimaab  ...  , 
limtntix  meca  acre-  Ora.afi 
gula  h^c  lit ,  vc  neque 
dclitiar^ncque  coi  po- 
ris  afRid  io  fpcdctur  •• 
fed  vtrob.iqae  vitetur 
immodcfti'a ,  ne  vcl 


<i  nabilcobfcquiumvcftrum.Etndlitcconformarihuicfccu-  lo 


corpulcntia  grauetur, 

vel  morbidium  faitu 

imbecillc      icddacur 

^  .  ^  corpusadDinobeun- 

lo ,  (cd  t  reformam mi  in  nouitate  fe'nfus  veftri ,  vt  probetis  ^  da  mandaca.  GregoJ 

--■     ■'--'^ •-'         -       -    .,.:_.:_■..-. "",5      Augu.  01irr.'hoftia  jt.  j„ 


In  Adam  dcformati.vel  (icm  itemque  quafi  de  die  in  dicm. 
Cui  non  dominatut  peccatum.        Alias  intntis  nofti.T. 


b  Ad  raodum  nuiii  hominis. 
d  Eipciimcmo  quid  Deus  vclit. 
**  -  di 


Quia  quidquid  Peus  uuit  bonum  el\. 

c     Pticeptionibui. 


b     Illis  qut  intclligunt  &  e.iperti  funt 
Iniimiii  bonitaie.vtni.hil  mclius  lit. 


r        T        a   T^  -+1.      -  .^  ,  Vb  o       c  /  ^       14  occidcbacur,  vt  homi  touod 

f  quas  iit  volunta  s  Dci  i  bona ,  &  bcneplacens,  &  perie6ta ,  ,j  ncscauih  pcccaa  fub    " 


fi 


PinlSa» 


Seneei, 
M.ic£ra;ionh 
carnis   condi* 
t4op«s  fepte. 


nomine  coniccracus  &  Deo dcuocus,inquancu  mundo  mo 
ntur ,  vt  Deo  viuat ,  facrificium  cft,  Cotpus  cnim  noftrum 
cum  tcmpcratiacaftigamus,  ft  hoc  propter  Deum  facimus 
facrificium  eft ,  ad  quod  horcatur  Apoftolus .  Quanto  vero 
magisanima  ipfacum  fcrefert  ad  Dcum  vtigncamorisc- 
iusaccenfa,  formam  fccularis  cocupifcentiajamittat,cique 
tanquam  incommutabili  formx,  fubditarcformctur  ,hine 
ci  pIaccns,quod  cx  eius  pulchritudinc  accepcrit ,  fic  facrifi- 
cium .  Qu^od  idem  Apoftolus  confcquentcr  adiungic :  Sed 
fefoi maminiin  nouitate  tncntis  vrflr4t,  C^c. 

^t  PhociusapudOecum.  Ipfa: ,  inquic ,  Dei  miferaciones 
pquas  falui  faifti  eftis,obfecrac  vos,  w  exhibeatis  corpora,  &c. 
optima  vica  admonetcflec6ucrfandij,addcs,^T«o»/t?/e»j  cu!- 
fum  •pefirum  ,  &c,  poftulat  vc  fidei  rcditudine  profcquantur. 
Vcruque.n.oporccc ,  &  fide  vic^,  &:  vicam  fidei  clTc  confor- 
me.  Siquidem  qucmadmodij  isqui  rcdaobculcrit  fidem  11 
prauusiit  monbiis,  opcribus  fuis  confeflione  acculac  fidci : 
itacci3mquibonasexhibeca£l:iones,fifide  impiain  praspo- 
nat,cum  impiusfir,cciaa£Iionesdeprauat,acdiuuIgac  nullu 
inipis  incflctruttu  fpintiulc.  Quia  vcro  dixerac,  boHiam,  ne 

quis 

NICOLAVS    DE    LYRA. 
C  A  P.    XII. 

i^^  B/Io-o.  Poftqua  Apoft  olus  Romanos  ad  concordiam 
V-/  rcduxiCjhicconfcquenter cos  in  moribus  inftruit.liC 
diuiditur  in  duas ;  quia  primo  facit  hoc  vcrbo  pdicacionis j 
lecundo,facitexemploimicacionis,  rememorando  quafda 
pcrfonas  cis  imicabiles,ca.  1 6.  Prima  in  duas.primo  mflruic 
omncs  communicer .  fccundo  cxiftcnccs  inaliquibusftaci- 
bus  principaliccr,  fpccialicer  cap.  fieq.  Prima  adhuc  in  duas: 

3uia  pnmo  inftruit  omncscoitcr  in  his  qu§  ad  Dcum,fccu- 
oin  his.quiead  proxinium.ibi,yicai «««»«<«  j-no.  Pnmaad- 
huc  in  duas,primo  inftruic  omnes  coiter  in  ordincad  Dcuj 
fccundo  ex  parte  anim?,ibi.-  Et  nolite  conformart.Cnca  pnmu 
dicit :  Qbfccro  -pos.  fccundum  quod  dicit  Sencca:  Gcncrofus 
cfl  hominisanimus ,  &:  facilius  ducitur  quam  trahatur.pro- 
pterquod  Apoflolus  magisvciturobfecrationis  vcrboqua 
praeccpti,  2,  Termife.  Dei.  Pcccata  rclaxantcm.  5  yt 
txbib,iorp.H\c  pcr  ordincm  tangit  Apoftolus  fcptcni  condi- 
tionesqua:  maccrationcm  carnis  Dco  faciunc  acccptam. 
Pnma  cfl ,  quod  fit  voluntana.  quod  notatur  cum  dicitur, 
yt  ex.  fecunda,quod  fit  in  carne propria ,  ideo  dicit. 
4  Coipora  ■pc.  Non  alicna.cotra  iUos  qui  faluari  crcdunt  per 
jpjMiitcntidaliorii.tcrtia^cjjfjtcontiipilccntiarmortificatiua, 
idcodicit.  j  H(////<i»».AIiter.n.eli<:t  vana,ficutxaicdicina 
quar  non  curat  morbu.quarta  cj,  fit  bonoru  opcru  produdi- 
ua  :  ideodicit.  6  r/«en.  Viuens.n.dfjquodhct  infcprin 
Cipiufui  motus.quinta,cj,fitconiinuaficutvitiacarniscon- 
tinucpulIuIant,idcodicit,  7  >y««^(ji».i.firmam.fandum 
cnim  in  vnacius  fignificationc,idcm  eft,quod  firmuui.  fcx 
ta.quod  (it  bcne  ordinata.f.ad  Dci  gloriam,  &  non  ad  iaudp 
propruim.idco  dicit,  Deopla.  ltptinia,quod  lit  rationaoilis, 
jHie  dilcrcta.idco  dicit.  8  {{atiotitibite  obfe.  Quod  fit  qrj  ca- 
10  fic  maccrat ur,quod  natura  fcruatur.  &  vitu txciudutur. 
Sicutenun  ibi  potcflcfle  dcfe^tus.  I.  qiicaro  Jalciuitcpcr- 
4lilf  Uf  W :  ifa  &:  fiipcrdbMPdanf  ia,f.  quando  cor  pus  rcddjcur 

,  incpcutn 


ic£ti  morti»  oftei  idc- 


eft,a^e 
oue  tt 
flum. 


rentur,Nuncquiadpeccatoliberi,viuahoftiaoficrturin  li-  £ 
gnumvitajxtern^. 
c    T^li.con.  Aus;.  Hic  anima  Deo  fit  facrificium  cum  ignv"?  Vh.  ?« 
amoris  incenfa  Kirmam  concupifccntig  fccularis  amittic,&i  "«•« 
Deo  fe  refcrcns  illi  tanquam  incommutabili  formxfubdi- 
tarcihrmatm.Tslplitecortforrria.  Generalisprohibitio.Sed  5^7  Aivr  J 
formamini  rcgularis  iuflio,  Ibicontinentia  ,  hiciuflicia.hcc  pMfll 
ad  concupifccrcillud  ad  dcclinandij  a  malo,hoc  ad  f;tcicn- 
ckni  bonum  .  Nonconcupifccndocnim  vetuftate  expolia- 
mur,&:  diligcndo  nouitatc  induimur. 
d    v^formamini.  Quia  partim  amilla  eft  imago  Dei,  vt  ihci- 
piatab  illoreformariaquoformata  c^.  Non  enim  refor- 
mare  feipfam  potcft,  ficut  potuit  deformare. 

4«  Aug.P6t&  ficaccipijVtquemadmodum  Chnftusnc-  J't»»-*  " 
bis  morti»litate,itanos  illi  cfticiamurimmortalitatecontbr  "?•'*' 
mcs;Q,quide&:  ad  ipfam  rcfurrcdlionecorporumpertiner. 
e     Quxfii  vo.  Voluntas  Dci  dicitur  fiuc  ipla  qua  vulcqu^  in  Vohm  .«I 
Dco  tft ,  fiue  illud  quod  vult .  Hic  accipitiir  Dei  voluntas 
qua  vulc,  qu2  femper  impletunqujebeneplacitum  Derfiue 
difpoficio   interdum  appellatut  .  de  qua  Propheta  ait: 

^  Omnia  p 

incptum  ad  dcbitaopera&:  officia  excquenda.  vndedicic 
Hier.  dc  rapina  Holocauftum  oftert , qui  aufteritate  nimia 
corpus  fuum  immodcraccaffligiC .  Aduerccndum  tamen : 
quod  non  cadcm  opcracoucniuntomnibus.  &:  ideoaliqua 
abftinentia  laudabilis  cfi  in  uno,  qua:  tamcn  n5  eft  laudabi- 
lisinaltcro:  Sicut  ficoniugatus  tantani  faciatabftincntiS, 
quod  nonpoflit  rcdderedebitum  vxoritcmpore  con^pe- 
tenti,noneftlaudabilis.inreIigiofotamen  quinon  hcchoc 
debitum  reddere ,  laudabilis  cflet.  £t  fimiliter  aliqua  abfti- 
ncntialaudabiiiseftin  iuuenibus ,  in  quibus  vigei concupt- 
fcentia  carnalis,  qux  in  fenibus  fic  non  eflet  laudabilis,  quia 
non  ficin  cis  vigetconcipifccntia  carnalis,  &:  poffec  cfle  aji 
cuius  boni  impcdiciua  , &  dc  fimilib' fimile  iudiciu  habeat'. 

9  EtnoUte.  Hie confcquencer  inftruic  omncs  coicer  quan- 
tum  ad  animam :  ic  pnmo  quanrum  ad  afFe£tum,fccundo, 
quancum  ad  inccntum.ibi.  Dico  enim.  Et  eft  fciendum,quod 
amor  transformatamantem  inamatum.vndcdicit  Aug.Si 
tcrrani  diligis  rcrra  cs :  fi  aurum  di]igis,aurum  cs :  &  fi  Deu 
diligis ,  Dcus  cs,  fcilicct  participatiue ,  fecundum  illud  Pfal. 
8 1  .b.  Ego  dixi,  dtj  eflis,  c^ }//;/  excelft  omnes.  idco  dicit ;  Et  noLiie 
cotifor.  buicf^c.  id  cft,  dcleftsbilibus  huiu.s  mundi. 

10  Sed  rcformamini.  Imago  cnim  Dci,ad  quam  fumus  con- 
formatijdeformatur  in  noLis  per  peccatum,fcd  per  Dei  gra 
tiam  rctormatur. 

In  nouitate  fenfus  veflri.Sicntcnxm  pcr  peccacum  cosjni 


rWfiririiw 
ticram  liit 
r»  del 
«{uaie 


tioobfui'cacur,fic  per  graciam  renouacur,&:  quia  habens  af- 
fedum  bcnc  ordinacum  rcite  ludicac ,  ideo  fubditur. 
11    Vt  prubetii.  id  cftjC.xperiri  polfitis  pcr  fpiritum  fandum 
habitanccin  in  vobis. 

1 3  ilu^fit  roluntas  Deibona.  ^uantum  ad  bonanacuraj  ipfa ' 
dando. 

1 4  Et  beneplacens .  Quancurn  ad  bona  graciar. 

I  j  EtperftCia.  quantuni  ad  bona  glorix .  Poreft  etiam  ali- 
tcr  fic  cxponi ;  J^^*  fit  voluntas.  quantum  ad  incipicntcs.  Et 
beneplaccns .  c^uantum  ad  proftcicntcs ,  ^tperfeSla.  quantiini 
ficJ  pcf  uenicntcs, 

J>/- 


1^7 


AdRomanos      Cap.Xil. 


,58 


1« 


a    illud  obfecro  ,  hoc  autrtn  prohibeo 


^  Qmnia  quxcirqne  foliiit  fecit :  &  Apoftolus :  Voln»t»'icius  quh 

y\  rcjijict^Oux  ci^o  bona  q  fiunc,  Dcus  ficri  vulc,  quoruni  ipfc 

iJJe  con-  audorefhMala  vcro  non  vulc  ficri,  ncc  rn  vulc  non  fieri.Si 

l  r  rcs;»-  cnim  vcHtT  no  ficri  &  fiercnc ,  volucaci  eius  aliquid refi(k- 

,|<f.  p(a.  J.J.J  (pj  tancu  ca  fieri  prxfcicPriecerea  voluncas  Dei  dicicur 

.  /,b.  cius  operacio  vel  pejr 

60.     miflio.vndcAug.N6 

fic  aliquid  qiiodom- 

nipoccnsfi(,-:i  non  ve 

_  _ic,  vclfincJovcfiac, 

vcl  ipfc  facicndo  .  Ite 

Jcoefe.  voluncas  Dci   intcr- 

^'^^^-   dum dicicur  cius  coa 

filiu  vel  approbacio. 

a    Z)?C')c/i;«i.Hocefl 


d  A/e».)f  £cfidcCi:donamenfuratepart!cnrDmsfinequa  D 

nulla  opera  .  Ciinfio  non  ad  menfuram  dacus  c'}  fpiricus, 

fcd  c^ccns  umnibus.vndeloannesdeChnrtoait:  ^onenim 

aJ  wenjuram  dst  Dcus  fpirititm .  C^teris  diuiditur  non  fpiritUS  *°^"-l'*  *• 

quidcm,  fed  dona  eius. 

C     Siciit  cnim  in  vto. 
Apoilohtus.     _  QuianonojnMssgunt;  .}<Theodorus.  Ap- 


inun  e. 


'  Dico  cnimpcrgratiam  qua^dataeltmihiomnibijsquilunt  ^»   pofica  fimilicydodo- 

a    Inuefttgaredcmyfterijsdiiiinis.  '"^  *        •   '    ' 

inter  vos ,  t  non  plus  iapere  quam  oportct  fapere  ,  fed  3 

a     Sir.c  prxfumptione. 

^  fapcre  t  ad  fobrie'tatem  ,    &  vnicuique  ficut  Dcus  di-  4 


!l.  10. 

it.c.<. 

>|i(i.C  I. 


Secundiun  quantitatein  vel  qualitatem.  b     Quia  &  h<kin  nieiiliiiaie  partitui  Dcus  vni- 

cuiijuc.hrx  eit  hdes  opcrans  per  diletli.inem. 

c    Ideo  inci.raratc  diuUit,  quui muUi  vnum  corpus,  &  ideo  non  omnia  nnccflaria 
danilafunt  m  vno. 
b 


diina:  de  charicacc. 
Vnaqu^que  cm  pars 
corporis  non  eft  libi 
folum  vciIis,fedcom 
munem  affcrtvcilica 


facnftcium  Chnf^ia-   H:uifit  menfuram  fidci  •  t  Sfcut  enim  in  vno  corpore  multa  y 
norum,mulciviuim    c  membra  habemus ,  omnia  autem  membra  non  cundcra 

a     Per  diUfilAdona.         b     Inuiceiu  fubfeniiendo. 

adum  habent .  Iia  multi  vnum  corpusfumusinChrifto, 

a    NuUus excluditur.        Maior,  vcl luinor.  b    Alijs  remiemes,  alijsindigentes. 

c     Alias  igitur. 

f  finguh^autemaltcralteriusmembra^habcntcsautemdona-  * 

S  a    Scilicet  fuinus  altcr  alterius  membra.  

tiones  fecundii  gratiam,  qux  data  eft  nobis,  difterctes.  Siuc  ^  opuseff ,  fuppiet. 

a    Futurotum  vel  quoruinlibet  occultorum.        b    Quara  fuptamenfuram.         Vt  presbyterL  HabentCS  douaiiones. 

c    Habentes  eccleliatlicum.  A»  Th^       li  rli     VI" 

prophetia'm  |-feciidumrationcmfidei  Siucminifteriumin  s  j-j^jj^  dona  maiora 

a    Sumus  membra  aliorum.        ABidue.        b    Quj  docendj^gratiam  habet.        _,.  ^^  ^     3Ut  minon  habcCCS 


"         \\o.  Hocenim  inla- 

crameto  alcaris  fideli 

bus  voco  dcmonftra 

turccclcfia:,  qux  in 

ca  re  quam  oficrt  fl- 

gnificat.Sicuc  enim 

panis  cx  mulcis  gra- 

.,  nis  conficitur,  luex 

X  portio  n^ukis  fidclium  mc- 

bns  fanrta  conftat  ec 

cldia,  qui  creacoris 

B  fuyiarcicipacione  co 

•    Vaudenc.cuius  mune 


nic  eum  qui  aliquam 
graciam  acccpicaper 
tc  fcire  fe  hoc  donu 
communis  vcilicatis 
gracia  acccpifire.Cor- 
pus  enim  vnijfuncij 
qui  credideruc,  mern 
brum  aute,  v fum  no- 
ftru,&  id  quod  nobis 


c    In  exhibitionc  dcxlrinz  fit  menibruffl  altetius. 


d    Qm  gtatiam  exhortsndi  habet- 

miniftra'ndo,  fiue  qui  doc^t  in  dodrma.  Qu i  cxhortatur  in 

Eleentofynas.  "  '  '"' .- j.--i _ 


10 


a    Sit  membtum  alteriui. 


fed  diucrfa,necactio- E 

Sitmembtmnalteiius.noninduplicitate  \X   HCS ,   lCCt    CnariimatA 


•p-tlt. 

Mj0.d. 


ptxfcntis &  fiitur*  gloiia:.  d    Vtpiinceps,    ,j    vcl  dona,Vt  fupcrboS 

re  fanai  func  quod    j,  Cxhorta'ndo.  Qui''  t  tribuit  in  fimpUcitatC  .  Qui  prasclt  in  •*  comptimat,  eorum 


!e|on 


iejontra. 

ujq.  JJ 


'CJ. 


tt.15. 


hi  in  fequcnci  ofien- 

dicur,  vbi  ait  ••  Muiti 

ynui/i  corpHsfimus  in  Chrin» :  quod  noti  poteft  fieri,nifi  fapiat 

ad  fobriccacem  ,  quod  hic  prxcipic. 

b     Sapere.  Quod  lufiiciiE  terminos  non  egrediatur  :  quod 
nobis  folum  vcile  fic,  &  nulli  obiic. 

•1«  Bafilius.  Cum  duo  iinc  morcalium  ordines ,  vnus  eoru 
\  quibus  gubernacio  aliorum  crcdica  efl,  alcer  eorum  quibus 
ordinacu  cfi  vt  obfcquacur  &  obcdianc  pro  varietace  chrif- 
macum. Arbicror  priorcs  dcbcre  oia  fcne.vc  quofuis  placi- 
ta  Dei  doceanc ,  cuic-iinq;  oftendcntes  quz  fibi  conucniat, 
parati  fcmpcr  ad  fatistadionem  de  ea  qua*  in  nobis  ett  fidc 
reddere.Aliorum  veroquifquis  memorApoftoIi diccntis, 
T{pnf/«iyj/)fye^M<iwopor/ft,c^c.qua;feconccrnunt,diligen- 
ter  difcat  6l  fapiat^nihil  amplius  pcr  curiofitate  inueftigas, 
vt  dignus  reddacur  voce  Dni,  Engeferue  bone  &  fidelii,&c. 

■j«  Thcod.Gr^cc  «iffeuolw^  mentis  fanitate  Apollojusap- 
peIIauit,doccns  fupctbia cllc  morbu  mcntis.  Suumautera 
Dnm eft  imitatuSjqui  beatos  pronuciauit.pauperes  fpiritu. 
Docetetiammenfuram,ad  quam  vfquedcfcfcnfreopor 
tecgraciam  in  hoc  loco  vocans  fidem.Per  fidcm  enim  da- 
tur  gracia,  &  pro  mcnfura  fidei  donagraciJE  fuppeditat. 
c  £f  j-n/fK/^i.Sicutmonuitnedepriori  f^atu  fuperbiat,ita 
r-  necdebonisqinfidcacccpcruc.  ktvni.  Maiori  vcl  minori 
ea  r6ne,qua  Deus  diuiiim  dcdit  dona  menliurata,  qu;  fides 
merct-iqd  ideo  fecit,  vc  ncc  ctclefia  indigeac  &:  fubfci  uien- 
di  matcria,vt  fit  mntua  dile^:tio.vndc  fubdic.  Sicuc.  n.&c.£t 
tfnicui.Si  pro  viribus  fuis riutrif.infans  crcfcic,  ahcer  dcficit. 

d     Men- 


''  quearrogantiamdc- 
miccat.Dei.n.inquic, 
donueft.nontuu  velopus,velre£lefa«au  quodacccpifii:&: 
gracia  eft  queijflud  impcrcic.Porro  vc  ignauos  &  fcgncsex 
citet,  verii  ondit  qd &  nos  aliquid  cocnbuimus,  vc accipia- 
musdona.  i"/»? /)ro/>/;Ef/a,inquic,adanaIogia  ftdci.Etfi.n.gra 
tia  efl^,  non  tii  Umpliciter  cliUndicur,  fed  quarenus  inuene- 
ric  vas  ftdci  fibi  oblatum,  catenus  influit  &:  affluit. 
f  Singuli  autem  alter  alterius  membra,habentes^&c.  Ad  hcc  ha- 
bcntes  dona  diffcrentia.  Vel  linguli  fumus  membra  ,lgituc 
indiffsrencibus  donis  hoc  agatur. 

g  Siue  prophetiam  jecundum  rationem  fidei^Siuc  miniflrando.&c. 
habcnteslimus  membraaliorum,vc  illis  prophecemus.Ha 
bcnres  dicofecundum  ra.fidei.  quia  prouc  exigic  fides  eoruin, 
vcl  audicotum  prophctia  datur .  Siue  prophetiam.  A  prophc- 
tia  incipic,  quia  credenccs  accepto  fpiritu  prophetabant. 

*  Thcodorccus.  Appcllacpropheciam  non  tolumeorii 
quaefucura  func  prxfcicnciam,  fed  occulcoru  eciam  cogni- 
tionem.miniftcriumautemprxdicandimunus.Dodnna, 
diuinorum  dogmatum  cognicionem.  Adhorcacionem,fu.i- 
iionem  ad  vircuccm.  i^i  tribmt  in  fmpUcitate.  Non  aliorum 
captans  glonam,  fed  eius  qui  indigct  inopis  fubuenicns , 
ncc  apud  fc  racioc:inans ,  an  qua:  habetlibifu8icianc,aa 
non :  led  in  Deo  fpem  ponens  ,eoque  frccusIibcraliLatcm  p 
fuppedicans. 

h  Quipneefl.  ^«Theodor.Cum  quadam  vchemctiaS^am 
plificacione  omnia  flacuic  .•  &C  curacionem  quidcm  appcllat 
diligence ,  ne  fit  nomen  abfqj  re.  Beneficencia:  auccin  l^ci- 

^  tiam 


N  ICOL  A  VS    DE    L  YR  A. 

I     Dico  enim.  Hic  confequenter  inftruit  omnes  communi- 

tcr  quantum  .nd  intellcdum.  vt  fcilicet  de  pct tinentibus  ad 

fid*.  m  no  inquirant  curiose  tWccm.Dicfi.n.pvr graiiam  q;«*  da- 

ta  efl  mihi.  \.  pcr  officiu  apoftolatus  mihi  iniundu  praicipio. 

t     Otnuibus  qui  funt  i>..vos.c\im{c\xnc\;  conditionis  fcu  ftacus. 

i     T^on plui  fapete  cjuam  »por tet .(\u\A  qui  perfcrucacor  clf  ma 

icftatis  opprinicturagloria.  Prouer.  ij.d. 

4    Et  vntcuitjuc  ficut  Deus  diui.men.fi.  Non  cnim  cft  in  hocea 

dcm  otnnibus  mcnfura  :quia  illi  qui  habciic  fidcm  prsedi- 

cpic &: concra  infidclcs dclcndcre,dcbenc circa percincn- 

tiaad  lidcm  profundms  inquirere  &  ftudere. 

5     i/(»  /  ciiini  in  vno  co-pore  .  Hic  confcqucr.ccr  inftruic om- 

ncsin  crdincad  proxinnim:  primoin  promocioneboni,fc 

cundr»  in  vitationc  n»aIi,ibi.-T^j»i  alta  fapientes.  1'rima  adhuc 

in  duaj .-  quia  primo  tacic  propt.fittim  in  bono  fpcciali ,  fc- 

cundoui  communi ,  ibi  .•  O/v'  io(n;e  fimutatione. 

Circi  prinuim  fciendum  .  quod  aliqua  bona  Dei  dancur 
aliquibuslpctiaiiccr.  i.Conn.  it.  a.  uAli)quidem  perfpiritum 

datiir 


iatur  fermo  fcientis,  &c.  Dancut  tamen  procommuni  vtilita- 
te,ficut  in  corpore  humano  oculus  videt  pro  toto  corpore, 
&:  pcs  ambulac ,  &c  fic  de  alijs :  &  hoc  eft  quod  dicic :  Sicut 
enim  in  vno  cor.  ic  pacec cx  ditlis  in  licera  vfque  ibi. 

6  Sin.a.alt.alte.memb.  id  eft,  communicanccs  alijs  dona  da- 
tavobts,  ficut  membracorporisadinuicem  cominunicanc 
officia  fuamodo  dido.&tonfcqucnccr  niagisapplicacin 
lpeciali,di.  ^ 

7  Smeprophetiam.  quantum  ad  nociciam  occulcorum  per- 
tinentiutn  ad  falutem  .  idco  fubdttur. 

8  Sectin.ra.fi.  qua?dirigitin  falutem. 

5>  Siue  mintii.  in  adminiftracione  fatramentorum ,  quocl 
pertinct  ad  facetdoccs. 

10  Siue  qui  docct.  quod  percincc  ad  dod>ores. 

1 1  J^«  cxhoitaiw.  quancum  ad  prardicacores. 

1 2,     In  cxhortando.l'.no\-\  tantum  verbo,  fed  eciam  fafto. 
1  j     Q^i trlbuit.  habcns abundantiam  thcultatum. 

14  hi  finiplici(ate.  id  cft  ,  proptcr  Deuin  dcbcc  tribuere. 

1 5  jQ«i  pixefl.  in  fpiricualibus  tcl  cempora(Bbus,quod  pcr- 
tinccadprxlatos  S^pnncipcs. 

IH 


I 


y  9  Glo£ord[  &:  Nicolai  de  Lyra: 


joo 


laca.c 
tAijioj.  j. 


tiam  adiungitjcrogacfonisluerum  oftcnclens.  Solcnc  cnnn 
gauderc qu; lucrantur .  Effc quoque diJcdtioncm  fincciam 
&  gcrmanam  pr^cipit,  &  iimulacionis  perronam  eiicit. 
a    Q^i  miff.  QniOcidjap.a  mcdirina,  quccidianis  vuhienUws, 
&  G  lcuiorihu'; :  ni  iKduiumJinnr.ifcncordiafiet  ci,  qninnnfacii; 


Itid*.  b. 


mihricordia.  f^ifquis 
quafininus  iimas  &: 
fecirrus  ludicium  ex- 
peC^ac  finc  mifcncor 
dia.fibi  liatn  prouo- 
cat.Mifericordia  hqc 
nuiltplcxcft  pc-cran 
ti  ignofccrCjOpprt  ffo 
flibucnire,&c-&:  rJeo 
fubd!t:cii  pr^uuitjm 
ijt,  qui  tnbuic  i«  fnn- 
plicicatc.  Si  mphcicas 
cxcludit  hypocrilim. 


Icrantiam  pbiicicns,  ^^-  diui«.'E  i^i^iEauxilium  affidilcimBlo-  D 
rans.  Hoc  cnun  d!xit.Or.(^  ,./  .//j^.i.afTlduchocfacicntes. 
-  Dom  n.  vd  leinpwi  jauic- .  *.;■  c.  Qitamuis  ferucntcs  non  ta- 
mt?n  paflim  5c:  inmorcune  v  j:  b.i  L)ci  ingcratis ,  fcd  tempo- 
rr,  id  ctl,  oportuuit.Ki  fcruic.iccs. 


t    Vt  foUicitc  af>at.        SitJnewbru.iti.al.        b    Qni  hjlrft  gMriajn  <W'ii*'Hff"t'i  v*'^^*"!^'''"''' "P" 
prenb.  c    Lxtoamiiio  fibucuiit.         a    llici;  ;  ,,4114  diiio. 1,1, ^mul  vmuir.ut. 

a  t  folIici'tudinc.  c^ui  miferecur  in  hilaricatelt)i!eilio  (inc  (imu 


E^fic  ciitaUc  iu.aitctius 
tcrc. 

b 


Vt  iK-t  iliif  lio  amij:i  maluii  amaie  laciat,  u;;c  maluiii  boiijini  jjimit- 
c    Id eft ,  qunm  fcilicct  futjes  liabcn  iii;cr'lV,  vel  voknt&  a  fr.:iiibn5  rciiligi. 


b  Iatione4  04icntcsmalum,  adharrcntcsbono.tCliariratcm  ' 

a    In^iUiibstccuctentia.  b    Non  eft  fraicrnus  amor.mfrmutiti»  fo  i>tnie- 

'       "  ni.ii'.t  obfequijs.  „  ' 

fratcrnicatis  inuiccm  diligentes ,  hoiiore  inmccm  pffeuc-  7 

a    Soihtiticoiiie  fius.         b     Oyctc.         c    EiiJco.  d    .Et  iiaftu  iioupotclis  implcre  quod 

vultis.  Igne  ch»ritatis.      _  '  c    Vql,tcmpori. 

J  nientcs-  Sollicitudine  non  pigri,  fpiritu  f«eruentes,  ddmiiio  «    Nondicit,Necciiita- 

tibus  corum  fubueni 


f      ¥crucn.     Spiritiis  Au^. 
ignis  cit  quo  fcrucc  "s-' 
charitas.vndedomi-  ^"'^*' 
nusaitrlgncveni  mic 
tcreintcrra?  6<:quid 
volo,  nifl  vt  ardeat  ?    x.  ,,p 
g     Spegaudentcs.Qcz-r 
ti  de  fucuris  gaudcnt, 
&  ideo  patientcs  ix\  ■^"S" 
tnbulacionc. 
h     J^ece.  ■}*  Chr\'fof. 


B 

t75.«ii{Lin 
nominc. 
ti4«  ?cer- 
tum  eli.c.cum 
fanfti,. 
tOaudcte. 

t  fle-c- 
t  E(>d.ctn  ani- 
iT)(*  alii  j  jiios 
fcc£;di.i.eito 
taviiius  animi 

t  accomaio- 


CJupd  prosimo,  acdiMvosimfcndjrc-domino.  a    Etinhisnon  nifi  atefnafiicrctis. 

b    Etli  in  his  bonis  m,ila  occurruiit.         c    Vt  jiaii  poflTitis 

hylaritas  gaudu.mo-  «  feruicntes.Spe  eaudcnies,  in  tribulationcpatietes,  oraiioni  l''  ttviedcommunicatc, 

f^Cndlt,frCIUm  f|iC  fU     J  1    t;uiaadho«diifcuur,es.  fatimini.  &  ftnft^  pi -ils  vcira  comtr.ur«.n  &cite.      '    OliCndCUS  quodpius 

i)     Et  ri  cipitcfanftosin  liofpicio. 
Ex  fjui.-lo  Abiahi  6C  Loth. 

infta*ntcs.  NecelTiratibus  fandorum  communtcantes ,  t  ho- 

Ide.t,  bon«oiate.  b 


g 


-jrjt^. 


\ 


fi.emouet  i  oomm.ttni  confuctudin^. 

fpitalitate  (ctflatcs.t  Bencdicite  perfequenti^bus  vo^s.Bencdi- 

a    Itein, itcmque.         b    CXSineadmixiioneamaiitudinis.         c   Etdcbetis.        d    Pio  dcfcftu. 

c   Dcievin<cfi»ndum  fit. 

citc  &  nolitc  nrialcdicerc.  t  Gaudere  ciJ  gaiidetib^t  fVre  cu 

Cum  gaudio  vel  flctu.  a    Et  pw  hi  s  omnihus. 

i ,  ,  b   Iii  toi  dc  faltcm. 

flcntibus.  t  Idipfum  inuicem  fentientes.  No'n  altaiapien- 

Hum;'iura  imitatores. 

tes ,  fed  humilibus  t  confcnucntes  :    Nolitc  effc  t  pTU- 


tun. 

b     Cdientes  mal.  &c. 

^  Thcodo,Vitium 
vchcmcccr  oduTe,  bo 
norum  auccm  opcra- 
cioni  valde  coniungi 
prxcepic  >  atfedione 
tanquam  colla  aliqua 
vcentes.  Addit.Habe 
ce^dcncem  &:fracri 
bus  couenicntcm  in- 
ter  vos  affe£lioncm: 
ccdaE  aute  vpufquif- 
quc  proximopnmas 

partcs.  Hoc  cfi  cnim  vcra?  amicitix  indicium.  Puram  &  Pn 
ccram  animi  prompcitudine  ad  ea  qux  funt  honclfa  oftenr 
dcntes,  &:  focOidiam  ijmnino  cijcncntes. 
c  T>{pn  pigri.  Malcdidus  qui  facit  cpera  Dci  ncgligenter, 
piger  iiue  tpe  eit.Et  idco  vt  fi igus  pigritijE  pclIacur,Sitis  fer 
uen.&c. 

d  SpiriLu  feruetttei.  Spiritum  gratiam  appellauit,ci  autem  ma 
teriam  ,tan((uam  igni  Iigna  pra;beie,  prompcitudinem  vo- 
cauic,icico  iubcc  nos  fpintu  tcruerc,&:  habcrc  ardens  rcrum 
diuinarum  dciiderium. 

c  Oof«j«o/ec«i(?«?a,^f.  Qui.n.fcruet  fpiritu,  Dfioprompte 
&alacriter  feruit,&:  cxpcctac  fructum  bonorum  qu^  fpera- 
tur;&  tcntaciones  qui^  inuaduncfuperac  coru  infulcibus  co- 

leran- 


11 


accipicnc  quamprx- 
ftcnc,  Si  quod  res  ifta 
negociatio  fit,  comu  ^ 
,j  nicatio  fiquidcmci^, 
'tu  pecuniam  adfcrs , 
illi  fiduciam  tibi  erga 
Dcum  quem  huiufce     ., 
modi     largitionibus 
,^  promercmur. 
1  f      -J*  Orig.  Memini  in 
'*  latinis  cxemplaribiiS^'    • 
J^  magishaberijMcmo  f  ar 
rijs  ianttorum  com- 
niunicantcs .  Veruni 
Dos  ncc  cofuetudine  turbamtis n  ec vericaci  pc^iudicamus, 
maximccu  vcrunq;  conueniac^gdi  ficacioni .  Na  vlibusfau- 
doru  honefte  non  quali  ftipe  indig  encibus,fed cenfum  no- 
flrfi cu  ipiis  quodammodo  habcr.e c  ocm  : &  meminiirc fau 
dorum  liue  m  collctitis  lolcmniba^s,  (iuc  pro  co  vc  ex  rccor 
datione  eorum  proficiamus,  apcum  &.,'conuenieDS  vidccur. 
•}«  Amb.Manifcftu  cft,vcg.preces  luasexaudin  vulc,cmu 
lusdeceirevicxfandcMu.  Cum  imicaLi>'ren!m,c6municac. 
i     Confenti.  C^iod  non  fic  orc  tantum  qu  la  tunc  eft  vera  hu- 
militas  ,  fi  non  cfl  m  fola  lingua,  nc  pra;Ii  »mcntes  de  fc  noii 
condolcant  alijs,fcd  exprobrenc. 
K    Tv{c/;Vf  e/^f/»-«(ic«<«..}cThcophil.  Hoct^ft,neexiftimccis 
vos  vobis  fuiiicere ,  neqj  opus  cHc  vobis  i:c>  fulcorealio ,  auc  ^ 


1% 


Augtp 


CD 


HJCOiAVS    DE    LYRA. 

X     Infoli.  df  adimulendorcgimiHciibicotnmifro. 

a     j^i>»;/e.  cnill-naaltcriu'  rcuelando,  ^pcrcjuet  adpotetes. 

3  /«ib./jr/fijrt.iupple  hocfaciai.Contrajiios.c^ui  aultentatem 
vuitu  &  verbis  oiteui.ijit  mjferis,antcqua  cos  teucleiu  in  ^iiquo. 

4  DiLBiofine [ir,,ulauQiie.  Hic  Apoitolus  inllruit  de  communi- 
cationc  Qmnium  bpnotji.  Et  diuiditur  in  trcs  partes.quia  primo 
iiiittuit  dccpmmunicatipnc  in  affeftu.lecudo  inetlectu,ibi.Ho- 
nore.  tertio  in  figno,ibi.Be«e</  ciie.  Circa  primu  fcicndu.q»  amor 
eft  dciidcrium  boni  alicuius,qd  debet  cfle  coiter  in  omnibus,& 
amor  Ule  primo  d.-bef  eirc  verus,  quia  fccundu  piiiloIoptium.Ji. 
Etiucoiu:  Quifailificantamicitialuntm  gisdignimorte  quara 
illi  qui  faililicanf  petunia.io  dicit:  Diledio  iiue  limulationcSe- 
cudo dcbet  clle diicrctus ,  vt  licametui  uatura,  vt  vitiii pdio ba- 
|>catur.idcp  dicit.  5  O.iicntei  nialum. Tcitio  cicbet  clfc  lirmus, 
ita  quod  amor  non  Ift  puerilis.idco  dicit. 

^  .^rf*)jrf«fe5/;o.('.  Acthjtcntia.n.iiimitateimportat.Quarto 
dcbct  ctrc  comunis  abfquc  atccptione.iQ  diav.Chariiatem  frater. 

7  H-.rrreinuiretn.  liicconlequeiucr  inllruic  de  cpmuuicatiouc 
bonoru  in  cifcAu  &  pnmoquam  adbonu  rcuerenti^  dices;ffo- 
noreinuici"!  frxucuientti  .  <^)niiibct  CUiUi  deticit  in  aliquol>pao, 
qd  it  in  altero  &  ficpot  ciicofidcrarc  vtmcliore  fc,&  licliouo 
randopra-uenite.retiidoinUruitquatuadboniiobfequij.dice^. 

8  SoUicitn.nan  f  i^^n.pr^Uandohufnilitate  pro\iims  m  cflFeftu. 
<7     Spintu  fetuen.  Vi  hoc  fiat  ex  bono  aitc^u. 

lo  Dommo \ riiitntes.Vt  iioc fiat  ptincipalircr  propter  Dcij ,& 
fic  ci  perfiibi  tur  obfequium ,  &  per  conlequcn$  ub  co  exp?cta- 
tur  ptxmium.ulco  lubd>tur. 

H  ^fegau.  Et^.»Ii»e$nierccdi&habedsfacitpatictcr  fultinere: 

idep 


idco  fubditur:     1 1     In  tribulationepaticn.  Er  hacc  pcrorationc 

impetrantur,&  feruant,ur,idep  fubditur,0/-<j{/cfi 'i  i^^/ianici^Ter'- 

tip  iniiruit  Appltolus  de  cpinmunicationebeneliciip&primo  aci 

hmulcoromptantcs,  diccoi.      l^     T^ecefsitathtsfan^omiKuni.- 

c«Bfei.,Secundo  ad  peregtjnos  tr4nfeantes,dicen^  .•iHofpiralitatc 

fcAaiites.     14     Be«erfif;'/e.  HicApoitolusinftruat  dccotattiuni 

catione  bonotum  m  ligno .  I^rincipale  vero  lignii  inter  iiooiines. 

«It  loquutio,qHxindicatmentisconceptum,&  qaaQtumad^hoc 

dicit:  Bt'«ciii6.tep£)-/('.voj.Et  muitomagis  bcne£acientibu$vo- 

bis.Signuro  autcm  fecundarium  c/tcxfcrior  gcflus.&maxime^i. 

cici.m  qua  partc  magis  relucet  djfppfitioarumi,&.  fic  dicit.Gafe- 

derecumgauden.      J5    Jrfip/«»jiBM;<rm.  Aliter  efTct  mcndaciu, 

qd  ellfalfafignificatip  in  vpcc  vel  inalipfigno  qjtenct  yiccm 

vocis.      16     l^on^/fa/^i.Poitquainitiruxitdccommunicatione 

bpni,hic  confequentcr  inftruit  dc  cpmmunicationc  maii.  Et  hoc 

duplicitcr.Pnmo  vt  malum  alteri  npn  infcratur,fecund(j  vt  illatui 

abaltcrpzquaniiiiiter  tolerct,ibi:  7^o«  •pofmetipfos.  Citca  primii 

aduertendii  ,  cg  primo  nocumcntiiinfcrt  pxoximo  nolira  iupcr- 

bia,qux  clt  priucipiii  omnis  pcccati,i6  hojc  prohibet,dicens.A(o 

<j/./j.proximumcoi)cu!cando.      17     .JfJ/j«.fO'//J;n.cu.eis  humi 

litcr  tonucrfando.feciido  nocumentum  inf.;rt  aitutia  naitra  pro- 

Xtmo  raalum  machinando.quod  prohibct.dicens. 

1%     l^oltte  efje pru.  Et  accipitur  hic  prudcotia  fimilitd-dinarie, 

quta  vera  prudentia  non  eltuifi  in  bonis,fedaitutia  inm  ilis,qu^ 

prudentia  diciteo^  cauteicitqujrercviasnocendi,  n;.  bonum 

ad  mala  transfcnmus  ficut  dicimus  prudcns  vel    bonui  latro.  ^, 

roctapli,  &  iicdiciturinpiopofitp.  Tertioiioccut  pro5;imono- 

ftramala  manifcita  ipfos  fcaiidaliiando,  quod  profiibec  di.TrcMt 

dc*fei/;o.erf.Qt>arto  nocuaientuin  inferc  ptofequuiijaperta, 

di.QjsQde:if  voba  efiii^t^ 


i6i 


AdR 


omanos 


Cc 


a 


l         A  fijiniliani 
1 3(L  iS.    f>icero. 


u:d  cJjceat.fijggcrac.  Nnm  &i  Mofes  etia  fi cu  Dco 
tcr  coi'loquerccur  ,  opus  taiiien  habuit  confultore 


P 


Xil 


i6i 


deftre- 


picfati,illu  ipfuni  m  ferans,ipf.imqueduncaxar  impugnans.  ]> 

d     Datc i),  Il!c  d.ic  locp  jra.%qui  pcrmitin: adueifariuni  fhce 

rc qd  v\.\\z.D.iCc locfm  ira:.  non  prxcipic, vc  vindicarc nolint  a   ~ 

.j«    Chrvfoftomns.Licccenicn  mirum  in  modum  f.Tpirns       Dco,fcjlicec,quod  ciamanc  fancti,  non  quidcprpprereaexa 

imS»-'  ^'^ ' '^  ^'-"iQ^iCias  ca,qux uporccc,accafnen  homo cs  ,6c  con-       turandu  odmu,icd UtahititriufiusjCitm  viderit  vindiclam.  Pre- 

iiliocibiopuscft.So-  cipjcauccm,  vcnor» 

huS  Cnim  Dci  cft  nul  »    Ide(l,neprudfnti»inveftxMnnpudvosuntum,&dmagisapudproxini3sexerceatis,  etiamfi  •     ~      - 

quis  eorum  vos  oijcndit. 

dentcs  apud  vofmeripfos .  t  Nulli  malum  pro  malo  rcddea- 

«  a     Mentene  licitacum  rcaiidal;>  fiant.  b     In  cordis  fccrfto 

tcs,  prouidentcs f  bona ,  non  tanrum  coram  Deo ,  fed  etiam 

a    Vt  non  hat  fc.indalum,fed  boni exeinp!uin,quia  lUud  fiei i debet.cjuod  Jc  IJeo noi difplicc.nt,& In- 
tri  fcandalum  nnn  lit.     b     Vt  a/lcntiaiii ,  li  non  raliem  facite  quamuin  in  v.tis  e:t,  vsl  li  iien  poteil. 


us. 


rtt.  J». 

cancuiil 

^cojteJ 


liusind'gcrc,  &  nul- 
Jo  opus  h.ibcrc  con- 
lilifirio. 

•jc  AabraApud 
feptudcselt ,  &  non 
apud  Djiin)  ,  quila- 
pjcpciam  quam  \ix- 
bct,  non  aactori  om- 
nis  fapiencia:  depu- 
tar,ffdlibi  foifq;  me 


cuia  ditficile  e;t  ijuod  tamcn  ck  vobis,ide.t,i.-x  vc.tta  foce.latc. 


c  coramoninibus  hdminibus.  r  iiineri  poteft ,  quod  cx  vobis 

a     VnderEt  cumlns.qut  oderunt  paceuieram  p.icirtcu4. 

cft  ,  cumomafbus  bominibus  pacem  habeates .  t  Non  vof- 

B.elerientes  .iducrfarios.  b     luJicioDei.eotum. 


br.lo.f. 

4.cap. 

Cc  vi». 


ric!.s,,5tingenijs,liue  d  mctipfos  defendentcs.chariilimi  ,  fed  datelocumir^.  Scri- 

jnudliS  fuiS    ,    qUalcS  a     In  ptoueibijs.  ^  Et   ita,iJuihoc  non  tacit  Deumconteinnit.     b     Seruuc.    c    Viiidicabo. 

fut rumt  lUi  i'hilof>      ptiim  eft  enim .  t  M ihrt  vmdictam,  & cgo  rctribuani ,  dicit  ,. 


phi  dequibus  inicia 
nuiusCj-JiiSol.r.Ah- 
cer.  i\pu4i"^prudcns 
ea,c]uiciJ.-^  litrtiri- 


ipfi.  fe    vindicaores 

dencIocumiriBDei, 

C[\ii  didz ,  Mibivindi-' 

fiam,  er  c^o  retrilmaM.  t4ionefl.i . 

Si  crgo  vuk  boiius, 

vcDcus  inimicu  pu-  ' 

niacnonneca  hac  :^'!!'i-..'l 

redd-re  m.ilum  pro  L' ve£'"'"' 

malo^  Vcl  ica  no  dili  t  P^ou.  ir. 

gicnccbenefacic  ini- 

mico.Scdboaus  ini- 

gis  cupic  Gorrigi  ini-  ' 

micum;quampuui-  ,     . 

n.eciam  cum  Deus  ^ 

punic   non  delccta- 

t^r  de  pa-na  ,  quia^ 

nonodit  cum  ,  fed  -i 


^  Kya  roliiin  non detendatis. 

dominus.  tSed  etli cliirient  inimicus  tuus,  ciba illum ,  fi  fitit, 

•  a     Feruotem  chaJitaris  velfp  iitufan;:^i,velpcnitentisardorein. 

potum  da  illi.Hoc  enim  facicns,  ca'rboncs'igaiscongeres  fa  ^  dc Dci  iu(litia,quo- 

a    >lentcra.   .*)    Etfi  nonpeniiet,tainen,qiua  Cpercutisfimilisci  nequamue».  ^  Pationdo.  niam  UjUUl   dili'''!^ 

per  capiit  eius.  Noli  vinci  a  malo ,  fcd  vince in  bono  m:jlum.  ^  quiaik  Oi\.u  { quem 

*                                      ;!    ,  "^  ^'^'^^  fequitur  )  ii 

■     ,     -r                   i'v.Vi-  P'l»"^tJLiperJullos,ca- 

mcn  &  tn  hocfcculoafperiaS  m  line 


tus,lapicnt£..^i^"eefre 
jpucar,  5i  glo..  i-^tur  in  g 
lc,quu  lpcr\i:   fcire 
ouodncfcic.  Vcl  ter- 

.  tjo  modOjPrude.  is  Jpud  fc  efle  dicitur.qui  vind-.itam  cxpe 

cendo  luas  iniuria-.s  vlcifcicur. 

^  jr*  1i'4U  maLm pra m  ^l'U<Tc.  -j*  Oecumcnius.Si  viriiperan- 

dus  ac  inif.T  elt.qui  tr>  '<•"  f^cir,  quarc  non  fugis  maloru  imi 

taciouemf^SjdjVC  te  vK  '^cans,obnoxiumcolitcuis  cernetip- 

lumacfocium  impiccai,!^' 

b  Trouideiites  bui)a,y^c.  >^0  fatis  cft  tancQ  no  rcddcre  mala, 
lcd  oporccc  iUi  quoque prcu ^dcre,qui  male  facic  nobis.  Ni 
&  m  lupcrioribus  non  fatisiili  ^"'t ,  ne  malcdiccrcncperle- 
<jucntibus,led  eciam  beaedice.r»."  'ulfi:  • 
*  Tlieophylacius.Non,  vc  ad  v.mam  gloriam  viuamus.di 
cicfcd,  vc  iiccxhibcamus  occalion  cm  aduerfuiii  nos  nulc- 
>uoi.s,txigic  cnim a  nobis ,  vccicra  /c.-indalum  6i.  otieniione 
duca.nus  v  cam,quandoquidcm  nou  paucj  linc,  qui  dos  no 
HraquebbCcrucnt. 

c  Si{iiripou/i,&c.  ^  Thcophyl.i(5t.pAiK'hf'cdixit,Sifleri 
poteli.Nonnunquam  enim  heri  non  pcvtel:*>vt  pacem  quiG- 
piamcomplcclatar,cumdepietatcccicaLncntucric,quado 
dciniuria adccLs. AiCigirur.Q^  cuicftorfiii)  faaas,ncccui 
piam  occauo^ie  praibcasbcllorum  velcuniu'ltuum.Sin  pic- 
_  tate  dcbcliaiJ  iinpugnariquc  confpexcris  , foititcr conulic, 
^  pro  vctjtace  dJrajcaus,non  hommi  quidcm  infc*n(us,fcd  im 

pictaci. 


N  I  C  O  L  A  V  S    D  H    1.  Y  K.  A- 

1  Non  volmcc.  Hic  milru  t  de  mdo lUato^vt patienler  tcileretur^ 
liJ.Non  vofmct.defend.  Et  ad  hoc  inducit  Jcnptitram  Dcut-^ou:^ 

2  Mihi  vin. A:  ego  rctnbua.  vbi  traslaiionojtra  habct:M.ci  cfc 
yhiOyii.c.&nonfifliirilirutt^vtrnalii  ab  aducrfarus  lUitnintok^ 
recurJeU  etiam, vt  bonum  eis  impendatiir,dL.  Si  cfurictJt  »n«miC(^ 
tuUS,<S£C.  &  (uhiiiur  ratio. 

j  Hoc  enim  fa.carbones  igms,SiCc.ideJ}yOccafiones  accendendi 
ignemdiLiiionisid  eo  ergateyfitamenin  maluiaJuaperfeueraHnrit, 

NoU 


dainnac. 

c    .yf-fi/ie/mOTf.NocainfoIenCiam^fciiconiunclionis^ 

proL'quendumeft,quali  noinccrpolica  vcraq;  liccoiunctio. 

t    Hoc  enimfaciens.  ^     Theophylact.Hoc  dixic  ludulgens 

puQllanimicaci  iniuriam  piili.Nihil.n.  adco  fuauc  clt.acque 

holte  videre  punicum.  Ac.propemodu  tiiiudiciirVis  vlci fci 

te  dc  hoflcf^Jiencficiunb  ilii  cxhibc,cuni  aeerbion  cum  lap- 

plicioatfccifti.  ,  .    ' 

•jc  Origcnes.  Poceft  enlm  ficri,yc  amens.fcrus,^c  barbarui 

inimicus,ll  fcnciac  bciicficiu  nolh  ii,li  huihaiiicacem,  ti  atfc- 

ttu,commilli  p^nicudinegerac,  iu.  cxhocignisin  eoquid^ 

lucccndacur ,  ii  pro commiiro  cuin  contorque.'it  &  adurac. 

*  Aug.Ne  pucaucris  maliuolcncKj  tlcjnns  (his  vcrbis,c>/'o  Lt.^  ie.  doft, 

ncsigriis  congeres,ii:;c.)  iubcri,  fcd  ncdub.aaucris  figuracedi-  Chrift.c.j. 

ttu.Eccampoflicduplicicer  intcrprccan,  vno  modoadno- 

ccndu,alccro  ad  pr^UaduiTijad  bciftficcuciamcc  potiuJcha 

ricas  rcuocet,vt  intclligascarboncs  ignis  cifc  vrcnccspcL-ui 

tcntii  gcmicus.quibus  lupcrbia  fauacur  cius^ogi,  dolcc  ic  iiu 

hiicum  fuilichominisaquoeiustnifcn.E  fubuenicur. 

g    /^mte  in  Ao-io.Bonicacc  conccndc  concra  illum,&:  efc  falu 

bre  ccrcam£n,ne  lincduo  luali. 

.cr.:.::,:' '...''-/;.•  s  cap:  ,; 

-  -  ■      .      ■ ■ . .  1 1- ..  -- . . ^* ,, 

4  Ho[i\inCiAi\\A[o.idi:ii,incUtreinodiumeius.  -., 

5  Sed  vtn.in  bono  mji!nxn\.f.ientaiimes  impetlemes  te  ad  odiU 
^ius.yeieifdttm  tamen,qiiod  tUa,qna:  iicuntur  bic:  Non  volinctip- 
ioS,SiCC.  nonfunt  prjtcepjajca  ajn/iiia,  ntji  m  fafu.f.ji  e.x  dejcnjiu>ie 
Videreinr  probubilitcr  malum  magnum  inftrgercijuod  ejjet  contraho 
norem  Dci.fciendum  autem^juod^tn  alitjHu  cafu  noa  expedit  Jic  Justi' 
ncre.f. t^uando  per  hoc  malis  datur  uuUatia  malejacieudi .  vnde dic  t 
Crtgo.in  nwra.i^idum cum  tcmporaia bvna  a  nobis r^aptUHtyju-u  to 
lcra-idifquidam  v.ru  obfernata  chanfaie prohibendi,  Konjolim  cura 
nc  noiira  (ubtr'ib.t'uurjed.  ne  rapKntes  non  fua  fetpfosperdant. 


F 

Aiig.ijipr.j^. 


A  D  D  I  T  I  O    I. 

loca.iz.vbidicicurin  VodW.l^t  exh.bcatis  corporaveJlrHj&c. 

lii  his  vcrbisapolloli.f.A';  rxhibeatts  corpora  ■vejira,&c.  pr^ter 

illa&cunditiones,qu;cia  Pullillatano;untur,qT]x  vcrx  funt,  Si\a 

propolitopro^rif  funt,  tnqdamalia,quale$hic  vidctunnnuere 

ApoUolu».  1'.^  oblata  p  hdcics  Chrifti  excedcre  dcbcnt  ea ,  qu« 

apud  vctcres  otfcrcbjutur.Oiirn  n.apud  veccres  animaliaoccifa 

nHerebantur,nunc  aute  viuam  hoftia  debcnt  oflcrrc.io  dicit: Vcl 

exhibcatis  corpora  veftra  no  corpora  aiumaiium.  Hoftiam  viuen 

tcm,non  occifam  vel  mortuam.  Sanftam  ,  Deo  placcntcm .  illa 

cnim,qa;eclimofterebantur  ,   nonhabebant  (anOitatem  Deo 

plncentern  in  fciplis,quia  non  cx  opere  opcrato  placabant.  vnde 

fial.l^luiiijuidmanduiuhocarnestauirurMoi.    Nuncautcm   ,  quia 

pcr  m.iccrationcm  carnis  corporum  vitia  pcrimuntur  ,   ideo 

talia  cx  ft-iplis  Dco  placent.qui  pcccatoresad  pirnitftntiam  vult 

conusrti.Olim  ctiam  in  quohbct  lacriHcio  fal  olTcrebatur.quod 

^ignym  elt  difcrcnoais  m  quo  ibet  opcre  bono  requiljtae  ,  nunc 

autc.nillud  quod  pcr  fal  lii^mficarur,  quodmclius  cft  ,  fciliccr, 

difcrctiooftcrtur.vndcdicili/^afiowrt^j/eoZ^yc^wwmj^efintffi.pro- 

«tinPoitilld. 

In 


lUjK^  A  D  D  I  T  r  o   I  r. 

In  cod.cap.vbi  in  PoftiI.dicitur:Vt  probetis  ,  idcft,vtexperiri 
poliitis  per  fpiritumfaDflum  habitantem  iii  vobis. 

Hoc  qxxoddi-.yt pfubecis.qux  fit  voluntas  n<ibona,&c.  pnteft 
aliter  exponi.  Ad  quod  fcicndu  tp  voluntas  Dei,quK  df  voluus  Miusxa 
ligni  mui^cipliciter  drvt  in  i  fcnienciariidiit  4j,  £c  quantii  ad 
propolitii  (pediat  tripliciter.f  prolubirionis,  prxcepu  &conli!ij. 
Voluntasdei,qu;em.inifeftaf  in  proiiibitione  ellbona.llk.n.CjUi 
fe  ablhnct  a  prohibitis  pcrdiuina  ieocbonusdcbecdici,  fcd  hoc 
folo  iio  dicitur  bencplacens ;  qa  no  lufficic  (olii  recedere  a  malo 
ad  bcneplacejidu  dco,iiili  cu  hoc  faciat  bonu,&  drbenepl.icens. 
Voluntas.Tuttmdci ,  quar  lignilicatur  inionlilijst^iuinisdicitur 
perfeda.quia  eaimplcnsdJcitur  pcife(.^us,iuxtajlludMat.i9.e. 
J t  vis  perJeCtus  tfsc.^c. 

A  D  D  I  T  I  O     Iir. 

In  eo.c.  vbi  dicicur  in  pofti.Hot  enimfades  carbo.i^nis.con.&c. 

Hoc  quod^dicitur  in  prouerbijs.  Si  tfunerit  inimucus,  &c.  Car- 

boties  igiiis  iongeres fitper  capuc  etus:  expoinmribiAc,  idcft.indtt 

ccs  ad  pcrniteoti.'undc  malo  c|Uodtibi  fccit,  feu  faccrc  attenta- 

uu,&c. 

Tom.<r.  f  omnis 


i63 


GIorord.&NicoIaideLyra. 


16^ 


104.11)  lu. 


C  A  P.  XIII. 
9f~\  Mnh  anima .  Er  li.ici  perfcct:  in  corporc  Chri(H,tame 
V^  ojnmsauinnn  ,idc1{,ofnoishoiiK>  ■x  parce  totu.qaili 
ro  lolCi  ccrporcsicd  ilfc  Vdlunrate  feniiatis.  Vi^t-b^itiir  cnini, 
quod  infidf  ics  domir.i  fidclibui  jio  dcbciciic  doihijun,  cili 
^dck  s  dcbt  rcnc  cHh 

C  A  P. 


.iiictiam 

ipoitolu  S 


J.jb  «,c»f.»4. 

ji.q.  t.f.mu- 

prpdcii, 
^zi.q,  i.cap. 
ironcf .  §    fi^ 
cut     »?.ii6.r, 
od    cul{)a:iir, 

Guiel  t. 

Mirt    4. 

Pfoucr.i  J. 


yqLWJcs.qi 
fupcrbiam 
rcftioucc. 

*  iiCfiarns.  Sicui 
in  prir.cipiQ  mciiti- 
ius  cft  di.-.boltis  ,ita 
&:in  finc  rr.tnmclu- 
tur  diCcns,H.t:cc">inTT 
ni.i  niihitraduiiftinc, 
&:c:ui  vt)loduc-3.No 
cniin  ipfc  dttcntti- 
nau't  huius  fccuii  irc- 
gna,fcd  Dcus ,  t{fg!s; 


a     ■': 


3f^V  pown^?  ipf:i,qn.T  d.itur  alicui  a  Deo,aliquandu  ipfe  ho 
moh.i  )cns  potctt.iccni,quodd;l>gcnsledordiftinguac. 

M  ilicia  homiou  cupidit.itcm  nocendi  perfe  h;lbet,  pote 

'fl.uc'a'i  autem  fi  0:'ii<;  non  d  ir,no'vhjbet,ideoqucdiibo]ub 

iii£-qua  aliquidtoHerct  lob  ,  diccbac  domino  .  Mitieinanma 

tuuin,  ideftjda  potc- 
y  T  1  T  flatc.  C^iiacci.im  no- 

a    Secul.itibaslionitve'iiI.  lij.    8  'hiltWtTu-Vt}  rii1)1lm7s'.ide.%fn  inu»-  ^       ,.      Jt  V 

diiiis.veiCliilj  ivitaiiu,kfe1,i]uia  lubliniioies  ruiii.  eltnulaLJeO   ,   UCUC 

Mnis  t  anima  pocelhtibus  fliblimioVibus  i  fcnptumcft  lo^ucn- 

a    £tideod;bet  lubiici.  f  Vnde.Nonhaberesinrac  po.mfl    j,    tC  iapiCntia    '   ^" 

dilupcidj.ti  tai(". 

fubiitalit.  t  Non  clt  enim  potcfl:as,nyi  a  ^ 

,'.  ...  ..il.  .1 1    .  j    n_.,tionabiliicrdifi>bGta. 

Deo .  Qiias  aute  fuiVt  a  Deo,  ordina^ca  funt. 

a     Vi-vddol6.     b     lnhis,quiadpoie<httin  perfinent.    f  ldeft,tributis 
c     UV.t.habcntii>on.-ltatcin  Uei  otdin.itione.      d     Qiio.' t.iiii  grvio  e  K 

t,Itaqu€,quirefifticporeli:ati,  ordinationiDeirehrtu  .  Qu^ 

•Et  iccD  nondcbei  quisierirtere.ledliibiici.  a    Meritoacquitentdanin.itio(icm7 

juccmrcriftunt,  ipfi  libidamnationumtacquiruntur  .  Nam 

a    Boni  vel  maJi.    b    Ad  timorem  his.qui  tencoperaniur.    c    Qu3fim.ileoper.intibusfant 

I  ,  tlinori.iu  autcm.^vc.  4. 

principesnonfunttimoribonioperis,  fcdmali .  Visaiitem  j  probis  nocendi  po 

*  *  *  ccftas  ,  vcbonorum 


D 

Xobi. 


huiuluiodi 


Mattfe.  17. 


enm  cor  in  pi,tn»  'Dei 

cfl.  Ut  poi'  S.i^umonc 

ait  ,  TcT  nie  rigci  ri- 

ttowth.i,  pant,  Ec  I^auiu!)  boc 

"  'jpfuma!t:0,'«/7.^tBj;^o- 

tiil4t:b»i  fublimioribiis  fubie^i  efltttej&c.Hqc  no  de  angelicis  po 
tcftaiibusrdixififcdde  h!s,qti^ltiut  kiCudum  hommcvpotc- 
ftates.Hoc  iSL  Dominus  coniirmauic ,  rribucoru  exactoribus 
jubeps  pro fa^^  pro  Petro  dari  cnbutu.Quoniamenmiabfl 

P  flcnsaD-b'ht)nvoincancu  cfferaurcvc  cciamcofaiigiiineu, 
liofle  fibi putarctjiSd  in  omni  inquictudinc,  di.  homicidio,*^ 
auantia,fiad  timolrc  vcrlaretur,  impofuicilii  Dcushiimanii 
timore/CNo  enim  cognofcebant  timorem  Domini.^vcpo- 
icflati  hofnmii  fubiciti, iSc  lege  eorum  aftncii ,  aliquid  atie- 
qu4Ciirmftitnj,-V  riiqdereiir.ur  ad  inuice,in  manitcfto  pofi- 
Cimi  gladmm  nmcnxcs.Ad  vtilicaccm  ergo  gcntilium,  terre 
num  regnum  polKum cli  a  Dco,fed  non  a  diabolo,  qui  nua 
quam  qmctus eft,  vc  timcntes  no lc alterutrii  hommes  vice 
pifciumconfumant,  fcdperlcgumpofitioncsrcpercucianc 
uiulciphcc  iniulticiam.Cuius  cnmi  luiluhomines  nafcucur, 
buius  mtlU  (Jtrcgcsconliituuncur  apci  his,qui  illo  tcpore  ab 
illis  rcgantur.  Q,i«idam  enim  illornm  adcorrc6"tione«i:  vtili- 
catcm  lubicttoium dantur , «Si:  cofcruationcm  ;uititi9,quida 
auccm  ad  iimorcm,&:  p^nam,  Hc  incrcpacioncm.quida  auie 
adil^ufionem.iScCoiKUiH^liani,  &  fupcrbiam  ,  qucmadmu- 
dum  U  di^ni  func,Dci  jufto  ludicio  in  omn.bus  ^qualitef  fu 
peruenience, 

*  Tcrcullianu'!.  Quod attinet  ad  honores  rcgum  vel  impe- 
rac orum.fatispr^lcnpcum  habcmus.jn  omni  obfcquio  clie 
nos  opoiTt^c,  fecundiim  Apoftoli  prxceptum  fubditos  ma- 
giltr.atibus,&:  pnncipib-Scd  intra  Itmitcs  dilcipluie ,  quouf- 
qae  ab  idvjiolatriafcpatamur.Pioptercacnim  i2<:cxcmpiQ  il 
Jud  tnij  fratrij  pr^ucut nt ,  qui  aiias  obicquetes  crga  rcgcin 
N-ibu^hodouolor , honore  nnaginis cius  conftaiKiliimc  rc- 
fpucnnt.  Sic<5t  J.)an(el  ctjLcra  D-irio  fubnixus ,  cadiu  tuH:  m 
otiicio,quairvdiu  a  pericuio  difcplia^  vacarci.Na  id  nc  fubi 
rcc,non  magisIeoncsreg:ostimuit,quam  ili)  reg  osignes. 
b  7\^oc/^c«f'f</>oifftrff.  i^otciia^eftal>co,fcdquyalJeuordi 

Q  natasiit,crgo  pocei^aseftordin.it4.  Itjq-,  ^retKtic  poccfta  ci, 
pci  orduiatiom  retiftic,  de  tKjna  pbtcitatc  patcc ,  quod  cam 
peitecit  L>cus.Ra;ionabiiicer  dc  mala  vidcri  potelt  du  6c  bo 
pi  pcr  ca  purg,ancur ,  &c  mali  damnantur  6i.  ip  i.vm  deterius 
pr.£cipiuiur.t;tfcjai,  quod  npmincpoccftaus  intcrdii  acci- 

piiur 


Terme 
rc^es  regriant  t  &"  ty- 
ranni  permetcnent  tei- 
ram.  Vnde  &  lob  de 
d jmiiio  ait .  Oitt/jiit 
regnire  hypocritampro 
pter   peruer/ttatem  p<>' 

puii.  Etde  popuK)  If- 

rad   dicit  dominus: 

Dedi  eis  regem  in  irj 

A  WM,  Daturinquaim- 


Proii.gJ 


lob  J4.i 

IdL-inli. 
lur.boo 
t  n  q* 
rentiib. 


faccipii 


Ia.  ie  ijulol^ 


Prxeftas  rtiS 
inal^aDep 


Dm'i5Q, 


NICOLAVS  DE  LYRA,    CAP.  XIII, 

OH»is  amma.  Poftquam  Apoltolus  de  moribus  inftruxit 
iioinano»  gcner^liter,  hiccofcqueter  idc  facit  fpeci^ 
litcr,cx  pnmo  inftiuit  minoics.  fccundo  nuiores  cap.fequ. 
Pnmadiuidfio  trcs.qa  primool':endit,q,  «ninores  debent 
fup!.rionbusiubiectioi.c,fcc{ido  fubucntione,ibi.ideo.7rte /»ff- 
cifsitaK.  tcrtio  dikd|one,)bi:'>{ew;'»?  ^«ic^ttaw.  Primii  probac 
diipliciur.Primocx diuma ordmatione,cui  bonii cft  obcdi- 
rc  i^  malu  rcliftcre.lix  ordmatione  vero  diuina  cft,  q,  fupc  - 
rit^ics.CSc  infcriorcs  cis  obcdiac ,  vt  patct  in  natura  corpoiali, 
in  cUmcntis,  qua:  rcguntur ex  mfiuentia  corpons c^lcftis, 
vndc dicit  pliiiofophus. i  .Mcicororu,q,  tota  icgio  cicmcn- 
lariscontiguaturlationiaftroru,  vi  onuus  virtuseiusgubcr 
jHluriiidc.Similifcr  hocpaictninaiuraipiritu.-ili,  quiaan- 
ofji  infenoiics  icguniur  &  illuminantur  per  iu^^cnorcs  ,&C 
H^idtiJCt  tiit  in  honunibus,^..  hocpft  quod  djcic. 

Qmnis 

..l.r.-;  .  ; 


rT;'f::!i  patietia  probetur , &: 

itialorum  iniquitas  puni^tur.Na  pcr  potcftacem  diabolo d  i 
la  &  lc!b  probjtus elt.vciuftusapparcrcc,  &  Pccruscencat.is 

eti.ne  dc  fe  pricfumercr,d<i  P.uilus  col  ♦pliizatus,ae  ie  cxtoi 
lcrct,cS:  ludas  damnacus,vc  fe  fiifpendcrec 
c     ilHx 4«./«nf.  idcft.racionabilicer a  Dco difpofica,  lob  ait: 
Bct4i  pHentesnonabiicit,cum&-ipfepoten!Ctt.  c.-. 

Grcgonus.Dcum  quippe  imicari  defiderat.qm  faftigiu.m 
potcncTsalienismcentus  vcilicatibus  «Sd  non  iuis  laudibus 
adminiftrat.Qtii  pr?latusC(jceris  prodjifj  appecic,non  prt^- 
cfTc  ,Tumons  nanq;  elacio ,  noa  6r.do  poreit.icis  in  criminc 
eft.Pocenciam  Deus  diftribuft, clacionepocencigmalicia  no 
ftix  mencis  inucnic.ToUamus  ergo,quod  denoftro  contuli 
mus,o«:  boua  funt,  qua:  domino  largientc poiBdcinus ,  quia 
nequaquam  iufta  potcncia,fed  actio  praua  damnatur. 
^  Aug.Noncnbuamusdandi  regniacqdeimpcnjpocefta- 
tem.nift  Dco  vere,  qui  dac  f^licicacem  in  rcgnocjlorum  lo 
Iis  pijs.regnum  vcro  ccrrcnum  &L  pijs,&:  impijs,iiciitei pla- 
ceccui  nihil  iniufte  pl:icer,3.:c.C)^iidedit  Mano,ipfe&:Ca- 
io Ca:fan,qui  Augtifto,ipfe S>C  Ncroni,  qui  Velpaliano ,  vcl 
patri,vel  fiiio,  fuauifltmis  imperatonbus,  ipfc  &:  Domitia- 
no  crudcliirtmo,^  ne p  fingulos  ire  necclTe  fic,qui  Conitan 
tino  Chriftiano,ipfe  apoftat?  luliano.H^-c  planc  l>cus  vnus 
&C  vetus  rcgic,&  gubenat,vc  placec.Ec  fi  occultis  cauiis,  nuiv 
g.d  iniuftis,^a.:c.Ongcnes  ho.^.in  lib  Nu.Ambro.ic.^.Luci^. 
d  %*<<re»/re.Aug  S)  iubcatquod  non  Iicct,hicfanccon- 
temnct  potcf  tatem  timedo  poicfcatc  maiore ,  crgo  \\  aliud 
impcrator,aljud  Dcas  iubeat,contempco  illo  obtcmpcran- 
dumeitDcOi 

e  Prwc//)ej,Dicit,qui  propcercorrigendam  vicam  &:  prohi 
bcnda  aduerfacrcantur,Dci  habctes  imagincm,vt  iuo  vna 
cictefi.  _    ^ 

f  Jion  funt  ti.bo.&c.  Si  bonus  eft  princeps,bene  opcrantc  no 
p«nic,fed  diligit.Si  maluS,non  nocet  bono,fcd  purgat  eum, 
Malus  debec  tiinere,  quia  inftituti  funt  pnncipes  ,  vt  maia 
punianc. 

g  Fisautemnorttimerc&c.  *  Gregorius.Ncque  camcnio 
bona  agenda  func ,  vc  poceftas  huius  mundi  nuila  cuncacur. 
aut  pcr  h^cgloria  ttaficori^  laudisfumaturjfc^u  infirmam 


fobi  & 
Mi:t.i 
i.Cor. 

E 

lob  16. 


Libf.  dicj 
cap.&i. 


I 

Aii».  fc:  .k 
verb.  Aj  i, 


Terti.T 

riirv  j).l 

lis,  C.4. 


^ 


mcnccm 


1  Onnis  anima.  idcfc ,  omnis  homo  cocum  a  partc  dignori 
denominando. 

2  T>.)te/?.jn'i.«/"<Wfw/o>'.  prxlatisinfpiritualibus,  &C   princi-' 
pibu?  tcrrenisinccmporalibus,ji<:fuod!curratio. 

5     7^0*7  eji  cnim poeftas^tifi a  Dno conccfsa  6c  ordinaCa.  f^te 
ra  patent  cx  ditlis  ufque  ibi. 

4  Lijti  auer/i  refiiluni^ipfifibi  d.mnationem.  a:ternam,mi  dicic 
Sviluator.Luc.io..^»  vosfponit  mefpcrnit,&c.  Aliquandocc 
tcmporalcm,quiapuniunturincorpore  vcl  m  rebus,fc- 
cun(ioprobac  proputitii  cx  otlicijs  fuperionl,  quxrcpnmiJt 
mala ,  inquantum  cx  puiiitione  malorum  alij  terrcncur,  U 
lic  a  malis  arccnc,&:  hoccfc  quod  dicicur. 
j  1{awprincipcsnonl'unt,<Qc.  idcft  rationc  boni  operis,quia 
ficut  pcrcorum  otficia  repnmuntur  mali,  itapromouentiic 
boni.Intcciocorum  dcbeceire,  ucfubicctostacianc  bonos> 
i.3ct  cra  paccnt  ufquc  i  bi . 

Non 


\6j 


AdRGmanos      Cip.  Xlil.        166 


^  mcntcir.  sd  rm  roburafccnderc  no  pode  penfnrer,  vt&  pra 
/i  iiitjrc  vjwie  linnj  6c  laudemjprgdic.iror  egrejfiiisci  admo 
r-endo  aliquid  obtuJiC,&r3l!qiiid  culic.  Conrcdcndo.n.Ieiiij, 
JlibtraxJt  ,3C  Tiora,  vt  quia  ad  defcrcnda  cunda  flmul  no  affar 
gerec^dum  incjuodamfuoanunusfamiiiancer  lelinquitiir, 
aquodamftiolinela 

a  QiiJECunque^fit.        b 


d     7</^')e')/»7.S'ibdicie(redcbetis,quiactia.'ni;Jco.i,propccr  D 
<mdcnd.}m  fubfctbonem  preftacis  quafl  rcd  jtrir;.s,quia  rcd, 
dencdom  pui^n:tiicpLopacria,&di4aguiic  iutiici,!,vosprcfta 
tis  lcruienccs  D-;o  .  Per  hoc.n.quod  illistnbuta  dacis ,  Deo 
feruitis,  quia  minirtri  Dd  func  ,  VclprjedKis  tribLira, 

quia    miniftri   Dei 


Et  non^eft.Tiide  timeas.        c  Etlam  (i  mib,dum  tlbi  eft  caufa  ma 

loris  coron.i. 

a  nontimere  poteftatem.   Bonumfac,  &  habebis  laudcm  cx 

a    Veieexillahabebi»laudem,quia  Dei  miniftci  eft  tibi  faciens  bonmn,fiue  boniis  fiuemalus  . 

b  Bono  noned  tiniendum. 


t>  illa .  Dci  enim  minifter  ert  tibi  in  bonum .   Si  autem  maiumLj 

a  Timcndam  eihquia  !i jbet  gladium  iudiciaii!>m  potellatem,non  fine  caufa,red  vt  miloS  puniat,&  hoc 
eliiDei  mmilier.ioc:.  Dei  vindicat. 


n-y- 


boreti^lcictiir 
a  HMihh  Isu.  S:  iii- 
ilaeft  iplal.<ndantc, 
ilin]qiia,ipf;  t,bj  !au 
d;s  occaiionctn  pr^- 
bcnte . 

b     Dcl  c.rri.  Jdco  da 
c.«o  t'  ^^"t  rcttuics,  ne 
ji^qJi.c.1.  roalafiant. 

c  l^lndcxiniratn..  id-  q 
ct],propccriram  Dei 
vindicadam,  vtl  vin 
dciL  in  iram  Dci  ofte 
dtndam  ,  quiahxc  d 
punitio  indicatpcr- 
liHentesinnialogra 
uiuspuniendos. 
4«     Tcrtullianu». 

Tataeftapudhom.-  ^  Qjnnibds  dcbita  .  CuitribuEumTnbumm ,  cufvedigal  ve^Si-, ,  ^^!^^  "'''""" 
nes  homicid.  vindi         '       .  .   .^  .r  ,  ^.aa..  j„  j  ,  ^  r      n  tarenturaDeo,(Numi 

;  a  Deoctis.        b    Vtairuigcie.        c    B.edditc.  d  Vt  dominum  timearaus,  &  veteomui  peilonas.  / 

tta,quantaipia,ijua:  e      c.Ttciaitafoiuite.vtnondcbeatisaiiquid.      u  oporccac    ttiDutum 

vindicatur  natuta.  f  gal.ciihono^rem  hono'rem,  cui  timo^rcm  timorcm.  Nemini'     dan Carfari , relpon- 

QlllS  non  pr^fcraC  fe         *^  fCtiaritatem  .ta  foluitcvt  feinpeidcbeatis.  ^  \    dcC ,    l\eddite  ijUX  funt 

ciili  lultitiam,  quam 

,   ]|  .*c  Apoftolus  no  f ru- 

tx«.toi>.  ftra  gladio  arinata 

contcliacur.qu^  pro 

homine  ixuiendo  rcli  gio/a  cfl  ? 

LeoPapa.Debcsiniperai"or,incan£lanter  aduertere  rc- 


icczxx^i  umt.  t  Non  enim  (ine  caufa  gladium  porrat .  Dei  cnim 

1.i..id  damnum  eiiis.        a  Quia  m.nirtct  Dei.  b  Vel  neceditas  neccilariKordinationi. 

minifter  clt ,  vindex in  iram  ci ,  qui  male  agit .  Ideoquc;  neccf- 

TQjj^aliex  neceflitate.  a  PiincipisJvitandaniVelDei. 

fitatefubditi  eftote,  nonfolum  proptcriram  ,  icdctiampro- 

a  Vt  mundi  iit  mens  ve,tiadiIigendo|irjclatum.  b  tt.Tceftpiobatio  fubieclionis. 

pterconfcienriam  .  Ideo  cnim  &  tributa  pnTltatis .   Miniftri 

a  rroptei hoc  ipfum  ttibutum  feruiunt  vobis  in  dcfehfione  patrii.  b     Qiiia  minilhi  Dei . 

cnim   Dei  funt,m  hdcipfumt  lcruientes.'  t  Reddire''  crgo 


funt,  vtbon!  lauden 
tur,mali  puiuancur. 
II  li  dico  feruientcs 
vobis,propter  hoc 
dum  pacnain  defen- 
dunc. 

e  rj-i/^w.ycl^tribu- 
tum  quoddoHni  fol- 
uitur.Vcctigal  quod 
ad  domum  dornini 
vchitur. 

^     luf^in.  mar- 

tyr.  Vcdigalia  cribu- 

taquea  vobis^Impe- 

7  rat.)  inftituta,  vbiq;' 

antc  omncs  cona- 


S 


a  Vt,rcilicet,laudctur  difciplinaeuangelica 
«1  B,edditc.        e    Dcbeiis.  i 


9  niurpendere,  ficuc 


b  Debetis.  c    Quod  regionesfoluunt .    ^     mUf  pcnaerC  ,  UCUC 

f Stipendium  quod  datui  dominis.quando  mcrces  peipauia^O    ^jqc  infcChriftUS  do 
vchMntur  g  Rediiuc.  v'  i~    r   ■ 


t  oportetefle 

fubditos. 

Apolog... 


tincubenres. 
f    ij.q.fi.c.d 
in  mortc. 
M.itt.ii.c, 


TChantatem  iti  ioiuitc,vt  tempeincDcaiis.  •    «".-k  ,    i\cu.i<u.  ^«^j»«t 

quidquam debeatis ,  nifi  vt  inuicem  diligatis.    Q.ui  cnimdi-!|  cxjaui.cxfan^i^-qux 

^  fEthocperpattesoHcnditl.  ^)   f<ntDei,DeO. 


Mattli.xi. 


liad.Leo 
ffAug. 


h'2it  proximum ,  Ic^em  impleuit .  t  Nam  non  adulterabis,  non 

'^    ^  01  peticimperator,  no 

negam.us,agri  ecclefi^foluunttnbutum.  Siagrosdciiderac 


Amb.  Si  tributum  ''b.y.epift.c  •. 

-    3i.  &11.C1.1. 
C.Sitribiittini 


Bpifi.50. 


giam  poceltatem  tibi  non  folu  ad  mundi  rcgimcn,fcd  maxi 
mc  ad Ecdcfi^  prefid.u  cffe  cclljta ,  vt aufus  nefarios  com- 
pnmendo,  &:  qus^bene  funt  ftatura  dcfendas ,  &C  vciam  pa- 
cem  his  qua:  funt  turbata  reftitua^s. 

*  Aug.AlitcricruitrcxDco,quiabomoeft,aliterquia  rex 

cff.^iuiahomocrt  feruitci  viucndo  fidcliicr.quia  vcro  cna 

rcxelt  feruit,  kges  lufta  pr^cipnTitcs.,&:  tocraria  prohibcn 

cs  fanciendo,ficut  fcruiuit  Ezechias  Iujcos  6c  templa  idi>lo- 

rumdcftrucndo.iofiastaha<S<:taliafacicndo,  rexNiniuita- 

ruvmuerfamciuitatcad  placandii  dominu  compcllendo: 

Danusidolu  fragendum  in  poteftatem  DaiiiCl»  dando,Na- 

buchodonoforblafphemiamlcgeterribiliprohibcndo,&c. 

r  (.in  Gat.    *    Bcrnardus.Mclius  haerctici  gladio  coerccrcntur ,  illius 

videlicet,qui  non  linc  caufa  gladium  portat ,  qu.mi  m  fuum 

crrorc  mulcos  traijccrc  pcrmitiatur.  Dci  enim  illeminilter 

cft,vindex  in  ira  ci,qui  maleagit.iVIirabancur  aliqui,  q,  non 

modo  paticnccr,fed  ccia  la;ti,vc  vidcbantur ,  duccrencur  ad 

'  mortc ,  fed  qui  minus  aducrtunt  quanca  fic  potcfias  diaboli, 

non  folii  in  corpora  homini'i,fed  ctiam  in  corda,  qax  fcmel 

permiHuspoflcdcrat.Nonncpluseft  fibimcc  homincinijce 

rc  manus,quam  id  libcnter  ab  alio  fuftinerc» 

prj.qujeft    *  Hieronymus,  Tacitame  forfitanco'gitacionercprehen- 

ii  Vigii.ad  das ,  quod  in  abfcntem  (  Vigilantium  bjereticum^  inuchar 

iinBpres.  fatebor  tibi  dolorcm  meu.Sacrilcgiun.i  tacum  pacienter  au- 

dire  non  poHiim.Legi  cnim  Siromaften  Phinccs,aufteritate 

EliaCjZclum  Simonis  Canan^i ,  Pctri  fcueritatcm  Anania&: 

Sapphiiacrucidantis,Pauliq;confta/ticiam,  qui  Elymam  ma 

gu  iEterna  carcitatc  damnauit .  Non  cft  cruciclitas,  pro  Deo 

C  pictas. Vii  Sc in lcgc dicit^.S i  fratcr  tuus,5i amicus ,  6c  vxor, 

qu^  eft  in  finu  tuo ,  deprauare  ic  volucric  a  vcritatc ,  fic  ma- 

nus  tua  fuper  eos ,  Hi.  effunde  fanguincm  corum,&:  aufcrcs 

maium  dc  mcdio  Ifracl . 

Ideo 


DeuM  3 


o 
i.mperator.potcftaccrn  habcc  vendicandorum,  coUaceos  fi 

libicumeft  Impcratori  nondono,fcd  nonncgo. 
.  *  Concilium.Lateranenfe.Clericus  cametliatributorum 
pr^ftatione  liber  fit,tamcn  fi  ad  id  ncccfiicas  adegcnc ,  pro- 
pnjs  cciam  bonis  parccndum  non  cft ,  quatenus  reipubiicx  / 

faluti  confulatur. 

f    7v(_m/«/^«ic.  Paxadomnes,dil£dioincerfracrcs.  Alitcr  Chirfm  nno 
enim  vcrc  fratrcs  non  funt.  "^'^^'^  reddc.-, 
g    Diiiyttis, Mentio  fit  hic de charitate  g.a valcc  ad  hanc hu  a,,'„  ep,-^, 
milic.itc.SoIa cnim  charitas eft, qu(j ctia  rcddita  fempcr  re-  qui^eit ad  cc 
tinec  dcbitofcm.Redditurenim  tu  impenditur,dcbcturau  leftimitjidi.nL- . 
temetiam  fircdditafucrit,quianullueftrcmpus,quo  impe  "''"'• 
denda  non  fit.Ncc  cij  redditur  amittitur,  fcd  potius  rcddcn 
do  mulciplicatur,habcdo  cnim  rcdditur,  no  carendo,vt  pe- 
x:unia,qua:  rcddi  no  poteft,nifi  habeatur,ncc  haben  nifi  red 
datur,immo  cum  rcdditur  ab  homine.crcfcit  in  homine,  &: 
tanto  maior  acquiritur,quanro  pluribus  redditui;. 
h     Oitigit  proximum.  Cu  duo  priEcepta  flnt  charitas.pro  vtro  Aii^.  lib.:.  .k- 
quc  vnum  farpe  ponicur ,  quia  nec  Deus  fine  proximo ,  ncc  Trinir. 
line  Deoproximusdiligicurvcl  poc  diligi.DilciStioproximi 
in  faiSis  apparcc,  diledio  Dei  amplius  latct .  15  hanc  fpccia- 
lius  ponit,de  qua  dominus  Aif.MjndjtH  nouum  do  vobis,  vt  dili- 
^ar» /««icew:  vbiilludmandatiimaiusdilcttionis  Dei  vidct' 
cfrepr^tcrmifsu.Scdbcncintciligcntibusvtrunque  inucni- 
tur  m  tingulis.quia qui  diligit  Dcum,nec  potelt  ipfum  con- 
tcmnerc  quem  Deus  prxcipit  diligi,&:  qui  fmd^e  ac  fpincua 
licer  diligit  proximum,quid  iu  iliodiligicnifiDeum^  ^ 
i     Troximum.,le^tm.  Omne  homincm  intclligi  oporcet,  quia  ^"^ ^"3.] 
hemo eftjCii  quolit  opcrandum  malum .  Qui crgo  amat  ho  Etm  Piji!  • ;. 
mincs.aut  ^a  lufti  funt,aut  quia iniufti  funt,amare debet.Sic  t* 
cnim&feipfumamaredcbet.fvelquia  iuftuscft,vel  vciu- 
ftus  fit.Qui  .n.  alitcr  fe  dil  igit ,  iniuftc  fe  diligit,quia  ad  hoc 
fc  diligitjVt  fic  iniufcus ,  ad  hoc  crgo,vc  fic  malus,  ergo  la  fe 
^  non 


NlCOLAVS  DE  LYRA. 
i  Non. c.ti..  Totcjias.n.fecularis.  -portat gladiun.  domini  materia- 
lcm,voteiias  eccleftaitica/piritMaUm.Et  fnbditu}  caufa.  2  Dcic. 
w.i:k.\infin.i.i.punttioneei.,qi<ima!eagit.  3  Ideoque.n. Hic 
ofiendiijquodinferiores  debent fuperioribusfubuentione  aa  necrfjaritt 
fecufidUJtatusfui  conditione,quia  nerno  mUitat fuis Jtipendiii,i!r  hoc 
efi(juoddiciiur:ldcoqncnc.f.fuperiorumprocurand£.  4  Su.e. 
Jutucndorataveftram  debitam.  ^  Non  fo.pro.i.i.  f«n«;o«c»i 
yitanda.  6  Scd  ctiam  pro.con.  i^uia  quilibrt  tenetur  reddtie 
ticbitum:Et  explicat  magisinfpeciali^aicens.  7  Jdeo.n.&  C.p, 
ad  bocenimprincipaUlt/  JuntinHfli  ta,  8  Mimlcri.n.d.f  ^«/a 
jtintexuMoresfu*  iujiitix,  9  .Jn  hoc  ipfum  fer,/,  Deo  &  etta 
bomiiihi  rtmpublicata  cqnferiMnies :  ide6  toncludit.     10     Rcd- 

dite 


dice er.&c.cui  tu.f.principtbm.Eft  enim tributu,,jiHHi nid.turpro 
tutapairia.  i\  Cui  \c.prove£lione rerii cuntfmodi s iit pedugia, 
&  hoc  fotuitur  a  fingtitari perfona,  qiiia  no  omnes  tulia  h.ibtt  foluere., 
qux  rcddenda  funt pcdagiarijs ,  qui  tomrnuniter  hic  .iccipiitt  ad  tale 
fin?,  li  Cw  II'' f.dominus.  15  Quihono. f.v  ituufis  crin 
dignitatibus  exiJlentibuSyquifunt  cujiudes  vinutis,  14  Nemini 
quicquam.  Hic  cofequenter  ofiendit,  quud  infcriores  dtbent fuperio- 
ribus  diiciiiontm  &  pnmo  ofiedit  propojicit.fecundo  quod  tcrnpore  no 
m  legis  hoc  debitJi  eji  maxime  reddendum,ibi,  Et  hocftientes  ,  Circa 
primum  dicit:  Ncmini  quidq.  Hoc  enir»  iMbet  fpeciale  hoc  debttS, 
quodquantutucunqiiercddaturdeprxteritoveipr4ifenti,adhucdtbc-  -.1 
tur  reddcndum  in  futuro.  peciiofur,, 

i  y  9iy  cnim  di li.proxi.le.imple. Omma  enim  mandata  decalogi  aioncn! 
Tom.^.  f    a  *  ordi- 


i«7 


Gloilord.&NicoIaideLyra. 


168 


tiis  ho,qui  in  bapcifjno  pr.x'tcrijr.D/«.fo]  iuPAtix ,  cuiiislucc  D, 
vcf it.item  didiceruiicvc  fciancquidagendiini  fic. 
*  Occu.Nodcni  vocac  pr«jfei}ccni  vitan)  ,quod  nihil  a  fom 
nijs  dilferant  qu.r  in  a  func ,   dieni  vero  tempus  futurum , 
quod  iii  eo  mani  icibnda  iinc  occulca . 


^   non  diliz^t.^i enim  dili^it  ini^fwfatemiodit  animam  fuam . 

A  a  Ethncfuen.  *  Phociusapud  Oc^cuni.  Hocprqdidis  nppe 

Pfal.10.  funi  ert,5dadillareddiciir,quumficm,jgisinccfio,  &:exhor 

tationem  manifeflctpradictofum  ,  Oninisanlm^potcd .  c^c. 

Jt^ddite  omnibui  dtbita   \cfnm  ^r4ic(juani  d£heatis,i^c.H^CT'J,0 

facitc  aic  ,   propccr  r      1      •  r  ir  n-  •         r 

occiacs,non  furaberis  >  non  mlfum  tcltimonium  dices ,  non 

a  r;t  iiioyli;».  I>  XJ»oil  Moyfci   iccii  mi  Lfuittco. 

concupifces ,  &  fiquodeft  aliud  mandatum,inhoct  verbo 

a  Continetui,in)plcriur.         b    In  tono.qm  »  cm.ijuniilipii  ir)i<^iiir-!tem  ,  r>.:it aniniini  (u.ni. 
c  Quidiligitttciic  laiir,i.uiiiiu-.i,i.m  maluin,iSc  idco  pknitialo  hjit. 

inftauratur.  t  Diliges proximum  tuujlicut  teipfum .   Diledio 

a  f  k-nc  legeui  iinplct,<iui  diligit. 

proximi  malum  non  opsratur .  t  Plenitudo  crgoiegiscjidir 

fSciinus,i]iJU  dilfOionulum  nf»n  opcratiir.  a  Dc  torpore  . 

a  ledio.Ethocicientestempus,  quiahoraeft  iano,sde  lomno' 

1}  a  Bcnc  opcrando.  b  Surgere  debeiuus  .  c    Migisucbita  pei  opera  bnna  . 

d     Aetcrnatii:atncbispir,iniuitiiiur  .  eTunc. 

i  ^u^gerc.  NuWenimproVioreitnoftraralus,  quamt  cJhl.  i  ^^.^^  dumtraieunc 

fj       a    ',^iactcdKlimiis&  opeiati  lumus.turpius  eitnili  lurganms,        ITauiuin.  g  ., 

c  crcdidfmus.  Noxprajccffit  ,  dics  autem    appropinqua-uitMo  J^m  cc!?pons  Tb^^x^ 

f  rropter  inierfcitas  cauias.         a     Vt  oinamcr.to.         b  Viituics.  c     5  Qiiac  lux.i.liiicscxigit.  [  ,  '  U  l".       1' 

f  Abiiciamus  ergo opera  tenebrarum,& induamur arma lucisj  ,2  uXicg^aipcrnrdi 


t  Lcni.i^.b 


prxdicta  ,  Sc  ob  id 
maxime,quod  fcia- 
mus  cenipus  vira:  no- 
ftreabbrcniacum,  & 
opf>rccc  nos  vcluti 
cx  fomno  qiurir<K"ius 
cxcicari.Maniftfium 
cnim  eft  quod  nunc 
niultomagis  fini  vico: 
noftr.T  acccdimus, 
quam  cum  cum  crc- 
didimus.  Sakitcm  vo 
cac  fincm  vitx  ,  quia 
tunchis.quidignisuc 
folusacfruitiomagis 
dctegitur,&c. 
*  Haym.  iMos cftlcTi 
pcurar  facra:  horam  f^ 


I 

J 

4 
5 
6 

7 


*    Haymo.  Nox 
cftcxcitatis  infideli 
t.ati.<i,:ff,norantia,con 
ueifatio    tencbrofa  tfermo 
in  pcccatis.  Itanox  fyitimc 
quotidicpr^ccdicin  '^^"'^'"' 
elcdis,  vc  .id  vjcam 
^ccrna  pr^dcflinatis 
appropinquet  dies , 
illuminatio    vidcli- 
cec  Hdei.cogniciosa      • 
d^'Trinitac!S,&:fpIe 
dor  virtutum,quQ    ^ 

(i(.'b:ioa 


t  Conftt 
tio 


Acccptis  viitutibusiin  a^u  eaium  e.Yciccainus  ncs  licut  dcce:  in  die  iidei. 

b     Hxc  funt  opera  lercbiaium. 


T  LoxurioCs^conuiuijs. 


I? 


ritatis  colliguncur 


piffimepro  ccmpore  g  ficutin  diehoncfte  ambulcmus.  t  Non  in  commtflatiom-'^  Vcl eci.im per mor-  ^^^^,1 


poncrcificu-  &:  dicm 
H?cigitur  horaccmpus  cR  cuangclic^  prcdicncionis  ,  fi- 
rifque  fcculi ,  inquafimiusiampofici  ,  dequoaliasdicic  . 
Ecce  Kunctcmpus acceptubile,&c.  Dicicergoomnib.crcdcnti- 
bus.Hoc  fcicnces  fcimus,  quia cempus  ei\  nos  de  fomno  pi - 
gritii  &  dcfidi^furgerCjde  fomno  quoq;  infidclitatis,vitio 
rum.atq;  ignoranti^.Illefurgit^qui  iaccbac,&:nosfihacle- 
U  nusiacuimusin  vici)s,&:incoiporevitioru,furgamusad  bo- 
naopcra  agendj,&:  laboremus  virilitcr  ftudioltque. 

Alia  commcndatio  charitatis.Nam  makuTi  non  fjcic ,  Si 
opportunitatcm  parat  bcneopcrandi. 

Et  hocfcientes.  f.quia  hora  elt,vel  ficur  quida  libri  habent, 
bocrcmpus,fcilicctgrati^,fcietcs .  lam  cx  quo  dilc6honcm 
habuimuSjCfl  hora,iden,6pportunitas,fed  breuis. 
b     Somno  fmgcre.  Sommis  eft  negligcntia  vcl  ignorantia. 
c    tiunc  enim.  Oiufa? interpofit;c,quarc  furgeie  dcbeamus, 
d    Tropior  r  O.Bene  opefans  vicinus  eft  artcrncE  vits.Bapcif- 
Inusenimcft  ad  vcniam,vitabonaadcoronam. 
Vel,propior,quiaplusmorci  proximi  fumus. 
*  Oecumen.Propioreftnoftrafalus^pr^fcrtim  quod  vita 
paululum  retrada ,  propius  cfficitur  tempus  refurrcdionis 
acfalutisnoflr^^quamttimcum  initiovenimusad  fidcm.Si 
fucrimus  vc  oportet,pparati,falutaris  nohis  eritiudicij  dics, 
lin  aute,  pcrnjciofus .  Ver.fimile  eft  qd  Romani  initio  qui- 
tlem  tanqua  recences  in  fide  fcruercnc,  poflmodu  verolan- 
guefccrcuc.Hoc  crgo  latcnter  mnuic,ac  fl  dicac;  Quaco  pro 
pinquior  eft  nuncnoftra  falus,hocefl,iudk:ij  dies  lalutaris, 
inagis  di  ligentes  clTc  oportct,&  non  fcgncs  cffici. 
c    lipx  prxceffit.  lccm  quarc  furgerc  debcnt  oflcditur ,  quia 
r,infidclitacis<S<:  ignoraci?,T'»-.tce//«M.tuic,fcd  mo  no  oft. 


nox. 


cuius  mcmoria  monec  ,vc  caueatis.  Diesy  ^terna  beacitudo 
^ppropitt.dii  peccata  remifra,dum  lufti  per  gratiam.!?^oA-,ve 

cus 


'5  tcmpoflumusintcl- Luf.n 
Jigereomnefpacium  pr^fencisvic^jvfque  adnnem  fecul:,  E 
*  Chryf.C^uandonodcniaddiluculum  vfquc  properacc 
vidcmuSjgarnentcniqut  hirundihcm  audiuin.us,  proximu 
excitamusjfolicitandoalius  ad  aliuin,diem  fadum  dicimus 
cxuigcrc&adfacicndaconccndcreincip^nius.  Qiiod  igi- 
turintcmpuralib.facimus,ifludiSchicfacianuis.  Lxuamus 
phantalias,  libcicmurab  huius  vjta:  fomnijs,  cxcut  amus 
piotundum  mcntis  foporem.induamufquc  loco  vcflimcn 
ti  viriutcm . 

f  Opera  te.OipeTa  mala,qu^cx  tenebris  ignorantia:  vcnerunc 
vel  tencbtas  amant.iSt:  ad  ccncbras  ducunc. 
g  7^(on  incommefi.  Noca  in  his  Komanos  tangi,i.\:  idco  no  cft 
cis  JU5  gloriandi .  Horii  autcm  morjjoru  fupcrbia  efl  maccr, 
&  humane laud"is  auidicas ,  qua:ccia  hypocniim  Ia:pe gcnc- 
rac ,  huic non rcliflic,niii  crcbris  diuinorum  librorum tcfti- 
monijs  iucutiatur  cimor  1%:  charitas. 

^  TercuUianus.Appendices  gulg  ,lafciuia  acqueluxu- 
ria  eft.C^iam  fociccatcm  Apoflolus  fciens,cum  pr^miliflec. 
Non  in  cbriecacibus  ,  nccin  comeflacionibus^adjunxit,  nc<? 
in  ciibilibus&:  libidinibus. 

•ic  Chryfoflomus.J3iberc  non  prohibcc ,  fcd  prxccr  men 
furain  bibere,ncque  vino  iimplicicer  vti,ftdcuincbrictatc 
vti  vetaf. 

*  Aug.Horum  crium  criminum  cubilia&impudicitia:,  ita  Epift.* 
magnum  crimen  pucatur  ,  vt  ncmo  ecclcfialtico  miniif c-' 
no,&:iacramencorum  communione  vidcatur  ,  quiicilfo 
peccaco  maculaucnt  .  Hcrcdeomnino.Sedquareloluiiiy 
Comeflationes.n.&  cbrK;catcs,italicit.T  pucacur,vc  m  hono- 
re  cciam  marcyrum,  nan  foJum  per  dics  lolenncs  ( quod  cH 
]ugendii)fcdctiam  quotidiccelcbrencur.  Q^c  t^ciius  flagi- 
tiofa  &c  lacnicga  faltem  dc  fanttorum  corpoium  lcpuichns,  « 
...  #  laltcm      ** 

'        *  f  ;     ,"  -  ^  (■■■''    ':        '"  f  i  ■  '  %■*  '  ■  '  '      -     ^    < 
. '■■'--■'  >  - i^ : .    '  *i iU  >>  . --'-'.  1 .      _       _  .    .  -       " 


chico«»  7. 


NICOLAVS    DE    LYRA. 

4<  ordinantur  ad  a£iii  diligendi.,quia  pneceptaprimx  tabuU  ordinan 
fur  addiligendu  Deu,  &  praiceptafecHdx  tabnU  ad  diligendum  pro- 
ximu.Ter primii enm quod eiiiHonoxdiipmcvn  tuum.&c.prfcj- 
fitur  reddidebitum  omni  proximo,t>er  alia  qux  funt  negatiua,prxcipi 
tur  caiuri  ah  lius  nocuTntnio.idtofubditur. 
I  Dikdio  pro.ma  non  opc.  i.  cauet  inferre  malum  proximo, 
drfu  roritludilur. 

Z     Plcn  itu.crgo  Ic.  i.plenaria  cbferuatio  eius. 
}     Lfcdilc.  Q^ia diligitur Deus fiiper omnia^  & proximus  ftcutip 
Jemet  dili^ens. 

4  Lt  hoc  fci.tcm.  Hic  confequenter  ofi  nditur^quod  hoc  dehitum 
f n  maxime  reddendtm  lcpot e  nvttx.  legis,  qu<e  efl  lex  amoris  ficut  lex 
•petvsfuit  lex  iimvris.ideodicit :  Ec  hoc  fcien,tcm.  i.  conditionern 
temporis  legis  noua:. 

5  Qu^ia  hor.rft  iam.n.de  fo.fur.  i.deocio  ad  opcra  charitatis, 
ijuia  di, it  Gng.CbaiitaS  opiraiur  magnaft  cjiji autcm nnuit  opera 
ti^amornon  eU. 

6  Nunc  c.  i.tempcregratia. 

7  Propior  cft.n.ia.  iima per  Chrifium  ianuafalutis  cfl aperta  qu£ 
tempore  legis  erat  clauf4.ideofu  bditur» 

C^am 


8  (^zmcumcxc.fplus  quamante  Chri^i  aduentum.tHc  emrn 
fciebamfepatres  defcenfuros  ad  infoni  limbum :  vndv  d  cii  lacobpa. 
triarcha  Ctw. ?7_^.DGiccndam  ad  flliuni  mciim  kigcns in  in- 
ictnum.Et fanSas lob.i-j.d.h\  profundiiTimum  interni  dcf- 
cendenc  omnia  mea. 
p     hiO%  prx.i.obfcuritasfigurarumvetcrislegis. 

10  Dies  au  .appropin.  &c.  ideilycluritas  veritatls  rtuelata  in  no 
ualege. 

1 1  Abijciamus  crgo  opera ccne.  i.peccata ,  qujt  dicHtur  tene-  ^"'■■'f' 
brarum  operu,eo  quod  tn  tentbris  fiunr,Ioan.c,Qu:  mak  a-^t^odit  lu^  brarum 
cem,&  quia  obtenebrant  animam ,  fecundum  quod  dteii  Thiiijjophu! 

in  itb.Ethicoium.Ignorat  omnis  malus.iff-  quia  ducunt  ad  tenebras  cx 

teriares.f.gehenniX. 

2 1      £c  indu.ar.  1.  i.>irtutes  atf*  dicutur  arma hicis.nuia  cotra  pec  xr; 

.  I  .  ■       •       I  /■  r  r       •  VlrtUf; 

cati  tenebras  muniHnt,&  quia  m  iucepunt,loan.^.c.iluifac!t  vtri-  ^g  annuj 

tatemyVcnit  ad  lucem.  Er  quia  illuminat  anmam,& Jiualiter  ducunt 

ad  lucem  xternam^ideofubditur.  -  | 

15    Sicucindic././W/a/.  j 

14    Honcfteambulemus./Ve{?,4(/^/or/«w. 

1  j    Non  m  comeflacionibus  ii.  cbnctacibus.  vitando peccata 

guU. 

Non 


1^9 


AJR 


omanos 


Ca 


P 


J" 


! 


170 


/f  f..Icf nn  i^  loci';  ricramenroriim,dc  cfomtbus  orarionum,ar-       agcre  rimpliciccr  prohibiiic,fv;d  ad  conciip^r^^nti^s  addidic,  pj 
\  cc:itL.r.  DetonttntioncaLitem  dcdolaqmd  attinecdicere,       qualccrt  cum  ncceliarius  vfus  exceditur.Na  ^iTnnorhco 
qu.indo  ifla  vitia  no in  plebe  ,fcd  m  nofiro  numcro  grauio-       fcnbit^ModiCo  vino  vtcre  propter  ItomathiJm  tuum,(?<:  fre 


l!.T  d.'. 
2.6.  Dc 
.di.y.no 
ocritcr. 


ra  fimt? 
a  Etcarnis  cfra,&c. 
it  Chryfoflo- 
mus  .  Qaemadmo- 
diimnonb!bere,fed 
inebriari,  non  nubc- 
re.fcdlaftiuirc  ,  ita 
ncquccarnis  curam 
age 


a    f    Figtitiz*doimienti.    b    £t  Itixuli3,quxde  cibo  &potiiniiQio.' 

bus  &  cbrietatibus,  non  in  cubilibus  &  impudfciti  is ,  non  in 

b    QJiard  Oa  iic  Liciatis. 

c      Ideitjf  oim.in  Chiilti. 
b 


Vt  folebant  fe  iinutein  ptxteiendo  in  quo  minor  iimidebat  roaicri. 

contentinne&xmulatione  ,  fcdinduimini  do^minum  Ic 

t  Qiieininduti  n;>a  cogeinlm    ieruirecarni.  T  Non  dicoinneceflirijs  .id  lulteiitarionem.     a    IlUciti» 

a  fum  Chnttum,  t  &  carnis  curam  ne  feceritis  in  defider/js. 


qucntcs  infirmitates 
tiias  ,  Fiiguc  ergo 
(brios,  vcntricolas, 
dcliCaculos ,  qui  ni- 
hil  non  taciunt  ,  vc 
lafciuiant  ,&concu- 
piftontiam  intiam- 
tncnt.&c 


^I  CO  LAVS    DE    LYRA. 

I     ?v[()« inromrft.&  ehrieratibns.  vitando  pcccata gutic. 

z    T<(prt  in  conten.  &  fmtt.  quantum  ad  peccata  fpiritualia^qug 

funt  grauioris  culpa.'. 


Sed 


5     Sed  induimini  dominum.  1  micando  fanaicacem  con  uerfatio 
nis  fua:. 

4     Et  carnis curam  nefeceritif  in  deftdc.  f.  fuperfluis  ita ,  cj,  per 
boc  non  excluditur  neccHitaSjfcd  tantum  fuperfiuicas. 


A  D  D  I  T  I  O. 

In  ca.l^vhi  dicitur  in  Poftil!a:Situtin  dic,fciliccr,iudicij. 

QMod  hic dr.Sicut  in  diejno  vf  propric  cxponcndu  de  dic  iudi 
Jj.No.n.poflumus  m  hac  vita,qu?  multis  incommodis  &  nccef- 
fitatibOs  ea  fubdiu,ficut  i  dic  iudicij  ambularcSed  ^a  tepus  gra 

tiac 


ci 


n?  comparauit  diei.di.Dics  autc  appropinquauit.  Similiter  vi~r- 
tutcs  comparauit  armis  iucis  di.lnduamuf  arma  lucis.  10  fubdic: 
Sicut  honeftcambulemus.i.inaau  virturum  nos  exerceamus  ho 
ncftcdcut  ilii.qui  clara  dic  ambulant,honeftius  habet  mcedere, 
quam  qm  ambulant  dc  no£f  e  , 


iim.  4. 


^^p    xini. 

aT  ■yiprrt^ton  au. Pcrfca<j fidei  cll  nuilum cibum  difccrnere, 

A  vcl  immundum  putare ,  quia  omnia  mmda mmiis.  Sed 

quidam  infirmi  cenfebanca quibufdam  abrtmcndi?m,&  ita 

intcr  Romanos  contcntio.vndc  ptxcipic  talcs  aflTumef^,  no 

abifccrCjfcd  paticdo 


•    <  ?xcmplo  &   verbo 

ad  fidem  erigcte.  Ec 

B  fl    inc<>gnitum  eft, 

quo  g.s  animo  faciat, 

no  inde  difccptarc. 

jjvnoex-  *    Auguf^in.Neque 

it«  prt'  dijudicemuscogita- 

)iionQ  ex  tioncs  cius  ,  id  efJ, 

'uiRom.  quafiaudcamusfcn- 

teciamfcrredc  alie- 

nocorde,  quodnon 

videmus.  Idco  fcqui 


C  A  P.     XIIU. 


dicio  ,rclinquendij  dicic,ne  cu  fcrupulo edat .  Vel  licet  pcr-  Nota  conrra. 
feda  fides,qu5  omnia,tamen  infirmus,qui  timec  cafum,qui  cr?P"l°^°*'^« 
facilc  impetu  libidmis  (lerniif,  edac olus,ideft,tenucs  &  ari-  ""'* 
dos  cibos,qui  non  func  fomentu  vitiorum,  &  abftineat  ab  ii 
lis  quibus  hbidoexcicatur.Craffitudo  cnim  carnium  &  deli 

Ciofx  epul^  prouo- 


a  f  Ita  iii  vobifipfis honefti  fitis.Tt  diftum eft.  f  Illum  quinoti- 
dum  fextedt  cred.t,  n  credendum  eft.  b  f  vt  Chri!tus  a;groios. 
f  Ad  fanandum.  c     f  Vtdeocculto  iuditctisrcum. 

Nfirmum  autem  in  fide  aflumitc ,  ndn  j 
t  in  difceptationibus  cogitationum  .  i 

a    f  Hic  calit  futeftairuiuueaiios.     b    f  PoiTe.    c    f  Humanis    ^ 

vfibusdata. 

Ab'us  enim  crcditt  maducarcfc omnfa.  4 

a     f  Hic  indifetaflumi.qiiipeiroittitedereolus.i.rquo  nulla    5 

f  Et  cjim  ha:*;  ita  lint.    ^ 


quarflio.  o    ^   lit  cui 

Qui  autcm  infirmuscft,olus  manducet. 

Omnu  uvdilFeremcr.  f  Abninentem.     b 


a£«. 


f     Omnu  uvdilFeremcr.  f  Abninentem.     b     f  Ouia  «oluntatit  cftedere  vel  noii  edere.    g 

cur  &  dicit , Et  alius  d  Is  qui  ma'nducat,non  mandacantem  non  fpcrnat .  Et qui  non  u 

quidem  credit  man-  ■*  «•  i  7 

ducarc  omnia,qui  aucem  lofirmus  efl,olus  manducec.  Quia 

iilo  temporemulci  iam  firmi  m  fidc,&:  lcicntes  fccundCi  (en 

tcntiadomini,quod  non  macularcnt  ea',  qua:  in  os  intrarcr, 

fcd  qua:  excunt,indiffirentcr  fumcbanccibos  (aluaconfcic- 

tia ,  quid.a  vero  infirmiorcs  abftinebaca  carnibos  &a  vino, 

jic  vcl  ncfcicntcs  incidcrent  in  ea,qua:  idolis  facrificabatur, 

omnisenim  tuncimmolatitia  caro  m  maccllo  venundaba- 

tur,CSi:  de  primitijs  vini  Iibabant  gctcs  fimulacris  fuis,&  qu^ 

dain  ipfis  torcularibus  facrificia  facicbanc.  lubeccrgo  Apo- 

flolus  &c  his ,  qui  falua  confcientia  talibHS  alimencis  vteban- 

tunno  fpcrncre  infirmitarcm  illorum ,  qui  le  tahbus  cibis  & 

potu abliinebanc,&  illis  uifirmis  nc  eos,  qui  carnibus  vcfcc 

bantur.od  vinum  bibcbanc,canquam  pollui  iudicareuc. 

b  'Hontnd'tfcepti.t^onci\  damnandus  cuiuscogitationon 

cft  apcrta,vcl  dc  quo  ncfcimus  qualis  poft  fit  futurus. 

*  Hicron.NoIitcfecundumvcliras  cogitationes  quem  Icx 

non  iudicat,iudicarc. 

c    infirmus.  Qui  cibos  difccmicputans  alios  mundos ,  alios 
!  immundoSjCo  quod  lud^i  prohibiti  funt  edcrc,hunc  fuo  iu 

dicio, 

.NICOLAVS  DE  LYRA. " C  A  P.  XII 1 1: 

INfirmu au. Toftquam .Apoftolus  ofledit qualicer  minores  haberc 
.  fe  debeat  adfup€riores,hic  inflruxit  maiores ,  yt  benefe  habeat  ad 
rtiin ores^&  primo  in  euitaiione  mali^fecHd»  7  operatione  boni^ca.feq. 
Trimaadhucinduas  ,qutaprimohartaturfuperiores,  ne  infertores 
cotemnantifccUdo  ne  cos  fcandalii(ent,ibi:}^d  crgo  amplius.Primit 
adhuc  in  duas^quiaprimo proponit  intentum ,  fecMo indncit  rationes 
ad  boc  perfuadendum,ibi:  Tu  quis cs.  Circa  primum  dicit. 
I  Infirmumau.in  fi./".(ff '<(>«•  conuerfum  &  delege  catholica 
niniii  (iifficienter  inUru6?um. 

1  k^\.\m.voimaiore(.idcfl,nd>os fumite ytim  inflruendo dulcitfir 
&  chitritatiut . 

?  Non  in  di.cogi.  idcfl,non  iudicantes  male  dc  ipfo ,  donec  appa- 
reatmonifrfir. 

4  Aliuscnim  crc.man.fc.omnia.  licite  &  ille  rfl  tjui  inflruBus 
m  noiiti  Uge,'jui  jcit  cf^fnioniulia  n  tlfiatain  Chriflipaffione,et  fic 
liciie  comcdii  iibati.t  pi  ohibitu  in  veteri  lege. 

5  Qui  auccm  infir.cft.  i.conuerfm  ie  ludaifmo  &  nopcrfc8e  in- 

ftruiius 


E 

Li.  j.dc  Virgi 

nib. 


f  addiiwdica- 
tioncs  difcc- 
ptatio. 
T-  vefcciiJum 


in  y.c.Lurz. 


Epift.St. 


cantcorpus  ad  Iibi 
dincm. 

ii-  Ambrofius.Huc 

crgo  remittic   ludi- 

ciofuo,  nefcandalu 

paffus   a   chanwcc, 

qu^  matcr  e(t  anima 

rii ,  recedar  cu  mcn- 

tis  percurbationccu 

Chr.ftiini     pacifici  cfse quibusii- 

dcbcatcfreacquieti. 

*  Idem.Dominus 

pro  vniuf.uuifq;  vi- 

ribus  impartiri  vobis 

alimencadignatus,  ncaucinfirmum  validiorcib.oppiimac, 

aut  validum  &  fortcm  cxilia  alimcnta  non  faticnc ,  qui  enim 

infirmus  eft  olus  manducet ,  ait  Paulus. 

4<    Idem.Hic  fiducia  lcctionis  nifi  dubitcc  omnia  edcnda, 

qu^  data  sut  humanis  vfibus,Iegit  enim  m  GcneChomnia  val 

iebonaelie,(j'tx  creauit  Deus,  ideo  nihl  rcijciendum,quia  ncc 

Enoch,qui  Dco  placuit  primus ,  ncque  Nocquiindiluuio 

folus  luSus  inucntus  cftjneque  Abraham,Ifaac,&  lacob ,  ab 

his  leguncur  abftinuifie. 

d  /j  <fui  man.  Supra  priEccpic  non  difcepcare  de  cogicationi 
bus  aIiomm,hic  prarcipit  non  fpcrnerc. 

*  Hicronymus.Habcbant  inter  fc  fcandala,illi  illos  quafi 
carnalcs  ludicabant ,  &:  illi  illos  tanquam  ftuitos  irridebant, 
&  fuperftitiofos  ludicabant. 

*  Cnryfoftomus.Nondicitneaccufct,nodicitnecorrjgat, 
fcd  nc  vituperet,ne  auerfetur,ofIendens  quod,  qui  talis  eft, 
rem  commictat  rnulto  ri(u  dignain . 

*    Hicronymus.  Nonmter  iciunia&  fatiiritatemaequa-  li.i.in  lom 
lia  mcrita  difpcnfat ,  fcd  contra  eos  loquitur  ,  qui  in  Chri 

^  lium 

firuliHS  dc  ifto,&  ftc  dubitat  adhuc,  an  hoc  fibi  liceat. 
6  01  us  man.  propter  fcrnpulum  fuoe  confcientix,quia  certus  efl,fp 
olera  manducarefiiit  licitum  omni  tempore.Circa  quod  fciendiim,(juod 
legiilia,quantum  ad  cerfmonialia  obferuandafuerunt  vfrjne  ad  paifio- 
nem  Chrifli.vnde  &  Chrifltis  ea  obferu4iuit,&  mmimnte  fua  pajjione 
agnum  pafchalem  cumfuis  difcipulis  co^edit .  Voii  publtcaiione  rero 
euan^elii  obferuatio  eoru  eft  moriifera,cia  hoc  efi  ftg>iificah,f  verifas 
peripfaftgnificata  nondHper  Cbriiiii  eft  impleta.Tempore  vero  inter~ 
medto.f.a paffione Chrifii  vf<f;  ad publicatione  tuangelvj,licitu  fuit ea 
obferuare,maxime  conuerfts  de  Judaifmo,dum  tamen  ibinonpontrtnt 
fide,credendo  firmitcr,  q,ftne  tali  obferuationc  fides  Chrtfli  nofufficc- 
rct  adfalutem,&  hoc  modo  kguntur  ^poftoli  in  ^8ibus  .Apojtoloru 
ea  ohferuaffe,  fecundum  quod  declarat  .Ai*g.in  epiftola  ad Hierotiym. 
di§ufe,&  fecundum  iftiim  inteile&umfubditur. 

7  Is  qui  mad.  cibaria  lege prohibila  inftriifhis,q,  ifta  suiftbi  licita. 

8  Non  ma.  reputans  eum  rudetn  &  ignarum,&  liolidum,fatuum, 
&  melancholicum. 

9  Et  qui  non  mandu.  ahftinendo  ex  confcientia  duhia. 
ToRi.d.  f    i  Mandu- 


nuDUin. 


Qn*    l.gsl;.i 
fcrusnd*!. 


7» 


Glof.ordin.  8c  Nicolal  dcLyra.         iji 


M'niA-fta 

*liia-  (5nt, 
Aug.llli.». 
<te  («r.LlQ.io 
iQQace. 


^  num  crcdentes  adhuc  ludaiz.^bant ,  Sc  eos,qiii  ex  gcntibus 
A  ci edidcrant  moncr,  vt  non  fcandubzciic  ilios cibo  luo ,  qui 
adhuc  intirnuorcscranr. 

a  ?v(o«  tthii.  Dc  manitel^i,';  iudicandu.&r  no  occulds.Mmi 
fcfl.i  vcro  <i;nr,qu^no  polfunr  bono  auimo  ficn,  vc  iluu  liu 
pra,blaiphcni».c,iur 


lai^^huailmodi,  de 
quibus  mdicarcno- 
bispermitcitur.Scd 
ca,qu.xdubium  cih 
f  Iaco.4.fap.  quoaninio  ftanc,  in 
».q.-.fi.(inil-  mcliorcm  partc  in- 
tcrprcccmur,  vtde 
cibis  >  quia  pulHinc  c 
bono  an)mo&:  (im-  d 
plicicordelincvitio 
toiicupifccncix,  qui  ^ 
cunquchumanicibi 
uidiHbrcnccr  fumi. 

v4c  Auguftin.inhis 

rcbu  s,  qua;  ita  com- 

pttfitipmim  ex  prchcndutur ,  vc  eas 

bono&:caftoaninio 


«  T 


ccrco  qiodo  le^is  redjcta ,  vt  vnufquifquet;icum|faciac  qua- 
tum  poceft,quancn  merccdcm  habcrcvoIucricVndcicqui 
cur.Vnufquifq;  id f.iiciac  in  tah  caufaqd  meliuselfo iudicac. 
Iccm  hoccllqao  j  dicicaliquos  clfi  ,  qui  certis  anni  tcpon- 
b;is:a!iosede,q(u  o;nni  tcuiporcvicg  fueabefucarniudc- 
;:';       *  crcueiunc  abnmeu 

b    T  NcHier  »!terum,  vtcrqite  eni  m  fer- 
^   M3tKlti..]i:[Cin  fe)  iion  in.iiKiucanieni. 

l;)euseminii!uaiat- 


l> 


ti.in  fioc  ^V  ca, 
JJciis.in  fi.;o. 
tl.r-  c.ii>.nul- 
luu)  ancc  , 


Li!>ro  THoex- 
pontionis  qiia 
rundam    pio- 


Ojnnia,  T  Noa  crcdit  pcccare.cum  D'n.;4t  quo  animo 
uus  Dci  cit.  t 

a  manducat.nianducaotemnon  iudicct 

i    Aii  fidein.     b     Et  cuiii  hoc  cit.crg  >.    c    Ctr.us  vjlc:itiai.    d     Dimn.indiim  amrm-i^,  ijuud 
n.andcb*!,  ai.rvlit  jltciius  feriius.     c     Qaa  coiifcieniia  i-iht  ve!noncdat,l)cus  iudc.<  e.l  cu.i:.  ic:i.iis  eit. 

b  fumpfic.  t  Tu  quises,quiiudicas  alienum  leruura  ?  Domino 

a    Hocdcpridcltinatis.  f  Staiepotcritdoininolao.     t>      Dc  quo  nulll  c.I  ar.ib^guuin. 

c    Nc  Itaic  tibi  arrogrt. 

fuo  ftat  aur  cadit,  ftabit  aute .  Potens  cnim  eft  Dcus  t  itatfltVe 

a     Qj1abitdico,&  potcil  ctcdi  llatuius  cfle.quia  ouod.ii,it  cx  iudicio  agit.    b    Eflc  cligc.iJuin  in 
abitiiuntiaintcrpoUtuni.cj.d.quidjni  cctiis  dicbus  ,  quoiiiam  uinnidic  (mtant  abilinenduiu. 

'l- 


illum.  Nam  alius  iudicat  diem  1  inter  dicm ,  alius  autem  iud 


I 

2 

5 

4 

5 
6 

7 
H 


f 


e^iH.aA  Koni, 


a    Efli:  eligendum  in  abliincntia.     b    Yt  qui  edit,cumgratiaruinainioneeda!,&  qui  abflinet ,  pro 
Dcofaciat.  T  Eotuni.    c    ldcft,lccundumUiain  conJtientiani.     d     In  mclius. 

catomncm  diem,  t  Vnufquifquet  in  fuoTcnfu ^''bundct .  Qui 

a    Ideft,«d  honorcm  5c  landem  doinini  facit.Deo.  T  Placeie  fe  putat  Deo.  b  Omnia.  T  Ad  laudein  doinini. 

fapit  diem,  dominolapit»  &  qui  manducat ,  domino  man- 

4    £t  <}uod  domino  taau  .c&^us  indicat.    b    Fiu  bonis  cteatoiit  cjuibus  liiflcniaiur  Sc  pafcitur 

c    Ideft.Abltinct.    d    Ad  honotem  domim. 

nopoircficti  mani-  ^  ducat.Gra^tiascnim  agit  Deo.Etquino^^n  manducat,domind'  Jf 

lcltli  iic,non  imprO-  >    qutideffcftusmdicatqui».  T  l'iotellataabftin«ntia.    b    Et  dcbeinus  edcre,vcInonedcredomino 

"         •  ,  c    Qma.    d    Fidclium 

P  c      -  n      d 


lO 
I  I 
12 


dum. 
^      Auguftin.Re-  Serm.j 

dlcfcljtaecclelic  co  temfoi 
lunr,quifc  ccclcii.ie 
filios  cire  recogao- 
fcunc. 

f  Infuofenfu.idci}, 
in  fuocoiihodimic 
tacur  ncfcandakun 
palfus  a  chanc.icc, 
cj  cft  maccr  omniCi 
vircucum',rcccdac. 
g  i^<i  y;?/Ji?.  In  luo 
lcnfu  dico,  vcaburi 
daiis,  quiaqui  f.ipic  t  p:it- 
diem  ,  vclocm,vci  ^""•^'" 
diem  intcr.dno  la. 
^     Chrvlofio- 


telFi 
flct. 
f  iiixt; 


i  5  mus.  Hoc  cnim  pa- 

bacur  fi  mdicciiius,  ,                „           •      »   •  t^         xi  b         '  ^»-  i  f"!'^''^""-  i6  clo&  obfcruaciuin 

itaquchocquoddc  i  non  manducaf  ,  &gratiasagitDeo  .  Nemo  enimnoftrum  17  umorcm  fKpc,,re 

r-ihic  Hirir  niiiiicinrt  •    Viituiibus  ldeil,fpiritualiter,  vcietiam  tcrapoialitci  coniHnaionc  animat  &corporis.        Sed  domno.    J  i>    tfi}- inri,iltt'n''i  .-i\-i  Hi 

ClDlSaiClCqUiaJ^nO  ^    Invitii*.    c    EtvcrenemoCbi,qmadomino     d    Vita  viiiuiuin.    c    Ab  co  iudicandi,  vcl            CUl  inaiUt,lCti.m  Ol 

rat  ^quo  animo  fiat,  ^      ^  ^         ^        .         d      «eifiace.iinu^.        '^  cens,&;  eorum,  qui 

nonvulc  noscffcm  K  fibiviu^itj  &ncmo fibimoritur.Siucenimviuimus, domino  '°  vihcntntcr  liios 


ci  X^kiit 


Augu,  lib.ile 

corrtj',  Si  gra 


diccs,fcdDeum.De 
illo  aOc  netario  fiu- 

pro.vbi  vxoie  quidam  pacris  habuic ,  prxcepicdebere  iudi- 
cari.non  cnim  pocerac  iiledicerCjbono  animo  fo  tam  imma 
nc  tiai^ituim  commifiirc. 

b  Di/f/r.'»/o/;.o)?.jf.  Dcincognitocordc  alienifcrui  cu  noha 
bes  iudicarCjfcd  fuus  dcminus,adcuius  honorc i^at,qui  llar, 
ad  quc  pcrtmcc  &C  cafus  cadencis,qui  poccil  erigerc  vel  iudi 
carc.but,auccadic,idco  dicic,quiaambiguii  cft,  forfan  ftac, 
quipucaturcadcrc. 

c  stat  aiit  cadit.  1'cx.  hoc  oficndicfe  ncfcirc  quo  animo  ille, 
fcagacindubijs. 
Q  d  i>ubit autem.  Hicmnnix.  ,q3ambiguadcbemus  in  mclio- 
rcm  pacccm  verccre,&:plus  laluccm  quam  mortcm  reorii 
uptarc,  &  in  tuturo  Ipe  boni  habcrc,ecii  aliter  lic  in  pr^seu. 
:>iabn autem.Q^u  ncquc  fi  cdic  reus  cfi,ncquc fl  non  cdic 
iitamcn  dsuotionc  hoc:igic. 

*  Hicionymus,ivPnnuuius,fiucmor;cur,quiaillopropcer 
Deumabltinct,&  illefccundum  Deum  manducac 

c  J^am  (j//«j.  bupra  dixit,q,ali]  oiiuiia  manducanc,alij  non 
omnUjdc gcnenbus ciborum  agcns  hocdicic , 6L .ilij  omni 
lempore ,  aiij  aliquo  cerco  cemporc  abiiinenc ,  6<:  vcrunque 
rctte  ricn  potlc  dicic . 

*  Hicronymus.IudtEi  inter  diem,&:  diem  iudicare  no  po- 
tcranc„ergo  deiciunio  6<:abiiinencia  dicic,  qu^  no  funcfub 

cerco 


2-1  adoricbatuccGccft- 
tionc  luliulic,  oiicn 
dcns  hanc  rem  canti  momenti  no  eflTe,  qu^  digna  fic  ta  acn, 
conciuij.  >quc  ccrtamuic,quo  iufirmi  cui  bari  dcbcaut.  f  ac  i 
vcro  no  cifc  morncnti  ilon  ideo  dicic  quod  nacura iua  Iic  ic- 
uicul.i,  fcd  prcpc;;r  cemporis  immacur;C4Ccm,&:  quod  Koma 
rcccntes  adhuc,(S«:  impcnti  cHenc  in  fidc. 
h  El  fiui  rnand'tcat^doinino  rnjinducat.  idcii ,  ad  honorem  dc  ■ 
minijcuius omiua  creata c.editmuuda,6i:  quia  ci  fctuituiUi 
illisfuficntacur. 

*  Ter.uHijnus.Cum  aucem  humano  arbicrio  virec  concro- 
iierfiani  ficn  quanco  m./gis  diuino .  Ita  fcicbac  quoldam  ca 
fligacorcs  ..S:  incerdictorcs  vidus  incufarcqui  ex  taItidio,n6 
qui  ex  ofiicio  abfimercr  ,  probare  V(:ro,qui  in  honorcmno 
qui  in  conuici  um  creacoris.  £c  fl  ciaucs  macclli  tibi  tradidic 
pcrmittcns  clui  omnia  ad  conliituendum  idolothytoium 
cxccptioncm,non  tame  m  maccllo  rcgnu  Dci  inciuuc:Ncc 
enim,inquir ,  cfus  autpocus  cli  rcgnij  Oei ,  &c  cfca  nos  Dco  F 
non  commcndar,non  vtdcandadiitumpuccs  ,fcd  pocius 
de  vnfta  iSc  accuraca. 

i    ls{cmo  e.n.fi.v.Qui  cnim lcge fr^nacur ,  non  fibi,  fcd  Deo, 
qui  lcgcm  dcdir,viuic,Si  lcx  non  cifcc^fibi  quilque  viucrcc, 
K     Siiii.  Sed  domino,quo  ludicc  damnacur  vcl  coronat^vel 
^jW.i.adlaudcm  fua,lcd  Dci.Sicucenim  maguitudiniscius 
non  cft  finiSjfic  nofiic  laudis  non  eric  finis.  I\qn  cnim  cum 

^     morcui 


Cont  I  P 

chico 

iuni^. 


An0: 


■  l  N  X  C  O  L  A  V  S    D  H    I  Y  il  A. 

I  Mahducdntm non  iu.  tnn(]iizn-\  mandaci  diuini  cranfgref- 
lorctji.  2  Oe«i(^«/»»?7/«m.  I.denouoconucrfum^:adhuc 
infirmum.  3  .^/i«»7p/.  adfidem  fuam,pocens  illumper- 
ficerc  ic  folidare.i.confirmare,propccr  quod  non  eii  cocem 
Fj-iuw  ratio.  ncndus.  4  Tnquises.  Hicconfcqucnceradducicur  qua- 
drupicx  racioad  propoficum  perluadedum.Prima  accipicur 
cx  parte  illius,qui  ludicacur  canquam  Itolidus.NuUus  enim 
iudicaridebccabeo,  qui  clidiiseius,  quicft  folus  Deusin 
propotico,  Sii.  hoc  clt  quod  df :  Tu  (fuiscs ,  (jni  ndi.aiicnum  fcr . 
q.d.ad  tc  no  fpcdat  ludicarc  dc  latetib.  in  cordc,  cuiulmodi 
lunt  ifia,&:idcotalciudicium  cii  vfurpatu.quodadfolum 
Dcum  pcrtinec,qui  corda  intuctur,idco  fubdjtur. 
j  Domino  fuojiat  aui  ca.  i.ad  Dcum  percincc  ludicare  de  ca 
fucius&:  tlacionc. 

6  .yfrf//if  <z«ffw.pcr  Dcigraciam. 

7  Totens  cnimcfl  De.Ua.illum.  i.perficere&confirmare. 
■S«cCdi  Mtio  ^     'A(«'»'»^'«*'«-Hicponiturfccundaratic,qLi9accipiturex 

'  partcrci  de  qua  tu  ludiciii.f.  dcccr^monialium  obfcruatio- 
nc,  quic  t unc  crat  mdificrcns  coucrlis  de  ludaifmo  modo  fu 
pradicto.Et  i6  dc  caiibus  116  dcbec  aliquis  ludican  cranfgrcf- 
lorvclflolidusfaciendovcldimicccndo,  cx  quo  vcrunque 
potcracficri,vcpr<Edittum  cl1,cii  cxcauIaracionabili,&:  hoc 
cli  qd  dicic.]\(/jw  atius  iu.diem inter diem.  i.ica  inliru£tus  cli  in 
fjdc  catholica,qd  fcit  difccrnerc  tcpus  m  quo  ccr^monialia 

non 


non  obliganc,ab  illo  inquoobliganc. 
9    ^Um  autem  iu.ommm  diem.  i.<^  iimilitcr  obligar tempore 
poflpaffionelicutante,  &l]cdicicabliinedLi  cibis  vcticisa 
lcge.     lO    ynufquifque infuojen.ab.  i.in  hoc  dimiccacurpro- 
prig  confcienci^  vfquead  publicationem  euangclij  pcrad.^. 

1 1  iiuifapitdiem.  modo  prxditlo. 

12  £»o>w/./'a. i.ad  honoicm  diuinum,  quiavcrunquebenc 
poceft  ficn  ex  caufa  rarionali.idco  fubdicur. 

1 5  Et  qui  man.  fciens  hoc  libi  cllc  licicum. 
14    Dom/.n»a«.  cuiusraciofubdicur. 
I  j     Gratias  enim  agit  Deo.  dc  libcracione  fua  ab  onerc  legis, 
&  deconceilionefui  victus. 

16  Et  quinon  man.  i.abliinccalege  prohibiris  ex  cofciencia 
dubia,vel  vcinfirmum  non  fcandalizcc ,  vciiabccur  intra. 

17  Domi.non  man.  idcii,benc  abliincc. 

18  £^^w/.ij^/f  Z3fo.  quitibidedicgraciam  abfhne^idi. 
15»  lS(ewoe^i/>»Ko.HicponiturccrciaraC!0,  qiut  accipirurex 
parce  cius  ad  quem  percinet  vcrc  dc  calibus  ludicarc.lChn 
iii,qui  cfl  dominus  vicx  6c  mortis,&:  pcr  conicqucns  ludex,  Teru  :j- 
&c  hoceflquoddicicur  .i\(e.e///wwo.//y/  w.i.ad  piopriamglo 
riam  ,  quiatota  vita  hominis  clt  ad  Chnlii  glonain  or- 
dinanda. 

20  Et  nemoft.mo.  i.  nemo  debet  Ic  morci  exponere ^p  laude 
propria,I'cd  pro gloria  Chf i  mors  pacicncer  colcranda elt,ltf 
quicur.     2  (     Siue  e.vi.  &:  pacet  cx  dicUs  litcra  vfquc  ibi. 

In 


i 


175        AdRomanos      Cap.  XIIIL 


74 


^  inortiTi  fiicrim'.!';  in  hac carnc,defincmiis  laiidare dcrj,&  fe- 
^  ciindri  hocdefidelib.cantum  agic.  A'<'//»W,i.afciudicandus, 
ftd  .1  domino.fecundum  hoc  de  bonis,  &  malis  accipitur . 
a  Chr:.m.c.  Vc  viuorum,  &  mortuoru  dominetur,&;  vtrof- 
quciudicct.  Etadlitera,accipicviuos,&:mortuos,vcnopu- 
tctur  tantum  iudica- 


■<.iCo.4.C. 

loan.  i.b 
i:  lifar.io. 
iiuit.dci. 


rcdc  mortuis  ,  qua(i 
dum  viuunt  ,  homi- 
nibus  fit  commjiTum 
iudiciii,  fed  poft  mor« 
tcmDeo.  Hocenim 
inlipiencium  dogma 
pcruerfum  trsdidit, 
led  melius  cfi^,  vr  vtro 
runque  dicaturChri- 
ftus  dominari  ,  &  v- 
crofque  iudicare  .  C^ 
(^Hihui  dedic  filios  dei , 


a    TSpiriniilittt  vitlis.Sc  peccati»,vel  temportliter  dinolutione,fcilicct ,  &  anima;,&  corporis. 
b    f  idell  ad  Cmilitudinem  Chrilti,in  cii^ns  morte  baptiiaii  fumus,vt  ficut  Chriilus  femel  niortiiu» 
eft,&  fcmper  viuit,ita  Sc  nos  femel  mortiji  pro  peccato  in  baptifmo,  femper  viuamus  dco.     ^  Ab  co 
iadicandi:     ^Et  quia  vtrunque  domino.  ergo  fumus  cius  iudic3ndi,cur  ergo  iudicat  l:omo ! 

viuimus,(iue  mdrimur,  domino morimur .  Siue ergo  viui- 

t    •Quia  prctio  fanguinis  nos  eniit  Nec  tentbli  mors  eum.pro  quo  mortuus  ell  Iiber  in  mortuis. 

^  musjfiuc  morimur,  ddmini  fumus  .  In  noc  cnim  Chriftus  * 

a     ^  Intelligatur  dominari-.     ^  Et  vrrofiiue  iudicet. 

mortuuseftj&rcfurrcxit,  vt&viuorum,&  mortuorudo^mi 

a    IChriilus  dcbet  dominari.&iudicate.  TManducansomni».  b  5Non  manducante.    c  Nomanducas. 

nctur.t  Tuautcmquid  iudlcasfratreratuum?Auttuquid  2, 

a     ^Manducantem.    b     f Non  ita  debes facere. ,  c*    fVt  iudicandi.         d     ^Iudicemdeum,fedentem.     J 


b  ^ritetrihuiiJ.  Hocafimilidicitur.-Tfibuna)  cnimfcdes 
iuduCi  cff.qujjin  cxcclfolocatur,vtiudcxab  oriiib.  vidca 
tur,&  ipjr  cx  emincnrc  loco  oes  valeat  intucri .  Ira  &  Chri- 
ftus  quali  in  rribunali  fedcbit,quia  abomnibus  vidcbicur.ec 
ipfeomnium  confcicncias  vidcbic ,  & caufas  di judicibic. 

*  PRIMASIVS. 
Tunc  dc  iftisho- 
minibus  iudicabit, 
quid ,  quomodo  fe- 
ccrimus,  &  dcij  efle 
Chrifrum,  quiiudi- 
caturus  eft,non  du- 
bites. 

c     Scriptim  efl  enim, 

Viuo  eq;o  dicit  dominuu 

.jc  Hieronymus  . 


D 


■     ^  ^  ■  .  ^     Hocteliimonio  jC- 

b  Ipcrnistratremtuu?  tOmnescnimlftabimusanteiribunal  4    bar,  quiaomnesio 


Ofieri,  hi  CCiam  niK}C,&  ^lnl&a.  TC^quiolimfaimottuusianuoinpotentia.qutinhocpatet^quoniamihifl.i.iudicaturussu.    5 

pcft  mortcm regnanc    c  Chrifti .  Scriptumcftcnim:  t  Viuoego  dicitdominus.quo-  6 


Sed 


rcgnanc 


cum    Chrifio 
aliccr  nunc 
■cum  eo  fancti  cius  i 
aliter  tunc  regnabut 
Nunc  regnant ,  quia, 


^ln  iudicio.     f  Etiam  mimicorum 


.-        _  .  fConfcientia  cognorcen$mce(r«  dcum.     b     tQu.i'1  «gerit. 

niam  mihi  flcdleturomncgenu.&omnish^nguaconfitebit 


li  dominorcddem' 
noftrorum  aituum 
rationcm 


E 

f  Oe  peenf.  Sc 
remific.  cum 
e\  ore. 
tftuuemiir. 
t  Ifa.^rd. 


TMilii.     b     5^Etquia  lctiptum  dicit.     c    1"  ludicandus  a  deo  .     d     t  Non  pcr ambages  eludet, 

d  Deo'- tltaqucvnulquifqjnoftru  prd^fcrationercddetDeo. 

5Et  quiaprofe  quifijuerationcmiedact.    b    T  S  cut  haftenus  fccimus  .      c    f  Non  ex  opinione. 
e  ,  d     TSiiicet.      e     f  Diiiretnite  obferuandum  quid  profit. 

--•  .     t,       .  ,.,  --d  -- 


d   Itac}ue  vnuf6iHifqm  ^^"^'^'^  •  ^'. 
noilrHtn  profe  ratione  |  j,.a.4,c.  ff 
reddet.    ^    Prima- qttis  acacholi 
lius.  Nonproalio: 


C3  8cc.  forte. 
c.    in 


CoU.^.^UXfHrf,mf,mt,fapmnt,      C  ,.  .       .         .a     Tsaicet.      e     f  D.icern,t.obfcruandumq.^idprofit.    g       nCChomimbUS.prO    '^-J:*;^ 

i q.>.§.  itc  ^     ;„„,.  PoOrcmo    f  t  Non  crgo  amphu s  muicem  ludiccmus  •  Scd  hoc  ludicatc  9    fe  rationcm  reddec  ^     " 


rcgnabunt  cum  illo, 

jta,  vt  finc  in  regno  cius,&  finr  etia  illi  regnum ,  quia  &  ani- 

mx  piorum  mortuoriim  non  fcparantur  ab  ecdefia .  Qya: 

<  Tcfiam  nuncefi  rcgnum  Chrifii,quia  rcgnacnunccum  Chri 
fto  in  viuis,^  mortuis.Vel  mortuus  eft,vt  mortuos  a  pecca 
cis  libcrct,dum  enim  vixit,  viuis  falutis  viam  oficndic.rcfur 
Tcxit,  vt  iuftificatos  fccum  viucrc  faccrct. 

^  Hicronymus,5<:  Primafius.Adiicntusdei,&:  viuos  inuc 
niet,&  mortuos  fuicirabit ,  nihilergo  pra:iudicat,vcrum  ce 
viuum  inucniat,anrcfufcitec,t3ncumlabora,  vtcoram  eo 

Ciufiusapparcas. 

b    .Ante 


NICOLAVS    DE    LYRA. 

I     In  hoc  e.Chri.rmr.cfl.  i.cx  mortc  fua  confccutus  cfj,f  pocc 
flatem  fupcromncmcrcaturam,Matc.vlc.d  Dd"4eyi  w.fcioOT 
nispotelijiinc£lo,&  in  terra,  &pcrconfequens  ludiciaria  po- 
tcftas.idco  non  cft  ab  ali  js  vfurpanda.     2    Tu  ««.Hic  pon>- 
Ijiiitauo.  tur  quarca  facio ,  qua;  accipicur  ex  partc  eius,  qui  iudicac  te- 
incre,quia  nullus  noftrum  habet  otticium  iudicandi  aCliue, 
fcd  tantum  paniuc,&  hoc  cft.quod  dicicur:  Tu  autem  quid  iu. 
/r4.r«.i.tu,qui  abftincs  a  lcgc  prohibitis,quarc  iudicas  ilium, 
quinonabftinct,tranfgrcirorcm?     5     ^uttu.  quinonab- 
ftincs.     4     ii«iiy/>fr./r4.r«.  repucandocumftolidum,coq, 
abftincc,vc  didtum  cft  fupra.     5     Omnes  e.fta.a.tri.Chri.  f  iu 
dicandiabco:  Ecad  hoc  «nducic  Cicram  fcripcuram,qux  ha 
bccurlfa.45.d.    (    ri«oe.{</.(f.<7Ko.  canquamfubditumiudi 
CJomeo,ppq3concludit'.     7     Itatjuevnuf.&c.ratio.red.deo. 
in  finali ludicio,  pp  quod  nuU»  iudicare  dct  temcre de alio. 
Contra prjcdida  vf  cflc didum  Saluatoris  lo.  j.b.  Omnis, 
^ui credtt  ht  eum,non iudicabitur.  crgo  {o\u  infidclcs  ftabuncafi 
tnbunal  Chrifti  iudicandi  padiuc ,  Ad  quod  diccdum,q>  ibi 
accipitur  iudiciii  condenationis,  quo  foli  mali  iudicabucur. 
QuidnrinfidclcSjVel  quianon  habucruntfidc.vclquia  fiiha 
bucrunc ,  in  mortc  morcificaca  fuic  cx  carentia  charitatis,  &: 
gratiz.Hicauc  accipit  iudiciurctributionis,pec  que  modii 
ocsgcncralitcr  iudicabunt',mali  ad  p^na.ii^.fti  aut  ad  gloria. 
S    T^on  er.am.  Poft^  mflruxic  fupcriores  qu.iliccr  fe  heanc 
ad  infcriorcs  nioncndo.nc  ipfos  contc'nant,  hic  confcqucn 
.      tcridcm  facitmonedonccos  fcandalizcnt .  ttdiuiditunn 
*""""■  duas  partes,quia  primo  prohibcc  eos  a  fcandalizacionc.fcclo 
inoneccos  p  oppofitu  dc  infcriora  ardificationc,  ibi.  Ita^^jUf. 
Admaiorcm  intclligctiam  dicendorumhicbrcuitcreft 
vidcndum.quzdimittcndafnnc  proptcrfcadalupufiUoru. 
M  proptej      £1; arguitur  prinio,o, bona  fpjritualia  fint  dimittcnda.Di 
f.tenda.  ''  cit.n.Aug.  contracpiftola  Parmcniani  ,quia  vbi  fchifmatis 
pcriculu  timcf^a  punitionc  pcccatoru  ccflanducft,  fcd  talis 
punitio eft  bonu  fpirituale ,  quia cft  aftus  iuftitix, crgo,&:c. 
Per  hoc  argui^,q,  bonatcmporalia  fmt  dimittenda,quia  bo 
na  minora  funt.q^  fpiritualia  .  Cotrariij  arguitur,quia  bcatus 
Tho.CantuaricnrrcpcciuicrcsccclcfijE  cum  fcandalo  rcgis 
Anglii,&:exhocarguitur,tj,bona  fpiritualianofinc  dimic 
tedacu  fintcorp<iralib.mcliora  Kefponfio,q6  ifta  no  cftde 
fcadalo  adiuo,  qd  cft  didu  ,  vel  iactu  minus  rcftu  pbcns  al- 
teri  occafionc  ruincj.Iiliid  aut,q5  dcficit  a  dcbita  redhtudine 
non  cft  agerulQ  cu  lcadalo  adiuo.fcd  qo  incclliiicur  dc  fca- 

^  di.iO 


iiilum  iu- 


Aiigiift.  lib.J. 
de  icr.  do.  in 


monte. 


dehjsdequibuslcx 
tacet .  Na  fi  tacucrit  vidcns  peccantem,  reddec  ratione  pro 
CO.Speculatorem pofui  te  domui  Ifrael,  dicicur  ad  prophccam. 
e  7{on  erga  ampl.  Non  vfurpemus  nobis,  quod  ad  no«  non 
percinccNon  reprehendamus  ea,qu^  nefcimus  quoanimo 
fiantjvcletiam  fiaperta,non  ira  rcprchendamus.vtdcfani- 
tatc  defpcremus .  In  his  cnim  duobus  temerarium  cft  iudi- 
cium,&:  vel  fuperbia  eft,vcl  inuidentia.  vnde dicicur:  '2{olitc  Liic.«.£ 
iudicarc.,&  non  iudicabirnini. 

f    Sed  hoc  ma^ii  it4dicatc,ne  ponatis  ojfcndiculum  fratri^velfcarda 
lum.     ^t     Hieronymus.  HicfubtiliteringrediX.uradabfti- 

nentiam,  p 


daIopafl3uo,f.quidficdimicccndu ,  nealius  indefcadalizcc. 
Circa^q^J  fciendii,cj,  qda  func  bonafpualia,  qda  verocpalia. 
Spualia  vcro  qda  funr dc  nccelTicatc filucis ,  cj  finc  morcali 
pcccato  ptermitti  non  piit, nullus  aijc debet  peccarc morca 
licer,vc  pcccacu  alcerius  impcdiacquia  f  m  ordine  charitacis 
magis  dct  diligerc  propria  falucc ,  ^  altcrius.pp  quod  talia 
non  funcdimittenda  ad  vitandu  alterius  (cadaiii .  Alia  vcro 
func  bona  fpualia,  q  no  fiinc  ncceffaria  ad  faluce, vc  dare  eK  c 
mofyna  extra  cafum  nccetUcatis,&:  intalib.  diftingucdij  eft 
dc  fcandalo.quia  fi  oriacur  ex  malicia ,  ficuc  cij  aliqui  volunc 
impcdire  bona  fpualia,fiifc!cacad  hoc  fcad3lii,&:talcfc.ida- 
lu  cft  contcncndij,ficut  diis  fccit  Matr.  1 5.dc  fcandalo  Pha 
rifgorii.Si  autoriat^^cx  infirmitatc.vel  ignorantia,  vocat^ica 
dalu  pufilloru,  pp  qilhmoi  bonafuncocculranda.vclinccr- 
dudiftcrcda  quoufqjrcddica  ronehmoi  fcandalii ceficr,fi 
auc  poft  dcbica  hmoi  ronc  reddica  fcandnlCi  durec ,  ia  vf  cx 
malicia proccdcre  ,  &:  fic pp  ipfum  non  func  hnioi  fpiricua- 
ha opcra  dimitcenda .  Cnca  vero  rpalia  bom diftinguendii 
cfi,quia  fi  non  fint  noftra,  fed  pro  alijs  ad  conferuandu  no- 
biscomilfa,  ficuc  bonaecclcfia:  comittuiicur  prxlacis quib» 
confcruaciotaliii  inciibitexnccellicatcfalutis,ficutcftcon- 
fcruatio  depofitoru,  caiia  nqn  func  pp  fcandaludimiccenda 
licut.ncc  ali.-x.qux  func  dencceffkace  falucis.fi  vero  func  no 
ftra,ficdimittenda  funtpp  fcandalii  vicadujfi  oriaturex  in- 
firmicace ,  vel  ignorantiaquoufqucperadmonitioneratio- 
nabilcm cefTct  fcandalum. Quod  fi pcr  hoc non  Cefik,  cunc 
iamproccditcxmalitia,&ficeftcontemncndum,maximc 
li  pro  alijs  audacia dctur  malefaciendi ,  vt didum  eli  fupra. 
Ad  pnmtj  patct  rnfio,  cj.a  corrcdtio ordin:it'nd  emedatio- 
nc,  &  16  fi  pp  ipfam  ^babiliter  appareat  mauis  malu  cofur- 
gere,cftdiinittedaquoufq;piculuiIludtranfierit.^Adaliud  iji„j2o^ 
pacet  cx  didlis  in  qone.T^on  f r.nw.Hic  apoftolus  monct  fupe 
noresadcuitandufcandalupufilloru.Etdiuidic^induaspar 
tes,q.aprimofacic^poficu.fc(fo,rcmouccdubiu,ibi;  T^onefl 
regriitdei.  Et  cft  icicdu^c},  p  charitate  fratcrna  vf  cfie,cj,alig.s 
n5dimitratad  tpsh^c^q  poffintlicitedimitti  .ad  vitadu  fca 
dalu  fin'pliciu,q.opinanc  illaillicita.quoufq;  fupcrhocple- 
nius  informcnt.  Detalib.autcrac<.-fusciboru  lcgc^hibitorii 
a  tpe  paffionis  Chrifti,vfq;  ad  publicationc  fldta  ceringelij, 
vt  dictu  et*,fup.Etfccundu  hocdicit  apoftolus.  Jslpn  er.am.in 
ui.tndi. i.fupcfores  non  ludiccncinfciior^f: ftolidoSifi abfi:i- 
ncanca  calibus  cibis,ncc  minorcs  iudicerttranrg^^efforesil 
los,qui  vtuntur  calibus.    9    Scd  hoc  iu.ma.  fupplc  ficndum. 
T0U1.5.  f    4 


I 


75: 


Gloford&Nico 


176 


f  peFrunrum 


n ;ntiam,&:  dicit  n6  illos dcbere  mandiicare,qiia muis fjrm  i 
Ijiic,ne  excmplo  illorum  infirmi  (candalum  paciancur. 
a  Scia  & c(.*i';. C^dicojNc ponjtis  otfcndiculij  fracribns.  No 
autC  dicoriicndiccilum  vcl  fcandalu  ,coquod  cibus  (ic  im- 
iiiundus,qui;i  fcio  pcr  hoc,q>  fiducia  cli  in  lcfu,  qui  poliqua 
vcnitablohiicalcgc.  , 

i    Inde  p«teat  veflro  exenvplo  idem  ficiens  .  .      _ 

magis ,  ne  ponatisoftendiculum  iratri  vcl  t  icandalum 

a    Ouii.  b     UiiMiiinJiis.  c     Poliaducimmi  cius.vcl  ycr  CIU5  i.n;ouvmciii. 

eC't  confido  in domino lelii j  <^uia  nihil communc per ipfum , 

a     Vndc.Non  quod  intiat  jn  os  c.il.lcd  qiiod  proccdit  dc  corde.  ?Hoc  elt  infirmus  de  ';i:y  liipi.i .  Qui 


cftcaufarcgniDci  cfca,  Tl» 

f     ?s^y«  cjl  criim  regmim  Dri  rfca  &  potut.  Non  vfus  ciboru,  fc d  Ati^ni. 
concupiiccntia  rcfrcnanda  cfl.Non  intcrefi  quid  alimcnto-  '^  '^"■^" 
rum,vcl  quantij  pro  congrucntia  hominum  Sc  pctfoniE  fu;E 
&  pro  valctudinis  llix  ncccUitatc  quis  capiac ,  fcd  qua  facilc 

&  Iqtoanimocarcac 


Comunc  ponic  pro 
immundo,  tractum 
avafjs,  quxanteom 
nibus  viibus  cranc 
conumia,  poft  hcn-' 


h    ConttinatioDem  quod  minus  elil . 


c    Pcr  hoc. 

iJcid 


autcin  inlir.olus  in.indu. 


Pro  confcientia .  c    Et  ideo  nc  ponib  ofi:<.nd;ciiIuiii  vci  kaiidalum 

fratti.     ^Kondicofcand.iliz^itur,  lcdcucd  iniriiise.l  fahem. 


hiscumhis  vclopor  tlapfu 
'  tcc  vcl  nieccfTe  cft  ^°"^"' 
*  carcrc.  ti  j 

i   -  Hicronymus.Non  "^^L 
per  clcam  luftmca-  fl 

mur.Sed&hocnoca 


oroptercibumfratertuuscontgftatur  ,  iam  non  lecundum  i5  l^^|l?"  ^ 

*      a    Inijuo  fcccas  f.iiuod  nonamhu.fccundum  charitatein.        b     Caue crgo  ne  contriftcs  cibo tuo  ,' plus    y    •L'Ci:iCU,C 
auteu)  caue  nc  perdas.  ^Quiadebcscontirm.ire,nonfcandjli2.are .  '  *       ^j 

chariiatem  ambulas . 


ficijsdedicata,idco 

jio  comunia,  fcd  fan  b  nifi  ei.quiexiIUmat  quid  Communc  cfle,  ilHcoeell  .   Sl  cilim  4  dumquodnondixe- 

<aa  diccbantur  ,  vcl  ^  ^  a  E^hocfoiopatetsuod.         "*         j  ric,  ieiuuiu&  lobrie- 

ipfi  lud^i  diccban- 

tur  proprie  prius  po 

pulus  Dei ,  alij  vero 

omnes  comuncs ,  Sc 

immundi. 

■jc  Prim.ifius  Nc 
dicerenc  ,  qu£  Peus 
(reawt  tu  communia  di 

dico,  vcaliquidpU'  ^  ftru.Noeftcnim regnu Deiefca &:potus,  fed  iuftitia,&pax&^° 

tem  effc  COmmUnC,  *    Idcil,dedonisfpititusnonfi»pcibite,ledhurailiter&gr3teaccipcrc,quinoninnobis.  b    ^V'ere& 

^^,     .^_  ,  '  mftitia  &pax  caufitcjjniell .        c    In  tuliti3,pace&  gaudio.l  I 

perChriflu  munda-  ^  g^udiain fpiVitufanao ;  Qui^niminhocfcruitChrifto, pla-i3  ^i^q 

a    Quihocprxccpit.quinuUifcandalumficit .  b    Quia  difceptatio  difcordiam  patit. 1 4    u 


Tantum  quid  fecit  qubd. 

Quandoijuidera  ftatei  contriftatiur.vel  perdiiur.non  ago 


cas  non  efl  regnuni 

cfca  O'  potHs, 

-  1  o  — filius.Haud 

NoiJ  tuociboillumpcrdere,proquo  ^  dubieliipfam  pcrie 

b    E.\  cuius  morte  cognofcitur  quanium  valcat  r.lus Iratris  .  ClborUIJl       abftinen- 

^fct  hoc  iniiiiniiim  caitcra  bo-  ■  j  r  n 

nanonofiulircntur.  tiam  dllCUCiaS,ncqill 


Chriftusmortuuseft.   Nonergoblafphemeturbonumfno-  9  noncomcdamiisde 


tveiM 


a    Quod  fl  cllet  pio  nullius  lcandalo  omiiteies 


6    Vr  fratri  facias  quod  libi  vis  fieri . 
c    Ideli  ciincordia,qu.t  eit  cfFxtus  mftitia: . 


g 


s 


nitioni<H<sor' 

tiW«it*|ri4ci. 


c 


ta  funt  omnia,"c6mu 

ne  cnim  crac  quic- 

quid  in  clca  no  exci- 

pitur  ludsorum. 

p     Si  enim  propter  ci- 

humfwiter  tuus  contri~ 

fiatur,    ^   Hicrony- 

jnus.Non  dixit  pro- 

ptcr  ieiunium,fed  neillum  tuo  cxemplo,auc  prouoces  ,  auc 

compclics . 

C     Umion fecundum charitatem  ambulas.     *     Hieronymus. 

Quia  inuitus  manducac  quod  illi  non  expedic.Etiam  no  dili 

gis  proximum  ficut  teipfum ,  fi  non  illius  vcilicatcm  cogicas 

ficuccuam. 

d  "^pd  cibo  tuo  illum perdere.  •{«  Aug.Bonum  cfi  in  cibo  cum 

gratiarum  aCtionc  quicquid  Deus  edendum  pr^ccpic,abfii- 

ncreauccmabaliquibusnon  qualia  malisjfedquafinon  nc- 

nefTarijSjno eft  malum .  Moderari  vcro  vfum  carnium  pro 

neceffitace  & tempore ,  proprie  Chriftianii  cll.Ecpaniopoil. 

Sacratx  Virginicaci  nupcias coi^quare ,  auc  pro  amore  cafti- 

gandi  corporis  abftincntibus a  vino  vel  carnibus  nihil  crcde 

re  mqriti accrcfcerc,non  hoc  Chrifiiani,fcd  louiniani  eft. 

e     7{pn  ergo  blafphemctur  bonurn.  Quia  qui  habct  opera  bona, 

fi  rcprchcndatur  in  re  minima,bonu  iuu  obfufcacur,&  inci- 

pit  bonum  cius  blafphemari  pcr  ipalum.  Vndc  Ezechicl:  lu 

ftitia  iufiinon  proficiet  ci,fi  errattcrit . 

Non  ergo  blafphcmccur  bonu.  Bona  in  fc  coineflio  blaf- 
phemabilis  cft  dii  alij  nocec,&  quia  nocccabftine ,  quia  no 

cft 


ficiemus,  neq;  ficq- 
medamus  .ibundabi- 
mus.neq;  enim,  qui 
non  comcdunc  ob 
id  duntaxat  plus 
uid   comedcnti- 


",  ■^■■■"'^""Y""'       ■Aj"      •-"".■,        ,  b      ^       '■"•"■'/-       /^■■''^  busdcvircucehabd", 
"^etDeo,  (5(:probatusetthominibus.Itaquequaspacisluntie^i5  ,.,^.q^jg       ,    ^^^^^^ 

a    Cuth  pacc  docendo.         b     1^Hocfc<flemui,led  nondcliruamus  opus  U  ei .     TldeoitetumnnndebesK,     Hiinr     /»  - 

cuiuotiindiculoftatuscdete.quudefttuctcsopusDci,  idcil,  fiuem,  viiiutes  &aliaUona,  qua;ineo  QUnC    CX    CO  minUS 

Dcusoper.ntu,eii.  .      .   r        •    •      •  -      n    j-  bi.       aliquid  comedcnti- 

'  Ctemurjet(jua:a:dincationisiunt,ininuicecultodiamus,  N0I127  bus  habcre  putandi 

funt ,  fi  modo  illovii 
virtus  intcnor  icqua- 
lis  fic&c. 

g  Gaudium  in  fpirituf^iu^lo.Qui enim,&c.  Non  vciq;  in  epulis, 
vc  multi  foIcnt,fed  in  fpiritufancto  bocgaudiu  ontur  de  tra 
tcrna  pacc,ficucin  difccpcacione,ira,  vbi  no  eft  fpiricus  ,  q.a 
infolispacificiscft,  cuiuseciamgraciah^c  tria  func  xn  ali- 
quo,!uiiicia5pax  &gaudium.        '  -      -  j 

h     Tlacet  Dco,&probatus  eft  heminibus.  SeCUndum,quod  gau-  I 

diu  eft  in  fpiritufando. I^robatus  habctur  hominibusfecun-  Auguf  ai 
dumiuftitiam&:paccin,etiamquiadifccptaciodifcdrdiarA  '"•'" 
paricio dimiftls  csmcrarijs  iudicijs  fettcmur,  qugf)acis  noti 
difcordi^,&:  qu^  gdificacionis,  vc  cijceri  (^ditficencur,vci  iam 
jEdificaciconferuencur  ,  inurcemlud^usadGenciIem,  & 
Gcncilis  ad  lud^um.  '•'  • 

4«  Anibrofins.  Aedificationis  aucem  viam  fequi  hor- 
tacur  ,  vccumpaceeaconferamus  ,  perqua:  inuiccmnos 
icdificemus,abhis,qu;einfru6luofafunt  &  magis  contra- 
ria  ,  dcclinantes.i.Corinch.4 .  Omnia  adtedificationem  fiant  in 
vobis, 

i  ^plipropterefcandeftruereopusDei.  *  Primafius.Homi- 
nem  quem  Deus  fecit. 

^  Omnia 


NICOLAVS    DE    LYRA . 

I     Neponatis  odcndiculam,  infirmis vel ignorantibus , 

i    Scio&:confidoindominoIcfu,quia  niIcoramune./,B«/ 

lus  cibus  immundus. 

3  Per  ipfum. ^K/Vt  omniabona  creauitGene.i.d.WidizT^enscim 
da.quig  feccrat,&:  crant  valde  bona.  Qjiod  autem  poflca  per  le- 
gem  aliqui  cibiprobibitifunt ,  &ficfa8i  illiciti ,  hocfuit  ad  tempus, 
ad  fignficandnm  aliud  implcndumper  Chrifium,  ,4  qua  prohibitisne 
abfUuii  ch>i§iu5^^£i.io.c.Qup(i  Dcus  purificaait,tu  ne  com- 
mune  dixcris. 

4  Nifiei,quiexiftimacquid  communccffc,illicommunc 
el^t.  i,iritTnundun^qu  lafacit  confcientiam  de  tali  coTneJiioneJicut  leua 
rcfeUucam  de  terra  contra  confcienliam peccatum  efl,  durante  tail  co 
Jcientia,tdeofubditur, 

5  S  i  en  im  proptcr  cibum,  /ci/jce;,fa«?». 

6  Fratcr  tuus  contriftatur.  idefl,  infirmatur  in  fide,ex  hoc  duU- 
tas  de  veritate  catholica.vt  babetur  infra,vel  de  tefc  andalizatur  gfli 
mans  te  tranfgreff.renu 

7  lam  non  fecundum  chariratera  ambulas.  fpernendoeius 

Jcandalum. 

S     Noli  tuo  cibo illum  pcrdcre,&c.  dando  ei  occafioneruina, 
•  pr^t- 


praponendo  nodicam  dekSationem  cibi  eiusyfcilicetjaluti. 

9  Non  ergo  blafphemetur  bonum.  idefi,fama  noflra ,  yt  nitt 
demus  occafionem  ftmplicibns  reputando  nos  tranfgrcfforet. 

10  Non  eft  cnim  regnum  Dei.  Hic  confequenter  remouet  d»- 
biU,(juia  pojfet  aliquis  credere ,  quod  abftinere  a  cibisfandificatis  per 
Chriflum  effet  damnabile^idco  dicit  .Apoflolus ,  quod  nihil  deperit  ci^ 
qui abflinet  ex  caufa  rationabili ,  cuiiifmodi  eii  vitatio  fcandalipro- 
pter  fratrem.  ideo  dicit :  Non  eft  enim  rcgnum  Dei  clca  &  po- 
tus.  idefl,in  comedendo  di£la  cibaria  vel  ahflinendo. 

1 1     Sed  iuftitia. per  fidemformatam,'jux ^cccata  rcmittit. 

li     Etp-d\.quantumadquietcmpafiionummeHtem  perturbantiu. 

ij     Ecgaudiumin  fpincufanuto.  quantum  ad'expe£iatiunem 

pramiorum, 

14     Qiii  enim  in  hoc  feruic  Chrifto,  intcriusin  mente, 

ly     Piaccc Deo,&probacuscft  hominibus.  idefl ^ boc fufficit 

adfalutem. 

16  Icaquc  qu2pacis,&c.  Hic  confequenter  monet  .ApoTlolusfu 
periorei,vt £difice»t infcriores pacilice  &  fanUe  cum eis conucrfan- 
do,di.Itaquequ9pacis  func  fe£temur. 

1 7  Noli  propcer  efcam  deftrucrc  opus  Dci.  idefl  ^fidem  in' 
firmi,que  efi  opHs  Dei. 

Omnia 


77 


AdR 


omanos. 


A 


Cap.    XV.         178 

cofciec/arionrcpielicndicillumquodfl-.uvm  fuii  ludviisTi  D 

fcad.-jl;z,iucnr,vc  i)lu  cogerccad  nianduca.:. li  cinies  quas  il- 

ledcccaabat^jfed  ncq;  m  piim  illius  comi'.kncaliquid q, il- 

le  abhorrerct  liccc  omnia  jjbarec  &:  cognofcercc  erte  muda. 

f  0/nne au.Non  tamcn  omne quod  fit ciiin  fide  bonum  ertl,  Aug  li  rent- 

Profpcri. 


!^ 


«n.di 
icwles. 


;Vnde.Et  vidit  Deus  cunrta  qui  feceiat,  8c  erant 
Taldo  bnna  . 


a  Ommsq^uicmy^c.       Hicr.RcpctitquodfjpwriUsdixerac 

necreacur.i.^idamnatcvidcrerur.    ^.. 

b  Scd mj'hi,..  *  H.iyiTio.Qui  auccm  intfffFcrf  ntc v  manducat 

omnia  vr  fratrcm  Uium  ludcum  fcand.il.'2cr  ;ntirmu,adhuc 

in  fidcculpam  peccati  Sc  offcndiculi  fibiacti.ihic . 

q  Bonum  eii  non ,  ci^f . 

4C       HierOny.HoC         *  Etnondicoproptexerca«i,qulflmnndaCt,quia. 

Iw-^ncr^^am^^^car^S  ^  proptercfcam dcfiruercopiisDci  .  t  Omnia'  quidem  mun-  i 

f     j  \  •  a  Aliorum  <™amoinap,isi><?i,vt  Aljm  pomum,ElauIenteni,Iudiic3inesinilc(mo  2. 

iSdvini.led mukoma  b  j^  r  „.    /   j  i  n  L        .    .'      •  .,-      ,.     ,, 

gis   admonet,  pio-     aaluntjled  m;iium  dl  hommi  quiper  oiiendiculumman-  5 

^'  ,•  1    I  £  a   Abiiis  fio  oifendiciioQcbes  aoiliiiercquia  &ab  omni  cjinic. 

pcci"    lcana.iium  ira-  ,-  j        «.      r,  a  tx  i  n  i    i 

tris  abliincndum  ci'     ducaC.  Bcnum  ett  non  manducarccarnem ,  &  non  bibere 

i"„    ,„U^    «.„,,.,  J  TAiiquid  i^ce.e.  'a     Iii  •  „o  eil  ei  caula  damnationis .  b  T  Contti'iatur 

le  a  cibo  ct  potu  co-  d     •  \-  r  an      j  r        ,61  m  oDnmismoribii'; 

*^  vmum,  nequemquofracerruusoftenditur,auc  Icandaliza-  .  Op^raQui    d' 

a  Vtdubiteti&uonlioftenduu;.  b  Hoc  bciie  potes,quia  de»tuc  bono nihil petdu .  *■  ,     -    - 


quia  ignorantia  qux 
ei}  cx  culpa  nocct. 
Oinnisvirainndcliu 
pcccatLieft,  &:nihil 
bonutr.  fincfuinmo 
bono,  vbidcert;igni. 
tio  veritatis  scci  na: , 
Fair.  vircuseftetiam 


i.  q.I.C.t. 
it  ficeniii. 
nrin.  ^a. 
<we.§.e.x 
uDepra-fc. 
a  Dereft. 
fc.  Jiteras, 

i.Maucen. 
t    f 


rum  quxidolis  jm- 

.xiiolancur. 

d  0]ft«d/.Perturbatus 

Dciciciisquid  tcneat. 

Offenditur.quia  hde 

icCfa  difcedit . 

*  Hicro.  Si  in  hoc 
fidclem  ce  putas  lic 
nvanduca.  Vtnemo 
tuo  infirmctur  exein 
plo. 

*  Haym.non  de  fide 
iJtnStx  trinitatis  hic 


probabilia,  pr*cerfi- 
dcmficsutvtmagne 
vircs  &  cuifus  celet  ri 
mus  extraviam. 
g  ^on  exfide.  Fides 
rtoftravulc  vchomo 
agat  hoG  quod  benc 


intcUigit  elTe  agen 
dum,  &:peccatueft 


c  In  cotde  quam  nullus  aufcrt.    5 

turjautinfirma^tur.Tu^^fidcmquamhabespenes  temetipfum  ^ 

a  Tantum.  ^^Noncor.imabltiiicnieiii.nc  ci  i.oceas  b  Qnia.  7 

cQiii  non iacit  ie djmi,i-bilcm,nocendo  alijs de iuoibono. 

habecoVa  Dco.Bea^tusquf  n5iudicatlemeripiumincoquod  ^ 

t  Bonum  iudicat.  b  Illc  beatus  fed  qui.  c  1^C)bosaliosmuiidos  aliosimmundos.   ^ 

d  Vtcumilhconrcientia. 

pro^batiqufautem  difcerait,  fi  raanducaucrit,  damnatusefi;,'o 

a  Manducauit.  b  Bonum  etiam.  e  I^Qaod  iit  contta  iidem.t.contta  conrcientiam,  1 1 

vt  creriatut  niaiuin  cile, 

quia  non  ex  fide*.  t  Omnc  autcm  quod  non  clt  cx  fidc,  pccca-     1"°^  ahter  fit,  quam 
^         ~  •*  *■  probatumeft. 

*  Hier.  Non  ex  fidc 
quajpcr  chantatem 
operatur .  Quicquid  crgo  ahum  deftruic  ex  fide  non  cft,  6C 
idcircopeccatum» 

*  Theophyl.Quoticfcuquequifpiam  vclnihilconfidit,  vel 
autumat  obfonium  ahquod  immundum  effc,>."t  ita  vt  dcpra 
uata  cofcietia  illud  deguftcc,  prorfus  cfi  pcccaco  obnoxius. 


tumcft. 


loqu:cur,  fcd  dcfidc 
qua  credimus  omnia  elfc  munda . 

e  i5t'4;«i.Beatum  dicit  qui  non  facicahud ,  quam  qnod  vtilc 
prubat,fcdillumproprioiudiciocenfetdamnandum,  qui 
quod  dicit  fe  debcre  tacere,non  facit. 
-je  Hay mo.Beatus  dicitur  elVe  m  hac  partc  gentilis ,  cuius 

con- 


NICOLAVS    DE    LYRA. 

I   Omnia  quidem  .f.cibana . 

z     M«ndrt//<«Nvtpra*dictumeft. 

j  Je</w4.fy?./7y.ff»  o/.wan.fcadalizandoinfirmUjppquodab- 

liincrettccftmcritoriurn.io  fubdicur.  Bonii  clt  no  ma.v^c. 

4  7\<>^<(Ci'i  iy«o/ra;/w,'/.f.quandoinfirmusconcra  confcicn- 
ciani  comcdit  cx  focictatc  altcrius . 

5  .^«f /cafl.quandocomedjntcm  iudicat  tranfgrefl[brem.r 

6  ^iit  /Hj?r.dubitando  de  vcniate  tidci  cathohcit.ex  hoc  qd 
Vidccmaiores  fic  comcdere  quod  creditiUicitum . 

Tu 


7  ^«^«^'''''"^■"'•^^•'^•^'^•'•^'^fficictibiadfalutefides  interior, 
quatenus  omnia  pcr  Chnftum  purificata,  iSi  nou  opcrtct  q, 
cftendas  exterius  cum  fcandalo  alccrius  . 

8  Beatus  qui  non  iu.fe.u  daninabilem  reddit . 

9  inco  quodpro.i.Ccic  effc  fibi  hcitum,  tamen  dimitcitex  cha 
ntatefratcnia  proptcrfcandalum  vitandum . 

10  Q^i  aM.dif.isilem  cibum  credens  non  effe  licitom . 

1 1  Sitnan.ddm.e/Uquianoneflexfi.i.  cxconfcicntiafacithoc, 
fed  concra  confcicntiam,8<J  omnc  caJc  eft  pecc3CUm,ficiit  ic 
uare  f  cftucam  creden  ti,  quod  hoc  fit  pcccatura  mortale* 


A  D  D  I  T  I  O    I. 

-  In  ca.i4.vbi  dicitur  in  Poft. Ad  maiorem  intelligentiam  Jiccn 
dorum  hic  videndum  cft  breuiccr. 

Vtrum  bona  fpiritualia  lint  proptcr  fcandalum  dimittenda  fi- 

mili'- 


militer  &  bona  temporalia ,  habetur  plene  in  i .1.^.45. art.^.7. 
&  S.vbiruntomnia  quzhictraduntur&plutaalianocabilia  ad 
hoc  pertincntia,  vide  ibi . 


C  A  P  V 
XV. 


D 


Ebemus     autem. 

Scquitur. 

■5«    Bafilius.Sic 

portare ,  vci  fuftine- 

».br™ii„.*'f'^'^urarefccun- 

ifcgauonc.  diimidquodfcripcu 

177.  cfc,laguores  noftros 

C  ipfe  ttilit  &  dolorcs 

noftros  ipfe  portaMic 

non 


C  A  P.     XV. 

finiirmus  fi  editdamnatut,fed  iioi , 

a  Cum  illi  nQnpoiruntfe  ad  nos  erigere. 

Ebcmus  flutcm  nos  firmiorcs  t  imbe- 

a  fati,etigeie,non  piouocue.noncontemnere. 

b  Non  noiha:  voluntati  obediie   . 

cillitatcs  infirmorum  Tuftinerc,  &non 

fCharitaiiftudent. 

nobis  placcrc  .  Vnufquifque  veftrunij 

a  Flacere  curei.  b  in  id  quod  vtile  .  c  quod  valet. 

proximo  fuo  pla'ceat  in  bonum,  ad 

a  £1  vcrc  non  nobis  placcie  debemus  . 

zdificationem   .     Etenim     Chriftus 


non  quod  in  fe  h^ 
ille  fufceperic,  fed 
quod  eos  inquibus 

I  h?c  cranc  curauct ic, 
cciahocin  locopce- 

^  nitcntia:  modus  & 
ratioconuemet,  pcr 

5  quam  rationem  qui 
infirmiorcs  funt  a 
valcncTllribusadhibi 
tadihgencia  curabii 
tuc. 

^  ^  Scri- 


N 


L  Y  R  A. 


ICOLAVS    DE 
CAP.    XV. 

j  Ebemus  au.n.  Poftqua  Apoftolus  ondic  quahter  fc 
;  dcbent  hcrc  ad  minores  in  cuacuatione  mah,  hic 
';i  confcqucntcr  idc  oiidit  in  promotionc  boni.  Cir 
"I  ca  quod  pnmo  ponit  funm  inftrudionc,fccundo 
^  .fuam  cxcufitioncmjibi.CmMf/Kw.Primain  duas, 
<juia  primo  hortatur  maiores  vtinfirmos  fuflincant.fccudo 
vteosad  bonum  pnmioueant^ibi.  T>rop/fr^ttO</ //</!://>//? .  Pri- 
maadhuc  in  duas,quia  primi.)  pr.i;mittic  inftri:itione,  fccun 
d(i  fubi^icrationcm,ibl.  Detn  au(itnpat'cniid.  Primaadhucin 
duas,qiaia  pnmo  poniiinflrudjV)nCm,fccundocxd-;dtisco- 

cludic 


cludit  quandam  concIufioncm,ibi.i^(ec««^«c/cr//jf<r.  prfrhiS 

autcm  pcrfuadct  dupl iciter,primo  rationc  di. 

I  Debe.au.n.f.im.infir.ftifli.  ficut  in  corpore  naturali  mcmbra 

firmiora  vt  nerui  Si  offa  fuftincnt  alia  debiliora . 

t  Et  non  no.pla.\dcQ  propriam  voluntatem  qujrerejfcd  ma- 

gis  bonum  commune.idco  fubditur  . 

j  P^nufquifque  veitrum proxi.fuopla.in  bo.ad/edi.in  mah's  autem 

non  debcmus  qusrere  proximis  placerc ,  fccudo ad  hoc  in- 

ducic  cxemplum  Chrifli  di. 

4  Etc.Clmfn.ft p.i.proptum  voluntatcm  non  qiucfiuit.  loh. 

6.d..DeifcendidecAlo,nonvtfa(iamyoluntatmmearh. 

Sei 


i 


I7P         Giof  ordl  &NicoIai  de  Lyra. 


180 


Jn  ij  cap. 
AS.Apoft, 


tPfal.«8.b, 


a     Sn-'-pta.  In  diiiinis  hbris .  Vnde  dixic :  Scriptm  ejl. 

^  Cln\ Toli.Siquis  ad  nofcniimadmonitioncni  vcl  dofVri-' 
nam  dconui!hi!sdiflcrir,;jttcndaiinjs  fjcutcom\enitnctcn- 
dciO .'  fuornni  quifqne  vukicrum  rcmedia  c-x  diuinis  fcriprii 
V!  Ciig3r,i"^.:  fj  no  totum  curat,partcm  f.iltcm  hodii;3partcni 
totuni 


|I(Jemmiuuo 
intccvo»  l«n-. 
(ic*- 


cras  ,  dcindc 
abluerit .  Quin  &:  de 
pceincentia ,  de  con- 
feffionc,<k  de  tlcemo 
fvna,  i^dcluftitin,tS<: 
dr  conrincncja ,  ^  dc 
omniUis  iv.iilrainuc 
nict  cxcnif  l.V. 
b  Idip.  Ja.  q.d.hHCl 
idcm  fapiati>,Dcii  ho 
norr.rc  non  potcritis. 
C     yt  ynaiiimcs  vno» 

•*«  HieronvmuSi 
Tunc  vcrc  Dcusho 


fedem  ttiarr.  Et  itcm  Tacob  dixit ;  Ortetur  fiella  ex lacoh.  r> 

.5«  Auunftinus.  Qj.ioda;!Ccmdicit  Chriftum  Icfum  mini-  Nnm.j^ 
ftrum  fuiiie  circuncirioi',i.s,  ?^  .id  hocdicic  vt  intclligatgcn-  |'^^'j^""f^ 
tcsdominun-i  Chnftum,  .id  hideos  efTe  mifriim,&  non  fu-  le^^jd^R* 
perbiac.  lud^isenim  rcpcllctibus  quod  adipfos  miirum  efr, 

f.iCLii  eftvc  euan<»ehu 


■    Mon  qtiod  placeret  carni  fsclt. 


b    D;o  parri 


Ir  rfaln"^. 


Ouii  eiccicosdc  icini>lo,  qurd  tec.iu:u  i;  ;ii:nC3in!MroRiim   \'.ro. 


noo  fibi  placuit.Seci  licuticriptum  cit.t  lojproperia  impro-  x 

a    Fueiunt  caufaopprelfionism:».  b    Qir c"  hoc a<l  nos. 

perantjiim  tibi  ceciderunt  fiiper  mc.  Qiixcunque  euim  fcri-  ? 

a    D;  Chiirio.cuiin  v:ta,vitT  noiitot  Sc  moium  t\  (iifcii)Iiiia.  b     Vi  jict  ca  fcrji>ta  clore.^mur 

compati  1  ii>ilmis  cc  m  e.T  cont:ileimir  per  exein;  K m  ChrifVj,  &  ita  fpeicmus qu,T  Chulfcs  iccej.it. 

a  pta  funtjad  noftram  do6lrinamlcripralunr,vtpt;rpatieij^ia 

a    SciipciiiaeiladdoAiinam :  fcd. 

&  confolationem  lcriptnrarum  fpcm  habeamus.  Dcus  aute  * 

Dator.  Inclirictcntet.  a    Quod  viuisicntit  vt  altrr  fcntiat.    ' 

b  patieh;iac&/olatijdctvobistidiprumripercin  alterutrum  ,  ^ 

Non  priter  Chriftum  iedinco,  vt  lciundumdofttinamemsiap'ati$.  7 

a    Ead-.-m  voluntatc.  b    Eadem  vocis  confelfione. 


Maub.  !&• 


ificatur,fiunonni  «  fecundum  Icfum  Chriftum ,  vt  vna'nimes  vno  orehonorifi-  ^ 

l,&  COnCOrdl  VOCe  a    (^iaeilDcusciTcniia.  (^iacrcaior.  b    ttquiabcneuoius  Chrirtum  m.ttciido. 


c    Vt  Deiun  hoiioniicecil. 


& 


tnai. 


MattH.ij.c. 


^ug  inPCil. 
t4  »87. 


Gea.ta.:4« 


Pi'al.tjt,ft< 


nor 
mo 
laudatur,ficnimduo  •    t>»  »        o  »>       j        •    •       n.  •  x  r    r^\    -.i-     n    «;  i» 

cQuenermc  fupertcr-     cctis  Deum  &  patrem  domini  noltrileiu  Chnlti .  Proptcr  i. 

Intiriuoi.  a    Iniiimos. 

quod  fufcipitc  inuicem,  ficut&Chriftus  fufccpit  t  vo^s  irL, 

a    Vt  f»ccret  inim  irt3;es.         b     Sii(cepit,()iiii  ladffos  ita  vt  e'lci  minitter  eoriim  i  apofiolus  &  prajdica- 
tor  eorii,8c  hoc,  vt  eflet  venis  in  ,j'raiffis,  it  coj>!erft  ,fm  ifiones  cjuas  fecit  pattib'  Abrt.ha.f  ifaac  ix.  lacob. 

hdnorem  Dei.Oicd  enim  Chriftum  Icfum  miniftrum  fuillc  '» 


ram  cx  oi  re  qu.rcuq; 
petienn:,fiencillis. 
d     Circwiciftoriii.idQk 
lud^oru  ad  quos  c6r- 
.poralicer  vcnit.  vndc 


1 2 


pra:dicarccur  gcncib' 
Cjuod  in  adibus  apo- 
fcolorum  manifclce 
fcribjtur  cum  dicunc 
lud.-cis  Apofcoli ,  vo- 
bis  oportuit  primuni 
pr.rdicari  regnum:  &C 
fccundum  ipfa  ctiam 
rcffimonia  domini 
M.icth.  ly.  non  fimi 
miffiis&non  cft  bo- 
num  fumcrc  pancm 
fihorum.  Quodgen- 
tos  li  bcne  conhdc- 
rcnc ,  intclligant  ika 
fidequeiamcrcdunt,  p 
omnia  munda  mun- 
dis  non  fe  debere  in- 
fulcare  bis  fi  qui  fortc 
infirmi  cx  circunci- 
flone  fucrinc  qui  pro- 
pter  communicatio- 


Tion  fum  ruifjus  nifi  ad  d  circuucilionis  propter  veritatcm  Dei,  ad  conhrmandas  pro-  |*  ncm  idolorum,nullas 


(Via  qux  pertCYunt  domus 
IfraeU 

C  Tropteryerit.  Non 
rcpulit  lud^os,quibus 
prc;pric  veritas,Gci;ti 
bns  ir.ifcricordia,  qui 
bus  nulla  promillio. 
f  Vronnfjicnis.  Pro- 
mifcrat  enim  Ahra- 
\iX ,  In  fei/iine  tno  ot«e- 
dicentur  omnes ger.its, 


Et  gentcs  per  mifcticor.fuf. 


b    Dico. 


De. 


t  g^or  * 
t  Pro  ts 


■~       ■     3  h  r  -r   '        \-  1  ommnoaudeanccar 

f  miflTiones  patrum .  Gentes  autem  fuper  milencordiamf  ho-  '*  nesatcingere. 

■    InFfaliiiodcGcntibus.dc  quibusniinus  videretur.  b    Faciam  confitcntes  de  Gemibas.  gr      Conflttbor ,      CZoD- 

g  norarcDeum  Sicutfcriptucft:^Propterhocconiitebortibi  is  "tcJHoautem  nontan- 

a     Canticum  nauum  ,  &  cura  la:tiua  te  l.mdan:es.  tUlll  peCCatOtUm  ClC, 

inCentibus  domin<!;,  &  nomini  tuo  cantabo.,£t  itcri^m  H  kdiclaudis. 

llaias.        a    Quia afllunptx  eUs,  vt  Ctis  vnum  ouile         b    luda:is,  qma  cuin  ets  vnum  e,t;$.        Oaiiid. '        h'     Evit  ra*'Ief.  Et  CX 

dicit.tLxtarainiGcntcscum  plebecius.  Et  iterum.  Laud^-  »i  hacradiceentillcqui  tiRff  •. 

a    Quu  aninnptac.        b    Qsia  aiixit  numeram  plebis  fua: .  Gcr.t  bus  ad.cftis.        c    Duodcciui  tiibut.   "   eXUrSJCC.  fEli.u- 

le omnes  centes  dominum,  Sr  magnificare eum  omne's po-  [^     Ieric,radix:  Dauid:  p^-'''»»* •* 

___  a    Adidem.  b     Pater  Dauid  c^ui  &  Ifai.  c    ExquaiUe.  d   Amoite.  j-   arbor .' QUX  per  ramil 

EcDauid  ;  De  fru6lu    h  pull  Etturfuslfaiasa^it.  t  Eiit radixld^fle  ,  &  qui exurgctic-.  *<*  ideft,Mariafccicfiu-,.  Efa.  t 

yentris  iui  poriam  fup:t         a  Per  tide  & bona  opera.   Etidco.   b  Monco  vosinuicclufcipeie.    c  Qni  d=i  liiemvci  uiquo  fiiejamus    27  £lum.  idcft ,  Chriftij. 

jedef»     gere  Gcntes,  ineumGcnteslpctabunt   Dctis  aucemlpci  **  Ghry- f 


ffal «?  g. 


l^riptursF  fru 
fl«x« 


Diulllo. 


NICOL  A.VS.    DE    LYR  A. 

l     Sed  fl.  fcri.  cft.  Tfalm.  6fl . 

X  Impro.im.  &C.  Ferbafunt  Chrifii loquentis adpatrem,  tjui vt 
fauret  patrisvohintalem  imprvperia  fujiinuit  iudoiorum  dicenliim 
fibi :  Siuraritanus  cs  tu,&:  da:monium  h.ibcs.  loau.S.f.  &  ip/i 
in  crucepeiidcfiti :  Vah  qui  dcftruis  templum  Dc!,&c.  Mattb. 
2.8.f.  Et  hxcirnproperia  redundahant  in  Deumpatrem.  iden (ic  dicit 
Chrifiiis:  Imprope.im.ti.ccci.fuper  mc^&c.T^fr  illa  enim  impro 
peria  intendebant  lud^i  Chriflurn  confundere. 

3  Quscunquc.  Hic  expnediciis  infert  quandam  conclfftonem  , 
fcilicct  quod  ea  qunt  funt  in  fcripfnrafacra  potiffmie  de  ChriJIo  funt 
ad  nofiram  vtilitatem ,  cuius  aSlio  efi  noflra  inUi  utlio.  Etponhnr  ibi 
quadrupkx  vtilitasnobis  protieniens  ex  fcripSura.Trimu^eJi  clariius 
inttlli^entix,qu£notatttrcumdicitur. 

Quxcun.fcn.func,  ad  no.do<fl:.fcr.funt.  Secunda  eflfoUditas 
•tokmatia ,  ibi.  Vr  per  paticntiam.  Tertia  ejifuauilasinternx  /cC- 
titiiHy  ibt,  Et  confolationcm  fcripturarum.  Quarta,  eflfecuritas 
ohtinendaglorixiibi. 

4  Spcm  habeamus.£^  enimfpcs  certa  expe£latioftitur£  heatl  H 
dtnis  ex  g^ratia  &  tr,eritis  proueniens. 

5  Dcus  autcm. H/c  conjequenrer  admngit  fuam  orationem  adprg 
(liilorum  compleiioncm:  Et  dicit :  Deus  au.pa.&:  fo.i.dator patien- 
tim  i>i  aduerfis,&  confolationispofi  tribulntio'  em.Tvb.^.d.  Poft  la- 
chtymationcm  &  flctum,gaudiii  & cxultiitione mtijndis. 

6  Dct  vo.idip.fa.  i.idem  mecnm,  defiderantcs  mutnum profeiiu. 

7  Sccun.  lefum  Chriftum.'./cf«"</««B  dc^rinam  eius. 

8  Vt  vnanimcs.  quaniHm  ad  identiiatem  credulitatis. 

9  Vno  orc.  quantim  ad  idcniitatem  confcffionis :  quia  vt  di&iirn 
(flfip.  I  o./;.Cordc  crcditur  ad  iuftitiam>orcautem  conf  &c. 

10  Honorificctis  Dc.  &i.c.  quantum  ad  vnitattm  oferis :  c^ixii 
fidcs  (incoprribus  mortuaelt, 

1 1  Propter  quod.  Hicconfequenter  monetfuperiores,>t  inferio- 
res  ad  bonum  promoucant ,  Circa  quodprimo poi. itfuam  exhortatiOr- 
ttcm,fccundafMungitfuarnorationem.^ibi:  Dcusautem  fpei.C/r 
ca  primim  dlcit :  Proptcr  quod  fufcipite  inuiccui .  procurando 
charitatii-c  altrriiis  honHm. 

li     SiCiif  ^  Chtiftws,/;;  cHtiftn  accipien4ohi4ffianitatcm  noflram 

ornmbus 


Omnibus  communerny  fcillcct  ludxls  cf  Gentilibus.  Membra  veroif' 
hent  co^formari  capiti :  ©*  ideo  quilibet  Chiiiiian us  debat  procurare 
bonu.n  Jratriyfui :  Itcet  auteatcepnit  hi-manitatem  I.idtiis  cy  Cen- 
tibus  comn.unem  :  tamen  aliquando  diucrfimode procuraiut  iHdtto- 
rum  &  Gennlium  f.il'item ;  quia  ludxis  prtedicauit  in  perfona  pro- 
pria,  &  quoda'-'m(>di>  ex  debito :  ^  hoc  efi  quod  dicit. 
1 3  Oic.cnnn  lc.6iC.aM.cir.pr£dicando  ludtnis  circmcifis,  non 
fic  Gentibu  .ideo  dicit  Mat.  i  j  .Non  fum  inifius  nifi  ad  oucs  qu^ 
pcricrunt  domus  Ifrjcl. 

1 4.  Proptcr  vci  icaccm .  licet  enim  falns  ludaorum  &  Gentiliu 
ejiper  viam  gratiiefimpliciter,  inquaiitum  ad  Indxos  cfi  tbi  ratio  (kbi 
ti  aiiqualiter^  inquantuw  ad  veritafem  DeipertinttimpiereprowiiffA 
patrthm  Iiidi(orumfa£ia  in  lcge  e^  prophetis ,  quie  datafucruntfoiii 
pairihus  ludxis^  Tfal.  147  b.  Non  fccic  caliccr  omni  n3Cioni,& 
ludiciafuanonmaniteftauiccis  :&  fic  faius gentiummagis  eil 
per  viammifericordiif :  quia  licet  icx  cj"  prophet*  ioquebantur  dt  ea,- 
dcmvoc atione  ad fidem  Chrrfti,  tamen  iex  nonfuit  data  patribus  e*- 
rum,  nec  prophetia ,  vt  diilum  cfi.  proptcr  quodfubdilur. 

1 5  GentCS  aucem.  diumitus  tts  conccffa. 

1 6  Honorarc  dc.  fciiicet  debent  verbis  autfaHis. 

17  Sicutfcnptumeft.r/Ii/w.  17. 

1  ii  Ptoptcrca  confi.  i.faciam  le  confiteri  ab  iliis  credcntibus.  Et  ^ 
funt  verbafilii  adparrem  de  dcuotione  Gentiim :  ../Iccipicndo  tamen 
myjiice  inquaium  Dauid  cuius  eji  vc>  bim^  vr  ibidem  d'  i1umfuit,et  at 
figura Clnijit, perfe&ius imp'etmt fuit in  Cht^flo  qiia in Dau:d.^lix 
vero au&oritateshic allegat^  &  devocationc geiitiu.n  adfidem  Chri 
fii  fecundumlittralem  Jtnfum  fimpliciter  iritclliguntur. 
19    Etitcrumdiat.  Ey^k.j^. 

ao  I  .(^tamini.  vbi  trafiatio  noflra  habet:  l^tabiidcferta  &  inuia. 
XI  hzHCxnm.Tfal.ll6.  z»  LiiadiZC: om.j.de.uotionevejira. 
1}  Etrur.//i.ii.  24  Eritrad.IefIc./itncWlw/en«»- 
dum  carnem  exicns  de  Icffe .  1 5  Qui  ex.  d  mortuis. 
%6  Regcre.  tucn.data  efl  eipotcflas  in  c^lo  &  in tcrra.  Mat.vl.d. 
2,7  Iii  eu  m.  ^Miii  vocatit  ad  fidem  babenifpem  confeqkcndi  per  «>- 
fitm  vitam  xifrnam. 

28     Deus  aucem.  Hic  ^yfpoflolus  ponitfuam  orationem  ad di8i- 
Tum  compUtioifem  dieens ;  Dcus  auccm  fpci.  id  efi^  dator  fpei. 


i8i 


AdRora^nos         Cap-  XV.       181 


^  *Chi7f.Hcc otmiaaut  ideoaddux)t,vc oHendaC  quod  vni 
^  ri  vtrofquepopiilosoportucTJt, ilinulq,  Dcum  glormcare, 
interim  &tuni  qui  ex  lud^fs  ciar,coiur..hens,nc  adueifuin 
irtum  crigerccur,  vidi.nsaboinniL-)as  prophcris  vocarigen- 
tes,&  eum  qui  ex  calibus  crac,ad  mod>.itianv;cuocaus,duni 
oflcndic  illum  maio 

Splrituali. 


f^omtate. 


ri  grati^obnoxium 

efle. 

a    Etpi.  vt  poffifs 

gaudcre,  dcc  p^^ccin 

6:  concordiam  .idin- 

uiccm ,  &:  hoc  ciit,fi 

lic  fana  fidcs . 

b  '/t  ahmdmsX  vc  pec 


re exhorciK is. Vndc  nec  dicic docere.fed monere.q.q^  fci^u",  D 
fcd  fubcerfugit  'nimo .  Hoc  enim  foler  moncn  ,  quod  cum 
fci.icur  ;i!iquado  iubLci  fugit  aniino,  uic  ncglii^enter  habccur. 
c  ^cri.nudii.  Prcptcr  apo(k)lacuni.C^pro  nico  ofBcio  Oiiiic- 
cere  non  pocui.     ^     Chryfoftomus.  Vidt-hamilemani- 

mumi^;uil»,  videfa- 

5^Vt  nec  vnus  veftrum  doleat  (iciit  folebatis  dolere  in  lite. 


4 

replearvosomni  gaudio^&paccin  crcdcndo,  vtabundeiis 

a  Etliitaracneoiuicipcre  iniiiceiii  non  tainen  omn^s  a."'raonitionehacind:getis.         TDevobis.  \0. 

in  Ipc  iSc  virtuce  rpiritufiTandi.  Certus  ium  autem  ffiitres  mei 

^Qai  ita  loqaor.  TVos.  T  Non  lolura  ego.         a  Qu:.i  vcidsbonum . 

&cgoipredevobis,quoniani&ipriplenicltis  t  diledione, 

a  Vctcrisitt  noua:!cgi».  b  Qja  poilitis.  c  KepIetieSis  his  duobns. 

d  Niii  culpa  remaneat  ve  tia.       e  Viciffim.  t  Vosvt  nondicamdocere 

iiftioiie  &  fcientia ,  rilii^uan.tuium  lamen 


I 

2 

T 

4 

y 

6 


picnciam,  q.iOinodo 
profiindam  J-cccric 
in(  ilionc  perea  qua; 
iain  anrea  dixic,  iJd 
pofjquam  qua»  vo- 
iuitcorrexic  ,  multo 
ru:  fus  vcacur  rcnre- 
dio'.  Ad  rcmirccndu 


^.i.i.  forritud;ne  bn 
115  cpv-rationis  qua: 
aliaiftrls.  d<icui  pcrfpiriaifan- 
dum . 

•1«  Havmo .  Ex 
hocquod  IfaiasprCr- 
phcca  dixicdcChri- 
(lo ,  it  co  gc'it(rsfper.t 


i  ri.imvos  reducens,proptergratiamc|U9dataefl:mihia  Deo, 


a  Queraipfe,nonaiiusinaituit.        b  Saiiclum  eUeoiiendeas  5c  coBluraansbjna  oper.iticneic  mitaculis. 

vt  fim  miiiifter Chrilti  leTu  in  Gcntibuv,  r  fandlificanscuan- 

a  Vt  geotes  quas  oftVio.lini  accepta:  Dl'0  fidei  pettertiune  &  f  ,,n  itiricatx  boaa  operafone. 

gelium  Dei,ucfi.itoblatio  gcntium  acccpta  &l,in*5lificata  in 


al  glotiec 


b  Et  qula  ita  ago.        c  M,-i:tiim  di^numglot  a  .    f  Per. 
t<jfon>ui.  d  Refrrendam. 

fpirituTandlo.Habeo  igitur^gloTia  in  Chnlto  lefu  t  ad  DcCi. 

a  T .i.ea  tantnm  loquor  qui  per  mc  efStit . 


a  Cuius  giatia  eil  iides  JSc  bonnm  upus. 
bl 


I  1 
IZ 


quod  audacius  fcri- 

piiffe  facctur ,  hoc  Sc 

ad  Hcbrieoscap.6.&: 

adCor.i.epift.  cir. 

ad  Galat.j-.  Vbique 

vero  m  iUiusepifto-  E 

Irs  confiderationem 

iftam   copiofe  hcec  tjniisquTad 

inuenire ,  hicaucem  Ueuu»  runt. 


buntyiampiit  Apoflo  ^  .    . 

lusoGcafionevcdrce    ^  Non  cnim  audeo ahquid  loquicorumqiia^pcr  mcnonefllicit  '<^  pln^eciamquaahbi. 

rCCilllS  haC  biidictio  tVtpfeudo.  a    Vtgentesol-cdiantineuangelio.  b  Fe;  pridicationein  meam  in  vcibo  8c    ij   riianC  fi  quidcm  Ro- 

ncm.I^CUS  aUC  fpei  a  ^±'  ^  ^?!"'"'  operationem..'c  p«  potentiam  mmorum  &  maioru  mir  .culoriKfaaotum  invirtute  fpir.tus.   j  g    j^grii  maiorC  di2:ni- 

*.  tribuic  fpem  futuro-       Chriltusin obedietiam gentiu  in  veibo &fa(ais, in  vmutc  19  cacepr(jdici,vndco- 

^  n.m   h„.«arnm    infe  »  Qoi  inme  tal.aopetatur.quoinme  opcrjntc  ita  laborau.  -  ,  ^    20   porccbac  tumida  lllo 

'  rignotu&jpdigiorujinvirtucelpiritulsaccijitavtab  leruralc  21  rummcnremfcd.arc 

2i  nonfulumflringcn" 


rum  bu'.'.orum  in  fe 
crcdccib.  repleac  vos 
omni  gaudio  fpirica- 
li,p.ace.i.concordia  &:  a.more  fracerno  in  fecredendo,  crede 
ccs  in  cum  qui  vos  pcr  fanguincm  fuum  pacificauic  Dco  p.t 
trijlitis &i. ipii  inuicem concordcs  &:  pacihci  qui  haitcuus  tui 
Itisinuiccmdiilidentes,  vcabundccis  in  IpctSiSvircucefpiri- 
tufianv-li.i.pcr  virtucem  fpiricullandiplcnam  habeacis  fpem 
a:ccrni  reniuneracionis,eiufque  dono  acqu  j  auxiho  fublcua 
tijVirtutcm  totius  bonicacisadipifci  mercamini. 
c  Certusfu":  Nc  vidcrccur  Apollolus  omnes  incelligere  di- 
lcordes  &:  ad  corrigendu  inhpienccs.rcmoucc  quod  idco  in 
cipir,vc  admoncac  perfccliorcs  de  corrcctione  mi norum,iS<: 
indc  prxponic  fc  exeplum  qui  laborac  dc  alijs,  &  opus  cft  vc 
iftihoc  taciar,cu  ipfcalijs  impcdicus  ad  cos  vcnire  no  poffic. 
*  Chryl.Quoniam  fermoncm  mulcis  locis  accrbiorcm  fc- 
^^'■^tm-  ccrac,ruifus dcinccps mcdccur,  non alicer  finiens qua  luce- 
''  '  *™  perat.Exorllisquippc  dixit.Gi-jrur  j^flDeo  weo  ,ejnodfidesT7f.- 
Jha  an>M>it(jturin  v  uuerfo  mmdo.  hic  vcro  dicit,  iijOMam plerii 
eftis  boiiutey&c.Ei  non  d\dz.^4udiui,ic(i,perfui^usfuM.  &C  non 
cpus  habco  vc  iftud  ab  alio  difcam.Quafi  dicac.Quod  admo 
nui  vc  infirmosfufcipiacisjvcdimiccatisjvc  opus  Dci  non  de 
ftruacis ,  non  idco  fcci  quod  ct udcles  vos  &c  oforcs  frattum 
vos  putem . 
C  d  y^rp/f.ow./^jp/.Pet  hanclaudemprouocacadmchora,amo- 

re 


do  fed  &  rem:rccndo.  Nam  diucriimode  hocfacicvndc 
&C  h\cd\c\ty/irtda(ius  firlpfivobis.Et  nequehoccencatus  adie 
cic,  Jc/)4rtf,hoc  cft  paulacim . 

f  Troptergrj.]^o  cemere  fcribic.fcd  apoflolus  Genciu  audec 
fcribereomiiib.Genubus  au<-loricacc  fibi  cradica  pcr  gvacia. 
g  Haheo igitirSiC  Sc  vos  fi  de  fracribus  laboracis.  Hoc  idca 
dicicvc  nihil  minus  fcpollc  probec  quatn  .apoflolos  qui  cu 
Chriflo  fucranc . 

*  Oecum.Q^iiid  ergofcibi  ne  concredica efl  gentium  obLi- 
tiorVtiqueinquicdSigloriaripofllimdehisqua»  m  illisope 
racus  fum.GIoriario  vera  inca  non  efl  in  mc,  hoc  efl  m  virK 
bus  meis  Sc  pocencia,fcdinChriflo  lelu.Eccnim  fiquid  dixe 
ro  auc  gioriacus  fucro.nihil aliud  audcbo  diccre,  qua  ca  qua 
per  mcChriftus  ctfccic . 

h  T^n  enitit.  *  Haym.Qiiidquid  cnim  operah.icur,quicquid 
loqucbicurjCotfi  Chriftus  pcr  eu  m  cfficicbar,  hcuc  ipfc  alias 
diciCi.Cor.j.,//»*  ixpmtiinitum  quxritis  eius,i:j;^c. 
i  inviiiuie.  *  Ofig-Diflancautenifignaaprodigijs,quod 
cum  hisaliquid  mirabilc  inlic,aliqucui  fucurnm  Ccicntfi  in- 
d;caiit,illa  veroappcllantur  in  quib.aliquid  mirabile  conti  - 
ncacur.Scripcuratamendiuinaintcrdumtcneciftas  propric 
tatcs,intcrdum  autcm  abuiiuc  prodigia  pro  lignis  ponit . 
■  T^un 


NICOLAVSDE    LRYA. 

1  J^rp/ca;  TOf  fpirituali . 

2  Ei  pdce.per  quictcm  paffionum  qu^  turbanc  animam . 

3  in iredendo.Hcc dicic,quia fides formaca ifla facic . 
^  yt  abitn.&c.per  cumulum  mericorum  . 

5  Et  vir.5".f.cuius  func  principahcer  opcra  mericoria,  quia  fe 
habccablibcrum  arbicrium,ficucccllbradcquum . 

6  Cm./.hic  Apoftolus ponit  fuam  cxcufacionem ,  &  primo 
dc hoc quod  Romanis fcnbicfecundo.quod eos adhuc  iion 
corporaiiter  vificauit^ibi.Trop^er^worf.  Circa  primum  prinut 
cxcludic  falfamcaufam  quapoirecaliquisopinaridcfua  fcri 
pcura.fq,  rcpucarec  eos  illitcracos  &:  fimpliccs,&:  fic  fua  fcri- 
pcura  ncce(larioindigences,qua  remoucc  dic.Ccrt.fum.&c.pl. 
eflis  di'e.&c  hoc  fcicbac  pcr  bcncficencia  qug  eft  cius  cffu.tus. 

7  J\rp/e.o»j»i.percinentead  falutem. 

8  f^tpoffitis.i.noTi  folum  propriam  uica  rcgcre,fed  «c  aliorii. 
$  .Audacius  .  hicconfcqucntcrcxprimic  vcramcaufam  fuiE 
fcripturf.fdebicum  ottici)  fui,quia  crac  apolcolus  Gcncium. 
Etdiiiidicur  induas,qiiiaprimoofccndichuius  otficium,fc- 
cundo  cius  cffcdtum.ibi.  Uabeo  igitur .  Circa  primum  dicic. 
^H</ac.a«:.>ot./cri.i.brcuiccr  &:  fuccindc . 

10  Tanrfuamtn.dcYws  qu^fcitisinhabitu,&:nonuosaliquod 
Jgnotum  doccns,propccrcacIixic  fupr.7.c.  icieniibusenimle- 
getn  loquor . 

1 1  'Z'r'5pfer^r<i//aOT.iUcfl,apoflolatus. 

In 


12  //>  Ge«f/i«j.i.fanctuinofteadcns  tk  pr(^*dicans. 
ii  ri  fiat  i.oblacio  quam  offerunc  Gcccs  pcr  fidem  Chrifti 
.fic  acccpca  Dco  pacri . 

»4  Infpirttufa'1^,1.  i.pcr  gratiam  fpiricus  fandificaca,  Sc non 
pcrlcgales  oi^fcruancias. 

I  y  Habco .  Hic  confcqucncer ofcendic  efficaciam  ofScij  fibi 
impolici.Primo,quiafu^pra:dicacioex  auitonrace  Chrifti 
erac,.5t  hoccftquod  flicic.  Habeoigi.glo.in  Chri.If.i.mdonta- 
tcm  otli  jij  3  Chrifto  habeo . 

16  .yid  Dcww.i.ordinacam  ad  honorem  diuinum .  Secundo 
quiaexecutio fui  ofiicij non  folum crac pcr  verba,ljcucp:u:- 
dcacio pfcudo apoftolorum,fcd  cciam  per  miracuia  vitruce 
Chrifti  faitaadcofirmacionepdicacionis  Apofioli  lodicic. 

17  '.\o«  enim .  licuc  facicbanc  pfcudo apoftoli  a  Chrifio  non 
niifii . 

18  In  -perbq.quia  a  Chrifto  h.ibeo  verbum  prardicacionis  &: 
fadum  miraculorum  verbi  confirmatiuum,  idco  fubdicur. 

19  Ef.proidcft. 

io  In  wf«.quantum  ad  minora  miracula . 
z  i  Et  prorfi.quantu  ad  maiora.Confcqucnter  cocludit  cffica 
cia  fu^  pdicationis  in  ctlcdtu.cV  prinio  c  xprinmcxccnucdi. 
Z2  Ita  ptd^.Locuseftin  finc  Gr(^ci^,i'ndcnominsrurmace 
lllyricii:&  fecundo  inccnliucquia  pdicauic  vbi  alij  non  pr^ 
dicaucranc&:  fic  fuic  ibi  maior  labor,  quia  maiora  loca  non 
etac  dilpofica  pcr  pdicacioncm  aliotum,  &:  hou  cft  «.^  dicic . 

Sic 


i> 


i% 


Cloiord.^  Nicolai  deLyra. 


184 


^  noiuiiic Chiitti  ti'lK)  dotcTc.qaod  po(k'a  conigc-rc  maxim» 

crat  UbonSjidca  folicicns  cr.ic  prtjuciiirp,  &:.  vent.icrm  nitc- 

grc  ccadere,v.bi  nandiim  erac  nuuciacui  ChntiuSjquod  tctii 

moniapiophcc^'  probac , 

\^     '\e  fiiprj ahiitum^ 

"     '  fC'Kumqaac;np 


*  Civ.yfoliom, 
Hajc  diccns  olicndit 
|c  quam  ;i}icnili»ma 
eiieab  inanis  ^lo^ 
ria;(iudiu  ,  illofcjue 
iniiruit»  quod  non 
gloiiir  dclid.rio,auc 
^ionans  ab  iplis  aC" 
quittudi  fludiOjfcri- 
bcrc  ad  eos  ^ropo-' 
fucrit  1'cd  vc  minifie 
rmm  fuumimplcar, 
faccrdoiiumque  fuu 
pcrficiat  tauquam. 
q,ui  lialutcmillorum 
,8t  probbi-  auicc.  AlicnumaU' 
jyvimavfqnK;  tcm  fundamciuum 


fMue. 


aut  omitcere  quin  Romam  irec,  &.'  in  Hifp.^nias  nfccnfTtrc", 
vt  pio  .2,r  ui ori  laborcmiune frucreair  m.-rccdc  l.\i.Tori5. 
4«  Chryf  Pofiqu  im  PjuIus  llomam  i.-igrcif  is  c(i,!b:  quan- 
tacu.n  modv;itua!i;juiv.i  ir  vcritiitcm,  qi,aiu.icum  libcria- 
tc  ubiiruit  ora  ifnpiorum  .  Vcrum,ncv  ibi  (iireconccntus, 

ciiam  111  H  fp::r.iam 

fplfnc  rrsdlcsuerim 


D 

latitl. 


i^i-fM 


•tftfp»". 


B 


^dhucr  _  Apofiolorum  dicic 
non  luxta  pcrfon» 
qiialitatem  ,  neqiie 
iuxta  prxdicationis 
jiaturam,  fcd  fctui> 
dum  mercedis  ratio 
Ccm.Alioqui  prxdi- 
cationcs  ipf.t:  alicna? 
pou  cranc  nifi  quan 
tum  ad  tncrccdem 
i  coiwmuwca.  Fcrtincbat . M-rces 
«yn?!»..  qnun  laborijquiab 
alijs  dcfudati  func 
alicna  erat  Paulo . 

C      i,tqiti  linn  au.&C. 

V  t  vei  us  eiTetde  ver 


pcr  circumjtum  vfque  ad  lllyricum  repleucrim  euangelium 

lAHasDei.        ^ln  :a!i  loiv.  a  rivu.lo  Aji 'i.tai:'. . 

a  Chnlb  vSic autem  euangelium  hoc  prajdicaui ,  116  vbi  nomi- 

a  Sieii-4H  illud  faccicin,ho«  iniie  contin|i.ret  f.i  i.c  pra^dicarciii  Mm  pvr  alios  c.^nueiiis.non 

qu 'U  lioc  non  tiiceicttli  conrtgiflit . 

jj  natus  eil:  Chrirtus.ne  iupra  alienum  fundamcntum  xdiiica- 

a  Ua  tVci.  ^Iii  liai.i  ita  li,-n.  ^ffriut. 

rem.Sed  ficut  fcriptum  tft.  1  Quonia  quibus  non  eft  annun 

^Chrito,  ICtcUcnt.  a  frius.  b  Piardicatioi.traalicuiusde  Dco  . 

c  Me3nii)xa:ilitati<>ncin  ciTe  TfMiti  . 

c  ciatum  de co ,  videbunt,  &  qui  non  audierunt .  intciligent . 

a  (^ia  t^  pracdicaQi,  b  Vt  pU:udou^.<italoiuin  cominentapr.iuacxc'udcrct . 

^  S.cunn  iiiitio  ciiiiiolardixit. 

Propterquodetinipcdiebar^piurimum  vcnireadvos,&pro 

^Caflfain  morai-di. 

hibitus  fum  vlquc  adhuc.  Nunc  vero  vlterius  locii  no  habt.s 
inhisregionibus  ,  cupiditatcmautemhabensveniendiad 

a  Qsya  &nospra:*cuparefci1inat.  b     Vbiditficileiterpleudo  ipoftolis,  &  ide:)  rardare  licuit. 

vosex  multis  iam  prxcedentibus  annis^tSed  cu  in  Hilpania 

»  Quafi  ex  mt  nihil  ptffum.  b    (^anonindigfnsl<ingaroora,fedintetimvospijparetis,ne    " 

mca  citcristetardetis. 

proficifci  coepero,  rpe'ro  q  uod  pra^te  rie  ns  videam  vos ,  &  a  7 

t  In  H-fpaniara.         b     llla  quat-inodo  d.fcors.         tTcinpOi-is.i.aliquandiu  .    c  Dc  fiuftu  veftro  Iztatu».    J{ 

vobisdeducarilluc.rivobisprimumex  partefruitus  fuero.  9 


f  i.indCate.  f  Non  eoscocji. 

le  miniftrarcfanclis.t  Pro- 


pcrcurnc 

^  Adij.  Vicnncnds.  lo  fexi 
Neronc  nccdum  in  «• 
cantam  Chriltuno- 
rum  pcrlccutioDcm 
erumpcntcquacuni 
pof}ca,crcditur  Pau- 
ius  dd  Hifpanias  pcr- 
ucnitlc  ,  &c  Arclar.-H 
Trophiinu,  VKnii^ 
C  i.'t'.encc!Ti  difcipu 
los  fuo^iad  pra^dicaa 
dumrclKjuiir^. 
e     sa.i}8  s.  C^n  om- 
niu  rcru  tu.iru  vcnii 
tarum  prcc;apulut> 
ruucad  pcdcsapolta 
li>rum,&:p.i(rifunca 
concnbulibus:d^- his 
communis  erac  cura 
omnibusapoftolis. 
•{c  Scdul.  Sancti  crac 
in  Jcrufalc,  quion'.-  c 
nibusfuis  diliractis, 
lO  &  ance  pcdcsapolto  '.y»-j 
j  i  loi  u  dcpoficiSjoracio  f^^^^ 
,2  ni  ,  conrcmplacioni  &  At 

'3 

14 


ac  dodrin^  vac:ibac. 
^  Hicr.Hoc  concra 


Ji.  (Jeccmtta;. 

i>io..-il>us. 


■     Quia  hic  nor.  hateo  locuin,&  v  .$  defidero.igitur  ^func. 

Nuncigiturproficifcar  iiilcrufal 
f  baueruntcnim  M3cedonia&  Achaia^collationem  alic|uam 

IV,  1  tinftos,  t  Jrobauerunt ,. 

g  facerein  paupcres  iandtorum  qui  funt  in  lerufalem  .  Piacuit 

h       »   Adeovultefiero.ltiicoide»,vt&  hoc  debeiidicatab  eo  .|ui  inifcficordiam  e.\peftat.  _  a)        ,.         .  '      i^     _ 

b  luaioiuin  t]uipraUiiatoresmifeiunteis.        kJ    ptcCtlOlS  impU^naC  . 

j  cnimcis,&debitore$funteorum.Nam  fi  ipiricualium  coiu  17  ^    Trobane^um  e-uw., 

jjj  Adhuiuhrodiopera 
Rt^manos  muicat.cja 
qui  per  mifcricordiam  Drt  viuft ,  pius  dcbct  citcconfrac.  1. 
g  /n/^d^M/w-.Hi  tocc«  fcdcdcruncdiuinisobr*qi.iijs,nih  1  jnu  y^„j, 
danumcurantes,  exemplum  bon^  conuerfacionisdabauc  tcch 


e 


bo  Dci  intelk<iiusfe 

ItinauitGentes  vcritatem  imbuere. 

ci  Tiupttrquod.  *  lial  Eorum  qu.cin  domino  refle  agun 


mfSkK 


tur,ahamcncispropolico,&iudicioabfolurKur,aliapcr  cor 
puspcrficiunrur,vcl  f^udiofo  opercvel  tolcrancia.C^i^cun- 
que  in  animi  lica  func  propolico,  iUa  nullo  modo  potai  im- 
pcdire,volutasquippchomjnisfubiaccr  f  >lius  Dci  nnpcrio. 
lis  vcro  qu.E  coi  porali  opcratione  pcrficiuncur,f(^pe  numc- 
ropcrraittitctiam  Deusaccidcrennp'  dur,cncuui,adprot)a 
dirni,vclarguendum  cum  qui  impcdicur.vt  vel  Iit)ouu  pro 
l»c.y.  politum  mutct,arguatur,qu  ilcs  lunt  ij  d:.-  quibus .  .yid  teput 
aed-ojrj^^^c.  Aut  Iiin  bono  pfeucr;<ucnt,prob3Cus  reddacuc  in 
virtutu  liudio  ac  diligcntia,  licnt  Apnltolus,  quicu  (epc  Ita- 
tuiflcc  proficifciad  ltomanos,iirpcditufq;  cocics  tiiillcc,  ni- 
^iilonjinus  a  propoUio  non  dcliit  ic  doncciUud  implcrcc . 
*  Athanas.Vt  vafilhcitqui  nontuangcliZat,'C.iipfc  (^iulus 
docensiSi^  pradicanscuangclium.pro  gaudio  !k  corona  ipfc 
^  difcipulos  fuos  b.ibcbat.  Ouapropcer  ftudumi  fuic  fando  vi- 
rovlqucad  lilyricum  iilud  pradicarc  ,  ntque  Itgnelcere 
auc 

NICOLAVS    U  tr"i   Y  K  A-         ~ 
I  Sic  aucem.<y  pntet  ex  di£}is  litera.  Confequemer  adduiit  adprO' 
folitum  autloritiitim  Efii,^i. 

i  <^o.<^w.f,GeHtiles^c^uiaperpr£d!cationem  Taulifuermt illumi- 
ttati  pir  jidan  Cbrifii ,  quia  dt  Cbriiio  non  audicfut  per  propbetas/i- 
(Ut  ludii  yiecperaiios  ap(>JiutosJicutali}Geiiti'^s,'/uibHs  prad^caue 
xaniy,inut  Mutthxus ^'%yptiis prxdicauit  <f  alu  aljis  GentiKpUri^ 
bus^qu.busiani  ante  prxauauerattt . 

3   i^ro.quod,H/c  confe-julter  excufatfe  ./ipoflolusde  boc  ip  I{oma- 
ttoi aUbiic Lufporalittr uon  vijitauir^primodeclirasfui  aduentm m~ 
pcdiirtntumjicuKdc)  arr.oio  itrpcdtiMiitopyorMittitjuu  aditcntu ,  ihi. 
Nunc  vero,.«-f /0 ad  Ij^c  compknda petit  orationis lu§>-agiUy'bi.Ob 
fecioigicur.Ci*f(ipWw5(/;wf.Pro.quod  5C  imp.pl.iiic.  qwapLtt- 
virno  tepo^e  ^potiUuifuit  occupatus  m  pnediiando  Geitib.inpartib. 
C'  xcix.,<iu.i.  protnagnaparte  erat  jeduax  aphlofophisprophanis  & 
<tf.ilfis propbetts  anteproidicationem  ^pofloli  ,  velpoftjicut patebit 
inffa  do.mino  (wtcedente  in  aliis  epiflolis.  4  Nunc  vc.Hic  confeqitS 
ter promiixit f>ium aiiueatum  dtcens.^^uncvc.vlterius . 
y  Lcnon  ha.i. nnn  habens  neceffitatem  ibi  uianendi  amplius  ,  ijuia 
Ucet non oones eff-nt couucrft., tamcn per  ciuitates & loca  erantper 
^poflnlum  epifcopi  i3-  presby,eri  ordinari,f}u  iad  canuertendum  refi- 
du.^^S-  inflruendu conucrfns fujflcitbat abff, prxfentia  .Apoiioli ,fp 
^4fcfl.nabat  nd  alia  locci  maiora^in  qutbus  incubcbat  pnedica^idint- 

(cfjitas^ 


ftdelibus  . 

h  Vktmtemm.  *  Havmo.Quid  acceperunt  Macedones  &: 
Achaici  liue  Achxi  a  Saniiis  qui  cranc  Hierofolyims,  vt  co- 
rum  dcbicorcs  crlienifTribus  modis  crac  dcbicorcs  eoiij,v.i 
quia  eos  in  fidc  pr^cflerac,qui ab  ApoffoliS  ic  p.  ^d.catorib. 
etudicbancur,vel  quiacoru  cxcplo,&:  doctnna  prcititicbac, 
vcl  quiacc  vniusfideierac  &:  vnu  l^.u  pacre  hGncestratics 
erac  in  tiJcOmnes.n  Chnftiani  qui  fracrcs  func  in  fidc  dc- 
bitorcs  libi  funCjVcalter  alcerius  onera  porcec ,  Giil.iJ.i^oflcc 
^  quarco  modo  incclligi,in  hoccos  cxittercdcbicorcscoru 
quiailli  dieacnocteprot'<Uuccillorum  oratiouibus  inUlte- 
banc  vc  fidesChntti  in  cis cor.oborarctur  . 
i  T^amfiJpJritualtum.   *  Hicro.Quiado^torcscx  ipfisbabc- 
banc,8i  focij  faiAi  fueranc  r.idicis  !SC  pingueduns  oiiu  f,idcu- 
quevnufqu.fquein  quoabundac,dcbet  alceciimpcuirc.    ' 
#  n_ 

cejfitas.  6  Cupidicaccmaucem  liab.f  *Mi.7«.tiaj /^o.»(j«a  toti.tf 
orbistcrraruerat  capitunea,  7  Scd  Cum.Sicutenimpradtcauerat 
tti  Oiie-ite.,iia  defidcrabat  hocfaccrc  in  occidente,  "b:  e'it  Hifpania . 
8  Spe.quod.  7^er  hoc  inmtt  quod  non  inendebat  ibi  diu  morari ,  e9 
qtiod  Tt\r.iS  .Apofiolus  cumfuis  d.fcipulis  cral  H^mx^etfii:  pr{ditatio 
Tauli  non  erat  ibi  ncceftaria^jicitt  in  H fpa<>ia . 
5)  Ec  a  vobis.f «id  tijnc  Hijpania  erat  F^mdnis  fubie^a,  vtpatrt.u 
Machah.j.  ip  Si  vp.pn.i.dflc&Jtus  inconHcrfatittnm-r  in/ide 
■pcflra,  i^  jlc  accipitur  hicfrui  lar^e .  ' 

1 1  Nunc  \g\t\xx.i.a>tteqHam  vado  i\pmam. 
li  Pvodcitczr in.CunH;rfi.n.adflde.nmanefites in lemjjle,  vtef- 
fenl  perfeilonis  exemplum  cietois,  abrenunciabant  omiiibus  terrcnis 
quantum  adproprietatc,r>t patet .A^..^.vt  libcnuf  orationi  vacnec 
&  prttdicationiypropter  q  xod  vocaatur  hicfa/ifi!,et  .Apofleli  foUii  iti 
f.<erunt  vt  alii  connerfi  qui  non  abrenmciubant  fuis  bonis  terrey.i^^fn- 
fietarent  eosfuis  clcermfynis,&  hoc  negotium  Teinis  et  loannes  <  t  c  e» 
mendaueriit Vaulo,vtpatet  Gal.t.&ipfe  foUiiitefeiit,  vt patct Isc. 
ij  Prob.)uerunc./.co///(?n(er(.wf.     14  Mjccdo.&:  Aeh.co/.ifcr 
//  dc  tenis  jf i w,^  per  hoc  inteUiguntur  conuerfi  de  altit  lucis . 
ij  Collationemaliquam./.rfon4«owM</cZ>o»«A/j.    16    In 
pmpcrcs.i.quifitHtdenwnerofan&orum.     ij  Hzcicbi.l.vthoc 
faciantets.      iS     hi3\miT.(p.q'aapr£dicatioeuangcliic^iuitaJe' 
rufalcm^titfrequenterdifiUtaellfupraj 

Dcbenc 


dib 


1 


185^        ^AdRomanos,''      Cap.   XV. 


r 


r8(< 


a  Ho!  afto- cnnf,  -^  H.^.ymo.  Spu  jiphetico  afflacus  talia  cu 
fecuntatediccbac.Q^  auc  dicit  in  ub^iid.intia  hcnediilionis  Chri 
flt  vcniam,  talc  ed  quale  &C  illud,q;J  in  eXordio  huius  cpifto- 
Ix  dixit:  De/}aerc(in^uiens)  yenire ad  vos  vt aliqmd gratiie  fphita- 
lis  impartiar  vobis  ad  confituiandos  v<m.ln  abudancia  bndictioiiis 
vema.  i.inplcnicu- 


akrantecn 


interiiim 
jcce 


dinevircucuvcmea 
^dicacione  q^  mi- 
nushccisin  fidc,  p- 
cipiacis  ex  virnicc 
iniraciilorii  q  -ipud 
vos  operabor,robo- 
rcmini  inende  fide 
vc  maiore  Chfi  gra 
tia  mmcoaduencii 
pcipcre  mereami- 
nt.-liccrenimfecic, 
q.aveniesq,illisdc- 
crac  iiifidoi?<:chari 
taceiStc^ccrisrcbus 
fpiricuahbus  fuoad 
ucnai  fupplcuic. 
*  Hicrony.  Sciens 
Apis  qrh  pp  pr«^di- 
cacioncChf!R.oma 
vin;l:us  duccdus  e- 
ratinabundat/abe 


TVtiquc  . 


a    ludxis. 

re  e  is 

a    Et  idco  inteiiin  cotnaite  v js. 


clere cupiiir,orec  vc l;beratu  cii  recipiac cii  sirudfo chnricacis.  3 ) 

*  Origcncs,  Oracioncsccclefise  &  poftiila"iones.fCiamli  l^)ijii!.i 
inferioris  cilc  mcnci  videanc^r  his,  a quibus  oratiopoftgila.^  p61- jo- 
rur,nonconcemnendasdocec . 

*  Chryfo.  O  re  admirandarO  inefFabiliscIcmctia  Dci  ^  ho 
_,^^  iriorcuusDinid.fvi 

participes  fadli  funr,  Genrilesdebent  &  in  carnalibus  miniflra- 

■    '   ■  b     Quiaillishoc  pUcuit  ffacetecoin;niiuionein  fmrtis  ,  t)ui  funt  in  lemfaleni . 

IdrrijCUm  peiiccero  oj)us  admiiiiitiationis.  d    Sub  iijjnci  cuiufque  eccleii.c  .■ 

Hoc  autem  cum  coniumma'uero,  &:afrignauero  Qis  fru- 

ciiin  cotrigite  V  js.        b     Per  vostraiifiio,  fed  tainencettusluindegutiaDei . 

dum  huncproficifcarpcrvo-sin  Hilpania.Scio^nuremcjuoniam  4 

a    lam  diu  vofo.  b    Ita  vt  vobis  iiniltum  ptodcio  pei  benediiflionem  Chrilli . 

c    fHaece/t  virtiis  i^jnormn  cjiiu  i.o:nirinatilunt .  d    Tandcm  fe  iiifa  .      ^ 

veniens  advosj  in  abundantia  bcnedidlidnis  Chrilti  ve^niam. 

5Et  ideo.  fSieuindilijitis, 

Obfecro  igiturvos  fratrcs  pcr  dominura  noftrum  lefum  Chri- 

a    Si  iu  vobis  eiHhjtitas  quam  (iiiriuisftcir.  tPer. 

ftum,&percharicafcmipiritusvt*adiuuetis  in  orationibusve- 

i  H  ,:l)itis.  tNe  quod  deiero  auli-r^nt . 

ftris  promeaddominum,  vtlibercr  ab  intideljbus  qui  funrin 

a    Mihiadiunfli .  b     Q^sfi  mfriciensnondiniinma . 

Iudiea,&  t  obfequii  me*i  oblatio  acccpta  fiat  in  Icroiblymis  fan- 

a    Orite  ira  fieri  vt  liocfaclo.  b    Hocdicit  vt  ollendat  omnia  cum  volunt.-.teieageie  . 

,  c    Vcivt.         Ttiiiodcritillispacatis.    ^     i,.jjv^ 

dis, ut  veniam  ad  vos  in gaudio per voluntacem Dci,e'c tiefrige- 10  huterga fe  , cum il- 

Luau^-  ,    .r  »    Q^^c.uun-mmcfpeio.fedliueveniamfmenon.  1 1    lo    VnanimCS     DcO 

ned.aionis   prxdi-  d  rervobllcum  .  UeusaUtempacisi|tCumomnibusVoblS,amen.i2  gratiasagant.  Ma- 
«ac  fcelTevencuru,  ........  .         B'^"^  cn\m  profe- 

dus  eft  ci,cuius  miniff erio  mulci  faili  Ixti  Dcum  laudanc . 

d  DCHS  aii.pa.Qhrs  q,  ait :  Tacein  mearn  do  vobis,  &  patem  rneam'  ioan.14  «f 

re.vo.  qui  cii  fuis  viq;  ad  cofumniatione  fcculi,icaiH<r  cu  ilhs, 

SiC ipfeaic  :  yobifcnmfmi olbus  diebus, vfq;  ad conf"»tria!.  ftcuti  MicmS  d. 

_____^_^ ^€CAP.      F 

ortu  dr  obitu  fauBorum.Et  laent  vidctur  duere  Htero.in  luiUnfirinm  -■  ■ 


liisp^nrocin^tlOiu 
fiorfi  &•  poft  cofum 
muione  incxpurrna 
bflis  virorfi  pugna? 
fp  hisoib'gfasaga- 
musDco  ,"  &  c.-ilc.'! 
'(  nosexhibcamhs  m 
b.icvica  q.poiri:iuis 
iinicnire  rcquic  se- 
pircrna  cu  landis; 
*  Hieron.  Intancij 
iuH  icia  diligic  Ocus, 
vc  cc  poi^eros  .sai^o 
rij  hoiuin  ,eciavjrii 
fun£torum,non  futi 
mericis  eorfi  Hc  vir- 
cuce  cueatur .  ' 
c  l-ixcpia.yiWWm' 
tellctla  charitate  il- 


trefociller. 


lulusHI 
li  prxdi- 


vcl  ccrte  quoniam  fibi  confcius  crat,  nihilominus  fe  haberc 
gratiam  ab  alijs  apoi^olis . 

b  rtadiuue.  Mulci  minimiducogregant^vnanimeSjfiuc  nu 
gni,&  mulcoru  pces  ipolTibile  eft,vc  no  ipetrcc.Si  crgo  tu  vi 

dcrc 

FHCOLAVS    DH.   LYKA. 

I  Debent  &  in  car.  necejfa/tis  ad  vit^m  corporalem . 
z  MwdrArc.-Sicuienimpyxlatis  dehenturfumptus  txdchi'.one~ 
cejjita;is,€o ijuod fint prxdicatores e.t opcioyita  atiisf.ti faciunl hoc 
tx gratia,debentur  dcbito  honcfiatis. 

3  Hoc au.c  aljignando eiseleemofynamper me miffam . 

4  Proficik.itaeHim  propouibatfaccre. 

5  Scio  au.  i.in  ahundantia  bonorumfpiritHaliuin,  ficut  Gene.^O.d. 
dixit  lacob  ad  Laban  :  Bcnedixir  tibi  Dcus  ad  incroitu  nieum, 
^e  multiplicatione  bonurum  temporalium,  &  magisproprte  benediclto 
diciturde  multiplicatione  bonorum  fpiritttdium . 

Circa  partem  iflam  duofunt  notanda.Vrimu  eflfol-citudo  ^poflo- 
li circaecclefia Dei^quiapubHcatoeuageito  inpartib.orientisfeflina- 
hat  lerufalem  adminiflrandH  vitx  neceffaTiafan£lis^&inde  celeriter 
1[omamtranfies  ad  prxdicadumverbum  Dei  in  partibus  occidentis. 
Lx  (fuo  noflra  negfigentia  oflenditur  valde  reprehenfibilis.  SecHdu  efty 
quid  ex  dt£lis  videtur,^  Taulns  in  Hifpaniaprxdicauit,  cuius  cotra- 
rium  videtur  dicere  decrctit  di.i  i.ca.  Quis  nefciat./.^Morf de  .Apo 
finUsfjlusTetrusdocueritin  hisprouinciis ,  Italia,GaUia,Hifpania, 
^phrica,&  Sicilia.  Tropter  quoddicunt  aliqui,  j,  Taulus pradicare 
propofutt  tn  Hifpania  fuppofiia  Dei  voluntate  ficut  dicitur  hic  ,  fp 
quoiverum dixit ,Utet ibi  non  fuertt impedimento fuperueniente..Alij 
'Ptro  ditunt,  3,  in  Hifpaniapradicauit ,  &  hoc  dicit  Ifidorus  in  lib.de 

ortu 


virorum,(pTaulus  in prima fatisfaSlione  a  Vjrone dimifftis in  tcci- 
dentispartibuspr£dica(iit,^ddecrctu  aucem  rhdentaliq',ii,cpnon  ne- 
gat fimplicitcr  in  Hi^ania  TaulHm,&  in  alijs  diBisprouincfffp/.^di- 
cajfcyfcd  dicit  qiiod  hoc  non  legitur.  Sed  contra  hoc  videtur  quod  dici-r 
tur  ^Si.vlt.Taulum  biennio  l{om.tfutffe,  &  ihidem  diffutafie  &  do- 
cuiffe,qu£  tamcn  cfl  in  Italia  dequa  loquitur  dccreiumficut  &  de  Hi 
fpania.  Tropter  quod  aliterpoteft  dici ,  quod  intentio  deereti  efl  quoi 
nullus prxdicauit  velcccleflas  confluuit  in  di&is  promnciis  nifi  Te" 
trus,velalU,ex  ordinationc ,&  iu/fione  ipfius,  &  hoc  modo  Tauhts  in 
Italia,  &  Hifpania  non  pr.tdicauit . 

6  Obfccro,  Hic  confequennr  ..4poflolns  petit  oratiommfufagia^ 
Vtimpleantur  pr(di£la^quia  eundo  Icrufalem,ah  in/idip  ludxouim,ei 
immincbant in  via  &  termino  multa  pcricula^ficut  habuitper  reutta- 
tionem ,  cr  patnit  ex cuentu  ^6i.  20.  idco  dicit :  Obfccro  au.vos 

fra.perdomin.  Etpatet  litcra  vjqne  ibi. 

7  Et  obfequij,  i.cleemofynaper  obfequium  meU  a  Gentibus  oblata. 

8  Accepta  fiat./fJ//ctftDco<i(/^/oritf/w. 

9  S3nd:\S.pauperibus  ad  eorum  indigentiam  releuandam. 

10  Vcveniim.officiodilJopera^lo. 

1 1  Et  refrig.;>cr  receptionemfpiritudium  bonorumpofl  multxs  trl 
hulationes  illaias  niihi . 

13  Deus  au,  Confinnatioeflprtidi&orum . 

CAP. 


?. 


A  D  D  I  T  I  O     I. 

In  ca.  I  f  .vbi df  in  1'ofiil.  Improperia  impropera.n.ce.fupcr  mc. 

Iropropcriaimpropcrantium  DeoceciderHnt  fupcrChriltu, 

uia  non  recipicndo  Chiirtum  Dco  qui  ipfuoi  milii  impropcrati 

unt,&  impropcriacccideruntfuper  Cliriftiiqm  quafiblafphc- 

Qius  ab  eis  occiditur,vt  in  glo. 

ADDITIOir. 
In  co.ca.vbi  dicitar  in  poftil. Pro/>ferM  confitebor  ttbiin  Gentib. 
Hacc  auftoritaspfal.  Con)?ffW//.eJ~f.n6myl^icc  fcd^pric  ad 
Ifam  intclligit  dc  Clifoqui  cofitcri  facit  crcdentcs  fidelcs  dc  Gc 
tibuj:  Vfi  Hatim  fubiungitur  in  pfal.  Faciens  mifericordia  Chriflo 
fiio  D.iuid  &  femin'  eius  vfq;  infeculum.  Chrifti  cnim  rcgnum  qui 
dcfeminc  Dauid  faftus  cft  fccundum  carnem,  ad  Rom,  i.clt  vf- 
cue in  fcculum,quia  regni  eius  non  ent  finis  ,  &c. 
A   DD  I  T  I  O     Ilf. 
Ineo.c.  1 5.vbi  df  in  poItil.Et  itcruoi.dicit,  Eia.^  ^J.teta.Centet. 
Hzc  audtoritasquxaiicgatab  Apoltoiocudicic.Z.<efi2m/n2  Ce 
tes cum ple.eius.  nbeliin  lfaia,fcd  potiusin  Dcut.jz.vbi  df:ij«- 
datt  Gentes  cHptebe  eius.  Hebraica  vcritas  hct:  LactaminiGcntes, 
vekxultatcGcntescu  plebceius.  Quxquidcau^tontasadiitc- 
i.'t  intclligitur  dc  vocationc  Gentiii,prout ibidc  iutt  plenc  cxpo- 
fitii  in  additionc  (uper  illud  verbum  j  Laudaie  Gentes .  vide  ibi. 
KHPLiCA.inca.i  f.Bur.culpaieApodolumncnverctur.  quail 

fAlfam 


filfam  fecent  allegatioi)e,dicedo:Bt  itcru  Ila.ait: /,<tf<7wini  GfrM 
cumplibe eiiis.  Dicit.n.  Burg.  q»  il!a allcgata  auftoritas  non eil ui 
Ifa.fedDeur.ji.Hiccotraiiurg.prumptioiicdicoduo.Primuqj 
Burg.maie  cmcndatallcgitu  Apoftoii,quiaq<lallcgit  Dcut  no 
cofoiwtintetioni  Apoftolifctlm  verba.nccfcom  fcnsii.Patet  pri 
mum,quianonhf  ibi:LaEtaminiGetes,fcdhf:I<7M£/«jfeGc/);ej;>o- 
puta  lius.  Patct  fcdm  quod  no  corrcfpodcr illa  If a  intetioni  Apo 
ftoli.quiaibialfignatprocaufadifti  vmdifta  ciifubditur:  Quia 
fangui/ie  feruorit ftmii  vlcifcctur .  Hic  autcaufa  didi  Apoftoli  no 
eft  vindift.afcdgfa.qa  vocatioIudxorii&  Gcntilium.Vii  ijcau 
fa  laetitia  Gctis  cii  plcbc  Apoftolus  antcccdcntcr  dix;t :  Proptcr 
vcritate.f.^millionii,  vocauit  Dcus  Iud.-Eos  p  pleLic  lignificatos. 
&  p mifcricordia  vocauit  Gcntilcs  pcr  Gentcs  ii-^nificalt^s.Fro- 
ptcrca  inquic  Apoft.  Canfitcbor  tibiin  Ge>itibus,o  c.Lt  nexu-.Lxta 
tnini  Gentcs  cumptebe.  f.ronc  talis  vocationis  no  vindift»  quc  de- 
fcribiturDeut.ji.NoneftigifmuItuinmira!idu,q)Biirg.Poftil- 
lafore  inundit.qui  Apoftolo  no  pcpcit.  Confra  igitur  piumptio- 
nc  ciufde  Bur.dico  fcdoq»  Apoftolus  rcile  Ifa.nileg-it.qa  Ifa.j  j. 
hf  fcnfus  que  hic  vult  Apoftolusrquauis  in  aliis  vc"tbis.Ait enim 
Ifa.de  Istitia  dcferta:Iudxx  &  folitudinis,  i.Gcntilitatis,  prout 
exponithicpoftil.&Burg.ibi  eii  nonrcprchedit .  Eccaufahuius 
Isttitiac  eft,vt  ibi  df  congrcgatio  Gcntis  &  plcbis  in  vnactclefw 
Chnfti ,  fic  &  illud  ca.in  fenfu  confonat  hic  Apoilolo , 

CAP. 


l^ 


Glor.ordia&NicoIaicleLyra:        M 


c  A  p  V  T  xvr. 


A  ^ 


C  Omm.a.v.  Aipodo  ir\u\tos  ^^^poiiit.quibuscrcdcrcdev 
bcarR(nnai»i.Q__l  afjcitc  vt  dixi.hos  aut  imitamiiii. 
\f  ThahetH. CPhjbe ditilflina  &6 nobiliffimn  nnilicr  fLiit.qux 
ccdefiam  mlacoQcnchns  fqa  fybftatia  fuftccabat.  Ea  vcro 
;uctciPpanspro»U- 

C     A 


fwcaw. 


qua  ncgocjo  RomJ 
profciita  cfl,  pcr  c;ua 
torfan  \imc  \\viii-c- 
piflolam,  .. 
»5«  Chrvfoftonius. 
Vide  quaiiim  iUam 
hDnornt.  Kaiu  illain 
^anccrcliquosom- 
BcscQmmcmor.ic  6c 
^irorcm  vocaj;..Nt>a 
(^flaute  mod:cimo 
(n^ci,Pauli  Sororcm 
vocari ,  Uignicaccm 
quoquc.adijciCj  mini 
Itram  iUa  voc§s.  Xa- 
lcsoporcct  clTc  mu- 
iieres,  np  in  corcis  cri 
nibus,auc  auroiauc 


prijs  pcriculisdoaoicmorbisconfcruaritfObfci-u.iquoCcS:  T> 
quancc  rcgina; in  obrcuio  finr  (JlcuDo.dum  intcrcat  ibcrna 
culouim  tcxcorisvxor  vhiq;  cum  fuo  tcxtorecircumfcrtur, 
mulicrifqj  illiusslori.-i.qiMCcnus  fol  ifletcrraconcucctr-,  ca- 
icnus  difcurricTocus  liqiTidcm  orbis,&:  Pcdq.&i  Scy:h.v.yC 

Thracc; .  &:  q,  1 1 /  cx- 


trcmishabicanr,  mu 
licris  huius  philofo- 
phia  vcneracur,bcar 
camq;  diic.  Qiiantas 
di  uicias ,  quoc  diadc- 
mataquocveflcivpur 
purcas  cugaudiona 
^ijceres,  vc  cale  cclli 
moniun^acquircrcsj' 
,      ,  Noverccurvasbndi 

aisiltatis  ci  quocunque  negotio   veflri  ^  aionis.mulicre.coa- 

inJiguerit.Etcnim  ipfaquoqucaftititmultis  &mihiip/i.   Sa-  7  ditirriccm  fuayoca- 

a     Q^.if:PrifcilUin  Aftibusapoiloloruiiiappdlatuc.  b     liiiu.Td.ciiione  ChriiH.    ^    rC,ICd  Oi  gloriat  1  CO» 

lutate  prifca^m  &  Aquilam  adiutores  mcos  in  Chrillo  Idu  9  Nat">a  quippef<^nvi> 

a    ldeft,vita.    Liberanda.  b    M.niftrando  m.hi.  c    Gladio.  nCl  iCXlilS    HO  alplCir, 

^ui  pro  anima  mca  fuas  ccruices  fuppoTuerunt,  quibusnon'^  ^'^^  vol«taccm  coro- 

^^         ^  ^^  aEtfalutate.         I  I     HaC  .     DlfcC  mullCriS 


P.       X  V  I. 

f  Cdiv.nicmfcbilcm  oliendo , 

Ommendo  autcm  vobis  phoebem  (b- 

In  fide  . 

rorem  t  noflram  qUcTeftinminiftcrio 
ecclefije>  qux  eft  in  Ccnchri.s,  vteam  fu- 

rro.         a     Vtilignum  e!l  ianftos  fuftiiKrCjVel  lulclin.       t  Vobis. 

fcipiatisin  t  domino  digne^fandis,  &c 


Auxiliemini. 


t  Chi 


„.      ^     -     '^*"  f  |J)lumepof;ratiasaso,fcd&cundxecclefiieGetiumje'tdo-i2 

VeUlineiUO    SUptUO-  O      O     j^  j(^_fj„>ii3,n  .  a    QuiimpenCuslaborauitadexhortatianemeoium.^J 


t««ewgauo.foxf^-dcahbusf>.a.s 
»0«  adornacas  &:conipH 

cuas  .C^xnarcgina 
s.deo  fplenduic  ?  &cc. 
(;  X^/x  efi  in  mniflc- 
tlu  ecclcfu  a^UA  c/l,&c. 
^  Hicr.  Sicuc  eciam 
in  oriencalib.  diaco- 
nifl^  mulicres,in  fuo 
finfignesia-  f^-xu  minif^rare vidc 
<w  ai>x.ft?lo*  jijj.  j„  B^pcifaio  fiue 
Ui  minuierio  vcrbi, 
q.a  phuacimdocuif- 
le  loeminas  inuem- 
pius,  ficuc  Prifcilla, 
cuius  vir  Aquilavo- 


huius  ornacu,  nocor 
pori  circundatu,  L-d  K 
aiam  omanccm.nun 
qua  depolicii  in  ar- 
ca,fcd  in  c^lo  recon- 
dicum.Vide  illorum 
circa  pdicatione  la- 
bore,  in  martyrioco  't  V! '« 
rona,  ibabitushone 


mefticam eorum t  ecclefiam .  Salutate  Ephenetum dilecaum '4 

a    Qui  ptimus  regenotauit in  Chrifto  . 

mihi,quicftprimitiuusccclefia^Afi«inChriftoIefu  .   Salu-J5 

a     QusimpenliusUborauit  adexhoitationemeotum  .  ib     Quja  dir,;ordiainpcitulitad  Apoftolum. '  " 

c  tatcMariaraqu^emultum  labdrauititjtvobis.   Salutatc  An-'7 

«    Quialudxi.  o    Qaufa  fidei  captiuitatem  paffi.  c    AuguH.  quiaquandiufumusincorpore, 'O 

peiegniiamur  a  Deo,&  pethocconcapciui. 

dronicum&Iuliamco^gnatos&concaptiuosmeos,  quifuncp  ftatisftudiu.dilcdio 

a    rra;d.catortbus.  b     InfideChrifti.  nC  Clga  Paulil ,  Crga 

tnobilesinapdftolisjqui&antemefdcrunt  inChrifto  Iefu.20 

a     I;teamicus  crai  ApJlloIoin  doinino,8c  noiiConc.ipriuus . 

Salutate  Amplia'tum  dilctUfTimum  mihi  in  domino.   Salu-i» 

a     In  exhortatione  fidei .      I  Operis  pariicipem  .         b    M.hi  &  aKjs. 

tatc  Vrbanum  adiutorem   noftrum  in  Chrifto  lefu  ,    & 

a     Qui amicus  meus  proptins,  etfinoncoadiutor,i.paiticepsoperis  .  Ideft,probaium. 

h  Siachin  dileCtura  mcura.    Salutatc  Appellem  t  probumii 

dcRomani  eisobediredvbenc. 

g  Saliit  ite  Auriarn  .Scdul.  Docececinhoc  foeminas  debcre 
proecclcflis  Dci  laborarc:nam  &:  laborantcQ  docentado- 
lcfcenculas  fobrias cfTcjdiligeie  viros  faos,ftlios  cuutrire,pii 
dicasefTcjCaftaSjdomum  bene  rcgentes,bcnignji,  fubdicas 
virisfuis,hofpitioreciperc,fanilorum  pcdcslauare,  &c. 
h  .Appel.  Per  ccntationcs inacntus  eft  fidclis  in  Clujfto, ctfi 
non  fuusamicus,  vel  particcps  operis 

.Ari 


tabatur,  Vel, 

d  Sujcipia.  Vc  ajij  ccdices  hiit.i.v.nldc honcfle &  bonorifice. 

fr  .A^uiia.  Vir  Frifcill^^qui  condiucorts  Pauli,  Roma  ad  con 

firmacionem  eoru  vencranc.  Sic  &:  omnes  alii  quos  falucac. 

.Jc  Ambrof  Hi  ex  Itidasis  fucrunc  ,  qui  crcdences  fadi  func 

C  foci)  laboris  Apoltolici,  vc  cciam  c^ccros  ipfi  exhortarencur 

ad  fidem  rcdara .  .  ■     ' 

Jlom;h?o.Jn'  .}«  Chryfoliomus.Quid  mafus,quid  parefTc  porerir,quod 

***"**•       wiilier  illa  ( Prifci lla )  Paulo  fueric  adiumcnco  ?  Quod  pro- 

priis 


Chriftii  amorcj&c. 
fEcclefix  Gcn. Quiahi 
iaboranc  ad  profcdu 
Gcncium  cxhorcau- 
ccs  tidem  Chrifti, 
qui  cciam  pericula 
pro  Apoftolo  p;»ci 
no  reculaucruncvu- 


F 

f  prc  IB" 


NICOLAVS  DE  LYRA.    CAP.  XVI, 
ftiuifio,  I  ^^Ommen.au.-po.l^ofiq,  Aputt.inftruxic  Romanos  m  mo- 
Vs-<  rib.  verbo  pdicacionii  ,hic  tdfequecer  ide  facic exeplo 
imitiiCioniSjjpponenseisquafda  pfonasimitabilcs.  Ez  diui- 
dir  in  duas,quia  primo  ^ponic  cxepla  ad  imicandij.fcdo,ad 
^}fcuqrandu,ibi:  Salutat  vos.  I^rima  m  duas,g,a  primo  ^ponic 
jniicada.fcdo  vicada,vc  oppoiica  luxca  fe  poiica  magis  cluce- 
lcai.k  daibi:f^rt',(o  aucemvos.PvnnA  adhuc  in  duas.quia  primo 
^noiat  pfonaslibi  fa.miliarcs,lt.3oc6cs,ibi:  Salw.atc  ^ppetltm. 
Priina  in  tics,  quia  primo  noiat  pfonas  flbi  familiares  rone 
bcneficij,fcdo,r6nc  mcriti,ibi;  \alutdte  Ephenecii:  tcrtio,r6nc 
confortijjbi,  wdutate  .Atfiphaium.  Ptimaadhticin  duas,quia 
primo  falutat  perfonas  fibi  familiarcs  lone  bfificij  flbi  &  a- 
Jijs  tacb  coiccr.lccundo.fibi  fpaliccr,ibi,i'j/«?uff  T'»-;/cam.Cir 
capnmum  dicir^Co-^^meB.  i.comedabiiefcribo.   2  Thabem. 
Uotlram.frcligioncChriflianitatis,n6  cognarionecarnis. 
3  %x  eji  in  7i.tni.ci  c.  elt.n.Cechrfs  portus  maris  ^ipe  Corin- 
lhu,vbiifta Phabeecclcti.<im a'dihcaucrac,&: ibi D^i  mini- 
•(trusftiisfumpcib  fuftcncabac.  4  Fteamfu.  erar.n.profedu 
ra ad  cunam  Cijfans  pro  fuis  ncgocijs,eo q,  illa  jpuincia erac 
fubjctta  Romanis,  6c  perca  lcnpfic  epittola  hac  Apoftolus, 
vc  innuicgloffa ,  Hicr.tn  dicic  cj;  Apoli.  mificea  per  Timo- 
■lhei'i,adqdc6cord3ndu  pocdici  q,Timochcus  iuic  in  focie 
tatc  huius  dn^&:  ambo  tuerucin  lcgacione.vcl  quia  ApoHo- 
•lus  lcripcuraduplicauic  ^p  pericula^maris  ,  &  vna  miiic  per 
Ph^f^c.alia  pcr  Tmiothcum.  5  Dignejan.\.\t  dcccc  fandos. 
$  Ei  afei,  ga  iccr  coucrfos  ad  hde  Rom^  aliqui  erac  dc  fami 
Jiaimper.nrotis.vn  Phil.vlc.d.df.Salutacvosqui  funcdcC^*- 
(aris  domof  7  EtcujTu  ip.aJii.ad\uuMo  &  mui/ttrando  mihi 
&:aliisbnficia.  8  SalutatcTrif  hiccofequenrernoiacpetib 
li-simJiabilcs  <V  fibi  familiarcs  ronc  bfificij  libi  inipciidi. 
iclMtau  Tnjc,<^  y<i^ui,  crac  autcuj  Pr:ica  vxur  Aquil^Tud^i, 

cui 


cuippaiiicea  Apoftohisquia  prius  crcdidit ,  &i  urdogracix 
pr^ponendus elf  otdini  nacur2,vel quia crac  magisfainola. 

9  ^dinto.me.  hoc  hf  Adt.i8.vbi  harc  mulier  nominarurPri 
lcilla  fJcucIoanna&.  Joannica.dfenim  Att.18.  e.  q,Paulus 
mantic  tnm  eis  in  Corintho  cum  fuificnc  expulfi  dc  Roma 
per  Claudmm  Imperacorem  &'  cum  codcm  Paulo  indcre- 
ceflcrunc  nioca  fcdicicne  concra  Pauium  aluda:is. 

10  i^W/^f-odw/.w.  i  pro  v;ca  meatcruanda.  11  Suascer.fup. 
•exponcndo  fe  penculo  m  orcis.  Ncc  hocfecerunc  pcra  ord'- 
nc  charicatis,q.a  (iciebac  vic.r  Pauli  magis  ncccllana  ecclcfi^. 
pp  qd  ca  fu£E  proprif  v;tx  p;  eponcbac  cx  magna  chantate. 

11  :Q^<//'.';o'/.qui  tucrunt.^coi  vcilitaceccclcii^.   13  Etdo. 
eo.fc.  i.congregationem  eorum  fidcUu  indoinoeoruin  . 
14  Salntate  E.hic  piir  exprimitpi^^jnas  fibi  familiarcsione 
meriti.&:  primo  rone  fidci  qualis  fu.it Ephenct',dc q'uo  lub- 
dit".   I J  ^i  eflpri)ni.^ft£.  i.primo  rcjeneratus  in  Ciux),  &C 
fic  fuic  cxcplar  alioru  ad  crcdcndti,&:  c^uia  holiccracuserac, 
Roma  luerac  ad  alios  inttruendu.fecudo  ionc  merici  m  ope 
rationCjibi.    16  Sahtt.x.Ma.  crac.n.ciuis  Rc; nisnalaborasad 
coem  pacem  conuerforu  ad  fidcm,  16 fubdtt'.    1 7  Xij.« muL 
/<j./«  vc/.  vn&ipfadillenfioneoricnccinccreos  ,  cocphid^i 
prarfcrcban:  tc  Gcncilibus  6c  cconuerlo ,  vc  dicl.^im  ctt.fup. 
■i.ca.denuiKiauic  Apollolo  ranqua  ei  qui  polfec  pi odcllc CJi: 
vellec.ccrcio  roite  merici  in  predicaciouc  di.  18  Saltii..i..Aiict. 
€jr/«,eianc,n.IudiEi  nacionc  ,  &:torccdctnbu  Apoi{oJi,»Sd 
mtilcas  cnbulaciones  tuttmucrac  licuc  iplr  pio  noic  Chniti. 
'9  ^inijuntno.crmt-ude Ixx.Chfi difcipuiis.idco tubdicur. 

20  i>u^i\ir  an.mefue.in  Clni.  quia  prius  vocaci  ab  co. 

2 1  SaLu.Am.  hic  confcquenccr  nominac  pcrlunas  libi  fami- 
liaresracioneconforcij,&:  nominachiccrcs,  lcdnuueXpn- 
niK  vbi  allbciauerunc  eum,paccc  licera. 

3i  J^.i//.';.^.^/).  Hicconfequcntcrpropoaic  cxcpla  pfonaru 

•ii  miitus 


\2p 


AdR 


emanos 


c 


a 


P 


XVl. 


1^/0 


A 


B 


fidia  &:   cffcndicula 
a  inChrifto.SalutateeosquiruntexArifloboli^domo.Salu'  r  contra  dodmiaqoa 

,,         ,.  ^  c-   }  -r  2     didici(iiS2,i2;nuc.IlTa 

late Hcrodionem cognatum  meum.balutatceoscjuifuntcx  ^    nquidcm^potiflruiuj 

Narciffidomoqui  funt  indomino.  Salutate  Triphcnam&  4    cftecckfia:  {(.ibuer- 

a  In  liiinilferio  fainflorura  &  argu  Hjs. 

Triphoram,qu2Elaboratin  domino.  Saluratc  Perfidam  cha 

a  plus  pridiftis.  b  In  miniftciio  (snclorum  v(?l  .ingiiftijs  . 

riflimam  meam,quie  multum  laborauit  in  domino.balutatc 


a  ..Y»-  /^yi^J.S'  -kb.ir  congrcgare fratres  in  Cbrifto,  quos  falu-       illiTq;  non  obtemp.-rent^ad; jctc.Dm autempads ronrcrartCTc.  D 
r.itad.r.-)proh.T.s  fiicVnm  illius .  Obrerua  veroqja  pl  icideadhortctur,nc-n  in  peifonaconQ- 

b  £f '\.?rfi/7i,NarciirusdiC!turfi)ifrepresbvtcrqui  peregri-  liarij/edi  i  pcrro!iadomeffici,iftud,multoq;ht)norcfacies. 
n  indo  cofirni.-rb.jt  fandos  fr.itreSjqui  quia  pr^fcns  tunc  nun  '  Na  Ck  fratres  illos  vocat,&:  fuppIicat.Obfecro  vos.hoc eft,di 
adcrar,f.ios  f<<Uit.'it,&: quianon oium illoru  incnta  nouerat  ligeter fatagice vc perfcrutemini &c cognofcatis e>s  qm dif- 
difccrnit,  fiibdes,  f «' 
fdntindo  i.eos  quos 
disnos  vidcricis. 
c  "  Uboyaui:.  Lnbor 
hicdc  quo  crcbiuis 
Apofli)lui  cft  10  cx- 
hortatiO(ie&;  in  mi- 
niftcno  landorum , 
6<:in  prclfura  &:  in 
cgenate  ^^jptcrDcu. 
d  Et  maticw.  Pio  fan 
ditate  eius  vocat  fua 
matrcm ,  cuius  hjiii 
propofuit  pro  ccclc- 
liafticoo&icio. 
e  Etomnes . Onines 
quib.  fcribit,  &:  quos 
nominat.iiibet  fe  {j- 
lutarc  inuicc  in  ofcu 
lo  fandto.i.  jn  pace 
Chnfti  ,  rcligiofa 
iintofcula  non  car- 
nalia. 

*  H.^viTi  lamquia 
cgo  non  fum  pr^scs 
vt  vos  omncs  poflim 
ofcuian ,  ofculamini 
vos  inuice  mei  amo- 
ris  caufi ,  cum  acce- 
'  pcritis  hanc  cpiftola. 
Exhocloco  ahjfque 
fimil;bus,mos  ti  aditus  cff  ccclcfiz,  vt  conuenientes  fideles 


a  Qu]a  prouioiusidies  ilommiagenJis.f.ad  facfidoauni.  b  Cariie  .  t     Bencnci)». 

d  Siaiul  lauiut  cinos  fcirbac  iunclos  inChrilbana  .-iiiiicti.i. 

^  Rufum  in  domino  €ledij,&:  matrera  eius &  mea'm.  Saluta- 
te  Afincretum,PhIeg6tem,Hermam,Patiobam,:Hcrmen 

a  Et  hi  limu'.  vnamme*  f  rant . 

&qui  cum  cisfuntfrarres.Salutate  Philologum  &Iuliam  & 
c  Nereum,  &  fororeoa.Qius,&  Olym  piaJcm,  &:omnesc]ui 

;)<:  iu:j  i. .        f  omoes.  t  In  pace  Chrifti. 

cum  cis  funt  fandlos.  Salutate  inuicem  in  olculo  (andlo.  Sa- 

a  Hoium  !ocorum.  b    Hos  filutate  Sc  imitamini,  fed  hos  vitate. 

f  lutant  vos  omnes eccle'fia:  Chriili.  Rogoautcm vos fratres, 

fDifcemoti»;  fQuifsciunt  vosdflemiie  &oiiendefeinmcein  .  a  Emes. 

g  vtobfeructiscosquidiflenfiones  &  ofTcndicuIa,  tprster 

1Qui>de  lejeaKkbani.&coje^intftedcitesIudaiiarr.  tAvetis. 

dodrina  qua  vos  didiciftis,faciut,&  declinate ab  illis.t  Hu 

^Et  dcketis  dcclinaic.  a  Nelito.  b  Alijs  enim  adulantur.aiijs  dcuahurt,  vcvencrem 

fuum  implere  pollint. 

iufccmodi enim  Chrifto  domino  no  feruiunr,ied  fuo  vetri, 

a  Comjofnis  en:m  vetbis  (uam  tiaditionem  commtndabant,  ^uibus  fimpiicium  coida  decipiebant , 

h  &pcr  t  dulccs  fcrmones  &  bcncdidtioncs  feducunt  corda 


fio,in  partcsdiuifam 
effe  .  Ha;c  diaboli 
funtarma,  hoc  pi- 
do trmnia ftnlunt  ac 
dcorfum  voluuiiiur. 
Donccenim  vr.icuni 
fuerit  ecclcfuE  uut- 
pus.nulliimviilct  ha 
bcrc  introicum  Satd- 
nas,vcrum  a  ditiiJijs 
orituroffendiculum. 
Vnde  aute  diilidia  <* 
Ab  coquod  vcntri, 
alijfq;  stfcdibusfcT- 
un.cir.  Nam  qui  tales 

^3  funtjinquit.Dcono  £ 
feruuint,  fedvcntri. 

^4  h     LtpcrduUes Jerm. 

M"       " 


5 

6 

7 

9 
lO 


TI 
12 


i6 


in  ccciefi.im,ad  audiendum  verbum  diuinum  MiflTarumq; 
celcbrationcm,pdft  orationes  ofculo  dilectionis  fufcipianc 
fcinuiceni. 

f  Cbrifti.Qlux  in  Chrifto  confidunr.non  in  aliare. 
g  yel  yt  ob.  Pfcudo  apottolos  tangit.quos  m  tota  epiftola  ca 
ucndoselfemonet . 

*  Hicr.De  illis  dicit,qui  ex  circuncifionc  illo  tempore  ve- 
ncrant,Iciunia,&:  abftincntiam  defhrucntes,  Ncomenias  8l 
fabbachj,&  c^terasferiaSjVetris  gratia  prcdicabat  difTentien 
tesabapofiolicadodrina,  6c  fratnb.ottcndiculapparates. 
•j<  Cbryfoft  Paraenclis  iterum,&:poft  paratnclim  precatio. 
Cum  enim  dixhlfct,  vc  eosqui  dilTidia  gignunt,  obfenicnc, 

illifquc 

NICOLAVS    DE    LYRA. 

^  mtnus fibi fpeciaUum,&  primo  (fuaiHm  ad  extbU  injiie,  fecundo 
in  bona  operatione,ib'. Saloiatc  Triphcnam.rfrtij  quantum  ad  exe 
fla  conco»^  <ii*,!^i.Salutate  Afincrctum .  Circa  primum  ponil  qua^ 
tuor  exepU  defide.  primu  eftpro  ea  ■piriliter  pugnando^cum  dicit.  Sa- 
Uita.  Ap.pro.tn  Chn. i.probatum  infide  Chnjli  pcr  tribuUtionutn 
tokrantiam^fccundo  ejl  fideles  congregando . 
I  Saluta.eos  qui  {nnt.fccerat  i  nim  ifle  domum  adfideltspauperes 
congregandum^&  in  i(la  falutatione principaliter  intell/gitur  tanqui 
priticipalis  w  domo.ttrtium  ejl  in  fideproficitndo  diccn  s . 
l  Sdlu.He.co.»i<i«o/;ff  &  religionc.quarturn  eft  congregatos  in fide 
/olidando  dicens . 

5  Salucatccos.//lc?^<irc//7«i/'«'  quidam  preshyter difcurrem per 
ciuitates  cr  loca  confirmando  credtntes  in  fide^&  fideles  paupercs  re- 
ciprbat  hofpitii)^&  ftcfalutat  eos  cum  ipfo,  vcL  vt  hic  dicitglojfi  tuc 
Cf.it  ahfens  pro  confirmatione f.delium ,  propter quod  .ApoJioLui  non 
uominat  ipfum,ffd  ilLos  de  domafua  . 

4  SalutarTri .  Hic  confcqnenter  ponit  exempla  operationis  bonje,& 
primo^iri  adminiiiratione  bonorum  corporaLinmy^  nominat  hic  tres 
matronaf  qu£  taLia  extrccbant.erat  enim  confuetudo  apud  matronas 
deuoias  hoc  fjcere,vt paiet  in  ^Qibus,  &  in  aLi^s  LtgcudispLuriufan 
{imrum,virFHamen  quia  tertia aLias  duas  m  hoc  opcre pr£ceLLebat,& 
ideodiciturdtipfa. 

5  Qijaf  imi]ium.!dcilyamore domini , 

6  Saiuta.Ru.Hrc  confrouemerponit  cxempla  bon<e  operattonis ,  & 
primo  iii  adniintjlratione  honorumfpirtcualinm  di.  Saluta.  Ru-  qui 
irat  (acerdoi promptus  ad  diuina  mintflranda . 

7  Htm.iirrmcius.fai'ia/t»w. 
s     Et  meam.  fpirttudcm . 

9  Saluta. AIl./?jc  poitii  exempLa  concordiil  nowinas pluret  habitan- 

tei& 


*  Chryf  Infidiarum 
nnxlusalin  morbum  fphiLj.d. 
h.Tbcc,nin>itumadu- 
lacioncm.Pcrblandi 
]oqucntia!iiquic,fe- 
ducunc  airdi  jnno- 
cecum.  lledcauccm 
dicit  pcr  bJandiio- 
quenciam.obfcqnium  quippe  illorum  iu  verbis  h'^*rcc,mcus 
vcro talis non  cftjfcd  dolo rcfcrta. 
*  Ircnaeus.H^rcticifuadcnterijliciuntpcrverborri  arccm  Pnfat.jn lib. 
finipliciorcsad  requircndi  modtim.nialoauten^pcrduccQ!:  pnmum. 
incoquodblafphcmcnf,impiam  Kpforum  fenccncia  fjciarK 
in  fabricatorc,non  difccrncre  valcncmai  veriim  a  \.\\to .  Hr- 
ror  enim  lecundum  fen>criplum  noii  Qi^endicur,ncdcnuda 
tus  fiat  coiiiprehcnfibihs,.\:c. 

•*  Hier.Qiiando  vrgeri  c^pcrint.aut  fcnbendum  illis fueric, 
miras  ftroph.is  vidcas,lic  vcrbaccmpcrant,fic  ordinem  vcr- 
tunt ,  &L  ambigua  quaquc  concinnanc ,  vc  6^  noftram,  &:  ad 
ucrfariorum  confcilionem  tcneancvcaliccrhfrccicus.aJi  cr 
catholicus  audiat,&:c. 


tes  &  concordes  charitate  ad  aliorum  imitaiionem,  &  ejdcm  ratiofie        ^    , 
falutatfequentcs,di. 

I  o  Salucace  Philo. Hic  confequenter  ojleodit  qualiterfe  debcnt  ha 
bere  ad  alias  fiddrspe  fnas  quas  non  nmninauerat  di. 

II  Salucatcin.//?fwo(<;«  eratrecipiendi fidclcs  in  primltiua  cccle 
ftainfignumconcordije&charitatiSy&bencdicit. 
I  z.  In  ofcu.fan.ai exctuJendum  ofluLnm  adnlatortum ,  qtto  ^hfi-  Orciiltiiti  mul 


lon  ofcuLabatur  p'ipulum.i.l\ig.l  ^.a.  Et  ofcuLuittJimulatornim  quo 
loabojLulatusfuit.Amafan.i.B^^.20.c.EtofcuLiiproditoriu.,quolu 
das ofcuLatusfuit  domini4m,Mu[.26.g.Et  ofcuLut»  iMpuditum,  Trou. 
yj>.de  hiuLitre  aduLtera.,AppreheiifufcjUe  deofculabiitiir  iuueue,&c. 
l  9  Ko^o 3\\ZCm.ToJi,j>iam  .ApuJloLus propofuit  imitanda.,  hic  con 
fciuenter  prKponit.euiiada.Et  diuiditiir  in  duas.,  quiaprimo  pohit  fnu 
exhortationem.fecundOyfubiungitfuam  orationim  iLi .  Dcus  autcm 
p.K\S.Trima  udhuc  in  duas^quiaprimo ponit  exboriation'.  m  ra'ionc 
ft*mpta ex parte cuitationis,fecu'ido  ex partc  detiitaiiiim.,ihi.  Vcliia 
auccm  obedicncia  OVc-jfrimwwi  ditit.  Ro.au.  v.fra, vc  ob.c.<;;(/» 
genter  confiderando  &  eui'ando . 
14  Qui  (^iiTcn.i.decUnaiior.efaret^^/tudincfidei . 
1  J   Ec  oi.prx.do.prjibendo  altjs  occafionemrutrite.  Hcc aulcmfacie 
bantpfeuUo apnfiidi ,quos .ApoQolus  mcnet  euiiare .   k  i  toi,fequentcr 
ofLciidi.urquaL.terpiiffititcognofciyqiiiamalumno  ctiitatiir  lufiiagni 
tum,&  hoc  oftcniiit  ex  triljus.f.ex fincqfiaprxdicat  ct  docet pritptcr 
bonu  vtiLeetdele£l.tbi!e.idco  dicit.  Hnittfccmodicnim  Clmftodnmtno 
nofiro  nonfruiunt^fedfuo  ventri,Secundo  ex  modo  Lo(jue>idi,quia  vi- 
tia  maio> u  paLpant  &  eis  aduLantur.ideo  dicii.Et  pcr  dnlcesfermones 
&be'icdiCltones,&c  Tertio  ex eis qmbus  loqtiuntur,  idco dicvur . 
1 6  Scducunt  cot.i.quia  fimpHtes  primo  decipiu  itur  c/ui  talib.  fi- 
ciliui  acquiffcunt.Et  ditkntur  hic  inroccmcs,non  a  pnritaic  confcien 
tiSffedadefe^u  induftrix,ficiti  Tron.\A.b.innvces  credtt  omni  vcrbo. 

Vc- 


tiplcx . 


191 


Gloi.ord.&:NicoIaideLyra. 


a  l^^ejlra  tnlm.  16  mon?rt  vit.irc.quia  vcflra  fidf  s  &;  abcd le- 
A  tia  vbiq;  laud-itur,(j.-i  ciiis  m  capitc  nHindi,&c  lic  cxeplo  Vvj 
hro  um  pollcnt  al!| (^orrumpi.Vcl  logo  virare, quia  kuifcr 
iobcditis,qii.)d  b(ir>ftcft  &;iriJcguid.;o  ,  fcd  volo  vtfuis  U- 
pienics  inbotvuriiLeincudo,  i'*^  UiKl  ajiqua  parte  malu 


I  fm^UcHim. 


f  (yvS.ttOi' 


nia  prophccarun-),qu;a  qu.miu.is  mulca  de gentjbu<;  anre  di  J) 
xinTctjtamcn  quomodo  5z  m  Cliviffp  vqurn  fiereciSd  Tu  Jrf, 
ncuaotaui  ap'v\-cccogauucr.u,..  i,y  • 

Scrip  pro.  ab co  rc!i-n"aci>,  rcftifhtthiu  dantibus  bu'C  pradi 
cac !oni.'P.Tff/Jc.  incUwtfsCicntibuiadobcdicndii  i.vt  ojc- 

diac  fidcibctie  ope- 
(kisfopiCics:Dcu$     .  .     -       ,,   n  •        I     1-^  F.c!!t«obc<iiciuiivcrrr^.  I  rado.r^rr;  ains;fcd 

a5cco«n..j4.  iJjKos  ^  t  innocentium  .   Veltraenjm  obrdienrja  lo  t  omneni  locum  t  cognicifuU  Dco,(i^  fom 
ndicacorcs,v(jl quG-        .        :     '  .'         ^       ,      .    .       .         ,.    ,    '>v:-'i'':       ;fEt)..«w.        t  cch (ic  niodo  1iokS« 
fibcc  vobis  aducr-      djuulgat^clt.  Gaudco igitur  in  vobis ^  Sed  volovps  lapiences  4  icuel.m>m  ,  tnioii 

«■fiiUCCm    hon-iincnii  a^   WO.m  litis.  tDifcernerdo_  b    Sine  ii.liusaliquatane  « Dator.  5    Oco  COgilicUm  cft; 

vcldiaboUnr.         ^  eflciubono,  &  t  fimplices  inmalo.    Deus  autein  pacis  con-  6  quia folus nomc ciir 

C    5/<ipe.   Vc  Capur,  »     Vnuslsderc  noi)  vjcu.  b     IdcS,  in  adticntn  mco.  c     Q;iodytti«.  7    ifa  f.ldij  Cll .    luqub 

i  pnmos  motus  ius  ^  tcrat  Sathanam  lub  pcJibus  vcrtris  t  veiociter  •   Gratia^^omi-      rcpnmic  incjfkores  ttf* 
ectiioiuim  contcm  °  r      i        ■        t    r  ^^'''        ^'''"  iQ^a(ii)i>ciii5cur.t.  quiqucrunr;  Currl^ 

"    -    '■ '■'■•"  •"  ^  ni  noftri  Iclu Chrifti  vobilcum.    Salutac  vos  Timothcuis  rra-  8  tum  dilfulicDcus? 


B 


itacjs,  ficuc  Kua:  in 
figura  ccclciia:  di- 
itumeft  . 
d  G'j«a.Gramqiia 
promilic  lu  aductu 
liiO^KU-n  opcaceis 
C  SaUtat  vjs 
tanti  c-agaudenc 
flro  c^pco,  3C  io  pfe 
uetaicvos  dccet . 
f  Et  vrtinerfa  ,  Ec  fu- 
pra  dixcrac  ocs  ec- 
clvfias,  fcdhicdicit 
ccclchii  aUerius  ^ 
uincia:,  vndc.Caius 
crat . 

g  £i  autetn.  Sic  cgo 
iiionco.  lii  aute  qui 
potcft  voscofirma- 
rclicgloria,  a  quo 
folo  onuiia .  Inquo 
ipia"  notat^fumma. 


(j:neicvej  Jv.l<",' 


^C^iuficoepifcopus  .  t''!l/i''  " 

ter,  &adiutor  mcus>  &  Lucius  &  lafori  &,>So{ipater  CQf^nati 

Notatius  ajioftoliiCui  conceHit  lub  fuo  noininc  f.ilutJre 


mci.    Salutovosego  Tcrtiusjquifcripficpiftolam  hancin  do-^^ 

a    Hiceft,  cui  fctiplit  loannes  in  epiftoia  canoBicagaiidcn5,<]uiafratiibusfuirpnis  niinilitabat'.         '^ 

Toc&:  f  mino  Salutat  vos  Gaius  hofpcs  meus,  &  t  vniucrla  ecelelia  ip '  ^ 

enC  ve  a    AUarthos.quafiprinccps.velfotiusabatceiitarius,  difpenfatorciuitati».  b    Athenien(ium.'4 


Curcoc  Gchcespc- 
^ .  i>  rircpfrmiTlc  {' 

1Nr.inint;jicrtiiun.tio. 'O    j    ^^crtt}  Dtl  .^OXnS 


Deus  propfie  a:cer- 
nusdicicur,  qu;ali- 
ne.initio  ^&iiinefi- 
nc:.Non  licignisc?- 
tcrnus,  (j.licecriiic 
fine,iniciiini  tapcn 


tT( 
clefi. 


Proprium  nouien. 

domino.  Saiutat  vos  Eraltus  t  arcarius  ijiuitaMs  ,  &'C!.ua''ituSi  j  fine^imcitini  ta^Jn  ^- 

f  t{a£ilut3Btitli>vel&  ejo  ipfe.  1  Vel ita  hi  pratdifti  falijtam  tot.Sf  ego ipfe fubfcribo prqpria niajiu.  j  ^-  j^l i..     i  ii       /i  p..^..    Aetc 

15tt.  '  '    -    -  '     .»j ',  £?        vffri 

frater.    Gratiadomininoftri  IcfuCt^^rifti ,  cumomnibusvo-17  ^f/^  a^ccrnicas  qux 

iDeotrimtati.  ^ ^  -      in fidc peifeai- ' .  , g  clt  vcra  immortali- 

g  bis»amen.  Eiautcm  quipotens  cft  vos  confirmareiuxta  cuan-19 


ver, 


a    A  qiionon  difcor  dat  piad'rtatioCliiiUt'7-' ■  '    '"  .^-    r-  'b    Seciunduin  quod  euaegeliwn  &  pradicatio  cft. 

h  geliummeum.etpra^dicatibhcmleruChrifti,  lecundum  rc-20 

a     Idell.fecunduui  id  quod  rcvciatuni  eft  nwhi  dc  ccculto  Dei confilio  ab  a:teino  t^icito.  Vel  leuelat  ipfum^,  t 
ntylteiium  .  Perfpifitum  Ginttuui. 

y 


uclationem  myftcrii  tcmporibus  jcternis  taciti,  cjuod  nunc^ 

iKeleratas.  ,  '  .i'a    Xrv\J^        ^ 


X  «ieiiitionC  h' Siim.  re.  Mvftc 

,1.  rium  dicii  incarna- 

tioncu^Chnlti,S<:c. 

qua:  accrnis  tcmporibuserant  abfcondic3,quia  licet  ex  aU- 
quaparce  anciquis  pacribusfuiflTcnccognita,  plcnecamcn  a 
uuUo  fuerunc  (cica.quoufquefuo  tcmpore  pcr  ipfum  Clui- 
Itumfuncrcuelata . 

*  Hicronym.  Myflerium  de  vocatione  vniuerfarumgen- 

tiuminlcge  diu  fucracoccultum,qiiodnuncpcrPaulueui 

Q  denter  patetadtum  cft  cuangclium  m  Chaflopcttefcimo- 

nia 

NIC  OLAVS    DE    L  Yll  A. 

I  Vcltraenim  HU  confequemer  boratur  eos  rdcioue  fumpta  ex 
farte ipforumytfMia F^mant domi/iahamur  totimurido.,  ^y  idcobona 
exerapia  eorum defenbatur ad omnciparta orbispcr riutios dc F^ima 
•penientesfpropter quodjiidcs  l\omt)i  rnanentcs  magis  debebat  declina 
re  do£irinatn  &  confortia  rnalorum^ft  bonum  exeuip'.um  darant  aliis 
per  mundurn^'deo  rf/c».Vcfira  m.ubc.infide  euang.  lij , 

z  In  oinnemlocum.worfo(<<^o. 

3  Gau.igicurin  v.eoquodbonitas  ve/lraredundatin  alias  partes. 

4  Scd  vo. v.fa./ci/icef  cognofcendo  ist  operaido . 

5  Eitil^^i.inm.f.opcrindOtnonincognofecadOy  tfuiacognitiomali 
ft  euitetm\yion folum  ejl bona,fed  etiam  neceffaria  aifalutem , 

6  Dcui  auccm.H;c  confcquenter  adiungit  auxilium  fux  orationis. 
Vprimo  in  euita-idis  malis  «ji.Dcus  au.pa./". cir  conferuator . 

7  Coiiccrat  (i.i.adnerfaritun  noftriifaiutiiy&  fetundo  in  bonis  con 

!'eqnendis.idcofubdiiur.C,:wa  domini.&c. 
l  S  Uut.vos.  TuprapQjuit  apoflolus  cxcmpla  ad  imitandum  in  bono^ 
b  c panuconfcqueincr  cxitnplaaiperfeuerandum  in  bonu  eoruince- 
pto,n/}mdeni  quod  multi  vntcntes  dc  eornrn  borni gaudebant  ,propter 
quod  'nagiS perfcucrare dcbibani,Dicit  igitur ,  Sal.uos  Ti.  Epbefio- 
tum  cp  fcapus , 

$     Adiutor  mcus.  In  prxdicatione  Eu.tngel!i. 
10  Ht  L'-iL-.  juifuit  comcs  .Apoft.oli iniiHiduus;»t  dicit  nier.  Etpa» 
tel  cx  .Adibu  1  apolJolorum  . 

I I  Lt  lafon S>C.i.natione luieijc  quibus  habeturin  .A&ibus , 

12  SAutovos  cgo  T^>n  eflhic  Tcriius  nomen  numeratc  y  fedno- 
men  pcrfonale  notarij  Taultyde  cutus  Itcentia  ii^epofuit  narnen  fuum 
infaliitatione . 

}j  Salutat  vos  d.Corinthiorum  epifcopus,  cui  loannes  fcripftt  epi 
ftolan,,qH! prjidicatores  euangelii  rccipicbat ,  &  ideo  Taulus quaudo 
ibat  itluctad  i^fnyr,  dcctmabat, 
"14   }il\/nmci:{j..regimimCaiifubieila, 
l  V  Salu. VC5  iira.ar.  i.princcps  eius.  Etfic  di^ius  ab  archos  quod  cft 

prin- 


patefaClum  eftpcrfcripturas  prophetarum  ,  fccundunV  prajr** 

Quj  ab  iternohocoidinauit  N<jne;t  fiftum.        b    Vtobediant.  c    Bciie  opcranao.  ^ 


tas :  Ha:c  ctt  lUa  siV 
ma  incommurabili 
tas,quafolus  Dcus' 
habct,qudd  imtnu- 
caii  omnino  nopd- 
tcfi:  Aliudcftenim 
aliquid  no  mutari, 
cum  pf>fi]c  murari, 
aliud  iiut  non  poliC 


i  ceptum  a?te'rniDci,  &  t  obedientiafidei ,  in  cundis  Gcntibus^_  pioifus  mucan.  S 

*7  ergo  homo  diciti 


ic 
ergo  hpmo  dicitur 
bonus,  nontamen 
ficut  Deus,  de  quo  didum  Qk-  ^emo  boaus,nififolus  Deus.Stc  i.ac  |d. 
bomodicitur  immorcahs  anima,  non  tamen  Iicuc  Dcus  de 
quo  didum  cfc :  Soiushabet  tmmorcalitatern  .  Sic  &C  homo  di- 
eicur  fapiens  ,  non  camen  licuc  Deus ,  de  quo  dicl:um  efc : 
Soh  Dci)  fapienti  :  Sic  dicitur  ignis  iecernus  ,  non  tamcn 
ficuc  Dcus ,  cuius  folius  immoruUtas  iplk  efc  vera  xi6x- 
iiicas .  '  _ 

^  SoU      V 


x.Tk. 


princeps  i 

f^d  a  iter  &  forte  meliisarcarins  dicitur,  -juja  atflos  eratpublic* 
arci£,vbifcripta^  aiia  ciuicatis  repaiebaniur  "pel  'PcQigalia . 

16  Etc^Uit.fi-.^^onfanguincfedfidii  retigio*ic,c*r  eft  hit .  il«artuf 
nome^i  perfonalc , 

17  Ccatia  ^omitii. /joc  dicitur  ad  confii  mandum pricdi&.i. 

1 8  El  auCcm. /l.«cc//  yttima  pars  epiflotx.f.eius  conclufio ,  qujt  di- 
utfafuit^co  traptocemum et nirrationem aprincipio in qua  cvcludit 
.Apofiotus  epiftotamfuam  iT  diuinarum gratiarum  a£iione^&hoc co 
tliidit  ex  duubus.f.quia  vocatio  ai  fidcm  eftperipfuhf&  eius  confit" 
tnatiOy&  ex hoc  qiiod myiterium  Cliriilfnofiris  tcmporib.  reuetauit, 
quod  ab  antiquis  temporibusfuic  defideratum^&  an  c  tepora  futi  Dm 
cognitum.Dicit  igitur .  Ei  autcm  qui  pocens  eft  vos  cofirmar^. 
f.Dco  vni  & trinOiftt fuppie houorctgtoria  Quod hic  acctpitur  exfi' 
ne  huiuspartis  iterum  confiruatur  cumfequentibus  aliis . 

19  luxca  euangelium.i.^r<«i//c4r/(ws/w,j«o<i(  tamen  eft.  Chtifti,  vt 
a£loris,ideo  ftibditur, 

ZO  El. proideft. 

i,  I   Prsdicacionem  lc^u.qucmprxdico  au&orem  euangelii. 
%1  Sccundum  T^acl.i.facrifecieti  redemptionis  njHrje ,  quod  efl 
in  euangelio  rcfcraturn.prvpter  quid  Scptuaginta  inierpretes.fVbi  Ifa. 
$.d.  habct  niiftra  transtatioiEt  vofabitur  nomcn  eius  admirabitis  con 
fHiariuSjBcus  fortis,paterfuturifecuti.^princeps  p.uis,fic  traftnieritt: 
Et  vocabitur  nomen  eius  inagni  confi!:)  angetus. 
25     Tcmporibus  ^cernis.  hjtninib.is,Deo  tamen  cogniti.Dicitur 
aute  tsternis  lemportbus^quia  nterniias  qua  menfuratur  cognnio  Uiui 
na  »0  appreljedjtur  a  nobis,uifiper  comparatijnc  ad  lempus  infiniti. 
2.4     Quod  nvinc.  fciticetttcmporenoux  Itgis. 
2  j     Pcr  fcri.  ..4ponolis  referatas,Luc.vtti.g..4pf:ruit  '.!Us fenfum, 
vt  intctligerent  fcripturas, 

7,6     Sccundum  prx.  fecundum  ordinem.eius  qnJa  xternalitcr  di- 
fpofu  it  ficnda  in  tempoye . 
?  7    'Ex  obcdientiam. ;.  vt  cun^^  Gentes  ohediani  fidei. 

Co 


ip3        Prologusinepift.lAciCorint.        15)4 


A  a  j'o/;7rf.?5M.Hiccrrorquibufdafu.u'pic  arb;trantibusfo- 
^  lupatiem  h!cli<inificari,&:  ipfum  folii  verefapicntccllc,cu 
Mmen  non  flt  didiuSoli  fapicti  pati  i,fcd  ,  foli  fapicnti  Dco, 
&  dcus  vnus  ipfa  tiinitas,  vt  lic  imdligamiis  foiu  dcu  Inpicn 
te,ficutintcllr'gimusfolu-Deumpocentcn).i.patrc&:filium 
Si  fpiricum.qui  eft  v- 

miS&folusdcUS,  Cui         »     Myfterijdico, 

a 


b     FatefaAuni 


ktefacii 


foiifcru.reiubemur.  -  tcoffniciiolifapientiDco  perlefum  Chriaum :  t  Cuihonar  ^  f^/dhuc 

Sitamedixitlec  Apo-  "         o  ^r^,^  i  '       "      «-'"v/i  ^  Ito  dccrat 


flolus.Soli  fap.ct-a  pa     ^    |^^-   •  ^^  ^^^^j  fcculorum, Amcn. 

rri.  Noa  ramcn  lic  ic      '^  o  ' 

p.irarct  filiu  vcl  fpirmimfandri.Sicutin  Apoca.de  filiolcg!' 
tui-,qui  habct  nomen  fcnptu,quod  nemo  fcit  niii  ipfe.  Ncc 
idco  ta.T.e  dicicur  pater  ncfcire  hoc  nome, )  quo  6d  filius  in- 


tamc  prorfus  apud  rcgale  thronum  fplcndcntem.  Vbi  Chc-  D 
rubm  Dcn  ^lonficanc,vbi  Seraphin  volanc,  illic  P.uilum  vi- 
dcbimuscu  l'etroin  fandorum  choroChoryphcuinexifte 
te&  pn^'fidcnren-i,geminaqucf  iUic  dilcctionc  fruemur  &c. 
Qujs  mihi  nijc  dabit  Romg circufundi  corpori  Pauli ,  ll^.ri 

I  fepukhro,vidercpul 

X  ucrecorporis  illuis, 

gu^adhuc  in  Chri- 

adimplen  tfi»prait  d. 


Dcofoliuel  Chiiflo. 

d      A  nobis. 


B  fcparabilis.S!cUtergofcitpater,quod  ncmolcirediduscft, 
nili  filius.quiainfcparabilcs  lunc  paccr  6c  filius.Sicet  li  didii 
cffet.foli  Dpicnti  patri,fimul  intclligi  debcc  ic  filius  &  fpiri 
tuffandus,qu!a  infeparabilcs  funt. 

b  CKJ  ho.  Si  aufcras,cui ,  rib  foliita  cft  ledio .  Beacus  Auguft. 
dicic  apponiA'  crad.at  quod  debeac  acccpi. 

Au^.Qd  add.f  .Cui  glona.cu  futfcercc  gloria,inufir:ace  no 
ftre  Iingue  locucio  c^,tib  fenfus  ambiguus.  Idcm  eli  dicere 
inuficato  ordme  vcrboru,  cigloria  p  lcfum  Chfm.cui  glo- 
ria.Qd  cft  vritaco  ordinc,ci&Ioria ,  cui  p  Icsu  Chf  m  glona. 
Pcr  Chriftu  cli  glona  pacn.  i.clara  cii  laudc  nocitia,quia  pcr 
eum  innotuic  hominibus  deus  crimcaci5..quod  c(t  inyflcnu. 
Wjt.in  ^i  Chryfofto.AemuIacorcsiios  Pauli,cicfdcmquedignos 
hic  epift.  pacrocinio  nos  exhibcanius,ncc  hic  folum  vcjccin  Pauli  au- 
diamus,fcd  U  illic  pofcquam  difccflfcrimus,  achlecam  hunc 
Chf.  vidcrc  mcreamUr.lmo  fi  hic  audiucrimus,«Si:  illicipsfi 
omnino  vidcbimus ,  liccc  no  c  jppinquo  fcanccs,  vidcbimus 

tamen 


%  tis,{tigmaca  illius  gc  -^<»"°'^^ 

.....  <^  ffantis,pra:dic3cione 

cuangcJij  vbiquc  feminancis  ?  Puluerem  inquam,oris  illius 

per  quod  Chnfcus  locucus  cfcper  qd"  lux  emicuic  quLXii.^  ful 

gorc  clarior,&  vox  cx/lijc  d^monibus  quouis  conicru  ceiribi 


t.Rom. 


NICOLAVS  DE  LYRA. 
t     Co.fo.fa.Deo.  Hoc  refcrtur  ad  iUud  quod  prxdicitur  tcmpori 
bus  ztcrnit  taciti. 

X     T^crif/M/Wj^c. quiefttnediatornoftcr  ad  rcducendum nos 
in  Dcum.     5     Cui.f.  Chrifto. 

4  H9nw.  qui  cA  rcuerentia  in  teflimonium  virtutis  cxhibita.In 

Clirifto 


Jior,Si  enim  vefcimenta  cuis  horruerunr,multoma<^is  voce. 
Ipfa  illos  vicic,  \\xc  orbe  cerrarum  cxpurg,iuit,h<Ec^morbos 
difroiuicvicium  expulit,veritate  fupennduxit.Chnftum  ha 
buic  inhabicaiore.^cC.No  folum  ons.fed  6i  cordis illius  pul 
ucrc  videre  vcllein.quod  fi  quis  cortus  orbis  corUixenc,  in- 
iiumerorumquc  bonarum  tonce,&  pri!Kipium,5<:  elemen- 
tu  pnmaiuim  nokr(jfalucis,cenc  non  erraucnc,&c.  Vidcre 
rurfusvcjlepukiercmanuumillius  qux  in  vinculisfucruc 
pcrquarij  impoficioncm  Spincus  fandus  dabacur  ,perquas 
h?  litcr^  fcnpce  funcii:  qujs  cum  vidillec  vipcra,i>i  rot^u  ar 
dcncemdecidic.Pulucremviderevellem  oculoru  bcnec^c- 
c^catoru  primo,deinde  veroad  orbis  falutcm  rcfpiciecium, 
qui  &:Chriftum  in  corporc  videremeiucrunt,&:c.VelIe& 
pcdum  iUorum  videre puluere,qui  per  orbem  currentes  no 
Jaborarunciitc.tc  quid  opuscfcfingula  reccnfercf' Vcliein 
videre  fepulchrum  ,  quo  rccondicafunc  armaillaiuftici^, 
arma  lacis,in  quibus  viuebac  Chnfcus,  templa  Spmcus  fan- 
cti,&:c.    ^ 

Chrilto  cniin  horoinc  funt  omnci  virtutes  &  charifmata. 

5  EigloTia.^a%  clt  lionor  cxhibitus  alicui  coram  multis.Honor 
autcm  cxh  betur  Chriito  homini  coram  (anftis  &  an^clis, 

6  Ja  feiuU  feadorum^amen.i  setcrnalitcr  ,cuiusactcriixalorix 
nos  participcsfaciat,  quicum  patrc&:fpiritufan£toviuit&  re- 
gnat  in  fccula  fcculorum,  Aiueii. 


ifn  t.  c. 


A  D   J)  I  T  I  O.  aUquaparteantiquispatribusfuitcognitii.tnplcncanuIloerat 

Jn  ca  i^.vbi  dicitur  in  Poftilla.Tcmporibus  artcrnis  taciti.  praercitu,quoufi.)ue  fuo  teporc p  ipsu  Clif  m  fuir  reuclatu.&  pcr 

Df  aut  myfteriii  Chf i  teperibus  xternis  tacitii .  Na  licct  ex  fcripturas  prophetarum  ab  co  referatas  tcftificatum,vt  inglo. 

a'iqua 

Prologus  tn  eptji.primaad  Corinth.  inciptt, 
Piftola  prima  ad  Corinthios  multas  cau- 
fas  diuerfasq;  complcditur,  quaru  par- 
t€m  rclatione  frairum  cognouit  Apo- 
llolus-.Pirtim  ipforum  Corinthioru  funt  Irisindi- 
cata:.  Nonullas  vero  proofficii  fui  cnra,  autcmen 
<iat,&variiscurationib.mcdetur,diucrfainfirmi- 
tatclanguentibus .  Naapudcosprimumcuratur 
diflenfionis  vitium,  quod  multipfcudo  apoftolo- 
rumintuIeruntvnitaieicinJcnteseccIefia»,vtpro 
prij  nominis  facerent  fedatores ,  cjuod  his  expro- 
brat  vcrbis  Apoftolus:tHoc  aut  dico,ij  vnufcjui  f 
aue  vcftrura  dicit:  Egoquide  lum  Pauli,  ego  autc 
ApolIo,ego  vcro  Cephjc,  ego  aute  Chrifti  Et  ob 
hocquidcm  horii  fc  dicit  faccrc  noTum  metione, 
vt  multo  magis  crubefcant  id  fcfacere  fub  fallb- 
rum  apoftolorum  nominibus,quod  et  fi  fub  Pauli 
&  peiri  ficrct  noic  difplic6rct.  Secunda  caufa  cius 
inducitur,  qui  patcrnae  oblitus  reucrctia:  vxore  fi- 

bi 


bi  non  erubuit  faccrc  de  nouerca.  Q^^facinns  licct 
fornicationem  appdlaucrit  Apoftf^lus.tri  ita  con- 
demnauit,  vt  in  vltioncm  facSli  auc^ore  ralis  opetis 
diabolo  iudicauerit  dcputandu.impofita  iudicio- 
rcm  &:  litium  tcrtia  qonc.  quarto  loco  matrimo- 
niorum  iura  traclatur.His  Quinto  loco  virginira- 
ti?  confiiiuvclutevicinoconiungitur.  Scxtoloco 
dc  cfcarum  licentia  difputatur.  Scptimo  atq;  octa 
uo  loco  de  attodcndo  viris,&  mulierib.  velado  ca 
pite,ac  facramcntoiu  coionc  pra^cipitur.Nono  lo 
coafmulatio  qua:  diuerfitatc  donoru  Ipiritualiii 
nafcebatur  fub  exeplo  membroru  &  corporis  ca- 
ftigatur.  Decimorefurrediionisipes  multis&ar- 
gumcntis&rationib.approbatur.  Vltimodc  col 
Jigcndis  ad  ncccflitatem  fimdorum  nomine  chari 
tatis  cura,vcl  sedificatio  cultui  imponitur.  Interfe- 
runtur  his  pauca,  qujp  aut,  vt quibufdam  vidctur, 
pendentexfupcrioribus,  authabcnt,  licet  pro- 
prias,tamen  paruulas  adliones . 


Incipit  expofitio  ar^u- 
msnti  epifloU  primf 

ad  Corinth. 
a/~^  Orinthii  &c.  hi 
V-«abipfoApoft. 
Paulo  coucrfi  funt, 
H  prqccpto  diij  ad- 
«louitus  r:;fcditi  a- 
pud 


INCIPIT  ARGVMENTVM. 
Orinthii  funt  Achaici,  &  hi  fimilitcrab  Apoftolo 
audierunt  verbum  veritatis ,  &  fubucrfi  funt  mul- 
tifaric  a  falfis  apoftolis.  Quidam  a  philofophi^  ver-» 
jola  eloqucntia  /alii  (cda  icgis  ludaica:  indudifunt .  Hos 

Tom.6. 


pud  Coriuthios  per 
annu  viKim&:  mefcs 
fcx,  docens  inter  cos 
verbii  Dci ,  fed  pofl 
pcr  pfeudo  muhifa- 
nc  fiibuerli,vc  de  ba- 
pcittisfe»a6tarcnc,  v- 
nitace  ccclcfiz  fcin- 
g         dcnces, 


ipy 


Glof orcI.&  Nicolal  de  Lyra. 


ic)6 


^ 


dctcs,£rfaci-oifiyir- 
tiu£  &:  vfum  ex  mi- 
niftrorurft  mcntis  iu 


1 

bus  illos  rcuocans  a4  vnitatc 


rcuocat  Apofto  us  ad  vcram  fidem  & euanctdicam  Gpien-     l""tionem  prxfcn- 
tiam ,  fcribeseis  ab  Ephclo  per  Tjmothcu  diicipulum  luum.      quod   cdcbrc  crac 

ommbiis  gctibus  pr,'B 
ponir,vt  magiftri  nomine  audjto  acquicfcant  corrcdioni. 
iitquiacis  vilucrar,:ipponitdignitatisnomcn  ,vc  eft  Apo- 
fiolus,&:  non  humiljtacis,vc  Htuuk. 


D 


dicarcnr,  vcl  cotem- 

pro  Apol^olo  de  (apictibus  fccnJi.Sut  fc  alia  capitula  in  fuis 

locisnot.^ida.  Dehuiufmodi  fcnbic  cis  apoftolusafchifniati 


HuiccpiOolx  licuc  &  alijs  fa- 
Jutatiu- 


Jncipit  cpiflnU  Taullprlma  ad  Corinthios, 
^Y\  ^M.vo.  i.aboninibuspriu!;c2ionominisdi£lus.^/>«y?o- 
'  X    /«jjf/« C/j)ij?/. Hrcnonfcruufenoniinat,g.apotiuserac 
opus  auctorirsrc  &cxmiincndat}0lic  cofra  fupcrbia  Corin 
ihiorum,apud  ciuos  vijticrac, 
^    Stdulius.    yc 


enim  iudiccs  huius 
fcculi,  quinubiiiores 
eflcvidcturi,cxicgi- 
busquibus  fciuiunt, 
cxdignitate  quiain- 
tumcfcunt,vccabula 
fortiuntur,ita  &  apo- 
flolus  grandcm  intcr 


chriftianos  (ibi  vin- 
dicjis  dignitatcm,  A- 
pofloUim  fc  Chnfli 


bat  diccns  in  quodii  loco:  Si  cni  renclatum  fuerit  aUqmdftdenli, 
^nortfztcar.Naquando  diitab.ucpirtol.is,  difcipulicnisade 
rat  in  pr§fcncia,&:  li  tbrte alicui  illoru  alitcr  aut  alia  rcuelata 
efTcnt  per  fpiritu  faudu,quar.i  ipfcdiccbat,quiaide  fpiritus 
ctaf  in  di fc;ipulis,qui  &:  in  ma^(}ro,iicuc ab  illo dicebaf,  ica 
<  ponebat  in  ordinem, 

A  P.    I.  r      .       .       . 


l.Cor.j, 


a    AdcoYelhominibus.         Eleftus. 
b    Dei  volunute  milfus  ad  pridicanduin  Gentibus  ad  Chriflum. 

Aulus  vdcatus  Apc)ftoius  Icfu  ChrilH 

a    QuodnoniUiiTeftiipfeudo.        N»npeiiram. 

b    Hicdicitui  Apo!tnlo  decis  nunclafle. 

pcrvo^lutatemDei.&So^ithenesfrater 

a    Non  hoiniiium  vt  vos  facitis  Dcterminat  cui  fciibat. 

ccclcfias  De^i  c\uk  cft  Corinthi,fan(flifi- 

baptifmo  pci  Chiillum.non  pei  homines. 


£  a    I 


Qm  f  ocati  per  prxdicationera  ,  deinde  f.mfti  fafti   iintvel 
praielc^i  n  Dco  ,  vt  lanAt  lint.ita  Tt  nihil  ab  homine. 
c  Quod  veredum  fciui  vnd«  Ftopeel)  doinines  omitibus  imiocantibus  cum  in  ve. 


non  inuidcns  bonus 
magifler  difcipulis, 
&  uifupcr  nomcn  il 
lius  in  exordio  cum 
fuo  poncbac  ,  quia 
quandam  partemibi 
habcbar. 

d  Cuomni.  i.&  om- 
nibus  fcribic   fuffra- 


\  ganeisCorin.  g.i  cif- 
^^^K^, -  ~ -" . - - - _  de  vitijs  laborabanc. 

t^"^*'"'^''  cituloprenotauicvc  d  ca'tistin Chriftolefu vo^^catisfandiSjCumomnibusquilnuo-  \  e    CMfw.Primupro 


lcdiuros  no 
niineauihoritate  ter 
rcret,  indicjs  omnes 
quiin  Chriflocredc- 
renr ,  dcbcrc  fibi  clTe 
.  (ubicc^os. 
t,nfMi4d.     '   ^^    H.erony.  Vo- 

lunracc  Dei  vocatur 
Idejram  quifque  ad  fide  ,  fed 

fua  fponte  &fuoar- 

bicrio  crcditur ,  ficuc 
A"'f^*  aicin  adibnstT^ljmfuiincredHlus  cxhjli  vi/ioni. 

b    Et ■i.Jihe.  Ecce  per  eum  qui  incer eos  vcrfabacur,  culpas 

eorum  ie  rcfciffe  innuic. 

c    Fra.Vct  hoc  remouec,  qucd  non  raalo  animo  ei  notifica 

ueritjfed  ex  charicate  &  defiderio  corredionis. 

*  H.iymo.Quareintecponebat  Apoftolus  nomina  difcipu- 

loru  fuoru  m  luis epiftolis  ^  Ob  duas  caufas,  fiue  vt  maioris 
li^uk.  it.  auchoncatis  elTenc,lcciidu  quod  dominus  dixic.  In  me  duoru 

yelitiutefliu  flabit omne  wbim,  &aliquis  dicerec,  quia  vnius 
r  medacio  ifla  excogicaca  suc,lii4e  vc  implerec  quod  ipfe  docc 

bac 


d    Cotinthiotiim.    9 


ponic  de  bonis  ,  vc 
hisalij  cofbrmentur. 
f  Ef  do.  Jeftt  Chriflo. 
Quia  a  patre  perfona 
li  quidem  propricta- 
cediflinclus  eft,fcd 


k    Non  aliud  ab  (O.    b    Quod  ueie  inuocat  dum  ab  eo  credunt  rc^i  8c  faluaii. 

\  ,  c     Milii  puraitus  commiflb . 

cant*nomendominincftri  lefuChriftiin  omnilocoipfdrii'" 

a    Stantibus  vt  maneant,lapiis  ut  icdeam.    b    Mentis  tianquiUitas.  ^^ 

c    Ne  unio  putetui  perfonx.  1 2, 

;  &  noftro   .  Gratia  vdbis  &  p^x  a  Deo  patre   noftro  &  dd- 1 5 

a   Coide,lingua,opeie.    b    A  guoomnia  ciedoelIc,nonabhsminibus.  f  4  , 

f  mino  lefu  Chrifto.  t  Gratiasago  Drfomco  topci  pro,,  ^^SZ^^^T 

a    Dumconhdeiogratiam.i.dona  Clirifti.        Nonaliunde.  ig  .' 

vobis  t  ingratia  Dci  qu^daca  eft  vobisin  Chrifto  Icfuriy  ^^,f  chr^fofto.MT 

net  vc  ab  orationibus 
femp  incipiamus,&  ance  oia  Dco  gratias  agaipus ,  cui  nihil 
gratius,nihil  acceptius ,  qua  ^  fibi  ic  alijs  gratu  efle  benefi- 
ciorii.  Qiiamobrein  omni  fcrecpiftola  ,hoG  vtit^principio. 
*  Auguftin.Omnium  quidem  Deuseft,fed eorum  proprie 
Deus  dicitur,qui  cu  dilgunt,qui  eum  cenenc,quullum  pofli 
denc,qui  illum  colunc,qui  tanquam  de  magnadomo  ipfius, 
funt  familia  cius,redempti  magno  fanguine  vnici  filij. 

Omnium  quidem  Deus  eft  poteftace  qua  creat.Sed  eoru 
propie  Deus  d;citur,  qui  eum  diligunc ,  cenenc ,  poflSdenc, 
qui  iUum  co]unt,quibus  fubuenic. 

In 


la  pfal. 


Dcin  sf. 


piuifi^. 


piuiJto 


Poftilla  Nicolai  de  Lyra,fupcr  epifto. 
Pauli  adCorinthios. 
C  A  P.    X. 

iry^yiulusvo.^poflolus,  Hicuicipit  feciidapars  cpiftoiarii  Pau 

X     li  ^poftoli,  in  qua  incipit  fcnberc  Grxce  .  in  pr^ ccdenti 

.n.epiftolaprxfcripfcrat  RomanisLatine.  Et  dmiditin  duaspar 

tcs.quia  primodefcribit  aliquibusecclefis  .Secundo  fpecialibus 

pfonis.Secudaparsmcipici  prima  epiftoia  adTimotheii.  Prima 

aiujditin  fex  partes  feciidu  nuineru  eccleharii,q'4^  patcbiit  pro- 

fequcdo  dfio  cocedentc.Circa  pnmu  cofideradii.q,  Apoftoliis  in 

cpiftola  pr^ccdenticomendaucrat  gratia  Dei  pq^  lu4?i  &  Gcti- 

lcs  in  vna  fuqt  ccclefia  coiun^li  &  p  c^  debet  chantanue  adinuice 

collig.iri  Gratia  vero  coferf  in  eccledae  f3cramScis,&  io  poft  cpi 

fto'a  ad  Romanos.in  qua  fit  fermo  de  Chfi  gratii  conucnienter 

ponuiif  cpiftolae  ad  Corinthos ,  in  cjbus  epillolis  cos  mftruit  dc 

ipfis  facramctis.Et  diuiditur  in  duas  partcs  f  m  duas  cpiftolas.In 

■  prima  Apoftolusinftruit  Cormthios  deeccleli<j  facrametis.Infc 

ciida.dc  ficramctpru  miniftris .  In  hac  autc  cpiftola  primo  prae- 

mittit  Apoftolus  falutatione.Secudo,  ^fcquitur  fuamtcntione, 

ihr.Gratias  n^o.  In  faiutationc  vero  tria  ponit .  Pnmii  cli:  pfonae 

falutantcs.diccns^Trtw/Hf  vocatHs  .Apofloius.  Ratio  vero  huius  no 

niinij  Pauli  &  modus  fux  vocationis  ad  Apoftolarii  ponutur  fu- 

pra  i.c.ad  Romanps.     2     l^cr  voUm^tem  Dei.  Scilicetp  volun 

tatc  bfncpl.iciti.maii  vero  pr.xlati  fuiu  pcr  cius  voluntate  di«;ni, 

qua-  dicitur  pcrmiHio  inquaiu  a  Dco  pqrmitiuiit  in  tahotiiao. 

J  •    £/  Soflhenesfra.  Huncautc  Apoftolusfccii  ponitin  falutatip 

ilc,q.T  dct uicrat  ad  cii  dcfeaus  CorinthioriJ,taqua  ad  cii  qui  pro 

deftcpoierat&:\oltbai,&CorinihijcrcdcrcntipfumSoilhenc 

hoc  fecille  no  cx  tharitate,led  aJia  cjufa,  io  Apoitolus  pofuit  ip- 

fum  in  faIutationeCorinthiorii,taquaoptanteralmceorii,  vtp 

hacoftcderctqctSofthencs  charitatc  fratcrna  molusdetulcrat 

ad 


ad  ipfum  defcftus  Corinthioriim.  Sc.cundo  ponit  peribnas  falu- 
tataSjdicens.     4     £cc/(;/i.«i5fi.  i.congregationifidelium. 

5  £fjix  cfl  Con«t/;i.quantum  ad  fidelcs  in  ciuitate  habitantcs. 

6  ^(jf4m/j«ff/j:quiapcrgratiamdiuins  vocanonis  vcncrat 
ad  fanftitatern. 

7  Cum  ownibus  ani  inmcant  nomen  domini  no. lefu  Chrifli.  quan- 
tumad  fidelcshabitantcsnonfolunainciuitatc,  redenam  into 
tadi^ccfi.  Ideo  fubditur. 

S     In  omni loco  ipforHm.i.(\ihici\o  iuri{di£tioni  cpifcopi,  &  alio- 

rum  illius  ecclcfia:  miniftrorum. 

p     Et  noflr».  per  hoc  cnim,quod  fubijcicbantur  epifcopo  ciuita- 

tis,non  crant  cxempti  a  poteftate  ApoftoIi.Tertio  ponit  bona  fa 

lutaria&optata,diccns.     10     Gratiavo. In^txfcnti. 

1 1     Etp.i.gloria  in  futuro,in  qua  pax  perficitur,quia  appctitus 

ibi  termmatur  fiue  quietatur,veruntamcn  quia  hxc  bona funt  a 

Dco  folo  ficut  ab  aftore.Idco  fubditur. 

12,     ^  DeopatrcnoUro.Qniicil  pateromnium  pcr  crcatione, 

fedfidchuin  tantum  pcr  gratix  adoptioncm. 

I^     Et  domino  lefu  Chrijio.  Qjii  eft  mediator  noftrie  falutis. 

14  Gr^fwj  tf^^P.Hiccofequeterproiequitur  Apoftolusfua  intc 
tione  fcu  traftatum  cpiftoiare  ,  in  qna  Apoftolas  primo  gratias 
agit  dc bonis  Corinthorii, vt libcntius accipiat cius corrcftione. 
Sccundoprocedit  adcoriiinftruftionc,  ibi :  Ohfecroamemvoi. 
Circa  primum  dicit,  Gratias  a^o  Dcornca.  Licetcnim  fitDcus 
omnium,tamcn,diciturfpecialitcr  Deus  bonorum  perfidcm&; 
dcuotionem. 

1 5  Scm.  i.in  omnibus  horis  mihi  ad  orandu  p  fide  &  deuotionc. 

1 6  Tro  voh:s.  licut  pro  fili  js  chariinmi.s . 

17  Ingratia  Det^qux  dnta  eH  vobis.  ideft  propter  gratiam  vobis 
datam.  • 

;8     In  Chriflo  Jefu,  i.a  plenitudine  gratiac  cius  fecundum  quod 

dicit  lohannis  primo.b.  De  plenitudinc  eius  otnncs  acccpimus. 

y  i^ia 


A 


\oy        I.AciCorinthiGS.       Cap.  I. 


' 


ipg 


a   jK  ortiaiiwi.Siif  ponir  partcs aliquas  in  omni  vcrbo.i.in  om 
niacnerclinguarum.vdinomnimodopr^dicandi.i.  raino 


r«S. 


uciiima 
1 1  vllo 


de  Chrifti  acceflcrtir, 
omni  gracia  tuc  dita- 
tos.nucatnon  luxca 
fidcm  coiuierf.intcsj 
vacue  facia  monfti.it 
gratia,q;pcrccpeiuc. 
b  Siciutcfiimc.  i.ica 
verbu  &:  fcictiam  te- 
ncatis,  ficut  cgo  prx- 
dicaui  tic  teflimonio 
prophcc.;rum  confir- 
maui.VcIquiafirmi- 
mlpitot  tcrfidcin  quam  pra:- 
dicauitcnctis,oinnib. 
donisrcplcticftis. 
c  Oi/cfro.Hislaudatis 


vindicjitur.Haftiinu  cccum  millia  facrilegapofl  nuciu  lon^, 
ieiuiiju  parui  ccporis  &:or">induIgencian»eruic,c>Mon  func 
confccuci.qui  popi^lo»  Deiprimitusaufifuncfcindere.  Xot 
millibus  viroru  ffacl  Aaron  vnum  fandu  Dcus  pfcceratfa- 
cerdfltCjfcd  cu  minilin  cius  Sacerdotmm  non  fibi  debitum 

cencupifccccs,  fcdu- 

Tln Chrifto.non  in  bomine. 

a  quia  in  omnibus  diuitcs  fjdf  eftis  iii illo  in  omni  verbo  &in 

a  iHtelleftu  fciipturaium.  b    i.qiiidcemldem  tcftimoinjsprophetaruin  jir.vdiciui . 

b  o'mni  fcicntia,tficuttertimoniumChri(ti  conhrmatum  cft 

i  Diuites.        b 


D 


ribus,  mcdiocribus,&:  pcrfeclis 

*  Hicr.ln  oninib.vircuc)b.pcrf.ipicnciam  quxamicosDei 
&  prcphctas  conf^i  cuic .  Itcm  alicer  hoc  dicendo  Apoflolus 
of^cndic  cos  qri  ad  fi- 


Oonis. 


Quod  necefle  fiti&  £  non omnta  habent  cjuiajoftoli  .  c  Spirituflanfti . 

d  Cuindefidc!io,c;uiacerti  indc  &  piiati. 

inuobis.  icauctnil  ' 

a  Vilioneinqa,E;ollH>cttemvcii 

tis.iple  clt  ciiim  . 


U      V..UII1   UVllk.Wl.t^,ljU.4   I.L111    lllU'-     t\.     pildll. 

ihil  uobis  dcfit  in  ulla  gratia  expcctantibus 

:imdiciudicij,quamim^>i|  tiromt-        >      Aqua cxpcdatione non  deficia- 


reuelationcmdomini  nollrilcfuChrifti.Qui&confirmabit  8 


ftnparce  popuii  illi^ 
citG  inuadcret,duce- 
tos,  &q(f  excurrit, 
minifiros  fccu  peri- 
turos,  cu  churibulis 
in  frontc  fcducli  po- 
puli  pofucrunt.Dcus 
cuidifplicctfchirma 
hoclibcccr  vidcrc  no 


a  Cuiulque. 


a  jo.c. 

i;.5.d. 


eid  cor- 
c^dem 


b  Et  finon  finc  peccato 

c  Ciim  cuique  poft  mortcm  manifeftar,  vel  con- 
firmab.t  vos  fcmpcr  me.nte  euntcs  in  illuin  dlem. 

vosvfqucin  fine'ni  t  finecriminc,  indie'aduentus  domini 

a  Coniiimabit  quia.         fi  »eius  in  promilfis.         b     Ciui  .aducifos  vocauit ,  iam  faciliiis  conuei- 

fos  confitmabti . 

noftri  Icfu  Chrifti.l  F  idelis  Deus  pcr  quem  vocati  cftis  in  fb- 

f Non  modo  apoftolotum  vel  anji;;otum,fed. 

inuitacalios  ad  hotu    c  cictatem  filij  eius donuni noltri Icfu Chrifti .  Obfecro autcm 

fimilicudmcm. 
d  Sids  autempnfL.Si 
ih  {odemftnfn.  *  OcCU. 
Hoccf^,&.fcrmonib. 
&i  opcnbus,  &:  fcnten 
tia,&:  kni^  ticis  con- 
lormcs.  Ec  nc  inficias 
'canCjCcftcs  eos  produ 


a  Alies.  b  Si  vnltisefleeitis  aquo  nominamini  Chiiftiani. 

vosfratres  pcr  nomcn  domini  noftri  le''!^  Chrifti ,  vt  tid- 

a  Q^otiprxdictidicunt*        b    Oris  coiifcMne,«k>meriusbabeitisincordc.  c   Diuiliones. 

b 


ipfumdicacisomncsj&nonfintm  vobist  fchifma'ta.  Sitis 

a  Sed,  b    In  eadcm  Tolunute  qua pia;diAu  c  £t  ineadem  inielli^entia, 

iu  6c  peifecli  fitis  . 

au tcmtperfc6bi  in  codcm  fe  nfu,& in  eadcm  fcicntia.  Signifi 


9  poruif.  Iratusigicur, 

10  quodinfacrilcgos&: 
parricidam  non  tccc  -aiuentut 

11  rat,  i'i  l^hifmaticos 
fccit.Madata  ci\  ter- 
r^fames,ftatim  fau- 

II  ccsfu.-tsin  popuh  di 

u.fores  aperuit,  ii  co 
'^  tcmptoics  mandaco 

rum  Dei ,  auido  ore 
'"^  abforbuir,  tkc. 
^\  c  C/oa. Nomcnloci 
'      vclpcrfona?.  Aliqui- 
'^  buscnim  vidcturlo- 


f  iJem 
fdifliJia 


i8 


cus  cilcj.nc  ii  diccre- 


a  Hoc  ideo  dico.quia.         1i.itet.«         b  Tamen. 


TLocut  ei»,  vel qui funt  illius  mJtron».     '^   tUr,ab  hlS  qui  SUC  An 

d:7'qui  cunc  Chlox    c  ca'tam  eft  n.mihidc  vobis  fra^tres  mcit  ab  hisqui  iunt  Cldes  20  tiochias.  Aliquib.au- 


a  Hoc,f.        b  De  dilUpl.na  dominica. 


c    Mon  foUum  contcntioncs,<i:d  Sc  reiba  quziJicins. 


tcm  fsEmina  foitlcvi 


f-  a  nimtliarf- 
bus  Closs 


crant.Nam  etti  mani  ^  ^  -  .  1  ■    c  1 

{cfium,inquit,ficp^c    f  quia  &contcntioaes  funtuitcr  vo$  .   Hocautcmdico,quod  n  dctDco  dcuoca  cii 

cacum  vctlru  fratrcs  ~ i- «<i:..„  ^„  . 


b{.  eont. 
:aiOonat< 


Q  AUushoc'dicit,aliu>illud.  b    .i  a  Paulo  b.iptizatut 

g  vnufquifquc  vcrum  dicic.   Hgdquidemfum  1'aali ,    cgo  21 

Huc  eil  quali  idololatia  .        b     Hoc^bcnc  i  li,qua!es  fupra  laadauit  qui  oftium   iiabent  hdei. 


ego  uero  Cephae 


taaiencfiis. 
^  Optatus  Milcuita 

nus.Schifmaiummij     h  auteui   ApoHo 
ma]umefre,&vosmi 
nimcncgarc   potcri- 

t!S.EttriDatha,Abyron,&Chorepditosmagif!rosvcfJros, 
line crepidacionc  eltis  imicati,nec ponere ari  ocuios  vcttros 
voluiftis,hoc  malu  &:  vctbis  L)ci  clfc  prohibitu  ,  &  adnufsu 
diauitcr  vindicatum.Dcindc,cffc  diftantiam  dclidorum,auc 
rcnuUio  auc  p(^iia.P.irricidium  principalc  dchdu  cti,&  tame 
Caui  ncc reus a  Deo  percutitur ,  fcd  occifus  infup^ r a  Dco 

vin- 


cgo*"    aucem  Chrifti. 


NICOLAVS  DE  LYRA. 

1  Quiainomnibus./".Dt>'tine»/if'.a<</".t/«fC//j .  2  Diuitcs  fl- 
tx\c.t.ahiindantti.  3  In  illo...pcr  i//Mm.  4'  InomnivcrDo. 
(^uii  li'-¥uii  omn:bus  loquehariturytunc  enim  baptixacis  per  impojitio 
TiKin  manHum  apoflUoium  dabatur  donum linguatum,  vipateiiHacii- 
husplHrtbui  bcis. 

ycl,dicit,\n  omni  vcrbo.Qj»'i  akHJabat  in  vertis do^m£ ,  fed 
mtia  verbiinf  mtn profertnr  nec  ordinatnr  nifiprocedat  cx  ijubitufcie- 
titi.ldeofHbd.cur.  5  In  omni  fcicntia  .JJn{f//i(jcn»a/cri/?{ttr«»»« 
adfaluttm pcrtinentium.Hoc tamen intelligendum eji dc  maioribus  il- 
itus  eccl.fix,ad  tjuos  fpctijbat  docere . 

ti  Sicut Kt^x.iLc.^ Stcmdnm concordiam  adeius euangcUum  ,  quoi 
f,4pple .  7  Qouf^xvnsitumei^iiic.i.firmiterradiciiHmf  aiiter 
Kon  cfktreSa  facma.fi  a  Cbaflt  tcjimo.iio  difardaret . 
S  Itavt  r\\hi\  voh\s, Sic.Et  inhac ojl.nditgratim ptrft^Blonem  . 
j>  bxpcct.intib.r«uclationcm,&c.  I .'  die  indicu  qus  re^elatio  b) 
nosfuc:ct  beatos  in  rejed  expeil.itio  huius  rcuelationiifacii  eos  beatos 
in  /pf  .//"d.  ^o.rf.Bcat!  omncs  qui  expeclanc  cCi.  Et  idvo  de  i.ilt  expe 
Hationc  Cnrintuiorum./lpoliidusgratias  a^ic  Deo.&  cjuod  bxcexpe- 
Gaiio  nonftt  vaia,fed  c(l  anxilio  Dei  firma.Ideofubdit. 

10  Claf&Cconf\rmrib'Zy6ic.i.ftnepeccaiomf>rtal/,iiuidpeccatum 
ifeniale  non  poiCii  cti  m  apeifeilts  omnino  filari . 

1 1  In  dicaduentus,-^c.Hoc  dicit,qu:a  quifine  crimine  in  die  mor 

tis  inueuitur,in  die  iuditu  fi"e  i;rimi>ie  pr<£fc»tahitur^et  prxdiSa  cofir 

tnacpcrfidelitatem  Deidtccns.   li.  Fidtlis  Dcu.«,&:c./".<jrf  ^tie.  £t 

fic  non  deficict  vobis  :n  auxiliando  v:  perueaiatis  adgloria.  Sed potefl 

hic  qu*ri,quomodo  .^pvfioltis  de  Corinthiis  tata  dU.it  fmia,  cHfiatim 

pOjHea luhd.it, qiiod  iiiter  eoi  eratfcb!fmaCi.i..Ad quod  diccdU,  quod  ilU 

fchifmata  hoerant  comunij,fcdeiat  ibi  multi  boni  et  literati  ac  chari- 

latt  coiu£ii,in  quibus  venfit  abatur  verbu  .Apojloli,  vnde  dicit»r  quod 

infraatiqm  Cori>ith,ior]4dti.ebut.  P.goaucc  ium  Chrifli.  Etidt  non 

faciebat  cittntionc  propter  hjpiifiii^quiu  tota  efficacia  baptifmi  Chri- 

Jioattrihutbant.   ij   Obfccroauccm.  Hircow/«r^Hf/7W^/Jo/ic«/Mi 

incipit  tot  iKiiiuere.F.t  diuiditur in  duas pjrtes^/juia primo  infiruil  cos 

defucramentis.iuundo dequibufdam  aliis  i6.cap, 

Circa 


qua  mulci  elfcnc  co- 
lenccs  Dcum. 
f  Hat(j/.«/i.  Hiccon- 
irahaptiftasagerc  in 
cipit,  dcquibus  lUi 
gloriabancnr. 

g  Eg9  ^«i.Sub  fuo  nomine  &  apoflolorfi  notat  pfcudo ,  ne  fi 
dicerctin  nominc  ipfius  vcl  illius.vidcrct  cis  inuidere,&:  libi 
vellc attnbuerc.Vcl  fi no  in  nominc  maiot u,ncc  minorum. 
h  £;j«*  v^roCfpA.t.  Pctrusdicicurinfigura  Chrifiiani  populi  a 
pecra  Chrifio.T«  cs  Vctrus,z  pecra  q,  confcfllis  cs ,  &  lup  haiic 
pctram.i.fuper  mc,non  fupcr  ce.Non.n.  dicuncur  Petri  ,fcd 
^ ; ^  Chri- 

Circa  primii  Jciendum,quod  infacramcntis  nijfunt.f.ipfiimf  cra 
menti!,Zir  rcsjignata  &  contenta  qud'  ejlgratia,&  resfignata  &  no 
contenta,qu{eJi  refnrreiiionis  gloria.Et  io  primo  agif  defacram.etis. 
Sccudo  degraf^s  duodecimo  cap.  Tcrtio  degloritx  reJ'urre5itoms.  1 5 . 
c.Trimaadhuc  in  tres^quiaprimo  agit  dc  pertinentibus  ad  f.icran:?tii 
baptifini,&  cit  hoc  de  mo  docedi,to  cpjcribitur  Marci vltimo d.Do-. 
cece  o.nnes  Gcnccs,bepcizances  eos,<Sic.  fecUdo  agit  defacra- 
mentoiHjtrimoHi]  ycip .Tcrtio  de furamento  ettch.iyijhix.%.cap. 

Ciica  primii  fciendH,  quod  inccr  Corintb.  crat  dijjfnfiopropier  ba- 

pttjias  cr  doff9r£i,quia  h.:pnxatl ab  vno  apojiolo prxftrebat  fe.  bapti 

%jtis  ub  ai..o,q uaji baptifm 'is  uaberct  efficacia  amtn iji r 0. .Aliqui ci i.t 

ao6liina phitpfophorum  vcrhis ornata  reputabant  magis  cfficacem  do 

Hrina  apoiiulorti  tal  bus  caretc,  Et  ideo  circa  hoc  duo  facit  .^fpojinlus 

quia  pttmo  rcmouet  ^pojiolus  cotetuione.Secudo  contentionis  causa, 

ca.}.Tri7i(t  in  tves,quia  primo  po-m  fua  admonittone.-^cudo  aperit 

eiui  infM.'ic».",jyj.Sigriificjtri  cfc.  Tertioadmonitionis  ration?.ibi. 

Diufus  cfc  Chi'ilcus.C(rcii/>*-i'^»j/<  admonet  eos  gratiofe,vt  eius  ad- 

moni^io  magis  rec.ipiatur..Admon''t.n.eos  h:imiliier,(ii.Ob(cc\:o.& 

Hoprfcipio.  Et  et  charitatiu/.dic?s,   14  Fracrcs.  q4  cfl  nome  amo- 

riSfdrh  rcueretcr,dicis.     1 5     Per  nome,&c.  Et  et  vtilitcr,quiit 

a  imonei  eofde  v  ilitate  &  cocordia  inter  eot ,  de  vitapariter  i0-  do- 

£lrina,diccs,    16  Vcidipfum,&c. ift^in  virbisii^ faCiisvcJlns 

non  apparca: aliquad  fcordia.    17     S\l\S.Z\\t:cm,^c.de aiendis. 

18  Eimcs.&c.Decontcptandis.   19    Significatucfc.  H/c^dwj 

Jeqticccr .Apefinluf  aperitfiiit  mowiionis  inieniionS .  ,Ad  hoc.ti.mo' 

nuerat  eos  dc  chariiat(:&  cccord>a,vt  couenientius  argueret  difcordia 

ipforum  auditam.ldco  dicit.  Signifnracum  cfc  inihi  de  vo.fra.m. 

Charit.itiue  eos  idloqiiitHr,-<'t  cnrredui  elits  meliusfufcifiatur. 

10  Ab  his,&c.  SecHdii  aliquos  nome  efi  matron£d€uot{ ,  in  ctiius 

domo plures  fidclcs  mantbat.Seciidil  aliot  ejl  nvi.-.e  lociprupc  Corint. 

vhi  habitabat  ildcles  de  contentione  Corinth.  ddentes.Et  fiprimo  m'6 

Accipiatur  velfcito  Soflhenes  erat  in  illa  focktate  a  q'a  fun  mijiuscx 

bono%i.lohocdenunciare^poJiolu.Qji.\\iiC.{.\v\.v.C6fcqi>ettrexpri 

tnitmiidumconteniio»is,di.     11      Hoc.au.di.iief?, rf/cro. 

aa     Q^od  vnuf.vc.di.Egy  quidcmfuin  P.icc.Qjtlibctenim 

Tom.i.  g     a         ^  nottti- 


Aiiif.lf.^.cSt. 
lit  Pertl.  tric. 
47  in  lo.  ii 
pl.?5.7i  ii8 
&  li  j.de  bap. 
Macc.itf.c. 
F 


Dluifioi 


CIo«. 


199 


GIoror(Iin.&NlcoIaiclcLyra:      200 


^  ChriftNnecflctfpcsin  noie,&nceffenc  totbaptifmiqiioc 
A  fcnii.Minirteriij  bapc'zandidcd;cfu)s  feruisChrs,  pocctii- 
tem  auc  rftinint  libi,qua  li  vcllet  potera t  fcniis  fuis  dare.vc 
tanca  vis  cff-C  in  b.iptifmo  fmii,  qiiaca  viin  het  baptifmus  a 
dnad.itus.-^  ideo  non  diffcrc,lluc  bjiuis  liuc  malus,  cui  c6 
tingic  minifteriuba- 


ptizandi  bapcizct.  In 
de  et  ncmo  dicit,  ba- 
prifmus  mcus,  cu  dt- 
cat:  euangeliti  mcu, 


a    Scd. 


4«  Chryfoft.Inruetevrilem  fni.im,quopa(3:ofn  proprio  no- 

mine  oia  huiufoiodi  fiipcruacanca  oftedit,  quodq;  calis  ho- 

nor.deccc  ncininc .  Ncvc  his  vcrbis  inuidia  vius  vidcac  fre- 

qucnter  de  fcipfu  vcrba  facic .  Htaiiduertecius  prudetiam. 

Non.ii.diccc  nunquid  Paulus  mundum  condiditf^Nunquid 

Paulusvos  exnihilo 
b 

t 


D 


Vt  fitTobis  aiiftor  fjliitis  . 

DiuiruseftChriftus.   Nunquid  l^aulus  ciucifixus  eftpro  vo- 

a  S;.!icet,q  lod  jieccita  dimutct -t-        b  In  inuocjiione  nominis  Tnuli.         IQi^J  de  baptiilisglorismini. 

bis .  aut  in  no mine  Pauli  baptizari  eftis  ?    Gratias  ago  Deo 

TDchoc,        TCjnt-ndeiuiuai.  a    <^i  non  funt  de  conientionc  vellra. 

mco,  quod  ncininem  vcftrum  baptizaui,  nifi  Crifpum  & 

a    Nonidco  hoc  «iico  qiilri  bonuin  iit  baptizaie.fed  ne  quis.  b  De  quo  magis  gloriaicminjg, 

Caium,ne  qiiisdicac,  quod  inno^mins  meo  t  baptizatiiitis. 

Noii  folum  illos.  b    Matronz         c    Farailiara  qus:  non  r:t  de  contentione. 

b  '    " 


B 


Ang.traS.J 
foloan. 


pnidcntia  nv.a ,  glo- 
riamca^liccch-^clinc 
jiDco, in  quibusdif- 
fercntiacf}.  In  hu.n. 
alius  aliodoiior,  &: 
altus  alio  melius  ope 
racur.  Inbapcifiuatc 
aut  ahus  aho  niagis 
ininufve    baptizacus 

fiue  ab in  fcnorcfiue a  maiore bapcizctur ,  dici  non porefl. 
^  Haymo.  Apud  Connthios  cmcrfcianc  hi^retici ,  poli  di- 
.  fceflum  Apoltoli  maximefi  qui  ex  circQcilionecrac  ludjei 
crcdcntcs^.qui  quofcunqj  bapcizabant,  fuos  clle  diccbant  h- 
lios,b;iptizantcs  eos  in  noie  fuo,  6c  illi  qui  ab cis  bapcizsban 
tur:gaudcbiiccos"appcllan  filioscfTc  illorum  aquib.b.ipciza 
ti  fucranc.Crcdcntcs  vcro  qui  crant  fid^m  &:  dodtrina  apo 
ftoii  tcnences,  dicebant:  Egofum  Chrifii ,  quod  vtiq;  bii  dice- 
bancquia  lic  cli  diccndu  .  Ergo  apofiolus  vc  comperit  talia 
geri  apudConochios,fcriplitcis  iltaqu^dnrhic,  oliendcns 
illorum  crrorem,fcd  nomina  authorum  non  prodens. 
a  Diiii.tjf,  fccundu  vos  Chri,  quaii  multos  facicis  Chriftos.i. 
datores  gratiaru. Vcl  qui operatur  idcm  in  omnibus  diuifus 
cli»duiii  crcditur in  ilio  plus opcrari,in  jllo  minus. Vel quia 
hoc  dicitis.modo  a  vobis  diuilus  cli  Chrifius.i.fcparatus. 
b  7^«.'P.t.fy?.  Pcrhocvcruquodtencbant,  faciccrubcfcere 
dc  fajfis,licut  per  Chrifii  refurrccJione  quam  crcdebac  pro- 

^  bac  rcfurrcdtionem  morcuorum  quam  negabanc . 

^  ^  Chry- 


vccflecisjcffecit  ?  Sed 
ea  tatum  qua:  cximia 
crant  fideliu,  &  mul- 
tx  beneuolecig  opera 
meminit,  cruccm.f. 
&  baptifma ,  &  qua: 
ex  hisproucnerutbo 
na.Mundi  nanqueo- 
pificium,  fed  maxf- 


rim 


Baptiza!ui  autem6iStcphana»ddmum .  Cajterum  nefcio,fi  4  mcDei  mcrucccon 

TQiii  litdc  coHtcntiolis.  ^R^tio  cui  tara  jiaucosbaptizauit  .  5    lcCnfuS  ,   CIUS  oftcn- 

quem  alium  vcrtrum  baptizaucrim .    Non  enim  mifit  mc  '^  duc  bcnignitatcm,& 

nt)n  dixit  nunqd  I^au 
lus  mortuus  cft  pro  vobis?nnnquid  Paulus  crucifixus  cft^m 
quo  ctiam  morcis  genus  aff.TC. 

*  AugulcNos  qui  fuinus  vocamurq;  Chrifciani,non  in  Pe- 
rrum  credimus  ,{ed  in  quem  credidic  Pctrus:Pctri  de  Chri- 
fco  xJificati  fcrmonibus,bcneficiis  cius  adiuci.Ille  Pecri  ma 
gifcer  Chrifcus  in  dottrina,qua:ad  vjcam  ducic  sternam,  ip 
IC  c  fc  &:  m  Hgifcer  nofcer . 

*  Idcm.Apofcolipereuangelinm  fufcitancesfemen  fiacri 
fuoX;;hrifco,quocquocgcnueriic,non  Paulianos,  auc  Pccria- 
nos,fcd  Chnicianos  nominaueriinc.PauluscCi  videretquof- 
dam  curreread  nomcnfuum  exclamauic:  Nunquid  Paulus 
pro  vobis  crucifixus  eft?  Auc  i  nomine  Pauli  bapcizati  efcis» 
Suinusenim  Chnfciani,non  Pctnani,  6cc, 
c  Gi-nnas  ago  Deo^&c.  Aug.Paulus  gfas  agic  Deo,qd^  nemine 
ipforubapcizaueric,  q  tanq]obIiti  incuuisnoie  bapcizaticf- 
fcnc.perhoium  fe  noia  dRiidcbant.Cum.n.tancum  valecba 
pcifmuspcr  hoiem  conteinpcibiIeni,quancum  pcr  Apofco- 
lum  dacuSjica  nec  iltius,  fcd  Chrifci  eile  cognolcicur ,  Hcc. 

C-;.:     .        ;.  N   .     .       ;■  ;  M  Sed 


Lib.iS 
Dei,  «j 


Inpfal. 


LiS.r.  ia- 
pulinn 


F 


NICOLAVS    DE    LYRA. 

4«  nominabatje  ab  illo,a  tjuo  b.tpt!^itui  erat,quaft  baptifmut  vnius 
ejfet  maiorii  efjicacix  qua  alicrius,cu  t/i  ocs  debercncft  noiure  a  Cbri 
ftoyquifolus  baptf^rat  intcrius,fecmdum  qddiciiur  loh.i.e.Suf  quem 
■pideris fpiriturnJanlJu  dejlcndentem  ix  manentcm  fupir  eum,hic  eft 
qul  baptiT^t  iufpiritufanilo,  &  iob-ptijmus  non  hct  efficaciam  a  mi 
nijlri^tfedafolo  Chrifto.Troptcr  quod  ad  euitandk  erroiem  Carinthio 
rurnfut  introdiiBii in  Grxcia.cuius  qiieda  pars  eft.Achaia^in  qua  eft 
Cori>uh!is,v!  bupii;^are:ur  in  hacforma.f.bnptr}^alurferiius  lefu  Chri 
fiit&c.  Sedceffunteerroreeccleflacbitcr  bapti^uit fub  hac/orma: 
Ego  bapn^^o  ic  in  nomineputris,&c.in  quatnelius  exprimitnr  forma 
baptifmi  a  Ciniiio  tradita,Matt.vlt.d.  Docetc  oes  gentcs  bapti- 
zates  eos  in  noie  patris  &C  filii,i5:c.  quia  informa  ccckftx  cxpri- 
mitur  perfotfa  bapti^intis  ininiiteriaUter^  cum  dicitur  ;  Ego  te  bafti- 
5^0,  vt  pidvntur  vcvba  Chrijiifonare , 
l>injiIo.  i  Diuifus  efi,&:c.  Hic  confcquentcr  ,Apofl.ponit  rationemfuA  mo 
nitionis.f.quod  diffenjiones  non  dcbent  cfic  inter  eos,  E:  pnmo  oftendit 
hoc  m  baptifno.SecmidOiin  doiinna  verbo  ,  ,bi :  Non  i n  fipiencia 
ueibi.  Trima  adhuc  in  duas.quia  pnmo  pontt  Ju^  monitionis  ronern, 
Secundo  excludit  a  fe  fulpicioney'bi:Qi^\s  ago  l)eo  mco.Circapri 
mumdicit:  Diuifuseft  (Dcinii^^i.q.d.vnietur Jequiex  verbis  vrjtris 
qui  maiore  tfjicacia  vnius  baptiJniO,qud  '■  baptifmo  allerius  aitribui 
tis,']uit:fulusChriflus  bnptl^^t  intet >us,vi dtthm ch:  c^  ideoji  ba- 
ftifi-atibus plurcii  vanas  virtutcs  atttibmtis^fequiiur  quod  Cimstus 
fit  diuifus,jliter  opcrando  in  baptifrnatibus  a  diuerfis  tninifiris, 

Et  adrnaiore iiitclligentia fcicnuu  ,q4ChriJiusin  baptifmodupli- 

cem  bei  virtttternpropna.f^naeil  dimna  qua  i iipatre itjptritufaniio 

■     mutid-t  interius  a  pcccato .  Et  ht&c  potejiai  nu.li  creaiura  cSicari  po- 

tuit ^ficnt  nec  deitas.,Alia  copeiit  eijecunduttt  ■aturd  humanam  quji 

didturptas  excillcnlifi in  facrameutis.El  cofiftitin  quaiuor.  Trimtl 

frndx^Vacr!-  ^f^^^f''^"'  Ci:>rifliis  infliiuitfacramenta,  Secundutr:,qm>d  ifcctumfa 

mentoriini  in  cramenti  qui  tfl  chjraScr  potuit  confcrrejine facramcnto ,  Siautem 

^uatuor.         de  gratia qme  cii  efle£lifsfacramciiti  luquimnr,  datur  afolo  Deo prin 

cipitHter  a  Clmfio  vcro bomine niinifkiialitcrtariium:tamenprinci- 

palius  aeteris  mimihis^quia eft iniitumenturt  dettait coninntiu,  Ter 

tium  efl,quod  virlus paffionis  eius  operatur  in  baptifmo,  &  in  atiisfa 

cramentis.Quarium^rp  adciiis inuucationem  fa<.rar,ienta  conferHtur, 

Hanc  aiuerti  poteflatcm  excelkniix.  maxiiae  quantuni  ad  hoc  vltimum 

fotuit  mimfirts  conferre.f.  (^tn  eorum  nominibus  tonferretur baptif- 

niusjed  tanien  coicarc  nolint,  nefchifma  fieret  in  ecclefict.f.  quod  tot 

baptifmata  crcdcrenturquot  miniHri  .Tropter  quod  fubditur. 

2  Nunquid  Paulus,&:c.  q.d.norifquiabaftifmus  tioit  habet  effica- 

(im 


ciam  a  paflione  alicuiiis  fati£li,nifi  folius  Chrifli.profter  quodeius  ef- 
ficacia  non  debet  alteri attribni .  \  Aut  in  nomine ,  &c.  q.d. 
nvn,fedtantumin  nomincClnifl',  quia ds  Chriflo dicitnr  ,  .Ad.^.h. 
Nec  cnim  aliud  nonien  cfi  iub  C(^lo  dacum  hominib.in  quo 
oporteat  nos  faluos  fien. 

Sed  cotraboc  viiittur  cfk  il'ud quod  dicitur  Matt.vlt.d.  Docetc 
omhes  gentcs  baptizantcs  cos  ui  nominc  patns  &i  filij ,  Hc 
■  fpirituiiancti,  &fic  nderant  hons  bapti^^dt,  in  noiejoUus  Chrifti 
Jed  in  nomine  loiius  trinitatis.  .Ad  qi dicedum,  quod  in ptimitiua  cc- 
clefia nome  Chrijii  erat  odiofum  multis,procurdtib. hoc lud^isinfua 
maltfia  obftinatis.f^^  vtnome  Chrini  amabile  &  venerabitereddc- 
retur,  ^ipoftiiti  bapiiT^bat  in  nomine  Chrifli ,  vt  habetur  ,^£i.  8,  Et 
hoc fecetuift fpeciali ordinatione  Spiritufjdn£ii :  Feruntamen  in  noie 
Chrifti  totatnnitas intelligitur,qHia  Chriftits  ide efl qi' vn£luSy& fic 
inteltigitur pater  p/,^ues,& JpUjfanflus  qui  isr  ipfa  vn£}ia .  Toflqua. 
aute  nomen  Chrijiifa^um  cft  magnu  &  celebre  in  Gentibus :  ecctefia 
vtiturfiirma  a  Chrijto  i.^iiitua,  baptiri^do  innominepairis  &fiii:, 
^  fpirituffan£ii.Tarnen  iij!  qm  fic  Sl  baptiz^ntur,  in  nomitte  Chrifii 
bapti%antur,quud  nomen  in  m^mincfilti  mteliigitur,  Igitur  qiiia  Chri 
fti  nome  &  eius pajjio,&  non  aJterius  cofcrunt  efficaciam  baptiJmOy 
ideo  qui  hanc  efficaciam  alits  trtbitJtnt,  Chnftim  diuidunt . 
3  Gratias  n^o.  H.c  confcquentcr  ^Af^d-  e.xclndit  afe fnfpicio^iem, 
nefotte credercnt  atiqut  hanc  diitiftotie  i  v  ipfo hab:njfe  occafionemy 
dicens;  GratiasagoDeomco,q,  nefrunem  veftrum  baptiza 
ui,  nili  Cnfpu  Hc  Caiurn,nc  quisdicat .  Taucosenimbapti%aue 
ratyO^  illoi  Jignanter  nominat,quia  de  iltis  non  erant  qui illam  diuifio 
nemfacitbant.  4  Baptizauiau.i!S<:c. /.  c/.*ir/i/w/7w.'M.  j  Cxte- 
rum  ncf  cio,CSi£C.  Hoc  adiungit,  ncforte  atit/uis  alius  cum  tflis  ab  eo 
fuiffet  bap'ij^atiis,de  quo  non  adiiertat,eo  quodm^^tnaria  hominum  la- 
biiis  eft,&jicfatjitas  verbis  eius  imponerctur  a  f.itfis  aposiotis.  Cotife 
quentcr  affignat  caufam  quarepaucos  bapti^zauit,  d.cens, 
6  None.  in\,S>CC,Sedcontrahocvideturef>cquoddicitur  Mattb.  Apoilif 
vlti.Euntes  ergo  docete  omnes gentes^baptii^ntcs  eos,&c.  Etfic  apu-  re  p« iep 
ftoti a  Chrifto mijfifuerunt  adb.tpti^zandamijicut  addocendum.  .Ad  «ixcai»' 
quod  dicenduin,quod  ticet  Cbrijins  mijcrit  apoftotos  ad  vtrunque  ,  ta- 
menprincipaliter  addocendum ,  &  idco  fer  fapfot  prxdicabant ,  pet 
miniftros  autcm  infcriores,vt frequentius bapii-xabat.Cuius  ratio  eft, 
quia  virtut  vetfapicntia  baptix^ntis  mbil  opcratur  in  baptifmo,  pro- 
fter  quod  nonrefert pcr  miiiiflrum  maiorcm  velminorcm  bapti%^ri: 
yirtus  autem  &fapkntiapr£dicantis  multum  valde  conferunt  in  frf 
dicationCy  & ideo apoftoti qui maiores eranf  circa prxduationem , fe 
magis  occupabant  exettjpto  Chrifti,  qui  fer feipfutn  docebat ,  &fer 
fuos  difcifutos  baffiT^bat^vt  habetur  Joh.4. 
.     .  Tipn 


201 


I A  d  Corihtliios         Cap.  L 


202 


A  a Wfw-w^f.P'^'!  rcftc.n.baptizare&:  minus  dodi  pofRinc.Per 

y^  fcclo .iiu"  cii.ii^c iiirarc  muko ditficilius eft 6c  rations  opens. 

Idcn doilov  gcntium  pluribus excellcntior,euangcli2:arc fe 

niifiiini  dicic  non  bapcizarc .  Hoc  tamen  ncceflTicatc  inflate 

inccrdumcgii:. 


b  Tio»  infiipi.  Con- 
tra  fapicnciam  (ccu- 
li.  7{on  itfapi.ver.  Sa- 
picntiam  dicic  phi- 
jjfophorum,  quxdi 


{c6 pcrd.rct Sc rcprobarcc de coUcgio predicacorum fuoru,  H 

Serm.74.ru- 

pcr  caiui. 

Bcrnard.    -5«  Perdiderunc fapicntiam  quin  fua  fapicncia 
pcididit  eos . 


&:fic  tjduiDcfT. 

g  Terdani  fa.  Non  crgo  dcfaf  icntioribusgloridiukun . 


a    Quoi  a minotibus  ficri potf ft,ne  rrtardarftur  a  pratdicatioBe.        b    Mifit  mcfed  non. 

c    Jn  If forc  &  ornatu  verbotuin.         d     rliiloiophonim  qu.tverbolps  filcit, 

a  Chriftus baptizarc,fcd  euagelizarc,  ndn  in lapienria  verbi, 

b-  »     Quafiqua-reret  quis,ancuaccarctur  vtique.         5Idellpta;dicatio. 


*  Hic.Hocinaducn 
tu  faluacoris  affcric 
impletum.i.  ad  nihi- 
]um  rcdi^am.EIitjen 


:U-aSZ;rv°i    5  vtnonteuacuctutcruxChrift..  ycrbumenimcrucispcr-  ^    "^l 


quar  vcrbofos   f.icic, 
o  crux.i.  mors  Cbf  i 
'""^  cWuaf,  &:inipoffi- 


5  Vidcmr.        tW  eft  aedemibus  . 


j     do  pifcatoics ,  artem 
~  letoricam  &  phi- 


tfcon 

irlir. 
ptentu. 


bilcfccudu  naturaiT» 
iudicat ,  vtDciismi- 


cuntibusquidctTJ  ftultiriaclt,+iisautemquifaluifiunt,ideft  l 

a    Qiiiacjcdemcs  in  ciucem  rirtotem  Rfi  intciligunt.         b    Vere  pcreuntibus  . 

^lnAbdia.  c    Qiiia!  d     Irritam  fac^am.    7 

nobis,Dei  t  virtus  eft.  Scriptum  cft  enfm.  t  Pcrdam  lapicn' 


lofophiam  rcproba- 
U't.  QLixritur  plane 
vnde  fit  ipfa  fapcntia 
qua  rcprcbac  Dcus. 


tira.i». 


Nor  meain  meis.fcd  quat  coium  eft. 

^5cculi.  b    Vcrereptobat 


€T 


Jiktor. 


15 


motcalis  moieretur. 
c  rcf^i.Tbi  copolicio 
vcrboru  qntur,  vbi 
rcflc  virtuteipfa  vcri 
tssieno  comcndac. 

Euacuatur.Eti.im  crux  Chrifti,  fi  qiiomodo  vel  bona  na- 
cura,vel  alio  aliquo  modo  pr^ter  eam  credatur  ellc  iufiitia 
U  vica  ^cerna . 

*  Havmo.Hccrccici  &  Philofophi  pr^dicabac  in  fapietia  vcr 
bi.hoc  c(i  culto&:  polito  (crmone,vc  placcrcnc  fuisaudito- 
nb.Sc  ipfi  apparcant  docli,vcl  etiam  in  fapicncia  vcrbi  pr^di 
cab.int,qu<ecaqi<«c  miuidus.i.  amacorcs,  &  philofophihu- 
mancljpicntiCjtiulca  putanc.nopdicabaciili  .Vcrbigracia 
Chnlii  nacuitatc  cx  virginc,moiccm,&  rcfurredioncqua: 
•o']aillidencgabanc,diceuccsaliqi.iid  nonpoflTegigni.nilicx 
comixtumc akcriusfcminis,&:  Dcu qui  fpiritus  eli,non  eflc 
iiomiuc  faclu.ncqj  filium  Dei  mori  potuiiic,  fcd  quado  vo- 
luit  apparuit,&  qw  vokuc  rccciric,ncqi  rcfurrexic ,  quia  non 
nvoruius  cfi.Wa  oi  i  philofophi  6c  h^rctici  quia  pcr  lium.ina 
f^picnciam  pcnccrarcnon  poceranc,diccbant  mcdacium,& 
annihilabatpa(iioncChri(h.Sed  Apoftoius  piedicab.u  lim 
rkcib.verbisChnliijmellenatumde  virginc,nKntu6,Ck:  rc 
iarrcxUrc,  vcaiKiitorcsciusintclIigerc  polTciu  q  loqucbaf . 
d  Pfrf«w//««f.i.lapicntibus  mund!,quorum  &  fapicntia  pc- 
rtz^ic  falfn  olic«diiur,&  ipfi  damnandi  func . 
cDeivir.Du  occilus  diabolum  vicicCfc  hoinine  libcrauir,vcl 
virtute  datacdctib.pcrquam  fiunc  mirjcula,  cii  rcscxigic. 
Qf  Scriptum eH cnim.ld  non  niificmcin  fapicncia,  quia  pr^di- 
xeracquod  in  pi.Edicacionc  cam  non  rcciperec  cuangchca, 

fcd 


Quaro  cxcoeiKint  ad  ai^uid  probandum. 


9     fcripcum    cft.  n.  cjuod  Abdix.i 


iPerpaites.      ^lmer  piimosapoftolos.    JQ    omnii  faptenlia  U  dotni- 

tia'm fapicntium,& prudcntiaprudentium reprobabo.t  Vbi, u  »« dco /;>, iddc buna 

a    Logicus.  b     Vere  perdet  la.ijmafecit  lluIt.imA  Hocfub  interrcgatione  .  12    natUCa  duciCCXOl  dlU. 

fapie'ns,  vbiScriba,  vbit  inquifitor  huius  feccli?    Nonnc  13  Hoccmmhabeticn- 

14  fus  hHmanuSjVtquo- 

E 


tlfa.33.  fe-' 
cundum  Ixx. 


cunq;  cum  tctedcris  cofcquatur,&  paulatim  meditando  pro 
ficiat.Indccli  quod  mulci  illitcrati  poematacomponunt  ta 
cxquifitaqua»  viri  cruditiflimiadmircntur.  Hunccrgofen- 
fumquem  Dcusad  feCxcrcaturij  agnofcendum  &:  fuain 
voiunratem  inquirendam  dcderac,illiadinquirendafuper- 
flua  &  curiofa  verterunt . 

b  i^bifa.lnicx  pdicacores,inccr  quos  fi  eflTc  voluit,  fapiencia 
illa  abijccre  oporcuic  Scrib.i,qui  de  moribus  vcl  aclib.precc 
pcadac.Conquificor,qui  fccrcta  natui.E  rimatur .  Tales  non 
rccipit,fed  ftultos  facit.Vcl  pcreuntibus  dico  (icut  fcnptum 
cli,  quodpctderet&:icproyamfalIamqucfaccrct. 

A^i» /ii.probate.FaH^  fapicnti^Mnfukat  apoliolus  Vbi?qua 
fl  nihil  valcc.Et  c(l  inuciflio  in  ludcos  &.  in  Getilcs.  Na  Scri- 
b.E  lud^orfi  Si  lcgifdoctores,&:  linihil  impoifibile  Deo  crc- 
dunctamen  quiain  lcgenonadeoapcrcchabcnc ,  diiidunc 
Dei  fiiium  elle  morcuum  &:  huiufmodi .  Cjcncilib.vcropi'o 
humana  ratione  flulcitiacft . 

S apiau.Gen\i%  vtriufquceft  &  Scrib5&:  inquifitoris  . 
i  tipn n e flultam^&cf apten.hu .mun. 

*  Aug.Ipfcmodus  quomunduscrcdidit,fic6fiderecur,in- 
credibilior  inucnicur.Inerudicos  libcralib.  dilciplmis,  &:  oi- 
no  quantum  ad  iflorum  doCtnnas  accinccimpolicos,  no pc 
ricosgramacic^,nonarmacosdialci:iica,nouihecoritaiiiria 
tos,pifcatorcs  Chrilius  cum  rctib.lidci  ad  marc  huius  fcculi 
^  paucilii- 


Lib.iz.  cluir. 
cap.f. 


NiCOLAVS    DL     LYK.A. 

1  Non  in  fa.  llic  toiij'eq'*enter  reprohat  cotentionetn  Corinthiorum 

€X ptut€ do&rinx^quia eoium  alitfut  do^rinam pfeuJo  apofiolorii  or- 

n.nurn  verbis  &  rationib.hnmaHX  fjpientix  prxferebam  do£lrinf  apo 

£  iiphrum  Chnjiitifu*  non  trat  in  folijs  verborum ,  fed in  virtntefoiii- 

tuy'anQi,proptet  (f.od  .Apojlolus  pnmo  oflendit  modum  tUu  non  effe 

conucnientcm  do£lrin£  Chrifli.  u tudo,detlarat fe  non  fuiffe  vfumta- 

li medo d(KcJiyC.fi.Circa primtm ponit intenium dicens.  Non  in  fa. 

^    ^      Ettontinuatur  luprxccdcnti  literafic,ffuia  dixerat.  Noil  Cnim  mi 

Qid  m-  ^^  n'cChriftusbapt.zarc,fcdcuan.i.e«<irt^^(r//5/!)t«rf/c4re.Non 

it  la  fapiencia  \eiihut.i<i  fftpientta  mundanay  qu£  ornatts  verbisetra 

tivnitjuilumptii  ex  apparc>itibut  fecundumfenfura  inniiitur.  jUa  aiit 

t.u.s  funt  fidti,exceduii[ humanim  rationem  et fenfum.Et  idco  illemo 

~^   (i>)S  dDCendi  non  i;i  cb  tenicns  do^> mxfidei.  ted co^ra  h<K  vidnur  ef' 

r«ntdo-/<''f'"''^"''''"'''"^'^»'""""°^'f'>''^'^''.?'*;2^  al^il  doatinafiiei  vfi 
etiiloari  fmit  rationtb.humants  ^  *erbis  ornttts..^{d  qHoidttendum.,q,  altui 
iW\.     &  tfi  dbccrc  m  lioilrina  vcrbi^iT  aliui  ^ttjapietia  verbi  ia  his  qu^funt 
^ientu  j:j^i^fj„;^  ^i^ca-e  infapiltta  ver^i  efl,qu4ndo  accipitur  h'man  a  fapie 
tiaprn pnnttpdt  radtce  doilnnx^vt  folu  quis  approbct  91  fap.etia  mi 
dAHu  Lonttntt,  j  hoc  cjl  jiiet  corruptiuu  .  f^ti  aut  fapteutia  verbi efl 
fuppofnisfuiidamcn:iifidci,ftqua  verain dtciisVhllofophorum  fidei 
accouimoia  reperiantnr  in  obfcfuiumfidei  affumere ,  &  hoc  eji  boni 
cr  meritorihm.,V'ide  aiLit  .yi'i.li.i.dedaclrina  Chrifiinna.Si  qua  ve- 
ta  noflr^fiiiv:  ■^iccornmudj  phiLnfophi  dixerunt^non  foUim  formtdanda 
ttonfitni,fcd  Ltiam  ab  eis  tanquam  ab  iniHfiis  poffcfforibm  in  noflnm 
"vlum  vendicanda.     2    Vc  non  cuac.  Hic  confe^juenter  manifejlat 
p>c/)i//;»w,or  primo  cx  parte  doHnnje.Seiundo  expartr  docentium, 
i^i.Videcc.Prirfla in duisyjuij. primo pw;t fuam prebationem.  Se- 
tmdoptobationfs  ma>nji:fi,tt'.onem.,'.bi.  ^ni  Hc  Iwdxi .  CircaprimTi 
fciendum^quod  idem  modus  non  conuenit  omni  do^rtnje^vt  dicitur.i, 
Mciaphy.&  i.Ethicoiurn.Mndns.n.proccdendiper  dcmonHrationes 
non  copettt  rhetoric£,fd?c-omet'i<ie,S-  econuerfo  perfuadere  non  com 
fetitgeomeniif..,fd  fhetunt£,vt  tbi.ir  dc'tur.Et  fimiliter  fi  «liquis  in 
tiaiura intellc(iuali,vipote an?elica    dcmonjlratiouibusgfometiicis 
"Vti  vellttyinconuenienter  procedereh^i*ianon  funt  applicabtles ,  nift 
tnatertA  corporali.Ex  hii  formatwr  talis  ^o.lile  modus  docendi  no  eii 

CCfl- 


.lulio. 


couenicns  altcm  doilrinit.,p  quS  dcjiruitur  id  quoft  tjl  in  eaprintipahy 
fic  inpropofito,quia pfirictpalc  in  dtilrinafidei  efijalusperfidi  Chri 
jti  crucifixi,pf  quod  .Apofiolus  dtcit,inf.f-.c.  Non  iiid icaui  mc  ali 
quid  fcire  intcr  vos,nifi  tm  Icium  Chriftu,  &:  hijccrucirtxu. 
Inniii  vero principaliier  fapientix  verbi  ejt  dejiruere  falute  faBii,  pcr 
crttcl  ChrifiiyVt  dicei  fiatim.Et  hoc  ejt  quod  dicit  ^pojiolus .  Nu  iil 
ver.mifit  mc  Chnftus  cuag.vt  non  ctja.crux  Chd.i.fidespaJ'- 
fionis  cj»i,  quia  cdtinet  aliqua  qug.  videtur  humanxfapienti^  impoffi 
bilia,vt  quod  Deus  moriatur  &  cofimilia.  Et  aliqua  videntur  buicja 
pientix  c6traria.,vt  if>  aliquis  morte  &  tofuftonem  no  refugtat,\ed  ma 
gis  ad  hoc  voluntane fe offirat & tonjiwilia,fp quod fuDientib.mun 
diUulta  videturdoSrinafidei.Ecideofubditur.   j   Vcrbum.n.&:c. 
i.pfAdicatio  paffionis  Chrijli.   4    Pereuntibus,&:c.i.i'i/i</f/(6«J/c- 
tundum-indana  fapifiitia  tantU  fcntientibui.    5  Suikitia,  &:c.^i- 
tionibus  diflis.  6  hiisamc.,8cc.!. fidelibus.     7  Dci  vircus,&:c. 
quiaper  cfucead  icrfirins  eorit  diabolus  deuiflns  efi,&quia  experiu 
tur  infe  virtute  Chrifli  in  voluDtJtu  carnal.u  teorifp.one,  etjic  imple 
taefl  fcriptura,Efa.i^.     8  Pcrdam.i.«/e^r«?.  9  S.ipicntiam  , 
&CC.i.Jiultam  ojlcndam  fcientia  humanitus  inueniam  ad  vcritate  eua 
geliij  comparatam.Et  dicii  fapicntia,'juiium  ad  cognitione  de  fpecula 
bilihus.  10  Et  pruden.  quantum  ad  notitiam dc  agibilibus  fp  qnod 
Chriflus  ad  apjfiulaiutn  non  vocauit  philofophos,fedfimplices,  nepro 
fcHusfiiei  Chfifltanie  afcfibereturhiman.t  fapieiniie,  jed  diuinx, 
Ideofibdttur.    n  Vbi  fapiens.<y«i  alta fptculabilia  fcrui Aiur,qtiod 
referturadgentcsfapientixmnndanxinnitcntes.      \x   Vbifcriba. 
,i.peritusinlege,quodrefcrturaddo£loreslud£oruni.      tj   Vbiin- 
quiIicor,&:c.  i.profperitatn  hMitis  mudi ,  quud  refertur  ud  vtrofque, 
quafi  diceret ,  "ullus  lalis  aut  rarns  efl  in  vocutione  fidciiMm  Clnifti, 
Hxc  aiitt  fcriptura  abillo  loco  ;  Vbi  fapicns  vbi  fcrib2,&:c.  acce^ 
pta  eii  Jfa.^^fckdutraslationeScptuaginta,vbi  licet  fint  alia  ver 
ba  qua  in  trasUtione  noflra,  tanien  efl  e/dem  fententia  ,  vtpatet  in» 
tucnti.excepto tertio.vbi  dicitur.  Vbi  inquiiitorhuilis  feculi.pra 
quointrans[a'ionenoflraponitur.ybido£iorpuiuulorurri^Ejdemti-' 
men cft fententla,qwa paruuti Jolcnt  inflrui de his qitx pertinet admo 
ralem  vitam  flatus  pnxfcntis.Ideo  ftibditur. 
14     Nonnc  flulcam,&:c.  Qjtafi  diceretfic,quia  demoflrauit  eam 
Tom.^.  g    i  fiuliam 


203         GIoford.&NicoIaideLyra. 


2C4 


^  psuciffioios  rrifir,  arp;  icn  ex  o»  gcnere  ta  rpultos  pifces ,  & 
A  cnnro  n-.irAbiltorc  s,qi)ai.ro  ranoicSjCti.rn  ipfos  philofiphns 
rcpit.DiJobits  :n(  rtdih-lib.fl  p.Jcccr,add-Jn>iis  hoc  tertiu  .  la 
crgo  tri.i  rnnr  incrcdjl)ilin,cni,r  ramcn  hid^a  fuiir.  liicrcdibi- 
Jeefteniin  <  hriHim  rifurrcxilicmcatiiCj&:)iu^luinafcC' 
dillecimi  rarne .  fn- 


b  dentcs.Quoniara&Iud^ifignapetuntj&Grvxirapientiam  g 
^  quaerunc.NosautempriEdicamusChrifhimcrucifixum,  lu-  '> 

5Ita  &  voHs  fi  dc  l.ipismifaus  cftis.  '  ^ 

^  da£:isautemfcandaIu,Gentibusaufeftulticiam,  ipfisautcm  " 

a  AJ  »itani,non  commnui  vocationc.fcrf  qua  funt  prifciti.        IQui  mortuus  moner.i  vicit  '  ^ 

vdcatis  ludxisatc|ue  Giajcis  t  ChriilumDci   virtutem 


crcdibilceft  mnndii 
rct.im  jncred  bilcm 
,  cred'diflc.  Inncd.hi- 

le  elf  hoics  ignobi' 
les,infirmos,  paiicif- 
fimos.impcncos  rcm 
tam  incrtdibileni  ta 
lob  i.b,  cfricaGitcrfTiindo,&: 
in  illo  ctiam  d.^cbs 
pcrfuadcrc  poiiiifrc. 
Vbi  rtultuni ,  &  in- 
firrnu  Dci  conccmni 
tur.qn^cfl  fecifndu 
racioncsmundi  qua: 
jnipolTibilc  iudic.1t, 
quod  in  natunsreru 
pon  vidct . 

S.ipit  ntia  mundi  flultam  fecit.NJ?  pct  flultitia  crcdcntcs 

fjluat.  Etcuroflcditpcr  hocqipr^nMlk  :quianoncogno- 

B  \\\t  mundusper  f.ipjcntiam  fuam  ,  vt  fidcs  &:  falus  Deo ,  fit 

nonexfapenria.Scdin  Dci  fapientia,  quarin  tcnebris  lu- 

cet,ideo.;^frZ>Mm  caiofaQum  efJ.Sicur.n.curatio  via  eft  ad  fani 

tatf.m,fic  niedicma  f.ipienti^ pethominis fufceptioncm efc 

noflriSaccommodaca  vulncribus,  vtquibufdam  ^uaficon- 

Aiig.l.de paft»  trarijs^&quibufdaquafilimilibuscurcncur.Serpentiscnim 

"■""".  aftutia.iJapictiadcccpti  fumus,Dci  fapicntialiberamur.Ec 

14§inpf,68.  ^^^,t,)]g  fapicLiauocabatur&fiulcitia  erac,Iic  ifla  qu^  voca 

tur  ftultiti.i,fapienciacft.Bcce  cocraria.Similia  vero  fiint,  q, 

per  faminS  dcccptos.pcr  f^niinam  natus  liberaret.Chriftus 

homo,homincs,mortsilis,mortalcs.  Vcl  mundusperfuam 

fapictitiS  imprudentcm  non  cognouit  Deum  in  Dei  f  ipicn 

^  tia.i.quiafapientiamundi  ance  nefciuic  Deum  pcrfapienria 

^  Dei. i.pcr  hanc  magnificcntiam  niundi,ac  tam  fapieter  in- 

.ftituti  opificij  ornatu,crcatorj>.  fui  nonefc  veneraca  fapiccia. 

a  Tlacuit  Deoper  UuLprie,fal.f.cre.i.ci:\iCis  fiUc  a^temitatc  f  ro- 

uenr.c 


ucnire  inorciIibuSjVc ibi  falus  repcrirctur ,  vbi  liukitia  crc- 
dicur.  > 

*  Gi^cgor.Cum  Dcum  qui  ci\  f.ipiecia,  nequaquam  pcr 
fapientiain  (uain  n->,mdu.s  inucinrfc,  placuit  vt  Dcuni  bonii 
ncm  fudunj  pcr  human;tatis  tlultitiam  cognofccict,quacc- 

nusoiusl;ipientia  ad 

a  (^ijpfccurdum  rationcm  hiiii!<  imiudt , 

ftultara  fecit  Deuf  f-ipientirnn  iiuius  mundi  ?  N.im't  quia  in 

a  Fcriiliuui.        ^Hoc  fecic  alto  coaliUo,ne  fujietbiiem.        b    .S.ipiniresiiiuud.  pacfium  Upiemiain, 


fpof 


vbi  cit  lupccbia. 


Dcifapicntia  noncognouit  mundt:s  perlapicntiam  Dcum, 

a  Ex  jilacito  eniia  fil.        b    Vc!  per  iinpertot  ii^icntic  inuiidi  praraioKircs  ,  vel  rcm  pr.roi(.atain, 
qu.T  itulta  videtur.ficut  eit  pallio  Cliruti,^  iuots.vlii  huiml.t.is  . 

plaVuit  Deope  rftulritiauiprardicationis  faluos  facere  ye- 

a  Ncfcientcs  liumilitatcm  Uei.  broicntil.  c    Qni;  inocnio  liominc»  fa;iiemia 


noflram  ffulcicia  dc 
fccndcrec ,  &  I.uccm 
fupcrna:  prudenci^e 
luco  fu^*  carnis  illu- 
rninata  nofira  ceci- 
tas  vidcret,natus  igit'' 
c\  pacrcfinctempo- 
recxmatre  nafcidi- 
gnatus  cltintcmpo- 
rc-,  vt  pcr  hocquod 
ortuin  luum  inccnni 
tium  finemquecon- 
ciudcret  humancC 
mcntisoculis  oftuni 
I }  qui  ab  inicio  fumit'', 
14  ncc  fineaiii^uliatur  ^fD\Ci 
aperirct.  iuxta. 

b  J^o«.«J^/.<.Noncognouit  miidus  pcr  fulutcmjideoquia  li 
lud^Ei  iigna  potenti^qua-runt^confucci  ab  anciquo.  tc  Gri-  ^>'?A' 
ci  fjpicncian),vcrii  qiiod  pi^dicactir  natura  patiatur.S-d  nos  *"^"'- 
concra  pradicamus  Chridu  crucifixum,quod  no  efl  ludxis 
lignum  potentiaj,  lcd  fcandalu,quia  ualcuntur  contra  pra:- 
concs  ruborc  fcelens  fui.Vd  ideo  videcur  flulticia  quod prij 
dicainus,quia  ludari  figna  pecunc,&:  Grasci  lapicciain,&:  nos 
concratacimus.6<:  cn  pcr  ilta  flulciciafaluac  Deus  credenccs.  ^  •  * 
C  ls{osa»tmprxdicatiiusChriJlitmcruiijixum.      *     Amb-Nun 
qmd  iplis  Chnfcus  vircus  qwihus  fcandalum,  aut  iplis  fapien 
tiaquibus  lluicitia^Sed  quoniam  quidam  cx  eifckm  luitili- 
cabuntuv  rtdi-,q,uida aut  lua impjctatc obduiabuncur,vnum 
Credcntium  &  n on  cicdentiu  gcnus  fub  uocatotum  appcl - 
lationc  u,icicuit,vtduosafide  iignirjcabat.nlienos,cosqua 
uisaudillcnccuangciiunj,ortendcret  vocatione  cxtianeos . 
d  Ipfts  uuten.  vocaiii.f^qd  lic  lunge.Dixi  quonia  ludxi  pctuc 
ligna,6i  Gf*Eci  fapinuiam  &  in  ciuciftxiunc  qua  pra:dica- 
niusclt  magna  viitusDci,^^  magnaIapieuaDei,ctlirepro- 

bi^ 


NICOLAVS  DE  LYRA. 

fj*  fluUamfacknd»  quod  impoffibile  iudicabat.Et  quia  de  fapientihus 

huiusmundi  riulhs  aut  paucosi»piincipio  eug:t  pro  pramicaiioae 

(HMlil'.i.  Cuius ra(io  aj]ignatur.,cum  dicitnr . 

1  NamquiainDeilapicncia.  idcfl  ex  cognitione  creaturarum^ 

quxfwn  quoddam  Deifpeculum . 

z  Non  cognouit  mundus.  idefl fipientes  mundi. 

3  Pcr  fapicntiam./t/Viccr  mundanam. 

4  Oeum.  In  cutHs  cognitionem  ducit fpeculum  creaturarum,fecun- 
(iiimtjnoddicitur}\oman.i.c.  Q^i  cumcognouiffcntcuHp.non 
glonficancruntautgratiascgerunc,  led  cuanucrunc  in  co- 
gicationib,  fuis,&:obfcurati4m  cft  infipicns  cor  eorum,&c. 
Jdc  t  fuhanur , 

j  Placuit  Deo  pcr fiul.prx.fal.fa.crc, i.per alium  modum  quam 
pct  fapicrniatn  phiiofophwum^f.perprxdicationem  crucis,  quod  philo 
fophi  ilultutn  repurab.^at,propier  dcfe&im  intelleSluseorum ,  MuUo 
fnim  ffl  rationabilius  crcdcre  alicui propofiiioni  propofitti per fufcila 
tionem  mttrtui  vel  ali-juid  huiufmodi.,  de  quo  certutn  efl  quodnopotefl 
fieri  nifl  a  Decfjui  non  potrficffe  feHis  •pcl  confirniatorfalfitatisyqua 
(uicunque cdclujioni humaua  ritiiitte probat£yqu£ poiefi  ueficcrc.  In 
hoc  enim  egit  fic nt  dotior  beneuo(us,  qui  videns  dtfcipuLos  nori  cafere 
yeritatem  ab  ipfo  propofitum  per  vna-n  viam^procedit  ad  aliarn , 
(S  Ciu<i,&  lu  Hlc  confequenter  ^pofiolus  man  ififtatfuam  probatio 
ffim^ft.iUcet  q)  inmtifupieatijt  vcrbt  non  conuenic  do£irinxfidei,quia 
euacnutfjliite'" per (rucemChrtiii ^  dicens  :  Q;uo.&  lu.Iignapc. 
Lex  enim  ludxornm  ditafiut  in  terrore  diHinai  poieftatis ,  Exo. 20.  Et 
fdeo a quoiunque affaente do6irinaiH aliquam  pttebantfigna diuinx 
yirtiitis  ad  cins  probationcm  . 

7  £t  Gr^ci  fa.qu^. Erant  enim  imbuti fcientiis philofophicis  quc 
per  rationts prQC^duut ,  0-  ideo  mhil  recipere  vokbant,  nifi  mionc 
pruharetur , 

$     Nos  autem,  Chrifliani . 

9  Pr.Tdi.Chri.cru.  ^flaUtChriflusnomenft^ppofitidupllcena-' 
puram  h^bentis^diuinam  ab  Merno^z?-  bumanam  cx  tempore,propter 

quod 


quodilludquodeflproprium  cudibetnatur*  de  ilo  fuppofiiodicitur 
vere  ita  cjuoU cfi  ibi  communicatio  idi(>m.iuir/^.iuut  enm  hxc  ifi  vc 
ra  de  Chiifto  quodiiiC  bomo  creauit  sieilas  ytta  ifia  ,  Deus  trucifi- 
xus  esi . 

ip  ludxis  qui.fcan.  i.occafionem  ruinx,  non  ex  natura  reiprxdl- 
catxje^ex ludxorum  cxcttate,  quiChrnium  expetlabant  o  adhuc 
expectant  votturum  m  Max:imajioteiiate.cf  idco  conftdeta.es infirtni 
tatem  carnis  aftumpt^  acctperunt  occafioaern  tuiii^ ,  negancts  iifutn 
0-  mauentes irtfua  infideticate,&  tamcnpropbetx  eis  dLclarauDun: 
vtrunquejciliceipoteliatern  &  infirtnitaievertturi  Chrifii,  Zac.^.b. 
Exulta  fatis filia  Sion ,  iubila  filia  lcrufalcn. ; cccc itx  tuus 
vcmt  tibi  i  uftus  &i  Saluator,&:  ipfe  pauper.  fer  hoc  er.iw  quod 
dicitur:  Rcx  lufius  Sc  Saluator,  oftendiiur  eiuspotciias.  Tirhoc 
auiem  quodfuhd.tur  :  £t  ipfc  paupcr:  oiienditur  etus  aft^umpta  in~ 
firmitai.Smt  ctiam  muitx  al  aprophetije  qutt  loquuHtur  de  uduentu 
Chrifti,cumpoteftate  magna,&  alia  de  cius  aduetitu  in  infirmitate  ct 
paftibilitate.Et priiMyVt  tfi  pluribus  refetuntur  ad  adiientumChrifii 
ad  iudicium,fecund<e  vero  ad  aduentum  eius  tn  carne.Ferunt.trnen  & 
in  tfio  aducncuprimo  venit  inpoteiiate  rniracuorum,  quibus  decLira 
tafuit  eius  diumitasjtcut  per  pafibilitatem  eius  cartiis  huinanitas.tt 
ftc  eorum  jcandaium  non  fuit  aatum,fed  acceptum. 

Scitndum  tamen,q,  hanc  ruinam  ludxorum  ex  confideratione  in- 
firmitafis  Chniii practjfit  odium  «r  inuidia  contra  Chriflim,eo  quvd 
publiciprxdtcabat  coiitra  vitia  eorumiEt  fic  cognitio  quam  habcbant 
de  Chrifto per impktionem propheturumifuit  in  cis  vbfcnratii,ci  curtc 
c^peruntfcripturasperuerjeiiiieipreiari,vt  diciiufinj.fcq.cap'.  e-- p'r 
musfitit  di^lctm  Matt.  %i . 

1 1  Gencibus  au.Hulci .  Stultum  enim  vidcbatur  eis  dicere  Deum 
fuifiemottumn , quia nefcicbant vtrarnque  naturam  in  vnofupp-.fin} 
confidcrarc,quodCbriftiani  credunt  &  cor/fitentur  tanquam  vetita- 
tem  operibus  dimnfS  tefiificatam.,&  a  veris prophctis piaiituuciataw, 
iH  quibus  non  poteft  eflefatfitas.ldeofubditur. 
I  z  Ipfis  auccm  voca.f.adfidem  Clmfli . 
1 J  ludiEis  atquc  GlX.  i.  lud^is  atque  Gentihus  indiffcrenter . 
l^  Chni\umDci\utMcm.fuppiecfieprtidicamus. 

Et  Dei 


20)         l.AdConntliios       Cap.   1. 


206 


/^  bisal't<^r  vid<. 'irr,ip{^ r.imep qnf  vccari funt .id  vjt.n,non co 
/V  niim!  vocationcfcd  ilh qiia pri^-fciii  voi;ant,app.-iret  Chiif^i 

paJTio  vircus  5:  fspiencia^  vt.f.falus  fit  cx  Deo ,  non  cx atbi- 

trio  ludxi  vcl  Gr.tci.' 
ytlipv.  prcdicatnus Chriflun>.i.Chrifli  fidem  vcl  paflTio 

nem  .f-  Dei  virnitc, 

a    QuicaUidediaboliimilecepit.    b 


quia  pcr  fidem  coru 
peccata  remittunir, 
ii  dxmones  pclUin- 
rur,&cuni  rescxi- 
f  ir,mir3cui.i  fiunr. 

*   AmbrofiusEr- 
go  ti  Cbnflus   Dci 
0jr«l>en.  vircus,c}.a  viitus  Oei 
'^""^"      fcmpiterna ,  fcmpi- 
tci  nus  igjf  &  Chri- 


b[.defi(le, 

i 


mcrati  funttr.Vs  voc.uorc<;,  qui  tamec6funduntfapicres&  D-, 
fortcs.EttKrcfuiutaks.qui.i  non  multi.Non  autcaic  nulli, 
foi  f.m  pi  o  fc,oui  folos  intcr  npoftolos  fcculani'i  litcraru  pc- 
ritus,tcrrtiiarii  t.pum  diues ,  Kotnansdignitatis  parencela 
c6fpicuusfuir,quitamenh2;cnihilipendit,nccvfuse(f  cis.  t  a     • 

*  Augiidin.Natha-ioan.   ' 

Vere  in  ctucifixione  Clirifti  eft  Dei  virnis  &  ftpientia. 
.     .  t  pafsio  &  mors.    d     Q^ianj  homints  porsim  videre  vrl  i 

&  Dei  fapicntiam  .  Quia  quod  ftilltum  cft  Dei ,  fapienriuseft 

a    Infirmitas  ChiillimagnaeftYicloria.  T  Vi^flus  vicit  iiiortem,qucm  nemogig.'.s  cujfit. 

t  Caiieilia  fine  dubio  vinaint  icneii-i. 

hominibusj&quodinfirmum  ell  Dei,  forrius  elUiomini-  4  eitatu  temmomum 

a    Bene  dico  tirmius.    b     Itieftpcrquos  vocati  eilis.     c    Hi^-^.f.Vidcic.    d     Ocvocatoribus.    f    pcrniDUlt  rillllS  Dcl: 

bus.  t  Videtecnim  vocarionem  veftram  fratrcs 

a    Humanam  lapicntiain.     b 


naelno  foiuspim.us 

1  n6inuenii:urin  Apo 

2  f^oIis.Rd  ncc  medi% 
i  nccvltimus,  tamctli 


ftus. 

liogene-  a  EtDeifa.  quia  crc 

nji:  dcncesin  Chrilhim 

ijripf.ij,  crucifixu  intclhguc 

%nt''^'  Dcif.ipictiamChri- 
(iucfk.Chnfluse- 
nimfapientiapacris 
B  cft,iicut  £i  virtus  pa 
trisefl.  Ipfeeflver- 
bii  patris  &  manus, 
pcrque  tanquama- 
nu&  vetbo  omnia 

{ec\i  patcr.  Vndc :  Open  manuum  tuarumfunt  cxli.  Ec  icerum. 
yerbo  domini  c^U  firmatifunt. 

C.iuenemtelligasdiciDeifilium  fapicntiam  Deitaqua 
ipfc  folus  fit  intcUigcns  Sf  fapies  fibi  &c  patri  &  fpiritufando, 
tanquapaternon  ht  fapiens  defeipfo,fcd  defilio.  Eflemm 
Deus  paterlapicns  ca  qua  ipfceft  fuafapieti3,8i:  filius  fapic- 
tia  patris  eft  fapics  dc  fapieiia  qua  eft  pater,  dc  quo  cft  gem- 
tus  filius.Sic  8d  pater  cft  intclligens  ca  qua  ipfc  cft  fua  intcl- 
li<Tcncia,filiusaucemintc]ligcntia  patris  cft  intcUigens dc 
intelligentia  qua  eft  pater,dc  tjua  gcnitus  eft. 
b  auiatjUodiiuUutntfi  Deifapieiiitus,iy-c.  *  Hicron.Quod 
ftultu  putarur  Dei,  omncni  humanam  fapictiam  antcccdit, 
quia  fapiencia  fualibcrarinopotucrantqui  pcrcrucis  myftc 
hum  funt  faluati.  Mortem  quam  ncc  gigantcs  cuadcre  po- 
tulfunt.crucifixiinfirmitasluperauit. 

»snpf.j8.  c  ri</ctc fniw.  Vcrcftultum  &:infirmri  Dei,cft  fapientius  & 

rfCii.  fortiushominibus.Q^  m  vobis  poteftisexperiri .  Infipictcs 
C  .n.&  infirmi  vos  vocauciut,inccr  ftulta  6c  infirma  Dci  cnu- 

mcrati 


Latii  dom'natioue  primo  niilli  tales  1 
Chriiiuiix  tidci,quanao  duoducim  apoitoli  liini  eicfti. 
b 


Pilm.i«i. 
Ili.^i.b. 

•   • 

lii  quomo 
I  apiencia 

eelibroy. 
linic. 


Bene  dico  tiimius.    b     Itiellpcrquos  vocati  eilis.     c    Hi^c.f.  Vidcic.    d 

,    qui:fnon  '^  Eccevcms  IfiaeUta^m 

fi.eruntin.crdoaotes    7    (jUO  doUlS  r:d  eli:  f^lnxn 

.   ^  _        uitoii luni eiefti.         g  tiit caufajCiiiditus & 

multi  fapientes  fecundumcarnem,non  mniripotentes,  non  9  pentuslcgisfuit,pio 

a    Genciisclantate.    b    Quafi  iion  rapieiue$,f;!d  igncros  humaiia:  fapientii.  lO    ptcrca     noluit     CUm 

d  muItitno'biles,  fedquasftuitafuntt  mundi,elegit  Dcus,  vtti  dominus.interdifci*  |  fjc,.ndum 

a  Faciaterubefceie,6c  adinlipiciitismiidi^at.  I    b    Imi^oicntes.  II    pnlos  pOIlCrC  ,  quia   munduai. 

cc>nfundat  fapicntes ,  &  infirma  mundi  elegit  Dcus ,  vtcon-i  j  idiotasckgit ,  vndo 

<r  Vt  Nerouem.  t  Quod  pluselt.  I4    CofundcrCt  mundu. 

fundatfortia  ,  &  ignobilia  mundi ,  &  contcmptibiliaelegitf  5  Audi  Apoftolumdi- 

a    Ueft.nihileffevidebantui.    b     Qui  Cbi  aliqiud efle videntur.     c    Vincendohumiharet.  l6    CCtCm.Non  multi  fa 

,  U    Ideft.vtn«llus^gIoi,e,uifiDeumconfpict,veUifcattendit.  17   pJentCS  fccfldum  Car   E 

:  Deus ,  &  ca qu^E  non  lunt ,  vt  ea  qucE  lunt  deftrueret ,  ut  non  t g  nem,n6 potcntcs.ntj 

a    Taleseiegit.  led  tamen  voseftis.n  Chrifto  pcr  iplum.nonpervos.  .g    nobilcs     f"d  mfirma 

f  gloricturomnis  caro  in  confpeclucius.  tExipfo*autcmvosjo  mundi  dcffit  Dcus, 

&c.Sido£tnscI.gcrdtExeodea,. 
tur^fortafTc  io  fe  diccrec  eleflii ,  cj.a  dodlrina  cius  meruit  cli- 


NICOLAVS    DE    LYRA. 

I  Ef  Det  fap.  Maxima  cnim  Dei  virtus  &  cius  fapicntia  ap- 
parec  in  Chrifti  crucifixionc .  Na  hoc  mo  conuenicntiflitne 
^  tada cft  humani  gcnctis  rcdcmptio  vt  illc  qui  crat  dcbitor, 
fatisfaccrct  ratione  humanitatis  aflrumpta?,&:  redimercc  qui 
potcrat  racioncdcitatis  adiundi.Ideofubditur. 
i  j^«i<t^«o(i^.ey?Dn.  i.diciturde  Deo  fecundum  crrorcm 
Gentilium,vtdi£ium  cft. 

13  Sapientiusejl  homtntljus.  i.com'ir\ct  maiotcm  fapicntiam 
quam  ad  hominibus  poflic  capi  ad  plcnum. 
4  Etjfuod  ■nfirmurn  efi  Dc/.i.quod  vidctut  infirmitatcm  attri 
buercdcitati,vtquod  Dcus  pjfTus  fit,&'  nu;rtuus. 
5  Fortius  efi.})or>iinibm.  i.contincc  max.ma  virtute.quia  dei 
tas  paflTa  eft  n'hil,fcd  hiimanitas  taiitu,  cuius  tncntu  rationc 
deitatiscui  adiun^tla  cft  cttiLaciam  habuit  ad  rcdimendiim 
gcnus  humanu.tjuod  tota  humana  nacura  no  potuit  facctc. 
^  yiditeenim.  Hicc6fcquctcr  oftcndit,quod  modusdoccn- 
di  pcf  fapicntia  vcrbi  non  conucnic  fidci  catholic^  rationc 
funiptacx  parccdocentfu.Modus.n.doccndidcbetconfor- 
mari  fcicntie  doccntis .  Primi  vcro  vtpote  Apoftoli  &  alij 
Chrifti  difcipuli  pro  maion  partc  carcbant  hac  fcicntia.cr- 
go,&c.  QuiaprimisdcbcntCiercri  conformari.  Huius  crgo 
Wuifio.  rationis  primo  ponit  minorcm.Secundo  dcfcdus  ti^undan^ 
fapientix  in  didis  dodoribus  fupplctionem.ibi.far  ipfo.  Cir- 
ca  primu  dicit.yidete  cnirn  ■pocatwnern  ve.fra.  i.diligcnter con- 
'  fidcrare  modum  vocationis  vcftra:. 

7  Qjiianon  muUi.  vocantium  vos  perfuamprardicationcm. 

8  Sapientes.  i  philolophicis  litcnscxcicitaci,quiapro  ma-  . 
loripartccrantillitcrati  &:limplices.  Vn  de  l^ctro&Ichan 
11  dici lur  Ad.^.c.Fidttites autem Vetri  coitaritiam & lohanniSy 
cmperto<jucd  homines  eftent  jtnetitcrtt  &  idiont,admirahatur,&c. 

!  9     'N(/nfr«///po«f/j/ci.Scd  paupcrcs  vidum  proprijs  mani- 

I  bjusacquircntcs. 

ro    ^on  multi  nobiles.  Sed  rufticj  &:  dc  plebc  humili .  Dicic 

auccm 


gi.Dns  itaque  volcnJfuperboru  frangereceruiccs,noqu,E- 
rniit  pcr  oratore,pifcatorem,fed  dc  pifcatorc  lucracus  eft  im 
peratore.Maghus  Cypriantrs  oraror,  fcd  prius  Pctrus  pifca- 
tor,per  que  poftoa  crcderec  no  folu  orator,fcd  &:  impcracor. 
NuIIus  nobilis  pritno  clcdtus  cft,null  js  doitus,qina  1  nfirma 
mundi  elegit  Deus,vtc6fundcrct  fbrcia.Ide  fcr.de  B.Pccro. 
d  SedquxiiuL  Eccc  cotra  ordinationc  Dcifaciucapcite, 
quifaptenciafeculiiadanc,cum  Dcushumilitatcproponar. 
vcnicenimhumilis  Dcnsquijrcshumiles,  noalcos.C^nccli 
primu  clcgeritpaupcrcs.indoitos ,  infirrnos,n6  tamerehn- 
quicfapicces,diuices,nobilcs,  lcd  fi  cos  pnmos  cligcrcc,me- 
rico  califi  rcrfi  flbi  vidcref  tligi, & ica  fupcrbia  quahomo ce 
cidicnifi  pr^ccdcrct  pifcacor ,  non  huniilis  fcquerecurora- 
tor.Vnde  Nachanac!  dodus  in  Apoftoluni  npn  cft  cle^his. 
c  Vt  mngturietur.  De  fe,  fed  dc  Dco,quod  ibi  oflcndicur,  qui 
cloriacur.in  domino  gloriccur.  , 
t  Ex ip.au.Non glonctur quis cx  fc,fcd tame  eft alia gloria, 
-                                  4^  quu 

aucnon  muUi.  quia  aliqui  dc  lapicntibus  litcracis  &c  nobilibus 
&.  pocentibus  a  principio  crcdiderunt  &  fidc  pr^dicaucrur, 
ficut  Nicodeijius,Gamalicl,Paulus,&  Manahc  Herodis  tc- 
ctarchiE  colladancus.Sicut.n.pro  maiori  parte  primi  crcden 
tcs  fuerut  fimplices  &c  illicera  ti  5c  impotcces,nc  fidcs  hunu 
n^  attnbucrctur  induftn^  vel  potcntia:,ficaliqui  Iicet  p.iuci 
comparatiuc  fucruc  litcrati  &:  nobiles,  ne  fides  afcribcrccuc 
ignoranti^  &  ruditati.Sicut&:  dclege  Mahumeti  ,^  nuUus 
iapics & Iiteratus a  pnncipio  rccepit ,  fcd  tatu  hois  rudes  &i 
carnalcs,  c}.b.  ^pofuit carnalia,q.bus  hoics aftentiut  de  facilt, 
&frctusnuiltitudine,coegitc^cerosad  rcceptionefu^lepis 
dices  fc  tniflum  a  Dco  in  armoru  potetia,&:  no  in  miraculis. 

11  Sed ijux  fiuUa  fint mun.ele.  i.homincsilliteratos&fiiupli 
cesquircputabanC'idiot;c,vtdidi'icftdcPetro&:  lohannc. 

12  ^f  £o»/Mnrfdt/i«/7  .i,oflcdatcosc6fufibilcs,abfcondedoab 
cis  pp  fupbia  fua  c^lcflia  myfteria ,  q  iimplicbus  reuclauic'. 
ij  £f /V,)i'rrflaTO.</c.Dc.nominesimpotcntcsfc;cudLi  mundu. 
14  yiconfundatfor.  i.fortcshuiusmundi,oftendcndoquod 
pcr  fuam  forticudincm  cohfequuntur  falutem.  ' 
jj     Ef  ignoi»//;d»M«nd/.  i.hominesdcplcbchumili. 

lo     t.teaqu«»onfunt.  i.homines  nullius  rcputationis. 

17  .;^f  fd^«*/"«nf.  rcputationis  magnxinhucmundo.    .. 

1 8  Defirueret  i.ad  humilitatcm  rcducerct,Uciit  patct  in  Co 
ftantino  Impcracore,qui  bcaco  Silucftro  Chrifti  vicario  ot- 
fitium  ftratorisexhibuit. 

19  yi nongUiric.-rnoisca. i.nullus homo  elcuccur pcr fupcr 
biam  in  cc^nfpcdu  cius,fcd  ni-igis  humiliter ,  propccr  quod 
modusdocendi  in  humilitateconuenicnseft  iidcidodrinc. 
10  £j:/;'/b^Kf('OT.Hicconfcqucncer,  nepr.ydicatorcscuaiK 
gclij  viliptndacur  vtabiccti.oftcnduquoddcfectus  fapien- 
tia:  miindanaf&:  potcnti^fupplcbantur  in  ipfis,  Icilicetcx; 
virtute  Dci,cuius  inftrumicntacrant  Apoftoli ,  &C  ideo  totii 
attribucndum  cfl  fibi  ficut  principiili  agenti,ct  cft  tantx  pa 
tcntie  y  quod  omnpm  defettum  potcft  fupplere ,  ec  hoc  clt 
quoadicitur.£A; ipfo antem. i.cx  vircutG ipfius  Dei. 

Tom,6.  g    4  Ffn 


207 


GloCord&NicolaideLyra.        208 


QUia  CJC  ipfo  vos  eftis , 
^  3  QuifaEinfciifipicntiino.&cA.  illuirinJsnosad  veritatcm, 
JdcoaQecjiciturnobisciic  fjp:c-iuja  ,quia  teniporalircr.i.cx 
glicjuo tepoie no$ acj  illum coiiucrtunur,  vt  cuu)  illo  mqtica 
mus  in  cjccr!KiiT».Et  ipfa  f^piC^tUc^iO  f^ctaclt,  &  h^bltabic 
mnobifc,  Et  bocfa- 


donisDci . 

*  Haym.Non  debefnns  puerilitcrincelligercfiljri  Df.\  fccu 
duni  djuinitaLc  eilc  tattiHii,il-d  genitum  a  Dco  p.itrc  m  oia 
feciilaJicct  fccundri  Iniin.i".  t.ue  t.icUis  fic  in  vccio  virgiii.Ui 
ppcre  fpiruuilandi, icd  ica  cii  incciligcndum ,  fadu.s  elt  no- 

b.sfapicntia,idcU  ft- 

a  Ad  vfritafjm  no?il)uinirMns. 

I 


i  3onj  ope(at4onc  piius qo^  iuftitlcjns.        b  Inbai^t^lini^pritii  noscinu.vl.ins 

c    Ci;jiipriuspionobis  pHtirndo  no::  irdcniit.    3 

juftirja&fandtificatio&redemptio,   vc  cjucmadmodunL,  4 

a  Ictcinu  vl)i  lii  lubctur.ln  hoc  glotietui  <]ui  ulorumr.larc  &  nollc  mcitjuia  e^o  doinmus'  C 

fcnptuiTi  ert-t  Qui  glonatur,in  domino  gloi iecur .  6 


Cit.i,nos  illuininat.  1    •  1         r  r  r. /•  ^       s 

Qniatjctuseitnobis    ^  eliis  inChnlto  lefu ,  cjuifai^fcus  eitrapicntin  nobisaDco& 

juftiEia.itquia  piius  "       -.  -        ...  >-- 

juHiiicat  no.s  IJona 
ppcratione,  luiiitia 
enim  quae  viuit  in 
fcipfa,  prociildubio 
Peus  elt,  iJ^cquaJin- 

comucabiliccr  viuic.Sicntaut cii  fit  vira  ,  nobis  fic  iuftitiajCU 
f .imcn eius ctjici luur  participes,i ta cu  coh^rcndo  iiilic  viui- 
n-ius,&  pcr  hoc  ip<ccit  nobis  mftitia,quiapriuscft  fanctiiica 
tio.i.qmapriusiii  bapc ifmoeinund.it  nos.£r  hocideo,  quia 
prius  fadtusefhiobis  rcdcpcio.i.quuprius  rcdcmit  nos  pa- 
Hcndo.Et  hoc  totfi  idco  tuvtij  cit,vt  nullusglonetur,  nifi  dc 

do- 


D 


ttus  cft  vt  iiobis  cf- 

fcc   fapienf i.?,  <Sc  nos 

facercc  fapicnccs.  Ta 

lcquidinpfahiioha- 

betur  io4.fa6tus  eft 

mihi  dominus  inic- 

fiigium  ,  quod  nihil 

eit  aliud  nili  factus 

cf^  vt  in  illo  refugifi  heremu.*  Et  in  propbeticishbris  faCtum 

clt  vcrbuin  domaii  ad  loel  Hc  ad  Olcc.i.tattum  eit  vt  ioque 

recur  verbum  domini  ad  locJ,verbum  etcnim  domini  non 

fadtii  cil  fcd  gcnituni.Dicamus  iSd  alitei,  tacluseit  nobis  la- 

pienciaaDcopacrc.i.illcquigenituseiiancc  oronia  fccula 

fattus  elf  homo  vc  nos  faceret  fapicnccs . 


s 


NICOLAVS  DE  LYRA. 
I   yei  ejiii  in  Chri.le.i.iidi  Chniti  mtnabra  pcr  fideaj  &  chari- 
tatem . 

Z     ^ifa.cfifa,  &  poteft  fupplerc  omneoi  ignorantiam  . 
jf     £{  /«Jtifia.contra  impotcntiam . 

5  E,tfan^&  r^ ,comra  ignobilitatc,quia  pcr  gratiam  fanrt liican  • 

tem 


tcm  coniungimur  Deo,vbi  cil  maxima  nobilitas,&  per  redeptio 
nc  Chnih  iibcramur  a  iieruicutc  peccati ,  qux  clt  maxima  vilitas. 
5     yi  quemad.fcr.eJi.Xzt  9. 

.^  Quj^lQ.ind  .^/o.&noninpotendavclfapicntiacarnali  SihvL 
p)ana,quiapertalianoncfthomiiium  vocatio  adfidcm  &  lalu- 
tem,ied  per  Dei  gratiam,vt  didum  cit. 


Pinpa  ad  Cor.l.c.vbi  dicitur  in  Poftil.  Tatt.  vucatus  uipofioliis. 

ADDITIO  I. 
Scci^du  glo.hic  alitcr  incipit,qua  ad  Romanos,quia  alia  ca  eft 
hic  qua  ibl,h'C.n.no  vof  at  fc  leruu  licut  ibi,quia  potiu^  erat  opu$ 
hic  auitoritate  contra  fuperbia  Corinthiorii,  apud  quos  vixerat 
Apotlolus.Dicit  ec  per^pluntatcm  Dei  cotra  pfeudo  apoltolos, 
quinec  millilijpt  gDeo.ncc  vcrumeflquod  dicuuHaicinglo. 
^  ADDiTlrO    II. 

Jn  co.ca.vbi  «|i<:it«r  jn  Polt.  Vbi  doftor  patuulorum . 

In 


In  Ifa.j  j.hxcauftontas  fic  habetur.vbi  eft  literatus.vt  vcrba 
lcgis  poi»derans,vbi  doftor,paruulorum?&  in  hoc  quod  diciiur. 
ybt  ejt  //ffm«J,intelligitur  philofophus  fecundum  glo.  vbi  dicit- 
verlfa  leg!Sponderans.mte\lis,iturptopuc  Pliarifacui  &  Scriba  qui 
vcrba Icgis  potius qua  mentem  legis  ponderanc,vndc  Mat.ii.a. 
Curan  homincm  in  iabbatho  dicebat  eirc  illicitum  ,  vctba  lcgis 
ponderanrcs,non  mcntem.In  hoc  auteni  quod  dicit.  Vbi  dottor 
paruulorum,intellig.tur  legifpcrituj,  qm  dicitur  doftor  paruu- 
lorum,quia  adGal.j.d.Lgx  paedagogus  nofterfmt  in  Chriilo  . 


•• 


Aug.lib.iie  Sr 


C  A  P,   .11. 

^TT  f ,  &(^'  *  P>  ofp. 
XI N6  igiturinver- 
boi  um  iplendore ,  fed 
l  operum  virtute  tota 
pra^dicandi  fiduciam 
ponat  ,  non  vocibus 
delettetur  populi  ac- 
clamantisfibi,  ftdflc- 
tibus,necp)aufum  a  po 
pulo  fludcat  expccta 
re,fcd  gemitum . 
J>  7^0»  enim  iu.  Qni 
minus  capaci  altiora 
Joquitur,non  vtilitate, 
ftd  fui  pftcncaiioncm 

fiOt . 


C  A  P.     II. 

YSicur  ali j  non  Tapientes  eleAi  funt  ad  apoftolatum.ica  et  ego  qui 
eiam  fj^iaiis  fui  quali  non  elTem  fapiens.         a  O. 

T ego  cu  vcniflem  ad vo.s fiatrcs,veni  i 

a  vellubtilitatc.        b  T.ecunumlcgcain.vtlogi.is  laiionibus    2, 
vieier  c  In  fubliinitato  . 

d;(2ux  in  pfeudo  Iaudat:s  conti.i  Deum.        ^Sccumiuin  jp hificim.    3 

nointfublimitatelermdnisautfapi^e  4    clhcaxicmediu  qua 

a  Qua.de  Chiiftote.iau  lUnrpiophetii.  ""  "■"-" 

ti«,annucians  vobis  teftirndniu  Chri 


mihi  parac  infidias,fu 
gio  ad  vifccra  mifcii- 
coidiicdominc  »ci, 
&  reccdit  a  me .  lii 
omnibus  adueriitati- 
busnon  inucni  tani 


a  Non  pei  iUam  fubhmitatem,  quia  nec  pei  eam  qus  Ue  Dco. 
Sc  hoc  ex  iudicio  feci. 

fti.^oncnim  iudicaui  mc  fcirc alig.d 

a  Minas  capaces.        b  quodieftoi  8cl'aluator,&  hocpciciucifixioncro  . 

c  QLhumihs  A>itpia:dicatio  meaapudvos,  humilis  &  perfoDa. 

intcr  vos,nifi  lefum  Chriltum,&  hunc  crucifixum.Et  ego 

a  Ideft  m  tribulatione.        b  Anxioaiiimo.        c    Coipoii». 

in  infirmita^te  &  timo^^re,  &  tren: cre  multo fui apud  vos. 


vulncra  Chrifti.  in  t"«i«f{| 
illisdormio  fccurus, 
&  rcquifco  intrcpi- 
dus  .  Nihil  tam  ad 
morteamaru  ,  quod 
mortc  Chriiii  noa 
fanctur  .  Tota  ipcs 
mca  eft  in  mortcdo- 
minimci.Morscius 


mericummeum,  re- 


TcTope"  us  c  ■nj.lef.Ch.     *  Aug.  Tuta  &  firma  rcquies  eft  infirmis  & 

ca.io.Manna-  peccacoribus,in  vuhieribus  faluatoris . Sccurus  illichabito, 

jij,cap.ii,       patcnc  mihi  vifcera  per  vulnera .  Quicquidex  mc  mihi  de- 

cltjvfurpo  inihi  cx  vulneribus  domini  mci ,  quonia  miferi- 

L  cordia  atfiuunt,ncc  dcfiint  foramina  per  qu?  effluat.Per  fo 

ramina  corpDris,patenc  mihi  arcana  cordis.  Patct  magnum 

C  pictatis  laci3inciiiu,a(:c.  Cum  mepulfacaliquacurpiscogi- 

Cap.t».  tatio.rcturro  ad  vulnera  Chriiti ,  Cu  me  premit  caro  mea , 

rccoidationc  vulncrum  dominj  mei  rcfurgo  .  Cu  diabolus 

mihi 


Cip.i 


fugium  mcum,falus, 
vita,&  refurre6tio  mea.&c.  Non  pofTum  terreri  mukitudi 
nc  pcccatorum  mcorum,  fi  mors  domini  in  mentem  vene 
rit.quoniapcccata  meaillum  vincere  non  poifunt.  Claui  S^ 
lancca  clamanc  nuhi,quod  vcre  recociliatus  fum  Chnlto,  li 
eum  am.-iuero.  Longinusajperuit  mihilatus  Chiiiti  lancc.», 
&  ego  intraui,&  ib:  requief jo  fecurus.Extcndic  bracbi  a  fua 
in  cruce ,  paratus  in  amplcxus peccatorum  :  Intcr  brachia 
Saluacons  mei&  uiucrcuolo,«.\:  mon  cupio,&:c. 

Chnftum  pr^dica  t  no  lolu  qui  hdc  alttuit.fcd  qui  morcs  Chri 

^  qiu-      »1'" 


n 


NJCOLAVS  DE  LYKA. 
CAP.    IL 

jTJ  T  ego  cum  vc.Oilrnfo  ijuis  fit  modus  coueniens fidei  doSlrintt 
Xv  '^"^  CQrtJequenter  oli^dit  fe  itlo  modo  yti.Et  diuiditur  in  trespar 
$eSf  /uia  primo  ojienditfe  nonfujfe  vfutn  apnd  Corimhios  diqua  ex- 
cellentiafeeulari.Secundo  oHendn  apudcjuos  vtcbalur  bnc  modo  doc? 
(Jj,ifr/.Sapicntiam  loquinnir.rerfio  affignaturratio  diUiyibi.Qu^ 
&L  loquiinur.C/rciJ  pnmim  dicit . 

t.  Et  c|o  CUTO  yc.ad  y.fra,/.  ad prxdif^tndum  vobis  fidem  catho- 
itfam- 

Vc 


3  Veninoninf.fer.*?f«cio  wriijrtooriff/f  . 

4  Aut (z.vtendo ritionihus pbil()fopbicis,& fnhditur caufa . 

5  Non  e.iu. mc fci.aliq.  i.non  oihndi  wefcire  nifi  grofja  e^  pia- 
na  qmpertinet  adfalutem  per  crucern  Cimfltfuliarn  .  Confequenter 
oiienditfe  nQnfwfie  vfum  excellentiapotendx^diicns. 

6  Ecc.in  infir.&:  ti.&:  trc.mul.fui  a.vos.£f  (i/af.Infirmi.  qua 
tumadmentisfufferentiamtribnliittonum.  tcci.  quaxtum  admentis 
concujfionem propter maiora  mala imminentia.Et  ItentO.prDpcer  re 
dundantiam  imerioris  concufjionis  ad  carnem.ConJequentef  ojiedttje 
tionfuijfe  vfum  exeeUentia  eloquentitejdtceui . 

£c 


Rurr. 
F 


20p 


1.  Ad  Corinthios      Cap.  11.  210 


A 


I.io.ia 


quibiis  in  co  vii)it'infcruit.In  criicifixo  difcicur,  o,  vetus  ho 
nio  criiciiixus  cfcvc  non  feroi.itur  peccacn.No  ergo  ica  ac- 


..aduer- 

kt.cf. 


■^  Gregorius.  Quia 
vos  capcrc  diainicacis 
ciusinyfcena  nopof- 
f?  penlaui ,  Ibla  vobis 
huinanicace  cius  infir 
ma  fum  loquutus. 
A  Terfc.  Non  cognito 
res  &£.  doilores ,  g.bus 
opus  non  efc,  fed  audi 
tores  iam  CTpaces . 
*  Ircna:us .  Perfcctos 
dicens  eos  quipcrce- 
perunc  fpincum  Dci, 
6C  omnibusluii^uislo 


An  dubobn 
cognoiieiit 
ChrHhim. 
Ma:c.8.d. 


Dcus  volebac.vcl  hoc 
magis    ex  fufpicione  t perfuarorii» 
quam  ex  cognicioae  v 

dixilfe  credendi  func.  *  ^^     j 
Nonenim  alitcrfcte-      **  '^""* 
runtd(jmones,  qu.im 
fcierucpruicipes.  Scie 


comprehenfibihs.fcd  fpiricus  efficaciacrcdibilis. 

d  l^<4W'je.;'n«.  Qiodlegicurq,diaboIus  Chfmrccogno- 
cipienducfc  qu.'.)dh!cdicic  Apoft.t.lquameacancumdixc-  fcebac6c  tiaieb.iccii  dicebac  Chnfto:  Quid  vcnijtinoitorejue- 
ncqucfunc  credendadcChrifco,fcdecia  qua:  obfcruanda,  re  antetanpns^  Scicndiji  cfc,q,nonideo  dicebar,  vtefle  Deii 
auc  invica.aucinmonbusjciquiaccedic  ad coinpage  cor-  intclhgetcc,  fed  dubius  erac ,  &:  tahter  cxcorquere  verica- 
porisChnfci .  tem  vcrum  vere  efrec 

^        ^  ■  '^    •  a    Qui  pritutim  fieb»t.        b    Qni  in  comrauHi  fi-b.it . 

&  fermo  mcus  &  pr^dicacio  mca  non  in  t  perfuafibilibus 

a    Edi  peiliulibilia,nuii  peihumanam  rapirmlam,  vc  plcudo  . 

b    Ideft,o;lendi  me  habere  fpiruumfinifhim  &  virmtera  in  miraculis  : 

human^e  fapietia:  verbiSjfed  in  oitenfione  ipiritus  &  t  vir- 

2     Idco  ira  ieci.  b    Vt  nonattiibuatur  homini,  fed  Deo  . 

tutis,  ut  fidcs  veftra  non  iit  in  iapientia  hominum ,  Ted  in  l 

a     Inter  vos  incapacss  locuti  fumus  fim;nicitct.     f  Defjcretis  fidei.  -j  -  •.  -_ 

virtutcDei".  Sapientiamautemloquimurinterperfedos.  l  ZllTZS^^^^.lm 

fQiura.  *    (i«i  humanii  nititut  ratiombus .  ,'        " 

b    Malicnorum  rpiutuum,;vel  philofophorum.  legC  ,  noil  tamcn  my- 

Sapientiamveronon  huiusfcculi ,  nequepnncipum  hu-  9  ftcnumeius,  q,  fihus 

a     Q^jrum  fapientia  de.hultur  .  b     De  reJemptione  hominum  .      IChnlhim.  jq    l-^ei  Crat  od  ab  ijCCrilO. 

ius  feculi,  qu'i  dcflruuntur  ,  fed  loquimur  Uci  fapien-ti  Wcquefciebantfacra- 

^  a    Sa^ientia.         b     Vtnefc.ancpfcuJo.  c    Sapic  ntiam .  j2    fTientUm     inCartiaCIO- 

quuntur,per  fprncum  b  tjam  in  mvfterio  a\ix  abfcondita  clt ,  quana  t  prjede-n  "'^'  P^^^onJs»  &  rc- 

Dei.quemadiiiodum  c    ^p„parauit.  a  Amequam mundus effet .  14  demptionis. 

B   &  iofe  loOUebatUr  ^    Quieampr.iKiicamus,velvtoesarternamconiiquamur.    e    ApoftolorHm.     d  Bene  dico.abfcodita.    ~   g     Si  enitn  C07n0.     Vcl 

ia.*8.in     *  Augufcin.  Quos  d  ftinauit  Dcus  a'nte  fecula  in  gloriam  ndllram  ,  quamne-ry  minoresilJiJclIeMef- 
j  auccm  perfciftos  vo- 

lueric  hoc  loco  iucelli- 

gi,  fubiccic  atqueait: 

Qiij  per  habitu  exerci 

caios  hiic  sefus  ad  fepa 

randii  bonum  a  malo. 
•  «•    b  Inmy.  Exponendo 

rnyftctiavcccrisTcfcamenti  in  quibus  Chriftus  fignifica- 

tus  eft,  vtin  hofcia  Abcl,vel  Abrah^. 

*  Hier.Incuangelioquodcontinec-  Natiuicatcm  Chrifti, 
pa(Iionem,&c. 

*  Ambrof.  Vbi  myfccrium  paflionis  exprimirnr  non  vtiq; 
generationisgterni  fcries  declaracur. 
c  Q^*ab.  quia non  vcrbis,fcd m  viriute,non  humana  ronc 

com- 


t  prefinierat 

E 


a    D«monum,vel  phiIofophorum,vel  doftorum  iji  lege  .         b    Quodindeappaiet.  j^  fiam    in  lc^C  promif- 
c    Sapiemiam  de  ledemptiore  huniani  genctis  pei  Chtillimoitem  implendam .  -      tt    1       ^     '■        r-.    - 

•     ai-       r       \-  r-       i»  e         su.  Vcl  maiorcs  Dcu 

moprincipum  huius  fecuii  cognouit.    Sienim  cogno-,y  effe,  vclDci 


filium; 


li  Deum  < 


.b  .dc  fide, 


Non  fugi,erefet  diabolus  Ulum  ciuciliei  pei  quem  ius  pcideiet,  nec  homincs  iacerent ,  o  ,       .    _      ,     .* 

Deumellicii.m.  '  »    '     1  '    ^    Sed  non  cosnouetunt       ^*    nunquam  dominU  gloriX 

uiflfcnt  >  nu'nquam  dominum  glorix  crucifixiflcnt .  Sed     cruafixi/Scnt . 

*  *^  *  Oecumcn.Sicogno 

uiflenc  poncifices  6c 
Pharifxiqiiodaciucetanta  gentibus  cfTet  falus  fucura,  nc- 
quaquam  ad  hoc  perueniHent,vt  cia  crucifigcrcnt ;  cligcn- 
tcs  potiusinuidiatabefcerc,  quam  vtgentcsfaluaifietcnc, 
&  ipiis  eiedis  illa:  eorum  loco  fubfcicucrencur. 
f  h{unijuam  dominum gloria  crucifixiffciit .,  i&c.  Augufcinus. 
Ex  formaferui  crucifixus  cfr,&  tamcn  Deus  gloria;  cruci- 
fixus  cfc .  Talis  enim  crat  illa  fufccpcio  qu^  Deu  m  hoicm 

^   facc- 


Li.i.  de  Trin. 
&li.x,  contia 
Maximinii,  8c 
lib.  dcijuzft. 
no.teft.  q.48. 

F 


DtaiCa. 

DiuiSo. 


NICOLAVS    DE     LYRA. 

i     £f/crmo  mf.docendoaliquosin  fecreto. 

2  £t /7r4;^;V4riomf <>.docendopopuluminpublico. 

3  i^vii  in  perfujjiklibus  humunx  /apiin,  rerbis  .rhctorice  lo- 
^uendo. 

4  Sed  in  ofleti.fpi.qu\3  recipienrcj  prxdicationem  eius  accipiebat 
a  Dco  fpiritumfan^um  iii  ligiio  vilibili,ncut  dicicur  de  przdica 
lione  Petn  iCt.  i  o.^.^dhuc  loqticnte  Vetto  verba  h£c,ceciditfpiri- 
tuffan£lus fuper  omm,qui  audierunt  verbum,0'c.  Et  quu  fpintuf- 
ian^us  in  Apollolo  loqucbat ur . 

5  Et  virtutii.  C^ia  miracuia  faciebat  virtute  diuin.i  ad  conBrma 
dum  fuam  do£lriaam.£t  ctiam  quta  vircuofc  viuendo  dabat  exe 
plavirtutts. 

6  Vi  fides  veflra  nonfit  infapientia hominum.i.innititut  fapien» 
tJZ  humanz,quz  eft  ruiiiofum  fundamenturn  . 

7  Sed in  virtute  De;.quze(l fundamentum  ilabile &  Hrmum  . 

8  Sapienti.au.  Hicconfcquenteroilcndit  Apoiloiusapud  quot 
vtcbatur  cxccllcotia  fapicntix.  Et  diuiditur  in  duas,  quia  primo 
oilendic  propofitura.  Secundo  quahs  Ht  hxc  fapie(ia,dicit  \hi.Sa 
pientia  Viro.Clivca  primum  dicn. S<ip.au.lotjuimttr inier pcr.Qitci 
quod  fcicndum.quod  perfedio  hominis  atteJitur  in  eo  quod  e(t 
iuprcn:'.uinipfo.f.intclleOu&  sotuntatc,  &circaexceilccifsimu 
obic£tum,quod  clt  ipfc  Dcus,&  16  pctfc^us  ell  ilie,  qui  hct  me 
te  eleuata  fupercorporalia,&  adintelligedii  diuina  Sc  amadii,& 
talib.^poncdasut  ardua  fidci  catholic^,&  lic  fjciebat  Apoftol". 
<?  Sapiemiam  vero. Hic  confequetcr  oftcndit qualis (it  hacc  fapie- 
tia,uftendens  prinio,quod  litinhdelib.occultata.Sccundo,quod 
cft  fidclib.manifeltata,ibi.7v(o/>ij  autem.  Circa  primum  dicit.^a- 
prmtia  vero  non  huiusfe.i.  intcr  perfeitos  non  loquimur  fapiea- 
tiam  mundanamrationibusprincipaliterinnitcntem  , 

10  '>(e^<f  ;)/-;>Jc;p«w/.;«./cc«/i.i.potcntum  aquibusortum  &au 
^toritatem  h.ibet  fapientia  legum.  Vel  pnncipes  hic  dicuntur  fa 
cerdotes  &  fcnbaj  Iudzorum,qui  ffcqucnter  nominantur  prin^ 
Cipes  eorum  m  cuangelio,&  m  A<flibus  apoftolorum ,  eo  quod 
popuJus  per  cos  gubernabatur,&  fapicmia  iftor»m  fuit ,  6c  ad- 
nuc  repuratur  mter  ludxos,  volciitcs  fcripturas  prophetaru  dc 
Cnriftoaliterinterprct.iri.Ethuic  fecundae  expolitioniconfonat 
n^ 'gis  litcra  fcqucns,  vt  vidcbitur . 

1 1  i^ide(l.i  dcftructur  dc  propinquorija  cito  poft  Romani  leru- 
lalc  &  facerdotes  ludacoru  deftruxcrfit  cx  ordinatione  dmina  in 
viridifta  mortis Clirifti.  Vh  vf  hic  Apodolus  hoc  prophctado pr^ 
aixi(li:.Perhacauc  tjuod  dicitur,qui  deftruucur,  excludi  vidctur 

quod 


quod  ab  aliquibus  dicitur ,  fcilicet ,  quod  principes  huius  feculi 
hic  dxunt  ur  daemones,quia  funt  immortales,nili  eorum  delhu- 
ftiodicathicfuaf  poteftatis  ablatio,  qu^  eft  cxpartcpcrmortc 
Chnfti,&  magisauf(:returiniudiciohnaIi. 

1 2  Sed  l.Dcifapieniiam.  i.przdicamus  Dci  filium,qui  eft  virtus 
&  fapicntiam  patris. 

13  la  myflerio cjua abfcondiefl.  i.in  fecretoincarnationis ,  quia  i.Cor.ij.d, 
nunc  vidcmus  tantum  in  znigmate  &  pcr  fpeculum. 

14  S^uam  prxdesiinauit  Deus.  i.ordinauit  ab  aeterno. 

15  ///^/o»74»ino^r<iw3.quamconfequimur  pcr  Chnftum  Dci 
fapientiam.Et  quia  in  ip(o  eft  obicftiuc  gloria  no(h-a,quia  beati 
rehciuntur  interius  afpcftu  fu«  dcitatis ,  &  cxtcnus  ju  alpeftu 
fuz  humanitatisjlilcut  dicit  Aug.fuper  loannero. 

\6     i^uam  tiemo prmcipum.  i.peritorum  in  legc  ludzorum  . 

1 7     Cognoitit :  co  q>  pauci  eorum  refpcftiuc  cognoucrunc ,  (icut 

dicitur:  Nemo  eft  in  fbro,  quado  pauci  funt  ibi  rclpcftu  multitu 

dinis  quz  folct  conuenire .  De  printipibus.n.Iudzorum  plures 

credidciunt,  licet  pauci  comparatiue  refpc^u  noii  crcdentium, 

licutpatcc  de  Nicodemo  quicredidit.Ioan.j.  &i2.dicitur.£.r 

priniiptbHs  tftultt  crediderutK  in  etm  . 

l S     Si imm  cognonifftnt^tiunquam  dominum ^lo.crucifi.  Cotrariu 

autem  huius  videtur  Mar.u.fuper  illud.^_gr/co/*««few  videntes  ' 

filium,dixerunt  intrafe:  Hic  efi  hnres:  venite  &  occidamus  eum.  Vbi 

dicit  Hicr.Manifeftc  dominus  probat  his  verbis  ludzorum  prin 

cipes no pcr  ignor.ntiam,fcd  pcr  inuidia  Dci  filmm  crucifixifle. 

Dchocpleniusdixi  fapra  2i.ca.Mat.  Et  breuiter  poteftrcpcti  Chriftu*  c<. 

coduHo.f.q)  pcriti  fud^orii  qui  pnncipcs  hic  dicuntur,cognoue-  fc;nitu»  Mci- 

runtlelum  Nazarcnumcnc  McHiam  in  lcge  &  prophetis  prd-  '''**• 

millum.quia  videbantprophcfias  de  ipfo  impletas  quantu  ad  te 

pus  &  locii  &  alias  circunftantias.Sed  quia  c^pit  pr^-dicarc  cotra 

vitia  cot ii  publicc.cognitio  illa  pcr  odiii  &  inuidiam  conrra  Clui 

ftii  indirgcnte.fuit  in  eis  obfcurata,&  cf  perut  prophctias  alitcr 

intcrpretari .  Et  lic  dicit  hic.  5"/ enim  cognou''jknt  nun.do.glo.cruci. 

Noa.n.cognoueriittcporccrucifixionis,licctantecognoui(ser. 

Ec  fecundum  hoc  mtelligitur  diftum  Hier.allcgatii.Per  hoc  au 

tc  quod  dicirur  deprincipibus.q»  dominumcrucifixcrunt,  videt 

<p  non  dicuntur  hic  principss  potcntes  hums  fcculi  dantcs  lcgcs 

Gcntibus.qmanowcrucihxcriitChriftum^nifihocrefcraturad 

PilatHm:Quod  no  videtur  rationabiliter  dici,quia  non  fccit  hoc 

rifi  impulfus  a  principibus  lud^orurn  :  Nec  crat  Imperaior  qui 

lcgcs  condcre  poterat .  Ad  probandum  autem  diftam  ignoran- 

tiam  allegat  fcnpturam  Ifa.64. 

ji^iod 


211        Gloford  6cNicoIaideLyra. 


212 


faccret.&lhominc  Dcnri^.Q^iidcamp  proprcrquid.&rquid 
A  fccundum  quid  d  c.icur,prudcns  &  d.iigt?s  lcclor  inrcllignc. 
Nam  eccc  dixinuis,qnia  fccuiidu  id  quod  Deiis  ef^  fuos  g!o 
rificat>feciindunih(ic.fqnodd.)m'tnis  gloriaref^,  &:camcn 
dfisglorix  crucifisus  cft,qiiia  rccic  df  ci ucifixus  Dcus,  non 
ex  virtute  diuinitatis 

a  InTfaia  YHoc  fcriptum.r. 

b  Qiija  iiiin  e.l  color. 


fcdcx  infirmicitccar- 
nis,  vna  cnim  pcrfona 
fira.f4'f>.  cftChrilius  Dciis  -k 
hotno.  Idcodicicur. 
T^lemu  afccndit  in  cflnni, 
wfiquiile  cxlodefcrnJ't. 
Si  crgo  attcfidis  dt- 
flindionem  lubnan- 
tiarum.i  natur.iuim, 
filius  autcm  Dci  dc- 
fccndic,&;fil!ushomi 
nis crucifixus  cf!,pio- 
ptcr  hanc  vnit.nic  pcr- 
fon^  no  folunifilium 
hominis  dcfccndific 
decrlo,  fcd  ctiam  di- 
xitcilcmc^lo  cumlo 

Jucrcturin  terra.Ab- 
it  succtn  vt  lic  Chri- 
f^us  fcAfcrit  mortem, 
ytquatum  infeeft  ui 
ta,  uitamperdidit.  Si 
>  -L  ./v     enimhocitacflct.uice 
•a  Chn(K  ^^^^  ^j^g  amififlTcc.Sc- 
tferH,ombu^^«'S'turmorccmpar 
niiosdocet  ticipationehumaniar 

kununa  (npif  f(*duS,  qua  fponCC  iu- 

!u  fedquos  fcepcrac 


Ti.vifu  corporco  velayditu  non  potel  cognnfd.     c  fQ^ta  n5cil  finus. 

^-  ricucrciiptumeft.tciuodoculusndn  vidit,  necaurfsaudi 

a  Qiiia  nou  eft  aliquid  teitPnum.       b  Nonrcvognofcieurraitoneeiiis  <ju:  cariiilis  eil)  nonfpirituil  s. 
{j  C  lEa.  d  Sapicntia  Dci.i.Chriitus,  c]ui  dirigertibus  Dciimin  pi.uniun)  eil  pv.i:i)at3tus. 

c  uit,nccin  cor  hominisjafcedit,  qua:  pracparauit  Dcus  his 

a  U!i  iinn  nnucrunt,fednobi;  fpiriiibus.non  hominibus.i.fpirituali- 

bus  non  cain.ilibus  quod  pleudo  iion  fiint. 

?er  fpniiumenim  inicllgimusDcutn   prarpjratum  bonisin  prxmiMta. 
,.  fcf 


qui  dihguntillu  .  Ndbisautcm  reuelauitDcusper  ipiriru  4 

IBcnepir  eum  OjUia.  a  Scrutari  facit.  b  Vt  deel)(.'iuia  Dci . 

d  fuum  .  bpiritus.n  omnia  fcruta^tur ,  etiani  prpfunda  Dei.  s 

a  ^piiitus  Uai,2c  nonalius,quia.        ^Voluntatcs  Sc  fcacu.        *Al.cuius. 

lAnimiis  f  Ip(ius,&  non  altcrlus. 

c  Quis  enim  fcit  hominu  qus  funt  hominis,nili  fpiritus  ho 

a  Occulta  &  fccrcta.         b  5  Qui  adhuc  homo  fii.i.cainalis. 

miniscjui  in  ip(c)eft?Icaque  &  quic  Dei  funt  nemo  cogno 

a  1  i.fpirituflinflus.tc  illi  i]uos  cofnclccic  ftcit.         b  Spiriius  Dci  nouit,  tx  :ios  cum  accjpiinus. 
-  '  c  5.ifluoddo<emurdcfapientia  murdi,  fcdcjuxdeDcoeil. 

*  uit ,  nifi  fpiritus  Dei .  Nos  autcm  non  fpii/ium  huius  ^ 

a  Indeprobatut.quiafcimus.  TQ^dhocaccepimuseum.        TPereum. 

p  mundiaccepimus,  fed  fpiritum  qui  cx  Deoeft,  ut  7 

"  "^  ''■•"■■"•  qua;  aDcodonati  funtnobii. 

I  fciii 


QJcimus< 
b    Nonumumfcimus.led  &.5Illipfcudoalialoquuntur, 

fciamus  quae  *  a  Dco  donata  funt  nobis  qua^&Ioqui' 

a  Raiione  vcl  ornatu. 


cctc  dicicu-\qu!a  finc  illo  ni  non  ficcrcs .  I> 

C  Oj/s  entm  fch  homriH  ■./nrf  >:t  hx6^c.  *  H-C.QuCOOgiMCio 
ncs  vcrfcnciir  m  homiiic ,  Icc alia  cxpoficu:'  Prcjilarum  linb 
nducrfiis  h;jrccicos  q'ii  crcacnr.im  Spiriru.n  fanitu  dicnr.Vn 
dc  hic  offcndicur  nou  folu  crcacura  non  cf.Tc.vcrficci5  q-nd 

ipfeibl' mtcriora  Dci 
6C  profunda  rimccur, 
quippcuceiufdcm  na- 
tura:  acqucfubf^ancia: 
ficcum  ChrilTo. 
f  T^osau.fpi.erc.  Non 
fpiricum  pythonicum, 
qui  folec  coniecturis 
quxmundi  funcdiui- 
narc,  qui  pcr  Sybillam 
loqnuciis  ei^,  qui  pcr 
ucnfimilia  fcpc  falh- 
tur  &  fallic.  ISlps  au.non 
fpirr.hu.  Spiricas  Dci 
cftfpiricus  charicatis, 
Ipincus  hums  mundi, 
fpiricus  dacionis .  Nec 
iT>oucac  q,  fpititufian- 
dus  tacu  hic  nomina- 
tur,  &  fo  usfciredici- 
tur.  Ab  hoc  entm  non 
cxcluditur  pater  &L  fi- 
]i«,ficucabco,&:Chri- 
i\m  dicitur  fohis  &£.  ue- 


AugT 
z.cont 


murnont  indddis  humana:  fapicntise  verbis ,  fedin 

a  (^ia  fpiiitus  intciiusdocet  auditores.  b  Ita  modcrantes.vt  quibuld3maltiora,<juibufdamhumilia. 

^  ddclrinafpiritus,  fpiritualibusipintualiatcomparantes. 


dofc^ 


lQftl3.ta.d. 


tu  leaquoj  j(-gpj.rac  ,nonnatura: 

fue perdidic pocentia  per  quam  cuncta  uiuificat. S ic  in  fcpul 
chVocarncfuam  commonendo  non  dcfcruic,ikut  in  iiccro 
uirginisconnafcedoformauic.Morcuus  cR  crgo  no  d-fccde 
tc  uita.iic  paftus  non  pcreunte  potecia.7v(f»»o  auftrt  axitna  eius 
ab  to,quiapotc^.'t£habciponendi,&  potei\at(m  fumciidi  tun.V  i\o 
i"icur  codeqnc  ccporc  crac  uere  morcuus,  ucrc  uiuus,in  quo 
^  mortcfufccptio  morcalitacis  cxccpic,  &c  uita  diuumas  no 
pcrdidit.MortcigiturDcifihus&:inanimanon  perculic,  &L 
in  maici^acc  non  fcnfic.Sed  camc  parcicipatione  infirmicatis 
rcxgloriajcrucifixus  ctt. 

a  Si(ut  fcri.efl.ln  Ifaia,  Otulus  non  Tfidit  Deus  abfqucte^qu£j)rxpa 
l^M-b.  rafii  dtli^^entibus  te . 

*  Hicr.Memoracum.f  principium  mens  hxc  uiderc  non  po 
tuic^quia crcdcre  nolucrunc . 

*  Aug.  Hocnoilcpnmitusj&Chrii^ianocordeccncrede- 
mus,n6  ad  pficis  tempons  bona  nos  fattos  elfe  Chriitianos, 
fed  nelcioad  quid  aiiud,qua  quod  Dcus  lam  promiccic , 6c 
homo  nodu  capic.Dc  hoc  dictii  ek.Qjod  oculus  non  vidit,  erc. 
Ergo  quia  hoc  bonu,cam  niagnu,ram  pr^clarum,tainctiabi 
le  no  inucnic hominc  pr^ cpU)rc,ccnuit  Deu  ^millbrc,&:c. 
b  '2yec  i«  cor  W>ij«H.  Inlracor  honimiscft  quod  incoraice- 
dit.Supcrcor  cfc  ccernu,ad  quod  cor  aiccndic.  V.cl  no  cfc  ho 
nio.fcd  ipidcus,qui  nouic . 

c  .Afccndu. Rcs  d icicur  in cordc  afccndere ,  quia  bcnc  incel- 
lcdta  placcc . 

d  jo a^d.6'c.Scrucari  dr  fpiricus  Dei  omnia,  no  vc  quod  ne- 
icitanucniac,lcdqu;anihihelinquitomninoquod  nefciat, 

iii^S^.jt.joio.  vclquijfcrucari  tc  facit.quod.n.dono  iplius  tu  facis ,  illcta- 
C  cere 


Ser.  de  verbjs 


Aufrti.inpfal. 

51.&J08.& 


li  j.a«  s 


9  rus  Dcus,  no  cxclodi- 

10  turfpirituiianctus,  cu  '    *" 

1 1  dicitur.Htfc  efi  rita  xter  I0.17. 

12  na,vtcognofcant  te  vtru 
&  foUm  DeitTK,  &-C. 

g  Scdfpi.cjuicx Dfofy?.Aug.fpiritufsandus vciq; patris & frlii 
cfc,ncc no cc  nofccr  Quod.n.dacum  efc, cc ad cum  qui  dcdic 
rcfcrtur.ct  ad  cos  quibus  dcdit.  Itaque  fpintufsanctus  rron 
tantum  paciis  &  filij  qui  dcdcrunc ,  fcd  etiam  nofccr  cft  q^ni 
acccpimus.  Etncn  ctt  ific  fpiritirs  nofterinquo  fumus. 
quiaipfefpiricusefihominij,  quiin  Ipfoeft.  Ecipfumta- 
menipjritumqLuhoinMiiscftaccipimus  .  Sedalmdcftq3' 
accipimus,  vt  enemus,3liud  qd  accipimus  vt  fancti  eiTemus. 
Spiritus.-irichominisinfcnpcura  accipicur,proipfaaia  ,vel  swrit  1 
ipfius  anitiiJB  porcntia  racionalis.Dcdic.n.nobisnaturain  vt  minli. 
eilemus,animam,vt  viuercmus,  mercm,  vtintelligcrcmus. 
h  Ftfciu.Mu]t\  hiitdonaDei,&:ncfciendo  aquohabcant 
impia  v.initarc  iadtantur.Ncmo  donis  Dci  beatus,  qui  dami 
cft  ingratus.vndc  in  cuangclio :  Qui  habctdabltur  ci.  Plerrt; 
habcre  eft  fcire,vnde  habcas  .  Qui  ergo  non  habct.i.quinc- 
icic  vndc  babeac,&  ciiiod  habecauferccur  abeo. 
i  ?s(on7«(io./?M,  Hicr.M.ilcb.icenimiIlafnla  puricace verfta-  '^'■^^^ 
tis  oftcnderc,quam  cloquii  cindionc  fuicnre . 
•Jc  Hila.  AdiiclicetfccularisdodrinjE  claborara  rei^itucio,  j^„g.t .-. 
adfic  vicxinnoccnria,  h^c  quidcmproficicnc  ad  coniciea*  »01. ir  .1 
gratuIacionem,non  tamcn  cognitionem confeqlicncur .       j-«icl  •« 
iC  Spiritua.  QuodCorinthi)  nonci^is:  &  ideoculpa  vct?n» 
cf!,non  noftraquod  maiora  non  diximus. 
.5«  Chrvf  Vcru  quidna  fignificat, Spnitualihus fpiritua'ia  copa 
rates  ?  Hoc  cftcu  dubiij  Ipualc  fit  a  fpiritualibus  tcitimonia 
adducimus,vt  cxcmpli  gratia :  dico  Chriftu  rciurrexiflc,  8c 


cxvirgmenacu.Adducocclfimonia  ,;figurasdcm6fir6nes^ 
:a,&:  ci*  poftmodiilibcronc,  ftcnlifi  parc'. 


lon^.f.iccccmora, 


^  facrx 


NIC  OLAVS    DE    L  Y  11  A. 

)   Q^cdD,r\on.v\.&ic.i.fapieciaprAdi£iain  n.yfieno abfcoJita no 
fuit  cognita  cognitiont  fenftiiua^tjuix  potijjinic  h ciur  per  vtfum  ct  au 
(iittini.J^cc  ctiam  cognitivne  intelle&iua  naiurali/juia  excedit  faculta 
tetn  infeltf  6ius .proptcr  cjuodfubditvr.  y,  Nccincor.ho.afce.;.^- 
pria  vir!u:i,per rcuclationem  tii cognoffitnr ,  vt cofecfurnter  diceiur. 
^  Qug:  pia:.P.hisqui  di.il.i^Hid  radixwerendicfidikRiocbarita 
tiux.,et  ^i'  0 dil.gentib.prnparctitit pcus filiurr.  fuum  habimdum  in  via 
f  fidlct  cha>uate,et  inpatriapir  cUra  vifione et  pcrfc£la  /i uitiohp. 
4  Nobis  aii.  Hic  (onfccfuertcr  cfiendit  >  (p diBa fapientia  afidelibux 
fnanifeliat.i  (/ic?-.NQb!.s  au.rcpcr  fpiriiumfanfi^^  qui  docec  om- 
ncpi  VCrit;U(  m.Jo,l<j.if  tf>fi(ifficax  ad  hoc  jprohatfcr  hocquod 
fubditur,   j   'i^\U.c.om.k.c.^'.cS.i,intima,  QJ  fic  declaratur  ,  per 
ftniiic,cum  dictcur.Quis  ciiim  k\l,&LC,Troco,n.quodfptritus  homi 
nis  ifi  f:bi  con(ubfiatitialfi,cogn()fcit  omnia cius  intima^et nuUus  alius 
pifiipfc  DcH^  cfii  cfi  iniitriior  hommi^cj  fpiriius propnus  ,  ficfpititus 
pci  cjui  efi  cofuhfiaiialii  ftbi.,cognofci'  vmnia  intitna  Dci,  ctper  canfe 
qufits  fi,((Areucliirt,quado  vuU^ei  tx^edu  udtfix^  quodfuitprinfi- 

toar 


cipaUter  ^pofiolis,idcoftibditur.  6  Nos  au.non  fpi.hi.mun.ac. 
i.notitiatn  mundanam  &  ainorcmq^nb.^mpellitur  bomo  ad  cju£rendu 
&  amandim  temporalia.Spiritus.n.importat  quendam  impulfum  vi- 
tatem'progredientet»  a  corde  in  exteriora  mebra.,propter  quod  notitia 
^  amor  impellentes  ad  aliquid  agendii,fpir!:u^fim:l!tudin.tric  nomi 
nantur.  7  Scdfpi.quicx  Dcocfc.J..if»orc»'i/Z^»J3iferf</  diuina.  ^°'"j„ 

8  Vt  fcia.qua: a  Deodo.func  no.fgratiasgratis  datas.,vtprophe  ^^ ^  j  ,s 
tiaf&  fcriptttrarum ititclligentia ,.'jr  C.&  huiufi/icidi.de  qi4il>.agicur  m 

fra  I  i.ca,&  cognofcuntur  ab  halfcntcquia  dantur  ad  vtilitate  eccle- 
fia.Toteit  etiarn  dici,quod  .Apofioiui  loquitur  dc  bonis  futura  glorif., 
qux  danatafnft  nebii  in  //  e  frd  non  adhuc  in  re. 

9  Qu^ccloquimur.H/cco'//f<7af«?e'>-)'c<f(//f  rjno';?,^""»»'*  talia 
Loqucbatur intcr pcrfcSos  (atu.,  Iqiiiailli^  tradenda  funt  documcta  qui 
pp}f'unt  ea caprre  &  non  ali) s^quia hoc effetfruflra.ldeo dicit.Quq ct 
loqui.in  doctis  hu.fap. vcr./X'"'/^'»''"^  ""'  Vhilofophicis . 

io  Scci  \v\  do.i.ftcut fpirittijfan£ius nos  insiruit  ad  loquendum  , 
II  %p\x\mal\.f.l}omitiibus  . 
ltSpiil.covi.t,trade(eseisfpiritHaliadocumcta,e0Q>pofsiitr.apfre. 

Ani- 


Zij 


I.Ad 


iu^onnthios 


11 


*  <iw-oK^ 


J^  facr.T  fcilirf -  S:  Rebccc? Sc aliaru.Tn  p.ir.adifo arborum  fur- 
A  ci'iu  p:  (i(J'.iauin,non  cx  lcminibus  puilcntibiis  no  pluuiaru 
inor2nc>nc-,non  fubaiiis  fulcis.  Fuiura.n.ficta  funt  ik  tanqua 
jn  vmbra  lcnpta  niaionbus  noHns  vt  cu  venc-runrcrcdanc''. 
Ec  ru:  fuii)  ciltcndo  quo  pacto  cx  tcrra  hoj&ex  folohominc 
IreminanulJocoituta- 

Nosfciiauiquzdonati  funtnobis.red.  f  Vcpreudo. 


ftifunt,  qucmadaio- 
duni  ipfa  tcrra  a  nuUo 
clim  condicoris  vir- 
tus  rd  cniuja  vbiquc 
fjtisffcillet  ,  fi  erio 
Ipintualibus  fpiriau- 
u,otur.  liacomparo,min;me 
]j  mihi  opus  cfl,  cxterna 
fapicnt  a  neque  ratio- 
tinacionibus  ncqjcon 
firmacionibus. 
a  ^ntma.aujjo.  DiCit' 
vitaqui  fcrtur  difiolu- 
ta  lafciuia  amme  fuf, 
qua  intra  nacuralisor- 
dinis  mctas  ipiiicus  re 


Vel  ariinia'is  nb  !ntell:git  fpiritualia,quiafpintn:-ilitcr.i.p 
fpiritu.iliatanium  probatur  quod  aniinaliselt,  quiaaudita 
irnprobit,5<:  iion  iiJiud ei  proponunt.nili  vt examinctur 
c    Spiri.an.h.>.\-.ii  vcl  vita  vcl  fcientia,Spirituahs  ctt  vua,qui 
fpiritu  domini  Iiabes  rcdtorcm  anima  regit.Scictia  vcro  fpi 

ritualis  cft  qui  etli  cx 


D 


;.  hro.T, 
-'  'i.8: 


p' 


•  - 

b    vr  pamim  v'rgini«  &ierurreftionem 

Animalis&utcmhomo  non  pcrcipic  ea  qia:  iunc  ipiritus 

f  Secumluia  humanum  fcnlujn.  f  ideo. 

T  Spiritualit. 

Dci.Srultitia  cnim  eft  illi ,  &  non  poteft  intclligere,  quia 

f  £tverenoapotc&.  f    Animalu  non  pmeft. 

a    Ccrtafide  occuIrrn?m,non  paticnti  tnmticne.  5  InicHifit  ffc  diUeinit. 

fpiritualicert  examinatur.  Spintualisautemf  iudicatom- 

a    A  nuUo  hi.mii.e  animali. 

f  Ariinalit 

nia,& ipfe a neminc iudicaturSicut fcripium cft.   t  Quis 

a     Qui  hic  feut  per  rucm  fspientia  mundi  ftult^  eit. 

b     Ciuaji  nullns      c     Vt  dicat.quid  hoc  iic  fecifti. 

cnim  cognouit  fcnfum  ddmini , aut quis  t  infttuxit  eum? 

a    C^^emo  comalium  cognouit  lcnfum  dim  ni. 

Nds  autcm  ,fenlum  Chrifti  habcmus. 


partc&pcr  fpcculijvi 

dctjtamc  dc  co  fccfidii 

imagines  corporu,  vcl 

legis  lirc!  a ,  vel  hum.a- 

nam  philofbphia  non 

fspic,  fcd  fpiritui  Dei 

fiibicdusccrtiftimcac 

fidclitcriudicat. 
5  d     Own/d.  Noquidcm 

qu^cotmetdiuina  icic 
^  tia,lld  quxad  luftjtia  ^  ifa.^^.^. 

&  vitam  fufbcifint.   i. 
'  omnia   iudicanda. 

C     Indicatur.  l.intclli-  tfnRlitim 

giturvtrum  bene  auc  •'^''"«i* 

malcintelligat,  vel  re- 


t  diftiJicar 

E 


f  cntcm*  ^^Qj.  jj^^jj  continct  co  <j.  ipfe  Dco  rcgcndu  fc  no  fubijcicAni     '  prchcditur.Ec  hoc  probac.quia  c/uis  cognouit  fenfnm  domini.  &: 


mi  vcrolc-nfusdicituranimalis,  qi.iiDco  ui\ta  corporum 
phantafiam  vclJcgisIitcram  vel  rationc  pyhlicam  ludicat. 
b  L^u  fpi.cx  arni.  Animalis  non  potclt  intdlgcrc  fpiritua 
Iia,qu.a  i  xaminatur.  i.  cxaminatio  6L  cuiBprobatio  fic  iUotu 
fpirituahccr.i.a  ipirituali. 

,  ,       Vel 

NICOLAVS  DE  LYRA. 

I  ^r.ima.auumhomo.  qui  fcihccr,  habec  intcllcclum &  atlcr 
ctum  dcprcflosad  fcnlibilia. 

1  lS^>i  pc»  ci.ca  quxjiint  fpi.jid.  ideft,fpiriciialia  bona  ficut  lin 
gua  icbricitantis  intcdacholera  amara  non  pcrcipicdulcia, 
lcd  inagisiudicatiIIaamjra,Idco  fubditur. 

3  StitUiuaetitnnJulli.tr c.cu  tamcnfccundu  veritate  fit  ibi 
maxima  f^picntu  .  ttfubditurcaufa  calis  falli  ludicij  ,cum 
fubditur. 

4  Q»iafpiritua.exami.  idcft.vcre  ccgnofcitur.f  bonum  fpi- 
rjtualcjiudiciumenimdefupcrion  pcr  idquod  cf^infcrius 
non  habctur,fed  magis  cconucrfo.ldco  fubditur. 

5  Spmtua.aH.iu.omiiia.  f  bona  prout  funt  in  tc  ,  quia  qiialis 
vnulquifquecftjtalisfinislibi  vidctur.propcer  quodiudiciu 
vcruuiiiccipicndum  efi  fccundum  quod  lud.cac  bcne  d.fpo 

fitus. 


A  D  D  I  T  I  O    I. 


.01.tr.4l. 


In  ca.2.vbi  dicitur  in  poftil.in  myflerio  abjtonditam.  i.in  fccr.^ 
toincarnationis. 

Sccuiidiiglo.apoftoliloquebanrur  fapientiam.i.  ChriAum,  in 
(^uoolknfa  cfl  Dc>  fapiciiri,i.f.filius  Dci  !ncarnatu«,que  quide 
lapicntiadiciturinmyHcrioabfcondita  ,  quia  in  fcnpturis  ve. 
Tcll.llgnifitaturfcu  tiguratur. 

A  D  D  I  T  I  o  ir. 

In  eo  ca.vbi  dicitur  in  Poflii.i';  enim  cognouiffentt*tunqu*r»  dt 
minum  glorit  cruafixijient. 

Hocquoddicit  Apoftolus  5;>»H'm  cognouifient  nunquam  domp' 

nutn glori£  crucifixtj]e>it.  rcferedum  cfl  ad  Dcitatem  Chrilh,qua 

principesludzurum  nunquam  cognoucruntfuiire  iii  Chtilto 

petfonalitcr.dc  qua  dcitate  flaiim  lupra  dixcrat,<p  fuit  in  myftc 

rio  ablcondiraquam  nemo  principum  huius  fcculi  cogncuit ,  & 

idcode  ipfa  iromcdiatc  fubiungit.Sienimcognouifreiit  f.deita 

tcm  Chrifliiinroediatcante  diftam,ntinquamdomiiium  glorix 

crucitixincnt .  Chriftus  cnim  cfl  Deus  gloriae ,  fccundum  quod 

cft  l)cu$.&  idcocognitiodc  qua  hici»quitur  ApoUolus  manifc 

fluni  ett  efsc  rcfcrcndam  ad  cognitioncm  dcitatis  Chrifli.Quod 

autcm  arguitur  in  contrarmm  de  illo  vcrbo  Matth.  2 1  .d.^grico- 

U  dixerunt  intrafc  :  Hic  tfl  hxres ,  ycnttc  occidamus  lum  .    Ex  quO 

verbo  Hicr.infcrr,quod  principcs  non  pcr  ignoranriam.fcd  pcr 

inuid:a  tilium  Dci  crucifixcrunr.  Intcliigendum  cftquod  ilh  ma 

iores  iion  hiburriit  ignorantiam  de  hoc  quod  lefus  Nazarcnus 

erat  Meiiias  m  legc  &  prophctis  promifsus,  quia  de  lioc  crant  fa 

-,  ^  .  tisinforinaii  perprophctusdcipfuimpletas  ,  prout  m  poftiila. 

inforum-  Seddedeitatc  ipl«usoporrct  dicerc  ipfoshabuiffe  ignorantiam. 

98«  la-  Sienimagrkolyilliqui  dweixit.  ^ic  eiihares.  xthmaffent  Chri 

ilumhzrcdcmrecundumdiuinitatem,  fcilicct  quod  eadecffcc 

dcjtas  f  atris  &  filij,fi<ut  in  teinpotahbus  candcm  icm  habec  fi» 

lius 


cum  nos  habcmus^-ii  ideo  non  potJunc  nos  ilii  v^'liri  iudica- 

rcvclblenc. 

f    V^s  auten.,&c.  Qiii  iam  vlcra  homines  fumus  vnus  fpiri- 

tus  cu m  Deo,  haberMts fntfum  Chrifii.   fidc  certa  ccnenccs  ea 

qucfuntChnfti. 

^CAP. 


F 


firus  ,  ficuc  iudicium  vernm  dcfaporibus  .iccipicndum  eft 
pcr  rcfpcdum  ad  gurtum  fanum  ic  no  infectum ,  vc  dictuin 
cltdelingua  ftbricjcantis.  SpintuaJis  autcm  homohabcc 
inicIIcduiIluftratum&affcdumordumDa.ideoopcimcde 
fpirituiihbus  uidicat  ,iionauccm  anim;il:squihaucc  ;ntei- 
lcctum  &:aticdtumrccuruacosadfcnfibiI;a.  IdL-ofubUituc 
«fefpiritual!. 

6  £t  ipfe a  nt.iudi.  i.a  nullo  hornine animali ,  quod  probac 
con lcqucnrcr  auccoriracc  fcnptura:  lfa.40. 

7  iiuis  enim  ccgno.fen.dom.  q.d  nuJlus  nill  ipfc.Ec  idco illi  qui 
non  habcnc  fpiritum  Dci ,  ndn  pollimc  de  d  uinis  iudiCcJie, 
quia  oporccc  illa  cognofci,dequibus  ludicuim  ficfpiricuaJes 
aurcm  viri  qui  habcnc  fpiricum  Dci  ipfos  illuftrancc  dcdiui 
nis  hoc  pofuinc  ,  qualcs  Jucrunc  Apoftoli ,  Idco  fubdicur. 
'NosautemfeiifumChriHihabimus.  " 

■JtCAP. 


lius  pcr  haereditutcm  quam  patcr  habebar.nulla  eos  amentia  ad 
tantam  potuJtfet  trah-re  luiani.tm,  vt  credereut  diuinam  maic- 
flatrm  in  prupna  perlbna  fupcrare  Qn^od  enim  Dcus  fcu  dij  «3 
fcendunt  omiies  potellates  communuer  tcnctur  etiam  apud  ido 
lotatrasquinonucros  dcos,  (ed  fivtos  habent.  Vndcridiculuai 
cfrctdiccrc,quodcoiproquod  principesilli  crcdcbant  iplunn 
hxredemjfcilKCt  Deumverum  ,  conarcnturcuminterhccie. 
Scd  licet  credcrent  ipfum  effe  proplietam  fcu  fanftillimum.ho. 
minem  purum  tamen,non  eflcc  multum  mirarfdum^quod  cx  in- 
uidu  feu  rancore  vcllent  occidere eum.Iam  emm  Moyfem  Aaro 
qui  fanfiilfimi  fucrunt,  &  a  Dco  approbati  per  muita  miracula, 
populus  ludaicus  voluit  Iapidarc,Numcr.decimoquarto  Et  fimi 
litercontingit  deplunbus  famftis  vcterisTcftamenti.Vndcqd 
dicitur ,  HtcelihAres.  intelligendum  de  rcgno  temporali iplius 
Dauid,  quod  i  pfi  prKicipaiitcr  cxpcftabant  &  adhuc  expcitant 
reftituendum  pcr  Mefsiam.Nec  valet  diccrcquodtcmporccru 
cifixionis  non  cognoucrant.licet  antecognouiflcnr.proutvidc 
tur  dicere  poftil.quia  parabola  cuangclica  manifcfte  Joquitur  de 
tcmporecrucifixionis,  cum  dicit.  Hiccfth3cres,vcniteoccida- 
muscum.  Etattendcndumquodpoftil.in  hoc  luco  nonaperit 
mcntem  fu.im.f  anprjcdi^i  principeslud^orum  leporepiillio» 
nis  Chrifti  cognoucrunt  Chriftum  circ  deum  vcl  non,  fed  fuper 
ca.fupra diftum  Matt.  Jl.exprcfreafrcritj^cognoueruntillum 
cfTe  deum  n>  etiam  ibi  conatur  probure,fed  fuit  fatis  imprubaiii 
inadditioncfuper  illudca.proutplenius  ibidem  pot  cfthaberi. 
REPLICA.  In  cpifiola  i.ad  Corinr.z.  b.vbi  dititur.Ii.w. 
co^^n/iuiffinttnunefuamdominnmi^liirix  cruciftxifient.  dicit  f5ur.  hic 
poftil.mctem  fuam  nun  apcruif1c,quod  falfum  efc,nam  cocludo 
ncni  probatam  Mai.ii.liicrepcfit,&  adlocuillumremittit.  f.t 
quod  Bur.dicit  illam  conclufioncm  in  ilio  lo<fo  Mat.l  \  fatis  per 
fe  ii|^robatam,eft  falfum ,  qAia  vt  patct  in  corru.ibidcm  Bur.iii 
hil  probatjfedreplet  quatcrnos. 


21J 


Glof  ord&  Nicolai  de  Lyra. 


2i6 


C  A  P.    IH. 


Inf.9  hbti 


^  aTr«rf^o^4'r,  •?<  Grcg.C^alilnc  vorbis  dicatidcircovos 
Jtl  ad  cxcclium  no  du>;i,quia  ipiacualcm  fcnfum  vobifcu 


velur  Saul  piitrumnon  habcbacis,quarc  &:  caufani  inlinuas 
Mi^Adhiic  enim  tjiu  carnalc. 


Scquicur. 

b     fanqnam    pi^r.  Sirut 
cnim  crux  Cbnfi'  ali)5 
flukitiacrt,  al-.js  fcao-  j 
dalum ,  vocatis  aiiccm 
ettvirtusDei.Icaidem 
alijseft  lac,  alijs  cibus 
c(t  fecundunv  quod  ca-  ^ 
pacitas  coruir.  plus  vcl 
minuscapic.  Vc  hi  qui 
dicunt.  Egofuni  )llius 
vel  illius  ,"aiiccT  accc- 
pcruncdc  Chiino  cru-    ^ 
GjI.«.c.  cifixo  quam  qai  dicic, 
^^i^^^^^-^-Mihiakjit^loaari    ni/i  in  <] 
**  cruccdomini.    Eadcm  li- 
nnilaudiunc ,  fpiricua- 
lcs&:  carnalcs,  &:  qui- 
Quepromodo  fuo  ca- 
piunc,ncc  ncccflc  cft, 
vc   ahqua   fccrcta    ta- 
ceancur  paruulis,  diccn- 
da  pcrfcdis.  ideoquia 
dicic  Apofiolus.lNJon  po. 
tui  to.  yob.qua.fpi.  quod  ^ 
eft.  Nonpocuiftisquas 
dictbam  mccJligere  vc 
fpiricualcs ,  fed  vt  car- 
vialcs  .  Si  enim  vc  fpi- 
ricuales ,  non  diccrcnc. 


C  A  P. 


dis  homin53ppdl.it,fulicct  aliquando  per  naturam  aliqna- 
do  pcrculprt,a]iqu.^do  pcrinnrmnatcm  .  Homoquippepcr 
naturadicitur  licutfci  iprum  cft  Gcnefis  i.  Faciamushomi 
ncni,&  homo  per  culpn  ficuc  cft  P(;il.8 1 .  Vos  aucc  ficut  ho- 
niincs  moricnuni,ac  li  apci  cc  dicat,  (icut  dtlinqucntcs  obi- 

bitis:  vndc&:apoft.  P.m 


D 


III. 

^  Scniajn  Chriiki  hibemus.  f  T-imsn. 
a     QJponein.  b     N  >n  itcbiii. 

Tegd  h  Mtrcs  no  potui  loqui  vobis 

a    Skui  loleo  Ipiiitualibtis.     b     ldcil,ciinali[cr  viurr.tibus. 

quafi  fpirituaiib',red ■quafi cariia 

a    Ethocuradil'genteffcu.    b    Cogtiltion|^ 
c     l^on  aliioiaprzdic^iui  Qjarc; 

libus  Tanqua  paruiilisTClifo  'lac 

i'  Fatilcmdoftiiii  m      a      Dulccinac  nutricntcin. 
^   Quia    ^  QtmIikIju  vcbilcumerain. 

vobis  pom  dedi.non  e(ca.  NondLi 

f  Et  li  ab  lilis  pfeudo  edoili.     a     lUcipeic  efcam. 

enim  poteratisjfed  nec  nuc  quide  potcftis.  Adiiucenim 

^    Vcrc  cftis  carnales  quia  contcntiofi.  a  Inuidia  dc  baf  tiitis 


,  Cumfniniervoi 
Miniilri  eius.  Auf^uft. 


lu^aic 

c    .„.,..,.....„, 3 

Homo  cxccrius  mini- 
ftrat  quafi  feruirs  ,  non 
vc  aliquid  de  co  fpcrc- 
rur:  Dcusincrementii 
d.it  qui  iuftificandoin- 


Aiig.  tni 
ir-  &8ii 

Io.ir). 
t  loqacn 
futc  rt 


qiitd.iHI 
§.i.jU  (crj 


Vcrbis. 


carnaicseftis.tCu  cnim  iitintcr  vos  &:;zelus  &  contcn-  ^  ' 


format  &  rigando  fa;- 
cundac  ,  homo  loqui- 
tu:',Dcus  docct  intus. 
vnde  :  Bcatus  quem  tn  Pral.pj. 
crndieris  dowinc  .  ^^i  ii 
fUiitat&  cjuiri^at  ,  fo- 
is  opcratur  ."^CiMi  dac  \xm»\m 


iriciTmcntum 


incus 


♦  9t  faaiones, 

f carnalet 

t  Qui» 
\  vt  cuiquc 


a     Qiiodali<]n:d  abhoniine  cficfutstis.  b     liipeius  ;>ro:ic!tis.    'n  ,  r  t 

tio,*nonnccamaIesciHs,&lecundahominambulaW  ^^  ?f.^^:^^^^^^^^^^ 

^  Ixpnlitio  zeli&contentionis.  5  Uon  eft  hoc  in:nusa  Gentilitatc.  ^ 

Cum  enim  qui.s  dicac ,  ego  quidcm  lum  Pauli ,  alius  au- 

a    Vtfpcrantcs  inDeofuntdit.  f  Quandoi;uidcm  inhisgloriamini. 

tem ,  ego  Apollo ,  nonnc  t  homincs  cftis  ?  t  Qaid  igi-'^ 

f  Qj"untneipligratiac,qua:infacramentisd.itur,auftorcs.  f  Q_ijmaior. 

NonOcus  qtii  dai,ti:dminiihi  perquos  dat,  it.  ideoinDcog.onandum  nonineis. 


findi  incrcmcntum  , 
iinpcndunc  camcn  ad- 
iumcncum  ,  fcd  non  dc 
fuo  ,  quia  inquic.  Sme 
mc  nihiL  potcstis  faccre. 
loitur  fidcs  riG;andocft 


Hocigicur 
ido  asicur  ,  do- 


turcftApollo?tQuidvcro  Paulus?  t  Miniftri  eius  cuiii  nutr,cnda 

a    Ethocnonvnoejdcmque  modofaciunt.     b     Diuifit  officia  lin(,ttlis.  f  Paulus.  lOqUCnClO 

crcdidiftis,  &:t  vnfcuique  ficuc  do^^minusdcdit.tEgoia  cendo,luadcndo.Chri- 

f  Ad  fidem  conucrti..  T  Baptifnio.  T  N<"ivos.  1  Muncns.  Ij    flus  ilUCnUS    doCCC   \V.- 

plantaui,Apolloriffauit:Deusautcmincrementi1dcdic.i4  ^pii-i^tlo  ,  IUa  infpira- 

*•*■*'  ic  ciovnaiocft,  iinequa 


r.uii  ij 

Atig  lib. 
Trin.  ti 
iu  c;'ift 
t'.ifta.  1 
lo.iil. 
t  Hifimi 
l'..-»iii 
diiin .  I. 
C\  iiilius 
iiunquoi 


EgofurnTauU. 

4«  Iicnceus.JdcftjCum  cjuidcm  aduentum  domini,  quc  fe- 
ciidr!  homincm  didiciftct,  nondum  autem  fpiricuh  patris  re 
qu-.cfcic  fupcr  vos,proptcf  vcftram  infirmitatcm,  cumlicii 
qdhuc  propccr  vcfnam  infirmitatcm  carnalcs. 
*  Havnio.Simpljct  doctrma  de  humanitate Chfi  no  folidij 
gibu  dc  diuinitatc  Chnfti  &c  myftcrio  trinicatis  dcdi  vob4S . 
C  ^dhuc  cnim  carna.  Arguit  cos  qui  qucrcbantur  fc  dudum 
I,ib.'4. Moral.  nonaudiftefpiritualia,ciim  adhucindignieflcntaudirc. 

d     Cumcnmintervosftt,   *  Grcg.Scripcurafacratnbusmo 

dis 


J.-ib.4.  ca.7T. 

c 

Aiig  in  pfal. 


c  iiu  viiciit.,  cii ,  micqi 
fcrmohominis  perftrc- 
pic  inaniter .  Creator qui  redemit  S>c  ad  iidem  vocat ,  incus 
fjiadcnd.)loquiturquibus  vulc.Cu  verbumDciaunbusin- 
lonac,mifcctar  potcntia  Dei ,  cum  fono  vocis,  vt  qui  incicac 
pr^dicanre,confirmcc  audiCorcm,vocc  formac  humo  exce- 
rius,fed  Dcus  impnnnc  intus  &C  ci  obedic,quem  graciaprg- 
iieni'c,quia  Dcus  opcracur  vclle  Ik.  pcrficere. 
*  Grcgonus.Plancarc  quippc  &:  ngarc  adiuuarc  eft,quod 
vtrumquc  vacuuni  eric  mmiftcrium ,  fi  in  cordc  Dcus  noa 
dacincrcmcncum.  ^ 

yrtum 


Phil.i. 
11.  ij. 


NICOLAVS  DE  LYRA. 
C  A  P.    I II. 

E  T  e^o  fra.  Poiiquim  Apoiiolus  rcmouit  Corintliiorum  con- 
tentionem,hic  conicqueuter  rcraouct  con:enCionis  caufam, 
uuxcrac  exliocQuodaijquibus  miuiltns  eccleiixnimisattribuc 
bant  &aIiquosiumjs  coi>tcinnebant,primoergoreinouetpri- 
muin  ,  lecuntio  fecundum.  capitu.  feqaenti,  Pnma  in  duas, 
quia  pnnio  oliendit  dainnum  cx  tali  attribunone  quod  patie- 
bancur.  Secundo,ri;niouet  liiam  attnbutionem ,  ibi .  iluid  igi' 
tur  cfl .yipolii,fCixca  primum  oftcndit ,  quod  cx  tati  attributione 
quamlMbcbant  inccr  fcadhucanimjies  aut  carnaies  crant,  pro- 
ptcrquod  aoi^rinam  pcifi-dam  fidei  capere  non  poterant,&  lic 
impcdiebanturaconlequutione  magni,ideodicit. 
I  Et ego fi atres non potuil(iqi-i fpiri.iff- c. proprerdiftam caufam, 
j  Sedquafi  c.t4t,par.in  Chrtfio.umbis  annunciaui  minora  fidei 
fecundum  veftramcapacitatcm, 

3  J^ijti  t:/i..jw,  i.peiRciam  doilrinam. 

4  hlon  c.joof c.ca.q.d.non  fubtraxi  vobis  hanc  doftrinam  ex  in- 
uidia,ied  ex  vefira  imputcntja. 

5  Scd  tiec nwic  </M:</6v>/po,  quamdiu  in  tali  carnalitarc  manctis. 
Quidcnimca.prxcedenti  vocamt  aniinaiitatcm,hic  vocatcarna 
litatein.Etquodacthucljnttalesollciidtldi, 

6  Cumc.Jii  i^urvK.^^^r.i.irmidiA, 

7  £rct^'..  Oncnscxipfa, 

8  'I^onne  <arna.i'flis.  q.  d.patct  quod  fic ,  hsfcnon  funt  nifi  in- 
tercatnales,quidebomscorporaIibus  contcndunt  .coquod  4 
plunbus  intcgrc  habcn  non  pofsunt,fcd  ex  diuilionc  diminuitur 
pars  vniufcuiuUjuc,&  fic  oritur  coiuentJo,  quia  quilibet  vultfa 
ccre  partcm  fuam  mcliorcoi .  Spirituaiia  vero  bona  a  pluribu: 


us 


perfcrtc  pofsurjt  pofsideri.imo  pcrfcflius  quam  ab  vno,prM>ter 
quoJ  mtcr  virps  fi>ititualcs  (jm  cah»  boua  quacruut ,  non  cH  ze- 


lusncccontentio. 

9  Ef/e./.)o.i:OT.  fl.d.Sic.Moduscnimintcnigcndi  connatnralis 
hom!niellpcrrcnexioncinadphantarmata,t\:  voicndi  percon- 
UCrlioncm  ad  appctitum  fcnliiiuu,&  16  fecudu  iiomiiiem  ambu- 
iare,efl:ambularepcr  modum  animalitatis,nili  fpintus  hommis 
a  Deo  furfum  eleuetur,quod  fit  in  rpintualibus  viris. 

10  iluidigi.  Hicconfequenterrcmouet  attributionem.exqua 
diflum  damnii  incurrebant.Et  diuiditur  in  tres  part^s,  quia  pn 
roooltcnditquid  miniftns  ccclefisc  conucnit  fccundam  verir.v 
tcm.fccundojcxcliidit  errorem,ibi.TVei»«.  tcrtio,  infertconclu- 
fioncm,ibi:lv(^  »j9  itaqus.  Prima  adhuc  in  duas,quia  pr  imo  olten 
ditaitioncm  miniftrorum.fccundo  merccdcm  eorum  ibc  /'««/- 
quifque  attfew.Circa  primum  dicn. Qj*!i}  igitur  efi  .Apolh.^tfHid  vero 
Tau.  vt  pcr  hoc  intclligantur.alu  ecclcli*  mini.  Et  rcfpondct  ad 
quxftioncm  propofitam  diccns. 

11  Mint.cius  lui  cyedid;Jlis,&c.i.C\mii'i  quafi  dicat.Ipfi  «on 
funt  principaJes  cbftores  fidei  vcl  opcratores  baptilmi ,  lcd  foiu 
inini//ri  Chnlti ,  inquantum  miniftcrialitcr  operantcs  excenus. 
Chriftus  autcm  docct  &  baptizat  intcriu5,propter  quod  talia  mi 
niftris  non  funt  attnbuenda. 

la     £t  v«it7</.y/.t/,(/f,  q.d.adhuctalcminilterium  non  cft  in  cis 
ex  virtutc  propna,fed  folum  ex  Dei  gratia.Quod  autem  operca 
tur  folum  cxtcrius,probat  conrcquenter.diccns. 
Ij     Egoplantaui.  itiniincidadovobii  primo  ea  qua:  funt  fidei. 

14  .Apolio  rigauit  .  polt  me  vos  doccndo. 

1 5  Deus  autem  incnmentum  dcdit.  quafi dicat ,  eu;o  &  ipfe  nlliil 
egimus  ad  falutcm  &  fide  veflra  intcrius  opcrado,fcd  folus  dcus 
illuminando  vos  p  fidc,&  mundando  p  gratia  S<  ran^ificando. 
Nos  aute  folummodo  egimus  extenus  miniflrando,ficut  plaiita- 
tor  arboris  vel  rigatornonfaciunt  cius  radicationem  vcl  incrc* 
I2}cutum,fcd  yirtus  naturae.Propter  quod  coududit. 

itaqite 


Diuifio 


217        I.AdCorinthios.       Cap.  111.        21 


A 

!e  riiMc. 


a    yniimfnnt,  PoHec  videri  ,quod  fi  nihil  ex  fcdant ,  tamcn 
X)cus  magis  per  hunc  quam  pcr  illum. 

*  Tcrtul.Quis  auccm  non  intclligat,  alccrum  cfTc  Apollo, 
alterum  Paulum  no  cundcm  atqucipium  Apollo  pancer,vi<: 
Paulu.Dcniq;cdiucrfo  vniul'cuiufquefuncotiidaprolaca,al 
tcr  cnim  qui  plantat  Sc 

Etqnia  Dmsciat.tantam  inaementum.  f  Dandoejtfer, 


altcrqui  rigac,hos  ta- 
mcn  duos ,  noii  quod 
\'nusfit,fedquod  vnii 
finc  propofuit  Apollo- 
his  1'aulus,  &  aitoi-  qui-  -i 
damflt  Apollo,  alccr  b 
vcro    Paulus  ,  quan- 
lum  ad  pcifonarum  di 
ftinftioncm    pcrtincc 
vnur.iamboiiiit,  nam  c 
quando  duorum    vna  d 
kntcntia  ei\  ,  vcricas 
vna  clt ,  fides  vna  cli, 
vnaatquc   cadem  re- 
ligio cii ,  vnus  cna  Dci 
timorclt.vnum  ilinc, 
ctiam  li  duo  fint  ipliim 
funtdu  ipfum  fapiunc. 
Etcnim  quos  pcrfon^  ^ 
]5  fpatio   inuicein   diui- 

>e.rerbv.  dit  ,eofdem  ruifus  in- 

ihpt.c  fi.  uiccm 

fu.tri.f.  conducit. 


a 

Itaque  nequc  qui  platat clt  aliquid,neque  qui  r igat,  fcd  qui 

a    Kiiuirsianeai  ]^cccatoium,&  ojnnia  alia  bona. 

b    Imcrius.    c    Solus.    d    Plantat  ruiiu»,rig»t  Apollo. 

e    j.lintftri  indifferentes. 

incremcntu  dat  Dcus.Qui  plantat  aure,&  qui  rigat, vnum 

In  djndo  non  diftVrunt^L-d  in  laboie  &  n!crccd5. 


le  aatcm  fic  no5co5ir,quod  &c  meiiores  ncs  rcddir.  D 

*  Ambrr^fius.Agricuitur^crgohuiusatque  .-tdifif.ationisin  ''■«'~  vocget. 

tancum  quifquc  adiutor  &:  operanus  ac muiiCer  ctl,inquaii.  "P*** 

tum  vnicutqucdominusdederir. 

e    ^«flrfrf.c.Aug.  l-idcsgraci^Chriflian^.i.eaqu^^fidileafo  Galr.b. 

nem  operatur,  pofita  Aua.iib.defi- 

I 


J 


y 


rclJgionis  racio 


ii.jincle 


aliijuodadiumcniuin.     c    Dumcxcirpaniur  vicia 

fuulaborem .  De^i  enim  fumustadiutorcs,  Dei  a^^gncuiiura 

a    laipoluioncviituium      b     Qinbuscgo  pofiiifunda  &c 

c     Idcrt.Apo.iol.ituin.     d     Q»ia  non  a  me  hoc  habui.  ^^  Grans. 

cftisiDei  ^dificatio  iiUs.  Secudu  gratiam  Dei  qux  data  eft 

a    Difaeiione  Ttcas.    b    Pmicifps  ajditicii. 

c    fidcm  Chri,U,nona!iam,(ed  qiiipcr  diicftioncm  operatur. 
d     QmHjuam  babcas  liJciu,  quia  ad  cuui  hoc  pertinet. 

mihi,vtfapi'ens  architd^dtus  fundamecu  poiui,aliusaute  fu  7 

a    Boiuopcra.    b    QuodnonTnomodoefl,!ed.  5 

c    Cuiufmodi  opeta,vttum  fecundum  nos,vcl  illot.   Q 

pcrsdificat.  Vnufquilq;  autevideatquo^modofuperasdifiio 

a    De  lupctxditicatione  tantum  vuendum  eft.quia.    b    Ad  liuod  vidcntut  niti  pfeudo.  1 1 

cct.tFundamecu  enim  aif  ud  nemo  pocclt  pofierc,prjBter  id  12, 

5  Amcaliasqui.        T  Fidcs  Cluilli.  a    Fuiidamentum ncnto  poteitmutare. 

T  Sed  de  luperaidilicjtijne  vidcnduin  cll  tamum.ijuiam.inifcftum  erit  opus  cu. 

q^"  pofitii  cftjqd"  cft  Chriftus  lclusr  Si  gs  aut  fuperxdificac^^ 


i^.mlo. 


nt.q.i.c.  b     f^nufqmPjue  au.pro- 
iliWft^  priafn^&c.  ^'  Amb.Da- 

. « vocat.  tur  crgo  vnicuique  fine  merico  vnde  tendat  ad  mcritum,&: 
-•  -•        datur  ante  vUum  laborc  ,  vndc  quifque  merccdcm  accipiac 
fecundum  laborcm  fuum. 

*  Aug.Cum  promci  ucr  s  Dcum  viucndo  ex  fide,accipies 
prcniiQjimmoi  ralitatcmjiS^:  vitam  9tcrjiam,&  ilU  gratia  eff. 
Non  pro  mcnco  quidcm  accipics  vicam  a:tcrnam,l"cd  cantu 
progracia.Si.n.ipfafidesgvaciacit,  &:  vitaa;ternagratia  clt, 
&C  vitaatcrnaquali  mcrccscff  fidei.Videcurquidc  Deus  vi 
tamaccrratanquam  dcbicam  rcddcrc  Cui  dcbitam^^FidcIi, 
quia  pronicruif  illa  per  fide.  Scd  quia  ipfa  tidcs  gratia  cf f ,  ic 
vitaa;tcrnagratiacfiprogratu.AudiPaulufLigitantemdc- 
bitu,qui  primo  indebitam  fufceperatgfani.  Dtc£terorcpo/it<x 
eyf  mi/«  toron-iiV^^ix.lam  dcbitum  flagitaciam  dcbitum  exi- 
gic.l\eddcs  m//;/,inquit,Do/»<n/<i  iujtns  iudex  .Vt  ante  fufcipetcc 
gratiam  miferico!  dem  patrem  opus  habebat ,  vc  prjBmum". 
gratid:,iudiccm  uifium. 

c  Udiutores.  In  colcndo  agro  dominico>non  deprauatorcs, 
vc  quida  aiunc .  (^iod  tndc  pacct,  quia  voscflii  agriculciira. 
*  Grcgor.Nam  cum  ei  quem  ipfc  pcr  intcrnam gratiam 
infundit,rioscxhortationis  vocc  c6currimus,hocquodillc 
pcr fpincumfanttum  egitintrinfccus.nosminiftctio  vocis 
adiuuamus,  &:  tunc  fola  noLf  ra  cxhortatione  ad  pctfe^ione 
ducitur,dum  m  cordc  Dcus  fuent  qui  adiuuet . 
d    ^gri.  quia  colit  vos  ad  fruiliu.  .Aedificatio.  quia  g.  colic  ha 
bitat  in  vobis.Et  i  ta  ide  eft  ager  ic  5dificuim,quod  no  in  rc- 
bus  vifibihbus.Noscolimus  Dcuadorando»n5ornan(io.Il 

lcau- 


tDepoe.tH.is 
c.i>enim.$.CX 


i.i.Moial. 
1« 


c 


in  fundamcnto  j.cmi-.  J«&»P"'''"* 
nem  pcrirc  pcrmiL.':ic.'  j^  |',''g. 
Supcr  hocfundamcn-  Enchindii  ca. 
tum  alius  fupcrardifi-^'/;.^  78. 
catanrum,  aig.lapides  l^^T.f- 
pretipfos  j  is  v  ideliccc, 
funt-  Vnulquiiq;  autepropriam  mercede  accipiet  iecudu  \  ^"'  cogrtat  qux  Da 

{  a     Foiiulccus  minilttandi.    b  <i^3  li  nondaniusuuteinentuiu.iinpcndimu»  t.imcn  lUnt    ,    T       ,  ,         r 

ceat  Deo.  Ahus  luper- 
ardificatfuper  hocfim  t  cooperaiii 
damcntum  ligna,fcc- 
5  nu,fii.is  vidcdicct  qui 
cogitac    qux   mundi 

funt  ,  quomodo   pla-Jib.udeciu. 

ceat  mundo.Ulius  o-  Dci.c.ii.&»« 

7  pus  non  exuricur,qui 

8  eanondilexit,quorum' 
amiffione  crucietur  ., 
Exuritur  autem  huius 
opus ,  quia  iine  dolore 
ncnpcrcuncqujecun:!  E 
amore  pofiefia  funt. 
Scd  quoniam  alterutra 
conditionc  propufua, 
eis  potius  mallctcarc-  leruni, 

re  qua  Chrif^o.ncc  timore  amittcdi  talia  dcfcric  Chf  m,qua 
uis  doleatcu  amittit,  f.iluus  cft  quidcm.fic  tamcnquafi  per 
]gnc.  Ifie  igni s cfi  tribulacionis  tcntatio ,  de  qua  fcripcu  clf . 
P'  aja  figuli pi obat  furnax  .y  &  homines  tentalio  trihidationii  prob.ii.  Eccl.x7.a. 
f    Chrtflus.  i.  fidcs  Chritii ,  fccundu  qua  per  dilcdione  opc- 
racur,pcrquamCbriflushabic.itincordibus.  Aliudnoncft 
fundaincntum,hajcautcm  ncmincm  perire  finit. 
^  Achanafius.Neccfre  cfi  autcin  fundamentum  tale  efle, 
qualia  ca  qu^'  fupcr^dificanrur,  vt  cogruant  intcr  fe .  Vcrbii 
igicur  quaccnus  vcrbu  no  habecaliqut^s  qui  fecu  cogruanc, 
vnigenitia.n.efi,ca:tcrumquatcnushomofatl:useft,fimiles 
flbi  &:  congruentes  habct,  vtpote  cum  quibus  ctia  limilem 
carncinduerit.Quocircaquantunjadhumanitatefundacur 
vc&nos  fupercum  vcluciprecioii  lapides  inedificcmur,ef"- 
ficiamurq,  cemplum  habitantis  in  nobis  Spintus  fanwti. 
g  ^i^;/»<i».  Amb.Alius  fupcr^dificat,idcft,qui  fupcruenien 
tcs  poft  apoftolos  dotet ,  lcd  vidcant  vt  (jdihcacio  congruac 
fundamento.F««rf4wc/B.a//'«t/.  quia  ncmo  pr^tcr  Chriftumlo 
quenscomcnra  fuacommcndarct.  In  auro ar.la.prc.  precla 
ra  dodrina  liguificat,  in  tribus  alijs  vana  dodrina  fignacur, 
quaifi  mo  fallit,in  igncapparcbit.quiaardcbic  bona  pcrina 
nentc,ddcritci  bons.fdodrinx  mcrces  vitagcerni.  Dctr:- 
men.  vcro  mal^,q.a  p^nas  patiet,/<i/«Mi.quia  no  interibic  fidci 
fubftantia  qua  c6ftat,ficuc  mala  dotlrina  qux  acccidens  clc 
quiifiperignem.  guia  non  fine  p^na ,  cum  perfidi  in  ieternum  ^ 
pcrcancprodefcillisex  parcc  credidille  Deur^\. 

^  uiurum 

8  Funda.po.  prima  initia  vobis  fidci  annunttando. 

9  tAlius  antem  fu.  idefl,ali j  do^tores  pofl  mc  vos  docentes  do- 
cuerunt  fcquentiii. 

10  ^/j«J(y!(i/^Mf  (JK.W.  i  diligentcrattendat. 

1 1  jQ/<o»jotfo/w^erA'(i/.idcfl,qualiter  doceat,vt  cius  doftrina  n* 
difcrepetafundamenrofedmagis  ei  conueniat,  &quidiithoc 
fundamcntum,fubdit. 

1 1  Fundamen.enim  a.  idcfl ,  folus  Chriflus  vcl  fides  ipfms  cfl 
fundamcntum. 

Scdcotrahocvr  Apoc.ai.d.vbi  dicitur,(p  iz.apoltoU  funt  »i. 


Ser.vcontra 
Ariiiaos. 


Sliufi( 


0. 


NICOLAVS  DE  LYRA. 

I     Itaque  neque  tfui  pUntat  e\\  aliquid^neque  qui  rigat.  fcilicct  opc 

rando  interius,fed  fulus  Dcus. 

2,     iliiipluntac  aute.n  &  fni  rigat  vnumfunt.  f.  conditione  natu- 

XX  &  miniiferij  operacione,  proptcr  quod  vnus  nucft  prarfcrcn 

dus^  altercoHtemnendus. 

3     ;^nM//i(//^Mf.  Hiccofcqucteroftcnditmercedc  miniffrorum, 

ne  forte  ciedcrec  atiquis ipios  no  clse  rcmunerandos,co  q>  dixe- 

iac./(.2^Hr  neque  quipLantat  efl  aliqud^neque  qu  ri<^at.ht  diuiditur 

in  tres.quia  primo  declarat  minillrorum  merccdem.  fccundo  co 

rum  sitictiitva,\W\.Secunduingratiam  Dei.ienio  infcrt  quanda    ^  fundamenta  ciuitatis  Dci,p  qua  intelligitur  ccctefia  .  Ad  qt!  di 


conclulionero^ibi.l^/cim.  Circapnmumdicit.  ynuf^uifque  au 

ff  m.minillrorum  ecclclix. 

j^    Tropriam  mer.ac.  quia  non  omncs  zqualitcr  laborant  exten- 

fiue  ncc  intcnfiue, 

5  D«  f«/'^//i.ai/«.  q.d.Licctnon  agamus  intcriusilluminando 

velmftificando  tamcn  agtmus  aliquidad  hoccxterius  miniftc- 

rium  adhibcndo,quod  non  carct  prxntio. 

^     Stcundnmgra.  fiic  confcqucntcr  ponit  miniflrantium  varia» 

t\OTizm.Ai.Sccm.gra.Dci qu£  d.efl.>a.  &  non  propria  virtute. 

7     yifa.ar.  i.piincipalis  inter  minillros  .  QuoJ  non  dicit  ad  ia- 

^aniiam,fedadDeigioriaia,j;toptcr<juodprzmifit.fecundun\ 

pcigratiam. 


ccndu.cf  fundamencu  dupiicitcr  potelt  accipj.  Vno  mo  propric. 
f.illudqdhabctfirmitate&ffabilitateex  fe.&  fic  foiusChriltu?  < 

eltfundamcntuccclefix.  Aliomotio  improprie  Hc  largc.fiHud  Fiindamfituni 
quodadhaEretprimofundamcnto  iam  pofito.ficut  funthipidcs  tluplcx. 
primarijfundamcnto  inha:rcntes,&  fic  Apoltohdicunturcccie 
fiifundamcnta.quia  primitus  adhxferunt  Chriilo. 
I  3  Si  quts  autcm  fnperddi.  Pcr  hoc  intclHgitur  fana  doftrina  fun 
damcnto  fidei  reccpr^  appofita.  Pcr  aurum  doflnna  circa  amore 
diuinum.Per  argcntum ,  do^rina  pertinens  ad  contCBiplationS 
fpiritualium  creaturarum.per  quam  afcenditur  ad  Deicognitio 
nem.  Per  lapides  pretiofos ,  do^rina  pcttinens  ad  alias  virtutes 
animam  ornanccs. 

Ligna, 


i 


21^ 


Glof.ordin.  &  Nicolai  de  Lyra :      220 


A 

Aiig  in  pr**. 
fnctiinuii.  c. 


.dtipini 


■.r  ;».■:-• 


a  ^HruxH.ar.la.  Aug.H^c  tria  edificaccoccptnrcs  fcciili ,  qtii  cla  cfi  Jisnis  nifs,cu  fcno,&'  flipul.T,  vtpollnas  regnum  Doi 
fuanmniapaiipcnb.danr.  Vclqui  ranqua  nonhentes  hnbec  An  pp  l">;mi!n,f^mim,&rtipulii  forisreiiderc,&  proauro, 
flurum  in  contemplafioneDci,argencu  indilcdioneprMxi-  arecco,&  ho:dc  pictiofon:hil  incrcedisaccipcrc?Scd  ncqj 
iini,lapidesprc.in  operib.bonis,  quaznon  confumuntur  ab  hoi^cquu  c)t  .  C^'id  if^^icm  f.q-iirur,  nifi  vrprimuppligna, 
jgnc,fed  nihil  vcJparumipfuni  fcntmnc.Ligna,fcnu.ftipu)a  ignis  cibidccur,  qui  c6fiimmac,liguum,f^num,Sdliipnlam. 
a'dificanc,qui  ecfialic-  fvtcotitctunramquiDcifjnt.  ^     Thcodo.Non- 

nanonrapiunc,rcbus    a  fupra fundamcntiim  hoc auru,arflfcntiun,Iapiclcspfctio-  i    nulh  xflm-ianc  h?cab 

tamen  infirmiCaCicon  »  Pnm  d.uificcgtantqazmundifiiBr.ou^busfinf  di.lo.-ecarrrcnoiiin..!riint.  «Ctunoii  modti.  Apoftolo  dlAaeilcde 

ceffis,  aliqu»dilc6lio-    b  fos,ligna,Fenum,fl:ipulam,vniurcuiurqucopusmanifcllu  z-    dogmatibus,egoautc 
ncinha?i'cnt,quifccun  ■  in qooVecret» patent.  biiu.d.pu,.  c  Pcn.i pirr.atoiiabonis .  3     cxiflimo  cum ha^c  di- 

dumfuosamandimo-  .    t^-  .       •       ,        •   .,      '»4. 10.:;™^^'««  ■"''<'<>  "V"V»"""c''" ''''"T<<i"*- 

dos,diutms  vtlignvim,    c  cnt.Dies  cnim  dommi  dcclarabit,t  quiain  igne  rciiclabi 

vel  mrnus  vcfctnum,  .  » Fnmum  vd  Wubac      ^  b  mi^tis  vd  fatiui  iuuug. 

vcl  minimum.vcihpu    d  tur,&  vniulcumlq.  opusquale Ijt,ignisprobabit.bicuius 

laicncmfurtincbunc.  * 


i^r>\ 


4 
% 

6 

7 
8 


Anj.inpf-»®" 


{j.4.i«iLeuit, 


5 


J.;.4.  Pialsg. 

Augu.  fer  41; 
4%  $an£l.is. 


Awbrpf. 


».Cor  7. 


Htquiahec  Dco  nopreponunf,filuicruntper  fundamcntij. 
Qui  vcro  nijcDcopr^ponunCjVcliriininacominitcuuc,  no 
l\ipcrqdificanc,fcdfundamcntum  dcrtruunc  . 

*  Hicr.In  ccclclia  cria  func  gcneia  bonorum  .  Eft  bonum, 
nicliuSjOprimum.Triafuncecontrario  gencra  maloru,  ma- 
lum,pcius,Pcffin-.um  Prima  auro,argenco,Lipidi  pr^tiofcfe 
ciindalignis,{(^'no  &  ftipulxcomparantur . 

b  I(^"a^cry?i.Nonhccdema]isopcrib.accipicnda  funt,qua 
fi fidcs  fine  openbus  faluet,  quod  non  eft. 

Augu.Non  fibi  polliceatur  quifqua  habens  ncfariaopcra 
rcgnu  Dci,&dicat:Q^oniamnabcofignu  Chrifti & facrii- 
mcnta,non  dclcbor  in  ietcrnu,fed per  ignem  faluus  ero.Aic 
cvwm  A^ioi^oXns.Fundamentum pofitum  eft.,0'c.  Quid  efl  cc  \n- 
quiucqd  fequicur,  alius  fuperxdificar.au.ar.la.prcli.fce.rti. 
Hoc  ctt,qui  fupra  fundamctij  iuffa  cpcra  a:dificrfcauru ar. 
la.pr^.^dificac.Siaucepeccaca.lignum.f^.fii.Cyrillusquoq; 
aic :  Nacura  pcccaci  fimiliscft  maccri^qu^cicoconfumicur 
)gni,quaqdificari  Aponolusapeccacoribusdicic,  qui  fupra 
fundamcncum  Chrifii^dificancli.fg.fii.  Inquo  maniferte 
oficnditur  qua.'dam  c0e  peccaca  ica  leuia,  vt  ftipulg  oonipa- 
rencur^fcnoidli. 

Lignu,fnenuni,flipulam  quida  incclliguc  opcra  bona,qu(g 
quid.unadfui&,fuorum,veladfuftencacionem  indigcnciii 
cx  mifcricordia faciunc.  Scd  quia opera  faciunc cum  aliquo 
amorc  temporalium,  idco  hcjc  opera  dicuncur  arfura ,  non 
quod  co  puniantur  qui  hoc  faciunc ,  fed  quia  terrenum  ali- 
quem  afiedumhabcntcum  ha:cfaciunt.  Nccilieterrcnus 
affc^us  cfi  adeo  rnalus.vt  dcftruat  fundamcncum  &  fidem 
qu^pcrcharitateopcracur,^^  calis  affcctus  vcnialiseft  .  Scd 
pociuslig.fc^fti.accipiunt  nobonaopera,  ncc  malaquajsuc 
damnab!lia,fed  peccaca  vcnialia,vndc  Greg.  Quauis  hoc de , 
igne  pficis  cribulacionis  poftic  inccUigi ,  cii  li  quis  de  ignc  tu- 
tur^  purgacionis  accipi.ic,penfandum  foliicite  cft,quia  eum 
dixic  pcr  ignem  poffe  faluari,non  qui  fuper  hoc  fundan.ecu 
fcrrum  vcl  ajs  vcl  plumbum  t^dificac.i.peccatamaiora,&  10 
duriora  &:  infolubilia,fcd  qui  ardificat  lig.fe.fli.i.pcceaca  nii 
nimaatqucleuiffi!na,qua;ignisfaciIeconfumat. 
c  Dies fn;w.Hic  dics  cft  hominis  pro  nutu  fuo  agecis  ,  fcd m 
iudicio  vcl  mortecuiufqite  dies  cfl  domini  fecundu  merica 
iudicacis,  echiciudiciumincipicsdomoDci.i.  afaluadis  in- 
cipic  pcena,qu2 confummabicur  in  reprobis.Ideo. n.puniu- 
turek'<tti,uc ibi  non puniacur./n  quo diecfl ignis  tribulacio 
nisquo  vritur  amor  rcru  temporalium ,  dum  contriflantur 
de  amifflSjVn  <3i  dicitur.  TribuLuoms  carnis  habcbut  hniufmodi. 
Ignis  verocxtrcmi  iudicijcandiu  durabic,quoufque  puigaci 
Ilitt  qui  f.iluandi  crunc . 
d  J'.;«/<.T"ibulacionis,quiomncs  mihahlt.in  fine. 

*  Oi  ig.  Si  ppft  fbndanicntu  Icfu  Chrifli,  non  folu  in  corde 
tuo  aurum,6i  argetum  bc  lapidc  prcciofum  xdificauens,  ve 
rtimecuni  lignum,t<tnu,&:  litipula.quid  cibi  vis  fieri,ca  ani- 
m^fciunctatucric^corpore  ^  Vcrum  n.T  ingredi  visin  fau- 
; \ aa 

N  I  C  O  L  A  V  S    D  E     L  Y  R  A.  • 

I  IfjJwaj/a^.yfe.^Dixcrunt  aljquiqjjod  perhocintel!igirurfilfa 
<5o^rina  combuliioMc  i.iie,na  (icut  iubdiiur  pollea,  Sed  lioc  noa 
videtur  iiueiUio  Apolloli .  Pnmo ,  quia  dicir  illa  fundamcnta 
fidei  fupcraddi.  falia  verodoatinano  (upcradditur.fed  roao-is 
percam  fundaniciuum  hoc  dellruitur.  Stcundo.quia  fubdir  ,''<j> 
licct  talc  opus arrcrit,optMns  tamcn  fipalitcr  faluus  ent.  Quod 
pon  potclt  dici  dc  doaoribusfdlfam  dodnnam  habcotibus .  Et 
idcodirendum  ,quod  perifta  intelligitur  vcradoarina.curiofa 
tamc&  vanafcucupiiiitntcquaillusdeprauata,  non  in  fc,{~edcx- 
parte  docentis,&  taiis  doanna  Itat  cum  fundamento,doaor  ta- 
fricn  meretur  p^nam  purgatorij,&  lic  linalitcr  laluati.Et  dc  vtra 
quedoarina  iub^litur. 
{     ^Bi*i/f;f.(>/.«<y.f.dp^tprisboci&c»}riofi, 


cerc  deadtiua  virtute 
&  vicio.Aurum,  argcn 
tum,  hpides  piciiofoi 
appcllat  fpecies  virtu- 
tis,lignaautc,  fe-vV  fti. 
ca  cj  funt  virtuticotraria,  Doftoresdiuinas  quidedodrinns 
cxhibet,ex  his  auc  qui  audiunt,hi  (:].dc  feiplbs  aurii,  illi  ucro 
argecu,al;i  pciofos  fciplbs  rcdduc,  ihidiofeca  tj  diiracccdcu 
tcs.Alii  ai')C  in  focordja,5c  ign.uiia  vjca  agcnccs ,  lignoru, & 
l(cni,6d  flipulecjj  facilcexuripc,  imitancur ,  viciueligcntcs. 
Macerif  aCic  diflcrccia  116  vica  pr.crcns,  fcd  facuracoarguecl 
Hoc.n.di.xic  illud  ,  Dies  reuehl'!t.  pro  eo  qund  cft,  dies  iudi- 
cij,.&C.  rovjoToitvfTti^evoy-iVnai.x^n^ioViiPUiiutSaflcvrm  au.fv^ai 
wVxf^^w/^ii/Tw^twi/M/T^^-fti.iSic.  HuacipsuigiiCiii  purgacoriuin 
crcdimus,inquop:irgacuraix,|}tndcatq;  auvii  coflacorio. 

*  Ammonias.Credmiushanc  igncm  ciicHixSiefifisv  cxpia- 
toriij ,  in  quodcfun6loru  anim.E  purgancur,  i<c  rcpurgancur 
licucaurum  rcpurgacur  a  fcoria  in  fornace. 

^  Occu.Saluabicur  dolore  paffus ,  ficuc  veriGmilccft  deeo 
qui  pcr  igne  crafier!C,fibiq;  vnicas  modicas  expurgaric .  So- 
lius  namque  Dci  eft  perfcctc  peccaco  carerc,  tiomines  vero 
S>C  ii  maximc  iufli  fucrinc,non  pcrfcdte  puri  fuuc,  &c.In  iu- 
cerprccacionc  Ifai2,diuus  Bafilius  fadahuius  verbi  niencio- 
ne,pro  punficacioneiplumaccipic. 

*  Amb.Cudicicapoftolus,//c/«^/«<iyJ^/gne,  ondicfaluu  g.de 
iliij  fucuru,fcd  p^n.is  ignis  paffurii,vc.p  igne  purgacus  fi.ic  fal 
uus,&  non  ticuc  pfidi,  ^cer no  igne  in  ppecuum  corqueacur, 

*  Hicr.  PeccacorcsEcclcflxquiconficcncur  quidc  rcilam 
fidcm,fcd  propcer  viciorum  fordcs  ,  purgantibus  feindigcc 
flami5,idcirco  nunc  Dominus  ad  ignc  fc  ,  iudicium  vocare 
demonflracvc  vniufcuiufqucopus  qualclic  ignisprobct. 

*  Aug.Drie,in  hac  vica  purgcs  me,&  ralcm  me  rcddas,  cui 
ia  cmendacorio  igne  non  opus  fic,|}p  iilos,  qui  falui  crilc  fic 
tamcn  quafi  per  igne.Q^are,  mliquia  hic^dificacfupra  fun 
damentum  ]igna,fcnum,ftipulam  .  Si  ^dificarcnc  aurii ,  ar- 
gcncUjiapides  ptiofos,&  dc  vtroquc  igi.-  fccuri  effcnt,  non 
folumdeillo  ^ccrno  quicruciacuruseftimpios,  fedetiam 
dc  i]lo,qui cmendabit  lilos  qui  per  ignem  fatui  eruac. 

4<  Idcm.Hiquiteporalibus  pi^uis  dignagciicrucdcquibus 
apofl.diCiC,S'j  cuius  opus  arferi^dHriMtntii  pa'ietur^^c.  pcr  flu- 
uiia  !gncu,dequn  .pphccicus  fcrino,(Dan.7.)"£  vadafcructi 
bus  globis  horreda  iranbucQiiari  fucfit  ptci  matcria,  caca 
&.■  p^ertrafcuudi  mora.Q 'atu  exTgerit  cu]pa,cacii  fibi ex  ho 
mine  vedicabicqui^-da  fi.im^  racionabilisdifciplina.Ecqua- 
tu  ttulca  iniquicas  fuggei^cric,  cancij  fapiens  poen.-i  dcfEuiec. 

*  Grcg.Dcquibufda feujbusculpis clicanteiudiciu Purga 
coritjs  ignis  crededus  eff ,  pro  co  q<J  ventas dicic.  i'/  q'iis  ih 
Sptrit.JAn6l.bUfphemia  dixcnt^ner,;  in  hoc  fecula  remittetur  ei^^neq; 
in  futuio.  In  qua  fencccia dat^ncclligi^quafda  culpas i  hoc fe 
cula,  quafda  in  fucuro  poffelaxari.  Qdenimde  vnonega- 
cur,de  quibufda  conccdicur.Na  cum  l*aulus  dic^c.  r*  qw.s  fu- 
perxdificaiierit,&c.  quauis  hocdci^necri bulationisilwcno 
bisvicaadhibico,poliicintjlligi,cameliquishocdcignefu- 
turxpurgacionisaccipiac,  penfindLAm  elt  diitum  cflcde 
pcccatis^ninucis.qu^  ignis  tacileconfumK. 

Ignis^babic.DuosigucsfaturosIegim^.Vnij  a?rernu,cjuo 
^ajccrna 


reuclacu; 


E    .  ' 


Inc)p7' 


.     Anioa. .    £ 


Iii  p.^J* 


Lib.  4 

cap.^j). 

Matr.ij 


Ignl«    "^ 
futuni 


^  M,%nifc.e.\n  dieiudicij.qui  .iccipirur  hicpro  die  mortis,qura 
qualis  vnufquifque  in  die  mortis  inuemfur.f  inffatu  faluando- 
ru  vel  damnandoru.talis  in  d  eiudicij  pr^fcnt.ibitur.io  fubdit, 
4  Dieif.ci.rfr,  Venict  cnim  dominus  adiudicmmcuiuslibctiii 
particulari  in  die  mortis  (ux. 

j     i^<irt  in/^r.eifW.  r.puigatoni,  Quiidcm  eftcum  ignc  infer 
iii.fecudum  quod  dicit  Grciio.Sicut  cn:m  m  codem  ieiiic  aurum 
rutilat,&  palea  tumat ,  lic  idcm  ignis  piirgat  eleaos  &  damnat  fetni, 
rcprobos.Scdrcprobis  ctladfempcr,e|caistantumadtempus.  • 
idco  fubditur. 

6  Et  vniufcu.opus.  f.doftoris  vtilis  &  inutilis  ccclefiaf. 

7  Quale  Jitfignis  prchflbit.  idclt,maHife(tabit. 

8  Sicuiusopusman.cjujdfaper^di.i.fi  acditiwuit  do£trinambo- 
nam  fanam  &  ftabileiQ , 

Mcrcc- 


§nis  I  r* 


221 


I. Ad  Corinthios      Cap,   lll. 


^  ctcrnaliccrpunicntLirreprobi,quifcquecuriudiciiim.Akcru 
A  qiii  piX(:edct,quo cxurecur  f.'icies  mundi  huius ,  qui  emeda 


ap, 


222 


iiitwm 


temnentisomiiia 

*  Aug.NampiiMS 
purgadiiscftignepur 
t^ationis,  qui  indiud 
fcculum  diftulic  fru- 
diim  coucrflonis.Hic 
aucem  ignis  ccfixtcr 
nus  non  lic ,  miro  ta- 
mcn  modograuiscft, 
cxccdic    cnmiomriC 


lud  multo  !inirabi!uis,quod  cii  Deus  vbique  fic  totus,  no  rn- 
mcn  inommb  habic.Jt.Quisporroaudcacopiuari,  nifiinfe- 
purabilitare  Triniricis  penicus  ignoret,quod  in  alutuo  poflTec 
h;<bitarcp3C.-raucliliu;,!nquonohabitet  fpiritiifsadtusrAut 
in  aliquo  fpidtufran6lus,m  quo  non patet  aiic  filius  ?  F.ncdii 

eft  igicurvbique  clfe 

f  jNihil  perdtr,  quia  quod  amauit.inueniet. 


D 


biCCos,quiUipcrcdificaucruntlignum,fi5num,flipula.  Qui 
aurum,ar.!a. pre.de  vtroqueigncfecun  funt. 
a  Mcrcedem.Kon  io\u  poil  finem,fed  tSi  in  hac  vita  hct  fuam 
requiemanima  con- 

Tln  igne. 

a  opusmanrericquodfupersedificauit,  mcrccdcm  accipict. ,Si 

a  Cieniabile  cac.        b  Minoiisglnrix.vcl  paticcuialiqui:!  <  2 

c  Etfi  hic  yiitur  doloie  ainiirorum  ,  non  tamcn  ea  prafcrt  Deo. 

cuius opus  t arferit,detrimentum  patietur.  Ipfe  aucem  faluus  j 

1  Rem  cremabilem pcr  ignem  ferens,qu9  crcmata  euadct  ipCe  . 

b  Sed-         c  InquibusDtusfcdet. 

b  erit, fic tamcn t qua'fi  per ignem ,  t  Ne Tcitis,"quia templunfij  4 

a  Quivos.confummat  in  bonis  (cilicet.  b  Velpfeiido.ve!  homoeiconfentie.ndo,  5 

^  Deicftisj&fpiricusDcihabitatinvobis?  Siquisautem  tem-  "^ 

a  Cotpus  fc  anmiam  .  7 

p^ium  qua  vnquain  ^  pium  Dd  vioIauerit,difperdetillumDeus.  t  Tcmplum  enim  » 

Dallus  elt  aliquis  ui       r  .      r  •       ..  «.>'  u-  ^ 

r  ■       c        1  a  A  tempore  baptifmi.        b  Cauetecrgovobis. 

haC  VlCa.bCUClcaCCrgO  «  Secnuditmcoipus&animim.        dEtideo.  e  QJleus  hoc  ncglipat .  f  Scd. 

dclicta  fic  corrigerc,  e  Dcifandlumeftjquodeftfs  vo's.  Nemo  t  vos  feduca'tSiquis^ 

Vt    poft  mortCm  nOll  ^sibi.  a  T.ifccundumfapicntianihuiusmund'..  ^ 

oportcac  talemp^na 

tolerare . 

b     T^fcith^quia.  Hoc 


Dcuni  per  duiinicatis 
pr^fcntia.fcd  non  vbi 
que  p  inhabicationis 
gratiam .  Propcer  hac 
enimiuhabitationcm 
vbi  graciadilcdionis 

non 

f, 


W  Apud  ft,&  Dcum  coutra  naturam  pofie  credaf 

videtur  intervos  faplcns  cfTc  in  hdc  fecuio,  ftuitus  fiat, 

Vcra  fapicntia.  b  Meiitoapudfe  (lultus,quia  iiaapudDeum 


(I 


eiusagnofcitur 
dicimus .  P^^;..  ;»»o//f 
qui cs  vbiqucium  &C 
hocvcrum  fir,fcd,r/K; 
et  In  c<€//V ,  Illud  quoq; 
«yrabile  eft  ,.9?  Deus 
elT  inhabitator  quo- 
rundam  nondum  co- 
gnofcentium  Deum> 
&:  non  quorundam  fc 
cognofc^ntium  .  UU 


cnimadtcmplu  Dei 


t  Infratf.d, 

».Cor.6.d. 

M.itt,6,b. 


t  >3,di.a.ic 
ceininius. 


\^^ 


Rd.c. 


VJolant      maximeillc   o  a  Milndi.        b  Faciendoaliterquamdicum.        fln  ffalmo.        ^  '  Ad  tCmplumaUtDci 

qui  vxo'rem  patris  ha  j^  fapie'ntCS  in    aftutia   COrura.    Eticcrum.    Dominusnouit^^  pernnent  paruuli  fan 
bct. 


t  Qui  cftm» 
preh^ndic. 


Hicagitdcftru 
^•-Aoribusfundamenti . 

•jc  Haym.Atcmporcbaptifmatisincipithabitarcin  nobis 
Spiritu(fanilus,&:tcmplumilUus  funt  omncs  angcli  &:om- 

ncs  luCli. 
:otrnu  *  Achan.Quib.vcrbis  declarauit:  effe  vcrbum  Dei,  iam  vbi 
fif  &  templum.ibi  &  Deus  vt  in  fuo  teplo,ait  cnim .  ^efcitit  qnod 
ft"i*i  corpura  veflra  tetnplum  funt  ffiritujfan^i  hahitantis  in  vobi<^  0:3  fi 
non  elorificas  incolam  tui  Deu,  fa£lus  cs  fanum  idolorum. 
c  Si^qnis  aHtem.ldc  faluus  per  ignem,  fed  fi  quis  volucrit  tc- 
plum  quod  vos  eftis,difper.illum.  Et  nefcitis  hoc  . 
2,<je  d  Templum.  Aug. Inquib.Deushabicacpcrfidem.rm/»/'^»! 
Z)«.i.fpintuffand:i,vnde  (nbdii.&  fpiritns  Deihabitat.  Notaq, 
fpiritus  dicicur  hic  Deus,cum.n.pra:miferit.  Eftis  tcmplum 
Dci.No  fubdic.Hc  Dcus  liabitac.Sed  fpiritus  dci  habitat  m  vo 
bis.Inquoapcrtcoffenditfpiricum  Dciefle  Dcu.  Vbique 
cnim  adefl  fpirituflandus  ad  ho/cs  in  ^tcrna  vita  t  egeneran 
dos.Spirituflandus  igitur  in  c^lcflib.fcdet  cum  patrc  &  filio 
Sii.  jntcmplofuohabitat.f.infandis.QuifunttempIum  Dei 
modo  per  fidcm  ambulantcs.Et  tcmplum  Dei  erunt  aliqua 
do  etiara  fecundum  fpccicm,quaUter  eiiam  nunc  funt  tem 
plum  angeli  Dei . 
ajfal.      Aug.ScddicerctaUquis.Antcquafacerct  Deusc^Ium& 
lifcon-  tctram.antequa  tacerct  fanttosjvbi  habicabac:  In  fc  habitac 
it^imi-  J3cus,apud  fchabitat,&apud  fccft.Nocrgoflcsijt  sa£ti  do 
iDuji.  "^"^  Dci,vt  ipfa  fubtratta  cadat  Deus,  imo  fic  habitat  Deus 
,p,  hi-  in  famljis.vt  li  ipfe  difcellct it,cadat.Proptefea  fcicdii ,  quod 
tri  Au.  non  nifi  ttukillimc  dici  potcfl,  fpiritum  non  habere  locu  in 
J        hoftro  corporc.quod  cocu  anima  noftra  implcucrit.Stultius 
ct  dicitur  anguflijs  alicubi  impcdiri  Trinitate,  vt  paccr  &:  fi- 
j  Q  lius&fpirituflandusalicubifimulcflcnonpoflint.  Vcruil- 

lud- 


dificati  f.rcramento 
Chrifli,&regcneratifpiritufan£to,qui  nodti  pofluut  cogno 
fcere Deii.Igitur  quem  non  pocuerunt  illi  noirc;  ncc haberc, 
ifli  potucrunthabereantequam  nofle  .  Bcatillimiauce  func 
illi.quibus  hoc  cfl  Deum  haberc quod  noifc . 

*  Bcrnard.Curateergo  fi-acrcsjlpirituali  huiciedificio  (  qlT 
cftis  vos)nc  fortecum  in  fuperiora  proficete  c^pcrit,  vacil- 
lct,&  corruatjfi  lignis  fortib.non  fuerit  fubmxum  ik.  colliga . 
tum,  curate  inqua  i  lli  tigna  dare  imputribilia  &  immobiha, 
timorem  videlicctdomini  illum  cattunV qui  pcrmanet  inXe 
culum  feculi  ,patientiam,de  qua  fcriptum  cfl ,  quia  patictia 
pauperumnon  peribitinfincm,  &dc. 

*  Hic.Siuc  fuum  corpus  pcccando,fiueccclcfiam  ad  praua 
dodrinam  rcducendu,  vel  certc  exemplo  propriodeftruca 
do.Solent  hunclocu  Nouatiani  opponere  ad  p^nitentia ex- 
cludendam.QuiJjus  rcfpondcndum eft,  ad  quid  hoc ipfum 
fcnbitur,  fpem  vcniaj  non  habcbunc  i*  i-  J» 

c  Si  quis  videtur  inter  vosfapiens  .  &c.  *  Hay.  Hoc  dlipliciter 
potert  intclligi  &  diflingui  hoc  modo,  fi  quis  vult  vcram  fa- 
picntiamhcre.ficdiftinguc ,  inhocfeculoflultus  fiat.i.hoc 
crcdat  dc  Chrifto,quod  fapicnrib.huius  feculi  ftultum  vide 
tur.  Alitcr  li  quis  videtur  clfe  fapiens  in  hoc feculo,  cft  fubiu 
fcrcndum,  ftulcus  fiat  vt  fit  lapiens  apud  Deum ,  qui  pocuic 
agcrc  quod  humana  fapicntia  dcncgabat . 
f  Sap.f.hu.mun.&c.  Amb.Abufiue ponit^Cspietia pro aftutia. 
•*  Chryf.No.n.tmnihilcofert  fedimpeawnetocft.Oporcet 
igitur  vt  cam  abijci.v^ius  vt  puca  qux  dccrimencum  atfcrac . 
g  ComprehendamfaplentesinaHHtia.  ■i:  Hicr.Adcffugiedum 
manum  Dci,nullafuffi-agatur  aftutia. 
h  r>o.no.&c.  *  ChryCIudicianaq;hoii;m  fa:pe fallunt',  Dci 
aiicfapientia  irtcprchenfibilis  cft,&:nunquam  coarguipt. 


E 

Scrtn.4£  in 
cSjiicacauco. 


.Aag.ia  pr«]. 
10. &  ^4- 


NICOLAVS  DE  LYRA. 

I  Wcrccdem  ac.  euelando  ad patriam . 

1  ^iCil.op.ar.eoipfJldoclrina ariofa ^veldiBo  modo deprauata . 

3  Detrimcntum  pn.efuia  adtepusppnafenfus  &  psenadamnipu^ 
nietur^tamen finaliter faluubitur.^lie}uivero  e.xponi4t hac  fuperxdi- 
ficationem  dc  operibus  fuperadditis  fundameto,et  in  eode  homine.,  tjui 
fi  fuper  illudfundamentum  in  fe  acccptu  fuperAdificat  facies  bona  ope 
rapcr  aHrii,argentum  lapiies preciofos  fi^nata^  euolet  ad^loriam  .  Si 
autemfupcrtidificetpcccatavenialia,perUgmm.,fenimfiipulaftgna- 
ta,eo  tjuod  nb  deflruunt  fundamentumjcd  jlant  cU  eo.,ipfe  punietur  in 
purgattrio  et  finaliter  faluabiiur  ^fed  hxc  expofitio  fccundum  litcram 
prAct.ientem &  fubfequentemmagisvideturmoralis qiiam  literalis. 

4  Ncfcitis.  hic  confefienter  ex  vrAdiClis  infert  conchifione.f.quoi 
conumpens  fideles  pe-f  fjlfim  doBrinam  meretur  darxn  atim^yet  ma- 
gis  quam  illc  ejui  violat  templum  rnatcriale ,  quantofpiritualia  corpo 
ralibusprtferunlur.Dicitigitur.l^cicK.ii.quafidi.fciredebelis. 
5Quiaicm.Dci  c^.fpitituak . 

^     Et  f^pi.Dci  ha.in  vo.pcTg>atlam. 

7  Si  quis  au.te.D,  perfalsa  dodrinafHndamtntafideifHhuertcdo. 

8  lL>^ipct.\\.'DMtrnaUtcrdamnando . 

Nc 


9  'Hcmo.Oflenfo  quid  conueniat  minijlris  eccleftafccnndum  verita 
temyhic  confequenter  remouet  cotrariu  errorem  di.  Nemo  fefed.  iic 
eU  in  Cr£co  &  in  libris  corre£iis  .Corinthtj  emmfemctipfosffductbat 
attribuedo  roiniflm  eccleft£  qnod  cfl  propriumChrifli,vt  dfBii  eflfti' 
pra,proptcr  quod  .Apofloks  hoc  fhibct  (//.Nemo  fc  fcdu-  wo  ditio. 

10  Siquis  w\.it\t.crv.{x.c^c.afferens contrariahuius  doBfinxptr 
aliquam  rationem  apparentem . 

1 1  Scultus  fi.i.i//4H»  «iiimationem  deponaty&  bis  qiitcfunt  fidei  hu 
militer  fc  fupponat . 

1 2  Vc  iil. ffapientia  qu£  defmfum  eU^vnde  dicitur  Trcu.ii.a.Lo. 
quutus  eft  vircum  quo  Dcus  crat,  &:  qui  Dco  fccum  cCmo 
rateconfbrmatur,ait.Sculcifl)rnus  fum  virorum,&:c.  idtojub 
ditur  ratio  dc  abieSlione  mundanx  fapientix^cum  dicitur, 

Ij  Sitp.c.h.m.ftul.cft  a.Dc.  M aximum.n.principiU erroris efl  vel 
lemetiridiuina^etillaiqtotaliter  trafcedunt  intcUcIiit  humanuper  ro 
n  e  humana.Simile  efl.n.acft  no£lua  vellet  iudicare  de  luce  foiisfacul- 
tatefui  vifus  totaliter  excedente,&  ad hoc  indticittirfcriptura  lob  5. 

14  Comprchen.fa.in  aftu.co.  per  hocu.  comprchenduntur  quod 
fapientia  eorumfalfa  oflenditur.Et  fimiliter  autiotitate pfal.xcii]. 

1  j  Domi.no. C.fa.quo.  applitatx  ad  diuina  qu*  ipfat  tranfccdSt. 

I\C" 


223 


Glol.orJ.&NicolaicleLyra.        224 


^  a  "Htrm^&c.xn  Aow.baptifHs  \c\  do.rtoribiis.7y_fmo  In  Ao.C>nia 
A  vcftrifunc  ipfi  quia  omniavflUa  (unc,ad  fcriiicdij  vobisda 
I3,&  non  crt  glori^n(i(.>nn,'rJi  do  rcbus  cxceUcncioribiis  • 
b  /«  bomi'i!hH I.  Qiiia  non  fimc  datoics  graciarmti  ,  ftue  boni 
fiuemali  fiiu,fcac:antum  miuiftri, 

C     Omniaciim .  Sin-  a  CirBJiiimi.  tMundi. 

gulos  noafibi  dcfcn 
f  Tnl^».!..  dancdodlorcs  vcl  ba- 
Pi.il.p; 

autena.  , .    . 

^^curfu^cius  in  J->ci 
Voluptate  pDninuis. 


TrxfentlaS^ fic vcimui cis,ne offendamus:F«'«>-«,  fi  ea  cro  D 
dcntcs  mngis  optaniiis . 

siiie  vitu&c.h.z  vica  &:  mors  doctoru  ad  igdificacfonc  fnb- 
d;ciscficdcnc.Vel  prTviLam.r.nulos  bommcs&angcios  aq 
fipc,qm  ftudcnr  piofciitui  fidclm,pcr  morccm  diabolum  ic 


\ 


tfalfi.         %  Et  quia  flulta  apud  netmi  . 


3  CQgitatiancstraplcntium.quoniafn  van«e  (unt  Nenro  iraq,- 

»  <i^iri  mclius  ab  irtio  quam  ab  alio.  b     Ad  vvftri;»!  Icnfum  tiala. 

,.<,'7:cqJP^'%v<^"">oiniiib.    ^  glorieturinhominibus.  t  Omnia  enim  velhiirunr,/iue 

tena.  W,4:,    VCan^.M^Wt/w  noftcr,       ^  ^a  Non  rolum  minorw.        b  Qui  omnibus  maior. ' 


c     1Ki:.nii  >.lemcnia  nobis  lcnjiunt. 


paulus,riuc  Apollo/me  Ccpiia.s,fiue  mundus,  {luc  vjta,li-  ^ 

I  a  Qiiibusfuflemati  Deolciuiunt.        b    Si>c  i;u  uum  k-nimit.  ' 

c  H.TC  v.lira.qula  oui.ijaquotquotfunt.    5 

ucmors,fiuepra:rcntia',{luefutura.  Omnia  enimvdftra^ 

a  Non  hoiiiinis,ic  idcu  non  in  bomincgloiianduiu  .  7 

b  EtitamcdianteChiiflovoscftiiDei.    Q 

funtjvos  autcra  Chrifl:i,Chriftusautem  Dei .  9 


fif<jpfcns  noflra  ,fi 
Hiodcflc  &:cu  mglo- 
ria  Dciagit'.  Mms.^  fi 
Ipe  fuiu.nlibccerpra 
Ghrifto  monr.uir, 

"~    isrrc  Q 


D  E  L  Y  R  A. 
l  Ncmo  ita.H/f  .yipofiolm cenclufionem concludit principaliter  in^ 
tent^m.f.qnod  nonfuglo>Udnm  de  mbiiflris  ecckfne  illo  mode  quoglo 
rlabantnr  Corintbijjed  de  fob  Cl)rifl.\ideo  dicii.Scino  ica.gloc.in 
^fl.diuiaa  mi  iflrantiLHS,^;-  ideofuhditurraiio, 
1  Omnia  e.vcft.  func.liue  Pau.ft  nominat  miniflros  maiores^per 
hoc  intclb^is  multofortius  minores,i2r  omncsfunt  miniflri  ccckfi^,  et 
fer  confequcns  quodam  mode  fubieBi  fidelium  communitJti^inijuantti 
ffint  mifji  a  Chriilo profulutef.iitliumy  defubieSit  non  eft glmadum, 
fed  de  fuperioribus  i, 

j  Siuc  n\\.m.i.creaUtr*yf.ii  defetuiut  hominik  adneccffitatchmus 
^itiv  &  inflrnStoHeyinquaijtkex  ipfis  accipitur  cognitto  de  creatore, 
4  SwxQMtA.f.pr^fens^quti deferMti homini inquantH  ordinaiur^  vt 

in 


mcmbra  eins,quiduin 
pci  fequuncur ,  vtilitaci  fh. 
fcriiOiu  Dci  infcruiur. 
d   l^^ti  autcm  Chrifli '.  Vc   Ai 
licur  li^c  nobis,  ica  nos  '^ 
Chnfto  fubjciamur . 
e    Chnflus  au.  Dei.  Vo- 
luncatcciusfacicns,  vc 
&  nos  taciamus  iplius. 
Cur  crgo  ad  iniuriam 
Chnfti  de  hominibus 
aliquid  fpcratisi 


in  ea  hotno  mercatnr . 

y  Siiie  inors.qnac Jiniliter ei feruit fi patientcr  toleretitr . 

6  Siuc  ^t.j.dona  et  virtutesyquibus  in prx^fcnti  iuuantur  ad  htatittt' 
dinis  conftcutionem . 

7  Siuc  iu.i.bona  Aterna  qM£  fperamus.  Et  fic  OKtnia  creata  ad  fidelcs 
ordmantur propter gloriam  curumyl\pm.Z.e.  DiLigenCibus  Dcuni 
omniaco.in  bo.hiSj&c. 

S  Vos  au.Chri.^«oA/w»»  fideles  vltcrius  ordinantur  ad  Chriftumyfi- 
ittt  extrcitus  ad  duccTKyit  membra  ad  caputyproptet  Im  de  ipfofolofi- 
deks  debentgloriari^^  non de  minifiris  infcrionbus . 
9  ChnftiiS  au.  Dci.i.flcut  Chnflus gloriaturde patre^S '.ip.t.c.Qlo 
riatur  (e  patrcm  habcre  Deum.Er,7o.8./.  Ego  hononfico  pa 
trem,i!«:  vos  inhonoraftis  me . 


ADDITIO    r. 

lo  ca . ) .  vbi  dicitur  in  Polt.  Ego  plantai-i. 
_.      Glolla.£^o^/j«r4j«'.i.pracdicationead  fidcm conuirti,.^/)o//o 
P  r.^a«/V,f.baptifmo,fcd  Dcus  nonnos  increoientum  dedit,  quia 
Dcus  (amum  dat  incrementum  ex  fe . 
I  A  D  D  1  T 1  O     1 1. 

'      Inco  c.vbidiciturin  Poft.Aliquiexponunt  hincfuperxdifica 
tionem  dc  operibus  fupcradditis  fundamento  fidei . 
H^cexpolhiofccundaqua  l^odil.dicitciremoralem  ,  non  minus 


ficat  (upr,,  fuiiUamtntu  hoc  aurum  &  argentim.,foetium.,fl>pHlam,'SC- 
dicit  Poft.quofdamillamfupersdifitationemcxponere  deope- 
nb.vitae  luptradditis  fundamcnto  fidci.Scd  dicit  Poft.illa  expoli 
tionem  magis  moralcm  qua  literalem,co  9  litera  lcques  &  pr.T- 
ccdes  cft  de  doarina  fundamcri  &.  iupcrxdificata  Sed  hoc  argre 
fcres  Bur.dicit  <$  in  diil.s  Apoltoli  no  det  qusri  moralizatio.bcd 
niirum  vf.cum  quaciibct  fcnptura  contincis  aliquid  moraiitatisjj»  j 
potlitmoraIizui,&  pra:ftnspaflusilcexpoiMfmuItipliciter,etia'^ 
im  Bur.Quatum  vna  cxpoiitio  peitinci  ad  nde  &  dortrina,  alia 


litcralis  vf  qua  priina.Doftrina.n.curiofa  &  vana  no  magis  figni/     ad  aftus  &  opcra.Ft  vulgo  df  cp  crcdcrcpcrrinet  ad  allegoriam. 


fa.Cor.f.i 


ficatur  periignu.fijnum,  &  ftipulam  fccundum  propnam  liter^ 
fignificatione  ^  peccata  venialia.fcd  ui  vtraque  expoiitionc  opor 
tet,^  lignum  l^num  &  ftipula  inteiligantur  parabolice  feit  limi- 
Utudinarie,&  liccontineiuurin  fenfu  literali,prout  fuicdiitum 
in  quxfiione  fupcr  prologum  CJ  cn,in  rnlione  ad  quartum  argu. 
In  epoftnlis.n.Apoftoli  no  elt  qu^rcdusnili  fenfas  Iitcralis,n6.n. 
ipfius  verba  fueruntallfgorizadi,rcdpotius  enuclcada.proutoii 
lum  fuit  in  pdifta.q.art,  f  .Vn  «p  aliquando  alicgant  au^oritates 
facraelcnpturxtn  ienfu  iDyUHO,vi  Gal  4  d.Deduob.fiiiis  Abra 
hx  dicit.qux  funt  pcralkgona  difta,hoc  cr  ficiuntali)  doAores 
qui  allegantauAoritateslacrac  fcnpturaein  diucriis  ienfibus,  li- 
^etilla'q'Jxiplitradunrn-Mi  lint  cxponenda  nifiadliteram. 
Ji£PlllCA,lnt4pvbi  Apoftolus  dicit.  Si quis autem  fuperadi-. 

4     -  .     ficnt 

CAP 

Sdc 


agerc  aur  ad  mores  &  tropologia.  Jgitur  iilac  duc  expoliiions!.  ad 
vim  fenium  no  pertinenr.prout  Burg.  Si igit prunus  fcnius  eft  al 

legoricus  &  jiteralis.fccundus  crit  moraiis,^.!  de  agcdis.  Ncc  cft 
inconuenics moraHrarc  fupcr  allegoria  funaari  qu(jItionc  lui  pro 
logi  p  cu  allegata  no  •  >bftanie,in qua  multis  dubia conncntu. ,ne 
dixenmfjlfa.dcquib.dflrcrcreiioeftpiltisopcris.  Bt  notaiidum 
hic  q)  Bur.in  qu^ftionc  illa  allcgata  ,  6c  in  muliis  alijs  ponu  pro 
cerio,q»  ex  lolo  fcnfu  literaii  pt  ficriciticaxarguinetii.  Hic  aiit  pn 
nit.cp  rtpoftolus  ahquando  allegat  fcripturam  in  icnfu  myftico. 
Evquod.ao&  priusdiaorcq-mur.quod  ApoitoUis  f.uuraallc 
gat.quia  huiufmodi  allegata  etiicaciter  nibit  probant,quod  noii 
cft  de  Apottolo  legifperito  fcntiend.um,  c^w  ettam  nonab  homi- 
i>c,fcd  per  reuclationcm  habuii  euangehuai ,  vi  patet  cx  Gai.i . 


9 


iiir. 

n»s ,  Hutcnus 


_  dc  gioria  pfeui- 
au.hicdefuoconteu- 
ptuagic.  Sicnos.  hoc 
loet^.d,  iJco.iic  Apoftaius,q,a 


toyravrwi.  dec-on.inib  fciicicbac 

1(h1  richomo  f:iitiac,vc  Deiis  qui  eumelcgic. 

*  Ciiryf.cu  coruin  contudiirccinfolenciam,inaiercquorur 

fum  pni^o  cos  allicicdiccns.T/  miniflros  Chriflt.^Hon  igit^pry 

icrmiirodominoafcruis&miniftns  tcappellas.  Miniftros 

_  aucem(inquit)quoniamnon  ornnibuseadandafunc,fedin- 

^  digcncibus,&:  ijs  cjuibus  difpenfari  oporcec. 

E? 


C  A  p,-  f  I  r  r. 

f Et  cum  hoc  Ct  nec  nimis  nec  micas  de  nobis  a:bitiemini , 

a  Non  doiDiiius.  b    Qjod  non  pfcudo. 

t  Ic  nos cxirtimct  homo  vt  miniftros Chrhti ,  &: 

a  Secundum  modum  cuiufquc  myftcna  vel  ininiftetia  diuidimus . 

difjjenlatorcs  t  minillerioruni  Dci.t  Hiciam 


N  I 


c  o  L  A  V  s  D  H  L  y  R  A.  cAP.  11  rr 

Slc  nos  cw.Toflqna  .Apoflolus  reprebedit  Corinthios  de  hoc  quad 
.iliqHih.nimiP.ris  nimis  attribut  bant^hic  confeqtientcr  aiguit  cos  de 
hoc  quod  aliquos  nimis  contmmcbant.Uii  enim  Corinthi\  qui  gloriaba 
tur  dc  niinifiris  phikftphia  imbutis  minus  dcbito  refittabant  aliosmi 
|>iuiflo.  ?''/'''«J ^"^'^"J  "0"  ^tentcs  indocendo.Et  diuiditur in  duaspartcs,  qa 
primo  ros  redar?MirJccundo  co>  reCtioni  eornm  infifiityibi.  Non  coli 
fnndcim  vos..Circaprimumfciendum,quodpi*fumptHofe  ct  temere 
eos  iutlicahant^  dr  ideo  pumo  arguit  luaicii  temeritatenijeciido  pnt 
fumptioKcm,ibi.hioczuicmi'r2i.CircaprimNmfcittiii,quuaminiftri 
fidtles  ccclif/ixfunt  quidiuina  miniflrat  &  doccnt  propier  DcigloHay 
fttp.dehi  HHHm  qHi  ho(faci(tnt^ropicr  lucrm  icmporak  vel.propria 
I      -  lau- 


b  i:f«(y.Aug.  Noti 
folum  boni,lc  d  cciam 
mah  difpcfacorcssijc. 

1  Nilienim  pcrbonos 

2  difpcnfarccur,  non  ic 

3  £te  Apoftolus  dicc 
rcc  Imicacorcs  mci 

eftocc.Rurfus,fi  no  per  malos.non  dicerecdiis  de  quibufda. 
Qu?dicuncfacice,quaE  aucem  faciunc  noliccfacere.Difpcn- 
facorcscnimfunCjper  qiioru  miniftcr^iu  perucniturad  eccr- 
nam  falutcm.Non.n.elie  falucis  illius  dilpenfacorem  pcr  ucr 
bum  &c  facramencum,eft  illiiis  cfic  parcicipcm . 
c  Hic iam  qu£.  Ica  de  nobis  9fiimandum,fcd  hic  inccr vos,g? 

^  noii 


K 


laudc.talis  aiit  intentio  adfccretacordis pertiner^quorH iudiciu ipftus 
Dei  eii proprium^fecundum  iilud.i.  ByC.ii.b.  Hoino  vidccca  quj: 
pa,  Deus  auce  incu.cor./;ro^ff>-  quod prxfumptuofum  efl  homiui de 
talibus  iiidicarcy&  maxime  circa  minifiroi  ectltjix^  qui  nonfuat  cott 
temnendijed  magis  reucrendi^idto  dicit  apofiolns . 
I  Sic.n.ex.^. J.//fff  eccfffx  minifh-ir^ flnt principaks  opcrarii,  t^ 
rtfen  Deo  cnoperantur^inqnantitm  minifirantjjifulofacramcira  etda 
ilrinam^ideo  fubditur . 

t  Et  dii.propter  qu odfnnt  medii  inter  Deum et pnpnlum,  ficiit  difpc 
fator  domus  inter  dominum  &familiam.  Et  quia  Corinthii  aliquos  mi 
nifirnrur»  nonfic  reuerebantur,  ideofubditur . 
j  HiC iam  c^ux.q.d,inter  vos fit diffcnfio  i&  contentiode  fidflitatti 

*  mitih 


'^ 


22J         lAdCorintliios    Cap.   illf. 


21 


6 


0  n.in  alibi ,  la^n  fn  przfenti  cum  expcclandum  eirec,  donec 
A  Dcus  iiidicec. 

•5«  Haymo.  Difpcnfarores  fucrunt ,  quia  ficut  aliquis  pa- 

ter  femilins  clegit  dtfpenfatorem  in  domo  f  in,  qui  cofcruis 

fuisfccundum  fuam  voluntatem  iingulis  illoru  bona  fua  di- 

ftribuat  ,  quibufdam 

a    Qui  fciJicet;  Ordo  quis  intei  difpenfatoret  inuenitur  vt  fidelis 


amplius,  quibufdam 

minus ,  &:  quibufd.jm 

i^i.  cap.  horatcrtu,  quibufda 

nonarficChrifius  ele- 

^Vi  Paulum  ,  &  rcli- 

fii  dift.  ^uos  qiii  mvlTcriacua 

rl.arfhnc  gelijfui  fccundumge 

%  iiiilat.  neralicatem  auditorii 

■•  diftribueret  perfcLlis 

vidclicet  &:  quicapa- 

cioris  Icnfus   intdle- 

.,1.  e.  Ta-  thifquc  er.iric ,  aka  ^ 

1  ibu»  in  pj-ofunda  mvflcriade 

diuinitacc  omnipote 

tis  Dci  committercc, 

flniplicioribus     vero 

ijraturas  fmipliciora  quxrcape 

re  poffenc.  Quod  \ 

trumque  idcm  cgre- 

gius  pridicator  age- 

bat ,  ficut  ipfe  dicit  i. 

B  CormLhios  j.  Sapien- 

tiam  Dei  loejuimur  Uter 

ferfc&os.  Iftorum  my- 


cui  poflit  credi  vt 

bencdifpenfet. 

quacritur  inter  diTpcnfatorcs,  vr  fidelis  cjais  inueniatur. 

»    QJioc  inter  nos  quiritui.quod  non  eflet  quirendum,  lcd  qiiutqiiid  alij  faciant. 

b     QuJliinridcUsdifpenfator. 

t  mihi  autem  pro  minimo eft,vt a  vobis  iuciiccr,aut  ab  hu- 

...  ..       .  _       ....  ^ 


Intelleftu,  qui  non  videt  occulta  &  potcfifalli. 

peiiculuin  Cil  vobis  de  igno  i3  ludicare. 

b 


Qm  mclitis  noiii  me  qii.im  vos  ,  &  iti 
c     In  ;iuili)me  icinordct  confcientia. 

b  mano  t  dfe  Sed  nccjue  mciVCum  iudico.  t  N/hii  enim  mihi 

a    W  elt.non  ideo  mc  maum  puto  :  quia  poteii  elTe  quod  nefcio.  Delirta  enini  quis  intelligit. 

b     Neque  c».o  nc-iuc  vos  (ed. 
Melius  noui  ine  qt-.am  illi ,  fed  melius  D.'us  qu.un  ego. 

confcius fum  ,  fed  non  in  hoc  iulb6catus fum 


qm  auteiu-  4 
dicat  me  domfnus eft-t  Ita'4ue  nolite  ante  tempus iudicare,  s 


a    Ideft,qaipoteil,&<letetine  iudtcaje.        b    Qui  nouit  omni». 

-  ■'  d    Et  qu  a  doin  nus  e;K        ludici;. 
b 


Scilic?t. 


ludicate. 


C     VJhilemmmihiconfdus  /^^w.Ambrofius.  Nedicatis,  Non  D 
pcccauinrj-;,  dixit  fandus  Paulus:  Etfi  nihil  mihilcon<cms  f-ib.JeNibii 
fum  ;  addidic  tamcn,  fed  in  hociuffificatus  non  fum.Et  vos  "•  '«'^'•«^1"" 
etiam ,  fi  nihil  eftis  confcij ,  conficeamini  tamen  domino ,  "^"'^' 
nequidficquod  vos  pcieccrcac. 

4«  Gregorius.  Re-  Tom.i.Iil>.f. 
flaegifle  me  rccolo,  cxp.mor.iny. 
atcame  de  mertisno  "P-^''^- 
prajfumo:quia  ad  cius 
exame  vita  nofira  du- 
Citucfubquonofir^ 
forcicudinis  &  ofla  cur 
bancuv. 

■j«rdcm.Idcircoini„         i^^^ 
eoquodnihilmihico 
fciusfum,  iuftificatii 
me  abncgo,  quia  ab 
co  qui  me  iudicat,exa  // 

minari  fubtiiius  me 
fcio.DifiimuIada  func 
ergoqu^excerius  fa- 
uenc ,  rcprimeda  func 
qua:  incerius  perftre- 
punc.-declinanda  quat 
quafi  necefi&ria  inuol 
uunc;  &:cameninhis 
omnibus  adhucdiftri  c 
di  cxaminis  flagcUa  ' 
metueda ;  quia  &  ipfa 
noftra  pcrfcdio  culpa 


Et  qiiia  tunc  oninia  nota  omnibus, 
potcrunt  de  le  iudicare  &  de  alijs. 

^  quoadiirqucveniac  dominus,  qui&t  illuminabit  abfcon- 

a    Gcita  8c  cogitata  tunc  erunt  apcrta. 

b    Etiam  bnn.is  cogititioncs. 

f  ditatenebrarum  ,  &  manifeftabitconrihacordium,  &tunc 

a    Remoneratio.        b    Fiomodofuo. 

c    Dizi  non  gloiiandum  in  nobis . 

CuBi  in  nobis  non  jloriaremini. 

Ia'us  erit  vnicuiquc  a  Deo .  H?  c  autcm  fratres  transnguraui 

a    Humilitatem  veilram.        b    Hanc,  fcilicet. 

c    Qui  maiuics  fumus. 

u*tff?fa'fteriorumdiuinorum    g  inme,&  Apollo  propter  vrfs,  Ut  innobl's  diicatis,netfu-  7    no carcr, nifi hanc fe- 

^^d  fcri-  difpcnfator  eraC  ipfc ,  a    Agendovlira.        b    Inleremia.        Qu;  gloiiatui  in  do.glo.  UCCUS  ludcx  in  fubClH 

itjif.fcn- idcnquefevolebacha  ,       ^       ^    6  \  \       r       i—  •    n  seveidoftpre.       lanccexamincmiferi 

«(fubdc  jjg^,  ^  fuis  auditoribus    ^ 

^  jj  quod  erat,  id  clt,mini 

.-. .  .iorai  fier  Chnfti  &  difpen- 

ifieinini  fator  lacramcntorum 

usducrfu4  eius,  in  quo  non  vcrba  tantum  ,  (ed  virtus  fulgebat. 

gtlifj.  83.  ^    Meipfum  .  Pcriculum  cft  vobis  dc  ignotis  cordis  mei  vel 

«n  piii.  aliorum  ludicare.Quantaenimprofunditascredendacftef- 

4|  *  i4z.  fe  in  homine  qux  latcat  etiam  ipfum  honiinem  in  quo  cft, 

1  vt  in  Petro  profunditas  infirmitatis  Utcbat.cum  fe  domino 

commoriturum  promittebat. 
Auguft.  Cum  crgoquifquc  de  fe  autem  non  omnino  auc 

vixpoffitvcram  fcrrc  fentcntiam,quomodopotcftdcalro 

iudicare,cum  ncmo  fciac  quid  agatur  inhonune,  nili  fpjci- 

tushominis? 
Aug.Iudicium  prohibec  Apoftolus,quiaoccultafunt  no 

biscordahominum.Inhis  plcrunqjnoftracredulitas  fallif- 

Scd  caucndu  eft,  ne  perniciofa  opinatione  fallamur ,  vc qui 

no  pofTumus  hominii  indagarc c6fcientia,de  ipfis  rebus ha- 
P  bcamus  vcramccrtamq;  fcntentia.  Hoc  aiit  ad  humanam 
u.trafl   tcntationcm  pcrtinct,  line  qua  vita  ifta  non  ducitur.  vnde 
«jo.  in  Apoftolus:  Teatatio  vos  non  apprehendat  ,nifihumana.  Sicrgo 
■-  lufpicationes  vitare  non  pv^llumus  (  quia  homincs  fumus^ 

a  o.cap,  ludicia  tamcn  ,  i.definitiuas  firmafque  fentcntias  continct e 

dcbcmus .  Si  crgo  fufpicamur ,  quod  cft  humana  tcnratio , 

faitcm  non  ludiccmus ;  qfi  non  erratur  in  rcbus,  vt  rcota  fic 

impi obacio  vitiorum,  virtutumquc  approbatio.  profccto  fi 

erratur  in  hominibus,  venialis  eft  humana  tcntatio. 

b     Ubhumano.  jd  cft,ab  hominibus,dum  funt  in  fuodie:&: 

noncft  diesdomini.  Humano.  quia  eft  dicsdomini,quo  iudi 

cabit,quando  vnufquilquc  pro  fe  rationem  rcddec,  ic  tunc 

fecrctacordiumpattbunt.  lS{ihil 


pra"  quam  fcr fptum  eft ,  vnus  aducrfus^aliu  inf lctur  pro  alio.  «  corditcr  Aenfet. 

d     Qjwaaul(/ue.  Aliter 
iniuna  iudici  fit :  quia 
iudicisiniuriacflliau 
te  iudicium  eius  a  feruo  proccdnt  fententia. 
e    llliminabit.  id  cft ,  apcrta  facict  abfcoiidica  tenebrarum , 
id  eft,  peccatorum. 

f    Tune  Uus  e.v.  Benc  agenti  vel  cogitanti ;  hic autem  nefci 
tur  quis  fit  laudc  dignus. 

4«  Hieron.IUe  verelaudabiliseft,qui  Dci  teftimoniopro 
batur,  apudquemomniaocculta&inuifafunccognica. 
g    Me  &  ^pollo.  Propofui  figuram  pro  omnibus,vc  ab  om- 
nibus  abhorreacur  ficuc  a  nobis. 

Ambrofius.  Pcr  hocpfeudoapoftolorum  glorias&tra- 
dicioncs  pcrucrfas  fub  fua  perfona  &:  Apollo  cuacuat ,  fum- 
matim  ilios  dcfignans  non  figillatim ,  ne  inaior  nafcerctur 
difcordia. 

h    T^ef&c.v.ad.a.in.  Ab  illo  id  cft,  mcliori  quam  ille  id  cft, 
quafi  alius  ab  illo  qui  nullus  eft  quancum  ad  fe,  vel  quatum  I 
adminiftGrium. 

•}c  Haymo.  Concaccnacio  eft  hmoi.a  nobis  difcacis  humi 
licatcm,  ne  inHctur.i.ncfupcrbiar  vnus  aducrfus  altcru  pro 
alio  fupra  quam  lcriptum  cft,i.ficut  fupra  lam  fcriptum  cft, 
quodnon  dcbeatisagere,vidclicet,nevnus  Donatifca  infle 
tur  pro alio, i. pro  Donaco a qu obapcizatus cft,  aduerfus al- 
tcrum,id  cft,  Nouatianum,diccnsfeafaticliorchomine& 
jmelion  baptifmatcbaptizatum :  &:.itcruni  Nouatianus  co- 
cra  Donatiftam  pro  aIio,pio  Nouato,videlicec,a  quoeftba- 
pcizacus,diccns,faiidhuscfrcb2ptifmaNouaci,cuiusbapcif- 
mateipfe  cfcbaptizatus:McliorcCing[.t)  baptifmarefum  ba- 

^  ptizatus 


NICOLAVS    DE    LYRA. 
ininiftroium  ,  q.;d.  aliquos  contemnitis  tanquam  rnfideles .  Sed 
quia  viri  fan£ti  talc  iudicium  humanum  pro  nihilo  reputabant, 
pro  quanto  eo$  tangit,  licet  dolcant  pro  quanto  malum  ecdeli* 
inde  proucnit.  idco  fubdit  Apoflolus. 
I     Mi.autem  pro  mi.^c.iu.  difto  roodo. 
1     .Autab  humano  die.  id  cff ,  ab  hominibus  qui  iudicant  in  tem 
porcprzfcnti. 

3  Scd  r.eque  meipfttm  iudico .  Licet  enim  homo iudicare  fc  de- 
bcat  dc  mdicio  difculfionis  proprix  confcicntix ,  ficut  infra  1 1. 
«^ap.dicccur :  Si  nofmctipfos  diiudicarcmus ,  non  vtique  ludica- 
icmuritamcn  nondcber  fe  iudicarc  iudicio.ibfolutionis.i  cul- 
pa,  innoccntem  omnmo  fc  rcputando.  quia  dicitur  Ecdcf.p.a. 
I^efcit  homo  ylrum  odio  vcl  amore  dij^nus  fit.iden  fubditur.ly^c^we 
t'icipfumiudico,hoc  modo,&  multominusdcbet  homoiudicare 
dc  fccretis  cordis  altcrius :  quia  hoc  efl  proprium  Dei  propter 
<]uod  fubduiu. 


4     Quiautemiu.  Etquoniam  eius  iudiciuihin  quomanifcltan 
tur  omnia,  crit  in  finc  mundi.  idco  (ubditur. 
y     Itaque  nolit.  <{.d.hoc  cfftcmcrarium. 
6     Hxc  autem.  Hic  confequcnter  Apollolus  arguit  prjfumptio 
iiem  Corinthiorum:  quin  minilhos  aliquos  ecclefiae  contcmnc- 
bant.Et  diuiditur  in  duas  partcs,  quia  primo  arguit  hanc  clatio  Diuifie 
nem.fecundo,dccIarat  difti  contcniptus  caufam.ibi ;  t^wo  f«/m. 
Circa  primum  fcicndum,  quod  tontetio  crat  int cr  Corintlfiios, 
maximcpp  pfcudoapoftolos  in  fapientia  verbidocentr  j  :  quia 
pluribusprzfcrcbantur,  &  vcri  Apwftolicontcmncbantur.  Ve- 
rumtn  Apoftolus  fcribcns  Corinthijs  illorum  noi.1  non  cxprclfic 
fupra.i.cap.fcd  nomcn  fuum  &  Apollo,ne  vidcrcturex  inuidia 
contraaliosloqui .  Et  hanc  vcritatcmapcruithicdi.  Ha.cau.fra. 
e^c.^ro.TOf.i.proptcr  vcltram  inftruitioncm.     7  Ftinno.dijca. 
nefu.ejuamfcriptum  efl.  {ujprzincpid.     8  Fnus  aduer.a.infletur, 
coatcntione.     9  T^ro  aliv.  id  e(f ,  pro  quocunque  miniflro  ecde 
iiznimis  ciafcribendo  vcl  altciumcomemnendo. 
Tom.6,  h 


2Z7 


GIoflord&NicolaideLyra.        228 


A 


ptizatus  qu^mtu,quia  melior  eft  Noumis  Donato, 

a     i^«K  enim  te  j^,/,  a  mafTj  perditoriim  ?  millus  nifi  Deus. 

A»*«».  epi't.  Vel  ft  bapcizarusa  Pecro,  quamoUo  difcerneiis  abco  qui  a 

«A  ^ilenciDliu  paulo  ?  nihil  lile»  nihil  tu, 

Ycl  rcdargiuc  illos  cofde n>,qui  gloriabantur  de  magifle- 
riopfcudo.  C^oioria' 

^      ■■■         -•    •  •  A  peiditis  uj^  Pewi. 


Ad  Crefiph». 
tcn  coBtta  pe 
iagu«os. 

B 
IperChriftfi. 

t  imbccilltJ. 

T  clati. 

t  contcinptr. 


f  incertii  va- 
gamurfcdib*. 


A:i|ur.  Traft. 
»7  inlo.  &in 
piaJ.}8.ft8;. 


rispro  illis,  fcd  quid 
habesab  iHis  quod  no 
ame:&:fiame,quid 
contra  me  gbnaris , 
quoniam  idem  a  mc 
acceperis  ? 
b  .  Qliid  au,  Aliud  gc- 
nus  arrogantucamo- 
uere  conacur.fne  ho- 
mo  fupcrbiat  proptcr 
aliquamgratiaa  [yco 
fibi  datam ,  pacans  fe 
eam  habere  a  fe  vel  a 
xhiniftro. 

4«  Hieronym.  Ma- 
gnas  agit  Dcogratias 
qui  per  libcrtatem  ar- 
bitrij  rebellis  in  Deii 
efl ,  quam  nos  Iibcrer 
ampledamur.ita  dun 
taxatjVC  agamus  fem- 
per  gratias-ilargitori. 
Sciamufque  nos  nihil' 
cfle.nifl  quoddona- 
uitin  nobis  ipfcferua 
neric. 
c    Si  autem  ac.  Moc 


fe  accepilTe  arhitrari ,  &  nondum  ipfis  contaclis  mitij s,  ac  fi  D 
fincm  accigerir,  fupcrbiic. 

e    ^egnetis .  Vcrc  regnare  cft  de  fpe  &  promiflis  Dci  fccu- 
rum  cffc,  &:  in  aducrlis  ;.^audcre. 

f    Tuto  e»/»j.QjSi'ullatcnas  pucandum  efJ.Ironice  enim  lo^ 

qiiicui-.  Idcofineno 

a     Qnpci  fidicis,  flde*tua  ,  vel  oratio,  vcl 
iuP.itia,itciiiin  in;prri)j;o.0  lia.quod  iiunaccc. 

r 

2 


a  Quisenitn  tct  dirccrnic?  t  Quid  autem  habes,  quodnon 

b  A  Deir.  In  te  vcl  iliis.- 

c  accepifti  ?  Siautemaccepifti,  quidgloriarisquafinonacGe- 

a    ADco,  fcdate  vclabillis.        b   Scdvos.  T.inicito 

c    Plcni.  d    Spitituranito.         e    Quafi  vt6c  ariosliturare  potcftis.  f   Itonia. 

i    Sic  putabantglori.intcsdc  pfcudn  apoltolis.  Ii     R.-gitisvo$, 

^  pcrfs?Iam faturari cfti^ia diuites fadi elhsSine no^bi«t xi- 

a    Vere.         Et  hispieoptac.        b  Ita.        c    Vos  fjiiuainur  cum  nos  fcquidedi- 
gnemini.quos  quidem  fcquidcDcretis,  quia  iios  reiiera  icgnamus,fcd  tiinco  nc  fine  nobit. 

;f  gnatis,&  vnnu  rd'gnetis,u''t  &  nos  vdbifcum  rcgnemus  Pu 


4 
g 

7 

8 


bis,  quia  mala  qua:  pa 
timur.Dc.o^^Fe  nos  apoji. 
nouif.dc  quibus  nocu- 
rcc ,  tanijiuyn  nior.  dclii, 
id  cfl,3d  nullam  vtil/? 
tatcm ,  fcd  ad  mortc 
rcferuatos ,  Qu^id  per 
hoc  vidctur?  quiaad  ' 
fpcdbcuUim  nofiruin 
qualiad  monftrucon  \ 
ucniuc:  per  quod  ma-  . 
gis  probamur  amicf 
Dei.  Vel.ideo  debcre- 


Vilifldmos  vel  funiles  Eli.T  &  Enoch. 

to  enim  quod  Deus  nos  apoftolos  no^uillimos  oftendit tan 
8  auammortideftinatos,  quiafpe(5laculumfa6lifumusmun-  '^^  tis  nobifcu  rcgnare, 

a    Vcl  bonis  iw  confortent ,  ucl  malis  ut  iiilultent.  oa  pUCO.&CCrtUS  fuiTl 

b    Et,        c   Increpatio  cum  ironia  Q_.  quod  totum  ccontra  ell.  ■*    ^         .  _        . 

\  do,  &  ^fngeiis  &  hominibus.  no^^s  ftulti  propterChriftu,  vos 

Affliai.  Poteiiate. 

K  autem  prudentes  t  in  Chrifto .  nos  t  infirmi ,  vos  autem  for- 

JeTuil.        Rcuctcndi;  Dcfpefti.  a   Et.        b  Id  e!l,continue.i.ufque  ad  tempus. 

tcs.  Vos  t  nobiles,  nos  autem  t  ignobiles  Vfque  in  hanc  hb"*- 
'  ram  &:efutimus,6i  fitimuSj&nudifumus^&cQlaphiscgdi-  14  feruabancur,adquod 

a   Pro  perfccutione  mutaiuus  loci.        Fuf!.imur ,  ne  plures  doccamus.        Quianemodjt.  ipCCtaCUlum  COUCni  " 

b  Scilicet  ,  pro  nobis  neceflarijs.  ' 

mur , &,i{ infta^bilcs fumus, &: labdramus opcrates manibus  ' 

Et.  a   Hortandoalioiadbonuin.  b    Tormenta. 

noftris.Maledicimur,&  benedicfmusjpdrfequutf^onem  pa- 


1 2 


'j 


cjj  nos  fumus  fimilcs 

nouiflimis  Elix&^E- 

nocli  Jn  cribulationi- 

bus.;, 

g     Tanquam  morti.  Vc  miJ 

qui  a  viiflorib'  morti 


m 


concra  illos ,  qui  eade 

quazab  Apoiiolo  ac- 

ceperant  audicntes,  de  magifterio  pfcudo  apoftolorum  glo 

riabantur.qui  pcr  eloquentiam  fecommendantes,gloriam 

in  fe  vertebant :  cum  Apoflolus  contcmptibilem  ifc  videri 

fecerat,  vtgloriam  Deo  faceret.  Ideo  Apoftolus  ironicecis 

loquitur ,  quafi  concedens  quod  eis  de  feipfis  videbatur, 

cum  fubdit. 

d    lam  fatu.  Q^Increpo  vos  di.Quid  gIoriaris,&c.  Sed  non 

rc£te  vicleor  hoc  faccre :  quia  vos  lam ,  &:c.  lamfat.  iam  di. 

ironia,  ac  fi  dicerct,  Non  eft  ica.Irafcencis  cnim  vcrba  fuhc 

nonconfirmantis. 

4<  ChryfoftjHoceft.Nullarefam  indigetis,perfe£li  eua  ■ 
fiftis.ipfum  tenetisapicem.  NuIIius  neccfsitatem  vos  habe- 
rcarbitramini.non  apoftolorii.lafacurati  eftis,&  recie  hoc 
verbo  vfuseft,a  tpeoftcndens,non  venfimilem,neq;  rona- 
bilem  eorum  opnuonem  effe.Qja  exprobrans  cis  ( inquit^ 
Tamcito  fincm  attigiftis.  Quod  impofsibile  erat  fieri  pp 
temporis  breuicatcm.  Perfeitiora  namque  in  futuro  feculo 
manent:  pauciscnim  fatiari  imbecillis  cft  aiaj,i  paucis.vero 
ditefccre  putare,  ftomachantis  eft  &  miferi .  fi  qmde  pietas 
infatiabilis  eft^  Scd  fanc  puenlis  eft  mgenij  a  principio  oia 

fe 


funt  dcxtcra  &  finiftra ; 


bat  populus,  fic  ad  de 
nfionem  Elixtunc,&X-». 
nuc  apoftoloru  mali.- 
h    £faff_gf.Boniange  Aui 

li  &boni  homincs  ku 
dacmali  irridcnthcc 
fcd  nec  illa  eleuant ,  nec  ifta  frau- 


16 
17 


gtmt. 

i    Vropter  cbriflnm.  Guius  cruccm  prxdicamus,quod  vos  ta 

centes  videmini  in  Chnfto  prud?ntes. 

K    a  Vos infirmi.  Haymo.  Hxc omnia  pcr  contrarium  in- 

celligi dcbenc  >  &:  ironicc proferenda  funt :  quoniam  quod 

vf  denegare ,  hoc  afflrnrat :  & hoc  denegat  quod  affirmare 

videtur.q.d.nos  prudentes  vos  ftulci,  nos  forccs  qui  aduerfa 

huiusmundifuftinemus  proChrifto:  vos  infirmiquicalia 

&  limilia  non  audctis  faftinere ,  nos  nob;les  de  genere  pa- 

triarcharum  defccndences  vos  ignobiles,  id  eft,  fine  nomi- 

ne dignicacis  de  genere  gencilium  idola  colcncium.    " 

1    Efurimus.  Ambr.  Vericacemprxdicantcs  ,gratiam  non 

habent  apud  homines, .  , 

•}<  Oecumenius.  Ad  cos ,  quidelitijs  affluebant,dicitur, 
colaphis  cxdimur :  ad  cos ,  qui  intumcfccbanr,  incertis  va-  ] 
gamurfedibus,  hoc  eft  ob  perfecutionem  ,  ccrLUm  non  ha- 
bemus  confiftendi  locum. 

m     MaUdicimur  &  benedicimu>s.  •}«  Hicronvmus.  Rogamus 
Deum  pro  his  qui  nos  blafphemant. 

..;.  .  ...,    ,,, ,     ^Tan- 


NICOLAVS    DE    L  Y  R  A. 

i     Quh  enim  te  dif.  id  eft,facit  tc  eleuari  fuper  alios  per  fuper 

biam.  Et  fi  dicacurhoceftpropter  aliquam  gratiam  fpecia 

lem  fcientia:  vcl  facundia: .-  hoc  excludit. 

X    ^uid  autem  ha.  q.d.nihil.quia  tocum  cft  a  Deo.fdco  con- 

dudic.     ;  \, 

5    Quidglorims.  &c.  q.d.  Non  eft  occafio  fuperbiendi,  fed 

magis humiHandi.  vnde dicit  Greg.  homcl.  3 1 .  Tanto  cfle 

humilior&ad  feruiendum Deo promptior  quifquedebec 

exmuncrc,quantoobligatioremfe  cffc  confpicic  in  red- 

dcnda  ratione.  ideo  fubditur. 

4  Iar/ifaturatieiiis,&c.  id  eft,  rcplcti  doflrina  fidci.Ironicc 
fequiturvt  oftendatpra:fumptionemeorum  dcrifibilcm. 

5  lam  di.fa.e.  in  chanfmatibus  fpiritualibus. 

6  sinc.  id  cft,  in  flatu  pcrftttionis  eftis  fecundum  zftima- 
tioncm  vcftram. 

7  Et  vtinam  rcgnctis ,  ejrc.  fccundum  vcritatem.  hoc  autem 
dicit ,  vcoftcndat  fc  charitatiuc  cos  arguere. 

8  Tnto,&c.  Hicafsignatcaufamquarecontcmnebantnr 
apoftolivcri.fcilicctproptermiferias  quas  fuflincbant  in 
prxfcnci  dc  bonis  tcmporalibus  non  curanres .  ideo  dicic. 
Tuto  tnim.  id  cft ,  putare  mc  cogicis ,  hanc  cflc  vcftram  xfti- 
mationem. 

9  ^'1  Qd  Dens  nos  apofioks .  abic£los. 

10    Ofien- 


10  Oflendit  tanquam.  morti ,  &c.  id  eft,  morce  dignos  fecun- 
dum  hominum  ludicium.  idco  fubditur. 

1 1  jQitiafpe.fa.fu.  Ad  videndum  enim  occifionem  &  per- 
fecutiunem  fidclium  in  primitiua  ecclefia  conueniebanc 
multi  diuerfimode  tamen  moti.quia  mundani  homiries  ve 
niebant  ad  contemncndum  eos  &:  pcrfequendum.  ideo  di- 
cit  i  Mundo.  Angeli  etiam  aliquando  apparebant  ad  eos  con- 
folandum  &  roborandum.ideo  dicit.£f  angelis.&C  aliqu^  per 
fonx  deuotx  conuenicbant  ad  compaticndum,  cxemplum 
patiencix  accipicndu.m  .  dc  quibus  fubditur .  Et  homini .  Ec 
quia  pro  talibus  apoftoli  vcri  contemncbancur,vcdi(Sum 
eft  ,  idco  fubdit  Apoftolus. 

II  Vj}sfiulti pro.  Sm  repucationcm  veftram & infidelium. 
IJ  .  /^/(/«e»'». idefCjCoutinuea  ccmporc  recepcionis  fidci 
catholica;  vfque  ad  prxfcns. 

1 4  .E/-  ftft-  veritatcm  enim  prxdicantes  &  vftfa arguentci 
incurrcbantodium  humanumiVficpaticbautur  mulcipli- 
cem defcftum  & ctiam  infultum. 

1 5  Et  infla.  id cft ,  non  habentcs domicilium  ftabilc. 

16  Etla.ope.  fidutdiciturdePaulo  Ad.iS.Aliquandocnim 
hoc  facicbancquia  non  inucnicbant  qui  darent cis  ncccfla- 
ria  vit^t :  Ec  aliquando  negrauarcnt  fideles,  &i  aliquando 
ad  dandum  fidclibus  excmplum  vitandi  ocium,vt  habctur 
i.Thcfalon.j. 

1 7  Makdicimur  &  bi.  fccundum  do6lcinam  Chnfci, 

aiaf 


ll^ 


lAd 


^  a    Tat^qiiam  p«t«A/r.ii:ta.  Per  hxc  omnia  probamur  in  Chri 

^  fto  prudcnccs  &  forccs. 

b    Fu8ifiwtui  u?>.'«j«w.Hayrno,id  cft,defpc6]:iflimi  &  yiliffi- 
rni  om!-iium.periprcmaeft  proprje  Iimacura ,  &  rafura  eris 
aUE  aljcuius,  vcl  purgumentu  pomi,  fiuc  qmfquilix  domus. 
c  t^on  y>t  confunda  vos. 
Afpcrabladis  mitigac        .  »  P«ient«.     b  qjmzf,  msiefict. 


i 

L.orInthios    Cap.   lilL 


230 


'eSamen. 


▼t  falutaris  mcdicus 
-{iChryfofiomus. 
Qiiod  verbis  ficr.  id 
non  fccific  ccffatur, 
vcl  feciflc  pocius  non 
tamcn  prauo  animo 
I  «f.r.e.  fic  &cd!ofo.  Nam  &C  op 
nfi.vlcra     fjmaea  medicinaeft, 
qULi  quifpiam  loqui- 
tur,  animi  fui  excufa- 
tioncm  affjrcns.  St 


taui.Non  dixitegovobisverbuannuciaui.fcdsrcnui&qiia  D 
natui;ih  noic  vcitm  ..Siquidd  vnu  conatilseft,  vt.f  fuum  in  il 
Josamorcmolk-ndcret.  Illi  namqueamcaccipientcsad- 
duxcrunt  vos.Qciod  auccm  fidelcs  fitis  a  me  perfedlam  cft. 
f  ^e  ^ogo  >asfrutres.  Hicro.  Bonorum  filiorum  cft  in  omni 
.„.     ,         .   ,  busbonosnnitaripa- 

Dewm  pro  illis  vr!  eo»  ne  fclafphemrnt  noi. 


V-..      ^•"■u""'— j"^'-  e    fewmproiiiisvrleosneblafphemrntnoi. 

a  timur,&luttinemus.  Biaiphemamur.&obfccramus.Taqua  ' 

a    Dequ.busmundusinquinrtiir&abieAjispurgctut.         b    Reputa.i.  e    rurEJm^ntum 

^  ferri  vcl  pomi.  &  q.jidquid  de  qual  hct  matciii  vt  putgatior  re<Matur.  abi jcitur. 

b  purgamenca  huius  mundihai  rumus,omniut  pcripfema  * 

»    Conimuc,  vf(jue  ad  hoc  tcmpiis.        b    Et  li  .{^xcro  vos  infl.i.  &c.  Non. 

c     Id  c  :.  erabcfceiiti.im  faci.iiii  vnbis 


)4>it!n. 
I  iiimcro« 


rentes. 

g  Ideo  mifi  ad  vos  Ti- 
ntoth.  A:  Chryfbftom. 
Confidera  ex  his  vcr 
bis  generofum  Pauli 
,  b        —  ^'"^  ■•"•'"•^^'-eiiii.iraiaci.iuivaDis  animum  qui  igiic ca- 

^  ulq;  adhuc  t  Non  vt  contundam  vos  ha:c  fcribo ,  feci  vt  fi-  ?    l'dior  eft  atque  aci- 

.    froquibusiotpaffusfum.  i,    Fil.j,  Namegopatcr.  ♦     lior.    Volcbal 

,    1.    »  I  •--  It  Finitum  proinSnitopafoit. 

d  Ijosmcoscharifnmosmoneo,  Namfit  decem  miliap^da 

a    Eruditoivini  qui  non  genuennt.        Tantum.  .      _    .         r„ 


lac 


nam- 


/hor'nr 
Bie.T.a. 

ii<.  ii.a 


gogorum  habcatis  in  Chrirto  fcd  non  multos  patrcs.  Nam 

qu:acm    lacerc    iiun  .  »    In(id:Chrifti,noninrae.  b    Tantum.  ^  c    Qiiia gciim  crgo  cx  debito  Ro. 

porcrac  itadum  inc-  ^  inChrilto  Icfu  pcr  cuangelium  ego  vosgenui  t  Ko^eoereo 

ined.Uipermatiflcnr.  _  a    Nonpfcudo.  b    Vt  imitemin^e. 


que  omnibus   auxi- 

Iio  cfiTe,  &  maximc 

tantopere  laboranci- 

bus,  &feditiofisCo- 

rinchijs.  Quippc  qui 

plane  norac  ,  quan- 

tum  difcipulis  vcilita- 

tis  afferrec  pra:fencia  -<iciit&«go 

fua ,  quantum  aucem  ^^"^'« 


/  .       .  '    "onp.cuao.  b    Vt  imitemini me. 

Si  dixiflct  autciii ,  &  s  vos  tratres ,  imitatorcs  mdi eitote,  ficut  &  ego  Chrifti .  Ideo 

VuInUS.qUodinfllxe-  .    mhanccredi.urmifracpi:loU.          I„  fide^                            »                     Beneagendo.   "      lua ,  quantum  aUCCm 

rat  non  cunlTct, atcr  mill  ad  VOS  Tf  motheum,qui  elt  fihus  mcus  charifTimus  &  fi-  s    abfencia  detrimcnci.- 

J^   bu   &  durum   tuiileC.  In pridicarione.  a    In  iitutiones  meas.  Kf.u.„. j-  «,  .11..^  ^...-.J..-.  .-_  . 

v.I.mnie^"q5dibSCtuiSquod 
Kum  leJu  dixeraCjCXCufic 


d  Tadiigoiorufr, 


•    ..     ."''^  ica.ione  ,    m  luuuunc»  racas.  D    i^c  ideo  tenendx. 

dchs  in  domino,  qui  t  vos  commonefaciat  vfas  racasqua: 

'    tgo.        b    Teriarmn.        c    Et  ideo  autcmke. 


ped.jgogos  nominaCi, 
pucros  fignificac. 
^f^  -;«Hr.ym.P^d;igogt 
dicuncur,  quod  ocdi- 
biis  aganCji.dudcnc, 
fiue  ducant  puerns , 
l-Ai.con-  ■jpj.,.,  func&pGdide- 

i):i.i.dti> 


_  •■    '•6"-        o     leriarum.        c    Et  ideo  autcmlce. 

Dum  h  luntinChfoIeiu.fieu^tvbiqucinomnicccIefiadocco.-Tan- 

linaC.  Opus  eiat.mitti.auia.  .    n».,i,,i„r„~u:-    - 1.  •     .      r-   . 


10 
II 


m.iiugiu 


Opus  eiat,mitti,quu.  ;    De  philofophis  ,  quonira  terrcna  gloriantur  fapieiuia 

qua4p  non  vcnturus  fim  ad  vos,  fic  infla ti  funt  quidam .  Ve- 

a    Poft  commonit  oncm  promittit  fc  iic  ad  .ilos.  b    Nifi culpi  vcftta  impedieiit.  Probabo. 

i  nfamautcmcitoadvos.fidominusvoluer/^tr&cognofcam 

Humanifapiciuii.        a    Supcrhia  alta  fapicnd.  cxtcios  ludicandi.        b    ta  tide  &  bona  operatione 

non  lermoncm  eorum  qui  inflati*funr.  fed  vi^^rtutem.  t  Non 

»    ^"*"  "»"  l**"»*  f«tmonem.quu.        b    Caufi  regni  Dei.        c    Qjjon  (etmo  hmnan»  fipien- 
qU!. PaCCr  priUS  gCnC  ,         .       -  "*■  'f^'^  *  «>»  «'^ "»'» 'p"'  0«-         d     Vcc  veniam  ffd.l^id  horum. 

ratfiIium,poftmodu  «  cni  m  inicrmonccft  regnu  Dei,fcdin  vfrtute.  Qufd  vultis? 

Viro  p^dagO!.TOCOm-  »    CoKeftio«us,;vbiacfifit,nontamenvidetureffechatita».        b    In  manifefta  d.lcftionc ,  vt  bon» 

mircitadinftrUCndu:  •  •         *  •-       »  .  ,     »,    .  fuppleam.  Vrpaicampeccatis. 

»nvirgaveniaadvos,anmchaWc&ipumanfuetudinis>  ,^n^^^^^,^^'^^^^^^^' 

*  mcn.  Fcftinabatigi- 

tur  6£  dcliderabat  ad- 

cfrcipfe  Quod  quum  adhuc  fibi  non  Iicerec,  prxfcnci.r  fu^ 


5«:illud  quidem  inc- 
piftola  ad  Philippen- 
fes  fignificauicquum 
inquir,  non  in  pr.T:- 
fcncia  mca  tantum, 
fcd  multo  magisnuc 
in  abfencia  mca,cuni 
metu  &  crcmore  ve- 
ftram  filuccm  opc- 
ramini.  Hoc  auccm 
in  hac  oftcndic  epifto 
'*  la, diccis,Tanqtia;n 
13  non  vinciirus  fimad 
yos  ,  lic  infl.ui  func 


Ifth.tj  a 


&cum  muItospolTic 
habere    ped.igogos , 

non  tn  njfi  vnum  patrem.Sic  Paulus  pcr  pr^dicationcm  gc- 

nuerat Clirifto Corinthios.fed  poft  difccfsii  eius,acccperac 

mulcos  p(j-dAgogus,non  folii  bonos,fed  ctia  multos,  pfeudo 

vidclicct  apoft.)los:Qu.iproptcr  d.cit  ipfe;  Licct.multos  ma 

giftros&doclorcs  habeant ,  tn  non  polfunt  habcrcplurcj 

patrcs ,  vidclicet  n  fi  illum  qui  primfi  eis  fidem  prxdicauit. 

c    Ver  eum<(_eli!i>n.  Addidic  pcr  euangeliu,  nc  ipfius  putarcf 

.    cflfcquod  Dcieft.Ait.n.dominusincuangcIio.-Nevobisdi- 

ujitin.  ex  catis  pacrem  in  tcrra.vnuseft.n.patcr  Dcus,non  vthocno- 

«J10.77.   mcn  c?ceris  toIIatur,fcd  ne  gratia  Dz\  qua  in  zterna  vitain 

gencramur,natura:  vel  potcftati,  vcl  ctiam  fancbtati  cuiuf- 

^^  quamhoministribuacur. 

•{«  Chryf. In  Chrifto  Icfu  non  in  mcipfo  hoc cogico.Rur- 
fum  cos  qu!  in  fcipfis  gloriantur  quod  dodi  func  tan<»ic.Vos 
( inquic )  fignaculum  mci apoftolacus  .•  &  rurfum  cgo  pla  • 
, — --_____«_^^________    caui. 

NICOLAVS    DE    LYRA. 

1  Bhifphe.  orando  pro  blafphcmantibus  nos,  fccundum  dii^u 
Sa!uatori$Mar.5.g.  Orateproperfequctib»&caliiniatibusvos. 

2  Tancftiantpir.  idcfl,immunditixinficicntesmundumqu« 
funt  amouendar.Iudati  enim  &  Gcntiles  direbant  mundum  in- 
fici  per  vitam  &  doftrinam  apoftolorum .  &  pcr  confequens  ip- 
fum  dcbcrc  purgari  per  mortcm  eorum. 

3  Omnium  penpfcma..infH*i^»  ideftoperturapomi.a  pcriq^ 
cll  circum ,  &  pfema  quod  eil  figura.  Reputabantur  enim  apo- 
lloii  rcmouendi  ab  bommibui ,  licut  opcrtura  a  fruf^u. 

4  l^on  ^tcoT/wi.HicconfcqucntcrinliflitCarmthioriicorrc- 
ftioni.Er  pnroolimplici  verbo  diccns :  t^n  v  confu>,.vos.  i.non 
qro.coiifufioncvcllra.rcdemcndanonc  veftr.i,quiarcputovoi. 

5  Fili.ismeofchari  quia  fundamcntum  fidei  cisannanciauir. 
AI1)  vcro  iiiftruxeruntcos  dc  quibufdam  minoribuj  .  propter 

.  quodvocateospjd.igogos.feautcmpatremeorii.idco  fubdir. 

6  l{pj^o  ergo  uos  frains  ,  itnitatnres  mei  cfio.  0-c.  ficut  boni  fili j. 

7  i  icut  <ar  e^o  Chri.  cui  obtcmpero  (icut  vero  patri .  Sccundo 
torrigit  cos  nunno  ad  lioc  idonco.d. 

8  Ideomifi.  &  patet  iitcra.TcttiofiagclIocoiainationis  diccns. 
Tan, 


A  D  b  1 1 10  r :  ~^ 

In  cap.  4.>bi  df  in  1'oUil.  Ho(  meft*trtt  transfiguraui  in  me. 


promiftioriceos  dirigit.  Ncq;  hoc  dmuaxat  dicit,  fcd  fuum 
mittit  difcipulum,  idco  inquit  mi(i  ad  vos  Tunotheum. 
h     Tanquam  non  venturus  fttn  ad  vos.  •}«  Auguft.Iam  apparcc  ^'^*  ^ 
hic  cnm  loqui  dc  vindidla,  quia  virgam  noiat.  Nunquid  ta-  '^^    ' 
men&:virg.ifinecharicacecft?  Scdquod  fequicur  fpiricus 
manfuecudin^s,  adnionec  incelligi.quia  &  virga  charicacem 
hccSed  aliud  cftcharitas  feucntacis.aliad  ch.iritas  maruecu 
dmis.  Vna  quide  charitas  eft,  fed  diuerfa  in  diuerfis  operaif. 
i     Si  do.vo.  Ideo  dicjt,vc  olknderet,  quod  (i  non  irec,  Deu 
noIuifiTe ,  caufa  vtique  indigiiicatis  illorum. 
K  In utY. Aug.Terroris vciba infcrc,vc infiati humiliarcnt", 
&:fc  prxpararentad  recipiendu  eum.  Abiic  aucc,  vt  pij  tilij 
diccrenc :  Si  in  virga  vencurus  cs,noIi  vcnire.  Mclius  cnim 
cftjcrudiri  m  virgapatris.q;  perire  in  bladuncnto  predonis. 
•  <^  CAP. 

9     Tan.&c.pcinfi.  cotendentes  adinuicc.vt  fupra  declaratu  e(i. 

I  o  Si  dominus  voluetit.  hoc  addit ,  quia  voluntas  diuiaa  eft  in 
omnibus  pratfupponcnda. 

I I  Etcognofc.  nnn.  i  fermone  rhctoricum ,  dc  quo  gloriantur. 
l^  .rf</«/rf.  inopcribusvirtuofis&miraculolis.  QJnhisqui- 
dem  funt  impotentes ;  cuai  tamen  prxdicatio  cuangcli j  per  ta- 
liadcbcrctconfirmari,  vthabctur  iAiT.s\.A.  Dominocouperantey 
Crfermonem  confirmante  fequentibut  fignis,  ideo  fubditur.  J^on  »- 
n  min  fermone, 

1  J  Q^rd  vu't:s  in  v/r.i.ad  voscorrigendos  cum  flagcllo.fi  inue 
ncro  vos  rebelles.Habcbar  enim  Apoftolas  potcftatcm  traden- 
di  talci  Sathanae  cruciandos  corporalitcr  ad  eorum  carrcftione, 
vt  habctur  infra.capit.fequcn. 

14  yin  in  charitate,&c.  fi  mBencro  yos  humiles  &  emeodatos 
faltc  in  partc ,  pcr  hoc  aut  quod  df  hic.  ..^n  in  charit.  no  excludif 
charitas  a  corrcftione  Apoftoli  ficda  cu  f  l.igelio,  quia  fi  flagcila- 
retaChnriiatiucfaccrct,fcddfaddcfii5«andum,c],corr«;ptusqOtt 
pcr  flaeellumnon  ita  fcntit  dulcedinem  chantatis  illiis  qui  cot 
tigit ,  iicut  fcntirct  fi  per  verba  confolatoria  hoc  facer et .  tamcn 
tranfcuntcflagcilo  bcnepoftea  cognofcitur  charitas  flag«!:ll.iris. 

,  ^CAP^ 

Quod  df  hic.  Uoc  autem  fratrct  lta',sfji^u.,yc.Ui:  vidctur  txpoiicn 

dii  (eafwtcQiter  ad  gllo.  Dixeratenim  ApoftolusnociTcgloriS- 

Tora.^,  h    %  dum 


eontra- 
epil,  paroie^ 
»p.i. 


^3» 


Glorord.&NicoIaidGLyra. 


232 


^  aum  Inminiflris.aqurhasfucruntcdoai.Sedtransfiguramt... 

A  propQluitfiguramiii  lcc\  ApolJo,  alu.snon  nomuunao  (inguli 

tim.ne  tnaior  aafccretur  matcria  difcord.a:.  Ncmo  cnim  aud.cs 

noraen  fuum  m  nxacontcutus  cft  taccre,  fed  tac.to  nom.nc  au- 

dicns 


diens  dc  fealiquod  dictum  quandoquedirsimul.it,  &:1i(K  Apo-  £> 
ftoh;5  f^cit  ad  inilrut>ionc:ii  Coriiulnorum.  idco  dicir ,  Propfcr 
vos .  vr  in  vobi.s  difcatis  non  i;lori.;ri .  Supra  quam  fcrioturi  clt, 
fcilicet  Hicr.y.vbi  h.ibetur :  ./nod  imllus^iorktur  iii  fapie/iti.i  j:t.:^ 
ncc/ortitudine,&c.fcd  in  doMi'i(>,&c. 


C  A  P.    V. 

V^  pit  dc  forni- 

cattu-',&Fcd.ira:im 

illum  fornicuorcni 

qui  vxorcp-itris  tc^ 

ncbar.&jcosqiucu 

tolcrabaacliranc.n. 

S)i.  ipfl  c6p.irticipc-s 

dum  paterccur  icu 

tairv  ingcntispccca 

tifccumincorrepcu 

conucnirc  ,N6folu 

t  >4(  «jvi.t  SH  ergo  illurcummor 

diuiinm.  5.'"^  lis  ,  fcdcciam  inhc- 

nujbu».  rentcs  illi  noimmu 

1« 


C  A  P.     V. 


«    OpuseftviiEJ.nifi  voscorrig.itis.        Tldcft,  »b  oinnibii». 

b    Q»;  irfl.ui,nfc  corrigiiit.  c     Rfs  inftriii? 


rcc,  quoufq;  pniarn 
proficcns  a  malo  dc 
littcrct.  Vcl,  tr.-idc-  /:,, 
rc  Sathanx,cft  ab  cc  m.i 
MnmoaudiruTitervosfornicario,a^talis  i  clcliacxpcllere,ad-  «i-i 

1  E!t  i!l«.         f  Vt  grnuc  tllud  oriendcict  i>cccaiiiiii,  ncc  xh  lu«  ril.im  de-  ITlOnitlOnCm  aO  llK> 

bet  jdmitti.Dcum  nclViuiit.    a  ^Hoc  pubfice,',  vbi  tdtibui  opusnoneft.  fufpCndcrC,llbcrU  ll 

fornicatioqualisnecirergetcsitdvt  vxore  z  iif.iccieircin  inceri 

4    Cum  wmcn  fcelus  fit  imci  vo«,wineij.    b  QuodmaglifcciendiieflVt.          tUm  C.imiS,  I.  fJCCTC 
c     Dolonin  pio  peccato  illius.  r      -   I  l      ^ ^ 

: — 7^-: — r- — -^r^        t-       »•«•«•      o       i-  •  •  «rL^       fccudum  hoc  quod 

patrisluialiquishcat.  Etvosintlaticltis,  &non  magjsluctu  5  expctic  carocius  i» 

a    Iw.  b    Quiaomneicftijvarticipes:  c    <ii'»J  "^"  1°  "''>do  t-.g' Po.ciat.    4    j|^j.^.j.jj^j^  ^jj^ji^  j^^,, 

habuiftis,  uttollatur  de  medio  veitrum  qui  hoc  opus  fecit.  5  ccns :  Nonauchoc 

,    Vosno„.uli.»isquipr.r<nte..  b    Sj.1  icitudine.ncn.is,  &  prouidens vobi.  ^^^^^,^^.-^^1^.^^^      ^j^j  ^ 

tEgoquidcm  abfcnscorporcprarlcnsautlpuitu,  lam  ludicaui  "  fcdeainccntionc.vc 

«    AcCpwfemelfan.  b    ludicaui.lnquam-        ^JIdeft.vicc  eius- Vcl  vos  congrcgni  tradatis  in  no   7 

mine  domini.cuiusgloiiaeft  inhuiulmodi  ludic.o,  nonproodio  vcllro.    fi    '■^\ 


noftri  lefu  Chrifti ,  congregatis 

a    R.eum.  b    Vt  coipctal 

virtutcdomininoftrilefuChrirti  tradcre  humfmodi  fathan^E 

Cominiinis  EccleCx  b     ludicij .  i 

4 


cpullio  hxc  ad  rc  - 
ndu  illij  volc/t 
domini  ,idtlf, 


is  &  meofpiritu ,  cum  "^  fl  quandoillius  cor 

cialitei  vexcteuindiabolus},=8c  fic  ille  lellpfcit.  *  '    ,Mfir»-rrlnc      finii  in- 

radcre  hamlmodi  lathan^E'^  • 

X  b     ludicij . 

inintcritum  carnis  ,  vt  Ipiritus  laluus  fit  in  die  domini  no-J 

3    Q  talisfoiaicjuoimetfos  .  f  Quia  imervos  eil  uli». 


O 


«  ncsacrimincdemo  d  f  tanquapracfcnscum  qui  ficopcratuseft,  in  nominc  domini  9  ^jocandu  .Ilu  vok/t 

ftrauit  .  .,   .  _  ^    _i    .^.  1  .    „  n  ■  •  r,v  iclic 

^c  Occumen.  Com 
■  munem  facit  omni- 

bus  accuficioncm  , 

nc  fcgncs  rcddant', 

tanquam  alieniadc 

lido  .  Inccr  vos  qui 

fidclcscftiSjtancaq; 

accepiftis  bcncficia. 

b  Tf  vxo.pa.  Ambr.  ,  . 

Publice   noucicam 

fuam  loco  vxoris  habcbac,  necaliqua  tergiucrfacione  potc- 

rat ccgi  crimcn.  Ec  huius  caufa  dc  fornicacionc  incipic.  po- 

flca  monchit dc omni  carnali  vidcliccc,  &fpirituali. 

c  Inflati  cflts,  vcnco fuperbiz  > qu£  pc llic  inifcricordia.  quia 

fi  vnum  membrorum  pacicur,comp.uiuncur  &:  ci^-cera  . 

4<  Sediilius.Quiavana  fciencia  inflamini ,  &curamdehis 

qux  pcrc^inc  non  habecis  auc  vc  corr  igancur,auc  ab  ccclefia 

fcparcncur . 

d  Jn  no.do.  Hoc  modo  iudicaui,'vt  vos  congregaci  in  vnum 

fincaliqiiadifrenfione,quibus  mca  au£loricas  &  vircus  Chri 

fti  cooperabitur.cradacis  huiufmodi  Sachan«  . 

c  rrarff./>«.  Har)cpciicemdicicurh<ibuiirc,  vc  dum  aliquem 
r  a  flulticia  no  poflec  amoucre ,  diabolo  cum  vexandii  crade- 
^  ret, 


do  illi  doininus  lu 
ccac  in  cordc  . 
.  *  Ambrof  Nccfo-<4(ib 
,^  .......  „  '  lum  in  bapcifmncc,  "P 

^EtfiinaIii>boni:Kon.  -    ,    „     .       ^      ,    -       ' 

b    Qjiahicoinniabonapixycdit.  lcd   CC  in  pa^niCcCia, 

ftri  lefu  Chrifti.    No'n  eft  bona  gloriatio  vcftra.    Ncfcitisi^  fic  camis  iccntus  J 

profcdfi  ipiricus  fi- 
cucnpoftolicadocc-- 
murnuchoricace,diccte  Paulo,Tudicaui  vcprclVns.cu  qui  i;." 
opcraruscfi,cradcrehuiufmodifath.anx  in  mrcncri  cariii.s. 
f  Ft  fpiutus  lal.  Augii.f i.  Sic  Apoftolus nori  crudL.licei',  (l;d  a-  l;  j 
ni.'.bil!CcrSathana:ctad!C.S:cMoyfcsiculcoresidoloru  piu  in  1 
cosquideiudicauitin  praefjns  cerrens.in  pof^crii  difcipliii.V  Hx< 
fancicns.Sic&Eliasi3^:.iliiboni,  quiafic&  mccusahisincii  '»•" 
ticur,&  ipfispccc;ituni  minuicur.vndc  hoc  cxc.nplum  tll'^; 
non  repi c  hcndic  Chrs  m  difcipulis  fuis  ,  fcd  quia od  lo  6i.  no 
amorccorrcwtiunisdcfidcrabar.c  vindiitaigiis  incos  q.ti- 
bi  hoi^picuini  n5pbuerunc,fic  &  Pccrusin  Anania&  vxorc 
ciusvindicairclcgitur.vcl  cradic.vt  fpiricun^andiisquocoii- 
taminaci  nudantur,faluus  ficcisnon  smiflusindiciudicij. 
g  T^oneUbonagloriaiioytflta.  ^  Thcoph.Ofitd''' hocloco 

i^  Coriu- 


Afl 


NICOLAVS    DE     LYRA. 
CAP.    V. 

1  ^^Mmtio auditur.  Pofl^  Apoflolus  irflruxitCorinfliioj  de 

Diiiifi*     V-/l3apt'ft"o,pcrquefit  regcneratiDfpuaiis  :liicc6fc«juetcr 

inltruit  eos  dc  mfimonio ,  pcr  qcf  fit  debite  gfifatio carnal.s  Et 

diuidifin  duas.quia  primo  vitiu  c6trariuarguit.fc^odem?imo 

nioinH:ruit.c.7.  irima  induas,  Primoargutt  vitiiifornicationis. 

fcdoqia  uiia  vitiaquxerat  ineiscap.feq,  Priroa  adhucinduas: 

quia  primo  fitit  propofitu,fcdo,  rcmouet  dubiiJ,  ibi.  ^cripfi  vo- 

btf.  Primaadhucintrcs,quiaprimoarguirculpa,fc^o  prxdtcit 

penl.ibi.  Kg:)quiae.  tertioreprehendicculpx  radice,ibi:  J^lonc^ 

hima  lilmatio,  Circa  primii  fciSdu  cp  in  ^pofito  duplcx  erat  cul- 

pa.  Vna  particularisrumfda  fornicatoris  ignom.nioli.  &  hoc  efl 

«jd  dr.  0't'io  audL&c.ht  dicit  oino:quia  hoc  erat  publicu.  Sc  talis 

forntcatio  crat  ta  horrida  .  q  ncc  inter  gites  reputata  fuit  Iicita. 

licet  fornicationelimplicS  lic.tareputarSt:  &quac  fic  illa  fubdif. 

2     Ita  vt  >.r.  quod  a  prtncipio  mundi  fuit  exciufum ,  tanquam 

illicitufii.pp  enim  rcuerentiam  naturalem  qu^  dct  habcri  ad  pa 

trem  &  m.urem.  iftxduac  pcrfonaeamatrimonio  fcmperfuerut 

exclufat ,  tanquam  de  diftaniinc  mris naturalis.  Vndcqusdam 

aialia  talcni  concubita  abhorrent.Sictitdf  dcquodam  elephan 

te.qa.  addu£tus  ad  mairem,  vt  per  coitum  eius  cum  ea  haberc- 

turfftus:  talemcoiturnomo  renuit,  poltca  vcrorcdu£tusadma 

trem,vtopcrtam  pallio  in  parteantcnori :  coiuit  cum  ea  ;  quam 

poftca  diicoopcrtam  cog  nofccns  intcrfecit  duftorem  fuum  .  Eft 

autcm  elcphasintcr  alia  ammaliamultum  difciplinabile  :  vt  di 

cit  Philolophus  i.i  li  b.  de  animalibus .  Erat  autcm  circa  hoc alia 

culpacommun.sfcilicet  illoium,qui  debcbant  hoc  corrigcre& 

negliircba.it.  &  quantum  adhoc  fubditur.       j      Et  vos  in,  &c. 

CX  LOiitcntiou.Uus  ciiini  ciUii  U.>bcbant  intcr  fc.hlccorrcclione 

iicuc 


ficut  &  alia  charitatis  opcra  faccrcnegHgcbant .  idcofubditur. 

4  Et non magis.  de  peccato  fratris  tollcndo,  &  ad  cius conct^io 
ncm  procedenda .  ideo  fubditur. 

5  l^t  tol.  &c.  per  excommunicationcm  eius ,  qui  hoc  opus  f c- 
cit,nc  participes  ipfius  culpz  fitis. 

6  Egoqui.  Hic  confequenter  determinat  difti  fornicatoris  pu 
nirioncm.  di.  Ego  quidem  habens  auftoritatem  d  dno  fupcr  vos. 

7  .Abfensctrp9rey&c.i.c\iJktn»Uiz&c(XiX.Ye\c\\x\a^  fpiritufcic- 
bat  quj  agebantur.  intcr  Corinthios ,  ac  fi  przfens  elTet.  Sicitt 
Elifaeus  viditGiczi  accipientemmuneraa  Naaman.  4.  Ileg,  ;. 

8  lam  iudicaui  vt  prx.  modo  diiko. 

9  Eum  qui  fic  opera.  accipicndo  vxorcm  patris  fui. 

10  Et  no.do.  Ttita  quia  omnis congrcgatio  fidelium  cft  ficnda 
in  nominc  Cbrifli.  Tum  quia  crimina  publica  quaic  iftud  erac, 
debeiit  in  publico  puniri.      1 1   In  meo  /^/.quia  notum  erat  mo- 
do  praedifto.     li  Trade.  Sicut.n.  apoftoli  a  dfio  h.ibcbant  pa- 
tcftatcm  cijcicndi  damoncs  dc  corponbas  obfclfis.  ita  habcbac 
potcltatcm  tradSdi  cos  dxmonibus  afliigcndos  pro  cnormibus 
peccatis:  lic&inprimitiua  ccclcfia  aflligcbantijrcxcommu;;-- 
cati.idco  fubditur.     Jjln  iiitcriium  canus.  id  eli,  cius  afilitii) 
nem,  vt  fic pcxnitcat  porna  doccntc  culpam.      1 4  Ftfpiriinifd 
«ttf /7f,*^c.ideff  animafaluetur.      15   lndiedornini,\dd\,in  6l  ■ 
mortis  vel  iudicij  extremi.pro  codcni  cnim  dic  accipiuiitur.qui  ' 
qualisquis  inueniturin  mc^rte,  talisiniudirio  prxfcntabiiur. 
16     J^on  efl.  Hicconfcqucnterarguitculpxradicem  ,  fcilicci 
contentionem,quamhabebnnt  adinujccm  :pcrquamcorrccf:it 
ncm  negligcbant :  &ficnon  fcJlum  pcccanti,  fcdctiamalijsim 
mincbat  periculum  infcftionis.idco  dicit  T^p  efl  b.  £x  hoc  ennn 
cp  nimis  gloriabantur  de  aliqu.bus  min.ftri»  alios  contemnendo, 
procedcbat  intcr  eos  contentio,rorrcflioni$  omitfio,&  pcr  con- 
lequenspciiculuminfc^ioniiiaalijs,  ideo  fubditur. 

^ia 


253 


I.AdCorinthios    Cap.  V. 


234 


^  Corinthfos  nihil  permififlre  adulrenim  huncp^niterc,  quia 
A  huius  fapicntiiim  glonxducercnt.Eratcnini  is  apud  cos  ha 
bitiis  c  Gipicntitus  vnus. 

a   To.m.  Piucicipcs  eranr,dum  paterentur  reum.Scd  li  quis 
pcteftatem  non  habec,  quem  fcit  rcuni  abijcerc  yel  proba- 
rcno  valcr,  immunis 
eft.Etiudicisnoneft  • 


fpftfio- 
(  mentat? 
n  4  l»i'.q- 


c.  u«. 


fine  accufutcrc  dam- 
nare,  vcnec  Chriftus 
Iudam  abiccir. 

'f.  Atha 
quoddici 
fcrmcnti,totam  maf- 


cf!  Saluatoris ,  ?<.  fic  falus.  D 

Auaiift.Ipiecil  linfsnoftcr.Inillumef!  tranfitusnofler,  Ei'«  adlaaua- 
Inncuatio  cf}  viras  nof}r£e,&  el^  quidam  trarifltus  de  morte  """* 
ad  vitarrt,  qui  fuit  primo  per  fidem,vt  '\x\  fpe  gaudeamus,  & 
in  tnbulationcpatientesfimus,  dumadhuccxteriorhomo 

noftcr  corrumpitur, 

Conrenfiis  huias  pecati.vel  ilte  vnus  for.jlios  exemplo.  (cd  Iterior  rcnoU^tUf 

b    Omnrs  (.oiitaiBinat,  qui  cum  poITint  argiiere,  diflimulant. 

a  quia  mo'dicum  fcrmenrum  totam  t  maflTam  corrumpit  ?  Ex-  \ 

a    Qiya  coirumpit,  eigo  Eijciendo  illum  qui  cotiunipit,i]ui  ei^  nicmluiim  veteris  houiins  &  aeidus.  * 
b     Perfeuereti?  c     Innoijati  virtut  bus  fiac  corruptionepeccati. 


dedieindicm.  Pro- 
ptcripfum  initiuno- 
uge  vitre  ,  propcer  no- 


fam  fcrmcntat :  Hoc 
nirmetati.  propcct  maIos&:  pcr- 
n  nobis.  ^^^{^^^  homincs  dicic 
■>cfle.niif  qucmadmodum  ve- 
c..£  cus  fermentum,exi- 
guum  quidem  cf^, 
ibBsfcr-  mulfum  auccm  fari- 
'""^"'  nar  fcrmencari  fccic; 
Klica*tc&  Adcundemmodum 
malus  homo  qui  in  fc 
nucric  malitiam  im- 
pertit  ctiam  alijs,  & 
Htfcandalum  multof 
quelaedit.  Prcpterea 
dicit:  Expurgateveius 
fciinentum  vtneni  fitis. 
Hoccfl.Expelhte  ma 
lum&prauumex  vo 
bis  :ailc  vosabipfo  rc 


e 
d 


I  ce. 
iaknom- 


fi 


ip. Quidcft   b  purgate  *vetus  fcrmentu.utfirisnoua confpcrfio,ricutcftis  i    "ui«  hominein,que 

t:p3ulu!i:m  •'^FJcHinb.-^tilmo.  b     Ideopuri.  c     Pei  c,itjra  tranfire  habeniMs  Je  hoc  muiido  ad  pro-  lubcmur  induCrC  ,  & 

miflam  pauiam.         d     Qucm  eJerc  dcbe mus. 

tazymi'.  Etenimpalchanfm*immolatuscftChrirtus.  tlra  ♦ 

t    Qu,'a  alicci  noa  tiamiiemus.  b    Coiruptione  veteii.  ^ 

c     Vcr  pajtes. 

quctcpulcmur  non  in  fcrmentovcteri ,  ne'quein  fermento  7 

a    Inalium.  b    Infe.        e    Inrynceritateiviti;s,&inveiitateboiioiuin  opeium,4Ux  pei  8 

azvmos  iignantur.  d    A  vitijs.         e     Eonotnm  Oi>eruBi. 

ma'litia:  &  ncquitis,  ted  in  azym/s  (ynceritatis  &  vefita'ris.  *^ 

a    Mudo  moneo  vos  ab  Uoc  puigaie,,  fed  &  line  hac  admoniiione  debuerati»,  >^uia  iain  in  alia epi- 
lioia  lciipli. 

b    Sic  priiis  iiH  intellexenmt:  ■     '         i    i  4 

c     »  r      L-   •         TL   \  "     -r         •    -f       1       ••    t.r''     ir  iicitcelcbrari,necqa 

Scrjpnvobismepiuola,necomilccammitorntcarijs. ^Non  j'^' j'       -   -     '    -^ 

a    Ideft,  Gcntilibus.         Hic etiam  in  illa  epiftola  piohibuerat ,  quat  modo  debent  obfeiuiie.  ,,     „       ;    r.  i-   .      _>-..- 

b    ScdnonGcmilibus.  «J    ITIUS  lufultat  ,    CU  OUC  g 

vtiquefornfcarijshuiusmudi.autauaris,  aut  rapacibus,  aut  14  JJJ^Jvi^i^w  c*^^.^!* 

a    Si  pizcepilTem  Gentilibus  non  commifceii,  ncceileefletdemundanaconitei-  " 

fitione  vos  exiie,  cuin  vbique  talet. 

idolis  feruietibus.Alidquin  dcbucratis  iadc  hoc  mudo  cxif- 


exuere  vctcrcm,  ex 
puraiantes  vctui  fcr-  ffcftinncele* 

*-  /•  -  Dremus. 

mcnium,vtliinusco 

fpcrlio  noua ,  quonia 

pafcha  noflrii  immo- 

i.atus  efl  Chriftus. 

d  Jtaqupfpulemnrnon.  J,''^-*-f"afra 

^cAug.qindquodc^p.j,. 
&  pafcha  a  nobis  ob- 
ijcit  celcbrari,nec  q^ 
ita  vf  lud^i  ccjebra> 


ly 


■^ 


Qu^adeiUis7cigo  .Nuncinhoc  praifcntiappaict ,  qnod 


rnicaiijs. 


fc.  Nuc  aut  (cripfi  vobis,n6  comifc^ri.  Si  is  qui  frater  nomi 


17 
18 


igrac.jj, 
Un. 


o.i».g. 


l.C 


cedite  :  quandoqui- 
dcm  omnis  mahtia  inquinat  hominem  :  Etenim  qualis  cft 
iUecumquo  conuerfaris,talcm  tequoque  reddec. 
b  Confp.  efl  fariiia  per  aquam  conglutinata  fine  fcrmcnto. 
id  cfl,azym3.vuit  crgo  vt  ilii  finc  vnum  quid  pcr dilcdionc 
puri  acorrupcionc  pcccui ,  nouum  hominem  mduti,  Iicut 
in  baptifinofuiU  Udi .  Zyma  Grfcc,  fcrmencum  Latine. 
c  T.ifcha.  N6  fic  ut  quidam  ^nimanc  Gnjcum  nomen  cf^, 
fed  Hcbrium.Oporcunililmc  camen  occurricinhocnomi 
ncquxdam  vtrarurr.qjlingilarumcongrucntia.  C^iacnim 
pati  Grxce  pafchin  dicitur.idco  Pafcha  paflio  putarur  elie. 
InHcbrxauerolinguaPafcha  tranfltusdicitur,  quia  tunc 
primum  Pafchacclcbrauitpopulus  Dei  quadoex  Aegvpto 
fbgientesmarc  rubrum  traivficrunt .  Nuhc  veto  hgura  iUa 
pfophctica  complctacrt.cum  flcut  ouis  ad  immolandu  du 
dus  cff  Chrifius ,  cuius  fanguine  illinitis  pof^ibus  nofiris,  i. 
frontibus  crucis  lignu  ilgnatis,  a  perditionc  huius  fcculi  ta- 
quam  a captiuitacc  Acgypciaca  I  iberamur  6c  faluberrimam 
icanliium  agimus,cum  adubolo  cranfimus  ad  Chriftum. 
Amb.  Pafcha  immolatio  cfi,non  tranritus,licut  quibufda 
vf  .pnus  eniiii  Pafcha  &:  lic  tranfitus :  quia  aate  cxcmplum 

clt 


NICOLAVS    DE    LYRA. 

1  J^ia  no.  &c.  C  irca  quod  fcicndum  ,  quod  ift  fermento  dao 
funt  ,  fcilicft ,  f^por  virtualitrr  inquantum  rcddit  panem  fapi- 
dum,  &  fic  doftrinaeuingelicacomp.iratur  fermciiio.Mat.S.c. 
Aliud  ert  cortupdu,  &  lic  comparatur  peccato  &  hoc  modo  acci 
pitur  hic:quucx  vnopeccdtorealij  inticiuntur  .  ideo  fubditur. 
a     Expurgate  retui.  c  c.  per  afpcrfionem  aqusc  baptifmalis. 

3  Sicut  eiiis,  &c.  id  cft ,  e(Te  dcbetis. 

4  ^■^mi.  id  cfl,  finc  fermento  pcccatt .  Quod  dedarat  per  fi- 
guram  vc.Tcft.di 

5  Eienim,crc.  Agnus  eum  pafrhalis,dequo  dicitur  (Ixo.y.a. 
£gura  fuit  immolationis  ChrifU,  pcr  quem  libcrati  fumus  a  d^- 
monis  poteflatc.licut  filij  ifrael  per  finguincagni  pafvhalis  ab 
angelodcu.iftantc  .  Carnesautem  lilius  agnicum  azymispani- 
busc«medcbantur,  quibusfeptcm  diebusfili)  Ifr.ielvtebatur. 
Et  perhocfignificabatur.quod  vita  populi  Chriniamdcbctcf- 
ie  linc  fcrmento  mortalis  pcccati :  ideo  fubditur. 
<5     it(/iy«e  epii.  Id  cff  vitam  prxfentem  tranfeamiu. 

7  T^on  inf.  id  cft,in  peccato,quod  aiiimam  inuctcrafcerefacit 
fpiritualitcr. 

8  'N(c^«f  i/j/^ei-.Pcrhocintelligitur  pcccatumexcertamalifia, 
«plidter'  ^^P'°Pofito  faftum.  Quodcontingit  dupliciter.  Vno  modo 

*  exti<^l:)itu  acquifitoex  adibusmilis,  quodinceliigiturper  fcr- 
roentumtnalitiz.  vndedicitur  Prou.i.c.  Qni Utantur cum  mde- 
fe.&  rxuliant  in re.pe(l'.mi\.  Signum  enim  Iiabitus  gencrati  cfi  dc 
lcftatio  in  opcrc.  j.tihicAlio  raodo  cx  corruptioac  natiux.fi  - 

cuc 


rtMjnm 


ctumejt 

JJa  cotin- 


in  rcYrarfcntis  euan- 

|clij ,  non  in  vmbra 

tuturi,  eiufq;  occifia 

nem  ,tumquocidie, 

if  cii  maximqannmerfa 

riafolcmnicacc,  non 

vcncurain  pr.Tfigne- 

mus  fcd  fadam  com- 

memoremas  ?  Ideo  fane  diei  pafchx  folcmnitas  noflras  ad 

idicm  cclebracionis  vmbraciciE  ludxorum  non  oc^rnc .  vc 

&divcumdicm  quoChriffus  rcfurrcxiccompIcllK-cniur. 

4«  Hierpn.  Amara  cft  veritas &  qui  cam  pdicanc,  replen-  i(,„*Jj^^_ 
tur  amaricudine.In  azy mis  cnim  fyncericacis  &:  vericacis  do 
mini  pafcha  celcbracur,&cum  amaricudinibus  comcdicur. 
e  synce.  Noua:  vitar,^:  vcritatis,  finc  01  fi:aude,vc  fynceri- 
tas  mijdam  vitam  faciac,5£  vericas  ocm  fraudcm  excludac. 
f  ■^Scrip/ivohis  Epiftolam.  Haymo.Miferaceis  Apoftolus  par 
uam  epif!olam,necommifcerenturfornicar!js  calii)us,qua 
hs  erac  iUequi  vxorem  pacris  habcbac.  Scd  Corinch:)  itialc 
intellcxeranthocputances  quod  dc  infidchbus 'gencibus 
dicecet,  non  defidelibus. 

g    Miocjuin.  Non  pofTcnt  tales  Chrif!o  lucrari,  fi coUoquiu  pSi/' 
corum  vicarenc  &c  conuiuium :  vnde  Sc  dominus  cum  Pu- 
blicanis,  &  peccatoribus  comcdcbac. 

VeIalioquin,i.iic6mifceamini,meIiusefict  vobismori' 
h  V^tnc  auttm.  Tunc  fcripfi  vobis,  ?<.  non  bcne accepifiis, 
nunc  autem  detcrminate  fcribo. 

i    Tiominatut.  Augufi.  dc  panitcn. Eam  nominatioDe  vo-  p 

^  luic 

cut  ahqui  cx  malitia  complextonis  inclinaiitur  ad  aliqua,  qux 
fecudum  fc  funt  horrenda,  vt  cifufio  fanguinis  humani,  vitium 
contra  naturam  maximecum  bcftijs:  &  hoc  vocatur  liic  fermen 
tum  Bcquitiae. 

9  Scd  m  dc^y.  quantum  ad  piuitatem  afFeftus. 

10  £r)>cr/.  qu.intum  adpuritatemintcllcftus. 

11  Scripft  vo.  H;c  conicqucntcr  Apoftolusreraouef  quodda 
dubium  :  Scripferat  enimCoxiBthijsinqnadamcpifioiaquf  in 
Canonc  non  habetur,  quod  II^Kommifcerentur  fornicari)s:cir 
ca  quod  plurcs  dubitabant  crnPEntcs,  quod  intelligeret  tantum 
defornicationc  fpirituali  quzeft  idololatria  :  idco  Apoftolus 
hoc  remuuet  oftendcns ,  quod  intellexit  de  omnibus  criminoij'i 
gencraliter  nc  infiterentur  ,ex  corum  (bcietate.  &  hoc  eft  quod 
dicit :  Scri.vo.in  e.  alia  ab  ifta. 

II     7{ecotrimi,  ideft  cum  criminolis  gcneralitcrqui  fornican. 

tur  a  Deo  propter  quod  fubditur. 

IJ     T^onvticjue  /or.  quicommuniternominanturribaldi. 

14  ./^M.rd.  quiper  viuram  &  aliasmalitias  cxquilitas  fubtra» 
huin  bona  aliorum, vndc  dicitur  auarut  quafi  auidus  xris. 

15  .Ji4i  ro^^.  qui  bonaaliorumaccipiuiir  pcr  violcntiam.  Ec 
perifta  intelligunturalia  crimina,  quznon  iunt  hicexprcn.i. 

16  K^iwqmn  dtbti.  q.d.melius  cflec  vobis  mon.quam  commu- 
mcarc  talium  opcribus  maligms. 

1 7  ^('<nc  autcm  fcr\  q.  d.  lic  intelligcndum  eft  diftum  meum 
gener jliter.FLr  applicat  magis  in  fpccie  dc  feparatione  a  talibus 
criminofis  diccns. 

18  Si ii qui.  i.  Chriftipnus :  ita c^uod hic accipit fratcrnitas reli< 

Tom.6.  h     3  gio 


^35 


Glof.ord  &Nicolai  deLyra. 


23- 


A 


luiciiitcllici  Apofloli;s:qu;E  ficin  qucmqujmcu  fentctia,& 
ordinciudician(i,atq{  integiir.ucprokntur .  Na(i  quclibcc 
noiatio  rurtkir,  niulti  djnuiandi  funt  I  uioccntcs  ,  quia  r?pe 
fjlfoinquoquacrimuia  noniir\;4fnur.Qjibus  vcrbiS,oUt-d;c 
faiis  non  ccnicrcvV  quolibct  u.6,;fcd  pcr  ludicium  aufcicn- 
doscflc  nvalos  abcc- 

It    Et  fi  non  (it.  b    1"  his  omnibus  not.it  cos 


&'illos  alifcr  alloquimur  tanquam  infirmos:blandiendum 
cft  illis  vt  ^iudi.int  vei  itatcni.  In  vobis  fccanda  putredo cR. 
c    Ma.  id  clt,  fornicacorcm  illum ,  quod  fic  intelligi  Gra:ca 
didi"  cogir,  vclcnnfcnfum. 

'j:  Thcophyl.Mcmimt  didi cuiufdam  veteris  tcftamenti, 

vt  arguat  a  principio 


D 


lib.i. 


f  1.  q.i.  fsp-fi 
qiiit  inqiiic. 
in  prin; 
■f  D-  diiior. 

t4<  aift.cap. 
(c*  illud. 
t  Eriam  aufer 
re  iftum   <jui 
malui  elV 
Scr  de  »er. 
Euaugelij. 


clchx  coniunrtionc, 
aut  ii  periudicuim  au 
fcrri  non  poflunt,  tol- 
lcrctifr  potius,  nc  pcr 
ucife  maloscuitando 
cjuifqucab  ccdcfiadi 
lccdcnSjCosquos  fu- 
gcrc  vidccur  mittat 
ad  gchennaui  •  Vel , 
i;w//c/ca,idcrt  publica- 
turfornicator,  S:c. 
a    ■2v(ff  c/.  Vt  erubc- 


Nominabiris. 


idolisfc 


legiflatori  vifum  idef 
fc,  improbos  fciliccc 
toilendos  cflb  e  me- 
dio. 

•jeAuguft.vtcxipfo 
quifque  aufcracmalu  f  ad  m 
non  fic  incelligedum  «<=£• 


natur intcr  vos dl  fornrcator auc  auarus aut idolis  icruicns, 

JJ  e.l,  detnaoi.  Vfu.  »    Et  alijs  fiin.Ubus.  ' 

b    Nedum  oxate. 

aut  malcdicus,aut ebriofus,aut  rapaxj  t  cum  IiuiufmGdi  nec  J 

D;hisdico.  »    Extraecdeliim. 

cibumfuracre.t  Quidcnimtmihidehisquiforisfunciudi^  s 

a    Kis  biandtendum ;  fcd.        In  his  putredo  refccanda.  /y     r  a  r  "  ■ 

b    NomtneJtprotelBonc.  elTe   fcd  flC  pOClUS  VC 

care  ?  Nonne  de h is qui  inrus  (unt, vos iudicatis  ?  Na cos qui      ^^""^o  ni^lus  aufera- 

t    Non  nobis comuiifit.  b    Et  quiaiubeononccmmilccti  t.ilihus.  Idco.  '      tUteX    hominibUS  bo- 

c    Hommcm.  d    «^oi  uuic  inijUMiainini.        c    Ijdcmfafti.   8      n  is  quod  fit  pCr  CCClc- 

foris  funt ,  Deus  iudicabu .  t  Aufercc  malum  cx  vo bis /pfis.  ^„  fiafip difciplinam.fa 

tis  Gra:ca  lin<2;ua  iiidi- 
cat :  vbi  finc  ambiguitatefcriptum  eft,vt  intcUigaturhunc 
malum,  non  hoc  malum. 


fcenscorrvgatur. 

b     Q^id  eidiii  mihi de  his.  *  Aug.  fratrcs  ad  vos  pcrtmet,  vo- 

bis  dicerc:ad  nos  pertinct,Chnfiianis  loqui.  Quid.n.mihi  ? 

N  I  C~oirA  VS    DE     LYllA. 


irionis.  Aliqui  libri  hnt  Supcrnominaf,  i.fup  nomc  pcrfon? 
ict  nomc  religionis  Chriflian? ,  &  fic  efl  eadem  fcntentia. 
I  £« /Iirw/caroi-.  manifcftus.  z  ./f«t  wafe.t.blafphcmus. 
I  .Aut  fki.i.ebrietatc affuctusiofus.n.importat  plenitudine^ 
vh  verfus.Ofus  plena  notat,budus  fimilat.bilis  aptac.  '4  Ci 
hu.  &  fic  vere  cofundanf ,  &:  emcdcne'.  5  i^id.n.tnlhi.ldQ 
iniidclibus  qui  funt  excra  ccclefiam  numcro  6L  mcrito . 

AD^D  I  T  I  O  . 

In  cap. 5:vbi  dicicur  in  Poftil  Qu,od  dcclarat  per*figuram 
vetcri*  Tcftam.  dicens .  Etenim  Pafcanofttuin. 

Per  hac^uram  agni  ipafc h.-lis  quam  allegat  Apoftolus, 
fatis  ofted»  (j,  legalia  qux  a  pfeudo  apoftolis  prxcipicba- 
turobferuari,impcrfcaacranc  nullius  valons  rcfpcdiirei 
figurata:  pcr  ea,  ficut  cxpurgare  vctus  fermetu  ad  liccra  m- 


CAP.  VI. 
a  A  f^det  ali.  Occa- 
XjL  fionehuiufmo 
di  uidicij  incipit  agc- 
redeiudicijs,  inqui- 
bus  multis  modis  pcc 
cabanc ,  quod  con- 
temptis  fidclibus  in 
fidcles    iudices  adi- 


Fidciem. 


Intideles. 


aduerfus  alteru  iudicari  apud  iniquos, 

Potuis.         a     QuiDcum  timeutes  iuftitiamfe/uarent,  &  lcgum 

vciitaii  falua  charitate.&charir.it'  lalua  veritate  iudicado  dcliiuiiet. 

b     Debent  ne  fanfti  de  huiiifmodi  mdiwarel 

&non  apudfandios?  An  nefcitisquo-  » 

a    Qminerroreeft,quiaeil&  aliusfuperior.        b    Automatc  &   j 
-^,... -.^^ 1  —     T  I---     --  poteUa,e.  c    Ide.tp.rvos. 

banc.  velftultosiudi-   a  niaiaiicti  de  hoc  mudd  iudicabut  ?  Etfit  in  vo'bisiudicabit  * 

CCS  COnftitUCbanC,  &  QuiaaliquosCmftoshabctisquimdicabunt.  lUs.  Q_Non.  a    Vetedeh.ipotcltis.  ^ 


Quia  aliquos  Cinftos  habctis  qui  mdicabunt.  _ 

licigabant ,  &  frauda-  c  mundus ,  indieni  dtis  qui  iudicetis  de  minimis  ?  t  Neicius  7 

bant,  &:  ajia  humfmo  01  g 


di 

<}«Oecumen.  Audct  (inquit)  quifpiam  huiufmcdirem 
(Opcrari.vtcum  habet  iudicaricum  fratre  non  ludicetur  fub 
fandiis,  fed  fub  Grxcis. 

b    Ini.  infiddcSjiniqui  funt  fidelibus  quocuque  modo  pof- 
funt,&  lcges  diuinas  auc  omnino  fpernunc,aut  pn  pcer  op- 
pnmendos  bonos  falfa  expoiitionc  interpi'etantur. 
c    ^.'>.  Quiacxcmplo  iidci  illorum  pcrfidia  huiufmodi 
daiiMiabuur. 

*  Thcoph.Quonia  fidcles,cum  idiot;eeffent,&  lcgfiigna 
ri,h..iid  quaquain,digni  forfan  vidcrcntur,qui  deceincrcnc 
cas,dignos  h.^s  &c  idoncos  reddj||;u  fancioshos  nuncupat, 
tum  ct  quod  dc  nuindo  cogni^friiiitaffenfnon  tii  quod  a 
cop.crcdcntibushis  ludicandi  tint  c^tcri :  dorainusquippe 
cfl  fatturus  ludicujm ;  fcd  adluppiiciacondemnandi .  Hi 
. namque 

N  I  C  O  L  A~V  S  " 

C  A  l^ 


6  /«<f/c.q.d.ad mcno pcrtinct,quia funt extra foru ccclcfi(j. 

7  X.onne  de  /«'r.i.intra  ecclclia.  S  ros iw.i.iudicarc dcbetis 
coru  vitia  puniedo.  9  VJeos.  HocadditApoftolusncex 
hoc,^  infidcles  diir  hic  cxepti  a  iudicio  ccclefix^crcderent' 
clTe  melioris  coditionis,q5  ialfum  eft:  quia  per  hoc  no  cffu  ■ 
giut  Dei  iudicium,quod  ertgrauius.idcococludic  vltenus. 
10  .Auferte  malS.  i.fcparate  malos  Chriftianos  per  commu 
nicacioncm ,  vcficcorrigancurpgnadecencecuipam . 

tclle6i;u :  &  cpulari  i  azymis  nullius  coparacionis  cft  in  r5nc 
vircucis,  rcfpc£tu  putgacionis  a  peccaco  morcali,&:  crafcudi 
vita  pfente  in  azymis  puritatis  &  veritatis ,  &  fic  dcalijs  co- 
tetis  inhacfigurain  quaoiacotctafoluliteralitcrintcilcaa 
modicg  fpiritualitatis  &  virtutis  func  refpeau  reru  figuraca 
ru,&:  fic  patetq,  adueniente  ^feaione  rei  figuratecuacuari 
dehet  figuraqu.^m  pfeudo  apoftoli  pcrfuadcbat  obfcruan. 

C  A  P  V  T      VI.  namqucetfi  cumcx- 

a    ttcuradebetisiiidicaredehisquiintusfunt,  tCtlS  illlt  pailibilis  na- 

Vdet  aliquis  veftrum  habcns  neeociu  i    tunEparcicipes,  credi 
-  • '  P    .  .         difle  tamen  inuenti 

funt :  Illi  vero  Chri- 
fti  fidem  non  exce- 
pifl"c  ,  nonne  liaberi 
huiufmodi  incrcden- 
tium  fidcs  pro  infide- 
lium  damnacioncde 
bet. 

d     ^Etfiinvob.HzY' 

mo  .  Si  comparatio-  ]c^'.c" 

ne  veftri  damnabun-  ncrabiii 

tur  fcculaics  homi-  "uonit 

nes  &  mundi  amatores ,  indigni  eftis ,  id  eft ,  indignos  vos 

iudicatis  vt  dc  minimis  uidicijs  vel  cauiis iudicctis.dc cquo 

videlicec  ablaco ,  &i  de  aiiquo  farco  fubaudis,  non  cftis  indi- 

gni  iudicare  ca  qua:  mundi  llinc. 

e  'Hsfcit.  *  AugulT .  Teneacur  vericas  ab  ijs  qui  iudicancur 
hic.  ludicancur  hic  marcyrcs,  &  ad  iudicium  perducuncur, 
qui  non  folum  eos  a  quibus  ludicaci  iunc,fed  eciam  angelos 
judicabuncaduerfus  quos  eis  eric  coliuotacio,cciam  cum  ab 
hominibus  iudicari  vidcrencur ,  nec  icpararec  eos  a  Chrifto 
tribulacio,angufiia,  fames,  nudicas,  gladius. 

*  Chryfoliomus .  C^idam  hoc  in  loco  inquiunc ,  facer- 
doces  fignificari,fcdablic  ded^mon  bus  enim  ci  fcrmo  eft. 
Dc  maiisautemfaccrdotibus  tucloquutuseft  cum  inquit, 
Quoniam  in  vobis  iudicabituc  mundus. 
^  Secu' 


t  per  VI 
tQuifi 


Tnft. 


p  E    L  y  R  A. 
Vl"    VI. 

AVdct  a!i.  Pofl^  Apollolus  ledargmr Corinthios dc  fornica- 
rione,  &  negligcua corrcftionii  :  ii,c  (ofequcter  cos  arguit 
Ov  Ljuibuiua  aiijs  «uijs.iit  diuidit  ui  duas  partcs;  qa  primotacic 
projjolitii.fcdoreuenitidincrcpandii  fornicaiioius  vum,ibi; 
Corp>4!aiit.  Pnma  adhucin  duas,quiaprimuarguit  cosdc  iudi- 
cibus.cora  quibus  iitigabar.Itdodccauiis  quashabcbat,ibi:/« 
tjuide.  Circa  pnmu  dicit.  i  ^udet  aiquis.  q.d.Malc  facir.qui- 
tunqjvcUfuhocattctat.  i  £f  "onipHd.i.Lhriltianos.  Apud 
eos.n.det  quacri  tale  ludiciu .  pcr  hoc.n  gi  alitjui  recurrcbant  ad 
iudicesiiidclcs.dabfltejsoccahonedcprimedi  paupcres  fidclcs. 
pcr  laic  et  rccurlum  videbaf ,  q>  inrcr  Chnltianos  no  cllet  aligs 
fuHlcicus  ad  talia  iudicandii:tjuod  crat  turpe  &  ignojniniofum. 


i  ^H»f/.  q.d.Scircdcbctis.  4  i^H0«i«/d«5i.  idcit,  fidclcs 
pcrfcfti.  5  DeAoc.  crunt  cnimairciroresiudicis.  Mat.i^.d. 
Scdebitis  fuper  fcdes  ludicantcs ,  &c. 

6  i-tft  in  vob.  ideit,  pcr  vos. 

7  ludi.n/un.  perconfecjuens  nmltomagisdignieflisiudicarc 
hmoi  temporalia negotia  qus  funt  quaeda  minima  rcfpediuc. 

8  Jiejci.quia  an.iudi.  approbando  lcntentiam  mdicis  dc  puni- 
tioncmalorum  angelorum,  &  premiationc  bonorumquantum 
ad  prxmium  accidcntalc.Licct  cnim  angeli  mali  &  boni  habue- 
rint  luumprincipalc  iudicium  a  pnncipio  mundi,tamen  de  ho- 
minibus  quos  ad  malum  incitauerunt  mali,  &  ad  bonum  fanfti, 
tccipicnt  pa:naBi  &  prxmium :  &  iccundum  hoc  dicunturctia 
iudicandi  a  fanitis  viris  per  approbationem  fententiaE  iudicis,& 
(nuliu  oingis  digai  funt  howmes  iudicare  ^ptcr  quod  cocludit. 


fl 


2j8 


I.Ad  Corinthios   Cap.  VI. 


255, 


lanriint 
d  vics 
pcrti- 
ih.  19' 


^  a  SfcuL.'gi.iud.  C^ra dixe-at  Apoflol'eo5  po(Tc de his  mini' 
A  mis  ludicarc,  dcicrminac ,  qni  ad  hinoi  negocia  definienda 

fint  confticuendi,r.conicptibiles  qui  runnn  ecclefia.Maio- 

rcs enim  fpiritualibus  intendere  debent.  Q^  Et  quia  iudica- 

re  di.'bcus.lgitMr.Sifecit!ar'm  hj.iu.con/ii.tidii-.qnifunt  coOT.idcft, 

aliquos  flipientcs,qui 

tamcn  funt  minoris 

meriti.  Apoftoliem 

prxdicando  circum- 

eunces  calibus  non  va 
cabant. 

<jcGrcgorius.Aw.fi 
apcrtcdicat.C^ii  mi- 
noris  func  mciiti  in 
ccclefia,&:  nullis  ma- 
gnorum  donoruvir- 
rutibus  pollent,  ipfi 
firrea.  lic  tcrrenis  ncgotijs 
iudiccnr ,  quac«nus  p 
quos  magna  ncque- 
unt,  boBa  minorj  fup 
pleancur.  Quos  con- 
tcptibiles  nominat.& 
tamcn  fapicntes  vo 
cat.cum  dicit  fic,non 
cfi  fapiens  incer  vos 
^uifquam ,  qui  poflTK 
iudicarc   mtcr    fra- 


a    Apofhtas  qui  d'gni  crcjii  lapfi  fum ,  ciim  ifti  fragiles  (lent,  &  qiiia  impugnantej  vifti  fmit. 

b    Damnabties  ollendemus.        c    Fotehiuus  iudicaie:        A    De rebus  fcctilaiibus.        e   Etcum 

debetis  iudinre. 
dl 


fi 


■i 


ti  iaif 


quiaangcIolsiudfcabimus.+qua^nromagisreculariaPSccula- 

a    Q^ia  nechabend.i,fed  i'Otiuscontemn-ndi.         b     QJioc  dtqnodfealVs  ?  vos,  vndecoafti 
fraties  rccurrunt  ad  illos  fcilicct,  infidelc^.         Ironia'.         Indifcretos  viles. 

ria  fgitur  iuJicia  (i  ha  bueritis,  co^ntemptibilc.*:  qui  fuut  in  ec 

a    Qjion  iinpero,  fcd  iiietnoro  vt  vcrecundemini. 

defiajillosconfticuiteadiLdicandum  Advefrecundiamve-  » 

a    Vt  ita  necefTc  fit  vt  Dult os  lUtuatis  ,  &  hi  potiut  ilatuendi ,  quam  adiniideles  iudices  eatur,  li  i 
delaiir  iaptcntes.  (^a,  ide:l,  adeo. 

ftram  dico.Sfc  non  e(l  mter  vos  fapicns  quifquam,  qui  pofllt 

Qiiod  malutn. 

iudicarc  interfratrem  *fuum  }  Scd  fratercum  fratre  iudicio 

Qiindprius.  a    Id  e.t,  ex  hoc  folo,  quod  iudicia  h.ibetis. 

contendic,&hoc  apud  infidelcs.Ia'm  quidem  omninodeli-  ♦ 

a    Feccarume;i  hti£iie,cnin  paxdebeateGi;.        b    Dchuiufmodi.        c    Qu,od  non decet. 
Miruni  e.i  quod  non  poteflis  hoc.: 

difm  eft  in  vobis,  quod  t  iu^^diciahabctis  inter  vos.  t  Quare 

Apetramviolcmiam.  Occultatn. 

non  magis  iniurtamtaccipitis  ?  Quarc  non  magis  fraudcm 

Dum  contenditis.  a    Dum  Kidices  cotrumpitis  donis. 

patimini?Sed  vos  magis  iniuriam  facitis,&  fra'udatis,  &  hoc 

((oilibet-  a    £ig?  nec  fjlutein.quia  non  ell  falus  prctei  tcf  num. 


•p€. 


mccr 
""""•  ^       r    ■  -  f  ^ratribus.Annefcitis,quiainiquire"gniiDeinonpoifidebut. 

.  -    -,  -  ^Ug.japiCniCS  Igl-  ^    Qujfidemferieoidiacanfifi,  quia.         Singu^a  futficiunt  adrcgnum  Deitollendum. 

"i^^r^nSj^^antfiJ^^^^^  i  t Nolfccerrarcncquefornicarij, nequeidolisfcruienccs, nc 

'  Fathici. 

quc  adu!teri,ncq,  molles,  neq;  mafculorijcocubitorcs,  neq;  l  juJJc^ 

In  his  omnibits  nota  illus  atgui. 


fures,ncq;  auari,  ncq,  ebriofi,  ncq;  malcdici  neq;  rapaccs  rc  *  HlEm^"ccipienics: 


Tales- 


In  bapti  f  8c  ideo  turpius  fi  leditit- 

gnu  Dci  poflidebut.  Et  hoc  aliqn  q,de  fuiftis,  led  abluti  eftis, 

1    Sp  ritu(an'^i>  nbidatoconfirraatiad  beneoperandu.n.        b    Bene  opciando. 

h  fedfan(5tfHcaticftis,  fcd  iullifici^ti  cftis  in  noie  dtii  nri  lefu 


fnna. 


ft. 


t"ki,  non  qui  hac  acque 
illac  proptercuangc- 
lium  difcurrebant,  ta 
lium  negocioru  exa- 
minatores  ec  voluit. 
A  quib»  excufare  nos 
iiopoflTumus.&fi  vc- 
limus.  Cbriftucnim 
tertem  inuoco, qucn 

niam  mallcm  per  fingulos  dies  ccrtis  horis  aliquid  manf- 
busopcrari,&  cxteras  noras  habere  libcras  ad  legeridum  & 
'  orandum,  vel  ad  agendum  aliquid  de  diuinisliceris :  quam 
tumulcuofiflimaspcrplexitates  caufarum  patt  de  ncgocijs 
lecul.-iribus,vcl  iudicandodirimendis, vcl  intcrucmendo 
prxcidendis. 

b  ^d  verec.  Tcrrenas  caufas  cxamincnt ,  aui  cxtcriorem 
rcrum  fapientiam  pcrccperunt.  Q;2.i  aurem  fpiritualibus  do 
nis  dotaci  func ,  tcrrems  non  dcbenc  negocijs  im  plicari ;  vt 
dum  non  coguntur  inferiora  bona  difponcrc,valeanc  bonis 
fupenoribui  deferuire.  Cauendum  cft  tamen,  vt  hi  qui  do- 
nisfpintualibus  cmicarx,  nequaquamproximoruminfir- 
xnantium  ncgocia  funditus  dcferant :  fcd  vcl  alns  quibus  di 
gnum  cff  tradtanda  committant.Tcl  per  fc  gcrant. 
c  lam  qui.  Dcliclij  cfi  iudiciO  habcre  contra  altcrum.  Scd 
nc excufcs  ^  iufic  hoc  agas ,  quia  iniuria  patens  qua  iudicij 
fcntetia  i  tc  vis  remoucn  ,  occurrit :  quarc  non  magis  iniu- 
mmaccipiti$?Vncie  diis.-  iiji abfiulerit  tua noli  repetere.  Ec 

icerum 

NICOLAVS    DE    LYRA. 

X  Stcularia  igitur,&c.xA  ef^,ininori$  reputationis  &  valoris. 
3  ///o(co.  Freqactercotinzit,cpilli  quiparufciut  de  fpirituali 
bns.clarius  vident  in  teporalibus.pp  qd  talibus  funt  occupidi,  vt 
lapiecesiafpiritualibusdoArinz  vacet&cotcplationi.Sic.n.fe- 
ccrunt  apoAoIi.  A£l.($.c6ihtactes  diaconoscirca  tp.ilia,vt  prcsbi 
tCTilibcrmsvacaret  rpiritualibut.  j  ^rf  wr.»c/^  q.d.ex  fa^o 
vcOro  vf,^  no  fit  intcr  vos  aliquis  fidelis  fuflicies  ad  iudicandu: 
^d  debcret  cflc  vobis  vcrccundu .  Scd  iftud  Apoftoli  diAuta  vr 
«iTccontra  iliud  qd  df.i  .Pctri.2.c.  Subiedietlote  01  creature  hu- 
m<iniepropter  DeUtftue  rrgi  taneiua prxcellenti ,  ftue dHcibus  tanq  ab 
tomillis.Crc.  Ad  quod  dicenduna ,  quod  Apodolus  noprofiibet 
kic fideles  fub  principibus  infidelibus conUitutos  coparere cori 
«is,qn  vocantur.hoc.n.cfTctcontra  fubicftionc  qu^  principibus 
««beCjfed  prohibet  nc  voluntarie  rccurrant  ad  ludices  inndeles 
JnillisnegocijjtjdctcrTninaripiit  pcr  fidcles.  4  J am  (juid. Hic 
c6rc(|ucter  arguit  Corimhios  de  caufis  quas  intcr  fe  habebSt.Et 
diuid.f  induas  partes:  quiaprimoeosarguit.fc^ocirca^politu 
erroresciicitjibi:  T^olite  errare.  Circa  priiDU  dicit:  la  quide.^c. 
;N.^(r./aM,oi,).|itigiapcriudicesdetcrmin.ida:licet.n.cuilibetli- 
ciiufitrcfuainiudiciorcpctere,et  religioiis.ita  tnquod  non  re 
pctatur  vt  propria,eo  qd  iion  licet  cis  babere  propna:tfi  rcpete 

Kieni 


iteru  m ,  5"/  (juii  roliterit  tunicam  tuam  iollere ,  &  irt  iudicit  tecum  Q  ' 

contendere.dimitre  ci & palUnm.  Scd  tamcn  hocfccundum  VC- 

niam  infirmisconcedit  Apoftolus. 
Aug.  Perfedis  igitur  licet  fiia  repetere  fimplicicer ,  i.  fine 

caula,fine  litCjfine  ludicio :  fed  nonconueniccisindemo-  ^''''"*  ^'ce< 

iierecaufamanceiu-  '""^"'"' 
dice.Infirmisvcroli- 
cet  rcpetere  fua  mo- 
uendocaiiftmanteiu 
dice,&uidiciumha- 
bendocotra  fratrem, 
fed  non  contentiose, 
vel  fraudulencer ,  nec 
apudifidelesiudices. 
•J<Ambr.Pecc;itum 
eflTelignificac.quiafra 
ter  cum  fracre  licigat, 
cum  danda  opera  lic 
vtconcordeslintqua 
fi  germani ,  maxime 
cum  fidcs  noftra  paci 
ftudcac.  Qnanquam 
cnim  Chrifiianus  lici 
gare  non  debear,ta-  ^  »l'll«'«« 
mcn  fi  graue  fucrit^  c 
&  quod  contcmni  no 
potfit,  caufam  adeo- 
clefiam  deferat,  ne  Sc 
damnumad  prjcfcns 
&  ofifenfionem  tortc 
incurrat. 
d     iiuare  noH  rriagis .    Trj.inpCJ. 


•}«  Augufi.  faciens  «•♦f. 
m  iniurian)  ac 


facit  :llis  iudiciij.C^i 
bus?C^iaccipiuntin 
iufiam,punicns  om- 
nes  iniuriofoSjfi  ergo 
f  aucbit  iniuriain  acci- 
picntibus  &:  punict  iniuriofos,  vide  modo  de  quoiu  nume- 
ro  eflc  vis:  vide,  attcndc  ,  vtrum  in  eis  vclis  cflc  qui  iniuria 
accipiunt.an  in  eis  qui  iniutiam  faciunt.Stacim cnim  proce 
dic  ad  tc  vox  apoftolica  6c  dicit  tibi  iam  dcliitum  cfi,  &:c. 

e  Fr4«r/. quos iuuarc dcrberciis,  &ficregnumperditis,5c 
peius,  quia  fcientes. 

F    ^n  nefcitis.  Nota  q,  toties  rep^tit:  Nefcicis.q. me  fequen-     Nou. 
do  hoc  fcite  dcbetctis:  fed  fcquetes  pfeudo,fiulti  fa6bi  eflis.  F 
g     T^Mteerrare.  -5«  Hicrony.  Nolitc  enareputantes vobis 
Iblam  fidcm  fuSicerc  ad  falutcm:cum  omnepeccatum  pcr 
mancns,  cxcludat  aregno,ficutad  Galatas  i.cap.ait,  ruani- 
fcftafunt  operacarnis,qu£funtfornicacio,&c. 
h    Sedfanffi.  Augufi.  Noca :  ii.d  repecitam  coniundboncm 
non  paruum  pondusdarefcntentiae. 

•5«  Chryfof.  Vchemcci  hoc  leprchcnfione  locutus  cHzcfi 

dicat.Intelligitequantis  nos  malis  exerait  Deus.  Quanta  iii 

nosbenignitatemortcdit,«<:  ncq;  vfq;duuiuimus,feddiu- 

tius  bencriciafua  in  noscxcendit .  Eccmm  nos  abluit.  Nun- 

4^  quid 

le  rc  fu3  in  iudicio  pcccatu  efV  in  aliquocafu ,  vt  poteqfi  detali 
repctitione  furgct  lcandjlu  vei  aliudmalu  magiiu,  ppcuius  vi- 
tationc  debcrec  cxponere  re  fua,  &  multo  iragis  no  pctcrc  ab  a- 
lio  ia  poiTeiram  faitcquoufq;  oiidat  tale  repctitione  libi  liccrc : 
&  ficlipofi  taleonfione  adhuc  rcinanerct  (cadalu.vclaliudma- 
lu  magnu,ia  vidcrcf  cx  raalitia  procedere,  (f  cfTct  contenendum 
Litigareautcexmalitia&fraudefemperelt  peccatii.  Corinthii 
aute  vtrunque  faccbant.rrcpetendo  rcs  fuas  modo  indcbito,Sc 
cu  fcandaio  aAiuo,&  ctiam  aliqua  pcr  fraude  &  iniuliitii  :  cum 
tndcberent  magis  iniuria  &  fraudcpati  ^  ifta  faceie  idco  fub- 
dit .  Quare  non  magii  frandem  fatimtni.  &  patet  litcra  vfque  ibi. 

5  ^««(/cim,  ^c.  quafidicatpcreffcftum  vf  quodnefciatis. 

6  .^'(j.  cjui  fjciritinaEqualitateiuftiti^protimis.  7  l\cgnum. 
quiaabcocxcludcnf.  i  T^o/i/c  r r.  Hic  vcmouet  duos  errores 
circa  fAi{\i.§mihi.Olamihilicent.  Prioiuscrrorcft.tj» credebanc 
aliquifide  &baptifmu  futlicercad  faluteriiicopcribusboniscc 
cu opcribus  maiis  :quod falfum cn,quia  fides iinc openbus  moi 
tua  cll.  Illi  ct  qui  funt  baptizati  fi  reuertanf  ad  priftina  vitia  gra- 
Uiuspecc3t^ante:  quia  videnfc6temnercgrj(ia  baptifmalcm. 
idco  diat.T^lite errare,&c.fi  patet  litera  ex  diftis  hoc  excepto. 
9  t^eq;.  £ft  aut  mollicies  quxda  fpecici  pcccati  contra  naturS 
qua  ali(^uis  feipsu  poHuit  p  esniUiona  feminis  i  feipfo  ^cur^do. 

Tom.6.  h    4f  0/0- 


^9 


Glol^ord  &  Nicolai  de  Lyra. 


A 

Augnf  tnpfal. 
t^.Si  llbr.tAil 


quiJ  igif  hoc  folu  ?  Minimc  (ed  f.indificaiiit :  neque  eriain 
hocfcS  iuftificaiiic.  Atqmlibcraiiapccc.icis  magnuiuaiUr 
nus  eft ,  Nunc ctiam  cc  inniuncns  nnpleuic  bonis. 
a     Omnia  vii.  lic.  Qni3  dixic  potiiis  fetcpcluni  cire , q! caufis 
male  ngcrc,"~ncqiiispucccfuaniillo  inoi-iTerepcccnda,  fiin- 


f  infraio.f. 

^infuS-d, 


ponic:  Tamc  oninia 
mca  milii  licet  rcpe- 
tcrc  fcd  camcn  non 
rcpetam  :  qnia  non 
omnia  cxpcdiunt  ad 
curfum  mcum  ,  fcd 
jmpediunt.  Iccm  pro 
ptcr  aliam  caiifam . 
Licita  func ,  fcd  non 
rcpecnni  :  quia  cmn 
fim  liber,  ncilo  rcdi- 
gifub  potcftatciudi- 
cis ;  vcl  nolo  cflc  fub 
dominio  alicuius  re», 
vtcaufaeius  fratrcm 
offendam. 

Omtii.t  niihilic.  Vo- 
nataliquislicere,non 


•^  Cbriliij&inlpiruuDeinolfn.iUmnia  mihrliceni,  fcdnon 

Iiuenaiufi.  CVj^^id  (ibi  dicit  liiciciiiiuiit  dcaliij- _ 

^  omnia  expediunt.Omnia  mihi  liccnt,ied  cgo  lub  nullius  re- 

^  a    Tantiun.         b    Debctiir.  Iro  c|uo  crcna.  t^.aaliter  nan  potcd  fullcnuri. 

diear  pGtelhte .  Elca  ve^ntri  &  vcnter elcis^  Dcus  aur  ik  hunc 


Sciunduin  liunc  ftatuin.         Cuin  corniptibilc  hoc  induciit  incorrupiioncni. 
idcu  de  hut  iudii.ium  noii  poteil  priteiinitii,  vt  vos  folciis.  b 


^  &:hanccicltruet  Corpusautnonfornicationi,rcddcmftio, 

a    Debetur.vt  glonficet  £i  furtitci  vt  Chriilum.  Si.  Chriltuin.  » 

&  diis  corpori.peus  vcro  &  diim  fufcitauit,&  nos  fufcitabit  ^ 

a    Cui  mhii  unpoffibile.        ^    Non  fornicationi  debctui  corpus  fcd  doinino.       Non  folum  animx.  . 

c  pervfrtutclua.  tNe^^fcitisquoniacorporavettramebrafunt 


ptrofedicuinm ma>idurat.\-lqccuto  funtgratiora, quaco  indc- 

bic.i,illicic.i  ^hibcntr  licica  C]  116  expcdiuclibcrecaucancur. 

^<Gi"cg.  Solus.ii.in  illicic.s  noncadicquifealiqii&alici- 

ti^ cauic  reiinngic .  Qu^a  vid  Jiccc coitriibonc rcliglicum  lc 

IwriC  P.iulus  inlinuacdicciis.-Oiamihi  iiccncfcdhoncxp.-- 

diunc.Atquc  vcex  ip- 

fa  religacionc  oftcde- 

rec,  in  qiianca  fc  mcn 

cislibeicace  dilatarcc 

illico  adiunxit  .  Oki 

mihi  liccnt  fcd  ego 

fub   nullius   rcdigar 

potc[tacc:  cum  enim 

mens  concepca  dcfi- 

dcria  fcquicur :  fcrui- 

rercbus  conuincicur 

quarum  amorefupc- 

1 1  racur.Scd  bcacus  Pau 

'i  his.cuicundaliccnc, 
14  -    - 


Dcbftur  8c 
Sciuitiouuinim. 
b 


D 


lii  3 ' 


t  ".1)1, 

aliiid.  'L 
di/l.i.,, 
Eccl.3. 


a    Vteum  miicntux.        b    Et  cum  incmbra  Chniii.        A  lciuitio  Cbriui. 

Cuunicparccndiuncft.  c    Vt  eius  fcruiam  volumati. 

f  Chrffti? Tollens ergo membra  Chriiti,faciam  mebra  mere- 

a    idco  dccet  non  vt  tollam  mcmbra  Chiuti,6c  faciam  menibra  nierctricis . 

^  tricis,  Abfit.  An  neTcuis>  quoniam  qui  adhsrct  meretrici,  v- 


ii\r. 


tWf\l0.t, 


Aug.Iib.^ad 
PpUequum, 


llom.i4<  if 


qgia  illi  liceant,  fcd  quia  ja  non  impendonc  cormcca  lcg;;lia. 

Nocaq7aliqu:dpcclicerc,i!V:n6eypcd;re.Expcdireaucq5 
no  licec,n6  pot.  Ac  per  hoc  non  omnia  qux  licita  funt.i.quc 
jiullo  pra^ccpto  domini  prohibcncur  cxpcdiur.t.  Omnia  ve 
ro  illicitanon  cxpcdiunt.Vt  igitur  intcr  id  quod  liccc,&;  id 
quod  non  licet  acque  ideo  n6  cxpcdiat,  aliquo  ccrto  fine  ni- 
lamurdiftinguerc;  Fatcor,  q,ca  vjdcnturmihiliccre,&  no 
cxpedire,  qui"  per  iuflitiaTn  qua-coraDcocftpermittiitur, 
fcd  propt  er  o  fl  enfionem  hominum,ne  ob  hoc  impcdiac  ad 
falutcm,  vicanda  func.Ea  vcro  non  licerc:  &.  idco  non cxpe- 
dire,qu2;  fic  ipfa  iuflicia  vctantur,  vt  facicnda  non  iint :  etia 
fl  ab eis  laudcntur,quibus  in  notitiafuerint perlaca.Quod  fi 
jcaefl  non  nili  illicica  prohibccur  a  domino,  vc  ca  qna?  licica 
funt  &-■  non  expediunc,non  legis  vmculo,fed  libera  diiedio 
nis  bcncficcncia  conliliochancaciscaueant"'.  Harcautefunc 
qus  aniplius  irrogantur  faucio ,  qui  curandus  ad  flabulu  Sa- 
maricinj  illiusmifcracioneperdudusefl.  Harc non  pr^eci- 
piuntur  a  domino ,  quamuis  a  domino  moneantur  offerri. 

Nunq^dicitlicercquodprohibetur,vtprobat  Ambr.vn- 
de  dr.  2\(«;?  licet  tibi  hubere  vxor.fratr.^t  diis.  T<(oli.pan .fdia  mitt. 
(anb. Ec idco  ; ola mihi  licent ,  nunquam dicic.ude malis. 

Oia  mihi  licenc.  Que  &  coapoflolis,qu9  lex  nacuralis  hec, 
non  Moyfi,qui  multa  pro  duricia  populi  prohibuic.  Hgc  di- 
cic:g.a  Iiccbac  ei  fumptus  acc'perc,vt  &L  porta£turus,fed  no- 
Juit,4Uia  non  p6t  mflantcr  aigui  aquo  accipitur,vnde  dicit: 
Sedegofub  nuUuisredigar  putcftace.  Pftudoautcquicau- 
fa  quaftus  pra^dicanc,  nolunc  cilcaniari  peccaniibus. 

Qi»  t/iihi  licent .  Dc  his  dicic  qua;  ad  cfcam  percincnc .  07a 
{icifafint ,  fed  ego [ub nuUiui  rcdigar peteflate.  quod  facerem ,  (i 
cu  offcndiculo  manducarcm.Ica emm  amorecfca'  fracrem 
offenderem,'/«Wf/m  vniri.  V^ndc  poft  :  OetjHod  in  maccilo  ve. 
nif,mandu(a:e.  Sed  non  cu  fcandalo,quia  tunc  no  expedif  Ec 
alibi.  7{on  rmdnfabo  catinm  in  Atcntii,  nefratrem  mcum  fcandali- 
"^^m.  Item  alibu  Ola  ^uiiem  mundafuntjed  mahmi  ejl  homini^  qui 

'    "N'f  c  o  ita  iTs^  D~ir~irY  R"A ":     ~ 

I  Omnia  mi.  H'C  reroouct  fw  crrorcm.cx  hoc.n.q)  dixerat  res 
non  cffc  rcpeteci,is  in  ludiciOjpolTctaliquis  tredere,  «jj  hoc  efTct 
jllicitum  peroemmodura.idcohoc  cxcludit.Etfecundocaufam 
rcddit  di£ti,ibi:  Efca  ver.tri.  Ciica  primu  dicit. Onnia  w/./i.i. lici- 
tum  eU  oia  mihi  repetere  in  iudicio:com  no  fit  prohibitu  diuina 
legc  nill  in  tafu.vt  prxdftu  cft.Vcljllud  diftu  Apoftoli  pot  rc- 
ferri  ad  poteftatc  accipicd;  funiptns  ab  illis  quibus  pdicabat,vel 
et  ad  poteltatc  vtendi  cibis  indifferetcr.q.d,Apo(lolus:Licct pia 
jthljntmihilicita  qbfolutcloquedoitn  mcafufunt  diminSda. 
jdeofubdir,  2  .SVrf.Df iiutexpedicnsqdiincimpedimetopo. 
lclt  fieri .  fit  no  expedies  q<J  piht  impedtmeiu  nd  tofequutione 
-finisintcti.Pr^dia.iverofunti;nn6t  iniafu:vt  qnphocpturbaf 
pax  ad  ^pxiniu:  vcl  qn  datocc afio  {tadali  infirmis.vcl  inalefacie 
di.ajiqn  etiam  per  bor  rcdigiiur  homo  fub  altcrius  poteOate,  vt 
qn  rcpetit  res  in  ludicio  fubmttit  fe  iudici.  &  lcdm  hoc  lubdit. 
j  Scd  e.fub  Ktt/.  Magis  enim  volcbat  fibi  debitum  dimitterc. 
4  £/cr?vm.  Hictcddit  camquarcpdiaaquauisfintiicitano 
«xpediui.pcr  fimilc  dc  vctrc:^  cft  locus  efcaru in  quo  dccoquit 
alimemu;vnndcadmcbtac^teradeferat:&ficp.»tctq,eftadc- 
bctur  vcntr;&  ifi  aliqfi  non  cxpedit,f  qfi  cft  nocumentum  fani- 
tatis,&  hn.ilc  c(t  dc  pra:di<ftij,  vt  diaum  cft;  qma  prq  recorru- 

ptibiiinoncftfuftinendumdetrimctuminrcintorruptibili.Di 
Citigif,f/rd.  dtbcfmo  difto.  5  EtVfw.yteasdccoquatmo 
di^o.  6  .DtKjtfW.qalicetpoftrcfurreaioneremaneat  veter 
bojs  quajuii  ad  fpLiUntia;  m\\  in  ^uaniiiad  ofticiudcaquen- 

dicifaiTJ. 


fubnuUius  potcftate 
,^  1ercdigit:quia  fcmct 
17  iplum  ctiam  a  hcitis 
*s  rcftringendo ,  ea  qu^ 


xo. 


dclechua  prcmcrcnt,defpecta  tranfcendi 
b  Efca  ventri.  Propter  h^c  non  funt  rcpetenda,tamcn  cfca 
debetur  vcntri .  Per  hxc  nota  ncccll.  ri  i  naturx  ,&  16  licet 
rcpcti.  Sed  non  multu  pio his  laborandum , quia  deftLuen- 
tur.  &  idco  licctdchis  ficri  iudicium,vel  prartcrmitti. 

4«  Aug.Cu  tueritfaluspefic6iaimftocorpore,corruptio 
noncritquaintclligiturnoiccarnis&languinis.Iplaelt.n. 
perfcda  ianitascorporis.Na  modo  quo  fummum  eft  quod 
labiturquod  indigct,quod  habetquandaperpetuam(^gri- 
tudinem  tamis&litis  ?  Ha:ctuncnoncrunc,quiacfca  vecri 
&  vcnter  efcis,Deusnute  &C  hiJc  &  hac  dcftruet.  Erit  forma 
corpons  perfeib,  ex  Deo,  abforpta  morte  in  viCtoria,  nuHa 
remanctecorrupt:6c,nuIla  fubrepetc  defectione.nullis  mu 
tara  (^caLib',nullo  hbore  laflaca,vc  cibo  fulciat''&:  ahqua  efca 
rcficiaf,fcd  non  erimus  Iineefca,&  potu,  Ipfeeritcib'  Dc'- 
noftcr,&:  potus  noftcr,  f  olus  illc  cibus  rcficiet,  necdeficiec. 
c  Sub  nullitis  redigarpottfla.  Quia  cu  mcns  concepca  deftde- 
ria  fcquicur,  fcruirc  rcbus  c6mncicur,quarii  amore  fuperat"'. 
d  Cor/?or.?.Non:;poccft  non  eflc  fanttum  corpus,quo  fancti- 
ficacus  vcicur  fpintus. 

e  Mernbrafunt,&c.  Aug.SicLit  mcmbra omnia quseunaea- 
dcmque  aia  t cguntur, vnum  corpus  funt,  ita  oes  qui  coderr» 
fpintufancto  viuificantur ,  vnu  in  ChriftocorpusefScmtur. 
f    Chriiii.  Quia  corpus  accepit,&; corporum  caput  cft. 

.Jj  HaymcGenerahter  tocaecclefia  eft6orpusChri,quia 
ipfe  eft  pnnccps &  capuccius f :n  humanicacc,  eo  qd  h6  fa- 
dtus  cft,pp  nos,  Iinguli  auc  eius  cledfi,  membra  func  cius.  Si 
ergodiis  lefusChnftus  cancumodofufciperecaiam  mem- 
bra  eius  non  eflcnc  nifi  aia:  noftrx.  Quia vero  &corpus  fti- 
fcipic  per  quod  ecia  nobis  eft  capucqui  ex  corpore  &  anima 
conftamus ,  profetto  &  mcmbrailliusfunccorpora  noftca. 
g    2'o//ef.ltane  viluic  dignicas  ifta,  q  ca  benigne  preftira  eft. 

Aus;.  No!i  func  mebra  Chfi.qui  non  manencin  (^ihnfto, 
nec  taics  dicedi  func  madiJcare  corpus  Chrifti.  ^  rnnm 
di  efcam.  7  Corp.aw.Hicrcuertif  adincrcpandufornicationis 
vitium.dc  quo  fupra  fecerat  mc ntionem.  Et  ad  hoc  inducit  qua 
tuor  roncs.Prima  fumit  cx  ordinationc  diuina.  Aliqui.n.de hoc 
vitio  fe  excufanc  diceteSj^  v tuntur  corpore  fuo  ad  aiftij  inftitutu 
a  natura.Quod  CKcludit  Apoftolus  di.  Corp.aut.no  for.  i.ordinatu 
ad aftu  fornicadi:ficut  ncc  vcntcr  ad  vtedu  cibis  indcbito  mo  vt 
ad crapuia,ncc corpus  laxari  dcr ad  fornicationcm  qu^  eft  aiftus 
inordinatus.  8  jfj/rfwo.  i.  noeft  finalitcrordinatu  adferuicn- 
du  Deo  :  quia  corpus  cft  pp  alam  :  vt  habetur  i.  de  .lia.  Anima 
vero  immediatc  ordinarur  ad  Deu:&  fic  Deus  eft  finis  corporis: 
&  idcofubditur.  9  Etdnscor.  inquantumiplumrcfuftitabit 
glorioium.Qiioddcclaratperrefurrcdione  Chnftiquaeia  pr^- 
cctjit  dicens.  10  De«jvc.22rc.rf.  f.lcIumChriliu.  \l  Stifti, 
in  corpore  gloriofo,  t2  fnifu  ^»/c.  vtconformcmurcorpori 
claritatis  iplms  ficut  mebra  capiti.Fornicatio  vero  ftatii  huius  in- 
corruptionis  impedit.  G  al.  vlr.  b,  Qui  fcminat  in  carne  fua ,  de 
carne  &  mctetcorruptione:propter  quod  forntcatio  cft  vitanda. 
13  Tslcfcitis.  Hicponitfecundaroquaeaccipitcx  afiinitate  cor 
porishumnniadcorpusChfi;  cuius  fidclis  ctHtit  perbaptifmii 
inebtii  &  idco  horrendu  eft,  q>  fiat  mebtu  merctricis  pcr  forni- 
cationc;qu^  id€  cft  aftus  f pccie  f m  natuta  cii  aftu  matrimonia- 
li:pcrque  vir  &  mulier  cfticiur.t  vna  caro:  Gen.z.d,&  hoccftq5 
dic^Tv^f/iywo.cor.r-e.wfw.pcrbaptif.q.d.fcirc  debetis,  14  ToJ- 
le>is,  fubtrahens  me  ab  ipfo.  1 5  facair  me.me.ptt  concubi- 
tii  carnale.  16  ^/^///.  q.d.hoccfthorrcndu.  ly  .yinne.q.d. 
fcirc  debctis.     1 8     Q^oniam.  qtti  ad.  wc.per  formcationis  aff  ii. 

ynian 


Augj» 

F. 

Traaj 


I 


Auga 

Apun 
zi.dei 


Cf.ntit*' 

CJllO' 

ncsci 
V 


Secfii 


^ 


A 

.iJtraft.i4 
,|.&lib.f^. 


Sph.V  g. 
tar.iy.a. 
lir.  10. .1. 
>h>.i  c.dc 


241        I.AdCGnntliios.    Cap.  VI.  242 

a    ynum ccr.  Tradiint phvficf,  quod ndeo  vnitinrur,qu6d fi  bidinis  vis  nccs  in corporccarnalis fornicationisq-iia intStu  D 

fansuis  eorum  commilccrecnr,  omninoconiungcretur.  agglutinatanima  corpori ,  vcm  ipfo  moincco  nilvl  .iliud  co 

b    Lliu antcm rut.de.-»m-sfpi.  Non  fubnacia; idccitacc,fed  par-  gitarc h mvni  lice.it.auc intendere,quia ipfjni  nicte captiua 

ticipatione  ,  cu  ei  ficadh?ret  hic  p  hde  acccdes,vt  flt  parti-  fubdic  ipf.i  fubmerfio ,  &  abforptiohbiiinis,&  concupifccn 

ccpsbeaticudmisci%q5tucp]ei.ecrir,cijfafabicurdcfide-  tixcarnalisvndedicitiJr,Q.uiforni.incorpusfu,pec. 

riumeiusinbonisim  =    t  Sicut:nnatura,ita&inma!onmbovnumruiit.  b    tAnvnum»        c    ILibcr Genefis;  Anonf*    T«.oT;;ri; 
Ljl.i f._;_r-                             ctumdelcjitimeconmnais.                        d     f  Hoc  n«tuia,  qnia  mulier  de  viio  ftfta.                             .""c^-l^'-  ••^'^«l")^  "" 

a  numcorpuscfficitur?tEruntenim,lquitcluoicarnevna.  i    c«ammoahud  ope 

a    «fQuiinerctricivnum  cumca,fcd.        b     TSempei  emsfacicnsvoluntatein.        c    TCiim  fpi    2 
•titu  domini.    d    IVt  fitpaiticcps  beatitudinisillius,n6fubftantia:  identitate.  e  INon  caro.   f   flo. 

^'  tQuiautemadh^retded.vnusipirituscd.Fugitefornica  ? 


mutabihbus.f.  inipfa 
trinit.ntc  domino  fuo 
cuiuseft  imago.  Kon 
ergo  fpiriius  honvnis 
uaeff  vnurHjVcl.viius 
ui  rup.j.l>.  cum  fpiritu  dci ,  Ikut 
filiuscum  patrevnus 
crt,&  vnusdcus.Sic 
enim  dicimus  depa- 


ICtterapeccataanimam  taiitum  ui.icu]ant.  "     b     f  Vt. 

c  tioncm.Omne'  n.  peccitum,quodciiquefecerithomo,ex 

d    a    fCompafationehuiiis,  Scliger.inturpcrcorgus.  b    ^  Fotnicatioin  corpuseft,  quia  hicani- 

tna  fubcorpoie.  c    TCc.niia  honoicm  luj  corponseft .  Coiini'.  enimma,\inic  propagationis 

ciula  cieatum  tuit,  contia  hu.iis  honoiem  facit,  qui  foinicatur.    f  Tendcns  in  coipus  lii. 
<Hic  ptopncletuitaniiiiacoipoti.  f  Item  ideofugienda. 

*  0  '        -    - 


~ _ r  ^ —  -'ni«- pi<'P"=- >etuiraniiiiacoipoti.  1   Item  ideorugienda. 

f«.q.z.fed  tre,&  hlio  vnn  funr,    e  tra corpus  cft.  tQui  autem  fornicatur, in  cdrp" fu u  pecca 

liid.  qUiaVmUS    lubltantia;  '^  a     fr.ornor.  U     .n..;, .,.„l:,...,r..;.:La-._k.  , 


quiavnius  fubltantia; 

;  duo  iiint.  Hcdicimus 

•itpr.j.c.  ,pr,u5  j.ft  ^  fej   affjj. 

mus,  qui  vnuSjfcili- 

j     cct,  deus  vnus . 

'"'"'•      pihgenter  atcede, 

nfr.7.d.  quod  cum  dc  rebus 

a'etr.i.d,  duabus  ,  velplunbus 


a    fCdipora.  b    ^Dedicatumoperatioui  fj^irininanftl.qui 

^  etiani  in  vobis  h.-.bitat,&  ita  cuin  liofpitem ,  &  deum  dato  oltenderetis. 

t  Annercitisjqtfimebravrateplu^^mluntrpufTandi,  qu/in 

2     5Q^'^  deu^  tcmpli-  b     4  Ir^m  i,i-nnr^rK/,.<  „..;..  ../^n^):..n.il..:    ;,I.>A   ....il.._  «,..»11.....    r„j 


t> 


jgno. 


i  Itcm  proptet  hocquia  non  ellis  vellii.  ideft,  vcllia:  potelkatis,  fed 

dei,r,uivosemit  a  diabolo. 

vobis  cltPque  ha  bctis  a  dco,&  no  eftis  vri,  f  Empti.n.cftis 

j^   a    TSanguinis.        b    fPer  bonaopeia  aliis.    c    f  Et  fi  adueifa  vrgeant.    d    f  Chriliu,  vel  Ipititum. 

UU...-LO,  v.,t.iutiuu^    ^  pcidmagno.GIdrificatecrgOjt&portatedeiilcorpevro 

dicic,vnuseft,vel  vnaeft,&:dehis,qu^diuerfc,  <5cdchis,q 

func  vnius  fubflantixdici  pot.  Diuerff.n.fubftaiitia: funt  fpi 

ritushominis,&  fpiricusdei,&:  camedf.  Qui  adhcE.domino 

vnus  fpiricus.&c.  Vbi  aut  df  dc duobus , aut  pluribus  vnum 

func,tiecadditur,quod  vnum,  non  diuerfx  intelligucur.fed 

vniuseffcfubftanci^.  fic  didum  cft.  Qui  plancac,&  ci.rigac 

l..r-*»  vnii  func.Ice,ego  &  pacer  vml  fumus .  Si  ergo  dc  his,  qui  di- 

g  uerfi  fubftancijE  funt.redlc  df ,  cj,  finc  vnus  fpiritus,  quanto 

ni.isis,qui  vnius  fubflati^  fi)nt,rcde  dicuntur  vnus  de'  eflc? 
m  i.li.4.  ^  Grego.  Deo  naque  adhasremus qn  fpiritulfancli gratia 
>a.inio.c.  abundaiitcr  accipimus,&j  vnus  fpidtus  cu  eoetticimur,qua 
^r  ijb  i  ^^  diainx  volunrari,mente  ore,8<:  opereconcordamus. 
FuC-vitJor^  c  Tugiteforni. Cu  alijs  vitijs  pot  cxpeaan  c6flidus,fcd  hac 
vii.c.24.  fugitc,neapproximetis,quia  non  aJiter  pocefrmelius  vinci. 
rn..ijo.de  .J4  Aug.  R.cliqua  vitia  deo auxiliante debemus  in prafcnti 
n|r«.        expugnare,  libidinem  vcro  fugicndo  fuperare. 

d     Omneenimpecca.  NuIIii  pcccatum  intamu  dehoneffat,& 

coingnaccorpus,vt  illud.Vel  alitcr,Ofnne pecca.ex.cor.  i.extra 

vxore.q  vnumcorpus  cum  viro  df.prarter  iftud .  Nam  pro 

nuiloaliodebentfeparari,nifi  pro ifto.  16  aiit  lcparantur,q.a 

&  p  corporis  vmcatem ,  Hc  p  chori  fidem  ,  &  contra  fobolis 

intcntioncm  peccant .  Aliter,  Qui  criminaliter  peccat,fera 

dicitur,non  homo.&concra  corpiis  fuum  pcccat.i.extra  ec- 

clefiam,quia  pro  vcnialib.  ab  ccclcfia  no  fepararur  .  Sed  qui 

forni.extra  cor.fu.  pec.  i.  cxtra  ccclefiam  ,  vc  ab  ca  ejicistur. 
Hier.  In  coniugio  pofitus  qcunquc  fccerit  pcccata  no  in- 

fufcat  vxorem  propna.  fi  afic  fornicntus  fuerit  cu  alijs,macu 

Jat  ea,vt  non  fit  licita.fed  qu.ifi  adultcra  ,  vt  vir  pcenitetiam 

accipere  debct,'  fi  patitur  vinl  in  adulterio  manere.Inde  ha- 

bemus,q,nifircfipiierit  vir,debeteum  dimitterc  vxor. 
>.i>r.tf.«      omne  e.pec.  Quia  cgtcra  pcccata  ,  &  fi  per  corpus  geratur, 
ctcttam.  jion  tn  aiam,ita carnali  concupifccti? faciunt  obflridam,  Sc 
^  «bnoxia,  qucmadmodu  in  folo  opere  fornicationis  corpora 

Jis  fit.Commifccri  enim  facit  animam  cum  ipfo  corpore  li- 
N  I  C  O  LA  V  S    D  E    L  Y  O: 

1  Vnncox.clcu ea.q.d.Sic.Qnod fbat f fcripturdfie.z.  2  Erut 

.n.mquit.d.in ca.  quod.  dicitxr  de aClu  matrimoniali.  etfimiliter  ejl 

dealJu  forntcarcoinparu,vtdu Hcfijicetr.ointoto.  ^  Quiau. 
Hilntio.  idhc-d-perfdCyS-  amn.Z:  4  Vnus fpi:tfi:.«o«/cc««c^77  re.fcdft- 
tundu  atfc£lione.  5  Fugite  for.  Hicpomtur  tertia  ro, cj accipitur 
1 1-  corporii  mquinationcq  non  fic efi  in  aliis  vitiis. hoc  n.  vititt  rednn 
dat  ad  corpuspir  afpe£lu  mpudicu^pcr  audittt,&  loquela  iurpiSy&' 
fMiJiea  pcr  totius  cofporis  tatlu  <mmundii,ff  quodfornicatio  efl  vitan 

da.Huuisaut  rinisprmo  ohdit  conclufdi.Ti.i^\tc  {or.quia  bocvitiii 

non  vincuur,nifi  per  fuga,tn  aliis  aut  ■pitiis  quantoplus  dcfcendit  ho 

adcogitandupanicnlares  conditiones^tantoplus  inucnlt  vndc  pecca- 

tiifibtdifpliceat,z!;firetrahat:informcationeveyoquanto  plusde- 

ftendit  ad  cuynandum  particulares  deUaationes  in  ofcultsftn  taatb. 

<S-  confimilib.tantn pius  in ualefcit  tentatio  ,  proptcr  quod  vitium  hoc 

fmciiur occa/iones  fi"iiend(r,&  cogitationes.  Etfubditurfugicndi ro, 

(tmdicitur.     6     Oc.n.pcc.quodfe.h.ex.cor.e.  ,./«<:.«.pfcc«- 

ta  cimnuntter  mficiunt [olam  animam.,'juia  non  pcrficiuntur  in  delc- 

ijf^meairporis,  ficutviantia,odiurr>,&it,i4idiaj&  huiufmodi.  Sed 

•A pDTl.  1.    Inc.6.vbi dicitur in poTtiTr?fc«/. ig.iud.&c. 
Sicut  a  apoflolus  i  cprehedit  cos.q  caufas  32;el>at  apud  infidc 


rari,  &  aho  intendere 

fed  non  in  fornicatio 

ne  ,  vbi  totus  hoino 

_     caro.  Gcneralis    au- 

5  tcm  forn  icat  b  ef^,  cii 

6  aliquisnonadh<rftiis 
deo  adh.cret  mundo,  " ""' 
vndedicit,     .Amicus 
mundi  inimictts  dei  efl. 
Qui  ergo  hercns  mu- 

7  do  longe  eft  a  deo,  in 
corpus  pcccat  ,  quia 
corporali  concupifce 

8  tia  in  quicque  tempo 

9  raliaanimus^diftrahi- 

10  tur,feruicnscreatur?,  t,-,„d,„„i„ 

.      -      .      ^  potlUS,  quacreatori.  corpore     se- 

Sed  qui  ha:rct  deo no  mundo, fi  peccac  fragilitate humana  ftro,& in  fpiri 
ignorando,vel  negligendo,  cxtra  corpus  eft,  quia  non  cor-  '"  *'^'^''°'  1"* 
porali, vel  cemporali  cocupifccntia  peccac,fed  humana  ten  '""'  ''"• 
tatione,qua:  facile  ignofcitur. 

c  j:>v/  autemfer.  Non  dicitur  propter  quantitatem  fornica 
tionis,q,ipfafolafltincorpore,&:  aliaextracorpus.Plura 
enim  adeo  magna,vt  fornicatio,yel  maiora.Scd  |>p  qualita 
tcm,quia  turpius  coinquinant  corpus,  quam  alia  peccata.      .  ^    . 

•J«Amb.cu'dicit,fH  carpusfuum,  tu  ui  Chrifrum  cum  pecca  1^^!^^^^ 
rcdcmonftrat,nafubiunxit.  T^o>teflisveliri,Empt.e.e.pre.ma. 
f  Temp.funtfpi.Ez hoc patet,q, fpirituffindhis  deus efi.Si. n. 
non  efict  deas,teplu  vtique  nofipfos  no  hcret.  Non  foUim  E 
aut  fpirituflandus,  fed  et  pater,&  filius  ceplu  nos  hec.Tein 
plumergo  dei,hocef^  ,tociustrinitatislanaa  ecclefiaef*. 

-a  Superius  dixit,tcplu  dei,hic fpi'ifran£li,q.a  in  fubrtantia 
idc  cf^  fpufl'3naus,qd  &  deus.  Et  in  quo  habitat  fpulfan.ha 
•tat  pater.habitac  &  filius,  g.a  ficut  funt  vnius  fubfiatix.v- 
niufquifq;  deitatis,ita  infcpatabilcs  funt.  Qncunq;  aius,&: 
deleitatio  trahit  nos  ad  libidine,vel  ad  aliqd  viciu,dcbem'us 
pfiderarc ,  q,  no  fumus  noflri.neq;  nf? pocefiacis,fed  Chfi 
ferui  fumus  cuius  volucati  obcdirc  dcbemus,  cul"  fangiiinc 
rcdepti  fumus,ficut  fcquetia  manifcrtac.  Pulfat-coip»  dde- 
dbcione.vulcaia  pfencire.dcbecionabilicas  ad  fercdire,ac 
dicerc:  Quid  cogicasf" Qaid  ?(tuacis?quo  vis  ire?Non  cs  cue 
pocefiacis,  fed  Chf  1  feruus  es,g  ce  rcdcmic  prcciofo  fangui- 
ne  fuo  a  diaboli  capduicace,  &  q.d  iceru  vis  capciuari  a  diabo 
lo_,&:  cius  pcaci  fubdi ,  qui  tibi  cx  primo  parcnte  omnc  glo- 
ria  abftulit?Du  taliacogitare  ceperit,  omnipotcntis  dei  gra 
tia  protcdus ,  euadeclaqucos  incentiu^dclcdationis. 
g  Etpor.de.  Portarc  deum,  td  imaginem  dei  in  rebus  be- 
ne  gefiis  of^endcre. 

h  De.in  corpo.  S\  no  parcis  tibi pp  te,  parce  vel  pp  deu,qui 
tefibifecitdomii.Quaficuertis,pcccas  indcu.quod  graue 
cftgcnus  pcccati  Almd  vcro  genus  eft  pcccarem  hominc.  F 
fortiicatio  nonjotnm  animam,fedetiam  corpus  inqtmat,quia perfici 
tur  in  dele£latione  corporali,intantum  quodprotunc  abforbetttr  iniel' 
lefltis,&  efficitur  homo  quaft  cquus,&  mtilus .  GuU  vero  licetperfi- 
ciaturindele&atione  corporis,  illa  tamen  delcSlatio  non  e§,ita  vehe- 
mens,quodabforbcat  intellc£iu.Totefl  tamen  dic:,(p  cU  apofioUs  dicit 
Om.pec.cfi:  c^.cov.^xx.^otni.fubfornicatioue  et  intelUgiturgu- 
la,eo  qjgulaprxparat  luxuria  materiS  ,flct4t  ab  urte  nauifa0!Ua,qux 
ligna  doUta  cdpagma',intellignur  ars  dolatiua  lignorii ,  qitia  pparat 
ftbi  materia.  7  An  nck.Hicponitur  qmrta  ratio,qu^  accipitur 
(X  fan6ii  fpiritus  dignitate,q  habitat  in  renatis  pergratia  baptifmalc,  ■ 
&flc  corpora  eoritfwit  queadmodit  fpirituffanfJi  tLplri^quta  viuiiua  Qil»«a  {u:  >■. 
tur  ab  aninia  fpirttufanSo  inhabitata  ,  &  hoc  efl,quod  diC!t,An  iic. 
&  patetliteraexdi£lisvfqueibi.  8  EtnonclT.v.  i.vtfiriiuris, 
fcd  Chrim.cuius  ratio  fitbditur.  9  Emp.e.c.prc.ma,  f.Chrifii 
fanguine  frctiofo.l\es.n.empta  pertinct  ad  ius  empt  cris.  ideo  co,  ctudi 
tur.  10  Glor.er.^:  p.do.in  cor.v.  Q^odfit  quando  manciput  di 
umo  obfcquio,ftcut  eqiiuspurtat  dominumfunm,c[uando  cius  obfequio 
mancipaiu,  ,  talis  enim  wancipatio  in  diuti  is  oblequiis  exigit  mundi- 
tiam  cafliiittis,&  per  confequens  fugam  forn icat ionis . 


I  '^*^'y|""«^«''^-hic  nuc  rcprcliedit  eos.q  coteptibilcs  iudices 
licet  tidcies coftitucbat.io  dicit.  S/ iudicU  habueritis  coflituitc  f  o- 
re/;;/Z^/K,.,ndifcreto.s ,  cj  funt  in  ctciella.q.d.hoc  eft.qd  f  ciftis 
voi,tx  quo  toaa,  tratrcs  rcturrcrut  a'd  inhdclcs .  Q^  tcdar<^uit 


in  eis  apfus  ironicc  loques,&  ,6  fubiccit,^^d  vcrc.tu.hxc  m  Gl. 

fm  q  fciccia  huius  difti  vcrtif  i  pnu  illius,(p  eft m  poUil.tn  cxpo 

litio  pofti.in  hoc  loco  vf  magis  concoidaru  planiori  fcnfm  litere. 

ADDITIO      U. 

Inco.c.vbl  diciturin  poftil.  FfcaventrideheturmododiCIo. 

Qui  dixeratj^uia  116  erat  r^peieda  bona.hic  dacit,quia  qnqui 


Hl 


Glorord.acNicolaideLyra".        244- 


ra  Wct  Kpetc?«/.nn n«?cmtatc  viaus.&  ho<:  ca.qcf  dr.hf.a  dcbc 

\  tur  vcivn.  Her.cVnus.n,  quaticii.inas  ru.nas  corpor.s  edc:ndo..S£ 
b^bcudo.vnpfrcr.?not.u.turn-celT^r^..vitur.T.ht  vJicrdel.c- 


"IcaP.    Vll. 

$   T"v  E^Quduf.  Oc- 
l^   fafiune  tor- 

hibcc  ,  contini.atdc 
^  r*wta..  nopriji.  vndoilli,qti9 
Ikraiit  .Etagittripli- 
^mautn»  tijt.i-.fccundiim  con» 
fUiumjfccundum  in- 
duljjcntiamff^-^tundu 
piiccepium, 
tVxor      Cum  pfcudo  pcr 
ruufx  •comr»  i,ypocrifim,  vt  purio 
^'«"^"^cscircnt.nupt.as.m 
R  probarent ,  quia  hoc 
uon  placu.t  Cutiuthijs.  hoc  tolum  ab  apoftolo  quxfier^nc. 
Nota.quod  vmtuiquc  liceat  vxorcm  accipercniu  taciac 
Cbi  illic 'tum  proptcr  vwtum ,  vcl  aliquid  tale. 

Coniugifi,  fiuc  matrinionu'\  cii  mantalis  conmnaio  ma- 

ris,&  fctminx  indiuidualc  vita;confuetudmcm  rccincns.Ec 

c(^'bona  res  coniugiij,  vnum  dc  facramctisccclcliz  tenens 

Eph.f.g.  ni.agincco.und.onis  Chtifti.&ccclca?.vndaHoc  ««<mrfz- 

gcqc.».<|.  matrimonium  approbans  nupcjs  incerfuic,&eas  miraculo 

commendauitEtiam  primum  coniugium  intcr  primos  pa- 

rcntes  dcus  inft.tuit  Caufacfticiens  macrimomj  eft  colcii- 

fus  maricalis  dc  pra;fcnti  pcr  vcrba  cxpreflus .  vndc  matri- 

*  moniumnonfacitcoitus.fcdvoluntas. 

Au.H.<»<tK.M     Chrvfo.Non  dcfloratio  virginitatis.fcd  paa»  coniugalis 

K,ni»g...co.^,  ^^j  ,i,',oniu  facit.Caufa  vcro,  proptcrquam  cotrahidcbec, 

*.  ,4  i>.t«-  *ie       procrcacio  fobolis,&  vicacio  fornicacionis .  Sunc,&  alia: 

<u..,c,»5,       ca/honeft2,vt  inmiicoru  recociliacio,  pacis  rcdinicgracio. 

Nuptianim     ^  J"  Quod  cft  prxccr  inccncioncm  gcncrationis,no;i  clt 

kflRV) {'¥?*• .  nuptirnim  malum,fcd  venialc  proptcr  nupciarum  bonum. 

^  CL rod  cft  cripcititunri ,  fidcs, proies,facramencuin.Pidcs,ne 

^*-  *  cum 

"  N  l  C  O  L  A  V  S  D  b  L  y  K  A.  LAP.vW 
,  r>.  ^  auib.aiicfcnpf,liis.  Pr.ftq  apoftolus  inftruxu  Cor.nth  o$ 
I)  de  vitando  forn.cat.on.s  vitio.h.c  cofequcnter  cos  .nltru 
Uciematr.:nonio  Etd.u.ditin  duas  pattcs  .  qu.apr.moinitruit 
niatnmon.u  cotrahcntes.fcdo  ipfuro  pro  mclion  bono  tu§.ctcs, 
ibi.  Dc  viwn.b.aui  Pr.ma  adhuci  duas.^a  pr.mo  inftruu  dc  ma 
tr.momo fhcndo.fc^o  de  iplb  no  ditlqluendo^.bi.HM  ^«t.Cca 
primu  fcicndu  ,  ($  al.qui  rcKi  habcntcs ,  fcd  non  fm  fc.c.ir.a,.n 
detcftatione  turn.cat.on.s ct  mf  moniii c6tcocbant,&  aliqu.  la- 

ciebant  hoc  cx  hypocriii ,  vt  magis  eis  tan^  fanftior.b.  crcdcrct, 

&  ide  fiet  circa hne  mundi. i.T.mot.^.a.  Vrohtbi:n'tu  hubert,ZS-c. 

hoc  aut  videbatur  dutu  fidclib.Cor.nth.js.  idco  fuper  hoc  kr.p- 

fetuntApotloio.  Adqd  hicrndens  onditprimoqu.d  i«pcitc- 

«ionh.icao.quidnctcllitat.s,.bi.'Prrt;)W/or»ifawnf.Cirt.^F": 

muriidendodic.t, /5c^M?.a«f/tr/.w«.circamfimon.a.     i  ^k^^ 

e/i  /K'.i.pcrf.  ftu.      J     Mnl.non  tan.Ced  fimplicircr  cotincre.C.i' 

ca,qdlcicndu,9  ficut  v.s  nutrit.ua  ordinaf  adconfcruationcin- 

diu.dui ,  .ta  vis  gcncrat.ua  adconfcruationSfpcc.ci^.  &  io.ficut 

d.ci  no  pot ,  9  bonii  fit  homini  quantu  ad  indiuiduualimcto  iio 

vt.,Jia  no  p«t  dici ,  ^  bonu  fit  homini  quantu  ad  fpccie.roufierc 

Faftus  m»lie-nonta.igcre.  Scdliucettbonuhoroin.quantuad  indimduu.Et 

ru.n  RCKuuim  primo  rone  a»x,q  pcr  hoc  elcuatur  adco^n.nonc  veritat.s.vnde 

p-opcer  trw,   j  jK  /^u»^  j.loh  lo^oru.N.bil  fic  dejjcit  ab  attu  veritatiscogno- 

A"S  l>-  ^'^»'°  (icndje.hcut  taau»  iltc  corporu.  finc  quo  vxor  hcri  no  pot.quia 

S«w«»«.4«-  ,g„„^,  jjjjeredebitu  paftiicarnis,  inquoabforbcf  intelle- 

ftus.vn,&  populo  legc  d.uinaaccepturo  pceptu  fu.t  Exod.ij.c. 

Tie  appropintfi-rtis  vxoribvcHrii.  Scd^ronecorporis.q^p  matri 

IT.0.1.U  fubijcitppctuae  fcruituti  coniugis.  Vir.n.nonhci  ptatcm 

fui  coi  poris.icd  vxor.nec  fim.htcr  vxor.fcd  vir.vt  hf  int^co  c.Scr 

uitus  aut  de  fc  eft  .nmara .  Tcrtio  cx  partc  reiu  e^tcr.orii ,  quatu 

ocfupatiouc .  &:  follicitudinc  muliii  .mplicatmfimoniuin,  quia 

oportet  prou.deri  dc  nccctTar.js  .lon  folii  pro  fc,  fed  ct  pro  vxo- 

•  re.3c  libcni.     4     7^r<»pt/'>/ecrt/.  Hic  vltimoondit^dfitncceHi 

\         lJtis,&  pr.maad.nfimoniiicootraftii,fcrfo.  qtiaiuadeius  vfuna 

Qaid  eaneiw  ib.;Vxori,  C.rca  pnmii  fc.cndu,^  vis  gcncrat.UJ  ord.iiat  ad  con 

bitm  human»  {"«;ru.it ionc  fpec.e.  per  filiorum  gencraiione ,  ad  q<t  opus  mulier 

j  dnaeit  in  ad.utor.um  viro  .ppquod  pnmancccllitasinftitucn* 

dimfimoni&iuitpj)  procreatio»icprolisGen,i.d.  Ai<j/t«/«,,^/jf 

min?,  creaHit  fos.,b  '.edixit  eis,^  nit^Cnfc  te,&  malii.&c, fcd hxc 

ncccliitas  fu't  nmximecirca  mltitutioncm  gcner.shuman.,qft 

ooortcbat  niulfiplirari  popuI5deipcrgencratione  carnalcm^cc 

».=1  apoftolys  pfjdcras  gcnus  iiumanii  fic  multipl.catv},  &  popuiii 

(iei  pcr  regentrationc  fpuaie  multipl.candvi  loh.j.a.Ts^i/i  tjuis  re 

MiHi  fnitit  c*  aiii*j^t^f^ri(nfM,fiii,non  fot  iatroire ia  rcgni:m  dei. 


H'^c  dico. 


tur  efcs.q  al.tcr  no  p6t  fuficfitar. .  Et  idcolicct  noftra  rcpctc.e 
4,,>neteliit...c,fcdquia..6clln^uhu,fhi$labora.iUiu!imtran 
htoria  ,i6  fubd.t.Dcu>aut,gcluu.&hacdcltruet.hvci...G.&  c. 

ctj  nalio,  vcl  alia  c(-» 
c.fcur  .  Prolcs,  vi  rth- 
giofc  educctur.  S.;cra- 
mencuin,  ncconiua;iii 
fcp.m'tur .  His  tribus 
bonis  cxcufatur  coi- 
tiiscarn.ilis,  quicftin- 
tcr  coniugcs.ita  vt, vcl 
ronfitpcicaium,  vcl 
vcnialc.QMandocnim 
caufa  prolis  conuc- 
niunc .  cxcufacur  vc  no 


C  A  P.     VII. 

1S  irnicatio  fiii;i-n:i»  eH.di  miberc  llceil 

E  quibusuuie  fcnp(i<^is  mihi,bonu 
clt  homini  mulicrcm  non  tangcre. 

^  Sed.        Vipin^Jin  _ 

t  Proprer  fornicatioi)e  autem  vnnf- 

a    NOD  coiicubmam.vi  <»tlutl  mtur.qui  diuinis  auAoii- 
uiibuf  vjiorcni  hr-bete  non  polti.nt. 

quilquc  fua vxdrcm  habeat ,  &  vna- 

^  tegiiiinuna.         Et  rolUiH=m  cmiuniV.  ;* 


quxquc  fuum  habcat  t  virum .  Vxoii  igitur  t  debnum  red-       

.  j.'^'^!       r-  -,.7     fitpccc.itiun.  Cjuando 

dai,  fimilitcr  autem ,  &  vxor  viro .  t  Mulicr  lui corporis       ^^^^^ ^aufa  concupiice 


ft  detertniiu 
lt:<« 


tio:  faciauda-,  vcl  rcfrj 

nandae,vcnialccn.  ..-     ,  n  u     c 

b    Tropterfornicationcm  antetn.  •»  C.rcg. Lccc  la  celcltiDUS  lc 
crccis  infcricur ,  &  cii  pcr  condcfccfionis  vifccra,carnalium 
cubilc  pcrfcrucacur,  &:qiictr.  fubiciianis  ad  inuifihiha  crigic 
hunc  mcncis  oculum  ad  fccrcc  i  coniugli  inflcdic.C^^lu  con- 
templacionecraufcendic,  nec  cii  Itracum  carnahum  lolic.cu 
dinedcfcric,quiacompagcchancacis,funiniisfimul,iSCinft- 
tnis  iunaus,&:  in  fcmctipfo  virtucc  fpiricjs,a<i  alca  valcier  ra 
picur,&:piecaccinalijs  aEquaniniiccradimareuocacur._ 
c     yxori igitur  vir  debitum  reddat.  ^  Chryfof.Scd  qiiidna  de- 
bicus  honor  fignificac  i  vxor  fui  corpoiis  no  hec  pcacem,fcd 
&  ferua,  Sc  dominaeft  viri ,  &  fi  debica  rccufas  fcruicutcin 
dcuotTcndifti.CjKiodfidimictere  vis.cfi  virpmitcacad  brc- 
uc  falcc  cps  fiac.^gea  dcbicu  rcm  appcllauic ,  vc  neniine  lui- 
ipliusdomino  ctic  ondac.fed  inuicem  feruos.cu  ife,itui  ad  tc 
tcncandu  meretrixacccflcric,  dicas  non  cftetuutorpus.tcd 
vxoris.Icidc  dicac  vxor.Qijod  fi  corporis  non  habct  pottfti 
tcm.ncquc  vxor,nequc  vir ,  multo  minuspcc«niarum,&:c. 
.jc  Gicgo.Debent  quidem  coiugcs  dcbitum  fibiinuicem 
rcddere ,  fcd  curpiccr  conucnire  debcnc 

^  a  T^o/iff 


Ai.g  ink 
rid.c.711 


1 13  "1  « 
ui.?,.4l 
dcmac 


t  dchit  1 
n.uoleiii 

f  7»q  ' 
funt , 
cunt.  I 
lang.  s 

T<>mn 
cpillol  a 
giilra , 


TrWC 

CX|><'!. 

Kcguj 
t 


ideoapoftolus  hic  jitermifit  hanc  neceflitate  qua  mf.moniuin 
fuit  inltitutu  m  fubuaiii  feuothcm  tutur^.Et  ponitkdanj  nc- 
celfitatc  qua  inllitutu  e.l  in  remed.u  culpx.  In  renatis  .n.  p  ba- 
pt.fmu  rcmanct  adhuc  cocupifceiia  carnis ,  &  maxime  ad  Mu% 
vencrcospp  vthcmcntiadeleaationis.  hcctautmaiorispeiie- 
ft.onis  fit  hiccocupilceiia  fuperare  lotafitcrp  ptinctia.tfi  h*c 
pfcftio  non  pot  m  omnib.cflc,  iedin  paucioriti.  pp  prouitatera 
ad  fcqucndu  concupi:ceniu,vii  dicit  j  aluator  Matt.  i  jj.b.  7{oh 
oes  cap'MHt  verba  W.ideo  ncceflc  cft  ,  vt  partira  concupifccmi» 
cedatur,&  partim  fuperetur  C^  ht  du  adtus  gcncranonis  rouc 
ordinatur,&  fic  homo  non  totalitcr  concup.rcet.a  ducit.fcd  m* 
g.$  cocupilcctia  fubd.  tur  loni.Het  aut  hoc  r  6  uaiural.s,^  ho  fic 
vtatur  aftu  gencrat.oms,  ^utcouenit  generationi,&  cilucario 
ni  filiorii.  V  h  Si.  m  brutis  an.mahb.  hoc  inucn.tur.if  illis  fpccic 
bus  auimahij  m  quib.fola  f^m.na  no  fuflicit  ad  educatio.ie  ^lis 
inafculus  cu  f^mina  nutnt  prole .  Ad  hoc  aut  requir.tur,^  ma- 
fculiis  Jipria  prole  cognotcat,  pp  quod  .11  oibus  tahb.aiaiib.n* 
tHrahtercftmditamalcuIisfoJlic.tudodcccrtituiine  ptolis,  vt 

patcsin  turturib.fc  colubii ,  &  hm6i,&  lic  in  eis  uon  lunt  vagi 
concub.nus.exquib.incertitudo^iisfcquercf.feddcterroina- 
tisaia(culi.'idctermin«xf.jmins  c6  ungunf ,  fahe  vfq}  ad^l.s 
educationcr3fta.In  canibu$aiit.&  hm6i,vbifoUf?miaa  nucr.t 
jjle.funt  i)cubi-U«  vagi.Niicaiir.ita  eft,$  in  fpec.e  humana  ma 
X.mercqu.riturma.^.ulusadnutriracnta  prol.s  qmultod.ut.us 
cft .nual.da ad qrendii  'leceflana,  ^ in  al.js  ai ihb.&  ndfolu pj? 
DUtriiionc  filiotu  rcquir.>«r  mafculu$,fcd  et  pp  .nltrua.one.ii 
adq  adbucrequiritur  mag.JUtepuj.vnadHc.xa.c.  T^trcsqut 
decarnH  ,.ofirxhabu.eri<.&c.i'topttrqiiod  ro  naturali»  d.aat.tp 
in  fpcc.c  bumana  non  f.nt  vag.cocub.rus,  &  inccrt.  cuiufmodi 
funt  concub.tus  toruicar.j.rcd  l.nt  dcterm.nat.  v.ri  ad  dctcrmi- 
natafcmina  Ethxcdctcrminatiofitpcrmf.monijlegc.  iod.cic 
zt,ol\olai,Trop.forni.a.i.  f.vitanda  in  .ll.j,a  nopotruntcotmerr. 
e  ynufq.fu.vxo.  ad  Q  dctcrm.natc  acccdaf,&  »pf>  ad  eu  &  lic 
coI)unturconcub.tu$vagi.  6  f^^ror.  HiccbfequStcr.pfcquic 
de  vfu  mf  imonij .  Et  aiuid.tur  in  duas  partcs,:qa  primo  ,igit  de 
debiti  rcddicionc.fcdo.dc  cius  .ntcrmhIione,.bi,Nt»tite .  Circa 
primvdicit.rx.  .wr..<c.rr.  pcarnalScopula.&ljm.hterecoticr- 
fo.quia  hic  cft  vfus  mf imonij  in  quo  vir,&  vxor  ad  parxa  lud.cS 
tur.  Pr6ptcrquodroulier  delaterev.riformatafuit.nondcca- 
p.te.ncc  pcdib.quia  no  debct  etlc  domina,necancilla,fed  foci». 
Et  r6nc  huius  debiti  fubdit  di.  7  Mul  fui  cor.  qu.a  vnus  coiu 
cft  non  poteft contincrc  altcro  inuito.vei  aitcr.  (e  tradcrc  ad  ge 
ncration.saaum,  fedadinuicem  dcbent  haberc  vfum  proprii 
corpons  quantum  ad  hunC  afta,iropedim«to  Icgiumo  ccflautc. 


24y        I.AdCorinthios.    Cap.  Vil.     '246 


^  a    T^oliiefrandare iHiilcem.  -Y.  Aug. Vcnc:ahilis  Paulus aic No 

A  ]itefraud.uc  inuicem,&e.  Quod  putari  poffcc  non  efle  pec- 

KJirid.  catii,  mifced.f.  coniugi  non  filiorumprocre.adoiiini  caufi, 

i        quod  bonum  eft  nuptiale,  fedetiam  carnalis  voluptatis ,  vt 

fornicattonisjfiueadulcenjjfiue  cuiufque  akerius  immundi 

tie,vt  eftmortifcrum 


D 


liin.c. 

d. 


.1 


malum ,  quod  etiam 
turpe  eft  drcere  quo 
potefttentate  Satha- 
nalibido  pertrahere 
incotinentium  deui- 
tetinfirmitas  ^polTec 
crgo,  vtdixihocpu- 
tarj  non  efle  pecca- 
tum ,  nifiaddidiffer, 
Hoc  ergo  dico  fecun 
dum  veniam,  non  fe- 
cundum  impenum. 
Qi^isaute  neget  non 
efle  peccatum  cu  da- 
n  veniam  facicntib', 


t 


ofFerre.iuc  tingere,&c. 

b  Hoc  za/r?.?«.Dicetaliquis.fihicfecudum  veniaconceffic 
apoftolus.ergo  ptrccatum  func  nupcix.  Cui  cnim  venia.nift 
peccaco conccditur  ?  Planc,  quod  infirmicati  concedic  apo- 
ftolus  fecundu  veniam,  audeo  dicerepeccatum  efJe.Venia 

nanquc  conccdes  A- 
poftolus ,  cocubicum 
attcndic  coniugato- 
rum  vbi  eft  inconti- 
nentig  malum.  Inco- 
rfncntia:  m.ilum  eft, 
quod  vir  cognofcic 
vxorem  etiam  vltra 
necefticateprocrean-  •;e;unlo,& 
diliberos  ,  fed  &L  ibi  tfnvnum, 
vosSathanas  proptertincontincndam  veftram.  ho'c  6   eftnuptiarij  bonum.  tintcmpeian- 

tEt  ideo  non  peccat.qui  alitcr  ajit,:mo  peccat ,  qui  licagit.fed  lcuius.  7       No  Cnim,  qUia  inCOU 

autcm  recundum  indulgcntiam   dico  ,    non  fccun-       tincncia:  ibi.malum 


«    TAdalium.    b    ^•Inhocpares,  inaliisvirprseft.        e    f  iHicdominium  non  toUitur ,  fedvitium. 

potcftatem  non  habet ,  fcdvir,  Similiter  autcm,  &  vir 

a    TQ^ianeuterhabetpoteltatem,crgo.    b    ISuhtraheredebitum,  quod  pofriteficcaufaadulterii. 

fui  corporis  poteftatcm  non  habet,(ed  mulicr .  No^litc  rrau- 

a    f  fcilicet.vi  ex  condirtoablHmaiis  proptergratiarumaftiones.  T  Expeditius. 

darcinuicem  ,  nift  fortecx  confenfu  ad  tcmpus,  vtvacc- 

^Naturalem  vfum.  a    ^Et  (iciilpa  veniiljseft,  quodnon  infornicatione. 

tis*orationi,  &iterum  reuertimini  t  in  idipfum,nete'n- 

iNeoccafiodeturdiabolotrahenJiin  laqueumfornicationis.veladulteiii  .  a    TTotum. 

tet 


tum . 


a    lEt  li  hoc  indiifeojtamcn  volo. 


tCaftos. 


cfl:,ideoconnubium, 

dum  imperium  .  t  Voio  autcm  omncs  vos  homines  g    quodeflprxterinte- 

r  tioncm  generationis  tNTnveiim. 

noneft  bonum.imo  ^l"-^y^'i^ 
rero no  propter  illud  malum  culpabile  eft  hoc bonutn ,  fed  ^^^,  yjd  'ii^. 
iliud  malu  fit  venialc  j)pterbonum  nupcialc.  Hocbonum  tis.cap.». 
nupriarum  non  reprehenditapoilolus,  fed  malu  incontine  E 
tiiE.Concubitus  is  neceflTarius  caufa  generandi  inculpabilis, 
&  folus  ipfe  nuptialis  eft.  Ille  vcro,qui  vltra  neceffitate  pro- 
gredit^^no  roni,fcd  libidini  obfequicur .  Cu  igicur  culpabilis 
non  fic  generandi  intentione  concubitus,  g  proprie  nupciis 
imputandus  eft ,  quid  fccundu  veniam  concedit  apoftolus, 
nifi  q»  coniuges  debicu  carnis  expofcuc,non  voluncace  pro- 
pagandi,fed  libidinJMolupcaccqux  cii  voluptas  non  pp  nu 
pcias  cadit  in  culpa,"  propcer  nupcias  accipic  venia  ?  C^io- 
circacchincfundaudabilcsnupcix,  quiaetiam  illud,quod, 
non  percinec  ad  fe  ignofci  faciunc  propcer  fe ,  Nequecnim 
ifte  concubitus  quo  fcruitur  concupifccnci;£,agit''  vt  implca 
tur  foetus,quem  poftulant  nuptix .  Omnino  igitur  in  gene- 
re  fuo  nupti£E  bonx  funt ,  quia  fidem  thori  feruanr,&:  prolis 
fufcipiendxcaufa  vtrunquefexumcommifcenc,  &impic- 
tatem  feparationis  horrent. 

c    FoUauiemvosomnes,&c.  4«  Auguf  Do6lorgenfium,&  litjrFca"  * 
^pudici-  f  '^^  ""''■*' 


apoftolica  audorita 

te  fateatur  propter  hxc  atque  huiufmod!  pcccara,&  alia,Li 

cetcis  minora,qux  fiunt  verborum,&:  cogitationumoffen 

fionibus  apoftolo  Iacobocap.3 .  dicente.  /«  tnHltis  ojfendimus 

om»f  j,oportet  crcbro  quotidieque  oremus  dominum  atque 

dicamus,  dimittenobisdebita  noHra. 

r.l.  ex      ^  idem.Sed  forte  dicatur.  Si  licec,&  bonu  eft  nubere,cur 

j^itcfta  saj^crJocib.nolicetvxoreshabere.Ecquis  nefcic  vnuquod- 

*  *  quefiialegehabere?  Eft.n.omnino,quodgeneraliteromni 

'■^■^lbus  no  liceat,eft  ite ,  quod  alijs  licet,  &  alijs  non  Iicet,&  qS 

aliqii  licct,  &  aliquando  non  licet .  fornicari  omnibus  femg 

nonlicet,  ncMtiari  veroaliquando  licet,  aliquando  non  li- 

cet.  EtChriftianoconuenire  cu  fuavxorealiquando  licec 

aliquando  non  licec.Aic  enim  apoftolus,  Ex  confenfu  abfti- 

nendum  ad  ccmpus ,  vc  vacetur  orationi  .  Nunquid omnc, 

quod  ancc  cxceros  Iicccance  Imperacore  licec?  Quantoma- 

gis  in  dei  caufis?  Ac  per  hoc  Antiftice  eius  puriore  effc  ca:te 

ris  oporter,ipfius.n.pcrfonam  haberc  vidccur,cft  enim  vica 

_  rius  eius,vc quod  ca:ccris  liccc,illi  non  liceacq uia  necefle  ha 

^  bctquotidicChriftivicemagerc,  autorarepropopulo,aut 

oflfcrre, 


CllflO. 


NICOLAVS    DE    LYRA. 

1  No.  Hic  confeqitenter  agit  ie  debiti  intemiffione,<jrfecundo,de 
eius  reitera'.ione,ibiy  Et  ilcrxxm.Circaprimum  fciendum,quoi  aHus 
(oniugaUt  bene  eft  aliquando  intermittcndus,maximc  facris  tcmpori- 
bus  ,vt  coniMges  mclius  vacet  fpiritHalibns,&  boc  eft,quod  dicit,  No 
lite  {tm.in.fttbtrahendo  vfum  corporis proprii  ei  cui  debetur. 

2  Nifi  for.ex  con.  vttinfque. 

3  Ad  tempuSjVt  va.ora.  qiu  cfl  eleuatio  mentis  in  dcum .  Mens 
autem  deprimitur  per  carnalem  adum  etiam  in  matrimonio. 

4  Et  ite.  Hic  confequenter  agit  de  reiteratione  aClus  conugalis.  Et 
diuiditur  in  duas,quiaprimo  circa  hoc  datfuU  docnmentu.fcciido,de- 
clarat qidi di&ii ibi,  Uoc  atit dico.Circaprimii dicit,  £t  ite.reuer. 
in  id  ipfum  .f.ad  reddendiim  debitumfinito  temporc  oratioms.fecun- 
dum,quod  dicitur  Ecc.  j.^i.Tcmpus  ampIexandi,(S^  tcmpus  lon 
ge  fieri  abamplexibus.     5     Ne  ten.vos  Sa.  de  adulterio. 

6  Prop.  incon. VC.  Ideft  pronitatem  ad  a&trn  carnis. 

7  Hoc  aut.  hic  manifeftat  di6lum  fuum,&  primo  oflendit  in  quo 
fenfu  accipi  debeat.fecundo,ad  hoc  rationem  affignat,ibi,  Volo  au- 
tcvn.tertio,exponit,quod  dixit,ibi.  Dico  autcm.  — 

Circa  primi  fciendum,<p  aliquis pojfet  accipere  di£iii  .Apofloli  dMm 
reiteratione  debititanqua  neceffarium  ad  falutem,Q,  non  intellcxit.io 
dicit ,  Hoc  autem  dico  fecundii  indulgentiam,&  nonfecmdum  impe- 
riumtidefl  tradens  fub  prxcepto  tanquam  adfalutem  neceffariii.Tof- 
fent  eiiim  coniugesde  communi  confenfu  fimpUciter  conttnere. 

Sedvidetur apofloUis  hic  improprieloquidicens,Hoc  autdicofecu 

ium  indulgentiam.quia  non  efl,nift  de  malo.  aQus  vero  matrimonialis 

1.0  du-  non  tft  malus..Ad  quoddicendu ,  ^  indulgentia  accipitur  hic  pro per- 

miffione.Termiffio  autfit  dupLiciter,  Fno  modo  de  minori  malo  ad  vt- 

tandum  maius  malu-n,  ftcut  Moyfes  permiftt  libellum  repudii  ad  eui- 

tandumvxoricidiwn,  Matt.l9.& talis permiffio nnn fit  ineuangelio 

propter  tiHS perfe£lionem.Heb.6.a.  Adpfecbonefcramur./«i'f- 

teri Ugefa£lafuit ex  eiits imperfe£iione,Heb.j.c.N\hi\  ad  pfedum 

adduxit  lcx.^lio  modofit  de  ninori  bono,  per  hocquod  maiits  bonu 

non  pr^cipitur.fic  efl  in  propofito.Ex  hoc  enim,quod  apoftolus  virgini 

tatem  non  prxcepit^indulget  matrimonium .  Toteii  etiam  aliter  folui 

prout  indulgentia  refpicttmalum. 

■miu-       Circa,qHoifciendu ,  qtiod  a&us  coniugalis  aliquando  eft  ftne  omni 

«plcx.   eulpa,vt  cum  ordiuatur  adprolem  procreandam  ad  cultum  dei,vet  cU 

fitcaufa  reddtndi  dcbitum.quia  primo  tnodo  cft  a£ius  religionis,fecun 

d»  iuftitix.  Et  /1  fiat  ex  chantate  non  folum  eflftne  culpa,fed  etiam 

meritoriusy 


meritorius,  qa  omnis  aCius  virtutis  fa£ius  ex  charitate  meritortus  efl, 
Si  vero  a£tus  matrimonialis  exercetur  ad  faiisfaciendum  concupifce- 
tidi,tmc  habet  culpam  annexa  veniate,quandoftftit  intra  limitts  mx 
trimoniales.Mortale  vero  quando  non  fi\lit,vt  pote,quia  vtitur  vxore 
modo  indebito,vei  quia^que  libentcr  alia  ccgnofceret.Trimo  modo  a- 
flus  matrimonialis  non  requirit  indulgentia,Jed  pnemiii.Secitndo  mo- 
do  habet  indulge-  tia inquantU  confenttens  concupijcentia  infua  vx9 
re,tamen  non  in  alia,nonflt  reuspeccati  mortalis ,  fed  tantum  venia- 
lis.Terii»  modo  indulgentiam  habet,quia  re»s  efl  peccati  mortalis. 
8     Yolozu.Hicconfequenter  apojiolns  ajfignatratione  fui  di£ii.Et 
primo  eius,quoddixerat,  Non  ^m  impcriu.yec«»jt/o  eius,quoddixe 
ratfecundum  indidgentiam,ibi:  Vnufquifq;  am.Circa  primU  fcien' 
dum,qu6d  nullusjapiensprdcipit  contra  illud,quod  vuU:Matrimonii* 
autem  contrahere,  &  vti  contra£io  contrariaturvirginitati,nificon- 
trahens  certificatus  fuerit^qubd  a£iiis  matrimoniaUs  ab  eo  ntn  exige- 
tur,ficutfuit  de  beata  virgine.virginitatem  ailfem  voltbat  apoflolus. 
ideobenedicit:  Volo  au.om.vosho.efle.fi.meip.  i.omnes  virgi- 
nitatemferuare.  Fuit  autetA/ofiulus  virgo.  vnde,&in  eius  decolU-' 
tione  in  teflimoniii  fux  virginitatisfluxit  lac  de  eius  corpore,  5  &  lo- 
ques  de  matrimonio,&  eius  a£iu  ff  hanc  voluntate  non  fuit  loqmtus 
fecundU  imperiii.  Sed  videtur,^,  vduntas  apoftoU  nonfneritronabiUs 
quia  ft  oes  a  tpe  eiusfuiffent  continentes,extunc  ceffajfet  gcneratio  h» 
minit,&fic  nofuiffet  copletus  numerus  ele£iori(.  ^id  hoc  dicUt  aliqui 
tp  reuelatii  fuerat  apoUoto,q,fi  oesfui  tpis  continuifft  nt,ailhiic  fnjfice- 
ret  adimpledu numeru  ele£lorii.  Sed  hocdi£iunu'M hetfcripturx,vcl 
ronis  fundametU.Tropter  quod  dicedu^cp  apoftolns  vulcbat,hoc volun  Vohint.n 
tatc  antecedett,fed no  volUtate  cofequete.ficut.  i .Ti.  2.c.dicitnr,qiid(i  ''•''^'^''^' 
Deus  vult  oes  hoies  faluos  fieri.  J.voUmtateantecedenre,non  th  *^°"'''J 
oes  faluantur,quia  non  vuU  voUtntatc  confequente .  Dicitur  attt  volU 
tas  antecedens,qua  aUqiiis  vult  aUquid abfolute ,  &  ingcnerali tanii 
meliusfimpiiciter.Confequensverd  qua  vuU  aUqtiid  confideratis  co- 
ditionib.propriis,&  circufiantiis.Trimo  modovuU  bomo  mercesfuas 
feruare.  Secundo  modo  non  vult  eas  feruare,quando  in  periculo  pofi' 
tus  proiicit  cas  in  mare.&  hoc  modo  confidet  atis  me)  iiis ,  &  demcri. 
tis  hominum,deiis  vuU  tantunt  aliquos  faluari,&  aUquos  damnari,li 
cet  velit  omncs  faUiari  in  quodam generaU,inquantum  funt  ad  imagi- 
nemfuam  fa£ii,&  beatitudinis  capaces.  Et  eodem  modo  volcbat  Tau 
ius  .yfpoftolus  homines  continentesejfe,  inquanium  cotinentia  eftma 
ius  bonum,quam  matrimonium .  confiderata  tamenfragilitate  homi- 
num  volebat  aUquos  matrimonio  iungi , 

I    Sed 


iicnv . 


-^M 


GIojTord.&NicoIaicIeLyra'.        248 


,1. 


1     ^'Et  finonlurrMRi,  lnbeiu  alia  q;:il>iij  uiiiari  poimnt,     b     T 

c0e  ficut  mcipium .  Scd cnim  vnu(qui(c]ue  pn^pnum  donu 

•     1Coniu;,;ium  ell  ex  rieo.ficuti.iX  conrincntia      *.  iilf  i  in«.-.):!;ug  o  poieft  (jliiari. 
b    i  idcit  lii  viduah.vel  virginJli  continentia.    c    f  Coniiinrtidcbiium  leddant,  led 
non  nnptis,ide:t  virg^n.bus  ,  Di,o. 

Dicoautem 

ICillc 


matrimi.niri. 
\   3i.q.4.c.  de 
rcpui.^i.q  ?. 
c.puto.i.  cui« 
etgo.&u.j. 
C.jfoUoUs,, 

B 


pudicitiamconingalc.pcrquam  non  fiuntadulccria,&  pcr- 

fcdtorcm  conrincnti.iin,  pcr  qiia  nullus  concubitus  qu^Ent' 

fcrmonc  Am  commcnd3iis,&  hoc ,  &  illud  donun^  dei  cffc 

monftr.itfciib.Tis  ad  Corinchios  ,  bi.  admoncn<;coniuges 

nc  feinuiccm  fraudcnf,quos  cum  admonuiffec  adiccic.  ye'' 

/?»n  voi  c(Ie,r]cut  mc- 

ipfum  ,  quia  vtiquc 

jpfeab  omni  concu- 

bitu  abftincbat  .  Hc 

continuo  fubuinxit, 

Sf<i     ■vni4fi]wj']ue  pru- 

frium  donurti  htht  a 

tffo.Nunquid  ta  mul- 

ta,  qux  pr;ceiciuncur 

in  lcgcdei,  ncforni- 

cationcs,&:  adulteria 

committantur,iiidu- 

pant  aliud,quamlibe 

rum  arbitrium . 

a     ynHpjHiffjuv.  Au- 

Eufl.  Et  jdco  non  de- 

bet  quis  confrringi, 

rieprohibitusalicitis 

admittatillicita ,  (ed 

ipfcquid  fcquature 


quc  nefas  pcrpctrare  .  l^ 

-^!  Anfe!.Q^i<e  pn  ptcr  mcntis  imbecillitatcm  no  ponTiint 

concinerc  CJrnis  ic^pulfioncnn.nubant ,  ne  in  barathrij  Jia- 

boliper  fomicatu^nrmconuant..  Nam  mcliuscftnubci-c, 

quam  vn  ardore  dvHderiotumcarnalium  .  Sinc  culpa,  fci- 

.    ,      ,       ^.  ,  ^      ,.      .^^      ,         rt-       u  .rk-  licetad  matrimoniu 

l^t  fi  non  runr  cafti,  habeiu  ali.i  q;:ibii2  laUi.iri  polUint,     b     1   Sibi  ccnijietcis. 

I 


veniunt,fl  tame,nec 

dum  meliora  deuo- 

runt  .  Vri  autcrn 


c  habct  adeo  .  Aliusquidemfic,aliusverofic 

ICillc. 

vobis  non  nuptis,&  viduis,bonu  ell  Ci  fic  |pmaneat,ficiit,&  4 

1  L-giiiine.  > 

ego.Quod  fi  fe  non  contincnr.tnubant.  Melius  cllcnim  nu  ^ 

a    tArderelibidine     b    ^Hicconfulo  noiiconiunrtis  ,  feciiuiiftispracipio.  ■ 

*^  berCjquamvri.tHi^sautem.quimatrimonioiundiruntjp-  ^ 


ICJuafi  hocfriccptum  ego  inuenciim  ,  Icddoioinus  in  piopiia  pcrfona  pra:i.epit. 

b   ir 


Hoc  de  viroqiic  lidcli. 
b 


cipio,no'nego,reddominus,vxorcmaviro  non  •  difccdcrc.  9 

a     ^Cnufafornicitiouis.  b     ^Viuenie  v'to.  c     ^Si  noncontinet.  IQ 

c  QuodfidiicefiTerit.mancreinnuptam ,  autvirofuorccon-  n 

N  a    5SuppIenduinei}  hicquoddevxore  piarmifit ,    quod  lidimiferit ,  nonducat  12 

f  ■  ■■  ■      '■''       '""      ' 

g     V.»c....^.    ,..    ,^...v.« , ^ 


U 

cft  dcfiderijs  carnis 
xffuare  ,  cum  enim 
mcns  calori    carnis 
confcntit,vritur .  Pa- 
li  vcro  dcfideria  ,  & 
non  yinci,  illuftns  vi 
ri  cfl,  &  perfcdli . 
c     Qund  fidl.   Aliud 
eft  difccdcre  ,  aliud 
cx  communi  conlcn 
fucontinere.  Illudc-  t'cpa 
nim  malum  eft,  hoc  E 
bonum . 
Ambro.  Ideo  non 


ciliari.Et  vir  vxorem  no'n  dimittat  t  Nam  cxtcrisego  dico,  ^  fubdit  de  viro  ,  ficuc  t  ,8 


I  dcfidead 


J.Tim.J 


ligatjfed  tfi  in  hoc  propcflorem  eflTe  melius  eft.  Fnufquipiue. 
pTo.d.  Satis  hic  etiam  oftendit  pudicitiam  coniugalcm  cfTe 
donum  dci.Non  tantum  enimcontinentium,fcd  ctia  con- 
iugatorum  caftitasdoiuim  deicft. 

b  T^o.ha.  (^ia  in  hoc quifque iuuatur,q3  appctic  auidius. 
c     Di.a.  Hicd^atconfiHum. 

^  Aug,H.rc  iUorum  fuiit,qui  nullartffcouerunt  continen 
tiam  dco.Citerum.quifquis  fc caftrauCTit  proptcr  rcgnum 
c(^lorum,&:  in  cordc  fuo  continenciam  deo  vouerit,non  fo- 
lum  mortifcro  fornicationis  crimine  maculctur ,  verum  c- 
tiam  fi,aut  vir  miilicrcm  accipere,  aut  mulier  nubtrc  voluc 
nc  fccundum  apoftoli  fciitentiam ,  damnationem  habcbic, 
quiaprimam  fidcmirritam  fecit. 

•4<  Anfcl.Idcomulticoniincrc  fenon  valent,quianonto- 
tocordc  id  appetunc,  &:  propterca  non  merentur  adiuuari 
diuinicus.  fllum  enrm  dcus  adiuuac,qucm  videt  toca  vircutc 
contendorc,necfinitillumtencari  fupra  viies  proprias. 
d  Fri.  Kfidcfiderijsagi.vel  vinci.Nonergo,ideodicic  mc 
lius,quafi  bonum  fic  vri,  &  nubcre  melius  ,  fcd confuetudi- 
qcm  loquutionis  cft  fquucus.  ^ 

•}<  Chryfo.Oflcnditquantafitdcfidcrij  vis.Hocantemc- 
iufmodi  cfi .  Si  validf?  cogcris,&:  libidine  iiiccndcriS,labori- 
bus  te,&:  fu  doribus  libera,nequando  decidas. 

4«  Theod.Si  cupidicacis  impecu  fcrre  non  poteftis ,  fed  ad 
boc  fuihn^du  ccrcame  imbecillo  animo  eflis,  qm  ad  ea^qu^ 
honcfta,&:  pulchra  funcno  hccis  al.acre,  &:  ardcsanimi  pro- 
puijtiim-nulla  l>"x  prohibec  quo  minus  macrimoniu  phacis. 

4<  Haymo.Meliusct!  vxore  iutere,5vri,quode(i  pro- 
pnp,caioie  corpons  cogcncc,hbidine  explerCjS*:  quodcun- 

que 


demoliere,quialicec  &c 
viro  alia  ducerc,  quia  inferior  non  omnino  hac lcge  vcicur,  ^^^ ' 
quia  pocior,quoda  falfarijsdicicurefly-appoficum.  ^'^^ 

f  ^  Et  Wtvve.Non  dcbec  vir  dimitcere  vxorem,quia  facercc  Xuf;. 
cam  moechari,Qu6d  fi  illa eff  adulcera  non  facic, fed  adulte  idcn. 
ram  dimittit,  Caufa  qua  Chriif  us  exccpit  hic  tacetur ,  quia  Iwt-  ^ 
notiffima  cfi,fcilicet,fornicationis.  "*^' 

•J<  Chryfo.Cum  proptcr continentiam,&:  alias caufas  fic-  '"^'^ 
ri  diuortia  contingat,meliiis  quide  cf^,inquit,nefiant  a  prin 
cipio.Qucjd  fifianr,mancat  vxorcum  viro,quamuis  nomi- 
fccacur.Verum  nullumalium  virum  ducat. 

•jtAugu.Vfqueadeo  fccdus  illud  initum  nuprialecuiufdii 
facramcnti  resef^,vc  necipfa  fcparatione  irritum  fiat.quai»- 
doquidcm  viueiite  viro a  quo  relida  cff,  ma-charur  fi alceri 
nupfcnc,&:  illc  huius  mali  caufa  efl,qui  rcliqiiic. 

*  Idem.  Tancum  vaicc  illud  focialc  vinculum  coniugum  i 
vc  cum  caufa  procreandi  colligecur,  nec  ipfa caura  procrca-  ' 
di  foluatur.  Poflec  enim  homo  dimiccerc  fienlcm  uxorem, 

&:  ducere  dequa  filios  habeac,  &c  camcn  non  !iccc,&:<:. 
g     T^um  aetr.ubi  ucerqucfidelishocpr^cepcumdominide 
di  Nam  ceceris  ubi  non  uccrque  fidel,s,quod  m  inicioecclc 
lia.'concingit,cum  euangcliumprardicanciKpic . 

*  Scdul.  Qui  uidclicet ,  nequc  ambo  Chnfiiani  funt.qua- 
propter  ?  f  ut  dimittaturconiux  infidclis,  utin  confcqucn- 
tib  Apofti^lus  dicit,quamuis  mciius  fit  non  dimittere.  Actfi 
ncm  licet  f  m  pra^ccpcum  dni,yc  dimiccarur  coniux,  nifi  cau 
fafornicationis:Fornicacio  cfiecia  ipfa  inhdelicas.Dicimus 
auc,  pcrmific  caufa  fbrnicacionis  uxoiem  dimicti,fcd  qui^j? 
mificno  iuflit,dedit  apoftolo^locu  moncdi,ut  tj.  uoluent  no 
dimittat  uxorem  ifidcie ,  quia  lic  f brtalle  poliit  fidc^s  ficri. 

"^  Aug. 


I 


NICOLAVS    DE    LYRA. 
f     Sede.-prmf^ttifrie.  Hicconfequcnterairignai  ronc.quarede 
mfimonioconccirodixit,  f  mindulgeiitiam,quia.rquilibct  norf 
ci-ttanise  virtutis.t^  poliit  contincre,&  lioc  elt.quodtficit,  Sede, 
■fiul^.pro.do.h^i.acie).  C  <itpQffctcotl^/ki:rc.     Z     .AUus.tfe.ftc. 
ide't ,  tppofTetcaftitdtemaritale  cuflcjaire,  &  in  eadco  feruire. 
vndc  Matt.is.a.  deChrillofub  paraboiahoroinispercgrcprofi- 
circencis,qu6d  vocatis  feruis  fuis  tradit  iliis  bona  ,  &  vnicuique 
f  m  propna  virtuic.     J     jDico<j'<.  Quod  obfcarcdixerar,magi$ 
dcdarat  dicens.D;i:oit  (.';o/7«r<p.i.virginib.     4  Etvidmjj.eji  d. 
fifn  perfn^-i.i.cot)tincnteT\i\uendo.     5     Xi^o<//?/f  »)0.  i.fidonu 
contmcndi  non  accepcrint  adeo  .     6     TV^wt^j')/.  matrimoniutn 
CQiitrahcndc»,     7     Mtl  ui  fflenimnu.rjua  vri.i.c^asmconcapi' 
fccnii.'  luperari.Concupifccniia.n.  quidam  igniscfi  &ideo,qui 
ab  ipfa  iniptignatur  mcalelcit.qm  autem  fuperatur  pcrconcupi- 
fccntiam  vriiur.  Et  conudcrandum,^  apotiolus  hic  vtitur  copa- 
jrationcabuima.quiacoiicupifccntia  vri ,  malum  cftfimplicitcr, 
nubcrcautcm  bonum,miims  t.imen.qua  cotincre.eH  igitur  fen- 
fus.yifr ?i<({  efl.i  roagis  eligibilc  cti,<j)  hpmo  minus  donum  lial»cat 
quamqu6dmalum;incurrat,     8     lltsaiit.   Hicconfcqucnter 
inftruit  cos.qui  matnniomoiunfti  funt ,  de  iplonoad  flljluen- 
Diiiifio.  t^o  •  Et  diuiduur  m  duas  partcs,  quia  primo  facir  propolitum.  fe- 
cundooccafioneeiusdat^encraledocumcntum.ibi ,  Etvnum- 
qucmquc.  iVima  aclhuc  in  duas.qui.i  primo  agit  dc  indiflbiubii» 
ratc  inatrimoni),t^n  vterqueconiuc;u  cft  tidehs .  Secundo  qu  al- 
rcrcftintidclis.ibi.  Ca:teris  aiit.  I^rimaatihuc  induas.qa  primo 
flocf t  pos  flc  iuiliijblubilitaic  lanwonij .  fccjivly^jd  i\t agcdij  qn 

cojuigit 


contigit  ipfum  aiiquo  modo  fcparari,ibi,Quod  fi  difcefTerit.Cir 

■  ca  primum  dicit. Hii  au.&c.Vmccipionon  t^ujcd  Jo.idctt  non  pr^ 

cipio propria  ,  fed  auftoritate  diuina  .     9     Vxoieayiro  non  dif. 

Sicut  enim  didum  eti  fupr.  matrimonium  primo  fuit  intlitutum 

ad  iegitims  proHs  procreationcm,  incuius  nutritione,&  inftru- 

^ftione  de  morib.  rcquiritur  magnutcmpus.  pp  quod  rodiftat, 

^  vir ,  &  vxor  per  lota  vita  infeparabilitcrconiungancur,&  idco 

mfimoniuficdiltinitur  ,  tj,  eft  perfonarum  iegitimarumconiun-  »»„, 

ftio  indiuiduam,  i.  indiuifam  vit«  coofueiudincm  rctmcns.Pro 

pterquodnondifccdcrevxorcm  a  viroqadit  fub  praecepto,exce 

ptacaafafornicit«onis,quemcafum  excepit  S.iiuator  Matth.r^l/ 

&:  idem  de  diiiicflu  vif  i  ab  vxore .   li\  hoc.n.ad  paria  iudicanrur. 

10     i^.cci/iii./tfy.  Hicconfcqucntcronditurquidiit  agendum  , 

qnai.qualiter  feparaturmarrimonium.liccc.n.  vinculunimatri' 

luonii  confummati  lit  indiir)!ubile, iiili )5Pr  mortem  aiterius  cor 

porale.tti  excaufafornicatioms  probata  pot  Jillolui  quantu  aJ 

thorum,&quoadcoh.ibitationem,&  licdicitapoflolus,  Quodff 

rfi/f.vxora  viroiiicafudifto.      it     M.inereinnu.{'\xp^\e  pvxci^ 

pitdominus.     it     ^^w  >>/>(. Sicutenim  poteratnon  difcedifc 

a  viro  fub  fpc  correftionis  eius,  ita  poft  difceilum  poteit  ci  rcco 

ciiiari,&  etiamdebeth  nonpoliit  continere,  quianon  poteft  al- 

tcrinubereipfoviucnrc.      Ij    l^lam  c^ieris.  Hicconfequcntcr 

agiturde  d'tI<)lutionc,&  folutioncmatrimonij,quando  alter  co 

iugum  ett  infidclis.  Et  diuiditur  in  duas  partes,quia  primo  agic 

in  rcccQu  cx  partc  tidelis  fccundo cx  partc  infideiis,il>i,  Qu^odfi 

infidelis.  Circa  primum  dicit,  J^  cxten.  qui  funt  difparis  cultus. 

14    Diceg.n^iOf  i,Ao  coniihit,  fc4  no  cft  ad  hoc  diuinu  pccptu. 

I     Si 


249        I.AcI  Conntfiios.    Cap.  Vil. 


50 


^  '4<  Aug.  Hicpr-mo  videndiimcrrquibuscffem.  Diccbac 
!  A  cmni  rupcriuscxdoinini  perfona,  H  \i\ui{Hntin  con\ugioS<t<i 
ilje  rcrm.  no  hot  fcqUiC.fca.n.fubiungit,  Siqutifraterh.:bet  vxo-e^n i'ifiUe 
ia.  «Bajo  /j.,;,^^  Ij£c  confeniit  hihttare  cum iUa.non  dimiitat  z//.i»!.Ergo  niJC 

cc dicir  his,qui  funt  in coniugio  .  Quid  fibi ergo  vulc ,  quod 

3\Z,CAteris,  Ndiquia 


cisfuperiusloqueb.i- 
tur  ,  quificcopulaci 
cranc,vc  piiricer  in  ft- 
de  Chri  elTeuc.  c?ce- 
risauccm  nuncdicic 
idc(l,cis,qui  liccopu 
btifunr,  vcnon^m- 
bu  fidclcs  finc .  Sed 
quideisdicic?  Siquii 
frutcr  babct  >xorem  in- 
fidekmi&h^c  cunfencit 
habitare  cum  illo^&c.Si 
ergo  nonprscipic  cx 
domini  pcrfona,  fed 
cx  fua  perfona  mo- 
net,  ica  eft  hoc  bonij, 


T  Ex  dfo.    a 


TProprio  ore 

b-      ^ 


fidclis  infidclcm  dimicrere,nec  iubcri.Idco  cnim  non  pro- 
hiberi,quiaiuuiciapern)!tticafornicancedircedcre,&infi- 
dcl-shominis  fornicacio  clbnaior  in  corde  ,  quam  incar- 
nc.Tdeo  autcm,ncc  iuberi,quia  non  contra  iuffionem  domi 
ni  Gencilcs  fucrunc  ambo  coaiundi.  Licitum  crgo  crat  per 

iuftitiam,fcd  hcicum 

fFidelisconactfusadfideminconiugio.  |       nOU  CraC  facicndum 


D 


non  dominiis.  Si  quis fratcr  vxorem  habet infidele ,  &  hxc  2 

a     5Non  przcipitilcd  confulit,vt  fi  ^us  aliter  agat  noi!  lit  iranfgreflot ,  iicut  poll  de  vitgi 
nibus  confu!it.Augu.niOJict  crgo,c;uod  e:i  hicrandi  occalio  cuin  poflet  licire  reJinquere  . 
iSeii  non  expedit  T  Idcm  f  ibJit  de  inuliete. 

conrcntithabitarecum  illo,no'n  dimittatilla.  Etfi 


5 

6 


qua  mu- 
hcr  fidelis  habcc  virum  infidelcra,&  hic  conlentit  habicare 

a    T  Dum  no.i  fiyrtct  nomen  Chrifti. 

^  cumiIla,non  dimittetvirum.tSandlificacuseftcnini  virin- 

a    T  idell  muiuli  ell  mulier  infidelis  quamuni  ad  vimm  ridelem  ,  ipfeenim  vir  fidchs  ex  ciu» 
cooiunflioiie  nonctftltaminatur.verameniin  fidelis  habet  pudicitiara  in  infideli  eonuige. 

fidclispermulierem  fidele,  &  lan6lificata  cft  mulicrinfide- 

a    5^Sidilccditis,&  finone''t  ie2.i!e  mattimoniunv.    b    f  Decopula  njti. 

5  Vci  fpuriuvel  infideles  .  c    ^  Non  legitimi. 

^  lispcr  virum  fidclcm.  Alioquin  filii  veftri  immundi  cfTenc, 

f Si  permanetis.  f  Sincli.  a    "fvel  'it.vel  mulicr.    b    t  Odio  fidei. 

c    1  Non  pto  eo  fidcm  ieCetu. 

net,  icaeunocDonu,  ^  ,.  -         ,  _        1  r  •■    c  j  M     j-r   ''j-    j  r   « 1        ^     lam  proucnerac ,  vc  - 

vcdquisalitcrfcce-    d  nuncaut  mundl  funt.f  Quodflinhdelisdlfccdicdifcedat.  9    nonntiU^foemmart  l%.,,.,,c.fimi 

viros  fideles  ,  &  viri  li  moi«,*e.  fi 


7 
8 


proptcr  libcram  be- 
neuolentiam. 

b     San^ifica.efl,  quia  Aiig.  lib.ij.de 
hoc  fepe  contingic,  P«cat  mcrit. 
quodalcerpcrake.  ^[-■f-- 
rumad  fidenicouer  tig.q.j.c.iam 
cicur .  Vcl  mudus  elt  nunc 
vir  in lidclis  quacum 
ad  fidclem  muliere, 
&  nullam   ex    cius 
coniuniliibne  immii 
ditiam  patitur  mu-       * 
licr  fidchs. 

•JfAugufti.Cccdo,   'ibr.i.defcf. 

lam  prouenerac ,  vc 


Dam.in  mon- 


..«^* 


ric,  nonfitpri:cepti 

trafgretror.  Aliud  cfl.n.quod  iubccur,aIiud,quod  monetur, 

aliud,quod  ignofcitf.Iubctur  muliera  viro  non  difcedcie,a- 

litei ergo  116  licct  facere .  Monec'aut  vir  fidclis  li het  vxorc 

inhdelecofcnticnte  fecum  hab!tarc,no  ea dimittere .  Liccc 

crgo,&  dimictere,  quia  non  eftpceptii  domini  nedimictac 

fcd  confilium  apoftoli ,  ficuc  monccur  virgo  no  nubere.Scd 

i\  nupfcric,coniiliG  quide  non  cencbic,  fed  concra  pra?cepcii 

iion  facicc.Ignofcitur  camen  cum  dicitur ,  Hoc  autem  dico 

fccundum  veniam,non  fecundum  impcrium. 

iifli.i.dea    i^/fJ^^A^J^toei^-c.ldololatna.&quelibetnoxiafuprTfiitio 

.  '««in.itt  fornicatioGl^,&:  dns  caufa  fornicationis  quidc  pcrmifit  v xo 

^■-       .  rcm  duniKijled  non iuflic ,  &:  fic  dedic  locum  apoftoio  mo- 

«ati»'^"  ncndi,vt  qui  noluerit.non  dimittac  infidclcm,q  u?  foifin  e- 

o  ric  fidclis.Si  fornicatio  carnis  deteftanda  cft  in  coniugc,qua 

co  magii  fornicatio  metis,i.infidclitas?  lulfit  Efdrasimodo 

mmus  pcr  cu  vxorcs  dimittctcalienigcnas ,  p  quasad  dcos 

ibantalienos.Etper  Moyfcn  dominusiuilerac  nequis  vxo- 

rem  alicnigenam  duccret ,  mcr:to  ergo  quas  duxerant  do- 

I  minoproh;bentc,d.)mino  iubentcdimiierunr. 

L   j  c      -viChryfo.Qucmadmodumcumdcabijciendismcrccrici 

"^  "  *  bus  difput.-KjCorrccbone  rem  facit  faciliorcm  his  verbis,No 

vtiquefornicarijshuius  mundi,  itain  hocloco  multa  vtitur 

facilitate,inquies,Si  qua  vxor  virum,aut  vir  vxorem  infidc- 

lem  habct,non  dimittatcam.  Qinddicis^an  infidelis  mane- 

bitcum  viro,fornicarif  vero  minimc.  Atqui  minus  vicij  cft 

fornicatio.quaminHdchtas.Minus  quidem  fateor.Sed dc' 

fuis  maiorem  in  modii  parcit ,  hoc  &c  in  eo.qui  dccem  mil- 

liatalcntadebebacoliendic ,  etcnim  illumcum  fibi  tantum 

dcberer,non  puniuic,  cum  auccm  a  cofcruo  cxigerec,tocum 

rcpctijtdebitum. 

LadVx«.     ^«Tcrtul.Manifcrtum  c(i  fctipturam  iftam  cos  fideles  dc 

fignare,  qui  in  matrmionio  gentili  inuenci  a  dei gracu  fuc- 

runt,fecundHm  vet  ba  ipfa,  Si  quis,inquit  fidclis  vxorem  h.i 

betinfidclcm,non  dicit  vxorem  ducitinfidelcm. 

Amb.Noneft  imputadum  matrimonium,quodextra  dc 

cretum  dci  fadum  cft.fcdcum  cognofcitur  cmcndandum. 

Aug.  Cij  vcro  cccpilict  Grtuibus  euangclium  pra:dicari 

iam  coniuntlos  Gcntiles  Gentilibus  compcric,  ex  qujjbus  fi 

Q  iion  ambocrcderencfcd  vnus,  vci  vna ,  Sc  inftdclis  cum  fi- 

deli ,coufcncirechabicarc,ncc  prohiben aduminodcbuic 

fidelis 

D~E~T'Y  R  A. 

i     yxor.ha.infi.  vtpotcqfi 

Tirconiicrtiturad  fide,&  non  TXor.     }     Et  hxc  conf.hab.ficiW 

ce  &  fine  contumclia  fidci  Chriftianx.     4     K^on  dimit.  Et  idc 

fubdit  de  vxore fiidcli  viru  inHdelc habcncc.cu  di.Eifttfua  muli. 

Inhocn.runtadparia.  &  Subditratiotali$  maniionis  hcfblis  cii 

»u  Hdelijcii  dr.     5     lawfl/ji.en  e.J.conucrfus  ad  fidc.     6     yir 

infid.permul.fid.  ipfum  ad  hocinduccnte.Hoc.a.iVequenter  fie- 

batinprimitmaecciefia,  f  (p  vxorfidclisconuertcbat  virumin 

lidelc,&  cconucrfo  vir  vxorc.     7     ^lioquin  Hic  ponit  ad  iden» 

fccuuda  ro  cx  parte  prolis ,  q  perconueriionC-  parcntitinfidclis 

modiftoadduccbat  ad  fidir.jSi  aiit  fidcliscoiuxdifcederet,^lcs 

cu  infidelircmsnerct,  tp  tuc  pars  mfidcliucu  talib.przualcbat, 

li)  quin  crant  p^uci  fidclcs,  &  l«it>  inridciib.  conltituti.  &  hocctt 

quod  Ax.Alio(j.fi'.vc,im.ef.  i.n»  niiiJclitatc  rcmaiicrcnt,r6ncdi- 

it\.     8     'Xunc  au.fa.fu.  i.adduifli  ad  Hdc  modo  diCio.  vidctur 

autcm ,  quod  apoiloh  diflum  lit  contra  facram  fcripturam,quia 

i.Wfd.tj.Saticlis  tjdraif^cii  ab;ja  vxoresaUeni^etias  cumfiUsfuts 

aj> 


Ambr«n 


pcr vxores  fidclcs  in  fidem  vcnircnr.  £cquamuisuon<li-  infideles. 
ceicc noraina,  exemphs camen  hortatus eft ad confirman- 
dum  confilium  fuum. 

c  Mioqnin.  Si  dimittitis  inuicc  nolcntcs  cohabicarc,&:  alijs 
vos  copulacisadulteri  eftis,'3«:  fi)'j  veftri  fpun;,&  ioiinmun 
di.nunc  fanAi,quia  de  licitisconiugijs  nati,*:  fubcrcatoris 
vencratione  nati. Vel  ft  viciffim  dimittunt,filii ,  qui  maiorc 
partem  fequuncur,ininfidclicace  mancbuncMaior.n.cunc 
erat  numerus  infidehum,quam  fidclium :  NuncaiJtfaniSi, 
idcft,  Chriftiani,fii>e  vno  ex  p.irctibusauilore,liue  vcroqj . 
d  Tlunc  aucemfan£iifunt.  4«  Chrvfoft.  hoceft,noniminuii 
di.Ipieautcm  fandos  appellauic ,  vcrbi  cxupcranciaiterum 
malsefufpitioiiis  metumamouens.  p 

^•Aug.Aut  ficaccipiendum  cft,^excmplaiam  prgcefte-  ^^  y.aj  lyjjr. 
rantitSc  virorri  quos  vxorcs,^  f^minarum  quas  manti  lucri  ccUinum. 
feccrant  Chrifto ,  &  paruuknu  ad  quos  facicndos  Chriftia» 
nos  voluntas  Chriftiana  ct  vnius  parcntis  euicerac ,  aut  fic, 
(quod  &  magis  apoftoli  verba  vidcnrur  fonare,^:  quodamo 
do  cogcre  )aliqua  illic  eft  intclligcnda  fanc1ificacio,qua  fjii- 
^lificabanifvir,  vcl  muIierinfidcIisinconiugefideli,&qua 
fandi  nafccbant'filij  fidcliu,fiue  q,a  in  mcnft||KJ  cruorc  mu 
licris  aconcubicuconcincbacquicynq;  vir,yOT?mina,id  in 
lcgc  didiccrac  Cnam  hoc Ezcchicl  inter  illa pr;ecepta  ponic,  Eaech.il. 
qu^  non  figurace  intclligcndafunt)fiucjppaliamqualibcc, 
qu^  ibi  apertc  propofita  non  eft,cx  ipfa  nccefficudinccoiu- 
gioru  acquc  filiorii  fanditatis afpcrginc,  illud  tii  fine  dubica 
cione  ccncndil  cft ,  qcunquc  illa  fanciificatio  fit,non  valcre 
adChriftianosfacicndos  atque  addimictenda  peccata,nili 
Chriftiani,&  ecclefiaftici  inftitucionc  facramcnci  ctHciatur 
fideles.  Na  neccoiugcs  infidclcs,quamlibct  {inStis,6c  mftis 
coniugib.adl)«Ereant,abiniquit.ite  mundantur,  necparuuli 
de  quibuflbct  fandis  luftifquc  procrcaci ,  originalis  peccaci 
rcatu  abfoluuntur,niU  in  Chrifto  fuerinc  bapcizaci . 

*  Ide.  Illa  fanclificatiocuiufcunQue  modi,^  in  filijsfidc-  I.Jcbaptif. 
lium  cflTc  dix  it  apoftolus,ad  iftam  clc  baptifmo,&  de  pecca-  patHiU. 

ci  origine,vcl  rcmiflSone  quzftionem  omnino  no  percincc. 

*  SeduI.Nunc  fancti  funt^^a  fidelcs  per  pdicationc  fuorii 
parentum .  Itcm.filij  vcftn  im  mundi  cffenr,Ii  infidelc  parc 
tecomitarenturianonbaptizati  ,  autlibaptizatieflrcnccx  p 
Chrianicace  in  paganifmii  tralirec  infidcle  parcntc  fciFido. 

Ter. 


N  ICO  L A VS 

I     Si '/'iisfrater.  i.Chritiiamt 


a  filtjs  ifraelfidelib.  fte  cotra  lacros  canones.quia  2 8.q.  I  .c.  luUiiei. 
dr ,  (f  non  pot  inHdelisiueiusconiunftionc  permanerc,  quxii 
ad  Chrilhana  translata  ell  Hdi:.  Ad  primu  dicenduin,<p  mafrimo 
nialia  iila  crant  prrafta  p  dci  prohibitionc.qux  habctur  Dcu.7. 
ideo  nulla  crant ,  quia  nuiliimatrimoniucontra  dci  prohibitio- 
nc  pot  cflc  ratii.pp  quod  L  fdras  fecit  ilia  fcparari ,  oc  bcnc.  Ad 
^m  diccndii ,  tp  in  primitiua  ccclcfia  patlim  conucrtcbantur  aii^ 
dc  ludxis,  &  iiiniliter  de  Geiitih.  Sc  ilio  rpe  ioquitur  apoilolus, 
quia  tunc  fpcs  crat.q»  inHUclis  trahcretur  ad  fide  pcr  fidcle  pcr- 
fona  in  matrimoino  Ubi  iunft.=i .  proccdentc  vcro  tpc  ludari  fue- 
runtoblhnati.uolicaiit  Gcntilcs:&  io  fidclispmittebat  habita 
rcciiinHdeiide<.}ctib.non  th  deludxis.Mo  veropari  pafTuani 
bulai.c^a  vtrique  rcputanturob(linati,&  Jic  nopmittiturHdclis 
liabitatc  cu  iiiHdeii  dc  illis,ncc  de  illis,  &  hoc  mo  ioquitur  decre 
tiiallcgaiii.     9     jQ«0£i//i«/y«/.Hicconfcquentcr  ioquitur  dedi 
fccflu  inhdclis,cum  Aiciiiix ,Q^hd fi.infid.dif.  in odium  fidciChti 
Aianae.     10     Z^i/cf.q.d.libcratus  cllfidclita  coiunflionccius, 
&  potefl  alteti  contrahcrc.  £t  fubditur  caufa,cutu  dicitur. 


l 


^5« 


GJorord.&NicoIaideLyra'.         252 


^  *  Tcniil.  Apofl^olus  cx  fan  tlificato  alterucro  fcvu  fanflos 
A  procrcrjn  ait.cam  ex  fcminis  prarrog.-iciua,  (juam  ex  inftitu- 
cioniscJifciplina.C.Ttcrfi^iriquft^jJmmudi  nafccrcntur,qua(i 
dcfignatov  tamc  fanditatis,ac  pcr  hoc  ctiam  falutis  incclligi 
volcns  fidcljij  nlios,  vthuujs  fpci  pignora  nutrimonijs^qiig 
rctincnda  ccnfucrat 


patrocinarctur.Alio- 

quin  mcminc*r.icda- 

mmicap  dctinitionis, 

Xo.j,  "^fi  /j^is  renatMs  fuem 

ex  aqua,^fpiritn,  non 

jntroibit  in  rcg>iHm  dei, 

idefl,n6crit  fancius. 

9    t^on  tnim.  No  eft 

ratuc6iugium,qnDd 

fjncdeo,&:idconq;i 

0    cft  peccatu  dimiflTjo 

^     '  ,f  pter  Dcum ,  U  alij 

Copulatur .  Si  ambo 

t»raina.  crcdunc ,  pcrcogni- 

rioncm  dci  confir- 

f^accftfat,  niaturcouiugium. 

b     Jn/iatf.Nonopor 


•     fidcl.noncogiturtnUelera  fequt.fed  qu3ndiupon"uiit  iipace  elTc,  •.-in  fersrenttir.fi  iiieo  pu- 
lauciunt  vocaii.in  eo  mincnduin  clt.  b     1  id  eit.iii  tii^dclitate. 

3  Non  cnim  feruicuti  (ubiedus  ert  fratcr ,  vcl  foror  in  ciufmo- 

^lileo  nondebcmmcnitcaufadifcordix.    b    iVeic  roanenui.m,  quia  mJcrcis.    c    ^Fid.-lis. 


5- 
6 


B 


tct  litigare  cum  difcc 


dcnte,  quia  odig  dci 
difccdit. 
\,i,  ii  PoUf t.  c     ynde  enim.  Augij- 
fti.Hortatus  fuper  ca 


di. In  pace  aute  vocauit vos  deus .  V nde enim  fcis  mulier,{i 

»     trorlinpoflificiedete,  qui  nonhorfcr  nomeBChrilU.  iFid^Ii».     ^lnlidelcm. 

virum  faluum  facies  ?  Aut  vndc icis  vir  ^  fi  mulierem  faluam 

a     lllttchabeatad  tuuincoinparmi.     T  Vtiquc  »iro  prirff-,  vxoti  fubefle. 

b     5t)cdit.  c     lidcD.in  co  tt.itu.in  quoueus  vorauit ,  nona  quo. 

facic#Nrfi  vnicuiqucjficut diuifit dciis  Et  unijqucmcjue  fi- 

a    tFctlcueianKCfi  non  Uatim  pioficit.  5Vnufijuifquc  .  1  Nili. 

b    t  Tcncndum  vobis,quodomne$  tenent.   -7 

cutvocauit  deus,  iraambulct,  Ettficut  vbiqueinomni- 

J    5Ci.i,i  eo  ftatu  potcft  quifque  manere,f  coningii,  (init  &  in  cxteiis  ,  qua  la!uti  impcdimen- 
tum  non  aftcrunt.verbi  gratia.         *f  Hoc.f.  daceo,  quod  vnufquifque  pctinancat  in  llatu  fuo. 

busecclcfijstdoceo  .  Circuncifusaliquis  vocatuselt,non  8 

a    f  Nun  cogatui  adJnceie.  b    ^B.  tus  Gentilium. 

t  adduca'c  prarputfum .  In  prasputio  autcm  aliquis  vocatus  9 

T  idcit  non  cogatui ad  ludaicot  litiit.  <    TAdfalutera.nec  pioded,  nec  obeii  hoc.vcl  iltud, 

idc.t  ludaicus.vcl  Gcntilis  ritus. 


lib.i 


t  f»U»i- 


cft,non  circuncidatur.  Circumcifio  nihil  cft,&pra:putiu  ni 

a    5  ^lon  adducat.&c  Sed. 

hileft,  fcd  obferuatio  mandatorum  dei.  t  Vnufquilqucin 

DU«eUCnerUC,nUnC       „  ,    »    fNonaqua.         ^     b    TCondmoncvoc.tiomnoniepugna«.e.  I.Sicut. 

quia eadcm  ficri  pof-    ^  ^"^  vocationc  vocatus  cft,  pcrmancat .  Seruus  vocatus  es. 

UIOC     HceC  nonlc^C      U  IQuafivelishoceffugcre.  a    tSeruitntc. 

jubete,fed libera  cila       '^^"  ^^  "t>i  curx  .  Sed  &  fi  potcs  liber  ficri ,  t  niagis  vtere. 

TC^xcilcaufahumilitJtij.        a    T  Qiiia  j:quc  i  vt  dominu»  fciuiIsChrifticlt. 
b    ^l^leiin  fidcdomini  vocatut,vel  inopctationcdomini.        c    T  Id  eft  ac  fi  diceret  feruus, 

fed  honeiltus  cumea. 

Quicnimindoininovocatuscft  feruus,  libercus  eil  domi- 


t  Siip.e.d, 
I.Pet.i.d. 


>a( 


citatc  tiunc . 

d    Diui.de.  cuiquam 

quandofaluccur ,  id 

cl\ ,  fcit  quando  cce- 

dei,iScfnltmct,fici: 

In  expofitiotJC  ^  cxpciia. 

EpiH8.i»4Q»-  g  CfrfHnctfus  aliquis 
yo.eih  Aug.Nufquam 
aufert  confiietudine, 

qus  fcruata  non  impedit  falutem ,  mones  nc  in  talibus  fpes 
lalucis ponacur.ciim  cacumprooifcnUoncinfirmorumfer- 
pcncur.vnde  dicic  nihil  ea  clfe,fubdens.  Circunci(io  nihil. 

•jc  Sedul.  1^0«  adducittfr^pftium.  Ideft,Non  pucet  fe  fuper- 
fiuc  circunc|fmn,ne  hoc  p^nitcat .  Fuic  caim  ncceHanu  fuo 
tcmporc .  iH^t  hoc  modo  non  adducat  prajpntium ,  vt  quis 
flnclcgisca:ren)onijs  viuac,  quiacum  quibufdam  permitcc 
bac  apoftpli  legalia  cuftodiri,  ne  fnbif o  a  lcgc  fu  bcra£h  fcan 
dalimipatercntur. 

f  ynHjqniffue  i*  ea,  Hoc  ad  eas  c5diiioncs,vcl  vitx  cofuetu 
dincs  iefpicit,q  nihil oblunt  fidei  bonifquc  nioribus .  Sicut 
cnim  coniux,  iic & latro ad  Chrifti  fide  vocatur .  Scd  illc in 
Q  coniugio,n6 a coiugio.Iftc  vcro  no  in  latrocinio,  fcd  a latro 
fiqjo.Noi)  emm  ncccilcefl,  vtconiugcs  dcfinant  cilccon- 
■ iuges 


f  A  deo,  quod  crimcn  e;t.    b    TQuod  perfcftius  cll.    c    T  Vict  jiie  fcruus,  quia  prc.cra. 

ni.Similiter,q,  libcr  vocatus  eft ,  fcruus  eft  Chrifti .  t  Precid 

TSanguinc  Chiiiti.    4  1£tqtiiaeinpu.    b    lltafcilicei.vt  poltpoiutisfcruitimndomini. 

c    T  Quia  niiUus  ftatut  nscct: 

cmptieftis.No^Iiccfierileruihominum  .  Vnufquifquc cr- 


Ang.lib.Gen, 
a4?uUetit)<B, 


iugcs  proptcrf-dcmChrifti,ricucncceflrccft,vctatronc'.dc  D 

finantcllc  latroncs. 

T    Setuns  v.Si]prA  pofuirvnumcxemplumdcritu  vuicndi, 
licaliuddccondicujnisdiciturofficio.  ^ 

Ma^svte.  Quia  quantoquis^ptcrdeum  dcfpc£tiorc(t 

in  hoc  fccuio ,  taPiCo 
magis  cxalcabitur  in 
fiituro. 

i  Libenus.Qitn  crep 
tus  a  peccatis,qu^  fcr 
uos  faciut.ncc  feruus 
coditionc  defpiciaf, 
nec  liber  ereptus  ela- 
lus  fcruo  fc  pponat. 
Ic  Ernpti  e.  RcdditC  vi 
ccm,vtvosfcruifitis 
Chrifl^i,nonhominij. 
Hi  funt  lerui  hominu 
qui  humanis  fi^fubij 
ciunt  fupcrltitionib. 
•jc  Tcrtullia.Quod 
fciam,non  fumus  no 
ftri,fedprctiocmpci  £ 
&quali  pcio?fangui- 
ncdei.Lxdences  igi- 
turcarne  jftam,cum 
la:dimus. 

1     Seruihominum.QS 
concingic  vobis  li  di-  recM 
cacis,  Egofum  Tauli,e-  pu'!i 
go  .Apoilo.  i„^ 

*  Chryfono.  HoG 
jg  non  cancaadicruos, 
fcdadlibcrosdictuin 
jg  eft.Conungitenim,  , 
vtfcruus  nofitfcru' 
&hberfitfcruus.  Ec 
quona  pacto  leruus 
noii  cft  icruus?  Cum 
propccr  dcu  omnia 
facic,cu  non  ert  fimu 
]acor,neque quidquam  ,  vc  oculis  feruiac,opcratur .  Ica  fic, 
vchoininij  (cruus  liberfiac.  Vcl  c6cra,iiberfcruuseiiicitur, 
cum  inccr  homines  malus  quidc  miniiier  cH,vel  jppcer  gu- 
lam,&:c.  Huiufmodtenim  homo  maximeomniufcruuscrt 
quamuis  (it  libcr.Cofidera  quxfo  vtrumque.Seruus  crat  lo- 
fcph,  verum  non  hommum  fcruus .  Quare  in  fcruicuce  om- 
nium  liberrimus  erat ,  dominae  aute  fub  cuius  impcrio  crac 
non  paruit  voluntati .  contra  libcra  illa  maiorcm  in  modQ 
omniu  fcrua  erac,  cii  fcruo  fuo  blandiretur,horcareturquc, 
fed  libcro  non  perfualic,quod  faceienoluit.  Audianc  feriu, 
&  liberi,vtcr  fcruiuic,^  rogacus  cfi.an  qug  rogauit?qu^'  hor- 
tacaeft.an  qui  cocemplic  luppiicem?  Ltenim  ccrmini  icruis 
a deo  conflituci  func,  6i,  quoufquc  in  his progrediedum  lic, 
fancicum  cft»&;  prstcnrc  cos  ncmincm  oportec ,  &rc. 

4^  Idcm. 


10 
II 


12 
15 


20 
21 


NICOLAVS    DE    LYRA. 
j     J^on  cnfmferui!Utifui>ie£i.id  eft.Chriftianus, vei  Chrifliana. 
2,     Jneiufmodi.Wt  tencatur  iniidele  altquomodo  fequi,autcon 
tcndere  iu  ludicio ,  vei  alibi  pro  eius  cohabicatione,&  fubdit  ca. 

3  Inpace  auiem  vocauit  vos  d,  Non  m  litigiis,&  coiucntionib. 
$ed  quij  pofTct  aliquis  arguere  in  contranum,  fcilicct,qu6d  te- 
neretur  hocfacere,  vt  pbirctinBdelempcrcohabitationemad 
|idcn>  conucrtcrcidco  hoc  remouer.di. 

4  ynde  enimfiis  imlicr^li  virum  faluum  facies.  q.  d.  non  poteft 
poc  fcirCjuiti  per  diuinam  rcuclationc ,  propter quod  fubditur. 

5  'h{!Ji  v/iicui(jue,(icut  dui/it  deus.  i.ordiuauit  reuelari,(ccundu 
autem  viam  Immanam  nngis  prob.ibile  videtur,q>  intidclis  fub- 
uertcrct  fitieie  li  (equcrctur  eu  dircedctc  ex  odio  tidci  Clif lanar. 
^  VHumqHemtjHc.  l  ollquam  apollolus  egit  dc  folutionc,&  dif- 
foiutionc  matrimonij,  vbi  dixerat.quod hdclis  debct  mancrc  cii 
infi.icli.tj  putcltabfquccontumelia  Chrilli.Hic  cpfcquenterex 
incidcnn  dat  gcncrale  documentum  ftandi  in  ftatu,  in  quo  quis 
vocatur  ad  iidc.Tnfdi.t^numquen.que.ficut  vu(auitdeus,ita  ambulet, 
quantum  ad  illa  ,  qua:  non  rcpugnant  liatui  fidei. 

7  Etfiiut  in  omntbus  ticL-fiis  «ioceo.q.d.non  folum  vobis  Corin 
thijs.fcd  &  aiijs  hoc  dixi,  quia  doftnua  fidci  debct  habere  vnita 
tc,&  maxiinc  in  hoc,  9  quilibct  lii  cotctus  dc  ftatu  inquo  voci- 
tus  cll  au  iidcm.niri  impcdut  dci  fcruitutem ,  &  cxplicat  magis 
in  fpcciah  dicciis.  8  Cifcunc.aU.vo.efUnon  ad  pnp.  idcft.non 
fequ-itur  ritum  Gcntilium,  qui  fcmper  fuit  illicjtus. 
■  ^     infr^f>u,^u.ali!juii  T^o.ellnvit  *,.  yolcns  obleruarclcgalia^qu^ 

*ci- 


ccflaucrunt  in  morte  Chrifti,maxime  quadtutn  ad  carrcmonialia 
de  quib.  fuitcircunciliocui  fucccdit  b3pti(iiius  in  noua  lege.  io 
fubditur.  10  0»-ctf»f///or/i.ey/,ideft,nihilfacitad  falutcm. 
II  5'«frfot./»..Oc.Matth.l5).c.Si  vis  ad  vitaingre.fer.man.Sunc 
enim  de  dlAaminc  luris  naturalis  ,  propterquodoblig.Ktoco- 
rumfcmper  manet.  12  Seruus  vo.es.  idfidcm, 
1 3  "^on  fit  r/.f«.idcft  non  fcras  hanc  conditionem  moleftc ,  nl 
inillapotesChriftdfcruirc.  14  Sed&fi po.li.fie.  cigrati.i 
dominitui,vclaha  viadc  facili.  15  Alagisvtc.  {.Ceimtute.i^ 
ant»  feruicndo  Chrillo  lu  membris  fuiSj  cxcmplo  Chrifti,qui  li 
cutmtniftcrcratcuradifcipu!is.  Et  proptcrhoc  Papa  fcruu fer- 
uorum  dci  fe  t  ocat  in  libris  fuis . 

16  il^ie.in  do.vo.eflfcruus.  conftruatar  fic  litcra.  Q^ienimfer- 
««^.exifteniinconditionc,  17  Indom,vo,ifl.  ideft,  vocatus 
ad  fidf  m.  1 8  Libertus  e[i  domini.  id  cft ,  libcre  poteft  feruire 
deo,&  zqualis  cft  meriti  apud  dcum,  licut  illc  qucm  rocat  cxi- 
ftcntcm  in  libcrtatc.  1 9  Similiier^qni  Unr  vo.eH  fcr.ifi  Clm- 
{li.Iicut,  &  illc.qui  vocatus  eft  Ictuilis conditionis  cxiftcns.vnde 
dicit  Amb. Apud  dcum  boiu  fcruitus,  &  bona  libcrtas  ^qua  iaa 
ce  appcnduntur.  Et  quod  vterquc  fit  xqualitcr  feruus  Chrifti, 
oftenditurponfequcntcr,cumdicitur.  20  Vrecioem^cfiis.  id. 
eft  fanguinc  Chrifii ,  qui  «qualitcr  cffufus  cft pro  vtroquc,  cm- 
ptus  vero  feruus  cdicitur  emptoris. 

2 1  T^litefierifer.ho.  dimiilcndo  fcruitutcm  dci  pro  fcruitutc 
hominum.vtraquc  cnim  poteft  fimui  ftarc ,  vi  cum  quis  proptcr 
dcum  humilitcr  fuftmct  homins  fcruicuccm. 

I     De 


2y3         LAdCorintliios.    Cap.  Vil. 


H 


■dni. 


eninihiacvnthusfpecicrimilechrono,icaquiiricarnevirgi  1) 
nea  pLiricacc  feruac  ruperc^leftib.fimilant''.  Hi  fiuit.q.  cu  nui  Angnnj.Iib.rfe 
lierib.nofnntinquinati,  &:fequi]ncuragnuqiiocunq;  iedr.  ^'""'^^^  ^•''S''*' 
d     Si mtpfirit  uhgo,fwn  pcccauit.  ^  Hieronv.  Non  illavirao  a!/'"/' 


&J4 


f  Non  a  quo,qaia  nullus  ftams  nocet  in  qim  quis  vocitur  .  , 

b    I^Siatu.    1 1n  obfcruatione  mandatotum  dei. 
b 


qug  fcmec dci  culcui  dcdicauic,  harum  enim  fi  quanupferic  li. i. 

habebic    damnatic-  uin, 
nem,quiapriTnamfi 

go in  quo  vocarus eft,fratres ,  in  hoc  permaneat  apud  deu.       gfnes""^^  ^'"'^"^'^'5 

a    JDe  coniunftisdedipriceptumdomini,  vbi  vterqueeil  fidclis ,  vel  meuin  confiliuin  dedi,  ^        '      '        IjqutJ  puiX 

vV>i  altet  infidelis.  b    lAliqualcgc  prarcipientis ,  vt  contincnnt.vel  nub.int.  ,  COnlecraCionC' nupfc 

rincnon  taadulcera: 

a    ^Nt^opf^^eP'-!"'''  f  A  rpiritul"anftomihiinfpiratum  idcm,  quod  fupra  dcdi,noncuben        ■    lunC  ,  qU3m  inceft^J. 

'  di  vbitamensliuilUccc.  f  Apoitolatum;  *  Rlfillll';       f  f»cr-i. 


2 

3 


^      4«rdem.Ko!itc  fieri  ferui  hominuro,hoc  eft,nolice  ck  pa- 
A  rere,cum  tui pia  prxcipiunc .  verum  neque nobifipfis  fic  fer 
uifieri  velimus. 

a    De  uirgimbus.Cmin  illius  fornicacoris,dc  omni  fornicacio 
ncvic.?ndadoccc. 

:^  Scdul.  Scriptis 
refponder,qmaillid» 
cebant  ,  vbiei^pr.x- 
ceptavirginicas?v«;  fu 
perfluum  demofira- 

•iq.i.f.Cc  r^'^^^""*^^'^^^P'''^*^^    ^  t  Dcvirginibus  autem  prajceptum  dommi  non  habeo,  i 

\,.' ' '      pcononefl.  Ica  virgi  -  -...--     ._      . 

nicaccm  prxculimus 

vc  camen  nupciarum 

ordinem  feruemus, 

quiafi  dominusvir- 

ginitacem  imperarec 
[tftmcm.  condemnare  videre 

turconiugium,&  fe 

minarium    hominu 

cxciderec,vndc  virgi 

nitas  procreata  cft. 

Quare  precepcu  do- 

minidcvirginib.no 

habuir,quiamaioris 

merceciis  cft,  qdno 

cogitur,fcd  otfcrtjr. 
4<Augufi.Non  vt 

hoc  confilium  alie- 
B  num  exiftimemus  a 
jrtft"..\  domino,  cum  conci- 
.  itc.kx."nuo  fcquaturj,  &di- 
lj.ci.      caCjCanquam  miferi- 

cordiam    confequu 


Apo  i4.a. 
concraI« 


»  Pollen- 
1 


cd^niilium  autcm  do,  tanquam  mifcricordiam  confecutus  a 

a    flta.     b    Hn  difp  enlitione  mihi  c|cdita  .  c    f  Quiaapo(loliis,&  iidelis 

ergo  hoc  confilium  do.fcihtet  nubcndi,quia  exiftimo^hoc ,  idcft,  in  virginitaic  permanere. 

dominc>utfim  fidelis.Exift/moergobonum  hoceiiepro-  4 

,  a    fNonfo.'um  fpeatern.i:  vit.t.  b     ^^lta  exiftimo,  ijuia  ita  verc  eft,fci!icet.  f 

pteVt  inftarircm  neeefficatem,  qifoniam  bonum  eft  homini 

Tln  virginitate.  f  Tamen  fi-  1  Etfiinftat  neccfsitas.        f  Sedfo; 

{icefle.tAlligatusesvxori,nohqua:reretioIutionem  Solu-  6 

Sipotcsco:;ttncre.  Sedt,imen.  y 

^  tus  cs  ab  vxore,  noli  qusErcrc  vxorcm.  Si  auiem  acceperis  v-  8 

Sirailircr.        a     Non  peccant,  tamen  leuiuseiiefTe  fine  coniugio.quia. 

^  xorem,nonpeccali:i.Effinupfcritvirgo,n6peccauit.  tTn'-  9 

C   a    5Pro  ncceirariisrebus  ptouidendis  ljbi,&  filiis-  b    ^Dum  confulo  lioc  cu  tate ,  vel  dum  eonce- 

f  do,quodvultis8cfigiaue.  ^TtibuIationem  carnis  habebunt  Ego  autein  vo  par. 

bulationetamencarnishabebunthuiufmodi  Egoautevo-  ^°  iam ,  qui fpmcualicer 

a    IQuo  non  gcnerationecarnali  prt.pagandus  eilpopulus  dei,  fcd  regeneratione  fpirituali    **    ValUnC  .  CUr  CCgO  lU- 

toDigendu».  ,  ^  eflc  couiugibus  cat- 

b     T  Hoc  folum  refiat  agendum;  „  „    .    i.    i      •  r 

b. .       .  t-      r  -     »  iL  /1  X  n  bf       '  12  nis  cnbulacio   quafi 

isparco.Hocitaq; dicofratrcstepus.breueclt tKeliquu  ,^  fpecia{icerdicicur,q 

"'"-''"-''-         etiama  vicafpintua 


tur  librode  veravir- 

ginicace,  &  epifto.ad 

virginem     lapfam , 

qu§efl:i58. 

e     lyibutationem    ta- 

men    carnis   habebunt  tDetransf.i. 

huiufmodi.  *  Grego.  ^P'''-^^"-^"^*». 

Mag.  De   coniugi- 

busPaulusdicic,  Tri 

bul.carnishabebunc 

huiufmodi  .  Sedtri-  ''^-^  ^'"'' 

bulacionc  carnis  hic  fXfflf^ioneai 
pati  poilunt  eciam 


TStudendo  dci  feruiiio.non  operi  catnis. 
b    ^Hoali.^maprofperitatefecuIi. 


s 


b    ^Hoali.^maprolpentateiecuu.  '"• 

cft ,  vt  &  qui  habct  vxorcs  tanqua  no  habetcs  fint,&  ^  gau-  ^4  1'"!^  ^o"gc  non  eft, 


tus  a  dom  ino.uc  fide 
lis  elTem .  Secundum  ergo  dcum  dac  confilium  fidcle,  in  eo 
fpiritu  de  ()uo  aic,Puro  autem,qu6d  &  ego  fpiritum  dci  ha- 
beo.  Vcruiicamen  aliud  cfl  domini  iubetis  imperiun-.,aliud 
conferuife<:unduiTj  mifericordiamchantatis ,  qua;illiefta 
,dominoinirpirataatquedonata,fidelc  confilium.  Ibialiud 
facere  non  licct,hic  autcm  liccc . 

b    Exifiimo  bocbonnmeffe.  *  Sedul.  Exiftimo,hicnonpro 

dubio  poniuur,  fed  pro  certo. 

.l-.8».Je'  c  .  T^eceffitatem.  Dicitpenurias  feculi  quas  fijpe  patiunt'  con 

(•       ,V  iugat. . Infiri  nis  infirmam  rone  pnccndit .  Poflet.n.  dignio- 

.i&lib.i.  j.emreddidifl^e  virginitatis  racioncciusmunusampliusco- 

"■'"•  '  mendando.  Supergredicurenim  virginicasconditionchu- 

manje  natur. f,per  ^  homincs  angclis  aflimilatur .  Maior  tn 

Q  vidoriavirginumeft,  ^angeloru.  Angelientmfinecarne 

f >.»j.a.  viuunc,virginesvero  in  carne  triumphanc.Inde  eft,qu6d  in 

•tabernaculo  domini  fupremum  opcrimcntumer.icdc  pcl- 

libus  hiacyntbinis,  pcr  quod  intelligitur  c^litum  vica,habcc 

cnim 


fiqudd  hifrequen 
tcr  maiores  cribul^* 
tiones  ex  carne  fufcipiunc,qui  carnissuolupcatib.  dcled.int? 
f  W«c;Vai^./^/co.Hicadteperaciamonec.C^Quiapiugcmini, 
du  fine  peccaco  poliic  fieri ,  itaque  hocconfiiium  do  uobis. 
g     Tanquam non  habentes  ftnt.Qmd  utiq:facic,qui  habes  uxo  Aug.inpf  24. 
rc reddJC,non  cxigic  debicu,&:  qui ^^  infirmitacem  propria  ^  '+^- 
ducic  uxorem,plangens pocius,quia  fineuxore efiTe non  po-  nen?ia  "°i" - 
tuit,quagaudens,quiaduxit,&maxime,quiapariconfenfu  gaii. 
concinenciarn  feruanc.Graciorafineconiugiaiudicadafunc 
qux  fiue  filijs  procreacis,  fiueproleconcempcaconcincn- 
tiam  pari  confcnfu  feruare  pocerunc . 

*  Sedul.  Illettxorem-habens,fed  quafi  non  habec,qui  fic  Paftoral.j. 
ftudcc  placcrc coniugi,  ut  camen  non  difpliceaccre.uori.      P/"^-  Admoni- 

*  Grego.Vxorequafi  non  habendo  habcc,quitranficoria  ^*""'*"* 
cflccundaconfpiciens,curam  carnis  ex  ncceifitate  colcrac, 

fed  2eterna  gaudia  fpiritus  ex  defiderio  cxpe6i.it,Vxorc  qua  c 
fi  non  habendo  hct,  qui  fic  per  illam  carnalr  cofolationc  uti 
tur,uctamennunquam  ad  praua  opcra  a  meliori  incccionis 
- ■''    ,      "  '  ^  rct^icu- 


N  1  C  O  L  A  V  S    D  E    L  Y  R  A. 

-1  De  uirgi.a  u.Po/i^M^  apojiotus  egit  de  matrimonio,hic  confequ? 
ter  agitde  fugientib.matrimoniupromelioribono,  Etprimo  pro  conti 
nentiavirginali.  fecundo^de  fugientibus  procontinentiaviduali,ibiy 
Mulier  alligatij.  Vrima  in  duas^tfuiaprimo  agitde  virginib.fecifdo» 
de  virginu  culiodib.ibi^  Si  quis  autem  turpe.  Trima  in  tres,^apri- 
mti  dtcLmt  perfe,^ioney<jux  efi  in  ftatu  virginali,  fecHdo  qualiter pof- 
fit participari  inj.latu  coniugalitibi^  HoC  itaquc.  tertio  quod  circa 
hoc magis debeat  optau,ibi.  YoloAVlZcm. Trima induas^quiapri- 
mo oficndit  efuidfi.t  imperfe^lum.fecundo  quid  licitumyibi,  Alligacus 
CS.  CircaprimHmdicit  apoUoltts.Dc  uirgi.au.  fcilicetyquod  prttdice 
virgimtatt  efft  ntieffariam  ad  falutem.,quiatant£  altiiudims,&per 
ftHions  e(i,quid  p  3Hci  poffunt  ea  attingere.vnde  dicit  SaluatorMat. 
19.^.  Sunccunui:hi,qui  caftrauerijt  fcipfos  propter  regnum 
cglorum:qui  pot  cft  capcrc  czpix.quafi  dicatpauci  inueniuntur 
ad  hnc  tdonei. 

2  Confi.au.do.  tanquam  de  meliori  b$no,propter  rationesfupra- 
diHas  eo.ca. 

J  Tanquam  mircricor.confe.  nonfoUm  in  Chrifiianilatis  fia- 
i«,/e(f  etiam  in  apoji  olatus  fiatu.per  quem  at<&orit!item,&  fcientiam 
€onfulendi  habeo.pro^^ter  cjuod  fubditjuum  confilium.  dicens. 

4  Exiftimo  crgo  bonum  hoc  e(ic.idcfifimpBafer  conti'  cre. 

5  Ptoptcr  inftan  tcm  nccelfitatcm.  idefi  ad  euitandim  occupa 
ttonemcirca neceffit-i  temvitx  prafentis.qu£ incumbit  coniug.xtis  cir 
caprnuifionemvxorii  ,&  prolis,pcr quarn homoretrahitura  bouoco 
templationis,&  diuin  <edile&io>iis . 

6  Alligatus  es.  lUt :  confequenier  ofitnditur,^fit  licilumyf.matri- 

moninm 


moniii contrahere,&  incotra{lomanere.iodicit^A]]i^ztiisesuyio , 

ri,nol  i  quxrere.  quia  forfita  caderesper  incotineiia.  Experti  enim 

deleSattone  venereorii  in  aBn  coniugali  reuertuntur  ad  ca  de  facili. 

7     Solutus  cs  ab  uxo.  fi  potes  continere,quod  efi  maius  bonii.ideo 

non  efl  dimittendum  pro  minori . 

S     Si  autem  accepcris  uxorcm  non  pecca.  quia  hoc  efilicitu 

viro^&  etiam  mulieri.ideo  fubdittir,  Ecfi  nupferic  uirgo. 

5»     Tribulationeni  lamcn.f.matrimonio  iun5ii,<juiaimminet  eis 

anxietas  mentis,&  labor  corporis  circa  prouifiohe fu£ domus,et pro 

lis,&  qtiia  alier  coniugu  de  facili fufpicatur  fraudem  in  alcero  de  cor 

pore,&fi  anxiaturin  mente,  cuius  anxietatis  reditdatiofitin  carne. 

10  Ego  aucem  uobis  parco,  quafi dicat.,nonjolum  ojicndo  vo~ 
bis  viamperfe&ionis,  qux  difficilis  tjl  in  obferuantia  virginitatis,fcd 
etiam  matrimonii^m^ad  qttod  licitc ,  &  bene  declinarepotejiis. 

1 1  Hoc  icaque  dico.Hic  confequcnter  ofiendit  qualiter  perfeHio 
virgimm poffit  habcri  aliqtio  modo  a  conitigatis  ,f.  a  lidtis  abjiinen- 
do,quarttimfieripotefi  bono  modo,&  ad  fuperna  tendcdo-.Dicit  igi- 
t«>-,Hoc  icaque  dico  fracrcs.  yos  ad  perfe£lionem  inuitand». 

12  Tcmpus  breue  ci\.fulicel  vit<e  human£,propter  quod  quili- 
bet  dcbet  quanttm  pvtcji  ad perfeSioncm  conari  quandiu  habet  teiii' 
pusmcrendi.ideo  fubditttr. 

1  j  Rcliquum  cft,&c.canqu.am  non  habcn.finc.i>«orf^f,rf» 
pliciter.  f^no  modo,qubd  reddant  debitum,non  tatnen  exigunt.  ^lio 
modoperfeBius,vt  vterquc  coniugum  de  communi  coufenfu  incipiat 
conttiiere,firopter  maius  bonum  adipifcendum . 
X4  Ec  qui  gaud.  idefl,materiam gaudendi  habent  ex  aiiqua  tcm» 
poraii  profperitate  circafe,prolcmy  &famiiiam  contingente. 

l  Tan* 


5) 


Gioford.&NicoIaideLyrai         256 


'jS^  ref^mjdine  ciusamorc  flciflatur.Non  flcdo  aut flerc,cn  hic 

^  •iduerfo  c-:^rcriora  plan^crc ,  vt  tamen  noueric  irtcrna:  quo- 

que  fpcjconfolntione  gaudcro  .  Hcrurfumnon  gaudendo 

eaudere.cli  hicde  infimis  animum  atcoUerc,vt  camcn  nun- 

<ju^m  dcfiiinc  fumm:»  fQmiidarc  . 

4<Scduli.F'ec ,  fcd 

t^mt  t  imentes  corrumpl, 


i>  (fitlcbs. 


♦  DHiifa  eft 
»«itlicr,  &vir 
}{o  t  bmupia 


iecrandi. 

t  iadeeorum 
virgini  Ais 
putat  ,(i  pn- 
terejt  nubea.i 
4t  tcwpus. 


lanquam  finon  Heac 

qui  dc  tcmpora  libus 

damnisaffligitur,  v? 

{amendc  aEtcrnislu- 

cris  fcmper  animum 

conlijlctur    G^udcc 

qtioquc  tanquun   li 

uon  gaudcac ,  qui  lic 

ccmporalibus    bonis 

hihrcfciE  ,  vttameii 

icmpcr  pcrpcEuator 

mcnta  confi-k-rcc»5i 

in  hoc,  quod  incteui 

gaudio  fublcuer,  ^ac 

continuo     potvcfecc 

prouidi  cimoris  pra:- 

mac.  Emicquoqueti 

quam  non  poffiden& 

qui  &C  ad  Vftan  terrc- 

pa  praepanu » &  tame 

cauta  cogicatioc  pr^- 

Uidet  >  quodhxcci- 

lius  dcrciinquat.  Mia 

do   quoquc    vticur, 

fcd  quali  non  vtacur 

qui,&:  neccflaria  cun 

da  cxccrius  ad  vicac 

fu9  miniftcriumrcdi 

gic,  &  tamen  hajc  no 

linitfu*  meiui  domi 

nari  »  fed  vc  fubicita 

foris  feruianc»  &:  nun 

quam    incentionem 

ad  alia  tcndcncis  frangant. 

a  Tancjnam  non.  Vc  cx  bonis  eius  bona  facianc.non  mali  fi3c. 

Qu^  ne  pucencur  rnala,bonis  dantur ,  Icemqus  co]luncur,vc 

probcncur.Ne  vero  puccncur  fumma,dancut,&:  malis,icem 

quc  coUuntur,vc  crucicncur. 

b     Trte- 


b     TrstcyitenmH.  Ambrof.  Ideohxcquafinonfintexirri-  1> 
manda  fiinr.quia  pv.TCcrit,&:  vt  nouiscorporib.  nouus  mun   Aitf  | 
dus  conueniac,ignepurgnbicur. 

•jiGrcgor.Ac  fi  .ipcrrc  diccrcr.Nolite  confianrer  mundu 
dil'gcrc,quando &:  ipfc* non potcfi qucdiligicis ftarc.Incaf- 

fum  corquafimane- 

b     fPro  c.filnis  coniufii.vel  .ilit]r3  trrtitia  fcculi. 


riai 

Vi>i 


f  Pulvhiimdo,non  fubll.Tnia. 

Prjcterit  cnim  t  fi^ura 


9 
10 


a    T  intut  titnenres  corrumpi,  n    -,,11,  >...ii,  .,3  w.Mf.  ..^ ,,- ....^..  ■•...... 

dcnr,tanquani  nonga'u(jcntcs,&qni  flcnt,canquan6tlcn 

a     IVt  <)ui  piou:4l>.'nt  tiliis 

tcs,&  qui  emunt,  tanquam  non  poflidcnre.s  ,&  qui  vruntur 

a    IQuotidiefenefcit:  '■    »■».••  i".—'i" -—- '"■■i-'>-.";- 

hocmundo,tanquam  nonvtantur 

a    tSinubitishoceorfilio.feamagisvolo.  b  f  Rci  vxori,qii.-!-oun)n»ia  ptopenims  vif.iiaiur  *n  vjiiia. 

huius  mundi.VcloausvosfinefolIicirudinetfle  Qiiitfinc  g 

fVt  impleat.  a    f  Non  quoniodo  mundo  fcruiat. 

vxorc eft.foUicitus eft,qua: domini  funt ,  quomodo placcat 

^lnteriori  pulchritudine.     ISed.         ^De  domo.kilicet.^egcnda.  j^ 

Dco  .  t  Qui  autcmt  cum  vxorc  cft ,  roilicitus  cft,  qua:  fiint 

a     5Etiam.     b     ^^Jj^iia  partimdeo,panimferuitmundo.     c     1  Similitcrvidiu ,  &  virgo. 

mudi^qudmodoplaccatvxori.tEtdiuifu.scft.  Mulierinnu-  ^^ 

^NonJn.itura^fedactu.     a     flamnon  cogit.it  nedamnetur  a  deo  ,  quod  eft  timot  cu:ios  malorum. 

pta,&  virgo,qua:  innupta  clt  cdgitat ,  q  domini  funt ,  vt  fit 

a    ^Aftionibus,quigetuntur  minifterio  coxporis.     b    i   Volunt,«c. 

c    YNon,vt  fan^a  non  (it.etC  minus.non  eniin  potcll  £eri,vt  non  Gt  ian£him  cerpos.quo 
lanAiiicatus  vtitur  fpiritus . 

fanda  in  cdrpore,  &  fpiritu  .  Quar  auicm  nupta  cft,cdgitat 

a    tConfulo  non  nubercfed  ad  vtiiitaicm  hoc  dico.vt  expeditius  deo  fetuiatis,  ikmi  vt  li  inco- 
tinentesc;tis,fim  vobis  laijueus  f  irniratijni»  ,  &  occafio. 


t 


quaef^^nt  mundi.quomodoplacearvnro.tPdrrohocad  vti- 

IMaiotem. 

c  litatcm  veftram  dico,n6  vt  laqueu  vobi? iniiciam^fcd  t  ad 
idquod  honeftumcft,  &quod  t  facultatem  prarbeatfinc 

l<^od  eft  in  conmgio.  <$e.        a    1  EiC  honeftius,  &  expeu''tius  ,  tamen  fi  quis,8cc. 

tNe  etfi  virgo  non  peccat.cuilos  eius  vidcatur  peccare,dicit ,  4 '  iuisj&  cact. 

f  impcdimentotdominoobferuandi.  Siquisautcnitturpcm 

a    ^Qjiandoque:  fDe.  b    T  \'''"  P"''"'^"'''*- 

fe  videri  cxiftimat  fupcf  virgine  fua,  c^  ftc  fuperaduij"a,&  ita 


tc,<;  ngicis,dum  lugic 
ipfcquemamacis. 

.jj  Augu.Figurahu  ^' 
ius  mundi  prxccrit, 
non  nacura . 
c  Cogitatitiuxdo.Wcc  Ai 
cnim  de  damnacio-  ^'^ 
nenoncimcns,  &:de  ^^ 
falute  fecura,  cogitac 
tantum.qujcdomini 
func. 

d  ^t  fitfanBj,&cor 
po.& fpiritu.  Ho" ,  &: 
nupca,fed  amplius  in 
nupca,  qux  libcraa 
necefiicatibus  mun- 
danis,  quibus  aftrida 
cflnupra  ,  intcnfius 
vacat  c^lcftibus  pr^- 
ceptis . 

^  Scdul.Quidpro- 
dcft  carn(i  haberc  vir 
ginem,  fi  mentcquis  i\ 
nupferic  i  Vc  fit  rre^ 

15  quesora';io:  impedi 

16  cnim  cciniugiumiu-  fe 

17  gitaremoratipnis.      ad 

18  c     T^on  ft  l.:(}ne.  Au-  ""■ 

19  gurtr.  Sc:dad  idtedc    ' 

20  dico,  quod  honeftu  a 

21  eft,  vc  Inomo  fic  ca-  h 
flus  corporc ,  &:  :ini-  *'' 
mo,  non  quod  turpe  ^^ 

fit  coniugium,  fcdquod  hoc  h  onefiius,&:  facilitace  habe.nt. 
f  SitjuisAutemtur.  Sicut  dc  vir-y^^inibus  dcterminauic,ficdc 
cuflodibusdeccrminac.  i; 

4<Sediil.Turpis  videbitur,  fi  cu  &c\  perfeaam  ^etatcm  pcr  **  i 
ucnicncutru  dclibcrec,  vcl  virginiUt^e  feruarc,  velnubcre,   '• 

fi  nu« 


14 


NlCOiAVSDELYRA. 

1  Tanquamnong.  CogitancIo,qu6d  nonmultumeftgaudcn- 
dun),nili  dc bonis  fpintualibiis,&  xtcrnis.Proipeiitas  cmm  ic- 
poralisfrcqucatcr  vergit  in  nocumcntum  . 

2  Et  qm  fimt.  idcft  trillitix  materiam  habet,  quod  frequenter 
contingit  in  matrimonio  proptcr  varus  caufas  cominscntcs  cir 
ca  coniuges,prolem,  &  familiam. 

3  Tanquam  uon  ficntes.  Patienter  fuftinente$,&  cx  fpe  retribu- 
tionis  ztcrnx  confolatioacm  rccipieudo . 

4  Et  qni  emuntytanquam  non  poffident.  Cogitando,qu6d  non  ha- 
bemus hic  manentcm  ciuitatem,fedfuturam  inqutrimus.  Hcbr.i  J.c. 
j  Et  ^'(i  vtuntur  hoc  mund.  idcfl  poirunt  vti  bonis  huius  mun- 
di.eo  quod  fint  diuitcs  in  corporc  fani. 

6  Tani/uam  non  vtantur.  Accipicndo  dc  bonis  prxfentib.quan 
tum  minus  puteU  fieri,  falua  tamen  decetia  Uatus,&  pcrfonarii. 
£t  quia  hzc  funt  ditiicilia ,  io  fubditur  ad  hoc  ro  motiua  ,  cQ  df. 

7  ViMcrit  enim .i.hiiius  mundi.  C^ia  efl  iji continua  vanabilita 
te ,  propter  quod  parum  curandum  cfl  de  bonis  prsfentis  vitz, 
quia  nihil  cfl  ibi  ftabiic .  Vcl  poreft  hoc  referri  ad  fincm  mundi- 
appropinquantcm.tunc  cnim  ceffabit  figura.  i.  curfus  huius  roii 
di,quia  tamen  manebit  eius  fubftantia.f.corpora C5leftia,&  elc- 
menca.  idco  non  dicitur ,  Prstcrit  fubftantia  huius  mundi,  fed 
ciusfigura. 

8  FoLo  au.  Hic  oftendit  confequcnter,  quod  citca  prxdiAa  fit 
magjs  «ligcndum  quantum  cft  de  fe.fcilicet  contincntia  virgina 
lis  ,  qui  aufsrt  mundi  follicitudinem  ,  &  aiiimamelcuatadco- 
tnitioncm  dei  &  eius  dikftioncm, &  hoc eft.quod  dkit,f^oU)  au, 
Loqucndode  follicitudinebona  fpiritualiaimpcdiente. 

9  QHi  fine  rxore  efl,folluitus  eft.qus  dominiftun.  idcft.habot  ap 
titudincm,vt  follititus  fit  de  boms  fpiritualibus,&  seternis. 

jo  Qui  auiem  cun  vxo> e  eflfoliuitus  eH^tju^fnnt  mundi.  adJpro- 
«idcudum  uccciTaria  fibi,f<in)ili^,&  vxori. 


II      Ouomodoplaceatvxori.  Nonfolum  p-^rdiftam  foUiCitudi- 

iicm,fed  euam  pcr  rcdditionem  debiti. 

II     Et  diuifus  efl.  Partim  fcruiens  mundo^t^t  partioi  dco,quan-  , 

tumcunque  bcnc  viuat  in  matnmonio . 

15     Er  niu.innu.  Qaia  idcm  eft  c.t  partc  muliciis,  ficut  cx  pact^ 

viti.&  P^Cct  ex  di^is,  in  litera . 

14     Torrohoc  ad  vc.vii.  oftcndcndo  vobis,  idqu.od  c*ft  mciius, 

&  magis  chgibile  potentibus  continere. 

I  5     ls{on  vt  laqueum  vobis  iniiciam.  Quia  non  dico  hoc  t  Jquan» 

necefTanum  ad  falutcm,hoc  enim  eflei  iUatjucarc  infirmo.',^ 

non  pofTunt  continerc . 

\6     Sedadid,quodhoncflum e/?.Contincntia  cnim  cft  honeftif- 

iima. 

17  Etquodfacul.prabeatfi.ieim.dominoohfecrandi.  ideftfacrc 
feruiendi ,  quam  facultatem  praebet  continentia  auferens  impc- 
mcnta  deolibcrcfcruicndi,  qu.-cfrcquentercontinguntexcon 
iun£lione  matrimonii  proptcr  follicitudinem  annexam  circa 
temporalia,  &  patct  per  praedifta, 

18  Siquisau.tur.  Hicconfcqucntcragit  apoftolus  dc  virginu 
cuftodibus.quiin  pnmitiua  ecclefia  crant  patrcs  carnales,&  pa- 
tres  fpiritualcs,ideft,cpifcopi,  quibus  a  parcntibus  tradebaiitur 
ahquando  virgincs  cuftodiend?.igitur  i\  cuftos  virginis  poftqua 
ipfaveneritad  aftatemadulram  vidcat  perfignaprobabiliaip- 
fam  voluntariam  de  virginitate  feruanda,  debet  eam  fic  cuftodi 
rc,finautcm,nuptuitradcrc,&  hoccft.quoddicitur;  Siquisau- 
temturpem.  ideft,malc  gratiofum. 

19  Sc  vi.ex:ft.fup(r  vir.fua.  id  eft,fuper  viTginc,quac  cft  in  faa 
cuftodia.  10  i^o<//w/>frrf(//f/.i.iam  peruenerit  adxftcmnu- 
bilem.  21  £/«ao^.//.Q^jiacurfustempons,&  aetatcm  non 
potcft  impcdif j .  Poteft  autcro  culios  tslis  virginis  malc  gratio- 
fus  videri  dupliciter.  Vno  modo  a  virginc  cui  difpiicet  a  nuptiis 
rctardari.Alio  modo  ab aliis,qui  timent  de  lapfu  virginis,cuius 
vcrccundia  in  cuftodem  reucitcretur.idco  fubditur. 

I     iluod 


2y7       I.AdLiOrinthios.       Cap 


Ut.-. 


monio  • 


boni  & 

i  qiudni- 


a    Qma  virgo'no>  vult  continere. 

c     CaHos.  tCullos.         TVir^o. 


oportct  ficri,quod  vult faciat.no  peccat,1fi  nubat.  Nam  qui  i 

•  lHpropofito,non  ciuansvel  fobolem  vel  »liud  huiufmodi.  b  Ciimvirgovelit    cominere.    2 

ftacuitin  cdrdc  fuofirmus,  non  habensneccJlitatcm ,  potc-  3 

fSed.  a  Implendi.  b     Qui.  c  TNon  ex  lcuitate  fl.itiiit,  fcd  ex  iudicio    ± 


c  TNon  ex  lcuitate  fl.itiiit,  fcd  ex  iudicio 
mentis  bonum  elie  dccreuit, 

ftatcmautemhabcnsjuxuoluntatis,  ethoct  iudicauitin  J 

a  Non  ingcrcns  fomitcni  nuptiaiuin-     5^Non  tantum  non  peccat.    T  Et  quia  ita  oportet  fieri,  vt  diximus.    _       C       BeAttOT  dU»      93tlS 

cordc  fuo  feruarc  vireinem  fuam,bene  facic .  t  Ig^icur  &  qui  9    oftcndicbeatam  efle 


finubcrcvolenci  noa  pcrmictac,&:  illafneric  fornicaca. 

a  Miiinsfacit.mwa  apiid  Dcu  mcritum  illi  collocac,&  a  fccu 

li lolicicudinc  Iibcrat  illa.lic  ideo  rccte  aic .  Melius  cft  cnim 

quod  Iiccc  Sz  cxpcdicquam  quod  liccc,  &  non  cxpcdic . 
Au5.H;cenim  bencvciturhomomalo,ibi  vcrobencvci 

lar  Ijono.  Duo  enim 

h<jc,fCiiicccbonum 

U  malum  ,  &  h.cc 

diio.bcnus  vfus,&: 

malus  vfuSjfibiiiKC 

adiuola  quatuordif- 

fcicntias  faciunt.Be 

ncvticur  aliquisbo- 

no  concinenciam  de 

dicans  Dco.  Malc  v- 

:q.i.c.fi<  titurquis bonOjCon- 

'•       p  cinciuiam  dedicans 

**  idolo  .  Malcvcitur 

quis  malo>  concupi- 

fccnciam  rclaxans  a- 

dulccrio.Bcnevcitur 
pul.e.de  maio  concupifccn- 

tiam  rcftringcns  06- 

nubio.Siccrgomc- 

lius  cft  benc  vti  bo- 

no.quara  bcnc  vti 
nameam  j^j^y. 

'"""•     b  MulieraUi.  Dixc- 

racmulicrem  caufa 

fornicationis  a  viro 
U"''   rcccdcnccm  mancrc innuptam.auc viro  fuo rcconciliari,&: 
I  "        nondixcrac,anmanereccococc:mpore  vic^fu£,  an  tempo- 

re  viri,hoc  dcccrminac .  Continu.itio .  Virgo  fcmpcr  poccft 

nnbcre cui  vulcfcd  mulicr.i.vidua feparaca a^  viro  viucce  vi- 

roalligatacftlegi.&c. 
Wanaavi  c  ilHudfidor.  Aug.Nondicicprimusvclfecundus,vcl  quo 
itjc.         tus  ncc  nobis  ditfiiiicndum  quod  non  diffinic  Apoftoius,vn 

dc  ncc  vllas  debco  damnarc  nupcias,  nec  eis  vcrccundia  nu 

meroficacisaufcrrc.Dominus  autcm  fepccmuira  no  danac, 

ciemiptie  nccdicic  inrcfurredboncnopoflceffe.  Scd  cantum,ncquc 

i.,hibit£^.  nubctncqucnubcntur  .vndcncccontrahumanj  vcrccun- 

C  diz 


258 

di^fcnfum  audco  dicere,vtquoticsvoluerincnubat,ncccx 
cordc  meo  quaslibec i>upcias codernnare,  Quod  dicicur  vni 
uir^jhoc  omni  vidua; . 

d  Cuivultt&c.  :^Scdul.TancummodoChriftiano,noGcn 
tilijtantum  in  Domiho  propcer  concincnciam  . 

*  Tcrtul.  Nc 
quod  aic,  Cui  vclic 
nubac,  male  vcere- 
mur,  adiecic,  Tanru 
in  Domino,  ideft,  in 
nominc  Domini,  c^ 
eft  indubicace  Chri- 
ftiano . 


f  Vt  nubat ,  quia  viigo  Bon  vult  cominere :  b  Virgo. 

d  Idco  dito  fi  oportet  non  pcccit,  nam  de  \(\.o  patet. 


D 


Ii.t..id  «orli 
cap.». 


t  jecreuit , 


.j.c.eu- 

um. 


l^Ciuia  licet  quod  facit.  a  Cum  hsbeat  poteftatem  fu»  voluiitatis: 

matrimonio  iungit  virginem  fuam  benc  facit,  &  qui  ndn  iii 

•  Similiter  vidua  {.otct  nubeie,fed  beatius  cft  comincre,vel,virgo  quocunque  tempore  poteft  nubere.fcd 
eoniugata  etiam  fi  dimilTi  e:i,non  poteil  dum  vitiit  vir.  b     Viri  . 

a  gic  melius  facit .  t  Mulicr  alligata  cft  t  legi ,  quanto  tempore 

b   a  Vt  non  liceat  ali)  niibere .    fTamen  prima  nuptia:  adoraino  fecundxpetmiflie.    b  .i.permittittu:  ei  n. 

c  viuit  uir  eius .  Quod  u  dormierit  vir  eius  hbeVata  cft  a  lege . 

a  Sine  turpitudinc  et  uua  fux  teligionis  vel  luz  lcgis. 

d  Cui  vult  nubat.tantum  in  domino.  t  Beatior  autcm  erit  fi  fic 

C    f  Innupta.  a  (^iod  uot  uen  putatis- 

f  permanfcrittfccundum  meu  confilium .  Puto  aucem  quod 

•  SicutalijapoftoU.  b    Quo  inTpuante  hxc Cc  alia  fuade*  4 

& cgd  fpiritum  Dei  habcara . 


10 
II 
12 


16 


E 

tmatrimoair* 


eciam  poft  mortem 

viri  icerum  nubervcc 

fidclcm",  fed  beacio- 

rem  no  nubentem  . 

Vnde  maxime  Ca- 

thafrigarum  &  No- 

uatianorum  hxrcfes 
^^  conciduntquas  buc 
'"^  cis  fonantibus  non  t;i<<i>i<iS- 
'  ^  fapiccibus  TcrtuUia- 

nus  inflac,  dum  fecu 

das  nupcias  taquan:! 

illicit^s  maledicode 

te  confcidic  ,  quas 

omnino  licitas  Apo 


ftolus  fobria  mcntc  conccdic. 

Amb.De  tertijs  autem  &  quartis,&  de  vltra  pluribus  nup 
tijs,fol«hominesmouercqu£Eftioncm.Sedquisaudecdifft 
nirc  quod  ncc  Apoftolum  video  diffiniflre  ? 
f  Vuto  autem.  Non  dubicac  Apoftolus  fed  concemptores[in- 
crepar,vt  dominus  diccns.Si  me  fcirctis ,  forOcan  &  patrem 
mcum  fciretis.Vcl,putas  mucniec  fidcm  m  terra?  vcrbodu- 
bitationis  infidclitatem  arguit . 

*  Scdul. Hoc  cft,nolite conccmncrc,q uia  non  ex  me  hoc  ip 
fum  cftquoddico,  fed  fpiritusDcicftquiloquitur  inme, 
qucm  conccmni  non  cxpcdic . 


At1g.trac.37, 

iii  {oan. 

Ioan.-8,c. 

Luc.S.e. 


F 


NICOLAVS  DE  LYRA. 

I     Quod  vuh.virgo  cuilodita . 

1     Facia.t.matrirHO'iium  contrabendo,quia  in  hoc  * 

3  Non  pecc.  nec  cius  cujlos  peccat . 

4  Nam  qui  ^z.firmus  de  cu/iodia  yirginis . 

5  Non  ha.  tradendi  cam  nuptui^quia  non  >idet  eam  ad  hoc  ineli- 
nari,nec  timctde  cius  lapfu  ■perecimdari . 

i    PoteftaCcm.«/f  cufiodia  fecura  virginis , 

7  Et  hoc  i  ud.  abfque  coniugio . 

8  Bcnc  h.feruans  eam  inflatu  perfeHiari^fropter  quod  cicludit. 

9  Ig  i  tu  r.  Et  patet  litera  ex  didit . 

10  Mulicr.  Hic  yltimo  agit  de  vidms^  di.  Mulicr alli.cft  leg.  /. 
yinculo  conit^aU . 


II     Quanto  tcmpore.  T//4cor/>or4//. 

II     i^iod{\  doT.per  tnortem  corporalem,        /  • 

1 1    Liberaca  cft  a  legc./«/e/?,«  diBo  piuculo . 

14  Cui  vuk.ideftydum  tamen  virfitfidelis^quia  non potefl  contra- 
here  cum  infideli . 

1 5  Bcacior  3Utcm.fi»  continentia  yiduali.  Tum  quia  fic  perma- 
nendo  Ubetiusferuirepotefl  domino.Tum  quiafecundti  nupiujuntfi' 
gnum  incontinentix , 

1 6  Puto  aut.Hoc  autem  addit  ad  oUendendum,quod  fuo  coftlio  fit 
crcdendum,nec  dicit  puto,debitatiue,  quia  ctrtus  erat  perrenelationi 
fpiritum  Deife  habere.fed  dicii  hoc  ad  tollendam  aliquorHm  iatlantia 
nefe  aficrerent prxfumptuojc fpiritum  Dei  habcre,quia  ntfcit  homo 
vtrum  amore  yelodiodignus  fit^Ecc.^.a. 


C  A  P.    VIIL 

DE  his  au.  Q  .Scitis  zquc 
mccum  ,  quod  licct  ca 
comcdcre,quiaomncs  fcicn 
tiam  habcmus ,  dc  his  dicic 
qui 


Qwan- 

C  A  P.     VIIL 

f Qusfiftis.Sc  docui.Sed  dt  iftis  nou  foit  of  ui    qu 
fcititvtego.  ^DcidoIothiut.  ^f»(k 

E  his  aut  qua:  idolis  facrificatur,fci 

a  DecreatortSc  crciturii  . 

mus,  quia  oes  fcientiam  habcmus 


arete,  quia 
coiuedi . 


qui  habetcsfcicntiam  cum 
oftcndiculo  cdtbant .  Quos 
primumarguic,ncc  futjicicn 
tcr  fcire  dicit.  Alijauccm 
ignarifub  vcnerationc  idoli 
comcdcbanc . 

^  Sedul. 


NICOLAVS    DE    LYRA. 
C  A  P.    V 1 1 L 

DE  his  ZU.ToflquaiK  .Apoflolus  Corinthios  inflruxit  dt  matrimo 
niojhic  confcquentcr  eos  inflruxit  de  eucharifilx  facramento.  Et 
diniiiiurinduaspartes^quiflprimoexcluditvitiumcohtrarium^qw^d 
eflparticipatio  menfx  idolorum^fccundo  accedit  ad  propofttum  oflen- 
dendum ca. 1 1 .Trima in duas^quia primo  cxcludi: ptrticipationit  oc 
cafinne,fccudo ipfam participatiene clo.Trima  adhuc in duaf,  quia 
prinioexcludit  diClam  occaftonf,fecundo  iuducit  ad  oppofitam  pcrfe- 
^ionem.c.fc.Circa primii fcicdum^quod  inter  Corinthios  erant  aliqui 
fcioli  cegr,(,fcetcs,quod  carnes  idolii  immoUta  ex  boc  non  confeqnun- 
tur  altcjua  confecrationem,y>t  Gentiks  credebant,nec  aliquam  immii' 
ditia,-»tludai  aUimabant,  ideo  indiQerentcrcarnes  immolatas  idolit 

coram 


coram  quibufcunque  comedebant  in  Jcandahtm  infirmorum^et  fic  eorii 
fcienttaerat  alijs  occafio  ruind,propter  quodfic  ^poflolus  procrdit, 
quiaprimo  decUratfcientiam  non  valere ,  nififit 9rdiiiaiafeiii»d;m 
charitatem.fecundo  de  idglothitis  oflendit  vcritaten^  ibi .  De  cfcis . 
tertio  arguit  fcandalf^^ntium  temevitatcm^ibi.  Scd  non.  Circapri- 
mumdicit . 

1     Vchisautcm.f.quodnullamctnfecrationemaut  immundiciam 
conirabunt , 

l  Quia  omnes.videlicet,quod  c1  vnus  Deus  creator  omtiium,  & 
quod  omnis  creatura  bona  cfl'.  Scienduiu  tamcii,quod  ^pofivhis  bic 
loqutur de Corinthiis intclligenlibus,&  uon  dc fimpticibus,vt patebit 
magis  infequcntibus,&  quia  intcr  illas  fcientes  aliqui  babebantfcien 
tiam  cbaritate  ordinaiam,aliqui  vero  non^ideo  fubdit . 

Tom.i.  1  Scicn- 


2j9 


Glof.ordin.  &  Nicolai  deLy  ra: 


260. 


&  fliidicnrf  s  no  c risdianr,  &'  eo fdem  ipfcs  qui  ca  profcrunt,D 
c].itus  l.iiidihus  detcriorcs  rcddant. 

b  Ll2od /iiiuis.  ^  Sedul,  Hoc  eft,  fiquis  fibi  vidcrur  f.v 
picns  (S: fi  quem  infl:it  fci^mij,no>iciuw coij^nouit tfucrnidtnodum 
</por<f<i/f«M/£(>f.i.fi(iceldtionc,cunihumilitate&lcb3r!ta[e.  Hom  1, 

4«     Leo  Mjunus.  Nat.D 


tDerroun.e. 
niilpru  ilcfcr 


t  'git» 


^  -1«  Sedijl.HicPaulu?  fcriptisCorinthioruni  rcfpondcc,qu'a 
A  illicpifioUm  icripfcruncadeum  ,  vt  fcircnc  qu;d  facercnc. 
Na  alij  coium  m  templis  idolorum  idolotbytamaducabac, 
vtconccinncrentido]ii.Qii!d.im  vcroquierac  infirmi  in  li- 
de  cx  cofotnti.i.non  audcbJnt  manducarc,&  concrifiaban- 
HJt  valdcaliosviden- 

b     SfHnon  TjIcthxcfcientiaOiuia  Acitros  fuper  Iiirc  contra  ifn.iros.fsd  chrtiris  zdiiicat  tDfirmjs  ,<]u« 
i|UOdris  obefTe  poieft  dimitili,;*  idcocnn  li.ilji-iiMion  inf!i.i,Ain  fcicii;i4;ii 

^SilolaeiV^   Q<ix  pon  infiatui.    b    Scii  nec  pcif.-rtafticniu  rii ,  iiui.i  ciii  ffit  nliiiuidruod  licet  ei» 

TiMion  ncuit  t]ucd  ca  fcirniin  iir  titrbcirt  vii,iie  noccai  .ilij. 

t  Scientia inflfat.charicas  vero icdificat  Si  quis  aurem  fe  exi 
flimat  fcirealiquid ,  nondum  cognouit,  1  cjuemadmodum 

a     Hic  iion  petfeftc.ied  quidiligit  ftjtrcin.vercfcit.Doapproljante.  5  Apjir' batus. 

oportcat  fcire .  Si  cjuis  autem  diligit  Dcum  ,  hic  cognit»s 

a     His  |'ixdi^:s  inodis  nonvalct  fcicni'^,fed  t;mcn  in  h  jc  ueia  eft. 

clUbco  Dee'lcis'autequ?idolisimmolantur,rcimus,quia  ^ 

^  Quod  licetcomtdi,quod  nonab  idolocontainuiaia.         f  Nc  puictui  Dcus  e fie  in  idolo.  7 

t  nihil crt  idolu  in  mudo,& quod  nullus c[\  Deus nifi  vnus.  8 

a    Vnus  tantum.   f  Participatioiie  deitatis.    a    Sol&l.na.  t  lain  teccpti    1  Moiantcs.  9 

c    A,iollo.        d    Nsn  falfo 


C 
f 


tr 
O 


tcs  coram    fc   n^jirv 

ducare.qui  diccbant, 

quia  omnis  cicniura 

Deibonafic,&:  mbi]  a 

ficidolu,&:bacima-  b 

ginc  magis  quan»  la- 

tione   vcritiHis  eria- 

bant.  Jdolhthyfiim.i..  c 

idolooccisfi,  vtl  inir 

mol.itumV^^wGrarcc,  d 

t  nullumett  occido.Itaq;  fr-lascar 

CrauUchmu».  ^^^  immc^lat.is    boC 

liominc  fignificibat. 

4«     Chryfollomus. 

Antcomnia  ncccfia- 

riumclJjVtquidfibi 

hic  locus  vclit  enar- 

remus  .  Cum  multi 

apud  Corinchios  fcn- 

tircnc,n6  qiiijingrcdiuntur  coinquinarc  hominem,fed  qtia: 

cxc  u:,&C  idol<i,ligna,lapides,  dgmoncs  ncque  noccre  neque 

prodcflTc  poflTc^perfcdb  hu  us  rci  cognitionc  immodiee  vte 

bantur  in  rufi  &  alioiudctrimecu,etcniminidolaingrcdie- 

bantur,&  ipforu  mcnfc  ficbant  participcs,&:  magnum  inde 

cxiiiu compatabant.Quidam  enimadhucidola formidiiccs 

ncfcij  ca  dcfpicere  illoiu  ccenisabcrant,  cum  prarfiantiorcs 

id  facc  rc  vidcrcnt,&:  hinc  maximel^debarur ,  Ncquc  cnim 

eodc  quo  illi  animo  propofitaattingc  bniit ,  fcd  tanqu.-ini  in 

B  idoloi  um  facri  fici jsjh^cque  ad  idololacriam  via  pra  parwba- 

lur.f-^ictcrca  ipfi  fcicm  certe  perfcdiores  non  parum  l^deba 

tur,cu  dcmonum  mcnfis  frucrencur ,  hoc  igitur  crimc  crac. 

Bcatus  aute  Paulus  boc  reprchcnfurus  non  concinuo  inuchi 

tur,cu  iiukitiaiid  potiuseiTet,  quim  malicix.Quarcadmo- 

nicionc  pocius.quani  tctrorc,  aut  vchementiorc  ira  pnnci- 

pio  vtciidumcrat[iS<:c. 

Aue.libr.ff.  a     Sciet.tiai»f.  Aug.Per  fcinutilis  eft fcicntia, cum  charita- 

c«t.Fntft,f.8.  te  vtilis.  l-^crfcinflacinfvipcibiam,  vtdiemoncs  qui  Gra:co 

Lf.decxa.  nomme a lcicntia  fic  fuat nommati.  Proptcr  cl<iCione  fcicn 

"b.i.conir»  f^"  dacus  cft  Paulo  flimulus.  Melius  eft  fcire  infirmicate  no 

Ocfcen.c.if.  Itiam quam  naturas  rcrum,quam  fcienciam  qui  apponit,  ap 

&  tract.»7  in  ponit  dojorem  percgrinationis  cx  dcfidcrio  pacri.e. 

*  Aug.Humilium  vircusefi  defcientia  non  gloriari. 

Aug.Vbj  cft  Itientia.  charitas  efl:  necclTana.ne  infletur. 
*  Sedul.IUa  fcicntia  inflat,qu(j  cx  fenfu  proprio  <Sc  humano 
dcfccndit&qu^coniccturismagis  vtitur,  quamcxcmplis. 
Charitas  vero  ^difitat,quia  non  qu^rit  qu^  fua  iunr,fcd  qu^ 
jEdificancfratrcs.llliuscrgocharitas  ardiricatquidicit  :  Li- 
cct  me  non  impcdiat  manducarcidolothyta,tamen  proptcr 
idolum,ne  ahjs  difpliccat.non  manducabo. 
^  Chty (o.Scietitia  aHteni,&c.lu(];cum  charitate  no  munitur, 
vertitur  in  flultitiam. Scd  neque  charitas,inqui t ,  finc  fcien- 
tia  aliquid  lucri  liabcr,  non  tamen  ita loquutus cfl,fcd  taqua 
cofcntancu  omittens,  maiorcm  in  modum  hoc  ill  iis  egcre 
oflcdit.Qui.n  diligit,etfiquidcideficiat  ,tamenquaprimu 
proptcr  c  hantatc  lcicntia  confequitur,qucadmodu  Corne- 
Jius,&:  alij  plenquc.Atqui  fcientiahabct.chantate  vcro  mi- 
r.ni  c,non  mcdo nihil  t  ofc quctur  fcicntia",  fcd  quam  habcc 
amittit,&  f^*penumero  in  demcntiam  vcrtirur.Quare  fcicn 
tia  non  efl  audor  charitatis.fcd  contrj,&:c. 

*   Grcgor.Q^icm charitas a:dific.intJo  non  crigic,fcientia 
inflando  pcrucrut.Vndc  fitpjcrumque  vchvpocntaiu  ditta 

& 


cogniticv 
magis 


rutaiosdico.fed  in  \eritatedii  paiticip«iioncUeitaiis,ui  f:.ndi. 

Namctfi  lunt,quidicaturdii,{juein  cgloTiucinterra.Siqui 

a     C^i  aliis  prarfunt  in  tcria  apoftoli,in"c«loari-hangcl:.         b     C^icrcdinus. 

c    C^i  natiitalitcr&  fubliaMiiiecl  Dcusunus  ciun  lilio  ScfpiritiJaiKlo.  d    (Jtii  3t  not  in  fc 

ciedcntes  lacit  dcos,fecundum  ijIud:Dcdit  eis  patcitaiem  dlios  De.  fieii,his  qui  ciedunt  lu  noin:ne  cius. 

demluntdiimulti&ddmini  multi,nobis  tarae  vnusDcus 


Io3n; 
f  .Cor.it.  b, 
fccl.i.d. 


^ib.St  Moralr 


Idolfi . , 
runc  .* 


Nemo  ad 
nem  vcriMCis 
propinqtnt  ,  quam 
qui  intelligit,  in  rc-  f  quom 
busdiuinis ,  cttam  li 
mukri  proficiat,  fcm- 
pcr  fibi  fupci  elie  qd 
qu.crat  ,  Nam  qui 
fe  ad  id  quo  tcndic 
perucniflc  prxfumit, 
nonquxfita  rcpcrit, 
fcd  in  inquiUtione 
dcficit . 
C     Si  quls  antem  diitgit 

10  Deu.  Hxc  dijigit  Deii, 
qui   chantatis  caufa 

1 1  Icienciam  micigac ,  vc 
iz  profirfracri  pro  quo 

Chri  flus  mortuus  eft. 
d  Deefcis.  Vitupcratafcietiaeoru  ,tadeapentq  cftca  vera. 
c     Idolum  nih.titinmwido.   Ambro.i.inter  crcaturas  mundi.  Aug.I) 
MateriacnimDeusformauicIedfluhitiahominu  formam  '""'F 
dedir.Qu^cunque  fa6ta  funt  naturalitcr  ,  qu^cunquc.n.funt 
in  creaiuris,l;ida  sik  per  vcrbtl.Scd  forma  hominis  in  idolo 
non  cfl  fai^a  pcr  verbu,ficut  nccpeccatum  per  verbum.Scd 
cftnihil,(St  nihilfiunt  homincscu  peccai.Velilludquod  pu 
tabaceflo  ido!u,nihilcfl.  Acflimabantcnim  idolijcflcpct- 
fona  fubfiflcncecx  finu/lacro  &  fpiritu  prsEfidecc.  Vel  ido- 
lu  nihil  cft  in  nuindo,idcft,  nullius  rci  qug  lit  in  mudo  fimi  ^ 
litudinc  habens.fdolum enim  hic appcll.it  fpem  quam  non 
viditoculu»-,  fedanimusfibifingit.I6dift'nv.tc  inlegediclii 
cfl.Tyow  facies idolum,netfiie ofhncm  fnnilitnd:ntmrti.  Sinnlitudo  Xeu.» 
vcro  eft  cum  aliquid  cx  his  qUiE  funt  m  ca:lo  &C  in  tcrra,  vcl 
in  aquis  formac 

*  Chrvfo,Non  func  igitur  idola,non  funcfimulachra.Sunc 
quide,fed  nihil  poflunt.ncquc  dij  funt.fcdlapidcs  &;  d^mo- 
nes  Ad  vtrofqueenimliocin  loco  extcnditur  ,&:adobtu- 
fiorcs6£cosqui  videturphilofophari.Cumcnim  nihil  am- 
pliusqua  lapidesalij  incclliganc  ,  alijaurem  potcntias  quaf- 
da  in  ipfis  habitare  prjedicent,  quas  deos  appellanc ,  ad  illos 
inquit,quod  nihil  efl  idolum  in  miuido,  ad  hos  vcro ,  quod 
nullus  Deus  nifi  vnus. 
f    l^ft  ynus.  Hoc  dicit  ne  purctur  Dcus  cfle  in  idolo. 

Augu.Vnus  enim  tantum  Dcus  cfl  patcr  &i  filius  &  fpiri- 
tuflapctus.i.ipfa  trinitas  vnus  Dcus  efl.Nullaquc  fit  partium 
indcitatis  vnitatediuific.KocnimdcuspatcrparscflDei. 
Trcs.n,  pcrfona:  funt  pater  &:  filius  &:  fpintuli.u-idus ,  &:  hi 
trcs(quia  vnius  fubflantie  funt)vnu  funt,  &.  fununc  viiu  sut, 
quia  ibi  nulla  naturaru,nulla  cfl  diuerfas  voIuncatu.Si  eniin 
naturavnumcflent,  &:  cofcnlionenotfiTct,  nolummevnu 
cflfcnt,Si  vcro  in  natura  difparcs  cflTcntjVnii  no  cII.nt.Pono 
Chriftusvna  pcrfonacftgcmin5fijbfcanti9,qu'a&:  Deus&: 
hoeft.  Ncctamcndcus  vclhomo  parshuius  pcrfonardici 
pot  .Idcalioquinfijiusdeiantcqualunicrctfotmafeiui  no 
crat  totus &: crcuit,cij  homo  diuimtati  eius acccflit.Qd  ii m 
vna  pcrfona  pars  non  pot  cfle  dtus,quanto  nuigispars  trini 
tatiseflenopotqu^cunqj  vnus  in  triLus.Huiuscigo  tnnica 
tis  ncc  ccrciapars  clc  vnus,  nccmaius  alic].dccsqiiafinguli. 
g  T<l(:bis  tame.  Gctibus  plures.quos  tcircc  dcus  nofler.i.d^'- 
mones  qui  volcnccs  vidcri  di j  libi  cxigunt  qu^  vcro  dco  dc- 
betur,aras,facrificia,&:alia,nolccr  vcrohomincs  dcoslacic. 

^  U- 


Ii.sr 

M.1X 

li.i. 

&    Ui 


NICOLAVS  DE  LYRA. 

I   Scicntia  tnfiac.  i.fctauia  fine  charitatefacitfuperbire, 

X     Chantas  vcro  ^dificat,  i.faentia  ex  chantaie  cordis  nata  ec- 

(lefix  mdtficatiua, 

3  Si  qiiis  .tutcm  fe  cxiftimat.  i.pr^umens  de  fuafcientiaplHs 
credir  lcirtjr^finamfciatin  ventate, 

4  Nondum  cognouit  quemadmodum  opotceac  eum.  f.  /. 
de  fe  Je>. tii  e  humihtcr  a^  ytt  fu t  fcientia  cBaritatiuc.  &  tatis  fcie 
iippnbatur  a deoiideo fubdiiur. 

5  Si quisau./« cuius  veradilemoneincluditur  proximidile£ito. 

6  H;c  Cognitus  cfcab  eo.  cognitione  approbationis. 

7  Dc  tfcjs  au.  Hi(  (unfe,^Hcnt(f  oftendii  vcrita:t'  defacrificiis  ido 

lorum 


tatisfcieniia 


lorum  qux  dicunturido[oibyta,d..Dc  efcis  au.qua:  ido.immo.fci 
miis.  nos  magis  inteUigentes. 

8  Qilia  ni.  efc  ido.ili  m .  Materia  auie idoli  tfl  alitjua  res,  vt  pote 
aHru,arge)nit,UpiSy-pel  lignum  ,  fcd propna  raiio  iduli  (fl,quvd  ftt  rc- 
prifentaiiuii  dci,rtprxjeiitat  autlfa  fum  dtu,  &fic  idolum  nihilifl. 
falfum  enim  &  noens  conutrtunturjicut  feritm  &  ens :  Q^icd  auts 
nibilejt  nuUa  immunditia  aut  conjecratiim  potcji  dare  rei  w.molais. 
p     Hc  quod.n.  quia  naiura  diuina  non  efi  muUiplicabilis, 

I  o  Nam  &  li  func  qui  dican.di j  fiuc  q,d.hoc  prouenit  cx  dcce 
ptione  hominum  nomen  deitatis  aliis  a  diofalfo  attribuentiim. 

I I  Nobis  ta.  in  yirtute  fidei  exificniibus. 

I  i     V iius  dcus.  mnium per  creattuncm.de  quofubditur, 

Ex 


i6i        lAdCcrinthios        Cap.Vill.      262 


Iii  fcripruris  no  dicanrur  sngeli  dij,ne  pucarerur  colcdi,  fed 
A  nonuncoffio:j,arigeli,vc  ilic  coJacurcui'funcnuncij,Z)e'«/M 
'\3].P4.c.  tHn.rex mai^nits juper  omves Dios.hocnou  nitldef.indlis. 
ii  nii.ns  pfw.Tnbus  modis  dicitu'-.  Subftanciue,  diciC^Deus  crini- 
iiidiat  jgjj^jQptJiicfantSliquiperadopcionisgraiiadij  func  Nun- 
cup3Ciue,d^mones 

a        Credimus  tlTe  omnIa,qu!a.        b 


&  idola 
a  Ej:  ^wo.  Omniaa 
parrc,fcdpertilium 
crc.ica  suc .  Ncc  .ilia 
perftliu,alia  perpa- 
rreni,fcdeade;alio 
Tcro.  quiniamnoomnia 
perpacremjnecom 
rraper  filium,fiau 
ccm  omnia  per  pa- 

Tiatum.  filii',ergo  csdcmp 
parrc,qn^&perft- 
liufactafunc  ,  ^qua 
liseft  ergo  pscrifi- 
I         liuSj&iiifcparabilis 
I         operatio  vtriufc^uc. 
\\i  no-  b    Et uHus.Dc  Chri 
bcrett.  ftopro  hunianicace 
I         fubdic ,  fed  dc  fpu- 
g  faniao  no  oporcuic. 
44    Cyril.    Ale- 
xandr.   H.tc     fir- 
•'  ^«"-  miccr  inanimisno- 
■'^^"••flrisfplcndtrcfidcs 
dcbcc,  quxfinedif- 
ferenca  m  parre  & 
filiucfl,  &infilium 
dico  ecia  pofiea  g| 
fadushomo  ,cflin 
Spiritijfanftu  Ncc 


fam  dicimus.C^iin  vnus  &  folus  vcre  Deus  fir,id  fcircfolum  D 
alroru  deorum  nomcn  exofum  faccrc&omni  iibominacio- 
nc  conc;  niin.Tiecrcdim».  &:  hocdcmonftrauir  fnpieciiTim' 
Pa  uJus,qui  fcnpiirSciocnimqJ  nulluseftdrus  niiii  vnus, 
&  qd  nullum  fic  idolum  in  mudo .  Igicur  neganccs  omnino 

id()l3rxiftcncia,ne- 

In  gratij  illius  fouerl.        c      Cum  psttc  iti    fubftantia-i. 


c 

nobis  vnus  eft  Dens,  patei  &  Chrilhis. 

^  patcr  ,  cxquo  dmnia  ,  &  nosin  illo.Et  vnus  dominus  lefus  ^ 

»     <-,•,..  u     Qujapcr  ipluminformatifiimus  Incngnitione  D^-ijperquem  fumnsaeati. 

In  Dco.Ctiriituin  c     Nos  hoc  fcimus.    5 


Cicata. 


que  dijs  immolacu 
cfTe  aliquiddicim'. 
Edimus  auce  pura 
cofciencia,  Deo  glo 


c  Chriftus,perquenfonnia,&:  nos  peripfum  .  Sed  non  in  om-  4    fam  danccs ,  qum 


nobisomnium  edu 
Iiorum  libcrum8£ 
non  damnofumlar 


gicus  efW  fum;  yi  au 


9  rcm  quis  infirmus 
adhuceft  ,necvali- 
dam  mecem  habec, 

10  exiftimacq;efleali- 


Vnius  Dei.  b     Non  in  oiumbus.        (^aputaut  idoloaliquiddiu  naiu    eire:cuamnunc     J 

iicutante  conucifioixm.  ^ 

d  nibus  cft  fcfcntia  .  Quidam  t  aiiccumrcicntia  vfque  nunc  y 

a      i.cum  reuetentia  idoli^quafi  ajiciua  illic  eflet  diuinua»  b    De.liificitis.         c    Non  cibut  polluit.    g 

idoli  ,  t  qnafi  idolothifum  ma^nducant,  ecconfcientia  iplbrii  ^ 

a    Efcafumpta  vclnonfuinpta.    lUis  nocet  vellracouicitio.yobisautcra   non  prodc:l,fcd  lides  cfcjs 

piodcA  vobis. 

g  cumfitinfirma  ,  pollultur.  Efca"auccmnos  non  commendat 

Scd  cx  fide  eius  tantum.  Miniis  habebiraus  bonum.  .  _    -  ., 

Deo. Ncquc enim fi non  manducauerimus,  dehcicmus  ,  nc-  "  qu'dctia  vereido- 

/1,  xu      A  ■  CA     CA  u  j       ui  a  "i  lothvcon,nodumq; 

a    Inbono  virtutumvelbeatituduus.Ied  ex  fideems  tantum.  b        quantumad  Tosnihil  eft  •       ~         _       ,   'S 

elca  tpfa;fcd  vidctc  .  prOgrcllUS  CIT  ad  CS. 

qucfimanducauerimus  t  abtfndabimus.  Vi^deteaute  nefor-  »j  lynceram fidem, ia 

Quia  pote.1  efle  &  non  efle.  Infide-        Quj  nefciunt  adhuc  idoinra  nihil  effe  a   Et  potea  efle    I4   dulgCmUS.  flCUCqUl 

,  ,.         .         n         n-      1-     f  r       ■    r   °*:"<''"'"'"\ "'^"""        daludimagiftri.par 

te  harc  t  hccniia  veltra  oficndiculum  faat  mhrmis .   Siqifis  15  uulos     infticuetes    t&cuitas. 

...  .,     ,       r-       .'"P"'^''"!»''^»"-     ,.  ,  i(J  paulatimq,  ^uche- E 

cnim  videritcum  quihabetlcientiam  in  t  idoho  rccumben-  17  tesadpcrtectiftima  t«p»iofimu- 

r.       .      .      ^    .r-''r^'      '""-jt     i-  ,    18  r^'expcrientia.Pro  ^'^^'•""°- 

tcm,nonnc  conlcientiaeiust  cu  htmfarma,  ardihcabicur.nd  19  indeoinomhiloffe 

CarBcs_ficrificiojum.        Sicut        Ita.        «      Qj^i.i  fipicntem  vidit comedtic,  putans.   ^t)   dlCCOSq    alledcnnC    tlilfilU.eft 

ftb  idoli  vencratione  '  ^  ,     *.     ^  g  *     „  j' 

f  nianducandumidolothita?&  peribitinfirmus  mrui  confcie-       m  ndc,iic  torceac-  j«:^.^, 

£t  ita  grauiter  peccas.  In  frattes  ita  peccatis 

tiafrater,prrpterquemChriftus  mortuuscft .  Sicautempcc- 
cantes  in  fratres,  &  t  percutiences  colcientiam  eorum  infirma 


f  urbiv  Eli!». 
qneda  Beda 


g 


2  1  cigonc  idolorhvca 
22  e  Tolluitur.PctiWo',  "^ulaeticeTf'- 
zj  qui  habencfcicncia 
2  f  vnius  Dei , fed  nori 
cum  charicatc ,  per 


ahquisnoinfanus  teplij  devirgincfumptii  a  Dci  vci  bo  fcpa       quos  inhunccrorem  in{irmiinduccbancur,qiiorumnunci 

rabicVnus  cft  cmm  Dominus  Icfus  Chriftus,  vt  Paul»  aic,  g       bus  polluitur,fcd  confcienjia. 

autem  in  duos  Chriflu  diuidit,is  fidcm  penitus  ncgac  ,  icc.       f  Tenbu  infi.  ^e  Aug.Quomodo  putatis  dccipi  pofTc  fimula 


tthefiu   .V  idc.  Vchemccer  erracq  prxcer  pacris,  &  filij  nomina  Sc 

["?•»•  res,;;l!ud  quippia  non  xqualiccr  dicidc  vtrifque  opinat':  nec 

j  diccnte  Paulu  audit.Vnus  Dcus  pater.ex  quo  omnia,  &:  vn' 

j  dominusIcfus,perque<.)ia.Apcrte  patri  &   deii  cfle,&  vnii 

cflrcattrihuit,fiI:oauce&:dominuclfc  &vnu.N6  igicurpro- 

pccr  hoc filius  no cric  deus,  quonia  pacer  vnus  dc'  af  pcllai' 

cflf^Scdfi  h(C,necdcus  paccrdominuseric,quonia  filius  vn' 

j         domin'appcllat.Ablithcc  impittas.Naquu  patcr  Deus^fic, 

i'.coBtr.i  fili'M"»jq;  de'cft,&'  quu  iili'  dnsfic,paccrquoq;  dhseft,5ic. 

lufluia.  c  Sedno.  -ii  ScduI.Noomncsfciuc  quodpropccc  coccmptu 

idoli  hoc  facicis  ,  fcd  pucac  vos  pp  veneracionc  hoc  faccrc ;. 

d   Quida  aute .    .je  Cvril.  Q^icd.ibcfu  idolis  immolatofum 

cicdcnces  abduccie  confucuimus,fi  ^s  voluccit  difccrc,cau- 

lam 


crishominesqu^  a  Chnftianishonofari  p«tantur:Nouit,in- 
quis,Dcuscor  mcum.-fcdfrsrrcs  ruusnonnouit  cortuu.Si 
infirmocs,cauema!orcma:|ritudinem:Si  firm'es,curafra- 
trisinfirmicatcm,(Sic.Quidfacisdeconfcicntia  infirmiqua 
pcrcutisfQuid  facis  dc  prc  lio.fi  contcmnis  qd  cmpcum  eft^ 
vide  quanti  cmpcum  eft.Peribic  inquit,infirraus  in  tua  fcien 
tia,quam  tc  dicis  habcrc  vt  fcias  quia nihil  eft  idolum,  & ani 
mo  cogitcs  dcum,  &:  fic  rccumbas  in  idolio.in  hca  fcicntia 
pcribit  infiimus.Htncconttmnasinfrmum^adidic 
g  Troptertjti.ti  .Qi\ctx\  viscontcmncre,precium  'pfiur  attcn 
de,^:  cum  mortc  Chrifti  totuiri  mundum  appencc.Ec  ne  ad 
huctc  putarcsininficinumptccarc,  &lcucducercs  pecca- 
tum  acparuipcndcrcs. 

^a  In 


DE    LYRA. 


N  IC  OL  A  VS 

1  Ex  tjuo.^uat  eficftu. 

2  Ernoi/n.Non  folum  fccundumelTc  natur^  c[d  conferuatab 
illo,  fed  fecunduin  efle  grati;  per quod fpirituali modocreatura 
tationabilis  cft  in  illo. 

5  Et  vnus  rfo.f.vnitate  perfon^  non naturc,  quia  naturam  habet 
diuinam  ab  zterno,&  humanam  ex  temporc. 

4  Ter^wtnj.Produif^a  lunt  &  fubfillunt  fecundumdiuinitatc^a 
pcrvcrbudiuinum,qd  eftfilius,omnia  fafta  funt  ,Iob.i.Om><u 
pa  ipfkm  fuSafunt.Si  m  cfle conferuantur,Hcb.  i.a.  Tortans  om 
nia  Terbn  vii  tutis  fu£. 

5  Et»os,&c.Sum\is  fpecialiterconftituti  in  eflc  gratix. 

6  SeJ  «c.Hicconfequcnter  arguit  terocritatcm  illorum ,  q*dc 
fua  {cientta  przfuxnentes  comcdebant  indifferentcr  idoloihita, 
qdvidcntcs  fidelcsfimplices,  poujrime  comucrfidc  Gcntibus. 
credcbant  cos  comcderc  ad  modum  Gentilium.f.in  veneratJone 
idoli,  &  cxcmplo  eoru  induccbant  ad  fic  comcdcodti  ,  &  fic  pcc- 
cabant  grauitcr  rcucrtcntcs  ad  ritum  GentiliU,&  pcrconfcqucn! 
illi  cfui  iua  rcicmia  abutcntcs  fimpliccs  ad  hoc  inducebant,&:  hoc 
eftquod  dicit.ift^  non  in  o»,»/i«j.l.fidcl»bus, 

7  Efl fcientia.(^ognoccd\  quod  idoluin  nihil  eft  ,  quod  nullam 
immunditiam  aut  confccratioDem  dat  carnibusimmolatis,&  de 
iftis  (iroplicibus  fubdit : 

8  ^''^.imdMrrOT.i.credentesqtirclidoIum  habcat  aliquid  no- 
niini<.  9  yfifHenunc.i.  qmfi  habcnc  aliquid  coniccrationis  ab 
idolo,  8c  in  rcBcrentia  idoii. 

10  ?oU 


10  Po/«ir«»-.per  peccatum. 

1 1  Efca autcm.i.nondcit  nos maioris mcriti  quantum  eft  dc  fe, 
vel  demerit(,ideofubditur. 

II  ?i{f^Mec///w.i.abftinencia  aciboimmolatoidolis  vel  ei'come 
ftiononfacitiiosdefifcrc  agratia.vel  proftccrcinca.fcd  mterio 
&  modus  comcdcndi  &  abftinedifaciunt  dchccrcagratia.Sicut 
cu  aliquiscomediti.ntciuionc  venerandi  idolum,prout  faciebSt 
fimplice»  Chriftrani.vcl  modoindifcrctcprout  facicbant  prziu 
ptuofi.talia  faciunc  a  gratia  dcficerc.  &  hoccft  quoddicit. 
li  f^idete  autem.t  di\t^enter  attrfKiitevos  fcientcs. 
14  T^r/oi-rc.i.fcicnti.i  quacognofcitis  idolotbita  enclicitaadiva 
ducandum,quantum  cx  n.itura  clirci. 

I  j  Oj^ffld  ctt/tt.i.offenderefaciat  infirmos  vel  ignorantes.  Et  fub 
dit  modum  pcr  qucni  facicbant  eos  offcnderc,diCcns: 

16  Siqithenim.i.  limplcx  Chriftianus. 

17  Fiderit  fnw.prardiftam  dcidolothitis. 

18  /iido/»o,e^c.i.comcdentcsinloco,vbicomcduturcarnesido- 
115  immolatx. 

l^  "^pnne  confcientia.ideR,ad  cadendum  prona. 

20  .^erf/^cdW/Kr.  radmanducandumin  venerationemidolitra* 
betur.q.d.quia  crcditfapicntiore  hoc  modo  coroderc 

I I  Etpenbit  iufirm.quod  ammodo  idololatrando. 

21  In  tuafcientia.idcR,  occafione  lu^  fc.cntix. 

aj  Propter  cjuem  Peptcr  qtt  faliis  ciusnon  cfletfic  contencda. 
24  Sif  autctn.i.talt  peccatum  n(  n  tft  folum  contra  prcximum, 
fcdi  ctiao)  contra  peum.proptcr  quod  concludit  apoilolut. 

i    X 


2^3         Gloford.&NicGlaideLyra. 


264. 


4p  In  chTinum^wquiz^pcccatis.  ^  Idcm,  Quoirodo  cnimnon 

A  pcccas  in  Chnftum,  q-ui  pcccas  in  mcmbra  Chrifti  ?Ncmo 

*^^'*  ^'^  crgo  contcmnac  quando  pcccac  in  fratrom,&:c, 

An^Icr.tf/Uli  •*    '"  Chnfto.ln  Chnflum  pccfare,cft  Chrifllum  negarc.  In 

«rbii  »onn-  Chrifto in  his qua:  fiiuc Chnfli.In  Chr jflOjCiijus  rcgnqm  di 

iu.&Traa.Tj  minuiflis. 

Caiut  mciDbia  fant. 


< 


in  loapacra,  ^     Quaproptcr,  ff  tfc, 
•Jt  Chryso.    Hoc, 
inagifln  opcimi  cft 


{jmcntiarefl^qu^Chriftoprctiofiffimafimc,  &taljavceorij  O 
gratia  mortcm  obire  non  rccufaucrit,ita  nos  defpicanirima 
arb!trari,vt  efcis  propcereanonabfiine.Tmus,  HxcaurcnS 
ad  illos  tantun\ ,  fcd  &ad  nos  ccmpus  cflcc  vtdicercntur.q, 
proxlmifalutcmdcfpiein:us,&:  illafacanx  vcrba  profenm' ? 

Diccrc  cnirn ,  quid 


b    ^C  qi|it  in  Chtifto  pecctti»  tbflinete  fictit  ttiaiji  ib  ofnnl  cani«. 

a  in  Chrilto  peccatte-t  Quapropcer  fi  efca  fcandalizat  fratrem 

|j  t    Non  folBm  imrpolitum-  b     .Sicut  ccnliat  quodnon  poUivoitfni.fic  leriHHfnmiiuodnonin 

vita  min<lu<labo.        i  nechie.oec  in  fuiuio        c        Ki>n  quod  niala  fit  efo.fed 

mcum  ,  non  manducaboca'rnemin*Eternum>  ncfratrcm 
mcum  fcandalizem. 


tRo.J 

renO.d 


pfficmm,fuo  excm- 
plocrudirc,  quxdi- 
Cii.  licnondicit.fiue 
luftcfiue  iniuflcfcd  quocuiique.  Ec non  dico,inqnit,idolo 
thytum,  qijod  &:  prcpccr  aharn  csufam  proh;bctiir ,  fcd^ 
quod  licet,&  pc!mitcitur,fcandalizar,ctiam  illisabftmcbo, 
pequc  vpaaut  akpra  die,fcd  toto  vitz  tcporc.Noenim  m3 
ducabo,inquit,c  a  rncs  jn ^tcrnum. Et  non  inquit ,  Nc perda 
|ratrcm;fcd  rin.plicifcr.vcnolcand.ajjzcm.ttcnim  vlcimz 


hiihicurandum  efl, 

fi ille  fcandalizatur,  '^"^xZ 
&:illc  pcric^^crudcli  j.ca.t 
tacis  illi'.  &  inhuma  fi««l 


niraci$cff,-5<:c.Ncqi 
mihi  dixeris,  illum 
calceorum  furorcm  efTe,  alrc«um  coriarium,  flatuarm  vero 
alium,fcd  confidera  fidtlcm  illum  cflc  &  fratrcm.Illoru  na 
quefumus  dtfcipuli  pifcatoaim,publicanoru ,  ccncoriorum 
opificum.Chriflus auccm  in  tabuli  domo  educacus efl,5d  fa 
bri  fporf.m  macrcmh;ibebcrcnoneft  dcdignacus  ,&:ab 
ipfis  incuni.bul!Sinpia:fcpe  iacuic,&:c. 


Aiic.ti.  Je  epe 


NICOLAVS    PE    LYRA. 

I     Q^iapropter  (l.Tulit  enim  abninentia  ad' euitandum  fcandalu 
^  -^„___^_-^ 

©«/"«jw/it.lncipitleproponercin  exemplum ,  vtficuc 
jpfcabflinecalicitisprofcandalofracrum.ica&ciIli.Q^Abfti 
pcte  ab  hocIicito:quia  ego habco  libcrtatctn  accipiendi  fli- 
pcndia,&:  lamcn  non  accipio.Ec  fi  fic  induftQ  fit,inccndit  ta 
Ijicn  fe  comprobare 


ittfirmorumeflmeritoria  &  etiam  necrffaria  adfalutem,faltcquoyf 

qne  doceant  i'ifirmos,'jMod  cnmtjlio  non  cfl  iliicita  . 


epoflolum :  quia  oc- 
cafione  pfeudo  mi- 
jnis  dc  co  fcnferunt 
Cprinthij. 

^  Chryfo.      ciim 
dixiftct,  Siefca  fcan^ 
dali^^^ai  fratnm  meum, 
non  manducabo  carnem 
in  ttternum  ,  quod  qui-^ 
dei»  ncn  fecit:polIi- 
citus  eft  aucem  fc  fa- 
fturum.fi  nficeflefcH 
rcc.-nc  quis   diccrct, 
A  c  Mi— .  ftuftra  tc  iatlas ,  6{^ 

fopharis,  quod  &  mi 


» 


s 

^^^ 

w^ 

5 

K^^g 

i 

p 

ra^ 

?j 

i 

m 

^ 

hi,&  cuiiibct  hominu  facile  cft:  fi  rcdbcnirhi  fentcntia  id  di 
cis,rc  ipfaoftcrdas  qiiid  coiut  n  pfcns,nefratre  fcandaliza 
rcs:picptcrca  lam.  contra  fcntcntiam  fuam  oflcnderc,  quo 
padoa  conceffis  abflincat,ne  ftairi  fcandalu  faciar ,  quam- 
pis  nuUa  legc  cogatur,&e: 

I.i^fr.licct  mihi  quod alijs apoftolis  de  euangclio  viucrc. 

^  Chryfoft.Suisipfelaudibusauditorem  agoreditur,cum 
rcsipficum  cogatad  fe  laudandum  :  ita  enim  Corinthij 
cmci.dabatur.tt itertim,eu  nihil  magnu  de  fe  diccre  vclit, 
vidc  quo  pa6lo  vtroque  ad  ncccffitate  vtitur ,  tantii  fcipfum 
laudans,non  quantO  fibijpfividcbatur,fcdqusntu  ^'pclua: 
niatcri^cxigcbatncccfluas.Cuq;  pofict  diccrc.-.nic  omniii 
>naximcaccipcredecet,&:  magis  quam  illis ,  g.a  magis  hbo- 
raui,non  M  dixit,quia  videbatur  quandam  baberc  prarlatio 
nem.  Quaautcmr.ntioneiIlimagnicfrent,&:aquibus  lufic 

acciperentjCa  dumtaxat  ponicjcainquicns. 

a  >i<  7s(_5i«w^/>ofl.  n(>B/»m//ifr?Hoccft,  n6ncmeiipfi»habco 

^_ > pocc- 


poccftatem?Nunq.d  alicui  feruio,qui  mc  cogac  &:  prohibcac 
accipcre^  Sed  habcc  aliquid  amplius  illi,  g.  cu  Chrifio  couer 
facifunc.  Scd  neq;  egocapriuat»  vifionc,idcircoprofcq.cur. 
b  -jc  "Ajon^/e  C/jri.  Nouiinmeautemomniumtanquamabor- 
tiuo  vifuseft  mihi:  q  nonparuacratprxrogatiua.i^c.  Dcin- 

de  ne  rurfum  diceret, 
CAPVT      IX.  Etqu.dhoc^C>iiam_- 

t  Vtiquelibcr  fumaccipatcqaiaapoftolui.  tpoftoluJ,ilnitChii(lS  UlSApoftol     f  IS,  qUa- 

vidi,pioqHOJninu,videiei.  uis    llbcr  ,     quaiUUlS 

On  fum  liberPndn  fum  apoflolus?Non  '   ChriftQ  vidcns ,  nul- 

a  Per  suftoicm  ofteiid  t.  ^*      lum  tamCn  Apoftoil 

neChn(lu'mIe{um  dominum  noftru      opusofkndifti.    £c 

quanam  rationc  dc 

bus  accipcrcs^idcir 

co  deinde  addidic. 

C  ^  J^onne  op.  Hoc 

magnu  ef^.  Illa  c^iim 

nuilamfinchoc  affe- 

runc  vcilicaccro.  Nam 

&:  ludas  -  Apoffolus 

fuit,&:Iiber,&:Chri- 

ffum  vidit  :  fed  quo 

nia  Apoftc/linon  fecitopcra,nihil  faneci  illaprofuerunc.Ec 

cum  magnu  quiddam  cflcc  loquuc',aiaducrcequona paCto 

id  corr)gic,tu  mq,c ,  in  Diio:  hoccfl,n6 diuinij,  cfl  n6  mcu. 

d  ^  S/  altjs  «on.Intucrc  nihil  in  verbis  fupcrfluu  ,  fcd  orbem 

terram  dicerepotuit,&  gcntcs  barbaras,&:  cerram,&:mare 

fcd  quid  fupeifluis  opus  eft,inquic,cum  hxcad  prifcncem 

matcriam  fufhciant  f^Nonigiturdicoqu^-  apudahos  prs- 

clare  funt  a  me gcfla,fcd  ea quorum  vos  cltis. Icaqnc  fi  nou 

aliundc,avobismaximemeaccipcrcoportcbac.  Vcrijcame 

aquibusmaximcoporcuicaccipcrefiiidgificr.n.vcftcrcraj 

abhisnihilaccepi,&:c. 

c  ^  2v(^<J>w//^^*4c«.Ha.'ccf^probacio&fivuIc,inquic,qoifpia 
vnde  me  appflolum  eflc  confler  incelliger  c,  vos  cgo  ceftcs 
adhibeo.Oianamq;  qu^apoftoli  erantopcra,  in  vobisoftc 
di,&:  nihil  prietermifj,quodctia  i  fcciidameminitcpiftola, 
Tametfi  nihil  fum,figna  tame  apoflolatus  mci  fadta  fut  fup 
vos  in  omni  patientia,&:  fignis,prodigijs,  &:  virtutibus,&:c. 

^   a  Tslunqn 


«    In  via  vel  in  teinplo.        b      Feifefiuin  Ego  Apoftolus 

ijuia  voi  cpus  apoHoluius-        c     ,  Ad  gloiiam  domini. 

Dom^DO  tamen  opciante' 

ufdi?  Noneopu^smcumvoseftisindd  l 

a  Quia  ^.lis  mcuin  opus.  i.ludiis  quoruni  legem  euacuabat:   j 

mino  ?fia'Iijsnonfum  apoftolus,fed 

QNi  peime  cf  nueili  ci. is         a         Vobisfi:m. 
b        Fotnia  a  fimiliiudine  ligtlli  in  vobii appoiet,tjuia  ego  fum  apoftolus  .dum  ea  habeti»  per  «e .qu«  ajij 
jeralios  apoiioios  &  tdeo  pcf  npa  apudalios  qu;  dubitint.apoitolus  defcndor 

tamenvobisiuro,  Nam  t  fignacu^^lum  apoftolatus  mci  vos  * 


&! 


Xi: 


•      NJCOLAVS    DE    LYRA. 
CAPVT    Ix- 

NOn  fum.  Tofiquam  .Apofi.  reprxhenttit  aliquorum  iniifcretio- 
rtem,hic  confequenter  iuducit  tos  ad'pctfc£iioni:m,fcilicet ,  vt* 
Ittitis  abfimeant ,  ne  infirmos  fcandaif^^nt .  &  etiarn  vtfiiii  &  altjs 
magis  froficiant  per  virtutis  exenplum.  Et  prime  ad  hoc  inducit  adf 
feRumfui  rxcmplo.ftcundo  cut  rtntiH  m  fiadio ,  ibi.  Ncfcitis  quod 
lf\\.Circaprimumfciendu,quod  ^pofiolusfeponit  ait]s in  cxtmplum 


Taulu  no  cffc  apofloiu,  co  quod  nofuii  corpoiaiiicr  chw  dno  Irfuficut 
alij  apofioludeoprimo  declarat  fe  rfie  ap  ofi  olu.  fccundo  prob^u  tn  tcn 
tum  ibi:^\ir\(\\xid.Circaprimorn  dicit.Non  fum  hbcr.i.babes  libe 
ram  potefiatem  accipicndi  fun.ptus  pro  publicatione  euangelij.q.d, 
imo  hitbeo  rationem  ojfi(,ij,dc  quudicit. 

I     Non  i\iin.q.d.inio  qniaJHm  a  Deo  tniffus  ad  pr<cdicandu  euau- 
geUum.^£i.  1 3.«.  Scgtegate mihi  Barnabam  &  Saulim ,  cc. 

2.     l>ior\nc Q^hi:\{.  q.d.imo-.quiainviacnm  appropinquarei  Dama 
fn  hoc  quod  licet  haberetpntcftatc  accipiendt  fuwptus  ab  aii]s  quibus       fco.^yt  aliqui  dicunt  licet  non fn fcripiU  .ASl.^.fed  folum  q,  audiuii  eii 


prxdicahat.,  tamen  abftimbat.,  yiiium  quarens  exproprio  tabotey  >t 
fnagisproficeretiH  prxiicationt.per  hoc  enim  app.irehat,  cf,  non  qiue- 
jrfbal  icporale  lucriiyfedfalutem  animarum.per  hoc  etiam  pxrcludebi 
furviafalfisapofiolis^quiprxdicabantcaufatenporaiislucrt.Sicergo 
f  Pjuifior  procedit-.qaprimo  decLarat  fpofttu  autoritatcfetudorcmouetdMbiTiy 
iii.NoautC  fcripfi.7^r;w<i  m  tres;qaprimo  deciaral  propofttu  autori 
tatt  fecundo  rationcibi ;  ii  \os  nobis.fer;if»  exemplo.ibi  :  Ncfcitis 
qupd  biqui  Trimuaute  declarattnpltci  autoritate  ,  fcilicet  offici} 
apoUolici,  &  vfwspublici ,  &  auloritatc  vcteris  TcUamentt.fecunda, 
ibi,Ql»'s  militat.  /crfw.ii/,Nun  quidfccudum.  CircaprimHfde 
ium^quod  ali^iii  mali^nantes  dicebant . 

Taul(4m 


loqucntem  :  quia  Hon  omnia  fcripta  .  yidite:iam  inraptu  qus  fuit 
exceUentiorvifioqua  apoftolorii:  qtiia  viiit  ij,fum  in  gloriafua  ad 
dexieram patris fedentemJccutidU qidicit.duguUi. q, vdit  diUtnann 
effentiam.vnde l.Cmnlh.\2.a.diLitJeraptunifuiffi'  vfif, ad  lotiunt 
cxlum.Trcbat  etiam  vlierius  apofiolatum  futmt  per  effc^um^di. 

3  ^onnc  opus.idcft.effeSusmeiapoftolatus. 

4  y 0$  eftis .  i.principaliter  agente  Deo,q.d.imOtquia  a  me  babm- 
ftis  initia  fidci.idco  dicit. 

5  Et  fla.l.q.d.etftati)velietljocnegare^vostnnonpote^is. 

6  Nam  fignac.;./or»w<i  do£irin£  Chriftiper  me  vobis  eft  ipipreffit^ 
ficutper  alios  apoflolos  imprefiaeftillis  quibnifradicauerunt. 


26y        I.AdCorinthios      Cap.lX. 


266 


no  oper.ircmr  manibus  fuis/ed  cx  euagelio  viiiercnt ,  opr- 
rantcs  cancummodo  fpiritalia  in  pr^dicacione  rcgni  c(^loiu 
&.^dificacione  p.!cis  EccIefKj'  .  Oe$  paiicerhabc'b.inchinc 
poceftatem,  qua  t Jrnc  il!i  non  vtebacur ampl  lus  impcnden 
ces  ecclclig.licuc  m  :llis  vbi  cuagelizabant,infirm's  cogruc- 


miniis  m  comiraca 
luo  mubcrcs  h-buic 
nevidcrencut-  al!cn.x 
a  faluce,  qu.*' &  mini- 
firabant  ci,Iic  &:  apo- 
floli. 

SoYorm  muL  Domt 
nuscui  angeli  mini- 
(Irant,  mfirnuscom- 
p;iticiis ,  loculos  ha- 
buit,  quomiitcrccur 
pccun  a  a  fidcbbus 
daca  viilui    nccc 


/j    j^tnciKidno".  Aug.Pcrmifitcnim  dominus,n6  iufiRtapo 

fjolisaccipvTC  nccclDri.J  a  fubd;cis,vc  qnifqius  vellecco  vte 

rccur,quod  libiliccrct  ex  dom!n!  conflicucione.Si  quis  vero 

vci  nollcc,  non  contra iutium  facerct ,  Ibd  de  fuo  lure cedc- 

tct.Poccftasc(i,!iontutriodommi,accipcrc  fumptus. 

b  Sororem  mulitr.  Do  rc  iudic.-ibac  •  Ec  idco 

.  .^  «   Qlii^dubiuntnrumapoftolusfinMnwoa.        Vos^Icilicn.  nC   CO.ipoftoloS    fuoS 

eltis  in  domino.Mcatcicrcnlio  apud  eo.s  qui  me  interrogat,  ^  repreh-ndiffe  vidc- 

f  Et  quia  apoliolus.  t  Efo  &  mei.  a     Vellra.  f  Viucndi  de  ftipendiis  veltris'    *    rcrur  fnblUnxiC  &  dl- 

hzc  eft.Nunquid  no  habemus  potcftarcm  manducandi,  &:  3  xic  vtfcquitur. 
bibendi?tNunquid  nonhabemuspotcftatcmr«>rorcmmu-  "J  ^    operu^di.Ambvo.  tjfdiftcap 

1  Nobifcum,vtnobismim[ttet.    »    Nonhoiicpiehendit.fed  eoium  more  Cb' piobat  licere.  '     Operandi,honeftuiS,    omnino.18 

b     Qni  maiutcs  Ijcobus  &  Inannef. 

lierculam  circumduccndi  iicut  &  ca:teri  apoftoli ,  &  fra*^tres 

f  Qui  f  rmceps.  a    Secundum  »of. 

domini,&  Cephas?  Autrolusego&  Barnabasnon  habcmus 

a     Alias  pote^latcm  non  opciandi,itielt,teft'3ndi  a  hbote  maBuum.Q  vtique  habercmus. 
b     Ideil,accipicndi.  c    Pei  limilitudineshumanas  hocidem  probat. 

iU-  d  pote'ftatemhocoperandi?  t  Qufsmilitaduisftipcndiisvn- 


a 
b 


Vtique  nullus. 


proaccipicnd! 
c  j^M"  m>lhat ,  c?"c. 
•1«  Chryfoftomus. 
Tu  aute  ani  maduercc 
juam  accommod.aca 
h^ccxcmpla  adpro- 
poncamadduxic  ma- 


q  I.  cap.  .i«ia 
ouainii. 


teriam ,  &  quomodo 


ti^i"^"^^  f  quam?Quisplantatvineam,&dcfi-ucauciusnonedityQuis;°  ^Smum  memimtpc 
non  pcflcmus vitarc,  g  pafcit grcgetTi,  &  deladlcgrcgis non manducat  ?  Nunquidii  rJculofs  militiai&ac 

difcCrcmUS    in  tCClc-    h    a    Hamsna.luiicct.CmiUtudinetantumhocprobo.        b    Ncnne  lex  Moyfi  idem  probat.  mOtUm  ^  bclloTUm, 

fia colcrarc.Et  mulic-  »  fecundum  hominem  hasc  dico ?  t  An  & lex  hasc  non  dicit?      huiufmodi  emm  apo 


res  miniftracufas  fe- 

quifc  voluic,  ofttn- 

dcns  quid  a  plc  bibus  dcbcrctur  ctungcliflis. 

*  ScdiiJ.  InGr^cofGrorcs  («.yi*\^«)  nonmuliereslcgitur. 

er.     *  Aug.  Oficnditfibi  iiccrcquodc^tens  apoftoliS,idcft,vc 

>.4'.  non  opcrctur  manibus  fiiiS,fcd  ex  cuangclio  viuat,  ticucpo 
minus  eis  conituit.Ad  hocenim  &  ftdelcs  mulicrcs  hahcccs 

•^  tcrrcnafubftaciam  ibanccum  cis,&  miniftrabanccisdc  lub 
Ilantia  fua ,  v  t  nulhus  mdigcrcnc  horu  quarad  neceflaria  vi- 
ta;  huius  percincnc.Q^iod  B-  Paulus  licerc  fibi  quidc  dcmo- 
ftracficuc  &  careri  Apoftoli  faciebac,fcd  ea  poteftatc  vci  fc 
uolu  fle  poftca  commcmorachoc  quidam  non  intelligetcs 
iion  forore  n^uJici  cm  circumduccndi,  fcd  vxorcm  intcrprc 
tacisiJcFcfcllitcos  vcrbi  Greciambiguitas,  quodfcilicctfii 
vxor  bC  inulicr  eodc  vcrbo  Graccc  dicitur.quanqua  boc  ita 
pofuerit  Apoftolus,  vt  fallino  debucrint.quia ncque mulic 
retacummodoait,tcd  fororem  inulicrem,  ncqucducendi, 
fcd  circumducendi.  Vcruntamc  «lios  intcrprctes  no  fefellic 
h^c  anib!guicas,&:  muliere  ,  non  vxorem  inrcrpi  ct Jti  func. 
Quod qudquis  pucacnon  p<ituilfc ab  Apoftolis  ficri  vc  tu  cis 
fandt^  tonucrfationis  mulicresircnt  quacunquecuangclifi 
pr^dicarcnt,vt  cis  dc  fua  fubftantia  miniftrarent  ncceflaria, 
cuangcliu  audiat ,  &:  cognofcat  qucmadmndum  hoc  ipfius 
Domiiii  exemplo  faciebant ,  bicAn  cuangciio  cnim  fcnptii 
cft:Et  faclum  cft  dcinccps,  &  ipfe  itcr  facitbat  pcrciuitatcs 
tV  caftclla  pr^dicans  rcgtm  Dci,&  dundccim  cu  ilio,  ic  mu- 
licrcs  aliqux  quae  crat  tutata:  a  fpiritibus  uiamundis  ^  infir 
»Tiiiatibus,Maria  quz  vocatur  Magdalcn^,de qua  vii.d^mo 
nia  exicrant,  loanna  vxor  Chulx  procuracoris  Hcrodis ,  & 
Sutanna&alixmulcxquxminiftrabant  ci  de  facu)tatibus 
fuis.Hoccxcmplum  Domini  imitabancur  apoftoliadacci- 
picndum  debitum  fibi  cibum. 

Q  c    .Autfolus.  •  Bcda.QuiaomncsEuangclifta:  &  miniftri 
vcrbi  Dai  habcbant  poteftatcm  a  Domino  acccpcam  vc 

non 


ftolatus  >  vcl  potius 
hislongc  maius.  N5 
cnimaducrfushomincs  folu  bcllum  his  crat ,  veru  cttaad- 
ucrfusdaEmoncs,&  iUorij  principe,cxcrcitus.  Qu^od  igitur, 
mquit,qd  ca  qua;  ncquc  cxterni  principes  crudeles  &  inui- 
£t\  cxigut,hoccfi  militarc,periclitari,de  fu'S  militcs  fealerc 
facuItacibus.quomodovnquaChriftushocexigerctf^iS^nc-. 
quc  vno  cotentus  cft  cxepIo.Qui  enim  vilior  cft  &  craflior, 
in  hoc  maximcacquicfccre  confucuit,  quandocommune 
conluctudincm  vidct  cum  diiunis  legibus  conucnircquare 
ad  aliud  venit  inquicns. 

Q^is  mili.  Ncquia  abftincc,coapoflolos  icprchendifte  vi- 
dercturaddit:Quis  nulitac. 

f  QMiipia  ntat  vineam,&  a  r  fri-Qu  tlus  non  editi  Pcf  illud  picu 
la,hoc  autcm  laborcrn  Hc  mifcnam  niulram  6c curam oiien 
dit,&:  ternum  iccmpdditcxemplum  his  vcrbis: 
g  il^is pjfcit ire^em ,  &  d'  Ltlegrc^is  »i,n  manducat?  Multain 
ailigcntia,&  magiftro  dcbita  crga  fubditos  oftcnd  ic.  Quod 
cx  his  apparct:tccnim  miliici,&:agric»  ie.ii  pilfoies  eranc 
Apoft  oIi,n6  bcllorum,ncquc  tcrr;E,nequt*  brutot  u  aiiiman 
tium,  fedrattonefrucntiumanimarum  ,  iSceius  cxcrcicus 
qui  aduerfus  dxmoncs  armatur. 

*  ScdulPcf  tomparacioncm  vine5&  grcgis,populum  vulc 
intelligi,licutftripcumcfc:  VincamdcAegypcotraftulifti, 
&c  Ec,t) j6"  vobis  pjjiores fecundum  cor  meum. 
h  Li  de  IMe.  Lac  grcgis  dicicur  quidquid  a  plebe  pr^poficis 
datur .  Et  his  verbis  fatis  indicat  Apoftolus  non  libi  aliquid 
vfui  paffc  vltra  dcbitum  coapoftolos  fuos,fi  (  ficut  dominus 
conltituir^ex  cuangclio  viuentcspancmgratuicum  mandu 
cabancab  eisfumpcum,  quibus  gtutuicam  graciam  przdi* 
cabaiit. 

1  Tiuntfuidfecundum  hominem  h*c  dicof  ^  Chrvfoft.Hoc 
cft,  Nunquid  cgo  humanisdumraxatcxemplis  rem  mcam 
confirmo,an  dc  \cx  h;cc  non  dicu} 

^  Scri- 


l  E 


Atig U  de  on<j 
re  nioiiachc, 

L.de  erm  <la 
inini  in  uidto. 


pni.7». 

Hicrein.}. 


NICOLAVS    DE     LYRA. 

1     Mca  defcnfio.  ideli^apcfloUtus  mei  probatio. 

i-    Apud  cos  qui  mc  interroganc.  mnqMiH  dubuaiites  it  4^fi* 

latu  me». 

3  Hacc  c(z.  feilicet  yefira  conuerfto  adfidem  ptr  me. 

4  ^nn(\\iid.  Declaratoofficiofuiapoilolatus  y  hic  confequenter 
cfi?dttfe  haberepoteftatem  accipiendi  fumptus  ex  cofuetudme  aliori 
apoflolorS,dicens.hlunquid  non  habcmus  poccfcaccra  mandu 
candi  &  bibcndi.  idefi,>iuendi,  de  bonts  veflrisiq.d.imo  ficttt  alij 
*pofloii  de  bonis  illorum  quibut  Uliprttdicauerunt. 

J    Nunquid  non  ha.potcfuccm  foro.muli.  idefi ,  matronm 

dtuotam&fideltm. 

^    Circunduccndi.  ad  minifirandu  nobis  Heccfiiria?q.4.imo.Mi 

^H*  tnim  muliercs  deuets  leguntw  fecut*  fuijfe  Chriflum  pradicante 

defHisfacultatibus  ei  minifiraHtes.Mat.zj.&  Luc.%.&  fic  etiMmfa 

Sun  eft  4/t|i  apofioUspoft  tfcenftwtm  CltriHi.iiitfMbditur. 

Sicut 


7  Sicuc  &  c^tcri  apofto.&  fratrcs  domi.  ideft/mscognatijsi 
licet  lacnbu\  &  ludas  & reliqui. 

8  Et  Ccphas.  ided^Tctrus  fic  nominatut  a  Chrifio.  Joan.  \ ./, 

9  An  foius  cgo  &  Barnaba.  ej.d.nulla  ratio  eft  quare priuemwr 
hncpoteftate^ifuam  habueru^t  alu  apoflolt. 

10  Quis  militat.  Hic  cofi:quaiter  oficnditt^rnpnfhurnau&oritatt 
publici  rfus &  rationabiliiydi.Qwi  militat  fuis  fcipcudijs  vn- 
<iaiiq.d.nuUus.imo  niilitisltipenda  fumwitapopuLo  lerrx  quiidefen 
dHi.ldc oftedit  in  af,iicoLis& gregu pafturibhs.  apoftoli  verofuerunt 
nilites  cietra  h*reticos  infurgetes,&  in  vinea  domini  c»Uorci,&gre 

I  ^is  dominicipaUores,propier  quod  a pupulo  fumptus  eis  dvbtbantnr. 

1 1  Nunquid.  H'c  cofequenterefleridit propoff.M au£loritace legis 
J/«;«*,<//.Nunquid  fccundum  homincm.  ideii ,  ex  audontate 
confuetuiin  '.s  hurn  anx  fa  iJuin . 

II  Hxc  dico.  Jciiicet  quod prudicatores  fumptus  baberc dtbeant 
4fopulo.q.d.im»y&  boc  cum  auElotiute  diuinti  legit, 

Tom,^.  i    5  Scri- 


GloCord&NicoIalcIeLyra.         268 


f  n»ut. 


^  a  Scripfimcllenlmtirc/h^onalli^ahit.  *  Chryfofto.Ex  mulra 
A  iMcabiind.inti.TConf^rmarcanniticiir  Ac  ncqiiisdiccret,Hc 
qLiid  ad  nos  quoddcbobus  loquuciis  cs  f"  expiiuiichocdili- 
gcnter  bis  verbis. 

b  Tiunqyiiide  bobuy. Curar  quidcm  Auit,  vcrum  non  ita  vt  dc 
i)'!  lcgcni  inftiruac . 
Haynio.Rcdcpr^. 


bcat 


illi  vomere  cxariint 
tcrram,ita  prad  cato 
rcs  ligonc  vcibi  Dci 
cxcolunc  cordaaudi 
torum.  vtfcnincfm- 
tTuK  rpe.  fnS  ^^^,5  f;,jutis  arctrnaE.   c 

Sp/:^n;intcr "-/"'"" 

dcbobus,  fcdctiam 
dcpaflcribus  curafic 
Dco,vtinciiangcIio  d 
ferga  tm    oftcnditur.iion  itata  ■ 
mcn  curabat  dc  bo- 
busvtintcrpr^ccpra  c 
qu^  homini  dcdic  ad 
B  falutcm  fuipt^cipe    ^ 
rcc  cur.im  bouis  iia- 
berc.  Necenimne- 


J 


vioLnt!am,ncgotia- 
tioncm  lignificans, 
inquic :  Si  aliipote- 
rtac  s  Tcftra;pnrtici- 
pcssut,hoccI},pofsi 
dcnt  •/oSjfub  pocc  fta 
tch.ibcnc,  tar-.quam 
lcruis  abutuutur,  no 
acvipicntcs  t^ncum,  x 
fcd  multn  cum  d;li-  ck-d". 

c 

C.CIII 


t  tSq.t.  ap. 


Pecri  hocinloco  mcminic.nr  qur  Apoftolonim,  fcd alioril  D 
quoruiidam  quialicni  ciacwducirus  qiios  poftcnusaccingi    »C 
tur.dc  quibn.^  dicit:Suninc!  i-;  li  quis  V(\s  dcu/  >r3r,(]  quis  .uci 
p :r,fi  cuiscxcollifiir,&:c.x:c.K!iicilusilloruni  bcllu  i:iin  pic- 
ludic  QMamobrcm  no dixic ,  Si  ahi a  vcbis  accipiunc  fcd  co- 

rum    prucacicjccm, 

*    HaVmO  RcdtccrC  ^Nonproh"bcl<iipridic3toreniiiiiieret?cjiric'C.itionB. 

jj.sic.fi*- (1'cacores  bobus  c6-  a   Scriptu  cft  cnim  in  Icgc  Moyfi :  t  Noalligabisos  bouitritu- 

NliflltnBtt  CaraiUUi'       OUialicUC  *    Sttt  nchi>cviile«turadlitcranidicluir,ful-dii.  b    Vidc  hi»  in  lc^e  lisrctur  pi.Tccjituia. 

r..  )    T    "  j    Noii  frob 'bus,  ci:ia  ftjptcr  iio>  Mnti.m  nuii.nilig:!' s  os  boui  tri. 

b  ranri.  Nunquid  dc bdhus  t ura  eft  Deo?  An  propter  no^s  vriquc 

»     Hm)roj)tct  iios,<]i!!a  &  aliaad  idciii  l'peftanfia,&  hocoft.         Harc.  b    Nonpffp/-. 

h?c  ciicit?Nnm  proptcr  nos  vtiq;  fcripta  funr,  qm  debet  ui  fpe  4 

5Non  tjuod  harc  ptircifali»  ijs  inicntio,  b     Giana  a  palei»  difcetnit.         c     S.-ipcpuiorunt(^ 

a     Ccnb  a(-rrit  aii  bdciu .  ^lteiuni  pfobat  yctTationes. 

^  qui  arat  ararc,&  qui  trituratt  in  fpcfrudVuspercipicndi .  t  Si  5 

a     Q^nrfpirituin  ueilruii»  uiuificant,  uclquatex  ipititiilinftjdata  funt .  '  i'  «    ' 

nos  vobisrpiritualiafeminauimus,  magnumcftlinosveftra  <^  fjl"^.^"!!'^)'?'^'^^'^"  ^c 

^Ad  fmioiiationctn  .  f  lierum  aniinoii .  5T>m  poicuer  utuntur  ucJlris  ui  uoilpii  .  iClwUCO  nuuIUIC..^J-   ^^^^ 

i  carnalia  metamus?    Si  aliipotcftarist  vcftr^e  participcsfunt,  7  >•  ''"^''^'«^^^"Ji^qudd 

a    Q^cauCi  falmifurtUxlaboHtnus.  b    Eccel.cet  nobisaccipere .  8    V  CiquC  nO  dlXlllCt,  ll 

c    Quiaftiljtannonetcrceumdicerent ,  contr.i  hocfubdit.    q    dc  ApoffoliS    fcmiO 

quaren^potiusno^s^tSeMno  vfi  (utnusLacpoteftate.  Sed  om;o  ^/"^'''■ct',  fidconiliic 

a    Qi[i2  firecipcret  Apollolus.pfjudoiam  libereaccipeient,  Jc  fic  inptidicationeduiarciit ,  &  ita  impcdi-,  .    quofdam    VlolaCorcS 
uientum  heiet  euanjelio.  i/,    .Vif^c  rl-r- 

nia  fuftincmus,  nc  quod pfFendiculum  dcmus  cuagclio  Chri-[^  p  iios  fii^nifi5n"iT. 

a    Itemfe  probat  habeie  potelbitera  per  lunilitudincu)  faLerdotumGentilium  uel  ludio.um.  „    C  .^  ..X»    -^C    r. 

b    Intemplo.  1  Vclhocdcfiemibus .  c    Vt  artifices.  I  4    ^    ^-1  "n   VJl  Ju)i:i<s  . 

f^oTceric  f^^^  ""^^  pcrfenpta  g  ^^j^  |  Kcfcitisquoniamquiin  t  lacrario  operantur,  qu;cdeis      ^"''y^^- ^f 

fi.U,Ts"""  •'•■^^?^     "'^'"^J  1;°"  1VtfacerdotesdeIud,is.       ^  ,<J    11  la  mCOm ofoda    fu 

- -..-..^.   -.  -^-     ifacrariofuntedunt?  Et  quialtariodefcruiunt,  cumaltarioiy    '"^'""l''^^  f^*.\'',^ 

a    Q;iiapatreinhsbcnidelii$  quxofeuntur.  b     Et  ficathic  iit ,  naq*S  ,    lltimVldCl:- 

■■■■■-' -  -•  ccc,  fanic,  iH:d!catc, 

oemq;  indigcnciam. 
f  *  i^t/u/dcfendicit 
/'•nj  idcfi,tK:  clicatur 

bcrcoporccac.Cum  '  nuncianc,aeeuangeJioviuei'e.Jtgo ;  autcmnuiionorumums      d^ nobis ,  quod cau- ^ ^ 

cnim  dixillcc  ,  quis  fa  qux(k)s  &  lucri     * 

milicac  fuisftipendiiSjicquispIancac  vincam,  &:quispafcic       tcmporalispociusprxdiccmuseuangcliun^q  i;i  n  cauf.if.i- 

gregcm.eciam  addit  boucm  cricuranccm,nunc  alum  ulten 

dic  caufam  maximcTiJCionabilcm,  quamercrccur  accipcre, 

quod  nuilco  maiorapr^berencnon  cantu  laborarenc.  Quid 

crgo  cft^  Si nos  vobis  fpiritualia,&c.  Y idts  lufudimam  cmi- 

fam.iSJ  fuperioribus  probabiliorem.  Illiccnim  dixic  carna- 

le  fcmcn,carnalis  &  fruiius,h'c  aucem  fcmen  fpiriunle  ,  &: 

remunerario  carnalis.Vccnininonnimium  fe  iadarcnt,co 

quod  magit^ns yiitum  cxhibercuc ,  oftend::  cos  maiora  ac- 
>cipercquamdnrc.  Agricolar  enim  quaifeminant,  ca  acci- 

pii,int,nosaQtcmcum  in  vcftris  aniuiis  fpiiitualiafcminC' 

inus,rneti;nus  carQ3lia,&:c. 
_  d  Sialiifoii-flatis,  ^  ChryfoRomus.  Ecce  alccram  rationc, 
^  &  ipfam  itcm  ab  excmplis  non  cam  fublimibus  .N.im  ncq; 

Pctri 


t   fa 


j;o..<.<i.i.do.  "■>'"£,  quonvodobo- 
ftos,  ui  fuoconful.-ic. 

De    piarhend.   Q      Si  flOS    Voh.   CTC.  c    BiaiiouabiliteiUifpoIuitdcprjtJicatoribus, lutexpeditioresfint  adpra.dicanduraucibuniDei 

&'^ta*.'^^tir!     *  chryfofto.Eccc  h  participant.  Itadominusordinauit.hisquieuaugeliuman-'-^ 

■  quartam  quam  alicrt  a    Dignuseitcnimoperatiusmercedefua.        b    Tot  modi»  coniat  liccrc  ucl  auftor  taf?  uel  cxemplo. 

racioncm,quodpra-  .  .  ,  ,.       ,  ^  ii'  t" ""''"' "r  ^ 

'  nunciant,aecuangeJioviuei'e.EgO;  autcmnullohorumumi 


fud». 


lutis  animarum  6l  rcmuncracionis  ;£ceni'^*,habcacurq;  euan 
gclium  vcnale. 

7v((-  qnod  (ijf'vndictilum,& t .  Forfan  &  hi  auari  cm nt, vcl  fc  li- 
centiam  peccandiemiirc  pucarcnc ,  vcl  lib;;rc.icc*m  arguen- 
di'Ap.)ftolus  immiinicrcc . 

g  Xrfcfis.  Rcdicrurfuscciam  atque  etiam  commendans  Luc, 
quia  libi  liccac,&  tamcn  noii  f.iciac.  N.ituralis  ratio  hoc  h.i-  ibti 
bec,vtquis  mdc  viuac  vbi  laborac . 

h  D.tmu  <s  ordi.Ecce  t?'>  mirto  vos.^&c.  Ec  paulo  pofl^ :  In  (jii  vi- 
CHf><jueiomumintraimi'iiineadcm  domo  mancicedcntni  z^  Liben- 
tef  (jnx  npudiilns  funt . 

i  Egt autcm.  Abfcinec afumpribus nc fic  forma  pfcudo apo- 
f.ulis  rapacibus. 

Bcnum 


\ 


Au. 


NICOLAVS    DE     LYRA. 

X  Scnpcumeft.  DtrM.a^.j.  Nonalliga.osbo.;./;>xJ/cjAor//4- 
hoyann  in  area  dowini:  Et  qnodfic  debeatprintipaliter  inteiligi  often- 
diiydicehs. 

■%  Nunquid  de  bob.  Circa  tfHodfciedum,q!tod  licet  diuina  proui 
ien-iagencraiter  fc  cxundebat  ad  omnia  quantumcunquc  minima^ta 
IttiinteUcliuaiis  itaturafpecialimofubijciturprouidcntif  diuinf,  in- 
quatum  habet  dominium  fui  aSlus  &  capax  eflfupern^  beaftudints, 
Cr  hoc  modonon  efi  cura Deo  de  bobus  irrationabdibus,  qu.a  no  funt 
huiusfinis  capaces.Lex  aute  diuina  dire£liua  efl  m  beatitudini  fuper 
n.ituralem,propter  quod  di£ia  veteris  Teftamentifitnt  ad  hoc  refcred* 
immediate  qitantu  ad  illa  qu<e  direBeloquMntur  defuiui  a  beatitHdme 
yelmediaie ,  inqHamk  corporaliafaiia  vcteris  Tcflameiifutitfigura 
n«u:,fecimdii  quod  dicitur  cap.fcquenti .  Omnia  infigitra  coutingebat 
iliis :  Et  hnc  modo  iiludprxceprum  de  «re  bouis  trituratis  non  alligan* 
dofuitfigura  de  viHuptxdicatori  non  denegando.ideo  dicit. 
i  An  proprcr  no%.q.d,imo,quia  figura  efipropter  ipfum  figuratS 
ficut circulus  antt  tabeina peuaes  efl propter  vinit  incellarioexilies, 

4  Quoniam  dcb, i.iu  fccuritate accipiendi fumt^tus ,  T^n  tamen 
dicit  pnptcr  fpe,  qnia  prjemium  prtedicat^ris  non  efl  fumptus  (?pora- 
Us,fedfru£ius  *tern^  beatitudims.Comparatur  autem  hic prxdicafr 
4ranti  inquantum  aperit  corda  hominUm  adfidemfufcipiendamjicut 
eran  <  rerram  aprrit  adftminum  fHfceptionem.  Eifimiliter  trituranti 
Inquatufuapdicationefgregaturboni  a  malis ,  ftcut  grana  apaleis, 

5  Si  nos  .  Hic  tonfequcnterprobat  ^pofioluspropofitum  ratione 
tjiplici.Trima  efi.B^ationabile enim eft,quod commumcanii hona  tua- 
iora  cuiiifmodi  funt  jpiritualia,adminifireiur  minora  qusfunt  corpo- 
tdiatfic  auti  cft  inprcfofif^ergo^^^c.  ^  hoc  tSl  quod  dicit.  Si  nos 

vobis 


vobisfpiricualiafeminauim.  &  accipiturhic  ft,proquia. 

6  Magnum cft,(i  nos,S<:c.  i.bona  ad fujientatiotie  carnis necef- 
faria.q.d.non^imo  efi  medicum  refpcSuboni  quud  vobis  miniitramitSp 

7  Si  ali js.  Hicponitur  ad  hocfecunda  ratio,quiapfcudo  ^pofloli  ac 
.  cipiebant  fumprus,&  multo  tnagis  veri  accipere  poterant.  tdeo  dicit, 

S[a\\\.idifl,pfeudoapos\oli. 

8  Poccftacis  vcftrai.  idefljjonorum  ternporalium  in  potcRate  »e- 
firaexiflenfum. 

9  Parcicipcsfunc.2«ie>/«e«c/o. 

10  Qiiare  non.  q.d.imn  potiorem  rationem  hahemus. 

1 1  Scd non  vft.  B^tionibusfuprdpoftiis.Sed qtia pofiet  aliquis di- 
cere,  ideo .Apoiiolks  fumptus  non  accepit,quia  wo«  indiguit.ideore- 
mouet  hnc  dicens. 

1%  Scd  omnia  fuf.  f.penuriam  &  laborem  ad  vi£iu  acquirendum. 
ij  Nequodotrendi./i/ey?,/w/>e<//>«e/jrH»i. 
1 4  Demus  euan.  i.pradicatioui  euangelii.per  hoc  enim prxcludnb* 
tur  via prfdicandi falfts  apoHolisprxiicdiibus  canfa  lucri  teporalis, 
quorUprAdicatioerat  impedimentH  veritatis  angelicf,qttia  admifce- 
bantfalfa  veris.  Similiter  tollebatur  impedirnecu  ex  p.irte  Corintbic- 
rum^  quiforte  erant  auarifaltem  mulri ,  propier  quod  minus  libenter 
recepifjent prxdicationem  euangcliift  fumptus  ab  eis  accepifient . 
I J  Ncfcicis. Hic confequenter ponitur tertiaratio,  habei  cnim  hoc 
ratio  naturaliSfVi  inde  quit  viuar,circa  quod  laburat.ideo  dicit :  Nc- 
fcic.  q.d^cire  debetis,imo  quia  hoc  eil  notorium. 
l6  Qyoniam  qui. /./«  tep(o,operantur.f.facerdctes  &  miniflri .  , 
17 .  Qua?  dc  fa.  i.habent  inde  vi£lum:  hoc  enim  erat  communt  apud 
ludxos  &  Gentdcs.     18     Ica  &:  dominus.  Ptpatet.  Mait.  i  o,b. 
yhi  depri.dicatoribH}  dicitur:  Gignuf  efi  ofcranus  cihofu» . 

•  Non 


I.  Ad  Corinthios      Cap.  1  X.      270 


269 

^    a  «o,7'<"/  rP.;n'ihima^Umori,qua  vt glonam^&c.  Quifqiiis  cnim 

A  f(iqiu)dr]b;dcbctur  vci  non  vuJt.ampliusimpcditccclelie. 

M<ixini;im  crgo  habebacgloriam  Apoflolus  apud  Dcij,  no 

cxigendo  fhpendium  ab  infirmis,  vcl  dc  fuis  laboribus  tran 

figendoquotidianuni  vidum. 

*  Amb.  Hoc  cft 
quod  flabulario  ad 
qucm  vulncracus  illc 
qui  incidic  in  Incro- 
nespcrdufiuscfl,  do 
niimisaic.Si  quidam 
pliUSCrog.aucris,rcd- 


*  Chryf.Non  fnkim  non  acccpi  inquic,ncquefoIuni  non  D 
vfus  fum  potcft.-ire  hacfcd  fcruum  mefeci ,  6c  feruicucem 
variam  &;  mulcifniam  fei  uiui>  S>Cc. 

K  TaBui  fiim.  *  Havm.Subaudis  lcgis  obferuacor,adhuc  ro 
dcndocaputinCcnchris,qu2Bcft  portus  Corinchij,  ofFc- 

rendo  munera  Hie-  a*,i*. 


«  QuodCceataecifcre. 


f.faeer 

S. 

tlone. 


b  Hzc.ln  ego  iccipiim.        c    Quii  H  fuinnein  peidetem  ela- 
riain,&  malo  moii,  vcl  volo  magis  mori.i.affligi. 

a  fum  Ndnfcripfiautemharc,  vtitafiantin  me.tBo'numefl: 

a  Quod  eflet  fi  accipetem  cum  fcandalo  . 

enim  mihi  magis  mori,quam  ut^gloriam  mcam  quisfcua- 

a  Aneuacuetuii        ^Tajitura.        b    5De  hoc  fulonon  fitgloria.quia  nccefTe  eil  hocprainiunAione, 

nec,audeo  dimi[tere,quia  vx  eiit. 

djmcibrAir.pliusc-    .  cuet?Na'mctfieuan^eIizauero,  nonclt mihigloria.  Ncccf-  k    propcer  lud^os 

rOgabacApoltolnS^  a  Sicut  mihi  iniunftam  eft.   J      ludxoi  lucrarer  . 

fmsftipcndijsmilita.    J  fitascnim  mihi  incumbit.  Varcnim  mihi  eft  fi  rton  euangc  8      ^  Gregorius.  Ne. 

bat.Vcl   aloriamlua  i  sinecemtatehoctacio,noneftgloria,fe4fivoluntasadiungiturneceffi;ati,»texdileftioBej>r«dic«m,    9       ^"C    CgrCglUS  pra.'dl 


I 

a 
4 


rofolymiSjfecundum 
quod  in  Adib.Apoft. 
habetur,  quandopu- 
rificarus  afcen^ic  in  tinanemni}. 
tcmplum  ,&c)rcun-  «**'• 
cidedo  Timoth^um 

ludxos  lucrarer , 
•}«  Gregorius. 


j.  6JcM 


Cinmiflj. 

;i:uitiun 
i ) . 


c(.e.uin 


t  c.re- 
c. 


dlOC  qua  habeC  apud  turceltmihi  gloria. 


T 


cacor  vc  quafi  ludcus 


Dcunidchoc,quod    5  hzaucro.tSienim volens hocagOjmcrcedcm  habco.Si au-  lo  fieret,  ad.perfidiam 

pfcudo    repcllcbaC   a  lEifimetcedemnonhaheo,aUjsdirpenfo&profido.  ^  11    CrUpiC,ncqilC  VC  quafi 


S  tcminuitus,difpcnlatiomihi[crcditaeft.Qu2Eergocftmcr  n  fublcgce(iec,  adcar- 

iHocf                                                                    a  stabihaai.  ij  nalc  (acrificiu  ccdiic, 

ccsmea?  vtcuangeliumprardicanstfinc  fumptu  po^nam  14  ncquc   vc  ommbus 

a    Quod elfet  fi  acciprtem.               b    Quia  non  libere  argueret.  IJ    Omnia  fierct,  fimpli- 

cuangchum,  vtnonabuW  potcftatemca  in  cuangcUo?  16  cicacem  mencisincr 

a  Vti<)ue  quoddixifaciam.nam&maiusfeci.               b  Nullius  meritis  obnoxiuf .  rOCiS   VaCICCaCCm  CO- 

,            .,.,    b       rt-                                -I      ^Vtcommodisomnmmferuirem          ^  mur.auit  ,   fcd  COndc- 

n  tNam  cu  hber  cflem,ex omnib  omnm  mc  lcruum  teci t  vc 

I   a  Lucrum  pta:dicatioaispiex  £iceicm.        b  Et  me  modificaui  omnibus. 

c  In  cibis  8c  huiufmudijSt  quia  Timoihsum  circuncidit 


1 


ki. 


pdicacionc,non  acci 
piendo,qui  nonmft 
pro  cepoialibu^pra:- 
dicabanc . 

Gluriam .  quam  ha- 
becapudDcuminfir 
miscompatiens. 
b  T^larti  et/i euan%.&c. 
Pro  mcrccde .  Vel  fi 
jta  etiangelizauero , 
t.on  tfl mi.glo. quia  tuc 
cflct  pro  neccHitacc, 
qula  ve.ideft  penuria  eflec  ficuc  plcudo . 
c  ?\(f(£(iV'.u.huius  vicajfuiicntanda:. 
d  /^it.  quiavnde  vuiamnonhabco. 

c  ^irnJwyo/cBJ.Sine  vllanecetlicatchuiu^  vicar.  Sienintro. 
Quiacx  volunracc  cft  merces.Vidcainus  quo.f.fi  ita  ex  dilc 
t\ionc  facio.vc  pocuis  paciar  peniiria  qua  abucar  poceftatc;. 
t  j'j<i«feM/»K//.Vcquod  nccciHcacccogacur,alijS  prodcro, 
nonmihi. 

g  Difpenfaiio  mihi.  Hic difpcnfacio  talis  intclligitu»*,  vt  quafi 
fcruus  alicnum  ccnfum  difpenfcc:  vndc  ipfc  nihil  capiac  prg 
tcrcibaria.Alibidifpenfucordf  qui  vt  filiusminifcraccuan- 
gclium  cch^rcdibus.Non  debemus  i6cuangelizarc,vc  ma 
duccmus.fcd  idco  maducarc,vccuigelizcmus,  vc  cibus  no 
ficbonumquodappecicur,  fed  nccellanum  qiiodadijcicur. 
vcillud  impleatUf.Primumquoirtccregnum  Dei&  mfcicia 
cius,&:  h(jc  omnia  adij  ciencur  vobis .  Propccr  rcgnum  Dei 
nntum  debemusomniaoperari,non  folam  vcl  cutn  rcgno 
Dei  merccdem  ccmporalcm  mcdicari . 
h  Cum  Itber  iffem.  ^  Haym.  Non  folum  fecundum  nacura, 
wpocc  de  gcnere  p.Kriarcharum  defcendens,  vcrumcciam. 
i  Exomnib.  Ncgocijshoium,nihilabcisaccipicdo,  Omnium 
fubaudis  hoiimi,  tMejiruumfeci,  fupportado  oes,vcluti  bonus 
procuracorfupporcacinfirmos.maximc  vos,  oCorinchijg 
m-ram  pacienciam  .  Feci  auccm  hoc  non  calliditacis  afcucia, 
fcd  compaciencis  affcdu,  vcplurcs  lucrifacerem  Chriflo. 

*  Chcvfo. 


17  fccnden<io  appropin 

18  quac  fidclibus ,  non 


plureslucri£accre.t£tfkau>fumluda:iscanqualud9us,  vc  ip  fi4''ios''\rfc fuS- 

picns ,  &  fe  in  fingu- 
los  trasfigurans.compaticndo  colligerec,  li  ica  ipfc  vt  ilh  cf- 
fecquid  iinpendi  fibi ab  aliis  rciftc  volui{iec,i^c. 
1  Tanjuam iu.  Hiero.  Non  vere  lud^us,  ficuc nec  vcrc  Gcn 
tilis,qaibus  in  cibis  &  hmoiaflrenfic^ncccii  in  cuku  idoioru, 
quiainChrifloncccircuncifioef^aliquid  ,  nccpr^puciuiT». 
Difpcnfacorieiraquefimulabacfeludajum  .  Scd  Augufim.  dal.tf.<!. 
hxcdicic  fiericompaflionc  mifericordiar,  non  {iinul.icio- 
nr ,  vc  qui  miniftrac  ajgroco  fic  quaii  ^gcr ,  non  cum  f cbrcs  ^"^j  *j  ^""^' 

InPhi.ioj. 
Epiltad  Hi«. 


fe  habere mencicur,fed  cu  animo  condolencis  cogicacquo- 
modo fibi fcruri  vclic,Ii ^grocarec  . 

Aug  Tanqua  lud^us.Non  fimuIanHi  vcrfucia,  vc  fc  finge 
rec  lud^um  ficut  quida  pucanc.Libcie.n.illa fecit ,  licuc  aic : 
C  rcuticifusnon  adducac  pr^.Verecrgo,no  fidte,  vclud^us 
(quod  cra£)vixic:ficuc  hec  failacicer  Gcncilcfc  finxic,  fed  \i 
cite  oibus  cibis^permifit  vci,  cui  ois  creacura  non  fimulacc, 
led  vere  bona  eracSicu:  ergo hos  ritus  gecilium  vcre,fic  &c 
lacramenca  Iu(3^orfi  non  fall.icicer  fufcepic,  vc  illis  fimplcx, 
ifciseffcc  dupkx,aliud  habensincordc,aliud  in  ofcelione. 
Ica  ec  cum  d icit:  Q^. « infirmatur  &  e^o  non  infirmor?  non  infir- 
micaccin  alccnus  limulauic,  fed  doluic.  Ica  ccia,quod  fa£lus 
cfc infirmis  infirmus,non  crac  m^^daciu,  fcd  vcrcdixic  Hi.  ii- 
bi  fumpcus dcbcri,6d  tamcn  abfcinuic, ne  viderctur  vedicor 
cuangcIij.No  crgo  cft  fallax  &L  vcrfipcllis  fimulacio.fed  oin 
n  ibus  congruic eius  mifcricors compafsio,porcatq;  infirmi-  n 
taccm  corum  in  compafsione,  ita  eis  fabucniedo ,  ficut  ipfc 
^  fibi 


a.Cor.ii.g. 


NICOLAVS    DE    LYRA. 

1  Nonfcripfi.  Hic  confc  luenter  .AptHolusremouet  duhiu.pi^- 
fct enim  aliqutt  cfcdere,qnodprAdi£ia  dixijfet  ^puflolui  eo tjuod  vcl' 
let  acciptrefumptus,io  boc  remduet.  Et  'liuidKur  in  duas  pjrtet^/juia 
primo  nfiendilfe  noUe  vti polejiate.  fecudo  tfuod  vult  magis  alijsferui 
rf./y/.Nam cum  liber.  Cncaprimum  dicit: Non  fcripli  au.h^c. 
de  pntt^ate  accipiendifumptui. 

2  Vt  ica  fi.  td.fl,  vt  accipia^n.  Etfubdit  rationem. 

3  Bi.)num  cft  cnim,&:c.  i.minus  malum  efi  hocMinusenim  tfm 
Ittm  rrfpeliu  maioris  habet  rationem  eltgibbs  &■  boni. 

4  Quam  vc gl.  i.mcrcedem  quam  expello  de prxdicatiotte  euan- 
geli^  fme  fumptu  rationibus  pradiiiis. 

5  Quis  euacucc?  i}.d.hoc  efl  mibi  malum  maximum. 

6  Nam  &:  {i  cuan,  i.cHangttmm  predicauero  fumptus  accipiedo. 

7  Non  cft  mi.  i.  non  fupererogo  ,  fed  tantum  impleo pntceptum 
nihi  iniun^um.  ideofubdit. 

8  Ncccilicas  enim.  expr.uepto Dei. 

9  V^cnim  mihi.  eJt  omiffione  pt^cepti, 

^^    ^icnim  \o\cns,&Cc.inqu*ntkmobeJio. 

1 1     Si  auccm .iJCMt  Balaam benedicebat  populo  ifraeUf^um.i^. 

1 1     Difpcnfatio  mi.  i.proficio  alvs^fed  non  mihi,ftcut  x^prophe- 

XIX  Balaam  profecerunt  aliis,  fcd  non  fibi. 

I  j     ^?  cft  crgo./.«A-  bonofupererogationis  & prxdicadone  eua 

gel'j  rejpondet. 

'4    Vc  cuan.prajdicarvs./iw^fw  ««»  xceipiendo» 

Sin« 


I  y  Sinc  fumptu.  Ter  boc  prxcludens  viamfalflsapofloUs,  &  con 
defcendens  Corintljiis,vt  prxdi^um  efl.ideofubditur. 
l<j  Vc  non.ab.poceliace.  apariendo  viamfalfis  apofloiis,i^  prx 
clndendo  viam  Corinthijs ,  ft  fumptus  acciperem ,  quia  tuitc  tipofloU 
fulfi  audacius  fnmpius  acciperet,&  frequetius  prxdtcarct.imntifccn' 
do  verisfalft,  qt  efl  abutiptxdicatione  euagetica,& fic  dicit  .Apoflo 
lus.Yt  non  a.p.  i.no  de  occafiotic  cIp\s  abutendi.accipere.n.fumptui 
erat  ticitufibi,vt  patet  p  prxdi8a,fed  ahflinereerat  fupererogatioHis. 

17  Nam  cum  li.  /Jic  cofequeter  «flenditfe  omnibus  velleftruire 
&  condefcendere  taml  abfque  peccato^vt  omnes  poffct  inducere  adfa 
lutem,d>ccns.}^^m  cum  \i.i.nullus  hominis  cura  ohligatis, 

1 8  Omnium  me  fer.  Omnibusgratis prxdicande,&  eorum  infir 

tHitatibus  cor,dtfctndendo,  * 

19  Ec  faitus  fura.  legalia  obferuando  vt  poteTimothxU  circumci' 
dcndo,.A6i.\/^.&  intemplocH  aiiy  ludxisfe  purificando:  ^R.il. 
CircaobfefUitione veru IgaUum  dtfiinguit  ^ng.tria  ttmpora.Tri-  ^is icnji^fi"t6- 
ntiia  tempore  legis  datft  vfque  ad  mortem  Cbrijii  &  ttmc  illa  obferux  p^  tnpkx  . 
tio  cadcbut  fubprxcepro.Iudxis  tamen  quibus  lexfuit  data.  Tertium 

eft  a  tcmpore  euangeli)  publicati  ^  deinceps,  &  extHc  illa  obferuatio 
fuit  mortifera,quia  declarata  efleoru  ceJfjtio.Hecundim  vero  tempus 
fnit  fte^mediii  a  paffione  C  hriUi  vfque  ab  publtcationc  euangel.],& 
ilio  tepore poterant  cfremonidia  obferuari  a  conuerfis  de  luUaifmOy 
ita  tamen  quod  no"  pnnercnt  ibifidt,  credendo  qucdftne  obferuatione 
fidesCbrihi  non  fuffiieret  adfalutcm,  &  hoc  tnodo  Taulus  quide  Itt- 
iaifmt  erai  conuerfus  tllo  tempore  legalia  Ugitur  obferuafje. 

Tom.^.  i    4         Hi$ 


271 


Glof  orcl.&  Nicolai  deLyra 


A  fibi  fi  in  his  ffTct  fubucniri  voluifiet,qiiafi  infirtnitatcscorri 
ipfc  haberct.Fj^n-q"'*^^  «tgrocus  qui  minifrrat  argroto,  non 


272 

eius,\dc(\  p.irticcps  cuangrli j  cfficiar.Sic  vidcnt*h.tc  verba  fo 
r.nrc,&:  ficloquicur  Apofloius,  quaficuan^clium  rontsca- 
pax  fit,acfi  diccrct,vc  particcps  cuangcli j  ctficiar.  i.vt  pnii  i 
q  incuangcIiOjpmittunrur  in  rcgnoc^!()rric6fcg,mcrcar. 
g  \i/citis  quoa  hi  'jui  injl^t.cui  noit,  & c.  Ollcndic  quanta  cfi 


D 


Ncc  nr.ukum  inccrcft 
inccr  uacam  Ik  cuam 
fcnccntiam.quiacga 
,Ct.m  ipft  n»  dico  ?c,6c  Pau.timo- 
ttf?mrut)lcge  fc  fidclium  &  lod^o- 
rum  kgem  cxcrcuif- 
(c,Jnv>fimulatTi;nian 
dnca  .  Tu  aucem^hoc 
afll-ns  eos  fecilic  tw 


'Pca. 


cu  fe fcbrcs  habere  mcntic,  fcd  cum  animo  condolcnt)s  co 

gitat,qi5o  fibi  vclk*t  fcruiri  fi  a?grotaret ,  non  fimulauit  qua: 

(ccit  finulia  Iudxis,ficutnec  qua;  fccit  iimilia  Gcncibus . 

Hierony  ad  Auguf^,  vtilitas  lcgis  nofirar, 

"  »    Chririo-        tSam-iritanij.        b    Diim  non  ncgat  Ifgciii .-.  Dco  f(red.itniii  ,  W  ex  fadocft  Cluiniira.  jj^  0!'a  noil   vni      fcd 

a  lud^oslucrarcr.   His  qui  funt  fub  lcgc  cjuaf)  lub  lege  ef-  *  cmmb.  promifsa  crt 

b  »  s«u.ii<er.  isimiii.er         *  z  palma,&:  qui  priot 

fcm  jCumipfcnon  eflcmlublegc.vreosquilublcgccrant,      vcnit  cxpcdatvtco- 

a    Gcntilibus;  b     Dum  cisailenri  lccimduni    phydcas  ut:ontJ  nuuuiiiBi  tllc  f;jftura  TonCtUU    CUm    Dofic" 

a  Dlo  &  hu.ulinodi .  ■■     r,      r  ■  ■  1  ■ 

r-    I         -r     _  »T-  -r        1 ^     '         -       ^    "  r        1  "„,./*-'  r\OX\ :  T<[elctiis quod  hi. 

^  lucritacerem.  Hisquuioclegeerant,  tanqualinelegcelse,  ^         ciKiiUdio  om- 

^Kcn  ludlka.  "    T 

CumfmeiegcDcinoncflcm,  *  fcdtinlege  cflem  Chrilli,  j  fcc^rS"  &"abomnr  tiu? 

a     Idcft.Gentilct.  II11  fido.  '    ,  .- 

mcntcs.  no  mcnticn-.  j        i         r  •  r      i  •         «    t-L      r       •    c       ■         nus  quc  contra  lunt 

S"  fcdpaticntis  ^  vtlucrifaccremeosqui  finclegeeranc.  Fa6tusfuminfirmis  6  .hfiinucro  ,  non  ha- 

i   r,  I  A      \  »    Abainendoalicitis.         b    qitodcjuii,  tEcce.        Quid  pcr  iirgula .  U  .U^ „.;.,  \r    1 

aUedu  ,  dummodo  il  ^    ^  ^    ^  Quaii  oumium  fcaarum  eflim.       bcbo  pi  am lum .  Vcl 

infirmusjvtlucrifacereminfirmos.  Omnibusomniafadtus  7  jdeo  licomnibus  in- 

Ecce  quaie  omnibus  fc  coiiteinperct .  IVtcurrat  linc  iinpcdimento.  iiO,   qUlu  omilCS  pOl- 


lis  conftct  vclmccu, 
vcl  mifcricordia  eos 


jU-limukfrcfceficquod  f  fum,vttomncsfacerem  faluos.Omnia  autcm  facioproptcr  8  f""t  h.ibere  coronfi, 

noncrant.  a    riom.lUoniscius.i.iumti*&beacitndinis«er,i.T.  Vcl  qUia  11  M/«/f«  V0C4- 

a  H»  ^«//«t.Samarita  „  cuaneelium ,  vt  particepse'ius  efficiar.   Ncfcitis  quod  hi  qui  9  "'  ,  ^'\«;."  P"""  f''f '• 

niS  QUi  UbrOS  Moyfl     "  °  ^  a    H>com«esinl,borepares.  b    Q  raxusnonomms.IO    Vt   Vcl  fic    CX    multlS 


Mati 


Q^raius  i 
b 


l^lbi  Tnns,  hic  omnes  qui  pcifcucrantcr  cuirunt,  accipiunt. 

in  ftadio  currunt,omncs  quidcm  crurunt ,  fcd  vnils  accipiti  i 

t    Vosantem.  f  Peneopcrando.  IQuia  nonomniscurrcns  accipit,idco  fictam  pertede 

cur.vc  comprchen.  b    £t  vere  (ic  eii  nitrndum,  quia  ctiam  in  minori  vbi  vnus  jccipit. 


qui 
rccipiunt,quibus  no 
^  coutuntur  Iud0  .  Suc 
autemexoriginePcr 

tp.mittmfarum  quosjubh^^^  ^  t brauium?'sic cifrritc vt comprchcndatls.  Omnis ^nim  qui  ^2  cgre 

i  «Crt«  riorum  Vei  Pcrfarum     '     ^  .  ^'"  """^  oaendiculi,.        f  Q^Ec  vere  nos  dcocmas  abilinercquia  res  raa.or  ^l  hic ._   TAbftinc^nt.  I  3    r^r^ 

adincolcndalocaSa-  ^  t  magonccontendit,abomnibusfcabltinet .  £ti!h  quide,'4 

'  i  a    Et  ideo  abftincredebemusab  omnibus.  1  ^ 

*^*"Havmo.  vt eorruptibilcm  coronam accipiant :  Ntfs  autem  incorru-K^ 

bTT-    _    •V-y. //./.«  V^/»^  »    rroponit  feexcmplum;  lEt  qui»  talis.  b     uperando.  5Tani  legitimc. '7 

HtsquijinelCge.XQCU  '^  IVtCm  incenusdepiamio.  c    Contiaholtcs. ,  g 

gecilibus,faaus  ium.  mptam.Egdigiturfic cuVojnoquafiin incertum;  Sicpugnd,ic, 


C  Tanquam  ftne  lege 
confcnciendo  gcnti- 
lium  philofuphis   a^, 

pud  Achenas ,  vnum  Dcum  efsc  qui cunfta fecerac, &raia5 
im  mortales  cfTe  ,  &  hoics  ab  vno  Deo  pnncipiu  fumplifle, 
vifus  eft  eis  quafi  vnus ex  ipfis,liccc  idola  non  adorarct,pau 
latimque  trahebac  eos  ad  illa  qu^  minus  credebant ,  fuadcs 
vc  in  eum  crcdcrenc,pcr  qucm  onmia  faita  funt,idcft,  in  fi- 
liumDci. 

d  FaSitispm  infimis.  Tud^is &  getibus  in  fcnfu  &  intellcclu, 
qui  magna  no  poterat  c3perc,/«^^»7n»(5,comparando  &  cox- 
quado  meillorum  infirmitati  &c  pufillanimicati:  f^t  infirmos 
fcnfu  &i  intellc6tu.  Lucrifacerem\\.s.\\A  predicado,qu^  corum 
capacitati  congrue-bant,.^  qua»  ipli  capcrc  potcrant. 
C  Qmnibns  omnia.  Omnibus ccflit,non  tamcn  religione  cx- 
ccfRt.Omnibus  onniafd,  Non  mentiencisaf{u,Iedcon  patien 
tis  affeciii.i.non  omnia  malla  coru  fallaciter  agendo,fcd  om 
Biia  malis  taquam  fua  cirent  milcricorditer  medicandoalijs 
agens  qd  libi  ficri  vcllct,fi  opus  eflct.  Cogitatenim  ,  vt  ho- 
^  mOjfecirepotuifTeineis  vitijs  in  quibus  luncalij.vndealibi 
~  ,  .  ^  diciz.Confiderans  tapfnm^ne  &  tu  tenteris. 

f  OmHia  aittem  fjcio  propter  euang.  ^  Aymo.  Idcft.propccr 
Chrifiujcui  euangchum  ceftimonium  perhibct,  vtparticept 

einsy 


pnucieligancur  . 

h     Brauium.  cfc  pr^- 

miumcurfus. 

*  Haymo.  Volens 
gius  pritdicacor 
Coriiuhios  ,  omncf- 
cjue  fidclcs  prouoca- 
re  ad  curfum  bon.c 
operationis  ,  quacc- 
nuspcrtingeread  bra 
uium  ^tcrna:  voca- 
tionis  merc;anrur:dac 
inde  comparationcm 


Ah^-  ti.Ss.  q,. 


cuius  cxeplo  accen- 
danturadvitlotiamstcrnamcancandam,  S>cc. 
*  Sedul.Scad!um,cflo6bua  pars  miliarij-izj.paffushabcs: 
Paffus  veroquinquebabct  ptdcs.  Hicautefiadro  curfam 
iuftiti^  vcl  ftdci  coparauit.  B.^au;u,  cfc  lamina  argctca  ad  pal 
iwx  mefura,quga  rege  mibtibus  dat",  &  cfcfermo  Gr^cus, 
i  *  Sic currue.  pcr  via  mandacorum  in  abfcinentia,c^*ccnfqv 
virtutibus,ficut  in  thcatro  omnes  quidem  currunt,fcd  vnus 
accipit  palmom.Curramus  credcndo,  fperando,dciidcian- 
dc,corpus  cafcig.ando. 

k  ytcomprehendatis.     *    Idem.Coronam  vit^extcrna:,  dc 
qua  ipfc  dic  it.Rcpofita  ^''fc  mihi  corona  lufcitia;. 
1     Ow«»f«/OT^«i.  Deicbu.tnon  laudandis  crahucur  mulcx  ,"^1 
fimilicudincSjVC  in  euagdiodciniquo  Iiidice,q.  vidua  nol#- 
bat  audirc,&  pigro qui  c^dio panes  commodac,  ica h;c noa 
commendanturagoniicica  Sc  ludicra. 
m     T^on  quafi.  In  incertumcurrit  quitalia  facit,  Yt  cx  qui- 
bufdam  fperarc.cx  alijs  defpcrare polTlt. 
T^on quafi in incertum.  *  SeduI.Nonemm  ininccrtri  currit, 
qui  ad  casIcfccm.HierofoIymam  fefcinac .  Inccrtu  vcro  cfc, 
qui  in  ftadio  currunt  ,vcrum  percipiant  palmam,  sn  non. 


LllC  5 

1. 


NICOLAVS  DE  LY  RA. 

■     His  qui  fub  Itge.j. Samaritanis  &  Saducxis  qui quinque  libros 

Moyfi  ta)itumrecipiebant,qni  proprie  dicuntur  lex  apud  Hebrxos. 

z     Quafi  fub  le.  condefcendendo  eis  quantum  poteram  tanlum  in 

licitis. 

J     H;s  qui  fine.  i.Gentilibus qui  legemfiripiam  non  habcbant. 

4  Taiiquam  fine.  condefcendendo  eis^quod  tamen  abominabile  vi 
fUbatur  ludxtf  legert.  tenentibus, 

5  Cum  line  Icge.  Tcntbat  enim  legem  Moyfi  quantu  ad  moralia, 
qutttiianeni  m  kgc  noua^in  qu4  erat  T?  aulus.ideo  fubdltur  .Scd  in  Ic. 
cf.Chnfl.  SequKur, 

6  Fadus  {\xm.abflinedo  a  cibis  licitis^ad  pitandum  fcandalum  in* 
firmorumyVt patct  ex  fupradiais.Et  vt omnes Jiatus  includat,  fubdit. 

7  Ommbus  Qmmz.Omnibusquantumlicite'pogum  condefcen- 
dendo^or  caufam adhoc motiuum oilendit^  di. 

8  Omnia  autem  fa.  vt  curratfme  impedimenio. 

j>  Vc  parciccps  e,  i.promifionii  eifis.J.gratix  in pr^fenti  &gIori4 
infuturv  qu*promittunturin  cuangeho.Uem  particeps  eius.i.mcrito 
rum  recipientium  euangcliumpcr  meam  pr/edicationem. 
I o  Ncfcicis.  Toflijua  .Apiojiclus  inflruxit  Corinthios  adperfeRio 
ne-n  fwjpfius  exemplo ,  hic  cofeqnenter  idemfacit  exemplo  currentiu 
infi6dio  &  agoni7;ant\k  e);er(itio,cp<i  omniafui  curfus  &  agcnis  im* 

fedi{iu4 


peditiua  folHcite  deuitanty  &  omnia  promotiui  diligentcr  procurant. 

yita  vero prjifens^efl quxdam  agoni7;ntio  contra  infultus  tentaf.oniiy 

C  quldam  cuifus  adbcatitudiuis  brauium.diciturigitur.hic(citis.q. 

d.imo,quia  hoc  efl  notorium, 

II     Sed  vnus  acc.  q.d.ita  &  piuci  de  multis  accipiunt  brauiii  Mer 

nxf^licitatis,  qui  fideliter  &  pe>fener.tnter  currut  per  opcra  charita' 

?w,/Wuf.2o.^.Multi  funt  vocaci,pauci  vero  clctti./jiop^er  ^«orf 

concludit. 

li     Siccurricc.  fidcl'ter  &  perfeueranter. 

I  j     Vccomprehendacis.  brauium  Jternx  vUx.Confcquenter  pa 

nitexempbm  de  agonl-^^ntibus.,  dicens, 

14     Omn/s  cnim.  vt  habeat  vi&oriam, 

I  y     Ab  omnibus.  f  «*  impedium  ipfam. 

\6     IUi  quidem.  q.d.fi  faciunt  hoc  propterteporale pritmium,mul 

to  magis  dciiemus  hocfacei  epropter  teternUy  abflinendo  ab  omnibtu  im 

pedimcnfis  noflrxfatutiSj&  exercedo  nos  in  omnibus  promotiuis.idca 

concludit  dcfeipfo, 

17  Ego  igicur  fic.  Ver  viam  chantatis, 

18  "i^on  c\uSii\in.Q_uia certus erat dc fua  beatitndinefuturaper 
diuinam  nuiUtiontni.i.aa  Timoth  .^.i.Rcpoficacftmihi  coro- 
naiu{!icia;,&:c. 

i^    Sic  pugno,  f  o«f  ra  reflf«no»«. 

Non 


m 


I.  Acl  Corinthios        Cap.X.      274 


h   io  C 
]>QU. 


^a  •?«  T^onqajfi  acrC  ferberans.  Hoc  non  efi.non  inania confe- 
A  cbns,ficur  qui  m  agone  concendir,acrem  verberat  cdis, 
l>vc:I).b     Cajii%ocorpu^  meiim,(&mieruitutemr€digOt  ^  AuguO.Suo 
''  ^-  timorenosterrnic.Quidcnimfaciecagn',vbiaries  cremit^ 


4«  Onsienes.HabuicfPaulusJahquandomecumj&timuic 
nctorrecadcrcc:od 

Non  Tsrbii.fed  rebui  contendo:vel  non  ininiter.vt  non  qtr  pro  hoHe  feft  aerera. 

Rcprimo  .lUcitos  motus  corporiJ. 


midauic, quando diccbat.M.Kcrocorpus meu,&c.Ecideo  D 
pr^ca^ceris  omnibuscarnis  inridie  f"ormidand(^func,&  ille, 
qui  dc  nobis  procedit  hoflis  cauedus  eft  ipfe,donec  in  cancQ 
profeCtuveniataiuma,  vcdLileedmechancacis  Deiallrida 
corporisblandimenta.&carnis  iUcccbras  abhorrefcic  vr^» 

cu  D-ofpirlc'  fadb. 


quica;lcftiu;n  virtu 
zi  ^ca.ficum  aduerfum  fefi 
"i^-         commoucant  bclla 

nonmccuic,  aliquan 
,o.r,oc<od.ivc-lcarnemfunm 
ri,vtifl.  metU!C,&excacon 

fur2,eccs  infidiasfor 


it  ci». 


a 
b 
c 


non  quafi  aercm  verberans .  t  Sed  t ca^ftigo  corpus  meum,& 

a     Kirionis  b     Cum  alio  tendcrei  Suo  trcraorc  aric-s  lerrct  ig  los. 

in feruiture'm  rcMigo^ne t  forte cum  ali js  prardicauerim ,  iffe 


a     A  Deo  reprobatus. 

re  probus  efficiar 


I 

2 
? 

4 
5 


C  \e  forte  cnm  di]s  Angii.  R-r.T?." 
prAdicauerim^  ipfere-  dcve.-b.Apo- 
prob^&c .  quod  cico  f°ii'51lK'^! 
cocingere  ,  poflec,  '""""  '^"' 
tuncalijs  magis  ca- 
uendujie  offende- 
dofintrcprobi. 


agone  Cliri- 
Aiano,ca.< 


I 

2 

5 

4 
5 


N  I  C  O  L  A  V  S    D  E    L  Y  R  A^ 

Non  quafiaerera  ver.«OT  inaniter  ftcut  ille,q-<iacrepercHti(. 
ScdCiilt.cov.mcuvfi.reprimendo  carnisfiimuhm. 
Ecin  fer.redi.r-'*'^^'''"';^  re£iXiCHiviresfenfitiH.e  dchet  «hedire. 
Nc  force  cum  alijs  prqdi.  eos inducedo  ad  opera  perfe&ionis. 
Ipfe  repw.eiiperincautdam  mca  contra  tentationc:Llc-.t  enim 


fciretfe  de  numero  clc&orum  e(ie.,vtpr£di£lum  eft,tame  non  debebaZ 
omittere  aliijuid  decontingentibus  ndfalutem  confe(juendam:qa  ficut 
fub  Dciprxdeiiinaticne  cadit  tatem  ejfe  (aluandutn ,  ita  etiam  cadtmt 
media per  ejuit  confecuturus  ejl  falutem,vt  cjuodfic per  opera  tahu  uir 
tuti>,&  httiufmodi.Trcpter  quoddic:tur.vTet.i.Sntzgite,vt  p  bo- 
na  opera  ccrra  vocacionem  vcftram,  &  eledionem  faeiacis. 


"N: 


a 
b 


.   Io.in.& 
:)   homi. 


:tj.Iib.  t<; 

rna  F.iiirt-. 

*  &c. 

Wonfccr. 


apcruitjcum  fubiun 
xic .  Pecra  auce  erac 
Chnl^us.  Quoaper 
to  cucla  talferur. 
Curersono  &nu- 


Spiritu.         ACjUa. 


e 

f 


non  lucens  :  vcqui  «lift.u. cain- 
no  vidcnc  videans,  ']«'(,&  cap.ia 
&  qui  vidcnc  ca^ci  i"";.  ,,  . 
hacJllubec&mare  tExod.ii.b 


,eiinffal 

•i 
ui.i 


e.-3C.ii 


c  P.l 


(K  apud 
'Jn. 


cur  no  Sc  manna  Chriftus  ,canquum  panis  viuus,qui  dec^lo 
defcendicquo  verc,  qui  vefcunt'  fpiricualiccr  viuunc?Na  illi 
veccrc  figuram  carnalicer  accipienccs ,  morcui  func .  Sed  cu 
dicic  Apoftolus,  Eundem  cibum  fpiricuale  maducauerunt, 
ofteudic  &:  illud  fpiricualicer  inccliigi  in  Chrifto.-ficuc,  3c 

cur  fpiritale  dixifTcc 

C  A  p  V  T     X. 

Itilegendumed. 

Olo  t  enim  vos  ignorare  fratres  ,  quonia 

a    Inftitutores  noftrz  tidei .        b    Tamboni  qusm  mali     c     Pro- 

tegenie  ab  2liu  &iontra  Agyptio$s,ne  vide.entur  abeis. ^_ 

patres  noftri  omne''s  lub  nube  fuerunt,  6«:  4  bes  &  coliinaCiirs 

a    Augu.  exponit  maris  rubri  tianfimm.  Si  tijura  maris  tantum  va-         quia  rCClnS  &  ficm'    n 
lui,  vt  pcrduceret  populum  ad manna.qtunituai   baptisnuis  Chri-     _     s,  f.  !„;.;;.  .«C,.»,;.-.,      E 

fti   Mcrfuhoaibus  inducatuMoyfi.   T  &  tulcies  inhrmica-  *- 

omne's  mare  traficrut&omnes  in  Moy-  ^  ^cf"  noftra,pcr,no- 

r*MannaqnodfignificabatChriftura.&idenicrcdcntibuse.Tccit.alij  mandu  tCCm    luCeS^perdie   f  DcCOnfeC. 

cauciunt  &  moiiui  l"unt,quod  non  Moy fcs  Sc  a  ij  boni.  y 

fe  baptizati  funt  in  nube  &  in  mari.t  Et  omnes  cande  efca'm  8 
fpiritalcm   manducauerunt  :  &  t  omnes  cundcm  potum  9 

Aquam  de  pctia.        Signum  fanguinis  Chrifti.Sc  idcm  cicdcmibus  effecit.  j  . 

fpiritalcra  biberunt .  tBibebant  autcm  de  fpiritali  t  con-  u  ^",^'rcSi  Sn-  ^T 

"  guinecofccrac'.  Ho 

fles  fequcfcs  a  tergo  mnriuntur,pecGata  pretenta .  Ducitur 
populus  per dcfcrtum.  Baptizati  omnes  nondum  perfruen 
ces  promifta  patna,fcd  non  vident  fperando,&:  g  pacicntia 
cxpcdandojtanquam  in  dcfcrto  funt,&:c.  A-ig.  lir,  i*. 

Spirr.man.  Nam  corporalcm  altcram  illi  mana,  nos  aliud  contra  Fauft. 
Patrcs,  noftnnonillorum.Spiritalem;  Q_uanos,aliudilIi, 
aliud  nos:fed  Ipecie  vfibilii  aliud,  quod  tamen  hoc  idem  fi- 
gnificarecvcrcucc  fpirituali . 

g  Confeqente  eos.  petc(i.idcft,facis  facience  voluntaci  corum: 
quia  quoquo  ircnc ,  aquor  mundanccs  fecuc^  func:fic  Chfus 
in  dcfcrco  hui*  mundi  fuos  comicacur.Vcl,  confequen:e,\dcA, 
fccucuram  vcricacem  tignificancc. 

^e  Scdul.  QuiaChriftuspoftmodum  fequurus,cuiusfigu- 
ramcucpccragercbac:idcircodixic:Confequcceeos  petra. 
Ali)  putant,quod  fluuius  fequutus  fit  cos  per  dcfercum . 

I^etra  autem.SoIct  rcs,qua:  fignificatur  nomine  rei  quam 
fignificac,  nominari. 

Perra.idcftjChriftus  lcquebatur,  quia  vbi  humanum  dc 
ficiebat  fuffragum,aderac. 

^AErat 


C  A  P  V  T     X. 

Oloenim.  Volenticomprchendcrefie  eft  agendum: 

j.  ,  ,10  cnim  b.ipriTma,  &:  f.icramenca  fiifficiunt,vt  qmda 

purant,ficutnccIud£isbeneficiaDei  valueiunt,  cumpoft 

pcccarcnt.  \ 

4«  ScduI.Hicno- 
_      -      parat  duas  plcbcs, 

leiuam.     noui  Tcfiamctl  ,  & 

1  exe  plo  prioris  ter- 

B  retfccundupopulu. 
Lif.trafta.  Ij  Quoniapa.eyicvn 
plo  lud^oru,  qui  ne 
glicctia  fua  offcndc 
runt  folicitos  facit. 
C  Subnu.  Aupiift. 
Quia  omniainngu- 
ra  noftri. 

d  lnMoy.bap.Jnda 
cacu  Moyfi  purgati 
per  uifa  Vigna  illa: 

£al:  Vel,fignu  bapt:fm. 
acccpcrut.quod  cre 

dcntibus  id_"m  valuic .  Bap.funt  in.  quia  a  mortc  Iiberaci,_&  p 
eammundaciabignoranciaDei,qu^  prcmcbacoesGeces, 
&:pr^paraci  ad  accipiendam  lege.Vcl  b.iptizati  diciicur,  q.a 
gercbant  formam  noftri  facramcnti.Moyfcs  Chf m,nubcs 
ipiritumfandtum,mare  baptifmum  fignificat. 
c  £a//.'/fw,eS''c«.i.fidc,diucrfa  in  tcmpore,  diuerfa  in  fpccic. 
Efca.ChriJius panis.esi,^  de  cx.defcen.fl  cjs  ex hoc  manducat  ,non  mo 
rietur.Scd  quod  pcrtinct  ad  virtute  lacramcnti,  non  ad  vifl- 
le  facramentum,qui  manducat  intus  non  foris,  corde ,  non 
quipremitdente. 

Eandem  ef.ldem  in  myfterio  cibus,&  potus  illorum,  qui  no- 
ftcr.f.fignificatione  idem,  non  fpccic  ,quia  ide  Chrift*  iUis 
in  petra  figurat',nobis  incarnc  manifcft.uus.  E(ca  eJr.Mana 
&  aqua  dicit  fpiritalia ,  quia  non  natura,fcd  Dci  virtucc  pa- 
rata,habcntia  futuri  myfterij  figuram. 
f  spiritatem.i.  fpiritualealiquid  fignificantcm.  Cu  dicic  fpi- 
ritalein,oftcnditfpiritualiterintclligi  m  Chrifto.  &hocdc 
contraomnibus innuit,vnum  cxponit.Pwrj  erat  Chmius . 

*  Auguft.  Si  cnim  pctra  Chriftus  proptcr  firmitatcin, 

cur 


,     NICOLAVS    DE    LYRA.    CAPVT    X. 

'  VT*^'"  ^■^"^  i^gno./r^.Poftquam  Apoftolus  reprehcndit  Co 

l\  rinthios  circa  pa'  cicipatione  mef^  idoloru  data,  ab  ali 

quibusadoccafionc:  Hicconfcquentcr  cxcludic  ipfam  pat 

ticipacionc.  Ec  duiidicur  in  duas  partcs:quia  primo  dcclarac 

punitioncm  participancium.fecudoexhocconcludic  pro- 

propoficum,ibi.Pro/;ff>-<7«o(/.Circa  primum  fcicndum,  qd 

m  cxicu  dc  Agypco  Dcus  mulca  bona  coculic  populo  Ifrael , 

yt  paccc  in  Exod.&:  lib.Nameri.&:  tn  mulci  coc  bencficioru 

Jngratidcclinauerutaparticipationcmcfijidoloru.vtpatec 

h%o.i2,h.Sedit  pnpul.s  manducare,&  bi.f.dchcrificatisvitulo 

confiatili,&poflcaidolo  Phcgor,Nu.2j.ppq,&:alia  pecca 

tafucrutgrauitcrpuniti.  Sic  ergo,pccdit  Apoft.qapruno 

didabcncficia  rccoIitfccQdopunicione  ingratoruoftcdit, 

ibi  :Scd  no  in  plunb'.  tcrtio  ex  didis  cautos  nos  reddit  ibn 

Itaqi .  Circa  primu  dicif.Tiolo.H.yos  i^norarefralr.  imo  dihge. 

tcrattendctc, 

I    Quoniam 


i^uoniam pa.no.de  Aegypto  exeuntes. 

Omnes.tam  boni  quam  mali. 

Subnu.fue.  cos  prote^entc  contraarftuperdie.  Exo.ij. 

Et  omn  es  mare  tran/te:c.xod.i^. 

Ef  ornnes in  Moyfc.  in  ducatu  Moyfi. 

7  Eaptix^atifunt.  figuralitcr  tame.  quia  cranfitus  ille  maris 
&  proteitio  nubis  figura  fuerunt  facramenti  baptifmalis. 

8  Et  omnes  ctndem  cf.C  manna ,  Exod . 1 6.  qu^  dicitur  efca 
fpirituaIis,quianonvirtute  natur^fcddiuin^  poteiiti^fuic 
data,  8c  q.a fuit  figura fict.«meti  eucharifti?  qj  fpintualiter 
nutrit.  9  £'o.mw.;5o.fcilicct,aquamdcpetraaddu£tam  vir 
tutc  diuina,Exod.  1 7.  idco dicitur  potus  fpiritualis, cum  dr. 

10  liihcbant  autem  de  fpirit.\.pozum  datum  fpirituali  virtutc. 

1 1  Con/eejuenteeos pe.\deti,petr3  corum  dcliderijs  obfcquc- 
te,  virtutctamcn  diuinahoc  przftante.dicitur  ctiamfpin- 
tualis,  quia  figurabat aquam grarixpcr  Chnftum  dandam* 
ideo  fubditur. 

X  Pctra 


Aug.Ii.i.ie 
Trini.c».*. 
trad.in  lui^. 
fcliH.i^.ce 
tra  Fauft.c- 
17. 


I 


Gioford  &NiCoIaideLyra. 


a  ErdtChrtftus.vonpcrfuWn  ntiarr,fcdper  fignificationc. 

A    T(traChri.A\.>gu:\n  flgnis  diuerfiscadt  ni  fidcs  ,  fcd  illi  ve 

TMft.»j.in  tura,noSvcni(Tecredinnis:  ibipf  tra  Chrifius^nobisqdin  al 

^'"°*  tariponiturcrt  Chnftus.Si  fpccicm  yifibilcmatredas,  aliud 

cn  ,fi  intclligibilem  fiiinificauoncm,cundcm  potum  fpirita 

lcmbiberunc. 

Auguft.      In    fi- 

'  gno  pcrcuflaeft  pc- 

tradc  virga  bis.Gc- 

mina  pcrcufTu)  duo 

ligna  crucis  fignifi- 

txoi.tr. h.  cat.De  pctra  cdoifla 

eft   aqua  acccdcntc 

virga:quialigno  ac- 

ccdentc  ad  pctram 

Chriftum,gratia  ipi- 

ritualis  manauit. 

t  Exo.}*.b.  b     Sed non  inpluribtis 

eorum 

iHu.ts.)>.  .,* 

'  juidcopi 

multi  pioptcf  infi 
dclitate  mortui  func 
f  Nn  »i.c;  jj^  crcmo.non  intcl- 
ligcntes  bcneficium 
tlud.«.e.  Dei.quadragintavi- 
dclicct  milia. 

Aiigufti.  Cum 
dicit ,  Non  in  pluri- 
bus  corum.-cranc  er- 
go  ibi  aliqui  in  qui- 
bus  beneplacitu  eft 
Dco .  Et  cum  cfltnc 
omnia  comuniafa- 


2,-6 


ucrut  Iudari,&  ideo.T  fcrpcnribuspcricrunt,donecfcrprns 
a:nciiscit'auscft,qucqui  intiicbaair,aiT>orfibusf;inab.int^ 
g  Infiyuri).  Ecccoflcudic  ciir  fignaillaiam  non  obferu.inc'. 
cum  rcs  inanitcfta  fir id  corrcdionrm  noftr.nm. 
h  SiripufuHt antimad cornptionem .  Non  propternostanru. 

Auguft.   Per  hxc 

In  Cgno.        t    Hi»  omnibus  hcneficiit  adli 


tcum  vti  luiit  lu.t.ci. 


Qui  Chiiftum  lignificatSc  fidei  iiicm  fiiit- 
Qui. 

fcquenseo.ipctrarpetraauteerat  Chriftus.ijed  non  jnplu 

1     Qui  ofti:nderunt  dominum.         ludioium.         Indcspp.net  . 

ribuseorumbeneplacitueftDeo.Nam  proilrati  funt  indc-  ^ 

a    Neputeiijinm  homincs  tinxtfle  hecdicit.    Non  piopter  ipfc»  iimen  hic  taftafunt-        b    1    Ita. 
Cinfideiames  eomni  lupplaia.  '  Ne  ita  peccemus.ne  Cmihtcr  pcreamus-  ^ 

ferto.Ha:cauteminfis4urafiid;afuntno(lri,vtnohmusGOn-  4 

*"  ~  Jcr  Idolothita.     J 

cupifccntcs  malorum  , ficut  &  illi  concupierunt. Neqj  idolo- 

*  InExodo. 

lairaf  efficiamini ,  flcut  quidam  cx  ipfis  qucmadmodum  fcri 

a    Itavtvosinidoho.         b     CJuidam  ds  populo.         c     Coram  vitulo. 

be»epU.efl  Deo.       ptum  eft:t  Scdlt populus  mandncare& biberc, &  furrexcrut  ^ 

HaymO.     HOC    d  ,     LudosfacereinvcneiationeVituh.  Vtaii>|uiin  voIm$.  b  CmnMatonitii  miil;crihus^     ' 

pofuit ,  quonia  e    JJdcrc .  T  nequc forniccmur ,  ficut quidam  ex  ipfis  fornica ti  ^ 


f 


Aiif;  li 
eonr.F, 

cnim^cxcplaad  cor-  e.zE  li 
rcdiiore  vitam  pro-  c.^.sci 
uocamur,vt  aut  pr.c  homil 
inium,fiobcdienEes 
fucrimus,aut  propc- 
fiorempocnam  ino- 
bcdictes  mcreamur 
Scripta  iut  aute.  Eccc 
hicapcruit,cunllx 
li'-cra'  vctcris  Tcft.i- 
mcnci   accipiuntur 
a  nobis. 

i  F;hm /Vfw.Qnia  in  £ 
ultima.tMrcfumus, 
&:  toccxcinplis  pno 
ru  m.igis  corrigi  cfe- 
?  bcmus.Vcllincsfe- 
culi  deucncrunt  in 
nos,  fccularitas  \\\ 

10  nobis  finif  :  &  idco 
turpius  fl  peccamus. 

11  k  yi.nec/tdat.Vtqui 


f  termim 

tatiim.  cramcnt3,noncom- 
f.4>.di.cap.  inuniscratomnibus  K 
hkctenioi  praca  qua-  facramc'  1 

C.imtr  bxc  ttitU    VirtUS  cft  ,  &C. 


nequc 

Ideo.  a    Vtlaciuntilii.quidelperantderefuiicftione. 

funt,&cccidcruntvna  dic vigintitria  milia.t  Neq;  tentemtfs 

a        DicemesrNunquidpoteritparareinan.inde,        b    Doncc  fci^cns  ineus  ereftus  e.t 

Chriftum,ficutquidamcorum  tcnta\icrunt5&  a  ferpentfbus 

a    Vt  contra  me £iciti*,vci  qui  minora  doni  fpiiiius  habent  contia Deum  . 

pcricrunt.tNcqucmu*rmuraueritis ,   ficutqaidam  eorum 

Contia  Movfen.        *   Angelo,  qui  cxtiateimmos  piomrTa  teriaseospc.cuffit        b     Fiopterfua.    *'    "^. 'r'"  "!^"~~'j  '  {>,7i"n 
peecaa  hjc  ci«  coHngeiunt&  non  modo  ptopteihocfcd  eiiam  vt  li^utaicni  quod  pio  limilibus  pcri.emu».    IZ    prtjiuincio  ui.ii.icii 

murmurauerutj&pericrut  abextcrmfnatore.Hajca"uteom  U  t'a,cum  fcadalo  fin- 
jjooii.  Aiiieiciitmaioipocni.  14  trum  cdebantidolo 

niain  figuracontingcbant  iliis.Scripta  funt  aurem  ad  corre 

No«  f  Sexta  Jttas.      a    Quis  illi  Sci.beneiici;!  vfipcriciunt 

ptioncmnoftra,inquost  finesfcculorudeucncrunt.lta'quc 

a  f  Pei  boaa.        b  Fcccando  uel  peccare  faciendo  Afc.a  Deo  eniin  ftat,  qui  !la.  a  le  cadit,  qui  cadit. 
Et  fi  fi.it,quam  j>crmittit  Dcus.qua:  eil*ad    p.-ubaiiJjsbonos  &  malos  puniendot. 

quifc  exiftimac  ita're,videat  ne  ca^^dat.t  Xecatio  vos  not  ap- 


thica,&:de  fpcudo 
ij  gloriantcs  ,  iudica- 

bat  Apoftolum,cum  Aug.I ; 

'       ~  i-JBOf-i 

C.J. 


fcien^iiii. c  T^c^ue idoloUtr^ efficiamini,ftcut quidam exipfts. Illos tangit, 
^Hit.ft  in  quiin  idoliocpulabantur,putantesfe  immunesa  criminc. 
Pui.77-  jj  Vf(i;Vpo.»ja/7.PcrcommcoioratiDncmilloruin  notatca,q 
in Connthijs siit, oficdes  qua gr^iuiter  puuita  fiiit  in  lud^is. 
c  Z.««V.idcft,adoiare:  quodludo  puerorum  fimile .  Facilis 
naivqucadlufum  cft  pueritia.Qiiid  autcm  lului  puculi  tam 
limilecft  qiiam  idolaadorarc? 

f  l<{cqitetcnte.Cbrifkmft.Ho^z.C\v[i^\iX^  Dcum  quem  teta- 
*-  ucrunc 


16  ipficUcncici. 

17  Augu.  f^idcat   p.e 
1%  cu',  Supcrbiamanipii 

tat,nepere.iin  ten- 
tent'ficutluda:i  terati  funt,&  pcrierut:nadetrahet'  sMoili 
Deum  centauerunt  hi  dctiahctes  Apofn)lo,pcuni  tcntanf. 
ridcat  ne  ca.Honc^uhd  pcnitus  fitaliquis  finc cafu,fcd  tc- 
tatio ,  idcft,  peccaci  delc6tatio ,  non  ;jpprehend.nt,;dcft,  ra- 
tionem  in  conicnfuin  non  ducat,  nifi  l:iomana,idclt,nifi  dc 
his  fiiic  quibus  ifia  uita  non  agitur.. 
1  Tentat  0  y  j.  Hortatur  vihumanarcracioillosapprcbcn- 
dat.non  alia.Humana  cnim  tentatio  cft  ,  vc  in  nccciritate 

^  del 


Tita' 

ivap.! 

Aii:. 


NICOLAVS    DE    LYRA. 

I  Veira auum erat  CiriJ.us.  f.figuratiue  eo modo loqucdi  quo 
jnriae,o  H«rculesnomuiaiur. 

a  jtrf  i  (;»/«/?/«.  Hictonlcquenteroflcnditpuniiioncm  ingra 
tormi),di.  Sidnoninpiu.  q.d.licet  bcneficiaiftacorporalia  fuc- 
rintomnibuscommunia,  itontamcniuftificansgraua.  Quod 
dcclarat  pcrcfl[cftum,di. 

3  T^atn proftra.  Cmultieorum  horribiliroortcin  fignumirac 
diuinx,vt  p.itet  de  cxp'oratoribus,Nutn.24.&  de  Chorc,  Sc  fi- 
hi  adhzrrntibusjNum.z^. 

4  fi4F  autem  tnfi.  f.quod  iimiliter,&  grauius  puniemur.  fi  de 
bcncfir:|s  Dei  in  iege  nouacollntis  ingrati fuerimus,  ad  peccata 
reucricntcs.ideo  fubditur. 

j     f^i  nonftmus  concu.malo.  Et  patet  litera  vfq^ucibi.. 
iluttnadmodumfcri,  ffl.  Exod.  ? . 

6  se4itpopitlu5fnandftcare,&  bibere.  invcnerationevitulifa- 
tricati. 

7  Et  fuirexe.iuderef  id  eft,»doloUtr?re :  in  vencratione  vituli 
taptabant  ii>chorg. 

8  '>{^c]:efrrnftcitinr.  cummulieribi^s  K{adianitis,  vt  habctur 
Nufue.J^.c,  Fjcffiderunt  vnauie  ^■ii:ntit,:a  ''■ili.t.  Nechoc  ell: 
concra  i!l«dquoddiciturNum.2j.quodcecidcruiu  vigintiqua 
tporrajlia  ,  quiamiuornumerus  inciuditurin  maiori,  &  »deo 
»jUod  vcTiim  eft  dc  maiori,ptiam  vcrum  cf|  de  minori. 

9  'HS^"-^  tinrcmusfici^F qtiidm  ev>um  trntauetwit.  Exo.17.Tcn 
fantcs  enim  Dcum ,  qui  tentaucrunt  Chriftum  fccundum  dci- 
fatcm.qui  fic  fuit  tcmporc  vetcris  Tcftamenti,  &  ctiam  antc  fc- 
cula.prpptcrquod  dicit  Apoftolui,Hcb,  i  ^.b.  lefus  ChriHushe- 
ri,(^  l'ndie,  fciljcctjvctcris  Tcihmcnti.ac  noui  Teftamenti  tem 
pore.  Et  ipfe  infefuU.  id  cft,in  .-eternitatc, 

JO     Etferpentibus perieritnt.  Num.ii. 

I I  7>{cque  m>tni*ur»miiis,  contra  D  cum. 

li.     Sicuc 


I z     Skut quidam eorpm  nurn.urauerunt  .vt patet in  Exodo,  & 

libro  Numcri,in  pIuriLus  lccis. 

I  3      ti  fenvri.'t<i  ab  e.ricrn/inarcre.    idcft,  ab  angclo  cos  pcrcU' 

ticntc  cxtra tcrmmos tcrrz  promiHionis. 

1 4     liif^c  aurrm  cmniff  iti  pgnra  coiitirigfb,%nt  illis.  id  cft,ad figni 

ficandu,qu6d  fic  grauius  fict  nobis,fi  fucrimus  fimilcs cis.  idco. 

fubditur. 

I  ^     Scripia  funtau*em  ad  correptionem  noftram .  Dicitur  cnim 

vu]garitcr,quodpui(hriterfecaftig3t,  qui  exemploalccnusie 

emcndat. 

16  Inquosfines  ferulorumdewnerunt .  Hocduplicitcr  potcx» 
poni.Vno modo.q)  Iy,quos ,  rcfcratur  ad  hoies  nom  Tcftamcti, 
quod  tepus  df  cftc  tinis  mundi ,  quia  n5  fucccdctalia  lex  nouai 
lcgi,S(  iicdf.  1  loa.i.Nouiinmahoracft.igit  fenfus  cil,  Scripta 
func  aut  ad  corrcptione  noftra.in  quos  fincs  feculorum  dcucnc- 
runt.i.in  nos.quifUinUsin  vltima  xtatc  feculi.  proptcrquod  cx 
punitionibus  pi^ccdetibus  dcbemus  corngi.Alio  mo  pot  cxpo- 
niita.g,  ly  quos.icfcrat  ad  tepus  vct.Teft  1.  &  mngac  cu  hocno 
minc  fines.&fic  cftfeafus.ScripM  funtaiit  adcorrcptionc  no-- 
ftra,raiitiqaoriipunitiones,Iii  quos  fines  fcculoru  deuencriic, 
i.vt  attcndamus  qualiter  perdiucrfa  tcpora  pcccatorcs  vitana 
praifcntem  mirerabilitcrtinicrunt  proptcr  pcccata  fua  , 

17  P-a,^c.  Hic  confeqncnrcr  ex  prxdiftis  cautos  nos  reddit, 
di. /'»i^'(f  7«/.  in  Deopropccr  bonaopera.&  benedicit,  Exifti- 
roat.quia  ncfcir  homo  vtrum  amore,vcl  odio  dignus  fit ,  poteft 
tamcn  dc  hoc  habcre  aliquam  coniefturam. 

i^  /'/(/'Mf  ve.  adiiapulluin  tcntationum,  &  propter  dcfc^la 
humanz  fragilitati$,ideo  fubdit. 

1 8  Tenta.v.  i,non  ducar  vos  in  confenfum,&  opcratione.idco 
tentari  noncft  malum,fed  cit  virtutis  cxcrcitiii,  fi  t  cncationi  vi- 
nlitcr  refiftatur ;  proptet  quod  in  perfona  viri  pcrfcifti  df ,  Pfal. 
2^.i.Trobame<iomine,&ten(ami. 

i     tiid 


277 


I  Ad  Ccrinthlos        Cap.X.      279 


^  vel  prctrura  non  difFdar  homo  ,dc'  Dcoauxvlium  hiimanu 
>V  rcquircndo  .  Propcci  Chriihim  crgo  pati  hiimana  ctntauo 
eft,per  quam  proHcicur  apud  deum. 

Aiii^uft  .  Humanacencanoeft  alirer  fapcre,  quarn  rcs  fc 
hubcc,'3«:  cum  bono  aninio.Ninns aucem  aniaiido  fentencia 
fuam, vcl  inuidcdo 

«    Egovo'sadhortor.        b    Vmis  in  prcmi(ns,qmfe  proteftorei»  eleftorum  fuomrapromifit. 

jhendnt  nifi  humana  .  Fidelis  autcmDeuscft  ,  quinon 

C^  dat  tentanti  li 


Ipirit.  &  lite. 

C.lt. 


nieliorib'  ufque  ad 
pr^cidcdig  commu 
monis,  &!condendi 
fchifmacis  vc!  hcre- 
flsfacril"giQ  pcrue- 
nire,diabohca  pra:- 
fumpcio  cfi.Innul- 
loaucc  alitcr  fnpcre 
qua  res  fe  hnbcc,rn- 
gelica  perfcclio  cft. 
Humana  igitur  tcn- 
tariocft  crcdocum 
quisbonoan;mo,fe 
cudum  humana  ta- 
nicn  fragihtatem  in 
aliquo  labitur  confi 
licvelcumirritatur 
in  fratrefludiocoj- 


prel 


Fiofc  tnbulatos.        b    Frrre.quia  ve!  caderenonfinit,velicafuejigit- 
ccnii5m,da(  tentito  mifericordinm. 

b 


patictur  vo's  tentari  iunraidc|uodpoteftis,  fcd  facictcum 

a  Augmentum  virtutis-        b     Ne  deficiatis  in  lu<fVa,fed  vincitis.        c    Perfeueranter. 

tcntationeprou'entum  ,  vtpoflitis  (uftineVc  .  propter,quod 

a     f  Neper  hocnafciturin  Deum  tentatio,idcll,cx»ccrbatio         Ahudcjuid. 

charifsimi  mei  fugite"  ab  idolorum  cultura  .  Vt  pruden- 

a        Di!  genter.        b     Fotus  fangumis  per  qucm  bcnedicuntur  participaiite». 

tibus  loquor  ,  vofipfi  iudica'tc,  quiedico.t  Calix  benedi- 

a    Id  eihquem  nos  frJelcs  exaltamus  crcdendo  &  gtatias  agcndo- 

(SlionisjCui  benedfcimus ,  nonnecommunicatio  fanguinis 

Paiticipatio  panis  ftaili  in  altari. 

g  Chriftieft?  Etpanisquemfrangimus  ,nonnet  participatio 

^  Nonne  facit  nos  vniiro  cCe  cum  Chiillo.  a  llliiis  copitisquod  cft  Chriftus. 

I^  corporis  domini  eft.^^Quoniam  vn'  panis  &  vnu  co*rpus  mul- 
ti  fumus ,  cmnes  qui  de  vno  pane  &  de  vno  cahceparticipa- 


rig/ndi,  plus  tamcn 
qua  Chriliiana  traquillitas  poftulat.Et  quia  homines  fumV 
B  icd  fpe  angclj,quibus  in  refurrecliionc  ^quabirr^ur,!!  non  eft 
in  nobis  pcrfecho  angeli,non  fit  prafumptio  diaboli. 

*Primaflus.Sunt  humanztencationes,  cum  bonoquif:j; 

animo  fccundumhumanam  tantijm  fragihtatcmin.ihquo 

confilio  labicur,aut  irritaturinfratreftudio  corrigcnd),pau 

loramcn  ampliusquam  Chriftjana  tranquilUtas  poftular. 

•jc  Idcm.Humana  tcntatio  eH  arbritn)  vana  pra:.suptio,&c. 

Quid  tam  humanum ,  quam  deoccultis  hominfi  non  >^ifcic 

fcnt irc?vt  homo  credac  bonum,  quem  ncfcit  malu:  &:  itcru 

opinioiicnoncrcdatmalum  ,  qucmnonprobattic  maluni: 

&:  ante  tcmpiis  iudicct.quod  ncfcit.fiJG. 

'"^"j^*^  *':  a     Fidelisantem  Dcus  el},e}uinonpatietur,&c.  •}«  Auguftinus. 

ripudBe  Inhacfentcntiafatisoftendit  non  id  nobis  oran  Jumcire, 

Ti:  vf  non  tcntemur,fed  nc  in  tentationcm  inducamur.Induci- 

>r.de  fpi-  murcnim  fi  tales  accidcrint  quales ferrc  non  pofTumus. 

1,  "KM.    ^  Idcm.Aliterdicimus,non  mihihabuitfidem,aliter,n5 

tnihi  feruauic  fidcm.  Na  illud  cft,  non  crcdidic,  quod  dixi, 

iflud.no  fccic  quod  dixi.Sccundum  hanc  fide  qua crcdimus 

fidclcsfumusDeo:  fccundum  veroillamquafic  quodpro- 

mitcicur^etiam  Dcus  fidclis  cil nobis.HoG cnim dicic  Apo- 

flolus;Fidclisefi  Dcus,&c: 

lanpf.iz.    '^  Idem.Dabolus,potcftasqu^damcft.Plerunquctamen 

vult  noccrc,&:  no  poteft,g.a  potcftas  illius  fub  poteftatccft. 

Nam  fl  tantom  polu  t  nocerediabolus  quantu  vult,wum  ali 

g.s  iuftorum  rcmaneretJjut  aliquis  fideliu  eflct  in  tcrraJlpfe 

pcr  vafa  fua  quafi  jrrtpeilit  parictcni  inclinatu,fed  tatum  im 

pcllit,quanta  accipit  potcftatc.Vt  au.c  no  cadat  paries,fufci 

Q  pfetdominus:cjuoniaquidatpotcfktecetatori,ipfctentato 

prxbec 


prxbet mifcricordia.Ad mcjura permictiturtcr.ircdi^ibjl'.  D 

Et  potabis  nos,inquit,inIacniymis  in  menfura.Taiicum  ad 

mitticur  illc  tentarc,quatuin  ribi  prodeft.vccxei\;caris,5i:c: 

b  Poj(7?aV/«J?/.Quodfitperhumilic.ice,  Huinilitasenim in  ,^,-'^"''^'^'1* 

omniCcntatioaecuftodiCjVCillinoncrepencinfornace.qui  '"'"  * 

non  habcnc  vetum 

fuperbiir. 

1  C     Tropter.  Quia  fo- 

2  la  Ciciameca  nofol 
J  uanc,&quia  quica- 
4  dit  punitur,  Scquia 
^     auxihij  Dci  no  dc~ 

6  cft,  fugiceab  idolo- 

7  ru  cuku.  Vel,ne  c6- 
%     mcdantlripiecesido 

9  lothitacum  oftcndi 

10  culoinfirmorfi,  qui 

1 1  bus  idoloj^.trx  vide- 

12  rctur.  Vcl,  ne  ipii  in 
ij  firmiidololacrefinc  X 

14  &vcrugiatisIoqu9r  iio. 

15  altumaliquidquafi 

16  prudentibus:&:ideo 
diligeecrdijudicate. 
Vel ,  modo  loquor 


t  poculum . 


-&de  vnoca- 
lii-e. 


i.Reg.z8.a» 


infirmis.vt  fupra  f  rudentibus. 

d  Fugite.V^emo  fif  afliduus  in  id6lio,nil  fperet dc eo.  Dc eo 

enim  fpcrare  eft  de  Deo  dubicare,vc  &  Saul,qui  ad  idolola- 

triam  rcdi jc,rperans  aliquid  de  ea. 

c    yt  prudentibns  tocjuor .  ^  Sedul.  Suadcrvc  prudentibus,  £ 

quo  1 '  ben  cius  audiacur. 

f    Cui!x  ^(  .Ideo  fugiendum  a  cultura  idoloru»  quia  vt  come 

dcs  idolotbitum  vnii  eft  cu  dgmonc ,  fic  per  corpus  Chrifti 

vnum  cft  cum  Chriftn.C^/i^.idcft^communicatio  Galicis,no 

nccommunicatio,fcil!cet,  Chnfti  cft,idcft,nonnefacicnos 

haberc  quandam  communioncm  cum  vitacius. 

VcljCahx  bcncdidtionis,  non  folum  a  Chrifto  in  c^na  efl 
bencdidus.fed  cui  etiam  nos  facerdotes  benedicimus . 
g     Tanis  qnemfran.  Aug.Chriftus  quando  manducatur,  vita  ^"  I^J?""'  ^* 
manducatur;  fed  quis  audeat  manducaredominum  fuiJ<?Ec  n*^'  :„f*'    , 
tn  ipfc  muitans  nos  ad  manducandum,air:  JQjfi  manducatme,  Bedam. 
•piuitpropterme.  NccoccidicurChriftus,'vtmanducccur,fed  loan.*.f. 
morcuos  viuificac,qii  manducatur,rcficit ,  non  dcficit,viuic 
nianducntus,quia  lurrexitoccifus.Ncc  cum  manducamus, 
partcsdc  illo  facimus.Equidcin  facramento  fic  fit.  Norunc 
fidclcsqucadmodum  maducauerunccarneChrifti .  Vnuf- 
quifqueaccipit  partc  fua.-vndc&ipfagratia  partcs  vocatur. 
per  partes,manducacur,&  manctinccgcr .  Tocus  pcr  partcs 
manducatur  in  facramento,  &:  manct  intcger  totus  in  c^lo. 
Nam  &:  intcgcrtotus  incordetuo  .  Totuscnimeratapud 
patrcm ,  quando  vcnit  in  virgincm  impleuit  cam,nec  rcccf 
fitab  jllo.Venit  in  carncni,ut  cum  homincs  manducatcnt, 
&:  mancbat  apud  patrem  intcger,  ut  angelos  pafcerct. 
h  Quohia  j»ft«j,cS?t.  Vn'panisunionefidei,fpei&:charitatis. 

^  Corpus  p 


NICOLAVS    DE    LYRA. 

I  'Hifi  hu.  i.illa  tentatiOjqux  non p5t  df  uitari  totaliter ab  hoic 
in  vitaprxfenti.fcd  peccato  veniali.C^aut  tctationi  ad  peccatu 
tnortale  ducenti  valeat  homo rcliflcrc cum  adiutorio deioftedit, 
di.     t     Fii^c2<,  dutcM.mprzmiiiis  implendis. 

3  Q^inon.  «juia  promiiit  adiuterium  in  tentationibus  pofitis, 
llfideliterrecurrantad  ipfum.ideofubditur. 

4  Scdfa.eiiam.  vos totaliteradiuuans.vtipfatcntatio vobis^ 
ueniat  ad  augmctum  mcriti  per  cius  fuperacioncm.  10  fubdicuir. 

5  /-'£  poflitis.  id  ell.tcntationibus  prxualcre 


tur,di./'(/;rM(/en.quia  talcs  fciunt  dc  di^lis  iudicare.  idco  fubdii. 

9  Vofipfi.in.  idcftaduertite  veritatemeorum,quzfequuntur. 

10  C<i//x. Hicaccipitur  continens  ptocontcnto.  11  Bcnvdi 
liionis.Tu  quia  pcr  dei  bcncdiftionc  confecratur :  Tii  quia  perci 
pienseudcuotebcncdidiGine  dei  peraugmetiigrati^cofequif. 
12,  Cuibe.  noi  facerdotes,quia  iicet  confecratio  illa  fiat  fola  di 
uina  virtute ,  tamen  facerdotes  profcruivt  confecrationis  vcrba 
non  in  perfona  dei .  £t  quia  in  hoc  funt  eius  minifiri ,  ideo  pro 
tanto  bcnedicere  dicuntur,  feu  confecrarc.  ij  T^nnecon. 
Circa,q uod  fcicndum,  ^  cBchariftia:  facramentum ,  cft  quoddS 


6    Vropter  quod.  Hicconfcqucntcr  exdiftisconcludit  propofi-     -•fpiritualcnutrimentu,  &i6fitfubduplicifpecic,f.potus,&  cibi 


j>iiiili«. 


tum  ,  fcilicct,  quod  participatio  mcnfz  idolorum  eft  f ugicnda. 
£t  diuiditur  in  duas  partcs,quia  primo  facit  propolitum.fccun- 
dooftcnditqualitcrimmolatisidolisllt  vtendum,  ibi,  omnia. 

Circa  primum  facit  tale  rationem ;  lllud  per  quod  feparamur 
acorpore  Chrifti  myftico,&  coniungimur  diabolo,eft  fumme  fa 
ciendum,  fed  participatiomenfz  idoiorum  eft  huiufmodi ,  ergo 
cftfugienda  .  Huius  rationis  primo  ponit  conclufionem,dicciis. 
7'  fugiteabidolorum.  Nonfolu  vitando  idoloIatrixaitum,fed 
etiam  eius  occafioncs .  8  ^f  pr/^rfca.  Hicconfequentcrponit 
diitx  rationis  virtutem  oftcndens  primo,qu6d  pcr  participatio- 
ncmmcnfsc  domini  Chnfto  incorporamur.fecundo  (f  per  parti- 
cipationc  menf*  idolorum  ab  eo  tcparamur,ibi:  Quid  ergo.iextio 


quia  vtrunqj  rcquiriturad  tonc  nutrimcnti  pcrfefti,tii  iftu<i  nu 
trimentii  fpirituale  contrario  modo  fe  hec  ad  nutriinentu  corpa 
rale.quantuadhoc,  <f  corporalcnutrinientuconuertiturin  nu- 
tritiijfcdhocnutnmcntufpualc  couertitinfe  nutritii.  viidc  di- 
cit  Aug.inperfonahuiusfacramentiiCibus  funigrandium^noo 
me  mutabis  in  te,fed  tu  mutaberis  in me,  quia  huius  facramcnti 
pcrceptiopcipieteincorporat  ipfiChriflo  &  io  pteptiohuiusca 
licis  cft  comunicatio  fanguinis  Chrifti ,  &  ide  fubdit  dc  corporc. 
14  Etpa.quem.  Ad  dandu  fidclib.Licet.n.no  rcmancat  ibi  fub 
iiantia  panis,fedtantu  eius  accidentia,nominatur  tfi  paQis|>|>  e- 
iusfpeciesrcmancntcs.  ij  T^nneparficipatio.  c^.d.ficmo- 
do  przdi6to.idco  fubditur.     16  Quoniarrt  vnus pa.&c,  Perhoc 


qiiod  perhocp^nam  mec emnt, \b\: .An  xmulamur.  Circaprimtt      ,enim,quodCiariftoincorporamurinhoc  facramenro,  efficioiur 
captat  bcncuolcntiam  aadiencium,  vt  cius  di^a  (Qckus  rccipian       panis  vnus  ^uodamtnodo,  &  vnum  corpus  in  Chnflo 


tur. 


I     Fidett 


279      Gloford.&NicolaideLyra.        280 


^  Corpus  per  fijbmininrationccbaritatis;quia  vnu  fumus  ,& 

A  vnufcrnircdcbcmusdicit;vcfid<r$  vna  vnu  habcat  fenfum 

&  o\jUS-il^OKia  >a««j;;«nir,e5"c-Exj.onitquomodocalix  benc 

didioni<;  6:  panis  fiant  accipicnti  caro  &:  fanguis  Chrifti. 

An?».lib.»i.       Aueuf^.  l'crvnitatcm  cnim  panis  &:  vnitatcm  ^orporis. 

«cciui.c.zf.     ,       . »5   _  ' 

h.ie.tcpe.  charitatc  oportct  in 


nii>.&  non  Dcoinmcla»t  >r. 

d     Sodotficridttmo.  AnguOinus  .  adhoccrenusctinm  pcrti- 


Pena.  itta-  tclligi,  qu^  (l   dcflt, 

lu.c  lo.De  iiidiciu  fibi  fumit, 

ii;i'r.'i:qu.f"mit.       ^ 

Typicc  .    autcm  b 

Ynuspanis&  vnum  c 

corp»ccclefiaChri- 

ffidicitur,  proco,q, 

ficut  vnus  panis  ex 

iT»ultisgranis,&:  vnu 

corp'exmultismc- 

bnscomponitur.fic  d 

ccclcfia  Chrifti   cx 

mulcis  fidclibus  cha 
B  ritate  copulaic  con 

ncftitur.  c 

t  ?♦  1-  »•<•  a     y^dete.  Similitu-    f 
^  non  fiius.  docftad  intclligen- 

t  prouofim».  di.mquodfupradi- 

Li.<)u*ftio.   ftumcftjQ.  g 

txotii3».*      .j<   Auguft.   Ideo  h 
^'•/^«^".i"]^*  addidit/cc«nrf»/>M  f/ir^ 

»roph«ara.  w'//,quia  ef!  Ifael  fccundum  fpiriium,qui  vcccres  vmbras  ia 
non  fcquitur/ed  cam  confequcncem,qu5  illis  vmbris  pr^cc 
dcntib*fignificataef*,veritatc,&immolac  Dcom  coiporc 
Chrifti  facrificium  laudis,ex  quo  Dcus  deoru  dominus  locu 
tuscfi,&  vocauit  tcrram  a  folis  ortu  vfque  ad  occafum,&:c. 
b  'bfonne^tjut  edunt  io.illas  Iegis,fcil'cet,carnalis  Ifrael./j^.-fif?. 
Au|;.lib.c«  ^ftnt  d/tjrii:Sunt  vtique.Sic  qui  edunt  carnem  Chrifli  &  fan- 
propheur*  guinem  eius  bibunt.participes  eius  funt. 

Sfdul.  Wcl, f^idete  ///«.idcft,  difcite  hommcs  videntcs  Dcu.qua- 
litcr  iehabeantca!naiia,idcfl-,idololatria.Sicuccnim  nu^  de 
vnopanc,&:caliccparricipante$  funusconformcscorpori 
Chrifti ,  licqui  edunt  hoftias  idolo  oblatas ,  funtparticipes 
aiccrius  crroris,idcfI,d  jcmonis. 

c    iliijd er^o.Quia dixi.fugitc a cultura  idoloru,  vidcor  dicc 

rc,qii6d.iu(^//f  imo,fit  j//tf".'<<,m3gnumQJ^J6  hoc  dico,fcd  po 

Aos-H*»-  tiiisdicoquodca,qugGences  immolanc, da;monijs  immo 

ca*il  iknk.  l^Jntiquia  in  idolo diabolus colitur,qui  pcior  cf?  idolo.  Et  g.a 

cont  adult!  ab  idololatria  prohibebat ,  vndclocus  if^c  fumplit  cxordiu 

leg.ac  prop.  nc  putarcnt  'dco  pon  nocere  fi  de  facrificijs  cdcrent  idolo- 

«.i8. i»  »o.  rQni;quia  idolu  nihil cf^.confirmauit Sc  idolum  nihil cfre,& 

^toMtioIi'  ic  non  prohibcrc  ifta,idco  quod  idolum  lic  aliquid:/e«/  $a  <c- 


I 

i 

4 
5 


tacarionibus,&:qui- 
biifda  notis,  &:qui- 
bufdam  rcbus  fufpe- 
dendis&:illig.indis. 
Nec  illiab  hoc  ee- 
ncre  pernitiofa!  fu- 
perlhtionis  fcgrega 
^  difunc,  quigtncta- 
-7  liacicl)  nataliu  dic- 
S  ri.  m  c  ofidcrationes, 
9  riircaiitcvulgo  mt 

10  ihcmacici,c,ui  ccna 

11  uiradioi.Him  cucn- 
ii  lus  pr.Tdicerc. 

Ij   e     ^n  itn,Hta»iMrdo- 
l^  minun.?\w:qmd^Qrr. 


nencconfulcat  oncs&:pailaqiia;dam  iignificatioiiiimcum 
da:monib»placita.irquefcdcrat3;qua!iAfinc  molnTiinanu 
gic.uum arcium,au.'picum  &: auguru.acq;  ligacui^ U rcinc- 

dia^qu^fiuntinpri 

■        .1  cjrB»Ii»Ifgiifcru»ntcm  prxcepn,  etismin  vmbrtj  facrficiornm  fcrtifntfm.    EftJcMncIle-  -  . 

condiunlpiriium.  QJuiit  vticjne.         It»  vo«  ChtiAi         b     lll«s    iir«i!i»  lli.if!. 

mus.  Vidcte  Kracl  fccundu  carnem.t  Nonnc,qui  edunt  ho- 
ftiasparticipcsruntaltaris?Qaidcrgo?  Dico,  quod  idolis 

Migtumi. 

immolatum  fir  a!ic|uid,aut  quod  idolum  fit  aliquid?Scd  qu? 

*    InMelcti        b    Sub  tcgmiBe  idoli  occulcumclUnyftci  umioi.juiiatii  In  iJolis  diaboliit  colitur. 
qui  f  cior  e<l  idolo.  c        Alicui.         d     Egt^utcra. 

immolant  Gcntcsda:mo''nijsimmolant,&n6De*o.+  Nolo 

•        Qki  fideles.        k    CJiKid  non  eft  n£  confcicniia  idolit  vcl  confcicniia  liauis,  qiu  fiai:dalixa 
tnmciiiplo  vcltio.  Qum. 

autcm  vo^sroci^osiicridarmoniorum.tNon  potcftis  caliccm 

Vniii  Dco&dsnoni. 

domini  biberc,&  caliccm  dffmoniorumrro  potcftis  mcnf? 
doominrparticipcscflc.&menfa:  dcmoniorum.An  t  amu- 

Ad  it«m  pio»ecamuj  idolothita  con.edcrtet         a    Vt  v.ilconiusci  tcfifteic     b  Kon  tamcii  dico 

non  licitoscflehotcil-o»  De  hit  dicit.tjiixadcfcrjn  peiiincBt.  _  .  . 

lamur dominu  ?  Nuquid  fortiorcsfumus ilio? tOmniamihi  i  y  Vidctur^nnilari, ic 

a    Adiuu3ntineinciiifu.'fedmagit  iaifcdiunt.        Idcm  alites  i«  friiigit.        b    C^jiaccmedcrsido-    l^    •nillaCfC  domjnO,CU 

lothitum  fcindalum   fatit  piojtiino.    .        j\)<;     rc?niim     dlirvi- 

licetjfcd  no  omnia  t  cxpcd/ut.Omnia  mihi  licent,fc  d  no*n  ig  nuerunt.qui  fcunda- 

lo.fratrii  toiricdunt. 
vndc  maleccdeccum  non  fortiores.  An  armulcmur  domi- 
num.Zvlo  inuidiajSnthanas  idololatriam  inuenic,  vchomi- 
nes  ucg.indo  Deum  idolis  fcruiant,  iS,:  crcator  fibi  cultura 
debitumperd.it. 

•v  Sedu[.an£mHkmHr,&c.  Nunqiiid  non  irritamuseum 
ad  zelum  contra  nos,&  ad  iracuiidiam  prouocamus  hoc  fa 
cientes. Aliter.,y//i temulemnr domiiu.'n,idcl\,  nun..jd  excmplii 
domin  i  hr.bemus,quj  conucrfacus  in  carnc,nun(jd  convdic 
idolothycaf?v(«>/^«</(//"nrt(()v,'s///o  fumus  .{ide&c  ficncia.vc  fa- 
ciamus  quod  domuius  ipf.:;  non  fccicMcc  manducauir,quali 
dilegcnciores  eo  cllenuis? 

f  Omnia  mihi  Itctnt. Potef^ate  libcri  arbitrij  &:  dodlrin.:i  )cci.<; 
naturaIis:Non  quia  omnialiccaut  eciam  illicita,  fcd  cccc  po 
namuslicere  omnia . 

g  Omnia.  fccundum  legem  natur*  liccnt:quia^omnia  mun 
dadecibisetiam  idolothitis  agicur . 

h  Licent,feduouomniaexpcdi.  \deii,  prccepto  nullodomini 
prohibentur. 

•}«  Scdulius.O/»«/«  mihi  licent .  Id  cf},omnia,  qu^  lege  non 
prohibcntur ,  licent,  quia  per  fenoniiabenc  pcccacum.fcd 
non  fcmper  expediunt ;  quia  occafioncu)  nonunquam 

0  uciic".'nc 


D 

fltii; 


tDc, 

di.t.r 


Aflg. 

F.IKl 

f6t..i 

tDc 
t  Dc 


NICOLAVS  DE  LYRA. 
1  Fldete  If  df/,«2rc.Hic  confcqucntcr  dcclarit ,  qaod  diftu  cft 
pcr  cxcnipluin  de  vetcri  Teftamento  acccptutn;  in  quo  iaccrdo- 
ces  de  holtijs  oblatit  in  ahaii  viucntct ,  diccbantur  participes  al 
Cari>.  &  hoc  cft  qtf  dimw.y tdete  JjratlJecuHtium  carrerny\d eft,fe 
cundiioblcruantiasveterislegi$,qHcb.9.dicunt  iuftiti^  carnis. 
X  "N^.htte  qut  edMfU.&c.<^.6.[iC:bc  ex  hocconcludituiaiiniili, 
i^uodpcr«.ip!cmescoipus,&fanguinemChrifti,  cSiciunturpar. 
Cicipcs  iplius  tnodo  ditto. 

3  Q^id  crgoiHic  confcquenter  oftcndit.qdf  per  partieipattonS 
fuenf;  idolorum  ctficiuntur  humines  participes  d^mon  orum.& 
perconfcquciisaDeofep.iraiuur.  dicitiguur:  iluidergodi.i.c{i 
oblatum  idolis  ex  hoc  contrahat  ali^uam  fan^iiicationcia  vd 
mundiciam. 

4  .Aut  ^uvd  ido.t[.  d.non  dico  hoc,  fed  magis  contrariuin,vt  pa- 
tetcx  fupradi^hs.cap.S. 

5  Sed  ,  c^u*  immolam. id  eft,  fed  dico ,  quod  immolata idolis  a « 
Gcntibus. 

6  Dxmoni']s  immo.Tum  quia  dxmoncs  ad  hoc  ioduccbant:  T& 
«jaiain  idolisrciponiadabant. 

7  tt  non  Z>eo.fcilicet,vcro  quod  tamen  erroncc  Gentilcs  «fti- 
iBjbant  idolacolcntcs.propterqd  idolum  nihil  cft  vt  oftcnfum 
eil  tupra.  j.ca^.licet  matena  idoh  ftt  rcs  aliqua  &  etiam  dxroon. 

8  T^n  autem  vosJo.jie.dti.idoUs  immolando  ,  vel  idolothita  in 
veneraiioncm  idoli  comedcdo:vc!  etiam  comedendo  indilcretc, 
intirmos  tidclcs  fcandalizando ,  vt  fupradiaumcft.S.cap.Yel 
etiam  Q entilcs  in  crrore  fuo  per  talcm  comcfbonem  confirraan 
<lo,vt  poftea  magiscxprimitur. 

9  7v(tn  fouJi:s  caliccm  domini  Wiei-c.fciUcct,diene  qui  vnit  vos 
Cbrifto. 

lo  Et 


10  Et  Laliccm  dxmd.  aliquodiftuiu  modorLminquiLuicitmor 
talepcccatum,feparansuos  a  Chritto:idco  fubditur. 

1 1  'Hjtu poteflis  men.domi.pur.cjje.  pcr.augmcniura  gratif  .quod- 
eltcticdus  facramenticuchariftix. 

12  Etrne.dx.  pcrcmus  paitiiipationcm  incurriturmortalcpcc 
caium  gratiz  (.orruptiuum. 

13  ^n  «w«/d.Hicconfcqucnterpon;ihuius  participationispoe 
m,cum  dit\x\xt,^n  *r/)u/idcft ,  prouotanius  ci.m  ad  aain  p  inlc 
participationem.q  d.Iic.  quiaicparamurab  co&  coniuiiginiur 
cius  adtfcrfario,tciiicet,diaboIo.quoniam  ira  rft  appeiit  us  vindi 
£t{,idco  per  hoc  incurrimus  p^-nam  a  Dco  infercuda  E t  ii  dicat, 
quodpotcrimus  eam  cuadcrcjioc  confequcntcr  cxcludit  dices. 

14  ^«»f«i<//br./«.//.q.d.non,quiavirtutiscftinruiit2,&  Cc  ri& 
potcnmus  ei  rcliftere. 

Ij  Owiw/a.  Hicconfcqueteroftenditqu.ilifcrimmoIatis  idolis 
fit  vtcndu .  Et  diuidif  in  duas  partcs:qa  primo  facit  qd  diOii  cft 
fec»idoquafdic6clulionc$inducir,ibi,j>iuc  crgonaducatis.l^ri- 
Dia  adhnc  in  duas.^a  primo  oftcdit  qualitcr  lit  vtcndii  cora  iniir 
mis  fidelib».rcciidocoia  gcntilib»,ibi'Si  q$  vo.  £t  fenf*  primi  pa- 
tet  ex  iupradiftis.8.c.C6cdcrc  idolothita  no  cft  illicitii  dc  na  rci 
tamcilliciiucftcocdcrccu  ftandaloinfirnioru.&hoccitrt»  dicit 
Apoft.  Otttnia  iMJ.//.i.ido!othitii  comcdccc  cll  mihi  licitum  dc  fc. 
\6  Sednon  omnia  f,r.niihi  ad  falute,fcd  tnagis  impediuntcam.vt 

{jote  ii  maducaucro  idolothita  infirmii  fcicnter  lcadali^^andor^a 
locinducu  contemptu  tnitcrnx  falutis  qdeUcontra  chiiuaie 
^xmi.  17  imttianii.lt.  i.cibariainlegc^hibita,  siitnMhi  iitit;». 
li  Scd  ncn  Qmnia  iidi.(.^iox\va\k,{cdmi^\i  dca:diiiant  aliqu;iii 
do.In  pnmitiua  enim  ccclclia  ccjnucrli  ae  luda»lniodo,&  adhuc 
infirmi  iirandalizabatur  de  talicomftione,  proptcr  quod  lu  coiu 
pt^icntu faitctn  cratadtcmputabibncndum  ,  idcoiubjnur. 

l     liemo. 


&i\.i* 


28' 


1  Ad  Corinthios        Cap.X. 


28: 


A  generancdelfnqaendi  ,vcl  offcndcndi  fratres.Omneauccm 
A  quodliccccxpedic 
Pol-  *  Aii?  Oftenditcaqu?Iicitafunt,(idcft,nuIIodominiprap 
il.apu*!  ccptoprohiLcntur)  ficutcxpcdicpotius  cfic trai^anda, non 
«        prcccpco  legis.fed  coniilio  charicatis , 
a     Omne  quod  in  ma 


con- 


diant.  quia  licita  funt,  &  ta- 

~bde  nicnno  cftvtedum 

•l*-'-  eis  fcnnper,decermi- 

nat  quomodo  hccat 

edcrcvel  noeJerc. 


■  FroxiiBOC. 
b 


Pl.»3a. 


if.    Canon  Apo- 

ftol.  Si  quis  Epifco- 

pus,  Prcsbyfcr,  auc 

Diaconus,aut  quiuis 

omnmode  faccrdo- 

oij.ca.Rtalic6fortio,nuptijs 

,rncm.  &carnibus  ,&  vmo 

'i'^     abftinucrit,non  pro- 

]        ptcrca  quo  mcns  ad 

cultu  pietatis  rcdda- 

tur  cxercitatior,  fcd 

proptcr  abominatio 

ncm  ,obIitus<5,om- 

B  niapukhravaldc,& 

quod  mafculu  &  fcc 

n'.mamDcuscrcauit 

homincm,  fcddiffa- 

mationibus  lacefses 

crcationcm  Dci  vo- 

^f  Hote,  cac  ad  calumnia,  auc 

u  praf-  corrigicor,auc  dcpo- 

ijflcndi  i,;£or,  &cxccclciia 

"*        rcijcicor.  ConUmili- 

tcriclaicus. 


profc(3um.ideft,fi  fcic  poflc  cum  lucrari. 
d  Tropter  ///«w.Quia  qui  idolis  feruic,  per hocgloriabitur  &: 
cofirmabitur  in  crrore,&  fratrib.malum  daturcxcmp'um. 
e  rf^«/de«/»»//.Q^.g,dopuscft,  vtputetcaufa  vcnerationis 
cderc^Ijdicor  enun  non  diftareabidololatra.  vt  quidli.pvo 

alio  dimictedumcft, 

b  Etideo.  TT«nmm.  f  Vt  eBm  xdificet. 

omnia  acdificant. Nemo  quod  fuum  eft  quserat,  fed  quod  al-  i 

fVenditur.         f Si  vultis.  2, 

a  terius.OmnequodiamaccIlovenir,  manducatcnihilin-  j 

^Sed  anidolothituin  fit  vclnon.  TAftmtitinfiimi.    f  Manducate  qui».50n-.nu  qaibus  terr»  impletur.  A 

b  tcrrogantesproptcrconicicntiam.tDominiellterra&ple  5    fcntire  idolij aliquid 

Titcm.      ^Adcjnam.  6    magnum  cflc . 

c  nitudoeius.Siquisvocatvosinfidclium,&vultisirc,omnc  7    f  ^/«cer^ow^B.Non  Aug.inPfai, 

d  quodvobisapponicur,manducate,nihilintcrrogantespro-  »    foiriaudcrDa, fed 
pterconfcientiam  tSiquisautemdixcrit.  hocimmolatum 

a    Non  quia  immundut  fit  cibus,fed.        b    ^Nc  te  ciedst  edere  fub  vcneratione  idoli,  &  gla 


auiaaliccrde  licico 
amnabilisc(rcm,&: 
dc  adione  graciarum 
vicupcrarer  ab  impe- 
ricis,qui  putarcnc  mp 


lietur  in  fupciHitione  fua. 
b 


cft  idolis,nolite  manducarc  propter  illum,qui  indicauit,  & 

tAliotum  vt  iam  inox.determinat.  I^Q^i^  fiima. 

propter  confcientiam.  Confcientiam  autem  dico  no  tuam; 

tlnfitmi.        De  eo.quod  libere  licet  damnet  proptcr.alium.qui  aliquid  ind«  fulpicatur  impium. 

c  fcdaltcrius.  Vtquidenimlibertasmcaiudicarur  abaliena 

f  Gritias  agendo  Deo.  f  Cui  cado  in  biafphcmiam  imperitotum  . 

confcientia?Si  cnim  ego  cu gratia  participo,quid  t  biafphc 

a  Etquia  hacccontmguntindemala  . 

f  mor  pro  co,quod  gratias  agoPtSme  ergo  manducatis,  fiuc 

TSi  hiciefte  iiu»t  laus  Dci  funt.  a  Laudei»  cum  uiuocatione  cie»torit . 

g  bibitis, velaliudquidfacitisjomniaingloriam  Deifacitc. 

a  Scandalo.        b  Quiabnorreiit  idol»   ^Qui  nonfic»rguuntur,  fedinfuoetioore  confirmantur. 

h  tSine  orfcnfionecftote  iud^is  &  Gentibus  ecclefiac  Dei,  fi- 

fSine  fcandalo  cuiufquam  agens. 

i  cut&cgoperomniaomnibusplaceo.  Konquaercnsquod- 

^Tantum.         f  >Jon  terrcnum  vtile. 

mihi  vtilc  clijfed  quod  muhis,vt  falui  fiant . 


10  eciamoperacuacon- 

11  cordcnccuvocccua. 
II  Cum.n.  vocccanca- 

15  ueriSjfllebisaliquan- 
dovica.  Scdficcaca, 

14  vcnunquamfilcas.Si 
enimorcclamas,  & 
I  j  fraudem  cogicas .  fi-  E 

16  ImftialaudcDci,  &  tmaiclleor. 

17  quodgrauiuseft,  in  tCol.3-«« 

18  blafphemia  perrcxi- 

1 9  fti.  Cu  enim  laudacur 
lo  Dcusdcbono  opere 
21  cuo,  laudas  Deum, 
ii  &:cumblafphematur 
2j  Dcusdcmalo    ope- 

24  re  tuo,  blafphemas 

25  Deum.  Sicrgoquod 
16  maducas&fbibis^ad 


KdPu- 


*Cannon5i.Si  quis 

Epifcopus  aut  prcf-  ^  ^         .   . 

bytcr.aucdiaconus  carnibus & vino  fcftiuis  dicbus  non  vca 
cur.Scidpcrabominacionem.nonpropcercxetcicacionead 
culcum  piccacis,dcponicor,canquam  qui  cautcrio  nocacaha 
bcat  confcicnciain,&:  mulcis  aiiilor  fic  otfcndiculi . 
b  Dow/n/c^ra.NonpoccficimmundumHjuod  dominicft. 
4«  Aug.Holus  vcl  quilibcc  fru,!ius  in  quolibcc  agro  nacus 
cius  c(i,qui  crcauic,q.a  diii  cft  tcrra ,  &:c.  Et  ois  cfcatura  Dei 
bona  cltSed  li  iUud  quod  in  agris  nafcitur,  facrificatur  ido- 
lojtunc  inccr  idolochyca  dcpucadu  cft .  Icaq;  auc ccrtum  cft 
cfTc  idolochy cum,  auc  ccrtum  cft  non  circ,  aut  ignoratur .  Si 
crgo  cercum  cft  eilcmclivis  Chtifliana  virtute  rcfpuitur .  Si 
autcm  vcl  non  cft,vcl  ncfcitur,  f  inc  vllo  confcicntia:  fcrupu 
lo  in  vfum  ncccffitatis  airumitur . 

c  Siijuiivocatvos  infiddium^&c.  *  Scdu.Nondivit,itc,quia 
tunc  folum  debcc  Chriftianus  ircad  infidclcm,fi  nouiccffc 

pro- 

NICOLAVS  DE  LYRA. 
I     ?y^em«,^c.f«<er4t.f.q>fibiplacitikellintaliba$.   z  Stiquti. 
«/.abdinendo  &  euitando  fcandalu  ipfius.  Et  cofequentcr  ofidit 
qualicercoaacdereidolothitufitiicicit  diccns.     3     Omne  quod 
inmd.vf.i.veuditurcommuaiter  olbus.     4     Manduca.tic\\iim 
licituns  ex  fe,veruntamc  pc  iieri  iliicitum  pp  fcandalum  inhrmo 
rum,io  fubditur.     5     Tv^^/b^/JKrcr.f.vtriiimmoIatiilitidolisauc 
nou.     6    Pro^rfr  c»/>.f.fratrisaftatismfirmi,vtdicitglo.^fcaa 
dalixat  ex  tali  comeilioae  credcdo,  cf  iieret  lu  Ycncrationc  tdo- 
li,fi  consederet  idolothitii  poll  tale  certiHcatione.Sed  ^  aiii  pofllt 
coraederelicitcprobat  per  Pfalm.ij.a.     7     Dnieflter.&c.ple- 
ff/r.e.i  aialia  terra  replcntia,&  per  cdfequcns  dc  fe  funt  muiida, 
quia  dhi,aihil  eit  immunelii,ncc  immunditia  cotrahunc  per  ido- 
l'j.     8     5/ijrM/j .  Hiccofcquenteronditurqualitervtcndumlit 
idolothitis  cora  Cjiu[i\iA\ccm.Si  quis  vo.-vos  iufi.tx  aliquafimi 
liaritate&amicitialicita.     9     ftvu/tii /r;.q.d.vobislicet,quia 
no  pfumitur,g>ex  tali  vocatione  velit  vos  ad  lofidclirate  fu&  tra- 
herc,imo  frcqucter  faClum  eft,  (f  Srmi  in  fide  Hc  vocati  trahebat 
vocates  ad  fidc.     10     Of^wo^/^o.tf/f.w^^J.tan^vobiilicitu,  quia 
thpotficripcraccidensillicitum,t6fubditur.     H     T^ibilinter 
i^o.circ.Etcumfmodilitconfcientia  cxprimctur  poftca.    12  Si 
qm  aw.f.Getilis.     13     Dixerit  hoc  imrno.&c.(\n\  crederet  vos  co 
medercinvenerationcido]i,ficutipfc.     i|     £t  pro.con. ^to^c 
ditcuius.f.c5fcictia,di.      14     C  0». aut  e  di.&c.Q^iHyx  (wc\h\i, 
dcfe  licitiiloq^tur.n.Apoftolastaliafcictib.vhfupra  dixit.Vt  fa- 
ficntib.loquor,&c,     1  5     Sed  al.triS.  Gentilis  ludicantis  illud 
immolatu  «flc  idoli$,vel  affiftetis  iudic5ti,quia  vidcs  pcritii  in  le- 
{c  Ckriftiana  talia  comcd:;! cglotiat  dc  fua  fu^ftitiouc>&  fuma« 

bitur 


xj  rcfcdtioncm  corpo 
nsfumis,  rcparacio- 
ncmq;  mcmbrorum,gr3tias  agens  ci,qui  tribuic  mortali  & 
fragili  ifta  fuppIemcncorufolacia,cibuscuus  &  pocuslaudac 
Deum.Si  vcro  modum  nacure  dcbicum  immodcracione  vo 
racicacis cxccdas,  &  vinolcciacc ingurgiccs,  quacas  Iibcc lau 
des  Dci  Iingua  cua  fonec, vica  biafphcmac . 
gOmuiaiHgto.Dei.  *  Scdul.HoccftnihiIfaciatis,nifi  inquo 
glorificccur  Dcus . 

h  Ecctefid  Df/.quantu  ad  infirmos  quibus  fiunt  offcndicula , 
dum  corUm  cxcmplo  adhei  echiSjqu?  inimica  funt  Dco . 
i  Omni.pla.Q^i  hominib.pp  vericatc  placcc ,  ia  iion  ipfc  illis,  A-tg.hb.  dc 
fcd  vcricas  placccSi  propccr  fcipfum  placcthomo,fuperbia  g°ati£."°"* 
cft,hoc  cft,&  qi  alibi  dixi.Si  hominib.placcre,  fctuus  Chri- 
fti  non  efrcm.Sed  nunquid  placcbac  perfccucorib.fuis  M^la- 
ccbac  01  generi  hominum,qiiod  Chrifti  congrcgabat  ccclc-  Gal.i.U 
fia.fiueintuspoficis ,  fiucincroduccndisincam.  ^ 

■ ^CAP. 

bitinillamagis^aii.iofubdif.     16     ytquid.n.li.q.d.aocttn 
tionabile,^  cgo  lic  abutar  libertate  comededi  talia,^  per  hoc  lu- 
diccr  Gccib.lic  idololatra.     17     .T/ew/»»  e.i.  comcderc  pofluin 
taliaciigratiaruaftioneinfccreto.      18     iiuid  blafphe.i.c^viixe 
expono  rac  bbfpheBiijs  Gentiliu  iudicatiii  mc  idololatra,coram 
eis?     19     ProfceJ-c.i.procomertioncquampofluroliciteface 
re  cu  Dei  gratiarii  aftione  in  eorii  abfcntia.q.d.  merito  reprchc 
libilis  efsentalib.iudicijs  infidcliu  &  blafphcmijs  mc exponcre. 
10     i^/KCfr^o.Hicexprjdiftijinfcrtcoclufioncsduas.  I'rimaeft 
refpeflu  Dci.ciidicef  S^/ttcer.TOrtB.y/af  i>/.Q^immediatc  pcrtinet 
adfuftetationecorporis.     zi     ^e/ii//H(/,^c.quaniiiad  aliane 
gotia  voscotingetia.     Z2     Omniainglo.&c.  Tota.n.creatura 
-^ordinatur  ad  Deuficut  excrcitus ad  ducc,vt  hf  1 2.Mctaph. Excr 
citus  aut  bh  ordinatus  primo  &  principalirer  quzrit  gloria  ducis 
^  eft  viftoria.Eteodci«6oisi;reatura&  potiirime  roiialis  inoi- 
bus  opcrib.fuis  primo  &  principaiiter  dSt  qu^rcrc  gloria  codito 
ris.ficut  ct  vidcmus,^  manus  naturaliter  fc  exponit  abfcifioni  ^ 
coferuationc capitis.pponc*  eius bonii  ^prio  bono  fuo,  2 3   Sine 
offen.Hk  ponif  feciida  coclufio.quf  cft  rcfpeftu  ^ximi,  dicens. 
3"meej^e«.t:^o/f /«rf  i.manentib.inludaifmo.      24     EtGen.\.\n 
Gctilitatccxiftcntibus.      25      f/fa/c/;*  De/.i.crcdcnnb.  tScx 
Gctib.qua  cx  ludatrsjcoiidefcendcdooronib.quatumfleriptfi- 
ne  peccato.qa  p  talc  codc  jccnfionc  couerfi  cx  iftis  velillis  in fide 
ma^is  ftabiliiitur,&  nocouerfi  ad  fideattrahunt,&  adhoc^po- 
nit  fieinex5plo,di.57c«r^f^o  &fubd!tr6ncdiccs.     i6      T^on 
^H«rf»;,^c.i.propriubon{i,fedc6c,quiaquantobonueftc6ius, 
tanto  diuiniuy  &  defidcrabilius,&  maxime  rcfpeftu  vltimi  finis 
cdfcquidi,  ^  cft,in^pofiio,io  fe^t«r.  27  ytjal.fi.  ;tcrnalitcr. 


i8j 


Glo£or(lin.&NicoIaicIeL7ra;     284 


C  A  P.   X I. 


Aa 


IMitaimes.Sunt  grad»is  m  ecclcfi.i  nn.iiorum  &r  minorum, 
vciHi  cxcniplo  pr^cedanchiimitationc  icquantur.Sed 
&  qui  pr?ccdiint,fi  ncmincm  f(  quuntur,crrabunc,fcquun- 
|ur  crgo  ghqucm,idcfi,Chrirtum . 
b    Lau.&c.  Dc  vcla- 


3 

&s^:^  m^^ 

t> 

r^lP 

P^ 

^^^^^ 

^B 

^ffl 

c 

ZJ^^/M 

S 

L^^iidfi^^^vM 

C     A     P     V     T 

fVt  nullum  utfetdatis. 


XI. 


iKt/dlol 


jionibtis  in  qinbus  ar 
t,A*?-4-4.  guit  illos  fuas  tradi- 

tiones  no  fcru.intes, 

quiaillorumaliqui  vi 

ri  vckitocapicc,wVaU 

qu^  mulicres  rcvcla 

|o  capite  orabanr,auc 

propbcrabat  :.v  n  dc  &: 
.*  fucceiifctcis  Apofto 

ius,  quia  cum  cflcc 
«  cis  Apoftokis,  imme 

tftjhjj.  fiio'^*  cr.inc  traditio 
•'     num  eius  .  Quafi  erfi 
dcaJiis  cu]po,laudo 
dchoc.ironia. 

*  Scdu.&Prim.is. 
t^iid  cft  quod  fubito 
laudat,quosantevi- 

tupcrauic?ldcm  vbi  legi f  prarcepta  non  habet,  blandimetis 

prouocatad  rationcm.Niinc  pnnium  dicit.Voloautcm. 

jkiif(u.Kb.i.d«  ^  A^HJji^f.  Vclnominevjri  inrclligic^hicfpirituSjnoillcfpi 

*u  ' ca"-!  &li'  r'tuflatidus,q.cu  patrc&: filio immutabilis  roanct,iS^  dignis 

o^vctc.&  noui  animis  incomucab  ijiter  d.it''.Sed  fpiritus  hominis  ,  qui  quafi 

Wi;.'l.-54».       anim^  maritus,animale  affcthonc  tanquam  coiugem  rcgic, 

de  quodicic  Apofiolus:Ncmo  fcit,qu.^suchominis,dcquo 

_  &  dornmusaic  mulicriSamantan^.rjif  voca»;r«»;r«i<.Hic 

^  Cfgo  Ipiritus  cu  prajfcns ,  ideff,  mtcntus  eft,fc  Deo  fubij  cic 

pic- 


I 

2. 
3 


pietatc,iricc]ligit  fpiritualitcrjqu.e  funt  domini  luce  f.ipi^cic 
iUuiiiacus.Hiiius  vui .  , 

d  Ciifut  Cbu/luf  eii.  quia  fpirirushominisrcgitur  a  r>piceia 
Dciquc  Chrifiusclt,  in  qiio  ficur  iiic.ipirefi/nrocs  iinius 
lpintu;'ks,idel},plciiicudograciaiu,  dc  qua  accipic  vintk'. 

|ci  boc aufcm cfi  vir 
tcipur  nuil.cns.idcff, 
rcilor  animalrscis  , 
qi.a:  Kgirur  afpiricu 
taqu.T  mulicra  viro. 
Cajucvi.  In  quo  ha 
betomncs  fcnfusfpi 
ritualcs  ,  licur  inca- 
pite  corporalis  .  Et 
quia  vin  caput  cft 
Chiiftus  finciilio  mc 
dianrc,&  pcrCbnfiu 
DcuSjirfign.ulbcr- 
tatis,  nonbabctvcliJ 


P 


^Etinhoc.    fVt  nullum  atfe»datis.  f^Et  per  mr  Chrifti . 

t  Mitatoresmeicltoce,  iicLt&  cgo 

TQ^ui  nullum  oticndit.fcd  ciiircs  fjluric  vcnit . 

Chn.Laudaboautvosfratres,  q^  pcr 

IMcxauftoritatis.  T  Tam  pcrftae. 

oia  mei  mcn  .orcs  cftis,  6^  ficut  t  radi- 
di  vobis  prffcepta  mea  tcnetis.  t  Yolo  5 

fVtilc  ad  fei[ueniia.  a     Dominus.cjuiai^rr  cura  itcatus  . 

autemvosrcire,cj>omnis  viri  capuc 

a    ciuu  ex  ciuico.^ia,  fed  vi/iun' Dci. 

d  Chriftuscft.tCaputautcmmuficrisvir.CaputvcroChrilU  6 

a  Triri:a5,fecijnduni  c)i!oi  homo.        fPater.fecundumJcjuod  ilius  a  prtro.        b  Ideo.  c  Etiam. 
potens  uel.  d  AJ.qnfda  Deo.  IScxiptutasieleiant.  e  Quafi  non libcra:   mcntit. 

f  Quia  turpe  ulud  faceieuelatocapitc. 

Deus.Omnis  v/r  ofas,aut  jjpheta? velato  capite,tdeturpat  7    q^f^^J ^ft  fubicaionis 

»  Quia  uii  laput  muheiis.        ^CJua  inftnor  &fubieaauuo.        b  Sine  ligiiofubieftion  s  ,  quam    8       Ilgnum. 

dcbct  uiio, quali  nihil  iitineiiuinaaDci.m.      „       *       Chtvf.  HoC  in  lo- 

caputruu.OmnisautmulicroraSjautprophetasnonvcla-  lo  co  proliliunt  in  nos 

hgrcticijCx  his  verbis 
minorcm  filium  fufpicates.Verum  fcipfoscppugn.inr.  Na 
fi  caputmulieris  vireft,ciufdcm  autemlubfiantiarcft  &i.  ca 
puc  i>c  corpuSjCaputvero  CbrifliDcuseft,fcquiturciufdc 
elie  fubftanti^ U  pacrcm  &  filium,&:c. 
e  Ca.«f.Pater,q.a  filius  a  pacre  eft  &  dc  patre,n5parera  filio 
vcl  dc  filio.filc  huius  principiu,  vn  &:  caput  ei  us  dkMm.Fel 
Dca^.i.diuinaeffcntia  vcl  trinicas,  capuc  Chrifccudii  qjho, 
quiadiuinitas  vt  potecrcatrixcaputcft  crcaturcafiijmpc.r. 
t  GM«t<j«.C^iainalijS  vbicfc,poteitvalere  ,  fcdnondum 

^  fuo 


tDc 

(Sijn 
Dc-ii 

C.VCI 


E 

lcu ,[ 


Aug  yJ. 

Tru 

liii.i 

dcf 

aitiij  ..j. 

I" 


NICOL  AVS    DE    LYRA.    CAP.    XL 

\XWi.xlZX.O.mt\,6LC.'PoUqua.Apoftolus  remom  afidelib.  illud,  qi 
X  ifl  coirariu  eiicharijii^jacrameto.f.partiupatlonemeff  idulorii, 
bic  L ofequeter  eos  infiruit  defacrameto  eucharifiix,  Circa  cj, primo po- 
nic  parrib!4iri.,feciido  accedit  ad  fpoptu  declaradum  ibi.Wolo  at.  Tri 
nta  in  duas,qa  primo  ponit  quada  genert;le  Monitione,feciidoiirca  hUc 
endit  Corinthioru  diffoftlion^.ihiXjAido  il.Circaprimiifciendii ,  3» 
inferiora  naturaliter  imitatur  fuperiora,rt  in  hoc  cofiflit  fftiiio  eorji^ 

ViviSo,  Trimum  aHt  exeplar  imitaiienis  verii  tfl  fdius  [>d,loa. i .a.  Omnia 
per  ipfum  fada  funt./'^  cp  omniHffeEl^o  cbftfiic  in  imitatione  hu- 
ius  exeplaris,quia  non  poterat  a  u obis  videri  tnfua  deitate  yfaEius  efl 
hOfVt  nobis  holbut  humanis  pbcret exeplar  vifihiie .  Eificut  deitatis 
tius  exeplar  imitatur primo  angeliy&  fccMo  cxterji  creaturx,  fic  hu' 
ntanitatis  exeplarp.imo pr^laiisecclefix pponitur imitadH,  lo.i}. b. 
Exeplu  dcdi  vobis,vt  queadmodu  ego  fc.&c.  hoc.n.diSitfuit 
■  apoflolis  cjunrii  ftcceffores  funt  epifcopi.z  1 .  J  f.c.In  nouo  TcfLSecuda 
frtlati  Chrifii  exeplo  informati  pponiiturfidcltb.  in  exepLir» ,  i'6  dicit 
^pofiolus. ImizztoKS  meieitotc.  quifunt  vefler  apofi<Aus,vt  di- 
Cm  efl  fifp.^.c.  t  Sicuc  &  e.Chri.Xi«i(i/«i;t/.'n  «5  tenenturpr^ 
latis  obedire  inquatU  dcuiant  4  Chnfla  .  }  Laudo  auc  vos  tra. 
Hic  confequeter  ponitur  difpofttio  CorinthiorU  circa  dt£ia  monitionc, 
inter  quos  erat  altqui  boni  dolctes  Ue  co/iteniionib.alioriii,  vt  di&H  efl 
fupra.y&  fecudu  hoc  verbU .Apofloli  intdligitur diSiU  ferii)fe,cu  dicii. 
Laudoauc  vos  fracres,&c\mci  ckis.cxsphmeafideiiterimitan- 
do.  4  Ec  ficuc  tradidi  vobiSyiCc.hui/iiliter  obsdiedo.  ^ltj  aUt 
erant  coientiofi  &  male  ordinati,&fcciidii  hoc  verbH  ^polioli  intel 
Lgitur  ironice,cuiiis  fenfus  litcralis  accipiendus  eflper  coirariU ,  ficut 
fenfus  parabolfperfimilc,etflc  eflfenfus.Lzu.autcm  \os.&i.c.i.uim 
pero  vos,qa  nec  imitamini  mt  exepiis  nec  pceptis  meis  obeditis.Et  hoc 
fecundo  tuodo  exponit  Glo.cui  confonare  magis  videtur  fequens  litera. 
5  Vo.auc H jV cofequeter ^poflolus  acccdit  ad fpoftiit  docendo  Co- 
rinthios  defacrametn  euchanflta^et  diuiditur  in  tres  pattes,qaprimo 

Kvi&o.  ^^'^f^i*''^ errores eorii  ctrca  huius ficrameti  celebriuie. fcdo declarat 

'  buitts  facramcti dignitate,ibi.Ego  sii.  teriio  docct  ritit  couenicte  ibi. 

Itaq;  ira.  Vnma  aUhuc  in  tret,  qa  pvimo  repnhed  t  earii  errore  cir 


fubiitur  'ibi.Oxnu\Siut\ir.  Circa  primu  ponit  tripiicc  cumparatio' 
ne.prima  efi  bominis  ad  Chnftii  qui  tft  caput  hominii,io  homines  com 
faratur  ad ipsu/tcut  meora  ad  caput  &  hoc  quadruplici  rone.Trima 
acciptttir  ex pcrfcdtone ,  quiaficut  in  capitefunt  oesfenf.is  folo  taliu 
exiftcie  in  al'is  mtbris,ftc  in  Chrifto  eftgratixplemtudo,  loh.  i  .b.Vidi 
liius  euin quafi  vmge.a  pa.ple.grati*  &c  vcritatis .  in  alijs  aut 
bominib.ftintgraiitsfi.igutaresjicut  dicitur  c.fe.AU)  per  fpiriiu  da 
lur  fcrmq  fapieti^.alij  fcrmo  fcicnti?,&:c.  SecHda  accipiturex 
tmtnentiayqiiiaftCMt  cauutfupereminet  CiCteris  mcbrisjic  et  Chriftus 
fupertminet  nonfaia  bominib.fcd  et  angelis,Eph.  i  .d.  Conftitucns 
cu  ad  dextcram  fuam  in  cclcftib.fuper  oem  prin.  U  pocefta- 
tCibjiC.rtrfM  ^uipifttr  CK  injii.^(id^^afiiut  caput  inftuit  c^tcr:s  me^ 

l^ris 


brisfenftim  C"  motii  corporale,fic  Chriflns  ivfiuit  cateris  rrtebris  ecde 

ficefensii  &  motHgrati.^/Sol.z.b.Cspii':  cx  quo  totij  corpus  p  nc 

xus  Si.  coniundtiones  fubnuniftratii  cti.^uartj  accip.t  ex  cofor 

mitaie  in  natnraq  het  caput  ad  mebra,et  fiv  itittr  Chii  hb  ad  homi- 

nes.Vhil.z.a.ln  fimiiitudine hominis fidus cft,  S>cc.et hoc  cii 

q>dX.Volo  auc  vob.Secunda  coparatio  eU  hvit  aU  huminej  qafimili 

tno.     6     Caputaut.Trimarone pfc£iionis ,  quiavirtft pe<fiS:or 

r'one corporis ff^mina.n.efl  mas  occafionatns,vi  dicit  Thilcfopbus  ii. 

de generatiiiiie  a:aliii.Efi,et petftiliorrenc  ai,e,q>iia  viuacitas prude- 

ti^  magis  vigctin  viro  q  in  muiitre,Scd<ironcfupcrcmineti<t,  vn  ihh- 

lieriai  Gen.  j.t.Sub  viri  poccftatc  eris.re>/io  rone  infiueti^.  Tut» 

qa  vir  regit  rnutitre.Tu  qa  m  ofe^eneralionis  vir  iKt  virtute  aUiuay 

muiier  vero paffina.iluarto  rone  couenieiitiie  in  natura,qa  vir  &  n/u 

lier  110  differiit,io  <2f  .Capuc  aijt  n\u.\ir.Tertia  coparaio  efl  Chrifii 

ad  Deti  patre,quifuo  ir.o  efi  caputfilijfecur.du  deitate,  exctpta  prirn^ 

roncfumpta  tx  perfcitione.J^.n.pater  cfi  perfeiUi'i  filio,  vct  u  tan.  e 

eftprincipiii  fit^,& fic  hec  quada  emmeii^inquatuni  no»  efi  cx  alio, 

inftu;t  et  c/uodamodo  infiliu,inqiiantii  qwdfjnid  hei  ftlius ,  het  a  patre 

nafcedojunt  ei  nen fuiid fimttes  in  natuiajed  ct  vnum,  diflinfli  tahtH 

inperfona.Si  vero  accipiaturc6paratiofecHndiihuriian:tate,lic  Deus 

efi caputChrifli  fuo mo fccitdUquatuor coditlonespriimiffus,qa  Deus 

ffe£iionts  rfi  i/ifinitie,Chrifius  iriquantU  hofinitf^fuperemmet  ei  Dcus 

Chriflo  inquatu  hoi,vt  creator  crsatum  ,  infiHit  et  eiplenituilir.egra- 

tis,eilet  ibifimititndonaturainquatiihumana  natiira  cfiadiwrgl- 

ne  &fimititud:ne  Dei  faiia,Gen  .i.Tacia.ho.^d  ima.Dei,&.'c.  ideo 

(iic»»>-,C3putvero  Chrifti  Deus.     7     Ois  \ir. Tnem^ffjdccu-. 

tneto  hic  c'dfequeler  fubditur  monitin.  Cuius  r'6  fnmitur  6X  iilo  dociv.e 

to.Et  diuiditur  in  duas  partf  s,qa  primo  poniiurmonitio  exparte  viri, 

fecudo  exparte  muhcris  ibi.Ols  aiit  mu. C/rf.i  primH  cefidtrandii,  q, 

vir  affiftes  iudia  det  dignitat^ie fua  pferre.Deo  aiit.,1^  cin  iudex  cfi,ajfi 

iiit  ho  dupiiciler.yno  rn$  orado,qa  tunc  humana  >  efert  ad  Deii.  .Ali» 

mo  prophciadOjCt  tUc  diuina  referi  ad  bo>iiines^&  accipitur  hic  ,fpij* 

tare  .fut  qs  rtuetata  diuiniius  ctiis  refttt  ad  tci  Ufix  xaificaiione ,  va 

fupra  itlud.Prophttas,dicit.Gt<>.r.fcriptuyas  nfc>ds,q,  efl  irttlt  gtndu 

qn  hocfit  in  ffona  ecclefiie, Etfiiiniiter  dicedH  de  orare.lfli  veio  aClus 

exerceri  dentcapite  no  vtlato,qa  p  hoc  defignai,(p  txti us  inmicdiu- 

tefbefi  Deo,  qa  inter  capntfuu  ^  Dtit  nb  ef^  vi  iametH  mediii,  ficut 

ncc  intcr  ecctefia  &  D(ii,io  af .  Om.  v  .0.  in  ffona  ecctifix  ,utfaterdos 

cofecrds.  8     hut^ro.epifiold  vtleuagetiu, ftuUSionc  inthorore 

fcres,vti  aliqd  huiujmodi .     p  ych»c.dcca.fu.i.indeceterexercee 

taie  a6iiifi(.ut  tiirpitudo  corporiscojurgit  cx  inordinatione  mebror.if 

nec  obfiat  praidi£iis,  q>  atiqui  dd  emer  ora:  cvopttto  capite in  Jecreto 

vel  vifiuguaresffonM,qat^tis  coopertio  fit  admawrS  mttis  qetudi» 

n^e.^poftoius  aiit  hic  ioqunur  de  oratione  faSa  pubiice  tt  in  ffona  to 

tius  ecctefi£,ct  eaderone  ta,q  dtciiturin  ecclcfij  a  tuta  niuttitudine fi- 

cutpfatmi  coiienieier poffunt  catari  velato  capite,  qa  vtrbu  .Apoitcli 

inteiligif  qn  atiqdab  vno  cantatur  quafi  fingulariter  Je  Dto  pntante 

ittffoua  ecctefix.Similiterpdicdsftne  Uoces  infcholis  rcferr  facra  fcri 

pturd,vt  'oques in  perfona  fpria,td coQperio  capitc  pofftnt  cbtitnie. 

ierfieriiMa.  10  Ois Hi,Hie (ofeqnitcr poiut  n.miaM:  cx  /.;;•.';' 


Vir  U' 

lierF 


qva 


28)  I.  Ad  Corinthios 

/^  fuo  iadici  fe  oFcrr,  &  colloqiiicur ,  vbi  conditioncm  fuam 
A  ncccflbertproRrcri. 

ji     Dccaluetur.  Dce?luari  mulicrcm  quantum  ad Apoftolu 

turpcdetondcri  quantum  ad  ipfam. 
^  Sedul.  &:  Primafius.    Notat  confuetudincm  Corin- 

thioru,  quamulic- 

rcs  coru  intcftoca- 

piteadccclefiasve- 

nicbant,  gloriantcs 

111  cnnib.  quod  non 

folu  inhoneflii  crat, 

fcd  cciam  concup,- 

fcetis  formcta  prar- 

ftdbatvidentibus,&: 

viri  coma  nutrirent 

indifiercntcr.&vc- 

fcebacur  in  templis, 

&:inftjti  fipicciafc- 
1       culaci.refurrectione 
I    Bcarnisncgarcnc. 
j-jsI-aiJ  t)     ■^^amftno  vtlatur 

'ilim,  f""''^^  tondcatur.S:  ve 
'  roturpceJiy&c.^icAn- 
guft.NoIodcorna- 
mccisaiireii^cl  ve- 
ftibus  pproyera  ha- 
bcas  inprohibcndo 

fcncen[iam,nili  eos.qui  ncq;  coniugati,  ncq;  coniugaricu- 
picntcs cog:tare  dcbent  quomodo  placeant  Dco .  Illi  autc 
cogicant^rj  funt  mundi,  q  uomodoplaccant,vcI  vih  vxori- 
biisjvcl  mulicrcs  maritis.  Nifi.quod  capiUos  nudarc  foem'- 
nasfquas  ctia  capuc  vclarc  iubct  Apoftolusjncc  maritatas  dc 
ccc.Fucarc  auccm  pigmencis,quo  vcl  rubicundior  vcl  candi 
dior  apparcat ,  adulterina  fallacia  cft,qua  no  dubito  ipfos  cc 
nuritos  nollcdecipi.quibusfolispcrmittcnd?  funtfcmina: 
ornari,  &hoc  fccudum  vcniam,nc.nfccundumm>perium. 
Nam  vcrus  crnatus,maximc Chriftianorum,&: Chriniana- 
rum,non  tantum  nullus  fucusmcndax,vcru  m  ne  .luri  qui- 
denijvcftifquc  pompa,fcd  morcsboni  funt.  Exccranda  au- 
(2  tcm 


Cap.Xl.      iS6 

tcm  fuperftitio  ligaturarutn  in  quibus  etiam  innurcs  virosii  D' 
in  fummisex  vnaparteauriculisfufpcnfajdcpurantur.non 
ad  placendum  hominibus ,  fcd  ad  fcruiendum  da:monibu$ 
adhibetur,&c. 

c     ^wniam imago.lm3^o,5c  fimilitudo  fi  fc  inuiccaccipiij- 

tur.fed  camcn  in  hoc 

Et  vcre.         b 


Tantnndfmel^  ad  turpitudinem. 

tocapitc,  deturpatcaputruum.  Vnumcfteniniacfi  t  de- 

a    Non  vel  at»  decatuatar,qnia'int  deciluabitur, jut  tondcbitur.quod  coBftat  cam  nolle         Et  dccal- 
uctur  »el  etiam  tondeatuirfed  Si  ttirpc  etl. 

caluetur  .  Nam  finonvclatiirmuiier  ,  tontdeatur  .  Sivc- 

03  maior  eft. 

ro  turpc  eft  mulieri  tonderi,  aut  decaluari  ,  vclec  caput 

Signtim  fubicAionis  habcicquafi  non  iibeiad  Deum  •         a    Honor  obftat  ne  ve!ct,<)uia  ijiiago 

Sc  gloria  Dei.nondebet  ab'condi 

fuum  .  Vir  quidem   non  dcbcc  vcldre  caput ,  quoniam 

CJuia  cx  eo,noB  vir  eius  ouia. 

imago  &gloriacft  Dci,  Mulicr  aucem  gloria  viri  eil .  Non 

a     Adjm.         Eua.         b      " 

cnim  v/r  cx  mulicre  , 

Eua.         a  Inadintoiium  viri. 

creatus  vir  proptcr  muliercm  .  fed  mulier  prdpcer  virum. 

■    Et  oftcndatur  fubief>a,&  quiapsruai-catioper  eam  cepit  velet  caput,non  h.ibeat  libcium  propterfa- 


Alia  ratiocurgloria  viii.&  cjuia.         Adam.         In  adiutoimm: 

fcdmuiicr  exviro.  Ete^nim  noncll 


4 
5 
6 


pioprie  eft  fimilitu- 
doanimxcum  Dco,  t"facflct. 
qucd  incircufcripta. 
qucd  vbique.tota,& 
fimul. 

■!<  Sedui.  Sicuc 
intcr  imagincm  ,  &C 
eii  cuius  imago  cit, 
nullum  velamcn  in- 
tcrponitur:itavirno 
debct  velame  h.ibe- 
re,quia  nuUa  creatu- 
raintcr  Deum,&ip- 
fum  intcrpofita  eft,fi 
generaliterad  natu-  £ 
ralem  viri  gloriam 
refpexcri  s. 

Quoniam  imago.Aa-  Vbifnprt. 
guli.  Homo  dici- 
tur  imago  Dci,  &  ad 
imaginem,  quia  non 
arqualiSjfcd  quada  fimilitudinc"acccdit.FiIius  imago,nonad 
imagine,quiaajqualispatri.Homoadim3gine,  vtficutDc* 
prxeft  omnibus  pcr  potentiam,fic  homo  cecrcnis  p  intelli- 
gcnciam-Fgmina  inadiucorium.nonadcarnalcmconcupi- 
fccntiam.quia  nec  corruptibilia  corpora  tunc  habebac  ance 
qua  eos  mortalitas  inuadcrct.In  adiutoriuq,ppe,  vthabcac 
virgIoriadcca,cueipr^iretad  Dcu:&feei  darctadimica- 
dum  fand^icateficutipfccflctgloriaDci.cumeiusfapicntia 
fcqucrctur.vndc;  I\(o«.e«/»>  virexmulierey&noefl  creatus  uir f  Genef  j.i. 
pter  mnliere.Woc  i codc  viro,di4  ratio  fubiug^ac  libi  animalica  f 
tc.-q,  fi  rationeconfcnticnteanimalis  nimisad  cxtcriora  (p 
grcditur,moxambo  veritatc  nudati,apertis  oculis  confcicii 

^  tix 


cerdotum  rcu«icntiam.vt  ficut  ante  iuJicem.ita  antt  u  icarium  facerdotcm  litfui  i«1a  uiio.uel  ne  facei- 
dotC5  intucnieseiuslaciemiiiicnituadlibidincm'        b     Vcl  poieltatcm,aIia  litcia 

Grata el enim  fanAis angclis & factata  & pia  iignificatio iiU. 

Idco' dcbct mulicr  vclame habcrc  lupra caput  luum  proptcr  7 


NICOLAVS    DE    h  Y  II  A. 

inulieri.&  diuidit  in  rres  partesiquia  primo  facit  quod  di^ii  e(l. 
fecudo  ad  hoc  probationc  iiiducicibi.A^ntf/M  eff  .tcrtio  ludtcium 
*        aucliconbusc6inittit,ibi.A'o/z/.'/»i;«//Mre.Circaprimii  dicit.Ow- 
nisaj.mu.  iJ-f.decij./«.i.indctctcrexercettalcaftii,  vtdiftu  eft 
decipitis  deturpatione.Scdcontrabocvf  quoddicitur.  i.Tim. 
2.d.  Docere  enun  mulieri  non  permitto .  quid  crgo  pertinet  ad  ei 
orarepublicc,&  prophctarc?  Diccdum.Q,  Apoftolus  inteliigic 
ibi  de  fermocinationibus,&  do^trinationibus  publicis  :  hic  vcro 
deorationibuf ,  &  informationibus  quas  muhercs  religiofz  in 
faiscollegijsfaciunt,quz  Bcrent  indecentercapiteno  velato. 
I     ;^/)awefif.  Hiccofcquctcrad  probationc  diftnnducit  tri- 
.f^l_     pliceronc.  prima  fuoiitur  percoparationcadnaturahumatia. 
priifio.  Adcuiuseuidentiaconfidcrandu,q>  naturaczterisanimalibus 
prouidit  futhcieter  de  auxiliis  ad  vi(aconferuanda,vt  de  cormb. 
&  dcvnguibus,&  hinoiad  fuidcfenlionem,decorioduro,pilis, 
plunn;s,&  hmoi  contra  aeris  intepcricm  ,  hzc  aut  no  potuit  fa- 
ccrehominippcoplcxionis  tcncritudine,  &quianatura  huma 
na  ell detcrmmata  ad  vnum,ncut  eft  natura  brutoru. Dedit  fibi 
tn  talin  impfefta  p  cxcogitationc  ronis,  &  p  opationc  manuu. 
pcrficieda,  Sicut  natur.i  dcdit  homini  capilios  ad  tegumcntura 
capitis  .Sed  ^a  tegumctu  cA  infufticies, .p  arte  pHcit  addcns  fibi 
aliud  tegumentu. Sic  igitur  eadc  ro  \i  de  tcgumcnto  capitis  na 
turali,&:  artiBciali.  Naturalc  aut  cH  mulicri,vt  coma  nutriat,ha< 
bct  cnim  ad  hoc  difponem  cx  humiditatc  n.iturz,q  maior  elt  in 
mulirribus,^  in  viris,  pp  quod  quzdam  inclmatio  naturalis  cd 
in  mulicribus  ad  nutritioncm  comz  ,  pp  quod  coitcr accidit,(p 
mulicres  pius  ftudcnr  ad  hoc  ^  viri.  Ex  quo  fcqmtur  coucnien- 
tiusrdemulieres  vti  vclaminccapitis  artiHciah,^  viros,ideode- 
turpat  caput  fufi  fi  no  vclct  ,  &  hoc  eft  quod  df  ,  l^nurn  eflentm 
^    I         «c/ii/.i.eiurdcm  ronis  eft,&  incontinentiz,acli  vcljminenatu 
*\it  nx  "1'  ptiuarr t.q.d.fi  abijcit  velamc  artificiale,  pari  roiie  abiiciac 
dcmr.    natnrale.Nec  oblbt,q>  fanOimoniales  todcntur,  hoc.n.fit  in  fi- 
gnum,(jirnmcdi,itcChrifto  derpofantur  ,&a  fubicftionc  viri 
hberantur.  Confequcntcrconcluditpropofitumfuum.di. 
2     Siver6t,4r.(fl^  ^c.fifH  .q.d.quia  hoc  eft  turpc.nifi  inillis,q 
Chtiftodcfp6Iant,vt  diftij  cU,ideo  indcccns  cft ,  <$  lit  linc  vela- 

mioc 


minccapitis. 

5  Fir  cfnidem^ic  ponitur  fccuda  to,  cj  accipitur  ex  c  oparatio- 
nc  viri  ad  Deu,&  elt  ro  talis,  Vir  eft  giona  D»;i,  iTiuher  aut  a;lo 
na  viri,gloria  Dei  eft  reuclaiuia,  gloria  auc  hominii  occult.n Ja, 
proptcrquod  decenscftcaput  inmulieribusvelari,  noaiit  vin. 
Prima  pars  huius  rationis  ponitur,cum  df ,  Fir  cjiv.dem  non  dtuet 
velarecatmtfu.  quia  imago,  &  gloriaDci  cft.Eftautcm  imago 
Dciimpfc£la,quia  inalia  nacura,  ficut  imagoregis  incarra,vcl 
aliaroateria,hliu$  aut  regiseft  imagociuspfcfta.  Et  limilitcr 
folusfilius  Dcieft  imagopfispfefla.qaincddcnatura.virantc 
impfc£tz,pp  q*J  magisdf  cficadimagiiiciJci,cji  ei'  imago  .  E;t 
ctiamgloria  dci.Gloria  autaclaritatc  df  ,  quahquzdamclana, 
c,mutata  ing  Siigitur  accipitur  clarit^sdci,  quam  habct  uiic, 
(ic  vir  no  eft  gloria  dei,fed  magis  econuerfo.  Si  auc  acciput  da- 
ritasdei,i.vt  ab  ipfadcriuata,  lic  homo  cft  gioria  dci,quiacl.iri- 
tas  intelle£lus  humani,q  magis  viget  m  viro.t^  in  mulit re,dsri- 
uatur  a  claritate  dci  fccundum  lilud  PCil.^.b.SignutuBi  cjijiiper 
nos  lumen  vultus  tui  damiiie. 

Cotifeqncntcr  ponitur  pars  fccunda,  cum  dicitur. 

4  MuUer  fli^.Non  dxit  imago  viri  ad  tkligiinnr^fi,q)ram  vir,^ 
rrulierimmcdiatc  (unt  adimugincm  dei ,  f^cuntlii  naturam  in- 
tellc£Vualc,vir  ifi  pcrfe£iius,\t  diftum  cft,fed  dicit,  qj  eftgloria 
viri,quia  deriuata  cft  a  viro,Gen.2.d.  Hzc  vocabitur  virago,qa 
dc  viro  fumpta  cft,ideo  (ubditur. 

5  7v(o«  f .V. Hic  tofcquctcr  idc ofic nditur  ex  fine,cu  ditit ur. 

6  Ete.non  f.fed  cftccoucrfo.c^a  faOa  ein  adiutoriil  viri,  Geii. 
1.&  naturaliter  fubiciSla  viro,velamcn  capitis  cft  fignum  iubic- 
ftionis,propter  quod  concluditur,  Idcu  di  bet  n,p. eS^  i. 

y  P)'(;/;.an.  Hiccofcquetcr  ponittcrtia  i6,&  fccundocirca  ji- 
difta  remouetur  dubitatio,ibi.  yeruntamrn.  Ha:c  tcrtia  ro  fuiri 
tur  excoparationeadangeloscoctibusfideliumalfidcrcs.fecii- 
duiIludPfal.i57.7>;co«//^f.a«.7'/ii/.f.'.  proptcrqiKjd  viri,&  mu- 
licres  deccnter  fc  dcbciit  haberc  pro  reucrcntia  aitQ;eloru.  Alio 
mo  pot  cxponi.vt  faccrdotcs  dicantur  hic  angeli ,  (ccundnm  il- 
lud  MaUch.z.  Labrnfacer.cu.fcien^c.  propter  quodmulieres 
debentorarcvclatz,  nc  viriexafpcftunon  vclatarumadcon- 
cupifcentiam  prouoccntur. 

I     VerHntA' 


28; 


Glof.ord.&NicoIaideLyra. 


288 


Be  twagine 
viri  &mulie- 


^  Alioq' 


ni 


t  nam 


Vbi  fupia. 


angclos,  t  Vcrutamenneq;  virfincmulicre.ncq;  mulierfinc 

f  Idell.fecundum  Deum,qui  cieauit  ex  »no  imSo»  &  vnum  natuia,  &  'juixl  v«um  in  n.itiir» 
fonhrm.n.Namficui.  «T  Pnas.  T  Foile»  n.ifcltur. 

virq  in  domino .  Na  ficut  mulicr  de  viro ,  ita  &  per  muliercm 

f  Et  corpu»  8c  anima  viriiifijui.  ^  Et  cum  li.xc  (int. 

vir.Omnia  autcm  ex  Deo .  Vofipfi  iudicatc-.f  dccet  muliercm 
non  velatam  orare  Deum  ?  t  nec  ipia  natura  docct  vos.^Quod  "" 

t  Secunduinlcgeni.quachoe  prohibet.  / 

virquidcm  fi  t  comam  nutriat,  ignominia  cft  illi,  mulier  ' 
vcro  fi  comam  nutriat,gloriaeft  illi  ,  quoniam  capillipro 

a    Viieauiiccognofcat&fubditara.  b    Difcrecione  non  vultuti,  fcd  anfVoritate. 

Yclamine  dati  {imt  illi   .    Siquis  autem  vidctur  contentio- 

a     Apodoli. 

fus  cflfc  ,  nos  talcm  confiictudincm  nonhabcmus,  ncquc 


^ci^advidendiin-j  quam  mdccori  func.foliadulciiim  fruiliiii 
^  fineiplisfr«£t:bus,idcft ,  lincopcnbusbonavetbacoccxijc, 

vc  niale  viuences  benc  loqucndu  turpicudine  (ua  contegac. 
Ambroflui.Vir  fadus  ad  imai^jmcm  Dci,n6  mulicr,qux 

eft  im.igo  Dci  in  viro.  V""S  vnum  fficic ,  vc  ficuc  excoom- 

nia,  ficcx  iffo  ocs 

hommcs,  vc  vnius 

muilibilis  vnus  vifi 

bilisimaginc  gcjac 

incernSjVCvnusiv- 

noautloncacc  vni' 

pnncjpijcofcruarcc 

adcoKilioncm  di.v 

hoV>quincgIc<fto  v- 

noDcodominuiin 

(ibi  vfarp.ucvoluit. 
Aug.  Vir  cfiima 

go  pci ,  g.a  ficuc  cx 

Deoomnia,  icacx 

Ada  omncs  homi- 

ocs,&:  fic  confcruac 

auftoricatcm  vnius 

Erincipii,quodabvnbomnia  concraillumdiabolum.fqui 
»cus  cffc  voluit.  Vcl  in  hoc  habec  fimilitudincm,quia  ficuc 
dc  lacere  Chriili  in  morcc  dor  niiencis  ongo  ccclcfix  fluxit, 
loaa. tgf-  fic de latcre Ada? naca cft fibi fponfa. Ec ficuc Chriftus  pra:- 
^«cC».d.  ^^  ^  ^.^gj^.  ecclcfiam  &:  ecclcfia  fubicruic  ci,  ica  vir  prccft  6c 
regic  mulicrcm,&:  ideo  no  habcacfignum  fubiedtioms  ,  fed 
libcrcatis.vcl  vir  principalitcr  crcacus  efc  ad  imagincm  Dci. 
la  quo  nacuraliccr  ^mplius  vigec  racio  &C  ius  prxlacionis.  Ec 
oloria  Dci  ek  vir,quia  cx  co  efc,(5i:  quia  Deum  principahccr 
P  glonficac.iMalicr  efc  ^loria  viri.cx  quoefciSi  cui  fubfcruic, 
Vclvirprincipaliccrcrcatusefcadimagiinc  Dei,  iquonali- 
ter  ampliHS  vigcc  racio,quafi  ipfc  fic  racio,qu?  cfc  gloria  dci. 
Mulicrcfc  ipia  fcnfualitas,  q  fubferuiendo  glona  cfc  racio- 
nis,quiahgcnacuralitcrinf5minapr?ualcc,dcqua  nonefc 
vir,'vc  3  fcnfuali  rcgac  racionalis,lcd  ipfadc  viro,vcab  co  re- 
gatur.tiC  licdcccc,quia  non  efc  creatus  vir.i.rauonalis.vcfer 
Uiat  fcnfvJAlicati,fed  ccocrario,&  io  f^mina  vclec  capuc.  Scic 
dum  ctiam,qUia(ccQdumquofdam  fenfualis  mocuscfc  pro 
fcrpcncc.Ir.fcrior  portio  roais  pro  mulicrc ,  fuperior  porcio 
provlroiUcccbraconfcncirccibum  vctituinedcre.  Sifola 
deleul:acionis  cogitacio  efc  fcmina,fola  manducac .  Si  vcro 
malacogicaciojinattii  miccicur,  uel  uoluncas  pcrficicndum 
alTenc,tunc  vircciacum  fccmina  vccicum  gufcac .  Alij  vcro 
nonimprobabiliccrponuncfenfumcorpons  pro  fcrpence, 
fcnfualiracem  profgmina^racioncm  pro  viro. 
ptwC.i.i.     FccitDcushomincm  cocum  adimaginem,hocfcciidum 

fpiricum  .  Scd  nc puccs  iblum  fpiricum  fadii  in  quo  imago 

addic,mafculu  6c  remina  fecit  eos ,  hoc  fcciidii  corpus ,  vbi 

duo  fccundufexum  cflcdifccrnuncur,cum  priusdixic  vnii. 

Ambrofius.Vircfc  imago  Dci.  Sed  in  Gcncfidicic.-  Fecit 

honiineni  adimagtncm  Dd^maf.&  f^.Quomodo  crgo  virima- 

go  Dei, vc  non  velcc ,  &c  non  mulicr  f"  Scd  hoc  in  nacura  hu- 

inan(^-mcncis  ,  &:myfticcIoquitdc  velacionc.Aliccr.n.nifi 

?pHM-f'  aliqurd  fecrctu  icferccur ,  inane  cfc  qd dicicur:  Honlo.n.efc 

imago  Dci  fccundum  racionale  mencc,in  qua  dicicur  rcno- 

C  uari  in  agnicione  Dei  fccundum  illud-.iienouamini  fpiricu tnetis 

yeiirdjCrc.  Eciceruni.  iHduitenommhominen, ^qui  renouatur 

tn 


9 

10 

II 


in  aznittonc  Dei  fecnndwn  imitgini  eius,  qui creauit eum.  vbi  CCiam 
nul  lus  fcxus  cft,fed  idc  cft  ibi  foemina  cum  viro ,  idcfl ,  coc^ 
illa  fjbl?.icia  vna  ert  imago  Dci,  &  in  mecibus  coria  commu. 
nis  cft  natura,  fed  cx  fexu  corpoiis  fignacurdiftributio  mc- 
tis.Efrparscmincns,qu9  feextcnditin  id  qdcft  qtcrnu,qu(j. 

cflimago  Dci ,  &: 
ideoho  cftcohibc-, 
davclo,vc  feinde 
ptincac.Eflparsin- 
ferior ,  qu^  dcriuat 
adaftioneccmpora 
liu,quar  cxquapar- 
tcconfulitveriutci 
imago  Deicf^  ,ex 
quacxtcdijfadagc- 
dainfcriora,n6cfl 
imago  Dei.Quia  vo 
ro  inhis  rcbustcpo 

1 2  ralib.  pcriculofa  efl 

13  nimia  in  inferiora 

14  progrcflio,ideoha- 
bct  poteflate  fupcr 

caput,quacohibeatur,  qd  indicatcapitfs  mulieris  velamen. 
Quod  crgo  ad  totii  viru  pertinct,imago  Dei  c^quod  vcro 
ad  folam  ea^qu^in  adiuconii  cribuicur.no  cft  iiMgo  Dei,c^a 
no  cff  imago  Dei,  nifiquod  inhasrcc  incomucabili  vcricaci. 
a  v:  Scdul,&  Primafius...^«,?c/oy.  Idcf^,Saccrdoces,vcl  mini 
flros  alcans,vcl  omncm  clci  u.qui  Dci  ^rxccpca  annunciac^ 
ficuc  fcripcum  eft,quia  angelus  Dommi  cxercicuu  cf^,nc  vt 
dcliceccarnaliconcupifccnciacorum  impcdiancur  fenfus, 
fiuc  ^pccr  honorc  angcloru ,  g.  ecclefie  afliricrc  pci  hibent'. 
b  ;^m<«t<i7W6«.quamuis  in  primis  noii  fic  vir  de  f(^mii>a,fcd 
conuerfo,ctiam  in  fjquenci  gcneracionc  non  cfihoc. 

in  domi.  ideft  in  opcracionc  domini,in  quaalccr  fincalce- 
rononcrcacnr. 

f^erunta.Non  ita  fc habcc in Chriflo,diio ,  vt admiflo  vira 
mulier excludatuc a  falucc,  nequc  vc  admiffa mulicre vir ex 
cludacur.Rcddic  auce  caufam,  quod  altero  admitro  alcern«> 
lic  cxcludcndus,nam  ficuc  mulier  dc  viro,&c. 
c  Omniaau.  Poftquafinguladixit,vtomnia  Deo  vniprinci 
pio  fubijccrec  .addicoiaexDco,  vc  ncquc  mulier  defubic- 
dioncdolcacncqucvirdecxalcationcfuperbiac^ 
d  ro/ipft.  Quia  cius  traditioncm  non fcruauerat,quod  eis, 
fuccenfecjia  non  ex  auttoritate  traditionis  fuadct,  fed  cx  na 
tura.xNacura  non  docecqtiia  vir  fi  comi  nucriac,  &c.  lo  glo- 
ria  mulicri,quia  nacurahtcr  habct.quia  pro  velaminc:  coma 
cnim  indiciu  velaminis  cft  vt  natura:  voluncasaddacur.Ec  io 
vir  non  nacuraliter  comacur ,  quia  non  cfl  vclandus ,  &:  lcx 
piohibccvirum  cflecomacum. 

c  Si  comam.  Coma  Samuclis  &  prophecaru  pro  vclamine 
vc.inreuclationccuiigelij  dcponicur  ••vndccuin  tranfietis 
ad  Chrifium,auferctur  vclamcn. 

f  Si  qnis  autemvidetur  efie  contentiofui  &c.  *  Scdul.  &Prima- 
fius.Pr^ucnit  illos,nc  quis  dicrrcc.vbi  hoc  fcnpcum  cft^vcl 
alijs  argumccis  huic  racioni  refifterenc,ac  fi  liccrec:Nos  di- 
ximus,quaEnobishoncftavidcbancur&iufta  Si  quisauto 
nolcns acquicfccre  vcritad,quxrit  quid  rcfpondcat,  fciat  fc 
rcfponfionc  indign^m ,  qui  magis contendcrc  paratus  cft, 

quam  doceri. 

^  "^  Hoc 


Jbl 


f H  I 


NIGOLAVS    pE    LYRA. 

j  Vcruntamcnncq} .  Hicremouetquoddamdubium-.exhocenim 

quod  dicit,(fi40d  vir  cfi^Luria  Dei,ct  muiierglorta  -piri,  poffent  aliqui 

credtretjuod  mttlicres elieat iwpercinecei  ad gloriam finatem:  ideohoc 

Xcrnomt pci-  hocquod  f.nalis  confummatiu  tjita: efipcrgratiam etgUf 

riam,cornfpondec  prirn^  rerurn  produ&ioni.propier  quod  yir  ^^  mu- 

lier/im^l peninrnt  adfinakm  confui/imationem  ptr gloriam  ftcut  ad 

frimam  rcium  pro{!nflioriem,et  hoc  eji  qnod  dicitur^Y emntamcrit 

id efl ^vterftt peninct adgloriam  ^ygrdtiamy  quxfunt  a  dominot 

r/4/.8  j.c.  Graciam  &  glo.da.  d. 

a  Nam  ii  mu.  dc  vi.primofufia  ef?,  Gcn.  2. 

5   Ita  &:  pcr  mu.vi.pojica pracefiit per genemtioneiH  naturalem. 

4   Omnia  autcm  ex  pco, fcilictt procedunt  tanquam ex princi- 

pio  eijeEluto.y  &  m  ipfo  qtticfcuntftcufin  fine  vltimo . 

'5   Vofipfi.  Hic  confcqucntcr  ^pofl.committit iudicium  eius  quod  di 

cif  auditoribus  rattonahtibus.Ec  diuidii  in  duas  partes,quiaprimofa 

cit quod diBum cft.fecunda conientiofos  rcpumit.ibr.Si quis autc. Cir 

fapumii dicit:  Volipfi  iudic.  fecundum  rc£lum iudiaum rationU. 

^  .^ccctrnnhctcin.  qHafidicatH«H.ideofubdi(ur. 

^  ^"'^' ■'■■■•    ■  - '    •■  i>jcp 


7  Ncc  ipfa  natura  docct.  quod  debeat  fic  orare .  T^atitra  vero  eft 
quoddam  rei  artificiatum,ideo  ducit  in  cognitioncm  artis  iiuina,ficut 
artificiatum  hominis  in  cognitionem  artis  human£,vidernuf  enim  qS 
ptuUer  habec  inclinationem  nacuratem  ad  comam  nutriendam  ,qui» 
ad  htcfludcnt  diligeHter.non  fic  autem  viri.  idco  dicit. 
i  Quod  vir  quidem.  per  hoc  enim  reputatur  moilis  et effimin^atftSj 
■pndeVoeta :  Sintprocut  a  nobis  iuuenes  vtfa-mna  compti . 

9  Mulicr  vcro.  quia  eU  illi  daca  ad  ornatHm.ideofuiditur. 

10  C^oniam  capilli.  f^eruntamenqniabocvelamencfiimperfe- 
{ium^additur  aliudper  a>tificiHm,vtfupra didnm  efl . 

11  SlC{U\s.  hic cenfequentcr  reprimit fiiperbos  di.Si quis,&c.coten,^ 
e^Cjfub  cUmore  yolens  contrarium  affcrere ,  fciiicet  quod  mulieres  ft" 
ne  velamine  debeant  orarc,fufficitftbi  dicere  quodfequiiHr. 

1 1  ^os.  fcilicet  conuerfi  de  Judxis. 

15  Talem  confuctudinem.  quod  orent  capite  nen  yeUto . 

14  Ncquc  ccclcfia  Dci, fdc  GenCibus  colleSa.ec  hocfu^icereie- 

bet  ne  atiquis  agat  contra  communem  ecclefix  confuetudinem .  qui* 

ficut  dicic  ^ug.  In  omnibus  in  quibus  nibil  cercifacrafcripcura  di^ 

nttjrnospopuli  Dei  &  inJiiCHta  maiorHmpro  legtfMt  habenda  . 


\ 


i 


285»        I.A(dL.Grinthios  Cap.  XI. 


2510 


^  a    Hcf  i'1-py-f.Non  difTerentis  folertia  requiracur.fcd  pr^ci 
A  picntis  aiidoritas  attendatur. 

b    T^on  Uu.  Incip;tdcdnicac^na,in  qua  multu  pecCabanr 


lAiltm. 


''iiafiii».  j.    o/>^r.c^^.t'rf.Novult,nccoptatapoftol»e{reh^refes.Sed 
%  i'.'de  %3.  fic  futuru  eft,dicit ••  Et  quia  noc  vcilc  ef^,  ad  q.d  vtilc  fub- 


,5i£  Mi  diC.vtnon  tantum  rc- 
•'''*'  probi,quidicunt:Ego 
'^■^?'  fiimPauIi,  fed&qui 


tur,ab apoflolis  per  quos  ecclefjas  difpoficurus crac,fcruauit  D 
docendum. 

f  ytmfquifque  enimfuam  cana prxfHmit.l^olnt  illos,^  munera 
qusofferGbantaltaribus  pro facrificiocoficiendojperafbo 
illo  fibi  rcfumebancnec  alijs  no  habetibus  communicari  li- 

ncbant,  fcd  foli  fume- 

f  ideft  nec  Moyffs,  ntc  Chriftus  fic  dccuit.vt  V'r  velet  caput,non  mulier 
b     TDe  aliis  gentibus  »d  fidcm  Chrifti  voMtis  . 
f  Quod  dic^um  eli  de  velandis  ccipitibus 


«S  <^e   Ulllii.»"»!»    !»->-•  1-*.  n"!  c    H^oaoictumeltae  velandis  ccipitibus.     d     f  Scd  iinprobanf. 

li.i*.  fl^^^"/"^Jll^fl!l^ll    J  ccclefia  dei . Hoc autcm  prsccipio non laudans,quo(l non 

""''  *    5 '^ltft  nonad  vrum  petfcflionis,  fcd  »(i^etr'mmtiim  damnatioiii-. .     f  Vtdereiet. 

b    f  Ad  dominicam  ccrnam.    f  Ptiinum  malum  ,  diHijnfio,  vnde  otiuiiturcrtcra. 

in  mcliusifed  in  deterius  conuenitis.  ^rimum  quidem  co- 

a     f  Qu.Teiigit  charitatis  vnit,itein  .     b     1  Difcotdiaj. 

uenietibus  vobisin  ecclefiam  audiofciflurasefleiter  vos, 

,»-  ^laquibufdameire  .Quodnoncftinutilebonuni.     b     1  Ncn  vult,fed  fcit  futuias. 

c    fVtmhis,  quidubitantde  rcfuxreftione.     fVtileeft. 
d    iNon  tantum  reprobi,fed. 

5«:cxpa'rtecrcdo.t  Namopdrtetj&thjErereseffcuc&qui  ^ 

a     flmervos     b    1  Quod  fieri  debet  non  tam  corpon!m  confottio  „c]uam  cordium  gluttno.    " 
5Quidicu'it,cgoChrilti.  f  Et  miia  in  vobisfcilTura  .  py 

probaii  funt  manifcili  fiant  in  vdbis.  t  Cdnuenientibus  cr  8 


cimt.  i]i  fiant  .  Ha:refe.<;  vc 

ctiair»  in  his,qui  dubi- 

tsntde  refurrcdionc. 

SciiTiirc,  prodonisfpi 

ritiiaIibus,&himalo 

fuo  profunc  cathoh- 

,  c.fil-  cis .  Onines  enim  ini- 

:n  prin.  niici  cccii^,  vcro  erro 

l  ''•    flpc^caci  ,  vel  malicia 

dcprauaci  profunc  cc- 

cldiig,  quia  fiaccipiiic 

pnceftatem  corpora- 

literaffligendi,  excr- 

ccntcius  paticntiam, 

Si  vero  male  fenticdo 

aduerfantur ,  excrcec 

B  ciusfipientiam  .  Ab 

aduerfario  cnim  mo- 

ra  qnf  flio  difccndi  exi 

flitoccafio  .  Hxrcti- 

ct3s  cft.qui  alicuius  te- 

poralis  eommodi,  &: 

rnaxime  glorix  prin- 


c 

d 


a    I^Exhoc  (olo.quod  fcifTiirx  funt  in  vobis 
fVel  iantinprarfentihocdamnumhabetisinfutuiopeius  .    b 


rt\u%s. 


fNon  licet. 

go  vobis  in  vnum  ,  ia*m  ndn  eft  dominicam  coenam  man- 

f  Vcftrum  contend  ntium  .  a     f  Ante  dominicam  cuenam. 

f  ducarc.  Vnufquilque  enimfuam  ccenam  t  pra^fiimuad 

a    fNonadetogandam  piupetibits     tTotum.quod  obtuht. 

b    YCuinihildatis.  c    f  Cum  roblii  efle  deberetis: 

tnaduca'ndum  Et  alfus  quidera!  efurit,  aliusautcm  ebruis 

^Sed.    ^ln  domibus.potius  fiiciendKm. 

eft.  Nunquiddomos  non  habetis  ad  manducandum ,  & 

a    f  Qomtim  oratisnis.    b    1  Qupd  vcre  facitis,&  li  non  pucatis  .    (    ^iKiubefccic  facitis. 

bibendum?AuteccIefiam  dei  cdntemnitis,&cdnfunditis 


bat,  vt  indeetiam  ine 
briarentur  alijs  cfu- 
rientibus . 

Ambrofius.Munus 
oblatum  totius  fit  po- 
puli,  i.  vniuerfis  com- 
municari  debet ,  quia 
in  vno  panc  omnes  fl 
gnantur.  Perid  enim, 
quod  vnij  omnes  de 
vno  fumerc  oportet.  ^jj.^^.  ' 
Hos  crgo  notat.qui  in 
ccclefiavbi  caufa  vni 
tatis , &  myftehj con-  t ^^dmn.ca. 


II 


12 


g 


i;.c.<« 


cipatufque  fui  gratia 

falfas  ac  nouas  opmiones,  vel  gi|nit,vcl  feqiiitur. 

d     yt  &  qHiprobaU  funt.,manife.fiant.  .Jc  SeduI.Siuc  doifio- 

rcs  in  refifiendo.  fiue  fidclcs  in  pcrmancndo. 

4:Primas.Vndeaduocati  peritiaapparebic,ficam  nullam 

dicat  vbi  prob-'tur?vnde  nauclerus,vcl  gubcrnator  laudabi- 

tur,  fi  nauis  fcmpcr  in  portu ,  vd  in  cra  iquillicatc  coufiftat^ 

e    Domi.e.  Aug.dicit icceptioncm cucharifii*,qua  non dc- 

bcnt  pranfi fumcre,  vcl  menfis  fuis  mifcerc.vt  hi  quos  Apo 

ftolus  ar^iuitjfed  iciuni  in  honorctanti  facramenti.Licct.n. 

poft  cceiia,  difcipulis  fuis  dederitcorpus,«5<:  fanguine  fuum, 

non  tii  la  caluniandum  cft  vniucrf^  ccclcii^,^  a  iciunis  fcm 

per  fumicur ,  Na  faluatorquo  vchcmcntius  commcndarcc 

myfierij  huiusaltitudinem,  voluit  hoc  vltimii  infigcrc  cor 

diouSjSi  memorizcorum.  Qiio  ordinc  aucem  poft  fumcrc- 


cur. 


9  uenitur,  fuasoblatio- 

10  nescaufadifrenfionis, 
C  quam  pfeudo  femi- 
naucruntj  fibi  vedica- 
banc.  Tantas  enim  dif  oecijp^t^aHU 
fenfioncs  intcr  eos  fj.^*'  , 
pfeudo  feminaucrant 
vt  fuas  celarcntobla- 
tiones ,  &  vendicarct, 

^^  cum  vnacademqiprc 
^4"  cc  omniij  oblationcs 
*5  bcnedicerent''.  Ethoc 
ita  faciebant,vt  ccceri 
vnde  offcrrent  non  habentes,non  fumences,  parccm  cofun 
dercncur,&:  hoc  cam  cico,ut  fupcrucnientes  nihil  inuenirec 
EtdumfiCjdomuipofiusagendafunt  .  Sed  utcorngantur, 
furmarn  qu^  a  Chrifto  in huiufmodi  rc  data eft  iterat. 

^cSedul.sI  Primas. Apud  Corinthios  qu6dam,ficuc  aliqui 
afFcruntjpraua  inualuerat  confuetudo ,  ecclefias  paffim  de- 
honcfiarcconuiuijs,  inquib.  vcfccbanrurantedominicam 
oblationcm,q;cccnam  noclibus  ot{crcbant,cumquc  diuircs 
cbriiad  Euchariftiam  venircnt,vcxabancinopcs  tamcMos 
vcro  ific,vt  rcferunt ,  de  gcntili  adhuc  fuperliitionc  venie- 
bar,vndc  etia  quibuida  locis  per  Acgypti  loca,  vel  Syric  die 
Sabbati  noiite  poft  c^namdicitur  adcccleliamconucniii. 
g  c/^.Kf  fcc/ir.<fe/c««.  *Sedal.  Facicntcscatricliniu  epulaiu.  .  ,-, 
Ifc/cy/^w.EccIcfia  fideles,dc  quib.dicit. Vt  cxhibcret  lici  £"in  Num! 

^ccclcfiam  ti.yp. 


NICOLAVS    DE    LYRA. 

I  Hoc  aiit  pracipio.  Podqua  apofloluj  reprchendir  Corinthios 
incelebritate  facramcnti  cuclnriiti*  citca  habitoin,  hic confc- 
qucntcr eos  reprehendit  circa  conuiAna).  Nara  in  hoc  aliqai  fe 
inordinate  habebat.Dicit  igitur:  H oc  autemprtecipio.f[tod  (cqai 
tur.  2  'NpnUudans.  Ccdte^robit.  j  Quodnminme.irc 
con.id  ecclcuam,vbi  dcbet efTe  perceptio  facrameati  eachafifti^ 
&  hoc  eft  contra  ronem  cuiuflibet  congreganonis.  vidcmns.n.q» 
animaliaeiufdem  fpeciei,&  etiamaaes  congreganturad  iauice 
propter  mclius,f  propter  maiorc  fecuritate,&  prolis  educatione 
&  mutuam  confolationcm.  Similiter  cioita$,q  eft  hommum  con 
grco  1  tio,e{t  pp  mcUus,f  pp  fccaritatc,&  indigentipc  rautux  rc- 
leuatione  per  diuerfa  artificia.  Indiget  .n.  homo  veftitu  ,  armis, 
do^rinajic  flmilib  .in  quib.  no  fafticit  vnii  artificium,fed  multa 
tequiruntur,  idco  &  fimiliter  congregatio  fideliii  in  ccclefia  dct 
cfle  pp  melius  in  fpiritualib.aliter  eflet  reprobada, vt  dr  Ifa.  i  .d. 
Iniqu.fuiucoctuj  vcftri,kalendas  vcftras,&  folennitatesxfcftras 
odiuit  anima  roea,&c.  Hoc  autc  erat  in  Corinthiis ,  io  fubditur. 

4  l^Tmumcfwd.  icicftdifrcnnoeftpriroummalumintct  voSjVn 
deoriturcontcntio,  &al:amala. 

5  E;  tx  parir.  Dicit  cx  parte,qiiia  aliqui  Corinthiorum  erit  ad 
hocproni.taroennonomnc».  6  T^aw o;>orW.  idcft,  vtileeft 
non  per  fc,quia  hxrefis  eft  mala  fimplicitcr ,  nec  ex  partc  homi- 
nufti ,  fcH  cx  part  e  dei  ciicientis  ex  hoc  bonum ,  quia  ficut  dicit 
Aug.in  Enchi,Dcu$adeoomnipotcnscft,&  bonus,q>  nonfinc» 
i«t  mala  ficri.nili  ex  cis  eliccrct  maiora  bona,  ficut  cx  pcrfcquu- 

fl  .,  ^'""''yaniiorumclicuit  paticntiamartyrum,  Sicutcft  in^po- 
Mordi-  lito ,  Hirefes. n.ex  dei  poteniia  dupliciter  ordinantur  ad  bonii. 
Primojvtexhocveritasfidcimagiselucidctar.namargumcntis 
hacrencoruficlelescxcrcitanturad  fcrutanduro  pleniusilla,qux 
lunt  ad  fidei defenfioncm ,  &  ad quzrcdum  taha  pcr orationc  a 
«co .  Sccundo.qum  pcr  hxreticorum  perfcquutionc  examinanf, 

6  probantur  ftdclc»,  fuut  aurii  in  £ornace,&  b«c  cft,quod  dicif. 

7    ^< 


^irdb<i- 
p;itci. 


7  yt&(jniprobatiftmt.i.ipprQhm3deo.  S  Manifefii.pet 
diftin6\ionceor5abaIijs,exfimi!ib.cau(jsdicitSaiujtor  Mattli. 
l6.\(cej[f- enimeli^trt  veuiantfcandiiL.  9  Co««c.  Hictertio 
arguitapoftolHiCorintliiosdchoc,q>  male  fehabcbantcirca  iii- 
cramcntum  euchariftix  quantii ad  cibu,  quia  aliqui  eorum  praii 
fumebant corpus  Chrifti ,  fumcntcs  arguraentu  cx  hoc,  q>  Chrs 
poftcxna  hocfacramentiiinftituit,  &  difcipulisdedit.qdtunc 
Fuit  r5n.ibile,quia  ibi  debait  inchoari  vcritas,  vbi  cctlnuit  lis^ura. 
Huius  aiit  facramcnti  figura  fuit  immola  tio  agni  Palchalis ,  &  io 
poft illi* agni  cfum  Chriftus  ronabiiitct  inftituit  hoc facramctii. 
fccundo  vt  ex loco  huius  inftitutionis  facrameti  Chnftus  irct  acl 
paflionc.cuius  memoriaie  eft  hoc  facramentu.tcttio  vc  ex  hoc  fic 
mius  mancret  impreilum  cordib.  difcipuloru  vltimo  tradcbatur 
eis.f^oftea  ronabilitcr fiatmt  cccicfia  in  reuereria  tati  facramiici 
cp  no  fumaf.nili  a  iciunis,nd  folu  iciunio  ecdefix,fed  et  uaturx^ 
qd  foluitpmodS  cibi,&  potuSjfiucjp  fcnutriar,vtcorpus  mix- 
tii,fiaectciiaIio,ficataquapara.Dies  autincipitutamcdiano- 
fte,&  io,  ij  poft  mcdiS  nofte  aliquid  fumpfcrit  difto  mo  rcddif 
inidoneus  ad  fumedij  hoc  facramentii,infirmi  tii  ab  hoc  cxcuf.m 
tur.dicit  igitur:Co««e.er.  ad  participandu  cuchariftix  iacramctii, 

10  lam  non  efi.i.non  licct  vobi$,&  fubditur  caula  cum  dicicur, 

1 1  ynnf.  ante  fumptioncm  facramenti,prxparabnnt  cnim  fibi 
fuacibaiia,&  portabantad  ecclefiam,comedentes  antequam  fu 
incrent  facramcntum ,  &  fic  diuitcs  lautc  comedi;bant,&  bibc- 
bant,pauperes  autem  cfuricbant .  ideo  dicit. 

1 1  ^lius qui.  In  hoc  crat  ct  cont eptus  ccclcfix.qux confecrata 
cft  diuinis  vfibus,propter  quod  no  cft  talib.  appiicanda.io dicit. 
1 5  7<{un(]nid  do.  ideft  domos  non  confecratas  in  quibus  debenc 
exerceri  taliaconuiuia. 

14  ^uteccle.  Ibi  accipiatur,3Ut  pro  C€rtc,quifi  dicat  ccrtitudi- 
nalitcr  cft  iu  hoc  contcmptus  ccclcfix. 

15  Etcon.eos.  fcilicet  paupercs  nonhabcntesquidcoroede- 
tcnt  honcfte  coram  tanta  muldtudinc . 

Tom.tf.  k  X    Quid 


l 


2^i 


GIof.ord.&  Nicolai  deLyra.         291 


^  ccclcfiamgloriofam.Hoctamcnnomincuocari  ipfamdo-  cumrcfignificattin,qu2eftunitasfiJcliiim,quiacx  mulcis  D 

A  muorationis.apoltolus  tcflatur.diccs,  ^utecclcfiamdei^&c  granisunusconficicur  pnnis  ,&:cxplunbusacinisuinum  in 

Iph,j.f.  a    iawrfo vof.VclficdiftingucLaudouosmhoc?  utiqueno  iinuc6fluit,ficcxmulus  fidcliuperfonisunitasccclcfigco- 

.  laudo,  \  fifiif.Cuiusetiam  facramcnninacrtcorpiK  Chrifii  propriu,  Ex8 

* »' .  in*!»! *  ^    ^5" ""^ ac&c. Oftcndit  myftcrium eucbarifti^  intcr  c§  quod  de  uirguic fumpfic,»ja  ficut  corpus  Chi^i  cx  nuilcis  rae 

Ijb. jo.confefl".  nandum  cclcbratum,  bris  puris,  &:  ab  omni 

non  CCnam  Cifc.  Mc«  •    TEth-tccumfint,noninae»ioquiddignura(itvobit. 

.       i        .        ^    .'  .  b     1Iiialiis,inhociiihil  Uudibiie  inucnio'. 

STmmoria rcl   a  cos,qui no  habent;?  Quid  dicam vobis?  La'udo vosPln  hoc  , 

,  '  .        .  a     f  Non  liudo.quiicorpus  doininie(l,|ouodrumcre  dcbctis,Sc  incius  comucmoia 

OCmptlOniS,  Ut  mai«»-  tione.QCJiiod  cgo  ab  ipfj  didici.  jhoc.  2 

ra  confcoijamur,  quia    5  non  laudo.Ego  cnim  accepi  a  domino.quod  &  tradidi  vo-  i 

mOrtC  Cnriltl  IlDera-  a    ^  Iininincmeiinpadionc,  &ideoacceptiuitcnendum.    4 

ti  fumus .  HuuTs in e-   g  ]^\^  ^  quoniam  dominus  nofter  lefus Chriftus  in  qu a  no^t  j 

dcndo,&:  bibcdO  me-  ^  1;Dc  teparatione  Uominum  f.c  f utura.  6  ~ 

morcscflcdebcmus,       tradebatur,accepitpancm,&cratiasa^cnsfrc2it,& dixit:  7    <''J"c  imputribilia,  & 
nouum  Tcftamctum    a  a  ^ iidigratum.iSciceptumintciiipi.fidecomcdS.  °'  8     alb^  fpnia:   fimilia. 

in hoc confccuti,quia  5vtconfoime»ntihiiiti..  ,,„  ,.j    ,i„    .,.        ,r     j      ».    ■      o     Subdujbusfpeciebus 

i_  c    ■•     j      ■_•    /U„  b    fOnodalmd  viaetut.    c    f  lllud idcm fubftantialiicr ,  vel  fecundum cffitaciam.    y  ,         i     »        ■  o 

bcncficii  diuini  lan-         ,  .      •    •    «o  J      ->^  u  o      a  ~,    '  j  m  ideodcdit ,  utoftcn- 

fDeronndift.guiscfttcftis,undead   e  tAcapite,&manducate.Hoc^cftcorpusmeum,quodpro  J^  derctur  Chnftus  totS 


pcccati  macula  com- 
munibus  coniUt ,  ita 
&  unitas  cxrclcfiaftica 
cx  multis  pfonis  niun 
dis,&:  immacuiatis  co 
fiftit.In  cuius  rei  cypo 
fa:b  cft  arca  domini 
dclignisfechim ,  qua: 


I 


».c.  (criptura.  tuitioncm  corponSjCC 

ft«.»tcratur.   animcepercipimus ,  quiacaroChrifti  pro  falutc  corporis, 

_  Sanguis  pro  anima  noftra.ideoquc  non  manducandura  pra; 

"dixidcx  fanguincm. 

c    In  qua  ne£ie,  In  no£lc  pafllis  ad  lucc  rcfurredlionis  ucnic. 

d    Fregit.  in  facramenco,fcilicct  fccundum,qu6duidebat', 

&L  intcgrum  a  fidelibus  credebatur.  f  re.Vnum  omnibus  dc 

dit,ut  in  unitate  permancanc ,  fed  cum  frcgiF,  fpontaneam 

paflionem  fuam  oftcndit. 

c    ^cci.&m.&c.  Poftcclebracum  vetus  Pafchadominus 

corpiis ,  &  fanguincm  fuum  difcipulis  dcdit ,  vt  oftenderec 

vcteris  Teft.facramcnca  ccflatura. 

AMguf.cpift»,     Jdeopoftaliadcdit,vcdifcipulorumemoria»tcnaciusinfi 

Mg.c/.&fl.     gcretur,&ab  ccclefia  dcinceps  frcquecaret'.  Sub  alia  fpccic 

iradidit,&:  deinceps a  fidclibus  fumcnda  inftituit,quiafidcs 

non  hec  n-.eritum,cui  humana  racio  prcbet  cxpcrimentum. 

Sub  fpecie  panis,&  viui ,  quia  rcs  hui'  fpccici  expreflam  hnc 

fimilitudine,cu  vtraquc  rc  huius  faccamenti,  ptcnca,f.  &  fl- 

gnificaca,&:  fignificaca,  &:  aon  coceta .  Coteta,&:  fignificata 

cft  caro  Chriftl  ,q;  de  virgine  craxit,&:  fanguis  quc  pro  nobis 

fudit.Significata  vcro,&  n5  cotcnta.vnitas  ecclelii-  m  pde- 

ftinati$,vocatis,iuftificacis,&:glorificacis.vndertiero.l3upli 

citcr  intelligitur  caro  Chrifti,vel  illa,qu£  crucifixa  eft.&:  k- 

loan. (J  pulta,vcl  fpiialis  illa  acquc diuina,de  qua ipfc dicit:  Caro  meay 

yere  eji  cib.&c,  Et  yere,<jnimanducat  mca  c^rne  tn  me  rnanct,&c, 

fria  in  faera-  Sunt  icaquc  tria  in  hoc  facramcnto. Vnu.quod  tm  efi  facra- 

ynenci) cHfha»  mctum,vt  fpccics  vifibilis  panis,&:  vini .  Aiterum  quod  cft 

MiK,  facramcntu,&:  res,vtcaro  Chrifti  propria,&:  fanguis  Tertiii 

quod  cft  rcs,&:  non  facramentu,  vtcff  myfticicaro  Chrifti. 

Sacramcntii  vcro  cft  facr^e  rci  iignu.Et  fcEpius illa  vtranque 

re  fignat,&:  vcriufquc cxpreflam  gcric  iimilicudine  Na  ficuc 

Q  panis  prsE cxtcris  cibis corpus  rehcjt ,  &c  fiiftcntat,&:  vinum 

FfaJ.ioj  b.  homine laetificat,&  incbiiat,  fic  caio  Chnfti  inccriorcn>  ho 

mine  magis  cxreris  gratiis  fpualitcr  rcficit,  &:  f3ginat,&:  fan 

. .     , ,  ^uis  fpilalitcr  l^etificat,  &  ficincbriat,vt  fobriu  reddat.  vnde 

9Ui.»i.t>  CalixmeusiHebrians,quipr(e^aruse/i.  Habct  &:  flmilitudinem 

^  cum 


humanam  nacuram,i. 
corpusj&animiafilimpfifire,  vtvtranqucrcdimcret,  Panis 
enim  ad  corpus  refertur,  vinfi  ad  anima,quia  vinum  fangui- 
ncm  opcratur,in  quofcdcs  aniina:aphyficis  cflrc  dicitur.  Ec 
ideo  fub  duab.fpecicb.cclebratur ,  vt  animx,&:  carnis  fufce- 
ptio  in  Chrifto ,  &:  vtriufque  libcratio  in  nobis  fignificetur. 
^  Aquaideoapponitur,vcoftcdaturnoftrarcdemptio  pcr  Cj\ 
Chrifti  paffioncro  facta  ,  &:  cius paflio  procurata  pro  nfa  di-  ci( 
lcctionc.Aqua  enim  gcnus  humanufignificat.vnde iu  Apo.  ^t* 
.yiqu^equas  ■pidifii,pop»li/unt,  quarum  falusnoppfletefleiine  ^ 
paffione  domini ,  necdomini  paffiofine  populi  dilcctione, 
ni fi  enim  nos  diligeret ,  pro  nobis  morti  fe  non  traderet. 

Verumcorpus  Chnfti  cfifc  inalcari  ipfa  ccftaturvcricas 
cum  inquit: '.Accipitchoc  cfi  corpus  meum.Ei  faHi6torum  autto- 
ritates  in  medium  duct.E  comprobant . 

T>E  REALI  EXiSTENriA  COR^ 

poris^^fangmnis  Chnfti  in  Sacramento 

EHcharifiis. 

*  S.  Andrxas.  Omnipoccnti  deo  cgo  omni  dic  facrifico, 
non  rhuris  fumum ,  ncc  taurorum  mugicntium  carncs,nec 
hircorum  fanguincm ,  fed  immaculacii  agnum  quocidx-  in 
altari  facrifico,cuius  carncj  poftcaquam  omnis  populus  cro 
dcntiiim  maducaucrit ,  &:  eius  fanguincm  biberic,agnus  qui 
facrificacus  eft^integer  perfeuerat,&:  viuus. 

4<  S.Martial.Qu,od  ludxi  per  inuidiam  immolauerijc,pu-  ^ 
tantes  fc  nomcn  cius  e  tcrra  3bolere,nos  caufi  falucis  noftrg 
inarafanctificata  proponimus,  fcientes  hoc  folo  remcdio 
nobis  vitam  priEftandam,&  mortem  cffugandam. 

•Jc  S.Ignatius.  Noncomeda  cfcam  corrupcionis,ncque vo  ^ 
luptaccs  huius  mundi  defidero.Pancm  dei  voIo,pancm  c<j- 
lcfte ,  panem  vita: ,  qui  cft  caro  Icfu  Chnfti  fili j  dei  viui,qui 
natus  eft  in  nouiffimo  ex  fcminc  Dauid  ,  &:  Abrahar,&:c. 

4«S.  Dionyf  Arcop.  Illudquoquc  facratiusintuerc,qu6d  l  ? 
impofitisfaridtoaltanvcncrabilib.  iignis,perqucEChf.s,&:  Hu 


tcr 

coil 


# 


fignatur 


NICOLAVS    DE    LY  RA. 

j     Quid  di.vos. fuperhocfanum. 
■  i     Lau.vos.  inie>rogatiue,&refpondet. 

3  In  hoc  non.  imo  vitupero.Minus  dicendoplusfignificat. 

4  Ego  enim.  ToflquS  apojtolus  reprehendit  Corinthiurum  errores 
circa  euehdrifiix  celtbritatem,  hic  confequenter  oflendit  huius  facra- 

Pislffo»  tntnti  dignitatem.Et  diuiditur  in  duas  partes,quia  prmo  facit,quod 
di^um  efiifecundt  fideles  adreuerenter  fumendum  hocfacramentum 
inducit,ibi:  Itaque,&c.  Circaprimumpreimittit  au6loritatem  eiusy 
^Moddiclurus efl,quia nonphantaface,  vel hHmanaprtefumptione co 
fiElum  efi,fcd  a  domino  reueLatum^&  hoc  efi,quoddicii:  Ego  cnim 
ac.a  do.mihi  rettclante.Quod,Sc  tradidi  VQ.Confequcnter  efiendit 
infiitutionem^quoad  corpus ,  di. 

5  Quon  iam  do.  lc.Circa^quodfcietidum^e^ficht  in  vita  corpora^ 
liprimo  eii  generatio.  fecundo  geniti  nuiritio.fic  in  pitafpirituali  fce 
dit  baptifmus^qnieUfpirituatii  generatio,  &  fcquitur  encharifHa,q 
tfifpualis  nutritio.  in generationevero naturali gcverans  non  coiUgi- 
mgenitofecundufubnantiamjcd  folum  fecundnm  >irtutem,in  nu- 
pititnevero  cibus  coniungitur  nutrito  fecundum  fubliantia,&  ftmili 
ter  efl  in  vita  fpuali,Chr'tfius  in  facramento  baptifmi  folum  eflfecunr- 
du  virtutcmffedin  facramento  cucharifiix,  quod  efi  alimentum fpiri- 
tkale,efifecundumfubflantiam.  Continetur  autem  ibiChriSiusfubfpe 
ciepanis,&  vini^ne  fidetilfus  effet  borribile,  fi  carnehuma>ia,^fan-' 
^uintmjumvm  tn  ftcfiia  fpecic^&ntitifidelibuscffetde;ifilile,ct 


>f  meritu  augmentetttr  homiaiim  credentium^quodfubfpecieb.panis, 
&  viui  coipus  Cl})iW,&  fanguis  continctur.  Datur  etia  hocfacrame 
tumfub  dupl!cifpecie,f.panis,  &  vini^vtper  hoc  perf£iefj}ualii  rcfe 
£tio  defignetur.  Et  quia  cfi  memoriale  pajfionis  Chrifiijn  qHafanguis 
fuitfiparams  a  corpore ,  propter  quod  primo  tangiturinfiiiutio  hnius 
facramenii quantum  ad  corpus,fiue  carnem,  feci*»do  quantum  adfan 
5«/>;ew,/ii:SimiIiter,&:  calicem.  Cinaprimudicit.Qluon\<\m  d. 
£lui  efi infiitutor  facramer.torum,  &  non  alms. 

6  In  qua  iio6le.  vtficpofi^  infiitutionem  liuius  facramenti  iret  ai 
paffionem  rationepraedi&a . 

7  Acccpitpanem.  f^tperhocdefignaretvoluntariefeirc  adpaf 
jfionem.  cuius  hocfacramenium  cfl  metr.oriale. 

%  Et  gtatias  agens.  Ft  doccret  nos  ia  omnibtts  deogratias  agcre. 
9  Fregit.«o«  antequa.  verba  cofecrationis profcrret,fed pofi,  r-.-.  ',? 
cum  diciiur:f\:cg\t.anticipando dicitur,quia  cdfccrauit,vt  nos.tui,.z 
cerdos  non  profert  verba  cofecrationis  in  perfona  propria^fed  in perfa 
na  Chrifti.Mat.veru.i6.diciiHr:  Acccpit  panc,&:  bencdixic,&:c. 
de  qua  bcncdiBione  apofiolus  mentionem  non  fccir,(jH!a  Mai.per  lili 
nihil  aliud  iHtellexit,quatnprolationem^verboru,f.Hoc  cfi  corpus  mcu 
Sciendim  etiam,quhd  cumfubditur:  Fregic,  \no  eii  inielligendum^cp 
corpus  fuum  fregit,quia  non  eU  in  facramentofrangibiU  »JOr*o,fed  fre 
git  fpecies  panis  rcmanentes . 

I  o     Ec  di.acci./«  hoc  igitur  tagitur  vfus  huius  fdcrameti,quodafi 
delib.  fumitur,  vt  ChriHo  per  augmetum  gratix  magii  incorporcnuir. 

I I  Hoc  cft  corpus./S<j/«»f  cofecrationis  verbti,&  cfi  fenfus, hoc 

efi 


i<^y       l,AdL.onnthios  Cap.  XI. 


^9^ 


^  l]gnacLir,&:  funTirur,adcf?protinus  fanflorumdcfcriptfoco 
A  imidiODCm  curum  indiuidLiam,vn)oncmque  cum  illoaltif 
^nintn,&:  fKTatiffimani  indicans,  6cc. 
ii.adort-  ■    *Tt'icfphor.Ip(iqui  proprioorecorpusdomini  coFiciuc, 
•jTccpos  jbomnibus  funtaudicndiacquecimendij&:  non  dilacciadi. 
Pius.Sipcrnegli- 

a    tQupddixiiideft  cofpilsraeumac-.  &  man.  vt  ficut  prarccfsi ,  Ccfcquaniini. 
b     f  iiieli  in  mciiioti.im  palsioms,&  moicii  incx. 

vobis  t  tradctur  .  Hdcfacireinmcam  commemoratio-  I 

a     fPronoara61ute,&  cxliortatione.     b     llam  finito  veteri  Pafiha.  2 

ncm.  t  Similiter,  &calicempoftquamcocnauit,diccns,  3 


UlgKU 


;  .di.e.fi. 


gentiam  aliquid  dc 
finguine  Chnftiftil- 
I.uicritin  tcrram  lin- 
o{iaIanibatiir,&:  tabu 
Jar.idatur.&rc. 


ogia  2 


,i4.t.J4 


cRcTitr, 

lii 


Itiil.  7.in 

Ji.er. 


Cl3 


do.o. 


I'ff.4- 


t:lin)L 


icoDcr. 


Cirian 

:iim. 


tJ  M». 


"leial 
:b. 


Sdedie 


*Iuliinusmartyc.  Non  vtquemuispanem,ncque  vcque 
uispotum  iftaomniaaccipimus.fed  quemadmodu  per  ver- 
bumdei  incarnatuseftlcfus  Chril^us  fa]u;icor  nofter,&:  car- 
ne,&:  fanj^uinem  pro  noflra  falute  .iflumpfit,ita  quogue  per 
prcccs  vcrbi  illius,cibum,  ex  quo  {an^uis,&:  caro  nortra  pcr 
immutacionem  aluncur,cum  benedidus  fuent  Icfu  ipfius  in 
carnati  carncm,  &:  fanguinem  didicimuscffc,&c. 

* Irenjus.  Qiiomodo  dicfit  carncm  in  corruptioncm  de- 
ucnire,&:  non  percipere  vita,qus  a  corporc  domini.iS^  ian- 
ouine  alitur?Ergo  aut  fentenciam  mucencaucabliincanc  of 
fcrcndo,qu2  prxdidla  func. 

*  Tcrcul.  Caro  abluitur,  vc  anima  cmaculctur.caro  vngi- 
tur,vranimaconfecrctur,caro  fignatur,vt  anima  muniatur, 
caro  manus  impolitione  adumbratur,vt  &:  anima  fpiritu  j1- 
luminetur,carocorporc,&:  fanguincChrifti  vcfcitur,vc& 
aninia  de  deo  faginctur. 

*  Ongcn.Ancea  in  snigmatc  fuit  baptifma  in  nube,&  in 
/narijnuncautem  in  fpccic  rcgeneratio  eft.in  aqua,&:  Spiri- 
tufancto.  Tunc  in  aznigmatc  erat  manna  cibus.auncauccm 

B  in  fpecic  caro  Vcrbi  dei  eft  verus  cibus,  S>Lt. 

*  Cypria.Panis qi;e dns  apoftolis  porrigebat ,  noh cfEgie, 
fcd  natura  mutatus,omnipotentia  vcrbi  ftictus  cft  caro,&:  fi 
cutin  pcrfonaChrifti  humanitas  vidcbac^&ilatcbatdiuini- 
cas,ita  facramcto  vilibiliincftabilitcrdiuina  fe  infudicgfa. 

*  Arnobius .  A  frudu  frumcnci,vini,  &:  old  nuiloplieati. 
Acccpiraus  frumcntUm  in  corporc  ,  vmum  in  fanguinc, 
oleum  in  chrifmarc. 

*  Hila.  Pidau.De  vcritate  carnis,&:  fanguinis  Chrifti  non 
cftrclidusambigendi  locus  ,nuncenim  ,&:ip(ius  dom-ni 
profc(Tionc,&:  fidcnfa  verecjro  cft,  &  vcre  fanguis  cft.&c. 

*  Optat.Milcuit.  Quid  cftaltare,nifl  fedes,&:  corpons,&: 
fanguinis  Chriftif  Qii^id  vobis  fccerar  dcus,qui  iUic  inuocari 
confueucrat?  Quid  vosotfcndcratChriftus,  cuiusillicpcr 
ccrta  momenta  corpus,&  fanguis  habitac  ?&:c. 

* Bafil.  Ec  communicarc  pcr  fingulos  dies,  &:  participarc 
dc  facro  corporc,&:  fanguinc  Chnfti  puk  hrum  eft,&:  valdc 
y  tilcipfo  manifcftc  diccnte,  Qui  edic  carnem  meam,&:  bi- 
bicfanguinem  meum,habec  vicam  xcernam,  &cc. 

*  Grcg.  Nyffcn.  Rcde  nunc cciarn  dei  verbo  faniflificatii 
pane  in  dei  Vcrbi  corpus  credimus  jmmutari.Etcnim  cor- 
pus  illud  pancconftabat,  fandlificatum  cft  autem  habitacio 
ne  Verbi.quod  in  carnc  habitauit,  &:c. 

*  Grcgu.Nazianz.  Abfquc confufionc,&:  dubfo comcdc 
corpus,  &c  fahguinem  bibe,fi  faltem  vita:  delidcrio  tcncris, 
neque  fermonibus,  qui  de  carnc  habcntur ,  fidcm  dencges, 
ncquc  ob  paflioncm  ofFendaris,  conftanscfto.firmus.fiabi 
hs  in  nulla  rc  proptcr  aduerfariorum  fcrmoncs  fludues. 

*  Effrcm.  Syr.  Si  procul  eff  anobis  SiIoc,quo  milluscft 
carcus ,  fcd  prctiofus  calix  fanguinis  cui  plcnus  vita,  &:  lumi- 

nc 


nc  nrbis  in  proximo cft,  tanco propin<:jufor,qUanto,qui  ac-  1>, 

CciTcnc,  fucnc  purior. 

*  Amb.  Potior  eltlux.qua  vn)bra,vetitas,qua  figura.cor  li  deiis,  qui 

pus  audtoris,n  manna  de c^lojforce dicas :  Aliud  VKico,quo  ""V^e.  mitiaa 

tumihiafrens,  quddChnfticorpusaccipiam  ?Q  lantis  igif'  '^"'"•''•^' 

vtimurcxcplis,  vc  jp-. 
bemus  hoc  non  cflc:, 
quod  nacura  fonna- 
uic,  fcd  quod  benecji- 
£f  10  cofecrauit  maio- 
requevim  eflfc  bcnc- 


di£lionis,quamnatur3:,quiabenedi£lioneetn;Uuraipfanm 
tat*.  Virga  cenebat  Moyfcs.^iecic  ea,&:  fiicla  eft  ferpcs.  Rur 
fum  .npphcdit  c.^uda  fcrpctis,&:  i  virge  natura  reucicit',  &:c. 

*Hclychius  .  Sandafantlieru  func  proprieChrifti  myfte-  liS  y.JnLeni. 
ria,quia  ipfius  eft  corpus,  de  quo  Gabricl  ad  virgiucui  dice-  "P-". 
barrSpiricufTandus  fupcrucnicr  in  te,  &  virtus  altilT&c. 

*Hier.Eratfcrre  vitulum  faginacum,&:occidijc,&:man-  ^  j^j  ,jdj. 
ducemu5,&:epulcmur,&:c.  Viculusfaginatus,  quiadpa'ni-  mafum  de  C 
tencis  inunolacurfalutem,  ipfc  Saluacor eft ,  cuius quocidie  lioprodigo. 
carnevfffcimur,cruorc  pocamur. 

* Chryf.Hic  fanguis  facicvc  imago  in  nobis rcgia floreac  HomU.  4/.  in 
hic  ftnguis  pulchricudiae  arque  nobilitate  ai^ ,  q^  fcmper  ir  !<»«. 
rigar,&:  nutrir,lagucfcerc  no finit.  Hic  myfticus fanguis  da: 
moncs^ul  pclIit,Angclos,&angclorficJfim  adnosallicir. 
Dxmcnesenim  cudominicurh  fanguineminnobisvidec,   " 
in  fiiga  v-rtunturjangcliautprocurrunt.Hicfanguiscffufus 
vniucrsuabIuitorbetcrratiJ,&:c.Confulaf'ide.Hj.S3.j.;.M4f. 
He.z^:  i»  Enif. i .adCor.Ho.j.iEpi.  acL Eph.et Ho.6o.et6i.ad V^p.  E 

*  Aug.  Et  fcrebatur  in  manib.  fuis.  Hoc  vcro  fracres  qiio  ^"Pfjjf» 
poftcc  ficri  in  homine  g.s  incelligat?  Quis.n.porcncur in  ma-., 
nibusfuis?M,inib.  aliorupocporcari  homo,manibusfui$ne 

mo  poicatur.  Quo  intclligatur in ipfo  Dauid feciindum licc 
rainnon  imicnimus.,in  Chnftoauccminucnimus.Fcrcba^ 
cnim  Chnftusin  manibus  fuis,q,uandocommcndansipsi5 
corpus  fuum  aic;  Hoc  eft  corpus  mcum .  Fercbatur.n.illudi 
corpusinmanibusfuis,&:c.  vide.  /«y/.gS.rra^.S^./fl/oa/».  . 

Each.c.8i.lib.}.deTn.c..^.lb.i7.CiHi.c.lO.LJb.2..contra.^duerf* 
Leg.&-Vroph.c.9.&  Epif.i  lS.qu£tfladla>iHarium. 

*  Eutby.  Sicut  vctus  teftamcntum  hoftias ,  &:  fanguincm  Cap.tf4.i0 
habebatjita  fane,»'^  nouum ,  corpus  videhcet,&;  fanguincm  Matth», 
domini.  N6  dixic  autcm,hxc  func  figna  corpons  mei,&:  fan 
guinis  meijfcd  h^c  func  corpus  meum ,  &  fanguis  mcus. 

Amb.Anccquaconfccraturpanis  eft,&:uinu,ubiauc  ucr-  lil>r.4.de  Sr- 
bathriftioperatafucnnt^depancficChrifticaro^&corp».  "iun.«.4. 
Iie  Sermo  Chrifti,qui  potuit  ex  nihilo  faccrc,quod  no  crat, 
nunquid  poccff  ca.qux  func  mucarcin  id ,  quod  non  erant? 

Ite  Kufcb. Inuifibilis  laccrdos  uilibjlescreaturas in  fubli^ 
tia  cc.rporis,&  saguinis  fui  ucrbo  fua  Iccrcta  ptatecomutac. 

Icc,Et  mali  veru  corpus  Chrifti  fumunc .  Ide  eft  eciam  in 
peccarorib.in Jignc  fumcntibus  ucra  Chrifti  c.iro ,  &:  vcrujS  ^ 
Chnfti  fanguis.fcd  eHpntia  non  falubrietSciccia.Ecapoflo- 
lus:  !^i mjnducat,& bbitcorpus domi>tiindigne,&c.  Pcr qd do- 
ccmur ,  quam  fit  cauendum  malcacciperc  bonum,ecce.n. 
fadum  cft  malum.dum  malcaccipitur  bonus .  Hisauteui- 
dcturcontraire,quod  aic  Auguftinus :  Bonusaccipicfacra-  ' 
mencum,&  rem  f icramenti ,  malus  ucro  facramenturn ,  &: 
non  rcm.  Ad  quod  dicinius;  Bonus  accipit  facramencum,id 
cft  carnem  Chnlti  propna,  Hi.  fanguincm,&:  rcm.idelt  uni- 
taccm  fidclium  ,  &  gratix  augmcntum,fed  non  fic  maJus. 

^  Idem.  F 


NICOLAVSDE    LYRA. 

eflcorpusmeumj.contetumfub  hisfpeciebus  panis  efl  -ficrum  corpus 

ineii,ijuodfit  -pirtutediuinaper  conuerfionemfubfldtiapanisin  vcrU 

torpus  Chrifiifolisaccidentib.remanentib.quQd  fit  diuinitus^ne  caro 

Cbrifii  fub propriafpecie,quod  ytderetur  horrendu,a  fidelib.  fumere- 

tur.iluod  aut  virtus  diuina  hoc  agere  pofftt,declaratur :  .Agentia.H, 

(reata,quA  materia  ^prAfupponunt  fubflantia  manente  tranfmutant 

accidentia  exteriora  in  accidentali  mutaiione.\fimiliter  manente  ma- 

teria  tranfmutant  fubflantialem  formam  in  generatione.agens  •pero  di 

finum  materia  nonpr£fupponit,ciifit  eius  effedus.ideo  ynum  compo- 

fiitmi  ex  materia,&  forma  fubflantiali  conuertere pot  in  aliud  accidi 

^'^nsremanentib.diuina-pirtute  fubfiflentiameis  dante .Hxcautem 

(Onutrfie  fit  fubilo  infine  prolationis  ferborumf  quia  tunc  habetfen- 

pmptrfrWi,(S^«ff(l}um.e(ficiunt  enim^quod  figurani.f^nde  confidc- 

'^'"idm,cju6dhoc  facxamentum  perficitur  in  confecratione mMriXy 

non  m  vfu  ipfius..Alia  >ero  facxamenta  non  perficiuntur  in  confecrtt 

f'onematerit,fcd  in  vfu,ficut  bapiifnius  ,  &  confirmationon  perfi- 

ciUHtut  in bcncdi&ione  tiqua,&  charifmatis  ^fed  in  ablutione,&  vn- 

iiionc  (Hta  iantninmi  nrhrum  formit. 

]    Hoc 


1      Hoc  fa.m.Clitia  facranichtU hoc efl memoriale dominicx pafjio- 

nis.     2.     Sim\hcer,&C  c:ihce.  Hic  confequenteragitur  deinltitu-  ^'^^^^^^^^  '*- 

tionefacramenti  euchariiiix quantU ad  fanguini',  quiafit.iit  Chriflus  !"!"„""  j^{i'' 

conuertitpaneincorpi4sfuii,ita&viniiinfanguiner/i,vtrunque.ri. 

efi  de perftCl  one  huius  facramenti.Tum  quia  per  vtrunquf  fimul  ex- 

ptimitur perfcSi- paffio  Chrilii  lu^us  efl  mcmoriak .  Tum  quij  vtrun- 

que  fignificat  perfe£le  refeSitone.  ^ec  efl  intelligendunj/fuod  ifix  duf 

confecrationes,f.piiiis,  &  vini  mutuofe  expecltnt,vt  dixcruut  aiiqui 

quiapofl  confecratioriem  panis  immediate  ante  conftcraiionem  vini 

facerdts  oflendit  populo  hofliam  adorandam^ijuod  nonficret,n:ft  verJi- 

corpus  Chrifti  ibi  effet.Ferwitamen  non  efl  ibi  verum  corfus  Chriflifi 

nefanguine,quia  corpus  eft  ib:  ex  vi  confecrationis,  fanguis  autem  ex  ' 

concomitantia  reali,ficut  deitas,  &  anima  .  Si  vero  in  triduo  mortis 

Chrifli,quandefanguis  erat  effufus  a  corpore,  &  animafeparata,ali- 

quis  apofloloruin  confccraffct,non  ibi  fuffet  tunc  fanguis,vel  anima^  ' 

tarnen  fuiffet  ibi  deitas,  qua  femper  erat  cum  corpore,quia  nunquam 

dimiftt,qHodfernelaffumpfit.Dicit  igitur apoftolus:  Similiter,&c.»«i 

eft  vinum  in  calice  contentH  confecrauit  in  Janguin?fuu.  3  Poftq» 

K.ln  ^MO  tangitur  inflituiienis  hora  ratione  fupradiOa  tti. 

Tom.tf,  k    a  i    Hic 


i 


25)y 


Glof.or  J  &  Nico 


lai  deLy 


ra. 


25;  6 


A 


Idcm.Non  manduc:ins  manducat,  manducans  no  miida 
car,i.no  matiducans  facramcncalitcr ,  maJucac  fpu^ihcer,^ 
manducans  facramencalitcr,non  mandiicac  fpualitcr.  kcni 
dixit  vcritas:Nohocco;pus,qtI  vidctis  maducaturi  eflis,8£ 
bibituriillufanguineqin.mfulurifunt,  quimccrucifigcnc, 
fcdad  facramentuui 


ter potcft  ibi  cfrc  fraitio  in accidcnti,  vel  fiiie  01  re,qu<j  fraii  D 
gicui.  M.ignum  cftcnim,&  mfcrucabilcinud  mvficrium. 
vndc  Amb.  C^id  quarris  nacurat  ordinem  in  Chrirti  corpi^ 
re,cum  prajtci-  nacuram  tit  ipfe  doinini  partuscx  virginc? 
Crcdcrc  lubcmur ,  difcutere  nun  pcrmittimur . 

Scicndum,  licctdi 


fpocnlum 


aliud  commcndaui 
vobiSji.no  in  hac  fpc- 
cic  manducaturi  eflis 
fcd  in  ficramcto ,  no 
morflb'difLcrpiu,8i 
laceratum,  (vtputa- 
ti»,)  Jcdintegrum,&; 
ill.i:fum. 

Sciedum,  quodin 


1  Q^Hic  calix  cft  meuj  Cingnis.in  <]Uo  efiuro  confirmafur  nounm  te(l.imentiim,  quia  teftamcmum  in 
nio.:uiJ  tonliimaiut,  vcl  c.i  noita  i.ioiiii(;ii">,noR  uminiialis.litoitciiii  buni. 

Hic  calixnouum  Teltamenrum  cil:  in  meo  ianguinert  hoc 

3     ^  Ideo  debciis  fumcrc  in  mcmorum  palsionii.Ujuia. 

^  facite  in  mcam  commcmoradonem .  Qudtiefcuque  enim 


iPro  volvs  taftam  tcpi;tabit:s. 


manducabitispanem  hunc,&  tcaliccm  bibctis,mdrtedo- 

a    ^Ouminus  ad  iudicium.    ^^la  in  commemnrationtm  motiis  dcbAfumi. 

b  miniannL.nciabitis,doncc  vcniat.  Itaquequicuncjueman- 


ucrla:  iinc  ibifpccic? 

r  panis ,  &:  vini,non  tu 

z  duo  facramenta  dici 

?  dcbent,  fcd  vnu,quia 

4  fiib  vtraqjfpccic  idc 

j  famirur.Prj;tcrea  fo- 

6  lec  quxn.  Si  no  cft  ibi 

7  fubiiancialis  conucr- 

8  llo,vc  quibufdam  pla 


tDet 
c.  fci 
ca.itc 


Q^ll, 


prolatione   vciboru   c  ducaucritpaucm  hiic ,  &  bibcritcaliccm  dominiindigne,  9    ccc,fcdquodaloquu 


De  conuerfio 
i)«  /^ecierum. 


B 


Pe   fra*Ionc 


illorum.hoccftcor- 
pns  meum,&:.  Hicelt  Cij//jr,eJrf.mvfJeriu  confumm.itur,&:  pi 
nisin  corpus  Chrifti  conucrcic^.Scd  q  (iciliacoueriio.Q^iod 
formalis  no  fic  manifefiu  efl,  quia  forma  panis,cV,  viru  rcma 
nec.  Vtru  vcro  fit  fubfiatialis  perfpicuu  non  efl.Qjid.T  enl 
dicunt  fic  fubffantiam  in  fubfiantia  tranfirc,vcl  co!uicrri,vc 
hxc  fiat  illa,ncc  tn  illa  augetur.Ncc conccdunt,q.  h.rc  cflc, 
illavcredicipoflit.AIijautfic  dicunt,hancin  ill.iin  trafire 
vcl  conucrii,quia  fub  illis  accidencib  fub  quib.prius  crat  fub 
Hantia  panis,&:  vini,poft  confecrationem  cft  fubfiantia  cor 
poris,&:  fanguinis,quib.tii  ipfum  corpiis  non  afficicur .  Nos 
igitur  inccrtarelinquentes,quod  ex  audontatibus  certij  eft 
pro-^icemur.f.fubftantia  panis,&:  vini  in  fubfiantiii  cot poris, 
&{an5»:inisdominiciconuerti .  M.>du  verocoiuieriionis 
ignurare  non  erubefcimus  fateri.  Q^i<c  autcm  remanent  dc 
priori  fubftatia,accidencia,f.  color,  lapor,form.i,p5dus,nec 
jpfum  corpus  Chrilii afjiciunc,  nec in  eo  lundantUr. 

Sj  vcroquieritur  vbi  fundcutur?  Dicimns  nobispotius  vi 
cjcri.quod  fint  fine  fubieflo,  quam  in  fubiccT:o. 

Dc  fradioneverociiiusrei,  vej  in  quarefit,  manifefium 
gdc, c^  n6  i cprporc Ch^^ifli^cu  ipfum  j  icorrupcibiie  i mp.-if • 
fibile^&iimmortale.  Vii  &  Chriflus  redarguitcarnalc  tci- 
jrumdilapuIoru.quiputabaMCcarnem  Chriiti,ficutalia  in 
parteselli?diuidenda,&:  morfib.lacer^ndii.  16  plurcs  dicur, 
Q,noneflibifradio,fcdfieri  vf  tm.  Qj^'b.obijcitur,quodaic 
Amb,Nihil  fiilfum  putandu eft  in facriiioo  vcncicis,  vcl  ii- 
cutin  m.igoru  pra;fligijs,vbi  dclufioncquadafailunturocu 
lijVt  vidcatur  cfie,quod  non  efl.Ad  q^  illi  dicunt:  Non  fal- 
iit  nos vifus,nCc  faliic',  quod  eflet  fi  crcderct'  fic  frangi,vt  vi 
dctur.  Nec  efi  illufio.quod  ad  vtilitace  fidei,n6  ad  dcceptio 
ne  fic  ficAhj  dicur.t,q7  ibi  quidc  fit  fr.id:io,non  quide  in  cor 
porc  Chrirti ,  fed  in  ipfa  forma  panis  facramentali,quod  vi- 
(icturapoftolus  vcllediccns.  Panisquemfrangimus,&c.EC. 

Ucm  Aug.Qii  Chriftus  manducatur,vita  manduc.if^.Ncc 
qfi  manducatur,partes  dc  illo  ficimus ,  &  quidcm  in  facra- 
jncnto  ficflt.ltcm  vnufquifque  p.irte  fuam  accipit,  per  par- 
tcs  n)anducatur,&  manet  inccger.  Ex  quib.patet.cj,  itjtegcii 
&:>ncorruptu  corpus  Chnfti  maducacur,  &  li  fradio,vcl  par 
titio  ibi  eft,non  in  ipfo,fcd  in  facramenco  cfiTe  vidccur.  Alij 
dicunc ,  q,  fic  ibi  fradio,  fcd  nullius  rei,  quia  nihil  ibi  frangi- 
l^ur.Sicucenim  funt  i\>i  accidcncia  fincfybiedo^fic  UMrabili 

ter 


10  tionis  tropo  ,  dicatur 
tranfire,vcl  conuerti  hoc  in  illud,  f  q,  fub  illis  accidcntibus 
fumatur  fub  quibtis ernt  fubftantia  panis,vel  vini,quid dc  ip 
fa  fubrtanti.i  panis.vcl  vini  fadlum  fitcAdquod  illi  rcfpodcc 
vcl  in  praiaccntem  matcriam  rcfolutam.velin  nihilum  rc- 
daCtam,quod  potcft  ilie  facere,qui  de  nihilo  cunlta  creauit. 

Qu^ricurctiam.Si  aqua  aliquaobliuione,  vel  ncgligentia 
non  appon;  tur,an  irrirum  fit?  Quod  cum  dc audoritatc  no 
bis  ccrtum  non  fit,fine  airertione,  quod  nobis  vidccurdici- 
mus  Q^jod  fi  non  animo  introducendi  h(jrefim,fcd  obliuio 
ne  priBtcrmittatucnon  minus  conficitur,  veruntamcn  gra- 
uicer  punicndum.Ncc  Grgci,aquam  addunr. 

Sciendu,  q,  abrutisanimalib.corpus  Chrifli  non  fumitur 
&  fi  vidcncur.Quid  fumic  mus,quid  manducac:  Force,vel  ni 
hil,vel  fubftancia  panis  fub  fpccie  fua rcdutla.Pofl  hoc  quid 
parccsiilaj,qua:  ibi  videncurficri  fignificenc  vidcamus.Tri- 
forme  efi  corpus  Chrifti .  Pars  ablaca  in  calice  miIfa,corpus 
Chnfti,quodia  furrexic  monftrac.  Ccmcrtaparsambuiau- 
tc  adhuc  fuper  ccrra .  pars  m  alcari  vfquc  ad  fine  rcmancns 
corpora  fandoru  vfquc  in  finem  feculi  in  fcpulchrisiacctia, 

Noca,q,corpus  Chrifti  voliicacefuic  mjrcale,&palfibile, 
nacuraiiccr,nec  morcale ,  ncc  paffibile,&:  immortalcdacuin 
fuitdifcipulis,iSi:  fi  tunc  mortale clfec .  Noca^],  difcipuli  calc 
dominicij  corpus  acccpcrunt  uicgnaancercfurreccioncm 
qualcerac  in  nacura,f.immorcaIe.no  qualeerac  ex  volucacc» 
i.morcaIe,quod  dii  adhuc  morcale  no  per  nacura  potuit  Pe- 
tro  effc  immortale,  vircuce  eius  cuius  voluncacc  ciac  morca- 
lc,&  non  lure  nacuoj  .  Ipfe.n.folus  morcuus  cft  volucacc,alij 
oes  cx  nccctlitace .  Crederc  debcmus  pancm,&r  vinu,quod 
Chriftus  in  ccenadilcipulis  dcdic  manducandum,  &  bibcn- 
dum ,  in  verumcorpus ,  &:  verum  fanguinem  Chnfti  ibidc 
couerfum.cum  prius  panis  verus,&:  vcru  vinu  effcc.Ncc  eft 
mirandum,quem3dmodum  dicicAug.fi  morcalibus  mani- 
bus  fe  immorcalem  fercbat ,  cum  in  cransfiguracionc ,  qui 
tunc,&:  poftca  morcalis  fuit ,  fe  in  gloria  immorcalicatis  ,  &: 
impalTibilicatis  Pccro,&:  Iacobo,&:  loanni  oftcndit . 
a  Q^otkfcmque.  Exponic  in  quam  Chrifti  commemoracio 
nem.mortcm,  fcUiccc, 

b  Donec  j^.quia  hoc  non  mutabit^^ficut  facrameta  lud^ora. 
c  Indigne.  Aug.inli.j.dc  vnicobap.Q^iiaaliquisnon ad fa- 
Jutem,nu  idco  minus  eft  corpus,&:  fanguis,quod  accf-pit? 

^Aug. 


Qji^tfc 
L 


c. 

itit  -. 


Not 


M.1  «7-1 


NICOL  A  VS    D  E    L  YR  A. 

I  Hic  calix.  idejl  contentHtn  in  hoc  calice, 
%  Nouum  teft.  vttus.n,Teflamentum  promittebat  hona  corpora- 
^a,noHH'»  afttpromittit  bona/piritHatia,de  guoprxdixit  lerc.prophe 
ta.xxxi,e,  Eccedies  vcnicnt  dicitdominus,&  fcriam  domui 
Ifracl,&  do,Iu.f^.no,n6  f  in  pad,  qc1  pe.  cun-,  pa,  vcftris,&c. 
I  Eft  in  mco  i^n,(^etus,n.Tejlameniiifuit  co» Hrmatu per  afper- 
fionemfanguinfs  •pi^lim»  hrutalis^vt  babetur  Exo.xriiii,  ?s(o««  vcro 
Tffl  fanguinis  Chrilii  tffiijfone.ptdicit  ^poflolus  Hcb.9,^  hoc  oUe- 
4it  exceijer.tia  noni  Tcf.Lucas  vero  eade  verba  confecrationisfangui- 
Kit  pOHit.XKii.c.nifi^tjHod  add!t,qui  pro  pobis  fundeftr.fnit.n.difcipu 
luf  Tault  apoiloli^^Cr  cum  fecutus  fuitfcnbcndo  euangdiH  Matt.z6* 
«/<c*w,Hic  cft  fanguis  mens,S>ic.y,idedixermtaliqHi,quhdqM* 
cunque  verborum  inofuw  in  (anone  fcriptorm  proferanti<rjtcon- 
fccratioJTamen  mct:Hsduitur,^illis  fnlts  verbis  confccratiopcrfici- 
tHr,quib,uiturecctefta  ex  tradiiione  ^pofldorum  infiruCla.  Taultis 
enim,&  euangeliit^  intend.  bant  recitare  verba  quantri  pertinent  ai 
hislorix  ronc,non autm  fecundU^quod  pytinent ad efficicndum con ■ 
fecratioKcm,  fcd eccleff.i primitiua  Hla  habcbaf  in  occutio propt^r  in- 
fidelesfecunJum.quod  dicit  Dionyfius  vt.ci.ecclefiamcx  liierarcki<e. 
.4  Hoch.  Ver  hoc  inimgitur  ecclcfnz  htfiusfacrameti  vfus.Dcbct 
m 0f>pom  ^unfqm  frobabite  eflf^dotninus  appofujf.  Jn  terra  etit 


itlapropter  vini  fortitudin?  confuetU  e^femper  bibere  vinii  cu  aqua. 
5  In  m.Cort,  Confecratio.n.vinifpiritualiterreprafentat  ejfnfiefie 
fanguinis  Chrifli.Cofequ^Ster  apofiotus  exponit  vcrba  Chriflidiccns. 
$  Quoticfcunqj  &C.  Dicit panc,proptcr fpecies  panis  remanetes 
hnnc.,  propter  idem  numeto  corpus  Chrifli  ftgn.ificaiiim .^{^  cotextum. 
7  Mortem  d.an.ipfam  reprxfcntando  per  hoc  facramcnttm. 
S  Ponee  ve.ad  iu.Per  quod  datur  intellig!,qubd  cetcbratio  Imus 
facramenti  non  deficiet  in  ecclefla  vfque  ad  fi»  e  niundi.  vnde  dicit  Sal 
uator  Mat'-.vl,d.Eccc  vobifcii  fum  omnib.dicbus  vfq;  ad  con 
fummatione  feculi.^«i<i  in  hocfacramentoefl  101  ui  Cbriflusfecun 
dum  humanitatem^&deitatertiy  vtpatet  inprxcedintibu^. 

9  Itaque.  Oflenfa  dignitate  hmusfacratnenti,hic  confequenter  apo 
Siofus  inducit fidetes  ad  debitam  eiusfumptione.  Et  diuidiiar  in  duas, 
qniaprimo  oflendit  periculum  indigne  fumentium.fecundo  adhibetre 
medium,ibi ^Prohci  autcm.  Circaprimum  rf/W/;Icaque,qui  man. 
p3.h,ideflyhocfacramcntum  in  quo  fnb  fpecie panis  cotinctiir  perum 
corpus  Chriflij&fubjpecie  vinivei-usfangnii  eius. 

1 0  Indigne.  «7«*  indignitas  tripticiicr pot  cotingere.Vno  modo  tx 
ipfa  celcbrdiiune,vi  fi  quis  non  obferuet  ritu  a  Chriflo  inflicutum,  offc' 
rendo  atiSpanem,quam  de  triticc,&  aliud  vinum^  quam  de  vitcetfi 
mil:ter  fl  non  obferuet  inflituta  ecclefue  circa  euchariflt^  cofecration^, 
%4tiO  r/iodo  exparie  setebratis^vcl  fumtntis  lioc  faeramentH  fumedo^ 

{.cusA 


Dljfi*' 


I. 


2p7        I.AdConntliios    Cap.  XI. 


25:8 


^     AiJg- Aiper  ro.homil.y.  EtfanftnobruntmalK,qiiareca- 
A  uendiiiT)  eit  male  accipercbonum  .  Ec  mala  profuDt  bonis, 
ot.t».b.  vt  Pauio  angekis  S  ithanas' 

l-ndtgne.  Amb.fndignus  eft,qiiialiccr  rclcbrac  myfteriu,<| 

a  ChriHo  infliturfi  cft.Reus.g.  bencficiu  eius  xn  irritii  ducic. 

Aug.  fupcr  lo.  hom. 


X  xiiil'  I5:gnc  fumic 
r.j.caJ  firamde  criminahbus 
^  *""  pa-nitct,  quam  difph- 
cent  vcniah'a ,  &  fi  fra- 
gdirate  huroan^  con- 
dicionis  fciac  fclT,itim 
ad  e.i  redicurum.  Nul- 
lum  peccacum  veniale 
cft,  dumplacetquan- 
rumcunqne  parnum, 
fitmorta]e,fi  vcrodi- 


in  ore  fapiebacfic  m  orc  cuiiifcuqueChnTtianiChridfi  cor-  D 
pus,vel  quocidie ,  vc!  certis  d;ebus  fumptum .  N.im  ahquis 
honorando  non  audec  quotid:c  fumere .  Et  ahus  honoran- 
do.non  audet  vllo  die  piastermiccere.Concempcum  fulum, 
non  vultillecibus,ficuc  mannafaflidium. 

b     Itidicittm  ftbi   man. 


a    f  Mortis  Chrirti  penw  djbit,  vel  de  bono  malprumpto  mjcalim  traliet  .    b    fExaminet. 

a  reuseritcorporis,  &(anguini.9domini.tProberautc  feip 

a    Tncuoteaccedendum.quiadcminns  cl')  vt  glotiam  videaniiir  tcdJere  tedemptoti. 

fum  h6,e'c/icdc  pancilloedat,  &:decal3ce  bibac.t  Qui 

a    fN.;m.  b    fAliter.         c    f  D.ininationcm.     d    ft^on  tihi  .    IT^ilera  malum  bo 

•  nus.v.  venias  ad  priniia  bonoru,8£  ludas  tum  Tetro  cotiucrfari  potuit ,  ciintjiiin^re  no  potuit. 

en/m  maducat,&  bibit  indignc,iudiciu  fibi  muducac,& 

a     tPerhoc.quia.     b    f  Ab  aliisc  bis,  fed  indifcr.-te,  Sc  negligentet  fumit; 
c    TQuiiirtiignelutnunt.    d  f  Hoceil  imajo  futuri  iudicii ,  vt  liinc  difcant  non  inultumefTe. 

c  bibit,no'n  diiudicascorpusdomini.  Ideointcr vosmulci 

a    f  Febribus,8calii»  inijrmitatibus.     b    f  Longa  inu.-iletudinc  . 

fMoriuntui.    d     f  ItaliicraaJa  cc  iudigna  fumptioncveniunt ,  Sed. 
b        n       I    «  • ''  I    •   _L  y-v     •      r        d. 


Quqritur  quomodo 
hoc  , cum  dominus di- 
caC:  Qj^i  manditcac  mc, 
ipfe  viuet  propter  me  ? 
Scd  duo  func  modi 
manducandi .  Vnus  fa 
cramentalis  quoman- 


l.tj.ic.perlG. 
Dc  conr  cjiif. 
r.C3.ti  ranft.i, 
&  ca.  (icuc  lu- 


ducanttam  boni,  qua  «'at 

mali.  Aliusfpiritu.iL.s,  ■[''■''"•f-^-    ., 


quo  foli  boni. 


EC  hoc    ,acr.n,enf«m 


lo  efinonfolum  ChrifiCi  niod'Jupi,x. 


fpliccc,  nullum  iudica-    d  ifirmi,&  ibccilles,  &  dormijjt  multi.tQuia  fl  nofmetip-  1 1  manducare,  &:  m  fitra  t  De  pce.dif.I 


£ur. 

ixpo/Jt.  a    Trohetautemfeipfuifihomo,&c.  ■i:  Gregor.  Q^iidef^hoc 

iti.  Keg.  }oco  fe  probare ,  nifi  euacuaca  peccatoruin  nequicia,fe  pro- 

i^  batum  ad  doniinicam  menfam ,  &  purum  exhibereJDe  rc- 

plctisctfubdir:  Qui  manducat,^  bibit  indi§nc,iudiciu  fibi 

manducac,&bfbic.Quiergoquocidiedelinquimus,  quoci- 

die .id  p^rcitcnci.-E  lameca  curramus,quia  ipfa  fola  vircus  efj, 

qiixcuacuacquodin  vencre  anim.r  culpacoadunac. 

e.aft.i<.     Si  peccaca finc quocidiana ,  vcl  non  f.inc  mortifcra,  & di- 

0  .        mittatur  confratri  acccffas  ad  altare,  &  dicac.   Dimitte  nobit, 

h:th.go.  ^,j.  £[ (jc  fccurus accedac,&:  de  pa.il.e.& dc ca.bi.Qjvide  fi 

dimiccas.  Namfinondimittis,mcntiris,&:ei  mcnciris  quc 

non  tailis.Menciri  dco  poces,fallcre  non  poccs, 

Aug.  Indigne  acc;pic,fi  cunc  accipiccfi  debec  agere  p^ni- 
tcntia,ergo  prius  fe  iadiccc,ic  fcucritatc  pccnitentia:  fe  exer 
ccat,vc  a  icipfo  iudicacus,  &C  non  iudicecur  a  domino.Ceflac 
cnim  vindidb  diuina,fi  confeffio  prascurrac  humana. 

Qjjcrit  an  quocidiefumedafic  cuchariftia,  an  chgedi  finc 

dies,qliib.  homo  purius  cocinetiulq;  viues  ad  tm  facramctii 

dignius  acced.nt?  Huic  qoni  rcde  rhdet,q.  monct.vt  pcipue 

in  Chrifti  picc  pmancat ,  &:  vt  quifquc  faciat,quod  km  iide 

pie  credit  efle  faciendu.Nam,i?«:  Zach;eus,&  Cencurio,cum 

alccr  Chnftum  in  domum  fuam  gaudens  reccpericalter  ve 

vi;h.8.a.  rodixerit:  7{onfMyndignus,-pti)tttesfi>bttclim  meum,  faluatore 

honorificaueiunt.licci  diucrfo  modo.Si:  quafi  cotrario  rao- 

:r^.j«.c.  do. Ad  hanc ctiam  fimilitudinem  valer.quod  in  antiquo  po 

^pulovnicuiqucpiorii  manna  fecundu  propna  voluntatem 

inore 


«r.iig. 


ic.)j.a 


mento  eius  corpusac-  "?•"«*• 
cipere,fcd  in  ipfo  m.mere , &  habere ipfum  in  fe  manetem.  *^ 
Spiricuahter.n.mandiicac,  qui  iii  vnicate eccleficB ,  qi  ipfum 
facramfiiru  fignificat,manet.Na  g. difcordaca  Chnfto.nec 
carne  ChnXli  manducac,  nec  fanguine  bibic,  &  fi  cancx  rei 
facramentii  ad  iudiciii  quotidic  fumat.  De  qua  et  dicic  Aug. 
Vc  quid  paras  dencem,&  vencrem?crcde,&  manduicafti. 
c    /rfco /«fe>-7>fff.Hocficadcorredionemaliorui1i. 
d     Sinofmetipfosdiiadicaremust&c.  .«  Greg.  ludicemurmo  ^^^Pfa-StrtB." 
in  noftracogiracionecum  dco,nediftride  poifmodum  iu-  fjb^pfepift  ■ 
dicemuradeo.Quifquefeftineceuaderediftriitionera  iudi  «ap.ij.    *' 
cii  fequentis,  per  amaricudinem  piniretia:  omnem  fibi  dul 
cedmeminrerimatvica:  prxfencis. 

*  Aug.  Afcendac  icaque  homocribunal  mcncis  fu.r,  fi  ci-  J'j)[-'^'  ^'^'""* 
mcc  illud,  quod  oporcec  nos  exhiberi  ancc  cribunal  Chrifti,  ^l'JanK 
vc  rccipiat  vnufquifque ,  q  per  corpus  geffir,  fiue  bonij.fiuc 
malu.confticuacfeancefaciefuam,ne  hocei  poftcafiac.Na  ^'^•''•+*- 
minaturhocdeus  pecc.uori^dicens :  Argua  te,&:  ftatuam  p 
faciem  tiiam.Arqucita  confticnco  in  cordc  iud!cio,adficac- 
cufacrix  cogic.uio,tcftis  cdfcieci'a,carniitcx  cimor.  Inde  t|dd 
fanguisammiconfitentisplachrvmiis  proHaat.  Poftremo, 
ab  ipfa  mcntctalis  fcntentia  proferatur,vt  fe  indignii  homo 
iudicct  participationiscorpons ,  &  finguims  domini,vt  qui 
fcparari  timctaregnoc^Ioru  pcr  vltiinamfentetiafummi 
iudicis ,  pcr  ecclefiaftica m  difciplina a  facramento c^lcftis 
panis  interim  fcparet".  Verfetur  ante  oculos  imago  fucun  iu 
dicijjVtcualiiaccedunt  adalcare  deij  quo  ipfcnon  accedic, 


cogiccc 


F 


^NICOLAVS  DE  LYRA._ 
f.cu voliitatc  pcccadi  mortalitcr  dc  futuro,vcl  imp^iiitcs  dc  praj 
tcrito.  I  /^'v;  f.cir/.rfo.Glo.pfnas  mortis  ChrilU  cxoluer, 
i.punictur  ac  li  Chfm  occidcrit.  Q^  non  cft  intclligcndu  f  m  x- 
qualicatc, fcd  ^m  quanda  fimilitudine.  M.uus.n.peccatu  ell  age- 
do  p  humanitatc  Chnfti  in  fpccic^ppna.ij  in  altcna,quia  hoc  cft 
contcptibiliuJ,&  horribilius  .Itc  quia  ludaci  occidcntcs  Chriftii 
moti  fucrut  ex  odio,&  inutdia,  q  notabiliter  aggrauauerunt  pec 
catu.  Alio  mo  accipicur  indignitas  cx  parte  fumcncis  cx  defcAu 
deuotionis,  vtpote  qa  dillradta  rocte  cx  occupatione  tpaliii  acce 
dit ad  hoc  facramentu  ,  habitualiter  tii  retinet  dcbita  rcucrctia. 
Et  ulis  indignitas  non  facit  fumcntcm  rcom  corpons,  ife  fangui 
nisdomini ,  impcdittamcn  fru£tura  iacramcntifaltem  in  partc. 
Contra  difta  arguunt  aliqui  dicentes,q)  pcccatores  aftu  pof> 
funt  accedere  ad  hoc  facramentu,licut  infirinus  aftu  ad  medica* 
mentii.  Sed  hoc  non  valet.quia  ficut  baptifmus  datur  ad  rcgcnc 
tandu  in  vita  fpirituali,  lic  euchariftia  ad  nutricndum  rcgcncra- 
tum.nihil  autcm  nutritur.nili  viuum.i.  dc  anima.  proptcr  quod 
in  fumcntibui  hoc  facramcntum  requiritur  vita  gratiz. 

2  Vrob'  t  au.  Hic  confeqtienter  adhibet  remediii  p  di ftii  pert- 
•lujfio.  cuIu.Et  diuidirur  in  duas  parte$,^a  primo  facit  propofitii  .  fccto 

declarat  quodda  diftii  ibi:/</fo.C'irca  primii  dicit.Tmbet  aa.feip. 
fco.propnam  confciam  diligentcr  examinando,  &  emundando. 

3  Et  fic  de pa.il.  edaty&c.  i.tuncfruftuofcpotefthocfacramctQ 
fumcre.  Fit  aiit  hic  mentio  de  duplici  fpecie.nam  in  primitiua 
ccdelia  fic  dabatur  fidclib.  fed  pp  pcriculii  cflfulionis  fanguinis, 
Biodo  datur  tantum  fub  fpecic  panis.  Saccrdos  tamcncelcbr^ns 
accipit  (ubvtraquc  fpccic  ,  nontantum  pro  fe,fcdctiara  ^aliis. 

4  ^ienimman.&blb.indi.  modo  fupradifto  .  J  ludicium 
j^-mn.^  bib.i.id  fuain  condemnationem  furait.  6  ^ox  diiu 
dtcanscor.do.  i.non  difcernensabaliiscibis  fumcns  codem  modo 
ficutalioscibos.Scd  contra  hoc  videtur.quod  dicitur  lo.^.f.  Qjji 

-...dii-  ^"'^'"^'*^'^^^^-,^it*etpropieTme.  Adquod  dicedu,q>  intelligiturdc 

la.  digne  raanducantibus  tantum.  Scicndum  et,(y  cx  hoc  vcrbo  diic 

aIiqui,q,hocfacramentiieft  fircqucntcr  fumendiiadvitagratiz 

«»utinuandam,&  augmcntandam  .  Aliiaute  attcdentes digni- 

tatetn 


tatem  facramenti,&  indignc  fumcntium  pcriculii ,  dicunt  q»  ra- 
riuseit  fumendii.Augaiitneutrii  vituperat,  quiavtrunq;  bcnc 
potcft  fien.ficut  Zach^us  recepit  hofpiiio  fuo  dnm  gaudcs.Luc. 
1 9.a.Et  ccacurio rcpulit  cum  ab  hofpitio  iao.A.Domirie  non  fnm 
dtg>ius.,vt  inttes fub te^lum  mcum,&c.  Mat.g,b.&  vtrunquc  lauda 
tur.  Primum.n  procedit  ex  amore.  f  m  cx  reuerentia,&  nniore. 
Amor  aiit  limpliciter  pracponitur  timori,  ideo frequcntatio hui' 
Hicramcntieftfimpliciter  melior.Veruntamen  quodcft/mipli- 
citcr  melius  non  cft  femp  melius  quantii  ad  atique,  pp  cius  indi 
fpofitionc.  Fropter  quod  quilibcc  dcbct  diligentcrconfidcrare 
in  fcipfo  quc  effeftu  habeat  huius  facramenti  frcques  fufceptio 
quia  li  ex  hoc  crcfcit  fcruor  deuotionis,  &  potetia  rL-fiftcdi  pcc- 
catis,frcquentad"i  eft  hoc  facramentii,  finaiit,ranus eft  fumedii. 
7  Ideo  in.v.  Hic  con(equentcr  manifeftat  quodda  di£tii,f.tf  fu 
roensindigneiudiciufibi  manducat,&  bibit  .  Adcuius  euiden- 
tia  fciendu.^li  deusomnia  mala  pfcntiahterpuniret,  nihil  fu- 
turo  iudicio  referuarctur.  hcrii  fi  nulla  mala  puniret  in  prsfcnti 
eiusprouidentia  nulla  hominib.viderctur .  Ncutrii  eltcouenics 
idco  aliqua  rcferuat  futuro  iudicio  punienda ,  &  aliqua  punit  m 
prxfenti.  Et  maximc  circa  principiii  legiflationis  videtur  conuc 
nicns  talis  punitio,  vt  cx  terrore  alii  inducantur  ad  obieruantia: 
Sicut  Exo.3i.dicitur,poft  Icgiilationcm  imhiediatc  multa milia 
hominum  occifa  fucrunt  in  vituli conilatilis  adoraiionc.Lt  fimi 
htcrin  primitiua  ccclcfiapoft  lationclegis  noux  per  Chnftuui, 
Ananias,  &  Saphira  puniti  fucrum  fubitanea  morte  pro  pecca- 
tofurti,&  rnendaciijVtex  terrorcalii  acofimilib.cauerec  Aft  5. 
Et  fimilitcr  inprimitiuaecclcfia  fucruntmuiti  puniti  terribili- 
tcr  ex  eadcm  cauia,  proptcr  indignam  fufceptioncm  huius  facra 
menti,&  pcr  hoc  mjnifeftaturiudiciumdci,  proptcr  quod  dici- 
tur:Mo.  ideft  proptcr  ineiignam  cuchariitia;  (umptioncm. 
S     Inier  vos  mu.in.  idcft  puniti  diuinitus  infirmitatc  corporali. 

9  Ef  /m.Ionga  vnlctudine  laborantcs. 

10  Etdor.mu.  fomnomortis  corporalis,  adco  fubito  intcr* 
(cCti. 

1 1  Quodft  no/w.rfi.confcientias  noftrai  exaininando,&  purgan 
do  antc  fumptionem  facratnenti . 

Totti.tS.  k     3 


^99 


GIojTord&NicoIaideLyra.         300 


^  cogircc^  fjtconrremifccndn  iJhi  pocn.icum  pcrcipicntibus 

A  alijs  vitam  xtci  na.alij  prxrjpitctur  in  rnottem  .xccrna,  Sicc. 

il>  Scrrfntia.      ^^  Idcni.  Pcccata,tuic  ira.7.na,fiuc  p.irua  impunita  cflTc  no 

pofTirnf.quinnurhomine  pocnitetc^.-uitdeoiudicatcpk-du- 

tur.Ccflataritvindfdladiuinajliconuerfiopra-currathunia 

na  .  Amatcnim  dcus 

a    fPuenitenda:  b 


Prolpcrijicn 
»1 


Inpf, 


IhiJ.ren.  187. 


■tDecoBfdift. 
i.c.liquiiio. 


t»d  condcm- 
mcionciii. 

cura  proinor. 

j  Reg.ij.e. 
a.Par.i^.d. 


po:nitctibus  p.ircere, 
&:  eos  ,  qui  fcmetip- 
fos  nidicttni,non  ludi 
carc. 

^ldem.  Bcnccur- 
rit  ad  rcmifBonc  pcc 
catoru  ,  quidiipliccc 
fibi.Apud  iudiccm  c- 
nim  iuflum,&:  mife- 
ricordcm  ,  qu;  fe  ac- 
cuf;it,cxcufcit. 


fcciilo,nc  infcarur  \n  futuro,&:  mifericordiccrtemporalcm  1> 
adh.b^t  fcutritatcm,ne  .Ttcrnnm  lufie  inferat  vltimu-m. 

•>f  Idcm.Tii  propitius  fnini  illis,&  vlcifccns  in  ocs  adinuc 
tioncs  ccuum.Hciam  vlcifccns.propitius  fuiiJi^non  foiu  do" 
nans  pcccaia ,  fcd  ctiam  vindicans prop'Cius  fuifli :  Illi  crgo 

1     dcus  irafcitur ,  quem 

5^  PaDTemur .  ^, 


*,  Scd  tiec  iudicium  alii»  inntile. 


a  {bsdiiudicaremus,no  vtiq,  diiudicarcniur .  Duiudicamur  j 
b  autadomino,cdrripimur,  vcnoncumhocinundo  dam-  ^ 

»     fQInfiJeIiseft,.iui  inconfideratcaccedit.     b     ^  Nefinnlispceiij  vobiscontiiigat 

7 


5  Ne  finiilis  pccnj  vobis  contiiigat 

^  Ad  limilitudincin  dom  nic»  ca-njt. 


pcccantem  non  fla- 
gcllat.  N.m^  cui  vcrc 
piop-riuseft  ,  nofo- 
iu  donat  peccata  ne 
noccant  ad  tuturum 
feculum,  fcd  &  cafti- 


nemur.  t  Itaque  fratres  mci  cum  conuenitis  ad  manducan-  ^    S-^r,  nc  fcmpcr pccca 

Ifiuni.     IScd.         1Terreiiis,pirc.itur.         a     1  Suos  cibos,  nec  pJll  eucliatilliaiii  fuinpt.  9       rcdClCL^CC. 


a     Du  iudicamur ,  &c. 

Eifde ,  qui  pntiuntur  ctiam  pcena  eft  aliquando  purgatio,vc 
prophet.t  Addo,  qui  proh.bicus  comcdic,  qui  vuuis  potuic 
tcrrcri ,  vcl  concriitari  dc  eo ,  quod  non  crac  fenfirus  mor- 
tuUS.Diftu  cft  enim  ei:  7\(o«  infereiur  cadauer  tuum  in  fcpulchro 
B  patrutuorii.  Ecperhocinobcdicntiaprophctarpuniripocuit, 

lih.lfcnt.  Pio-  ne.id  fupplicium  tirtarcum  eius  animaraperctur. 

fpcrijfcnt.j.        ^j  Au-j.aHi.  Diuina  boniti»s,ideo  maxime  irafcitur  fn  hoc 


du,inuicecxpc(5i:ate.Siquiscfurit,domimanduccc,vrnon  '°  ^.   Corripimur.lnipm 

a    IDceodem,  fcdhiscuerenonpotcftis.    H    CiS  Omnium  emcnda 

^  tin  iudiciii coucniatis.Cxtcra autem  cu  venero,dii}3dnam.  ' ^  tio,  quia  nmore pa?- 

*  ij  nxnoltrx  alij  cmcn- 

dantur. 

c    It.uicem  rAr/>e,Amb.Vt  multorum  oblacio  fimul  cclcbrc- 
curjS.:  ommbus  miniftrctur. 

d     Cxtcra  cumvcnero  difponam.  ^  Aug.HincintcIligidacur,  a^  j 
quia  mukum  erac,  vc  in  epiftoJa  totum  illisagendi  ordn  ic  L 
infinuaret,  quem  vniucrfa  pcr  orbcm  fc-ruat  ccclc(ia,ab  ij »- 
foordinatumclTe,  quodnulla  horumdiuerfitate  variatui". 


TxT. 


NICOLAVS    DB    LY  RA. 
I     ?^o«  i'r/,«//.i.pun!remuradominoper  modumtalem.Nota- 
dum  vcro ,  quod  apollotus  in  hoc  lungic  fc  alus ,  non  quia  cflct 
culpabilis,fedoIlendens  fe  iunflumcllccum  ciscliaritate. 
i     Dt4'»  iu.aH.ado.i.fun\murdi£iomodo.     3      Corripimur.  ^z 
talis  poena  ad  corrcftione  inducicur:Et  hoc  dupliciter.  Vno  mo- 
do  ad  correftionem  non  punitorum  ,  quando  punitio  cft  ad  mor 
tem  corporale.Alio  modoadcorrc6liouem  punitorum,&ctnon 
punitorum,  f.quado  punitio  eil  per  intirmitJte,  &  imbccillitate. 
4     f^i  nwi  cum  h.m.  ideli,hominibus  mundanc  viuentibus . 
J     Damnemur.  ftilicct  actcrnaliter. 

6    Itaque.Hic  vltimo  condudic  apodolus  intcntum  reducendo 

iidcles 


iidelcsad  debirum  modum.d.Uaquefr.m.cum  con.in  eccle/ja. 

7  .Ad  man.  ideft  ad  fumcndum  hoc  facramentum. 

8  Inui.ex.  vt  fimu!  fumatis,quia  facramcntum  cft  ecclcCafticjB 
vnitatis.     p     Si  (jui>  ef.  non  potcns  hoc  expcLlare. 

10  Dami.man.  cibos  fuos  cocs,  pollmodum  tamxrn  cuchariftiS 
non  fumpturus  codcm  die,  poterit  tamen  in  alia .  Commun<ca- 
bantcnim  fidele$  communiterquotidicin  primitiua  etclclia. 

11  Ft  tion  iniu.con. idti\,3d damnationem  vcftram. 

1 2  Cxtera  au.c.ue.  ad  vos. 

I  j  Difponam.  Exquopatct,quodecclcfia  roulta  tenet  exordi 
nationc  apoftolorum  ,  qus  tamcn  in  facra  fcripiura  noii  haben- 
turexprctTctpropcer  quodlequcnda  eftconfuctudoccclcliz. 


A  D  D  I  T  I  O    I. 

Incap.i  i.vbi  dicuur  inpoftil.  C^ia  licut  caput  influit  cacceris 
mcinbris  fenfum . 

Circa  influxu  s,f ae  a  tapite  Chro  in  reebris  ecdefix  duo  cofi- 
dcrant.Qnoruvnucorrtidct  fenfuiiffides.Na  (icutpfenfum  rc- 
ftc  diipolitucogno'cunt  fenlibilia  ,qnaturaliterpiuietad  cor- 
poris  fuftctatione  feu  cofcruationc,  lic  per  fide  cognofcunt  crc- 
dibilia.qptinetadfaluteaijf.  Aliud  vcrocorriidct  motuijfcha- 
ritas.  Situt.n.^  motucorporale  ronabiliterordinatiiho  teditad 
ea,q  funt  naturalitcr  fibi  c5ucnicntia  ,  fic  p  virtutem  charitacis 
homo  tendit  in  fincm  fibi  fupcrnaturaliter  conuenientem. 
A  D  D  1 T I  O      II. 

In  co.c.vbi  dicitur  in  poftil.  Veruntamcn  cft  principium  filii, 
&fic  habct  quandam  cmincntiam  inquantum  non  cltex  alio. 

£D*ientiavf  importarcfeufonarequada  inaeqUalitate,  &  16 

in  diuinis  perfonis,q  omnino  funt  coaetern.'e,&  coacqualcs.no  vf 

fccuru  poflc  attnbui  eminentjam  vni  perfona:  r cfpcftu  alterius. 

^ Ad 

CAP.  X[I. 
E  fpi.  Dc  bonis 
fandti  fpiritus, 
pro  quorum  maiori- 
bus  alu  fupcibicbant, 
minorcs  inuidcbant, 
&C  dcfpctabant,  quali 
nunquanihabituri. 
b  Scitisau.  Spiritualiatraditurusprioracommemorac,vc 
ficiiccuncimagoidolorum,  ita  nuncdci.i^am.  Vcexperci, 
quod  cumcf.G.  idcflGcnrilitcr  viuenccs  cracis. 

*  Chi  y  fo.  Totus  hic  locus  valdc  obfcut  us  efl-,obfcuritatc 
autem,&:  rcrum  ignorantia,&:  dc-fcdlus  facic,carum,fciliccc 
quaj  tunc  concingcbanc,  nunc  auc  abdicic  func .  Si  qui  cnim 
baptizabantui,linguis ,  quam  primum  loq^cbancur,ncque 
. cancum 


Ad  hoc  aiit,^  patcrn5cftabalio,filiuJaiitcfta  patrc,  bii  dcei» 
dii,  q)  in  diuinis  fit  ordo  onginis ,  tamen  abfque  priontate.vt  la 
primapart  q.^z.arr.j.in  corpore  quarftioni.v&fimiiitcrabfi^tic 
praceminencia.Nam  filius  perge  rcrationeni  pcrtingitadhabc-' 
dam  candem  pcifcftioneni  natui^,  quaeelt  in  patrc  &c. 

Replica.  In  c.  1 1 .  dicit  poltil.  Sct  iidu  coparatione  pcrfcdioni» 
filiii  elfe  aequalcm  patri ,  fcd  fm  comparationem  origiins  patcr 
habet  aliquam  emincntiam,quia  non  ctt  ab  alio .  Bur.  dicit  non 
cfle  fecuru  vti  termino  eminentiacin  diuinis  ,&  pnons,  &  po- 
fterioris.Scd  hoc  eft  contra  beatii  Hila.9.  de  trin.  circa  mcdium^ 
vbi  ponir  cotra  Arriana  hacrclim  aflercntefiliiiimparempatri 
dicens.Quamuis  pater  ^m  auftoriiatem  gcnerationis  fit  filio  ma 
ior,fiiius  tamenfm  donicoteiiionc  non  eft  patrcminor.Deor- 
dinc  originis  pnori  ,&  pofteriori  eiufiicordinisindiumisdicic 
B.  Aug.in  dc  triplici  habitacuio.In  pnma  vidcbimus  qCio  patcr  p 
cedit  origincfiliii.  Sed&  gradiseft  difputano  dehocordine  iter 
fcholafratriiroinorii,&pdicatorii ,  qnon  funtpfentis^.ppofiti. 


P 


"D 


C  A  P.     XII. 

^OeiLiispdH.fed. 

a    K^iod  veiius  habet.vt  non  lit  fchirma  intet  vos.fcd  paz. 

Efpiritualibus  autem  nolovos  ignoVarefratres. 

^Di^uiut,()uod  omnia  bona  a  fpiritufanfto  przmittit  . 

limilitudiiicsincoiit  ario.    IVtexperti.  5  Cui  impietati  tcpugnat  ratio. 


tantumlinguis  ,  fcd 


Scitis  autem  quoniam  cii  Gcntcseflctisjad  fimulacra  muta 


I 

2 
3 
4 


mulci  prophctabant. 
Nonnullialijs  prardi- 
ti  crant  poteflatibus. 
Nam  cum  ab  idolis  p 
rccedcrct.ncquc  ma- 
nifcttc  fcircnc,  neque 
vcteribuslibris  afliic- 
ti baptizarcncur,  moxfpirituaccipiebanc.CumaucSpiniu 
non  ccrncrencquippe  qui  inuifibilis  cfi,fcnfibi!c  quodd.iiri 
dicium dabac operationis iliiusgiacia,& hicqu;de  Pcifarij, 
illc  Romanoru,Iudarorum  alius,alius  alia  quadtj  lingua  lo- 
quebacur.  Ex  quoextcriuscciain  pcrfpicuum  crac,fpincii  iii 
ipfo  elfe,dum  loqucrccur.Quarc  ica  cum  .ippclLjt,diccs.-'/ii 
cui^ue  auiem  manifeUatio  fpiritui  datur  ad  vtilitau',  gratias,  mai ' ' 

'^fcOati.» 


NICOLAVS    DE    LYKA. 

C  A  P.    XII. 

'  P)  ^  ^P^"'""^'^"^-  Poftq  Apoftolus  ^fcquutus  cft  de  trib.fa- 

-*--'   cramcnnsinquib  crrabatCorinthij,fbaptifmo  ,  matri- 

roonio,cuchanfti3,hicconfequcntertraftat  dcgratia.qcontinc 

Diuifio.   turin  facramcntis.Etdiu<diturin  duas  partcs.quia  primo^po- 

nit  intcntum.fccundo  profcquitur.ibi.  Scitis.  Circa  primuro  ^- 

pomt  mtcntua),diccns.  DefpnilHa.au.  idcft  dc  grans  a  deo  dans. 

3     2^o/« 


i  tjnlo  Tf.ig.f.  i.mtedo  vos  inftruere,qui3  ficut  dicit  Seneca:Ma 
gnumingratitudinis  genuseftignorarc  bcneficu  acccpti. 
3  Sciiii  a.  hicconfequentei-^fequif  intcntu.  Etdiuidirurin 
duas,quia  primocomendat  dei  gratia  in2;cnerali.  fcifo^fequif 
in  fpcciali,ibi:£»/«//;y«e>  x^cro.Circa  primii  commcndat  dci  gram 
ex  trib.primo  quia  finc  ca  non  vitatur  peccatii  mortalc,&  quan 
lum  ad  hoc  diCiv.Sci.e.i^.c.O.tff.  idcfl  Gentilitcr  viueotcs  abfque 
4    ^dfmulacramu.Adotiudi. 

X     TroHt 


deigratia. 


f 


301 


J.AdL-onnthios    Gap.  Xil.        302 


rjnmqae 


Si  feftin.itionc  rpiritusappdlac.  N.}ci}jn  hoc  primu  Api  fto!i 
A  fiirnuacccpciLinCjCcfidcles  b;inclingu<irum  i;r.iciamacci- 
riebac.ncquc  hac ducax  ic ,  fed  bc  aji.i  plura  huuifmodi  f icic* 
bancmiracuiajScdoiiispolicbat,  alii  minorib.  maioiib. a'ij, 
fcd  inaximelnigiiarujquodcisiimulcatis  caufa  faduclh.o 
{"uaptenaturajcdac- 

CipiCntlUm    rtulciti.1.  fAm3ligiiori>uuu.    tEratls. 

Quienim  maionbus    at  prout  ducebamini t  cuntes.   Ideo  notum   vobisfacio,  i 

erant  prxdlCi»'COnlra       b  *    TTuncquifcabnmipitaClinfticorrorcnonli.ibethocafijiriniflntto.  2 

cjuod  nerao  t  infpiritu  deiloqucns  dicic  t  anathema 

a    1  Virrc  v?rbo,fci!icet  cogitatione  ,  °<  rre.e,  Icfns  cit  doinmas. 

lefu    Et  nemo  poteli  diceic  ,  dominus  Icfus  ,  nifi  in 

a    ^lileiljpct,    b 


niruuifl  fos,qui  minotesiiccc 
pcranc,niccbanrur.l!- 
Jjiurfusdolebanc,&: 
jnuidiain  maiorcs  tc- 
rebanruv.Cum  igicur 

,U.«ul-  tohalis  hinc   piaga 


trai^ans  vosabonoduxicsdclirr3cionabilem,ilum,i.idolo  D 

J.it.  liim  ,  por  hoc  l-.!Ci!e  vobis  notum  ficio  , quod  pcr  fpauu 

dei.-uiliinciiira  ni.i!o,&:ficbonum,  &:hoceft. 

c     'A''»woi''/P-'/-'o.co2;irando,loqucdo,operado.  D/aV.fimili  A"8  t^^s^i^  7+. 

.1  1       r        ^i  1,  1-1-  in  lo. 

t€r  crib.  modis,  f. a)idc5ore,&.  opcre,aIiqua  lcparanoncm,  scduiius . 

a  lefu  ,  i.  quodlibcc 

pCCCatUm  ,  qu;E  %'OX  trequcntfs 

human(>crrorecft,vc  vcladdiiai. 
omne  fjlfnm  ,  quod 
cfi,  abfJinccuipcrfpi  t-^n^^iKma  re 
ricumamak).  fiuiil.iiukdi- 


d 
c 


TQ^Ncrao  p^rclt  vitJtc  m.iliim,f<.  forcie  bonum,  iii'.-  p.-r  ipCum.leu  tamc. 

c    *i  Do:ior.!in  i"i'iriius. 
d    T  Pitor  xoac  quantuin  ad  l'c  ben\,nii5  omnibus  . 
Ii  c    ■  "    r  -10 


,  .  fpirituTanilo.  t  Diuifiones  vero  "ratiaium  funt,  idem 

onrccur,  &intcrcos        . '••  «^ 


chancas  loluercc,hoc  agit  maximc,vc  eos  corrigat,&:c.  Ne- 
quetmhoccospercurb.ibar,fed  iilud.q,  mulci  Vares  i!l;cc- 
ranc,vtpoteaicaciuicas  m.-igisgcntilitsci  inhxicict  ,  iVcu 
al4iscchocmodoimpediiccur,5<:  pcrtuibarettir.  loa  princi- 
pio  vaticinij,&  prophetixponic  ditictcntta.  Propccrca.n.di 
lccrncndoru  fpi:  ituu  vim  accipicbanc ,  vc  ludic  iicnc,  6*:  in- 
•tciligercnt  quifna  mundo  fpincu  ioqucrccur,q,s  immundo. 
Diabolus.n.iniquiffinius  prophetaccs  ingrcdicb;?ci!r  &  pfeu 
do prophctas facicbat,qui enam  fntura  pi;tdiccb.inc.  Dcin- 
dcciiii»  primum  corum  vcrba  obfcura  clfcnc,n6<ln  cuenie- 
£  t;b.qi.ia;pra:diceb3utur,&:  facilc  imponcbant,f;irum.n.  & 
vcruni  CX1CU5  argiicbat.ne  ante  finem  audicorcs  dccipcrenif 
daccisfiguu.quoantercrcucncu.&hunCiScillum  oltende- 
rcr,&  hiiK:  acccpca  occafione,&  principio  \n  donuru  mecio 
ncdcfccndic,  «Sccoicncionem  corrigic,q  indc  proucnicbat. 
Primum  cfi  dc  Vacibus  fermonem  his  verbis  aggrcdicur:Z)f 
fpiritiialibui  autcm  nolo  vos  ignuranfra  rcs.  Spiricual  la  (igna  ap- 
pd!ac  ,qrri  maxime  fi..il;us  fpiricu.s  opcra  funt^nih:!  humano 
cis  fiudio confcrcncc  ad  huiufmodi  miracula  facicda  , & cii 
dc  his  difpuraturus  fir,pnmu ,  vr  dixi,  ditfcretia  vaticinij,&: 
j^)phctia:  ponit,inquics.  Stitu  cni:n  ciigentes  cffct.s^ad  fiynuUcra 
ihutaprout  diiccbaminieur.tes.Huiusloci  fentccia  h^ccft:Iii  ido 
lis  fl  quis  vnqiia ab immundo fpiritu  dcprehcnJcb.it''  &:  va- 
ticinabat,  canq^duduscrahcbacura  fpritu  dcuindus,  nihil 
fcicns  quid  dicerec.Hoc.n.vatisproprium  eft.mcntccomo 
ucn,&nccclfanocornpelli,&:  trahi  ?ani|  furiispercitu.  Pio 
phcta  autcm  non  ciulmodi  cft  ,  fcd  fobna  mente,  &:  modc- 
iia,quic  ioquirur  omnia.vcdccctnouit.Itaqucanteftiic  fal- 
lem  hinc,&:  Vatescognofcitur,&:propheta ,  Hxc  Chryfoft. 
a    £M'/;«.Noivicn  quali  atlidui. 
;.I.i.fer.  b    Ji/«ono.Quia  pcr  fingula  chadfmata  hominib.magis  glo 
a.  moi>-  riam,i|.dcodabant,ncfcientcshoca  fpintufando  miniftra- 
/^.  n.Inomnib.oncndiciaudedei  circingratia  ,  vcflcuctunc 
imago  idoli  tocu  malu  fuic  cx  homine ,  ita  niic  cx  fpiritu  dci 
omniabonacredaucur,Idcoquia  fcicis,^  fpiricus  malus  re- 

tradans 


\.'^i  T.»»    j-  •      t  cir.&exccra- 

\  -ihNon  dn-i!  .y/na,  ',  ,■ 

.     ,    ,-^          ,.          .  tiii-  Iciiini. 

fui?  Jdii,  ycdicarcu  i,,  f,,i,iruran- 

vel  non  clfc  .i  d?o,vcl  ftodicitur  d» 

minorenideo.  pliciter. 
•J«  Chivfo.  i'rin').-«ni 


ii,  Prc 


fupcrius  prcpofuic  Varis,&-  pro,pbeca:d:ffcrcntiam:Alt'j!a, 
quam  in  fequencibus-atK:-rc  his  vcrbis,  IdeonotimvuhJado, 
(juld  >u*ii<ji-t  fpi>i:ntliitr.c;ncrisilidtyA>7Jihma  Icfn,'Dcmdc  alia 
E^tfcmt}  po'£Jt  ditcrc dcrninurn  ItfHni,)nfiin  Spirit.ifanCto.  Quuin 
vidcnSjinquicQucirpia  ciusnomcn  nonappcllacc,vclana- 
thcm;itiz<ince,  Varcm  cu  cfjccibj  pcifuadcas,atconcra  quu 
;n  nomine  Icfu  omnia  loqucnccm,fpincalcm,eflrc  intellige, 
&:c.Q^ud  igitur?nul!us  dicmondcum  nominat?  Nonnedas 
monium  halicnccs diccbaut,  'H^ttimus^cjmd trlins  dci e^f^Nun-  Mir.i, 
quid  Paulo  diccbant,  Hi  honmesfemdei  aitiffimifanii ^cd  vcr  Aa.14. 
berati.&co.idiiponccaucem  n>inime.  ^  't 

•i«Aiig.  7v(_''»wo/;of(nrf.'<:.?ir,e:^f.I]lepropricdicic,quivolun  Defer.domf- 
tatcm  ac  mcncem  fuam  fono  vocis  cnunciac .  .  """"'°1tc''' 

^ldcm.Et  quis  dominumlcfum.nifiqui  cumdiligit^di-    "'•'*• 
citjti  co  modo  dicicquo  intelligi  apolTolus  voliiu?.VIu!c;.n. 
voce  dicunt,cordeaucem  ,  &:  f idis  neganc,  ticuc  dc  calibus 
an:Cot?!itentiirfe noffc deum,fa6li;-  .nitetn  negiint.S\  ncgacur  ladis  .        '• 
proculdubio  cciam  dicitur  fidis,  &:c. 

d     Ettie.  Quanrufcunq;  fic,dicic  vere,i.cogicacione,verbo,  Augit  expo.m 
opcrc:Icfus  efl  dns,  Sc ego fciuus  eius,niii  pcr  fpuml>.Hdu,  i''''i*'>:  ■"■<iKo.. 
a  quo  oc  verfuQn. >d  cti  Benc  opcrari  cti  pcr  fp^ncum.Nou  "•'•n°^"'^  ^- 
cnim  adulacionc  hominri  lcllis  df  dii'. ,  vc  in  idolis,  qua?  ab 
hcjminibus  dij  dicuncur.cu  non  fmc.  Nonctg.j  Lruorcttho 
minu,&beneticiuin,q,  LIusdtlisdr,fL-ddiinu!n  dci,quimy- 
fterium  fuum  hominibus  dccl3raui:.Qui  dicic  hoc,noii  pr^ 
ftac  bencficiu  rcligioni,  fcd  accipit.Li.c  gn^cia  hominuoi  cIt, 
qudd  idoladij  dicunciir,cumnon  tinc.  vndc&:anci(ticcsco 
rum  illis  fubicdi  funt.hic  vero  alicer,  viide  huniilian  debct, 
vc  patiantur  fe  argui ,  non  quxrant.idulacionious  dcliniri. 

£)  cf.  Propricdicit,qu!  voluntatc,&i  mencc  fua  vocecnii  Aug.lib.p.dc 
ciac.Gcncraliceraucc  \bi:'!<lon  omnts,(/ui  dicit  r/nhi^domine^arc.  J,""'- 
c    "^^Y;  i/ifp.  QJjcnc  operari,&:  omne  bonum  cft  pcr  ipin-      "  '^*  ^'^' 
tumfandum  ,  &:ideotunc  imior  nondcipiciacminorcm, 
cjutanih'1  habet,  nifiafpirituiando.  p 

f    Duifiones  f.Hoccomuneomnibus^fcdgracigfuncdiuife 

#MC 


NICOLAVS    DE    LYRA. 

I  Prouc duccbami.eunces.  Et  dicit  ducebam'tni,in{iinElH  dxmo 
num ,vel propri.t  inclinatione,vel  hominMm  perfuaftone.Secundo  co- 
viendat  gratiam  dci^  quia  peripfam  vitaiur  petcatura  moriale ,  & 
qutimitm  ad  hoc  fubditur. 

1  Idco  no.vo.fa.q,  ncin  fp,dci  \o*di.blafphemia  contra  Chrl- 
flum.E:  accipitur  hic  bbfphemia  Urge  proomm  pecLutom«rtaliin 
quo efl  quAdam  blafphemiadei,in<iudntum  feparat  ab  eo  .  T^c pro- 
fter  hoc  dt£lurn  fequltur ,  qttodhomogratiam  habensfn  impeccaliUs 
quia  non  neceffitaiur  ad  ■piendumgrati  a,crficex  proprio  defcBu  po 
uflpeccarc  mor'.altter,&  fic  noK  opcratur  ex  gratia.pruftcr  quod  "• 
tabiUcer  dicit  apoflnlus. 

3  Ncmo in  fpiri.dci lo,  idertgratia  jpirituffanSi  y^esj.Dicit, 
•perho^vel  faiio.  4  Annhcmi  lc.idefl  quodcunciuefeparatiuH 
aChrtflo..Anathema€tiimfcparationemimportat .  Tertio commedat 
gratiam  ex  hoc,qubd  mllus  ftnc  ea  poteii  bonum  metitorium  operari 
&ijuanium  adhoc  fubditur. 

J  Ec nepo.di.do.Ie.ni.in  fpi.  Scd cotrajfoc vid(tur,q^dicitSal 
uafor  Mai.y.c.Ko  oninis,qui  dicit  mihi,dominc,dominc,i» 
trabitinrcgnu  ccliorij.  graiia  veroadiUud  'iutroducit,ergo  pottfl 
quii  dicerc  nomeu  1  efu  abfque gratia.Dicendum,(p  aliquis potcfl dice 
^einfpintifanno  aliquidduplicitcr  .vnotaodojpiritufanSiomvHcn- 
tenon  th  habito.i;^  hsc  nwtio  duplex  eH.  vnaper  g<:ncrale'i<fluxum, 
&hoc modn dicit  .An,br.  cp  oe  verum  a  quocunque  dicatur  a  fpiriiu- 
J^naoejl.aUaptr  irifluxum  fpecialf,&maxime  in  his,quaexccdunt 
f'K^''Uuemne,iurx.,&  ho(  rrndo  Balaammulta  vcrafuturaprttdixit 
?\(«.2j.e!rCaiphas  prophctauit,q,  Icfus  nionturuscrat  pro 
gencc,Jo.x  i  ,c,l4lio  modt)  dicitur  aliqnid  infpiritufanBo  ipfo  mou^- 
ie,-Cr  habito  per  gratiam  in  mcnte ,  &  boc  modo  intelligttur  d'idum 

vipoflo' 


Gr.nti.T  ijiwrc 


,Apofloli,quQd  nerna  potefl  diccre  dominus  Icfis ,  fcilicet  verejia  <j> 
Jejufftc  veraciter  iplius  dominus,&  ipfe  feruus  eius^qubdnor.  p<.ncfl 
effe ftne f^iritufan6lt> ipfum i  habitctute  per gratiant,& mtjuemcip- 
fum  faUcrn per  'tnfluer,tiamgeneralcm,&  hor.  eriam  rcqiiritur  in  (>m 
ni  opere  meriiorio^in  quofiUIo  dicitfe  hottio  ftruum  Icju  ChriUi^eum 
dominum  vtraciterrccognofcenf.     6     DiuiCioncs.liicconfccjUifi- 
ter  apoflolus p>  ofcqiiiiur  inicntnm  dcgratiis  in  fp<:cieil',&  primo  dc- 
claratgratitngratis  datx  condttioncm.fecUdo  chm:ati^,qux idem  cji  Diiiitio. 
cumgratiagratum  faticnteiVdhabct  infcpaiab:litcr  eum  amiexarn, 
l.c.terlio  compar 3t graiias gratis dalas  adinuiicm.  1 4.C.T.  T'ima  ;n 
duas,quia  primodiiiingHit  gr.trias  gratis  datas  in  qnoU  mgencrali,  ^^,„„1. 
fecudo magis  tnfpecialiiibi,  Vnicuiquc  Circaprimtm  ci»:fldcran- 
dum,qui)d^ratia  gratuw  faciens  prtncipaliter  datur  proptcr  boriim 
il.ius CHi  da!ur,f.vtcum d:gnumfaciat  vita  b-ata.  G>atia  vdogratis 
data  ditur principali.cr prop  er bonum  ecclefiix,&  uon  illtns  tui  da- 
tur,ficut  do'  a  prophet''£,vil  linguaru,&  huiufmiidi ,  <iucealicjUiiiido 
dantur  non  habcntihusgratiamgraiumfacienttm.  .Ad  tafc  vtro  vii- 
litatt  reqiiititur  facul(a<'  loquendi,&  vperancii,  qua  dutur  pi r  duniim 
gratiie,vipoteper donfi linguarUyVt polfit  aliquis pdi:  pmdictrvgcnti 
bus  diuc)f>rhm  idiomatm  ,  &  pcr  dnnumtntrnculoruiu  ad  fidrrx  con  ' 
firmandam  ,&  flcde  aiiisgratis  datis ,  qux  aliquand''.  dantur  hcir/.i- 
Hibus mali'. ,fecundiirn  quoddicit  Sjluator  Matth.j.c.^Au^u  diccnc 
mihi  indicilla  ;  Domine,diie,in  iiummctuo  prophccaui- 
inus,&:  innominc  cuod^monia  eiecini*,&in  nolc  cuo  mul 
t;i$  vircuccs(ccimus,&;  cunccoficcbor  jllis,quianunquaiio- 
ui  uos.Difccdicc  a  mcocs ,  qui  opcramini  iniquitatc .  Igttiir^ 
quanm  ad illa  donaj.  facultaiem  locjucndi ,  vclopercndi  ad vtilitate 
ecclefne pra:bentia,dicit apoflolus-.Diiuiioncs  ve.^ra  f  qitiaplures 
taleSyVl  vidcbitur  infra.     7  Idcm  au. f.  quia  pcrfe5iiones,qu<£fi'.nt 
Tom.6.  k    4  m 


l 


305 


GIof.ord&Nico 


laideLy 


ra; 


304 


Ang't.cpj.j4. 


autcm  fpiricus.  Etdiuifioncs'minifl:ratiora)ni  fanr.iJcm  au-  1 

o  «iFaiUs.     ^rioartitiio  fuodjn-,  linguhs.     a     5  Opff»  inaioia,f  6:  iiiinora.         IjDjioc. 

b  tcmciominus'  .   £cc|uHrionesopcrationumrLinr,  ijem  vero  * 

^l'.T.cr.  ^Nc-teiljria. 


i»d  quod  cx- 
pcdu. 


B 

tefficacir  po- 
tcuijaruiii  • 


lib.adDarda- 
tiiim  de  prx- 
itratudei. 


ne  m inoi  dcfperct , ne  maior dum  audir  gratias ,  fiiperbiac. 

Diuifiones.  Sjciir.qtii  dicic  doimnns  Icfu.stx  gratiahibcc, 
ira  in  oQkijs ccclcllx,  •;ratia  cfr non  dmif i  pcr  pcilonas.fvd 
judilcrecc  triuni  perfon.iruni  vnum  opus  cit. 

Uiuifumts  f^r.Cir.uias  dicic  ipf.JS  vircuLcs  gracias  a  deo  datas, 
ficuc  iidem,&  ipc',5«: 
buuirmodi,q>.inrui)i 
ctfcdhisfuncquantu 
ad  proximos  mim- 
{tracio,qiiatiim  .ad  ic 
opcriUio.C^iod  dicic 
Spiritm  .•f.L-dv  p'.'"- 
fi;s  fL.bflan::.'*  inicili 
gitur  ,  firdtriiiitusm 
perforiis. 

^;  Cbryf<  ficmus. 
Kxpruno,  &  ^iltcro 
ligiio ,  &c  Vaccs ,  &: 
Prophetas  manife- 
ftosfacic,  indenocc 
iBcre  in  luiraculoru 
fcriDoncvenic ,  fed 
vcoricccmtollatdif- 
fenfiuncm,&  perfua 
dcat,  vcqui  mioores 
babenc  gracias ,  non 
doleant,  &quimaio 
rcs,non  fuperbiant.  CJuare  in  hunc  modum  incipit. 

Dinifiones  au(cm  donorum  furit,idem  auicm  fpiritHS.  AdmoncC 
prin5U,qui  minorem  habcc  gracia,3c  proprerca  doler,  Qua- 
obicm  inquit,dolcs  ?  Num  t^  non  acccpilli,  quancum  alius? 
Scd  intcilige ,  q,  dona  funcfi-:  non  dcbitum,&:  lcnics  dolore 
tiium.Ideo  mox  inquit,  Diuifiones  donorum  funt,&  non  fi 
gnoruin  ,  ncque  miraculorum ,  fed  donu  muneris  nomini; 
pcrfuadcns  non  tantopcre  dolcndum,  fcd  habcdam  gratia. 

.;<Augu.DKiidcnscrgo,nonipfcdiuifus,quiaipfcvnuseft 

atqueidcm,  &'.c. 

a  Ei  diui.ope.funt.&c.  *  Scdul.Idefr^infignium  virtutum  ac 
niiraculorum  deonomen  competic ,  qm  potencial.tcrhxc 
pcrfuosclcchffimosoperacui;.  H.ecicaquecria  nomina,  id 
cil,Spintus,&:  dominus,&;  deiis,Spiritui  fantto  conueniunt, 
qui  gratis,  6c  non  mcrito  cu6li  fpirando ac  fcruus  minifirac 
&C  poccncialiccr  quafi  deus  pcrficic . 
b  JdemvLde.  Hocaic,nepatcr,&: filiuSj&fpijffanaus alia 
fcparatim  operari  videantur , exco  cj, fpiritui giatias,&:do- 
roino  minilf  racioncs ,  Hc  dco  operationes  fuppofucrat,om- 
niarefcrensad  vnu deuiT)  fubdicCJ^Jia  Dci4s,l.operatnr dtrmia. 
c  Otmia  in  omnibus.Son  vni  omniatribuit,feJ  in  omnibus 
omnia  operatur,vt  quod  non  babetqu,is  itv  fe,hjbeacin  alio 
Hc  fic  maneac  charicas,&:  bumilitas  - 

Siamas  vnicatcm,  tibibabccq.fqu'isinillahabctaliquid. 

•  bolus 


Solu^  oculus  videt,fcd  non  fibi  foli.hrccharirascf}  donum 
fpinnis,quod  rjp^r.iconim  i,"c  poft  diccc. 
d     Fnic<^i'ju/ .  Diuifj  func  biHia,&:  non  ad  meritum  aliciiiU": 
Iinp,iilariccr  d.intur ,  fed  ad  vrilicatein  .rdificand.c  eccicli,c. 
ni  4ugufi.  Acccpimu^j&jnusfpintumfiindiin)  fi.Tmauuii 

ccclcfia,  fichantacc 


d  Dcus.qui  operatufomniainomnibu.s.Vnicuiqueautsmdi  4    fi.in)  Chnfli.tantum 

a    1  nle.1  Craiia.peiquam  i>atct,c,uo<lineolViti»tts.    b    ^tCi^ieCix.    ^ilva,tiimnot  \>i-'d^'\.  '  ■'  ^" 

tl',-r  i^rrrs.queirjixciat  ile.erm.nit. 

turmanifcftatio  ipititus  tad  vtilicatcm  .  Alii(]uidemcfacur 

a     ^Koii  por  in-ruum. 

b    i  Nxii  lalum  fapientia,i(lcll  dc  diuinit  intelligentia ,  &  fdcntia  de  humanif,fe4 
eliain  c^tuin  lcrniu,  vtaiiis  poUint  eluqui. 

c  pcrrpiritumfermo  fapicntise,  alii  autcmfcrmorcientiscrc- 

a     ^Conftantia  fidei,  vel  fcrino  . 

f  cunciumeunclemfpiritum  .  Alteri  fides  in  eodcm  fpititu. 

1  Cui;;mli  iiijirulcs.  lEodcm  oiunibus. 

a     f  Mtaculjrum  contra  natuiam. 

Alij  g;atia  fanitatum  in  vnofpiritu.Alij  topcratiovirtutiim, 

a    fPtxdicaie  fututa.    b    1  Vt  difccrn.nt,  juod  audit,  quo fpiritu  bono  an malo  dicatur  ,  quia  St 
diabolus  boua  fedu^lotie  dicit . 

c    f  idefl  loqui  diuetlis  linguis. 

alii  pro'phetia,aIii  difcretiofpirifuu,aliigcnerahnguaru,alii 


7 
8 


lO 

II 

12 
li 

i4 


) 


NICOLAVS    DE    LYRA. 
in  ctcaturis  diuifim,in  deo  funt  coniunftim.  Secundo  rcquiritur 
au£loritas,qux  h.il*etur  pcr  minilterium,vt  pcr  apoftolaturo,fa- 
ccrdotium,&  liuiulmodi;  &  quantum  ad  hoc  dicit. 
I      Et  di.mf.idem  ait.d.cui  omnia  fcruiunt.  tcrtiorequirituropc 
fum  executio ,  &  quantum  ad  hoc  fubdit. 
a     Hc  diuido.op.f.ln  eodem.n.othcio,vt  aponolatus,&  huiufmo 
di  vnus  piusaliooperat ,  vt  l^aulus  dixit  dcfeipfo  i.Cor.ij.b. 
^mplins  ilUs  omtnbns  laboraiii.  &.  limihtcr  in  vna  gratia ,  vtpotc 
prophcjix,  vd  grati.T  miraculorum  vnus  alio  p!us  abundat. 
,  3     Jcicm  vercc/c.Lffe^usenim  primatcaufjeneceflariorcqui 
ntur  inomnicffc^tu  aliarumcaufarum.     4.     ynicuiefnt.hiccd 
fequcntet  jccedit  ad  diltinftionc  diftorum  magis  in  fpcciali,  & 
primograturum,("ecundominiltnrionum,ibi:Et  quofda  quide. 
Prima  adliuc  in  duas,  quia  primo  ponit  gratiarum  diftinrtioncm 
fccundo  adhibet  limilit udme.ibi:  Sicut.n.ct>rpus.Circa  primum 
diat.y nicuiqt4c.,C::c.mii. i.^ratii  graiis  data.pcr  ^  fpiritulfan£tus 
mantRlbtur.datur.     j     ^dv.  f.ccclclix.vt  prjcdirtum  cft. 
6     .Aiii,<juiper}pi.itsc.  Circa  iitadillioftionccolideranduro,^ 
iicutdi(5iumeft  .  Cratiar  gratisdatxdantucad  vtilitatem  ccclc- 
fia;,quod  potiliimchr  per  doitrina.quanturo  ad  ea,quae  funtfi. 
Ad  dodrinam  ^c'-  '^^  quod  tria  requiruntur.  primum  cft.cognino  diuinorum, 
lidci  trij  rc-  fccuiidum  conHrmaiioeorum,&  rertium  dcbita  prolatio  vcrbo 
quituntur .      rum.Qiiantum  ad  primii,tria  runt  neccftaria.  primum  cft,qu6d 
'"'  "*   prnuipia  lint  ccrtillima,  &  quantum  ad  hoc  ponitur. 
Fide».  7     P-des  qu.^  cft  ccrtjtudo  de  rcbus  inuilibilib.q  (iipponunt.vt 
principia  cat hoiic^  doftrin^ Vndc  dicit  Heb. 1 1 .a.  i- ides  eii  fub~ 
Jitinnaj^Lr^tiUurum  reruWyargumcntum  non  appaimiu/n.  £t  acci- 

pitur 


iibcc    fpincumfau- 
cluin. 

•JiS_-dul..^<iwi//>a- 
tcfj.  Non  .id  inanein 
gloriam,  vt  vulcis  va 
rijs  loqui  Iinguis,'fcd 
ad  vcilicatc  iiicrcdu- 
lorum ,  &:infidcliu. 
e  iapicntiitfci.  Sipia 
efit  inconcempiacio- 
neaLtcrnorum.  .Scia 
in  aibonccempora- 
Iiii.vndein  [ob:Ec- 
cepiccas.i.culcus  dci 
efl lapiccia,qui  Gie- 
cetheofebia.Ecquisbicculcus  eius ,  nifi  amor,&:  cogmtio 
eius?  Abftincre  auta  malis  fciencia  cft.mala  auc  in  cempora 
libus  funcin  quibuscautc,&  prudcnccr  verfandu  eft.Cui  da 
tur  fapicncia  quafi  fol  eft .-  Cui  fciencia,  luna  in  nodc f;.'culi, 
quib.c^ccra  dant^ficli^*  funcqa  h^c  in  nodc  func  nccelfaria. 
vnde:  Soleni  in po'efi.Hem  diciJ.Hnam,et  Hcllas  inpoteflatem  noSiSi 
f  .Altcrifi.  £c  fidcs  inter  dona  dei,&:  muncra  eft.Non  ergo 
foln  <  hnnras,  led  charitas  cum  fide  a  deo  nobis efi. 

*Chryfofi  Fidcm  noneam  dico,quxdogmatum  cfl,fcd 
fignorum,de qua Chrifius ,  fi habucritis fidcm,licur granti 
linapis,&:  d;cetishuic  monti,tranli  binc,&tranfibir,&:c. 

*  Idem.Operacioncs  auccm  v]rcutum,&:  donum  fanandi 
polfldere,non  c-fi  idem.C>Mi  emm  habebac donum  fanand;, 
curabac  fo.'um,qui  auccm  operacioncs  vircucum  ,  cciam  pu- 
nicbat.  Virtiisemmcfi  nonfanarerantum,fcdcciampuni- 
rc,quemadmodum  i''auluscecauic,&:  Paulus  peididic. 

.Alii  autcrn prophetia.,alii  dtfcretio  fptrituurn.  *  Cluyfo.  C^id 
bocfignificatrCiogmtionem  quifnam  fpiritahs  fit,quis  non, 
quis  propheta ,  &:  quis  deccptor, 

^iiigenera  UngHar.ttliiinterp^etatio  fermon.  *  Chryf.  Hic.n, 
fciebat  quid  ipfedicerec,  fcd  alterl  interprctari  iiun  potcrac 
alius  h^c  vcraque  pofiidcbat,  vel  horum  alcerum. 

*  Sedul.  ./llii  inteyprct.frmon.  Hoc  eli  cx  alia  in  aliam  l;n- 
guam, aut ditficiliuin  fermonum  explanacio . 

a  Sertncnum 


D 

A  .!<;. 

ii  I'. 
Traf: 


copaginjinur,  fi  ca- 
cholico  nominc  &  fi 
de  gaiidcm'.Cred.i- 
mus  fracres,  quanctj 
quifque  amaceCcIe- 


P 

icdii 
Aiij; 
lel.c 

IZ.d: 

aii  ],1. 


Pfjj, 


.•"Hit 


ift. 


pitur  hic  argumentum  pro  ccrtitudinc .  ex  quo  patet,  quod  non 
accipitur  hic  certitudo  ctJidcntix,fcd  adhaercntiz.vndc.  Sccua- 
dus  philofophus  diffiniens  fidero  dixit.  f  idcs  eft  ignotx  rci  rai- 
randa  ccrtitudo.Sccundum  ed  cognitioconclulionum  pnncipa 
liuro  ex  diftis  principiis  It"quentium.&  quantumadhocdicitur. 
8     Sermofa.  quac  eftcognit.'odiuinorum  cxarticulis  fidci  kque 
tium.Tcrtium  eft  cogmtio  eh^fftuun^jp"  quos  intcrdum  opor- 
tctcaufasmanifeftare,&quantu'raadliocponitur.     9     Settno 
fci.cicit  co^nitiorexuhuminnuitl.tiwi  inuijibiliadei per ea,cjf.* 
fa8a funt  intelleda cotifpiciuntur,  Ro.  i.c.Circa  fm,quodeftcon 
firmatio doftrinx catholicat  fcicndu ,  ^ in  hJs , q  rublunt rationi 
naturali  confirmatio  eft  pcr  argumenta  cx  principij^  euidetib» 
dcdufta.In  his  aiit.q  funt  fupra  ronc  diuin.'tus  reuciata  ,  coniir- 
matio  eft  pcr  ca  ',  q  lunt  diuinac  virtutis  propi  ia.Et  hoc  fit  dupii 
citcr .  Vno  modo qii  ad confirmationcm  Hdii  t.t  opus miraculo» 
furo.Et  hoc,fiuc  fic  ad  falutem  corporu,  &  quant ii  ad  h.oc  pon'f. 
ro     Cratiafa.  Siucordinef  adfoladiuinspotcftatis  manif  il^- 
tione,vt  ftatio  folis,vel  aliqd  huiufmodi ,  &  quacii  ad  lioc  poiiit. 
1 1      Opcratio.  Alio  Aodo  quantum  ad  cofirmationem  fitiei  ma- 
iiifcftatur  aliquid  occultum  ,  quod  fore  folius  dei  eft  proprium, 
ficut  funt  contingentia  futura ,  &  quanturo  ad  hoc  ponitur. 
II     T' ophe.scX  cordiii  occulta,j^ro  qd  dicit.  i .Reg.  1 6.b.Ho  vi - 
dct  ea,q  parcnt;deus  aut  intuetur  cor.  &  quantu  ad  hoc  ciicit ur. 
1}     Dif<.re.fpi. Circa  tcrtm,quod eft ficukis ptonunciandi alijs 
ea,quz  fuat do^trina:  catliolic?  duo  rcquituutur,  f.  tacultas  idio 
rnatis.vrprQnuncianspoHitaquibufcuiique  intelhgi,  &  fettin- 
dumhocdicitur.     14  Ce»tr<i//».&cognitiofciifuscorum,qu* 
profcienda  luut,&  ^uanturo  ad  hoc  pomtur. 

(     Jnier 


3oy        i.AciConnthios.    Cap.  Xil.        306 


to.  f. 


in 


iiarum 


urar. 


de 


B 


lud  gcni.-s 
asnofcanc  quod  dicic 
Apoftolus:  In  expo- 
liariihe  coiporiscar 
uisinhil  aliuJ  c(i  qua 
jpfa  caro.  ica  donum 
fpiriCLiliauilli,  nihii  a- 
liiidcft  quamfpiricus 
iunulus. 

Aug.  Incancu  ergo 
donu  Dei  eft,  uiquan- 
tiim  dacureis  quibus 
dacur.  Apud  fe  auccm 
Deuscftj&finemini 
dccur.  Cum  enim  da- 
cur:  fua  voluncai ,."  d.i- 
tur ,  &:  ipfe  ideir.  om- 
niaoperaturdinidens 
linguhsproii.cvulc. 
c  Fnus  atqi  le  idemfpi. 
Auguftinus.  Q^ocl  fu 
pra  dixic  crc  s  operari: 
hicfpiritumi:  g..i  enim 
vnius  natur  x  quod  v- 
nus  operac  jr,  &cres 


ne  diurrrofiim  donoruni  fpiricuflandi,  in  vno  fpiricu:  qtira  D 
omn ia  donaad  vnum cfiiciendum  dirigit,  non  vilius  pci  fo 
naconccii.ncr.da  vel  pra£:icTcnda,ncchommibiis  gloria  Dei 
danda  :  quia  viius  cS.:  idcm  in  omnibus. 

g    T^am  & cor,  AtJibrofius.  Oftcnditperfimilicudinem  hu  Aii?.^,n  pfai. 

mani corporis  vnita-  sr&r^o. 

i   t-rjjarum  vdvifionjm.vtloftph.         Id  eft,&  fidiuerfa.        h   In fubftanHa,  ~'      

»  interpretatiotrermo'num  Hajcautemomniaoperatur  vnus  ^ 

a    laiuiiabilis.        b    tJon  ipfe  diuifjs.    ^^  c    Sicut  qui  Deus  ell.        d    Ide  >  diueili»  diaerfii  dat:  quia.   * 

j  atq;  idem  Ipiritus^diuidensfingalisproutvult.  t  Sicucenim  3 

Co::i'.u!clion;  in;mbrorU!n.  Uiaeifa  ^  ..x^    ^    wi 

corpus  vnum  eH:,&:membra  habet  multaromnia  aute  mem  ^   ficuc  humani  "co^rpo-  fl^ih;"''* 

Q^iimuis.  SiibrauiLlrando.  a     Ouines  riddes  funt.  '  '  "  **       * 


^  i    SermonUvi .  Vcl  fcininncs  func  all cgoricT pronunciacio- 
A  ncsqu.'si"  pfophccis3<:  iiiciiangelijs. 
b    Hic  auuM  oinnu .  Vidc  q  uod  Apof^olus  dicit  hfc  fpiritu- 
fjnciij  daredona.  Alibi  vcto  dicit:quia  datus  cft.Chriffus  ec 
r,  diac:./iccp::e  fpirititm janfiim.yivdc ciidoim  Dci aadiuz di 
'li.  ^    ci  fpiritii  fancium  :  il- 
locucionis 


tem  corporis  Chrifti 
ideft  ccclc{i.r  h.ibcre 
varictaiem  officioru 
i^:  diuerficatem  hanc  t  Ro.  u.  b 
no  tollere  vnitacem ;  El'''-*^ 


e  bracorporiscum  Iint  multa.vnum  tamcn  corpusiunt,irae*t 

a    Vt  non  dicain  corjius Chrili :  qui»  ipfe  Cluillusfunt  tam minores,iiuamm3ioici. 
Q;aia.        Sanclo.       '  Duffi. 

^Chriftu^s.  Etenimin  vnofpirituomnesnos  invnumcorpus 

Abluii.        Naiione  diuerfi.  Condition-  diuerC- 

baptizati  lUmus,  fiuc  t  ludaiijfiuc  t  centilcs,  fiue  t  ferui,  fiuc 

a    InatcepiionediueiforuindonorUm.         b     Bene  omi:es  vnum.  c    Cui  ecdefia  fimilis. 

g  tliberi,  &:omnestin  vnofpiritupdtatifumus.Nam&cor- 

a    Iia  &  in  ecclefia.        N Jn  omnes  unius  olKcij  Sc  doni.         b    Quiaidem  fpiritu»dato(nnia. 

Aliquis  >ui  donum  infcrius  datur. 
b  " 


nsvnicas  non  m  tin- 

gularicatccolinic,  fcd 

in  muftis  mcmbris,vc 
g  inuiccm  fibi  prjelicnc 
y    quoddcbcnc. 

h     Si  dixerit^  pa ,  oho-  I"  pCil  1 50. 
8    niamnonfum  mantts.Ho  '^^'"ciWs, 
^   futn  de  corpore ,  &c. 
'**      •}<  Scdul.  Pes  Eccle-  t  vnum  fpiri- 
"  flxdicirolet.qadJn-  tChauiimus. 


pusno^n  cii  vnum  mcbrumjfed  multa,Si  dixe^ritpe^s^quonia  '  *  t^cededu  egrcdicur. 

a     Tam  digBUS,  Vt  llle  Cui  OpeiatiO  viltUtUm  datUt.  h     O    oii;aH,.r.riinicnnnrt>      nnn  iJiHr       f^ivi. 


b    (^quia  dc  primis  non crf",  jion  idetr 
non  elt  neceflarius? 

non  fiim  ma^nus,  non  fum  de  corporc,  num  idco  non  cil  de 

Similitet.  a    Qui  habet  fcientiam.        b    Vt  qui  habct  lermonera  fcicntix  uel  fjpientix. 

corpore  ?  Et  fi  dixeritaifris,  quoniam  non  fijm  oculus,  non 

a   Elt  utique  adhuc :  quia  fi  non  el\  illud,  pote.1  efle  aliud. 

i  fum  dc  corporc,num  ideo  no eft de  corpore  ?  Si  totu  corpus  u 

ris  videc  in  oculo ,  Sc 


anus,  ille  qui  opcra 
tur.Os,  ille  qui  docet, 
velloqtiiturlinguis. 

4<Auguflin.Invno  £ 
corpore  ft  fit  faniras , 
&non  aduerfumfeli 


tigenc  mcmbra,  Sc  au 


pGd. 


Cin. 


operanf .  V  nus  &  ide, 

ne  tot  pute  ncur  quoc  opera :  non  quod  fine  patre  &  filio  fpi 

ritusoperct  ur.  Inftp.irabiliscficnim  operaciotnuitatis. 

d    Diuiden>  /in. Vndc  ncc  huic dolendum,ncc  illi  fupcrbien 

dum.  yt  vul:^  Qui  folus  nouic quid  cui  conueniat ,  &:  gratis , 

nonaft  mcri  tum  hominum. 

c    Ita  &■  Chr  ijius,  Caput  6c  corpus  dicitut  Chriffus,  propter 

incfiabilcm  vnit.itemcapicis&membrorum.Vnus  fpiricus 

facict  oia  in  membns  Chrifii  corporis  ,  ficuc  vna  anima  vi- 

dcc  in  ocul  .i,audic  in  2urc,&:  in  c^tciis  omnib'omnia  tacit. 

■a  Augiifl.  Vidcacisquanta  gratiapertincatisadDcum, 
vt  ipfc  vol  jerit  clle  vobiicum  vnus ,  qui  eft  cum  patrc  vnu. 
<^iomodo  cum  patrc  vnum  ?  Ego&patcr  vnum  fumus. 
<^omodo  nobifcum  vnus  ?  Non  dicit,  inquit ,  infemini- 
buSjtanquam  in  mulcis,fcd  tanquam  in  vno,  &:femini  tuo, 
«juodcftChrirtus. 

^  Scdul.  Notandum  quod  tota  Ecclcfia  cum  fuo  capitc 
Chriftusappcllatur.nam  vtcorpusnonefi  vnum  membrii, 
ita  non  potcft  totum  corpus  vnum  officium  agere,  hoc  eft. 


oculus  dudit  in  aure. 
Necobijcipocauri,quianovidet,vfdicacurei,nihiles.Nrj- 
quid  videre  &:  difcernerc colores  potcs  ,  quod  facic  tx:ulus? 
Riidct.n.auns  de  pace  corporis,  &  dicit,ibi  fum  vbi  cf}  naii 
lus,in  eocorporefum.In  me  non  video,in  illociiquo  fuai, 
vidco.lcaqicum  auris  Acic,ocuIus  mihi  vidcc.-ocufusdicir, 
auris  mihi  audit;ocu!i  &:.aures  dicut,manus  nobis  opcr.acur, 
&:c.OIa  mebra  quidquid  pnt  facitjt,  vt  dc  infimo  &:  exiguo 
loco  fpina  qux  inha:fcrat,educatur.Sic  ergo  fratrcs,qui  fquis 
in  corporc  Chrilti  non  poc rcfufcitare  mortuum,  non  illud 
quxrat,  ne difcordet  in  corpore :  quo  fl  auris  quicrat  vidcre 
difcordarepot.  Namquodnonacccpitnonpotcft  faccre. 
Scd  fi  ci  obiedum  fuerit  &:  di£tum,  fi  iufius  ciles,  refufcica- 
res  morcuum,qiJorefufcicauic  Pccrus  in  Chriflo.Cumctgo 
hoc audierit  homo qui  proficit ,  quafi  obictla calumni.i  ab 
ignaris  paganis,ab  hoibus  ncfcientibus  quid  !^>quancur  ,rc- 
fpondeat &:  dicat :  Quiddicis?Nonesiufius,qi.uanon  ficis 
miracuIa.Polies  &  aun  diccre,  no  cs  in  corporc,  quia  no  vi- 
dcs.  Faceres  inquit,  &:  tu  licuc  6c  Pccrus  fccic.  Scd  6c  Pccrus  p 


vccocum  corpus  vcl  vidcac ,  vcl  audiat ,  fcd  vnumquodque  #    mihi  fccicquia  in  eo  corporc  fum  in  quo  &:  Fccrus  fccir:  la 


nicmbrum  fuum  officium  habct. 
f  Effn/w. OftenditquocorpusChrifii  vnum  :quiaomnes 
jn  vno  fpiritu  abluti :  duiii  (uinus  in  hoc,  vt  poft  limus  vnu 
corpus,vnanimcs  pcr  lilii  vnum  fpintum,  vt  totum  corpus 
vna  amma  vegetatur.  Et  quia  ocs  potati  fumus  in  acccptio- 

ne  diucr- 


illoquodpotpolfum,  iquodiuifusnonfum.  Quod  minus 
poflTum,  compatitur  mihi,  &:  quod  plus  pot,  cougaudco  illi. 
1  si  toiwn.  Q^Si  in ecclelia omncs elfcnt  vnius  orficij  quo- 
modo impleretur necefficas  corpons,cuius  gubernationi 
diucrfisopuscli? 

^  a    Sitotum 


"? 


NICOLAVS    DE    L  YR  A. 

I  /iffr./fr.  Dicitigitur  Apoflolus.Alij  qui(lcdaf,&c.&;  patct 
literacxdi^isvfqjibi.  a  Hxc  <jKrem,6"c.  pcrhoctollit  crror 
Gcntiliu  qui  diuerfas  gratias  attribuebat  diuerlls  dijs:  vt  fapien 
tialoui.loquutione  \lcrcurio,&ficdcalijs.  5  Diuidcnsfm.pet 
hoc t oilit  error  eoru  qui  dixerunt,Dcu  cognitione  habcrc  reiii 
in  vniuerfali  tm,&  no  linguiariu.  4  Trout  fult.  per  hoc  tollit 
crror  atcribuentiu  diucrfitate  donorii  fato  vcl  codellationibus, 
velhumanomerito,  &  nondiuinx  voluntati  ncutcauf^primz. 
5  Sicute.cor.  Hicmanifefiat  pdifia  perfimilitudinecorporis 
naturalis.Et  diuidit  in  dua$:quia  pnmo  ponit  iimilitudo  in  gene 
rali.fcdo cxplicai  magis  in  Ipcciali,tbi.  '^iam  &  corpus.  Similitu- 
doaut  eft  in  hoc:  qdiicut  multa  rocbra  faciunt  vnu  corpus  natu 
ralc:  lic  &  fidelcs  in  Chf o regcnerati  pcr  baptifmu  fafti  funt  mc 
bra  Chfi.&  fic faciut  fub capitc  Chfo  vnu corpus  myfticu.Dicit 

tMiulti-  '^-^"  ^"""^ ^' '"'  ^^^^  vnitas  no  cft  indiuifibilitatis  quaiis  eft  vnitas 
Vufti: ncc  cotinuitatis  qualis  eft  vnitas lineac:  fcd  eft  vnitas pfe- 
«•iioniscjuaaliqclvnupcrftftionccxmultiscoftituit.vthf.j.mc- 
lap.i.ita  &  Chnilus  qut  cll  caput  noftru  vnus  cft  in  pfona.&  per 
<olequcsoesficlclcsfibi  lunfti  pcrfide  faciunt  vnucorpus  roy- 
«icii.QiiO(ldcclaratcofequctcr,di.  6  Eteniminvnofpi.f.d»' 
^to.     7  Ounesnos  y(i;-c.myHicu.     8  Bapti:^ati  fumusJfluibi- 

ptifmus 


ptifmuseftfpiritualisgencratio.  9  5"/«« /H</iC/.q.d.Hancvni- 
tatcm  non  impcdit  diucrlitas  gentis  prxcedens  baptifmus. 
10  Siuvfer.&c.  q.d.  diucrlitas  conditionis  hanc  vnitate  no  im- 
pedit.vndc  dicit  Airibro.  in  dno  bona  feruitus  &  bona  Iibcrtas 
aequalanccappendunt.  ix  £^ow;«e;;«  j^wo.ei  c-m  potu  facra 
mcntali.  1 1  l^am  &  corpas  nan  efi,  &c,  Hic  colcquiiter  fimi- 
litudincapplicatmagis  in  i'peciali,&  pnmo  quantu  adcorpus 
naturalc.lctfo,  quantum  ad  myfticu,  ibi;  Vos  aiit  cftis.Pnma  m 
duas.^a  primo  dcfcribit  corporis  naturalis  intcgritate,  fcdo  n>c- 
brorii  habitudine,ibi.?^o«  potefi.  Qu^antu  ad  primiidicit,  Tsl^xm 
&  corpus  non  efl  vnum  mem.&c.  quia oia  mcmbra  concurrunt  ad 
integritati;  vnius  corporis  copofiti  &  perfcfti  ex  multis  organis 
dcfcruientibus  diucrlis  animx  potcntijs .  vndc  i.de  anima  dici- 
tur:  Animacftaftuscorporisphyliciorganici.idco  fubditur. 
15  Sidixeritpcsquoniam^&c.(\A.nb  fequif.licet.n.mi-braab- 
inuice  diftinguantur:cx  iHis  tn  pcrficitur  vnii  corpus  vmcate  per 
fcftionis.&  fic  potcft  dici  dc  fingulis  mebris.  t^od  prab.it  con- 
fcqucnter  duccndo  ad  duptex  inconucnicns.primii  elt:  quia  tol- 
lcreturidquodcftncccfruiiicorpori.idcodicit.  14  ,w  ■.?»<.»/, 
€?"c.q.d.to!leretur.Et  codcm  modo  poteft  dici  de  finjnlis  m  rm- 
bris:quia  ficut  oculus  eft  necellarius  corpori  ad  dtrigedu.ita  .na> 
ous  ad  operandii,  &  pcs  ad  ainbu!andii.&  fic  dc  ah;s.l5  fubdir. 

a     'Huinc 


Diuifio 


307 


Gloflord.&NiqolaideLyra".        308 


Atuit. 


A;ii:5. 


oculiiSjvbiaiiditus?  Sitotumaoditus  vbiodoratu'. 

a    rrouida  £c  iiiioaabili  votuiitaie  ap:auic.        b    Diucrrji. 


b  tein  poTuit  Deus  niembra ,  vnumquodq,  eorum  in  corpore 


.ticuc  lltii  vifuin  c.t 


b     M^do  mu![a. 


i  noiftrL 


^  a    Si'otHw  eoypfit  oeulns.  ^  Scdul.Hoc  cft,ri  omncs  do£iores 
A  {'.im-.yhi iinditus^  Id  clt  vbi  tunc<iudit(trcs  ?  Sitoium  audicus,  ti 
oinncs  fnitt  flud-rurcs  ••  fbi  odoratusf  Hoc  cft,  quis  crit  bont 
cdoriSjtnaliucd;^"i<-'ror. 

b    Membr,:,vtj:'m:j»od.Yt.  nihil  dcCii  illi ;  ita  &  in  ccclcfla  di- 
ucrfas  pcrfonas  qiil- 
bustnbuitnnincradi 
ucrfa. 

C  Lluodr:cff:tir.f^o]\ 
modo  ii'ukiaido  fcn- 
luuin  jx-nrct:fidcria 
ccr[  us.Ica  fi  ui  tw  ic- 
Is.i  onuics  cfsCcviuus 
odicij  Sc  (iv:rk.nh: 
non  difceriuMntur 
n-.civ.bia  nccjuc  cor- 
pus. 

C     >yf«l  iternm  ca.  t>e. 
Ipfa  di-jniras  conrcm 
ptibii'-»  cH  l]r,c fubic- 
c):is.  Oihcivun  pnim 
eftpcrquod  di;;nicos 
contlat.M;jgni)sim- 
B  pcrator  ncccllarium 
habct  exciciiunV. 
d     "^"  fff^  oculns. 
^«Scdul.ld  cfl,  vir 
thcoricx"  vica: ,  dicere 
m.7>it:i,  Homin!  aillua 


turpis  cf}  ,  non  mcmbra  ipla.  l^ 

/«&(,«rfitf.liiz,c(t4rv  &  h.nbitu  ahqri  vitc  mri(^oris  funt.Vcl 
ilhqui  in  ccclclja  pcraliquodpflih  inhoncfiifuntabfidin- 
tuis .'  diuurirur  cofol.inoirhus  &  oncionibu!;,vt  honcft:  ftac. 
g     HQncili^utenf..  (^  ha  &  {ratribus  in  quibus  fludifi  pifj  c6- 

ucHationis     ornauic 


a    D!fcrcrlofj)!uu:uin.      Karcs- 

£c.i  i>ro;iier  h'viiati>:'u;-njc.;tii  viranda; 


Nuncau- 


Maius  v^l  iitinus 
d    li!  con  iiiUiiniK  cofnoiis. 
d 


Vn  us  ofii.i:. 

d     t4_iod  mmniii  diucrfis  fjbfiilerfpotcfl. 


c  (icut  voiuit.  Quod  fi  eni'ntomnia  vnum  membrum,vby:or 

a    Nccorpus  pv.-rcac.  .Suni.  De  oiiinibiis. 

pus?Nunc  aA|tem  multa  quidem  membra.vnum  autem  cor- 

a    Di'4C:fa  func  ;  iVd  maiota  non  poirunt  dicere  minotil-us  «•bod  cs  non  c^cant. 

b     Qi]i!a  fioculus  pra:U!dct,  inrnus  i>i)cratur. 

d  pu.';.  Non potefl: aurem  dicere oculus  manui ,  opcra  tua  non 

a     lotcil  enim  aliquis  humil  s  qiwd  non  (uuVmis. 

c  indigeo,autiterum  caputpedibus,  noneftis  mihi  necefTirij. 

Viiiora. 

Scd  multo  magis  quac  videntur  membra  corporist  infirmio- 

Alitjuando.  a    £t  quxput.-.inus  infeiiDra^afuperiotibusnoiidebentfpcr- 

ni :  fcd  an  pius  l.onorari. 

raelTc,  neccflariorafunt.  Etqu^putamus  \  ignobiliorame- 

a    Ve.iiwentoiiun.  b    lcim.nusdgnisexhortatio  neceflaria  ,  qua 

■  ali;:u:shoii.  1  iUisdi-tiii  vt  liani  vtiles. 

braefle  corporis,hi»hondrem  abudanriote  fcircundamus. 

,»><■....,.. . '     Vi  ludciida.         Per  ahquodptccatum.         b     Confolaticncm  iii  oiatonibus.  „.....,. 

hs  vira',&: :.  Idco  au-    f  Et  qux  inhonefta  lunt  1  noltra  abundantiorem  honeftatem  *°  condolei-e  fratribus , 
tcm  inuicem  indigc- 


honcffas ,  nihil  ctl  cj, 
addatur  a  nobis. 
h     Sed  Deus  tepauuit. 
Rcinoto  illo  qu^  oh 
cft:  ponicillud  quod 
prodctt,fcihcctcoii- 
tcmperationcm. 
i     Sed  iu  idipfum  prf>  in- 
uicem.  QJvoUicita  finr 
mcmbra.vt  tcndanc 
inif^ipf.imidc(!,inid 
foll'Citudinisquodf]C 
ipfum,  idcft  ind  ffe- 
rcns  ,  vt  non  iniiius 
proflioquam  profe.  ahci: 
K      Etft  (juid  patitur.      hom. 
Ambr.  Hocdcmcm-  t"^' 
bris  corporis  ambi— 
guum  non  cft,  quia  fl  ^  n^,. 
oculus  vcl  pes  capi.v  iia. 
tur  aliqua   ajgritudi-  b 
ne.totumcorpuscon  t.« 
dolcc.Ita&rnosdecec 


■f  kii^tHuni. 
1  iJcm. 

t  honorlfic:}» 


mus- vtmaj^isacma- 
gis  cn.ifitascoi?firme 
lur:Nam  fivnusom 
niahabcrct.aduerfus 
cijceros  mfiarccur. 
(^ji  ridcintr  mtnibra 
corp.  iufirmora  ,  vcn- 
ter,&  cjrccraintctii 
na:  Ti(ffc/i''/o>'.',idct^, 
dum  vitam  corpons 
cuftodiunc .     Itaque 
incmbra  qux  fperni-   1 
tisinccclcti,i,maioris  ™ 


A  iiobis  cacciancibus. 


Qiii  pet  fv*  faiis  honoicm  hal ent. 

c    Eorum  c;u,t  illis  nunc ,  fed  per  ei  funt  alia  honoiandii. 

^  ha'bet  Honefta  autc  noftra  nulh'us  eget.  Sed  Deus  teperauit 

a    M.mhro.        Infe.        b    Ai-.ipiiorrm.        Pci  dgna  mcu.bra.  v 

corpus,  cicurdecrata  buadantiore  tnbuedo  honore,vtnon 

a     Dilcoidia,        b     Humrino  velecclcCa.  Potius.         Vbi  debct  effc  vnitas.         In  rebus  sgendis. 

'  fitt fc^fifmaf  in  cdrpore ,  fed  t  in  idipfum  pro  mqice  folicita 

a    Inaduvrfis.  b    Cfimpati  deb?n". 

•■  fintmembra  Etfiquidpatiturvnum  membrujcopitiuntur  14 

a    Quafi  fuum  fit  maium.        De  bonis. 

omnid^mebra.Siuctgloriaturvnumebru,  cogaudetomnia  '^ 

a/QuidadnosilUjRelpondei.         b   Vnuatefidci.         c   Cipitis.        d   Pcndentia.  '* 

e    Chriito  cipitei:<:coir.meinbro. 

mebra. Vds  aute  eltis  cd'fpus  Chrifti ,  &  mcbra  ;  de  mebrd. 


fi  quid  afiuerfitacis  e- 
jj  mcrfcnt,  &:  Ixtari  fi 
benccelTerit. 


•  vtihtatis  approb  .itur , 

fic in  corporc  iinc pcdibus t\.  manibus  viuicur ,  fine  intefli-' 
Au^u.lib.iT.  nisohininonon  vjuuur. 

coin.    Fanft.'  f    Inhoncfl.i  funt.  A btlc  vt  in  membris  fanAoru  aliqua  flt  tur 
f .11.  s>.  picudo:  fcd  dicuncurinhoncfia,  quia  non  h.ibcni:  Ipccie de- 

idtnilibr.jp.  J.QJ.J5  ^,^5  habcc  ta  quar  in  promptu  ftint.Vcl  proptcr  Icgcm 
"  *^'"  "'"■'^'  membrorfi  qux dc  peccaio  vemt:  vfusmembroru  iliicuus 
,  turpis 

W  '  ■      '■  ■-'  ■  '  ■  ■ 

NICOI.AVS    DE    LYRA. 

I  7{unc  <r«/fw.i.ficdifpofuitca  in  corporc,quodquc  defer- 
uit  toti corpori.  oculus  enim  videtpro  toto  corporc,  &:  pcs 
fimiliter  ambul.it.&  fic  dc.nlijs.i?^  idco  ficuancur  in  vno  cor 
porc.  1  jQMo</yJ,/^c.  Hic  ducicadfm  inconueniens :  quia 
collerccur  incegrirascorporis  radquancceflarip  rcquinrur 
diuerfitas  mcbroru:  vt  prajdidri  cfl.ideo  dicic :  Sfuod  fi ejjent 
emnia  vm-.m  njch.fbi corpu.r;  i'.pi-e^amcum  perfcdtibilc  pcr  ani- 
mam.q.d.nufquani,ppquodfubdit.  ^  T^uacdntcM.abin- 
uiccmdiflinthi.  4  f^numautem.  ex  illisconflitutum  vni- 
taceperfcdionis.     y  7v('/>i  po^t/?.  Hic  cpnfcquenteroiidit, 

-  habitudinc  membrorii  adiiiuice.  &  primo  quantu  ad  cultii 
extcriorc,ibi.  Ei  cjuxpuiuwus.  tertio  quantu  ad  mutiia  Iblici- 
iudinc,ibi:  Sed  in  id  ipfum.  Quantii  ad  primu  didvT^on potefl 
*utcrn  drctrc  ocu.  rrar.ui:  opera  ii<a  rion  ii!digev,&c.  quia  licut  m^ 
nus  indigctdircitioneoculi ,  ica  ocuius  protedtionc manus 
nc  la:daiur,&  lotione  fi  f adctur.  &  fic  de  al.-js .  6  Sed  mul- 
to  ma^is  <ju£  ridcri.  tic  ;ir  qux  facile  Uduntur.  7  7{ecrJfario- 
ra  fuiit.  nircftio  enim  cculi  cft  omnibus  alijs  mcmbris  val- 
dc  nectiraria,&  cx  tali  mutua  neceflritateapparct  manifeftc 
omnia  mcbra  dc  intcgritatc  vnius  corpnris dle.  8  £f f «<e. 
Hic  confcqucntcr  coniparat  .idinuiccqi  oia  mcmbra  qpan 
tum  ad  cultum  cxteriorcm  ,qui  magisadhibccur  mcmbns 
ignv.bilibus.&hocctlquoddicicur.ir  .?«.«/)«:<?««! /\;«oW/oc4 
membra  cfc  corporis.  vt  pudcda  &  partcs  cgcflioni  dcfcruicn- 
tcs  propter  aliquam  focditatcm.  9  His  bononm  abun.id  efl, 
ca  diligcntcrtcgimus.  10  HoncftaauitmnolbaiaiWtise^etit. 
fcilicec  ppcrimcnti,vt  fhcics  in  qua  vigcnt  omncs  fei.fus. 

I I  Std piui,i>-c.i.fic  orduiaujc  quod  illa  mcmbra  qua:  vi- 

jcicatui: 


1     Foscslis  corpusChri 

■*  fli,&c.^  Chryf^oflom. 

Ne  quis  enim^diciu, 

nihil   ad  nos  ex^m- 

plum  corporis  pcrci- 

ncre ,  natura  fcrui,  cii 

quidquid  a  nobis  fi.it, 

'^  liberum  fit ,  &  volun- 

tatis  totum,  ipfum  ne 

17  cclfic^udininoftrsnc-  \^ 

>8  commodanSj&tanca  ^g, 


ij 


texl 

■q 


animorum  concor- 
diam ,  quanta  mcmbrorum  nanira  fic ,  clTc;  dcbere  doccns: 
V  os  vcio  corpus,  inquit,cliis  Chnfti.  Quod  fi  corpus  nolirii 
feditiofum  cil,;' non  decec,quanto  miinis  Chrifti?  tanto  pro 
fedlo,  quanco  araciapotcntiorcftquainnatura. 
m  Dc  Mcnibio.  Vcl  a  ine  membro  cuius  pra:dicatione  infti 
tuti  efiis. 

^  3    r.tqur.f- 


F 


acnnus  tcgimus  cx  infhnclu  naturx 


Pii4ii%' 


dentur  inhonefta  ^i 

cuius  cft  au>:tor.  1 1  yc  nmftt  fcbifma.,&c.i.vt  apparcar  ma 
nifcfte,  quodonmiamemlirafinrdc  vniuscorporisinccgri 
tace.  I  j  Sid iii  iapfum.  H :c conicqucnter comparnc  mcm 
bra  adinuicem  quantum  ad  mutuam  fcillicicudinciii  labo- 
rando  vnum  proaltero ,  &c  com. patiendo  vnum  alceri.ideo 
dicic.  Scd in  idtpfuvipi  0  iti.  folii.  jint  metnb.  ficuE  manus  laborac 
pro  neccffanjs  alijs  p  u  tibus :  vt  in  tcgumcnto,  defcnfione, 
vi.  fimilibus.  1 4  Etfi ^u':d,&c.  ficuc patec, quod  Ixfo  pcdc 
ftatim  oculu-s  afpicit  ad  Iaiionc,&:  maiius  apponitur ad  con 
folationem.  15  Siusgloriatur  vnum mcrrib.  ea  s.\[<:[ua  confo- 
latione.  16  Con^audentomnia. \ndcconfoV:ita..  Exhisomni 
busparet,quod  pertinen!: ad  vuum  corpus.  17  Fus  uurcm. 
HicapcatfimilicudiiK-m  corporis  natur.il:s  ad  myfticum,di- 
ccns:  Fos  aute eflis corp.  Cljrifit.  per  coniunilionemchrinca- 
lis&fideiadinuicem&aQ'  Chriftii.  i3  EtUicbrademcbyo. 
idcf!,dcpcndcnciavnumabalccro&:ad  vnumoidinaca.Hu 
ius  autem  corporis  ocu li  funt  pralati  ii  doilorcs.qui  hiibet 
alios dirigcrc. Audicus  vcro  clc.iici,qui  func  eorum  difcipu- 
li.Odoracus  rcligiofi,qui  dcbencjfcfpirare  celcftia,Cant.  i.Ji, 
Jnodore  vngHcritorit  luoru  c/<JT/'>.«f.Manus  autc,poccntesI;uci, 
qui habcnc  dcfendere  pcr  poccntiatn  clerun^  6c infcriorcm 
populum  .  Pcdes  vcro  vulgares  homincs  fuoI.:bore  vtagri- 
culcura&huuifmodi  totum  corpusmyfticum  fuftccanccs. 
Et  liccc  finc  ignobiliora  mcrnbra,  camcn  func  valde  necclfi 
ria.Vidcmus  ctiam  quod  nuUus  flacus  pra;di£tus  conucniea 
ter  poceft  ftarc  fine  aIijs,proptcrquod  dcbcnt  pro  inuicem 
follicicarc  dc  ncccflanjs  pro  CQmmuui  vcilitacecorporis  my 
flici  fua  o^cia  exerccnccs . 

1     £r  quof' 


clcik 


^09         I. Ad  Corintliios.    Cap.  X 1 L        310 


\i-h 


ceftacem  habet,&  caftigat,  &  fanat :  qui  donum  fanandi,fa-  D 
nat  modo. 

Exinde  gratias  curationum .  ^  Sedul.  Vc  leprofos  munda- 
re ,  &c,  .« 

Opitulationes.  'J:  Sedul.  Ideft ,  eleemofviia?  crga  pauperes. 
,       ,  ,  ^  'ic  Cbryfoffomus. 

Expoait  d'm#Jfititim  ir.  fidelibui.quirtl  dlilt  iii  memfcris  .  a    Dignitate  &  tcmpore. 

a  tEcquordaitiquidempoiuitDeusindiccIefia,  primum  apo-  . 

a    Omniiun  c>i<tinatoi<s  &  iudices.        b    Aug.tjui  f  or;l  aduen"tum,nOn,qui  euin  prxnunciauerunt,de  1 

quibu»  in  A^ibus  apoliolorum  . 
j^  c     Qui  miracuta  faciunt . 

e  ftoIos,recundopfopheras,tertiodo<aores,dcindetvircuTes,  j 

l  .        3    Quiinlirraoslailam,  b    Qisi  niaioribu$feruntopcin,vt  Titus  Apofto!o,ve!  archidi.   4 

tfpifcopis.  i    Minoruui  perfoiiarinn  pr.xlatioiios  ,  vt    S 


blia. 


fi 


:i4.a 


^  A    £t quof.qui.  Dctcrminat his de donis  Dci,  qux afciora, i^ 
A  qiix  lint  isitlriora .  De  his  enim  puinbanc  Cormch  j  i  quad 

ininuselicc  maiiis,quod  m.iius  elTet  minus. 

b    TrifnHin.  dignicacc  &  cempore  apofloloi  vitx  Chrifti  prx- 

dicanccs. 

c    Secitn.  pro.  myfle- 

ria  fcripcurarum  vcl 

facura  reuclanccs. 

d    Tcrtjo  do.   prxce- 

pca  vuicndi  danccs , 

vd  qui  pucros  litcris 

imbuunc. 

C     Gcnerali.  Ecce  do- 

rum  Dei  eft  ,  multas 
fcirclingu.is .  Bt  nota 
quod  vltimum  ponic 
jllud  quod  iUi  primu 
poncbant. 

'fi  SeduI.Nunc  phy 
ficam  fimilicud;nem 
myfticeoplauat. 

*  Chryfoftomus. 
Apoftolos  pr.cloca- 
uit,vt  qui  omnia  in^ 
fc  donorum  genera" 
habcrcnt.  Neque  e- 
nim  alios  Apouolos, 
alios  prophctas ,  in- 
quic,  in  ecclefu  Dcus 
locauit ,  fed  pnmum, 

fecuiidura ,  tertium  adiunxit ,  hoc  ipfum  quod  dixi  oftcn- 
dens. 

Sccundo  prophetas.  ^  Sedul.  noui  teflamenti ,  vt  fuit  Aga- 
buj&filixPhilippi. 

Ttrtiodoilores.  *  Chryfoftomus.  Poft  prophetam  do£to- 
rcm  locauic ,  quod  illu^^juidcm  totum  cft  muneris  diuini , 
hoc  &i.  laborJs  humani. 

Deinde  virtutes.  *  Sedul.  Facientcs  maiora  figna ,  vc  mor- 
tuos  fufcitare. 

*  Chrvfoft.  Pulchre  fanacionum  dona  a  potefiate ,  fic  vt 
fupra:difccrnit.  Poteftas  cnim  fanationc  maior  e{\.  Qui  po- 

teltatcm 


presbyteri'  ^Q<v  plebidocamcntofunt. 

cxindegratias  curationum,  topitula^tioncs,  gubcrn;uio'nes,  <f 

a  In  plcrif.jue  vacat .        b     Dmerfis  h:rc,quia  non  omnibus  omttia,quia  fic  non  ^ 
eflet  quibus  ex  oificio  fctuifent ,  8 

generalinguarumiintdrpreratio^nesiermonum.  t  Nunqufd  ^ 
omnesapoltoli?  Nucjuidomnespropheta;?  Niiquidomnes  '' 
do«5lores?Nunquidoes  virtutes'  Nunquidomnesgratiamcu 
radonum  habcnt^   Nunquid  omnes  linguis  loquuntur  ? 

Scripturas  «1  Jmguas.        b  Scd dehis  defidcrate vtiliora,  non  Uiiguas  vt  foletis. 

'  b 


Hoccine  icicurdonii 

Dei  cft  ?  Maximum 

ifihuc  qufdem  diui- 

ns  beneficentijE  fi- 

gnum  in  rebus  fpiri-  Tpoteftates. 

tus  ceconomu  &  hor- 

tatorem  eiTe. 

Guhrnationes.  -Jt  Se- 
duI.EccIefiiirum  Dei. 
f  l^in.omfies  pro,&c> 
Qui  hqc  no  habetin 
fe :  amet  in  alijs  ea.  8c 
in  eis  iam  h<rc  habet 
qu2  infe  non  habet. 
g  l>lHnq.omn..Apofie. 
•Jj  SeduI.Sicutnecto  E 


Nunquid  omnes  intcrpreca^ntur  ^ t  Acmulamini  autem  cha-  "  ^;,"^  corp'ocuIus  cf!.  f^^f^^^ZZ 

^  i    Etprxterprxdtfla.        b   Miius  omnibusdonun. .  '»    Quod  enim  lU  fingU-  „.''""' ^*"** 

c    EunJi  adDeum.i.iharitatem.quiapisdiftanonfcinper   ''    lis  hominibuS  Vniuet 
>  adiner:ti:m,fedad  h^norcm  DeiortendendumGentibus.  '♦    r    Ar\n'i  {ntrirtitV      ^' 

rifmdta t meliora .  Etadhu^ccxcelientiorcm  viam  vobisdc-  J^  effenonpolTunt.^non 

monftro,  ,  fpiritulTancai^fcdho- 

minis  infirmitati  de- 
putandumeft. 
h     .AemuUmWt autcmcharifmatameliora.  *  Scd\i\.ldcRy\n\\'- 
teminidonameliora,  quamloquiiinguis.  , 

i     Kxcelleniiorem  Waw.Charitatcm.quia maius  omnibus pr;c  ^,^",(1  J^j 
diclis  donii: Vnde  in  fine  his  qui  dicuc :  Downe  in  nomine  tw  i^neti,  nte. 
prophetauimus :  dxrnonia eiecimm:  virtuiesfecimusy  dicet dominus:  c.\\>.<\^. 
I\ecedite  a  mc^von  nnui  vos  opcrarij  iniqnitatis.  Ibidcna.i 

*  Chiyfofi.Non  maiora fcd  meliora  fedlari  iubet:ncc do- 
num,fcd  viam  donorum  dixit,quo  magis  quod  di£turus eft 
toIlat.Non  enim  vnum.duoue  aut  tria  vobis  dona.fed  viam 
vnam  ad  omnia  ifla  perduccncein  monflro :  nec  viam  foiu, 
fcd  excellentem ,  nec  vlli  mortalium  inaccefTam  ,  &c. 

^CAP.F 


NICOLAVS    D  E    L  Y  R  A. 

I  Etquofdam.  Hicpoft  dinindioncm  gratiarumdifiinguft 
^  minirtrationes.Etdiuiditurin  trcspartcs,quiaprimoponit 
diflmdionem.fccundo  manifeftationemeius,ibi  .J^nquid 
omnesvos.  tcrcio,circaminifIcrium  ordinat  hominumaffe- 
6"bioncm,ibi.w/fcwtt/ami«;.Primaadhuc  in  duas  ,  quia  primo, 
diflinguit  mmiftrationcs  principalcs.fecundo.minus  princi 
:  Apo.  paIes,ibi.Op;r«/<z//o/jej.MaioresautemcccIeficE  miniflri  func 
Moffi.  ApoftoIi.Ad  quorum  otiicia  pertinecf  regimcn  populi,  do- 
>«i»en-  clrina  ^  miraculorum  opcratiopro  cofiimationc  doCtrine. 
Dchis tribus  dicitur  \jx.<) .n.Conuocatis autem duodecim  .Apofio 
lis  dedit  eis  potefla'cmfuper  omnia  dxmonia ,  &  vt  languores  cura- 
rent,  & miftt  illosprAdicare re^num  Dei.,  &c.  In  potefiatibus  aU- 
tem  ordinatis ,  illud  quod  elt  fupremum  referuatur  fuprc- 
nia:potcnti2:,aIiaauccmalijscommunicantur.Regime  vc- 
ropopulifupremumcft  inhistribus,quiaaIiaduoordinan- 
turad  ipfum,ideo  regimen  ccclcfix  proprius  cft  fiatus  apo- 
fcolici,quicfl  fupcrior  ftatus  ecclefi^,  &  poft  cumalij  ftatus 
pcr  ordincm,&:  hoc  cft  quod  dicit  ApoftoIus.Et  quofdam qui 
dem  pojuii  Deus  in  eccUfta.  idcft,difpofuit  ordinatc . 
3  Tnmum.Ap.  quibusefc commiffum  ccclcfiac  rcgimen, 
Luc.ir.c.  Egodifpono  vobis  ficut  difpofuit  mihi  pater  meusre- 
gnum.^  &c. 

3  ^fc««rfo pro.  accipientcs  a  Deo  immediatc  rcuclationcs . 

4  Tertiodo.  qui  rcuclataalijs  cxplanantinfcnonbus  .  Dc 
his  duobus  dicitur  \2t.  i  ^.^.Erant  autcm  in  ecclefia  qua  erat  .An 
tiochixprophet£  &  doSores .  Ncc  contra  hoc  cft  quod  dicitur 
Match. il.b.  Lex & prophetxvfque adloanncm .  hoccnimdi- 
citur  dcprophctis  prxnunciantibusaducncum  Chrifci  in 
catncm  qui  tunc  cclfauerunt.non  tamcn  ccfiauit  prophctia 
fimpliciccr.Qiiartus  gradus  cft  corum  quibus  comunicatur 
gcatia  miraculorii.qu^Tuit  comunicata  alij  s  ab  Apoftolis,6«: 

,  quan- 


quantum  adhoc  dicitur. 

5  yirtutes.  quantum  ad  eos  qui  faciunc  miracula  in  elc- 
mencis. 

6  Exinde  g.  c.  quancum  ad  cos  qui  faciunc  rairacula  in  cor- 
poribushumanis. 

7  Opitulationes.  Hic  confcqucntcr  diftinguit  ^ccundarias 
admmiltrationes,  di.  Opiculationcs  quantum  ad  illos  qui  fc 
runt  opem  maiotibus  prxlatis ,  cuiufmodi.funt  decani  ,ar- 
chidiaconi. 

8  Gubernationes.  quantum  ad  parochiales  facerdotcs  . 

9  Genera  Im.  quantum  ad  illos  qui  varijs  linguis  loqucban- 
tur  in  primitiua  ccclefia,nc  propcer  dctcttum  idiomatis  im 
pedirccur  cuangelica  doditnna. 

I  o  Interpretationesfermon.ciuzntum  ad  illos  qui  occultas  fen 
tcntias  explanabant, 

I I  7{iinquid.  Confequcnter  manifeflat  di£bam  dif^ini!lio- 
nem  pcr  hoc  ,  quod  tunc  non  omncs  admini ftrationes  ifJas 
conccdebantur  omnibus,  fed  diuerfx  diuerfis :  licut  diftin- 
dz  officia  diflindis  mcmbris  corporis.  Oculus  enim  videt, 
&  pcs  ambulac.&ficdc  alijs :  Noncnim  omniaomnibus 
cxpcdiunc.  ]deodicitui: ,Klj<nqutdcnin:iomn€s  .Ap.  q.d.noa  : 
&paccclicera. 

1 1  .Aemulamini.Wxc  confequentcr^rdinat  affc£honcm  ho 
minum  circa  dicVa  miniftcria  :  quz  licet  fint  bona  &:  eccle- 
fix  ncccflaria,  tamcn  non  funt  iic  appctenda,  ficut  charitas 
&fimiIiaqua:faciunthominem  Vitaa^cern.Tdignucn .  Noa 
ficautcm  di£ta  miniftcria.idco  dicit  Apoftolus :  ^emulami- 
ni.id  cft,  dcfiderate. 
1 5     Charifniata  me.  i.  mcliora  fpiricufiancli  dona. 

14  £t«^/;«c.  pra;terdi£l;a  minifferia. 

1 5  Excellentiorem  vo.  cundi  ad  pacriam  c^Ieficm. 

1 6  Demoniiro.  cap.fcquenti. 

CAP. 


A  D  D  I  T  I  O    T. 

Inc.i^.vbi  dicitur  in  poft.tirca  iftamdiftin£lionem 
""'* .^  iicdi£tumcltgrati«gratisdat$da 


Jnc.i^.vbi  dicitur  in  poft.tirca  iftamdiftin£ 
iicJcrandum,quod  ficuc  di£tum  clt  grati*  gratis 
advtUitatcmccckli^. 


con 

lantur 


Hzc 


H^c  diftin^tio  Apoftoli  de  diuifionc  gratiarum  gratis  da 
taruu:\ declaratur  plene in prima fccundai.q.  109  artic. 4.in 
corporc  quxftionis,  in  quo  contincntur  omnia  quichic  tra- 
dit  Poftilla.CS^pIcniori  modo  vidcibi,  &c. 


?» 


Glof or  J.  &  Ni  colal  de  Ly  ra. 


311 


i 


c  A  p.  xrir. 


r  r*'  %»iV,j^ff.PFob.it  qnodchai  itas  cxccllentior  cft,  quia 
'Oii^calja^riaeilViDarivalcrnr.X  ill.i  (ineirtis. 
b  Silii.ho,  Mm  isfcicKvj.vol  .»'if /(W'<'«.  i.pcrtetaorum.A^ei 
Un<^ds  oHim  hnminm»  ^ngelyrum.  Quibus  pi  ^jpoflti  niinorib. 
quod  dc  Dcivolun- 


primi  fentiunc 
Quodfit 


Bur.>calai.p» 


late 

CafiificaMt 

aliquib.  nutibus,  aut 

fignis,  velquibiis.id 

humincs  nuflTi  vtun- 

tur. 

fSr^n^rhrMnt. 

.;«  ScduK  Idcfr,non 
folum  omniuin  Im- 
guis/cd  ctiain  tl  quz 
Angclorum  lini^uij.  „ 
.5«  Auguftinu<:.  Q^id  j* 
cfc  vcfris    nuptiatiS?  j 
Quxramus   illam  in 


M.  gn^  vcHcs^nondu  tii  cft  ilhnuptialis  .  I.im  prbfer  n->bis 
I  iipti.ilcmvcncm.Sichant-iren\iMquit,nonh.ibe.im,  nihil 
iu,nihilmihi^>deft.Ecccvcftisnupti.ihs.  Induitevoso  co- 
ni  e,vt  fct  uri  d  fcubptis.  Nolitedicercid  iffain  vcffem  hi- 
bci;da,p.iupcresfumus,VcHitc,&:vcftinvni,hicmsert.Vc- 

fntc  Pudos,ni!dti^  cfc 

C  A  P.     XIII. 

QrqJ  alicui  dstui  ati  ^ lo-.um  nei,non  id  nvncum. 

llingui.shominum  loquar&angeloru, 

a     Q^a  poidi  cajfrc  oinnibui.  Iiif^iisloqiicrs. 

charitatcm  aurem  non  haheam,fa*5tus 


D 


i^hrifrus ,  &:c.   Hcc 

Ausiuft. 

*■  Grc2;or.  M.ignus. 

Bon.T  Ifiqucs ,  fcd  pcr 

amorc  eadem  bona 


cap4 


a     Quodinuiilitci  l:W\  conturdiiui  alifs  CgniHcac. 

b    Sibi  noo  prodcJ^,  alios  drlc.^^ai  ncfcieM. 

fumvcluc^'s(bnasautcymbalui»  tin- 

a     Futurouim. 


^  non  fcqucns  vclutes 
.niif  cvmbalu  fonitil 


rcddif,  quia  ipfc  non 
setitvcrba  quetacit. 

nicnSjEtfihabueroprophetiam.&no  ^  d   clwh.item  autem. 

a    Occuha  ve.tel»a8cnoui.  Diuiiiam  &  hiinianani.  CharitnS  cft  foilS  prO 

ucrim  myrteriaomnia,  &omncmfcientiam:&fi habuero  J  pnus  bonorum,  cui 

a    De  omni  te  vnde  e!l habcnda.        b    Perfefta.f.         c    Ad  littcram  :  vcldamoncs  a  paticmibus,    O    allCnUS  noil  COmiTlU- 

omne'mfidem,itavtmontesrransfcram, charitatcmautcm  9  nicat.  C^ievtoleum 

Et  fi  illa  mngna.         b    Cautelae1cciroryn.v  ur  pluril  us  pirfit.         c    Neieniria.  1°    nOH  pOtcft  prcmi    in 


B 


litcfisfacris.  qne  cft  ^  non  habucro,  nihil  fum  .  Et  fidiftribifero  in  t  cibo's  pau-'  ^  imo  ,fcd  fuperexilit. 

VefcisnuptialiSj'  "SinC  <    Nondmitumqmieddant.        b     Quidquid  licet  mihi  habere.  '^,  Quan!:.1  cft,  qUC  fl  dc- 

dubiO   Cftaliquidqj  ^  c   VtLamemius,  quod&iaftamerfitimabEmpedocIei^  fj^.  ^    flHfC,;,  habcntur 

boni&mahcommii      pe'rum  omncs  facultates  meas  ,  t  &  u  tradidero  corpusr^  c?tera,ti.n(ric,  habcn- 

ncnonhabenc  .Hoc     meum  t  ita  vt  ardeam,  charitatem  autcm  non  habucro,M  turommaf' 


DiuiCo, 


CognitJoii» 
sngclii  ilit- 
piex. 


inuenigeraus,  &:in- 
Mcnicmiis  vcfcemnu 

ptialcm  in  donis  Dei.Quid  cft  quod  coe  non  habct  boni  &: 
nialiJ"  Quod  homincs  fumus, &  pccora  non  fumus,  Dei  do- 
num  e(^,fcd  coe  cft  hoc  cum  bonis,  &  cum  malis,  quod  no- 
bis  lux de coelo oritur,  dcnube  pluuiardcfccndunc,  fontcs 
niati.int,agrifru(Sificant,donafuiic,  fcdbonis  malifqjcom- 
munia  Iiuicmus  ad  nuptias ,  foris  .nlios  rclinquamus  qui  no 
vcncrunt  vocati,ipfosconuiuasCidcfl  Chriftianos)conIidc- 
rcmus.fiiptifmus  Dci  donumctt,  hiinillij  boni  &  mali.  Al- 
tans  facramcnta  fimul  accipiunt  &:  boni  &  mali.Propheta- 
uitSnul  iniquus,&:  virosachfsimoatqjiuftifs.  infcftiis.dum 
cu  pcrfequeret-proph^ciu^t .  Nmigd  crcdcrcdnr  fo!i  boni? 
EcdemonescrcduncScCoucremifcunc.  QMidficicif^ixcuffl 
omnia,i<:ad  veftcm  illamnondam  perueni.  C^iodam  loco 
Paulus  Apofi.  attulit  mihi  magnum  muolucrum  magnaiii 
refu,&  pofuitante  mc.  Et  dixi  ci :  ofledc  mihi  fi  forte  vcfte 
nuptiale  reperifci.C^pitcxcutere  fingula,&:  diccrc,fi  lingU'S 
bomi.loquar  &:  angel.ti  habeam  ocm  fcicn.Sc  prophc.&:  fi- 
dc.fi  difcrib.oia  n>ea  paupcr,&:  trad.corp.meum  vt  ardcam. 


Magn^e 


c  l^ebit  disfon.&r.  S;- 
cuc  impulfu  aliqno 
non  pcr  fe  rcfonans,fic  loquens  linguis,non  pcr  fe  5  nefcic, 
fcd  v  irtutc fpiritusproferc  ca  quibus  ^udiinres,  mulceat. 
f  Et ft  habiiero prophctiam.  Vt  B.ilaam  &:  Caiph.is  &:  Snul. 
g  Myflcria.  Vt  &:  ludas  cia  apoftolis,5d  diaboIus,qui(vt£zc- 
cbicidicit_)  myfteriadininanouit. 

h  ScuHtia.wx  fcribx &:  pharif.ci,vii:  Fos  heiis  clauefdemrs.  fei 
nec  iritr::tis,>icc  alios intrare  finitis.  Hnt  hxc  vtiq;  &:  mali  ,g.&; 
roSrcbunt^in  ludicio.vbi  no  audebuc  mctiri.q.h.no  dicctur: 
N{')h.ibLiiffis,tcd  no  noui  vos,ga  finccharitatc  habucrunc. 
i  Charira.&c.  Aug.H^ccfc  vcfcis,qua  inciufi  cnnniuic  feturi 
difcubut.Hac  vcfce  pclliftiriguSjquo  frigcbat  Pctrus  calefx- 
cicns  fc  ad  prunas  Caiph.T.  H.cc  fola  cfc  qu.c  diuidit  intcr  fi- 
liosregniet  pcrdicionis  Dinrurquidif&ialiapcrfpijin  iimi 
nera,fcdfinecharitatenihilprofant ,  vtdoininusait :  Qui 
hec,dabitur  ei,&:  qui  no  hec,  i^:  id  quod  habet  aufcrcc^.ib  co. 
Hetquid^^mgram  p  jfsidendinomen  Chrifcianum,  fcdno 
habcrcharitatcm  vtendi,&:  idcoq,  habccaufcrciur  abeo.x 
K  Si diiir.liDpit  facuicas  multum  vcl  parum  dan^i^f-d  non 

irapar  > 


l..(n: 
Don. 

tdc. 
4.C.I. 


tali: 


tv: 


Lc, 
bap 

Mii  i. 


.Mr 

:i. 

bcr.i-' 

cui 

p.,n 

i. 

luh 

U 

Mi 

Aiif 

b.i>k| 

«   1 

&(■ 

t 

■ 

NICOLA VS 
C  A  P, 


DE    LYRA. 
X 1 1  r. 


l'C  I  lirr.^HU.  Poflqua  Apoftolos  docuit  dc  gratijs  datis,Iiic  cofc 
Oquetcr  traftit  dechant.ireqideeftciigr.i  graiu  f.icictc,  vcl 
infcparab.litcr  c»  anncxa.  Et  diuidit in  rrcs  partcsrqi  primo  on- 
dJt  cius  cxccllcDa  refpcftu  donoru  pdi£loru  quatu  ad  cius  aecef 
fitaie.fcdo.quatiiadeiusvtilitdte,  il)\. Charitas patief  eli. tcrio, 
quatuadei'(bbilitatc,ibi.Cif?tf(7fafw»n.7«5ffnV/f.  Circapiimu 
ondit  pnme,  qd  linc  chdritateno  \  a!ct  dona  q  pertinet  ad  lotu- 
tione.icJo,q«I  ncc  c.i  q  pcrtmct  adcognitionCjibi.S/  liabuero.tct 
tio,q<f  ncceaqux  pcrtinetadopcr.itione,  ibi.  Et/i  diflribuero;Sc 
pcrlicctriadonainteiligitalia.Dicitigitur.  2  Siln.h>  Li.om 
n'u  hojum  pcr  donu  linguaru.  j  fir4«.Circaquod  fdcJu;^ 
in  angelis  efl  duplcx  cognitio.  Vna  qua  vidct  diuiiia  efTcntia;  Oc 
dciila  vnus  nodocetaliii  :  qaoesimmediatc  vii!etea  .  Alia  vcro 
cognitioeft  in  cis  dealijs  Et  hxc  clt  duplcx.Vnactldeminiite- 
rijs  diuinf  prouidetiJc  cxcqucdis ,  Et  de  his  fuperiores  loquunf 
&  d()cetinferiorcs,&  no  ccoucrfo,  Aliae(ldcc6ccptib'^prij$. 
'&  fic  et  infcriorcs  docct  fupcnorcs  &  loquant  cis.ficut  ccrtuerfb. 
Coliderandu  ct ,  qd  in  angclis  cft  aliquid  naturaiitcr  noiii  alijs: 
&  ioqfi  illudnaturalitcr  notii,  ab  vnoangeloordinaf  admanife 
ftandrialtcrijid  qtf  cftlibi  occultu.tuccft  .nngelicalocutio.Quae 
quidc  ordiiiatio  dependct  cx  v<)!unt.itc  angcli  proponcntis  vcl 
ordinatis :  &  lic  pot  loqui  vni  &  non  altcri:  potclt.is  igif  hoc  £i- 
cicndi  df  angeli  lingua  .  Pcr  h  )C  intclligit  quod  donii  tocutio- 
ris  qMantrKunquccxccllcns  non  valctfinectiarirate.  lofubdit. 
4  Ftiinsfum.  Sonus.n.taliu  quantucunque  (it  difcretus,  non 
tncllvnius.Sicut  autcorpus  viuit  peraia!n(qujc.irft  xs&cym 
balu^hc  aiafpiritualitcr  vmit  percl)arit:itc:ppquodoislocutia 
quxefl  liiie  cliaritatcmortuaelt.Acsaut  coquod  ell  planu,  cx 
vna  percMtlioricrcdditfimplicem  fonu.idcongnificatcos  qui  vc 
ritate  nmplicitcrannunciat.Cymbalu  autcoquod  cllconcauu 
ex  vn.i  pcuflionc  multiplicar  fonii ,  idco  lignificat  eos  q  veritate 
multtplicitcr  annuciat,adduccdo  plures  fimilitudines  &  clicicn- 
do  multas  pclulioncs  &  bmoi.   j  tt/t  ba.Hic  pfetjttcter  ide  oii- 


dit  dcdonisptinentibus  adcognitioiie  Jiv.H.ifihabits.arcphctia^p 
qua  occulta  diuinirus  rcuclanf. 2,I^ct.(.d.  7v{o  VDlutJie  humma  di 
Uta  efl  aliftado  fpheii^ ,fcd fpirinifanBo  iri/pirati  locuti  fnrit  fan&i 
Deihomi<ies,<&c.  6  £r«o,i2T.  i.deitatisoccuitaqu^pcrtincc. 
ad  fapietia.fup.2,b.Z.oi7(/w/«/-  Deifapientia  >n  tnyfieiio.f-^  ahfco- 
tiitaeil.  7  £f  o?«n?/i;/.  fiuedimnitus  data.vt  apolloli  habuc- 
rur,fiuchumanitusacquili'a,vtphiIofophi.  S  £."/»/.»  i.  i.imper 
fcfl^a  9  ifjvr.ei' t.  Exhocobijciutaliqui  ,q(J  nuilifanftina- 
bucrunt  fide|)fcfta,q»  iro  icgif  aliquis  coru  monrcs  rraltufilTc, 
fedhocno  valer,q.imanife(l.itiofpiritusp  miraculadaf  ad  vtitt 
taie  ccclcfii  vt  fupra diiftii elt, pp  qd  faart;  fcccriit  miracula  p- 
utvtilitaticcclcharcopctcbat,  &  ficopetensFuitret^motcs^quc 
trailuIifTenr,^  maiora  feceriit  mortuos  fufeitado,  c^cos  illuminS 
do  &  huiufmodi.que  hcri  no  pof.ct  nifi  vii tute  diuini.tradati» 
veromontiii  virtutcd^mv^nii  poifet  fieri  (1  dimitiercnr  prnpri^ 
virtuti,  10  C/;rr/.^c,  quauiad  cflc  glorie.SciediictjquodA^ 
poflolus  hic  loqt  dc  fapiecia  &  fi^iccia ,  ^|7ut  sur  grati^  gratis  dit- 
t5  qhibcri  polsetfinccharitate,ficut  prophctia  &  fides;  Moaii^t 
prout  fapietia  &  fcictia  copatant  inter  fcpte  Ipirituflanfti  don.T, 
quf  funtinleparabiliter  cnaritati  annexac.  1 1  Et fi li' JJrihuero. 
H'c  cofcqueter  idc  facit  dc  doms  ptinetibuj  ad  opcrarioirc  ,  di- 
iis.kiftdflri.  i.plunbus  diuifero,  qa  pietas  adplura  fc  extedtt.j 
IZ  Omnes fa.&c.Perhdcti^itvhtti pieta$.iAi:.ip.c.Si  vi< peri 
fcHiis  effcjvade  &  vende  vniutrlu  <jux  ha'rt's,  &  di  p.wpei ih!4f.,&  e.A 
Interopcra  virtmis  quc  funtadjpximii^j»  pnncipaii  ponitopM 
ra  pictatis,quia  ficut  dicif.  i.ad  T\mo. ^^.c.Pietas  adornnia  viilit 
eft,p'-om:fli  <nem  babens  vitx  fjiiie  nunc  efl,&  fninrif. 

13  Etfi  tiadidero,&c.  Inter  omniaquf  luftiner  homoppDcU, 
martyriu  cllpotiHimii,  &  maxiroequaJo  quis  ollert  (e  voliio 
ric.propterquodcxprimitur  cum  dicitur,  Ei  ft tradidcro  curptts 
wfWOT.otTcrendovolunranc  propterChridum. 

14  Ita  vt  ardeat».  quod  eit  martyrij  genus  accrbilflraura. 

15  Charitatera  autern,&-ic.  AdcoiiCecanoacm  vit^  bcatar.quit 
chantas  dmgit opcra  ad  finem  vltimum,proptcr  quod  ipla  fub- 
Uta  dcficiuat  ab  lUp  fine. 

Chantas 


^ij        I.AdL,orjntliios.   Cap.  XIII.        314 


M  inipar cft  chariras.Et  ideo  ranrum  cff  darecaliccm  aqu^ fri- 
^  cidi-quanrum  fLiitZacheo  daredmiidiumpatnmonij  .In 

clinntatc  dignofcunturdifcipuli  Chntli,  non  in  prophetia, 

fidc,  iValijs  qusE  habent  &  non  difcipuli. 

a    5"i  diflriO.in  cibospaup.^^-c,  ^  Scdul.  Hoc  eft,fi  ncn  propter 

Deu.fcd  propter  glo- 


riam  humana .  Ettra- 
4ide.corp.meim,&c.Jd" 
cftjin  martyn{i:riia 
ipfo  martvrio  aduer- 


C    T^on  temulatiiy.  Quia  non  cam  alicna  fnelicitas  contnrtat. 
d     T^o  a^ir  pnp  r.m.  ^  Scdiil.  Idcfl- conrrar.itioncm,  vc 
Gennadiusdicit^' Vcl  pcrperam,  vitiofc,con  upte. 
c    7^(0«/"/?.  Quia  noncam  fuafrelicitasattoUic.  ^- 

f    l^n  qudiritfua.  non  eft  amatnx  pecunis. 

g     Otnnia  credit ,  Sed 
b    Habitu  paiicntix  in  anima. 
Larga  egenit 


•    Itere  Chitita» idfo  dignioi  ear  quia  hic bona  afttt.  b    Habitu  patientis  in  anima.  DCO.  Non  dicit    Om' 

....  .      ^  .     ,  I,  ^    Largaegenit.  '  ,  ' 

a  nihil  mihiprodeft.  Charicaspatienseft,  benignaeft .  Cha-  i   "'buscrcd.t. 


Non  inir.dec ;  quia  a^tciius  bonum  diligii  vr  ruum. 


.    „       r        V.         ,.      ,      ,       ,     ,.     Omniafperat.Sicxn 

b     Peiuerre.         c    Si  profueie  luccedit.     *  ,  i      n 

t»   -  ■    i\c  '     .  ,    patribus  ideft,inpo- 


,  ^^jrfrarrerreancS;   l  ritas  no  t^mulatur,non  ag.r  pcrplram,no„  inflatur,  t  non  .  P-^^^^rappiru^n 

^"A^^Vim    .•     rnnrrmh^nc     ,  a    Non  vulta  ..  pixpon,.        b    Tamum  :  voU.l^.  non  lepcut.        c    Non  piouocatur  ,d  iram.  J  Su,  foerabant  habcre 

;  eft  ambitiora,^  no  quxrit qu? fua^lunt.  Non  iritatur,  no  co-  1  ^uod     ™^^^^^ 

a    Non  folum  non  uocct,  fcd  ncc  cogitat.        Scd  dolct  viden»  aiiquem  tucic.  7  X.  '  ^ 


uneftiram:  conrcranens 
.,veln5eum  ,  qui  iufTit  nos 
"■  ^'"  malitiaproximi  obli- 
"  ^*"!:  uifci ,  &:  in  ipfa  ctiam 

niorte   prxuancator 

exificns. 


uquem  tucic. 

Op-Tibus  imiitia;,vci  vcibis  veritatis.   8 


Deus. 


gita'tmalij,n6gaudetruperiniquitare,c6gaudetauteverica  '  '    o?»?2w/«n/.lncapi 

a    Inaaupioueiitate.        Sicut  inNoeappatct.         b     quod  ueritasruadet  *°    tC,  id  eu,  ill  ChrilTO , 

v«..».~-.—  f.       ,  Vt  in  Abrnham.:ppjruit.        c     qua:  ueiitas  prouuttit.        d     Proiiiifla  p.ntientcrcxp«ftat  II    qui  paticntet  expctla 

b   charitaspa.t(l,&c.   h  ti.  Omnia  fuftert ,  omnia  crcdif,  omnia fperar,  oTa  fuftinet.  '^  uit  gloiiam  rcfurrc 

AtltruftinUS.HcC  funC       ;  Scd.        rutuiorum.         a    Ouando  omnij  Dia-fmtia ctunt.      '    iO-ir>mc /</ afrf>n(lnnic 


D 


AHg.libr.tr. 
deciuir.c.i/. 
&lib.50.  ho- 
niil  34. 


tii.qucft.j.c 
illui     " 
infra  10. 
t  Phil.i.C 
\  nonas;icin- 
honclle  ,  vel 
non  eft  talti- 
diofa. 
h 


Auguflinus.Hijc  func 
j^j*(^arma   quibus    miles 
ariu»  Chrifti  armatur-Cu 
11«.     iiis  armaturx  quafi 

prxcipua   arma  p;e- 

mifit,  pacientiam  hc 

benignitatem. 


Quando  omnij  piifrntia  ctunt. 

tCharitasnuquaexcidir.SiuCjppheti^-euacuabururfiuelin 

a    Qiid  enim  ahcti;  dceretur,  ubi  omncs  cjdcm  intclligent.  Qu.omodo  pet  fpeculi 

b    Cum  pci  ii>(ain  icm  eiit.        c    Ptoj>hetia  £c  kientia  cff.lructm, 

(ant,  idcit  impeiteitj, 


um. 
quia  es  f  ait* 


j|  dionisi^afccnlionis. 
15  K     Charitai.  Itcmdi-  t  abolebiSt^. 
•6  gnior.-quianecinhoc 
._,.., ^ ^.  '^  feculo,necin  futuro 

gugceflabut,  fiuefcietiadeftruet.  Exparte.n.coenofcimus,  J»  fin^ur,A:fioperacius 

*  ^  »0  cellcnr. 

1  T^nijuam  excidit.^i 
credendo  Sc  fperando  diligimus  quod  nondum  videcur  : 
quanto  magis  cum  vidcbicur  i 

a   EMacua- 


;.wque     Ong.  Altera,illata  a  proxf m  is  mala  iev^^uanimiter  porcat: 
i        alia,  fuabonaproximisdcfidcrAbilitcrunpcndit. 


NICOLAVS    DE    I  YRA. 

I     Charitas patiens  ij}.  Hicconfcqucntcroftcnditurcmincnti» 

charit.itis  quantum  ad  vtilitatem:  quii  per  ipfiin  implcntur  om 

nia  virtutisopcra.  Etprimo  hocullenditur  induobus  a.ltibus 

g?ncralibu$  virtutis,  cum  dicitur.  Cijaritasoatiem  e/l.  Omnis.n. 

a£^us  virtutis.coiidit  in  hoc,  (p  il  >^s  bene  fudinet  fibi  itlata  ma- 

]a:  vel  m  hoc,^  berve  opcraf  bona.  quantum  ad  primum  dicitur 

ChaT!taspaticHseJi.(\tiAnXiXtnzd  Cccundam,     1  Bini^naefi.i.fi' 

cit  patientem  in  malis  tolerandis  &  bcnignum  in  bonis  opcran- 

dis.  benicrnitas  .n.  df  quah  bonj  ignciras  :  C^od  lit  qn  cx  igne 

chaticatis,  3iu.shominislichqucfcit>,quodbona  habita  non  hbi 

foli  rctinet.fedad  alios  cxtcndit.     J    iSfon  xmuUtur.  Cofequcn 

ter  explicat  in  fpcciali  opera  virrmu  qux  percharitatc clticiun- 

tur.Et  diuiditur  in  duas  partes :  quia  primo  oltedit  qualiter cha 

ritasfacitvitaremaluro.  Secundoqualitcr  facit  agerc  bonumj 

jbi :  Congaudet.  Circa  primum  fcicndum  ,  quod  homo  non  agit 

malHm  contra  Deum  fic  quo J  ei  noceat :  fed  hbi  &  proximo  be- 

ne nocet.  Primo ergn oftcndit  quod  charitas  facit  vitarc  malum 

contra  proximum :  Et  hoc  malum.  Vcl  eft  in  affc£tu,vt  quando 

quis  dolet  de  bonis  proximi  &  dc  malis  eius  gaudet :  quod  fic 

per  inuidiam,  quam  remouctcharitas :  quia  contrariacur  ei  di- 

refte.  Ideo  dicir.  l^ion  xmulatur.\.m\xidet :  Habet  enim  xmalari 

plurcsfignificationesquxconrincnrur  inhocvcrfu:  Aemulor 

inflatur  ,  amar,inuidet  ac  imitarur.  Vcl  malumcontra  proxi- 

mum.cftincfFedtu.Etficdiciturdecharitare.     4  ^nn  a^it  per 

peram.  id  cft ,  pcruerfc.     5  T<(on  inflatur .  Hic  fecundo  oftendit 

qualitcrcharitasfacit  vitaremalum  horamisin  fcipfum.Primo: 

quia  rcmouet  inordtnationem  fupcibix qux  cti principium  om 

nis  mali,  diccns :  "^on  inflatur :  quia charitas  cxdudit  tumorem 

fupcrbix.  Infiatuscnini  habetm.ignitudinemapparcntcm,fcd 

non  cxiftentcm  :  lic  fupci  bus  vidctur  libi  magnus  ,  cum  ramen 

nonlit  fecundum  verttatcm.Etquoniamanobitiocftlihafuper- 

biz ,  idcoconfequenrer  dicic  de  charitate. 

6  ?\?»n  c/?aw6.r;f>/d.idcft,  facitambitionemvitare.  Sccundo: 

quiaremouetinordinationem  capiditatis.  Etquantumad  hoc 

dicitur.     7  ?\(o»7«^nr,  ij^/*.  Rcpetcndocacum  fcandalo.Ter- 

tio:quiarcmouetinordinationcmirx.  Idcodicitur. 

%    7{onirita.  i.nonprouocatur  adiracundiam.  Qu^arto : rcmo« 

«et  inordinationcm  elationisqux  cit  in  racnte.  Ideo  dicitur. 

9    T^onco^itar  ,CyC.  idcft,  non  permittit  homincmcogitarc 

qualiterperficiatopcre.     lO  ?Cngj«(/«>  e^c.ideft,  non  pcr- 

«nittit  pecc.ire  ex  elatione  vcl  malitia,  qux  faciunr dc  malo  giu- 

«Scre ,  Prouer.2. cap.  L<eta'tr^r  cum  malefecerint  & exuliant in  rc- 

OMjp'>/p(»i;,dequibusfafitchar;ta$magi$Iugcrc.      11   Con^iU' 

«'«f.Hicconfcquenteroftenditurqualitercharitas  facitoperari 

honum.  Et  pnmo  quoad  proximum,  cum  dicitnr :  Coigandet  u  1- 

te>H vri.  fcilicct  proximi.  Qux  tiiplcx  eft  , fcilicst  ventas  vitx , 

d"£trinx  &  iu(t,ti.T,      12  Ow^/d /f<|^i,y^  Infirmitates  proximi 

«haritatiue  fupportando.  Secundo ,  facit  opera  bon j  crga  Deq, 

quodfitpervirtutcstheologcas.ldcodicifur.      ij  Omniicrc- 

("t.  quxtanicn diuinitus  a  Oco  funt tradita:  i  quo  non  poftunt 

tradi  falfa ,  cum  fit  prima  rcguU  vcritatis .  Crcderc  vero  omaia 

quxtradunturabhominclcuitatis  eft.  vndc  Proucr.  i^.b. //»- 

*«ccntcreditomi  vabo.Ui  Hebrxo  habctur:  Stolidus  crcdit  om 

nivcr- 


Diuifio. 


ni  vcrbo  .  Ideo  innoccntia  accipitur  ibi  pro  defedu  fenfus. 
1 4.  Omnia  fperat.  diuinitus  promifta.  Et  ne  fpes  frangatur  pro 
pter  dilationem,  fubditur.  15  0?«"/:(/M.^i'»£'r.  Pet  longanimi- 
tatem  paneter expctftado  promiila.  i6  Chari(asnun.quam.,&c. 
Hic  confequcntcr  oitcndit  cxcelientiam  chariratis  refpcftu  alio 
rum  donorum  quantum  ad  permancntiam .  Et  diuiditur  in  duas 
partcs:  quia  primo  proponit  hanc  pcrmanentiam.Sccundo  pro- 
bateam  ,  ibi :  Expjrte.  Circa  primum  dicit :  Chavitasnunjuaru 
evctdit.  Quod aliqui  mali  mcclligcntes  dixcrunt ,  quodcharitas 
fcmel  habita non  pot  amitti.quod  ell falfum  :  quia  dicitur  Apo- 
cal,i.A.Ch.%riiater/i  tuar»  primam  reliquifli.ldco  (lc  intelligiturdi» 
ftum  Apoftoh:  Charitas  nunquam  exctdit.  id  cft.Vccnscharitate: 
quia  fic  haben$  charitatem  non  peccat ,  nec  auertitur  d  Deo.  Ec 
hoc  modointclligitur  illud.  i.Ioan.j.b.  Omnis  qui  natus ex Deo, 
nnn  pectat :  f.mquantum  natus  vcl  vtcns  gtatia  in  hac  natiuitatc 
data.Itcm  difta  fcntentia  lUorum  non  conuenit  intentioni  Apo 
ftoli,qui  non  loquitur  hic  de  ceflatione  fpiritualium  doiiorii  pcr 
mortalc  pcccatum  ,  fed  dc  cefrationc  donorum  pcrtincntium  ad 
hanc  vitam  per  gloriam  fuperuenientem.  Et  hoc  mo  charitas  no 
excidit:quia  licut  eft  in  vita,fic  permanebit  in  patria  cum  augu« 
mcnto.  17  i^.-weprop/yfr/iCjirc.  Prsphctia.n.cll  refpeilu  fum- 
ri:  ftatus  autcm  patrix  futurum  non  expc£t.ibit,fed'erit  ibi  fiiu 
lc  complementum  omnium :  fij;.n.  prophetia  cft  cognitio  xmg- 
raatica.quxccflatinpatria,  vbicftdaracognitio.  18  Siuedn 
^«*,^c.  quodnoncft  intelligendum  dc  corporalibus  hnguis: 
quia  fanfti  rcfurgent  iniutegritatecorporis.  Similiterhxccef- 
fatio  non  eft  imeliigcnda  quantum  ad  vfum  linguarum,quia  ibi 
critlausvocaliSjfccundumquoddicitGIo  fuper  iliudplal  149. 
Exultationes  Deiin  guttu<e  eirum .  Sed  intclligendum  cii  dc  dono 
bnguarum,  quo  ahqui  in  primitiua  ccclcfia  Imguis  vari js  loquc- 
bantur,  Aft.i.proptcr  illos  qui  non  intclligcbant  iinguam  nati- 
uam  apoftoloium^quxtunccefTibunt.quia  quilibetquamcun- 
quc  linguam  intelliget,  propter  quod  110  erit  neccflarium  loqui 
vatijs  iinguis.  In  primo  cti.n  ftatu  gencns  humani  erat  vnus  po- 
pulus,&  lab.um  vnumomn  u.Gcn.i  i.  Etmultom;igis  vidctur 
quodhcfiet  m  vltimoftaiucoiiArmmationisomniu.  19  Srue 
fc'-enUa,&c.  f.fcientia  hic  acquifita  non  qtioad  fpecies  intelligi- 
bi!c^,vel  quo  adhabitum.fcdquoad  aftiiquimodo  clipercon 
uerli oncm  ad  phantafmata  .  tali  vero  conuerfione  noii  mdiget 
animafcparata.  20  EArpjrrc.Hicconfcqucntcrprobat  propo  Diuifio. 
fitum  Secunioconcluditintentum,  ibi  .•'?\(«»c  <7Mf."  Circapri- 
mum  f.icittalemrationcm,Jicens :  Aduenicnte  perfciftionctoU 
lif ur  impcrfcftio  ei  oppofita,  ftitus  glorix  perfcdtiliimus  eft,er- 
go  aducnicnrcpcrfjftionctollunturdona  Iiibentiaimperfeflio 
ncm,vel  fimpliciter.vcl  quiiirum  ad  id  quod  cll  imperfcilionis: 
omiia  runthuitjOn  jdiprxterchiritatem  quxc'i  idemcum  gra-- 
tun  ficicnrc.  Vcl  hibcteaminfeparabilitcr  annexam,  crgoin 
g'oriatoIIunturomnii  fimplicitcr.vcl  fecun  lumquul.In  iltara 
tione  ficprocedit.quia  primoponit  minorcm.  Secudomaiorcra 
cum  fua  deduOione,ibi. Cim autc veneric. Tertio mmoris proba 
tioncm.ibi.  i^  dfmusvnc.  Circa  primumdicit.  Kxpnrfcnti  co- 
gnnfcimtis  ideft  imperfefta  eft  fcicntia  noftra  qu.-e  hibctur  m  via, 
&  maximequxcftde  Dcoadqux  fc  hibct  intelleflus  noftcr, 
iicut  oculus  no^ux  ad  iucem  folis  t.  Metaph. 

I     £rr.v 


I 


P5 


Glof.ord.dc  Nicolai  deLyra'. 


3 16 


^  3l    Eu4cmM.  qtioi.  DcRru<f>io  imperfciiiionis  cft,  quando  id 

A  quod  impcrfectum  eli  itnplccur  in  vcrum. 

A«5»ih.T.rQn      Hicopponicur  aquibufdain  quod  cadcmrone  charicas 

tra  felice  Mi-  d^bcat  dici  euacuari;quia  mo  cx  parte  cft  coparacionc  futu- 

rih^je^mira*  ^^  ftatus.Ad quod  quidsm  dicunt:  non  ipfam  fcicntia.i.do- 

'  nuin  fcicnti<;eu.icua- 


fteraf  fcriptR, 


fccre  qtiod  modo  cff  fecrccum. 

ifccuiiii.  H(t  anuna :  vi cuiusaliquo modo Dcum  nofci- 
nius,  kd  obfcure. 

.Aen'gma.^(\  non  omnis,fcd  obfcuni  nllegoria.  vndc  ficnt 
pccfpeculum  imagincnijicanomiuexnii^mac.-^sflniilitiidi* 

ncm  quafiniis  obfcu* 


I) 

Augl 

Traf: 
'J.  «5- 


t  MaxiiM  cx 
hii. 


n  .lCa  moaum,C^Uia  .  »  ■»         ^    Sc>loiiinciiiiod?<j>axteoitdc.tiuciu.Ciun.ruenc.qnodpeifecr«cc. 

modo  cognofcimus      fi^expaVceprophccaimis.  Cum  autemvcnerit  quodpcrfc-  ' 
arnigmaticc  &:  vn»-  *■  i      r  p,..i:miic-.  ^         ^  z 

bracilicer&obfcuic,  ,  (flumeft,  cuacuabiturquodex  parte  eft.Cu  eilem  paruulas  * 

luncautcmperfpe-  Morep.tuuff.  ^uu>a.us  tc  ^ 

cic.  '•'^J|'^';".|Jl^Vy^^      loqucbar  vt  paruulus ,  lapiebam  vt  paruulus ,  cbgitabam  vt  * 

r\  j  Peifeclx xtatii.  «    Piiip.Jui  omniiB:». 

''erV?ae""ib?nJr:      paruulys-  Qpando  autcm  fadus  fum  vir  \  cua^cuaui  qu?,crat ' 

*_  ?  A.  fn*  »    Siinilitet  ut  paniuli.        Nos.        De  Deo'    '    b    ImaginemoLfturain. 

rUCaUCCm  pcriCCtllU-  c    CieatuminquibusaliquilimiluudoDciiciutcii&hocratisobfcute. 

jnc ,^rgo  modus dili   ^  paruuli.Vide'mus  nunc pcr fpccii^ium  in  asnjgmare.tunc au*  l 

CCndl      CUaCUaOltUr.  ,     M.inilclle.        b    AfitniUtudmeditedouuUufcfapicntium.         c    EgiTipfc  ct.am. 

fic  ergo  charicas  po-    A  ,r       b  c  r  d  ^  obku.c  6c  m.perfc<rtc. 

tcrtdici  cuacuadavt  «  temfacie'adraciem  Nunccognokoexparte,tuncau[eco- 

fcicntia.  Ad  ClUOd  il-  *    Tunc  cognofcam  ,  lcd  nunc  :  ut  .•'djd  perBen!.im. 

li:  Veru  quod  dc  cha-      gnofcam,fjcut  &  ccgnitus  fum.Nu^nc  aute  manct  fid<:s,fpcs, 

nCaCC   ficUt  dc  fcicn-     ^  <^pau(:a,fedmultumutUi».        Qua:  hu  deccdcmibu»  pejmanebit  auiita. 

tia  omnis  impcrfc-  i  charitas.triahxct  Maior  auccmhorumcftcharitas. 

ftio  tollccur .  &d  fl- 

cuc  duo  func  diligcn- 

da,Dcus  &:  proximusiita&duoprincipalcsmodijVtf.Deus 

proptcr  fc,&  proximus  proptcrDcum  .  Hi  modi  in  fiituro 

non euacuabuntur,  fed  modusimpcifcolionisrollccur. 
Alij  dicut:  Non  folum  modum  fcierltiic,  fed  etiam  aitii  fi 

uc  iplam  fcicntiam  quc  nunc  cft  in  futurocuacuari.  Dc  attu 

qu*dc  &  vfu  ipfius  fcicntix  probabilc  cfl  quod  cuacuef  ••  de 

ipfa  vcrofcicntianon  adco.Scicntia.n.ef!  ipfa  mcntis  quali- 

tas-cuius  attus efl  vilio  ipfa  qua  videmus  niic  :  a  qua ad  alia 

perducemur.  vnde:  Scimus  tjuia  cum  apparucrit  fimiUs  ei  eriniHS. 

D    T\^«nc.  Imagincs  pcr  ficiem  videntur. 

C     Fidemus  nmcperfpecuLum^&c.  *  Gtc^o.Specuhrinohis 

cfi,  dcakicudinc  fcripturarum  arterna  bonaeontcmplari. 
lis.vlxpo.»»      *  Augufl,  Sicutnomine  fpcculi  imagincmvoluitintelli- 
I.  Re{.  cip  ?.  gi,  itanomine  asnigmatis  quamuis  limilitudincm  ,tamcn 
li.  i).dc  Tri.  obfcuram,&:  ad  pcrfpicicndum  ditiicilem,  &c. 

d    Tunc.  rcs  ipfse. 

c    Tunc  fo.i. vidcbo  promifTa^ficut  videor.hoc  cf^,pr^fentc 
Q  ad  Dcu  cflTcvbi  Chnflus  cf^.Vcl  ficui  pr^fcitus  fum  cogno- 

fccre 


i.lMn.}Ji 


rani  ic  ad  pLTCipien- 
cJun;duiicilcmligm- 
ficauic. 

f  T:snc  autem  facie  ai 
ficicm .  ^  Chryfofto- 
mus .  Non  cquidcm 
quod  facies  Dco  qu^ 
ciatnfic,  fed  quorla- 
rius  manifc-ftitifquc 
dicat. 

g     TtiHc  cognofcamft- 
c  u:  &  cogi-^itu '  fum. 
^^      ^  Sc-di:].  Non  aic, 
I,  intatumcognodam, 
II  qunncum  a  Dco  co- 
'i  gnicu.sfum,  lcd,iicuc 
I*  &i  cognicus  fum  :  &  ti 
li  cuciion^qualin-s.fcd 
fimihcudo    offeudi-' 
tur. 
h    Fidesfpes,  &c.  Auguf^.  Qiiibus  fciencia  &  prophctia  mi- 
litacjinequibusnulliusiufticfi  vicaiHaperfcda. 

*  Scdui.  6l.  Prim^s.  In  pra:fenti  cria  hsC ,  in  futuro  foia 
chantas  pcrn  anebir.  Miiiuscflcrgoquod  fcmperctic,qua 
quod  aliquando  ccilabit . 

*  Aug.  Tria  hxc  func  quibus  &: fcieucia  omnis  &  prophc 
tia  n^ihcac,  fidcs,fpcs,  chancas,  fcd  fidei  fuccedic  beacicudv-) 
ipfa  ad  quam  peruentun  fumus .  Charicas  aucern  ifiis  dece- 
dcncrLus,augcbicurpocius.  Si.n.crcdendodiiigimus  qiiud 
nondum  videmus,  quanco  magis  cumillud  viclc4-ecjrp.,ii- 
mus  ?  &c  li  Ipcrando  diligimus quo  nondii  peruenimus.qua 
to  magiscum  pcruencnmus  ?  Intcr  tcinporalia.n.acq;  «tcr 
na  hoc  intcrefJ.quod  tcmporalc aliquid  phis  diligitur  ante- 
qua  habeatur,vilcl'cic  auie  cutn  aducnencNon.n.faciat  ani« 
inam,  cui  veia  &c ccrra  fcdcs eft  xccrnicas ;  arcenuim  aucem 
ardcncius  diligitur  adcptum,  quam  dciidcratum,  &:c. 
i  Adaior  autern  horum  tii  cha.Cin  tidcs  &C  fpcs  non  poccfl  dc- 
cfle ,  fcd  lidcs  Hc  Ifcs  fine  charitacc  polTunc  cflc 

A     Secla. 


taboj 


Encll 


NICOLAVS    DE    iYRA. 
1     Et  ex  parte  pro.  idcl^.perfedtacfi  cognitio  prophctica,co 
quod  e{\  acnigmatica.  Et  pcr  il^a  duo  dona  inceUiguntur  alu 
jmpcrfetta  excludcndo. 

i  Cum  au.  hic  ponit  maiorem  ,  diccns :  Cum  autem  -p^.  quod 
ferfe.efl,  id  elt ,  liacus  glorix  qui  perfediffimus  efi. 

3  Euacua.quod  ex pane  efl,  ideil,impcrfc6lum.  Quod  decla 
ratperlimiie  de  fiatu  puenli  impcrfecto,  quicciJataduc- 
niente  liatu  virili  pcrfedo,diccns. 

4  Cum  ef.par.  &c.  fcilicecbalbucicndo  &:  impcrfede. 

5  Sapiebam  vt  par.  approbando  aliquaqua;  magis  cflent  rc- 
probanda:  £t  limilitcr  rcprobando  quae  magis  cffcnt  appro 
banda. 

6  Cogiiaham  >»f  par.fcilicct  vana  &:inutilia. 

7  Quando  au.fa.fum  rir ,  cj/-f .  fcilicct  prsdlCia  iC  Confimilia 
perfcctiom  virili  non  conuenicntia. 

Itfle  tri- ^     ^'-dfw-wKMnf.  Hicponit  minons  probationcm.f.quod 
»iicit«  coBBo  3l'2  dona  a  chantc  funt  imperfe^a.  diccns :  yidemus  nunc  per 


1( 


(UU. 


C*g»?cio  Dei 
Mturalu  tri- 

ri«. 


fpc.  Scnfibilc  cnim  cognofcitur  triplicicer .  Vno  modo  per 
fui  pixfcntiam  in  fenfu ,  fxut  lux  videtur  qux  rccipiturm 
ocnio  propter  fui  diaphaneitatem  .  Alio  modo  non  pcr  fui 
prafcntiam,  fcd  pcr  jpccicm  in  lcnfu  rcccptam :  tamen  im 
mcdiatc a fcnlibili  dcnuata,iicut  vidctui  coIor.Tcrtio  mo- 
,  do  pev  fpccicm  non  dcriuatam  imniediatcafeniibili  in  fen 
fa,lcd  in  al»o,licut  vidctur  aliquid  in  fpcculo.  Confimihs  ha 
bcturdc  Dcotriplcxcognitionaturalis.  Vnomodoper  cf- 
fcntiam  luam,qu2  foli  Dco  conucnit. Alio  modo  pcr  fimi- 
litudintm  immcdiatc  a  Dco  dcriuatam  in  cognolccnte.&: 
hzcccgnitioconucnitangelo.cuius  cfTcntia  cftquaedam 
Dci  fimilitudo.pcrquamnaturahtercognofcicDcum  Tcr- 
tio  n lodo  cognclciiur  .-i  nobis  quali  in  Ipcculo ,  inquantum 
pcr  creaturasanobiscogiiitas  licutpcrlpcculum  ducimur 
jn  Dei  cognitioiiem.  Hx  ordine  cnim  creaturarum  &:  boni- 
tatc  venintus  in cognitioncm  fapientia: &:  bonitatis  dium^. 
Idco  dicit.  yide.  nmu.  fcilicct  Dcum. 

j>     Tcr  fpeiulfminsnjgmate.  QuiahaJcfimilitudocrcatura- 
lum  ad  Dcum  cbfturacit , ^.  v«idc impcifccta,  &:  pcr  con- 

fcqucns 


fcqucns  noftra  cognitio  de  Deo  in  via. 

10  r««c  <jttfc///,idert»inpatria. 

1 1  Facie  udfucieiu.  Et  cJarc  &:  nudc  videbimus  diuinam  cf- 
fcnciam .  iz  KlHnc  cjgnofco  .  Dcum .  Ex purie.  i.  cbk  urc  &c 
iniperfede.  i ^  Tur.c a..tm.,'j c.jicut  &  cognitusfum.  A  Dco. 
Sicuc  cnim  cognofcic  cifcntiam  noiiram.ita  tunc  cogiiufcc 
mus  fuam  .  Tamcn  ly  iicut ,  non  importiit  aquahtatcm  co- 
gnitionis,  fcd  iimihuidinem  tantuin  longiuquaoi.Siauccin 
ex  his  arguatur  quodchancas  licutalia  uonacuacuatur.quia 
cft  impcifccta,diccndum,  quod  non  valct :  quia  quando  im 
pcrttdio conucnicahcui  pcr  fc ,  tunc  tuacuatur  aducnicnlc 
pcrfciaionc.-  li3Utcminlicperaccidcns,manct:  ficuc  unpcr 
fcctio  cli  dc  rationc  pucntia',  non  auccm  dc  racionc  huma- 
nitatis.<Si  idco  aducnientcfiatu  virili  ccfIatpucntia:nonau 
tcm  humanitas  cui  pcr  accidem  competit  impci  rcdtio,  in-^ 
quicum.l.cti  in  puero.Impcrfcdbo  vero  pcr  fc  rcfpicjc  fcitfn 
tiam  noUrani  &:  propiictiam,  vt  pradidO  cIi,proptcr  quoU|j 
cuacuantur .  Chantaci  vcrocompccit  impeifccbupcracd- 
des,fcilicccproptcr  impcrfcctioncm  cognitionis  adiuncl ' 
Chantatc  cnim  compctit  pcr  fe  in  Deutn  tcndere,lcd  qux. 
nunc  imperfccfe  tendit  in  cum,ef!  pcraccidciis  propccr  ct 
gnitionis  Jmpcrfcdionem,vtd;cJumcIi  :propccrquuduu' 
ncc  aduenicncc  cognicione  pcrfcda. 

14  ?^«H<r««fm.Hicconcludic  nonconcIufioncmprinc;i- 
pahccr  inccncam ,  f  quod  chancas  cxcell.c  omiiia  aiia  duu^, 
diccns  ;  t{unc auttm.  idcfi,  tempore  viic. 

1 5  Manent  jidts  ,Jpes,  charitas :  tria  hxc.  Pcr  iflam  fidcni  & 
fpcm  intclhguntur  iltadona  dc  quibus  non  cxprciichiLii: 
mcntionem ;  qux  funt  cuacuaada  in  pacna. 

16  Maior  autem  horum  eji  i  ha.  Fidcs.n.&:  fpes  funt  cxcellcn^ 
tiorac^tcris  doniscuacuandis;  quialuut  vircuccsthcoloi^i- 
cx,qu*dantur  uobisad  coniungcndum  nos  Dco.  Aiia  vc- 
ro  dona  funt  qusda  dilpoficioncs  nobis  daca;,  vc  rcddauKir 
bcnemobilesa  fpinculancto,&:.iicordinancur  ad  vircuccs 
theologicas  vt  ad  fincs.Ec  cx  hoc  fequicur,qwod  ex  quo  civi 
ritas  elt  maior  fide&:  fpr,  quod  ctiam  iic  maiorcicccnsid^- 
IMS.  Quod cnira  cf^  maius  nmiorc ,  cfi  auius  minore. 

.  A  D  D I- 


yq        I. Acl CGrinthios.   Cap.Xllil.        318 


A  D  D  I  T  I  o  r. 

j^     In  cap.ij.vbidicicurin  poftil.lPoccflas  ergo  hoc  facicndi 
d.citiir  angcli  lingua. 

Cum  locutio  exccrior  pcr  qua  aliquis  loquitur  alceri  fiac 
per  aliquod  fcnfibilc  fignum.puca  voce  vcl  nucu,  vcl  aliquo 
corporis  membro,puca  lingua  vel  digico,quod  angelis  com 
peterc  nonpoteft:  ideoquidam  perhocquoddicicur  hic: 
Linguis  angclorum  ;  intcUigunthnguam  perfcdorum  ho- 
minum  .  Homines  enim  perfe(fti  quandoqucangcli  dicun- 
turin  fcriptura.Vcl  dicendum  eft  fecundum  fanclum  Tho. 
i.parte.q.ioy.ar.f.incor.quxflionis.  quodlingua  angelorij 
non  proprie ,  fed  mctaphoricedicitur  ipfa  poteftas  angeli, 
qua  fuum  conccptLim  altcri  maDifcflat. 
A  D  D  I  T  I  O  II. 
In  eodem  cap.vbi  dicicur  in  poftil.azs  autem  ,e  o,  qnod  cft 

planum 


planum  ex  vna  percuffionc  redditfimplicem  fonum,  &c.    D 

Per  hocquod  dicitur;  Veliit  (gs  fonans.cvmbalu  tinniens, 
incelligiturfccundum  Glo.quod  iftafic  fonantiafibi  non 
profunc ,  licct  alios  quandoque  dclcdtent.  i  n  quo  eft  aperta 
comparationis  fimilitudo ;  quia  ficuc xs  & cvmbalum  com 
pulfuahquo  non  pcr  fc  refonat,  flcloquens  linguis  nonper 
fc,  fed  vircucc  fpiricus  proferc  eaquibus  audiences  mulceat. 

A  D  D  I  T  10    III. 

Jn  co.cap.vbi  dicicur :  Omnia  fufFert. 

Hoc  quod  dicitur :  Omnia  fuffert :  intelligitur  fecundii 
Glo.pro  ventatc.  In  hocautcm  quoddicitur:  Omnia  crc- 
dit:  Notandum  quod  non  dicit;  Omnibus  credit:  quia  non 
omnibuSjftd  tantum  Dco  firmiter  crcdit,  &c. 


CAP.  XII II. 
BaCE(3tf.  cbarita.  ■&c. 

tdelau    vJ     4c  Auguflinus. 

1:  lurit.  puice  &  faliibrc  vin- 
culum  mentium,fine 
quadiues  paupereft, 
&  in  qua  pauper  diues- 
cft.  H.EC  m  aduerfica- 
tibus  tolcrat ,  in  pro- 
fpcritatib'  cemperat, 
in  duris  paffionibus 
foriis,  in  bonis  operi- 
bu5  hilaris,  in  tcntatio 
nc  tutifiima,in  hofpi- 
talitate  Iatifsima,in- 
ter  vcros  fracres  Ixtif- 
fima,  intcr  falfos  pa- 
tiencilsima.in  Abel  fa 
cniicio  gr.ita,  in  Noe 
perdiluuium  fccura, 
in  Abrahae  percgrina- 
tionc  fidclifsima ,  in 


C  A  P.     XIIII. 


Ergo.  Toto  dtfidcrio.  a  DcCderaif  ctiam  alia  dona  fp». 
litus  vt  linguas  &  alia,(ed  paft  chaiiiatem.magis  prophetiam 
qaam  lijigiias. 


dul.  Spiritualia  dona 
vosxmulari  &  qwx-  c 
rere  non  prohibeo, 
ideft,  etiam  loqui  lin- 
Edamini  charitatcm,«mulamini  fpiri  J  guis :  fed  magis  hor- 
talia,  magis autc  vt prophctetis.  t  Qui  [  S?pt£teis!Tdet  t ftpr,». i 

a   Incoeniti  ic  pcitgrini.    b  Ideft,  iion  intelligentia:  honiinum.  *  -  j  • 

Aliquafignafineintelleetu.  aUtC  prSdlCatlO  pCO- 

cnimloquiturii.igua,nonhominibus  ^  pheciadicitur.ricute- 
a  cuiusiaudesdicit.      b  Nonhominibus.  nim  prophctia  in  tri- 

quihomofiti.camahs.         cj  Intelligit.  buS  tCmporibUS  COn- 

_    loquitur .  fed  Ded".  Ncmo  cnim  audit.  ?    cmetur,  ita &  pra:dica 

lcriot  »is  aBimac.        Nonipfe.        Oc  Deo  lecicca.  J     tioin  prasfcntl  COtri- 


g  ;j»<» 


Non  ineiis 

b   De  ifto  dico  ^tiod  non  hominibus :  Nim  qui  piophe.  '        «/  .'  f 

e   Menta  intclligeado  &  inteipietauone  aperiendo.        Expunit  (cripturas,  qux  muUis  occultx.  glf,  Ot  prXtCntaS  pal- 

tSpiritifs  autemloquitur  myiteria  NaCmquipropheta't,ho  ^  ^^°""  fandorum  in 

incipientium.  .  Pioicftoxum.  '*»  mcmoriam  rcuocac, 

minibus  loquitur  ad  ?dificationem  &exhDrtationem  &  co-  n  &^de  POEnis  prsmijf- 

Defohtorum.        Itrm  idco.        a    Quod eitfpititu.  Vt  pliis.  b    Si tamen inteUigit.  li   qUC    lUtUnS   tCrrCC  d6 

iblationeQuiloquiturhngu'a,lemetipfuma:difica^t.  Quiaut '»  ^°^^JJ"^.*    . 

a   Qu^  e{l  mcnte  loqui.         b   (^antum  ad  (e.         c   Ciiyinuisautem  Ccpiophetiamlinguipri-   '*  ^'      KH'  SHim  lo.  lingUct. 

ponam,iamen.        i   Ci_ipd  donua  Dei ,  &  ideo  non  prohibeo.     ''    Quandc)      lingUa    lo- 

^phe'tattecclefiaDeia?dific^t.  Vdloautvosocsloquilin- 1*  quens  fe  non  mteiii- 

gebat,  vt  fi  quis  alicu- 
ius  linguarprolationcm  &non  fignificationem  fcirec. 

Aug.Veiitavtaiiccraccipia^Iingua,iSdfiatdifhnitioin-  _..        . 
ter  fpiritu  &c  mcntc .  quia.n.in  lingua  in  mebro  illo  q3  mo-  q^^,^  y  * 
ucmus  in  ore.cum  Ioquimur,figna reru  dancur,non  res  ipf^ 
profcruntur:  idco  tranflato  verbo,Iingua,hic  dicit  prohcio 
ne,vbi  funt  fignific?tioncs  velut  imagmesrcru,qu5  vt  inccl 
liganf^indigec  mecc.i.incelleilu  mccis.Du  vero  no intellijii-  * 


Moyfe  intct  iniunas 

leuifsima.in  Dauidtnbulationibus  manfcictifsima:fn  cribus 
pueris  blandos  ignes  innocentet  fpcttat ,  in  IVIach.ibiEis  fcj- 
uos  igncs  forticer  toIerac.Cafta  in  Scifanna  erga  vir  u,in  An- 
na  poll  viru,  in  Maria  przter  virum  .  Libera  in  Pauio  ad  ar- 
C  guendum,humilis  in  P«road  obedicndu.humanain  Chri 
ftianisadcoiifitcndumjdiuinainChrifioadignofccndum. 
b  ^emuUmm  fpirit.magis  autem  ftprophetetis.  *  Pnmas.&  Se- 

dul. 


N  I  C  O 


I 


L  A  V 
C  AP. 


S    D  E 
X  1 1 1  L 


L  Y  R  A. 


iQ^Eiiiimi.cha.  Supcrius  Apoftolusdetermiaauiqgratiariigra- 

^tisdatarum  conditionero .  hicconfcqucntarcircaeasponit 

i)uandam  coparationcm.oftendcns quod  prophctia  fit emincn- 

tior  dono  linguarum.  1 1  ad  euidentiam  dicendorum  conlideraa 

dutB.quod  ad  prophetiam  requiritur intcllcftualc  lumen  ad  in- 

t-lligedum  vifionis  (ignificatum  .  Pharco  cnim  qui  vidit  fpicas, 

Gen.4r.&  Balthafarmanumfcribcntcm :  Dan.j.iliedorroics, 

ifte  vigilans.non fuerant  prophctx  propric  ioqucndo.quia non 

habucruntmtelle£lum  vilionum.  Sedlofcph  A:  Danieiquiin- 

tellcxerunt.vcri  prophetae  fuerunt.  Sic  igitur  accipiturh'C  pro- 

phetarc.f.vifiones  fibi  vcl  alijs  faftas  per  lumen  intcilcilualc  fi- 

bi  datum  cxponerc.  vndc  dicitur  Dari.  i  o.i.Intelltgeneia  opus  efi 

in  viftone.  Scicndum  etiam,  quod  in  pr'mitiua  ecclcfia  pauci  crat 

qnibus  imminebat  pr2dicare,propt<r  quod  Dcus  tunc  dedit  do 

numlinguarummultis  dc  illis  ,  vt  finciropcdimento  exercerc 

poffcmorticiumprxdicationis.Corinthijverotanquamcuriofi 

xnigis  volcbat  hoc  donum  qu:im  prophetix.  Et  fic  Joqui  lingua, 

accipitur  iiic  pro  locutionc  non  intellcft»  perfcif^c.  nec  explana 

ta ,  Gcut  grammaticus  purus  poteft  loqui  prophetias  in  Latino: 

nontn  exponerc.  Et  f  m  hunc  intellf  ftu  Apoftolus  prxfert  pro 

pbetizarc  loqui  linguis .  Et  diuiditur  in  duas  partes,  quia  primo 

hanc  etninentiam  ollendit.  Secundo,  qualiter  fit  vtcndum  vtro- 

que  done.ibi :  '^id  ergo.  Priroum  oftendit  dupliciter.  Primo  ra- 

tionibus  fumptis  ex  parte  fidelium,ibi:  Fratres  w«.prima  adhuc 

»nduas,quia  primooftcndit  propofituin,  quo  ad  vfumliBguarii 

inpridicando.  Secundo,in  orandOjibi.-T^uw /iorm.  Prima  ad- 

nuc  in  dqas.quia  primo  probat  propolitum  pcr  rationem.Sccu- 

do,pcraempla,ibi.  Tn(mwc  autem.Cixa  primum  continuat  fe  ad 

przccdentia ,  diccns.  nnamini  cha.  Eo  quod  dixerat  eam  prae- 

ccllere  fecreta  dona,cap.prxccd.tdco  ex  illis  quafi  concludendo 

dicit,quodpra  cxtcris  debent  charitatcm  fequi.  veruntamcn 

qma  propter  hoc  non  funt  alia  dona  coatcmQenda,fubdit. 

2    ^emu. 


^^r, 

X  ^emu.fpi.i.dcRdctite  fcu  amatc  alia  dona,vt  prophetix  do- 
nura  &  linguarum.  i  Magisau.CdeMetm.  4  ^rpro.quia 
prophetia  pra:cellitdona  linguarum  .  Quodconfequcntcrpro- 
batduplicirationC.  Priroaponitur,cudicitur.  j  Quienimlo. 
lin.  diuerfa  idiomata.  6  '^on  hominibus ^loquiiur.i.zd,  vtilitatc 
hominum.Sicut.n.di^ii  cft  fapra,  pcr  loqui  lingua  fiuc  linguis, 
intelligitur  locucio  non  intelle^a,  ficut  aliquis  fimpiex  dicit  ho 
ras  canonicas.non tn  inielligit  vel  cxpianat,  (icut  cum  qmsfim- 
plicirer  intelligit  tantu  fignificata  verboru,  non  \n  perfcftac  lo- 
cutionis  fenfum,  quia  nefciretexponere,  immoadinrelligciidii 
doftorc  indigcrer,  &  id  donu  iinguarum  non  fufficiebat  ad  ex- 
hortandii  iiue  prxdicandu,  fed  tantii  ad  orandu.  Ideo  fubditur. 
7  iTfc/DfO.cuquoioquiturhomoinorationc.  7  Tslemo,&c, 
ideft,  intelligit  per  talcm  locutionem  fenfum  interiiM  iatentem. 
2  Spiritus  autem^&c.  f.fcnfus  latcntes  pcr  donu  prophetix  rc- 
uclando,  &ideotalcdonufequitxdificatioecclclix.  Idcofub- 
ditur.  9  2v(ji>»^M»pro/5/>e/<if.  i.fibi  velalijsrcuelatarcfcratvcl 
explanat.  10  Homin/i«j/o.  i.advtilitatcm  hominu.  11  Et 
e.rfeorfa.proficicntiu.  it  Etcorifolationem.Lws^eMmCeupetCe 
Aorum.Ex  prxdi^is  formatur  talis  ratip  Illud  quod  eft  ad  houo 
rem  Dci  &  vtilitatem  proximi,  eft  mehus  illo  quod  cft  ad  hono- 
rcm  Dci  tanturo,  prophetia  vcro  cft  ad  vtruuiquc  ,  donum  lin- 
guarii  non,fed  ad  honorc  Dei  tantii,vt  patet  ex  di£tis.ergo.&c. 

13  j^;/fc^«(rwr,  Hicponiturfecunda  ratio,  quxtaliseft,Mc- 
lius  eft  illud  quo  aliquis  proficit  fibi  & alijs,  tuiufmodi  eft  pro- 
phctia,  quamiiludquo  proficitfibi  tantum.ficutcrtdonumlin 
guarum  perfetaroen  acccptum,  quia  per  hocnonpoteil  alios 
inftrucrc.Er  hoc  el\  c[aod  dicit.I^i  locfintur  tin.femetipfim  <«difi-' 
cat.  Cibi  proficicndofcnptur.isrecitatorando  vel  ftudendo. 

14  Quiautcrrt  pro.  Scripturas  rcfcrando  velcxplanandofcri- 
ptisvel verbis.  15  £cc/<'/;<i>»,€J''f.i.congregationemfidcIium. 
Et  ne  aliquis  ex  diftis  credcret  non  eflc  curandum  de  dono  lin- 
guarum,ideohocremouet,dicens.  16  ^oloautem.i.deiideto. 
Ij    Omnts  y»t  leMn .  tan^uani  aii(|uod  boayai . 

I     Mavis 


& 


319 


GIof.ord&NicolaideLyra.         310 


t    Qaia  (las  p  rodefl. 


nempc  qiiia  communicer  pluribus  vtilc cft,  vidcs  vt  prxfe-  D 
rac  vbiquc,quicqu!d  comuninemrcfpicic  vtilicaCem,  &:c. 
^    T^itican.  Diximaiorell  qui  prophecac,quamquiloquic 
lincua.In  meiplb  nurc  vidcic  potcflis.quod  lingua  non  pro 
dea,  J»phctia  piodwQ.  'Nnnc  autm.  C^iiido  fidclo?  ••  quid  cuc 
^  *^  quando  mfidclcs  ? 


■    v<u.i*  y»>  ywuD.i.  Digniot.  _  rxp-^nit. 

euis,magis  autc  prophetarc .  Nam  maior  eft  qui  prophccar, 

Quod  laio.  Ex^onere  »alr.it,qui  d  iticit. 

quamquiloquiturlinguisjnififortcinterprctetur,  vteccle- 


Cuiu  fiuelci. 


0lii'4(>« 


\  ^uin^tetn 


i?  tur  dicuntur  in  fpiritu.non  in  mcnce.Mcns.n.hic  accip!ti*c 

A  fupenor  visaix.Sp.ritus,visciufdcm  an.mcinfcr.or.cu.  rc- 

rumimaginesunpnmunt^Lin5uavcro,qu<;hbechgnoruin 

prolatio^M§ocinnccllcaus.icccd.cqmcamct.s,vclreuc- 

Jatio  fir.vcl  agnitio,vclprop  hec.a,vcl  dot^riua.Scjcdu  quod 

loqucns  l.ngua  ,  ali- 
quandononintclligc 
bat,aliquando  .lUcll.- 
gebaDjfed  alijsexpo- 
ncrc  non  valcbac-  fed 

hlmfThZanTs^  *  fia  a^dificationcmaccipiat .  Nuncautemffatresriveneroad 
bfc &  Lrprctabatur'      vos  Imguis  loquens,  quid  vobis  prodero  ,  n jfi  vobis  ioquar, 

rUi   orarii  ■  Pha-  Subitaortcnlione' 

tao^in  fpiruu,v!dicfc-  ^  autin  rcuelacione,aut  in  fcicntia^autin  prophctia,autindo- 

PCembOUCS;  ilk.ru ra.      '  .^       qu.mm.  i.a  hney«  .ppe.atU ,  tamen.  •        r         *' 

quc prolatio  quafi lin  A  dix\m'  f  Tamcn  qux  linc anima  lunt  vocem  dantia,  iiue  ti- 

gualhlt  fcdnon  intCl     '»    DiftinftosScimcll£ibiIe»fonos.         b    Idell  quisiudicare  potcnt  modosnelconfoiiantjs  «mUenf^ 

Icxit  quod  fignifica-  i  bia,fiue  cithara,nilidiftin(aioneni  fonituum  dcderinc,quo 

trnon^^Snf  mfndc      modo  fcietur  id  quod  ca'nitur ,  *  aut  quod  citharizatur.'  Et-  ,   ras  qu^  dc  fucuns  a 

^Uiarcrumfim.l.tUdi         .    AU«df«ule.        Ve«d=Utu„efc.et.u.qui.nccdctub..^^^^b    Quxbe.lu^^^^  gUU^^^  _^  ^^^^.^^  ^^ 

"''f'*-T,°Sn'>ni.itcT  6  e"aimruncertamvocemdcdcrittiiba,quisparabitrcadbel-      cxponam   fcnptums 

jg  mlpWltu»"nO ^  ^    EtLoqucBtcs.        b    Qimiuralibct  fijnorum,  ucl  incognitara.        c    Pcr jnterpietationem.  qug  mOrCS  iuformat. 

lum  ?  Ita  &  vo^spef^rhngiiam ,  nili  \  manifeftum  iermdnem  10  vd  rcuelnno  eft  fub.  t  fi 

•    Qui  debetuadbeUumcontiadatmoEejlioiMii.        k    (i.NuUomodo.         c    Intelligctur.                  ^I    jg   aliquarum    rctum 
^-  .  d    Auobis.        e    Nrfcierar.  n-r  r    ■     .    

,,..  k         irc  -1  ji-«i^c   •.;„   «    •  of^efio  perfpiritum. 

dd^dentis,  qucrmodo  lcietur  id  quoddicitur?  tntis  enim  "  vndcpoftrficuifcde- 

Nonadcoidahorainum.        Qui C  inutiU tet.  Snntmulta.  ci  '  rCUclaCUm    fucriC. 

in  acra  loquenccs.  Tam  mulcat  vc  puta  gcncra  Mingua- 13  prophccia  cft  vc  ifa. 

vcl  CiECcrorum.quam 
fine  humana  induflria  fpiritufTanaus  paulatim  rcnclat.Sc;c 


b     .Aut  in  reuelathne. 

vt  cxpona  rcuclati  o-    ^ 

ncm  .  Reuclatio  eft    ^ 

quandopcrfiguraso-  Reut» 

ftcnduntur  qua-dim 

myficria,  vcinApo- 

caiypfi. 

C     .Aut  in  fckntia .  vt 

cxponam  ca  quar  ad 

fcicndum  percincnc. 

Eafuncquajfidcm  il- 

luminant,  vtdcnatu- 

radiuinitatis. 

d     ^ut  in    prothctia. 

vt  cxponam  fcriptu- 


Sb»i-9 


^UiarcrumUmil.tUai         .    AUua.uiu.e.        , c«»cuu, «....„„..  ^ ^^"^  Nefcet«t:erftu.indrcat;<]a.; 

rnfptTu?fnon?S  i  e"aim  fi incertam  vocem dcdcrit  tiiba,quis parabit : 

"'^r""-    '"    j  ♦  .     EtLoqucBtcs.         b    Qimiural.bct  fijnotum,  ucl  incognitara.         c    Pcr  in 

P^$"u°Mi^rqu=     •>"«  >  It^ &  vo-spd-rhnituam .  nif.  t  manifeftum fc, 

prophcta  diccdus  cft» 

iqui  intcrprctaturvqd 

aliusvidctjvtlofcph 

magis  quam  Pharao. 

Pharao  v.dic  in  fpiri- 

tu,  lofcphmccc.  Eius 

fpiricus  informacus  crat,vt  vidcrec imagincs. buius  mcns  il- 

iuminaca,  vcincclligcrcc  vcricacem.  Idco  in  iUa  erac  lingua, 

in  ifta  prophecia:  quia  in  illo  rcrum  imaginacio,in  ifto  ima- 

ginacionis  inccrprecacio.  Minuscrgo  ert  prophcca,qui  rcrii 

fignificacarum  folo  fpiricu  vidcc  imagincs.Nlagis  pcophccA 

qu.  folo  earum  inrcilcdu  pra:dicus  ctt  .  Scd  maxime  qui  in 

vcroque  prxccU.c.vc  Danichqui  &:  fomnium  rcgis  quod  vi- 

derac.dixic,&:  quid  figniticaret,  aperuic. 
.jt  Chiyfoft. Comparac  hicincerfedona,  exccnuans  il- 

ludlinguarum,non  inucilcprorfusquidcm,ncc  vcilecn  vc- 

hcmcnccrper  fcfcof^cndcns :  mukum.n.ab  iUofibi  placc- 

banccgregium  quiddam  cifc  raci,  vc  quod  primu  omnium 

Apol^oli  cancacum  admiracioncobcinu.iicnt,  non  cn  pro- 

pcercaalijs  pr^fercndum  crac.C^o  ig.tur  Apofloli  iftud  pri 

mum  oium  cenuciuot?  quiaproficikcdum  qaoquo  vcrfus 

fuic.Ecqucmadmodum  co  rpc,  cum  curns  cxtmcretur,v.ia 

lingua  in  multas  fccabatur :  ita  tum  quidem  muJt^  fxpe  iu 

vnum qucndam honuncm confiucbat, .dcmq;  Periarum, 

Romanorum,Indorum,  <5<:  multorum  prgrcrcaiinguiSjfpu 

infufurantc  loqucbatur,atq;  id  munus,munuscum  vocaba- 

tur linguaru,  multis.foino  vocibus  vcend.  ficukatem  prx- 

bciis  Hicig.tur  quonoictollat,  quonoicdcprimac,  vidca- 

mus.Nam  quod  inquic,qu.linguisloquitur,n6  hominibus 

loquitur,ncmo  cnini  audic,cxccnuarc  vuIc,monftrans  non 

ciic  avduum  vchcmcncer.  Quod  porro  fubiungir,fpiricu  vc 

tolcjquitur  myftcria,coilicruri"um,nc  vcl  fupcruacuum.vel 

inut.lcccmcrcq;  concetfum  puccmus.Qui  piophccac  auce, 
;  hominibusloquicur,a;dificacioncm,cxht)rcacione,co.ifola- 
'  tioncm.Vidcs  cgrcgium  hoc  circ  munus,vndc  monftraric, 

ncmpe 


1 


tia  cft  eori.m  quz  proprio  ff  udio  didicic  Dodnna  cft  co 
rum  qux  alio  docente. 

f  Tamcn  qitx  ftnc.  Pcr  mc  oftcndic  linguam  non  valerc  Ii- 
ne  intcrprctc.  Per  me  dico,  quod  oftcndi  qui  fum  rationa- 
lis,tamcn  pcr  inanimacaidcm  patet. 
g  Eteriim  fi  i»cer.  Ite  per  aliam  fimilitudine.  Etenimft  incer. 
&c. ludiEis  crat  vfus  tnba:  m  feftis  &  in  bellis  diuerfis  fonis. 
^  Chrvfoft.Afupcruacuis  (cibia,cythara,&c.)orationcm 
ad  ncceiTariatranstcrc  Non  m  cvthai-a  folum,fcd  in  tubacc 
vidcrc id  ipfum  liccc,  inquit,  fcd&:  huic  fu.  quidam  numc- 
ri  funt,&  nunc  bellicum  fonum,  nunc  alium  rcddunt.nunc 
ad  pra;lium,nunce  pixlio  vocar.  Atque  id  quidem  niliquij 
difccrnat.d» fummis  cxtrcmifqne  rebus penclitatur:  id qS 
pulchre  fignificauicdecnmcncumoffendcns.Quisad  bcliu 
cnim  apparabicur,inquii?  numcros  igitur  diftmttos  nifi  ha- 
bcat,nc  tuba  quidcm  iucrit.Scd  quid  ad  nos  ifta,diccs?  ma- 
xime  vero  ad  nos ,  idcirco  fubiungit :  Sic  &  vos ,  inquit, nift 
maniffflum  femonem  dcderitis^tjHomodo  fcittur  idqnod  dicitiuilu 
nihil  habcrc magnificum  linguas ,  vndiq;  fcre  monftiauic 
Quo  ergo ,  fi  nihil  habcnt , concellcB  func  ?  Primum  vc  pro- 
dclfenc  accipicnti :  quod  ii  cctcris  quoque  vclis,interprcca- 
tioncmconiungasGportec  ,(Sic. 

h  Tam  tnulta.  Ideo  in  acra.Qyia  cam  mulra  vc  func  gcncra 
linguarum.quod  cft:  cancu  ualcc  harc  locutio  acfi  onuiibus 
linguis  loqucrcmini.quas  nunquam  ullus  incelligcrcc:5<:  de 
oibus  rcbus  .n  unaquaquclingua, quia  nulla  rcs  tft  finc  fua  p 
uoce  in  unaquaquc  iingua.Vcl,?"^»»  multd.Trtfunt^e.lin.in  hoc 
mun.  quia loquiniini  omnibus  Iinguis,&  de  ommbus  rcbus. 

^a     Etfine 


Pitfif». 


NICOLAVS    DE    lYRA. 

I  Magis  au.f  uolo  uos.  i  Trophetare.  qm  mclius  cft.  Ideo 
fubd it".  }  Xi»«  '"^-  <-Ji'  fi  "1  ucrunq ;  donu  pcr  fc  iumaif.  16 
fubdiC.  4  7\l^/i  for.intn.  fcriptur.'«s  cxplanaiido;  quod  pcrj 
tinccad  prophccia,^  fic  calc  hccutrunq;  donum.illinguaru 
&:prophcc.a::quod  cii  mclius^habcrcalccram  tm.c(jccris 
paribus.  5  7v«ncij«.  Hicconfcqucnccroiidicpropolicum 
perexcmpJ«:&:pniinopercxcinplu  fuiipfius,dicciis:  \unc 
nH.fra.ft  Mf  ad  voi.i.uccns  tanciimo  dono  linguaru  qd  habeo. 
6  {^«•rfyc.pjo.  nifuiob.scxplanaucrodidlamca.  q.d.nih.l. 
Ha;caucexplanacio  poccli  clfc  prinio  circadiuina  homini- 
bus  occulca ;  qua:  tii  fcirc  ncccitc  «ft,  ucl  expcdic.  Ec  quan- 
ium ad  hoc  dicic :  .Aut in  reuclationc .  Sccundo :  circa  huma- 
na,quorumcognicio  ad  faluccm  cft  ucilis  ucl  ncccifana.  Ec 
quanrumadhocfubdic  7  »/f«n"«/«fnfia,  qua;propricac- 
cipicndocft  de  ccrrenis.  Terciocirca  fucura  concingpncia, 
&L  quantum  ad  hccfubdic.///i/.«  prophe.  C^iarco :  circa  mo- 
nlis.  &:quaniumadhocdicic:»/2«;)ff(i9^.    2  2'amen  cjux. 

Hic 


Hic  ponic  (m  excmplii  in  reb» inanimacis.f  inftf is  muficis, 
qux-  ii  fonum  confuium  cmiccac,ncfcicur  qui^d  canicur ;  fed 
rcquiricur  dccerminacio  foni  pcr  uarium  cactu  inftru.&  h<x; 
cft  quod dicW-Tamen  f  »tf//.drti>/;<r.hicaccipicur  uox  fimil  cu- 
dinarie  cantum ;  quia  proprieloquendo  lonus  eft  fnanima- 
li.  uc dicicur.  z.dc  anima.Vox  cft  pcrcultio  acris  rcfpiraci  ab 
anima  ad  uocalcm arccriam  cum  imagine  fignificandi . Ec 
fic  vox hic accipicur  pro  fono .  Cxccra  picenc  iifquc ibi . 
9  Eientm  fiin.  Vbi  ponicufaliud  cxcmplum  de  cuba  qujB 
aliccr  fonacinuitandoadcontiliu,aIicer  uocando ad fc.H u, 
&  aliccrprouocandoad  bcUum,  uchabccurlib.  Nume.  lo. 
propccrquodnullusprxparacfeadbclium.nilifonccdcccr 

minacomodoad  hocftacuco.Ec  hmiliccrlocuciolmguarii 

non  uaicc  ad  xdificacioncm.nifi  fcnfus  cxplanecur.Ec  p.iccc 

hccra  ufquc  ibi.     10  ItaGr  vos  per  It.  fupple  non  proficicci': 

ccclcfia:.     1 1  Vift  ma.fer.  de.  explanacum  modo  pcrdjdto 

quod  percinccad  prophcciam.  Idco  fubdicur, 

1 1     Eritii  enimy&c.  id  cft,  in  ununi. 

»3     r>iw  »i«/.  fcUiccc  idipmaia,  ^ 

1     Etjiie 


3^1 


I.AdCorinthios.     .  Cap.  XIllI. 


^  a  ffy'*f*<'.  Miiltarfuntlinguar.fedhabentpropriasfignift 
^  cationcs  vocum,vt  intelligantur . 

b  Sitrgo ntfct.  Et quia  alij  line intcrpretc  non  intclligcrcnr, 

csp  cro  barbarus . 

^c  Chryfo.Haudigiturcaluniorcgolinguas,  fcd cfTc inuci- 

lcsdico.quantifper 

M      funtignot^.Dcindc 

I       vtncmoleftiorora- 

tiofK^crimeiEquat, 

Ba.barui  inquit,  ille 
,  *'"*■  viihi,&  igo  illi  no  vti 
f*  * '■  quc  ob  naturam  vo« 

cis,  fedob  impcri- 

tiam,&c. 

C  Sic&>os.yc\{ab 

vnadiftindioe ,  fic, 

Et  propter  hoc  nc 

fitii  barbari,  &vos 

vtcgo  quzritcvca- 

bundctis . 


322 


ap. 

meo  expreffa  loquar . 

g  ^«  Orabn  &■  mente^  Ideft,in  intellcftii  mentis  mcij  aliis  pr^ 
dicabo.quienira  intcrpreracur ,  nccefle  cft  vcipfepriusiii- 
cclligat  quod  aliis  didurus eft . 

h  *  C(«/fr«OT,y/ i»f»e<//>.i';i;>/.Idcfl,fincintcrpretationc,qua- 

ccnus  aliis  clarcfcac 

Intellertu . 

rum  funt  in  hoc  mundo  ,  &fincvocenihilcft.  Si  ergo  ncfcic- 

•  InteipretitionciB  <igniiicatioms  rocis^uam  ptofero. 
b    quem  iBftiuere^dcbco.        c    Non  mtelleflus,  d    Inftruit.         Velaudit. 

ro  t  virtutem  vocis,  cro ei  t  cui loquor  barbaVus,  &  qui  loqui- 

•  IntcUeftus.        Quia  nec  iple  me.nec  ego  ipfBm  intelligo.  b    Sicut  dico  de  me  . 

■  c    Eritis  baibaii  Cneimetpietation», 

turminibarbarus.Sic&vos ,  quoniamtacmulaWescltisfpi- 

a    Quiadefideiatisdonalpiritus.  b    Qupdert  per  intcipreiationcm. 

rituum,ada:dificationemcccle(ia:qu;Eritc  vttabundctis-  £t 

tEt  ^i»i»  »di Scare  debeti».  a    Deuin,vt.  ilc  «tct.i.  loquatiu.  b    Intcrprtan- 

di  gratia  libi  dciiii 

.     T"«'^'»'"P»~«-     ,  c^ji.iiter.  d  idcit.josua..  8  6>ioni  perlnbrbircc 

idcoquiloquiturlingua,oretvtintcrpretctur.  Namricrcm  9  liimonium, vel coii 

ADeodatusfacitloqui,veIratioqu«:dbonu»iputat.  b    Iureli'ger.t  a  e  •  um  qua  dico.io    fcnfum  ,  CUni  ieno» 


D 


Tot». 


quodloqucris.quis 
fupplct  locum  idio- 
ta??IdiotiEidcft  nu- 
per  baptizati ,  &c  qui 
nuUam  pra;ter  pio- 
priam  intcUgitlin- 
gua ,  quod  propriii 
cftauditonbus. 
i  Q^omodo  dicet  ^- 
m(ti.  ^  Scdul.  Hoc 
e(t,  quo  tua;  bencdi' 


t  ^ul  loqMlt. 


t  feftatorefc 
Amcn  . 
\  cxcclUtit. 


^  *«d   spiritusmeHsorat.  j  fingua, fpiritus meusoratcmcns  autcmmca  fine  fiudiu  cii.u  rctipfiusimgujqua 

.  "^j  SpiritUS  VOCatUr  VI5   q  a    Vtilcelt  b    Loquar.  <    c    Voluataterellir.ji.»  pfifpi.ir!>i  oiata .  llfatCm 

;•«.  anim?inferiormen  f  ^_»j_^^^a,r^tiuf*"t!^':T*:.,^U^  o,  -^„'«., '_  nr.Mjl-7_"'A"i"''*-      K  ^men.  Aug.No- 

'^  ta(^  bocvcrbunia-  Ioah. 

Ling  a  per  fpiritmi,  dat..!  \    mcn  ,  nCC   Gr^CUBX 


!'i  oiata  . 
-^  «     Mciotiiaoutjj.quidminu». 

B  tcvbicorporalium  "  QuMcrgocIl.^Orabo  IpiritUjorabo  &  mentc.Pfalla^m  Ipiritu, 

rcru    fimilitudines  °  '  .—..:—-.- r_       .-..,,.. 

imprimuntur.Mcns 


E 

Traft.t». 


IntelligcntiirpiiituaU^uod  plus 
b    Sed  alitei . 


Aliqu*  bona  dizeiis. 
d 


iii- iZXS vi^a!  h  prallam&me'ntc.  tC^tcrdmfibencdixcrisfpiritu^quisWl^  necLatinucft,  fcd 
aitcraiupcriorvisa-  n  r    ,  Qjttiitts,i,ecetian.fapiens.ouUnoi.i«eiii6it.  ^  ^  '    *)  Hcbrxum,&intcr- 


1 
K 

1 


m 


w,quu. ^..  , ^^ 

_    lllit^eiau  &  ludi».  ^  c    «^nullo  modo,  Quoniam  quid  dicas  nefcit. '  "  prCtatUr,VerU.  Cuni 

plet  locum  idiotac  ?   Quomodo  dicct,  amen  fupcr  benediclio- ^7  que  pofletdici ,  vc 

a    IdcodicofupeituMnbenediaionem,  vtl  hocBOtoquodidiot»  nonhabetlocum    Mam  hoc  aon  noto,  rel     '  rijnondf    fcd  amC. 

aiguo.quodagii.  Hocidco  dict,aeTiderctuiicptehcndetc  donunifpiiltus.  Vt'      /~^        ' 

ncmtuam?Quoniamquiddicasncfcit.  Nam  tuquidcmbc-  ncc  LaifnunnSr' 

laliogua        _  Q.Nonin  vobij  vitupero  quodinmenonhabeo  , 


»-»"'»«•  X'"^"'" '"""  ""'pcro  iiHooinraenonnaoeo  .  _  r  {i  f,     /» 

nc gratias  agis,fcd  altcr  non  zdificatur  Graiias ago  Deo mco,g  Jc  ne^^v.lefct-ret^^nu- 

a        QualoquituraliqtAlveaium.  b    Cui  vti  is  effc  oebeo .  j'  CMl 

quod  t  omnium  vcftrum  lmau.f  loquor .    bcd  m  rccIeYia  vob;^  hfb^^J;  vclam^nto 


Ttae*. 


Vt  imelligam . 


"  Fide  &  mor.bu»'  ,       fccrett 

quinquc  verbatfcnfu  mcoloqui,vt&aIios  inftrua,quadeccmi;  iiiamtH  <{Hidembe' 

negratitts  agis . 

■;<  Scdul.  Qi^iod  fu- 
perius dixerat.fi  benedixeris fpu,hoc ipfuni  exponic,  Nam 
bcncdicere  fpiritu.ctt  gfas  agcrc,  liccc  ignorec  is  1  inguam . 
m  Graiiaf  ago.de.  Proponit  fe  cxen-,plum,cj,  non  dcbcnt lo- 
quilinguis  niliadxdificationem  ,  (icut  ipfc qui  oes nouic. 
Crj.fl^p.NeaEmulus  pct  inuidiam  videreturdicere,  Dcpri- 
rwir  in  alijs  quod  in  fc  non  habercc ,  oftcndic  omniQ  horum 
feloquilinguis.di.  G/-*.  ^ 

n  Sedinecclefta-»olufenfHmeequinq;yerbaloijui^&c.  *  Scdul. 
Mauult  pauca  vciba  lucida  fcnfu  rcdo  loqui, a  innumcra- 

^  bilia 


nim^,vt  fupra.Spiri 

tus  Pharaonis  infor- 

matus  cftjVCvidcrcc 

imagincs,  mcns  lo- 

fcph  illuminaca  cft, 

vtintclJigcrct. 

C  SinefrMflu.Kmhx, 

Itacni  ll  lingua  in- 
•  «'«  cognita  quis  loqua-  n 

cur,  vcl  figna  aliqua-  ' 
"  rum  rcru  linc  intcl- 

kclu  profcrac ,  ficuc 

folenc  Latinihomi 

ncs  Grarcc  cantarc,oblc£lati  fono  vcrborum  nefcientes  ta- 

inenquiddicanc. 

f  Or(jio//>ir;f«.ideft,{caloquiapprobo,  vtfignarcrum  for- 

mcncin  fpiritu.  &:eorumincclIedlus  rcfiilgcac  inmence. 

Vcl,  Orabo,  orc  &  mcntc. 

^  Scdul.  Elt  autem  fpiritus  vis  quxdam  anim^  mcnte  infc 
jj     rKir,vbicorporalinmrerum(ii"nilitudinescxprimuntiir . 
"       Orahofpiri'u.&c.  *  Scdul.Oratio  hoc  loco  oris  narratio  in- 
Q  iclIigiC. Eigo orabo fpiritu, hoc cft,ignota  lingua in  fpiritu 
■j     iiieo 

i  NlCOLAVS    D£    LYRA. 

I  Et  line.vo.ni.elc.  <./?«f/»gw«/f"tio«  yocis  fignificatiut  & 
ftrfu  locutionis  nihtl eff  cognitnm  ad  •piiliiatem  tcclefijt, immo  deri 
fibite  ffijicut  toijui  atitjHididioma  tgnoranti.ldtofubdilur, 
X  Si  ergo  ncf.vir.  ideliyftgnificationem. 
j  Ero  ei  cui  lo.ba.  i.extraneelo/juens,ftcut/! aliijnit  faciens  i»- 
tai  t  anonicas  &  non  intelligens  lo^uatHr  aUerifimfluiter  ignoran- 
ti.ldeofubditur. 

4  Sic  &C  vos.  ne fttis fimil:s  batbarit^ifuoJ  debetis  •pitare.  Er  rattQ 

fubfinurcnmdiiitur.     5     Quo.xmu.cftis  fpi.  i.<J>»afor«  fco«« 

rumfpiniuaLum.     6     QiizriCC  VCab.no»» /o/n/n^fr^Oj/erfrtK- 

gis  mtellrclu  ad  txplanaiionem  rerlti.Jdeofuhditur. 

7     £t  idco  qui.lo.Iingua.  habens  donum  liiiguarum, 

t    Orct  vt  in.  i.x  a  Deo prophttia  fibi  detur  taqua  nelius boHS. 

9     Nam  fl  orem.  Tofiijua  ofiendit praeminentia prophetia  refpt 

HHdonilinguaruinpradicationchic  confe<fuenter  idZ ojiendit in  0- 

tatione.Etprimoin  oratione fecreta.SeciidOyin publica^ibi.Cxtcnu 

Circaprmiufacittalemratione,  Oratiotfu*reficitiHtetle£iii&  af- 

feBii  -pel  nata  eii  reficere ,  meltor  efi  ilia  qu*  reficit  tantum  ajfe- 

fiijif  eft  in  propofitOffuia  per  donum  linguarii  prxcife  proferri  pof- 

funt  ytrba  urationis  in  quolibet  idiomatejed  nb  intettigutur  Sicut  cH 

MicMj  dicit  oralione  dominicam  -pel  aliud  huiufmodi  deuote^  C  tunc 

«ffSm  eteuaturin  Deum,&  fic  reficitur  eius  affe£lus,no  tamtintel- 

ittiits^uia  non  inteUigii  quA  dicit.Sed  quado  intelligit,rrficitur  eiut 

*fftQui  <5-  j,  telleHus .  igitur  inteUeRus  locutionis  qu*  pertinet  ad 

t>  opnttii^meliMs  efl  dono  tinguari.Huius  tationis  po^it  minore  .^di-^ 

<|sNafiorcIingua  fpiritus  mcus  ovzt. i.atfeitus  meusin  DeH 

tiiuatur,fpititut  tnim  iniportat  quanda-pim  motiua.Etideo  vo/mh- 

tas, quaeH «jftHus iutcUeEliuus  vo  atur  hic  fpiritus  ,  quia  mouet 

'fntmapttentiasaJagendnm.     10     Mcns  autem    mea. 


aUas  I 


IdeRinttUtSiumtnt.  >i  iiac&U.c{l^ S^tanoHiHteUigitoratio 


m 


nisfenJ>,>it.Jaeoconcludit.  it  Quidergo«fc.  mihifaciendu. 
1  ?  Or:ibo  ipiritu,oi abo  &  mcnte.  idesi  affeiiu  &  i.ueUeau. 
1 4  Pfallam  &c.  Tfaitere  efl  orare  curn  melodia, 
l  J  Carterum.  Hic  confequenter  idem  ofter.dit  orationt publica, 
quiaftpopulusintelttgas  orationifeu  benediaionem  facerdntis ,  me- 
tius  reducitur  in  Dium,&  dcuotius  refpondet,\n\cnjdeo  dicit^Cc 
tcruin  fi  bcnedixc. i.iHfacerdos>elcpifcopHS. 

16  ^pirim.  idcffyobfquehocqModpopHlusinteUigat. 

17  ^ii{op.]o.\d>otq.q.d.quidproficitpopHlusfttr;pUx&no 
intelliges.q.d.HthiL  am  mudicii,qMia  nefcitfecofornare  tibi  qui  es  mi 
nifiertcctefia^relpondetidoamc .  TropterqModinptimitiua  eccleftx 
benedidioties  &  cnttra  comuma fiebat  in  vuigari,fedpoflquapopH- 
lui  fhultipHcatusfuit,  &  confueuitfe  conformare  minifiris  ecciefta^ 
>t  protefiudo  qu  ado  dicitur  euangeliii  depoftto  caputio ,  adorando  eu 
chariftia,  <&  cdfimilibus,fiit  in  latino  in  ecclifta  latina.  Et  fnfficit  ^ 
clertcHs  refpendeaipro  toiopopulo.Expeditius.n.fit  hoc  modo  quam 
in  f^ulgari.ConJequenter  ^pofiolHS  conctudit  intentum,fcdicet,qHod 
propbetia  efi  melior  dono  lingHarum,dicens. 

1 8  Grarias  ago  Deo^&c.  Et  fioc  efl  quoddant  donum  a  Deo  mibi 
datum.Sed  (/uod  donum  proplietiamelius  eftfubdit. 

1 9  Scd  in  ccelc.  volo.  fuppte  magis. 
Quinqucvcr.  ideft,pauca. 
Scnfu  mco. f.vt  inteiligam  &  ab  his  inteWgar, 

Vf^&i-Ah.\T).qu3m,ii.c.i.quS  maximam>orboritcopiafine 
huiufn.odt  tntetleaH.Sciendii  autZ,quod .Apoflolus  fpeciaiiter  hic  di 
cit fe  reile luqui quinqi  verba,qa pradiiatores debet anniciare quim 
1»t.f.credenda,agenda^piunda,timedaJperanda,qHiapradicatiode 
bet  ejfe  de  his  qux pettinent  adfid1,&  ftc  habeturprimum.Et  de  his 
qua  pertmet  ad  mores^Cr  fic  habentur  alia  quatnor.f.virtutes  &•  w 
tta pina  & gloria.Et quia  ida  debent pradicare  cum  breuiiate ftf 
m9nis.ldeodi{it..Apoftolus.(^iQi^[;iC  vcrba.  ideft,fauca. 

Tom.^  X  fratrt$ 


ao 
xt 


3^3 


GIof!orclin.&NicoIaicIcLyra.      324 


A  bilia  obfcura  &  incognita,quc  auditorcs  non  ^dificant.quia 
^  mcl-oraruncpaucavcrba  qu^profunt,  quammukaqa^nd 
profunt. 

a  T^olitepueritjjicifenfihtis.  *  Scdul.  Acfid^ccrct.puerilis 
eft  vanarri  linguarum  cupiditas ,  in  qua  fola  delciiatio cl}, 
non  vtilitas ,  nifiac- 

Infimta  reibi.  Tintum.        SIc  &  Tot.iglte, 


ccdat  intorprctacio  . 

Auc,  noliccpucricf- 

fici  fcnfib.fcd  fcirc  dc 

bctis  quatc  datx  func 

lingua;. 

/npw.IiS.jj.  b     Std  ma.p.e.  VcRtis 

quxdio.q.  rcmotia  malicia  ,  vc 

<i.&jn  pfal.  paruuli,  ftudcnccs  hic 

43.4^.&  lu.   ^y^  profunt  ,  quod 

cflpcrfcftio  fcnlus. 

c     In  lege.   Ratio  qua 

rc  non  dcbcnt  quxrc 

rclinguas,quia  infi- 

fnnr  infidcli- 


a    Pcr  impcritiam 
Vt  noii  i«teliigati$  qu?  rficiti»  ur  paeii. 

^  milia  ucrboruin  lingua.Fratres,  nolite  pueri  eificirenfibus, 

,  a     In  innoccntis.  b     Vt  intclligatis plcncquoddicitis. 

g  fcd  malitia paiuuli  cftotejfcnfibu  saute pcrfcdi  Citis .  In  lc- 

•    Nc  qusiatis  lingua»,quia.    b    In  ^irophetiscraix.tjuzhicdiciturlex.        c    Scilicct  hoc. 

i    Dmeifisgcnuiibus  Imguaiuin.    e    Qinm  beneunlis  jc  fidelihut. 
Et aliis  vcrbls3c fpiritualibus St  tcircnis. 

d  ge*cnim  {cripril^mcft.tQuoniamin  alii.slingui$,etirt1abiis 

a     Pei  Aporlolos.    b     ludaico.         Mileuolo.         c     Hocfaciam.ut  uel  ficcraudiaiit. 

S«d  nec  lic  cxau.In   ^ao  notat  linguas  elTe  datat  in  fignuin  iutidclibus.uiiJc  fubdit,It.i(]oe  lin. 

f  aliis  loquar  populo  huic,  6ine'cficexaudietmcjdicit  domi 

a  (^acduai  omniapofle  Dcum.  b  Ad  fidciu  «ouitate  iniraculi  moucntis. 

nus.ltacjuclinguf  infignufuntnofidel/busfcdinfide^^iibus, 

a    Vtfenlibuspeifcftifiilt  tidelet.  Pati  funt.  b    Nc  fauihui>dcturcai;ibu!. 

Vt  cdificentur. 


Fidelet. 


^  Sedul.Ideohocdicit,vt  oftcd.it  quodin  iftotcmpo,:: 
linguisaiijsnon  inc}tgccur,dum  mL)lciiidclcssuc,>i:  viiaoiig 
quc  lingua  dodh>rc  habcc  cx  fe,  Na  l;ngu(j  in  pnhcipio idco 
dara:funt,vtfnfidclcscredi;rcnt  ipfaru;iiadmiracionc,  ac- 
quc  fua  lingua  docerentur, Vnde  lcqiiicur. 

Jrtiffue  litguie  in/i- 

gnujfnt  Ko-rfidclihns. 

•}<     Scdiilms.    Hic 

I  oftcndicurcrefcen- 

2.  te  fidc  fi^^na  ccflTarc 

}  qu.indoinfidclium 

4  caufadada  clfcprac 

5  dicantur. 

6  c  Et  nec  ftc  ex.HoC 
dehis  pdixic  qaos 
prxfcijc  non  crcdi- 

7  curos.quibus  prop- 

8  tcrpcccacanonpa- 

9  cctvcl  placcc  vcri- 

10  tas> 

11  f    Itaif.Un fig.idctty 
fermones  Dci  inco 


13 


flG 


B 


t  iQilofti. 


foargBUur , 


fnum  mnt  1 
us,  quod  ipfi  iam  no    g  prophctie  autcm  no''^  infidelibus, ied  fidelibus  Si  er?o  con 
func^ijcnonadxdin-  '^  -^-'  -° 

cationcm  quic  ncccf- 
fariacftia  fidclibus. 
Jn  legr.  Ambro.Di- 
cichnguas  quibusve- 
latur  vcritas  mutan- 
das  ,  quictiamom- 
nia  velaminalegis  ve 
ccris  dominus  pcr 
prophctam  cflc  mu- 
tanda  dixit ,  vt  fideli- 
bus  pcrfpicua  ficrcc 
vcritas  rcmoto  lcga-        ^^ --,  •  b  j  r^    '  r   •         t  -    ^-v   •  1 

Jium  figurarum  vcia-   h  DeiJm,pronuncia  ns  quod  vere  Deus  fit  m  nobis.Quid  crgo 


Siiie  mterpietc.    *^ 

ucniat  vniuerfa ccclefia  in  vnu,  &omneslinguisIoquatur,  ^^  gmtalingua&pe- 

a    Aliasu.  b    AliasU.     c     Cum altei altctum non imelligat.  '4    'Cgrina  obfcuri  Slit 

X  ..,.  .         .•    ribi  cj.   -  Qy=fi"«ptitii.  15  ne  vidcancurapcr 

intrcnt  attidiot?autmndeics,nonne  dicccj  quidinianitis? 

Viiitim  expoaant. 

Siautcmomncsprophetcnt,  intrctautcm  quisinfidelisvel 

a    De  aliquo  fuo  eiioie.  b    Damnabilis  olknditur. 

e  Pcccataliia  quJtnefcicbattunepeccata. 

idiota,tco'nuincitur,diiudica  t  ab  omnibus.  Ucculta  enim 

*    Sibi.  f  .tpolitionibus  eoiura.        Humilians  fe. 

cordis  eius  manifcfta  fiu'nt  .  Et  ita  cadens  in  facie  adorabit 

b    Ure  quod  habet  cofde.  i  ■ 


<fe 


Qaif;  Cbi  pet  uos  notificauit. 


mine.  uxhacfimilitu 

dincoScnditlinguas 

quibus  rcgitnr  verit^s  non  efrcappetcndas,ncc  dari  propter 

fidcles,ficut  in  retcri  lege  velamen  crat,  vt  mdignis  &C  infi- 

dclibus  vclarctur  vcritas. 

jn  lege fcript.e^.    *    SeduI.Legcm  vocatprophctialfaiar. 

d     Jllili  linguis.  Amb.No  dc  f ibb.uo,&i  neomenijs,&:  Gircii 

cifionci'^ huiufmodi.fcd  noau  Tcftametu.Vcl,no  in  rcuc- 

C  lationcqua  indigni  funt ,  fcd  in  parabolis  df  cis  Buagelm. 

Scdul. 


16  fidis  ,  vt  cumau- 

17  diuntur,  fignum  fic 
iS  quia  proptcr  per-. 
19  fidiam  faclum  cft» 
zo  neaudientes  intcl--, 

ligantjhoc  vtique, 
fit  infidclibus  qui- 
bus  tegucur  ienfu  s, 
fidclibus  autc  cOue . 
nit  prophctia  &:  noj 
/  lingua  incognita. 

g  Si  ergo  conue.  A  i  la. 
ratio  cur  no  debcc  loqui  linguis.Qjjuia  lingu?'siit  in  figuii, 
noad5dificatione,5";f»-sro,c^r.lmpolkiratencbras  qu^-ric,(3C 
falfa  pro  vcris  oftedic,ficut  pagani  teclis  vanitatibus  liludii 
tur,hic  nil  aftucc  fucatum  elt,  fed  fimplicitcr  &:  apcrcc  vnus 
laudatur  Dcus:quia,fi  nullus  intdligercr,pofirc  Vidcri  ledu- 
dio  qu^  linguis  caucrccur,cum  pudor  cflcc  reuclan. 
h  .^/da.laincipitdetcrminarcquomolinguis  ficvcctidii. 

: ^  q- 


21 

22, 

24 
25 


NICOLAVS    DELYR.A. 

1  Vratres  wfi.Poftqua  Apollolus  oftendit  prophetia  pr^ccllcrc 
donu  linguaru  rationibns  fumptis  cx  parte  tidcliii.hic  cofcquen 
terideoltcndit  rationc  fumpta  ex  parte  infidelium.  Circaquod 
primo  excitat  attcntionem  Corinthiorum.diccns. 

2  'hl^litepneriefficiccnJtb.i.iadiCcretionehom&Cmali,  pucri 
cnitnfrcquenterpraeeiiguntminus  bonum  roaiori,hoc  autem 
dicit  Apoilolus  nc  prxciigant  donum  linguarum  prophctiat,q<f 
cft  maius  bonum.  ^  Sedmali.par.eslo.i.noaco^itcusmilum, 
ficut  paruuli  dcficiunt  cogitando  talia. 

4  Senfibus  autemperfe.  idcft,ca  qux  dicitis  fic  intelligatis  per- 
fcftCjVtpoHitig  alios  inftruere  quod  pertinct  ad  prophctiam . 

j  /;j/f^ren/w/cr/pf«W(?^.Hicconfequctcr  facic  fuarationcm 
qux  tali$,q>  qn  aliqua  duo  ad  vnu  finc  ordisatur.illud  eft  meiius 
qd  eff  cthcaciuj  ad  tinc  iilu  cofcqucndu.Donu  aotc  linguarum 
&  donii  prophetis  ordinaatur  ad  conuerlionc  infideiiQ  ad  qua 
erticacius  clt  donii  ^phcti«,ergo  &c.  Minorc  huius  rationit  pro 
batduplicitcr.Primoauftontatc,diccs,//)/e.£'./c.eyl.  Nonaccipi- 
tur  lcx  hic  ftriftc.f  pro  quinque  hbris  Moyfi,  fed  |»ro  toto  veteri 
Teftam>:tuo,quia  quod  hic  allcgatur  fcnbuur  Ifa.28.  fccundum 
translationcm  Septuagiiita. 

6  Q^oniam  in  aliis  lin.&  in  bbtjs  lo.popu.b.  ideft,  populo  ludai 
co,qd  fuit  impletii.  Aft.z.quado  ludzitogrcgatim  lerufale  dc 
diucrlis  tcrns  audicriitcredcntcj,  ioquctes  m  omnibus  linguis. 

7  iifncceiJ^c.Licct.n.iucaliquiadChnllufueriitconuerii,  tij 
plures  manfcriit  obftinati,&:  coucrfi  magis  fueriit  pcr  vcrbii  Pe- 
tri  refer  antis  fcripturas  prophetarii,  qd  ptinct  ad  prophctia  qua 
pcr  donii  Imguaru.vt  patec  Aft.i.  Et  lic  patct,  (f  donu  ^phcti^ 
plus  valct  ad  couueriione  infidelium,  quam  donum  linguarum. 

5  Jtaque  lin.in  fi.f.  Dminz  virtutis. 

p     7^(on/i,i.profidclibus,quiiamcredunt. 

10  Sedvif.  vt  praedicatores Euangelij  intelligi  poflint  abomni 
bus  finguiarum  linguarum,&  fic  conuerti  ad  Hdem  Chnfti. 

11  Vrophetia  au.non  i/>.i.Centilibus,quinonhabueruut  legcm 
nccprophetas. 

12.    Stii  Ji.i.itid^ii  vnfi  dcu  crcdentibus^de  ^bus  fucrut  Apofto 

h. 


li,aliiq;  Chrifti  difcipuh,&  alij  crcdentes  primifcre  omncs,  per 
quorupraedicationccouerfisutCetiles  .  Etfic^pphctiapius  va 
luirad  coucrfioneinfidcliumquamdonum  liuguarain,  iicutad 
inftruftionem  fidelium  plus,valct  fcientia  quarn  cioquentia. 

1 5  Si  er.Hic  fecundo  dcciarat  miaorcm  fado,diccn$.y/  er.c.  vn. 
cr.  Caafaorationisvclpercepcionis  facramenti  vel  aliquohu- 
iufm«di.     14     £f  ow««.  fidcles. 

l^     Linguis  loquantur,intreitt  auiem.  i.ignonntes  idioma. 

16  ^utin.non  </.quia  vos  reputabunt  inCinos.  vii  Apoftoii  fic 
loquentes  reputati  fuci  ijt  cbrij,  Aft.i.b.  tt  fic  m  tah  cafu  donii 
linguariicflccmagisadcofufione  fide.iCiquaadc5uerfioncinfi 
dcliu,&ficetia.ui:"uiiretAft.i.c.Nifi  Petrus  per  donum  prophc 
ti^  oftendilfet  contrarium  interprctando  dida  pr^phctarum. 

17  Si  au.Q  prop.non  fimul,fed  fuccclfiuc  cxpoaendo  lcripcurai 
vel  reuelationes  fibi  vel  alijs  fadas. 

I^    Jttiretautem  quis infidelis  velidiota,co>t.  lilis  fuccelHue  pro 

phetantibu$,inquantii  oftediit  vit3  Gctiliii  irrationabile.£t  lic. 

19     £>^;«<//c<if«r<i6own.  i.condcmnabili$oftenditur. 

io  (Jccultae.&cma.fi.  InqtXAtu  expraedicationctali  vel  cxpoli 

tiune  tangutur  mulca  pertinentia  ad  fide  &  mores,ex  quorii  au 

ditu  coucrnt  ad  cogitandii  mala  in  cordc  fuo  latcntia,&  ad  p^ni 

tcndii  cordc  &  cofitcndu  ore.Pot  et  alitcr  iatcUigi.Na  ia  pnrai 

tiua  ecclefia  ao  coucriione  infidehii  fuit  piunbus  fideiibus  diui 

nitus  coceffum  fecrcta  cordiiicognofccrc,ex  quoru  rcuciationc 

aliquiconuertebanturabinfidelitatc,ficut  mulier  Samaritana 

crediditinChriftumexreuelationcfui  deli<^i,Iohan.j. 

ii     £t  if<ica</e«/««/<ic.c«rc.Humilian$fccoram    Dcocxdifta 

przdicacione,vel  fecrcti  reuelatione. 

2  2     .Adorabit  Deum.  Conucrfu.s  ad  ipfum. 

IJ     Trenuncians.  Ideft.confitens. 

24     Qjtodvere Deus  in  ■pobis  fit.Cotde  enim  creditur  ad  iufti- 

tiam,orcautcm  coiifcfliofitadfalutem.Roma.io.c. 

Zj     i>j<»i/fr.d'i//.Hicoftedit  Apoftolus  qualitcrfic  vtcndii do 

nis  prophctiz  &  linguarii .  Et  pnmo  facit  hoc  in  gcncrali .  Sc- 

cundo,magtsin  fpeciali,  ihi,  Siueitngua.    Circapnmumdicit, 

iiuid  e:gp  ejifratres,  f.vobis  agendum.f.quod  fequitur. 

Cuni 


32  f      lAtiCorinthios        Cap.Xiiii.      526 


^  Q.(3u.indoquidem  hxc  venii.inr  dc  locurionc  linguaru .  er- 
f^  go  qiiid  agcndiim  dc  his  cft,  Q^  Carccra  (ub  modisad  adifi- 
cationem  agcnda  func ,  hngua  vcio  lic  eft  vtendum .  rw«/- 
^w/ywe.  Idco  nnlins  l'e  exculcc . 
a  Tfalmum  ha.  Laudcm  Dei,per  cancicura. 
b  DoCiri>iam.Sen{uva 


fpiritualem  pcrpru- 
denriam . 
^nticnm  q   ^,,^  -p^  mul.'res.  no 

plusqua  crcs.  neoc- 
cupec  dic ,  &c  non  ilc 
locus  prophctis  fcri- 
pturas  diilcrcncibus. 
d  Sibi  autern  loijua.Si- 
biloquicurquicom- 
pungicurexhis  qurc 
dicit ,  Ec  ideo  ad  ho- 
norem 
dat  vcl  orac 


idco  firmicertencre 

Spiri:uspropfHt.prpphetisfnh!ff!us efl.  -a  Scdi)I.qiiia  fpiritua 
lisgracia,  qui-  fuic  in  prophctis  fabicaaeftnobis  Apoaolis, 
&c  Apoftohcis  vnis.ac pdicacoribus .  Siuc fpiricus  humihca- 
tis,  charicatis,  qui  cft  inprophetis,i.  prxdicaconbus  debcc 

fubifctus    cfTe    ahis 


D 


a    Habet  aliquod  donum  quo  poteft  vti  ad  idificstioncm,  qma  aiius  . 
^  .    .  '  ,^^    W<-'''.g"ti.iDei  p£ilmumimcl!igit. 

cftiratrcs?Cumconucnitis  vnuicjinrcjucvcltrum  tpralmum 

2    Alius.  De  moribus.  Alius  Rcuclaiionem  .  Alius 

b  habetjdodlrina  habet,apocalypfira  habet,Iinguam  habct, 

"    "  I^Linguarum  velUrijimiJium 


AliuS' 


f  Autem  , 


l  mmiim 


interpretationcm  habet,  omniaacia^dificationefianr.  Siuc 

a     Cattcrafuis  modis.Iinguaautem  lic.     b     Aliquis     TFiat  loquutio-     c     Idsltjduo  vel  trcs  loc-uantur 

lingua'  quisloquiturr  lecundu  duos,autt  vt  muitum  trcs,& 

a    EccleCx  vel  vuus  polt  alium.vcl  inteicifc.  b    Aliquis  dic.it  vcl  exponat  populo  . 

n2  nn?ion     ^  tpet  DartesA  vnus interprctetur.  Si  aut  no  fuerit  interpres  ^ 

L7C1,  quciau-  j,    vbinihiluebetelliniriadilicatio.  b    Taciteoret.        «Lin-^uis.  ^" 

Noiiergoplurcsquil!n|u3  loquantur, 


viciflim. 
o  in  pro» 


).:.7.b.  e  Trophet^edao.quii    c  taccatineccleiia.  biDiautioquatur & Dco .   Prophetiedifo 
B  fufficic  fcrmo  ccitho -  c.„;.....„  ,,  ^.._j „   .-  . 


Tamum. 


S.gillatira.  b     Quxdicunt  c     Fer  Ipiritmn  fanftmn. 

(f  aut  iresdicantj&ca^teridiiudicent.  quodfialiircuclatum 
rUm  Ve!  CriU  ftaC  Om  »    Aliquidmelm».        b     quiaudiebat.        c    Dsiiltilocum;  d     Etiam  fedentcs ; 

nCVCrbum.  ra-rio-  •  e         -,  n-        ^Nonnmul  necomurbat.oliat. 

f  Quodriaiii.  Ambr.       fuentledenti,prior  taceat.  Potcltis.n.omnes^perfingulos 

nEtiam  maiore».  ^  a  Etiam  minoics.         f  Aliot. 

g  prophctafG,vtomncsdircat,&omnestexhorte'ntur.  Etipi- 

a  Dom  fuggciuiit,&  conatus  bonos  iuuant. 

h  ritus  prophe*tarum  prophetistfubiectus  cft .  Non  cnim  eft 

^Dilcojaia:.  a    tt  iaeo  alier  ccdataltcii.  Etiam 

i  tdiflcnfionis  Deusjfed  pacis^ficutin  omnibusecclcfijsian- 

a    £t  ti  duii,quuupoteliisbmnes  piophttaie. 

b    Vt  non  loquantui  linguis,  ncc  piophctent. 
-, __^-,  «/11  1    r  b  Ab  aliqu»  auftoritate. 

I      jppccr  pluracius  do-    K  (aorum  doceo.tMuliercsin  ccclcfijs  taceant.  Kon  cnim  per 

'^^„na,fubdicuseftpro-  x  * 

phccis.  vcqii  volunt, 
.  .:.c.caccrcpoflinc,  &:qiivolunc  loquipofsint,&  noncogit  cos 
vcphichonicosclaiDarcvclaliquafubcicerc. 

Amb.vndc  fi  prior  non  ccdic,vf  non  circ  fpiricus  Dci  verc 

fubd!cus,quia  aliccr  diflcnfionis  efsec  (Si  no  pacis.Ica  hoc  mo 

C  vobis  dico ,  ficut  m  omnibus  non  cft  nouum  vci  lingulare, 

ideo 


minu,  &  in  orc  duo- 

rum  vc!  triu  ftac  om 

nc  vcrbum . 

f  Quodftalii.  Ambr. 

Datinfcriori,  quod 

ji.btio-  non  fupcriori. 
"'""  g  Etfpiritus.  Loqucs 
debec  ccdcre  fcdeci, 
g.a  fpus  qui  vnus  cft, 

M  fioni»  fcd  pluralicer  dicicur 
pg  mulcos  prophe- 
las  quos   rcplec ,  vcl 


prophctis.id  cft.pr^- 
dicacoribus,&:  idcir- 
co  alcerurru  fibi  in- 
uiccm  ccdanc ,  vc  v- 
ho  loqitence  prior  ca 
ccac,  quia  Deusqui 
inipfiseft  ,  noncft 
diflenfionis,  fcdpa-  tfiitp  Wnoi 
cis.  Icaqucperha.c  j5j, 
omnia  horcacur  cos  pbetis 
ad  concor.diam ,  ne 
magniciidine  dono- 
runi&:fapiencix  na- 
fcancurdifcordi^.  p 
h  T^onenim  efidifsen. 
Deus  .    DiflTcnrionis 

1 5  cflcc ,  fi  quos  rcplec 

16  fimul  loquicompcl- 

lcrcc.  t^inguIatJH» 

i  Sicutinomnibus.&c, 
Vcl  mulieres  taccac, 
ficut  ego  doceo  in 
omiiibusecckfiis . 
K  Mu:icres  vefit.€  ta- 
ceant.  ^  Scdul.Su- 
pradixic,  prophecte 
duo  auc  trcsdciiidi- 
ccnt.fcd  ne  pucarcn- 
fccm 


1 1 
iz 
13 


»7 
18 

^9 

20 

21 


i2 
23 


t  runt  fubiefti 
Diuifio. 


tur  tccminf  in  hoc 
cocludi,  idco  fubiun 
git  &  dicitjMuliercs  taceat.Sicut  &  lex  dicic  in  G:  ncii^j^a^ 
■puipoteflate eris  &  erit  reuerfio  tua  ad  virS  '.uh, & ipfe  tui  dmnina- 
bitur.  Turpeeftcnim  mulieresinccciefia  loqui.  Ahbiauccm 
conccdic  eas  doccrc  fuam  prudcnuam  Sc  cafticaccm,fcd  hoc 
prmatim. 

^  Turpe 


NICOLAVS  DE  LYRA. 

1  Cumconuenit.  <i<iefc/<f/'4'». 

a  Vnufquifq;  veftrumpfaImumhabct.Wi«/f,  yeHndiquo 
de  congregatione  fidelium,:fui  donum/ibi  da.um poteft  in  alios  refun  - 
dere,!juia  non  dantur  ftnguLis  omnia  dona ,  fed  diH:ftm ,  vt  di^lum  eil 
fup.ii.ca.Et  tdemintelligendum efi de aliis fequentibus .  TerpfalmU 

yero  intelligitur  canticum  ad  laudandum  Deum  . 
'  j     Dot^rinam  ha.  i.gratiam prxdicandi  ad  infortuationem  moru 

4  Linguam  habct.j.(fo««w/i«^«arH>B. 

5  Apocalypfim  habct.  ».rf«f/ationem. 

6  I nccrprecacionem  habcc.  i.yirtutem  explanandl  obfcura . 

7  Omnia  ad  xdificacionem  f\it\t.quilibet  enim  debetsji^^iafi' 
bi  data  yti  ad  *iificalionem  ecckfti  . 

S     Siue  hngua.  Hic  oflendit propofttum  magis  infpeciali.Etprimo 

qmntum  addmum  tinguarum.Secundo^  quantii  addonum  prophetiet 

ibi:  prophcca:  autem.  Circaprimum  dicit,  ^  dono  linguaru  non  efl 

ytenditm  a  multis,fedfuijicit  g>  apaucispropter  occupationem  tempo 

tisyldeo  dicunt,  Siuchngua  quis  loquicur  fecundu  daos.fcilicee 

homines.  Aut  vt  mulcum  aes.idejl.,ad  pLus.fecundum  quod  dicitur 

Deuter.ij.b.in  ore duorum  vcl trium tefliumjiat omne verbum . 

S     Ec  per  parces.  i.fuccefiiue.  yel:  pcr  parces.  i.  intercifepofl  a- 

lium.vt  po^vna  parte  Locutioniifiat  eiusej:poftiio,&  pofl  atiaftmi' 

lUe-r.  Ef  hoc  mo  fit  expoftiio,qnprxdicatores  pnedicant  per  interprete 

hominibusignotx  lingua.ideo  fubditur,  Ec  vnus  inccrprccccur. 

10  Si  aucem  noii  fiicric  intcr.  f.ille  qui  Loquitur  linguis . 

11  Taccac  in  ccclefia.  dum  alius  interpretatur . 

U  Sibi  auccm  I0.&  Dco.Orando  Deum  infecrcto.In  ecclefta  ve 
^o  feruatur  difla  confuetudo  de  numero  Lcquentium.  in  mifla.n.reprti- 
ftnutur  donum  linguarum per  epiflotam  &  cuaiigetinn/.&  ftc  fecun- 
'tnm  duos  ailusferuatur  tejiimonium .  In  matutinis  vero  trtplex  tefti- 
fnottiutn  reprafentatur pcr  tripticem  noflnrnum ;  &  antiquitus  dice- 

bantur  diuifirn  fecundum  tres  vigitias  no£iis. 

*  3  Pf ophcta:.  Hic  confecjuenter  oUendit  qualiter  ftt  vtendum  dono 
f^^ophetia.Et  primo  oflcditur  debitus  vfus .  Sc4o^  quibus  eflprohibi^ 
tus.tbi:  Mulicrcs.  Circaprimiifciendum,  cp  vfusprophetia  hic  acci- 
finrproproponercycrbi*  exhoriationis  aU  ptebtm  jacras  Jcripiuras 
fXponcndo.inprimitiuaveroeccLeflaplureshabebathocdonum,pro- 
fter  ^uodneconfuftofieret^ulpoflotus  ordinaHit ,  qnodexerceretur  a 

duobnt 


duobus  tantum,  vel  a  tribus  adplus  &  fuccejfiue.Et  Jjoc  f  f?  quod  dici 
tur:  ProphctX  duozatttcsdi.  fcripturas  exponendo  ntin  ftiml 
fcd  fuccrjfiuh . 

14  £t  c^tcri  dijudi.  i.attentt  audiant^vtficpojfint difcernere,  qM4 
ftnt  met:Ms  dilia  &  magis  necejfaria , 

i  5  Quod  fi  alij  rcuc.fue.fede.  i.fi  alicui de  auditoribusfaEiafne- 
rtt  rcuelatio pcr  fpiritut/ifanStum  de  aliquopro  xdtficaiione  tuncpt  o- 
ponendo . 

1 6  Prior  taceat.  Dando  ifli  locum  loquendi.Et fubditur  caufa. 
Ij  Poteftis  enim  omnes.  reuelationem fpiritujfan£li  habcntes, 

18  Pcr  fin. prophetarc.  vnus  pofl  alium  competenti  tempore. 

19  Vc  omnes  difcanc.  quiaudiunt . 

20  Ec  omncs  cxhor.  ad  hoc  apti .  Sed  quia pofiet  atiquis  iicerey 
non  efl  in  poteflatefic  Loquentis  tacere,  quia  toquitur  ex Ipiritufj'an6li 
motione .  Hocremouet  dicens . 

2 1  Ec  fpiricus  prophccarum  prophc.fubicc.cft .  Hoc  efl,efl  in 
poteSlate eorum .  Ctrca quodfcivndum,  qubd  duojunt  inprophetis,fci 
Licet  iLtumiaatio  mentis  prophet.e-Ethoc  nb  efl  in  poteflate  eius,quia 
fpiritus  prophetix  nonfemper  adefiprophetis .  .Atiud  efl  iltuminatio- 
nis fibi fa£la pronunciatio.  Et hoc  efi  lupoteiiate  propheta  quiapO' 
tefl  loqui  &  taccre,  pr$ut  expcdit  honori  diuino  &  vtditati  ecclcft^e. 
Etftc  efl  in  propoftto ,  quia  fiptures  fimtiL  loquerentur  effet  confufio, 
&  vnus  atterum  impediret ,  ex  quo  fequeretur  diuifto  cuius  Deus  non 
efi  auHor.Ideofiibditur ,  Non.n.cft  diflTcnfionis  Deus .  Sciendu 
tamen,qu6d  nonfemper  in  poteflate prophct£  eji  tacere,  imo  atiijujn- 
dofpiritus  nionet  ipfum  ad  toqtiendum  contra  votuntatem  fuam.jicut 
patet  dc Bataam  7{ume.2j.  &  14.  quodbenedi£lionem  popnti Ijracl 
tacere  non  puterat .  hoc  enim  erat  ad  gturiam  Dei .  nonftc  Miiem  in 
propofito,rt  patet  ex  di£lis . 

21  Mulicres.  Hic  confequenter  oUendit  quibus  perfonis  proptjctan 
di  a£lus  fn  prohibitus.f.mutieribus .  Et  primo  facit  quoddidumeft. 
Secundo  aLicjUorum  proteruiam  exctudit^ibi,  An  a  vobis.  Circapri- 
mumdicit,  Muliercs  in  eccicfijs caccanc.  SciticctccJfando,ad»^ 
£lrina,non  tamen  aboratione fecrgta.Et fubditur  ratio . 
23  Noncnim  permitcicureisloqui. /.<iocere,(y«oipfmnfr«rf 
doflores  fiue prMatos  &  fuperiores,  Et  ideo  repugnat fexui  muttcbri. 
Tum  propter  dcfe^lum  intetligenti*,  Tum  quia  muLier  naturatiter  de- 
bet  ejkfubieda  yiro.ldeofubditur . 

'Iom.6.  1    z       Scd  . 


3^7 


GIo£ordin.&NicoIaidcLyra.      3x8 


A  t  r«r;jf  *ff,q"'acr)ntradifciplinam, 
fi.  b  ^'1 1  ^'o^'*-  S'C  Tc  id(fr<-ibr,nt,qiia(i  bcneficiu  darcnc,  no  ac- 
i^\^crvm,AnA-vohhveT.  ]rcrc'pauoqu;ili  lliis  mfijrutionib. 
dimifTlsaliquas  nouasvcUau  iiidiicerc,q(J  non  pncquiaab 
cis  non  procefTn  vcrbum  Dci,ncc  ("oli  acccpcrunt.  Itc  ideo 
rnca  tcncrc  dcbcns, 


pcric  vnus  de  pufillis  pro  quibas  Chriftus  mortiius  cf^ 
d  Cogm.  Innuic  ditrcilia  cllf  vci  ba  cpifto]arum,cum  apro- 
phcta  vcl  rpiricuali  iubcc co;^nofci . 
c  %«  /  a.^g.  Scd  fj  ^s  h^c  isinorac ,  ^  non  vult  crcdcre  effc 
mandata  bei,'gnorabitur,vt  in  euagc.Ncfcio  vos.i.no  noiu 

vos  ccmeos,  vclin 


D 


Mat 


quia  qu^'fciiboman 
dataDci  sCu.  Ecopor 
f  CfQ.  j.c  j^-t  vt  ita  cogi''Ofcac 

cfle,fu4stl1^pbt.'ta  a 
vclfpiricualis,aiiog,n 
ficoncravaciir.ncc^  b 
phcta  ,  ncc  Ipijilis. 
Spu.iles  qui  non  pro 
phc:a:func,quinon  c 
habcnc  nociciam  de 


Inecdtni. 


^PrarcipitUr  quod  Tfrum  inPU't.  flnGni.fub 

p'itc'l.iic  »irieri$,  !c  ipfcdoinina  tui. 

niitticur  cis  loquj,  TcdrubditascfTcficui:  &  lcx  dicit.Si  cj,d  au 

^Qi/i.i  pro  jjeccaio  c,uoJ  inclilxir  lcnipcrdebcr  v«-tctiii.dari. 

te  voluntdifccrejdomi  virosiuos  intcrrogct.Turpc  ell  ennn 

lliiiino  a  iiubis  ad  »0«. 

niulieri  loqui  in  ecclefia ,   An  a  vobis  vcrbum  Dci  proceffit, 

tJJco  quod  tenent  j1i/ tcucic  .  iT-^n^iuain  pfcudo.sui  nondiuina.fcd^irrna  pio 

dciidcnjs  hi.minum  dHcbant. 


Aut  in  vos  folos  perucnit  ?  Si  quis  videtur  piopheta  cflc  aut 

a    Vtvidctur.  b    Vctc&fpiritualiici  inteUigai  . 


tcrprardeftinatos.  5"* 
q.au.lg.  Non  dicic  de 
his  q.non  pfitdifccc 
ncre  incrfabilc  trini- 
tatis  vnitate ,  fcd  de 
pdiJlisqueadfidc&: 
niores  a'difkant,f.  vc 
linguis  prophcciap- 
ponatur,  vtno^tur- 
bate  gcratur,quuii  jp 


B  Pufilli  in  crucc  glo- 
t  dccenw   riiites ,  &  fi  ignoranc 

?|ua;  fubciliffiniedif- 
eruntur,  ad  glonam 
pcruenmnc ,  quia  no 
pcric 


ipuctilitrt.        ICiiinpscc.  ,  ,     /-    -        Y    '-  *        .  c 

,  c    ftadiftjmi  vtiliuspr«ponaiur.l  '    nCU  ordinC  lCUOCant  ii 

berc .  Omnia  autem  1  honeile,  &  fecundum  o'rdincm  fiant , ,  in^ctos,  tatoad  fcdi 

I  .  .  •  iz,  tjonefaciliorcs  ,ij.to 

mvobis.  -  :  ^3  fibividcbanfipiicx- 

ccllctiores,cu  lupbie 
do  cunda  curbarcnc. 


NICOLAVS    DE    LYRA. 

I  %ti fitbdiias  (jj(,ficut  ?Jr  Irx WJc/r.Gcn.^.c.Sub  viri  ptace cris. 
prophccia  tii  quancu  ad  ilkmiinatione  mcntis  no  repugnac 
fcxui  nH!licbri,&:  lic  kguncur  mulra:  mulicrcs  proplic  t.ific. 
Ncc foiij  cxcludunt  ab  actu  doccndi  in  ecclclia  pubiirc,<ld 
ctabadu  qucfcndi  ibidcm  |)  modiJdifputationis.  io  fubdit^ 
t  S  i  <;  uid  autc  m  yobfti  t  dift  ere ,  domi  viros  fuos  interrogt>:t .  vt  de 
auditis  inccclcfiaf  lcniusinformctur.Etcaufamdidifilcn- 
tijcangitjCum  df.  j  Ti^xpeeftinimtf.Hlie>.\.\r\dcccmcl\i\- 
bi,  Locjui  in  eccUfia.  E.t per  oppofitum  dccens  cfl  eam  taccre 
in  locispublicis.Proptercjuod  iniurecautum  eff,pe  mulic 
resexcrccantopusciduocandi .  4  .An  avoiiiuWxccon^c- 
quentercxcludicaliquoruin  proceruiam  ^  quiaconucrfi  de 
Geolicarc  poflent  dicere,c),  ordmacio  Apoftoli  non  ctTcc  bo 
na,coq,  in  ccmplis  Veneris6<:  Dian^  nuilicrcs  forfitan  pu- 
blicc  doccbac,qd  repellic  Apoft.dices,,^»/  a  vy/»/^.Genc!bus. 

f^er- 


5  Ferbum  Deiproceffit.  q.d.n6,fcd a  Iud(gis,quib.dat(^  sut  fcri- 
ptuca;  lcgis  &:  ^phctarii.  &  16  modus  &  ordo  dc^itrini^  fcri- 
pcurccmagiseltdcnuadusalud^isin  Gentilcs  ijccoucrfo. 

6  iiiywV  W.;»/-oerc.quip6comniaiudicare,  vcdiCtu  fup.2.c. 

7  Ccgnojcat  qusfc.v.  quia  dfii  func  mandaca.i.potcrit cogno- 
fccrc,qu6d  ordinatio  non  folum  procefflt  a  me ,  fcd  a  Dco. 

8  Siquisa.  ig.  cx  negligcntia  vcl  malitiailla  q'fciretcnetur. 

9  Ignorahitur, aV)co . 

10  //j^xf.HicvltimoponitcocIufioncm  inccnta.fcjjdona 
fpiritufi.in6ti  funt  appecenda ,  &  q,  eis  vtendum  eft  ordina» 
tc,6<:  a  perfoni^  quasdccet  vti.idcodicitur,  Jtaf.iefr.ismu.izxi. 
quam  nicisusbonijquamloquilinguis,  vt patet ex  fupradi- 
dtis.Vcrum  tn  loqui  Iinguiselt  quodda  bouum,i6  fubditur. 

1 1  t.t  loquiltn.no.proiji. fucccfsiue,fcd  piurcs fimul  loquedo. 
li  Omniaau.bo  ;deft,prout  dccct  viros&:  mulicres. 

1 3  Etfec.ord.  ad  vitanduni confufioflcm  fiant  m  vobis . 


C 

Angu.lib.^.ie 
cosT.co.  c,if. 


C  A  P.    XV. 

Otu7}j  autem.  *  Tbcodor.Pofiquam  dininus  Apoflo 
lusdefpirituaIibusdo£trinam  pcrfccir.conducibile 
cxiiiimauit  ct  dc  rcfurrcdionc  vcrba  facere.Quida.n.mipo 
ftorcs  eosfcducebaf, 


N 


ac  inf^itutum  humanx  laatura;  a  donuno  fufccptx,&:  oftcn- 
dit&:  crucctn ,  &  pafs  ionem ,  &:  fcruatoris  refurrcdtionena 
fuiffc propcer refurrc£tionem  communem  . 
^  Chryfofi. Vidc  qua  xquitate  orditur,  vidcs  vt  a  principjo 

nihilnoui ,  nilalieni 


diccntcs  non  futura 
corporu  refurredtio- 
ncm.  Cum  autem 
cflct  fpintuali  fapien- 
tia  plcnus,  non  hoc 
folummodo  ac  fim- 
pliciter  facit ,  fcd  pri- 
mum  doccc  fcopum 
ac 


C  A  P.     XV. 

f  De  fpiritualibut  hucufque.fcd  modo  No .  »  De  refurreftionemortuorum. 

Oium  autcm  vobis  faciofratrcs  euangelium  quod 

a    Nonnouum.  b    Dignum accepiione  ludieallis  ITuipius  fimodo  illud 

proijcii;»,in  quo  lcuitatit  aiguit  eui.        TQui Cne  eo  caditij.  f  Fcr  bona  opera. 

c    Sture  datui  vobis. 

pr2dica'ui  vobis,&  quod  accepiftis,  in  quo  &  ild  • 


induiturum  fc  mon- 
fircc ,  namquiquod 
cognicum  lam&no- 
cum  facic ,  nihilaliud  , 
quani  quod  in  obli- 
uione  vcncracinme- 
moriam  reducic. 
*  Hicrony .  Ouidam 
"^"Co- 


N' 


NJCOLAVS    DE    LYRA. 
CAP.    XV. 

Otum  au.v.fa.  Toflquam  .ytpoflolustraElauit  defacramentis., 
&  dcgratia  qux  coiifertur  in  eisjjic  cofcquentcr  tra£lat  deglo 
Diuifio.  riarifurreClionis  ad quani finaliter  ordinantnr .  Et diuiditur in  iuas, 
quiaprimo  refurndionis  Chriiiiprjeniittit  tra&atum.  Scciido probat 
ex  hoc communem  rcfurredlionem  hominum ,  ibi :  Si  afic  Chi ifius. 
Vrim  i  aihuc  in  duas,quiaprimo  con>mcndat  dodrinum  euangclicam 
in  commtmi .  fecundo  dcnuntint  qus  oportet  fcire  lirca  reJurreUione 
Chtifliyibi .  Tradidi  cnim.  Circaprimmn  dicit . 
I  ^otuinau.vo.fa.tdeiliadrnemoriamvobisreduco. 
%  Eu.ing.quod  pi<^d.ideft^doi?rinam  euangilicam,cuius  excelleH 
lii.ingelii  ex.-  tiarn  oflendii  ex  quatuor.Trimo  ex  cius pradicatoribus,  quifunt Upt 

qu,tHW .  '"    ■^'''''  ^  ^"^^^''^' '  *'"''^^  '-""^  tangitm  cvm  dicitur  . 

3  Q^od^iqd\c.  Eyo  ^Apoflolus  &  alii  ftmilesmei,  Setundoex  HM- 
ditorib(s,qui loiter  rcccperuntdcilrinam  euangelicam per orbcm,qS 
tfl  fignum  ve, itati(  huius  do^rinx,fecundum  quod  argwt ,.'iug.  <Juia 
Jiper  vera  miraiula  cfific  rccepta  commtmtcr^certum  efific  eam  effc 
yfriffimm  &  faniUffimam  ,  eo  ^uod  Peus  non  fotefi  effe  iefiisfal- 

fitatiSf 


fitatis^qux  teftificatiofit veris  miraculis.Mar.vlt.d.  lUi  autprofeHi 
prxdicauer'4nt  vbiq;  dommo  cooperantc  &  fcrmonem  cojirmantt  fc- 
quentibus fignis .  Si  autcm  dicatur ,  ^fine  miracuUsfuit  fic  recepta, 
hoc  reputandum  eU  maximuin  niiraculum,q>  tam  aniua  &  inauditay 
^  fupra  fenfum  humannm  cxiflentia  receptafint  tam  comunitrr  non 
folitm  a  jimplicibus,  fed  etiam  afapientiffimis  &  potcntilfimis  viris. 
Etftarguatur  contra  hoc  de  lege  Mahumeti ft!fa,qux  tamen  a  mu'tii 
(flrecepta.Dicendum  qundnon  cftfimilc,quiavl  armorum pritno fi- 
bi  muititudinem  rudem  fubiugauit,&  legem  dcdit  promittens  dclitias ' 
firpotentiam  obfe:ruatoribui,ad  qux  bomines funt proni.  Fides  aiitem 
catholicaper  Cljriflum  &  apcflulos  pradictita,  niodocontrariocfl  n 
'  cepta  a  pauperibus  catnpr£dicantibus  ad  paupcrtatcm  &  auilerit^. 
ttm,&  tnundi  contcmptitm  induceiitibus ,  dr  idco  non  fuiffet  rccepta 
afapientibus  huius  mundi  &  potcntibus,ficut  videmus  irnpletum,nifi 
hocfuifjet  virtute  figneruni.^^-r  h^c  reccptio  tangitur  cum  dicitur. 
4  Quod  5c  acc. V.  &  alii fnpientes  huius  mundi.  Tunc  enimfapien 
tia  tnaxin.e  vigtbat in  CtxciaiTertib  commendatur  ex  hoc  quod  tlc' 
uat  adfuperna,ibi. 

j  In  quo  6i.  kz.f.furfnm  ereiii  ad  Deum.  Qitanotxbocquodipft 

^c  foU 


•j 


ip       LAdConnchios.       Cap.  XV.      •^^o 


illfco  rerurrcftionem cornorutD  cfle  dicicfcd  hociprum  co  D 
firmat  Jogius  ronc  pctita,  cj.  Chriftus  moi  tuiis  lir.inq-jicin- 
gcns  fundamentiim,  bafim  foltdam  perftrucs  refurrectioni. 
Non  folum  mortuus  cft.quanquam  aft rucd^  refurrcdioni 
fuiflcc hoc  fatis, fcd  pro  pcccatis,jnquit,eft  noftris  mortuus. 

Opcrepreciumhicfic 


A  Corinthiomm  ct;flm  rcfurrcSioncm  carnis  aufi  fuerancex 
^  vccci  is  fi  icntia:  prifumptione  ncgarc ,  qui  hic  ab  Apofiolo 

arguuncur. 

*  Ambr.Oncndir  illis  ,'quifl  fi  in  bac  caufa, qua;  fubfeda 

cft,  atradirion^rcjusltduitifunt,  perdidciunc  quodcrc- 

didcrunt.  Omnflc- 

*  lam  exeeI(imiJi»t  &  in  fiituro  in  vcrititc  rei  8:  ff  etiel . 

tisjper  qu(?d  & faluamini,  t  qua  ratione  prajdicauerim  vo- 

1Sr-Iujni.ni  nifi,&<^.  *  ^""'1  quo«i  pixJ  cauj,  Nana  iilttd  tradidi  Sc  trado  . 

bis^fi  rcnetis,niii  ffuflra  credidiltis.     Tradidi  cnim  vobis 

f  Iniermnxinn.  CArpirmi  fmfto.non  finxi .  a  Alias  quia  lclns: 

inprin-iisquod&accepi^quoniam  Chr/ftus  mortuus  cft 

1  Nonjirortia^iccfflltate.  tEthocdico.  t  Secjuendo. 

;  pro  pcccatis  noltrisfccundum  lcripturas  .  Et  quia  fepul- 

o  a  Pfobata  v«a  J»ort«,&hoctam  ciioyteapoteftatecreiatBrnosfof. 

n  felufciiaie.  ^ 

tuscft,  &quiarefurrexittcrti'adicfccundum  fdripturas, 

a  Tradidi.  fretio.  f Incoiiciaui. 

fus  cll  Cephx ,  &  port  ha:c  vndscim .  t  Deindc 


a 

b 
c 
d 
c 


'  et  quiavii 


nim  fpcs  crcdecium 

in  hoc  fcrfu  cfi,  quia 
irorcui  rcfiiriicnt. 
^,      Chryfoflcm. 

Vidcs  vr  ipfo^tefles 

aduocct  diclorumr& 

rionquod  auduiifiis, 

fcd  quod  fufccpiflis, 

inquic,  velucdepofi- 

tiim  qiioddam  rcpo- 

fccns  joflcndenfque 

ron  vcrbi.Sjfcd  rc,fed 

jl^;/;  lign!S,fcd  miracubs 

rithf.'  rcccptum ,  &  quod 

tcncantprorfus. 

<Ji  Thcod.DoilrinjcIaudemrurfusadrRifcuit.eosadaudicn 
dum  pr(jparan$.  Proptcrea  dixir,/w  ^juo  &flatis,  &c  ftationcm 
confirmas  adiccic,pGr  quod  5i  faluamini.  Hoc  auccm  dicic, 
Volo  vobis  in  mcncem  rcuocarc  Euangchum  quod  a  mc 
incer  vos  pr^dicacum  eft,quod  promptoquidcm ,  •&  alacri 
«nimofufccpiftis,qua:auccmcxcooricur  faluccm  expcda- 
tis.Idauccmvobi$inmcmoriamreuoco,volenscuin  icopu 
&  infticutum  oftcndcre.Hoc  cnim  dixii  illud ,  C^anam  ra- 
tione  pr^dicaucnm  in  vobis  . 

*  Amb.Quod  autcm  dicic,/»  fK»  & ffathhis dicic  qui  firmi 
B  erancinfidctraditionishuius.Promifcuis  cnimloquicur,vc 
&  hi  qui  in  fide  fixi  funt .gaudcanc,  £c  qui  nucanc,  cornpi  fc 
dulcanc,&:  corrigancur . 

a  Te,  ifuod  (SrfaLSi rctinctis  illud  cuangelium.i.  refurrc<^io- 
ncm  mortuorum.caracioncquaeontirmaui  vobis.i.pcr  rc- 
furrcdioncm  Chnlh.Tcnccis  dico . 
b  Sitcuetis.&c.  *  Thcod.S  icnim  nonc-cditur  rcfurrcdlio 
corporum,fupcruacanea  eft  pr^icacio  Euangdij . 

•5«  ChrvfCircaiugulum  vulnns,&:  non  de  rctnuolacerca- 
tncn,fcd'de  fumma  fidci  cffe oftcndens,  6c  hoc Icuius  nunc 
quidem.progrcflus  veropoftquam  incaluic,  nudo  dcinccps 
capicc^Uman$,Si  Chriftus enun  fufcicacus  non  cft,  inane  vi 
delic^tfftpr?conium  noftruih.inanis  veltcafidcs,&:  inpcc 

caci$icH|(uceftis. 

c  ^j/ifruQra  credidilis.Quod  eft,auc  ccnccis  rcfurrcttioncm 
?nortuorum,nuc  in  catlum  eft  fidcs  quz  no  accipicur  nifi  fpc 
rcfurrcdionis. 

d  Tradidienimwbiu  *  Thcod.Ncquccnim  ipfc  inuenipr^ 
dicacioncm,ncc  hum.inasfum  rationes  fcquucus ,  fcd  ado- 
inino  Chrifto  acccpi  doftrinam . 

•?<  Ch.yfoft.Nc  hicquidcm,  dxic^docui,  fed  cadcm  vocc 
tfus,tradidi,inquic,quod  &:  acccpic,nccfcdidiciffe,fcdacce 
piflc  icltatus,duo  coiifirmans,&:  quod  obtrudcrc  fua  in  cua 
gehj  negotio  fjs  non  fic,<S.:  quod  rerum  ipfarum  ccrtitudinc, 
iion  verbis  nudis  fucrunc  infticuci.quod  paulo  poft  probac, 
omnia  Chnfto  accepta  fcrcns ,  .nuUumquc  dogniaium  fuo- 
tuinhumanumcircdoccns. 
Oftenfuruseis  refurrcclioncm  iuftorum  futuram,probat 
^  ""^  PC"^  refurrcctionem  Chnfti,  dc  qua  non  dubitabanc . 
9  i^onitmCbriflHsmortHHsefl.       *     Chryfoftomus.  Non 

illico 


cos  qui    Manichxo 

I  morbo  laboranc,  vc-  tquopaa» 

z  ricacis  hoftcs  &:pro- 

3  prix  falutis  infidiaco- 

4  resaudirc  quiddicac. 
f  Quid  dicunc  igirur? 
a  Morcem  hic  iiih;la- 

7  liud  fignificare  Paulo 

8  quam  in  peccacis  cf- 

9  ic,Rcfurrc(5tioncve- 


10  ro  pcccacis  libcrarf . 

11  Vcrum  nonfimplici- 
la  tcr  morcuum,  fcd  pro 
I  j  pcceacis  noftns  mor- 

cuum  dixit ,  ctiam  in- 
uitos  «id  corporea  Chrifci  morte  recipieda  cogcs,  &:  per  hoc 
aii  mortcec,poccatisi'ber{i  fuiflicprobans.  Nag,propecca- 
tis  moricuralicnis.libcru"»  ipfum  peccato  cflecSfcquetur. 
.jc  Occum.Vcram  volens  oftenderc  mortcm,&:  non  phan- 
tafianijvc  quibufdam  vidccu.^^b^reticisjaddidit,  fccundura 
fcripturas.ht  nihil  noui  adtum  fK,  quod  pr^didum  &:  pratfi- 
guracum  non  fucnt,fcd  &:  quod  ^'cre  morcuus,quia  fcpultu  , 
ra  morcis  confirmacio  efc . 

Dc  morce  pr^mictitur,vt  ficut  vera  mor$ofcendicur»vcra 
refurrcdio  ccncacur. 

iScriptHras.veccm  ccflamentf,quc  mortcnt  Cbrifci  futurana 
cecincrunc.vnde  Ifaias,\^c  ouisad  occifionc  dutVusefc.  £c 
icem,Tolleturacerra  vicacius.Abiniquicacibuspopuli  mci 
duttus  cfc  ad  morcem  .  Eciam  cradidi . 
g  QHiafepultHsefi.  *  Chryfc.Confirmac  hocprfor»,  nam 
quod  fepclicur  corpus  prorfus  cfc,hic  autcm  non  fccundum 
fcripcurasdixit.quanquam  idpotutffecccuqiiod  fepulchril 
tunc,&:  modo  omnibus  cflec  notu,  feu  quod  ad  omniaper- 
tinct,quod  Iccundum  feripcuras  dicft,  Sed  vbmnm  fcpulcfi 
clfctcrtiadicrefurrcxiirefcripturadoccc?  Pcr  cuiuquera 
lonas  geliit  typum  qucm  6c  ipfc  citaoiz.J^mitdmodum  lons 
in  ventre  ceti  er^/,inquit,rf/ej  tres,tres  noSles. Per  rubum  in  dcfcr  J^"]"]"','^ 
co,narn  ^  illcfl ig' ans.no conflagrauit,ficcorpus  illud  moi:  Exod.j* 
tuuincftquidcm,fcd  mortifubdicuinperpctuonon  mafic 
Idcm  mnuicapud  Danielcmdraco  ,nam  vt  illecibumque 
propheca  dabac,fiiRul  ac  gufcauic,crcpuic  mcdius.Sic  corpo 
rc  Chnlii  forpto,carcarus  cfcdifcifsus,corpore  huius  vcntrc  Dan.14. 
cius  pcrrumpcncc  rcmeanccque . 

Hc  hoc  fimilitcr  fccundum  fcripturas.  Aicn.Ifa.Dabic  im 
pios  pro  fepulcura,<Si diuitcs  pro  mocte  (ua.Ec icem.£Wf,in- 
<\\i\tyfepHlchrum  eiusgloriofum . 

h  l^efnrrex it  tertia  dic.hc  hoc dixi  fccundum  fcripturas ,  In- 
quic cnim  Ofcc ,  Tofl biduum  vimficabit  nos  in  dte  tertio  refurge- 
mMs,&  Tfiuemui  in  coufpciiu  eius . 

Amb.Si  morcuus  &:  fcpulcus  rcfurrcxicnc  dubicccis  mor 
tuos  &:  fcpulros  rcfurgcrc . 
i  Fifus  efi  Ce.Prius  qua  ali js  vii  is  quibus  apparuifTc  legitur  in 
cuangclio,  alitcrcontrariumelTcc  ,quodprimo  mulienbus 
apparuiflclegicur. 

K  Vofl  b£c  vflrff.' Aue. Alia  litcra  habcc  duodccim,per  quoH  ^  ^  *•*  *^"' 

^  Sy-      """"- 


lo.in.s. 


Ofec  (S». 


Luc.14  I>. 


NICOLAVS  DE  LYRA. 

*  fo!a  iucit  ad  heatltudintm^ihi. 

I  Pcr  quod  &  {-.Ad  hoc  ttmen  ijuodadbeatltudinmperducat  duo 
ftnuiruntur.ynum  eflyejuod  teneaiur  eo  modo  (}uo  ahapufiolis  efl  prx- 
^iata.f.non  inniienio  principaltter  rationibus  hHmams,fed  au£lorita 

^idiuinacff'  miracults,ideo fubditur , 

*  C^a  ra.Dr5d.v0.fi  ze.^'d.prfdicatio  mea  nonprocefjit  ratione  htt 

^*»afed(!iuina.SecundHmefl<juodfidesHonfifpacua  bonis  operib. 

f"if  cjuibus  eii  mortua,&  per  confe^uens  fruftra.ideofubditMr . 

3  Nifitruftracrc. 

4  Tradidicnim.  Uic  confequentet oflendit  q'iii  fn  tenendum  ie 
^hrii\i  ttfurrenione.Etptnit  quatuor dtChrifio.f.eius  mortemy  frpid 
*^^»»>irtlmtilienern,apparitioncmy  tfHttpertinent  ad  articulos  fidci 
^f  inc  arB«,o„e  c/>n/ii,I»'f /f  i^»"»  .Tradidi.  n.vobis  in  pnmis. /. 
inttrprimt  crtdenda,quia  articub  fidet  funt  principia  ex  quibus  alia 
'^"lendadeiHtHHtur,tanquam  concluftones  exeis  elicit<e. 

5  C^od  &  ac.  ^.d.lf«s  auHorUtttt  propria  non  fttijed  auHoritatt 

Dtif 


DetyEt  quxfunt  illa,fubdit. 

6  Quoniiim  Chrifcus  mortuus  cfc  pro  prrc.no,  non  fuis ,  7- 
/4. jj.c.Propccr  fcclus  populi  mei  percufii  cum. idcofuhdttur. 

7  Secundumfc. /.//<»»«  &  alioru  prophetaru  exfpiriiuJsjnSa 
loquetiis.Et fic  rnors  ijia  fnitpro  peccatis  nosfris  a  Deu  prxordinata. 
S      Erquia  fe.eU.vt  yeritasmottiseiusprobaretnr. 

j>  Ec  quia  refurrexic ccrcia die fccundum./rt/ tamedles  accipie 
di  funt per fynetdocben ,  qniaprimus  &  tertius  nonfuerunt  iniegri. 

10  Ecquia  yi.ett.poii  refurteStonem. 

1 1  ile^hx.i.'Petro.,LuCyVlt.Dc  apparition  ibus  autrmfaiiis  muliea 
bus  non facit  .Apofioius  meniionem;qiiia  in;lut it  appai itiones  ad cofir 
nationem  fidti  de  refurre£iiouc  Chn\ii,ideo  illas  tanium  irtducitqut» 
fa£ix  fuerunt  perfonis  magis  autenticis . 

II  litpokh.vn.fapofiolis,quieapparitiofuit  faflapofi  dies  offo 
fuxrcjurreiiionis  Thoma pr^jcfiteyloh.zo.  Vriustfiapparuerat  deie 
apoftolis Thoma abfente.,vt  habetur ibidf.Dicit  vndecimyquia  ludas 
^ui fucrat  duoiecirnus.,td  mortru^erat^  tt Mf.tthi.^snedu  er«tdc£l^. 
IJ  Dcinde  vifus  cfc  plus  IJ2a  afparitio fuit fadain  GaliUa^Mat. 
Xotn.6.  1    3  **  ylt.itt 


331 


Glof.ordin.  &  Nicolai  de  Lyra :       33  2 


A  Svncdoch5aCcip«tur.Vbi.n.p.irs  maior cft  «ut  potior, fulec 

A  ciusnonnncec  illudc6prchcncji,q,ad  ipsunomcnonjjcrci- 

Iph  (  £•  ncc  qnahcer  &:  illud  d:ati  cft.Nonc  cgo duodecim  vos  de- 

g,?cutfilud.isdcclcLlisn6clTcc.Huc.n.numcrnmcum.'irti 

tulo  Gr«ci  codiccs  haljtc,vc  non  quicunq;  fcd  illi  ih  co  nu- 


jncro  incell;t!;?.mur , 
*  TUcod.Cii  vcllec 
fc  omniumhoniina 
TiliflimruS.:  abic-aifn 
niuniappclli»tc,on> 
nibus  his  rcli^lis  qui 
♦  «•l*-*-''  invtcroperfcctifuc- 
runc,dcindclcgcn3- 
turx  naci  funcabord 
uof^cui  fcipfumco- 
parac,  quiinhominu 
tEph.}.b.  catalogonon  tcccn-r 

A«s.l.de  f^jy^^ 

fitlir^  *  Amb.Apparuit  il- 

5.J,  li  prmium  mcano, 

B.  poftoraninccmplo. 

Abortiuumfcdixic, 

quia  cxcracippus  na- 

tusinChrifto,apofto 

<De  renun  c  1^^""^  acccpit  ,  iam 

wfi.<iai  perp.  Chrifto  iu  c^los cccc 

ti^itwr.  ptocumcarnc. 

jv  ^bort.  cxcra  tcm- 
pus  lcgicJmii  nacus , 
ldeft'^ntcquamdc- 
bcaCjVcl  poft  in  Chri 
flo  apoftolacum  acce 
picia  Chfo  afsupto. 
Vclfimilisaborci- 
uo,  xjuia  fumjnini- 
^fy«u,  mus^  caufa  humilfta- 


tia,e:n"n  non  pr^cedcrenc  nifi  uiala  merita.Scdpoftpcrgra 
tiam  incipiunt  mcrica . 

*  Augu.Qiiiirccrgaapoftolus  cft>Gratia  Dcifum  idqnod 
fimii,n6fuirt  idoncus,f!-'d gratia  Dei  fum  id  quod  fum,^pro 
pccrea  gracu  Dci  in  nic  vacua  non  iuic . 

*  Theod.Diuiciasii: 


<Je»n 
n>ia.k 


fHoc  eft  in  (oargclio. 


vifuseft,  plusquamcjuingentisrracribusrimul,  exquibus  i 

a  Qui  teftcs  funtii  qu.tnti».  b  In  l>oc  tcftiinonio  perinMcntcs  .         f  Cito  rc!urrcrturi. 

fr.ultimancntvfqueadhuc,  quidamautcm  domiicrunt. 

^Ncc  J»ocinEii.ingelio.         b  Singulaiitct.  ^ln  afctnCone.  2 

DcindeviruselUacobo,  dcindeapodolis  omnibus.tNo-  j 

^^EolUfcenrionera.  a  Simili  arbortiuo.qui  coaaus  eft  aJ  Dcura  conuciti,  vt  abortiuus  nafci.    4 

uillimcaute  omnium  tanquamabortiuo  vilus  cft  &:  m»hi .  j 

a  SipratceJentiafua  metitaatteiidaatur.  IQuictani.         ^ 

a  tEgo  cnitfi  minimus  apoftoiorum,  qui  non  fum  dignus  vo- 

a  Firmius  teftimoniumab  inimico  .  f  Deo.nonCbi. 

b  cari  apoftolus,quoni*am  pcrfecutus  fum  ccclcfia  Dei.  t  Gra- 

^  Apoftolu$.  t Apoftobtus .  T  Otiofl.    "J 

tia  autem  Dci  flim  id  quod  rum,&  gratia  eius  in  mc  t  vacua  8 

a  Intotpopulij.quotnoniUi.  b  Sigillatim.  Nc  hoca  (eputetnr  fine  giatia, 

c  nonfuit.Scdillisomnibusa*bundantiusIaboraui.  Non  au-  9 

d  a  Solu».  b  Cum  liboto  aibittio;.  c     Mortuus  reforrexit.quia  Cc  piidica.    lO 

temcgo,fedgratia  Deimecum.Siuecnimt  cgo,fiueilli,fic 

«  ylnque  folicet .  ^Feigratiam.  Chnftuin  fnrrexiflc  . 

b  PeigratiaiB.  Ita  conllat  Chrtftum  fiurexifle  . 

Et  Q.  hoc  eft:        c    Qui  t&  caufa  elt  cfticien»  iefuirci!lioms  monuonun  . 

przdfcauimuSj&ficcredidiftis.Siautcm  Chriftus  prardica 
c  tur,quodrcfurrexitamortuis ,  quomodoquidamdicuntin 


Futura. 


Dicunt  non  efle  fumiam,  &  H  hoc. 


vobis,quoniarcfuire<5lio  mortuorum  non  eft?Si  at  refurrc- 

Quod  totum  proptci  fuo». 

a  Ne  quis  nccet  leftuieftionem  Chiifti.fubdit  inconuenieatia ; 

^io  mortHorij  non  cft,neque  Chriftus  rcfurrcxit.  Si  a'utcm 

Inutilis.  a    Inutilis  eft.cun  nuIU  remunciatio  ftt  (ecutuia  .        Quod  noa  vultis. 

Chriftus  noa  refurrcxit,inanis  ett  crgo  pdicatio  noftratina'- 


ti$,vcl  cepore  &:  voca 
tionc.non  dignicace, 
laborc  6l  pdlcacionc, 
C  b  ^o«/.»w.(/i.CurcrgoApofiolus.Cr<».tf.(i.  Primumfolagra- 

cia. 


necrcfurrexiflc. 


occultarc  conacur,&: 
apcrirc  cogitur,ncq; 
enim  apercc  dicic 
quideft,fedfumq(I 
fum . 

C  ^bundantius.Vioc 
raagislmplccumcft, 
quia  dc  opcrc  ma- 
nuum  vixic,  neccua- 
gcliominusfccic. 
d  Labora.  Ego  &.  a- 
lij  apoftoli ,  quia  in 
hacpdicacione.  Vel, 
vcre  pcr  gracia  ,  quia 
c^o  &  il./ic.i.  per  gra- 
tiam  pnedicaui . 
c  Etfic  cre.  Arguic 
cos:g  a  cfl  hxc  mani- 

11  fcfta  fidcscftecapud 

12  omncs  ecclcfias ,  illi 
ij  tamcnindc  defciuc- 
14  ranc. 
ij  f    Siau.Chr.  Hucuf- 

16  queChriftum  refur- 

17  rcxiffcoflendir.NiJc 

18  per  rcfurrcdioncm 
eius  probat  refurrc- 

i^  £kionem  mortuo- 
rum. 

Ambr.  Hocpfcu- 

ao  do  ncgant  dicentcs 
Chriflu  non  vcnific 
ia  carnc,nec  paftutn, 


Atig.  I 
I2t.i  I 
li.14.. 


t8.di 
AiettL 

ti.T 
Aug. 
ira 
e.i.( 

JOl, 


7«- 


NICOLAVS  DE  LYRA. 
4e     vlt.in  qua  apparuit  apodolis  &  n^ultis  alijj . 
I   £x  ^uib.mul.hoc  dicit  nd  maiorem  afiertionem  fui  diAi. 
i     QuiduM  autem  «/om.roortccorp-^xnli ,  qus  dicitur  dormitio, 
quia  erant  in  fpe  futurx  refurre£lionis . 

3  Deindi  vi.cfi  w.Dicunt  a!iqui,quod  illa  apparitiofuitin  die  rc 
furreftionis.Voucrat.n.Iacobus  fenon  comeiturum  panem,do- 
liccviderct  Chriftum  refurcxillcjEtlic  ly  demde,  hon  importac 
ordinemapparitionis.Ali)  diciitquodlacobuspoltapparitiones 
prxdi^as  habuit  fpccialem  apparitionem,propter  fpccialcm  dc- 
potionero  &  Ilmilitudincm  adChnftum. 

4  Deinde  afo.em.Qn  die  afccnfionis,Mar.vlr, 

5  7y{^o«;^roei?w.ow«.poftalc:cnlioncm  Chriftiinc^lum. 

6  Tanquam  aborti.rif.efl.de qua  vilionc  diAuro  eft.p.c.Vocatau 
tem  fe  abortiuuiti.quia  abortiaus  dicitur  f;rus,qui  nafcitur  ex« 
tra  tcmpus  dcbitum,vel  quia  cum  violetia  educicur  ab  vtero,vcI 
quia  nou  perducitad  dcbitam  quancitatcm,qu3e  tria  de  fe  fcntic 

Qiur*  Apa*  Apofto!us,quia  alij  renati  fuerunt  ante  aduencnmfpiritusfan^li, 

ftoliis  fe  ah    ipfcautcrapoft.Uemaiijfucruncconuern  fpentc,ipfcveroqua- 

•aiu    «omi-  j,  yioicnterinaftuperleturionisfidei,  Aft.  9  lcemquiananrc- 

putat  fe  pcruenilTc  ad  petfe£tionem  aliorum,  &  koc  ex  humilita 

tc,di.£^o  enijfnfurn  mi.ap«.Et  quiacx  humilitatc  mcnticndiinon 

cft.ideo  venlicat  di^um  fuum  diceBs . 

7  iluinonfHrndi.vo.apQfl.quiper.fumec.Dei,anodi\i'iaon  fecc- 
runt,&  in  hoc  romor  fuic  apoitolis  ali)s,licct  cx  Dci  gracia  fuerit 
valdemagnuSjidco  fubdicur. 

8  Gratii  aU.Deifm  id  quodfum,  cx  mc  vcro  nihil  aili  perfecntor 
&blarphemus. 

9  Et^ratia etus in  me  fa.non  fu.l.catent  operibus  bonis . 

10  Sed  il.omni.abun.ta.  Nullus.n.  aliorum  lcgiturtottcrris  prz- 
dicaflc.nccpro  fuo  viftu Ijc  proprijs  manibus laboraffc ,  ncc  toc 

■ttibulationcsinterra&inmarifuftinuiirc 
)  I     T^n  autm  e^o.propria  virtutc  * 

sa 


1 3  Sedgra.Dei  me.principaliter  operante,  quz  fe  habct  ad  libc'» 
rum  arbitrium,ncut  fcflor  ad  equum,ideo  fubdit . 

1  ^  Siue  enim  ego.fi.il.C.A\i)  Apoftoli . 

14  Sic pr£di.Cpititufin(Xo  principaliterinnobisopcrantc.Mat, 
lo.c.Non  enim  vos  eftis  qui  loquimini,  fed  fpiritus  patris  vcftri 
qui  loquitur  in  vobis  . 

I  $  Etjiccre.C.CpirituCanCko  intcrius  vos  raoucnte  ad  crcdcnduni 
loh.^.e.Ncmo  potcft  vcnirc  ad  mc,nili  patcr  qui  roifit  me.  traxe 
rit  cum . 

16  yi.iH.C/^r/.HicconfequcntcrexrcfurrcfVioncChrifti  oftcdit 
generalem  refurref^ioncm  futura.  £t  diuidi  tur  in  duas,quia  pri>- 
mo  facit  propolitum,  fccundo  dedarat  qualitatem  refurgcntiii, 
ibi,Sed  dicit.Prima  adhuc  iii  duas,quia  primo  oiidit  propofituni 
ratioac  fumpta  ex  Chrifti  rerurrcdtione,fecundo,  ex  fanfloruat 
conuerfatione,ibi,AIioquin.Circaprimuro  facittalem  ronero.Si 
Chriftus  pefurrexit,&  alij  naortui  refurgentifcd  Chriftus  refur- 
rexit,&c.In  hac  rone  lic  procedit,  quia  primo  ponit  conditiona- 
lem.fecundo,probatantccedens,ibi,  Si  autem  refurrcAio.tertto, 
oftcnditconditionalcm  eflc  vcram>ibi,NHnc  aurem  ,  Circa  pri» 
nium  dicit,5°;  autem  Chri.pr.quod  refur.a  mor.  £t  accipitur  hic  fi, 
pro  quia.q.d.quia  hoc  przdicatur  a  rae  &  aiiis  Apoltolis. 

17  ^omod9aui.&c.re.mor.non efl.i.tionetity^uaCidicit,  roalc 
dicunt,quia  G  pnmuna  eft  veraro,&  fecundum  ,  vt  poftca  dccla- 
rabitur . 

18  Si  autem  refur.Hoc  probat  antccedens.f.qaod  Chriftus  refur 
rexit,dicens,  9i  autem  refur.mor.noa  e^.i.non  crit  in  futuro  ,  tan- 
quam  impodibilis  de  przterito,Quodoftendit  falfum  ad  duplex 
iaconueniens  ducendo.Primum  eft,quod  prxdicatio  apoftolorik 
eflet  vana,ideo  dicit . 

19  Si  au.Chri.non  re.ina.eflprtdi.no.wod  eft  impo6!ibiIe,eum  Iic 
operibus  diuinz  virtutis  conIirroata,Secundum  incoueniens,  ed 
quod  fides  Corinthiorum  eflc  falfa.ideo  fubditur. 

(9  Inanis  <jp)f(/,vf .quod  cft  impoHibiIe,cad?  ratiene  qua  &  pri- 

^  mnin 


355        l.AdConnchios      Cap.  XV. 


354 


i  !'ii'»!^:i:f  Ha?c^,ili.i  fffrn  infcr;inrtir,v'rcriibcfc3cis  cu 
\  luscrrorem  h^cconfeqiiii;u'jr,qu  eociaai  ipfcdainnac.Ne 
frgo  i  li  hoc  crfore  rcmin  -.irdicic,  Iniu-Hi.irc. 
h  .Ad'trr.  Dru.A.i\p  Hirt .  Non  minoit%fcd  maiorc  fortadis 
fcclerein  Dcobud<-.rur  fillicas,quam  vicupcrarur  veritas. 
C  Qu"d/iChri.  non.  Si 


Hx>moad  vicam,homoadaiortem,fcd!l!cnonnifihoaio, 

iffe  Dcus  &  homo  . 

*  Tcrtul.Nemotamcarnaliter  vmit,  quamquinegatcar-  ''''  «'s'^*^'"". 

nis  rcfarredt.  ^  «^-  -  .. 


Chnnus  non  rc  furrc 
fla.j.  xit.ChrifTusJn  nior-  a 
tcrcrincf'.  Etfimor- 
tCjtunc  &'  m  peccato  ^ 
qtiod  caufj  mortis.  ^ 
Ec  fj  iu  pcccato  tene 
rur,pccca ta  vcfira  re 
nrjr-jrc  non  pocuic. 
Ec  itaadhuccliis  m 
pcccatis  velf  ris,  qua: 
rcmilTa  vobiscrcde- 
■  Latis,  &  ficel^  vana 
fid'"^  vcftra  . 
*,:  Theod.Dominice 
cnim   morns  t\j;us 
g  cft  bjptifmus,  crfau 
tcm  tvpus  fupcru  aca 
jneus,  linonhabctre 
n>j(lionem  peccato- 
rum.  adhuc  icaq;fer 
rur  onus  pcccatoru, 
hoc  quidem  ccrrc  il- 
hadiccir,  quudChri 
ftus  mortuus  eff  pro 
peccatisnoflris  fetu 
dumfcripcuras. 
d  Si  in  hac  vitu  tan- 


a    Kon  folum  hoc  indonuinicns  fffiilitur  fed.  Non  .ipofloli  cjuibus  omHot  crcdunt; 

niseft&fidcsvellra.    Inuenimuraute&falfi  te(lesDci,quo-  i 

i     Qji de fa'la  laude  fui ir.iftitur  .  Cuiiimi, liirplitct  ttiifitas.    : 

niam  tcnimonium  dixiiiius  t  aduerfus  Deu m ,  quod  fufcita- 
ucritChriii:um,c|uem  nor.  fufcitauitjfi  mortui  non  rcfurgut.  5 

a     Dcus  ti<^n  lufcii.tuit  leiiiiii,  (i  ir.ortui  uoii  refurgunt,n.Tra  noa  rffurrexit  fi  iliud  c\  . 

Ndm  fi  mortuinon  reluri^uut  ,  neque  Chriftus  rcfurrexic. 

fScd  .  a     1,11111  nontantum  in'.it'!is. 

Quod  fi  Chriftus  non  reltJrrcxir  ,  vana  eli:  fidcs  veltra. 

a    Vcrc  filfa.  ISiChriilus.  INonfuFfc-.Kit.  ^Toft  baptiliuum. 

TQ.ixrcjniflacrcdcbatis.  b    Et  ^iuia  vos  c.tis  inpcccatis,  Ergo  &  tjriinitntui  in 

/ide  Cluiiii  monui  fuciuntinpecc8ti8,&:  ideo  i><;rieruiu    Vercc.uidiaiu  illis  iin.uiu  &  tcrrorcm. 

Adhuccnim  cltisin  peccarisveftris  .     Ergo  &  quidormic- 

llnfiJcChlifti  .  f  Itcin  aliud  inconucnicns.  a     Vt  r.-fatrcftionem  non  fpercmus 


in  ride  Chrilti. 


d  runt  iri  Chrifto,pcrierunt .   Si  in  ha'c  vita  rantum  fijmus  fpe-  g 


a    Qui  vel  hcjc  leculo  fruuntut. 


rantes  in  Chrifto  ,  miterabiliores  fumus  omnibus  hdmini-io 
bus. 


Sedprohisinconucnicmibui  vitandisappacet,  quod  ChiiHus  rcfuirexit,  qtiia  priusalijs 

tempoie  Sc  dignitate  funexit. 

Nunc  autcm  Chriftus  refurrexit  a  mortuis,  primitiseu 

Q^i  facile  intcgii  icfcrjent  demo:  te  tanouam  de  (om  lo  .  Mortuotum  .  1 1 

b    Q._Pci  Chri.ium  nomincm  potciiini  futgeie  ,  ijuiaper  homiiiem  multo  mino- 


rem  vcmt  mors. 


•ar.c.ll. 

•Jc    Chryfoflomus  . 

Si  pcr  hominem>cer 

rc  pcr  eum  quicor- 

pu.?  habc  r.  Induflria 

porrovide,  vcaliud 

cciam.  argumencum 

ncccffarium  cxcogi- 

tanc.Non  alium  qtia 

qi?i  vichis  c(f  infl.iu- 
4  rairebclJtuT) ,  non  a- 

ham  quam  'profcra- 

tam  crearuram  rccu 

perare  vidtoria,  pof- 
^  fc ,  fic  taudcm  igno- 
_,  niiniam  aboleri. 

*  Theodor.  Refpi- 

citeadbafim^&fun  E 

damentum  generis, 

Sc  videccprimum  pa 

rcntcm  fcquutos^ef- 

fc  poftcros  ,  eofq;  o- 

mnes  morrales  efle 

cffcdos,quoniam  il- 


doVmicntium.  Quoniamquidemperhominemmors,  &per'|  J5  "'"''"1'Cacern  fu- 

^Etfi  hocea.eito,  IPerqucm.  a    Aijuomortem  &  mottis  me- '^'    ''^^PCrat ,  ICa  OIS  llO- 

Do- 


ritum  ttaxetunt. 


Quia  eius  lilii 
c     Corpoiali  motte. 

hroicm  rcfurre«5lio  mortuorum .  Et  ficut  in  Adam  omnes  mo- 


r»tf>'in  Chriflo,^'c. 

*  Ambrof  Manifcffumef^,qui3&  inhacprarfcnti  vita,& 
in futura  fpcramus  in  Chfo.  Ncqucenim  ii  cdclcrit  fcruos 
fuosChri(ius,f  ddat  iUisgiaciam,  iSt  in  futurocrant  inglo 
ria  2tcrna,Si  sut  futuriE  vit;t  fpcs  non  cflct  oibus  hoir.inib. 
(quod  dixit)mifcrabihorcstllcmus,vtquidenim  iciun!a,vi 
gilia?,ex)fus,mundi  vica,iuf?itia,mifcricordia,  'mots,fj  f}>his 
nulla  nicrccs  erit  i  futuro^Increduh  aflt  vel  liac  vita  h  iiunt''. 


mmum  nacura 
minum  Chrifcum  fe 
quetur,  &  cntrcrur- 
retlionisp.jrciccps. 
f  Et/i.  Per  ficur,notac'  fimilitudo&  caufi,  quia  hcut  ex  cor  j^"-,-  ^"^-  ^" 
rupc!one  Ada:ad  mortem,ica  ex  fpiritu  Chiifci  ixd  vitam.      r'^;i  « f " '^""^' 
ujicni.in.yid.ufi.  Auguft.  Omnesin  Adammoriuncunn  li.&iio.  ci- 
Chnito  viuificancur,  quian^moad  morcem  nifiperillum,  ui.c.20. 
nctiKiad  vicamniliperifcum  ,quiaficucperAdamomncs 
mortalcs  &  pocna  fadti  funt  filii  fcculi,  ita  &pcr  Chriftii  om 
ncs  immortales  m  gratia  fiunc  filij  Dei. 

FnHf-      p 


NlCOLAVS    DE    LYRA. 
*  nium.  Confequentcr  ollendit  conlcqucnti.im  primi  inconuc- 
ziientisdicens . 

i   Iriueiiimur  auCcm.  no<i  prxdicatorcs  cuangelij  . 
a  F.i!fttefies  Da.aCicreniio  quodnonf«cit,quiaa(Icrimu$quod 
Tcfufcitauic  Chriltum  h^)muie  n,qiiod  nm  c(l  verum . 

3  Si  mor.non  refur.  i..mpo!libiiis  clt  rcfurrcftiomortuoru  ,  quia 
humanitasChnfticiufdem  Ipecici  cttcuaUishom-nib.  Vltcriiis 
probac  confequenciam  altcnus  mconucnicntis ,  diccns . 

4  QHodii Chn.nonrefurr.vitia  efl jidei  vjl  tf.f  lincefycftubono, 
(}uid  nulla  fallitas  purgat  a  peccato  ideo  fubdit . 

5  .yidhucen  mrflisin  pecc.ve.  aquibusnon  cllisraundati  p  fidc 
Cbrifti,Ii  Chnltus  non  rerurrexu,&  fic  coadudit  vltcrms. 

6  Ergo  ^  qw.  dormi'.  id  ell  mortui  funt. 

7  7;jC/;r.ideft,  infidcChrifti.  ' 

5  "Perierunt. H^Uod  tn  cft  inconuenicns,eo(p  fhnftiflTimc  vixerit, 

6  omnisronabtlitcr  loqucsdicioperktalis  vitx  a  Dcoremunc- 

rjndacfTe,  &maximedebcbatcfrcinconueniens  Corinthi)scu 

fidem  catho  icam  fufcepcruncquibus  fcribcbar  Apoftoius  .  Scd 

quia  poflet  aUquis  dicere,  quod  hxc  rcmuneratio  fit  in  pracfcnti 

vita.d:  non  in  alia,ficut  dixerunt  amici  lob,  vt  ibidem  ruit  decla 

ratum.idcocxcludit  hoc  Apolt.di.     p    .vj;»/7.ic  ^c.  expcftan- 

ttsab  eorcmUDcrari.      lO     A/;y^ra/;i/ior«,  ^c.  quiadmmus 

ptrfruunrurbonis  huius  vita:,nosautcmpatimurmala.  In  pri- 

initiua ecclefia  fidclcs  mulra  fuftinebant aduerfa.  Sed contrariu 

httius  poffct  argui  dc  multis  philofophis ,  qui  voluptates  &  diui- 

tmhuius  vit«contemprerunt,&  cumhoc  refurrcitioncm  gaor- 

tuotum  ncgabant,ncc  tamon  diciitur mifcrabiliores  elfc aliis  ho 

niinibos,fcd  mcliorcs.  Dicedu  q>  non  cft  fimile  dc  ipfis  &  Chri 

"Unl?,quia  philofophi  feccrunt  hoc  propter  maiora  bona  confe 

qwnda.Cyirtutes  intcllcftualcs  &  moralcs.in  quib  confiftit  co- 

gnrtioveritatis,&  confccutiopolitic.Tfclicitatis  Hocautno  p6c 

oici  dcChriltianis  ,  quiconfiiaitiirQinilu  refurrcxilTc  a  mor- 

tuiSjquodpaifumeflctfircfurrcdioclIerimpoHibilis.  falfitasau 

tcm  cftmaloin  intcllcdlus,licm  vcrita»  eft  eius  bonum. 

I^iunc 


II  "^unc  au  Hic  Apoftoprobatconditionalem  fuprapofitam 
elfe  veram.f  quod  fi  Chriltusrclurrexit,&:  m.Mtui  refurgeiu.lit 
diuiditur  in  rrcs  partts.quia  primo  probat  Apoll.propolitii.  16- 
cundo  declaratquoddaddii;ndum,ibi.  Dcimie.  Circa  priiiiiifa- 
cit  talem  rationem.Refurredio  Chrifti  cft  fulKciens caula  eftciti 
ua  nollrac  refurre6tionis:pofita  aiit  caufa  ctiicicntc  ponit ur  eius 
efTeftus  dc  necetlitate,li  fit  caufa  agens  de  nccetlitatc  hacur.T:  ii 
autcmlicciufa  agcns  voluiitaric,ficut  cftinpropofito,  pomtcf- 
fe£tus  fccundii  difpohtioncm  voliitatis.&  idco  refurrecho  mor- 
tuorum  cnt  in  finc  mundi,iicut  Chriftus  mquanm  Dcus  difpo- 
fuicab  xternofua  voluiitatc,itacxcquiturmqu3ntuhomo,t]nia 
humanitas  Chrifti  eit  inltf  m  diu:nirati  coniuiidum  ,  pcr  qua  Ci- 
cut  per  Inltrumcntum  fict  rcfurrcdtio  mottu orum.  &  hoc  cit  q<l 
dicitur,  r^^^Kif  4». rtr/.rf.  awu<-.  virtutediuiuitatis. 
11  Tr  m  t;<«do.Necobftat,quodaliqui  vtL.^zarus  &aliqHia- 
lijpriusfaerunc  rcfufcitati,quia  iUarcfurrci^^iofuic  ad  vuamor 
talcm.proptcrquod  poftea  sruraortui.  fed  Ciiriftus  primusrc- 
furrcxitad  vitamimmortalcin  ,  propter  quocl  illafuit  priraa  ve- 
rarcfurredio,q«ia  fuir  incorporc  immortali  &  g!ori»ro  Si  autc 
contra  obiiciatur  quod  Matth.  27.  dicitur ,  quod  paflo  Chnlto; 
Multti  corpora  fan6t.rifurrcxvrunr,&c.  Diccndum  ,  quod  hoc  ibi 
per  anticipatioiiem  dicitur  ,  quiaillarcfurrediofuit  poftChnlU 
rcfurre£tionem,licutpatetibidcm,  vbi  fubditur,  Etexeuntesde 
nunun',entispQii'refurte8ionerneiui,&c.  IHud  aurem  quod  cd  pri 
mum  in  aliquo  gencre  eft  caufa  aliorum  .  ficut  ie,i)is  qui  clt  pii- 
roumcalidumformalitcr,  caufatcaliditatc  in  al;is.  &ideorc(ur-" 
reftio  Chrifti  eft  caufa  refurreftionisahorum  .  Nccpoteft  dici, 
<f  lit  caula  infutiicicns  rationc  deitiris,  quia  illi  elt  virtutis  infi- 
nit^.&  il[aeftcaufaprincip;>lisre(urrcftionis,hiJmanita$3Utcm 
inltrumentalisconiun£ta.ideofub#itur  . 

1 3  i^itnniam  qui.per  ho.rn.  f.pei  Adam . 

14  Etperho.re.mt  Sicut.n.morsinducta  cftpcrhoiemprimu,ita 
couenicnsfuicvt  naturahumana  rcduccref  ad  vitaperhoroinc 
Chriftu.cuius  humanitas  ctl deitatis inftrumentu  coniuhftu.No 
aiitfacit  mcntionsmde£ua,c]uiapcriliamnon  fuitmorsindu^ 

Toni.6.  1    .^        -ic  cta 


i 


35T 


Gloforcl.&  Nicolai  deLyra. 


336 


^  a  mwr^/w/rf^OrcIines  cxponic.vtdcccrra.  &  rcpora,quan 
A  do  faaum  'iM,'Ss.  qu.indofutiiriim  fic,  vt  rcfurganc  inorrui. 
4«  Ambro.Nunc  oidincm  vcfurrcdionis  vulc  cxponcrc,ne 
idco  purr.rcnt  fabulofum  eflc,  quia  fada  nocft  ndhuc  in  c^- 
tcris.  ordincm  il)iscxpunic,&:  tcmpora  qri  fcda  (u,&:  quan-       •:: 
do  futuram  vc  rcfur 

oanC  morrui  •  ^**  eiu«filij'adopt'nii,fpiiitualirf£ene»»tione. 


*  Thtod.  Tmdidic  rcghu  Dco  &  patri.non  ipfe  rcgno  nu-  D 
dattis  lcd  tyrannumdiabolum.&lomneseiusadiutoresru- 
bu!np(ns,-x  vtomncs  fefubmittac,&  vniucrforum  D^iini 


agnofcancctficiens . 


cunngclijs,quoda- 
gnos  quide  If.acucc  1 
adcxtris:  hedosau-  ^ 
tcm  aliniflris.  j 

f  }«  aduentu  -:<  Chiyfoffo.  Non  _ 
ifiiui  cft.n. cur,cum  rcliir 

rci^ionem  candcm 
g  audis,  cifdcomncs  c 
fruituros  effc  rcb», 
fufpiceris .  N.Tfinc 
fupplicium     quide 
oium  cff  idcm,mul  „. 
tomngis  pcccatorii  ° 
&  fancforum  difcri 


Ambrof.Traditio  autcm  hxc  rcgni  cfr,  vt  cum  omnia  fi- 

J'0  fi)crint  fiibicifa, 
&  adoraueiicillum 
vc  Dcuri),  dcffruda 
moirc,  tucfiljuso- 
ficndec  illis  nonfc 
•     r«         J*'         n   '••/->!      A  "        r-.^^    J     !•        •  r*      /-m      /1  ctTc  cx  quoomnia, 

inliioordmc.PnmuixCl-iriitus.  Dcindc  hiqui  luntChrilti,  2  fcdpcrquefunt 


b     IH0C  oinn«con:r»miitcr  habe- 
.  .  .  buiitiled  i.irTieJu(;tliToi  lcr  . 

*  Thcod.ltaerinm  ^  riunrur,iM  &  in  Chrido  omnc,s  viuificabuntur.    VnilTqiiifque 
dns  dfccc  in  l.ictis  .:  ...,.,  _  i.     t 


rnniuf  tctnporc,  &;  in.ixiinus 
Mir.u»  ?o  rfif;Mi. 


a  Maityt  rt  inaityr.lictc  citcri.        l*  .  l^  , 
(lign'itate.  d    Qujpiior  ruriexit.vt  iideiuficeiec  Sc /oruiain  darctciedcntJi 

e          I    )r>l|-|i^/->   1t  I  /-«ni     llii->«.  r   '!->  ri  lt.i  •»  r      l                  "     -  ,- 

cora 

i  id  ii)Uiin  ad  ifinui.eranu.»»  !h'Iio«  veitturuin.                                 |i     F.rit  coiihiniiiiatiu,  ?  n\i      K    iir\/- <,i-i'r  r.-,« 

tqui  in  aducntum   eius  ciediderunt.   Deindchnis,  cum-»  4  dcrc  rcgnij  D(o&: 

Cl:ri!lusrepracreniaucr't  i]uo«  iii  lioms  f^pciibusiexit  Dei)  crcatoii,&  iilco  patri,<]uia  alu  peifon.i,  cuod  tunc  S  pntri     olfcndcrc  io- 


lcietur.  b     Inijuantuin  honio .  tlni)uantuin  Dcu» .  "    c     •Ciunoniiies 

in  luoregBoexaltabit.Ccut  iple  cxliumiliiaterr£nat  qu.iui  liabuit.  d    Tuncctfiibit  iimor 

rcgn.ibit  cliaricas,nonciit  intcr  ptaifidentes  &  lUl>diios  v!Ia  diflcnllo. 

f  cuacuaueritomncrrL, 

Mairvrcs.  b     Minores.  c     Quiaiir.iculafacium,  vcl  fortes  hcmincs: 

d    Tunc  aprne  rfgnabit,fcd  U.  intcrim  pecefle  eft  quod  occulic  ,  (jHia  ahter  fctipjuri  ftilfjc  cdcnt  qui 

(jiiia  &  modo  rcgnar  poicric  fuos  Iu(ciijrc._ 


tra'diderit  regnum  Deo  &  patri,  cum 

a  Mairvrcs.  b     Minores. 

d    Tunc  aprne  rfgnabit,fcd  £c  iiucrim  pecefle  eft  quod 

principatum  &   potefiatcra  &  virtutem  .  Opcrtct  autera 


mcn  ingcns  cric 


b  Trimhu  Chriniis.  *  Thcod.Hoc  cf^,primnsrcfurrcxic. 
C  Dcinde  t^uiftmt.  Vcl  nlia  I ircra .  Ddnd<:  hi qnifim  Chr,  i»  iiJu. 
cius.f.rcfurgcnt.Dcindc  qui  funt  Chnni.&c.  f.qui  in  Chri- 
ffum  crcdu"nt,  qui  minus  eo  digni  funt  rcfurgent  poftcrio- 
rcs  tcmporc,&:  dignicacc  minorcs.Ec  qui  linc  Chnff  i,cxpo- 
nit  fubdcns,Qiiiinr.d,ciilscre.etc. 
d  Dcindrfi.Hoc  pon tt ad  commcndacioncm  refurre6lionis, 
qua  UT.pkt.i  finis  cric  mundi . 

*  Chryfo.  Namquumconfurgcntilli  rcsocscerer^finem 
fuum  confcqucntur  non  qucmndmodum  nunc  pof^quam 
rcfurrcxic  Chrifius,alteadhucoiaconfticcrunc  ,  idcoin  ad- 
uentuipfius,inquic,vtdc  lioc  ccmporcloquucum  fcins  . 

*  Thcodor   Procoquodcfccommunis  omnium  rcfurrc- 
flio.Qunndoenim  ea  fa6b.fucrir,omnia  finem  accipienr,&: 
res  pra.fentes,&:  prophctarum  pra-didioncs. 
e  Cum  tra.rc.  Gum  cenrcmplando  Dco  crudideric,non  q,  ip 

fcadiuuctlibi,quia  vnus  Dcuscum  pacre.  Ciicraciideiir,id 

fiiim  ciinr j^ri  cff,cum  pcrduxcric  ad  fpccien>,in  quibus  modo  regnac  per 

feill.cr.         fidem,quia  cuncrcuelabiturafiliopicer.  vnde^T^monouit 

Luc.io.d.     p^i,g,„  „ifjfii  „,^^  cui  vo.fi. reue'arc.  f.  ubi  cflcncia  filii  cum  pa 

tre  uidcbitur,quod  folis  mundis  cordibus dabiturjquod  cfl 

funMiiabearitudo. 

Auguf  ad  honoratumpresbytcrum.  Cum  tradidcrit  rc- 

gnum^quod  feminauit  ,cuucnicminorpacrc,pcrducecAd 

Ipcciem  in  qua  arqualis  non  receffic  a  patre . 

Aug,dc88.q.  AliterdiciturrcgnumChrif^i  ;omnis  crea- 

Q»x&.6f.  ti,ra,fccudum  potcfiatcmdeitacis.fciliccc.aliccrccclcfia  fe- 

^  Thcod. 


Aug  Ilb.  T.  J« 
TrKc.g.p  la. 
fclib.  .idOo 


Matt.f.a. 


cundum  propriccaccm  fidci  qux  dc  illo  efc . 


NICOLAVS    DE     LYRA. 

*  ftanificancij  fuggcrcndo  Ad^comeffionelignivecici,vri 
de&:  fi  Adam  ffccillccEua  pcccante,pcccatu  originalcnon 
fuifTctindudum.     i     ^««/^/«/(/«f /«/»0.  Hic  Apof!olusde- 
clarat  duplcx  adiundlum.Primu  cff  rcfurredbonis  ordo,qui 
tangicui  tumdicitur,  ymifqnifijue infuoor.  {upple  refurget. 
3    TWwjtaC/^ri.RcfurrcdiocnimChriffi  prior  cft  reporc 
&  dignicace.  Intc  r  al ios  aut  qui  rcfui  gcnc  in  finc  mundi  no 
cffordocemporis,quiaomnes  fimul  rcfurgcnc  ,fecunduin 
qddititur.infra.co.ca.In  momcco,in  icfuoculi,&c.fcderic 
ibi  ordo dignitatis.quia  martyr  rcfurgcc  vc  martyr,  &.  Apo- 
flolus  vc  ApnftokisiriV  fic  dcalijs.de  quibusfubcficur. 
j    Deinde:  i.p<ifl  Chnflum  tcmporc  &  dignirate. 
4     ni  qnifuiit  Cbr.  i.mcmbra  iplius  pcr  fidcm  ch.iritatc  fbr- 
maiam.     j  i>ui  in  aduen.cius  cre.  i.primum  quo  vcnit  in  cat 
ncm.  li  fccundum  quo  vcnict  ad  ludicium. 

6  Deittrfc.  Hicdcclarac  fccimdum.f.rcfurrc£lionis  fincm, 
&primoquannjm.nd  conCccutionem  boni.fccundoquan- 
tum  adamotioncmmali.ibi .  Oportet nutem .  Quantumad 
primum  dicit,Dfin(/f.  idcfi,pofl  hoc. 

7  F/n;j.  frcfurrciaioniscrit.&iffcfinisnocricinhocq,  vi 
uat  vicacorporali  voluptuofa.vc  lud^i  &:  Saraccni  finguc,ca 

iis 


^  lum  clfc,exquooi> 
7  pnccrniras  i  c^lisec 
^  intcrra  nominatur, 
9  &:  tuncenc  ftnis.  dc 
firudiocimen  mor 
tis  cff  rcfurrcctio 
'omorcuorum . 
*  Thccyly.  Duo 
funt  npud  facras  liccras  rcgnorum  genera,  alccruin  fic  ex  co 
iundione  quadam  &  fiinguinis  ncccfiritudincalccrum  ex  ip 
fa  rcrum  creacionc.Impcraccnim  Dcus  &gencilibus,&:  lu 
d.cis,&:  horum  d.^monibus  vcl  inuiris iure  crc:lcionis,qu!p- 
pequiacoscondidericlmpcracaucem  fidclibus  ipfis&:  fiii 
dis,vkrofcfeilli  fubiicicncibus,coiunclionis  dccaufa.Eiuf- 
modi  icaque  rcgnum  &r  pacri  cradic,  hoccfi  pcrfcdfius  red- 
dic  Excmpli  gracia  Imperaror  quifpiam  filio  bcllum  aducr- 
fus  rcmociHin^ins  nacioncs  procurandum  dcmandnc .  Suba- 
dis  icaquegencibusillis,&:  bello  finico,  dici  cunc  quidem  fi- 
lius  potcfr,bclkim  pacri  cradidiirc,  hocefc  dcmandacum  fi- 
bi  a  pntrc  ncgotium  abfuluiflt.Dicic  icaque  l^aulus,  luc  om 
nia  fincm  eflc  iam  nad3,cum  ea  fu^  dicioni  fubicccric  filius. 
Chrifcus  namque  in  nobis  cunc  pbrfcdc;  imperium  efc  hibi 
rurus.cum  no  amplius  inccr  nos  diflidcbimus,  ncc  Dco  par 
tim.p.ircim  diemombus  paruerimus .  Qoo  fic  vcpatri  Chri- 
fcus  haud  fccus  quam  a  tyranno  quopiam  arrcptum  Impe- 
rium,cxpcditum  iS<:  1  hcrum  tradac. 
f  Cumeu.1.  Dum  durac  nuindusangcliangclisprgfunt  ,d^- 
mones  d(gmonibus,homincs  hominibus,"ad  vciijcace  viucn 
tium,vel  ad  decepcionem.  Scd  hominibus  collcdis iam  otn 
nis  prxlacioccflabir.quia  ncceflaria  non  cric  . 

Cum  eua.  Aug.  Ouia  tunc notum  crit  omnibus,  nihil  horu 
aliquos  terrcnos  vcH  coelefces  habuiirc ex  fe ,  fcd  ex  illo  ex 
quo  funtomnia. 

g  Opmct  aiit  il.reg.  i.rcgnu  eius  intcnm  manifcfrari, doncQ 
oes inimici  cu rcgnarc fatcantur, quoamplius  non crit  ma 
nifcfcius,etfi  amplius  durcc  .  Ira  et  oc uli  ncftri nd do.Dcum 
nofcrum,doncc  niiferea.&:c.No  vccuncaucrtant,fcd  vcni-  ^' 

'^  hil      i 


t  s^ 


£ 


Au 


AiJ* 


I 


II. 


lis.n.fccudfi  Philof,  i.Ethi.efl  vica  pecudii  pp  qcf  in  ca con- 
fifterc no poc f^licicas  humana,fedin  clara  Deivirionc&;. 
fruicioncqu^coueniuchomini  f  m  illud  q^cflineofum- 
mri.f.volutacc  &  incclledu,&  rcfpedu  opcimi  obiedi.Io  fub> 
dicur.  8  Cwrn  rr4.r(r,Deo/)rf.i.cuChfsadcluxericfidcles,ing.- 
bus  regnat  ad  claru  afpcdii  fui  creacoris.  Ec  quia  miniflcnii 
angcloruordinat^ad  hoc  vc  fidcles  beaticudinc  cofequator 
ideo  ciic ccfiabic iUud  miniflchum  ,  propcer  quod  fubditur. 

9  CHmeHa.omnempyin.&  p.&  >/*.  camcrcmancbucordines 
angclorij  diffindiquancu  ad  eminencia  glon(^  fecudu  hie- 
rarchias &:  tudines. Nominat  aiic  iftos crcs  ordines.quia  sut 
fupcriores  quancuad  illos  quorii  ofPciacxccutionc  impor- 
tant  circa  h^c  infcriora.  Et  fubprincipanbus  incclliguntuc 
archangeli  &  angclicuflodi^fingulorum  hominu  dcputnti. 

10  O/^ojTcrflttrcw.  Hicdcclarac  fine  rcfurrcdionis  quantu 
ad  amocionem  mali,  cunc.n.amouebicur  malum  culpa?pcr 

punitione  luftam  malorum,  &:  qiiatu ad  hoc  dicicur.O/?or.'ff 
autem  illnm  re.do.po.tmncs  inim.fubpe.fu.  Noii  camcn  cunc  de  ■ 
finct  regnarc,quiahicdoncc,non  facitcxtlufioncm  futuri 
regni  ficuc  Maci.d icitur  de  lofcph  &  Maria,quod  non  co- 
gnofccbat  eam,doncc  pcperic  filium  fuuin  pnmogenicum, 
cunc  amoucbitur  maluiu  p^Dc.tdcofubdicur. 


i 


necponam  inimicos  luos 
}l\>9t'  fctbelltm  pedum tuoru. 
Si    aucem  dicunt  ?"i 

nornio  fcnc!iic,  hanc 
vciccm  dc  falonlio 
cHe  poficam^audianc 
ipfum  quoq;  Dcum 
dicentem.  E^ofum,e- 
go  fni»  ,  &  douec  confe- 
nnfritis  egofum.  Aquo 
aucem  ica  intclfge- 
nr,  abcoinueniecur 
Deus  vniucrlbrLJ  ha- 
beie  luameilcnciam 
feneduci  hominum 
comoderatam  .  Sed 
hzc  niigari  infano- 
nim  cft  hominum . 


U 


'  ^yj        I.AdCorlnthios      Cap.   XV.      538 

^  \iilan\^\\n^  requiranc .  Ec  ica  dicendo,donec,maiorecxclu  flu  vt  D.-urn.cuc  Chrii^us  Deum  fc oftendcc.Scd  de  Dj-o,vc 

A  jicmanifcftacioncm  rcgni.non  ampi.orem  permancciam .  vnius  principij  rummaauiloritas maneac . 

a  Doriecponani.     *     Thcod.l.)oncc,non  figni^ncacccmpus,  f  /'r/;tZ>t.7/jo/?/'.'?j.quiacfidici0omniscreacur3  Chrirtuede 

fcddoceceunicHeomnes  inimicos  ilibiugacurii.  Huiclimi  fuum  capat,Cli!iih  capucDeum.Noncancuni  in  omnibus, 

'uuio>  ^^ ^^  j j  quod  a  Dauid  diclum  elt .  Dlxie dominus  domiHo meo,  quia in  confcilioneomiiium  vnuscric  Deus ,  lcd  &  omnia, 

fede  a  dextrit  meis  ,do-  quia  cx  ipfo  funt. 

a    Augeie  lejnam.  b       Voluntarios  vel  coaftos.  c   Plena  rubieftione, 

vcl  ftib  luuuanitMc. 

a  illuregnare^tdonccponatd^esinimicosfubpcdiibus  cius.  ' 

a  Omuia  ponet  fub  prdibus ,  c;U'.a  fcriptui.i  dicit. 

b  tNouifiimeauteinimicadeftruetiirmors.TOmnfacnimfii  2 

Q  a  D;us  patcf.        b  Vt  &  mortcin  deilruat.         c  Clirilli.         d  Scr!i»tura  .  cConft.it. 

,         ciusauiloritatequod  fubiefta. 

biecrt lub  pe  dibus  cius.Cum  autcm dicat,  omnia  kibieVla  ^ 

•  DciMtcui  ei»5.  a-D.)iu:Hus  non 

ea  ei  fubieOus,  kd  i-^d  Dco  fecundum .juo.i  homo. 

d  runtei.tfinedubiopra^tereumciuirubicciteiomnia.Na^m  4 

e  a£t;aui  iii  ipla  prolaiionc.         b  Cum  corpore. 

cSccundum.quod  hoino. 

f  ciirubiecfta  illi  hierintomnia ,  tu'nc  &i  pfe  filius  iubiectus 

^  a  U.i  lamcu.vt  Iccuiidura  altctaiu  natur.-.in  Ct  Deus  hibens  ouinia  qui  deliderari  polliint. 

t>  tjuia  cx  ij>foOin:iia,        b   Confcllianc  oranium, 

^^  critilli,quiiubiecitfibiomnia,utfitDeusoiain  omnibi^s. 

aRefurccut  mortui         Si  non  cfiretrcfurrectto  niortuottini  tutuia  . 
k  b  Uii.         c  Nonfaclumillorum  probat.fcdlixauilidcmin  leliinefiioncoftendit.  .        ..^,..,  j^i„..w.t^.v/   .....v.k, 

1  Alioqiim  quid  faci''et  qui  baptizaturpro  morcuis?  ibiomni-  8    gnum  quodda  aluid 

.  diuifumcfiefufpjcc- 
Actcrnus.n.&:  vniucrforum  Deus,ei  auceefl  ctiam  coxter 

nu.s  vnigcnitus  fuusfilius.  Habct  auteeciam  rcgnum  xcer- 

num,oc  noc  nos  aperce  docuit  Danid.  Eius  enifn ,  mquit,  re- 

^num,eU  ngnum  xttrnimhqttodnon  difioluetur  in  xternum . 

"  Throph.Vidcs  qucmadmodum,Doncc,particuIa,hicno 

vtfururumtollatpoliulit,  fedcaqux  explicata  cftraufa, 

pcrft.it  cnim  cius  Imperiuni,donec  omnia  complcat. 

b  T^r.uiffi  amem.lntcr  alia conftat,quod  &  potcftacem  fufci- 

candi  habcCjCum  fubdic.NouilIimcautcm . 


D 


i:i>eit« 
ei.;m. 


iif|.4J>. 


6 

7 


•J^     Ambrnlius. 
Cumdixit,  omniain  feius. 
omtiibusjhoQ  fignifica 
uic,  quia  &ex  ipfo  ^ pf^i  ^.5. 
funi ,  &:  iii  ipfis  e3.  Hcq.».i>.  ' 
Ex  ipfoquiaab  ipfo 
crcaca  func,  inipfis 
aucem  quia  in  om- 
nium  confclliane  V- 
nusericDcus.  Non 
tamen  fic  fubijcitur 
filius  patrijlicut  filio 
crcatura .    " 

*  Chryf.Vcinipfo 
omnia  deuinda  fint, 
nequisduo  principia 
fineprincipio,aucre 


E 


tob 


Jf. 


'H.f^.uifjlme  autcw  inimica  dcflruetur.Modo  rcgnat,  &  tunc  rc- 
gnabit,  fcd  nouifiime.i.pofl  omnia  dciiructur  mors  ,  quod 
amplHisnondi(roiuetur,ficutha;reticiarbitra.ntur.Nouilli- 
mc.Quia  non  ciic  quod  dcfltuac,poflquam  iioc  morcale  in- 
duct  immortalitatcm . 

c  iPimica.Cui  inimicamiir,vel  ipfa  nobis.  Iccrum  commcn- 
datio  refurrcillionis . 

d  Trxter  eum  cjui fubiecit «  omnia  .  Aug.Quia  flcut  ex  ntillo 
cf},ita  nulla  rationc  potcft  alicui  efic  fubicctus,  Ipfc.n.prm- 
cipiumcfiomnium  . 

*  Thcod.  Diuinus  Apoftolusfufpicans  ncdamnijex  Gr^- 

cisonretur  fabulis^h^c  adiecichumilioribus  vcrbis'vtcns  pp 

illorumhumilitatcm  .  Dicantauccniqui  contradicunt  cu- 

jufmodi  nam  fic  illa  fubicttio?  Atqui  fi  vcrum  volunt  confi- 

dcrarc.nunc  off cndic  nbedicntiam ,  dum  bumana  fufccpit 

nacuram,>3i  noflram  faluccm  procurauic ,  ca.n.qu^  func  no- 

ftrafibi  applicar,&  fua  facic,  quandoquidcm  ciuscorpusap 

j,       pellamur,ipfc  autcm  noftrum  caput  nominatur  . 

ft  J'  e  T^am  cHmfubieHu  illi  fuerint  omnia,&c.l<on  c^uin  6ctno,om 

u  nsr.»  nia  iSt:  ipfc  fubicftus.Sed  q^  fempcr  cft,  tuc  in  aliquo  fieri  df , 

"  J7'  cum  abeoincipitcognofcijVtfandtificeturnomen.i.fandu 

»ll'ib  '^'^" innotefcat.Ita  ct  cum  tradidcrit rc.i.cum  patrcm  rcgna 

niMixi  rcmonflrauefit.Quod  modocrcditur.Euacuabit  omnem 

principatum.quiaomnibuserit  notum  nihil  pcr  fe  potefta- 

tis  habuilicterrcnos  vel  celcftcs  nili  a  Deo ,  quia  tunc  nulli 

C  Ipcsinalio,  nifiinDeo.  Cumomncs  adoraucrint  Chri- 

fium 


Augu.lib.t 
t^c  ciu.ca  j 
SiiapCios. 


tur,nc  quid  omnino  ab  ipfo  non  pendens  cxccc . 
*  Thcod.Nunc  cnim  vbique  quidcm  cfl per cllentiam,h.i« 
bct  enim  naturam  qu;r  non  potelt  circunlcri bi &C in  ipfo  viui 
rius,cr  wo«ew«r,ejr /MwwjjVtaitdiuinvis  Aportolus,fcd  pcrgra 
tanicomprobationemnoncftmoninibus  .  Complaccc  n. 
in  eis  qui  ipfum  timent,&  in  cis  qui  fperat  in  eius  mifcricor 
dia.  Quamquam  ncc  in  eis quidcm  ci\  omnia .  l^mo emm  a  p,;,j,^ 
forde  mundus  tfl.&C  ,  «on  luflificabitur  in  Cvlpe^lu  tuo  omnis  viucns. 
Ergo  in  ijs  quidcm  compl.icec qua;  fcdte gcrunc,  non  com- 
plaaec  auccm  in  1  js  qu^  pcccanc . 

g  Ftfit  Dem  ownirt. Ipfeefi  fin is  quem  fupra  breuitcrconclu 
dcns  pofuitjpofl  membratim  explicans . 
h  O>w«/<i.vtnemocohijreuuei,a»«etaduerfus  eumfua  pro 
pria  voIuncatem,&:  tunc  manifeflum  lit  quod  Jicitur.Quid 
habcs  q,  non  acccpiflif*Ownw.quia  Dcus  crit  vnde  facictur. 
Owwtf.qne  honeftc  dcfidcrant^jVitajfalus^gloria^pax^finis  da 
(iderioru.in  difpari  claritatecrit  pcr  gaudiu,  quia  dc  vna  rc, 
vt  quod  habcbunt  linguli  communc fit  omnibus ,  quia glo- 
ria,capicisomnium critper vinailum  charitatis . 

FtfitDeus.  vnuscum  patrc6i:  fpinculani^o. 

0«>;/<i.  qU2  dcfidcrari  pcftiint. 
i  In  ottin.biis.  mc-mbris  fuis,  quia  premium  virtutis crit  ipfc 
quidedit  virtutem,quia  Dcuscric  vnde  faticntur. 
K    Baptijantur.  pro  pcccans  dclcndis.  Vel.  pro  fe  n.ortuis 
faeiendisadfimilitudincmmorcis  Chnfci  quid  facicnc  cii 
non  finc  vicam  habicuri. 

*  Amb.In  laiitum ratam  vulc ofcendcrc  rcfurrctlionc  mor 
tuoru,vc  cxemplum  dcc  corum,qui  cam  fecuri  crac  de  fucu- 
ra  rcfurrc£lione,vc  ctiam  pro  niottuis  baptizarentur,  fi  quc 
forte  mors  puenifsci  cuncntcs  nc  autmalcauc  non  rcfurgc 
ret  g.  baptilatus  no  fucrat,viuus  nominc  morcu:  tingcbacur 
vndc  fubiccit.^f  quidbapti%jinturpro  illis.  Exeruplo  hoc  no  fa 
6lu  illotu  probat,  fcd  fixam  fide  in  rcfurrctlioncm  ofccdit. 
1  siomnino,&c.  Vc  ncc  Chriftus  f.urcxcric  ,  vc  quidbapci- 
zanturcumnon  dimittantur,  liChnftusnonrclurrexit. 


NICOLAVS    DE    LYRA. 

1  Nouifsimc  autcm  ini.deft.mors.^«/a  rr/KmiJio  eritad>ita 

mmort3lem,cum  tjua  non  poteii  man  ilare.^d declarationcmprxdi 

RorHtnfubdit. 

3  Omniacnim {ub.dih pc.Hoc.n.fcriptum cfi de Chri/lo.Tfal.2. 

>t  ibi  declaratumfuit  ,prupter  quod  oportet  illui  implcri in  confum- 

Piationefinali . 

3  Cuinautemdicaton5niafubie.&:c.f.(/.«i6;7fW<  tuttcexclw 
/wn  a  [uhic£li6ne  fub  Chriflo  homine . 

4  PrTtcrcumqui  fubic.  Cibrifilwx.».  jn^«ijBr«TO  homo  miaoreft 
ftre  beo^idenfubditur.Tuncip^chhusflib.criZySiCC. 

S  VcIicDeusomniainomnibus.i. /»om»ii»«^  appareat ,  ^uod 
omnjj  potejlas  &  dignitas  omnib.infit  a  Deo,in  quo  efi  ratio  yitimA 
^catltitiinh . 

*>  Alioqmn.fJ/c  confequenter  refurreilionem  probat per fanGorurtt 
^itam.Et  diuiditur  in  duas,partes,qHiaprimo  ponit  probatione,  etfc 
«undo  qKMdimoniliontmyibi.Nohu:.  Trimu  exponitur  duplicitcr. 


yno  modo  dicunt  aliqut  credentes ,  quod  baptifmus  receptus  ab  aliquo 
yiuete  valerei  mortMu,&  /icfacitbantpluricsfe  bapti^i^uriffcmei  pro 
fe,&  alias  pro  amicitfuis  defun£lis.  Etfecundit  bac  dilit  ^pofioius. 
Ahoqiiia. idef{,refune£lin  non  erit . 

7  Quid  faciet  qui  baptizantur ,  &:c.  q.d.nihilproficiet  eis .  Sed 
tfuia  non  videtur  probabile^quod  ^pofiolusinfHaprvbationeproccdat 
ex  aliquonim  crrore,quia  non  ejfet  probatio  fimphcittr,  fcd  tatum  ad 
illos  errantes,ducendo  illos  ad  iiiud  quod  habebantpro  inconuenienti, 
ideo  alitcr  exponitur  quod  dtciti.r  hic . 

S  Promortuis.  Siomnino  mortuinon  refur./.^ro  ^cfM^/f 
mortalib.qux  funt operamortua,pro qiiibus  abluendis  recipitur  ba- 
ptifmus,qui  tamen  non  proficgret  fi  non  effet  Tefurrc&io..^d  hoc.n.re 
lipitur,  vt  apeccatis  mudatusftt  vita  beata  dignus.  Confequcnter  du 
tit  ad  aliud  inconueniens.f.quod  Chrifiiani  quibus  tuncfcribebar,frH 
flra fuflinerent tribuiatione i huiut mundi ,finon remunerarentxr  in 
alia  vita.Jdeo  diciu 

Vt 


339 


Gloforcl&NicolaldeLyra.        340 


A 


lUMitruis. 
pc  iurc)4ir.c. 
&llChfirtut, 


>.r.fieiiii».§i. 


B 

fpudorcRU 


totali. 


BtiC  48 


a     QJ^ili  i  mortui  .  ( 

no  morrui  non  refurgunt.vt  c]uid  &:  baptizantur  pro  illis?  Vt  i 

a     A  Bis.liftisd.lceinit         1Q"<.  Upientc»  vidcmBf  l»  Per:cu'.a  rsiimui  .  c     Kcnfo- 

lui>ip;.-iiculapati'^i.leir        d    ftiii.Hla  uioicsfubeo.        1  Vrl  i>cr  vc.twin  gloriiniiuto. 

I^  quid&ndsperi^ilHamuromnihora.-iQuotidiemoryor  pro  i 

»  Vt  vof  gljviJuiciinfciuaminv.  b  Umin.fjK?.  1  Vc'.QJSion  luinuiijm  ,  f,d  itCMum.    J 

£  Mc.t,duiu  coriidcro,  qmn!  n-Ic  j cr  iiiHioiicm  c.t  g^orihcatuj. 

pter  veftram  gloriam  fratres  ,  quam  habcoiin  Chrfl^  lc/ii 

11.tf.uin.  1Coa:ul'C:lialiicsTapientes.  _  _ 

domino  noftro  .  Si  fctundum  homincm  ad  beilias pugnaui  7    ca dcics ?  Domimi.s 

a  Itcruin..Sinoiifclurgunt,hocforamro.aat.    K       OmiliUin   KirrCXir,  iS^ 

non  crcijis  ?  Qu,i  vf>- 
luit  mori  &  furge- 
re,vt  cmncs  vni  cic 


Vel.FutTuntquicJlimpcriciqui  baptizibanf  prohis  qui  de 
hac  viu  fwc  bjptifmo  dUcdJcrat.putaincs  illis  prudcirc,vn 
au.iiii"<i/'jc/>w.j.quid  illis  piodci it  qui  icfurrcdun  no  lu;u? 
j^tot)t'ii.'tMte^vt  (ju  ;<i'/»j.ciini  pctxatanoiucmittantur,  uiU 
c.nufafiuni-arrcfurrcvt.oaisfCijSj  fiulti,.^dcocciti  funt  dc  le 
futfcttionc,  vosnon 
dcbctis  dubu.irc . 

^  Cbryfv^i^om. 
Nam  cum  multa  pe 
ricul;ic(lcoflcdiiIct, 
i\c  yclut  dcptorar.s  li 
U  commcmorarevi 
ticrctur,noii  folum 
ixni  dolcomc}Uii,lcd 
glorior  ctiA  il^^  pro 
vobisfercns.  K^tdiu 
vero  !j;loriatur ,  &  qn 
proptcr  ipfos  peiTch 
^ctur,&quod  vidcat 
pukhre  crcfccntcs . 
Sid  qui  moritur  in 
dics?  Audio  volun- 
le,  &:quQdpr6ptus 
ad  rcm  lic. 
b  Tropter  yeflram. 
VclPer  ve.gl.iu.  Vc 
rum  iurare  noneft 
peccatii  fcdnoideo 
indubijs  iuraia  eft, 

&  tutius  cft  non  iurarc,qua  confuetudine  iurandi  peicrarc. 
Fallura  veio  iurare,graui{iimumcftpcccaca.  Contra  prxcc 
pcumnon  cfl  iuratio.qu^noncftamaloiuracis/ed  incredu 
\i  vel  infirmi,qui  alicer  non  crcdic . 

C  Sei H'idum  hominHd bfjiias piign. i.tztioncihilizev  a^yCns^^uii 
hominiscftcredcrc,nonmorihominem  vtbcfliaiu . 

*  Thcod.Sihumanaquidemfpet^cturconlideracio,  abc- 
ftijs  dcuoratus  fum,fcd  admirabiliter,&:  prx-teropinioncm 
fum  fcruatus.Cuius  crgo  periculi  quem  frudum  c.ipiam  ,  ii 
noncft  n.orcuurum  rcfurrc£lio. 

*  Cbryf.C^iid  cft  fccundum  homincm  ?quantum  feriratis 
in.homines  cadit,dcpugnaui  cum  bcftis . 

*  Ambro.  Hoceft,  lifccundumhumanumfenfum  beftijs 
olicrri  non  timui,nihiIprofcci . 

*  Tcrtul.C^otidicmoriorvtiquepericuliscarnis  ,pcrqua 
dcpugnauicad  beftiasEphefl,  lUas  fcilicct  bcftias  Afiacicie 
prctlura:,  de  quainfccundaadcofdcm.  Nolumus  enim 
vosignoiarc  fratrcs  de  prcffura  noflra  apud  Aftam  qui^d 
fuptaquamgrauaufumusfupravires  ,  vtidcvitaharfitare- 
nius.  Omniahec,mnfallor,  cnuaicrac,  vtnolens  vanam 

credi 


credi  cariiisconfiiitationc,  indubicate  velitcrcJicirnis  re- 

furrcdioncm.Van;!  cnim  h.ibenda  cftconfiictaciocui:;  ,cu- 

ius  r.uUa  crit  rcflirrcitio . 

d   Quidtiiihiproa(J!J'i  tiif,rtninonrrf"r^u  t.  idcfT,d;TpuC3lii. 

e  M.:ndticerhus  &  bibjifiids  crus  eiiim  i/ioricniur.hioc  proptcr  coS 

q.  qucifi  futurij  ii:!  fiC 
poftmoiccm.vcntri 
cancum  ftudct  vt  pc- 
cora.dicentcs  Quis 
inde  vcnit?Non  oudi 
ui  voccm  cuiufqu.im 
indc  venientis.  Qui- 
busdicitur.  Sculcc,(i 
patercuus  furgcrec^ 


D 


Hsi 


L 


4 

J 
6 


gunt.hoclolam  ro.lat.    }? 

.  Ephefijquidmihiprodeft,  fimortuinonreiurguntt.  Man- 

Hocdi  U3i.i.5ce;t  voit  ludjoiuimdcfpetantiumincaptiuitate.        Inproximo.       a    1  Propier 
C  kzc  oni:iu  M.jti.fniu  pci  pfeudo nci;  coIU^ui  liiiiii^uu  coUoquia  tllorum  virtutcs  ncccnt.duin  b- 

Ciunt  iion  Iperaic  rclurrc^ioncin. 

f  duccmus&bibamus,  crasenim  moricmur.  Nolite  ieduci. 

a  Coiitia  illos. 

g  Cprrumpunt  bonos  morescol!oquiat  praua  .  Euigilateiu- 

u  s  Quodcxig  t  iuftiiiaDci.        b  Q^i,fcllicet,iiiortuosrcl"urrefluros,(liiliiim  eficdicebant  creaerc  . 

fti,6inoh'tepeccare.  IgnoruntiamenimDci  quidam  ha- 

a  Pudeatcicdeieignaii».       ,Echoc.         Vt  Cisacquiefcerc  vcxeajnini,         Vci  vcrecundijm. 
ldeit,vtiliiatcm. 

Sed 


bent.  Ad  t  rcucrcntiaini  vobis  loquor 


a     Ignorantiam  Deum  • 

dicet  aiiquis, 


lO 

1 1 

II 

>4 
^6 


dcremus  ,nca  n-. 


j1- 


Be 


cis  dccipcMcmur.Crc 

dcrcspatriitcrunio- 

rituro,  &  non  crcdis 

iam  inunortali,  qui 

dcniq;  tcft;'nonium 

habct  in  calo ,  tcfti- 

n>oniuin  tcrra.tcfti- 

^  monium  abangcbs,  E 

tcftiraonium  ab  m-    * 

f  cris  ? 

f  Tiolitefeducij&cz  pfcudo,qui  de  mcdicina  qua?riic  vulnus, 

&:defcripcuris  conatur  torqucrc  vincuium  vndelaqucum,. 

mortisinijciant. 

g  Conumpimbonosmoyest&c.  *  Thcod.Bonos  hicleucs  vo- 
cauir,qui  f.icilcdccipiuntur. 

^  Tcrtul.Conuiclum  atque  commercia  Dco  digna  feclare 
memor  lilius  verftculi  fanclificAti  per  apoftoIun^,Bonos  cor 
rumpunc  inorescongrcfTus  mali.l^oquaccs,  ocioliie,vinori , 
curiofa,' ,  contubcrnalcs ,  vel  maxime  propofito  viduitatis. 
cfficiunc.  t^erloquacitaccm  irrepunt  vcrbapudoris  inimi' 
ca,  pcrociumavcrtcacededucunc,  pcr  vinolentiam  quid 
uls  mali  iniiuuanc ,  per curioficatis  irmulacionem  libidmcs 
conuchunc. 

h  Euigi.Uqc  nolitc.fcd  eui.a  corpore,&  fic  ericis  /«/?/.&  polc, 
7^o/;/e/!eu\?.iIlis  confcncicndo.quiaignoranc  Dcum. 
i  Sed ii.<i/..Ha£lcnus  per  rones  prubauic,modo pcr  ipfam  rc  ' 
rum  nacuram  poffe  fieri  ofcedic.  Cij)cr  hi^c  probatur ,  fcd  cfi 
dicic,quafi  per  iwcuram  fieri  non  pofTjcEc  li  rcfurgcnc ,  ijuia 
ii.cor.  CijSonpotcricaliudcflcquam  modo.i.  paliibilc  Sc' 
DxonalcJii/ijiiens.qai  noa  accendis  «uod  quotidie  vidcs .        F 


a 


i  NIC  OL  AVS    DE    t  YR  A. 

X  Vt  quid  Sc  nos./. Cbrifiiani . 

i  Pcriclitamur  omni  hora,  TuncemmChriHianifrequeiiterdH' 

cebantur  ad  tormcnta . 

5  C^iocidic  morior.i.periculismortis  meexpono. 

4  Propter  vcftramglonamfracres.i./^ro^fcr^ior/aw  iit  vobts 
acqxireiidatn . 

5  C^am  habeo  in  Chrifto  lefu  dpmi.//«  certafpe  per  reuela- 
tiorictn  ChiiJli.z.Timoth.^.b.l{epu/ita  eil  mihi  corona  iujiitia ,  &c. 
ylterins  ducit  ad  tertinm  inconueniens.f.  cjuod  homines  current  ftne 
fr£noficHtbefti£  ad  dekUabiUa  huius  vitx.QuiFd  fJl  magnum  incon- 
uetncns  dignitatinaturm  humanxfi  nonftt  alia  t>ita,  in  quapro  bonis 
&maliircadattturppi£  & pr£mia^& fecundumhoe  dicit . 

6  Si  fccundum  homincm././cc«rt</«»»  ralionem  qua  differt  homo 
a  be/liis . 

7  Scd  ad  bcflias  pugnauiEphefi./.di  homines  refurte£lionem  ne 
gantcs,s:r  per  confecjiiens  be^ialiter  >iuentes . 

S  C^id  mihi  prodcft.fi  mortui  non  refurgunc i  ^aft  dicat. 
Hihil.fed  magis  viderctnr  t/ie  currenium  cum  eis  ad  voluptates  huius 
•pi:x  dicendo  cum  cis ,  • 

j>  Manduccmus  &c  bibnmuUdc/l^voluptuofe  viuamus. 

10  Cras  cnini,  idcjl,cito. 

1 1  Moricmiir./.<o^4///er  ieficiemus  ftcut  benite.  Fnde  in  perfona 
talium  dicitur  Sap.z.b.ynibrni  tran/itus  e/i  tepus  ttoP.rii^ctc.EtfeqHi- 

m 


tur.Veniteergo^&fruamurbonishuiuSy&c. 
\  1  Nolite.H/c  ex  prxdiH.s  ponit  quauda  monitione^&  prima  qnats 
turn  adjnfirmos^dicens.^biohtc  feducJ.a  negantib.rcfi<ricijiune,cur 
rptdo  cum  eis  ad  ■»it<e  voluptatcm  fttiefr{no  . 

1 3  Corrumpunc  mo.bo.er  maxime  qu^e  mdttcut  homines  adpr^e 
fentis  vitte  dek£iabilia,ad  quam  pronitaie  hahei  ex  corruptione  HAt» 
ra  humana.Secundo  ponit  monitionem  quantum  ad  perftScs. 

14  EuigUace  iu,  ide/l.,vos  perfctii/itisfolluiti  vitare pcccalHnon 
folum  in  vobis,fed  etia  in  aliis  qui  sut  imperfeili,  de  qnibusfubditur. 

15  Igno.cnimDeiqui,  w/»7»jrf<ffe/tf/;/m«  derefurrctJione. 

16  Ad  rc.vo.lo. /..ii  verecundiam  ve/iram,vt prr  hoc  fhis  foliciti^^ 
qitiadefc&us infctiorutn redundat  in  verecundiam  fuperiorum. 

1 7  Sed  di.Vofiquam  .yfpoflolus  ex  refurreSione  Cht-tjfi  oficdit  refiir 
reBione  alioruni,hic  confequcnter  ofiendit  quatitatem  refnrgen rinm. ' 
Circa  quodfciendum, quod  aliqui  concedcntet  refurretlionetn  futura, ' 
dicebant  eamfore  ad  con/imiles  afius  vita,ftcut  in  vita pnefetiti.  rn-> 
dequidatii  Thibfiphi  dixerunt.Voftanhum  magnum,quicotinet  J  y. 
tnilia  a^moru  feUriutn;Plato  refurget  hMturusea/dem  fcholas  quas 
habiiit  aliijiiando  .Aihenis,&  e»fdemfcholares,jtlii  vero.fludxi  & 
Saracenijicct  in  aliquo  differant,tamen  in  hoc  conucniutit  quoddi- 
cunt  refiirreCiionemforead  vitam  animale  deledubiLh.  carnis  vten- 
tem,non  t.nt.cu  omnino  ad  a£ius  con/irnilei,quia  tunc  crtr  vita  vtens 
voliiptatibus  c.^rnis  fineimpedimento.  Ex perfona  igitur tniia  dicen- 
timn  rnouet  .Apofiotus  qux/iionem^di.ScfX  di.2il.male/cntieKs  de  re~ 
funeiltoiiCt 

Quo- 


I 


34'        I. Ad  Corinthios      Cap.  XV. 


j  Qitali au.eor.  4«  Tertul.Vnfcuiqjfcminumfuumcorpus 
A  dep»tauic,non fuum,idcft,  no  priflinum,vttunc & illud fuu 
refu.  f3r,quod  cxtrinfecus  a  Dco acquint.  Scrui  igit-exemplo ,  &: 
conferua  fpeculii  eius  carni ,  candem  crcdcns  fruolificatura 
qu(j  flt  fcminata,iplam,  &  fi  plcniorem  non  aliam  ctfi  aliter 
reucrtcntem. 


Vndc  qui  natura- 
lium  cognitione  per 
quam  noftram  de  rc- 
furredionc  hic  talis 
improbat  fidem.fibi 
iapicns  cflTc  vidctur, 
cum  non  fit,  congrue 
Tcfpondct  ci  Apoi^o- 
3us. 

h    Infipienstu,  quodfe. 
,f,i4^  lu  mortuus   poteric 


ap.  y\  V .       342 

quodam5  veftitu  refurgit.multafecu  hfis  incrmcca,ita  mor 
tu'  Dei  viitute  poccrit  viucre,&  meliori  corpore  rufurgcre. 
d  ynkuiqi  fe.lia.  ix.  nobis  noflra  antiqua,vt  lob  aitr^cw  vifu 
rusfum  e%o  ipfe,&  no  alius.Scd  cnt  diffcrctia in  gloria  &  digni 
tatc,quauis  dc  eade  matcria.  Sicut  no  ols  caro  eft  ciufde  di- 

gnitatis,  licct  de  ei  fdc 


Ti;g:» 


T  Quoraodo  poteft  efliS  Quiiamcinij. 

Quomodo  rcfurgent  mortui  ?  Quali  aute  corporc  vcnicnt? 

a    Fxobacio  quomodo  letuigcm.        Qui  non  attendis  tjuod  granum.        Vegeutur. 

rt!trefiat. 

Infipiens  tu.Quod  fcminas  no  viuificatur  nifi  prius  moria 

Ficbatio  quali  coipoie.        »  Subflantiam  non  negat.fcd  dignnra  qualitateni  cum  adolcfcit. 
b    Quiie.  Idem  in  effentia.inqualitatcditicilum. 

tur. Et g.d  feminas?Non  corpus quod futuru  cft fcminas, 

Gianum.  Seniimim. 

fed  nudumgranum,tvtputa  tritici,autalicuiusc£Eteroru. 

Gcano.  a    Cum  palea&aciila.  b    Non  omnibus  gcaiiis 

id^in  corpus. 

0  " 


DcusautedatilIicorpusficutvu'lt,&vnicuic]ue  fcminu  4 

6 


Eiufdem  diznitatis. 
b        ' 


3     Vt  tiitico  tritici.    b 

proprium  corpus.  Non  omnis  caro  cadc^mjlcd  alia  homi 

Non  iara  caro  dicitar.  Sunt.   7 

nu,alia  pecorum,alia volucrum,alia  aute  pifcium. Et  cor-  ° 

a    Nou  folum  terielicia  diSernnt  iuccr  fe,red  &  a  cxlel^ibut. 

pora  C2lcltia,&  corpora  terrcftria.  ScM  alia  quide  c^Icftiii  9 

a    Etiam  ipfa  czleftii  intc r  fe  differunt. 
£t  a  uniut  natuiac,diucrfa:  funt  claritatis  ,  ita  homin«t  in  rerurte^one. 


viucrc,  Sc  mclior  cor-  c 
B  jporc,vt  quod  fcmi-  d 
Bas,mcliusfurgic. 

^    Chryfottomus. 
<^ia  cum    cthnicis   c 
ics  cflapudfidclcs.ra 
tionibus  vtitur  raro.   f 
Vocibus   feminu  pro 

jufmodi  funt  gcrmi-  g    gloria,aIiaautem  tcrreftrium.AliatcIaritas  folis,aliaclari 

Cat       Crcfcit  foiuitur  Abillitdiffciunt.quiaiateife. 

putrcfic;)  cas  quz  car'-  h   tas  luna:,&  alia  claricas  ftcllarij .  Stclla.n.a  ftella  diffcrt  in 

ni  ncftrxrcfpondcnc 

accomodauit,viuificatur,moricur,quz  non  feminuiam,fed 

coiporum  propriafunc,necpoftquam  moritur  viucr,inquit, 

icd  quod  plus  ob  hoc  viuit,  quia  montur. 

*  Anabrofius.Cum  animah  homme  non  vtiquc Jcgis  auGto 

xicate  agit,vtcxcmplis  fuadeac ,  qux  fi  recipcret.no  crraret, 

lcd  phy fica  rationc,de  qua  libi  blanditur,  vt  no  crcdat  rcfur 

gerercfoluta  &  mortuacorpora.Oflcdit  cnim  inortuarur- 

lum  rcparari  ad  vitam,&  mukiplicata  vt  confundacur  crror 

liumanus. 

*  Thcodorctu$.Rcfpicc  f  cmina,&:  fulcos  fepulchra  imi 
cantcs^&feminaqu^  non  fecusaccorporafepeliuntur,  dc- 
indcnafcutur.&gcrminant.Non  cnim  corpus  quod  futurii 
eft  feminas,hoceft,non  fpicamfednudum  granum,  velfru 
mcnti,  vcl  ahcuius  cx  alijs .  Nomina  autcapcc  commucauic. 
Q  Non  cn im  dixic.Non  nafcitur  nifi  moriatur.noftra  aute no 
mina  feniinibus impofuit , noftracx  iliis  refurrcdionem  o- 
ftcndcns.  » 

c  Deus  a.d.  Sicuc ergo  nudum  granil  fcminacur,&  Dci  nucu 

quodam 


clcmentis. 
f     c    Ercor.  Omniscarb 
2    corpus,fednonccon- 

ucrfojVt  lignum. 

'  •a     Tertulhanus. 

Non  omnis  caro  ea- 

dem  caro  .  Non  ad  d« 

negandam  fubflancia: 

cominunionem  ,  fcd 

prxrogatiua:  perqqua 

tionem  corpus ,  hono 

ris  nogcneris.,  in  dif- 

fercntiam  redigens. 

f    CA'leflia.Sunt  rcfur 

genrium,tcrreftria  an 

tequam    moriantur  , 

qux  ex  Adam,  vt  quia 

Chriftus  c^lcftis  efc, 

cx  co  corpora  cxle- 

ro  fcia  dicantur,  &non 

II  iamcaro  dicantur.Ex 

12,  Adam  vero  quia  terrc 

ij  fcriscfctcrreftria  cor- 

pora. 

4«  Theodoretus.Qui  enim c^lis digni  funt,gloria quxc^Ic- 

lcflibusconucnitamicientur.Qui  autcmin  terrenis  cogita 

cionibush^ferunc,  fuoiafticutu  conucniens  indumentum 

acceperunr. 

g  ^/ilia  chritasfolis^&c.  Sicuc  ifta  eorpora  cu  vnius  nacura; 
lint diuerfctame funt claritatis,fic &  homines cu fint vnius 
geneiis,dimmilis tameglori? criitin  refurrcctione, Vc cbri 
taci  foli5,illorum  dignitas  ex^quetur,  qui  contcfimu  nume- 
ru  habcnt.Lunari  veroclaritaci.qui  fexagcfimum.Jicellis ve 
ro  qui  criccfimum  qua:fierunc  .  Tecris auce  ftcUis  &  omniu 
nouiflimis  pcrfidoiu  rcfurredio  fimilis  eft.Infidelicas  cnim 
non  poteft  claram  rcfurre£lione  haberc,quia  ficuc  carbo  ci- 
ncrc  fuo  coopercus  obcxcacur.ica  &c  hi  perfidia  &L  crroris  tc 
ncbris  circundatilucecarcbunt. 

h  Stellae-  imaflelladiffert^cyc.^.  Indomopatrismeimanfiones 
ntuUafunt.  ctfi  idc  denarius,ideft'  vi  ta  a:tcrna  omnibus.  Vm 
cft  cnim  bcatitudo,quam  mfti  pcrcipiunt,&:  difpar  rccribu- 
cionis  quahtas. 

^  Cum 


D 


Aug.vbt  Cuf. 
lob.ig.d. 


Lib.  de  refn. 
catn.».;u 


Aug  vbirup, 
fer.  4<4.  <ie 
ver.dom.&de 
fan.virg-.c.4i    ^ 
Aoilsr.ibid. 


V 

loh.T^.a. 
Epift.i46. 
In  pf.   ijo.at. 
lib.  dc  fpirit. 
&lit.  cap.a8. 


NICOLAVS    DE     LYRA. 

'l     Qviom.re.  hocdicebaHtilliquirepMiabant  illam  impoj^bilem. 

2  Qua.a.co.  ytedo  detitijs  carnalibus  ficut  nuc^autper  aliU  moiU» 

3  Infipicns.HJc  coofequenter fotuit  vtramq;  qu^eflioncm,  &primo 

fecundi.fecudo  primam^ibi:  Ecce  myflerium.SolMti»  frim£  queflionis 

flat  in  hoc,quod  refurget  iiem  corpus  numero  quo  adfubftantiam,  fed 

ht^ebit  alia  qualitatem.Et  ditiiditur  in  duas  partes,qinaprimo  oflen- 

ilitpropoftiiiyfecudo  qu£  fitdifferetia  qualitatis^ibi.ScmiiMtur.  Tri 

maadhuc  induas^nam  intentJi  declarat dupliciter  ^poflolusprimit 

ferexempla.fecMoper  rationem,ibi.Si  cftcorpus.  7rima  adhucin 

duas^aprimt  inducit  exempli  eiufdi  fpeciei.fecudo  alterius  fpeciei, 

iii.Non  omnis  caro.  CircaprimHponit  exempli  degranofemina- 

U,txquofurgitaliudgranHeiufdemfpecici,nontamen  eodem  modo 

adornati,quiaprimum  eft  nudum,fecundumpaUa  opertum,&per  in 

crementU  pullulat procedendo  de  herba  ad pcrfcnioncm,&  hoc  eii  q, 

«iJcit.Infipicns  tu.quod  fe.  &patet  litera.Sciedum  tame^quod  JL- 

fojloltts  non  intendit,qHod  fit  fimile  in  refurreliione  quantii  ad  hoc  tp 

^tt  virtute  natur£,ftcut  diBa  pullulatio.fed  in  hoc  valet  exemplH  .A- 

poftolitquiafi  ndtura  potcft  idi  numero  reparare  quantum  adfubflan 

tim^mutata  qualitate.Et  quia  oous  naturtt  eil  opus  Dei  naturam  di~ 

ffgintisfideo  fubditur  de  f^rani  pullulatione. 

•4  Dcus  au.dat  il.c.fi  vult.  Ex  hoc.n.quod  videmus  fagittam  rr- 
^  tendere  adfignum,qu£  tamen  carei  intclle8u,arguimus  quod  ab  ali 
fl«o  inteUigente  dirigitur ,  ita  ex  hoc  quod  natura  videmui  tendere  ad 
'trtitm^nem  quem  non  cognofcit ,  arguimus  quod  dirigitur  a  Deo  co- 
ifofcente. 

5    Ei»nic.fc.pro.  in  quantitate  fjtfigura  &  fimilibusfecundum 
^(ternttnttm  naiuram  fpeciei. 

^    Nono.  Hjc  confequeter  declaratfropofitumper  exempla  diutr 

farum 


farum  fpec}eru,&  primo  comparando  corpora  terreflria,adinuic?,fr 
cundo  cslefiia  ad  ttrreflria  ibi.Et  corporctertio  ctleflia  ad  iauiiemy 
ibi.A.lucliri.Circaprimiidicft.Notl  O.CA.ea.Ci.  quiafuat diuer 
farum  fpecierH ,  vtpatet  de  carnt  hominis,pecoris  &  auis,&  tamen 
f rt  tadem  materia  qutt  efl.fubforma  hominis,  &  hoc  efl  quod  dicitur. 

7  Scd  al.ho.fAT  hoc  concluditur,quod  cum  bocfiat  virtute  naturf, 
virtute  Deipoterit  firri,quod  caro  morientis  &  refurgcntis  erit  eade 
identttate  naturs,ftd  ai  eriutglorix. 

8  Et  cor.Hic  cxemplificat  coparando  corpora  caleflia  ad tcrreUria., 
qug  conatniunt  inquantH  corpora.  Quantitas  cnim  eft  eiufdc  rationis 
in  his  &  in  iUis,tame  diffcriti  in  qnalitattbut  fuis.  Et  tx  hoc  coclndity 
quodeadtm  erunt  corpora  morientium  &  refurgentium,tamen  aliaru 
qualitatum,&  patet  litera  hoc  excepto. 

9  Sed  al.qui.cac.gl.  Ideii ,  decor  &  ornatus  corporum  cdciliump 
at.au. tcrre. 

10  Alia  cX.Hic  exemplificat  comparando  adinuice corpora  cxleflijty 
fcilicet,fttllas  quit  differiit  in  claritate,&  tamZ  cbueniiic  in  boc,qult 
omnes  funt  caieflis  natur*,prout  diflinguitur  cotraelementarem-.fimi 
iiter  corpora  morientiu  &  refurgentium  crunt  eiufdcm  natur,e,fed  al 
teriusglorite.Tcr  hoc  autem  quod  dicitur.Mi^  c\i.io.intelligitur  cU 
ritas  Chrifii. 

11  A\i3  cl,  idcfltvhginis  Mari/e. 

12  ttal.  cla.ftcl.  idefl,aliornm fanHorum.  Etquiafecundum  £- 
uerfa  merita  varie  participabunt  lumen  glorix.iden  fnbditur . 

1 3  Scclla  C.a  fccl.d.  .Aduertendit  tam?,q,  onnia  ifla  exempla  pofi 
ta  deficiunt  a  propofito ,  quia  non  habent  identitatcm  fpecificam  vel 
ni(rr.eral?,  vt  patet  ex  di&is.  Corpus  autem  refurgens  habet  identitate 
numeralead  prius  mortuU.  Exempla  enim  noponuntur  quia  ita  fint, 
fei  vtftHtiat  qui  addifcil,vt  per  exemplUfibi  cognitum  manuducatur 

^  ad 


!■ 


^^j  GloCord.&Nicolai 

Cii  Bntimp.iriscUrirJlis  Dnisc 
iia  Di-uschjrit.ii  cH.X:  per  thanc 


deLyra. 


344 


:ft  oninia  in  omnibus,  vc 

'.rica  ccm  ficc,  vt  quod  habec 

('iiiff  il»  conimumccrllcoinniun\ 
*i.*r*^^'=Tc«ul.Aliaf^>lsglori.  .dc(UChrifl.,^aliaUma^^^^ 

ccrkiix.&  a]?a ftcUai:u,id<*a  ,  lcminis  Abrahx ,  flcUa  cn.m 

^j.fibrLaftolb  in  glo-  i„dLfe«i..i  eor,... «furg.ni »o«»i 

BJa,&CQrporaccrrc-  ^  ^ 


mulripliccm  accipicnr.  Propccrea  cnim  id  quod  nunc  <3acu  D 

cft,arra  dicicur,vc  poce  mulriplici  ill'c  danda  gracia. 

b    Corpns  anima,  idcH,quod  nih.l  habetabanimajnifiqjfan  A« 

diftcacur  pcr  cnm,(icucanimal.a .  j^J.' 

c  jK>-^fryp/.craIicnsianaturafpintus,quia3gi]e,lcuc,  cihis  ^^l 

non  mdigcns.  Cuni 

a    Se^  hot  omnr!  rommiinitei ,  ^aod 
incoirufli  icluri;cnc,rcu. 


9a,&c9lciha,  lud^»  a    ^larJtitcfic  &  refurrc<5lio  mortuorum  .  Seminatur  in  corru- 


t  Sv-'''t'">''*'  oi<>itiiic*lui. 


■    Idett,iinawt>'«.t>c  nupalV^bJe.  1 


>lputur  &  lcjielitiir 

b  S:n?  omni  honore. 
"1 


^  Qma  <,ai«,cm  cfujrUbct  noceant 


c    Fotemiacui  nihilnoceit. 


furcret  in  eloria.  Scminaiurin  i'.ihrmitate,lurgecintvi#tutc. 


i;ilicec,  ScCh.rii^i.i- 

Bus,  Portrcmocum  ^  .     .  ,  _       .  *•     •       "u  »•     ^       , 

1,  hf^mim  pcrditfcrcnci.im ?.a       ptioncfurgct  m  incorrupt jonc .  Seminatur , in ignobilitatc,  ^ 

*  ti.X  .  non  f«bft.UU'«  r,GIor.ofa.n.      "b  Jmn,ob,le„rr.6,bil..,u>.^on  v.le.  f.  mou.re.rel  reg.re.  ^_^^^^  ^_^  ^^_^^ j 

concluliflcc,Siiiu4.c 
tj^wntmlc  rcfurrcclio  rooi- 
SUorr|.Q«orD6?non, 
dciiliquoalio.fcd  Jc  [, 
folagloria  ditfcicns.  ^ 
,.   ^<  Tlico  Ixa  cci.-,m  j 
cxii!ftis,alnqu,dcm 
rclplc-ndcc  iicut  fol,  ^ 
alij:  vcro  lituc  luna,^ 
alijauc  clarinim.Tru   ^ 


Vcre  vmui'n.&  vegctitMn.  T  Qmd  per  riB|uJai 
b     Q^jcKlcibisl.i.i.iii.iitr< 


Qupd  iam  hii  non  egeit. 

Scminatur  corpus  animalc ,  furget  corpu.s  fpirkualc  .  Si  cft 

Si.iuidcnv  e^  aBimiie,  *l  Scrpiiitualc  q»o4  amuiaj»  ptob.t  pcr  Geoeli»,Iaftu»eft  fj;i,ko.coi 


aniinalc,  fpixitual.  noniQuBU». 


f  Aliat  ficut.^ 


corpus  animalcjcft  &  t  corpus  fpirituale  .   Sic  fcriptum  cft. 

1  Hic  cxf onit  quid  £t  animal.  corpu» 


4 

5 

l 

9 

lO 

II 


B: 


Ikllaru  fplendorein 


a 


*^'**-^-.micabuncur,alijau- 
Lcm  ohfcurionbus 
afTimilabuocur. 

*  ehyfofto.  Vcin 
cerreHribus.n.  licin 

cilcftibus  quoqucdiucrfitasqu^dam  cC!  non  paTua,prorfu$ 
ad  extrcma  vfquc  pcruadcns .  No.i  cnim  foli  luna,  auc  luna 
Ucllis  differc  modo,fcd  ftcU^  flcllis,omnia  fint  in  cijlo  licct, 
tamegloriavifunturaliAalijs  maiorc.  Quid  igicur  hinc  pro 
ec.cnuis?quod  in  regno  qui  funt  omncs,non  cadcin  omncs 
Ecgiii  gloria  (ruuntur,in  ignequi  func  omncs,  non  «adcm 
©mncs  fupplicjj  crudcjitacc  coqucncur. 

*  Profpcr.C^omodoalij  proc6fcnIionem.ir:y^ij,  alij  pro 
incegritatc  v.iginali  ,alij  pro  concincncia  viduah  ,  alij  pro 
pudiciciacoiugali  diucriishoQoribus  linc  inmdia  tulgcanc, 
mipijnon  vidcbunt.  ' 

Ai  1  fea     ycw;»;a.  I  quamuishomoex  quo  concipiturvfq;ad  dif- 

ZJuJ  ■.r^tolutione  ijt  in  corrupcionc,  tame  furgct  in  incorruptiorte. 

'.ij  ThccKJor.Vbiq;poruitillud,fcmimtur,Iubcnsnosbono 

aninio  dlc,  vtpoccquod  nafcatiir,id  quod  fominatur.Am- 

C  iialcaucem  vocac,quodabanima  gubcrnatur,fpiricualcaut 

■   quod a fpiritu  rc;;uur .  Hanc autcin  ^raciam  ij  qui  digni  suc 

multi- 


a    Ided.viuer*  potent.iSiiiJe/l.WitamJoc.  cotpoii,f.t  fufteiitaciqnein 
tamen  cibotuao  corpui  viuiticantei». 

t  Faclus  eft  primus  homo  Adaminanimamviucntem, 

f  Hoc  addit  Apoitolu».  T    Mic«iuid  (pirituale.  «    Qai  tollit  corruprionera. 

b    1b  Chciito,h\>c«xjfertut  vaufquil^ue.idem  libi  expc^n. 

noui/Timus  Adam  infpiritum  viuificaate'm .  Sed  nonprius 


NICOLAVS  DE  LYRA. 

^  ad  intclUgendHm,qualiter  idcm  corpus  numer»  refnrget ,  ii§erens 

tamen  fecundnrnqualitiitcs.  , 

I   Scminatur.  Hu  confeqHCnter  ojlendit  differentiam  corporis  refur- 

rentts  &  mirtmquantu  ai  !j>iaiuof  d»tes orporis glorioji  di.  Scmi- 

natur  in  c./£i(.^,ifl  terra  fcpetitur  corpus  corruptibik.yelfemmatur^ 

ide^l,per  naturam  ^eneratur. 

z     Su^-gct  I  n  I  nc.  ideii,  corpus  refitrgens  habebit  incorruptibilita* 

temp>  dotemmpajjibilitatis. 

3  Semina.in  ig.  idcfl  corpus  obfiurum  &  piU. 

4  Surget  in  glo.  ideft,corpis  habeni  dotern  claritatls. 

5  Scni  inac.iii.  ideft^corpm  ab  anima  de  difficili  mobilcfHja  cor- 
pus  quod  cor  rumpicur  aggrauat  animam.  cap.9. 

4     Surgct  in  \.iiteI},mobuuute,fctUtctfecundum  ■poluntatem  ani' 
rHit  per  dotem  agilicatis. 

y     Scn\in.cof:.am.tdefl,grofum^impotens  effe  cum  alio  corpete  ni 
glorhju. 

S  Surgct  coi  fp.  idef},poeens  e(te  cum  alio  corpore  Hogli>riof»,ft^ 
cutfuo  niooo  fpirnusjtrnul  eji  cum  corporc,&  hoc  erit  per  dote  fubtili 
tatis,vt  dicunt  aUcjiii..Al'j\  vero  dicunt  quod  hoc  riitritper  dotefub- 
tilitatisjrd  prr  affilcntiam  diuin^  virtutis  hocfaciemis.  £>^i  >ero  me 
lius  dicunt  fjuantu  ad  hoc  diffnfms  hahet  traSari.  ^.fcotenuarum .  1h 
fiatu  vero  refurretiionis  cef!abi<t  operationes  animaLesJcdicet^ener* 
tiP,nutritic,&  au?^tnentu,&  ccpus  abfq;fatigat\onejermt  animfin 
fpirilualibus  opirH/us,&  fecitdum  hoc  eliam pottli  dici,  quod  corpus 
qiwd  nsc  efi  animaletidtjljeruiens  in  opcribus  animalibus^tuc  entfpi 
rituale,idefi,feruuni  in  openbus  fpiritualibus.  SciendU  etia  quod  qua 
tuor  deiei  diRt  t.e  im  funt  corfori^loriofo  ex  compo/itione  cutperis  cf 
kflifrVt  dixirutit  aiiqui,/cd  exglutia  animtt  in  corpus  reduHdante,fc. 
sur,du  qu«d  drcit  .Aiigii.ad  Diofcorum .  £*  hoc antS  quod  animapef 
fiiit  eeipMS  yidtmus  inprafritti  quatuor  pcruenire  corttori.f.tfie ,  & 
to*rfcruari  a  itrruptiont .  J{ccedente  tnim  anima  cerpHsexpirat& 
umttfcitAjLe  anima.TuUbritudiucfiu  clarifatest ,  fir  etiam  motum 

tmittens. 


dixitcorpustraiim- 
rum  ad  incorruptio 
nem,  corruptionis 
mcncionem  tacic,vc 
oftendacur  maiordt 
gnicas  rcfurrcdio- 
nis. 
Surg.fpirit.  No  dicit 
fpiricus  ,  vccorpus 
vcrcat*  in  fpiritu, vc 
quida  pucacVndo- 
minus.Pa/;»are  &  yi. 
quiafpiritus  car.&  offa 
non  bet.  fed  fpu.ilc,53 
fpiritui  plenc  fubdc- 
tur,n6iam  rcpugna 

12  bit,  nccalirr.eciscgc 

13  bit,  vt  &  homo  ance 

1 4  peccatum  eguit. 
ij  d    Jfw/M^.  Vcrefur 

gcc  corpusf  piritua- 
le,quiai"/mcdoeft, 
tntmak  ej?,icfefl,conftac  eHe  quandoq;  fpiriiua.  Sicut  cn  im  am 
maics  fumus,quiapatcrnolfcrcarnalisf;jdiis  cft  in  anima 
viuentem.Sicerimus  in  rcfurrcclione  fpiritualcs  ,^a  paccr 
norterfpiricualisfaduscflinfua  rcfurrcdione  in  ipiritum 
viuiticancem,C^od  ficexponic. 

c  sicjcri.  m  Gcnef].Nos elfc animales  ab animp.l i  patre  pro 
creaco$./«  .ifli.W.  i.poccnccm  viucrccancum  pcrfutienramc 
ta.Non  viuiticanccm .  Qiri(tus/»/jP/.y/.  uqui  ica  corpus  viui 
ticarccvc  vlcra  no  cgerec  aliqua  fuitcntacione.ncc  eirct  folu 
bik.V d,Si eji co.antma.  quafi  arcIatiuis.Cu  dicic'corpus  tru 
lira  addicur  animale,nif  i  lic  ahud  fpirituale,  ad  cuius  difcro 
pantiam  dicaiur  animalc. 

f    Howo.Tocu genus  humanu  funtduo  homines,primus  5C 
fecudus.Ex.illo  nati,cx  hoc  rcn.iti .  Chnftus  dicicur  Adam, 
quiadc  cade  materia.Nouiirimur,  quia  pofl  cum  r.on  fuccc 
d  th<>moalius,qui,fit  caput  vclauttof  humani  corpor.s. 
g  Scd  «.Dixitcorporanoltrafucuralpiritualia.ScdnCiisda  ; 

^  bitct, 


Luc 


4mittens.Et^Hanto  anima  magis perficit  corpus ,  tato  quatuor  hec  in 
(unt  corporiperfe£iiUS.In  slatu  vcro  lieatimainis  auima  perjiciti  cor 
pus  infnprmo ,  prepter  quod dabit  fibi  effejptritualeditio  nioUo,& 
incerrup, ilitafem!  claritatcm  &  agiUtatcfft. 

q  Si  cft  cor.  Tii/iqua  declarauii  .Apofiolns  identitate  corporu  y^- 
fuygcntiitquantu»»  adLnatnram  &  differentiam  quaruumaaqnalita 
tesper  exempla bic coJc<^»^ter ide ofienditper rationem,qn£  taiis  eH, 
Duofuntprincipiagenerts humani.  FnumfiC  n.um  vitamnaiHv* 
fciiuei  Mam  :  aliud /eiffndum  vitam  giatia:  ,  fciiiut  Chnjtus. 
Si  igitur  animaiitas ,  &  t*  confcquentia  ,  ^u*  refpiciunt  vitam 
natur*  deriuantur  ad  omncs  perudam^  midtu fortius  fp.  ntuJitas  re- 
fpiciens  vitdgrati*  dcriuabii^iir  ad  omnes  fui§iiicnter per  Cbriliii,quf 
Jpiritualitas  bic inchaaiur  per  grM  w,er  injuturo  cefhmnabitur per 
gLoriam  in  corpus  redundantem  per  ^uatuor  detes  moUeprxdiQo ,  eJr 
boc  efl  quod  dicit.Siclzcor,ir\i.  .Et  acdpitHr  /i^roquia. 

10  Eft  &  c.fpi.i7a/<i  iam  eii  in  Cl>riji(ffui  refurrexit  in  corperegl» 
riofoy&in  alijstnfuturoerit. 

11  Sicfcriptum.Cfae/.i.^. 

1 3  Fadus  cft  pri.&G.in  a.vi.  i.vham  animalcm  corpori dStem, 
1 J  Nouif. Adam.  i.Chriiius,qui  dicititr  nouifjimus  .Adam  ,  quia 
pofl  Chriftus  non  crit  aliudprincipium  vitie  humana. 

14  In  {pi.vi.quiaftcutMacofequutusefi  perfc&ion^fuiefeper 
anima  informantem  ,ita  ChriftusperfcHioue  jniejft  inqua.itum  ho' 
mo  per  fpirituJfanUiplcuitudine.Et  quia  auima  no  viiijicaty*>i/i p^o 
pria  corfus,ideo  .Adamjolum  fa3us  eftinanimam  viuentemyfiii  nou 
viuijicante  alios',  Chrifius  aute  infpirim  viuentem  &  viuifieanf.m.^ 
quiajpiritus  efl  qui  viuijjcat,cuius ptcnitndo/itit  in  Cjmflo  Honlolum 
ad  fujficientiampro  fe,fed  etiampcr  redundanciam  tn  a/ios.Et  quix  or 
do  natur^eHprocedere  ab  imperfeQo  adperfciinm  in  aaiuru  bumtt' 
tia,ideojHbdttur, 

1  j  Scd  non  priu  s  quod  fpiritualc.  Fnde  camuniier  in  antiquit 
primogeniti  fuerunt  animaleSyVtpatet  de  Cain,Rfau,lfmacl,&  muiiit 
aiifs .  l{ati« quareprimus bemofaQus efl  in  ^mtnam  >iucntern  tan- 

tumJubditur  cum  dicitur, 

Pcr 


I.  Ad  Corinthios 


345 

A  nf  Clin-Q^^dcluscicin  fpiritu.v!uifi.i't'd«5p?.tuicineoilJud 
ModeP^jpi-fedijHodcfianKdcin.Jpi.  Sic&denobispocerit  fieri. 
a  pr/w.Oywo.Primus  in  .inimam  v)uetem.^«o<^  de  ter.  6c  ideo 
/fr.idcfc.anim.ilis  &c  paffibilis  ex  nacura . 


.jc    Tcrtul.Legimus 

quod  fpiritualecftjfed quod animalc,  dcinde  qct fpiritua- 
3  leeft.Primushomodeterraterrcnus  ,recundushorao*dc 


Cap.  XV.       346 

idefc,operacarnis,  quxibinoneruntfignificat.  D 

*  Tcrrul.  Dum  pro  meritis  difcindlioncm  rcfurredlionis  Lib.de  ref 
opus fubfiancie non  genus par[jcur,apparent hinc  quoq;  cac  "r.c.jo. 
nem  &  fangume  nomine  culp.c  non  fubfcancic  arceri  a  Dei 
regno  ,  nonune  tamen  formx  refurgere  in  iudicium  ,  quia 

no  rcfurs;.'int  in  regnij. 


plane.Pritnushomo 
dcrcrr^limo.Sccun- 
dus  homo  dc  coelo  . 
JS'on  tamen  ad  mace 
rie  d!tfcrenciam  ipc- 
^ar,fcdtantuniterre 
ni^  retro  fubfiantix 
cnrnis  primihominis, 
idcfJ  Ad? ,  ca-leftem 
dc  fpintu  fubftatiam 
opponit  fecundi  ho- 
ininis,idefc,Chrifci. 
Et.idcoad  fpicicum, 
no  ad  carnem  retcrt, 
vtquosficcomparac 
conicet  in  hac  carne 
terrcna  ca:leftes  ficii. 


Adhuc  dicam.  Caro  Sc 
fanguis 


rcgnum 


a  ldcrt,a)iiraales  2 

c«Eioc<xIcftis  Qualisterrcnus^tales&teVreni.  Etqualiscas  3 

^ldeil,  Ipirkaales;  a  Vt  pofliinusclie  C3:!cfies.  A 

b  Scui exemplo  Adi  terrena  dilexiinns. 

leftiSjtalcs&CcTleftes.IgituVficLuportauimus  imagincter  5 

a  Ideft,omninonos  rubiiciamus  ei.         IPoit  baptilmbm. 

b    t  '.'"ofccii^entiara.Scdii  i>on  potuiici:ir.iis,i:onei.muscs'efles,&  hoceft,Hocautcni. 


Dci 

poflidcre  non  poflTunt, 
Merito  fola  &c  per  fe- 
mecipfa,  vc  ofcendercc 
fpiricum  adhucillisne 
cefsarium .  Spintus  e- 
nimcfcqui  uiuificatin 
rcsinuDci,  caronihil 


*  Jpfe  dcnu- 
niis. 


reni,  portemus,&imagmemca;]eftis.  Hocautcm  dico  7    prodcfi.Prodcfsctamc 


a  Ideft,dediti  vitijj,<]U.i:  de  cirne  &  fanguine  oriuntur. 

fratres  j  quia  caro&fanguisregnum  Dei  polTidcre  non 

a    Quia.        b     Q^i  eit  caisclus  cainis  &  languiiiis.         c     Scu  tminort.ile. 

poftlint.  nequecorruptioincorruptclam  poflidebit.  Ec- 

a  Qiijd  luuitiscll  occuiiuni,  ^Hos  f.  <T."in  boni.qiiauiiniU  . 

TQuiaetiam  viiii  rcpetti,Cliri!te  vcnientc  morientur. 

ce  myfteriiim  vobis  dico ,  t  Omnes  quidem  rcftirgemus. 


9 
10 
II 
11 


fpiritufcilicet.  Qiiod 
fi  f  ecundum  carnem 
cclcftis  Chrirtus ,  non  comparcntur  illi  non  fccundum  car- 
nemc^lcfies.  Siergoqui  fiuntcxlefiesqualiseft  Chriftus, 
terrenaincarnis  fubfianciam  geftauit ,  hincq^uuque  confir- 
matur  ipfum  Cbriftum  in  carne  tcrrcna  fuiflec^lefiem ,  fi- 
_  cut  funt  qui  ci  ad^quantur . 
4«  Theod.Secundumeiusaducntufignificauit.  Illincenim 
nobisapparcbit. 

^    Amb.Cijlefiis  dicitur qui  non  human^  fragilitatis  ritu, 
fed  diuin^  maicfiatis  iiucu,<3<:conccptus  elt  6c  enixus.  Nam 
vlque  adeo  naturam  noltn  habuit,  vc  (ecundus  Adam  dica 
I      tur,&:homo. 

jr*^  b  Secun.  Spiritunlis,  quiarfe  c(r/o.  i.quia  diuinanaturafliic 
laj  humang  vnita,i\:idco  cce/c/^/j. idefc,fpiricual:s  in  refurrccbo- 
M(4.  ne.Etquiaprimuspater  fuitcerrenus,tales funtomnes. 

Calefiis.  non  humano  ritu,  fcd diuino  nutuconccptus cfc 
&natus. 

*  Ambro.Sildcovth^reticivoIuntnoftri  gcncris  affum- 
ptus  homo  non  fuit,qui  c^leftis  dicitur,ergo  nec  ifti  naturc 
nofcrs  func  qui  c^leftes  apellantur.Si  ficro  dc  his  ncmo du 
bicat.necdc  illocftambigendum. 

Ignm  fnutportauimttsimaginemterreni,&c.  *  Chryfofto. 
Quemadmodum  gcftauimus  imaginc  tcrreni,hoccft,que- 
admodumpatrauimusmala,gcftcmus  imagincm  c^lcfcis, 
hoc  eft  opcremus  bona. 

*  Thcodo.  Quemadmodum  tcrreni  primi  parcntis  cxccra- 
tionis,&  mortis  fuimuspartic'pcs,itaetiam  cnmuspartici- 
pcsglotig  Domini  c^Icfcis.  Grxccenim  ^offwW*'.  hoccfc 
i.porcabimuspcr ptcEdicationcm non  ^itffj^fw/wwnoccftpor 
I       tcmus,  admonitoric  ab  co  dictum  cfc. 

c  Hoc  a/'.«fi.Iudcicrcdcbantfuturamrcfurrc£}:ionc,fcdmo 
rehuius  vit^,vt'iiubcrcnc&:generarenc.  vndeSaduc^isqui 
dcm  non  pocerant  rcfpondere.Quod  Apo  lcolus  remoucc. 
d    J^v;icrt.Percarncm&:fanguinem,vcncrcm&:  libidine, 

idefc, 


i.i).ii. 

hf  c. 

ii:oni. 

e;:c.<, 

lil.. 

rl 


illisaliudpoccft,idefi, 
fpiracus ,  &:  per  fpiritii 
quoque  opcra  fpiri- 
tus . 

•1«  Theodorftus . 
Carncm  &:  fanguinem 
naturam  humanam  ap 
^3  pcllat,fieriautcmnon 
poteft  vteacum  fit  ad 
buc  mortalis  regnum  c^lcflcaflequatur.Sed  claru  eft,quod 
cum  a  corruptione  &:  intcritu  alicna  cfFedla  fuerit,promiflis 
bonis  fruetur  . 

*    Amb.Frequenter  fcriptura  carnem  pro  oper\bus  no  - 
minatcarnis,vtibi.Vosautem  in  carnenoncftis,  fcd  in  fpi  E 
ntu,Al;tcr.Caroficutcft,rcgnum  Dei  nopofsidebicnifiim- 
mortalttate  veftita . 

^  Chrvf.CarnemhicoperaillamalaappcIlat,quodipfum  RomS* 
cfiam  alibi  f^pc  facit,velut  cum  ait, vos  vero  non  cfcis  in  csic 
ne.Planeigituraliudno  vult,quam  ideo  fchgcmonerequi 
difcasoperibus  malis  ad  Dci  rcgnum  nonperucnin. 
e  'HSI'  conttptio incorrnptelampoj.  Sed  ne  pucares  fecundij, 
fubftantia  carn  is  hocdici  aperuit.Ideo  dixi.Caro  non  poili 
dcbit  rcgnu  Dei,quiacorruptiomortalicacis,  qua:nomine 
carnis  hic oftenditur.Et  quati  dicerec,  Quomodo caro  eric, 
&nonericcaro?Exponit:liccemy.vo. 

f  £ccf. Qiiia  dixit  rcfurrecturos  i  gloria,&  pofc.Caro  &  saguis  Aug.li.  40.  ci 
non poffidcbitrcgnu  Dei  .quomodo  hoc  difcinguedii  fit  aperit.  "» e  ro.lib. 

*  Theodo.Mifccriumdiciturquodnonommbus  dccLi- p^  fidi^ad 
ratur, fed  folis  amicis  crcditur,eos  crgo  cofolatur,  qu^  fuiit  ^^['^'^  ^' 
occulta  dcclarans. 

*  Chryfoft.Stupendum  quiddam  &arcanum,quodque  no 
omnes  noffentcratdidurus,  quoquidemquodarcanapro 
mat,haud  lcui  in  precio apud  fc  fuiife  d-rclarauit. 

g  Ownfy^«i</f»w.  Velfccudum  Hicro.qui  viuosrepcrrosno 
morituros  afTcritjad  Marcella  fcribcs.Omncs  mortui  rciur 
gent,non  omncs  viui  rcperti  immutabunturjfcd  foli  fai.dii. 
Hicro.Ad  Marcclla.  Interrogaucrat  quoddicit  Apolco- 
lus  in  aduetu  domini  faluatoris  rapi  quofda  viuentes  obuia 
in  nubibus,  vt  no  pr^ucniatur ab  his  qui  in  Chrifro  dormie 
runt.Vifq;  noffc  vtrii  fic  occurant  in  corporibuS^,vt  non  an- 
te  moriacur,eu  &  dommus  nofcer  morcuus  fic,&:  Enoch  at- 
que  Elias  fccundii  Apocalypfim  loannis  moritun  cfTcdica-  e 


Aiig.  vbi  fup. 


^  tur, 


NICOLAVS  DE  LYRA. 
I     Trimus  homo  de  te.  fupfle  fotianus  clt,GeDC.2.b. 
1     7'me««j.ideft,animalis. 

3  Semndiishu.  ideli,(^hn{iiis. 

4  De  I  flo.  fupple  f  >rmatus  eft,  No  quia habucrlt  corpus  c^lcflc, 
vc  dixcrut  Manichxi.led  quia  dcitas  cui  vnitii  cft  corpus  illud  de 
c^lo  venitpcreflcftumnouu,  ic  prior  eftquamcorpusChrifti. 
5  ^a'is  tcrrenus  tales  &  tecrcni.  idcfl,ab  Adam  carnaliter  dcri 
■uati  func  carnalcs,fcd  a  Chrifto  fpiritualcj.  Vita  vcro  fpiritualis 
«ft  vita  caslcfti$,proptcr  quod  concludit. 

^  Igitur  ftcut  portauiniUSy&c.pct  pecc:itutt),ciuod  fccit  nos  fimi 
•«  Adjc  tranrgreflori. 

7  "Portemris  &  imaginem  calejl.  pcr  vitam  grariae  Chriflo  nos 
coniormantis,  quia  aliter  nonpofsumusadbcatitudiuem  pcruc 
"'«.ptopter  quod  fubditur. 

»  ^ocau.di.frjtres.  q.d.  Nifi  portetisimaginem  Chrifti  pcrgra 
"m.^uj  eft  quzdam  inchoatio  vitx  caelcflis ,  non  poteritis  ad 
«gnHrogloriipcrucnirc. 

iluia 


9  jQwi4C<j.^/4«.idcft,homincs  dcditi  &  vitiis  &  delitiis. 

10  i^f2«tt»w«/.quianccadilludintrabunt,Apoc.2i.g.  ?v(o(j/n- 
trabtt  in  ea  aliquii  coinqiiinatim,&c. 

I  r  ?i(t'7«eco)'.  quiacorpusquod  immortalcrefurgct  vltracor 
ruptioni  non  fubiacebit,Ilom,8.d.ipfacreatura  liberabHur  a  fcr 
uitute  corruptionis,&c. 

12  Ecce  myfieriim.  Hic  confcqucnter  foluitur  fccunda  qu^ftio. 
f.dcrefurreftionisordine&  modo  .Etdiuidirurintrcs  partes, 
quia  primo.ponitur  quxftionis  folutio.fecundo,(olutionis  con» 
firmatio,ibi.CM  ,7«ie7«.  TcrtiojVtiiis  monitiojibi./M  ,«c.  Pnma  ad 
huc  in  tres,quia  primo  ponuur  refurgentium  diucrlicas.fecudo. 
tcmporis  vnitas,ibi  In  mamento.  tcrtio refurrcftioms  necefsitas, 
iWuOportet  autim.  Circa  primum  fcicndum ,  quod  licet  refurrc- 
dtio{itc6munisomnibus,non  tamenrcfurrcitionis  modusiiue 
tcrminus,  quia  foli  boni  rcfurgent  in  corpore  gloriofo  |)  dotcs. 
Et  hoc  cftquod  dicit  Apoftolus.Eccewj.vo^.d;.  idell,rem  gran- 
dem&  diliiciiem. 
ij     0»2n«^«/<if>»re.  tamboniquammali. 

Scd 


347 


Gloford&NicolaideLyra.        348 


tiir.ne.f. vlliis  fitqui  no  guftaueric  mortc^H^c  ex  ipfius  coci 
necia  fciri  pco,  faniti  qui  in  aduccu  domini  faluaroris  incor 
porefucrincdeprchcnfi,  in  eifdcm  corponb.  occurranc  ei, 
ltatamevcin<>loriQ&corrupcu  &  morcale,gloria&  incor- 
rupcione  tl  iu^inorcalitate  muccc>c  qualia  corpora  furrcau 
rafincjn  talem  fub- 


];.!.  r 


lup.f.^ 


ftantiaiT»  ctiam  viuo 
rum  corpora  trans- 
formentur .  V  ndc  di 
Citinalio  loco  Apo- 
ftolus.  proptcr  (juod  no 
lumus  fpolia/hlcct  fupcr 
yefliriy  vt  abforbcatur 
mort^lc  hoc  a  vita,  nc, 
fcilicct,corpu>  ab  a- 
f  Cum  eorn.-  nimadcfcraf.  fcd  a- 
ptibiichoc  in  nimal  corporchabi 
r-  tantc  fiatinclycum 
quod  ante  in  gloriu 
fuic^  Dc  Enochauc 
Elia,quosvccurosA- 
pocalypfis  rcfcrt ,  ic 
8  cflfe  nioricuros ,  non 
cftiftius  teporis  dif- 


•  In  iminoiulitatem. 


b  In  bt^uifllino  Sc  minimo,Sc  anguflinTimo  tempotit. 

rpacio,  t  Vt  iiiirauilioi  lit  refaiietlio. 

fednoiiomnesimmurabi^mur.InmomentOjiniduoculi.in 

a    Et  lioc  pei  tiibam,iJeil,pet  vocem  magnam  &  manifcdim,  pofiqnam  iion  etit  alia. 
b  An  eiit  fonus-  c  reccaiotcs,  vcl  omncs. 

nouiffima  tuba.Canetcnimuiba,&mortuirelurgent  mcor- 

t  $iac  diniinution*  mcmbiotum.        b  Boni. 

t  In  gloiiam  immoftalitaii«,et  imfaflibiliiati*. 

d  Iitunutabimur,(]uiae»ortctfioeo  quedben*  (erui- 
uiinu5,vel  quia  piomiliiim. 


a  Jn  i£lu  ocw.C^iia  \n  momcco  eft  mora.  Addit  '\n  '\di'.\  ocu 
quam  cito  icit  oculus  viin  vcl  icicur  palpcbra,  id  efi,  fumm.i 
cclcncace./»/(f7.7 oc'<.  idc(i,quamcicooculi  radius  cr.ificid  re 
moca,&:  cranfuolac  mcdia,&  (i  i^\t  ibi  prius  &:  poft,tamc  qua 
fifimultotumfic. 

•j<  Tbood.  Ortcndi: 
quam  breuitcmpo- 
ns  fpacio  facieda  fic 
reiurredbo. 

In  momento  au- 
cem,Grxcccft 

,idcfc,  inacomo. 
Acomum  autcm  vo 


I 

2 

l 

4 
5 


Jliierit  incor 


liijuatcnu 
C  illeil,hoc  cotpuj  quod  ollenditut. 

d    Vt  vltia  non  nu>t!atur,vel  diflbliiatui. 

indueVc  incorruptione,&  morta^lc  hocinducre  immortalita- 

a  Veis  indu<timmoitalitatem,quia  tunc  fiet,ideil,implebitui,  Sc  nunquam  alitei  iinple- 

retuX' 

b    Me  qui!  putet  di(!lum  de  moite  intciiori, 
quod  ism  fad^um  eii. 


pucacio,  cumomnis 

illcliberaucfpiritualiterintcl1igedu$(vtnos(jfcimamus)auc 
ficarnale inccrprecacionc fcquimur,  ludaicis fabulis ac g.cf- 
cendum  fic,vtrurfum  gditicecur  Icrufale^S^  hofti?  offeran- 
turintemplo,  &:  fpincualiculcuimminucocarnales  obti- 
ncantc^temoniae. 

*  Amb.Omncs.n.homines  rcfurgent,fed  foli  qui  regnatu- 
ri funt  in  gloriam  immucabuncur.Siue  ica .  Omncs  refurge- 
mus  qui  in  aducncu  Chrifti  morcui  inucnicmur,no  omncs, 
immutabuntur,qui  in  corpore  fint  rcperti ,  quia  foli  faniti 
bcatitudinis  gloriam  confcquentur . 

*  Theo.Non  folum  cnim qui  mortui  funt  rcfurgent  a  cor- 
ruptione,&:  interitu  alicnijfed  ij  ctiamquiadhuc  iuperfunt, 
induentur  incorrupcione. 

*  Chryf.Non  moriemur  omnes ,  omnes  tamc  immurabi- 
niur,cciaijquinon  moriuncur,morcalesenim<5.:ij  ,neigi- 
tur  fi  mori, inquic,  contingat  ob  id  tcrrcare taqua  non  refur 
rc>aurus .  Sunr.cnim  quidam.funt  qui  ecia  hoc  fubccrfugicc 
quibus  ad  rcfLirrcdione  illam  non  enc  hoc  facis  camen,vcrii 
illacorpotanondummorcuaeciamimmucari,&:incorrupci 
bilicatem  confequi  nihiloniinusoportcliiC. 

In 


Momentnm 
(apitur  4upli- 


ContraLa- 
#Mduin. 


^.„. cac  coipus  fubcilif- 

rupth&no^^simmutabmiur.Oportetenimcorruptibilehoc  ^    fimum    actenuim- 

a  Vt  oinamcntum.        b    Vi  vitranonefuriat.vcl  aliquatcnuslidatui.  inUlT)   qUOU    in    llliC 

apparcc,  quod  fc£lio 
ne  non  fufcipicpro- 
pter  nimiam  brcui- 
tacem.Iiiumaucocu 
li  vocat  mocum  pu- 

te.tCumaut*mortaIchocindueritimmortahtate, tuncfiec  8    ^S^Dd^uffiun 

&:  rcfuriC(3ionc  mor 
tuorum. 
b  In  nouif.i.in  noniffimo figno.quod  dabitur,vt  ifta imple.i- 
tur.Hgc  tuba  eft  clamor,  vnde  dicimr. Media  noSe  cU.fa.efi  ec 
fe.y/JOM.v^.Tub^nomincaliquodeuidens  &  prgclaru  fignQ 
dicicur,quod  voxarchangeli,&:cuba  Dei  alibi  dicicur,  Ecin 
cuangcl.  Vox  quam  audienc  morcu  1  qui  in  monumecis  func 
&:procedenc,  &cc. 

*  Amb.NouifsimusaduecusincelligiturChrifti.Morruiau 
tem  vcl  peccacorcs  inccUigendi  lunc.q  ui  ecia  viuentcs  mor 
tuicfredicuncur,aucquiaimmorcalcs,  auc  quiaabfq;  aliqua 
membrorum  diminucionercfurgenc  ad  pcenam  dicuncuci 
refurgcrc  incorrupci ,  vcl  ccrte  fimpliciter  omncs  morcuos 
rcfurgerc  dicit, &:folosfanctoscum  ijsviuiquiiuftiinuenti- 
fuerint  in  gloriam  immutari. 
c    7ww«.  £xponicquom5hocfiat,vcl  qualisficimmucajEfO. 

*  Chryfof Illud  nos  non  dc  feipfo,vc rum  dc  omnibus  cum 
in  vicarepercisincclligcns. 

d  Oportet.n.cormplibile  hoc  indnere Incorruplione  &  mortale,&c. 
Sccundu  hoc  dicicur.Caro  non  pof.r.  d.quia  non  eric  ibi  cor 
rupcio,-5£  morcili  cas.i.non  fecundum  Ivis  qualicaccs,  fcd  ea. 
dc  fubftacia.Dicendo  cnim  hocincade  quafidigicu  ccndj^ 

I  ^  vc  • 

1 

bus.Primo  experfcftioncnaturxhumans,  quaenoncrrctper- 
fefta,  nifi  anima  fit  corpori  conmnfta ,  propter  quod  (cparari  cll 
animae  pcc  accidens  &  contra  eius  naturale  inclinatione,  nulluai 
tale  autc  potelt  efle  pcrpetuii.Secundo  cx  impletionc  diuinac  lu- 
ftitj«,fcilicct,vt  corpus  limul  puniatur  cum  anima  &  prarmictur 
ficut  anima  pcccauit  in  corporc  &  in  en  mcruit.  Tcrtio  cx  confor 
mitate  membrorii  ad  caput  ChriUum.f.quantum  ad  clcftos  qui 
relurrcxit  per  itcracam  vnionem  animx  ad  corpus.Nec  obltat  di 
(XvL  Philofophi.i.dc  generationc.f.  q»  ila  quorum  fubftantia  cor 
rumpitur.non  redeunt  cadem  numero,fed  folum  fpecie,quia  lo- 
quitur  dc  redeuntibus  per  modii  &  viam  natur?,c6tra  illos  qui 
dicebant  eadem  numero  pcr  naturam  poflc  i terari.Dcus  autein 
hoc  potclt.cuius  virtus  cll  infinita,&:  potcft  agerc  fine  motu.  Di- 
cit  ApoIlolus.O^orfcf  e»/)Mco»">-M./70cifii/«e.J«corn«.  ideft  ,  naturl 
humanam  rcfurgcrc  incorruptibilc  rationibus  diftis ,  &  hoc  cric , 
omnibus  commune. 

7    Et  monale  hocindu.immor.  i.mutationem  in  melius,quod  cric 
fpecialcelcftis.Etdicit,induere,quiaficut  vellimentumaliunde 
aduenitcorporificdiftaincorruptioin  omnibus,&  immojtalitag' 
in  clcftis  non  crit  cx  principijs  naturae  caufata.Et  per  hoc  foluij 
turdiilumPhiiofophi.io.  metaph.f.^cortuptibile  &  incorrii- 
ptibilc  gcnere  diflfcrut,&  perconfequens  non  poteft  elTc  ide  ntt  ■ 
mero.Verum.n.condijdit  ,quandocorruptio  &  incorruptioad  ' 
idc  principiii  reducuntur.Sed  non  eft  inconueniens,cp  idcin  nu-  , 
mero qd per  natura  eft  corruptibiIc,a  Dco  fiai  incorruptibile,(i«  i 
cut  idc  Iibcru  arb itriu  qd  mo  eft  n.utabile,  t  uc  crit  confirmatu, ; 
Pcr  difta  foluta  cft  qu^ftio  illoru  qm  qujrcbat.C^omo  refurgcC 
mortuiJrcputateseaimpoinbile.   8  C«w  <i«fm.  Hic  tofequetcr  I 
coHrmatqddi^tii  cftin  foiutione  defanitotu  immortahtatc,8c  l 
hoc  p  aui^oritatc  facrx  fcriptur?  Hofcae.  i  j.d. vbi  nos  habemus.  - 
Eromontuaomors.  TranslatioLXX.habct:  Abforptacft  mors  i 
in  viftoria,quod  tunc  implebitur,  vt  patct  cx  przdidtis  .  Proptcr  » 
quod  Apoltolus  congaudcns  in  rpiruu  proptcr  ccrtam  cxpccla^ 
tipiicm  iliius  flatus,quali  infultans  morti  dicit. 

Vbi 


NICOLAVS  DE  LYRA. 

I     Sed  non.o.  de  ftatu  animalitatis  ad  ftatum  fpiritualitatis  pcr 
dotfcs  corporis  modoprxdifto. 

l  In  momeuto.Wic  confcquenter  ponitur  circa  refurreftioncm 
tcmporis  vnitas  fiue  breuitas.Circaquod  fciendu,quod,momcn 
tum  duplicitcr  accipitur.Vno  modo  pro  nunc  indiuilibili,aliqua 
do  pro  breui  tcmpore,  quafi  imperccptibili .  Et  idem  diccndum 
dc  iftu  oculi,quia  fi  accipitur  pro  apertione  palpebrar,  fit  in  tera 
porc  valde  breui,fi  autem  pro  ipfa  vifione  fit  in  inftanti  indiuili 
bill.  Et  vtrumquc  concurrct  in  refurreftionc  ,quia  colleftio  pul- 
uerum  qux  fit  in  miniftcrio  angelico  pcr  motvi locale,fiet  in  tc- 
pore  quafi  impcrccptibjli ,  fcd  rcformatio  corporis  &  unio  ani- 
mac  ad  ipfum  fiet  virrute  diuina  &  in  mftanf  i,&  hoc  eft  qd  df :/« 
mome.in  iQuo.  fietrcfurreftiodiftomo.Perhoc  cxcluditur  crror 
Laftantij  dicctis  rcfurrcftionS  no  cfle  futura  omniu  fimul .  fed 
xnartyrcs  ante alios refurgct p  millc  annos,  &  tuc  Chfs defccdct 
&  poliidebit  cum  cis  corporale  regnum  Icrufalemmillcannis, 
3  fn  nouif.tu. i.in  voee  Chnfti  dicentis.Surgitc  mortui  ad  iudi 
ciii.  Et  dicitur  hic  tuba  ad  fimilitudinc  tubx  vcteris  Teftamenti. 
Cuius  vox  erat  ad  quatuor.  f.ad  couocand&  conciliii,  ad  pugnan 
dii.ad  folcnnizandii feftum,&:  ad  caftra  moucndu. Ad  voccm.n. 
Chrifti  tunccongregabunturomncs  adiudiciu,creaturzinuita- 
biitur  ad  pcccatores  impugnandu.Sap.6.d.  Ti<gnabitpro  eo  orbis 
terrarum  contra  infenfaiosy  &  angeli  ad  foleronizadii  glori^  fcftii 
mouebutur  tiic  caftra,quia  mah  ibut  in  fuppliciu,  &  lufti  in  gau 
diu,ad  vocc  Chriitidiccntisimpijs./fceJ^c.  SciuiWs, f-^cnite,&c. 
Mar.i7,Deitas  tamc  Chrifti  crit  refurrcftioniscaufa  pcincipa- 
liSjhumanitas  inftrumcntalis.Et  quiapofitacaufa  futiicieti  poni 
turefl"edus.ideofubditur.  4  Caiiete.tu.&  mor.i.fine  dimi- 
nutione  mcmbrorum.Qijidquid  enim  pcrtinet  ad  integritatcra 
natur^.omnibus  dabitur,vtcommunius  dicitur,  fedquodptinct 
ad  gloriadabiturtantum  cledlis,ideofubditur.  5  Etnosimmu, 
dcftatu.f.miferiz  ad  ftatum  gloriae.  6  Oportet .  Hxcconfc' 
^ueotcr  oUcnditur rcfuKcftionis  ncccint,is,^u^  accipitur  ex  tri 


^^ 


349      I.AdConnchios.      Cap.  .XV.      3^0 


A,  vc  eadc  caro  q"e  vid«ur  rcfiirre£lura  monltrctu- .  Oportec 
ii  cnin-»  indiiere incorrnpCione.Et hoc»non  ad  tenipus  caium, 
quod  ibi  o(kndit,&  morc?.hocin/diu\  imm  irra. 
j<  Thcod.Apcrce  docuic  non  aliud  rcf.irgpre ,  f  "d  idipfum 
quod  corrumpitur,!  anquam  aiim  quodam  digico  hoc  di- 
ftoidoftcndit  diccs, 

Corruptlbllc  hoC  ,  «£  •  '"  ''"'"  ^"  '""^'•«''•E™  "o«  «,  o  mor,. 

mortalchoc. 
*     Tertul.  Quid 

mortale  nifi  caio^ 

quod coiruptiuu  ni- 

lifanguis.  Acnepu- 
uinors  tcsaliquid  aliudfen- 
^  '*"  tire  Apoftolum  pro- 

uidentcm  tibi,  vtde 

caracdiclumintclh- 

gaslaboracem  quum 

dicic ,  iftud  coriupti- 

uum  &  iftud  mdr- 

talccuccm  ipfamte 


morsendcleAario  pcccatiqiKEexa£l:.ipecc3ndi  fic. 

c  Stmnltus  mortis  peccatum,   *  Theod.ld  cnim  naturam  nioc 

titradit. 

4«  Amb.Sagitta  n3orcispeccatum,pcr  quod  anim^  iu^^u 
lantur.  ** 

*  Theod.  Peccatum 
cnim  iKjn  imputarclf 


D 


jfur. 
1.15. 


tncn 


b  Aeternaliter. 
c  DJTolutiOirei  diabolus  ex  pirtc  abfuipcus,  in  fiituio  penicus  abforbebitur  . 

d    In  rcfurreftloBe  Chrifti . 

a  fcrmo  qui  fcriptus  cft.t Abforpta  clt  mo^^rs  in ; vidd^ria  Vbi 

D  a     F.^cencia<)ua  oinne$di(r.>Iuebas 

b  Feccitum  originale  «nde  iiiors  exic.vt  ipr<:  <xponit,non  quodiaots  fecit,  peccato  enim 
moumur,noniuoite  pecoinus. 


fi 


c  cftraofsvididria  rua?Vbireftmors  ftimulus  tuus?  Stimulus  * 

a  Qj^od  pu:igic.  b  Augnicntujn  se  quis  dicac  queai<]uani  a  lcge  iuiuci, 

fed  a  Deo  tantum- 

d  autcm  mortispccca'tum  eft.  Virtus  vcro  pcccati,lex.Deo  au  3 

f  Ago.  ^Peccati  &  mortis.  a    Kon  per  lcjjena . 

c  tcmgratias ,  qui  dcditnobisvKStoriapcr  do'minum  noftru 

a  Qiiia  per  Chiiftum  vincimas.  b  Infide  icrurrefl  oiiis. 

lefum Chriftii.  Itaquefratresmeidilediftabiiescftotc,&  4 

...^.  .„>..-..-  -    a  Vtapfeudorfioueiinon  poffitis.        b  Spetefuireftionif.  c   Sptmhabemej.    J 

nes  dicit.  Ccrte iflud    f  immobiles  abundantCS  in  opcrc dom ini ,  fempcr  icicntcs,  '^    carnalem     noftram 

nifidC  rubiC<So,     ni-  a  Slne  i;mnncmione.  b  In  fetiBoiie  domini .  7       VoluUtatCm  fuCtaC  JH 

fi  de  cojnparenti  pro        quod  labor  vcftcr  non  cft  inanis  in  domino  .  S    firmata ,  quam  Chri- 


filexnoneflcc 

4<  Amb.Cum  for- 
tius&:  maiusfit  per 
fcientiam  peccacum. 
d  f^ir.verop.Q^nhlc-X. 
prohibendo  aiigec 
peccaci  cupiditatcm 
nifi  dilfundac  fpiritus 
charirarcm . 
C  Sliti  drdit  nohit  yl. 
^c  Ambroflus. 
Vifloriam  illiuspcc- 
cati ,  in  quo  lex  per 


tTiftAmm* 


B 


runciaffc  nonpocuic 
Dcmofirationis  cor- 

poralis  cft  yerbum.  Aliud  auccm  corruptiuu,aliud  corrupte- 
la,(5caliud  morcalc.&aliud  morcalicas .  Aliud.n.quod  pati- 
tur,& quod  pati  efficit.Ita qu?  paciuntur  cotruptela  &  mor 
talitatcm  caro.f.&  fanguis,ca  ncccfle  eft  patiantur  &  incor 
ruptelam  &:immortalitatem. 
B"l'  a  ^i/br/»;«f^.i.deftru6tain  vidorfaChrifti  ,vcnnhocmo- 
■^     dum  vinccdi  exceffic^Chriftum  inuadendo,vel  in  hoc  quod 
,   fcrui,vclvincuntconcupifccntiascarnis. 
pee  b  A^ti  efl  morf  Wf.f«<i.Vcrbaprophet;e,vcl  Apofloli  Ictantis 
«-  efi  ic  morti  infultantis  in  ^fona  refurgentm,vt  cercior  fit  rc 
furrettio.Vicifli  in  moricacib.vida  cs  m  rcfurgentibus.Vcl 
Q  mors 


ftus  crucis  cxcmplo 

dcftruxit . 
*    Chryfoft.  Nam  ipfe  tropharum  ftatuit,coronarum  nos 
participes  fecic ,  idque  non  cx  dcbi to  fcd  cx  gracia  &:  mife- 
ricord/a. 

f  ^lfuHdantesinoperedominifemper.&c.    ^  Bafil.  Cum  auc  Rcgtl.  bre.ia 
delatum  a  Deo  fibi  munus  mulciplicat  iuuandns,&ad  virtu  Krrogai.»y». 
tcm  promoucndis  ijs  quibus  benignc  facit ,  vel  quandoque 
maiorc  ftudio  perfequicur  opus  domini,quam  ca  quc  vul<'o     . 
apudhomincs. 

4e  Chry foft .  Hoc  eft  vica  fyncera,non  dixicoperantcs  bonS 
fedabundantes,quo.ffponce,  &  ex abundanti  peragamus 
iftud,&:ftadiumaliquandotranfiliamus.  F 

^CAP. 


NICOLAVS    DE    LYRA. 
1  p^bi  efl  mors  yiaariaftHa^quiA  profterncbas  omnes  .q.d.non 
apparebit  vltra  • 

X  ybi  eji  mors  ilimtdiit  /««;.i.peccatum,per  quod  hamana  na- 
tura  morti  addifta  fuit,quafi  per  ftimulum.Ro.^.b.Pcr  pec 
cacum  mors,ideo  fubditur .  Stimulus  autem  mortis  peccatum  efl. 
Sed  quia  poffet  aliquis  diccre,peccatum  pcr  legcm  fuiffe  ab 
latu  m.hoc  remouet  diccns . 

3  ^/^r«fwopecf<»f//rAr.q.dpeccatummagisviguitex  lcgc, 
non  per  fc & diredc,  ftd ex humana malitia pcr lcgemocca 
fione.icccpta,eoquod  humana  malitianititur  in  vecicu  ,fi- 
cuc  plcoiusfuic  dccl.»racum  Ro.y.fupcr  illud,  Occalionc  au 
tcm  acccpta  pcccatum  pcr  mandatum  opcratum  cft  in  mc 

om- 


omnem  concupifccnriam.Dc  hae  auccm  viftoria  per  Chri- 

flum  inchuaca,&:  in  finc  mundi  confummanda, graci^*  func 

agcnd?,idco  fubdicur.  Deo  autemgraUas.,qui  dtdit  nob'S  >tiiorid 

per  domwum  noftrum  lefum  Chrilum.  &  patcc  litcra . 

4  ira^./j-ar.Hicvlcimoponiiur  vtilismonitioneCorinthij 

corrumpantur  a  pfcudo  apoltolis  rcAirrcaioncm  negatibus 

cum  dicicur,//<i^i/>a*»ej  mei.  no  carnali  cognatione,fcd  Chri 

flianarcligionc  . 

y     £)/7e5<.charjfatiua  diledionc. 

6  Stahi.eilote  &  im.m  fidc  rcfutrcdionis  futurj . 

7  ^6«ni«nm /«o/3c.quiafides  fineopcnb.mortuaeft.Ia.i.d. 
%  Suentes  qi<cd  /a.fcd  tuc  magnifice  remuneratur  a  Deo,licuc 
dicfcur  Sap.  j.d.5«no>-«>/a  Uborum  gloriofus  eftfruSus , 


ADDITIO    I. 
Inca.iy.vbidiciturinPoft.Etfiarguatur  contra  hocde 

lcgcMahumcti  falfa . 

,],„       Rccepcio  lcgis  Mahumeti  nullo  raodo  cft  affimilanda  rc 

v;'ejj!  ccptioni legis  cuangclic^.Nam  n  dicit  poft.  Lcx  Mahumc 

ti  vi  armorum  fuit  rcccpta  quod  per  fuum  Alchoranii  ncfan 

dum  potcftcomprobari.Dicitur.n.ibi,qBod  Mahumetuspc 

tiuit  3  Dco.quod  concederct  fibi  facnltate  facicnd.  miracu 

la.vt  Gctcs  crcdcrct  ci.Ad  quod  yt  aftcrit  fuit  fibi  refpofun» 

a  Dco,quod  non  dcccbat,  na  lam  miferat  Dcus  Moyfcn  cii 

magnis  miraculis  ii.  portcntis,8d  tamcn  non  ftctcrunt  in  fi- 

dc  a!a,&;  poftca  mifcrat  lcfum  facicntem  magna  miracula, 

lamen  pauci  ctcdidcrunt,ncc  cxtitcrunt  in  fidc  fua,  &:  ideo 

difpofucrat Dcus,quod  ipfe.f.xMahumctusfolum  inpotcn- 

liagladi)  darct  lcgcm,  vt  qui  nollcnt  cum  rccipcrc,  intcrfi- 

ccrcntur.H^c  funt  in  Alchoranofcntcntialiter ,  cx  quo  non 

pofiTunt  fingcre  quod  per  Mahumctum  fuerint  fa«a  aliqua 

n»iracula.ltcm  e(i  mani  fcflum.quod  Mahumctus  nihil  crc 

<lcndum  tradidit  tranfccndens  ca  qu?  comprehcndi  pofsuc 

P«phantafiamhumanana.Dicit«nimdcparadifo  ,  quod 

iiinc 


funt  ibi  dcledabilia  corporalia.in  quibus  prqmia  beatorum 
ponit,&:  idco  ab  hominibus  modiei  incclkdus  fuerunt  rccc 
pta.Secus  efc de  fide  cathoIjca,in  qua  quod  oculus  no  vidic,  ^^»' <*4-l>. 
nccaurisaudiuic,nccin  corhominis  afcendic,craducurcre-  ^"P-*-^» 
denda,qu5  nullomodo  fuificnt  rccepca,nifi  miraculis  cofir- 
marcntur.Faciunccciam  adhucahjracioncs^quajinpolcil. 
traduncur,&:c. 

ADDITIO    n. 

In  co.c.vbi  dicicur  in  ^oii.ytfit  Deus  omnia  in  omnibus, 

Hoc  qaod  dicitur.Ft  Jit  Deus  omnia  in  omnibus.  iic  cxponi^ 
in  gl.vc  ncmo  coh^rcntium  ci.idcft ,  Chrifto ,  amecaliquid 
aducrfus  eum,&:  tunc  manifeftum  efe  quod  dicicur,quid  ha 
besquodnonacccpiftiftunccnimmanifefturncritnihilbo 
ni  aliquem  habcrc  fcu  habuiflc.nifi  a  Chnfto,&:c. 
ADDITIO    III. 

In  co.c.vbi  dicitur  in  poH.Sifecunduti»  hominem . 

Supcr  hoc  quod  dicitur,/tc«»i«w  i>ow>i«ci«.Glo.ideft,ratio 
nabiliter.quia  hominis  cftcrcdcre,nonmon  homiueravc  ^ 

bcftiam.  Iterum.5'/  mortni  ng  refurgent^folum  reflat  tjptmandHee- 
mus  &  bibamuSyCras  moriemur .  •, , '  ■ 


A 


35^ 


GIoford.&NicoIaideLyra. 


35^ 


C  A  P.    XVI. 


D 


S  colU.  AngPon  ali3,dc  colleflis  facirndis  in  fanftos  % 
crar  jn  Icrofblymis  brcuitcr  moncc.Q3  no  cft  cotra  il- 

Mjttli.tf.d.  lud,?^.7/7e  coj{«<Trf  </ea<^/?/«o.N6cfl,n.cogitarcdc  craftino, 

'4  ii  qins  hiiniano  mo- 


bai 


rciftacogitcr,icdfi 

Jiccc,  vc  inopcnbus 
fuis  non  rcgnij  Dci, 
fcd  iflorum  acqui- 
licioncm  intucatur. 
*  Thco.  AtVw.i. 
collatione.ccucol- 
leila  pccuni.iru  ap- 
pcllat.Galataruauc 
nonccmercac  IJm- 
phcitcr   mcminit 


C  A  P. 


rirct,fi  apud  ccclcfia  dimiccerent,prxcipic,  vt  fecum  defer- 
rcnc ,  &  cuto  loco  rcponcrcnt  quoadufquc  ipfe  veniret.  Ec 
hoc  pcr  fingulos  dics  dominicos  facicbat,quia  quod  paula- 
tim  coUigicur,ncc  graue  cft,&  mulcum  inucnicur. 
c    Ver.  i.diiica  dicCiuha  vnadics  fabbathi  vcl  vna  fabbato- 

ro.vclprima  fabba 

xvr. 


D 

Ai 
fe. 
ini 


De  aliif  remouet.  ?r<>pter  rfu»  rinftotum. 

E  t  colledtis  autem  qua:  fiunc  in  fandos, 

a    Ideo  tenenduin  elt. 

ficuc  ordinaui  in  ccclcfiis  Galathi^ ,  ita 

Colligite.     b     Vnam  dicm  repiiininz  c     Colligice. 


thi  vocaturapud  fu 
d£os  dics  que  nuc 
dominicum  appcl- 
lamus. 

*  Theophyl.Per 
vnam  fabbati,domi 


&vosfacite'pcrvnamrabbathi  Vnuf-  4    nicum  diem  intd- 

Ne  dicatimon  efle  fidclium  mini(lium,aii  credatiK» 

a    £t  cauens  ne  iteruni  libi  fumac. 

quifquc  vcftrum  apud  fe  rcponacrecdn 


t  r«inmociiini 


tuerit 


fcd 


fignificans 


q3 

illis  cciam  pr^ccpic 
hoc  taccre, 
,  *  Ainbro.Dcfum» 

B  ptibus  dicit  quipcr 

t  magnificen-  fmgulas       CCclcfiaS 

'?"      -  .  coUcdli ,  Hierololy- 

t  orerjfpre-  r     a-  ' 

tmm  mam  lanasspaupe- 

tti.q.x.c.ani  nbus  mitttbantur. 
maduertido.  ■♦  Chrv.Collationc 
§.ieaaUu<l.    y^^j,   colicaioncm 

vocat,ab  ipfo  ftatim 

initio  re  tacilercd- 

des,  nam  cu  abom- 

nibus  in  commune 

confertur  tolcrabi- 
/  lior  crogatio  fingu* 

liscuadic. 

*  Ambrof  Dc  fum 

ptibus  dicit»  qui  pcr 
t  efficax  iingulas     ccclclias 

coJlcdi  Hicrofoly mam  fandis  pauperibus  mictebancur. 
Comm.  fupcr  *    Jn  fd»8os.    ^    Hicronymus.  San£li_autcmpaupcresij 

Mich.c.4. 


NoB  quod  gtauet,  a    Iden  ante 

Quia  gcanartt  C  toiuni  fdbito  iimul  datent. 

dcns  quod  ci  t  bcoc  placucrit,u t  non  cum  vcncro,  tunc  collc  6 

k    Dicnnt  iudicauecitis.    b    Idcll.cum  epiltolit  meis   &  veOrii   "J 
laudatoriii  2c  commendaioint  detricntium  &  mitteptiam 


hgit.Cuiusdicico- 
memoratioiic  ad 
clcemofynas  croga 
das  hortat",  Quin  &C 
dicieius  rccoid.tcur 
myftcriu.  Prudctcr 
autc  iniungit  vhfi- 
quequc,  quodlibcc 
rcconderc,hoc  cft, 
quodcunque  dcfti- 
naucric  Dcoferua- 
rc,vV  quod  fadu  fa- 
JJ  cilcficcuique  cofc 
'4  rcnci.Ncquecnim 
M  dixic  ftacim  confcr 
'^  tc.ncquc  force  cu- 
iuscfsec  tcnuestuc 
facultates,pufillunY 
quidpiacribucrepo 
tuiftct ,  fed  recondat, 
Cinquit^  apud  feipsS 


8 

9 

lo 

i( 

11 


^Mibrafiut . 


dx  fiat.Cu  autc  prarfens  fucro,  quosprobaucritis  pcr  cpifto 

DoniUB.  Si  magnk  rrs  fuciim* 

las,  hos  mittam  pcrfcrrctgratiam  vcftram  in  Icrufale  Quod 
fitdignum  fucrit  vt  ego  cam,mccum  ibunt.t  Veniam  autem 

t    Cuin  pci  osmialoca  ttanCcro  vfque  Macedoniam.    b    QuianoncftOpuiibimoiaii. 

advos,cum  Maccdoniampertranfibo.  Nam  Maccdoniaper 

Quia  Biulta  coirigenda  ibl. 

tranfibo.  Apud  vos  autcm  forfiran  mancbo  vel  ctiam  hyema 
bo,vt  vos  nic  deducatis  quocuq;  iero.  Nolo  enim  vos  modo 
in  tranfitu  viderc,fpcro  cnim  mc  aliquantum  tcmporis  manc 

Inde  miiit  Cf  iftolam. 

reapud  vo5,fi  dominus  pcrroifcrit,  ?ermancboautem  Ephc 

•    Multa  coida  ad  audiendum  parata. 

fi  vfquc  ad  pentecoften .  Oltium  cnim  mihi  apcrtum  cft  ma-  «7  ''^'^'^'^^'j^^ji 

•    Ouia  non  contcadicitm  f  ixdieatio.    b    Q^C^id  eigo  cpuseltibiiuoiaiii  icrfoodet,adiier  &c. .     _      ,  ■  j  r 

c   Quico:iamuiimt*diie-  di   Ad  vo«.  15  dwicepi  deferat. 

enum&  t  cuidens,&aducrfariimuiti.Siautcm  vcneritTi-  19  *  Thco.Eorumar 
^  bitrio  quanticaccra 

pcrmittir,doccns,quodanimasca  qua:  funropCMP.i  tlgut, 

qu^  Deus  adiuu.K.Hoe  enimdicitillud>flT<«!i'«i'.4*T«ijQuic- 

quid  rcda  via  fucccfleric. 
Eft  aucem  fail^o  conueniens  quoqucdies  dominicus,  qui 

eft  rcfurredionc  honoratus. 

*  Ambro. V  c  paulacim  refcruantcs  non  vna  hora  grauari  fc 

pucenc,  vc  hilarcs  dacores  diligantur  a  Deo. 

d     Matiebo  -vel  etiam  hyemabv,\yc,  Sicuc  mcdiCUS  moram  ha 

buic,vbimulci  xgrocanc. 

^  Ohfecro 


cranc  in  Hicrufalc.qui  primurainChriftum  crcdidoracdc 
Iudi'is,&.proiediaparcncibus&  cognacis,  ta  polleflioncs 
quam  vniucrfam  fupellcdilem facerdocibus  ccmph ,  ac  po 
pulo  vaftancc  pcrdidcrunc. 

b  //4Cir-voi.  Pr^cipic  Apoftolusomnem  plcbem  die  domi 

Q  nicocoucnirc  adccclefia,  &  illuc  deferrc  quod  vnufquifq; 

ad  opus  fanilorii  dare  volebat.Ec  nc  a  malis  miniftns  dcpe 

rirec, 


NICOLAVS  DE  LYAR. 
C  A  P.    XVI. 
I   'TN  E  collcdis  auce.  Voliqmm  Apoflolus  inftruvit  Corinthiot 
JL-'  de  his  qux pertinet  ad  eccLeftx  facramentJt^hic  confequeter  tn 

firuit  eos  de  conuerfatitne  debita  &  honefia,  &  primo  qualiterfe  ha~ 
beant  adextraneosjecundo  adfeipfos  &  vicinos,ibi.  Vigilate.  ter- 
tio  in  fine  epifloUfalutat  eos,ibi.Sz\.\OS.  Trima  adhuc  in  tres,qui* 
frmo  inflruiteos  qHaliterfe  habeant  crga  collegium  paitperum  abftn 
ttumjecundo qualiter ad  feipfut/i,ibi.V cniam  autcvn.  tcrtioquali- 
terad  aliurn  Cl)rifti  difcipulum,ibi .  Siautem  vcnenc^Circafm/.» 
fcicndum,qt(od  in  primitiua  ecclefta  in  lerufalem  congregata  vende- 
hant  omnes pofleffiones fuas,&  erant  iUis  omnia  ccmmunia^yt  habe- 
tur  ./f  0.4.  t^  ideo  fa6la  fame  in  ludaa,de  qua  habetur^ti.  l  r  .fide- 

-'1'' qui erant  in  lerufalem , affii^i  fuerunt pana  & penuria  ipropter 
^uod  .ApofioU  jiatuerut,  ft  fidt  tet  in  alijs  locis  exiHcntes  iuuarent  eos. 
f.t  hec  negociuni fuit fpecialiter  contmifiurn  Taulo  tr  Barnabx  vtha 
i>««r Ga/.j.i.Dextrasdcdcrunt  mihi&:  Barnab? fociecacis, 
vc  pauperum  mcmorcseflcmus, i</co  .ytpoHolut  Corinthios in- 
flruit  de  coilatioi.e  lalii  eleemofyme  &  eius  conferuatione ,  &  miffio- 

*neeius  in  IiruJaUm,dicens.i)ei:ol.3Hi.^c.in{nn.Ideft, prvpter fi- 
delesin  Jcrnfjlemhabitantes  ,  quldicunturfanSi,quiapracxterit 
frcdtntibus  irant  religiofi  ,  abrinunciando  bonoti^rn  temporalium 
froprietati. 

i  Sic  ut  or.  i n  cc.Gal.  'h{ome  efl  regionis  in  Grxcia  aGaUicis  ac- 
quijit*fub  BreHuaduce,  Jn  qua  regione  Corinthusefl  metropolis. 

3  Ita  &  VOS.  colieBa  eleemofytne  pro  fidelibus  quifunt  in  lerufalt, 

4  Per  vn^  m  fab.  Ideft,prima  die  hebdomad*,qu*  vocatur  fabba- 
fum tnpluriius locis  fcripturs.vnde  LHc*.ii.b.  leiunobitinfabba- 
to.i.in  hebdoniada.Similitervna accipitur prcprimaGen.l.a.FaSii 
tfl  mane  ijr  y^cfpere  dies  vnut.Ita  enim  cofueuerat  fidelet  couenire  ad 
mtejta  dorniniea  die^qu*  efi  bebdomadit  frititadiv^ropter  q4  di£l{ 

(oUcit^ 


9 

10 

II 

12 

13 


coUeSlx  dahantur  magts  apte.CoHfequeHter  mt^is  infiruit  ie  conferut 

tionehuiutelecmnfyn£.dtcens. 

j     Vnufquifquc  ve.&c.  vt  toUatur  fufpitio  infidelis  conferuatio- 

nii,fl  contm-tterctur  alteri, 

6  Vt  non  cum  vcnero.  adpradicandum. 

7  Tunc  colleftaj  fiant.  Qnia  poffcnt  dicere  pfeudo  apotioli  ,  p 
caufa  qusflus  veniflet  ^poJioluSy&fic  occafionem  acciperent  qun- 
fiutn  qufirendi^conjequenter  infiruit  eos  de  medo  mittendi^diceus. 

8  CumautemprJEfcns.>c.i//c«w. 
Quos  probaue.)?(/f/ei  &  aptos  ad  hoc  opus. 

Tcr  epiftolas.  vobis  a  mefaiptas. 

Hos  mir.per.gr. idcfl^eleemtifynam  a  vobisgratit  datam.      ' 

h\  Icrufalem.  fidelibus  ibidem  habitantibus. 

C^od  fi  dignum  fu.&C.  idefiyfinegocium  hoc  requirit ,  & 
Deoplacuerit. 

1 4  Mecum  ibunt.  vt  per  meam  pr*fentiam  de  ipfis  toUaturfu- 
fpitio^tr  pereorumprmfentiam  oblocutio  contra  meafalfts  apoflulit^ 
qui  aliter  pojient  dicere  mendaciter^quod  iUam  pecuniam  applicareti» 
meis  vfibus. 

l  J     Ven iam  au.  Uic cenfequenter  inflruit  Corinthios  quaU.er  fe 
habeant  adfeipfum^promittens eisfuum aduentu>n,di.  Veniam  au. 
ad  vos.  Sed  fe  excufat  de  temporis  dilatio>ie,(ubdens. 
\6     Cum  M.aCC.pcmznU.perquaml}abcb.it  tranfire  exordi- 
nationc  Dei  profidiUum  falute.Cxtera  patent  in  Ittera  vfque  ibi. 

17  Oftium  cnim  mi.apcrcum.  ide^,multa  corda  hominumpa 
rata  audiendum  euangeUum  Chrifli. 

18  Hc  ad  mulci.  i.infideles  &pfeudo  apoUdU,qui  conantur  impe 
direprofc£}um.Etper  hoco^endit  ,4p»R»lits  dilationemfui adueit- 
tus  effe  necejfariam  ad  temput. 

19  S  i  au.  Hic  cofequettr  oflfdit  qualiter  fe  deheant  hahtre  ai  dupli 
tem  doSorem  tUium ,  Vritnus  eft  TimotbMts,de  iiuofcribit  eis  quodfi 

y  ;i^  venerit 


3^^ 


I. 


Connchios. 


Cap.XVL        3)4 


A 


s:u. 


itlia. 
fpcfi 
Ar- 

niti 
i. 


B 


itii. 


ho- 


n  Oifrcro  rvum  vos 
fratrci ,  r,<ifas  ilurrurn 
StCfh.X'i(t  &  fvrthna- 
ti,  c-rc.  Ordohiiiusli- 
(cvx  rcfpiciCOv  pL-n- 
dct  vfqiie  iiluc,  \/i£c 
vos  fiibdici  ruis  . 
b  Spiritim  wa-.m  dr 
y(f\\wr.,&c.  Mcum.I^ 
tiua,  vcfcrum  chari- 
C.1CC. 

C  Mart  riatha  ..  Cra- 
tia  domini  ncfl-.i  Iifu 
Chtip/t.  idefc,  donrc 
vcniaidoiiiinus,  vcl 
jn  riducntu  doniini. 
Moia nath.i  cnini  in- 
tc;  prcc.itur,  doniinus 
VLiut  EccfccoHipofl- 
iv,  c\  Syro  i\;  Gr.xco  , 
mag.fque  Syrun-»  cfc 
qii.5m  Hcbrarum.  Ana 
thcma  vcro  Crccum, 
incerprccatur  codcin- 
natus  vel  fcpav.uus. 
S;mul  ergo  Gccco  &C 
Syro  vc;tur  vcrbo . 

^  Ambrof.  Sicuc 
illis,  quicun\amanc, 
rcdcmpcio  vencurus 
cltChriflus  ,  ica  qui 
tiim  non  amanc ,  ana- 
thema  lic  ,  id  tft, 
vt  illos  abnnvnctur 
&pndac  Maranatha 
magis  Svrum  cli  qua 
Hcbra;um  tamcn  ex 
fcnnonc  vcrarum  hn- 
guarum  aljquid  He- 
btauin  fonac,  &in- 
tcrprccatur  dominiis 
nolkrvenic. 

*    Theodorctus. 
Id  pofuic  Coiinthio- 
rum 


a     Arg.rorfitan  iain  ibi  tiHiuf rat  commotionem  pcr  contfnt-.oncm  fC^rAa  apoftoloriiin . 

mothcTLis.viderevtrujcdmorefitapiid  vos.  Opus  n.domi  r 
n!operatur,{icut&ego.Nequisergo]llui-n  fpcrnat.  Dedu- 
citc  autemilluminpaccvtveniatad  me.  Expcd;ocnim  il 

a  Qui  fcrcum  funt.     b    Quier.it  epifcoputcorum  ab  Apoftolo  ordin.itiis.     tQujahuncCorinihii 
rcc,uiliciar«,qui  cum  non  polTet  eos  fedare.ierar  ad  Apodolum  Ephefuin. 

lum  cum  rraVibus.   De  Apollo  autem  fratrc  noru  vobis  fa 
cio,quoniam  multumlrogaui  eum,vtveniretad  voscum 

IQtM  timct  incorrurtot. 

fratribus,&  vriquc  non  fuit  voluntas  cius,  vt  nunc  vcniret. 

a  Oppe^rrunum.     Cum  vos  corrcrti  fuejitis.         b    Vossutem      ^   Contra  .artutiasdiaboli. 

c  Si^'iti  iion  ohrcpi:  Irvinniis  . 

Venietautcm  cumfei  vaVuu fuerit .  Vigilatc  &  iiate  in  fi-  ' 

a  Mulieiom  inconftamia  cil.         bIndomino.5V1litinveftravir1uteprofc1.lus.     c  tticir,  corm^^io.    ^ 

,  d  Noi!  caufa  in.iui5  gloiia:.    A 

de,viriliteragite,&  confortaminijomnia  n.veltrain  cha"-  s 

tQu'.  6 

a  ritatefiant.Obfccroaurem  vosFratrcs,  noftisdomuSre-  7 

f  Hic  cu  ApoSolo  fucriir  in  praedicatione  Corinthiorum  iTrinii  credi>Ierunt  in  Achaia.  *  Vt  mini.lrarct.    8 

phana:  &  Fortunati  &  Achaici,qm  iunt  primitice  Achaia?,  9 
5i  in  minifterium  fandorura  ordinaucrut  reipibs,&:  vt  vos 
fubdiii  fitis  eiufmodiomnicoopcrati&  laborati.Gaudeo 


lO 

12, 


a  QuiaprKfcnrcsfuMt  apuii  vos  equibuieftTobispiofeiJlus.vel  quiamihifio  vobis  mioiftra 
IC  »cnciunr,ouofl  yos  debetitis  faceie. 


13 


l6 
i8 
'9 


autcmtin  pr?fentia  Stcphan?  &  Fortunati,&  Achaici,quo 

»  Mini'haucrijnt  mihi  quodvos  nonfccirtis. 

niamidquodl"vobisdcerat,ip{ifupple"ucrunt.t  Rcfcccrut  Jl 

»  Quem  piaerunt.         b  Quibus  Apollolum  feruaucrunt .        c     Honorate. 

b  cnim  fpiritum  &  meum  &  veitrum.CognoTcite  ergo ,  qui 

a  Ulos.  IQuod  egofcriboomncf  defidcrant. 

ciufmddi  funt.Salutat  vos  ecclcfia:  Afiaj.Salutat  vos  in  do- 

a  Apud  quoshofpiiot.        b  Fratrum  congtcgatione  . 

mino  multum  Aqinla  &  prifca,cu  dome*rtica  fua  ccclciia, 
apudquos&hofpitoF.Salutatvosfratresomnes.  Salutatc  ^o 

a  Veru  corde  in  lignum  pacit.        ^Vt  fciantepiliohmeiuscffc.fubdit.Sa  &c.        c  5Scripta. 

■        '  ^Fidelct  faluto,  l«d. 

inuiceinofcuiofando.SalutatiomeamanuPauli  tSiquis  ai 

a  Velcondemnatut.     f  Separatut  a  Deo.^      Donex  veniat  dominus.vel  iu  adiiemudomini.    ,« 

no  amat  dominum  noitrii  lefum  Chriftum ,  fit  anathema 

a  Hxce:t(aliitatio  Fauli.  b  Sit  . 

c  maranatha.  Gra'tiadfiinoftriIcfuChrifti  vobifcum.Cha-  i^ 

a   Ea  Charitaie  uot  inuicem  &  Deum  diligite,qaia  cgo  vo,  ic  l")eii  diligo.^Noa  fecundu  araorcm  feculi.    rA 

ritas mea  cum  omnibus  vobis in  Chritto Icfu .  Amen .      zj 

»6 


rumfc7dc  rlnqncntia 
i.idinciufnpcicHiiutTi 
dcpnincns,(.Vno  cf- 
fc  opus  doctnna,  fed 
fidc.  ^ 

*  Ch"y(bfJonTus. 
Hoc  vnu  uerbo  con- 
tcrrcc  onines,eosqui 
mcmbra  fua,  fliciunc 
mcmbra  nuTctricis, 
cos  qui  fKrificantcs 
idolo  offcridunt  fra- 
trem,  eos,  qiii  no- 
niina  fihi  ;-)b  homi- 
nibusimponunc,  dc 
qui  rcfurrcdioncm 
non  crcdtinc.  Non 
rcrruitautcm  folum, 
fed  vircucis  intentn 
viam,  malicicC  fbn- 
tem  oftedit.  Vc  enim 
charitas  quocies  in- 
ualcfcit,  omnium  vi- 
tiorum  gcncrac.Kcin 
guic,  licquocics  rc- 
miccicilla,Iocusftia- 
ctmvirijsfit,  ffatim 
pulIuI.jntmala.Non 
Graxa  auccm  ,  icd 
Hebraica  lingua  vo 


D 


'aotCvo&is 
cio  quoiiii 


.foportiiuin- 
te  erit  an&us 


E 

t  Rcfocillaue 
runc . 


luic  vti  ,  oftendens 
non  folum  non  fa- 
flidirefe  iimplic/ta- 
tcm ,  fcd  vehemcn- 
tcr  cciam  amarc.  Cu 
iusvcrogratia  hqc 
dicic  ?  Difpcnfacio- 
nehumanicacis  Chri 
fii  confirnians ,  ex 
qua  rcfurredionis  «r 
gujxiccaplcraq;  om- 
jiju  colicgic . 


tij.q.4-ca. 

Oiiiliaziii»  . 
24. q  j.c.cutn 
crgo.  itc.vcr. 
inulia.      • 


^  CAP. 


NICOLAV  S    D  E    LYR  A. 

ycnerit  Corinthum,  qubd  recipiant  eum  amicahiliter,  di. 

1  Vi  fi  Timo.&:c.  &etiam  reuerenter^cutn  diciti<r:Nc  quis  cr- 
EO  il.fpc.  &  (i»od  conincxtur  in  fecuritate  ihi:  Dcduci  aucem  iU 
%.C.Sccu>idus  tH  ^poUo.qiii  recrffcrat  a  Corinihus propter  conten- 
iione^  eorum  vadcns  ad  ^poUoiu^tiuem  fosica  petierunt  ab  .Aphjio- 
lo  remitti  Corinthum.,ie  quo  fctibit  .Apoiiolus,(ju6d  ipfum  vogauerat 
fnper  hoc.non  tamenpnecipif/uct po^et ,  quia  magnis  viris  non  de- 
httdefaciliprjeceptum  imponiyfed  mjgis  excufat  eimt^  dicens. 

2  Vcnict  aucem  cum  ci  va,  tdefiy  opportumm  . 

3  Vi«^ilacc.  hic  confequenter  infirutt  eas,  qHoliterfe  debeant  adinui 
cem  hahere.^  primo  in  communiydi» 

Vigi.  inferuore  orationis . 

4  Scacc in fidc. rr/jorf <3/0Bw/«wr* . 

5  \\xi\\icrA^\tc.inexercitioboniiioperationts. 

6  lltconiortamini.ii domino,infpe dtterttie rctributionis. 

7  Omniacnimvcltra./iri/ifef/Jfrd. 

8  In  chxfine  qua  nullum  opus  efl meritorium  vcrtijcatttudinis. 

9  Obfc. vos.  hic  infimii  eos de  modt  fe  habfdi  ad  aliquas perfonas 
fpecialesintcr  Corinthtos  exiflentes,qux  aliaspr*:ccllebantiafide& 
deuotione  ir  npedb:ii  pictaiis  .  propterquod  .Apofiolus  monet  Corin- 
tfcisi ,  yt  habeant  erga  ilias  fpecialem  amicitiam ,  reuerentiam ,  dr 
hmorem . 

10  Quo.func  pri. Ach.  ideH,primi&principales  infide  &  operi- 
tas  bonis . 

^ '  Vt  Si  vos.  dtbitam  ipfts  reuerentiam  exhibendo. 

11  Gaudcoau.  quiaperprjtfentiam  eorum  voseflis  melioratiin 
fiiie&moribus.ideofubditur . 

*J  Quo.id.quodvo.dc.flt/per/cif7ionmton/. 

14  Ipfi fup.  Et  quia  de hoc profeclugaudebat.yipoflolusjubdit,, 

1 5  l^cfcccrunt cnim. gaudiofpirituali . 

j6  Bxv^inm.exprofeSitboHi^deocondHdit, 

Cog. 


17  Cog.crgo  qui.C.func.  eos  debiri  venerando . 

1 8  Salucanc.  Hic  vltimoponitur  falutatio.&primoponit.Apofio-  , 
lus  al:orumfaliitationem,di. 

Salutant.  &patet  literajsis  exceptls . 

1 9  Aquila  &  Pri.  B^eceflerant  enim  de  Corintho  cum  .Apoflolo.,ut 
habetur ^£iu.\i .propter quod in hacjalutatione  Corinthiorumfpe- 
cialiter  exprimtintur . 

20  SaUttatc  jnuiccm  in  of.  exponatur  ftcutfupra  I{pm.vlt.  SC' 
cundo  ponit  falutaiioncm  fuam,di. 

ai  Salutatiomca  ma.?aiili. hoc enim poncbat infine epiflolarU 
fuarum  maxH  propTiafcriptum^ne  illi  qutbus  fcribebat  deciperentur d 
falfts  ^pofloiisfub  nomine  Tauli  malam  doBrinamfmbcutibus.yl' 
timoimprecatur  maledi5lioncm  ob/i:n.2tis  in  maio^di. 
Zi.  Si  quis  non  a.D.i.'\£c.£ic  ana.  idefi,  excommunicatus,&  afi- 
deiibus  feparatus . 

2j  Marana.//c  enim dcbct fcribiifunt cnim du<e  diCliones.  &pri* 
pta  valct  in  latino dominus  nojiet .fcciidd  idem efl  quod  venit,ftdpro- 
pter  ignorantiam  idiomatis  ,&  longitudtnem  temporis  dux  diRioncs 
(oniini5lx  funtfimul  &  vitima  iitera  di^ionis  efifubmota.Efligitur 
fenfui:  Si quis  non  amat  dominum  nofirum  lefum  Chrifium,  negando 
eum  effe  verum  Dcum  cali  &  terr/tjit  anathema,  &  fubditurcaufa. 
Mara  na.  quiadominus  nofier  veni:,fciiicet,  Jrfm  CbriHus  venit 
In  mundum,qui  efl  verus  Deus  &  dohinus  omninm.&  viditur  .Apo- 
fiolus  hoc fpecialiter  dicere  contra  lud^os  obfiinatos,  qui  afferttnt  ve 
rum  Chrifitim  adhuc  non  venijfe :  Confcquenter  ^Apoiloius  imprec»- 
turbenedi6lionem  bonis,di. 
24  Gra.do.no.I  '.Chri.fic  vo.  vfque  infinem . 
1 5  Charitas  mea  ciim  omnibus  vobis.  id efi,  eadem  charitate 
vos  inuicem  diligitc,qu*  diiigo  vos.  Et  quia  h*c  dile£lio  non  efi  carntt 
Usifedfpiritualisex  Deo,idtofi<bdiiur , 

26     In  Chrifio  lcfu.  Amcn.  Co:  flrmatio  efi  di£ia  henedi£iionit 
ia  Qbrifto.Cuisii Imor  &gloriain  fecuUftculorum.  .4men. 

Tom.i^.  m       AD- 


35T 


Gloford.&NicolaideLyra. 


5) 


s:6 


A  A  D  D  I  T  I  O, 

0  Jn  c-j^.vbi  diciuinn  Poft.Mar.in^KhaSic.n.debecrcribi. 
Hocqupd  dicicur  Mar;}n.-ichj,  no  rcxte  crpanmir  in  Glo. 
rDf"!ri$ d  cci.do quod  liincdiicd  ctioncs in  Svro  fijirificaics 
idcni  cjiioddominusnol>i  vcn  r,noucin  Pofl.  Vcldoncc 
\cniacd()minus,prouC!ngI'.'.TtMnqiii.inih:l  ilTbruproprie 
fign jficatur  pcr  ilia  vcrba  .  Tum  quia  non  spp.ti  ct  aliqua  ro 
quarc  Apoftnlus.qu!  r.'!')pcr  hoc  nomen  icl  us  &:  hoc  non.e 
Chnflus  ponic  Jnb  prcpr;.i  fiirma Lacina  in  quibufcunq;  lo- 
cis  vbi  deeotr.ictnc ,  in  hocloco  niuraretrfylom  luum  no- 
nnna  Chrifli  poncntfo  iii  Syro.  T«un  qnia  non  bcnecocor- 
dat  rariohiiiui  propoiltionis  caufaliscuin  dicic .  ".'K^unnon 
avuxt  Chrilumji  .rn.tihenja.cuis  d<invr,ii.s  noncriani  vcnic.No 
cninuar.cummodocxhocquod  Chnlhisiam  vcnicfumus 
cbligau  addilcdioncni  fii.JiT;-,  <]nia  cfiam  antcaducntu  fuia 
hGmincsoblig.ibanrur.iddiJcdionc  Dcu  vc  m  vc.lc.  V^nde 
ad  vcrani  expoiuionc  hjrum  dictioncii-ifcicndum  ci^,quod 
Iwd<j'i  tnbiis  modis  ociccbanc  ccntaram  fcu  fcntenciam  iu 
dicialem  contrarcbillcs  fcuinobedicntcs  fidci  vel  ]^''2,i  diui 
n^ fPrimo  modo  per  fcpHracione  a  fidclibus,  ficut  iarcr  nos 
pcrfentctiaiy  cxcommunicacion!s,v<<:hoc  elt  quod  dicici^r. 
Quinonamar.Chrillu.n  Ikanathcma.f.  fcparatus  a  fideli- 
bus  proutin  j\)fJi!l.i.Sccundo  modo  pt:rdcfiruCtioncm,fcu 
perdiCioncmomi)iunifuoruni,&  hocvocacurapudcos  he- 
rem.dequohabet^rLcu.vlt.inlicera  &:in  Poftil.  tViUcqui 
jflp  fccundo  modo  incurrcbac  pra:didam  ccnfuram  feu  fen 
fcncisni  voc5b.icur  maciiaram,quod  efi  nomen  dcnuacum 
?b  ipfo  hcre  prxdiclo.  Tcrcio  modo  pcr  malcdi.!tionc  folcn 
nci»,in  qua  jIjc  qui  hoc  incurrcbac  njalcdiccbacur  folcnicer 

tubis 


//?f //>//  PrologHs  infecundam  epplam 
FauH  dd  Qorinthios . 


C 


C^iiburdam  Corin' 
fbiorLiai  pcrprimam 
ppiiiojam  corrcdis, 
cviufa  reljquorii  fcri 
bic  iccundam .  rcpel- 
lcns  pfcudo  Aporto- 
Jos,  oflendcndo  dc- 

-.fcpcioncm  prirdica- 
tionis  corijmjfe  mul- 
tis  modis  commcn 
dans.  Nocac  eciacos 
in  elcemofynis  par- 

-icos,  Pr^cipic  quoque 
fornicatorcm  corre- 
tiu  recipi,  queprius 
Sachanx  cradidcrac. 
Et  quia  ctiabonitri- 
bulantur  ,  ibi  fe  eis 
cxcjiiplum  pacicntia: 
proponic. 

\w  Jiac  cpi0ola  in- 
forrcci;ones  corrigc 
rc,  &:  corrcctos  i'd 
vtilior,i  prouocare,5d 
pfcudocum  fuicom- 
mcnda 


N  {eciin- 
daadCo 
rinthios 
cpiftola.^ 
in  parte 
fuperio- 
ri    poft 
tnbulationuin  luarijrdatio- 
ncs  >  rcddic  caufas  quare  ad 
cos  fecundo  non  ieritrqifi  n5 
leui  mutatione  confilij  feci(- 
fefcaflcrit,  fcd  ne  aducntu 
fuotiiftitiam  incurrcrcc ,  cii 
in  pcccato  pcrmanerc  difci- 
piilosrepcriflec.  Dcindcpoft 
agnicos  fru^us  poeniteti^  rc- 
conciliat  eu  ecc]efig,queni  \w 
prima  proptcj:  fbrnicatione 


tubis  canctibus, ficutintcrnosfolcnicermaledicitur  cxcoi-  D 
catus  ,  quiin  vltimacontiimaciapCrfl{iir,extin6liscaJcli% 
&.'  pullaciscapanis,  tc  hcc  vocaiunncercos  fan.achj  ,  quod 
figi.ificac  morcif)cacioncm,qui  quidcmtrcs  modi  malcdicc 
di^ fcujcparandi  homincm  func  noci  intcr  cos  fub  pr^diibs 
vocab'.5lis.Apoi}oius  crgo  in  finc  huius  cpifiol^  imprccacur 
m.ilcditlionem  his,  qui  non  aniancChriftum  iccundij  ilios 
trcs  modos  pnjdidos.Primo  modo  per  feparacioncm,&  dc 
dc  hoc  dicu.5.'/  anatheoi  ;.Secundo  modo  pcr  dcflrudlionem 
fuoru,3<:dchocdi.A/'i'.^'M(/;4.i.m3charam,fuicenimhic,h, 
qu^c(iliccraafpirat!onisamota,eoquod  in  lingua  nolirara 
nfilmcinrerucf)ic5<:  vl:imniitcra,m,fuic  mucacajn,n,per 
hoc quod  fcripcorcs  nul In  ignofac  idioma .  Tercio imprcca 
curillis  vlciinam  morcilicacioncmquxdicicur/i:TOaf/j4,qu5 
c(i  vicin^a  morniicacio.vc  didu  eft,i:  fuic  amocaprima  fylKi 
ba,per  i  mperitiam  1  ingu.r,vc  diftnm  efi.Sic  ergo  Apof^olus 
imprccacur  crcs  fc-ntcncus  condemnatiuas ,  his  qui ChriffQ 
non  amanc.f.anadiema  qu^  ctt  fcparacio  a  fidclium  c^-cu,  ^ 
hcrem,quod  cfidcfirudhobonoru  fuorfi,  &:  fimathaquod 
cfcqu.vdam  vlcima&:  folcnnisinorcilicacioin  fuaciuilicace 
icu polititia,  (Sk:  quia  oppolira luxta  fj  poiica  clarins  clucc- 
fcunc,ideoconfcqiicnccriinprccaturbencdi£tioncin  bonis, 
di.Gratia domini  nofcri  cum  omnibus  vobis ,  &:c.  prout i»» 
Polcil. 

REPLlCA.In  vIc.cMalcdidioncm  corum,  quiChnflu 
non  amant  ponic  Apoftolus  in  lingua  cxcranca.Circa  qua.n 
Bur.fc  opponic,&:  hccr.c,&  ommbus  dodor.bus,  quaii  nul- 
lus  Jnccllexcric  vere  terminum  ibi  policum  vel  ccrminos.  Re 
fpodcacibiprodoilore,^  vohicnc.idiomaecmihiignocu  .  £ 


aconfortio  fanc^orum  iuffc-   incndationc   dcpn- 

^  .      _      .  mere  incendic. 

ratamoucri.  T crtio  contra 

pfcudo  apoftolos  officii  fui  dignitatemtuctur,& 

nouiTcftamentiminiftros,  tanto  antciregraria 

oftcndic ,  quanto  euangelium  efl:  lege  pr?ftantius. 

Immoraturetiamincaufa  illaplurimum,  quam 

breuiterin  primacontigcrat,  vt  prompto  ac  li- 

benti  animo  ncccfTaria  prxfcntis  vkx  non  ha- 

bcntibus  largiantur,  &:vtilitatefpirituaIiscom- 

mcrcij  commutcntpraefentiacumfuturis,  atque 

abundantia  fua  fandorum  inopiam  fuppleanr, 

vt  viciffim  corum  inopia ,  fanCtorum  abundantia 

fupplcs tur .  In  fine  repetic  quod  fupcf ius  contra 

pfcudoapoftolos  cgerat,  &  ladlacionem  eorum  , 

prxdicationesquc  dc  ic  gloriofas ,  vcl  collata  an- 

tiquitatc  gcncris ,  vclcatalogo  iniuriarum  acpc- 

riculorum  fuorumcuacuat.    Dicitq,  eosopcra- 

rios  fubdolos,  qui  ad  imitationem  Sathanie  tranf- 

figurcnturinapoftolos  Chrifti.liibpr^dicationis  F 

fpc » lucra  pccnniaria  quxque  fcctantes . 


i^ 


INCIPIT    ARGVMENTVM. 

POfi  a^am  a  Corinthijs pfmtentiam»  confolatoriam  fcribit  eis  epiHoiam  Apofioius  a 
Troade  per  Tttum ,   ^  coiiaudans  eos  hortatur  ad  meiiora ,  contrijiatos  quidem , 
fos  fed  emendatos  ofiendens» 

INCIPIT 


lI.AaCorinthios        C-ap.  I        3^8 


ili. 

X  a. 


CAPVT     I. 

^t:lusu^l<rf>cl'>s .  Sciluracionc  primo  morc  foliro 
l^!  .^'"■i^  pra-mitcif.Indctlc  boms  pcr  graiiacolhrisgrj, 
^^i,^fg;  tias  Dfongic  ioqiies  perfect:s,  poft  acJ  padifmis 
rolcn-.ntiain  fui  txemplo  inuitat:  potica  pfuiida 

apoftolos  deprime- 

do  rcdarguit  dctcgcs 

vctfutiaseorum  .  Et 

fcmulcismodiscom 

medat.T.indem  mc- 

ralis  admonicio  ciim 

iterationc     bencdi- 

ftionis  fubdicur  .  S.i- 

luMcione  igitur  pvx- 

tnifC^ns  ,  cocra  picu- 

do  iuperb!ani,P;nilii:. 

&  cotra  cordis  pr.x- 

fiunpcionc, ,  apu(!o- 

luin  fc  nominat  di- 

cen?,P.i.'i/.».f,«^c. 
4«  Ainbroii.C^-ix- 

riciir    cur  in  o:iini' 

bus    cp.ftoiis    con- 

travfiiincpillolarum 

primo  fuu  nornen  po 

jiaCj.^lpoftokis.quam 

coruiu  adquas  iicce- 

r.i:dv.liinnntur  .  Scd 

b.TC    acuhoricas   cft 

Apodolici     oid!nis> 

quia  minorrbus  fcri- 

bic:(icutcciam,&iu- 

dices  fccuii  (olentad 

cos  qu.ns  regunt,  fcci- 

ptadirigerc. 

Et  Timothent  fatfr- 

*  THLODORET. 

Atnboqdcm  ad  ipfos  mini  funt  &:  Timotheus,^  Titus,  fcJ 
Ixjatum  Titum  fimui  inlitccrisnonadfcripfiCjquiiad  cis  fc 
rcndas  cius  mmiftcrio  vti  conft:iuc;at ,  pcr  cum  cnim  milic 
hanccpi(?okm.  Aliosautcm  Dci  ccclcflam  nominat  rurius 
adconeoidia  dirigcns,&  dominum,  ?<.  benetadorcm  oOcn 
dcs.£is  auccm  omnes  cos  ctiam  conmnxit,  qui  m  gente  crc- 

d.dcrant. 


dideranc,  vnum  corpuscirepronuncianSomnes,  qui  falutc  D 
digniiiabiti  fuerant.  • 

b  SfHi-diclu.P nmum  perfcdis  loqnirirr de  tribolatione,  pro 
pyjicns  fc excmplum  p.-.cicncia- ,  6c  confulationis  a  }>o  ac- 
ccptx;duccns  ]audi,quod  alu  ignominia'. 

c  Deus.  Crcator  om- 


Incipit  epijiola  PauU  adCorinthios  Secmda 
CAPVT         I. 
AuIusApoftolus  lefu  Chriftlpervo- 


iA-jLti  c.ii. 


a    Ncn  vfiirpriuf.     b     Nonlioniinum.     c     Qr.  luiccuni  pri- 
ma  epiiloU  jd  GjririJjio«,3c  omaia  icnuiici^iut  ^ipoilolo ,  iiu.t; 
fchant  apur!  illoj. 

lunta^tern  Dei,  &Timotheusfrnrc.-ec 


Et. 


b 


Ptci  l'Vtei  !S. 


SpiiituDhni>;  gratia  rcnatis. 

clcfiiE  Dei,c]U9  eft  Corinthi  cu  m  s'At\\s 

a    Cuimmctioivjliieil  Cinauhiis. 

^    omnibus,c]uifunt  in vniucrfa  Ach.iia. 

fiBJ         a     Ecce  falutatio.       b    TiJquill.caj.         Snffquopater  nildat. 

Gratiavobi.s  ,  ^pax  a  Deo  patrenoitro&dnoIcfaChri- 

£c  fi  in  le  g1  >ria  eios  non  pnte  i  augeii  nec  minui ,  in  fui$  At  ei^altatui,  in  ijoibus  pt«  cognitionem 
&  ipforum  iitofe^luin  dicitur  ex.iltari. 

b  fto.  t  bcncdidusDeus&patcrdomininoftrilefuChridi, 

j,  Noli?qu.  Chrili  filii  lumiu.  a    N.>nra'nuteftin  ir  buLtonefoUtiuin .    Miniitros 

d  pater  mifcricordiaru.&Deusrdtiusconfjlationis ,  qui  con- 

_  Aniins.Jt  corporis.         a     j\  Deo  confolatur.        b    Defj!ati.ihumino  auxi  i.i  detituti. 

i  falatur  nos  in  omni  tribulatinnc  noJ^raVtpoiTiinus ,  &  f pfi 

a    Fer  cxcmp lum  confoUionis  nolirz.    b    .t.de  qualibet.    c    f er  lalem  csiifolat.oncm ,  qu'  hoi- 

tatui  nos  ad  grauiora 

confolari  eos,qui  in  oVini  prcfliira  funtpeV  :cxhortationcrn 

Nos.     Vt  TCie  poflunus  contolaii.        a    Qui  pio  Chiifto.i  Chrilb  nominc  infirunt- 

tut:  vd  quas  ad  lanilitudiucn»  patinint. 

qua  cxhottamur,&  ipfi  a  Deo,quonia  ficut  abundant  pilTio 

a    Non  minus.    b  Cntn  vc!  hiclbe.amut  vcl  piftatcmpitcrnjmmfligell  sinteDigmus  ,  quialla- 
gcllat  oinnem  fil  um  queiutccipit.         Iiinobis.qui  fumus  e;irum  iocus. 

ncsChrifti  in  nobis:ita ,  6^  per  Cbriftum  abu^idat  cdfolatio 


V 


g 


niuin, 
4<  TERTVLLIA- 

.N VS .  Si  Dc us coiiv  \\\ .^^""^ 

muDc-vocabuIum  h- 
t  dtumcft  viti:>erroriS 
2     hnman;  ,    quaccnus 

piurcs  D:-i  dicunruit 
^     acqijccieduriirin  fc- 

4  culn,  iiencdi  :lns  ca« 

5  mcO-usdominino- 
On  Icfu  Chrilli  noii; 
aliud  quam  "creacor 
incelfgecur,  qui  ,  &: 

6  vniuerfa    bencdixitr' 

7  hdbcsGcncrim,i?<:ab 

8  vniuerfis     benedici- 

9  tur,  habcs  D.ic:ic)c-m.  G^nefi. 

10  d     Titcr    dum-    Pei-  '.^^"'cl.j. 

11  qucmcll,6<:;^nobis.  ^ 
»3  C'    'Pucr,rn'fi.  Pater- 
i  j  nc  daiis  vcniam  pec- 
14  catOrii  ^..V  bona  ope« 
M  ra,S.:in  tribulatione. 
1(5  conff.inci.im. 

^  SBDvnvS.A-^ 

17  quo  eii  omuis   mi- 

lo  fericordia  .    Mulcas 

auccm  dicic    miferi-. 

19  cordias  ;  quiamulcse 

ao  funthumana-  miferi- 


curdi;£. 
f  Et Dr.d.itor ror-M^perfci^le fo??/^</j//o'2x,quantam dccet d.i 
rc  Dcum  his,qui  pro  Chnlfo  pnriuntur.  Ciuod  Dcus  confo- 
lationis.cx  hocpitetquodconfolarur. 
g  Q^aexhotta.\di:{\.,C[Uiv\^  Dcus  ad  hocdedir,non  f,>lum,vc- 
confol.iretur,fed  ctiam  cxhoitarctur,  &  ita  noftrac6foiat'0 
valetetiam  adalioscxhortafi,vt  vercpollimus  confolan. 


Incipit  cxpofitio  Nicolai  dc  Lyra  fupcr  fecun- 
dam  cpiftolam  pauh  ad  corinthios. 

CAVk^T       I. 

P\ulus  Apoftolus.  Vofi^um^poflol^sfcripftt  Comthijs  inflru 
enstos  defacrarnentis  ecckfix  in  epi!iolapritaa,hic  confequenter 
jcriifit  eis  de  minifiris  tcckftm  i/i  spifloUfecundi.CuiHs  ratiofHit^quia 
pofiprxdicationem  apofioli  receperant  pfettdo  apoftoloSy  ijuos  dlqui 
>iil6.  fens  apoflolispr^ferebant .  prcpcer  qModapoflohs  fcribii  comrnendas 
wos  ^poflo'.ns,&  eorum  do&<mam:&  vituperansfalfos,  &  corunt 
fdtfitstem.Et  diuidiiur  h*c epiliola  in  duaspattes.f.  in  falutationent 
C  eir  narratl>nen'.'iH*  incipit ibi.  Bcncdidtus  Circaprimum prirnopo 
nunturperfonxfalutantcSfCumduitur. 

1  PjuIus  Apo(\ohisExponaturficHtfupra.adl{pm.i. 

2  Pcrvo.Dci.idefi,elitHonem^{}uum  .1^^. 

3  EtTi  fra.  Hunc adinngit  apofiolt4s infaluiatione  fiiayneCorhthii 
credcrent  tpjum  retuliffe  aliqua  m»la  de  ipjis  .Apofloi.'.cum  >ra>ificrat 
pcr eos pofi primam apofiol' epifiolam  miffam,  fi hahtt:rinfineiilius 
epi\l>U.Con(eq><enier  ponuntur  perfonit  falutatf  ,cum  dicitur . 

4-     Ecclclix  Da.idrfl,  congregationi  fidehnm. 

5  Qu2  ell  Corinthi.  id  cfi ,  .Achaix mecrvpoli  .  tertioponuntur 
fptatabona,'bi. 

6  Gratia  vo.in  prjefent!,qut  princrpium  omnis  bnm  meritorir. 

7  Ec  p3X.in futura jft:!:cita:e,qux  quietabit  toialiter  appelitum, 

8  ADco  p3.v\o.ide({,ttotairiM:taie. 

9  Ec doHAino  Icfu  Chri. .^rota enim  trinitate  proueniuntttiffn 
botiamediartiChrifiiincarnatione., 

10  Bcncdiaus,&c.  prtmifia falutatione,hic  conf  qnenter  ponitur 
^irratioepiiiotte.Inquaficproctditapnflttlus^quiaprimoexcitat  Co- 
rinthiQrtm  auen'ioHcm.fet.udo,ponit  excufatior.ern^ih::}  t  bac  f  ofi. 
XmiojM«m prifrquitur intentionem,  J.ctp.prima atthuc  in  duas,  cjtiia 
frimoexatatait(nuonirn,recitandQquA.dain>n^tneraU.fecundo,rna- 
Sifiifpniahyibi.^^ou  cnim  ^o.Circaprimumfritndum^nuod  exbe 
fiuoleatinrtUmur audiiores alttnU. propttr  quud  epcfiolns  capmt 


\ 


tormn 


eorum  beneuolctiam,o^endendo,  quodquidquidfacit^ad  utilitatvm  eo  ■ 
rumfac:t,&  ideoprmo  vtilitne'»  ex  ipfo  els  proneniente  deciuraije'- 
cunJo  rjtione  huius  allegat,ilji. Qnoni.itn  ficutabundat.  Dicii  i'>i» 
tw  Bencdi£liis  Deus.idefi^ii^rati^s azu  jibi  Dicocenim  Dei  efl  fdce 
re.Vfal.z).Cluoniam  ipfc  dixiciSt  f.ida  {am.Dtcere  vero  tiofivii  ■ 
tion cfi  facere.icr  ideo quando Dcus beitdicii  not>';s,al!f:(id donu nobis - 
triiuii.Scdquado  Deum  benedicimus,nihiifibi  ac  refcitjedfolhmjjbi 
gratias agirrius.Dicit igitur^bcncdidm  Deus  ,  i<iiii,tocatrittnas, 
n  Et  pater  domini.  idefi^pevfonu  patris, 
1  r  Domini  nolki  Ic.^u  Clirifti.  In  quo  exprimltur pcrfmafilii 
&  cointelligitnr  fmui pcrfona  fpirituffan(ii,cum  fit  ncxws  amborurii.  I 

13  V^tiT  mifciicor.anfereasanohisomnewrnifriam, 

14  HtDcustotius  confolationis.  conferens nsbis  boaitmtolali- 
tcr  quictatiuum  mentis.fcilicctyft  ipfum. 

I  j  Qui confolatur  nos  in  omni  tnbulatione noftra.  aUr.uan- 
ioeiuendo, &  aliquando pramium promiitindo,&  aliqiuutdi^paiicit 
tiam tribuendn.^Q^  >i  frequenter eft  melius.,&  magiscxpcdicns;  ^fmim 
eriiiatribiilatiom tenporaluSedcjuia talcrn confJatioinrn deuit  apo- 
Jioto non folum pro fi^fed etiam pro aliorum  viU'aU', fic «t dcdit ime 
foli ,nnn f'ilum,vt  ipfe luceatyfcJ  etiam,  vt  aiiailluniinct.idco  fubditur, . 
16  Vcpofflmus,&ipriconfo!aricosyf>i>,i,^e.vfrty;)/(;.  "^ 

1  7  Eos  qui  in  omir  preffura  ('.mi:,cic.Idelt ,proponcndo  eispra- 
tsium  xternum,ficui  a  Deo  nobis  efi  propofttum,  vt  e.xponcdo  eiusfcri 
fturas inducentes ad tolirantiam p.'ffionum,ficut  ^  Deo rcudattx funt 
nohi<. 

1 8  Quo.fi.H/c  confequenter  allegat  fui  diili  ratioae.  Et  efitia  duo  di 
xerat.f.quod cofotutionem  a  Deo  reccoerat  infuis  tribulatitJoibus  &  q, 
hoccedtbat ad  viilitatcm fidcliuiriudeo  primo  pcrfuadct primum  di. 
Quo.ficut  a.paf  l.nibtdationcs,  quj;  in  capiic  Cbniio  luteperunt, 
j  9  In  nohis.idifl,  apofiolis  ad cjuas  d  capitc  dtritatxfHnt. 
io  If a ct per Chri.ctc.pro;;rei' qund diciiur TfJ.giSecundutn 
nuilticudincm  dolorum  mcorii  iii  corde  meo.coft^Iationes 
tua:  la^tificauerunt  animam  meam.cir  boc eji  valde rationabik, 
Co^fequcntCYperfuadetfecundum.di. 

Tom.6.  m    »  Siuc 


m 


Gioford.&NicoIaideLyra. 


3^0 


i^  a    Vrorettr/iex.    *    Anibrofjns.Idfj^^qiiia  vnsr.cl  falurcm 

A«rKhorr.imiir ,  fmc  vt  vobis  excm^.lM  tolcr..nti5  prcbcannis, 

Na m;>"ifcrtum  cP, qma  pro qiiopatimiinprG nohi?  adf  li, 

coiifohns  fios  per  libcriiUonen-.jlibtrans  nos  dc  prcitwra  lu- 

tcrucntii  msicflacis  fue. 


^     TbcoUoretiis. 

fvtftrifonffr»  Vertri  cayfjin  oir.r 

)4uou<?.         nisgcncns  tcntatio- 

ncs  mcidmius  ,    $i 

cn  I  m  falutarcm  pra:  - 

dic;«tionem  vobis  sf- 

'  tcrrenoluifTcmus.nc 

IDocasquibus  atti'.-»'' 

piur  pcrpcfliunesin' 

tuliflct.Sedqvioniam 

vcflra:  fnjutis  curam 

£cruiiiis  ab  adutrfa- 

rijs  qu.Tda ,  qux  funt 

piojcf^a  lufcipimuj,? 


^  Theodorctus.Mulris  olkndic pcricuH  mag?>iriHmcMn, 
Nam  6:  gr.nuati  fuiniis ,  ?:  fiipn  vii-cs oc fupra  nu^dirn  l.oc 
f)gnific.ac,&:  ad  h?i-'  'i  nd ctin,  De  v;t  1  nof^ra  dubitantes  •  ■  0- 
fpernrcmus.Hocautedicictantfi  fii:f."pcncii!'.r.ii  •  vcduin- 
lantes,  &:exitumnonmucnicntcscu.iindcvit.idcfpci-aic- 

mus.Extlbmoaute 

•     SH  hoc  totum  pre  Hobi».     b     fQ^iiijioftio  e!;fiiii)!o  monet  voi  Pein  r»li  ur<lf  falwtxtrtntuobi». 

xb<-rratione  &:  ' 


L> 


jloftra  .  Siiieautenuribulamtirprot  vedrat 

a    i^pe  fi.Ttnij.    h     yt  Cmilcm  fi «f ii«.        Qii'»nO'"to«*firplonionet  uisPcut.paM  fMblpept?»!» 
uj  fii.  Iruius  Jcratit.  c     Ad  gitui."i  ucl  (initis  malis.ucl  iiitiuiepjtiintis  iatani.bn. 

falMtc,riuec'^nroIair,ui*provc0raconrolationc,fmccxhcrta-  ^ 

I    Vtadirni<:a.iniui«inini.  j.V  (.'.luicmfpeicii».    b     fio  (jlute  dico  Sa  U- Cfeiaiut.idcfl.iniend.t  ope-    3 
jraii  in  uobis,idn!t,non  inien.1  mui,<;u(  d  i.^pei«iui  m  uchis  loleiamiam 


cumligniHcai-cfcdi 
tioncmaDcmctrio 
arp.cntariocxi-itata. 
*  Occumcnius. 
Dcfpcr;iU!nius,ncc 
nc^svi£luioscllcfpc 


•fitie^a, 
tioncxK 
miis  0  , 


rtiur  pro  vctira  cxhortifiione  &  falute ,  quajoperatur  tgleran-  4  rabamus .  fc^dapud  nru-^ 

•    QDebeti«c3teinplonottrifadempaii,ijui5cnospatjmur.        b    Adeo  opei=mux.  Qiiij  fpcMmH».    5    noflploS  CXlltin.am  »« *«l 

^  .  t,      uo.paau:o(.       „,„5 ,  quod  omnmo 

tiamcarundcmpaflionum  quas&nospatimur,  ut  ipts  no-  6  ,v,orcrcmur,  nahoc 

«     Fatmiui  dico.  Ad  ueflian)  utilitaicm.  7    (lcrniflCat  ipll  in  nO- 

ftrafirmafitprd  vobis.  Scicntcsquoniam  fjcutfocii  paflio-  8  i-,fiipfisrcfp6su  mor 

Qu:a  iriuagloiit  bboriuellroiettibueiui.        Infuiuro.    b    Aetcin».    c    Expouit tiikoittiones.   9    [is  aCCCpCtUOlUS  ,  id 


dun.inoautcm  Deo  b  pucfti.s,ficeri*tis<?<confolationis.  Ndncnim  voJuimusignoio  nobispcri<iiilattfp9 


fonfolat.v»ncin  ?cch 
pinius ,  Quarc  &  ca 
ffillaadnos  propcer 
V05  redeunc ,  vos  aii- 
fcm  ef^is  vtrorumq; 
TB  nobifcfi  parcicipcs 


_    Qiiit  uohi»  lcirc  ptof.ciet     ti    PfcuJo  de  fut  gloiia  gloiiancur  notucrodc  tribuUiione.  II    dcbiintlQUod  Omni" 

WrC  vdsfratresdctnbula^rioncnoftra  ,qusfadacftin  Afia,'^  nonioreremur. 

Quid  de  ea.Hocjfcilicci.    b    rra:ce4cmiiim  pafllonuin.    t    Pondcic  pi  fsionum.        Et.  Nc  Codntbijs  dC 


d     Humintin. 


•  ,     r  bj  <:      •  r  r  •  .     «»,«.       ,^'n  ficcrentpatictcstri 

quonia'mrupramodumgrauatilumus  lupra  virtute  m  ,  ita '>  bulationcs  ab  mfi 

t    C^iii  dc  malisfolcmBsgaudete.    b    Nonfolum  loqni  8cciieta  facci».  c        Non  foIi.m  tade-    ^     »  .1  Knc  •  Anii^r-lil 


Cctiitudinemomniinodam  dilTolutionis.  I  C 


dclibus  r  Apcif.olus 


bat  viuete.Scdetiam.  d ,  . 

1 4crp«3i.T-  vt  qiii  nofira  vobis  c  vtttasdcret  no's  ctiam  viueVc .  Scd  ipfi  in  nobifipfis  t  rc'/pon- 1^  d^tcis  in  cxcmplu 

mul  ptiaiJJ«le  tribuatJSaeVCfiraCf»  a    IdeoDcustantumpeimiCtnostffligi.    d    Malediftus  emm.qut  confidii  in  hominc.  fcipfumi  >t  tlCViC  ^p- 


F 


mortis  habuimus 

*    In  quo  fecute  .  C^uia  ipfe  eft. 


fum 
fedinDc'0  , 


qu"'!  fiifcir 


(v'ducatis 

•jc  ThcDphylaflus. 
J^rppfcrea  (  inquit^ 
jninus  vobis  molcfic 
fcrcndas  funt  mca; 
prcOur^,  quj  vcs  con 

Jblandi  gracia  proque  veflra  falute  fic  prcmimur.Liccret  na 
quc  &c  nobis  rcieCta  cuangclj  pr^dicationc  ,  vitam  in  tuto 
duccic.Nuc  vcro pr^dicatcSjVtcx  bis boms,  qa^ cx eiufmo 
4*  prcficifcMnturprfconiOjOmnino  vobis  panamus  falutc 
jn  has  prclliiras  incidimus  .  Ergo  fi  vefirf  falutisgratia  hec 
mala  pcrpetimur^nihil  oportec  nos  malis  afrci  &:  vos  pertur 
bari.  Paratur  auic  h?c  falus  non  folum  vcflra  ex  tolerantia, 
fcd  n)ca,hoc  ctt  non  modo  mca  eft  opera  ,  fcd  veftra  ctiara 
parta  h^c  falus.ln  amaris  falus,&  pr^mium  promittitur. 
b  'Hencnimtfo.&c.  4<  Thcophyla6tus.Cum  confuftfc- 
pilTct  de  ingefti's  fibi  molcflijs  mentioncm,  nunc  qualcs  fiic 
rmc  cimntia  t ,  vpdc  iuu  erga  Corinthios  patefaciac  amorc . 
Eft  cniiji  bcneuoleti?  Iij;num,adtnutccm,qu5  nobis  obtige 
rjnCjdcnudarc. 

*  .  Ambrollus.Idcopa(!ionesprcffiirarum  indicatprope 

vfque  ,ad  moncni  ijlatas.vc  oftcndac,  qua:  mala  lalutis  illo- 

tu  caufa  pattebafurjvc  non  grauius  fcrrcnc,  (i  corripefcntui? 

errprc^i|!orumabijs  ,  quitamafpcra  tolerabantproiUix. 

.  Quis  enim  mcjjicory  hpn  arguat  fufcepcum  fuum  negligen 

'  fjus^btrad^tenccuramcdicin^cius  finecfFciftu  rcmancac 

*  Theo. 

~     '  N^COLA  VS    DE    L  VR  A. 
r     Siue  auf cm  cri.  pro. v.cx./.6oc  adit  ad  vtilitatem  ve^iram^  in 
quanium  exemf>lQnoiUiadto'^r(indumpatierf(cr  tribulaiionti  debC' 
fis  anfrnari. 

j,     Siue confola.d?  hqf  cedit /imiliter  ad  confolationem  yeflram,in 
quantim  habctis  eiiffdem  boni  promifjioriem  . 
4J     Siue  exbor5a.a  Pco  per  intemam  reuelatioHem .  Tro  velira  ex- 
tjorta:i»ne^&  fatutt.ex  hoc  enim  yos  rnaminftiuimus,et  ad  opctaf* 
^utis  i'iducinius,ideQ  feqHititr, 

^     ^^X.i4eh,fjus  exbortatio  a  noliif  propofitafupple  vobis: 
y     Opcratur  toleranciam,&:c.  ideilfreddit  ^qsfortiores  ad  tole- 
tantiMnpa[}'}onume,/rundem. 

^     Q^^^y^^^os  p3t.E\horatio  enim,quiffit verbo.&fafio  efi ejgi 
cacior^  Ei  ejuiapatieatia  difcipuU  firmatfpemmagijtride  jiabi(ifate 
ftusinhi,no,:ycstr,fict(ttoneprxriti),ideofitb4itiir. 
7     Ycfpesno.Sic,  ij.d.  extalerantia  enim  yeflrafirpiiterfpera' 
tnus,q>4ai pyjmium bpatitudinit  confequamini.propler  quodfubditur, 
3     ^cicntcs,noncertitudineeMdenti<tJedifdb<erenti£. 
9  Qaoniamficucfocij,&c./nf>-«/e»f/, 
io  Sic  crjcis,&:  ConfoJatipnis.«»i/«f«r<». 
1 1    Non  eritm,  tlic  confei}aenter  captat  eorum  beneuolentiam  re- 
fitando  qnxdarft  infpeciali.etprimo  recitat  perfecuiionem  ejuandaji- 
f>i  inconfolaiionem  q  DLofaaam.irfccundoprofcquiihuius  caufam^ 
/^i.Ngrp  §}oi:w.I//a  nro  tribulatio  fuit  exciiata  contraTaulu  apud. 

Ephefum 


no'bi$,' 


,  u't  non  fimus  fidentcs  m 

b    Cui  iiBiilc  eft  quod  me  de  illis  piadifti»  libcraii»  ,  rnde  fiib- 
dit,<)ui  de  tan.Scc, 


fc.corioborcniur  iti 

fu;sciibulacionibus. 

c    Jp;/.Non  lokim; 

atmortuos  ,  quidetantispcriculisig  2lijdcnobis,fcd&: 

fn  Ho/jH. Quianamra 
rol^raniluifi  m<ir- 
tc  promitrcbat  vel  dcfcaum.Tantam  infolentiam  iniquicaj; 
tis  fignificat  infurrexifrecontrafidei  prvdicatorcs,vt  niorccr 
contra  oculos  habcrcnt.Sicenim  atfiiai  tucranc,  vt  dcfpcna 
rcnt  dc  prxfcnti  vita. 

*  Ambrofius.Tantam  infolentiam  iniquicatis  fignificac 
infurrcxifseconcra  fidci  pr^dicacorcs,vt  morccm  ante  ocu- 
los  habcrct  .Deniquc  crcpti  de  ipfa  prcfsura  rcfufcicacos  lc 
dicunc.Sic.n.affii(aifuerac,  vcdefpcrarcncde  piefcnci  vica. 
Sed  quia  Dcus prcfidia fua  no  ncgac  in  dcfperacionc  pofins, 
maxime fuis,eripuit  jUosdefperantcs defemetiplis ,  tidctcs 
autcm  de  Dco.Niinia  enim  prefsura  dcficerc  fe  pcoficcbaii 
tur.nifiadefsctDeus.  -  .     ' 

*  Thcodorctus.Scd  non  permific  dominus,vt  dcfpcratio- 
nis  fentcntia  cf?e£tij  lortirctur ,  fed  cfFccit,  vc  rn  in^  morcis, 
non  vicrafufpicioncmproccdercncfed  in  ea  fiftercnc,nc 
nobis  ipfis  fidamus,fcd  cius  auxilium  imploremus.  Rcfpoi» 
fum  auccm  morcis.morcis  fencecia  vocauic. Valdc  autc  appo 
ficcmcminit  Rcfurrettionismortuorum,  docenspcrindc 
cfse  cum  a  maximis  jIIis  pcriculis  libcrafse ,  &:  a  moicuis  lu- 

(eitafsc.  ^ 

Et      fi 


Epbefumper  quedam  ar^entarium,vt  habctur  aii.t9.de  quo  dicitur 
hicNon  cnim  volu.igno.vos  fra.j4  vobiseritpatiemtdi  tnateria. 
1 2,  Qiia:  fafta  d\  in  Afia.i»  qua  ejt  Ephefus . 

13  Quoniam  lupra  mo.gra.fu.i.  fupra  modim  hnmanum . 

1 4  Supra  wittu.fupple  naturakm.Scd  conira  hoc  vidcrur  effe  quoi 
fl[/«t«r./.Cor.io.Fideli$Dcus  .qnopatietur  vostentari  fupra 
id  quod  poteltis  .  Dicendumquod  duptex  cfi  virtusjiitepate(t.is.f.^ 
naturtt  &gratix  .S^ipra  virinttm  vero  natuntfahcnidc  commuut 
curfu bcne permittit Dius  aliquando fideles  tentari,<y  tuncdat  vlrt» 
temgratia  ad  pojfe fuflinere.Et  fic  loquitur  .Apofioias  i  .Cor,  i  o. c.vn 
dc  ibideftatimfnbdit.Scd  facicc  cum  tentationc  proucntum,vc 
pofsitisfuftincrc.  .  .  .  j 
1  f  Ita  vt te.nos  ctiam  vi.propter pondus  enim  tribulationis  aUciua, 
do prolongatio  vita  reddttur  tifdiofa.  Sed  contra  hoc  videtur  quc'  d^- 
fitur  lac.  i.a.  Qmnc gaudmm  cxiltimacc  uos  fracrcs cij  iii  :c- 
tatjoncs  uari3.sincidcriciS,&C.  Dtcendum,  quodtribulctiofecun- 
dufe  cotifiderata  odibitis  efl  ct  odiofa^etfn:  luquirur  hic  ^poflolui.Ii* 
comparationetamen  ad  linem,  ft  ioeunda,rtpotc  ad  confccution'  t-ei 
titudinis ordtnata.Matt.^.a.  Bcati  qu'  pcifccutionc  pr.tiL  r  ' 
proptcr  iufticia.-quoniam  ipforum  clt  rcgnum  celoium.;— "' 
fncd!cinaamar<fprvptercqnJicutioiiC}»faniiatiscflaiiiariJa. 

t6  Sed  ipfi  in  nobis.rc.mor./.j^Vwaw  opinionem  moriendi  tunc . 
ij  Vt  non  fimus  fidcn.  in  no.  ideji,in  vi rtute  propria. 
t  S  Sed  in  Deo,&:c.  <i.d.idl^  repifto  {tgfi  nos  a  monuis  rcfufdtafjct. 

■  '  lic 


261 


IlAdConntfiios      Cap.  I. 


5 

^  a    Ft  eruit,  Qiiia  Dcus  p rxfidia  fua  non  ncgat  fii;s  in  neccffi 

A  MtC  poflC!5. 

b    Et  aiiknr^&c.     •*:     Thcophvlaifliis .  Qjicniam  il!iid  mi 
niis  ,  vidcliccceffcnobirmctipfjs  confidcndum  ,inconi 
■   rnuncni  foit.ifTc  Corinthioium  ccdere  vidcbatur  calum 
niam  .  Ciim  eomm 

nonnulIliS     momor-  »    Ad  &Iutei«  reduxit,    b 

d 


1^1 


Tendcm^Sfliemis  dcfiderio, 
b 


m'hi  vcflf  is  prcflMts  \um  parata  cf?,vniuerfis  vobis  largitus  D 
ef?  Dcus.vcm"lc!libin->eirf.&rarian.g;raccsda-anc. 
c    irr  multni.  Exponic  quod  fupra  diKcrat  a  perfonis  mulia 
rui-n  t.icicrum. 

f    Jiam gloria noflra.  Idco &: vos  &:  ali j  dcbctis orore pro no-  fjX".!"»'^''^' 

bis .  Vcl  idcooratio- 


19.&  14P. 


„ .-  .       j.  h  In  pofteruin.  Qnctidie. 

!ffcc  apoftoius!, di-  l  cripnir  nos  &  cruir  in  quem  fperamus.-quoni.Tm^o.  ncihuc  eri^  i 

Uni     id     aCriUS      Vi-  ?    Nonloliim  nobis&.iliis!cdSc.         Vel  nibus.    b     Faciavejfts.     c    Efintiones 


&CO" 


'tlM. 


f  roultos gratia: .igantur  pro nobis.  t  Nam  ■" gIo'ria  noflra  ha-c 

_  •     N^naliud  inoie&  aliud  incordeh  bvitcs. 

g  cft  teUimonium  confcicntia?  noftra:  ,   quod  in  fjmplicjta^re 

i    Sinrcr^m  i:erita'em  doneo.non  etirmiegis  rbi.  niamnisp'sdicartcs.  b    Quia  a  nec  e;i  hic 
glona  corlcientii  biv.pliatas  &  linccxiras.       Idell.fetunduni  «jucd  iVutus  i  raiic  n;ihi  iudicr.uit. 

h  cordjs  &  fincc ntatc  Dci  ,  &  non  in  fapientia  caniali ,  (ed  in 

Vbiioimal».        a    Siuipliciter  conucrfatifumns. 


l 


gratia  Dei conucrfati fumus  in  hoc  mundo  ,  abundannus  ;„ 

1    Ergauos.        Quibus  ctfl  musde  iure  noftro,<;uiacum  sb  aiiisacceperit,  ab  his  noluit    b  ALun- 
dantius  ad  uo$,quia  nec  in  pr  m.i  epi;toIa  exegi  aliqu  d  rcc  in  hac. 

autemtadvos.Noncniniahaicrjbirousvobis,  quaroquse  \l 


li;ni  mitigac  , 
rum  aninios  Icnit,  cu 
corumafferat  prcccs 
vel  maximo  fibi  ad- 
jumento  futuras .  I.1- 
i}.a|^  cct  p'  qterea  ex  h'S  .id 
hiim'iit;;tcm  nos  in- 
":ui,quandoquidem 
-  Paulus  diciic  O^ 
rinthicrum  fc  votis 
&  precibus  indige- 
re  ,  nec  minus  &  ora- 
tioius  ipfius  poteft 
&virtusperdiiti.  Plu 
rimi!m  namque  hxc" 
valcc  fl  rfte  deccn- 
P  cerqueabccclefiapro 
macur . 

*  Thcodorcrus.Dum  enim  hoc  fir,mult(  propter  nos  Deii 
laudabuntjdum  vident  nos pcncula  adire ,  &:  cx  cis diuino 
auxiiiocuaderc. 

f^tcrperfnnismtil.fpe.^dDcvm  propcer  prxdicationeco- 
rumconucrfis^i-ar/iCiTganfnr.  Dco  pro  pr^dicationc  eoru^-er 
»»»'.  habcntcs  cam  donatione  fidei.qua:  in  ipfis  ef^  perfonas 
mulfa.dicit  infantcs,pucros,&ca'icrasa;tatespio  vtrlufquc 
fexus  cooditionc. 

c  £t  mulper.AMz  translatio.f  t  /«  multorum  ftiie  e'u$,({ux  in  na 
bis.  Qi;^liceraficlfgitur.Q.Orarionesveflr2  fic  iuuabunc 
rcs,vc  per  rnulcos  grati^  agacur  Deo  pro  nobis  G: acie  dico 
c :usdonationis,qua;cfl  in  nobis.Hxcnon  mucantur.Agan 
--  tur  dico  in  nuiltorum  facic. 

Ai!oufti.idcft,in  n  ulros ,  &:corain  multis ,  hoc  idco  quia 
gratia  Doi  confolatur  apoficlos  caufa  nutJtorum.idcf?,  om- 
nium  crcdentium.quoi  utB  caufa  &  prcflurje  cis  ingereban- 
tur  .  EtideoiliiomncscrcdcntesgratiasDcorcferantpro 
Jibcratione. 

*  Ambro.Hocdicit,quiagratiaDcimultorumcaufaconfo 
lata  cf?  apof^olos,idcft,omnium  crcdcntium.quorum  caufa 
&  prclTuia:  eis  ingcrcbantur.ac  pcr  hoc ,  quia  omnium  cau- 
fa  cfj ,  cundb  Deo  grntias  rcfcrant,cum  ccflat  tcntatio ,  aut 
cum  onrur  (im.ul  obfecrent. 

<1  Ponntionis.  Pr^ccdcntis  ex  pcrfonis.i-honcl^is  viris,vt  vo 
bis  5<:alijsmultarufn  fMdef^,  d'fcietionum  ,  vel  difcreroru 
mcritorum,&:diuerf.uum  vittutum  :  Vr  f.ncies  lob  fuit  pa- 
ticntia,Dauid,humiiitas.Moyfimanfuetudo. 

*  Thcophylaitus.Vt  quod  in  nobis  cff  Donationis.Hoc 
cf^,qua:  in  mecollata  cf^  gratia,pcr  mulcos ,  hoc  efl  per  vos, 
quiplurimieflispro  mcorantcs  cx  niultarum  pcrfonisfa- 
cicrumgrati»habeantur,hocc(i  a  vobis.Namfalutem,qua: 

mihi 


ei  uei1' 


nes  \clhx  poterunt 
nosiuuare,  quia  hoc 
vnde  glorinmur  tam 
honefiunicrr. 


bun  nos,vt  pe^r  mu^tos.&c.  u^:.^,  pcifonis  d  uetlarirm  .Tr.-iu;m 

r  pictadiuuantibus  vobisinorationeproncbisutex  tmujta- 

Velnobis.     a    L  beiarionis.ft  cj:teiori:in  bonoium     ..  v 

6  rum  per[onisfacicrum,eiusquxin'nobiscftcon2ticnis,ncr-4  Ji^?  ^wa,qns  te^ 

ei    F:deie».    b        Ambtr.Ueo  non  diffldo  de  auj;mo  Doi,  quiapuraellcci.lciciiti^  ab  rn-.ni  fmul.itione  Jl^'"!tUl  tXtei  lUS  qU!Cl 

Hocumirg-ornmur.  Ilt in confcicntia,  Te 


g     7  cjin,nnnum.  Sunc  fopj,  pr„  \^. 

no  in  notcol- 
lato. 


ffir,,oi.imiJ.  idcfi  ,  cen-  tgloriatio. 
fcientia  non  rcmor- 
dens,  fedtcfiificans, 
quod  in, 
•5«    Ambrcfius.MoC   Sert.infefto 


dic 


rqiiiadecofticr- 


omnifi  i'an&. 


tiafua  pra ilimt  bant, 
quepuraeracabon?- 
ni  finuilacione,  quam 
<jbrem  dc  Dci  auxi- 
xilijs  non  djffide- 
banc. 
*  Bernaidus.Ef?  ergo  ccftimonium  confricnci.r  in  quo, 
gloriatur  apofiolus, no  quod  pci  h  bcat  cofcientia,  fed  quod 
liiqu:Curfpirifusveritatis.inipfi,rcflimon;umpc;li;bens  ipi 
ritui  noflroquod  filij  uci  fuir.us.Hd  enim  tcltunoniuni  c6- 
fcicnda;  non  pcrhibent.s.fcd  pcrcipientis. 

*  Thcodoietus.  Nobis  autem  diccudi  libertacem  prabcc 
tcf^imonium  coitfciencix. 

h  Suiccri.Dei.  S  .  uc  imp  jsefc  magna  p^na  confcientia ,  ira 
p.jsgaudium  .  Ncmqu.ifiu.dc  fupcrbe  gloriantibus  ,  fed 
Dei  rotum  dantibus:Ideo  rcife  non  air:G!ori.)  noftra  cfc  te 
Itimohium  alicna:  mal.tiaj  vcl  minorisgraria',fcdconfcicn- 
tia;  hoItraE.Q^ix  quia  occulta  non  cfc  kibieita  alieno  iudicio, 
&:  ideo  nullus  pralumat  contra  cam,vcl  cogua,ie,vcl  prcfer 
re  fcnccnti.im. 

i  7\(on  /«cflr««/j/<i^/f»//<:.  Qu^cft  voluptatcs  d!)igerc,laborcs 
vitare.vcl  fecundu  naturas  ierum,&  non  contiaprsdicare, 
vt  pfeudofaciebant  quorum  fucaca  prxdicationemaiguir. 

*  ThcophyI;j£tus.  Hoc  clt  uon  in  cloqtientia:  vi,&:  fophif- 
matum  perplexionibus.  ( Id  namquepr^tendit  carnalis  fa- 
picntia,)cuius  gratia.cum  Corinthij  infolefccrent,hanc  ipfe 
negatfapicnciamcfic,rcrpuitque&:largepropalfat. 

i«  Theodo.Carnalem  autcm  fapienciam  hic  dicit,  non  elo 
quenciam,fcd  malitiam,&:  calliditacem.Tacite  auccin  caxac 
impc;ftorcs  illos,vt  qui  pr.cd!cationem  corrunipercc,&:  qug 
fibi  vidcbantur  pra'dicarcnr. 

*  Ambro.  Vt  oftendercc  non  human^  fapicnric.f-d  cu.in- 
gelicx  prardicationi  liberam  feconfcientiam  cxhibuilic. 

k,  .Abundanttusautcmadyos.  •!«  Ambro.Quiacumab alijs 
accepit.ab  his  noluit,  ne  arguedi  eos  au£toritatc amiccercc. 

*  1  hcophyIad.CurilIud:Quia&:fignacdidcrat,i5cgiacis 
apudhos  cuangclium  pijediCalTct. 

1    "hljonenimaiiajcrib  &c.     *    Aivibrofius  .tafcdicitfcri- 

^  berc 


NICOLAVS    DE    LYRA. 

1     Et  adhuc  eripiet . in  futuro. 

2,  .Adniuan.&  ro.&c.  i.non  folum  fiet  hoc  CK  merico  noftro, 

fcd  ctiam  cx  merito  vcftrarum  orationum  pro  vobis. 

3     A^rrjrwK/./jer/b.^iif/.  i.cxpcrfonis  multarurn  conditionu 

fccundii  ^tatcm,ftatiJ,cSc  fcxum,&quiaex  hoc,tT,Dcus  dac 

bcncficiu  alicui  ad  prcccs  multoru.nofolu  obligaturad  gra- 

tiasa2;cnduDeoi!Ie,qui  bencficifi  recipir,fcdecomnespcr 

quoiu  orationc  hoc  fit  ,propccrqd  Deus  aliquando  dacaii- 

quidad  preccs  multoriun  vcomncsobligcmur  adgratiarii 

a6tionc$,qiiod  ctiam  ccdit  in  bonumonmium. 

4  Eufjuxin.  idcfcvt  probcneficionobiscollatoprecibus 
^uitorum  multi  gratias  aganc  Deo. 

5  'H.ofna.loria.  Hic  confcquenicrponitur  caufa  dicf!?  con- 
lolation's,qua?cxcipiciircx  parceconfolaci.Ecdnr.dicur  in 
duaspartcs.nam  h^'ccaufa  primo  ponicur.  fccundo  ad  hoc 
teicimoiDLifii  /DcKicicur.ibi.TS^^'» cft/B»  ali a  fcribimns. Circa  pri- 
''iimfcicrriQ  ,  quodcon(oi.itioApc;iccIiconfiftebatinfir- 
!^''  'Pf  duiidi  auxili),vc  pac--c  cx  di6tis.  Talis  autcm  fpcs  cau 
'aturinhommcexco,  t^  viuit  fccundum  d.clamcu  confcic 

ti5 


tia?pur«& rciStsquodfacjcbatapofcolns.ideo dicic .  T^am 
^/on<j,e^c.q.d.idco  fccu:  e  cofido ,  de  diuino  auxilio  propter 
tcftimoniumconfcicnti^pnipri^^quirenuirmuratmaloin- 
tcrius,  &:  conguadcc  bono  ,  &i.  huic  cefcimomo  deber  homo 
magiscrcdere  depropriaboniraccquam  teftimoniohomi- 
num,qui  videnttantum  exteriora.contra  iIlos,qui  rcpucanc 
fe  bonos  ex  hoc,quod  ab  alijs  laudantur. 

6  Quodinfimplici.  quantumad  reditudinem  inrcnrionis. 

7  Et/inceritate.  qiiantum  ad  bonitatcm  operis  in  fe  .•  Quo: 
duo  rcquirunturad  bonitacem  a6fus,fciIicet,quod  ficbonii 
opus  cx  gcnere,&  ex  finis  inccncionc. 

8  Dei.  Hoc addicur.quia  calia  non  habec  homo  a  feipfo  fed 
a  Dco  ad  quem  debet  ifca  refcrre. 

r,  Et  non  in  fapicntia  carnali .  idcfc ,  non  innitcndo  tcrrena! 
fapiencia:,f"edgraciaj  diuin^. 

10  Conuerfuti  fumus  in  /'(icww^rfo.  idefr,inter  homincs. 

1 1  ^dhudantiiis au.ad  vos.  hoc  dicicapofcolus,  quia  illis  pr^p- 
dicaueracabfquchoc,cj,acciperetabeis  fumpcus,  vchabet' 
infra.u.c.camcnacceperatabalijs*  11  T^lonemm.  Hwco 
fequcnter  inducit  ad  hoc  tefciinoniu  ipforum  &:  Corinchio 
rum ,  quia  per  expcricntiam  fcirepoterant  didlum  apofcoli 

Tom.6.  m    3        •jc  vernm 


3($3        Giorordi.&NicolaideLyra.         3^4 


A  bere,qiixnonMum!i  ttcr/scerncrenr,  fcd&opcribiiscius 
0  niamtc(t.ihabci-cc,vtprobarctea,qua:loqiiiairgc(risfeiiu- 
plcrc,qiiibiis  vniiifcuiufque  mens&:  propoljcuttid  f^iuir. 
*     Tbcophyla£tus.   C^oniamnvjgna  quidcm  pollictri 


I    In  prinia  epUlola.    b    (n  expericnOaopti-ura. 


tlfgiti$,&«Q 
gnvUi(i«. 


defeacdiccre  vidcbatur,nc  quis  obijccrcc  vcrboiuin 
prxfci  rc  i  itflanciam, 
fjc  infeic.Ha  fcribi- 
musJpHad  vos,qu.-p 
hisinhtccns  voUpU 
pixicgiciSjfiCquoru 
antchac  nocionch-i 
buil^s  •  Ncc  illiid, 
luia  nupcr  vobis  hi- 


id 


Jccex  litteiiscogni- 
tusfim,aducrl'acur. 
a    Speroan.  Au'bro. 
Proficerc  ilU)S  fpe- 
rat.quia  c^pcrat  mc 


t  ItCiftis ,  &co'giiouilHs  .  Spcronutcm  cjuod  vique  in  fincm  ' 

a      MeincodouP                             b     Nunlcx  toio,qui?ciIilcitis  quodiblunui.non  u^ienfci-  * 

tis  quanta  ditcrctione  hoctcci-  J 

cognofcetis,  ficut  &  cognouillis  nos  expartc ,  qiiia  gloria  ve-  4 

»    Qnigloriaent.              AJueiiius,idc.l,trirn>oif  iudicii,u-.ni  oinni.i  nrcrt.i  crunt.  r 

ftra  fumus,ricut  &  vos  noftra  in  die  domini  nollri  lelu  (^hri-  6 

•     tmquidamuefirumcorrepti  funt.         Vi-I  abundantiuiaduo»fcruau»  finiplcitatcm,  &inlioccon- 


fifui.uel  in  boc  quad  fperjinui  pct  altcrutiuin  giorilicari. 


fti.Ethac  confidcntia volui prius vcnire ad  vos,utt fccundara  7 

Confirinat;eiKm,qu.xpoftlidein,uelquipriusfidcmhabucratis.    b    Veftro  dudlu.    c  Vtmul-    g 


liorcs  cfjBci  cogmio 

]|B  apof^oli  .itfcdu  circa 

fc,  &  glonabantur  in 

co. 

^      Theophyla 
timniraover  ^us.  Hoc  cft  ,  quod 
talisfim)pfe,vt  cau- 
fam  vobis  przbue- 
rimdeme  gloriadi. 


tipliotet  uos  cuniirmatcm. 


ille,qtti dicit  veru  qurtd  putarfalfnm,  n<?c  cillibcra  mcn.-fV 
cio,qU'  o  c  ncfcicMs  vcrum  Joquitur , ^.icns auicai  nou  clie 
vcrum  vohinriircmcncicir. 

.',«     Thcphvhaus.  Viderurfihirn  contrarin  protulinc 

quodcamcnh.iud  ita  fc  habcc  ,  Ncquc  er.im  fcrrpii  pr 

'  -vos,inqut,inci  .M4- 

Ft  fictit hncnrqne  dc  {necopoui-  CCdotli.ini  ConCCllij' 

(li,,  ita  de..ncci,s  agnofc.tis.        _  ^.^^^^  ^  j-^.  j    ^^^^^^.^  ^^^, 

luijcique&flhjiid- 
quaquamhocpaCt:>- 
fcripferim  ,  alioqui 
niacuraba  accclTum 
6c  an  ;mo  crat  priul- 
qaam  Maccdoniam 
ipfam  confpicercm, 
vos  rtatim  adire  Si 
tantopcre  abfum  a 
quauis   nc! 


t> 


Qtu 


luiu  iicin  in  Mjccdoni^m. 

Fcr  incam  p.'xlcRtiam. 

b 


ligcntia, 


vos 

tiam, 


^ 


aMaccdoniavenireadvos  , 

a     Ad  hoc  ergo  uenire  uolui  £c  non  ueni. 


nofyr 

&a  vobis  dcduci^inludseam. 

b     Einonfeci.    c    Vt  quodratione  non  propofuufed 
impctu  animicadein  Icimate  dimifi. 


iaicm. 


Inonfutteti? 

TiPOr 


vel  dolo 


falfo  agi 
quc.it. 

*  Thco.Vbiquc  fuam  dc  fe  modefte  loquendi  regulam  ob 
fcruat,quinctiam  iuoshic  difcipuloi  in  eodem  feciun  ordi- 
necoUocac  .  Acquccnim&seosdicitdcipfo,  fidfcdcipfis 
gloriari,!ndieaducntus,domini. 

b  i^ia  glona  vejlrafumu.!.  Cognofcetis,quia  gloria  ,  ideft^p 
noscofcquigloriam^ternamdebctis  ,]&:  nosper  vos  bcnc 
inliruUos,quod  non  efTet,  ficum  oiiendiculoa  vobisacci- 
pcicm. 

c  H.tc  confidcntia.  Quia  vica.  mnrida  vel  emendata  quorun- 
dameraCjVoIuit  vidcrcqaosantc  indignum  erat  viderc  .  Si 
crgonon  iuit,proptcr  alios  eft.qui  modofc  purgcnt. 
d  Fo!uip)iufPSn:readvos,vtfecifndamgraciam,&  t.  Augufti- 
Prius,quia  in  prion  cpiftola  promiferat  fe  vcnturum  ,  i^  no 
venerac,(Si:  idco  niendax  &  lcuis  videbatur,quud  modo  ex- 
cufdcNon  cnimfccit  hoc,nili  pro  corum  culp.i,Non  cfi: iu 
dicandus  mcBdax,qui  d;cit  falfum  quod  pucat  vcrum,  quia 
quancii  in  fc  cfi  no  tallit  ipfc,l'ed  falhtur.  Econtra  mcntitur 

illc. 


mca  praiucnirc   vo- 

luerim. 

c     Et  ftcundarn  gra' 

tiam  h.iberetis  ,per  vos  fq,;, 

CCI.' 


gratiamhabcrctis^&pcrvo^stranfirc  Macedoniam,  &  iterum  ^  Jl"*"^^  ^^^ '^^^  »';-  £ 

~  *  a   VteIeemofyn.imfctrfmfaiiftis,qu.ibierant.  CClCrcm  .  qUOQ  mci> 

vos  vchm  pollici- 
tatiombus  flaudari, 
vt  vd  promilia  hac 

Cifm  crgo  hoc  tvo^^luiflem  ,  nunquidlcuitatc  vfus  (iim  .'  Autio 

f  t     Faciendauel  dimittenda    b  Pto  carnali  commodo  propofuetim  ,  8c  quianoncrat  dim.fciim.I  I 

c  Vt  per  bas  eaulii»  fit  apud  me,  de.i.in  intentione  mea  allirmatio  &  negatio  de  eodem: 

qua:cogfto  iccundum  carnem  cogito,utfirapudme,  tcftj^ 
quodtairmTitispre-  g  &non'?  Fidclisautcm  Deus  ,  quia  fermo  nofter  ,  qui  fuitij  tranfire  Macedon.&c.  ^^ 

Ceptorem  Ibrtiti  QUi     h  a  Ide.1,mendacium,utinpf.udo.        Idea,noB aliiid  egi  quam  faui  agendum,  quia  uti- j  ^    0'C  lcglt  AmbrOllUS. 

11  1  j  Uras  prjtponcnda eft  uoluntati.  _  \Tr  ri!r>rniii    arariaifl 

cc!;; ,  nlh;?  vel"  uod     ap"d  vos ,  t  non  cft  in  jllo  ei\  &  non ,  t  fed  cft  in  iUo  cft.     hiSSs  pS  cr-  -:;; 

i7p1  h,-.i,»  ^^  go  gratitm  habiui- 

lcnc  d;;  aduccu  cms, 

?uiaim3gocfiepiftola,  pr^fcntiaaucemveritas. 
^utcjtiitcogito^fccundumcarnemcegito.   ^  Ambrofius.Qui 
enini  fccundum carncm  cogitat ,  tunc  non  implcc  »qucc  di- 
fponir,quando  auc  pcrfoms  amplioribus  d  -*fcrc,auc  ccrtc  lu 
cris.autapparacibus  vincicunquodapoflolus  fnrcuit  Sp:i"i- 
t.ilis  auce  cunc  difpofitum  non  impler,quando  prouidcrtius 
aliquid,profaIuteanim^meditacur,ficut&:apoflolus,idco  r. 
non  impleuit  q3  voiucr.ir,  vt  per  hoc  ipfum  mcliores  efiice 
rcntur,fcietcs  idco  dilhihffccum,  quia  quidam  adhuc  intcr 
eos  non  i"c  purificaucranta  peccacis. 
g    Ftftt  apnd  me.,efi,&  non.  ldcfl,vt  proponam  voluntatem 
vtilitati.QJvJon  iic,  quia  vtilicaspicponcndaefi  voluntaci,  ^ 
iVficfeci.  '  ^^, 

h  Fidclis  aute  Dcus,quiafern;o  voflir,(juifuit  apnd  vo!.^non  efl,&  c.  ^^^, 
Inhoenon  fum  menciricrcdcndus.quiainnulioaliosii  vo  itj.., 
bis  mcntitus.Et  hoctredi,pot,quiaDcu$eft  hdtlis,qui  p'.o 
nufit  dodores  vencacis.Vcl  Dcus  verax  cft  mihi  m  hoc  cc- 

'  l?.s, 


Q 


'S 


FiMiSo, 


NICOLAVS    DE    LYRA. 

4C  veru  effet  cxfua  conerfatione  intcr  eos,& per  epifloli  priut  mifia. 
16 d/cit  Non  enim  alia fcribimus  vo.  in  epifloia  a  meprius  miffa. 
I     Ec  cognouiftis.  experiettdo  conuerfatiovem  meam. 
Z     Speroau.quod  vfque  ad  finem  cognofcctis.   i.perfcBe. 

3  Sicuc  Sc  cognouiftis  nos  ex  parte.  ideji,  imperfe£lc.Hoc  dicit^ 
qttla  rccfperant pfeudo  apoQolos  quos  aliqui  eorii  vcris  .Apofluiis  com 
parabantjtamcn  apoftolus  fperab.it  debonofini\fcilicet,quodperfc£ie 
cognefcetit  li'iiplicitate  &  ftriccritatc  fuam,  &  aliorH  vere  Clmili  di 
fcipul.nuii  eam  approbando,&  falfttaiempfiudo  apoflolorum  tepro- 
b"}dn  .   Evhiic  fibi  trattoiemdictn!. 

4  C^iia  gloria  veftra  fumus.  inquantum  per  pnxdicationem  no- 
itram  cnm  adiutorio  Dei  adglnriam  perducetnini. 

5  1 1  vos  noftra.  quia  per prxdicationcm  quam  vobis  fecimus glo' 
riApfXiniium  cxpcff.jmus. 

6  In  dic  domini  noftri  Icfu  Chrifti.  Idcfl,in  die iudicii,  qu^futi 
dicitiir,fiiia  tunc  vniuntatsfuam  faciet,otnnes generaliter  iudicado. 

7  Iv'-b.;cconfidencu.  Toflqua  apoflolus captauit  Corintlmrtim 
beneuotenridad  excitandm  emurH  attentionem  ,  hic  cofcquenter po 
nitfua  excufutionem.Et  diuidiittr  in  duas  partes,  quiaprimo  excufa- 
tiofuaponitiir,fccii.in,explicatiofubditur,fequcti  cap.Trima  adhuc 
i»  tref,quia  primo  recitat fuapromijfione  ,f(CHdo,p(tnit  fuper hoc  fni 
accufationcilii.  Cumauccm  volui.  tcnio  fubditjuaexcufatione^ 
itjridclis  Dcus.  CircaprimUfciedii,  quodinprima  epiflolamiff* 
CorinthUs  ab  .Apoflolo,qua  tameno  habetnus,prnmiferat  ^pofloius 
Corintbiji  eoi  vifnare  antequa  intraret  Muedonia ,  ^  itefu  per  eos 
rtHsrti  4e  Macedonia  >  poflmodH  vero  infecunda  cpiflola  quam  habe- 

mus, 


mus, &  efl  apud  nosprima  vltimo.c.fcripfit  q,  prius  iret  Macedo>ua. 
qua  Corinthurri,  &  fic  videbatur prima promiffion!  co»irariare,prop 
fterquod dicit.Ez h-ic confidcntia. i.juiafatis  puritaie conuerfa- 
tionis  mete  cognouiflis,& gluria  ntea  eflis,in  hoc,inquaw  covfidens.         , 

8  Volui  prius  venircad  vos.  antcquam  imrarem  AUiedutiia. 

9  Vc  fccunda  gratiani  habcretis.  a  mefcilicct  gmtiamvfitit 
tionis paternalis poft gratupr.tdicatioriis  tempore  Vtflrxco/tueifio       j 
nii.Hic  eft  ordoprirnie promifftonis,cui  videtur  colranus  ordofectidx:       ! 

10  Cum  ergo  hoc  voluiflcm.  Hic  cofequeterponitfuper  hoc  ac  i 
cufatione  Cortnthiorii  coirafe,quia  aliqui  dtcsbatipfum  tnutaffe  pra  \ 
pofitU  circa  diClH  promifftm  cx  animi  lcuitate.  ^lii  vero  quod  Ifocfe  | 
cerac  ex  carnali  affe£iione,proptcr  quod  dicit.Cij  ergo  hoe  voluif-  i 
fum,nunquid  lcuicatc  vfus  fum?  mutiido propofttum,vi  mihi  im  j 
ponitis.  ! 

11  Autquccogitofccundum  car.cogi.  i.ex  effcftti  camal'. 

\t  Vc  f ic  apud  me  cft  &:  non.  idefl,duplicitas  &falfttas, vt  aii  \ 
qui  veflriim  djiimant.   '  L 

1 5  Fidclis  autem  Deus.  H;c  confequentcr ponit  fuS  erciifjt^op  \ 
ne.Bt  dimditnr  in  duas  partes,(jniapriino ponit  caufamfalfam.fi-cun 
do.afferit  vcra,  ibi.  Ego  autcni.  Tritna  adhuc  in  duis  ,  quia  duptici 
rationc  oficditfc  nofecifii-jcx  aliqua  duplicitate  fcufalfitatc.Et  acci- 
piiurprima  ratio  CX  officio  pr^dicandi  jibl  a  Dcn  iiftpofito,cu  quo  nOt, 
ftat  tiilis  duplicitas  feufalfitas^fed  requ  iritur  otnninicd  u  ucnta  < ,  qtiiit 
tale  officiii  impnnitur  a  Deo,  (jui  efi  ipfa  veriias  pcr  rff'  ntiam.Et  hoC 
cft  quod  dicit. r-iiichs  autem  Dcus,  a  quofum  apoftohs  infiitutu!. 
14  Quia  fcrmo  nofter  qui  fuic apud  vos.  &  ab  ipfo deriuaiur. 
l  y     Non  efl  in  lllo  cfl  &  non.  iUeft,altqMafallacia. 


II  AdGonnthios. 


A  fiis,5: hoc eft  vc apud  me cflfc,  eft  &r  n6,fed  Pcus  efi  fidelis 
^ in  prom;fl[is,qui,(  i n  illo  toto  noliro  fernionc ,  qui  fnit  ap.v. 
non  cflyii.  noii.  idcf},niendaciu.Iii  noftro  fcrmone  no  fnit  cft 
&:  non,  quia  inillo  Dcifijjo.j.in  eius pricdicatione, qui  Dei 
filiu  s  eft  prcdicacus  per  nos.'j(ji»/a.e^  eir  «tf«./f<i  c^,idclv\afrir- 
nwcio  vericacis  can- 


Cap.   J.      3^^ 


bignmusdcp-omifnswius.Si  cMimadhucmorc:;!ilvi!s  fpiricS  D 
fuu  crcc)idic,di>^iO  no  cf?,  quMi  inunorcilibiiS  addaciilGriS. 
c     Fobifcm:  T/;  C/.Ji^iy?,;,  Tunc  1  j  vos  eftis  fir:ri.  Ki  Ch nao.m 


iio,ma 


crji. 


wmfu.inil.  Q^iod  fi 
jnedaceseiJcNnus  & 
jpfe,g.aqtf  dociiit,ta 
cu  pr(^'d:camL«.  Ve- 
i-axc{tDeifiliiis./7«'-f 
promifJi.Dciini/.  idcfi, 
pripfi'"  P<^r'lJ^m/;/«,ey?. 
it,ia«,8£4<  Ambro.SiqufdC' 
r.'        ffruxi  cadc  xdifico, 
pr^uaricatorem  me 
conftituo ,  idco  er2;o 
fidclc  in  fcdicic  Dci 
pr<^dicationcm .  Na 
illud  facjunt  adulato 
res.Frcquenccr.n.nc 
homines  offendanc, 
qua:verafuncpr«ECcr 
rciccunr, 

g  *  Thcophyla.Sol- 
uic ,  qu^  incubere  vi- 
d-rcur  obicdlionem. 
Poffcc  quifpiam  mc- 
ricodicere  .•  Sinulla 
tuisincftfirmitasdi- 
clis ,  quandoquidem 


gisconfl.icdem.bis,pcrq!ius  VvTSconfiruuicicftis. 
d  Egoautem,G-c.Vvo  leuitatc  vclcerreno  comcdo  rio  dimifi 

kdparces.Spiritu.iIe 


a     Ided.ineius  prarflicationecuiaDei  (ilias  IffusCJiridiij  eft. 

Peicnim  filmsIcrusChriltus ,  qui  in  vobis  pcrnos  prxdica- 
tus  cft,  pcr  me  &  Siluanum  &  TiiriOtha^um ,  non  fuittin  illo 

a     Idell,  mendacium,  b  Nnnquam  aliuduoluii  quaiu  quod  utile  e1      c     Verax  eft  Dei  filiui.Et  uere.quii. 

e^ft  6c  non  ,  fed  eft  in  illo  fuic  .  Qudtquot  enim  promifiiones 

Vel  recundum  aliam  liierain.ueritas  Sc  coinpletio. 

Dei  runt,tiniIloeft.Ideo&per  ipfum  ameDeodicimusad 

a    fei  quos  mantfdUcui  hoc-    b    In  u«a  przdisatione.    c    ludio».        Quia  &  Gentes,  cum  ludis 

conliiiuata:  fnm. 

gloriam  t  noftram .  Qui  autem  confirmat  nds  vobifcumin 

a    In  ucn  przdicatione  Chriiti.    b  In  regcs  uc  faceidotet  per  fpiritum  in  baptif.  vnde  Fctius.Nos 
lumiis  gciius  eieftum.iegale  faccrdotiura   c  Eit   d  Inlibrouita:  fctipfit,  uel  ilifcerniiab 

aliis  ii^no  crucis. 


tuncdifpoficum  no 
imnicr,quandopro 
uiJecius  aliquid  ad  l 
fiKitc  medicacur. 
'ii  Thc(\  PcrfuadC'- 
rc  volcns  diumus 
Apoflf!!''  vera  efse, 


icd  cuam. 


cis  parccns  ad  cos 
venifediffcrebnr. 
*  Ambr.Nucmani 
fcliacquacaufa,cQ 
voIuifIcciread'lios 


quc'  dict!cur,cu  qui 
cii  cogiiacionu  in» 
fptdtor ,  niccfliino» 
niij  vocauic.Dcinde 
^  c    -  d  ■'^'"'^  alpencace  co- 

Cnrifto&qui  unxit  nos  Dcus,  etquifignauitnos,  &  dcdit'°  »uni,qucd!dasuc, 

a    Sp  riturafanftuminariam.ueldonallmtpigniu,  quodlpirituscilin  cis.  b  AperitJ  quate  noii  uc- '  '    £raC.n.3fpcrum  ,  6^ 

dnit  ad eos  Ccut  dixit.  Ne  putent  le  contcmpto».  ij    niJni-n  r^L-.-ir.  ,i,.^^ 

,    .        3   r  .  .        ■  j-i  /1  ,-     b  n  - 1^  mina.u  picnu>quoci 

tpi^nuslpiritusmcordJbusnoltris    hgoautem  tefteDcumij 

a  Non  fulum  c!rcacorpus,fed  et  a>n  comra.        Simeniioi.  b  Nc  conuilUiem  ntulios.       Keeoa(pe- 
irnre  mcone^i  uertetentur  in  ledicionem  Vult  ergo  prius  raitigare. 

inuo'co  in  animam  mcam,  quodparcens  vobistnonvcni'4 

a  iTimimuiccra  ,>o:iquama  uobi»  dilcefll.  b  Ideo  dico  parcens.    c    Non  quiadoiiiJHum  Sc 
coiftioiem  pjtiatiit  JiUes.  d     C^ua: voluntatis &  nou necefsitatis. 

^  ultra  Corintlium  •   No^n  quiadomiuamur  fide^i  veftrie,fed^J  di^f]ulic>vctunciret, 

a    Si  uuUit  coopetari.    b    Aeterni.uel  quiagaudcbunt  cnie.-^dati.  WJ    qn  ia  ptopC    omnCS 

q^.T:perdileaioncmopetatur,nondomiBi».  -_   cmend-rn<:  ihiir^ni 

].  a  p  _b     !■•       n    ■  Kt         r  j     n      •  */  ^-nii-i^J-iob  inucni-^ 

g  adiutorcsiurausga^udiivettn.Namhacftatis.  i§  lec.Hisn.nucloqui 

19  cur,  qui  videbancur 
fe  vclle  corrigere» 
fed  opcra  no  dabac,vc  hoc  implcrec  Qiiia  ergo  ccnripcrc  il 
los  necefTe erac,icer  fuii  ab  i liis  diuerctc,  nc concrifcarec  mul 
tos,&: hoc  fuicillis parccrc.Cijod  vc  mencibus  coriun  com 
nici)dcc,Deu  ccfcem  dac,  nc  pucarenc  fe  indignos  cfsc  &:cq 
tcmni ab  iIIo,quo  compcrto ,  vt pr^fentiam  eius mercren-- 
tur,cmendarcnc  fc. 

e  lion  quia  rfo.Nc  indignarcncur  quafi  dc  dominio  eo,  quod 
dixerar,parcens  vobis  non  vcni.fubdit.T^o«  ^uia  do.&c, 
4«  Theodore.  Hocaucemdixit  tanquamtacic^c^bieiliom 
rcfpondens.Quia cnim  vcrifimilcerac dicere aliquos  .Qijid 
igitur>cancdccaufa  crcdidimus,  vc  feruicuce  luitincauuis. 


ti, 


aliquid  te  cum  tadlu 

rii  affirmas  ,nihil  cgifle  dcprchcndcris,vereor  tic  fermo  hic 
tuuscIi6<:n6,hoccft  mhil  infchabent  firmicatis .  Ad  hxc 
icaquc  refpondens  apoftolus,inquic:Eratprofedo  mei  iuris 
profedionein  ,jad  vos  polliccri,coqueme  mea  fefcllic  opi- 
rjio,prqdicat!o  vcro  Dcicftopus,&  ideoncc  fieri  poceff,vc 
quempiam  fallacdiuirumyftcna.  Cum  itaqucfitDeustalis 
ncq;  cus  ferino,qui  ad  vos  habituscft,  A:  p  nos  pr^dicatus, 
vcl  infirmior,vcl  mftabilis  erat,iu  fir,  vt  plerumque  diluar, 
quodaffirmauefic,aucconfirmccquodanccdilucric. 

Veletiaali.i  Iitcrawrrt^ridTow/j/e. quia  in  illocomplct^ 

&cxhibitsfunc.Etnoncftcredendu,quod  mendax  fic,pcr 

que  patcr  verax  apparuic.Et  g.a  promimoncs  Dci  pcr  Chri- 

ftum  funt  impIet^.Ji^M  nos  perpfnm  dicitDeo  amen.  idcftjVcra- 

C  ccmcflb.Ec  quod  Chriftus,&  Dcus  funtveraccs,eft. 

■a  Udglo.noil.<:{\.\\a.  per  hoc  probamur  vera  pr^dicare.Noftra 
dico,non  cnim  tancum  nobis  tribuo,fcd  Deo,quia  qui  cofir 
maceft  Dcus. 

b  Quitiutemconfirmatnos.  ^  Ambrofius.  Chriftumdicitco 
firmarc.gcntes  in  fide  promiiTa  Iud(jis,quia  ipfeefc ,  qui  fc  - 
cit  vtraq;  vnu,ideft,Circuricifioncm  6c  pra:putium ,  in  vno 
rouohomincfaciespace,Dominuscrgoc6firm^c,&:Dcus 
qui  vnxit  no^idefc,qoi  dcdit  rcjia  honorificctiam,ficut  di 
cit  Pecrus  ApofcoIus.Quia  fumus,inquic,  gcnus  regilc,p  vn 
dtione  fpincalem,  cuius  cypus  fuic  in  rcgib  lud^orum .  Q^i 
&  fignauit  nos  dando  fpmtu  fuum  nobis  pignus,vt  non  ara 
bigamus 

NICOLAVS    DE    LYRA. 

I  Dci  cnim  filius  Ic.Chri. quiejl  vii  veritat  &  vtta^lo.l^.a, 
a     Ciui  in  vobis  pcr  nos  pr<^dicatus  efc.  •ecraciter. 

3  Per  me  &  Si  luanum.  iflf  cfl,  qm  vocatur  Silas.^fl.  1  y. 

4  Timochcum  non  fu  ic  in  lUo.fciltcet,  Chrijio. 

5  EkSiCi\on.ElideJl,al:qmdi4plicitas. 

6  Sed  eft  in  illo.  quia  omncs  promifiiones patribus  falias  a  Deo 
fideliier  adimpleuit.  ^ 

7  IJco  &  per  ipfum  amen.  i.fideliter  cofitendo  eiusfidelitate-. 
i  Ad  gloriam  veftram.  qnam  per  ipfum  confecuturi  efiis  cerlitu 
dnalhir^n  ft  fuedt  defeSlus  invohis. 

9  C^i  auccm.  Hic  poni:urfeciida ratio,qu£  accipitur  ex  vfu  di£li 
o^ii].na  ^Apoiioli  prxdicando  loquebantur  >  xfprciali  motione  fpiri- 
«"Jl-j  a,Maf.io.f.Non  cnim  vos  cftis,  qui  Ioquimini,fcd  fpi 
iitu?pacrisvcftri,qui  loquiturin  \ob\s.& hocmodononpoufl 
bononentirijicet  hoc  poffit  quadn  hquitur  cxfc!pfo,&-  hoc  cit  quod 
dk\t.^\  au.'con.&:c.  i.fpintufjan^usyqui  coniungit  mmkra  ectle 
ft*  adinHutm  &  cjpiti, 
>o    C^ivnxic  nos.^rdWrt/i/rf, 

I'     Ec  qui  fifnauic  nos.figno  crncis  in  baptifmo  &  cofiimatione, 
1  i    £t  dcdupi.fpi.ui  cor.no.  De  mione  pignoris  duofunt.f^ 

tantutn 


ikate inftar diii cafci^cmur,ncccfsario fubiunxit.  H':c dixi 
non  tanquam  in  vos  dominacum  cxcrccns,  fcd  vc  qui  lim 
fpiritalis  vcfcn  gaudij  adiutor. 

t  Scdadiutorcsfumusgaudijvefiri.  •}«  Ambrofius.Hoccfc, 
quia  ficut  in  malo  opcre  iuftitia  cfc ,  ita  &c  in  emcndanonc 
gaudiiJ.Huiusgaudij  adiucorcs  fumus,inquic,  quia  voicnci- 
bus  cis  emendare  fcctfcriic  tommoniciont^s,  vc  quod  velle 
cepcrancpoHttnt  implere. 

g  7<lamfidefiatis.  *  Thcophyladus.  Inhisquidcm.qu^  fi- 
dem  contingunt,rc£to  fcacu  conlilcitis,  quo  lir,vcnil  liubca 
cuius  infimulare  vosqueam  ,  inc^ceris  veroinftrmiores 
cfcis,&  ambulandi,  aquibus  lipedcmnonreculericiscinen 
daci,meritonecfccusvosp^naafticcre,&;mcrorepocero, 
ac  ipfe  vcfcri  obgratiam  tnlcicia  lum  aticdus. " 
^  C  A  P. 

tantH  valeat,quantit  res  ipfa  cuius  eftpignus,fccundo,r^  non  habctuv 
rcs  citius  eflpignus  nifiinfpt,&  fic  inprxfenii,  fpiritfjfaniius  eftpi-, 
gnuifa£ias }  fjnClis  b<^atUiidinis  xiernx.xqHatis.u.banitas  eflniqu^ 
expe£lamus  tnfuturo,  qux  ifi  ipfa  lrinitas,eade .«.  bonitas  cfl  in  vti^ 
perfuna  quein  trihus.kt  jupplmdum  eji,qnod  homo  kqncns  exfpirit 
tufianfJi  inhabitatione  &  ruotione,vt  fic  nonpoJ:eitfJfnm  dicere. 

1 3  Ego  au.cefcem.  hic  cofequeter  ponit  canfam  ve'a,quare  non 
renerat  fuundk promiffi  formam.  Et  confirmat  diCiumfam duplici 
iurameto.f.alicflationis  dicens.Ego  aucc  tciiC,& exccrationis.ibi, 

14  In  animam  meam.  idifl,iiipericulurn  anm»  mes. 

I  y    Qiiod  par.  vo.no  \e.vlCo.!,poflquaa  vobis  deccffi.Dicit  aut 

parcet  vobis.Sciebat.n.cos pro  ttic  male  CQrrigtUlcs,&  fic  cx  adtictu 

fuo  ad  corrigendH  fotniffi t  cririinfcr  eosfediiio  &  m/ius perici--ttirrt, 

l  ^     Non  quia  do./;oc  dicit ^pnflotus^qiaapofkt aliqids  ilc  Corin 

thiis  dtcerc^quod  .Apuitotus  loqueretur  mutiu  dominatiue  dicedo.V^it: 

cens  vobis.  idcv  h<.c  excludit.ditens .  Non  quia  do.  q.d,iion  dixi 

hoc  vt  domitius  vcfler, 

ij     Scd  ad.Ca. Q,v.quodexpe£latis. 

)S     'Hzm.  idefl,quia,  .  ' 

19  Fide  ftatis.  ideii^  immobiles  im  veritate  catholica^&  non  ex  co» 

{iiori(  aticiHa. 

Tom,6.  m   4  Sta- 


l 


3^7     GIor.orcljn.&NicoIaicleLyra. 


368 


A 


C  A  P.    II. 

30*  Tatui antem.  Parcens  Hon  vcnijcd  fl^itui  hoc  idem.  o,  ciim 
O  pri.Tvam  m\[\  e^\i\o\:i\in.L  ue  iterumvenirem.   vcliccrum 
cllcctri{tici;i,(icucfiiitaiidiciseorum  pcccatis. 

^    Ambronus.  Apcitum cfl,  quia  idco noluic  irc,ne  for- 
tccorripicns  p.iucos 


niedin.Ti,idm;hiI^ticiamconcilict.  Huiusaurem  vosquo* 
qucc{iisparcicipcs,vcqui  noftni  veflracffjducatis. 

QA^idc-tcergoncfi-urtr;iconndam,quod  mcumgaudiii 
erir,<Si:  vos  dcl  eiis  faccic  jquodad  mcum  gaudium  fpccbr, 
jrtij  meum  gaiidium^&c. 


D 


-  fiiper'trifti- 
tiam. 


multos  concririarcc 
ipfe  etiam  contnfla- 
tus.  Compaciuncur 
cnim  omnia  mebra 
vnius  mcrori. 

^«  Thcodorctus. 
Non  confuUius  au- 
temexifliui.un,vt.'»d 
vos  vcnien  s,cos,  qui 
p?ccant  rriltitia  afti- 
ciam .  Illud  .nuccm, 
itcrunijCum  piifcn- 
tianoncumtriliicia, 
coniundumcrt. 
b 


C  A  P.     II. 

Tatui  aucem  hoc 


ipfunn  apud  mc  ne 


e  'H^n  ft  contrifle- 
mini  .  Ambrofius 
Ad  hoc  cnim  cor- 
ripiebat,  vcollendc- 
rct  quo  amore  illos 
diligcrcc  ,  dequorii 


ipium  a 

Vos  CDDtiiil.ins 

itcrumin  trirtitiaveniiead  vos.  Si  cnim 

egocontrilto  vos,  &quiseftquimel2E-  4  peccatis  plusillisdo 

a    Nullus.  b  Qiiod  mcliu«  lir  p<:t<:piiloIiinviu.im  pcr  prffcntiam.    r    lcb.lC    ,    qui  nOU  hOC 

tificec ,  iiihqui  contrifta^^tur  ex  itic?  Ec  6  afft-'»^!"  corripic.cotri 

a     Quodneiuoinc  l.etificet.n:li  .jui  contrilt:tutcx  mc.  -7    ItaC  ,    InlUlCat  CnilTl, 


,  _^  a     Qu. 


hdc  ipfum  lcripfi  vobis,vt  non  cum  vc-  8 

De  pc ccatis.     c     De  vob:5. 


De  incorreftione. 
b 


qui  no  condolec  fra- 
tri. 
nerojtrillitiamlupertriftina^mhabeam,  dequibusoportuerat  9  ^   si qms autem cotri.^ 

a    Nun  (oiumiiunclcdolimcnm  coiitnftjuillis  &  ficgrauitcrpeccallis.  '  1  rXCipiC  lomiCatOrc 

.v...w..^....^.<.  '^     Qj'Ki  ylira  non  habebo  triil.tuin      c     Idc.t,(]uandr>gjudei>  vosgaud-tss  illum       (lUCpriusfa- 

sicnimcon.  Cor-  d  mc gauderc.lconfidens in  omnibus  vobis,  quia  meugauduV'"  thanx-tradedum  m. 


m 


rigendo,increpando 
quocunq;  modo.vel 

^  per  cpiflola  vcl  pras  • 

^  fentiam. 

C  Etquiieflquiy&c. 
*  Thcodoretus. 
Qiiid  me  a^que  exci- 
tarat,  ac  fenfus  eorii, 
qui  accufantor  ?  ex 
coenim  facioconie- 
£hiram  vtilitatis,quq 


Trirtiti.iin  habui     b     Liboribus  u;gilaiidi>  pro  vobisSc  orando.     c     Cura.dolorc.      Priir.uui  cpiftoJ.im.  '  I     dlCaUCTat  rCCipi,QUia  '"'" 

omniu  vcfttu  cft  Nam  ex  multa  trjbulationc  &  angu ftia  cor  '  2  corrcctus  crac.         ""* 

a    Quiindicio  funt  quid  iiituscffet.    b    Hacrerero.      c      Pcr  mcmoriam  eorum.  I  3    g      Scd   CX  partC  j  ft 

dis fcripfi  vobis  per  multas  lachrymas ,  nonvt  contriftemini, '4  no«o«c/-m,orc.Nnii 

a    Quoddefideriumcmeudandi.    b    Alub  habeo,    c    0:ltnfam  ,  quia  omncsvt  fediligit.  C  5    OmnibuS  OnCIS  Crifll- 

Qaara  putaueritis.     d     QujDus  de  lure   mco  cclsi  i /r    ,._;.,.,.,„.,,     .-,_    _.    _ 

/>,       r-'  »        !•      "  \   *>i  i^"  j  <^     ■      ■        <<i-r'-"'  UcEimpono,  propccr 

ledvtlciatisquamcliantatehabeam  abudantiusmvobis.  S1.7  iiios,quide  pcccaus 

a    Sicut  illc  fornicator.    -b     Perlachrymisjcripfi.fed  tamsn  conJonate  illi.         Tantum  .    Etiam   vos.iQ    flnlllfriinr 
c    Non  omneSjVt  hoc  omn;bus  noa  ;mpoQam,quod  rcprehenfoiie  dicitur  ,  vel  lilos  onetet,qui  do-  UOluCL  UIIC. 

luciuntiep^eccato.  .  19  *  AlTlbrofiilS. 

qui's  auie  cotriftauirmc ,  non  mc  contriftauitjfcd  cxpaVte,  vt^^  Omncsquos  hic  di- 

Tamcn.     a    Tam  giauiter  deliquit.     b  Quia  talisfacile  ddfpeiaicijfi  iiimisafpcre  ineumanimaduciteretur.  J  I     CIC    ,  CX  paftC  ,  fanc^lt 


t  Orauera.  ineft   in    rcprehcn- h  nontonereomnes  vos.  Sufficit  illi  quieiulmodicitobjurgatio-i  func.Du.e  cmmpar- 


fionc. 

•j:  Chryfoflomus. 
Nolui  ad  vos  vcnire,  ne  amplius  vos cocriflarem  increpas, 
indignans.auerfans,  deinde  quoniam  &  hocipfum  erac  vo- 
hen\cncius,&:  illorumcontinebacaccurationem  li  (ic  res  ha 
bcbancvt  Paulus  fl  veniffec  cotriftarrdus  effec  ,  corredione 
vfus,ait.Nam  fi  ego  contrifto  voSjquiseft,qui  mccl^tificct^ 
iiifi  isquicontriftacur  ex  mc^ 

Q^Ec  vos  me  concriftacis,niy*  qui  contriUatur  ex  me.  ideft,fe 
cundum  meamvoluncarem,vc  p^niceac. 
d    Confidens.    4<    Theodorecus.ldeo  mexliccerjB  meum 
,  adiienciianticiparuntjVtcumperillas  fuehcadhibitum  re- 
•  medium, 

^        N  I  C  O  L  A  V  S    DE    LYRA. 
CAP.    IL 

lC  Tacui  autem. T  flqua ^pollolus  pofuit fuamoccafioncm ,  hic 
O  lofequenter expli.  at eam  exprimendo  duplicem  caufampropter 
Duam  non  venerat  Corintbumfecundumformamprimx  promiffionis. 
Seciidaponifur,ibi.C\im  autem  venifl[em.T>r/7»a  caiifa efl.,<juiaft-^ 
cut  di8u  efi  timebat,ne  ex  fuo  aduentu peius  eueniffct,  &  fic  triflitia. 
fine  vtilitate  habuiffet^qua  expUcat  dnpliciter.primo  mgenerali,fecu 
do infpecialiJbi.Si  quis  autem.  Circaprimum  fciendum,  quodficuC 
didum  efl,  .Apoflolus  timuit  neeius  aduemus  effet  inutilis  ,  imo  no- 
ciuu  s  ratione  d  i  £la,&  fic  h  abuiffct  trifiitia  fine  vtilitate ,  propter  qi 
difpofuit  non  venire,fed  magis  fcribere  epiiiold  prxmiffam,reuocatu- 
rus  eos  adp^nittntiam,vtfic  cum  veniret eos ad  correSione  difpofitos 
inueniret,&  ficmateriagaudijexpinitentiaeorumhaberet  ,per  quod 
fatet,qHod  dilatiofuiaduentusfuit  valderationahilis,&  hoceflquoi 
«//c/f .Stacui  aucem.  idefl.firmiter  difpofni. 
X  Hoc  ipfum  apud  me.  Idefl,  tunc  ad  vos  non  venire perfonali- 
terj^ed  niagisfcribere. 
5     Nc  iterum  in  triftitia.?at«  exparte  mea  quam  veflra, 

4  Venirem  ad  vos.  ratione  prindiEla. 

5  Si  cnim  e^o  contrifto  vos.  corrifiendo  indifpofitos. 

6  )it  c^\.iiscn  c\\\imc.q.d.exiflens  apudfos  cofolari  nonpnffum 
nifi  a  vuhis ,  contrifliitHS  autenon  potefiatium  Utificare,io  fubditu:: 

7  Nifiqui  contriftaturex  mc.idefl,vos  per  me  contriflatiji  tifc 
veniffem,quod  non  fieret,fed  mogis  oppofitum. 

8  Et  hoc  ipfum  fcripfi  vobis.&c.  Fuit.n.  primo  contriflatus  de 
peccatn  eorJi.fecudo  magis  coiriflatus  fuiffet  de  incorrigibilitate  eoru. 
$     De  qui.oportuerat  me  gaudere.  inueniendo  vos  paenitetes, 

10  Confidens  in  omnibus  vobis.  &  hoc  vobis  fcribo  cofidens. 
(jnod  fic  vos  difponetis  perpanitentiam,  quod  inde  habeamgaudij  ma 
teriam. 

1 1  Quia  gau. mcum  om.ve.  i.cofurget  de bono  omnm  veflrum, 

12  Na  cx  mu,tr.&:  an.cor.  Jinguflia  vcroproprie  eft in  mente, 

(X 


2}  tes  populo  func  ,  fi 
cut  in  pfima  epifto- 
la  memoraui.  Hi  ergo  ex  parte  fandorum  func,quos  concri- 
flatos  in  errorefratrisfigiiificat ,  ficutS^  femctiprum.Hoc 
autcm  dicens,  onerauit  peccantem .  Pius  auccm  fit  reus  iu 
cuius  delifto  multi  tnbulantur. 

h  Obiurgatio  bxc,qux  fit  a  plnribus  ita,vtecontrario  m-i^is.  Qu^ 
&fitcporisquantitatcvclalio  modo  non  fatisdignapcn^ 
vidctur,in  hoc  tame  no  cft  parua  a;ftimanda,quod  fit  a  plu- 
ribusquibuscogregatis  fachanecr.idicuseft.  Magnu  vcique 
dolorcm  pacicur ,  quidelictum  fuum  plures  vidcc  hjrrcre. 
Ec  lcafutiicit,qu'od  a  piuribus  obiurgatur. 

^  Theodo. 


_      > 


ex  quaredundat  tribulaiio  carnis  in  corpore ,  &  vtrunque  contigerat 
.Apofldo  ex  Corimhiorumpeccato.ideofnhuit. 

1 5  Scripfi  vobis.  reuocans  vos  adpaenitentiam . 

14     Per  niuitas  lachrymas.  a  mefnfaspro  expiationepeccati  ve- 
flri.Et quia  atiquis pofkt  credcre,  quod bocfcnberet  ad eoium  confu- 
fionem &  triflitiam,&  ideo  hoc remouet dicens. 
I  j     Non  vc  contriftemini.////;;)/^  bufcripfi  . 

16  Scd  vcfciatisquamcharita.habeam.  er^omnes  fidcles. 

17  Abundantius  in  vobis.  quia  iltos  couerterat  adfidZ;vtpate(. 
ex  fupradiclis^-propter  quod  magis  "z^tabat  pro  cis.Et  loquitur  .Apoflo 
lus,vt  magis  moueantur  amore  quam  timore.  * 

18  Si  quis  aucem./f/c  confcqucnter ponitur caufafiuttriflitite  in 
fpeciali  de  quoda,qui  eum  contriflauerat.f.tlle  cnormis fornicator,qiii 
vxorem patrisfui  habebat,vt  Ijabetur.i.Corin.K.Et  diiiiditur in  duas 
partes,quiaprimo  oflendit  quatiter  eum  contriflauit ,fecu>!do  de  ppu 
eius  agit.ibi. SufSciz  illi.  Circaprimudicit.  Si  quisautc  concrifta 
uic  mc.  Et  accipitur hicfi.p  qa,qa iltud  nefarius  cotriflxucrat  eum. 

19  Non  n'.econcrifiauic./ci//cef,ror^.'/w. 

zo  Scd  cx  parce.  i.fectidu  quid,efl  enim  di4piex  triflitia.Fna  quA  , 
abfaib-:t,&deijcitratioiie.Etifiafecundimphitofophii  »6  caditinfa 
pientem,necfuit  i»  .Apofloto.^lia  qux  aliquantutu  turbat  rationem^ 
quando  quis  turbatur  de  mato  aticuius,&  h^cfuit  in  .Apoflolo,tame/i 
quij  liStabatur  de  bonis  aliorum,  ideo  fubdit. 
XI  Vc  non  onercm  omnes  vos.  imponendo  vobis  omnibushoc 
onus,fciticet,quod  coniriflancritis  me ,  nam  multi  vefirum  lAc  Utifica 
uerunt  exfia  bona  conuerfatione, 

Z  2  SuflBcic.  Hic  cofcqueter  .Apoflolus  agit  depoena  itlias.Et  qtiiapf 
tiJi  mcdicinxfunt  cotra  morbumpeccati,  ideofccurius  cft  dcp^na  dtbi 
ta  remittcre ,  qua  eam  aggrauan  :ficut  fecurius  efi  vti  medicna  dsbili 
qua  nimis  forti,propter  quod  dicit  'Pbitufopbus  5 .  Eihico.ip  Epicbcics 
cfl  diminutio  pfnarum,&  ficfacit  huic  .Apoflolus,&  ad  boc  alios  in- 
ducit  dicens.  Sufficic  llli  qui  hu.ed.  fciticet,diiiofornicntori. 
93     Obiurgatjo  h^c  qux  fi  a  plu,  i.^u4  efl  ta  maniftfla,  ficut  efl 

^  fcparatio 


365»      II.   Acl  Corinthios      Cap.  11. 


370 


fiibftantinm  damnans  per  quii  cxciderar,qucex!ndv'  iv.n  pe  D 


ninare 


:ij 


illo, 


A     *  Theod.OffendiccriamCorinchioriimftudium.  Sufft- 
Cciteiiim,iiiquic  ,  i'Jiquicfteiuimcd!  obiurgatio  illaqu.r  fic 

aplnfibus.Oames  cj)imipfumauerrabanrui,vciuireiat.  Ta 

ruin  vel  fcribendo  valcbac  rabernaculorum  opitexi  propcer 

cam  quas  in  ipfohabicaDac  Vircutem .  Abforbcri  auceai  ap- 

pellauitjDefpcrarc, 

^"  '  *  a  Qu^i  quinfi  pluribus.tanto  magis  don.mdnm. 

a  harc  qu;E  fit  a  pliiribusita^vc  econcrario  magis  t  cIoneti?&: 

a  Vtjer  cieniprum  Dauid&aliorumcjUibus  in^iiiltj  eil  venia.         1  Euni.     5  Fer  nim'S  afperam  pcrin- 

ICHiiJa.  i-fc(\icians .  ^Adi^loki.         Q^ciit  vti   letufo 

confoleminijne  forte  abundariori  trirtitia  abiorbcatur,qui 

INcablotbcntur.  f  Qui  poncm  iubcrc.  a  Condonandoeiquod  deberis, 

ciufmodi  clt .  Propter quod  obiccrovos ,  vt confirmeris in 

1  Qium  h.ibuillisei)ciendoeiim.  INunc.        b     Quoaiiin.o  fjccntis  C'icicndo  eiim. 

t>  tillura  charitatcm  .  Idco  enim  &  fcripfi  vobiSjVicog.nofca 

t  Oblccr.)Condon'iic,dibeti3  autc. 


ita  fideomninode 
ficcre. 
^    Ambrof  M.> 

"1'""  gnumdolorcmvciq; 
pacicurj  quidciidum 
fuum  videc  plurcs 
horrere. 

a     Donetis  &   confo. 

Rede     hamini  pro 

tion"i  peccato  atfliAo  igno 

,i  lccrc  &:  fubuenire 
percololationcsprg 
cipit.Sienimcorrc- 
itus  in  animo  dolec, 
niox  habec  fru:l:um. 

m:(Su.  H'EC  eft  enim  vcra 
p^niccntia,cellarca 

I1.3.  g.  pcccaco  .  Conjolemini 


rienu  b.iptif n.Ttc  nmiHojVt  rpiric' inqwic  uiluus  tk  ii} dic  Do 
mini.Hrgo  faluus  erit  ^iritu!,  tanto  {ccicrepoIlutuspLopcer 
hos  perditacarne,vtfa!uuslic  ui  pena  . 

^1«     Anibrolius.  Hoc^dicirqupdfupramemorauf,  qaia 

cun(oIaciodcbecfub 
fequi  fiancm  dcli- 
(Sum  fif?ntcm.ncdiu 
conciinatus  &c  con- 
tcm^ ciiS ,  a  charitate 
Ecclcll^.incipiacdef- 
pci:,irc  dc  fc,  -S:  vides 
qu!  f;.'mper  m  infl- 
i\  'fubtilis  dia- 


blf  ;^em  aus  t^;^-;;" 
n  »       ■  iij  r  ■      -y     vilcmaftcddm,acc^  chantas. 

t  expcrimentum  vcltrum,,an  m  omnibusobedientcsiitis.  7   dat.&fu^^^craccijvc 

._.  1-         -IJ  n-       o  a     Co.'donauisuodbenepot«i.  VCl  praifnTtibuS  ftua 

t  Cui  autemaliquid  donalt!s,&  ego .  Nam  &  egoquoddo-  ^    j^j.^  qujdclpcfucuri 

a    Sicutalij  agoltoli.  b     Quia  non  temere  hocf)£iuinel!  palfim  .  c    r>:ci.  DrXlVll   dciClifuS  efl" 

d    Ac  ti  ij>lc  Cluiftus  condonitet,  ne  iriiia  vidcJtm  huiufmodi  condoratio  cuj:propter  amicos.  !-''*•     •  )   u    ict./iu3  vii, 

naui.fiquid  donaui  propter vo's in  t  perfona^^ChnltijVtnon  9    ^''P'^'''-''"^  ,   f"^  P    . 

^  a    VtL.ateUiderpera,et       ^  \  Afiutias.    .  O    ^'^""' '"^  ^•'^'^"^^' '  ^^^' 

tcircumueniamuraSathana.  Nonenimienoramu.-scogira  u  •''a^iocp^mtencuda  to«.,pemur. 


fti,&  ortiu  apertii  effct  mihit  i  dno,n6  habui  requie  fpirirui 


I 


I 


B  '    Per  vcrba  domini 

pcr  prophccam  dj- 

centis.  T^o/o  mortm 

feccMorii,fed  vt  coae,' 

tacnr  &  riuat .  Et  itc. 
-Quactonque  hora  inge- 

ntncritpeccator,  ommn 

tvKjHitJtum  eiui^non  recordabor . 

b  Jdeo  enim  ^fcripfi.Cuni  proptereum  rccipiendum  fcripfc 

D m,&:  propter  hoc  ctiam  fcripli,  vt  quos  expertus  fum  mi- 

hi  Qbedientesin  di&aione  ,cognofcaman  in  omnibus  fmc 

obcdientcs . 

rc  f^t non  circum.  ideo dcbemus condonare,nc decipiamur  a 

'.  fachana.pcr nimia afpcritatem. S^pe  enim  proptcrafpcrio- 

.  'vcsanimaduerlionesindcfpcrationcm  infirmus  pcipitat'. 

'*".*  Tcrtul.Vcicbaturncfraudarctur  aSathanacircaeiusper- 

s.fon9  3mifiioncni,quem  Sathanx  ipfe  proieccrat,  aut  ne  ?bu 

dantiam^rorisdeuoraretur,quemininteritumcarnisaddi- 

:,p4Cf ac.  Hic  lam  carnis  interitum  otiiciuir»  pijnitenti?, intcr- 

^    prctantur,  quod  videatur  leiunijs  &:  fordibus  &  incuria  om- 

lii,3cdcditaoperamaIa:tra^tationis  carnem  cxterminado 

fatisDcofaccre,vtexhocargumenteturfornicatorem,im- 
'     mo  inccflum  iUum  non  in  pcrditionem  Sathan^ ab  Apoflo 

lo  traditum,fcd  m  emendationem,  quali  poflea  veniam  ob 

antcritum.i.confii^^ationem  carnis  confccuturum,igicur  &: 

colequutum.  Vcruni  fornicatorem  non  in  emendationem 
<;  fcd  in  pcrditioncm  Sathan;E ,  ad  qutm  iam  fuper  ethnicos 

dLiinqucndotranlierat,vtdifcerentfornicandum  non  elTe. 

Dcnique  in  mtchtum  inquic  carnis,n6  in  cruciatum,  ipfam 

fubflan- 


Parcens  vcbis,  nonveni 
Pra:d;ca.idum. 


Quiquot  conientiendo  nctjuit  decipere,  facit  niffiis  alperos. 

Corimhiim 

d  tioncs  eius.  Cil  veniflem  aut  Troade  propter euagchii  Chri 

fCorda  parata.  OperanteDco.        Non  potui  (atisfaccrc  voiuntati  mca;. 


,  formarccfc.ficutdi-  ^"'^■"'- 

citinEzcch.Prophc.  nzech.s6. 
2  nolo  morte  peccato-  £ 
T'  ns  qiiancu  vtreuerta 
'  tur  Hc  viuat.  Et  itcru; 


,  Couertanturjinquit, 

&:  replancabo  lilos. 
d  Cumvenificm autcmTroadcm prn.  Poflintcrpofitionedere- 
cipiendo  fbrnicatore.rcd.tad  ipfos,oftedensquod  ficut  cul 
paeorum  fuicquod  non  vcnitCorinthuiTi,ficquodn6prQ 
fecic  in  Troade,dum apud  eos  impedicus  mor.icur  Titus,  li- 
ne  quo  non  p;)tejat  ibi  proficere ,  quia  fbrfan  Imgua  eorum 
Titus  exprcflius  vti  potcrat . 

*  Thcod.Cum  vcnilTcm,'nquicTroadem  nonalia  decau 
faquam  vc  Euangchum  pr.tdicarc,  valde  fum  cruciatusani 
mo ,  cum  vidcrem  multos  prxdicationis  gratia  acccdcre  > 
ncc  haberem  ad  illorum  curam  gcrentem  adiutorem,  noii 
dum.n.Titus  ad  nos  vcnerar,quc  vefira:  vtilitan  prouidens 
ad  vos  miferam.  Quamobre  vtqui  iaborum  focium  non  ha 
berem,eis  rcliutis  abij .  beatiflimi  autcrp.  Titi  non  fruflra  m 
pr^rcntia  meminit.Sed  quonia  is  literas  erat  latunis,  voluic 
vin  virtutem  oflcndere.Hocautein  fatis  docuit,cumdixit, 
quod  illo abfcntc licet  multi  ad  prxdic.itiQncm  accedciet, 
corum  qugcrat  necelfina  nihil  faccre  potuit.Ea  dccaufi  &C 
fracrcmeum  norainauic,  &:  pronomea  adiccit,  germanu^n 
elfe  doccns . 

*  Hicr.NarratCorinthijs  qu2fccerit,qua:  pafTus  fic&:quo- 
modo  in  cunttis  Deaagat.gratias ,  vc  fub  cxemplo  fuo  lilos 
prouocec  ad  ccrcandum . 

^  En 


NICOLAVS    DE    LYRA. 

*  feparatio  a  comunitate  per  excommunicationcm^quodfaCliifuit de 
. iilo  furnicatore,(juia  traditusfuitfathanx  ad  affligendum  ad  hora,yt 
habetur.i.Cor.  5  .b. Si  enim  durius  corrigereiur,  pojfct  defperarcqnod 
cfipefJimurn,:deofuhdiiur . 

1  Ita  vt  cconm.aliquid  remittendo  depma  propter  perictdum  de 

f^perationis . 

2  El.conio\cn\\m.ingcrendo  eorum  exempla,  qw  fuftinedo poinam 

frofiiispeccatispatientcr  confecuti funt gratiam  Det^iijr  aliquando 

maiorem  quam  haberent  ante  lapfum . 

5  Nc  forte  abund.  Ver  defperationem,t>t  diElum  efl. 

4  Propter  quod.  oUendendo ei  figna iharitaiis . 

5  Idco  cnim  &C  fcripfi.fwp^i/e  iila . 

6  Vt  cognofcam  experimentum  veftrum  .i.experientiam  fa- 
fii  Teliri . 

7Aninomnibus  Hoc  dicit,qii!aprius  mandauerat  ipfimpuniri, 
&  ohedierunt^et  rnodo  mandat  aliquid  de pfna  remitti,  quodftfaciet, 
epparebit  corim  obedientiaperfe£la.Et  quod  dcbeant  hocfacere,oflen 
<ii'.,dicens . 

*  Qi\i^utcm  iMquid.Q^andoenimipfiremifcrunt  aliquam  pfna 
dcbitam  aluui,&  rogauerant  etiam  yipoflalum,  quod  ipfe  remitieret, 
^ffe  aiquteuitpctitioui  eorumytatnen  cum  difcretione ,  ideofHbdit. 

In 


p  In  perfona  Chri^i.quinon potefi  errare,  aliquando  cnim  remit^ 
tere  non  e.xptdit  honori  Chrifli &  ccclcfta. 

10  Vc  noncircumueniamur./.i^f  no«  decipiamur  a  diabob ,  qui 
aliquado  tentatpratatos  de  nimis  afpera  corrc£iioncf*bfpecic  '^li  iu- 
iiitite.Et  aliquado  de  nimis parua  fub fpecie  mifcricordt(fi,id fubditur, 

1 1  Non  enim  i^no.f.fathayi/x. .  QjAod intcUigcndum  cfl ingencrali , 
quia  femper  intendit  homin  cs  decipere.  In  fpeciali  fcro  non  pofiunt  fci 
ti,nifi  a  Dco,&  ab eo  cui  reuelauerit . 

12  Cum vcnif.sutcm.Hicponiturlecundacaufadilationis  aduen 
tus  apofioli  apud  Cormthios,qu<e  tfl,nefru£lus  maior  impcdirei  apud 
alios.Circa  qtiod  oflendit  primofui  itineris  prnctffum,fecudo  proceffus 
fu£iii,ibi. Dco  g,ratins.Citcaprimum  dicit .  Cum  vcnillem  aiitc 
Troadem  propter  cuangelium  Chnaiti.proptcrprnedicaiionS 
euangrlt^, 

I  j  Ec  oftium  apertum,i?^c.i.  corda  dcuotorum  cum  deuotione 
parata . 

14  In  domino.i.;»?»- dominum,hoc  dicit,quia  oportet,  quodprima 
prxparatio ad^ratiam  fn  a Deo,  fecundum quc.d  dicitur  Tren.^.d. 
Conuerte  nos  domine  ad  te,&:  conuertcmur. 

1 5  Non  habui  xcc^uicm-t.voltintatimetein  Chrifio  (irmatx,quia 
ridebam  cordaparata  ad  audiendum^& prxduafenon  poterm .  Et 
huius  caufathfubdii,cum  dicit. 

Eo 


37« 


Glof.ordin.&NicolaideLyra'      2,-)i 


& 


a  Eo  ^«orf non.Quia  folus  non  porerac,  &:  fidcles  innrucre,&: 
pcrftrepcritibus  incr^dulis  rcpugnarc . 
b  Dtoautem.  "  ThcDp.DicojnqMi^gr.nfasaginnis  qui  tnri 
ph.ic  nos,idci\  triu(npb.irc  nos  tacit  in  Chril^o  lcfu,  hoc  cft 
curri  lciijin  filium  pra;4;camus  .  Pcrinde  ac  (i  dicar . 
1rriumphciit.-l')  pro 

tCrrCniS  rcbUShlSCCr-  »  Ibi.ficut  *:oq(liiieramuf.     _b  Qwi  impedinmf.id  ao«  non  ugnlt  illuc 

fc^n^l^      *(«^fA      iIAt-.-^    i''^!*! 


nccat  inuidttcs^quafiqiii  inuidctfamc  Cbrifii  vcl  P.-ui!i  ,b;>  p 
no  odorc  moiicur,qu*eamdiligitviU!cinbonoodoic.Siao 
pflTctcIaritudofandoruin,  inuidianqji  furgeictimpiorum, 
fcd  (i  qui  r.nles  pci  ft  qucdo  frdnguncampullan.,  odor ;  nguS 
ciamplius  ditfunditur. 


f  Qoii  ibi  crat  neceffarim. 

tando  ,*ipfe  vcro  folu    a  tuimco,cocjUQd  non  inuenerim  1  itu  m  rratrcnn  mcu ,  Jca  i 


^(limiirts 


t  pcr  «o?. 
V^uiiuflib.ctp 
prvJytt.Unc. 
&in. 


^ 

V 


B 

rtaiU 
|CAu|>onatc$. 


a  Qui  cpint  conuciG.         Inquibusoilium  ap crtum.  b   SoJ  no»  inutilitcr  ,  ijuia  libiquafi 

inui>ij>hatoi  cxiitit . 

b  t  valcfacicns  eis  profed"lus  fu  m  Macedoniam  .^  Uco  aurem 

5^Ago-  *  Trium|iharcfiicit  b  In  pr.Ti^  (atione  ChriOi  ,  pr.tparat  corda  ad  creaendiim. 

gratiasquiiemper  criumphattnosin  Chrilto^Iefu,  &odo- 

a  Nonijcr  pleu.lo.  b  Vbicunijuc  pr.rdicaious.  c  f.^r  noj  . 

c  rcmnotitiaeruasmanifcllat  pcr  no"s  in  o^Tiniloco,  t  qilia  l 

a  £t  fuau'S  Dcu,uc  fi  nun  iia  uobisuidctiii.  Gonu^  &  hoium  rcfpc^u,qui  incle  faluaiuui  U . 

c>uum  9"'  coiucinneiitas  ^eicunt.cjui  a  bona  intoniigne  faciinnt.  b  Ml(ci>curdia. 

.  ClifibonusodtfrdimusDeoinhisciuifaluifiunc&inhis 

a  ludicio.  b  Deo  bonut.fed  hominibiis  alijs  uidcmui  odor  inortis 

c  InuidizScmaiaropinionisducentisin  mor..Tternain- 

e  quipeVcunt.Aliisquideodo^r  mortisin  mortcm,  ahisodof 

a  DileJlionis  8c  bonas  opinionnduccntiseos  inuit.mi  itcrnam.         b  Nos  fumus odoi ,  £:  pci  nos  hzc 
Dciis  oi|>ciatui,&  adhic&c.  cPfeudoapolbloruai.  tS:cut  nos  ucri  apoftoli.q.d.  nuUui. 

f  vuaein  vitam.Etaviha:cquiscamidoneus?Nocnimfumus 

a  Falla  admifccntes,pro  uoluntate  dc  non  ptole  pixdicamct.  b  Syncera  intentlcnc.non  pro  qux 

flu  ,  &  iine  admixtionc  coiiupiiunis  . 


4 


]lQm.f.((. 


traft.ro.  in 
loan  tnni  ». 

#ctom  9.1i  i- 

(!unria  . 

Iiil.  pebg.ca. 

Cant  i.a. 
Mur.44.a. 

c 


'Ji 


gloru^  duxcrim  ,  vt 
&.■  alibi  dixcrac  mihi 
abfic glonari  nifi  m 
criice  domini  poiiri 
Icfu  Chnf^i . 
HaiLlcnus  de  tribula- 
cionibus,  &:  cuiuscul- 
pa  non  vcncr.ic .  Hie 
iiicipicfc  commcnda 
rc,6^  pfcudo  dcpnmc 
rc. 

C     Odareitothls ,   &f. 

ldclt,Chril^uni,qui 

vcluc  odor  proccdcus 

a  p.icrc  norificac  cum 

iniufibilcm ,  ficucali- 

qua  icsqu:»  non  vide 

curperodorc  cogno- 

fcitur,  &:  in  quo  loco 

iit  incclligicur.  Vd  mi 

r^cula   vcl   doiI^lnnfC 

verba  quibusad  nocitiam  eius  venitur. 

d  £«»/»!  oijor.fvt olim  hoflialegal:s,iC3i  modo  pr^dicatio  vc 

ra,iS:  fynccra  fama  Apoliolorum.Dci  pacris  odor  Chrifius, 

pdorOirifii  funt  Apoftoli . 

Qdur  Chnfti  Apoltoli  in  quoru  vicai'^  pr^dicacionc  Chri 
flusoltcnditur,nonblafphemacur.  Sicuc  dc  malis  dicicur. 
J^omer;  dominipcr  vos  blafphsntatur  intergetites . 
AnAp.Prcdicacioneni  Chiifti  dicicodorem,qu!a  flcuc  qu^ 
no  vidcncurcognofcuncur  per  odorem ,  itainuiiibilis  Dcus 
pcr  pr^dicationcmChrifli  intelligi  voluit. 

Augu.litc  bonjs  odor  fignificatur  in  fcriptura^nominacis 
qu-.bufdamaromacibus  &:  vngucncis.Dicic.n.dominica  fp5 
fa.Po/i  odorem  vnguentotum  tmruiK  cwrrf. ••«j.Propccr  hunc  odo- 
rcdicicur  in  euangelio.l^voi/^-jSo  alabaflro  vnguentidomus  im~ 
pletj  eli  -dvre.  id  cll  mundus  implerus  cfl^  bona  fama ,  &c  do- 
ttrinaChnfti  5c  Apolfolorum .  Odor  ifle  vegecaf  diligcccs, 

necac 

—/'  'n  I  c  o  l  a  V  s   d  e  l  y  II  a. 

l  Eo  quod  iioii. Duo enim  imminebant  .Apoflni)  jienda.f.  refiflere 
hjire,ticis  &  iofidtlibus,& prxdicarc  voleiuibns  audire,  ytrumtjue  ve 
XQ per  fe fujjicientcr facere non poterat.S cd  fs  Titum  inuenijfvt  ,perfe 
Xeflttijftt  aducr(ari^s.,ad  cfuod  requiritur  rnaiorfcicntia  ,  &  pcr  Titum 
pr£dicafiet,quia  ad  hocfifliciebat ,  &  erat  magis  eloquens  in  lingug 
Qrxca.Licet  enim  .Apoflolus  omneslinguas  fcirei  locjui,  tamen  magis 
facundus  eratin  H.ch,Jia,& propter hac .ApofloUs  iunc non  rtmaa' 
ftt  in  TroadeMco  fubdhur . 
't  Scd  valcfacicns  .i.  frattibus  Chriflianis . 
5  Profcdus  funi.Hoc  autem fcribit .Apoflotus  Corinthijs,  tjuia  tuc 
Titus  crat  apud eos  aifedAndum  eorum  dijfenftonem  ^&ftc  erant  in 
iiiuf.1  dilationis  aditeaius  .Apoiioli ad  eos  . 

4  Dco  auccm.W/c  confecjuenter  .Apo^olus  oflendit  itincris  fui  fru 
ilwn.Et  d:uiditur  in  duaspanes,tfuiaprimofru6Ium  hiinc  oflendit . 
fecundo,ab  hor  fru&u  falfos  .Apofloios  excluditjibi.E':  ad  hxc.  Circa 
primum  aicii.Deo  aucem  gracias.ffii'»  omnis  operatio  bona  princi 
paliter  Deo  efl  attribuenda . 

5  Qui  fcmper  rriumphac  no%.\.facit  nos  triumphare de htireticis 
fer  diJpiitationem,^&.6.c,Non  pocerant  rcfiflicre  fapientia»  & 
fpiritui  qui  loquebitur.iy-  de perfecutoribus  facit  nos triumphare 
fcrpjtientiam,fecundtimillud.Tqobilevincendigenuseftpati?tia,uin 
cit  ijnipjtatir  , /j  vis  vincerc  difcerepati . 

6  Et  odorcm  nutitiij  fua:,&:c.  l^otitia  vero  de  Deo  hahita  per 
fctentias  hiimanas folH  illuminat  inteHeiium ,  vi  quod  Dens  efl  vnus 
immutibilisxrernus  &  huiufmodi.Sed  notitia  de  Dco  per  facra  fcri- 
fturam  habita,vt  quod  Deus  efl  redemptor,^lorificator  et  huiufmodiy 
inflammat  affetium,propter  qund  eft  odorifera.Cunt.  l  .a.Currcmus 
in  odorc  vncucniorum  tuorum . 

7  C^iiaChnftibon.PK;rfica«(io  Cbriflldoarinam  cxemplo,& 

ver- 


*  Orige.  Hoc  eft  su 
Chriflo  accepi^i  fu-  Ih 
mus  .  Ac  quomodo 
Chrifh  bonus  odor  ^s 
cfScitur  vidcamus. 
Pcccatum  rcs  efl  fcc- 
cida,denique  pccca- 
torcs  porcis  compa- 
rantur  qui  in  pccca- 
tisvclut  in  ftcrcorc 
foctido  volucantiu .  Si< 
quiscrgo  vcflrum  cft. 
in  quo  odor  pcccact 


lo  lanulluscft,  fcd  odor 


I  ( 

12. 

H 
^5 


iufliCKj,  fwauitas  niife- 

ncoidi.f,Chnfti  bon* 

odorcfi. 

*  Thcod.Nos  aurem 

Chrifli  boiuiin  odorc 


g  ficutpIurimifaduItcrantesvcrburaDeijicdexfynceriratc  ''^  ?"J"-^"''  prvbcmus, 

aQuinosdocuit.  b   Et  liocfacimus.  fi.caufa  eiut  folum.        f  Vt  eiplaccamui.    ^7    lCd  no  omncs,  qill  SUC 

h  ficu  t  cx  Deo  cora'm  Deo  in  Chrifto  loquimur .  ^  f  *=;f  P^";^;P/? ' ''^'^^ 

^  19  alK^jquunt.Malecnin) 

zn  aftccf is  oculis  ,  lux  cli 
incommoda &  infcfla.Solcamen  non ;ijftertincommodum 
fcrunt  cciam  vulcures  fugere  odons  fragtan£ian>,  vigucntu 
tamencfl  vngucntum,etiamfl  vulturcs  defugiant.Iiactiam 
falutarispricdicatio  ijsquidcmqulcrcdunc  lalutcm  procii- 
rat,ijs  vcroqui  non  credunL,aflcrccxiC!um  . 
c  Odor  Tnortis.Vc  dc  noftra  pr^dicacione  prc>ccdat  mors,  ia« 
dc  ruencibus  in  ^ccrnam  damnationcin  . 
f  Etadhjec.     •i:  Thcod.  Hfcautemnon  noircflefacimus, 
fcd  per  nos gracia  fpiritus.  Nos enmi  nc  hoc  quidcm nmM-; 
fterio  nos  dignos  cxiflimamus  . 

g  sicutplurimi.  Amb.Hic pfeudo  Apoftolos  taneic,.  €p.ri  cor- 
rupta  dodrina  vcritatcm  violabant,dc  quibusKaiisait.Ca» 
ponestui  vino  acfuam  mifccnt . 

h  /K Chriflo /o7«/»wHr.Nunquan;  cum  cxecdcntcs,v t  quiife-tc 
ge  agunclcgalia  pr^'dicances. 


i 


! 


CAP. 


vcrbo  ad  honorem  Dei.Diffi reter  tamtn  bonis  &•  matis  ^ideuJuiMttur 
S  Al!Jsquid.;<fe/?,W4/K. 

f  Odor  morcis.^wM  ex  hoc  mouentur  ad  inuidiam  &  oditifn  cvn" 
ira  nosprxdicantes,qHX  mortificani  aniraamgratiam  anferctttcs  ,  «3*. 
ducunt  admortent  Aiernam  .  < 

10  AlijS  autcm.  ;c/e/if,6o«M .  .^ 

1 1  Odor. vi.in  vicam.^«/4 per  hoc inducuntur adDei dilellionem^M 
quit  vittificat  hicpergratiam,&  ducit  ad biatam  vitam  .  ]|S^ 
li.  Ec  ad  h.xc.H'f  confeijuenter  ab hoc  fru£iufalfos  .Apoftclos  exclit 
(titydicens .  Ec  ad  h^ci.ad prxdicandnm  hanc  doSrinam  tafandam 
CJr  pHram  . 

13  Quiscaraidoncus.(7.(/./!>/f«(fou//»o^o//^«of  recepi^is  nofnnt 
biiiufmodijed  veri  ^pofloU  lefu  Clmfit.i(ipiiobat  cof  tjuiterydich. 
\ 4  Non  cnim  (vif.nos  vcxi  y^pofioli . 
ij  Sicucpluri.J./;/e«(/o^;joy?o//. 

16  Adukcranccs  sctbmw.^dultera.n.dicitur  wulier ,  qt$£  frmen 
fufcipitab  alio  quamaproprio  v/ro.Scmcn  autcft  vcrbum  Dci. 
Luc.S.b.quodpropterDeigloriamet  hoaorem  fufcipiendum  efl  ,  ad 
prtedicandurn ,  &  ideo  quipropter  qutcfttm  vel  vanam  gluriam  illui 
pr£dicant,adulterantur,quod  ficitbantfjlfi  .Apofioli . 

1 7  Sed  ex  fynceritatc././7«*-a  iatentione  nos  v.eri  .ApofloUprsdica 
mus. (luod debetfieri propter tria  qux  fubduntur, curn'dicitur . 

1 8  Sicut  ex  D^o.i.ficut  rniffi  a  Deo  fumus,  cuius  nunaf  &  minifiyi 
debent  cffcpurt ,  Leuit.  i  i.^^.Sanili  cfiote  quoniam  cgo  fanclus 
{iim. Etfic  h.ibetur  ptimum.S  ccundiim  tungttur,cum  dicitiir . 

19  Coram  Deo./.i/>/b  vubisajfiiicitci/icuiuspraifentia  oyortetln 
quipure  &  faniie .  Tertiiim  ibi . 

3.0  In  Chriflo loquiuuir.i.i/t-  Clmflo.qui efl puriffimus.  Etficpar 
tet,quodprt€dicatio  nofira  dcbet  ejfcjyncera  rauone  nhtteniis,ajfifie- 
$is,<:ir  materidi  pritdicabiits,  , 


■     _  ;  ADDiTIO. 

Sccuda  ad  Cor.c.z.vbi  dicitur  in  ['oi\..Ad^hcr.verbum  Dci.Stt 
pcr  vcrbum.^i/jf/tTJW/ci  verbum  Dei,&c.  2,\o..Aduherantes.i.£il- 
f.i  adinircciitcs,&  pro  voiuntatc.noproprolcpdicantes.  Hzcin 
jlo.Vadc  non  fjlux  cx  paiie  fiiii^  ijcbici  dicuur  quls  adultcra. 

ff 


ri  vcrbum  Dei.f.qui  proptcr  quacftum  vcl  vanam  2;loriam  ,  fcd 
etiam  pcriculoiiu!»  vidctur  aduitcrari  vcrbutn  Do,  qui  corrupta 
dodrjna  veritatcm  violant  admji(,cudp  ea.ii  verij,  De  quibui  fc 
jtund^mGlo.If^.ait  i.ca. 

Caupones  it}  vino  aquatn  mifcent. 


573        ILAdCorintliios      Cap.lJI.         374 


%      jrein  hoc  q5  foquitur.  Sei  exfynceritate.  quatnor  rnngncur 

\  querequiruturinfana  verbi  Dej  pr.Tdicntjonc.PrimucfT.q, 

ficcx  rciiU  inccntionff.f.  no  pro  qi!'^ft«  fc'u  vana  glori,i,vt  di- 

Qa  cil,&  de  hoc dicit.£r yjnw/^aff.Seciidu  cll-,c]i  Ik  linc  ad- 

0uxtione  alicn^  doitrin^.qu^  in  facro  cloquio  no  habet  fuii 

damen- 


C.'A  P.    III. 


dnmentu,fai  in  reil:a  rone  natUMli  qu?  a  Doo  cff,dcq!in  di  I> 
cic.Sicuc cx  Dco.f.difcimus  in  ft nprunf  ab co rcoclaris ,  fcu 
lumincnatumlis  tonis  nobis.  (icIis.Tcitiucft,cj,f]rfincal!- 
qua  liypocrifis  f]£lionc,clc  qua  dickXina  Drfl.Qiini  lu  (  ft,q^ 
non  aica  ncc  plus  qu;im  opoitctcxtTd.^t.dc  quodicir./«C/m 
/?o.f.nunquan)  fanrrn tius  doririn.iu. cxccdcns. 


jY7s^c/p;m«f/fe.Quiafciebateosfiniftrc  accipercfua  com 
X  mendati(wen-,,(kuc  ii  m  primacpiftola,  quaii  fua  glo 


ruai  qu^rerct,  incipic contra  eorum  opiuioneni  oltendens 
<c  non  (uam  glonam  fed  Dci  quajrecc. 
*■  Thcodorctus  Non 


c 
cT 


cnim  ncftrum  erac 
hicdiccre  ,  fed  vc- 
flrum  ,qui&.'  nofira, 
Si.qua;  id  illcs  pcr- 
tinent  rcdefcitis. 

*  Ambrofius.Quo- 
oiam  pfeudo  apofto- 
los  notat ,  praua  eoru 
commcnta  dcfignas> 
fc!aurcm  verum  prx- 
dicacoretcffatur,  vi- 

,  deturitcri]  commeii 
. '  darc  fe,ficut  in  pnma 
^  '  cpifioia. 
li-  b     ^Ht  nunquld.  &c. 
■4C   Thcodorctus.Pcr 
hxc  lignificat.quod 
quidani  cx  illis  mi    ^ 
pofturibus ,  &:  per  a- 
Iios  feipfis  coHimcn-  f 
darunt,A:  rurfus  ab  „ 
ipfis  commcndatitijs 
adalios  cpiftolis  in-  h 
ftiufti    itcr    uigiclfi  i 
funt.  k 

*  Ambro.Hocdices. 


Qiiafi  femper  in  hoc  noui . 
Mon  Oeuui.  d    IXt 

Pfcudo. 
b 


b    Sicut  inpriins. 
laudibiis.  I'u!.itls  egere. 

Ctuosnullaviitus  ci.innienuac. 


Ncipimus  iterum    noTmctipros    com- 
mendare  ?  Aut  nunquid  egcmus  ,  fi- 

Ab  ali:s  miflis. 

cut  quidam  ,  commcndaticiis  epifto- 

Adaliof.    a    Nonegemus,<]uia.         Inllitutio  noftra. 

lis  ad  vos ,  auE  ex  vobis  ?  Epiitola  no- 

b    Quia  femper  habco  curam  de  vobis. 


(^jisrvoj  diaincnos  iniiiari. 


•    In  quibui  fcientia  8c  vita  tnea  reprxfentatut  aliis 

c    Quud  pet  noj  inilituti.  

ftra  vos  cftis  fcripta  in  co^rdibus  noftris  ,  qua:  i  Icitur&  legi 

a    Vot.  Ab  omnibus.  b    In  hoc 


iS.  ca.f. 

E 


.b.  dt 

1. 


lia  aute  .itramcnto,  quc  d  oL-folciciC ,  &  pcrdjt mcmoriam . 
f  Sp^rttuDii.  i.fpintufindo  docciiicinft^rudti  cflis^pcrquc 
diffunditur  charuas  in  cordibus  noflris,quiin  cu.^n<i,clio  df 
digitus  Dci .  Hoc  digito  fcrfpcacft  lex  vctus  in  tabulis  lapi- 
deis.Noua  diffufa  clt  m  cordibus.  H^c  Icx  cfl  ch  antas  Dci  Luci  t-c 

lexoperurn  litcraoc. 
C   A    ?•       III.  cidcns    pr^uaricato  - 

rcm  .Iftafidci  viuifi- 

cans  diledorcm .  Ibi 

i  cxtrinfccus  poutacft 

2,  qua  iniulii  tcrrcntur. 

»  Hic  iiurinfccits  pofi- 

ta  qiia  viui  ainiricarc-* 

tur  Ibi  iu  tabulislapi- 

4  dcisdigitus  Dci  ope- 

y  rarus  cfi:,  vclignifica- 

6  rcrur  duntia  cordiu 

7  jlliuspopuli.  Hicide 

8  digicus  in   cordibus 

tur  ab  omnlbus  hotninibus ,  t  maniftp .  quo'mam  cpifto-,M>~ 

*    Dum  mihifimili»  icChriftoTel  Chrifliiiptincipaniei  votfaijilit.noucgo.  *  '  ,  ' 

b     Quii  noftio  mtniiieiio  operatur  Deu»  in  vobis.  I(     pt2.  »lir.t<illgcntIU  C3 

laertisChriftiminiftrataa  nobis,  &  fcripta  ,nonatramcn-ii  paxiignHcaTctur. 

a     Illuftiatio»*  Ipiiitua  Dti  quajntus  fcribit.  CJuiintusfciibii  viuis.  b    Aeteini  I  j    g    7\(C« /«  f4.  AUg  LS- 

r  1  r         1  J^D"i^"t'i'''"'''^^7''^'"»"'^»*-°"f™';''"»'\'^^^^^^  ,        i4  piscnim  non  iii;nac  Tom^contr 

to,lcd  ipiritu  Dci  viui  .   Non  m  tabulis  lapidcis  ,  iedin^^  r.iiidunftimamvuiu  F.mium. ui». 

a    Lacij ex  chaiitate.  b    Qu  a  intelligunt.  Molhbus.^uii  h-.beut  alFeftuirt  :mp!endi.  >-    [arcni        &    "ducrluS 

c    Qiipdnon  vetcio  tn  '    u      '  u 

tabuliscordistcarnalibu^s .  Fiduciam  autemtalcmhabcmus'7  ^'^^^^'^'^fyl^fj^^^ 

a    fer  qucm  nobis  hzc  poteftas  data.  Ita.        Pra:feit  Deum  Apofto  ic«o  gnitatn.  i      i  ■        '  i       . 

on  quod  iuffi«cntesfimus'^S;^-£'^Su.""'"- 

-:«  Ambro.Nunc  le- 
gem  veccrem  pulfac  ,  qu^  primum  data  in  iapidcis  ta  bulis 
abolita  efc.fradtis  tabulis  fub  monte  a  Moy  fcNoua  aute  lcx 
in  abimo  fcribicur,hoc  eft  in  corde,no  pcrcsliunii ,  fcd  per 
fp:ricij,^3  rtdcs  ^terna  res  cft,  ab  fpintu  fcribitur  vt  mancac, 
vetcraaucepr^ceptadeticicnte  miido  ceirabunt.Quomodo 
crg.)  d:  ffcrc  lex  a  legc,ita  d  itfcrunc  di  ipenfacores  iHms  lcgis, 
adilbcnfatoribuslcgis  fidci. 

i    FiJucia'».  Dixic  fc  no  cgere  cpifcolis  modo  ,  quod  non  fc 
com.nendat^fed  Chni'cu.QjipdLol:i  Chrilb,;5<:  nofcra  cfcis, 
fed  tiduciadiccndi  calia  nou  ad  vos,  fcdad  Dcu  rctcnmus^ 
4«  Thcodo.ln  tempoic,Dci  vniucrforum  mcminit,quon!a 
quicontrana  pr^dicabant.diccbant  Dum  exigcre  lcgis  ob 
lcriiationem.Dicitcrgo>Nosin  Dco  vniiicrloruDi  tiduciam 
habcmuSjCU  Chriihis  nobis  hanc  fiducia  dcdcrit  Non  nobis 
dc  nobiiipfis  pLiccmuj, ncc  cx  proprijs  cogitaciouibus  con- 
cexcntes,  pracdicacioncni  utienmus. 
•ic  Ambro.Quanta  digiiiias  iic  in  Apoftolis,  manifcftat  cu  Aug.Iib.t.ctT- 
dici  ,f/<i««jwaMr<»j,c't.  Vcoltendatvctcics  nonhanc  h  i-  trj  lus  epiit. 
buillcuduciem  ad  Dcum.quia minor  tuit  adminiftraiio.      [^^'if iki-onu 
k     'Kon  quoufitffi.  Qiiis  cnim  non  vidcac  prius  clle  cogitarc  pj^^^lcllj.an- 
quam credcrcj'  Nuilusquippcctcditaliquid,niiipnus cogi  ti.s  c.s.&ij 
taucricclfccrcdcndij.<>^aii4uatn  &  ipfum  crcdcic  nihil  cfc  F 
aliud,quam  cum  aifcniionc  cogitarc.Si  ergo  cogicarc  bonu 
non  clt  ex  nobis,nec  credcic. 

Sed 


potefti 

per  Chrfftum  ad  Deum 


f(^ 


&:iuu  fcnfumpuigac&adhucpfeudoapoi^olos  nocac,quos 
proprij  hohons  &:  qu^llus  caufa  circuirc  ecclcfias  probacad 
autcrcndam,  non  ad  cribucndam  falucera. 
c  Epiftolanojiravos.  *  Ambrof.EpiftoIa  Apoftoli  falucisiu- 
diciiieii.Rcctc_crgoaic,q,  falus Connchtoru  in  cordecrac 
ApofloIj,&;  coru  qui  cii  illo  erac,  fempcr.n.dc  filute  eorum 
cosiubat.Cii  crgo  in  cordcfuit  Apolioli ,  &:coru  qcii  ipfo 
crant,epiHuIa  tuit fcripta in  cordibus  corum ,  quia qui  fcra- 
pcralicu;usmcmorcIt,fcriptuscflinaniino  cius. 
*  TlicoNos non opus habcmui litteris.res cniin ipfe eruc 
nobs teftimonium,ii: animatam habcmus cpiiiolam*,  qua: 
vobis noltra  commcndct,  fidcm  noftrain,quj  vbiquc  &:  iu 
icrra  &: in  mari  dccantatur,  nos enim  vos ab  errore  libcraa 
tes,ad  lucem  Dei  cognitionis  adduximus. 
d  Uj-fcognofcitur.  4«  Ambrof  Apcrtum  cti.quiacumdicun 
tur  Chriliiani.Epiftola  Chnfti  funt,  indicantes  faluce  qiiam 
dcditDcusm  Chnftoomnibus   hominibus  fcnbentibus 
ApoliuliSjdumcnim  doccnc  fcribunc. 
e    Scri(>ta  non.  Ide  quod  cftis  rcpra;icncac  io  Chrifti,  &  mca 
hoccfc  firmiter  fcnptu  in  cordibus  nofcris,non  delcbiliter, 
vc  quod  atramcnto  fcribiciir.Vel  non  ccrns  notis,cc  pfcudo 
quih^rcfcsinccrfcrunc. 
C     4c     Ambro.C^ioniam  quar  promifiTa  func  a:ccrna  func,id- 
circoDci  fpiritu  icnpta  dicuntur  ,'qui  fempcr  c£i,tempora- 

lia 

NICOLAVS  DE  LYRA.    C  A  P.    IIL    " 

JTNcipimus.  1'oitqua  .ApoHolus pTXparauit  animos auditorumt 

X,  liii,  conjeijuentcr profcquilur priniipale  propojitumdc  minijirts 

tCi.ufi£pcrtra£luiido  HircaqHodfciendim ,  quod  primo  bonos  cvm- 

ncndat.fccundo  malos  vituperat.  i  o.c.Vrima  adhuc  in  duas^quiapri 

vto.con)mer,dat  noiti  Tejlamenti  mitiifierium,  fecundo  exhortalur  ad 

huuijmi  di  mintflerij  vfum  c.6.Trim4  in  tres^quia  primo  commendat 

wy/itii/*  noH>  Teflamenti  exeius  dignitate.  fecundo.ex  vfu  ca.fequen. 

'"»&,ejr  fine c.yTrima  adhuc  in  duas,quia  primo  remouet  quandam 

«oifSionenj  .fecuiidoponit  mininroru  ecclefix.  commendationem,ibi. 

Hi)! Mdoncos.  Circaprimum fciendum,quod cHT aulus effct  vnut 

aemimflfU  eccleftXypnJfct  aliquis  obiicere,  q,  ipfe  vtllttfeipfum  come 

u^^(j&  fropriam  laude  qu.-eri.re,min'flroi  ecclejif  ccmendjnau.Hoc 

MUte  renm.et  ^poflclus  dupliciter,cflenden  i  primo^f  taliiu  <  no  indi- 

Scbat.fecunis,^  ea  no  quxrihat,ib: .Y .dv\C\z  auiC.Dicic  igitur.lnci 

pirnus  iterum,5cc.  q.d.nojvdad  manifcjiationc  vcrit.itis  &  repre 

ynfionenfatfn,t,s  hoc  dicimus  ad.honor  m  Dci.     2     Aut  nun.  i. 

falji  .yfpofloli.  3  Cow.cn.cpi.i.adnojlraibmendaiiofii;    4     Ad 

vos.  t.mifli, ab 4,],,     j     Aut  cx.  miffis  ad  a'ioi.Talcs enim epijio 

f'>f»npctrabar.tf,iiJi^poftdi  ad  magis  cxtcrjiitRdutn  quttflHm.q.d. 

^pojio  - 


Fxoi.: 


3*. 


^pof1olus,talibus  non  indigemus.Et  Jubdit  caufam  huius  dt. 
6     JLpiko.no.  i.nojir^dignttatisnianifcjiatiua.  7  Voscftis.^wi 
per  me  cjiis  conuetfi  adjidem.     S     Scripta  in.  quia  reccnte  merno- 
rtadeipfts  iugiterh^ibebat.     9     Qucfcitur.  itiquantii  tictunuji 
omnibus  (pa  me  tjiiiinftrkdi.      10     Etlcoit. inquantii  cxcMplq; 
vijln  cxiitantur  ad bonu  alii,&  ad  rtucrenti^  vefln.Sid i^uia  ccuer- 
fio  inJideHit pri'icipatiter  efl  artribucnda  Deo  jpoJluUs  verv  mir.ificria 
littrtAntU ,  idfojiibclit.     1 1      Mani.quc  tanquam  pyincipaliter 
operantis.      12.     M ini.  un.quia  miniiieriaiiter  (ooperatifumus. 
II     Ec  fcripta,non.  ^«o</fj1(/eZi77e, 
14     Scd  Ipiritus.  i.fpiriiufan£lo  viuificantc  corda, 
i^     bion  in  tuhuhh. ficiit lix  Moyfi.     \6     Sfd  in  tabulis. /./« 
litidibus per  charitaic it.ilaiatis.     17     Carnaliblis.  i.iraBabilibui 
fer obedicntiam promptam.    i  g     Fiduciam  autcm.  Ojtenfo i/uod 
hominum  cvp.mendatione  ^pofiolus  non  indigcbac,  hic  cor:fvquintcr 
oftendii  quod  eam  quanbat  per  l)OC  qucd  qutcquid  agebat  b(>ni ,  >'on 
ftbijed  Deo  attrtbuibat.idco  </?t//.Fiduciam  auiciri.i.audaciamfte 
loquendi.     19     "^on  c^uod  {ixQ^c.  quodift  minus  qua  dicercvel 
faccrc,&  perconfcquensyfi  ijtud  qucd  cft  minimum  in  hnmanis  aBi* 
bus  Deo  aitribuitj^cr  lUud  quodcji  magis, 

Ano- 


37J 


Glo£ord  .&  Nicolai  deLy  ra. 


376 


0  a     4>(//«^./V/if/i.  Artcnckint  hic&vcrba  ift.iperpcnd.inc, 
A  qiiipiitaiittx  nob:sdrefidci  atptiim  ,  &  cx  Dc(>c'iusf;ip« 
pJcincnium,Coinn)cndaccnimgraci;UTi,qu^  nond.icurfc- 


^^^«l^tjir.. 


ImnK,  lcU  ccia.nvO'-'! 
Clcn-^Cf.rif.Li  nolJr.un 
iidiunrr  \\liinc;;ccai, 
•V;  '{Ucodcirrt.  Irfc 
CB'!n  viviivrlviuini 
V>fus  (j  iiicicctui  fiip- 
pcii.tditic  ptntf^atcin, 
\riir;<t  q  t.j-i(!tiis  intv.T 
Uirt-nuis.  Noncnnn 
VfCtris  lcais  luccras 
aSf-tirvuJs.fcduuuutn 
donumfi^iiia;'^. 

*  Auib-ol:;)s.Qiiii- 
ijis  pi<j'crat  Apoiior 
licani  dii^nit.itcin ,  in 
o  Pciiamchlaudcpro- 
ruiupit:  iionifiud  me 
ritis  humanis  adfcrir 


viuifif.nt  hominc,  fcdaugctconcupifccntiam,  &  ppccntum 
pr^ii.iricntioneaccumul.nt,  nifiliberccgratin  pcrlege  fidci. 
Apparci  ersfo  liccrc  vctuf}.itcm,li  dcflt  nouic.is  fpiritus  rcns 
faccrc  potius  homincs  coi;nitionc  peccati  qua  liberari  d  pec 
cato.Vndc,.'^/  apponnfcicutiam,  ttppotitdnlonm.nd  quKi  ipU 

lex  m.ili"] cft , icd quii 

c    Quod  (it  «X  nolri  fne,  nns  defrndons  <)uafi  cx  nobis  procrdat. 

cogitare  aliquiM  a  nob/s  ,  qunfi  cx  nobis ,  icd  fLfticieiitiano- 

a     ItrmaliacommeiUaiio.  b     Fcitccla  fcicntia  &  vita.  c     F(ruJo  vctetis. 

ftra  ex  Deo  eft .  Qui  &  ido^icos  nos  fccir  minidms  noui  te- 

Sit  e  ft 


d1 


CUfidum  oiiquaniciita,  l(  d  cfticit  onuiiabon.j  mcnt.i, 

*  Hicron.  E\  <|Uo  mtcllii!,imus  non  nottr^  folum  cHc  po 
tcft  Cis  fnccrc  c;und  Ve 


«    Saltriii.        b    Boni. 


a    Non  cxil^niit  in  litera  lanium  docence,  (iid  fpititu  adiuiunte  ,  qui  per  ncs  uamr.        Sire  Ipiriiu. 

b    Quia  iacit  (piiiiuJliter  inicirigete. 

ftamenti  no'nliter.i,  fcd  fpiritu^Litera  cnimoccidit ,  fpiritus 

«^ilautiunilcre.         a     Kt  hzcmininntiocrit  in  gloiia  «icrna:  Qarxi  p<r  m^uus  prnbai^pcr  veiu» 
tcitaineniuni.        b    Si  iiirpitcifoimaia  ,  quia  inhonc:)a  tecundum  litcram  ,  vcl  plene 
fiiil>ta,li  quir.rpiriiuaiitcr  capcrci. 

autemviuificat.   Qudd  fi  minillratio  mortis  literis  de^r- 

a    Ided  cabuUs  lapideis  ad  liteiain,uel  duris  capeie  ucl  amaie.  Moyti  miQir.ro  lU.us. 

b    Acicm  vifus  fui. 

mata  in  lapfdibus ,  fijit  in  gloria  ,  ita  vt  non  polTcnt  ^'n- 

Qii^ia  iniiiuni  ciant.  a    pefcemlcntisdc  nioniectim  lcgcacccpta.  b    fulgorcm:  qui 

fignilicat  eum  claie  v;dcic  ad  ijuod  ilji  non  potciant  acccdcic. 

tendere  filij  Ifrael  in  faciem  Mo'yfipropter  glorikm  vul- 

Hoc  non  poteft  iicgsri; 

d  tus  cius   (^ux  t  cuacuatur  ,  quomodo  non  xnagis  mini- 


tcs>fcdciusgr.it!^qui 

dignstus  cfi  pro  vita  humana  falutarcm  prxdicationem  or- 

dintrc.qucj  quos  lcx  vcriis  rcos  tcncbat,lajuarct  data  reniif- 

^onc  pcccauM um  pcr  IcfumChriHum  dominum  noflru. 

b    ^i  &  '<^o-  Hic  commendat  fc  pcr  digniracem  officij ,  f. 

CUingclij,prAfcrcns  fe  i.on  folum.pfcudoapoflolis  qui  car- 

polcs  ubfcruautias  pdlcant,  fcd  iph  Moyfi  mitnriro  legis. 

C    iireid  rn/»ioaJ.  IdcofccitDcusminii^rosnoui  teftamcti 

pcrfpMuu,non  per  litcra,quia literaoccidit,dum  facit  fcitn 

ter  pcccaic;  t»  addit  preuaricationem  &:  inagis  incitat^pr^- 

icrcim  pdtf  aduentum  Chrilfi.Ec  ficlitcra  fincfpiritu  adiu- 

uantcoccidit.Dun)  veroadcflviuificans  fpiriius,h()c  ipfum 

Ton».  in.'ia  intus  conlcriptum  fjcit diligi quoJ  foristcripcum  lcx  facie- 

Acrbii  Apoft.  jjjj  timcri.  luaa  cici.  Aug.  Aduercc  quam  dicat  Apoflolus 

**^ '."irV  ict-  iJf'-'"^^'''"*  M*^'*  occidir,cui  vclut  cconcrario  fpiricu  viuificante 

t.l'  tom.  ?.      ingcrit.  Hj  certc cfl  decalogus  in  illis  duab'  tabulis  fcriptus: 

B..m.j.  c.       quia  lcx  i"ubincrauic,vtabundaret  dcIittiJ.Porro  autem  prx- 

jib.dc  fpin.*  j_^.pra  ,fla  [^.i^-j  ju,jt  vtilia  tacicti  &  falubria,vt  nifi  quis  ca  fe- 

&  irb.ded"ft.  ccr»r,vitainh.ibcre nort  poiTit.Non  ergo  dicitur  litcra  occi- 

i  Vsiit.cap.T-'  dciis,  co  cj,  !cx  inala fit ,  fcJ  cjuia  prohibens pcccatum,  non 

C  viuifi- 


madatum  bonum  ha- 

betcacumm  litcrafio 

mcMit1rante,n6  in  fpi- 

licu  adiuuante .  Qiuicl 

mandaium  fi  fic  timo 

rcpan^,  non  amorc 

iutliti?  .fcruilitcrfit, 

n6Iiberalitcr,&ideo 

nec  fit.  Non  cnim  fru 

«Slus  cf^  bonus  qui  dc 

ch<iritatis  radicc  non 

lurgit .  Si  vcro  alTlt  fi- 

dcs  opcranspcr  dile- 

dionem  fic  dckdatio 

boni  :qu5  nonlitcr^, 

fcd  fpiritus  bonu  crt. 

Auguflinus.  l.itera 

>»  &  fpiritus  alio  modo 


IT 


Erro'-»«  itipli 
fu  (Dfuutio. 


NICOLAVS  DE  LYRA. 
\  .//  nobis  cfuafi  tx  «o.q.d. Licet  cnim  agam  aliquid  p  liberu 
arbitnum  ,  non  tnex  mc,quia  liberfi  arbitriu  non  eftcaufa 
futhcicns  boni  opcris  finc  diuina  mocione.&  fic  liberu  arbi- 
triu  f.iluat,cu  dicit.,^  nobis.  £c  gracia  dci  commendac,cu  di- 
Qn.Quaft  exnvbii.JLt  lic  coliuur  duplcx  crror.Vnus  illoru,qui 
dixciunt  Iibcvu  atbitrium  nihil  agcrein  mcritorio  opcre, 
fcd  totu  ( fle a  dco,quia  talitcr  non  cflct  rcmuneradu.  Alius 
cft  error  Pclagij  dicctis,q,  inchoatio  boni  operis  eff  a  nobis 
confummatio autatJco .  qui  tollitur  per  hcc,  cj, dr  hic,<}, in 
bona  cogicatione  dcus  openuur.  princip;u  aucc  boni  opcris 

Sap.l.».  p^  pjrtc  noflra  cll  cogitatio  ipfa .  Motio  afit  pnmi  mouetis 
icquintur  in  moucntib.  fccundis,qui  difponic  omnia  fuaui- 
tcr ,  .pp qucd  niouct  omnia  ad  fincs fuos confequcndos  f  m 
Condiiic>ncnaiurxiptbru,  &  i6illaqi!oru  natura  cfl,vtlinc 
libcror  voliinratis ,  libcrc  nmuent  ad  aclus  flios,f.crcaturas 
r6nalcs,ali-is;iUtnon  libcre.£taccipiturhiclibere,&  nonli 
bcre,prout  mptuscfiincreatura,  qu!a  proutadeocfi.libe- 
re  ficicquicqiiid  tacit.  1  O^yZj'  idoneou  Remotaobic- 
dionc,hicconfcqucntercommcndatminiftrosecclcfia',&: 

Pimfio,  priinoquantu.-id()l|icij  dignitatc.fccundoquantu  adcogni 
tignis  cxccllcncia,ibi.  H.ibcutci  viiinr.  Primo  adhuc  in  duas, 
quta  primo  ofkndit  noui  tcltamcnti,  iSi:  vctcris  ditfcrentia. 
Sccinido,cx  lioc  arguit  minitlrotri  noui  tctlamenti  dignita 
tc,ibi.  ti^'.  (Ji  ft  Miiiiiiratto.Dtwi  aut  apoflolus,quia  fufScicntia 
nfa cx  dco tff  .16  continuans  fc  di6tis,fubiungit.  Qui,f.dcu$. 
)  7<{tisfiinmini[ir(is  noui.  Dcus.n.difponitomnia  fuauitcr, 
inquami"i  dnt  vnicuiquc  rci  virtute  cxcquedi  propriam  ope 
rationc  ad  confcqucndu  dcbitu  finem  ,  proptcr  quod  dcus 
dcditapoflolisfpiritutranclid(mum,vtetfcnt  idonci  .nd  con 
fcqucndum  fuum  orticium,niti  poncrctur  impcdimcntum 
(x  parterecipicntium  .  Ofiicitim  autc:eorum  fuitminilfcriii 
noui  ccftamcnti ,  ad  quodexequcndum  illos  idoncos  fccir. 
4  ■K^in  liia.i,J(dlpir:tu.  Qiiia  noui'i  tclbnicntCi  no  fuit  datu 
f)poftol:s  p  fcriptura,fcd  pinfutione  fpiritufi^Iintti  illuminii- 
tlHWdat-oiuiu  fognitione  vtrKacis,  ^  inflaiuanos  .itfcdij 

per 


dicutur  lex  5c  gratia. 
1  .cx  ergo  bona  eft ,  fcd  cum  gratia ,  vt  ciim  cbantate  fcien- 
tia  prodcft ,  fine  ea  occidit ,  ita  lcx  finc  gratia  occ'dic ,  cum 
fic  virtus  pcccati :  qux  cum  lubet  quod  fincgratia  impof- 
fibilc  cft ,  indicat  ht-minf  quod  infii  mus  cft ,  vt  qu;crat  gra- 
tiam  .  Lex  crgo  ducit  ad  fidem  ,  fidcs  impctrat  fpiritnm , 
finc  quo  non  efl  volutjtas  libera , ciim cnpiditatibus  vincia- 
tur.  Innialo  quidcm  cft  libera,adbonum  nififilius  libe- 
raucric 

d  Q^a  euacuatur.  ^  Thcodo.  Miniflrationcm  legis  voca- 
uic  miniftrationem  morciS,quonidm  lcx  ptmicbaceosqui 
tranfgrcdiebanc'.  Siergo,inquic,vbifuppIicium,&:  mors  Sc 
litteiiElapidibus  infcu!pt.c,qui  ea  affcrebaitantam  in  vulcu 
gloriam  accepcrat,  vt  qui  vidcbanc  non  fcrrcc  fp)cndorem> 
qui  ex  eo  cmicabat.multo  magis, qui  diuinofpuicu  fcruiur, . 
fruencur  maiorigloria.  ' 

^  Ambiofius.  Manifcflum  cfl  maiorcm cfTegratiam le- 
gisfidei,  quamlegisMoyli .  Qjjamuiscnim  ad  hocfitdata 
lcx  Moyfi,  vt  prodcffct,  contepca  tame  fadta  cft  lex  mortisr 
£rgo  quia  pecjatorib.  prouiderc  116  potui  t,  vcnit  Icx  ficfci, 

^qux 


perardore  charitatis.  Propter  quoddrlexfpiritus.TcftamS^ 
tum  aut  vctus  lex  literx ,  quia  fcriptu  fuit  in  libro,&  afpcr- 
fum  fanguincvt  habctur  Exo.24.  &  b.rc diffcrentia  vetcri* 
&:  noui  tcftariicnti  habaur  Icre. j  i.e.  Ecctdies  veniunt dicit do- 
minHi,&  feriam  domni lfrael,&  domui  Iudaffdus  riot\um.,rion fecntf 
dum  pa[lum,(iuodpepigi  cum  patribus  veflris,&c.  Et  fubditur  caili 
faquarcnouum  teflamentumdicitur  fpiricus,  &:vctuste- 
ftamcntum  lex  liter^,cumdicitur. 

5  Literaenimoccidn.  Quiatcffamcntu  vetus  cognitionctt» 
peccati  dabat.non  tfi  gram,&  ficaugcbatconcupifccntiam 
occafionaliter  ex  malitia  humana,  q  femp  nitif^in  vctitu,& 
fic  augmcntabat  peccatum,quod  occidit,vt  plenius  didum- 
fuit  Ro  7.  6  Spiritus  auttm  viuificatSdhcci  fan(5tHS,in  quo 
datacftlcxnoua,vtdidumeft  propterquod  fuitnecctlaria 
poft  lcgem  vetcrem.  7  i^/o(/^>w/n/fir<jf/o.Hicconfcque- 
tcrexdidisarguicexcellcntiam  ,&:dignitatem  miniftrora 
noui  teftamcnti,quia  minifterium  vcteristcftamcnti,quocJ 
fuit  minus,habuicgloria,  &:  dignitateannexam,ficutpatec 
in  Aaron,&  in  filiis  eius ,  qui  cx  dccurfu  vctcris  tcftamcnti» 

6  multo  m.igis  miniflcrium  noui  tcftamcnti,  quod  cft  ma,- 
ius,babct  glotiam  annexam,&  dignitaC(yn.Huius  igitur  ra- 
tionis  primo  ponit  virtutcm,  fccundo  rcmouctobie<Sionc, 
ibi.^<i'rt  nec  ^lorificarum.  Circa  primum  dicit.  Qjtodft  miniHra-^ 
rjo  »jam.t.idcfi  miniftcrium  veteris  tefiamcnti .  Quod  dici- 
tur  minitfratio  mortis  occafionaliter  ratione  di(tfa. 

8  Lteris  dcforma.idctt  in  tabulis  lapidcis  Moyfi  traditis  . 

9  Fi4it inglofia.ide^,in  reuercntia. 

10  ita  v/,e^c.  proptcrgloria  vulcuseius,idcft  proprcr  cla- 
ntatcm  vultuscius.Vbi  cnim  nos  Ha.hemns,f.uiem  cormttam, 
Evo.  ^.^ .alij  tranflano  habcc,  facicm  fplcndid.,m.  A pparcbant 
cnim  in  facic  Moy fi  quidam  radij  ^proccdcnces  fuifum an-t 
gulariccf  in  figuiam  cprnuum  . 

11  i^/4!f«dc«.jf«?-.  quia  vetustcftamcntumccflataduenic- 
tc  nciuo,quantum  ad  c^rcmoniali.i ,  &  iudicialia  modo  fu- 
perius  didto.Ro.j.&plcnius  diccturincpiftolamad  Hcbr. 

12  J^(f,  i.n)iniflcrjunoM«lcgi§,qdc6inifsueftapoftolis. 


''II  Ad  Conntfiids.      .Cap 


A  'duybos  C.luarcp,  rcr  foJn  igrrfccns  fcd  &.'ulflifirnnseos. 
/s^*  J^lfJ  crgointcretiirterlegoin  Sc  lcgem.Tuc  enim  macii 
Jjd Dcccncam  vukCi  Movli  dcfcendcnr  :s  rje montc  cu  lcge 


378 


!  t. 


acccpra  in  tabulis,int4ci  j  no  pocerani,  g^,i  sloi iofa  fada  erac 
f.icicseius,i!epcccatonbuspoirccafp;ci,g.digni  cranc  mor- 
tc.Qijx  nunc  glona 

a    Noa.Te.mqoo4»iuifiifiitu$.    b    Nphi». 


ftratio  rpiritusent  in 


ffl.it. 


iullitian)  Ipi.itusqui  in  eadatur,  quLditciiima  minori  ptofcu 

g'dria  ?   Nirmfiminillratio    damna- 

■    Vcteirsquodomnes  jttiuaricaioicsconftituit  Moyfe,  b  ld«),databundcoloriJin, 

c  Nonuiu  Te.in  quo  ditut  fpaitiu,  pct  quem  eft  iuftitla  &  conlumm.irio  v^rn-vnm! 

*  tidnisingloriaeft  ,   nnulto  magis  t  abundat  miniftenujn 

a     Qnia  Boiiprofuitglnrij  vu!tus,f«l  obfuit,Sc  ficuijjaillorum.non  fti.i. 

t»  iuftitia:in gldiia .  Nam  nec glorificatum  eft  quod  t  clariiit  in 


Quatei 


\j'^- 


hac  partc  prdptcr cxcellentcm  gl<  riam .  bi  enim cjuod cua 

a     Fuitminiitiatum  &recepiumpergIoiian)Moyli,Cncqua  ncnconimendaritiir  Aeicma. 

cuatur  t  peVgloriameft,muitomagisquod«ranct,ingIo- * 

a    QuiiminiltiinouiTeilamcnticeitifumusde  uotagloria         b        Vidoiid:  gloriamDci.  9    b      TSTaw  «fC,  VWC   3-  f-  Aiitingl*- 

.      n        TT  u  .        .M         r    b         C"f""iJ«;'^oF"t«.        .   10  bundjc.qi»iaadcoa,r.Ju 

naelt  ,  Habentcsautemtalcm  Ipem  multa  t  fiduciavti-i.  ad  aus  comparacn:^ 

Etquiaapettaslotia;  a     Per  iiguras  Icgalet,  quia  nimio  fiilgore  non  poterant  eum  vidc-ie.         jj    netTl  llla  nCcdiCefida 

mur  .  t  Etnon  hcut  Moyfcs  poncbat  velamen  iuper  fa-13  eftglona.  lumu""* 

14  c     !>lH3d  cla.  f.Moy- 
acicm  Cius,       fts  ju  hac.  pra;dida  \  F.x».j3  4, 

Ve!amenmodonoihi$expoiitionibusicMouetur,led  tatioeotmnhebej  e.t.Bccpotcilpenenarcquara-  '   '  --    -       - 


a    Clarum  &  fpiritualem  intelleftu.    b    Ideo  puneb;it.    c    Qjia  nonpotctant  pjci  caufapeccati 


[     cgacujcur  pcr  Itgtm 

fpincus,  cuin  acct-pca 

rcmiflionc  pcccacorii 

facliiulti,digni  func 

afpiccre  ic   potrunc 

glor.am  Dei,  licuc  vh 

dcrunc  in  nioncePc- 

trus&:  Iuanes,&:Ia- 

cobusgloiia  Cnrilii. 

Qau  5cin  M^^yfclU 

innciali-u;c,  ncc  mo- 

doiii  minliris  vccc- 

nsltgiscft. 
Vtlmvflicc,pcrf<i  d 

cicm   Moyfi  poccli  c 
jj,t.  ioceiligi fpuicuilis  in  f 
K  tcilcCius  lcgis  .  Per 

gloriam  fauci  1-ga- 
*'  ksoblcruancia:,  quaz 

eranc  tiguri^  vcntacis. 

Qjca  tuit  icx  Moyli 

iaglona  ,  vc  filij  if- 

racl,ideiiludci ,  non 
B  poflcnt  intcndcre in  - 

ia.cius.i.capcrc  fpir  ituale  intelligcntiam  legis ,  quia  Chriflu 

jn  lege  non  incclligcbac,&:  hoc  propter^lonafn  vulcus  eius, 

idc(t,lcgalcsc^remonias,qu^propter  Cbnttum  ligmfican- 

dum  ftcoat .  Sed  illi  adhuc  curnales  in  cis  Chniium  iion  in- 

tcUigcbant ,  quod  Ugniftcabac  veiamea  Moyli  policu  luper 

facie.v^i^  glona  Moyli  cuacuatur.quia  hgura  ciac  vcniatis, 
■qu^cuatuacur,quia  vcnientcimpcratorcimagincs  toiliicur 

dcmedio.£«/«f«4f'<r.  Ambrolius.C^iafincm  ftgura:  habcnc. 

HuAcuatur.hmhioiwis  quia  figura  non  yericas.glona  Moyii, 

quafi  ficiU  in  vcfpcrc .  Clinlius  quali  fol,  qui  oricus  licUas 

oblcruat. 

a    Muito  mi.abuniat.  idclf ,in  laudc  quam  vctuj,  quia  magis 
~glona  J>ci  cli  in  fdlutc,  qua  m moric .  C^uauis  lultc  damucc 

quod  agcbatur  fublcgctamen  magis  ad  laudcm  proficit  *i 

jndigec,vt  pollit  lc  reus  corngcrc ,  quod  pcr  gratu  m  nouo 

Tcitamento  pt^ltatur. 
^e    Theodorctus.  Lcxcosquipeccabantcondemnabat, 

gracia auiem  eos  fufcipicns  pcr  fidcm  luliiftcat, ad  diinnuni 
•  ■  '  "-     -  ^        o  qui 

iUi 


j]!i  fci  uit  fuit gloric  p.irciceps,mulcomagis  qui  huicnempc  D 
gi  atiiC,fcruieninr,niaiorcm  aifequenfur. 

•}«  AiTibrofius.Hocdicit,q«ii3  air.phuseftdonum  iuftitiap 
nciperfideniChnfiiquamlcgis  vcTens  ,quia  ni.igisglo- 
ria  in  falutecff.qua  in  n)otte,quamuis  luJtc  d;tmnet,tamcn 

ad    l.nidcin    proficic 

Aeterna.    li    In  gIoria'sferna  *rit,  qn?»  itt 


Q£.t  de  no  Te  vbi  pui'  vidcntgloii.-.m  Dci. 

c    In  iito  gloria  qm nunens cit,quia  no  Te.1.non  tucctdlit  aliud. 


mngis  li  I n dulgc.-Jt  vc 
poliic  rcus  corrigeic 

«  fc. 

^  .  ^  Scdulius.  fn 
comparacionc  euan- 

j  gdicaTgltKia;  obum- 
bratur  glona  legrs» 
iicuc  orcojolc  obtun- 
dicur  iunxlunK»n,cii 
taincn  fuo  tempore 
niagnum  habcac  ful- 
gorcm. 


t  glnriSeii^l 
fiiiv  I 


ciem  fuam  ,  ut  non  inrendere^nc filii  Ilracl  m  r  fi 

a    Velainen  modonoihisexpolitiombus  leaouetur, led  tatio  eoiumhebes  e.i,iiccpot< 
diunon  credunt.         b     Tet  giatiam. 

qudd  cuacuatur ,  fed  I  obtufi  funt  fcnfus  corum   .  Vfque  in 


5 
^9 


C  cnio)  bapiilmum  a Jductc,  <x  doaac  remiiiionc .  Si  ci  go 


NICOLAVS    DB    LYKA. 

I  JEric  in  gloria. i(/f//,'w'i<"^c  or  reuerentu  quaft  dicai.Mukt  ntd 
gisdcbet  effe.ynUe  adhit  j,J}litMr. 

i  Nam  li  miniflrauo  dainnacionis.  i.rtterii  Tcflammi^quoi 
dicitur  dtmnatti}  occuftiinaLter^inifuaCMnt  malitia  homnis  mtitkr  in 
yetitum.ii^  jiciHtranJgrejUionemprxceptiq-[<:/imorsculfjje,&  dicit 
4idmwic/Hgehenn£.Et  hAc  materm  fc-licei  quomoda  lexerai  uccaft» 
feiLati,f>nt  pertrailata  diffufeJ{oin.y. 

3  Muito  magis  abundat  minitterium  iuftiti^.  i.nouo  Tejl^ 
mentu,in  quo  ditur  fptritulianHt  gratia  luf.ifitans. 

4  llv^\oTU.q.d.imi)plus. 

5  Nam  ncc  glorificatu.  Hic  remouet  nhicSiant  qv*  pofietfUri. 
qmaf/.jjjenc  ai. e<e,'fuod li' et  noi.um  re/lamenta  fic excellenmt  vetv 
ti,tameii  hjceji  moitcu,.Aea  no  ■  defrrendum  propcer  nouHm,ficift  di" 
ctbam  iUi  qutjimuliit  euangeUo  legalia  obferuahant.ideo  confeqnen- 
tetofiendit,  quod  nullaglort.:m  habeat  t>eius  tefiamentum  in  (ompa- 
ratione  ad  nouuw^dicens.  Nam  glorificatum  cft  quod  ciaru,t.  i. 
"pciui  Itjtarnentum  quoa  tranftit. 

6  In  hac  parce.  iiitil^n  comparatione  ad  nouHm,qu9d  eji  fars  0" 
hmditas  nujira. 

7  Pi  opccr  cxcellcnciam  glo.  noui  Tefiameati .  Sieutjlelta  licet 
hiibeat  aitqua  claritate,  comp.iruta  tamen  adfoif;i  obfcHrtuur .  .Ad-^ 
dMii  ttiam  ad  hi>c  alam  rutntnem.lLtd  enim  quod  daiur  per  modum 
iranftuiit.s  nihleji  relprilu  feniper  manentis,vetus  auic  Tejiamentit 
tfifutfuut  in.ptrftcium  attuenieie perfe£iOynoiiu  autem  femper  rnane 
iiiiyii  inthoatur  in  via,t/  perficiturin patria.Luc.Li  f.Cqhim  &C 
tctra  tranlibuiit  ,vcrba  autcm  mca  non  cranlibunc.  tt  boc  tji 
quci  dicuur. 

^    Si  CQiiQ  qucd  cuacuacur./.i>e(ja  Teiltmtttim, 

Pcr 


parte.  i  facic.  Vcl  no 
cflgioriofum  in  hac  tfioe'"* 
parce.i.  refpectu  hu-    _.,        . 
lus  noliix  partis .  Ula  ^^^'i^^ 
cnimtantatuit,  quaa 
tafrruocredidebufc  .  Hijc  vcrotantaquAnucti  genitoris 
Chfi.quia  Chnftusin  glonacli  DcMpatns,  vttantu  intcrlic 
interglon5Mny(i&:  Chi^i.quaiuincerimaginetk  ventaie, 
d    H^bt',[ei.  i.Oiicnfd  dignitatcnoui  6c  veccns  Teftamen- 
tiolieuditvfuuivtrjulque. 

e  MHiitJt.  Vlu  exercemus  vii  crcfcit  nobis  fiducia.  Tantu  Aag.lt.  t. ««, 
cnim  vidcbimus  quatii  crcdimus,iSi  ^a  apcrta  cfi  gloria ,  &C  "'j'"-^'-  J '"-° 
noc^*lamu$scfum  nolirij^ficut  Moylcs,Icd  apercc  dicimus.  p^i'^      "* 

*  Thcod.Scinuisglona:magnitudincm,&:  nihil  dubita- 
itius ,  aut  vUa  fufpicionc  moucmur ,  fcd  liberc  oltcndimus 
quauta  lit  glonx-cxccllcntia. 

*  Ambro.Spcm  habere  uos  dicit  videndi  glonam,non  ta 
lcmqualisiuic  m vnltuMoylijicdtamquam  vidcruttrcs 
Apofioli  m  niontc.rcuclantc  fcdonnno.H.nc  igifcQijccre 
dcbcnuis  quatum  nobis  contulcnt  diuina  clcmcntia,quan- 
tumquciios  fupcriQrjs  glonar Uouo  ditarc  dignata  cli ,  qua 
dcdcrat  lud^is. 

f     Et  non  Jicut  Moyfesponebat  velamenfuperfaciemfuam^&c,        JJ,/^"  '/j"'' 
■H    Tcrtul.  f  guratum  plicudit  fuilie  vclanu-n  facici  iu  p 

"  Moyic 


p     Pcr  gloriam  eli.  ideftjjubens  al:q:-a  leuinritiaiu  ^-  huuorm 

10  Multo  magis  quod  manct.  Jctlicet,nauum. 

1 1  In  gloria  cli.  id.fi.deba  ifk. 

1 1     Habcntes  igitur.H/c  confeqaeHter  oflmdit  excellentiam  mini 

firorum  ecclejix  quantH  ad  cognn  'tonem,.yid  cutus  dtciarationem  acci- 

pit  lilnd  quud  halteiur  Exud.^^.fcilicet^  quod  Mnyfts  velatafactepo 

ftllo  loqi-ebatur,  ad  defigt.aouii  quod  veritas  in  vtttri  Tefiamentofi- 

guris & gnigmuibuf  erat  velatd^,  qnia  omnia  cotingcbant  cis  in    VcUtiir  «IJ- 

figura.  l-Cor.iQ.cAlqmdveropotvclaridupUfiier.f^nomodocx  •!.>'''*  •'"P'^' 

farferet qua dibet lier;,fquando  fuper cam ponitur velamen  ,  .Alio  '""  " 

ftiodo exparie  v;den'isjtilicet , quado  velame pon.tur fuper oculps e- 

ius.Et  vttoquc  jnodo  trat  vclamen  in  veteri  Tefianiho.ftxparte  teit 

quia  veriia^  'frat  velata  figuris  vt  diiiii  iji  tx  parte  li^dxorii ,  quoru 

nialitia  vt inpluribu^  jrijpediebat a  cogmtione veritJtis,qHjfi quoddd 

^eltfmen oculoiH  mentis.vnde  Sap.ua.  In  maliuolam  anima  non 

itKtoibit  [apicMii.TiirniiaHtevelaintn  amotunt  tfipcr  Chitjiii 

quiaper  Chnfidjjgur^funi  cxpletx  C"  explunaite^in  cuusfignum  vt 

li*templif^:Jiun,ftuinpaffiotteeius^lucxvigift>^.oteriio.Seiundtirn 

fiute  veliirnen aahucmanrt  in  ludteis  ubjlinatisjcd in  illts  qui recrpe- 

runt  fidZ.,amoium  eji  vtroijue  modu^quiaper gra:iam  fpmtiiffnn^ii  il' 

lumi  >■  ani  epofjunc  cohtemplari  libereveritatm^  <csr  huc  eft  quod  dii «- 

wr.Habentcs  igitur  talcm  fpcm.  fcilicct  i^gloria  ,>oui  Tifiamen 

timaneiinxternum. 

1 J     Mult-  ftducia  stimw.idefi,noJirum  officium  exeqHimur  tios 

mtnifiriectkfiti.  ■  .  ...  \ 

1 4  tt  non  licut  Moyfcs  poncbat  vclamen  fwpcr  faciehiafti. 
&  paitt  ex  difflis  Inera  vfque  ibi. 

1 5  Scd  obcufi  funt  fenfus .  ideJi,ocuii  mentalcs, 

1  <$     yfquc  in  hod  ictum  diCHi .  quantii  «d  Jinim  ohfinatot. 
'^■^^'  Idipfura 


379        Glof.ord.ScNicolaideLyra.'  '     380 


;  toUitur. 


^  ronuard 
tnen»t  ^ 

tIoait.4.<l. 


^r#q  t.op. 

()»i*  «n  fi  Dc 

rcg.  c.licet. 


B 

f  a  ghtru  19 


Moyfc,vcl.iminiscor<;Jis  in  pppulo.quia  n.ic  niic  apud  illos 

peripiciaf  Moyft-scorde.ficucncc ficictuc.  Quidcftcrgo 

adbuc  vclaru  i n  Moyfe  quod  pcrtineac  ad  Paul  O/l  Ghriflus 

crcacorisaMoyfeprardicacusnondum  veiiitj  quom^do  i5 

opcrta &: vtlata adhuc dcnotacur  corda ludxomm  nondii 

cxibicis  pra^dicatin- 

mhiis  Moyli ,  idef^, 

deChnflpinquocu 

intcl!igcte,dtberctj 

Quid.id  Apottokiin 

Chiithaltcrius,  fidc 

fiio  lacraniCta  lud^i 

nointcHigcbacj^Mili 

quia  vcL:mcn  cordis 

ei>rum  ad  Civcitatem 


a  picoJunificanirja drformi  fqrma  in  for/i-.nfam  fortnS  inub 
ta:ur.Er^r.n.&  i  iter  viiia  lunir.i  hona.Vcl  dcglonn cieario 
nis  in  glona  iuflificatio'nis. Vtl  de  gloru  fidc-i ,  vbi  HiM  Dd 
ingloria(pccici,vhici  li;nilcscfinM:.,cum  vidcbimuscufr» 
fjcut  ciT.vnde  loh  Sciumi  quu  cutn  apparutnrJimiUi  ei  eritKHf,  ^i^"^  * 

Huius    inviiiiiiis 


«    J^nCiiIi;d](arumruncob,tuC,qHianoiiroli)in  tun;,r<d  fc  boJi{  qpjndo  Tcrrus  pttcc. 

b     ldert,diini  ^c^itur  lis  vetus  Te!T:)mf  ntnm. 

a  hddiern^m  diem  idipfurn  velamen  in  le(5i:iooeveterisTe-  » 

a     ^llc  vfl3men,idelt,ncchuc  lcmnt  quod  f:t  vcl:imen  Iii  ridcChii.li  iintLuii. 

^  ftamenti  mancttnonrcuelatumqModinChrirtocuacuatur  ^ 

£xpon'.fur.  a    Vctus  Te.\.inicntuin. 

c  Sedvfqus  ir^hodicrnumdiemcum  lcgitur  Mdyfes  ,  vda- 

a    Quali  pondusideli.cqidibui  cctii^in  cll  cxcitat  depiiment  i.itioncm.        Qin  nrgin:  Ch^Aum 


quandoquc  fit-t  pcr- 
fei"tio,ad  quani  con- 
f(.*qiiopdam  noseru- 


^      _  n:  ChMd 
Scd.        Ctedendn.  ~   Aiquise^uin. 


men  cft  poTitum  fupercor  corum .  Cum  autem  t  conucrfus 

Dato  fpiiitulancle.     a     Fioquii.  Ecideodat  Ifgein  fpiiitus  pcc  £dem  inmrnte. 


Chnnum. 


qua  non  pc  rfpexcr^c 

ChriflumMtjyfiFf  ^  fuerit  ad  Deum  ,  aufcrctur  vclamcn .  t  Dominus  aiftem  fpi- 

tincbatr  I  ^    )Jcll,lc:,fpiritu<,quamdoinimisdacnonliceiisfcrtptam,fedpciiideniaiiimitintiin.it«m. 

^         AnibrofiuS.  ^    Intclligendi  &  faciendi.  c    Ul- hs^)tnt  uelr.ixicn  fupenor. 

Idcp  pontbac  velar      ritus eft.tVbi autcm fpiritusdomini  ,  ibilibertas.  Ndsvcro  7 

mcn    QUOnianvfplcn  ^  ■  Et;am  iuuicics.         b     i.tpeditaiationc.         c    Gloiiolum  dominuiii.  " 

.       _' T  .  "^  d    Pcifpijculuiiintionit  videntet-  g 

(*       /*      '        f  !'^1.e.  .*_.id  .  \ " 


r°non  mjteSiucau'-  ^  Pninesreuelata  facic  domini  gloViam  fpeculantes,  in eandeio 


d:r.  Cumautcni  per- 
fcthim  ba:c  imasioro 
lunuca,  limilcs  i)co 
crimus. 

Specu!jn!e!.a  fpccii 
3  lo,n5afpecula,quod 
in  Grgco  non  cft  am 
T"  biguum. 

Incundem.qua.  fpc 
culanuir,quam  fpc-. 
ramus. 

Ima^inem.y/t  fimi- 
lcs  glori^  Chiifli  fi- 


I 

k 
1 


a     Vt  cius  imago.iJeii.di'  fumus,vcldifiiur  Chiiftus  i;»iagopat;is  eadcm  cum  iI!o  i  l 

Vcinffientiacum  vidcaiiius.  b    £^iicsab  vna  ciaracogiiicionein  aiiam,vrtlli  quotipiticus 

Tci  ducit.        "  -  i  i 

0 


imaginemtransformamur,taclaritatc  in  claritatcmjtan-^i 
quam  a  domini  fpiritn. 


j^att.irf. 


deTri«. 


Twnit. 


h  pccc.')ti quo fubla- 
^Qpcilcflasdatur  vi- 
dcndi  gloriaDci  vf- 
qucad  finccius,qiiia 
tan  diu  non  rcucla- 
tur ,  quandiurclida 

legc  conucrtantur  ad  grati.^m  {idci,&:  his  cuacu.-jtur. Acce- 
dt  nce  cpim  dignitate  pcr  fidcm,eur.ciTacur  indignitas. 
a  iiiipfMm.  C^uia  non alitcr  modo  intciligunt  quam  antc «d- 
gcntumChiifli. 

b  Jluodio  Cbriilo  euacnatuY,  Vnde  in  paflione  Chrifli  vclQ 
t','p]i  f. iflum  cfl,vt  fignificccur  pcr  Chrifli  pafiione  rcuela- 
ri  facrameta  lcgis  &:  prophcci^.  Vclamcn  cnim  dicit  adope 
ritioncmprophctixvcnonincelligerccur.:;;  fi  3-'i' 
c  Sfd  ■pfijue.  His  qui  funt  in  Chfo euacuacur.'^/"*?^?»"  coreo 
xumefirdc^mn.  i.c^ticasdcprimens  racionecoruin,cum  id- 
ciV,qiiauis,/(xJ/;»ir.i,  cxponit,  eis  Moyfes^Ez  ira  duo  fibsut ,  cur 
nonintf;lligant,quia&  vclamcn.i.oblcuncas  eftinlcdio- 
ne,6t:  cecitas  fupcr  corda. 

,d  c«>«  «iweOTco/jKfr/Ki/xerif.  QuodeftcumChriflus  venic. 
Nonercdcntibusnondian  venic. 

c  ^ufcr  tur  velamcn.  \'z  m  aqua laccrc  vinum  incclligacur, 
pmni§ cnim  prgphccia  no  intcllc6to  Chi jfto  mfipidum  &C 
fiujum  quiddamefl. 

f  Dominui  autcm  fpiritui  efl.  Ordo.  fpirituflanftus  cfldfis,' 
jdcfl,poteft  opciari  quod  vult,intcncbris  deieric.  Vbicon- 
que auic  e(i  fpir itus  dni - idefl,  filij  per  que  datur  fpiritufsan 
6tus,ibi  libertas,&'  idco  Iiid^i  qui  non  habcnc  fpiricum",non 
poflunt  libcrc  incclligcre  vc  nos. Vcl  dominus  ad  quem  co- 
ucrtuntur  cfl  fpititus,idcft,fpiritualis  eircntia,&ita  facit  fpi 
ritualitcrintcll  gcrc. 

4«     Ambro.Qiioniam  Dcusfpiritus  cft,  perChriftum  lege 
dedit  fpiritus  non  litcns  vtiquc  fcriptam,  fed  per  fidem  ani ' 
mis  intim3tam,non  qus  vifibilia  doccat.fed  qua:  inuiiibilia 
crcdi  faadc-at,qu2:ammus  fpiritualitcr  colligat,n6  qu^  ocu- 
lusccrnat.Hcc  lcx  datltbcrtatcm,folam  fidcm  pofccns,  vc 
quiaqu^  non  vidct  crcdit,dcconditioneeruimcreatur.    . 
g    'Xns  teutlata.  In  qua  ludif is  cft  vclamc.In  fpeculo  no  nifi 
imago  cernitur.Hoc  cigo  conamur  vt  per  hanc  imaginem, 
idcfl,rarioncm,quod  nos  fiimus  vidcrcipus,vtcunqiicilluni 
a  quo  tadi  fiinnis^rflnc.u.-^m  i  er  fpcculum. 
h     lne.indemimagincm.   qiiia  cadcm  im.igo  Dcicft  gloria 
PeijSicut  fupra.Vir  quidcm  imago  Dci  c(i, &  gloria  Dci. 
i     Transfi-rmamur .[.r';\ni\mm (!<:  forma  informa.dcpbfeura 
jn  lucida,  quia  tc  ipfa  obfcura  imago  Dci  cft  i  qua  hQmincs 
crcati  sfu^g  animalibus  pr^funt.C^i?  natura  excellens  cum 

aDeo 


mus  ineccrnum,  A 


1 


•^loria.Vel.  ^ 

K   jl  cUntatf.Mov^i       j 
in  gloriam  Chnfti,        1 
quam  dccct  darc  (pi 
ritum  Deiyfantam  a       j 
canto. 
.A  fpiritu  domini.  quia  hocbonum  agratu  Dci. 
"    Ambro,Nos  dicit  prnncs  qui  libertatem  fumus  confc- 
cuii  dono  graci^  Dei  ,  gloriadomini  pcr  fidctn  fpccuUntes 
ad  c.;nde  imaginc  transfovman  quam  fpevainu<i,  idcft, vc  li- 
mijcsinucniamurcranfattahac  vicaimag^nigloriaiChrifti 
ficutdicit  loannes  Apottolus.Scunus  nquit ,  quiacuappa- 
rucrit  limiles  ei  crimus. 

^    Thco.tMofesfolusfraebaturgloria,  hisautcm  omncs'^"'^ 
quicredunc  .Illehabectegumcncu  propter  iudeoiijimbe- 
ciUitate,nos  auccm  qui  fidelibus  dodnnam  exhibcmus  no 
opushabcmustcgumcnto^fcdnudafaciegloriamdiii  tan- 
quainfpcculoceinimuSjCtcnimincrcdulitatis  aura  mini- 
nicfumusimpcditi.Illmcautenoparnumfplendorcglorie 
trahimus.Id  aute eft  pp eoru  qui  muducor  potTident.Que-  f* 
admodu.n.aqua  pfpitua,  coru  qui  infpiciut  afpedu  ,  &  ip- 
fiusfoliscirculu,&:c?loriic6ncxae{lingit,  itaetcor  purum 
fitdiuineglori^,velutiquoddafpecuiiJ,q3earctcrt  &:ex-      j 
^nmk.\z3.ctd\%ilT>om\nvs.Beatimundocorde  ifuoniaipfi  DieH  M;!)J 
•ptdehui.  A  gloria  auce  dicit  diuini  fpiritus ,  in  gloria  noftia, 
Procoquodcftilltus  accepimus.Hoc.n.fubiunxic  taqu.im    • 
domini  ipiricu .  Et  h:nc cciam  manifeftum  eft,,  'quod antca 
quoquefpintumdomini  appellauic.  ,  jr  ; 

*  Aug.nos  reuclata  tacieglona  dii'.  fpcculatc:.  Spcculates  At  jii..-; 
dixir,perfpeculu  vidcntes,n5  defpccula  profpicibntcs.Qd 
in  Gr^ca  lingua  no  cfl  ambiguu ,  vii  in  latina  tranflac^  func  i 
Apoftolic^litcr^  .Ibiquippcfpeculu  vbiapp.iretimagines, 
rcria  ,a  fpecula  decuiusali-itudinclogiusaliquid  intucmur 
etiam  fono  vcrbi  diliat  omnino:  fatifqueappartt  Apoftolu 
a  fpeculo,  non  a  fpecula  d;xilTe  glonam  domini  fpcculates.  Tf .?  <!| 

Idcm.Nos  glonamdomim  fpeculanccs,  &.c.Hoc  quippc  **' 
agit  hqc  trasformatio  qua iiiterior  homo  renouacur  de  die 
indic,dequo&i  ApofiolusPctrusciicii  moncrct  ornari, 
no^qu^  a  foris,  inquic,  ornaniur  capilloru  incnfpationibus, 
aut  auro.vcl  margaritis.vel  veftc  prctiofa,fed  illeabfcohdi- 
tus  cordis  homo,qui  eii  antc  Dcij  diues.  In  qiM.n.facie  ve>. 
lamcnhabcntludijinoncranfeundoadChriftij  ( quoniam 
.cu  traniierit  quifq;  .id  Chriflu  autcrccur  vclamen,)  ca  nos 
facie  rcudata  in  eande  imagne  transfbrmamur.  Apcrtiffi- 
meaufcdicitvclamenfupercordaetirumpoticumcft .  Ibi 
cft  ijgitT-icies ,  qua  reuel.ua  nunc  in  nde  qu.mniis  p  fpccu- 
\n,6c  in  ^nigmatecontucmurjtuncautcmfaciead  facicm» 


0 

1.  :;■■ 


N-.I  COLAVS    DE    LYRA. 

1     Idipfum  velamcn.  ideji,amctum  a  corde  eorutn,  licetft  amo- 
tum  ab  ipf.i  tcper  Chriftim,vt  ditlum  cji,ideofubditur. 
Z     Qupd  in  Chriflp.  idell{Per  C/;r<//»»?,cuatiutur.  C£terap4' 
tent  ex  didit  vfque  ihi. 

}     Cum  autcm  <;onuex{. fcilicet popuks  Ifrael  circafitiemtidi. 

4  Aufcrctur  vclamen.  de  corde  iplorum. 

5  Dominusauteiu fpiricuseft. idefi^pirituffancius»qui efi lihfr 
t^ltbtrtat.s  domi>ius,idco  fubditiir. 

<?;'   V'bi  ^utem  fpiiim^.f.contemp^.andi  veritatem  reniotq  ■pelami 

n^ab  oculif  mentis  yideo  fubditur. 

f    No^  s^:^o,/,Chrffiiani  §-  fotiffinte  tcckfix  miniflri . 


S  Reuela.facit?.  idefl  mente,qua  diciturfacies  fplritualis  intfuai" 
tHibivi^et  cO''nitio  ii!tcLleBujl:s.,ficHioesfcnfHS  infacie  corporali. 

9  Gloruim  domini.  j.Iefn  Ch'i/ii,tr  nonfohm  Moyfs. 

10  SpcciiLintCs.:./'!  fpeculo  ratio"es  cognofcmtei,^  quia cogni 
ttafit  pcr  affi'n.latio'iem  cogHofcfmis  ad  cognifim.,  ideo  fubdnur. 

1 1  \i\  eam  imaginem  transformamur  a  d^iutc.J.natura.* 
lis  Logiiiiioais  &gr,itix. 

12.     lii  clair.itatem.  vifionislcatx. 

1  j  -  T:inqu  iin  a  domini  fpiriru.  qnia  hf>c  nainefi  fideVhHS pro- 
pria  vvtutf,\ed fpititufsiini^i eoi  dccentis,I{nmanorii  8.  Qui  fpiriUl 
Pei a^uniur,hlii  Dci  fuuc. 

C  A  P, 


:8l 


IIAciCorinthios        Cap.  1111.      382. 


?  A  D  D  I  T  I  O . 

i  Hoc  quod  dicir,  ?\_  >?»  necgl,yrificatum  ef!  fKOif  chruit^&c.tx 
ponjfurvno  modoinGlo.ijc.  7v^5^noic/dr«;.'.  i.Moyfcs.Inhac 
partcl.in  ficic  116  cll  gloris.pp  cxccllcte  glorJa  qux  eft  in  nouo 
Vcitameto, vbi  pucri  videt  gloria  Dci.i.  t6parationc  huius  exccl 
Iciitis  glori?,^a  nulti  (pftiit  gloria  valtus  Moyfi,licct  hocfucnt 
culpa  illoru  no  fua,h^c  at  gIona,malto maior  cft,q  abud3t,vt  p 
caDunficatihomincsabftcrfa  caliginc  polfint  viderc  gloriam 
^  Dci. 


Dci.Hxc  in  Glo.quar  magis  vf  cofona  literx, co^  rn  prxtcdcti  I> 
bus Apoftolus loqucs dc  Moyfc  dicirjC)  filij  Ifrael no potcratin 
tendcre  in  facig  Moylj  pp  gloria  vultus  eius,  cx  quo  poflcnt  fu— 
mcrepfcudoapoftoli  quodamodooccaliotiearguendi  ,(plega- 
lia  a  Deo  data  p  Moy  fen,  qui  tatx  cxccUcnrij  fmt  vt  vultus  cius 
fic  glorificarctur,noii  erani  cuacuanda  ct  tcmpore  Qaaogeli;.  Ad 
quod  refpondet  Apoftolus.  ^uodnec glorificniunt  efi quod clamh 
erf .  vt  e](poficum  cll. 


"  C  A  P.    IIII. 

a  T  Dto^&c.  *  Th<odoret.Aper:e  docuitfc  miniflratio- 
J.  rc  fpiritus appeliaffe  predicatorcs.  Dicit  autem  fe  per 
folaOeibenignitateineam  elie  cofecucum  .  Quamobrem, 
jnquic  molcf^a  &aduerfu,qu?nobis  accidut,forti  &:  genero 
foanimoferinnis. 


^-c  Ambrofius.Tan- 
qiiamlpem  dicitha- 
bcrc    adminiftratio- 
nishuius,  vtnon  de- 
linac  in  prcffuris  con- 
forcacus  fide  promif- 
fionum.  Vndcfupe- 
riusdixitimultafidu- 
ne-  cia  vtamur ,  fidcntcs 
1«'^  cnim  in  his  quar  pro- 
""  '  miffa  funt,  quidquid 
,1,,,  adueifum   acdderit, 
13  colcrcmus .  Q3  non 
.    hiirr.anis  meritis  de- 
piicat ,  fcd  mifericor- 
d!£  Dci,qu2  hominc 
primo  abluit ,  deindc 
iuriificat,adoptans  ia 
fibumDei,  vtdonec 
cuingloria  fimihglo 
ria;  filij  proprij  Dci. 
b     Sed  abdicdrHHS  oc- 


a    g 


da  fimplicirijtuipis.n.inucnictur  in  diciudicij  Dei.Naaftu- 
tia  male  mcntis,  vc  id  qcf  fibi  libitum  eil  cxpleat,verba  Dei, 
adukcratjVtfcniuin  nucrtat.AduIncrarccftautcmveruiii 
fcnfum  per  falfum  vclle  excludere, 
*  Theodo.llIosrurfusars;uit,quodIegiadmixtioncdiui- 

nam  prardicationcm 

A  P.     IIII. 

Digmtatem.Vr 


I  Etquit  tantamclaiitacemhabemutafpiritu   b 
fpitituni  aliit  mintftrcmus. 

D^ohabetcs hac adminiftra^^tionejux  i 

Non  meritis.  2 

ta  qd  mifcricordia  Dci  confecuti  fu« 

a  Fio  sli(]uibui  aduerlis.  b  M«n  rolum  apcrca  mala,led  etiain 
tei  faira.vel  pro  qua^Ihi  przdicantcs 

musjnotde^iicimus,  fed  abdicaf^mus  ^ 

a    Vt  pIeiido,quividentur,humiIcs.  b  Hypoaiti.  ' 

cogitationes,  J 

occultadedccoris.NoambuMantes  ina^^ftutia.Neq^taduItc  ^ 

3    Quiamanifeftevidetor  innobijueritat.  "J 

races  verbum  Dci ,  fedin  ma'nifcrtationc  vcritatis.  Cpm-  ^ 

a    Commendabiles  faciences.    b   Sine  comparations  adueifaiiocum.        Kon  ad  oculum-   c  R.a-   9 
tionabilium. 

me'ndantcs  no^^fmetipfos   ad  omnem  eonfcientiam  ho'- 

a    Incentione  m«*  manente.         Inbeneplacito  Dei,ueltelle  Deohocdico.      b    Dixi  nos  pra:dicaie 
in  nianife:iatione  ueiitatis,quod  etiam  opertum.    c    C^od  a  nobis  pisdicatur. 

minumco^ram  Deo  .  Quod  fi  etia''^  opertum  eftcua^ngc- 

Ctilpahoram  e:l  qui  pcriremeruciunt.    '  a     f eteuntibus.uel  a  uerbis  euangelii. 

lium  nolkum,in  his  qui  pcreunt  efl  opcrtii.ln  quibifs  Dcus 


corrumpant,  &  vtan- 
tur  calliditatc,  &:  do- 
ilrinam  nbn  fimpli- 
citcrtradant. 
d  Comntendantes  .Vt 
luccatlux  vcftra  co- 
ram  hominibus. 
c  Coraw  Deo,  No  vc 
vidcanturab  homi- 
nibus. 

•4«    Ambrofius.Hoc  tiolotraftan 
dicit  quia  in  pr^cdica  '"* 
tioncEuagelica  mul 
cisfefccituifpeaum,  g 
addcns  amplius  cum  •   - 

dicic.coram  Deo.  Vc 
hoc  ipfum  no  folum 

10  hominibus,  manifc- 

11  ftum  probcc,  fcd  ctia 
il  Dcocui  nihil  occul- 

tumeft.Teftimoniii 


tttltadedecoris,&c.  ^  Theophvlactus.fiilfoshocloco  Apodo 
los  indicac,qui  faci  e  quadam  adumbrata ,  ^  fubdolaomnia 
fscticarcnt,  przfcrtim  cuaccrptismuncribus,niltamenfc 
acccpific a  fideli bu.^.fimularcnt ,  fandimoniaque  i mputi  cii 
vidcacur.cflcnt  tameimpuriorcs.Nos  itaque,inquit ,  praua 
h^c^dfucata  facinora,propuifcmusa  nobis,nectaliac6mit- 
tamus,  qu^  pcfiea  ciimhuntmanifcfla,ignominiamaflfc- 
uinc  pcrpctranii. 

*  /imbrof  Vtillius  glori?dignusfithomo,omniaturpia& 
polluta.qu^  fieri  &cogitaripolIiint,amoucdadocet,  vtno 
folu  de  operc,  fed  &:  de  cogitationc  pcllatur.Inuitantis  vcr 
bafiint.  Sub  fua  cnim  iV  fuorii  perfona,ad  mcliore  vita  hor- 
tatfpropcer  fupradiiSta  vicia  quaiin  hisepiftolisf^perepre- 
hendit.Poffunt  &:  h^c  occuica  dcdccoris  cffe,qu5  prauo  fcn 

I  luad  przdicandum  mcdicancur,vtfallant. 

'.  *  Thco.Dicitcircuncifionem,quamquicx  gcntibuscrc- 
^'^"  diderant,prajdicabant.Hoc  ctia  alibi  dicit.Scd  qu^  crant  mi 

'■  hi  lucra,ca  exifiimaui  proptcr  Chriflum  detrimentum. 
C  7{ona'nhularitesinaHutia,necaduUera»teSy&c .  ^  Ircnacus. 

CTalcsprcsbytcroSnutrit  Ecclciude  quibus  prophcta  ait. 
Daboptimipes  tuos  in pacct&  epifcopos  tnos  m  iuflttia. 
*  Ambrof  Addedecusenim,&:  deformarionceiusprofi- 

j  ck,qui  fubdola  mente  cotingitdodrina  ad  dccipiendii  cor- 

da 


crgo  Dci  implorac, 
vt  vel  fibi  crcdacur,quia  ica  pr^dicac,  ficut  dacum  cft  ab  au- 
aorc,&  Dcus  boc  modo  ccltis  eft,dum  dac  fi^na,  &:  prodi- 
gia  ficri  pcr  manus  cius . 

t  In  quibus.  Aug.Vel.calis  potcft  cfle  ordo  vcrborum,In  qui 
bus  pcrcuncibus  Dcus  vcrus  &c  iuftus  cxcaccauic  mentcs  ia- 
fidclium  huiusfcculi. 

*  Theophylattus.Cum  fuperius  dixerit  Jfraclitis  cfle  vela- 
mcn  impolitum ,  nofque  fideles  facic  rcuelata  profpiccrc, 
nunc  vcro,etfiapcrtu  eft  euangcIium,inquitinfidcliD,tame 
opcrtu  cft.Quod  cnim  ti"ic  tcmporis  in  Mofc  c6tingic,idip» 
fum  infidelibus  &  cuangcliii  luic.vcquc  illi  fplcndorcm  qui 
Mofi  merat,  ncquaqua  tolerarc  oculis  potcrant,  fic  hos  cua 
gelij  vcritas  latct,n6  Huangclijculpa  fcd  ipforuqui  fideca» 
rcnt.Clatc  namque  &  his  i\  crcdercnt,Chnfti  gloria ,  &  vis 
omnis  euangelica  patcrct. 

*  Ambrof.Vcrum  eft,quia  incrcduli  no  videncpcrfidia  ob 
cafcante  plcndorcm  virtutis  Dei .  Velamcn  enim  cfc  fupra 
cor  corum,obtufio  infidelitatis,in  ludcCis  maximc.  p 

g  Deus  huius feculi.idck^Ticns  qni  non  folum  bonos  regit,fed  Au.Ii.ti.  tot. 
&C  malos  pro  merito  pr^cipitac.dans  cis  quod  volunt,idcft,  Faull.ca.p, 
vt  n6crcdant,quod  non  facit  malitiafed  mfcicia.  Vcl,Deus  Iren.tus  ij, 
fcculijfuperbia  vcl  ingluuies,  vcl diabolus  princeps  mundi,  "^'^.^^,  ... 
quifccularibusprincipatur.  cmi .  1  .^ 

4«  Aug, 


adu.MiircicM- 
acm. 


NlCOLAVS    DE    LYKA. 
C  A  P.    IIII. 

Deohahcn.  Poitqua  Apoftolus  commcndauit  noui 
Tflt«m,mv(terium,  hicexcofequcti  oilcdit  huius 
myllcrij  vfum,  &priraoquatiiaaopcrationcboni, 
fecudo  quatu  ad  tolcrantia  mali  ibi ,  habemus  i^itur 
'thrfaurwn.Ptimain  duas,qui.i  primofacit  qddi^tii 
«ft.fccudo  quanda  obicft  ioiicm  excludicibi.i^^oi/y/  etiam  oper- 
'«w  eil.  Circa  primnm  dich.ideo  habentes  hanc  admimfirationem . 
i<ltft,!hiniftcrium  tantae  dignKatiJ,vt  przdiflum  cft. 
i  Jiata  qund.  nos  ecclefi^  minifln  ad  hoc  pcr  dci  gratia  vociti. 
3  X.0»!  irfictrnus.  ab  yfu  &  cxccucionc  ipfius,  fed  prompte  ,  & 
dcbiteexequimur. 
-4    Stiahdicamus.\Ac{\.,ih\]citaMi. 

5     ^ctultndfdeceris.  i.fcdcs  poccarorum,  non  folum  qux  extc- 
tiUi  patentjfed  etiam  quac  intcnus  latent. 
^     '>ion  anihu.in  afiu.  idcft.in  fimulatione  Si  fiypocrifi. 
7     'Hiq^eadulterantef.  cxpon3tur,vt  fupra  didum  cft  a.cap. 
»     ''^(/''^"idni/f.q.ci.non  prxdicamusproptcrqusrftum  vcl  pro 
priam  iaudem,  fcd  proptcr  manifcftationcmdiuinje  veritatis  ad 
Dci  gloriam  Si  fiddium  faluicoi. 

Commen^ 


cf  Commendan.nos. i.nd commcnditaai  noi  verbis,  fedexopcra 
tionibus  quzfacimus ,  comcndabilcs  nos  rcddimus  incofcientijs 
hominii^fcd  qiii  homines  dccipi  poiTancnoautc  deHS,qui  iucue- 
tur  corda.  i  .Reg.i  6.b.idco  addit. Corrfw  lieo.  ficigitqr,  tna  tangit 
hic,qu^  faciiit  ad  dcbita  cxccntione minifteri; ecclcfiaftici.f.cx-^ 
terior  &  interior  munditia.rcAa  intentio,  doftrina  fana. 

10  .QHorf//cri4W. lixcloditobicftionequijficripofsctcorra  di 
£la.dixit.n.fe  docere  in  manifeftatione  veritatis .  Pofsetaiiquts 
obijcere  in  c6trariu,eo  ^  multicdtradiccbat  fibi,&  fic  non  crac 
in  diftis  cius  vcritas  manifeftata.  Ad  hoc  refpondcr  Apoftolos, 
q,  lioc  no  proucnicbatcxparte  faq  praEdicitionis.fcd  ex  maliti  i 
cotradiccntiu,  qu^impcdicbatcoscognofccrc  vcritatc.vii  S.ip. 
I.a./«  maliuola animam  non  intro.fa.^x  lioc  cft  quod  dicit.i{«6i<//i 
etiam  operium  (?j?f«(i«.«o,aIiquib.  eius  vcritatcm  non  capietibus. 

11  /«/jix7«i/»e*-,idcft,proccdit  exmalitiacorum  , 

tz  In  quibus  Deus  huiusfeculi.  Hoc  cxponitur  duplicitcr .  Vno 
modo  de  crcatorc  liuius  mundi.qui  cx  dcmerito  talium  rctrahit 
lumen  fu«  gratiac  ab  cis,lc  lufte.ac  fic  pcr  confequcns  cxcxcati- 
tur  ex  fe. Alitcr  de diabolo,qucm  imitantur  fccularitcr  viucntej, 
fcficpoteftdici  Deushuius  fcculi,  ficut  dicitur  princcps  huiuj 
faMndhloh.ii .cl^unc princeps  biimmmii  tiicietHrforas. 

Sxcfca- 


^ 


38^ 


GIof.ordin.&Nicolai  deLyra:     38 


*    Augu.H!Cperturbacihonu'nesnonintclliguntinvno 
eodcmqucopcrcmalo,non  poOcnconfcquciitcalia  ,  qua: 
!iK>i.««>ntrA  rnanifrflaerir.fed  quadacocinuocomitantc  vindi£t.i,aliud 
F-ul  .?»p.P.   vcniredcaftutiafuadccis,  aliud  dcncquicia  volcris,r;liudde 
iuftiria  punicntis,cu  diabolus  fug,gent,h6  confcntic  >  Dcus 
dcfcric .  QuocirGa  in 


excscationc  jDfidc- 
lium ,  fiinfclligatur 
&:  diabolus  piopccr 
fuadcndi  miliguica' 
lcm,vtficd)ftino;ua' 
tur  Dcus  buius  fecu- 
}i  ,  non  mihi  vidctur 
«bfurdum.  Kcque  e- 
nimfineaddicamcn- 
co  dicitur  Dcus.cum 


c    Vt  non  appaiMt  cit,(]uo(l  umcn  lux  cft. 


■    A  niturali  iiitioBe.    b    QuiaCljrifto  non  crfdunt 

huiusfecuticxc^cauitmentes  mfiaeliumjvrnofulgeatillu 

b     In  (juo  prsrdicatur  gloti-''  o  uuiitaiis,  non  lolum  infir- 
d  Qiii:,  dcillo  cll.         c     Qin  vidct  mc.v.dct  &  patiem. 


Poctiina  cujngtlii  illumiain». 
mitaibumjnilaiis.  c    Vcl  qux. 

b 


a  minatic) euai^ejii gloriac  Chrifti,  qui  clt  imago  Dci  inuifibi- 

a    ld«il,pi.xdiiino  noiiia  non  tcnJit  .iJ  noiliam  gloriam.v.l  Iuc.a,f«d  Clitilli. 

b  lis.  Ndn  enim  nofmeiiplos  pia:dicamus ,  (cd  lefumChriftu 
c  dominum  noftrum 


pro  noflrii propri.i  glorin  pr^dicare,vt  gloiiori  npparc.inius. 
c  T^os  autcmfciuos.  ^e  Ambro.In  tantiim  fcferuum  Ciiri- 
fti  effc  probat,  vt  iuhente  ipfo  miniflru  fc  horum  in  pr.td!- 
catione  ccftetur,vc  pro  vtihcatehorum  fubicdi  finr  iu  mini 
ftcrio  cuagel  ij.Scnios  crgo  diccs,  miniflros  fign ificat ,  fcd 

vt   humilitcr  loque- 

ref",  ficdixir,  vcvcrc 

^  oflcderec,  non  ad  fua 

^  glonamfcpia;dicarc 

cuangclium  ,fed  .ad 

^  claricace  domini  no- 

^  ftri,cuiobedic,cuifor 

^  uic ,  IJcuc  &  ipfc  Do' 

minus  ait,cgo  fum  in 


Illum  domir.uni.     I>     Mintlltos. 


Qui  nobWhoc  iniunxit-    6 

Ndsaucemferuo.s  vefhos  pcrlcTum.  7  medio  veftrum  non 


Hocfacimui.        Prxccpto  fplo  fccit.    «     H.vdux  lijnificjt  laccmqu.r  modo;per  nosdatui. 


adiuntticurbuius  fc-  °  Quoniam  ,Deusqui  dixic  dc  tenebris  lucem  iplendeicere, 


8 


culi,  idcft  hominum 

impiorum,non  nifi 

♦,p'^^8«"*"^*mhocfccuIo  floiyre 


1  fwic, 


Lumcn  fuum,idcft,fenobii  intundit.  b     Vt  illumincmusalios  pci  fciciiti..m  dccl.iiitatc,idcft,d« 

elTentia  Dei,&  hoc  in  Chrifio  ijiii  '••lf,<cics  patjis  liiie  ijuo  noii  cognofi.itut. 

e  ipfeilluxitincordibus   noftrisad  illuminationcmticicntia: 

f  t     Illuxit.fcd  b     Idcft,  tcienilam  qua  aliosditcmus. 

claritaiis  Dciin;facieIefuChrifti.Ha*bemus  aute  thefauru 


g 
h 


Coio0;i, 


tfi,«-«. 


Imago  &  fiip 
litii.lo.  didc- 
runCt 


feciidum 
quod  dicicur  &:  malu 
fcculum  ,  fccundum 
quod  didum  cfl,  vceximcrct  nos  de pr^fenti  fcculo  nequa. 

*  Ambrof.Oeum  dicic  fccularium  homiuum,  quia  malcuo 
li  funt  erga fidcm  Chrifii,fcnfus  ubcarcare.ne  videant  vcri- 
tacem  cuangelij  maieftacis  Chrifti.Hoc  ergo  illis  pr^ftac  qd 

B  volunc.Qi!ia enim  malcuoh  func  homines , &:  incclligcnces 
verum  dicunc  cflc  falfum,in  eo  ipf )  adiuuancur ,  nc  poffinc 
crcdcre  quod  nolijc.  Chriflum  auccm  quum  fic  imago  Deiy 
corporcu  cancum  afTcrunc ,  &  rclinqucncesgefta eius  folius 
cacnis  faciuBC  rqentione  dc  quibus  dixic  Efaias ,  Obca;cauic 
oculos  Corum  nc  vidcaut,&:  aunbus  nc  audiant  vfque  in  ho 
dicrnunvdicm. 

a     Oj^i  eft  imago.  Aug.Scicndum  quod  imago  &  f  qu.ilicas  &C 
fimihtudo  difiingucndaiunt.Quia  vbi  imago  cocmuo  fimi- 
'^ugu.  \Mi,  litudo  eft,n6 cotuiuo  a;qualitas .  Vbi  aiqualitas  &:  fimihtu- 
«i«*d,  (Jo,t:on  continuo  imago.Vbi  fimilitudo,non  concinuo  ima 

|fo,nec ^qualicas.  Verbi  gfa.  In fpeculo  eft  imago  &: fimili- 
iudo,non  camen ^qualicas,  quia  multa  dcfunc  imagini ,  qux 
infunc  iUi  rci  dequacxprefraefl.Poccft  &c  aliquado  effe  ima 
go  m  qua  fic^qualicas,vc  in  parcntibus  &r  filijs  inuenicur  itna 
go  &:  limilicudo  &  ^qualicas,  cxcepco  ccporc  quo  pr^cdunc 
pareccs.  quiade  parcncc cxprimicur  fimilicudo  filij  vc  retic 
imago  dicacur  &:  poccft  elTe  canca,  vc  rede  dicacur  ^qualicas 
patcftcciacfI(:fimilicudoaliquando&:^qualicas,  quamuis 
no  fic  imagOjVC  in  duobus  ouis  paribus .  Ch:  iftus  aucem  ica 
dicjcur  imago  pacns  vc  nihil  horii  dcfic,  vc  no  fplum  imago 
ciusfic,quiadeillocfl,  &:  limilicudo,quia  iniago  efl.  Scd  &: 
jequaliriiS  canca,vc  nec  ccmpons  inceruallum  impedimcn- 
t.  licquia  non  generauic  Dcus  filium  ccmpore. 
b  Tipnenim.  QJBenedico  glorieChrifti.vd.  Coinmenda 
jniis  noscoram  Deo  in  manifcftacione  vericacis,6i:  c^ccra  ca 
Jia  {ac!mus,&:  hoc  propcer  Chriftum. 

*  Ambro,iHoceft,non  noftramgloriamannunciamus,  110 
quis  110.S  dicac  propccr  notipfo;)  euangtiizarc,v(  nobis  profi 
ciacforcead  cempus,fcd  kium  Chririumdominum  noflrQ 
annutiamus,iubijcicnces  nos  virtuci,maicftaciq;  eius.Quan- 

^  docigonullu  grauainus/iullumconcutimus,  &:  Chnftum 
^  Pominunofcrumfacemur,quidcfcvcclacimdicemurquafi 

pro 


9 

10 

1 1 


vcminiflcr  ,  fcd  vc 
miniftrem,  nonme- 
rico  horum  quibjs 
mitiiftrac,  k-d  ^^pccr 
impcniim  Donuni. 
.2«  Tlicodorccus. 
Hoc  cctani  dixic  in 


1*  pnore.lcanoscxirti- 
mec  homo  ficut  minifiros  Chrifci,  &  difpefacorcs  mYicerio 
rum  Dci.Hicaucemulcohumiliusdefelocucusefc,nonfo- 
lura  cnim  fe  Chrifci  feruum,fcdeciam  fidchumappcllauir,  1 
pcopccr  fuum  in  ipfum  amorem.  Hoc  cnim  dixic  lilud  ,  Tci- 
lcjum. 

d    i«cmyp/e«.  Quodfuicinfeparacioneelcmencorum.  Ce  j 
peruncenim  cencbrij,cxquocoufafa  molcsc^li  &:ccrr^c^ 
pic  clfe,port  acccdentc  luce  quod  faiftu  efl  melius  reddicur, 
lu  quu  proficiencishominis  aitedio  fignificacur .  vnde  fui- 
ltisaliquandoccncbr^,nuncauccmlux  in  doiniuo.  j 

*  Ambrof  Hocdicic ,  Quia  mifcricordia  Dci  fiv.^umcft  vc 
nos,inquic,qui  fuimus  increduli  in  iguorancia.hoc  cft  m  cc- 
ncbns.pcr  lios  darcc  Dcus  lumen  cxTcris  gcncibus.  QiiaiKU 
fcadhuchumiliac,  vcDci  foliusicChnftigloriam  pra:fc- 
rac.Humihacur  cnim  vccognicionehabcancgloria;  Dci  pcr 
Chriftu.ldeo  glorias  Dc\  air  cognicioncm  &c  no  Dei  folius, 
fed  &:  Chrifii.qui  cft  gloria  eius ,  vc  fignificarcc  nou  folum 
Deum  cognofci,fed  6c  opera  cius,&:  mifencordia,  &:  prou;- 
deuciani,quatondidic,&:  faluauicgcnushumai)Uiii,vifusui 
Chnftopcrgloriain  vircucis  fu^. 

*  Thcodo.QuioliminquicvcrboIucisnacuramproduxit, 
&.'dixic,ftac  lux,is  nunc  non  illa,reu  fua  mcnccs  noftiasillu- 
fcrauic.vc  ipfiusglonamperChrifiumafpiccrcmus  .  Ihud 
aucem. 

c  infackm  Jefu.  Hunc habec  fenfum.  Quonia  diuina  nacu- 
rafuba!"pccl:unoncadic,pcr  fumpcam  htuiianicaccni  diuiua 
lucc  reiplendencc,3i£  fulguca  cm  ccencem  afpicicur,  vc  liccc. 
Hincaucceciam  rnanifcttumcfc,quod  Dcusincrcdulicacc 
non  immilic,qui  inccUigcncis  lucis  fple ndoce  omnibusabii 
dc  pri«buic,ied  ipfi  quidcm  dilcxcrunc  incredulicacem,  ipic 
auccmciscum  noJicucafpiccre,radium  non  pra^buic. 
f  Scientiteclar.  Sciencia  glorie  Dci  eft  quafcimus  lumcnefTc 
quo  ccnebrsB  nofcra:  illuniinaiuur. 

g.   Habciftns.  Hattcnus  dealcicudinc  fcienci^,  hicdc fragili* 
cacc  carnis,qui'  cfc  ad  gloriam,&:  li  concra  vidcacur. 
h    ThefauTum.  Dicic  lacramencum  Dei  quod  fidclibus  cro- 
gacur,pcrfidisabfcondicur.  ^  I 

^  Tercul. 


NICOLAVS DE LYRA. 

I  Zxcxcauh  mentes  infidelSccuhvkev  viucntes,auertcndo  cos 

avcritatc,  ' 

»     Fmon  fulgeat  illuminatio  euangeUj , gloriti^&c.  i n  cordibus 

corum, 

3  Iijj.fcilicct,Chriflus. 

4  Ejl  im.igo  oe/.Et  pcr  confequens  eft  fontalis  plenitudo  lu 
|ninis,fccundumquoddiciturHeb.i.a.  Qjii  cum  ftt fplendor 

6  figurafubflanti(ieius,&c.  Scd  quia  fupcrius  vocauii  cuan- 
gclium  fuum,&:  hic  vocat  euagclium  Chrifti,  pofTetaliquis 
crcdere  efte  duplcx  euanselium^idco  hoc  remouei  per  hoc 
quod  eiuidem  euagelij  Chrifcus  efc  aui^or,  apofcolus  aucem 
jninifcer,cancumpra:dicacor,dicens. 

j     '^on  cnim  nof.  canquam  audtorcs  cuangelij. 
(6     Sed  Jefum  Chriftum  doniinum  no.  tantum. 

7  T^o/^iK./fj-fj-f.adjninifcrando  vobis  do£trinr.m  Chrifti, 

«^uoci 


quod  declaratpcr  confcquens  di. 

8  Xi»*o»ia»i  Z)fHj.  f.luccm  corporalem  creando  &  ipfama 
tcncbrisfcparandOjGcn.  f . 

9  /f/e///«.i«  cor.  i.confimihtcr  lucem  fpiritualem  infudit 
ac  cognitioncm  cuangelic£E  veritatis  non  foluin  pro  nobis, 
fcd  etiam  pro  alijs,idco  fubditur. 

10  .Ad  iUuminaiiunemfcientix  c/ar/faf/j.idelt,.id  manifeftatio 
ncm  notitiajdiuina?. 

1 1  Jnfaciem.  i.reluccntis  in  facicmcius  inquantC  pcr  noii 
tia  diuina  qug  traditur  in  cuagelio,cogn<>fcitur  ipfc  Chf  us. 
li  /faimw <i«r««.Hicconfequcntcr  agitde  vfu  minilrrnj 
ecclcfi.£  qu.itu  ad  tolcrantiam  mali.Ciica  qiiod  primo  ofce- 
ditpatientiam  minifcrorum  ccclcfie.fccundo  caufam  huius 
paciencia:,ibi„s'f»j/>er  morttficationcm,  cemio  mani  fcfcac  vcrun 
quc,ibi.5"e»2;;«-eB/CTno^.  Circaprimumdicicconcmuando  fc 
prxdidis.  Habemus  autera  thefAurm.  idcfc  iilummacionem 
Dci  didliam. 

/« 


ILA 


clUorinthios      Cap  11  il.        386 


f+^ 


0  *  Tcrftil.Qn:.Ic  cft  r.ucci-n,vc  non  currdem  habcat'chefaii 
\  rusin  fidslibtis  v.iiis  npl;rts,cuiiis  &  \:xU  ilinc .  Nam  fi  glo- 
r/aDei  cfim  fidihbus  vufis  ratiun chcfauri habcri,  vafa aac 
ifidilia  crcaroris  func,  crgp  &:  gloria  ercacons  ef},cu:u5  vafa 
cniincnria  vircucis  pei  lapulc,^  vircus  ipfa.Quia  propccrca 
in  vafa  fidiha  com- 


miffa  funCjVC  emincn 

tia  cius  prqbarecur. 

tjemi-  CjECerum  la  non  erit 

T"'akerius   Dei  gloria, 

ideoque  nec  vircus, 

lcd  magis  dcdecus,&: 

infirmicas.cuiiis  emi- 

"""'•ncncia  fidhliaSc  qui- 

dcm  alienaceperunc. 

*  Anibrolius.  The 

fuiio,  facramencum 

liLinificauic    Dei    in 

Chrifto  quod  credcti 

biis  manifeftacur ,  in- 

creduhs  vcro  quoda 

!     tcdtum  eft  velamine : 

"  quia  ficut  thefaurus 

in  occulcD  ponicur, 

ita  &:  facramentum 

Pci,incrabominem , 

id  clt,  in  cordc  hu;na 


mur,inquir,  \^  cft,  ftunmis circumuenmiur  difficulr  .Tibus.  D 
.Qiiod  vero ad  fiJgciam  in  Deum,non  dclicuimur  penicus, 
*  Theodorccus.  Si  enim  uihi!  iiorum  nos  inu.idcrcc,  noa 
cflTecoflei'!  d^Oin^ pocecie  magn;cudo ,  fjd  cj.i  vidcmur  c^&i 
limilc3arborjbus,qu5ui  ignegcTminac,  p.:r  hocpaciences 

illaeil  fcruamnr ,  nos 

a    Gorpotibus  frigilibuj.        b    VttotaaUimdoDeieflc  videbitur ,  &  nonnollri.        Vafjfitilii  "^ 

,  fjnt  5:  vcie. 

iftu  in  vafis  fidilibu5,iic  t  fublimitas  fir  virtutis  Oci,&  no  ex  i 

a    Qiiia  mi.liis  nu  du»  tribuhndi  abcii.  b     De  the&nto  bene  conli;ij        In  animo.   * 

*  nobis.  Iii  omnibu  s  tribulation^ patimur,  fed  non  t  angullia-  ? 

a    Enumcfat  uibulationescjuafdain.        p.iUfcTesJ'iuiiu»aJco  ,  vt  ueccf.adailc  ilnt  .ippQrrosGfaice;  ^ 
paupcr.  b     A  ihcliiufo  Dci.qiuaDciis  pafc.t.  c    Uc  lpcpaiiloi.ii 


protegcncis  Dei  po- 
tcnci.i  pr^dicamus.  II 
lud  auc  Aporriamur, 
fed  non  dcfticuimur,  ^„„-i  „jjj, 
pro  co  ,  quod  cft  in  taxxt . 
rcbas  difr:cihbus,&: 
mur.  t  Aporriamur.  fcd  non  deiijtuimur. Perff cutioncm  pa  \  9«? nuilum  videucur 

t    A  Deo  <]utn  thefaatum  cufto^iat.        b     Atfiigimur^       c    idcunoi)  cnil";fc  mus.  h^lbcrC  CXiCU,  UOS  Via 

timqr,  fednodcrelmquimur.  Humiliamur,fednoncdnfun  7  falucis  inuenimus.     Ambrof. 

f  a    In  mottis  f  ericulum.  b    A  bono  ceflamu» .         Qu]d  pcr  fingula  i    ,  b       ^Cmper  morfificatio 

t  dimur.De^ijcimur.fcdnonpef^imus  Sempermortificatione  ^   «ew^cirf.Dubiumnon 

a    Pro  lefu  ;  vei  (luam  prius  Icfus  firftmuii;         b-  Nonfoiuinin  ammo.        c    Ah;  Dropinantes.  elt,  quin  m  martVriD 

.     tr    •  h  n         .     -r     c  d  ^'"""°"-    '  ttgiotjacainis.        Chiiftus occidicur,&: 

lelu m  corpo  re  noltro  circutcrentes,  ut  &  vita  lefu  in  cor-  'o  in  his,  qui  pro fide pa 

a    Non  untum  in  an.mabu».        b    Etiam  inimicis.        c    Monilicafonem  lefu  cjicijfcrimus.a:  vere,   "   tiuiltur      aUt   exiCUS 

Quia  Ipe.        d    Virtutibus.ucl  nuibus  licctuiuereuatuiali  uita.  '     ,  '  , 

,  poribus  noliris  ma^^nifeltctur.Seper  enim nos,  qui  viuimu^s, ;;  bSacSi^pSones'  Apoc.r,. 

a   In  peticnla  laottij.        b   Pio  amoie  lefu.        c   Amlr  Hocea:nontimemusmori,propter  pro-     '    r  r  ILr  i.  Cor    II. 

•    minam  refuircftionem.        Immortalis  &  mipaflibili».  lUnt  ,  Vt  QC  VltaClUS  lil      ' 

in  morte*m  tradimur  propterlc  fum ,  ut  &  yita  Iciu  manifq-  JJ  f°^2^^  corura  pa-  ^ '  '*' 

a   (^od  uideiui  impolUbijc.        b   lacet.         c   Quia  liarc  patimut  morj  donjiniura  e.\ercet  in  po^  "  ""        ~ 

bis,lcd  u  js  ad  uoluptites  uitz  lenaitis. 


lamfiat.  Pafsionese- 
nim  funt ,  quaj  oftcn- 


no abfcondicur .  Huc   i  {lctuf  in  carnc  ndftra  mortali.  Ergo'' mo'rs  in  nobis operatur,  1*  dunt  mentum  ad  fu- 


M> 


ergo  chcfanru  in  ani- 

p>o  &  corporc  dicic 

ciTc  a  Deo  dacum,  vc 

cminecia  yircucis  cius 

appareac  pcr  homi- 

nes  pr^dicacores  dun 

taxatjVC  rccocihecur 

omnis  hngua  crcato- 

ri  fuo.nQn  ad  honori- 

iicctiamhominurn,fed  Dei,qui  fc  rtianifeftacper  homincs, 

qui  cum  humiles  &;  imperici cffcnc,accepcruut  potertaccm 

aDeo,&: loquendi  magnaha  &  agendi.  Fxtilu ergo  vala  di 

iccm,infirm'tact:m  nacura:  humana:ligmftcac,qua;  mhil  po 

tcft.nili  a  Dco  acccpenc  virtucem,&:  ad  J.uidcm  luam  Dcus 

|)crbarcfepr£dicet ,  quxinfirmafunc,  vcglonailhdctur, 

non  homini,qui  cx  luco  fiiAus  cft. 

a    Jn  omnibui  tr,bulationem,&c.  *  Bafilius.  Quod  enim  ad  hu 


vicam  quam 


SempcuaofjmnobisoperJtur.acpcihoc  ^atct,  cjuodhabemii».        b   Qucm  Prophctje.   ^7  tUtam 

vitaauteminvobis.Hibentcsautem  eunde^m  fpir.Cm  fi--  ■»  nifbS^dife.™ 

a  Deillispatribus.iniiuotumpeifonadicit  Dauid.         b   Alitei  nonBeifeAecicdcrct.     „  ;„/:  ^;„    /•  _     .,.-«. 

Netidtse.-h.-tmut.ii»:  '  '  '■o  mfirmiorfum  ^tuc  potcnf 

dci,  ficut  fcriptum  elt.  t  Crcdidi  propteV  quod  &  locutus  H  /«'w.6<:icerum,perm- 

a    Vti.li.  b    Faiuram  uitam.  c   Confitemut  non  timentes  mala,j5Uia.         VUlutlOneS^^&Cf 

fum  >  &  nos  crcdi^mus ,  propter  quod  ^  loqui'mur •  Scicntes     5    ^"«l/"'^^'''.»'"-  <?"'• 

*      *        ♦  *  dam  enim  de  relur- 

rci^ionc  dubitabant. 
d   Ergo  »j(H.f.g.a  pcr  morte  vita lefu  c61equimur:ergo  mors^ 
ijoeft  inutiliSjfcd  operajf  magnuquid  innobis.Scd  vitaqua 
dclettaminiintcrrcnis,  operaturin  vobis  mortcm  ^terna; 
Vcl  pafsiue,  crgo,  i.propter  fpcm  vica:  lefu  mors  operacur, 
id  eli ,  a  prxdtctis  pafsionibus  cflScicur  in  nobis ,  i.permitci- 
muscftici:  fcd  pcr  hoc  vita  cfticicur  in  vobis.i.fidcs  planca^, 
c    EHndem  fpi.  *  Ambrofins.  Hoc  cli  communem  fpiritum 
pcr  quem  firmatur  ftdcs  habemus  vobifcij,  idco.n.pro  ipfis 
-,    manam  prudentiam  accinccin  omnibus  n  ibulacioncm  paci  ,     unca  patiebancur  mala,  vc  inuicem  fibi  copularecur  in  fide, 
C  mur,inquic.QuodveroadfiduciainDcuin,fednonangu-  '         Augult.fuperloan  fl. 1^.46  .Tcmpora  vanacafunc,noa 
fliamur.Iccquodfpcdatad  fprcitudincm  humana,Aporria-       fides,illi  vcncurum,nos  venilie  credimus. 

m"^  ,S  a  yobiCcum. 


NICOLAVS  DE  LYR.A. 

I     I»  ■pafii  fi6ldibtii.  quia  in  hoc  mundo  fuuius  contcmptibilci 
perfonztributationibus  &  anguftijs  cxpolitx. 
a     FtfubHmitai.  idcft,  iilud  magnum.quod  facimus  io  xdifica- 
tione  ecdcfix,  &  gcntium  conucrlionc. 

3  Sit  vtnutis  Dei,Cc.  id  eft,  Dcototum  attribuatur,&  nonhu 
Bianaepotcmiacdiuitijs  vcl  fapientiz,  quod  polfet  ficri,fi  apotto 
lifuidcnt  potcntes,dimte$,honorati,  ficuc  ell  de  lege  Mahume-» 
ti,  fcd  conttarium  fmc  in  apoftoIis,ideo  fubditur. 

4  In  omtiibuii&c.lWc  anguftiari  dicitur  propric.qui  non  vidct 
fibi  patere  aliquod  remedium  in  tribulationc,  Hc  iic  elt  de  confi 
dentibus  in  hoc  mundo ,  proptcr  quod  anguUiantur  in  tnbula- 
none,quando  libi  dcficit  mundanum  retncdium.led  fanAi  non 
finguitiantur,quiaintrjbulationibus  adcft  eis  folatiudiumum, 
5  Jlpm-iamur .  id  eft  ,  depauperamur ,  Lt  dicitur  4b  aporros 
Gr^ce  quod  eft  paupcr  Latine. 

<5    i(  d  nun  defiitinu.ur.  quia  fanfti  parum  curant  de  fubtraftio- 

iiediuitiarum,  cum  fibi  rcmancant  diuitix  fpintualcs ,  quz  non 

poffunt  violcntcr  amoucri, 

7    "Petficu.patimur.  fugicndo  dc  ciuitate  in  ciuitatcm. 

^    Seinon derelinquimur .  NamDeuj  cft  focius  vbiquc itincril 

noftri. 

9    Huai/jamiir.  ideftjcontcmiiimur. 

^o    Seinon confundtmur,'  quunon fcntiraus iii  nobis dcbitan» 

"ufatnconfulionis. 

^  ^    ^nkimur.  i.ad  periculum  inortis  impeliimur. 

li    i^fdnon  piri.  quiaDeus  fempcrhberat  fuos.  Aliquando 

vifibilitf r.fiiut  Uberauit  tres  pueros  dc  camino  ignis.  Aliquan- 

do  inuifibiluer  cos  de  prslciui  mifcria  transfcrens  ad  quietcm. 

Sapica.^.a.  yifi  jmit  QtuUs  iHfipiendmmorit  iUiauttmJuntin 


pace. 


l|    Smper 


X  5  Semper  mortificationem.  Hic  confcqucnter  oftendit  patien- 
tia:  caufam,  &  pnmo facit  propolit um,  fccudo  manifcftat  pcr  ef-  c^^^^^  Chrift 
fcftum.ibi:  Pro/j/ir.  Ad  cuidentiam  primiconlideradum.quod  duplcx. 
in  Chrifto  fuit  duplex  ftatus .  Vnus  mortis ,  inquantum  carnera 
palUbilcm  alTumpiit ,  in  qua  pa-nalitatcs  huius  virae  &  tandem 
mortcm  luftinuit.AIius  elt  vitas,  inquatum  vita  glonofa  qua  vi- 
uebatocculteanimaluaa  principio  luxconceptionis  deriuata 
futt  adcorpusin  fu.i  refurreftioncquiarefunexit  incorporc 
gloriofo.H^c  eft  igitur  caufa  patientix  fanilorum,ex  hoc  emm, 
quod  fpcrant  firmucrconformari  Chrifto  refurgenti,  paticntcr 
fuftinent  tributationes  huius  mudi,in  qiiibus  cofbtmantur  Chri 
Ilo  paticnti,&:  hoc  eft,quod  dicu  Apoltolus.ifwper  »;{>.  ,Icfu  Chri 
fli.id  eft,couformationem  ipfi  patienti. 

14  In  corpore  noJi.cir.i.\biaj  tnbulationcspaticnterfuftinctes. 

15  yt&  vita  Itfu.  gloriola. 

16  In  corporibui  noji.  manifefle .  in  futura  refurreftione,  in  qua 
refurget  corpus  iropaflibilc  &  incorruptibile. 

17  Semper  enim,Qtc.  Repetitio  cft  eiufdcm  fentcntiae  ad  maio 
rem  airertionem,&  quia  non  folix  fanfti  patienter  tolcrant  pro- 

Etcrfpemfutyrz  refurre£tiQnis  ,  fcdctiamquia  animanturad 
oc  cxemplo  Chrifti  patientis :  ideo  fubdit  Apoftolus, 

18  £r^o  wori.fcilicctjCiintti. 

15»  Jn  nobis  operatur.  animando  nos  ad  tolcrantiam  paflionis. 
iO  yit<i  autem  in  vobis.i.\ita  Chrifti  operatur  in  vobis,  confe- 
rendo  fpem  rcfurreftionis:  idco  fubditur. 
Z I  Haberitesautem  eun.fpi.fi.  led  mors  Chrilti  non  fic  opcratur 
in  vobis  licut  in  nobis,  quia  no  ettis  in  talibus  tribulationibus  m 
quibus  fumus  t  eritis  tamen  faluati  pereandem  fidem,quad( 
nos.  C^od  confequcQterconfirmatper  fcriptom,  Pfahio^.a. 
2  3  Sicut  fcriftum  eii .  Credidi ,  &c.  &  patet  cx  diftis  htera  vf» 
^uc,  ibi. 

Totn.^,  8 


387 


Glof.ord.&  Nicolai  cleLyra. 


^06 


a  Fchifcuni.  N5  vos  nobifcu,  vc  inferiorcs.fcd  parcs  nobfs 
fuis,  i\  volucritis ,  Et  bcne  de  vobis  allcro,  quia  oiaifta  faci- 
iDuspropccr  vosjnflruendosnoftroexemplo.Icaoiaad  vos 
fpe«^anc,vc  c;ratia  Dciabundjs-ui  nobisabundecin  vobis,& 
pcr  vos  in  afijs,  &:  pcr  vos  mulcos  abundecsraciarii  ailionc, 
vcvos&:illi  Dcogra- 

a    Qirta  aliqui  nefrabant  rcUureftioncm 


\  dominutn» 


quoniam  qui  fulcitauit  *  Icium,  &:  nos  t  cum  lcfu  rulcitabit, 

a    Quia  vnius  fidei in  tna  domo  crunt.        b    Abundansgrntia.in  nobis,  difTundaturabua- 


f  pliiribu»  pra 
tus  agcntibui 
exubcrct. 


tiasaii,acis.Xn  glorinm 

Dci|,'idel^  ,adoUcn- 

dcndum  Dcum  glo- 

riefum.  a  &conllituet  vobifcum.  Omnia  cnim  propter  vos, eratia 

Omnia  qui  fuflinec,   b,abunci .uis  t"  per  muitos  m graciarum  aittionc abundet  m glo 


de  in  vos  ,  vi  abundantfin  indi-giatiam  ngaiis. 

b 


a     Vi  vosinutciiiini  nos 


i  non  dicain  pio  viia  Icfu.         b     In  tr 

frquod  non  deficimu 


B 

t  Nam  itiamS 
tanea  leuica» 
jilfliftiwnisnd 
ftrar  niirc  fu- 
pramoJufter 
num  pondiis 
gluriz  parit 
liolii5,duin  n6 
ipciitaniiis  ca, 

quz  viilcaiiir; 
ftc. 


r.    { 


Aug.if.d« 

Tnuic. 


vc  nos  paucos  ad  Dci 
cccnam  pcrducar,cu- 
ius  concumclia  cft ,  li 
vcnianc  pauci. 

•jc  Thcodorecus. 
Cxdcnccs,fciliccc,n6 
enim  dixic  folummo 
do  dc  Corinthijs,  fcd 
dixic  dc  oi"nnibus:qui 
dogma   fufccpcrunt. 

^  Ambrof.  Amu 
ncre  fuo  Deus  nullu 
voluic  eire  alicnum, 
&:  quia  non  omncs  ca 
piunc  verbkim.  fidci, 
Apoflolus  Dcivolun 
tatcrn  fciens,  pcrfccu 

tioncsScpenculapatiriontimuic  ,dummodo  omnibus  fi- 
deliter  prxdicarcc ,  vr plures  poflenccrcdcrc ,  vcabundans 
donum  Dei,non  pcr  paucorum  graciarum  aclioncm  minue 
retur  ad  concumeliam  Dei ,  fed  mulcis  proficiensaffluerec, 
pcr  multoruin  graciarumaiiionera  ad  glonam  Dei. 
c  Scd  licet  is  qui .  Quidquid  eft  commune  pecori ,  extcrior 
homo  eft,  is  qui  incus,hic  efl  imago  Dci. 

*Am- 


bulationibus. 


E.ipofitus  malis. 

riam  Dei.Propte^r  quod  non  deficimus.Scd  licct  is,qiJi  foris 

a    Caio.        b    Aninia  muniu  T^c  Aitiui  >  cui  non  acccdit  hunuuus  furor.        Iinago  Dci. 

c    In  agnitioncmDci. 

cft  nofter  ho^mo  corrumpatur,  tamen  is ,  qui  intus  eli:  re'no-  7 

Mcrito  nondedcimus.  a    Vbinon  nifidclolatio.         b    Paiuin  durans. 

uatur  de  die  in  diem.t  Id  enim  quod  in  pnjfe^nti  eft  momen-  ^ 

a    Ad  fercndum.        b    Id  tribulacioius.i.minimum.    c  Ttibulationum :  comra  hoc  quod  dicit :  id.    i  o 

d    In  c.i:!o,contra  :  i:\  rr.tfcmi. 

tancum  &  lcu'c  tribulationis  nix ,  fupra*  modum  in  fubiimi- 

a     Contra :  moinentancum.         b     Contia  ttibulationls.        c     Contra:lcue.  Quia. 

tatexternum  glo''ri9po'ndusopcraturinnobis  Nocontem- 

a    Apvetcntibus.  Idconon.quz  uidentur :  guia. 

pla'ntibus  nobis,qu£B  videnturjfed  qu^  no  videntur.  Qux.n. 

Tranfitoria.  \ 

videntur  t  teporalia  funtjquaj  aute  non  videtur,  jcterna  funt. 


•1<  Ambrofius.Prcfluris,plagis,fhme,firi,frigore,nu(Jitntt 
caro  coi  rumpitur ,  fed  anima  fpe  futuri  prxmij  rcnouatur, 
quia  afliduis  cribulacionibus  purgat^^.Proficiccniin  in  prcflu 
ra,  non  inceric,  ita  vcacccdcncibus  centationibtJS,quot!die 
acquirac  ad  mericum,quia  &  corpori  corrupcio  hec  proficic 

ad    immortalicacem 

In  e.idem  gloria.         Vt  vltra  non  moriamur.  mcrico  animJC. 

d  ]\enoua!ur  de  die  in 
diem.  ideft.afliduepu 
rior  cfficicur  per  ignc 
tribulp.tionis. 
e  Idcnimqii  od  in  prX' 
fetti  efl  momentineum 
&  leue  ,&c.  ■"»  Theo- 
dorecus .  Et  per  hoc 
quidem ,  io  momen- 
to  oftcndit ,  quam  fic 
brcue  &  ad  tempus 
exiguum .  Conferen- 
doaucem  opponicei, 
quod  cfl,  in  momcn- 
co,  hoc ,  nempc  xcer- 
11  num.  Leuiaucem  ><S<: 
molli ,  grauc,  hoc  cfl, 
id  quod  cfl  maximi 
precij,  ci  autcm  quod 
cftfupra  modum  ad 
exuperationem,afBi- 
dboni  autem,non  re- 
mifIionem,fed  glor!am,qux  quidem  func  mulco  maiora. 
f  l>{on  contemplantibus,  &c,  *  Ambrof.Defidcrium  cglcfliu, 
&  fpiricalium  habcnces,  hxc  prxfencia&cerrenafpcrncrc 
proficcntur,  quiaad  comparationem  fpiritalium  hgc  nuUa 
funt.Siccnimfunchxcad  fuperna,  quomodo  figuraad  vc- 
ricacciTi :  figura  deperic,  veritas  manec ;  ac  per  hoc  exire  dc 
hoc  fcculo  non  metuunt  iufti,fcd  gaudenc. 


1 


II 


13 


f 


NICOLAVS    DE    LYRA. 

1  Omnia  enim  propter  -pos.  i.omma  facimus  &  fultincmus  pro-» 
ptcr  vos,inftruendoexcmplo&  vcrbo. 

2  Ft  gratia.  fcilicet,Dei. 

3  ^AbnndaHS.  a  nobis  in  vos. 

4  Ter  multos  in  gratiarum,  &c.  id  eft,multi  refurgant  ad  gratia 
rum  aiftionesad  gloriam  Dei. 

5  Tropter  ijuod.  Hicconfcquentermanifeftatquoddixeratdc 
paticntia  apoftolorum  in  perfecutione  pofitorum  di.  Tropter 
quod,  id  cft,  propter  animationem  exemplo  Chrifti  paHi,&  pro- 
ptcrfpcm  refurreftionis  in  corporc  mortali. 

6  i\("«  dcficifnus.q.dad  maiora  fuftinerc  parati  fumus. 

y  Sedlicet  is,cjuiforis.  id  eft,tpfi  nitura  fenfitiua  tendat  ad  cor 
jruptioncm  cxproceflustatis  &  pondcretribulationis. 

8     Ta- 


%     Tamen  is  quiintus  efl.  fcilicet,intelle6fiua  natura. 

9  I^eno«iZf«r  </erf/e.  perculpajpurganonem&eiusfequelsei 

10  Idenm  fworfjnprx.idcft.ttibulationestemporisprjefentis. 

1 1  Momen.  eji  ^  U.  quia  funt  breuis  durationis  &  parui  pon- 
dcris  refpciftu  pracmij  futuri, dc  quo  fubditur. 

11  Infub.xter.gle.p-m.  expeclantibus  ipfum.Etdiciturin  fiibli 
mitate.rationc  dignitatis,quaEcftin  pramio.  Aeternum,rationc 
durationis  infinita:  Pondus,rationcpreciofirans,  quiapreciofa 
coi  modo  loquendi  dicuntur  magni  ponderis.  Vel  alitcr  dicitur, 
Pondus ,  quia  praemium  gloris  ,  quietat  totaliter  appctitum  in 
Dco,  ficut  pondus  quietat  graue  in  centro. 
I  j  Jion  con.  no.ea  qttx.  id  eft,i{ta  fiunt  in  nohis,quia  non  atten 
dimus  ad  bona  tcmporalia  &  vifibiiiajfed  ad  xterna  &  inuifibi- 
lia  pro  nunc ,  qux  per  fidcm  a  fanftis  firmiflime  creduntur ,  & 
per  fpcm  ccrtitudinalitcr  cxpeftantur. 


A  D  D  I  T  I  O . 

Jncap.4,vbi  diciturin  Poftil.  In  faciem  Chri^i 


ii 


Hoc 


Hoc  quod  dicitur  .  7«  faciem  Chri/ti.  exponicur  in  glo.i.pcr,- 
Chriftum,qui  eft  facics  pacris,fine  quo  non  cognolcicur.    \ 


AusqfL  ia 


CAP.    V. 

SCintus  enim.  Ordo. 
Scimm  enim  quo' 
niam  fi  terrciiris  domus 
noiira  hwus  habitatio- 
nis  diff  duatur  quod  £di- 
ficationem ,  id  cfl ,  cor- 
pus  immorcalehabe- 
Dimus ,  li  corpus  per 
tribulationes  diflbl- 
uacur  .  Ec  idco  quo- 
niam 


C  A  P  V  T    V. 

a    Pondusquidcmglorii:  quiaetlamincorporibus. 
b    Id  eH,de  tcrra  &  procliuis  ad  tcriciiiia.       c    Caro  in 
qua  anima  habitat.  Corpus. 

Cimus  enim  quoniam  fi  terreftris  do'-  ' 

a    Vbi  (empcrinquietatur  anima.   * 

mus  noftra  huius  habitationis  diflbl-  ^ 

a    Dcllruatur  pro  Chiiito.       b     Quod  corpus  immortale  &  ple- 
nefiimatum.         c    Tantum,quia  nonminiiiciio  hominum. 

uat  ur,  quod  sdificationem  ex  Deo  ha  4 

a    Ncdic3m,habebimus,adeoccrti.  Infpc  quodh.ibitu- 

lifumusinrc.  b    Quietamaniin.TnaHliontm. 

be'mus  domum  non  manufad:am,fcd  ^ 


niam  fic  diflToluitur, 
vt  conditio  &  cauf4 
fit  przmilTa.  Inde  po-^ 
tefl  videri ,  quia  ha- 
bebimus. 

*  Chryfoflomus. 
Non  fimplicitcr  di\ 
cic ,  Scio ,  fcd  fcimusj 
ncc  cnim    fimplici| 
tcr       tabcrnaculur 
corpus  vocauit  :  fc 
^  indica 


NICOLAVS     DE 
C  A  P  V  T    V. 


L  Y  R  A. 


Dtuifio. 


I  CCimuseniiTi.  Hic confecjuenter commendit  minifleriunouiTe 
<J  (lamenti  exfideftue  ex^^nemio.  Licet.n.  de  hec  tetigit  cap.prfce- 
d£nti,aUqnaliter,  hic  tamcn  tangitmagis  coplete  .  Et  diuiditur  in  tres 
partes  :qi,ia  primo  tangit  de  hac  pramiationejecundo  de  debita  ad  ip- 
famprsmiaiioneprxparaiione,  ibi :  Etidcocontendimus.rm/» 
de  caufa  vtriufque,  ibi ;  Omnia  autcm  ,;ex  Dco.  Trima  adhucin 
duas :  quia  primo  agit  de  hocprxmio  Jecmdo  de  eius  dcfiderie ,  ibi ; 
Nam&:  in  boc  jngeraifcimus.  Circaprimumfciendum^  ^uoddi- 
':  xerat 


xerat  in  fine  capituli  prscedentis ,  quod  ipfi  &  alii  apoHoli  nonat- 

tendebant  ad  bona  tranfitoria ,  ftd  ad  aierna :  ideo  continnandofe  ad 

diCia  dicit ;  Scimus  cnim.  id  cH  ,  certitudinem  habemusper  fidcm 

formatam. 

z     Qu^oniam  fi  ter.  do.  id  efl ,  corpus  terremm  noflrum ,  quodfe 

habet  ad  animamfuo  modo  ,ficut  domus  ad  inhabitantcm. 

3  DifToluatur.perwor/m. 

4  Quod  iedificationem ,  &;c.  !Qj4od aliqui  exponunt  de  corpore 
gtoripfo  infutura  rejurreflione  habendo,  quod  dicitur  hic :  t^on  m»- 
nufa6lam,  quia  virtute  natura  non  erit gloriofum. 

5  Sed  a:tern5.^«/<»  ab  teterno  a  Deoprxordinata,fedqtiomatipo- 

/loltis 


^^9         ILAdGorinthios      Cap.  V. 


390 


a    Qnia  ab  xterno  iaAam.       b    Intei  exlcdes. 

i     Iiifjuo. 

scternam  in  c^lis.Na  &  in  hoc  ingemifcimus^habitatjonenri 

In  hoc  fcUicct 


MII 


noftram  j  qux  de  cslo  cft  fuperindui  cupientcs,  fi  camcn  ve' 

Depofito  corporc        a    Vmutibuj.        Ne  iJ  de  nudis  putetur.        b    De  illo  geminris. 

c    in  hac  hibitatione. 

ftiti &  non nudi  inueniamur  Nam  & qui  fumus  in  taberna- 

»  Sarcini  carnis  grauati  gemimuf.  b  Dcrrefli.  Pillionibus.  c  Citne,  vel  coipore,  vcl 
idco.  Vel  quod.  d  AtSrftu  natura:  gemimBS  orand  >  ne  fpoliemur  fpiritufanc>o,&  fic  in- 
duamur  gloria  Dei.tunc  enim  lupcrindui  proniiiiii  gloiia  poicrimus  immortalitatis,ii  cxuti  coipo 
le  non  dilpoliati  afpitiiufandlo  tijcrimus. 

'  culo  ifto  ingemifcimus  t  grauati,  eo'quod  nolumus  expolia- 

.  a     Nc  vItra.pof$it  mori. 

ri,  fed  fuperueftiri ,  vt  abforbea tur ,  quod  mortale  eft  a  vita- 

Vt  yelimus  immortalitaicm. 


c  humanis  fomen-       ^    .  .     .^  .      »  v.^eiim^simmortato.em.  °  ftis.Nos  dico  ?r«.  ^c. 

auaam,fedaDeo    l  Qui  autem  t  cfficit  nOS  111  hoc  iplum  Deus,  &  qui  dedlt  l\  Velnonmirum/nn-  j 

gemifcimus 


B 

a  li.14. 
iii)ci. 


^  fndicat  vobis  vitam  hanc  noftram  tcmporalcm,  &  declarat 
A  quomodo  fir mucando  in  meliorem. 

^<  Thecdorctus.  Tcrreflrcm  domum  appe]!at,huius  pr^ 

fcncis  vita?  cradudioiacm ,  Tabernaculum  aucem  corpus.  Si 

crgOjinquit,  fine  acccpcnnt  pr^fentia,  habemus  domu  non 

manufada,  xternam, 

cclcftem.Ecenim  ccr- 

rcftri  quidcm   cxlC" 

flcm  oppofuic ,  ci  au- 

tem,  qux  difrolujcar 

jtcernain ,  ei  aucem  , 

qux  ab  hominibus 
conftrucia  cft  manu- 
failam. 

a  'Hon  mann  fa(ia,fed 
jieternam  .  id  eft  ,  ho- 
minum  complexio- 
ne  failam,  fcilicet, 
non  humani  genera- 
rionis  opc  produda, 
nec  humanis  fomen 

itis 
incffabilitcr  compa- 
ftam. 
K  ^eternam.  quia  in  ca  finc  finc  mancbftur. 
b  T^am.  non  folum  pro  prjcfenti  inhabicacionc,fed  etfam. 
c  In  hoc.  id  eft,  in  confideracionc  huius  tancx  gloria?. 
d  Ingemi.  ex  dilationc  defiderij,  quod  non  faccremus,  nifi 
ccrti.In  cuius  rci  figura  Axa  filia  Caleb  petijt  irriguum  fupe 
rius  &:  irriguum  inferius,vt  nos  lachrymas  cffundamus,non 
foUimproprzfcntisincoIatus  miferia,fed  piodilationefu- 
pcmz  gloria: .  Ingcmifcimus ,  quia  cupimus  fuper  innoua- 
tioncmanimaj,quam  iamacccpimus. 
c  De  cdo.  id  cft ,  immortale  &  impaffibile  .ad  fimilitudinc 
c^leftium.  Nos  pcrfcdiorcs  pro  dilatione  gcmi  mus,quia  & 
minus  perfe6ti,  qui  carncm  tbuent ,  intcr  quos  fe  apoftolus 
coiTunemorat,  ne  illi  defe  minus  fcntiant. 
f  Super.cu.i.dan  ai^  indumetu.no  dcterra  corniptibile,fcd. 
^  Ambr.  Propterea  dicit  in  precibus  ingcmifci,  vt  gloria 
promifta  de  celis  poffitrcfurgcntes  inducrc.Hoc  crgo  defi- 
derantcs  infiftunt  prccibus  ,ne  rcfurgcntcs  rcccpto  vtique 
corporc,nudi,i.alicni  a  promiflTa  gloria  inucniantur.Hoc.n. 
opus  cftjVt  induta  aiacorporc,Dci  iudicio  fupcrinduatur  &C 
gloria,qua:  cft  immutatio  io  claritatcm.Mars  cnim  dc  tcr- 
ra  cft,  refurrcdio  vcro  dc  c^lis ,  fi  tfi  immutcmur  in  gloria. 
Alij  codiccs  fic  habcnt,  Siquidcm  cxpoliati  non  nudi  inuc- 
niamur ,  i.fi  cxeutcs  dccorpore  Chnftum  vcftiti  fucrimus, 
quiaquicunque  ix\  Chrifto  bapcizantur.Chrfflum  induunt. 
lcaquc  fi  in  forma  baptifmi  &  traditione  manfcrimus,cxpo 
liaci  corpore,non  nudi  inucnicmur  :  quia  in  intcnore  homi 
ne  habicat  Chriftus,quem  cum  induti  fine  fpiritufandto  da- 
C  to  nobis  vidcbimus.crimus  digrii  fupcrmdui  promifTa  c^le- 
fii  gloria.In  illum  cnim  decidct  promiflaclaricas,  qucm  vi- 
derit  fignum  adoptionis  habcrc,&:  hoc  eft. 
S    si 

NICOLAVS    DE^LYRA. 

fiolusvidetur  loquide  hoc  quod  ftatioi  poft  morte  realiter  hf  ^ 

fanAis,fed  corporis  immortalitas  habet  tm  in  fpc  &  non  in  rc:io 

mclius  vf  exponi  de  gloria  animz ,  quz  ftatim  habetur  a  fmAis 

omnino  purgatis  <  £t  dicitur  habitatio  propter  excelientiam  ip- 

Hus  animx  ad  Dei  capacitatem,loan.  1 4.1.  In  do.patris  mei.man. 

mul.  funt.  Dicitur  etiam  domus  xterna  &  non  manufa^a ,  quia 

gloria  cxledis  obie^iuc  Deus  cR,  qui  eil  increatus  &  zternus. 

I^        I     ?>(«»ic2r' /«/»oc.  Hiccofcquenter  agitdcappetituhuiuspr^ 

mij.Sc  dmiditur  in  duas  partcs:  quia  primo  circa  hoc  ponitur  ap 

pctitus  varms  naturx  &  {;ratix,  &  quxdam  repugnantia.fecun 

<to  vniHs  viAoria,ibi:  ^4Mdientes  igitur.  Circa  primum  (ciendum, 

quod  appetitus  cft  inclinatio  fequcns  formam.Ert  autem  in  no- 

bii  duplex  forma,fciiicct  naturaiis  &  grati?  habitualis  &  pcr  co 

fcquens  duplex  appctitus.f.naturx  &  gratix.  Appetitus  autem 

«11  in  n*turxinclmatadconferuandum  vnionemaixcumcorpore,  & 

;■  diffolutionem  refugit  &  abhorrct.Appetitus  autem  gratix  incii 

nat  ad  confccutioncm  glorix ,  qux  confiftit  in  clara  vifione  Dei 

&eiujfruitione.Igitur  fi  animapoffetconfcqui  gloriamabfquc 

diffolMtionccorporishuius  mortalis,  appctitusgratixtenderet 

mconfecutioncmglorix  txleftisabfque  retirdationcpcrappc 

titum  naturalem  ,fcdqui*hocnon  poteftfieri,  idco  appetitus 

naturalis  co,c[uod  refugit  naruralitcr  diflblutionem  hac,  in  hoc 

quodammodo  rcpugnat  appetitui  gratix ,  &  hoc  eft  quod  dicifj 

^ttm  &  fn  ht(.  id  (it ,  dcfidcraiaus  cum  t«dio  dilationis. 

7.    HabiU 


2    Sitamenncfliti.gloriipmnvfRonis.  j;) 

n  V^ nn  d'.  Hoc.n.defidciancfanAi, nereftirgentes recc- 
pto  corpore  audi,i.alieni  a  promilia  gloria  fnucniaar.  Hoc 
cnim  opiis  efl,vc  induci  corporc,fuperinduacur  gloria,  qux 
cft  immucatio  in  claritace .  Grauaii  eo ,  corpore .-  quo  tainen 

nolumus  morccm  no 

e    Habemusdomum.namdceagcmimui; 


Acdificationera.        a     Supcivirtutcs  anima;.        b    Supenndui  cu.tamen  haccon 

«iitione.  Et  hoc  tiet.  c     Viitutibus  fiiic  &  c«tcris. 

0 


7 
8 

9 

10 


biscolli,  fcdfiiperin- 

dui,  ideft,aDco  ve- 

ftiri  flola  immorcali- 

tansucdcftruacmor- 

talicacem ,  non  vc  fu- 

pcrucniac 

i     T^l^am  &.  nos. 

K     iiijifH.in  taber.  qui 

habitacionem    huius 

corpons    diligimus, 

dc  quo  non  cft  curan 

dum,  cii  non  fic  caber 

naculii  nifi  ad  cepus. 

1   /«^e.dcfideriocgle 


quia  a 
beacicudine  remotf .  Nam  etfam  de  hoc  minori  gemimus, 
quia  hoc  corporc  cxuimur. 

*  Thcodorccus .  Ingemifcimusautemnona  corporelf- 
hcrari  cupicnces,fed  ab  eius afFcdionibus,^  perturbationi- 
bus  liben  cire defiderantes  .  Non  enim corpus  cxuere ,  fed 
incorrupcioncm  induere  concupifcimus .  Sciemusauccra 
quomodo  hoc  eric.  Ec  hoc  eft. 

"^am  quifH.in  ta.iilo,<:{mn\\.\\^  grauati. 
m     £0.  idcft,idcogeminuis. 

n    Quod  no.  ex.  fi  hoc  pofTcc  fieri.  Vel,  fngcmifcimus ,  defi- 
derio  ccleftis.  Deut  au.  hoc  ef.  Vcl ,  Nolumus  expoliari :  Deus 
r4.f/.  vtimmortalicatemcupiamus. 
o    f^t  abforbcatur.hi  vt  nufqua  fic  mortalicas.Non  infra,n5 
fupra,  no  intra,  non  extra.  Abforpta  eft.n.  mors  in  viilona. 

*  Ambrofius.  Hoc  quod  ingemifccnces  pofcimus,  i.non 
vcexui, fed,  vc fuperindui  mcrcamur, luxta fupradidlu  icn- 
fum,indiciudicij  Dcumperficeredicic,quiaqui  promific, 
Sc  fidclis  cftjdans  huius  rei  implcnd.e  pignus  fpincum.  Ipfc 
cft  cnim  fignaculum  adopcionis  noftra;. 

*  Oeaimcnius.Oiidic  aiic  hoc  modo  non  rcGenreeflcyde 
hocopinionc ,  fed  nos  ad  immorcalicacem  quidcm creacos 
efl^c.  Porro  qiri  diaboli  inuidia ,  mors  in  orbem  ingretfa  eft, 
rurfumalccra  nobis  viam  Dcus  inucnicad  immorcalicace. 

Aug.  Grauacicorpore.  Lcquiagrauacioniscanoncft  na 
&  fubf-tancia  corpons,fed  eius  corrupcio.nolumus  expoliari 
corporc  fi  fieri  poc,  fed  cius  iinmorcalitace  veftiri ,  qa  &c  fi  a 
malis  ad  bona  tranfeamus,  tii  ipfe  tranficus  eft  amarus,  &c  fi 
corpus  grauat  aiam  ,  Ik.  hct  incicamenca  viciorii ,  non  cn  oia 
mala  ex  co.  Ncc  fuic  cius  corruptio  pcccaci  caufa,  fcd  p^na; 
non  fecicpeccacriceaiam ,  fed  peccacrixaia  camcaniem,!. 
corrumpic^.  Non  cft  purus  a  vicijs,  diabolus :  qui  non  habec 

^  carnem. 


t     Habitationem  nojiram.  id  eft,  confccutioncm  gratix. 

3  Super indui.  vcftimcnto  glorix,q(f  iion  coucnit  ex  princtpijs 
intrinfccis  naturx  ,  fed  a  Dco  datur,  pp  quod  indumentum  df. 

4  Cupientes.  appetitu  gratiaf. 

5  Si  tamen  yeh.  &  non  tiu.  i.  fi  abfq;  difTolutionc  corporis  cor- 
ruptibilis  quo  vtitur  aix.vt  veilimeto,  pofTct  fuperindui  glona, 

,  tunc  abfq;  aiiquo  retardanre  appetitus  gratix  m  hoc  ferrt f ,  fcd 

'quia!'.:;c  eftimpoflibiic.idcorctardaturpcrnoftraicmappetitii 

difTolutionera  corporis  & anim.-c  abhorrentis ,  pp  quod  fubdif . 

6  'hj^am  &  quifumus.  id  eft,  in  boc  corporc  mortali. 

7  Ingemifcimus  grauati .  de  diffolutionc  corporis  &  ammx, 

8  £o,<y«0(/»o/«OT«j.  fciiicctjCorporc  pcr  mortem. 

p  Sed  Juperue.i.^^orix  vcflimcnto,non  tamen  lia.quod  morra 
litascorporismaneatcum  gloria  aiiimx.quialioc  clt  impotiibi- 
le  nobis,fed  in  folo  Chnftofaftum  fuit  pcr  difpeiationem  Dci, 
ad  opus  redcmptionis  noflrx,  ideo  fubditur. 

10  ytabforbcatur.iA  eit,  vtimmortalitas  pcrgloriam  fupcrue 
nientem  toUatur,  corporis  identitate  manentc,  quod  fict  m  rc- 
furrcftione,  fed  quia  oportct  mortcm  iiiteruenircquam  rcfugit 
appetitus  naturalis ,  ideo  eft  ibi  repugnantia  appctituum  ,  vc- 
runtamen  quia  vterquc  appctitus  eft  a  Deo,  a  quo  eft  natura  Sc 
gratia,idco  fubditur. 

1 1  Qjii  autem,  &c.  id  eft,  habenres  vtrumqueappetitum. 

1 1     Deus.  qui  dcdit  natuta  ad  qua  talis  inclinatto  f cquit,  iimili- 
tcr  & gratia  pcr  qua  fpiritufranctus  habitat  in nobis ,  10  fequif . 
Tom.6.  n    2 


parauic 


i.€or.i>.'g. 


39i 


GIof.ord.&  Nicolai  deLyra. 


39'- 


Decerrct  hoc  loco  Corinth  i  os,cum  rccorcfationccum  afTcrb 
tionc  quadam  tremendi  illius,  &  diuini  iudicijjafiTerens  vui 
uerforum  tunc  gcft.i,  vt  patcant  neccflTc  forc. 

4:  Thcqdorct.  Non  dixit  flfti,ffd  manifcftari.Sufficit  au- 
tcmhoc,&:adeos,qui  malafuanonfcntiuncadmoncndos, 

vt  fuorum  pcccatoru 


f  jrrabonwn 
Aft.l7.f. 


vulncribus  medean 
tur ,  vtnon  fiancma-  [ji 
nifcftaomnibus 


f  probimus. 


fccxb 


^  carnem.Xr'"""'^  txpoUari.Tc.ccc  vox  naturarjConfcffio  p^n?, 
A  graue  eft  corpus  &:  oncrofum,&  tamcn  non  libcnter  dcfc- 
ritur .  Pius  cnim  mentis  rdtione  dilfolui  cupit ,  & cflc  cum 
Chriflo.  Stnfusautcm  carnis  refugit&rccufat. 
a  jiudtntti.  Dcus  facit  vcllc,facic  &L  ccrcos  pcr  fpiritum,&: 
ideo  audentc-s. 

b      Pwm«4».«ri  rfO-  k    Hu-u.renmpl.nd:r.         b    Conruer..ju.hc..urcn,e,.  cSumu,. 

w«o.Quomodo?cum   a  noDi-^t  pignusrpinrus.  t  Audcntcs  igitur  lcmperetlcicntcs,  r 

-i;u;   /■,-.;rM.i,r.->  fir  .   1n  »    Quod  confirmit  audaciam  noftram.      Qiii>l(iimus "- illiid.        b    Mortali.        c    Remoti  luinus   * 

alJDI   lClipCUm  IJC.  il  -^     fpccie,  tamen  in  mcnte  haUcntc5  ii,rura  j.ei  fi>icm. 

ipfo-viuimus .  """'f'""''?  b  quoniam  dum  fum us  in  hoc  corpore  peregrinamur  a  domi-  J 

Cr  JimHS   .     V^Ua    etll  ^    Inuifiliilium.        b     AdDcumtcndimus.  c     l-r.xlcminrn  coriim.  * 

vbiqueDeus:^mMjja^^  c  no.Per fidem enim ambulamus ,  &n6n  per  fpecicm.  Au-  , 

_     ^  a    Suiuusiudcntcs&fcienteshof,  audentcsautcmmente.      Al)  aclu  non  quieiiiraus  ,  &  fi  durura  fit. 

in  CXllS  .    Pcrcgrina»  b    Operarc.    Non  triibraur.nonmuimuramus  in.idui;r(;$.      c    Non  dicoOipicntcs. 

mur  ergo  noii  fidc,   a  demusautcm,&:  f  bonam  voluntatemhabemus  magisperc- 

a    Remou.Tt.      Quara  hii:u>or.iri.  *    Apiid.         Q;iia  ilU  rolumus  adhaticre.         b  Omnibusmodis. 

e  grinaVi^corporc,  &:pr?rentcsc(rcadDeum.  Etidcocote''^- 

a    Vi'nunc.         b    Vt  tunc.        Quando  artabimus  ci-        c    Vt  hicS:  ibiplaceamus; 

f  dimus  fiuc  abfente^s  fiue  pr^fente''^  placcre  illi .  Omnes  cnim 

■   Bonos  6:  malos.         Conieudiuius  ;  Vel.  rratfertcs  illieriraus,  8c  vere.  Ideo  dico  prtfentes. 

b     uditemCluilluin.         c   A  (imilitiitline  lu-lVorum. 

g  no's  manifeftari  oporcet  ante  tribuna'1  Chriftij  vt  rcfera't  ]l  iniquus^enim  bcus, 

a    Sonus  &  maliis.  Plutvel  minus.  j^  fi  non  pCr  id  pUniCUC 

h  vnufquffqj  \  propriacorporis,  proutgeffitfiucbonum  fiuc  is  quisauc  iuuacur,per 

quod  operacuscfl-. 
mus,&fimul  cum  CQ  verfabimur.Nunc.n.inquit,non  vide 


(cd  fpecie. 

.5«  Theodoretus. 
Nondicit.quodlon- 
gcfumus  a  doinino, 
dum  fumus  huic  mor 
tal:  corpori  cdiuncii, 
fed  quod  non,  vidc- 
tMqu»fiHnt  musnuneiftumcor- 

ycr    Corpus  ,  potis  OCUliS  ,  tUUC  aU- 

luxta  id  quQii  [cm  &  ipfum  videbi 


4cTertullianus.Tri 
bunal  auccm  nomi- 
nando,  &difpundio- 
nem  boni  ac  malio- 
pcris ,  vtriufquc  fen- 
centi^E  iudiccm  oflCii 
dit,&  corporum  oin- 
nium  repr.rfencacio- 
ne  manifcftauic.Noii 
,1  cnitn  potecic,  guod 
ij  corporeadmifsu  eft, 
'4  no  corpore  ludicari 


Mi 


6 

7 

S 

9 

10 

1 1 


s 


bimus  eas  rcs^qu?  cxpcciancur,fcd  cas  pcr  fola  fidem ccrni 
mus,  ic  propccrca  ccia  dcfidcramus  ab  hoc  corpore  cxccde 
•re,&cum  domino  vetfari.  Docetautem  perhaccnon  timc- 
rc  inortcm,  fcd  hinc  difccfflonem  facilc,  &  tolcratcr  ferre. 
c  Ter  fidem  enim  am.  -5«  Thcophylatt.  Hoc  efl,  in  hoc  fecu- 
lo  illum  nouimus,  fcdmodicc.  Cumitaquchxcitafcha- 
beat,maIumus,hoc  cft,valdc  dcfideramus  corpus  hoc  exui 
cum  dominoqucconucrfari .  Ncque  immortalitatisdixic 
participare,quin  quod  fatius  cft,eum  domino  cfTcquod  vti 
que  incorrupcibilicace  cft  longc  pr^ftantius. 
d  uiudemus  autem ,  &c.  •}«  Ambrofius  .  Rcdeaic  audemus. 
H.ibcnces  cnim  fiduciam  promiffionis  Dci,&  fciences  mul 
to  magis  cxpcdire  illic  cfle,  quam  in  corpore,  eonfenciunc, 
&  optanc  cxcedcrG  de  corpore,  vt  rcquiefcanc  vfque  in  die 
refurrcdlionis  fub  alcare  Dci. 

c  Et  ideo  contettdimus ,  &c.  *  Thcophyla£t.  QiJod  quxricur 
illud  eft,  vc  domino  morem  viuendo  gcramus,  ne  force  cQ 
peregrinacionemincelligis,  exiftimcsfacisad  falucem  cibi 
id  fore,vndc  fic,  inquic.  Scudc,  vc  hinc  Dco  gratus  abfcedas 
vica;  racionc,quam  illi  acccptam  hic  duxcris. 

*  Theodoretus  .Nonfufficitcnimfidcsadfalucem,  fed 

conuenic  benefa6l:orem  in  omnibus  colcre,  &  venerari. 

Hoc  auccm  Conteniimus ,  pofuic ,  pro  co ,  quod  eft  ftudium 

&animi  alacricaccm  adhibemus. 

^  f    Omnes  enitn  nos  maniftfiari  ofortett  &,c.  *  TheophyIa£t. 

Dcccr- 


Qiii  pcregrinacur  per  fidem  ambulac ,  nodu  cft  in  pacria,  g 
fed  ia  eft  in  via.  Sic  ergo  ambulemus  canquam  in  via  fimus,  a„ 
quia  ipfc  lex  pacri? Chriftus  eft,&:  ibi :  vcricas ;  hic aute  via  do^ 
cft.QuoimusadGhriftu?QuapcrChriftu  ?Ipfcenirnaic:  3? 
Egofum  via  yeritas^&  vita.  Eft.n.illuminacio  pcr  fidc,  &  illu-  ^ 
minacio  per  fpecicm ,  modo  pcr  fidcm  Cancil  lUuminamur, 
non  per  fpeciem.  Homini  enim  vicamagCnci  adhuc  morca 
lem  non  poccft  concingcre,vc  dimoco  &  difcuflTo  omni  nu- 
bilo  phancafiarum  corporalium  fecrccifsima  incomucabilis 
vericacisluccpociacur,  &:mencepcnicusa  cofuecudinehu- 
ius  vica:  alicnaca,  conftancer  &  indcclinabilicer  illi hajccac. 
g  Vt  referat  ynufquiftjue.  Eciam  pucri,  q ui  fi  non  pcr  fe,  pcr 
alios  gcflerunc  dum  pcr  cos  crcdidcrunc  vcl  no  crcdideriic, 
fccundum  quod  iudicanC^nonfccundUjquodgefturicranr,  J^j' 
fi  diu  viucrcnr.  Dicic  enim :  prouc  gcfsicin  corporc,nonvt  D', 
gefturus  crac  fi  viuerec,  Ffuftra  crgo  homo  poft  hoc  corpus 
fibi  promiccic,  quod  hicin  corpore  compararc  ncglcxic. 
h  Tropria  corporis.  Aug.  Quia  nuUus  merecur,  nifi  dum  in 
corporc  eft.Quem  fenfumconfirmac  aIiacranflacio,qugica 
hec :  Ft  referat  ■pnufquiftjue fetundum  ea,  quageffu  per  corpus.  Per 
corpus  quippc,non  quod  oiagcnerancur  mocu  corporis» 
fcd  per  corpus ,  i.per  tcmpus  quo  quifque  vixic  in  Gorporc. 
Hic.n.omncmerirum  coparatur,  quo  pofsit  poft  hanc  vita 
quifpiam  relcuari  vcl  grauari  .Nam  ctiam  ifta,  qux  prodc- 
fuia(3:is  commendandis  frequcntat  ecclcfia,nonoibuspro- 
funt  &:  quare  non?nifi  pcr  diffcrenciam  vitx,  quam  quilquc 

^  gcfsic 


Fortitiido  du 

fluu 


Ir»*rit  e*n« 
fitucie. 


NICOLAVS    DE    lYRA. 

1  OHi^deditnobis  pignus.  Eft  enim  fpirituCfanftQS  pignus  glo- 
riaE  rationc  pr2di£Va. i.c.huius cpiftolac. 

2  ^udentes  igitur.  Hic  confequentcr  oftendit ,  quis  di£Vorum 
appetituum  vmcatinfanduhonjinibus,  6\.  ^udentes igitur.  id 
cll,  abfque  formidine  raortis  dcfideramus  gloriam. 

3  Scitntes.  id  eft,  ccrtitudinem  habcntcs. 
Q^oniam  dum  fumus  in  .iuhccttvaonzV^. 
Teregrinamur  a  domino.  i.oportet  nos  cffc  fcparatos  ab  co. 
Terfidem  mm.i.xnigmatibus  tantum  Deum  cognofcimus. 
Et  non  per  fpe.uchicXacic  ad  facicm.proptcr  quod  fubdit. 
.Audemus  au.  Circa  quod  fciendum  ,  quod  ad  fortitudincm 

politicam  in  pericuhs  mortis  fuflicit  non  triftari  irrationabihtcr, 
fed  fortitudo  mftjfa  non  folum  hoc  facit,  fcd  etiam  facit  aliqaan 
do  m  taiibus  delcftari ,  A61.  5.  g.  Ibant  apoHoli  gaudentes  a  con- 
fpeElu  concilii ,  quoninm  digni  hdiitifunt  pro  nomine  lefu  contume- 
liam  pati .  &  hoc  cft ,  quod  dicit  Apoftolns :  ^udemus.  finc  trc- 
pidation*. 

p     Etbonam  vo/MBfarfw.idcft  .delcftationeminraentc. 
j  o     Magis  peregri.dcor.id  cft,diffolutioncm  huius  corporis  pcr 
mortcm  fubire. 

1 1  Et  prafen.  effe  ad  Dcum.  vt  pcr  hoc  habeamus  claram  Dci 
vifionem  &  pcrfcftamfruitioncm,  &  fic  appctitusgratiaevincit 
in  fandlis  appctitum  naturae.  Pcr  hoc  autcra  quod  dicit  Apofto- 
lus  hic,  excluditur  crror  diccntiura  animas  ianftas  acorporibus 
exutas  a  viiione  diuina  retardah  vfquead  iudicium  ,  quiadicit 
Apoftolus  :  Bonam  voluntatem  habemus  magis  percgrinaria 
corpore  pcr  mortem,  &  prjtfeatcs  cfle  ad  Deum .  Ex  quo  patct 

iatea- 


intdntionem  cius  effe,  quod  animae  fanftx  nihil  habeatcs  pur- 

gandura  ,  exutae  corporibus ,  ftatiui  funt  Dco  prxfcntes  pcr  a- 

pertam  vifionem. 

11     Etideocon.  Hicconfcqufntcragitdepraeparationcadhoc 

prxmiura  confequefldum ,  quae  praeparatio  triplex  eft,  fecunda 

ponitur  ibi :  Scientes  ergo .  tertia ,  ibi :  Itaque  nos .  Prima  aatem 

praeparatio  pcr  hoc  eft,  quod  horoo  quxrit  placere  Deo,  qui  efl: 

datorhuius  przmij,&  hoc  eft,  qued  dicit :  Et  idcoproptercon- 

fccutionem  gloriae. 

1  j     Contendimus.  id  cft,  cum  quadam  pugna  refiftimus  mundi, 

carnis  &  diaboli  tcntationibus. 

1 4  Siue  abfentes .  quafi  dicat  ad  hoc  incitamur .  Siue  ahfen.  id 
eft,  dum  fumusinprzfcntivita. 

1 5  Siucprxfcntcs.  Dco  pcr  gloriam,fupplc,  vt  poterimus. 

\6  Vkcerc  illi.  per  diftam  rcfiftentiam  .  Et  fubdit  huius  rcil- 
ftentiz  caufam  dicens. 

1 7  Qmnes  enim ,  &c.  id  eft ,  antc  cius  iudiciari am  poteftatcm. 
Vndctangunturhicquinqueconditionescxtrcmiiudicij,  fcili- 
cet,eius  incuitabilitas.ibi :  Oportet  nos.  gcncralitas,  ibi :  Omnes. 
claritas,ibi:  Manifefiari:  quiaiudiciumapparebitomnibusiu- 
ftum  finguhs  vidcntibus  omnia  bona  &  raaia  ahorum.iudiciaria 
potcftas :  ibi,  ^hte  tribunal.  ludicis  fublimitas,  ibi :  Chrifli.  qui, 
fcilicet ,  cli  verus  homo  &  verus  Dcus, 

18  Vtreferat  ,&c.i<ie.'A,  poenam  velpraemiumprohis  .qu3C 
gcflcrit  viucns  in  corpore.  Nec  per  hoc  cxcludunf  a  ludicio  puc- 
ri,qui  nihil  inproprio  corporc  mcruerut  vcl  dcmerucrunt,  quia 
iudicabuntur  fecundum  ca ,  quae  circa  cos  ab  alijs  funt  fafta  vel 
omiflaj  inquintumfuntab  aiijs  baptizati  vclnon. 

X     Scientm 


lii 


393         lI.AdCorinthios      Cap.V. 


3H 


M  pcfTit  in  corporc.Qnfa  ctfam  hocmrrirnm  fib;  quifq;  dum 
^  /n  corpore  viiicrcr,  coparauit,  vc  ei  polTmc  ifta  prodeire,  Cu 


h 
c 


I 

t 

i 

4 


f;,i  &  crgof.Knficia  vcJaltaris  vclquarnncumqueekemofvnaru 
r  probapc^zicfs  defiindisaubusofferuncur.-pro  valde  bonis 
'"''  gratiaru  ^Stioncs  funt .  Pro  ncn  valde  malis  propitiaciones. 
ProvaIdcm?.!is,&fi 

Et  qaia  inte  tribnnsl.  ^.ira  caflc  timendiiseflDeus.  Vttiirfant. 

a  malum.Sciwntesergo  ttimoiemdominiJiominibusfLiade- 

a    Inhoc.        b    Approbati,i]uo<)noKpfeudo.        c    Qii,ir;tum  in  me  Cil.in  quonon  iem.inct 

Uco.  Etfi  non  con.lt-.-mini. 

mus, Deo  autem  manifefti  fumus  Spero  aute  & in  confcien. 

a    Approbatos.    Kouarrog.-.nt5r  hoc  ditimiis  iicut  nec  prius  cunn  diceremus:  non  fjinus  fi 
ci:r  piuiinnr,  Scc.  b    .Suuc  nec  prius.  c    Inhis. 

^  tijsveftrismanifellosnoseflTe.  Noniterumco^^mmcndamus 

a  Taiia  dicenno.  b  Mjicriim  vel  opportui)it:itera.  c  Qrod  vobis  necefrc  e:l.  d  C^on- 
t  ra  pfeudo,qui  perelationcm  glonancur  feab  illisdoftos,<]iuciimdi>minot'u»iunt.  e  (^iia 
&  ego  Apoliolus  fuin,  »t  hi,i  quious  fe  iartant  didic.Oi:. 

nos  vol^is ,  led  occafione  damus  vobis  gloriandi  pro  nobfs, 

a    Quod  poflitis  dccre.        b    Rcpfiirendos.        c    In  confpeifluhnminum,vt  hyjiocriti.     Inex- 
tetioiibus, >rt  >n  citcuncifione.      d    .Spiiitoalibus.     Vt  fuperbiam  icprim.int  pcr  coidis  hiunilitatcin. 

Vt  habeatis  ad  eos,qui  in  facie  & gloriantur,& non  in  corde. 

a    Contemplatione  rationis.         b   Omnia  tcinpoialia.        c   Si^li,  qui  cof^nofcirexceilhin  noihum. 
Ad  houorem  Dci  cl.  d   Condefc^nJenao.  e    Ad  ue namutilitatem. 

^  Siuc  enim  t  mente  excedimus  Ded  fiue  fobrij  fumus  vobfs 

a   Pro  uobis  eil  totum,chaiita5  enim  urget,  ut  omnia  pro  uubis  faAamus.    Amor,  quem  erga  nos  ex- 

hibkit  condefcendendo. 

.,a  punSS;;';;  S  Cha-rjtasenim chrift,  vrget nos  ^eftimantes.hoctqaoniam  ,.  -,^> 

^    ,  c  II  ■  a   Solus  lunicicns  une  le?aUbus  oranibus.uel  lultus  Cnc  peccato.    AUj.        b   In  pcccato.    Vetufta-   11»^ 

fed  fadu  corporis ,  ^a ,    'i -,. t  >  n  ,  t-»^^ 


nulla  flnt  aduimcnca 
mortuoru  qualcfcuri- 
que  vuiorum  ror.fol.i 
tsoncs  funr.  C^ih'  au^ 
tc  profiint,  vc)  ad  buc 
j^MiintrVt  fi''  plcna  rc- 
nrfsio .  Vel  ccrte ,  vt 
tclcrabihor  fiac  ipfa 
damnario. 

'^  Airbrofius.  Igf- 
tur  fi  iudicance  Chri- 
{\o  vnufquifque  no- 
firum  fj£ta  corporis 
rrci  picc  ,  non  vcique 
finc  corpore  adiudi- 
cabitur  bonus  aut  ma 
luj.  Etnon  dixitfada 
«M  carnis ,  quia  carnis  vi- 


mentfsdicir,  q,  mcnce  clcuantur  adintelligcnd.icxleflia. 
Excalis,vcrbj.i!n  Gr.rcum  cfi;  I  acme  vno  vcrbo  cxponi  po- 
tcft,fidic,arurexC'.fius.Inexceff.imecisduoincelli>!;untf,vel 
paubr,vel  inrccioad  fuperna:  ita  vcquodamodoa  tnemoriii 
Jabancur  infenora.  lu  hoc  mencis  cxceflTu  fuenlc  o.mncs  fan 

di,  quib^arcanaDci 
mundum  if^.im  exce 
dencia  reuelKa  func, 
de  hoc  loquicur  hic 
P.iulus:  Siueenim.  Si 
fupcrbcpucacur  locu- 
tus,quodeftqiiafiin- 
fania  ,  dum  fe  laudac 
vcrum  diccnSjdimic- 
tendum  eft  Deo,  non 
ab  hominc  temcre  iu 
dicandum ,  Si  non  ia- 
danter ,  fed  ad  glocia 
audiencium  ,  Corin- 
chijs  proficit. 

^  Ambrofius.Hoc 
dicicquiafielatcvel 
infane  putatur  locu- 


D 


9 
II 


tus,  quialaudarefevi  .       .., 

verumdicens,  vfc,«eade<,.«. 
Dco  hoc  remitten- (j.i.c.lnfcri- 
naliquando   Ipirituali-    j  fiynu^S  proomnibus  mortUUS  cft  ,  ergoomncsmortuifunc.  ,4  dum.Omnisenimfu  pt""«« 
tcr,aIiquandocainali  *  °  perbia  vcluc  infania 


ti  per  eum.ncc  alio  egent,ceflct  cigo  lex. 


!,.& 


ter  operatur. 

a    i'«./(i(rwiHf .  Vtcrcdpnt&T  prouideant"Tibi,quiaquorun« 

dam  prauiloquiodicsdomini  in  dubium  ven'r. 

b    Deo  autem  manife^i  fumus .  quia  hoc  prjedicamus  quod  iu- 

bct  Deus. 

c     Speroautem&inconfcientijsvenris  ,&c.  'i:  Thcodorctus. 

Exiftimoautcm  vos  noftra non  egerc oratione,vt  qui  infti- 

tucum,'3t  fcopum  noffrum  rcdcfciacis. 

^  Ambrofiiis.  ManifeftacracpuricaseurumCorinrhiis, 

quja  neque  aliqn  in  adulatione  fueranc  deprch^nft ,  n.quc 

przdicacio illorum  difplicuerac faniltis,  nec ab  aliquo  illorii 

quidpia,  vcaftblcc,  occulce  cliccrc  cecaucracvt  foris  fimpli- 

ccsapudturb.is,intus  vero  impoftorcscflfcnt^io  confcicntia 

illorum  pulfat ,  vt  ipfi  fibimct  tcftcs  eflenc  de  ventace  ebril. 

d     7{p>iiterumcommendarnut,i^c.  *  Tbeophylad.Ficqucn- 

tecque  incidcrc  poftct,fufpicionchic  detcrgit,  nc  g.d  dc  fe 

vJdcat'  infolcntius  laditaflc  ,  aitquc ;  nequaqua  ip(i  ad  hunc 

fcrmoncmdeucnimus,  vtnoscomcndcmus,  hocefl.noin- 

foletix  vcllaudis  id  noftr2gratiadiximus;fcd  vcftripotius 

gloria,qui  glonandi  mihi  occafione  pra;betis,aducrfufq;  fal 

fos  apoftolos  pro  vobis  iaditadi  ,  c^  noscaliJnianC^ki:  culpac. 

c    Siue  enim  tnente.QX)e  nobis  vtiquc  glonari  potcftis,quia 

quidquid  agimus^velcfthonor  Dci.vcl  vtilitas^ximi.Siuc 

cxccdimus,  i.fi  nos  commendamus,in  quo  putamur  infen- 

fati  Dco  cft,id  cff  ,ad  honorcm  Dci,qui  fic  nos  exaltauit,S« 

-,  ucfobnj;  Vtnonaltadcnobisdicamus  ad  veftramvcilica- 

"  tem.Siueenim mrnteexcedimus.vbi audiuit,quod non  licct  ho 

mini  loqui.  Deo  rji:  Non  vobis,  qui  non  potcftis  capcrc. 

Siuc  cnim  mcntc  cxccdimus.  Hxccfliim 

mcntis 


Aiigufl.  traft. 
7.  111  loan. 


loan 


Auguftinus , 


habctur .  Si  autcr»  n5 
fuperbe  rntellir;itur,fed  ad  gloriam  audientium  efc  lof  ucus, 
Corinchijs  proficere  dicic,  vt  tunc  fanum  fic  dittum  audica 
tibus,fi  ica  in-clligacur^vcdrdum. 
f  Siue,  cam,fo.JH.  condefccndcndo. 
g  f^obis.  quia  fic  loquic",  vc  capcre  pofsicis.  Ifci func angcli 
dequibus  dris  aic  in  cujngelic ;  Videbicis  celum  apcrcu  ,  &c 
angelos  afcendeces  &defccndccesfuper  fihia  homnis^hos 
eofde  angelos  vidic  lacob  in  fcali-;  afcedeces  &dcfcedences.  Oencf.  38. 
h  Charitas  cnim Cbrifli,^-c.  quia  Chrifcus  Ch.incarc  p-o  n© 
bis  morcuus efctunc  confrac omnes  morcuos  fuilTe  iu  Ada; 
pro  quibus  mor^pus  cfc  Chnfcris ,  vc  eos  .i  m,)rcc  libcvarec. 
Qua:  gracia  nc  inucilis  lic  hominibus,  apofcoli,vc  eos  liliciac 
necellario  fe  laudant ,  per  gloriani  cnim  &  mcritum  apo- 
fcolorumagnofciturgr.Kia&:  benaficium  Chrifti. 

*  Ambr.C^ioniam  Chriftusdiligens  genus  humanum.vc 
eosrcdimerctmortifcdcdit;i6apoftoli,vtvicceireddanr, 
homines  cx  aliqua  parte  cxhortatur  ad  cius  obfequiu,  &  vc 
eos  attrahanr,  neccflrecfc,  vc  vcru  fe  prsdicarc  ccfccnc^ahis 
praua  doccncibus;  nec  fuum  mcriiu  raceanc,  vc  malorii  do- 
doru  pcnam  defignant.Non  crgo  clacione  mcncis  hxc  age 
banc,fcd  vc  donij  Chrifci  intelligcrctur  ab  oibus,&  fidclitcr 
deuoti  ei graciaru adioncs  referrent .  Propter  Chnfn  cn.',o 
Charitatem,qucE&:quantadonacircadiIigenteseum  fiiir, 
non  taccnt,  vt  laus  apofcolorum  nofccrccur :  non  ia£t.iniiije 
caufa,  fed  vc  inuitenc  audicntes  ad  eius  deuotionc,  ne  niors 
Chrifti  infruduofa  viderctur .  Per mcritum  enim  CScgloru  p 
apofrolorum agnofcitur  Chi  ifti  giatia ,  &  bencficium  J)ci. 
i     Si  vnuspro  omnibus,  i.fi  Chrifcus  pro  oibus  quancum  ad  fe, 


1 


NICOLAVS  DE  LYRA. 
I  Scientes  ergo.  Hic  ponitur  fecunda  pr^paratio  ad  pr.xmiam, 
qux  elt  follicitudo dc  falutc  proximorum.Et  diuidiiurin  dua», 
quia  primo  ponicar  hatc  foilicitudo,fecundo  follicitadinis  ratio, 
ibi :  Charitas  cnim  Chrifli.  Circa  primum  dicit  Apoltolus :  Scien» 
itiergotimoremdomini.i  qaod  valdetimcndus  cUdominuSjqui 
omncs  c(tiudicaturus,vtdidum  c(t. 

X    Suademus  hominihus.  fidcm  &raores,quia  vnicuiquc  manda 
uit  dominus  de  proximo.  Ecclcf.  1 7.  b. 

3  Deoau.ma  /«.  qui  vidctcorda  ,  quodtalianon  prxdicamus 
propter  quzftum  vcl  propriam  laudcm,fed  inrcntionc  rctta. 

4  Spero  antcm,&c.c\.d  ita  conaerfati  (umus  intcr  vos  quod  no 
poteUisrationabilitcr  iudicarcprxdicationemnoitram  proccdc 
reniilexconfticntiz  puritate.  Sed  quia  pofl«t  aliquisdicerc, 
quod inhoc  iaftantcr  fc  commcndaret.ideo  hoc  rcmouet  dites. 

5  '^{•mite.cory.tiosx'.  Kt  (iicit  itcrum,quiaiam  fupradixerat 
aliqua  ,quz  vidcbantur  ad  fuam  commcndationem  clTe. 

6  ^••doc.dd.vo.^/./7.o.  contrapfeu<loapo(tolos,qui  diccbantfc 
doftos  i  Petro,  I acobo  &  loanne:  quad  in  hoc  dctrahentes  A  po 
ftoli  doOrinjE .  Poterant  igitur  Corinihij  contra  eos  glonari,  <f 
crant  edoftl  a  doftorc  perfcfto,&  vfquc  ad  tertium  c^iii  rapto. 

7  ^'  ha.aie,  fcilicct  pfeudo  apoftolos  rcpdlendos,  dc  qmbus 
fubditur. 


8     iiui  infa.g.  id  cll.in  apparcntia  fanClitatis  extcrius. 
p     Et  non  in  lordc.  id  eft ,  in  purit atc  confcientiae. 

10  Siue  cnim  man.ex.  d.  pcr  contcmplatioucm  diuinorum  fu- 
pra  nos,cxta(im  patiendo. 

1 1  Siuefo.  fu.  nos  humanae  conuerfationi  conformando .  Bria 
eniroCrscemCHfura  Latine.  Apoitoli  cnim  medij  erant  inter 
Dcum  &  populum;&  ideoeleuabantaraliquando  pcrexccf- 
fum  mcntis,  accipicndo  diuinas  illuminariones,&  aliquado  con 
formabant  fc  inominum  fragilitati ,  vt  conucnientius  tradcrcnt 
eis  diuina,Gcut  Genef.iS.c.diciturjquod  angcli  afcendebant  & 
deiccndcbant  in  (cala  laceb. 

12  Chuiitas  eiiim.  Hic  ponitur  confcqufnter  huiiis  follicitu- 
dinis  raiio.qu?  eft  charitas  .id  proximum.idco  dicit:  Chari.e.c[\x^ 
fc  extcndit  ad  proxmaum.  i.loan  ^.d.  Hoc  tnnndatum h.^bemns  a. 
Deo,  yt  tfui  ddigit  Dcum ,  diiig.it  & fratrem  fuum.  Et  vndc  prouo- 
cetur  hzc  charitas  oitcndit :  di. 

13  ^'flimaiites^&i.m.eii.  fcilicctChriftus  profalutcomniu 
quantum  ad  fufiicicntiam.Eraccipitur  hic  ii,proquia  :quiae(t, 
£xquocoiicluditur. 

1 4  Ergi^  onmes  m.funt.  i.ita  debenr  vtuere  acfi  ocs  cffcnt  mor- 
tui  fibi jpds  n.hil  de  propri js  dcfideii js  curante$:&  lic  viuiit  Chri 
fto,vitam  propriam  ordmantcs  ad  cius  honorem.  vndc  dicit  apo 
ftolus  Qn\.z.3.f^iuoiariin()ntgo,viuitveroin  meChriJlus, 

Tom.^.  n    3 


395 


GIof.ord&NicoIaideLyra.        396 


^  ctfi  non omnibus  profuir ,  crgo  fc  omncs  homincs debcnt 
A  mori  pro  honoic  iliiiis. 
liV,»o.<Jeei-      .j«  Auguft.Hoccft,nullum  omninohabcnspcccatum,vc 
«it.  D«i.ea,<.  q^„  perrcnnffioncm  peccacoru  viuiinr  ,  \a  non  tibi  viiianc, 

fcd  ci,  qui  pro  oibus  mortuus  cli  proptcr  pcccaia  noflra,  & 

rcrurrcxic  proptcriu- 

flificationc  noOram. 

Ecquiahoc  cft. 

a    J^i  yiuur.t.  In  cor- 

porc,ioN  fioijed  volun 
AMgu  io.ciu.  tati  Dci.C^iiod  dcbct: 


£tfi  cngnoulmHs  /fc«»7duOT.C^iiaquamuisdri  infidclis  inteHc-0 
xit  Chriflum  in  lcgc  promililim  effc  fccundum  carncm»vc 
lcgalia  obleruarct  &  loriuri  pr(jciperct:fcd  camcn  ixin  iam 
poft  c^inucrfioncni  niinc  ira clfcfed  vmbra ccrtct. 
•J4  Thcodorctus .  Cumcnimmortcmdomini,  mortcm 

diffolutam  effe  didi- 


EtMnt  \i*o. 


fex  rrpromiffionfm.  b 

'un.afi  iiniia'.rdcputftiir. 


Non  uiiibut  (Ui$,non  fua  vo- 
a     Viitaiilni». 

■  Et  pro  omnibus  mortuus  cft  ChrilUis,  vt  qui  viuunt,  iam  no 

a    Non  in  fpe  terienoruin,fe4  in  fpe  tcfuirctiionis  viuant.        b    Vt  inorcicntur  pcccato. 

c    Vt  in  nouitatcMnbulcmus. 
b 


t  ponkic. 


f  Ampliub 


fibi  viuant,  fed  ci,  qui  pro  eis  mcrtuus  cfl:  &  reTurrcxit.  Itaqi 

,'  •    Meftimodn  adcocerti  fumiisdegIoiiazteina,ueldc  eadrinrefuire^ionc.      Teinpore  |r.iii«. 

J  b     EfTe  uiiKnicni.  e  |QniJfccundum  ciin.ile$obfciuaiuias  uiu«. 

(  nost(fx  hoc  ncminem  nouimus  fccundum  carnem .  Ekfi  co- 

'  Mortalcm.  a    PoAqaajn  ucritai  ucrit. 

^  enouimusfccundum  carncmChriftum,fednunc  fia^mnon  3   cit 

°  _._..-.  ,,      .  .    -        5  catna-       c  Fet(ra.Ovnx\\no\c 


Et  quia  Chrinui  iam  non  «il  fccundum  carnem. 
lis  obferuantia  3c  uoluptas  cainis 


nouimus 


Si  t  qua  crgo  in  Chrifto  noua  crcatura  eft ,  vetera  * 

a     Omnes  noui  qui  in  Chrifto.  b     InChtifto  tamcn. 

g  tranfieruntjtcccefadafuntno^uaomnia.Omn/aautcmex  ^ 

a    Faue.        b   Fatei.  c  Incarnatum  uetbum.  d   Vicaiijs  apoilolis :  quod  non  pfeudo.   ' 

^  DcoSqui^nosrcconciliauitfibiperChriftum^&dcditnobis  g 

a    Dcus  pei  Chtiftum.        b   Pater.      Qm  nihil  non  poteft.  g 

i  miniftcrium  reconciliationis.  c^uonisfm  quidcm  De^^us  erat , 

•   Eigo  potuii  Chiiftus  icconciliaie  ,  quia  Deus  eiat  in  eo  unde  :  Pater  in  roe  cfl,  Jc  ego  in  ipfo. 
b   Elcftos  de  mundo      c    Hoc  modo  teconcilian».       d   Non  puniens  xternaliter. 

inChrffto  mundum  reconcilians  fibi,  no'nt  reputans  il- 


quia  ctfi  Chrirtus  vf- 
quc  ad  mortcm  fuit 
infirmus  ,iniuriatus: 
iam  poft  rcfurrctiio» 
pcm  non  eft ,  fcd  .ip- 
parccquod  cife  vidc- 
bafur,  vndc :  Cum  rxal 
taumtis  jilium  haminis, 
tunc  co9inoftetis  quia  ego 
/Hflo.Vicecrgocircd- 
dancquaft  Dco,nou 
g  honunifolumprocis 
paflb. 

D     T^eminem  nouimus. 

id  crt',  laudamus. 

c    Secnndum  car.  idcft, 

fiia  quxrcntcm  ,  non 

qux  Chrifli :  tcmpo- 

Anguflib.i I,  ralia,n(4n  zterna.Nec  hoc  dct facere aliquis,quia etfi  Chri- 

««ntraFaii.  c.  ftus  fuit  morcalis  ficutcgo.pcr  quodcum  putaui  hominem 

1.4.*  7-         cfTctantum.dumeram  infidclis;  tfiiamcftimmortalis  ,& 

Ttr«ft.«i.  «c  jjafgcuri  fumusdcpmio.Siquiscrgoin  Chriftocft  renatus 

'*  w  »*'"••      nouus,  illi  i.un  fpc  tranfiit  mortalitas,&  tranfibic,&:  dabitur 

noua  immortalitas.Yel,  fiquis  nduus,  vctuslex  tranfiit  illi, 

&:  nouam  h.ibct .  T^emiitem  m.fecundum cnrnem.  Vitam  futu- 

ram  itacerta  fpctcnet ,  quafi  iam  fitpra:fcns,qua:in  Chri- 

fio  furgcnceimplcca  cft,qua:  non  cfl  fccundum  carncm,n5 

quin  ip.  cadem  carnis  fubftantia,fcd  non  in  eadem  qualiute 

corruptionis,  quaj  nominecarnis  fignatur. 

d    Eifi  cc^nouimus  Chriftum ,  &c.  i.carnis  mortalicaccm  ancc 

tc(urxcOiionQ,fediampoflnon  no.  quiaiamnomoricur.  Vnde 

^ic ;  .Adfatrem  vado ,  dr  iam  non  videbitis  me.  i.  nunquam  vlce- 

rjus,f,quod  modo  fum,  i.  mortalis.  Et  iccrum :  l^fl  abieropa 

racletus  non veniet,  hoc  cft,non  potefiis  capcre  fpintum  qtia- 

diu  fccundum  carnem  me  noflc  perfiftitis .  Ec  quia  omncs 

in  Cbrifto  fumus  fpe :  &  fi  non  in  re.»Si  quaergo  in  Chrifto 

poua  creacura  vccera  cranficrunc'.  Innouacis  fide  tranlic  fpe 

morcalicas ;  &c  adcft  nouicas  rcfurrcdionis. 

Etft 


ccnmus,  nulUimdcr 
inccps  hominc  mor- 
talecfre  fcimus.Etf; 
enim  ipfc  quoque  do 
minus  habuit  corpus 
patibiic,tamen  pofl 
pafricncm,td  a  corru- 
ptionc  ,  intcritu  ,  Sz, 
morte  alicnum  ctic- 


b    Mouus  lenatus  ut  uoi. 
b 


I««|l.  f. «. 


tus  Tcftamentum  Sc 
omnia  ad  vcterc  ho- 
mincm  pertincntia. 
f    T^nna.   Vcneruntti 
nouii  Teftamcntu,  6c  ^P»| 
omnia  noui  hominis. 
A^f/fr-i.  vtcrrorido  g 
o  lolatrix ,  &C  veritas  v- 

nius  Dei  fucccftic. 
"      ^<  Amb.  Manifcftii 
"  eft,quia  pcrChriftut'" 
rcnouata  func  ola ,  fi 
aiaduerranc  dignicate  cius ,  nouus  .n.  fit  his  quibus  pnus  ho 
tancum  vidcbatur,cum  intclligiturefreDcus:  vt  reccdente 
mfirmitatc  agnofcatur  diuinitas  Sc  ccflante  crrorc  vetcri,q. 
introduda  multori5  Deorii  opinionc,ab  vnius  vcri  Dci  fidc 
cranfduxerat  genus  humanum ,  reuercancur  omnia ad  fim-    ,| 
plicitatisprofcflionem  vnu  Dcum  adorantiainTrinitate. 
g     Omnia  autetn  ex  Deo.  ^  Ambrofius .  Quamuis  Chrifius 
nos  rcdemcrit,  omnia  tame cx  Dco,  quia ab ipfo cft  omnis 
pateinitas.ideoque neceffc cft  prarfcrri  petfonam  patris. 
h     i^iinos^&c.  ^  Thcodo.  Dei  incfFabilcm  bcnignicacem 
oftcndicNon  cnim,inquit,iprc  nobis  rcconciliatus  eft,qua- 
uisipfc  cffcc,qui  per  cranfgrefsioneiniuriaerac  affedus,  fcd 
nosfibi  rcconciliauic,  non  homincm  incerccfforcm  adhi- 
bcnsjfcd  vnigcnirum  filium  pacis  incerccffore  conftituens. 
Nobfscumtradiditfauflum  reconciliationisnuntium. 
i    Dcus  erat.  Pcr hoc  intclligitur  patcr  clfe  in  filio ,  &:  filius 
in  patrc,qui3  vna  cft  corum  fubftatia,ibi  eft  vnitas, vbi  nul- 
la  diuerfitas ;  &  idco  alter  in  alccro  cfl ,  quia  &  imago  &  fi- 
milicudo  corum  vna  eft. 
Ambrof  Rcde  dicic'.  Deus erat  in  Cforifio.Hoc  eft,Ps,ter  in  « 

^  filio  ^- 


NICOLAVS    DE    lYRA. 

I     Itaqi  nos.  Hic ponit"  ccrcia  pparacio ad  prarmiii  cofcquc- 

du,quac  cft  abdicacio  carnaliij  afFc6luu:qu^  liccc  ficaliquali- 

tcr  tatta  parcc  pccdcnci.tii  hic  tangit^plcnius.ideo  cotinua- 

do  fc  immediatc  ^ccdcntibus  dicit:/r<i^;  nos ex  hoc  ne.no.fe.c. 

j.cu  n  eminc  focictate  contraximus  moti  carnali  afFc£^ione. 

Scd  quiapoflecaliquisobijccrc,  q,apoftoIi  multu  dilexerixc 

Chriflu  et  f  m  prefcntia  corporale.ideo  fubdit  Apoflolus  in 

perfona apoftoloru ,  qui  cum  Chriflo fucrunt  corporalitcr. 

Z     Et/i  cig.fe.car.  Chriflu.  i.affcdi  cius  pr^fcntia  corporali. 

}     Scd  nunc  ia  tio  no.  illo.f  modo,fed  mcliori.vndc  dixit  apo 

ftolis  Saluator  loan.  1 6.b.  Expedit  >obis,vt  ego  vadS:  fubtrahe- 

do  vobis  corporale  mca  prxfcntia.Quod  exponcns  Aug.di- 

cit:c^  apoftoli  adhuc  carnalcs  cxcuntcs  afficiebanc  ad  Chn- 

flijjtkuc  homo  carnalis  ad  amicu  fuij,pp  quod  impedicba- 

tur  affurgcrc  ad  fpinruale  &  fublimiore  diligendi  modii,vn 

de dicic ibi  Saluacor.Si.n.non abicro,parack'tus  non  vcniec 

0dvos.Notandii,q,Manichxusnegans  veraearnein  Chri 

fto  fuiffc  ex  hoc  loco  cofirmabat  ctrorc  fuu,quia  dicit  Apo- 

flolus:  Etfi cognouimusfecundu  carne  Chrifw,&c.  quia  cotra  cii 

srgucbaturcx  vcrbo  Apoftoli  Rom.  l.  vbi  df  dcChrifto, 

cuif.iffus  tfl  ciexfemine Dauidfecundu  carne.  crgo  vcra  carncm 

habuic.  Ad  quod  riidcbac  di.q,  Apoftolus  primo  fuit  opinio 

nis  illius :  &:  fic  loquiif  fcribens  ad  Romanos ,  fcd  poftea  vi- 

dcns  huius  opinionis  falfitatc  tctrattauit  hic  ca  d\,Etfl  co^no 

vimus fccundH  car.  Chriflu.  j.  fi  fuimus  aliqii  huius  opinionis.f. 

q,Chriflus  habcrctcarnecx  fcniincDauid.i-e«/fl««cw»oi 

»»o«<wj.j,i.banc  opinionc  taqua  falfam  mutauimus.  Scd  hoc 

didu  Manicha:!  improbat  Aug.duplicitcr.Primo.quod  rcs 

falfa  non  pot  cognofci  &  idco  fi  apoft  olus  illa  opinione  fal- 

famieputarct.nodicerct: Cognouimus itw  carne Chnftu. 

Scfiido;  quw  diCif  aoce  immcdiac  c :  Vjmine  nouimusfcundu 

carnem. 


carnem.  proptcrquodndcundem  fcnfumdcbctrcfcrri:& 
ficapoftolusnullum  hominemcognouiffct  haberevcram 
carncm,quod  ctt  falfiim:  ideo  flandum  eft  expofitioni  pri- 
ma:,cxquaconclud!:urquodfubditur.  4  Sii]uaer.&c.E.c 
accipitur  fi  pro  quia:  quia  quicunque  baptizatus  in  Cbrifto, 
faduseft  nouacrcatura  pcr  gratia  baptifmalcm,  qux  dacur 
pcrcreacioncm.  5  Frtfr^frjw.  i.aficiflusc^rnalcsdebenc 
in  coabijci.  6  Etecce  fa.funtno.om.per(prit\in\(3ndnn\ 
menccmrcnouanrem,&:pcrconfcquensextcrioremadio- 
ncm.  7  OJaau.  Poftquam  Apoftolus  egitde  prxmio,&: 
dc  prxparationeadipfum ,  hicconfeqMcnrcragitdecaufa 
vcriufque.  Ec  primo  proponic  incentum .  fecundo  declarac 
propofitum,  ibi :  Q^nniaquidem.  Circa  primum  dicic ,  quod 
caufaefl"c£liua  vtriufquCjfcilicccprsmij  &  pr^parationisad 
ipfum ,  eft  ipfe  Dcus :  miniflri  vcro  ecclefia;  f  >luin  coope- 
rantur  miniflcrialitcrextcrius.  &:hoc  eftquod  dicitur.  0;»- 
nia  autcm  ex  Deo.  fcilicet  prxmi)  &  pracparacionis. 
8  Quinosrecon.fibiperChri,  hocbeneficiumcommunceft 
ommbusChriftianis.  9  Etdeditno.mijrcconA.o^cimwor^ 
dicandi  hanc  rcconciliationcm:  quod  cft  fpecialc  miniftris 
ecclefia;.  10  Quoniaqui.  Hicconfcqucnter  ponicpropo- 
fici  dcrlarationem,fecundo  fulxfit  bonam  cxhortationem, 
ibi :  Obfecramus.QircA  primum  primo declarnt  quod  diflum 
eflde  rcconciliatioiie  fada  pcr  Chnftum  .  Eratenim  Dcus 
&homo  in  uno  fuppofito,  &  fic  Dcus  hanc  reconciliatione 
fccit  pcr  humanitatcm,tanquam  pcrinftrumentu  fibi  con- 
iuniStum  ,  quod  nulli  altcri  co.iucnit,  &  hoc  cft  quod  dicit. 
Quo.qui.&c.  non  folum  per  cfrcnriam,pr.xfcnciam,&  pocen 
tiam :  ficuc  cft  in  aliis  fccundum  humanicatis  affumptione. 
1 1  Mmdu  reconcilians.  dicto  modo.  i  z  "Hon  reputans  illis. 
pro  quibus  Chriftus  homo facisfecit. Confequentcr decla- 
rat  beneficium  miniftri§  ccclefix  fpccialitcr  datum,dicens. 


w 


lI.AdCorinthios.         Cap.  VI.      398 


rr.(l. 

irt-f 


filio  mundu  rcconcilias  flbi,non  impuras  illis  dclidla  coru, 
qiioiiiacicarurapcccaiiic  in  Dcu,ncc  p^nituir,vt  rcucrteret' 
adcum.Deus  opusfuumnolenspcriicmific  filium  fuum, 
perqucm  prcdicica  cis  remiffione  pcccatorum,  rcconcilia- 
rcceosfibi  per  ipfum,pcrquem  nos  creaucrat .  Siuc  crgo 
per   filium,{iucpcr 

ferUOS    DeUS   CXClCaC  *    TamoiigiualU<juainaftiiaIif  b 

populum,  quia  .id  ip- 
funi  omnislummare 
tcrcnda  clt,  cuius  vo- 
lunrace  &:prouiden- 
c:..,Chriftus  incarna- 
tus  elHd  fnlutcm  ho 
ininum  redimedam. 
Qui  cum  reucrti  vel 
lcc  ad  pacrem,difpcii 
fatione  acccptaapa- 
tredcditdifcipulis . 


intclIigatur.Af  j/e(//^«r  amnis,eft4i pendetin  li^no.Quid  eft  quod  D 
ait?ma]edittus  .i.terra  cs  in  tcrram  ibis.  Quid  eft  quod  dicit,  Dciit.n.d. 
omnis^  quu  Chnftus ,  qui  pepcndit  in  ligno  cum  eflrct  vcra  ^^"•J-'*' 
vita,mortuus  eft  veramortenon  fifta. 
•}«    Theodorccus  .  Cumcnimapeccatolibcr  cflrcc,  mor- 

ccm  peccatorum  fu- 


Hoc  modo  dcdit  nobis  Deus  RiiRiOcrium,  quia. 
c    Fixdicationeni  fidei. 

a  lisdelidlaiprorumj&pofuitin  nobisverbumrcconciliatio 

f  ViceChrilli.rjui  fuitlegatu»Dei,yel  proChrirto  i.pro  honore  Chtifti.  a     Et  ideo  obfetramut. 

nis.  Pro Chrido  ergo legationc f ungimur ranqua  Deo  t ex- 

a    Vos.        b    Qo^iaveie  innobi»  oquitur.  c    Pro  amore  Chritti  obfecra  Vel.Vice  Chiifti 

obfecra.reconcili. 

horta'nte  per  nos.  Obfccramus ergo  pro  Chrifto  reconcilia-  l 

a    Chiillum.         b     Debetis  &  poteltis.  c    Per  experientisra.ctfi  per  fcientiam.   — 

b  mini  Dco.t  iium  enim,qui  non  nouerat  peccatum,pro  no-  j 

a     Hoftiaraprogeccatis,vel  peccatorem  puniri  inpena.      Mortalem.        b     Deuj  pater.     c    Non    n 
modo  iulti,led  pcr  quosalijiulli  Cnt.  d    Nonnoltra.         e     Per  ijjfum  Chrillum.    " 

c  bis  pecca tum  fecit,vt  nos efficercraur,  iuftftia  Dei  in  ipfb.     *° 


I 

2, 
i 
4 
5 


a 

conciliamur  coficcndo  peccat3,&:  p^nitendo  ci,qui  nos  fibi 
rcconcihat,  ^  debetis  Sc  poteftis . 

b  Tro  no.pc.fe.W {us  cH  vcceris  Tcftamcci  peccata  dici  facrifi 
cia  pro  pcccacis.Vcl,peccaciidicicurfimiIicudocarnispecca 
ti.  Vndcdiciturdcpeccacodeleuic  vel  diinauicpeccacum.L 
dc  funiUtudine  carnis  peccati,  quia  mifit  Dcus  filaim  fuum 
in  limilicudinccarnis  pcccati.Ica  ct  nuicdictum  pro  mortc 
accipitur,qaa;  de  maledi6to  Dei  venit,vc  vcre  di^ii  in  lcgc 

intcl- 


bijc,  vthominu  pcc- 
catum  foluerct ,  &  id 
vocatus,  quod  nos 
cramus,  nosfccirid 
quodcrat,iufiicixc-  trogjaw. 
nim  nobis  opcs  dona 
uic. 

*  Ambr.Proptcr 
quod  omnis  caro  fub 
pcccato  cft  ,  ideo  fa- 
tluscaro,  fadus  ed 
eciam  peccatum .  Ec 
quoniam  oblacuscft 
propcccatis,nonimmcritopcccatum  faa:us  dicitur,  quia 
Sc  hoftia,qua:  in  lege  ofiercbatur  propeccacis  peccacum  nii 
cupabatur . 

c  /^t  rios.i.vt  iuf^ificaremur a  Dco,q.a  cx  Deo  tifi  cf^  ois  con 
fummatio.Attcde,c},  ficuc  cii  lcgitur.Dow/jje/(/<j/«j.n5eafa  pfaLj.b.. 
lus  intelligit-qua  dns  falus  cfl,fed  qua  faluati  funt,  quos  ipfc 
faluat.Sic  cQ  legi^Dci  mftitia,n6  elf  illa  intclligeda  qua  Dc' 
iuf^us  cfl.fcd  qua  iufli  siic  homincsquos  gratiafua  iuftificat . 


II 


B 


NlCOLAVS  DE  L.YRA. 

1  Et  pofuit  in  nobis,&c.  alus prsdicandii ,  Marc.vlt.d.  Euntcs 
in  mudu  viiiuerfum  pr^dicacceuangcliumomni  creatura:. 
froftir  cjiiod  concludit . 

2  Pro  Chriflo  crgo,  &c.  inquantum  mififumut  adprxdieandH 
euafigeiium  Chrifii . 

3  Tanquam  Deo  cxhottAnte.idefl^rincipditer  agente . 

4  Pcr  nos  .ftcut  per  minijiros . 

5  Obrccramus.H/c  ponii  ytilem  monitionemydi.  Obfccramus. 
ide[i,deiioie  exlicttamnr . 

6  Pro  Chrifti :i/oco  ChriHo  cuiusfumus  miniflri . 

7  Rcconciliamini  Deo .  Licei.n.rectnciliauerit  nos  per  paffio- 


nem 


ne  ChrifiiyVt  diltum  efi,tamen  ad  hocjqmdfumutpanicipes  huius  re- 

conciliationis,retfuiritur  in  nobis debita  difpofitio per  baptifmi  debita. 

fufcepcion e  & pofi  baptifrnum,per  penitentiam,qux  efi  fecunda  tabu 

la  pvfl  naufragium.Et  ad  hocproponit  indu6liuim,dicens. 

i  Eu m ,  qui  n on .no.^cccsi.i.Chrifium,  qui peccatum  nonfecit. i  • 

Titr.t.d. 

9  Pro  n obis  pcc.i.  Deut pater  fecitpro  nohis  eum  hofiiampro  pec- 
cato,qud  vocatur peccatum  in  fcriptura.Ofee.^.b.  Peccata  populi 
mci  comedcnt.i./?o.^idJ  pro  peccato  oblatas. 

10  Vt  nos  ctin.i.perfeQe  iu{iificati,io  dicitHr^.ufiitia  in  abfiraBo. 

1 1  In  ipfo./.pf»-  ipfum.q.d.hoc  debet  nos  inducere  ad  exhibendu  cor  n 
poran  oflra  hoftiam  propeccatisn  oftris  per  opera  pxnitenti*. 


A  D  D  I  T  I  O     L 

Inca.^.vbj  dicitur  inpo.J"i«e4^/t;«fM.idcft,dum  fumus  inprx 
fcntia  vita  . 

Hoc  quod  dicitur  hic  .Siue  abfentes  fiueprffentes.videtm  expo- 
nendu  lic.omnib.modis  contendimus  placerc  i!li.rDco,liue  ab 
fentes.f  ab  vltimo  prxmio.iiue  pri(enrcs,quo  et  aflabimu$,ela- 
boramus  enim,vt  hic,&  ibi  placcamus  iili,&  fic  expcndit .  T^ai» 

om- 


omnts  manifeiiari  oportet,(!rc. 

A  D  D  I  T  I  O    ir. 

Ineo.c.vbidiciturin  poll.  Pry  nobispeccaiumfecitDeus. 

Verhoc  c\uod  dicitur.Vro  nobis peccatiim  fecit  Deus.pt  imeUigi 
(imihtudo  carnis  peccati,  q  i  mifit  Deus  fihii  fuii  in  fimihtacar. 
pec.Simihtcr  df  mortuus  cit  peccato.i.fimilitudine  carnis  morta 
iitatem  exutus  cft.Et  cft  fenfus.Ftw  c«M.i.mortale.Hccin  GIo. 


C  A  P.    VI. 

Diuuantes  atttem.     *  Amb.  DuplicigcncrcApoftoIus 

human? falutis curam  fe  agcre  contendit ,  vt  &  Dci 

proiiidenti^deuotus  exifterct,&:  hominibus  charicacis  offi- 
ciumcxhiberet. 


quoadufq;  i  ile  fecundo  aducni.it,  &  quandiu  in  vita  hac  fuc 
rimus,  ne  incalfum  gratiam  Dei  accipiatis. 

b  ^/'/»<i.GratiaDcicftrcmiffiopeccatorum,quam  inva  irai*.4> 
num  rccipit,qui  non  potcfc  fccxercerc  in  bonis,vel  qui  in  le  Ephe.i. 
galibus  confidic . 


scrii 


iut< 


*  Theophyla£lus . 
Adiutorcs  vefcri  ,  in- 
quit,  fvmius,  &:  vo- 
b;s  ad  confcquen- 
dam  f  ilutem,8«:  Deo, 
vtcms  cxplcat  volun- 
tatem,  hoc  cfc,  quac 
vobis  ,vtfalutcm  im- 


C  A  P.     VI. 

f  Chrifius  redemit  nof  8c  reconciliauit  ,  nos  autem  idiuuantet  voi  rel  Chriftam  ; 

Diuuantcs  autcm  t  cxhortamur ,  nc  in  vacuum 

a  Remiflionem  peccatorum.        fQuamrecepiftit.    b  SllnegrntiaJviique. 

Tlnlfaia.        1  Gratix. 

gra'tiam  Dci  rccipiatis .  Aic  e  nim .  t  Tempore 


bTemporeac.   *Amb. 

Hoc  fcriptu  cftin  Ifa 

iaprophcta.  Pr^dcfti- 

I     nata  docet  gratia  Dei 

z     in  tcporc  Chrifti ,  fic 

5     enim  decrcuit  Dcus 

4    afflucrcmifencordia 

fuam.vtnomen  Chri 


^  partiar  procliuior  cft,fungimurque  cxhorcado  Chrifti  vice,       fti  pofcentibus  auxilium  largirccur.  Scquitur . 

quo- 


tira.4f.«. 


^  Hunc 


N  I  C  O  L 


A  V  S    D  E 
C  A  P.    VI. 


L  Y  R  A. 


Aniunantes  autem  exhortamur.  Poflquam  Apof^.comcnda  , 
uit  mimfieriurn  noni  Tcf^am.  hioconlequcntcr  hor- 
taturalios  nd  executioneni  dcbitam  huius  minificrij.  Etdi- 
^iditiir  in  duas  partcs,qu;a  primo  pnnit  exhortacioncm  ge- 
ricfalcm.  fecundo  fpecialcm  dc  quodam  fpccialifuffragio 
ficndo  in  lcrufnlcm.cap.S.Prima  adhuc  in  duas,  quia  primo 
hortatuf  ad  bona  Bcnda  in  futuro,  fccundocommcndat  bo 
na  f j^a  de  practcrito.cap.fc-') .  i'  > ;  ma  in  duas,quia  primo  hor 
taturinquodart!  gcncrali.  fccundo  cxplicac  m.igis  in  fpccia- 
"iibi :  in  multapatuutia.  Circa  primum  dicic . 

^diuuatt'' 


1  .Adiuuantes  autem  exhortamur.  q.d.  q.a  fumus  adiutorcs  Dci, 
non  virtutcm  fibi  tribucndo,  fcd  ficuc  minifici  cius  manda- 
ca  excqucndo,  idco  cxhorcamur . 

2  Ts^e  in  yacuumgratiam  Dei  recipiatis. qujE  datur  ad  bii  viucn- 
dum  in  prxfenti.&r  ad  confcquendu  glotiam  in  futuro.pro- 
pcer  quod  hunc  cfFcdum  nbn  confcq"uicur,fi  in  vacuum  re- 
cipitur ,  ficuc  mcdi  cina  ad quam  fanicas  non  fcquicur .  Sed 
quia  polfet  aliquis  diccrc .  Rcciperc gratiam  non  efi  in  mea 
putcfi.ite,idco  hoc  rcmouet,oficndcns,quod  Dcus  paratus 
ctt  darc.authoritatc  fcriptura:,di. 

3  .y^/fcnm.  fcilicct,Dcus,Ifa.49. 

4  Tempore  accepto.  ideft,tcmporc  noux  Icgis,  quod  cf^  tcm- 
pus  gracix . 

Tom.^.  n    4        Exau- 


399 


GIof.ord&NicolaideLyra.        400 


^  a    T^Hic  ttm.  Quod  non  in  lcgc  vcccri ,  vt  nunc ,  non  cras , 
A  nonp<>ftanni!m,qi;i.inntiminobitiifidclis  falusdatur. 
ijt  Rabbaniis  .  Ncqiic.n.in  vno  quolibct  fcx  dicrum  tijlii 

fadhim  cft,vci  fvdcnbus  i;lunratum,.\:  tcrra  fcparata  cfl  ab 

aquis.atque  ai  boribus,ac  hcrbis  conlica :  fcd  moic  fibi  foli- 

to  dicm  pro  tcmpo- 

rcpofuicvc  hic  Apo- 

Jiol.  Eue  ttmc  tcmpns 

MCcrp.&c.Non  vnum 

fpccialiccr  dicm,  fcd 

tocum  lignificactcm- 

pushoc,quo  in  pix- 

fcnci  vita  pro  a:ccrna 
f  ttprchcn-  (■Uutclaboramus. 
ditur.  jj     yi  „Q„  y,i(„,  Qnod 

vciqucfl  quod  vcibo 


dio  coiporis,ccnfi.ttiit  fpiricum  finflum. 

g  In  charitateuon  I.Bu.  Fxla cH,  qus dcfcrit  in aduct ficate. 
\i  Thcodorcc  Varic  dixit  ea ,  qux  cxcrinfccus  inuadunc. 

Adijcitarulabonhus  iiUioluntaviJNCosquoqucquosfponcc 

fua  fufccprt.Ncq;  cnim  craccotccus  extcrioribus  mokflijs, 

fcd  ctiam  ipfccxcoi;i 
tabat  quomodo  luQ 
corpus  caftigarcc,  vc 
qui  non  foluin  iciiina 
r(.t,fcd  cciamvigila- 
pusacceptdbilceccc^nuncdicsralutis.Nemniiclantesvllam  J  rcc&manibuslabo- 

a    Vcrbo  uel  cxemjilo.  b    Qu,od  utiqiic  fi  nos  liocliicrcinws.        c    Etfcruos.  ,     rar('C.riOC  Cnmi  OIXIC 

b        -  Apo.Wacu..  ^  Vos&ego  in  l.iboribuS .  «Vj^/rxr* 

onenfionem,ucno^  virupcreturniuiilterium  noltrum.t  Sed  g  auccmhoccit,purica 

oaVramusDeo.  a     E;fi  n jiicmnc^iiiUiii.   p      tcm  >     VOCaC  pcCUHiX 

inomnibusexhibeamus  nofmetipfos ,  (lcucDei  miniltros,  'o  conccmpcum.Ncque 

a    Vt  nccpuumuioueamur.        b    Habita-  Per  pjitci exequitui.  c    Afiiirtionibus.  Cllim    vfum   nCCclia- 


D 


a    Mibi  uel  hominibas.        b    Onntem  pro  pecc.ii;».         c    Qjando  lox  ujti  e(V.        d    Vcl  auxilia 
lu*  fum  tui.        DcafleauioueviiiumiH  u  i.-ifcii  •riniiahoaoii  in  "^eri.m.    e  E>ponit  projihctiam. 

acce'pto cxa^udiui  tCj&indicfalutisadiuuicc.  Eccenunccc- 

a    (iuo  morbis  moitalibus  falubt:»  mcdicina  iiifunditui.         b    AU;»  ■vrl  is  idfin  .epiicat         c     A  deo 
(nlliciti  fauius  circa  falu:em  .TEroium.  JExhoif.mut  uel  ne  rer'puii$  in  uanum  uos  dico 


tl.( 
ii;fr3 


docercmus,    opcris  

excmplonon  cxhibc   j  -^^  rriulca  paticntia ,  in  tribulationibus ,  in  reccfsi^tatibus ,  in 

r/«rc\iic  .    ■  J-  ■  u    .         u     I  •    -  •     •■ 

Anmii  cuia  &  lunoic.        b    lo  ueibciibus. 


rcmus 
4c  Ambrofius.  Vi- 
i>  tupcrarccur  cnim  mi 
niftcriu  ipfum  ,fica  , 
qux  vcrbis  doccbant, 
opcnbus  fuis ,  vc  fic- 
rcnc  cxcmpla  non  da 
rcnc. 

tanimileiiita  C     Shut  Del  mi.  Qtli 
"•  noadulancnr,vtpfcu 

AoUroiu».     doftudcnccslucro 


t  anxietati' 


t  puritate. 


c    Aflii^ianibus. 
d     v:flus  «c  ucl\iius.   '  1       .  .      .  ^       . 

I)  rium. acccpic  aConn 

.    .,  ,.    '♦  chiis.  Coiinitionc  vc- 

c  Vinculis.         d    ComiuoiioniLus  popii  1  contia  le.    ,j  ^^        f-'. 

Quia  ApollolusmsniLi.s  cpcrataiurr.e».ui  trsuiscflet.  fO  ,  lCU  lCICnfiam,VC 

n..    .       ,b   .    .        e        .,         ■    r  V  <^       \        '    1  e?'^'"^."   17  ^"^^''''^'ococdoanna, 

tanguItijs5i"piagis,mcarceribus,inleaitionibus,mlaDori-  ,«  nam  &  ipfa  qucquc 

a    Norte  laborando.         b     Coa^is  u;^  fpomanei».         c    Mcutii  &  corporis.         d   Sciiptuiarmn,    19    cfi  laboriulj.  Dcindc 
uel  ouomodo  intcr  iniquos  conucifandum  lit.  e   Expcftationis.   ,_   ,  , 

■-  —  .     -.       d       .  a.1  c,      *°  longanimitatcm  fcu 

enitatcm  in  alicnos, 

13  bcnignicate  in  fuos, 

_  w  ,.  ,  •  w      1  *^  Sandifiimi      fpiritus 

B  Sicut  pfeudo  iimulant,  ut  dfcipiant  piatdicandouel  loijuendo.        a   Miiacuhs.  ..  _ 

h  nrMi  £|(fja     in  vcrbo  vcritatis,  in  vfrtutc*  Dei.  t  Per  arma 


f   t  •  •      a».-       -       .     .   b     ••       ,   .  cn  •  -      r   •  tl  4-1    e  U 

bus,in  vignijs,inieiunijs,tincaltitatc,  inkicntia,  inTlon-  ii  j^ 

a    Blanditijj.        b   Qiiia  omnia  finccrc  taccte  dcbcmus,  ut  fccundum  Dcum  luaues  &  atiabilci.  »*   , 

fganimitatc,  in  jt  fuauitate,  in  fpiritufando  .  In  cbaritatc 


non 


a  ,  in  vcroo  vcricatis , 

ExhibeaiBus  nos  muniti  pci  iuilitiam,  qui  loco  aiinoioin  mitnit  nos.  _  b   Ne  piofpeiis  extolla- 

mur.        Ke  adueifis  fianj^amui.        c   Euangelij.         Ha:  lunt  pattes  ptorpeioiumucl  aduerforum. 

d  Vt  non  pu.icat  nos  prxdicaiC,  ^uod  quidara  hoitent. 


eius 


l 


Mnth.  it.  i. 
bidein. 


c 

De  Titafoliu 


d     Inmul.pa.in  tri.^t 

onus  Chrifti ,  &  rc-  '  iu^rtiti^  a  dextrfs  &  a  finiftris .  Pcr  glonam  &  t  ignobilita 

uics  incus  fpiricufan 

oviuificance,  &:fpe 
futuri  oiiinia  initigance,omniaenim  frua  &  immaniafaci- 
lia  &  picpcnullatscicamor.Ecfccundum  hociiuc]l!g,cqd 
dicit"."  yctiite  ad me  vrnnes^quiUboratis  &  otteraiieliiSy  &  e.rr.v, 
Ec  itcrum  ;  Tollitc iugum  niiumfuper ■pos,&  nmetiieiis  requiem  a. 
y>.  lugum  cnim  mcum  fuaueefi,&c. 
c  In  cjy?/f*rf,habita,  itifcientia,  vc  cafiefciant,nihil  adulrc- 
rifis  opirrionis  admifccant. 

f  Jn  imu.  habita.  fpiritufanBo  :  vc  fecundum  Dcum  fuaues 
&  atfabiles,n6  vt  illi,qui  pcr  dulces  fermoncs  fcducunt  cor- 
dainnoccncum. 

^cBcrnardus.Vidc  quomodo  omnia  facicntem,oidinan 
tcm  ,  &  viuificantem  in  mcdio  bonorum ,  ficuccor  in  mc- 

dio 


*^  obfcruantiam 

enim  nutum  fcqucba 
tur .  Non  fidam  autc 

17  charitatem  vocacfin 

18  ccram&rgcrmanam, 
quxnon  m  figuraccr 
nitur,  lcdreiplacon- 

firmatur .  Sermoncm  aytcm  ueriratis ,  prasdicationcm  pie- 
tatis.  Omnia  autcm  diuin^c  potencia:  attribuic ,  cacnira  ad- 
luuancc  ,fe  in  his  omnibus  rede  gclTic. 
h    Invirt.  Dci .  Non  fpcremus  in  homine  ucl  in  bonu  ,  fi 
quid  boni  cll  Dco  atcnbuamus ,  ucl  qui  przdicla  habet,mi- 
racula  facic  ad  conucrfioncm  infidelium. 
i     Terglo.&  ig.  Exhibeamiis  nos  uc  mi.  Dei.  Terglor.  Siglo 
riofi  fumus  apud  homincs ,  ucl  ignobiles  &:  conccmpci ,  uc 
ncc  indc  inQc^niur ,  nec  inde'  fuccumbamus  ucl  dolcamus. 
Eodcm  modofi  intamamurdc  aliquo  fcelere,ucIbonam 
famamhabeamus  dealiquoopere.lccm  exhibcamus  nos 
Dcohabici. 

S  a    yt 


tl>ei| 
vcl  \ 


\6. 
funi 


^M 


Aui 

V». 


Ditt>£«. 


NICOLAVS     DE     LYRA. 
I      Jixaiidiiii  te .  quia  orationcs  fidclium  exaudibiies  funt ,  pcr 
Chriftum.     z    £f  »»c//e /a/wtij.  tcmporeChrifti,  quiopcratus 
eli  falutcm  in  mcdio  tcrr.T. 

3  ^dinuiie.  opcra  tua  perficicndo  &ad  gloriam  pcrducen- 
do,ad  quam  non  inuabant  tcmporc  vctcris  Teftamcnti. 

4  Eccenunc  temp.ac.  Hocdicit  Apoftolus  applicando  authori- 
tatf m  Ifaiae  ad  Chrilh  tcmpus.Et  patct  ex  diftis  fcntentia, 

5  ^{emitii  datites,  &c.  id  clt,  fcandalum  ex  diftis  vci  faftis  mi- 
nusre^tis. 

6  f^t  non  vitu.mini.no.  quia  mala  fubditorum  redundant  in  vi- 
tuperium  przlatorum. 

7  Sdinomnibus.  fcilicet,pertincritibusadfalutem. 

8  Exhibcamus  nofmeiipfos,&c.^pli  Chrifto  nos  quantum  poflu 
tnusioniormando. 

9  In  mul  pa.  Hic  confequenter  explicat  fuam  exhortationem 
in  fpciiali .  Et  dmiditur  in  trcs :  quia  pnmo  dcclarat  qualiter  fic 
vtciulum  gratiacoUata  inexteriori  contierfatione  ,fcc'jndoin 
interion  dcuotionc,ibi.-  Os  tiofinm.  tcrtio  in  infidelium  vitatio- 
DC,ibi :  T^clite  iugmi^&c.  Circa  primura  tria  facit.fccundum,^ 
in  triliHs  lanftaconuerfatioconfiHit^primuracll  tolcrantia  ma- 
loruni,  f;.cuncium,  opcratio  bonorum,  ibi ;  In  caDitatc.  tcrtium 
ell  operatio  illorum  &  illorum,)!»!:  Ter  arma.  Circa  primu  fcicn 
dum,qu()d  in  malis  pocna:  lolcrandis  pnmo  paticntia  cft  neccf- 
faria,  idco  dicit :  In  mthapctieti.  &  dicit  reulta,proptercBultitu- 
dincm  malorum  (upcruenicntium. 
10      In  iribidationibus.  cx  aduerfariorum  pcrfccutione. 

In  nec(ffiiat:bus.  ex  dcfeflu  neceflariorum  viie. 

/««»5Kni».cxeuadcndidiHicultatcfcuimporiibilitate. 

Jn^/<tgif.nobisillatis  in  corporc. 

/H  carccribus.  nc  poflemus  ad  pracdicandum  difturrcrc. 

In  feditiouibus.coMra  nos  motis  ab  aducriarijs  veritatis. 

In  labo.  operando  proprijs  manibus:  quodfccit  Apoftolus 


II 

12 

14 

M 

16 


apud  Corinthios,  vt  qu*ftuni  falfij  Apoftolis  prxcludcrct. 

17    Jn 


17  7/5  •)j?^i/,/5.  propter  inftaiitiamorationis.  i8  ln:c;i'.ntis, 
aliqn  voluntarie  afl^unptis  ad  rcprcirioncmcarnis&  alinriiaedi- 
fitauoncm  ,&  aliquando  cxcibidefeftibuspaticnicrtolcratis. 
19  In  cajiiate.  Hic  conlequentcr  ponit  ca  ,  qua^  pertir.tnt  ad 
operationembonorum  :  m  primoiunt.qux  pertincnt  adopcra 
tionemcordis,  &  quanium  adhocdicit :  /«Cm//..  quacdicitpuri- 
tatem  mentis  rcdunilaniein  ccrporc.  lo  ln  /c.fnf/tf.  quantii 
ad  cognitionc  diuinoru  &  humanoru  ad  falutcm  neccflarioru. 
21  /«/o'/^a>7/>«/f</fe.patienterexpeftando  diu<na  promifla. 
Zi  7»/f<<i«  f<j,'e.qusE  fjcit  homuiem  dulccm  &  (uaucmproxi- 
mo  verbo  &  fafto  ex  gratia:  abundantia,  ideo  fubditur. 

25  7«  fpiritufa  <?o .  In  churitate  non  fiBa .  contra  hypocritas. 
Confcqucntcr  tangit  perfcftioncm  oris.  di. 

24     In  verbo  vcritati'.  pr.Tedicando,&  cum  bominibuscommiz* 
nitcr  loquendo.&  pertcclioncm  operis. 
Z5     7«  viitiite  Dci.  opcra  mcritoria  faciendo  &  do£lrinam  mi- 
raculis  confirmando. 

26  Ter  arrna  itijiitijc  a  drxtris.  Hic  confequcnter  oftcndit  qua- 
liter  vtcndiilit  gratia  diuinitus  collata  incomparationc  boiio- 
tum&  malorum  ,  idcft,  iutcrhuius  mundiprofpcra&  aducrfa 
non  deuiare  a  rdflitudine.Profpcra  autcm  &  aducrta  tna  rcfpi- 
ciunt,fcilicet,fuperbiam  vitx,  concupifccntiam carnis,&  concu  J 
pifcentiamoculorum  ,  idcoolledit  propofitum  primoin  primo, 
fecundo  in  fccundo ,  ibi :  jQ^ j//  inoricntes .  tcrt lo  in  tcrtio  ,  ibi : 
iluafi  igentcs .  Omnialfta  tamen  pertincnt  ad  veriratcm  luUitij 
communiteracceptCjidcodicit  iTtr ar.iu.aiex.\A  cft,  ncinpro 
fpcris  per  fupcrbiam  elcuemur. 

27  Ei  4//'/y/>/j.  vt  in  adu<riis  a  virtutenondeijc!amur,&  fi.. 
Biiliter  intclligendum  cit  iu  fcqucntibus,  cum  dicitur 

28  Tergloriam  &  ignibiltiiKM  .  Aliquando  Apoftolifucrunt 
ab  hominibus  reputati  valde  gloriofi  ,  licut  dicitur  Ait.  1 4.c3p. 
quod  Licaoniftae  Paulp  &  BarnabaE  volcbant  tanquam  dijs  facrt 
ficare.  Et  alibi  incarccrAti  fucrunt,  vt  viles,  &  abie^i,lkut  patet 
cx  codcm  libro. 

I     Tcr 


40I 


II.AclCorinthios.   Cap.  VI.        402 


^  a    J't^rd.  .ipucl  quofdam,qiK)d  falfum  ert.Ec  non  ^\c\X.  fim- 
A  plicitc!,habici  fedudores,  Icdaddit,vt,  &:indceftinfamia. 
..t).l.»^.  J2c  apud  .ilios  babiti . 

b    Vtraccs.  vc.Qj^iiod  veriim  efr.vt  ncc  bona  xftimationc 
fupcrbiamiis.nec  mala  doleamus.  Iccm  habiti  apud  alios. 
^THJiODOR. 


ay 


'A 


uun. 


Omnia  pugnanc  cx 
diamecro,gloria,  & 
maledi- 
&;Iaus,moi"S, 
&  vica,  gaudium  ,  & 


ignominia, 
dtum . 


a 
b 


I       triftitia.  Scd  camc,&: 

I  hxc,  &:  illa  arma  effc 
iufticix  pronuciauic, 
&:  per  c:i  ,  qu.^  funt 
concraria  vnam  vir- 
tuccm  concempcra- 
uic.  Nam  neque  glo- 
I  riacumexculic,ncq; 
ignominia   deiccic , 

.  I      nec  cum  laus  infla- 

I      uic,  necmaledidum 

cxcruciauic,  fcdpcr 

concraria  ingredies, 

manfic  inimutabilis. 

■1  C     Vtcafilgati.  i.  pcr 

vcrba  a  prxdicacio- 

;  ne  coercici  .  Apud 

„  ^,  alios  non  cartigaci, 

Kn  quodcfletmortifica 

a  ai-  tos  eflTe.  Ideoque  pro 

*  f'  eo  ponic ,  &:  non  fu- 

^  mus  mortificaci,  quia  no  vincebant^.no  ccdcbant.Morcifica 

lu  .c-  tur.n.qui  in  fidci  tonfclTionc  iion  pcrmancc .  Vel  de  morte 
temporalipotcft  intelligi.Fadi  fumus,vtcartigati,q.a  pcrmi 
fit  cos  dcus  prefluris  excrccri,  vt  mcrico  crefcerencEc  non 
niortificaci ,  quia  non  pmiccitdeuscorporaliter  occidi,&  fl 
multi  martyrcsoccidijcur,  non  moricur  ecclcria,fcd  aduer- 
fiscmendat'.  Ice  habiti  non  folum  cgentes  ,  fcd  !ibi  infuffi- 
cicntcs.  Vtfedu.Slcut  qni  igno.<^c.  Nota  qiiibufdam  addi,vej 
vtjvel  quafi,vel  ficut,vel  tanquam.Ha?c  ficut  in  fomnijs  tra 
ficrunt,fed  contraria  fine  quafi,ponuntur,quia  ccrca. 
d    Qjtaft  trilies.lnivnici  pucabanceos  no  euadcreminas  ini- 
quorum.ipfi  ope  dei  cuii  funt  a  morcc  prxfcnci,&:  fucura. 
c    OmniapolJident.  Qui  terrcnasdiuiciasabijciences,c^lefies 
per  fidc  iam  ccnenc,quafi  nihil  habcntes  omnia  poflident,g. 
terrcnis  in  vfum,vel  opus  mifcricordi^  retencis,carlefles  fe 
C  quandoque  habituros  fpcrant.  Gloria  apoftolorum  fuit,ni- 

hil 


I 

2 

? 

4 

6 

l 


trana  vnam  vucuce 
concemperauit  .Na 
neque  gloria  eum 
exculicncqueigno* 
minia  dciccic  ^  ncc 
eulaus  inflauic,  nec 
maledittu  cxcrucia- 
uit.  Sedper  concra- 
ria  ingrcdicns  man- 
fitirnmucabilis.  Dex 


m* 


hil  omnino  poffidcrcfinc  follicitudincefl?',  &  tam  res,qua  D 
diios  cnru  pofTidere ,  quia  omniaad  pedes  coru  poncbatur. 
^  Theod.Omnia  pugnanc  cx  diamctro,gIoria,&  ignomi 
nia,nr)aledidum,&:Iaus,mors,&:  vita,gaudiutD,  &:  triiiiria. 
Sed  camcn,&:h2c,  &:  illa  effe  arnia  iufiicis  pronunciauit,&: 

pcrca^qu^funtcon- 

3    f  Vnde  infamia. 

tem,p^rlinfamiam,&bonamfamam.  Vtredu(Si:orcs,5<:  ve- 

\    ^Vtboniftma.  lApudalios.  b    1  Habiti.  c    f  A  deo  rcprobaii. 

d     fA  deoprobati.  e     T  Ce  vitio  iiivirium  ruentes'. 

races,  ficut,qui  igno^ti ,  &i  cogniti .  Quafi  morientes,&  qccq 

a     ^  Sci.undum  alios  in  virtutibus.  tBv>nis  opcribusapudaliotum  opinionem. 

b    f  Vt  putarcntur  ceJereaprsdicatione,  &  non  cedebant .        c    f  Itcnim  habiii .    TQ^monvere. 

d    De  tribuia.  e     Eramis. 

^  viuimus.vtca'ftigati,&  no  mortificati .  QuaTitriftes,fempe'r 

a    Vere;  b     Qma  hic  iiilUtia  gnud  um  operarur.  c    Habiti. 

d    Veiis  bQttis,&  rpitiiualibus.  In  terienis  cgelt.item  patientes.  e    Etamus. 

Spiritualibus  diuitiis. 

autc'm  gaudcntes.SKUt  egenres,multos  autcm  locupleta'n-  lo  tcraauccm  vocatca, 

a    Habiti  fumus  non  lolum  egentes,  fcd  eii.im.  b     Penitus   .        Spiritualis  boni  ,  vel  tetieni.    ii    qUSJ  aniiTlO  graC.T  Cl- 

c    Non  folum  Ipiiitualia.  Et  etiam  fpiritualia,C|niadeum  timcntibusmhil  dceft .    d    Sumus.  ^q  vidcnCUr     finiffra 

e    Liberecx  confcicnrialoquitur.  t.  'i.j  iliiuu4 

c  tes,tanquamnihiIhaWes,&dmniapoiridentes.Qsnd-  12  fraSea      '^°ft  ^ 

I    a    In  ouinibus  piidiftis .  .     b    Mcnsno;ha.  Et  ideo  hoc  feci  ,  quia  mens  eft  plena  diui-    13  *  ^ 

tiis,nec  etubefcit  dicercquod  in  fe  habet ,  &  ideo  fi  quas  arguftiasiiit  inopiam  fcientiz,vel 
boni  operis  habetis,non  hoca  nnbis  haberis,  vt  vos  puiaiis  ,  c]uipfcudo  prat<:rtis,fed  cjuia 
dura  corda  habetis  .id  inteiligendum,  &  complendum. 

g  ftrum  t  patetadvos,  oCorinthij ,  cornoflrum dilata- 

Angultiaspatimini. 

h  tumefl.  t  Non  anguftiamini  innobis,  anguftiamini  au- 

Quam  nos.  f  ,   .^     .  ^' 

tcmin  vifceribus  vcftris   Enndcm  autem  habentcsrcmu-  J^  r,«;S£ 

Oli  d  latati  fueiitis.  a    Abu.nJant!a  f:ientiac ,  &  virrutum,  &  fpefitturi.  r  C  A  1  ■* 

nerationem  ,  tanquam  filiis  dico  ,  dih'tamini ,  &  vos.  i9  locupfccances^^Ab 

omnibus  cnimpecu 
niam  colligcns.mittebat  ad  pauperes ,  &  qui  nihil  habcbat, 
cuiufuis  piiE  domus  erat  dominus , 

f  Oi»o//r«w.Q^MuItadixidevobis,fcdha?comniaampIe,  Augu.dfalog. 
&:  diffufe  dida ,  ad  vos corrigendos  fpedant  o  Corinthij,&:  tSlSl^llii 
non  ad  meam  fiiperbiam.  C^flulti,qui  mc  dimififf is.  cpift  loan. " 

•Ji  Ambrofius.  Hoc  libertatis  caufa loquitur,&:  purx con- 
fcicntiar.  M  ili  enim  fibi  confcia  mcns ,  loqui  trcpidat,fen- 
fum  perdit,  in  verbiscrrat. 

g     Cornoflri,mdilatatumeJi,&c.   *  Auguftinus.  Vndedilata  Dblog.ad 
tum  eff  cor,nifi  per  charitatem  fpiritaiemJiuxta  Pfal.  Viam  Orof.ca.». 
mandatorum  tuorum  cucurri  cum  dilatafficor  mcum.        l*ial-»»8. 
h     T^ma»gMft:aminiinnobis,a-c.  •$«  Theodorct,  Quieuitn 

cff  hoff  ili  in  aliquem  animo,vel  ipfam  eius  memoriam  cco 
gitationc  fua  cijcit . 

•}<  AmbioOus.  Hocdicit,quianonobcratmagiffro,fidi- 
fcipuli  male  vertcrentur  contcmnences  vigorem  dodbm^,  ? 
^quia 


quxeH 
de  rebus  opinione, 
imponens  nomina. 
lureaucem  admiran 
dafuntca,  quxfunc 
in  fine  .  Cum  enim 
16  dixiffet,  vtmcndici,. 


14 


15 


i 


NICOLAVS    DE    LY  RA. 

1  Pcr  infa,&:  b,  tjuia  ab  alitjuibns  dicebantur  magi,  &  deceptores 
dr  ab  aliis  veritatii  pmdicatores.  Ei  ad  idcm  pertinetjquod  fubdiiur. 

2  Vt  icdni\o\:cs.reputatifumus  a  multis. 
i     Etvctaces.abaltjs. 

4  Sicut  qui  i^n. ideJl,reprobati  a  malis. 

5  Et  co^nizi.ide/i,ap^robati  a  bonis,&  tamen  in  i[iis  profperis^et 
aduerfis  ftc  apofloii  fehabuerunt,  tjHodnon  recedebant  a  virtute per 
fuperbiam  eteuati^necprr  pufillanimitatem  deieCli . 

6  Quafi  moricntcs.  Hic  confequenter  ptnit  ea,^ntepertinent  ad 
eoncMptfcentiam  carnii,&  funt  tria .  Trimum  efi  vita ,  qua  maxime 
coHCkpi}citur,&  quanium  ad  hoc  dicit:  C^afi  moncntcs.f  eric«/« 
mortis  expoftii. 

7  Et  ccce  viuimus.  Deo  perfidem,&  graiiam  iuflificati.Secun- 
dum  eliincolumitas  rit.x.  Et  quantum  ad  hoc  dicit. 

8  Vt  caftigati,&  non.^w^y»  dicat  licet  a  deo  perflagcUa  caflige- 
rnur,tamen  a  morteper  eum  eripimHr.Tertium,quod  concupifcitur  in 
yitaprxfenti efl iocunditas,  & quantum  ad  hoc  dicit . 

$  Quafi  triftcs,fcrnpcr.»,^««w««  in  his,qu{pertinentad  carnl 
patiamur  affli£iionem,tamen  perfpiritii  maiorem  cofcqutmttr  mentis 
tonfolatinnem.fecundum  illud  ^^.$.g.  Ibant  apoftoli  gaudcntcs 
aconfpedir  conciIij,quoniam  digni  habiti  funt  pro  nomine 
lcfucontumcliam  pati. 

lo  Sicut  cgcntes.  Hic  confeqaenter  ponitea,quapertinentad 
tonckpifctntiam  oculorum.Sicut  cgenics.idefl  vi£lum,&  veilitHm 
*b«liismendicantes . 

J I  Multos  autem  locupl,  idefljaona  fpiritualia  ipfts  communi- 
tMtes^ux  tanto  funt  meliora,  quanto  qu*  funt  animx  corporaiibus 
pr/tferuntur.  12  Tanquam  ni,ha.  7{am  aposioii  omnia  tepora 
iiapropiet  chriflum  dimiferunt,Mat.l^.d.  Eccc  nos  rcliquimus 
omnia,&  fccuti  fumus  cc ,  (Sic. 

tj    £c 


I J  Et  omnia  poffld,  Qma  viuebant  Chriflo,&  non  fibiipfis.om 
nia  aitt  erant  Chrifiofubie£Ia,Mat.vl.d.Dzza  cff  mihi  Omnis  po. 
in  cq.&i.  in  tcv.pmptcrquod  apoHoit  reputabant  omniafubieSaJibi. 
In  cutusfignii  infcnfibites  crcaturtt  obediebant  eis  ad  nutit .  T^otadum 
autem^quod  apoflo  'us  in  pmmijjis  vario  modo  loquiiur  .ponendo  bon» 
temporaic  contrafpirituale,iam  in  temporalibus  addit  di£lionem  co* 
ditionaiem,f.quaJi  veltanquam,vcl  fiCHt,aut  huiufmodi.  non  autem 
infpirituatibus,quia  terhporalia  non  habent  raiionem  boai ,  vei  maii 
fecundim  veritatem,fed  tantum  fecundum  hominum  apparentiam^et 
exiflimationem  yfpirituaiia  vcrofecundum  veritatem. 

14  Os  noiiintri.Hic  confequeier  apuflolus  docet  vfum  grdtia  colr- 

lata  quantum  ad  interiorcm  deuotionem .  Et  diuiditur  in  duas partes,  Diuifia. 
quiaprimo  circa  hoc  defe  veritate  o^iendit.fecundo  ad  hoc  Corinthios   ' 
inducit,ibi;Non  anguftiamini,Circ<jpi»»aM  dicit:  Os  no.pa.ad 
vos  o.Co,  i.iila,qux  diximus^exiaElantia  nonprotulimus,ftd  ad  vti 
litatem  veilram  ,  vt  videatis  amicitiam  nojiram  erga  vos,  aperiendo 
yobis  corda  noflra,&  ideofubditur  deuotio,cum  dicitur. 

15  Co\[  iiottmm.idcfl apertum  ad  appetendum  magna,fciiicct  ba 
na  c/eieslia.Dicitur  autcmpcr  oppofitum  cor  hominis  angufliati,quan 
do  appettt  terrena  bona,c<t:leSJibus  omifps,  quia  terrenafunt  iufra  ho' 
minem.&ipfominora.  16  Nonanguff.  Hic  inducitCorinthibs 
ad  ftmile,dicens:Non  angu.in  no.quaji dicat fi  angufliamininimis, 
hona  terrena  appetendo  modo  diilo ,  hoc  nonprouenn  ex  hoc,quodvi- 
dijiis  in  nobis,quia  non  dedimus  vobis  exempium  hocfaciendijcdpra 
uenit  cx  cupiditate  vcflra,ideofubditur. 

17  Anguftiamini au.  quaft  dicathoc  prouenit cx defeSiu veflrx 
deuotionis.ideo  fubditi. 

1 8  Eandcm  au.ha.  vobis promiffam  in  cdefiibus,ficut  &  nohis. 

19  Tanquam  fi.di.  quormn  faiutem fummt  defidcramus. 

20  Dilatamini,&:  vos.  adappeteada  caieftia,-pt habeatis remw 
nerationem  eaHdem^  quam  expeiio. 

I    NoUc 


403         GlGford  &:NicoIaideLyra'.        40. 


'^  qviia  vnufquifqiic  pro  opcribus  fnis  merccdcm  accipicr ,  qa 

A  qucdadm3giIlroxpcrtinct,nontacucrunt ,  dicctedon^ino 

9d  Ezechiclcm  pA)plietam  :  Exalta  vocem  tuam,&:  loquc- 

rcad  picbcm ,  fi  te  audjcrintluqrabcrjseos,  (i  quomiuus,tu 

animam  tuam  riluabjs, 


t«)«carii«. 


A«»S«C  H.  poft  a     t^^iu  ikgum ,  or<. 

crllat.cODo-  quia  vosiufti.illi  ini 

tm>(»f-i.O:     quj^  ^  ideo  in  nullo 

dcbctis  eis  coromu 

nicare . 

4CTHEODO. 
Nc  imiccmini  bo- 
ucs,^aliodcflci\iJr, 
&  lugum  trahunr, 
'    incrcdulorum  frau- 
dcm  vc-flrx  dodUi" 
»  nx  prxfcrentcs. 
4.  r»,  .  r  b     j2  f^  autSca.  Cbr. 
^^•^^'"•^•''VtCUrifl^&Bclial 
non  conueniunt,ric 
tle»id,i«,d.  Chriftus,&C  quilibcc 
infidclis.  lccm  nihil . 
babet  templumdei 
cuidolis,&:  voseftis 
Ausu.lib^.dctemplumdci,  ideo 
*«F'»  nodcbctiscommu- 

nicarecumhis  ,qui 
funttcpludiaboli. 
C  Cumidolii?  Jdola 
prohibct  coli,  quia 
ab  vno  dco  feparaCt 
His  onmib.  modis 
ollendit  communi' 
taccm  pfeudo  efle 


f    f Socii  (Sje  malonim. 


f  ideft  ff  nii  flf ri  ttbcrtate  «miflj.cum  h'i  infidelibni  ,  qui  przdicint  car- 
lulcs  ol  rcninntiaJ  ,  •'  ijni  fufi.fpiliis  ^ugum  !egi»  noliie  viira  ducete. 

NolitciugumducerecuminficielibLis.  t   Qusenimpartici- 

fNulU.  a    1Etquiavo»Iux  ,  lUltenebrz  per  ijiioramiara, 


inicrhomincsagit.  EtdicitChriftus:   Habitabointcrjllo-,  ^) 
&  ambulabo,i.corpor.iliccrincerilloscoucrfabor.  Vn  alibi:  Btuj^ 
Jn  tcrris  v:fus  cft.iV  cCi  hominib.conucrfatus  crt,&  vcrbum  '"»» 
caro  fadu  cft,.\'  habicauic  in  nobis .  Ec  hic  Chriflusdeus  no 
flcr  cli,&:  ccclcfia  c  IT  populiis  cius ,  iSc  ideo  vult  cos  fcparai  i 

ab  omni  coucami» 

nationc . 

f    Tropterqnod,&c.    f  Q^  . 
Vtiturhic  verbis  «ouu», 

Ifaiequalifuis.  Hoc 


patiomftirisecumuiK]U!tace  ,  aut  quac  locietas  luciadtcne-  3    aj^fj^ram  di£lu  ert 

IftqHiavostnctnbtjChtiiii.ilUduMi-.ChiiftusJcdiabolusnincoimenium:.      ,        ,  .  *      H/>  Tiirl-ric  hohinnri 

a    1  Q-ii  fe  mentitur  Deum.     r       UC   lULl<i.  IS  ll<<Ull.<lllll 


'Qj^  le  mentitur  ueum.     r 

bras  ?  Qu:^  autcm  t  conuentio  Chrilli  ad  Belial  ?  Aut  quae  6    '^"^ '"  babylone ,  nc 

^lnterptetaiutapollata.  a    f  Et  vos  hdeles,  illumaliinlideies .  «^  n 

l)     «Et  voscltisteinplum  in  tjuoeli  fpiritufranfta-i.ic  iplifunt  in  .'^uibus  habitat  diabolus.  _ 

parsfidelicumiufideli  ?   Quiautem  confenfus  temploDci 

a    IQui  vos  viuerefacit. 

cumidolis  >  t  VoscnimcftistemplumDeiviui,ficutdicit 

^Et  in  Ezethiele.  a     ^Por  yatiam,in  illis.  lExcolsm.purosfaciam. 

b    1  Et  piomuucbo  de  virtute  in  vifiuiem,  8c  peifeueianier  pioliceic  facum 

^  In  coiic  eorum  lato  per  charitatem. 

Deus,  tquoniaminha'bitaboinillis,  &ambula''bointcreos, 

a    Vt*  ben.-faciam.vt  videaideuseoium.  b    ^lta  obedxni.vt  vidcamur  mei,  8c  non  raundi. 

c    t  Q»i»  templumdeieftis. 

&croillorumDcus,  &ipfieruntmihipopulus.  t   Prdptcr 

a    INon  coipoialiter.fed  fpiiitujliter.vt  non  taceatis ,  fcd  mciepetis  fceleia  eorum  . 

b    iCiiii  ellis  m  raedio  nctj  litia;  corum  c    ^Cum  exiltis  fepar.itevni.vt  necconfenfum  habcatit. 

quodexfteds  mediJ  eorum,  &rcparammidicit  dominus, 

•    \  Ca^iuiit  obffiuancij;,  b    TNe  taflu*  fit,ideil  delf datio ,  ^uod  cft  ptinius  motus. 

c    1  Ante  elcAot. 

&:imroundum  ne  tetigeritis,  &  ego  rccipiam  vos  ,  &ero 

«    f&.eceptlt.  TM^^ipfumdans.  ^Adgloiiam.  ^S^miles. 

^  Vt  eciam  debilioies  inclinac. 

vobis  in  patrem,  &  vosctitismihiinfilios,  &fihas ,  dicit 

lauiftus. 

dominus  omnipotens. 


Vitnndam . 

"  Ambro.ManifeftumcfrhxCjqux  cnumcrat,e(Ic  cocra- 

'ria,ac  pcr  hoc  fugicndum  abhis  ducet,quia  dicit  dominus, 

M.nt.*,  7{emopotefl duobus  dominisfouire,  Lcx  enim  iufiitiam  pdicat, 

iiihcf.j.  vt  fugiarur  iniquitas,  lumcn  oftcnditquod  cft  vcritas,vtab 

ignorantia,quiEtenebr5funcrccedatur,Chriftum  in  deimi 

llcrio annunci3r,vc  a  diabolo ,  qui  fc  deum  menciri  vulc,rc- 

ccdacur,credencibus  vitam  pollicetur  icternam,  vt  pcrfidia 

cxutiabomni  infidcliumccrorerinc  alicni.idolaprohibuit 

coIi,quia  remplo  dci  funt  inimica . 

d     f^os  eflis  templum.  *  Scdul.  Cum  vbiquc  dcus  fit ,  tamcn 

C  i'i  'lli!>  propric  habitarc  fe dicit ,  qui  eius  gracia pcrfruuntur. 

C    QHoniam  inbab.  Vcl  dccorporali  conucrfacioneChnfti, 

intcr 


communicarent  Bt 
bylonijs  inter  quos 
habirabanc  ,  quod 
apoftolus  fpiricuali- 
cerad  nosrcferr. 

Au.ToIer.idi  fun:  ^ 
quidammalipropa  *'•' 
ce,  ncccorpornliccr  ^*"' 
ab  cis  rccecJitur,  fcd  qua  " 
fpualicer.  Exirccft  lij-) 
faccrc ,  quod  pcrci-  b 
nec  ad  corrcdionc 
malorum  quancum 
liccCjpgradu  cuiuf- 
qucfaluapacc.  Di- 
fpliccre  ert  non  tan- 
*7  gercNoenim  pro- 
'*'  pheta?,qui  h^cdice- 
bat  populum  fuum 
dimifcriif  ,fcd  inter 
eos  habicabanc  quos    i| 


9 
10 

II 


16 


increpabanc,  vnum 
teplum  cum  cis  intrabant,eadem  facramcnta  celcbrabanc, 
hoc eft  cxir<?,ore  no  partcre,  fed  rcdargucre,corripere,mu 
nere.Hoc  cft  immundii  non  tangercvoluntatc  non  cofcn 
tirc.  Maius  malum  \n  fcparatione bonoru  committimus,^ 
in  maloru  comixcione  tugimus.  Ideft,dum  corporaliter  fc- 
paramus  nosabonisp^  malos,  qua  fugimus.in  coniundio 
nemalorum  non  rcmancntes,i.quamlitillud,  quodfugi- 
mus  fugicndoconiundtioncm  malorum.Spiritualiter  ergo 
quifquc  recedaca  malis,tali  no  impucac  deus  fua  peccaca,g,a 
non  fecic.alicna non,quia non approbiuic.nec  ncgl  gcncia, 
quia  noii  cacuic.  non  fupcrbiam ,  quia  m  vnicatc  pcrmanfic. 
Vel  fcparaminiji.  fcorfum  licis,paraci  p  eos,ficuc  prius  ^ 
eis.Hoc  ad  liccram didtu  cft  ludiis habitacib.  in  Babylonc. 


NICOLAVS    DE    LYRA. 

1  Ts(/)//fr,e^c.Hicconfcquctcrdocct  vfum  collatzgratizqui 
Diuifio.  tum  ad  iiiBddiuiu  deuiraiionem  .  £t  diuiditurin  dua$  partcs, 
quia  primo  facit  propolitum  .  fecundo  probat  quoddam  di£lum 
ihi.Vos.enm.Cnci  primum  dicit :  KljiLie iugum  duccn-  cum  infiae' 
Itbui.  idcft  eis  coniugi  in  conucrfatione  feu  familiaritate :  lugu 
enimdicituraiungcndo.  vndccharitas  dicitur  iugumChrilti, 
iniquirasveroiugumdiaboli,  inquoiunguntur  maligni.  Quod 
auiem  Hdelcs  ab  uifidelibus  debeant  ieparari,dcclarat  multipli« 
ciier.  Primo  ratinne  fumpta  ex  habitu  affe£lus,  dicens . 
X  ^xenim.  ide(I,quxe(iinHdelium  voiuntate. 
5  Cu-n  inifuiiatf^jciux  eli  in  afie^a  infidclium,quan  dicat nul 
la.Sccundo  cx  habitu  inteileftus . 

4  H^xfecHtas.  i.vcritatisfidci,quxlucctin  mentib.fidelium. 

5  ,Ad  tentbias.\Atii  crrores  in  mentibus  infidclium  exiftcntcs, 
quafi  dicat  nulla.imo  dcbent  diuidi,  Hcut  in  pnma  rcrum  creatio 
nc-.Di  us  dimfit  lui I th  a  tembris,  Gen.i,Tertio,rati6nc  capitis  fi- 
delium,tji]od  eft  Chriftu$,&  capitis  intidclium,  quod  cft  diabo- 
lus.dequibus  dicit. 

6  -i^f^awff  «conwe».  quafidicatnulIa.Etidco,ficuthxccapita 
nonhabent  aliquam  conucntioncm  admuiccm,itancceoruni 
inembta  habent .  Quarto  ex  fine,dicens. 

7  ^ut^fix  parsfidcl.  i.fors  attcrnx  hacrcditatis  ab  eo  cxpc^Va- 
XX.  8  C«)wi/(/i<if/<.Cuiusfini$cftmor$xterna.ErHcutnuila 
conucivicntia  eft  in  finc.ljc  ncc  in  his.quat  ad  finem  .  quinto,ex 
prxfcnti  ftatu  in  quo  fidclis  cft  teropium  dei.ideo  dicitT 

)f     ^^iau:emcofe>ifustempludeif  idcli.fidcli. 
)0     Cumideiis.  i.cuoiiiifidcljbu$,^uidicunturidola,eoqu6d 

colunc 


colunt-ipfa.fccundum  illud  pf.r  J.c.  Similes illis fiant.,qni faciunt 
ea.,&c.hoc  autem  inducit  Apoftoius,  quia  inter  Corinthios  crat 
aliqui  fapientes  rcputati,qui  tamcncomcdebantidoloth<taiii 
fcandalum  aliorum.bcut  diOumfuit.i.Corin.g.  Proptcrquod 
apoftoius  ioquitur  ad  reprimcndumhuncabufum. 
1 1  P^oi  eiiitf .  Hic  confcqucntcr  probac  quoddam  diftum^fcili 
cet  quod  fidclcs  iunt  dci  templum,  pcraudtoritatcm  Lcui.26.d. 
vbitranfiationoftra  habct.  Vonatn  tabernacHlum  mcum inmedi» 
yefiri'  lococuiusdiciturhic. 

II  Inhabitaboinil.  Licet  cnim  deus  fit  inomnibus  pcr  efTcn- 
tiam,prxfentiam,&potentiam,tamenin  fiddibuscftmodo  fpe 
cialipcrgratiam. 

13  Et  ambulabo  inter.  dando  eis  virtutcm  proccdend:  de  bono 
inmeliut. 

14  El  ero  illorufn.  protegcns  eos  fpeciali  prouidcntis. 

15  Etipfi eruntmihipnp.  pcrcxhibitioncmdebiticultus.  Pec 
hoc  autcm,quod  hic  dicitur  :  Inhabitabo  in  iUis  in  petfona  dci. 
habccurquodfidclcs  funt  tetnplumdci. 

16  Tiopierquod.  Ex  prajdiftisinfcrtur  monitio,  qux  fumitar 
exfcriptura  Ifa.ji.  Inquo  tria  tanguntur,qux  dcbcnt  agcrcfi- 
dclcs  crga  infidclcs .  Primu  eft,qu6dcorum  pcccatadefcramus. 
quodnotaturcum  dicitur:  Troptcr quod exite de  medio eorumyif 
feparaminidicit  dominus.  Sccundum  cft.vt  occalionem  fugiamui 
peccatorum,ibi:  £t feparamini:  Tcrtium,ncfulhneamuscorutn 
mala,  fedpotiusarguamus ,  cum  dicitur:  17  Ettmmundnm, 
palpando  vitia  fcu  paliiando.  £t  fubditur  przmium  in  hanc  mo« 
nitionem  feruantibus  rcddcndum,  cum  dicicur. 

18  Egorecipiam.  Hicin  pracfcnti  ad  tamiliaritatcmiDeamper 
gratiam,&  in  futuro  per  aUiniiUcionem  per  glotiam. 

CAP. 


40 j       1 1.  Ad  Corinthios.  Cap.  Vil.       40^ 


^  ADDITIOI. 

/Y      Inc.fS.vbi  dickm inpo(\.Tanift4amnihithabentes. 

Siiper  hoc,quod  dicitur;  Tmqttam  nihil  habentes.Qlo.quiz  fibi 
infufficientcs  putabantur .  tt  oia  poiridetes,no  foln  fpu3lia,fcd 
£f  tpalia,qui3  timentib.deum  nihil  deell,  q  fuit  gloria  apoftolo- 
ru  nihil  oino herc ,  vt  finc  foUicitudine  cflcnt,  &  tii  res  quas  dfii 
earu  relinquebant  ipli  pofiidebant,quia  oia  ad  pcdcs  apoftolorii 
niittebantur,A£l.4.Potcft  ct  exponi  hoc,quod  dicitur:  Tanquam 
Bihithabentrst&c.  fic.Na  apoftolilicctcirencomninopauperes 
in  efFeftu,&  fic  tan|  nihil  habetss,quia  de  eis  dicitur  .  Ecce  nos 
dercliquimus  oia  tn  in  aflFeftu  crant  oia  poHidentcs,  quia  appe- 
titus  corii  erat  totalitcr quictatus,  &  a  bonis  terrcnis  abftniftus, 
acfioiatpalia  nonfoluhabercnr,fedctpoflidercat :  Ille.n.  qui 
habct  aliquod  propriii, fi  illud  non  pollidet ,  adliuc  appetit  cius 
poncinonc^fcdcumiampoflidet  quietaturappctituscirca  illud. 
A  D  D I T I  O  1 1. 
In  eo.c.vbi  diciturin  poftil.  Notandum,qu6dapoftolus  vario 
inodo  loqoitur  poncndo  bonum  temporalccontra  fpintuale. 
Nam  in  tcmporalibus  addit  diflioncm  conditionalem . 

Hoc cf  apoftolus i  aliquib.addit  diftione  toditionalc  feu fimi- 
litadinarji,&  m  aliquib.non ,  no  vidctur  rcfcrendii  ad  diifercn- 
tiafpiialmatpalib.prontin  poftil.Cum.n.dicitur.  ^f/ff/wfforer, 
&  veraces, wxrunc{nz  cft  fpiiale.fimilitcrcu  dicitur:  Quafi  triftes, 
fempcr  aut  gaudentes .  Scd  differentia  attenditur  ^ai  cet titudi- 
ne,&  inccrtitudinc  prout  in  glo.  In  illis.n.  qua  narrantur,vt  in- 
ccrta,ficut  ea,q  vidcntur in  fomnis,confueuit  apponi  hxc  di{kio 
quafi.vcl  ficut.Na  fi  qui$  fomniu  narrat  addit q.d.Quali  fcdcba. 
fcu  quafi  loquebar,&  hm6i,fed  de  his,qnz  homo  narr3t,vt  vigi- 
lans  non  apponitur  talis  dif^io,  &  io  quia  apoftoli  non  crant  fc- 
du£iore$,necignoti,i.noapprobati.  Neccaftigati,f.averberib  q 
patiebantur, vt  abftincrcnr  a  pdicaiionc.  a  qua  tii  pp  hoc  no  ab- 
ftincbant.Ncctriftcs.qiiiain  perfccutionlb.gaudcbat.  Ncc  egc 
tes,qBiaquacrcntib.dnm  nondcficitocbonum.NccHihil  habe- 
tcj  cadcronc.  15  in  omnib.  iftis  ponitur  diftio  fimilitudinaria,f. 
quafi,vcl  ficut  bmoi,ad  dcnotandii,  ^»  ifta  non  diccbantur  de  cis 


certitudinaliter,fedinfui$oppofitis  talis  diftiofimilitudinaria  D 
non  ponitur.Erant.n.verc  vcraces,&  vcrc  cogniti,i.approbati,ec 
ficdcaliis.  ADDITIO     III. 

Ineo.c.vbidiciturin  poft.  Et  ambulabo  inter  eoSy&c. 

Hoc  quod  dicitur:  Et  ambulabo  ioter  eos,&  ero  iHorii deuf^&c. 
exponituraliter ,  &  magis  proprieinadditioneprimafupcriU 
ludcap.Leui.25.videibi,&c. 

Ilcpli.In  cpift.fccunda  ad  Cor.6.vbi  dicitur  de  apoftolis  tart' 
quam  >:ibithnl>eiites,&c.  vbi  Burgen.ponitcxpofitione  rcpugni 
te  quafi  cunftis  doClorib.&  fpaliter  bcato  Aug.in  dc  ciui.qui  di 
citilios  potentesapoftolos  potcnter  vouiiTc  dicendo.JEcce  ^zoj  re- 
litj.omnia^Crc.  Et  ide  j.li.mirabilium  facrac  fcripturae,dicit  diitn 
cis  cfticaciter  pcepifle  nihil  iiere,&  ficut  contra  votii  pocens  apo 
ftoli  veniflent,fi  rclifta  a  dnis,  &  adpedes  corum  pofita  polFedif 
fcnt,prouthicdicitBur.Crcdo,q)  iiofucritpaupcrtatis  amator. 
Similitercdtraucniflcntapoftoli  praeccptodomini.quoddc  faa 
ftillimis  apoftolis  poft  millioncm  fpirituflanfti  non  cft  dicendu. 

lu  eo  ca  poft.  (f  apoftolusvariomoloquiturponcndocontra 
fpuale.in  tpalib.apponit  conditione,  quafi  vcl  ficut,in  fpirituali- 
busaut  loquiturfimpliciter.  Burg.autobijcit,<pnon  valet  talis 
diftinftio,quiaaliqn  virijnqucextrcmii  eft  fpiialc.ficucfedu£to 
res,&  vcraccs.ficutiriflcs  fcmperauf  gaudcntes.  vbincutriicft 
tpalc,  dicitigiturdifftrcntiaillaloquendidcbercattendi  pcnes 
ccrtitudine,vtibiponitur,quafidenoteturincertii,rcliquii  vero 
fine  conditione  dcnotetur  certii :  Sed  hoc  no  vf  bene  di£lii,quia 
apoftolus  coparat  hominu  carnalm  opiniones  ad  rei  vcritatc.fed 
ccrtii  eft  apud  apoftolii  illa  detcrminata  pcr  conditioncs,^  fue- 
runt  hominii  illorii  opinioncs ,  certam  ct  reputabant  opinantef 
habcntes  refpeftii  ad  dcfcflii  tpaliu,&  ^uis  opinioncs  illae  eranC 
falf^  apudapoftolum,  tn  erantcertjcapudcos.phocadargnmc- 
tii  Burg.  quis  aliqua  fubic^a  opinioni  eorum  erant  fpiritualia, 
tii  non,nifi  in  rclationead  fcnfibili3,fccundum  quorum  pcnuria 
apparcntem  ipfi  mdicabant  dcfetflum  taiium  fpirituaiium,  pu- 
tantcs  eos  ideo  triftes,&  fcduftores,  quamuis in  rei  verit.itc  po- 
tiusgaudcbantdeillis  fenfibilium  ,  &  tcmporaliumdcfeftibus. 


C  A  P.  VII. 
3  Tjr  ^s  iptMr.  4«  Thcophy.  Qiias  illas  narras  promiffio- 
JlTL  ncsPcds  fcilicec,quibiis  nos  fumus  certiores  etfci5ti,te- 
plumnosdeifuturos,eundcinquchabicuros,&:inhabicantc 
nobi.s,&  inambulancemt  hunc  ipfumque  nobis  in  deum  fu- 
turum,  6^^  pacrem, 


Quocirca  purgcmus 
noiipfos  atlionibus 
mahs  .  Harnamquc 
inquinamcnca  func 
carnis,&  infcfiarum 
cogitarionu  illuuics. 
Scquicur.Vcl. 

^b  .Ahomminiquitate. 
f.  mcntis ,  quod  tunc 
fit,fi  cimorcm  dci  fe- 
quimur .  quia  qui  fi- 
ncdcohicagicfan- 
dusmundiei^,  non 
dci. 
Vcl  ab  inquina- 
tani».  mentocarnis,  i.car- 
nalis  obfcruantiar,  & 
pcrficienccs  fan£lifi- 
cacionem,qu^eft  ta- 
tum  fpirituffandli. 

•jc  Balilius.  Inquinamcntum  carnis  fortaflc  illud  fit,fi  quis 

fccommifceatcum  ijs,  qui  rcs  alegevetitas  ipfi  faciunt,fpi 

I     ritiisver6inquinaniencum,fi  quisaducrfushos.quircshu- 

iC  »ilfmod',veHentmnc,vcifaciunt,permdeacIinihil  rcfcrrec 

ita  fe  gcrunt. 

*  Theo. 


4<  f  hcod.  Spiritum  hic  vocic  animaui.Spi licus  autcni  in- 
quinamentum ,  communionem  idolorum  .  luquinamcn-  E 
tum  vero  carnis,a(!:l:ionum  iniquicatem. 

.}<  Anibrofius  .  Idconondixit ,  ab  inqttinamento  carnis,fei 
ab  omniinqHmmeiOy  vc  coca  viciacarnalia  fugianuii.Oe  enirn, 

quod»  Jcx   prohibcc 

VII. 


C  A  P. 

a    tEt  quia  domtnus  hoc  prxcipit,  &  kene  promittit. 

b    t  f.qiiod  deus  habitibit  in  iiobit ,  &  tccipin  frai. 

As  igitur  ha'bcntcs  prc^millioRcs  cha- 

a    ^Quia  mulia  lunc  catnalia  vitia,  vt  oronia  fugi<itnus. 

riffimi  mundcmus  nos  ab  d^mni  inqui 

a    TVteft  luxuiia.     b    IVtcllira.         c     5Bonaopcr3t:onc. 

namcnto,ca*rnis,  &  fpiVitus  pficietcs  i    ^'^^  rios  coplcaianuir. 

a    f  In  baptifino  cocptam.        b    5Vt  dcnm  veiramini,  quifo-  •J<AmbroliuS.Con 

lai&«fto»fadt:_      c  ^IEt  adhicnoshabcic  excmplum^.    ^  fidcrarC  VUlt  lIloS  ,  q 

lancrinca'tioneintimoredci.tCapi-  *    ■ 

iQ^ia.  b    T  Vcftnim  .  c    Impropctando  >  vt  pfeudo 

Admixtione  fallitatii  tauquatu  feimcnti 


carnale  eft. 

C     Capite  nos^&c, 

4«Theoph,Hoceft 
rccipice,  (ScampJea- 
dco,&  ctfufc,  vc  non 
augufiaquadam  ,  &C 
tcnuich.iricace  a  vo- 


tc  no^s^ne^^mincm  Ixfimus ,  nemincm  corrupimus,nemine 


b    Kzcautem. 


Tiaudulenta  fnoram  abbtioncR  pfcudo.qui  Tcftra  blande  aufciunt 
e    Vtvotabiiciam.qui  iniftii  peccauilUs.  4    Sedcorrigo. 

Diligo  enira  vo( ,  (icut  przdizi ,  8c  hoc  eft. 

t  cfrcumuenimus.  No''^  ad  conde'mnatione  vcftram  dico. 


4 
J 

6 

7 

8 


dicic,  vtrccepci.shis 
in  animum,  confetac 
fecum  veraelfc,qua: 
loquitur,  &fpcrnan- 
tes  hos  quos  cangic, 
omncm  animu  iras- 
fcrant  ad  cos  quos  vi 
dcnc  vcro  affetlu  fe 
diligere.  Pfcudocni 


apofJoh'  crant,qui  &  noccbanc  ilIis,corrumpcnces  fcnfus  il- 
lorum ,  (Si^rauabanc  facculos  eorum  circumucncionefer- 
pencina;  amitiaf. 

d    T^oi  ad  cnndeTHn.  4«  Ambro.  Hoccfl,  non  vos  abijcio,  p 
fed  vr  corr'p;3cis  moneo,  quienim  aliqucm  condemnat, 
non  iilidimiccic. 

^aT>r.€(i/- 


N  I  C  O  L  A  V  S    D  E    L  Y  R  A.    CA  P.  VII. 

^iig^itur.  Poftquaapoftolus  monuitCorimhios  dc 

bonis  agend:s  in  futuro,  hic confequenicr  cotnedat 

cos  dc  bono  pterito.  Et  diuiditur  in  duas  partcs,^a 

primo  ponitur  ad  pdifla  qda  continuatio .  fccundo 

CorinthioriicomendJtio  ihv.MHlta  TpHnfiducia.Vti 

*n**(lhuc in  tres,  cuia  prinio  pomtnr  vtilis  monitio. (cdo  induci 

turexephficatio,ibi:  Capitenos.  tcrtio  nwniuonis  intcntio,ibi: 

?*(o»4(it«nde«j>;dt;o'.cn».iCircaprimiicotinuandofcdiftis.dicit. 

I     Wdi  iiitHr.  dc  reccptionc  fidelium  ad  gratiam  in  prxfnai,fic 

gIoriaminfut|iro,vt  diftum  cft  in  fine  ca.prxccdcntis. 

2.     Mundmus  nos.  i.a  pcccatii  carnalib.&  (pirif  ualibut,quia  ni 

hil  co]n<|uinatumintrabit  in  illam  ciuitatcm  czlcftem,Apo.2i. 

5    Teificientes.  perfanftamconucrfationem, 

4     SM' 


4  San61ificationem.inhi^t\^vaoit\c\\oiX.3im. 

5  In  n;»ei>rc.fcilicet  filiali,qui  habet  chaiitatcni  anncvam. 

6  Crj;;«cnoi.Hicadpropoiituminducitapo(ioluslmipfi«scx6 
plum,di.  Capite  «.idcll actipite  nos  in  excniplum,quia munde  vi 
Uimus  in  hoc  mundo ,  nulli  nocumcntuminicrcndoinpcrfona. 
quod  notjturcumdicitur. 

7  7\(mi«e»j/<«.necetiaminfama.idcofubditur,  ^ 

8  'hjtminem  circum.  ideft  decepimus  ipfum  defraudando. 

9  T^on  ad  cont/m.  Hicconfequentcr  apcrit  fux  monitionis  in- 
tentionem.di.  Tion  ad  coHd.veftr.  de  contrarisvitiis  vos  vocando 
tanquam  obftinatos.tunc  cnim  ad  condcmnationem  alicuius  fit 
t.Tlis  vocatioquandorcputaturobftinatus,  fcdquado  fit  fubfpc 
corre£tionis  tunc  non  fit  ad  condcmnationem,fed  ad  emendatio 
ncva,Sc  ilc  loquitut  apoftolus .  idco  fubdit. 

I    Tr*di  - 


v-f^ 


407        Gloford.&NicolaideLyra.        408 


^  a  "Pr/tdlxi.mm iamydrc.  -^  Ambrp. cx  prardidis,  vult illos, 
A  cognofcrrc  qiio  animoloqii.itur  ad  eos.Quos  ( nirn  partici- 
pci  viilt  b;  bci c,  &  ad  prai^N/rcs  p.ifiioncs  (,ro,Ch:  iflo,&:  ad 
lliturani  vii,.n-,non  vtifluci!losjbjjcu,icd  vlpariicipatjonc 
dignos  fc  tiiciant,cxhoaaiur. 
b    .^ldcommorifndtm. 

•    5DiUgoeniroT0j,ficut  prrdixi,!t  hqc  ea. 
^<i  ita  dtl'.gov(.5,  qiiod  velham 


Vpl  vtmccu;nyi:t'a- 
niinij  &  mccumeo- 
roncmini , 
C     h^pktnt  fimcoafo. 


Aclisapoflolorum,  r.onfoln: lg^iri,fcd&  mori.  Paraiijfcpro  0 
iiominc  Icfu  Clitifii?  V:dctur.n  totum  houiincm  afflidum 
in  carnc  fignificpflc,  vt 
mancar,^aii-.ifuiTjbiliS(  -  ,    -    ^. 
tur ,  fcd  vt  ho  totus  cx  partc  corporis ,  &  anim^ aflliClus  in 

carnc  dicatur,cx  pir-. 

b     1  Secunriiim  rurJiTi-&  liilfrticnmi. 
n  pettJt'5 1  derur  mc»  .  &  v.u  in  «iituiibus  fimiliter. 


V  ;uClUr.n  llJtum  in.'niini.iii  ainn»i'."ii 

/tcx  p.vre  fpiritiis,g.  homini  datur.Vi; 
iscfl,.ifnigip<>cu:ncminimeinccnic;^ 


Pcriamcorrcclosin 
iiitac  alios  ad  cotrc- 
(Jionem . 

^<Thcodor.Vc(lra 
cnmi  rccord.jcio  om 
nis  confolatipnis  \ni- 
hicaufacf^. 
p  d     Supcrabunio ,  &c.  ■ 

t  Kl,x,nep£,  J?"m  vidcc  cos  pro- 
nccre  pro  quious  pa- 
ticur ,  gaudcc. 

C  Curunofl,  Qijia  & 
in  aduerfis  auini.n, 
quicin  corporc  pati- 
tqr,  fpc  futuri  quiCf 
fcic. 

.jiTheoph.Etprcf-T 
furas  cxplicat,&:  vcr- 
bis  cxtoilit,  vtortcn- 
dat  cantam  fuiffe  gau 
dij  magnitudine  ,  vc 
vcj  dolorcsquibusca 
ro  eius  afHictarccur, 
dcculTer^ic,  Rcdeau- 
tcm  carncm  fua  nul- 
]am  habuilfe  rcmiffio 


a  Pm:duimu.s  cniin ,  qu6dincordi'bu.snoRrJsc(l:is,3dccm- 

Jj  5  Et  iaco  ir.oiico  ^ 

moriendum,&adconuiucndum  .   Multa  mihiliduciacfl:  3 

a    1Dmnconlidero,quiinvobitluDt.  b    1  Et.  lQji.i  per  piiniJir  cpiiiolam  correfti 

idoo  pro  cis  gloiiatm. 
c    ^Ad.i'ios,»i»lctc  ne  fit  rana.  d    f  Ft  etiam  contohij^o.vndc  lubdit. 

c  apudvds  multamihigloriatioprovobis  ..  Rcplctu^um  4 

a    5Audiia  vedracoircvlioae.  b    1  Gaudiiitn  meuin  fujieiat  omncm  iiibiilationem.qujE 

p.irtim  eiJt  inanimoptoiicccatis  vcftris  . 

j  confolatione,  fupcrabudogaudioinomni  tribulationcvc-  5 

a    Mcm^irat.qua:  yatitut  cau/a  acdeniium.vt  ebs  p leuocet  ad  charitjtero.  Q_^cne  dlxi  iu  iribulationt, 
t|U.T  vcie  inigni  eik. 

llra.Nam  &  cum  vcnilTemus  Macedonia,  nullam  t  rcquie  6 

9    £t  ii  aniir.us  requieuit.  b    Secunduin  coip us,&:aiiiiiiaui 


d    £t  veic  oinnem,  qnia, 


In  corpore . 


Qtiu  phiihonem  ibi 

lunjuit  dear.cilla. 

A  pcrfidis  ,  qui  funt  extra  eccleliaia. 


c  babuic  caVo  noftra,  redoiT)nemtribul.itionempa(ri,foris 


I    a    Tiibulationct. 


In  aniuio,ne  cccljsfia  dcfitprec. 


c    Dcus. 


Iia  grauiter  palli  lumus 

d.    .Spititu ,  velaffliftos. 


t  foUuo. 


t  vehrum  ll«r 
dium, 


pugnasjintustimores,  fed  cjuf  confolat  huriiiles,con{biat 

Q^iaccadmtoremiccepi.  Piopter. 

cft  nos  d^us  in  aduentu  Titi.  Non  folum  autcm  in  ad^entu 

QniafcUiccidehdeiatusadtienit .  Vcl  quo .  Nos. 

eius  ,  fcd  etiara  in   t   confolationcquaconfoiatiiseftin 

a    InvettiacmcadatioBc.  1>    Confolatus  eil  Titns.  c     Dccmcndanone. 

d    Indigna:ionem  contia  plcudo. 

vo*bi.sreferqns  nobis  defideriuni  vcftrum,fletum  veftrum, 

a    Dc  cummifsis.  b    Fro  mea  dcfcplioDC.  c    Kcfcrcns  hoc. 

d    Qiiam  detiibulationedoleiem. 

tyeftram  «etiiul^tionem  pro  me  i  ita  ut  magis  ga  udcrcra. 


te  vero  fpiritus  im-» 
panribilis  .  Poccf^& 
lic  incclligi  ,  vc  foris 
pugnx,idell, in  pu« 
islico  a  pcrfidis  ,  fic- 
renccontrafidos ,  dCt 
furorc  plcnj  refiftc- 
bant  vcrit.ici  ,  cuius  ' 
rci  nuncius  intus  ti- 
niorcs  gcnerabac ,  v* 
bi  crac  Apoftolus. 
Qtiis  cnim  homo  no 
cimcac  angiifri.is  ? 
Scd  quia  in  dei  re-  j 
bus  piopenfior  crac, 
timorcm  hunc  fpc^ 
Uipcrabac. 

g      Sed  qui  confobtv.r. 

4«THEODOR. 
Hic  eli  cius  fcopus 
&  bcaci  Tici  vircurc 
oftenderc ,  &  corurn 
in  ipfum  dilcftionc 
inflammarc,  is  enim 
has  fcrendi  liccms 
minificrio  functus 
cft  ,  6^  ideo  dixic, 
14  quod  cum  apparutf'- 
»5  lec ,  fuffccic  ad  m a!o- 
rum  impecumdifci:- 


7 

9 

10 
II 


12 


Aft.»' 


iienj  fubiccicquiaani 
jpus  illijS:  conftans  crac,*^  infuperabilis, 
■  4<Ambr.Prcfruras,&:cxdcs  memoracquaspacicbant^^cau 
fa  crcdcnrium,  vc  magisprouocec  eos  ad  charicacem. 
f    f  orjj.dc  apeftis  inimicis,incus  defalfis  fratribus,quidiffi 
cilius  colerancur.  Vcl  ab  his,qui  foris  func  cribulaciordc  bis, 
f.fidelibus ,  qui  mcus,  i.  in  ccclefia  timorcs,no  mouercnuir. 
Vel  dc  his ,  qui  func  intus,i.  in  ccclcfia  corporc ,non  mente, 
notBincnon  homine,idcft  dc  falfis  ft-acnbus,  vt  prms. 

^  Ambro.  Pugnajcranc  corpori,  animo  cimores .  Illic  e- 
nim  cimor  cft,  vbi  incclledtus  cft.Sed  cimor  hicproptcr  cos 
crar,qui  crcdidcranc,nc  paflione  cius  lcandalizarcnc.  Nam 
fii)i  quid  ia  cimcret ,  qui  pacicbacur  ?  Prxccrea  cum  dicac  in 

Aais 


tiendum 
*  Ambro.  Quoniam  dclisfuorum  non  eft  immcmor,ac- 
celerauic  aduencum  Titi,vc  refrigcrio  eflec  poficis  in  feruo- 
rc.  Magna  cnim  confolacio  eft  pacicncis,fi  fccum  habcac  co 
dolcncem. 

h  Qua  co.rflin  vo.  Quia  vidi  Titum  confolatum  in  vobis,& 
egoconfolicus  fum. 

i  ^r.KHntiansttobiadefiieriHm.^  *  Ambro.  NunCiauicTicus 
dcfideruim  habere  illosemcndandi  fe.  Add.fcenccsenim, 
qua:  promiflTa  funt  benc  viuencibus ,  incicati  func  ad  defidc- 
rium  cerum. 

k  Fletumveflrum.  *Ambrofius.Correpti  flcbancdolentes, 
quiapeccaucruc,necexcufarenifilunc,  vndeapoftolusglo- 

^  riacur  r 


NICOLAVS    DE    LY  RA. 

I      Pra:diximus  C.quod.  cogitando  iugitcr  de  veiira  vitlitat(^& 
falute,intantum,tjtiod  pro  ca  paratus  ejfem  mori^idcofubdifur. 
a     Ad  com.&  con.  vita  grati£,&  gloiUyquaft  dicat  banc  vitam 
deftdero  voiis  ,ficnt&miht. 

3     MuIca.Po/zM  monitione,  hic  confequenter  apofiolus  ponitfuam 

commendatione  de bono  Corinthiorum pr<£te>ito.  Et  dmiditur  in  duas 

DiuiC».  paries,cjtiiaprimoponit hanc commendatione .fecundoeiusexpofitio 

tfe,ibi:  Nara  cum  veni  ffcmus.  Jn  commendationc  vero  Corinthio- 

/  rum  ponit  quadruplicem  ajfe&um  quem  conccperat  de  bonis  operibus 

ficut  &  quilibet  debet  de  bonis  amtci  concipere.Trimus  efi  affcdusfi- 

ducix.cx  hoc.n.^  videt  eum  bene  incipcre,  CQnfiiit  j»  beneperficiet.et 

quantum  ad  h»c  dicit-.Muks.  mi.fi.cft  ap.  V.  depcrfeSiitne  boni  in- 

^a Jrupltx  chtati ,  Sccundui  ei\  affeBus  gloriationts ,  nam  amicus  ejl  alter  ipfcy 

«poitoli  itfe-  propter quodgloriaturde honis  arfiicijicut defuis.idcofubditur. 

itUi 446^""«  ^  Mulca  mi.g.dc  v.i.de  veflris  opvribus bonis.Tertius  eft affe^ius 
confolationis.nam  omnis  Utitia  efl  irifiit>£  diminutiua,propter  quod 
honumamici  co?niium  efi  triflitix  pracedentis  diminutiuum ,  & per 
confequens  confolatiuum.ide» fubdit:  Rcplctus  fum  con.  Qjtartus 
cil afjcQus  exuherantis  gaudii  ,fcilicct  quando bonutn  amici  non  fo- 
lum  tuinuit  triflitiam  ^fed  tolaliter  eijcit  eam  per  gaudium  fupcrue- 
Hiensyidco  fubiitur. 

j  Suptrabundo  ^zu.i.ex  feccatis  veflris^iltatamihi^q.d.gaudiii 
quod  concepi de bono  veflro  fuperueniente totaliter  fupcrat iiiHitiam 
^uam  con  ceperam  de  malo  veflro  pra  cedente  .  Jtliqui  dicunt,^  htcc 
ffl  Utera.In  omni  tribulatione  noflra,&ftc  efi  fenfus  ,  quod  Utitia^q 
fonceperat  apoftolusfupcrauerat  triflitiam^q  fnperucnerat  ei  ex  iribn 
Utione  mota  cotitra  eum  in  Mucdonia,  y«<£  tangitur  in  partefcqucn- 
fi.&  fdfg  litera  /eqfieas  jfie^is  fgncordat  huif  txpvfitiotii .  tamen  cx 

ytroque 


vtroque  triftitiam  habuerat,vt  tangitin  fequentihus. 

6  Nam  &  cum  vc.Hic  confequeuter  apodolns  exponit  iiflam  f o» 
mndatianetnquantum  ad  duo,quie  diverat  in  ea.fecundum  expunitur 
ibi:Scd  qui  corifolatur.  Dixerat  auiem  apoflolusfefuifle  triflatU: 
Cuitis  caufamexpottit,diceni:N»tn  Sc  cum  veni.Maccd.iiuI.rc. 
ha.ca.no.  T^on  Hcitfpititus  uo/ier^quia  confolabatur  in  mente. 

7  Scdomncmtnbn.qus. pUnius cxpUcatur ^£l.i6.d.  vbidici- 
tur,(p  TaulHs,&  Sylas  verbaati ,  &  carctrati  fuerunt  crudefiter,&, 
pcdcs  eorutn  cippo  conflriSii  ex  turbatione  mota  contra  eos  ^  eoquoi 
Taulusfpiritim  phytonicum  eiecerat  de  quadam  puella^qu*  magnuta 
quicfluitt  prxflabat  fuis  dominis  diuinando. 

S     Foris  pugnar.aZ»  infideiibus. 

9  Intus  timorcs.  a  falftsfratribus. 

1 0  Scd  q ui  coa(o.Secundo dixerat  apoftolus  fe  fuiffe  cofolatnm.  , 
Hoc  exponit  apoflotus  primo  ponens  confolationis  materia .  fetundtfi 
fubdit  ad hoc  ronem,ib::  Concriftati  enim  cftis.  tcrtioinfertfuam 
conclufioncm,ibii  Igitur,&  fi  fcripfi.  Materia  verofwn  cenfolatio- 
tiis  duplex  fuit.  yna  aduentus  Titi  ad  ipfuriJ,qifi  cr.it  ftbi  gratiffimus,  -^ 
Ethanc tangit,dicens:Scd  c\m  conio.h.a.i.ajfli£loi.^liafuit  vern- 
patiitcntia  Corinthiorii,quafibi  retulcrat  Tiius,flcut  vidcrat.ideofv.b 
ditur.     1 1     Confolacus  eft  in.  ideii  ex  commcjatione  veflraper 
eum  nobis  reuelata.  ideofubditur. 

1 2  Rcfcrcns  no.ve.  ideU  ardoremproficiendi  ,ficut  per  contra- 
riumfiicrant  antepigri. 

13  Flctum  vc.  ratione  dclifli  commiffi. 

14  vcftram  a;muIac.pro./?/ir«rfo  apofiolas  rcpellendo  amore  Cljri 
fti,&mei. 

15  Ica  vt  mag.^zu.de panitenlia  ifeflra^quam prius  dolueram  di 
p.eccuo  commiOo. 

Vd 


I 


409       II-AdCorinthios.   Cap.  VII.       419 


0 ristitr inhis.  f^c^ram^muUtiotiemprnmr.  Addifcenrcscnii,. 
/i  chJritaccm  apoftoli  erga  fccocpeiunt  illum  dcfcnderc  con 
traaduerfarios. 

Et/i.  pnos:  pcenitmt.  Hocdieitncvidcacurinhumanus, 


hcna,&  defidcrat  reformari,qui  fcic  fe  pcr  peccatum  defor- 
«nem ,  &£  habec  zelum  bonorum  operum,  (5i  vindicat  in  fc, 
qi*^deliquic;Vel. 

i  £jf/;w.y,Yiii.  id  ef^,oftcndifl-is puniendo illuro.qui inccfiu 
admiferacvoscireinconcaminacos.  ^negoth.  i.grauiptlo 

illius,  quivxorempa 

b    fTIIapritt,,.        c    ^Modo. 

Qiioniam  ctfi  contriftaui  vos  in  epiftola ,  non  me  pocnucc. 

_     •- ■  '-       ■    ■■-      •     -' •  -•-•  '      |Non  mc  poenitet',  ftd  jsuJeovidens,  quccl. 


D 


qui  de  aliorum  criflicia  gaudcrcc 
b    Vidtrti ,  Q^non 

me  pOeniCCCleCl  gaU-  ^    tlndeprob4ripote[l,quodgaudeo,quiaiamnonp<rnitetmc, 

deo./^/rf.^woif.iiquam  ,   .  .         .         .         b 

ui5videam,qu6dcpi         "^ 

ffolac6criftauic,vn- 


tris  habuic  ,  cui  con- 


mqumaci 


IPrius. 


TDura  indigiiati,vel  incorreifli. 


deprimumdoIui,&    a  Etfi pceniterccvidens, qu6depiftolaiIla,&fiadhoram  vos 


b   »    fDico,quodgaudeo. 


1  >Jon  tantum  ideo. 


ni<- 


1  Contramc 
T  Qii]a  II  animadiiertcntes  calpam  poenituiSis. 

contriftauic,nuncga'udco,  non  quia  contriftaticftis,{edq,a' 

a    f  De  hac  iriftitiagauden.quia  hoc  eft  fecundum  Deum.idctljfecundum  voluntbteBi,&  infpirationc  dei. 

contriftaticftis  ad  pcenitentiam.Contriftati  enim  elbs  fecu  e 

5Necin  afpcrls.  a    ^Qifia  omnianodrapiofunt. 

dum  Deum,\tinnulIodetrimentumpatiaminicxndbis.  7 

a   /TVereBondaiiinum  patimini ,  nam  comincdum  potiu5,qnia. 
.     b     TDum  trillis  ell  peccator,quiapeccauit,quia  fecu,  quoddeusodit.  c    t  Satisfaftioncm. 

IQuxcnim  fcciuidum  Deumtriftitiacft,  poenitentiam ,  &  3 

•    f  Qn»  vale»  «tiam.  lAttemam.  b    IScd.  5Qi'snon  adcsrrtfliorem  ,  Sc 

ideoab  eacaucta. 

falutcm  iftabilem operatur .  Secilli  autem  triftitia  mortem  9 


^Qui  in  vobi»  ctpefti  eiUs,quod  dico. 


topcratur.  t  Eccc^enim  hocipfum,fecundumdeumccn 

TO.  a    T  Emendandi,  quoddcliquiftis,  nechoc  foluin. 

triftari  vos ,  quantam  in  vobis  opcratur  foiiicitudinem ,  fcd 

fVt  contra  pfeudo  me  defcndatis.  b    f  Contra  YOS,promalit  >  quxgefsitiis. 


dcfenfioncm, fcd indignationem  ,  fed  timorcm ,  fcd  defi 

fVt  me,vel  alios  bonos  imitcmini.  _    b    f  Quja  peccantef  punitis  etiam  voCpfos. 

....        -  ^^-^^ 


mcpccnicuic. 

c    Etfi.  i.quauis   ai 

ko.  i.paruo  tcmpore. 

Vnde  bona  fpcs  cft 

corredionis  eorum, 

&  idco  iam  non  pcc- 

nirccfed  gaudec. 
4«  Thcodor.Etfi  e- 

nim  illa:  liccerx  vos 

adccmpuscriflitiaaf 
g  feccrunc ,  fcd  vobis 

maximam    vcilicacc 

atculcrunc,  cgoaucc 

gaudco,  vc  qui  non 
'^nudamcriftjcia ,  fcd 

triflicix  frudhim  vi- 

dcam,  illa  cnim  trifti 

tia  gcrminauic  lauda 

bilcm  prtrniccnriam. 

d     Csntrifiati.    Non 

cum  ira,qua:  peiores 

tcfficit,  fed  cum  pudo 
je,  qui  corrigic. 
e  Tanitentiam  in  fa, 
I  Auguf.  Sacisfadio 
mi-  pocnitccia»  cft  caufas 
pcccatotii  exxidcrc, 
ncc  caru  fuggcftioni 
bus  aditii  indulgcrc. 
f    j-cc«// autem,&c.dum  dolct  peccator  fedetcclum. 

*  Ambro.  Hocdicic,quiaficut  fm  dcum  triftiriavitam 
operatur,pcenitccenim,&  fpcmt  dci  mifericordiam,icaf  m 
mundum  trifliria  mortcm  opcratur.Dctc£tus  cnim  pccca- 
tor  triftis  cft  quafi  punicndus,  non  habens  a  quo  fpcret  mi- 
fericordiam,  &  fi  forte  ad  priefens  dcfucrit,qui  vindicet,dci 
tamen  iudicium  euadere  non  potcrit. 
g  Ecceenim.  Triftitiafm  dcumfacicpoenitcrcinfaluccm, 
quia  qua:  ducuncad  falucem,id  eft  follicicudinem  opcracur» 
^  h  QHantum  in  vo.Qiii  pceniccc  follicic'  eft  nc  dcnuo  pcccec, 
U  non  fe  cxcufat,fed  confitetur,  quod  cft  fc  dcfcndere  a  Gc 

henna. 


b    fidcfttamparuumquid. 


c    tDepeccato. 


TNe  in  futuro  tale  qmd  contingat. 
b  '^ 


f  In  melius  ptouchi. 


feiicendo 
eratis . 

*:Ambro.  Quado 
omnia,  qua:  ad  profc 
6Jum  meliori?  fpet 
persinenr,  mcditari 
vidcncur  zclum  ha- 
bentcs  apoftoli ,  &^ 
prsceptoris  fui ,  in 
omnibus  officijshu- 
man?  couerfationis, 
duee  fidc  probos  fc 
videri  contcndunt. 

•}c  Theodo.Aperte 
oftcndiftis  vos  non 
effc  Istacos  ijs,  qux 
ab  illis  male  fa£ta 
funt.  Hoccnim  dicic 
illud  ,  vc  puri  eflfcris. 
•J4  Thcophyl.  Non 

^^  fo]um,inquic,vos  c- 
ftis  nil  cale  facinus 

^^  aufi  ,  qualc  fornica- 

^  5  cor  illc comifir,  quin 
16  -      - 


10 
II 

12 


E 

t  s^.q.i.cae. 


I 


i»r< 

Quoaitad,ciu  _  .  .     19  dixcrac.&vosinflaci 

T  cxhibuutis  vos  t  incontaminatos  eiic  ncgotio .  Igi-  10  ^^-^^  ^  ^.^^^^  diaum, 

fFroillis.  fTantnm.  f  Qiij r.ipuit.  ..,»,•.„.•«;..    U„„     f  „  „' 

r    r   ■    r        ^  •  •  c^-     ■    •  cnminis  noc  racie- 

tur  ctii  icrjpu  vobis ,  non  proptercum,  quiiccit  inm- 21  bacparcicipcs,ricaic, 

nunc  vero,vel  huiuf- 
modi  drcriuiftis  fu- 
fpicioncm,  tc  palam  fcciflis  cius  negocii ,  hoc  eft  pcccari,&: 
labis  vos  fuiffe  immunes . 

K  Quifecit  iniu.  Vc  ille,  qui  inceftum  fccic. Vel  illos  tangir, 
quosfupcriusm  i.cpifto.iniurias  ,  &fraudesfracrib'feciire 
dixicEc  oftcndic  non  magis  caufa  corum ,  qui  peccaucrunc 
fcripfiflTc rcmicti cis,qua  caufa ccclelix,qua:  omni concuma 
liam,auc  fraudem  paciericompacicur,S<:  indignacur.  Ec  hoc 
cft,quodaic  :  Igicur&fifcripfivobi.s,nontancun7  propcer 
eum ,  qui  fecic  iniuriam  ,  id  eft ,  fraudem  proximo  fuo.nec 
propcer  cum,qui  paffus  cft  fraudem :  fedad  mani.foL-o.cfmm 
pro.TociuspopulifolIicicudinem  lchabcreoftendicvc  fcih- 
^cec 


t  incontanvaa 
ti  ficii. 


NICOLAVS    DE    LYRA. 

Vcl  alitcr  apoftolut  prius  correxcrat  eos  durc  in  cpiftola  pri- 
ina ,  &  poftea  timcns  nc  ex  hoc  cadcrent  in  dcfperationcm  fcu 
aliudmalum,  ad  tempusdoluit  defcripturailla,fed  puQcavidcs 
bonum  corre^ionis  futurum  gauiius  futt.  Ideo  dicit. 

1  Q^t)niam,&  fi  co.vos  in.dure  vos  corripicndo. 

2  Tion  me ptt. modo. 

3  Etftpaniteret.  prius  ratione  difta.  • 

4  yidens,qutdepi.il.etft  ad  /jo.idclhtranfitoric. 

5  T^uncgau.non  ifuia  co^f.ficut  medicus  non  gaudet  de  atnaritu 
dincquam  inBrmo  propinauit ,  fcd  de  fanitate  per  ea  cofccuta. 

6  Contrifljtienim.liiC  confcqucnter  inducit  rationem,pp  qua 
^.  eorum triftitia fuit ci occafio gaudii.fiue matcria,f.qa tnltitia il- 
♦»"'*#.  ijfyjf  fccundura  dcura.Et  dmiditur  in  duas  parrcs,quia  prim» 

facitpropofitii,  fccundodcclarat<juoddadiftum,ibi.£ccee/?/»i, 
Circa  primii  dicit.CoBr>-7.^4rie.f^/f./.Circa,qW)d  fcicndum,qu6d 
oonis  triflitia  oritur  cx  amorc.cum.n.aliquis  triftatur,hoc  eit,qa 
«ret amato bono, vel  quia  timet  eucnirc  aliquid  contrariu  boni 
awati.Ertaiit  duplcx  amor,f.amordei,&  fxcuii .  Ex  amore  vero 
dei  oritnr  triftitia  dc  peccato,qux  eft  f-m  dcum,qua:  nullum  af- 
fcrihomini  dctrimetuiB,fcd  magis  bonum  fruftum.io  fubditur. 
7  ^^finBK/.i.cxcorreftioenoArajfcdmagisbonu.io  fubditur. 
*  ^nne.fe.dcum  tri.  ideit  inducit  ad  pxnitcntiam  de  peccatis, 
iJ*pinitentiaducitad  falutcm .  9  Stabikm.idciixtctJU. 
ed  contra  hoc  aliquis  obiiccrc  poflet ,  quia  triftitia  de  peccato 
«ilipfapxnitentia,nihilautemlcipIurainducit.cr_jo,«irc.Diccn 
duna ,  quodpznitcntix  trci  funtpartci,fcilicctcontritio,confcf 
fiojlc  fatiifaaio.Triftitia  vcr©  dcpcccato  eftprimaparjpxnitc- 

tiac. 


?: 


tiar,&  caufat  alias  diias  fcquentes,non  ipfam.Triftitia  vcro  fa:- 

cu!i,quac  oritur  ex  amorc,feculari$  boni ,  ingcrit  detrimentuni 

fpiricualis  boni.idco  fubditur. 

I»     Sec.au.tri.o.mor.idei}.  peccatum.Iaco.^.b.Qni  cnim  voluc- 

tit  amicus  efte  huius  fxculi,  inimicus  dei  conilituitur. 

1 1     Eccc  enim,  Hic  confequcnter  dcclarat  qualiter  tnftitia  Dei 

opcraturparnitcntiam  in  falutcro,diceiis:  Ecceenim  hocipfumfe, 

Jicum  contri.vQi.  idcft,triftitiam,quam  vobis  intulit,qus  cft  fccii 

dumDeum. 

1 2,     Qjiantam  in  vobif.  ad  yitandum  mala,&  agendum  bona  ia 

illis,qui  prius  erant  ad  harc  pigri ,  &  non  folum  hoc ,  fcd  etiam, 

quaefequuutur. 

13  5erf</f/.f.nscicontrapfeudoapoftolos,ipfos  repcllcndo. 

14  Sed  indignat.  contra  peccata  comnoiffa  non  foluoj  a  fc ,  fed 
etiamabaliis. 

1 5  Sed  timorem.  de  recidiuo. 

16  Sed  dcftderium.  proficicndi  in  mclius. 

17  Seddmulationetn.  imitandobonoj. 

18  SedvindiElam.  punicndo  peccata  propria,  &  etiamaliena 
potifliDocquiaillu  fornicatorc  nefariumjdcquohabctur  epif.i. 
c.  J.punierant.  cui  tamcn  prius  nimisfaucrant.ideofubditur. 
ij     In  omnibus  exhibuiflis.^  Q^ii  ficut  fultinentes  peccatorcm 
contaminantur,  fic  punientcs  emundantur. 

20  /^;f«r.Hicinfcrtconclufionemintcntam,dicens:  lgitur& 
fifcripfivobts.  deillo  ncfario  puniendo,  &  accipitur  hicfi ,  pro 
quia,quia  fic  fcripfcrat. 

X I  7{pnpropter  eum.  maculando  leflu  patris,vt  fciUcet  punire- 
tur  tautUQijfcd  vt  cmundarctur,  &  aliicx  cius  pocna  terreretur. 

1     'Hec 


4U 


Qof  orcl.  &  Nicp^i^cieLyra^.         412 


^   cct  jniiifti  emendcntur,  &  polluti  rani5lificeritur,&:  ccclcn- 
/^  reconoiiicntur. 

*  AniSro.Emcndando  iniunos,&:  polluros  fan(^^""'^o 

fc  cccjcli.r  rcconcjjiandp  ,  tofius  popuIifolJ'**^^'"''""^^*^ 

jiabcrc  dcmpnflr^r. 


^htflis  ftjprat. 


*  AMJ^  ROS, 

Acccpiflik' ,  ;«c  pcr 

hnc,&:darcdicitc3- 

fpliUioncfn .  Accipic 

^uccm,  cumdicicfe 

- ,  .     cprri^crc  vclle,qu(  3 

wmacccpim'.  arSU.^-bar,  vt  p.-r  p.)c- 

tx  eor.ioUti»  nitcnuam  fc  rctor 


^P.itrem  cui  npt» . 

rian7incc  proptcrcLm,quit pafluscft,fcd  ad  manireftandam  ^ 

^Omnibu»  ciuend>nd:s.  b    t  Iuiaii)cntitm>il. 

(bllicrtudincm  noftram  .  quam  pro  vdbishabemuscoram  ^ 

fTcflecieo.  a    5Qoan,qui»&  hocintendit ,  &  euenit. 

b     tDum  corrertiertn.  c     ^t^T  ellde  correftione  ve1n,&  gaudio  Titi.  . 

D^oldcdquoquc;  conroladfumus.In  confblatione  autcm 

_... ,  a     ^QuaiD  JDlcrcmusde  tnbuUtione. 

ni.ircnf ,  cjac  ^utcm    \)  noftra  abundantiu:»  magis  gauififumus  fupergaudioTiti,  5 

O   dum  eOS   rCUOCUad  lUracniir.fpciatbonuindevobii.  a    Vr"'-  b    f  N.)n  quia  omnes  cortc;>i ,  fcd    O 

Ecclffia.ncd.iicon-  .\      r^        r.  r  ■  -  •        L<>      r»'!"''^'"'''';""!!"';^'"'-   ,  ,  - 

tnnatidcfpcr^rptde    c  qma  t  refeCtus  cft  ipintuscjusabomnibus  vobis .  tt  iiquid  ' 


a     IComraendandoTOS. 


f  Non  erubeut)  me  f.Urum  liiucnite. 


b     fMeiidax 


fe,&:adpub]:cam,S£  ,           ,   ,,          .        .1  •      ,      •          r                  r           "   i  r        r  J 

funcHam  vitam  dp-  ^  apud  illum  dc  vobis  gloriarus  lum,  non  lum  conrulus ,  lea 

CluiarCnt  •  •     ^Decoircrtionevcllraconfidcns                                                                                                  T  De  vnUis. 

b    .yfbHndantius  ma.  (jcutoinnia  vobis  in  vcritatc  loquuti  fumus ,  ita  &  gloriatio 

Q.  dc  VtrpQUe.  i.  dc  *    f  ideftapparuiteiverita«,idellveri.                b    T  Ideo.                    c    Imima  chiritas. 

corre:l:i6e  veftra ,  ic,  $  noftra,t  qu^  f uit  ad  Titum ,  veritas  fa(5la  eft ,  ct  vifcera  eius  9 


^'^'^^«^f^^dcgaudioTiti.Scd 


m.igis 


abundantius 
de  gaudio  Titi  fu- 
musgauifi,  quiagau 
dcbat  non  folum  dc 
corrcitis  ,  fcdctiam 
^je  a}ijs  quos  ipera- 
^t  cornscndos 


a    Quam  ante,(]uia  ridit  ptofe^um  illomm,  Tcl  cjuam  in  ahos  .  b    EiusTiildico. 

Ambro.Oitcndit  Tiium  eoj  lauJafle  ,  qui  folliciti  eiant  obediie  ei ,  in  quo  Af  oftolum  reueriti  funt. 


abundantius  in  vobis  funt ,  rcminifcentis  omtiium  veftrum 

Quam  accuiate.  Gordis.  Cotpoiis. 

obedicntiam,  quomodo  cum  timorc .  &  tremorccxccpiftis 

•    Et  quia  lic  in  lUo  cgilUs.  b    &.ebut .  Mon  folum  bona  vo  luntate  ,  ife4  ctiain  in 

opciibua  bonis. 

eum .  Gaudco,qu6d  ia  o^mnibus  confido  dc  vobis . 


•^THfoDOR. 

YaldcautelcEtatus  fum,quod  Ticus  vcflri  in  animo  memo- 
riagcftarct,omniii  veftrum  charitatem  pr2dicans,&expe- 
rientia  didicit  vcraeflTe  ,  quxa  me  fipede  vobisdiota  funt. 
•5«  Ambrof.Corrcptps  per  prppriam  epiftolam  audiens  fe 
Vclle  corrigcreconfolationemacccpit.A  Titoauccm  addi- 
fccns.quia  dolorcm  patercntur  crroris  fui,  auftus  ert  in  cofo 
C  iatipnc  gaudio  rcplecus ,  quia  voluntas  eoru  in  operc  cocpe- 

rac 


ratapprobari .  Titohoc  idpneotcftccfi  l^titi^  ai  rcfcrenrc,  Q 
c     FtfiquiJapudiilim^&c.  -^  Ambrof.  Antcqiiam  f  crgc- 
rct  Ticusad(Joiinrhios,ai'diuit  abcis,'dcft;ih  Apo(ioIoi& 
qui  crantcfi  co  bonam  voluncitcm  ciTcCorinchioiii;»  ia 
cmcadandis  vitijSjac  pcr  hoc  rc^fcilc),&: cadcm  rcfcrcnte, 

non  vtiquc  cftfjfiis 
cft  Apofiolus .,  fcd 
ahiccr  failuscfr,qijia 
non  alitcr  inuc.icfac 
Titus,  quam  audic- 
racabcis. 

d  Scificut.  In  cor» 
rigcndo  vcritas  .ir- 
gucntis  apparct ,  dii 
quiarguunt^fc  cmc- 
dant.Dum  cnim  cor 
rcctiemcndancur  tc  E 
ftimoniumpcrhibcc 
arguenti.  Vcramcr- 
go  oftcndcns  Apo- 
Itolus  prardicacionc 
fuam,  pcr  crticaci.im 
illorum  ait.-S-'d  ficuc 
omnia  in  ve.  &:c. 
e  Et  vifcera  eius^^c, 
Sandi  atfcdus  in  om 
nibonocft. 

«  THEODO. 
Admodum  bencau 
tcm  in  vos  alTcctus 
jo  cft,  &vcrtrinunqu* 
obliuionc  dclcndam 
mcmoriam  circum 
fcrt,  narras  quidem  quomodocius  fuafionibus  ce(reritis,K 
quatitum  ci  prasmium  obtulericis ,  quicum,  vt  patrem  ho- 
norccis,  &  tanquam  fpiritalem  prxfidem  vcrcamini. 
f  Gaudeo^qHodinomrnbtiscOfffiderodevibis.  -j*  Ambrof.Non 
folum  in  bona  volunratc  eorum  Istatus ert,  fed  ic  in  opcri- 
bus  bonis.quibus ,  qua:  pcccaucrant,  cmcndabanc.  Idco^in 
omnibus  ( inquit)  con.*ido  in  vobis. 


i 


NICOLAVS    DE    LYRA. 

I     7s?rc  prtpter  eum^qHi pajfus.  di£tam  iniuriam,vt  vmdicaretur 

perpapnam. 

X     Sed  ad  manifeftandam,  vt  in  vobis  extirpcntur  vitia ,  8c  virtu- 

fcs  augeantur. 

5     Ciii-amdeo.  Modus  eft  iurandiadconfirmationcm  di£ti,idcft 

flco  teftc.  Et  qoia  h*c  bona  funt  confecuta  cx  fua  correftionc, 

iiibdic:  Ideo  cotijoiati  furims. 

4     In  confolatione.  idcft.ex  profcftu  ve(tro  vobis  dato. 

J     .Abundantias  magis  gciuifi.  1.  pius  ,  quam  contnilati  fuimus 

Jrius  ex  veftro  dciicto .  &  fccunda  caufam  de  gaudio  Titi  addit, 
.  icens..     6     SHpergau.de<,mei\diUoi\e^ei\i3. 
7     £l»ia  re,\  5,ij,ilctrcii|ntur  cnim  plati  dc  profcftu  fubditorii. 

gai;dium 


gaudium  enim  amici  fui  crat  eimatcria  gaudii .  Vlcerius  addic 

tertiam  ratioocm ,  diccns. 

S     Etfi  cyw(/.  Apoftolus  eniro  commcndaucrat  Corinthios  erga 

Titum.qui  inuenit  co$  traftabilcs ,  &  obcdicntes,  &  (ic  apoltoli 

vcrbainuenit  eflc  vera.  proptcrquod  apo(tolusnonfuitconfu- 

fus  de  illa  commendatione  ,  quia  ita  inucntum  cit  in  veritatc,& 

patet  litera.  Quartam  etiam  rationcm  addit,diccns. 

5?     Et  vifcera eiUs.Q>Wii  Titus  videns  eorum  parnitciKiara,&  obe 

dicntiami&reucrcntumad  ipfum,  habuit  cos  in  vifccribusctia- 

ritatis  magis,  quam  antc.  de  quo  gaudcbat  Apoftolus  .  Vitcnus 

quintam  rationem  addit,dicens. 

10     Caudeo,quod  ittomnibiis.  Exbono.n.eorum  inclioatoconii- 

debat,(^uod  bcne  de  cxtero  fe  habcrct ,  qd  erat  iibi  ro  gaudedi. 


c  A  p  V  T  viir. 

NOtam  autem  vobis.  Hic  vbi  dc  corre£tis  agitur  ,  mctio  fic 
dc  collcdis ,  quia  ab alijs  non  qua;rit,quib.(uadere  n5 
pot.  Vcl  vt  alij  codiccs  habent,quibus  fua  dare  non  prGdeft. 
•5«  Thepdor.  Primum  quidem  Maccdonum  (ynceram 
fidcm  cxponit,  &  qux  pro  co 


certaminafufcepermt,&:  qua 
magno,&  excclib  animofuc 
rincin  paupertate.Deiautem 
gratiam  vocauic,  bonoru  pof 
Ic(fioncm,non  hbcru  oijcies, 
Jcddoccns  ,  qqod  per  diui- 

num 


num  auxilium  cogi  polTunc  opes  virtucis. 

'Hieron.  Adcolle£tas,  &  eleemofynascxemplo  Maco» 
donum  prouocat,vc  non  pucenc  fibigrauia,quod  pauperio- 
res  vidcanc  lam  fcciiTe . 

*  Ambrof.QuoniamMaccdoncs  dcuocoanimo  pcrccpc 

runt  vcrbum  fidci,idc;rco  c\% 


C  A  P  V  T    VIIL 


f  Non  habuirequi 
in  ca  maj;na  inihi 

Otam   autem 


idm  in  Macedonia  ,  tamen 
giatiadata  cft. 

vobis  facimus  fratres 


graciam  datam  a  deo  dicit.vc 
incribulatione  Pauli,  &c  Silx, 
fcandalum  non  patercntur, 
led  in  exultationc  mentis  ac 
cipcrcnt  coiifidcntes  dclpc 
promiiIa,vt  piobacos  fc  horu 
pafiionibus  dcmonltrarcnt. 
^  a  Quod. 


NICOLAVS    D E    LYRA. 
C  A  P.    VIII. 

Otamautem  facimus.  Poftqjiam  Apoftolujinduxit 
CDrinthiosadbonumingcncrali :  Hiccofequetpr 
hortatur  cos  ad  quoddam  bonummparciculari, 
fcilicet  ad  largitioncm  elecmofynz  mittcndacin 
lerufalc.f  idplcs  Fnijn  ibidcm  babuantes  venditis 

omnibus 


omnibusponcbantpreciaad  pedesapoftolorum  ,  vtdiuidcren- 
tur  (ingulis  prout  ppus  crat ,  AAuum  4.  Sc  quia  proptcr  Chri(!u 
fuctuntdcpauperati,  difpofucrunt  (icapoftoli,  quodcrcdcntcs 
de  aliis  ciuitatibus,  &tcrris  ,  quinon  ficabrcnunciabantprp- 
priis,iuuarentiIlosfuiselecmofynis,&  dchoc  fuitrogatus  l'au- 
Ius,&  Barnabas,vt  habctur  Act.&  Gaiat.fccundo.propterquod 
Pajilus  ciica  hog  crat  foiiicii^  £t  idco  primo  mducu  Corinthios 


413       II.AclCorintliios.   Cap.  VIII.        414 


a    Q^iiyiinmiloexpcr.  \'cl  abund.intifTima  cratia  eoru  fuic 


« 


\  \n  nuMCocxpcrimonto  tiibiil.it:opis  .  Qj_iiapvo  tnbiilytione 
i',uil:,&;  Syl^ibi  fkla,non  func  ft  ad.'>!rz.ici:  Scdcuni  gaudio 
acccperunt  vcrbani.prob.>ri pafliombus eorum. 
b     EeJtiffima.  Aug.Tcnucs  m  fubfiancja diuites  in dando, 
quia  pura  confcien- 

""  a     GrJtuitum  dcnumdei  vocat  eleemofynam  dare. 

a  gririamdei,qua:datacfl:inecclcfijsM5cedonisE.  Qiiodin 

a     Qui:illa,ftilicet.  Kon  voiuerunt  pati.f  dcxpcitifunt,J&  indegauififum  ,  &  cum  p:iuperes 

abuiidantc.-dcdfniiu  Van. 

mulroexperimcnto  trrbularionis  abudantia  gaudijiploru 

a    M.i2':a,vel  nobilifsim».  b    ide.t  maior  f /li  ct,  duin  iiuend  t  diuitias  iaie.  , 

c     Et  hoc  fimplicianuno  nan,  vt  h^^inini  p'3ccant 

gna  Ii.i.piicftacc,fiuc    b  ^  alti(rima>aupertas  eoru  abuda'uitin  diuitias  fi.-nplicitaris 

d;u!tes,cup:etesplus  ^      r  ^  j.,r^^ 


ti.Topcrati  func. 

*SEDVLIVS, 
&  Hi^^ronyni.  Mul- 
tum  quidcm  paup^ 
res  func  in  tcncn.i 
facult-ue ,  fcd  in  ni.i- 


*  Grego.  Magnus.  Hom.i  ?.in  cuangelia,ex  duorum  di-  1> 
fcipulorum  domini,qui  cum  apud  Emauncas  cocL?,ei:inc  pcr  Dcii  it. 
manerc,cxemp!ocoll)gicur,qiiia  percgrinii  &  p.7upercsad  ENod  t]^ 
hofpicium  non  folum  inuinandi  func.fcd  <?«:  cralicn  li. 
d    Gratiam,Qr  comm.  *  Chryfolioiii.  VideapoMoli  f^pie.n- ^"'^•**« 

cum  ,  vc  cuim  non 


vt  lur 


to 

r! 


d.ire,quam  qucd  h.i- 
bcanc  \  ac  propccrea 
dcus  magis  probac 
aniuul  ,  quamquod 
porrigicur   dc xcera . 

ii  Qji  cnim  quancuni 
poccfl  fjcic ,  cocum 
facic. 

•^      *  Cbi-yfonomus . 

'  dircptxefanc  Mace- 
donum  facukaccs, 
vc  ad  illos  fcribic; 
yos  ImitatoresfaSli  eflis 
ecclefiarum^  tfftafttnt  in 
Jufi<ea  ,  (jitia  e^  eadem 
pajji  e/iis ,  &  vos  a  vf- 


eorum.QuiatfircundLivirtutcmtertimdnium  iIiisretido,& 

a    Vt  etiam  poit  ejcrent.        b    Rerumfuarum. 


:o. 


Nemine  coegcnte  .        d     Add.irdain. 

e    Cum  timcns  c.s  non  afil-ntirem 

fupra^tvirtrfietvdluntarij  fuerutjCum  rhuitaexhortationc 

a     Vt  eos  permitteremu!  haberc  b    ide.l  vt  liccrct  eisdarefua  non  qualipropiia  ,  fed  quafl 

ccnmiiiniaderuiknsminiftiarcnt  aliis.  e    M  niirations. 

d  obfccra^ntes nos  gra^tiam.&communicationcm  miniiteVii 

a    Minirterium.        Dederunt  fua.    b    i  eJ  infutione.    c    Pu  au  mus.f  pro  c.ilpis  rcdimendis. 

quod  fir  in  fandlo^s. '  Et  n6,ficu''c  rpcrauimusjfed  femctipfos 

a    Emendatione  vits.  b    Vt  ei  vbcd^ient.  c    Ord^^unt  lc,  vi  nobisobedirent. 

d    Q.uvulihomines  fubdi  vicatiis  fuis. 

dcdcrut  prfmij  ^do^mino^defnde  nobi.s,  per  voluntate  dei, 

a    IniUterunt.  Exemplocorum  nosprouocati,  b    Poitquamcorieftcs  vidit .  ^ 

c    In  vobis  bcncftcere.      ,  .    ..„ ^ 

f  ita',vtrogarcmusTitu,vtqucmatd'moducoepit,ita&  pficiac  ^o  hoccft,  dcus  videc 

21  voluntatcm 


excollantur.opuseo' 
rum ,  6c  clcctiioryna 
g''a:iam  vocac  honc- 
rtis  nommibus. 
C  Vitniittn  d).  fc  e- 
incndint:s  ,  deinde 
fracribtisfuaolfcren- 
tes  .  A!i(cr  nonerac 
accipicndum  ,  quia 
muncra  cxc^xcanc  o- 
culos,&  iura  auilori- 

10  cacis  inclinanc  .  Qui 

1 1  vcro  djnc  ne  arguaii- 
tur  ,  frudhim  dandi 
non  habcnc. 

*  Hicronym.  Ani- 
pJuis,quam'fperaba- 

16  mus  fccerunc ,  non 

17  conccncifuadare,fed 

18  fcipfos  diio  tradidc- 

19  runc  ,  deinde  nobis. 


Ee.Ie.xo.j. 


12 

'4 
15 


Jiris  contriliuiibus,ejhemadmodum,&  illialuditis.  Idco  volde  mf- 
rabilecff,  quodcx  t^ntainopiacantan-i  dcclararint  liberali- 
tacem  .  Non.n.mcnfura  dannum,fcd  vt  luntatc cxhtbcntiii 
libcralicasarlfimatur.  Ec  non  folunonobfuircisadlibcrali- 
tatepaupertas.fcd  &:occaflo  fuiccxundandi,&  quopaupe- 
rioreserant.hoc  magisalacrioreSjSL.libcraliorts  cxhibcbac. 
de  *Idcm.  Agricol^noncriflcs.fcdalacrcsfrumcntatcrra: 
«  vifceribus  mandant,  fpemanipulorum.qui  niaiorcm  copia 

rcfcranc:  Sic  qui  dat,abundabic. 
f  *Clemens.A!exari.Sicuc  pucci  exhaufri  in  prif^ina  mcn- 
furam  rcuercuncur,&:  ad  vbcra,  quic  fuguntur,fulec  lac  accc 
dere:Itadiuitia:conimunicaca:augcncur. 
c  Quialecmduni-pirt.  *  Grcg.Naz.Nil  tam  diuinum  habec 
••  homo,  qu.im  dcalijs  bcne  mercri  ^camccfiille  maiora,  h  c 
r  mmorabcncficiaconreracvcerquc  nimirum  pro  fuis  vinb. 
Egcnciparumaliquiddaco,  nequeenim  parum  eflei,  qui 
omnibus  rebuscarec,  imo  nc  ipfiquidcm  dco,fl  viribuscuis 
par  lic,fummi  niuncrislocoal.icncaccm  dona.ll  nihil  habcs 
collachryma.  Nefictibiiumccc»  vilior  ho,  oh6,qd  infouea 
lapfum ,  aut  obcrras  crigcre  ac  rcducerc,C)bi  )ex  p'-.cfc  rib  ic. 

*  Grego. 


corum 
noseffeaum  . 
*Chrvfo  Non  enun  fperabamus,qu6d  in  canca cribulacio 
re.&:  Faupertacecxifences^eciam  noscocgifrenc,fed  &  co- 
tos  fe  dco  non  parrim  mundo.obtulerunc,  nec  ideoarroga 
tcs  fafli  func,fcd  inulram  dcclaranrcs  humilicaccmobedic-  ' 
tJam,honorcm  ac  fapicnci.r  ftudium,elccmofynam  operati 
fuhc-  Dcinde  cciam  pcr  volunratcm  de',ncque  enim  huma 

ro  mi^do  facicbant.nobis  obcdicrunc,  &  dci  lcgem  implca 
tcsnobispccch.uitarem  iuniti  fuerunc. 

f  /'<»v«»-o.?a*^fw.  *Chryfc^Q^ioniam,inquir,illosMacedo 
ncs  vidobamus  fcruenccs,  ic  flrcnuos  in  omnibus,!n  ccnra- 
tionibus.in  mifcricordia ,  in  dilcCbone  noffri ,  intnftitij,in 
puricace  vitx ,  vt  &:  vos  ajquales  liliscfficiamini.mifimus Ti 
tum  ad  vos.vndc&  hinccxcitaciimicemini  Macedonas. 

*Hiero.Vtdoctrina,&:difpoficioncfua,cciam  hocin  vo- 
bis  perficiac,  ne  quid  minus  cetcris  habeatis . 

g     f^ttjuemadwodumcapit.  *  Bcniar.  Nonqui  inccpcrir,fcd  ^^7' **  "''il' 
qui  perfcucraucrit,faluus  cric .  hKipere,mulcorum  cf^.perfi  °zrad  lamlil 
ccre  paucorum.Sola  pcrfeuerancia  viris  mcrcturgIona,co-  ft». 
ronam  virtutibus.  Vfgor  virium,vircuiuconfummacio  cff,  P 
nutrix  ad  mcritum,  mediaciix  ad  prxmium. 

"  a  Sed 


N  I  C  O  L  A  V  S    D  E    L  Y  RA. 

ii  hanc  c!eemofynam  tribucndam.lccudo  docct  tribucndi  mo- 

duroc^.rcqucnti.Pr:maauliucin  duas,quia  primoagit  dchuius 

elccmo  yiiidationc,fccudode  roinilhis  cius,&  colltftionc  ibi 

Crjua.  ag  .Prima  adhuc  in  Juas,quia  primo  ad  dandam  clecmo 

fynaraCorinthios  inducit,fccundocxcufationccxcludit,ibi:  Si 

t'iifn  vduntas.  Prima  adhuc  m  trcs.fccundum,qu6d  inducit  eos 

DiSo.  triplicitcr.fccunda  ibi.  Kcitis  f«im.tcrtia,ibi:Hi  £  en.m  v.b  s  vtile. 

Prirauiautcmmodusinduccndi  Cau«h;osadeleemofyn3cdi- 

dx  dationcm  efl  per  cxcmplum  MaRdonum.qui  lam  hoc  fccc- 

rant,proptcrquod  ponit  primo  eorum  excmpium.  fecundo  Co- 

rinthios  inducit  ad  iraitandum,ibi:/t«  vt  rogaremus.Qita  primii 

Jnch:T^)iam autemfuiimus  vobisf>aires.\t  imitemini. 

l    Gratiam  dei.iddl  opera  bona.qu*  proucniunt  ex  dei  gratia. 

i    Lijixdaia  efi.mihi  pcr  miniflcrium  mcum:'»  ecclefiis  Macedo 

»i«.  Confcqucntcr  ponit  gratiam  illam.dicens. 

J    li^odin  rnuLto.  idcll  in  multa  tnbulatione  eis  fupcruenicnte, 

quam  non  folum  audiui,  fed  etiam  cxperimcnto  probaui. 

4    ^hHiidancia gau.eorum.  quia  nonfolu  fuRinuerut  patienter, 

quodellvirtutispolitici,fedctgaudcntct,qdctlvirtutis,infu- 

fjt.Aft.^.g.  ibantapofioli^aiidentt^s,irc.yiocaut pmnutapoOio- 

lus.vt  ollcndat  cleemofynam  Macedonum  magis  comendabile, 

eo  qi  indifta  tnbulationc  dcpaupcjrilti  fiicrant,&  tn  eiecmofy 

nas  niittcre  fanflis  in  Icrufalcai  non  omifcrant.idco  fubdit  apo 

fiolus. 

y     Et nUiffi.pau.enrum .  idcftvaldecommendabilis. 

6  ^bHndam.  ideflefFeftun)  abundaiinaroffendit. 

7  ^"diuiigsfirn.iiicd  puritati<.  confcictiaE,quam  puritatem fa-> 
cit chjritas.qux  bona  propti  i  quantumcunquc  Qiodica  facit  ex- 
tcnderc  ad  ncccfiitaies  proxioii  rdcuaodas. 


8     Quiafccundum  Wr.i.promptitudincm  animi  ad  dandum. 
p     Teliirt.onium  ilLis.  non  folum  cx  auditu,fed etiam  ex  vifu. 

10  Etfu.viriutem.  idcflfupra  faculraicm. 

1 1  VoLxutariifueruit.ad  daudum.Circa  quod  fciendii,q>  licet 
libcralitas  politica  habeat  mediu  refpiciendo  iiprias  facultatcs; 
hbcnlitas  tn  uifufa  «xcedit  hocmcdiu,inquaniij  refcindit  aliqcj 
defibi  ncccllariis  addandumagisindigenti  ppdcu,  licut  &  te- 
per3ntiaiafuf.ino  foiiirc(cindi:carnisdelec^tabi;ia,proutimpc- 
diut  bonamdifpo(itionemcorporis,&  dcbitii  vfum  rationis.fcd 
vltcriu5,vt  corpus  in  feiuitutcm  animae  totalitcrrcdigatur. 

j  2     Cum  muLtxhor,  idefl  non  foium  liberalitcrdates,fcdctiani 
nos  obnixc  rogantes,vt  accipcremus. 
Jj     Gr<iii(?w,idcfl,eleemofyiiam. 

1 4  Et  communi.  bDnorii  fuorii  ficdam  paupcrib.in  Icrufalera, 

15  Et  nen  ftcw  fpe.idcii  non  quantum  fpcrabamus,led  plus  dc- 
derunt.ideu  fubditur. 

1 6  Sed  fcmeilpfos  dederunt .  totam  vitam  fuam  ad  gloriam  ems 
ordinando. 

17  Deindene.  obcdientiam  promittendo. 

1 8  Tcr  voluntatem  det.  idclt,proptcr  dcum  nobis  obediendo. 
Tunc  cnim  efl  obedientia  reila,  quando  fit  deo  pnmuni.deinde 
homiai  propter  dcum. 

19  Iiavtro^a.  Pofitoexemplo  Macedonum,hicconfequciiftr 
excirat  Corinthios  ad  imiraadu,  diccns:  Ita,f.  mon  fumus  fifto 
eorum. 

io  yt  rogaremus  Titum.  vos  inftrucre  in  aliis  opcribus  bon ii» 
&  pcrfeilos  vos  rcddidit  in  illis . 

z  1  Ita  & perfici.in  vobis,&c.itiam ifi.grat.  inducedi  vos  sd  hu 
ius  elcemofyn*  magnificam  laigitioncia  ,«on  foluro,  ficut  alii, 
fcdpius,  Cuiuscaulafubditur. 

X    Std 


4^T 


Glof.orcI.&NlcoIaicleLyral        416 


A 


fuiffet^fcd  cum  diiies  cffct.  Paupertarcrn  cnitn  afirampnt,&:  9 
diuitiasiion  ainifit.iiHus  diues,  foris  patipcT,latcns  dais  m 
diujtiis,app:ircns  homoinp.iupertite. 

^«Chryforto.  Kcobirei:  pcrcurratis  gratiar  dci  magnitu- 
dinem,qui  nifi  fa<^us  cfrct  paupcr,w  non  faJitiw  c({cs  tl.ucs. 

Hocbcne  animoex 


a    SedficHt  i»  entHibHi.  ^  Hicro.  Nota  cum  fide  fcicntiam 
cITc  laudabilcm  . 

^  Thcophyl.Cum  laudjbus  adhorcatur,inquicns:Qucm- 
admodum  cctcra  oninia  abunde  tcnctis ,  fic  &  hocloci. 
II on  vt  detis,venim  vt  cxubcrctis,vel  fupra  Maccdoncs,vcl 
Vt  largi  fltis  fimpli- 

•    f  Moa  uioila  :<IU,rcilicet.  b     I^EIecinorynJnim  in  (.inrt.is  . 

1  Pe«lici.u  hon  quocun<]iie  in6Jo,r.vi  i:i  Ii3i;  gr.iti.i  lar^itionii  atniqslet*!,  iiw  In  lliis. 

a  tin  vobisctiam  tgratiaiftani.tScdficufinonii5ibu.sabun- 

1     «Graii.i  loi^uondi  b     fSi.rij(turariun.  c     1  Qy  i  m  ■imnibus  loPiciti  eftis. 

dati$fivic,ipc,&  fcrmone,  &icientia,  &omni  lollicirudinc 

fSpiiituali.  flqrupei.  a    5B.og>ui  Tituin>vt  fciiiceii^t  )i(i:c  giatiam,  f.-iihuc  iiondicoiin 

perai»  110  (itis  tr:>t  f;icflorci 


ciccr 


b  T^onqua.im.  &c. 
Vcl ;  Non  IbUim  ro- 
gaui  Ticum  ,  fed  cgo 
ipfc  dico  impcrans, 
vc  abundctis  .  Qu:ift 


pcndite,iS<:nul!is  ve 
Ihis  rcbus  parcctis.  f 
Dnfitias  autcm  hoc 
l&co  dicit,  fcientiam 
piefatis,pcccatoium 
purirtcationem,iufti 


m* 


♦  i«.uS      -5*  Chrvfoftomus. 

tel  fyntema-  Sanchoc  ad  pcrfua- 

«n^  dcdum  miiltum  va- 

fi  lcc,  quodconfulens 

'  fic  amico  at^citur: 

Vide  quo  modo  no 

Ijt  moleftus  ,  neque 

violcntus  neque  c6- 

tfHfctiiaxe.  pcilens,  imo  fcrmo 

vtrunque  habet ,  fcd 

N  finc  molcftia  ac  oc- 

ccflRtatc. 

•?«  Hicronym.  Scd 
cofiliu,  »nquit,do,  vc 
ficuc  in  multis  for- 
mam  alijs  pra^bccis, 
ita  ^  in  itto  opcrc 
faciatis.  Eftcnimvo 
bis  flc  ingcnita  pie- 
tas  ,  vcab  ea  difcc- 


c  vcftr.-cchkritatis  t  ingcni'umbonum  comprobans  .   Scitis 


^Paupeiibasdaie  de!ieiis,2c  ver<;,quia.  b    f  Ciuiitatein. 

c    TQ^i  ic  de  illij  (bllicitns  fuit,cuius  exemplo  hoitcitui  illos. 


Hancf. 

Lcr 


9 
10 
1 1 
12 


u 


cnim  graciamdomini  noltri  IcfuChriiti.quoniam  prf»pt 

TI"™'*"^'*-  *     f  Deus,&  pei  <)uein  oinniifai^la  lunt.  t   In  liia  maieUte. 

d  v«egcnusfadiusc{i:,cume(retdiuc8,  vtinopiaillius  vosdi 

C    •    flD rpiiitualibut.  b    T  ideilin  c  «liderationehuius  tancibenedcii  dei  docinljliuin.vt  pau- 

paiibus  eieemofyius  dctis.  T  Ilus  cti  vtile  facienti,  i]a^m  cui  fit.     . . 

uitesefletis.  Et  confjliuminhocdo.  Hoccnim  vobisvtile  "^  fiueireddere  ?  fflj 

17  enim  datur   quid^d 


•J«  Hieronym.'  SI 
crgo  iilcproptcr  vos 
vniuerfacontcmpiic 
cum  cftct  vniucrfo- 
rum  condicor,&:  do- 
niinus ,  quato  my^n 

14  vosdare  debctis  par 

15  u.i^non  vcftra,  imo 


a    TQiiJ"!  plus  e.t,c)u.im  facere. 

cftjCjui  non  folu  facercjicd  &  veile  coepiftis  ab  a^ino  t  prio 

t    T  Vt  iion  foluin  velitit ,  f.-d  &  npeic  peificiaiis. 

re.Nuncvcro,&  fa61o  pcrcipitc,vt  quemadmodum  prom 


»    ^Quia  ex  dilactisoe  volunt. 


f  riompius.  b    1  An'mus 

5  Voluntas  in  opeie  ^paieat  li  »eia  eft  . 


c    5  S^cundiira  id. 
b-*   1  •  c 


'  f  riiu. 


ptus  cft  a^nimus  volutatis  in  vobis,  ita  iit,&  perficiedi  cx  co' 

a    ^SiuepIus.fiueminut.  b    ^Dando.  f  Vt  necefiaria  ict-n-at. 

quod  habetis .  Si  cnim  *  voluntas  piop w  eft,  fecundu,id  qd 


11 

23 


ttom.  if.io 

e.8.  epiit.a.ad 

C>"'.  ^c  huin. 

jj.adpop. 


dcreminime  cgcatis. 

c     IngeniHmbonttm.  ^  Chrvfofto  Magnusquidem  homo, 

&:prcciofumqutd  virmifcricors:  Ifta  quidem  maioreftgra 

cia.quam  mortuos  fufcicarc.Inelccmofynadcbitorem  deii 

oonftituis ,  in  lignorum  opcracione  »  ipfe  dcbitorctiiceris 

dci. 

^ldem.Eleemofyna  cft  dci  donum,&  bonum,&  ars  ona 
nium  art.u  qua:ftuoliffim,i ,  &  optima.Mclius  cft  hanc artc 
fcire,quam  regem  eirc,&;  diadematecoionari.H.ECars  altc 
rius  non  indigec  artis,domos  ca:lcttes  a'dihcat,tcxit  veftci, 
inabfumpcos  parac  thcfauros,facic  vc  mors  fupcrctur,diabo 
lumcohibet,dcorcdditfimiles,quodeft  omnium  fumma 
bonotum.C^uod  igitur  clccmofynafucrit  vciliiisbonum? 
d    Egsnns la.dt.  Augu.Non  ait:]?auper  failusefl,cum  diues 

fuilict. 


b     IPtiterito.  -  -^ 

18  eius  caufa  porngit. 

19  Simul,&:concra  Fau 
ftiinim  facit  ,  quod 

20  prius ,  quam  paupcf 
ficrccChrift',diijes 
erat ,  quia  habitabac 
inpacre  . 

*  Amhrof.  Cuins  ^  ' 
inopia  ditat  ,  fanac 
fimbna,  famcslatiac 
mors  viuificat,fcpulcura  refufcitac .  Hic  crgodiucs  eft  chc- 
faurus.huius  pinguis  panis,  qucm  qui  mandueaucnc,  clua- 
re  non  poccrit . 

c  P^t  mupia  illi.  Pcr  illius  cnim  paupertatc  abijcimus  panos 
miquitacis,vt  induamur  ftola  immortalicacis .  Omnes  eigo 
diuices  fi»a:ifunt,inpaupcrem  Chnftumcrcdcnccs.  Ncmo 
crgo  iecontenac  paupcr  in  cella,diucs  in  confcicncia.  Sccu- 
lior  dormit  in  tcrra,quamaurodiucs  in  purpura.Non  crgo 
expnucfcas  cum  cua  mcndiCiwce  ad  illum acccdcre,  qui  in- 
dutusnoftrapaopcrtatc,  vbi  fcpaupcrauT  nosditauit. 
f  Scd  &  viiie.  Vel  fecundum  alios  quidam  volucrancqui- 
dam  <  apcranc.nunc  vcro  vcriquc  pc-rficianc 

•fc  Hiciony.Qiiod  vojunw>ncc<rpiftis,implcte.Omnis.n.  F 
boniopensfiniiicftcxpctcudus  .  Qnia  licui  t.idum,uiiHti 
^  atci.pci 


NICOLAVS    DE    LYRA. 

Scd  fi.iu  om.abun.  prx  cxtem  Chriflianis. 

Fide.^«4  creditHr  ixd luslitiam. 

Spe.  ijua  in  deum  tenditur. 

£t  fcrmone,  ideii fidei  confejjione  adfalutem. 
j     Et  fcicntia.  i.nifitiafcripturte,&  bxcperiinent  nd  mentis  affe 
iHone,  Confequcrter ponit,q  pertinem  ad  exieriari  Pperaiiuttcm  dic, 

6  Htomni  (ol.fcilicct,bene operandi. 

7  Cha.vc.in  nos.idefl^cbaritatis  opnibus  nobis  impenfis. 

8  Vc  &:  in  hac  gr././/i  t)u.us  eleemojynte  largitione  pcdUtis  alios^ 
ftcutprttctliitis  e»s  in  aliisgraivis.Sed  quiapoffct  aliqi.ii  crederc  apO' 
ftolum  hoc  dicereper  modu*/) praecipti.tdeo  hoc  remouctdi. 

9  Nonquafiim.di. /cwcpf//?*. 

10  Scd  per  a.fol.  'deliper  Macedonum  exemp[um,qui di(Jam e- 
ieemofynam  fecerunt  fuUicite. 

11  Eciam  vc.&cco.  i.cotnprobarevolcnsproptitudinmyeflra 
cbaritatis  addiSa  cleemofynamfacienda.  Sicut  enim  in  fpeculabdib. 
itle  diCiiur  boni  ingenijjqui  cito  capit  verba  magiflri,fic  in  operabilib. 
ille  Metaphorice  dtciiur  ingenii  boni,qui  alterius  exemplo  cito  moue- 
fnr  ad  opus  bonum,  etiam  m  meliui  procedendo. 

I h  SCiCis.  Htcponiturfecunduf  mndus indtSiiottis^fciUcetpet  exe- 
flumChrifli cum  difitur:  Scitis  cnifn.  i.fcire debetis  adimUaHdum. 
l  i  Grariam  domini  noftri.i^M^yif  iUafubdiiur.ilup.pio.yos. 
tion  neceflitate ,  fed  voiuntace. 

14  Cum  cf  di.  no dicit fniffet^ne credereiur perhoccdefles diui- 
ti4(,ydfpirituil(s  dimififfe ,  quod eflfulf.m ,  Tfal..^S.a.  Simul in 
ynum  diues,&  paup.  fic  emm  fuit  diues  infpmtu4>bHs,  ^fmul 

pttuper 


fauperfuit  in  temporalibns . 

15  Vt  inopia  ilj  !us.  i>i  tempcralibiis. 

16  Duiitcs  cIfctis..'.u//5;m«.;/./j.o.  omnia  enim  pa-adia,  quxfit". 
fiinuit Cht ■(ius,inter quirepuHitut  paupertas^fnernni  rcMa:a con" 
rra  rnala  nol{ra,jr  p<.reaf<niU(  njtttnti  >iiafpiri'ujli. 

17  £cconfilium  in  hoc  do.  v!  exer/tplo  Chnfii ,  prokrgit.oni 
elicmofynxnon  firmideiisminuiin  facult^tiius  vefl^is. 

»8  Hoc  cnim  vobis.Hic  confquentcr  ponitur  te,  tins  tr,odus  in- 
duffionis,f.rjtioi>e>tiltiacU^a:uits,quxprournitdaniicUem('jynaf 


quia  dat  tantu  bor.un.  tempmlle,  &  rct.iftifpirituak ,qu od  tf  maiut 

qnan (o  ijux  funt  anima  corporalibus  prxfruniur.ideo  dicitur:  Hof* 

cnim  vo.  fctlicet  mag's,iuam  illis,qt^i  recipient. 

19     Qiii  noii  (o.quajidiiat  hbente'  deb'.tishoc  facereexiiitoinc[ 

pifiis  hoc  vdle a pritno  an><o  connerjin.  is  yeflrx  ad  fidem. 

ao     Nunc  vero,&  fado.  iitfl,illani  bonam  vdunta.ein  opere 

impletp,vt  fic  promptitudo  animi  appareat  in  opere, 

21     Exco,quod  Hocadd,t apoftulus,qiiiadifcretedtbetfieriei 

rnofyna  feciindum  faiHlt.i:efacientis,  nifi  tn  cafu  tn  quo  quis  vult , 

titmutare,vtpotepcr  ingrtjf^m  rcligioni^,  tmc enim  totuntp.tupe^t 

bus  erogandum  efi,Matth.ip.c.S\  vis  pcrfcdus  cilcvadc  &  vcl 

dcomnia,q  babes  ,  &.'  da  paupcnb.  &:  vcni  fcqucre  mccVc 

3  2      Si  enim  VO.   Hic  circa  prxd.lla  remouct  dupticem  cxci.jatto- 

nem.Triuta  cfl,qiiia  poffet  aliquis  dicere,  quod  no  pojfct  dare,nifi  vaf 

de modicum,if  fic  nnllius ,  aut  modici meritt  ejftt  ,tpuidcum,hoc  >e- 

mouet.dicens,Si  cnim  voluntas  prom.efl.  <iJ  dandi.ni. 

23     Sccunci^in  id,quod  habcc.  fciliiet,quantHmcunquedatur» 

fitmodicum. 

1    ISon 


47     IIAdGGrinthlos. 


^accfptum  non  cft ,  ita.  voluntas  infruituofa  cf! ,  habentibus 

j^  camfinefado. 

Sedcuius-volt4ntas,&c.  ^  Hicronyirtus,  Neputccismeali 
qucm  fupra  vircs  cogere,auccantum  m  haccaufa  a  paupcrc 
^uatum  a  diuice  expctcrc.  Omnes  xqualicer  dabunc,  vnuf- 
quifque  dedcnc  quan 

tUm   pOCeft,    non  fe-     _    .      ,       »    Tantura«cf pta  ell  dando vir«.    b 


Cap. 


VJII.     4,8 


c  rt tuncpat  aifuali.Sor)  quin  differanc  in  claricace. Sed quia  D 
omnibus  idcm,&  omnibus  crit  fufficiencia. 

^equalh  Ipfa  eft  pax  lerufalc ,  vt  opera  fnifericordi? cor- 
poralia iungacur  operibus  pr<jdicacionis  fpiricualibus,&  fiac 
pax  dando  &  accipiendo,vc  qui  accipiijt  fpiritualia,  tribuac 

^        carnalia,  vnde  Apo 

Heo  ex  quod  habfti»  tos  djre  moneo.  "    '  ■   - 


nabet  acceptacft^no^n  fccundumid  quodnon  habet.fNon 


!l;iti<». 


Vt  alii  de  vethis  ociofe  viuam.         Alias  rcfi: igeiiHni". 

c    Paupertas  non  quin  melius  eflii  omiiia  daxe ,  fed  infirmis  timet.quod  fic  dare  mo- 
^t.ne  cgellaiein  patiantui.  d     Potius  uolfl  ut  ucltra  nljun.&c. 


c 

d 

c 

f 


B 


fynAm. 

■a  e.  In  a     Vjpn  -»1  aliis  ftt  re- 

^IPju-  m^ff.  *  Hicronymus. 

«!'•  Si  Paula  paupercm  vi 
debaCjfuf^enrabat,  fi 
diuitem ,  ad  bene  fa- 
ciedum  horcabacur. 
Liberaliras  fola  exce- 
dcbac  modum.  Cum 
crgo  in  largiendo  ef- 
fcc  profufior ,  &  cam 
i  n  re  familiari  defide 
rarem  efTe  cauciore 
'argucbam  eam,  lilud 

proferensde  h^^^oXo.l^vt aliisfttrmiff.&c.%c6.  id  mira 
vereciidia  &  fermone  parciflime  difToIuebac  ,'tcrte  inuocas 
DeUjfc  pro  illius  nomine  cunda  faccre,  &:  hnc  habcrc  voci, 
vc  mendicans  ipfa  morerctur,&:  vnum  nummum  fili^  non 
dimittcret,&: in  funcre fuo aliena findonc  muolueretur. 
^c  Grcg.Mag.Inelcemofynarumdif^ributione  videndum 
cf^,ne  cum  pauca  dareoporcet,  plurima  prarbcant ,  qm  mi- 
feriCorditcr  tribuunt,&:  ipfi  pof^tnodum  niniie  inopia  tole 
rances,ad  impacienciaerumpanc.  Cu  enim  danris  mens  fcr- 
re  inopiam  nefoc^fi  multa  fibi  fubtrahit,  occafionc  cocra  fc 
impaticti^exquiric.  Priusenimprarparandusefipacienciae 
animus,5d  cucauc  mulca  funcauc  cucta  largienda.ne,  du  mi 
rusajquanimiccr  inopiairruensfertur ,  &  pr^midclargica- 
ris  merccs  pereac ,  &  adhuc  mctc  dercrius  murmuracio  fub 
leques  perdac. Audianc  ergo  quod  fcripcum  eft.  ?^on  yt  atiis 
fitremiffio.vobts  autem,Qrc> 
*  Thcophylail.  NonvcaIijinquiece&:delicijS3g.nnr,vos 
verft  fupra  vires  elargiammi,  vc  ex  hoc  pcnuriam  &  affiidio 
nem funineacis.  Atqui  Chnftus  laudauir  viduam qua:  om- 
rcs  facultatcs  luas  in  pcrtijt.At  Paulusidcm  vultconf  dcra 
Corinthijs,tu  quod  imbfcilliorrs  erat,narum  quod  opuleti. 
b  j^erffAr.  L>iuid.'tquanruhabctcnm  randis,quianon  plus 
cxi  giturquamrctinercfibjdcbcr,  ficZachxusdimidiiibo- 
rorum  fuorum  dcdic  pauperibus. 

Ex  xqua.  N6  vtiquc  ifcundu  pariracem  hog.  dico,fcd  vc fu 
flencentur  dc  vt-firis rc  bus  ficut  &r  vos,  vt  ie  ijlor  u  abiidan- 
tia  vcf^ra:  ino.fic  fup.Q_ui;cnim  viuunt  in  hoc  fctuIc>,non  ha 
bcnt  merita  ad  v  iia  etcrnam  fuffic!cnti».Scd  quu  p.iupercs 
Chrifti(quoriicftrcgnum  t^Iorum)  perclfcnwf/nrisan-.;- 
C  cos  &:  dcbitorcs  fibi  teccrutit,pcr  menwcotum  conleque- 
tur,quod  per  fc  non  merciitur. 

yt 


cundum  qundnoha 
bct,hoc&Tobiasdi       «  voio,  b 
ccbac  ad  filium.T^roHt 

habt,msfil,,facektmo.  b  cnfm  utaliis  fic  t  rcmiflio7vobisautemttribd^^^^^     ,  fe^dex 

Qiiod  lam  breue.  a  Terrenorum.  b  Qji  oninia  mnndi  defernnt. 

«qualitatcinpriefcnci  temporc,veftra  abundanna illorum'' 

a     Etfi  non  compleat.     b    Q«i  diuinis  uacant      c    Meritorum. 

inopiam  rupple'at,&  illdium  abundantia  veftr^  inopia:  t  fit 

e    Vt  ficut  hic  rainitlrauerunt  fanilis.ci»  leddant  uicem  fandi  in  fututo. 
b  In  uoluntate.erii  non  m  opcte. 

c    In  Exodo  dc  niann.1 

fupplcmctumjVtfiat^qualitas.Sicutfcriptum  eft.lQuimuI'  ^ 

a  Colligit.  b  Qiiia  quod  plus  habuit.dedit  indigenti.  c  Qnia  reccpit   abeo  qui  abundauit.    ' 

i  QuafiiogauiTtum.uelegQipfehocconfuIo    f  Ago!lO 

turn,nftnabu^ndauit,&quimodicu"nonminorauit.Gratias'i 

a    Vt  abindcti»  ia  haK  Amplicitaie  eleemofynaium.  I  i 

b   Qujira  egohabeo.  .  , 

auiemDeojquidcditfoIIicitifdinemcandem  pro  vobis  in 


^o\u^.Sifpiritual,;f,.f^;:^t 
mnamwtAs  vobis  ,  ma-  idco.§.  valec 
gnum  efl  fi  catnalia  ve  «rgo- 
flra  mctamus. 

Vt    fiat    /tquaVttas. 


t  «nguftia. 


Chiyfof^.Flo- 

"^  retisvos  oF>ibus,fIo- 

renc   illi   fiducia   in 

y  Dcuni&:vica  ,  date  tfuccurraci 

6  dc  opibus,  accipiatis 

7  "' 


fiduciam. 

*     Hieronymus.  tlExo.u.d. 
Dateilliscarnalia,  vc 
&:illi  vacantes  pof- 
finc  vobis    reddercj^^lj]'^' *"'""* 
fpiritualia. 

•}«    Bcrnardus^Da 
aurum  ,  vc  accipias 
ca.'Ium, 
d    Sicutfcrip.  de  manna  in  figno  huius  rei. 

e  i^«w«/^<«».f.collcgicdcmanna.i.ampIiusquamGomor.  p 
non  abun.i.non  plus  habuit  qua  Gomor.^  qui  mo.  f  colIc2;ic, 
i.minus  quam  Gomor.won  mi.  i.  no  minus  habuic  quam  Go  p      sd 
mor,in  Exodo  air,7yj?r  quiplu!  coli^gerat^  h.ibuit  ampl,us,nec  qui    ""■ 
winus parauerat,reperit  minus.  In  quo  fign ificabac, a,  &c  qui  ma 
iora  habenc  merica,&:  qui  minora,in  xccrno conuiuio  ean- 
dem  habicuri  funcrcfcdionem. 

ii2i  wb/.«o«  ^t.  PIus  habcc  fanai  in  fpe  fucuri,  minus  hi  qi 
in  tcporcdiuitcs^&cameibi^quabuncur .  Vcficuchicino- 
piam  fandoria  fiiflencant,ica  ibi  abeis  fu(^enrencur,&:  diui- 
res  ficnc  in  ^ccrno  bono.i^i  mul.non  a.  Sic  qui  multij  dac  di- 
u-s,&:q.pjru  paiip,  fi  ?qua  vojuras ,  ^quale  habet  mercedc.  ' 

*  Hicro.  Huc  iud?oru  &:  Mann?  cxeplodocemur,quod 
otnnis  fuperbundancia generec  vermes,  &:  q,  qu.T dcus  dac, 

olbus^qualiacfrcdcbere.vcperfciaidoarinanoabfcodac' 
&:  diiiitcs  uidum  no  denegcnc .  Dignut  efi  enim  opera.cibo  fuo. 
*  Chiyfofi.C^ui  plus  collcgcranc  mann?,n6  maiorc  in- 
uenti  siit  habuifTe  menfuram  quam  qui  minus,  Deo  fic  infa 
tiabilitate  punicnte,ne  plus  quam  par  fit,defiderent,  nequc 
dolcantfi  niinys  habeat.Qinditaquepaupertate  times?  Di 
cis,aijdio,ne  hominu  auxilio  cgca.Atpuenlis  timoreft,  no 
Vides,q,omnes  mutuaopcraindigcmus^^Milcsopificis,  opi 
fex  ncgotiacoris,nc  gotiator  agncol^,fcruus  libcr!,dominus 
fcrui..S:  turpe  cff  cgcrcalcerius  opcra,  rcjiquu  cfi  vt  moria 
mur.£tqi#to  magis  ditefcis,tanco  &  huic  malcdictjoni  tcip 
fum  obnoxium  facis.Ac  Dtus  fubiecit  nos  nobis  inuicc,ob 
hatic  neccflitatc,  vt  quotidiealtcralteru  rcquirac ,  Sc  li  hoc 
fr^numabfiulififc  ,  quisfacile  proximi  amaflccamiciciamf' 
Nonne  cflemus  indomic?  bcfli^. 

f  Grai.ias  autein  ago,{fc.  *  Chryfoflomus.Pof^  rlecmofynx 

laudeni 


Matt.io. 


N  ICOLAVS  DE  1.YR  A. 
I     Non  fe.id  quod  nou  ha.  ide(lyaccipt:o  di  *iiit  no  menfi^afur 
fccnndU  quan.it aje  ekemofynxqui  no  e]iinpnt^;taie  dantis.Twper 
enim  no  potefl  dare  taitam  ekemefynarn  qnantum  dines,fed  menfu- 
tatUY fecundlt promptitudinemviilu»tatis,quA fijlim exiret in  a£i<*m 
habita  facultiite,propter  (juod  in  prd  raentkm  qi4od  eft  inuoluntariii, 
nihil tnllit  de  meriio.  vnde  Mar.iz.tiuo minuta quxpauper  vidua  mi 
fn  in  G  a^^^ophytac.a  pluscommon^ur  a  S'i!uators,<{ua  munera  diui- 
ti  quafi  incomparabdittf  m  tiora.  ^t^unda  vero  txcufatio  po/fc  effe, 
ijuia  diceret  aliqtiis,qujdfideks  mlerufale  habitantesper  huiufmodi 
tleemofynas  ahundaret,&  ocio  vacare-t,  &  daiites  depauperareturt 
^uod  non  effet  conuentem.Iaeo  hoc  reinouet,d'cens. 
1    Non  enim  vc  ali.f  ic  rc.  idefltoaofitas  vitn. 

3  Vobisauc.tri.  exdepauperatiuae,  fupplediiJas  ekemofynat 
hwiatnur  fieri, 

4  Scd  cx  squa.in  prx.  idefl,v'.  fiat  qudda  aqwlifas  proportionit 
ixttr vos  eir  ipfos,quia plus  abundaiis  in  1  tptrjlibns  qua  ipfi,& ecoa 
iiet[oiffirnag'S  ahundant  in  jpiniualibus  i^uuvo^ ,  &  ftc fit  quxdam 
tqualnti  j  fi  pet  veiita  abundamiam  in  leporJibns  eorum  indigentia 
fufpleatur,  quod  minus  ejl .  Et  econuerfoper  eorum  abundantiam  ia 
ffirttHakbusJuppkatur  quod  winui  eji  in  vubis,vtpatet «« litera. 

Sicuc 


J     Sicut  fcrip  cft.  Extid.  1 6.de  coli'gentibus  manna. 

6  <^m  m  u  1 .  fuppU  colitgu. 

7  Non  abundauit.  idcji ,  non  inuenit  nift  menfnram  Oomor  pro 
qMiilibei  capite  domusfuie. 

8  Ec  qui  modicum.  J'ci(icet,colkgit. 

9  Non  miiiorauic.  i.non  inuenit  minus  meifura  Comorperftn- 
guU  captta,&  b.sc  fuit  figura  huius  adatqHationis  interecckfi^primi 
tiunfidetes. 

I  o     Gracias  au.  Hlc  confequenter  a%it  de  minlfiris  colleSlionis  hu 

ius eUemofyn£.Et diuiditur in duas.,quiaprimo eos nominat , fcciido,  Dmifio. 
Corinthiis  eos  recommendat,  /W.Oifcnflone.  Trima  adhuc  m  tres, 
fecUdu quod tres  minijiros nominat.Vrimus  aute  efi Titui,qni  Co,in- 
thiosiam  ante  inflruxerat,vt pr£di^ii  eft ,  &  ideo  Hegotiu  isiudfuit 
fibi prtncipaliter impofttum.Dicit  igitur  .^poftolui,G\:aii^s  aucem 
Deo.  a  quoprincipali  er  efi omne  opus  bonum. 

I I  Qui  dcdic  eandem  follicitudincm.  ad  procurationtm 
tleemojynie  di£l£. 

1 2     Pro  uobis,  ^ia  magh  cedct  ad utilitate  veflram,quam  reri- 
ptentibusipfam,ut  ojLnfuin  eflfupra,  quia  recipiunt  a  Hobis  bonum 
tcmporakyiios  a.-tem  abeis  bonum  fpirituak^itod  eil  meUus. 
13    Ip  cor dc  Tic  i.  ficut  in  cordc  nteo. 

Toin,<.  o        Quo- 


« 

49     Glor.orcIin.&NicoIai(ieLyra: 


420 


A  laiide ,  de  fidditatc  Titi  peccarum  illaru  pto  fanflis  &r  pau- 
^  pc-ribuscollcx^torcdillcrit.hoccnimcn^phafimhnbct^Nag. 
niiniflnsbcnec^fidit&inihilfurpicat^dcrccipicntibus,  nia 
if)riliberalitateinipendit,Ic.iqjgraciasago,inquit,Dcoqui 
Tito  f  ande  cu  niea,vcl  cum  ca  quam  pro  Maccdonibus  vcl 
ThclfluiMiicc-nrcs  ha- 

DUit  lolicitwuinc  ac  .    _.  .  •  1  •  j        r  r       •       r  j 

dit.Vidc  bicfjpicn-      cordc  Titi,quoniam  exnorrationcm  quidcm  fulccpit ,  led 

ririni     Dci  innnfiranS  Qym  mc«  cxhormionc.     «_liiii  prius  jtigatusencuraliai  fc  jiropicr  vclha  viiia. 

htx:  opus  clTc.  Nam  *  cum  follicitior  eflctjfua  voluntate  profcdtus  ell  ad  vos.  M  ifi 


fcicnti3,nu]Iar.ino  crit  fufpicioriU.Scdquato  infi[miGic<:c- 
rantjtanco  m.igibfe  ipfis  accommodat.Inf  rmum.n.iuuarc, 
nonindignationc  dtprimereoportcc.Na  ncqucfiquisdc- 
mon  c(rct,fiifpicarctur  bcatu  illum  ficinfiJclcm  .  Atcanien 
cc  mal^fufpicionis  vnibra  omjiino  dcclinandii  dcmuftrat. 

Hicron.Nihil  pro 

Noltsm. 


D 


fi  Dcus  eum  cxcita- 
uit&mifitadvos,ip- 
fcpctit  pcnlltim,  nc 
•  W.  igiturputctis  huma- 
n,\m  cHc  quod  fadii 

cft. 
finhanegM.  ^  j^ffimMS  aiit.  Duos 

}''pr^mptitud.  ffatrcs  apoflolus  mi- 

fic«  aninii       flt  cum  rito,  lcd  cos 

non   nominac  fortc 

cnim  ignora  bant  cos 

Corinthij,  ncc  dcip- 

•texuberantja,  fis  adhuc  pcnculum 

aibpnd.intia     fccctanc .  Quoniam 

-  in  glorum       ^.j^    pccuniarum 

dommi  ..    _     » 

t  Ro.ii.d, 
t  omnibuf 


B 


collcftamm  multicu 
do  futficitmalisdare 
fufpicioncm,fccurita  g 
tcmcxhibct.Proptc-  h 
rca,inquit,  talcs  mifi 
rnus,  &  non  vnum  fo 
Kim  fcd  &:  duos  &: 
f  ob  innlMm  trcs.  Commcndatvc  i 
«dueiam  cjua  jo  eos  non  ab  cuau'  k, 
t';  rofetrib.  $^.^^.  ntqucab  clc; 
n«ftri.quj»jt  «ioiicfolum,lcdcti3 
nfviloli.         q,  probati  lint,  &  pro 
ptcreacjcctijicavcni 
hil  fufpicencur, 

Vcl.J»  bancgr.  id 


Lucam  uel  Uainabam.  Sciipio.iicl  prsdicato. 

mus  ctiam  cum  illo  fratrcm  noftrum ,  cuius  laus  cil  in  euan- 

a     Laujcius  eft  i»  euangclio. 

geliopcromncsecclefias,  ndn  ♦lolum  autem,  fed  &ordina- 

iudz.t.  »    Qu^a  mundum  circninimua.  Pridicatiijni». 

b    In hac Uigitione  eleemofyiiaium,  cui  notapoftoliminUlriramu*. 

b  tus ab- ccclcfiis  comcs  pcrcgrinationis  noftrze,!  inhacgra- 

Vt  Deu»  inde  gloiificcti:r. 

c  tia  qujE  miniftratur  a  nobis  ad  domini  gloriam ,  & t  dcftina- 

Hosmilimut. 

d  tam  voluntatem  noftram .  Dcuitantes  hoc 

a    Dicen<  nos  fraudaie.    b    Largitioniseleemofynarum. 

c  tupe'rct in hac  t  plenuudine, qua:  miniftratur  a  nobis  in 

Vt  Dcut  ^oriticetur.  Dcuitantes  bene  dico.  Opcta  noOia. 

gloriamdomini  .  t  Prouidcmus  cnim  bona  non  folum 

Vt  Deo  placcant,fed  ut  &  homin.bus  bona  uidcantur. 

coram  Deo,fcd  ctiam  coramthominibus :  Mifimus  au- 

Apollo. 

icm  cum  illis   Si  fratrcm  noftrum  ,  qucm  probauimus 

De  uefirt  falute.  b     Cuin  audiuit  coiieflni. 


,  nc  quis  ^nos  vi- 

Noliio  minifterio  fit. 


in  multis  fxpe  follfcitum  cfle ,  nunc  autcm  multo  fbllicitiore  '♦  rimhios 


ptcr  hui,Tian.'m  glo- 
ria  facimus,  fcd  tamc 
nolumus  vt  per  nos 
aliquis  fcandalii  me- 
ritopntiacur  ,  fcdvc 
ornncs  vidcntcs  no- 
f^ra  bona  opcra  glori 
ficcntpatrem  noftrii 
quiinccliscfi. 
h  Mifimus  cum  illis . 
*  Aiubrofius.PcrTi 
ti  rdationcm.rcfcre- 
tisbonam  vohuujcc 
Corinthioium  &car 
tcrorum  miflurum, 
quos  apofioloseccle 
fiarum  glorig  Chrifti 
appcllat,folicitiorcm 
fc  fadlum  oftcnditvi 
dcdi  illos,  iVcxhorta 
di  ad  miniftcriufan' 
dorum.fiducia  enim 
acccpit  audicns  me- 
liores  fattos  cflTc  Co- 


Pro. 


1 


Habita.     3     Quj  dc  uobis  ei  multa  bona  letulit 

t  confidetia  multa  in  vos,fiuc  pro  Tito  qui  eft  fbciu  smcus,  & 

I        In  uedra  conuerfattone.    b     Scilicet.pio  illit  aliis  qui  funt.     c    ApoHoli,  &  a  c^tubus  fliit  logatut, 

jn  vobis  adiutor,fiue  I fratre's noftri  apoftoli ccclcfiarii t  glo- 

si    Ad  floiiam  Chiifii.  b    Quia  tales  mi£mui.        Vc  bonaqiixdcuobisaudieiunt  piobent, 

&  czteia:  eccle/ix  agnofcant  qu.t  dc  eis  audierunc . 

riac  Dci.Oftenfione ergo  qus cft  charitatis  veftr^ ,  & noftr^e  ,«  S^os^cccicfiarm; 

»  Vt,li:ilicel,caEteriecclelia:  agnofcant  ucraenibona  qncdeuobisaudieiunt.  o-lr>riam    X^  ^'  ' 

gloris  t  pro  vobis,in  illos  oftenditc,in  facie  ecclcfiaru  Dci.  ,7  ^ncapoi^oli'  cc^kiu 

ru,hoc  c{}  gloria:  Dci 


I    Conf.  Q^pro  con  fi- 
dcntia  vcdri  iu;r,5c 
pro  Tko  &  Lucatii 
quibuslibentcr  ibar.  -,  < 
k    Siuc.  Vcl  fiuc  pcr  «^ 
patrcs  vcftros  Apo- 


fdovobit  b 

cft  ,  prardicationem 
ecntium.cui  dcftinatusfum,&  volo. 
c  Ef  ad  rio,no,  qua  volumus,  vc  bcnc  dctis  complenda,  vo 
liitatem  dico,  quae  elt  dcftinaca  &:  pr^ordinata  nobis  a  Deo 
adco  cl^  ncccfsaria. 

d  Deu.n,  Circa  curam  fanaorum  fi  negligcntius  agcret,& 
ideo  priemonct  vc  ibllicicudoeius,  &£.  prouidencia  appareac. 
C  I"  hac.  Dodrin? &  miracuIorum,vc dicatur,Bcnc  prijdi 
cat,fcd  non  eft  mcmor  fandorum,ficucalij  apofiplia&ficuc 
fibi  prarccptum  eft. 

f  Co>./5fe,Aug.Proprcrnosconfcientanoftra  fafficic nobis, 
jppccr  vosfamanoltrano  pollui,fedpoIleredebecin  vobis. 
Du9  rcs  funcconicicntia  &c  fama,confcicntia  tibi,fa ma  pro- 
ximo.Qu  i  confcienti?  fidens  negligi  t  famam,  crudelis  cft. 
g  Cor.di!  facitin  fandosquod  Dcui  iubet.Cor.  Dura  bonos 
niittit  qui cos  probicace  fua  prouoccnt.no  fcand.ilu facianc. 
^«  Chry f.Non  dixicpercac  &  malc habcac ,  qui  de  me  quip 
C  piaulevolucricfufpicari,quand<u  menocodemnaucricco 

fcicncia. 


ChriQi,ideft,ad  gloriam  Chrifti,quia  in  eis  non  hominuDi 

fcd  Chrifti  gloria  cft. 

1    Oflen.  i.charitatc  vcfcram  quam  oftcndiftis  al.js,&  gloria 

noftra  qua  fimilitcr  oftcndiftis  cfse  veftiam,nunc  oftedirc, 

bcneifcosrccipicndo,&:hoc  in  facicm  ccclcfiarum,vtali; 

a  vobis  accipianc  cxcmplum. 

4«    Hicron.vc  vidcam  vcrum  cfscquoddicicur  in  omnibus 

ecclcfiisde  vcftro  profcdu,  ucl  oftenditc  cbaritatcm  vc- 

fcram  de  quacoram  omnibus  ccckfiis  gloriamur. 

*  Thcoph.Nuuc  ofccndite  quomodo  diligatis  nos,& 
quomodo  non  frufcra gloricmurde  vobis  .  Etcnim  m  facie 
ccclefiarum  facictis,quod  ad  hos  facietis.hoccft  ,  in  gloria 
ccclcfiarum.Facicm  namque ,  ccclcliarumhabentilli,  qui 
mitcuncipfos. 

*  Chry.  Nam  fi  illos  honoraucritis ,  ccclcfias  quc  cos  mi- 
feruntnonoraueritisjingloria  Dei,in  facie  ccclcriaru.Non 
parii  auce  ^  hoc  fueric,  eccn  im  magna  cfc  potecia  Synodi  .1. 

^  cc 


1 


NICOLAVS    DE    LYRA. 

I  Quoniam  cxhorcation.  cum  inducerct  eum  ad  hoc  negoclum 
fufciptcndum  promptefufcepit,nonfc'j4mpro  mca  exhorlatione. 

t    Scd  cum  folli.cfscc  fua  voluncace  profcctus  cft  ad  vos. 

Tro  exccHCone  fui  ne^oci^. 

)  Mifimus.  Hicnominatur  fecHi2ius,qni  fecnnduaUquos  fuit  Lu 
(afSecuniii  atins  veroBarnabas.  Fterq;  enimfmt  comespetegrinatia 
nis  .4pollnU,difcurrerido  pro  pr  £dicationc  euangetij.Si  tamen  intelli- 
gatur  de  Luca^tunc  UlHd cjuoddicitur, 

4  Cuius  laus  eft  in  euange.  exponendum  e/l,abeo  defcripto  .  Si 
autede  Bjruaba,exponendum  cji  ab  coprxdicato,quia  quodfequitur, 

5  Non  {Q\vin\wtcn\,ii.c.conHeniivtrique,vtdi£lumeH. 

6  Inhancgratiam./.e/eemo/^ffie  wJ«e«e/<«  ;'«  lerufalefan^is, 
piifcnus  eum  inqu,m  cum  Tito.Ad  domini  gloriam.  ad  quam  or- 
dinnndum  cji  omne  opus  bonum. 

7  Ec  deftinatam  voluntatem  noftram,&c.  idcjl  adexequendH 
nofirx  votKatJtis  ordinationem,  Confequcnter  reddit  caufam  quareta 
fotennes  mittebat  viros  dicens. 

Z  Dcuiranteshoc,ncquisnosvitupe.in.i»  larga  elemofyna 
a  volm  dada.  Deuitamus  inqua  ne  vituperemur  de  negligentia  ^aut  de 
fraude  ali']ua,propter  quod  miftmus  tales  viros,  qui  non  pofsunt  nota 
ri  d(  alifio  t>iii,k( ctfft huiHsfubditur^cum diatur. 

Proui- 


9     Prouidcmus  cnim.  fcilicet,agenda. 
jo     Non  folum  cor.Expuritate  intentionis. 
1 1     Sed  ctiam  coiam.ad exemplum  ttdificationif. 
II     Mifimus.H/c  nominaturtertiHs.f..Apollodicens .  Mifimus 
SMZCm^&CC.  fcilicet^pro  vefirafalute^quiapofl  apofiolumprimus  Co- 
rinthiis  pr£dicauit.l.Cor.j.b.Ego  piantaui.^pollo  riga.&c. 
15     Nunc  auc.m.fol./.de  bano  veflro  inuenimus.Cuius  ajfignatur 
triplcx  caufa.Trinta  ej?,  quia  Corinthii  egerant  paenitentiam  de  deti- 
Clis,  &  ftc  magis  confidebat  dc  profeClu  eorum  quam  ante,&  hoc  tan 
giturcum  dicitur. 

14  Confi.mult.in  vos.  /.  propter  confidentiam  magnam  de  pro- 
feiiu  veflro.  Secunda  cauft  efl  focietas  Titi  quem  diligebaty  proptcr 
quod  tibentius  cum  eopergebat,&  hoc  esi  quod  dicitur. 
I  J  Siue  pro  T  i.  Tertia  efl^quia  rogatns  erat  de  Ijoc  ab  atiis  apofla 
lis,fciticet,de eteemofyna procuranda,ficut  Tautus  ideo  dicitur.  Siuc 
frat.noftri  apoftoli. 

1 6  Oltcnljoncm,  &c.  Hic  vttimo  recommcndat  dl&os  nunrios 
Corinthiis,dicens.OHcnfloncm  crgo  qu2  cft  charitatis  rcllra: 
&  noftra:  glorije,  &c,  i.fufcipite  eos  charitatiue,  quod  ccdet  ctiatn  \ 
adgtoriam  meam,quia  yos  conuerti  adfidem.  \ 

1 7  In  fa.  cc .  id  efl ,  vc  atiis  ecdefiis  innotefcat  cbaritas  veflra  ad 
fidificatieHemfidetiumr  j 

CAP.      I 


421      IlAdGorinthios.      CapJX. 


422 


ccclefiaru.Orntio  cnim  cariim  Petrum  a  vinculi  foluit,Pau- 
'  li  os  apcruit.  Earuruffragiu  ctia  eosqui  ad  fp:ritualcsprin- 
cipatus  venturi  funt  non  parum  ornat.proptcr  hoq  &  ordi- 
naturus  etiam  tunc  il  lorum  vocat  prcccs,&:c. 
C  A  P.    IX. 


'^mde  mi. 
!  quitu 


Sc- 


iptio- 
<cuu 


iax. 


M,in 
ifren 
idp- 

B 

antin 

fic, 

b«- 

& 

aaoi 

&re 
ee 


*  Hier.  Mutarc  VI- 
dctur,fanftos,  hic  se 
fum ,  &:io  qufda  di- 
cuteum  fupcriusde 
laicis  dixiffe,  hic  vc- 
ro  de  faccrdotibus 
saclis,  Alij  vero  aiut 
eu  de   elcemofynis 
hucufq;  tracbaffe  mo 
autc  de   mmiflcrio 
verbi  comrnoncre, 
qS  fandtificatis  per 
baptifmu  exhibetur 
hi  veroduo   fcnfus 
vfq;  adfin^caufedi 
hgcnter  vtriquesijc 
colligendi. 
*  Theop.Cu  hic  an- 
tea  dixerit ,  poftquc 
hec  dii:^urus,fit,fup- 
uacaneutri  fibidicit 
de  his  fcribere.Sapie 
terautem  hocfacit, 
vt  magis  cos  aitra- 
hat.  Pudefientcnim 
fi  Piiulus  fufpicione 
deipIishabear,quo 


s.  a 


•J<  Hicron.Hic ^mulacio  pro  imitationc  ponitur.  0 

c  Mifiinus  autem,  *  Hieron.Qj^ii  voscommoueanr,nealf- 
terinusniam.in  partedodring  fiue  miniftenjquaputaba. 
*  Theoph.Quiapoitqua  vcftri  nominegloriacusfum  me- 
tui  nc  pudefieremus(io)  mifi  fraa-es  vt  nc  fruftraria  6c  vana 

arguatur     sloriatio 
C  A  P.    IX. 

De  leceptione  hoium  monco, 

Am  detminirtcrio  quod  fit  in  fan(3:os 

Sm^erfluum. 

t  cx  abandanti  cfl:  mihi  fcribere  vobis. 


Scioenimpromptum  animumveftru, 
proquo,devobisgloriorapud  Macedo 

a    Dicen».    b     CuiusuictropoliseftCorinthus. 

c    Aemuhtione  Macedonnm  dufla. 
b 


meade  vobis ,  no  la 
oibus  q.de,fed  in  hac 
fola  p3rte,hoc  efJ,vc 
ne  pudefiam  in  hoc 
folode  elecmofyng 
coniilio. 

*  Hier.Muka.n.co- 
fufio  cU,  fi  c}.s  jP  eo  ^ 
cu  diiigit,crubcfcar, 


31  nes.quonia&Achaiaparaciiellaban-  ^  itaque parati  fitis 

a     Amor  &  lludium  veftri  largitionis.        Ad  eleemolynas  dandis.    7    i'H,e  Cumvenerinc  Mtt 

nopraztcrito,  &  tveftraasmulatioprouocauicplurimos  .  Mi-  8  ce</.  *  Theop.Forfi- 

Cui  ergo  jira:mittii  illos !    a    Non  vt  vosadhoc  hortentur,fed  vt  patati  fitis.  Totum.    9    taU>tnqUlt,minl  COll 

fimusautemfratresvcnequod  gloriamurdevobis ,  t  eua-'"  ditis  veluti  i^nofceti 

Siimparatifuciitis.  Ulis  vos  paratos.  'I    VOblS.  AC  ManC  do- 

cucturin  hac  parte,vt  queadmodum  dixijparati  fitis,  ne  cum^^  nasammo  voluite^c^ 

.,^j  ^  _.  ^.  13  rorfan  mecu  veniec, 

venennt  Macedonesmecum  ,  &  mucncrmt  vos  miparatos,^^  venfimile  eft  hoc 

a     Qui  de  nobis  gioriabamui.  b     Erubefcere  cjuod  maius  eft,ideft,  efle  debet.  _     A-f:   iniii-niorinP 

c     Inhac  datione  elccmofyn.itum  qiiapauperesfuttentat.     d    Ne  hoc  fit.  *  )     -»1. /\L  U  lliuciicijiiu 

crubefcemusnds,vtnontdicamusvos  inhacfubftatia'.  Necef  "^  vos,nodixicnolen- 

a    Scilicet.Lucam.Tuum,&Apollo.  Me.I?   tCS  datC  ,  C^CerU  im- 

farium  crgo  exift  imaui  rogare  fratres ,  vt  prxueniant  ad  vos, '  ^  parat^os-  Si.n.no  pa- 

P.  .      ,  -   r.    .     .-      .      ,        19  ratu clle , aut cclen- 


Idcft.clcemcfynara.qui  rei^e  dicitiuben«diftio,quia  caufa  a;tef- 

nzbenediftionii.  c     Quandoveniemus  20 


& 

a    Sxje  promiflam .  b    —^ „. j ,^ ,-, .  .  _ 

narbenediaionii.  c    Quandoveniemus  20   tCt  UO  COntribUCrC  ,  E 

i  &  pra^parcnt  repromiflam  bcnedidionem  hanct  pararamai  pudoreftquacoma- 

a     Vtfitopuscharitatis&  n-.agnum.    b     Vt  doleanpde  dato.&parumfit  quod  dent.12    glS  OinO  nO  COCCibue 

cflfejfic quafi benedfdionem nonquafi  auaritiam. Hocauteij  rc,velmin»^parfic? 

t  Illi  pi»paient,egoautemcuilargedctispiacfcribo.        Dat.        Retiibutionem.  2-4    §       ErUVef.  Si.n.  nOtl 

niamnequeopusha  1  dico.  t  Quiparccfcminat    ,    parcc  &  metCC    ,    &qui  femi-ij  tucrit  hoc  inuentii, 
K„r^AfMiror,^,,«  .,„1  i  t  1  quod  tertificacus  cft 


bcc  cofulcatione  vel 

confilioadid  vt  mifercantur  fandlorum.dcindequiatalcs 

fint,dc  quibus  non  fit  opus  fufpieari,  quod  vifcera  fua  indi- 

gcntibus  fratribus  non  aperianc  vc  milbrarcntur. 

b     Scioenmpromt.   ^  Chryf.Sanc  magnumquidcmeft  il- 

lum  fcirc.multo  autcm  magis  quod  alijs  annunciat ,  maio- 

rcm  enim  habct  vim,noIuilTent  enim  in  canta  re  confundi. 

c    ^oniamcr  ^chaia^&c.  *  Hicro.Tota  prouincia,cuius 

caput  cftis,per  nos  ad  hoc  minifterium  prouocata  eft. 

d     Et  ve.xmu.  Acmulationc  Corinthiorum  alig  ccclefi^  dii 

audiunt  illos  prius  crroribus  implicatos,poftea  bon^  volun 

tatis  fuifteeffedtos^incitatxfuncad  bonumopus. 

*     Chrfyoft,  Humanum  genus  ^mulationis  Hudiofum  cft, 

Non  dixit,illos  imitcmini,  fed,  ■:^'.us  vefier prouocamt plurimos 

Ciuando?Cuconfulcbamus,nonobfecrabamus  illos,  fedfd 

lu  laudabamus  v©s,  6c  de  vobis  gloriabamur ,  idqne  illis  ad 

adhortatione  fufficiebat .  vidifli  quomodo  illos  cxtimulac, 

dum  vicifiimlaudat,&hosper  illus  &  illos  perhos. 

•Jc    Theophyl.Non dixit  omnes,  fed plurimos .  Alij  enim 

fua  fponte  &c  rogantcs  nos,contribucrunt,alij  vero  p  veftra 

^mulacionc  sut  incicaci,fiquide ftimuli  plures  habcnc  opus. 

Dodtores  sHis  facti  cftis,inquic,nc  igitur  difeipulis  videami- 

ni  inferiorcs. 

Hicron. 


de  his,&:  ipfeerubefccc&ipfi  aniplius  confundencur. 

h     Ftnandicamus,&c.  *   Idem.Oftendic  quod  i^pfi  maiorc 

fint  relatur i,ipforum  namque  peccatu  cft.Subftaciam  aucc, 

fubiedtumjvel  maceriam,vel  re  ipfam,  vel  gloriacionis  elleu 

tiam  incellige. 

i  Bened.  ^  Hiero.Benedi£l:iocrit,figracoanimotribuatur. 

*  Chryfof.Qupniam  h?c  contrana  funt,cupiditas,  &  ala- 
critas  &:  alius  quidem  raultum  clans,f^pius  dolet,alius  vero 
dolet,quia  minus  dat,no  dixit  paru  melius  eft  dare ,  &C  cuin 
voluntate,qua  cum  coadione  mulcum ,  quoniam Sc  multii 
&  volutarie  volebatillos  offerre,  fcd  madmonitionisloco 
frudus  oiidit(eleemofyn(^)2erminates  &benedi6tioneple 
nos  fuppeditates.Illofq';  bndidtionis  vocabulo  allexit.  NuU' 
•n.btidiaionedatcGtriftitia.Nec  cu  auaritia,ingc,  Auaritia 
.n.inuolQcarioru  eft,&  g,  elccmofy  na  dac  inuicus  ,auarc  dac, 
k  ^nipar.fe.Non  parcefeminac  qui  parum  habcns  parum 
largicucfi  animus  prompcus  fic  plus  dare,fi  plus  habcrcc. 

1  Semi.  aic.non  dat.Quia  dare  eft  amittere,fed  feminare  ad 
cempuscarcre,vtplus  habeatur  in  futuro. 

*  Theop.Nondixic,Modicuquidda,fedcelebracusparfi-  p 
moni^  vocabulu  poluic,acfemeopus  vocauicipsQ.vCjpcin' 
ad  permutatione  refpicias,acdifcascj)plura  accipias  g.  des. 


NICOLAVS  DE  LYRA.    C  A  P.    IX. 

J  X  T  Am  de  mini.  Toflqua  ^pcjlolus  induxit  Corinlhios  ad  do- 

X^  nationis  a£lum,his  confequenter  docet  donationismodum,& 

iiuiduurin  duas^primo  quanda  fufpitione  excludit  ,fecudo  adpropo- 

fitit  acced!t^ibi,M)iim\iS  autem.  CircaprimUfciendH ,  quod  eo  qi 

nunrios  fuos  fic  recotnendauit  infine  capituU prxceietis,  pofkt  aliqs 

opinari  quod  de  receptione  eorumcuraret  tatit,  &  non  de  eleemofyna 

inlerufalemmittendafnleohocremouet,dicens^zvc\  de  mini. q^ 

fit  in  faii .  idefl,de  eleemofyna  in  Jerufalem  mittenda . 

1    Ex  ab.eft  mi.ler.  idefi ,  reputo  fuperfiuum  fcribere vltra  illud 

fuperius  vnbis  fcripfi,cuius  caufamfubdit  dicens. 

3  Sgio  enim  prom  ani.\e. fiilicet,ad hoc faciendum. 

4  ^^O(\no.ingerens eis  f  exemplo bac promptitudi>ie  animi  vcflri. 

5  ^o.&c.  nomen  regionis  e(i,cuius  metropolis  efl  Corinlhus. 
^    Parat.cfl  an.prx.  ad  illius  eelemcfynx  largitioncm. 

7  Et  vc.a-n-;  u.  i.vcflrum fludium  benefaciendifan£iis  in  Jerufale, 

8  i*rono.i)\.adftmiliaoperandum. 

9  Mifimus  au. uic  cofequeter  accedit  adpropofitum  oflendcs do 
nandi  niodtmJ'cilicet,velociter,abundanter,&  hilariter  :fecundiiyibi. 
Ncccflarium  ergo.  tertium  jii.Vnufquifquc.  CircaprimU  dicit. 
Nifi.au.fra.  ideft,prxdiUosfolennes  nuncios^ij-  fideles. 

Vt 


10  Vt  ne.  laudado  apud  Macedones promptitudine  veflraad  dandS. 

11  Eua.in  hzcipar. SienimmifiJfemusnunciosabie^QStvidere- 
tur  quod  contemneremus  vos. 

12  Vt  qucdi.  Macedonibus vos commendas.Paxa.Htis.  addtindu, 

1 3  Nc  cum  Mace.me.  ad  vos. 

14  Etm\.\c.\osim^iL.addandum.- 

I  5     Erubef  q.d.fi  inuenerint  vos  imparatos  ad  dandii,qSabfit,ern 
befcir(mus,quia  non  inueniretur  verum  quad  diximus  eis  de  vobis, 
\6     "V  znosdi.\OS.  fcilicet,erubcfcere. 

17  In  hac  fub  .i.in  datione  eleemofynie  adfuflentatione pauperii  in 
Jerufale.q.d.talis  deft£lus pr^parationis  nonfolum  ejfet  nobis  confu- 
fibilisjcd  etiam  vobis,licet  de  vobis  non  exprimarnus,  ficut  de  nobis, 

1 8  Neccf.  Hic  cofequeter  nonet  eps  ad  dandU  abimdanter,dices. 
"Sccc. i.vtilepro  vobis  &  «ae.Exift.ro.fr.  TitU'&  aliosprccdidos* 
ip     Vt  pra:.ad  vos.  ante  aduentum  meum  cumMacedonibus. 
20     £t  pra:.rc.be.  ide^,eleemofyn<e  veflrx  gratiam. 

I I  Hanc  pa.effc  ficuc  q\:\a..hc.i.graiis,abundanter  datam. 

12     Non  qu.aua.  idefl,nimisparce  data,&fubdit  ratione^diccfi 

i  3     Qui  par.fc.  idefl,parum  dat. 

z4    Parcc,&  mccec.  ideft,minusinprAmiorecipict. 

25     ^icini  {c.ivihc. lar giter  dando. 

Tom.6.  o    z  Dc 


^ 


I 


423 


Glorord.  &  Nicolai  dc  Lyra. 


424 


benipnelargie 
mefluriu  c(V> 


rufi* 


«    Vbi  plut  f  enfitiu  animiu  quam  (enfut.       b 

6 


tDe  largitate  doDonim  Dei. 

c     Rcui  Initronera. 

natt  in  bencdi(^io'nibus,dc  bndidiid^nibus  &  mctet.  Vnu(^ 

SciUcc(,det, 


b    Tantiitn.         c     FrxoiJinauit,^,iiu  li  loaiti  diiciit,  nh.i  cis  {irodcflct. 

d     Conliliorationij  .  e     loc.t.  ttutisvcl  coai.1u5,lfd  Ijionte. 

d 


fluu  aiicem  cft,qiuKi  plus  cft,quam  vftis  requirit.Nam  qua- 
do  ctia  ablquc  illis  poflUinus  agcre  fane  &:  honcfte,  fu^Huu 
otnnino  cft  appoficum  .  Sic  6C  de  veftibus  arbitrainur,ix:  de 
menfa  &:  de  dotni  i,&:  de  alijs  omnibus,<S<:  vtilicatcm  vbiquc 
fpcc^amus.quod  cnun  fupcrfluum  cft  &C  inutilc. 

d    ^buu.&c.  Liccte- 

Dci,    tDe  largitate  doDoium  Dei.  nini  CXigUU  Ik  ,  quod 

p.-1'u  habcns  tnbuic, 
abudat  tamc,  quia  rc- 
i\o  iudicio  fit,  quia 
non  qu,Triturdcqua- 
co  ,  fcd  quo  animo 
decur. 

c    i?<.e.Iuftus  eftqui 
vciinc.id.uusvednsj     c   ir^a,       bona  mundi    finc  £- 

temcftDeusomnemgratiamabundareracercin  vobis,  ut  g  terniprxmij  commu 

-  -        -  ■     -  - pia  rcputat. 

b.;  r«^  _•.-:;   _-  L  j:i:  _..!--"  L     .jJ    9       Amb.hoccxcmplo 

(o  'id  larg:cdum  finctis 


a  J^n  ex  triHi.  Qui  inuicus  dat  proptcr  prxfcncem  pudorcm 
non  habecmc.xedcm. 

b  Hila.entm  da,  qui  dat  vt  careac  t^dio  intcrpcllantis.no  vc 
reficiat  vifccraindigentis,&:  meritu  iS^  rc  pcrdit .  Largc  dac 
qui  afilcflum  largicndi  habct,  6c  U.  nihil  habcat  quod  largiri 
poflk.  ' 

Aug.  Qti jcquid  bo- 
nifacis  cum  hilarita- 
tc  fac  ,  &  tunc  bcne 
facis.Si  autcm  cum  tri 
ftiiiafacis  »  fitdecc. 


D 


quifc]ue  nroutdeftinauitincordcfuo,  noex  iriltHia,  autex  ^ 

a     Qni  ex  voluntatcboiu.         Apptobat,remunciat,  b     QJEg"  iia  nionco,&  nr>iueditfid»re.     ■■ 


noncu  facis.  _        __         __^ _    ^_^    _ 

4e   Chryfofto.Hoc  b  nccclluate  Hilarem  enim  datorem  diligir  Dcus .  Potens  au- 

pmor  »  hllarem  ,    Noufuluaihancfed&lunccumaliji.        lUieit.oniriadonafp  jwlfiDfti 


In  oiuni  Itatu  ve.'lto. 
re  vcl  abundare.        c 


^  inomnibdsfemperomncmrufficietiam  habentesabunde- 


a    Elt  ne  hoc  bonuin  vtitjue . 


mtM.r 


tis  in  omneopusbonum  ,  ficut  fcriptum  elt:  t  Difpcrfit,^^  *1^"  paLipcnbus  largi- 

a    Gratis.         b     Non  diuitibus  qui  poflent  reddcrc,  quanio  magis  qiii  fandlis.  c    Etiixc.'^     tUl  mcrCCS  magliactt 


C 
f 


51dcJ,mcrccs  iuftiiii . 
b 


i  qui  p 


B 


loco  opinor 
largum  dici.vcrumca- 
mcn  accepic  nomen 
hoCjVC  cum  prompci' 
tudine  detur.Na  cum 
(darc)  fu  opus  virtu-i 
tiSjOmncaute  quod 
cx  neccffitatc  fiti  mi- 
nuit  merccdcm,mcri 
to  hoc  agic  ,  &  non 
confulitfolum,  fed  & 
precacur, 

*  Hieronymus.Aua- 
rus  aute  hilari  ter  da- 
rc  non  nouit.  In  fcicn 
tia  autcm  auarus  eft, 
quifcnfum  non  vulc 

implcrc quc ccpic, Vnde  dominus  neminem  per  viam  falu- 
larcpr^ccpiCjhoccftnuIlicranficone  annijtiaie  vcrbu  falu- 
tis.Hoccftautc,Qui  parcefem.inatparce  &  metct.  Contra 
louinianu  etiam  hic  locus  facit,  vbi  meritorum  gradus  cfle 
monftiatur.Etqui feminat in  bcncdiiSiionibus,<5i:c.Ec6tra- 
rio  crgoin  malediilionc  feminans  inde&  mctct  ficut  fcri- 
ptum  cft.  Non  femincs  mala  in  fulcis  iniuri^,&:  non  metes 
ca fcptuplum,fcd  in  omni daco,  hilarem  fac  vultum  ruum. 
^  Gregor.Nazianz.Qui  miferctur  cum  hilaritate  miferea- 
tur,ac  beneficij  gratia,  prompcitudinc  &:  ccleritate  conge- 
minatur.Nam  quod  m^fto  animo  defertur ,  aut  ncccflitate 
extorquetur,Ingratum  eft  parumquegloriofum.Lgtadum 
cftautem,non  lugendum,cum  beneficium  damuSj&c 
•j«  Ifidorus.L.3.de  iummo  bono.cap.67.Non  eft  eleemo- 
fynacii  murmuratione  prgbcd3,ne  cbmitantc  tnftitia.mer 
ccs  pereat  difpenfata.Tunc  aute  bene  tribuitur ,  quando  cii 
nientishiUaritate  pr§betur,vndc  ApofloIus,hiIarcm,  &:c. 
C  Omnemfujjicientiamhab.  *  Chrylbftomus.  Si  parcusiiie- 
ris  &:  pauca  de his qug  sut  fuppeditas, g.d  mihi  excufationis 
caufas  pr^tcxisf^ncqjcnim  ad  fiimmamopiam.adigimus,fed 
oramus  vt  qu^ iam  fupcrflua  funt ,  imminuas,  &:Tblam  fuf- 
ficicntiam  amcs.Ne  igitur  ampliusqu^ramus ,  na  fl  dclicia 
ri  voIuenmus,&  honcile  viuerc,futt»cicntia  nobisdetcrmi 
ncmus  &:  alius  quidcqui  leguminibus  potcft  eflecotentus, 
&  bcne  valcrc  nihil  amplius  inquirac.Infirmior  autcm  iic  o- 
lerum  cura opus  habcns nc  prohibcatur ,  fi  aute  &:  illo  quis 
infirmior  fit,&:  congruo carnium  adiumcnto  egeat,ncq;  il- 
lum  abarccamus,ncque  enim  vt  occidamus  .&:  corrupamus 
homincs  h^cconfulimus,fcd  vt  fupcrfluaamputcmus.Su^- 

fluum 


Inufalmo.  c    Nonvni.;mnia  ;„.,;,„^  c  _     i 

contercns  fcd  plBtibus  diu.dens.  mUItaC.^l  CUim  hUIUS  ■ 


cjuan 
In  zternum  line  fine. 


luagis  qiii 

c    Nonlulun»  inde  datutvita.i  j    quaCO  Iliagis  CIUS  qui 

'       1_ 


de'ditp3Uperibus,iuftitia'ciusmanctinfecuiumieculi .  Quii4  miniftratijndi.':?P; 

Scilicct.Dcus.        a    Vndeeleemoryna  tiit.        b    NecefTaiia  viti.         c    Non  ad  fupcrfluitatcin.  l  C    pCtCS     Cnim    pofiuUC 

autexn  adminiftrac  femcn  feminanti ,  &  pa^nem  a'd  mandu-16  dici  &c  qui  mali  func. 

a  Etin  tsn'um,&  ideoneino  hoc  timotc  timcat  darc.    IC^uod.     b  Vnde  plures  eleemofmasfaciatis.  I  7    .J*      Q^ioddicit,    Dif- 

cadumpracftabit.Et  muitiplicabiclcmen  vcftrum,  &auge-i8  ?e>y/Mdcft,  cum libc- 

i^  ralitate  dedic.Et  qua 
uishjc  non  maneac, 
mancnttfi  quxex  illisnafcutur.Eccnimmirabilecft,  quod 
qua;  cuftodiuntur  percunt,qus  aiic  difpcrguncur  mauGC.iu- 
ftitiamauchocloco  mifchcordiavocauic.  Nonitaquecun- 
dabunda  manufeminemus.No  vidcsquataalijdac  mimis, 
&:  mulicribus  fcorcis,&  fi dimidiu  Chio  dcdcris.qua:  illi  Ul- 
tantibus  dant,tanta  tu  vel  efurienti  da.  Naiili  quidccoipu'» 
fcortoru  multoauro  vcfcmc ,  tu  aut  ncquctenui  vcfte  Chn 
carnem.camq;  nudam  vidcs,quali  hoc  veuia  digmV  quaiKil 
hoc  non  mcictur  fuppliciufiitparafitosquide  pafccsocadu 
latores,quafi  ex laigis  fbntibusioucnsgaudcs,acin  vcntre 
&cbrictatcmac  inccmpctantiaiii  omniainlumcns  ,  nullius 
paupcrcatis  mcmor  es,fi  aCicalicubi  pauperem  vidcns,  tunc 
tibi  paupcrtatis  mctus  incidit^omnibus  cs  paupenot.  Et  qua 
venia  dignuscns?  DifpL-rgcigiturpecuniam,  vtcongreges 
lufcitiam.  ha;c  taoci  nacuJa  fcparata  lubcnt,ncc  commifceri 
nequeunt.Expelletyrannu,au.iritiain,  fi  vis  reginam  rccipe 
rciufcitiam,quieliberoscxferu!sfacit,  vc&:hic  libertateni 
confGquamur,ck:  regno  ccclorum  ti uamur,&:c. 
f  i^ui  autem  admimft.  "^  Thcophvl.  Exoptat  illis  &:  corpora- 
lia  &:  fpiritualia,vcrboq;  fuo  authontacem  conciliac  a  lenli- 
bili  adeoq;  cxterna  agnculciaia  .  Si  enun  cerr^  femina  man- 
dantibus  Dcus  impercit  femen,ac  fi  coipus  arcntibus,aliaiu 
niam  pr.Ebec,  quancopocius  c?lum  colcncibus  aumumqu;; 
alencibus  fuppeditabit  fumptum^ 

4«  Hieron.  Dcusquitibidcdic  vndedifpenfec,cfurientein 
minimc patietur.Si  autcm  ad  femen  verbi  rcferas .  Qui  de- 
dit  ofticium  docendi,pr«Efcabic&:  elcam  cibi,  modo  ad  hoc 
folum  vacarc  velis . 


ll 


NICOLAVS    DE    LYRA^ 

1  Dc  be,&:  mcccc.  i.largiter  recipiet  in  prnrnio .  Sed  cotraditta 
"pidetw^na  in  pr£mio  c^Ufii parum  non  hah  hitlocum.  Dicendum  cf, 
licet  ibi  nofitparufimpllciter  ^  abfolute  eo  quod  cmlibet  fufficiet  qi 
b*bebit,tamen  erit  tbi  refpeRine^inquanimn  vnus  maiuspramium  ha 
bebit  alto ficundnm  diuerfttatem  meritornm. 

2  Vnuf.  Hic  confcquenter  monet  Corinthios  ad  dandum  hilariter, 
fticens.Y  nufmiiLfupple  det. 

5  Prouc  dcflin.in  corde  fuo.  idefl,ordinatAt  propria  volUate. 
4  Non  cx  tniti.aut  cx.  in  hoc  excludit  dnplicem  modS  in  voluta 
rij,fcilicet^abfolute,e}uod  ftt  ex  coa£lione  &  quatum  ad  hoc  dicit.  "^(5 
ex  necejfitate,&  ittuolw  tarif  mixtijicut  efl proie&io  merciii  in  mariy 
quod  habet  triflitia  annexa^&  tjiiatii  ad  hoc  dicit.  Non  cx  tri  ..^,</. 
non  detis  quafi  coa^iprxcepto  nieo,  vet  timore confufiunis  du£ii ,  & 
fubdit  rationem  ad  hoc,dicens. 

y  Hilatcm  cnim  da.di.Dcus.  idefi,approbat  &  remunerat,quia 
facit  aHum  virtuofum,fignum  enim  habitusgenerati  eil  dele6iatio  in 
«perc.l.Ethi. 

6  Potes  eft. Hic  ad  prxdiBa  inducit  rationes,& primo  exparte  da 
tiijecfido  exparte  Dei  remHnerantis,ibi.ln  omnih.Circaprimufa- 
cit  taliration^e.Quicunq;  dataliquid  quodfibi  multiplicatur,  debet  il 
iudiiare  vtlocitery(argiter,&  htlariterjic  enimi^omines  ferninant,co 

^ttoi 


(juod recolUgunt  illud  multiplicatii .  eleemofynf  vero  redduntur  danti 
bus  multiplicata,ergo,&c.yirtiitem  Imius  rationisdeducitdids.  Po.' 
tcns  cft  autem .  ideli,voluntatemfaciendi  eleemofynam. 

7  Abundareface.  vt fic  n'6  doleatis  de fa£lo,fedmagis gauieatis. 

8  Vtin  om. temporalibus  &fpiritualibus. 

p     Scm.om.iu.  tainvolfitateiiiteriori  quaiafacultate  exteriori. 

10  Abund.in  omneopus  bonum,  ideU,indutionem  eleemofy[ 
narum^ficut  in  alijs  operibus  virtutum. 

11  Si.fcri.cft.T>/<i/.iii. 
II     Di  fper.  nam  eleemofyna  pluribus  e/ifacicnda. 

1 5  Dedit  pau.  non  hiflrionibus  &  alijs  indignis. 
14     luftitia  cius.  qiiific  dat  ctcemofynam. 
I  y     Manet  in  feculum,  &c.  i.xternatiter,quia  merces  iuflitice' 
ius  efl  xterna,  £r  confirmat  prAdi6ia  per  experimcnta  diceas. 

1 6  Qui  autem  admi.fciticet,Deus  qui  dat  voiuntatem  &facul 
tatem  dandi  etcemofynam. 

17  Et  pa.ad.  i.nicefiaria  v!£lus.hoc enim communiter  videtur acci 
dcre,quod  dates  eteemofynas  magis  abundat  in  teporaiibus  bonis,q»i 
etcemofynas  pauperibus  indigentibus  denegantes,&  fi  aliquado  cbtin 
git  eos  depauperari,Deus  hoc  ordinat  ad  maius  bonii  ipforU  fpirituaie. 

18  T\,tm.idefl,voluntatem,  &facu!tatemetceniofynamfuiendi. 

19  Ec  au.inc.fr.  ideft,mercedem  qua  exhoc  inpatria  cottigetur. 

Vt 


42,y        IIAdCorinthios      Cap.  IX.      ^26 

A  a  Incre.frn.  rufticiacf!  55aitas,&  bnna  vira,&:  indefruges.i.  riic.Ego  EiLigriusphilofophiis  SyncfioEpifcopufalute.Ac-  D 

^  ^cerna  renAuneratio .  Inci-cmcnta  elecmofynx  ,  pro  qui  bus  cepi  dcbitij  in  his  lictcris  manu  rua  cofcnptum,fansfa£tum 

&bic  virtuccs,&:  in  fucuro gloria augebicur.  mihi  cft,  &:nuilumcocratchabeo  iuspropteraurumQuad 

*  Hicron.Fmges  iulhtix  funt  facultatcs  cx  quibus  fic  iuftiV  dcdit ibi,&:  pcr tc  Chrifto Deo  &  faiuatori  noftro,&c. 

tia.  Cum  vcroiniquccongregantur,  aut  adauaritiam  fcu  b    i^«.so;;er«pfr.  i.ipfalargicioeftcaufaquarcgracixao-un- 
fuperbiam  poffidcn-  tur  Deo,cumslarei^ 

nir        fruECS  inioui-  •    VolBBtatfm&facultatemaandieI«mof>nas.         b    Ex  quibusprocedit  iuftitia  8cvii«.  '  ^   ■ 

.   '-.        O        y,    «^  c    <^inian(um  .uigebit  &  res  &  voluntatem  dandi,  vt  in  oiani  ftatu  feciindun»  vellraai 

CatlSllUnt    .       rretlO  icputationemlocuplctatialiun.&c 

cnim  graiians  criti-  a  bitincrcmcnta  irugum  iultitiiE  vellr^,  ucinomnibuslocu- 

CUm  in  populo     ma-  a    Perfeftam.        b    Largitionem  fimplici  animo  faftam . 

lcdicitur .  Siucfru-  b  plctati  abundctis  in  dmncm  fimplicitatem  qua:  toperatur 

ges  lUlTICia?  ,  lermO-  TEtideof;<cicnda.        tldeoagunturgratia.quiamulta  in  hocbona.  ^Nolirum. 


tjonis  nas  fumus  mi 
niflri, 

C     Q^-nnlam  mmiier. 
4«    Chryf.q.d.Pri 


t 

3 


(fi. 


it.r^ 


mun,  ca,qu^"fan6tis  2"!;:! 

dcluiU,  no  (olum  im  agantur  Deo. 

ncsfuncDei,dcfru-  c  pcrnoseraciarum adiionemDeo.  Quoniamtminifterium  4  pl«is,  fcd&abunda  r  funftiohu- 
ilucnim  hbotufuo       *  ^NoHri.  ^^         ^       ^  5  rcfacicis.&plufqua  **'* '""^*'*""* 

rum  faciabitur  fapi- 
cns. 
•5«       Sophronius. 


>t  «-  inpratofpincualica 


*!ba  pi-iSj.Inciuitatc.Ni 
"^,  fibe.Chriftianaqua;- 


ia 

jjut  dam  muhcr  virum 
<aH,<;fi  habcbac  infidelem. 
■^J^"  Erantautcmpaupc- 
n  rcsfolaquinquagin- 

fi-  ta  habcntcs  numif- 

i'pl'  mata .  Ait  itaquc  vir 

1«  vxori  fuz  , 

'     hxc  numifmatafcc- 


officiihuius  nonfolum  fupplet  ea  qujc  defunt  fandlis,  fed  ^  vfuspofiulat,fuppe. 

f  Quia  muliiaguntgratias  in  epcratione  Dei.  fEthoc.  "7    UlCatlS  llllS  ,   dCUldC 

etiam  abundac  per  multas  gratiarum   adlioncs  in  domino  8  pcciiloslaudeoffer- 

I    Idell.qailaBdant  hinc  mtniftrationem  noilram,  quseo»  mouet  ad  ajeiidasjratias.  tlS  UCO  glOriuCate- 

pe'r  probationem  minifterii  huius,  glorificantes  Deum  in  9  nin^^pfuminobedic 

.9    Nonlolumde  veItrilargitione,fedindeaccepta  occafione  de  fide,&  omni  bono.  lO    tia  COlenlUS  Veltri,  ^ 

b    Quia  obcdi!lis  euangelio  Chrilli  in  fubie(Sione  naentis  glorificantcs  Dcum,  quia  fimplicianimo  ita  fubditi  cftis  CUatl 

vel  alii  uellro  exemplo  fua  alii s  communicant .  ' 

obcdicncia^confefsionisveftrajineua^ngclioChrifti,  &  fim-^i 

a    Q^ia  uellra  communia  reputatis .  b    Tidx-        Sanf^os  p rxdiAos  ■        c    Alias  gentes. 

plicitate  communicationis  veftracin  illo''s,&  in  dmncs,  &  ini^ 

a     San^otura.        b    Gloii£cantesDeum,  quia  ipil  fanAi  oblecrant  pro  uobis  . 

c        Videte  in  a:terna  beaiitudine,  uel  ctiam  hie. 

dcrnus  j  ipforum  obfecratio^^neprovobisdcfidcrantiumvosproptern 


gehb,cuius  hoc  ludi- 
cium  cft  ta  largitcc 
oflcrre.Na  hoc  euan 
gelium  prxcipit  fim  E 
phcitatcm  coniuni- 
nicationis  in  ipfos,& 


Idell.chatitatcm.        b    Etj^quia  hincinde  toi  bona  ,  graiiasagodecharitate  qua:iionpo-l4   '"' OmnCS,{x  proptC- 
ncrator i  ,  Vt  ahquod  'f*^  enatrari  quantum  utilis.alias  ei)arrabili.i.quod  debet  eiutian  .  j  j    fCa  glorificar,inquit» 

foisti  um  cx  eis  capia  c  emincntcm  gratia^mDciin  vobis.Gra''tiasDeofupcrincnar-     Dcum  quodficcftu 
miis  .  Haenim  fin-     rabilidonocius. 

gulacim  cofumimus 

&  dcficiucdicic  mulicr.Si  placcc  fcnerari,  demus  cafub  f^- 


norc  DeoChriftianorii,  &£.  non  folum  no  illa  pcrdcs,fcd  6C 
vfuras  ribi  perfcluec,&:  capitalcduplum  rcddcc.Illeannucs 
ita  fieci ,  accepta  numifmaca  paupcribus  diftribuit  in  tcplo. 
Cum  vero  poff  trcs  mcnfes  neceflitatc  fumptuum  angu- 
fliiffentur^vxoris confiho ccclcfiam  pctit ,  ibique  numilma 
repcrtum  &:  collc£lum  domi  rctuht ,  cx  quo  pifcem  emcns 
vxori  dedir,que  ipfum  cxetcras  in  vifccnbus  inucnft  lapidc 
cxpofitu  quc  poftea  trccetis  numifmatibus  vcndidcrut.  Ita- 
quemulicr,vidc$,inquit,quabonus  cft  Deus  Chriftianoru, 
qui  pro  quinquagintanumifmatibus  mutuatis  paiicis  dicbus 
icxcuplicata  reftituit. 

^  Idcm.ca.195.  Cum  ad  baptifmum  &  elccmofynam  Sy- 
nefiuscpifcopusCircnc,  Eiugriu  philofophucxcicarct  rcf- 

Eondit  Euagnus,  Audiui  vcftru  Dcum  rcftituerc  ccntuplii 
is qui  clcemo  iyna  difpcrgut  in  paupcrcs ,  nunc itaquc  ac- 
cipcameccntuaureos&:dirtribuc  pauperibus,&:  fac  mihi 
cautione  manu  tua ,  quod  Chriftus  mihi  ipfos  rcddet  in  fu- 
turo  feculo.  Hac  cautione  fatta  tandem  Luagrius  obijc  »-& 
iufsit  filijs  vccautione  fecum  fcpclircnt.  Tcrtio  autem  a  fu- 
nerc  die  apparuic  noftc  quiefceti  Syncfio,veni  ad  fcpulchru 
vbi  iaceo  mquit ,  &:  accjpe  chiro  graphii  tuum,  &:  dcbJtii  fa 
Q  tisfaClu  mibieft,  vtcertiorfias  eius  reipropria  fubfcripli 
ir.anu.ItaqjSynefiusfiliosEuagrijjfaccrdotcsatqucprima- 
cios  duxitad  tumulu.Acquecautionem  fequctcm  mucne* 

runt, 


lfbcrales,non  in  illos 
folum,  fcd  &:  in  om- 
ncs,qqod  etia  ipfum  pr^coniu  illorum  cft,q^  gratias  agunc  ") 
proiiisquxaIijsdantur,quannnsipli  in  cxtremafuiupau- 
pertatc,id  quod  magna:illoru  vjrtucisindiciumeft.Nihilc-^ 
nim  ica  zclocypumeft,  vt  pauperumgcnus,vcrum  illiab 
hac  affedione  mundi  eranc. 

d  Dcfiieranmm^&c.  ^  Theophylad.Infuperprovobis 
apud  Deum  inccrpcllant,  vt  digni  uidiccntur  vidtre  vos  no 
p  tcuniaru  caufa,verum  ob  exc cllcntcm  Dei  gratiam  excel 
lenter  vobisdata.Rurfusautegratiam  ,  elccmofynxcau- 
fam  vocauit,oia  ita  Dco  acCepta  referens,  vt  nc  ipfi  atcoUan 
tur.C^uumdicitcmincntemgratiam  excitat  vtlargiorem 
clccmofynamfaciant,netxuperenturautvincaturabalijs. 
e  Grd.de.X>c  alccrna  indigctia,£i  de  akerno  fupplemeco  iii 
digenti?prouinciaIiuChnfti  &:m]Iitum  Chnlti.Egithic 
de  rebuscarnalibus  in  iUos.  Indc  autcni  defpiritualibusju 
iftostanquam  plcnus  gaudijsexclamar,Gr<jrwjd^o. 
*  Chr.Donu  hocloco diciccaca bona,qu? per  elccmofyna 
fiebac,&:  accipiecibus  &:  dacibus,  vel  incffabilia  bonaqu^  p 
aduecu  fuij  vniuerfo  orbi  magna  libcraIicacedonauit,qd  po 
tifsimij  fentiedu  eft.  Na  &:  vt  cos  humiliec  &  hberalioits  f^ 
ciat,  memores  eos  rcddit  coru,  q  a  Deo  cofecuti  crat,&;  hoc 
k)Cofcrmoncfiniuic.Ia  fiinenarrabiIedonu,quanta  infa-F 
nia  eoru  quifubftantia  illiuscuriofiuscognofccreattentat? 
Non  folum  aute  donu  illius  eft  inenarrabile,  fcd  l^  pax  cx- 
cellit  omnc  mcntc»pcr  quc  fupcriora  intcnonbus  cocihauit. 

^CAP. 


NICOLAVS  DE  LYRA. 
1  Vt  in  o.Hic  confequcnter  aliigaat  rationc  cx  partc  Dei  fum 
ptam,quia  perdationemelecmolynaepromptadc  hilare  acquiri 
tur  in  dantc  puritas  &  rc£titudo  intemionis  ad  Deum.  fimiliter 
itcipiens  infurgit  ad  orandum  Deum  pro  dante ,  videntej  auic 
hocmfurguntadlaudandum  Dcum  dctalibono,  rogantcsip» 
fum,vttalem  voluntatem  dandi  &  facuitatem  continuct  in  via, 
&  remunerct  in  patria  ,  &  ifta  dcbent  mouere  ad  dandara 
eleemofynam  abundanter,  promptc,  &hilaritcr  ,  idcodicit. 
ytin  om.  fci!icet,non folum in tcmporalibtts,fed ctiam in  fpiri- 
twlibui^ideo  dicitur. 
^    .Ahun.  idelt,crefcatis.  • 

3  in  om.fim.  i.puritatcm  mentis.  Aug.  Hoc  eft  fimplex  cor  qd 
«li  roundum  cor  ad  reftitudincm  intentionis  .  vnde  fuper  illud 
^"<^*.i  i.e.Sioculus  tuutfueriifiTnpUx.  glo.intcntiotua  refta. 

4  ^«jeope.pfr  noj.  Qu?.f  fimplicitas  veltra  pcr  ■uniflerium 
noflrum  in  clecmofynaE  vcftr*  colleftionc  &  mi\r\Qnc.Operatur 

gra.  i.&cithamine$a(rurgereadagendi*m  jrauasDeomodo 

f^difto^propter  quod  fubdimr. 


j     j^os.w/.o/.coiiigendoelecmofynam  veftram  &mittendo. 

6  T^finjolumfuper  ea.  releuando  pcnuriani  fanftorum  in  leru- 
faiem  habitantium. 

7  ye^ie.a/^M/i.ideft^crefcit. 

S  Ter  mul.gr.  qui  hoc  bonum  vidcnte»,vel  audicntcs  airurgunt 
ad  diuinas  laudcs,  vt  przdidum  eft,ideo  fubditur. 

9  Terproba.  ideft,per  eius  approbationcm. 

10  Glorificantes  Deum  in  opc.  ex  coilatione  cnim  eleemofynj  ta 
h«  conhtcmini  fafto  vos  obedire  Chrifto. 

11  Er//w.co»j.w.i»i/7. i.inpuritatementis&  reftitqdine  inte 
tionis  veftrz  in  cleemofynx  largitione,per  quam  commuuicatis 
indigentibus  bona  veftra. 

II     Etin  ip.  jdcft,rccipientium  eleemofynam. 

j  3     Obfe.pro  yo.  quia  pro  vobis  orant  Deum. 

14     Defide.vof.  habere  focios  in  Deo  per  gratia  in  pr^fcnti,  & 

gloriamin  futuro.     i  j  Trop.emi.  pcr  omnia  veftra  fanifta  cxte 

riusmanifcftata.  Etquiaprzdi^abonacx  miniftcrio  Apoftoli 

proucnicbar,idco prorumpitin  graturum  aftionem  di.Cra.  ago 

heo  mofuper  in  enarrabi.do,eiHS, 

Tom.^.  o    5  Jpfe 


4V 


Glof^ord.&NiCoIaideLyra'.        428 


C  A  P.    X. 


t  Jenititfm  & 
SUliiuctMtiini 


f  aad»  Aim 


t  fijot 


aT  P/e  tiH.cg(>  Tau.  Incipic  dc  incorrcdu  qui  pfeudo  feqncba 

X  tiir,&  cn  feroce  pucabac.C^corretlos  adclcccinolynas 

inuicOjA^oi  aute  alios ob.ego  Tau,\c\c humdh.nb  fiiptrbiis  ipfe 

aui  alios  ad  cleemofynas  mpnco,  idc  vobis  qui  illis  obfccro 
ico.&c, 

^  Hicronynms . 
Eavos  maiifuctudi- 
nc  rogo  ,  qua  Cl)n-  a 
(ius  ,cum  le  poHct  dc 
inmriofis  vlcifci  ,no- 
iuit,  vt  vcllcrofccor 
rigcrcnc. 

•le  Chrvfof^onius. 
Abfoluco  dc  clccino- 
fyna  fcrnionc  ,  hic 
pcrllringic  jncrcpa- 
torijs  fcrir.onib'  pfcu 
do  apottolos .  liranc 
cnim  quidam  apud 
illos  ,  fubhinc  dc  fc 
fcnticntcs,&.  ic  pi^te 
rcbanc  Aportolo,que 
vc  anoganrcm  inta-  " 
mabanc  vc  hoir.incm  5 
mhih,  inucihaqucdo 
ccnceni,  &  diccbanc,  ^ 


moram  ncdcrc  in  pijpjs.  D 

c    Qjiiarbnr.  *  Hicrony.QuiputanC  nos  nilamphusc^cc- 
ris  huminibus  habcrc  vircucis. 

d  lion  ta.fc.car.mi.^ou  cnim  mihci.i  a  Deo  nobisdatacxcr 
ccnuisfccunducainc,idclt,protcrrenocommodo,hoccll 

quod  dicic./';  car.cti, 
p    A    p       y  4<    Chryfoftomus. 

a    Nonalio,.c,„ip<.udon.hprxfc„I..  CamC  qUldc  amitti 

Si  vuliis  vt  lim  lcnis  tkui  Chriilus.         Etcum  modopuniam.  '       lUn^llS^taCCOr»  tiO  Vl' 


Pfcautem  cgo  Piiulus  obfccro  vos  per  ^  uimusauccmii)  car 
tmanluaudincrn  &modcftum  CIkk'  -^;,';™ 

a    Exicnus.      ->Vi  diciui.    b    Dunsprxltns.  '      i       j 


fti,quiinfacicc|uidemhumilis(umiu-  ^ 

a    QJiuin  non  t.incu.aljicic  yos  ica:;j'ifnj.       il^ 

tcrvos.ifblcnsautcm  conhdoin  vobis'.  4 


Noulolumol)fcao,f«tlcjumri«go.         b     Ciimvcncro.     a     AudaiScrpunijni. 

d    Quantum  |'utor  aHcns  confidere,uniuin  p.-xfeiM  /aciam  in  re. 


nuQi  lubudium. 
e  TSJrtWJ  urma  neflra, 
&c.  *  Chryloft.Ec 
qualiaarma  carna- 
ha;diuici5,gloria,po 


b  Rogo'  autem  vos ,  ne  prierens  audeara  pcr  eam  confidtntiam  J  cencia,facundi.-i,  au- 

^  *  incoricaos.  ^  ctoi  itas  ta.nuhcia,a- 

qu.ncxiftimoraudcreinquordam,quiarbitrantur  nos  ran-  J  dulac;oiics,hmula^-a 

Morc  «...ahum.  »     Idcil.mcaM.cd.gcni«,.iuA;  mt.hs.    *    tIonCS,.S:  alia  )d  gC- 

c  quam  ictundum  carncm  ambulemus .  In  carne  euim  ambu-  9  "^!''*  f>^  ^\^^\'^^  """^ 

-  T  ..     ,      .  ,    ... , ...:_.......: talia luncScd  quar. 

f     Totcntia  Dto,^c. 
Quonia  flagcllaban  n 
cur,cxpclicb.kur,  (Sd  ^ 
innumcra  pacicbaii  D{ 


C^iado  adeft  nullius 
♦cogitationps  cli  monicnti,  fcd  vi- 
^  l.s  ac  coccpcus,  quan  - 
do  auccm  abcft,  iiifla 
curac  Ihpcrbic,  con- 
craque  nos  infurgic 
acminacur.. 

*  Thcophil.  Coafius  Apoflolus,ntveibumabijs  pfeudo 
apofiohs  vihpcndatur  quod  a  fc  fuerac  pr^dicacuin,rccenlcc 
qu^*  per  fe  gclla  funt,iriac!amq;  hbi  daca. Adhorcor ,  inquic, 
vos  ipfc  cgo  PauhiSjtcrrarum  orbis  doctor ,  prccoi  que  vos, 
ne  JiK'Coganc,conuitiantcs  mihi,  vti  potcntia  meaaducrsu 
ipfos.Kgocu  fum  apud  vos,humilis&:  manfuctuslum  ctga 
-  *  vos,!!  ciiam  nijc  magna  proloquor,non  cx  dementia  iflhuc 
agOjlcd  quiacontidam  in  vobis. 

b     i\9go  aiifem  vos,&c.  *  Hieron.  Ita  agicc  ne  mihi  nccefle 
iic  manifcflareviiruccm. 

*  Tbcopliyla6tus.Prccor,inquic,nc  me  adigacis  cofidcn 
tcr  vti  potctia  mea  qua  cogiro  audere,eo  quod  illi  n>ei  com 

,     pcllantaducrfum  calummantcs  nos,quah  hypocrit^ckolie 
tacorcs  limus. 

*  Chiyfoflomus-Vidc  vtnonficambitiofus  ,ncquead 
C  oi^cntationcm  quid  taciat.  Hoc  autcnifioiilhuuim  clt  prx- 

ccptoris,  non  liatim  vlcifci ,  lcd  corrigcre,cclIarcquc  ,  ac 

•        .:^  mo- 


Non  fccuiiduin  ta'n.-ui.     b     Virtutfs,niiracula,per  qu*  in  pia:d  CJlune ni.litauius, 

lantcs,non  tnmen  {ccundum  camcm  militamus.  Nam arma^*^ 

r     Dol>ir.ia;e.  Pcr  Dtrum.  Ili iloibj)horum,Iiircticoium. 

militiienoftrxndncarnaliaMunt,  fed  tpotentia  Dqo  ad  de-|^ 

a    Milmtas  latiunes.    b    Militjnitts  nonlccundum  ca:nein,n-ni. 
Pollunt  dc.tiuc.e,n.im  lieltruimiiS 
b 


13  turdura,q  intirmica 
ftrucSlionemmunitionum,  t  ccnlilia  de^ftrucntcs ,  &om-'4  te_fcliabacur,olien- 

a    fioianditatemuiieiici.1usrjmIegifpetitotuin,qiiamf  l.ilvilophorumvcl  nniioium.  'J    dcS  Dci  tobur,  ini^C, 

Dummipugna^itpartumvirgmiviihmulmodi^    b     (^cUcDeoe.l.         icd  DCO  pOientialUnl. 

nem  altitudinem  cxtollentcm  ie  aducrius  kientiam  Dci,     hoccmm  maxuuc 

oitcndicillius  virtu- 
tem  quod  pcr  hajc  vincac. 

■{<  A.DUiouus.Ecclelia  no  armis  fccularibtis  vincitaducrfa 
rias potcliatis,  fcd  Ipuituahbus ,  qujs  iuiit  fortia  Deo ad  cjc- 
firucndas  munitioncs  ic  alcicudincai  aequici.t  fpincuaiis. 
g  Ud de.mu.  Vt  dciirudut  conlilia  dmerlis  caljditatibuj  mu 
nita  hominum  fcu  dijmonum. 

*  H  cr.  Muuiuntcninj  &  circundantdodrinafuafalfido 
dorcs  ahuL!a;aigumcntis,qius  aereas  pocctiaccs  Apoltoius 
dcflruit  viriute^rati^Mpintualis,  llcut  illuma^u  viasdomi- 
ni  perucriib  dilputaiioaibus  ll.buertcntcm  Pauiuscoecauic. 
h  /W«;-./«/,c  ..  MunitioncsluuccordainfidcliUjqucdiabo 
lus  obtincciic  n  uuu  cJiucrliscnoribus,  ne  vcrbii  Dci  potlic 
jntuucpcriidc,  vcl  pcr  iimihtudir.e  municionu  .  tcadhxc 
dcuini.cndum  valcant  arma  milicj  Apofloii,iS«:  oliendit  mu 
iiitioins  iiliwb  pdi  tcSjfciiiceCjCoiuiiu. 

i     tt  omtuni  Mai,Uinttm.   *   i  hcoph.Si,inquit,  akittido  luc- 
rit,hocelttcrriia  iiiumt!0,vcipr(j'ijdm,vcl  cxcubixicliflt;- 
tes cognitioiiJ  Dci.adcoquc  cuangclio,cas ctiadcmohmut. ' 
^  ti 


NICOLAVSDELYRA.  • 

C  A  P.    X. 

ITfc  autem  ego  Tau.  Pottquam  Apoltotus  rommendauit  vcroi 
ecclcti;  muultro^,l)ic  culVqueiuerinuchiturcotrafatfos  .  £c 
diuid.turintlgas  panes  quu  prinioinuch.turcontrafj|fos,fccu 
dci  contra  cis  adhxrcptes, ca.  i  ^.Prima  adhuc  in  duas  ,  quia  pri ■ 
mo  excuiat  fe  dc  his  quae  iihl  a  tahis  apotiolis  imponcbaniur,fe 
.cundocontracosinuchicur,cap.i(.  i^rimaui  duas  quia  primu  fe 
^xcuiac  per  r5ne.lccud^,per  fai^i  euidctiam,ibi.  L>u<ejecitnd.:ac. 
funt.  rrimaadhuciii  dujs.quiapnmurecicat  iib.  inipodra.fccu- 
dodeflruitipfa.ibi.iiicjrnc.n.Circaprimiilciedu,^  t'i;Hapolio 
h  dicet^ac  Paulu  in  bonis  carnahbus  poncrc  hne  fuu  ,  qd  arguc« 
bat  ex  hoco)  ia£ta  lua  ad  hoc  tendcre  videbatur,vt  diccbat ,  na 
przlcntialiicr  exiltcnscuni  Connthijs,  humilitcrconucrla|}a 
tur,&  blandc  eis  ioqueh*itur  tanquam  eos  timens ,  abfens  yero 
(durc  incrcpabat  pcr  epittoia,quali  tiic cxtra  pcnculu  exitiens,  fi- 
cut  homiiies  c.iriia!cs  &  timidi  diuitibiis  in  prxfcntia  biandiun 
tur,&  1  ablciitia  dura dicjt.pp  cjd  Apollolus  rogat  Corinihios, 
vt  hanc  opmioncm  dc  ipfo  non  tiabcant ,  nclcueritatcm  corrc- 
jEtionis^lux  ptzrFiiti.~.!iier  fentiant  dicens. 
I  Ifii:  au.em  igoTau.(Cp^c.(\\i\{\xmmn\\^tt  Chrilh  vcrus. 
%  Obfecro  vosper  manjiieiuaimm  &modefiiam  eS  c.Hacc  duo  ex- 
primit  ,  quia  intcndit  tc  in  illisconformcm  Chnhoollenderc, 
quia  de  coiitrariis  intamabatur  a  faliis  apollolis. 

3  iiui  mf^cie  tjuidem  hurm.  Idelt.praefens  humiluer  vobifcura 
conuerfatus  fupi. 

4  ^bfens  autem  confido  in  yobis.    i  .auda Acr  dura  fcripfi  vobis 

tap- 


tanquam  homo  earnalis  &  timidus, vt  dicunt  apoftoii  falli. 
J     ^go  autem  vos.  ne  de  mc  taha  uicatis  ucl  kntutis. 

6  T^epr^fens,  idetl.praicntiaiitci  apuU  vos  cxilteiis. 

7  .Aaaeuih  fjtr  e.iin.i.[jii.  i.auG«ttt.r  aurcconipiamlicutdjcitil 
nic  agere  iii  abfciuia. 

ii  In  (luuf.i^ui.Ci.  cxercendo  vindifta  afpcra  in  quofdamaios. 
quideceptiafalllsapoltolisaioiirarar  iiosdgere  carnaiitcr&  tf 
nude.  j>  I  cuc.  Hict6it.^ucterre!nouctna>.  luipoiitionefal 
famperraiione  quac  talisca.Ho.nincs.n.ambula..ii;si.druaute?' 
&  timidc  niuniunilenuamupolsuni  diuitiji  ucpotcntiatcmpo 
rah,iios  aiit  talia  noqucr.ujUijcrgo  iccuducarlie  no  militamus»' 
Dicitigitur../«  catue  enim  ai/.bu.  i.iicet  ai  vita  praicim  viuamuf  \ 
in  carne  mortali.tamcn  lccundum  deiidctia  carnis  non  viuimus^  i 

10  2\ljzmar.mi.»o.i.  vitaqua^miima  clllupcr  terram,lob.7»^J 

1 1  "hij/n  car.fuiit.  cuiufmod  siji  lepor.Tlis  poicntia,  &.  Uimtixi 

12  J't(/ />o.0co.  idett,arin.i  miiiiiaEnoIhx  luiit  pcr  ,mute  De 
nobisalhltcnfcm  ,  uobisdantem  lapitniiani&  «.oiittantiami 
loquciiduni ,  iii  gratiaia  miiaculorum  ad  contirmaiiduni  (crme 
Dcs.iixc  cnim  &  conliiia  erat  arma  Apoitoiorum,ideo  iubditxrl 
ij     »/;^ii tie. »/>/<. idctt,rcbcllaiicium    cuntra   iplum    Chriltur 
Q^iorum  ahqui  muiiiuni  lcaUutia  coiihliorum  prauorum .  idcd 
fubditur. 

14     Co/i.df.  Aliqui  vcro  per  fupci  biatn  propri;  ingenij  eleuati« 
licutlixreiici,):^  quantum  aa  hoc  iubdiiur, 
I J     tt  o.aLex.Je  ad.Jci.  Sc  hic  clt  primus  eiic^us  armorii  Aj 
iioii.f.inhdeliumconfutatio.Sccuadusautem  eli(;onucriioinlv' 
dciiuQi  ad  ti  dcm,  &  quantum  ad  hoc  lubditur .  ' 

Et 


341 


lI.AdCorinthios.         Cap.X.  342 


Aa  Etln  captmtatemredtg.  *  Idcm.  Capt  uitaris  vocabulum 
k  duofianificat,  <k.  cxlibertatelapfum  ,  i:  perfcdacautione, 
qua  quts  ica  capit^ne  reliliere  vnquam  pollic.Iuxca  fecunda 
iici^nificacionenunc  Paulusdicir,  captiuantes.  Non.n.tacum, 
inquitjfuperiores  fumus,&  vidoria  obtinemus  de  humana 
C0£2;itacione  &  intelle 

Captiuos  ducimus  TU]ue  in  obfcquium  Chrilli 


indu 


ftu ,  fed  captiuos  etia 
ducimus,  quc  efl  con 
sijmatiorviclorin,  de 
'   inc?e  quiacnpciuitatis 

^^  vocabulu  graue  cft, 

H^addic. 

^f:  b  *  /«  ohfeejuhm  Chri. 

r  f'-  Hoc  cft  ad feruitute 

cos  redigimus  omni 

libertate  pcioliorem, 

ab  interitu  nimiru  ad 

falucG.amorteadvka 

fubiicieceseos  Chfo. 

Intclligc  aucc  Magi- 

cos  Ephefl  iibros  co- 

buf^os.&videbisquo 

modo   Paulus  capci- 

uos  duxenc. 

C  Etinprom.ha.  quia 

_  nihil  nos  rcmordec 

*'  quo  minus  audeam'. 

d    ylcif.  om.  ino.  cum. 

Tunc.n.  vindxacin- 

obedietia,  cum  illam 

condemnat  p  obedic 

tiam.  Tunciiiamde- 

ftruens  ,  qii  illos  qui 

refiftunt  perducicad 


cinebancur,ad  fc  nbducebar.Vndc  cum  aiiquando  d^mone  D 
malum  e>:pel!ercc,  mulcx  magoriini  rnrbasconaeniences, 
libros  magicos  cxurcbanc,  Sc  ad  vcricacem  tranfibant .  Ec 
qucmadmodum  in  bellocollapfi  turre,  vcltyrannofobia- 
to ,  omnes  qui  cum  illo  eranc ,  pru  ic-^tis  armis  ad  exercicus 

duce  fc  confcrunCyfic 

b    OmnesrupeibeinteHipjntes.  -    -  - 


*  &in  captiuitacem  rcdigente.somnem  timcliedum  in  obie 

D  a    Vt  lideiClirifticuianteiepugnaucram,hiimi!itcr  obedi.mt.        b  Ir.tiam.    TSecunduju  vit.im  Sc 

potcftatcm      c  Quod  non  pfeudo  qui  pro  cnimlihus  pridicant,8c  vit'n  palj)aiit,S£  Cih\  conlcij  lunt. 

c  qu*um  Chrifti,tetin  promptuhabentcsulciiciomneino- 

a    Quijdtacicmus.     iPofiquamcognoucioex  dilcdioue  obedicntcs,ti:ncvcto  puiiiam  inobedicnte». 
h    Nos  vcri  .ipolioli  tales  lumus.quales  fupra  ollendi,  qux  autem  f>.cuni!lum  faciem,.&c. 

d  bedicntia  cum  implctafueritveftraobcdietia.  Qu?  fecun- 

a    Quafi  apeita  funt  iiua:  dico.  ^Hocdc  prxfumentiliMsdicit.  b    Vt  ninouui  ra- 

tionis  nonexccdat,vcl  piopicr  odium  noliruin.vel  hon^ieui  liuu- 

dum  facie  funt  t  videte.Si  quis  confidit  Chrilh  fe  efle,  hoc 

a    ler  quarcunque .  b    Perc.idcm. 

~         *         -       -  b 


cogitctiterumapud(e,quiaficut&ipreChriftieft,  ita  &  6 


a  Verc  fumus  Chtifti.nam  etiam  excellemiui  non  pctpoteftatem  quam  ilh  non  hobenr,  &  hoceft 
quo<lait,nainetti,&c  ficut  &  illi  .  b    Apoifolatus. 

nos 


certe  cunc  factii  eft. 
I  Eicdo  enim  d^mo- 

ne,  obfcffi  omnes  ab- 

iedlis  iibris ,  imo  pcr- 
^  dicis  ad  Paulipedes 

currcbanc. 

*  Hie.  Cum  iam  per 

3  nos  vcftra  obedicn- 

4  ciafueric  impieca,  illi 
non  audiancur  poce- 
flacem  vindicadi  ac- 
cepiffc  a  domino  ,q.a 
mcntiuntur. 
d  j^«*/e./<z.  Multadi 
xi  quib.  oflendi  vobiS 
potius  debere  nos  fe- 
qui  gl  pfeudo.  C^Ec  fi 
vobis  no  fuiScicqua: 


Vidccc  hxc  aliaqua; 
fecundum  facic,i.  ica 
cuidenciafunt,  licut 
ea  qu2  func  fubicfta 
oculis.H^cfciIiceCjSi 
quis  iliorum  pfeudo, 


> 


Namctfiampliusahquidgloriatus  fucrode  potefta-  ^ 

^Nonillis.  a    Vt  no$  inviitutibusadificemus,  vt,  _ 

noa  piaua  doAiiiu  vel  exemplo  coirump.uuus  uc  pfeudo. 

tc  noftra ,  quam  deditnobis  dominus  in  a:dificationem,&: 

a    Hakco  poteitatem  in  xdiiicio,&  non  deiiiuetur ,  fed  tamen  uideretur  illis  ideo  debeie 

blandiii,quia  poteltatem  acccpic  in  a:diiicationera,&  non  in  dellmaionem  .  J.„;  „..  ...^ „_„,.'.,, 

1  A      i-L-  n  \     r  X7      »  aixi,qo;ircmepocius  _, 

non  in  dcltrudtioncm  vcltram,  non  erubelcam.  Vtautemi  1  x  pfeudo  icquammi?  ^ 

iTantura.  --    ■  •  - 

no  cxiftimer  taqua  tcrrcrc  vos  per  epiftolas  fquoniam  qui-i 2 

Fauli.        Q^dam.  a     Pondeiofiad  intell:gendum.  b  Adtciiendum. 

dcm  cpiftol^B  inquiunt  ,  gra'ucs  funt  &  fortc^s  ,  pricfenij 

^Non  audciii  exetceic  feuetitatem.  fContia  fortes  . 

tQ^iia  ut  idiota  {mc  aigumento  loquor .        fContra  graues.  j  a 

tia  autcm  corporis infirma ,  &  fcrmo  contemptibihs)  hoc .  5  -^^^^j.^  ^^^  '^hc^xx^d, 

idcfl,  pcr  fidevcla- 
liud  q3  ipfe  iic  Chn- 
ili,per  eadem  &  nos,vel  qu^  fecundum  iaciem  vidcccjideft 
diligentcr  eoru  opcra  coniidcrarc,  qua;  in  confpe<5lu  vcftro 
tancum  bona agunc,nc  forte  vos fcducant,vc  velicis  eos  pi? 
ferre  nobis,quod  non  dcbecis . 

e  V^on  eru.  C^iia  &  verum  cfl,&  non  r.d  gloriam  mcam,fed 
dicicuradvcilitacem  velkam . 

*  Hicronv.Ideft,Ncmo  cam  flulcus cfl,  quam  qui  fc  folum 
Chnlfi efle gloriacur.  Nam  &c  fi  mc  magib poccliaccm  acce 
puic  a  Chrilio  dixero,  quam  c^tcros,  vc  apoflolus  non  cru- 
bcfca,quiaverumdico,  &c  nonglori^fcd  (^dificacioniscau- 
facompulfus  hascfacio :  Vnam  auccm  illi  &C  vlurpacam  ,  6C 
in  deflruJlioncmcxcrcerecupRincpotcflatcm . 
f  i^i  aulem  non  exiilmer  tanqnam  ten  cre  vos  per  epiflolas (ejuonia, 
quidem  epi(ioU^ini]uiurit.)Hic  d  icit  fc  cu  pr^fci  is  fucrit^,  opere 
implcrequodabfcns  verbominat''.  Hocdicic  occatioueil- 
lius fcncenci?,parati  vlcifci  omnem  inobcdicncia,vcinquu; 

<^    noa 


fidcm.  Ech^ccfldi- 

gna  vlcio ,  vt  pcrfidia  ab  his  quib.  defendcbiitur  damnccur. 
*  Thcophy.  H«jX  illis  inccrminatur,  vt  hi  &  illi  mcliorcm 
vitaminduanc&vcncminem  ferurauclardac.  Eccnim. 
*  Chryfofl.Sicuc  mcdicusopcimus,&paccr  comniunis,&: 
curacor,&:  cucor,oia  agic,omma  i  urac,  impcdimcn  ca  rcmo 
ucc,ofIcndenccs  reprimic,vb;quccircucu;far,  &  ficuc  is  qui 
adparacamprompcamq;  viftoriam  vtnir.troph^aflatuit, 
fuffodicns,deflrucns,dc!Jciens  diaboli  munitiones,&:  mim 
ftroru  machinationcs ,  &:  vniuerfum  tande  orhcad  Chrifli 
cxcrcitu  ducir,&  ncq;  paru  rcfpiracab  his  ad  iIIos,ab  illis  ad 
alioscrafilicns.quafimilicuquidem  dux  opcimusquocidie 
atfcrens  crophfa.imci  fingulis  horis,  fola  tunica  indutus,ir- 
rupens  in  acie,aducrfarioruqi  cuucaces,&:  cela  &  lanccas,& 
iacula  &  oia  in  iuum  ius cogens:TaIis  crac  lingua  Paiili:Ec- 
Q  cnim  loqucbacur  foIum,&  velociflimx  in  bclliscadcbac  fc- 
a^jd^moncs  quoq}  abigcbac,  homines  vero  qui  ab  illis  dc- 

tinc- 


NICOLAVS  DE  LYRA. 
1  Et  in  cap.redig.orr..in' .in cb.Qd Ht quindo conuctCas  adfidetn 
litcratus  quicquid  fcitjminidcrio  iid.-i  fupponit ,  iicuc  patet  de 
Dionyho  pcr  Paulumcoimcrro,&  deraultis  alijs.Tcrtiuscffe- 
ftus  ellcorreclio  pcccantmmiam  conuerforumjde  quo  fubditur. 
1  Et in promp.ha.vi.\i».i\<:\xt  patuit  iupra.  dc  illo quc  tradi  iuf- 
iit  Sathanx  puniendum  . 

J  Cumim.fue.ve.ob  Ad  Dc»irB,perhoc.n  quodapofloliobcdie 
bant  Dco  in  omnibus  affiilebat  eis  diuina  vutus  ad  Iibiiu  iii  pu- 
nitioiie  iiiobcdientium . 

4  iiuxfe.Hic  lolcquctcr  Apoflolus  cxcufat  fc  per  euidentia  fa- 
fti>iSiprimoproponituu<  ntutn  fcaindoprofequitur  propotitu 
ibi.i'{^t(i(.  (Jirca  primum  inducit  adconlidcra.ionem  opcium 
fuorum.Fa^a.n.fuacrnnt  ra  cuidenria,quodnullus  debebattu 
iudicarecarnalcm  &  timiduin.idcodicit.^ji/e.i.  manifellaper 
«uidentiam  fadli  in  opcribus  meis. 

5  /'irfeif.i.nunc  videtedt  ft6lis  meis  &  pfcudo  Apofloloru.nec 

diftum  Aportolicllcontra  illud  lo.y.c.Nolitciudicarc  fccundii 

fjcicm.quia  ibi  accipiturfaciei  proeoquodapparcttantum  cx- 

tcrius,cmuscontrarmm  iatet  intenus .  hicautcra  accipiturfjcies 

proeoquod  verum  apparctex  cuidemiafifti  . 

^  Sitju.  H;c  profequitur  propolitu .  Et  diuiditur  in  duas  partes, 

Suiaprimof.iCit  quod  <l  ftum  cfl,fecuiidor.itionedifti  aHignar, 

ibi.Non.n.audemus.Circa  primumfcicndum.quod  pfeudoapo 

"oli  dccip.ebant  Corinthios,  Hc  Apottolum  diffantabant  ex  duo 

bus.Pnmumefl  quiaquandamauftoritatismagnitudinemfalfo 

prxtcndcbant,  dicemcs  fc  priUscouerfosfuiiTeadfidcm  quam 

fiiitPaulus,fe  venilfc  de  ludxa  vbi  incxperat  fides  Chnfli.Secii 

dum  cft,quia  duphcitatem  imponebant  i'aulo,vtdi£tu  efl,&  16 

vtrum'. 


vtfumque  remouct  per  euidentiam  farti,primo  primum.fccudo 
fecundum  ibi.Vtautem  no  exiftimct.Circa  primiidicit.  Siquis. 
fcilicet  Fallorum  Apoftolorum . 

7  Confi.Chri.lr.rf.idtii  confidenter  aflcrat fc  verum  eirc  Chrifti 
Apoftolum  rationibus  prxdiftis. 

8  Hoc  co.&c.  Quii  ficut  ipfe  Chrifti  eft  minifler  apparentcr. 

9  fta  S  «oj.veracitcr.quii  nuilum  donum  habet  fpcciale  a  Chri 
flo  quo  careamus,immo  in  hoc  nos  cxcidemus,ideo  fubdif.TV^awi 
C^  ji  ani.gli.glo.fue.de  po.fcquitur . 

10  "^onem  quia  hocinuemcbar  verumperfafti  euidentiam  . 
Qu^?  autem  fuerit  hxc  poteftas.dicunt  aliqui  quod  fpecialis  eius 
vocatioqua  vocatuscfta  Chriflo,  luut  vaselc£tionis,  Aft  90. 
&:  eiusmiHioad  pr^dicanclum  a  fpirituianfto,  Aft. 1 5.  Sed  quia 
hxcnoncrant  Corinthijseuidentia,  ideomelius  vidctur,  quod 
dicatur  donum  lingu.iruin  &:  gratia  miracuiorum  ,  quorum  cffc- 
ftus  crant  euidentes,nec  a  fallis  apoftolis  habebantur . 

1 1  ^f  <;M^w,Hicconrequciucrremoucteam  ^fecundoaflignat 
difti  fui  ronfm,ibi.Non.n  audemus.DupIicitas  autem  eiimpo 
nebitur.eoqdC^irinthijs  prxfcnt,&:  sblcns  a!iter]oquebaf,vt 
diftu  ell.Ec  hoc  remouet  dicens.rr  autcm  non exiH:mtr tan/fuam 
terrerevosper  tpijioUs^&c.  abfenscum  aufteritate,  &  pocca- 
ti^  loqui. 

1  i  QHo.cjHi.epi.inquiuntgra.funt.lvoc  dicebat  Apoftoli falii de cpi 
ftolis  Pauli.      ij     'Pr^fen.xutemcorpo.{ci\iccKt\^a.uU. 

14  /«^rwd.ideftjliumiiis . 

1 5  £1  fermo  contempt.hoc  dicebant  apoftoli  falfi  eo  quod  prxdi- 
cabat  plana&  groffa , 

16  Hoc  cogtiet  ijui  einfmodi (fl,&c.i.(\u\  pcr  hoc  de  mc  aflerit  du 
plicitiitcin,cogitctpercuidciuiamfa£ti . 

Tom.^.  o     4        Quia 


4^5 


GlojCord.&NicoIaicIeLyra'.        434 


A  noiiexiHuncravobis  canquani  tcrrcrevcrbis,  ^:opcrc,q3 
^  minor  vcrbis  non  mipkic,l».iacjs  quod  mmor  vcrbisimpJc 
turus  fumfaiflis. 

a  Hcccogi'itqni.^c.  ■^  Hicron.  Ncquis  putctmc  illacom 
rninari,(]iix  implcrc non  poirum,  vc de  mc lactac  dctcpco- 
rcs.  Qui  iioc  putar, 
fciat  omma  mc  pof-  ^Qi" '"  opi™">'  *<^' 


nitus  cft.Partitu  crat  vnicuiq;  ad  quos  in  prcdicationcd^i-  D 
gerctur.vt  linguli  aliquospopulos  habcrcc  ^prios.dc  quo- 
rum  fidcgloriarcntur.  Ad  rcc;ulam  aut  Apofioli  illi  omncs 
pcrtincbat,  qous  m  ridcfuod^.ucrat,quiaad  ocs  miflTiiscrac 
a  Dco.Vndcaddi::C^am  mcufura  mcnfuscft  nobis  Deus. 

f  T^on  in  alicnis  Ubo- 
f  (^am  afperl. 


fcfaccrc  fincctflc  a  cogitct  qui  ciurmodi  eft,  (juiaqualcs  fumusvcrboper  cpifto- 
ntquc^mitco.Na       '•  -        ■  -  -  - .--.-■-...  — ..u.. ....:.. :,„.,„; 


t  ffd  ipfi  non 
intelligOt  «jd' 
ipfi  inierlerc: 
lcipfot  metiQ. 
tur,  8ccompj 
r2t  lciptu*fi> 
biipfit 


tfatiitur 


obcdicncibus  p  iiu- 
mjlitatc  infirmus, 
&C  pcccantibus  pcr 
fcucritarcm  cxilto. 
b  r^i/fi.Quiafivicia 
vcftra  palparciuus, 


r/tMJ.  Q^  vltra  men  t 
fura  cHct  gloriari.  "^T 

^Vlcllccmcsomnem  inobcdiemUai.  ~    a  Vcn- vlcircar.^quianondebcojduiari.ne  pJrcJiii  iicut  llli.  fcd  fpcm  hiitCS  I  VO  . 

lasabicntcs,  talcs  &prjErentesinfa»fio.Noncnimtaudemus  *  bis,idcfi,p vosma-  r^ 

tlnftfti».  1NonD»u»co».  ^Noninifll  a  Deo.    3    gniflCati  .ipud  allOS, 

infercre  aut  compararc  nos  quibufdam  ,  qui  feipfos  com-  4  ^  cuangclizarcic- 

isuimis.  ^  cundum  rcgulano  '  *P 

nicndant,  t  fcd  ipfi  in  nobis  nofmctipfos  mctienscs  ,    &  6  ftram,idcft,fccun- 

a    IioottjtigitptopnetJiolficijcuiurijue.        b    Quod  ilii.        Vliia  noftran-.  menfuram.  7   du  quod  aL^COin- 

tunc  noned.ficarc-  d  comparantes  nofmetipfos  vobis.  fNos  autcm  non  in  immcH-  8  iundumcfc,nonha 

mUSj  fcddcftrUCrC-  a    PoietUicm  cxertebimM  h    Populuin,  cnius  ego  fum  rcg«!a«fdirijcn-  bcUCCS  fpcm  gloria 

dum  fub  qua  menfura  Sc  voj  . 

^^'Nonenimau.Ta-  c  fum  glotiabimur  ,  fcd  (ecundum  menfuram  gloria? ,  qua 

l„,  _.....».,<.  ('..■I..^^    ni  »    D'co-  ^    MunituDei. 

lcs  crimusiaao,q.a  rni-r^  r»  -"j-r  J 

t  mcnfus  elt  nobis  Dcus  irienluram  pcrtingcndi  vlquc  ad 

Deui  elt  aienfus,  noneilen  mfupertxianilo,         Q^nergu  ciiniitenci  Douic&lit  . 


ri  in  alicna  rciiula. 


£ 


non  fumus  limilcs 
pfcudo,  quivfuipat 
ribipoteft«cc,&:  vi- 
tiapalpant.  Echoc 
cft.  Noninlcrimus 
nos  quibulda,  idcfl 
pfcudo,quic6mcn- 
dant,  idcft  vliirpanc 
potcliaccm.  C^iod  g 
cfi,n6ponimusnos 
innumeroiUorum, 
vt  potcUaicm  vfur 


*  Chrvfolt.Mulca 
hinc  illorum  vitu- 
peracionc  ofcendit, 
quod  &c  inimmcn- 


f  vos.    Non  cnim  quafi  non  pertingcntes  ad  vos  t  fupcrcx-  9  fum  glorientur,&: 


tcndimus  nos 


lO 


f  viiniisqHo 

queregionib.  .  ^    ,       r^ 

<jue  vltra  vos    pcnUIS  ,  icd  3  DCO 


funt,  cii.inge- 
]izein.  n»  pcr 
alienam  ref;ii 
lain  ,  vt  de  iis 
qux  p.irata 
Innt  gloric- 
mur. 


f  Fertinginias.  Quia.  In  przdicationc  eujngelij . 

Vfque  ad  vos  cnim  pcruenimus  m  cuan- 

^Vbi  alius  fuudamentum  fitiei  pofui/Tct . 

gclioChrifti,  non  in  immenfum  gloriantcsinalicnis  labo-i^ 

a    Pet  fidcm  crefcentcm  de  «riBieinvirtutem  .        b    Quia  pcr  vos  talcsapoftoli  veriprobamur. 

ribus.  Spemautcmhabentestcrefcentisfidcivcftrx,  invo-^^, 

5 Ab  alijs.        Regimen.        Non  ia  alia  .        Non  in  piucis  locii. 

bis  magnificari  fecundum  rcgulam  noftrani  in  abundantia, 

Sed.        Loca.  a    NecilUqui  v!tra  fuRt  dealicnotegiHiinefuat. 

tetiaminilla  quxvltravosfuntcuangclizare,  non  inalicnan  dcm  a  Dco  velcrsc 

fEjcpouit,     5^SciIicct.  a    Aba!i|spriicdiicatoribus,quia  hisprxdicabat  quibus  nonerat  annsncia-l  A    tldci  CXpCCtamUS  • 

tum,vt  gloriam fue  iaboic  qustcret .  b     Egoglotiabotin^prsdiflis&inalijs,  ^  ^  «,  ThcODhvl 


quod  in  aIicno,5d 
quod  omnis  labor 
apoftoloru  fucrit, 
illi  vcro  honeftaba- 
tur  aliorum  labori- 
bus. 

g  Spem  haben.  *  Hic 
ro.  Qui  no  muncra 
a  vobis,  fed  mcrce- 


nofi 
m« 


h  rcgula  in  hisqua?  prirpaVata  funtgioriari.  t  Qui  autcm  gloria-i^  ^P^  j"]"i .'"  ^  j"' 

Tldeft.domiHoattribuatcontidcmiam  &gloriamfuam.         fC^od   nonpotcft  qui  iicnliabot  aDco  ',  .         _ 


poieifntein  .  a    Qni  extra  Deum  gloriatur  iibi  atttibueudo  quod  Cci  eli  . 

milTus  f  rxdicat,qui  non  cii  idoneus,  fed  prxfumptor . 


acccpinius.  Aucno 

compaiamus  nosil 

lis,  vrficutiUiadule 

murvobis,  &c  vuia 

veftra  palpcmus,qd 

polTctctiam  hnbens 

potcfcatem  .Scdrc- 

dc  hoc  no  facimus, 

quia  nonaudemus, 

ne  iicut  illi  perea- 

wus.Non  hoc,fed  metimur  nos  ,  non  aliud  quam  quod  in- 

iundum  cft  vfurpado .  Etcomparanius  nolmctipfos  nobis, 

quia  fecundom  quodofticium  noftrumexigic,  facimus.  Ec 

hoc  agcnccs  non  in  immcn.gloriab. 

d  lips  autcm  non  in  im,  QJicuc  illi  qui  vfurpando  glorianmr 

vlcra  mcnfuram . 

*  Chiyfof^.Ecenim  verifimile  crac  illosarroganccs  diccrc, 
q,  orbcm  cerrarum  c6ucrcimus,ad  fines  cerr^  perucnimus, 

6  mulca  calia  magnifice  concionari .  Scd  nos  no  ficfcd  fc- 
cundum  menfuram  regul?  quam  parcicus  eft  nobisDeus, 
mcnfura  pcrcingendi  vfq;  ad  vos ,  quemadmodum  agrico- 
lis  vincam  diflnbucns,!ca  nobis  fegrcgaui  c . 

*  Hiero.Nihil  fupra  menfuram  humanam  facimus,  fed  in 
apoftolacus  gracia,quantuni  nobis  dominus  donare  digna- 
tus  e(},pcr  qua  vobis  Corinchij  pr^dicamus :  ncc  cnim  hoc 
v  furpacionc  fccimus,fdd  pr(^ccpco . 
e  jttifcc.mfn.reg.Dcicnicn  iiucu Corinthijs cuagelizarc  mo 

nicus 

~         N  I  Cd^L  AVS    D£     LYRA. 

I  QwaqiiaSu.  afperecorrigendo . 

%   Ta.&  prar,  fciltcet,furnus  rjuaudo  expedit .  ^liquando  bene  ntn 

expedit,vt  quado  timctiir  peior  exitus  de  tali  corre^ione,  ftcutfncrat 

in  propoj'il0,vt  patet  exfrxcedetibhs.Similtter  cp  T.iu  'us  prxdicabat 

flana  &groffa,non  erat  ex  defe6lu  fcier.iix ,  fei  qnia  Corinthti  erant 

infideauui&adaltioracapiendaincptiJicMpatet.i,Cor.^.a.'T:in 

quam  pacuulis  in  Chriflo,&c. 

5     Non  c.an.  Hic  cnnfequemer  reddit  rationcm  eius  qiiod  dixcrat^ 

fcilicet,fe  non  ftmilcm  falfis  epoflolis ,  fed  eos  excedentem  in  Dei  do- 

nis,  di.  Non  e.an  non  humano  titnore  du6ii,fed  viriiatis  amore. 

4  In fcrc.  ide(},dicere de numero  eorum  . 

5  A uc  con.  iieH,  fimdes  dicere , 

$  Quibuf  qu.  i.falfis  apo^olis  qni  talibus  fludebant  propter  qu£- 
flutH.iluod  aut  Tauliis  aliquando  aliqua  diccbat  adfui  commendatio 
Hem,non  era'.  propter  quxfium  vel  vanamgloriamjedpropter  verita 
tis  declaratiofiC ,  cui  praiudicabaturper  hoc ,  quod  ab  apoflolis  falfis 
fontemnebatiir  &  diffamubatur.  ficut  fanClus  Job  contra  aduerfarios 
fuos  difputans  dixit.^-j.a.lslon  me  reprchendit  cor  meum,Crc. 

7  Sed  ip.in,  /.  tncnfurates  ea  qutt  dicimus  de  nobis  adea  qu/cfunt 

/cdm  writutein  mcntib.  &  opcrib.noflris.  Et  (p itafit,declaratur  di. 
Ko$  au,nt)n  Jn  iro.  quU  »9»  excidemus  debitam  rcgnlamptr 

tiii 


b  "Ego  glotiabot  in  pticdiais  &  in  alijs, 
lcd  lioc  totum  vnd:  gloriajdiim  clt  ,  a  Dco  eft,&:  ideo.         ^  ) 


ccccs  ii.  augccesfi- 


tl 


b     Qui  no> 

..,.--..-.,.-.., .        ,„..     {,  „  deni  vcfcram.inuc- 

tur,in  dommoglonctur.  Non  cnim  quifciplum  commcr.dat,  17  niamur.vcadeoma 

f  A  Dco.vci  honiinibus  .  ^Miraculis  «c  virtutibus  .  ig    enifia  in  Vobis  TlJC 

jlIeprobatuseftjledquemDeuscommcndat.  if  cmm  magmficprjc 

ccptor.cum  resdi- 
fcipulorum  crcuerint.Qftid  igiturfperamus,q^  i<:  vlcra  vos 
cuange.lium  pra:dicabimus,ac  forfan  eciaglonabimur  pro- 
pcerea,liquidcm  commodabimus  ipfis.  Rcgulamauce  vbi- 
quemenfuram  vocac,  xque  atquc^diura  extru.5toracarchi 
tedon  ftruttur(j  mcfuram,regHlam  feu  amullim  vocat .  Ec 
vt  iudicct  quod  Dei  fit  vniuerfum  hoc,qui  eanonem  dedit, 
&  menfuram,propccrea  inferc . 

h  Quiautemgloriatur.  Hntes,inqiiic,taliatantaq;opcra,  non. 
fupcrbimus,ncquc  nobiliptis  quicquam  impucamus,cnim  - 
ucro  Deo  vniucrfum,ct  ipfam  ad  quam  peruenimus  mcfu- , 
ram,tribuimus.  Oporcebat  igitur  &  illos  in  hoe  gloriari. 

ilui  autem gloriatur .  Ego  non  gloriabor  in  alicna  rcgula.Si- 
militcrautcm  qui  glonatur,  i.  vukpoccfcaccm  cxcctfcrcin 
domino,idefc,in  mcnfuraa  Dco  dacaglonccur . 
i  Sedquem  Dcus,  lllu  Deus  comendac,  &  probacus  efc  qucm 
dignam  habccac  mictit  vt  pi^di€ct  donii  cius,  quc  no  mic- 
tit,nonilIum  commcndac,quia  non  miffus  predicat. 

^  CAP. 


Deigratiam  nobis  datam.qux  exceditur  duplicirtr.Fno  modo  quanUt 
quis gloriatur  de  quo non  dcbet,&hoc  renwuetafe dicens . 
p     Non  e.qu.non  per.ad.  glorianio  fatfe  de  vefira  conuerfiont 
adfidem^quia  oer  miniflerium  noflrum  efl:s  coniierfi^ideofubditur. 

10  Vfquc  ad.  in  euangelio  Chyifli ,  'pfum  vobis primo prxdicando. 
Ex  quo  concludit. 

1 1  Non  in  im. fed  de  labore  noflro  in  conuerflone  vcftrajjoc  cfl  dd 
prfterito.Similiter  de  futurogloriamur  in  fpe  prcfe£Iits  veflri,io  diat. 
1  z  Spem  au.  Ex  bono  enim  principio  veflro  rationabi:iter  dcptufe 
£lu fperatogloriamur,&  non  folumrnodogloriarHut  dc  vobis  fecundu 
debitam  regiilam,fed  etiat/rde  aliis,inqtuttuin  parati  fumus  aliis  enan 
geliT^re  quibus  non  cuangcli^itum  eft  ab  diis  apoflofis .  Et  quanium 
adhocfuhditur.  ij  Eciam  in  iUa././ofrf.  14  Qu^xvl.vos 
func.  ad  qiix  nonperuenit  adhuc  euungelium .  ideo  fubuit . 

1 5  Non  in  a.re.  idefl,alterius  doSlrina  me pracciete.  .Alio  modo 
txccditur  reguU  debitagloriandi  quando  quis gluriatur  in  quo  no  di- 
bet  boHutn  opus  fibi  attribuendo.hoc  autem  remouet  .Apoflolus  di. 

16  Quiau.gl.indo.gl.  f.rf.«/cio«oo/Jcrff  nonmihigloriamattti' 
buoyfed  Deo  a  quo  omne  bonum  eft,ftcut  &  aprincipali  agente. 

ij     Non  e.qui  (c.gloriam  quxrens . 
1 8     IIIc  pro.  idefl,approbatus  a  Deo  . 

ip  Sed  qucm  Dcus.  i.smmendabilemfacit  virtutibus  &flgriis. 

CAK 


43  jf      II  AdCorinthios        Cap.XL         454 


c 


Tinjmfubnir.  ereiis. 


A  P.    XI. 

*  Theop.Kondixit,  twsfumus 
piobati/cdqucn-i  Dcuscommcndac,hoccft,  qucm 
us  hiboris  ik.  opcii5,cum  Dci  gracia  probatum  oltcndit . 
Hjcronvm.Scjpium  conimcndac,qui  ipfe  laudac  fe, 

C  A  P. 


Y 


Illum  vcro  dv)mi 
nus    comiDcudat , 
qui    fianorum  vir- 


typus crant ca  q  dc  Abraha  Jeguntur.Etcnim  iUc  quoq;  fer- 
uuin  fidcicmifn  (icrponfaturum  filiamgcnti/ci^.i.  UchocJo 
co  mifit  Dcus  minif Iros  fuos  dcfoonfaturos  fiiio  cccItTia.,i5i 
oJim  prophccash|'cdiccccs,Atid/fiJ/a&:  vide,  &  obliuifce- 
re popuji tui,&: donsus patns cui,&: concupfccc   rcx clccore 


XI. 


g  gmem 


TNon  adulteto. 

caftam  exhibere     Chrifto. 


tutibus  commenda 
tiir. 
Cloriorderegimi 
c ,  qcf  vidctur  infi- 
;encia,fcd  V^tinam 
ijfti.&c.Velinlipie 
ciam  dicit  gloriacio 
m  nem  fccuiidum  cat 
t-  nem,ncineoilIisui 
deatut  infenor,  qua 
non  ipfecurat,  ied 
prodeft  Coriilthijs . 

b  /«///»ie».Qu:adiwtumeft.NontelaudcncIabiatua,fed  pro 
ximitui. 

*  Theop.Ad  proprias  laudes  defcefurus,multis vfus  cft  pr^ 
corredionib.prcmunicionibufquc  detu-jiens  id  quod  mole 
flu  &  onerofumvidctur  in  fui  ipfius  commcndacione ,  huc 
aut  ncceflitaspertulit ,  cum  metucrac  nc  in  difcipulorum 

B  damnum  vergcret,fi  ipfc  villipcndcrctur ,  pfcudo  epoftoli 
vcro  in  precio  habercntur.  Qui.n.pnorum  pcccatorum  me 
ininit,a  qiaib.pcr  baptifma  Iibcratus crat,qui  cc  iodignum  fe 
fc  apofiolatus  nommc  tefcc,qui  citra  ncccfficatcm  (quxfo ) 
dc  lc  ipfe  magn  a  pr^dicjrcc . 

*  Hicr.  Suiiinctc  mc  quia  multum  fuftinerc  confucuiftis 
imprudentiam  mcam.Ideoinflpicntcm  fe  dicir,qtiia  ncccf- 
fc  crat,aliqua  dc  fe  diccrc liccc  vefa,vcoltcndat  qua  vsre  m 
lipientcs  funt. qui  falfolaudanc  . 
c  Supportate.(^E.t  li  grauct  vos  tamen  patienter  fcrtc . 

1,  d  ^ew«/or.  Aug,  Acmnl.itio  cfc  propicr.dlicnum  ftacum  mo 
tusmentisvcl  in  bonu  uelinmalu.hicamons  cftnon  iiuo 
ris,quiadiIigiccos9mulacioncDei.i.quam  Dcus  fpincu  fuo 
infpirat,pcr hoc oltenditur.ca  qua:  diccc amorc  corum  fc 
di(5turu,non  vtad  laudc  eius  prohciat ,  fcd  ad  horu  jptcdu. 

*  Hicron.i.Noftimuloliuonsinflammor.fcd  vos  laquain 
patcrdiuina^mulationecurtodio,  vt  poffim  vos  immacula 
tos  Chriflo  coniungcrc ,  tanto  maiorc  fludio  conucrfatus, 
quanto  cftis  melion  fponfo  lungcndi . 

*  Occum.No  d  ixit,amo  vos,f cd  quod  magis  co,zelotypus 
fumergavos,hoccftardcnccamo  ,  deindenccxiftimcnc, 
quodptoptcrhufnana,ncmpepeeunias  aucglonam  icaip- 

Ilos  amcclubiungic  zclo  Dci,vc  vobis  profim. 
c    Defpondi  enim  vos .  *  ChvfO  nouas  rcs.ln  mundo  virgi- 
nes  manenc  antc  nupcias,  poft  nupcias  non  iccm,  hic  auccm 
oon  iic,Na liccc  non  linc  virgincs  ancc  napcias  illas.poft  nu 
"Z  ptias  tamc  vitgines  fiunt.Sic  omnis  ecclciia  virgo  cft.huius 

cypus 


lAutem.         TSine  indgtiatione.  f  Qyh  pliis  poflet gloriari. 

Tinam  fultinerrrismodicum  1   qnidin- 

iGIoriaiioni.quividetur  iniipientn'.  h    Oi.torubllinea-    ^ 

tis,recl  1%:  ii!.vci\iue. 

fipientijEmcx,  fed&:  t  fupportarcme.  i 

IVt  liilncfti  pr.Tlatum.  fDiiigo.  a    1  Acl  li oliorcm 

Dci  non  meum  no*  zclo  ff  onfam  Dci  i»ihi  fed  Dco.  1  Vi;rc  diligo 

vo5,>jU)a  famatr:cii<;  fponli. 

t  Acmulorcnimvos  Dei  icmui.itione.  3 

a  Annlo  fidei.         b  Konmiiltis.     c    Logitii'.  o  Chiifto  ntro  fjionfo.    T 

t  Defpondi,  enim  vos  uni  vird  vir-  ^ 

i.idhoc  uicxhibeam  indiciudicij.  b     1  Et  .dco  z«lo  uos  ucia    " 

demediccn».  rr 

t     Timeo     autem  s 

9 


tuum . 

*  "Ihcorh.  Dc- 
fpodi  vos  Chrifto, 
proilloigicur^mu 
lornon  promeip- 
fo.  Noncnimego 
fponfus  aut  mari- 
tus.fcd  fponficdu- 
dor  &c  paranym- 
phus . 

f  Fes  vni.  a  plurali 
ad  fingularcdcrce 
dit,volensincclligi 
cota  ccclefiam  vir 
ginemcirc&Cinoi 


Gen.t4. 

Plal.44. 


bus  ueris  mebris  virginitarcm  mctis  ccfi  non  corpons  fcrua 
re.Viiginitas  carnis  corpus  cfa  intactu ,  quajuirginicas  pau- 
coruni  efc.Vuginitas  cordis fidcs cic  incorrupca.qu^clcora 
niu  fidcliij  Vndein  Apo.Hi/M«r^«»cw«  muUenbus  non  funtco 
in'.]uinat!,virgimsfunt}&c.ln  mulienb.crrorem  fignificauic , 
quia etror  pcr  mulicrcm co-pic .  Omncs  vna  virgo  propccr 
vnicatc  integra!  fidei.folid^  Ipci  &  charicacis.  Fngo.  quia  ab 
operc  m.ilo  incontaminacj,C4y?j.quianechabcnc  ^ftu  malx 
uoluntacis . 

g  r/weo  «3«. Aug.Ifci  CorJnchijfuncfimilcsEuxpfeudofer- 
pcnri.Lux  fidei  paradifo.Quoium  ergo  fides  c6rrumpicuv,a 
paradiroeijciunf^^quiapponuncmcndaciCi  veriiraci  .  Quicr- 
go  mcndaciu  ^dificani  inhominib.ab  cispcliunc  ucntace, 
&:immitiuncdiabolu,8citaexcludiacChriftum  .  Siqusd.n. 
dixcf is  contra  fide  intrat  putrcdo  ex  ueneno  fcjpcncis,&  na 
fcucur  uermcs  mcodacioru,&  n  hilincegrij  rcmaner.  Ideo- 
queficucpacnb.nofcris  aduerlus  leonem  opus  crac  pacicn- 
tia,ica  nobis  aduerfus  draconem  uigilancia ,  Tunc.n.coge- 
bat,nuncdocet.Tuncmgcrcbatuiolctias,nunc!nfidias.Vi- 
debaturtunc  frcmcns,nunclubricus&  oberras  difiiciicui- 
detur.Idco  timec  Apoftolus ,  ne  licuc  p  rcrpentc  fedutta  cit 
Eu3,icaghxrcticoscorrumpacur  ccciefia  in  Virginicatefi- 
dci  qua  gcftat  in  corde.Modo  crgo  anima  virginitacc  cuam 
fcrua,poiica  f^cundand  j  in  amplcxu  fponli  cui.Sepice  ergo 
aures  veftras  fpinis.Adhuc.n.muficacferpens,(3«:  noncaccc. 
Quod  gefiu  clc  ecia  in  illo  paradifo ,  hoc  gcncur  in  ccclelia. 
futticiac  quod  cum  illic  hpfi  fumus,vel  cxpcrc;  corrigamur. 
Hieron.ScrpcnsEuamdc  Dco  mcncicndofcduxic,uitir- 
mans  fola  Dcijcominatu  cflc  mortc,ncc  elic  la  illaiurn  ,  lo 
&  plcudoapoitoli  aflercbat  i6euanji,eliipcep£aelfeaddica, 
vt  vcl  fic  antiqaalex fcruarct',  &c ea  foiu  luliiccrccultodita 
|)quirut^mulatores;la  nuc  Serpes  ilmiiitcrquofdii  it-du.tc 
gchcnna  proptcr  folum  tcrrorc aflcrctcs  nominan,  qua  aut 

^  pcnitus 


tadiiifwi. 
Atig.l.  de  sa- 
fta  virg.vir. 
cap.i. 

tx7.q  c.nin- 
uarG  antc  ii. 


Apoc.i  d. 


E 

A'J5!.  tra'^  ij. 
111 1».  &  in 
pral.14. 


Aiig.traift.8. 
inlc.Sfinpn 


NICOLAVS    DE    LYRA. 
C  A  P.    XI. 

VTinam.  Toy?^M<»m  ^poflolus  excufauitfe  defalft  impofttione 
perfjlfos  apoflolosjkic  confequenter  inuehitur  cuntra  eos ,  & 
t>i  melius  eos  conJutet,primo  ponit  fuiipfius  commendatione ,  in  qu* 
fuprocedit,tjuia  primo  ponit  buitis  commendationis  rAtioneyfecurido 
tpfam  commendationc,ibi.ln  quo  quis  au.  Trima  in  duas,quiapri- 
mproporiitintetHfuUifeciidoprofequitur  propofitUydices.  Acmulor. 
Circapiimumfcicndii,tjuod  moralia  eo  quodfunt  de  agendii ,  <-/«.< 
funtptrticulariajub  vna  communi  regula  ftc  nriiari  uopofiunt^quin 
liiqttdndo  oporteat  agere prjster  illa  regulam  ex  rationabili  ca'sfa,pro 
pter  q:iod  homines  difcreti  hanc  caufam  coftderantes,no  repntant  hoc 
^ultu  neque  malnm>fed  bonum .  ludifcreti  autc  non  confideraates  iu' 
ikanseffc  malu^Vrxceptum  enlm  morale  eU ,  Non  occidcs.  tame/i 
"inios  occidere  no  cfl  malurn,hablta  fuper  bacpoteflatejicethoc  ali- 
S«i^«/ri  &  htretici  dixtrit  ejfe  malii.  Lex  auce  moralis  dicit,<jHod  ho 
wo/tipjS  Hon  cotnendet.Tr(iuerb.ij.a,  Laudcctcalicnus,&  non 
05tuum.famc/»»<j//^wo  ccfubovu  efihcc & necefjarih^yt diSii tfl 
^^tp-prxced.-pt pote cjuando taciiurnitaipropviig laudis ,  &  vergit  in 
prtiudicii  ■vcritatis,&  in  detrimcntH  falutit proximi ,  &  honoris  di- 
^ini.Muhitudo  tamen  homiriu,qHA  cii  indifcretoru.Eccl.  i  .(i.Scuko- 
f tini  infinicus  cfc  numerus.  reputat  hoc  infipientid.co  quod  ncfcit 
aduertere  caufam,vt  diBii  eft.Cufus  autem  necejiarius  feipsH  comen^ 
dandipropter  di&as  caufas  immineha'.  .y*poliolo,io  ro%at,ytpatieteT 
ifla  comedatio  a  Ctrinjhiis  fu[iirieai,licct  aliefiib.liulta  videatur,  di, 
J  Vtinam  fufcincrccis  mo.fecundum  ajiirnationem  indifcretori. 
»  SedSiC.q.d.bocdtbctisfpecialitcrfacere^eo qisapralatusvejkr. 

Acmu. 


3  Acmu.  Hic  cofecfueter  excquiturpropofiiMm,  &  oflenditprinio 
causa  cornmcndationis  efie  ratidnabile ,  vtjic  afp:ircat  qnodtaLii  co- 
wiendatio  aon  efl inftpicntia.f^cundo^iuod  dcbet  abeis  fuppartaii  etia 
iato  ep  tjfet  Hultiiia.lx.cwm  diCQ.Trima  adbucin  duns.quiitprimo 
ponit  diiia  caujam.fccundo  rc/wmt  Cerinthiorum  excuf^tio  emfal- 
/«TOji^i.Nam  fi  is.  Circaprimitlcttndii,  quod  caufu  quureulpollo^ 
lus  commcndare  fe  volibat,%ei"i  ''''<'' dcjalute  Corinthioru ,  cikia  ne 
deciperentur  afalfts  apoiloiis fuggerentibus  eii fdfa,  volmt  auBorita 
tli  fua  ofiendcre,honitali ctian  vttJi  fux  &  doiirinx,k£c  aw.e  caufa 
eratvaldcbona,propter  quodcotamendatio  feques  no  ei-at  i/ijiptcna, 
quia  non  erat  ad  propria  iaBtau:iam,fed  ad  Deigloriam,  & JideLnm 
falutem.Uicit  J^U«r.  Aemu.C.VOS .  idefl  ferueatcr  diligo,  fed  quia  di 
ligerepoteil  cjfe  in  boniim  &  i»  malum,ideofubdit. 

4  Dei  xmu.  idefi,cbarttatiua  dileBioue ,  &fuhdit  caufam  huius 
feruentis  diie£lioiis,diceni. 

j  Deipon.cnim  vos  vni.  fcilicet  Cl;riJio,vt poflea  fuhdirur.fue- 
rateaim^poflolus  paranympbui  matrimonii  inter  CorintUos  & 
Chriftum  per  veramfidem.iieo  fuhditttr. 

6  Virgmcm.  qnantum  ad  fidei  iniegritatem. 

7  Cafcam.  quantum  ai  vita  piiritatem. 

5  Exhibcrc  Chti. qiiifolus  efifponfus  eccleftx.Et  quit  dileflio no 
folum  cfi  refptHu  boni  adipifcendi  in  amico  fed  etiam  mali  vitandi . 
ideofcquitur. 

^  Timcoautcm  nc  ficuc  fer.Euam  ^c.perffcutio.n.tyrannorS 
in  ecclefia  primitiua  eomparatur  perfecutioni  leonis ,  f  .'<^  eft  aperta, 
fed  perjecutio  pfeudo  apoftol<i'um,qux  fuit  p'.r  tiftutiam  &  occulta  » 
mfttTotur  fedHdioni  primorum  parentumjtdco  fubditur. 

Ica 


I 


45y 


Gloflord.acNicolaideLyra'.        436 


&;illc  maiora  qii.im 
uis  prornitccrct.dccc 
pit  taracn,  banc  ad  la 
tioncm  pfcudo  apo- 
ftoli    lupcrbicntcs  , 
magna  vobi5  qii.Tda 
cnarrantcs  ,  c.iUidi- 
la  te  fraudequc  iua  vo 
bis  imponuni.  At  pc^ 
rindc  vtncquc  alfuT 
tia  fcrpcntis,  ncquc 
iimplicitascjui  fatis 
^,  ..    ...  .    fuit  ipfi  ad   vcniam, 

;re«,jo.pofto  iic  ncquc  vobis  hxc 
lo(  prodcrunt,  iiondixit 


Proinittpndo  fiifa. 

e     lm<rllec>ui. 
d 


*  Vbiquc 


B 


A  pcnitus  non  c(Tc,3ut  artcrnam  no  eflc  agirmat,  contra  auclo 
"  ritatcm  omnium  fcripcurarum. 

^  Thcophvl.  Et  fi  cnim  intcritus  vcfter  rn,metus  tamen 

meuscfl.Non  ccrtoauteapparctquodcorrupti  firis.  ^tqiii 

corrupti  fuerur.verii  ambiguc  hotpofuit.7v(f  <juo  modo  y:jcr 

pens  Eua  deiepit,  Nam 

f    Disbolui  rcr  retpcntcin.  b    A  pandtfo  ciicien». 

d    retlimilcsdcceptione* 

a  nc  ficut  rcrpens.Eua  rcduxit  allutia  fua  >  ita  corrupatur  fen 

a     A  l>Judifo  (iinplicis/idci.tjua:  nil  .-iliciuini  teciiJit.  b     Scd  non  dc beiis  eo«  pa- 

ti,i|uianonaliii<4qajnicgoSc  idemdctetms.ctuetgonoj  inlctiorcs  illis  jc.iinians? 

fus  veftri,  &  cxcidant  a  fimplicitate  quxt  eft  in  Chfo  lcfu. 

a     EKtelleniiotcin  iiiiain  ego.quod  edc  iion  pote;>. 

b  Nafiisc[,vcnira''liuChriitupdicai,qucn6pra:dicauj^mus, 

a    Mcliorcm,<]nod  ■oncUlcdpotius  (>ci  nos.  Petnos.  Si.     • 

b  Alism  DeiicJcinpiionemveIpi«dicaiioiicm,quodc(rcnonpoteft. 

aut  a'liu  (piriiii  accipitis,que  06  acccpilHs ,  aliud  euageliii, 

a  Petnos.  b  q^ialiuU  inaiuspiidicatent  te;le  pat-icinini,fcd(jiiiahoc  non  eft, 
non  reAe  eos  patcinini.ego  eniiu  iioa  ininiti  in  his  t'eci,quaiu  magm  apoltoli,  ii.  ita  conUa(,(]uia 
non  nimusillis  plcudo. 

j  c^n6reccpiftis,red:cpatercmini.Exiftinioenimmetnihil 

a     Me  uico  tunc  teuotHm.  b    Non  minus.  c     Qiiia  nonorno yctba 

vcl  qnia  impediti  lingui  quanium  aJoinatum  plcudo. 

autem  quod  Ada  dc-    <.  niinus  fccilli:  a'magnis  apoftolis,Nam  &  (i  impcrit'  lcrmo' 

CeptUS  lit,Vt  OllCndaC  a    Suoqui..quidinagni.  b     Q^cxpcrti  cftis  omnia  qua:  in  inc  liunt 

dcceptioiiim  muhc- 
rofam  clic  re  ,  vcl  ad 
muhercm  pertincrc. 
a  Ita  corrumpaninr 
fenfui  ■peflri ,  i  n  c^pto 
tropo  pfeucratjCorru 

ptio  cnim  dc  virginibus  dicitur.Et  excidant  a  fimpHci.  hoc  cft, 
ne  deccpti  a  fimplicicatc  veftra  a  Chnfio  .iiie!lan)mi,vel  ne 
transtcramini  a  Ijmplicitate  fidei  ad  infidelium  vchcmcn- 
tia,&:  m  dicedo  potcftateni,hcc  enim  magna  ef^  corruptio. 
b  TSlamftis quivc.  Nonmifsus,vcl  vcndu,quia pro  quarftu 
tcmporali  facit. 

c  B^8e  pate.  Si  aliquid  maius  vobis  fit  per  eos  q  la  per  nos, 
tunc  redtc  paceremini.Galathis  anathema  dicitMi  al;ud  rcci 
pcrent,  quod  non  vtiqTie  maius  efsctjfcd  contrarium. 
^  Chi  ylofcomus.  Sic  pfcudo  apoOoli  iactabanr,qu;ifi  im- 
pcrfcdcapofioii  docucrint,  &C  ilti  amplius  aliquid  atlerctes 
dixerint.  Dicebant  maiusquid  ,cum  niaiorepoceftatecon- 
cionances,ampliorcq;  verboruin  ornacu,  fed  hxcnonini.ii- 
dens di cit.fcd  luos  municns.Qjiiia&alias  Apollo  non  pro- 
hibetjtamctfi vir eloqucs  cllcc,  &:  m  fcnpcuns  potes,  fed  ic 
obfccrat,&  promittit  illu  mifl'urum,quia  cum  cruditione  il 
lecc  dogmatum  tenebac  rcdicudincm.ij  vcro  cotracio  mo 
do  fe  habebant.  Idcirco  illo_s  impugnac  &c  difcipulis  ab  illis 
pendcntib.improperacdiccns ,  quodfiquidenos  oniifurc- 
nuis  aliquid quod oportcbat  annunciari,  implcilcnt  aijt  illi 
noprohibercmus  attendcre,finaurcm  omniaa  nobisabfo- 
•  luta funt,&  omilfum  ert  nihil,quomodo  vos  rapuerunc illi? 
V  d  Exiftimo.  Supra  de  pfciidoapoftolis.nunc dc  ucns,quibus 
Paiilus  infcnor  videcucquia  non  fuent  cum  icfu. 

Exi- 


2 
i 

4 

6 

7 
8 


1*1« 

f  ncjfed  non  fcientia.In  oranjbusat*manifeftus  fumtvobis. 

I    Nonrainus  Scltminus,nunquid  inhocpcccaui.  b    Operando,manibiis  meis. 

c     Ita.  d  Amotteadvitara.  Kemotis  pfeudo. 

S  Autniig.dpeccatu  feci,meipsuhumilians,utvoscxaltcmi 


?• 


Exif}imo,&c.atna^nis.  Magniapofloli  vidcturapudifius,  D 
Petrus  &:  ahj  qui  cu  domino  tiicrur.  Vel  pro  pfcudo  apollo  • 
lis  hoc  dicir,qu:bus  fe  no  minuscis  fecifieoflendit.EccklU 
cnim  Coriiuhioru  varijserronbu<.  fiudlLiabac.Ali)  faucbanc 
apofiolisquicumdominofiicruncincarne.ali)  plcudoapo 

ftolis.aquibuscom- 
pc^f icis  vcrbis  eadcm 
audicbant  qua:  ab 
Apoftolo  .  Contra 
quos  loquiirur  his  .  ^ 
Non  alia  prardicant  c 
vobis,quamcgo.  Ec  Nn 
qapoilccdici,  quod 
ctfi  eadem  ,  melius 
tamen  Paulo ,  remo- 
ucz. Exiflimoenim,  &c. 
e  'hljim  eifi  impcriius. 
Hoc  no  ad  apoftolos, 

9  quianocrac  cloquen  I  , 

10  ccs  ,  fcd  ad  pfcudo ,  q.  ri. 
componcbanc  verba.  « 
Impcricus  fcrmonc 
nocftreusapuddeii, 
fcdqui  nohabecfcie 
ciamDci,  qucpcrti- 
netadfalutcm. 

.5«  Theophyl.  id- 
eft,  fermonis,  &:  ora- 
tionis  cultuindodlus 
fum,fcientia  &:cognitionehaudquaqu.-»m.Poft  h.Ec  autem 
clam  innuit,quod  quanco  eloqucncia  gloriancur  ,  tanco  co- 
gnitione  Dei  cos  cfle  orbatos,&  quaccnus  ad  ipfam  accincc, 
cos  efi[eidioras,&:  indoctos.  E* 

*  Profper.Vndcdacurintelligi,quod  non  fedcbcac  ccrle-  li  i 
fi^  doctor,de  accuraci  fer moncs  oftcncationc  iaiSare,  nc  vi 
dcaturccciefiamnon  vcUe  ^dificare,  fed  magis  fe  quantx 
fic  eruditionis  oftendere. 

f  In  om.  Vos  aucem  eorum  mihi  teftes  cfte  poteftis ,  ideo 
pciuseft,quodhocfciences,n^eillis  poftponitis. 

*  Hieronyams.Ofccndic  incegntacem  fuam ,  qua  per  Dcu 
omnia  feccric,cum  nec  auarinam,  nec gulam,  ncc gloriarn 
abeis  aliquando  gcrerec  . 

*  Theophvl.  Non  quemadmodum  pfcudoapofcoli ,  aliuci 
fumus,  &  aliudapparemus,  veruminomnibus  qux  faci- 
mus&:  dicimus  manitcfn  fumusergauos,  nequcullaefc  in 
nobis  duplicitas  vel hypocrifis,  vt  iii  iUis  qui  fola  pietacis  p- 
fona  fun  t  ami6ti,dctcrrimaqu^quepatrantes. 
g  ,AutnunqHidpeccatumfeci^&c.  *  Idem  Theophylac  Iti 
hoc  peccaui ,  &i.  pioprerca  cft  cur  mc  ad  iudice  vocctis,  at- 
toll.iminiqueaduerfum  mc  ,quonia  deieci  meipfum,men- 

dicansiW;fan4ein  pariens,vcuosad  fidem^dificeminj. 

Vcl,  Vilisquidem  lu.n&:abtcdus  ,  &:uosindccxalta- 
mini.  1 

#  ^o- 


1 1 

12. 


H 


u 


NICOLAVS    DE     LYRA. 
j     Ita  cor.fen.  f.mcncalcs  qui  frequencer  nominancur  a  fcn- 
iibi:»scxcerioribui  magisnocis. 

2  Etexci.  per  dcccptionem  pfcudo  Apoftolorum. 

3  ^fim.qux  elt  in  cbri.  quia  diccbant  nccefTanum  cire  ad 
falutem  lcgalia  fimul  obferuare  cum  cuangelio  . 

4  ?»(jw/ia.Hicconfequenterremoucc  Corinthiorumcx 
cufacioncm,&',  primo  poniceam,fecundo  exciudit,ibi .  Exi- 
ftimo  enim.  Circa  primu  fcicndum,quod  fi  pivudoapoftoli  di 
ccrcnt  mcliora  quam  Apoftolus,  Corinchi)  habcrcnc  cxcu- 
facioncm  rccipicndi  cos,&  hoc  eft  quod  diwic ,  Klam  ft  is  -jui 
7>t:  i.picudo  apoftolus,qui  vcnit  ad  pr^dicandum  propria  au 
Ctoricate,non  milfus  a  Deo. 

*5  \Aliu,ti  Chri.pl ,£.que.i.mchotc(]m  nos  pr^dicauimus  vobis. 

$    ^utaliumfpKac.  i.mclioremab  iftis. 

y    ij«t>»«o»ac.anobis. 

3    ^iit  aliud  cKaw.i.aliam  dodrina  mcliorcm  quam  a  nobis. 

9  B^i^upa.  i.rcde  fubMincictisens  vobis  pr^dicantes. 

10  £x/j1t(.eniw.  Hicremouctdictaexcufanoncm.  Etdiui- 
dic.irinduasp3rtes,quiapnmooftenditfcnon  minus  fe- 
pilfeapoftolis  maioribus,fccundo  quod  lecic  aliquid  maius, 
ibi..^«f  nunquid.  Circa  primu  m  dieit .  Exifiimo  enim  ment.mi. 
fecif  pro  ucftra  conucriionc. 

n  ^'««•«po.i.tjuaapoftohinagnifcccfutproillis quosco- 

ucrcerunt. 


uertcrunt,&:  dicuntur  hic  apoftoli  magni,Petrus  lacobus  6i 
lohanncs,  quos  pfcudo  apoftoii  dicebanc  cfle  maiores  Pau- 
lo,  quiafueruntcorporalicercumChnlfo,  nonautemPau- 
liis,&lhocdicebanc.iddecipicndom  Connchios,  uccrcdc- 
rcnturmaions  au£toricatis  quafnPaulus,  quiadiccbantfe 
millbs  a  didis apoft.  mendaciter,non  aut  Paulum.Qnod  aa 
te  Paulus  no  feccrit  minus  quam  apofcoli  pra:dicti  paccc,  na 
cundc  Chnftu  pr^dicauit,  ic  eundem  fpiritumfandum  pcr 
impofitionem  manuii  dedit,&:  idem  cuangelium  pricdiGa- 
uit ,  &:  lic  ^quiparando  fe  magnis  apofcolis  confutat  falioSj* 
dicens.     ii     7{^ametfiimpc.fcr.fednonfci.bocdicit3dvcper 
lcndum  didum  pfcudo  Apofcolorum,qui  cocemnebatciui 
dodrina,eo  q?  plana  6c  grolla  doccbac,idco  dicic ,  t^  hoc  n' 
faciebac  ex  detcdu  fcicnti^,  fcd  quia  non  cxpedicbat  Cori 
thijs  pro  tuc  fubtiliu  pra;dicarc  ficut  plenius  dicicur. i  Corii 
thio.3.      I  j     Iit  omnibus  autem  ManifeSius  fum  vobis.  hoc  dicil 
quia  per  cuidcntiam  faiti  h.TC  apparcbanc  vera  de  ipfo, 
14    ^utnunquid.  Hicconfcqucnceroftcndic,c[jCEiam  ali 
quod  maius  feciceis  ,quam  alij  apofcoli  fuis  conuerlis.  Et(i 
uidicur  induas  parccs,quiapnmodeclaracucricatcm,fccu 
do  reraouccquandamobic£tionem,ibi,^w  non  ddi^o.  Ci 
caprimumdicic.:yir«r;i«H//Hi(//>ac*zi«w/a/.  ironica  efc  loci 
tio.cuiusfenfus  liceralis  accipicndus  efcperoppofitum.A 
fcolus  enim  fecic  in  hoc  opus  valdc  mcricorium  . 


457 


ILCorlnthios.         Cap.XI.        438 


u 


h  l^t in  quo.glo.Glorhnmr itx  .iccipiendo ,  fcd  mc  non  ^cci- 
piente,non  accipLnt.Nam  fciiirinodi,&:c. 
i  Inueniatitr  jitut  &  noj.i.limilcs  nobiS>  /><  quo,  i.in  cfTe  fimilcs 
nobisgloriancur . 

•J«    Theophylaft.  Hicmanifcfliffimcomnium  caufam 

expIicac,curnonac 

•  Qoia  non  patitis  vo*  cmifle  licentlam  peccandi.  b  Sine  rumptu  . 

^^Alia»  pxatdioui.  c  Vnde  ergo  yiuebis  . 

a  ni?Qudniam  grariscuangcliumDeieuagelizaui  vobis,aIias  ^ 

b  a  Quia  iion  paiua  iii  vol<i«  expendi.  b  Abalijs.  c     Vt  vobi»  pofleui  pridicare. 

ccclefias  cxpoliaui,accipiens  ftipendiumtad  minillerium  ve 

a  NoK  liUemab  alicjuo  veftroaccepi.  ^Etiamcum.  b  Accipiendo. 

ftrum  Ec  cum  eilem  apud  vos,&  egerem,  nulli  onerofus  fui, 

a  Non  onerofus,&  C  egerrm.  b     Poft  fpoliaecclefiaium.  c  Abhis  benecorre- 


^  3  QuonUmgratheucingel'ium.}\/\\x\Vi%v\QX\  feci,fed plus,  g.agra 
A  fis,f  nde  mili!  irafccnjini,&:  alios  mihi  pra:ponicis,cum  hoc 

non  iic  peccatijfed  gloriie . 

^    Hicr.  Qui  ncque  pancm  quotidianum  quem  ordinauic 

domuius,accep:n>us . 

b     jllia,s  ecdelias  expo. 
*      ThcophyIa6t. 

Potuiflec  diccrc,  cx  la 

bore  manuum  mea- 

rum  vixi&  manduca 

ui,acqui  alpcnorc  ora 

cionem  faciens ,  ab  a- 

iijs,inquic ,  acccpi,  id- 

quccumin  veihi  mi 

niftcrioelfem.  Expo- 

luui  ,  pro  nud."iui ,  di- 

xit,6C  paupcrcs  eos  fe 

ci,Macedones,incclli 

gic ,  qui  camccfi  pau- 

pcrrimieflcnc,  meca- 

nicn  habcbancfpcum 

commoracem,ac  vos, 

nc    necelfarias   qui- 

dem  impenfas  coin- 

inunicaftis,qux  maxi 
5  ma  eft  accuiacio. 
f^t  amp.  oc.  ScicbaC 

quod  li  non  accipe- 

rcnc.non  diu  prafdica 

tcnc. 

c     "hlam  <^uod  mihi  ^ee, 

vc  *■  Cbryfofl.No- 

minibus  Maccdones 

cxprimicquo  iancad 

clccmofynam  iUos prouocet.Na ijs  qui  nolcbantalere  Apo 

Itolum  pcifuadct,ncin  pauperum  fublldio  minores  vidcan 

lur.Hoc  autcm  iplis  Macedonib.fcribes  dicit,  in  vfus  meos 

mTlflis  fcmcl  acque  iccrum,£<:  in  principiocuangelij ,  quod 

fanc  maximum  lilonim  pr^conium  crac,quod  Itatim  abini 

tioeuangclij  fic  floruerunc. 

d  Etinomnibus.  *Theop.Neenimexiftimetis,inquit,quod 

hqc  dixcnm,vt  in  potler  um  accipiam  a  vobis,  fcruaui  cnim 

ine,ac  feruabo  deincepscitragrauamen . 

c  hjl  veritas.  *  Hicr.Sicut  Chnrtus  fcmcl  flatuit,  nec  ncga- 

uit^ncceffc  eft  vtego  non  mentitusita  faciam . 

f  i(uoniamhxc.gt.     *  Chryfo.Vt  nc  quis  pucctillum  fuper 

hac  rc  iterum  dolere,vcl  icerum  h«ec  dicerc,  tactum  ipfum 

glonacioncm  vocac.Ciuid^vos  dacis,inquic,  fedego  noacci- 

pio,vc  non  obcurctis  dono  libertatem  mcam,  Nc  non  intrin 

getur.a  metaphora  fluminum  vel  fontis  quali  vbiquc  fluen- 

DSjdidum  ett . 

rg  Quianoit  tiitig.p.Dtusfcit.  *  Hicr.  Ipfc  nouitvtrumvosdi 
ugam  an  n6,imo  a  vobis  n6accipio,quia  multu  vos  diligo. 


} 


flis  fuit  accipicndum,ne amitterent  fru!fVum,t]uia  ii  non  accipcret,  illis  foric  in  fcandalLiin  Hnct . 


4 
5 

6 


ceperit.  Poftqua  e- 
nim  cofpexic  Satha 
nas,  q,fcculihuius 
flud.ofi  homines 
maximccurant^per 
hocq,  dodorcs  ni- 
hil  accipiant,n;hil 
cnim(ciicChiyrot't.^ 
Namquodmihideerat,  (iippieucruntrra^trcsqui  venerunca  7    fic?dificatfccularj:s 

a     Vt  vcibis4cfaiitis,nonfoiuin  inllipendi)S.  b     t  Quia non iaflaui  mc de geriere  apud  .irr^r^r^  i.-<~iti/oi 

voi>,nec  al  quid  iiuiuliiiodi. 

d  Maccdonia.  Et  in  omnibus  fine  oncrc  mc  vobis  /eruaui ,  & 

a  De  citcto  maxime  ablUnendo  a  llipcndio  .  b  Vcrax  Chriftus  in  me   oijultur  hoc.f  cjucnia 

ha;c,&c  c  Qiiodgratis  pridico.quodalicitisabftineopropter  faVutem  uclttam  . 

c  fcruabo.EIlveritasChriitimme,qu6niam  h^ccgloriationo 

f  a  Omnibus.  b     Putatishoc  fieri.anpro  odio  (juoddicuntpleude 

g  infringetur  in  me  in  rcgfonibus  Achaia:.Quare?Quiano  diji 

a  Qjiia  dtJigo  Tosjfcd  ideo  fati.^,ut  amputem  oc.  ^  £oium  ^uia  diligo  uos. 

b  Nunc.  c    Semper. 

go  vos?De'us  fcit.  quod  autem  facio,&  facia^^m,  vt  ampute  6c 

liumendi  ucftia.  ^Habere.  a  Perme.  fSumendi ueftra. 

b  V^el  in  qun  glorinntui  i.  in  non  accipiendo  [int  iicut  &  not.i.non  melioies  nobis.Cum  ucio  non 
accipiuntiNam  ciufmodi. 

h  cafioncm  corum  qui  volunc  occafione ,  vc  in  quo  gloriantur 

f  Kiunt  ficut  &  nos  . 

»  inuenianturficut&nos.  Naeiufmodipfcudo  apoftoh'  funt  jg 

a  Call.de  lub  fpecierellgionisdecipiente»  ^Exterius.  1  Vel  argdos  . 

K  opcrarij  (ubddii,trasfigurates  fc  in  apoftolos  Chr i.Ec  no  mi 


8     vcnon  accipere.do 

cuiceciam  vanosac 

mendaces  iftos  apo 

ftoloseare  flmula- 

re.Neqs  camen  hoc 

9  rcuerafacicbacecia 

lo  fidiuiccseflcnt,  ve» 

n  rumcc:ali  vidcrcn- 

12  tur  nih  laccipere,ac 

ij  cipictiattame.Quo 

14  ciica  Apoltolushi-  E 

1 5  fcec6fpeclis  decre- 
\6  uit  apud  fl  fc,  ne qc 
17  quaacciperctaquo 

qua,idq;  cump.au- 
pertate  grauarctur, 

19  vtrefcccc  quapiam 

20  accufacioncm  iUo- 

21  rum ,  nc  locum  ha- 
beanc  carpendi  cum.Qnanqua  h^c  non  erat  rcprchculio,  ti- 
quidc  lex  Chrifti  erat,vt  qu.  alcan  infcruirct,ab  ak.tn  cciam 
viucict.Atcamen  quia  vcluc  imbecilles  Connth.j  tacile  fcaa 
dalo  fuccumbcbantjfcipfum  cuff  od  luit . 

\i  Oper.fubdolttransf.     *  Hicr.SubdoJuscft  quialiud  fingic, 
cu  i.liud  agit,vt  fubcoicplationccuagelicg  pri^dicationis  c5 
tcgat  rapacitatc.Tales.n.pr^dicatores.vt  hominib.  placeac. 
&  placendo  accipiant,&  qug  comendecur  dicut,  no  ca  qu^ 
cdificencaudicce.PIenq;  corii  non  tam  pecuniamdelidcr.i 
bant  qua  honorem,arburanrcs,fc  fummis  opibus  dicatos ,  li 
ab  ommb.coHaudantur.Sed  nec  pecuniasideo  fperni3t,quia 
no  habent,fcd  quia  in  rcconditis  habenr,  vcriaucem  &c  lim 
pliccs  magUtri  Apoftolos  imicancur,diccnces,  Ncquc.n.tui 
mus  in  fcrmone  adulacionis  aliquando,ncc  jn  occalionc  aua 
riti^.ncqucqu^rentesabhominibusglonam,  neca  vobis.     .     ,  .  /-„■ 
Transfi. Ad  tetcdu eoo  quos  ita crudire opus cff .Ycl decjpie  ri"if& aninu" 
diiproutiuftucft.Neg.lquacuangcIosbonosamicosfehe-  cz.lib.  ■.  aj- 
rcputatjhcatmalosd^monesfittosamicos,  eofq;  taconocc  "".«?•*• 
tiores,quatoaftutiores,ac  fallaciores  patiturinim^cos.Ncq,  ^ 

'^  enim 


NICOLAVS    DE    LYRA. 

1  Quoniamgratiscuan.Dcieuange.vo.  V.on  accipiendo  fum- 
ftus  a  vobis,tjUod  tamen  erat  licinimy  et  alij  .Apofloli  accipiebat  ab  il 
lis  (jUib.prxdtcauirant../ipoJiolus  autcpr^dicaus  Corinihijs  abflinuity 
primo  proptereoru  auaritiam  ,  &  ftc  minus  gratatcr  accepiftent  eius 
doHrina.Secundo  vt  toUcret  afatfis  apoflolis  pradicandi  occaftonem, 

JHipropter  qu^fium  tantummodoprixdicabant.S cd (jnia  opirtibat  ha 
ere r.eccjiaria  ab  alitjiio  loco  ,  ideo  confequenter  oflendit  fndeha- 
bnitidicens . 

2  Alias  ccclcfias  cxpo.wow  quia  *i  acciperet  jfedquia  voluntarie 
dahant  abundanter . 

5  Ad  mini.ve.i.adprecurationcveflnefalutif.yndepapayellega' 
tus  nfifans  vnamprcuinciam  potefl  acciptrefi'.mptus  ab  alia^na  cum 
tccUfia  ftt  vnum  corpus,a  prxlato  ex  vna  parte potefl  fuppleri  indige 
tia  alteriuspartis^ficuj  natura  difi  £iim  vnius  membri  ftipplet  ex  alijs 
fartibus,virtuttm  &  fpiritus  fubminiflrando . 

4  Et cu m  cf  apud  vos. Hoc  dici',vt  oflendat qttod non  dimiftt  ac 
(■ipm,ro  quodfenper  intcx  eos  abundafkt . 

5  }^u]\\.f.vcfirum . 

^  Oncro.fui.'7»»<i  durum  fuiffct  eis  darepropter  auaritiamfua,pro 
pttr  {juod  ./IpofloluS  proprvjs  manibus  lucrabatur,  de  no£le  operaudOy 
f«od  txpendcbat  dedieprsdicando,>thabetur.A8.  zu.g.  &  ^uando 
hoc nonfu§uit,fuppleuerunt  Macedones quieumfecuti  fuerant^ftbi 
f»i»'^rando,ideoft  quitur . 

7  Namquodmide.dfprtm/irew. 


8  Eft  vc.Chrifli  in  me.Modus  ejiiuradi^ete/lfenfus^veritas  Chri 
fli  efl  teflts  mihi^quod  veritatem  dico , 

9  Quo.h^c  glo.i.hocfaSlum  meum^quodefl  adglorim  Dei , 

10  Non  intnn.in  me./,';o«  minutturper  me , 

H   Inrc^io.Achi.inquibusmttropolisertCorinthus  , 

ItQna.Hic  confequemer  remcuct  quanda  obiedionS  falJam.Dicehat 
cnim  pfeudo  apofloli^quod  Taulus  np  ddigebat  Coriuthios,  nec  intede' 
hat  eisproficere  defutiiro,p>opter  quodnolebat  aliqmd  acciperc  ab  eis 
quod  remottet  </J.QLiarc.no«  accipio  fumptusa  vohis . 

13  Quianon  diligovos.  vt dicunt pfei>do  apofluli , 

1 4  Deus  {cit,i.(:onfcius  ejl  mihi,quod  hxc  caufft  non  efl  vera,  fei  ea 
fubdit  dicens . 

ij  Quodautem  fgcio&fa,  ad  abftinendum  afmptibus  veflris 

hfceit  vera (auja . 

1  $  Vt  am.oc.eorum.r>/e«rfo ^poflolorum,  qui tantumprxdica- 

haut  propter  ter/jporale  lucrf.m , 

17  Vt  in  quo  o\,za.f.imitando  veros  apoflolos,vt  dicebant . 

)S  Inue.ficut & nos.i.nihillaccipientes, quod lamen refugiunt de 

quibmftibdit , 

1 9  Nam  ciufmodi  pfcudo  apoftoli  funt  opcrarij  (i\h,i.callidi 

tr  vutpini  exterius  tantumfpccitm  pictatis  oflendentes , 

xo  Transfigurantes  fe  in  Apo.Chrifti.j./)ow5f «  extcriusflgna 

"verorum  .yipoflolorum . 

a  1  Ec  non  mi.j«M  Deus  permittit  malorcmftmulationem ,  de  qua 
fubdituTt 

Ipfe 


1 


43? 


GIofordin.&NicoIaidcLyra.    440 


A  cnim  fandi  &:  fidcles  vniii?  vcri  Dci  ciilcorcsab  eorurn  f.illa 
^  ci)S,&:  tmiUjformi  tcntationc  fccuri  funt.  In  his  dicbus  rn  i!  i 
cniSjVbi  ifta  folicittido  noncft  iniicilis,  nc  cu  Sathana.s_traf- 
ngurat  fc  fallcndo  ad  aliqua  pern iciofa  fcducat.  Nam  c\\  fen 
fus  corporis  falht,  mece  vcro  no  niouct  a  vcra  rcdaquc  fcn- 
tcntia ,  ^qua  quifquc 

~   '    "  i  Capot  cotuin. 


fcupi  c.at(  rni 
riiM.  Dctcgu- 
la.c.lic^.  ^uo 


B 

'f  hoc  argumS- 
p  gloi'iaiio.nis 


fiddcna  vitamgcnr, 
nuUumc«  inrfligio 
nepcricuUim.Yclcu 
fenngcns  bonum,ca 
vcl  fjcit  vcldicit,qu5 
congruunt  bonisan- 
gchs  cuam  li  crcda- 
iur  bonus,  non  cft  cr 
ror  pericuiofus  aut 
morbidus.Cum  vcro 
pcr  h«c  alicna  ad  fua 
duccre  incipit,  nc 
quispoftcumeac,  o- 

fnis  eft  magna  vigi- 
antia,  quod  nemo 
potcftabfqae  Dco. 
Et  ipfa  huius  diflRcul- 
cas  ad  hoc  eli  vtihs , 
ne  iit  fpes  fibi  quif- 
que ,  aut  homo  alter 
alteri,  fcdDcuscan- 
tum. 

4«  Aug.  dc  gcnefi.ad 
litter.l.iz.c.i  j.difcre 
tio  fanc  difficilima 
cft.cum  fpiricus  mali 


tioncnpparcant  nothi ."  T 

*  Hier.Non  tat.iciIefomnijs,autaliquibus   quafianjielislu  > 
cis,fidcs habcnda,ne  fortc  transfigurct  fe  Sathanas  in  angc- 
lum  lucis,  &.■  decipiat  ac  fallat  incautos . 
b  i>«o.ji'.i,rccnbLicio  d.-ica  m  finc  vidE  cric  fccundum   opcra  , 

ipforum ,  quia  ficut 

«  ChrifVam,  vel  aliqu>ii'loc.xte!>fmangelmti. 

rum.tlpfc  cpim  Sathanas  trasfigurat  Ib  in  angelu  lucis.  Non 

^  '  a  Siat 

a  cft  crgo  magnu  fi  miniftri  cius  trasfigurentur  vclut  miniftri 

a  MimfliPium  Chrifti  &  Sithan».  b  Dixifupportatcinfipicntem. 

b  iuftitix.qudrum  finis  erit  fccundum  opera  ipforum  .  Iterum 

t  Apeite.  b    In  gtoiia  fpiriiuthuni,qui»  probono  facio  . 

c  Sim  lUainlipiens.tuncmagii  ingloiia  carnit  .  <1  Quall  non  limplicitei. 

fOuijnccin  hoc  veie  inljpici«,<juuipto  bono.nccipfehabet  progl«gSa  .  _ 

dico,nc  quis  putct  mc  iniipiente  cflc  Alioquin  ve%t  infipie-  8    tanc fubftanriam,  id 

a  .i.fecunduiBcaiMBi,qujt  gloiiatiomodicaelt.  b     Ideo  vclui  infipientem,  qui»    "       **        iraamoror   ,  iM-r 

tcm  accipitc  mc.vt  &cgo  modicum  quid  gloricr  .  Quod  lo- 

^  «  Qumtumadvttboramfpecicm.  b     Ad  C|Ucm  non  eil  de  carne  gloiia,  qu'a  apud 

Deum  humilitas  glotiofa  cll . 

d  quor,nonloquorrceudum  Deum.lcdquafiininfipientiain 


I 

2 

4 
S 
6 

7 


pfcudo  pcricuraap- 
peciuerunc,ita  &:ipfi 
pcnbunCj&ficucnn 
nifiriiuflici^^tcrna 
&  ipfl  crunt  arterni . 
c  j^orf/o.In  haefub 
flantia  glonar.i.  in 
glonacarnis  quapu 


IKfl.  p 


Cbi  ergo  ficitVquiailli  gloriantur,&  vot  fiiflcrtii 

thacrubftantijeglori£e.Quoniam  multi  gloriaturfccundum 

•  li.fccundum  illaquatpeitinent  carni.vteft  nobilitas.&huiufinodi.        ^  £t  noniiuium  fi  ilh  glorianiuf. 
b  Secundumcainem.         cVoluBttnt.         ^Quodnondebeiciis .  d     In  hac 

carne'     "    "     i    •  1 


--  glori». 
.*     d 


9  cft,  ita  amat  acfi  pct 

10  eam  credant  fe  fub- 

11  fifterc. 
II  d     Scd  quajiin 

13  Quiahxc  ad  carnis 
tumorcm  pertinere 

14  vidcntur,vbi  infipio 
tiacft.Jnfipicntiae- 
nim  cft  aliqucm  lau 


a         _  1        •   P!  f     I     e  •„  r    CC     ^-     •     r     —^°  II1HH.H  Himiic-lll  lau 

e m,&  cgo  gloria  Dor.Libenter  cnim  luftcrtis miipictes ,  1 5  ^^^^^  ^^  ^  ^^^       ^, 

a  lnhocpiob»tmQuodnonfapientet,quia.        b    .i.effedebeatit.        c    Sed  non  cftis.  jg    nnfl/^lnc   n/M,  f-,i-/-.r.._ 

d     Hinc  iniuiiam.  fEx  Ubeitaie  veftiaquxc-ftin  cliarii.te.  "    pOUOlUS   nOU  ptOp- 

_  c    Legis,quicx  tmioie.    '/    tCt  fc  faClt  ,  fid  pro- 

cumfitisipfifapie'ntcs.Suftinetisenim  ,  fi quis  vos in fcruitu-  ^^  pterDcu.Idcoait, 

»  Depoteftaiepwlument.        b  Confumit  vcftia  immodciate.  c    fDecipitblande  vt  deuoiet.    '9    qUafi  in   illfipicntia. 

d  laLtat  dc  nobiiitatc .  9rt     '       n  i  •    i 

b.   r  _.-•- -«__;_!^  /?_..; _-diI; /?  C     iiuoniammulti^lo 

riantur  fec.carnem , 
4«  Chryf.  qiiid  eft 


tcm  redigitjfi  qifisdeuorat,fi  quis  accipit,fi  quis  cxtollitur,fi 


■  Inptxfentiaimpropeiando  gcnas,8choc  (ftinfaciem  ccdcre  . 

b  Defpicic.  c     Qu/uu  vobit  obijciunt. 


20 
21 

12 


gnus  quafi  tranquil-  yjj  j^  faciem  VOS  CC^dit.tScCUndu  ignobilltatcm  dico,quafi  ^^  ff  cundum  calncmj 

1Iiuw  contu- lusagic,  acfinealiqua    f    -l  a  i         24  Abcxtcrnis,a  nobi- 

mtiia  Joqiior.  yexationc  corporis, 

affumpco  humano  fpiricu  dicit  quod  poceft ,  qu.indo.n.  vera 

dicit  6c  vtilia  prqdicat ,  transferens  fe  ficuc  fcnpcum  cfi,ve- 

luc  in  angelum  lucis.ad  hoc  vc  cum  in  manifcftis  fibi  credi- 

tum  fucric,fcducacadfua . 

»  ChryfCiuieft,^nge/«j/Mfw.dicice!iquihecfiducialoque- 

di  &.  Deo  alfiftit.Sunt.r».angeIi  tenebramm,diaboli  tenebro 

fi  ac  feroccs  .Et  multos  diabolus  fic  decepit,pcrfona  in  fe  ac 

Ccpta,i5dnon  faftusinangclumlucis  .Sic&ilIipfonaApo- 

ftolorum  circunfcrunt,non  ipfam  potcntia,ncq;  fortcs  sut. 

a  ^  ;^f/Hr»iinJ^ri/«^/fi"i«.euangeliu.rpr5dicantesquodiufti- 

tiain  h^t,vel quod  iuftorum  virorum  fibiopinionc  afflimut. 

Quomodo  igitur  illos  aguofcemus?Abopcrib.ipfis,ficut  iC 
Q  ChriftiJs  dicitjCaquc proptcr  cogitur  fua prxclara  opera,  & 

jUorum  malitiam  uiter  fe  componerc  ,  vc  cx  compara- 

tionc 


2-5  ]itateadiuitijs,afa- 
pientia,acircuncifionc,&:progcnitorib.Hebr.^is  ,  a  magna 
cxiflimatione.  Atqucadmodu  fiquisclari  generisphilolo- 
phicam  vita  eligens  vidcnt  fublime  fenticnces  alios  dc  genc 
rofitate  fua,volensetia  illorum  faftum  coUercnonDecogi^ 
propriamclaritudincdicerc,nonglorians,fedbumilesalios 
rcddens.  Ita&Paulusfacit,ncinquitputetis,  quodquafivir- 
tutemh^cpunam^fcd  quoniam  illi  gloriatur,  cogor&cgo 
hinc  comparatioucai  faccrc.Si  quis  videtur  cofidcre  in  car- 
ne,&egomagis. 

Qnodloqujrnon fec.  *  Hier.Sihic ncccffitatc  populiconti 
pulfus,negatfc  fecundum  Deum  glonari,quid  dcillis  fcn- 
ticndum  cft,qui  fola  iadtantia  gloriatur  fubftatj^glori^JEft 
cnim  alia  fubftantia  glonandi . 

f  Cadit.idett,  dccipit.  Infaciemc^diturincuius  os  iniuria , 

^  irro- 


NICOLAVS    DE    LYRA. 

1  Ipfe  enim  Sachanas  tranf  £t  hoc muUipUciter .  yno  modt cor- 
pHS  vifibilitcr  affumedo,/icut  apparuit  B.Martino  &  multis  altfs,  &■ 
imUosfic  decepit.  ^lio  modo  inuiftbiUter  formando  vocc  audibilem  , 
ftcut.B.Francifco  volens  eum  trabere  a  ppitentix  rigorc,  uAliquado 
perHcncdo  iudiciiifenfuUyfaci?do  apparere  quod  no  efty  et  muUis  aUis 
modis,prop[er\  cjuod  dicit  B.lohannes,i.can.c.^.a.  Probate  fpiri- 
tus  vcrum  ex  Y^qo  Hm.propter  quod  lofu.  yd.dixit  angclofibi  ap 
parente  in  campolericho.Noilcx  es,an  aducrfariorum  .propter 
quod  co>}cludit  ^poSiolus . 

2  Non  eft  ev.ms.i.mirabile  reputandum, 

3  S  i  miniftr.cius.i./jowj«ef /d//»  &  rnaU,  cuiufmoii  erantpfeudo. 

4  Transfiguicncur  velut  miniftri  mftitiic./.w yeti  aposloU . 

5  Q^omm  n.i.pfeuio  ^4 poflolorum  . 

6  Eritfccun.operaipforum.  Eritenimmalusjicutoperaearum 
Juntmala,Apocatip.i^.c.Qpi:raenimiUorum  feejuuntut  iUos . 

7  Icerum  dico.tf:c  confequenter  oflendit  .ApofloUts  j  quod  etff  ftf 
comc^idaret i>tffpienter,tiimen  debcret  a  Corinthiis fupporCari.Et pri' 
fooponit  mtentumjeciido  probat  propoft.'um,ibi.l^ibciilcv,Circa  pri 
mum  coHtinuandofe pr^di£lis dicit.ltcrava.i.quod  dixirecolo . 

J  Ne  q  uis  putcc  me  infipiencem.iy  .</.  ^d  hocenim  ofiendi  cau 

fam  mem  commcndationis  effe  rationabUem . 

9  Alioquin  i.ft  non  vuUis  eam  recipere  vt rtitioHabilem,  &  me  re- 

puteiis  inftpienter  loqui. 

|P  VcIutinfipicntcmaccipi.i,WMwJ«yi;)»>«t;dw/«/>porf<jff  . 

II  y  t  &  ego  modicu m  quid  ^Xo.hoc  dicit,quia  inferiusfe  com- 

rnendabat  degloria  carnis  quA  modica  efi,dc  quafubditur . 

1 1  Quod  lov^uor.rfe  commcndatione  mea  taU  . 

li  Nunloquorfecunduir. Deum  ,fcdquafiininfi.?.///rfc»<» 

hocftne  caufi  rationabiU  fel  neceffaria,ftcutfaciebant  pfeudo  apo/lo 

//,  de  quibus  jubditur . 

^quo- 


14  Quoniam  mu\.g\o. kcun.car. Dicebant.n.fe ejfe lud^os nati^ 
ne  &  de  femine  .Abraoam  defcendijie:&  per  hocpoUbant  aUa  d'i^s' 
fuafalfa  haberi  in  reucrentia . 

1  y  Et  ego  glonabor.j-B^/r  dicit  ;«/.Hcbr«i  f unt  &  cgo,  Semcrf 
Abrahx  func,&  cgo . 

Credendum  tamen  ,  quod  aUoJinegloriabatur  .Apofinlus  fic ,  qui^ 
pfeudoapufloU  hocfaciebant ,  vcper  hoc  in  maiori  auQoritate  habc- 
rentur,&  eorutnfalfa  doilrinm  magis  crederetur  .  ^pnflolus  vero  vt 
falfttattmeorumrepeUeret ,&  maior.m  fruCium  faceret ad glotianf 
Dei,&  fideUum  falutcm,propter  quodfuagloriatio  erat  vntuofa,  iU^^ 
rum  autcTK  vitiofa, 

16  Libenccr.Hic  confequenterprobatpropofttum.f.quod  in  hoc  C<k 
tinthU  debent ipfumfupportare,  na  in  hocfupporiabatfalfos  apofi 
los.^  qui tame,muUa!irauainina  eis  inferebat,^poflolus  auiem  nuUui  _ 
propier  quod magis debat  fupportari in  hoc  ab  ipfo.Et  hcc eft  3,  </it;6 
Libcncer  cnim.i.falfos  trpoftolos  de  came gloriantcs  et  malo  modi 

1 7  Cum  ficis  ipCl.Irontce hquitur,  idefl infipientcs. 

1 8  Suftine.cnim.»'/''^'/f«*e>"  toleratis . 

19  Si  c^uis.pfeudo  apo/iolo) um . 

zo  Vos  in  fcruicutc  rc.  l^okbat  enim  eos  fubiicere feruituti  Itgi. 
dicenteseos  debereferudre  legaUacumeuangeUo. 
21  Si  qiiis  deuo.  quia  de  bouii  Corinthiorum  viuebant  laute. 
2, 2  Si  quis  accip.  bona  veftra  decipiendo  vosfalfis  verbis . 
2J  Si  qais cyi.quiaia£iabatfefuperCorinthiosdiceics  fejiliosjlbri 
hx,Corinthios  autem^Uoi  Ce/itiUum  idololatri^  deditorum  et  incir' 
cunciforum. 

a4  Si  quis  in.i.iw potentia  veftra  cotumeUas  vobis infert,quodfdcie 
bant  pfeudo  apoiioU  improperando  eif  imme4iate  diSia  0-  confimiUa,  i 
Ideofubdit, 

2  5  Sccundum  i^.q.d.TaUa  mala fubflinetis  ab  eis taquam  ignobi- 1 
liores  ipfis^  n»»  tamen  a  »obis,quia  ttullum  tale  intuUmus  vobis.      | 

Qua- 


44'        IJ  AdCcnnthios      Cap.  XI.      442 


f^  jrrpgacur.HocfiicjehaHtquida  ludei.quieoouod  cflTcnrde 
la  gcncir  Abrahe,decrahc baiu  iliis,eo  quod  cflenc  incircucifi, 

fii  (e  prcfcrcbant  nobilitiitecnmisribi  vindicantcs.quos  Co 

rinthij  tolcrabaiu,  &  Apoftoloprxfcrcanc. 

Chrvfofto.Vuk  autem  dicerc. 


hendi.fcd  &  coronari,^  proprcr  filencium  t.TX.indus.  D 

b  HeW/.Hf  brei  dicuncur  ab  Hebc^,qui  in  cnnfufione  lin    Hebrari 
guarum  (olu<;  rccmuiclingua  nacunilem.  Hcquia  mulci  func 
Hc'3ra:i,qui  non  func  Ifraelita;jricutprofelyci,add :C.//>-at7;f<« 
fnnty&  ego . 


Iia  hos  (aftinetis  Sc  nobis  przfeitis. 
d    Illoiura. 


b    Glotix , 
Glotiari. 


c     Non  irfirtni,C|Uia. 
f  Quia  lein  ritas  cil  qutxi  f,iciimt. 


nl 


"  Q^afinos  injirnil  fuer. 
Si  prcpccrca  illos  ho- 
roiacis,  quiapercu- 
tiuntjContun-.eliaaf- 
ficiunc,  poflcmus^i: 
nuseadem  faccre,  in 

fcruicutem  rcdigcre,       tia^dico^audeo  &e<To.Hebreisut,&ep;o.Ilra'clite  suc,&  ceo.  t 

pcrcutere,  cxtollieo     «^  -..__?.,...:  ^  ^        ^    .,  /  .      &       \ 


a  no's  infirmi  fuerin/  1  hac  pa  rte.ln  cjuo^^quis  audet,i  infipie 

a    QuiaitiCjiienuaell.in  qna  gloiiantur-  5Vtinhis. 

b    Lingui  3c  natione  .  c    Secundum  ritus  . 

b, 


travos,lcdnolumus, 
confid  erantcs  potius 
quid  vobisprofit:  na 
*•]'•  illi  quidem  quxve- 
j  Iha  lunc  deftruehccs, 
qu£  fua  func  qu^- 
runc  ,  no  vt  meipfum 
clarum  oftecem  ,fed 
.vc  vosab  amara  hac 
fcruicuEC  vos  libcrc 
cogor  parum  glona- 
J  ri.SicSama.lpro  fe 
magnam  propofuic 
laudem,diccns .  Cu- 
jus  veitrum   afinum 


C  Mirriilrr  Chrifii  ftini, 
4«  Hici .  Noc.) ndu  m, 
quodfi  quisdcC  hrj- 
ih  mmilierio  fulum  , 
gloriccur,  non  fapicn 
terhoc£cic. 
d     rt  rnintiS  fafficm. 
*    AmbrofOffen 
dic  VI  coatlum  in  lau  t  def^pkrul» 
dem  fuam  prorup;f-  ^"""^*    # 
fe. 

*  Thcop.Rurfusinli 
picnciam  vocacrcm 


^Kon  piofclyti.  1"Pci  hocdccipieb.nnt 

c  Seme  Abrahassiat,&ego.tMiniftriChfisur,&ego  tVtmi  7 

j  a    Qui:indeb;tem,quianoneithon]inis(eUudaie.Laudet  tealicnum  ns,vtdicit  Salomon. 

^  ,  b    Summini  ier  Chrilfi  olicnfus  in  labori.   ^ 

c    Qiumetiam  veri.  d    Pet  partes  labores  olendt  fubdens.    'O 

e  nus fapies dico  plus ego.1  In  laborib.  plurimis,  in  caVccrj-  J^ 

a    Quam  iUi.  fVcrberibus.         5Human.i:  virtut:s,vcl  aliorum. 

^Q^ia  8c  ill;  3licuos,Vt  viderentut  apoiioli.  b    ldeit,in  pcncuiismortis.    '3 

bus  abudantius  in  plagis  lupra modii,i  mortibus  frequeter.  ^^,  'pfam,  obmfignem 

tFui.  a    Exponit  plagas-  IQirnquevicibus  .  IPercuflioiies.  ig   'Uam    demiinOllCm, 

b    Neimmifeiicoidesvidcientur.  c    Hoc  aGertibuspafliis.   j_  adcoqUC   humilitaCiS 

f  AIuda:isc[,nquicsquadragenas  vnaminusacce^^pi.tTervjr  >8  pelagus.  tAaiy.a 

a    ludzis  in  ciuitate Lvcaoni*.  5ldeil,pcitHli.  *^  C      Jn  laboribus  OcC2- ^^^-if '^- 

r       .r       a,  ,      .,  .   ^-*'"™"^"""?i''^.'''=''?''''''^'''i'«'«- »°  fione'n->''nro  ^^ 

»  gisc?lus  sutlemellapidatussujternautraguircci.  Nocte&  " 

f  Oitenfus  miniftei . 

h  die  in  jpfundo  maris  fui.  In  itineribus  fjepe,  pericuhs  flumi  \l 

»5 


accepi,  vcl  viculum, 
vcl  calceamentum  ^ 

Nunquid  opprefli  aliquem  vcftrum?Amos  ecdicebat.  Non 
eraprophcca,nccfilius prophetae,  ftdcapraru  paftoreram, 
fvxomoros  cotcrcns,&:  fufccpit  mc  Deus.No  cxtollens  fcip 
liiin  diccbat,fcd  obturans  ora  fufpicantium  ipfum  non  efle 
propheca,&:  vc  ondac.quod  non  decipiac,ncque  a  feipfo  di- 
cac  ea  quij  dicic.  Alius  quoquc  dicit,Vcrutamen  implctus  su 
forticudiuc  domini  in  (pincu  ac  poccncia.Ec  Dauid  cu  dc  vr 
fo  &  leonc  narrarcc,  non  gloriofus,fed  magnum  &:  admira- 
rabile  quid  moliens  diccbac,  quoniam.n.non  crcdcb.uur, 
quod  nudus  &  arma  geftare  non  valcns,viifturus  clkc  barba 
rum,coattus  efi  fu^ltrcnuicacis  referreargumcnca.Ectim- 
bria  Saulisquandoaufercbac,  non  oflcncando  loqucbacur, 
qua:  loquebacucfcd  mala  repcUcns  fufpicionem,  qua  finxe 
rantdicentes,quod  vcllct  illum  occidcrc  Igicut  vbiqjinqui 
•  icda  eli  ca.Num  qui  ad  vtilitaccm  audicoru  fpcdaric,  ctiain 
'licommendac  feipfum  ,  nonfolumnon  mcretur  rcprc- 

hen- 


inuenca  cciam 
veros  Apol^olos  tan- 
j  gic.quibus  plus  labo- 
rauir,neinfevideacur  E 
minor  gracia . 
f 


Cor.ij.b. 


^  ludiiis  quinquies. 
ludeis  mos  erat  in  fynagoga  concra  lege  agences  verberarc 
corredionis  caufa,vndc  Paulum  lcgcm  impugnanccm  quin 
quies  vCrberaucruc,t^in  vnaquaq;  corredtione  cnginca  nou,; 
ictus  cidederunc  ,quadragcfiinum  pro  miacondonanccs . 
Lex  lubebat  quadraginca  idus  nifi  pro  mifcricordia. 
Ducencas  perculiioncs  acccperac  j^  cum  virga  vbi  pendc- 
banc  dcccm  corntfiic. 

ytta  rmnu<.m  vlcima  vicc  corrigia  fubtra£ba.  Vcl,in  vnaqua- 
pcrcufiionc  vna  nunus. 

g  TernaHfrag.  ^  Theop.  Propccrcuagcliu in logas&pro- 
fundas  vias  mif[us,naufragium  fecic,noctu aut  ii  incerdiu  in 
profundo  nacauic.NonnuIliafl^erunc,  quod  in  quoda  pucco, 
cu!  nomen  Bytho(  qus  vox  latims  fignificac profunditate^. 
poft  pcnculum  apud  Liflrios,abditus  fueric . 
h  Pw./?'/.Nam & amncscraiiccrcadigebat-.vbiq; Sathanas  Aft.i*. 
bcllu  gerebac  aducifus  Apofiolij,  &:  Dcus  ccrcann  nis  pmia  A-t.i^! 

4^  pro-      t 


NICOLAVS    DE     LYRA. 

1  (^alinos  xnf^xmx.  i.deficientes  in  illts^de  quibus  gloriantui 
fulftapojhlt,(juod  ejt  falfum^vtpattt  ex  pr£diclis,&  magis  ex  fequc 
tibus  apparebit. 

1  In  quo  quis .  Tofttis  rationibus  commendationis  fua,hic  incipit 
fe  commendare.Et prtmo  fe pfeudo  apofiolts  adttquando.  SnudOyfe  eis 
prxferendojbt.y t  minus  fapiens.  Dicit igitur.ln  quo  quis. 

3  Audec.  leipfum  commendarey 

4  In  inlipictitia  dico,audco  6C  cgo.ff.d.Licet fit inftpientiafeip 
Juiii  comri.tudare  iUo  mudo  quo  pfeudo  apitftoli  fe  commedant^tatne  au 
deo  hocfacereylicit  aliter qua  ipfttVt  di£ium  efl,  &  ideo  comrnedaiio 
afoflolinon  erut  infipientia fecundnm  veritatem^(ed  tantum fecundu 
aliqwru  Cortntbiorum  opinionem  ,  non  obftante  tamen  hac  opinione 
apojiolus  audebatfe  commeniare  falfis  apoftoUsfe  tequado  , »/  eorMrtt 
ladantiam  repeUeret,dicens. 

5  Hcbr.Ei  lunt. i.de lingua  &  natione  Hebraicagloriantur. 

6  Ht  c^o.  f.fum  ftcut  ipfi. 

7  Ifraclita:  funt.  i.gloriantur  qi iepatriarcha lacob  defcederunt, 

8  Etc^T^o.  fiiniliterdtfcendi. 

9  Scn-icn  Abraha;-  CuiitsfeminifaCl^ funt  promifjiones . 

10  Et  c^o.fum  de  eodem feminc^.  Et  ideo  de  omnibus  iftisfoffum 
gloriari.ficui&ifti. 

1 1  Miniftri  Chrifli  func  tantumfecundum  apparentiam. 
11    tt  cgo  fum  jecundum  veritaiis  exiiientiam. 

13  Vtminus.  Hic  cofequHtereisfeprtcfert.Et  primoquatuadma-' 
iipoptfiu.Seiiidoquatii  adbencficiareceota,ca.fe.Trimainduas, 
qoiaprimopr^fertfe  in  malis  quitpertulit.Seciido,  tn  his  qux  euafit, 
iW.Datnafci.Pr/wtf  adhnc  in  tres  quia  primofeprxfert  quaiu  ad  ma 
tifibi  illata.Secundo,qiiantu  ad  voluntarie  ajf»mpta,ibi,ln  itineri- 
ous,Tertio,confirmat  quntda  diSia,ibi,Si  gloriari.  Circa  primumdi 
*^'',Vt  minus  fapies  dico.  i.fi  videor  vobis  infipies  mepfcudo  apO' 
fiolij adiiquado^adhut  videbor  votis minusfapies meeis prxfcredo. 

Plus 


14  Plus  ego.  i.cum  hoc  facia,me  ofitdo  miniflrum  ChrlfUplus  effe 
quam  ipfi  ,  quiaplura  mala pafius fur/j  propter  minifterium  Cinifti. 
Ideofubditnr. 

15  In  hbovibl\S  plu.  Ex  lud^orum  perfequutione.f.fui  plus  quam 
ipfi.Etfic  inleUigittir  de  fequcnubus, 

16  In  carccribusabundanci.7^ro/)i'4!<//c^f;'o«efaa«5e/»/'. 

17  In  plagis  fupra  inodum.  Inter  bomines  confuetum. 

15  In  mortibus  frcq  uencer.  i.in  periculis  mortis,&  h-tc  omnia 
patent  ex  a£libus  apofiolorum.Confequenier  expUcat  depLagisfibi  iUa 
tis,  dicens. 

19  A  ludxis  quin.&c.  Deu.i  ^.Committitur  indicihus,  quodpro 
fninoribus  culpis pro  qmbus  morsnocflinfirenda ,  imponant  plagas 
&  verbira  ,ita  tami:  q,  quadragenartumnumerii  i£li4U  non  excedant 
Sapientts  vero  luditorum  adprKtendctidum  pittattn,  odinauerunt, 

?Hud  de  lUo  numero  altquid  dtmittcrttur  plus  vel  minusprout  ration^ 
iUier  vidcntur  raiiont  dcliGi  vel  conUitionis  vobcrandi,  &fic  de 
aUjs  circunftantiis .  Er  quta  Taulus  erat  eis  odiofus^  Cubtrahebant  de 
dicto  numero  minui  quodpoterant.f.vnum  i£lura. 

20  TervirgisciBfus..y^<3.26. 

il     Semel lapidacus  fum.  *'»  ciuitate Lycaoni,.A£i.i^> 
22,     Ter  nauira.  i.paffus  fui.De  fi.md  habetur  ^£i.2-/.&  deaUis 
tenendum  eii,quud  non  omnia  TauU  pcriculafcripta  funt. 
1 J   No6lc  &;  die.i.per  magnu  tepm  ad  diuerfas  partes  terr£  &  in- 
fulas  nauigandopropr£dicationeeuagelii,vtpatetin  a£ltbus  apofioh 
rum  in  pluribus  lods, .Alti  exponunt  dicenies ,  quod naufragium paf" 
fusfub  aquafietit per  diem  &  noSifm  diuina  vtrtute  eurn prote^ente, 
Z4     In  itincnbus .  Htc  confequeter  ofienditpropofitum  quantu  ai 
mala  vcluntarie  afiumpta.Etprimo  dc  n.alis  exterioribns .  Sedido  de 
intcrioribus,ibi,Pi  qic]:  illa.  Circaprimum  dicit,lli  itincribus  fas. 
f.fui  pro  prixiicatione  euatigeUi,&  jtc  intelUgatur  defequentibus. 
X  y     Pcnculis  fiu.  inundaniium  in  bymej  &ftcfunt  magnaperi- 
(uU  in  tranfttu  eorHm* 

Pcri- 


'44?        GIorord.&NicGlaideLyra'. 


^  proponcbat.  Etcnfmlatrotics  cxcitabatur ,  &  ab  incrediiHs, 
A  &  gencrc  mihi  ludlis  vcl  cognatis  lud^is.qni  &:  acrius  impu- 
gnabat,inc,inq.t,in  bcftias  planc  f^ruicig  ac  vcncni  nominc 
permucati.Proindc  in  vrbc  periculorii  cxpcrs  crat?h.iud  qua 
qua.Rcliquum  cft  ergo  vc  in  folitudinc  fecurus  circt,vcrum 
iftic  tutus  fuic,ac  fl  tcr 

ra  fu" iflcC  ma^lS  eUlll  «  .I .»  ludxis  procuratU.  b  l'<»Ilt"TnimPei  ptidiiationfin  ■ 

.  c»  >        o  c  t  Vcrf  proUatus  rainiftet. 

l^TnUtMit^o.^&c.    ^  nu,pcriculislatrQnu,pcnculiscxgenere,pericuIisexGen-  i 

•  p  a  In  coinmotionibutciiiiuin  coiitu  mc.         b  Vclafcil'i-ntibui.iicl  pcnuiiaciboium.  2 

dc^J    c  iib.periculisinciuica'rc,  tpcriculis  in  ioiituduic,  pericu-  } 

fQu«non  cx  maillird  inme.  lAbhticlicis.  a  Veicprobniur  mmi-    ^ 


444 

charader,pcr  hxc  contexitur  euangch'um . 
f  TsfoB  T-ror.Vrunt  oestribulacioncs.fcd  non  adc6fumptio.i 
ncm,immo  ad  pur-Ziacioncm.A^ror.lfteaffcdus  purgacq.i  d 
chancacc  vcnic.  Ocs qui  fc.indalu.Ti  paciuncur frixonu  fuii 
habenciucharita?em.i.olTium  quxfcrunccarnes.i.  pcrfcdo 

rum  qui  pnrcant  &  re 


i 


Q^ios   diabolus  cum 


m  ciuitate    occi 
rionpoflcCjCi  cxcita- 

tj.TkcCj.b,  bac  in  via,cumcamen 

l)tw.4».b.  ruhilfcrret,quodlatro 

ncs  cupcrcnt . 

b  Ter/V.Amb.Qui^le 

ge  lud^orum  dcfcrca 

faecidiint.  ad  cuangcliumfecon 

Aug.  expo.  jn  ucrccbac. 

«piU*4  0al.  ^  PcrJc.Vt  qui  dicunc 
CH  lcgsliutcncre,  fcd 
no  faciU-  aliis  apcrire. 

f  ».^r.c.pfe  Vndcalibi.E^ofi  ad 

(aquc  hisita  |.ju^.  circuncitionem. 

rrjitni;^';    *Tl^op.Hccrursu 

»C»l.t4.         cftalia  fpccicsrecatio 

l^il^o^         nis,  omnium  maximc 

B  dolorem  incucicnsa^ 

gigncns  ,  dcliniihis 

miiiimcqi)C"candidi's, 

fucatis  fratribus,  hypo 

chritis,qui  ei  infldias 

njachiuabantur,qiiod 

&   Dauid     lugebac. 

Quoniamfi  inimicus 

conuiriarccur  mihi,fu 


fter. 


^.v.anuiim 

•I. 


lis  in  inari,pcriculis  in  falfis  fratribus,1  In  labore  & : ^ium 

a  Morburum  &  huiulmodi.  b  Fro  opcic  iiel  aliji.  YVcrc  prubatus      ^ 

d  na,in  vigllijsmultis.in  fame  fiifitijin  iciuniis  mulris,  in  fri 

a  i.in  corpore  a  perlcCLitoribus  patior  fic  al.ji  modis  .  b  Angit  me  . 

gore  &  nuditatc,  pra:ter  illa  qure  cxtrinfccuVtfunct  infta  n- 

a  Qiij:  necuna  hora  lemittitur.  b    Qm\-  e.x  chaiit.ite  pnmenit . 

c  tia  meaqudtidiana,  follicituMo  omnium  ccciefiarum. 

«  Qunant.i  elt.  fDe  oinnibus  fiddibut.  b    Pr.ibatio  foUicitudinis  per  partcs  . 

tVcl  in  fiJe  uel  inalii]ua  uittute.  C  Qjta  de  illo.ur  dc  mc  dolco. 

a  Ali^]ui  mulcliia,  iribul.iiionum. 

tQuis  infirmatur,  &  ego'  no  infirmor  ?  Quis  t  lca^ndnliza- 

a  Igne  charicatis  ijuaeis  compaiior.  b  £t  cum  hxc  iini.  cDccis. 

d  Non  de  pctentu  uclgenere,ut  illipreudoficiunt. 

f  tur,&:ego  no  vrdr?Si  gld^riariopArtetjqinfi 

a  EtfiinhisvidcatuipotiutabieAio.  b  Quia  npuit  oinnia .  ^  Inierponi 


gunccarnalcs .  Vndc, 
£f  ojfd  meajicut  infrixo-> 
rio  confrixafmt . 
*  Aug,  Tribiilatio.n, 
tanquam  emplaflrii 
moidax  vric  tc,  fcd & 
fanat  tc . 

^  Tcoph.Ec  fi  offcn* 

dicuraliquis,  egoquo 

que    fcandalizarc  vi- 

dcor,  doque  opcram» 

vtlangunrem  &:affc- 

dtioncm  iliam  curc, 

cique  medcar,  haud 

^  i  fecus  atque  meum  fb- 

'4  rctiftudmalum  .Vbi 

vcto  Dauid  aic .  Dum 

M  fupcibitinipius,in<.crv 

rmitatismc?  I^  duur  paupcr ,  hoc  cU 

.erponit  iufiurandu,;   \l  fcandnlizacur  paupcr 

indignc 


S 
6 

7 

o 
O 

9 
10 
1 1 
12. 


^**  mcncc  fua 


^'^  repecens  diccfccnccs, 
^•o  adeoquefefuper  cccc 
*^  roscollenccs. 
^^  g  ^«tr/Kcrf.  quia  fert 
mihi  tefiimon;u  pci 


ftinuiplane,  tu  vero 

homo  p.&c.&.Icerum^hoTDo  pacis  xx\tx  ,&c. 

Au^.Li.de  d  j«/ii»jf.Vbiergopromiffio  Dei?  Primu  qua»rfte  rcgnum 

/erm.  «^ra.in  £)e,^^  h^g Qia  adij.uobis.Scd  nouic  medicus,  cili  nos  fcmcl 

?^  jg  commitimus,h^c  adiucoria  qii  apponac,quando  fu  btrahac  . 

Gal.y.b.  e  J^o/iVMrf.quacomaiorcharicas^cacomaiorcspiag^depccca 

luc.ia.d.  tisalicnis.vnde,C^iiapponicfcientiam,apponiC&dolorcm, 

gcci.Ml.  M  Chryf.Hoc  cft  capuc  omnium,q,  &  ani  ma  difcci  pebacur, 

&  mcnsdiffecabacur.Si.n.nihilcxcrinfecusaccidiflec,  facis 

\         bellorumincus  erar,flu6tus  reeiproci^cumulicurarum.prx- 

liacogicacionum,nam  fiqui  vni  foli  domui  pngeft  ,  vt  mini- 

flros  hcc,&:  difpcfacorcs  ac  curacorcs,i'^pe  p  curis  ncqj  refpi 

raCjCamec  fi  incra  domu  ncmo  obcurbec.q.  auc  non  vnius  do 

musjfed  ciuicaciJ,populori5  acq;  gccii5,&;  cocius  orbis  curani 

geric,<5<:  pro  tatis  negotijs,&  toc  inuadencib.  folus  exifles  ac 

taca  fercs,&  ca  lolicicus  vc  pacer  jp  filijs,  cogica  g.d  fufliniie- 

nchoc  auc  erat  q,  cribulabac  ipfuin,&:  angcbac,  ac  fauciabac 

cius  mece  q?  in  fingulis  infirmis  quicuq;  illi  eflenc  h^c  pace 

ret^No.n.de  maiorib.q.de  dicebac,minores  auc  defpiciebac, 

fcd  et  abicdu  inccr  neceffarios  ponebac,i6  dicebac.i^»';  infir 

i»<ir«r.g,fquis  fueric,&:  quafi  ipfe  cffcc  ccclefi3,q  in  coco  orbe 

^  efi,fic  in  fingulis  dolebac  mebris.vndcquaqjilhturbaciones 

atquecommocionesafuis,abahcms  ,  Hic  apoftolicus  cft 

m  cha- 


c  Cuius  lum  fetuus 

funtgldriabor.  Dd^us  &  pater  domini  noftri  lelu  Chri  fcit 

a  Lsiidatus.  ^^fcr  nos  fidcles-  ^Iiifupr:vdiftis.  b  t  Itcin   liiiiiatur. 

„  qui  eft^bcne^diiflusinlcculajquodnon  mcntior.Da^^mafci 

^  a  Qui  fub  Arctha  illi  gemi  przetat.  b  Admoniiionc  luJxoruin. 

prasipdfitusgetis  Arethjeregistcii^.ftodicbat  ciuitatem  Da- 

a  Neanipliuspra:dicarcm.  b  Ante  noR  e.^ncctfiariuinfuffiagium  Dei,  sa       ■?    iJgna  &:  piodlgia 

qiiamdciicuthumanum.    "  ^  Hicro.Rem  quaf 

"  malcenorum,vtmecomprchendcret,  t&perrcneltram  m  difticiiemdiaurus,^ 

2)  lud^i  concra  cuin  er 

principesgenciu  con 

citaffencante  imploracteffimonium  Dei.ne  veia;hoc  iaifca 

tiajimpucarctur,quod  aduerfuseum  ,  eciam  regna  lurrcxc 

rinc&mhil  pocuerinc  pr^ualcre,  hecaucc  idcirco  cnunic 

raCjVC  oftcdac  quod  inccrlic  incer  veros  S>C  falfos  Apoftolos 

h  TerfeneflfamdetmfL  *  Chrvf.Nam  licccdefideiarenchiiK 

em!grare,atcame&:  hominij  amabac  faluccm.  Idcircofctpe 

cciam  calia  ftruebac,feruans  fcripfum  pdicacioni,5<:  nodccrc 

ftubac ,  ec  humanis  vti  ad  iumencis  ,qri  cxigcbac  tps,ica  era< 

prudcnsacvigil.Nam  vbi  quidcm  incffugibilia  mulcaerai 

gracia   foj.i  habebac opus ,  vbi  vero  par  illius  humeris  ten 


tacio  multa  ii.  a  fe excogicar,5£  boc loco  icerii  Dco  cocu  im-i 
pucans,i<:  quafl  fliima  inexcinguibilis  ignis,  fi  in  mare  lapfa^ 
mulcis  opprimetib.fluAb.mcrgicur,&:  iccrum  fulgidaafccn 
dic.ficianc  &  b.Paulus,nuncquidepcriclirans  oBrcurabat*; 
nunc  pcncula  crafiesclarior  redibat  pacicndo  victor.Etquc 
ci  Satiwn  magis  pcricula  mukiplicabat,lioc  m.igis  vincebai 
tur,&  in  omnibus  Paulus  vincebat.  Ec  quafi  miTes  vnus  haj| 
bens  totum  orbcm  milicacem  concra  fc  in  mcdijshoftiurii 
verfacuragminib.nihilgrauepaticcur.IcaPaulus  vbiquetci 
rarum  &:  marium  incer  barbaros  &:  geces  inuicliis  rcmane 
bac.Ec  quafi  flamma  in  calamos  Sc  fcnum  incidens,in  fuaiiP 
natur^  qu^  vruntur  transtcrt ,  fic  ifle  omnes  muadtms  ora; 

^  nia 


NICOLAVSDELYRA. 

I  Veucu.la.piabolo  eos  incitante^Tit  prtedicatione  eius  impedtret» 
%  Pcricu.ex  gcne./.eAr  lud^s  volentibus  Vaulu  occidere^  vt  patet 
ex  aSlibus  ^pnjl.in pluribus  locis.  3  Peric.ex  Gen.&c.  i.ex  Genti 
lihus  marte  eius  qu<erentibus,quia  cbtra  idololatria  prisdicabat,&  ftc 
nec  interfuos ,  nec  inter  alienos  fecuius  erat.  4  Peric. in  ciui. 
COfna>ac?trame,vtpatet^i:i.lS.dcEphefo.  J  Pcric.in  foli.&«. 
^bejiiis  occHrrctibus,vi patetde  vipera eu  mordente .  A£iuum.  »8. 
6  Pericin  miri. f.apiratis,qapericulaexmariprouenietiafupra 
inuaufragioexprejfasut.  7  Pcric.infal.fra,^«o<i  efl  periculofiui 
fjida  nulla  peflis  efficacior  ad  nocendum ,  quam  familiaris  inimicus. 
%  In  hhoxe.f.corporaUfOperadopropriis  manibus  de  noCle,vt  libe 
re  poffet  pradicare  de  die.vh  dicii.A6l.%o.g.  A.d  ea  qus  mihi  opus- 
Crac,&.  his,&:c.  y  Ec  ^m.qu^ejilafitudo  &  defe^us  confequens 
adlibore.  10  In  vigiliis  mulus. rt vacare laborimanHaH,vi di' 
iliieji^& aliquadoontioni.  11  Infame&:fici.  T^u  aliquadoci- 
hus  & potus  defitiebat,&  aliquado  a  cibis  hahiiis  abflinebat  ad  doaia 
du  carHppropteraliorum  exemphm,ideofeqmtur .  \n  ieiu.mulcis. 
I X  In  frigcjre  &  nu.  quiaftequeter  exponehatur  frigori ,  nec  tame 
habebat  ju tjiciens  tcgumentit.  i  j  Prigcer  illa.  Hic  oftendit propoft 
fif  qHautii  4d  maU  a^umfiia  in  tnterionbus,dicens,  Pr^cer  iUa  qug 


CXtrin  fe.funt.».  preter  mala  ia  enumerata^quf  me  affiigHt  sxteriiti} 
sHt  alia  mala  qux  me  affligiit  intetius,de  quojubditur.  14  inftacii 
mea  quoci.  /«i ubebat.n.fibi  quotidie  intendere  JoUicite  rcgimini  ri 
clejiaru  in  magna  ajfti&inne  metis,iofubditur.  1  y  Quis.  In  ccclefii. 
16  lv\i\nr)itur.  Infide  &  moribus.  ly  Et  cgo  no  infirm.do/S 
demaloeius.q.d.nullus.  18  Qj]is  fcadalizatur.  n«v'Aije«^eec<jf3< 
xemploalicrtus.  19  Eze2,onoavj:or.f  comp.jffionem.q.d.nuHus^ 
20  Si  glonari.  hic  cojequeter  cofirmat  qusdu  di£ia  per  iuranieM 
tiifducs.^i  gloriari  op.  Et  accipitur  hic ,  //'  pro  quia  ,  quia  opord 
eUftcfacere  ad  repellendU  iailantiapfeudo  apofiolorii,  vtprxdiilui 
ai  Qu^-  infir.  i.  qu£ ptintnt  ad  :nfirnjtates .  Hsc  dicit  cotrafa^ 
flpoflolos.,qui  de  nobilttategcneris,&  de  ftmiUbus,ad  tnundanagld 
pertinetibus  principaliter  gluriabantur.iit  conjirmat  di5la  itiramt 
dicens.Deu%  Sc  patcr  domini  mci.  2.1.  Damafci.  Hic  cofequH 
enumerat  mala  qttte  euajit^et  hocin  quoda  particulari  dum.n.pergere 
Damafium  adperfequendu  Chyiiltanos,  miraculofefuit  conuerfuf,?i 
confundebat  luddos  qui  habitabant  Damafci  ,propter  quodfu.iferuti 
prxpojtio  ciuitatis ,  vt caperetur  &  occidcretur,  vt  hc:ur^£l.9.  E 
koc  efl  quod  dicitur.  2  J  Ouft  odicbat  ci . Da./. cuflodiri  faciibat pi 
homines  armatos.  24  Vtmecoti.Et  traderetlud^isadoccidedL 

9  5  £c  pcr  (c.f.doirius  adb{re»iis  muro  ciuitaiis. 

In 


[  445"      ^^-   ^^  Corinthios 


tNon  quod  ilmciet  pati  qui  dlxir  ,  Cupio  dinbl.&e. 

in  fporta  dimiiriisii^permurum,  &ficcfrugimanuseius. 


nla  sd  vcritatc  transfercbat  (icut  torrens ,  qui  oh  rorripit. 
^  Btficut  athlctaruida  ipfclu£Vans,currens,  &:  pugileagens, 
\el milcs muros oppugnans.in campo prxlians, & in  naui- 
bus&belligcraSjitaomncgcnuspugnftraStabatj&ignem 
infpirabar,  &:  on-.nibus  nacccflus  crat ,  vno  corpore orbem 
comprehendens,  v 

na  linguaomncs  in-  »  Afwtiibm, 

ucrtens.Non  fic  mul- 
r2turba:in  Hierichu 
tinorumciuitatislapidcsirrucbant,&:  defiruebant  illos, 
^ vt 

NICOLAVS    DE    LYRA. 
1  Infponz.f.a  Chri^itanis. 

1  Et  fic  effu.  J"f (f  ex  hoc  videtur^  quod  non  fuerit  [nificitter  confifui 
in  domino,qHipoterateumprotegp.rc.Dice)idu.,'juod  homo  in  periculo 
fofitusnon  debet  ad diuinu  aHxiliumfugere^contemnendo  hummum^ 
^aia  boc  efl  tctare  Deumfto  debeat  vti  auxiiio  humano  quantupotefl, 
etfefidutm  dimiitcre  diuino,quod  ^poflolus  fccit  in  propofito.  Sed  ad 
buc obijcii,quia Ia.io.b.dv.  Mcrccnarius  &: qui  non cft paftor 

vi- 


L^ap.XlL     446 

vt  illiu';  vox  rcf-)n3t,di.ibol!cn  in  humnm 


tr.ih;-'-^ 


mrfubfidii. 
Dauid  Goli^nh  v:io  <blo  lapide  deijcfebnt.  P;u)ius  foluin  lo 
qucns  oem  di.iboii  defiruxic  fliimmam.ficutleo  ruiTies,&:c. 
a  £fy/cc/«.Aug.Vcilitatiomn!'.im  f^fiigicndo  fetuabac,vn 
de.i"»  vospcrfequcnturin  vna  ciuita'c/ugite  in  aliam . 

Augu.Fugiatmini- 
r     ftcrChrifii.licuc  ipfe 
2     Chrifius  in  Acgvpcu 
fugir,  tugiat  &;  q,  fpiri- 
tualiter  qua:ritur,dum  pcr  ahos  firmaea  ccclcfij-  falus . 


D 


Athanaf. 
Aiologdefti- 

An?.  tra.43' 
inlo. 


vidctlupum  veniencem  &  dimictic oues  &  fugic,,^c autvide 
tur  ^pofiolus  feci(le,ergo.^c.Dice'Iii,qHod  aliquiid't  qȣritur  perfo- 
naprtelati  tantum,&  tnnc  debet  cura,  committere  alteri,etfe  abfcnta 
re  tnaxime quada fcruaiur ad  maiora,et  fic  Eliasfugii  Iixabel.y  t{e, 
j  ^.Etfimiliter  Taulus  fngit  hic  fnanus  prppoftci ,  et  de  taliffeqnuti» 
nedicit  Saluator,M ■^t.io.c.Cn  aucem  perfequencur  vos  in  ciui 
tate  vna,fugitc  in  a\iair\..Aliiiuando  vero  quariturgrex  ciipfflata 
&  tScprdatus  debet  prAponere  vtilitatem  gregis  faluti  fu;  corporis  m 


A  D  D  I  T  r  O    I  . 

In  ca.  I i.vbi  dicicur  in  poft.C»«  fitis  Ipfi  fapientes,  &c. 
Quod  hic  dicitur.C«>w  fitis  ipfi  fapientes.kcundi}  glo.  no  in- 
cclligitur  ironice,fed exponicur.i.dcretis efi"e  fapienccs.  &c. 
A  D  D  I  T  I  O     II. 
In  co.c.  1 1 . vbi  dicitur  m  poft.  ^  lud^is  quinqutes  quadrage- 
.;s  vna  minus  acxepi . 

Plag^feu  verbcraqu^  imponebatur  a  lud^is  pro  trafgrcf- 
fione  aliquorum  pr^ccptoru  legis  fcmper  ei:ant  in  numero 

qua- 


quadragcnario  min'  vna,nccplusvclminusd.ibat'.alicui,vt 
hr  in  libro  qui dicitut  Mach.och,q, fonat  pl.igas,vn  Apodo- 
lotanquetranfgreffori  legis  ficut&alijstrafgrefforib.equa 
lem  numcru  plagaru  imponebat,non  addcdo  vclminuedo. 
Replica.In  c. 1 1  .dc  plagis  Apofioli  dicic  Pofi.quod  com- 
mittebacur  iudicibus  numcrusplagarum.ficquod  quadrage 
n_ariii  numerum  noexcedcrent,vthabetur  Deu.j^.  bjr.au 
teallegatlibru  M  ichoch  ad  propoficii ,  qui  vulcdiuiiccere  - 
texcum  facr?  fcripcura:  U  crcdcre  Bar.&:  fuo  Machoch  po-  ^ 
terit ,  cgo  non . 


^C  J  S^loriari  oportet. 


CAP.     XII. 

-{<  Thcoph.PfeudoApoftoli,  etfini 


>hilhaberent,gloriabanturtamen  Hicveronoftcr  Pau- 
Ius,ctiamfi  minime  paucas  vifiones  domini,&:  reuelarioncs 
haberct,  vnius  umcn folummodo  mcminit ,  ciufquein- 


uicus.  Noucrisporro 
quod  reuelatio  maius 
fic  quippiam  ,  quam 
vifio,  hxccnimtan-  a 
:  tum  videre  dat,  rcuc- 
latio  vero  altius  qui- 
dcm  quam  vidctur, 
denudet . 

b  'Scio  ho.  Quafi  de  b 
alio,&i:  res  dicitur,  & 
ia^ntia  vicatur . 
*    ChrvflnChri-  c 


A  C 


c  ^nteannos.i.-^  *Hier,Videquantanecefiicasfuit,vtquod 

annisquacuordecimcelaucncproderc  cogeretur . 

*  Theop.Si  talib^s ancc quatuordecim  annos  dignatus  eff, 

quantusnunceftpoftcoccancaque  rerum  pencula?' 

d  Sine  in  cor.fiue  cx.Hoc  ignorauic  Apofiolus,  vcrum  quado  Augu.l.T j.de 

XII.  rapCUSefi,inCoipoiC  Gen.  adlir.i. 

a  Prxtex  fuptadifta.  b  Propter  pfcudo;  c    Rcfjeau         fueritanrma    anVim  3'4.»8.&34- 

gloriationis,ledproptfrvenr.nmvtiliiatem.  lUtllt  anima  ,  an  Om-  '  ^ 

IStiiltum  eft,&  ideo  tacet  noinen  fuuni'.  nillO  dc  COrporC  Cxic 

1 1  gloViari  opo rtct ,  non  expedit  qui  1  rit,  vt  mortuu  corpus 

a  Naiiando.        b    I^Secieta  c.ui  vidi,&  plane  intcilexi,  non  vt   j    iaCCrCC,  an  feCUUdum 

rhai,o,qu. vid,t.&  ..ouu,tciiexit      ^  modum  aliu  qucnda 

dcm.     Veniam  autem  adviliones^  viuenci^corporis  vbi 

a  QuzdedomlnOiVelquasdo.  apeinit  b    De  fe  quafi  dc  alio.  " 

&  rcuelationcs  do'mini .  t  Scio  ho- 


1  Confiitinem  Chnlto.quia  aliter  non  u  dcret.    b  Modoergo  pro 
iner.tis  maioi.Sc  quod  tacuitnonfupctbe.fedex  necelTitate  dict. 


minem  inChriftdantc  annos  qua- 
ftoautemadiccirVvt  d  tuordccim,  fiuc  in  corporc,  fiuc  cxtra  corpus,  ncicio, 

.  nedicant  pfcudo  apo 
f|oli,quod  adzmoncfitpetindcrapcu$a£quc  Symon .  ftueextra. 


4  snima  fuerit ,  mens 

5  eius  .^d  videnda  vel 
audicnda  incffjbilia 
iihus   vifionisaccep- 

6  cafit.  Et  quia  incer- 

7  tum  crat,  ideo  forfica 
dixic  ,  fiuein  corporc, 


Rjptum 


NICOLAVS    DE    L  YR  A. 
C  A  P.  XIL 

Sl^hns.Voflqua^pofioluspreetulitfe  pfeudoapofiolis  in  nalit 
perpeffis,hic  confequeter pnefert fe  eit  in  bonis  a  Deofibi  collatis. 
Et diuiditur  in  duas partes,quia  primo  ponitfuam  commendationem. 
Secundofubdit  excufjtione,ibi.tAik\iS  fum  infipies.Tr/wa  in  duas, 
quiaprimo  declarat  donii  Dei  collat&fibigratiA  .  Secundum  remediu 
c9ntrapericuliifuperbi£,ibi.Et  ne  magnitudo.Triwtf  in  duauquia 
frimo  ponit  Dei  doaum.Secundo  de  hoc  qualtter  ftt  gloriadii,  ibi.ViO 
hmufmodi  gloriab.Priwi»  adhuc  in  duaSyquia  primo  ponit  donum 
ingenerali.Secundomagisinfpecialifibi.Sciohovninctn.Circapri 

ynm  dicit. 

1  SiglonZTi.i.quiamegloriarioportettfnecommendando  ratione 

prtiti^a.c.prfcedenti , 

1  Non  expcdit  quidcm.J.«o»i  efi  bonum  comendare  feipfum  abfo 
^uttjed  tantum  in  cafti  necefjitatisfm  quo  cafu  erat  .Apoflolus^  Vtfu' 
fta  didum  efl.  Ideofubdit . 

3  Vcniam  auccm./«  commendando me ipfum . 

4  Ad  vifioncs  &  tcUC.Efl  aiitvifio,quando  aliqua  videtur  vifio- 
ntcwporali  velimaginaria,quorum  tatnen  intellcilus  cfloccultus,  I{e 
w/atio -vero  quandotalum aperitur intelLcClus.  ht ifia duo  aliquado 
f'Pffan'.urJicutBalthafarviditmaniifcribentem,Dan.yEtTharao 
fpicaifien.^i.Illevigilans,ifle  dormiens^tamen  no  intellexerunt,fed 
Jofeph  et  Daniei  qui  vifiones  expi)fuerunt,&  ideo  iUi  habuerHt  vifio- 
»"  tantii  ifli  vero  reutlalione..AhovaTide  autem  coniungutur  quando 
>trunque  fit  vn:,ficut  Dan.y.a.  vidit  quatuor  beiiias  afcendentes  de 
mariji^  intelltxit  quidfignifitarent.licru  aducrtcndum ,  quod  tali* 


aliquadofiuntperfpiritim  malignutu  Deopermittete,ficutfiebat  pro 
fhetis  Baal.prophetis  autcmfan£tis  ficbant  per  fpiritumfan£ik.  Tanlo 
vero  apoflolo  vtrumque fa£lHm  efi frequenter  afpiritif  diuino.Ideo  di 
cit  Ad  vifioncs.iywo  adprimum.ht  rcuelacioncs.  quo  adfecundH^ 
'Doimni.quoadtertium, 

y  Scio.Hic confequentcr  exeplificat rnagis  in  fpeciali.  Etprimopo- 
nittempusvifionis,dicens.Sdo.i.vnitumChtifloperfidemcharitate 
formatamjmenimfciebat  defe,de  quo  qttafi  de  alio  loqucbatur  p%r  re. 
uelationem  . 

6  Ance.  Si  quis  cofideret  inueniet  qifuit  circa  ^rincipiu  fua  conuer 
fionis,quiaconuerfusfuiteodem  anno  quopaff'.4S  Chriflus ,  velcito 
pofl  circa  fincm  imperii  Tiberii  Cckfaris,  cuifucccjfu  Cains  imperans 
quatuor  annis,  Tofi  que  Claiidi^  Otho  cuifucceffit  l^ero,cmus  tepore 
paffusfuit  .Apoflolus,& fic  inter  Tyhcrium  &  l^eroiteflnxtrut.  1 2, 
annitfic  duob.annis  additis  de  tempore  Tyberu,  qui  nofl.itim  mortuus 
fuit  poSi  conuerfione  Tauli,quia  imperauit.2  }.annis,et  fif  fuerut  \^. 
anni.Ideo  fatis probabiliter  dicunt  aUqui,quod hanc  excillcnte  vifio- 
nem  habuitin  Damafco  in  illo  triduo  in  quo  no  vidit  corporalitcr,  nec 
manducauit,neque  bihit.Commemorat  aiit  u^pojlvlus  hic  tepns,  quia, 
fi  tantUplacuit  Deo  aprincipio  couerfionisfux,  adhuc  erat  m^^gispla 
ces  ei  propter  multa  bona  opera  quitfecerat  interim,  &  hoc  totU  eft  ad 
confutationem  pjeudo  apofloLorU  &  ad  deilaratione  fidci  Chrifiianx , 

7  Siuc in.  Licct.n.^pofloLus tunc fciuerit  fc fuifie mfpiritu in  caIo 
empyreo,&  corpusfuum  tn  terrafuiffe  ,  tnnefcicbat  vtru  tcn^pore  iL- 
liusviftonis  feparatafuiffit  animaa  corporore per mortem,&  reuni 
tafuiffet  diuinitus  corpori  tranfcunte  vifione .  FeLfi  pro  tuncfuiffet 
•ynita  torporificutf6rma,tamen  eij  vfHfcnfuumfeparata . 

R.iptum 


447        GIorord.&NicoIaideLyra.        446 


A 


De'us  rcit.r^^ptumhuiurmodivlqucadtcrtium  ccelii.Etfcio  [    nevb.Dcus  vidctur. 


tt  »r«.s8.iIo. 
TJftoixiin  UM 


a  J^tfp/wm.  Concra  naturam  clcuatum , 

*  Chryf.Qu.irc  akucm  raptus  cftf^vt  mihi  vidctur ,  nchcrctf 

alijsapoftoiis  mi»ior,quonu  )l.!i  fimul  fucranccum  Chtiflo, 

Eropccr  hoc  in  gloriam  raptus  cft,hoc cfl  in  paradifum . 
yfque  ad  rfr.c«.i.ad  cogniuoncni  dcitatis . 

yfqueMdter.ct.Vxi-  ,  . 

mum  c^lum  acrcum.  «^^^  •        k^^lT^IT""' 

fccundum  firmamcn 
ium,tcrtium,fpiriiua 
le,vbi  angcli  &  fan- 
Q.^  animx  Dci  fruun- 
tur  contcmplatione. 

Augiu.Vci  trcscap- 
li  intclliguiuur  tria 
gcncra  vifipinim,  vc 
primam  carhim  fic 
corporalis  vifio,  tum 
corporalitcr  quqdam 
vidcntur  Dci  trjunc- 
rc.vt  Elifcus  vidic  igni 


cundu  fccundaviditPctrusincxtafidifcum,  vbi  nocorpns 
led  imago,pofl  n^csdiuinirus  adiutaviditquid  figniftcarct. 
Hac  mens  fubuc6hi  finc omni  imagine  videt  pcrfpicua  vcrj. 
latc.ibi  vntutcjanima^fineoilaborc  ,  vnaeft  ibitota  vircuj 
amarc  quod  vidcas ,  f<.  fumma felicicas ,  viderc  &  habcrc 

quod  amas,  Propter 

enendit  ti  Dcut  uitam  in quiiiidendiu  eft  in  stet  hanC   VCntAtiS  Vifio» 

f  Bii  lcupium  dicit. 


tos  currus,   quando 


b  huiufmodi  homincm  fiucin  corporc,  fiue  cxtra  corpus  nc  3 

fSicf.quodaniaudecorporeexient.  »  In  eam  tranquillitatem  qua  fruuntui  qui  funt  in 

cx  eiii  Icrufalem.Jc  Cc  uidere  potuit  quod  niiquani  -orpoieis  fenCbus  impeditus. 

fcio.DcusrciCjQUoniamraptus  clt  inparadiibm.Etaudiuit  ^ 

a  Vctbif  explicaie.  b    1Hi.mine  uelvifione. 

arcana  vcrba>  qun;  non  licet  homini  loqui .  Pro  hurufinodi  \ 

aCominendiboine.  bfilioAbiilji&  huiufmodi.  c  Tiibuljtionibusquas  patior. 

>loriabor,Promcautemnihil,nifi  ininfirmiiatibusmcis.  g 

•  Gloritbot.  b.Dereuelationibus&infirmiratibui  c    £t  li  uideat . 

d  Ci  pioue.lta  uiilitate.qiiod  ibi.Ownia  actem  chaiit,  piopter  uelltam  xdifica.     " 

Na*m  &  fi  voluero gloriari,non cro infipics>vcritatcm  cnim  ^°  ^^^^'^ S"?  ^<^j'^^2> 

aPoaem&depIuiibusgloriari.fedparco.ideft  paiccrefero-  b  Fio  obtreAatoribus  hoc     ''    qUC    tamC   mUltlS  ll- 

c  Cum  nonniii  infirmiiasuideamt.uelab  ali|t  quiuidentaudiatur.  J2    2Uris  VidcraC  ,    &  ii- 


non  pcr  corporalcm 
vifioncm ,  vc  m  Sina 
vcl  fpiricu.ilem ,  vc 
Ifaias,  &  lohanncs 
in  apocalypfi  ,  fccj 
pcr  fpccicm  nonin 
^ni<:mace  omnisla- 
borfufcipicur.  Hoc 
modo  pctijt  Moyfcj 
vidcrcDeu.u  infiib- 


}.< 


4.1*1;  ».fc. 


B 


t.xo-xx.i. 
I.de  cxlcfti 
knu. 


VbJftprt. 


videricct  raptus    cft    d  dica.Parcoautcnc  quist  mccxiltmict  lupra  id  quod  vidct  13  cic  ad  fadcm  a  lo 

Elias,&B.ikhiifarma  ,  ^    -  ■- 

num  fcribcnccminpancte.M-werfcff/jc/pfc-Jf^eJ-Sccundu  cx- 

lum  cfl  imagmaria,vcl  fpiritualis  vifio,quando  abcjuis  in  cx 

cati  vel  sono  vidcc  non  corpora,fcd  imagines  rcru  Dci  reuc 

lac»one,vc  Petrus  difcum.Tcrtiii  cclum  cft  intcllc<aualis  vi- 

fio.qiundo  ncc  corpora.ncc  i  magmcs  eoru  vidcntur,fcd  in 

corporcisfubftancijs  intuitus  metis  miraDeipmcntia  figit*. 

Ad  hac  raptus  cfl  Apoflolus,vt  ipfum  Dcu  in  fc,non  m  fisu 

ra  sliqua  videret.Scd  an  in  corporc,an  in  animafcparata,di 

qit  fcncfcire.Q^non  humano  fcnfu  vidi  vc  (ccfiin  corpore) 

ron  fir  contra  illud  Moyfi ,  'H^n  vidkbi  me  ho  &  vi. Tunc.n. 

Apoftolus  non  vixit  homo.i.fecundum  vifum  tenfuum  cor^ 

poris,fcd  ablatus  efl  omnis  fenfus  hominis . 

Vel fecundum  Di».inyfium.qui trcs ordincs  angclorutcr 
nos  in  fingulis  poncns  conflituit.ln  primo  angclos  archagc 
K)S  virtutcs.  In  fccundo,pnncipatus,poccftaccs  dominacio- 
nes. In  ccrncthronos  cherubin  6c  feraphin, quorum  cercius 
▼icinnis  Dcum  contemplctur,ad  quorum iimihtudinciu  vi 
dilfc  DcumApoftolusdicitur . 

Vel  primuro  cdu  cognitio  c^leflium  corporum ,  Sccun- 
dum.cxlefliumfpirituumcognicio.Tcrciumdeicacis. 

Aug.Ad  ccrcium  c^lunijq,  no  per  corpus  videcur,nec  ima 
ginabihccr ,  fcd  propne  hoc  ea  uifione  videcur  qua:  fuperac 
cigs.Percorpus  uidecur  ctjlumcerra  &C  omniaocuhs  confpi- 
cua.SpirK'corporales  imagmcs  tenecucl  ueras,uclquas  fiti 
gic  InccllcttuSrapiC  rcs  incorporeas,qu?  nuUas  hcnc  imagi- 
ncs.H^cftinc  tna  gcnera  uifionii.Secundumprimam  uifio- 
ncm  uidit  Balthafar  manti,  ncc  fciuit  quid  fignificarec.-quod 
Panicl  aperiui;  iBclms  prophcta  u.ifi.one  mencis  propria.  Sc- 

can-  4«  Chrvfoft. 


quucus  erar.Qiiia  ibi 
.i.in  illa  fpccie longe  incffabilius  &  pr^fcnt ius  uidccur:& ar 
cana  dicit,ubi  ncnio  uiucns  in  iflis  lcnlib.uidet.Hoc  cft  tct- 
tm  casluni.ubi  Dcus uidetur  facic  ad  facie.Ifle  cft  paradifus, 
ii  dici  paradifus  potcft,quia  &  prxfens  ccclcfia  paradifus  di- 
citur,&  locus  in  quo  Adam  corporaliccr  uixerac . 
*  Hier.Mulci  func  diccndi  cah  An.ngogice ,  Eft.n.primum 
ca:lum,finisaccerminusechic?,  acqucadcomorum  fcieti^, 
quomodomorcsfuosquifquam  re<llc  tormaucric,  dcind# 
nacuralis  philofophia,cft  cielum  alccrum,  cum  fcicnnam  ali 
quisde  uniucrficognitionc,  ucluci  circumprchcnfibilem 
lcripfcric.Deindeccrtium  ca:lum  chcologiat:ft  fc/encia.qua 
do  quifpiamcomprchcnfibilem  mcnfuram,quacenus?dip 
fum  actinrec,rerumdiuinarum  humanam  cognirioncm  cx- 
ccdentcm  capcus  &  prxccpcionis  pcruenenc  pcr  contcm- 
platione  Paulus  igiturin  hoclocorum  tcrnario  fuit  raptus 
omnino,hoc  eft.omnes  crcaturas  exuperas,  ncque  in  corpo 
rcc6ftitucus,non.n.operabaturpercorporeos  fenfus,  Ncqj 
cxcracorpuSjCorpuiflec  cciam  incelle£lus.  In  diuinis.n.rcbus 
torpec  &  ociofus  efl  omms  incelledus  humanus  rapro  hoic 
&  a  Oeo  comprehcnfo ,  uc  ab  illo  agacur  ,  &.  opus  accipiac. 
Le  taliglorub.lpfius  uide  fummain  dcmiffioncm  &i.  humi 
licaccm.quomodo  canquam  de  alio  h.iEC  rcccnfc;it.  Ac  cuius 
gratia,fi  aiius  rapcuj  cft,  glonans  ?  Icaque  h<cc  dc  feipfo  di- 
cic . 

c    ^rcamt  verij.Incimationem  dcfecreta  Dei  e(rcnna,qua 
fi  per  uerba  . 

d  Supra  id  quod.  Vc  pro  magnis  \\His.  nou  cfTe  homo  mortalis 
&tragilisuideatur. 


I 


BttS 


NICOLAVS    DE    LYRA. 

J  Raptum  hu. l{aptus proprie  importat  quandam  violetia  alieuius 
rei  contra  motH  fibi  cinnaturde.Q^od  potefl  ejje  dut)Uciter.yno  mo- 
4o  quantit  ad  terrninu  motus,vcfi  lapii  moueatue fitrfum.  .Alio  modOy 
qHatu  ad  modit  motus,vtft  lapisper  impulfum  viotcntumferatnr  deor 
fum ,  veiociusquam  natus  efl  mQueri..Amma  vero  nata  efi  mouefi  iit 
Deumytamen  modus  connaturalis fecundum  flaium  vitd  pr^fentis  esit 
qurtd  in  cognition  e  diuinam  afcendat  per  cognitionelenfibilium^  et  fic 
ytHsfenfibus.Et ideo  qnando  rapitur  ad  diuinorum  cognitionent  afen 
fibus  abflraSaefi  tbi  quidam  raptuSy  inquantum  hocfitprxter  motu 
ftbi  coanaturalem.Voft  refurreBiane  vero^quando  ertt  in  corporeglo- 
riofo  opus  intelligeii^  nnllo  moio  impediete,  raptus  non  habebit  tocii» 
S  Vfquc  ad  tcr.fempyreum . 

3  EclciOjhu.  Dicunt  aitqniyquoi  .Apofiolus  hie  tangit  aliuraptum 
aprimOydicZtcs  quod  bisfuitftcraptm.SerotLinprincipiofuA  cnnuer- 
fionis^et  ad  hoc  referunt  quoddi&um  efi,Etiterumfemel,  quado  orans 
in  templofaRHsfuit  inftupore  mentis,v(  hahetur .A£l.  J  ».  etpropter 
boc  vidicut  in  hac  vifione  dicttur,quod  raptus  eft  in  paradifim,In  p- 
(cdenti  vero  dicitur  ad  tertium  rali  dtftinguedo  hanc  ab  itU.  Sed  (joc 
di£lH  non  tft  vcrifimile.T^a  illa  vifio  qwtfnit  ia  templo  fuit  immine 
te iam  ^posioli  captiane,&  duiltone  ad  B^omam,ipJc  vtro  iam  aute 
fcripferatepiiiola  hanc  a  Troade,vt patei per  Hier.  in  prologo  hutus 
epifloU.Tropter  quod  dicendU,quod  non  loquitur  hic  de  alta  vifione, 
ftd  eandiprofeqHitur.7{et  valet  quod  obtjcitur  de  paradtfo,quia  quod 
prius  nominauit  tertinm  calum^hic  nominat  paradifum.  C<tlum  enim 
tn.pyreum  qttod  tH  locus  beaturum,diciturtertium  calum  rcfpeQu  cf 
U  crytjallini  &  fiderci,Et  dicitur  empyreumapyr  quod  cf?  ignis,pro 
fUr  fimilKkiiiif  tkri(atis.Di(i(ur  (da  paradijHs  afuauitate  dultei 

iim 


dinis  qiijg  ibi  htAetuy,et  vtrunq;  expertus  fuit  .Apoflofus,propter  quoi 
Hominauit  ipfumprimo  tertium  CA'luni,& poflea  paradifum, 

4  £c  audiuic  arcana  verba.  Hicponiiur  audnuspro  vilu,ficut  ali 
qnfic  econucrfo  in  fcriptura,Exod.zO.  c.  PopuluS  uidcbac  uorcs, 
&CC.yidit.n.T aulus  tunc  nude  dtuiaam  tffentiumficut  dixit^iig.  tti 
Taulinu  de  vidcdo  Deo.Dicitur  etiam  ilU  vifin  hic  auditto,  quia  Va* 
lus ibi  fiiic  inflrutlas  defecrecis  diuinis  i/uxfunt  inconiprthefilMia^ 
per  confequens inenarrabiiia.Ideo fubditur.h  tqiix non  licct. 

5  Pro  huiufin.ff/c confequenter  oflemiit  .Apusivlus  qualitet  fit  de 
buiufmodigloriandum* 

Ctrca  qitod fciendu,quod  in  homine  duo  confiderStur.  fipfe  homo, 
tt  donurn  Dci,quod  eft  in  ipfo.Si  ergo  ^lorieiur  dedono  Da  inquantu 
habct  ilhida  Deo,bona  tH gloriatio,quiagloriaiur  in  Dco.Si  aut glo' 
rietur  de dono  quafi  afeh^bito,maU  efl gloriatio.Io dicic.  \.Cor.^.b. 
Quid  auccm  habcsquod  non  acccpifti.Si  auce  accepifti  quid 
glori.iris  quafi  no  acccpcrisf^/j/eo  dicit  ^pvftolus.  Pro  huiuiino 
<l].r.vifioHtbus,& donis mihiaDco colUtis . 

6  Gloriabor./Bt/o^^/irto. 

7  Pro  mc  aiic.ni.  &£.cJ.a  me  nulUm  habco  mAtcriam glori.indi. 

5  Nifi  in  infirmicacib.  mcis./',  a  mctuntum  bab<  o  infirmitatetft 

6  defeifum,Hofee.i}.c.  I^crdicio  cua  Ilracl  cx  ce  cft,  cx  me  can 
fummodoauxilium  tuum . 

p  Nani  fi  voluc.glo.(/e  donis aDeo  mihi  colUtis . 

10  Non  erOfinfi.  quia  mwfaciam  })otinauilii  &  fine  caufa. 

1 1  Parco  m.i.parce  me  Uudo . 

12  ^cquistvc.f.gluriariiiianiter. 
il  ^^f>i^Ai4<lwdm4ctin  ms.f.iu  tanuerfitione  mea.. 

Auc 


449      IIAd  Corinthios.      Cap.XII.      ^yo 


^  4«  Chryrofto.Qiiidaal;qiiosprrprer  fignorura  m.igniru- 
A  dinc  Dcosefre  pLitauerunr.Arque  iirutin  rlcmeris  Deus  fe- 
cirduplicia,&:infirm.T  ;?«:  pr.ichua.hijcquidein  vc  prxdiccc 
fuam  potcriam,  iUa  vero  vt  prohibcu  hominum  ecrorc;  fic 
vciquc  in  hoc  loco.Admirabiles  enmi  cranc&:  infirmi,ficq, 
opcribus   ipfis    cru- 

-     ■  -  .    .  -  ,    Ordofiipraaliquidquodauditex  me. 


Sf.f. 


■ebbis 


diebancmfideles,  na 
fi  admirabiles  folum 
marifTent,  &c  nullum 
infirmirans  indicium 
pr£  (c  culiflec ,  fcrmo- 
uc  mulcos  adduxif- 
fent  ,  vc  de  fe  maiora 
quam  vericas  fcrc- 
bnc ,  fufpicari  cfTenr.-    c 


cru.angekim  aurcm  Saran.c  dicic  Alexandrum,  fiibru  lUum  D 
^rarium.Hvmcneu  dc  Phvletu.omncsciui  verhoaducifiren 
tur,omnes qui  cum  ipfo  bcJIuni  coceudeienr.belhnnque ge 
rcrcnr,g.in carccreconijcercnr,qui  vcrbcrnicnr.qni  abduce 
rcnr,quoniamSacana:opcraficicbaiic.Iiicurqueadmodum 

diaboh  filios  ludxos 


b    Eos  <iui  me  vidf  nt. 
Qiiiscrgodcfc  fccuru»? 

^  inme,au*rauditaliquidexme.t  Etnctmagnitudorcuela- 

a    In  fuperb.ain.        l>    A  Dco-         c    Ad  meam  viilitatcm. 

d    Pens  ad  conf<:tnatioji-in  humilitatis  imniiiit. 
dabolus  vtaUtltt.^tiim  u.ii:cret. 

b  tionumextollatmc,  datuseftmfhilinr.ulus  t  carnismejE 

1    Qms!  b    (^aiagtauitercolapliizabat.        Quiagir.Ubo  i  medicina  i:iiiniio. 

C         Wultoiiciis  r  ■g.>ui,l;um.inc  liiiHiis. 

ange'lusSathana^,  qui  me  t  colaphizet .  t  Pro^^pcer  qnoJ  tet 

a    Q;ii  folus  potelt  Stimuluj.  b    Melius  mihi  prouiJens-.        Qjui.  dcbet  tihi 

fuffic.rce        ijuod  dcdi.        i  oiiniibus  (ut- 
£ccte  quo  dcdi  etiain  Jc  hoc  dciiuni. 

d  d6minnmrogaui,vtdifcederetame,&dixitmihi:  Sufficu 

Noli  oraf  hoc,  nam. 

e  tibigratia  mca  •  Nam  vinus  t  in  infirmitatc  perficitun 


appclbc,qm  iUiuso- 

1  pcra  imicabantur :  fic  te«ell£ntu. 

2  &:angclum  SathaiKe 


utbr.  &nonfoIu  nihil  pro 
fecifTenc,  fcd ,  &  con- 
craria  faif^a  cfTcnc ,  eo 

►      iquod  deprecaciones , 

1     qua:    pcr    fcrmoncs 

I      nunt,  maiorcm  dccla 
rafTenc  humihcarem, 

magifq;  illos  rcddidifrentadinirabiles,  &  idcirco  reipfa  ma- 
nifeflabacureoruinfirmir.is.Viderithocc|.s5c:  in  hominibus 
vcrcris  lcgis  Erat  cnitn  ic  Hehasadniirabihs  ,  fcd  aliquado 
obformidincm  rcprehenfus  eft.Ec  Mofcs  ni.-igiiiiserac,  ftd 
&hic  obcandcm  animiaffedtionem  fugam  in  jr.Ha:c  auce 
B  paticbancur  Deo  derclinquencc  ,  ^  rcdargui  fincnte  huma- 
nam  nacuram.Nam  cum  poffquam  rduxit  illos,diCcbanc:v- 
bi  cft  Mofcs?Si  &  induxiflcr.qd  non  dixifTcnc  Idciuo,^:  hic 
nofier  dicic:Parco  ne quis,non  dicir,dicac,  fed  cxifiimcc  nc- 
quecogicccahquid  vkra  mcam  dignicatcm. 
^  Hicron.SufSciunc  manifcf}a,eciam  fi  cdancur  occulca 


3 

4 

6 

7 
8 

9 
lO 


fraea 


Ktxr 


E 


His- 


•V  Theophylad.Namficaurosci  mactarc,  ijqucfacrum 
I     ei  faccre  voluerunr  propter  prodigia,quid  non  {ccifrcnr,fi  rc 

Iuclacioncs  manifcftaflet«* 
ft"  a    Etnc  ma.re  Parco  mulcum  gloriari,ne  alter  puter.Ec  ideo 
•™  dattiseftflimuluspungescarnem,g.'?angel'  malignus  mif- 
^"  fusaSacbana,vccolaphizec.i.rcprimacomnem  mocum  fup- 
:  bixincuciendotnbubcioncs,  velccncadofvcquidamaiiic^ 
pcrlibidincm.Tcntacioauccm  cui  nonconfentitur.non  cft 
pcccatum,fed  matcria  cxe  rcenda:  virtutis. 

Etnema.  Auguft.  C«tera  vitiatantum  in  malefadis  va, 
lenr:fupcrbia  rcrofola  in  re£lis  fadtiscaucdacft.  Cum  cnim 
tjuifqua  bcncprofecerit,fupetbia  tcniaiur,  vc  f  erdat  cotum 
crofcdum.  ii 

b  5"ti»tM/Mi.Augu.inPfal.Dominc.  ramcxdclorc  quodam 
corporistraditurvehcmcntcrcxagitatus. 

■it  Chryfoft.  Sathan  Hcbra:orum  lingua  aduerfjrius^i- 
citur,hincdicitur;N6cracSach.i  in  dicbusipfius.-hoctft  .nd 
«crfanus  qui  oppugnarcc  auc  moleffus  cffec .  Icaquc  q«t  dicit 
huchabctsefum  :  Dc'  pracdicaticncm  hbcrius  progrcdi  no 
cft pafTiis  faflum  noflru  comprimcns:fcd  aduerfnrijs  nnf^ns 
poteftatem  fecit.  Siquide  hoc  vtf^fhjm  dcprimerct,idor.cii 
lC     grat. 


vocat  qucuis  aJuer- 
farium  proindo  hoc 
diciC  :  datuscfcmihi  t  eamian- 
iTiir.uhis,  vt  mecola-  » 
pli!sc^dar,  noncan- 
quam  Deo  ifiiufmo-  tf.ti.f.ca. 
dihomincsarm.nntc,  nonomni*. 
abfir  non    punicntc 
neque  cruciancc ,  ied 
ad  ccmpus   permic- 
tcnrc  ac  ibicnce . 
•J4  THEOPHYLA. 
Angchiui.Sacha,  pa- 
lum,^norinlli  ceph;ilalgi.im,  hnceft,capicisdolorem  incellc- 
xcrunc a  diabolo  fjdfum"At.ibfit  hoc.non  ciiun  Pauli  corp' 
diabolotradicumeft,  qu.:ndoquidem  Pauhisipfi  prxcipie- 
b.ir,finefquecertos  prsfribebat ,  (  vtdcfbrnicario  patct) 
neccam  fibi mcram ijle  prercrgndu  barur . 

•3«  Auguft.fcr. 5.dc  vci  b.drm-i  ini.  Datus  cfl;  apoftolo  fti- 
nnuluscarniSjdcfidenjs  prauis  non  caruit. 
Tropierquodter  dominum,^c.  4«  Cryfotft.  Hoc  cft ,  f.rpenu- 
mero.Etcratmagnxhumihcacisno  rccukarcquodquod  fe 
rendis  infidijsnoii  cfTcc  par,  quodlaborarecacque  vclibera 
recur,prccibus  opus  cfTcc, 

•J«  Hieron.  Hmc  incclligimus  eciam  fant^os  ignor.inter 
nonnunquam  aha  inimpccrabili.i  poftul.ifle;  flmul  ecia  difci 
mus,quod  imporcuna  pecicio,vcl  rcfponfum  rncreatur,ii  no 
merccurefFedum  . 

d  Dnitmjhi  per  infpirationem,  vel  per  angchim. 
•?«  Chryfcft. Sufficir  cibijQ,  morcuos cxr ita<^,q,  cecos cur^s, 
quod  lcprofos  mundas,quod  alia  miracula  f  ris.  Nc  quxras 
lecuricateapericuhslibcra,&vt  fincmokft;spdiccs .  Scd 
a:grodc;edcq;csanimo  f"  C2Uchcc,mcarimbccilhMciscc 
putes,<j.  multos  habcasinfidi.iccs,c^dcces,  vexances,  &  fia- 
g,ellaccs,hoc.n.ipfum  dcclarac  mea  virrure.  -t^am  wtus  nieu, 
inqiuz,nifirrniiatc  pLrficitnr^q\.\ando  pctkcuiiQ^em  patkrtes 
fupcratis  perfec|ucnrcs,quando  vcx.ici  vinciris  vcxaces,qua- 
dovinaijijsquivosc^duc  fupcriorescuadiris.Ncquxr.j,sigi 
tur  fupcruacua.  Vicclne,quo  modo  alia  cauflim  protcrat:  ipfc 
aham  Dcusf'Siquideipfcdicic,necffcrar,dai.'cft  m;hi  niam 
luspcr  C3rnem,Dcu  verodixilfc.iic,vt  faam  dcclaret  poce- 
ftatem  hoc  fc  permicterc.  Non  igitur  rem  tancuni  fiip.-rua- 
cuam  pctis,fcdeciamquxmca?poccncia;gloiiain  obituij^c.  i»-P'^<l?8. 
e  Xfmvirins irjinfir.i\ii^.m  Phil.Dommcnon  cft.qiiia  ncr  1'  ^l^"' 
feaio  vircutum  eft,qu9  hcc  infirmicacem  contraria  cum  qua  i,,  loan/' 

lcgitcme      F 


N  ICOLAVS  DE  LYR  A. 

1  v^«rtf«.<j//.er.cxdoftrinamca.  Miilta  enim  Dcibona  late- 
bantinApofto!o,qoxnon  maiiifcftabatnifi  prout  ,  &  quaudo 
ad  Dei  gioriam,&  fidclmm  falutcm  cxpcdiebat . 

2  ftuewa.  Pofitamagnitudinccoliatac  fibigratiar,  bic  confc- 

■xjucnter  dcclarat  rcmcdmm  fibi  datum  contra  pcnculu  fupctb.^. 

itdiuiditurintrcs  partcs,  quia  primoponiiur  remedij  ratio. 

Secundo  ponitur  amotionis  petitiojibi.T^o/jrcr^Mo^/.Tcrtio  ,  do- 

•mini  rcfponfio,ibi.£f  cfaif  W//j/.Circaprimu  fcicndu.quodlicut 

medicus  corporahs  pcrmitti'" ,  vcl  procurat  minorem  l^fionem, 

"Vtcurct  maiorem,ita  Deus  aiiquando  permittit  fantlos  corpora 

litesaflhgi  vei  tcntari  ,  &al)quadolabi  in  pcccata  niinoravt.i 

miionbus  przfcrueiuur  ,  quia  fic  humiliati  rccurrunt  ad  diuinu 

auxilium.de  fe,vel  fuis  mcntis  nullatcnus  confidentcs,Supcrbu 

\eroe(lradix  omnium  maiorum.Eccio  b.Iniiium  omrispeccati 

/«/rr/wajcuiusrrcqucntcr  cftoccafiofingularisexccHeiitia  ctiam 

in  virtunbus.Sic  autem  erat  in  apoftoIo.Tum  proptcr  fpccialcm 

<leftioncm,A£"t.9.c.^<i>f/f5/0'J.  mihi  'flifie  .  1  um  proptcrarca 

norumdeicognitioncmin  raptu.vt  diftumeft.  Tuniproptcr  in- 

tegritatem  virginalem  .   i.Cor.y.b.  yoloautcm  omnu  vos umnts 

■fJ)<-'ficHin)eipfum,{i;c.  ti  proptcr  alia  dona  plura .  proptcr  quod 

■Jominus  dedit  ci  rcmediu  contra  clcuationem  fupcrbix.dc  quo 

*^'<-^f'f^.t  r,e  magmtudo  reuebttMurn.dwnitxim. 

3-    Extollat nieJupcjhiendo: 

4     Daiuf  cfimihilti.car.\tper'wi\ia\ifatc  rorporiscofcruefhu- 

«iihtas  mcntis.Dicit  cuim  ai  luera,qd  jjramtct  tuit  vcxatus  ilia- 


ca  painonc.VclflimuIuscarnisdicuurtenratio  pcccaiicarn.iiis, 
<luxfbrtmsconcupirccntiammouebar  poft  reucJationcs  qnnni 
aiue  Dcopcrmittcntc:ramen  ipfam  refrcnabac  adiutorio  diuinx 
gratix.  y  ^wj;f/«iia(/>4/7if,izJ'c.  IHam  paliionemiliaciiconci- 
tando.vclcarnisconcupifentiam  fuistentationibusinccnJcndo. 
€  Tropfer^/^oirHicconfequcntcrponiturcirca  dKTtum  remc- 
dium  Apofloli  pctitio.Circa  quod  liriedum  quod  mfirmus  ig^no- 
ransmediciproccirutl),quaiido.,irt  ponit  fibimordax  empj.iihu, 
rogat  roedicum,  vtremoueatiprum,quemt.imcn  mcdicus  non 
exJuditadnutum  ,licet  cxaudiat  iplum  adbonum  funm.fcicns 
infirmitatem  fuam  aliternonpoire  curari .  Sie  Apoftolus  fenri- 
ens  pafTionem  iliacam  fibi  gr.iucm,  vel  tcntationemcarnis  libi 
periculofam  ,  petijta  fummomedicoiftaremoueri  .  rthoccfl 
quoddicit:T>iO/.fcr^»orf<e)'</o.ro.i.plurics,vci  fortc  toticnspcLijt, 
&nonplus. 

7  Fi  difcedcrct  a  me .  affligens  me  corporalitcr  vel  tentans ,  vt 
prxdiftum  efV 

8  E?</;.r(r.hicconfcquentcrponiturdominirefpoufio.  Etdiui 
diturinduasp<irtcs  '  quia  primo  ponitur  domini  refponfionis 
ailtus  Secudo  cius  cfTeaus,ibi:I//)«f>-/^.(/f«,.Circa  pruTmm  ditir. 
£;  d'jr/«  M/7;/.f.dominus.  9  f.^cir^^c.q.d.noncfttibinecef- 
farium  velvtile,  quoda  tc  difcedat  infirmirascorporalis,vel  fcca 
dumalios  tentatiocarnis,quiagratiamca  ij  habcs,eft  tibi  ita  vi- 
gorofa,vt  abfqj  impaticntia  infirmitas  toierari  poHir,  &  tcntatio 
fiipcran  ,  vt  fic infirmitas  vcl  tcntatio  tibi  cedant  ad  augmcniutn 
meriti.ldeo  fubditur. 

XQ   JV^aw  yiV/Wf///.  ^duphciterpotefiintcIligi.Vnomodomate 
Tom.      6.  p         tiulitcr, 


Oiiiiflj. 


4^1 


Glo{!or(i.&  Nicolai  dc  Lyra. 


A  <:  i 


> 


^  lcgitimccerf«  :&:idcogloriabor  ininfirniitatibiJs,non  in- 
A  uitiK^frd  libens. 

a  Lbcnter  inHiir floriab.  *THEOPHYLAC. Expctcbam, 
inquit ,  bominis  inflar  Iibcrari  a  pcriculis  .  ^^t  quia  .aidmi,qd 
potctia  Dciininftrmitaicpcrfiot,  dcincepsgloriaborinia 
firniifatibnsmcis,5£ 


t.nthrum  dclapfus  cft.  Porroquid  lobjNamhic'  qlndem  da  ■ 
rusctiam  cxtraatiisctiuncm  t"uu,clanor  camcn  poftafHiJtio 
nem  extitir. 
•5i  rilliRON.M.ixima  potcntiacftinfirmariproChrifto, 


D 


&:  magnjc  diuiti^  mdiijerc. 


oblcilationcmincis 
capio  ,  &  cxh;laror 
grati.is  agcns  .  H?  c- 
n.m  quo  plurcs  fuc- 
rintjcovbcriorc  Dci 
potcntiam  mihi  lar- 
giuntur. 

4«  Hicron.  Pcfr- 
quam  cognoui  pro- 
dclTe  ,  qnod  nocerc 
putaba  libcntcr  glor. 

t  nulb  cnim  o^C.  \ 

in  rc  interior  b     Ft  inhabitft  inme 

i„i.i.niisaro^,>f.  4t  CHRYSO. 
***'•"""'' Hic.&aliudquidda 
innuit.-nimitii  qunn 


Ad  hocdatis. 

a  Libetcrigiturgloriaborin  infirniitatibusmeis, vtinhabitet  r 

K  t    Quia»dhocdjta:nr)n  folum  in  Iiisglorabor.scd  &  plicco  inihi  i  niultuin  dclcct.T  ineis 

inmcuirtusClirilli.  propterquodplaccomihiin  infirmita-  i 

a  ■  Cveiboiura.  In  penurijs.  Dc  loco   ad  loaim 

tibus  meis,in  contumelijs,ia  nccefTicatibus,  in  pcrlecutioni-  5 

Anx'rtatibutamim         Illatia         rlacco.         H<ci.>  i:to  Sc   m  lan.fl:s.         Extcrius.    A 
Tuncvincit  ciirilii«iiu$;cum  pcrirc  putatur.iunc  fcrdit  pf«fidia,ium  fe  vixifie  gratulaiur    ~ 


^  bus,  in  angurtijsproChnlto  .  t  cum  enim  infirmor  ,**tu'nc  l    qm^p 


d  FjQus  fum  in.ln 
his  omnibur  come- 
dationibusvideorifi 
fip:cs, fed  vef^ia cul- 
pa  qui  dcbuiflis  mc 
contra  pfcudo  com 
nicndarc. 

e     Sgiia   ta.  apofiola. 
5         *     Hieron.    Fgo 


Virtoj  ciTicior 


*m  nihil  fum  vt 
.         ,  ^      f.       .    f~    ..  ■n-     r  •       /     homo,fed ApofK)la- 

poten.sium.Fadtusluminiipies.-vosmecoegiltis  hgoenim  g    tus fua  m  vobis fi<;na 

a         Dcbui.         Vobis  b     Adcomparationcra  lioiimi.ucl  ab  his  tunciemotus  n^^.^nri.iir       l-k,-,r' r-G- 

cbuiavobiscommcndari.  tNjhilcnim  minusiccrab  nis,  ,q  paticiuiam  m  mon- 

FetioSclacob.      a    Meujn.licut quibuldam  uidciur.        b    Quia       Elle uideor  quibusdam.tamen  ki.c  X/ nr.-rli  iii   iii  fi 

ca  feti,  qux.^.poHoiini.  dcf.tn;m  "     DUS,OC  proQI^ia  lU  U 

'       ''    ■'  ilfum.fisnata-  '^  p"'i-        .      .    . 

ij   r     It  orr.ne  paticntia. 


tD  n 


qui funt  fupra mo'dum  apoltoii.lametfi  nihil  fum,  figna  ta- 


A  Deo  Vcl  plus  i]u.-m  digni 


B  toplus  ingruat  ten-    f  nieapoftolatus mei  fada  funtfupcrvosin  o'mni  parietia,  in  '4  Ambro.  Patientiam 

,    tationum.tantoina-  ,  &«  funt  Cgna.  »iii.oiibu..      aMa.oi.busmiracuiis.      c  caft.ia.e & aiij..  '5  pnma  mcmoracqua: 


g 


gis   .nugcri  graciam 
cflcquediucurniore. 
C     Cum  cnim  in, 
tuitc  fnrtior  fnm 
4eCHRYSO.Que 

admodu  abundar.c  tribul.itiones  ipfius^fic  &  abundat  confo 

l.uio  noftra,vbi  atflidio,  ibi  &  cofolacio,  vbi  confolatio  ib'  Sc 

giatia  Q^iandoPaulusm  C3rccreconicduseft,tucadmiran 

dail].igefric.Q3ando  naufra£,iumpafluseft,atq;in  barbara 

rcgu>nccic6tus,tuncmaxime  inclaruit.  Qujidoad  rribuaal 

VindusactcfTlt.tiJc  Sc  iudiccm  vicit.S'c&:  in  vct.  tcftameto 

c6cingcbat:in  tcntacionibus  lufti  florcbat.  Sjc  crcs  i!li  pucri, 

iic  Danicl,&  Mofcs.iV  lofcph.Oes  hinc  clari  &:  magnis  co- 

ronis  digni  ludicati  funt.Tunc  enim  &  anima  purgatur^u  ^ 

pterDcumaffl!gitur,tuncmaiorefruitur  auxilio,cuamplio 

Exod.T.  recgetfubfidio,gratiaq;  mcrctur  copiofiorem.  C^iin&an- 

I..an.i.  tcpra-miaa  Dco  propolica,magna  bona  cofequicur,  diim  in 

•  k  i-  ■&■?  '^"'"^  f-'Piens  redditur.Hcbr^orii  populus,cum  affli^ebatur, 

Rc^.i.*.  ^e^'"^  prccabatur,cum  vero  incrafratus  cft,rcfilijt.Niniuitx 

quadtHccuritatc  fruebantur,Dcu  cxaccrbarunt,qui  tamead 

Pi a-dicationcm  hunuliati  funt.  Q^iandonam  Dauid  fiifpicie 

dus  crat  /&  sdmirr.bilis?  noncquardo  tcncnrion.bus  cxcrce- 

batuiVSalamon  cii  curis angerecur, vifionc  illa  dignus  cfl  hi 

bitus.quando dilicijs indurficinipfum  vitiorum  umniu  ba- 

C  '  .■■*0'  rathrum 


Non  minus  feci  ,  (]uia  uos  non  rainus  habe-    i6    ad  mOtCS    pcrtinct.' 

tisperme  (juamalii  ecclcfiatpei  illos,  lcd  ;_  j;..  .ii,«o  ^^rr., 

amplius<;uiagratis.  V 


mfirmor   f^  f]gn/s  5^ proMieijs ,  &  virtutiBus.  Quid  elt  cnim t  quod  mi-  ig  "'^ ' q^^^^i  imp.^cietcs 

,  &c.  o  r  &'    '  ^  A  a-grosvtadhibitapo 

tcftatcfignoru,quali 

mcdicina  curaret  vulncraeorum. 

*  Thcophylaa.PrimuscharactcrApoftoli,  cft  patientia, 

omnia  dextre  ac  ftrcnue  ferre, 

•?e  Chryfoft.CogitaquotC3rceres,quotplagas,quotperi- 

cula,quot  infidiaSjquot  tcntationum  fiuitus,quot  bella  inte- 
lfiua,externa,  quotdolorcs,  quotdeniq;  impet'hicpatieci^ 
nomincfignificauerit?Rurfu  per  figna  quot  excitatos  mor- 
tuos,quot  C(jcoscuratos,quof  leprofos  mudatos.quotdqmo 
nes  cxpulfosrHxc  audictes,fada  noftra  cocife  narrarc  diica- 
mus.fi  quadoad  ea  narradaadigamur,quod&  ipfefecic.Dc 
indenealig.d!canc:Eti.ifi  magnusacmulta  fisoperatusno 
tantatamequata  in  aljs  ecclefijs  fecerintapoftoli,  fubiuxit. 
g  Et  virtutibus.V irws ctt genus  fignorum  &:  prodigioru:ii.i. 
omne  miracu u.  Signum,  quod  in  quociique  tcpore aliquid 
fignificat ,  &  cftpro"d!g;ij  genus.Prodigium  quod  in  fucuro. 
Vclfignum&r  prodigmiuhis^quxcontra  naturam,  virtus 
in  his,qu5  no  contra  naturan!,vt  pcr  impofitionem  manus, 
&  oracionem  a  morboliberare. 
h  ^j^id  f//.Nu  minore,inquit ,  qua  alij  gratia con fecuti  cftis? 


tl 


f 


I 


NICOLAVS    DE    LYllA. 

rJalilerJnc{uanlu  hfirmitas  ef?  materia  virtutis  exerccndx.f.humilita 
tis,vt  liiSiiitii^&patieiitu  &  etiatemperaniiie.  DMitaiis  erum  vi 
ribtts  per  infirmiiatem  h'6  temperantior  reddi[ur..Alia  modo  occafiona 
liier^r^am  infirmitas  eflocciifio  petueitiendi  ad  perfc[lionem.,inquantu 
homopropriamffagiUtatem  cognofcens  cautior  redditur  adprxcaucn- 
dum  &  rejiHrndii pcccatisi& per  confeqitens  exercitatior  in  bonis^& 
ficfurtior  vfficitur.proptcr  quod  &  dominus  Tl}iliflhxos  c7  aliquos  a- 
Uos  in  tcrrapromiffionis  rcbquit  ad  exercitium  Ifrael. 
I  L; bcntcr.  Hic  conftque'  ttr  ponttur  ditlx  refponfionis  effetlitSy 
iji'i  dxplex  tii^t^nusgloriationis  quitangitur ,  cit  dicitu*.  Libenter 
igitur  gloriabor  in  infirmitatibus  mcis ,  vt  inhabrtet  in  me. 
i.vtpir  In.c particeps  (fuiarvirtwum  Cbri§ii,&  conformior  ftbi. 
./iliHf,  ,fjtri:is  cfl gau4ii,qui  langitur  ibi. 
a  Propter  quod  pla .  mihi  in  infirmi ./.  gaudeo in  malis  p^na 
preueni<i,tihu\  ab  interiori . 

3  In  contu;iielijs.?«i/)/  illatis  ah  exteriori. 

4  Jn  nrccflitatibus.</t<a«r'i»/  ad drfeSiurn  vilius &  refiitus. 

5  l'ipetfecutionibtis.am<7/«fcrjm««;/>«j. 

6  In  angiift:js./.w;/;<  infitatspro  Chrifto:tunc  enim  debentejk  ma 
teriagaudtf,Mai.  f.a.Bcati  qui  pcrfccutionem,&:c. 

7  Cum  cnim  infirm.or.  id(fi,cut»buiuJmodi  tnbulationes  pro 
pterChriJtumincurro. 

8  Tunc  po.per  diuinum  auxiliumfnihi collatum . 

9  FacKis  ium.ToJlquam  .Apojiolus  feipfum  comcndauit,  hic  confe 
tjuenterje  excufat.ojiendens  hocfeciffe  compulfus  neceffitate .  Et  hoc 
frmopropterbona  a  Cnrinthi]s  owiJfa.Srcundo,  propter  mala ah  eis 
(omifJa^ibr.Omnia  propcer  xdificatioem.Pnwa  adhuc  in  duas, 
tiiuaprimofuatquod  di£lum  efi.Secundo  remouet  quandam  cauillaiio- 
•ew,t^/.5cd  Qlt.Circaprimum  dicit:  Faftus  fum  .fjecundum  rcpu- 


tationem  vefiram  0  Corihtl}t^,quia  mc  commendaui. 

10  Vos  mc  coegiftis.i./H.://»  in  caufa,qiiia  ipjifoucbant  pfeudo  a- 
poliolos  detrahentes  ^poiiolo  in  v;ta  &  do£irina:quodcvdebat  in  pr» 
iudicium  cuungelicx  vcritaiis,qua  ipfc pr^dii.auerat,&  fic  ncccjjc:  ha 
buitgratias  a  Deofibi  datas  enarrare,qn.isprius  tacucrat  ,  vt  vcricat 
euangeltj  quam  prxdicauerat,magis  confirmarctur,  &  impugnanuutn 
ora  clauderentur . 

1 1  Ego  enim  dcbui  a  vobis  comendari .  quod  tamen  omififlls, 
&  detraBorcs  meos  fuffinuifiis.C^,od  autem  debuijient  ipfum  comrnen 
darr,,probat  per  bona  quxfeieratcis,  dicens. 

II  Nihil  enini  minusfcci. yotiirfciono. 

ij  Abh'squifunr  fupra  modum  ppcRoh  .i.Tetrolacob;;& 
Joanne, quos prxjerebantpfeudo ..4pofloli Taulo,eo qu od funut  coroo 
raliter  cH  Clirnio.Kt  ideo  de ipfis  dicit  ^pofiolus,quod non  minitsf: cit 
Cori'iihiis,quaw  ilU  fecerant  conuerfis per  eos  .  Etper  hoc  qnoddicit 
tion  tninus,'nteUigitmaius,quia  prxdicauit eis n'6  accipredo  ftmptus, 
■14  Tamc  tfi  nihil  fum.'T/p/  &u  di£iorum  apoflolurum  trium. 

1 5  Signa  tameapoffolatus  mei  fac.funt  fupcr  vos.  ideji  con- 
fitmatio doftrino:  mett per  vtrtutes & miracula. 

16  In  omni  patienna.r«<fc rf/cm<r ProacMp.Dodlrinaviri  per 
pacienciam  nofcitui. 

17  In  fignis  Sc  prodig!j«  &virtutibus  .  virtutes  crim  nfpiciunt 
cperc  mh aculorttm gener aliter.quia  omne  miraculum fit  diuina  rsrtu 

^C.ftgna  vero  &prodigia  magi< /pcciaiitey.quia  Trodigiadicu-iiur  mi' 
racula  ».a:ora,vt fuJiitAi'tornoriucrnrn,&  aliqttodhuinft/iodi.  Stgna 
■pero  minora,vtfanatio  ltprofi,vel  curatiofebris  m  infianti. 
1 8  Quid  efl  cnim .  Hic  confcquenter  oHendit,  quodplura  beneficia 
fccit CorinihtjS,quam ali') ^pojioli conuerfispcr los , qui^  prxdicamt 
tion  accipicndofumptus  ab  eis,  quos  tamen  acceperant  <'/ j  ab  illis qui- 
i^us pr<gdicaucran(Jdeo  dicit :  Quid  cft  cni m  quod  m  i .ha.f. a.  me. 

I     Pra:. 


4)3      ILAclGonntiiios.      Cap.   XII.      454 


J^fj  (juodege  ipfe  non.  *  Thcophyla(5l.Magnagrauicate& 
afpencace  obiurgac  cos,dicens :  Si  hoc  culp;)ris  in  me,  quod 
vos  non  grauanm,vcrii  gracis,ac cicia impefas  veftras  euan 
gelium  prxdicau!,donacc  mihi  peccacum  hoc.  Simulancc<Sd 
illoru  encomiu  continec  fermo,qui  fcfe  iniuria  affici  purac, 
<juod  nihil  ab  fe  di- 


e. 


M. 


fi 


gnacusficaccipcre 
a  'H.oenim  quxroqus. 
Anibroiius.  Oliedic 
fc  idco  acciperc  nol- 
]eabeis,vceoslucra- 
rcf,  vcincellfgcnces, 
quia  pccuni?  prxpo- 
nitcos,  tandem  co- 
gnofccrcnc  atfcdlum 
iUiuserga  fc. 

Auguftinus .  Non 
quserebac  Apoftolus 
dacum ,  fed  fruCtum, 
nequafi  vcdicoreua 
gch)  pucarecur.  Ecca 
nicn  vere  mercacor 
domini  fui.Na  pror- 
fus  vedidic,  dac  cnim 
fpiricualia,&:no  quz 
riccarnalia,  fedma- 
iusprecium.  i.homi- 


diligcre,maius aucecrimen fir,quando quis dil;gicur,&non  D 
diligir.namquKiiligitdiligentvm,  nih!iauiplii.»shab«.cche- 
lonaiiis,ac i\  ncq;  hoc habcSjbcfi ijs  infcrior futris.  Quid  di- 
cis  ho^Non  diligis  diligcnte,&  cuius  gratia  viuis;'vbi  auccm 
pofthac  proderis,ad  quic  ncgotia  idoiicus  ?  Nii  ad  ciuilia?  nii 

ad  priuata?  Minim^, 


nus  habuiftisprx  c«eteris  ecclefiisjnifi  quod  ego  ipfe  no  gra- 


I 

Tronice.         5Qupd  fi  putatii  iniurism  vt  impcriti.  Vnde  l.iude  dignus  .  ~  ^ 

Non  grauaui  necgrauabo.         c    lu  tertia  i.im  vicc        d  Mon  tcriio  veni,red  teitio  paratus 


nihil  enim  inui.ilius 

viro ,  qui  amorcca- 

3   -  .        1-      b    c  -d  ret.  Namid  vitiifo- 

uauivos?DonatemininaciniurianKEcce  tertiohocpararus  i  lent  odiffc  &:  lacro- 

INc^vidcaturcallidetuncaccepiire  4   UCS,  &.' homicida  ,  &  igngrofij, 

lum  venirc  ad  vos,&  ndn  cro  t  grauis  vobis.  Non  enim  qua:-  T  panetum  pcrfra£to- 

«    Diuitiat.f.iu  auro  &  argento.  ^saluarequodaliter  non  fieret.         b    Spiritualilnis.  &    rCS,&  COmmiinicatO 

roquasveltrafunt,  icdvos.  t  Ncccnim  debentfiliiparentf-  7  falofalc,mcnfique 

a    Diuitiascongregare.etfineceflaria  ,quod  facitispfeudoapollolis,  iVd  patres  fjlii»  debcm  parcicipCS  fatti  ,  mO" 

diuitiasvita;  iternT,quod  nonpiiiudovobis.  b    Sicutlupraaccipieiis  ad  niinilKTium         Z.        -.  t-' 

veiiruui .      c  Kon  imiiius.       rcs  niutaucrunt .  1  U 

busthefaurizare,  fcdparcntesfiliis  .  Egoautemlibentifrime  8  ^^''^"  "°?  ^^"^'^  ''""r 

»    Spirituiha.        PoJt  omnia  mciim  opus  clt.  g 

impendam,  &t  fupcrimpendaregoipfeproanimabus  vc-io 

*    Egodico.  Quam  pfeudo.  b     Avobi»         c     Conceditis.        •!! 

d    Dixi  non  grauaui,  fed  obiiciti»  .     Fet  incipfum 


ftrisjlice^tplus  vos  diligens>minus  dihgar .  Sed  cfto'.  Ego^^vosl, 


a    Dcccpi .        Per  aliosextraxi .        b    Sed. 


non  grauaui,fed  cum  effcm  aftutus,do]o  vos  cepi.Nunquid^ 


14 


taxat,fcd  &c  verboru 
&:  rciu  paiTiceps ,  &: 
ingrcdcris,n6  amas? 
Et  illi  quidcmfoede 
amantes,  cocasfub- 
ftantias  fuas  in  mu-  £ 
lieres  profundunt.tu 


Dccepi.         Nonfcci,fcd:Rogaui.     ^l    aUCCm   ItafrigidUS  CS 


pcr  alique  eorum,quos  mifi  ad  vos,t  circijucni  vos  ?  Rogauii-r  ac  foedus,  infirmuf- 1  fraudaui. 

IBainabam.velLucun.  l8    ^tI"^     &  ilTlbellis  ,    Vt 

ncs  ipfos ,  ficut  lo-  d  Titum,&mificumillofratrcm.  tNunquidTitusvoscircu-jg  veir]nefumptuamo|N„„    jTi 

ff>nh  fmm/»r.ra  vr-n.  •»  ^    rv."m  no  fllfcipias,  qui  tus  a  Vobis 

honefl  iffimus   cflet.  extorfiL. 


fcph  trumenta  vcn 
dens  in  Aegypto,  no 

argentum  qu^rcbac ,  fed  ipfos  cmenccs  fcruos  rcgios  facie- 
bac,&:  fic  frumenta  qug  non  vcndidit,vcndidit, Venditione 
crgo  iflam  intclligc  gratuitam.vndeccdiclumcft ;  Sicieces 
vcniceadaquam.eccmite  vobis  fineargcnto. . 
b  ^fc  enim  de.  Carnalcs  patres  filiis  congrcgant,  nam  fpiri- 
tuales  dignum  eft, vt  a  filiis  fumptus  accipiant .  Hic  autem 
intantum  probat  fe  nolle  accipcre,  vc  transferat  caufam  car 
nalis  patris,ad  fpirituakm,  et  dicit  non  folum  fc  pro  falucc 
corum  impcndcrCjfcd  &  mori  paratum . 
C  Et fu.im.egoip/e pro anima-pe.  Augufl. Pcrfcdaquidemcha 
ritas  h^c  clt.vt  quidem  paratus  fit  et  pro fratnbus  mori.Scd 
jiunquid  mox,vt  nafciti\r?Cum  fuenr  nata,nutritur,cu  fue- 
rit  nutriia,roboratur,cufueritroboraca,  perficitur ,  cum  ad 
pcrfcctioncm  vencrit,dicir.  Ct$pio  diPolui,&  effe  cum  Chrijlo . 
4«  Hicron.Quod  habao  laborc  nimio,impcndo,  &.'  plufqua 
poffum  impcndam.Pcrfccta  cnim  dilcftio  no  folum  tocum 
quod  habcc  gracis  impcndic,  fed  ctiam  ipfa  libenter  impcn 
dicur  fi  nccelfe  cft  . 

*  Chtyfoft.Nam  parcntcs  quidenri  filijs  thefaurizare  lcx  na 
tura:  pra:cipic,cgo  aucem  non  folum  hoc  facio,  (ed  &:  mcip- 
fum  addo.Si &  ipfam  carnc  infumcrc  oporccac ,  no  parcam 
propter  veftram  falutem.-  vnde  additur  cu  improperationc 
&  chancatc,/i«;^/w  >«  diUg.mi  dilig.  Magnu  cr/men  cft,no 

diligcrc. 


Ec  quis,inqufc,erit  fic  mifcr  ?  Ec  quis  fic  efferus,vc  auerfecu 
&  odio  habcat  amanccm?  &:c. 

Sede/io,ego>osnongrau.  *  HieronV.  per  omniafepurgac, 
ipforum  femper  confcicntiam  tefte  inuocans,fimuI  &:  quo- 
modo  poflfint  fc  cauere,demonftrans . 

d  'hiunqiud.  Ambrof.Forrefufpicarentur,ideoeumc5rem-  fphil.iil. 
pfiffc.quia  parua  offcrebantur:Sed  nunquid  circuniueni,  vc 
dicercnt,fi  vultis  pacatum  habcre  Apoftolum  qui  paruare- 
fpuit,dignadare^ 

.jc  Chryfoft.  VidifliquantudiIigentia;incrementum?Non 
folum  fciplum  ab  accipiendo purum  feruare,fed  etiam  eos 
qui  a  fe  mittebantur,fic  inftituit,  vc  ne  paruam  quidcm  car« 
pere  volentibus  anfam  dec.Hoc  mulco  maius  erac  eo,quod 
feccrac  Pacriarcha,nam  ille  quidem  a  viclona  rcdiens,  rege 
dance  fpolia  non  accipicb3C,pr^cer  ca  qu^  illi  comedcranc, 
hic  aucem  neceflario  alimcnco,neque  ipfo  vfus  eft,  neq;  fo 
cios  vci  permificvc  impudencium  ora  magis  obcurarct.Id  - 
circo  ipfc Corinchios ccftes  adducic,quod  ipfi  nihil  acccpc- 
rinc,vc  nc  ipfe  fibi  vidcrecur  ceftis  efle.Id  quod  folemus  vti 
in  valde  manifeftis  ,  &  in  his  pro  quibiis  audcmus  aliquid. 
Nondixit,num  quisaccepitaliquid  a  vobis,  fcdicm  vocat 
fraudem.carpcns  iIlos&  oflendens ,  quod  ab  inuoIui>tanjs  P 
accipere  fraus  eft  • 

^  Tslonne 


NICOLAVS    DE    LYRA. 

1  irx.cxteus.Eccl.^fuisapoflolis. 

2  l^ih  quod  cgo  ip.non  gra.vos .  accipiendofumptus a  vobis. 

3  Donatc  mihi  hanc  iniu./ro^jice  loqmtur .  fecerat  enim  in  hoc 
eismagnam  gratiam.  Et  quiapoffet  dicere  aliquis  pfeudo  apoiiolusy 
quodprius  abfiinuerat  ab  acceptione^vtpofleapius  hauriret.  Ideo  hoc 
remouet,di. 

4  Ecce  tertio  hoc  pa.fum  vc.ad  vos.Semel enim  yenerat^&  ite 
rmparatusfuit  ad  veniendum,vt  diClum  eft  ,fupra.  i  xa.fed  impedi- 

.  mentum  veniendifuit  exparteeorum,&  tertio  eratparatus  venire  & 
Vtnit . 

5  Et  non  cro  grauis  v.i.nori  accipiam  a  vobisfumptm,ftcut  nec  a 
principio.Cuius  fubdit  caufam^dicens. 

6  Non  enim  quxro  qu^  vcflra  funt,fcd/.  adducere  mecum  ai 
i<dutem.Et  ad  hoc  inducu,fimilitudinem . 

7  Nec cnim  dcbcnt filij  pa.thcfauriza.Tbe/"j«r/\afiof«/m/»i 

pmtatprouijionem  inp&iierum.  Filij  auiem  naturaliier  fuperuiuHtpa 

rentibus,  &  tion  econuerfo^ideonaturalis  efi  mclinatio  ad  frouijto- 

''"nfiiiorum^arnoneconuerfo.Tamenfilijdepracepto  Deiteneni  ho 

wranpatrem  &  matrem,nonfolum  eisreucreniiam  exhibendo  ,  fed 

ttimfi  indigeant  neceffaria  miniftrando.fed  hoc  non  eft  thefaurixatio 

qtia  nott  tftprouifio  in poderum.  Quod  autem principes  dcdcrant  ma 

S,nas  diuitias  prxlatis  eccUfm  quifunt  patres  eorum  fpirituales  Juitf 

"'odumdifptnfationis  addadum  paupcribus,&  noper  modum  thefait 

*i^ationis.ConfequenieradaptatfimilitHdinemadpropofitum,dicent. 

Ego 


S  Ego  autcm..Q«i  per  euangelium  vos  genui,  vt  diciiur.  i .  Corin- 
thiorun,.\.  * 

9  Libentiflime  impendam.Toi;.f  »o/o/«w  fpiritualia boaajcd 
etiam  ternporaUa,fumptus  mihi  debitos  non  accipiendo. 

10  Et  fuperimpciidarcgoipfc,&c.^.rf./>ro/4/«fe  veflra  para- 
tus  fum  fujtinere  morte^HDC  cnim  debet  pralatusfacerefuis  fubdttis. 
vndediHum  eft  Tetro.Iob.vUi.&c,Piiccoucs ,  {cAicct.exemploy 
verbo,temporali  fubfldto. 

11  LicetplusvosdiIigens.^«ia»»<i//«€cc^ey7<rf. 

II  Minus  diligar.tf  j^s^/x  .  Etinhoc  oflendit  eortm  ingratitudi- 
nem. 

13  Scd  cRo.Hic  remouet  cauillationem  duplicem  pfcudo  apofiolo»' 
rum  contra  ipfum.Dicebant  eninieorum  aliqiii,  quod  cautclofe  dimife- 
ratfumptus  accipere,vt  rnagis  eos  deciperetjedjier  miniflr^sfuos  w- 
tendebat plus  ienare  in  abfentiafua  &  fine  verecundia.Ethoc  eflqi 
dicittScii  cfto.ego  vos  non  gri<uaui./«w/>^«i  accipiendo. 

14  Sed  cum  eircm  sRu.i.cautelofus. 

i  j  Dolo  vos  cc.  modo  di£lo  ,  vtifnponunt  mibifpeudo  ^pofloU. 
Quod  oflendiifalfum  di. 

1 6  Tv^unquid  per  ali.eorum  quos  mi.ad  vos,Scc.q.d.  manifefle 
patetquvdnon. 

17  Rogaui.Ti.vtiretadvosprofalute  vesira. 

18  Etmi.cumil.fra/.lMcam. 

ip  Nunquid  Titus  voscir.  ^.rf.ftr  tffeCium  apparet  omnibus 
quodnoH. 

Tom.tf.  p    a        Non- 


V  ' 


45y         Gloford.&  NicoIaideLyra        45:6 


ucnit? 
veftigij 


a 
Tobit. 


^  a  T^onneeod/-nt  fpirituamb.  ldem.(^irAUXtotum  cr.buic,on- 
A  dicquodcora  h^claiiSjnooanoftnshboribus,  fcda  fpiritus 
donoboniimopus  (ic,&:  a gratia  Etcnim  maxima  erat  gra- 
tia,  mopia  prciTbs  ^  cfuricnccs  nihil  accipcrc  proptcr  doce- 
dorum  JcdiHcationcm. 
b  T^nne  eifd.  •pefdz- 
*  THEOPHY- 
LACT.  Noninmi- 
nima  quidem  rc  tra- 
miccmmcum  cxccf 
fcrunc ,  fcd  eandcm 
t  Ruifum  cxadam  racioncm,  a 
nobis  pr:cmon(iia- 
tam  oftcnderunc.Ex 
pcndc  autem  qno- 
modo  ncdum  fcip- 
Jum  erudieric  Pau- 
luSjVcrumctiam  fuos 
commihtoncs  ,  nc 
pollucrentur  omni- 
novclctiamiuftaac 
ccpcionc. 
B  C  Olim  puta  quod. 
lamdudij  forfan  pu- 
cacis,quod  caufa  cx 
cufacionis  quafi  rcus 
dicam  ,  quod  non 
grauaui,  fcd  dico,  cc- 
iTcDeo  ,qni  (cit  qd 
no  circuniucni  vos. 
&  non  fupei^e ,  fcd  in  Chriflo  amplificando  in  vobis: 

:i-Chryfoft.Vidiftiquomodovbique  mctuic  ,ncadulati- 
onis  fufpicioncm  admittat  i  Vbi  vidifti  fapientiam  Aoofto- 
licam?Eccnimantcadixcrac  ,  nuicerumnofipioscommen 
damusJ&inprogmioepiftoIi  ,  numopus  habemus  com- 
mcndatitijs  epiftolis?' 

d  Omnia  autem.  Iccrum  illos curat,  &  non  manifefic  dicic, 
quod  proptcrinfirmicaccm  veftram  nonacGipimus  ,fedvc 
xdificcmus  voSjDidiur»  magnum  &:  molcflum  quidda,  ca 
propccr  &:  defcnfionem  ponic  dicendo,quod  omnia  pro  vc 
ftra?dificacione,&:  apponcndo. 

c  [Timto  nefurte  cum  ^cBfro.^quod  afperius  diccndu  prxmi 
tigac,hoc  enim  iam  non  erat  pcruicacif,  nequeauthoiitatis 
dodlonsjfed  cura;  pacernx,quando  eos  qui  pcccarunc  corrc 
dturus  mecuicaccremit. 

f  Vj  forte  contentioncs  .  *  Theophylaa.  Primum  pofl- 
turus erac ,  inflacioncs ,  aducrfus  ipfum  enim  arrogantes,  & 
claci,pfeudoapoftoloshonorabanc.-accamcn  ne  vidcaf,  qu? 
fua funcqu2rcrc,quod  publicum  cf^ primum  dicic. Ab  ?mu 
lacionc.n.&inuidiaomniaalianafcebancur,  acrurfus  abijs 
^multatio  acccndebatur.  Contentio  aucem  dicicur ,  quado 
quifquam  pcr  liccm  prouocac  alcerum  fu|?  quapiam  rc.Mur 
niuracionemauccm  calumniam  vocat.lnflationes  qus  ado 
.  «entatione&arroganciamfpiranccumidofquemorcs,  vel 
qando 


•    YeleodemfpUitufanfto,»eleadcin'''>Iuntate.        b    EgoJcTitu». 

c    Eirdciuoi>(»iii'ir.t>ut,perquasaj'pjict  voluntas.Vnde.A  fmAibui 
coruiii  cognolcciis  eo< 

Nonnceo'dem  fpiritu  ambiilauimus  ?  NonneciTdem 
?  Olim  putatis  ,  cjuod  cxcufcmus  nos  apud  vos? 

i  tcrte  Deo  <;ut  lcit  quoJ  non  circumurni  vo«.         Et  non  fujcrfcc  hoc  dico,  fcil.         AmiiMicado  in 
b     Vcia  dicp.Oinnia  auiem.Sc  dc  ieuclationc,&  dc  tribulaiionc  ptojicer  vos  vt  pfcudo  jci>cllatis. 

CoramDcoin  chnlloloquimur  .  Omnia^^aurem  carilsimi 

riupteruos         Q_pr*pJiaie  vos 


quandoccu  in  altcram  naturam  tumortranflacus  fueric.      " ' 
•ic   Hieron.Propcci  harcdiccbatfe  fcuerifiimeuindicare. 
Qiii J  faccrct  fl  noltrisremporib.  adueniret,  quibusad  Com 
pariitioncm  aliorum  cnminum  ,  iftaneputanturquidem 
cfle  pcccata. 

1 1  g     7^e  iterum  citmve» 

3  rerohnmi/irt  rne  Dcus. 

4  CHRYSOST  gloria 
%     eft   punire  >   impro- 

6  pcrare,  pccnasexige- 

7  rc,  locum  ludicis  oc- 

8  cupare  :  fcd   hochu- 

9  militatcm  vocat,adco 

10  abfuiit  ab   humilita- 


propterveftram  adificationem  .  Timeoenim  nefortecum  "  tc  iUa  ,  quod  adii«i. . 

*■  *-  inconcrtos.  Contrinans.punicns.    1»    tUS       COtporiS       innr-. 


I  j  mus  ,  &  fermo  con- 

14  tcmptus  ,  quia   per- 

15  petuo     voluiflet    fic 

16  placidusclfct  ,  &:con 

17  trarium     dcprccaba-i 
ib'  tur  ,  &:"dicicin   pro- 
19  ccflu    illud    manifc- 
so  ftius  ,  humilicatem- 
21  quc  pocifliimum  pu- f 


Supra.;. 


vencro,nonquaIes  voloinucniam  vos,&cgo  inueniara  vo 

a    f.tiraeo.  b    De  mereiis  pizlatoium.        c    Innidia;   liijquimlnus 

bisqualem  no  vuitis ,  t  neTorte coceNitiones,  «mu  lationes, 

a     Cum  latentcr  lcmiiiant  difcoidias.        b     Vtquimaioia  doni         a      tumrtu»  ad  pugnain' 

Inijpataiioneieruni  "<  uliione. 

fufurra^tiones.infla^tiones,  feditiones  t  animofirates ,  diflen- 

a    Odia  inde  otta.        a    Dctiahit  qu  s  ei  quem  odit.        c    Sicpriui.        Tales  inuem.im. 

g  fio^ncs,  de^tradioncs  Imt  intcruos  .  Nciterumcum  vcne- 

^  a    Aftligaf.  b    It.iquod-         c    Quia quidain  egemnt  pocmtentiam  

ro,  hifmilietmc  Dcus  apuduos,  e^tlugeam  multo's  exhis  ii  cac ,  m  cantam  mci-' 

i  a    Epiftoiam.  3)  dcrc    punicndi    ne- 

K  qui  ante' peccauerunt ,  &non  cgerunt  poenitcntiam  fupcr  24  ccfTicaccm  .  Eccuius 

rci  gracia  non  dicit, 
nc  veniens  humilicr. 
fed  ne  veniecem  humiliet  Dcus?C^ia  nifi  per  illum  aduertif 
fcm,no  curaffcm.  Nequeenira  qualipoceftacem  habens,  &: 
ferox  picnam  exigo,  fcd  propcer  iUius  praeccptum. 
h    Etlu^e.mmulios .    ^  Hicron.  HoccficoncraNouacia- 
nos  p(gnitenti?  negacores    ,  fi enim  iugcc  p^nicenciam  no n 
agenccs,vcique  dc  agcncibus  dolcc. 
i     Etnon egerunt.. Au^uH.in  homil.  Nonfufficit  mores  m 
meliuscommucare,&:  a  malis  rccedere,nili  dchisqu?  fafta 
func  fancis  fiacdomino  pcr  pxnicenci?  dolorem,pcr  humili- 
tacis  gemicum,pcr  concnci  cordis  facnficium,  coopcracibus 

elcemofvnis. 

•j«  Theophvlac.  Apof^oli  hic  vifccra  &  miferanoncm 
animo  Yoluca:n'am  pro  aliorum  delidis  ipfe  lugec.  Non  dixic 
aucemomnes  ,  fedmulcos,  nec  fimplicicer  quipcccarunc, 
fcd  quos  non  p^nituit  fuorum  dcliiaoru  m  ,  hi  cnim  digni 
funt ludtus.qui  m  vulnere ,  nullam adhibences  medicinam, 
permanenc, 

■a  ChiyfofT.Hoc  enimpociffimumdo(9:oriScft,  Iiccon- 
dolcre  difcipulorum  calamicacibus,& lugere  ac  deplorarc 
fubdicorum  vulnera. 

K    Supermmundiiia&fornic.    -v   Hieron  Impudiciciagra- 
uior  eft  fornicacione,quafimonflruofacurpitudo,{icutille| 
fecit  qui  vxorem  pacris  accepic. 

^    Chryfof^.  Enam  boc  lcco  fcorcationcm  obrcunusj 


^  mlinuat. 


NICOLAVS    DE     LYRA. 

1  Nonne  codem  fpUm.  f.ego  &  ipfe .  Spiritu  enimfan£lo  eos 
in^igante  iuernnt  adpradicandum  Corinthiii. 

2  Nonne  cifdem  ve.  (j.d.Sic.f.Chrijli  vefligia fe£lanio . 

3  0\im.  Hic rcmouet fecundam  camllationem^  quia  aliquidixe- 
runtipfumfcripfiffe  epiflolwn  feexcufans  falfis  verbis  &fi£iitiis  v- 
tendo^hocremouetdicens ;  Ohm  pucacis  .perinformationemfalfo- 
rum apofioinum  . 

4  9iJod  excuremus  nos  apud  vos  .  vtendo  verbis  mendaci- 
bus^ffuod non  eft  verum.^deofubdit. 

5  Cora  m  Deo,  Cnins  oculis  nuda  &  apertafunt  omnia .  Heb.4. 
4     In  Chrido  lo.  i.in  veritate  qu£  Cbrifius  eft .  Et  efi  modus affe- 
rendi  veritatm . 

7  Omnia  autem.  Hic^poU.onendit  neceffitatem  fu£  comrhenda- 
ttonispropter  niala  qu<e  Corimhii  commiferant.^d  cuius  euidentiam 
Jciendu.quodpoji  conimfionemfuatn  inciderant  inpeccata  carnalia, 
oecafione  tUtus  nefarii  quipatris  vxorem  habebat,  de  quibusfe  corre 
xerant  per  primam  epifiolam  in  parte,  fed non  totaliter ,  infuper  alia 
feccatafpiutualtatonmiferant  afalfis  apoflolis  deccpti .  Ideo  dicit: 
Omnia  auicm  charif  qu* dixi  admeam commendationem. 
JJ    Propcer.vcftram  xdifi.  bocfeci . 

Ti- 


9  Timeo.  propter  peccata  qus  incurrifiis . 

I  o     Ne  forte  cu  m .  dd  vos  pr^fen  tialiter . 

I I  Non  quales  volo  i  nue.vos.  f.rebelles  &  incorreBos . 

II     Et  ego inue.a  vo  qualcm  non  vulcis./".<:/perc  corripiente. 

&  rebelles  Satbana  tradentem  in  affliiiionem  carnis .  Etfubdic  cau- 

fam,dicens . 

jj     Ne  fortcconten,  debaptifmis  &bapti':(atis  ,  vthabetuf  \ 

i.epiflo.i. 

1 4  Aemulationes.  idefl^inHidint . 

1 J     Animoficaces.  i.voLuntates  nocendi  alterutrum . 

16  DifTcnfiones.  i.Uiuifiones  animorumex  quibus  oriuntur  prt^ 
di£i!s,  &  etiamfequentia . 

17  Decraftiones.  denigrandofamam  proximi  manifeUe . 

1 5  Sufurracioncs. occulie.  Dicitur enimfufitrro ah auris fono,quta', 
loquitur  malum  in  aure. 

19     InRMoncs.  fcilicet  fuperbi£. 

10  Scditiones.i.perturbacionesecclefi*. 

2 1     Sunc  incec  vos.  Exfatforum  apoflolorum  receptione. 

Zl     Ne  icerum.  refumatur .  Timco pofttum,  fupra  .  Ne  iterunJj 

cum,&c.  i.  mentem  meam  affligi  ocrmittat.  I 

13     Ec  lugcam  m.  i.ante  fcripturam  huius  eptftoU . 

24    htnoQcgc.pce.C.de  pecsato  contranaturam . 

Et  for- 


4 


)7      JI  Ad  Corinthios      Cap.XJII.    4^8 


^  infinuac .  At  fi  qiifs  di 

A  ligcnter    inquifienc, 

inucn^et  hjc  nomine 

omne  genus  pcccaci 

uocarf.Namlicct  per 


LoxiuUm  concianamiam. 

b        In  meiiuicibiu  vel  coniugatis- 

CumlbenK  viro 

D 


Qiufiafsidue. 

immunditia  &  fornicatione,&  impudicitia  quam  gcfTcrut. 


ceiaiTs  alia  perrat.i  im-  D 

mundiciaai   faciuc  in 

anima  .  Propterhoc- 

certe&:  Chnftus  la- 

diEos  tmmundos  uo- 


cxccllentia  fcortator  &  aduker  uocctur  inmundus,attamcn      car,non fcortationcm  illis  impropcrans,  fed  &:  aLa  uitia  u.c. 

ctiam  ' 


NICOLAVS  de  lyr  a. 

I     Et  fotnicitionc. fimplici,(]u<e  ejlfoluti  cumfoluu^ 

1    Et  im- 


z  Et  impudicitia, jdc/?,v/o/af/o«(r  vifginum.Et  dicit^lu^cztn^c^uii 
ficutgloria  patris  efifiliusfafiens^ita  rnalitiafiliorum  datpatri  mate 
riam  lugendi. 


A  D  D  I  T  I  O  I  • 
In ca- 1 a.vbi dicitur in PoftilIa.5";«f  in  corpote,fiue extra  corpus. 
Hxc  vcrba  Apoftoli  ,  cum  dicit,  Siuein  corfore,fiue  extra  cor- 
fus ,  ^c.  diueiGmodc  adiucr(is  cxponuntur,  prdut  in  fecunda 
fecundzq.iy5.arti.6.incorporequzfttonis.  inrerquas  cxpofi- 
tioncs  poniturhzcquzcft  inPoftiUa.&fftAug.  fupcrGcn.ad 
Iitcram,vt  in  przdiflo  art/.&  videtur  magis  confona  litcrz. 
B  A  D  D  I  T  I  O     I  I. 

In  eo.ca.vbi  dicitur  in  PoftiIla,£«  audiuit  arcana  verba,  &c. 

£x  hoc  quod  dicit  hic,£t  audiuit  arcana  vcrba.no  videf  haberi 
q<f  apoftolus  vidit  diuina  cflentiam.  Diuina.n.edcntia  no  vcre (i 
gnificatur  per  arcana  veri>a,cu  in  diuuiis  tatu  vnu  vetbu  eft  ,non 
aute  plura.Sim iliter  cx  hoc  q)  fcqf ,  Qud  n'o  iicet  homini  lo^ui.non 
hetur  qd  arcanaillaerant  incoprehenfibilia  fcu  inenarrabilia. 
De  talib'  enim  no  dixiflet ,  q>  crant  atcana  quz  no  poteft  expli- 
care  feu  enarrarc.Sed  cu  dicit.^/*  non  licet.  potius  arguit  oppofi 
tu.fqd  ftlicuifl^et,io^potuiflcteacnarrare.  Viiad  habeditfen 
^ecia  hui'  di£li,Et  audiuit  arcana  verba,  Cofidcradij  c  <f  (icut  fi 
Aus  Tho.in  prima  parte.q.  It.arti.p.in  refponfione  priroi  argu- 
naenti  ponir,aliq  sut  potcnti^  cognofcitiuz,  q  cx  fpecieb*  primo 
coceptis  alias  formare  piit:  &  fic  Paul'  vel  qciiq;  ahus  vides  Deii 
cx  ipfa  vifionecifcntizdiuinz  potcft  formarei  fclimilitudines 
teru   q  inefrcntiadiuina  vidctur,quxremanfcrunt  etiam  p<-jft- 
^uam  dcfiit  eflentiam  diuinam  viderc.de  quibus  poteft  intciligi, 
iliud  apoftoli,  Audiuit  arcana  vcrba,  &  ^a  illa  erant  fecreta ,  licet 
cnarrabilia  ,  ideo  dc  ipfis  dicit .  Q«<e  non  licethomini  loifui.  q.d.fi 
iicuifTet  Ioqui,cxpltcarem illa  .  Necmirum,quod  Paulus  talia 
iecrcta  poft   viflonemdiumzeflentizin  memoria  retinuiflet, 
cum  etiam  prophetz  aliqua fibi  reuelata  in  fecreto  cuftodiebant, 
Vt  patct.Ifa.S.  &  Dan.vl.  Et  quia  ifta  vifio ,  qua  videntur  res  pcr 
fpecies  (ic  conceptas,cft  valde  minor  ea  vif]one,qua  res  videnf  in 
f>eo,ideo  ifla  vilionetn  vocataud!tu,dices,Audiuit  arcana:Audi 
tnsenim  eft  fenfus  minorisperfc<ftionisquam  vifus  .  Siautetn 
quzratur  vndchabuit  Aug.  quod  Paulus  vidit  diuinam  ffien- 
tiam,  fi  ex  verbis  przdiCtis.f  audiuitarrana  verba  ,  &c.  hocnon 
habetur?Dico  quodfcnrentiaAuguft  habetur  ex  hoc,qd'Paul' 
tefiatur  incodem  capitulo  ,  lefuifleraptum  ad  paradifuro  .  Per 
quod  intelligitur  fccunduro  glo.  czium  empyreum  ,  vbi  angeli, 
&  fan^^z  animz  fruuntur  Dci  conteplatione.ad  qd  czlum  feu 
paradifiicum  dicitferaptu,iignificat qdDeus  ofieditei  viilin 
^ua  videndus  ef^  in  zternum  a  beatis.  q  quidc  vita  folu  confiftit 
in  dara  diuin;  efTentiz  vifionc.unde  ex  lioc  oflcdit,q>  Paul*  vidit 
diuinaefTcutiaiex  quoprzmia  beatoru  uidit,&  hoc  fuit  pr^nofti 
catum  de  Paulo  A^.^.cum  de  eo  Cbriftus  dixit  Anani(.£,;<->  enim 
>  ofltndam illi (fttanfaoporteat eum pro ncminemcc paii.cxhoc  cnim 
C  quod  pr^mia  beatorum  uidit  raptus  in  paradifum,  manifeftc  fuit 
eioitcfum,quod  no  funt condignz  pafliones  huius  feculi  ad  futu- 

ram 


ram  gloriam  quz  reuelabitur  in  nobis,ad  Roma.S.d.Ex  quo  ma. 
nifeftc  oftcnditur,qu5ta  oportcar  eum  pari  ^  nominc  Chf i,&c- 
i^cpIica.Incapitulo.i2.\bidiciturderaptu  Pauli,illum  paf- 
lucxponit  Poftillatorficnthcatus  Aug.g,videlicctinillo  raptu 
viderit  diuinam  eflenriam  Bur.iibenterobijceret.fcdqa  viditfS        SiPaijIn» 
ftumilludnontamPoftil.quambcati  Aug.vix  potuit.abftincre  eflentia  diui- 
motus  dcbilibus  rationibus.  Pnmo  arguit,qdnon  potcli  hjbcri  nara  viJerit. 
ex  hoc  Apoflolum  uidifFe  diuinS  efrcntiam,q<J  dicitur  ,  ^udiuit 
4!rc«na  yf rii<j,cum  ibi  fit  vnicum  verbu,n6  ucrba.  apparet  obi^io 
tcntatiua.dicitur  tamcn  ad  eam.quod  quamuis  fit  in  diuinis  latii 
unicu  ucrbum  perfonale,(unt  tamcn  ibi  plura  rcluccntia  in  eflen  £ 
tia  diuina,q>iz  eft  fecundum  bcatum  Aug.plcna  ommu  rationJi 
uiuentium.  adquzartifexrcfpiciensnc  uideret  irration.ibilitcr 
opcransaliarationecondidit  nomincm,alia  ranone  equum,&c. 
Illz  enim  rationes  bona  fimilitudine   uerba  dici  pofTunt  ,  quia 
fjgnificatiua.Hzc  autc  dicit  Apoftol'  fcin  eflcnna  diuma  audi- 
fle.i.uidifrc.undcpotcfthabcn  ApoftoluuidifTc  diuinam  cfTen 
tia.  quia  non  potuit  uidere  id  in  quo  relucenr^iicut  ncmo  poteft 
uidcrcformas  refultantcs  in  fpeculo ,  nili  uideat  fpeculum.Secii- 
domouctur,  quodnon  potefthabcri  Apoftoiumuidifle  diui- 
nam  efrentiam.  Et  hoc  cft  quod  dicitur ,  Qv<8  non  licct  homini  lo^ 
Potius  enim  dixiirct,quz  non  poteft  ho  loqui:  idco  ex  illa  litera 
potinshabctur,dicitBurgen.quodnonuidcritdiuinam  eflentia, 
quia  fonat,fi  liceret  loqui ,  quod  pofler  ,quod  de  cfTcntiadiuina  ' 

cft inpoflibile.  Ad quod  dico,q<} iicut diuina  efTcntia  cft uiiibilis 
abhoic,iraenarrabiIis.  Noneftauteviflbilisquatuuideri  potcil, 
quia  tunc  ho  infinitu  infinite  uiderct  &  adzquate  (icu t  De'fe  ui 
dct.hocautcimpoflibilccft.itaetiaabhoic  inexplicabile  eftuidc 
licct  ad  plcnu.Si  enim  ho  efTentia  explicare  pofletquantum  dici 
bilis  cft^pofTct  ex  eflcntia  diuina  uifa  gcncrare  ucrbti fubfbnti^ 
ciufdcplonale.fic.n.foPpatcr  cxplicat  diccndo  ucrbum.fi  igitur 
A poftolo  licuifTet  utique  loq  potuiflct  ea,ci  uidit.Sed illud  quod 
uidit  fimplicitci  inexplicabilecft.ficut  abhoiectia  uifibilc,ut  di- 
ftu  cft.IltarefpofionCjpbatBurge.  ^  fanftii  Tho.  parte.i.q.iz. 
prout  hic  cii  allcgat.Rcfpondcoaute  ad  oes  Burge.tentationes  fi 
mul ,  qd  fi  ex  una  parte  literz  non  habct  Paulii  vidifle  dimnam 
cflcntia  prour  arguit,habet  tamc  cx  siima  litcrz  totah,  uidelicct. 
qi  raptus  ad  paraduu.i.Iocii  bcatitudinis,c^a  audiuit  arcana,  quz 
audita  lo^  no  licuit,&c.  Id  qd  Bur.dicit  przuofticata illam  Apo- 
ftoli  vifionem,no  uidet  multu  rationabile,q.a  cii  dicit.£go  oi^cn- 
da  illi  quanta  oportcat  eu  pro  nominc  mcopati,cx  hoc  116  habcf, 
qdDeusoftcnderitcieflcntia  fua,qacircauifioneeflenriz  diui.  . 
nzpotuitollcdcreci  pcr  fpiriiii,ucl  aliauifionccundaper  cum 
fuftinenda.f  tiam  u  lis  quocunq;  modopaHionibus  oium  fan^to- 
ru  no  foiu  Apoftoli,n6  fcquit  cflentia  diutna  beatitliroe  &  clarc 
uisa,qi'  non  funtcoparabilcspaffionci  teporales  ad  gloria  fempi  p 
tcina.Ait.n.idc  Apoft.ad  R0.8. 2\(o»/«»r  condigns  pafponeSy<^c, 


^CAPTxTri. 

^Ccc     ttriio  ,  &c. 

4«    Thcophy- 
lactus  .  Pcnndc   ac 


'E 


Dcus  rnulta  intcrmi-    a 
natur ,  fempcr  autcm 
cundbtofcm  ag!« ,  in 
infcrcndo  lupplicio, 
.liucadmtdri  imitator  eius  P.iul' haud  pauca  rcf^ificaturan- 
te  aduentum  fuu  ut  fcnptu  cfl:,miquicns,cora  duobus  aiit  tri 

bus 


CAp.    xiil 

Timeo  ne  ule»  inucniaiu  voj  £i  cauete,  quia  ecce  cettum  fit  hoc  tertio  ipparJtu,non 

qnod  iani  bis  veniflet.        a        £t  lancteilibus  ptobabitis  1!  cjuid  <]iisie>ur,  etficul- 

pam  inuencio,r)Oii  f  aicam  licut  pizdixi  bit  cum  pic- 

icns,&  modo  pixdico  ui  lunc  bis  ft*i\x\.  I 

Ccc  tcrrio  hoc  venioad  vos,t  vt  o'rc  duorum  » 


bus  omncm  concra- 
uerfiam  fifii.hancad 
racione  tribus  mcis 
aduentibus   ,  omne 


vel   trium    leftium  t    ftabit  omnc  verbum.  ^ 


ucrbum  quointermi- 

natusfumuobis,  fta- 

tuctur  aducrfiis  uos, 

&  planccum  autori- 

tatc  perficietut,  nifi  refipucricjs  mecc  ueftra  fandionb'  cogica 

tionibus   imbuta.Teftimoniu  cnim  loco,aduetus  fiios  ponic. 

^      a     T^onpar- 


t  DeuM'7.1>; 

Mac.S.b. 

Toh.8  c. 

Heb.io.e. 

z.q.f.inpri 

Si.t.^hccit. 


NICOLAVS    DE    LYRA. 
CAP.     XIU. 

iT^Qcc.Tofl^.4p0llolus  mutta  locuius  tH  contra  falfos  apoHalos, 
d^ic  ctnfequenter  inuehitur  contra  complicesfuos.  Et  diu  ditur  in 
^"'"i^uiafrimovituperatfalfis  prephetis  inhtrentes.Secundo  lome- 
tiat  in  uera  dt6lrina  perfifiet£s,ibi:LfC ca:tcro  f ratrcs  Trima  in  tres 
^uiafrimo  cmminaiureisfenteti«JcHtrit«tetn.  Seiitdo,  dalaratfua 

iudltior 


iudiciariam poteUatt,ibi:hn  expcrimcntum. rm/o;«rf«c/r  eos  ad 
comQionem  .ii;.Vofmctipfo.  Circa  primum  dicit:Ecce  ucnio.id 
,  eii  ctto  reniam  pcifonaliter. 

1  Terrio  hoc.lv^^o»  quia  bis  antefuiffettfed  f]uiafemlfuerat,&  ite 
rumfimelparatusfueratvenirejedimftdimentum  fueratex parte  ip 
forum     J     Vc  in  ovcaccufantium  t>el  tejiificantium. 
4     Scabic  oxnae.adpuiiiendum  acritetfic  conuOfos . 
Toni.6.  p    i 


4^9 


GIorord[.&  Nicolai  de  Lyra.        460 


^  i    ?\(o»j  earccm  Poft  tot  corrctlioncs.fi  lc  no  cmend^nt,  no 
A  dcbct  cjs  parci. 

b  v/rofv^rjw^-^u-w^Mor^s  diuinarfcripturojperfong  Dcitrt 
biierc,quod  innobisfacit;ficut  Apoftolus  locutionc  ipfam 
illi  tnbuitjcuius  muncre  loqucbatur.i.  Chrifto.Dc  quo  fub- 
dir. 


fiue  fua  ipfius.Nan^qu^cunquc  pntris  funt,  ctia  ipfius  funt.  D 
&qu.ripfius  fnnr  parnsUi.u.i^rorndectiam  fcipftun  cxcira  ^w 
uitjCqncac  pr(^(iixii. Soluircrcniplum  hoc, &: egoexcitahp 
jllud.l-Ixc  auccm  ommadKiLPanlus  quia  cotcmnibanc  ip 
fum,vc  qui  perfccuciombus  &: inlidijs «. flec  obnoxius, acquc 

cx  'nfirmitacch.ctcu 


tMnfticue- 

tur. 


pial-4< 


4«  Hicron.  Qui 
pol^  documcta  prio- 
rum  pcccaucrint,n5 
ipfis  parcam  :  quia 
anteccdcntium  rui- 
na,fequcnrcs  dcbcc 
faccrccaiitiorcs. 
^n     experimentum 

A«g.tHft^  aMSritis  eius  ifni,  &c. 

*.  lo.  «in  ^tTHEOPHYLAC. 
Cum  magna  indi- 
gnatione  ad  cotcm- 
rcntesipfum,  vcluci 
imbccillcm  &:  con- 
tcmptum  hax  dicir. 
Poftquam  cnim  vul- 
tis  cxplorarc  num 
Chriftus  in  mc  com- 
niorctur,ac  propcer- 
camcridetis  ccu  in- 
firmum  ,  acChrifti 
inancm  ,  agnofcctis 
omnino  ,  ni   vitam 


?ra:dixi  enim,&pra:dico,vt  prarfcns  ^  vobis,&  nijc  abfens, 

EpUlolim.  Qui  piiflpccctueium. 

his  qui  antc  pcccaucrunr,&  cxteris  omnibus,quoniam  fi  ve 

fioieritnc^       VaUisexpciiii,llchri(luspo!c!»vtnondikiiu  egopofluin',  feil 
Chiiltus  in  inr,qai  in  tnr  locjuirar. 

ncrojiterum  nonparcam.  t  An  cxpcrimcntii  <]u?riciscius, 

Et  minjs  8t  omnia.  Inter  vos. 


p.iti  exiftimabaiit.      .  .. 
Ob     oculos     itaqncfg,' 
ponic  ,   quod   Chri-  iu  | 
ftusexh-ic  in^rmifa- 'tfi 
tcn.hil  •J.Tmni  accc-  *" 
pi.*rif. 

f    T^m  ,  &  nos  infir- 
»>j.Viuic,6<^  li  prius 


quiin  racloquitur  Chrirtus?  Qui  in  vobisnon  infirmatur,  g    inHrrnus.7{.tm,& nos 

*  Potemtsnam.  Humana: natur».   _      milUo    minorCS    llCCC 

d  fed  potes  cft  in  vobis.Nam  &  fi  crucifixus  eft  ex  infirmitatc:  s 


Ex  co  quod  Deut. 

c  fcd  viuit  ex  virtutc  Dci  Na&nosinfirmifumusinillo,  fed 

t  a     quianonpaJcatn.Sc  pnniendi  potcftatcmhabeo.         b     i.pcicum  habebiinus  potellaiem  a  lleo. 

*    Iiidicandishic  &  infuturo.         d    Et  irfeoquifrjuc:  le-  Conddeiaie  pcraftus. 


9 
10 
II 
12 

i^ 
14 
15 
16 


i.ijifmi.in  //.i.licct  ad 
imitationcm  cius  mul 
ta  pntimurapcrfidis, 
tamen  rj«(«»>7J.i.  potc- 
ftarcm  habebimus  p 
cum  in  vobis  iudi- 
candis.  Vcl  ,  viufnus 
j«.i.  in  fimili  bcacicu- 
dinc  cum  co  .  &  hoc 
i»  ■pirlti.Dei :  qucd  cale 


B 


S  viucmus  cu  eo  ex  virtutc  Dei  in  vobi's .  Vormetiplos  tetate, 

''  Etfiinfide.  a    An  inopenbui  fiiuboms.in  quitusdcbcntefle  fide- 

les.  Ideo  dico  probate. 

*  fi  eftis  in fide,ipfi  vos  probate.  An  non  cognofciris  vofmct- 

a        rw£dem&bonaopcraex  piioiiinftitutione        Etvtique. 

b    Ab  eo  quod  pnus  habuiftis  ^-j   •■' t 

ipfos.aa Chriftus lefus in  vobis  eft?  nifi fortc  rcprobi  cftis?      ^ft  in  >oi/5 x  m  con- 

*         *  *  fcientijsvcftns. 

4«    CHR.YSOST. 

morcfq;  vcftroscorrexeritis.Commonftracantcmfpiritua-  Quid  cftinfirmifumus^Pcrfecutionem  patinur  ,  vcxa- 
lia  cflTc  qua:  loquatur  vcrb3,dcinccpfq;  mctucdascflc  minas  mur,cxtrcmap;^tir  ur.Scdquidinillo?  Proptcr  predicatio- 
fuas,ceu  loquetis  finc  Chrifti.Non  idco  auie puniebat  illos,  ncm  inquit,&:  fidensqua; in  illum  .  Quod  li  dura &:  grauia 
Tclut  probationem  aut cxpcricntism  dacurus.vcru qui  irrc- .     fuftincmus proptcr cum,manifeflum  quod ii  prxclarc  ha- 


UanfS.b 

M^tth.ir.t 

M4(tb.tl.b 


nicdicabiliter  dclinquitis,ficcgar,inquit,p?nam  fumcrcdc 
vobis.adcoquc  punirevos,fcntiecispcroperaipfa  cxplora- 
tioncm  quam  inquiritis. 

c  Qwi  in  wo^/x.Non  infirmus.fcd  potens apparuic cum  dona 
dedic.Quod  experci,ne  dubicenc  fe  ab  eo  poflc  puniri . 

Quiinvobisnoinfirm.  4«  Theophyl.jdl:  .Vcrifimilecrac  eos 
iamanccaexpercos  cfleDciporcnciam:Ait  igirur.-quia  iam 
antea  cxpcrimcntumacccp;ftis,omnino  nouiftis  quodin 
vosnonfitinfirmus  ,  fedfortispotcnfque  ,  Velquiaiam 
nunc  potcnuam  fuaminvobis  dcmonftrat  ,quaefficitvc 
voSpoffitiscmendari,'pcrcucicns  vos  nunc,vt  fucuro  feeulo 
dimittat,  crga  infidcles  autem  oftcndic  poccntiam  fuam  in 
die  ludic  ij. 

d    'Ham&liccYucifi.  ^  Hicrcn.Qucdcrucifixuseft,noftr9 
cft  infirmitatis,quod  viuit  fu^  vircucis. 

.je  Chryfuft.Hoclocoinfirmitatcm-dicit*non,  quajcrat, 
fed,qu?  ab  infidchbus  purabatui  Non  hoc  igitur  dicir,^cu 
infirrauscfret,ciucifixuscft.Abfir,nam(T,omninopotuiflcc 
'q  non  crucifigi,oftendcns,alibi  proftrauithos,quicapcrec6a 
bantui-,itavtfupinicadcrcnt,alibi  radiosa  corporccmittit 
transfigurarus,alibi  ficulneam  arcfacir,&: ckuIos  corum  qui 
adfevcniebantcxcarcac,  kfcmnumciabiliaaliafacit  .  Quid 
igicureft,quoddicit  ex  ir.firrr.ic3tc?ljcct  crucifixusfitperi 
culumficinfidias  ferens  fna  hajcadmitto  infirmitatc  vO- 
carijattamcn  nullum.damnum  fenfic. 
c    Sedviuitexvirtu.Dei.'' -^   Thcophvlad.  Hoc  cft  Patris. 

fiue 


bituri  fumus. 

•}<  Hicron.S  uc,quincsquafiinfirmos  proucxratis ,  in- 
ucnietisnosviucrccumChrifto,  invirtuccDeicum  in  vos 
vindicarccfperimus,  Siuenos  quidcm  inprafcnti  infirma- 
niur,fcd  m  tuturo  cum  illo,non  in  ncftra,  fcd  Dci  virtute  vi 
ucmus. 

g  In  vcbis.  Vcl  erga  vos .  Mors  illata  a  perfidis  vica  cft  crga 
crcdences,quia  vircute  Dei  rcfurgcntcs  viucnt  cum  Chnfto. 
h  t^oftr.eitpfof  tent.  ■i:  Theophybdl:.  Si  vclitiS  vosipfos 
cxplorare ,  vidcbitis  :n  vobif ipfis  Chriftum;  fiquide  omncs 
habctis  fidem(crcdcntcsenimtum  miracula  cdebant)  vcl 
fimpliciccr ,  vcl  fignorum  ,  qiia:'  fpccialier  efl  Proinde  fi  iti 
vobis  difcipulis  Chriflus  ef^.mulco  potius  in  me  prarccptoro 
veftro  cft. 

*  Hicronymus.Si  in  f  de  cftis.&  in  vcbis  vos  cognofcitc, 
date  fententiam  in  pcccance,&  vidccefinon  ftacim  cum 
veftro  vcrbo  uindiwta  proccdac. 

i     ^nnon  cofnojcitls  yofmtipJos,&c.     *  Theophvlafl.HoC 
cft,nifi  qufd  cxcidericis  e  gracia  fignorum ,  quam  acccpifcis. 
Innuit  auccm  clanculum  cos  uica  corrtipros  cffc.Quia  cniia  i 
plerique  fidcm  habcnccs  miraculorum  fuerunr  dcftituti  exi  i 
bitionc&  opcrationc,utuidctur,inquit,non  agnofcitis  uof* 
ipfos,quodChr  fcuslefuscfcin  uobis?Non  cfc  autem  in  uoyj 
bis,eo  quod  moribus  ficis  reprobi.Non  certo  autcm  hoccv- 
prcffic,fcd  ambigue  pofuic,  nc  acerbiuj  cos  fcr irec  ac  inccA 
fercc.  _ 

Spero 


NICOLAVS    DE    LYRA. 

X     Przdixi  enim  &: ,  'deli ,  tftoneo primo  &  fecmdo .  debet  enim 

monitio  prtcederefenttr.tiamyVtper hoc  reducantur  peccatores  ad  ve 

ritatem  ,  quodftmonitio  nonJ'ufficit,feiaturfententia ,  ne  mali  magis 

in  folefcant. 

X    Qu^oniam  fl  venero  iccrum.  peccanti  enimfemel  parcendum 

efijedji  recidiuAi  adhiberi  debet punitio^nefacilitiis  veni*  incentiuu 

frabrat  delinqttewdi, 

I     An  cxpcrjmentum,&c.7«/a/»o/7f^  ali^uis quarere,<jua  aucto 

ritate  fit  pnniens  nos^ideo  c^tnfeijHenter  hic  oUendit  fuam  iudiciariam 

fotefiatem  a  Cbrtlioftbi  comiffam  dicens ,  An  cxpcrimentum.f . 

d.fic  querendo  qucritis  expt  >  i»  /  pottflutem  Chnfli  loquentis  in  me,^a 

quidifuid  dico  velfacio^ad  wffiudionem  velcorrt£lionem  vefiram  au 

toriiJte  Chriiiifacio. 

4    Qui  in  \o,q.d.h£c  virtKs  Chrinin  me  exifiens fatls  deckrats 

efi  in  vobis  per  mracula  vobis  exhibita, 

j    Nam&ficru.y.cArifl«/. 

4    £x  infir.(;(  nobis  affumfta. 


Sed  vi.^tternaliter. 

Ex  virtute.f^  enim  verus  homo  &  verui  Deus. 
^     hlim^t).quiChriflo  cnuformamur. 

10  infirmi  fumus in  illo.i.  tnbulacionesfuflinemus  propter  illun  _ 

11  Scdviucmus  cumeo./.in ^/orM.  f. 
II  ExvirtuccDciin  vo./.pc»-</«4OT>'i!&//<rttwre/Hr^^p»»Mf. 

^litey  etiam  exponittir. 'Nam  &  nos  infir./rfry/,/:cf  /  fumus  »njfr«jJ 
miexhumanaconditione,tamenexvirtuteDcifumus  putentes  intt 
vos  per  operationem  miraculorum .  ^  ■.,, 

1 3  Vofmctipfo.H/c  inducii  cos  ad  correEiionem.  Etfecundo  rem»-  '* 
uet  quandamfalfamfufpitionemyibiiOrzmus  dominum.Circaprt 
mum  dicity  Vofmctipfos  tcntatc.  i.fa£ia  yefiraexaminale,antf 
quam  veniam  ad  vos  iudicandum. 

14  Sieftisinfide.  C/>r//?/. 

IJ  IpClwos  pro.q.d.bocpotef{isfacere.Ideofubdit. 

16  An  non  cognofcitis  vofmctipfos.  quia  Chriflus  lefuJ 
q.d.potefiit  cognofcere,  fi  Chriftus  efi  in  vobisper  veramfidem. 

17  Nifi  for C>  fiie  fartnd^.  fed  centnt  bee  Qbijcitur,qu  iicu<  bri 

Jiusfti 


^6i      II    Ad  Corinthios       Cap 


'^ 


461 


^  a  Spcroar4tem/}uodco^nofc.Idem.M^^r)[eh'ncminx  ^dcur. 
A  Quia  cnimvultis  acctpcreproKitioncir.per  p^namquam 

vobiS!iifligenius,veiiio  infpcm,nobis  nodcfiiturjm  dcmo 

fir;itionem,quod  no  fumns  rrprobi,  ncque  exciderimus  ab 

gratia  fignotu  &  rirtutisjucque  vitafutnus  ita  corrupta.vc  c 

robisarq;domono 

flra  extrudatur  Chri 

fluSjVerum  cft  in  no 

bis  per  probatam  vi- 

tani,vofcue  immori 

gcros  punict. 
■j«    Hjcron.    Spc- 

rovos  fcnfurcs  quo 
tn««  modo  nos  conuctfc- 

nuir. 
^'     h     Oramfts  aute ,  &c. 


hoc  elaborc.fniquir, vt  vidcnr  probatiis,(rcu  Pocentia  punien  D 
di  haben.s,cetc  rum  vt  vos  l  ontj  fiaciatis  femper,  ^.  (i  vnqua 
conrmgat  vos dciinqre,vt pcpiccnc  vus  lcclerum,&:  ego  Jim 
rcprobus,hoc ef?,vc ego non  paucis  vidtar mfirmus  , ac  po- ! 
tcniia  vacans,  quippe qui  no inucuiam  locum  puniendi  vos. ' 

Nonenim  reuerare 


QjuUeognofciti!  Chriftum  in  vobis.nifi  repiobi  ertis,fecl  quid<iuid  <ff  vobi»  fit. 

b    Ex  vita  qiiam  intcrvosegi.         c    Nec  i  hde,  nec  J  roteftate- 


Spero  aurem,quod  cogno^^fcitis,  quia  nos  non  fumus  repro 

a    Non  l«muiteyiobi,feii  lamen.         b  ^  1 1      •  _  ^     . 

bi.Oramusaucem  Deum 


Contta  jifciido.econtta  ijii  de 
Or.itnns. 

ifaciatis,  non  vtnos 


(itriHoc  orst  Apoftol  , 
r»s.  vt  his  benc  agenti- 
busin  cis  corripien- 


Sine  tiiio  nihil  bnnr. 
nobis.        d 

,  utnihil  ma' 

a    Poieniesin  vol'is  cxcrcendofoteftatcm  in  vltionibus. 
Potius  oramus- 

probati  tpareamus,  fedvtvos  quod  bonum  faciatis  ,  nos 

a        Sine  pote.liite.        b    $td  ne  puicnt  iniuiie  poffe  .^oininsvi  fub^iit 

Q^Non  poflumus  intu  te  vti  tali  potcihte- 


I 

1 

? 

4 

5 
6 

7 


probus  cflc  cupie- 
bat .  Probatus  cnim 
pofins  inueniebatur, 
quodiic  erudiar  di- 
fcipulos,  vtnihilpec 
cent,fed  multorum 
opmione  dixicfcve- 
luti  rcprobuin. 
d  Keprobi  /imus.i.sp 
paremus       reptobi, 


d  autemvtreprobi  fimus.Noncnimpoflumus  aliquid  aduer  8  non  liabentes  quod 

e                   a    ialliciam  ut  atguani  bcne  uiuentera.         b     Tuenda  Vt  ■indicent  in  lcglsinimicum  VindiCCmUSVcl  dijU- 

c        Non  poffumus  conira  ueiitatem  «uod  i  „ 

cflcfluswidicat.  dicemus. 

ds  non  inucniat,_&    f  fus  veritate*m ,  fed  pro  verita^^tc.Gaudemuscnim  tquoniam  ^'  «  T^cmmim  po/fumui 

nC  rcprobl  appareat,                            a    Nonexeicenteipoteilatcminultionibus,cumnihilpuniendura  habcmus  COnt.VCrit.'^  CHRY- 

probacienim  Viden      g                                                 ^       Non  timentes  iud xium.        Sed_             Etiam  SQSTOMVS  •  Na  fl 

ndsinfirmifumus^vosautem  potentescUis.  Hoc&oramus  lo  inucnicmus,  inquit, 


j,  VI  in  operibus  petfefti         Qu»  hoc  uolo  &  oto. 

veftram  tcofummationcm.Ideo  enim  h?cabfcnsfcribo,  vt 

i  a        Quamuolo.        In  uobis.         Qiif'd  pofiem.         b     Ligandi  &   foliiendi 

non  prarfcns  du  rius  agam  fccundum  po  teftatem  qua  domi- 

Qui  alitct  agunt ,  non  hatent  potellatem  i  Deo. 

k  nusdcdicmihiin  jcdificationcm  ,  &  non  in  dcftrudlioncm. 


tur^dumiudicat  pec 

B  carores  .  Sicergoli 

■*  non  (int  quos  uidi- 

"^  ccnt  cefTante  autori- 
tatcquafi  reprobi  vi 
dentur. 
Iiitclligeda  efl  hic 
gratiaDei  ,  quafola 
nomincs  libcrancur 

a  malo,&  fine  qua  nullum  prorfus ,  fiuc  cogirando.fiue  vo- 
lcndo,amando,fiuc  agendo  faciunt  bonum  .  Non  folum,vt 
ironftrancc  ipfa  quid  faciendum  fciam:  vcrumeciam  vt  prae 
flsritcipfafacianccumdilcdione.Hancigicurinfpiracionem 
bonatvoluncatis,&opcris  pofcchat  Apoftol'  Corinthijs^cQ 
diceb.it,Oraw«j. vndc  no ait.moncmus,  docem» , fcd  oram'. 
<^ia  fcicbac  ha:c  omnia  no  valere,qu2  plantando &c  rigido 
facicbatinaperto.nifipro  illiscxaudircc  oranccm,  qui  dacin 
cremcntum  in  occulco  N6  cnim  nihil  voluncas  nofira  agit, 
fcd  fola  non  fiifficK.Maluit  ergo  diccre  oramus,vr  i  pfa  gra 
tiam  commendaret,vt  incelligcrent  ilh  quando  no  facuinc 
aliquid  mali ,  non  folum  fua  voluntate  fe  vicarc  malum,fcd 
adiucorio  Dei  adimpkrc quod  iuflum  ef^.Ergo  quando  pre 
cipitur,agnofcite  voluntatis  arbitrium.Quando  oratur  quod 
i;)ra:cipitur,agnofcite  gratix  bcnificium. 
*  Chyi loftomus.C^id  huic anima:  comparabimu$,cote-, 

1licbatur,rcfpucbatur,  illudcbatur ,  fubfanabatur,  quafi  vilis 
contemptibiIis,arrogans,quafigIoriofusin  vcibis  quidem, 
rcautcmipfa  ,  ncquc  paniam  virtutis  fux  vim  oftentans^ 
nonfolumdiffcrt,  ncqucfolum  ccffatjfcd  prccaturne  dc- 
•  '    tur  fibi  talis  Cpunicndi  j  occafio  .  Obfccro  inquit  Dcum, 
&  oro,  ut  nullum  inucniam  incorreaum,  nullum  inucniam 
non  panitentcm,fcd,  vt virtutcm  opereminj, fcmper  cor- 
Q  rigamini  ,f<cc. 
c    l^on  -pt prob.paredmus    -^    Theophylad.  Non  enim  in 
hoc 

NICOLAVS DE  LYR 

mis  fit  in  hominc  p  chantatc.uidct^qd  Apofcolus  dicat  (j.  ho 

-Mha-  pollit  fc fcire  habcrc  charicatc  .  Cocra  illud  q,  hf  EcclcH^.a. 

"'Ct  JJ^?"''^"'  ^^"""  '"»<^^''  >^l  "dio  digtiHs  ftt.  Diccndum,  qd  Chfs 

•  habitac  m  hominc  duplicitcr. Vno  mcdj  quamtu  ad  intcllc 

«iim  &  fic  habitat  in  co  pcr  fidcm  informcm.q;  poteft  ho  fci 

reccrncudinaliter  fe  habcrc,g.a  poteft  fcirc  fc  ccncrc  illam  fi 

^^J^^^ffnccecclcfia.AliomoUo  habitacin  homine  quatu 

aa  eftc  ctu.&:  fic  cfc  in  co  pcr  caritatcm'dc  qua  ro  poccft  fci- 


t  cfi  nosln- 
fiimi  fucii- 
mus  vos  auie 
validi  iueri- 


I  r 

12, 


vosprcbcagcnces,&  »'• 
rcpcllenres   peccata    ■ 
perpocnitentJam,  ac  n 
fiducia  erga  Dcum 
habcntes ,  neque  po- 
terimus  etiamfi  vc- 


accognitione  ccrf2,uel  coiedturali.fl  intclligatur  dc  inhabc- 

wtioncpcrcharitatcm. 

1    Spm  atttem  quod  cognofcitis.pcT  miracula  fafta  per  nos. 

*  X«'«  nos  non  fumus  rrprobi.  jdcft,  docences  cotraria  ueritat'. 

3  Oramusautem DcH.Hic  rcmouctfalfam  fufpitione.Dixerat- 

cn.m  eos cffc  reproios,fi  Chf s  non  cffet in  eis  .Et hanc  (cn- 

^  ^'^odubioreliquerat .  Idco  pofient  opinan  quod  ucllct. 
oscflcreprobos,  utficin  cisdurius  ludicium  cxerccrctad 
«cntat  joncm  (ux  potefcatis,quod  remoucc  diccns  .■  Oramus 


limus  in  pofteru  pu- 
nire,  fed  eciam  flat- 
tentaremns,nri  cooperaturus  efTct  Deus.In  hoc enim  dedic  ^ 
nobis  potentiam,ut  fentenciam  ueram  f(sramus&  iultam, 
nonaucricace,vel  oaululum  diuerfam.  \ 

•a  Hieron.lnnoccncijcenimnoflr^fcncenciaiobeffe  non 
potcrit,nifieiquiprocertopeccauerir,  >, 

f  Gaudemus antem,  &C.  Idem.  G.iudcmus  fi  non  fit  necefre, 
ut  noftra  virius  appareat,ficut  Petri  appai uit ,  in  Saphira  &; 
Anania. 

g  Hoc&oramHs  ,&c.  ^e  Chrvfofiomus .  Dulcenobi^ 
cfi  ac  gratum.quando  fic  cxifiimamur  infiimi,n)odo  vt vc- 
prchenfibilc$f]tis,valid',hoccft  probati,&  uittutibus  con- 
fpicuijiV: non  folum  uolumushaCjkdctiam  prccamur.uc 
uos  fitis  ita  irreprchcnfibiIcs,abfoIuti,  nullamque  danteSiio 
bi5(puniend)}occafionem. 

h  4«  Vropttr  hjnc  abfens  fcribo.  Ne  pr^fcns  authoritatc  utar,  Vcl 
lc.n.litteris  infitam  cfleauth6ritatcm,&  non  ipfis  cpcnbus, 
uellem  uchementcs  effeepifiolas,utmaneant  min^  ,  &in 
opusnoncxeant.Itcrum&  in  hacdefcnlioiictcrribiliorcm 
facit  fermoncm ,  &  oftendcns  quod  ipfc  non  puniturus  tfc, 
fcd  Deus,adiccit  cnim, 

i  Secundu*r>  poteftat.  Ec  itcrum  oftendit,quod  non  cupit  po- 
ccftatc  inillisabuti,adijcicns,nonin  deitriidlicnem,  kdin 
aidificationem. 

K  "Hon  «/fy?n/7/oBeiw.KondefcruuBturquicorriguntur,fcd 
corredi  xdificantur .  ^ 

0  ^De  cA- 

autem  Deum  vt  nthil  mali  faciatis.  quafidicat  optamus  bonum 
ucftrum,&  non  malum.  4  ^on  vt  nos probati.].^fctii  inagni. 
j  Parejww.idcftapparcamus  in  punitione  nialoiii  ucftro- 
rum,fupple  opt  antcs. 

6  Sed  vt  ros  ^uodbonum  eftfaciatis .  Ita  quod  nihil  punicndu 
fitinupbis 

7  J^pn  autem,vtreprobi  fimus.ldcft,  quafiamittentcs  potefca 
tcm  puniendi  per  uefcram  innoccnriam.quia  ubi  non  eft  cui 
pa,  punicio  non  habctloeum.Idcofubditur, 

8  J^onenimpojfumusaiiquidaduerfusperitatem.'  punicndo  in- 
nocentcs. 

9  GdudemHS  enimft^uoniamnosir,firmifumus.idch,r.ovi  habetcs 
poteftaccmpunicndiuos:  non  propccrdcfedum  poccftacis 
ap.irte  noftra,  fed  propter innocenoain   ucicram. 

10  Hvc  &  oratr.us  re.con.idck ,  bcaticudinis  ucftr(j  perfc£lio- 
nem,in  quatocum  defidcriuni  hominis  confuniniatur.Sub 
dic  autcm  di£fg  innocenci^  rationem,dicen$. 

1 1  Ideo  enim  hxc  abfensfiribo ,  ut  corrigatis  uos  ante  aducn- 
cummcum. 

iz  f^(  nou  prxfens  durius  agam,  Afpcrc  corrigcndo.  fi.quod  ab 
fic  uos  incorrciUos  inucnero, 

Totti.^,  P    4 


4*^3 


Gloford&NicoIaideLyra.        464 

Theophviae.Eso,  inquit,  quod       njagisacccndr.muschariiatem^n.imcsprccctcris  maxime  ^b» 


4^  ^  D<r  c*tero  auttm^&c.  Ht  Thcophviae.Ego ,  iqquit ,  quod 
A  mcum  eft  fcci,rcliquu  cft ,  vc  vos  vcftractia  fimul  afferatis, 
Si  enim  vitS  vertram  cprrexcricis,  inKnarccfcibile  poindebi 
fisconfcicntiegaudium^etiamfi  iriftia  vcbislocatusfim 
b  Gaudfte  fra,\.uw\cxi  bcnc  ppcranijni,  vt  vcrum  gaudm  ba 
bcre  poffitis, 

-■        -   ~  -    DcmjlefaAU  hucoTijuecortezit        \> 

b 


^  Chrvfoftomus. 

.  fl  Qi'o"'3"^  ^  multa: 

tQ|fppere^  fucrunt  CCntationes , 

ti,  magna   pericula, 
confolationcm  acci., 

sitc ^&pcfcdi  efiotc. 

S'ihil  enim  fic  faci? 


■f  vmniiTics 
6»h 


a 
b 


c 
d 
c 


t  De  cxtero  aurem  t  gjiidctc  fratres:perfe(5li  ellore  ,  t  ex- 

»  Etvosin3i'Te«i:        Minotes  Ad  idcr.i.         b     Et  uos  iiiinores.         c     I.t  uniucifi  maior  &  mi 

nor  f.miater.         Nclit  prlor  dircordii,         d     Idc  fChnlhmiui  ait.Pacem  meam  dovobis  pa. 
meam  re.vo  E'  iierum  Mandatutii  nouum  do  uolis,  ut  dil  gatis  inuii  cni.         Ec  C  hoc  feceiitis. 

ho^rtamini,  r  KJcm lapite,pacem  habetc,  & Deus  pacis  &  di  ^: 

4        Adiuuans.        Vt  pax  fii  intet  uos  Nondolofo"  y 

levflioniscrfcvobifcum-Salntatcinuicem  in  ofcuiofihdo.  8 


b     Chrilliis  graiis  cundonans  pcccatapci 
quod  iullidc.iniUi  &  faluamur. 


B 


a  tic dcbetis,quia:|ita  optjnt  omnes ran^ifc  cgo  ipfe, 

Silutanc  vos  omnes  fan(5li.  Gratia  domini  noltri  Icfu  Chri 

a     Fater  dans  chatitatcm  uobis         Spintus  cominuni;  parti,  Sc  tilio. 

fti,&:  cha'ritas  Dci,  &c  communicatio  fancti  fpiritus  fit  cum 

ram  correftis  quani  incorre^lis. 

omnibus  vobis,  Amcn. 


Confolationc^vtpura 
Confcicntia,  cn.imfl 
innumcra:  aiftidio- 
ncsfint  atque  tcnfa- 
tiones, 

c  Exbertamini,  idem 
fapite  ,  parem  babetr, 
.jt  Crhyfoftomus  C6 
tingitenimidcm  f.i- 

perc,&:  no .-igerc  p.icificc,quando  indogmatisconueniunc 
quidam,di(tidentautemaliasinccrie,weruin  vcrunquc  Pau 
}us  cxigit. 

d  *  Et Deus pacis er.fobifc.Hinc  vobis&pax  a  diledioneil- 
liuSjhinc  maloru  omninm  fublatio,iftaorbcm  feruauicdiu- 
lurnum  bellum  foluit,ccloterram  coniunxic,  ifta  homincs 
A"gel"S  fecit.Iftam  crgo  imitcmur.innumcrabilium  cnim 
bonorum  matcr  cfi  diled^io,  per  iftam  faluati  fumus.pcr  ifla 
incffibilia  bona  omnia  afTequimur.  Dcindc  rcduces  illos  ad 
JianCjinquir. 

e  S.t!utate  inuicem  in  ofc.fan8o.  ^  Theophvlad.Non  fucaco 
^cdolofo,  ludiBinftar.  Proptcrhocenimofculamur,   vc 

magis 


n»agisacccnd.-,mus  chariiatem^n.im  cs  prc  c^tcris  maxime 
meinbrK  conncdit  animas.Etciim  a  longe  reiierli ,  vmonc 
fignificantes  ofculumfigimus.VcIquiatcmplu  fumiisDci, 
huius  aucem  tcmpl  vcliiibulum  vcl  atrium  eft  os,cria ofcula 
mur,pcr  has  enm^  prioies  ianuasingreditur  Chnfius. 

f    Salntant  vos  fanH. 

Hoc  «r'«»>«*e   E>"<l!um.  1       g^„        jj     ThcOphV- 

Et\tpai:dc«lis  In  fide.  ,        ,     .,      t»        r  '      '  • 

-  '     lad.  Pra:fentes    qui 

dem  per  ofculu  con- 
nedic,  abfentes  au- 
tcm  pcr  falutatio- 
nem.  imo  &  hofce 
concdit  os,nam  ab 
ore  falutacio  profici- 
fcitur. 

g     Gratia.  Tocam  cri 

nitatemoptac  bene- 

dicere  cos  .  Suatri- 

buit  coiigrua,cuique 

grati.i  .i.     rcmiftio- 

nem  filio  ,  ch.iritace 

patri  quicx  dilcdio* 

nc  mific  filium,communicacionem  fpiricui  per  quc  fic  vnio. 

h  Etcari.Dei.Dilcdio  Dci  mific  Chriflu,cuius  gratia  fa  lu.ir, 

Ec  vc  poffidcamus  hac  graciam  falutis,c6municatio  facic  fpi 

rit  uflTandi. Vcl,  cdmunicatio^iritt^s.i.fpmzus  ita  fit  vobifn^vc 

communicct Sc confcrac  vobis &  graciam  Chrifti  &  charica 

ccm  Dei.C^iod  eft,coca  fic  robifcum,dans  graciam  de  com- 

miffis^ccaricacem  per  fpiricum. 

4«  Chyfoft.  Quoniamconiunxicillosinccrfe,  pcr  fakica- 
xiones  &  ofcula.icerum  ad  prcces  defledicfermonc,  roagna 
diligencia  illos  eciam  Deo  coniungcns. 

*  riiero.  Hoc  eft  contra  Arianos,qui  idco  patre  maiorcni 
cficcotcndunc,  aa  plerunque  primus  nominatur  in  ordtnc. 
^  #  C  AP. 


tcj, 


9 

lO 

II 
11 
13 
H 
»5 


E 


NICOLAVS    DE    LYRA. 

I  |5e  c^terD»  Bic  commendat  &  coKfolatur  perfiflentes  in  doSrina 
fidei.Etprimoponitfuam  exhortationemySei.mdo,forumfalutatiQne, 
/^ijSalutate.f/rf'?  primum  dicit ,  Dccztero  fratres.  In  peritate 
fidei  perfiflcntfi, 

z  Gaudctc.^rf  Vfrtffofum  enim  pertinet  de  virtutum  operib^  gau 
<ffre,Pei  fcdi  c&ote, Ideil  adprrfeElionem  cotifeejuendam  rendtcc^a 
ficut  nauis  i»  ftunitn  pofita per  aqu/e  motum  defccndtt^nifi  rernigii  in 
fontrariumjic  anima  cx  corruptionecarms  &  proniiate  ad  malHtH c» 
tinuci  defcendit  aperfeSlione^nifi  cotietur  in  contrarium. 

3  Exhortam.in./«wcem^«<j«/K«i  ad  bonitattm  a^cCfus . 

4  Idem  h^nc.tjuantum  ad  illiminatiovem  intclkfiui.  Sicut  tnim 
membrit  r/iittHofr  iuuant  naturdiicr  per  cclligarlonem  naturf,ficfide 

C  lesper  colligationem  chariiatis  dtbent  mutiio  fe  iuuare. 

5  Paccm  habctc,^«<iw  Cliriflus  hitredtt^rie  yobis  conferuandam 
telinquit^lohanHis.  \/^.d.Tacem  meam  do  vobis. 

6  Et  Deus  paCiS.idt'fi,dat»r  &  amatorpacis, 

7  Et  diledionis.iywa  caritas  concomitatur  rerapacem ,  eo ,  quod 

per 


per  chariratem  Deus  efi  hi  homine,&  ipfe  in  eo. 

8  Ericvobifcum.  Ter gratiam in pr^fenti,  & gloriam  in  futuro. 

9  Salutate.  Hic  ultimo,ponit  eorum  falittatione^dicens.  Salutace. 
inuiccm  in  ofculo  fantto.  Ofculum  enim  cllfignnm  vnitatis.fide 
lcs  aute  debent  cffe  uniti  charitats ,  protter quod ofculum  buius  vni- 
tatis  fignum  dkitur,fan&um  ,  adexcludendum  ofculum  libidinofurn 
quod  unit  ad  immunditiarrt.Ex  hoc  autem  ^poUoli  di£loinoleuit  cort 
fuetudv  in  eccltfia  dandipacis  ofculum  in  miffa. 

10  Salutent  vos.  quia per  eorttm  defideria  de ueBra  falute  commu 
nicaniur  vobis  corum  merita .  Confequenter  imprecatur  eis  plenitudi- 
nem  bonorum  fpiritualittm^di. 

11  Gmiz.  perqu^mfitpcccatorumremiffio. 

1 2  Donjini.  i.qnis attribuitur  Chrifio, loh.i.h.Cratic &  veritas. 
fer  le.  Chri. 

I  3  Et  cha.  qu£  vnit  Deo. 

j 4  Dci.f.patris,  q  efl  crga  nosprincipiu amoris,Ioh. ^.b.Sw.  DcuS  ■ 
dilcxicmundum,vtfilium  fuum  vnigenitum  daretj-SL^c. 
I  5  Etcommunicatio  fandi.  quiaper  ipfimfit  communicatiai 
omniUdonorum  in  ecdefia  Dci.  Sit  cum  omnibus  vobis, Amcn. . 

In- 


G 


4lath<e  funt  Grf. 
Galli  cnim  m 
jquadam  Grarcix  pro 
uinciam  olim  venie- 
fcs,Gr^cis  fc  mifcuc-r 
runt ,  vndeprius  illa 
proumcia  Galiogrx 
^  ,,        .    cia,  dcindeGabchia 


^akthia. 


Incipit  ar^umentum  in  epiHolam  ad  (jaUthas, 

^^  Alaihae  funt  Gracci .  Hi  verbunL, 
veritaiis  primum  ab  Apoftolo  accc- 
perant.  Scd  poft  difceflum  eius  tenta- 
li  funt  a  f alfis apoftolis,  vt in  legem ,  &c 
circuncifionem  vertcrentur.Hos  Apo 
ftolusreuocacadfidemvcritatis  ,  icri- 
bcns*cisabEphefo. 

^iorcs  cracficut  &  jndociles  Galli.hi  vcritatem  ab  Apofto-       meadat  euangelium  &  fidem  Chrift 


appellata  efl.  Vnde 
cum  Gr^ci  acuti  fint 
ingenii,  ;ili  tancum 
Galaihaeftolidi&ad 
intclligcndum     tatr 


lo  acceperanc  .  fedl 
poft  a  pfcudo  ,  vt  lu' 
daizaret  tentati  funt»] 
hos  Apoftolus  reuo-j 
c.?t  ad  vericatem  fcri( 
bes  ab  Ephefo.  Priusi 
commendatfua  pcr- 
fonam , quam   fpcuij 
dodcprimebanc.  In- 
delegem  improbati 
doccns  non  eflfc  te-i 
ncndam  poft  Chri-j 
fJum.Tandem  coiM^ 
i,q^  ad  falutem  fufBi 


4<^y 


AdGalathas 


Cap  I 


4 


66 


C  A  P.     I. 


II)  :v 


bJL  Islonab.  (vcqiiid  tni)abapolT<)liscle61i  &  miffi,&alii 


tiiitfcipn.imexcit.T-eChriniisquiinipfumcredcntib.dedic  D 
fufcitare  mortuos  lolr»  vmbra  corporum  fuorum . 
d  Qui  mecKtn. Dolentcs  de  vcftra  lcdLidlione,  teffes  vcricacis 
mee.quibus  vos  oporceccrcdcre,  U  non  pauci ,  fed  omnes . 
*    Chryfofl.In  cxceris  cpiftolis  aut  fuum  nomen  folum 

ponicauc  duorum  dii 

Incipit  epislola  Patili  ad^alathas . 
C  A  P.     I 

a  FleL^^iisvelmifrus.  ^Anania  vel  ab  alifs  . 

Aulus  Apo llolus  non  ab  Iiominib.  ne 

iConrtitutus.        a  Q^ii  faluator  cfl  &  rcx- 

queperhomineiTijfedperlelumChri- 

a  Qui  hoc  facit  per  filiiun  . 
^Nonergo  comrarius  Dco.a  i;uo  pcr  tiliii  elertus  eft  & 
«uflfus  ut  diciiur  in  dcftruftionon  l^-gis ,  inii>or.eb.int 
eniin  illi,quod  contiaria  Deo  pia:dicaiet,Sc  lege  a  Deo 
datam  deltrueret. 

a  Et  ita  dignius  me  conflituit  pei  immortalem 

Cluiftum,quamalioj  permoiialcm. 

ftum  &  Deu  patrem,qui  rufcitauic  cii  j    vd^s  eximcre,  fimul 

a  Paulus  inquam,&c.  o       n,,_    rlp<~l-ii-ip.«    niir>rl 

b  Facileenimintelligitfeerrarcquiamultisreprehcnditui.  "       quc   UCLiaidrC   qUUU 

a  morruiSjec  g.  mccu  luntomnesfratrcsccclefijs  Galathi?, 

a  Kemixrio  pcecatoium-        ^Mentis  reconciliatio  ad  Deum. 
b  Nonaliunde. 

c  A  quo  (ecuie  quzrenda  efl. 


dcii  plcudi).'poiioli.  Vcl . 
,  c  :>{'^pe»".Aiig.in]ib.i.recraila.Sedpercuiam  Icfumfufci- 
tatum.Qui  nonvtho 
irio  homines  paula- 
tim,  fcd  tocum  fimul 
per  fptricum  docuic, 
vtper  hocficmaior, 
per  quod  videbatiir 
minor.  Castencn  un 
apoftoh  videbancur 
cffemaiorcs  ,  quia 
pnores.Ifte  minim', 
quia  nouiflimus.  Scd 
inds  apparec  dignior, 
quia  priorcs  confli- 
tuti  funcpcr  ChrifiiS 
adhuc  ex  partc  homi 
ncm.i.morcalcm.No 
uifTimus  veroPaulus 
per  Chriflumiamto 
tum  Dcum.i.  cx  om- 
niparcc  immortale. 
Hicr.  Sicucfacraru 


I 

2 
i 

4 
5 


taxac  criumue  addic 
nomina  ,  hic  auccta 
cocam  mulcicudinem . 
pofuicvcrum  hoc  ip- 
fumfacic,  quodqui- 
dii  tradiixcranc  Pnu- 
Ifi  hoc  nominc,  quod 
folus  hxc  pr.vdica- 
rcc,  nouamquedog- 
ftiacum  racionem  in- 
uchcrec.  Hanc  igicur 
illorum  fufpiCioncm 


T  Qui  non  minoi  patie, 

f  Gratia  vobis  &  pax a  Dco patrc  noltro,&  dno  lelu  Chrillo. 

j.    TQuodftiillrateciffet^filexUluarct.  fDelendis.  a  Qu^fiui.         b  Iiretitos . 

fcr^curarum  ceftatur    h  Qui  dcdic fcmetipsii  ^p pcccatis  noftris ,  vt  eriperet  nd^s  dc 

auchontas,nemincm 

venircadpatremnilipcrfilium  &  SpiricumSanitum  ,  ncc 

aclrtl!u,nifi  quem  vocaueric  paccr &  SpiriculT.inaus.  Ita  & 

hocloco  manifef^cof^cndiCur,Paulumapoflol'jm  in  euagc 

Jij  pr^dicacionem.pcr  Icfum  Chriiium  &C  Deum  pacre  vo- 

cacii  clHe a  Spiritufando  ,quemadmodu  apofiolicoru  aduu 

liberdocccdicicitaqjPd^/Mru^/y^/yJu/w.nohumanapfumpcio 

nc,vt  pfeudo  apof!uli  dicuc,ncqi  p  apoftolos  alios ,  vc  Aaro 

P  iVIofcm,fcd  pcr  ipfum  dfim,vc  Moies  &oes  Apolioli  vcl 

prophcta:,fcd  pkriq;  ab  hominib.ordinancur,  cum  indignc 

fauore  populi  pacicnciam  domini  contcnenccs,diuino  facer 

docio  concra  mcr;cum  ordinancur.Quod  auc  Icfum  Chnfiu 

primoloco  ponic,«5c  ica  Dcum  pacrcm,&:  alibi  Dcu  pacrcm 

indiffcrcnccrameponit ,  frequencer  eciam  Spiritumianctij, 

hoc  ottendic,qHoniain  Pacre,ftlio,&:  Spuicufan(tto,n6  ordo 

waior  auc  minor ,  fed  vna  cft  glona  eadcmquc  fubfiancia , 

<^od dicit  neque pcr  hominem  fed  per  lefum  thnflii.Per 

fonam  dcicacis  ortcdiC,C^od  aucem  aic,C^i  fufcic.affumpti- 

hominis  fignificac  incarnacionem . 

*  Thcophy.Opporcuncmcminic  morris  &  cefurrci^ionif, 

\tpcrfuadcatcos  non  porrolcgiaducrtcreanimu,fed  Chri 

flopotius,qui  pro  iplis  mortuuseff  acrclurrexit,a  quoma- 

gnz  fit  demcntix  dcficcrc  Dicitur  aut  ^plum  cxcitare  etia 

Pater^proptcraudicorum  imbccillicatcm  ,  &:quodad  patrc 

c  etiam  referantur  quiEcunq;  filius  facit.  Ncque  cnim  no  po- 


CUIC 


9  multos  habcret  eiu$ 

10  fententix  ,  adiungic 

1 1  fibi  fratres,  fignificas 
iz  feex  illorumfenten- 
ij  tia  fcribere  qua:fcri- 
14  bic.  E 
xj  d     Ecclefiis  Galathu, 

*  Theop.Rcpucahic 
indignacioncm  Pauli  acque  doJorem.non.n.dixic ,  diledis , 
fanitificacis,nequeecclcfiis  Dei,fcd  ficfimplicicer,ccclefiis 
Galachiaj.Quia  vero  diflidebanc  inccr  fele  non  iniuria  mul- 
tas  has  vocatcccle(ias,fimuI  cos  pudcfaciens,in  vnum  colli 
git  pcr  hoc  nominis.Qui.n.in  mulca  funt  diuifi,,  non  pofsuc 
hac  nompnclaturaappcllari ,  qLucconcordiam  denunciac . 
Quia  vero  pcriculum  crac  ne  gracia  excidercnc ,  propcerca 
quod  animum  ad  legem  applicanc  imprecacur  illis  graciam, 
&c  paccm  cxoptac.Gr<if /rt  cr  pax. 

c  Ei  domino  Icfu  C/)rif?o.Q^e  iniuriofe  ^quacis legi,  dum  ipsii 
non  finc lcge  ad  faluccm  lufficcrc  affericis,  ficuc  legem  finc 
eo,fedabiplofinclcgegratiaefl&:  pax. 
f  i^'i rf«<»r.Idefl,fponceobculic,quianGneftaliusqui  [poffcc 
aperirc librum, nifi lco  dc  cnbu  luda . 
g  Semeiipfum.Quia  no  crac  hof^ia  alia  digna  pro  peccatis  no 
if  ris  dclendis,quod  cfl  initium  faluacionis.Qucmergo  locii 
habec  lex?quali  nuUum  pcnicus. 

*  Chryf. Vidcs  quod  haudquaquam  fcruile  $c  adadlu  mini  • 
ftcrium  fuffinueric,nec  aquoqua Ijt  craditus ,  fcd  ipfc  fcip- 
fum  tradidcrir.Nc  igitur  dc  illo  humanum  fufpiccns . 

*  Theoph.Dcdit feipfum,Tt libcrct  nos  a peccans , a  quib. 
Icx  liberarc  no  valuit.Quo  igaurliberacorc  vcftro  dimiffo, 
in  lcge  defigicis  oculos,cum  nihil  prodeffe  pollic  auc  luuarc. 
h  X)ey«K.Anib.priinodccotormitateniudi,quinosailicic.  c 


Incipit  poftilla  Nicolai  dc  Lyra,  fupcr 
Epiftolam  Pauli  ad  Galathas  . 
C  A  P.     I. 

iT)  Aulus.H.«c  epiflola  ad  Galathas  i»  trcs  diuiditnr  partes.C.in  fa 
X.  lutaiioitim.c^-pfrfecutione,!]!!^  incip!i,tbi.Miiror.et cojirrna- 
tionem^ibi.W  idctc  qu^ihbushicm.prope  fine  cpiftoU.Circa  primii 
fununiurprtmopi)finxfatntates,cumdtcitur.P^nh)SC{U\  vocatus 
fuicSaulus  .^ci.H.^Tratiomiitationishutus  nomints poftta  fuit 
S^o.Lpi  0  omnihus  a  tjs  epiHblis . 
a  Apo(tolui.O;j?c/o. 

J  N6ab.i.o/;///f»/«i  it)  ipfo,.A6l.^.a.  Dixic  fpiricuffani^us  .  Sc- 
grcgate  mihi  barnaba  ic  Saulum  in  opus,  ad  quodafsumpfi 
cos.&c. 

4  Kc.per./ /;«>-«/«. 

5  Sc J  pcr  lc.Deum  verum  &  hominem . 

^  E'. ^y.p.IndiuifjfHnt  cnim  opera  trinitatis,  &  duaperfon^ exprit 
fnilur.f.pater  etfliu!,&  fubinteliigiturjpiriutjfanliui,qi<ia  tacetur 
"i(iiafiif;ijeter  exprimitur  ^d.ij.vt  diRii  iji,ihi  agiturde  infiitu 
tiontVauU  m  apofiolatii/juiprius  tamen  ■poc^itmfutrat  ad  jidem. 
7  Qui  ful.  Qjiod  cxprimit  ./ipoflutus  ad  ofundcndurn  dignitatem  in 
J"ttuionisfmii.^lij,n,apoftoti  injiitutifuerunt  a  Chrifioadhucexifien 
tiincorporemortati.  Tauttts  auterr,  ^b  eo  imniortalitatem  corporis 
^fiecuio,&  adpatris  dtxtera  conflituto,  quod  e\primit  ^poftuluspro 
pterfalfos  apojiolosyqm  dodfina  eius  damare  nitcban(itrt  to  (juou  na 

.  fuem 


fuerat  cum  Chrifio  corporaliterjtcut  &  alij  apofloli . 

8  Ec  (\ui.Feflramfaluiein  defiderantes,0-  dc  veiirafuhuerfione  dO' 
lentes . 

9  Ecclcdis.fJic fecundoyonuntur perfon^ falutatte.cii  dicitur  .  Ec- 
clefiis  GAathi£,&CC. i.fidelibus in  iltatcrrahdbitant.lfus ,  efl  emm 
Gaiathia  tjK^dam  regia  Gf.vcix..Anno  enim  .Aitaxerxis  regii.\J.  Se- 
nones  Galti  duce  Brennio Icatiam inuafcrunt  & Homam  ceperunt,cx 
cepto  capitotiOfde  cuius  ouftdionc  recefkrunt,  accepto  pro  recefiu  ma 
gno prcciOyijuos  rex  Bythinia  fjcns gnerra  importabitern  ,fibi  vocauit 
infuU  aHxUium,&hnbiia  v:8oria,partiti funt  cum  eo  regnii ,  &  ttta 
partem  qu^cejfit  eis,voca»it  Gallogr^ciamf^utepoflea  vocata  efl  Ga 
lathia . 

10  Gtni^VO.HictertioponHnturoptatabonayCnm  dicimr.  Gra- 
tiivo.lnprafenti. 

1 1  Ec  pm.In  futuro.Beatitudo  enirttfutHrabenf  nominaturpax,fii* 
cjuietat  totatitfr  appetiturn . 

j2  A  Dco.i.atotatrinitate . 

1 3  Et do.Ucitas enim ^utt efl vnain tribuspcrfonis efigratite etglo- 
rite  caufa  effitifnspr/ncipalisjmmanitas  vero  Chrifii  caufa  ihfirumen 
falii  conittnCIa  in  perfona  filii , 

14  Quidcdit.ExwaximaenimchaTitateadnos&dbedietia  adp* 
trem,j'.iffurn  obtutit  ad  mortem. 

Ij  W  zcTraiisfcrendonos  aigtoriamydicitUT  auternprxfcns  fecn'Hm 
neqnam,non propter crtatam fubflantiatii.fed prcptev  n>ala.  (juxfinnt 
in  hnc  feculofuut  dicitur  £p^.  J.t/.Dics  mali  lLiiuu.dtcun(ur ,  pro- 
ptcr  mala  qu^  in  eis  fiunt , 

Sc. 


I 


A.6y        Gloford  &:NiCGlaicleLyra. 


468 


l.Ia.f.d, 


^  (t  Tmfenti  fccuh  ne/)uatn,faun.  Taco  plus  capit.cn  xccrna  no 

A  vidcancur  i-fCM/onfc/Maw.Nonqjmitndosil^ecicatusa  Dco 

Au.ll.»!.  c«t.  fjc  ni?lus,fcdquiair>cofiuncin.ila.lix  hocfcnfudr: /L>;ci«d 

f»uiic3. 10.    iif„„t.MHndus  in  maligno pofitHs.  f  T^a  penculola .^  Salcus,qui 

plcni  fum  l.m  onib.&:  gladiui  quo  cruor  ctluridit',^:  talix,iu 

quo  vcncnum  tcmpc 

H    Qjii  r«  eramiis  fub  Irgc: 

b    Q;b>d  *>i  t)cv|Uitiaui  Qihit.        Et  quod  fit  firtn'iu<  ()uo<^<li(it,fubdit. 

c     C^_i-,u(>d  Clrilhss  ucJit  le  &  etipu.t  n  )n  ed  pro  nictitis>(e4 
rccuiKluiii  b^iic  olrniiain  riui  qui  creaui'.,5:  bcncuolus  c.l. 

prjcfcnn  rea*Ionequam,recridum  voluritatem  Dci&patris 

f    Chjiflo  &Deorminefientii.    b    Pr  li.icrc<'cn.piionc. 

c    Con&imationis  nct3     d     Qii^.imitam  rft  Jelxtitiaconiiige.-eadcxi- 

Ii3,ci  m  ( i:<!Aiiii:  p.ctiacidnmcCiit  _ 

*    Chryfodomus.  b  noftri,cuieft  glo^^ria  jn  fccula  fcculorum  amen.Miror,quocf  5  piunt,nccfpatiotcm  [ 

—  '"-"•-        -  a    Vt  iiilcnl.Tti  pcrpfcudo         V)tr3Ci-.ti::i.ni  in  Irgiin  lciiinini.  a    pOtlS  ad  id  OpUS  ha-   y 

b     AociKi».    c    rn  predictt  onem      d     ldcii,bon«giatuita  qurClnnot  dlf.    ^   jj^j    ftd  Drima  fhltini 

flctam  citotra^nsfcriminiabeoqm  vo^^s  voVauitingratiam      imiratio  lutiidt  cis  ' 

ide:ilcgcmf,iiziui.itiiicuang.elium,&  eiiccntumc.-m  l>r»HiiaiM'ncm,t,in;e!i(eciii)viuni  verita-    ^    ad  fubUcrtcduiTl   VOS 
tcm  nor. e;i  aliauelalmd,nilipcr  illos  quicontu.bam  puiiuntbniciu  uciliifenfus  ,&  (icpaula-  j  ' 

tiiB  tcndunt  comifitere  eu»n|cliiijn  In  lcgem.  7    O^CapiCndum,i?<rC. 

Chri{ti,inaIiucieuangelium,quodnonertn!iud,nifiruntali  8  d  ^beo  tjiavnc.uvoi. 
qui ,  qui  vos  corjturbant ,  &  yolunt  conuertcre cuangclium ^^  ^4j.^  ^p^^^;;; JP'';^^^^^ 

a    lyliadlioi  teiidirii         QNcn  d  co  uc  illii  tnntum.  '        ^ 

b     Avoito;i.    c     Bonus  uel iiialu».     d     V»niensut  crrdlbilior  fit.  II    CJOIIIS  aUtCm  C3Uf  a  n- 

Pitod  pur.-,tur  bonum.  ,  ,     },^js  gj^  _   }^f,„  -^f^  ^f^ 


fatur,  maladicuntur, 
quia  non  folumtcm- 
pora,  f^d  cciam  loia 
lc  inflrumcnta  malo- 
ru  traxcrunc  mfamia 
qux  in  eis  fuit. 


Omnia,innuit,quxpatrismcifun«,n9cafunt.  Erjocfidicic  £ 
co<;  .1  prcd'lciuitl",  dupliccm  impingit  culpam,  altcram  q, 
dclcccrunc  nltcracjjccicirimedetccerint.  Eftquide&:  itlc 
dijnus  rcpi chcnlii  incqui  poft  longij  tpis  fpatiii  dcficit.C^ 
tcium  quiadpritniirruptioncmj&in  ipfofagittaru,clun- 

ginquo  volantiuco» 
cidit  extrcm.Timbc- 
cillitatis  dc  fe  fpeci» 
mc  prarbuit ,  boc  no- 
minc  &  hos  incufac 
diccns .  C^d  hnc  rci 
cft,  q,  ijqui  vosdecir 


C^iid  ais  mifcivS^in- 
fflix.  Num  hxcvit» 
niala,in  qua  FJciima-  <J 

tnouiinus .  in  qu.-ido 
ituris     phiIof.>pha- 
piur,  in  qiia  cx  homi-   g 
nibus  u6h  fumus  An- 
gcli.GHQiquecalctti- 
^us    virtutibus  cho- 
|-os   fimul  dufimus^  f 
Qiiod  fi  mcmorcs  mi  g 
hi  hopTicidas.adulce- 
ros,&:  monumccpru  fuffofTorcs^ifta  dem5(^ro  itibi  nihil  ad 

g  piitcm  vitam  attincrcncq;  enim  hqc  funt  pcccata  vi  t?  qua 
agimus  in  carnc*,fcd  corrupt^  voluntstis.Kdcrc.,biberc,dor 
niire,crcfcerc,efurirc,fKirc,nafci,mori,cund.!q;  hisfimilia 
propna  funthuius  vita-jquxnullus  vjiqu.Tnn  viccritnopec- 
cator  non  uilius.  non  rex,non  plcbeius,fcd  ocs  fubiaccnms 
pacur.-E  neccfsitati.Icidc  &:  fcclcra  pcrptTr;irc,fj  ptmcrct  ^d 
ifortp  conditioncq;  nanurar,nullus  hsccfFcigerc  pctfct  que- 
admodum  nccilla.Quum  igitur.ais,  Paulus  fcculfi  prajfcns 
(dixit  malumf^Nimirum  coi  houim  more  fic  locutus  cft,qfi- 
quide  M  no5  ad  cu  modij,  loqui  folcnuis ,  m;ilu  habuit  die, 
non  iplbm  ccpus,fcd circ rnl.mtia  &  aiilioncm  incufanccs. 
b  Cui  iflginria.  Q.hixc  tcfiatur  prafciHCS  boni.Sc  fuiuri,  te- 
ffabunrur.lii  hac  falutationc  pralibauit&:commcndatione 
fui,6<:  quid  pofsit  grana  Dci,&  quod  kx  nihil  confci  t. 
«  Thcophyiac.Ciuum  nufquam  alibi  in  exordijs  ^rnen  po- 
fuerir,  hicponit  iiidicaiis  quod  iermoc oiummatuslitipfi, 
ac  fufiiceie  cj  difta  funt  adaccufationc  Galacharu  .  Etcnim 
piemionct^.^J  inciurrabiliu  l>ci  bcncficiotii,exquib.con- 
dcmnabantiir  illi  benefa(5torern  dimittcnccs Chriftu,dein- 
ricadmir.',tusca,ncc  quicquam  vales  de  cis  ponocxprime 
re  veibisgloriam  Dci,  coutinentibusvcrbisfinitfcrmone. 
c  ^viiror.  Dcdcfirudionelcgiscofcqiicnter.igit  Apottolus. 
jit  dclcuitatceosrcprchenclit,  qd  i.bcuangclioindifcrctc 
tranfjcrunt  ad  lcgc.Et  quia  Galaiha  traslatio  dr,  cogrue  cx 
ipfo  noniine  rcpicheniioiiis  occafionc  iumit.Et  cu  h^c  pra: 
diita  bona  tint  cx  Chfo,  miror  quia  bn  in(tru6ti  pnus,  quod 
flc  tam  vchcmentcr  &  tam  cito.i  tam  brcui  tcmporc,  6cc. 

Q  *  Chryfolt.Quoniapcrlcgisobfcruationcmarbitrabantur 
fefc  placcrcpatri,quemadmoducxiftim;ibanc  ludcXi  Chri- 
ftum  pcrfcqucccs.hocprinHimdemonitiac,  illosdun)h<cc 
faciunt,non  modo  Chriff  um  fed  &  pacre  otfcndcre .  No.n. 
inquic,  a  Chfo,fcd  a  patre  deficitis  itia  facicndo  .  Na  vc  vc- 
tus  teffamcntuth  non  patris  tantun»  cft,vcrri&  filij.Itagra- 
pa  non  folum  filij  cfcfed  &L  patns.Dcniq,-  comunia  onuna, 

Omnia 


'I' 


Chri  SeMliccrncf^SjautangcIusdcc^locuagch^zetvobispr?;^  qui  nos  rec6ciiiauir, 

qindonii  dcdicmcq; 
cnimex  operibusiuf:icixf;ilui  fadifutnus,  quin  potius&: 
harc  illius  funt,et  illa  hiuus,&'c. 

c  inaliudcitn»^.  *  ChivfofcSi  dccicsnvllefinteHangcli- 
ftx,modo  frrtbant  eadc,  mnlta  illa dicimus  vnicu  cf fc  cuati 
gcluim,  ncquequicquaobfcarc  fciibctium  multitudinem, 
quominus.vnum  fjccuangelium^qucnadmodu  exaduer- 
fo  fi  quis  vnusfcnbcnscommemoretcontraria,  noneffcc 
vnum  euangclium  quod  fcribitur,  vt  enim  vnnm  fit  cuan- 
gcliumautnon  vnu  ,  non  arftimatur  numerofcribentium, 
fcd  hinccidem  ne  fint,an  diucrfa  qu2  fcribuntnr.  Vndc  di- 
lucdumcfr.quatuoreuangelia  vnumcfleeaangelium. 
f  7{<sautan.  Ou\  bonus  pot  intcliigi,non  q>hocconting.ir. 
fcd.idcoccrtuseftdeveritatecuflngclii  fui,<jlietiam ange 
lus  ,iliud  nunciarct,non  crcderct,fed  anathcmacizarct. 
*  Thcophvl.C^iiaijdauthorirate  &;dignitatepcrfonarum 
coniugicbat,ac  lYtnr  cu  fuis,&:  lacobu  pr^fcrcb5c,eam  ob 
causa  HUgeloru  mcmiint,  adiecitauccxc^lo.qnquide&^fa- 
cerdoces  Angeli  uocalMCur.Nc  igit-dcfjcerdotib'  bccdici 
putes,c?!i.ippofitic)neci';ceras  virtutes  adeoq;  potetias  iu- 
dicauit.Ne  n  dicas.En  cojpofcoli  tui  diuersupdicac .  Eccc 
naq;  ne  mihi  ipfi  quidc  parccalia  ab  ijs  pr^dicati.Ncc  quia 
Apofcolis  cpdenccquihecloquitf,  fcd  volesobftrucrcora 
fcduifiorii.atq;  mofcrareqcf  yiuboricas  aut  pfona,neq;expc 
datur,ncquc a ipiciatur,  fi  qii mdo  flt  de  dngmadb.  fcrmo. 
"*  Hier.Brcuiter  oi  voluitpra'iucljcare  perfonc.qii  ncc apo 
ftolus,contia  id  quod  primum  prgdicauerac^nccvocedec^ 
lo  vocancis  Angeli  pcrmific  aadire  .  Fjcitautem  fcutcntu 
concraomnes  h^rccicos^qui  cratiicioncsapofcolicas  mucarc 
conancur.  ^nathtmaftt,  hoccfc,  abommabilis  vobis  fit . 
g  Vr£.quain  quod.  Atcede.no  ait:P'Ius  quam  accepiftis.Na  (i 
illud  dicerctjfibiipfipuidicaret ,  q.  cupieb.it  vcnircad  quof- 
dam,quibus  ipfc  fcribeb;it,ficuc  ac/  Thcflafoniccnfes,  vc  fup 
plcrec  qug  illorum  fidei  decranc .  -Scd  qui  fupplcc  quod  mi- 
nus  crac,addic,non  quod  incrac  collicC^ui  auran  pr^tergre- 
dituf  fidci  reguIam,non  acccdit  in  via,  fcd  recedlic  a  via. 

^  ^Hatht- 


NICOLAVS  DE  LYRA. 

f    Sc.  Jdeo dicit  Saluitor  io.6.d.  Dcfccndi  de c(rlo,non  vt  fa, 

yoluntatcin  mcam,fcd  voluntatcm  eius,  qui  mific  mc,  &:c. 

2.  Cw. iicundnm(},dicit<rThil.^.a.  Humiliauic  fcmccipfum 

jactus  obtdicns  v fq;  ad  morccin ,  morce  aute  crucis,  pp  qd" 

^  Dcus  exaltauic  il]u,&:  dcdit  ilb  nomc quod  cti  fupcr  om- 

pc  nomen,&:c. Pcr  pjfftoneminitnfnarn  tnernit glofiam  corpnris, 

f^  exaliaiiuuenifui  mitntnis .     3      In  fe.ffCU-  id  efi ,  /eternaUter. 

4     Miror.  Hic  cofe(jHenter  tionitur  epiiiql^  profccHtio.  Circa  t^uod 

jf,ienUi'm,ij, G dath^reccpfrunt jidem  Chrifli  ad prMicationc ^po- 

jiaii,fedpcjicius  difceffum  abiiifuhmrfi  fueyiit  afalfis  Apoflolis,di- 

fentcs  (p  neceffe  irat  cis  adfalutem  circHcid  ,  fjr  legalia  vbfcruare  lU 

euar.geht)  Chnl\i,(juodefl  ertoneum  ,propter cjuod^pofl.  inhacepi- 

flola  nanc  errorem  intcndit  eliminare.£t  diniuitur  in  trespattes,({uia 

Pimfio.  pinipcontra  feminantts  hunc erro>e  fert  fuam  fni  ^m.fecundodccU 

r.it  ea  cfie  iu?tam,  ibi :  Notum.  Tertioinducit  adeius  obleiuantia. 

(ap.^.TritnaadhticintreSttiuitprimocirct  hancfententia ponitur 

inotiuuratt» .  ficundo fnitcH  ixlatio,tii:  Stdlicct.   TertiotacitX 

aux^fonfs  fdittiq,ibi:  Modo  cnim .  I[atio.n.motiuafLribendi  hae 

^  epifloUm, 


epiflolam^fuitfubHerfiQ  Calatharum  pcr  faffos  ap9fiolos,ehqt*oad^ 
mirans  dicU:  Miror  Q,  fic  tam  cico  transfcrimini  ab  eo.  id  rfl^ 
d  Dco . 
j     Quivosvoca.ingra.Chri.  perpr^tdicationemmeam. 

6  In  aliud  euangel.  i.in  alum  do^rmam  fafam  .  idco fubditur, 

7  (^iod  non  cft  aliud,  (fuiafatfum  <jr ' «  ens  conertuncur,  ficuf ;. 
verum  &  ens.Legaliaenim  ccflanerutitipaljione  ChriUi,ita  ^uodetf- 
tuncfuirintmonua.     8     'Niddim  ah.  Icilicftfulfi  apofiuli . 

9     C^mvoscon.pcrfuademes  (fujdnon pateflis faluari  abfque  le-i 

galium  ohfcruatione,quo.{  erat  durum  conueifis  ex  Gentilitate . 

jo     F.c  volunc  conuer.cu^m.Chri.  inferuitutcm  legis  Mofaicte.-' 

1 1      Scd  licec.  Hic  cofecfueter  fcrt  fuam  fniam  di^  Sed  li.nos.  <{.d. 

Tipnfolumfalft  apofloli  nonfunt  in  hoc  a»diendi,fed  ne:jue  ctiatn  »e- 

ri  apoHoIi,ne(jHe  angelifan£li,  ft  hoc prxdieurent.idco  dicit:  Scd  ii- 

nos./",ego  vel  atii  apofloti  Chrifli . 

JZ  Auian2,c.dccx.ideii,angelusfa>i£iH{. 

1  i  Euangeiizec  vo.prxccr  quam  quod.  Et  dicit,  prxzci;icc. 

idifl^aliuddetrahensyos  d  veritateeuangelii.,  quam  ■pobis  pradicatd. 

t.t  noH  dicitplus  (judmpnedicauimHS ,  qiiia  benepoterant  aliapmdi- 

cariquxfacerent^d  dedarationem  "Ptntatis  euangelii . 

Ana- 


AclGalatlias         Cap  I. 


469 

'  *  a  ^nathmaftt.  Qunve hoc?  Aug.C^iia  sJiud  cuageljzans  dc 
"X  priuatovukfluercnode  medio.Eccu  hoc  forte,  homocar 
0}.  nali  ncbula  prcEpcditus,^  a  fonte  coi  ad propriam fuani  fal 
*'•  fitace  rcdudus  pofsit  faccrc,nunquid  &  angelus/Vcrc  fi  an 


470 


&  Deu  amantib.placcnc.qiii  pliifqoa  hoies  efTc  meriicrunr.  D 
*  Chryfoft.Scitocc  mihi  non  ciTc niagnopcre  cura;,quoino 
do  mc  purgcm  apud  vos ,  fcd  omnia  tacimus  proptcr  Deu. 
Ercnim  qui  ftudet  homin^.  fuadcre,  multa  facicinfyncera 
prauaq;,&fraudib.vtiturS:  niendacio,quo  perfuadeac  me- 

temq;  capiacaudico- 


»    Nondico  plus.rrd  prsccr.        b    Fide  »«rum,Tm  hoaenum.fint  cotnmodum.  »  i'       »  . 

terquamquodeuangelizauimusvobisjanathemafit.  t  Sicut  2  fuad«°miq.^Xcere ^*'^®-"-* 


oelusdepropriofluens  inparadifonoeflctaudicus,  nopr^' 
cipicaremuri  morte. 

Vlrrlaaniianofira  e-   ^       *    ^°"?'^''P'"»''^?' ?''"'■        ^    Fide  »«rum,Tfu  ho«eflum,fint  commodum, 

ratomnib.  prs^ccpru 

DCI.  AqU.I  quqjlam-  ^Alias  mus.  *  k'  Dc  illis  pfeuao  .iporToli..  .    riorum,  vel  generaliter  quicunque  fit.         ""a"i: ,  huiC  IlmpllCl 

modo  publica  crar,      prxdixij&  nunciterum  dico,fi  quis  vobis  euanoclizaucrir pre-     P"''^^;  '^^"^*=  ^??,: 
&finetraude,linel3       »  TAme.  •* .  ideodicoanath.ma^tanudeuangei.za,i.  pus :  Dcuscnim  falU 

bc,  finC  COCnO  fluC-  b    AdhonoremhominumanDeirC^Nonhcininuir,  ledDcic)U»:rohonorem.    »    nonpotcft. 

bat.  SedvcnitangcJ»  c  tcridquodaccepiftis,anathcma{it.  Mo'doenim  hommibus     c  si adbuc.HirKqm- 


d 

c 


Sicntquandoliterasaprincipibusfacerdotumaccepi  annon!         b    Quia-    tVtrunc.  ^    dam  pUCantfufficCrC 

fuadco,anDeo?Anqua:rohominibusplaccre?  tSiadhucho-  y  confcicnnam,vcpa-  Auga.vb.it 

«    Phctre  vellem.  b    Qutximodofum,  Scideoeosexcon  munico.         ru  quid  dcciS  CXiftl-  O"''"'*» 

C    Ideo  B»nfuadeo  vel  pl3ceohominlbus,(edhniufmodiexconimunico,  cjniaeuangeliumquid  pixdic*  ni/»r-iriic   r^iirar  fV»H  ^47  •d.l&.C.&A' 

non  eft  fecundum  hcmjnfra,&  refp'cit  ad  id  quod  fupra,non  ab  hoin'nil  ns  neqiie  per  hcraibf m.  mCC  aUUS.  \^UraCtlCU 

b  rr  __    VI  c_r.  _    ! L:-  ^  cofcicncia  coraDeo 


H.i, 


B 


minibusplacere,  Chriftiferuusnoneflem.  Ndtuenim  vobis 
facio  fratrcs  euageliu,quod  euagelizatu  efl  a  me,  quia  non  eft 


»    Docentem  vel  imitantem         Neforteindedubitetur,    b 
Vt  homo  me  e  igeret  a^  euangelizandum.vel  raihi  iniungeret, 


fccundu  homine.Neq;  enim  ego  ab  hdminc  accepiillud ,  nc- 

a    Per  Chriilum  omnia  dare  oftendentem. 
b    Non  didici ;  b  hon'.ine,c.uia  nec  antr  conuer<ionem,nec  poft,  quod  yaSf&Cdidt 
Antcnon,<)uodPiobat.Necpo'lloftenditibiCumautempIacuit.  '    ^ 

qucdidicijfcd  pcr  rcuelatione  Icfu  Chrifti.  Audiftis  cnim  con  9 


^Yidccclo  lapfusfcipes 

ik.fa£tus,g.a  infidiofc  ia 
•vcncnu  fpargcrccu- 
piebac,&  emiiit  vcnc 
nu.dc  ^priolocutus 
cft.i.de  luo .  Guftatc 
&  encis  ficut  dij .  Ec 
illi  appccentcs  quo_d 
non  cranc ,  aroifcrut 
quod  accepcrunc . 

_     uinathema.Hoc  vcr 

in  bum  pro  malcdicto 

ft.  poni^.&vulgodici- 

.    turdcuocio.  Nadc- 

'Jj.  uocarc  fc  quequa  nctno  fcrcdicit,nili fc  malcdices.vn  illud 

u  Ec  anathemacizauic  cum  &  ciuicaces  eius,&  vocatum  cft  no 
mcn  loci  illius  anathcma.Hinc  tra6tu  eft,  vc  anachema  decc 

>•  flabilcaliquid&abominabilevidcatur,  vcnihilindevidor 
in  vlus  fuosaufcrrccfed cocum  in p^naluenda  vocau;t:hoc 
crac  anathematiZ3re,q,  vulgo  diciturdeuotare.Origo  aute 
liuius  verbi  cft  in  Gr^ca  lingua  ab  his  rcbus  quf  vot?  &  pfo 
lut^.i.promiftc  &  redditq  furfum  poncbantur  m  tcmphs,  & 
<ft  diftum,  KfirtviiytcivyttK  idcft,furfum  ponere. 
b  lifprve^  maioreinterc.Quatjdoquidenosvcl  angelum 
'cxcommunicarem ,  magis  pfeudo  cxcommunicjindi  funt . 
c  A/o</o.Dicit,quiaoIimdumdixithominemexIege  luftifi 
cari,hominisgIoriaminutilcmgratiaDcipredicauit.Innuic 
hic  ctiam  hoc  facere  illos  f cdudorcs, vt  laudarctur  a  lud^is, 
^uos  non  cimcc  offenderc  Paulus  progloria  Chrifli,qua  vc 
BicDte  ccffac  lex . 

4e  Theop.H^c  fcribo  vobis  non  vta  vobis  glonam  cxpeccs 
ncque  vc  difaipulos  habcam,  fc*d  Dco  rationem  rcddcs  pro 
■  dogmacibusmihiconcrcditis,nonvchominibus  placeam  . 
Deindc,calumniabancur  cum  ccu  alia  apud  alios  pr^dicacc, 
cuiqucprohominumcodicioncfclepcrmutarct,  aic  igitur. 
d  ^n  quxro.borni.pla.&c.  -^  Hic.Oftcndcrc  vulc  odia  homi 
num  fc  non  iimcntc,libcre  defcndere  vcritatcra.  Vbicunq; 
auc  hominesjlinc  additamento  aliquo  nominamur.in  mala 
psrieaccipiuturin  fcnpturis.  Vc  cft  ilIud,Omnishomo,mo 
dax.Ec,<^ue  dieunt  hoics  cftc^&,nonnc  homincs  cftisf &:,fc 
cudij  hommem  ambulacis ?Igicur  quicunq;  calib.placcre  vo 
lucricneccfTc  cft  vceoru  faciat  voluntate.Sa^^  aut  tantum, 

C  &  Dcum 


Non  ab  hominc. 
Ab  homine  docente  mc. 


g 


.Car.io.i 


a  Cor.t.4. 


eft  ncceftaria,c6uer- 
fatio  cora  proximo, 
qua:  fincgligetiusa- 
gicur,I^dic  excmplo. 
vndc  abbv.vUcetc  om 
nib.peromnia,ftcut& 
ego  omnibusplaceo.  Itc: 
Sine  ojfeafione  eflotelu 
ixis  &  Grxcis  &  eccle 
ft£  Dei.hcWyVrouidetnus  hona^non  folum  cora  Deo,fed  etiam  coram 
hom  ■mbus.  Ite  Luceant  opera  veflra  coram  hominib.&cEr^o  con 
cra  cemcrarios  iudiccs,dccradtorcs,fufurroncs,murmuraco- 
rcs,qrcnces  fufpicariqdnovidenc,qu5rencesccia£larcqd'  Matt.y.Ii, 
non  fufpicant^jfucBcicconfciencia.  Ncc  in  aliis  quib.placerc 
volumus  qremus  nfam  gIoria,fed  coru  faluccm, vc  nonos, 
fed  Deum  laudenc,  qui  calcs  fecic.  vii :  T^olitcfacereiuflitiam 
•peflra  coram  bominib.  Vbi  illos  arguic ,  qui  ica  vencilanc  opera 
fua,  uc  fincm  opcrumfuorum  in  laudcm  hominum  ponar, 
eandemq;  laudc  quafi  pro  mercedc  opcrum  fuoru  copuccc. 
*  Greg.  Nodicoucproximiopcranoftrabonanovidcac, 
Cu  fcriptu  Hz.rideant  opera  veftra  bona^&glorificent.&c.  Sed  uc  Hnm.Tf.  in 
per  hoc  quod  agimusjlaudcs  cxcedus  noqu^ramus.Sicame  Euaugalia. 
lic  op'in  pubIico,quatenus  intetio  maneac  in  occulco,  uc  & 
dcbonooperCjpximispbeamus  excpIum,&riipcrincecio- 
nc,qua  foli  Deo  placcre  quf  rimus ,  femp  opccmus  fccretu. 
{  ^udiftismeamconuer.alt.inlH.  *  Chryf  Videucundiquaq; 
cofirmac  fc  fuiffe  Chriflid:fcipulG,;uilIo  honiinis  mccruen- 
tu,fed  fcipfo  Chnfto  pcr  fcipfum  oem  ipfi  cognitione  digna 
to  patcfacerc.  1 1  quomodo  inquit,probari  poflit  incrcdulis, 
g,  Dcus  per  fe,nuIIo  hominis  intcruetu,  tibi  patefecerit,  illa 
arcana  myftcriaJ^Probac  hoc  inqr,  mealuperior  couetfano. 
Nifi.n.Dcus  fuifrec,quicftulfcrac,haudquaqu2  adco  fuiflcin 
rcpeteimmutatus.  Nu  qui  docftur  ab  hominib.ec  fi  finc  acr  i 
cclcriq,  ingcniOjCamcnuc^d  diucrfacransterancur,  ccmpo 
rccft  opus  mulfoq,  ftudio.C^tcrum  cu  uchemcntiflime  ia- 
borarct  infania  cocus  ac  puce  rcdijc  ad  fanam  mcnte,dccla- 
rat  fibi  diuinam  lufionem  ac  dottrinam  adtuiffe ,  pcr  quam 

^  fubito      F 


Dl£o. 


i 


NICOLAVS DE LYRA. 

X  Kmzhcmiiiz.i.feparatusacommunicauone  Dci  &  fanHnrum. 
Circa  quod  fciedum,quod  aliqua  propofitio  conditionalis  pottfl  efie  >e 
u^cuius  tamivtraquepars  eftfalfa  autimpoffbilisjicut  eft  ifta.  Si  ho 
rno  >olat  bomohabet  alas  qu^  eft  ycra.,  &tamen  hominem  volare  & 
aias hcicfdfum  efl.Sic  efl  in propofuddc  verbo .Apofloli^na^poflo 
li  vero  erant  ingratia  coftrmati.,&  adhuc  magis  angelifanSi,propter 
quoddeytrifquefalfHtn  efi  &  impofftbile,quodprxdicarent  contra  ve 
ritntem  euangelti,&  qued  ejknt  aHathemati'x^ti,&  tame  condititn* 

lis  ejl  Tfera.f.fi  hocfacerent  effet  anath:mati:^andi . 

X  Sicuc  pra;dixi,&  nunc  iic.di.6ic.I[epetitio  eft  tiufde fententiA 

aimaiorem  afiertionem . 

J  Mo.cnim  homi.fua.H/c  cofequenter  refpondet  cuida  tacitx  qutt 
•  ttmi,(jutapo/iet  quis quetrere,quare  fententia ita  dure  <*  Et  refpodet, 

qutd  hoc  efl,quia  non  quxrit  hominibus  placere,fed  Deo,  dicens.Mo* 

cnim  homi.f  ua.i.tfd  honorem  homnum,vel  DeiiEt  quod  qusrat  ha 

«orew  Deijoflendit^dicens . 

4  An  quzro  ho. phce.q.d.T^n.Sed  hoc  intelligeniii  efl  in  his  quf 

tffntcontra  benrplacitum  domini ,  ideofubdltur . 

J  Si  adhuc  homi.placcre./.j»  FM<j//j.Chrifti  fcruus  non  cflcm. 

6  Nocum  cnim  uo.facio  fra.cuangcliu.quod  cuag.cft  a  mc, 

Bit  ctttfequeuter  olienditpr*di£liftntenti*n  ejfe  iHflm  et  hoc  oflU 

dit 


d:t  dupliciter.Vrimo  experfeRione  legis  cHattgeUca.Secudo  ex  inlptr- 
feliione  legis  Mofaic/e.c.  J  .Trima  adbuc  in  duas ,  qulaprimo  oflendit 
iodrinam  quamprAdicauit.f  euangdicam  effe  autenticam&perft' 
6lam,Secundo  inferi  conclufionem  intentam.fcq.cibi .  Nos  natura. 
Circa  primum  facit  talem  rationem.llla  doUrina  efl  autentica  &  per 
fe6ia,quit  tfl  a  Deo  infpirata,  a  principalibus  apoflolis  difcuffa ,  afal- 
fis  apoftolis  impugnata,et  tamefleiit  immobilis,etpofl  impugnatione 
ab  ecclefia  approbata,&  infuafinceritatc  et  claritate  repofita .  Sii 
euigelica  dodrina  qua  prtedicaui  efl  huiufmodi,igitur,etc.Maiore  hn 
iusronisfupponit  tanqua  manifefle  verm.Minorem  declaratperfin- 
gulaspartesprocedendo,quxpatebiitprofequendo.TrimoigiturdecU 
rat primampartem  minoris.f.quoddoSirinaquam  pradicauit  fit  « 
Deo  infpirata.Et  diuiditur  in  duas,quiaprimoponit  intentu  .  Secudo 
Wanifeflat  propofitum  ihi.Aud\i\\S.Circa primu  rficif  .Notum.n. 
uobis  facio  fracrcs  cuangclium,quod  cuangclizatu  cft  a  mc, 
quia  non  eft  fecundum  homincm.i./(i5«w/ef«»(/«w  adinuen- 
tionem  humauam. 

•7  Nequc cnim  cgo  ab hominc  acccpi  illud ,  i.ab  alijt  apofio- 
lis,qui  cum  ChriHofuerunt  corporadter  addfcendo . 
%  Scd  pcr  rcuclationcm  lefu  Q\\x\n\.i.immediatef«n^m  mihi. 
9  Audiftis.Hic  confequenter  manifcflatpropofitum,  &  oflMt  pri- 
mo  y  quQittonbabuitperyiamhumanannmtefkameonuerfionem, 


I 


471     Glof.ordin.  &  Nicolai  deLyra, 


All 


I    4 


^ 


fiibito  ad  puram  rcdiflc  fanirate.Scd  vos  quidem  hoc  nefci- 
tis.vcrum  illud  oino  nofiis.quc  d  fucrim  pcrfecutor,  qnqui 
dc  vfqj  ad  vos  quoq;  fj^uitia  pcnctrauit,  c\x  mgcns  fit  inrer- 
uallumintcr  Palzftmam  &  G.ilathiam.vtnon  fucrit  runior 
in  tam  longinquum  dimanaiui«s,n:fl  qu^e  ficbat  a  nobis  fu- 
pra  modu  cxcef^iisct, 

Quam  habui.Piim  infidelis  f  ram 


fuiflcntq,  intolcrabi 
lia.Vidcsvtnngulacu 
cxaggcraiionc  comc- 
morat ,  nccpudct  fua 
mala  cofiteri.Ncctan 
tG  cft  perfccutus ,  fcd 
&  conatus  cft  ecclcdi 
extingucrc,  fubuertc- 


£lus  cfTct  de  fidc.vcrumctiS  copiofo  fpiritm  dono  replctni 
h  VitHangMUnv,ehi\b.  *  Sic.n.mihifereuclauicnon  tanu 
vt  ipfum  cognofcercm,fed  vtcius  notitia ad  ahos  xjfcrrcm. 
i    Co'iiiiiun  non  aci/.car.  er  /.;n_]f .  ^t  Thcophvl.  Hoc  cn,r6  fum 
colloquutus  apoflolis,  hoc  cniin  carnc  &  fanguine  vocar ,  9 

natura  cos  nomin.-}ns, 

T>iim  ludaice  uiuebam  .  f  AUoium. 


UCffatio'ne mcam  aliqn in  luda^fmo,  quonia  fupra  modum 

a    FHgando.        b    In  corpoie.    f  Afriijiebam  porni».  c  Implendo  lcym  &  dcfeDd»n4o. 

pcrfcqu'cbarcccle(ia  Dei,  &  texpu^^gnabam  illam  &prdfi- 


t     Nondicu  fcncs.    IQ^in  bIiis  laboiamqujm  lcne; 

o    Non  dico  piofclyint.ica  gui  funi.^  Siilicct  ludacoiuiQ. 


cicbSiIudairmofupramultosco'«taneos  mcos  ingd^ncrc 


«  Etiom . 


lAlijt. 


b   Imiiator.  c   In  cxcmplum  alijt . 

d    Qn.is  I  bonipatietaddidciunt,  >^u.it  milii  quaii  pi^bpiiasfcci. 


Vcl  fimplicitcr  dc  o- 
innibus  morcalibus  di 
cic ,  juoniam  a  nullo  ^ j 
morrahum  quicqu^m  | 
didicic. 

T^etjue  •Ptni  lerofoly. 
*  Idem.  Quid  harc 
apoflolus  dicit  ?  Non- 


re.dcmoliri,.ibolcrc.  b  mco,  t  abundatius  amulator  cxiftenspatcrnarum  mcaru  '  nc  adco  jntumuerat, 

Namidcft,  expUgna-  .   Itaame.        b   0^'»?'°  ?'«'"''"» f<?<^'"'onp'<""""'"''°-        c    Ant«iuam  nafterer    *    Vt  lCiplUm  flbl  fuOlCC 

tra«^irionum .  Cu'm  autcm  plrfcuit  t  ci  qui  mc  fegregauit  cx 


■•(efiuebeinen 

lcrc(fcm(cu-  ^ 

Hiiofusamato               '     /?  .      i     .    j  1 

jib,.smeistraa    Et  ptoficie.  hjHda.  d 

aitorum  inlti  Q;Qlli  pf'"*  '"  "''*  'C"  C 

«utotum.        gahbus  tantum  valui, 
lamillareliqui:  Ideo-  ^ 
quc  vos  meo  cxcplo 
abhisrcceditc.  o 

Jxpain  fianc  b     .yiemulalor  exifiens ,  , 

cpi  i"t.  &  libro  ^uguf.  Habcbat  enim  \ 
apoftolus  zcium  Dci, 
led  nonlcicntiam.  Et 
pr^uidit  Dcus  bqnam 
ciusa:mulatione,  fcd 
dcclTcfcicntia.&pr?-  ^ 
uidic  idoncum  ,  quia  . 
qui  tam  fidus  m  rc  mi  ^ 
B  nima,conftanrioreric 
in  maxima,  &:  ideo  p 
ucnic  cum  vocando. 


X  a .  c«ncr. 


«    Ad  litciani  QXlLui  nafci  fecit.ad  huc  duccic  yoru  I,  ariecn'in  quiiu  aliquiinarcaiui ,  fcit  Dcut 
Qqu  futuiuiutTuiidetFiuifi^iuam  te  ioimaicin  in  uici»  nuui  tc 

b    Pc  )Bala  uia  *d  bonam .         c    Non  pet  meiiium  merm  , 

d  Vi  in  par.i  conuetfione  oiiendcrct  i]uant.T  potcntii  8:  bonlcatit 
clTet  flc  hliu»  luus,<;uieicftum  pioftiauit.lupcikum  humiliauit.Vel, 
leuelauit  tiiiuui  Iuum.Vel,idett,cognitioncni  dcdit  inihi  dc  filio  fuo. 

-^"■':>lr— — '""- '-< 


fo. 


rc  putarct  ,  ncc  opus  f  1 
habcrc  confujtorc  s*   l| 
Hcquinon  audiuitdi' 
centc?  ncfisprudcns 
apud  tcmctipfum ,  Sc 
,  •  o  h   ■     w.        <:  ■       r  id  vxillis  quiapud  fcip- 

vtcfro  matris  me2>&  vocauit  per gratiam  luam,  vt  rcuclarec      f^s  luntintelli-entc^ 

a    Filium .         b    Vocaiiit  inc  &  leuelauit  filium,8c.  M/=n  lon        i      Fa 

Jixdicaui  inftiuilus  a  Deo,8c  i<ico  nonalind  teiiendum,  ixchominibusaedsndum'  i-^cquaquam,  ICU  qUia 

filium  fuum  in  mc>vt  cuangelizate  illtfm  in  Gentibus,  co''^    5  calumniatores  cius  di 

a    QJr^itia  iefp«i,uel  propinquo»  g<'neie  .  b  Quia  iion eiat  oput  ele^o  a  Deo  .  CCDant,qUOniam  apo- 

tinuo  no  acquicui  ca*rni  &  fanguini .  Ncqj  t  ve^^ni  lerofoly-  ^  flolos  nos  fcqui  opor- 

•   Qui  aoce nie  ciwdidetUDt .        Etiticonllatqubdnon  abeit  didicieuangelium.         tCC  ,  no  ipium,  O^  quia 

Pixdicaie,  ubinulIujApoftoloium.  Apoftoll    anCC   ipfum 

mam  ad  antcccifrfrcs  mcos  apoflolos,  fed  abii  in  Arabiam,  "^  fuerunc ,  coadus  eft  i 

a    Vbi  mdij  piadicauetam.  Ex  fiuorcueifu»  fum  Damafcum.    «    hXC  diccrc,  VC  fcdu* 

^  &:iterurcucrfusfumDamafcu.Dcindepoftannostrcsvcni  □  t^orum  cnftas  depri- 1 

•  f loptei apoftoUtut  a&^U4n,<k  Ht  fciiet.Fctius  me  fibi  cocpoliolum.  mat .   Nam  irratlOna- 

b  Reccptu»  ab  eontueiax,8e  coapoftoltts,  oftendit  K.1«>  <....,»    Or        J~    ■• 

fe  in  nullo  dillemiie  ab  aj.oaolis  ,  ut  luluncbant  imuli   fui.  '"'^  ^^^^  *-   "^•"'?inH»J 

«'lerrffolymamvidcrcPctrwnj&ma^nfiapud  eum  dkbus'©  vt  qui  a  Dco  didiaf- 

«  *•  lctjhoijinib.  pnmumj 

reddcrct , 


■it 


c  Ckau.pla.  Q.Tunc 
apparct  mc  non  didi- 
ciirc,(cdnecpoft. 

d  Se.ex.v,ma. Hier.Vndc  dclcrcmia lcgitur ;  Priufquam  te 

formarcm  in  vtcro.noui  tc.  Qui  ergo  pngfcic  fucuros  ance- 

quam  finc,quofcunque  vult  nafci ,  facic  vt  fint,  &:  iam  natos 

quos  vult  per  gratiam,vocat  vt  iufti  lint,  ficuc  Paulum  voca 

uitper  gratiam,vtannunciarecChriftum . 

lere.ib.  e  £Ar  wero.  M.ntcr,  fynagoga.vccrus eius  ^  fecretarij cius 

funt  Pharifijijde  numcro  quorum  fcparatus  cft . 

*  Theophyl.  Sicxvtcromfisfegrcgaruruscratadcuange- 

lium,&  clcdus  a  Dco,pcr  numinis  quanda prouidenti.i,fcli 

.ftus  eft  inccrca  tcmporis  in  ludaifmo.vc  vmucrfa  cius,nmii 

ru  pmutacio,mulcos  in  fide  firmaret&:  attraheret.  Segrcga- 

uit.iuc  Deus,noii  pcr  forte,  fed  prxfciencia,  vt  dignuseftct. 

f  £cvocauitpergra.fi4.  *  C^ivfoft.  Vocacionisquidec.^ufam 

ponit.tamcn  vbiquetotum  grati|Dcitr>bmtj&:  ineri.ibili 

numinis  huinanitaci.Mifcncofdia  cnim.inquitjConfctucus 

fum  non  qd  fufficies  etfem  aut  idoneus,fed  vt  in  roe  decla- 

rarctoemlenitatcm,  inexcinplumcoru  quicrediturieranc 

illi  in  vitam  9ternam,&  nequis  dcfeipfo  defpcret,fcd  quif- 

que  bonam  fpcm  habear,poitquam  omnium  morcalm  pefli 

inus,Dei  bcnignicaccm  confecucus  fum . 

g  f^t  reuelaret fi.fu.in  me.  *  Idc-  N6 dixic ,  vc rcuclaret  filium 

C  fuii  mihi,  fcdin  mc,  vt  oftendaec  ^  non  niodo  vetbis  edo« 

4tus 


racioncm 
Nonigicurdcmcns&  mencccaptus  hsc  dicit,  vcrum  vc^ 
oftcndat  proprix  prisdicationis  auchoritatcm . 
K  SedahiiiH^irabiam.  *  Chryfofto  Noncommcmorat  fuaj 
prsclare  fadi^ncquequosedocucrit,  ncqucquam  multos,] 
neque .^mbitionis giatia  g, c^reris apoflolis pra:flantior  hk-| 
beacur,aucquod  plus  omnibus  laborairec,quod  quidern  prd 
cipuuin  efl  modeftia:  documcnrum.Eccnim  quumqui  fibil 
nuUius  rci  bon^confciuscfl.fubmiiredcfcipfoloquie^^pru-l 
dcns  cft  &c  modcftus :  Ac  qui  poft  cot  cmencas  coronas,  ca- 
lialoqaicur.illenouicquidficmodcflia, 
.j«  Thcoph.Inculcalocacircuibac,&  agrcftia.  Sicnim  cuc 
apoik)lis  pmanfiirec.impedica  fuiffec cuis  pr^dicacio,  nec a-i 
deo  celericcrdiflribuca.Hincadgcces  agrcflioicscurrcbar 
1  DciHiiepofl umostresven:  lercfolymam^&c.  ^  HicronymufJ 
Oftcndic  fc  non  indiguiflTe  docen,qui  cnbus  annis.alijsiatnl 
prjedicarac.  ,  f 

*  Theophyla(ftus.  Ec  hoc  infignis  humilicacis  animi  figniwJ 
fiquicancacranftprac,  ad  Pecrum  abijc,  noneommodi. 
tacis  gracia ,  fed  folo  videndi  ftudio,  honorans  cum  ceu  ma- 
ioren\  fc. 

m  Etpermanfi  ap.eum  dieb.^juinde.  *  Idcm.Incueri  &  agnofcL 
re,honoris  fignum  cft,permancreaucem,  amicici?  cbacici-] 
tilq;  vchcmcntiSjcft  argumcncum.  ». ' 

^  Jacobum 


NICOLAVS     DE    LYRA. 

<«  fciindo,fjund  nc(fi  etiapoft  ipfam  ibi.  Cum  aiic .  Trimim  autem 
matnfefin  pcr  hoc  ^H>d  ante  conuerftonem  fuam  inquantuyn  poterat, 
ferfi-quchcitHr  euangrlicam  doRrinam  &  obferuatorts  eius.Ex  quopa 
tettjinil  tt4nc  non  (indnit ea  jJ /nftruendum  alios , nec ad difcendum 
eam  ab  iliis.Et  ifta  erant  nota  tllis  quibuf  fcribebai.idco  dicit.  Audi 
ftis  c.Etpatet  lirera  vfcfueibi . 

1  Acmii.exii^en. ;.Ze/«»for. 

2  Paccrnarum  mearum  trad''tionti.r»«<:<i«f««  apudlndMse- 
rant  aliejua  tradita  patribns  a  Moyfe.f.,fi. x  fcripta  funt  in  lege.  Et  ali 
qua  erant  tradita  a  patrihus  altjs  rninoribus  tfUA  vocabantur  traditio 
nes  feniorujn^vt  patet  Mtt.  i  j  .£/  ambarum  traditionum  erat  apoliO' 
liis  "^^lator  antefuam  conuerjiuncm . 

^  Cum  autiH/V  confec/uenter  oftendit^tjuodnecpofl  conuerftonem 
fita  habtiitper  viam  humana.ejuiaftacim  iuitadpr^edicandum  Centi 
lihnsfidcm  catholicam  ter  ^res  annos  antequa  vtderet  apoflolos,  vel 
dios^difcipulos, qui poffent eum docere de fide catholica,  &hocfdi 
f«.Ciim  auc  placuit  a.Focatio  enimfna  euidtcerfuitexdiuinopU 
eilo ,  ^Htafidem  Cfjriiliperfe^uebatHr  a^ualiter  quando  fuit  vocn- 

tUSf 


tus,vtpatet.AB.9.  , 

4  Qu i  mc  fegrcg. ex  vtero  matris  mea:. i.de  mcdio  fynagogx. 
j  Concinuo  non  acquieui  carni  &:  {3ng.idcil,ad  Judxos,de  qut 
rumfanguine  egofum,^cceJfi . 

6  Neque  veni  lerofolymam. vbi erant  apofloli  et alij  difcipuliin 
legr  euangclica  infiruSi .  j 

7  Sed  abij  in  Arahitim.ad prtedicandim  Gentilib.  legem  euange-f 
licam,ad quod  eram  vocatus,vt pntmittitnr ,  vt  euangeli-^^reiltu  in 
Gerit.bus.Tradicatio  aute  prsfupponit  notiiia.Ex  quo  patet,tp  .Apo- 
ftolus  habnit  notitiam  euangtlij,non  per  doSirinam  hominis,fedpcr  re 
uelationcmJefu  Cbrini^ejuia  non  eft  wedium  ,  quiafibabuijfet  etiam 
per  miniflerium  angclicum,adhucfequitur,quod  Imfuijfet  a  Chrifto 
principaliter . 

i  1 1  itc.rcucr.fum  Dama.vi/pr/wo  difputauerat  cotra  ludsos.  1 

9  Dcindepos.annostres,&:c./,po/?^«<i>w  tribus  annis  prxdica- 1 
ueram,&  fic  non  hahui  notitiam  euangelii  a  Tctro. 

1 0  Et  manfi  apud  cum  die.quinde.i/. d.Si  indiguiffem  ah  eo  dO' 
ceri,tameH  tamparua  temport  nonpoiuijkt  me  docere  veritaiem eua 
gelii. 

Alium 


473        AdGalathas.  Cap.   II.        474 


te principttqum  dominus  ele^erit^nuifn  defratrihns  tuis.Vorto  co-  D 
gnationc  fracies  vocacur,qai  lunr  de  vna  familia.cucx  vna 


i. 


mi 


djciintur. 

*  Theophyl.  E- 
racauEcm&  lacobus 
cuius  &  cum  honore 
jnemjnit  fratremdo 
jnini  3ppellans,adeo 
ab  omni  inuidentia 
alicnuscrat.  Atqui  fi 
voli)ifiet  fignificare, 
potuiflct  dicerecleo 
phc  fihu.Neqjenim 
feciidum  carnem  fra 
tcr  erat  domjni  fed 
putabatur. 

Ambrof.  Seiendii 


A  a     lacobumfraJo.  Hicr.Quia  hic  lacobus  fuic  tilius  Irtfeph, 
^  qui  pater  Tefu  didus  cft .  Scd  no  efi  hoc  ratum,  ciim  Infcph 

virgo  fuifle  crcdit^.Alia  crgo  caufa  qn^rcnda  ell,qiiare  fraccr 

domini  diflus  fic,Iicuc  lofeph  <Sc  Simon  6c  ludas.Vii  in  cua 

ce\\odic\^.EccepatertwAS&  matertnafttarestui,  &c,  Vccrgo 

li^ueacquarc  fratres 

Ira  conftat  qnod  nec  ab  aliis  didici. 

3  quiiidecim .  Aliu  autem  apojflolorum  vidi  neminem ,  nifi  la-  ^ 

a    Qui»  filins  Io(eph,>jui  l>ater  Itfu  didus  e;t.        D.me.  2. 

b    Omnibus  patetjijuod  non  mcntior,&  hoc  dico  coram  Deo.i.tdle  Deo. 

^  cobumfratreddmini.  Qu£eautemlcribovobis,eccecoram  3 

a    PotoiamaPettodifccfsi,     b    Pra:Jicarc.  ^ 

DcOjCjuianon  mentior.De'inde  veniin  partesSyriar&Cili-  5 

a    Nececclcfiarme  docucrunt.  b    Prsrentiacorporis. 

cia^.Eram  autemignotus  facic ecclefiis  Iuda^a:quaserantin  ^ 

In  fide  Chrifti. 

a    Derae.        Ide(l,quoddemeaudieiant  memori.Tmandatierunr. 

Chrifto.Tantum  aurem  t  auditum  ha'bebant ,  quoniam  qui 

a    Dum  infidehs  erat.  t>    Chrifli. 

per{equcbaturnosaliqua'ndo,nilc  cuangelizatfidem,  quam 

a    Idcfl.in  mea  conuerfione,vel  exemplo  mco  pradicantes.in  quo  eis  prolut,vel  agentes  gtatias 
Deo,quigtatu  fuaiiie  conuertit.  b    Vel  clarirtcabant,vel  magniricabant. 

£  eft  quod  Mariama-  d  aliquandoexpugnabat,&inme'glorificabancDeum. 

terdiii,  loachim  & 

Ann^  filiafuit,qu2  nupfit  Iofeph,fe  ita  lofcph  fuit  putatiu' 

patcr Chrifii.  Mortuo  aut  loachim  Clcophas  fratcr  lofcph 

cande  Anna  acccpit  vxorc,&  genuit  ex  ea  filia,quam  voca- 

uit  Maria,qu9  nupfit  Alphijo,  g.  genuit  cx  ea  filios.f.Iacobii 

Jofcph.Simone  d^  luda.Mortuoat  Clcopha,  quida  Salome 

<ande  Anna duxit , &  generauit ex ea  filia  nominc Mana, 
.  <)u^nupfitZebcdijo,  &habuitexca  fihos.f.Iacobum,  qui 
1fdi(Susmaior,&Ioanncmeuangcliftam.  *  Trcscfgoviros 

j\nna  habuit  &  trcs  fihas. 
e      Nuc  videdii  quare  lacobus  Alphei,&  minor  &  frat er  do- 

-  -mini  dictus fit.Mmor didus eft,ad  differencia  lacobi  Zebc- 
*  dxi^qui  maior  dictus,non  fccundii  tcmpus.fed  quia  prior  fe 

cutusdominu,IcaqueIacobusAlph5i,minor,quiapofierius 

Chrifioadharlit.Fratcr  vcro  domini  didus  eft,  vt  quibufda 

placet,quia  filius  fuit  matcrtcre  Chfi. Vtl  propter  limilitudi 

nefanditatis,  vel  quia  ncpos  fuitpatrui  Chrifti.i.Clcopha?. 
!"  Hcb.n.confanguinitate  Gcrmana  ex  partc  patru  coiunctos 
^  fratres  vocant.vnde  Hieron.  dicit  irKelligi  fratrcm  domini 

hunc  lacobu  &  fratres  eius  his  verbis.  C^jidafequentcsdc- 
^  lyramentaapocryphoru,fufpicantur  fratres  domini  foris  fta 

-  xes  cfle  hlios  lofcph  de  quada  mulicrcula.Scd  confobnnos 
diiihicintelligere  debemus.  f.  fihos  Alpha:i&  matertcra: 

.  cius  matris  lacobi  minoris, &  lofcph  &  lud.E .  Qyatuor.n. 
°  jnodis  induiinis  icriptunsfracrcs  dicimus.f.na,gete,cogna 
tionc,afrciitu.Nacura,vt  Efau,&  geuce,vc  ocs  lud^i  mcer  fc. 
t  \h  m  Dcuc.5"i  emerisfratre  tuum ,  &c.  Ec  itcm.  Conjiiiues  fuper 
-'      te 

NTCOXAr\rs    DE    L  YR  A.       "" 

1  Alium  au.poft.&c.  a  ijuibus pojfem  doceri. 

a.  Nifi  \^zo. f.lla  ■ffce^cfuia  prtfiea  vidii  loanne .,  vt  habi  i.inf.z.c. 

3     V  ra.do.  Hoc  dicitur  ad  dijferentia  alterius  lacobi  ejuifnit  frater 


radice  turba  d.fifLindit  ir^fccundfi  quod  Abraham  m  Genefi 
fratre  appcllac  Loth.dicens.N6  fic  rixa  incer  me  &  te ,  quia  - 
f!-acrcs fumus.Sic & lacob  &  Laba  tratrcs  dicuntur.  Atfedtu  ^*''-^3-''' 

ctiam  fratresdicun- 

tur,  fccundum  quod 

omnes  Chriftiani  fra 

tres  vocantur,  vcibi.  P^al-iJ*-*- 

Ecce  cjuam  bonim  ,  & 

quam  iocundum  habita- 

re  fratres  in  vnum.Et  Mat.i8.c. 

dominus  ait.  i^ade  & 

dicfrntiibusmeis.  Por- 

ro  in  communi  om- 

neshomines  fratrcs 

dicutur,  quiaab  vno 

patrcnati  funt.  Illos 

crgofratrcs  Qirifli 

appcllatos ,  intelligi 

tc  cognationis  priui- 

legio.f  rafrgtM  rfo.Mos 

ludxorum  eft  mares 

propinquos  in  gencreappellarefratres. 

b     Co.Drt. lurat  vt  credant,quia  proficit  iftis.Neceffitate.n. 

compul  fus  iurat,quia  nifi  hoc  faccret,  non  crederet^ci  q.bus  Mat. j.f. 

non  cxpedit,vt  no  credanc  Ec  ideo  quia  plus  eft  qua  eft  eft, 

non  n6:hoc  quod,amplms  eft  a  malo  cf^,&  fi  no  a  malo  lura 

tis.amalocltnocredentis.Ideoquenoait  Apofl:olus.  Si  g.s 

auce  plus  facic,malum  cfr,  fcd  quodampliustftamaloelt. 

*  Chryfoft.  Vides  in  omnibus  fimiliter  eluccntem  huius 
s  a£ti  animi  modeftiam.  Neque  cnim  alitcr  quam  fiapud  tri 
bunal  pcriclicarecur,efrec(^uc  pcrpeflurus  fententiam  ac  p^ 
nam,ita  ftuduic  excufire  fefe. 

C  Deindeveniinpar.Syr.&c.  *  ThcophylVc  Petrum  fo- 
lummo  viderct,in  lud^a  demoras,turfus  ex  ca  difccdit,  qit 
getibus  duntaxat  eflet  miffus  prxco.  In  hoc  calumniabacur 
ciJ,quod  in  ludqa.  pr(jdicafrctcircuncilione.At,Quomodo, 
inquit,pr9dicaiiem  ipiis  ciccueifionem,  qui  facieeram  iUis 
incognitus. 

*  Hier.Notandum  quia per triennium Paulus ccclefiislu 
da:aj  erat  incognitus. 

d  Etmme.gtonfi.Deum.  ^  Chryfoft.Nondixitadmiraba- 
turme,laudabant,frapebant,feddcclarauittotumcflregra- 

ti5,dicens  Deum  glorificabant  in  me. 

*  Hieronymus.Dcrediflicili.maxima  nafcitur  admira- 
tio,&  laudabatur  qui  hoc folus  poflet  eiiicere.De  falfis  fra-  „ 
tfibus ,  &  de  Petroin  circucilione,  de  Paulo  vero  in  genci-  *^ 
bus  ordmaus. 


■D 


loannis.dicituf  autem  iftefrater  domini^quia  eralfibi  valde  fimtlis  in 
, facie 

c  A  p.  rn 

Einde    pofl    an. 

qua.  A  pafllo- 
rc  dumini,quado  co- 
ucrfus  ad  fidc  vcnit. 
liciicBcda  fiipcr  Ad' 
apoftolorum  fcnbes 
dcmonftrat. 
b  Et  contuli  cum  illis . 
Hicro.  Oftendit  fc  no 
habuiflc  fccuritatem 
«uangclij.nificlTet  au 


facie  cr  in  omnibus  lineamentis  corports. 

4  Qux  au.fcri.vo.  In  hocper  iurametMmafferitetimprxdiSa. 

5  Dein.ve.in  par.Sy.&  Cili-  adprgdicandum  Gentilibus. 

6  Eram  au.ig.fa.cc.  i.qu£  erant  in  ludga .  Et  dicit.  Facie.  quia 
notus  erat  eispcrfamam^vtpatet  ex  literafequeniu 


C  A  P.     II. 

FoH  pixdicationem  Syriz  Sc  Cilicic 

Einde  poft  annos  quatuordccim,  iteru 

•    tn  Uta  tettx.  b    Qiii  4e  ludxis. 

<^;bus  hincinde  teAibus  pareret  falfum  efTe,  me  aliud 
Gentibus,aliud  ludeis  ptidKaie. 

afcedilerofolymacu  Barnaba,a(rum 

•    QujGentilis. 


Non  folum  mea  di(po(itione,fed. 


Dei. 


pto  &  Titd.  Afcedi  aute  fecudu  reucla 

a    Pro  aflcrtione  prxdicationis,quia  multis  erat  fcrupu- 
lus  periurbantibus  ludiis.qucm  noluit  Deus  tollere, 
b  Tanquam  amicis&paribus.Kun  liidici  untum  a  maiortbus  . 


ritate  meruic ,  vtvcr- 

ba  illiusficaudiantur 
I  inccclefia,  taquain  il 

loChriftus  (ticucip- 

feveriflimedixit)16- 

eutus  audiacur.  T^on 
^  pro  his  inquit  tantttm  ro-  A?«g.  tra^fl  i. 

^o.fpro  difcipulisqui  »os;-'"lo»n. 

cum  illo  tunc  cranc      '" 
3  fedetiamquifutimirat. 

Quotquot  cnim  po- 

ftea  credidcrut  in  eij. 


ctoricace  Pctn&alio  b  tlone,&  Contull  CUmilllS  CUangCUUquodprasdlCom  gentl  4  crediderijc  pcr  verbii 


'■tnn 

"»14. 


lumrciboratum. 

Aug.Apoftolus  enim  Paulus  poft  Chrifti  afcefione  de  cq 
lo  voc.itus,fi  no  apoftolis  comunicaret,&  cu  eis  euageliu  c6 
terrct.c},  ciufdc  focietatis  cc  apparet ,  &  illi  nocredcret.Sed 
cii  cognouiflent  cii  hocannunciatcm  q3  illi,&  in  coru  con 
niunione  &  vnitate  viucic  ,acccdcntibus  ctpcii  talibuj  fi- 
gnis  qualia  &  ilii  opcrabacur,iu  cii  diio  comendantc  audo- 

rita- 


coru.  i.apoftolorum. 
i.pcrcuangeliu.Quifquis.n.in  Chriftu  credic,euagcliocrc- 
dit,q^  diclii  eft  efle  verbum  eoru,quia  ab  cis  cft  pn mitus  ac 
pr^cipue  prijdicatii.Iam.n.ab  iplis  pr^dicabatur ,  qfi  pcr  re- 
Velatione  Chrifti  ipfuna  verbu  eoru  Paulus  accepit ,  &  per 
verbii  hoc('&  fi  non  per  eos^  cii  accepiflct  a  Dco  iUud  ,cre- 
didit  Paulus.vnde  &  contulit  cum  iUis  euan£eliuiTi,&  dex- 


tras 


.,  NICOLAVS  DE  LYRA.    C  A  P.    IL 

fi     I  "r\  Eindc  poft.&C.  Hic  cofequeter  detUratur  fecuda  part  fnrs 
^  diElAwinms.fqidoRrinaaTauloprxdicatafuitcuprincip* 
Uhus  apofiolis  diffufia  &  approbatn  ,  &hQe  efi  qu9d  dieit.  Dci ndc 

poft 


poftau.quatu.ite./:^  co»Mf»-yzow /«rf.     2    Afcen,  lero.  «0» 
ex curiofitatevelkuitate.ideofubditur.  5     Afcendi au.fc.rcuc. 
fctlicet  domini^ad  declarationem  veritatis  cuangeltj.ideo  fequitur. 
4  Etcon.cum  il.  £tcdfeque(eroiledit,ct(qHibut  eontulerit,  dice. 


dices» 
Scor. 


475        Glorord.&NicolaideLyra', 


47^ 


'0  tras  acccpir,c}iiia  idc  vcrbu  cu  cis.ctfi  no  pcr  cos  habuic.Ipfa 

A  .n.collatiovnaindoi^rin^fpecicexcuiraoilcpix  varitracc 

Avi|!-lib.euan  rnoflrauicLcprofi.n.quos  dominus  \n  eua-igclio  curalTc  le- 

Rtlt^.  ^u«ft,  o;,t«r,&:  miiiHead  (accrdotcs.vc  fc cis  oridcrcnc ,  non  abfur- 

'*'*'  dc  inccl ligutur  illi  qui  fcicntii  vcrac  dodruK^  no  habctci ,  va 

rias  doclrinas  proficc 


turcrroris  .Nuilapor 
.     ro  faift   do-.lrina  cft 
trtapnui  qi^noai,qi,;,vcrai'i- 


crant  jn  tcrmifceat .  Veracr- 
2o  faUis     inordinace 


r»    c 


iretio.  p 

Luc,^7si>  invnado£irin3,lcpra 
fitrnat.quasvnius  cor- 
poris  colorem  diuer- 
lislocis  variat  acquc 
tpr©prw«bi-  m.icula:.Vccrgoapo 
xcrwjrcaW,  (^oli  pr.j-dicacio  s»b 
omni  cortuptionis  lc 
pra  libcra  monftrarc- 
tur,  cuinaliji  apofto- 
lis  conculic  cuangc- 
lium.AIiccrcnimno 
crcdcret  ccclcfia  ci 
qui  non  fucrac  cum 
domino . 

Separatim  his  non 
publiccne  fidclibus  cx  Iud?a(qui  pucabant  legeciTc  fcruan 
dam  )  fidei  fcandalum  nafcerecur.  Eo  tcaiporc  cu  vcniilec 
Pecrus  Anciochiam,  licec  hoc  in  Adhbus  apoliolorum  non 
]egatur,in  faciem  ei  rcfticit . 

*  Chryf.Q^iid  ais  1'aulcfQ^iinitio  nolebas  confcrre,ncquc 
poft  annos  trcs,  peraCtis  quacuordccim  annis  cil  dcmu  con- 
icrs,ne  forre  in  vanur^i  currcresj^Ec  quis  ca  exc.ors  efi,vt  coc 
annos  pr^diretjignarus  an  rede  pra:dicet  f"  At  q^co  pfiiterac 
B  illud  jjcinus  in  initio fcciirc, qua  poft  tot  annosr  Ipfe  cft  g.di 
IX^or.  >.  eit.Sic  curro,n6  in  incertum ,  fic  pugilefii  ago,  no  vt  aerem 
verberas.Quod  fi  curris  non  in  inccrcum  ,  quomodo  dicis, 
nc  forcc  in  vanum  currcrcauccucurnflcm?lam  illud  hocec 
miiko  pcrplexius  cft,quod  aic le  luxca  rcuelationem  afccn- 
difle.Ac,quemadmodum  cum  pnusafccdercccx  Anciochia 
Hierofolymam,non  fua  fponcc afccndic,  fcd  cupies  eos  qui 
diflidcbanc,rcdigerein  concordia.Similicer  Hc  nuc ,  no  ipfi 
opus  fuic  difccre,an  in  vanum  cucur  riflcr,  fcd  vt  i)s  qui  ipsu 
accufabanc,ad  plenu  peifuadcretur.  Quoniam.n.magnificc 
tiorc  opinioue  de  Pctro  3c  loanne  hcrct,putarentq;  apoflo- 
los  inccr  fcfc diffidere,  propterea  quod  hic  pr^dicarcc  cuan 
gelium  abfqueci  rcmJCifione,»ll5contra  permitcercc  cani^ac 
que  hinc  exiftimabanc  i-^iulum  coiura  lcgc  agcrc,&  in  vanu 
currerc/t/eo  afcendi,mqa\tytIierofolymam  et  contuli  cum  illis.i^d 
Vt  ipfc  qcq.  difccrcjfcd  doccre  cos,  me  no  incaflum  currerc. 
»  Storftonau.bisquivid,  *  Thcop,<^^!anon  pauci  crancqui 
icandalu  erant  pafli,  peculianter  diui;  Petro  conuerfat^^Pau 
lus,nc  diflcntio  fic,&;  maius  onatur  lcadaJum.  Innumcn.n. 
erant  fcandalizati,quoscum  palam  audircnt  Paalum  abole 
recircijcifioncm,vcnfimileerat  tumulcum  cicrtT,  omniaqj 
turbarc.Propccrea  feorfum  Pccro  c6uerfac,Titu  &  Barnaba 
hes  ccftcs,qui  ciiilis  mortalib.dcnunciarencquod  neqi  2po 
ftol  js  vifun>  fit  diuerfum  a  Pauli  dogmate  quippia  pdic>ire. 
b  Subintro.A  Iuda:is .  C^)od.n.infidcles  pcr  fe  non  poterar, 
pcr  falfos  fratrcs  moliebat",  quos  f ub  fpecic  religionis  immf 
icrat.vtexploraret  q  libertas  eft  nobis  in  fide  Chfi,  no  vt  ea 
teneret.fed  vc  aliqua  cotccionc  ab  ca  i  leruitute  Icgis  redige 
ret.Ci>d  11  efr<f f  vcncas  euagclij  apud  gcces no  mancret ,  lcd 

om- 


I 

2 
i 

4 


oes  Iudaizarcnc,&:  io  hic  ad  alTertionc  prxdicationis  fu  j  cG  1 
fLTcbar,nullatcnus  voluitcedcre.  Alibivcrovbi  no  obfui 
profcadaloIudj:oram,circiiciditTimochcu  .Inhisomnib! 
&  fec6mendar,&:  lcgc  no  cenedacomprobacVel  fcciiduni 
aliaiiccram.Qjiidauni.Latinicodiccsno  habct,  ncq;  quocf 

ita  potcft  lcgi.  Q^  Ti- 

a  Fropiei  infirmos.qui  non  poffent  omnia  cipfre.         b     Cum.  f  A!;tuius  auAotitatis .  -      .- 

a  bus .  t  beorfuai  aucem  his  qui  vidcbaniur  efle  alicjuid  ,  ne 

•    Me  putarec  inuiilitciprxdicalTe.        b  F...:il:mioniiopusctnrumappeIUt  proio.-i«nii  clo^Hio. 

c  Non  folura  in  coUationc  apjirobams  liim. 

fortein  vacuum  currercni ,  aut  cucurriflcm.  SeM  ncque 

^^Cur  ergo  vukis  vos  G.ilathi-  circutic:di,cum  fic  vhro  a  gr  itia  iccedcuies  de  lcgc  tranlltis  . 

a    Kationibui  evifuin.rcd  rulceptus  c;t3b  .-.jioitolis  in  focieiateiii  in  circuncifus  •  

Tjtus,  qui  inccun)crat,cumcflctGentilis,  compulliiscft  5    dit caufam,prcuenic$ 

5Non  eilcinipu.fiisdicimcicl  ,(cJ  iicque  ad  J>  it.i  n  in  .iliijuo  cciliuius.  Cur  n  >ii  hic.cum  ||U><>vt  in  cir-  CaJumUiaS  qUlbuS  CO- 

cuiicilioneTimoilisiiproiitertal  fra.         fQuifc  lu!S,unt  amicos.         TSub  habuu  pacis  sTiumilitatis.  DulfuS   Cft  faCCrC    Ocf 

b  circuncidi  .t  Sedpropter  fubintrodudtos  falios  fratr.s,  ^       '  '  -      -" 

f  .4.iiud  fmgonJo  &  aiiud  quxrendo,  vt  iccufarent  liitcttatem  nolltim. 

qui  fubintroicrunt  cxplorarelibcrtaccm  nollram,  quam  7 

Tln  fidc  Chriili.         a     CJtnalem  oblcruiniiam,»  qui  libcn  fumui  per  fi.lcin  Cliri  li . 

habemus  inChritlo  Iefu,vt  nos  in  (eruitutcm  redigcrcnr. 

a  QJ^^nuiaidelcgc.  8 

Quibus  nequc  ad  horam  ceflunus  t  fubie6lioni,  vt  vcritas  9 

TDecollaiione  refcioadcommeiidationcm,fed  (]ualcs,i]udm  idiotx  ,1.  fuetint    lO    lCCipicbanC       CCU  lU- 
admeain  coinparaiior.cm.hi  quividcbaiiiur  circab  his  fallii,  iVatiibus  .  ,  ■     j  _     -2  ,,,     .1 

-I--  1  Li-  •JL-'         ^*  dcis  annuciates  Chri 

d  cuagdnpermaneatapuavos.Abhisautcm,  qui  videbatur  n  ftu?  Apoftcltquidcni 


tusnoeft  compulfus 
circuncidi .  Scd  alibi: 
Propcer  falfos  fratrcs 
ad  hora  ccflimus  fu. 
bicclioni  in  circtinct 
fioncTimothei.  Rcjl 


iiolebat  pfo  fcandalo 

ludxorum. 

*  Theop.C^uomod(>j 

falfos  fratrcs.    appel- 

lar,circuiKiiionc  m- 

troduccotcs,  quando  i 

quidem  ap< jftoli  hac 


Aug.epift.ip. 
q»3f  eli  Hier. 


pcrmittebanc  q  liuic 
lcgis,vt  paulatim  ab  ijs  cximcret,falfi  hatres  ven »  cohrnia- 
baclege,vtfcruitutc  rctincrencroborarcntq;  Cu  dicit,  sub-\ 
»»?frOim<j,cladcftinas  eoru  iniidias  indicat,&:  q.a  e.xplorare, act 
d;t,indicateos  hoftesclf  • .  Spcculatorcs.n.  i>c  cxrploratores, 
ob  nulla  aliamcam  lubingicdiuntur  clancuiu,quam  vtoi» 
colUifircccunftarimcnc,  vniuerfa  pcrdifcac,  vdibi  ipiis  fa.I 
culcarc  parenciftiufmodi.acin  feruituceredigcndi,qu.x}  &! 
ifti  facicbant .  Explorabanc.n.quiefsencpra^pucioamici  ha-I 
bcnLCslibercaccm  in  Chnfto,hoceft,nonlubiectilcgi,vcap 
prehcndant.acquecogant  circuncidi ,  ac  ruifum  vos  fiibjj- 
cianc  fcruituci  legis.aquanos  IiberacChtiftus . 
c  'iy^f^jai/fco.Amb.Nccadhoraccflicqui  nunc^ccfsrc,  qjfll 
aliqii  ccfsicquo  nec  ad  hora?Cur  ec^p  filfos  fracres ,  fi  perl 
fe  faclurus  erac  >  Ccfsic  ^150  p^  illos  ,  o,  pcr  fc  non  facerct,! 
humiliasfclcgi,circuncifo  Tunothgo  ,  vt  dolus  &  fc^daliij 
Iud^oruceflarer,qui  paraticrat  commoucre  tumultu  <yfc| 
d!tione,fi  i]]ufiliiiIudc^iEinciicuncifumiufcipcrct,&:cpr 
ordinarct.  Dc  filijs  Gi^-coru  no  erat  fcadalu,  g.a  cpiftola  ap 
ftoloru  in  dc  daca  erat,  no  oportcre  cos  circucidi ,  fcd  Iud*J 
crcdcntcs  cucuncidebat  filios  fuos,nec  cpla  .ipioru  iioc  vc-j 
tucrat,nec  dc  his  alig.d  ligiiauerac  vii  nec  Titus  copulfus  eftl 
circijcidi  q.  dc  Giecis.  ft^d  Timoth^^fili^^Iud^^i.ppcxplotaj 
torcs,vtveritaseuagelij  maneat,^ai  Chi^o  ncqj  ppucmncq;? 
circuncifioaliquid  valec,fcd  hdcsq  p  dilcdionc  opcratur.j 

*  Theoph.NondixitjCeflimusfcrmonivclroni.lcd  obic-| 
£tioni,uon.n. vt  doccrcnt  nos  aliquid,hf c  facicbac ,  vcrQ  yt 
nos  fubijcerec&  in  feruicucc  redigcrenc.  Haric  ob  rem  apQ- 
ftolis,celIimus,ilIis  vero  haudquaqua,6(:  firma,inquic,pcrf 
ucrenc  li^  ftabilia  qax  vobis  prxdicamus .  (^ialia  i  cj,  vccca 
tcanflerunc,quod  lex  ficabolica.&quodcircucifus  Chriftt 
non  expeciac,  neque  fic  vllum  opere  precium  circuncidi. 

*  Hicr.Vc  periculum  vicaremus,&  eflcnc in  nobis  qui  vcri<« 
taccm  cuangelij  confirmarenc . 

d^b ijs au.* Hic eos fignificacqui  Galachas  ludaizarc coe 
pulcranc,  quialiquaudo  infigncs  inccr  difcipulos  apoftold" 
ij.iin  fuerancquiquc  pr.t;fcnci  ccmpore,a  fide  chnftiana, .  ' 
obferuacionem  ludaicam  conuercebanc . 


-v^ 


NICOLAVS    DE    LYRA. 

I  Seor.au, i.rt</;;aj^t(7w.     z  Hisqu/ videali.cfle.  ^.i/.  »o«co«/«fi 
(oram  canmunitatc^cuiHs  maior pars  efi  iimplicium,'fed  cum  illii  ta- 
tum,qm  erat  principalcs  ei  a  Deo  inflruQi.f.cu  TetrOy  lacobo  et  loati 
ne,vt  bab.tur  tnf.eo.c.     j     Nc  for.in  va.cur.  aut  cucur.  Ter  ly 
foneyio  tutiiligitur  tp  ^poflolus  dubitaret,  fe  alicjua  minus  -pera  vel 
dubia  prxdicajfe^quia  per  rcudation?  Dei  erat  certus  in  ueritate  pr{di 
cat:onis  fux,Sed  ly  foite/efi rtur  ad afiimationem  fimplic  ''-u  qui  pof- 
fent  de  hoc  diibitare,mfi  cum  principalibus  apofiolis  boc  contulijjct. 
4  Scd  ncq,-  ficus.  Hic  dcclar<ttur  tertiapars  pnedi^a  minoris.i.a, 
dort,i'ia  ab  apofloloprxdicatafietent  immobHis,  quaiiisfiierit  afuljts 
apoflolisimpugnata,fuia  conabantur  inducere  Gcntiles  ad  obferuadU 
kgalia.iluod  ojlcndit  pcr  boc,f  Titus  Gentilis  ■penicns  cum  Taulo  le 
rofolimam  ndfuit  compuifus  a  Teris  apofiolis  circiincidi,cuicomunica 
HerJiificucTaulo^quauis adei^ circunc'ftontniteretur  falfi  aposioli, 
&  Im  eflQ.  dicit,  Scd  ne. Ti.qui  me.c-  cum  cflTcc  Gcn.  natione 
exv(rQf,p4'ife'  i  Coa)puJ.cttcucun,«yfr»  apojlolis,  fedin- 

dijfe-^    - 


differetcr  comumrtuernnt  ei,ftcut  &  miiji.Fnde  &  Tetrusfatis  citi 
fofl  afccnfimem  Cbt/fli  commuxicauit  Cornelio  centurioni,  &  alijs  iri 
circu>iiifts,qui  erant  cum  eo  indifferenterjicut  cii  lutjteis,  vt  habaur.i 
.yi^.io.&  1 1.  Sed  pro.ii-ibimrodn.t}.d.nonrcfiiti Toeris aponoiiil 
nolentibus  Titumcircuncidi,  fedfalfis  apoftolts  ad  hoc  conantibus.  ' 
6  Q^i  fubincro.voca';  a  veris  .apoflulis,Jedfallaci<erfnb  tiiulofidei, 
intraucrunt  focietatemfidtliu  ad  expioraiidum  quaitter  pofientfiiitm 
impugnare ,  ideo  fubditur .  7  Libercno.quani  ha,  ii^vd /'ci" 
Clnifiurn liberatifurnus  aiugo legis,  8  Vcnosin  fei.rcdi./V/  ob", 
fcruatione  icgalium,quod  onus  iir.puriabile  efi,vt  dicitur  ^U.  I  y . 

9  Quibus  nc.ad  ho,ccfli.fub.?.i«///Z>;>(!7ione/c^<j//«  obferuatiaru, 

10  Vc  vcri.euan.pcr quam euacuatafnerunt iegaiia. 

1 1  Permaneac  apud  vos.fine  admixtione  veteris fermenti . 

1 2  Ab  h  is  au.Confequeter  deciaratur  quarta  pars  fuprapofitx  mino- 
ris.f^  daffrina  Tauii  p  principales  apofiolos  in  nuiio  fuit  augmctata, 
fcd  magis  ecouerfo  doSlrina  TauH  vaiuit  eis  in  teporaiifubfidio^io  di- 
f/;.  Ab  his  au.g.  \ide.  f.Teiro,  lacvbn  ct  loancfuppUnihii  accepi. 

(^ua- 


i 


477        AdGalathas.         Cap.   II.        478 


^  a  Quales  ali.Au^.Jnd\c3.t{cin  lcgalibu-jpr^ualuifTe/ednihil 
A  tn  profuifTe  fibf ,  &  idco  Galaths  non  curanda  funt  lcgali.i. 
iC  Ad priora non  recurro,g.a ea  qux  mo  func fufficiunc,  (cd  q,:i 
"^  qui  vidcbant^cflealiquid.nih;!  coculerunclnquo  apparcttj, 
no  inferior  illis.Vcl  no  accipit  ^funa^^a  li  ita  cffetiego  Pau- 
4  lusante  impius,cui 
|i.  talesnihilconferrer. 


ihb 


nonfuifse.  Velillud 
nihil  incercf},  fed  ni- 
hilmihicotuierunc. 
Velfic.  ^Ales& 
^ft  aliquando  fuerwit. 
■>•  Quia  &  ipfi  peccato 
res  &:  idiot.T . 
*  Chryfof^.  Hicno 
fcKim  no  cxcufaca- 
poftolos,  vcrumctia 


illud  potius  vulr  dicerc.qcf  non  folum  nihil  rcprchcndv?ruc,  D 
veruni  nicantuni  nbfuerunt  .ib  idcufando,  vccomprobarinc 
etiam.Nani  comprobatio  C()ntr.u-ia  cff  incuf nioni . 
d  Si.&Te.cir.  Itacamcndiftributa  cfteis ,  vc  Petrus  Gcnti- 
bus  prxdicaret  lieam  fccifIct,(Sc  i^aulus  ludxis . 

*  Chryfof^omus. 

Dum  in  lege  erant  »nte<iuain  effent  apoftoli . 

^b    Fcztetea  nec  profunr  nec  oblunt :  Inmiit  tnmen  Ce  prinaUiilTe  . 

IReieire.  5^1delt,non  prodefl. 

^  efTc  aliquid,  quales  aliquJndo  fuerinc,   nibil  mca  intereil.  * 

a     Qiiia.        ^Non  detraho  illi«,  fcdhocdico ;  Deusper.ho.  ^ 

b     Magnam  vel  pnfu.nin.        5Qiii  inipeiitis  tribuit  (enrum.  8c  Mihi  dedit. 

b  tDeuseniraperfonam  hominis  nonaccipit.Mihiautemqui  j 


f  Apud  TO». 


Circfu  ifione  &  pr^- 
putiudiccs,nonres 
ipfas ,  fcd  gcntcs  hac 
nota  difiinctas  intcl- 
ligit.Quemadmodii 


Hoc  nondiciitii  in  comumeUain  errum 
b    Fotius.        c 


Contra.Ciipiniorem  impiignartiura. 
h 


tNon  funt  fupeiiorei  inucnti  o,u3m  ego. 

^  vidcbantur aliquid  efsc.nihil  cdntulerunt .   Sed  ccontra ,  cu m 

TVt  iideli.  ^lta  principilitcr. 

d  vidilscnt ,  quod  creditum  efi:  mihi  cuangeliurn  prnsputii ,  Cicm 

C  a     Per  hocvidetur.        b    Idcu.dedit  uuxcumiucliabct.        Llip.cndo. 


igitiT  prepucij  nomt 

ne  dc}ignacgcntes„ 

ita  6c  circuncifionis 

nomincludxos. 

e  Q^i  enim  ope.  Au^, 


ollcditiiil'- 
tro. 


8   Chrifi:'  P.uilo  dcdit  f  cfficax  fu 

fa„aos,«prS-  f  &Pctrodtcuncino„i.Qu'icnimtopcra'cusclU>e.roin  Apo.  ,  ^^^^^[^^SZ" ^  "" 

r-         ■       '*-    1        /-L  -  TIud.i:oium.  Admeumhonoiem.  ,      ,'  .     . 

'rdd,l«!     ftolatumcircunar.onis,operatmclt&,nihiinterGe>s,&cu-S£r'"- 

'   .  .  ./-■*■  a  TQuodniir.icuIafeceram,quod  geniesconucrteram.  *    it  t  tt 

mittuntcircuncifio-  •/■    ^.^    '..•  ^^  ^.  J  j  .       /l       i  •  t       l      o  /^^   i       ti       Hieronv.  Innullo 

ncm,ipfifuntreddi-      cognouifscnt  gratiam  qu«  data  cft  mihi  lacobus&Cephas  '  fu„,  ,iloin[crior:(ja 

tUHratlOnCmDcO.    „    „      Qaifcmpet.nlecre,.cutndo„.nofii=runt.  a    ISuftenut.o  ■ot.us  eccIcC.  Vab  VUO   DcO  fumUS 

Noncnimquiama-  ^  8:Ioannesqui  videbantur  columnjE  cHc,  dcxtcras  dederunt" 

*rni  riinnutdiffnita-  ISignum.  TAdhoc.        tliemus.         a    Hccaddidetunt.  ' 

r^nrf.^minprf-fn^»  ^  mlhi & Bamaba!  foci.ctatis.vt  nos  itt  Getesjipfiauteincircun- 

Iciulalem  .     •  IQui  pieca  ieiu.ti  fu.iium'ueBdtarum  adpedesapoilolorum  pofucrant. 
b    Ad  opus  iUorum  coilc^astac.cndo  .         lEcce  quod  nobiS  egebwut. 

c  f  Anteadnio.i  t.onc.u  eoru.n 


cifioncm,tantum  vtpaupcrum  memorcscflemus.  Quod  etia^^ 


a  f  MonminusdiligcmcT,quamiiUprzceueiunt 


r 


1 1pli  nihil  mihi  coiituleiunt,fed  ego  petro. 


fiituic  in  fcpcecolu- 
riia  •        r    t        ■    r       fb  j.  /^  '     fr    r>     \.       6  nis,  quonumero  vcl  tS''''^<^«T<" 

lolhcitusfuihociplumtacere.t  CumautcmvcmflctCephasi»  v„n,erficas  pr^dica-"     ^'^' 

toru,quiafoletponi 


lc  pr^cminetcs,  De 

J  peiion.aillorumacci 
pict^No  dixit:Quod 
liilli  tuibant  prxdi- 
cationem,  pra;terea 
qux  mandata  func 
pi  cdxatcs,  cxtrcma 
liicc  fupplici3,fcd  re- 

ucrcntius  vf  illos  atcingere,loquens  in  hunc  modum..//i  iis 
^ui  yiatbaniural.e(ie.cjual.fuirint,no dixit,qualcs funt, fcdfue 
runt,nimirum  dcclarans,  cj,  &  illi  dcfiiflcnc  iam  hoc  modo 
j)rid'carc,vtpote  vbique  lam  coruftante  cuajigclio . 
b  ii«;  vidc.ali.effi.  i.alicuiusaudoritatis ,  quiacum  dfioam- 
buhuicruntj&cransfiguracionieiusintcrtucrunt.Vidcban- 
tur  dico  riL  /^/i.i.folfis  tratnbus.  Quia  qui  vidcbantur  efTeali- 
qu:d,carnalil-)ushominibus  videbancurctre  .  Nam  ipfinon 
liinc  aliquid.Lclienim  boni  miniftri  Dei  funt,  Chciftus  in  il 
Jis  eft  aliquid,non  ipfi  per  fe .  Nam  fi  ipfi  cllcncaliquid  per 
fc,fcmper  fuilfencaliquid. 

•}«  Chi  yfoft.  Illud  cerce  fcio,  quod  apofloli  non  modo  non 
fuiicaducrfati,vcrumetiam  confpiiauerunc  mecum,c6cor- 
diaq;  fociati  funt.Et,poi^ca  quam  cognoucrunt  qua:  prxdi- 
carcm,nihil  adiccerunt,nihil  inde  correxcrunr,  idq;  cu  fci- 
rent,mecagr.itia  vcniflc  Hicrofolymam,vicumiplis  com 
niun!carem,ac  Titum  incircuncifum  mecum  tum  habcba. 
Itaque illi  mihi  quicquam  dixeruc  vlcra ea,  qu^  prius  feiue- 
rani,nec  illum  circuncidi . 

c  udeconira.  *  Quidahoc  fentirePaulumdicunt,(^  no  fo 
lu  ipfuin  nihil  docuennt,verumecia  ab  ipfo  ducti  tinc  .  Ego 
yero  ncquaquahocdixerim.  Quid.n.ptascerca  abipfoerac 

3  docendif^qhquidcm  vnufquifque  illorum  pcrfcdus  erac,fed 

iliud 


6 
17 


vno  uct 
m   ininiftcrio  ord»- 
naci . 

f  Cohtm.  Coluna  fir- 
mamcncum  di^  vcri- 
tacis,  quam  ccfapien  £ 
ciaxdificauic.  i.con- 


fi  vniuerfo,  vel  fcpccnaria  opcratio  fpirituflandti  infinuatur. 

*  Theophylad  Idcft,  magni,quosonincsvbiquccumcir- 
cumfcrunr,cum  glorificant . 

*  Hicro.Supcrquasccclcfiacratconfirmata. 

g  Dcx.dr.  Vh  &  contulit  cu  illis  &c  dcxcras  accepic  ,  quia  ide 
cum  cis  verbu  habuit.  Ipfa  collacio  vnitatcm  do6Irin^  mon 
flrauit.alitcr  noncrcdcrccecclef3aei,qui  no  fueraccu  diio. 

*  Thcophy.Hi  mihi  ccfnmoniu  dhc,  qucd  nunifleciu  mcii 
&pixdicaciomeaChfo  liccordi  ,qrKjuidcm  dextras  mihi 
dcdcrunt.hoccfl,  confcnfcrunt  &.  confbricsnos  fccerunr, 
oflcnderuncq;  quod  volupcartm  capianc  ex  miniflerio  vcc 
bi  meo,quippc  qui  non  dillideama  verbocorum  . 

h  ytnos  ingen.  Vccf>e  primus  in  p-^"dicacionegcnciu,  ticuc 
.Pecrus  in  circucilione .  Hc  licut  apfi  Pctro,ita  Barnabcis  fibi. 
i  Tantumvtpau.memo.eJJi:  *  Miiiillcriij,iaquic,  &  prgdica- 
tioncdiuidebamus,pauperesaricindiuifoshabeb.iinLis.Hie- 
rofolymis.n.nonpauci  fucrunt  tJculcatib.  fiiiscxuci,^  fpo* 
Iiaci  per  impios  ic  incredulos  ludsos  ,  qui  nccctf  irio  cciam 
aluncncodcfticuebancur.Noncniin  C*r^ci  adcodimicabac 
aducrfum  eos  qui  cx  fe  crcdidcranCjquancuin  Hcbr(2iS  Chri 
fliamsludxi  rcpugnabanc 

i(jod e.ia'nfoUici.fui.  Magna  hinc  Paulus cura  adhiber,  vc 
necradaiic  obliuioni  paup.;s  iUi ,  gindc  ac  de  lc  ccd.ic  ipfc. 


NICOLAVS  DE  LYRA. 

1  Qualesaliquando  \\icx\.mz.f.ante  vocatio  .cm  fuam  aCbri' 
liOjtnacemmfuerunt  pauperes,iUiterati  &  jimpiices ,  ficutpatet  ex 
ettangelio.Vuulus  autern  ante  vocationem fuam  fuU  injltuiluiinlege 
&prophetis,&  etiam  potens  &  nobiUs. 

i  Nili;l  meaincereft./i/ey?,«a«  ejl  n€ceJfetaliareferre.Cuiuscau 
jiifubditur. 

3  Dcus  cnim  pcrfonam  hominis  non  acci.vocando  adfide 
''^lapoUoLtupropterpotentiatemporjlemjT^bilitatemgenerisvel 
ftieiitiajed  plures  vocau  itfimpUces  &  pa"peres,  licet  altquos  aprin 
(:pio  literatos  vocauerit,  vt  di£lum  efi  de  Vauto  ,  &  idempatet  de 
\a:hnnacley&  J^icoderno. 
»4  Mihicnimqui  videbancuraliquid  cfTe.  idejl,principaler 
^pojioli. 

5  Nihil  contulcrunc  in  notitta  euangelij,  velfubfidio temporali. 
^  Scd  cconcra.  contul'  eis^quodpofica  magis  exprirt,itur. 
7  Cum  uidifTcnt  quod  crcdicum  cft  mihi  cuang.prxp./f/c.^, 
f>mium  apiHdatus  ad  prsdicandum  euangi  lium  Gentilibus. 
*  Sicuc  &:  Pc.cir.idtji,afjicium  aptflJati'S  adprAdicandU  ludfis. 
9  Qi]i  cnim  opcracus  cft.icc.  .Ab  todimenim  vtcrquc  vocatus 
'^fiodJidem&adapoJlolatHm. 

'o  Hccumcognouitrencgra.quaidataeflmihi.  Hocautem 
fognoucimt pcr  donu  linguarum,cr  opcraimem  n,iraci4lorum,&  cg 

ter* 


tera  dona  ad  apoflolaium  necejlaria,quie  ita  eminenter  erant  in  Ta»' 

loflcutinijlis. 

II      Ltcobus.f^aterdomini, 

1 1     Ec  Ccch  is.  ide,  flVen m,vt  patft  loan.  I  .f. 

1}     V  idebancur  colu  mn^  ci£:.t.principuUs  in  ecclefn  ludpru. 

14     Dcxceras  de.mihi,5<:c.  Modns  efl  contirmandifedus  amici- 

ti<e,dando  mutuo  man'iS  dexiras. 

1  y     Tancum.  fcilicet  rogauenint  nos. 

16  Vt pauperuin  men>ores  efrcmtis. ideji ,fiJeliti  in  lenifde 
babitar.tiii,  qui  venditis pojfejfionibus pteiia pofferunt .aa  pcdts  ^pti 
Jioiorii.^abreni4ncianiesproprictiiti,  propier  quodpojiea  cgeutes  indi- 
gehant per  alios  credentesQjuiftc  no<i  abrenuuciabant  >n  bonis  tempo 
ralibu<)jdiuuari. 

17  Quod  cciam  foUicicus  fui  hoc  ipfum  facere.  //cmj  patct 
inprxcedcntibus  epiUnlis . 

1 8  Cum  aucem.  Hic  cofe(juenter  declaratur  vltimaparspvsdiriiiti 
niinoris  fupra  pofttit.f.quod  veritas  (uangelica  per  TjiiUi  prt»'dicata 
de  cejhtione  Ugaliu  inftnceritatejua  repnfita  Jnit ,  cjiiamiiis  Tetius 
principalis  .ApoiioUdS  aliquo  modopalltnjfet  conirariu,fez,rt<iando  fe 
a  lomunione  credentiu  de  Genlilibus,eo  quod  erat  incircuncift,ne  fcaii 
daUxaret  credentcs  de  ludxis,de  quo  rcprehendit  eu  manif  fie  Taiilifs 
ad  declarationem  euangelic^  veritatis.Et  patet  tx  di&ts  litera  ,  p^ju- 
cit  exceptis  qua  difcmientur, 

Ti.eos. 


479      Clof  ord  &  Nicoiai  de  Lyra. 


■0  a  Rj-/?/,Qu-d,nonaiidcrct,nififcnon  imparcm  n.'nrirct. 

A    Ab^iiuilisnouaslcgis  diccbacPauliisgrdtic(id'CNt<)regre 

Au^  vW f«{v  jFiUii^  danarc lcgcm  Moyfl  vt  f.icrilcgl ,  ncc  Dco  maiidjiiiq 

fcnptam,  &idcoctiamipfcIuddizauic,  oflcndcns  uoncnc 

c.ini  facnlcgam  Iud<^is,vtcft»dololatrjaGcntib.ncc  tamcn 

cifc  ncccftaria  faluti . 


ffaljofi. 


'i&illa. 


*  Hicr.  Galatha- 
nim  infirmicascom- 
pclliceupi  narrarc,q, 
ncc  ipfi  apoftolarum 
principi  pcpcrc(;nt, 
veritatcm  cuangelij 
ron  libcrc  dcfendcn 
t\,  ticut  cr;.ini  ad  pro 
fcctum  Corimbiorii 
Dian  i  fcrf  at  viUoncm, 
quam  anniscju.uuor 
decimcclaucrac.Hoc 
aytcm  tntumait ,  ^t 
pftcndatfc  mV.]uam 
circuncifionis  fliifTc 
fatborcm,quod  dc  i/- 
lofaHi  apoftolicon- 
fingebat.Vndc&  ali 
bidicic.  Egoautcm, 
fratrcs,  ficircuncifio 
ncpr^dico,  quidad- 
huc  pcrfccutionc  pa 
tior^ 


%  Qui  loiui  Cientiunt  ciat.  b  Non  in  occu)to,rci.1  coram  oinnibus!<)uibul  iiocclat. 

^Eundo.        lii |>izl'eniU omni  iin.  c    Tjnqunm  jm. 

V<2u(xi  noD  animadueiicbit  iudicnndo.  ^  KontetHere. 

d    Disnusrepichenfloiw,  proalijsnon  profc 
b 


tcur. 


a  Antiochiam,tinfaciem  ciusrcQiti,quiat  rcprehennbiiisc- 

K  Hoc  modo.  ludxi.         a     Icrafolyiuitanx  cctlc^x  epiicopn 

c  rar.  Prius  cnim  quani  vcnirent  quidani  a  laco^bo ,  cum  Gcn- 

«  Moiihabcnsdircreticiicin  in  cibis.        b    Illi- 

c  Laicntcifer  aliqnaiuccalinitet.  A  clbi|  genciliura  : 

d  rct  h  {;rrgem  t^c.eSlt  cum  Iud>i(> 

tibuscdcbar.Cum  aurem  vcnifrent/ubirahcbat  &  (cgrcga- 

a  HoK  ciboi.        Quia  eiant  iDfiimi,vel,  li  inhimi  pio  nioic  liio  rcai:d.ilizaientnr. 

b  Quoli  dilccincicnt  cibof. 

d  bat  fc,*iimcnsco's,quicxcircuncirionccranc  £ct  fimulatio-  r 

a  Qui  crant  Aiuiochii-.  b     Diiflor  Gentiuin.  _       c    A  Gcntitus  fiiltiaflus.    ^ 

ni eius confenferunt  cxteri ludjci,  ita  vt  Barnabas duccrciur 

a  tlidaicx  conicliionis  .         Ego  (olus. 

ab  cis  in  illam  fimula^tioncm .  Sed  cum  vidiflrm  quod  non 

£  I    Kon^uantuiu  adintcnticncm,red.  C^ia  peihocpetibat  vciitat  ,  vt  Cicnics  ludaizsicm  . 

t  rcdlcambularcnt  ad  vcriraicm  euangclii,  dixiCephac 

f   a  Quia  ftu  hit  fanandis  di^uin  cit.vi  omnet  illius  obiuicatione  faa-iieniur. 

b     Q3  fuit  inriiu  Iud3ico<;inum,o,uodquinon  fucrunt  faeercdcbiierant . 
e    Natione  &c  gencio.  d    Geniiliuiu  non  ludxoiiim  luu  . 

cora'm  omnibus  .   Si  tti  cum  Iifdccus  fis,  gcntihte^r  &  ^ 

a  C^ia  ftit  nlhilconlciie  T 

b    (^x  omnia  <]u.t  vident  in  icpiitant  neccfraiia  fal uti . 

*  Thcnph.  Plcriquc   g  non  iudaicc  viuis,tquomodo  Gchte''^  cogisiudaizarc?  f 

cxifliniant  hic  Pc- 
trum  a  Paulo  infimu 
lari  hypocrifeos,at  vcro  rcm  aliccr  habere  conflat.Qu^cum 


«  qilccnim  vidccurdiccreaduerfus  Pccrum,  t6fiJiiiquod.Tm 
*^  dida  (untacfinl1r..Petriisnamq;  cum  HierofolymiscflTet^p- 


mitccbat  circuncifionen>:haud.n.licebat  fiinditus  ab  lcgc  di 
ucrccrcVcru  in  Antiochiaprofedus.conuc-fcebacur  gcnci- 
bus.Qjiu  crgo  in  Anciochia  vcnifset  Hierofolymic^  aliquor, 
iubduccbat  Mcz  gentib.nc  Hieiofc>lymitanos  offcndeicc, 
nc liuuil  vt  daicc  Paulo couenientcm  mcrepandi  occafionc. 
Proptcica &r  Paulus obiurgat,atquc Petrus funinct.Sic.n.fa 
ciiiusdifcipulicransfcrri  abinftuucopotucrucacculhtopra: 
ccpcore,danccquc  filentium,tn  faciem  proinderefirterc,  fi- 
gura  crat  tanquam  fi  pugna  icuera  fuiflcc,  non  coram  difci 
pulis  fc  mutuo  incrcpUilient.vchemctcr.n.eosofFcndifsenc. 
lam  vcro  in  publico  formatapugna,ac  vcluti  fludio  paraca, 
corrcdio  difcipulorum  erat.Nequc.n.ciuicquam  contradi- 
cit,vndc  planum  cfl,quod  corrcpcione  I-*auii ,  a:quo animo 
tulcrit  atque  fufccpctic . 

b  <Xiiiarcprehenfib.cr.  *  Hicr.Nonideb  rcprchenfibiliscrat, 
quiacu  illiscdebatj(ed quiapoflcaproptcr  homines fefub- 
crahcbac . 

c  "Prii-i  euim  (juatn  ve.cju:.  Quida  (jmulatorcs  lcgis  ,  qui  a^quo 
lure  Chriflu  &:  lcge  venerabancur  qiios  timeiis  non  milce- 
batur  Gcncibus.Qiiod  fi  folu  efsct,  non  cfsct  reprehcflbile. 
Sicuc  &c  ipfe  Paulus  pro  fcandalo  aliquado  ccflit.  Sed  in  hoc 

AMi.vbi  fup.  Coatumefl.quod  Gcntescogebat  Ijdaizarc. 

d\f.{Jiniutanonitinscotjfetif.  ■}<  Theophyl  Hypocrifim  rem 

ipfam  appellac,n6 enim  vulc detcgcre  mete  Pctri .  Simul  a« 

tc  proptcrtos,qui  vchcincntcrlcgetuebantur,  hypocrifim 

Inter  cpift.  ^  "^ ln^^nlationcm  appcllauit  hoc,  vt  lunditus  toUatcorum 

Auftcil  II  iii  aticilum  &L  pcrpcniionem. 

«er  cpilh Hic  c  Sed  (um  vi.Hicv.  ad  Aug.P.iulus  in  Pctro  non  potuit  tc- 
prchcndere  q5ipfctccit,nCGargucrefimiilationc,cuius  S£ 
jpfc  rcus  ciat.Sed  fuit  h^c  rcprchei.io  difpefacoria ,  n6  vcra. 
Nec  Pctrus  peccauit,nec  Paulus  procaacerarguic.Pccrusac 
fuic  huius  dccrcci  au(i.tor,Icgc  poll cuangciju  non  eire  fcrua 
dam.qui  pofl  vifione  linthci  ad  Corndium  intrnuit,&  cuin 
Gccibuscomcdit.Quictiaqu^iiioncm  dclucrclbiuit.Ci; 
C  .n.PaulusiStiiJarnabasiacouerfis  mulcis  Getibus  vcniifenc 

Antio 


(oo.S^. 


NICOLA  VS    DE    L  YR  A. 

I     Txnx.cos.fciHcetfcaiidalfzare. 

X     Et  fimulatio.  CHinsiutdteilm  poflra  explatiablur  magis  ad  pe 

ritatetn  eUangelij  in  modo  obferuandi  tcgalia.vt  diciturpkmus. 

}     Coram  om,  ^uia  defe£lus  erat  pMuus. 

4    Si  tu  cuni  Ju.fis  gcn.&:  uoa  jud.  vi.  fciiicet  ante  aduentutn 

Juii<eoiHr/i. 

„ .  Gcn, 


Antiorhia,  quida  dc  iud^ad!ccb.int,rinelcgc  M.wfir.cfiii , 
ncpofii  f.-iIu3ri,tucvtriqucdehacqu5flion''afccndcrucIc- 1 
rufa!^  adapoflolos.P.-crus  vcroaic.  Deusdedn  illisfpiriiu  ficut  i^ 
tr  nob's,et niliH difcreuit  ifter  nos et illos  fidepurrficans  ccrrda eo> u.  ! 
iluid  crgo  tcntatis  Deu,i».i)0'iere  iugum ,  quod  ncque  nos  ncq;  pstict 

Hofiri  portarepotuithuii 
Scd  pcr  graciam  crc- 
dimus  faluari  ficuc  iSc 
jlIi.Pctrusit.iqucbc- 
ncfcnfitdcabolitio- 1^ 
nclcgrs,fcdfimulauic 
pr^  timorc  Iuda;orri, 
ne  occafionc  gctiu  m , 
a  fidcrcccdcrec,&fici 
pcrdcrct  fiiu  grcgc.; 
Simulauit  autcm  &- 
Paulus  pro  fimili  mci 
tu,  vt  incircucifuMT,    , 
Timothqi.&ipfcqi  ,i„^ 
niitriuiC  comam  ».\j 
voco  vt  Naz.ua?i ,  ii  j 
Ccnchriscx  lcgecai 
puttotodit.Poli  nni 
ta  cti.'m  in  Icrii.}'. 
cofilio  j3cobi&:  prc) 
bytcrorum  punhcj 
tuslccundumligci 
inirauitintcmplu!) 
6i.  hofliam  obuilic ; 
Eccc  quomodo  Ji 
dausltidaris.  , 

'  Aug.vcrodcCc 

bus  crcdentesdicitlcgisonerc  libcros  e{re,dclud^is 
cflc  fiibicdos,ncc  pcccarc  fi  circucidunr&  facriricac,  fi  mil 
fpc falucis  in  cis  no  cofticuanc.  Nce  pccc;U  Pctrus  fi  ludail 
zatjfcd  c^  Gcntes  cogit  ludaizarc  fuocxci.*iplo,inquo  foi« 
Pauluscum  rcprchendit  vtdotlorgctium,  t*i  litrcprchcri| 
fio  vcia,  non  d;fpcn(htoiia. 

*  Hicr.Scd  fi  pofl  c uangtlium  benc  facit  qui  I.adaizat  in  {| 
crificij  S&.  cxtcris,  in  hercfim  labimur  Chcrinchi  &  HcbwJ 
nis.qui  pp  hocfunt  anathemacizati,q,  cuangcbo  mifcucri" 
cultus  Icgis.Qui  cu  volut  i'<i  lud^M  &L  Chnftiani  tfic,  t\cmi 
siit.t t  li  talcs  fufcipi  mus  vt  in  ccclefia  Dci  faciac  quod  fc^ 
ruc  in  fynagoga  fachan^,n6  illi  Chnfliani  ficnt ,  fcd  no$  Ii 
daros  facicnt.  Sut  vtique  ludijorii  ccicmoni^  omnibtis  m» 
tifcriC  fidcIibus.i'/««.«./f^^i5  Chnflus .  Itc,  Itx  C-propi^et^  vffii 
adloantie  .Et  confummabo  teftamentunouim  fupcr diniu/n  Jfrac.WSi 
non  dicitpopulogcntiu,fcd  lud^iSjVt  no  in  vctui^atclkccr**'^" 
viuat,(cd  innouitate  fpintus.Nccsfitillcceremoni^rcs  \r 
diflfcrcntes  intcr  bonum  &  malum.Si  obfcruande  funt,fai 
tem  affcrunt.Si  autcm  non  affcrunt,  non  funt  obicruanda. 

*  Theophyl.Ncquc  hec  diCtio  perturbec,non  cnim  vt  c< 
demncc  Pccrum  hecdicic,fcd  propcer  eos ,  quihmc  frudi 
accepturi  erant  aliquem,fi  aud  ircnt  quod  Petrus  incrcpitu 
cfTctjCcu  lcge  detcncus. 

*  Hicr.Quamuis  hoc  faccrct  propter  fcandalu  lud^rum 
tamcn  publice  illum  conucni, vc  6i lud^is  fupcrbia,(Sc  gcm 
bus  defpcratio  toUcrecur . 

f    DJAr;Ce/)/;*,Aug.IpfePctrusq5aPauIoficbatvtiliter,1i  . 
bcrtatecharitatisfecu,acbenignapiccate  vcilitatisacccp  ,  '.. 
Atqucitaexemplupoflerispr^buictantofanclius.quato  ..  , 
jmitandridifticiIius;quo  n6dcdignencur  maiorcsiicubi  fc 
te  rcdi  cramite  icliquiflent,ct  a  poflcrionbus  corrigi .  Lai 
jiaquemflxlibertatis  in  Paulo,  iandshumiliatisui  Pctrcj 
Dixi  Cf.vt  in  eo  qui  primus  cft  difcant  ca:tcri.  '< 

Hicr.Hmc  difcanc  Galach?  Pccri  aufloncace  non  cflc  Ii 
daizandum,qui  inhocrcprchcnluscfl. 
g     Q^omodo  Gen.co.  Non  doccntis  impcrio,fed  conuerfat.if 
iiis  cxcmplo. 

*  Hier.Non  ex  opcribus  Icgis,Tcd  fola  fidc  ficut  gcntc  i  p 

4^  vicaui  I 

-  r 
J  Gcn.co.Iudai.  non  imperio^fcdfaSo ,  quia  ex  modofe  tjaben  \ 
in  t(gali}}us  aliqui  Gentiles credcbant  torum  obft  rnaiioue  ncciffar 
adfalutetti.^d  maiori  tamcn  declarationem  hui/ts  titcrx  &  ptMcd  i 
tisfcii:dii,quodHier.&.yfug. videniur  variafenfiffe  de legaiiu  ceff  \ 
tione.tnaxime  quo  ad  certmoniatia,dc  quibus  tfi  hic  fermo  .  Hicro 
enim  dijiinxil  duo  tepora  tantu.t^tiu  antep^ffione  ChriHi ,  ///  quo  l 
^atia  iMbmiit  vim  obligatiuam  &  expi^liHamfuo  modo.  Miitdpt 


¥p4' 


'iii 


1 


I 


8i 


AdGalathas        Cap.  II. 


4 


fNon  profelyti.    TSumus.    b    Treffcatoresqnidem,  fed  non  ,  vi  Gcntfs  idololatrx,  Jc  immuiu^». 
c    tFeccatores  vifus  cft  dici  valde  iniquos.nondehis,  qui  cuiu  iuttcac  laudabiliterviu.im,non 

funt  linepeccato.  d     1  Sed  tauicM. 

t  _  -    1  c  ^    ■  d 


^  vicaminChrinoinuenifiTcoe  nofli,curfiibtrahisteageiiti- 
A  biis^canqnam  a  peccatoribus. 

a    ?^w.C6mcndata  audoncate  fua  iam  ronibus  incipic age 

rc,c.carnales  obferuancia?  poft  Chriffu  non  funtobfcruade 

q.d^Gcntcs  non  debent  ludaizare ,  quia  nos,  qui  valuimus' 

inlege  ,  fcimuscam 

ao  iiiftificarc,&.'  ideo         » 

ca  dimiffa  ad  Chri- 

fjum  confiigimus. 

b     ScieyttPS  aute,quod. 
^    Hieronymus . 

Operalegis,  circun- 

cifio,  &fabbathum, 

diesfefti,6c^  carcera, 

qux  non  propter  lu- 

ftitiam  ,  fed  ad  cdo- 

mandam  populi  du- 
■(t  ritiam  funt  manda* 
I    ta. 

•?«  ChryfoRomus. 

Vide,6^hic,vc  om- 

nia  circunfpedle  lo- 

i|uitur,non  enim  ait, 

Reliquimus  ]egem,vc  mAla.m,led  vt  infirmam  .  Cxterum 

in  progrcflu  declarat,nonfolum  otiofam  elTcjVerumetiam 

periculofam. 
1.  c    'm/iperfidem  7f.No  ideo  dicit  ex  fide.q,  opera  bona  fru- 
'  ftrentur ,  cu  dcus  reddat  vnicuique  f  m  opera  fua .  Sed  quia 

opera  funt  ex  gratia ,  non  ex  operibus  gratia ,  quia  fides  per 
.(  diledtionem  operans  mhil  operaretur ,  nifiipfadilediddei 
1  diffunderetur  in  nobis  per  fpiritumfanftum ,  nec  ipfafides 
i    eirct  in  nobis,nifi  deuseam  darec. 

i  d  Ow»»/^  f<r>-o.Nota  quod  de  Iud;Eis,ponit  bomo,de  Genti- 
j,  bus,caro.HomQ,ibi, ^cienies  autem^quod «on,^c.Caro,ibi.Pro 
' ;  fter  quod  ex  ope.  (&c. 

e    Qjiodftquxien.  Bed.Si  nos  reuera  cognouimus,non  pofTe 

iufiificari  nos  nifi  cranfeuntcs  ad  Chriflu  ,  nunquid  pacitur 

'  Chnflus  relabi  nos  ad  id,q3  eramus?Qd  fi  pateretur,profe- 

,;'  fto  minifler  nobis  efiet  peccati ,  i.  prioris  rtacus  noftri  ficuc 

<:  fuiflrettranfcunnb.adfeminifteriuititiiE.  Vel.  Qnod fi qujcr. 

Dixi,q,  ex  openb.legis  non  eft  iuftitia,quod  Q^nos,g.  in  lcge 

maiores 


maiores  fuimtvs,  inue.fu.in  ea  fu'fle  pe.  q,  inde  apparet,quia  D 
qii^nmusin  Chrifioiuftificnri.quiacurinChriftoqrcrcni» 
iuftifican,nifi  qi.ii;i  in  jege  no  cT.^miis  iufti  r  Ec  fi  nos.g.  in  ca 
f  fe£tieramus,fuimusexea  pcccatores,tficlexvbieunq;  eft 
niiniftrat  peccatu.Et  fl  lcx  minifltat  peccacuin,tunc  fi  Chri 

fius  lc2,em  minifirac 


&  peccarum  ,  fcd  no 


a  Nos  natura  Iud?i,&  non  ex  Gentibus  pecca'rores.Scientes  « 

O  a    ^Qyntufcunquc  in  lege.    |ludiuj.    b    lciuifumdcfaciificiis,  &  aliis  legibus.  Z 

INullodenique  modt>; 

^  autem  ,  quodnoiuftificaturhomocxope^ribuslegis.nifip  J 

a    T  idc.l.qua  cieditur  in  Chriilum.     b    ^Etgo  eiiam  ncs  Iud.i;i ,  ficut  &  Gentes. 

c    lOperafunt  exgiati.i,fed  uonex  operibu^gratia. 

fide'm  lefn  Chrirt;i,nos  in  Chrilto  lefu  crcdimus,vt  iuftilicc  + 

a    ^Qa.a  ipfi  prinia  eftex  quaimpetrantur  CTtera.  b      ^  Aliijuomodo. 

c    tO^a  ludius  non  eil  iu;ius  e.\  lege,rauIto  minus  caro,idcil,peccator  ex  Gent^bns 

murcxfide  Chri(li^&  non  ex  operibus  legis.  t  propterqcf 

a    f  Gcntilis. 

d  exoperibuslegisnoniuftificabituromniscaVo  Quodfiq 

C  a    Scd  (i  dicitis  nos  peccall'e,quod  legeni  dimilimus,&  in  Cluiiio  iuftitiain  qu.Trinius,  tunc  qui  hoc 

pricepiteitpeccati  miniiter,fed  nunqu  d.quafidicat  miiuui  cil,  fi  quis  dicar. 

f  rcntesiuliificariinChriftOjinuetifumuSj&ipfipeccatores,  ^ 


5 


E 


cll'  minifter  peccati, 
ergo  nec  m, i n  iiler  lc- 
gis .  Quod  fi  forte  vi- 
dcrctur ,  qiiia  cam  .nci 
implcuic.  Scdabficq, 
eam  miiiifiraucritdo 
ccnseam  poftpafiio- 
nem  fLiam  feruadam. 
Ecfi  notft  minificr  le 
gis,  curcaferuaretis? 
f  /".noopinioneha- 
biti,  fed  rone  probac. 
4«  Chry.  Nafinon 
poteft,  inquit  fides  in 
eu  iuftificare,  fed  op' 
eft  rurfiim  ampledi 
lege,&!:  fi  pofreaqua  lege  reliquimus  ob  Chnftum,n6"iufti- 
ficamur  cx  legis  omilIione,fed  condenamur.coperiemus  il 
lum  etfe  cam  condemnatio:iis,cuius  gratia  cum  legem  reli 
<juei  imus,ad  lege  vltra  recurrimus ,  Videi  in  quancam  ab- 
lurditacis  neceftlcacccocgit  oratione,^que  validepugnct. 
Induifti  Chriftu,mebrij  fadiis  es  dni,  &  adhuc  circa  legem 
ferp  s? ,Vidclicet  vcritus  lege  ac  ricus  illos  omitcere  ?  Ac  ne- 
quaquacimeresiege,nifi  fidcm  contcnercs,vt  q  imbecillis 
ncc  pcr  fe  valeat  confcrre  falute.  Quod  fi  no  eft  necefTe  fer 
uare  tota.nec  partem  quidc  feruare  neceflc  eft.  Et  fi  ferua- 
da  eft,tota  feruanda  cft.  Si  tota  fcruanda  eft,non  oportet  aii 
fcultareChrifto,aut  fi  Chriftoaufculrabimus,legis  trafgref 
fores  efiiciamur  oportet.Si  opcrtet  ea  feruarcqui  no  ferulc 
cranfgrelfores  funt,  huiusauttranfgrcffioiiisChriftusno- 
bis  audor  eflc  dcprchendetur,  (  qiii  nobis  eft  audor  falu- 
tis)nam  ipfelegem  fuluit ,  eam,quxtaliapra:cipit,  /k^  a-  p 
lijs,vc  foluerent  prscepit .  Poft  h.rc cum  fcrmoncm  co  re- 
duxiftecvc  viderccur  abfurdus,no  lam  erac  opus  probatio- 

num 


J 


»» 


NICOLAVS    DE    LYRA. 

pafTionem  Chrifti  in  quo  legalia  fecundum  ipfum  ftatim  crant 
inortifcra.itag»  feruantcs  eamortalitcr  pcccarent.  Etconfcquc 
terhabuit  diccrc^  apolfolipoflpainoiic  Chritii  nanquam  ler- 
llauerunt  ea  fecundum  ventatem,  fcd  folii  qda  pia  hmulatione 
fcilicet,ne  fcandalizarcnt conuerfos dc ludacis,  &  aliorii  conucr- 
fione  impcdirent.  Quat  quidc  iimulatio  non  cft  fic  intel]igcnda 
cg  aftus  illos  fccundum  rci  vcritatcm  non  facerent,  fcd  quia  non 
bciebantii  ostan^  lcgiscxrcmonias  obfcruantes ,  licuciiquis 
pellicuia  mebri  virilis  abfcindcret  non  caufa  circuncilionis  fcrua 
di.ledfanitarisrccuperandi.  Scd  qrhindctes  vf,^apoftoIipp 
fca  idalii  occultarent  ca,q  pcrtinct  ad  ventatc  vitx,&  doftnn*, 
&.  q>  fimulatione  vtercntur  in  his ,  q  pertinent  ad  falute  frdcliu, 
lotonuenicntiusdifbnxit  Aug.tria  if\.  Vnu  ante  painoneChci 
fti,in  ijuo  legalia  curfum  fuu  habucrunt.  Aliud  aiit  poll  diuulga 
tionc  cuangelii,in  quo  lcgalia  funt  mortua,&  mortifcra.Tertiii 
elt  tpsmcdiii.f.a  paHione  Chrifli  vfque  ad  diuulgationc  cuangc 
lii,iii  quo  legalia  fuerunt  mortua  ,  quia  nul!a  vim  habebant,ncc 
atiquis  ca  feruarc tcnebatur.th  non  erant  mortifera,quia  couer- 
fi  de  iudaiimo  potcrant  illa  licitc  feruare ,  dii  th  non  ponercc  in 
eisfpereputantesilla  fibi  nccefTaria  ad  falute,quia  hfineeisfi 
desChriiti  iufbficare  non  poffct .  H.tc  aute  liceiitia  feruandi  ad 
tpslegalia,fuit  ex  inflinftu  fpirituffaniii^quia  fi  c5uerfis  delu- 
daifmo  ad  fide  (tatim  fuifTct  mhibitus  legis  ritus,  ficut  conuerfis 
de  Gentilitate  idololatriatcnltus,  viderctur.q)  lcx  fcmper  fuiirct 
niala  ficut  idololatria,ncc  per  confcquens  a  dco  data  fuifret.Illis 
autem,qui  conuercebantur  de  Gentilitatc  non  incrat  caufa  talis 
obfetuantiac .  proptcrquod  PauluscircunciditTimotheum  ex 
matre  ludaca  natum, A£t. 1 6.a.Titu  vero,  qui  natus  fuit  ex  Gea 
t^libus,noluitcircumcidere,vtpr*di6tum  eft.Gentilibustame 
'mpofita  fiiit  ad  tps  obferuatio  aliquorum  Icgalium  ,  vt  habetur 
Aft.i  j.r^  abftinerct  ab  immoiatis  fimulacrorum  ,  &  fanguine 
fuffocato.non  tanq  nccefTariis  ad  falutem,  fed  ad  amicabiU  m  fo 
cietatemIudarorum,&Gentiliumadinuiccm.  Namillotcporc 
ludiubhorrcbant  ifla  comcderc,  ficut  ctiamfrcquentercontin 
gii.t)u6d  aliqui»  exifiens  in  locictatc  aiterius,  abftinet  a  cibis  fo- 
tioli.oabominabilibus.Procc  'ertte  verotemporc,ccfrantecau- 
fa  ccir.iuit,&  cffeftus.  igitur  apoftoli  dc  ludaiftno  conuerfi  tcm- 
pore  intermedio,  f,a  paUione  Chrifti  vfquc  ad  publicationc  cua- 

gelii. 


gelii,  leguntur  aliquando  feruafTelegalia  licite  modo  praedifto. 

Sed  ccncra  hoc  videtur  ,  quod  h.c  dicitur ,  quod  Pecrus  fuit  re- 

prehcnfibilis  ex  tali  obferuationc.Dicendum,qu6d  non  pecca- 

uit  ex  fafto,  quod  crat  fibilicitum,  vc  diftum  eft.icd  cx  modo  fci 

ciendi.quia  in  hoc  nimi^  diligcntiam  adhibebat,  ne  ludxus  of- 

fenderct,  ita  quod  ex  hoc  fequcbatur  fcandalum  Gentilium,  in 

tantum^quod  aiiqui  inducebantur  ad  credendum,qu6d  talis  ab 

ftinentia  ciborum  in  legc  prohibitorum  cffet  neccll  iria  ad  falu- 

tem.Et  propter  hoc  Paulus ,  qui  erat  Getilmm  apoftolus  ipfum 

publice  reprehendit ,  &  Petrus  audito pcnculo Geunlium  fibi 

acquicuit.pp  quod  licct  peccauerit  in  modo  obferuahdi,  (  pro- 

pter  quodvcrcreprchcnfibilisfuit,  vt  fcribithicPaulusin  fcri- 

ptura  carh(>Iica,in  qua  nihil  clt  falfum)  fuit  tamen  pcccatum  ve 

nialc,  quod  bcne  fuit  polt  confirmationem  fpiritulfinfti  in  apo 

ftolis.Vndc dicit  lo.  t.canon. i.c.S^i dixc)iraus,quia peccAtum nm 

habemui  nofmetipfoiJeduLimus,zir  veritas  in  nobis  non  eH,&-c. 

1     T^sna'».  Hic  cx  praediftir  iufertconclufionemintentam.f. 

quod  lcgalia  pcr  doflrinam  euagclicam,  quam  praedicauit  func 

euacuata,nec  vltcrius  funtfcruanda.  Etprimoottendit  hoc  ge- 

neraliter.fecundo  fpecialiter,ibi:S'  enim.C'rca  primum  facit  ta- 

lem  rationcmcludxi  pcr  fidcm  Ciirifti  contcntam  in  cuangclio 

iuftificati  dimittunt  Ieg.Tlia,ergo  Gentilcs  per  candem  fide  iu- 

ftifica  ti,  qunles  crant  Cjalathl ,  quibus  rcfbcbat ,  multo  magis 

dcbcnt  dimitterc.  Confcquetia  pater,quia  lexfuit  data  ludacis 

&  non  Gcntilibus .  Antcccdens  probat  apoftolus  per  feipfum, 

&  alios  apoftolos,dicens.T\^rtJ  natura  Iudji,&  non  exgcntibui  na 

ti pec(*t(jr.yS.i.nos  qui  fumus  natione  ludxi ,  &  nonex  Gentib- 

bus  nati  fuimus  peccatorcs  fupplc  quandiu  fuimus  fub  lege  exi 

ftentes .     2     Sctcnes  auten:,  r/uia  non  iufiifjcutur  horno  ex  operi' 

bus  /e.proprer  fuam  impcrfcftioncm . 

3  J^ji per fidem  hfu Chnfii.  Vnde,&  patrcs vcteris teftamenti 
non  fuerunt  iuftificati,  nifi  per  fidcm  vcnturi. 

4  Et '  ot .«  Chrifio  lefu  credimus, vt  luflificemw.  Per  cande.n.  fi- 
dc  iuftificantur  fideles  noui  teflamcnti,  quia  que  illi  credideruc 
venturum,ilticredunt  vcnilTc,  &  rcdeptionis  mvtteriu  coplcuif 
fc.Sed ija  pfeudo apoftoli  dicebant,  q»  fidcs  Chiifti no  iullificat 
rinclegaliumobferuanonc,  ideoconfequentcrhocremouct,di 
ccns.     5     .^ody;^«<e./«/./HC/>n.  idelt.infideChrifti. 

6    Inuentifumtis.c^d  eft  fi  h^c  Hdcs  noniuftificat  abfq;  legalib. 
Tora.^.  q  I     Tiun- 


^Sj         GloforcI.&NicoIaicleLyra'.        484 


niim  apparatu  acj  confutationcm,  fcd  fatis  crac  nci;aflc  ac  di 


A  ccrc. 


cifur,  E^  p;jr«r  f « tracji  dir.  Vc  al  ibi  aic  apoftoh;'!,  i^'//-!  1«/!/;/» /■«'.t 
fuo  Hop  T C' eicjidpro  nmuib.nohis  tradidifillH .  luUas  liTit',  tjuid 
fecicrVidcs.quia  non  quid  faciac  homo  cofidcrandfi  ett,lCij 
qijo animo,  &:  voluntate  taciat .  Jn  codcm  faito  inucnimus 
dcym  in  quo  inucnimus  ludam,  Dcii  bcnedicimus.Iudanj 

I     deceftamur.bcncdi-. 

fQiiod  Chxiftus  pf  cciuerit.qni  legrm  dcflfMxit,  «el  qui  eam  miniflrjnit ,  f RO  cnim  fcquai  eiat  le-    *       cimUS     charitatem 
g:in,4!clliuxi  raiion=bilitri  viucndo.Sc  ducc:  rto,  ^  U  ic.Tiiiiic-i,  toniia  lcncnilacio.iuinjieraufto-  \         _      v,iiai  ii.ai.w,iii  , 

rein  lcgis  pfani  lcgcindinn!i,i)u.ilifimo.-tuui  nuliuni  iLi.fumeius  fubcni  .  J       deteltamur  ludx  ini 

a  nunquidChriftuspeccati  miniikrcft?  Abfic.Si  n.cjticftru-  4    quitatem.  Deus  cogi 
b  xiitcrurexaifico,pra:uaricatoremmcconfticuo.Egoenim  l    ^^u,uldcmS^^^^ 

--  ■■  f  E;  uofium,  «luia.     b     1  Concupitcentij  no;i!i:  mco  criuifixi/iint.  ,'     ,  ^      . 

'-  •         ?--....        ..^k-T    ludas  cogitauit  prc 


Auga.in  pM. 
iii.&tr4c.a». 
lalcr. 


3  ^  ^iyJf.Siquideaducrfusvohcmcrcrabfurda.&inucrc? 
puda  nihjl  op>  cft  oratorijs  ronib.fcd  futiicicabncgarc  folu, 
b    EpXrptr  /f.fpintualitcpintcllciilam» 
p    Mor.fim  le.  nc  car 
palitcr  viuam . 
(j    yideovi.  N5mi- 
hi,quDd  ian)  pctlfum, 
quiacum  Chnfio, 
e  Confixus.  idcft  crux 
Chrifti    extinxic   in 
Cliiiftoj  nicardorem  pc-ccsti 
vciam  vltraad  idno 
extcndar,  Scd. 
f    yiuo.  In  vircutib» 
yigorcm  bcnc  cpc- 
jrandi  habco. 
g     lam  non  cgo.  Ille 
peccacor  ,  qui  prius 
cram, 

h  ^rJCfcr.'.  !dcn,no- 
pifas  Chritti  apparcc 
in  mc.Ad  quidcrgolcx? 

•j«  Chryfo.  Si  contcndamus lcgcm  ffatucrc,  hoc  ipfo red- 
dunt^tranfgrcflbrcSjquicontendamus  feriiarc,q  dcus  anti- 
quauit.  Moyfcs  dicit,Prophcta  fufcitabit  vobis,dc  fratribus 
vfiSjipfum  hcut  mc  audiccis,  nimirii  dc  Chrilco loques,Ita- 
qucg.  huic  non  obtcperant.lege  tranfgrcdiuncur .  Itaquc  ii 
punc  lcgi  fum  aufcultaturus,lcgcm  ipfam  tranlgrcdior . 

^'Ptrleg.  crgo.AfO(./«w.non  dicit  lcx  mibi  mortuaclt.fcd 
Peut.i8,  egolcgimortuusfum,Senfuseft.  C^cadmodiicxanimisac 
mortuus  nonpocau(cultarcpceptislcg!S,icanccego,q,ex  il 
lius  malcdidtione  morcuus  fum.  l^t  dco  viuam.  diccndo  aute. 
Chri/io cmcifix.fim.  baptifmu  rette fignificac ,  cfi  vcro dicic, 
yfuo  aut  iarn  non  eg.viu.vero  in  me  Chriji.  fignificat  fcquenccm 
Vic>Ef6ncm,pcrquam  morcificancur  membra.  C^idautcit 
viuir  vcro in  me  Chrifl.  Nihihinquic^gcrit-a  mcq,  nolic  Chri- 
ftus ,  .Ciucmadmodum  cnim  peccacum,fi  viccric  ipfum  cft, 
quod  viyic  in  hominc,animum  ad  qua:  vulcpcrcrahcns ,  ica 
li  co  morcyo  ,  qux  Chril^ofunc  placicafiancncchumana 
dcinccps  cft  ^uiufmodi  vica ,  vidcliccc  ipfo Chrilto  viucnce 
in  nobis ,  hoccft  agcncc  ac  dominancc. 
i  Qmd aiit. ^  Idcjji.  C^iancij  ad  vctcris  vicje  rone  ac  lcgem 
accincc,dignus  era  estrcmo  fupplicio,  oes.n.pcccaucrunt,& 
oes  mortuieraniusjfi  minus  experientia ,  ccrtc  ludicio .  Cii 
igitur  lcx  accufafret,&:  dcus  c6dcmnaflc;t.-  Chriftus  intcruc- 
nicns,ac  fcmec  exponens  morci,nos  omncs  eripuic  a  morte. 
.  itaqucquodnuncviuoincarnc,  infide  viuo,hoccfl,perfi- 
dcm.quam  habco  in  ipfo,vjuo ,  Nam  ne  id  fuiffct,nihil  ob- 
Itabac,quominus  intcnrcnt  vniucrli  •  quod  &c  accidit  in  di- 
luuiOjfcd  Chrifti  aducntus,iahibcn§)ram  deifacic,  vcpcr  fi 
dem  viucrcmus . 
G  k    Et  i>  <?./t . AccendCjQ,  filius  femctipfum  tradidit,vc  hic  di- 

cicur. 


^Ati  luinnrcmdci.     a     5E;  pofium,  quia.     b  , 

per  lcgcH)  legi  morruus  fum.vtt  deo  viua .  Chrifto  c(')fixus  J    -^  -^^  ^^,^ j.^,^ 

•     fN.Hieftiu  mBiu!l.tiJiiiM.f.:ddeo.     h    f  iiieft.»ftii«hr>iii.i .  c     T  Nmun.  .  .'     i       -. 


f  ideft.vctus  hoino  .  c    T  Nouus. 

fum  cruci.Viuo  anie  la  no^i  cgo  yiuit  vero  in  me  C^riftus. 

a    lEt  quidcft  exponit.     b     1  i  bene  polfum  oj.etaii.     c     ^  C.irruiitibili ,  in  tjua  c.l  iiicentiuum 
vitio.um.i.ijuodignc  noiivrot  pcr  lide  ca.nonper  opera  Uboiiola. 


^CuiUk  iiiio  valcrc  potelt. 
-  d  ■ 


B 


i)     dominuni,filius  pre- 

10  eium,  qu6ddedic,p 

11  nobis .  Diucifafada 

Quod  aute  nuuc  viuoincaVnc,infideviuofi!iidei,q,diIe-  '*  facic,  cumtamcnfic 

a    ^rct  hoc  fidc$effic!ci.imhsbet.    b    Pet  dilcclione.    c    (^tantus-.    SoJuin,  non  ajiud  lacr.ficiu.    '?    Vna  CCS  CX  duiCrilS,'i^i 
'     d     Ali.i5  Nonljiuii)gratusgrati*dei.     Nonabiicio,vel  non  (uuuiigiatiis,  vt  aliudei  compatarcin.  ix    Cam  in'Ueamiir.  Vnil 

^  xitmc&tradiditfcmetipfum^pmc.Nonabiiciogfamdci.  15  amandum ,  alccium 

irrgo  non  tccipjolcgcm.quod  efii:i  abiicetcgraiiJin.nccudbco.^uia  .         1E;l.         IFtulira.  |  (^    daninailduni,  VllUni 

1  SicmniperlegeiuUitia,  ergoChriftusgratismortuuscft.  17  glonficandum,a!cc- 

iS  rum  dctcitandumia 
ucnicmus. 

^  Chryfo.C^id  facis  o  Paule  dum  coia  propric  tibi  vcn- 
dicas , qua^quc pro  toto  tcrrarum  orbe  facta  funt ,  tibi  ftcis 
pcculiaria  ?  non  cnim  dixifti,qui  dilcxit  nos,  fcd  qui  dilcxic 
mc.Atqui  cuangclifta  dicit ,  Sic  dcu,s  dilcxic  mundum.Er, 
fcd  pronobisomnib.tradiditillum  Cumconflderarctapo 
ftolus  mfirmitatem  humana:  naturx,&  incffabilcm  dci  fo- 
liCitudine,tum  quibus  illu  malislibcrairet  qu«  bonalargi- 
tus  cfTct,  infiamatus  illius  dclidcrio,hunc  in  modii  loqmt"'. 
C^quide ,  &c  prophctx  non  raro  deij  coem  ,  fibi  propriun» 
faciunt,hoc  modoioqucntcs .  Dcus  dcus  mcus  addclucc 
vigilo.Pra;terca  vcro  dcclarat  hoc  quoque'parcilc,vtquil- 
quc  noitrum  no  minus  gratias  agac  Chnfto,  y^fiob  ipl.im 
folu  aducniircc.Ncquc.  n.recufaturus  crac,vcl  ob  vnum  ra- 
tam  cxhiberc  ccntacioncm,  adeo  iir.gulum  quemquam  ho 
mincm  pari  charitacis  modo  diligit,  qua  diligit  orbcm  vniJ 
ucrfum.  Itaque  viilima  quidem,pro  tota  oblaca  eit  natura,] 
ac  futficiebat  omnibus  icruandis  :  Cxterum  foIi,qui  crcdit] 
derunt.funt  quibus  vlui  tuic  bcncficium,  &lc. 
1     Si  enmptr  leg.iujiii.ergo  Chri.  ■^  Idcm.Si  mcrcuus  cit  Chri| 
ftus.clarum  cit  lcgc  non  poile  luitiftcare  nos.  C^ct  fi  lex  m- 
ftificacfupcruacanca  cit  Chniti  mors .  £c  qui  poffic  vidcrij 
hoc  coni  congruens,re  canca,  la  adoranda,ac  tcucrcndam,! 
oemq;fupcrate  hominu  cogicacione,ta  incifabile  mifteriu  J 
quod  patriarcha;  qmdc  partuncbanc,  prophcta  vcro  pr^dij 
xcrunc,angcli  vidcntcs  obffupuerunt ,  tum  cj,  caput  cit  di- 
uinx  erga  nos  foIlicitudinis,apud  ces  crcditu  ac  tcccptumj 
hoefruitra,&  incaftum  fKfu  diccrc?  Ergocum  conUdc-ra-ij 
recinfigneabfurd  catcm ,  li  tanta  talcmque  rcm  fupcrflu^ 
dicerentfuperfluc  fuifreiactam,  hcccnim  colligcbaturqpj 
his,qu2  facicbant,  ctiam  conuicns  obiuigatillosdccns. 

#  ca; 


NICOLAVS  DE  LYRA. 

I  Nun.Chri.pccmi.cit.  q.d.  hoc  inconueniens fequetur ex quo 
tradiditfidcmnoniuflificantem.  z  Abiit.  q.d.hocpatetfalfum 
ex priedi£iis,quia,fupra  , probatumefl,quoddoCirhaeHaHgelicaeila 
deo infpirata,&  perfi5la,quod non  ejjci,ft  iiiiiificartt,nam  in  hoc  co 
fiflit  iegis perfc&io,  3  Sie.hicojiendit  pariicutariter,quodlcga- 
liafint  akiciendafuiipjius exernplo,di.  S\  cnim,qu£B  d.Jcilicet,lvga 
lia,qudi  docui  dcbere  rcLinijut.  4  lic.tcobferuo  tanquam  neceffa 
ria  adfalHtem,,^-  alins  ad  boc  iniiuco. 

5  Pix.me.idtfl/ailo  confiieor  rrte  erraffe .  Qjjod  abfit  ideo  fubdit. 

6  Ego  enim  pcr  Lc.fcdicet  nouam. 

7  Lc^\,iScc.  juppU  vcteri. 

^  hAort.[\im.i,iqHantumeuacuat  Ugaliajicut  di&afuit  Jer.  3 1  .f. 
Ecce  dies  ve.di.do.&faciam  domuilfrael,  &  domut  luda  fadus  nO' 
HHrn,fccniidum paSum.quod pepigi  cum  pairibus  vcfiris.  Ter  hoce- 
nirn ,  quod dicitur ;  "^pn  fecundumpaSim.  per  quod  inttlligitur  lex 
Mofaic3,ojltnditur,quod  perlegem  nouamerateuacuanda. 
9     Vt 


9     Vc.d.vi.  per  Chrifli  gratiam,ideo  Jubditur. 

I  o     Chr.con.fum.cr.  per  compajjione  ex  fide  precedete.io  fcqt» 

I I  Vi.au.iam  non  e.habitans  in  mc  per  gratiam  vinificantem. 
1 1     C^od  au.nunc  yi.per  Chrijiigratiam. 

1 3  In  czxt\c.idefl,adhuc  exijiens  in  carne  paffibili. 

1 4  In  fi.  vi.fi.dci.  q!<i  in  rejurreSiione  dabit  mihi  corpiis  Immor. 
/e,  15  Qu\(i\.mc.  Exdilciiioneenimmaximavotuntariei 
tem  Jiibiit  pi  0  JaUte  noflra,&  quia  tantagratia  non  cji  Hcgligemi 
fed  veneianda  .idtojubdit. 

16  Non  ab.gra.dci.  idcfl,abiefiamnonreputo,quodtamcn  effif 
ft  abjquc legaiiotti  nonfnjficeici  ad J'alutem,ideo Jubdilur. 

17  Si  e.pcr  le.  \U.fupple  habeiur. 

18  Ergo  Chri.gr.mo.eft.;.y/«  caufa,ex  quofive  hoc  habebati 
iHHitia,quxf.ic>thomine>:i  dignum  vita xiixna .  Galathx  vero  hubi\ 
bantpro  inconuenienti  quodjrujirafuijjei  rnors  Chrijii,  &per  cunji\ 
quens  debcbant  inconuenicns  reputare  illud  cx  quo  frqucbatur,fciLic  \ 
^uod  obfcruatio  legaiium  iuflificaret,  vel  ejfet  neccjfuria  ad  Jalucen 

CUl 


A  i^  D  IT  10. 

Inca.i.ubj  (jicitur  inpoflil.£^p  enim  /c.gem.fcilicet,nouam. 

Hoc(p  dicitut.  Terlegemiigi  mortuusfum.  f  m  gl.  intclligicur, 
,g>  per  lcgem  ue.te.fpiritu^litcrintellcftam  mortuus  (um  lcgi,nc 
.carnalitcr  in  ea  uiuam.Vel  bc.Tcrlegern  mortunsjun/.ideltp  au- 
jftoritate  legisipfam  dimifi.  &  ficipfalcx  Mofaicadenuciatfua 
fiimiliionc.  Adq4*Ilcganf  ingl.trcsauftoritaics.  Prima  Deu. 
■       • i8.d. 


li.d.TrophetamfuJcitabo  tibi  de  mcdiofratrum  tuorum.  (]  quidci 
auitorita»  bcnc  iiitcllcita  natatjtp  prophcta.f  Chriflus,iufcit 
dus  crat ,  cui  crat  credendum  tantj  vcro  legifIatori,prout  plaii 
fuitoitcnfumin  additionefuperprxdidumcap.  Deu.&  iichf,' 
alia  lcx  a  lcge  Mofaica  erat  danda.  Allegatur  fecundoad  hoc  i 
glof.illudlerc.3  i.q  in  poilil.allcgatur.Tcrtio  allcgaturillud  p 
Sacrificium,&  obUtioriem  nolui^i^aHres  aiitem  perfecifii  w;i/,qut 


48) 


^  ad  liccram  fignificat,qu6cl  facrificia,&  oblationcs^qux  erant  de 
I  jl  pricipuisf^remonialibiis  ve.te.  non  erant  deo  pljcitadc  fc,  vc 
'      ibiJeroexponiturinpolul.  Vndchac  tresauftontatesquaram 

vna 


^d  Galathas        Cap.  III.        ^%G 


vnaaccipiturdelibrolegrs,  aliadeprophctis.  aliadepfalmis,  D 
funt  fatis  etHcaccs  ad  oftendendum ,  quod  lcgalia  veteris  tella. 
erant  euacuanda . 


SJti, 


ritatinonobcdire?Antequoruoculos 

i    t  Quaniuisfuisfcfdiiati,  8clluUi,tamcn. 

d  lefus  Chrirtus  t  profcriptus  ell:,&  f  \\\  vobis  crucjfixus  hoc  4  nunciationisindigcc 

e  (olum  voIoavobisdifccre.Exoperibuslegisfpiritamaccc-  J  '^"Trli  ."^^h  Am.i,- 

f  pifti. ,  ,n  ex  t  auditu  fid.i  .=  Sic lluln eftis ,  vt  cum  fpiritu  7  ^.IS "ftJquLnS 

a    ^lnitiuni  falmi»  habuehtis.        b    T  Cum  prouefttorci  pft  rainem.i.carnales  qu.tritis  confum-    3  i      •  ^   i 

J:...-. -,.... :'.,!..: :„-: 1 CrgO  cl  ICIt,  qUOcl  .10- 

9  te  oculos,&ivobis? 


ccepenns 


niSnc 


C  A  p.    III. 
t/~\  7«/tfn.Verba  irafccncis.O  infenfati  Gal.qui  nec  circu- 

\J  uenio.sapfc-udoagnofcunt. 
.jsTheoph.ComparatUrus  fide,&:]cgem,Prius  flulros  eos 

appeilat,non  vekici  lcgem  Chnfiicranfgrediens,fedfcruas, 

Nonenim  fijnphc;- 

tcr  fracrem  fiiuflul- 

tum  appellans,  reus 

cff ,  fed  temcre  .  Ifti 

auLC  omncs  iuftifil- 

nieltulci  vocatifunc, 

quicot  ,  tamq;  varia 

bonanon  fendcnces, 

vtilem  Chrifti  mor- 

tem  inucilcm  facific. 

■'  ^n.qtio.oc.  Aug.in 

oculis,&:  fenfib'  pru- 

;  deufu  Chriftus  mor 
ite  tcm,&:  diabolum  da- 
li,  naHevidetucnonip- 
io-  fc-  d.imnatus  effe.vn- 

j^  omors.Ei  hxc  cft  vir- 
ga  Mcyfi  ,qua;  verfa 

B  in  fcrpcncem ,  deuo- 
rauic  ferpcnccs  magorii.Hic eft  fummus  faccrdos  in lege,in 
cuius  morrc,  qui  fanguine  proximi  fuderant  ignorancer,& 
ob  id  mccucntcsad  ciuicace  refugij  fc  conculcrant,abfolue- 
bant'',&  fecuri  fiebanca  mecu.  Ica  morce  Chnfli  danaco  fu- 
perbo  falus  noftra  procurata  eft.Q^  infinuabat  ineffabileno 
1  men  diii  fcnptum  in  lamina  fummi  poncificis ,  a,erattcrra 
grammaco,i.quacuor  liceraru.qua?  func  Ioth,He,Vau,Hcch, 
idefi,priricipiu  pafliionis  vics  iIle.Q^Illecuius  ifielegahs  fa- 
cerdos  gcrit  perlona  ell  nobis  pcr  pcrfona  au6tor,&:  repara 
tor  vita:  per  Ada  amiffcC .  vnde :  Qul  afcendit fitper  oc.dominus 
no.illi,  Occafum.n.mortis  Chriflus  afccndit.i.triumphauir, 
diabolij,»!'^  morte  fuperando .  Scd  oculis  ftulcoru  vf  condc- 
nacuSjiJi  in  coru  fcnfu  tancn  crucifixus,vt  homo  in  quo  nul- 
lafpcs  fic .  In  illis  viuicChnftus,in  iflis  eft  mortuus. 
b  Fafcinautt.  Fafcinus,qn  magicis  dcluflonib.alicer,qua:da 
oculishominuonduntur.quam  func.  Dicitur  etfafcinus  vul 
go,qui  nocec  infancib.  Dicuntur.n.quorunda  oculi  vifu  vre 
tes,dum  &  hiceorum  aCtus  fafcinatio  df,&  pot  ficri,vc  huic 
peccacoinferuiantdxmoncs.  Similiterinuidia.tanqua  fafci 
nus  vrit.Inuidus  enim  non  modo  fibi  nocer,fed  &:  his  in  g.- 
ic.  busaliquabonaeffeincipiuncvndc  Salomon,  Fafcinatioma 
lignitatis  obfcu/ai  ktna.  Sic  fadtum  cft ,  vc uiuidi  canquam  fa- 
fcinantes  nocuerinc  Galachis ,  nupcr  in  Chrifto  renatis  ,  vc 
ijdcmGalathxfidci  fiomacho  naufcante  cibum  fpihtus  e- 

"  uomucrint. 

^  c    ^ti.qtiorum  ocH.  Vere  fafcinati,^a  ante  oculos,i.  in  veftra 

pr^fencia 


prxfentia  illc  tantus ,  qui  eft. 

d     lefusClm.profcr.efl.idcihc)ihErcdAti\s,&£.hQcinvobis.  la 

ahjs  non  dcberccis  paci ,  vc  rcgnum ,  &  hxrcdicaccm  fuam 

amictercc,nediim  in  vobis. 

Wcl.^niequomm ocu.profcri.  i.profcripciocius,ita fuicvo- 

bisncua,quafi  ante 
III.  vos efi^ec  facta ,  &:  in 

vo.  i.in  intclIecTiibus 
vfi,':  erac  crucifixio, 
vc  vel  fciretisquali- 
ccrfuttaj&quidcon 
tulic. 

Pro.efJ.Bcd.i.here 
dicate  fua  amific  vof 
ipfos.QiJaut  aic  cru- 
cifixiis.pondcrc  pro 


CAP, 

f  Dolcndo.  TClJJon  cx  lege ,  fcd  ex  fide  iuftitia  crt,?:  Chriftu» 
ex  dileilione (e  pro  nobis  tradidit.  lEt  cum  harc  oinnia  con- 
ftent.ft  in  his  inllrufti  fuillis.    1  Pei  mirt  patior.cm  commQnet. 

a    5  Vet  fimile,vt  quod  anteoculos  dt  non  vidcatis,vejitai 

fc  ingerit,&  ci  non  crcditis  . 

Infenfati  Galatha:,  g.s  vos  fafcinauit,  vc 

f  Alias  crederc  . 
1  Dum  pcr  lcgcm  Chrilius  defcritis,  Chriftus  ell  a  vobis  profcriptus 
fituta  pilato.Sc  diiinfufiicicntccreditisaciucihxorib    nodiftcitis. 


raatira  quibus  iullitie,nec  initium  potci.it  linbcri. 
c    f  Non  conlummamini,led  habita  perditis.     Etomnino 


CIJ 


carnc  confummamini  ?  Tanta  paffi  eftis  lo  Quoniamfideiocu- 

lis  viderunc  crucein 
cxa£tius,qua  qui  tum  cora  aftitcrunc,confpcxeruntfq;  .  Na  E 
plenfque eorum.qui  corporafiter  videiat,  nihil comodauic 
hi  autem,etiamfi  oculis  non  vidiffent,per  fidcm  exa£lius  co 
templati  funt.  Viua  vcluti  imagine  expreira  dcpidtus  eft  pcr 
prxdicationem,  vos  vero  credentcs  pricdicationi ,  ccu  prs- 
fencem  ipfum  confpexiftis. 

e  Hoc/b.>o.Comotis  per  increp3cione,probatci,lcx  no  cft 
obferuanda ,  quia  non  cx  ea ,  fcd  cx  fide  veniunt  omnia  ne- 
ccffaria,fpiritus,iuftitia,bencdidio.  Qj:>i.iamuis  fafcinaci,&: 
flulti  tii.  Hoc  vo.a  y.dif  quia  hoc  adco  euidens  eft,vt  &  iKilci 
doccre  queant .  Solu  fi  nihil  aliud  cfiet ,  hoc  ad  probandum 
fufficeretjCum  conftet,quia  fpi.ac.a»  exoperi.  vbilaborque 
nunquam  habuiftis.d»  exfi.  qux  .^uditus  facilitacc  venit. 
f  ^n  ex  au.fi.  Aug.Vtique  ex  fidc,non  ex  operib.lcgis.  Ab  ^"  '^""'^  ^*' 
Apoftolo.n.pradicata  eft  eis  fides,  in  qua  prafdicatione  ad- 
ucntu,&  pri^fenciam  fpintufiancti  fenferanc. Et  cft  fenilis. Si 
inillis  cpenb.  lcgis  effet  falus  vcftra.non  darctur  vobis  fpi- 
rituffan<5tus,nificifcuncifis.  Sed  fi.iicdacus  vobis.ancequain 
opera legis  habcrccis .  Scicndu,c],  nuncdeopcrib'  maxime 
tradat ,  cj  funt  in  facramentis,c}  non  func  ncceffiria  vbi  gfa 
fidei  cft.Bipcrcica  func.n.opera  lcgis,  parcim  in  (acramencis  Opa"  Jeg'* 
partim  in  morib.accipiuncur.Ad  facramentapertincnccir-  '^'P'^'"«- 
cuncifio,fnbbathu,neomeni.x  lacnficia,&:  huiulinodi  innu- 
merasobfcruantix.Ad  mores  zm.^{pnoccides,non  mcnchaheru 
&  hniufmodi.ln  obfcruantijs,fi  non  intclligantur,feruicus  fo- 
la  eft.  Si  autc  obfcruentur,&:  intclligantur,non  modo  nihil 
^  obfunc 


Deutcro.y.b. 


N 


ICOLAVS    DE    LYRA. 
C  A  P.    1 1 1. 

OJnfenfati  G  r.Poftqua  apoftolusiraprobauic  errorc  dc  lcga- 
liuobferuationecucuangclioex  perfedione  legis  euage- 
laa;,hicconfequcnteridefacit  eximpcrfeftione  lcgis  Molaicx, 
Iftitii  diuilio  no cft  pcifa.quia  in  pccdetib.polita  funC  aiiqua  dc 
imperfcctionc  legis  Mofaicx,  &  ecoucrfo  in  fcquccib.al:qua  po- 
nutur  dc  pfcftionc  lcgiseuagclicae.Scd  hacc  diuilio  accipitur  f  ta 
id.qd  principalius  inieiiigitur.  Et  diuiditur  in  duas  partes,quia 
primoGalathasiiicrcpat,fcdo^pofitiideclarat,ibi:iiM/ergo.Pri 
ma  adhuc  in  duas.^a  prirao^pponit  fua  intcrpretationc .  fccun- 
domtcrprctationis  racioncm,ibi:Hoc/o/«m.Circaprimum  dicit. 
X    0  injenja.Gal.nha.quis  voj/ifnnj.Idcft.adulaiidodcccpit. 
l    'Hnn  obidi.-pe.  f.euangeiicac,per  c^ lcgalia  funt  cxclufa.Licct 
eniraapoflolus  fciret  eos  effc  dcccptos  per  pfcudo  apodolos ,  tii 
«int.cjs  vos  fafcmauit  ?  non  igiiorans,fcd  admirans  eoru  itittabili 
ntc.licut  G ene. ^ .b.dicitur. Ada  vbi  esSnon  cx  ignoranna.Scie- 
dum et  quod  fafcinatio aliquando  accipitur  pro  iliuiionc  fcnfuu 
qtiaaliqmsnonaduertitea,  qua:  funtantcipfiim,  &  hceratde 
Cal.cjma  iniuriam  Eictam  Chrilto  pcr  falfos  apoitolos  .n  praefea 
tia  eonim  non aduertebant. ideo  fubditur. 
3     >^n.tjuo,&-c.pro.ijl.i.cot\dcnit\xs  pcrfalfos  apofloIos.alTcre- 
'cs  vobis.ip  fides  cius  non  futiicic  ad  falute  llnc  lcg.ilib.  &  fic  c6- 
dcnanteum  tanq^impotcntem  ad  faluandum  ,  cum  tn  lcx  pro- 
fnuutdeChnfto  vcnturoipfumforc  Siluatorcm,  vtpatct  per 

au^urita'- 


auftoritatem  hic  pracccdcnti  ca.indudtam .  Lcx  cnim  frcquenter 
accipiturprototoye.Tefta.  4  £f ««  vo.percofdem  tanquam 
homo  purus.hoc  cnim  aflercbant  a  tempore  apoltolorum  aliqiii 
pfeudo.finc  haeretici,  propter  quod  lohanncs  in  principio  fui  e- 
uangelii  compuifus  fuit  eius  diuinitatcm  declarare,  vtdicitHic 
rony.in  prologo  fuper  lohanncm.  j  //oc/o. Hicconfcqucn- 
ter  ponit  ronem  duplicera  incrcpationis.fccunda  ibi  Tanta.Cir 
ca  primii  fcicndum  ,  <f  in  primitiua  ecclctia  baptizatis  dabatur 
fpirituffanftus  fub  figiio  fenfibili  pcrimpofitionemanuu  apo- 
ftoloru,ficut  patet  Aft.8.&:  plurib  aliis  locis,  &  iic  datus  fucrat 
Galachis  in  fide  Chriit;  baptiiatis  Non  aut  fic  dabatur  obferua 
tikfcgalia,&  ficpoterant  aduerterc,q>  legalia  non  erant  ad  falu 
tc  ncccfraria,niti  eflent  prxdifto  mo  fafcinati,&  hoc  eft,^  dicit. 
Hocfr.vo.a  V(j.  i.audire.vt  dcceptio  veftra  appareat  ex  veltra  re- 
fponfione,  6  ExopiribusU.lpi.ac.  fcilicetinfigno  vifibili. 
7  ^n  ex  au.fi.i.ex  receptione  fidei  Chrifti  per  baptifmum,qua 
ii  dicdt  manifette  pater  per  efleftum ,  quod  non  potcttis  negarc 
vos  ex  fidc  Chrifli  reccpifle.  ideo  concludit  corum  deceptionera 
di.  8  i.'cy?//.e^f.  deGcntilitaterccipientesimmcdiatedo- 
ftrinameuangelicam,quxfpiritualisell.  9  TS{unc,&c.Capei: 
cam  volentcs  reccperelegaliumobfcruationem.  Quaedicuntur 
iuilitix  carnis.Hcb.p.  co  quod  tollebant  quafdam  immunditias, 
cx  immundorii  taftu  ^uenictes,  vt  cx  taftu  morticini,meflrua- 
t5,&  hn-;6i,cxquib.ho  reddcbatur  inhabilis  ad  ingreflum  tcpli. 
10  Tantapaf.efiis.  Hic  ponitur  fecuda  i6,quia  pati  detnmctti 
'ioai.6.  43  '"'' 


48; 


Gloford.&Nicolaidel^yra'.        488 


^  obfuncfcdetiampmruntjfitcnipori  congriiant.  Omneauc 
A  nKtamenlumcum  inc..-Iligitur,vcl  ad  coiitcplatione  vcrita- 
tis,vcl  ab  bouos  morci  rcfcrtur.  Contcmplaciovcritatis  in 
folins  dcj  di!ecJione,!^cognitionc  fundata  cft.Buni  morcs 
in  diledtioncdci,&:proximi,in  quibusduobustt;tj/fAr;;c«(ief 
&prophe'.£  . 

fl.Batvi'iVitite. 


d    ^d  'iHJli.  luftitiam  vocat  hic  pcccatorum  rcmiffioncm,  D 
&  bona?  vit.Tobfcruantiam  . 

c  Vroui.Kb  folu  iuflitia  cx  fide,fed  &C  benediaio.quia  fcri 
pturadicit.In  tc  bencdiccnt,  q^ett  in  tux  fidci  contormita 
tfe-.Bt  nc  alio  vcrtas,dicit  Mofen  tic  sefillc.  Vro.(j.exfi.iu.Gen,  ■ 

de.  Prouidens,  idcft. 


Mati.ii.J.  a  Sinecau.\(lcod\c\ty 
quia  multa  lam  pro 
ffiuftra.  fidc  tokrau'-'rant,  &: 
in  ipfis  p.^ffianibus 
charitatc  timorc  vi- 
ccrant.  Sinecaufa  cr 
fOen.ij.b.  go  t^nta  paflicrant, 
Romi.i.a.  quiachant.itcqux 
in  cistantafurtiiuie 


THocegononaflirmo,  quia  in  »obiscl>(i»iilti»  proderit.hoc dicit  iiederpeift. 

b     f  Minirtrrio  nonauftoiitste. 

•''  1finc caufa.fi  tamcn  fine  caufa.Qiii  ergo  tribuit  vobis  fpiritii 

b  ^Miracula.    1I»tet  vo». 


Lico.i.d. 


oftcndcns  longean- 
tcquam  ficrenc  pro- 
uifum  ,hoc,  fcilicec. 
f  Quia  exfi.  Non  ex 
opcnbus. 

g  Trmnn.  idcft,0- 
ftcndit.  Vel  prxnun- 
ciauir,  idelt,offcndic 
prajnunciatum  ctre. 


INon  vtiijue  ex  opet  bus  .  fed  ex  lide,  &  /i  m  hi.qui  ibi 
valui  noii  iirofunt,  lUi  ca  quzritit. 

&operatur  virtutcsin  vobis,  cx  opcribuslcgis,an  cxauditu 

1Ii;iij>  r  tut  e.t  (idc.ficui  S:  iuftitia  .  a     T  Cicdcre. 

fidei?Sicut  fcriptu  e.  1  Credidit  Abrabadco,&:re'putatu  ell  ], 

a    ISufficieiiscauf».        b    1Q_iu  Abriham  m.lus  cx  fide.    c     1   C^oium  cfle  fpiniualflfcll  cx  fiJe.    _ 
...v.a  .-..." -  ,  ^  ^  llufti.   7       ^ 

raradlcgcmlabjvo-    d  ci  ad  iuftitiam  Cognofcitecrgo,  fj,aqui  cx  fidefunt,hi  fiint  8    quod /»e«f<//.  )n  xtcr- 
kbanc .  ^  filii  Abraha:.!  Prouidcnsautem  fcripturajquia  cx  fidc  iuftifi       ""    ' "' 

b     ij-'!  fr.fr/.  qa  vos     »  •      •     ai       i  i 

non  ex opeiib»,  qu;e    g  cat gentcs dcus,1pracnunnauit  Abrahc-e,  quia  benedicentur 

nunOUani     habtllltlS  »    li.mtuofcmine.    In  tiiz  liilei  iinitaiione.    b    Non  tanrum  ludzi .    c    Quu  auAoritas hoc  dicit-. 

acccpiftis  fpiritu.fcd    h  in  te  oninesgcntes .  Igitur,  quiexfidefunt,benedicentcu 

fi    eX  fidC  Cr"0  DOtCiliS  •    SicutAbralumbenedUluse.tj^vrfiJcm. 

.,'",■  b    Q^cx  tidefunt  benediccntur.cx  operibusenim  legis  non,  (edmaledicentur. 

Vidcre,  qUOu  CgO  ,  ^  Etideonon  ci)  inrelljgcndumalitcr.quamlupracxpofuit ,  vtdicatur  in  tc,  intuorum 

t  dtecrationi   habui  upcralcgl.S,llO  ^,,,                  opcrmnlimilitudinc^          ^         _                     c    Vt  nequeam  euadere  malcdiaiira. 

funr  «tnox.i.  tamc  pcr ca ,  fcd  pcr    i  fidcli  Abraham.Quicuque  cnim  cxoperiD.  legis  iunt,t  lub 

JDCU.»7-   •   fidem  aCCtpi  porcrta  Tranlgieftion^. 


t  pmiiJcti'. 
f  I  riiiv  rom  1* 
uni  nOcMuit. 


9  na  beatitudinc , 

10  h     Inte.  mcuxfidei 

11  imicatione. 

12  i     Quicmrjuc  enim  ex., 

13  Qiiod  intclligcduin 

14  cli,  nondcoperibus, 

15  qua:  ad  morcs  ,  lcd 
qu^in  obfcruationi- 

"^  bus  illis  ficbant.  Pro  H 
'7  dcft  lex   in  tabulis 


f\'iulfc 


tcm  daudi  fpirirum,  1<  maledidtofunt- Scriptum  6ft  cnim.  t  Malcdidusomnis  h5  ^^  fcnpta,  cxteraonus 

&  OPCrandl  miraCU-  *    Non  lolum^cognoucrt.               b    Nun  qu  buidam  tantum .                                                            .    lunt  . 

,     ^y                 /-11  c    Qucdnullus  rotcft,vnde,retrus,Qiiid  tentaiisiinponcrenobisiugum,  quod  nequenot,            1,       ^     -        /3     ,-,.   • 

la.Dceo,  q.fublcge  ^         nequeputicsnoiiriP,^aiepotu:mus                  »      ^*        "*       -         k     S crip. cft.  Qui  rx 

fucr.>c.  potcn  dubita  qui  non  pcrmafcrit  in  omnibus,qux  fcripta  funt  in  hbro lc-       opcnbus  lcgis  funt, 

ri.fcd  perlimilitudi-  ^  ^  ita.      b  Nonmodo»eiit.fedopctcimp!cat.                                                             Hialcdicti ,  qui.1  ficuc 

ncm  iliorum  liqucc.  a           b                       -c   E" ''=s'«^'^m>'«<*''^'"'i"°<' «'•"">  n""*'"'''"'^"'»-             fcriptum  elia  Moy- 

*  7 hcoph.  Dc U.S,  1  gis,utfaciatca.   Quoniamautemin  lcgcncmoiuftificatur       fcin  Dcutcro.  Ayd/e- 

inqUIC  ,  giuppeditaC  »    Et  fiapudhomines.qiiifalluntut      b    Ex  veibisAbacuch  .                         Vii.i  itcrna.     ^     ^                 di£lus  omnii  l}om.  &C. 

vobisfpirici:m,vt,p  apiiddeum  ,  manifeftumeft  ,  t  quiaiuftus  cxfidetviuit.  ^9  q.d.  Multa  prxccpi, 

phecccis,&liguislo-  qu^omnianullus  im 
quamini,quiopcracurin  vobis  vircuces  fignorum,&prodi-       plercpoterit,fcdin  on»datafunt,&:ideoomncs  malcdicti. 


gioru,lcgifne  opcra  h<cc  facicbat,vtque,&:  vos  h^c  tranlige 
tes  curaretis,vcl  per  fide,quam  \n  Chrif^um  fufcepiffis?Pla- 
num  cft,qiiodpcrfidem.  Qui  igiturhacdimifla,  pcrquam 
glorifirabimini,ad  abolitam  abrogatamquelcgcmcurntis? 
c  Cr(d..y/bra.  ^  Idcm.  Maximc  vcs  fidci  vim  noilc  opor- 
tcbat  cx  iignis.qua; perfccirtis .  Quinetiam  ad  progcnitore 
vcflrum  Abraham  dcfigitcoculos,dcquoplunmusfcmper 
Vobis  fcrmo  cft,&  muenictis  quoquc  ipfum  ex  fide  iuftifica 
tum.Si  autcm,qui  ante  gratia  vixit,ex  fide  iuftificatur,mul- 
topotius  gratia  donati,  (idc  tcncri  dcbent . 

d     tAd 

NICOLAVS  DE  L  Y  RA. 
magnum  Giic  caufa  fatuum  ei\ ,  fic  crat  de  Galathis,  propter  qdf 
erannncrcpadi,()cutfatui,&  hoccft,quod  dicit.  Tant(tpaf.eftis. 
Quod  exponitur  duplxiicr  .  Vno  modo  dc  pcrfccutionibus  quas 
proChriftofuitinucrant.  r  ^wf  C4«/a.i.linc  vtilitatcproue- 
nientCjimo  cu  dctnmento  .  Minus.n.dicencio  pius  fignificat.pcr 
dcceptione.n.  pfeudo  apoftoloru  dift«  futFcreiitix  perdidcrant 
incritu,&  cu  hoc  incurrcbant  peccatu.  i  St  ta.li.ca.  i.fi  per- 
feucretis  in  crrorc.q.d.fi  abiiciatis  crrorc,  rccipietis  itcru  gratia 
bona  mortihcata  reuiuificanrcm.Alio  modocxponitur  de  cxpc- 
fis  quas  feccrant  pro  pfcudo  apo(loli$,&  fic  palfi  erant  damnum 
in  rpalib.&  finc  vniitatc  fpirituali,imocii  dctnmento  bonoruoj 
fpiiaiiu,&  hoc  videtur  foiiarc  litera,cum  dicirur.  Ta.paf.  i.plura 
damnaintpaiibus  bonis.  J  .Qi/Jer.  PoltGaiatharumincre- 
pationc,  hicconfequenterdeclaMtapoltoIusccflationem  lcga- 
liu  pp  coru  impcrfe(ftione.Et  diuiditur  in  duas  partcs.c^a  primo 
hocdeciarat  per  rone.  fccundo  pcrfimilitudinisadaptationem 
ca.fe.Prima  adhuc  m  duas,quia  pnmo  ponitur  ratio.fccundo  fol 
uitur  tacita  q(tio,ibi: Quidigitur.  Circ a  primu  facit  tale  ronerli- 
la  lcx,q  non  luftificar,  ncc  benedi^^ionc  dci  confcrc,ncc,hzredi 
tatc  ifterr,  taiiq  impcrfcftaccH.ir  aduenientc  iegc  iuftifica/he. 
bencdirtione  deicoitfcrcnte,  &  haercdjtaic  et  artcrn5  affercntc. 
jfed  lic  fc  hct  lex  Mofaica  ad  euangcIica.crgo,&c  In  hac  ronc  fic 
proccdit,^  fupponitmaiorcmtaHqua  manifcftevcram.Etdecla 
rat  minorc  quantuad  trcscius  partcs.primoprim5,  fecundofc- 
cundam.ibi.^row/rfcnj  autem.iertiox.tn\3m,\h\.Fratres.l'umim 
autcm  dcclarat,rquod  lex  non  iu(hficar,fed  fidcs  Chrifti.diccs. 
S^i  er.tri.vo.fpi.  lcijicet,in  figno  fcnfibiii. 

4  Etopiratur  vht.in  vj  idcll.miracula  videntibus  vobis.de  quo 
cerrum  eft.quod  ipfc  cfl  deus,  quia  taiia  ficri  no  poirunt,nili  vir 
tute  diuina.  Facit  nc  hoc. 

5  Ex  o.lc^.an.ex. au.fj.i.exreceptionefidci  Chrifti,q.d.manifc 
ilc  patct  pcr  cftcflom,  quod  hoc  non  cft  ex  mcrito  fidci,quia  ta 
lianon  fiuni  feruaxitibuslcgcm,fcdrccipicntibus  fidem.Etco- 

iiirmac 


In  quo  innuic  dcfiderandii  eflc  Salu^corem  ,  qui  fincm  po- 
nat  his,&  libc!-cc  non  folu  ab  alijs  peccatis  ,  fcd  a  maledido 
legis.Cur  crgo  Galothx  ttanfeunt  a  gratia  ad  malediftum? 
.jc  Chrvfofto.Probat  brcuiccr,qu6d  nullus  lcgem  implcl- 
fec,  vnde  &:  cxecrationi  erancobnoxij ,  &c  quod  fidcs  iuftifi- 
cac.Poflcaquam  legcm  ncnio  feruauit,  fed  omncs  ob  cranf-  ■ 
greflloncm  obnoxijerancmalcdiJto,excogicaca  efl  quxda 
tacilior  via  per  fidcm,  quicquod  lcgi  eracimpoffibilc,pcr  lc 
redderct  poflibile . 

1    lujlificatur  apud  dcum.  Qui  cum  gracis  colic,fcilicet,no  cu- 
^  piditacc 

firmat  pcr  fcripturam.di.     6     Si.fcri.eji.Gtia.z^^.h.     7     Crem{ 
didit  .yibra.deo,&  re  eji  tiadiu.  &  ficex  fidc  Chrilti  venturi  iufti-{ 
ficatus  fuir,&  non  cx  opcnbus  lcgis ,  quae  pcr  magnum  tcmpu$  ,1 
poftcafuitdata  idcocoiicludit.     8     Cog>iQ.er.qHtdciuiex}i.  cxti 
dentesperfidcmChrilbmftificari.     9     f/'7J<»f.ideftimitatOi«J 
res  fidei  fuac,&  per  eam  iuftificati,ficut,&  ipfe.     10  Trouidentt 
autem.  Hic  declaratur  fecunda  pars  minoris,!  q>  benediftio  deiJ 
non  habetur  ex  lcgc.fcd  ex  Chrifti  Me,di.Trouidens  iuittm,idcfki 
dcus auftor fcripturac.     11      Quiaex fi.iufli.Gent.de.  &ifiouet 
lcge,vt  praediftum  cft.     12     Tr(iinHnciau..Abra.Genei.ti.iat€i 
dationemlegislongo  tempore.      ij     il»tabetiedicent.inte.omr\ 
nes  Gen.  quodimplctumcft  in  Chriftoab  Abraham  dcfcc.nde[i>i 
tefecundumcarncm,  inquem  exomnibus  Gcntibusaliquicre 
dunr,&  plcniusimplcbiturcircafincm  mundi.      14  Igi.cjuiei 
)?./"«nf.  ideft.denumcrofidclium.      15     Bencdi.&c.  quoduc 
conuenit  iegalia  feruantibus ,  idco  fubditur. 

16  i^;f««^«e,^c.  AfIcrentes,qu6dfiuciUjsopcribusnonc| 
falus. 

17  Subma.funt.  QuianonpofTunt  illaimplcre.propter  quodl 
dicitPetrus  A£t.i  j.  Hoc  efi  onus,(}uod  nofue  nns^ne^uepatres  no-  \twtt 
ftriportare potuirtius.  Sed  contra  vidctur  cfTe  Hiero.in  cxpofitio-l»' 
nc  fidei ,  fcilicer,illos  malcdicendo,  qui  dicunr  praeccpille  dcum 
aliquid  impoHibilc.Dicendum,qu6d  aliquid  clt  impofiibile  du- 
pliciter. Vno  modo  fimpliciter,&  abfolurc,&  fic  loquitur  Hicro, 
rym.  AIjo modo,  quia  non  eft  bcnc  poliibile.ficut  de  lvra,dici- 
tur,  qu6d  non  potcit feruari  quando  male  fonat, vt  dicitur  ^.M* 
taphyfi.&  fic  dicitur ,  qu6d  ludari  non  potcrant  feruare,proptcr 
dirticultatcm  fcriiandi ,  quia  non  poterant  dc  facili  fcruarc,  6^^  • 
idcomulticranttranfgrefrores.  Quodautem  talcs  fint  maledi' 
fti,probatur,pcr  fcripturam  Dcur.27. 

1 8  Maledi£lus.,&c.vt  faciat  ea.  id  cft ,  operc  impIeat,quod  ta 
mcn  praedifti  non  faciebant .  Et  vlterius  ad  probandum  ,  qu6< 
lcx  noniufkficct,infcrC  fcripturam,Abacacli.3.dicens. 
j  9    Itifius  exfide  viutt.  V»ta  gratix, 

I     Lei 


489 


Ad  Galathas 


CaD.  III. 


t    fvt  profiituiitimplcatur.red  pro  temporalibu».    f Nil  mandat  credcndum 
b    ^Aluerplecli 


3  Lexaute  non  cx  fidcjfed  qui  feceritea,viuetin  illis  Chrfft' 

V    i    f  Iudios,qui  fub  nialedifto.        b     f  .Cut  ergo  vos  ad  id  tciiditis  .    c    T  Du"i  vt  leus  occiditur. 

c  nds  redemit  de  maledido  Icgis ,  fadlus  ^  nobis  ma'lcdid:u. 


t.U 


d 

e 


1  Vt,Tu  difcipulus  illius  (is.         a    Tldeorcputatuseftmalediftus,  qiiia  fiirjicnios. 

5Vcremoituuscft.Omnis,vt  nemo  Chriftum  cxcipiat .    c    f  Pro  liiis  fcelciibus.quodnon  Chriftus. 

"       -  b 


Quia fcriptum eftt  Maledidus omnis homo.qui pende't in  6 


feij.f. 


ir  pidicatc appetcndi  aliquid  ;ib  ipfo  prxtcr  ipdim,  vel timorc 
A  aiiiittcndi .  Inipfoenim  folo,  vcranofirabcatitudoefl,^;^ 

pcrfl-cta  eft, 

a     Lejc  antem^&c.Exhdc  eft  iuflitia,&  vita,fed  lex  no  c{\  ex 

fide.pofIcc.n.vidcri,quiaopcra  legis  cxfidefierent,vt^cis 

fpcrarent  ^terna,  q^ 

no  cff ,  fed  ex  timore 
p^nxilla  feruabanr. 
b  (^iuetin  illis.^Non 
ait ,  qui  feccrit  eani, 
viiiet  inca,cum  praj- 
inififfet,  lcx  no  efl  cx 
fidcjvcintclligas,  le- 
gem  in  hoc  loco  pro 
jpfis  openbus,qu§  m 
iliis  obfcruationibus 
fieb.int  poiicam.Qui 

Lauce  viuebantin  his 
opcribus ,  timcbanc 
vtique ,  fi  non  ca  fe- 
ciflent  lapidationem 
vcl  cruccm,  vcl  aliud 
huiufmodi  pati .  Qui 
crgo  fcccrit  ca  >  ri  ucc 
in  illis,non  apud  deu 
id  ci\  ,  habcbic  pric- 

niium.nc ifta  niortepuniatur.  Qui autem ex fidc viuit cum 
hinc  cxicriccutic  magis  habcbic  pi^rentiflTimum  pra:mium. 
Non  igiturex  fidcviuicquifquispracfcncia.qus  videcur,vel 
cupit,vel  timet,  quia  fidcs  deiad  inuifibilia  pertinct. 
c  FaSuipronobis.  id  cft.rtputatusnon  folum  makdi£lus, 
fed  etiam  malcdidu.  VcI,Fadus  efl  rei  vcritatc.  Malediffus. 

"^  idefl,morcalis. 

"•  .J^Thcoph.Ne  quis  hic  occurrat,vcre,inquicns,qui  no  fa- 
citlcgc  malcdidus  cfl,&  vcrc  f.des  iuflificat.  VndeaCc  per 
fpicuij,q,  malcdiaio  illa  fublata  fit?  Indicac  igitur  foluta  elTe 
pcr  Cht iflij  f xecrationcjdato.n  pi ecio, pcr quodjadus  cft 
ipfc  malcdid  o  rt  dcint  nos  a  malcdidtione  Icgis,<J  ipfe  qui 
.  dcm  cu3fit,ccii  lcgem  implcns,  nos  aut  obnoxij  kgi  fumus 
ciufqucrei,quippe,4uinequeamuseamperficere,  a:qucac 
ficondtmnatum  qucmpiaadiudicatuniq;  mortJ,aIiasquif 
pia  innoxais  cximar  a  morte  pto  illo  morie  fubire  voles ,  & 
cligcns.Sufccpit  igitur  malcdidioncn-. ,  cx  co ,  q?  pcnderet, 
difioluitque  makdittioncm ,  q  nobis,qu6d  lcgcm  non  im- 
plcrcnius.crat  impofita^ipfe  tamen  non  fubicdus huic.Le- 
gem  cnim  implcuit ,  &  pcccatum  non  fccicEam autcm  ob 
rcm  illc  fadus  tfl  maledidio,  vtad  genccs.qui  Icge  non  vcc 
bancur,nequccatcncbantur,bencdittioAbrahami,qu9ex 
fidcefl,pcrucniat,  in  Chnflolefu. 
*•  ^  Hicro.Sic  tfl  fcriptum.  Si  culfuent  iudicium  mmis^fujpett' 
ieuscHm in  ligno.  Non  idco  malediclus,quia  pendet,fcd ideo 
pcndcc,quia  malcdidus  .  Cbf s  crgo  cui  no  erat  iudiciu  mor 
tis.iicccaufa  fubeunda:crucis ,  &'malcdi(Cl:i  rcatus ,  pro  no- 
tis  mak-didu  fufccpit,  quia  omncs  malcdidi  cramus,&  dc- 

biti 


ip 


490 


etui.    ^Non  apuddfum.    c 


f  Sed  pro  timore. 

1  Ex  legem.ilcdiclio^non  iu;liti» 

fcd  Chriftut. 


biti  ligno,&  ideo  maledidi ,  quia non  pcrmanfimus  in  orn-  D 
nibus.qua:  fcnptaerant  in  legc, 

d  Mal',^nipen.QS3t\s ad  penam  Gc,qu6d  fufpenfus  mori^ 
reus ,  &  q,  illic cfl  vfq;  ad  vefper5,vt  tunc  deponatur,(*i<;  fe» 
peliacur.ne  fi ibi fic  diutius,maius  fit  opprobrium,&  macu- 

lageneri  eiiis, 

Hier.  InHtbrdeis, 
&  noftrisnunccodi- 
cibus  in  Deuterono- 
inio  habcrur.  Maledi- 
£liis  e/{  c/eo.In^antiquis 
tamen  Hcbrxorum 
codicibus  non  habe- 
turr.omcndei.Etpu 
co  pufl  paflionc  do- 
miniab  aliquoappo 
firun-ieflc,vtnos,5 


9 
10 

II 


malcdidu  a  deo  crc- 
dimus  Chrilium,in- 
fhmarcc.  Sed  non  eft 
hoc  in  cocumeliam 


,  a    f  Ita  nos  ludxos  redemit,  vt  etiam  in  Gcntibus  .|<]uz  non  lat,  malcdiclo  icgis.    y 

ligno,  vt&ingentibus  bencdidlio  Abrah.12  ficretinChro  8 

a    ^T^ndemntique.    b    f  ideftbeatitudinem,  guamfpiiitut  inanam  datus  promittit. 

c    IINonperop.ra. 

Icfu ,  urpolIicitationefpiritusaccipiamuspcrfidcm.Fratrcs 

a    f  idelt  hiimanamconfiieiudinem.    b    fJProboilludidcm  .     c    t  Te.Hbus  >  &  mortc  tcftatoris. 

•irccunduho'minedico,  ttamenhominisconfirmatutefta-  []         .  . 

*    5Vtdicitnonvalere,non  benefaftumeffe.     b     IVtaliterde  lebus  illisdifponat.lirdinau-       ^    domitti  .  Qllld  mirU 
^        ,  ..         ftotitateomnium.  JSimiliter.    1Qu;m„o,.fa;e,etdeus.  14   fi  malcdlduS  dlCIttir 

meRtuncmotfpernit,autluperordinat.Abrah^diCt«iunc  15  deo,  quihabccinfe,  g 

quoddcusodicidcfl 
rcprubac  ,  fic;^  dolcc 
peccacum,f.&  morte.Afd/f.f.morcuus.quia  mors  cft  maledi 
dio,&  malcdidum  eft  oe  pcccatiim.Vcl  ipfum,quod  fit,vc 
lcquatur  fupplicium .  Veliplum  fupplicium,quod  &  voca€ 
peccatum.quiaex  peccato  fit  A/d/e.t/eo.quia dcus odit  pccca 
tum,&r  mortem  noflra.eCi  ad  dclendumeam  mifit  riliu  fuu, 
c     Ornnis.et  Chriftus.ncfuturi  hxretici  negcnteius  veram 
morte.  Infipicns  honerit^centia  Chrm  a  malcdido ,  quocl 
morti  coniun6Uim  eft  fcpar.it.  P»rna  trgo  petC3ti,tu  no  ex 
benedidioneneceflTario  vcnitcx  malcdidionequadr,  Site 
tigcricis^morte  moncmini.  Vel  malcdidus,i.mortalis,mor 
tal.tas auc ex peccaco.  Malcdidib gcminaculpe.S^ pcvnx.  u,uA;Ati  Jui 
Vii,&  nuledidio  duob.  modis  df ,f.adiue.&  pamueT.fccu  pi«. 
dum  culpam,&:  panam.Non  idco  quis  maledi6ius,qa cru. 
cifixus.fcd  q,  in  calem  inciderir  rcacum.vc  mcrueric  crucili 
gi,quodnonChriflus.Ecidcolicecficreputatus,camenno     ' 
tuic  malcdidus  malcdidione  poei  i^,^  fi  culp^. 
f    Tratres  fe,h.di.  Q^Probaui  ptr  roiK-s,^  audloricaceSjO,  per 
fidc  nopcr  legc  datur  fpiritus,'uflitia,beat'tudo.-modo'(//60. 
idcft,picbo  idc  #"m  humanam  confuetudincm.  in  qua  qua- 
uisfarpe  non  fitftimitas,tn;iViiiH»»fy?rey?j.i.abhominefa6tii 
fuis  haredib.  Similitcr  Teflamcntum  dei  lcx  non  facit  iiri- 
tum,fcd  pr;rmittit  cui  fadum  cfl,i.  Abraha',vt  ex  dantis,&; 
accipicntisdignitatcvidcatur  incommutabilisfpontio.  Et 
femi.  idcfl  Chrifto.  Non  quod ad cum  fierct  promilTio,fcd 
ad  eum  pcrtincbat ,  quia  per  eum  promicccbatur  danda  be-  P 
ncdiftio .  Ec  quod  femcn  illud  Chriftus  fic ,  non  alius.nocac  G«n»-»»-^' 
cx  verbis  fcripcursc,  qux  cfl.In  feminc  ruo  bencdicccur  om 
ncs  gcntes.?s(oB  dicit  iciijptutaiHfeminibuf.  ficut  facercc,fi  do 

^  mulcis 


NICOLAVS  DE  LYRA. 
I  Lexeutem  nnn  rJI.&c.Ly  cx,teneturhicmaterialiter,ficut  cu 
«iicitur:  Ex  xrefit  ftatua.  &  pro  tanto  diciiur ,  lex  noneY.fidc, 
<juia  >n  legc  veteri  non  fucrunt  data  prsrccpta  dc  crcdcndis .  fioc 
«nim  pernnet  ad  iegcm  nouara  m  qua  fafta  eft  cxplicatio  credc 
dorum  ,  proprerquod  Ro  j.Lcx  vetusdiciturlcxfa£torum,!cx 
autemnouadicitur  lcx  fidei  .Nec  eftper  hocintelligcndum,cp 
patrcs  vctcris  Ttftamenti  fatrunt  Cmc  iide,(ine  ejua  impoffibile  ejl 
fUceredeo,  Hcb.6  b.Multi  enimipforumfucrunt  fand^i,&dco 
pUccntcs.fed  noii  habuerunt  fidcm  cxplicitam ,  ficut  patrcs  no- 
'•;•''•  ttiteftamenn.  inquo  vcnrasapcrte  eff  pcrChnftumrcuelata. 
Z    Sed'iuife.k\hcet  lcgisprxccpta. 

3  yinet,&c.qu\A  non  incurret  pxna  mortis,  q  tranfgrefTorib» 
inferebatur,&  idco  no  dicit  abfolute ,  viuet,fcd  viuet  in  cis.vita 
torporali ,  vita  vero  fpintualis  datur  pcr  fidc  ch.-»ritate  forma ta. 

4  Chr'Uusno!rf.&c.  ideft,depxna  tranfgrefToribus  legisdebi 
lanosabrolucndo  a  dcbito  fcruandi  eam ,  Et  quia  fccit  hoc  pcr 
faam  pairionem.pcr  quam  lcgalia  funt  cuacuata.idco  fabdit. 

5  F"flMf  prono.e^f.  id  cft.fuftmenspronobis  pxnam  mortis, 
fed  n6culpam,quac  mors  mfercbatur  malediftisui  legc ,  fciiicet 
perfttfpe|,(^yt,cn,  ,n  ligno . 

<    ^iafcri.ffl.Dcmet.21. 

7    Maltdiaus  orunis ,  <jui  ptn.in  li.  Et  quia  per  Aiam  paflionem 

»ieruicproniiirioaumfa^4ranf2tnb'ia3plctioncm ,  io  fubdir. 


8  ytin  Sf«.tc.Abrah«,fcilicct  promifTa. 
J>  Fieret  in  Iifu  C/jrj.PromifTum  cnim  crat  Abrahs,qu6d  iti  fe- 
mine  eius  bencdiccrentur  omncs  gentcs.Gcnef.zz  d.quod  im- 
plctu  cft  in  Chriflo  dcfccdcnte  ab  Abraham  fccundum  cariicm. 
Ib  ,  A'fpo//ic/fdf(OHfw.  idcft.promiliioncm.  ii  Spvitusac. 
prr,/i.  Quxdaturcrcdentibusinipfum.  12  Fratres.V{\cAi- 
claratur  tcrtia  minoris  fupra  pofitx ,  f.  ^  hxrcditas  xtcrna  non 
datur  pcrlegc.fed  pcr  Chrifti  tidem,quiaprominiohu!U8  hxre- 
ditatis  fafta  fuit  Abrahx  per  longum  tcmpus  antc  Icgis  dationg 
vt  declaraui  pleniiis,  Gen.  1 5  .Si  igitur  daretur  cx  lege,q  poftea 
data  eft,  fequcrctur  ,  q»  promilliuilla  pcr  Icgcm  fuiflct  irritata, 
cxquonondarcturexpromiinonc  ,  diuinoiuramcntofirmata, 
qualisfiiit  ith  ficur  patct.Gcn.cii.vbi  reperitur  hxc  ^imiHio. 
Er  :idA\t\XT.T>er  memcapfu  n  iur.xui,dicit dominus,&c.  Hancautc 
roiiemdcJucicapoftolusd.ffufc,  &.  aliquantulum  intricate,  di- 
ceiis.FraOesfecutidunt  hnminem  «//Vo.i.pcrfaftum  humanii  oftcn- 
dendo  propofitum.  13  rj/wf«/?owfw.Quafi  diccret.licetho 
lao  nihil  fit  refpcdu  «fei .  Tamcn  bominis  confirmatum  Tejiamen'. 
tum.^n  quo  ordinat  de  hxrcditatc  pro  filiis. 
14  l^emofpernitiiiiitfuperordin.  ideft  immobilirer  rcnct.Anti- 
quitus  enim  homines  m  fuis  teftamends  ordinabant  dc  fucceC 
fione hxreditatis ,  &  adhuc  fit  in  aliquibus  tcrris. 
j  5  ^brahjc ditlx  funt promiffio.  ftilicer,diuin.Tper  modunjtC'»' 
iUmcmi  firijiatx,  vt  poftca  patcbit.  jdeo  funt  firmx. 

Tom.j.  q    3  j    Ec 


491 


Gloford.&NicoIaideLyra^.        492 


^  multis  vellec intelligi ,  fcd  in  feminc ,  fjctic  qui  dc  vno^lc 

A  »Titdligi,vt  illud  vnu  cli  Chrirtus.dicit  apoftohis.Non  enim 

potcftinuenin  alius,qui  omncs  gcntes  bcnedixcnt. 

*•"•"  •''"■•I'  a    Hncautemdi.  Hocpromilitdcus  Abrabx,hocauttef}a- 

*****  mentu confirmatum  per  lubmcnta  dico ,  &: affirmo.tj, k-x 

nontacitnritiim,dc 

«    ^Plunliier. 


TQiii»  frcquenter  idem.idcft  xteina  bcititudo  protriiflj  eft  . 
b     IChtillo.    1   Al-t»h*. 

promiflioncSj&rcmUicius.  n6  dicit,&fcminibus,qiiafiin 

^  multis ,  fcd  v.]uafi  in  vno,&  fcmini  tuo,qui cft  Chriftus.Hoc 

autcm  dico  tcftamentum  t  confirmatum  a Dco,  *  cjuxpoft 

*  A  ptoinifbionc  fiHt  Abiihi.  «     T  Ni>ii  infirniit  promifsionem  lex,  fcJ  rjuod  futur», 

&  i]uando  futuia  fignihfJt . 

b  quadringentos,  &  triginta  annos  facla  clt  lcx,ndn  irnitu  fa- 

a    lEx  operibiislegis. 

cit'ad  euacuandas  promiftioncs.  Nam  fi  ex  lege  hxreditas, 

a    fExduditut  pioniifiio.ikfiuftraiiir  Abrahjjn  .     b    T  Dc  quo  noucllduljiiiin  quin  habeat. 

c    il'er  lidcm. 

iam  ndn  cx  promiflionc.  Abraha?  autem  per  rcpro^milTionc 

a    1  Vcl  vt  facerct  ttanlgred;,  vt  oi.iarctur  uiedicut. 
TVel  vt  tiinore  cc/lircnt  tranfgrcui ,  vt  quandoqw»  idcni  faccrent  voluntate. 

j  donauitdcus .  Qiiid  igitur  lex?Propter  tranlgrcffione  pofita 

a    T£c  ideononiamtcncndacrt.    b    ^D:  quo.    c    f  Dcus.    1  Quod  per  euni  bencdiccientur  oinnes 

gciiies,  contta  quein  facit,qui  lcgein  rnducit. 

e  cftjdonecveniretfeme,  cui  rcpromiferatjordinatapangc- 


qun  non  cliec  hoc  pu 
tandum  >  quia  data 
cfl  cantum  ad  tcm- 
pus,qui.i  poli  multu 
tempusa  promiflfio- 

♦  crga  Chri-  data  cft .  dequ.T  ficf- 

iiiim  .  fct  bcncdidio,  nomi 

ncs   illius  tempons 

t  vtabrogtt»  Abrnha  If.nc  ,  6:  la- 

cob,  non  cam  habuif 

fent. 

b     Ler:  non  /i.  ir.  id 

cft.falfum.quod  facc 

ret ,  li  pcr  cam  darc- 

turbcncdiL.lio.  Pro- 

rnilTiocnim  illanoii 

dixit,  quodper  lcgc, 

fcd  pcr  fcmen.Quod 

fi  per  lcgc.bcncdidio ,  fruftra  fcmini  promifit,&:  fruftra  fc- 

»  men  ipfum  vcnit.  Lex  non  facitirritu.quod  la  valerctad  c- 

uacuandam  promiirionem,q,e(rec  falfa.&dcus  mendax.E- 

uacuarctur.Na  fi  cx  lege  datur  h.xrcditas,i.  xccrna  bcatitu- 

do,tunc  non  ex  co,quod  promiffio  dixit(deftruicc6fcqucs) 

fedex  promiftionedatur,quodinparceoftcndic,quia  Abra 

hz.de  quo  coftac ,  q,  fine  legc  fuic,dedic  deus  pcr  repromif- 

fioncm,id  cft.per  Chriftuni  fxpe  promiflTum. 

c    Q^id  igi.lex^  Aiv^.iu  lib.recradacionu.  Olim  cum  cxpone 

rem  lioccapiculum ,  icadifiinguedu  putaui,vt  interrogatio 

cflcc:  Quid  Igicur  ?  Ac  dcindeeifcc  refpon(io;Lex  pp  tranf. 

^cQaod  quidem  non  abhorrccavero,fed  melior  mihi  vr 

iff  a  diliin6tio,vc  incerrogacio  fic .  Quid  igicur  lex?Ec  inferaf 

refponfioppcranf.&c.Q.quandoquidcm  lex  noneftadiu- 

fticiam,vcl  ad  bcaticudinem,qua:  crgo  efl  cius  vcilicas?  Cur 

a  dco  dacar  Dcindc  ne  fruftra  videacur  daca ,  cur  daca  fit,ex- 

planacdi.Lcxpofitaeft  in  mcdio  proptcr  tranf.S«:c. 

,  d     Troprcrrran/.po.c/i/er.  Poficaeftimcdio.mccrpromiflto 

?n'u  c''u      "^'^ femcn,cui fada cflpromiffio,i.inccr  Abraha,&Chri- 

ftum,vc  populu  dei  erudircc  fub  timore  dci ,  vc  dign'  ficrec 

excipcrc  ^miffionc,q  cft  Chriftus.  Vcl  propcer  crafgreflio- 

ncSji.vt  homo  fuperbc.de  fuis  virib.fidens  aecipercc  pra:ce- 

pta  in  quib.  deficiens,  &  fadius  prxuaricator  liberatore  fal- 

uatoremquc  requirerct .  Daca  eft  crgo  lex  ad  domanda  ho- 

minis  fuperbiam,ciufqueprodendaminfirmicaccm.  Daca 

Qiutuorean-  cf^  cc duris  in  fl;igellum,Daca  cft  cciam  in  fignum  futuroru, 

u  icgii  dttx.  vt  futura  figuris  attcfrarctur.Eccc  quatuor  caufas  dacij  lcgis 

breuiter  diiiin6la5,quaj  in  cpifiola  ad  Romanos  plcnius  cx* 

plicantur.  vbi  dicitucLcx  fubincrauic,&:c. 

c    Ordinataper  angd.  Lexdicoordinatapcrangclos.i.Moy- 

fen,if«:aliosminilirosdei,  vcl  minifterioangeloriihomini- 

bus  dara,in  quibus  angclus  crac  vciq-  pacer,  &filius,&  fpiri- 

tuflanttus.  Aliquando  finc  vlla  diflintiione  perfona:  dcus  p 

illos  figurabaciir;  Ecnota,q,nonaicdata,fed  ordinaca,quafi 

ordmabiliter  daca  inter  cempus  nacuralis  legis.  dc  qua  con- 

uidi  func ,  quod  iuuarc  non  pocuic ,  &  cempus  graciacancc- 

<ju.im  dc  lcgc  conuincendi  cranc ,  qui  crgo  nunc  eam  redu- 

^  cic.contraordincmangclorum  facic. 

Qiisrelax  n«     Mngnodci  confiliofaiiij  cft.vcpoft  hominiscafumilico 

.i.itea    d it.i ,  ''f X  non  darcf^^vcl dci  filius  mitteret'.  Nili enim hominis fu- 

»ei  chriftm  perbiapriusexperircturarburij  fui  libcrucifufficicnciaar- 

**■'"*  •        rogarcc. 


4 

6 

7 
S 

9 

lo 

II 

12 

13 
14 


rogarcc ,  &r  lcgem  fupcrflue  dara,  &:  dci  filiu  frufira  veniflc  B 
iudicarcc.  Ircm  nifi  priuslexfcripca  darccur,pcrquaadpof 
fcc  proh.ircc,Chrifti  aducntum  fuperfluu  iudicarcc.  Nc  igic^ 
homodccrahcndi,vcI  murraurandi  occafionem  haberec,rc 
liquic  cu  dciis  pn'  in  libcrcacc  arbitrij,in  Icge  nacurali.vc  fic 

viresnacura:  fuxco- 
snofcerec .  vbi  cu  de 
ncercc  vidcns  fibi  li- 
berum  arbicria ,  non 
fufliccrc  ad  iuftitiara 
ncc  fic  fc  humiliauic 
adpofcedam  gratia, 
fed  fuperbe  lcg5  fcri 
ptam  lc*gi  nacure  ad-  ^ 
lunciam  fibi  lufjice- 
rc  pucans  clamabac : 
Nondceft  ,  qui  im- 
pleac,  fcd  dccft.q.  iu- 
bcac.  Vcig;cur,6,:dc 
ipfa  conuincerccur 
ancequa  filium  mic- 
ccrec  legc  dcdic,  qua? 
parcim  morbn  dece- 
xit,  non  confumpfiCr 
Qua  daca  inualuic 
morbus,&:  audia  eft  infirmicas,  no  legis^ed  nacura:  vitio,& 
diaboli  inftantia ,  vt  itacognita  vtriufque  lcgis  infufficietia,  e  j 
&  fua  infirmitate  clamarcc  ad  mcdicu.Sc  qrerec  gracie  auxi 
liLi,&:  ica  factum  cft.  Multiplicacis.n.infirmicacib  poftea  ac- 
cclcraucrunc  ad  mcdicij,  qui  vcnicns  in  forma  ferui  fanauic  ^ 
vulnera  hominis languidi.Hic eft  Samaricanus  illc,^ .id  vul 
ncracu,q.  inciderac  in  lacrones  appropiauic,atq;  vulnera  cius 
alligauic,que  facerdos  ,&:Leuicaimmifcricordicerpcrafie- 
ranc.i.lex  vecus,  &:faccrdociu,quialexncminead  perfedu  „1 
ducic.  Hic  efi  Elif^us ,  iUc  qui  mific  baculii  ad  fufcitandu  fi- 
lium  Sunamitis,pcr quecumille  non  furgerct,tandem  ve- 
nic  ipfe  Elifxus,  concraxit  fe ,  &C  coaptauit  puero  mortuo,&: 
fuirexit  mortuys. Hic et  cft angclus  illc in cuius dcfccfu mo  f' j 
ucbaturaqua,&:fanabatur  vnus.  Hiceftomnipotpnsfermo  jj 
qui  a  rcgalib. fcdib.  venit  dum  mcdium  filentium  cen;;renc  . 
omnia.Primum  filcncium  fuic  ante  lcgem,fccudum  fub  le- 
gc,tertium  erit  ingloria.  Primum  ignorantia  languoris.fc- 
cudum  defperatiocurationis.tcrtium  adcpcio  fanicacis.An- 
telcgem  namque  homo  morbum  fuum  non  agnofccbat, 
ideoqucfilcbacnecquiErebat  remedium.Vcautem  lex  fub 
intrauit,&: oftendic  languidis  vulnera  fua ,  mox  ruptum  cft 
filentium,&  cceperunc a?gri  pofcereremedium.Sed  p  opc- 
ralegis  vbi  non  eft  falus,fanari  volences,quod  qu^rebac  in- 
uenircnequibanc.  Tandeconfidcrans  homoneminem  pcr 
legem  polfe  faluari ,  vel  iuftificiri,  qu.ifi  pcr  diucurnos  cla- 
mores  facigacus,&:  defperans  rurfum  loqui  ceflauic,^:  fubfe 
cucum  eft  fccundum  filcncium.Tunc  crgoomnipoccns  fer 
mo  pacris ,  a  regalibus  fedibus  forma  ferui  inducus  in  mun-" 
dum  vcnic.Samaritanus  ad  vulncracuappropiauir ,  angelus 
magni  confilij  ad  pifcinani  dcfcendic.Elifaius  ad  fufcicandii 
mortuu acceffici.fummi  regis  filius de  cofeflu  p.uris  ad to- 
lerandam  morcem  paffionis,  de  xqualicace  maieftatis ad  pa 
tibulum  crucis,de  fede  rcgali  ad  officinam  pcccaci,  de  lumi 
nc  cceli  ad  cenebras  mundi,  vel  inferni  venic.  &:  veniens  lo- 
cucus  eft  pacem,  dcdic  gracia,propofuic  mifcncordiii,^mi- 
fic  veniam ,  &  ica  rupto  filcncio  c^perunc  ar^ri  pura  fide  ae 
vera  confcflione,  quafi  magnis  clamoribus  Magicflrc  rcmc. 
dium,&:  accelcrarc  ad  mcdicum,per  qucm  viilncra  fanar&.  • 
tur,morbus  curarecur :  Recepca  ergo  fanicatc,&:  donaca  fu- 
tuciE  immorcalicatis  fclicitate  nihil  vltrarcftabicpctcdum* 
£c  tunc  cric  ccrcium  beatum  filcncium. 


NICOLAVS    DE    LYRA. 

I     Et  fcmini  cius.  f.ilicet  Chriiio ,  in  quo  impletxfuHt,&  mn  in 

alio.ideo  diciturfcmini  in  fingulari. 

i     Hoc  auccm  dico  tcftament.conf.  idefl,promifiones  ilU  per 

modum  teUamenti  funt  confirmatx,  quia  iuramenti  diuino. 

i     Qu?  pofl  qua.&:  tri.an.  Connruenda eftftc  litcra :  Lex q  pojl 

^t4adrin^'ritos,z!rtriginta  annts  a  tcporepromijftonis  fa£il  .Abrabs. 

4  Eatia  eft.  ideH,data  in  monte  Sinai. 

5  N.  in  irritum  fa.&c.  i.no  cuacuatpromifwnem  ^hrahsfaSli 
^iutfi  irritam,qHod  tamcn  faceret,  fi  daretur  cx  ltge.ideiifubiim, 

6  Nam  (i  cx  lcge  hx.fupple  datur. 
lam  noo  cx  promif  quia  daturex alia ctufa. 
Abtahx  autcm  pcr.re.//-OT<i»r. 
Don.Tuit  dc.  ergo  non  ex  lege. 

Quid  igi.Icx.H<c  confcqucnter  aptfiolus  refpodet  tacitti  qoni, 

Et 


7 
8 

9 
lo 


£.t  hoc  enim,quod  apoUolus  dixit,quod  ex  lege  ntn  efl  iuflitia,nec 
nedi5iio,nec  httreditatis  confccutio  ,fed  per  fldcm,qux  fuit  ctiam  t 
patribus  aute  legem,ideo  pojfet aliquis  qutererc ,  ad quid  lex  M»faic 
fi4itdata,quia  videtur  hoc fui{fc  fruflra,et  hoc  efl,quod  dicitttr.Qiii^ 
igicur  lex,  idefl,ad  quid  fuit  ■ptilis  ? 

1 1  Propccr  cranf".  Hic  refpondet  ad  qu£flianem,oflendens  triplict 
legis  vtilitatcm.Trima  cft.Tunitio  peccatorum,  quia  in  lege  defermi' 
nantur  certf,&graues  pceHiCpro determinatis  peccatis,quarum  ter- 
rore  cobibebantur  homines  apeccatis  vfque  ad  tempus  legis  euangeU' 
c/e,qu£  eft  lex  amoris,&  hoc  efl,quod  dicitur :  Propcer  tranfgref. 
fcilicetpunicndam ,  &  reprimendam. 

II  PoficacftIexdo.vcni.f.C/;r/j?r«rf(;/«»/»e./f/»r(jfe(<.  ijCrt; 
repromif.i.i»  quo  complendx  erant  promiffiones  diutnx.  Confequen 
tcr  reiit  apoflolus  td  ofiendendum  qualiter  ftt  lex  data,di. 
14    Ordinacaper  angc.  7^0  enimfwt  datn  immtdiatc  a  dee,fed ; 

anje 


m 


AdGalachas       Cao.  11 


3 

b 
c 


^Qtii  dtus,&  homo  inter  deum,  &  hominem. 

los  in  manu  mcdintoris .  Mediator  aure  vnius  no  efl:,deus 

a     1  Non  eft  iiiimica  ;>ioini  (sioiiisjfcd  coniirinat  cam. 

aiit  vnus  cft.Lexergo  aduerruspromifTci  dei?Ab(it.Sienim 

»■   •Nonfolum  ex  opniioiie.        b    ^Sedcum  hocnonCt,potiuscoiidainnat,&fub  peccatocon 

cludit. 

'^'^tiuftitia'. 


data  eftet  Iex,(]  poflct  viuificarc ,  vere  ex  iegc  c 

a    t  idcft,lex  manen3,&lcripta,»el  qusnondat  fpiritum  viuificantcm  .     t  ScJ  i.iritum  e.l  fcriprura. 

b     ^Cutergodata.        c    Lcx  datae.t,  vtgraiia  t)u.i;reretur; 

t  Sed  coctufitfcripturaqmniarub  pcccato,ur  jpmiftid  \  ex 

Ideodeus  lic  dilpofuit.vt  hommesnotafua  ,  &  legisinfirmitateacceldrarent  ad  giatiam  ,  &  credenJo 
piomifl.1  conlcquercntur.     Lcx  concluiit  fub  peccato ,  fed  ramcn  fuit  vtilis. 

fidc  lefu  Chrifti  daretur  credentibus.  Priusaute,qua  veni- 

a    Onera  legis,»el  inuiti.  b    Non  liberi.fedferiu. 

c    Quafi  in  crgi.tulis  feruirc  coafti 


^  a    in  ma.ln  potcfi.uc  Chi  ini,  vt  flarcc  dum  vcllcc,ycl  cefTa 
A  rer.crgoconcra  cuiii  t.icicis,cj',u  dcftiuxic. 

.    Vcl>'«  w.?.!.ve.Ecqiii.ii  mcdi.uor  cix  inccr  duo  exrrcma,vi- 
dcrcciH', vcl  q,  Chriltus  non  c(Tcc  deus,vel  c},  duo  dii  cHent. 
Ad  quod  rcfpodec,5d  fi  mediacor  non  eft  vniuSjlcd  duarum 
excremicacum,camcn 
cftde'  vnuscumdco 
pacre  perdiuinam  na 
turam,cui  mediat  per 
hum.nnam . 
b     Media.  Lcx  qu.Tm 
h.ibet  mediator ,  lu- 
dcEoru  tantum  cfi.fcd 
tamen  ipfemediacor 
non  eft  tantum  vnius 
■n  populi,  idcff,  fuda^o- 

lu,  ru  ,  qui  legem  habue- 
runc,  fed&:Gentiliij, 
jdconon  qua^ratisle- 
gem ,  vt  habcitis  me- 
diacorem  .  Mcdiator 
non  cft  vnius ,  fcd  ta- 
B  mcn  efl  vnus,fufficies 

I"*  adomnes  reconcilia- 

|j     dosdco,quiadcus,&: 
ideo  aliud  non  adiun- 
gans. 
no      Med.au.v.hu^.Scd 
U"  duorij,  quiaduospo- 
pulos  difcordcs  paci- 

licauic  in  felapid.  angulari  ,hincnumcrum  duoru.inde  ri- 
tus  lef^is auferens ,  pcr  q  d/fcordabanc ,  condcns  duos  in  fe. 
Scdfm  i(ios  ChriOus  non  eftarbicerduorum  ,quiindutti 
in  legcm  dc  duobiis  fecerunt  vnum  populum,  &  vnius  po- 
pulinulluscf^mcdiator.  Deusautemvhustfl.  Hocdicit,nc 
Chrif]um,  (qui  fccundum,qUod  homo  mediator  cft)prxdi 
candodeum  vni  deo  concrarium  prxdicarc  U!deiecur,quia 
ipfc homo  iuxca,quod  deus  cum  patre  vnus  efr,pater  enim 
&  tilius  vnus  eff  dcus . 

Augu.  Si  filius  dei  in  naturali  a;qualitate  patris  manerec, 

nec  fe  exinaniret  forma  fcrui  accipics,no  eflct  mediator  dei 

&  hominu  ,  qa  ipfa  trinitas  vnus  deuseft  eade  in  tribus,f.in 

.patre,&:  filio,  &c  fpiritufando  deitatisarternitate,  &c  arquali- 

tateconitante.  Si  ergo  Chriftus  vnam  tm  babec  natura.vn- 

demediusentr  quianifi  talcm  dedcris  inter  aeum,  &C  homi 

-,pes,qui  jca  fit  mcdius,  vt  deus  lic  propter  diuinitatem,&  ho 

iMopioptcrhumanitatis  naturam  ,quuhumana,reconc)lie 

turtliuinisnonoricndis  .  Nam  ipfe  vcniens  prius  in  fcjpfo 

humana  diuinis  fociauit  pcr  vtnufquenaturarcommunio- 

ne,in  vna  cademq;  pcribna,  deinde  ocs  fideles  patri  recon- 

ciliauit  dco  ,  dQ  fanaci  funt  ab  impietatc  fuperbix  quicunq; 

C  humilitace  Chri  crcdcdo  dilcxerut,  &  diligcdo  imicati  funt. 

C    Lex 


l 


4 


i94 


C     Lcx  crgn  .it/.Qsiandoqaidcm  lcx  cf?  proDtei-  tronf^.rcijio-  1") 
nem,cigocn:coi;rrapron)ifii,  vcpercv.niiniplcatiiraliccr  Aiig.inprjc. 
quam  promiiium  cif.Non  qui:i  crc  jcge  non  cff  vica.idc.n-  c-  ^^^' 
tcrna  beatitudo,quia  fi  indc elfcc  vita  tunc,&:  iuflicia,fed  no 
eftex  eaiuftitia.Ethoc  elf. 

•  d     Sedconclu.fcri.  lu-  "'."df  7^^* 

dxos  omnino  tlaufit  apoi:&iib.u 
fi;b  pcccati  dominio  ^'^  bapiif. 
I     lcxipia,VcIoftcndit 
z     omncshominesclau- 

3  fos  lub  pcccato.  Sed. 

4  ^co«£:/«:/cW.  Idemquod 

5  adRomanos;ro«r/«y?r 

6  dem  oni./i.z  in  inin^iitia, 
vt  omnium  mifereatur. 

7  Notispeccatis  perle- te«. 

8  gem  conclufi  funt ,  vc 

9  fe  cxcufare  non  pof- 

10  fint,  fcd  qua:rancmi-  * 

11  fericordiam.  Sedcori' 


I 


„  rctfidcs,ru^blc?ecuftodiebamur,conclufiineafide,qre-  11  Sn^??'^'' ''^^^-' 
S  S^         1  •     i,   r.     1       a  j  1     jc.     i    ^         ^3  oltendit  homines  co 

I  .  a    Cijua  occulta  m  antiquis .    b     C^^ua  lex  cuftodiebat  ad  fiJein.Itaquc .  i     /-  fr    r  u 

"  c    Puerosabillicitisteprimens  ,  &adrectadingi:as  iimorepa-narum.        '4    '''IJlOS  elle  lUD  pCCCa- 

♦j  ud^ladaerat  Itaq;  iexpa^dagogusnofterfuitiinChfoIcru,  ^5  co. Dacacftenimlex, 

^  a     CiMandiufcimusrudes,lexeratp.Td,igogus.  I^    HOU  Vt  pCCCatU  aufeC- 

1  b  Mo.(,vei  in  iiac  vita  hoc  bonum  habemus,  &  maius  in  fiituro.    ly    rCt  lcd  Vf  fub  DCCCatO 

mvtexfideiuftificemur.Atvbive'nitfides,iam  nofumusrub  i8  om'nia  condufaofte- 

dcrec.  Dataeft,  vta:- 
grumde  morbocon- 
uincerec  ,  qui  fibi  fa- 
nus  videbacur,  vt  peccaca  dcmonftrarencur,non  aufcrrentf. 
Daca  elf  ,vc  inuenirec  fe  homo ,  non  vc  morbus  fanareC.fed 
in  praeuaricatione  morbo  crefccte  medicus  requireret^C^i 
ergo  negategritudine  fua.fuperfluu  iudicac  Saluatore.prgo 
&:  in  natiira  noftra  creatorc  laudcmus ,  &  propter  vitium, 
quod  nobisinflivlum  eft,  Saluatorem  quieramus. 

4^-  Chryfoft.Nam  quoniam  ludsinefentiebantquidefua 
pect;ata,  non  fencicntes  autem  ,  nec  defiderabant  rcmiflio- 
ncm.dcdit  Iegem,qux  proderet  vulncra,quo  medicum  re- 
quirerent.Quod  enim  ciixit.conclufit.pcrinde  valet  ac  iidi- 
xiffet^coarguit,  &:coargutoscontinuitin  mecu. 
e     Trius  quam.  (Quod  ergo  poft.J 

f    f^eniret  A<f«.Spontanca,qua  nullum  meritum  aduocauic.  Aiig.li.contra 
g     CuUodiebamur.  NonIiberi,ferui.  Ciuihim. 

h    Concluft.  Vt  fic  aflueti,duccrcmur. 
i    /«eaw.idcftjtambonamfideru. 
k    Xiw^.Tcmpore  Chrifti  erat. 

I  B^ueUnda.ybi  multaapcrtafunt,qu2prius  obfcura.Ecce 
honor  lcgis,quiacuftodiuit,vtpardagogus,fed  hocnon  ma 
gnum  cft,quia  puerorum  eft,non  adultorum. 

ni     Tadigogus  noflerfun in  Chriflo  lefu. Inftitutione  Chrifti,g.  *i'g.  fi?' m- ' ? 
ioinftituit,  vcficvcniecesadfidem  quafipueri  ad  perfectio  ^  ^'"'  ^^"'^ 


'^ 


nem 


NICOLAVS    DE    LY  RA. 

angelu.vt  habctur  Aft.y.c.dc  MoyfcHic  cll,qui  fuit  in  ecdena 
infolitudinccumangelo  ,  qui  ioquebatur  ei  in  montc  Sinai, 
cjuiatameniilcangelusin  perfonadei  iGqucl^atur  ,  frequentcr 
uominatur  dcus  in  Exodo. 

1  In  Manu  mediato.  Idell,in  poteftate  Chrifti  ad  imitandnm  ea 
provoluntatcfuatanquamdominus  eius  .  Vnde  dicitur  Matth. 
l2.a.Dominus  cll  fiiius  hominis,ctiam  fabbatlii. 
1  MeJiator  auiem  vnius  non  Sed  duorum  extrcmorum,quae  c6 
mngit.EA  enim  Chriilus  mcdiator  dei,&  hominum  rcconcilias 
lioniines  deo  patri .  Sed  quia  vnum  extremum  cii:  limpliciter  in- 
dimfibile,fcilicct  dcus,  ideo  fubditur. 

Z  Deus autemvnus eft.  Homincs  autem  multi  faciunt  tamcn 
vnumextremumper  vnitatemfidei.  4  Lex  ergo  aduerfus  pro- 
^fffa dci.  Hic ponitur fecunda  vtilitas,quac  ell hominum coclu- 
fiofub  peccato,  quia  icx  peccatum  oftendebat,  nec  ti^  gratia  iu- 
ftificantcm  conferebar,&  lic  liominex  moucbantur  ad  defidera- 
dum  aducntum  Chrifti  per  qucm  erant  iuftificandi .  Dicit  crgo 
spoftolusinierrogatiue:  Lcx ergo  aduerfus promijfa dei^ c^.d.l^on, 
<}uia (lc  deus  irritaret  feipfum.Nec  valet,n  obiiciatur  de  lege  no 
«a  a  deo  data,quae  tamen  euacuat  vctcrcm,quia  non  fic  cuacua- 
'•irpcrnoua.quin  mancatinmeliori,  f.  infigurata,  quaEmelior 
'It  ipfa  figura.fic  auiem  non  eft  in  propofito ,  quia  dei  promifla 
de  iuftificatione,&  iixreditatis  confecutione  non  figurabant  lc- 
geni,fed  magis  cconuerfo ,  quia  lex  figurabat  iroplctioncm  pro- 
miliionum. 

5     Si  enim  data  effet lex,(}H£ pojfety  &c.  luftitia  infu[a,qux  facit 
digtvum  vfta  xtcrna.     6     yere  ex  lege  efet  iuflitia.Et  non  cx  ^- 

naillionc 


miflionc  Abrahac  fafta,  &  fic  pcr  legcm  clTct  irritata. 

7     .$•?</ co«./c;-.  idcft,lexMoyfi,quaecftlex  fcripta,     8     Om. 

fub pec. lnc[uantum  peccatum  oliendebat,  nec  rouiidabar. 

p     Ftpromif[io.T>c iuftificatione,6<:  per  confequens  de hxredi- 

tatis  confecutione . 

10  £.r;ftie/(7«C/;r/7l/.  ideft,per  fidem  «ius. 

1 1  Z)(ire^«>-cre(/f«.Fideformata,qu3Etendcrcfacit  in  deum. 

1 2  Triusauieni.Hic  ponitur  tcrtia  vriiitas,quac  eft  introduftio 
hominumadfidem  Chrifti,adquam  lex  vetus  fuitquaedam  di- 
fpofitio ,  inquantum  lex  illa  fuit  figura  nouae  legis ,  &  totus  illc 
itatusnoui  tcftamcntifuitfiguratiuus.i.Cor.  io.c.O«nfai«jiVii 
ra  comtingebant  illis.  Figura  vero  ducir,Iicet  imperfefle  in  cowni- 
tionem  rci  figuratae.  Et  hoc  eft.quod  dicit:  Tnus  atitem,quam  ve- 
nirecfides.  fcilicetreuelata,&  cxplicitaineuangelio. 

i^  Sublegecuiiodiebamur.  fcilicet,  per  cultum  vnius  veri  dci. 
14  Conclufiineamfidemyquareuclandaerat.  Eft  cnim  eadcm 
fides  in  nouo,&  vcteri  tcftamento,fcd  in  vetcri  erat  implicita,ct 
figuris,velata,in nouo  vero eft  explicita,&  reuelata.Hx  quo con- 
cludit.  15  ItaquelexpxdagugusnoUerfuitinChriUo.\dcii,di- 
fponens  ad  Chriftum,  licut  pacdagogus  diljjonit  pucrum  ad  vir- 
tutcm  tcmpore  futuro  habendam,ideo  fubditur. 

16  ^rer^(fc.fcilicet,reuelata. 

17  J«f}i^cem«r.  iuftitia  infufa. 

18  lam  non  fumus fub psdagogo.  idcft.fub  obferuationib.lcgali 
bus,ficut  puer  aducnicnte  aetatc  adulta  iam  non  cft  fub  paedago 
gi  difciplina,{cd  fupcrioris  doftrina.  Et  cadem  rationc  aduenie- 
te  cuangclio  ccflant  legalia,  &  ficut  in  naturalibus  certat  difpo- 
fitio  ad  introduftionem  fotmx ,  ideo  fubdit  apoltolus. 

Tom.^.  q^   4  j    Ow- 


495 


Glof  ord.  Si  Nicolal  deLyra'. 


4c 


/ 


6 


A 


f  RAinan  g.». 

dv  (on.diil.f. 

c  <]uoino(lo.jn 

(ine  ' 

t  tf.nuxli.i, 

inprin. 

Dc  f  ontu..fcr» 


fi 


rct :  Non dcbctis  hoc 
faccrc . 

^«("bryfoflo.  Pape 
qii.ua  ficici  vis.  Prius 
olicndic  ,  qucd  fidts 
rcddf-rct  filius  p.itri.ir 
ch^i  Scitotc,ii:quirns 
qut  cx  fidcfuiif,  hos 
cfle  filios  Abruha:. 
Nuc  vcro  dcir.oftrac 
cofde  cffc  fiiiosdci. 
Omncs  cnim  cftisfi- 
Jijdei,prrfidcni,qLi.E 
crtiii  ChriRolelu. 
b     In  Chriflo  Iefit.ni  in 


qii  vfqucnd  pcrccptionc  fncramenci,  Alicii  c:iniY!  vfqiiead  L 
vita-  finchHcaiioncm.  Et  illud  primum  bonis ,  6c  malis  etl     ' 
commuiic.  Hcc  altcrum  vcro  proprium  cft  bonorum . 
c  Tioeli  lu.ncc Grf.  Thcoph.Vnufquifquc  b.npcifmate  ablii- 
toru  n.itiuitatis  rciccic  formas  ,  &c  jprietates,vna  autcm  fi- 

guram,  &:  formii  om- 

h     f  Entcs. 


ncmjiuflificcmur.Vcl  in  Chriflcidcfl.in  cxcqucndis  pr.-e- 
ccptisChiidi. 
a     Ownsi  filit  deiefihperfidm.Sos  lud.ri  temporc  fidci  pcda 

f;o!Tri  dcfrruimus  ,  quin ocs  vos  Gcnti!es ,  qui  non  h.ibyifl:s 
c""cm,cii:s  niij .  Quod  crgoiicflrucxcplodcfcruimus,  vos 
aLCcpitis?Qii.ilidicc-  ^  .  ,u  ■ 

a    f  IdeIl,coartione,qu«  non  eft  necenafM  Iibfnii 

5  Vnuiii.IS:  idciu  cura  eo.nonnatura  ,  fei  cluiitaris  CiiiiuU. 

pa-dagogo . Omncs cnim  lilii  dei  e/tis  t  pcr  fide  in  Cniifto  i 

a     < lcr  lidem eftis  in  Chiilio.inde,  Qaiciimiuci.cuiuriunQue  toiid  ilo"  s,  v.I  Itxiis. 

Icfu.  t  Quicunquc  enim  in  chrifto  baptizati  cllis,  Chriftu  2 

a    Vn  qtioCliti:lo  ,idei),in  culus  fide. 

1Iroi.tcrnil.iIhrium.i!io/iiddii;i;'or  cft.ideonemo  ludjizaictj,  ,'<iua(iperhoc(.tdlgnior. 

induilbs.jNcn 


n 

b 
c 


clt  liidxus.ncque  cirgcus,  non  leruu^5neq; 

i  l.:.:l  .hoiumeft  inChtifio  «luia,  Ouines  vo»  Gcntilcs. 

libcr,noncftmafculus,nequefoemina.  C;mncscnim vos  j 

tNon  difterentes  in  aliquo.        1|Q_vos  eftis  in  Chriilo.    a    f  Ide.l  iulli  vpet  iidcm  ,  P-.ut  fiiit  Abra- 

hani.iSc  li  femen  Abtahx  e:llj,  quid  cigo  plus  lud*is  cllinihil. 

f  vnumeftisin  Chri(loIciu.SiautevosChriIti,ergo  Abra-  + 

t    t  ide:l  fecundum  iidcm  Chr;;li  reproraifsi.iion  fccuiuium  carnsles  obferuantias. 

b    fDico  vos  fcmcu  Abrah.c  eiiiSj.Sc  iueo  .         5  l(.cgni.     r 

hx  femen  eftis,  fccundum  promiifidncm  ha:redcs.  ^ 


nesaflfumpfcrunt, no  t'| 
angeli ,  fcd  ipfiusdo-    ' 
mini,  in  feipfis  oflcn- 
dentcs  Chrifl-u,  pcrin 
deac  vnufumusvm- 
nes  :in  Chriflo  Icfu  ,- 
hocefl.quatcnus  vna 
Chrifl:i  furma  impofi 
tam  nobis  habcmus,.| 
vcl    quatcnus  ctiam 
vnum  corpussunn:.";, 
vnum  capnc  ,  viddi-  L| 
cet  ipfum  ,habci(res. 
f     Eirgn^Abra,  fc.  iflh.. 


Aujtift,  it.  de 
trin.c.tf. 


c 

L  ;.  Jefenn. 
4c  mul.for« 


ftitutione  Chrifli,  HC 
ad  limilitudinem  mortis  eius . 

C  iliiicunquecmminClmflobapti-zatie^is.  4«  HicronV-Fihu 
dei  induci ,  Si  toti  eius  membra  criccti ,  fihi  dci  fuis  necefle 
ctt,vt  quid  ergo  vobislcx,  quig  fcruis,  &lpcccatoribus  data 
cft,quibus  per  baptifmum  peccaia  remiflaUinc? 
d  lndHifiii.ldci\  conformesei  taaii  cftis,qu(..d  cft  vobis  ho 
nor,&  concra  xftus  proteaio .  C)iiod  autem  Chriflus indu- 
tr.eiitum  ficahbi  Apoftohis  apencdiccus;  Induite vos do- 
minumnoftrumlcfum  Chriftum, 
Aiig.de  baptifmo.Induuntautem  homines  Chriftu :  Ali- 

quan- 


6  Hieronvin,  ftipra. 
Semen  Abrahx  ,  di- 
dus  cft  Chriflus ,  vbi  legitur,q,  promiftioncs  6\d.x  funt  A- 
brahx,&i:  femini  eius .  Hic  aucein  fcmcn  Abrah.x  didti  lunc 
fihi  Clirifli,idc(t,onincs  crcdentcs.  Verum  quocics  Chrift» 
nominacur  icmcn  Abraha^corporaliter ,  fcnticnduinolhqi 
ex  eius  ftirpcgcnerctur  :  CJuociensaucem  nos.qui  crcdjn^' 
in  cum  diciniur  icmcn  AbrahiC,  cunc  fpiricualitcrfcmcn  fi- 
dci  accipcre  dcbemus. 

•'^Hicron.Si  omncs  vnum  corpus  ci\\s  Chnfti^Abrahc  fc 
incrt  eftis,&  vcn  h<xrcdcs,non  ex  carnah  fejninc,fcd  cx  di- 
uina  promiflione  gencraci . 
^    CAP. 


N  1  C  O  L  A  V  S    D  E    L  Y  R  A. 

1  Omnes  cnlm  filti dei efi.  Adoptiuiper  fidechir.t  ice  formata. 

2  Quicunq.in.&c.\.ti  conformes  fafti  eUiSj&IiC  no  elhs  inlta* 
tu  pucrdi  imperfefto  ,  fcd  perfedo  quatum  ad  gratia,&  vircute. 
Nec  in  hoc  cft  diftindio  r5nc  natioms,coiiditionis,  aut  fcxuSjio 
fubdit:  ^OHeflln.ne.Grac.non  fer.neij.lib.non  efi  maf.neei.jaim. 


A  D  D  I  T  I  O     I. 

In  cap.? .vbi  dici^ur  in  poftilla.  Lex  autem  noi  c(l  exfidr. 

C)£od  hic  dicir  apoftolus.Lex  aut  non  eft  ex  fidc.non  vf  reftc 
exponendup  hoc,  qdin  veteri  lc.nonfuenlt  data  pccpta  dc  crc 
dcndiSjVt  in  poftil.df.Na  in  lc.vc.manifeftc  dantur  prxcepta  de 
crcdedis.vtcudf  Dt\n.6.3..Audi Ifraeldeu  tuusvnns efi.ln  quo 
pccpto  dei  vnitas  cxprede  pcipitur  credenda.  Similitcr  ibide  tri 
nitasapud  vereintelligctcsimplicite  crcdenda  pcipitur.Simili- 
tercudf  Dcu.iS.c.  T-io/j/iff^/w/tifaio.qdintelligicurad  literam 
deChfo.vt  diftu  eft  in  pccd.addit.tbi  fubiungitur.  Ipsuauditc 
i.credite.in  quo  manifeite  mandatur,(p  credatur  Chfo  tiic  vetu- 
ro,&  hoc  cft,q<f  df  in  euang.Ioa.  j.g.  Si  crederetis  Moyft.credere. 
for.&  mihi.  q.d.  Moyfes  madauit, vt  credatis  mihi,q<J  vcrificatur 
ex  pdifta  auflorirate,&  fic  manifcftu  cft,q)  in  le.ve.fuerant  data 
pce  pta  de  crcdedis .  Nec  valet  dicerc,q)  fides  antiquotu  no  crat 
explicita,  qa  fides  impiicita  manifeftu  eft,  <f  cft  fidcs,&  i6  cu  df. 
Juftus  cxHde  viuir,  intelligedu  cft  defideiimpliciter  fumpta.fi- 
ue  explicita,fiuc  implicita,^ut  cogruit  diuerfis  pfonis,&  tjjib'. 
Vn  verba  apoftoli  in  hoc  loco  fic  viir  intelligeda.Vult.n.apofto- 
lus  ^bare,q>  in  le.ve.f.  in  operib.  vcte.le.nemo  iuftificatur  apud 
deu,q<f  intelligitur  de  luftitia  qua  ho  eft  dignus  vita  xtcrna.  C^ 
^bat  ex  hoc,q<I  Abacuch  dicit,  iufiusexfide  viuit.  non  addes,nec 
aflignas  aliqd opus  cxteri'  faftu.Ex  quo  patet,q>  iuftitia  iuftifi- 
cas  eft  ex  fola  fide.f.formata.et  fine  aliquo  opcre  exteriori.  Scd 
in  lcge  vf  attribui  vita  no  fidei,fcd  faf>is, v t  cu  df .Ciui  fecerit  ea, 
viuetin  illis,  qcf  inrelligitur  qualitercunque  et  faciat  finc  fide,& 
hoccft,q^clicitapoftolus.  Lexautno  ejifxfide.  i.no^mittit  vita 
ex  fidcfcd  ex  operib.legis.  C^  vf  cotra  pdiita  aui^ontate  Aba- 
cucli.  Ad  ^  contrartetate  tollenda  oportet  diccre,  q>  Abacuch  lo- 
quitur  de  vita  iterna.q  eft  vita  fimplicitcr.q  hf  p  fide  formatara 
et  fiiie  cxtrinfccis  opcrib.&  hoc  fonant  vcrba  cu  dicit :  luftus  ex 
fidc  fua  viuit.  Alia  vero  auftoritas  loquitur  de  vita  Qm  quid,f.de 
euafionca  lapidationc  feu  occifione ,  vel  aliquid  hmoi,  q  in  legc 
dabantur  tranfgrcftbrib',&  ideo  non  dicit ;  C^i  fecerit  ca,viuet 
fimpliciter,fedviuetin  illis.f  crit  fccurusamortccomminata  in 
illis  pccptis.  Vndc  cx  prxdiftis  duabus  auftoritatibus  ad  inuicc 
confidcratis  probat  notabiliter  fuum  propofitum,  vt  diftum  eft. 

Scd  circa  pdi£ta  non  vf  ptermittenda  qd.i  auftoritas  thalmu- 
dica,c"|manifefteconfonatdiftisapoftoIi  fupri  diftis,  cihf  inli- 
bro.cjdf  .Vlacoth,  vbi  quidadoflor  nomiiie  rabi  Cablai  ponit,q> 
fexccnta,&  tredccim  pccpta  data  funt  Moyfi,  qd  intclligitur  nu 
mcrand..  ijm  cosomnia  pr.-pcepta,  q  in  Pcntateuchocontinctur 
tam  dflirautiua.q  ncgitma,&  addit  vltra:  Veuit  Dauid,&  con- 

llituit 


3  Oiiinticnimvosv  'H/n  eliis.  ideft  incorporati /ibiper  fidcm. 

4  Et  ^lbraha^fe.cjiis.  Sicut  Chriltus  clt  femcn  cius. 

5  Secundum promjfi.Uhi  fa£tam. 

6  I-Ure.  regni  cxieftis.  In  promiffiohc  cnim  Abr.iha:  f'a<fl.i  dc 
promiinonis  tcrra  intelligitur  pnncipaiicer  tcrra  viuciitium  piv 
niilla,prout  Cjcn.  1 5  .plenius  declaraui . 

ftituit  omnia  praccepta  fuper  pf.i^.a.  Dneejttis  ha.iuta.r.  Sc  fub'- 
ditur,  0«i  ingr.fi.n, .!.,->  opr.hi.&c.iw  quo  pC 1 1 .  conditioncs  nui* 
mcraiitur.q  ^m  pdiftu  doftore  rcquiruntur,  &  iutliciunt  ad  ii!&  .| 
qui  habitarc  habet  in  tabcrnaculo  dci,f.in  vita  bcata,con(equc*- 
ter  dicit  ille  doitor; Venit  rfa.&  conftituit  ca,f  illa  prxccpta  M6 1 
.faica  oia  fuper  fex.di.  /fa.  j^.c.  ^mbtdansiniuflnis.c:'-  Ivqucns 
xqnitates.  &  fubdit,  Ipfe excclfa  habirabit  inqua  audo-.itatcpo- 
nunturfcxconditioncs,qrcquiruntur,&  luHiciunr  .Tdhnbitani- 
duinexcellis,i.in  csleftib.C<">fequentcrdicitillc  dottor  ,  Vcnit 
Mich3eas,&  coftituit  ca,f.  pdiifta  pcepta  fupcr  trib.di  Mich.6.<:. 
Homo  qieji bonu  tibi,  &  ejuod deuspeitt  u  re ,  nifi  faarc iudici!:.,&\ 
dili^ere mifericordia,&  honeflc  ambulare cit  Dco  tuo.m  quib.tribus  J 
Michaeasreduxitomnia  prafcepta  fupra  difta.  Conlcquenreril 
Ic  dodor  dicit;  Rurfus  Ilaias  coftituit  oinnia  pccpta  in  Jucb. di. 
\i3..<^6.i.CuHoditc  iudiriu.,&  facite  iitliitia,quia  propinriua  efl  jalut 
no(lra,v'  appareat.  Et  fic  intllis  duob.fm  cum  concludunturoit 
ad  falute  pertinentia.Confequenter  dicit  illc  do(^tor:Vcnit  Aba 
cuc,  &conftituitea  fupervnii  tih.Abac.z.a.  lufluscxfidefuavi.. 
patec  crgo  ex  diftiS  ilh'  doiftoris  a  primo  ad  vltimu  cofideratis^ 
tp  omnia  prxccpta  Mofaic*  legis  in  fola  fidc  confiitunr.fic  (p  \\i 
bensrc£tamfidc,  f  formata  viuct,rvita3etcrna,et  lineoperibujS 
cxterioribus,qux  in  lcgc  Mofiica  praecipiuntur.C^iod  vahic  co 
fonat  fententi.-E  Apoftoli,Iiccc forte  illc,  qut  dixit.iion  plenc  ttv- 
tclligerct  verba  fua  propria  .  Contingit  cnim  fxpe  aliquos  pr 
phetarcnefciences,  vt  patet  de  Caipha. 

Replica.rnc.5.cpiftolaEadGalathas,vbidf,i(?;r/;o/7e/?e.r/( 
poftil.dtcir  fide  effc  crcdendorii,  Icx  aut  cft  fadorum.io  dicit 
vc.l.non  fuiffe  dacapcepta  dccredcndis,  fed  folum  dcagcn 
Bur.obiicit  per  Iioc,quod  dicit:  .Audi  Ifaeldi.u^  tnus  vntt;  1  f/: 
cft  manifcftupceptu  dc  vnttare  dci  credenda.Oppofijfi  aurb] 
ius  aiTumpri  oiidit  Burg.fupr.Exo.2.  in  magna  digreliioncq 
cit  contra  IudaEos,alferentes,  q>  primum  pccptum  cft  de  crcd 
da  vnitate  dei,cum  dicitur:  F/^o  dns  rieus  tuiis.  Contr.i  quos,fici 
dtcit  Bur.no  oportuit  darealiquod  pceptfi  dc  hocqdeftcrcde^ 
rcdeu,vel  credcre  dco.cu  lioc  fupponebaturad  pccpta  dccdogi 
tanq  pcr  fc  notfi  ci.qui  het  fidc,&  idco  non  indigct  promu'ga- 
tionc  acceprainfufionefidei,  vt  primai.q.c.art.^  in  refpofione 
primiargumcnti.Et  dchocincclligituriliudjd  Heb.i  i.b.  ^f- 
cedentcm  ad  dc.opor.cre.&c.  vndc  manifcftii  eft tn  hoc,quod  dici- 
t\ir,Dnsdcustuus  eii  vnus.  nihdpcipit  eis.  fed  foliiintimaturcjs 
eft,quiIoqucbatur,f  do.Dc.  &c.  Haccomnia  Burg.vnde  patet, 
quodcontradicit  fib!ipfi,&  fortafnsodiii  quo  fcrebatur  in  pollil 
laiorcro,nonfincbat.  cum  lyc,&  alibicontradidionero  eultarc. 


497         AdGaJathas.      Gap.   ilH. 


i  C  A  p.    1 1  1 1. 

^  3  'PX'''^''  ■''^•""''''  '/■■'•"••'''•  Modo  vos  Gcnnles  5c'  nos  lucfei  fti- 
LJ.uus  Chririi,6<:  ifincn  Ai'rahx  5c h<rredes.  fcd  olim 

iios  ludei  f  ib  Jcge  ficijc hercs  fucurus,&:  apatre  fubliicucus. 
Ecce  !tei  urn  quarekx  non  cfl  Lenenda. 
a:  Chrvfortomus. 


498 


10 


Paruulum  hicnon^- 

ratcdicit,  fcdammo, 

flgnificas  quod  Dcus 

initio  voluerit  iftalar 

giri:  verum  vt  vidit 

rosadhuc  pucrilicf^ 

fe  affcdu,  paflus  cft 

fub  elcmentis  mundi 

agcrc,  hoc  cft  ,  fub 

neomcnijs  &c  Sabat- 

this.Nanihidicsno- 

bis  Junxfolifquecur 

fu  redeunr. 

b  Sttb  tiitoribiis  e^  a&o 

ribus  ff?.  ^  Hierony- 

jffius.  C^iadominatii 

quondam  faccrdotes 


eraU  &  niundus  per  ipfiiwfj.ejl,&  mundtn  erm  non  ro.  Dc/nde co 
iuns,\t,lnprcpriavenit.l\\uccvi.o  miduscfl,  vbicrat.  Vn'!e 
&  illud  propliL'ta  dicit .  Celam  T--^  tmar.i  e^^o i'Kp!eo  .  Oiiyrcn- 
dum  cfl^cigo ,  quomodo  intdiigatur  ifla  miffio .'  Si  camcn 
fobric  de  Dci  fiiio,  qu^digna  func  opinemur.  Idco  miflum 

intcljigere  debemus, 


C  A  P  V 

iGoautera  quanto  tempore  hxrespar- 


Aet.ite,  ii  fdcntii. 

Cjguur.iiu  Imii  potcl.item  habet. 


Qiwmuis. 
^b 


uuliis  elt ,  nihil  diftert  a  rcruo ,  cum  Cn 

Putmus.  a     Qi!iei!nno„ria^o(tes(iefciidant. 

dominus  omniu ,  fcd  iub  turoribus  & 

a    Qu^^ro  co  caufas  agant,;&  morcs  t 


:u.s  into»ii\ent. 
X>t  forniinaium; 
h 


adorfbus  eft.vfq;  ad  prcfinitum  tem 

a    In  quo  libert.-.s  fui  &  luoruiu  Cbi  datut. 
b    Cognitione'Dci  i\  viribus. 
j     ^  c    Sublege.quaielpriniainilitutioadiidem&iuftitiam  ""*• 

^  pus  a  parre,  t  Ita  &  nos  cum  eflfemus  paruuh  ,  lub  elementfs  7   ^''    ^^ 

a   Tura  tc-uti  minis,tLm  capti  blandiujs.        b    IJcIl,  po.iquam  tempus  prxcedens  adimplctum clt,   ^      Df^^  i 

velquia  in  co  ulenc  roii-irus  dnrat  (jannir  li/»»-.=>f 


quiacxilloincornpr? 
henfibili  incnarrabi- 
lique  fccrcto  maiefla 
cisprdfiinda^dedic  fe 
compr.hcndendum 
nientibus  noflris  Dci 
verbum ,  non  foJum 
cum  fe  exin.iniret,fecl 
ctiam  cum  habitarcc 
innobiSjficiit  fcriptu 
cft.  Ouoniam  inhabi.  in 
illis. 

£a-w«/zV.  VfusHe 


D 

Aiig.Iib.i,  dc 
Trjinit.cap.5, 

Hieron.ij;  a. 
Inpfiil.  1 1.  & 
trata.  j.inlo. 


».Cor.ff.  d. 


ocucionis,  mu- 


.  ,  velquiaineoplencWusdonadalitur.  UCCCS  CllClC   non  CO 

^  n-iundieramusleruicntcs  Arvbi  f  venirplenirudoteporisi  ^   ruptas,  fed femmas 

a    recitvifibilemhominibns.         b    Etiam.  __  c    Sub  oiiere  legis  ficut  fub  ali-s  poenis.   '"  *"  Th<=/-,rl^.r«r    KT 


,  »    ^^w.  ,M,ui.i.,i.  „uiiui.iuu>.        u    tiunj.                        t    :>uo  oiiere  legis  ucut  lub  aliis  poenis.  "^    1  ncodoret   No 

.    principes  cxerce-  g  ^^^  D^^^^  f^jju^  faaum  cx  raulicrc,  fadlum  fubJegc,  vteos  n  tandum  cfl  quod  il 

^  ■                         a    Nonutabeaexpiareiur.ledu!  abealiberaret,  ficutapoenis.  l»Iud,w//7f     COllilinYi 

-  '                                                                         b    Ideit,  bona  Qui  DerBiatiamdantur.  Dproi,»rinffii;;  ..    i         >       J     i     wjjiiiuxi 


Ideit,  bona  quarpergiatiaradantur,  pcr  qua  funt  iilij. 
Sicut  participat  noi-.ra  natura  ,  it^  ad fuam  nos  adoptat. 


j    ,      '    ■ unxic 

on.utpaititipat  noi-.ra  naiura  ,  itaaaiuam  nosadoptat.  nUmanZnatUrC  fufce 

qui  fub  legc  crant  redimeret,  vt  f  adoptionem  fihorum  h  ^"«"'•^''oncnimdi- 

*  ij  xit:  mificcum  vtna- 

fccretur  de  mulicrc, 
r  r  ■  r  j  ^'^  diuinitatis  miffio- 

nem  fufpiccmur:fcd,natum  ex  mulicre,  hoc  aucem  eft 
cecononix  feu  difpenfationisproprJum. 

*  Haymo.  Fadutn  ex  mvilicrc,t.cx  fciiiine  mulieris,  ope- 
ra  Spus  fanJi  creatu.  Quida  volunt  dicere  «.r,.,„,fed  melius 
fadum  ex  mul.ere propter  h.erct.cos,  qui  dicunt,vt  ingrcf- 
fus  eft  virgincflatim  exijt.  faclus  efl  aur  fub  legcga  odauo 


•4: 


banc  ,  quos  tutorcs  &: 
a^ores  appellat.Mo 
do  autcm  non  domi- 
nari,  ledformamprg 
bcrc  lubentur:  qtiia 
facerdotale  genus  fu- 

mus,&omnia  communiter  habemus,  quamuis  perillos 
pcrcipiamus  facramcnta. 

c    yftjueadp.  Poflquam  cnimadulrus,  libcrtatem  fui&  fuo 
rumhabct.Alioqmn  iure  cxha:redatur . Lex fuir paedago- 
{rus,quia  timore  comprefllt  &  przccpus  Dei  feruirccoegit: 
Fuit  ttitor  &  aftor  Iud(^is,quos  Deus  ha:iedcs  inflituit,dum 
paruuli  cognicionc  Dci  &  viribus  rcfiflcndi  peccatis .  Quo 
lemporeeraccciam  ferui  lcgalibus  penis  a  malis  territi,  pro 
mifsionibus  incitnti,ncc  fiii  dominab:(ntur,fcd  vitia,ncc  fuo 
tum,  idcfljhercditatis  cterna?,cum  horum  tamen  cfirent  do 
mini  a  Deo  iriflituti.Hrs  fiiit  lex  tutoiis  loco,du  contra  ma- 
lignorum  ipirituum  impugnationcs ,  &:  Gentiliumpcrfua- 
fjoncs,quia ad  idololatriam  traherentjiUos  dcfcndebat,  ad- 
monendo,increpando,nliquando  puinendc). Acterna  bona 
illisconfcruauicquoniamcx  illis  multosChriflusab  infcr- 
n«Iibcrauir.  Fuitadlor,  quiacaufam  eoru  apud  Deum  egir, 
dum  pcr  facrificia&:  cxpiationcm  Dcu  eis  placauit.  &  hoc 
vfque  ad  tcmpus  pr.rfinitum,  ideft,  vfquc  ad  aducntu  Cht  i- 
fliinquocunftituitDcus,vtperfc6ti  &:Iiberi  fiercnr,&.h5- 
rcditatem  obtincrcnt,alioquin  cxha:reditarentur. 
d    Sub  c!e.  Ambrof.  In  elemenris  neomcnias,  idcft  lunares 
dies,  &:  fabbatum  fignificat ,  non  quod  in  elcmentis fpcra- 
rcnt  vc  pagani,fed  in  his  Dcum  venerabanrur. 
c    Mundi.  Augufiin.  Quialcxnonc^lcftiafcdccrrena  pro- 
mittcbat,  vcl  tranfitoria,  vt  mundus.  Vel  in  elcmcntis  iunc 
neomcniar.i.lunarcs  dics  &c  fabbatum. 
f  ye.ple,ii.ternporis.  i.pofiquam  totum  fpacium  illud  fuicad- 
impIetum,quolex  duraredcbuit,tunc  mifit  Dcus.V, ■litudo 
■mporif.  Scicbatquando  vcniredebcrct,vcl  ctiam  pati,&:c. 
Non  cfl  enim  hora cius  vcl  noflra,  nifi  voluntas eius.  Ancc 
tamen  fonga  fet  ies  prsconum  prxmictcnda  crac. 
g  Miftt  Deusfilium.  Vn,  Ego  inquitapatre  extui,&  veni  in  hunc 
,  '««n^«M.  Hc  tamcn  de  illo  dicitcuangclifta  loanes,/»  mnndo 
"  _ erat, 

N  I  C  O  L  A  vT"  D  E     L  Y  R  A. 
C  A  P.     1 1 1 1.. 

Tr\rfoa«.  Poflquam  ApofloIusdcclarauiccefiTationem  le 

•*^galium  per  rationcm,  hic  cofcquentcr  idcm  facic  per 

iimilicudincm .  Et  diuiditur  m  duas  partcs  fccundum  duas 

iimilicudincs.  fecundaibi,  /)/«Vewifc;.  Primaadhucinduas, 

quia  primo  ponit  &:  adaptat  primam  fimilitudinem ,  fccun- 

uoarguic  Galntharum  ingratitudinem,  ibi ,  Sedtuncquidem. 

Hic  autem  prima  fimilitudo  accipitur  cx  humana  confue- 

iuainc,qua  filius  tcnctur  feruireficut  feruus,quandiu  par- 

['"'"^^ft.fa^Susautcm  adultusliberatur  ab  illis  modis  fcrui- 

i|DUs,flacus  aurcm  lcgis.fuit  quafi  flatus  pucrilis,  vt  fupra  di 

ttumcftjideofuitibifcrmtus  fubmultisobfcruantijsJega- 

J'('us,a  quibus  Jibcramur  in  no.Tc.in  quo  eft  ftatus  qugflio- 

n^syiripcrfcai.&^hoccflquoddicitur.     i  Dico  a«.i.probo 

KMimilitudincm.     t  Quan.u  &-c.ni.  m ftatu  vita: &  fubie- 

<^tionis  modo.        j  c«w/".d.  vcin  potcntia  propinqua. 

4    Sei 


t  implctum 
fuit  teniput. 


t  adoptione. 
E 


gnitaerant  a  pntre,ordinc.&  tcpore,&  hora  prxco-mta  & 
apca  pcrfccit  Dnsnaftcr. Diuiti  cnim  &  mulrS  voluncati  S 
tris  dcfcruit,cum  fit  ipfe  faluator  eorun.  qu^  conft,  uta 

funt,  vnigcmtus  pun5,&  Chriflus  qui  pra:dicatusefl,&:c 
1     Faiiumfhb  le.  Vc  appareat circuncifus  quafi  fiJius  Abrahe 
cui  promifTus  crat,figr.um  habes  eius  cui  promitrus  fucrat 
mquo.mpktacft  c.rcuncifio:&  ideofignum  lam  cctre  ! 
Ocdidiccnim  Abraham  fchab.turumfijTmn^in  quo  bene 
diccrcntur  omncs  gcnces.quod  lam  fadum  crcdimus. 

K  ^^'«^«/"'■/.■^'•P-rticipesdTcmusd.uin^glona-.Sicuc.n. 
jpfe  natura  participat,itaadfuam  videdanofadoptat.Hinc 
enim  adoptione  recipimus,  cj,  ilJc  vnieus  Dei  ^1,^^116  dedi- 
gnatusefl  participacionenoftrarnaturx,  fadus  ex  mulicre. 
vt  non  iolum  vnigenitus  cflit ,  fed  ctiam  primogcnitus  m 

muIr..stratribushercc.Adoptioneautedicir,vtdiftin£tem- 
teliigamus  vn.cum  Dei  filiu  .  Nos.n.bencficio  &  dignatfo- 
nc  hl.j  D.i  fumus.  me  oatur^ cft  films ,  q.a  hoc cft  qlpater. 
Aug.contra  Kauflu.Vnicum.n.filiQ  ^eus  habct  quem  ge 
nuit  de  fubflantia  fua,Nos  aut  non  dc  fubflantia  fua  gcnuTt. 

Cre.-itura.n.ipf]us  fumus,quam  n6genuir,fcd  fccit.Etideo 
vt  fratres  Chrifli  fccundfi  noflrum  modum  facerct,aduDca 
uic.Iftc  icaque  modus  quu  nos  Deus  cij  lam  etremus  ab  ipfo 
"°a".'"'  9  rr"  "'  & 'nflicuti,vcrbo  fuo  &c gracia  fua gcnuit, 
vc  fiJij  ei»clfemus,adopcio  vocaC.vfi,  Dedu e,s po.fi. Deifi.&c. 

<^  I{ec!pe- 


lib.  3.C.  iS.  & 
3»' 


losn.i.b 

F 


4     Sedf  &c.  ipfum  caftig.mcibus  &:  reprimcncibus  ficuc fcr 
uum.     j  A'/<7«c.i.vfqueada'catcmaduJcam.     6  Jta  &  ki- 
licct,  Iuda:i.     7  C«?».i.inftamve.Te.     2  .yr.ic.fubJc-ali- 
bus  obfcruantijs .  Qu.t  dicuntur  elcmenta.i.  literie  qufa  fi- 
cucinaddifcendopucrincipit.nbiftiselcmcntis    vtfciatca 
nominare  &  diftingucrc,  proccdente  vcro  tcmporc  dimif- 
ia  hac  occupac-onecirca  lcieuas  occupacur,  ica  le^alcs  ob- 
feruantiar  fueruntqua:dam  fignrajdifponentesad^^^^hnflu 
vt  dichim  cfl.  proptcr  quod  in  eius  aduentum  func  dinnffe' 
ideo  fubdicur.  9  ^ri..idcfl,tcmpus  Chnfti  in  quo  data  efi 
plcnitudofpirituffanai.VeJahtcr.     10  Vlenitu.tem  ideft, 
nnplecio  tcmporis  pr^teriti  a  Dco  patre  diffiniti . 
1 1     Mifit  Dius.  quantum  ad  corpus  fumptum  de  virginc 
it     /^^/^«wiM/f.gf.quiavoluitlcgaliafcruare. 
I  j     yt  cus  qui  i.fub  le.  legalibus  ol  fcruantijs  obligati. 
14    l\edimeret.  per  fuam  p.ifsionvm,per  quam  abftulitdiaa 
obligationem.     i  j  rt  adoptioaem  filiorum.  fcilicct,  Dei. 


499 


GIof.oFd.&  Nicolai  cieLy  ra. 


5C0 


M  «    JieciFtre.  dtxit ,  non  accipcrcmus  vt  fignificarct  nos  hoc 

A  amififfe  in  Ad.»m,cx  quo  mort;t!os  nunus. 

b  Mifn  »c',s.  Ambr.  Vi  cnmi  probnrcmiis  adoptati  cUca 
Dcoinfiliosjpiritumfuumdcditnobis,  qui  rignumpatns 
oftendat  in  filios,vt quia nos  hoc  non  audcrcmus  diccie  in- 
firmitate&:  ind:i;nit«  ^ 


tcDoftra.fuggcratvC 
audcimiis  dicere, 
c  SphiiHm  fi.  Nota 
^giiR.  uaft.  fpiricum  ctiamcirefi 
9Y-W  I.oaa-  ]ij .  £[  nota  ctiam  hic 
^rinitatem.Auguf.fli- 
pcrlo.Siforfitannli- 
quisqu.i:rat,vtrum& 
^  filio  proccdat  fpiri- 
tuflanaus.  Filiuscm 


cula  qiix  ficb.int  pcr  diuinum  Spiritum.  T 

4<  Havmo.  Claimntem  ,idcftclamare  nos  facIcT.tem  , 

^bh^  patc-y  fubautiis,  milcrerc mci.  Abba  Hcbr^um  cft ,  &: 

Syrum,Patcr(k.cciim  &  l.atinum. 

c    ^Obapa.  Elcgiuitcr  duo  vcrba  idcm  fignificnntia  pofuit; 

proptcr     vniucrdim 
populum,  qui  dc  lu- 


»    Non  foluni  not  ludsci  qui  crediniui  pj,  M  8c  voj  Gcmilci.quod  probat  cffcnus.quia  mifit. 


dxis  &:  gcntibus  in 


vnitatcm  fidci  voca- 
tus  cftjVt  Hcbr<;orum 
vcrburn  ad  Hebrqos, 
Gi\"cuad  gentcs  per- 


•  rccipcrcmus.Quoniamautemeftisfilij  Dei,  miritDcusfpiri  * 

^  a    Oi.cm  ciii.n  t.lius  mittit.  Qui  probnt  v-.s  cflc  hl,.».  rr^    '^"^'  ludiorum  quam 

C   Geiml.um  c    Q"'  ftcit  c1am.iie,iiuod  iiun^uim  prxlumeremus,  lufi  fpiritm  viutcrct . 

^  tum  fiiii  fui  in  corda  velbaclamantem,+  abbapater.  Itaque  J   tmcat.Vtnufqucau- 

*  a    A  iciiporc  rtati:r  A  tcmporc  ClirilU.  Alinui?  ncflium  i|ui  i^liii^Smi  crc  tCm   VCtbl   Cadcm  fi- 

du.ms  iit  oUfn  b     Ex  dilctflionc  fc^uiciis.         c    Iiilmuio  d     Fcr  oiiciationcmDci. 

jam  no  clt  fcruusjicd  filius-  Quod  fi  filius,&  iHres  t  pcr  Deu. 


a    Modo  lilit,Scd. 


b    QiUBdo  intiiiclcs 


d    Stti,fed  opinionc  hmmnum. 


c    Et  itn  crat  aiiqua  extulaiio. 


4  msgtc  autf . 
j44tth.io.c« 


folius  pattiseftfilius,  -_   .  .      „  -^  r     .. 

^patcrfolius  filijcft  f  Sedtuiicquidemignorantcs  Deum ,  his  qui  naturano  iunt  7 

■nrpr.SDiritUSaUtCm  g  a    Cmn  anerta  »crltat.  b    Et  ii.igrauius  peccatisquam  olim.  if    Quod   » 

paicr.apiin.iis  ""••*-  D  i  non  a  uobis ,  lcd  potius  graiia  Pci  approbati  ?«  amati. 


dii,rcruicbatis.Nuncautcm  cumcognoueritisDcum,^imo  ^^ 

a    A  lidc.  b    Vtantcconucrlioncm.  c    Quaiiili.Al'ililpeciciia.iantm;.    j^ 


gnificatio  ad  ciufdc  f' 
dci  fpirituiq,  vnicatc. 
t  .^f'  na.nonftint.Am 
brofius.  Vnam  Dti 
vcri  cllc  natui  ii  ulic:^. 
ditjicilicctpntnsil^ti 
li)  &:  fpirituffindi . 
Qu^id  autcm,?tt  natii 
'  vc 


t  riitrum  ab 
in>(i«). 


loan.^  4. 


loan.  te.  f^ 


loAOk?.  b. 


p.iter 

fanftus  iioncftvnius 

eoru  fpiritus,  fed  am- 

borum .  vndc  domi- 

nus  aie  ,  ^piritm  patris 

yejiri  tjui  loquitur  in  v} 

hi<.  Ft  Aooftolusait  u   n„i.3i...,...v^,v...^..,...,„  —  -, —      .  .^        /■  /i-  r     •     ., 

hic,Af./«Lr/pv^««   •  &c2enaelcm^nta,quibustdenudferuirevultis?Diej>obfer  ..  ^''■^'fj^/''"'''''''''' 
^ /«, .  Et  multa  aha  ^^    /«,„...../.  r     , 

Hoe  «^cncrc  locutionis  frcqucnter  vtitur  fcripiura.  vndci  i 
/■«  faiifio  apparui  t\b: ,  rtvidctcm  virtutctn  tnam  &gtoriam  tua): 
idcft  vidifti  me,  vt  vidcrem  te.  Cognofcit  nos  Dcus,  idel 
coEnltioncm  fui  nobis  pra:ftat.  Non  cnim  a  nobi s  cft,qii(v. 
noiianus  eum,  ab  itrerno  quidem  nouit,fcd  tunc  cognolcc  | 
rc.dicitur ,  quando  vtcoguofcaciir  facit. 
h     Infrm.  Vcre  lcx .-  quia  pcrfedte  non  iuftificat. 

^  Chryfjft.  Infirma  clejncnta  vocar,&:  cgcna,quod  mil- 
lam  vim  habcant  ad  bona  propofita  pcrduccn  Ji. 

^  Auguft.  Qu<E  infirma appellac,  cx  co  quod  infirma i 
inftabili  fpecievariantur. 

i     Egma.  quia  quacu  iuuat,no  per  fc,  fed  refpetlu  gf x  facK.j 
Egena  clenfcnta.  dnr  qua  fui  inuicc  cgctad  regcdu  mundi4-| 
K     Di!:'.  Vt,  hodic  non  cft  aliquid  incipienduin. 

*  Chryfofl.Ex  his  clarum  eft,quod  non  ioluin  circiicificj 
ne  cis  prsdicaucrant  liii ,  veru  et  dies  feftos ,  &c  neomcniasf 

*  Augu.  Vulgatiffimiis  eft  cnim  crror  gctium  iftc,  vt  veJ 
in  agendisrebus.velin  expcdandis  euencibus  viteacnegO'j 
tiorum  fuorum,  ab  Aftrologis  Sc  Chaldeis,  notatos  dies,  f 
menfes  &:  annos,6£  tempora  obfcruarc  vclint , 

^  Augufr.  Eos  inculpat  Apoftolus ,  qui  dicunt,  Non  prv>| 
ficiicar ,  quia  pofterus  dies  cft ,  aut  quia  luna  lic  fcrcur ,  vg 
proficifcar  vr  prolpcra  cedant,quia  pofino  ita  lc  habct  fyc 
rum,rion  agam  hoc  mcnfc  com  merciuni,  qiua  ilia  ftclla  it 
hi  agit  mcnfem,  vcl,  agam  ,  quia fufccpic  meicm.Non  pU 
cem  hoc  anno  vincam,  quia  bilTcxtus  cit.  Non  autcm  qui 
quam  arbitretur.obieru.itorestcmporum  reprehcnder 
qui  dicunt,  Non  proficifcar  hodic,  quiatcmpeftas  ortaeli 
aucnon  nauigem,quiaadhuclunt  hybern^rcliquic.&c, 

i^  Meri 


^  funtfeftimonia,qui- 

bu  s  euidcntcr  oftcnditur,  &:  patris  Sc  filij  cflle  fpiriium,  qui 
in  trinitate  dicimr  fpiriiufljndus  .  Ncc  ob  aliud  aflimo  ip- 
fum  proprie  vocari  fpiritufanaum ,  cu  ec  f i  dc  fingulis  inter 
ro<jcmiir,  non  polTumus  patrc  &:  filiu  diccre,  nifi  fpiritum, 
qmniamfpintus  efl  Deu>  .Qiiod  crgo  coitcr  vocan  tur  &  fingu- 
li,hoc  proprie  vocan  oportuit  cum,qui  no  eft  vnus  eorum, 
fedinquocoitiisapparctambonun.  Curcrgo  noncreda- 
nius,  quod  etiam  dc  filio  procedat  fpitituirandus,  cum  filij 
qucjque  ipfc  fit  fpiritus  f*  Si.n.ab eo  non  procedcret,n6  polt 
refurrc£tione,fc  reprzfencans  difcipulis  infufftaffet,dicens, 
^fn>jrc/pint«»n/j»5«m.Quid.n,altudfignificauitilIainfuj- 
ffatio,  nifi  quod  procedat  fpirituffandus  de  ipfo  :  Ad  hoc  ec 
pertinct,quod  ait  de  mulicre  fiuxum  patience,  Tetigit  me  ali 
auis.ego  enimfenfi  virtutem  de  me  exife.  Na  vircutis  nomine  fpi 
ritumfancl:um  ex  eo  clarum  eft  appclIari,quod  Mari?  ange 
lus  dixit,E{  virtus aUiffimi  obumbrabit  tibi.Et  liorninus  promit- 
tens  difcipulis,  ait,  Scdete  hic  danec  irtduamini  •firtute  ex  alio. 

^Spiritwn  fi.fui.  Hic eft  virtus  qux  de  illo  exibat,  & fanahat  om  . 
««.  Dicic  tamen  ipfe  filius  a  patre  illum  procedere,  quia  ad 
eum  folct  referre,  &:  quod  ipfius  eft ,  de  quo  &  ipfe  eit ,  fi- 
cuc  alibi.Mt'<j  doBrind  non  efl  me^yfed  eius  qui  mifit  me.  A  quo  ha 
bec  ftlius,vt  fic  Deus,  Eft  cnim  de  Dco  Deus,  ab  illo  habec, 
vc  &  Je  iUo  proccdat  fpiricuftandus. 
d  CLmantem.  Hicr.  Notandum  quod  clamor  in  fcripturis 
non  magnx  vocis  emifiSo,  fed  fciencia:  inceliigacur,&.  incen 
tionis  magnitudo.       ^^ 

*  Theod.Non  aufi  eflwfius  orances  Deu  vocare  Pacrcm, 
fi  non  in  filios  adoptionis  gracia  afTcquuci  cifcmus.Eft  auce 
demonftracio  cui  contradici  non  poc.  Vidcbanc  cnim  mira- 

cula 

■ NICOLAVS    DE    rYRA. 

I  T\eclperemm .  pcr  Chnltum  qui  eft  cius  hlius  naturaiis  .  Et 
hanc  iiliationem  dedarat  confequentcr  pereffeftum  diccns. 
Z  i^-^o«MW<zK.ey?tt.^7ii.  i.vthxcHliatiomonftrarct.  l  Miftt 
Df«i//ji./i/ii /?«.!. fpiritumfanaum.quidiciturfpiritusfilij,ficut 
&  patns  eo  quod  procedit  ab  vtroqj.  4  In  corda  vtflra  claman 
tern.  pcr  gratia:  itifiifionem.  5  CUma>4ern.  i.clamarefiicientc 
per  confeUionem  fidci.RomaHorum.  lo.b .  Cordc  cnim  crcditur 
adiulHtiam.orcautcmconfefiiofitadlalutem,  Felaliter.  Cla- 
jnantem,  ideft  per  fignum  fenfibilc  ollendentem ,  ficut  Gen.4. 
b.  dicitur  ,  Vox  fanguinis  fratris  tui  Abcl  claniat  ad  me  de  tcr- 
ra  In  primitma  cnira  ccclcfia  baptiiatis  dabatur  fpirituffanilus 
in  figno  fcnfibili  fignificante  granam  infufam  mcnti,  &  per  con 
fcquensfiliationem  adoptiuam,  &  patcrnitatcm  fibi  coircipon 
dentem.  6  .Abba  pater.  Confitcndo  Deum  patrem.  Et  ponun 
tur hic  dux  diftioncsidcm figiiificantcs,  Prima  Hebraica  vel  \>o 
tius  Syriaca,tamen  ca  communiter  vtuntur  Hebr^'i,quia  iingua 
Syra  &  Hcbrxa  funt  propinquae.  Secunda  Gracca,  licct  ea  vtan- 
tur  latmi ,  ad  fignificandum  quod  Deus  pater  coiiucrfos  dc  lu- 
daifmo,  &  gentilitateadfidcm  vnirctm  fideiconteliione.  Et  cx 
diftis  Jnfertconclulloncra,di.  7  /r^j^Me  iiir».  f.quicunque  con 
fitctur  fidclitcr  Dcum  patrc.  8  ilued  fi  filius.  Per  adoptione. 
9     £(  i)xres  fcf  X>e«w.Ipfum  adoptanie,  fllio.n.adoptmo  dcbc- 

tur 


tur  atiqua  parshacrcditatisfccundumlcgcs.     10  Sedtuncqui 
dem.Wic  arguit  Galatliarum  ingratitudinem.Pcr  filiarioiicni.il 
Dciadoptiuam  erant  libcratia  feruitutc  legis  vt  pricdiiflu  elf 
&idcomagna  cratingratitudohanc  feruitute  rccipcre  tanqi 
Dei  donum  cfi^ct  infuthciens  ad  falutem,&  crat  maior  ingratitij 
do  in  gentibus  conuerfis  de  idolo!atna,quia  lic  no  erant  nutri 
inobfcruantijslcgalibus  ,  ficutfuerantconucrfi  deludxis.idij 
dicitur,  j"e«i  tunc  quidcm.  f.antc  conuerfioncm  vcllra.      1 1   Ig\ 
rantes  Deum.  Vcrum.      1 2  His qui K<jr«r.Sed  folum  fidionc  1 
minum,cuiufiriodi  funt  idola.      ij    Sruie.  Colendo  ipfa; 
I  5   7V««c  au.  Poft  vcftram  conucrfionem,     14  Cum  cigno.I 
perfidcm.      15    Immo'cogniiieflis  a  Deo  .  Clai\ocawt\os  fl 
fiiam  gratiam.     I<5  Lhiomodo  conuertimini iterum  adinfir.i^iA 
naelementa.  i.ad  legalcs  obferuantias ,  Qu.-e  dicuntur  elemciT 
ratione  prxdifta  &  infirma  &  cgcna,quia  non  iuftificabanr,ii| 
gratiamcontincbant,licutfaciuntiacramenta  noux  lcgis.Dif 
autem  ,  Iterum  .  non  quia  antc  fuam  conuerfionem  lcgalia  fi 
uaflcntjVt  praediftum  eft,fedquia  tuncidolacoluerant.qui  ci 
tuseratillicitus ,  &  fimiliter  legalium  ritus,  ponendo  ibifpi 
fuam  tanquam  elfct  neceflarius  ad  falutem,qiiod  Galathae  ra 
bant.ideo  fubditur.      1 7  Dies  obfcruatis.ipud  ludf  os  cclebr 
vt  decimam  diem  menfis  primi,  ad  accipiendum  agnum  pafc 
Icm;  &  huiufmodi. 


5 


01 


AdGalacfias.      Cap.   iill. 


^a    Menfef.  Quicurfuslunspcrfcrutantes  dicunt,taliluna 
A  non  cft  aliquid  inchoanduiii. 

b    Tempora.  Vt  cuni  dicunt  modo  ci\  initium  veris. 

c    £«  annos.  cum  dicunr,nouusannuseft  .  Sed  nulla  dcbec 

fufpicio  efle  haruni  reru.  quia  profpere  poteft  cedcre  quid- 

quid  fimpliciter  fub 

J)eidcUOtioncfit.Du  _     •    Hocjamfacitis,  peusmtemtimto.  

plicitcr  erantfubuer-  a  uatis  &  menfes  &  tcmpora  &  annos  Timco'  \  vos,nc  forte  /i  r 

li.Vtadlegem6t;pri-     ^  »    vaiitate ,  quod  «l  Hplcne  lcgem  fufcipitis.  sed.  b    qiii  legrm  dim.fi  2 

^inos  errores  conucr    5  'riu  ••         T-r-n/-  i,*^  Fui  oi,m  in  lege. 

ccrcntur , Diesobkrua-  t  ^^  ^^ufa  laborauerim  in  vobis.Eftote  ficut e?o,quia & ccro,  3 

m.NonpUtarCtUra     f  «^  Modovaltiscire.Scd.mUlnonfiae^^^^^^^^^  .„...-. 

8  flCUtVOS 

Ciuiic«omc«£tlUftic«t.  c    Et  pro  taiito'tera- 

quia  per  inhrmita  te  carnis  euangclizaui  vobis ;  iam  pride, &  l 

3    lde:lmc  tlibu'.atum;Pcrquoddiabo!usvosteni3b.nr.nccr>-dripti».  I,    o,,,^.^».» 


J02 


D 


tum^pcrquoddiabolusvostematat.necredeictis.  b    Qiu  videfeiurou.i- 

JescUis.        c    Polt  conuerfioiicm,5vt  luliot effcm.        d    Tanquam  vilein  antccoiiuerlioncnV 

j,  .  ^       jj  e     Vtabhjcionuertiabborrerciis 

t  tentationc  veftra  in  carnc  mea  non  fprcui(lis,neq;  reipui 

Non  vt  fufcipcreiiscoramunionempericulimei.  .  ■  '  .-■»      .     ^ 

lum  credidillis.  b    Ac  fi  ipfe  ueniflct 


Itis,  led  hcut  angelu  DciexccpilH  me ,  ficut  Chr/rtu  lefum. 

Etquijtuncitafeciftis.  _  Qj;"'™'"  elt  enim,  quoda  banodecidiftis. 

e    ^ua  dicebamm:  beati  boni»  initij»  &  ^uafi  quibufdam  proficiendi  gradibus  tcjuentes. 
Q^pu.ieatuoseffemutatos.  b    Verebeatifuiitis,  uelficutangelum  &Cl.iiltum 

,   ,     ^  I        >   •         t  n  h  me  excepiftii. 

tVbicftergobeatitudovcftra?Tcftitnoniu.n.pcrhibeovo- 


dcograuc,  nifi  Apo- 
ftolusdiccrct. 
d     Timeo  vos,  ntfi. 
Hoc  obfcruant  qui 
certis  dicbus,  mcnli- 
bus  vel  ann's  volunt 
vcl  nolunt  inchoare, 
quafi  faufta  ,  vel  in-    « 
feufta  fint  tempora. 

-  ^  Chr\'fof}omus.  , 
Vides  V  i  fcera  &  a  tfc-  i 
^us  apoftolicos  ?  Uh 
\  iadanturflui1ibus,& 
hictremit  acmetuit, 
coque  vehemcnter  il 
lis   incuticns  puJo- 

rem ,  ait,  hoc,  laboraui  crgo  vos,  perindc  quafi  dixiflcc,  ne 
antos  meos  fudores  reddatis  inanes. 

Dies ohfiruatis.  Culpantur  qui  conf^cllationcs  fcquuntur, 
non  qui  naturales  effedus  elcmentorum  nouerunt  in  lide- 
nim  ordinatiffima  conuerfione ,  vi  fcilicet  tcmpeftace  non 
Tiauigent,autumno  non  fcmincnt .  Dequibus  cumconde- 
Tcntur  dicitur,  in  Gcncfi,  £t  tn  fignls  fmt  er  temporibus  &  die- 
his  »?■  annis.  iMcnfcs,  vt  Ncomcnias. 

Tempo.  cgrcffionis  de  Aegypto. 

sAnnos.  Septimos  &  feptima:dccadis  feptimum  ,  qucm 
pofl  captiuitatem  rcucrfi  in  Icrufalem  pro  quinquagclimo 
qui  iubilcus  dicitur,obferuauerunc. 

Hieronvmus.  Dies.  vc  dccimam  menfis  primi  vfquead 
quart^mdecimam,quaagnus  immolabatur,  &:  adccima- 
quarta  vfqucad  viccfimam  primamciufdem  mcnfis,quan- 
do  azima  comedebatur  Septem  ctiam  fcptimanas  quas  ritu 
Iud.iico  computant  Ifraclii  ici ,  &  Pentccoftcn  feruant,  nec 
non  &  clangorem  tubarum  primo  mcnfis  fcptimi.Decima 
etiam  eiufdcm  menfis  expiationcm  &  leiunium,  8d  in  quin 
dccimo  S  cnnphcgiam. 

Menfts.  VcNcomenias.Menres  ctiam  cuflodiuntqui  pri 
xnuin  &L  fcptimum  menfcm  obfcruant. 

Etannos.  Septimos,Puto  cquidehocdcfcptimorcmiflio- 

nis  annc)  dici ,  &  de  quinquagefimo,  qui  ab  illis  iubilcus  df, 

,quemlud£i  aliqiifuoordine  fcruarcncquiucruntcaptiui- 

tacc 


b    Veftnmleuitatem,  nonaliud. 


b     Qj^bfecro  &  iccutc  poflum.vt  qa.js  nie 
Et  itj  non  peiies  vos  inimicitiarum  cllecaula. 


fie  vobi»  ae 

fruilw. 


vos.  Fratresoblccrovos.nihiImel?fiftfs  Scitisautem  ^ 

Nonla:fi.1is,  fcdhnnorificeteccpiliis.cttmcaufainfpernendihabuillis.  a     Cum  nate 

iciperfocutionv;m.  b    Quiac«omc«£fdiftacrat.  c    Et  nro  tanro  ,rm- 


Ac  angelus  ueniffet ,  uel  me  ange- 
c    Qi^i  in  eo. 


9 

lO 

II 

12 
'J 

»4 


tatc  prcfTi.Qiia  folutaproeofcptimumannum  fcptimedc- 
ciidis  coluerunr.qui  potcfT  incc-IIigi.  Vel  ftxagcfinnis  fcpti- 
mus  annus  ,  quo  mdulca  eft  cis  a  Cyco  &  DAno  licentia  re- 
deundi  de  Babylonia.Vndc  completis  aiinis  ftrptuagintarc- 
dierunc :  Vdpotius  fcptuagefimus  fcptimus,  q;icrn  reuerfi 

jn  Icrufaie  pro  quin- 
quagcfimo  qui  iubi- 
lcus  dicitur,  obferua- 
runr. 

e  Edo.  ft.e.QviiaSc 
cgo  qui  legcm  habui, 
fum  modo  finc  lcge 
ficut  vos ,  &  dcbetis 
cfifeficutego. 

*Aug.  Qiii  vciquc 
cum  ludseus  natus 
fum,  iam  ifia  carnalia 
fpirituali  diiudicatio- 
ne  contcmno .  f  pm«.i 

*Chryfofiomus.Er 
go  mc  intuemini.  Na 
&:  ego  fimili    modo  t«pc"Wn- 

quondamfucramaf-rr^^Xc* 
lettus,  &quidem  vc-  t  Qu«e(t. 

»f  hcmcnterj&ardcba  E 
j*  nudiolegisrattamcn 
poftca  non    vcritus 
ium  lcgcmrclinquc- 
rc,ncc  ab  illo  vita?  infticuco  dcfcifcere.  quia.Obfe.vos. 
f    Q^^ia  ^s-c.  ft  vos.  Honio  qui  de errorccorredus,  &  ica  vos 
potcliis  corrigi. 

g  Fratres  obfe.  Afpere  corrcaos  recreat  per  bene  gefta. 
h  T^thilme.  Excufat,  ga  pfeudodixerac  Paulii  Galathis  ini- 
micu,ncc  voluiife cos  docere,  q,  in  ahjs  ecclefijs  pdicabat. 
1  Tentanonem  vefi.am.  Aug.Tcntati  cnim  fiint,cum  cribula 
tionem  fccundumcarncm  patcreturApofiolus,vcruiiJci- 
more  dcfcrcrent  eum,an  charitatc  amplectercncur. 

*  Aug.  Hinccnim  fimios  cos  cffecugnouir,  quodeis  cri- 
bulationibus  qua: Apofiolo  fecundum  carnem  acciderant, 
non  funcacharicaccdcficxi .  Nam  Dconoti  fumus,  &  antc 
omncs  tentationes ,  qui  fcitomniaantcquatn  fiant. 
K  SedficHt  ati^elum  Dei ,  (^ c.  *  Aug.  Quia  Dcus  loquicur  in 
fanflis fuis, i.Cor.i  j.&r  Paulus non  fcipfum, fed  Dcu  in fcip  Serm.  dec»- 
fo  diligi  volcbat,  pcrhibet  tcftimoniu  quibufdam,  quod  fi-  ^•"'^"  ^««^ 
eutangelum  Dei.&ficutChrifiu  lefumcumcxccperacln 
oibus  crgo  fan^is  fuisipfecft  amadus  qui  ait:  Efuriui,&de- 
diftis mihi  manducare.  Tata cfi charitas capitis eiga corp' fuu. 
1  rbi  efl  er.  Admiras  opus  coru  fpirituale  comcdat,  vt  hoc 
inc_ucnces  in  cimore  carnalcm  non  decidant.  Et  quia  inutaci 
erat  in  deccrius,  mcrcpat  cos.Et  fi.n.reccperint  eu  ficucan- 
gclu,  non  ideo  tii  parcit  fceate  6i  vrcre,  quia  no  quxrit  fua, 
fcd  qua:  Chriff  i:No  quxrit  lac  &:  lana  dc  ouibus.i.cdmodu 
fupplendx  necclficacis  &  fauorem  honoris,fcd  falute  oiu  n\. 


AUoufti 


Iif>.  1.  defef." 
Doni.  ia  moq 
te. 


AUtth.  tf. 


NICOLAVS  DE  LYRA. 

J    Et  menfcs.Jn  principio  cnim  menfium  celebrabant  ludgi 

Ncomeniam. 

1    Et  ttmpora.  vf  tcmpus  cgrcfsionis  de  Acgypto  menfe  pri 

ino,&  tempuslibcrationis  Ifaacmenfcfcptimof,&:c. 

?    Etannes.  fcilicct  fcptimum  annumqui  dicebaturrcmif- 

lioni.s  &:  quinquagcfimum ,  qui  dicitur  iubileus.&:  quia  ca- 

Iisobferuantiacratillisillicita,idcofubdit. 

4  Timeo  neforteftuecaufa.  id  cfl  ,inutiliter. 

5  Laboraurrim  in  vobis.  pra^dicando  vobis  fidcm  catholica, 
quz  non  proficit  difto  modo  ludaizantibus.  ideo  fubdit. 

«5    EflQteftcut  ego.  dimi6tcnteslcgalia,ficutcgodimifi. 

7  iiMiaeJrfjo.  incrrorefui. 

8  Sicut  vos.  fuif^is ,  &  idco  Ccutfum  corrcdus  ,ita  &:  vos 
corrigatis. 

9  Fratres.  Vo{\  Galatharum  inercpationcm ,  hic  Apoflo 
lus  ponit  corum  confolatoriam  monitioncm ,  modo  boni 
jamaritani  pofi  vinum  mordicatiuum  infundens  oleum  lc 
iJKiiHjm.Circaqiiod  fciedum,  quod  Apoflolusmagnaspcr 
i«:utioncs  in  coipore  fubfiinueratantcquam  Galathis  pr^- 
aicaret.&hoceratcisnotum,  &tamcn  norcfpucrunccum 
"nquam  homincm  abic^kum,  &  pafTum,  fed  valdcrcucrcn 

tcr. 


tcr,  &"cha!  icatiue  rcccperMnt  eum.dc  quo  commcndat  cos 
dicens ,  Fratres  ohfet  ro  ros.  fupple  ne  crcdacis  ex  odio  me  vos 
increpafle ,  fcd  ex  amorc.  idcofubdic. 

10  Kljhitme  Ufiftis.  fcd  fupple  bcne  mihi  fcciflis,vtpof^ca 
cxprimicur. 

1 1  Scitis  quiaper  infirmiutem  carnis.  id  cf^,cribulationes  paf- 
fus  in  corporc. 

I  z    Euangeli^T^ui  >obis  iam  pri.  idcfi,  ancca.  &  cft  aducrbium 

tcmporis. 

I  j     Ettenta.  ve^ramin  car.meanon  fpre.  Hicaccipiturtenta- 

tio  pro  cxpcrientia .  Tentareenim  cft  cxperimentum  acci- 

pere.  Eft  igitur  fcnfus ,  Non  fpreuiftis  me  pafluni  in  carne, 

1  icet  hoc  notum  vobis  fucrit  pcr  cxpeccntiam. 

14    T^eque  refpuiflis .  fcilicct  przdicationcm  meam. 

1  j     Sed  ficut  ange.  Dei .  Hvperbolice  loquitur  ad  maiorem 

cxprefsionem  rcucrcnti.Efibifa6lx.  Sedquoniam  rctraai 

crant  a  bono  per  faHos  Apoftolos,  ideo  fubdit. 

16  ybi  eft  er.be.  ve.  id  cft,  bonum  inicium  vcfirum,  quodi- 
ccbamini  beaci.&cratisinfpe. 

17  Teftimoniunt  «nim  fsrbibi^  vibU»  &c.  Ex  Vifu  &  audi- 
CU. 

Si»i4 


5°3 


# 

Gloford.&NicolaideLyra'.         504 


A  a  j/j5!?r|.fo/,  Aiig.NonneilliKjficiipofutflccqdait  Apoffo 

^  lus?Non  potcft  Hct  i  quodiufto  non  fic.SiC  &:  lob.  ytinam  pof- 

Aag  1.  contM  fem  me  oecidcTe.Ex  diis  ad  I.orbj^v^o/po/fww  q-  utjHJm  faccre,do- 

*P''*-         ..  ji«;7/«i«<ror«.Nopofre(cdiyit,quod  linedubiopotciacpcr 

Lik!^ad.*""'*  potentiam,  fcd  not)  poicrat pcr  luniciam . 

f«>.J|.f.  ^*^!*   ^    „,,1!.    f«  »  Adytilititfmecclffi»         n^^n  f otcft  fit- h.nund  iuf»c  non  fit.        b    quod  intfi  omnia  chaiiu» 

l^'a    ncniU    VlHl    H'  eftvobi»  Etidcoderobisplusdnltrdnm.  c     Ad  vtilitatcni  1'rtuiMiionis  niex . 

arguierratne,  reprc-   ^  bisjquiafi  fieri  pofl*ec, ociilos  veftroseruiilctis .  & dedinctis 

hcndcilSVidctUrini-  ticumh«citaat,cftergoctc<iibilc,suodiniiiiicu5.  b  Q_.,e,  hc- vidcoi  inimictii,i)uiaTe 

^  rumdit«>l<-d)itall«<-ini>u'a"f  =""""'• 

rr)ihi.Ergo'inimicus  vobisfadusfum,  vcVumdiccnsvobis 

fDi'i«'i"t-  b     Nrnviijiter.  c  A  fidc  adlcf,ein,iicladileiftione  mca. 


niicus, 

c  ,^m«/4n.  flgo  non 

fum  inimicus,  fcd  il 


I  lUminimiCUS,  ICU  H-  ^Dilig""'  o     Nmvimtcr.  c  a  nac  aa  icf,ein,iici  a  aiiectione  mcj^ 

li  a'mul3ntur,&.'c.Ac  c  jAcmulantur  vos  non  bcnet  fcd  excludcrc  vosvolut  vtillos 

t  A«n°""'^  jpulantUr    CnUH  t^lin  .  In  lctilibu».        b  H.^m.n  m  mc.f.        c  Scduos.  d  DiJigitc,  iniit.mini.    f^ 

4vnO.  ,  •  .,^rv  r-im /»il  f.i.p:ofter|iocdiliKitc,quiainfouirtus&  boiwoiicraiio  nonpro  aliaie. 

DCnCqUtnrn  [.inn.u  4vtpcileueramigtaduadtircmbomopei!$perucniatif. 


illis  facramenta gratic  panduntur.S:  ea  qua?  obfcura  uidcba  l 

tur.pcrlpictia  fiunt .  -    ■     <■ 

g  y^tUm  amewSncm  ApoftoUis  habcrc  maiore  uitn  fcrmo 
ncm  qiii  ad  pr^fcnt.-s  fit,cupic  aponolicam  uoccm  litcns  co 
prchcnf.:minpra:lcnt:amcon.uiucare, 

Primus.    Scriptu* 

nd  iuf»e  non  fit.        b    Quod  int?r  omnia  chaiiu»  ra  Cnim  diuina  ajdlfi- 

catlcda,  fcd  mulco 
plus  prodcft  fi  de  litc 
ris  mutatur  in  voce. 
Magnam  fi  quidcm 
vimhabet  vox  viua, 
vox  de  au6toris  fui  o- 
rercfonans,  qujc  e» 


piuntcoscfftirKlio^r 
rcs,  quamipfosvo- 
f  (ftjnnwUt^.  lucfiiccre  pcioresk 
retrorfiim  trahcrc  e- 


4 

5 
6 


pronunciacionc  pro- 
citnoc      _    fcrtuc&diflinsuir, 

jcmulemini  Bonum  autem+^mulemini  ui  b6io  femper,  &  l    ^"^'^J^.ZTeSI 

•  Aeumiemini  bomim.  b  Sed  magis  cum  abfcn» .  -  .--,,.. 

rctrorfumtrahcrce-  .  .b  ^  ^--«''^"«'■-■-«•'^«'•'«''^-'''tui.ndiee.i,. 

nnaationc  pciucrfa.    d  noH  timtum cum praclensfum  npud  vos.    Filioh  mei  quos 

d    f  ;/;o.Ouod  natum  .  ^irut  DiiuscuradolorcScIaboicadlmcmlidcigfncro. 


9 

10 


f  conffnl  in- 


cnintcnondume 
nimdcilla  naiume- 
rar,ficnafcuntur  par 
uuliin  vifccribuscc- 
cleiicdoncc  formati 
cxcant . 

Chvfofton^.Vidcs 


a  Sicut  piius  cura  dolcuc  8c  laborc  ad  luccm  lidci  gc ncro. 

b  QJBtardis  ucibismodo«fusfum,diccn$uosfratrcs,  &  filio». 

c  iterumparturiojdonccChnftusformeturinvobis.  Vellcm 

f^  Vtrubore  Apolloliconlurdcrcmur.  a  Iniiitupcraticnctn. 

Vi digna  u»bis  dicerem.cju»  nolo  faibcre,  nc  pcimin«ant  apnd  uot. 

4  —  a 


dc  gcncf ata  cfl .  Efl  i- 
taque  fcnfus,  Quia  c5 
fun.in  vo.  vcllcmlitc 
rarum  vocc  prxfens 
dc  mco  orc  profei  re, 

VC    VOS     follCO    iiCUC- 

rioripfe  corriptrcm» 


Dps.vel perplc  pgjcrna  vilccra,  vi- 

^'Ailcgorif.  dcsanxiccatemapo- 

rto)rd;cnani,vidcs 


-f  A^diftit. 


1  Vidignau»bisdicerem,<)u»nololaibcre,  ncpcimintantapnauot.  ■  n    1 

S  autcmapudvoscfremodo,&mutarevocemmcam,  quo-  ,^  ^^'Zc^^^^^^Z 

tApndalioterubefcoprouob;».  TCarnaliter.  ^       14  ,       ,.        ^  n  i/a 

niamt  confundorinvobis.  Dicitemihiquifublegevultis  ,^  icr^^irKm^cfona- 

a    LcKiflis.fed noB  intclk-xirtis.  b     Idoo  tjuero  anlegeiitis,quia  in  ea  quidcmlcnptumcfV,     ,je  .  /»        «/    t    t 

«jucd  Abtaham  duos  filiot  ha  quod  fi  attenderctis,  nunquajn  ad  eam  rccurjcrciit.      "    tC  Clair.OrCm,i5t  OOIO 

h  cfle,lese'mnontleeiftis?tScriptura  eft  cnim,  quoniam  ]l  rcmpcaorisnp.cibus 

i  °       .  lfinael,&  Ifiac  TSciUcet  Ifniael.  TAgar.        T  Scilicet  Ifaac    **    CXpllCarC .  No  habCO 

K  Abrahara  duosfilioshabuit,  vnumdeanciUa,  &vnum  ;9  quippcfruaus  quosj 

.      **•'  iO    l,.fnr      dc  d'.ir\ 


AlM0.pf.f7' 


qualcm  cmittit  ciu 

lscum,multotriflio-     1 

rcm  quam  fokc  cflc  .jn- 

partui!cntii"i.Corrupiftis  inquit  imagincm,pcrdidiltis  gcnc 

rofitarcm,  formam  immucuftis,  opuscfl  vt  rcnafcamini uc- 

querefingamini, 

*  Scdul.hiusparcuriui  vosper  Enangeliugenitos  in  luccm 

vcrirar  i.s,fcd  cuiido  in  vcccrc  lcgcm,  vanalquehominu  do- 
annas,  Nouatn  vitani,  Chrifliquc  formam  perdidiflis,fed 
nunc  vos  itcnim  parcurio,vtpcr  p(^nitentiam  renafcamini. 

Aug.F'lioli.ltcm  incipic  oflendcrc  cx  ipfa  lcgcquarc  no 
f!ctciH'.ida  Mc  imitamini,fil')  meieflis,  Vclnonfolum  ex 
f  ipra  dictis  probatur  lcx  dimitccnda,  fed &  auttoricas  ipfius 
lcgis  hocoflcnd)c.fi'/i>. 

e    Diate,&i .  Rclpondete,  vfque  huc enim  pendcc  fcnten- 
tia.Et  interponitur  illud,qiios  iteruin  par  (S^c. 
t    /)#>7i.cr/3nH«s.Q^cdeformatis  formofus  fic  in  vobis.Vel 
vc  formofus  .ilijs  pcr  vos  appareat.  Grauius  di£tum.q.d.eos 
fornian  in  Ctirifto. 

rjouc  chrift^4i,cri.  Vt  fcilicic  rccipiacis  fimilicudinceius, 
qiia  veftro  vicioperdidiflis.  Pcrpaucoiu  enimeft  penDre, 
qui  iabur  flt  in  pr^dicacionibuspatru.quancis  vd  doloribus 
animas  in  fidc&rcoucrfacionerccbparcunut.Vnde  Amb. 
Apoftolus  primu  per  ridcm  lUosgenuerat  in  bapt:fmo,_fcd 
pouca  deformati  luntper pfeudo5>:  infi.^-mifaai^nuccudo 
lore  rcfonnac  eos,^'naddidif,donec  formctur  Chrlftus  i  vo 
bis,Coi)cipicntcs  cnim  fidci?»:  fenfum  ndci  non  aduertcn- 
tcs,  to  n-iatum  Chriflum  in  animis  fuis  habcre  ncgantur. 

Aug.Formacur  enim  Chriftus  in  cotde  crcdentium,cum 

illis 


it)  fi.,lcnc     dedifcipulis 
habere  doitorcs,  &c\ 
fine  ca  fcmcn  iadlum  eft  dodrina^.Ica  vc  cum  leremia  dica, 
noi)  profui.necprofuit  mihi  quifquam. 
*  Ambr.Pr^fens  vulcagerecum  illis.vc  mutct  vocefu.ini* 
dc  laude  in  vituperatione  eorum,  vt  duplici  gcncrcconfual 
dancur,&  de  crrore fuo,&:  rubore  Apoftoli,  quem  paticba» 
tur  apud  cos  quibus  illos  pr^tulcrat.  . 

*  Chryfoft.Confidera  mihi  fibi  non  temperantcm  ,  confi-l 
dcraferucnccm,conlidcran6potcntcm  tali.i  fcrre.Talisnij 
mirum  rcs  cft  charicas,vc  no  coccntus  cft  vcrbis,fcd  lufupc" 
qii^rit  prcfcncia.Quo  fimul  ad  oes  lamcca  pcrcrahac.P^r  c 
ftolam.  enim non  hccbac  oftenderc  lachrymas,ncquccot 
ploracionem. 

h  Legem  rton  le.  Q^iicquid  eligant,probatur  ftulti.Si  non  k 
geruc,  nondcbec  rcciperequodignorant.Silcgcrunt,  ii-. 
probat  fc  dimiccenda.Quod  fi  non  incclligunc,flulti  funt. 
i  Scriptum  e/lciuo.ulb.  c5  plurcs  habuit,  fcd  dc  duobus  fctHJ 
pturafpiritualiter  tingula  cxcquitur,innuens  aliquid  cgrcr 
gium  in  his  pr^figuian . 

j^  Duosfili.  Aug.Plurcshabuic,  poft  mortcenim  Sarac,dJ 
alia vxore,fcilicec,  CtthuraaIiosgcnuic,quinon  pcrcincni 
ad  hanc  fignificacioncni. 

1  Fntm  dc an.&  -pnu.Ncc  hoc  frufcta  diftinguit  vtcrqj  dc . 
braha,fed  diuerfaopcracioncquia  qui  de  ancill.i,f m  carnis 
nacura,q  iuuecula de fene  folcc  cocipcre  Qui  dc  libcr3,noii 
fecundu  vim  carnis,vc  vccula  fcenlis  de  vetulo.fcd  p  opers 
tioneia  Dei,qui  ptomilit.Illum  ergo  gcnuic,dcmonf£rar' 

^  con- 


nu 


NICOLAVS    DE     LYRA. 

l;    Qiii.i  li  fieri  polier.  contrvlenter  tamen. 
f .    Culos  veflros  eruillctis ,  Licet  enim  hoc  f-xcere pojfcnt  abfo 
iute^nixi  tamen  beni.TateH.  i  tiam  d)ci,quod  cfi  hyperbole  ,  ad magis 
txprmcndum  chaptatis  afjudmtltemfibi  ojlcndtrant.  Scd  (juia  hi' 
citatt  crant  contra  eum,ft:bdit. 

3  Crgi>i!)im.cusvobis  fadusfum  vc.diccns  vobis.4>-^?Men- 
do  dc  malis.Q^^ii  dicat,ito'i  me  dtbctis  ex  hoc  minus  dihgere,  fed ma 
gis.Ei  quia  iniucebantur  ad  hocperfalfos  ^pofiolos  y/imulantes  hoc 
fucere  cx  Galithijrum  dHttlioncJdco  fubdil. 

4  Acmulanturvos.  »</fy?ri/7'^Kn<. 

5  Noi  1  bcne.  fed  iimulaturi>:  &  ad  maUm  veftrum,ideo  fubiitur. 

6  Sedc%c\\idcic\o$.abeuangehca-)>eritate . 

7  Vt  illos  xm  u,  i.imitemini  in  lcgalibus  ebferuant^s» 
^     Bonum  auccm  ^mu.  i.imitamini. 

9  Ec  noH  tan.cum  pr^.fumj&c. ideli,ftii ,  quiatunc  eratprH' 
]fcns,quando  fcripftt  hanc  Epiiiolam,  &  quud  ferucnter  profe£iumeo 
rt*m  defideret  ollindit,dicens, 

10  filioliinei,&:c.  i.cumlachrymis & dolore de errore  vos reuo 
foJiiktpriMS  reuocaui  vos  a  ^entilitate. 

Po- 


1 1     Doncc  Chri.formccur  in  vo.  perfinceritatefideiform 
11     Vcllem  aucem  effc  apud  vos,&c.  prsfentia  corporaii. 

1 3  Ec  mutare  vocem  tneam  .  incrcpando  vos  afperc,qui  m< 
•ficrbts  fuaiiibus  robis  fcribo,  ijrfubditur  ciufa. 

14  Quoniam  confundor.  i.apud  alios  fidelcs  confundor  de 
fttafubueijivne. 

j  ^     Dicice  mihi.Hie  ponitur  fiicunda  fimilitudo  ad  ofiedendu 
fatione  legalium,& accipitur de  fcriptura  Gene.\6.&  xi.Etprh 
ponitur  figura,fechdo  ad  propofttum  adaptutur,ibi,^Oi  auccm. 
lapritnumdicitfDicite  tnihi  qui  kih.  falfis  apoflnlis  acquicfceifi 
\6     Le. non  le.  i.libros  Mofi,qui  apud  Hebritos  proprie  Iv.x  dici' 
qua.d.videtttr,quod  non lcgifiis, velfilegiflis non intellexiftis. 

1 7  Scriprum  cfl  em  m.  in  tocis  prjiaLiega:is. 

1 8  Quo. Abrabam.  Tlures  autem  habuit  de  Cethura,vt palet  G 
tie.  i^.fed  lUos  dnos  hic  tantum  exprimit  .Apoftolus,  quia  de  illis  mt 
gis toquitur  fcriptura,&  quiafaciunt  adpropofitum,  non  autem  attj 

19  Vnumdc3n.f.lfmaetcm. 

30  Ec  vnnn\ de\ihcT:i.  f.ffaac.Sciendum titmen,tiuod .Jgarm 
ter Ifmaelis fmtvxor .Abrah.i,vt  diUum  eil  Cene.\j.quia tamcn S 
ra  erat  ciusprincipalis,tdeo  hie  ^gar  rttinuit  nomen  andtlx. 


joy 


AdGalathas.      Cap.  IIII.        p^ 


"^ ^- --r>"- 

vetus  Tcira.  In  vcro- 
quegenuicDcus  fibi 
filiosqui  fcruircCsfcd 
jn  vcceri  Iud.ci  ferui , 
quia  cimorc  poenas  & 
promifsionibus  cem- 


IBt 


Quia  gix  trniote  (eiu.ebint ,  tcI  ferui  peccati  erant.  b     Ai.enit^o. 

c    Vcre  vetus  Tettamentum  in  feiuitutejn  generat ,  (jiiia. 


.        -  >•     '"'•""wcHanientummieiuitutemgenerat,<juia.  l,i,c    /  ".Vr 

monte  Sina  m  lcruf tutem  gencrans ,  t  qu.-e  cfl:  Ao-^Y  Sma  '  fi-nifTcar 

a    VetvijtellamcmuminiUomontedatum.  b    Kon  in  terra  orom,n7nni«  vhi  fii;:    f.^  ..,.:   7     ,J^_ ^" 


Vetuj  tellamemum  in  illo  monte  datum 

Mons  per  onnia, 


'  ''^tXtT^'''''''''''''  '    t^vecufiacc  nouaca. 

Quod  omnes  filu^s  S>C 


e  tem 


8 


9 

lo 

II 


J 


i  confuefudonacuram.niumvecodcdicpromifllcfignificas 
graciam .  Ibi  humanus  vfus oftendicur ,  hic dunnmn  bene- 
iicium  commendacur. 

Allcg.  Abrahamcf!  Dcus  pater ,  qui  ef?  pater  mulcarum 
gencium  .Libcra  nouii  Tcfta.  dans  omnibus  per  Chnftum 
nouarn^gracia.  Agar 

Sciticet  Sira .  a    ludati ,  8:  omnes  ferui  peccati. 

J      t-L  r     J^     P«i"nm>niraculuin,ledlegenatur.enan»e(t.  c    tibeiChrimanus. 

dc  libera.Scd  qui  de  analla,fecudum  carnem  natus  eft.  Qui 

a     Mirabiliiernatusell. 

a  aurem  dc  libera  perreprom/irioncm^qusfuntperallef^o- 

a    rtialmininteliectuui.        b    AncUla,  &  libera.        c    Idcil ,  iigniiic.int.  ^ 

CSSS  "  "■"■"  ''"^'■"^'^  ^"^ *■""' ''"° tcftamcnta.vTuCqu.dFtin  4 

ICLUUUUlll  l.dUIC,qU^  ,      OuiaDr»  tiirlor»  fr,,,,,!,,.,.     —i  r....: :  __  .1        . 

&  penas  horrec  S^dul 
ciaamac .  Gratia  no. 
Tcfta.  parit  liberos, 
quiex  dilcdtione  fer- 
uiant ,  non  vi  carnis, 
fcd  opere  Dei.  Qiiis 
cnimimpofsibilia  fc- 
cudum  naturam  cre- 
dct,qua:  fuauia  func 
10  pr<cfcnci  concem- 
nct,  nifi  vifa  fperaret, 
nifi  virtus  Dci  hicin 
cooperarctur? 
a  Ter^j/.diciturqued 
aliquid  aliud  videcur 
fonare  in  vcrbis,&:  a- 

liud  inincelle^aufignificare.ficuthicper  Abraham  Deus 
paccr ,  ipfe eft  cnim  pacer  multarum  gencium .  Abba enim 
pater,am,mulcarum.  Et  fubauditur,  gentium. 

*SeduI,&:  Pnmas.  DcditCApofioliis^reguIamexhoclo 
cOjintclligendi  allcgoricas  rationes,  fcilicet  vt  manente  hi- 
ftorias  ventace.  figuras  vcceris  ccffamenciexponamus,nam 
cum  dixiflec  Abrahaduas  vxorcs  verifsimehaberc  ,  poftca 
qiia?  pr;Efigurauerit,d(  monfkauic. 

*  Ambrufi.  IntypumcnimChriftinatusefHfaacideo 
hzc  per  allcgoriam  aiferir  dida ,  vcaliud  ex  alio  fignificenc 
pcrfonzIfmael&  Ifaac.  Ifmacl  emm  Iud<Eorum  fignificac 
naciuitacem,  vel  eorii  qui  ferui  peccaci  funt,Ifaac  vcro  Chri 
flianorum,  qui  in  Iibertate  nafcuntut.Libet  cnim  fit  qui  ac 
cipicrcmifsionem  peccacorum. 

b  In  monte Sha.  Quod  in  cali  loco  fignificat ,  quod  concra 
alias  gcntcs  eifent  fupcrbi  de  mandato,  vcl  ipfi  efTcnt  fuper 
bi  &  cumidi  contra  ipfum  m.idacum.  Quod  teftis  cfi:  A<^ar, 
idcif,  iignificaturpcr  Agar.  Agar  alicnatio^quiaaliena^cab 
hzreditate. 

c  Mum.  Ambrofius.  Per  omnia  eH  Conlun.  &  fimilis  ei  Ic- 
rufajcm  idcff.Iudaicopopulo.qui  nunccil  idcf^.qui  tcmpo 
ralitcr  feruit.tocus  populus  macer,flnguli  funt  filij.vel  pro- 
.  felyci,qui  omncs  timore  pcen^  feruiunt.pcr  hxc  omnia  pa- 
cccquodvctuslcxnon  cfttencnda,  fcdnouaquasfurfum, 
quaslibcra. 

d    ^rabia,qMi  con.  Humilitas,  vcl  affli£lio,  quia  affljgcbatur 

fub 


fubcarnalibu^obfcruantijs,  i> 

c  -^«'«/«"■^A/.Supernacflfanfborumciuiras.licetinquibuf-  Auguft  iBpf. 
d.im  quos  hic  paric  adhuc  pcregrinecur.  Sara  fterilis  iignifi-  "^-^  "^- 
cac.quod  nacuram  humani  gencris  peccaco  viciaca,  &rideo 
damnata  nihil  vcrq  felicitacis  in  pofterum  merebacar.Ifjac 
,    .        .  per  repromifiionem 


nat»,fignatfiliosgra. 
tia:.  &:quiahoc  non 
per  regcnerationem, 
fcd  per  gencracione 
futurum  erac  ,  ideo 
tunc  imperacacftcir- 
cuncifio,  quindo  de 
Sara  promiirusef^  fi- 
lius.  Circi'icifio  cnim 


natura  exu- 


fcruoscircuncidi  iu- 
bet,adonMies  iitain 
gratiam  percincrc  ce- 
ftatur. 

f     Qjtii  eU  ma.  Qljia 
finguli  verbo&:  exe- 
plo  eius  mftrudi  ex 
charicate  feruiunt.      loaa.!/. 
*Ambrofius.  HcEC  U 


d    ldc:t,nmilis. 

cnim  mons  clt  m  Arabia  ,  qui  t  coniundlus  eft  ci,  quiE 

Ha:c  ef;  fyn.3gnga,  qua:  fub  peccsto  ge -.erat.  Qiia.  terrcna  diligit 

a    Hs;  frn^goga  timoie  ,  vel  fub  peceato  feruit.  Ecclefia  de  gentibus  congregata 

nunc  elt  lerufalcm  ,   &  lcruit  cum  filijs  fuis.  Illa' au- 

a    Qliacu-ndoininogiudetinfpe.  b    C^uia  dilgit ,  &examore  lcri.it. 

qusB  furfum  cft  lerufalcm  ,  Jibe^^ra  cft  ,  qux  cft  ma- 

?n  ,9"/'""»"  '■"'''"•        ^^  V"?.'"'  ^"/,  '"'^''■'^ni  eft ,  libera  efr,  ouia  f7ript«ra  hoc  d.cit. 

ta  Ifaia.  c    Amt.iof.Cx!eft,s  lerufa  em  ftetilis,quia  non  par.t  fecun/um  carncn,,necdo- 

F  tcr  ndftra     Srr,''r.fim7H?  rnTm'/''?'^':''''''"^'^'-^  r*      *Ambrofius.  Hxc 

Ficr  noitra.  bcnptum  elt  cmmj  t  La:tare  fterilis  qus  [J  quam  macrem  dicic 

noftram ,  regula  efl 
myflenj  dominici  o 
quam  rcnafcimur  inlibercatem.ficuc&ipfalibcraei^.Ideo 
&  ccclefiis  dicitur ,  quia  ccclum  fedes  eius  cfi ,  &  quos  ge- 
nerat,  ibicruntcumca,  ficucdominus,Pacer  quos  dedi- 
fti  mihi,  volovcvbi  ego  fuero  ,&:hifincnecum.  H^ccfl 
&  vita ,  quia  immorcalicacc  donanturqui  crcdentes  rena- 
fcunturpeream. 

^  Chryfoflomus.  Non  igiturquicxeanafcuncurferiii 
func.  Inferioris  igicur  Hierofolyma:  figura  erac  Sara,nec  du 
bium  quin  cx  moncc  cius  nominis .-  fuperniB  vero  typus  eft 
ccclefia. 

Qu^eflma.  Auguft.  Ciuifascsleflismaternoflradicitur, 
quiaad  eamvocamur.  Etidcocclc:fi:sd:citur.  Quiaccelum 
fedei  eius  efl.  £t  quos  generat,  ibi  cum  cacrunt. 
g    Scriptum  efl.  Quod  libcra  fic  &:  matcr ,  auaoritacc  /faix 
probat  fubdcns. 

h    Uta.  Lxtarecrumpc,  clamare,  perrincnt  adliberca- 
tcm. 

•jc  Chyfoft.Qua:  igitur  fterilis,  &:  deferta  ?  An  non  perfpi- 
cuuiTi  cfl,  hanc  eife  ecclcfiam  cx  gccibus,  qux  ante  hac  Dei 
cognirionefuicpriuata,Qua:vcroeftiIIaqua:habctvirum? 
Nonne  Iiquet  hanc  eflfe  Synagogam  ?  Atcamen  hanc  mul- 
ritudine  libcrorum  fuperauent  vidua,  fiquidem  h.cc  vnam 
duntaxathabebatgentcm.  Vides  vtfa£lisquidemSara,vcr 
bis  autem  prophccanobis  fucura  fubnocarici'  Sedfitillud 
confidera.  ScerilcmappcIIauic  Ifaias,&:hancoftcndicfa- 
dam  complurium  Iiberorum  macrem, 

"Se 


lCa.  66  A, 


F 


NICOLAVS    DE    LYRA. 

1    Seiquide  an.fe.car.na.efl.  idcfl,per  modum  naturalcm. 
a    ^i  autem  de  libera per  repromiffionem.  fcilicet  Dei  ad luuan 
iis  naturam.  quia  Sara  crat  fkrilis,  &:  cum  hoc  tranfierat  m 
ea tempus  concipiendi  quando  conccpic  Ifaac :  crac  cmm 
tunc  nonagenaria.Gcn.  17. 

3  %*/K«ipfr<j//?.rf;<f?rf.  Habeccnimfacrafcripturaquadru 
plicem  fenfum,  fcilicct  hifloricum,  qui  per  voccs  fignifica- 
tur.&  myfticum,  qui  pcr  rcm  fignificata  intelligitur,  &  hic 
^'{"'Plcx.  Moralis,  quando  intclligitur  quid  agcndum  fit. 
Allcgoncus  quando  dcfignaturquidcredendum .  Anago- 
R'cus,quando  fignatur  quid  in  patria  fpcradum.Et  hqc  pof- 
luntvideri  in  hoc  noininc  Icrufalcm.  quod  in  fenfu  liccrali 
jignatciuicaccmlud^^mccropolim.inmoralianimamfide 
lcm,  in  allegorico  ecclefiam  militanttm ,  in  anagogico  ec- 
«^lefiam  triumphantcm .  vnde  vcrfus ,  Litera  gefla  docet ,  quid 
"tiu alkgoria  ,  Moralis  quid  agas,  quo  tendas  ana^ogia. 

4  Hace.  funtduote.  fccundum  fenfum  allcgoricum. 

5  ^nurn  <jui.  in  rnonte  Si.  Quia  vecus  Tcf^amcntum  fuic  ibi 
«atum  a  Dco,  cuius  in  hoc  fuit  Abraham  figura. 

»    infer.gene.  idcft  fubijcicns  fcruituti  lcgaljum ,  quod  fuic 

onus 


onusimportabilc,  vcdidum  cft  fupra.5.cap. 

7  Qjt^  efl  .Agar.  fcilicet  fignificatiue .  fuit  enim  figura  fcr- 
uitutislcgalis. 

8  Sina  enim  mons  esl  in  .Arahia  (jui  comunlius  rf?  ei ,  iju<e.  id  eft 
licct  Sina  fecundum  Iiteralem  fcnfum  muhum  diftct  a  Ic- 
rufalem,tamcn  coniunduscft  ci  fecundum  fcnfumallego- 
ricum.quia  icruitus  legis  per  montcm  Sina  fignificata  tunc 
vigebat  in  Icrufalcm ,  vbi  erat  templum ,  in  quo  ofFereban- 
tur  facrificia  &  excrcebantur  legalia.nodum  cnim  erat  dc- 
ftruftum  per  Romanos,  quia  dcftruftio illa  fuic  poft  pafsio- 
ncm  Apoftoli,  qui  paflTus  fuic  fub  Nerone ,  tcpkim  vcro  fuit 
deftrudum  poflca  Vefpafiani  rcmpore. 

9  Etferuii  cum  filiis  fuis.  i.  cum  Judieis  in  fcruitute  Icgis. 

10  Jtla  au.quxfur.efl.  fcilicct,  ccclcfia.qus  eft. 

1 1  7c>-«/4.Allegorice,qua:  dicicur  furfum.quia  przdicat  &L 
promiccic  b(»nacxlcftia. 

11     Libera  efl.  a  feruicute  legis. 

I  j     ^//<« e«  mater  no.  Pcr  baptifmum  cnim  regencrati  fu- 

mus  cx  ca. 

14  Scripium  efl  enim.  Efa.54.  de  hac  generatione  fecunda. 

1 5  LAta.fle.  tjUAnonpa.  idcft,  ecclefia degcncibus colledb, 
qux  cenaporc  vcteris  Teft.  crac  ftcnlis  ab  opcribus  bonis . 

£rum-> 


yo7        GIof.ord.&  Nicolai  deLyra; 


A 


D 


ICi.  T4« 


508 

qiiam  illa  librum  repudij  accepit,&:  oinnc  ornamcntum  vi- 
ri  ad  idoli  coinicrtit  otnamcntum,  tunc  maritus  pi  lorc  pu- 
trefccnte  cingulo  alium  liimbis  fuis  balthcum,aliud  dc  gcii 
tibus  irib.irc  conccxuic  qua:  ftatim  \«c  viro  coniunda  cft  cou 
ccpit  &C  pcpcrit.  vndc  Ifaiascxclamat,  Dilata  locum  tabcrna- 

cmU  tui ,  &  protendc  fu- 

1»  nonparjs>erupc&clamaqu3?nonparturis,  quiamulti  filij  I   nicMlostuos. 

t     ^bAdiin.        fjiiu.nond.lcrtonc  l\)on;i  ii     L<.-gcm  a<j  gincrandiim  *      H       7/iiaC.  I\.nUS.  I.  C]UI  jf- 

~    '     "'     '   "^    "  ■    '    "     inla-titiafcruiunt.no 


(JuxculMliiergeneiac  lub  lcgc.         c    Duofiint  !i!i|,  ilifr  reciin  uincirnetn,  alteife-  } 


cunduni  rcproiirlfi  mcm  n»iiir«. 


•*  deTcrtar,  magi.squamciusqua;habctvirurri  Nosautemfra- 


t    Ad  liiniliiudiDein  Ifaac 


4kfi^  11.  euu 


B 

colcn.  eujnij. 
cap.  ji.  &  lib. 
de  corrcp  lio- 
oatilt.  cap.  8. 


f  In  Itbertatc 
jgit  eiua  Chri 
iTus  no»  libc- 
rauit,lbte. 
jungic  jatciq 


*  Scdiil.  HoG  in  Ifaia  fcrjptum  cft.hoc  autctn  vcl  ccc^cfKj 
cx  gcncibus,vcl  Icrufalcm  cclclti  rongruentcr  aptatur,vtra 
quccnim  ftcnliscrat,  ecclclia  ouidcm  gcntium,  quod  nec 
fpiritualcspcrbaptifmum  filiosDcopcpcrit,  necnonccle 
flis  Icrufalcm  apoftaticisangchs ,  dccclicta  hominibusqua; 
vacua,vfq;  ad  aducn- 
tum  Saluatoris  ttcri-^ 
lis  pcrmancbat. 
a     Tar/j.  Quia  illotc- 
porc  quafuiullosge- 
nuit. 

b    T^par.  quia  ncc 
dum  ornatu  habuit.   g  trcs  fccundum  Ifaac  promfiTionis  filij  fumus .  t  Sed  quomo 

Letare.ini:oidc.  a   inu vei  lacob. 

c    Etumpr .  F.xticiam    j  jy  ^dq  js qui  fccundum  carncm  narus  perfequcbatur  cum 

mentis  cxtra  f)(lcdc.  -  .... 

d     Clatna.    cr.audium 

tuuin  alijs  pr^dica, 

quia  tuiohm. 

c     il»ia  tuul.  fi.  Hix: 

pcrtiiict  ad  matrcm. 

Ilaijs  afpicicus  cciu'- 

pusChrifticcclcliam 

gcittium  ancc  flerile, 

tucfatolam  alloqui- 

tur,  di.O  ccclcfia  ftc- 

rihs.qua:  tcmporc  le- 


Porgratiainfcnm. 

c    Nos  lunms  lilii  fecundum  iraaclfimel,  ve)  etiam  Erau. 


a    Saiiclum.         b     (itii  (rcunduin  carnem  pcifequuntur  eos  «jui  lcci.iidiimfpiritum. 

lei  lioc  ptobauii4i  lili  j  p lomiflioDii.  c    Patiniur  ab  illis.lcd  non  curanduin, 

quia  quid  icictr  ftrjjiiura  dixiHc  Siiam. 
n 


quifccudunifpiritum  ,  ita&  nunc.  Sedquiddicitfcriptura  ?  '° 

a     lu  lcx  &  ludzi  cie^i  ab  ccclciia  2c  a  gratia  patiis. 

b    Ideit,  mili  cuin  bnn.s,ludxi  ciun  Chrifllanis.  licut  enim  nunc  in  conueifatione  flint 
diUlini  c^.itacium  iniciiibuiione. 

fEijce  ancillam&  filium  eius.  Non  cnim  hxres  erit  fiiius  '* 


anc 


illaecumfih*olib 


Quia  patioiui  a  ludsisScaliis  malis,fic  lia^cab  Ilmael 

b    Qm»  non  fciui  pcccati  vel  Icgis. 

fr  '' '       ' 


ex  triftitia,vcl  ncccf-  n 
fuatc. 

i     Terfe^ue.  Non  pu- 
to  nos  df  facili  inuc-  . 
nirc  pofTc  vbi  Ifinacl  J, 
pfccutus  fucricllaac.  i 
fcd  catum  illud,quod  K 
cum  filius  Acg.yptia: 
ludcrcrcum  Ifaac.in- 
dignatalicSara. 

Augun.  l.ufunie-  ^ 
nim  inccllcxit  S.ira  . 
pcrfecutioncm,qiiia  j 
lufus  maiofis  ad  mi-'  c 
norcm   illufio  cft  <;ic  < 


a    Scilicet  cslcllis  leiiifaiem 

uit,  qui  a  pcccato  immunis  ex  dilc<11ioiie  obeJicns  fuit. 

lij ,  fed  libcra:.  t  Qua  libertate  Chriftus  nos  liberauit. 


iha 


gis  ncc  virtute  mira- 

culi. 

f    ucfertx.  plurcs  filij  quam  gencranris  intcrim.  hoc  fuper- 

fiuc  de  antiqua  Sara  dicerct  Ifaias. 

Auguft.  Sterilis  cnim  crat  inomnibus  gentilibus  eccle- 
fia,  antequam  iltc  fcctus  qucm  cernimus  orirctur. 

Ambr.  Synagoga  ergo  cft  qux  habec  virum  idcfi,lcgem. 
Dcferta  vero,&:  vaga  &  line  vlla  potcltate  vin  viuciis,  gen- 
tiuin  multitudo  clt.qua:  &c  fienlis  erat,  nuUius  lcgitimi  ver 
bi  proferens  gcrmen. 

Aug.  Paritautemciues  tcrrenarciuitatis  peccato  vitiata 
natura.C^leftis  vero  ciuitatisciucspatitapeccatonatuiam 
libcransgratia. 

g  Qjx  ba.vi.  Synagoga  quippe  viru  habuit.i.  lcgcm.  &  fce- 
tofa  quondam  fuit  in  libctis.  Sccnlis  veroccclclia  finc  viro 
Chfojline  vUoiponfialloquio  diu  lacmc  in  dcferto.Scd  pofl: 

quam 


er^.Itaquefratresnotifumusanciil^fi-  ^J  ^  J  ;, 

icm.  Nou  alio  modo  ,  fed  pei  cam  libcitatcm  pei  quam  nos  libera-  •       -  ,  /-      '   , 

inrcdcns  iimulat  qiuc 

dam  puero  idcft,fiifir 

'^  mo  &:  fraudcs  tacic. 

fic  Sc  modo  plus  per- 

fcquuntur  qui  illudcdo  feducut.Et  ficuc  Sara  tunc  iiucllcxic 

lullim  il!u  ,  ita  iiuc  ccclciia  intclligit  lufum  iftu  pfecucioiic. 

Augu.Omncs  qui  in  ecclefia  terrcnam  fcrticicatcm  qux- 

runt  a  domino^ad  Ifmacl  pertinent.Eiw.hoc  erit  cum  area 

coepent  vcntilari,&:  antiqui  veteris  tcftamenti  ininiftn  gra- 

tiam  que  cncesfilij  func  promifsionis. 

•5«  Ambr.  H^c  vcrba  Sare  funt,  qu^ cypum  habet  leriif  ;i  J 
ccelcftis  ,depiomifsione  gcncrans  Ifaac.  vtcicdo  filio  an- 
ciUq  ,  idcft,  ludgo  populo  incrcdulitatiscaufa  obicilo  (feiui^ 
enimpeccaci  fiint,  quibusdata  rcmifsio  peccacorum  noit 
eit , )  h?res  fit  filius  liber^  illius  lerufalem  fupcrng ,  qui  ctif 
popuius  nouus  regnicceloruni. 

K    ^a  libcr^ Aua,.  Libcrtas  qua  liberati  fumus  -i  Chfo ,  efr 
p6t6tu  rcmifsio,  cV  ridei  pcr  dilcttioneopcracis  julcificacio. 


NICOLAVS    DE     LYRA. 
I     Erumpe.  in  laudecn  diuinam. 
3     Et  cla,  cordc  &  orc  pro  gratiarum  aftionc. 

3  i^ia  tnul.Ji.de.i.Gcimhtitii  ad  fidein  Chr:fli  conucrfx.qug 
antc  crat  a  Dco  d^ferta  propter  eius  idoloiatriam. 

4  ALtgis  quatn  e.  qui  ba.  i.  fynagoga; .  qujc  ia  nionte  Sinai  dc- 
fpoufacafuit  Dtioiii  legis  fufccptionc. 

5  2\Jj)i.  H'c  confcquentcrmagisadaptatur  figura  ad  propo- 
iitum,  cum  dicitur,  J^os  au.  fcilicet,  Chrifliani. 

#     Secun,  Ifa.i.id  rimilitudinem  eius. 

7  Tromif.fi.fn.geniti  pcr  gratia.nop  pcr  naturam  ficut  Ifmael, 
S     Sed  qu.tunc  is  quife.car.na.i.  Ifmacl. 

9  Terfe.  eutn  qmfe.fpi.  f.Ifaac  qui  natus  erat  i?m  promiHionem 
diuinam,fpiritus.n.Deicft  Deus,  I0.4  d.Teif  q  e.  de  hac  pcrfc- 
(:utiunc  di£tum  eft  Gcn.a  l  .cp  ^m  cxpofitQres  cathoiicos  fuit  cor 

pora- 


ADDITIO    I. 

In  cap.  4.  vbi  df  in  Poflil.  Qux  funt  per  allcgoriam  di£ta. 

Licet  in  qoiiefuperprologuin  Gen.iii  ar. 5.diftufuit,(pEpi- 
ftolz  l-^auli  habent  vnu  fcnfum  litcralc.tii  mhilominus  iplc  Apo 
ftolus  plures  autoritatcs  allcgat  in  fenfu  myftico ,  ilcut  hic  &  m 
alijslocis.Fuit.n.principalisdodor  facr^  (criptur^.adqucperti- 
net  exponere  in  quo  fcnfu  accipiant  autoritates.  lic  et  faciiit  fan 
{\i  do£torcs  cccleliz,qui  licct  in  libris  fUis  multas  autoritatcs  al- 
Jcgct  in  myftico  fcafu,ipli  tu  difta  fua  f-m  fcnsii  literale  tradiit, 

A  D  D  I  T  I  O     U. 

:  Jn  eo.ca.vbi  df  in  Poftil.Dc  hac|)fecutionc  di£tu  fuit  Gcn.  ii. 
Qualitcr  intclhgit  hzc  pcrfccutio  Ifroacliscotra  Ifaac  habet 
plene  in  additionc  fup  propriu  locu.fGcn.z  l.a.  cj  bciie  cofonat 
di^is  Apoltolj  in  hoc  loco.Ifmael.n  irridcbat  Ifaac,  vides  feipsu 
fuiffe  maiorc  natu  &  legitimu,&  ct  a  Dco  benediftu,  &  (ic  crc- 
dcbar  fc  fucccdcrc  in  hacrcditate,  16  irridcbat  de  magno  fclfo  fa 
i£^oip(i  Ifaacin  ablaftationc,fuperquoSaradixit  Abrah?,  Etjce 
ancilla  &  filiu  eiio,  No.n.crit  hjres  hlius  ancillar  cii  filio  mco.  q, 
d,  m^m  hsi  ps  Ifpaad,  ficut  ipie  jaftai  dcndcdo  Jfaac.  qua  fcn- 

tcfl- 


tentia  Sarae  Dcus  cofirmauirjdiccs  Abrahx,  07a  qun dixerit ti 
Sara ,  audi  yocem  eius.  Cuius  ronc  reddens  fubdit ,  Qjjia  in 
vocahii tibifcmen.c^.d.Ucet  Ifmacl  lit  filius  tuus  priraot;enitus,ni 
tii  Iiacres  eric  prout  putat.  Et  hxc  expolitio  vf  magis  conconian 
cum  fcntcntia  Apoitoli  in  hoc  libro.lud^i  cnim  videntes  fc iw.C 
fcprimogcnitosa  Deoper  fufccptione  legis  dendentdc  Gcn 
tilibus  ex  hoc  quod  crcdiir  cp  ad  ipfos  pcrnnear  li.cred)ras,quoc| 
tamcn  non  cftita.nam  in  fecundo  filio  fcilicet  llaac  qui  fecuii-; 
dumpromiffioncm  natusefljVocabiturfemcn  Abraha;.     ' 

R  E  P  L I C  A.  In  cap.^.vbi  df.Qux  funt  pcr  allegoria  dit^ta 
Burg.  dicit ,  cpquauis  Apollolusaliqnallegetautoriratcsfacra 
fcripturz  in  fcniu  myflico.vt  hic,&  in  ahfs  locis,&c.Scd  hoc  el 
cotra  poftil.&  ct  cotra  veritate.na  Apoftolus  allegat  hic  (criptu 
r5 ,  ficut  vera  eft  ad  litera  .  Iple  tn  vt  do^or  principalis  docet  e; 
exponere per  allcgoria.Quod  fi  quis  exponcrct  idem  allegacuir 
dc  agendis  cfFct  tropologia.  fi  dc  fperandis,  efTct  anagogia.ficu 
apoflolus  cxponcns  dc  credcndis  vt  fiar  allcgona.  ex  hoc.n.  noi 
fundarcnt  prxdidi  expolitores  fenfum  my/iicum  in  allegori; 
Apoftoli,  fed  invcritate.tcxtusallcgati.  vidcfupra.i.Cor.J. 

Jn co.cap.de  liido Ifnsacl  vidc corrupt.Gen.2 i.^c. 


poralis.Nam  Ifmael  qui  erat  maior  corporc  &  fortior  Ifaacjfubi 
ipecic  ludi  Iscdebatcum  malitiofe .  fm  Hebreos  vero  fuit  fpiri-J 
tualis,quia  inducebat  Ifaacad  aliqua  qu^'  fapiebant  idololatrio,] 
Diftio  enim  Hcbraica  ibidem  pofita  e(l  aeqmuoca  ad  ludum  iScJ 
idoiolatriam  .  &  di£tum  Apoftoli  videtur  clfe  magis  confonuin  j 
fecundx  cxpofitioni.  cum  iubdit. 

10  /;4 £7- ««nc.  Quiapfeudo  apofloli  fuadebantGalaihis  lu-J 
daixarcquod  eft  fimile  ipfiidololacrixpoft  euageliu  publicatOkJ 

1 1  Scd  quid  di.fcri.  Gen.21 .  a. 

12,     Eijcean.^c.  Etlicfaffumeftadlitcram  dc  Agar&  Ifma 
le  filioeius.  pcrquodfiguratumfuir,  quodlcgalisoblcruantu 
curaobferuatonbus  fuis  aconfortio  fidciium  erat  in  aduenci 
Chrifti  abijcicnda.  ideo  concludit  Apoftolus. 

13  Itaquefra.  i.lcruituti  legaliumfubiefti. 

14  Sedlibe.  i.  militant;secclefiza  talibuslibcratx. 

1 5  Q^a  U.Chr.q}xi  per  fua  bcnedifta  pallione  legalia  euacu3uifc.i 


^09 


Ad  Galathas.      Cap.  V. 


510 


C  A  P.     V. 


Sr.t«.  Scx^uitnr.  Tiol;tehc.iug,fer.  *Chryfdn.  Nonvos  ip- 
los  liberaftisqnquidcin  rurrum  adpeiorcm  rccurricis 
<jomin3tum .  Ipfceft  qui  vos  libcrauit,alius eft  qui  precium 
deditpro  vobis.  vidcscjuot  modis  illosabducac  aberrore 
Judaico.  Primu  often 


*Primfis.  Dcbitoreff,nonfolumcirci!ncifionis,rcd&:  D 
dics  fci^os  HicrofolymiSjfrcquentandOjhoftiaram  holocau 
fla offcrrc,  S>C  icliqua. 

d    ^gr.ex.  qusadhocvcnit,vcceflanceoncreiuftificet, 
quod  qui  reducic  hanc  perdic. 


dcns  cxtremc  dc  mcn 
tig  effcjeos  qni  pro  fcr 
iiis  fadi  fucrant  liberi, 
pro  libcrisvclle  ficri 
feruos, 

*Primafius.Iugum 
feruitutis,  lcgcmvo- 
cat  duram.diificilem, 
Jjboriofam ,  quxcul- 
torcs  fuos  graui  one- 
re  confumat,  quod 
Chriflus  abflulitano 


*Ambrofius.Iufl'i- 
tia  lcgisefl^.fiferuen- 


bis  aliud  grauiffimum 
multarum  obfcrua- 
tionem  iugu ,  ne  car- 
nalicer  circiicidamur, 
fedca  fpiritualiterJQ- 
telleda  tcneamus. 
b  Sicircmcida.hn^. 
Circuncifio  &  cxtcra 
legalia  ita  natis&in- 
fiitucis  non  func  no- 
xia 
ria,  magis  noxiume- 


3    Et  quia  libsri;     b   Nonclllcuior  h{cfcruitus,qHam  idololatria. 

t Ta'te  ,  &  noljte  iterum  iugo  leruitutis  i 

a    Kec  laltcjn  circnncilionc.quia.  t 

b    Q^a  funt  iiota:  auftoritatis. 

cotinerf .  ECcccgoPauIusdicovobis,  3 

a    Vt  rpcm  &lutisineohabeatis.         b    Circiincifio  iam  noii 
foluin  non  pio;fclt,fcil  pbcll. 

quonia  fi  circucidamfni,  Chrillus  vo- 

a     NccliocfoIutBnialumcrit  uobit.        b    Sicut  olun  antc  Kdan. 

bisnihilproderit.  Teftificoraurerur-  4 

fro  habenda  iultitia.        c    Idc.1  ex  dcbito  omnia  lce.ilia  dcbctjimplcrc, 
Vt  enim  baptilVnus  fuam  ,  fic  tircuncifio  fuain  exigit  iullihcationein. 


t    ludxo  &  Gentili  b 

quod  exifit  circuncifio. 

^  fumomni  hominicircuncidentifc,  quoniadebitoreltvni- 

a    Chiiftus  non  proderit,  quia  vos  qui  gtalia  Chrifli  prius  pleni  eritis.        b    Virtutibus  Chiifti. 

c    Vosdico. 

ucrfjE  lcgis facicndx.t  Euacuat/cftis aChrifto.  qu\  iu  lege iu 

a    Creditis  iulliliciii.         Aliternonnoceretcircuncifio.  b    Futura.i.indignieiKsbeatitudiue 

xtctna.  lamhabita.  Qui  nonfallit. 

A  ftificamini,agratiacxcidiftis.  Nosenimfpirituexfidcfpem 

C  a    Ex  fide,  quianonex  alto.        b     Hisquifunt.        Aequatui  prxputio  circuncifio. 

f  iuftitiae  cxpctSta'mus .  t  Nam  in  chrifto lefu  ncque  circunci- 

S  a   Qoa:  non  ociofa.  b  Dei  &  proximi. 

,Ticet nonnecclo^-  ^  fio,nequc praeputium  aliquid  valet ,  fed  fide's  qua:  per t  d^- 

ma<^iS  noxium  C-  *  EthscoUmfuitTobit..  Peropeiafideiinpioficicndo.  b   Quia  ex  dileftione. 

raV^hiocrequafino-   i  lcdioncm  operatur.  Currcbatis  benc^  t  Quis  crgo  vos  |^ 

xia    GentllcS  Vero  ad  Alias  impediuit.        t   QusTltiofeingeiit.        b   IpC  labuiant  oronibus  modis  curfum  vcllnim  im- 


pediicfcd  Nemini  vos  confenfe. 


talia  nonfuntcogcn- 

di.fedfinoluntcisco 

gruerc  vt  Timotheus 

ijon  funtprohibendi, 

fed  fi  in  his  confidunt  funt  perditi.  liccthis  ergo  illa  tcnere 

nc  vidcantur  improbata  potius  quam  tcrminaca .  Gcntibus 

vero  Hon  funt  imponenda,  ne  videantur  autnon  caufa  pro 

mitccndiChrifli,  inflicuta,autadhucpromitterc»  fcdccf- 

fando  iam  pacec  figna  fiicuri  fuiflTc  ,qua:  cum  honore  paula- 

timdcfercndoerantfepelienda,non  vt  factilcgia  Gcntium 

fugienda. 

Hier.AutiftalcgaliapoflChriftipaflioncfiueineisfpcs 
ponatur.fiuc  non,obferuantibus  dixit  cfle  noxia.nifi  difpcn 
fatcriccuflodiantur.Vndeinqu-t.Antcquaminciperctno- 
ua  prxdicatio  oportuit  circuncidi.Nunc  autcm  lcgi  fidc  iuc 
ccdcncenihilprodcritfideliadditacifcuncifio,  fcd  obcric. 

Amb.Maius.n.malu  cft,ex  libero  fcruu  fieri,quam  nafci. 
c  Dei/.e^.Hocide©ait,vttcrroretam  innumerabilium  ob- 
fcruationum  quz  in  lcgc  fcripta:  funt,ne  omnes  implerc  co 
gcrcntur,  quod  nccipfiludxi ,  nec  patrcscorum  implerc 
poiuerunt,ficut  Petrus  ait,abftinercncabhisquibuscosali- 
I  ^uifubijccrccupiebant. 
•  *  Chf  yf.  Legis  cnim  prxcepta  inter  fc  coh^rent .  Et  quis 
.«xlibero  defcnptus  efl  m  feruitutem,n6  amplius  facit  qua: 
vultjfcd  omnibusferuitutis  lcgibus obftri<aus eft. 

^c  Sedu],Qui  caput  opcrum  legis,  vcl  circuncifionis  fufci 
pit,  ncceffe  cfi  vc  c^ccra  membra  fuftineac,nc  maledi6lioni 
lubiaccac. 

Pri- 


b 

IlIolUIK . 


c  Saltem  eos  audiendo.quia  opcra  lcgis  fei- 
uanda  fuadent. 


C  A  P.     V. 

tur  q  data  funt .  Ideo- 
qucqui  m  his  fe  vulc  f  Aft.i/.a. 
pofi  fidcm  ,  amitcit 
graciam ,  quia  ad  hoc 
vcnicdonum  J.)ci ,  vc 
ccflantibus  oncnbus 
lcgis ,  luftificarct  cre- 
dcntesapud  Deum. 

•}c  Auguftinus.  Cu 
enim  hocagat  gratia 
Chnfti,  vtilliquidc- 
bitorcs  erancoperum 
legis,  libercntur  hoc  1^^}^^^"°: 
debito,  ifti  ingrati  tan  p,i„,i,, ,,]  „j 
ta;gratia:debitorcsef  hiivobi^pro. 
fe  volunt  vniuerfs  le-  ■deftr 
gisffciedx.  Nondum 
autem   crat  fa6kum,_ .  •  r ,  ,  1 
ledquiavoluncasiatn  |^ 
moucn  cceperac,  ita 
plerifque  locis  loqui- 
'o  turquafl  fadumfic.       t  charitatem. 
e    7v{c»x  e.  Qu  i  i  n  lcgc  t  f«P«-i  •« 
confidit ,  amittic  gra- 
tiaquodex  ccntrario  ^ 

pottftvidcri,  quiacx: 

fafcinauit  ve'ritati  non  obcdirc  ^  Ne^^n^ini  cdnfenfcricis .    '^  fideiuftic:a,&:fpes.id  -Nemmicoa 

eft,  ^rernabeacicudo,  i«fcruK. 
&  hoc  faci  mus  pei  fpi 
ritum,neputemurfalli. 

f    Spent  i«.ideft,quam  fpcrat  iuftitia,fcilicct  vitam  itterna, 
vcl  quxfperatuf  ipfamftitia.  Fidescnimefuriensidfitieiis 
iuftitiam  fperat  in  ea  renouari  &  proficere.  Vel  fpes  iuftici? 
eft  Chnflus,  cx  quo  fperatur  iuftitia  ipfa. 
g   T^umin  Ch.His  veroqui  ia  Chriflo  Icfu  volutpieviucre: 
virtutes  appetendx  funt,  &:  vitia  fugicnda.  Mcdia  vero  qu.fi 
inter  virtuces  &  vitia  funt,  nec  appetcnda  funt,  nec  fugicn- 
da,vt  circuncifio  &  prxpucium  que  nihil  valcnt  in  Chrifto. 
h    ^c(/^.  Augu.Sinedilcdionefidcsinaniscft.Fidescum 
dilcaione  Chnftiani  eft .  Alia  cft  d^monis .  ?^am  &  dar,o^  ■^,"/i^g  f  ■  J| 
nes  credunt  &  contremifcunt .  Qiii auccm  non crcdunt,  ttadito  fo^  & i,b^ dc 
res  funt&  pciorcs  quam  dsmones .  Sed  multum  inccrefl ,  fpiiitu  Stlite 
vtrum  quis  credac  ipfum  cflTe  Chriflum,  an  credacinChr!-  ra.cap.ji.lib. 
ftum.Nam  ipfum  Chnflum  cfle  d?mones  crediderunc,ncc 
tamen  in  Chnftum  crediderunt.  Ille  enimcrcdicinChri- 
£tum,quifperatinChriftum,&diligitChriftum. 
j    Cur  b.  Hic  laudat  Galathas,  &  eos  p  quos  indufti  funt,  vc 
ludaizare  vellcnt,vituperat,6«:  ne  illis  confentianc  monct. 

*  Ambr.Exercitiu  illoru  in  opcre  fidei  bonii  fuilfe  ccftat'',  p 
fed  ncquicia  maloria  hominu  dccecos,  ne curfum  fuu  eijSca- 
cia  pcrfcuerante cofummaret ,  vnde  vc  rcfip;fcat  hortat',  de 
cigtero  nulli  coru  crcdcntes,qui  vc  opera  legis  feruanda  fua- 
dcrcnc  cuangclicae  veritaii  non  cos  obedite  finebanr 

Modi. 


zz.conc.fault- 
cap.  27. 
lac.z.b. 


NICOLAVS    DE    LYRA. 
C  A  P.    V. 

1  C^dff,  &  no.  Poftquam  Apoftolus  fua  fcntenciam  dc  cef- 
*^rationelcgaIium  oftendit  multiplicitcr  cfle  iuftani ,  h/c 
conit-qucnter  inducit  Galathas  ad  eius  obfcruanciam.Et  di 
iiiditur  in  duas  partc s,  quia  primo inducit  ad  hoc ex euafio- 
nc  inali.fccun  do  ex  confccutionc  boni,ibi,  f^os  in  libertatcrn. 
Primum  autcm  nialum  quod  cuadicur  per  fenccnciam  Apo 
•  floli  tft  feruitus,  qux  cfl  mors  ciuilis.idco  dicitur ,  Smte.  in 
fidccacholica. 

1  it  no.  Lcgis  enim  feruitus  crat  quafi  importabile  onus , 
■vidiaumcfl  fupra.j.cap.Sccudum  nialum,tftamifljogra- 
ciaeChnfti.  quod  tangicurcum  dicitur. 
J  £ccf .  f.  V.  Sc  paccc  licera  .  Tertium  eft  obligatio  ad  vni- 
«erfam  lcgcm  facicndam  ,  quod  vix  auc  nunquam  potcft 
<lwsfacerc,quod  notaturcum  dicitur. 
4  Telli.au.  licut  cnim  in  fufccpcionc  bapcifmi  cbligacur  rc 
cipicns  ad  fidcm  catbolicam  fcruandam,  fic  in  circuncifio- 
ncoHligabacur  ad  legem  Mofaicam  facicndam .  quia  ficut 
lex  Mofaica  dicitut  lcx  faaorum ,  flc  lcx  cuangclica  djcitur 

Icx 


lex fidei ,  Rom.  j.  d.  Q^iartum  malum  eft  feparacio a  Chri- 
fio,  &  hoc  notaturcum  dicicur. 

5  Euacua.  ideft,  in  obferuantia legalium  quxricis  iuftifica- 
ri,  rcputantcs  non  fufficcre  vobis  fidem  Chrifti  ad  falucem, 
&L  per  confequens  bl.'}fphematiseum  impotentem. 

6  T^on  e.fpi.  idtft,  pcr  fpiritumfanflum. 

7  £jrjf. fcilitcc,Chrifti.  8  5";'? m j«. id cft, aitcrnam bca- 
cicudinem  ,  quajcft  merces  iuftitixpcr  Chriflum  datc. 

9  l^am  in  Chri.  le.  id  eft,  ad  falutcm  qu<^pcr  Chnftum  da- 
tur,  circuncifiovelpr^putiumnihilopcratur. 

10  J^cd^.Fidcscnim  fincoptribusniortuacft,vtdicitur 
lac.  1.  d.  &  idco  non  fufficit  ad  falutcm  coufcquendam ,  ad 
quamrequiritur  vitagrati?. 

I  r  rttw.  Hicinfertcenclufioncmexdi6lis,fcilicctquod 
Galathe  impcditierant  aprofedu  iuftiti^per  falfos  apofto- 
los,  di.  Cnrrebatis ad  brauium  faluris  ^tcrne. 
1 2  Qtti  cr.  vos.  fciliccc  ab  ifto  cuifu.fupplc  docens  vos. 
1  j  ycritati^&c.  Non  quqrit  hoc  ex  ignorantia,fciens  quod 
hoc  crat  pcr  falfos  Apoftoios,cx  adnuratione.ricut  faluator 
Luc^.S.f.  Quismctecigic. 

Ttr 


rii         Glof  ord  &  Nicolai  de  Lyra. 


JI2 


A  a  Afo<//./".A:iig,Nepitt:crispaiiconi:iihominuminridias  con 

^  t(?ncndas.Vrn.fcintiIlaprauarcscft,  &pcnedumccrnitur 

Vliifiifra.  non  vidctur,icd  li  tbmitem  comprchcnderir,  &:  nucrmicta 

fiii  mucnerit,menia,vrbes  lati(rimas,falcus,rcgioncsquc  co- 

lumic  .  Ht  iiLUt  fermcntum  rcs  modica  vidctur  &  nihil , 

fcd  cum  taruucon- 

c    StilKct  Dco. 


t».C«r.y.d. 


fpcrfum  totam  maf- 
fam  corrtimpn,&:  in 
illiiis  vimcraQc  om- 
nc  quod  mixtum 
ef^  ..  Iia  Sc  doilrina 
pcrucrfa.ab  vno  intfi 
f  rfrperffonc  picns.  vist  duos  auc 
ircsprimuminexor 


lus  obfcruarec  circucifionc,  dum  circuncidit  Timothcutn  .4; 

"^  Ainbr.Apertum  ctt  quod  dicit.Idco.n.quafiiniiiiicusa 
ludcis  h.Tbcbatur  !k  non  dciincbat  a  pcrlecucionc  eius,  quia 
circuncilionem  iam  no  ftarcdoccb.it.Dcniquc  lud^iscom- 
pcllcntibus,v\:  fxpcnumcro  fallas  accufenones  contra  eunt 

detcictibus,obliquu 

h    Qna  ToluntTosmtttrie  fub  ruguin  lcgii. 
Scd  adiatiiio.  d     Ad 


f(jfiBciu;kU 


iudicc  vic!es,condus 
appcllauii  C^farcm.' 
f  Q^idad.fur.  Hier.- 
Pcriccutiones  cnini 
crcberrimas     fuf^i-' 

b  menrumrotamtmaframcorrumpit.Eg3confidoin  vobis  r   3";',^.J;'^fc^^^^^^^ 

'    a  Dcoopeiame.  b    Quamquuddocui.  c    Q  Contido  in  vobis.fvd  ille.  t    j     •  j    i 


Nonconlrnl'eritit,quiamodicuni  fri.ideftilli  pauciaccidi  vel  hrc  fti^mdoyrX  circun- 

cilio  Sc  psuca  legn  . 

PcrfiiaTioharcnoncftexeoquivocauitvos.  t  ModKum  fcr- 

a  Corgrcgaiioncmccclciti  fidclium,fcilicc[  vcl  viuuium.  b     Hoc  honor  &  conhdo  . 

c  Qniaboni. 
V) 


d    Quali  putum  toiitrininiel  eAttvcOri 

dio  rcpcric  audito-  c  in  domino',  quod  nihil  aliudfipietis.Qinautem  conturbat 

rcS>  fcd  paulaCim   VC  tSailinebiidamuaiioncm.  Iio  nullo  patcctur  ei.  1  £i  li  carnc  Ct  lilius  Alialtx  . 

CanCCrfcrpitin   COr-  .,..,..  .  b    Ego  aL..cm  non  commbo  prard,ca.«lo  W,lu . 

-  vos,portabitiudicium,quicunquccltiilc.  Egoautcm  rratrcs 

a  Vt  olim.  b    Nulls  alia  raulii  a  ludar^s  fatior  . 

fi  circuncifioncm  adhuc  prajdico,  quid  adhuc  perfeciitioncm 

a  Et  fi  r£m  prardico.  b  Non  liaftmitur  luda:  »'e  crucr.fi  aflcto  circuncifianeui  iul'ilica,e. 

Hoc  iion  lain  £urotis  in  aducrliirios,<]uain  diicAionis  ui  cccleliam  dorami  veiba  luut  ,  non  eoun 


porc.  Eciuxtavulga 
rc  proucrbm   vnius  d 
pccudis  fcabics  tocii  c 
comniaculat  grcge.   » 
Igitur&fcintillalta- 
tim  vc  apparuericex 
cingucudaef^j&lbi- 
nictua  malla  vici  ni  g 
femoncndu ,  S^  fca-  h 
bioium  alal  a  caulis    i 
ouiu  repcllendum. 
*  b>cd.  bc  Primafius.  k 
^mtw.  Nequisdicerct,cur 
,  B  omncs  cornpiscum  * 
con  omcns  erraucrint 


tam  malcdixii  ei>  <.]u.im  oiauit  pio  cis. 
b 


tl 
II 


ludxis  non  dcbcre. 
circuncidi. 
g  Scart.cru.  Aug. 
Scandalum  erac  lu- 
dajis  pi^dicatiocru- 
cis.quia  fabbnthum, 
&:  circucifionc  cua- 
cuabat.Si  vcro  ad- 
mitterec  circucifio- 
nc,  no  eiTct  e;s  fcada 
lu,&:pacificicflrenc 


patior  ?  Ergdleuacuatum  eftfcandalumcrucis?  Vtina^^m&ab 

a     Vt  non  timore  ledamoiefetuiatis.&qui  piius  peccatis  obnoxi),giatiainaccipicntes  Uberi  litit  . 

lcindanturquivostconturbant.   Voscnim  vocati  in  libe'rti-  ,|  h  ytt.&ab.lpiiwos 

a     Et  cum  hocfit.hoctantumeftnccelTariumnelibcrtateabutamini.  b     Qiiia  tonc  lctui.  If    COnCUrbant»  lcd  Vtl 

temcltisfratrcsjtantumnclibertaicm  in  occafionem  detis  "f  nai"  abfcindantur, 

5Vt  quia  liberi  Scmetus  non  iiicumbit  legi»,idcO  defideru  catnis  fequainini .         '7   noncarnallter  ,    lCu 
a    Quz pioccdit  ex  fpiiitu.  b     Quia  tunc  libeti.   l8    yim   ECnCrandl  PCr- 

carnis ,  fed  per  cha'ritatcm  fpiritus lcrulielnuice.Omnis  cnim     dant m  vobis,  vci  la 

alijs  nihil  proficiant 


i  prxdicit  quod  modicum  fer- 
fncntu  malitiaf  fotampo(riccccIefi«Emaflram  corrumpcre. 
Nolicc  pucarc  paucorum  hominum ,  qui  a  luda?a  venientcs 
aliud  doccnr,iiilidias  contemnendas,quiamodicu  fermcn 
tum  cotam  matfam  corrumpic . 

*  ChryCSic&vos.inquicbocexiguum  nacum  fi  non  corri- 
gaiur,potcric  in  pcrfcctum  ludaiimum  pcrcrahcre,  iicut  tcr 
mcntum  conlpci  lioncm . 

b  Confi. Idco confiderc de bis fc  dicit.quia  non  fpoce  fed  cir 
cnmueci  crrabant.£c idco  oficufa  modo  vcra via,  facile  cre 
diceosrcuerci. 

c  C&nf/oi.Vc.f  mucaco  ordinc  de  fpiricualibus  ficis  carnales. 
firp'.».c.  d  J^/c«n^Hf.Occultcinquiunc  Pecri'ilacerac,  cuifuprain  fa 
ciem  fc  rcflitilfc  fcripfic ,  quod  non  rcdto  pede  inccilcri  t  ad 
cuangelij  vcncaccm.Sed  ncc  Paulus  cam  procaci  malcdiSio 
dc  ccclcfij;  principe  loqucrccur,nec  Pecrus  dignus,  vc  por- 
tarcciudicium  ccclcfis . 

Hx  quo  arbicrandu  efl  de  alio  quoda  dici,qui  velcum  apo 
flolis  fuerac,vcl  de  ludsa  vencrac,  vel ex  Phan fa;is credide- 
rac,vel  aliquis  magnus  iic  apud  Galathas  ^flimacus  ,  vc  por- 
rec  iudicum  ecclcii^  pcrturbacx . 

c  Ego  ««.Imponcbaturciapfcudo,  q>alibi  circuncifionem 
pr^icarcc,fcd  no  eis  tacilc  ienccnciam  fuam  aperire  vellcc . 
*f  CbryfQuidigicurf^Annonpr^dicauiccircuncifioncf' An 
non  circuncidic  Timothajum  ?  Circuncidic  quidcm.,  ac  non 
pr^dicauic.Quidigicurcff  quod  hic  dicic  i  Difccciuscxa6ta 
mdicendocircunijpcdionem.  Nondixic.non  faciocircun- 
C  cifloncm,fcd  non  pr^dico,hoc  cfl  non  ita  lubeo  credcre , 
«Je  Scd.Hoc  idco  dicic,quidam  cx  iplis  diccbancquod  Pau- 

lus 


non  folum  circucifi  fed  abfcifi,  vt  nulla  onuiino  gencrandi 
potcntiamhabcant,(!^meritohocopconevos  rcdiganc  in 
fcruicucemlegis.Vosemmvo.eflisaDcoinliberta. 

*  Amb.Talecithoc,quale&illudad  Corinchios,  C^ino, 
inqui camac  Dominum  lefum,  fic  anachema ,  ex  ipfo  grege 
inoi  bido  func  &  hi,quosfociatfcncencia:corum,  vcabfcin- 
dancura  mifericordia  Dci,qui  Galachas  Dei  graciacxucrut, 
&  non  folu  fptritual!ccr,fed  &  carnaliccrhoc  maledicic,  vc 
quia  circucidiG.nlarhascogebanc,ipfiabfcmderccurvcnii' 
riplicarccur  his  dolor  corporis . 
4<  Sc^u.Hoc  cfl,ucina  a  malo  in  bonum  conuercantur ,  v6l 
vcinam  cocis  pocius  virilibus  fuis  caftrcncur,  qui  modicaco» 
poris  fui  parcem  circuncidi  prx'dicanc . 
1  .^/^/f  .Elcgaci  ambiguo  bonii  opcac.func.n.fpadones  ,pp.r« 
k  T^e  li.in  oc.Senfus  cft,Cauece  ne  audico  nonune  IibctcaciS' 
impunevobispcccandumeiTearbicremini. 

*  Amb.Hoc  dc,ne accepca libercace occafio carnis adimar 
^  Sed.Vnum oblccro  vos,  nclibcrcaceproliccnciaabuca- 
mini,decifqucoccafionecarni  &:Iuxuria:,  quinpociusdilci 
tc,quia  libercas  h?c  maior  fic  fcruicus . 

1  Sedfercha.fpt.Kugu.t^on  peraflcdumcarnischaricas  ha 
benda  e(^,fcd  per  fpiricum . 

m  Omnii  enim  lex.  Aug.  Nam  &  illa  qu^  ad  bonos  morcs  pci 
nenc.&illa  qua^in  iacramecisfunc,cum  benea  hbetis  mtcl 
liguncur,  nec  carnalicer  obfcruancur  a  feruis,  ad  ciiancaccn 
rctcrancur  neceffc  efl . 

.5«  Amb.Hocfcripcumcf^inLeuiticOjquodfupradiducfi  : 
quia  pcrfcttio  falutis  per  dilcvitioncm  opcratur ,  quia  qui  n 
(iiligic  fracrcm  non  diligicDcum,dicicIoanacsApoItolu 
^  Di-    t 


NICOLAVS    DE    LYllA. 

1     Vcxi\i3.\\^c.[.feYUandilegalia  . 

z  Non  eft  cx  eo,&C.  qtiia  no  e1  cx  infiin&u  Cbrifliyfed  diaboli. 

3  Modicum  fer,  Bonum  enim  confifiit  ex  omnib.  circunflantiis  bo 
nis.malum  autem  exfingHlis  defec2ibiis.ila(juod  unafola  circunfiatia 
mala  facit  totnm  attnm  malum  ,  &  fmiitier  in  congrcgatione  fidelin 
fnus  peruofns  in  fide  eorrumpit  alios.rfuia  tamen  .Apoflolus  confidc- 
bat  de  corr.iiioni  Cuiaiharumfubdit . 

4  E  go  confi.  in  vo.  qu6d  ad  admonitionem  meam  vos  corrigctis. 
y     In  do.  ideRtper  adiutorium  Dei,ita. 

6  Quod  ni.ali.fa.  nifi  veritatem  euangelii quamprMicaui  vobis. 

7  Qui  au.con.  afietendo  3,  fine  circuncifione  faluari  nonpotcflis. 

8  Porcabic  iudi.  i.pvnafibi  dcbitam ,  Ceffationem  aUt  circuncifio- 
nis  olienditper  debitumfadiifuum.Erat.n.natione  Jud^us:&  per  ca- 
fiijuens  circuncifus.fropter  hoc non  efi crcdibile^cp vcllet  odiu ludxo- 
rum  &  perfecHtionem  ab  eis  fufHnerCyeo ^pr^dicabat  ceffationem  cir 
(Hncif$onis,nift  ita  cffet  iu  veritate.  Et  boc  efi  tjuod  dicil . 

5  Ego  auc.fra.IJ  cir.adhuc  dicendoc^fn necrfaria adfalutem . 

j  o  Qiiid  ad.pcr.pa.  q.d.  non  dcbco  ampliuspad ,  quiapro  re  alia 
pon  perjeijuuntur  me  lud^ijdeo  concludit . 
j I  £lgo ^\:^^,ii^ialH4Mncn fcar,iilsl:-}^bantur deTaulopndicale 

icjum 


lefum  'blaT^jrenum  crucifixumfuifiejed quia  fdicahat eZ  veru  Chr, < 
fii4fHiffe,&  circuncifionem  euacuaffe,  cuius contrarium  quanttimal 
ceffdtionem  circHnciftonisfalft^pojioli  aficrcbat.  idco fubdit dc illi'.\ 
12  Vti.&i. ab.i.totaliteravoiiisfeparentur. 

15  Q31  vos.  Dicentes,  tp  circuncifto  ftt  vobis  neceffaria  adfaluten 
14  Vosc.  Hic  confequenter  inducit  Galathas  ad  dimifftone  legaii 
fx canfcfuiione  boni inde prouenietis. Et diuiditnr  in  duasp^rre(.f.i 
partcm  principaJcm,&  incidemaie,(ju£  incipit,ibi,M.3nifci\ilhn^ 
Trimum  vcro  bonum  fequens  ex  ccffatione icgalium  efi  iibertas ,  (/«ji 
efifumme  deftderabilis.,  in  tantum  quod  etiam  bruta  animaiia  py<xp^\ 
nunt  eamfatieta[iventris,vtpatetinauibusinc1ufis.iiieodicii,V(.i 
e.in  h.a  tegaiifetuitute  qu£  efi  maxima . 

I?  Vocaii  e.f.pergratiamChrifiivostiberantis.veruntamen  ni 
efi  abutcndum  hac  libertate,  ideofubdit. 

1 6  Tan.nc  Ii.  q.d.hoc  tH efi  nobis  neceffarium,^  non  laxetis  vos < 
fequendum  carnis  impulfum,credentes,^  fit  vobis  ticitnm,  ftcutdix 
runt  aiiqui  h£retici,per  Ubertatemfpiritus  omnia  licerefibi . 

J17  Scd  pcr  cha.fpi.fcr.in.  in  tcmporatib  & fpiritualib. mutuoi 
iuuando.Secundum  bonii  ci\  vniuerfktegisfacilisimpletio.  ideodii 
l  B  Qm.enim  \cx.f.inf>rtece^to  cbaritatis,  ^uod  tamc  dupiicati 


y'3 


AdGalachas        Cap.V. 


514 


^  a  D-It^es proxi.  Auguf.Hoc fciiprum  cft  in  Lenidco.in  quo 
A  redtedicitimplcri  lcge  vniu:::rf.ir.i,cani  m  cIljo  (incprxce- 
.  pca chiritatis ,  in  quibiis  coca  lex  pcndct,  &  prophet?:  quia 

diicclio  Deiindiledlioneproxirnicontinecur.&iideo  in  hoc 

pcepco  pcrfcdio  filutiseli,quia  fine  proximo  non  diligitur 
'    IJeiis .  Q^i  enim  non  di- 

ligit  proximum    fuum , 

quem  videt ,  Denrrt  efuem 

n«n  videt  ,quomodo  po- 
^d  ttji  diligere?  Cum  i^,^- 

tur  vtrunque  pra:ce- 

ptum  ita  fit ,  vt  neu- 


non  opcra  corum  confenfti  voluntntis  implebiris. 
g     Caroenitnconcvpi.  o^c.  Au{^u(i;nus.  C-iiodi(flacn  concu- 
pifcerc,quiahoc  fccundum  ipftm  .isjic  ^(niuia,iiciit;iunsdi 
cnuraudirc,(St  ojuius  viderc,  cuni  pociusani[n.T&:pcrau- 
rem  audiac,  &  pcr  oculum  videac,  Caro  cnim  nihil,  nifi  per 

riniinam  concupifcir, 


a    Ideo  charitas  hibenda.  h    Idc!l  vnopr.tcepto  charitatis^ijiv»  qui  illud  pr.iccopmra  implft,HCc 

raal.i  .igif ,  3c  quantum  poteft  boiHifacit.  lilo  fciiicct.  S'.nc  ciuu  nec  Dcus  dilii_'itiir. 

a  lex  inuno  fermone  implcrur.  t  Diliges  proxiinum  tuum, 

a    Quidiligit.i.oa.r.  b     In  dilsfti.Miffproximi  le.v  unplcuir.  c     Injiiquo  d^tr.ihitis. 

d    Totum  dsuoratisoninia  vituperindo  .  occjfione  ch.iritatis  hoc  vitiura  coiumtetigit. 

^  ficut  teipfum  .  Qiiod  (i  inuicem  mordcns&  cd^meditis ,  vi- 

Hxcfunt  caida  veftrx.confuinptionis.  i    Per  fidcm  Chrifii,  iiunqivim  a'iter. 


fcd  concupifqeredici 
tur,cum  inimacarna 
li  concuptfcenciafpr- 
ricuireluibrur.  Ipfius 
enim  carnalisconcu- 
pifccnti.T  caiifi  non 


D 

Aigiirt. lib  4. 
contr  luJ.Pc- 

I.g. 

Iil>.  ip.  dpciii. 
lib.ti.  concra 
Fjiift  c.ip.  4t. 
tiaft  41. in  lo. 
Augulh  ler.^. 
de  vcrb.  Apo. 


trum  fine  altero  pof-   j  dete  ne ab inuicqm  conlumamini .  Dico  autem  in  Chriftd  ^   ^ft  inanima  f  )1 1,  nec 


Rationc. 
c    Tunc 


Sanfto  :  noneniih  hoc  potel^  Ipiritus  hominis. 
d    Dclectatioiies  ciuascaro  luggetit.  e 

b.  _        c      1  _  /'   1  d 


riolicitebenc  opcrando 
Aftu.  f    .Scdhoci;iau'.cft. 

Spirituambulate ,  etdeiideriacarnis  non  pcrficietis.  CaVo  7 

C   Sempernoiu  inhoc.  Hocinbonis  manitelluni  ell,  ubiert  fpiritusDci. 

a    Sediion  dirtidcnduin  veldeficiendum.  Ratio  gratia  Deiadiuta. 

teftimconcupircitadueriusfpiritum,  ipirirusaurem  aducr-  8 

a  Hkc  contra  fc,  e]uia  ufqiie  eo,  ut  non  peiinittaraini  faccie  qu.TCumque  bcma  uel  mala  ,  '<  ideo  ine- 
lioii  in  hac  pugna  cedeiidum  e  l  i  fpiriiui ,  quo  uoluinus  bona  ,  6c  li  nun  peihciainus :  uoluraus 
enim  ut  null^  <int  concupilccmi.T:,  led  hoc  non  perriciraus. 

fus  carnem.  h^c  cnim  fibi  inuicem  aduerfantunvt  non  qua: 

Hoc  dicit.oe  dcfidcs  Cntinpugna.  H.ecduooppugnanr,fel  uidete.cui  cedendumeft. 

a    ,S,incVogubetnatore,  leftorelpiritusueltri  b    (i_Si  mquam hoc  eft. 

^cunqucvultis,  illafaciatis.  f  Quodfifpiriru  ducimini,  non 

a    Ambi.qui  male  ageiuibus  pofita  eft.        b    Hsc  fibi  adueifantui;        ^ldeft  per  fe  apparenr  mala. 

c    Laige  uel  lliiclre. 

eftis  fiiblege.tManifefta fijntautcm  opera carnis.qu.-E (u^nt 

g   Opusluxiuiz.  b    Eifi  noaipoperf  impleatur.  Vel  qu.i  e  l  contta  natutam: 

c   Pudorem  non  icrua^  Non  pudice  uiuere.        d   Snperftuita»  iju.Tlibet. 

*  fornicatiO,immuditia,impudfcitia,Iuxuria^ticloIoru  ferui- 


fit  tcneri,  vnum  eoru 

fufScic  commemora- 

re. 

b    Sicut  te.  Augufiin. 

SiGut  non  poteftpro- 
,     ximum  dihgcic ,  qui 

non  dihgit  fe.  Scau- 

tem  non  diligit  qui  di 

]:giciniquitacem.i>i:? 

enm  ddigit  iniquitaterri , 

m  odii  animamfuMi. 

5      *c  Primafius.  Qu^i 

|.  <iicit  fe  dihgcre  pro- 

'•  ximum  ,  non  foium 

ei  malum  non  facic, 

quod  fibi  non  vulc, 

fcd  cciam  bonu  facic 

ci,quodfibi  vulc  ab 

alio  (leri :  &  vniuer- 

iam  lcgcmimplcc:  quxduohaber  gcnera  mandatorum: 

Jioceit,  non  faciendum  mahuT),  &  faciendum  bonum. 

c    Comeditis.Vd :  crimmamini.yd  cft.crn-nina  vobis  inuicem 

imponcntes. 

d    7\(e  ab  inuicem.Vcv  fchifma  Chriftianx  reIigionis,per  va- 

nam  gloriam  vananique  viLlonam  muraca  occafionc  chari 

xatis  hoc  eorum  vitium  cecigicquia  diffenfio  inimica  efi  di- 

letlionis .  Hoc  emm  maxime  vicio  contcntiones  &:  inuidi^c 

&  pcrnitiofa  inter  eos  lurgia  nucriebantur,quibus  confumi- 

lurfocictas&  vita. 
i  c    Dico  autem  in  Chriflo,&c.O{\cdit  quam  fuSiciens  fit  fides 

Chrifti  fine  lege.quia  pcr  cam carnc  vincunc  &: cius  opcra, 

&fequuncurfpiritum.  quafidicat:  Nedctis  Iibercatemin 

^cafionem  carnis.fed  pcrcharitatem  fpiritus  fcruitc.  Hoc 
".autcm  dico  polleefie  vobis in  Chrifto  , &  nunquain aliter. 
'.f    T^onperficietis^&c.  Non  ait  nbn  fcceritis  vel  non  habueri. 

tis,  quia  ea  non  habcre  non  poterant .  Scd  non  perficietis.i. 

non 


I 


NICOLAVS    D£    LYRA. 

inquantum  dileiSlio  rcfpicit  Deum&  proximum.Vndcdi- 

citS3.\uaioT. Mntlh.zi.d.  In  his  duobus  m.tndat!s  pendet  tota  lex 
■&,pTophetA. quia omnia alia pr^epta non  funt  nifi qu^dam 
.\{fxplicationes  mandati  dikdionis  Dci  &  proximi.  ApoftQ- 

lus tamcn  no  profcquitur  hic  nifi  dc  dijeclionc proximi,  di. 

1    Diliges  proxinium  tuum .  in  prdine  ad  eandcni  beatitudi- 

ncm  confcqucndam,&:  confcqucntcr  remoucc  concrarium 

dxcns. 

1    Qupd  fi  inuictm  mordetis ,  ^ c.  vcrbis  malis  inuicem  iniu- 

riando. 

3  £t £o»?fij/K.Inuiccm  dcfraudando,ficut de  vfurario com- 
munitcrdjcitur,quodcomcdic  illum  cui  tradidic  advfu* 
ram. 

4  yidcte.  id  cfi  aduerterc  dcbetis,quia  ad  hoc  fcquitur  de- 
fltudio  veftra  in  coipore&:  anima.&;  hoc  cfi  quod  dicit:?^e 
ah  inuicem  confumamini.  Tcrtium  bonum  cft  fcqucla  fpiritul- 
fan6l!,pcrquam  humoproficitin  fpintua]ibus,&;rctrahi- 
tur  a  dcfidcnjs  carnalibus.  &;  hoc  cfl'  quod  dicir. 

5  Dicoautemin  Chriiio.  idcfiexdodtrinaChrifli. 

6  spiritu  ambulait.  fcqucntcs inflindum  fpi'ituilanfti,qucm 
nata  efi  humana  mens  fequi. 

7  Et dtftderia  carnis non  per^acm.  in  opcte  ,licct  infurganC 
Tioiuscarnqles  concupiiccntiz. 

•    Caro  emm  concupifcitaduerfus  fpiritum .  fcilicct  fcnfu.^litas 
contra  rationcm,  &:  cconucifo  iit  ut  capcrin.ur  in  nobis.&: 
hic  acci  pitur  fpiritus  rarionalis ;  idco  fubdic. 
9    ytr.enrttnicurtque.iccxmiutn  rationcm. 
Jo    i^j/dti«wi.jnipcduiniotufcnfualitatis.Etficfuomo- 

dp 


in  carnc  iol.i,  cx  vcro- 
quecnimfic,  quiafi- 
-nc  V/troquc  delcdlacio 
nullafcnticur. 

•jiChryfoflornus., 
Solec  appcl^lare  car- 
nem  ,  uon  corporis 
raturam ,  fcd  prauam 
voluntaccm  :  veluri 
cum  dicic:  Vos  non 
eflis  in  camc ,  fed  in 
fpiricu  .  C^ii  vcro  iii 
carne  funt,  Deo  pla- 
cere  non  poiranc. 

^  Sjdulius.  Non 
quod  caro  linc  anima 
'^  concapifcac,fcd  ipfa 
anima ,  quoniam  car- 
nalia  cogicar,  c-aro  di- 
ctcur :  quoniam  verofpiricualia ,  vnuscum  Djo  fir fpiricus. 
Icem  caro  concupifcic  aduerlus  fpiricum,  hocefl,  fcripcurij 
carneus  incellcttus  aducrfusallcgonamfpiritualem.  ' 
h  Qjiod /i  fpiricu ducimini^zirt.  HicronYinus  ad  Auguflinum 
Ex  quo  apparcc ,  quod  fiib lcge efl  non  difpenfac.ue  fed  vc- 
re  ,*vc  cu  mcclligas  eum  fpiricum  fanclum  non  habere. 
i  T^on  efiis  fub  lege.  Hoc  comniodum  iam  habccis ,  &:  ideo 
hqc  pars eligenda.  Hos danabiliccr dicic clle  fub  legc,  quos 
reos  facic  lex,non  impknccs  Iegeni<lum  nefcienccs  gracia, 
dc  fc  pnjfumunr. 

Auguftinus.  De  natura& gratia .  Snb legc efl,  qui  timo- 
renonamorcabftinetamalo,  rcusin  voluntace.  Idcmin 
eodcm. 
^   j^iii^/fje.  qugtimoremincutit.nonamorcm. 

Auguft.  H(jX  omnia  non  ad  voluntatcm  carnis , fed  vitia 
funt  animi.Crcdcre  eciain  oia  mala  .icCidcrc  animx ex  car- 
nc,  crror  elt,  ne  ab  his  omaibus  muudemus  diaboUim ,  (jui 

^  carncm 

« 

do  diflentiunt  libertas  fpiritus  ,&  feruitus  legis :  ideo  fub- 

dic. 

1 1     QHodfifpiriiu  ducimini,  &c.  Scquentes  inftiniaum  fpui- 

tufliinai. 

I  i     T^on  enisfub  lege .  idcfl  feruitute  legalium  alligati. 

1 5     Matiifefiafurit  aiiiem  opera.  Hxc  cfl  iccunda  pars  incidcn 

Cdlis ,  in  qua  diflinguic  opcra  carnis  U  Ipiritus ,  co  quod  fc- 

cerat  mentionem  dc  vcroquc.  Ec  uundicur  in  duas.quia pri- 

mo ponitur  haec  dilhnitio .  fccundo  Apofloli  monicio ,  ibi. 

Q^i  auiem  funt  Chri^ii .  Pnma in  duas ,  quia primo diftinguic 

opcracarnis.  fccundo  Ipiricus ,  ibi :  Fruaus  auiem\.  Circa  pri- 

niumiccundumquodopcracarnisdicuncur  illaadqueea- 

ro  incliiiacur,&:  hxcluntpropneopera]uxuria:&:gul.t.Pri 

mo  cigo  duiiuguic  opcra  luxuridJ.lecundo  gulx,  ibi :  Ebrie- 

taes.  In  operibus  veroluxuri^primoponicqu^propricpcc 

tincnc  ad  luxuriam,  dic. 

Manifejiafunt  auttm  opcra  car.  quia  funt  fcn^ilia. 

14  Quxfuntfornicatio,  crc.  quancumadconcubitum  foluci 
cum  foluta. 

1 5  Jmmunditia.  quantum  ad  vitium  contra  naturam. 

16  Impudicitia  .  quantum  ad  cxtcnorem  inhoneftatcm  in 
afpcttu,  cgrcffii,  tactu,  &:  huiufinodi  qui^  procedunt  cx  im- 
pudicitiacjrdis. 

17  i«.v««a,  erc.Nomcncflgcncraleadomniaqugperti- 
ncnt  ad  hoc  vitium.&:  fic  omnia  alia  qu§  nonfunc  annuinc- 
rata,  pcr  hocincluduntur. 

i8  hlolorum.  Hicfccundo  ponitaliaqu^  fequi  folcnt.nd  lu 
xuriam,diccns :  IdolQrimferut.vt  patct  de  Salomone  j.Reg, 
I  j.a.qui  ex  ardore  libidmis  cum  mulienbus  alienigcnis  raa 
luj)  iuic  ad  fcquendum  dcos  carum , 

■    ^      Toni.$.  r 


E 

inco. 


'.idultcruiiri. 
tDcpr.-Bb.(:a; 
aiiariii*. 


56. &c. 

b 


Diiiido, 


5»7 


Glof.orcl  &  Nicolai  deLyra: 


518 


^  carncm  non  h-ihet.  Sc-d  nomine  cnrnts  tottim  hoinine  fioi^ii 

A  ficaiiir.qiji  vnu-mio  fafitn  Inmfcmhgc  c.idit  N  mi  cnim  ha 

lKnd'>carnc.-T> ,  fcd  viu,-nJo  rccindiKn  fe.  id cft  fcciindinn 

homineni  fiit.ts  cft  hoino  (jin  li'!  diah(^lo;  quia  &  illc  fccun 

du;n  fe viUs:ic  voluit ,  quaudo  in vcritafcnoiiflccit. 

a      'B^>tHm  D'i  non  CO' 

'  -    ••  f    Pec(feuetante;, 


4  II  illft  ea|l 
t  iiii()iu. 

B 


,/f,  Augu. Nilliismc 
dmsloai^cll.  vtnon 
iit  in  fuppliqio  .  qni 
noneritin  rcgno,' 

v<Prin».ifiiis.N;na' 
dum.itaquc  plangcn- 
dntnquc ,  qa;id  con- 
tendeiiccs  -^i^  difliJcn 


rncndir,quafi  foli  ntpr(jciDienda,qujrnonp3cefl  habcrjfi  J 
nc  rcrcris,  quibus  homo  cfiRcitur  bonus. 

*  Prnnafins.  Omniiint  vircutum  prima  eft  charit.-js,  qiic, 
in quuuor  diuiditur  partcs,  in  dilcJlionem  Dci^  in  fuajcn 
vniufcumfquc,  in  proximi  8c  ininuci. 

c     Gaudium.    Puritas 

qMjndo  (liio  ad  iJent  tendunt . 


b    In  Torbii.  _ 

Subiia  teiniieftn  «nlmi.  e    q^ando  imiiccmex  ini  fepercunont. 

msjvcneficia^injmicitiarjcontetionesj^mula^tionesjfrg.rrx?, 

t    Qiiindo  partei  faciunt  m  ecclelia.  b    Ctxcc,  hYtelei.  c    Dc  alienii  bonii. 

^  Afli.lu*. 

difienfidncs.feiitgz.inufdir^homicidia,  cbrictatcs,.comcfla- 


Superflux.  ?     Anieiudiciuin  dijin  licet  paniteie.  h    Antehniic  epidolain. 

tioncs,  &  hi.sfimilia,  tqua:  prardicd  vobis,  iicutpjrajd/^xi,  s 

a    Non  dixii  "innia  Quiactiajn  liiigularegnuin  toll«nt. 

ccs,is<:  ir.icuiidos.aim   ,  quoniam  qui  talia  agunt,  rcgnumDci  nonconfcquentur.  '   ^ 

idoIoIatriS.  VCnCnCIS,  *    ,   Hxcluntcarmi.  redilUfuntopcr.ifpiritus,quiipfafruau£(i.nt,iiiiiapropiorfepeten(ia.  ^     fixcrunt  cum  yttljS  , 

-     •  •  ■  I,    jjnfti.vel  Mtionisgritia  tliumiiiame.  c    ^ux  a  tc-itaad  Deuinci|Ocat.  "^      COnrUpirccHtitt. 

■  d     Qiipd  bencjilacct  Cbi.  "e    Qujndo  iion  fc  inquietant.  f  Aducrfonim.  A  ii-      *    t     r 

c  t  F ruiaus  autcm  fpiritu"s  cft  chariras.gaudium,  pa'x,  patie n-  ;:  .^on^^dc    "''  " 

-   Exrertationis,  b   Dulcedo  aniini.  c  {.itgiiajtetuin.  d   Quod  non  inmrtabilis.  ,j 


&;  homicidis,  pcnirus 
cxciulit  -i  rcgno  Dei, 


confcicntia; .  Vndc : 
7{on  eft  impijs  gaudete 
dicit  dominus. 
d  Qui  autem.  Q^iafi. 
Contra  malos  pofita 
cf^lex.  Bonisautcm 
pofita  cft  crux.  Quod 
ica  ait ;  QHiautem,  &c. 
Carnem  fitatn  crucU 
& 


/H 


b  Chint.i  ,  CspUC 
prxmiljc.vndc  tnem- 
bra  fcquiiscur,  Kon 
•  btncgaudcr,  qui  non 
diligit  bonum  vndc 
gaudc: ,  Non  habec 
)  8ua).J}.i}»  paccm  vcrain  cum  a- 
Jiquo,  mfi  cum  dili- 
gat.  Non  cil  longani- 
mis  pcifcucrantcr  ex 
pc^ando  nififerucac 


d    Quod  non  inmrtabilis.  ,  , 
Dc  iivuliliilibiis  ivnitudo. 
d 


quadragcli 
Congruic   enim  no- 
,'|  fh-.rdeuor.ioni,  vcqui 
b~Quodaiiciii$abitinet.  M  domini  crucifixi  pa(» 

d  Quid dicim pcttingula  i  lex  qu»  iu.lis ijon C"! pofita ,  fcd  in   le  (ioncm    Cclcbramus 


li.  '? 


Ua,longrinimita"s  ,  ^©''nitasjbenignita.s,  manfuetudo,  fidcs, 

t   Qupdinoduminditlis  vel  faClisleruat.  b   Quod  a  liciiisabltinei 

f  Qoandt»  tcfte  viitiu  liciio.        d   Quid  dicam  pctiingula  ( lex  qu»  iu;' 

iiUtisiruU  '     Sedconira.    ,  .  , 

mddeftia.co^^ntincntia.caftitas^adu^erfiis  huiufmodi  non  eft  .«  nE''lYupTani '; 

,  a    Qiiosneceffe  eft  fequifpirituni.  b  Maceraucmnt.        fugnantes.   "   _  U      C 

i  lcx.  t  Qui  autcm  funt Chrifti ,  carnem  fijam  crucffixcrunt  l^  Zt'Tn  hTc  quidcm 

a    Cum.  b    DcCderioium.  Hicin  plerilcjue  capitnlum  fextumincipit.  ,       __,,_'    f  1 

c   Qui  funt  Chrifti  it.-i  agunt  vt  dixi,  ac  nos  quia  fumtt»  q^irti ,  ambulcmui  fpititu",  quia  rpiritu  CrUCC  icmpcr  111    n.lC 

*'  "■—    dcbct  pepdcrc 


t  tHe^Mh 


pcdando  nififerueac  aticc&aaaotcadhanc  vitam  ven.iTius.  ^  '  *^  vita    dcbct  pepdcrc 

diii^cndo .  Non  eft   f  cu'm  t  vitijs ,  & concupilcentijs .  Si  Ipiritu  viuimus, fpir/tu  l*  Chrif^ianus ,  vt  fitfi- 


bcnignvis,  nifi  diligac 
cui  opitulacur .  Non 
cfi  boniis,nifi  diligcdo.No  fidelisfaiubritcr.nifi  ea  fide  quij 
pcr  diicdione  operatur .  Non  cfl  maiifuctus  qui  dilcdione 
non  inodcr.it^.Non  cotincc  fc  quis  ab  co  vndc  turbatur,  niTl 
diligat  vndclioncflatur ,  Merito  crgochantace  ficf^pe  c6- 

mcndac. 


xus  cl.iuis  &:*prx-ce- 
pcisiuflicia:,  vcChri- 
Ous  in  cruce  clauis  confixus  fuic. 

f    Si  fpnitu  viuimus.  Quod  communiter  fupra  dixir, ad  ifios 

quibus  fcnbic  rccorquet,&:  fe  cis  conrumerst,pci  hoc  olie 

dens,  fcnodiccrccisquodipfcno  velic  ieruare.  QJVond  - 

4^  C<) 


at 


NICOLAVS    DE    LYRA. 
I     yenrffcia.  id  cfl,forCiIegia,qux cx  ardore hbidinis  folcnc 
fieri.  In hic figiiificatiDne dicitur. pfalm.y. a. yenefici incan- 
fan-isfapitnter, 

t    Jiiiaicitix.  latcntcs  in  aniino,  ficut  i.Rcg. i  ?.d.  Abfalon 
concepif  odium  poncra  Amon,  co  quod  foioccm  fuam  vio- 
Iauerr.c. 
j     Contcntiones.  verbis  clamorofis. 

4  .^«///«/afio/ej.  in  verbispungiciuis. 

5  /<•*•.  in  vnidicartdi  -.xttu. 
$  \0'ffcnfiortcs.  quando  incipiunc  ficri  partcs. 


l 

9 


Se6}£.  qu.indofunc  firmacae 

Itiuidti,  in  nnitno. 

Howic/(/.u.infdC;to.Hcc auccm  omnia frcquccer fcquun- 
tur  ad  luxuriam ,  vt  patec .  Ec  poflcnc  poni  excmpladc  om- 
nibus,  fed  propcer  prolixicaiem  omicco. 

10  Ebrietaits .  Hicponuncur  opera  carnisquantuin  ad  vi- 
lium  guljE ,  cum  dicicur :  Ebrietates,  in  quo  nocacur  ejcccfllis 
&:  qu^cunquc  inordinatio  circa  pocum.  Dicicurcnim  ebrie 
fas  abna,quod  cft  menfura.quafiexcra  mcnfuram  racionis. 

1 1  Cor,u-Jf.itionKf.  in  quo  nopacur  omnis  inordinacio  circa 
cibum, 

i^    Et  his  /fmilibus.  ad  qiJX  caro  ef^  prona ,  ficuc  nimia  mol- 
Jicies lcLlrorum,  balncorum  , $c  huiufmpdi. 
1  j     Cliuprit:diio  pobis.  ancequam  vcniac  Dci  iiidicium,  quia 
tunc  pa-nicere  non  poceritis. 

14  ii»oniam (jui I a. Ex hoccxcluditurerrordicenciu.quod 
damnaci  faluabuncur  pofl  magna  currirula  ccmporum. 

15  frMc/Mr.Hicironfcquentcrcnunicrancuroperalpiricus, 
qu.E  dicuncur  fruilus .  ad  fimi! itudinem  fruikus  materialis , 
qui  proccdicf  earbore ,  &:  piL-rcipitur  cum  qu^dam  fuauica- 
tc ;  fic  iita  a  fpiricu  fanclo  procedunc,  &  tnentcmdcleclanc. 
Quorum  diftindio.iccip;cur  fccudum  quod  mcns  hominis 
pcr  procc[{um  fpiricufl.indti  ni  nobis,  bcnedifponicur  in  (e, 
&  ad  id  quod  eli  iuxcg  fe,  &(  ad  id  quod  cf^  inf  ra  ib.  In  fe  ve- 
ro  bcne  difponicgr,  quniido  henc  fe  habcc  in  bonis  &: malis. 
Prima  vero  difpoficipcius  ,id  bonumcft  pcr  amorcm  ,  qu;E 
eft  prima  ;iflFcdtio  &:  radix  aliaru  atfe6tionuni,proptcr  quod 
mccr  frudtus  fpintus  primo  ponicur. 

j  6  Charitas ,  c^ c.  Rom.  y .  a.  Charitas  Dil  diffnfj  cfl  in  cnrdibus 
nojirisper  fpiripttn  fanllum  qui  datus  cjl  nobis ,  Ad  quam  fequi- 
tur. 

ly  -daitdhm.qmd  eft  fru£tus  fcciSdus.  Omnis enim amans 
guidcc  cx  pra:fcnciaainaci ,  qiiam  faciccharicas.  i.  Ioan.4.  c. 
ii^  mmt  i'i  ibffiifiifet  in  l^cu ..  tiuei .  Pertcdtio  vcro  gaudi)  elt. 

*8     Tax, 


lis  a-iB 


1  ^  Tax.  quancuin  ad  duo.Primo  quancum  ad  quicccm  ab 
cxtcrionbus  concurbacionibus,alias  non  cirL-r  gaudium  pcr 
fcdum.  Sccundoquancumad  icdacioncm  defidcri;  inceno 
ris.  Non  cnim  perfcvle gaudec quis dc  aliquo ,  cni  non  fufii- 
cic  illud  .  Ha:c  aucem  duo  imporcac  pax :  idco  ipia  pcfnicur 
tcrtius  frudUis.  Inmahsaucem  bcnr  d;fponicur  mes,  prnno 
quando  non  percurbacur  ex  imminencia  nialorum  ,  quod 
pcrciriec  ad  pacicnciam  .  Secundo  vc  non  pcrturbetur  cx  di- 
latione  bonorum ,  quod  pcrcinetad  long-inimicaccm  .  nain 
carerebonobabetrncionem  mali,  ^.Echicorum.  Ad  illud 
autem quod eft luxta  fe , fcilicet ad  proximum,bcnefcha- 
betmens  hominis.  primo  quidem  per  volunracem  benefa- 
cicndi ,  quod  facit  bonicas ,  fecundo  per  bcncftcienciarcxe- 
cncionem,  quodfacit. 

J9    Benigmtas.  vndcdicuntur  bcn-gni  quos  bAnus  ignis 
morisfcruercfacitad  bcnefaciendum  proximis.Tcrcio 
hocquod  xquanimitercolerancur  maUabeis  illaca.q 
facic. 

10  Manfuetudo .  quajcohibet  iram .  Quarco  perhoc,cjuod 
hon  infcrcur  nocumcncum  proximo  per  fraudem  vcl  0- 
diuFn:quod  facic. 

i  i     Fides.  lipro  fidelir?tte  fumitur.Si  vero fumarur  pro  fidc 
quacredicur  inDeum:iicpeream  bcnedifponicurmensadl 
jd  quod  eft  fupra  fe,fubijciendo  Deo  iuum  intelledtum.  Ad 
ilJud  vcfo quod  eft  infra  fe,  benc  difponicur  nicns  hominis. 
Prnnoquidemin  acbonibusper  modcftiam  ,  quzin  didi 
&:  fadis  dcbicum  modum  {)bfcruac:fecundo  in  ihtcrionlius 
concupifccncijs ,  pcr  concinenciam  5<:  cdlhcacein  .  Diucrli 
mode  cainen  :  quia  concinens  pacicur  concupifccncias  for- 
teSjffd  iion  vincitur.  caftus  veronon  vinciuir,  nccpaticur: 
Ec  fic  habecurduodccim  frudus  fpiricus,qui  iignan^  ApoC', 
vlc.a. Exvtraq; partefuntinis lignum >itx a^ae- frii&nsduodecm  - 
2  2     Q»i  autem  funt  Chnfii .  Hic  confcqucnccr  ponitur  Apo- ' 
ftoliinonicioduplcx.  fccundaponicurinprincipiofvqiicn- 
tis  capic.  Prima  vero  eft  carnis  opera  reprimendo ,  &  opcia 
fpiricus  pcrfequendo,  dicens:  i>uiautemfuntChriJ{i.idcR,, 
imitacorescius. 

z 3     Carnentfuam  crucifixtrnnt.  ita  quod  concupifccntia:  !^  vi j 
tia  carnis  mortua  funt  in  cis.  , 

i4  Sifpiritu vi.  HicaccipitTl pro quia :  quia  fpirituscft qu 
viuificat,caroaut6in  non  prodcft  ^juicquam.  loan.y.g. 
Z5  spirttu  &  ambul.  fequendo  infiinCtum  fpiricuffandli  ii 
opcribusnoftris,veldnStamcn  rectxracionis,quxcciam  di 
citur  fpiricus,&:  quia  bonum  opus  frcquentcr  cft  occafib  v 
•p^  gloria;^  idco  iubdicur. 


97 


Ad  Galatha?      Cap.  V I. 


5,8 


^  co  vobis  qiic  cl  ipfe  nolim^ 

A  a    lna>iisgb.  Qi^xeft  vclJc  vincercvbiprarmiufTi  non  cft. 

b    Inuidtntes.  Scicr.dum,  quia  cum  per  omnc  vitiu.  anciqui 

hoHis  virus  humanocordi  infundacur  ,in,zelo  inuidiiccoca 

fua  vifcera  fc-rpcns  co 

cucic ,  &  in  hac  impri-  »  ^"^™-      Qs."nodo  fubdit. 

irienda  malicia  quafi 

peftem  mouic.  Zclus 

jfte  modum  non  ha- 

bct  pcrmanens  lugi- 
ter 


ccr  fine  finc,cum  alia  fcelcri  finiacur.  Qnancoq;  illc  cui  in-  D 
iiidctur  fucccilu  meJiorc  profcccnc,  canto  inuidiis  111  maius  innidia!  dete- 
inccndiu  liuons  igmbusinardcfcicHmc  vulcus  minax,toi-.  '*•'•'•'"  cffe- 
uus  afpcdus,pallor  m  facic,crcmor  in  labijs,  findor  m  dcci-  ^"*' 

bus ,  vcrba  rabida ,  &: 


b    Seculatis. 


c    Hxcnialafacitgloria  in.inis. 


Adcot>temloii»m,&  litfs,  Jtalia  illicuh. 


a  &am'bulemus.No'a  efificiamur  inanisglorig  cupidi,iuuicem 

.  a     Si  non  auden.us  piouocaic. 

prouocantes,  inuicem  inuidentes. 


eff^nata  conuicia.&: 
manus  ad  violentiam 
prompca:  &f]gladio 
inteiim  vacua  ,  odio 
tamcn  furiacaj  men- 
ciseft  armara. 


NICOLAVS     DE     LYRA. 
7{on eijiciamurinanis.  qux cft  princrpium aliorum  malo- 


rum.  idco  fubdicur. 


2  J««(Cfw  p)'^.  vcrbis  inuinofis,  -- 

3  louiccm  ihu.  dc  bonisproximorum  doJcntes. 


A  D  D  I  T  I  O. 

In  cap.  5.  vbi  dicicurin  poftil.  C)j.iorum  diffindioaccipi- 
tur,  fecundam  quod  mcns  hominis  per  procefTum  fpintuf- 
fancti  diJponitur . 

Wxc 


Wxc  diftindtio nocabilrs  dc frudibus  fpiritulTandtiTumi- 
turaprima  fecund,c.  q.^o.arc.j.  in  cor.qudftionis,  vbiom- 
nia qux hic  ponuncur de  vcibo ad  vcrbum condnentur,  &: 
quxdanj  alia ad  hoc percincncia.  vide  ibi , &c. 


c  A  p  V  r   V  1. 

3T^.\atres:&ft.  Hactenus  totiecclcfie  improbandoIepe,& 
*-  commedandogratiam,  modo.-id  pr^latosqualitcrtra- 

ftent  fubditos  fcilicct  lcniter : quia  fracres  ctfi  fiiperiores. 

b    /')  aiiej'io  dcU£lo .  AuguRin.  Dclidtum  cft  declinare  a  bo- 

np ,  Peccatum  eft  fa- 

ceremalum  .  Vclde-  C    A    P 

\\Qi\MX\  quod  ignoran- 

cer  fic .  l^eccatu  quod 

a  fciente .  Tamen  in- 

ditferenter  ponuntur 

Pra:occupatio  cli ,  dii 

vclad  horam  nonvi- 

dctur  quid  facicdum 

fit,vel  qui  vidciu  vin- 

citur  vt  malum  fiat  cu 

latet  veritas.vel  com- 

pcllitinfirmitas. 
4«  Chrvfoftomus. 


cata  noi-tra  tulir.,  quic  tiaprgccpit ,  vt  nos  inwiccdiligamus. 

*■  Ambr,  I.ex  Chfi  oes  fnjuos  villc  fieri,  ac  p  hoc  qui  fr.itri 
peccaci  cofulic  vr  rcdeat  ad  ^poficii ,  implet  volutace  Chri. 

•J«  Primafius.  LcxChriftKhancascft.Dicicenim.  M.jn- 
dacum  nouum  do  vubis,  vc  vbs  auncem  dilig.icis ,  ficut  cgo 

dilcxi  vos. 

V  T     VI. 


E 

lonn.f  j. 


M         b         . 


Hoc  Bon  faciatis  qaod  dixt ,  fcd  fl  pixoccu. 

a     Quali  irnprudentet  lapfii». 

Vt  nccjueat  vitaie,nec  miium,qui3  hoino. 


Ratrcs ,  &  ^\  prasoccupatus  f  uerit  homo 

a    Nonvfuquotidianopeccans.         h    Non  ideoldefpiciitis  enm. 

I    in  a'Iiquo  dclido,  vos  qui  fpirituales  J 

a    Non  f et  fingula  p eccata  diffluentem,  &  C  aliquando  labatitr. 
b    H.ation:Liliter  &  lenitcr. 

cftis,huiufmo'dif  inltruiteinlpirirule-  ] 

a    QJtafacvtdixi.         Tu  quifque.  b     Qund  &  tu  fi.igiUs. 

c    Ne  Deopermiitenteinfiirilecad.is. 

^   nitatis .  Confideransteipfum ,  ne  &:  tu 

a    Leuitct  inftmue,  ^.  i_lni'  iiae  ujtionibus  &  alijs  modis,  qnafi  veilra  lit  fati.ina.         b     Chaiitaicm. 

f  tenteris .  Alter  aiterius oncra portare ,  & fic adimplebitis  le"- 

"  "■       ulit.  b     Ita  £icite:  nam  ii  quisaliterfeceiit ,  feiplumfeductt  &  hoceft. 

pcibc  iudicat.  d    Magmim  compiratione  pecc»nt's.  e   Ex  fe. 


Qui  pcccita  niMVa  tulit.  b 

c     In  msnte  fea  fiipcibc  iudicat. 


Quoniam  increpatfo- 

His  prastcxtu  vlcifce- 

bantur  fuas  cupidita-  ,    .-^   .   b     r                n-      c  ^  -,.     d -,    n-                -i  e,  10 

tcs,vidcbanturqiteid  h  gcm  Chrilti.  Nam  ii quisexiitimaticaJiquidcJle,  cumnihjl  ,, 

f»r-t.rp.r\mTsTr^r  Ap\\l\-i  1            a    Diuidit.                A  venute.          b    Non  ita  putet  aliquis  feJ  potius. 

corrigenda,cum  rcue  l  Iit ,  ipfe  lcleducit.  Opus  autcm  luumprobet  vnulquilqCic ,  '" 

raftiirifrf  nr  fii-inl  rln-  "    •   Siaftas  luoiconfideiet  :fciens  fiquiubonihabet  feiDeo  accepilTe,  6t  fi  nuidmah  d  le  nonJDeofote.      ^ 

jaiIUUCiciKui.imuu  ^    VtDeu$qHi.ncoeil,fit6!ori»eiiu,8tnihilaliud.                c    Piije  confciemi*. 

mmandl  CUpidlCatem  d   In  fai,&noBiftalt.iiiisconfidetatione. 

flabilirc, air,  fracrcs  fi  "»  gt fjc  in  femetipfo  tatum  gloriam  habebit ,  & non  in  altero. 

eiiam  pra:ucncus  fii'*  " 


tit.Nondicic,  (ifccc- 

fit ,  fed  fi  pr^ucntus  fucrit ,  hoc  cft  fi  abreptus. 

c    lenifdfw. Ncfialitcr  fcccricis,  nonpaciacurfcarguijTcd 

dcfcnderefcincipiar,  neiurpisvidratur. 

*  Chrvfoft.  Non  chxic ,  in  manfuccudne ,  fcd  in  fpiritu 
manfuccudinis , declarans  hxc ctiam  fpintui  placerc,  quip- 
I  pe  quum  hoc  ipfum  pofiTc  cum  humjniratccoirigciepx- 
cantcs ,  doni  fit  fpintualis ,  dcinde  nc  qui  corrigit  aiccrum, 
cffcraturanimo. 

d    Cunfideransteipfum.  Av^ud.  Nibil  ad  mifcricotdiam  fic 
inclinar, quam  propnj  pcnculi  cogitatio.  , 

•}{  Primafius,&:  Scdul.  Quia&tuhomocs,  &:pntrsia 
aliquo  pra£:ucnin,&:  ad'utorio  indigere.  Sani  cuiin  infi'  mos 
fuftincnt, &:  mortuos  fcpeliunt,quu  &:  ipfi  infirmari,&:  mo 
ri  pofie  fc  credunc. 

c    Etfic.  Aug.  i.ctaritatc.  Ex  charitate  cnim  Chriftus  pec- 

cata 


4«  Chryf.ftomiis . 

No  n  d  1 X 1 C ,  7[\9^a/ffxTt, 

idcrt  ,  implece  ,  fcd  , 
«v'/%-K>i^i(jx.Ti_ ,  hoc  cft , 
liuuii  omncs  imple- 
tc ,  vos  inuice  feredo. 
f  Ty;/;ii.  comparatio 
ne  fpiricujlis  ,  qiii  to- 
tumdatgratis. 
g     Sefciucit/o-c, 

*Primafius.  C^ifc 

putatnon  pofiTc  tenta 

ri ,  fiue  plus  dc  fc  !au« 

danti  fc,quam  fui^co- 

fcicncia;  crcdic,  feip- 

fum  fcducic.  Si  quis 

tion  vulc  onera  r:licn.1 

portarc ,  &:  immi  fcrt- 

cors  fuorancunicpc- 

rc  &:  vircujie  conccn- 

14  cuscft,  non  quxsens 

'^  qux  slicfia  (unc,  fcd 

'*  qu.K  fua,  hoccO,  fui 

tancum  amator,  &:  no 


Augiift.  traf*. 
^y.inloan. 


F 

Lticat 


ctiam  Dci, ipfe  fc  fcducit. 

Aug.  Non  cnim  fe  fcdiicuntlaudatorcs  eius  ,'fcd  ipfc  po. 
tius , quia  cum  ipfc  fic  praEfcncior  quain illi ,  niauuk  fc  m  il- 
lis  quasrcrc,  quam  in  feipfo.      "      '  "A- 
h    P'o6ff.  Diiigcncerinfpiciac.  ' 

i     OpHs.  Ambr.  No  peccacij  alccrius ,  rt  Pha^-ifcus  qui  dixir: 
N6  fum  ficur  c^teri  hominu.  qui  no  re,  (ed  f,iiraciteriufius. 
K     I'*  fmetpfo. id eft ,  intus in confcicntia  fu^  pura. 
I     Ct'oriii>w/j«/>r6/V.  idcftjgloriabit  &:  gaud',bic. 
m    Et non in  at.  id  cft ,  m  alterius  laudc  fcilicct  cum  alccr  cu  '<■''•'"' 
laudac.  Qui  cnim  confcicntiam  honi  operis  habcc ,  non  de- 
lecdehocapudalium  gloriari,  &:laudcm  ru.-tm  forasfun- 
dcre,  fed  in  femetipfo  humilitcrgloriari.  Vcl  ita. 
n     Etftc.  id  cft,fi  adus  fucs  coiiiidcrcc,fcicns  ncminem  de 
bere  gloriari  fe  haberc  mundum  cor.  In  fciuccipfo,&'c. 


8.  I> 


A"i:iifl.  III.  > 
Rr.itia  iloiti 


NICOLAVS  DE  LYRA. 
CAPVT.  VI. 

F^ntres  ft  pr<f.Hicconfcqucnterponitur  Apoftolifecun- 
da  monitio,  qma  jnducit  Galathas  ad  muiuam  fupporra 
uoncm ,  &:  primo  in  malo  culpa:  non  ipfum  fouendo ,  fcd 
lcnitcrcortipiendo,di. 

i   Si  pr/socc.  pcr  aliquam  palTioncm  infurgcntem  vel  igno 
'antiam. 

3  Inalitjuo  deU&n.  cx  cis  pcrpetrato. 

4  yns  fiiifpi.  idcft,  pcrfcdiorcs  (cicncia  &  vita. 

5  Inlliuite buiujrr^n.  id c(t,ad  bonum  rcducitc. 

<5    spiritulentr.  piccantcicuimcx  certajnaliciafunt  magis 

acri:crcorrip;cndi. 

7    Confidcrans  tti^ji.m.  id cft >  proptiam  fragilitatcm. 

8    T^e 


8     7<le  &  tu  tentcris.  6c  fic  ex  paffionc  labaris ,  &,  pcr  confe- 

quens  indigcas  manfuccudme  corrcLlR^nis .  fccundo  mdu- 

citadfupportationcni  mali  p(cna?-,dicens.     ' 

p    Mter  alttr.  id  cft,|infirinica£cs  mutuas  &:  Iaborcs,mutuo 

fubuenicndo. 

10  Ec  ftc  adimple.  quajcftlcx  charitatis.&c  ad  pra^didb  indti 
citrationcmdiccns. 

1 1  l^am  ft  tftiis exifli.  id  cft ,  magnum  quid  fenticns  de  fe. 
ir    CKr«»/W///.fcilicctnifi  vanitas&,pcccacum.  •  " 

1 3  Ipfe (e ftdiHir. qina  per  hoc in concemptum  fratris &£ alia 
pcccatacadit.  idco  fubditur. 

14  Opus  auiew /uum. id  c(i ,  diligcntcr  cxamincr. 

1  y  Et  fic  iri /e.Tcilicct  in  ccflimonio  propiur confcientJap. 
1 6  Et  non  in  altero,&c.  id  cfl,  i  A  falla  laudc  aUcnus>cui  noa 
cftcfcdendum. 

Tom.6^,  r    i 


^19 


Giof.ord  &  Nicolai  deLyra. 


5:0 


A 


ifatholi.Ste. 
forte  i  item. 
t  ij.«i.i.c.i;>. 

(fiiia   ergo 
net. 

t  fatechijaf 
vrriio.i  «tni 
(Inertur  mr 
Weria  relifio 
i\ij  Chriltia- 
rxi  iidcni  i« 
ChriliO,i|un<l 
«erbo  ficbai 
«ou  icripip. 


Ef  //£  i ;  /^ .  Aiig.  Arr.brof.i.fl  Svliis  noRrpsconfldcrrimis, 
nulli  nos  anrepoinmiKjiicc  qiu;ni  qiiam  iudicnmus.Vcrc  ui 
ftusaltcuimirKJprxponic.  qinaplus  fin  malalcic,qu-imal- 
tcrius ;  quoiunVcognitiolibi  gloriacfKGaudcccnim,dum 
cognofcic  morbuin  fuum  ,  (jucm  fan.nrc  dcfidciac 
a     f^iiufiuifjue    enuH . 

>sl/»n     innilinntur  auiS  •    Suum  oen»  piob«t.n«m de  Tuo  iudicabltnr 

j^wii     iiit^tiitiui.ui  vju..,  los  opt ruin.vnde  :  Vcnicmcj  auiem  vcnicnt  Lumexul  poi.inani  tuEt  «ccipituilioc  de  homs  nmum. 

alicno  pcccaco. ^  f  Vniffquiique  cnim  onus  iuum  porta'bit.  t  Communicct 


Or.Hs.  Auguft.Alia 


Idcil,  inniuicur. 


func opcra  pa["cipan    c  ^^^^^  j^  q^i  |  catcchizatur  vcrbcci  qui  fc  catcchizat  in  om 
dcinnrn-iicatis.aequi  ..    .     >.„ ,,. r. ..u. ., ..u ^     v ..n^.,...-. 


a  Non  in  inali>>  C  '*  >g't  :  vt  lez  iit  cibi  liux,  non  homo, 


nus  nd  rorrparationcm  fpiricufTinflicarocft. 

g     i^#!  ax.f.  Hicron.  Aiisrult.Ideft  qui  fpiricui  dac aflcnfuift 

cx  fidc,  cujntharitatc  fcruicndo  iufticia',&:  lcgcm  fpir:tua- 

litcrincdligrndo. 

■j«  Chry  foftom.Confidcra  vero,fcminafti  eleemofvnam. 

mancnc  cethcf;.uric§ 
b  offtrcfdiriiididirttiiipu-        lt-flcs,glonpqu<  fcm- 

piterna  Seminaflipuj 
diciciam  ,  excipict  ce  j 
honor  &  brauium  ,  &£  i 
ab  angclis  congr.itula 


Peccatiim . 


Nonpoccn  rfecipi 
Sed  ib  eotjuifiiue  capit  ouo.d  metctur. 


tiones  &  ab  agonochc  ] 


biis  fupra.  ^lttrahe^  ,_.._-,,     

ui  o>ura  pn> tate ,  Alia  j  njbus bo'nis.  Nolitc  crrarc ,  Deus  non  irridctur- 1  Qii  as  cnim  i   "  ^°p°"^'  ^      r\ 

.•ddcndjC  D-OraCio-  ,     pr«fc,uijyitilabott.  b     HJnimmcrcedcm  tccipict  c   Qiii  ciiOfgc  cainalitet  «  1  CimalJUS  .  Omr 


riu 
re 

nis.dc  quibus  hic.C6 
tr.i  cos  qiii  pur.int  ho- 
mincm  alxnis  inqui- 
nari  peccatis,  dicit: 
y „!,[(].  r,  f.  pr.  Contra 
ncgligentcs  qui  nul- 
lum.curanr  corrigcre, 
fccuri  quod  alienis  no 
concamincncur  pecca 


foit.t. 


Qui  oiunia  qu>  factc,  &  li  qua  bi>na,  lainen  ideo  iacit,  vt  camalitci  ci  Cene  lic. 

d    Cainalia  vitia 


«  fcminaueri*thomo,  li^V&mctdt. Quoniamquifcminatin  4 


1    VtJc  caine.        b    Conuenicnteni  melTein. 


B 


10 
1 1 


1 1 


tCoT.f  b. 
Aiig.  lib.  t  q. 
euang.  9.8- 
ft}8. 


Nihil  iiiel:u5  conner.it  cirnitjuain  coriupho. 

g  carneiua^dc^carnc&mc^^tctcorruptionem-.quiauicmrcmi  r 

Qm; fpititiu d«c affenlum.  a   Qrta  fchabeant  ptjlati  crg.i  fubditos  5c  lubditiergapiailatos,  vt   * 

dlxi :  viiKiuc  aiitcin  ftilicet  pitlati  &  fubditi- 

nat  in  fpiritu ,  dc  fpiriiu  mctct  vitam  ajternam.  t  Bo'num  au-  ^ 

a     Aliasdelticuamus.  b    Non  dcbecdciiceioopctaniioquinondi/ficiet  inmctendo. 
c    Opportuiio&  coniienicnti. 

tisidicic.inuicemone  j,  tcm  facicntcs  non  dcficfamus,  tcmpo^^rc  cnim  fuo'  mctc-  9 

ra  porCatC .  Oncra  in-      i  ^  QuiametemuJ.  Inhacviia. 

firmicacis  muiccpor-  K  mus non dcficicntcs .  Ergo  dum  tcmpus  habcmus,operc- 

CamUS     dum  lcniCaCe  a    Vt  fit  peifcfta  dileftio.  b    Qi^i  funtde  &milia  iioiliarciiidcra. 

iram  alccrius  fuaiiic-    i  mur  bonum  dd  omncs,  maximc  autcm  ^d  domcfticos  fidei. 
mus  :  &:  dum  ei  qui 
la:fit,fi  pccit ,  indulgemus. 

Hieroyny.  Vel  per  onus  intelli  gitur  bonum  &  malum  o- 
pus .  In  fcripcuris  enim  onus  &:  in  bonam  &:  in  malam  parcc 
accipicur.  Et  fic  :  Vnufqwfque.  bcnus  vel  malus.  Tortabit  o.fu. 
id^cft,  mercedcm  opcrum  fuorumrcfcrec. 
c  *  Cwitnunicet.  Vclbonafua  faciateicommunia,&nccx- 
qufct.quia  Dcus  non  poccft  falli. 

Hicrony.  Vficarum  enim  prxcepcum  eft ,  vc  pr.xdicarori 
vcrbi  Dei  prxbeac  ncceftaria  illc  cui  pr^dicatur .  Qu^  boni 
appcllacione  reCie  fignauic .  Sicuc&:dominusineuangelio 
cum  difcipulis  loquens  aic :  Cum  {t^ali  ficis,  noftis  bona  da- 
re  fi.vc.pra:uidcns  aucem  quofdam  obtedere  paupercatem, 
&pr«ceptum  vclleeludere,addidic. 
d  J^olite  errare„  Qjiemo  fe  vancexcufec.quia  Deus  no  po« 
teft  falli.  Sciccnimcorda  vcftra,  non  ignorac  faculcaccs.Ex- 
cufatio  vcrifimilis  homincm  poccft  placarc,  Deum  nonpo 
tcft  fallerc. 

Conmuni.  HoC  ad  fubdicos  prxlati  ica.  Js  autem  qui  cate.i.m- 
ftruicur  :  ccfi  folo  verbo ,  non  exemplo :  communicet  ei  in  otnni 
bo.  quJEillediccc.i.communem  fe  ei  exhibeac  recipicndo  &: 
opcrc  implendo.Ec  ne  quis  dicac,no  debeo  agcre,nifi  quod 
in  illo  video  .  SubdiC^^f //«»-.  quia  errorcft. 

Ambi .  Ec  fi  indc  apud  homincs  vos  cxcufatis ,  Deus  non 
poccft  falli .  Vere  non  fallitur ,  quia  tcddcc  pro  mcricis .  Ec 
noc  eft :  Q^s,  enimfe.ho.&c. 

c  i>ui  fc.  in  car.  addic :  fua.  Cum  vcro  dicic :  In  fpiricu,  non 
addicfuo:quia  fcmen  carnalccxhominc  eft.femen  veio 
fpiricualecx  fpincu  Dci  eft.  Meffis  vero hic  infinc  promic- 
tltur.  Ideoqucin  fcminando  perfcucrancia  opus  eft. 

*  Chryfoft.  Qiicmadniodum  in  femcnce,qui  fcminat,n5 
potcft  cx  hordco  mecerc  cncicum ,  eo  quod  oporceac  &:  fe- 
mecem  &:  nicffcm  ciufdem  cfTc  generis :  fic  &:  in  openbus. 
Qlii  in  carne  depofuentdelitias,temulentiam,concupifcen 
tiam  abfurdam,  qux  hinc  proucniunc,  mecec».  Qux auccm 
funrifta  ?  fupplicium,vltio,probruin,rifus,corrupcio. 

•j«  Aug.hoc  dicit  de  amatoribus  voluptatum  magis  quam 
Dci.  In  carnecnim  fua ,  qui  omnia  qux  facit.ctiam  fi  bona 
videantur,propterca  tamcn  facit  vt  carnalitcr  ei  bene  fic. 
f    /»  carne.  in  fpiricu,  Ambrof.  Homoexfpiricuconftac& 
carne:  idco  dc  vcrocjucfctninac.Porrohomo  ccia  Chriftia- 

nus 


nc  quod   loquimur, , 
agimus ,  C(  gicumus ,  1 
in  ducbus  fcminacuir 
jigris ,  carnc  &:  fpiri- 
tu:  fi  bcna  func  quasj 
de  mnnu  ,  corde ,  orc  | 
pronuintur ,  fcmina- 
ta  in  fpiriru,v;tx ctcr-  j 
nc^  fructibus  rcdunda.- 
bunc:  fi  malaabrtgroj 
carnis  excepra,corru- 
pcionis  iiobis  fcgccem  1 
pullulabunt. 
h     'iion  defi.  Si  homo  1 
no  impofueric  (incuil 
opcri,ncc  Dcus  in^ponicrcmuneracioni.Qusncumfcmina- 
ucrimus  in  cperibus,tancura  meccmus  in  fiu£tibus.Ecquan| 
cum  auidicas  inquircncis  fc  dilacaucric,cancum  leapcnccad 
prajmium  manus  rccnbuentis:  quia  fic  rccipict  quiCquc 
quomodo  facic :  quia  qui  forcis  eric  ad  fcminandum ,  forcisl 
cnt  ad  mercndum. 

i     Tempore  enim .  Non  ftatim  Dcus  facic  quidquidad  falu- 
tcm  oratur :  Nec  ideo  negac ,  quiu  d;fFerc ,  fcd  ccmporc  fuol 
id  cft,congruo  prasftac. 

K    Durn  tmpHs.Tcvnpvis  fcminandi  eft  prefens  vica  qua  cur j 
rimus.  In  hac  licec  nobis  quod  volumus  fcminare.  Cum  ve- 
ro  cianfieric  tcmpus  opcrandi  aufercur.Vndc:  Optramm  dun\ 
dies  ejl,  yenjct  nox  quandoiam  nuUus poterit  operari. 

•j<  Ambr.  Gencilescempushabencopernndi  malum.ho-ij 
mines  cnim  finc  Dco  ,  quomodo  pofTunc  operari  bonum  i 
Chrifti.ini  aucem  fadi,  ccmpus  habcnc  operandi  bonum  acj 
omncs  homines,  vc  poft  accepcam  fidcm  bonum  opus  pro-^ 
ficiat  merccdi  promifTe. 

•J*  Primafius.  Tcmpus  fcirentis,cempus  eft  prefcns,&:  vH 
taquamcurnn.us:  in  h:iciicec  uobis  quod  volumusfenii-| 
nare  ;  Cum  ifla  vica  tranficric ,  opcrandi  tempus  auferccur 
feftinemus  campos  omncs  fcrcre ,  &:  maximc  eos  qui  llinB 
vberrimirepleamus:  neincipiamuscemporemcfiiumalij.'j 
epulancibus  efurirc. 

1    .Adomnes.  Ambr.Hicron.  OmnibusimpendendacftmiJ 
fericordia .  In  quo  pr^ponendi  func  iufti  qui  func  ex  fidc 
Cii-iod  omnibus  eft  inimicis  noftris qui  fceleraci  func,  pecfc 
quences  ecclefiam ,  ceftis  eft  dominuj ;  Eenefacite his  qui  ode^ 
runt  vos.  Dili^ite  inimicos  vefiros:  quia  &:  ipfi  homincs :  quibu 
in  hoc  dominus  pluic,  &:  folem  dac. 

Aug.  Diciccamenfcripcura;  Damifericordiam  &  ne  fufcpu 
peccatoremyti^  inipiijs,& peccatorihus  rtdde  vindiClani.  Benefjck. 
niili^&  ne  dederis impio.quia  altifftmus  odio  habct peccatores,& im 
piis  reddet  -pindiSlam.  Quod  cft:  Ne  cuiqua  io  bcne  flicias,qui  B 
peccacor  eft,fed  quia  ho:  vc  non  tic  ad  vindicandu  rcmiliiii 
nec  ad  fubucniendum  inhumanus.Odias  in  illo  quod  Dcu 
odic.i.quod  malu  eft:&:  corripe  &:  perfccjuere  vc  pcrima.s:.' 
confcrua  quod  homo  eft  .  Ec  non  fufcipias,  vc  velis  faluu  1 
co  a,  malus  eft .  Ec  ne  dedecis,  per  hoc  quod  malus  eft ,  ft 
quia  ho ,  vc  nulli  homini  claudacur  mifcricordia ,  nulli  pec 

^'cac 


NICOLAVS    DE    lYRA. 
I     'tfoRte errare.  credcndo,  quod  pofficisconformari  cis  in 
malis  licice ,  ficuc  dicunc  aliqui ,  quare  non  faciamhoc ,  cx 
quo  faccrdos  meus  facic^ 
X    Drus  non  irridetur.  id  cft,  calibus  non  decipicur. 
j     Qui.  enim  ftminauerit.  ideii ymctccdem  rccipicc  fecun- 
dum  opcra  fua. 

4     Qmnitm  qui  'fminat.  fcqucndo  impecus  carnis. 
j    De  (orr.t  cr  meiet.  fcilicct  culpx ,  &r  gchcutia:. 

6  Qui 


6  QjiiaHtem.  fcquendo  inftindum  illius. 

7  Defpiriiu  metct.  id  cft,  vircucc  fpiriculTandi  cum  moucn 
cis,  confcquccur  viram  bcacam  piopcer  quod  iubdic. 

S     Bonum  autem.  cclTando  ab  inchoato  bono. 

9  Tempore  enim  fuo.  quia  mcrccs  iila  cric  xcerna.&:  lic  cun 
cludic. 

10  Ergo  dum  tempus.  fcilicet  metendi  quod  eft  brcuc. 

1 1  Operemur  bonum  ad  am.  gencraliccr. 

1 2  Muxime  autem.  quia  fic  cft  charicas  ordinata. 

I    Videt 


J^' 


Ad  Galachas 


^  cato  rclaxctiir :  impuniMs/Perfequannir  crgo  in  malis  pro- 

A  pria  iniquitatem ,  mifercaniur  iii  cifdemcctm  conditione. 

w^(/o»i«ef  Aue  Omnibus cnim pari diUOione  vita ^tcrna 

rpranda  eftjCtfi  non  omn  biis  cadem  poflunc  exhiben  dile- 

flionis  otticia ,  qus  fratribus  func  maximc  cxhibcnda. 

Ambrof.  Hieronv. 


Cap.VI. 


J22 


Qiiia  faciliores  &  pro 

■■'\    pcnfiorcs  in  bonocir- 

2    ca  fracres  elTe  debe- 

^\    mus,quiafumujinui- 

•fi*.  ccm  membra.Sj  cnim 

in  cundlos  liberalita- 

tis  fr^na  lax3ncu".ma- 

xime  in  domefiicos  fi 

dci  idcft ,  Chriftianos 

qui  habent  cundem 

patrcm,  eiufJemquc 

magiftri  apprll«ione 

ccnfentur.  Omnibus 


ludxus  habcbsfinGentibus'.  Quivcroincfrcuncif;,.  ^^„5 
c  fc  Ii,d.Tum  pi  .-rputio  prarfcrcbat  pcrfecuconibus.ta  Gen- 
tilium  quam  lucJforum  ficb.uobnoxuis.Has  i>.cur  Derfccu 
tioncs  qui  (ialathas  dcpraunucr.nt,  dcxlin.rc  cupicn  c.  cir 
cuncifioncmp.o  dcfcnfionedifc.pulis  pcrfuadcbanr.  Nain 

ncc  Iiidjjipfcquicos 
poterant,nccGcnti- 
lesquns  videbant,&: 
profelytos  circuncidc 
rcj&ipfoslcgaliafcr- 
u  nre. 

d     sA'jfti<ilnr\an,r^lCtin 

cruce.  Aiipuftin.  IJeo 

ctUK  in  fiontecrcden 

ve 

vc 

fides 


D 


Vt  £rm,uspr,dift.,e«..,;,.        »  Vt  fch,!,J,anccpiftohm  3„,e„,|ffb„,,  &p«Wmagi,ohcdiati, 

«  Vidctc  aurem  t  qualibus  litcris  fcripfi  vobis  mea  manu. 

a     Opuffuitv,fcrib«ein<,uiapfeudoin!Unt.  b     luH.ris  inAdcIibut 

-.      .       ,  .'     <=«n»l.obfctuuionf  d     Improbitaie,  non  duc.nt  ratione. 

b  C^ucunque  enim  volunc*placereincarnc,hicoeuntvos 

Proptcrhoc.  ,     Q»r  pro  cru^c  infcrtur. 

,  circuncidi ,  tantum  vt crucis  Chrifti perrecurioncm  non  na- 

.    Ab.nh<iehbu,Iud,i».  b    Ucot^omum.  a.nen.mptoIcBcpUce«t ,  vel  „ona,,orclcgi, 

tiantur.Ne'queenim  qui  circunciduntur,lcgcm  cuaoclfunt,  ^   tYmr^vwTSes 

.    .deM.«r„.UctrcuncHi.e.t^^,„^  .     t.CU,Kl,. )  fig-tur 

fed  volunc  vo5 circuncidi, vt  in  caVnc  vcftra  -loVienrur. M i^hi  j  nonTrlTb'? aTl:  n 


crgo  impcndcndacft  i  autc abfit  gloriari  nifi in  crucc  domini  noltri  Iciu Chrifti ,  10  S'  „ !.^  'IlTi^''^;'' 

mifcriCOrd,a,inqUO  »    (^d  .ni.n  .todcu  b    Q.od.Itivif.meftftu!n,ia,  Apof.l,faftu,n.ftfa,ientia&gIora        ,^   lO^nmAVndlhg^t.  Sx- 

prarponendi  func  lu-  a    ^''"L"''''"'''7"?^'"°"c'''^°"'''''"'"*""'"'="^"'*"»"'°'<=i"8"'''&<'so'ontracinfi^^^^^^         g"^""^  voceris  Telta- 

"       '        '•         f  P^J^quemmihimunduscrucifixuseftj&ego  mundo  t  In      "^enti  circuncifio  in 

Id«^>lum,nciucefbrior.  CLiqi^l^func  Deocircanc.fio  aPprsputium.  '*   laCCnti  Carne;  Si^nuill 

Chrittocnim  lcfu  neque  circuncifio  aliquid  valct,  neque  u  r'^"''  ^*^"*  "^^'^'"'■•^ 

•   Arabr.nouauita.       ^ldc*.  r.-jeneratio.  Egoin  cruceglorior.         b    B.etitudi!,cm     , ,   "''^'1^^  ^JI  enim  OCCul 

prxputium, fednouacrcatura.  £tquicunquehancr^'(>ulam  '*"'^'"'  h'c  reuelatio 

a   Mcnti».  b   ADeo  c  Genr,Jcs.  d  IdeVemifliopcccatorum.        r^epccjt.s     "  ^'^  *  *""^' ^' ■' ^^''^'"'- 

r  r         .  t     r',™-  '^"'IJfo» .  oo"  carnilc,  fcd  qui  Dc.  ideih  fpititualcs.        '   '*   nC ,  b  )C  cft  In   faCIC. 

lecutitucrjntjpaxru'pcrillos,&mifc|-icordia,  c°tfupcrlfracl  Z  C->uccm  mtein ,  vc in 

'  '  ca  siloricmur,  d.KTii- 

nu  fio^eflaiishuTic 
ropro  virgaregni  nobiscommendauic  H  >c  er<2;',»oppro- 
bnuni  &  dtformitatcm  Cbr  fli  nonerubefcamus^fed  vcic 
rcm!ir.Noneftcnimm.ignum \n  fipienria  D.*i  vel  miielta- 
te,  vel  potcftateglonari,  fed  iu  cruce,vndc  impius  infultat, 
&  irridet  Philofophus. 

c    M<hi  mmdus  cru.efl  Augu.Contigic  plerunque,  vc  ha-no 

mundum  mencc  non  teneac,(l-d  tainen  miidiis  eu.n  in  fjij 

occupationibus  aftringit  &  morcuus  eft  ho  mu  id),  &  mm 

dus quafi viuus  cu confpicic ,du alio incencu  in fus .i:l,ou> 

rapere  conccndic.fcd  nec  Paulus  mundu  cupic.nec  mundus 

eu:  vc  in  duobus  morcuis  neuccr  neucru  vidcc.  quia  i"-  c^nsc 

Paulus  mundi  gloriaqu^rcbacncca  inundi  gloria ipTcqae- 

rcbaair ,  ideo  &  fe  mudo  &  mundu  fibi  cruanxu  gl  jrncur. 

Chryfofi.  Mundum  hic  appdl.it  non  c^Ium,  ncq  ic  ccr 

ram,  fed  rcs  cemporarias,  liudein  cx  hominibus,  famihciti, 

gloriam,  opes.  H.ccigicuromniaquz  vulgo  vid.-n:urciru' 

magnifica.mihi  fa:ta  fuuc  morcua.Talem  oporceccilj  Ch d 

Itiaoum,  &  h.inc  vocem  femper  h  ibcre  m  ore. 

t    Eiejomm.Heccgn  m  muodoaiiqu  d  c-4pio,necipfc'  fjil 

aliquid  in  mecognofcicS  cucdjminusaic:  ^t/.<;e/,/,rt  cn/i- 

ceps  mundi  huius'&  in  ne  non  hakt  quidquam. 

g     Sup-r il.^fuper.  Ambroiius.  Du JS  parces hic fi^-nificau-r 

lupcr  quas  manecpax  &:  mifcricordia  Dci,  fciIiccrG.-ncilia 

nacliHm,  &  Iud.Eorumcredentium. 

*  Pnmafius.    (  pax  &i  mifcricordia  )  Tuper  Crj-^ifiia- 

nos: 


Cnix  in  fron- 
tc  fii»itur. 
Aiig.lib.dc  fi- 
dc  &  oper.c.i. 
10.  ij  if  /uptr 
Exod.  tnf* 
4?.  inloaa.  fi 
Traft.  J6.  in 
cundem.  &  lu 


fli,qu!funcexfide. 

Augufi.  de  dodri- 
.  na  Chrj.Omnis  pccca 
torinquantum  pecca 
5  tofeft,nonefldil:gc- 
dus.  Etomnisbomo 
inquariim  homo  eft, 
diligedus  cft  propccr 
Dcum:Dcus  vcro  pro 

pcer  fcipfani .  Et  f!  D.us  propter  fe,  rnnnihomincamDl-us 
d.ligcndus  cft .  Amplius  quifq,  Dcum  dcbet  diligerc  quam 
lciplu'n.  "      ^ 

Icem  amplius  alius  hnmo  diligcndus  ef?,quara  corpus  no 
ftrum :  qaia  proprer  Dcum  omnia  ifta diligenda  funt  &  po 

teftnobifcualiushomoDcoperfrui,quodnoitpotcftcor. 
pus.  Omnes auccm  homincs  a^que  diligcndi  funt .  Scd  cum 
omnibus  prodclic  non  poflTlSjhis  potiflfmccofulendum  eft, 
<jui  prolocorum  &  temporum,veI  quarumlibct  fcrumop- 

..   portunitatibusconftriaiustibiiunguntuc 

a    yidete  autem.  Auguft.  Poflquam  ad  moralia  opera  exhor- 

I  tams  eft  rcdit  ad  illud  vn de  prius  agebatur :  Ne  fcilicct  le- 

.;    gaks  obfcruantix  tcneantuc 

Hierony.  Ne  quis  autcm  fub  nominc  cius  fallac  incautos 

cauct,fincm  cpiftol?  manus  fu?  annotationecompIcns.Ab 
hoecmm  loco  manu  fua  vfqucad  ftncm  fcripfic 

b    M'c<'<?"«f.Ambrofius.Ifticrancpfcudo,quificChriftum 
pr5d!cabant,yt&  legem  fctuandam  doccrcncCrucem  pre 
drcabant ,  vt  a  fidelibus  quxftum  habcant.Icgcm  vc  ludxis 
'  placcanc 

«  c  f  f  cruris  Chrifli  perfrcu.  Hieron vmus .  Fortc  hoc  idco  di- 
jCicquMa  Romani  imperatorcs  Caius  C^far ,  &  OAauianus 
Auguftus  lcges  promulgaueriic,vt  ludf  i  vbicumque  cfl^cnt. 
ptoprio  ritu  viucrcnt,&:  patnjs  c?remonijs  deferuirecQui- 
cunquc.n.circucifus erat,  licet  m  Chriftum crcdcrec, ql^fi 
- Iuda:us 


Vbi  Aipra. 


loan  14  d. 


Aiig.  inpl.il. 
«7. 


NICOLAVS     DE     LYRA. 

1  Fidete.  Hxc  cti  vltimn  pars  huius  cp  ftola-jquy  eft  precc 
dentiumconfirmatio.  Vtcnim  Gal3ch.rcmicflcnt  qiiod 
priEfcnscpiftolaeflet  Pauli,fcripfithanc  vltimam  p.utem 

I manu  propna.ideo dicit : ridete.  id  efi , attendite. 

2  Qualihuiliteris. propria.qusfi djcar.pcrcoiifidcr.itionem 
.!cerai  um  potcftis  hoc  pcrpcndcre:  quia  coan.fccbant  ma- 
num  (uam .  Ht  quia  intcntio  cius  in  hac epiltola  erat  repro- 
wrcobfcruationcm  legal.um  ,  vtpatctcx  prxccdentibus , 
weorcuettiturad  improbandum  lcgalium  oblcruantum^ 

}    ^iuicuniiue  enim  vo.  place.  Iiidaiis. 

j  In  carne.  id  cft ,  in  lcgalibus  obfc-ru.nntiis ,  qu2  dicuntur 
lURiti^carnis.Hcbr.p. 

J    Hi  cofi^uut  y,ns.  id  cft,  ad  hoc  vos  inducunc 
Tamum.  fupplc  hoc  faciunt. 

{ios*'"J'"'  ^^"'^' '  ^*-~'^''*^  ^  ^^dqis  pcrfcqucncibus  me  &  a- 
Chr^{i^L,r"^'^^  cuacuationcm  citcuncifionis  per  cruccin 
nriit,.i-alfin3mque  Apoftoli  quxrcnusipud  Chnflianos 
N  «iTutn,&:  apud  fud.cos  quictcm,  pr.cdicabantfimul  lcxa 
jacum  cuar.gdio  cfTc  nccclld.  u. ad  falutcm. 
:  ]"t"' '»!'>''  id  tft , ful li  A p<  f^oli. 
y    i-^g^mcuflQdiuni.  quiammulcistranfgrcdicbantur. 

10    Std 


°    ^l^ '^olunt  vos.  fcilicct de  vefira  circuncifione  cannl -  fc 
lattando  quod  multos profelytos leg-s  fccciunr,  qu.un  'lu- 
nam  t.mquam  malam  exckidit  a  fe  Apoftolus ,  dicen?  "^ 
1 1     Mibt  aiitem  ab.  id  cft ,  m  fide  &  prxdicatione  Chrifli 
crucifixi.  -liiiiii 

1 1    Tcr  cjMem  mi.  id  eft,  conciipifccntia  mundi  eft  mihi  m^  r 

tua,null.jn3  virtutem  h.ibcus  mmc. 

1 J     Eegomun.  quia  nihil  mimdanum  concupifco. 

14    in  Chrifio  enim  .  quia  neutrum  al.'quid  facic  ad  confcci'- 

tKmctn  vicar  beaca?, quxdatur  per  Chi  iflum. 

I  y     Sednouacrea.idci\,  regcncracio  pcrb.iprifnium,  in  qua 

dacurgracia  qu^ccft  percreacioncm.  6cdc  nouocomhaiic 

ht  miucm  m  cfi^c  graii.e.  «.""uiuut 

1  'i    Et  i/ui.uriifue  hanc.  id  cft,  ccrcam  do£trinam.     - 
J7     Sa:utifucrmi.Me  SCo^cvc. 

18  Tixfuper.id  cft,  quies  mentis. 

1 9  Etv,ifcri,:ord:a.  id  eft,  rcmiffio  peccacorum,  qu.T  totali- 
tcr  tollunrur  pcr  baptilmum.  '  ^ 

20  Etfuper  iff.  id  eft ,  fup.  r  obferuantcs  leirem  iiitclk-dus 
fpintuahs  Rom.i.d  H ,n  cnim qui  in  ma,.f|?to  Ju ^is c  ! 
ricque  ou^ m  manifcfto  in  carnc clt  cu  cuncifio ,  fl-  J  qa,  -. 
abfcondico  Judxus  ett,  ic  circuncifio  curdis  in  fpu.cu '  non 

Tom.tf,  r    ? 


y23 


Glof.ord.&NicoIaideLyra?        524 


^  nos :  Nam  Iud^i  fecun  d  um  carncm  fiinr  Ifracl.Eft  cnim  If- 
A  rael,  iL  non  Dci :  id  clt  car  nalis,  non  cnim  omncs  qui  cx  If- 
fracl  hi  Ifraelica:  funt. 

Decstcro.  Nonvulc  per  turbulcntascotcntioncs  tqdium 


mina ,  qixx  in  pcrfccucionibus  quas  patior  mecia  deccrtant.  D, 
*Chrvfofto.Nondixith.ibeo:fcd,porco,tanquam  ali-     ' 
quid  de  trophxis  glorians ,  lignifque  rcgalibus .  Quanquam 
hoc  ipfum  rurfus  probrofum  cffc  vidctur.  Vcru  hic  fua  vul- 
ncra  ladac ,  ncque  fccus  quam  folent  militcs  vexilhferi,  hic 

cxultat ,  vulncra  cir- 


f  Not»5  lip- 


fibi  ficri  de  rc  quantum  fatis crar  cxpofica.vcl  ficuc  in  GrC' 
colcgitur ,  Dccctcro 

■       ■   ■    *  a    Amodo.  veldecxteto,  proutduidiftionej.i.de«U6practer  fidein.i  dclegalibiB. 

b    Vt  itcium  cogar  liuibetc  de  eodcin.  c    Mihi  cui  non  ell  facienda  uiolcrtia. 

Jd     SignamilitiiChrilii:  qutmccomiuohanteiuseffi;. 

*  Dei.  De  cxt^ro  ncmo  mihi  mole^^ttus  fit  Ego  cnf  m  i  ftigma-  i 

b  *    f  ro  fidelibus.  QJ^od  uos  non  attcnditis.  b     Q^odnonpftudo.  c    Noii'lcx. 

£  tadominilcfuin  cdrporc  mco  poVto  .  Gra'nadomini  noftri  * 

a    Rationc  :  rt  ucritartm  fcmpcr  intcUigatis.  b    Pcr  hoc  vcibum  Hcbtiuin  vcia  effc  qua 

locutuseilollendit. 


lefu  Chrilti  cum  fpiriru*  vcftro  fratrcs ,  a^men , 


nemo  mihi  laborcm 
cxhibeat  vcl  prxftct, 
fcilicct  vt  rurfum  in 
vobis  necefficaccm  ha 

P  bcam  l.iborandi. 

Auguftin.Hicrony. 
Laborcm  cnim|prx- 
^acmagiflro,  quiali- 
tcr  foncit  qua  docuit. 

.j«  Ambrof.Molcliias  fibi  noluit'dc  cctcro  fieri,vt  itcru  m 
fortccogcrcturfcribcrc,  fcd  iam  corrcdiorcs  lilos  vult,fic- 
ri ,  vt  arnputatis  crronbus  jpofi  canta  cxdia  paufam  habcrcc. 
Si  auccm  duriores  fe  prxf^arcnc ,  &  inflcxibilcs  in  conuer- 
tendo ,  ccflarentab co  ,  vt  illis opcras  fuas & cfiicaciam  im- 
pendcrct,  de  quibus  mcrccdem  aut  lucrun»  fpci  ai  cr. 
b  Stijimata.  Aug.  Stigma  cft  punctum  vel  noca  aliq  uo  fcrro 
facta .  Stigmata  crgo  appellat  quafi  nocas  pcenarum  dc  pcr- 
fecutionibus  quas  paticbacur.Et  e(t  fcnfus .-  Ideo  non  debet 

C  mihi  ficri  molcftia ,  quia  cgo  habeo  alios  coflidus  &:  certa- 

mina, 


cunfercns.  1 

■5«  Sedulius  &  Pri- 
mafius  .  Ego  cnim  fi- 
gna  &  charadtercs  n5  , 
circucifionis, fcd  cru^ 
cis  pcr  paflioncm  iii" 
corpore  mco  circun*. 
fero :  &  plagas  vcl  fla  i| 
gella  qu2  iPptcr  Chri' 
flum  fufiiinui. 

*  Ambrolius.  Magn^conflaDtia  &:  fide  doftrinaj  fua:  pro.* 
Chriflo  plagas  <S<:  vincula  pati  no  timuit.Sed  paflTus  cft  ama 
tc  credcnCiun»  cicacrices  plagaium  habcre  fe  in  corporc : 

Suo  non  minus fidclicer  eis  pia:dicarcc,licuc  &:  pfcudo  apo- 
oli  qui  Cnlachas  dcccperanc. 
C     Gratia domitii noflri  lefn  Clni. Conclufio epiftolc^ quafi  fub-i 
fcriptio,qua  &:  in  nonnultis alijs  epiflolis  vticur.  Qac pra:di- 
£ta  tcneatis :  (iracia,nondjflcnfio,nonlegisferuitus,nonri- 


LucxiS.  b. 


Differentia 
ie.kc.&uo. 


lM'f.\» 


xa,non  lurgium. 


I 


NICOI.AVS    D£    lYRA. 

1  Ego  enlmflig.  ih.  cft.figna  militix  Chrifti. 

2  /«corpore.  perrribulationesquas  proipfofuftinui.  q.d.no 
dcbcrctmihialiundc  tribulatio  jnferri.  ]it  fatisprobabilitcr 

poceft 


poceftdici,  q>inciuscorporefenfibilicerapparebac  veftigia' 
plagaru  &:vcrbcru  pro  Chrifto,  vc  didu  eft  fupr. i.Cor.u. ' 
5    Gr4t/<irfowi«/.  &:nonfcruicuslcgalis.  ' 

4  Cumfpiritn.  qua-  guidcm  gracia  cft  arra  glorix.  Ad  quam "' 
nos  pcrducac  leius  Chriftus .  Amen. 


ADDITIO    I. 

In  cap.  6.  vbi  dicitur  in  Pcftil.  Opus  autem  prebet  vnufquifque. 
Hoc  quod  dicisur :  Opus  autemfuum  probet  vnufquifque  ,  iic  cxpo- 
nitur  in  Glo.  Vnufquifquc  diligemer  infpiciat  opus  fuum  ,  non 
peccatuni  altcrms.  vt  1'harif^us  qui  dicebat ;  Non  fum  ficut  c$- 
tcn  iiominum,  qui  non  rc ,  fcd  fallaciter  luftus  erat,&c. 
A  D  D  I  T  I  O     1 1. 

In  co.cap.vbi  dicitur  in  Poftil.  Quicunquc  enim  yolunt  placc 
rc  vobis .  Ad  vlteriorem  intelligciitiam  hums difti :  Qui  cnim 
volunt  piaccre  vobis  incarnc,&c.  attendcndum  cft,  quod  in  vc. 
le.inducebanturhominesad  obfcruantiam  prxccptorum  diui-» 
norum  pcr  temporales  promilliones  &  comminationes,vc  patct 
ex  difcurfu  Dcut.&:  Efa.  i  c.dicitur  fummatira :  Si  auditritis  me, 
bona  tar£  comcdetis :  &ft  nolueritis ,  gladiusdeuorabit  vos .  Sic  in 
no.Te  fpecialiter  in  primitiua  cccieiia  liomincs  in  Dci  amorc  ra 
dicati  cxaipinab.intur  &  pCriicicbant  pcr  accrbas  &  crcbras  per- 
fecutiones :  quas  imitdndo  cruccm  Clirifti  fuibnebant :  cx  quo 
hommes  inducebantur  ad  contcmncnda  tcporalia proptcr  amo 
rem  c^lcftium.  Ratio  huius  diifercntiae  cftquia  populus  illc  c6- 
par.itur  pucro  fub  p^dajjjogo  cxiftcnti,ad  Gal.^.tmpcrfedorura 
autcm  cft  tcmporalia  bona  dcfiderarc.ied  ad  legem  nouam  qu^ 
perfcflis  data  cft,pertinebat,vt  lili  quibus  data  eft  praefemm  ip 
lius  primi  fundatotcs  contcmptis  tcmporaiibus  fpiritualibus  ad- 
haErcrent.  vnde  Phil,  j.lc.  Quee  quidem  retrofmt oUiuifcensad  an- 
te/iorame cxiendo.quicunquc  tnim pc.fc£ii  fumus  hvi  fentiamus.Mi' 
dc  in  vc.Ic.  licct  multa  &  varia  prxcipicbantur :  nihii  tii  afpctu 
feu  durum  nifi  circunciiio  carnalis ,  quae  quandaro  affliftionera 
carnalcm  import.ibat.  fcd  in  lc.no.  multa  afpera  &  quaii  contra 
coem  hominum  aileftum  pcaecipicbantur,  feu  confulebantur,vt 
cum  df :  0^1  vult  ve.0ojtme,abn  fe.&  tol.cru.fu.&c.  c^uod  muUi' 
gitur,  <p  fequcntcs  Chriftii  habent  cii  imitari  m  tolcrantia  pal- 
lionutn  &  tribulationum  :  quod  eft  valde  duru  coiter  faltem  vi- 
ris  imperfcdis:  quia  eft  contra cocm  inclinationcm  huroana.Ex 
quibusconiideratis  hf.rp  pfeudo  apoftoliquiinduccbantad  cir 
cuncilioncm  carnalem  qu.T  in  legepraccipicbatur:  volebant  pla- 
ccrc in  carne  tfh.i.rclcuarc  fcu  cxcufarc homincs  .'t  pcrfecutionc 
Jcgis  nouac.qux  propric  dicitnr  perfccutio  crucis  Chrifti,inqua' 

tum 


Incipit  arxumentum  in  epijlolam  ad  Epbeftos. 

Evhcftifunt,&c. Hi pcr Paulfi non fundati,  fcd confirmati 
m  fidc  firmitcr  in  ca  ftcterat,&  bonis opcribus.His  fcri- 
bit  a  lloma  dc carcerc pcr  Tychicum confortatoria  epifto- 
lam , cum  vltcrius  non  efTet cos  vifurus .  Sciens  eos  bonos , 
non  arguitdc  culpa, 
fcd  nc  relabatur  rime 
dumcrat.Etquianul 
lus  eft  .ndco  pcrfcdus, 
qui  crcicere  non  pof- 
fic ,  hortatur  ad  vlcc- 
riora ,  &:  ne  rcccdanc 
pro  lujs  tubulacioni- 
bus, 


Argumentum  in  EpiftoUm  aJEphe/los  incipit. 

Phcfij  funt  Afiani .  Hi  accepto  verbo  veritatis  per- 
ftiteruntin  fide.  Hos  collaudat  Apoftolus  fcri- 
E^    bcns  cis  ab  vrbe  Roma  dc  earccre  per  Tychicum 
diaconcm . 


tum  «ft  imitatiua  ipiius  crucis,  A  diftii  cft.&  hoc  cft  quod  dicit; 
Q^i^jcuniqiu  enim  volunt placire in  cayne.  i.in  carnali  circuncifionc, " 
hi  cogunt  vos  circuncfdi  ta>itum.i.\o]unt  vobis  inferrc  iftam  molc» 
iliam  tantum.f  circunciiionis  carnalis :  &  hoc  ad  fincm  q»  cxcu- 
fcntur  a  circuncifionc fpii:ituali,per  quam  homo martyrium  pa- ' 
tirur  intrinfecum  fcu  cxtrinfecum.&  lioc  cft  quod  df  :  Ft  crucis 
ChrifiiperfecHtionem  noripati.vitm-.  fvt  cxcufentur  ab  imitationc 
crucis  Ghrifti,qu?  maximedura  cftinvirisimpcrfeftis.Etquia  1 
de  ifta  circuncihonc  carnali  gloriabantur  pfcudo  apoftoli ,  quaii '| 
magis  Qm  legcnji  pro  Deo  fuftinentc$.ideo  dc  cis  dicit:  Et  volunt'\ 
voscircuncidifVtin  carnC  vefiraglorientur:  iaftado  fc  dc  tantato-' 
lerantia  p.p  Deum.  Scd  quiaifta  tolcrantia  nihil  cfl  in  compara^^ 
tione  tolcrantia;  imitationis  crucis  ChrilU,  ideo  fubdit :  Mihi  a*  i 
tcnt  abftt glorim  nift  in  cvuce ,  &c.  (.  imitationisipfiuspaticntia:. 
Et  nota  <p  non  dixit :  Mihi  autein  abfit  gloriari,  nifi  in  poteftate  j 
diii  noft.ief  Chrifti,feu  in  fapientia,vcl*in  roaieftate  cius,&:  hu- 
iufmodi,  fed  in  crucc:  addenotadampracdiftamcomparatione. 
Et  quia  in>ifta  imitatione  crucis  Chriib  iio  circunciditur  aliquodl 
XBcmbrii  corporalitcr,  fed  cor  .i  cunftis  vitijs  refcindit,  ideo  fub''i| 
dit :  Ter  quem  mundus  mihi  crucifi.xus  ejt,  &  ego  mundo  .  quod  in- « 
tclligitur f  m  Glo.quod  ncc  ego  in  mundo  aliquid  cupio,  ncci| 
fcmundusaliquid  fuum  in  me  cognofcir,  mxta  illud  dAi :  yen 
enimprinceps  mundi  huins,  &  in  menon  habct  quicquam.Sc  cft  fc^ 
fus  :  quia  pcrcruccm  Chrifti  mundiconcupifccntiac  non  haber 
inracdominium,nccmundus  iam  feraihi  ingcrit :  hxc  inGlc 
Ex  quo  Apoftolus  raanifeftc  oftcndit  intetum,f.quod  abfit  glo-1 
riari  in  circuncifione  carnali  vel  huiufmodi :  fcd  in  crucc  domi 
ni  noft.Icf.Chrifti:  in  qua  omnia  vitia  rcfcindunrur.Deinde  < 
£licitiufra,Dc  cxtero  nemo  mihi  motejius  f!t,&c .coiiHtmsv  praedi. 
fta  praebcns  cxemplum  in  feipfo .  fic  cnim  crat  confirmacus  lid 
aroore  Chrifti ,  g>  maximc  dcfiderabat  imitari quani om  potcra 
ipfius  pcrfccutiones  .  ideo  dicit.  Dc  cxtero  ncmo  mihimolcflusfii 
i.crit.  Namfm  fanftum  Thomamprimafccundac.Jq.yo.art.  fiJ 
pradiilo ,  in  corporc  quacftionis  allegato  in  pracccdcnti  additi 
nc  .  Qiji  pcrfe^ecorhaberin  vnopofitum  ,.-1  nulloaliomol* 
ftari  potelt.cum  alia  quafinihii  ieputex.EgocnimJi:gm.jta.i.fi^t 
militiac  Chrifti  &  vcftigia ipHus  pallionis  .  In  corpore  meo  pon 
pcr  aiiiduas  perfccutiones.  Cxtera  exponanf  prour  in  poft.  fci 

bus.tcneatq;  fuas  ordinaciones,pfcrcim  nc  pfcdliocrigati^ 
tumore,  ofidit  de  quo  fiatu  ad  qua  dignitate  vocati  funt.di- 
ccs  oia  cis  vcl  apoftolis  ipfis  vel  toto  humano  generi  bcne- 
ficia  per  folam  gratia  data-Eft  igitur  intentio  apoftoli  Ephc 
fios  inbonishabitisconfitmarcj,  &:^d  vltcriora  piouocarcr 

ncCno  ad  humihtate, 
&:  gratiaru  aitioncm. 
Scicndufanequod 
hanc  epiftola  qua  noi 
ad  Ephefios  fcnptan 
hibcmus,h2rctici& 
Marcioniftx  ad  Lao 
dicenos  attitulant. 


j^y 


Ad  Epliefios        Cap.  I. 


5' 


4hIus  apojloluf. 


C  A  P.    I. 

P-ftms  apojtoiuf.  Morefuo  rilucationeprxmictir,  Dein- 
degratiasa!iitDc-o,exponcns  prius  beneficia  humano 
gcneri  pnica,poft  ipfis  Apoftolis  fpecialius  indulta,  deinde 
&  Ephefis  iplis,oftedens  a  quo  &  ad  quid  vocati  funt.dem- 
deChfiffi  dignitatem 


&  prelationem  often- 

dit.  poftca  ad  pacienria 

&  charitatem  eos  inui- 

tac,  vnitatem  fidei  & 

ecclefiarcommendans 

«dona  gracixenume 

rans.  tandem  ad  certa- 

mcnexhorcans  contra 

principes  tenebrarum, 

niilicix  Chriftians  ar- 

maturam  defcnbit. 

b    San&is .  pcrfcftis,& 

non  lblumeis,&;c. 

c     Fidelibns.  qui  fl  non 

fan6li,vel  infidefani. 

s^an^lis ,  exercitio  virtu 

tiim.  Etfidelibus,  fide  re 

ita  que  m  Chrifto  Icfu. 

Ambrofius.  Rcileil 

la  duo  pofuit.tuc  enim 

prodeft  ac  credicur  bo- 

na  vica ,  fi  fir^ec  eft  in 

Chiiilo  lefu.  Tunc  ve- 


ipfa  Dei  prajordinncio  scerna.f,  de  iuftfti.i  in  prefenti ,  &  de 
gloria  in  fituro.  Dcus  ance  mundi  confticutionc,  cfi  nullus 
quicqua  mfrucrac ,  prajordinauic ,  quod  iii  cempore  gracia: 
ahquos  a  pdicis  fepararet ,  &  iuftos  &  immacularos  fvcerec. 
Pr^eordinauic  etia,quod  ilios  iufios  ,id  ^rerna  beacitudinein 

perduceret .  Haru  pr^- 


D 


Epiflola  Pauli  adEphe/ios , 
C  A  P.     I. 

V  s  apoftolns  lefu  Chrifti  per 


A  VL 

a    Noii  meis  meritis  .  ita  vos  per  eam  i;ui(fq"id  eftis.  " 

Scribit  vel  inaiidat,  ucl  cgo  Faulus  fcrihu,  uei  m.i:itif>. 

vdluiitatem  Dei,fand:isomnibus  ^  ^ 

a    Tunc  prodeft  bona  vita  fi  fides  in  Clirillo. 

funtEphefi,  &  fidelibus  olbusqui 

a     Opcre  ChriiU,nonfuismeritis. 

b    Ante  alia  falutat.  luiiificationis. 

funtin  Chriftd  lefu.Grsf^tia  vobis  &  * 

TramjuiUitas  mentis,oc  tci.onciliatio  ad  Deum.         b     Per  quem  omnia  condita  funt,  &  reflaurata. 
Sine  (]uo  nuiia  bona  dantiu  nobis.  d    Cordc,ore,  opore.        Sit  aine,  a  uobis,  ab  omnibus. 

A  pa'x  a  Dcd' patre  noftro,& domino  lefu  Chrifto  tBcncdi- 

a     Gcneratione  steina.  b     ^ro  ^uo  nobi»  Ucuc  flcit.        c    Benedicet  id  eft ,  in  fiituro 

exaltabit  dando  immoita!itatcin. 


Elegitutc(Iemus,nonquiafuturieramus.   IJ    ncdi^tione  nCQUe  Cor- 
crimiBe ,  i  malis  14  1    1  ■     /•'    1 


^  (5tusDeiw,&pa\erdomini  noftri  Icfu^^Chriftijqui  bcncdi'- 

a   jifeiiiis  noftris  malediftos.  b   Omuimoda  cxaltatione ,  qua:  erit  tota  fpiritualis  etiim  in 

r^poribus ,  qnx  timc  habebunt  naturam  Ipiritualis,         c   Habita  in  cxlo  unde  commendabilioi. 

xit  nds  in  orrini^  benedidiiane  fpiritaliin  Cfle^^ftibus ,  t  in 

a    Operinte  Chnfto.  b    Piima  pridcftinatio.  Itagratis  hocfaciet.         c  Gratis. 

hiUTOlClU    1  IIUU  VC-  Prardeftinando.  d    Pet  ipfutn  Chriftum.  e    Ideft  antequam  cTemus. 

<  fandi  funt,  fi  fideles  f  Chrf fto  lefu.  ficu  t  elcgf t  nos  in  ipfo  antc  mundi  conftitu 

iiuinChrifto.  Vel,di  "  -■---•—-■- --- '^-- --:----= 

r;no;ue  inter  fan>5tos  &: 
-rideles,  vt  lanftos  intel 
ligas  maiores  &  perfe- 
^iores ,  fideles  minus 
perfedos. 

*  Sedulius  &  Primafiiis .  Omnes  fanfki  fideles  funt,  noti 
omnes  fideles  fandi:quia  etiani  cachecumeni  poffunc  ex  eo 
^uod  Chriftocrcdunt  fideles  dici ,  non  tamen  fandli  funt, 
ouia  non  funt  per  baptifmum  fanttificaci .  Non  folum  ergo 
fendis ,  fcd  eciam  fidelibus  qui  non  adhuc  fandificaci  funt, 
Paulus  gtatiam  Chrifti  exoptat. 

d  BentdiUus.  Pr^miflrafalutatione,incipitaba£lionegratia 
Him,innuens  o\AC^ec%Dso. Bene '^ benedixii .  Vnu  quide 
tienedidionis  verbi5,fed  procongruentiaperfonaj  varicde- 
bcc intelligi .  Bencdicitur  ab  homine  Deus,  cu  laudibus  di- 
gnisextollicur.  Homoaucea  Deo,cumDeusei  gratixfua: 
dona  impcrcitur ,  non  meritis  ilUus  fcd  mifcricordia  fua. 
c  Qui bmedtxitJt.numez3X  beneficia qux  a  Deo per  Chriflii 
.tbti  humano  generi  funt  data.Duas  Dei  pr^ordinationes  &C 
caru  effettus,  quaru  alteraeft  de  pra;fenti  ad  iuftitiam,  alce- 
rs^dc  futuro  ad  coronam.  Nec  dicuntur  fic  duaj  quin  vna  fic 
Dci  pr^deftinacio,qu^eft  ipfe  Dcus.-fed  quiade  duobus  cft 

ipfa 


10 
II 


12 


ocdinationum  alteram 
hec  implet,quod  iuftos 
facit :  altcram  in  futu- 
roadimplebit,qu(^eric 
omnium  perfeitio.  A 
qua  confumniatione 
omnium  ineipit,  vtens 
prxterico  procercicudi 
ne  fucurje  rei.  Quibe-e- 
dixit  noj.meritis  noftris 
maIedi6tos,  in  fucuro 
exalcabit  ,  dando  im- 
mortalitate .  Qiiatuor 
ponif,  duas  prxdeftina 
tiones ,  &earum  duos 
effe£kus .  Q^i  benedixit. 
Etfcdus  fecund^e  pra^- 
ordinacionis,  qua:  ad- 
implcbitur  in  futuro,  a 
qua  incipit ,  quia  fum- 
mum  bonmncum  aic : 
.0«/  benedixit. 

^Ambrofius.  Non 
mudana.fed  c^Iefti  be 


fi 


f  Deposn.di. 
4.  benediifluj. 
&  c.  iti  domo» 
t.Cor.  i.a 
1,1'et.i.a 
tipfiChrifto. 


Ad  hoc  elegit.ut  efTcmus  in  tempore  gratix. 
b   Per  boiia  opera.  Viitutibiis.  c    A  cnmiuc ,  a  maiis  14 

i  Meftintusubiconjpicit ,  noncxtia,  ubi  hotninesuident.  Vel  uteum  conrpiciamus.   ^.   rupCiblll     lCd     etema, 

.      -     a     /r  rb    rL-o  X-  c     ,     ..       . ;  Nd"^'"~-    .  gloria  Chiiftianorum 

tione  j  u  t eliemus  la  ndti  &  t  immaculati  in  colpe  ctu  ems  j*  nonin terra  fed  in  c(jlo 

eft,  &eftinChrifto. 
Omne  enim  donum  grati^  Dei  in  Chrifto  eft,vt  fi  quis  fpre 
to  Chrifto  benedici  fe  a  Deo  purcr,crrare  fe  fciac. 

^t  Chryfoft.Iudaicam  bcnedidioncm  fic  nocat.Na  &  illa 
bencdiclio  quide  erat,fed  non  fpiricualis.Qiialeeftquod  le- 
.gimus,benedicac ce  Deus,benedicec  filios  vteri  cui,  bencdi- 
cec  incroitum  tuum ,  & exicuin cuum.  hic  vero  non  ita.  Sed 
quid  ?  Inomnibenedi<itione  fpu!tuiIi,Q£id.n.adhuc  defi- 
deras  J  Immorcalis  faiStus  es ,  fattus  es  iiber ,  fa6tus es  filius, 
iuftus  es  fatlus ,  fa6tus  es  fracer,  fadus  es  coh^rcs,  fimul  re- 

fnas,  fimuIglorificacuses,omniacibigracuicedatafunt. 
Sicut  ele.  &c.  Auguft.  Ne  quis  ergo  putct  animas  cu  Deo 
^ternas,  &  tunc  aliquid  meruifiTc  iuxta  erroiem  iUorum  qui 
anteh^cvifibiliadicuntquafdam  fuiiTeanimasfanitas,  6^; 
ideo  tunc  fuifte  eleftas. 

Sicut  ele.  Hic  ponit  prima  preordin^tione,qua:  pft  de  prq- 
fcnti.tagens  effe6tus  eius.QJjencdicet  nos  in  fucmo :  quod 
&  fi  vf  cx  meritis,ica  tamen  gratis  etit  ficut  &  primaprxor- 
dinatio  gratuica  cft:quia  merica  qux  pr^cedunc  fucuram  vi- 

^  cam,ex 


Niim.  gi 
Deut.7. 


Aug.  lih  i.aJ 
Simplician.q. 
2.  lib.  depn- 
deft.  fanft  ca. 
17.&18.  &Iib. 
fi.hypogno. 

F 


Incipitpoftilla  Nicolai  de  Lyrafuper  epifto- 

lamad  Ephefios. 
C  A  P.    I. 

IT)  'f«/«iJpof?.  7e/«.  HicincipicepirtolaPauIiad  Ephefios. 
4  QusB  diuidicur  in  cres  partes,fcilicec  in  faIuracionem,5«: 
narracionem  ibi :  Benedi£lus  Deus.  &  confirmacioncm  ibi:  l^t 
Mttm  &  Tosfciatis ,  prope  fincm  epiftolg .  In  falucationc  ve- 
ro primo  ponitur  perfona  falutans  ex  nomine^cum  dicitut; 
Taidus.  &  quantum  ad  officium  ibi :  ^pojlolus  lefu  Chrijii.  &i 
quantum  ad  au6toritatem  otficij  cum  dicitur. 
z    Ter  vo.Dei.  qui  vocauitcum  ad  apoftolatu ,  vt  patec  Adi. 
15.  Sccundo  ponuntur  perfon^  falutat^^cum  dicitur. 
5    Omnibus fan.cjw fmit  Ephefi.  Ipfi  enim  acccpto  verbo  veri- 
tatis  perftiterunt  in  fide,vt  dicit  Hieron.in  prologo.ideo  no 
minat  eosfan6tos.idcft  firmos  in  bono.  fan6tii  enim  in  vna 
fignificacionc  idcm  eft  quod  firmum.  Tcrtio  ponuncur  op- 
tata  bona,  cum  dicitur. 

4  Gratia  yul.  in  pr^fcnci. 

5  Etpax.  in fucuro.  bcacicudo.n.quiecat  totaliter  appeticu. 
^    ADeopatreno.  idcft, acocacrinicace,aquadacur. 

7  Etdom.  lefu.  perciiius  meritum  nobisdonatur. 
®  Bencdilius.  Hieconfequcnterponicurnarratio,inquapri 
nioad  gratiarum  adionem  Ephcfios  inducic.  fecundo  pro 
cis  or,uionem  ad  Dcii  cfiundit^tap.^.  tcrcio  in  moribus  cos 
^nflruit,cap.4.  prima  in  duas:  quia  primo  inducit  cos  ad  gra 
tiarum  a6lioncm  abfolutc,  fecundo  comparauuc,  feq.capic. 

Girca 


Circaprimum  fcicndumquod  efficacior  modus  induccndi 
aliosadaliquidagendum,  eftpercxempIij,quod  magismo 
uec in  moralibus  qua  verbum. ideo  Apoftolus  vc  magis  mo- 
ueac  Ephefios  ad  gratiarum  a6tionem ,  fimui  gracias  agic  de 
beneficijsdiuinis.&primorecolendobcaeficiacommunia 
dicens :  Benedi.Deui  pater  dom.no.lefu  Chri.SC  fic  cxprimuncuc 
du(^*perfon(g,&:cerciaexprimicurcumdicicur. 

9  ii^/ienc^aifwoj.  hicaccip:curbencdi6tio  proliberali  do 
no,  ficut.i.Rcg.ij.c.  Accipebcnedi6tioncm,quamattulic 
tibi  famula  cua ,  San6tus  aucem  fpiricus  eft  donum patris  Sc 
filij:  &inquoomniadona  donancur:  ideo  fubdicur. 

10  In  omni  benediclione  fpiritali  in  calejiihus.  id  eft,  qug  finali- 
ter  habebicur  in  c^lcftibus. 

1 1  In  Chrijto.  id  efi  ,  per  Chriftum  ,  perqucm  proueniunc 
nobis  dona  diuina,  canquam  per  mediacorem  Dei  &;  homi- 
num. 

1 2  Sicut  ele.  nof.  ad  parcicipacionem  fu^  beacicudinis. 

13  In  ipfo.  ideft  in  filio.  eIc6tio  enim  pr^fupponic  noticiam 
ele6ti :  illa  vero  qu^  percinent  ad  nociciam  in  diuinis ,  accri- 
buuncur  filio,  qui  cft  fapicncia  pacris. 

14  ^nte  mundi  conjii.  Nam  h(jccle6tio  eft  ab  ^cerno :  effe- 
dus  camen  eius  eft  in  ceinpore,qui  cft  fan6tificatio  rationa- 
lis  crcacur^.ideo  fubdicur. 

I  j     ytejfimusfan£li.  per  gratiam  in  mente. 

\6    Et  immaculati.  per  puricacem  in  conucrf icionc. 

17    incenfpeRueius.  &;nonfoluniinconfpe6tuhominum, 

ficuc  func  hypocric^. 

Tom.6.  r    4 


527         GlGf.ord&  Nicolai  deLyra: 


5 


28« 


t  vt  idopnrct 
iu  tilios. 


fin  rere. 


t    In  chariuiehocfecit,nonmeriti«.        Del  »el  ipfortun; 
b    Alta  Jic  fecunda  pizddlinati»  ad  au-riMtn  vitam. 
C    Gratia  roI.i  piaelrgit 

incharitate. 


tam,cx  gratfa  funt  &  Dei  dona  funt.  Coronatenim  in  nobis 
Dcus  dona  lua,  non  qua:  cx  nobisfunt  nierita. 

*  Ambrolius.  PrafciusomniumDcusfcicquicrcdituri 
cfTcnt  in  Chriftum ,  (icut  dicit  ad  Roni.-jiios :  Qiio.s  prqfcijt 
6c  vocauit,non  folum  cx  Iud£is,fcd  ctia  cx  gcutibus.Quus 
ergo  Dcus  vocare  di 
citur,  pcrfcucMnt  in 
fidc.-hifuntquosclc 
gitantc  mundum  in 
Chrifto.vtfint  incon 
taminati  coram  Dco 
in  charitate,  hoccft 
vt  anior  Dci  fanctam 
illis  faciat  conucrla- 
tionem. 

^c  Seduli.  Ad  hoc 
Bos  clcgit ,  vt  clTc- 
iTJus  fancli  &:  imma- 
culati ,  in  futura  vita, 
quoniam  iicclclia 
Chrifti  non  habcbit 


Ele^it  nos  ipfe  vtique. 


Volitntatefratuita. 


Ad  bona  qiix /ilij  habituri  Tunt. 

Qui  pr^deftinauic  nost  in  adoptioncm  filio-  l 

t    F>Uj  funt  credcntesineuiu. 

b    Ni>n  fcitniciita. 

c     Vehturos.         Eadem  hlbiluroscumChrino; 
d    Pr.Tde'Hnauit  fccunduin  voluniatem  loni',e  ante.vcl  Dinuibus  jalain  i^ropofitatn. 

rum  per  leTum  Chriltuni  t  in  ipfum ,  lecundum  t  propofitu  * 

a     Non  nonro  pUcito.         b     lde:t,ut  laudcmusglonofam  gratiam  c     Gratia. 

^  vdluntntisfuasinlaudemglorijegratiacfujejinqua  t  gratifi-  j 


Gratos  iibi  uos  fecit.        b    Fcr  tiIium,proquo  Sc  nos  diligit.         c    Ecce  pcr  quid  grati  fii^i. 

d     £t  poirunus  teuciti  a  captiuitate,  qua  feiulebamus  diabolo,vcnundati  fub  peccato. 

^  ca'ui£nosindiledofiiio  luo,inquo'habcmus  rcdcmptione 


£t. 


*  Prim.ifius.  VtlaudcmusgIoriamiunitia:&:  mifcricor-  ] 

dia:  eius,  quam  conruJirnon  merentibus.  * 

c    Jn  (juagrntificauit.  Effcttus  prim^  prsordinationis  ad  iu- 

fiitianu 

d    ;«  dileSo  filio.  Ambr.  Diligens  enim  Deus  patcr  vnigc- 

nitum  fuum  ,  eciam 
illis  quos  diligir ,  &: 
quibus  vult  filius  di- 
uina  largitur. 
e     In  quo  habe.&c. 
Amb.  duphccm  gra- 
tiam  oficdit ,  quia  Hf. 
redemit,  &c  pcccata 
noftra  no  imputauic. 
*  Chryfofi.  Qiio- 
modo?  Non  folum 
quod  fihumdcditad  1 
mirandum  efi,fcd  Hc  i 
quodicadedic,  vtoo- 


In  baptiCno :  quia  omnia  dimittit,  Sc  tntum  iu>  inimici  deflruit. 

b    Sccundum  diuitttll8ccopiof:!iiigniiam  fuam 


B 

tT>e  ()ua  no- 
bis  vbercim 
unpeniuic 


t  srcanum. 


f  w  fltmma- 
tim  inftaiua- 


cidcrit  ipfum  dilcdiii 

pcrfanguinem  ciusin  remiflioncm  peccatorum ,  fecundum  f^  ( quem)  pro  exofis 

Cum  in  omnibus  abundiffet.         jrlufcjuamin  ilijs  abundatiit.         Apoftolij.  b.  In  hoc.  ~      -----     - 


maculam ,  ncc  ruga. 
•jt  Primafius.  Nec   ^  diuitias  gratiaj  cius ,  t  quas  (iiperdbundauit  in  liobis  in  omni 

Ita  lUtUrOS  taics  no  Omiunotitiaacdiuinis.        a    Frouidcntia  temporalium. 

b    Onmi :  ita  vt  no.  fiice. 

c    Ideft  uoluntatem  fecretum  alijs  fciliceti.()mtire  om- 
nia  :  nun  meritis,fed  fecundum  bencpi.^-ittini. 

fapictia  &  prudcntia ,  ut  notum  faccrct  nobis  t  facramentum 

Bonum  placitum,uel  facramcntum. 


voluntatis  fua:  fccundu  bcneplacitu  t  cius,qud  propofuit  t  in 

a    Filio.        b    Non  aliotemporeimplcndum  ,  fedindifpenfa. 

c    Ad  primum  ttatum  leducere  omnii  per  peccitum  deftruAa. 

h  ipfdi  in  difpenfatione  plenitudinis  tcmporum,  tinitaurarc 


vC 


quta 

efle  pra»fciuit ,  fcd  vc 
effemustales,  per  ip- 
fam  eledionem  gra- 
tix  (ax  nos  tales  ipfe 
fadiurus ,  qua  gratifi- 
cauit  in  dilcwlo  fiho 
fuo .  Cum  ergo  nos 
prxdcftinauit,  opus 
fuum  prajfciuit ,  quo 
nos  fauinios  &C  imma 
culatos  fcciz . 

Eks'i  vt  effanlli.  Augufiinus.  De  prxdefiina.  Quomodo 
cnimdigercteos  qui  nondum  eranc  ,  nifi  prxdeflinando  ? 
Elegit  ergo  pr^edeftinans  nos.  Et  ficut  non  elcgit,  eo  quod 
tunc  fandti  cffcmus.nec  ideo,quia  fanifti  futuri  effemus,  fcd 
potius  clegit  nos  ad  hoc,  vt  in  temporegrari^  effemus  fan- 
tli  per  bona  opera.  Non  ergo  quia  futuri  eramus  elegit,  fed 
vt  effemus  fandi.  Ideo  quippe  futuri  eramus,quia  elegit  ip- 
fe  pr^deftinans,  vt  tales  per  gratiam  eius  effomus.Sed  Pela- 
gianus  veritati  infultans  ait :  Prxfcicbat  Deus  qui  effcnt  fu- 
turi  fandi  &  immaculati  per  liber?  voluntatis  arbitrium.Ec 
ideo  eos  in  fua  prxfcicntia  quales  flituros  efle  pr2fciuit,ele 

tit.EIegit  inqua  antequam  effent,  pra^deftinans  filios  qaos 
ituros  fandos  praifciuit.  Non  fecit,nec  fe  fadturum.led  ip- 
fos fa<^uros effe  pr^Euidit.  Quem  coafutat  hic  Apoftolus 
dicens,  vt  effcmus  fandi ,  i!^c. 

a    Qu,i  prAdeflina.  Pofita  prxdefti natione ,  qux  pertinet  ad 
juftitiam  &  fan^aitatcm  vitc-e  ptiefentis :  ponitur  hicalia  per 
tincns  advitam  xternam.cuiuscffedumfupra  notauit. 
b    In  laudem  glorix  ^ratia  /«* ,  &c.  Q^Glona  gratiarum  eft 
xcerna  adoptio. 

^  Prima- 


Longe  ante ,  uel  omnibus  palani  obtulit :  Implcndum  dico 
_  .  "  b  "^ 


19 
10 

II 


dedit  :  vide  quantol 
II  honore  nos  adtcce- 
»»  rit.  Sicumipsuodioj 
'^  profcqu^bamur  ini- 
,j  miciq;cramus,diio| 
16  dijdcdit,quiddcin- 
»7  cepsnQfacicfpofleaj 
'^  quam  illi  pei  gratiaj 
rcconciliati  fumus  ? 
•a  Primafius.Nonl 
jj  foium  nos  rcdemit» 
fcd  etiam  peccata  rc-l 
mifit,  vtline  noftrol 
laboreinfti  effcmus. 
f    jQ».«y«/)ertf^««.Haclenusdehfs  qux  toci  humanogencri:  f 
modo  dc  his  quz  fingulariter  apoftolis  dedic. 
g    Jn  difpenfatio.  ideft,  in  plenitudine  ceihporis  difpenfati  aJ 
Deo  idcft,in  hoctcmporegratiz.quoimplercprf  cgtcri$| 
temponbus  pr^miffa  vel  pr^figurata  funt,diuina  prouiden- 
tiarationabiliterdifpenfauit .  Si  enim  penitus  ignari  effcnc 
homines  non  pf?doai,non  recipercnt  Chriftij,5<:  nifi  priusj 
de  nacurali  &  dodrinah  conuicti  lege,fupcrbi  paruipen- 
dercntChriftiaduentum. 

h    Inftaurare.  Aug.Inftaurantur  autem  que  in  c?lis  funt,ciii 
id  quod  indccecidit  in  angelis  rcdditur  ex  hominibus ,  In-] 
ftaurantur  aut  qu?  in  terris,cu  ipfi  hwmines  qui  predettina- 
ti  func  in  ^tcrna  vita  a  corrupcionis  vccuftace  rcnouantur. 

*  Ambr.Ois  crcatura  in  c?lis  &  in  terris  dum  difcit  agni-j 
tioncm  Chrifti,reftauratur  ad  id  quodeft  condita.Cum.n. 
ad  vnius  Dei  fidem  imbuitur,  cognito  myfterio  faluatoris ,  J 
ab  errore  quem  ceperat  reftauracur,pro  ccrco  habcns,creai' 
corem  fimm  vnum  cfff  Deum  &:  Dominum.Hinceft  vns 
&  loanncs  in  Apocalypfi  dicit :  Vidi  Michaclem  &  Angfl 
los  eius  in  C9I0  pugnare  cum  dracone  &  cum  cxercitu  eii 

^  •$<  Prima^ 


""  N  I  C  O  L  A  V  S     D  E    L  V  R  A. 

I     In  charitate.  fine  qua  non  profunt  alia  Dei  dona'^,  vt  di- 

ftum  cft  fupra  prima ad  Corinthios  13.3.  Si  linguis hominum 

loifHar  ^T  ange.  &c, 

t    Slui  prade.  nos  in  adoptionemfi.  pr^deftinatio  enim  eft  pr^- 

paratio  grati^  in  pr^fenti  &  glorie  in  futuro .  per  gratiam 

autem  adoptio  diyina  inchoatur ,  &  per  gloriam  confum- 

matur. 

j     Ter  Jcf  Chrifttm.  qui  eft  Dci  filius  naturalis. 

A    /«'/'/«w.quiafiliatioadoptiuaeftqugdamaflimilatioad 

filiationcm  nacuralcm, 

5  Secuudum  propo.  yo.fua.  a  qua  dcpendct  eIe£lio  &  pr^de- 
ftinatio ,  non  cx  mcritis  noflris,  non  folum  in re ;  fcd ncc 
etiam  m  Dei  preuifionc. 

6  /«/<j«. ci7-c..icieft,ad  Iaudandumeiusgloriam,qu?elc- 
ftis  communicatur  per^ratiam  fuam, 

-7    /«^««^ra.woj.  idcft.rccitgratosfibi. 
8    /»  di.fi.fuo.  idcft,  pcr  dilcaum  filium  fuum,in  quo  habc- 
jnus  rcdemptioncm.  &:  qu^  fit  illa  fubdirur. 
^    I^emijfionemfcccat,  fcilicet  totalem  in  facramcnto  baptif- 

mi,in 


mi,in  quo  fu?  pafliortis  efFedus  plenarie  nobis  comunicat' 

10     Secundum  di. idcfijCopiam. 

j  I     Cratiie  eius  qHxfuper.  Hic  confequentcr  recolit  benc 

cia  Dci  fpecialia .  &:  primo  fa£ta  apoftolis ,  fecundo  Ep 

fijs.ibi :  In  quo  &  ros.  Circa  primum  dicic.  ({ 

1 2    jQ«<«.  fcilicec  gratia  Dei. 

I  j     Supera.in  «o.vcris  apoftolis. 

14  /»ow«/ p.  quantumadcognitionemdiuinorum.      1 

1 5  £f /«-«.quantum  ad  notitiam  humanorum  ncccflaria 
ad  falutem.  j 

1 6  Ftno.fa.no.fa.  ideft  facramentum  fccrecum. 

1 7  yoluntatis  fu« .  quod  plenius  fuic  reuclacum  apofto 
quam  alijs. 

1 8  Seeundum  beneplacitum .  quia  cotum  depcndet  ex  bene 
placico  diuino:  non  autcm  liumauo  merito. 

19  Quodpropo.  idcft.ab  ^ccrno  faccrc dffpofuit. 

20  In  ipfo.  ideft  in  filio,  qui  eft  fapientia  p.icris. 

?  I     In  difpen.  ple,  tem.  idcft  in  plcnitudine  tcmporis  difpen- 
fati  a  Dco.quod  eft  tempus  grati?.  &:  quid  fit  facramentuir 
hoc  fubdkur. 
i  z    Jnftaum,  j.ad  debxtum  ftatum  rcducere. 

1    // 


5^9 


AdEphefios. 


•Jj  Primafius.  Tn  tcrra  gcnus  humanum  renaurarum  efTe 
quis  ambigatrlrcrr^paracur  in  ce!o  il!a,qu(^  cum  principe 
fuocccidicangelorum  portio.  Reparacurquoqueomniam 
ccrra,  cum  ecloco  deficiencium  ludiEorum  admiccecur  cre 
dences  ex  gencibus .  Ec  aliccr:  Reftaurancur,q  func  in  ccrra, 
dumnos  permedia- 
toris  noftri  fangui-  »  Tideftipfosangeios 


Cap. 


I. 


J30 


A 


tus.non  propofici  liberi ,  nequc  virtutis  ignoratia  ■"'■ihpc  &  D 
cuentum  habec ,  acquefa:pTinimera  rdinquens,  qurvircuci 
Hudenc,  cosin  mediri  producic,  qui  nuHiusfuncmomenti 
g    Ommavpcramr.  Auguftinus.  Ambrofius.  Eciam  vclle.*  Ibidem.  „  c. 
Vclimus.vcncmogloriecurin  homine.  Verucftenim,  l^on 

TDam  quod  inde  cecidit.cx  hominlbus  rcdditur .    b    f  Irfos  hom.nes.  !," Zc  y?/'r  '  ^'"^  ^ 

.1  idcft  pcr  ChriHum  ^<?°  yOS.&C,    I.aUS  aU- 


nem  ,  reconciliacio-  .    .    -,i     n     ^  „  .         19  £  i  iddtpcrchrinum 

nemquc  reparamur.  ^  <^lT^n'ainChriIto,q&in  carlis,&  qu^iti  terrafunt,in  ipfo'.'  ^  temglorixdcicftcu 

Rcp.irantur cslcftia,  ^        Suildhuctamri ft.^'"'"'b'% v"/:»-^"'"^' ft!us ea.5cY.,K^i3 ,  qui  iam cum  chrito  wj,&,  iiiis.  *  ^^l      ^cquiruncur  ad 

cumdcfaluccnoftra  c        '''"^''S"^»"""^^'-      •>  V'^°^-     f  n^-n^cieftone      d  ,Prmsi,r.parnti.       'j  fidcm  ,   ficuc  ^loria 

'LXn7nX?uran  ^  ^"^"^»''^  "^^^^^'"fe^^^a"  ^"«^"S.pr^defhuati  iecundum  4  mcdici  ,cum  n?ulros 

-->    .  "'*'««    tPer.merioreingramm.     f  Nnn  per  merita.         b    f  Etiamin  .toftolis.        c    t  O  c,ua!iternas    ?       '"•■■-^' 

m^agis  elegit  ad  olScmui  apolioiatus  nclcimus,  fcd  tamen  conliho  fccit,mn  temerc  ^'  '  "*"    ^ 

propofitum  eius,qui  omnia  operatur  (ecundum  1  cofiljum 

Tideafecundum  voluntatem.quseile.v  ratione.        a    fvt  pernosaliilaudentgior.an.  ems 
b    fEtideotalesefledebemus.pcrquosahi  laudent  '"  L.ub. 


■  gaudium  nafcicuran 
gclorum. 

a     Omnia,  qu£  m  cdh. 
idcft,  angelos,  vel: 
inflaurare,  id  eft,  fup- 
plerc. 
b     !^£incielis.ide{i. 


e 
f 

S 


VoluntatisfuiE,  vtfimusin  laudcmgloria^eius,  nos,Q  antc 

a    IQJperauimusinChrifto.        flncuius  hde,&  voseft.s  per  hoe,  quad  audiui- 
^  ,      ^      ,      _  ftis  verbum  veritatis.        b    f  O  Non  ante  H-ii  i.nrt- 

S=ir„?pti':    "i'"auimusinChrifte.Inquo-vos,cun,au^.fletis;rrbum 

/■1        •  ;•       A  ^    ISciI.cet.     b     f Cu.us  operatione  credentes.    c    f  Diuifiagreoe  diaboli  Der  fttirifnm  A.. 

J^£ m  CXllS,  AugU-  ^lum,qui promiffus erat.verqui promittit h«reditat«m  ,  & eft arradus  ^    *  *" 

n.„.,,  :_  n., -t-:...^        veritatis  euangcliu  falutis veftrs,  in quo  &  credetes  %nati 


B 


cftis  fpiritu  promifTionis  fando ,  qui  cft  f  arra  h^rcditatis 

a    Vtvltranondomineturnobisinimicus.    b    Redemit ,  vthabeat,nonvtperdit 

nottrs ,  in  redemptionem  acquifitionis in laudcm  crlori^ 

.     /    CLiumaudiffetiseuangelium^credidiftis.     Qua  in  Chrifturo  crcdidiftis  fine  admixtl^ne -legis 

k  iphus .  Propterea  &  ego  audiens  fidem  veftram ,  qua cft  in 

a    Opera  charitat.soaenfa.    b    Bene  noui,qui eftis ,  Scideonon  vos,  feddmjm  Jaudo,  quihocfccit  ^""•anj 

dommo  Iciu,  &  dilectione  in  omnes  fandlos ,  no  ccflo  era-  ^°  tcmpus 

_    a    Deo^eienim,quifecitgrati*agunnu.    Hakitis  bonis.  b    Vltetiora  vobis  imploram  ^^    ^      "Propterea.  Enume 

1  tias agens  pro  vobis,  memoriam  vcftri  facies in orationib*  ^^  "^^^'^ bcncficijs  huma 

a    Secundum  humanitatem.        b    Chriftifecundumdeitatem.  Secundumetiam  hmnanitatem.    ^'    "« ge"Cri,  Vcl  apofto 


flinus.  in  Enchind. 
No  pro  angelis  mor- 
cuus  cft  Chriftus,  fed 
idco  pro  angelis  fic 
quicquid  hominum 
pcr  cius  mortemre- 
dimitur,quiacumeis 
redic  homo  in  gra- 
tiam  pofl  inimicicias 
quas  incer  homines, 
ix  fandos,  &  angelos 
6c  ruinarangelicxda 
«um  rcparacur  .  Ec 
vtique  noueruncan- 
gcli  fan£ti  docli  a  deo 

cuius  vericatis  ^ternacontcmplatione  bcatiftmt,  quanti  nu 
nieri  fupplemencum  de  gcnerc  humano  incegncas  iUius  ci 
uicacis  expedac. 

c    Qnxifi  rcf^ii.idefi.homincs.qui  peccato  dcprauati eranr. 
Vel,  (^x  in  calis.  ideft.animas  fanilorum^qucE  in  ca:Iis.  Et 
qux  in  lerra.  ideft,fanaos,qui  adhuc  m  tcrra,&:  hoc. 
d    In  ipfo.idci},pcr  Chriftum. 

?_  In  quo,&  nos.Ne apoftohin  quibus  fuperabundac gratia, 
Tidcrencur  mcruiflc:  mclius  alijs ,  oftendic  eos,ica  gracis  vo- 
cacos,non  mericis,ficucfuerunc,&alij. 
f  Sorie.Sors  dicitur gratia.<<uia  no  eft  hominis  eleaio,fed 
voluncitis  dei.  Vnde  tunica  domini  defuper  cexta,quiE  cha 
ritaccm  fignificat ,  forte  proucnit. 
*  Chryfoftomus.   Quoniam  fors  res  cft  cafus ,  &  euen- 

cus. 


curac. 

^cPrimafius.Om- 

7  nium  caufa  voluntas  tdecretum. 

8  dei,  quam  rationabi- 

9  lemcfiefidcliumnul 

10  lusignorar,  fincdu- 

11  biobona.  Snpfeom- 

12  nia  ,  vbieft  fupcrbia 
PeIagiana?Ipfecrgo, 

jj  &vccredercincipia- 
mus,  operatur,  qui 
omnia  opcracur. 
h  Inqnovoi.  Modo 
vcnitadca,  qu^de- 


14 
'S 
16 

17 


tpignus. 


,g  ditEphefijs. 
j^  i     CumaucliJfe!is.C\im 
caufam  notac  hic ,  &: 


•  1  !-•  n    ..    /•!      t        ^  L  c  Etliiamlipientes.    24  llS ,  VCl  Ephcfiis  Col- 

n  meis,vtdcusdninoftnIcfuchrifti,paWgIori2det«Dbis  n  lans,  quiddceorum 

bcncficijs/enciac  apo 

.,        .        .    „  ^  ftolus  fubdic,  fcilicer, 

quod  gratias  ag.t,  &  rogac  fuperaddi ,  ne  ill.  fuperbianc,fed 

vlcraccndanc.  '  r  ,    « 

1    Memoriar»  •J«Chryfoftomus.Duoprccacur,vccognofcac 
qucmadmodum  cognofcere  oporccc,vnum  ad  quafvocaci 
alccrum  quomodo  a  prioribus  Iiberati  funr.  ' 

^«  Primafius.In  oracionibus,non  quidem  lucunditace  co- 
umij,nil]  autcm  nihi)  oratione  lucundius. 

Auguftinus.  Congrucpro  iamdacisprarmiccicurgratia- 
rum acbo.qu,  en,m  eft  orandus,vc  faciac,,I[,  eft  gracurum 
adbo  rcddenda.eum  fccerir,hoc  eft:  Memo.&c. 
m  Vtdeus,&c  qjid  impecrandum  non  obccndo  merita, 
fcd  quod  deus,&  pacer  Chrifti,  &c. 
n  ytdeus,domini&c.^itimgnedens,^  pater,&deus  Chri 
cft,&:  patcr.fcd  deus  Chnfti  cft  fccundum  humanitaccm,! 
^  quia 


Auguft.Iib.de 
prjcdelh  fan. 
c.  17.  &  18. 
Idem  epi.107. 


Augli.i.con- 
tra  MaximinQ 
Arriao. 


mj, 


NICOLAVS    DE    LYRA. 

I     J«  Chriflo.  idcft,per  Chriftum. 

z    Omnia,qu£  in  calis.  id  cl^,angcIos,eoru  focictatcs  fcpataHo. 

3  Et  qu£  in  terrafunt,in  ipfo.  homincs,qui  pcr  peccaium  dcpra 
UJti  erant  m  nouitatcm  gratiae  reformando . 

4  In  quo  etiam,&  nos,&  c.  idcft  elcAionc  diuina ,  qux  dicitur 
fors,quia  non  accipit  pcrfonam,ficut  nec  fors. 

5  fomi/«*«r.adapoftolatum. 

6  Trrfdc^ina/i.ideft.prxordinatiadhoc.       ^ 

7  Secundumprofofitum  etus.  id  eft,fccundum  difpofitionera  jc- 
ternam  dci . 

8  Qui  omnia operatur  fecundum  conftHum-voluntatis fua.c^uiA  ni 

hiloperaturacafu ,  necdcncccfrit3tenaturx,fcdpraeuidcns,& 

Iiberc. 

9  nftmus  in  laudem glorite  eius.  ideft,pcr  nos aiii  laudcnt  deum 
qui  per  pracdicationera  noftram  conucrtunturadipfam.  ideo 
fubditur . 

10  Xos^quiante  fpcrauimusinChrilio.  quia  antc  credidimus 
■nipfuro. 

n    /« (/«o.Hic  confequcntcr  ponit  dona  Ephefiis  fpccaliter  da 
ta.Et  diuiditiir  in  duas,  quia  priroo  ponit  corum  vocationcm.fe 
cudoinfurgit  exhoc  ad  gratiarum  aftionem,ibi:  Tropterea.Cit 
«pnmum  dicit. In  quo.  idcft,pcr quem,fcilicct  Chnftum. 
' *    Ett>os  cum  audiffetis  vcrbum  feritatis.  a  nobis. 

1^3    Euang  liumfalutis  ve/lrx. quia annunciat  falutcm audicnti- 

»us,&datcredentibus.ideofubditur. 

H .  J"T'o,&credentesftgn«tieJiis.luBiine,Zt3itixdcfoimitim 
'awgmemreformancc.  / 

1 5     Spiritit 


15  Spiritupremffionis  fanao.  quia  fpiritufranftushabitann 
credentibus  per  gratiam.Et  d,citur  fpir,tus  promiJiionis^qu.a  vc 
racHcr  promittit  bcatam  vitam.  ideo  fubditur. 

16  Q^ii cflpignui  hxrcditatis  nofira.  de  rouc  pignoris  cft,  quod 
lit  rci  non  habit?  in  prafcnti ,  &  ciufdcm  valoiis  cum  ipfa,  &  fic 
clt  m  propofito,  quoniam  fi  non  habctur  aft  u  harredttas  .-eterna, 
qua:  coniiftit  in  vifione,&  fi-uitionc  beata.tamen  fpiritufl^anaus 
habuusin  prxfenri  per  gratiam  a  fidelibus  ell  eiuldcm  bonita- 
trs  in  numcro  cum  bcatitudine  obicftiua . 

1 7  In  redemptionem  acquifitionis.  id  cft,  vt  rcdcmpti  acquirant 
vitam  beatam  inamimbilem.  ^ 

18  Inlaudemglorixipfius.  Namibicftlauscontinuapfalm  8j.^ 
Btati ,  qui  habitant  in  domo  tua  domine,in  fecula  feculorum  Lauda- 
buntte. 

19  Tropterea.  Hicconfcquenterapoftolustanquam  paterbo- 
nus  grat.asagitdcodcprofcau  Epheiiorum.d.ccns.TVo^/frc^, 
&ego.audiensfidemvcflram,  finccramfme  admixtionc  ahcuius 
erroris,aut  lcgalis obfcruationis  . 

20  Et  dilciiionem.yeiham. 

II  Inomnesfanaos.  ideft,opera  vcftratcharitati$,er2;aomncs 
ndeles.  ° 

22.     ^pn  cefogratias  agenspro  vobis.  dc  bonis prxteritis. 

in  foti^r""'"''  '^^^''f'^-^"  «"-««o.dcprecans,  vt  magis  proficiatis 

i4  ^t/l«^domini  noUri  lefu  Chri.Cecmdutti  humanitatem,in 
quaeftfubieftusdco  patri. 

2  J  Det  yo.fpifa,  idcft,augmcntum  in  cognitionc  diuinorum, 
«  omnium  acj  falutcm  expcdicmium. 

I     Vc 


J5l 


GlororcI.&  Nicolai  deLyra'. 


53^ 


^  quis  Qiriftiis  homo  nat'ex  fcmina.vndc  in  pf.dicrt.  dt  ven 

A  tre  Mourii  mejt  Deus  n ens  es  tu.  Oflcndens  patrc  cdc  dcfi  fiium 

►61:»i4>.  qQj,^  bomofaduseft.hoc.n.devcntre  matrisnacuscft,&  fe 

tundiim  homincdc  virizincnatuseftcicus,  vt  non  folupa- 

icr  illi  cficc^qui  cum  dc  feipfoger.uic ,  fcd  ctiam  dcus  cfTct, 

qucm  de  ventrc  ma- 

'api 


Et  intcr  alios  clarius fulgcntcs  apofioli  altfus  fcdcbunt.  Va  D 
inrabernaculodn!  fupcrmcnfam  fadacftcoronaincerafi- 
lis  altadigicisquatuar,opericnstota  menfam,i^fupcrcam 
altcra  corona  aurcola .  Per  corona  alta digicis  quatuor,qua: 
nicnfam  opcriebar,gloria  \nx  xternic  (ignatur,qa.i  omnes 

clccti  frucncur  ,  qu£ 


tris  hominc  crcauit 

Q^crgo  c  H  parer  filio 

fjHcagniuo-  pjj  vtero  fiio  dcvcn- 

acittUu.         j|.^.  ^,^.,[,.,5  jpus  ^  non 

dcfuo.vndc  ipfcait: 
Iboo.  xa.c  ^fcendn  ad  pJ  rei/i  mru 
(^  p3!rrm  vejirit ,  Dium 
tticum  ,&Diii  >i  ■wtdru. 
a  -1«  Dtt  vcbi^  fpiri'um 
Japien.  •JS  Cbrvfcfto. 
Prccatur  ,  vt  fpiritus 
illis  fapiciuiic  ac  rc- 
uclationis(}cmr  . 

*  Prim.iliiis.  Qiio- 
modo  Epbcfjjs a  dco 
iapicnciam  pollulat» 
cum  fciam  inflaredi- 
xerft  adCorintbiosf 
Scd  difiac  in  erfcctu , 
quod  nodiftatinno- 
mine.Na  ibi  dc  fcie- 

g  tia  fcculari  loquitur, 
quxf^ukicia  cftapud 
dcum,bic  vcroca;le- 

•  £icm,d;uinamquefa- 
picntiam  pecic,quam 
qui  b.ibucrit,humilia 

Tcompkmen.  inflari  ,  &:pcrquarn 


tn«  vobis  fagientiam  dc  cxlelbbus  plcnius.qium  modo  habeiis.    b    tNon  vt  nbfcure.fed  R- 


ne  vel"  eum  agniilcatis. 


c    IfciUcci. 


^  rpiritum  rapieiitia;,&  rcuelationisin  agnitionem  eiu.s,& il 

1     INepiuetiscorroreofeiiludeumattingi.     b    iRatoUiS.     ^Vbi  imagodei.in  i]ua  tcnoua:i  inagni- 
.lioncdn.     c    irlenius.iuammodo.     d     1  (^mta.     c     ^Rcs  fpetaiJ.ad  «luam  vocat  credentes. 


5      C 


J 


°  luminato.soculoscordfsvcftri,vtrciatis,  v.-]uajlicrpeS'Voca  i 

^  a    IHicclllpes.     b     1(;ltiriufilia:rcditatis  itcrni.f  beal  tudiiiis.  ciui  ideo  h«e- 

liitas.tjuialirmiterhabcbiiur.  c     1  (Jomiiiuniter. 

d  tioniscius,&Qu.xdiuitixglwi?h?reditatis  eiu.sinltn(afs,  * 

a    1  idcll.iiuod  r.osapoltoli  pri  aliis  habcbiin-.:s.gloriam,vt  non  ftetis.fcd  tcndatis  ad  aliud  maius.quod 
habcbiuuis.  b'  ^   (Slorii^     c     T  Vittute  dci  d.mda  iioIms.     d  Apodolos. 

e  &nux{itrupereminensmagnitudovirtutiseiusinnos,q, 

a  Dc  illa  beaiitudinc  fecundum,  quod  potenter  operatuscft  in  Chrifto  . 

credimus  fecundum  opcrationem  potentias  virtutis  eius, 

a  Cuiusm;mbrafumus.    Ji  idco  cum  illoeadcin  nos  habitutos  crcdumis.         b  Ita  fcilicct. 

f  quam opeiatus  eft  in  Chrffto ,  fufcitans  illum  a  mortuis.& 

a  Siabiiitcr.  idelt  oftcndcns  homincm  Chriiium  iieriialitcr  beatum,  b  In  lcdc  iudii;iaria,&  potclUte 
iudicandi:vnde  :  A  modo  videbitis  liliuin  hominis  fedcniem  a  drxtris  virtutis  dei. 
1(^iiaomneiiidiciumdcditpaterfilio.  c  Dijnitas  cx  loco. 

P  conftftuens  ad  de^^xteram  iuam  in  caeleftibus  (upra  omnem 


eciam  quatuor  libris 
cuangelii  digicodci, 
i.  fpiritufant^o  fcrip- 
tisannunriacur.  Ece- 
rac  intcrafilis  pro  di-  f ;. 
ucrficatementorum.  v<| 
Corona  aureola  fu|}  ' 
illam,  cft  pcrfc£tio  re 
muncracionis  eorum 
qui  in  doC^onbus  cx< 
ccllunt. 

f  injcirans  illim,&c» 
E:<emp1i'i,  autem  glo 
ria;fanctorum  conii-' 
flit  in  rcfurredione 
Saluatons,vc  ineaco 
gnofcac  fidelcs,c]uod 
cis  promiffum  cft.Si- 
mili  ctiim  modoex- 
tolluntur  fupraca:los 
cii  Chrifto ,  ficuc  ipfe  . 


Dignitatem  hotum  ordinuiu 

principatum,&  potcftatem,&  virtutcm,&  dominationem 

a    Non  foium  fupcr  hos  quatuoi,fc<t  fuper  omnc  nominabile.vel  quod  iam  fcilur ,  vel  in  futuro  fcietut. 

&omnc ndraen,quod nominatur,no(olum in hocleculo,  4    dick.Tater voto,vtvbi 

a  Noii  folum  prsell  omnibus  dignitaie.fed  &  poteftate,quia  &  fub  eo  funt.    T  CJnia  pcr  cum  faifla.  egO  fumyilUc  flt,&  mini- 

-a,^^^'T'-''Ii'b?'-''"'"''i"f'     .'"*")' r''-        //erweM^.Quia&cor- 

fedctiaminruturo,&omniaruDiccitrubpcdiD.eius,etip-  S         -     - 

a    Qiiod  a  dco  altus  eft.    b   In  auoomnesienfus  ccclefi:cfpitituales,  f  donajgratii  .  c    C^uiincalo,    O 
&  in  terra,dum  confitentur  iiunc  cffe,  per  quem  faifli  funr.  d    Vnita  ei  natiira  ,    &  gratia. 

fum  deditcaputifuper omne  ecclcfiam,qu?eft corpusip-  7 

j  ^         a    Implenseuni,vthabeat  omniamembra     b    CJuia  ab  ipio  funt.  § 

-         r    n  fiusj&iple^nitudocius^quio^nniainomnibustadimplctur.  9 

donodciomncspol-  '       r  * 

funt  acquiri  virtutes, 

quia  f.icntia,ficut  fine  charitateinflat,itacumcharitaceaj- 


1 
m 


AiR.Tiac.iS 
iixEuang. 


diBcat. 

*  Cbryfoft.  Spiritali  itaque  fapientia  opus  eft,vt  fpiritalia 
inte]lf2;amus,vt  abfcodita  videamus:Myftcriorum  (enim) 
dei  fcietiam  folus  fpiritus  nouit,qui  6c  profunda  ipfius  fcru- 
tatur. 

b  Oculos  cor.In  imagineergofua  cogrtofce  auflorem  eius 
quicorporali  fcnfu  no.actingicur.Neergoputctiscorporco 
fenfu  dcum  accingi,fcd  oculis  mentis,  ipfum  auditc.In  cor- 
pore  vbi  diucrfa  membra  funt,  alibi audis,alibi  vides.hi  cor 
deauccm  tuo  vbi  diucrfa  membra  non  inucniuncur,ibi  au- 
dis  vbi  uidcs,ad  hoc  illumincc  oculos. 

c  ri/c/arij,<i!-f.Hocdicic,vtpropcnfiorcsfint.Ambr.quia 
cu  plcne  fcicrinc,qui  fruduseftcredencium ,  propcnfiorcs 
ficnt  circa  excolcnda  rcligione. Vel  ita,vt  fpes  proprie  acci- 
piatur.Etcfl,vtfciat:s,qux  fit,f  voluntas  cius,i.qu3ncum  va 
lct  fpesvit2ieccrr.(g,adqua  vocat.Etfciacis,qu^  fitadimple 
tio  eius  fpci .  Quod  ita  ait.Ec  qua:  fint  diuicia;  glori^  eius. 

*  Primafius.  Si  fcirctis.ad  quam  vocati  eftis,omnem  fpe 
fccuii  facilecQntcmncrccis.Etfidiuitias  b^reditatisdei  vi- 
deritiSjOmnis  cerrena  vobis  fordebit  hxrcditas. 

d  Ef^M^erf/.Hicquidnominefpeiintellcxcricaperit  Spem 
cnim  accipit  rem  fperacam. 

e    J2_;«e//f/«/>er»/a.Qiioddam.n.incremcntum  glorizhabe 

'C    K  f.  buntlummidottorcs,vltraillud,quodcommuniteroeshe- 

'*loaa.4 a."  bunt.Habtbunt  enim  omncs  cundem  dcnarium,  S'ed dijfert 

Q  flella  a  HeUa  nt  claritale.Et  erunt  diuerfin  mati/iones  iti  domopatris. 

Ec 


pusChrifii.quodeft 
ecclefia  in  ipfadexte 
ra,  i.  in  ipfa  bcatitudi- 
neerit,  quauisenim 
corpus  noftrum  non 
dum  ibi  fic^tamc  fpcs 
nofira  iam  ibi  efl .  Ec 
ideo  diispoft  rcfurrcftionem  iuflit  difcipulis  pifcantibus, 
vc  in  dexceram  partcm  mitceret  rccia.  Qyn  eciam  dixit  fe  in 
iudicio  agnos  ad  dextera,  hocdos  ad  finiltram  cifc  poflturu. 
g    ^d dexteramfuam.Dcxtcraeti  beacitudo  xtcrna,qua:f.Hi 
dtis  datur,finifiraelf  miferia,  qu^impijs.Nullaenimfor- 
macorporis  deus  finitur,&:  concludicur. 
h    Supra  ow.Hoc  dicic pp  incarnationcm  filij  dei,vc  etiam 
homo  fatlus  fuper  oes  calos  e(le  dicatur,  &  fuper  oem  crca 
turam,habcns  nomen  eius per  natura,  no  per  adopcionem. 
i     Subpedihuseiui,&c.  Pcr  pedes  plcna  fubicdio notat^quai 
omnia  merito  funt  ci  fubicd.^,quia  per  eij  faita.  Vcl,fubpe- 
dib.  Ambro.i.humanicacem,qu^  pcrpcdes  fignificacur.quiaij 
ficut  pcs  cft  infcrior  pars  corporis.ica  in  Cbrirto  interior  na« 
tura  eftbumanicas.etiam ,  quam  angcli  adoranc. 
K    Etipfum.  Poftq;commemorauitdignitatemCbrifti,adi 
nos  rcditjoftendes  cius dignitacem  ad  nos percinere.  Qjtai 
exalcauic  deus  Chriflum.  Ec  h^cexalcacio  eius  ad  nos  pecci- 
nift.quia  ipfe  talis  cficaput,&noscorpus,vtei  participemtl 
1    CapHr.  Aug.fccundum  dcicatem,quia  omnes  ab  ipfo  faSd.m 
Etiam  fecundum  humanitatcm  ,  qua  ciconiungicureccle^j 
fia  natura,&  gratia.TV^^w  deplenitudine  eius  omnei  accepimus. 
m     Tlenitttdo  eius.  Ambro.Quia  adimpletur  per  cos.tii  eni 
omnia in  omnibus  h2C,&  in  futuro.Idcm:Cum  ingreffi a^ 
confeflioncm£e6tuntgenu  Chrifto,  adimpletur,quiarec^ 
dcntes  vidcntffleuacuare  eum. 

n    Omniainom.  Quiamembranihileiconfcrunt, fedipii 
omniamembra,quiaeiusvircutefunc,quodfunc.     _ 

^CAl 


Diuifio. 


NICOLAVS  DE  LYRA. 

1  Vt  fciacis,q  fic  fpcs  vo.eius.  i.resfperata ,  ad  quam  vocantur 
credeftesttjux  quantoplus  co^nofcitur,tamoplus  dcftderatur. 
X  Et  qux  d\.^\o.\\cxc.i.hereditatisgloriofc.nam  ibimhildeficit. 
J  Et  qua:  fic  fupere.&c.  i.ad  ntspr£miatidu,efl.n.infinita,etftc 
fiipereminet  omnt,qunddceapot  cogitari.Quod declarat  vlterius per 
glorificatione  hominis  Chrifli  di.Sccundam  opcravonem,&.c.et 
frimo  exprimit  eius  fufcitationem,dicens,  Sufcitas  illa.fcio  eius  exal 
tationc  ad  patris  dexteram  di.Ei  con(^icuens,&:c.  &  exprimit  qua 
tuor  cboros  angeloru,cJi  hoc  denotans  tres  ordines,ftue  hierarchias  eo 
rioide,f.inferiores,medios,&  ftiperiores.  de  inferiori  hierarchia  vnu, 
cit  dicitur.Supra  omnen  principatum,&  trcs  de  media  hierarchia,& 
per  hnc  habetur,qHodfit  eleuatus  fuper  duos  ordines  inferiores. 
4     Et  o  mne  no.ptr  hoc  ofknditur^tpfn  eleuatusfuper  omnes  ordi- 


nes  fupremdihierarchiA.  Deiias.n.proprie  non  eU  nominabilis  aqk 
cunque  creatura,quia  eft  incomprehenfibilis  ab  ea,ftc  aitt  aliquid  « 
minatur  prout  abintelleSiu  appreheditur.  i  .Teriher.Tsl^ominafuntA 
tte earupaffionU,qu^  funt in anima,propter quod dlcitur.ii.propofi 
tione  de  caufis,cj,  caufa prima  eflfuper  oe  nomen,qi4od nominutur. ,  \ 
y     'Eton\r\\^{uh.{uh^c.c\\xs.vndedixitMatt.vlt.d.poflfHM'^ 
furreRionem-.Data  eU  mihi  onmispoteflas in  cx.ct  in  tcr.  j,jj 

6  Et  ipfum  dcdit,&c.  militantem,ct  triumpbantem. 

7  Qna:  cft  corpus  ipCiiis.fcilicet,myWcim. 

8  Plcnitudo  eias.fcilicct,cnrporis  mysiici  Chrifli.  ^ 

9  Qui  omnia  in  omnibus,&c.  iungatttr ,  flc litera. Tlenitudi 
eius  adimpletur,idffl,perficitnr,fuppleper  eum  .  Qjti  omnia  in  omnii 
bus,id  efl ,  per  Chriflum,quipet  virtutem  fii<e  deitatis  omnia  bona  il 
omnibus  operatUTm 


y55 


AdEphefios.      Cap.  II. 


A  A  r)D  IT  10. 

In  cap.  I.  vbi  dicitur  in  poftil, Deita$  cnim  proprie  non  cft nb 
miiubilisa  quacunquccrcatura  . 

Licct  dciras  fit  incomprchenlibiris  a  creatura,cft  tamen  notni 
oabilis  a  creatura,aIioquin  non  verificaretur  multa  de  dco  difta, 
cum  dicitur  Exo.  1 5  .d.dc  deoiOmnipotens  cflnomen  eius.Et  Exo. 
3.  denominctctragrammatondommus  Moyfi  dicw.Hoc tff  no^ 
men  meim  in£ternnm.  Dodores  enim  fanfti  aliqua  nomina  dc 
dco  diftadicuntfccundumproprictaccmintclligi.  vnde  Ambr. 
in  2.dc  Trinitate:Sunt  qu^ dam  nomina,quae  cuidcntCr  propric 
tatemdcitatisoflendunt,&  qusdam.quc  perfpicuediuinaema- 
icftatis  cxprimunt  vcritatem.Hxc  illc.  Ex  hocautem.quod  aii- 
quid  npminatur  prout  ab  intcUcftu  apprchcnditut,prout  allega 

tur 


J34 


tura  philofo.T.  Pcrihcr.  ncnhabetur,quoddeitasnonfirnomi-  D 
nabilis.Ied  cognominabilis,  prout  ab  inicllcau  3ppr.ehcnditur, 
vcl  proutadto  reuelaturin  facns  fcripturis.  finiilucrper  hoc 
quod  dicit  auftor  de  caufis  ,  quod  pnma  caufacft  fuumomnc 
nomcn,quodnominatur,non  exc!uditur,quinprimacau(a  no^ 
mmctur,  fcd  allcritur ,  quod  nomcn  primac  caufx  excedir  ahud 
nomcn.  Et  dc  ifta  matcria  traftatur  in  additionc  fuper  Exod.j. 
capitul,&:  fpcciahter  in  fccHndo,tcrtio ,  &  quarto  articulo,vidc 
ibid. 

Replica.  Tn cap. i .ad  Ephefios  vbi  poftil.  dicir dcum  proprio 
nomiiie  adzquatc  fignificantc  ipfum  innDminabilem  Burg.in 
ftatcum  nomine  retragrammaton,&c.quxcirca  j.ca.Exo.fom 
niauerar,qu3c  videibipenra(Jtan. 


CAPVT.     II. 

'^.  a"p  Tvoscimejfetisy&c.  Comemoratpriora,vcin  bonishu 
yii;  XZ»  mihecur,&  cercum  ficq,  fi  inimicis  hxc  cJaca  funt,  ma 
(1  gisamicisdabunciir,qu(gapofl:oIiisoprac.q.d.  Caputeftom 
^-  nis  ecclefis,&:  vefirum,  quia  vosconuiuificauiccum,!deft, 
quaniuis,eflecis  mor- 


j,  tui,velnos,quicrcdi- 
dimus  habemus  fpe 
i.  h2redicatij,&  vos,fci 
f  licet,cred!diftjs .  De' 
aucem  conuiuificauic 
vel  lefum  fufcicauit, 
&  cxcer. 

:  *  AMBROSIVS. 
Moifuos  dicit  ,  quia 
crrores  feculi  fequun 
tur.  Qiiidquid  enim 
ab  vnius  dei  profef- 
flone  recedic  ,  mor- 
tuu  habecur,  quia  ma 
nec  in  radicc  ex  qua 
i,  trahit  ori^inem  . 
4c  PRlMASlVS. 
Illis  vulc  oftcndere 
quancum  eis  bencfi- 
cij  fic  collacum  ,  Mar 
tmdelinis,Morie  pec- 
CJti  cocraPcJagianos 
qui  nacuram  tancum 
defendunc.  quancum 


,  -it  ChryfoftonHis.Vidcs,Quod  ncque  violcncia,nequc  cy- 

rannidc,fed  perlualione  alliciac?  concumaci.im  quippc  &  in 

obcdicnciam  dixic,  quemadniodum  fi  quis  dicat  iinpo'flura 

&  perfuafioncquohirs  accrahic. 

•j«  Primafius.  Filij  diffidcncixfunc,  quinoncredunc,& 

vnufquifque  illius  fi- 

A  P  V  T     II. 


a    5^01ini  ante  fiJem.   f  Nec  fclenles  mala  veflra. 
b    ^Diniitiendo.quiiubentur. 

T  vos  t  cum  c  ffetis  mortui  delidis,  & 

a    tAjerdoprohibita.  b     tScilicetjante  £deni. 

peccausvc<tris,in  quib  alKjuadoam 

a    TDe  alio  ad  iliu4  dedianccs,    b    ^Conucifationem.qu.T  vos 

.  ■  ,  '..,-■■..  a)!icit.  t  Et. 

bula'ftis  recuivdum  fcculummudi  hu 

.  a  f  Aoliucideoercp:i  flinr  r.iiti  eieptcii.  b  fi.  quihctpo 
teiiatem  in  hoc  aere  c.iiij.nnib  nunc  cum  kcminib.in  inudo,& 
quia  itj  vicini  n  ibis  tuct  fpus  inuubiles ,  nr»g's  funt  tijnqndi.* 


b  ius,fecundum  principem  t  porefiatisacrishuiusfpiritus, 

C    a    TPrincipes.    b    TQuantum  dcus  finit.    c    f  Quidiffiduntde  «ci.iis,  velde  qubus.i.  quorum  fa-   7 
.  lutediffidimus.  d    1  j^eccaus.    e    ^  ludM.fc  fJemcs.    8 


9 

10 

II 


S 


,  P  j.  1  J^eccaus.    e    ^  ludM.fc  fJenicj. 

qui  nunc operarur  in  t  filios  diffidcntix .  In  qui bus  ,  &  nos 

a    lAgentesviMinnoftram.  b    IConoiiTccnriis.quici  c.-.riie. 

omnesaliquanddconuerfatifumusin  defidcnis  CHrnis^io 

a    ^Eti.im  aOu    b  TEa  in  quibus  caro  deleftatur.    c    5^VoIuntate.    d    Ti.eam  "uiluscaibnon 
deleaatur,fcdanunacogitat,vthaeieticiprauitates.  e    tNnsIuda:i. 

ftraj,facie'ntcs  volutatem  carnis^etkogita^tionuin,  t&c  era'- 

a    t  i.per  partes.    b     1Deb'torc5.    tPcr  originali  peccatum.     c    t  Aeiefwt  i»*r.a: .     d    IGfntilej. 

e    fQuamuitefletismormi.Deus.&conuiui.    tNoii  jIius.  f  f  vhiia&aauai.a.c^  onginaliadanittir.    -^    

mus  natura  nli j  ira;,ficut  &  cajteri.  Deus  auce,qui  diues  cft  '4  credic  in  fihuai ,  non 

^  15  habctyicam  ,  fedira 


lius  cfticitur  ,  qucm  " 

imicacur,  finc  quo  di"< 

gnuscfijquomodofi 

lijira-j&aiortiSj&ge 

hcnna:. 

f    Et  eramusnat.  acfi  Aiigiift.Iibr./.' 

ch.  Cum  h.xcpr;.di.  ^v^P^^^^^^^^^^ 

6ta  tuerint  in  nobis,  i^.inioan.  & 
non  defperet  gcntilis  inpfa.  jr-i»» 
quin  par  ludsis  fiat.  87,-ioj. 
g     Fiiiiirtf..  Augufij- 

nus.  Cumiradcina^^c..ipotefta, 
icunturmorcales,g.a  cftatri»,  qui 
peccance  Adam   vi-  eiirpititus. 
tium  pro  naturaino-  Ifi'i[scontu- 
lcuit.Tcnebafenim '"'"''"'• 
iufia  damnatione  ge- 
nushumanum,  &:e- 
rant  omnes  natura  fi- 

12  I.jira;.  Dequaiiadi- 

I j  cic  dominus,C^i  non 


ratio  non  habet,&:  dicunt  fidem  ex  natura  eflc.  Qnid  cnim 

Jwni  potefi  morcuus  ftccre? 

1j    T>rina^c?».fciIiccc,Becl2ebub,qui  efi  princcps  maligno- 
rum  fpirituum,vcl  intranfitiucprincipem  fpirituum.Pnnci 
pem  erroris  dicit  fpiritum  acris,  in  quo  dominatur. 
j  c    ^em.Caliginofus  aer  infernus  cft  dxmonum. 

.  d    ^p/mw.ideftjfpirituunijponiturenimgenitiuusfingula 
risproplurali. 

,0  c  Operatur in  filios  rf j^.Quid?  nifi  opcra  fua  mala,&  in  primis 

17  maxiroe,quia  ipfam  ditiidcntiam,  &  infidclitatem,qua  finc 

inimici  fidci,  pcr  quam  fcit  cos  pofie  mundari. 
^     Anguft.  Iniquam  ergo obfiinationem  cum  dcus  plcrun- 

quc  facerc  dicitur,non  inftigando,  &  infpirando ,  fcd  defe- 

rendo  facit,vt  illi,idcfi,  fpintus  maligni ,  opcrcntur  in  filijs 

diffidcnti«,quod  dcus  iufte  permittit. 

'.         ^ Chryfoft. 


■5 

dci  manccfuper  cum 
non  aic,  venic ,  fcd  manet .  Cij  hac  qiiippc  ira  omnis  homo 
nafcitiir.Ipfaeft  illa  ira^^^um  qua  oes  nati  iiimus,cui'nafccn- 
do  hasrimus .  Ira  dc  propaginc  iniquicacis,  de  maira  pcccaci.  I°*"'5'^- 
Aug.in  Iib.rccra.  Nacuia  hominis  verc  ac propric df ,qualis 
fine  vicio  ab  inicio  primum  condica  cft.  Tranilacc  a'uc  verbo 
vtimur ,  vt  naturam  dicamus ,  ctiam  qualis  nafcitur  homo. 
Sccundum  quam  locucionem dicicur  hiC,Eramus  na.&c.  Au 
giilt.  in cnch.  In  hac  ira  cum  crfent homines  canco grauius, 
iSipernicioflus.quantomaiora,  ^c\  plura  infuper  addidciac, 
ncccITarius  crac  mcdiacor,  &:  rcconcjIiator,qui  hanc  iia  fin- 
gularisfacnficij.oblacioneplacarec . 

•J« Cliryfoftomus.  Exacerbabamus ,  &:iricabamus  dcum, 
hoccitjira  ipfacramus,  &:  nihil aliud .  Qu^emadmodu  cnim  _ 
hominis  filius  exiftcns  natura homo eft,  ua  <S<:  nos  quemad  ^ 
modum  ,&:ca:ceri. 
^_^ ^ ^  a  Conuiuifi» 


N  I  C  O  L 


A  V  S 
C  A  P. 


D  E 
II. 


L  y  RA. 


m. 


T  vos  cum  e(Iccis,&c.  Hic  confequenter  apoflolus  in- 
ducit  Ephefios  ad  gratiarum  aSiionem  comparatiue.Op 
pofita  enim  iuxta  fe  pofita  magis  elucefcu/lt ,  propter 
^nod  apdflolus  comparat  dignitatem  liatus  ad  qucm 
Ephefiifunt  vocati,  ad  vtilicaie  flatus  vndefunt  voca- 
tiyn ex  huius  confideratione  ferueniius  infuYgant  adgratias  dgendti 
Ow.Er  diuiditiir  in  duas  partcs  fecundum  duas  comparationcs.fecun 
dafonitur,ibi.Proptcr  quod,&:c.T  rima  autem  cemparatio  efl  mor 
tii,^  ■pitx^quia  prius  fuerant  in  flatu  mortis  culpx ,  &  difpofiti  ad 
wo«ei»  gehcnna ,  &  vocati  erant  ad  vitam  gratia ,  qux  difponU  ai 
TilamgloYi£,&  hoc  deducit  apoflolu^  fatis  difufe,di. 
I    Et  vos  cum  cf mo.;»f r  culpam. 

lii:\\d.)<i.quanttm  adpeccata  omiffionif. 
Htpcc.vcquantum  ad  peccata  cimmiffionls. 
In  quibus  aliquan.am.  p^ncedendo  depeccatoin  prccatum. 
Secundum  fcculuni,  idenjconfueiudincm. 

6    Muiidi 


€  Miindi  huius.idefiypcccatorum  huiws  mundific  loan.  i  .Mun 
dus  cum  non  cognouic . 

7  ■  Sccundum  px\n.^o.ze.\\u.idefl,fecundum  yqluntatemprinci 
pis  dxmonum  in  hoc  aere  caliginofo  habitantium. 

8  Spiritus^qui  nunc  opc.in  fi.difB.  qiufi  duatprinceps  ipfe  efl 
fpiritus,fcilicct,malignus. 

9  Qiii  nunc opera.  ideUfuitvoluntatem  fu  vn  in  illls, qui  non 
ponuntfiduciamfnam in calefiibns  bonis,fed tantuni in  teircnis. 

10  lnquibas.idefl,interqms, 

1 1  Et  nos  omnes,&:c.  ea  fequendo,&  licet  ^piflolus  effvt  vir- 
go,  (vtdiCiumefl,fupra  i.ad  Cor.S.)  tamen  iu).gufccHmeis,vt  me- 
liusrecipiantur  verbafua,  &  quia  anteconuerfiDin,riifecHtusefl(ili- 
qua  carnis  dcfideria.  dicit. 

1 1     Facientcs  vo.car.iw  peccatis  camalibus. 

13  Et  cogi.inpcccatisfpiritualibus.    ' 

14  Et cramus  natura  filij  irae.  id(fl,natiin  peccato  originaU,q$ 
dicitur  peccatum  naturalc ,  inquantum  contrahitur  a  parentib:'s  ex 
cerruptione  naturx  .  Confequenter  oHendit  gratiam  vocantis  dci,di. 

1 5  Deus  autem,qui  diues  ci\,ideft  copiofus. 

1    In 


53T 


Glof.ord.&  Nicolai  dcLyra: 


53^ 


^  a     Ce^-%m^tMit  nnsMcX  nos  ludzos  fimiliter,&:  vos  Genti- 
j\  lr$,&  hoc  cft  ciHU-,  gratia  vos  jjcnccs  cftis  faluat^ .  Et  vtrof- 
(jucc»'nreri)rcit.iti;c. 

^  Quyfoftomus.  Vidcsquod  omnia  dcChrif^offCun- 
dumcarncm  dicantur  ?  Vidcs  cxccUcntcm  luagnitudincm 
potcti^  ipfius  in  nos, 

•    f  Nnn  propttr  meiiram  no  >(um. 

in  mifcricdrdia  proptcr  t  nimiam  charitatem  fuam  qua  <Ji- 

a    lUdzos.Tclgcntet.    b    ^Nonmo4opo!li|uammfti,red  &  cum-   5AJ  rimilitudincmChiU 
lti,S>:  hoc  pei  (tiiiam  Chriiti. 

*  lcxit  t  no*s ,  t  &  cum  cflcmus  mortui  pcccatis,conuiuificauit 

■     f  Sicut  no»  li>4«i.     b    ^CumCluiilo.     c    1  r»nquam  pericfkum  cnuiicui.quod  futu.um.  Ilamfpe. 


qui  crcdimui?  Mor- 
tuosirx  ^iosviuif! 
fMuhaM.  cauit. 

h    CQnfcdertfeclt^&c, 


t  w».  fsion  |nanitcr,fc'd  fi- 
dclitcr  iam  comprf- 


\  «uimcius 

tatfaitliNquod  futu- 

rum  cflTe  non  dubi- 

tar.Ccrtccnimincj 
I  iMer  mIc-  kHibus  Chriflus  la 
4««.  i;.dcr,n6dumautcm 

nos.  Scd  fpc  ccrta  tc 

Bcmus. 

c  SttfCHCfiicntibnf  4« 

b-tndamei^irctct.  Au- 

iuftinus,&:  Ambro- 

lius.  In  futurocnim 

ifj^culu  apparebit  do 

num  dci,  in  rcmune 

tatione  crcdcntium 

ouodoculusnon  vi- 

ait,nec  auris  audiuit. 

Et  ha:  funt   abun» 

dantcs  diuitia:,  vc  ta- 

^im  detur  quantum 

mcnsinucfljgareno 

potcft. 

d  Eihoc  nonexvohis,&c.  Auguf?in.Nefortcd!cas,prome- 
}  i .&"i'rb.«Thy  tui  idcoacccpi.Nonputestcpromercndo  acccpincGratia 
f.i>^r«».libr.dc  praccclTit  menciim  tuum,  non  gr.itia  cx  mcrito,  fcd  mcritu 
prijcttiiu.  «c  cxgracia.Naili  fi  gratia  ex  mcnto.emilh  no  gracis  acccpifti. 

Oinnia  mcrita  pccdit  gratia,vt  dona  dci  conLquancur  me- 

rita  mca :  Et  nc  quis  alitcr  intclJigat  proptcr  arrogantcs,  Sc 

fuam  luftitiam  confticucrc  volcntcs,  planius  apent  fubdes; 

Ipfiuscnmi,&c. 

e  \}^e  qu.s  'lorietur.  Auguftinus.  ad  Boiiifa.Non  hoc  idco  di 


nefortt  (juis  ext^^Uaiur,  cur  hoc  dixerit,rationcm  rcddcs,  ipfmi 
enim  futHHS^inqaity^^^mentwr-tCreatiin operiljfis  fc(ii»ns*Qiiomodo 
crgi)  noij  cx  opcrib  ?  Scd  audi,&  intclligc,non  cx  upet  ib.di 
^um.tanqua  tuis,in  tcipfo  fibi  cxif}cntlbus,fcd  tanqua  his, 
iu  tjuibus  tc  dcus  finxiCjideftjformauit,  Qc  crcauit.fiiigimur 

crgoin  opcnbusbo 
nis,non  illacreacio- 
nc  qua  homincs  fa- 
^tifumus  ,fcdcadc 
quadiccbat,  Corwtt;; 
dum  crea  in  me  drus . 
Crcamur  in  opcri- 


nosinChrirto,  cuiusgratiac(tislaIuati,ciconrcfuicitauit,&  ^    busboms,  quxnon 


c    lu  hic  in  fpc  iccit ,  «t  in  le 
cmpleict. 


Viiudicct.    Pet  hoc.quod  etUi  III  Chnno.    b    lafidcChiifti 

confcdcrc  fccitt  in  cxlefbbus  in  Chrifto  lefu ,  ut  oflendcrct 

a    In  d  e  iudici>,vcUd:'o,vt  pnilciis  noAiit.     k     Don,  gtati.\  2bund:intia  . 

in  fcculis  fupcrucnientibus  abundantes  diuitias  gratix  fua: 


1  Qiiodoculus  non  vidii,necaiuisaudi«it,vt  tintum  deiur  ,  cjuantum  mcns  inueitigaie  non  poteli. 
p,ta>.  Eiuj.  Nonroriitit.  b  Flurquam  digni  ,  vel  fuper  intrlle^us  nollros,  (]uod  plrnc  upeie 
requimui      e    Exiilcnre».        d     Inbonitatc.   ^e     Pi.tguaiite  ,  idc.i  gtaiuiiadei  volurtatr. 


in  bonua'tcluper  nosichrifto  lefu.  Gra'tiaenim  eftisialua- 

•    Qmii  coopeiatui  fitics  buiu  dei  Tolunuti,vcl  giatix.    b    idell  Kdct      idcli  vi  {latix  nolUz. 

d    Fuie  non  uaiiim  ex  npeiibus. 
k  C|    .  T>v     •  •  I  d*^ 


.  ti  per  fidcm,&:  hoc  non  cx  vobis .  Dei  enim  donum  cft,non 

a    Nritio.     b     E.xtol!atui  de  opeubui . 

cx  opcribus,  vt  nc  quis  glorietur .  Ipfius  cnim  fumus  t  fadu- 

^  Pct  Chntlum. 

ra ,  crcati  in  Chriftokru  t  in  opcribus  bonis ,  qua^  prac- 


Ki.#*.b. 


B 

Xnchi.c.3e.& 


iN[|.C-t« 


a  Antcqiiam  ad  ea  furgeie  pofletis     b    Non  »t  conhii  gratis  dei.ocioli  /iinus.    e    ideil.Quia  harc  bo- 
naadeo  h»betis,nicmo.clio  vt  iuagisgtati.     i.quiahot habciis.     Vt  fciatii  omiiia  cflc  agratiadci' 

-       •  b 


prarparauimus  nos, 
fcd  nos  prarparauit 

7  dcus,  vtinillisam- 

8  bulcmus . 

9  4<Ambrofius.Om 

10  nis  gratiarum  sdio 
falutis  noflr^ad  dcu 
rcfcrcndacli,qnimi 
fcricordiam  fu.ino- 
bisprxfiat,  vtreuo- 

^  ^  caict  crrantes  ad  vi- 
'2  tam,&nonqua-rcn- 
ij  tcs  vcru  iter.  Idcoqj , 
non  dt  glonandum  | 
14  nobis  in  nobifipfis> 


_    ,|.  \,     i  lyc  Y**' ^i^^''"c*Hr  •  ^au^uaiiiiua.  uu  x.y^'iiiiu.i -^v^ii  iiw\^  luvv.^  \.tt 

lJ«.  *  '*^      '■"• '  ^^^^  opcra  bona  piacogitationc  facta  frunrcncur,  cum 

itf.ittii.i<.  dcusrcdd.itcuiquc  fccundum  opcraeius,  fitqiicglonadci 

Ratn.i.  opcranti  bonum,fcd  quia  opera ix  gratia ,  non  ex  opcnbus 

-  grana.Bonu  igitur  cfi  hommijVtdc  vinbus  arbitnj  fui  non 

{  A.«c.if  .c.  prxfi,,yi3j  ^  q^„3  ,|]p  ^  qi),  putauit  finc  cius  adiutorio  fi-  poHc 

cufiodire.quod  dcdit.profcctus  in  longiiiq^iia,&:  viucns  pro 

digetundaconfunipfit,&:  nijfcriaaccritus,  &:  in  fc  reucrfus 

dixit ,  Surgam,  &  ibo  ad  patrcm  mcum.quam  cogitationc 

bonam  non  habcret,niii  6i.  ipfam  iUi  in  occulto  patcr  auic- 

ticordiirimus  infplraffct . 

Iih.iegratia     •JtAuguft.Vidit  apolfolus  putarc  poffc  hominem  boc,ita 

*.U,arl>i.c.a.  didum,qualineccflananon  fintbonaoperacredentib.  fwd 

cis  fola  hdcs  fufjiciat,  ic  rurfus  poflTe  homines  de  bonis  ope 

ribuscxtolJi.vclutad  cafaciendafibifufficianc.Moxitaque 

Q  addidit,  lp/iusenimlumusfigmenium,creaiiin  Chri/tojefu  in  operi 

bui  h(inis,tjuje  praparauit  deus,  vt  in  illis  ambulemus.  CJuid  ctt  hoc, 

qudd  cu  gratiam  dci  commcndans  dixiflTet,  ^^m  ex  optnbus, 

ne 


15  fcdin  dco  ,  qui  no5| 

parauit  deus ,  vc  ia  ilhs  ambulemus .  Propter  quod  me  J^'  [^g^c^lefirper^fidcj 

18  Chrifli  ,adhoc  ,  vt 
bonis  opcribuscxcrj 
citati, qua: deuS  nobis iam  rcnatis  dccreuitjpromifla  mcrcaj 
nturaccipcrc. 

f    Ipjiui  enim  fumus  faUura^ereat  m  Chriftohfu,&c.^cvi\c  dctj 
gloriari,quia  nos  crcati  in  fidc,  &  in  operibus  fumus  tavi.l:ura| 
idcf},opui  eius ,  vel  fumus  creati  pcr  f.iduram,idcft, cpcra 
tionem  cius,Sd  ira,  ncc  dc  opcribuspcr  fidcrn  glorianduml 
cfi,cum  fidcs,,&  omn la  cx  gratia. 

g     il^^ prsparauit  di us,vt  in  iUis  ambulemus.  Hic  cft  pdcflina- 
lio.quia  pdtf^inatiocft  gr.1t12pr2parat10.gr.u1a  eft  ipfa  dol 
natio,qua:  eft,&  ipfiiis  pia:dcflinacionis  eflcdus.q  prsdeftij 
natio  fiiic  pra;fcicntia  cfle  non  poc,  Poteft  aut  cflc finc  pra 
dcftinationc  pra:fcicntia  ,  prardcflinationc  quippe  deus  ea 
pra:Liuit,qu.x  fucrat  ipfe  failurusjpr^fcire  auc  potcns  cft  f 
qu^'  ipfe  non  facit.ficut  quccunque  pcccaca,quia  etfi  funt  (_ 
darH,qu^  ita  pcccata  funt,vi  fint  et  pocn^ pcccatorum  vndc 
didum cii:Tradidii eos dtus in reprob-.m fenfi^m,&c.non  ibi  pcc 
catum  dcieft,fcd  iudicium  Prcdcftinatio  ergo  dei  in  bonc 
cft>ciufquecfledusbonus  eft.  llle  itaqueopcratnrhomini 
bonum.&cuftodit,  qunncommutabiliter  bonus  cft ,  fcm- 
perqucrab  illo  ficri,&  perfici  dcbemus  ci  inherentes. 

.j^V.mnafius.Pr^parauit  dcus  in  pr^fcientia  fua,&:  nunc  ( 
dic  pcr^irjtiam  fuam.vt  fccundij  nouumhominem  ambt 
lemus,idcft,pi"9deftinauit,pr9deftinatio  finc  pr^fcientia  cf«| 
fc  non  pote.ft . 

h    Vropter  ^h'od.Vt  fciatis  omnia  effc  a  gratia  dci.  Contuk 
rat  Iudcos,&:  Gcntes,c^  vtriq;  fub  pcccaro,nuc  oiidit  Gctc 

#fui(' 


NICOLAVS    DE    LYRA. 

1  Jh  mifericurdia ,  quia  proprium  eius  eft  mifercri,  &  parcere. 

2  Trop:er  nimiam  cha.fuam.8i.  non  proptcr  merita  noftra. 

)  CuotefftmHsmort'npcecatis.moAo^xxA\(\o.  4  Conuiuifi. 
nos  in  Chrtfl.  nos  fibipct  fidem  formatam  incorporando. 
5  C«/i.j^rtfU<i,cJrf.  fcilicer.mfpe.  6  Etconrefufcita.fimili- 
tcr  in  fpc.quia  refurreftioChrifti  eftcaufanoftrxrefurrcftionis 
fiiturx.  7  Etconfi.fc.  in  fpe,quzeftcertacxpeftatiofurur« 
beatitudinis.  8  f « oyj*n<ier«  i»/cc»./v^fr«c.  id  eft  curricuhs 
aniiorumvfqueadiudicium.  9  .Abundantesdiui.&c.  Hzc 
cnimomniafucruntoftcnfain  Chriftircfurreftione ,  quafuit 
■rgMmentis  muhis  dcdarata.Aa.i.a.  Inmultisarf^xmentisappa- 
trns  eii,  &  ««ui  afcenfioncoculis  etiamcorpiralibu.sconfpeaa. 
Et  h«c  onmia  iterum  fuerunt  declarara  pcr  apolloiorum  doftri 
rain  aperiis  miracuiis  confirmatam  .  ideo  fubdir.  10  Grati* 
eni  n  eiUsfal.f^erfi.  {.  (  lirifli,&  non  pcr  lcgem  Moyfi.  1 1  Et 
boc  non  ex  vo.  quia  principium  credcndi,&  omnis  opcris  mcrtto- 
iii  «ft  a  dco.Videntium  cnim  miraculum,&  audicntiij  cunde  fer 

ttyncro  vou*  «cciii  rooms  a  dco ,  alici  vcronpn,ideQ  dicii  Sai- 
.     -.'■  uator 


uator  loan.  6.c.  T^emtfpote/I  venire  ad  ttteytii/i pater^qni  mifit  mc 

traxerit  eum, 

II     Ft  ne  cjuis. dc  piopriii  mciitis. 

I)     Jpfius  cnimfumus  fa£lura.  in  cfTe  naturx. 

14     CrM/i  ;k  C/yr/^o.  incflcgratiae.  -  i\ 

i  j     Jn  operibus.  ideft,ad  bona  opcra  fa.cicnda. 

16  Q^ttpriipdranit.  ide&,dtfpo(uit.. 

17  ytiniUs  ariibu.  de  vittute  in  virtutctxi  adbeatitudinc 
confcqucndam . 

18  Vropter ^nod.  Hic ponitur  fecunda  coft.^par3tio,qu«  eft  cx-iitiili< 
trancitaiis  ad  intrancitatem  ,  &  primo  ponitiUrhiccomparatio. 
fccundoinfcrtur  intcntaconciutio.ibi:  EigoiarK' nonefiis.  Ctrca 
primum  fcicndum,  quod  Gcntilcs  diccbaniureA^^tranci  triplict 
ratione.  fciiicct  quiaadcocrantfcpararipcridololaCridm,&  pci 
confequcns  fecunJo  a  pupulo  Jfr.icl  quantum  ad  ioiiu">iunicatJo 
ncm,  qui  erat  cultor  vmus  dci ,  &  tcrrioa  ipc  promiliioi.ium  A- 
brahz  fj^Varum  ,  &  femini  cius  .  Per  vocationem  autcm  ad  fi- 
demChriftifuntiftistribusincorporati,  &hoceft,  quodoidt 
apoftolus:  Trofter  juodmemmi eji^te,  lanquam  grati  de  bcuefl 
Ciisdei,  ' 

"*  I     ilHod 


^i.<. 


b7 


AdEphcfios.      Cap.  U. 


J.?^ 


'^  fiiitTc  ind/gnforps ,  &improperia  Indforum  pprpeflas,  vc 
A  niodoarqualcsludjis,  rr.agislirtobnoxijgraci^dei. 

^^  Ambroiius.  conr>monf tgcnccs,  vrrciiiinifcenrpsqnid 
fucnnr,  (erant  enini  carnalcs,vi:  rinc  fpc,niillam  promiffio- 
nis  coionem  habentes  ludarorum  jn  Chrifto ,  lud^is  cnim 
promiHiis  cratChri- 


ihis ,  non  gcntibus,) 
propenfius  gratias  a- 
ganc  deo  pcr  Chri- 
fium,  qui  niiiencor- 
diafua  fccir  illos  par 
cicipes  fpiricualiuin, 
cum  cflcntcarnah^s. 

•a  PRiMASivs. 


dicft,  quod  in  illainlfraelisnobilftatemnosaicxcric,  fcd  D 
quod,&  nos,.S<:  illos  in  maiorem  exrulcrit. 
d     T ■metem.  i,ohnacu]um  liinc cx ]rge,indc cx  idololacria. 
Ambrofius.  Maccriaeftcongcries-fipidum  liner(j'incn- 
to,vc  fic  circa  horcos.Parics  crgo  maccn^.g.  facilc  dcffrucrc 

tur  vcnicnrcgracia. 


b  f  In  c.irail  bus. 
6 


f  Ante  eonu«fii^nem.    a    f  q,ualf s  geniti  veteres  pecc«tote5,dcgentes. 

mores  eftote,qu6d  alicjuando  vos  gentes  cratis  in  carne.qui 

^lmmuntlitia.  a    t.Et  non  vcre  cil .     b     ^Non  rjxriti). 

dicebamini  pra:purium,abca,qua!diciturcircunci(ioin  car- 

a    INonadeo.     b    tEtinemotesellote,(jnodvos,q  i  nunc  talej-.     1M.iIo.     c     •'PioimCsioneCluiili, 

qu.t  iirlat  luiiiis. 

ne  mn'nu fad-a^qui  cratis  in  ino  tempore  finc Chrifto',alicna 

a     ^Quibus  ann  ctutebanturludai.     b     ^Si  Jegeir,&ptophcias  r.  ccj.i Vs.     c     IFratis  s.^ucnticii, 

d     t  'de  !  I"i;ii  Moyfi,  &  iTonlietariim, 
b      I    I        r    C  j^    0 


,iH.  Comemorat  iilasde    b  ti  a+cdnuer/ationc  ifrael ,  et  t  hofpftcs  tefhmentorum  pro-  9 


12      ^  Scdulius.  Ipfc 
I  j  foluit  mediu  paric- 


<    1  Fafts  iilus  Abrahx.vt  de  a:terna  harreditate.     b    5Erati$.     c    ^Dei  notitia.     ITamnulo 

miflicni.s  fpem  non  habentes  ,  etllne  deo^^in  hoemundo.  u  flfudo  pariete. 

a     lln  temporc  graiix.  Per.  A  deo,&  ab  IIiaeI,nonliicn  ll-d  mcrito. 

Nunc  autem  in  Chrifto  lefu  vos,  qui  aliquando  cratis  longc, 

a    Quamuis  er.Ttis  lopgctamcn.  i,  Deo,&  non  carnalibusl,  fcd  fp  ritualibus,  hKii's.  idefl  per  Chiiturn, 
lcd  nr>n  quoquo  m'jdo,fed  in  f.inguine  ChrilU.  c  Intet  nos  Iiidios,  ftilicct,&gente3,&  di.u. 

fadt/crtis  prcpe  in  fanguincChrifti  •    Ipfcenim  cft  pax  no- 

a  Vtruncjue  populum    b  In  fide,&  moribus.  c  Quia.     Porhocvmuit  .  d   ObftacuIum.<]uod  crat  in 
terhos  duospopulos.  e     Qiiianon  .labilis  ,  ncc  alicuus   tobor  s  . 


pte  quanca   ignobilitace 
U     ad  fummaregni  pcr 

dudifunc,  vtnofinc 
.  ingrati  ci,  qui  hocil- 

lisgratia  fua  pra:fta- 
j^rc  dignacuseft. 

a     ^li(}uando>os.  Irj 

quibufda  codicibus 

repcricur  fcripru  clfc 

qui  ibi,  vos  qui  Gen- 

teseracis,&:  fecundd 

".hoc  fufpenfiuc  legi- 

•turvfq;  ibi:  l^mcau' 

tem  In  Cbriflo,&c.  co- 

dem  camcnmanen- 

ic  fenfu. 

b    Hnl^ltes.  Hofpes 

quafi  hoffij  pes ,  co 

quod  cfi  fufcipieba- 

turindomum,  ponc 

bat  dominus  domus 

&  qui  fufcipiebatur 

pcdcm  fuper  hofliiJ, 

&  datis  dextris  iura- 

bic  ,  quod  pacificus 

clJct  ingrcflLis. 

C    U»iffcitvtraquey>num.  IpfeenimcftlapisanguIaris,iquo 

duop>ipuli  tanquam  pariccesdediuerfoangulo  venicntcs 
^  iibimctquifiin  pacisofculo  copulantur. 

iiCHRYSOSfOMVS.Quideftvtraqucvnumficri?N5 

dicir. 


qu.T  &  lcgcamouic 
&  coi%i  Gecium  ab 
idolohtria  coucrtit. 
Mcdius  vero  cr,it,vc 
neuccr  populus  alte- 
ri  concordarcc.Stan 
te  aucem  hoc  pnrie- 
tc,eraciimicici^'ira 
&inu;dia  intercos, 
10  quarabolitafuncdc 


14  tem  IfraeI,idclt,ob 
ij  fcuiicaiem  vetcrii 
i6  prophecarij,&om- 
ly  niaanciqua^lcgisa- 

ftra,quifccitvtraquevnum,etrme'diumparietemmaccric,  '»  fXVS'.'""; 

**  a    EtfCihoc.  b  Airuinp;a,vel  immolaia.    e  Exponit  pat  etem  quantum  ad  partem  ludxormn  ''  .,'         '  ,  '        nnec 

d  Qiiantum  adea,qusmandabat,  ideli  cjrnales  obferuar.tias  ,  non  quaitum  ad  verit»-    20    reCOttalltC  arHoOS^&Ct  rUU. 
teni.quampixlignabat.  e  Piarcept^s  cumgeiii,  quasei:  rationcfunt.  ..     "Pirir    t\irf"n    iiir/..i- 

oluensrinimicitiasincarneiua,iegcmmandiitorutdecrc-  j^j^  ipfAs.vcainboscpa 

a  Populospiius  diuifos  peilegemconiungat  in  fide  eius.    b   Ambto.  fcfolo  ,  aliuiide  non  eit  nouita».  Cllict  dco  DaCri 

tiseuacuans,  vtduo's  condatinicmeiip{o,  in  t  vnd^nouo  ^    '^  ' 

a  Deiliuftis  iniinicitiis.  b  Pofitos.  c  Ecclefii. 

c  hominefacfcns  pa'cem  ,  vt  reconcilict  ambo^^s  invnocor- 

a  Per  hoc  conciliat  dco,quia  propeccato  fe  obtulit,&  per  euangeliuinilluminauit. 

f  porcDe'o,  per  cruccm  interficicns  inimicitias  infcmetip-  2,^  qu^intcrdeum,^: 


t  Jnterflftiiim 
m-.ceiix    ai- 


24  f     I'tfemetipfo.Non  tmvnonoiiQ 
2y  alitcr,  quapercru-  homiaem. 


iS  cem,id  cfi,morte, 
27  icerfccic  inimicitia 


I 


a  Feraflumptam  humamtatem  appaiens.  b  Ei  fi  non  in  fua peifoni ,  fed    Inapoftolis.    c   Addeum    ,«    hominCS   idcfi  PCC 


A  deo  .  quia  idoloiatra:,  &  fine  lcge. 
d|  .    -  — 


lieiiperfc,  dGentibus 

g  fb.  Et  venfenseuangcliza^^uit  pacemvdbis ,  qui  longcfui- 

a  Et  ideo  m^gis  giati.  b  ludaci8,qui  vnuindeumcolebant.        c  Quod  paccm  fecit  offe- 

Ctui  indicat.quia  ambn  hibemus  facuitatcm  accedend' 


fti's,&  pacem  his ,  v^uiprdpe .  quoniam  pcr  ipfum  habcmus 


JJ 


cacadimific .  0;n- 
nibus  enim  profe- 
cit  morsS^iluatoris. 
&lon:iefmIlt>,&pa^^f^^^^- 
cctnhis,riuipropc,etc. 
ALigufiinus.Siaf 
fc£lu  amas  dcum  propccs,  fiodifti  longccs. 

•jiAmbrofius.Mandauit  pra:dicationen)  quaomncscon- 
uocarencur  ad  dcum  patren'»  in  vniote  fpiricus  fcifladifcor  ^ 
dia,vt  liuc  Iuda:i,(qui  propc  io  dicuntur,quia  ipforum  patri  ^ 
^  bus 


m 


I 


NICOLAVS    DE    LYRA. 

I    ,Quod  aliquando  vos  Gences.  idefl  Gentiles, 

X    Eratis  in  Cirnc.idcfl  carnaliter  viuentes. 

j    Qui  diccbamini  prxpucuim.  idcfl,'ncircuncift. 

4  Ab  ca.qui  dicitur  cnciinciiioyScc.ideJl,diilinlIiy&fcpara* 
tiaf^pnlo  ludaico  circunci/o . 

5  C^iii  cratis  in  illo  temporc  finc  Chrifto,  ideflfinefiie  Chrl- 
fiitnotific  autem  li4dxi,^uia  eademftdesfutt  pairum  veieris  leflamc' 
tiy(}ua  &  nouitdiffcrens  tamen  fecundum  implicitum,&  explicitum. 

6  Alicnati  a  conuerfatione  Ifrael.  Inhibitum  entm  eratpopulo 
Jfiael  contrahere  cum  Gentibus  amicitias,&  connubia. 

7  Et  hofpites  teflamentorum.  idefl  aduena  teiiamenti,& «- 
tranei  a  tedamento  no.&  >e. 

8  Et  fine  deo.  fcilicet  vero.nam  etant  idololatrix  dediti, 

$    Nunc  autcm  in  Chrifto  lefu.  ideflper  Chriflnm  lefum. 

10  Vos,quialiquandoeratislonge.  afalute diSiatripUeira- 
tione. 

1 1  Fa<fti  cflis  prope  in  fanguinc  Chrifti.  idefl,per  pafjloncm 
ipftnstcuiui  efficacia  infacrameni»  baptifmi  vobisefl  ,plenarie  com- 
fnitnicata . 

U    Ipfe  cnim  pax  nottrn.  fcilicet,efeUiue. 
ij     C^ui  fccit  vtraque  vnum.  exludais,  &  CentiUbtts facient 
tinumpopuUm  Chriflianum . 

»4  Et  medium  parietcm  maccric,foltlcns./rfen,t«/«i  ynita 
*ii  obflaculum  remouens,  quia  remouit  a  Gcntilibus  idolol*triam.,qui 
abhorrebant  ludai ,  &  a  ludais  circunciftonem,  quam  deteflabantur 
^entiles. 

I)  InimiciviS.tjuafldicatpcrbocabHulftiHimfCitias^quxerant 
Uier  6entiles,&  Judaos. 

ifln 


16  In  carne  fua.  idesl,per  immohtionemfua  carnis  in  cruce^pcr 
quam  deilruUa  ef j  idololatria,  &  ccfautrunt  legalia . 

17  Legcm  mandacorum. idefl,legem Mofuicam  quatum  ad ma 
data  caremonialiay  &  iudicialia. 

18  Decrctis.fcilicet,euangclicis. 

1 9  Euacuans. remo«(4(<o  onus  caremonialium,&  tcmperando  ri" 
gorem  iudicialium . 

20  Vt  d  uos.  fcilicet  populos  Gcntilcs,&  ludaos, 

a  I     Condac  iu  fcmccipfo.  ide[i,fibi  incorporet  perfidemforrrfa- 

tam, 

aa     In  vno  nouo  hominc./«/e/?,/»  vnum  notium populum.Tarti' 

cipatione  enim  vnius  fpeciei  plures  homines  funt  vuus  homo  ,&eo- 

dem  modo  Gentiles ,  &  ludxiparticipatione  vnius  noua  kgis  dicun- 

tur  hic  vnusnouus  homo. 

25     FKicnspacem.morfo/»ricrf/<f?o. 

24    Vc  rcconciliec.  &  iungaturfic  litera.  Vc  rcconciliet  am- 

hos.deo  fcilicet,patri. 

xj     In  vno  corporc./«o  m^y?/f(». 

-x6    Pcr  cruccm  interficiens  inimicicias.<]f««  erant  inter  deum 

&genus  humantm . 

17     In  kmetipfo.  ideflyittpropriapaffione. 

a8     £c  venicns.  de  morte  ad  vitam  in  fua refurre6lione. 

2p     Euangelizauic  paccm  \ohis.idefl,euangeli:^.ireprfcepit  di. 

Matth.vU.d.  Euntcscrgodocctc  omncs  gcnces,bapt»zanccs 

cos.&c. 

3  o     Qui  longc  fuiff  is.  vtfupra  didum  cfl. 

3 1     Et  paccm  bis,&cc.fcUicet,lMdais.quoniam  lexerat  difpofiM 

ad  Chriflum,  vt  diBum  efl  fupra  in  epiflola  ad  Galatbas , 

)z     Quoniam  pcr  ipfum.  fcilicct,Chriftum. 

}i    Habcmus  acccflTum  Ambo.  fciUcet^Indaj,&  Centilet. 

I    Invn» 


5^9 


Glof.ord.^cNicolaicIeLyra.        540 


^  n'r,quja  Uci  lcgcm  non  rcccpcrricd.tcam  pcr  Moyfcn  )  fub 
Jarp  prxcpritoricu  fuft:ipercnc  fjdi.ni  Chrjfti  prr  cjucifk  cffi- 
ccrcncur  vnum. 
a    Tv(o»»  f/i/<  /jo.i.indigniorcs  i  fidcOcut  olim  rcccpci  i  legr, 

b     E(ai»e,  idcIt,CX- 


iraneiadco* 
'  c     Sect  e/limi,  idef?, 
'ciufd6iuris.fiCdigni- 
f  I«fol»,  t.itis  indomodcK 

d     SaniljrHnt.  no  car 

nalisJfrad. 

c     £r</o.  i.ftmiliarcs, 

f    Dei.  Qt_ubusarC4- 

J14  rcuclac. 
Au»n.iih,>4.        Ciurs,<iriln^c.    Au- 

«jf  tm-  ft».  ^^uftinus .  Dli.is  ciui» 
"latcs  fjciunt  duosai 
'morcs,  Ieri.irilcm  fa-» 
cic  amor  dc),BHbYlo- 
niam  amnr  feculi .  In 
tcrrogct  fc  quifque 
^uid  amcr, /k^  inue» 
B  niccvnde  ticciuis. 

4«  Sc- 


*    tEthoc.    f  rei  enndem  rpiricfi,qai  pei  Chnflum  omniblu  <latnr 


*  Scdulius.Prcmifcrnt  alicnaci  .t  conucrfitionc  Ifr.iol^hx  D 
locus  aducrfum  cos ,  vc"l  maxmie  facic.qui  d'ucrfas  n.-;tiiras 
nitunrur  introduccrc .  Qi_iomocIo  enim  pcrci;rim  fadi  func 
ciucsfindlorum  ,  &:quodomc(!icidei  fueruntquond.^m  a- 
Jicnati  aconucrfationc  l(racl,rjpotcltnacura,  ve^in  mclais, 

vel  pcius  mucari  i  In. 


b    f  Et  quia  ge ntcs  hjbent 
b 


icccffuin.    c    iAtcmpoicfidei, 


acccfium  ambo  jn  vnoTpiritu  ad  patrc.  Ergo  ia'm  no  c(tis. 

a    fXnriigniotcs,    b    ^Extianei  a  deo.    t    f  Contr»  holpitej.  d    f  Conitaadaenas. 

horpites,&  taJucnx,fed  eftistcujcsfandlorjj^&domeftici 

fi    flnn'xi.     ^Dc  boDoi»  niclius  proueili.     b     1  ChrilJum  ,>cl  doiflrinam  ,  i.  fuj-ei  vc  &  no  Tc.quia 
quod  apo4o!i  pra:dicauciunt  pipp)ictz  prxdixerunt .  vnde  :  Fundamcnta  eius  in  moncibut  faaais, 

dci ,  li}pcra:dificari  luper  fundamcrntu 3poftolorum,& pro- 

a    f  EiiiAcnt;     ^    ^ (^.i  conli»mmat.    c    f  Qmaduosconiuugit.    d    f  Quia  fitii  «t»  luiUnet. 

b  1  c      1  d        1  '    ^  Pcrquem. 

g  phetarum,ip(b  fummo angulari  lapidechriftolcfu,inquo 

a    f  Tam  dejtniibu$,quatnluda:is,    b    f  In  fide.    f^Fer  aut^iuenium  vlr|uequo  fit  templiim  dei. 

,  <•'    IKcmotione  viiioiuin, 

j,  Dmni's  ^dificatio  conftruda  crefcit  in  tcmplum  fandlum  in 

a    ^Opctationedoinini.    b    fEph<fii>^  *''■•    c    f  ^Ad  lii)iiliiudincm  alioiumzdificamini. 

.         d    f  Vt  liiij  habita. 

domino.In  <]uo,  &  vos  coasdificamini  m  habitaculum  dei 

lOpcjanic. 

jn  ipirituian«5lo. 


I 

z 

i 

4 

T 
6 

7 
8 

9 

lo 

u 


12 


g     Ipfo  fummn  a^gu-  ^, 
larit&c.  Augurtinus.  81 
Ne  apoftoli ,  vel  pro- 
phctsin  quibusfun-ff 
ddta  cflciuitas,fc  tc* 
ncrcnrin  fe  in  Chro» 
tocum  innicitur  pri- 
mo  fundamcuco ,  qj 
fiindametum  infutn 
mocfl ,  non  in  imoi 
Vt  in  corporali  fnbri- 
ca. 

h     Crefcit  in  leniplum 
fanilitin  domino .  Nc- 
mo  ram    pcrfciftus,  ■ 
qui  non  poffic  erc- 
fccrc  . 


1 


NICOLAVS  DE  LYRA. 

I     }n  ynofpi.  fci!icct,charitaus. 

X     ,^(/^j.  omniumnoltrum. 

z     E>'io.  HicinrcrturintciUaconc!ufio,.fcillcctclercccptione 

cciuilmm  ad  cofortiutn  clci,&  fanftorum.cmn  dicitur.  Ergoiam 

noiifits  hf>.&  uJ.  a  dco  &  fanaiscius.    __ 

4  S(ii  rfiis  ci.fan,  id  clt.dc  numero  corum. 

5  Kt  do.d/. ideH^in  ecdcfu  reccpti. 

6  Supsrxdi.  u^cft.inftrufti. 

7  S"pe>  fu  'd^.apofldo.iiT  propbe.  id  eft  fuper  doflrinam  noui  ac 
vet.  tcU,  Supcrxdificati  inquam. 

^     ipfQfummiiwigH.k.Chriiloh.  In  «dificatione  cnimtemph 

Salomonis, 


S3lomonis,vt  dicitur.fuit  gda  lapis.g  plurics  fuit  rcieftus  ab  xdi- 
ficantibus  co,^  non  conucnicbat  lococui applicabatur ,  finalitcr ' 
optimc  fcdit  in  sumirate  acdificii  in  anguio.duos  parictes  in  vnj 
ecclefiac6iugetc,&  fuit  figura  Chrifli  ludacos,&  getilcs  tanqui 
duos  parictcs  in  vna  ecclefia  coiugctis.  vnde  dicitur.pf.  1 17. La  • 
pidc  quc  rcprobauerutacdificantcs  hicfa^uSeft  incaput  anga 
li:  A  dfio  faftii  cft  iftud,&:c.&  ifta  eade  figura  ponit  apolblus, vt 
diftu  cft.     9     In  (juo  omnis  xdi.con.Uva  ex  ludxis.quam  cx  Gc 
tilibus.      10     Crf/c/r.  pcraugmentumivirtutum. 
1 1     In  ternplum  fan£lum.  i.quoufque  fit  templu  doriiini  fan£lii. 
11     //ti7H0,cr  vojco<!prfi.  cumaliisfidclibm.      ij      Infpin.fan. 
ideft  ipfo  opcrantc,  fine  quo  nullum  opu$  cft  acccptum  deo. 


A  D  D  IT  I  O. 

Jncap  i  vbi  dicitur  in  poftil.  In  vnum  nouum  hominem. 
Hoc,quoddicitur.  In-pnumnouun hominem,  vid<tur  rcfercn- 


dum 


dum  a^  Chriftum  ,  qui  cft  propric  nouushomo ,  quia  ipfe  folu»  1 
deus ,  &  homo.Vel  fecundum  Glo. Jn  nouum  homincm  dico,id  i 
cftjin  iic  fo!o,a  quo,&  non  aliundecft  nouiCas,&c. 


CAPVTIII.  qurmdiucrfisdiuerfapcnfamus. 

HriHsfri,&c.  Qftenfo.quod  pcrChtiflum  fa£la  cft  pax,  Ambiofius  Per  hoc  vulc  cos  fcirc,quia  dci  iadicio  a  Chri 

&:rcc9JiliJ»tio  ,  hicponit,  pcrquxipfi  coa2dificati,q.a  fto  miirusertpra-dicnregcntibus  myfleriumgraciardci. 

.tli. u5  reuelauic  falutcad  gentcs  pcrcinere,&:  mific  eis  pacdi-  ^Chry  folicmus.Vaticinium  illud  fubindicat,quod  dc (fe 

carc,&:  facic  paci  pro  cis,vc  magis  finc  deo  graci .  Ab  vlcimo  ad  Ananiam  in  Damafco  fa£lum  cfl,  quando  liL  dicebSc dp 

3Utcm  incipit,di.  minus;  yadc,quo>iitm 

C  A  P  V  T     III. 


;i  Huiusteigraiia,  id 
cf?,  pro  hacrcgrata 
ITnhi ,  vr  vos  coxdifi- 
cemini .  vcl,  pro  gra- 
tia  dci  implcnda  iti 
,  hac  rc, 
b  Sitamenau.  idcfiy 
jiucliexiftisgr.itiam, 
jd  elf  ,  apofiolatum 
difpcnfjtum  a  deo , 
qui  fcit  quarc  mcad 
hoc  olficuim  clcgic. 
Vcl  apoftolacum,per 
«jucin 


b 


a    IQuitentusfummodoRomi.     a    fPioChrido  lefu. 

Vius  rci  gratia  ego  Paulus  vi  ndlus  leiii 

a  fC^iiaGentibus  piadicaui  veibuiB  falutis.  fPiovobisdi- 
co.lifciiis  meefleapo  lolum  velltOm  ,  tjuod  neino  ignoiat',  & 
cum  pio  apollolatu  vinAus  iim  maxime  pto  vobis. 

Chrifti  pro  vobis  Genti bus ,  fi  tii  au- 
diftis  difpcnfation  c  gr^ ri?  dei,qu^  da 

a    f  fOata  eft  n.ihidifpenfatioinvo^,,i)uiamihi 
intiinatumpildiuinuui  occulrum. 

ta  eft  mihi  in  vobis,(judnia  lccudii  re 

.       a     ^  i.nonoblcuic.led  .ijieitc.         fAdco.  fOccukumdci.  b     fjlpfjpax  nollta. 

«clationenotu  fatlu  cft  mihif  facrametu/ificutfupra  fcri- 


8 


ras  ele£i:oiiis  mihi 
ifie  ,  vi  porlet  nome 
mium  coram  gentibk 
&regib'ts . 

C     Suut  fupr.  fcri.&^ 
fciliccc ,  ipfe  pax  nt 
flra.  Ibinamquemy-. 
flcriorum  libircuclaj 
torum  funmiaj)  moj 
dico    fcrmonc   pcr^ 
flrinxic,  non  catotui! 
quod  noucrat  profc 
rcns ,  quam  oftcridcJ 
cx  modico. 

a    1« 


N  J  C  O 


L  A  V  S 
C  A  P. 


D  E 
III. 


l  Y  RA. 


H'-'/Ktm^rrft/<i.H'Cc6rcqueterapoftoIus  pro  Ephefiisorat 
deuote, vt  magis  in  bono  proficiant .  Et  diuiditur  in  duas 
pji  ics,quia  primo  fc  difpofittim  ad  orandum  oftendir.fccundo 
orationcm  efl[undit,ibi,Prap.er^Moif,Primum  oftcndit  cx  tribus, 
fcilicet.cxfutficicntia.obligJtionc,  &  confidentia,&  (ecundum 
hoc  diuiditur  in  trcs  partcs,fecunda  ibi.Mihi  ow»i«/».Tertia,ibi. 
J:i'!UO  h.themns,  Circa  primuthoftendltfc  fufticientcm  pcrhoc, 
quoJipfc,  &alii  apoftoli  fucrunt  prxczterisdiumitusillumi- 
nati ,  &  pcrconfcqucnscognoucruntcauram  debitam,&  tcpus 
fl;  n)o4<}3)  oriuidt.  Ptimo  er^o  continuat  fc  prxdi^tis  diccns. 

i    Hmt 


I     H«ittTre/i^rdr/j.ideft,propter  hanc  rcm  immcdute  BratdiflS 
fcilicct,  vt  coacdificcmini  in  habitaculum  dei. 
1.  "  EgoVauliis  vinRus.  in  carcerc  Romac, 

3  Chifii Iefu.idel\,pro  Chriftolcfu. 

4  Tro  vo.Gen.  Proptcr  hoc  cnim  crat  Romx  vinrtus.quia  pra; 
diCauerat  Chriftum  Icfum  Geniilibus. 

5  'j"/ t<i»«e>7<iK:/«y//j.idc(t,mtcilcxiftis. 

6  Difpenfaiionem  gra.  dei.  idclt,  gratix  apoftolatus  mihi  a  Aei 
conccfljt.  '  ' 

7  Qj^oniam  fecundnm  rcuefafionrm  di.vbturr,  mbifa.  id  ett,titii 
lccrctum  rcdemptionisfa^x  pcr  Chtiitum. 

8  Sicutfuprafcripftin  bnui.   i.cap.cpiiiolsehuius  \bi  dicit.r 
nobis  noiumfaceret  facramentum,  &c. 

j     Tm 


54 


1 


AJEphefios..     Cap.  111. 


J42 


^  a  Etprnphe.  Propbet.r  qnid.  m  priorcs  prcierunt  olim  hoc 
^  der^cntibus^q,  voCad.veflc-ni  S:futiir«cp.itticipcsdoni  dci, 

lcd  hocl.uuit,qi;6d  ri!iclca,ci  iluscis  pcrfidc.fcilicct.Chfi. 
4c  Chivlofu  iTiiis.  Prophet:  prxdixeriintquidciftn^iidco 

IV,  cxade  non  cjgnoucrunr,  ouandoqiiidcm  ca ,  Hcque  ipli 

apottoli  planc  tcniie 

runt  ,  etiam  poltca- 


dum  donum  grarix  dei,qu2e  data  elt  mihi  fecundumlope-  ^  tenofin,  quoTbera-  ^  * 

Iiiquam.  a    Non  potdUtc,  led  pro  ptionbnj  humilior.    '  ^:  ^:^  „    .,  •  Vi   P°" 

Mi  •       •  -/      A  •    •     rt  neisconuinoiinHir.ri  fc 

ihi  cnimomniuiandorummini-  ^'  liser-roinnotuicare- 


quam  audilTcnt  . 

*SEDVLIVS. 
Quoniam  rcuclatum 
eitapoftolis,igmira- 
bant  prophctar,  aiiud 
cnimeft,  fpiritu  ven» 
lura  cugnokere  ,  a- 
liudca  cerncre  ope- 
re  complcta.  Vndc  &: 
loannesB.^pti.mator 
omnibus  prophct.s 
clJedicitur,  quiaquc 
cjeteri  prophc  tai  unr, 
ipfc  confpcxit,  &C  di' 
gito  demoftrauic  di- 
ccs :  Eccc  agnus  dci, 
£ccc  qui  toUiC  pccca* 
ta  n^undi. 
b     Ter  euMgeliu,  eJr  c, 

Ambrof.  Pcr  prg- 
dicationcm  fuam  co- 
gnitumcltdonij  dei, 
quod  deus  dat  gen- 
tibus  iuxta  operatio- 
nem  virtutisiu3:,qua 
fufcitauic  Chnflum, 
in  quo  omncs  falui  ii 
neopcrelegis. 
c     A/:n/7ier.  Nocnini 

tft  mcum,itanullcCmihigratJxrcddcnda:,fcd  dco. 
d    Inncjii^ubilii.  per  fuanuiuturam.fcd  pcr  gr.ni2m,&: rcuc 
lacionemYandi  fpintusirKieOigibJes  funt  fidclihus. 

^  Scdul  Qi!ar!tur,flimicO'gabilcs,turl  uangdizantur 
populo  ?  11  ablcondica  ,  qua  rationc  pei  Paulum  rcfcruntur? 
Hiccrgoiriutft!gabilcs,&:abfcond:cumduplic'tci  fentien 
dum,ciUod  inutitigabilcsanccdiuitiic  iuerunt.&tuncpof! 
dcmini  apcrta;  funt  palTionem,aut  ccrte,quia  natura  fua  ho 
mini  inucH igabilcs  crant,  hxc  dco  reuela ntcinquantum  ta 
nicn  polkinius,  nobis  funt  cognita. 
c  ^uftonditi  a  fv.  Aug.  In  mundo abfcondita:  func  caufic ra 
tionaicsomnium  rcrum,qua:  n.iturdlitcr  iiunc,ll  cutabfcon 
(iitus  tuiciniubis  Abrahxquadodccimatusctt.Indcocau- 
liEcorum,quxpergratiam  tiunc,fluecorum,qu«adhj:c  fi 
gDjiitanda  mitabiliccr  non  naiural  iccr  fiunt,qux inmiftraa 
tibusangdisfadafunc.  Vndcficdicit:  .Ahlcnndi.iUeo. 
f  In  <<eo.Habetenim  deus  in  fcipfo  abfcondicas  quorunda 
'hStoxu  caufas  quas  rebi;s  conditis  no infer^uic,  eafq;  implcc, 
iion  inilloopercproiiidenci.c,quo  naturasfubftitult,vtfinc 
'fcdeoquoillas  adminittiaf,vt  voluerit,quas,vc  voluitcodi- 
didbi  cii,6c  gf  a,p  t^  falui  fiunt  pcccatotcs.  Non  .n.  p  nacu- 

ram 


ram  vitio  dcrrnuac;T,fed  pcrdc  i  graciam  bomorcniiurarur, 
•it  Ambroi.  MiOutn  iedit  sr  duplici  modo  dr.fctcticntcs 
myficriUjOuoa  .'uic  in dco  tx  quo  finir  omnia. vt  per ctim  di 
fcat  ac  intcllig.iiit  Chriiiu  fc: npcr  in  deo ,  &  .npud  dt*um;&: 
quia  finetiicuucilione,  &  c.Trct is  lct/ is  !n.Tnd.atisdifpt^fuiC 

faliKirc  gentes. 

g     r<  incotefc^t.^on 


D 


^    f  In  bieuitate.    b    T  Et  fi  bieuiter.t.imonapprte.    c    fAttemi.  d    f  OniJ  ftilicer? 

!>    .   ,       .     n  •      I         -     i  1)  •  :  I  cT 


pfi-in  bre'ui,prcutpotertis  legcrcsincelligcre'prudenti.im 

a    ^Habitam-     b     f  Inhococculto  agnofccndo.    c    fM/acriuni      1(^i.d  &enrcs).ilu.ii'd*  i>er  Chri- 

llum.    d     1Prxicxitis,f.i;ilil:u:1i!iet. 

mcam  in  myfterio  Chri(li,c|i;od  ahis  ^encrationibus  no  eft 

3    flttiplene.  b     f  CJiuni  plcnc.  c     ICuminipleri  v  derut. 

agnitum  filiis  hominum  ,  ficuti  nunc  rcuelarum  eft  fandis 

a    IQmi  interpietaniur  fcrii  tiirai.  INouis.    b     ^Pcr  fiiiritum    c  '  Hoccd  iny 'etiu,f  d  flnfiuuto. 

2  apoftoliscius,&  pro^phecis  in  fpiVitu.eirc  centcs  coha-redcs 

a     f  Modnin  ccclefiacum  luiiaa».     b    f  Qiiiaad  eos,n  ludaos      c     fF.ita:  Abi.-h.<:  J^- h.cro.!i;ite  ,  & 
concorpoiaiione.  d     f  Hoc  totumpct  incainationvmChiiiti ,  S;  p-r  nicam 

pratdicationem.non  cnim  pr.  del>  ir.v.iriiatio,  nili  pt.THii<-r'ir. 

&c6co'rporalcs,  &coparticipespromiifrioniyeiusinChfo 

a     lEuangelii. 

^  lefu  pcr euangelium.^cuiusfadlus  fum  cgo minirteV fecun- 

C    a     ^SccundumgiJtuitum  donum  eius.     b     Non  meis  meiitis  .     c    CJu  id  perf-outor  iit  apoliolus,  hoc 

enim  e't.>'t  quodlibct  miraculu" 
b 


vTi^fcnorah-arc-ab':,.^:;;!"'''* 

cisdifc,if,quifF.}biIi- 

rer  nouicbmni3.H.t- 

bcc  r.ut  nuntiospro- 

pccmijs  &:^  proptcr 

ipfiS,  quia  eis  bonum 

cft 'Jco  alTilfere  ,  vc 

cum  de  inferioribus 

c6fulat,&-i!ifr»scius 

obediant.Nonlatuic 

eosmyftcnum  rcgni  ^ 

cx  orum  ,  quod  op- 

portuno  temporc  re- 

ucLitumef^  profalu- 


fficieiam 
otcnti.B. 


Tammagna.  Intergcntes.         a    Qnst prorfusinrelliginonpofiunr.     Velin.tftimabiles. 

mo  dara  ctt  giatia  hxcin  Gentibus  euangclizarelinueftiga 

a    Multadona.    b    Per  piidicationem,  &  miracula .    c    Deii;icre,  i)UTquammirabilis,S{ 

cx  quanta  dilcftione  fiiTVa 

bilcs  diuitias  Chrifti ,  &  t  illuminare  omnes ,  cju^efitdi- 

«■   Adimpletio  arcanat  redemptionis.  H«  funtdiuitiatinueiligibilcs  .    b    Cclati  ab  cmnium  feculoium 
creatuiis,*t  exuientis  infolanotitia  dci.qu  li...:.         c    Ncn  tnfcculis  . 

fpe^nfatio  facramenti  abfcoijditia  feculisindco,  quiom- 

a    Sic  abfcondit  mieculis.vt  tamcn  innotclcat.         b     D'ucills  ordinibusangelorum. 

nia  crcauit, 


j  g  culis ,  qi  bmnis  crea- 1  imperuerti- 

j .  turanon  antefecula,  S*'»*^'^' 

, ,  fed  a  feculis  ,  cii  qui- 

i^  bus  ca-pif  iiliusantc 

j-  fccula.  Vndeinper- 

,g  fonafipientix;  ^nte  Eccl.»V.b. 

jp  fecula fundahit  me . 

AT/wwor.Datumefl 


vtmnotelcat  t  pnncipatibus.&potcftati-  20  """li'e"3nstl'zaic,cc    .  -  j,,^ 

illuminarc  .  Videce 
quancuefihoc,  quia 
per  hoc  accrcuic  aliquid  arrgclis^qui  mulca  fccreca  in  his  di- 
diccrunc. 

'\(.  Scdulius.  Vc  per  me his,qui rebus coclef^ibus,donifquc 
pcr  t  mncm  cctlcliam  pnncipanrur,muItiformisfapientia 
mnctcfcac. 

* Ambronu.>i.  Tam  bcnedc  hoc  fcnfit  deus,  vtnon  folii 
gcncibus  hunc  Magilirum  darct,  vcrumetiahY,  vt  pcrcuni 
vcritas  Chrifli  innotcfcat  fpidcibus in  cojlcfhbLts ,  qUi  func 
principcs,&  potcflatcs 

*  Scdulius.Si  principib.&  poteflacib.fn<rcelis,(Ilcctqu!di 
principe  aeris  ii^ius,&:  angcloseius  interpretciuur,)  ignota 
fuit  nuiltiplex  fapientia  dci,  qut  nunc  cis  pcr  eccletia  reuc- 
lacaef},  quanto  magis  pacnarthis,  &  proph;:tis  ii>noca  fuic> 
quos  no  ignoralTc  niyticnu  Chnfficertufn  eli.E<  quo  intci 
ligunus.quia  crux  Chiifli  non  folu  nobis,fcd  6c a^igchs pie 
fuic.iScaperuitfacramciitu-ii,  qiiod  aiicca  ncfciebant. 
h     TnicipatibM,&c.  Dicit  t^cacus  Hicro.digmt3f.cs  incmp- 
ratas  myfteriumad  purnm  noii  njccllcicilic,  duncccomple 
taeftpalfio  Chrifii  ,&:  apollolorumprardicatiopcrgciues 
dilatata.  vndcin  Ifa  angeli  admitanccsdixcrunc .  Qiuseff  rfa.^j.a. 
ifle,qui  vcnit  dc  Edoii.?Ec  lu  pfjl.  il^ii  cjii/ie  nx  gh>ix.  Pfal.ij.b. 
^  a  7«  F       . 


NICOLAVS    DE    LYRA. 

1  Troutprtefiis  le^entesintclligcre,&c.   quaii  diccrct .  Licct  fit 
brcuitcr  diftum,  tamcn  per  iliud  potcflis  intenigcrc, 

2  Vtudttitia  tnea  in  myil.Chriiii.  i.fcicntia  mea  ad  profcqticn- 
<lu  myllcriii  apoflolatus  tnci  in  pdicationc  cuangelii  ChrJti  ge- 
nlibus.  j  Q^odaliisgeneratio'iihus ron  rf}  agn  tHrn^crc.i  3ntcte 
pus  apoftoloru  non  fuit  cxplicitctognitiim  ,  nifi  fortcaliquibus 
piucis  prophctisvcteristcilamcnti,  <^ui  tn  non  cognouciut.ita 
darc,  iicut  apoIioli,&  propheti  noui  tcflamenti,<j»  gentilcs  pcr 
ChnnuctTeutlaluandi,  f!cut&  ludiiquibuserat  promiflus.vn 
de  &  ASi  I  o.g.dicitur,  9  fpiritufando  defcendente  in  ligno  vi- 
fibi!i  tuper  Cornelium  ,  &  alios  Gcntilcf  ,qui  ernnt  cii  co,admi- 
nti  lunt  ludjci.qui  vencrant  cum  Pctro  de  hoc,(p  gratia  fpiifTan 
fticoic.ibaturgciuib.ficut  &  iplis.idco  fubditur.  4  Ejjegen' 
ffJC';/;x.  fhxred.tati$2tcrnx.ficut&  ludxicredcntes.  5  Et 
concorpoyales,  i.conlimilitcrincorporatiChriflo.  6  Et com- 
par.promiffionis.  Abrah.T  faft»  .  7  /"  Chnfio  hfu.  i.implet ae. 
H  Vereuan^diim.  idcft  pcr  rcceptioncm  euangelicx  doftxinac 
panicipaiit  d.Cla  bona  Gentilcs . 

9  Cniui.ftiliccicuangelii. 

10  F aH u s  fum'e[^o  nii.\dcl\  pr   dicafor. 

1 1  Sciundun.  do.gr a.ic  non  fc(undum  proprium  (cnfum. 

la    'Sicundm  op.vir,  in roir^^ulis  quib.apoflolica  doftrina  con- 

firma- 


firmabatur,Marc.vl.d.  Illi  aut  prof.di  pdicauerunt  vbiqucdo- 
minocooperatc,&  fcrnionc(<'>tirniatc  (i.qucnrib.  lignis.io  dicit. 
I }  M  h'  enin .  1  oflqua  <  ndit  te  (iitlic  eiite  ad  oranciii  pro  Ephc 
fiishicconrcqui.ntcroMciii  lead  hocobligaiu  ,  quiaeratapotto- 
lus,&  parcreorii  fprMJis .  &  loobligatus  tep.-baturfiliijin  jpui- 
fionc  Ipualiubonoru,  licutpatercarnalis  prwuiderc  rcnetur  m 
tpalib.bonis.i6  dictt. Mibi  eniin  owrinm  J.ini?o>i'm.  f  apotlolorii. 
14^  M;'//wo.hocdiXitexhuiniIitatc,&  quia  perfccutus  fuitec- 
clciia,non  alii.  15  Dataeiigraiiabxc.^ipolU^nus.  16  In 
gintibHs.,&c.\n,c\\x\i  no  poffunt  ab  hominib.  pf.'dte,&  exquirite 
cogiiofci.  17  Et  iUu:funaie  on.nes.  per  pi  acdicatinnctn  nieam. 
18  X^^<<!/7f(f///;e«/"<j/io.  idcllrcdcmptionis  per  Chriiiiimfi^y, 
quaedilpcnfabiliscfiGentilib.licur,&Iucl;Eis  19  ^iolcon- 
diii  af.il uUs  in  den.  nam  haec  difprnfatio  non  fuit  reuelata  .inre. 
nifi  valde  paucis,&  obfcure.vt  prardifti-m  cfl.  20  Ftimiote^ 
fca!.  quafi  dicat  non  folum  hominibus  fuit  abfcondirurn  Chrifli 
myflerium,&  maximedcvocationcgent.u  ,  fcdctangeli  fanft» 
roncognouerunt  ad  plenum  ,  donec  pr^dicannb.  apoltolis  fijit 
jmpletu  ,  quu  aote  habuerunt  tartii  fimplicem  notit ja  ciu»  pot 
dici  abftraai ua  ,  iiiquani u  cll rci  non  prat fencis, (ed  qfl  tinnm- 
plciu  habucrunt  notitia  experimcntale,  liueintuitiuii,  Iicut  a- 
"itrologuspmotiicali  certiiudinalitcr  cognofcitcclipliir  futil- 
ta,tii  adliucpcrfcftiuscogtiofcu,quaitdo  videt  eaaitu  ejnflcntc. 

I     Tet 


543 


Giof.ord.&NicoIaidcLyra.        544 


a     In  cMUfii.Qim  ibi  primitiis  ccclcfia  fuic,quo  poft  rcfurra 
A  «flioucm,  &:  liu  ccclcliacongrcgandacttjVC  fimus  squalcs 
angciisdci. 

b  MuUiforKii.h^  Grarco.multifiria.non  (oKt  varia,fi:d  miil 
ta  varicntc  diriinila.  Q^ia  jmmcnfuscft  Chrjftus.fcd  coci- 
picur .  y.igic  infans  in 

"  "    "     ■  TQHxfont  in  nclo.vbi  &  no»  cjiino» 


K 


rifcpio,fcd  ab  an£;c 
.is  laudarur  iucjclo. 
Hirodes  pcrfccfuif', 
fcd  Magi  adoranc. 
If,noranc  Pharifari, 
fcd  flcUa  dcnu')ftrac, 
Biptjzacur  a  fcruo  , 
fcd  vi'X  con.imis  p.j- 
iris.iudicur.  Timcc  pa 
ti.fcd  fpontcadp;if- 
floncm  vcnir .  Vulc 
tias{crricnlicem,ftd 
Petrum,  qni  caliccm 
timcbat,3ccufac . 

C     SicundHni    piAfinl- 

tionem.  Qua;  cnim  in 

fui    natura   fimplcx 

o  cfi,fccundum  ea^qug 

agfuurin  fwXulo,  qu^ 

dcuspr^iiiiiuic^idclf, 

pr^ordinauic.cft  mul 

tiformis ,  cum  varia- 

f  vtinh.ibi'et  tur  mulciformicer.Ec 

Chn'iu4  !)«>  uevidcanturfibicon 

fidtm. 


f  nim,qui  cft  p.iccr  omniu  ,  &c  angdi  in  cxlo,Sc  hcimincs  inl 
tcrra  acccperunc ,  vc  pacrcs  alios  vocarenc .  Ec  noca,q,  Chfs , 
dci  vniecnitus  pcr  natu'im,  adopcionisbcneficiop.icrcm 
fccflrcfigiuficac,dicens,F;li  dimiccunt'tibi  pcccatatua.Simi  )| 
li.er,&:fpiritulTandus,  pcrquem  mfti  adopcancurmfilios. 

Homo  auce  dicuur 

^Dcrepjraiionfhoininum.  paCCr.Vcl  natUta  Vcl 


infa^  c^iutjto 
Jeropto, 


T  Qjix  dona  dei  wripir .  _ 

«  busincaeleftibus  pcrecciciiani  tmultiformisfapicntiadei,  ^    audoritatc,cxcmpli, 

\j  i    i  Coini<Iendam,»elffci(,idcrt,c>mpl«jit.   *       Vcl  racionC  bilfici), 

c  fccundumprxfinitibncnircculorum,c|uaiTj  fccKinChrirto  ^    g    Ter fidem.  \u$\i. 

a    TChriilo.  fCiira  rerChiirtam  implcuit  dcusp.Atcr.    b    5  Conua  tiibu'.atloncs.v?Ifututr  hxrcdita-    ^      J-idcS  tua  dc  ChrillO 
„sccrtHudmat,.  c^^  lln  rc  ipf.  ad  p.Krcm.     ^        ChnftuS  cft  m  COt- 

Iciu  dommo  noltro.In  cjuo  nabcmus  riduciam,&  accclsu, 

a    IMeritoconfideutixh^tnts.    b  f  i.^uialiabetisacccirum.Scaliabnna.quxfupradi^lanint. 

c    1  Al.d4&  b^^nnopere. 

in confide'ntia pcrfidem cius  Propter quod peto,ne deficia 

a     1  rroptcr  ttiBuhiioncs  mcas.  ^C^ui  fiint.     b     5l'roban.lis.         c     1  Sillatis  in  cis.  6c  nondciiciatis. 

tis  tin  tribulationibus  meis  pro  vobi-squf  cfl:  gldria  veltra. 

a    5Et.  INc.f.dcSciatisafidc.    b    tHunnlio.    c    f  Senfum  racniis.velexteiioracorporisscnu» 
d     5Vt  mcmoeiui  obiincamus.  IDcopattc.    lEx  cuius  dif,iciif.itione  f.int  nobis  patn  s,;^  in 

cxlis  anfcli  nobis  piouidcmes,  in  lerra  iirT!.iti. 

^  huiusreigratiafledogenua*  niea  adpatrcmdomininoftri 
.  f  IeruChriih,exquoomni.st  patcrnitasinca;hs,  &interra  14  firmicerplancaci,aji 

a    ^Adpitrctnfleflogc^r.uatnfa.     b     ^Copi;iin.     c    ^Miieilatislua:.     d     ^Conaantiain  qua /i-  millCudinC     avborU, 

quajquanco  plus  ccr 


decuo. 

4<Primafius.Audi 
fidemeius  ,  &  noli 
hoc  cibi    arrogare, 
quodde  cuo  h.ibcasj 
hdem,nifiabillodaj 
cam  . 

h     Incharitate.  Oroi 
I  j  cria,vc  rad:cMi,\deQ, 


7 
8 

9 

10 
II 
12 


h 
j\ 
k 
1 


tradiccre  in  pra:di- 
dis  fentcntiis  facra: 
pagma:docloics ,  ica 
potcft  dcccrminari, 
''  •  quoddii>umcft,vt  il 

lis,qui  maionsdigni- 

cacis  funt,  »\'  pcr  quorum  mininerium  illa  nunciata  funt  co 
gnit.Tfueuintexpartc,  vtpucaf.imilianbus,&nunt!js  iJlis. 
Sic  ijs,qui  minoris  dignicacis  func  incognita  cflcnc. 
d    Hniiii  rtinratij.Voi  pcto,&'  dco  ftipplico,vc gracia  coope- 
rctur  vobis.Ec  hoccrt,quodadd/C:  Huiuireigraiia.  In  quoo- 
ftendit  cos  habcrc  pvopnjB  vojuntatis  arbitrium  .  Scd  ne  il- 
,  lud  fufficcre  pucenc,addit:  PkSogerua  mca. 
Aitfuft.rer.7..c    ^dpatrem.TAnuim  in  Grasco habctur .  Quod  aucem  in 
it  vcr.apo.     Latinis  codicibus  additum  cfi  ,  domini  nofiri  Icfu  Chrifli, 
bene  conuenic,quod  orabacvc  merico  cius  obcincamus,cui 
'  prcpric,&;  nacuraliccr  cfi  paccr.nobis  aucem  adopriue. 

f    TatcrnitaSf&c.nominatur.  Ec  fi  non  verc  eft,  vc  dcus.q.  cfl 

V  patcromniCi  cicatione,  &  fidelium  rccreatione,  quosado- 

C  ptauic  in  filios.Vcl,  nonnnatur,  ideft,nominabiliseft.Ab  illo 

enim. 


tiii  loboiau  in  ititciiari iiomine,(]ui  ab  luitibus  non  poteii attin^i,  8c  hoc  pcr  fpiiiiuni  f^incVum 

( ,  f  Inde  erii  non  dctiorte.  -    /-     ■  i 

homiH^tuhutdecvobis  fecundumdiuitilsgldri^fuxviV  ^5  ^^&^^r.  tanto phH 
tutem  corroborari  per  fpiritum  eius  in  interiori  homi- 

^Ei  piius  det.  a    f  Sum  eaiiu  aliqusndo  foites  baoetici  ,  \»  quihns  Chriflus  non  hsbitit. 

b     5  Vnuc  fifCuridc  Jiixilio. 

nc,  t  habicare  per  fide'm  Chriftum  in  comibus  vc(his, 

a  .  ^OrdOiVt  in  charitaie.     b    5A  fimilitudineait,orum.    c     A  limilitudinedomus,  quia  incis  fpi 

ritulliinftiis  habitat.     X-erfcfle  intelligerc. 

in  cha'ritatc  radicati  ,  &  funda'ti .  vc  pofficis  comprehen- 

Sicut  oinncs  faiifti.  a    Quania  eflc  dcbct .         Charit.nt:s.         b    Vbi  H.mdo  pcifcucratdr. 

dere  cum  omnibus  iandis ,  qua: fit latitudo ,  & iongitudo, 


crcfcit  ,  &^  vbcfusl 
^^  fruitus  rcddit. 

i     Cum  omnibtis  fan- 
T7  (S^f.Atiguftinus.H^d 
18  eftcommunio  c^le! 
jg  fiis  reipub.  Hi  norj 

10 

31 
2.2 


fuaquajrunt,fcdqu»i 
Chrilfi  func  ,  ideftl 
commoda     priuat. 
nonfedantur,  fcdiij 
communione  vbif( 
]us  omniumeftconfulunc.Vel. 
k     Qji.ifit  latitude.  ch.u itacis,  qu^  vfquc ad  inimicos  cxccdj 
dcbcc,&  cum  hilaric.itc  bcneopcrari,qi]ia  qui  triftis  dat,{: 
dit  quod  dat ,  Opus  crgo  cft  latitudine  charitiitis,  ne  perea| 
quidquid  boni  tacis.  Scd  quia  abundanteiniquitate  icfrj| 
fcit  chantas  multorum,opus.cft  longitudinc. 

•}«  Scdulius.  Quidam  dicunt,quod  latitudo  fpaciofa  vii,il 
ducit  ad  mortem  mtclligatur,  longitudo,vita;Etcrna,alcir 
do,c(^lcftcs  virtutcs,protiindum,  cotrarie  inferornrn  vit 
ics acpotcftatcs,vt  fcilicec,  horum  omnium notitiam  hat 
tes,nouerint  quid  cligant,  vel  quid  rcfutcnc .  vnde  fubdituij 
1  Et(]ux  longit.  charicacis.  Hi^c  eft  perfcucrandi  longanimil 
tas,vbi  quodammodo  perfeueracur.vnde,  Q^i ffrfcuei/anerl 
y[que,ivfncm,  incfaluus  erit. 

^f^  a  21 


N  I  C  O  L  A  V  S    D  £    L  Y  R  A.  _ 

I  Ter  cccltfiam.i.pcr  apoftdlorum  pr^dicacionem,cxa  ly  per 
non  1  mportac  caiifiliraccm ,  fic  incclligcndo,qj  apoftoli  do- 
cuerinc  angelos  dc  Chnfti  myfierijs ,  fcd  cconuerfo  angcli 
docucrunccos,  pcr  quosdium^reuclaciopcsdcferuncur  ad 
hoies,fed  fic  mcelligcdum  efl,  c^  apoftclis  pdicacibus  vide- 
rcncafluconuerfioneGcnciumadftdem,  q^anceficnon  vi 
dcrant  incuiciue.Sicauc  non  eft  de  deo  ,  cuius  intuitus  ab  9- 
tcrno  fcrtur  fuper  pfcntias  rerij eo ,  Q, eius cognirio  mcnfu- 
ratur^tcrnitate,  qu^complcditurcee  tempus.  2  Multi- 
forwisfa.  licci  fit  vnica,^  limpliciffima  in  deo,tfi  cft  in  etfe- 
dibus  nniltiformis.  Dicitur  ctia  nuiltiformis  p|>  multa  my- 
fteiiainChriftoadimpIeta,ideolubditur.  }  Secundump, 
idcft.cternam  diipolitionem  tpc  plcnitudinis  adimplctam. 
4  X^ttfw  Af/t  i«.i.adimplcuit  in  Chro.  5  In  ejuo.Hic  on- 
dit  fcdifpoiituad  orandil  ex  confidcntia.  Nullus.n.orat,ni 
fl  aliqu.ilner  txaudiri  cofidat,habebat  autem  apoftolus  hac 
confidentiam  obtincndi  pcr  mcdiatorcm  dci,6<:  hominum 
Icfum  Chriftum.idco  dicit./«  ^«o.i.perqucm,fIcfum  Chri 
.  fluai.  6  Hjic.ji.  addeum  patrem.  7  Jncon.perfi.Verc 
cnim  crcdcntes  in  Chnftum  exaudiuntur  per  ipfum .  vndc 
dicit  loan.  1 5  .c.^odi:unque  petieritis  patrem  in  n otnine  meo,dahit 
vobis.  8  Tro^Tfr.  Difpofitionepnjmiflra,hicconfcqucccr 
apoftolus  primoad  orandum  pro  Ephelijs  acccdir,ii:  fccun 
do  dco  totum  attnbuir,ibi.£i  <j«ff  »7/.Circa  pnmum  m  oratio 
.  ne  fua  primo  pctic  dari  Hphcfiijs  a  dco  robur  paciecie  in  ad- 
5  uertis^di.Tro/jffr.  idcft,propccrconfidcnciam,quam'habco 
dc  Chnfto.  9  Veto ne  drfciatis.  idcft.nc  ccrriti  propccr  cri 
bulaiioncs  mcas  a  bono  dcficiacis.  10  Tro  i>o^:j.i.quas  ^\ 
ft  ncojCocjjprijj-dicaui  vobis,&  vtcxcmplumpacicnci^dcm 
vobJS.  11  ii;«c.^5/or«KviJintnt>ulationibusnondcficia- 


cis.     1 1     Huiiisrei.  fic  non  deficiacis  in  ciibulationibus. 
j  5     ¥k£logcnua  mca  adpatrem  domi.  ipfum  dcuote  dcprec^j 
do.     14     £r^«oo»3fl«;)dfer«/r<ii.  nam  illapaternitas  cft 
ma  .  Omnis  enim  emanatio  crcatur^  a  dco  fecundum 
natur^,pcrquamdicitur  patcronmiu  gcncraliterpcrc 
tionem,&  etiam  emanatiofecundum  eficgrati^  ,  fccud 
quamdiciturhominum,&;angelorumpaterpcradopti 
cft  poftcrior  emanationc  fiii  j  a  patre,fecundum  quam  di 
tur  patcrpcr  naturalem,  &  eternam  emanationcm,vcl 
rterationcm,  propter  quodab  eo  nominatur  omnis  pao 
tas,qu9  cfl  in  c^lo,^  in  terra.  Nam  ab  eo,quod  cft  primi 
inaliquogenerecaetcracflc^&nominarihabcnt. 
15     yt  dct  vo.fe.di.g.fux  j».T.f  paticnti^  m  aduerfis.idco  fi 
tur,     \6     Corro.per fpiri.eiiis intc.bo.  Licctavmin  mat 
bus  caro,Cqu9  dicitur  homo  cxtcnor)  laccrecur.mcns  tai 
(qu^  dicit'  iiomo cxtcrior^fortificatur.     1 7     Cbriflnm.  " 
fccundi)  pctit  Ephcfijsargumcntum  notici*^.  Et  rcfum 
illud,quod  pr^dicitur.^f  det  vobis  ChriUum  habitarepeyfidi 
cordib.vcjhis.  non  folum  firmiteradh?rcndoeis,qucfun 
dei,fed  etiam  plenius,&: clarius  ea,que  pertinciit  ad arcii 
losfidci  cognofccndo.     18     In chantate.  Hiczcniop 
eis  augmentum  chafitacis,&:jperconfcqucns  aliorum 
rum.qu^ charicati conncduntur.ideo dicit.  In  chaniiie n 
cati.  qualidicc.  Hbcpcto  adco,vtlitis  firmitcrin  charita 
radicati,  ad  modum  arbons,que  non  potcft  ciiclli. 
jp    EtfuHdati.ad  fimilicudincm  ftabilis  edificij. 
20     Vtpoffnis  cor/ipnhcndcre.  non  folum  ipcculatiuc,fcd  e 
pradice.     21     jQ^A-ylf /.zfif«<io.fcihcet,tharitatisadomn 
ctiam  inimicos  fc  cxtendentis . 
2z    £t/o//^i>tt(;o.ipfius,qui3thancasfac]cpaticmcrcxp.ci 

rcpr^mium  in  longinquum  .• 

I    SuU 


54y 


AdEphcfios. 


Cap.lII.      j^6 


C       .  .  .  .   , , _- 

potell,  vd  cliaritas  fcientia:  fupereinin(;t>  alij,  chatitati ,  ijuia  quauto 
lueliusintdligitiir,  tanto  plus  dihgiiur  . 

fublimita*s,  &  pro^^fundum  .  Scir^etiam  ruperemincntem 

a    fQuavosdilexit,&  quaueHramrupeint.    b  TrT  lias  fcientias.    c  ^Eundo. 

fcientiaE  charita^temChriftijVtimpjea^^mini  inomne'mpIc- 

I^HiC  uirtutuin,  poll  beatitudinis.     a  ^Ego  iioc  uoli»  oto,  ei  autem  lit  gloria  qui  potelt  faccre  . 

b    IComplete  in  ^nbis. 

nitudinemDei.  Eiaute'mquipotcns  cftomniaface^ctfii- 

a    f  Qua  plus  intelligimus,quam  petanuis. 

pcrabundanter  quam  pctimus,autt  inte1ligimus,{ccundum 

a    f Foteft  hoc  in  uobis,licut  iam  fecit  in  nobis  Apoftolis. 

5Et  ipli  foli,  non  homini  qui  nihil  e.t  Ce. 

viftiftem  quas  opcratur  in  nobis,  ipfi  gloria  in  ecclefia ,  &  in 

Fi«hrsqusfecitin£ccieiia,iicinChiiAo.  a    Omnia  feciila  continentis. 

Chrilto  Icfu  in  omnes  gcncrationcs  fccu1i,feculorum,  Ame. 


\  i    Et  qudfuhUmitas.chsntsm. Harc  efl  q,  riirfLim  cor  di rigat', 

I  n  n cus  in  prxmiuin  expedctur.  Nsm  fi  bcnc  operans  ctia 
vfq;  3dinimico.<;,&hi!aritcrtribuis,habcslatirudinem.Ecfi 
in  bis  vfq;  in  finem  perfeneras,  hubeslongitudinem .  Sedfi 
'  oia  ha:c  no  propter  mercede  fuperna  facias>  altitudinem  no 
habes,  &itaiamnec 
lr.titudo,neclongiru-  • 

do.  NamhabercaltJ'» 
tudincm  eftcogitare 
Dtum,  amare  Dcu,    a 
&:gratisamareipfum    b 
adiutorem.ipfum  co-     c 
ronacorcm;pofircmo     d 
ipfum  prasmium  de-    e 
putarc,  non  aliudab 
ipfo,  quam  ipium  ex- 
ped^iare .  Si  amas,gra- 
tisama.  Si  vereamas 
ipfe  fit  merces  qucm 
amas . 
b     Et  quid  profnndum . 

,  charicatis,  id  eft,  pof- 

'  ficis  intclligere  occul 
tum  Dei  iudicium;quare  ifIidat,noillj.Dcprofundoenim 
iudiciorum  Dei  qu^e  fcrutari,&  contcmpian  nrquimus,pro 
ccditomncquud  poffumus.Quod  pollum  vidco,vnde  pof- 
fun  non  vid,"«i,  nifi  quia  noui  cfle  a  Dco .  C^iaieautcm  illi 
dcL ,1  -vjltum  cff  a  mcabyfTus  eft &C profundum.  Nunc ergo 
ipfacharfcas  in  boniscpcribusexercetur  ad  fubucnicndum 
al']''  ■,  Sc^vfquead  inimicosporrigiiur  .&hiCclatitudocft. 
Nunclcnganimitateaduerfatolerat,  &incoquod  veraci- 
ter  tcnuir,perfeuerat.  &  bsrc  longitudo eft.  Hoc auccm  to- 
tum  proprcr  adipifccndam  patriam  xternam  facit ,  quic  illi 
promittitunnexcelfo ,  &:ha:ealtitudocfl.  Exiftitvcroex 
occulto  il!acharicas,&  li^ccfl  profuudum. 

Quxfnlatitudo.  Augiifl.  In  operibus  ch2ritatis,quxcxtcn- 
ditur  vfq,-  ad  inimicos  diligendos ,  ficut  Chrittus,  qui  orauit 
j)  inimicis,qucd  ofiefum  in  crucc  fua  fuir,q  in  bcu  rc  nia  cft 
adcxtcra  in  finift-ia,vbi  manus fixx,  p quas opera  fign.mtur 
qu£  inhilaritatedeccteffe.  Etqualong.  Chantatisjqviivfq; 
ad  F.ne  duret,vndc:f ««  dikxiffet  fuoi-.in  fiv.ct»  dilcxn  tryi.Quod 
lignatum  cfl  pcr  longitudincm  crucisa  furfum  vfquc  dcor- 
fum.  Et  cju£ftt[uhl,mitas,  i.quo  tcndat  tharicas,f ad  .rccrnam 
beacitudinem  ,qua:  notsturperpartcmcrucisfupiapolica. 
JEt^wiff /Jf />ro:chantatis.Quod  totum  portat.vtparscrucis  in 
terra  fixa  in abdito  qu(j non  vidctur,id  cli,mi{encordia Dei 
qua;  occulto  Dei  iiidicio  prouenit,  per  quam  charitas  in  no- 
biseftlonga,lata,&;aka.  Vclprofundumchariratisfunt  Ec- 
dcfiaftica  facramenta,qua:funt  profunda,  &  inucil'gabilia, 
&funtfundamencumcharitacjs,linequibu$nonvalcc. 

Qux  iitlatitudo.Qiiod  lit  myfieriu  crucis.Aug.Sciendu, 
qu»  in  his  vcrbis  figura,&:  myftcrium  crucis  ofiedicur.  (^ 
enim,q.a  voluitmorcuuscft,&:quo  voluitmortuiis  eft.Non 
ftuftra  ergo  mottis  talc  genus  elcgit ,  in  quo  laticudmis  hu- 
.im,&16gicudinis,&alcicudinis  magiRer  tibi  cxilkiet  qui  di 
Krat.-ToUe cruce  tua,&:  fequcrc me.  Tolht  crux,cu  fpu  fca 
carnis  mortificanf.Qiiadiuergo  euacuat  corpuspcu,.quan- 

dm 


diuextenorbomocorrupitur,  &:nteriorrenouat'dediein  P 
(i\Q  tps  eft  Crucis.In  cuius  ergo  poteftate  erat  mori, vel  non 
mori,&  fic  vcl  no  fic  mori:non  frurtra  Crucem  ele2;it  vbi  tc 
huic  mudocrucifigeret.Na  latirudo  iii  cruce  eft  trafucrfum 
lignujvbi  figunc"  manus,cjuod  ad  bona  opera  pertinet:  ga  ibi 
.         ,  «"anuscxtcnduutur. 

fVt  Deus  prsijiiun) .    b  f Occulninj  ludlcium,  quare  illi  dat,  illi  non. 

tPofttis  ex  partejVt  iinitemini ,  ijua  fupen-niinet ,  &  plcne  fciri  non 


8 
9 

10 

II 


1-ongiciido  cl!  ab  ca 
parteligni,qu£Eabip- 
fo  tranfucrfo  ad  tcrra 
tendit:&abipfo  vfq, 
ad  terram  confpicua 
cft.vbicorpuscruci-^™'"*"^ 
ngitur  &  qui>dammo  tcogitatnu» 
do  flar,  qugflatio  pct 
fcu<n'.-incialignific3t. 
•Alcitudoautem  inii- 
lo  ligno  cft  quod  ab 
eodcm  trilfuerfo  fur- 
fum  caput  verfus  emi' 
net  per  quod  lignaf  g 
fupernorum  cxpecla- 
tio .  Profundum  vero 


eflinea  parte  ligni  - 
non  apparet,  qux  fixaterr^  occultatur.vnde  totum  illud  fu  jj 
gitquod  ptofunditaterolignificat  gratuit.i;  gratix:  inqiia 
multorum  ingenia  conreruntur  id  inucltigare  conantia . 

Ambrof  Vt  poflitis  comprchcndcre,c]uc  f)t  laritudo,&c. 
Id  cff,imrncnlum,&  inxlhmabilem  coguolcere  Deum  om 
nia  exccdcntem  maicflatc  vircuds  {wx.  Cum  autem  hoc  di  - 
cit,  fignac ,  qu<)d  ficuc  in  fphxra  vbi  ha;c  omnia  squaha ,  id 
cft ,  qu£  fic  immenfitas  Dei ,  omnia  exccdens ,  &  implens , 
ron  incisclaufa,  fcdomniaintrafeconcincnspofl-immen 
licatem  patris ,  vult  etiairr;jcios  fcirc  charitatcm  Chnfii  clfe 
fupcr  fcicntiashominum :  quod  Deus  honio ,  quodiuftus 
pro  impijs  moritur,&  CcEt.Profundum.Voluntas  Dci,cuius 
caufcnoninuclfigantur.  Vnde:  0  altitHda  di.fa,  &  fcientidi  Ro-iU 
Dei.  Alcicudocommunenomcn  Gftexcclfo  ,  &profundo, 
Scdcumin  cxccllo  dicicur :  fublimitatis  cmincntia  com- 
mcndatur .  Cum  autem  in  profundo  :  diflHcultas  inucfiiga» 
tionis,&  cognitionis. 

c    yt  impleamini .  Quia  tiic  nihil  dceft  Chriftiano,cu  patrena 
&  filiu  fiGCognofcit.  Aliter  no  elt  integra  profcffio  deitatis. 
d     In  omnemplenitudincm.'Nd  vtlint(p]cnus  Deus,)licutada 
crrantes  voluerunt,fed  vc  perfede  fint  plcni  Dco.Vel. 
•J*    Arnbr.  Quia  fidescneq;  in  folo  pacre  inccgra  cft,  ncqj  in 
folo  filio  pcrfcdaj  idco adiecit.  Ft iwpUamini m  nmnem pknitu 
d/«ew  £)«'.  Vt  confefIio:ic,&  gratiarum  ad:ione,licut  pacri,  ita 
&  filio  honorificsntiareferuccur,  &omnia  qu^a  Dco  pacre 
funt ,  pcr  filium  faita ,  &  rcfi:auiata  credantur ,  vt  fit  plena 
perfettio  diuinitacis  in  profeflionc  credcncium. 
c    T^orMJc/i/own/a/jcac.  fccundum  virturem,queoperacur 
in  qua  funt  quqdam  qu^  nemo  petaret ,  vel  intclligercc ,  vt 
Deus  homo  pro  hominibus  morerecur,&  huiufmodi  alia.    _, 
•Jc    Ambrof.  Ad  patris  perfonam  h^c  refcrt,  vt  quia  melius  ^ 
fcit,qu5  vtilia,&  qti^  non  pctenda  func,  &  quando  danda,& 
qualia ,  &  quanca  opus  fint ,  iple  gubcrnct  prouidentia ,  & 
virtucc  fua  libi  crcdcntcs. 

^  CAP. 


NICOLAVS  DE  I.YRA. 

1  Siiblimitas.  il^ia  nonfolumfacit  afcendere  in  Deim,fed  etiam 
trgntformari  quoda.nmodo  in  ipfum. 

t  Ec  profundum.i'c///cf t  humilitatis,&  condcfcenfionis adpro. 
xWnum.  Fndc  Taulus  posiquamfuit  raptus  ad  tcrtium  c«lum,per  cba 
titaiem  fic  ad  proximum  defcendebat ,  qubd  eiiarn  de  a^u  r/iatrimo- 
niali  ordinabat^diccns  :  Vxoti  vir  debitum  rcddac,&  fimJlitcr 
vxor  VI ro.  i.Corint.f. 

3  Scirc  cz\zvn.Ordinetur  fic  litera:Scire  ttiam  charitatem  Chrlftif 
id  tfl , per  quam  rniniur  Chriflo . 

4  Superemincnccm  fcicnci^.  Id  f/?,  notitite  quam  habemus  de 
iffo.ybi  enimfcientiaforis  iiat,dileCiio  intrat.propter  quod  l  .Corint. 
ihd'dicitur':  Maior  autem  horum  eftcharitas. 

5    Vc 


5  Vt  impleamini  in  omnem  plenitudinem  Dei.i.vtimplea 
mini  donis,'&  charifmatibus  ,qux  donantur  a  Deo  cum  charitate. 

6  Ei  aucem .  Hic  confequenter  ^poQtlus  attribuit Deo  totum ,  a 
quo  eU  omne  bonum.  &  patet  Ittera  vfque  ibi, 

7  Sccundum  vinwcm.Sciticet  diuinam. 

8  Qn^  opcratur  i n  nobis  .  J^ia  virtus  prirme  caufx  operatm  in 
omniiusfecundis  agentibtis. 

9  l^W  ^lonz.  Ideflilaus. 

10  In Ecclefia,&inChriftoIcfu.  Scilicct congregata, 

11  In  omnes  generariones  feculi,&c.  Id  cfl^xternalitfr.quia 
e:us gliiria  maxime  relucet  m  Ecclifta  triuniphaiite^  de  qua  dicitur 
r/.f/.S^.i.Bcaci  qui  habicant  iu  domo  tua  Domine:in  fecula 
fecuiorum  laudabunt  tc. 

CAP. 


A     D     D     I     T     I     O. 

In cap.^.vbi dicitur  in  poltil.  Quxfr  latitudo.  f.charitatis. 

Inhocquoddicitur:  QudijitLaittrdo.  fccundum  gl.non  lolum 
•melligit«r,g)chantasdcfe  vfcijadinunicos  cxtendidcbet,  lcd 
etiam  cu  hilanrate  bcne  operarijquia  qui  trifhs  dat,pcrdit  quod 
<lat,Iu  hoc  autsm  cjuod  dicit:  QuAfit  tongifidOy  intclligitur  perfc 
uerandilonganimitas;  vbi  quodammodoftandopcrfcueratur . 

In 


Jn  hoc  quod  diciturt  Sublimitas.  intelligitur  q»  furfum  dirigattir, 
vt  Deus  in  prxmium  fpeftetur .  Nam  ii  beuc  operaris,cria  vfq; 
ad  mimico&,&  hilaritcrtnbuit.  Scdomniahxcli  proptermcrcc 
dem  fupcrnam  no  facis,  altitudmem  non  habcs.  Per  profundum 
charitjtis  intelligitur  occultum  Dei  mdiciu  clfe  ,  quarc  ifti  dat , 
&  non  illi.  Dc  profundo  enim  iudiciorum  Dei  elt,qu3e  fcrutari 
couteinpiari<iue  ncquimus,abyflus  cniua  elt,&  profundum. 
Tom.(5.  f 


Glorord.  &  Nicolai  de  Ly  ra '. 


H8 


c  A  p.    nrr. 

ifKYo.Hidenw  oftcndit  gratinr  attribucda,hinc 
de  muribus  monct,pnus  omnescommuuiccr 
poft  pcr  (ingulos  ordincs 

b 


Chry.Mignadigni 
tas,&rcgnoquouis, 
&  confubtu  longc 
maior  .  Nam  n-hil  ita 

ti.Cor.7.d  t\u  eflcpropter  Chri 
flum  .vtcatcnacfunt 
fanitis  illis  manibus 
circundatac.Vin6tum 
cffe  propter  Chriflu 
illuftriuscft.quamfl- 
ue  Apoftolum ,  fuic 
Doc^lorcm.riueEuaa 


£^t;  ■pinHus  ia  domino. 


ritus  conrrarius.  i.opcratio ancichdfti ,  quiiam  iryrrcriuqi  D 
opcraturiniquiratis. 

p  Fnum  corp"s.  Dcbetis  fcruare  unitatem.it^  quod  firis  vni\ 
corpns  Aibferuicndo  proximo,  8c  vnus  fpuitus  cuin  Dcoi- 
dcm  volcndo,  vci  vnus  fpintus  cura  fratnbus,  cum  quibus 

idem  velle,  &  idc  nol 

C   A    P.       I    I   I   I^  lcdcbctis.Vditadc- 

„  .  „        '        .  ,  ,     ./.      ,.         bctis  fcruarc  vnitatc 

a    tQj.13  Deus  poteft  onmia  &ceie  ,  »el  vt  ei  fit  a  vobit  / 

giotu.  b    ICmcomt.  atiendumeit'.  ipiritUS,qUI4  VUU  i'Or 

t  Bfecrd  itaquc  vqs  cgo  vincftus  in  \    pusdcbctiscilc  mul- 

a    5 'K^pt"  tlominuiQ     b  tOe  buno  in  melius,  vt  coniienut 
mex  prxd  tirioniuiubu'atio  «cllia. 

Dommoji  vt  dignc  ambqlecis  voca- 

J  a    f  Iti.f.    1 1nietiori.Sc  cztetioii. 

tione,qu^  vocati  elHs.Cqm  off  hu- 

a    tVt  ttaifVabiles  fitis.    b  tAduerforum. 

militatej&  manfuctudine.Cum  pa- 

^^ST* fntic  ontui  raoleftia.Vel  Ahcraltetiusoncia  pottaic.  \ 

b  '  SNon  iidlc,  vel  pto  teueno  aliquo.    c  fStadiofi,cai)ti,attenti. 

d 


1  Vt  facto|and>am. 
d 


2 
i 

4. 

S 
6 

7 
8 


toru  adunatione  me- 
brorvim,  &:potcftis, 
quia  fpiritus  habitac 
\v\  uobis.  ynum  corput, 
Aug.  pp  focietatem, 
qua  fpintuflanc^us  fi 
citnonfinepatre,5c 
fiho.  Ecclclia  utiquc 
acccpit  hoc  donu ,  uc 


gdiftamcrte.Siquis  c  d 

Chriftumdiligit ;  is    c  ticntia  ruppo'rtances  inuiccm  in  chaVitate.Solliciti  fcruarc  9    infpQsaao  fijjtrcmif 

nouit  quid  fit   qUOd  '  ,    ^quodvnuracorpu»Cti$opeieSpirituir»nai.vel»nitatemEcclcfiaflicam,  quarafacitSpiri-    lO   |iop6lprum,y.rCmif- 


dico.  SiquisergaDo, 


tuflauAus. 


1)     ^Dcgcmes.  Quia  yax  iHa  elt  nuttiuiciituin  fpitiiualib  «nitaiis. 
c    Subminillrationc.      Subucniendo  proximo. 


m.num  infomt  uuta    j  ^^j   ,^^  r-^-^^^^  ^  •      jncd^lo  pacis.fVnu  m  corpus,&  vnus 
tperTin?ul^<Jicam,&ardct,isno-     ^  f  ^  voiuntate      Qupuiuit«oV.s       -   ■  .   T,  , 

b 


-,..«—  a     Tommaic.         v^ij' <"«•' •"'i""-         b     Efle  dcbetis,ncutadidem  uocaii. 

uit  quid  llC  UmCUlori4  c    AJ  unam  rem  fperatam,4ux  eil  eiTciftus  uocatian  is. 

fi  Yirtus.Hic  vtiq;  prius    f  fpiritus,{icut  vocaci  eftis  in  vna'  fpe  vocationis  vcftr?.  t  V- 

habcblt,  OptionC  da-  a     E.tnobis.  b     DcDeo.         c     Ac<]ua  lea  tjuocuuque.nec  potciiiteiari. 

ta,  vincula  fcrrc  pro-    „  nu's  diis.vna  fidcs,u aii  baptifma:  Vnus  Dcus,  &  pater  oiuni 

pterChriftum,quam    «?  '' 


1 1  fioncm  ctli  tnnitas  fa 
I  z  citjproprie  tn  ad  fpiii  E 
13  fanitiiinteliigicur  p   f 


c?los  inhabitare.  quo 
uisauro  fplcndidiorcs,quouis  diadcmate regali  illuflriores 
manus  has  illis  ofjcndit .  Non.n.capuc  ita  fpleodidum  rctf 
dic ! mpofica corona margaritisx:onl'picua,vt  catena fcirea  , 
qiix  proptcr  Chnftum  fcrtur. 

^Primaf.Ego  vos  rogo.qui  veftri  caufa  fum  vinitns,  vt  vos 
Dci  fi|iosagnofccncc$digne  tantohonore  coiuierfcmini, 
quia  vnaqu^quc  dignicas  habet  propria  inftituta,qMib.agno 
fcitur,&:  mentis,^:  corporis.nefiita  fit. 
fi  *'ll!  c  Jncbar/td/e. Aiig.adEudoxium,ipi'aeft.n.aifliorc61:iici- 
neris,  quajoculos  femper  habec  ad  Deum.  Talis  a6tio,  ncc 
frangicur  negocio,nec  turbulcnca  efl,ncc  marcida,  nec  au-: 
dax,ncc  fugax,nccpra?ccps,ncc  iaccns. 
■jt  Amb.Chancaciftudcnduinmoncc,ne  fpificunivnicacis> 
&pacisamiccant. 
V  .{<Scdulius,&  Primaf.Philofopliifu{Tcrunt,fcd  non  inchari 
tacc,nec  propcer  Dcum,propcer  laudcm  humanam^Nos  vc 
ronon  yi  laudcmur,fcd  vc  iUequem  fuftinemusproftciat, 
non  cum  dplorc,fcd  cum  amorc  futfcramus. 
d  f«  Wnc»/^ /)jm.i.pacem  feruantcs.  Ha:c  auc  pax  cftrfi  pec 
cata  qug  fine  damno  tritici,aut cum  fpc  falutis  corrigcndo- 
j:umcradicarinonpoffunt,vfqueadmeifcm  vlcimam  to- 
lcramus.  ^PrimafPervinculumpacis  vnitasfanclifpiritus 
V  rctinetur,quem  vnum  omnes ^ccipimus, yt  vbicunque  vni 
tas,&  concordia  cft.ihi  fpiritumfanilum  eiufquc  donum  cf 
fc  non  dubitemus.ybi  aucem  difcordia,&:  diftentio.ibi  fpi- 

ntus 


14  tincre.Fpfecft.n.fptis  ^j 
ij  adoptionis  filioru.Ip- 
1(5  fccftpitris,&:fili)a- 

17  mor&conexio:ad  ip 

18  sii  ergo  princt  focic- 
tas,qua  cfficimur  vni^ 

corpus  vnici  filij  Dei.Sicuc.n.vnum  corpus  hominis  miiltijf 
Conl^ac  mcmbns,&:  vcgctatomnia  nicmbra  vna  anima,  ta- 
cies  in  oculo,vt  vi(Jcat,inaure,vc  auduc,&:  fic  in  cojccris.lca 
fpulfanCli.is  membiacorporis  Chrift',quod  eft  ecclciii  con 
cinct,6i:  vcgecac.Ec  ficuch"mani  corporis  membrutn  pr^'- 
cifun"v,formam  quidem  qua  cognofcicur  rccincc,  fed  ncqua 
qu:im  fpus fequit.  quo  pccr  vnicacc  viuacSir  quicijq;  a  pdi 
ttx  pacis  vnicace  diucrlus  cft,facf  m  quide  canqua  formar  " 
recincc,  fcd  fpij  pra;cer  vnicatcm  no  viuit.Fruftra  ergo  fori 
dc  forma  glonacur.nifi  incus  fpiricus  vegccccur.  H'  in  qii 
primum  vcnit  ,  linguis  omnm  funt  locuti ,  quia pcr  lin  ' 
PQnfociacioficliunj.ini  gencris,  &:  (ic  in  omnibus  Gcnt] 
fucura  mcmbroru  Chfilti  fociccas  figuracur.  HIc  habcc  fpin 
tu  quiin  vnicaceecclcfi£co(iftic,qm  loquiflinguis  onr  '. 
f  ynus dominus .  Dcbecis  feruare  vnicaccm,  quia  nobi  s  . . 
Ynusdiis,non  trcs  pro  quorii  diuerfis  voliicdcibus  vos  opot 
ceac  dilcordare .  Ec  idem  iubcmini  crcderc,&:  code  modo 
opcrari.  Ec  vobis  cft  vnus  Dcus  crcjicor  omnium,&:  pa.pro- 
curando,&  lonemopoc  fcalceripnjfcrre.Q^iDeuscllfup 
oes.i.pr^ccllicoamib.crcc^curisjcui'  dignicas  uos  inuitcc.  / 
per  o»wB/j.diffufuSjquia  vb!que,&  io  timcndus,  cum  nufqu 
poiIiceuican,£?jn  omnibus  nobis .  per  graciam,qui  vnicace  fci 
uamus.Et  fic  non  fingialanter  de  vna  perfona,  fcd  coumiu- 
niter  dc  omnibus,ideft,de  cnnicacc  hoc  accipirur. 
g     ynafides.non  numero,fcd  gcncre,quia  fimilis  in  oibus. 

S  Alia 


ua 

i 


NICOLAVS    DE    LYRA. 
C    A    P.        IIIJ, 

Bfecro  icaque  vos»  Toflquam  ^poflukf  ind'ixit  E- 
phefiosad  gratiarum  aSlionem,&  effiiditpro  eis  orar 
tionem,  hic  confequenter  informat  eos  in  moribus .  & 
prirno  generaUter,fccundo  quantum  ad  aliquos  (iatus 
fpecialiter,ibi:  Mulicrcs.  pofl  medium  fequemis  ca, 
fertia  reucrtitur  acf  inflruendum  communitcr,  ibi ;  Dc  CiECcro  fra- 
f rcs  .  circa  mediun,\  6.  cap.  Circaprifium  iriflfuit  generalitcr  primo 
ycrlno:  fecmdo  Saluaioris  exemplo ,  /«  principio  fecjuentis  cap.  Circa 
frimitm  fcivndiim ,  quoi  humilitas  ffi  fundamentum  fpiritualis  adifir 
(ii.prot)ter  quod  primofundamentum  iflud  coUocat.  fecundofuperxdi- 
ficatythi;  Sollicice  lcruarc.  igiturprimo  inftruit  eos  de  humilttate^ 

6  qaibufdam  aliis  virtutibus  fibi  propinquis  dic.  Oblccro  icaquc 
vos  ego  uindus  in  do. 

?     In  domino.  Iicli,prnpter  dominum,t>t diSum/ftfupra, 

3  Vc  dignc  ambulccis.  Vroccdcndo  dc  vinutc  m  virtutem. 

4  Vocacion..^ii  fidem  CaihoUcarn^qux  requirit  vitam  virtuofam. 

5  Cum  onMW.  f.inieriori  quantum  ad  metem,&  exteriori  quantii 
ad  conuet  fationm  .  Et  qiioniam  i?ur(tilitas  facit  hominen»  re/ilire in 
prapriam  paruitatem :  l)abct  m^nfu.;tudincm  annexam  qux  rcprimit 
nwtm  irtx.ideo  fubditur:  Et  manfuccudinc./^pprf//jo  autem  ir£  in- 
ducit  aipjtienter  'o[era'idu<n  >naU ilUta.idejfubditur. 

0     Cum  pacicncia  fupportanccs.  Alutaos  drfeSius^&  kbores. 

7  lu  ch.incacc.  f.Chrifti,&  non  mtuitu  tcmporain  cotnmodi. 

8  Sullicjci.  Hic  cbfeqmiter  yip-jftoltis  Ephejios  inft;  /n  de  cedificiq 

viriutim 


•pirtutum fuper fundamentim  humilitatis  collocando.  Et  quiaquanto 
bonum  eft  communius,tantQ  diuinia<;ideo  primo  eos  inditcit  ai  fcrttjn 
dd  ecclcflaflica  vnitatem  ,fccundo  ad  habendum  rrioru&i  honeflatm^ 
ibii  Hoc  cr2,o,Trima  in  tres.quia  prirnofacitpropofitiiTn.fecund'j  ad 
Ijocinducit  cxemplum.,ibi:  Vnus  dominus.fcrao  decUratquoddav* 
</jfl«»j,?t/;  Vnicuiquc,  Circa  primumdicit:  Sollicki.  fupfU  fitis. 
P     Seruarc  unicacem  fpiritus.  Id  efl,vnitatem  Ecclefi.v  quamfa- 
cit  Spiriiufian&us,& per  oppojitum  eiuslchtfmafacit  diabwus. 
jo     In  vinculo  pacis.  Sicut  enim  vinculurn  corpurale  vnit  tigata 
intra  ipfumjic pax  &  tranquillitas feruant vnitatem  crcdti.ttuin. 
1 1     y  "um  corpus.  f.fiti!:quod  eft  corpus  Chrifli  myflicma. 
\  2     Ec  vnus  fpiricus.«.i"i;«J  voiuntatis  operandi  bonum. 
IJ      Sicut  VOi^Azi.  Beatitudinis  letcrnx. 
14     VocacionisveftraE.  ScilicetadfidemCatholicamjpcrqumi 
habetisvitam^ternam. 

1 5;  V  nus  dominus./rlc  adpropofitum  inducit  exemplum  de  vni- 1 
tate dotr,iniJiJci,C!r  b.iptifmi,  vt  magis motteat  adferu^idum  ecctefta-l 
fticam  vnitatem^dicens^V tius  dQlT\itM\s:cui feruttis.Et ideo  fcljifma 
non  pronenit  ,nifi  cx  pltiratitate  domincrum  contraria  volentium, 

1 6  Vna  fidcs .  ijtfid  licetfint  articuli  mutti  infide  Catholica,  t* 
men  omnes  inniluntur  veritati  diiiin* ,  propter  quam  eis  aJJentiMiUs 
quji  efl  vna. 

1 7  Vnum  bapci  fma.  Licet  enim ftnt  multi  miniflri  baptixantc 
exterius,  tamen  vnus  eflquibapti-^^tinteriuSjfciiicet  Chriftus,Iotir. 
3.f,  Hic  cft  qui  bapcizac, 

iH    ' Ynus  Deus,&:  pater  omnium.  Ter  crcationem. 

Qui 


/ 

y49        AdEphefios  Cap.   Ilil.         yjo 


4 

A 
af(f 


Ce-it. 


Aiia  funt  ca  quf  crcdurur.aliud  fidcs  qun  crcdmrjlla  gppc 
fiir.t  in  rebus,qii?  vei  efie,vcl  fuifle,  vcl  futum  cllt-crtduuir. 
H^c  raiteinaniniocri-denrisen,cienirn  t  ofpicuocuius  cft. 
a  Trofu-r  cjHod  oicit.  Ad  p^^obandum.  cv  Chrillus  honio  dac 
diucrf  1  dons,  dicit  fpiricullandus  iii  pfalmo  :  vcre  Chrirtus 
f  m  humaniiarc  dat . 

nan»  piopheta  d  CIC,  •    TFM«i       I»    tQueranonpQt<f}isdecIin»ri; 

quod  alccndetis  dc- 
clic.  &'  afccndcrc  d  xic 
rcfpeclu  dtfv  eiionis . 
^  ita  innuit  quod  &: 
dcfcendcnsdcdit.  Ec 
conftat  quod  fccuu- 
du  hun  anitare  Chri- 
liiisdcfccndit,  Arafce 
dit.  crpo  fcciindu  hu- 
nian  ti  e  dedic,  quia 


nibusrPaulus  ApoHoIica  .iu£loricarcma1uird'cerc,dcdicdo  D 
n3  hoibns.Vf  cx  vcroo;  vcrbo  vnOjpphcrico,alcrro  Apofti* 
Iico:  q^a  in  vcroq;  cft  dii.ini  fcrmonis  ;iii6l:oMC:is  :  fcnfiis  plc- 
niffimusrcdderctur.Vtruqjcnnn  vcru  cff,&  quiad.ditho 
minibus,&:g.aacccpicin  hominibus.  Dedic  hominibusc.tn- 

qiiiimcapucmcmbris 

f  C^ija  nii1!i  drbct  quod  eft ;  &  omnrs  crejfiira» 


rxcel^t.  «  IFiliusfei  ijueni  repriratcircin  omnin  cpci.i  nollra  liint 
d  ISf  rimflaia1use:k .  e  IFidciibuspcr  s;i"iani,  &  inoiiiui- 
bus  cicnufs  pcr  eflciniam.vnde  Spiriius  domin  re  ctr.tcr. 

qui  fuper  o^mncs  eft ,  &  per  cmnia ,  &  in  omnibus  nob/s .  i 

4    5N*  Tnins  tolbt  lubieflioncm,  fubd  t  diucrla  «ffe  d.Jna;  quod  non  efl  conrrarium  pri-    ^ 
dii^x  vnitati .         b     IGratuituip  donum  rcairdur.i  «uoddator  CluiliMinen-    j 
nirojiit,  at'jh"C,  alij  il!ud  .    Cluuti' vero  foli  daturlViiritiJS 
fine  nienfura  fcd  oinnibus  aliis  non  line  meriias 

tVnicuiqucautcm  noftrum  dataeft  gratiaTccudum  men-  4 

•P.opheia.  5 

3  faram  donationisChrifti  Proprerquod  dicit:*  Afcendcns  ^ 

t    fLt)C0,fc  dignitat-.    b  «Ecce  febx  captiuitJi.Ciptiiquiifiibiugitijfub  Icue  iugum  niiin:    7 
libejati  a  pcccato.feru.  fafti  m  titi.x.  1Spir;tum.     TKation.ihilibas. 


qu?  vbiqi^fflSc    ^-  in  altum  c^tiuam  duxir  capriuitare  :  dcdit  dona  homini;  « 


B 


;3U30- 


tDixit  pn  phetj.jftenilens;  Std  quid  efi  hoc.nili  qiiia  prius  defcendit, 
rcfiieftucu:iisdix:t.Arc.-lidit. 

bus .  t  Quod  nutcm  aTccndit  qnid  eft,  nifi  quia»&  defcedit 

1     Id  c.1,ad  iiifeiostciiius  probatio  primiltj  eihquia  du.tit  captiuitatcm.quam  indc  traxit. 
b     Ei»o  ciuia  it;i  innuunt  Vtrha  frophetx,  idem  elt  quidclccudit,  &  afcendit  ,.¥t 
iimjTerct  omniadoB  s  vd  oir.n.a  dc  fcpra^dt,fta.  ■         ' 

primum  in  innrrores partcs  tcrra?.*  Qui  dercendicipfc cft 
qui>  &  arcenditfuperomncs  coelos^vt  adimplcrctomnia . 

a    Vicariospradicationisfu.T. 

lEtipfedcdit  quo/daquidcm  Apdftolos,  quofdam  autcm 

a    Defuturis.vclfcripiur.irum  intctprctcs.         VtAjiLus. 

b    Vt  f.ptemdiicmesfub  Af  >iio  s        •  Vt  Marcir.,LJcas         c    Vt  Epifcopc8,qui  ve.bo, 
,  &  exemplo  docotedcbcnt  &  dio  cnr  i.'aH  pJiloKs,&  Dci^  >.'es  pattoi  enim  non  cft, 

niii*abeat  doftrinam  qn    j;r--i;'-m  pilcat 

^  proplie'tas,  aliosvciob.u.ingtIiftas ,  alios  autcm  pafto- 
e  res,  &Do(5tores  ad  t  confiimmati  >ncm  fandlorum  in 
f  opus  minifterij  1  in    JEdificationem  corporis  Chnfti : 


j1, 


{ccndic,  nccafcendic. 

ScdfccuHdum  anima 

adintcro.s  dcfccndic, 

fccniidunicorpus,  &J' 

animam  ad  calos  a- 

fccndic.Vel  ita  afccn- 

dcns ,  quod  cft  fccun- 

(iiim  humanitace  de- 

Jit.  Stdquidcflquod 

humanitas  sfccndic , 

id  cft ,  quomodo  ha- 

nianitas  potecat  afccn 

dcrc?'  njliqufadcitas 

piimu  defcedit  in  par- 

ics  terr^  qu^  funt  aere 

infcriorcs,vc  hiiman^ 

natura;  vniretur .   Et 

quia  dixcratjhumanitas  afcendit.d.-itas  afccndic^neidoo  vi^ 

dcrcniur  duo,rubdit.Qui  dcfccnd;C,id  cft,dciras,&  qiu  afcc 

dic  liiper  co:los,id  cfl,humanicas,ipfe  cft  vna.&  eadcm  pcr- 

fona,vtimplercr  omnia  donis  fuis;&  itamiplcuit,quod  :pfe 

dedit  quofdam  Apoftolos,quofdam  Prophetas,&: ca:t.  Hccc 

quomodoalijplus,aIij  minusdcdit.  Hominibusadmcnfu- 

ram  dat.ipfc  non  ad  menluram  sccepit. 

b     Captiuant  duxit  captiuitatcm.ldcti^eos  quos  diabolus  capci- 

uaucrat  a  paradifo,&  propno«  rnundi,i5^  infcrni  teccrat.lte- 

rum  captiuos  fcnt  Chnf^us.  dum  ad  coelum  reducuntur. 

AugufTin.Dcditdonahominibus  Apoflolicaaudlontatc 
Iog.'ur.In  Pfai.ita  Icgitur.^tcfpiJ?;  dona  in  hormnibttsSiC cnim 
pluies  codices  habent,^  maximc  Grxci.  &  cx  Hcbr.  fic  m- 
tcrpratu  habcbuis.  Dona  auce  dixit  Apoflolus  licut  ,l"phct3, 
ncJ  donu.  Sed  cQ  prophcta  dixerit:  Acccpilh  dona  m  homi- 

nibus: 


f u  is  .•  A  cccp  i  t  i  n  h  o  m'i- 

nibus  idcm  ipfevtiq; 

in  membrisfjis:Ipfe 

crgoChriftus,  &dc- 

ditdcccclo  &:accepic 

intcrra.  Dcdic:qu!a 

Dcus  cuni  parrc,  fe- 

cfid^mquod  dar.Ac- 

ccp'c.  prophccT  dicic,  f  pM.gjj. 

acccpir.  quia  ;prL'cum  f  OcKTie.c 

fuis  cfi  m  Bcclcfitin  «'"">-'<  miim- 

cju.i  accipic ,  hoc  d\  in  f„';  ^'  ^""  "* 
p     hominibus  accipcrc.  i.Qot„i 
,()  Donum  cli  fpinrus. 
,  j   Scd  plipaliccr  dana, 

pcrfpiritum  quibufq; 

prrpria  non  Ijngulis 

cnmia ,  vc  vnaanma 

omnibus  in  nicmbris 

agjcomaia. 

c     Vn>phe:af.  Ambr. 

InNouoTcflamenco  ' 

propheccdicucur  cx- 

planacorcs  fcnpcura  E 

riim,  camcn  fuerunc 

qu  d.tm  inprlmordio 

ndei  flitura  prxdiccn- 

ces,ficucAgribus,fe- 

pceniq;  filiicPhilippi. 


12 

H 

^7 


i8 
io 
22 


d  Br>a>}^eliiiai,Qi\il<C 
didconi,q.i  &  fl  no  faccrdotes,  cimcn  cuangclizare  polliinr. 
e  /"  opits  'Kiynfleriu  Hos omncs  dcdiC  in  opus  min;iicrij,  vc 
quifquc  pl"ne  pofTic  taccre  opus  min.Riacionisfibicrcdi- 
IX .  Si  enini  vnus  habeiec omnia ,  non  pcifcclc  agccct  lin- 
gula.othoc. 

J  ^.i  ujrli-mrnationm.  i.  vteosconfummarec,  cjiam  Cmcli. 
g  Et '«  idificationem.ld  cll,  vt  cos  a  Jiriccnc  in  coi  pus  Chd 
lli,quiad;mcfuncalicni.  F 

■?«  Anibrof.EccleiicB  ordinationem  ad  comp3gin;rtioncm 
humani  corpotis,  in  proft-flTionis  vnitaicdicmompoiicam, 
vt diuci li  dtgnicate in  Cbnfto omnes  iinc ,  vnuin  citpct  ha- 
bentcs  Chri(ium,'hoccll,au(ilorem  vica:. 
*  Pnmalius .  Hos  omncs  pofuitadhoc,  vt  xdificcnt  Ec- 
cIcfiam,quxcorpus  cft  Chrifti;&  omncs  ad  fidci  pcrccpcio- 
nem  adducant. 


^    npifr. 


k 


NICOLAVS  DE  L  YR  A. 

1     Qiiifuperomnes.  CreaturasperexceUentiam. 

3  Etperomnia.  Tergeneralemrcrumgnbernatinnem. 

}     Ix  in  omnibi\S.f.fidetibus,in  qnibits  eji  jveclalitef  pergratiant. 

4  Vnicuique  aUtem.H/c  decLarat  qrioddamdi£liim.f.quaUttr  om 
re$  fideles  fint  >num  corpns  Chnfli  myfiictm.  Ei  diuidnur  in  dntti.qti 
primo  declarat  huius  corporis  diJiin£Iionem  membrorum.ftcundo  con- 
ntxionem  eoruvt,  ibi.  Vcritatem.  Trima  adhuc  in  tres.  quia  primo 
ponitur  diRa  dijlindio.fecundo  diflin[iionis  conditio,ibi:  Et  ipfc  dc- 
d\i.t(rtioeiusduratio,ibi:  Donec,  Circa  primum  dicit .Apoihlus: 
Vnicuiquc  noflrum./citVca  Chriflifidelium. 

5  Data  cfl  gratia./rf  efi,prout  voluit  dare,&  plus,&  minusfecm 
dum  ordinem  aijp"ficionisfnie.  Chrifio  enim  datui  Jpiritm,non  jccun- 
dum  menfuram,  loan.j.d.  aeteris  autemdatu»  in  mcnfura. 

6  Proptcrquoddicit.  Pp/.^^.c/. 

7  Alccndcns  in  altum./'.  Chrifius  infua  afcenfione. 

8  Cjptiuam  duxit.  i.patres  '-jiti  prius  tembarimr  in  limbo .  Qm 
dicuniur  hiccapti.ua  captiuitar,ficut  frequsnter  infacrafcnpturafic 
talisnduplic:uio,T?t  cum  dicitur;  Vitaviuet,raortc  nionctur.c^ 
canfin.ilia^  ad  maiorem  exprefftonem. 

9  Dcdu  dona.  SpirituffinSli. 

10  Hominibus.  IndieVentecoflcs  vifibilitcr,&  quotidie inuifibi 
Mtr.^PJal .6j .d.dicitiir,quod  tcctpit  dona  in  horninibu<:&  tf!  radem 
ftitentia..Accepit  enim  dona  a  Deopatre  hominibus:  &  efld  flyibuen 
da,fir.ut expnfiiumfuit  ibidern .  Q^icquiienim  habei fitiui ,  habct a 
I^copjirp::uiKS  dovaproueniw.tper  '.lium  incarnuti^m,  n,rdiatvrem 
Pci,  &  honiinum  .  Lt  confcquen^er  dularat  modum  aftcnfus,  dicens. 

1 1  Q^od autcm  :ifccndic.  i.quaiiter  cfl  inttlligcndidm. 
I  i    N  Ui  quia  defttiidit.  Jnfita  morte, 

jj    In 


1}     Ininferiores.  f.ad Umbim patriim  in inferno,qui dicitnr  yfe 
fub  terra.Fei  aliter .  Nift  quia  iSc  defcendit  pnmum.  infua  m- 
carnatione.ln  inferiores  parccs  tctrx.ideji,i.i  panes  hmus  ttrr<Xy 
qudtfunt  infertores  refpeilu  aliarurh panium  mu.iii. 
14    QjidcfcendiC.;£/e»»//j/'cr/o/;.?. 

I  j  C)!n &: afccndit.  .Afcendere,  veldifcendere Cb iHo non  cm- 
ueniunt proprie feciindum  deitatetn.,q-^x  de  neccffitati prxji,ns  f-fl  vbi 
que,fcd fecundum  himanam  naturamdiciturhic  afce^niijfc  frper  om 
pes  cctlof ,  noT  ftc  incell  igendo,qHod  afcenderit  toialiterjuper  cceim 
empyreum,Tbi  nuUus efl loctis,  nec  creatura  a  ijua,fcd  fic  intcUigin" 
do,quod  afcenderit  ad  digniorem partem  ernpyrci  cceli,  ^uou  cfi  locus 
beatorum,&  calumfupremum. 

16  Vc adimplerec.iy«.« de  eoperprophetas era.m fcripta,qH\  non 
folum prophetauerurtt  de  tius  incarnatione,  motte,  refurre£iione,fed 
etiamdc  eius  afcenftone. 

Fi,npk.H  c co>iJcquenter ponitur diHJa  diiJin&ionis  conditio.  J/- 
cut  erii'/i  dinerfts  membris  ecclefite  data  efl  ud  'nenfurarngiai.i  tplus, 
&  minus,  ita  conflit'itafunt  in  dme^Jisgradibns,  &  officiis^  ficut  ?«' 
ciirpvrenaturali  difimCta  membra  qH£  habet  diili ni.lu  ojjicia  ^  h>>c 
cft  qiiod  dicitur.Ei  ipfc  dcdic  quofJa  quidcm  .ipoftoIos./.«/;<u- 
dccim  ad  ordinandnm  ecclifijm,  :r  regendim. 

1 7  Qiiofdam  Mne:m,adfuiHraprxdicandum,vtpatet  ^El.  1 1 . 
&  l^.      18     Alios  vcto.f.quatuor ad  HuangcLiurnfcribendum. 
19     AIos  autem.<id  curam  animarum. 

3.  >     Hc  doctorcs.arf  1'iformandum  in  moribus populum,  &  boc  ex 
ojficiofibi  iniun£ioJiue  ex  commiffione. 

2 1  Ad  confummacioncm./.pe/-/f<J/3ne»jy;(ic7/.'jw  in  mcribus , 
&fiue.  it  In  xdificationcm.  f.Myflici,quod  efl e.clefa,  In 
qua  ^poUolisfuccedam  Epifcopi ,  Trophctis  autem  habentes  gra- 
tim  liri(tura(ttinfan£larutn  objcttra  iitterpretandi .  Euangeliflis 
Tom.6,  i    z        arcln' 


r 


jji  Glorord&NicolaideLyra. 

a    pnnrf,fderr,inrf'>mdici|, 

b  0,"«.qui  fumi:':  in  vn;i,&  nodifcrcpanti  fidc,&  in  vnn  & 
nodiffiicr'  agnitiontfiljpci  ,vclin  virtunbusquiH.arno- 
(cit^filius  Vci  ir  Pv  bis,vcl  quibusagnc  fKimiKcfi  \n  f.wrc, 
r     Oicuria»u  .rrb'<« 'nujtcm  dc  clu;erlisiT»undi  partib.  \cl 


5^^ 


ipflChrifto.quaflderi 

,,„„.numt.  dc"°  currcnics  ad 
;»„.:„.  1.  xi-ae  gauduini, 
,iMit<'7'  d  }n  vri-nt  ferftnu. 
vt  vnufquiftiaefuvir 
j/»  j.  pcr<cdiis,6i:babcn$ 
|"'"'*-«"'*candca:ta:c,scftne 
''"'  fiira.cSi  niCM  xWif^.ul 

tia -I  np .iccrcfcii  alj» 
JB  cj,d  n.JMrjlucrhomi- 
t  pf  r  .-iftuthm  p,  jp  qin  ^tate  Chrir- 
^..■rnoi  ad"-  j^ns  hibmt  plmitud»- 
prnoV.%c.uinoru  .V^ 
'  H  .  «n  af"HU'«  ris  in  qu.i  d;'  ht>c  niu- 
,,t  mf^jias  im-  do  tr;jnt}M't  .Ovs.n-in 
(pUMr?  cadc  rcfurgct ,  in  qua 

Chr^fuisiiQrtuiie  cjfc 
^  rcfurrexit,cu:ufcu- 
qucctatismorcuifuc 
rin:.Vcl,inv!;ifipcrfe 
^unijuclquodci.put 
f«:mcmbraonints.li- 
mus  ujiiis  pcrtcttus 
u;r,cuinih'Jdcric,&: 
nihil  pfft  addcndum 
flt.  fcrtcchisuu-,q!.iia 
cntnienfiua.iJciHtta 
jctaciK.iVlcta,iitpufc 
nihiladdat^inMUcio, 
Uclvuibus  Mcnaua, 
quiacritplcnus  Chij- 
ftus,  omnes  h.*bcqs , 
qui  inrdo  pcr  lingu- 


tuic,  quiau'MtrL;uifoiier<f)pin:fnamcnfjr5,quanclhabuit  D 
in  inucnti.M  ( ,cr  U  lciic^ .  bir,ucl  fucrit b.'>biciirus,  fi antc clt 
dctuntbis.Aa.suciocrii  il'.<  adquapcriunitChfdtus.i.iu  ^^ 
li'naliS'icciu.1  ^o^anuo.s.Au^.  Nonof^afirtasdiccrc^quod  ,^ 
in  \ickn icdJoi.c acccdac  corppn  ina^'^iciido  qua  no habuit,  c, 

ncc  maiora  corpora  Lh 

t  T3ndiuduiabit^«pri'-.np,doncc(>ciur.nonro1,8cii!eonpneftgrauiterf!!f<:n<li. 

a  do^nccoccuridmusoinnc.s in vmtatcm fiJti,& ai^uitlonis  i 

h  a  Non  f.»'.i,lcd  pcitVt^ionr  virtuiisJiicfnim  FHutil:  luuui»  v;ti..u.c.i.  jii»,Sc  sniini. 

c  61  ii  Dci  in  viru m  perfcdlum  •  in  mcoruram  £uus  t  pleui^  i 

d  a  viiiu<ra,iiliuahoimi;i!nro«d  jlt.vt  lamlicutolimnonCuiusStc,  1 

pciiiHlicoho^fiilatoi.         b  Sei.ru.        c  Tuul.ant.»  iiv.ilra  debiltJte. 

^  tucIinisCl"irifl:i:tuciamnonrinnusparuuii,flucUiantcs,^' 

•  Et  non  ciicuipte«iuui«lio  viaeiuc.        \>  Doftrma  pr.tuumm  «tl  quafi  v.-niu»  ^cinpciiat.»^ 

'     ,     ■  c   Fatlx .  fl  froi,ua.^fiii  lunt, 

circunfcrs^murf^nfmu^cntodo^jftrinap  t  in  nc.]uma  Uoroi' 

a  FkU.         Vcr  huminct  n:il!itior..$  tp  fe.St  ad  Cinplcium  deception  ma,.u;i>«. 
b  Vt  lub  prxlcxiu  neiitatis  ma^i»  dcciriat  trjhcns  aJ  ciioicm.         c  Non  liiiiuj  i-l  -.lo.l  l4(i 

pum  1  inaih^fiaadcircumuentioncm  erroris,  Vcrua^tcm  j 

a  At^u.  .      b  B(>na,f'-cuiti;umdoi.'>.i!i.iin.         b  Noii  lif>e,vel  ex  timore 
c  ATc:t'onc  htki.         rcr  infnvra.         d  Coopcraiione.         c  Iiiomn  fj>iiiiu,iiii'.,mo. 

3Uicmfacieutesin.piKirit;5tecrcrca'mus  in  illo  peromnfii 

t  Nubis  (A..uidens.        b  R.cjcie.poierij 


f 


c   ^ciic  in  ilio.qui^  pei  illutn. 

d  tcdf  lia.           c  Fer  fidein. 
-d ^c^,j^^ 


qui  ell  caput  Chriltu.s,e'x  quo  torum  corpus  compa 

*  ^  Vutculischaritatis.        b  Ide.i.f.er  fcJem.Oc  ih.iiitatciu,  (J^uiciuniiirt,  &  taciiiiit  i«enil;ra 

■     Chiiltiiibiinuiccm-lutmioiliiuie.         c  Exhibitx,  noi. luimn  »v/li,niate,  !.:.■  lciur.duiu 

quod  vnuraquodqiie  ioeuibritin  potcit  opcriri. 
b  -    .  .  . 


red  i^cd.Muiii;!.]  mo- 
da  (loiMinici  corp.)-  ^ 
ris.  iicriicc.  n.muUu; 
dccis,rum  ncccapil 
KisptritiirusUcnihil 
.n.dctradCi  quolibct 
niodo  dc  corporc  hu 
manopcritutiiineft. 
Ica.n.  modiHcabitur 

i!la  in  unoqu  jq;  ma- 
tciies,ucal!Cj.dcxca 
nonpeicsr.  L.cquo4' 
alicui  dct'.:cnt,  iUv: 
fiipplcattj  cic  nih.!i*' 
t^Cicqcf  voiuit .  EtU 
q'iid  in  paitc  aliqua 
cnornii:er  abiid  au;c , 
pectotuni  Ipargctur. 
l')decoruq.ppe  nih'1 


U 


^i^m 


1  rii> 


,  b  •       .-i  i-  L      "■    •<!  •     o     ibierit.  fedquidquid 

^  connexum  per  omncm  lunCturam  lubminiltrationis  9    tuc-jrumett  hoc  Ue- 
eorporisiccundumt  operationemt  in  mcnfuramyniul-  n  ccbit.llcfurgent!^i- ,. 


eorporis 

a  Auj;mcniat  il|f;s,iiu 


..-,,...  funtconiu»  Tetidcn».         b  Idclt,  illosqu' r.on  fiint  idilicaii  in 

fuarr.'loc;ctnteiii,!c  hoc  to;i:ni  cx  dile:1ione,quo  j-..iafto  erii  uicnroji  aiiatis  . 


fl 

j^  tuicorpora  mi.rtuo-  fnij 
.    r  I     •     »        -  •   r    •'  •         j  c     o  -        ,2  «■iiii»  One- vlia  dctor- 

cuiulqucmcmpriauginerumcorporiskcitin  ardmcatio-  *>  mitate.ncquciUatcT    i 

a  Non^t^bfccro.m  piius.        b  Quali  pia:ctpio.         c  Sul^  tefttiuonio  Dcl.  rfm  in-^rfrim  mi  r  rti^^t 

nem  fui^in charuate.  Hoc jgitur djco,6:  teitincor. m do-'  ^^  fcedcnceani;na iit ca 

A.cmporeWet,        V.u.n...  _  d.UICrlta  rcaitrcdlo- 

mino,  t  vtiam  amphus  nonarobulens,  licut  k     qcn-  *'  nercpanibitur,  u:ea 

a  Scilicct.Qtiia  ir.iniiio.iaamantin.xfuggclit  fiiifu.iluas.  A  teiiebrs.  ,    niK^rM  ihr.mr  oinrii  ' 

II  ■         1    •  t     I       r  I     •       1  r  \6  qu^  uii,iuuiurquaiiJ- 

tcsambulantinvanitateienluslui,  tencbrisobicuratum  ^  uisadcoipusicdeaci 


li>s  crclcit ,  bc  onuics  in  co  i}nmor:alcs  &  t>cati  cum  eo ,  & 
func  non  crit  necelljria  prelacio. 

*  Ambrolius.  ka elaborandtim  boiTitnr ,  vt  perfcdiofi • 
dc!  »ppr,  hcndatur .  Cuiu<-  hi^c  lacio  cft,  vt  Chriltfi  pe:  tefbl 
&C  picnuni  Dcum  teneac  tidcs,  nec  mcnfura  huniana  mccia 

C  tLir,lcdinplcnitud:pediuinitatisquali  pcrtetlus  Dcus  ii.i- 
beatur.  Ncc  cn-m  pei  ti  ctum  dicens  viium,temporali  etatc 
^  mclura  tiamti.  at,  l^^d  pcr  hoc  d  dum  pcrtedt..'^  nos  vulc 
fieri  inplenuudinc  inccllcdus  diuinitacisfihj  Dci. 

*  SeduiiUS-  llludquud  coii.cinorautc  Ap«>l]olLJsde  men- 
fura^'t-uispiei)icudinisC^hriiti  ,aut  propteraluicj  intelli;;a- 
pius dictum  clle,  id  cii,vc lilo capice  populi  ChriUiani  accc- 
dcncc,  ou.nujni  peitcct.one  mcnibiorum  ^'catis  eius  men- 
fura caniplcatur .  Auc  U  hoc  de  rcfuncdiouccorpotum  di- 
tlumclfjUc  accipianiusdidum,vtiic'cintia,ncc  vlcrauu^e- 
nlcm  tormani  jctui^antcorpora  mortuorum  ,  fcd  in'eiu's 
^t.ate  &L  roborcad  qu.im  vfque  Ciinftum  hic  perucnifle  co- 
gnouimus.Ec  idco  non  eft  d;du  in  mcnruiiicoiporis,  vel  it^ 

j,  »|.fin  T>ej,  menfurq  (tacura^,  fed  m  mcfura  ^^tatis  plenitud'nis  Chntti. 
i'U,*7r»i<      e    m  mpfnram  xtatis.  Aug.Nq  ait  mcnfur^corporis  vel  fta- 

tur(», 


vndedilapf.;funt,  fi^ 
cafdcmquoque  cofporis  partes  vbi  fuerunc  rcdire  neccfrc,f| 
cfi.alioquin  c.ipiilis  6c  unguibus  immoderata&  indecen^ 
m.ign:cudorcdde  crur. 

f    Chriil  .s.  undus dr.  lit  in  uereri  Teft im.reges ungebacur. 
g  H.c ii;i,*.Admonet,utcaucac  acoiuetudine  antiq  Gccilic^;! 
tis.  C^Quiadeustoc.iuxiliaadcul^jdiadedituiiitJCis,  &:q.*.j| 
crcfccicpv>ceit;S(5L'ei  ocurrctis.crgod.co,noobfecroucpri^ 
h    Qbllurarim.  Non  paium,(5<: ideo  minus  mirum,quam  dii^' 
uobisquieftis '11^111111311,(^1:  fpem  h.:bctisuit?. 

-:«Ciirifofc.  Reueraiiiu.uiirjce  mcntis  ru?obterjebracam''| 
mcnrchabcnc,fbrntca;icuri3.:adulreraiicG'.-^ci.  Ai.TS  habe^J 
plurimis erronb' icfcrcas ,  urpote poliic  mih;  domu egrcfl() i 
primus  obuia  ficri  calis  quifp;a;n,vc  ;iinu.i»era  prorfus  mil^l  i 
mala  fubecuidii  lic.lii  li  tanuiius  kdcftus  dum calccjmenu  I 
poragir,liniftrupriiiu1exh.bucrit,calamicatcs5iicgraucs5Cl 
ignDminiof(j. Ego  ipfe  domum  egredicns.fi  fimnruin  pedc  i 
primo  prumou-^ro,  clt  iSi:  ifiudcnl.iniitatu  indicir!,ii,r  l.iru« 
dacali!ius,cancetvegallus,iteliquifqaalternutef,aucauic-i 
quid  calc  fic,no  fccusquam  liinnumeris  vinculiSobltriiH 
cflcnc,&:  vt  dixi,qu3fi  tenebris  detenti,nihil  non  fufpicacul 

ac 


NICOLAVS  DE  LYRA. 

(tnhi^iacon \&  d'ncmi  Tafloribus^fer  quos  intciliguntur feptnagm 
ta  difcipiiliyfai  erdofi-s  curati.Do&oribus  autem  qulcun(jue  exercentes 
deb.teaiiimdoccndijffuprttdicandi.  I  Doncc occurram. H/c 
(onfe<jieiiitr ciieiidifur di8£  dijltti^ionis  duraiio ,  rfejiie.f.adiudi' 
cum.T  »nc,n.tvrnii'tabiiuf  iempus  tnenndi.,&per  confcquens  promo 
tio  irifetioiimpe»  fupirio' e<  ad  bo'.ft>".,&  fi(  ceffjbunt  hic  officia,& 
jtoi  tft  ijuod  d/i/.ni-jDoncc  &:c.,d.na  off.cia  exirccbunturin  eccle-r 
fta militantc ,  Doticc  occurranius  omncs  in  vnitacem  fidei , 
&iC.i.(iHifi(mu!  ifhftnn  fide,:]r  c'iinitione  Clniili.  i  Jnuirum 
^cx\,i.ucuramui  Chrdo  venicnfa-i  iudicium  quiefl  vir  omninoper 
feflus.  3  In  meiifurama:cacisplenitudinisChrifti.o/«««.»j. 
rtfn>}>enti>>  at.ite  i^.annoruni.^(fu£efi  x:as plena,&  perfv£la,&  in 
ijua Clynflus  p.ifj.nfiiit,  4  Vtiam  qon  iimus  paniuli .  i^uuc 
fr.ifn  vjrianciir  hQminct  fvcunJmn  diuerfas  cogiiatianes,&  aSiones 
^r  fiecjuenier  d'cipiuntur,  c  in  errorem  Jucuniurper  malorumper- 
fuafioncsyqu*  (unf  cifiabunt .  (^nde fubditur.  Ei  circumtiiramur 
pmni  vcnto,  A:c.  5  VeriCStciw.OHenfacircjcorpusCbrifli 
fnyilicHm  tiifiinEiiQue mLmhrorwn  ,  hic  confeqnenter  ofiindirur  co»- 
tfxio  corum  .  S'cut  enim  in  corpore  natnrali  a  capite  fit  infinxus  ai 
g.  A  'Hembr.u  caiifa'iijenfitm,  &rtintum,  &  connexionem  membroy 
f:ir/j,''ic  a  cipit:  Cliriih  in  corpts  vin  myHuuinfit  infUxus grati.i, 
^  WMH  'i^4yk''i  if^tft^i^Jf'-'»  lidtiliuiu  ^  miitiiAm fubutntionem 

44  mn? 


ad  omne  opus  bonum,idco  dicitiir .  Veritatcm  autcm.  f.uitx  iuflM 
tis,&  doiirinx.     6  Facicnces  incharitacc,  crcfcimus  inilT 
lo  .  i.in  ChriJio,(fura  per  epera  bona cbaritaf  meretur  au^cri.vt  4|| 
8amereatHr^& perfici.     7  Exquo.f.capite  Cbriflo. 

8  Tocumcorpuscompadum./j(rrWcf«rfM/m//Hiim//. 

9  Erconncxum.perj»  w«ic/»£/;4i»Mf/V. 

10  Pcr  omnem  iundiiram.  i.an.icitiam,&  communicaiionen 
fideliumbonam, 

1 1  SubminiftraciDnis./.per  quam  vnus  comm'tmcat  alteriboni 
quod  habtt  a  Chri/lo,  iz  Sccundumope.in  &c.uniufcuiiii 
que  mcinbri.qiiia  fecundum gradus  membrurum  ccclvftJi  cortipetui 
diuerfis  diiicrfi  a^us,&  maiorcs,&  rninorvs/tciit  epifcopis,facerJo- 
tibus,CT  religiofis,  &c,  i  J  Augmcnruni  coiporis  facic./.(«- 
fluxus  prgdidiis  a  Chrifio  capite.  J 4  H oc  Jg  1  tli x.pojtquam  .Afo 
Uolus  reduxit  Ephifius  adftruandfim  cccltfis  y.iitatetri,hic  confojut 
fereosindt:cit  ad  kabeudii  morurn  hontflat(m,&  primorefpcdu  fii- 
fecundorefpetlu  proximi,ibi.  Propcer  quod.  Circaprimum  inducu 
eos  ad  puritatem  mentis,  &  extnioris  conucrfationis,per  quambem 
difporitur  homo  refpe£iufui,di.Hoc  igitur  dico.qnodferjuitur. 

I  ^  Vt  iam  amplius.)?c/e/w  Cimfti  non  habentes,  1 6  Ambi 
lant  in  imnt^tc.i.innitentes  fapientis  terrenx,qux  crcaniinali"^ 
&:  diabolicajlacob.j.  17  Oufcuratum  habe.nccs.f</4;<Ui. 
&  tffaximf  carnis^caufant  hcbctr.uinem  fneiuis, 

Abicrijjit 


^55 


AdEphcfios 


Cap.  1111. 


554 


^  ac  mcniunt,qiiiburiiis  mancipijs  lcriiil  orcs  fa>Sli.Iraquene 


A  nt; 


uLi  fimus,  fcd  h;s  omnibus  clcnlis ,  ac  fprccis ,  vcqui 


Ambr.  Homo.  n.intcriorfi  vicia  priftm.i  fcquitiir,vcrus 
dicitur.Si  aiitcm  in  nouicacc  vicx'  an.buliU.alicnus  a  fccula- 
ri  crrore  nouus  dicicur.Eo  igiturcunumpicur,  quo  vcccra- 
fcir.fdeoaic.  Dcpunite  vos.  i.vctufraccn),quahomointcrior 
fic  vccuSjCsicorrumpicur. 


D 


Qnla  Deiis  defcritco». 
Quia  igiiorant  viraiti  D?i. 


Vt  n;hii  omiiLiio  ijuixi  immunduin  (it  ;>txuermifcriiit.     b  In  »cl:fi'.icnti.&  iniatiaLU.de- 
iidetio.     Vc!  pet  fc  de  aliQ  uuio.     Aiii  auaritiam.     Gcnitsita  auibulaj:!. 

nem  immuniditiecomnisinauaritia.   Vo^saiitemnon  ita 


6 


c 
d 
e 


a  luucanuum  tffe.  b  Ems  piidicationem  intelle.iillis  ,  vdciiin  intciius  lo-     ' 

roememitaauduu$,<]U'^dfi[isedofti  veritatem.  ^ 

didicifiisChriltu^mjfitamcnillu^^maudittis,  &in  ip/bedo-  7 

3  Hanc.f.    .     Vtdeponatis.        Aliaj  drponerc.    8 

6lieftis,riaucfl:vcritasin  Chrilto  IcfutDe  ponitevosfecu-  p 

Non  fecuiidum  futllant  am.led  lccundum  conucifationcm.        a  Etli  deUaetiir. 


dumpnllinam  conuerfationem  >;etcrcm  hominem  >  qu'i  i£ 

a  Etiam  non  foluni  lecundum  opcra,&  ideo  deponte  ctiam  di:fideria ,  qua  >  , 

v^n.unt  abeiroic,vcl  4ucuiit  inetroicin                  Qiijitidie.          '  * 

corrumpiturrecandumde'fidcria  crroris.  t  Renouamini  '^ 

a  Perfpiiiiui»  lanflum  quidacitiat.onem.velmentet^iiituali.           Ideii 'fp.ritu  ■" 


M 


in  iuoc  v)uimus,atquemcccloconuer(amur. 
4c  Amb.Manifcftato crcuorc,  $c  racioneoltcnfa  quam  fe^ 
Qui  dcbcac  crMCun;(in  fide  Dei  djuntaxat^  contcrtatiir  iUos 
inDciJ,  vc  noal  ter 

incedant      vci    fn-  Nataialem.    »  Sine  fpe  immoitalitatis.    b  A  DeoquieftTitianima; 

.ciantquamjJoccmr    ^  habcntcs  intclledum ,  ahVnatia  vitai)a''pcr  ignorainiam  i 

,nClimiCS_,  ii    .  a  Peniianciit     b  Quia  Piadicationi  ocuosclauferunt.     Alij  uui^tiam. 

inueniancurqui  nec  c  Etiamfioruaturp^tiidine. 

fidcmrccipiuc,nec    [,  qu^a: cft  in illisjprd^ptcr  carcitatcm  cordisipiorum.qui  t dc-  ^ 

COnUCrfationcm  ,  C|_  a  Defumravira.     b  Pn  volnnuicin.     c  Foiuicationis.     d  Ei  dcinde  ttadidcinnt  f«. 

mandaclex,  obfcu-       ipera'ntcs'iemetip(os  tradiderunt  impu"'diciri.'cinope''ratio-  . 

rum  habcnccs  fc-n-  . .         ,     .-  ..,.,... 

■fuin.nccconecplen 
tiir  diUini  nominis 
vencicem .  V.uia.n. 
fcdnntes  qux  func 
idololacria.infi^na- 
turadiabulo,ne  v- 
niiis  Dei  iter  iccdac 
vt  focios  illos  fu.B 
perditionisefficiat. 
a  .// vJf^De/.Aiiguf. 
D'-;rfunc  vit^,  vna 
coij-ins,  Dlccraani- 

mo  L::ficuc  vitacor 

pc,  .',  eltaninia.  fic 

a;i;;r.£  vicaeftDe'. 

i  )iianimA  de- 

..„.,  mor.tcorpii*: 

ic  anima  moritur, 

idcfcrac  Dcus.  Ani 
mare^cdens  a  lucc 
iuPitiar.quantoma- 
g;S  qujjric  quod  in- 
ucniac  concra  lufti- 
tiam,tantopysrc- 

Ecllicur  a  lumine  veritacis,&  in  tcnebrofis  demcrgitur. 
'  DejperantesMd  indolorij,quod  ex  Grxco  crahitur.  i.de 
peccato  non  dolcntcs. 

-jc  Amb.Gentiles  flitur.T  rcf  irre6lionis  defperatione  cxci- 
tatem  cordis  h;iberc  ii^nificat  C^uali.n.vltra  noii  futuri  vi- 
tam  fuam  conta.mnant  tuipifrjin.ioperationr,noJcntcs  fe 
fiibijcece  icgi  rideijqu^prohibcc  volupcatciii  propter  fpcm 
vicx  fucuraJ ,  quam  li  idcirco  ridendam  tcnfeni.vr  lurede- 
honcltare  fc,^\:  ^licnaappetcreauidacupiditate  Vidcantur, 
qu.ili  poft  hanc  tranfpuactioncni  nuUa  lic  vita. 
.:  Pnmafius  Nccefrccft,vtquidofuturjCvita^dcfperanc. 
pra.fcntibus  hjVeant  volupcatibus ,  Iicut  in  libro  SapientiJB 
dicitut  ex  pe;  iona  corum ,  qui  animamin  aere  dilfblui  pri- 
fumpfcranc,vcnite,(i:  fruamur  bonjs  qua:  funt,&:c. 

Sicutverius Hiyc  i6diCit,quialunt  quidam  inccclcfiaqui 
l.ibnomine  Chriiii  n5 lcqoun^vcritatc  ^  Chnlfijs  docuit;. 
d  Deponite .  Non  lubcc^  vc  corpus  dcpouatur,  f«J  vt  v ica  in 
nicliusmutetur. 

Amb, 


R 

Colo.x.b 


qmcrtmcn».  b  Opeie.       c  Chriili  Cinilitu 

\  kUtemrpiriiu'mentisve(lr?,&  induitenouum  homine,qui 

^  a  Humana  naiuta,fcd  Dci  potentia.    b  Cominuni  »priatioiw,oinnibus  bona  pixiianco. 

i  c  Petfetia.  Non  h)  potri/is, 

h  fccunduDeucrcatus  eftiulbtiaj&fanditateveritatis.^Pro- 

Q^a  vctus  deponeiiius  c\         «  Quia  nnuus  indiiemiu»  elt. 

pter  qd  deponcntcs  mc'ndacm,log.mini  vcritate  vnufquiqj 

IQ^JUi» ^mine,  aQ^dJccet,  b  Subteiucado. 

c  Q  inu.tustoletoquod  V  tannon  pjteii.fedde  irane  ueniatls  ad  a- 
ftura  |ecciti,Jc  ipfa  non  duiei  .fojue  ad  occafum  foiis. 

cu  proximofuoiquo^niaiumus  inuice  mebra.  tlrafcjmini. 


I 
K 


c     re/isrm.Nonnulli 

puraiic,  qtiod  vcrus 

homocorpusfir,6<^ 

nouus anima.fcd cor  taf<vtcr 

puscxtcriorhomoe, 

animaintcrior,  &-!n 

intcriori.naitur,  hrc  tP?'^''^  ?""^' 

vccu(t..s,3:nou,ras.     f.,,;^      '•'• 

f     Spiritn  rncnns  Aiig..  lib.t^  c.it 

dctrini.Nonibiduas 

reskcll  «lyukucqMa 

fia]iudlitm'cs,aliud 

fp[ricusmecis.Sedq.a 

nicsfpiiituscft.Simi- 

ledidhimcft. /«  expn- 

i.'atione  corporis  car-iis , 

i.lcarnis  quie  corpus 

eft.  Spipcu  mencis. 

Aiigu.  fupcr  Gcne.  ... 

Mcr,s,vdratio.vcll:,^l-;;,^ 

inccli.-gencia    imago  i'<tis&- ii.de 

Dci    ell,   qua  piXcft  'i>inru,  &aiii 

homo  carcciis.   qui  "'^"P-"» 
creacus  m  agnicione 
^6  Dci,pofiquamprcca 
to  dcfipuir,  jn  eadem 

17  rcnouacurvtincipiac 

18  illa  im;igo  ab^illorc-' 

1 9  formatJ,  a  quo  forma 

20  tacft. 
ix  *  Chiyfofl.Rcnona-  fPial.^.» 

ri  eft,  quandoquod 
imietcrauit,  aliudex 
aliofailumrcnouatur.  rtaqueeidcm  quidem  permancc 
fubltaniia,  U.  idem  fubiecluin,  mutatio  vcro  ficcirca  acci- 
dcns.^ucinadtnoduiu  vnum  quidcm,&:  rJcm  ef!  corpus, 
tranfmutatioverofitiuxta  idquodaccidiCjita&hic.  Ciuo- 
modo  auccin  fitrenouatio?[n  iplritu  inquit,mcntis  vcftue. 
Itaq;  n  vetcrcm  aclum  quifquam  habucnc ,  u;hil  proficiec 
Afctus.n.vctercsnonfcrecfpiritus.  . 
g  i(ij«7^c»/»£/«OT.Coccptus  elt.n.in  vtcro  uirginali,  opere  fpi 
rituirandide  feminc  mulicnsfine  femineuiri,hoc  nouuai  ^ 

fuit.  Vnde  icc.^^owirn  ficiei.  Uoininus fuper  terraw.Mulier  circun 
dabit  uirtm  ingremio  vteri  fni, 

Vd.yecundum  Detwi.i.z(.\  imagincm  Deicrcatus  iniufticia, 
&i.  fandiC3te,qua:  pcccando  pcrdidic , 

h  Troptcr ^Mi/d.Excqiiitur  partcs  ucteris,&:  noui  hominis.        ^ 
i  C«OT/)ro,;r.EciaGecili,q.aoish6proxitriUSc6dJcioncpnm5  F 
natiuitatis,utlfpeconucrfionisois  dcbcc  pucariproximus.  Ati^  J.-  cont, 
K  Jrii/cjrwwji.indignamjni  uobifipfis  tantauchemcncia,  uc  2^"[,^g'^'  "'^ 
pcccarc  ilcliitatis,g.a  fupcr  hac  ira  no  occidic  fol  lufhcie.fcd  Aug.bj 

^    potius 


Icr  i.d 


ipfal.4 


N  I C  O  L  A  V  S    D  E    L  Y  R  A. 

I    Mieiiatiavia.(\ue  non  cxcufat.fcd  magis  aggrauar,inquan 

tum  d\  per  propri.im  ma'.tiam  acquilita, 

Z  ■  ihi  difperauics. iepodc  >itia  dimitterc  propterhabitum  pra 

uum  dcquifitum  ,  &  incliuamem  pcr  moaum  naturac .  proptcr 

cjuodtaieslc  exponunt  line  ffenocarnaiibus  virijs,  ideoiubdi- 

tur.     3     Semenpjv).  Quantumadiiilioncltatcmlenfuum,  vc 

arpe£libus,ocu!i$,ta^ibusimpudiCis. 

4.    l>i  oprcij. quantum  ad  pracparationem  opcris. 

5    Jwr.i/ntiu/x.f.atiim^,^  corporis.Alitcr  potcft  exponi. 

^ntef;fr<int(s,  i^rc  f  dc  pramioiu  alia  vita  ,  fcmetiprostra- 
Jidcrunt  impudicitiaf  propter  quod  in  pcrfoiwtaiium  dicitur. 
Sap.2.3.7y(oj  e^  nthilo  natHnmU' .,& pi4ii)oc  erimus rjnafi non  fne- 
fims,&i:.  ^cntiecr^o,  ^^  fruamurioais^uafurit^^c.  Sequitur. 
'^KUumprafimfit  qHodnoHpertranfeatluxurianofl.ra,C!'C.  Et  qa 
pecunia  miniQrat  nuteriam  ,  fcu  ficuftatem  talibus  viti)s,  idco 
lubditur.  6  ir)  i;«.inn<J''".pcrquam  illititc  acqu  riiur  pecu- 
nia.  y  /-'o;a*/«»2.i.euangclium  CliriftijCjuoJdocetcoiitra- 
rmm.     8     i'jf<iwf;ji7/«(?>/.i.intil!exil!is. 

9  Etin  ipfo.non  fo!um  fpcf  ul.it iue,fcdeiiam  praftice. 

10  Sicut  efi  veritas.  qui  cxpit  faccrc,-^  doccrc,  Aft.  i.a.  idco 
fubdif,  1 1  Dpoiu  e  v.-5/t'(««t,«»j.i.icUncjuuc  vitia,  inq^ui- 
^us  iuifus  tempuu  C-cntilitatis. 

Feti- 


15  Feterem  hominentji.Adim,  quidiciturdeponi,quandorcfi- 
flitur  inclinationi  carnis  corruptx  ub  Adam  contra^ac. 

15  iJ«/co>>Hw,;7«fKi-.i.licetdeleftciur  fecundumcarncm.corru 
pitur  tamen  vitijs  fctundum  mentem ,  &  etiam  fccundum  car- 
ncm.Dcditi.n.carnalibus  vitijs  citius  moriunturcxtcns. 

1 4     1{eaouamini  autewfpintu. i.m  fpiricu,  qui  cfl  'n  vita  mentis 

vclirae. 

1  f     Et  induite  nouum  homincm .  i.Chriftum  per  ipfius  imitatio- 

ncm. 

16  ^ui  fecundum.hcundiim  humanim  nntuMm, 

17  Ii4jlitia,&  faniiitae.  quia  nonfuit  in  eo  dupluitasaliqua; 
vel  hypocrilis.i.Pct.z.d.  Ciui  pcccalum  nonfecit,nccinuentus 
eildoltis  inore  eius. 

18  Trupter  ^iuod.Hic  confcqucnter  Apoltolus  informat  de  mo 
ribus  rcfpcilu  proximi.Ad  quem  fctcne  habct  homo  per  veri- 
tatcm  in  orc,ii.'lumbonum  incordc.iargitatcm  in  maiiu,&be- 
nignitatcm  111  afFedlu  primum  ponit  d>.'Tropter  quod dcponenicf 
W?tvit.'jc;«m.pcrquod  proximusdcfraudatur. 

19  le^KiJKW.pcrquamcumcorcOc  viuitur.  20  Quoniam 
fimu\  iniiicem  rnemhra.  propter  quod  debemus  nos  mutuo  iuua- 
rc.  Confequcnter  ponit  lccundum  di. 

21     Irafcmini.n.x  pcr  zclii,qua;  nocftcotr.i  natur3,feGContra 
cms  uuiuin.Sed  ^iii  ui  hoc  m.-i)fura  rationis  de  facili  exccditur , 
'iom.6.  '  f    3         p,o- 


5:yy  Glof^ord.&NiCoIaldeLyra'.  j)6 


BetlT'*^ 


d  ft  nclitc.Pcr  inMbedtenriamprfdicatorem  vcririicis/^i. 
cft  (pirittiiu  l.ini:"tLimciMHriiKirci.!u.intmnaJ  vos.Q^tMt! 
dcbcris  in  quo  vos  qua(i  ccra  fi!»,.c  i.cius  jiuaginc  vcbis  i\ 
da  \'cl  criislijrnnti.i.dircrcTia  ni.ilis.Nolitc»  onrrill.  fptn- 
lunirand.Aut;  Spu^itutLiiIlus  in  lc  imniutaMlis,  tl'd  in  la!i. 

ttis  ficicg.uidcrc  dc 

VlwiiMpecoredefinii*.        s  Splcndor  ra- 


♦  Tit.ih 


ff^uKut 


potiijs  illi  irradiat.Irafcimini. Amb.Quod  c(i  nntur.ilis  mo- 
A  lus  animi  contra  pcccantcs,lcd  nc  modum  CKccdpodo  pcc 
Cctisarpciiusargucndo,viidcS.ilomoi  "N^pUe/frnhmsiudiit 
/fHtperit  in  iuUitiafua .  Tcmperanda  ct^  crgo  iultitia ,  vc  ic 
Dcus  futTcrt  iniquos,vt  aliqui  ex  cis  corrir.uuur. 
^  Scduluis.Euidcn- 

tcr  hcicdicit  VJtliS.  ,  veb;«de  pritcriilsjvcf^m.qoodftprn.ir, 

'■'"     ♦'  ~  "  '    }    '  tioiiu.vcl  Ueussniipci  ixiin  .iualjpc;  m.>ntiin  imerp.>J5tuiii  obicurciur  vjbit. 

&:nircrivcflro,  nc    ^  gr  nolire'peccare.Sol  non  occidat  lapcr  iracundiam  vcftra. 

r*      r   ,'     o  f~>u    •  •  ldc.H.'o,uiset'3inirrit«,qaod  c  tic-iii.itio  Jiaboli.         b  KriJ>iei.-.ndoin  ra. 

blS  K>1  lUdltlX  t^nri  t  Ali?  p»itci  vcter  -  iioininu.         (J  Ali  luo  ilul j  .^ui  aiifc.Jt. 

flus  incii-i.it  ^pccr    ^  tNolice  locuni darc diabolo.Qui  furabatur,  iam  non  furc  - 

iracQdiafl)  Vtltran^  «  Nonrolmjipoirctuo».         l  Noi  praua  ppm lucri 

mcntib.is  obfcura-       turimagisautem  l.iborctlopc.-ando ma'nibusfuis, quo^d bo 

IJSOCCfUCrCj  OL  dl-  i  Non  tjntuiii  viidc  viuii.fcJ  cii.jii.  Al.alfcui       F.iiJin. 

fccderc  ijlo  locum       ^^^1  cft,vthabeat  vndctnbuatnecefTitarem  paticnri.  Om- 

CjiabolO    111     VeltriS  »  Etfifucritconiecoiuepm?  b  Ncc  b-nm  inutilncr  Jicendu» 

cotdib.  prafbcatis_.    c  nisfermotmalus  cx  orc  veftro  ndn  proccdat,  fed  fi  quis  bo- 

i  umal.fNOn  me~  j  Itaoppoitunc,&c.rcuiifperteprOt<da..  b  Ideil  vi  lit  gtams  auiiieiiiibui. 

nus  efl:,ad aedificationcm \  fidei.yt  der gratiam  audictibus .' 

a  G.iuiiei  ll  de  copioficimrs.aliter  tti(tstur,i,dclc  it  i<  .\  vofcis  pci  mj!.i  eprrafujauJo. 

c  Q.iia  ijdc  ciK     in  cu!U5gtni.i.         d  (^iiliccia  l,i;illc>forin.i  iiomi.ins  vo:ii  i.npfUi. 

^  Etnolite  contrilbrelpiritumlan(5lum  Dei ,  in  quofigna^ti 

Idcl\  indicbaptifmi.  £t.        aVPi^is,Sc  faAis  motdacibus.        b  Subittis  futor. 

2  cftis  in  dic  redcmptionisOmnis  amaritudo,  &  ira,  &  indi- 

a  (^f  clt  ll  minor  fufiiiiatui.         De  ira  venii,         b  De  indignationctjuai:  vox  infani. 

Csnccntio.    c  Declamoie.        Vbifailiide  Dcodicuniut.    d  Quja  illis  prcITs 


£  tcm  ira  incbriet  fed 
fcucritas  difpcnfc- 
tur,  ncc  tuam  inm- 
riam.fcd  fr.uris  ani- 
maducrtc  pcccati! . 
Vcl  irafcimini  vobi 
itum,  in  alicjuod 
pfarucnimini. 
a  Salnoti.  Vultut 
Aug»  inpftl-  ]ra  nondurec.quia 
t  maV^Ktfi,,  ti  durat,  datur  occa 


I 

3 

4 

) 
6 

7 
8 

9 

lO 

II 

IJ 

14 

'5 
\6 

'7 


profcctibiis.tiiorum, 
tr.fbri  dc  l.iplibus, 
quod  venit  cx  ch.iii- 
ta:equ.-imfacic,  ds, 
deodKicur  conci:, 
n,  quia  hoc  ficit 
fu!S.  Vc  Djus  d:c!: 
fcirc,  quando  fcirc 
cit,  &:  rcquicfccrci 
opcribus ,  qu.E  va! 
boiiafcccrac ,  q^.ir 
fiicitrcquiclccrc, 
b(.)na    rpcr.j    f^-cc: 
nuis. 

*  Prin-innus.L* 
lius  .  Non  qii^  .. .. 
fpiricutlrtncti  ful.ili 
tiacontnthripui.. . 
cum  habcarctcin 


poterat  nialuin  in  coidc  icoeri,lubdit. 


(8  atqucincomnui::;. 
lcm  bcui:;cu'I 
fcdquiaita  ih  .... 
habicat,  vtcosipic 
ch^ricjtcqua  nccci 
cft ,  vt  hominc:> 
1  j       »  ■      •        '    (-         o    T^        •     ,r>i      /1       1  •     ■>A  tcmpore  03^, 

dcs,  donantesinmccm  >licut  &Dcusin  Chrilto  donauit  l^  piotcaufidcjja:r 


gnatio,&  c1amor,&tblafphemia  tollatur  a  vobis  cum  oni 

a  Cctois.     ^(^a  jicrnicicm  pojrcnt  piniarc     IJii  Dcuiii.i!c  in  liiniflos.     b  Partes  noui  liom 
nlspisfcquiiuii     c  l^irgi  detacuiiatibui  vcltiis.     d  Ati'cCtu,Sc  cninpainouc  meiitis. 

ni  maluia.  t  Eftoteauteminuiccm  t  beni'gni,  miferjcor- 


P«rt»4iaboli 

(liix. 
Aiij;.fi:riTi.7i. 


iiodiabolo.iratus.n 

malecogitat,&lic 

fc  diabolus  mfcric , 

vc  mala  pera^at  , 

Sol  non  occi.  Chri-        yobis. 

l^us  mentcm  non 

delcrat,  quicumiranunquamhabitac.  v 

b  ?^f:/./e/ocH»«.AiiS  in  pf.il.^o.Dux  funtportic,  quib.diabo 

lus  intr3t,cup'ditas.&  timot  dc  cerrcnis.  Eildcm  in  concra- 

rium  verfis  Pcus  intrat.  Ilh  funt  claudcj.d(j,iff  1  apericndx 


lElJi  noFi  eft  «jund  dent.         a  In  uos  cominiJU,aliot]uin  Dcu»  repciet  d<inijra,J;cut  in  cuangc- 
lio  dc  lciuo  ncquam  legitur  IPcr  Chii.iuin. 


19 

20 

21 
12 


^<s  tem.  <ii  in  ^  Chrvf.Pcr  iram  inuicem  impugnarc,cjl  lotum  darc  dia- 


pfjl.^r 


bolo.  Oportet.  n.  omncs  pariter  clIemucuaccmp;iclione 
coffip3Cos,&:  finuil  lUi  refiticre.Qucmadmodum(.n.)qua- 
diu  lapidcs  benc  compadi  func  ,  mbilque  vacuum  inccr  fc 
babenc ,  firmi  &:  infradi  pciftant,  fi  vcio  vel  foramen  acus 
duntaxat  quod  vtrunquc  pcnetret.aut  lcifliiram.qua:  capil 
h  locum  habeat.ficri  contigerit,omnia  difToluuntur,  ac  pe- 
rcunt,ita  &  diabolus,doncc  compadi  quidcm  ac  benecom 
polui  fucrimus,nihil  luorum  omnino  pocerit  intcrre, 
c  0/»«jj/frr/,o,i^<.-.Amb.ln  Dei  namquc  fcruo  omnia  bona 
C  dcbec  viden,uec  cx  aliqua  parte  puntas  cjus  dec  maculari , 


2^  bon.-s  upcribus.  ]•• 
dco  iiccclle  c 
etiamconcril?enturIapru,vcl  pcccitis,  dcquorum  f.u^, . 
pictaregaudcant.qui^'  tnffitialaudnbilis  cli,quia  vc^iitc.\ 
Jccbonc,quam  fpnims  fandus  infudit  Propccrca  6C  ipfc : 
ntusfandus  dicicur contrifiariab cis,qui  ficagunr,vc coru 
ladis  cojicrilfcntur  {jiidli ,  non  ob  aiuid,  nill quia  fpnicr. 
fardum  habenc  ,  quodonotan^boni  funt,vccos  mali  n  : 
fiificcnt,hi  maxime  quos  bonos  fuifie  ,  fiuc  nouerunt,  l:i 
crcdidciunr,qua:pcrfeCtotr)fiitianon  tolumnoncuipai 
da  vcfumctiam  piscipue  laudanda,acquepra:dicandaci; 
e  Omnis amaritudo.  Amb.  Ha:c  ctiam  Ufiantacccdcntibi 
caufis,tamcn  tcmpcranda  func. 

f  BLlfpbcmia.  Aug.i  ff  per  quam  dc ipfo  Deo  fal f.i  dicun j 
tur.Ec  ideopcius  ctt  bhiiphcmarc,quam  pc'ciatc,quia  pcij 
r.indo  filfie  rci  adbibccur  Ci.llis  Dcuji.blali;hcmaiidc  dcif  I 
fo  Dcg  falfa  dicuutur. 

^  CAP. 


NlCOLAVS    DE    LYRA. 

fropter  tjHod  legitur  de  Thtone,  quod  feruum fuum peccanlem  tradi- 
dtt  aberi pwuendumync  ipfum  tnenfuram  ratioms  iratus  excederet  * 

]P1«»«»    U»r(i  idco  (utnV-tnr, 

»o|»ilt  I     ^tno.^ccCAVC.menfiiramratiomsexcedendo.    ■ 

Z  Sol  nou  oc  &CC.<fnafi  dicatfi  ira  mcnfuram  rationis  aliqualiter 
exccd  it,uifun  ciiQ  traiifcat,Tertium  auum  ponit  di. 

3  (^i  iii.arite  cotiusrfidtiem  dc  Gcntili  errore. 

4  lAUM-ioii  ihfCljrifiianitatis  tempore, 

5  Magis  autcmla.i/;/i^en?fr,(ir//»cK«(r. 

(5  Vt  habeac&c,  non  folum  ad  fujjii.ientiamfuamyfed  etiam  ad 
teteHnidarn  proximi  tndi'/ent'am, 

7  Ournii  ^i.Hic  conftquentir  ponit qua<  tum di.Omms  fcr.ma 
Jus,5>:.c.Ex  abund  lutia.n.cordis  oslu.  AiJM  z.f.e?' it/eo/m/»tf 
Ww.«r  «0«  proceu  ( cx  curdc  bcnigno, 

8  Si-d  fiquis,/"./c/»;oc.?reijfdeorpKy?ro, 
^.    Bouus.fn^/f/i/, 

10     Ad  a;diticat!oncm  6dei.i.fidelinmadeo  fubditur. 
ji     Vrdctgiatiam  audi./.w/i{ea_g>-<jr«x.  Et  (jutadcbethomo 
magis  uiturciffcnjam  f>ci  quam  hominnm.idcofubdiifr. 
J  »  tc  np.eon.fpincumfan.Dci,ipy« w  peccatis  vcflris  ad  iraci- 

diam 


A    D    D    I    T    I    O. 

Jn  c  '4.vbi  dicirur  in  poiii.Ex  quo.f.capite  Chriflo  totum 
Cprpiis  toinpattuui. 

i  W1.U  vp:jpW5f  i,  Ciujili  myfiicii  cft  cofnpadu  pcr  virtute 


diam  proHOcando, 

I  j     In  q uo  f igna.ellis.;>er  facramentum  baptifmi,in  quo  ch 

Qer  itnprimitur, 

14  In  dic  redemptionis.L/cf/.>j.<//«  redemptiaiis huittnna 
neraliterfit  dieipaffioiis  Chrtjli,qu  tamen  i/i  baptifmt  tfJlSus  b, 
paffionis  applicatur pUnarie  cuitibct  bapti^no  jprciubter ,  tdc 0 
tnrfiac  dtes  rede/npttonis fUM .  Et  quia  bapiifniu\  dicit  ^r  noua 
neratio.,3-  per  conjequens  totius  maigniiatis  ab!ai,u,j;.ibditur. 

15  0\wn\$. \mitni\x  ijnantitm  adrancorcititZir odium. 

16  h:x.<jua>nurn  advindt£l.t  appetitum.  ; 

17  Ec  iudl.  quantum  ad  iiuritiamfucici. 

18  Et  ch.quantu  m  ad  conuntioticin  tonira proximum. 

19  Etbiai.co^cra  Deim. 

20  Toliacur  a  vobis.<'«  Chriflo  renouatis, 

2 1  Cum  omni  mAuvt  Jic generalucr  otnne  vitium  exclui^ 
Et  pcr  oppojitum  concludtur. 

iz    Etfoteaucem  iuuiccm  msn.bj-tuon m  <icvi  d>. 

a  3     Mi  fc  ricordes .  mutuarn  indtgcniiam  rcieuando  ,&  10 

coinpatundit. 

24     Donanccs  inuiccm.o/ff«/i:i  remittendo. 

35      Sicut&:  Dcus  in  Clujfio./.yscr  Chnjiim. 

i6     Donauic  vo.rcMiJjijuerupcccaiaium. 

CAP. 


{idci,quiainquantu  fldescf!  vna,oes  fidelcs  cfSctuntur  v 
corpus,  ct  I?  fidc  informe,  ficut  corpus  hunianii cc  tlrc u 
inacft  vnu  corpons  oiganjciintcgMcaic,6:  connc.xu  j?  ^ 
tucc  Lhaiica!;;is,c]  clt  forma  fidci,p^4:cpii.usccclcfia;alii 

liltL 


557 


AdEphefios         Cap.  V.         yjS 


latur  fidei:pcr  quam  corpus  ecclefir  aflimilarur  corpori  or 
ganico.iniinato  peromnem  lunCiUiram  fubminiffracionis, 
quia  ficut  in  corpore  humano  organico  periunduras  di- 
(fins;uucur  membra  fccundum  diuerfa  officia,fic  in  corpo- 
reC!^bnfti  myflico  diuerfa  membra  ccclcfi^  diucrfis  opcra- 
ponibusdeputantur,dequo  fubdit,  fccudum  operationcm 
jnenfuram  vmufcuiufque  mcmbn. 

R    E     P    L    I    C    A. 

Inc.4.vbi  Apoflolusprobatconncxionemmembrorum 

ecclefixad  vnucapucqdcf?  Cbriflus,ita(S<:poOil.exponic. 

Biirg.nut  volcsaliqmd  fpecialitatis dicerc,dicit totu  corpus 

Chr7fti  myfticu  copadu  per  virtute  fidei,  quia  inquantu  fi- 


des  efl  vnn,oes  fidcles  efficiuntur  vnum  corpus,  ec  per  fide 
informe,flcutcorpushumanumet  fine  anitnaclt  vnfi-  Scd 
illa  Buig  additio  vf  erronca  .  N.i  crror  vf  dicere  Chnnnm 
forc  pu'cecorporis  myftici  innnim?ci,  qui.i  p  folacharicate, 
q  eft  forma,&r  anima  fidci.Chtif^us  cuiimgit^nicbris,^:  mc 
bra  Chnffo .  F:dcs  n.infjrmis  no  fiicit  ;tlique  cffe  mebrum 
Chrifti,nec  mebi  u  ccclcfia:  nifi  fccfm  quid^V""!  vcrius  putri 
du,  quia  pcr  fidc  infr^i me  quifqius  tli  in  ccclcfia,cfT  in  ca  fo 
lu  numcro  non  nVmerito.Sicuc  igit  a  fcdm  quid  ad  fimpli- 
citcr  no  valet  arg;umcntu,!ca  cc  fccf  m  ftdc  informe  non  df 
corpus  Chrifti  r6p.i6l;um,nifi  fccTui  quid.Sicuc  horno  mor 
cuus  non  df  homo,nifi  cum  dctcrminacionc  difiruhencc. 


A 

I 
l\ 


_CAP.   V. 


^4 


c.:n 
.<l.c. 


B 


8ie 


ffau  tatis. 
At:c;.  Si 
Cbrifti 
mors 

Dcofuitfuauis  odor 
crgo  mortem  eius  li- 
benccraccepit.Noer 
goprccauerucqui  il- 
Iunicrucifixe;uc  Sed 
non  cft  !ta,quiainiu- 
fleiunu  occiderunc. 

iui  p.^.cris  c\\  fua  uo- 
ntaceob!r.tuseft,fl- 
Vcc  ludas  quid  h.i- 
V- '  ni(i  pi^ccacumin 
t!  iJcndoChnftum? 
Nifi  camcn  fc  trade- 
recChriftus  no  eyni 
tr.iderec  ludas.  Tradi 
dic  ludas  Chriftum , 
tr.did:C  fe  Chritius. 


A     P. 


V. 


Et  quia  Deus  douauit.        Munc, 
do.         Tnnc  tili)chariflimi. 


Inulcem  vobis  coiidonjn- 


StotcautemimitatoresDei ,  ficutfilii 

a  Opcrum  exhibitione.         Non  folum  condonetis,fed.  b  Po- 

nentes  animas  piojfratiibus  li  opus  tX, 

chariflimi,&  ambulatein  diledfone, 

a  Ita  fynceie. 

IficU^t&Chriltusdilexit  nos,  &tracli- 

^  .,     ,  a  Dum  iniuriatu6e;t  fpuiis,colaphis,&huiuftnodi 

S^M^l^^^^A d it  fcmctipfum  pro  nobis  ,  oblationc 

a  Dum  occifjs  in  ciuce.  b  Quia  pio  iullitii  occifus. 

,  Dequo  Jicebatui  in  lege.         c  Cum  libeiis  a  viio. 

&  hoflia'm  in  odorcm  fuauiratis.Fornica^tio  autem,&  om- 

a  Incontincnti^adlibidincm  pertmens,quocun']ueraodofiat.         b  Immoderata  cupiditts  habendi.    7 

Nec  fufpitio  (it  in  vobis.  g  _ 

nisimmundicia.autauaritia.  necnomincturinvobis,  ficur  9.  ^-'""^  ct rccondic ,  cc 

b  Vt^rbiandaueiba.        c  CJux  aftultis  cuiialitasd.citui;    lO    DcO  plcrC,  llCUC  ido- 

lolacna  Dcihoaori- 


cuus  fucris  pro  illis,  ^ 

tHm  dcmum  erisvi- 

dinvT.lftud.feft  inii 

tan  Dcum.     4s  Pri- 

mafctScduli.Sli.iuir 

fimus  Dco  odor  crt 

chancas..  .  /v,,a.  lib.  fo. 

b     ^uarus.  Auaricia  hum  hoin.rl- 

idololacrix   arquac  ,  tmu.       •' 

quia   ilium  aunruni  ^ 

lignificiCcuiusDcus 

nummus  .  '•{}  ,    vel 

quia  rcs   Dci  quas 

Dcus  vult  fcruirc  in- 

digentibus    vfirp;tc 


(  Vt  ino(iiilis,amplexibu$. 
quxiifum  inoueic  lolet. 


II 

12 


ttirb<initas  fa- 

cetiam.     *  Pnnr^if  <"ptia,  autle- 


decctfan<Slos,aut  turpitifd'6,  aut  ftu^^Itiloquium,  aut^  fcur- 

•  Advtiiitaicm.         CJuainu  s  magno  Ubore  agatui.         b  Nominetur  in  vjbis.  tt  Scdull.  Ail-iruS  d(J  ''"^ 

rilitas,  qua^tadrem  non  peitmct :  led  ma''gis  gratiarum  a-  13  folidosfjruK,ecpe- 

a  Meiitisiatione,         b  Q^iod  fcuptura:  indediciint.     ..    CUnicC  famul.irur,  dc 

dtio.tHocautcmfcito^teinte^^lligentes.quodomnisforni-  ,t  quanecabmec.ilijs 
Scd  ille  agcbat  nego-  b  catot,aut  immundus,aut  auarus,  t  quod  eft  idolorum  fer-  16  pri^fp^^it.vciqueetii- 
f uim  f ire  vedicionis ,  ^       a  quod eii patiis.sc «lij.  '  giehumanam  colic. 


ifte  noftra:  redcptio- 
nis.idcoineimpcde 
liquic,hicmifericor- 
ditercgic . 

^  Chryf  Vidcs  q3 
pro  inunicis  pici,  o- 
dor  fic  bonx  fragran- 
tia; ,  vidlima  accr  pca- 
bilis  ?  Quod  fi  mor- 
tuus 


Uitus , 

a  Contia  hoc 


nonhabet  ha?reditateminre'g;no  Chri(ti,  &:DcI. 

ic         b  Piomiitensimpunitatemexmileiicotdia  Dei.velpiidicinjnataialia";  vt  pfeudo, 
qui  bonadicunt.&nonfaciunt. 

Nc'mo  vos  fcdu^^catinanib.vcrbis,  propter  hoc  cnim  venit 

a  Diaboli.de  ^uibusdiffidimus.vel  quidiiEdunt. 

iraDci  in  filiost  diffidc^ntix.  Noiite  ergo  cffici  partici- 

S:miles         a  Et  ideo  non  mirum  fi  tunc  hic  mala  in  uobis-        b  ^ci  ignoiamiam  ptccantes. 

pes  corum.tEra'tis  enim  aiiquandotc^^nebrjc^nuncautem 


17 

i8 

19 

20 

21 

2-i 


modu  Iliiuilachroru  tum  cultot 
non  I  iicongrue  ido- 
lisferuiredicicur. 

Amb.  Velauarus 
eft  adulccr,  qui  libi 
res  alienas  vfLirpac.i. 
alicnam  uxorem. 
C  Inanibut  verbis . 
Omucs  eorii  r.icio- 
ncs 


"  NlCOLAVS  DE  LYRA. 
C    A    P.        V. 

'  ^tote  autem,&c.  Poftquam  Apoftolus  inflruxit  Epfee- 

(rios  in  ttioribus  verbo,hic  confequcntcr  idem  facit  Sal- 

uatoris  cxemplo .  Ht  primo  proponit  exemplum  imita- 

bile,di. 

1  Enoteautemimiratores,&c.ci.d.i\itacaetishh}dez,cnetcs, 

&  per  confcquens  a  Deo  rcprobandi. 

2  Et  ambulati  .Hic  con  fequentcr  inducit  Ephefios  ad  imitan- 
dum  Chriftumqui  cft  cxcplar  verum,  &  prnno  m  fcruorccha- 
rit.niSjlecundo  in  decore  fanftitacis.ibi.f  wr««car/o.tcrtio  in  fple 
dorccogniiaeveritatisibi.^^icte/fJiyw''.  Circaprimum  dicit.  Et 
nmbxUieindiUaione.  proccdcndopcrbonaoperaad  augmentu 
tharitatis.  ?  Suut  &  Chrifittsdilexit  nos.ly  ficut,non  impor 
tat  2quaUtatem,fed  quandam  conformitatem. 

4  Et  tradidltfemeiipium pro  »o/;!5.q  d.ita  dcbemusin ncceflita- 
te  pro  falutc  fratrum  animas  ponere. 

5  Obiationem,&  hofliam.Deo  in  crucc. 

6  In  odoremfuatiitatis .  Fuit.  n.illa  oblatio  Deo  acccptiHima : 
quia  procclfit  cx  maxima  charitatc. 

7  furnicatio.  Hic  confequentet  inducit  ad  imitandum  Chrilti 
munditiam.  fecundo  circa  hoc  rcmouet  crrorem,  ibi.  ^emnvos 
fedttcat. C'\rc3  pnmum  dicit.f  orw/c-J^o  autcm.  quae  clt  concubitus 
foluiicum  foluta. 

8  £f  omiis  irnn.u>iditia,  vt  per  hoc  indudantur  omnia  ad  vitium 

Iwurii  pertincntia. 

9  .Aut  auantia .  i.immoderata  concupifccntia  pecunix.iVndc 
diciturauarus.quafi  auKlusarris. 

10  yprromnetiii  iiivibis.  i.  fic  a  talibus  fitis  ciongati,  quod 
nonpoiiitisinaliquoMct^ri. 

11  Sic-itd.retfannu..  i.ChnflianoS qui  dicuntur fan£li,  quafi 
fanguinctinfti.quiaChriftifanf^ur'  e  rcdcr.ipti. 

1 2  ^ut  turpitudo.in  difloluto  geftu. 
15     v//j«£/c«)'niiV(tj.i.iocuUritas. 

14    Jtl,'4:4JrefB«o/jpcf»/.«t.j.  nihilvaletjfcdmagisno-cct.Si 

cuim 


cnimdicaturvcrbum  iocofum  proptcrcauliimfliiquamrecrca    p 
tionis  honeftam,non  nocet.fed  mag/s  valet  ad  rccreationem  fpi- 
rituu.Vude&4.Ethi.circahocponituraPhilo{ophoquxdam 
virtus  qus dicitur eutrapclia.quaaliquis fcitconuertcre  difta, 
vcl  fa£ta  ad  folatium  honeilum. 

1 J  Sed  magii  graii.num  aSio.  Dco,&  hominibus  de  bcneficijs 
acccptis.Confequentcrpratdiftorumvirioramponitcaufamjdi 
ccns.Hoc  «Htem  fcitote  intelligcntes.Et  patct  litera  hoc  exccpto. 
16  .Aut  auarttt ,  ifuod  eii  idolnrumferumts.  non  propric,  fed  Ci" 
militudinaric,  quiadecenfufacit  Dcumfuum,  ipfumcartcns 
prxponendo.  17  ?v(e»2o.Hicconfcqucnter  rcmouet  crrore. 
Dixcrunt.n.aliqui,quod  prouidentia  Dci  non  fe  cxtendat  ad  a- 
ftus  humanos.in  quorum  perfona  dicitur  lob  12. c.  Circa  cardi- 
nts  calipernuibhlat  ^nec  nofira  confiderat.  &  pcr  confcquens  non 
punit  fafta  hominum,  ncc  rcmunerat.  Hunc  crrorem  rcmoucc 
di.7v(cwo  vos  feducat  inanibusverbis.Dicere.n.c\Qo(i  prouidcntia 
Dei  non  fe  cxtcndat  ad aftus  humanos,cft  multum  inanc,quia 
fcqucrcfuripfum  multa  ignorarc,quxfc!musnos,  quodeftin- 
conuenicns,  ficutargiit  philofo.  I.  dc  aniraa  contta  Empe- 
doclcm. 

1 8  Tropter  htic  e»>/m.quia  aliqui  credebant  Deum  faila  homi- 
numnonpunirc,necrcmunerarc. 

19  l^cnit  iraD^^i.i.emivindxiii. 

30  Infiliosdiffile/itite.  i.fupcr  illosqui  difliJebant  de  diuin.r 
rcmuneratione,vt  dirtum  cft,&  talcs  videntur  fuifle  illi  q«i  pe- 
ricrunt  indiluuio. 

21      l^olitecrgocjficiparticipeseorum.  inculpa,  ncfitis  fociiin 

pofna. 

2  2     Eratis.n.aliquando  tenehrm.  i.inuoluti  ii^norantia  tempore 

Gentilitatis.Et  dicit  tencbr.x  in  abftrj(f>o,ai'l  dcfignandum  ma 

gnitudinccrrons,  firutde  homineinultum  largodicitur,  quod 

cftipfalargitas  q  d.Apoftolus.Noncft  mirumfi  tunceratis  in- 

uoluii  cnormibus  pecc.itis . 

2j     7i>incMtem.  idcft,  poft  conucrfioncin  veftramad  Chri- 

ituffijclUs. 

Tona.tf.  S    4        Lux 


559 


Glorord.&NicolaideLyra".  560 


^vAn^b.Dormitioncm  hinc.ftuporcmcnns  ri^^njfi  ar.  q'in  D 
alicnarurn  vero  .  Alic-natio  vcro  hxcfpccics  nujrtiseit.  hx 
Qua  r<:fur-erecon^mone'i.r,vc  relipifcens  a|;nofc::r  uo  ica- 
?cm,quxVf>  Chriftu<.Pcrfidi  eigo  6c  vitiofi  demetli  w  cc 
num  fub  dcfper.nionc  vitx,  vc  rdurganc  iiuc cmcrg.-int  nd-. 

moncntur,  ot  nabfac 


frpiriiHi. 


A  ncs  func  inflpia  verba/ruau  vacua  nd  fupplicratmhemia. 
A  a    Fr«fi?«i  f.Hm6'autemopcr.i  funt  lr^'dus,&dopus  Uki-:. 

b    Et  luma.&c.  Vcl  mftitia,  &L  veiitfls  funtpartcs  bonita- 

tii  Ec  eflfenfusj'1  omiu bum,& \>yo\dc{\^iu',Uu3,<jr  VKrn.ue. 

c    f{cdargHlti.Vx,  alibi  aic  Apoftolus,Hoc  agiicuc  foriis  tcr- 

ribilitCr  pcrfonet  in-  k.~.  .„,,,««  Vit.'liri«tiD-rfiatm,Jcb-.v.t!rmiim.^iil.in:ircra.!oi.tionem.qul 

luxindomino.urfilijtlucfsambulatc.  Fructuscnim  lucis 

•  K  vri.  .„ii„»„S..       c  P  .nim.squcKliuicum  i;'U-ara!i4.       d  VI  vcM  loq.i..«.m. 

e*lt  irt  omni  bonitate,&  iuftitia,&  vcrirate:probates  quid  j 

,    Vc  lil.j  I..OS  a.nfaulatc.        b    Vt  cumbonit  f.t  pars  mAiorum.        AuiaI.»  coi-    g 
otrd.fiungainini.noncorpore.  j^  L  7 

fitbeneplacitnmDco.   Etndlitc  comrnunicarcopcribus  / 

A!Loro.u.n.'    aNonncsir."«- corn6cndisvc.tr...     Lcni  tomcnammo.     b  Nol.rc  co,nut„«rc.    ^ 


ttali 


teniin 


B 


if.%  pergifec 

re. 

Aug  traft-i» 

in  lob. 

■tRo.u.a 

i,Tcf.4.a. 


f  occafionem 

opportuntu 

tttU. 


crcpaiio.&iincuslcni 
tatisccncat'  diltdio. 
Diiocontin?;it,  vr.f. 
iion  communiccnc 
c6fcnticndo,&  rcdar 
guant.  His.n.duobus 
modis  non  cc  m.icu- 
iacm3lus,finoncon- 
fcntis,ctft  rcdarguis . 
Vtrunq;  complcxus 
crt  Apol^olus.diccns. 
Nolite  communica- 
re,  noliteconicntirc, 
laudareccapprobare_. 
ttqmap.irumcft  no 
confcncireaddit.  Ma 
gis.iuteredarguice.  I. 
rcprchendite,corripi 
ie,cocrcctc.Ec  cft  fcn 
fus.Nonflcisconlen 

ticnres  m.i)is  appro- 
b.indj,ncqueneglv- 
gences  argucndo,  nc'- 
quc  fupcrbicntes  m- 
fultanccrar2,ucndo. 
d  Onviia  antv».  Scd 
rcdaigucndafunt,g.a 
lic  manitcftancur  ix- 
pc  pcr  confciVi  >ncm 
ouipa-nitentianuC^c  io 
argiicndum  cft,  quia 
tj,  lic  manifcflatur , 
vcrtiturinlumcn.vcl 
jlli  mali  manitcfl.iuiL- 
fibijpiis,  quod  m.ih 
func,6<:idcoatguedi, 
fTc 


pr.rccm  cum  Chriik), 
vc   de  tencbris  cran- 
feaucad  luccn) ,  t^  a 
mortc  ad  vitair.. 
^  Scdulius.Ego  fcf  fi- 
dum  ingcniolu  n^.cu 
omnes  xditioncs  vc-  £ 
tcrum  fcripturaium , 
ipfa  quoquc  Hcbra'o-  ^ 
rum   volumina  dili-  * 
gcnccr   cuentilans 


Ali.-!»  orom.n.     a  Non  1«^.^'"«» '"cor"6"""» '""'-;     ,a  .  ,.^69 

infructiioristcncbrarum,  magisautcmredarguite.  i^iar  ^^  n„fquam  hocfcnpiii 

*'^  ..     ^      _,...! ;,«;«„,  l.oc..fK>noalam.         In  hoc  apoatct  qucxi 


Non  cotnmunicatc.ncc  dfbctil. 
lurp.a.     b  Noiiloluiniatc.c 


a  Idcii.in  cogitatioiie. 
c  liifcr  iromili. 


rcpcri 


nili  tortchoc 


,u,i,.a.  ^N°^'°'""'|'^''V'''^''"u"-"r.^.,r.^^^n-   o.rA?rprf    Omnia  «i  dicamus.qucmadmo 
d  cniminoWtofiuntabipfisturpeeft.&di^  e-U^^^^^^^^  ^l,.,;;        ^^^^^ 

a    AbUluniinatis.        Sanc>u..S  bo..-,  ho«.m.bus  q«.  .^.|  lu.^^^^  ^^    io  COCIonC  pupull  lo- 

+autcmquiEar2uunrur,3luminemanifc(lantur.  Omne   ij  qucbamur  Ha.cdicic 

^  »    S.c  p«co.rtWlionc..,.»;pocni.entiam.         b  Inlumen  vc.itt.r  Mmabonum  eft.     14    dommUS  .  tC  (^UOUia 

*   %drc"rt;,n,crpa,mc:La.,..&conteffionemman.feitctux.    c  ScU.«t  qu.a  fit  Y>ommCii     loqUUCUS 

u:.„c,.  suod  m.:„^  .a;ur.  Prnnrcr  Quod  I S  crt.  lci  &  ApoHoium 

f  t  autcm  quod  manifcltatur,  lumen  elt.    Iroptcr  quoa    5  ,       ,  .^du  plcnum, 

^  .   •  '^^'^^-^-^"'!^,^^:rf;^:.:^:^  iLcntc.nvcrba^qu^ 

\  o  Hit  pcr  liceir,ftinfuturofCifi'^f.cm.  t       .. .       .,         . 

5  dicit;t  Sursequidormrs,  &  exurgc  a  mortufs  ,  &illu- 

^  a  Qnieafoliulliiia     b  Quja  pro.-.el  tedargi.cre.    c  Q.110  modc.am ...e^. 

minabitteChriltus.t  Vidc^ie  itaquc  quomodot  caute 

.     , j,,„.,„„,.,i      I,  inJifacti.     c  Sc  licct  in  omn.bus  prouidentej.        d   Pri 

V':."^  oV^^nutrt^rc™  (ctu.e;drDct&  uacandi  d.u.nis.quod ncc^eflc  cU:,u.a  hod.  .un. 
luali  hoir.incs,  /.  u  /-1  C  '    •  A' ' 

ambuktis .  Non  t  quafi infipie^ntcs.fed  vt  fa  picntcs ,  re  - 

■"■  a  Idcil,...  I;ac  uit.T  uiult..  occurt.int  .m- 


p:'d  uie  ta 


Qni.imal.  die». 


20 


c 

Aug.inpf.ii. 


\6  infc  ChnHus  loquc- 

17  batur crupific ,  atquc 

18  diX\&\Hxcd:cil  Dani  ^ 

19  ?;«i.  Ncciionc!>^illud 
cft  didcrcndum  quo 
vni*acquc  cidcm  d;ca 
rur,qualidurniiciiti. 
Surgc  qiii  doririis,  qu.ili 

j.  .i'"'"-^  "  -         ^-,  2.1  ntonuo^Exio^catfior- 

^  dimcntes  t  tcmpus ,  quoniamdicsmali  lunt .  1  ropterca  ^^  ^«...igmuquia&fpi- 

1  »  ^  Incor.n.ic.aM.        b  Qu«iie quid  Dco  j.iaccat.         «  Vt  on,n.acuin_    ^^   ^.^^^^  ^.r^  j.j^^j,^,jj  ^5^^^,^ 

noUtc  ficri  impra'd;m3rd  i"tc'lligent«  qua:  f.t  volun-  M  ^^;^;^, 

&ianirna,  cuiusjntir- 
mitaces,d:ir.oiccslc- 
gimus  peccatorum,id  quod  nunc  dicitur.furgc  qui  dormis 
refcrturad  fpiricum.Ecquod  fequicur,cxurgc  a  mortuis  anrj 
mx coapcctur.Anima.n.qua;  pcccaucnc ipla  n.onccur.Spi- 
ruu.s  mortem  nunquam  lcgimus.Chrilius  vcro  oiictu.r  ci  , 
qui  furrcxit  a  mortuis:3<:  cx  mortuis  fueric  fulcitatus . 
h     J{edi.tem.\d  quod  minus  fecirtjs  .n  uno  t.gc,rcftituicc  \a 
aliodimidianccsdicsquos  inipij  nondimidianc  Alia.n.di- 
midiant,alij  implcnc  dies.alij  nccmcipiunc.i.alij  inonun- 
tur  in  Acgvpco.alij  in  dcfcrco,alij  in  ccrra.Ncc  miiu  li  mi- 
nus  feciliis,quia  mali  dics,ncc  pofsuc  omnia  agi  p; o  libicu  .• 
i     Dies malifunt, Troptoca noliteficri.  pro  malica, &  miferi»  1 
hominu dicuncur  dies  mali.  C^ccrum dics ifti  qu.uij  pcinct 

^ad 


quialicincipiuncc 

lumcn.Vel  redargU!tc.Ora«/<t<i«fe»>»,':tc. 

c  Omne  cnim  nuod  r«^.i.n .ajus  cum  fiby  innotc  fcit  eflc  malus. 

.j«  Ambr.  In  manitcfto  ^tmbiguicas  non  ciT,ncqueexculan 

pc^ccll  quod  palam  dcliaum cft.Sicuc.n.npparctc  folc  dicm 

clfc  ncgan  lam  non  poccft,ica  ucc  manitcUo  pcccato  obiur 

|^'nmaliurSicut  ad  Cor  inthios  aic ,  Occulta  cciam  cordis 

ciusinanifct^afiunt.  ...  ••    . „^ 

f    L.u,en  eyM.pcr  panitenciam  mcipit  conucrti  m  bonum. 
Lumm  fi?.i.nun  ambiguum.ncc  poteft  cxculan,qu(>d  palam 

g^^^ir^f  ,pcr  confclTionem.Ef  «»r^e.per  f-^t^^^f^^^J^^^; 


-NICOLAVS  DE  LYRA. 

1  Lhx  in  domino  pcr  clantatcm  gratia:A  notit.x,.ocodudit. 

2  P^t  fii^hcis  ambulatt.^tocc<icxxio  dc  v.rtutc  in  vtrtutcm. 

3  frnBus.n.lHCiS.i.cwiso^fni. 

4  Ejli-  otnni  bomlate.a^ao  ad  fcipfum. 

<     Et/«y2/VJa.quoadproxiiiium.  r  i  J-. 

l    Et  vcitau.c^yxo  ud  Deu  tidci.ter  c.  fcruicndo.  ideo  fubd.r. 

7  protdflrei.i.dircernoiitcs.  

8  Qjidft^  bcnfpUuum  Deo .  Serui.n.fidclcs  d.l.geutcr  .nqui- 
ru,iti,i).plcrcbericpiac.iun»dominoium. 

p  tf  noine  cvmmunicurc,&c.  i.pcccate  cum  pcccatonbus,  lcd 
iTiaffiseosareuite. 

I  o  Q<^:',.in  occuUo  fiuni.  ^roftct  quod  prxdicantcs  contra  vl 
t.a  turpu.no  cxpnmunt  ea  diteac,  fcd  pcr  c.rcumiocut.oncm* 
Quodaut  fideicsqui  funt  luxindomino,vt  diaumea,dcbcant 
talia  argucre.oUcndit  dicens. 

I I  0  nnu  ametn  .j«<«ar?«(.>Jt«r.tanquamreproba. 
12     ./f /ttmi')e.verae  doftr.rix. 

li     M.in!fefUniHr.ti\\ic[l(:.  ^     _ 

1 4  Om"e  tutem  quod  mavffcflatur  lumen  efi.  part.cipJtiuc ,  in- 
quantum  poniiur  in  lucc .  Et  ad  hoc  arguumur  vitia.vt  pcccato 
rcs  eo!  um  turp.tudinemcognofccntcs,  rcliliant  ab  cis  ,  vt  fiant 
lux  in  domtno,  1 J  Tropur  >juad  dicit.  i.fpiriiuaanausp mc . 
16     iu-^e  jrt/.in  p«:ccatis  marccfccndo. 


17  EfefMri^fa  >»orf«i j.abinfidelibustefeparandoqui  dicut 
mortui,Matt.8.a.Dimittemortuos  lepelircmortuos  fuos. 

1 8  Et  iluminahit  le  Chriflus.per  fidc.ii  char.tate  torra.^tam. 

19  Fidete.  Hicconfequenter  Apoltolus  inducic  liplieiios* 
iiviitanduin  Chnittfapientiam,  quse  clt  fapicntia  Dci  patns,  u 
d.tiiur  i.Cor.  i.c./^.dtre  ilaqueijU:>caute..imb.  focietates  praoo' 
rum  declinando.  20  'hlO'i  (jnafi  :»//.qui  tahbus  fc  imniifcen* 
dillinguete  ncfc.entes  bonum  a  ma!o. 

21      jit/ vf  r^qui  c.rca  bona,&  malaoptimc 'udicant,  illap  ^^ 
lequendo  illa  fugiendo.  In  quacunquc.n.artc  dicitur  fjpics,qw 
bcne  ludicat  de  profequcnd.s,  &  viiand.s  fecundum  artem  ill*" 
Sicut  fjpiens  milcs  in  arte  militari  dicitur,qui  fcit  bcne  ludic" 
dccxpcdiciidisadconfccutionem  vidlonaj ,  &  oppolitii  vi' 
dis.&c.Et  codcm  modoeft  in  moribus. 
z  2     l\cdimentes  teuipus.\3on\s  opcribus  infiftcndo  habita  op 
tanitatetemports.  _ 

25  iluonivn  dsa  »ij/i/*<n^i.quia  frcquenter  cx  improuifoii 
pedimcutafuperueiiiunr.  24  Tiopterea.  i.dc  futur.s  noi 
prouidciitcs.Dicitur.n.prudensquafi  proeul  videns...a  longefi 
b.  prouidens  ante  faaum,&  per  oppolitum  imprudcns.  Verutita 
mcn.qu.a hic  accipitur  prudentia  in  hi$  qux  pert.ncnt  ad  falu 
tcm,  idco  fubditur.  2  5  Sed  intcUigcntes  ejux  ftt  vduntas  a  quc 
expeftatis  remuncrari .  Et  ^uia  vma  carnis  obumbrant  intelli- 

eentiam.idco  fubditur, 

^  Lt 


5^1 


AdEphefios  Cap.   V. 


5' 


S.  I  <> 


tem  tam  mniorum  quam  minorum  ordinata  fubiedbo ,  cfe-  D 
bccedeincaftotimoreChnni,  quihumilicicem  m;indauic.  Matc.n.d. 
b     Mulieres.  Hutufquecomnumitcr  demonbuscvjit,  nunc 
qua;dam  fingulis  oi  dinibus  fiiadcc. 

4e    Pnmas.  Nun  eus  iicuc  Coiinthics ladabac  inconcincn- 

tcs ,  f<  d  pcrfcdlo^cibo 

a    TNiliiltninusconueiiitaliosaiguemi .    b  TEx  quo  procedij  mofiis  nijlni, 

vndc  iDlliiur  auftmit.is  refla/guendi. 

tas  Dci .  t  Et  noiite  incbriari  vino,  in  c^uoeil  t  liixuria ,  led  i 

a    tDonoSpirituflinfti  .    b  IHocimdo  potcftis  iinplcri  Ipiiitu,   fi  vos  intclligiiis ,  &  vos  i 

intus  inilr.;!tis  de  hii  f)UxJicitis  icilic.-t  pliluiis,  ijiii  od  bonain  opcrarion;m  adumiieiit;  &  ? 

hymnis.crui  d.-Iaudibu^  Dei,  &  tai^ticis,  iju.t  dcaicr^iogaudio,  &  nlea  Ipiriru.iliter  rpiiitua-  •' 

Iiiintcllige'id.1  f  inr,  Hi  poil  locuiionein  lioram  cantanics  .   Deuiu  laudiir.tes,  &  de  a:terr,i  4 
exult^ntvi,iii.ut  hymi:us,&  canticumdocei,5£  pfaik-nies  opeitr,vtpfalmus  uocct. 


i^  ad  fpacia  boran:m  ordinaci  funr.  Drcunt  cnim  viccs,  agunc 
:A  ten-ipora.o'icurca;mSc],&  Qrc:dic,c:aicunt tcmpora.Cui 

rniMefta  funtti?.!,.!  hoics  (ibi  no  furc  njokltif  Dicuntur ergo 

d^ics  n>al!,vt  d;xi,prci  c<'r  mif  •nan-  h:  mii)Li,&  nialicia.  Sed 
I  rpiferia  hois  coaiuns  Sif :  non  dcbcc  ergo  nialicia  circ  com- 
I     nninis  .  Exquncnun    / 

laplusen  Adatlepara 

dilii,  nunquam  fueruc 

dcs  niii  maii.  qucjd 

nitcndit  pucr  quina- 

rcicur,  quiaploratuin 

cip;t.  Nondumloqui- 
§.  tur ,  &  lam  prophctac 

in  libore  fc  fucurum  , 

&  timc.rc.    Rcdima- 

n-us  ergo  tcpus  .  Re- 

dnnicquipcidiC,  i.dac 

dcfio,  vt  vacct  Dco, 

qu.Uidctnumniu  pro 

viiiu.  Das  ftummum, 

&emis  vinum .  Aliad 

das ,  aliud  accip;s  ali- 

quid  amirtis,  aliquid 

acquiris:  Sic  cigo  per- 

di  iiummos ,  vtcm.is 


contiMctKcnutncbat, 
timct  nc  in  plcnfquc  fiuxuH» 
ccfi^inte  carn;s  offi.io 
aucinmulicribiis  fub  : 
icibo ,  aut  in  viris  ccf 
farcc  charitatis   afTb 


impleamim  rpuicufandoUoquentes  vobilinetipfis  in  pfal-  (j    dr.s,cV  non  t.un  coci- 


7 
8 


nt-iuui  quam  diuortiu 
ducuiifc  vidcrctur.      | 


9i 


.d[ft. 


n  tibi  aliquid  .   Sic  per- 
d.'i  dc  tuo,  vt  cmas  ti- 
ui^i.ictcm  .  Vr.de  yj 
/??.    piiU  teiur»  ludicio 
tii.Kdtre^  &  tunicam 
tolkre,  dinitteei,  & 
paHitifi^vt  habeasquie 
tuuicor,nc  perdaste 
pusvacan  d'  Dco,  a 
^iio  vult  te  auocare 
damno,  &licibus. 

(la  Stibiidi  ir.H.cem  . 
Annb.  Nonfolumau 
ditorcs  prxlacis,  fed 
«la  prajlaci  fubditis: 
in  charit.ice  cisf-Tui 
cndo,  &:humilicercu 
ram 

Ctfi  du^nicas  maioru 
eft,adminiftratof  la  ta 
nacncft.  Vnde  Apo- 

>  flolus.  Oniriiutii  mi:  fcT' 
mmfeci.  Eft  crgo  ma- 
iorutn,faiuatamcn  di 
gnitatc,  fcfuire,  ficuc 
nninoruin  eft  iiumilj- 
icf obcdirc ,  hxc  au- 
tcm 


niis,&  hymnjs,  &canticisrpiriruahbus:  t  Ccinrantc.9,& 

a     1Spo;i[.iBeauoluntaic      b  ^Ad  glori.imDoinini,nonue.tram.     IPr.iprofpcris,  &  .-.dnerfis. 

pfallcntcs  in  cordibus  veitris:  domint)  gratias  agcntcs  lcm 

«Donis.    a  lExaitando.     b  fcr  qucin  nos  adoptauit :  Scperquemnos  cum  cognouimus. 

per  pro  c-.mnibus  in  nomine  domini  nollrilclii  Chflfti 

a     Quia  Dcuscilcr.-ando  b  Qui.- patei  elt  Chriili  narione  aterna ,  nobii  adoptionis  gr.nia  . 

c     Humilitercurnm  g^Jcndo.     d  Caitotimore  Dci ,  quihumili  atem  maiid.iuit . 

De'o,&  patri.  Subicdi  inuiccm  in  rmiorc  t  Chrirti.t  Mu-  9    dc  vcft  ^^. 

a    Inlinipiit  tate.     SicutSara  qua:Dominum  v»cabat  Abiaham  .     U  Rcftor.    ig    tC  tanquum  UIX  dcal-    \  ,,  n  A  e  fi 

Auflor unde cocpit.  > ^  ..lV.  ii;. r. >     "    •_  • 

lieres  viris  fuis  fubditje  linc  ficutdomino:  quoniam  vir  ca- 

•     B.caor  auftor.  b     Chrillui. 

put  ell n.ulieris ,  ficut  Cfiriftus caput elt ecdefiaj ,  ipse" fal- 

Ideft.Ecclelii.     c  Ciin 'uscllSaluator  Ecclcliir^quoduir  noneiimulierisifcd 
tam  n  vt  Etclelia 


c      I^ir,  h,7hi.rtt.ic.C^C.  Atigii.rer.i9. 

Qiii.i  pcradionc  bo  iic-verb.i\poi: 

^^  j       /1  >  loid.  17  a. 

nam  mundaefta  ma  T-,.aftat  ,^.  ,„ 

cuia  6^  pcr  fpchi  ccn-  i,j. i„  p(al.io. 

fKid  fupcrna.  proin-  &131. 
isciusin  inon- 


baca  cfriiUic  qax  figni  je  (ac.vtia. c. 
II  ficabacectL~iia  oinui  vmco. 
maculapeccati  mun-  Ccr.u.n. 
d,icaui,qi.iaepcr  ^hri- 


E:t. 


fti  in  ligno  crucis  cx- 


O.iofl^j. 
i.Pec.j.a. 


uatcrcorponseius. 


Se^d ficut  ccclcfia  fubiedia  cft  Deo in 

Quje  n.in  coutra  Deum. 

Chrifto,ita,&muIicres viris  inomnibus.  tViri  dihgite 

Qairum  c;piu  ellis.  a     Cu  us  capui  ell.         b     Adeodili-.y't  quod. 

vxores  vcltras  ,ficur,  &Chriltus  diiexite^cclcfiam  ,  etlei- 

ItaSc  uos  p.-ju.xoiitius  fi  opus  fit  a     lu  tiiiaboni-uitat.        b     Prius  a  prccnti». 

pfum  tradidir  pro  ca,vtiilam  fandliifica^^rtt,  munda^^nscam 

a    Sanfl.ticatl.    b  (^o^'dalu£  uita.     C^i> -iccedente  adelementum  lit  factamentum. 


"Ad  hoc. 


d     liifuturo. 
d 


12 

'4 
16 


tcnfioncm  exrenlu  cft 
ariig.'.6(:dcfidcrioad 
C^Iciba.>{ '«  b.jb-rnttm  tCol.j.c. 
nnnc  mn.aut  t u.fed  vr.  jit.  J 

h  1  c  pcr  bona  optra . 
d     Etiir.macul.ita.  In 
abffincntia  mali.Vcl: 
tuncfandam  pcrglo 
riam,immac(iiaia,pcr 


Iauacro.fqu.THnve''rbo  vitx,  uccxhiberec  ipfc  fibiglo-  n  «mupcionisremoc;o 

a    Inanjnoaccoipoierutiijntem.    Ceraina  Itola  decotam.         b     Nunc,uel  tunc.                lo    'lem  .    aiCUC    (wntlUUS 
c     Atiiiuid  ci  niina  e.        d     Peccatum  mortale:  intus  latens,  Ccut             tudiC    faUiI,llinem  ,    VC 
eftdolus,  dupliiitas,  lugadiciiur.  1,  ,.,,,.^..-    JT I  C 

.    r  }  r  t         ,  I     I    b  c    ',  ^"         d  ,„  lauaicc  matulam  hc- 

c  riofameccleliam:  tnon  habentcmmaculam  autrugam,  '9  clcfix,  &cxtcndicfc 


a     Aiic)uid  peccatum  pro  qui  lic  damnabilis 


gcrendc)  Wam   ^  aut  'aliquid  huiufinodi ,  fcd  vc  fif  faniSla,  &  timmacu- 

Item. 

lata.  tlta,  &  viri  dcbent  dih*gerc  vxorcs  fuas,  vt  cor 

a    Id  e;1,ut  feiplos.quia  ambo  una  caio,Sc «alier  portio  corpoiis  uiii . 

Cj ju.  b    Cinia  uxor  corpus  uiri ,  &  uir  caput  uxoris 

pdrafua.   Qui  fu3mvxoremdiligic,fcipfu^mdiligic .  Nc 

Debet  dtiigcie  uxoiCin.cjua:  car,^  fua  ell,  quia  nemo  c.>r.odio. 

a    Et  fi  caincui  macerant ,  aon  eam  odiunt :  (ed  peccatum  quod  in  ea  td. 

b    Cibo,  ic  potu  . 

mo  cnimvnquamcarnem  fuam  oMiohabuic,  lcdnu'trit,  22 


in  cru'  i-,vccollcrecru 
gam  :  lic  6c:  viri  fi  opus 
eff  dcbcnt  mori  ^p  fai- 
20  uadis  vxoribus,  c<.  ver 
bo  vicxcasinftruerc, 
vcexhibcaccas  Dco  . 
C  Tsfewoent?/!  vti.QMi 
mauulc  cflc  finc  cor- 
port^noncorpus,fcd;^;;:^;;X7,; 
corruptioncs,  6c  pon- 
dusciusodr. 

^  :Uut 


II 


f  irre^rehen- 
Abilis 


F 

Aii<,.I.xj  <-6t. 


NlCOLAVSDELYRA. 

I    Etnolircincbriarivino.  Teryitiumgulx, 
1    InquocfT.  Jde[i,perqiiod. 

5  Eft  luxuria.  f^nde  dicit  Hiero.Venter  mero  aUuant  declinat  ciio 
4dlibidinem.Fenter  enim,&  genitgliafunt  mcmhra  propinquay&  ex 
yicwitate  membrorum  defignaturproptnquitas  vitiorum. 
4    Scdimplcamini  Spiritufando.  Qui  datur  fobriif ,  &  caflis. 
J     Loquenccs.  Idefl,adinuicem,& vnufqnifque  ftbiipfi. 

6  In  pfalmis,&  hymnis.  yndedlcitur^£i.  2.a.Quodrepleti  Spi 
ritvfantlo  cacperunt  loqui  v.irijs  Unguis  magn.iha  Dei. 

7  Et  pf f  llentes  in  cordibus  vcflris  i3omino.  Id  en,intentio- 
nm  huiUi  luudis  ad  Duminurn  dirigendo. 

8  Graciasagenccs.  iliiiagratitndo  beneficii  accepti  difponitad 
rcceptionem  alcerius. 

9  Subicfli  inuicem  in  timore  Chrifli.  j!>^i  c(l  timor  cajlus,& 
tbaritdti  annexus. 

10  M  ulicrcs  .  Toflquam  .Apoflolus  inUruxit  de  morihus  Ephefios 
Kkj.  Xenfrrt/;ter  btc  confequenter  idem  facit  quantum  ai  diuerjos  iiatus 

jptcialiter  quorum  partes  patcbunt profequendo .  Trimo  igitur  inflru- 
xitperfonas  iunQas  tnatrimonio  :  &primo  vxores  di.  MuliercS  vi- 
riS  fuis  fubdits  fint.  Eis  in  licitis,&  honejits  ohediendo.  T^atura- 
fiter  enim  impcrfe[liora  fubdunt»rregiminiperfe£iorum:  rnulivres  ve- 
rofunt  imperfe6ltores  viris  quanium  dd  fexum ,  quia  fcemina  ejl  mas 
occafionatus ,  &  quantum  adinttiUQum  .  dejidunt  enimavirisiH 

difcrs- 


difcretione .  ideo  fubditur . 

1 1  Quoniam  vir  caput  cft.  .^  capite  cnim  in  quo  vigent  omnet 
fenfus,<iependet  regimen  lotius  corporisiftcut  Chrifius  efi  caput  Eicle- 
fite,quif  eii  eius  corpus  myfitcim. 

12.     Viridiligitc.  Hic  fecnndoinfiruitviros  di.  Viridiligitc  v- 
Xores  vel^ras.  Tropter  hoc  en i m  mulier  fa£ia  rfl  de  latere  viri ,  quitt 
debet  iffe  fibi  coniunSa per  fiddem  d  leffionrm, 
I  i     Sicut  &:  Chriftus  d.lcxit  Eccleliam.  Cuius eH caput. 

14  Et  fcipfum  tradidit pro ea.  Ex chaiitate maxima. 

15  Vt  illam  landificarcc.  0I peccatis  mundando fanguine  fuo , 

16  Mundanseamlauacfoaquar.  Inbaptifmo  oerquem  com- 
nunicatur  Chrifii paffio  quantum  ad  effefium,  vtfupra  diBim  efl. 

17  In  vcrbo  vica:.  "^amaccedenteverboadelementumfitfacra- 
nientum. 

18  Vt  cxhiberet  ipfeflbi  gloriofam.  Tanquam  fponfarr.  clar/m 
taiefidei,&  morum  refulgentem.Glona  entm  a  clantaie  dicitur,quafi 
claria,c,mutata,ing, 

1 9  lS'on  habcntem  maculanv,  aut  rugam  .  Id  efl ,  pcicatum 
niortate pates,nec  latens.Fcl atitir:  Non  habentcm  mjaculaj&c. 
ld(fl,mundam,  &  flmplicem  fine  ruga  dupUutatis. 

20  Ica  &  viri,&:c.  Q^iafuntvnacaro,ideofubditur',  Qiiifuam 
vxo.dili.feiprumdili.  Q^i<ificutdiciturMatth.ig.a.ltaqueiam 
nonfujt  duo,fed  vna  caro. 

2.1     'Ncmox:t^itn.  I{ationevtens. 

z  2     Car.fua  odio  ha.  na  et  sa£lus  maceras  ea  no  facit  ex  eius  odio, 

fed 


5^5         Glof!orcI.&Nicolai(ieLyra',         5:^4 


ftiiier  j';4  »  ^c  mcajSicucEuadc 
i.hpdeGe   Ada  fad.i ,  cr.ixit.-b 
eucatne,&i  ofl'i,!M 
nosa  Chnnoinftitu 


4 1  fi  ad  licer, 
•  (V  10  plal.  jo 


a     Sicft  &  Chijfuf  Eccle/ieim,  A mbrof.Ira  fx i,ic  vir  dc  vxo- 
A  re,qi! jf  oro  cius:  quia  (ic  &  Chriftus  nucnc  Ecclc-fj.im  cibo 

rorporis  fui,  Sc  touct  fpirirualibus  iiidtimcntis  prxccpco- 

rum.vircucum  &  bonorum  opc-ruMi, 
A"?.Traa.».  ^    [)ecar.  Aucfn  Gcncli  dicic  Adam  :  Hoc  os dcofTibus 
Ctntf.  i  i      "^"s ,  &■  caro  dc  car- 

.-..'■  ^    flr.dumfnii».    b  fvt  carntm  fii-im.&  hi-ne  vtfarnemrnjm.qu-iforpiisfmse^,  \hum« 

corfOtis  fuiiiiisomnfsmcn.b^a  alijdrcjrn,,ide|.inti.imalijde.nlibit>,vii'cit'-'*i, 

»  6£fouercam:ficLita'ChrilhisEcc!eriam:oiiiamci-nbrarti-  ' 

a     IVtinliiipiquiindiwnifallcntatifoUibu».     b  IVt  pcrfefti  |  &  fortcs  qiii  inloli.  Chiillo    * 

fulieniantur.     c  ICi^iadilifii  ■.x.-icin. 

%i,  al  jm'"i'svto(!a    j,  muscorporiscius.dccaVnecius,  &deofribuseius.  Prdptcr  j 

robudi  ,   allj  VtCarO  ,    5HocMoyft»dcvnio|jcconiugij:<jnode:Kij,""'"'"3"*'"'^^'°"'''"'*'""'"'''",'*  ''*^'^^'*''*-   4 

infirmi  cx  cntnc  c-       \^c)c  rclincjuet  homo  patrcm,&  matrcmA'  adhicrebit vxo-  y 
dmfn" Vfimiicncis"    <^  H (vix,^ crunt duo  t  jn  carne  vna.  tSacramcnrum  h»c  ma-  ^ 

quam  h-nbuic  inho- 

mme .  Proptcr  hoc 

oltcndcnidtim,  quan 

lu  dilcxit  Ecclclia, 

cft  fcriptum  in  Gcn. 

Rchnqiicc  Chnfhis 

homo  pacicm ,  for- 

inam  fcruiaccipicndo  .  matrcm,  .d  cfi  fynjgcga  ii,  cx  qua 

carnaliccr  orcus,&  adhxrcbic.id  eft.fociabic  fc  licclcfi.c.  Sc 

duOjid cft,  Chnftus,  &:  Ecclefia  eninc  in  vnn  voluncntc,  Hc 

vra  caro .  Hacc  vcrba  pvimi  homiris  cc  dicic  Grn.  ChriPus 


Ibidetn. 
4  icucrcatui 


a     I^Eifi  huc  non  f  ilum  ad  Iiic:am  dicitur ,  fcd  el\  t.gnuiii  alKiiu»  rei ,  veruiitamen 
&  fccundum  litetain,virdilif,at  vxoicm,fcc)iicn.i  mo;ahtaitin  hilloiix. 

gnum  eft.Egoautcmdico  inChrirto,&in  Ecclefia.Vcrun  7 
tamcn  &  vos  finguli  vnufquifquc  fuam  vxorem  >  ficut  leip- 

a    Non  foUimdilig.it,fcd3t.     b  ^SubditJ  (it  viio. 

fum  diligat,uxor  autcm  t  timcat  vit  um  iiium . 


Maii 


8 


|kl9Ct)^V.a 


D  vcroin  EuangdiodicicefTeDeicnm  inqu;t;Nonlcgifli<:; 
quia  Quitccicab  inido  mafculum,^:  fccminam  fcciccosf^Ec 


dixic:  pi  opccr  hoc  rtlin.  &c.  vc  fciss  propccr  cxcafim  fopo  • 
ns,qiu:  prxccflic  in  Adam.in  qua  Eu.-mgcliCc-e  cui  ix  incer- 
fuirjhoc  cimi  diuinicuSjCanquam  propbtt;im  dicerc  pocuif 
fc.  Vn.^  caro  Chrifii!S&:  Eccjcfia.quia  Deus apud  Dcii,  per 
c.irncm  p.nrciccps  noftcr  fadus  ef^. Vnus  cfl  Chnffus  capuc 
^  corpus,quafi  jncegcr  vir,quja  &  %mina  de  viro  ftfta  cfT, 
^  ?.d  viiuni  pcitntc.  Rcliqu  t  Chnfius  p;:trem;  quia  non 
in  ea  d.gnicatc  appai ui t  hominibus,  qua cft  apud  p-.itrcm. 
C    Saaa.hoctno.  Ecncaliquis  putarctm  virocfle,  &  vxore 
fccurdum  vtriufquenaturalisfcxus  copul.icioncm  corpo- 
ralcnique  niixt!oncm,:)ddit,Ego  dico  m  ChMfto,&c.fccu- 
dum  hoccrgoquod  in  Chiif^o,»^  Ecckfiaaccip  turquod 
d;dum  cft  v^^Non  lam  duo,fcd  vnacaro  funt.  &  quomodo 
fponfus.ct  fpon  fa  dituncur,'.  fic  capuc  cc corpus ,  Siue  crgo 
diCdCurcapur,cccorpus,fiiicfponfiis,ct  fponf^i,vnum  inccl 
Jigite  Fitcnim  cx  duobus,qu.ifi  vn.i  quasdam  pcifona,f  ex 
capitc,cccorporc;  cx  fponro,et  fponfi  quain  vnirare  mira, 
ira.rfid.rec»!-  ecexcellentecomend.it  ffaias;  in  quo  ChnflusloqLesait; 
duniLXX.     gi^^jj.  fp^„.,j(,  alligauir  mihi  tnitram, ec  fii.ut  fpon  fam  orna- 
uic  meornnmenco.  Huius  fpintu.-ibs  vnicuis  facramentui-n 
fuitilludquod  in  G>-' ne.de  vnioneconiugijadliccra  dicit^ 
lib.  de  hoiTo  .j^     AuCTufcVfqueadco  ftrdus  illudnupciiilc  inicum  cuiuf- 
^onitii;  cap.7-  ^^j„  Ijcrameci  res  cfr,vc  ipfa  feparacionc  irntu  fiat,quado- 
ij.i8.&»4.     quidcmviuJtcviroa  quo  rc!!6tacft,ni^chatTlalteri  nupfe- 
rit,ct  iUc  biHUS  m.-ili  CMh  cft  %  rcliq.c  etc.  Scmel  initu  coiii 
C  gium m ciu-.iatc  Dci  noftri,  vbi  et  cx  pri ma  duorum  homi- 
nu  copula  quodda  facramcntij  nuptia:  gctunt,nulio  modo 

potcfc 


potc-ftnifi.n^icuHismortcdifrolui.  D 

.}?     Idriv.  Ncntanrumfcccunditas.cuiusfruiilnsinpro''?  UM. 
cfl,ncctantiimpud  Citiacuius  vinci!luefifidcs;vc*rMmetia  ^; 
qiioddam  f  cmmcrum  inipti.irum  comend.uur  fidclibiis .  ^,  . 
^     Tcrtullianus.  Nani  &c  fi  Adani  prophc-t.-iuit  m.ic;,nu.'n  cjp  " 

illud  ficramctumin 
Chriflum,  &:Ecclc- 
li.im  :  Koc  nuc os  cx 
oiribus  meis,  &  caro 
cx  cai  nc  mea,&:c.  ac 
cidenti.T  rpiritus  paf- 
fus  cft.  Cecidic  enim 
excafis  fuper  illum, 
fancti  Spiricus  viso- 
peratrix  prophetiar. 
^  Idem.  Labora- 
bocgonuceundem 
Dciim  probarema- 
fculi,&Chrilli,  nui- 
licris,&:  Ecc!cfi(^,car 
nis  &  fpintus :  ipfo 
Apoftolo  fcntetiam 
crentoris  sdhibcnte ,  immo  ct  difTcrente ;  Tropter  hoc  relin- 
qiirt  homo  patrrm,  &  matrcm ,  c*  rrunt  dtio  in  carnem  imain .  Sd' 
cramentHmijocmagnum  esi .  SufHcit  intcr  ifta,  fi  CrcatoriS 
magna  funt  .ipud  Apoffolum  facramenta,  miiiima  apud 
hxrcticOS .  Std  ego  dtco,  /nquit,  In  Chriflum.,& Ecclcfiam.  Ha- 
bec  inccrprccationem  ,  non  fcparationcm  facramcmi. 
Oftcndit  figuram  facramcnti  ab  co  praiininifcracam,  cuiujr  1| 
crac  facramencum . 
*  Idrm.  Monog.imus  occurric  in  fpiritu  ,  vnam  habens ,  1 
Ecclefiam  fponfam ,  fecundum  Adam  ,  &  Eua:  figuramif| 
quam  Apofiolusin  illud  magnumfaeramentum  incerprc- 
iatur,:n  Cbriftum  &  Ecclcliam  compctifrccarnali  monai 
gamis  pcrfp;ritalem.  - 

4«     Idcm.Acccperac  Adam  a  Dco  legem  nnn  gufl^nndi  dc  l| 
arborc ,  moriturus  fi  guffafliet;  vcrum  pofl  Ecftafin  fpirita-  ''l 
lcm,  in,  qua  magnum  illud  facramentum  in  Q-infcum^ 
&  Ecclefiain  prophctaucrac ,  facilius  vcncri  quam  Dcd 
ccfrK,&;ca'C. 

4«    Chiyfofcomus.  Qjiid  cfc  myfcerium  hoc  m.ignum,  in- 
quitJQnoniam  magnum  quid  &  admirandum  Beacus  Mo^ 
fcs  indicauicimmcTDcus  ipfe .  Incerca  fane  de  Chrifto,in* 
quicloquor,  quoniam  &:  ipfe  relitto  pacre  defccndit,  &a<I 
fponfam  venic,&  fadus  efcin  fpiricum  vnum.  Qiii  adha;rdfc 
D.-imino,vnus  eft  fpiritus.  Et  bcncdixit:Magnumcfthol6 
myfcerium.  AcfidixiflTct, vcruncamcn allcgoria ifcadile* 
fti(-nem  coniugalcm  non  eucrcic . 
^    Ambrofius.  Myfccrij  facramentumgrandcin  vnitatC 
viri,  ac  foeminx  cflTc  fignificat .  Ncc  hoc  prodit,  fcd  aliacn ' 
caufam  qux non difcordct a  memorato myfteno  fligitat, 
quam  fcitad  profct^lum  humanigcneris  pertinerchoccflj ' 
Ecclefia: ,  &:  Saluatoris  :  vtficutrclj6fi<:  parcntibiis  homc 
vxon  fuiE  adh.-Erct ,  ita&:  rcliilo  oinni  crrore ,  Ecckfiaad" 
ha:reac  &:  fubijciacur  capiti  fuo,quod  efr  Chriftus. 

^  CAP. 


NICOLAVS    DE    LYRA. 

fed  amort:  vt  fu  ^ubit  £la  fpirttuiificut  debet  e/Je,  &  ftc  refurgat  cum 

(piritu  immortahi .  &  jimduer  virdebet  diligen  "fixorem  T^natn  car- 

neni  fccum  ex  (ientem . 

I     SicucctChrifcus  Fcclcfiam.  Supple  diligit. 

a     Qu ia  mcmbra  fumus  corporis.  Scilictt  myflici  nos  omnei 

fide  les. 

3  Decarnceius,  T^amalicfnfiddiumfuntirtfirmioret,  &ifli 
dicunturde  carne  eius:  qu£  a»iereJmre£itonemfuitpaj[fibiliSy  &  in~ 
firrna. 

4  Et  de  oflibus  cius.  Qtianttm  adfortiores,  (fiiia  Chrifio  confir- 
ptantHf  iti  lolerantia  aduerforum .  Ver  ojfa  enim  in  qtiibus  confiflit 

robnr 


A  D  D  I  T  I  O     I. 

Incap.  ^.vbi  diciturin  poftil.Nccnomincturin  vobis. 
Glo.Ncc nominetur  in  vobi$,id cll,ncc fufpicio  fit  dc  vobi$ 
jprobftbiii$,$cc. 

A  D  p  I  T,I  O    U. 

Jn 


tobur  corporis,  -pirtus  fortitudinis  deflgnatur. 

5  Pro.hocre.hon-.opa.etma.  Scilicetquantum  ad  cohabita*\ 
tionem.inudfiiit  ditlum  Get.z.de  .Adam^ir  Eua.  Confequcnter  ap- 
plicaiur  ad  Chnftum,&  Ecclefiam  mysiice.cum  dicitur. 

6  Sacramentum.  Id  efl,Jacrum  fignum. 

7  In  Chn.et  in  Ec.  Licet  enimjilius  Deipatrem  non  rehqneritA 
quiafemper  efl  in  finupatris^vt  dicitur  lo.i.  tamen  fccundHm  quan^ 
damapparentiam  dicitur  patrem  reliquiffe^  inquantum  apparnitiil 
mundOj  vifibilis  in  forma  ferui  ad  coniungendum  fihi  Ecclefiampe, 
rnyfierium  incarnationts,  &paffionis  fu£,  ficntjponfam .  ex  hQC  re 

ertitur  ad propofiium  dicens:  Vc,&  vos,etc.  &patet. 
Yxor  autpm  timcac  yiruip,  Timorecaflo. 

8  '  CAP. 


In  codcm  cap.vbi  dicitur  in  poflilla  Rcdimcntcs  tcmpus. 

Hoc  quod  df;  Rcchmcntcs  tcpus  fccundu  Pctrii  dc  Thara„ 
tafiadupliciterlegitucVnomododc  tpe futuro  fic;  Rcdimcfl 
tes  tps,  f.  captantes  tpis  opportunitatcm  ad  vacandum,  &  fer- 
uipdij  Dco  et  cii  incpmmodo  tcmporali .  tcmpus  cnim  rcdimil 

fccun- 


j^y        AdEpliefios  Cap.   VI.        566 


fecunclumGI.q(i.it  Hefuo,vt  Dco  vacet.Luc^  e.  C^ui  aafertq 
tua  runt.ncrepctas.Ethoc  neceneeft.Q^ih  diesmnli  runt,i.mul 
ta  occurrut  impcdimcta,  q  impediur  hominc,ne  pofnt  Deo  va- 
care.Et  duuniur  dicsmali.^prfrmaliti5,&  mileriahominum, 
Matt  ^.d.Sufficit  dieimalitia  (ua.  Aliomodo  legiturde  teporc 
pritcnro  fic:  iledimeotes,f.tps  pr$tcritu,tane|ua  quid'car3,& 
preciofum,  i.rcdimentes  in  vno  tpcquod  minus  feciftis  in  alioj 
vtfic  fitis  di-fidiantcs  diesnon  ficutmali,  qnon  dimidiant  dics 
fuos.fed  totu  diem  maIoexpcndunt.Boniaut.&  fi  aliquiddici 
expenclunt  m  maIo,refiduu  autem  expcndunt  in  bono.Ncc  mi- 
lum  fi  rainus  feciftisin  prxtcrito.  C^^aonia  dies  mali  funt,id  d\, 

multa 


inultaoccurrcruntimpedimcnta.Genc.4.7.b.Dics  perc<^rina- 
tionis me§  pauci,&:  mali.Et  quoniim  dies  mali  funt.Proptcrca 
nohtc  imprudentes  Heri.fcilictt  iiidifcreii.Hatc  illc, 
A  D  D  r  T  I  O     III. 

In  codem  cap.  \bi  dicitur  m  poUd.  De  carneeins ,  ^-^  de  ofji- 
biKfins. 

Super  hoc  quod  dicitur ;  De  carriee'us.,&c.  G\.  in  cuius  rei  fi- 
gur.i  Adam  qui  eratforma  futuricfi  decolla  fua  ftdla  mulicri 
vidillet  dixit.  Hoc  o$  de  ofsibus  mcis.ft;  c.iro  dc  carnc  mca.  fi- 
•cut.n.Eua  dc  Adafafta  tr.ixn  abcocarnc.&rofTijitn  nosa  Chri 
fto  inflituti  fumus  m  offajf  robutti.  ahj  vero,  vt  cato,  f.infirmi. 


.d.clf- 

l.    .i:H. 
t<  fal$. 

11 

.,    u.di 

B 


II 


p.   vr. 

Ilij  cbcdite 
pa:  ctibut. 
Scciititur . 
TriTi:utr% 
intcrrDadataqii^ad 
homincm  in  fccuda 
tabuIa.Adduonaq; 
przcepta  charaatis 
Dci>&  prcximi  per- 
tfnctdccalogus.  Ad 
primum  preccptum 
Dei  trcs  cord^  perti- 
ncnr,  !dcff,triaman 
d.ica,  qaDcuscrini- 
tascft.Adakeru  vc- 
ro  pia;ccptum,  f.  ^- 
ximi  fcpccchordaj,!. 
fcptcm  mandata.Et 
illa  tria  ad  Dcu  pcr- 
nncciainprima.  Ec 
aha  feptem  ad  proxi 
nn)in,in  fecunda  ta- 
bula  fcriptacrat.In- 
tcrqu.E  hoc  mcrico 
primum,  quiaficut 
Dcus   principaliter 
principm  crt  hois, 
fic  pater  fccudario. 
Cuius  madaciaddi- 
tur  promiiru) ,  quod 
non  in  alijsef^. 
•}«    Ambrof.  Qup- 
modo  tan^e  hoc  pri- 
mum  madacudixit? 
cu  coftct  primu  ma 
datum  itacocineri: 
Nofinctibiahj  Dij, 


■i".*^'".--?-??^ 


C     A     P.         VI. 

TTatKjuam  fubiefti.fCarnaribus.    a  ^Secundum  fideni  &  iuftitiam. 

liij  tobeditc  parentibus  veflris  in  Do- 

a  ^EtHebetis    b  fQuia.  c  IQiiia  piiceptuni  legis.  d  ^Honoiaxe 


patiem.ell  ei  leuetennam  exbibeie,&  neceflitia  iLbn  iniHisre. 

minOjHdcenim  iuftumeft.tHonora  * 


patrcm  tuutn,  &  matrem  tuam,  quod 

a     1  Qn^i  non  c;l  tn alij». 

eftprimum  mandatum  in  prdmiiTio- 

b     tln  .tterna  viia.     c  IFundatui. 

ne,ur  bcne  fit  tibi,  &  fis  longa^uus  (ii- 

b    iQuia  fic  legem  non  tufiodient .  In  ita  enim  nerao  cognofcit 


? 

4 


nomen  Dei  nii  in  va  t> 
num.Qiiartfi.Ohfer 

uabis,  i!icj.c,S  ibbaca, 
mca.  C^iinrumauce 
Honora  pacKc,<3«:  ina 
crJ,&c.Sed  quiapri- 
m.T  quacuorn-iiJ.ua 
.nd  Dcum  pcrcineci 
hxc  in  prima  cabula 
cocincri  fubircjligu- 
cur.Cgcera  adhoiem 
vc  honorec  pareces . 
4:  Chiyf.  Videqua 
admirabilc  vircucis 


°  tione  Domini 


t    TVlnentium  . 

quiillit  Ttile  ^^ 

per  tcrra m .  t  Et  vos  patrcs  nolite  ad  iracundiam  prouoca-  6   protcdUu  bafim  po 

•    fDumpncriliint.nelegemcontcmnant.    b  ^Veiborum.    c  TV*ibeium:vt  fucrit     honorf"    f  irl 

proticiant  in  rebus  dommi.  ^  '      u^utt,  I..IU 

refiliosveftros,rcdeducatei]losin  difciplina',  &correp-  7  7n7^rAi'P:'.P'' 

-     tOyodcepitexpeccato.     b  f  Nonfolum  fpintualibus.&boms.  S       l^-JlfCi.    /IDUUCCnSa 

•   •      Serui  obedite  dominis  carn^libus  cum  ^    '"^l-soperib.ingref 

a    TReuerentia,  qnod  8c  filij .    b  TQu>'*l  feruorum  eft  •    c  TVt  ficut  oftcnditis  extra ,  Cc  fit  in  vo-    '*^ 
luntate  ve.1ra;vt  fi  non  poteftu  a  dominis  liberi  fieri.Iiberi  feruiatij. 

timore',  &  tre^morc,  in  fimpiicita'te  cordis  vcftri,  ficut 

a    f  Obcditetis  quia  ipfe  hoc  prscepit  ad  conferuationcm  humilitatis.    b  TObedi  e  dico  non  ad 
ocu.f  dum  videmiui,ficut  illi qui  quarrunt  honiinibus  placeic. 

Chriftd' :  non  ad  oculum  fer  uientes  t  quafi  hominibus  pla- 

a    Cura  Chrifto  iubcnte  fetuis,  non  homini  feruis,fed  Chriito 

centes  ,fed  vt fcrif i  Chrifti  facicnres  voluntatem  Dei  ex  ani- 

fltaScvos.    a  f  Dominis  veftris  .    b  f  Vi  in  eo  putetis  fetuiie  vos  De», 
8c  non  hominibus  tantum. 

mo,  cum  bona  voluntatcfcruie^ntcSificutDo^^mino,  & 

fVosdico. 

non  hominibus  ;  fcientcs  quoniam  vnufquifquc  quod- 

a    f  Nonenm»minu»recipiet,quamferuus  liber 


II 
li 

14 

16 


furusq;  iabona,pri-  g 

mumprgcipithono 

rein  erga  pareccs  eo 

qu6d&:  anceomnia 

ipli  pofiDeumcauf 

faviucndilunc. 

b 


cunque  fecerit  bonum,hoc  re*cipict  a  domino ,  fiue  fcruus 


a    fSimilia  inbona  voluntate.    fSi  ferui  peccant. 
1  Non  folum  verbcra  . 


18 

20 
21 


Strnioltedite.An^. 
fup  luh.  Seruicus  cq- 
piccx  pcccacb,  pri- 
ma  cni  fcruicutis  ca 
pcccacumeftjVcho- 
mohomini  codicio 
nisvinculo  fubderc 
rur.quodnofuicnifi 
Deoindicacc,  apud 


2i  quenoel^iniquitas, 

fiueliber.  Etvos  Dominicafdcmfacitciilis,  remittentcs  23  &:  nouic  diucrfa.s  p.^- 

nas  mmcisdilTnbue 
rcdclinquonnum. 


priEcer  me.  Dcindc.  Non  facics  tibi  fimilitudinc  vlla eoru       c  In  fim.  Libcra  facic  feruituccmo  cimorc  fubdolo,  fcd  fide  c^"^iw,h"' 
q  funtinc?lofurfum,&:intcrradeorfum.Tcrtmn6fumcs      lidilcdioae,doncccrafeacinig.cas:&oiseuacuct''potcflas.  ro-.&ii^.' 

"^  nomen  ^  a    De     Rsm.i»  c. 


NICOLAVS  DE  LYRA. 
C    A    P.        VI. 

Ilij  obcdice  parcncibus  .  Hic  confe/fuenter  docet 

paretes^i^  filies  qualitcr  debeant  habcre  ad  innice. 

Et  frimo  injlruit  filios  dicem:  Fili)  obediteparemi- 

bus  veftris  in  Doniino,  id  efl,  in  licttis ,  <^  honeftis. 

Hoc  (.nun  iulhim  ei^,Q^'iafilii  habentaparetibus  ejfc,incre 

rnenttrn,&  documehtum^hoc eiiam probat per firipturani^Exo.zo. 

3  Honora  patrcm  cuum.  Jionfolum  in  reucrcHiia  exhibenday 
fed  etiam  in  neceliartjs  miniilrandis  tempore  neceffitatis. 

4  C^iiod  elf  pnmuni  mandacum.'A(o>j  ftinpUciter^quia  man- 
data  ud  Dium  ordtnantia'  funt  pricra  ,  Jcd  in  tllis  non  additur  expri- 
tnendo prorniffionrm  rcmunerationis,ftcut  in  ifto,'dcofubditur. 

5  I11  promiliionc.  qusfequiiur^  Vc  bcnc  fit,  conjequenter  in- 
ihuitpiitrcs,di. 

6  Ec  vos  patrcs  pro,  fzc.  Eos  nimis  afpere  cafligando,  nefran- 
gantur  defperando  ,  Jicut  baculus  tortuojus ,  quando  nimis  impetuofe 
fit^ii  ur  ad  erigendum. 

7  '■  Scd  cducace  illos. /i  f^,"wmVf. 

8  Indifcipl!n.i,&:corrcpcioncdni.  J./^njont.f^f/woyf £>«. 

9  S'-'V.  Hic  cofiqulter  'iftruit  fcritos  ct  domino s,itpHuio  feruos  di, 

10  Scrui  obtdiccdominiscarnalibus.iiM.:',f«?wcni»3<jrf<j«» 
mam  omnes  homincs  funt  liberi ,  /< d  quantum  ad  corpus  aliquifunt 
libeu,&  aL'q:iifcruilis  conditionix. 

J I     Cum  cimore.  Id  eil,reucrentia:  quod  etiam  compeiitfiUjs. 

1 1  tc  trcmorc.  Quod  eilpropriHmfermtm;  quia fnbfunt  fta- 
gellii  u\.ip.:tiori:tn» 

ij    In 


15     In  fimplicicacc  cordis  veftri.  Id  efl,abf(]uefraude,&'  dolo. 

14  Sicut  Chnfto.  Seruitus  entm  introducla  eftperpeccatHni,cjr 
fic  efl  pcena  peccati^.  Deus  enim  auClnr  eft  uiali  poe»<e,&- pottft  corri- 
gere peccala,ficnt  placet flbi per pcnnam  feruitutiSyVcl  aliam.  .yiti- 
quando  etiam  immittu  altcuimaUm  poenx,non  propter  expiationem 
culpx,  ftdpropter  aitptienium  ueriiiper  excrciiium  hurnilitatis ,  & 
patienti£.  ^liquando  i-tiam  cx  charitate  aliquajibi  acctpitjeruitu- 
tem  -poluntarie ,  ftcut  TauinfS  TS{olcn(isEp!fcofusin  feruitutem  fe 
tra etidit  tempore  Fandalorum  pro  filio  cuiujdam  vtdu^.Et  orntubut 
iflis  modis  non  folum  feruitur  homini,fed  ctiam  Deo,  inquanttm  ho- 
mo  patienter  fuiHnct  feruitutem  fibi  injli&am  ex  ordinaiione  ditiina, 
vtl  ajfumptam  v,olun;ariepropttr  Deum, 

1 5  Non  ad  oculum  feruienccs,/«  prxfcntia  dominorunj  tan- 
tum,fed  etiam  in  abfentia. 

16  Qu.ifihominibusplacences.  Tantum. 

Ij  Scd  vc  fcrui  Chrifli .  Folut,tarie JuHtnentes  in boc ordina» 
tioncm  Dei.Et  fi-.bditHrrattoctm  dicitur. 

1 8  Scientes,&c.fcceric  bonUm.  scilicet^meritotinm. 

1 9  Hoc  rccipict.  In  mcrccdi . 

2.Q  A  dom.J'/;  cuius  poteflaic  fu!  t  dorni>7i.,Jicfitfrrni.idfubdittfr. 
2 1  Siuc  fcruus,fiuc libcr.  T^tm  cnnditio  fetuitutis  refpdlii  vi- 
r<e  beat£  nuUnrti  ajfert  impedirncnium.Fnde  dicit  .Ambr.ln  Don/in9 
bona  jeruitus,<i2r  bona  libertas  xqua  lance  appenduntur.  Secundo  in- 
Uruit  di>ni\nos,di. 

II     Ec  vos  domini  eadem  facitc  illis  .  Siippleferuis ,  vtentet 
torum  feruttutc  rationabditer,!^;'  niodciie.  ideo  (ubdttur. 
2J     KcOiit.minns.quafi  duat  non  Joliircmittctes  verbera  quiido 

feccant 


5^7 


GloCord.&NicolaideLyra".         j68 


loh.T.a. 
Ati<;.l<i>  cont. 
SecunJQ  Ma- 
nich.c.xo.rer. 
$  de  Terh.do- 
mi.  &rer.i.Jc 
Homtn.  y.poA 
Epiph. 
tRomi.b. 
r(ttisfiute»<- 
p«r  GH<  tAu. 


faflultiu 


B 

iJcniinos  re- 

^ore*  tent- 

brJrum  feculi 

huiut. 

f  fpirituales 

petjuittas» 

*-viiiufrrjcn 


tomnihai  p^t 
(eftut 

^  Char\ut<t 


Qui3.    b  Deits  cniin  iu;iiu  iuJ.-x.i^aulJi  d.rcnnit.non  pcrronat ,  idco  qua  i 
menfuriurrt,ta>lrm  rciHciictiii  ei.     In  cominum  adinonct. 

codis ;  t  ^t  perronarum  acccptio  non  cft  apud  Deum  .  t  I)c 

•  4     Cnnirn  belium  4t>boli  .     b  In  auxiliu  Domim  .     (  (^i  dat 


.1  ne  f^ttero.Totl  fpcci.ilia  prarcepta  qurbus  adnnomut  ftiigil 

losordincs'nc6inuni  nucadmonct  omncs  .Hiicvfq;  vos 

viiii  vcibo,i>^  opcre,  ia dcinccps  i  futuro  in  rcliquo  tcpofc. 

b  Mwidixtifores.h^ci]  quia  rci;unt  nuidu,qui  crnftarcx  cx 

lo  et  tcnaiScd  luudQ  pcccaiorcs  dicit,dc  quo  alibi;£t  Vii-i»i 

eum  >iofo;jn()«".Ta- 

\ci\\  roudii  lUi  rc-        niinas  1 

guc  coiVA  quos  hA- 

bcmus  pcrpctua^ 

ininiicitias :  quia, 

&C  quod  patiiuur 

homincs  iinportu 

nos,  lUi  l.iciilt.ln- 

flisat.n.  &  iiiflam 

matiUos.&itaqua 

vafafuaruouct,&: 

vcliit  organatan- 

out.  Cotrai.Uosha 

beniusoccultalu» 

£ta,  ad  qua  nos  at- 

mat  Apoftoliis. 

C     Tenebrr.rum.hle. 


nune  i-.uftm  hix  h drtnino;Tu.(i'\s  tcnebrarndcftji.^fldcIcs.Nijc  D 
aiKciu  pcr  Dominum  fatli  cftisfidclcs. 
d     Coiru jJvi//.t/M.Q^Tinicdi hofiesquia  rpirirn1cs,&:  inu-n- 
hOcs,3v'  quia  n^ qua:&.'  nopio  pania  rc,ffd  procalelti  hxre  A  - 
diiscctollcdapugna:.  VclcclefliadicitvirriKcs,  inqtiibus " 

pugi.a  demonu  pa  ^  ' 

fcicntcs  quia  &:  illorum ,   &  veftcr  Dominus  eft  iii  i 

■  .-./•■  /-  -1 icnluiaijai» 


5 

4 


timur^vcifpuic^nc  ■;, 
quasiiticclcrtib",  r 
idc{t,inhocifcrio  A 
riaere.Ipli.n.qiiari  ' 
eqiiiccs  pugnac  iu  '"  ' 
equis  hominibiis. 
Equiceserjroocc  - 
dan-ius,cquospoi- 
lidcamus . 
c    Succtntii  liihos  ve  • 


pctentciii  uirtutcm  pugnaic  uolcniibus. 

cacterofratrcstconforta'miniin  Dj^mino,  &inpotentia  vir 

a     lii  dcbcti5tonfoit3ii.  Virtutc». 

tutiscius.   Induitc  vos  armaturam  Dci,  vr  poffitis  ftarc  ad-  5 

»    Qiiiaexoccultoinoliiur  maU.     b  Nccrflc  elUnl  ftetls  quia.     e  Viiiiiuir  ei:  brilum.non  t&itiahoniiBc» 
'  qui  uilibilcs,&  fiigile«,ucl  comia  illa  uitia  laiHuin.quafnm  e.x  cariicA  Unguiue.  - 

uerfustinfidia^sdiaboli:  quo'niamnon  eft  nobis  cplluaatio  ^    flros.&c.idc^,c^x.- 

a    Dxmoncs,  qui  principantai  ali»,  &  comra  eos  qiti  fupci  hos  polTunt  qui  limenJi,  quia  mundanos  icgunt ,    „       "jllC,S  COC  Upnt  CtiaS 
8cd:ic<kotesmunditeiiebiaiuniii:iiuiu  tain  malanim.tid^n.qi^os  pncipitant  in  tenebiofa  cpeta.  o       ClgUlO  rnlt!taCiS  tiC 

1.IC0 ' 

:racc , 
cate. 

putetor  d^moncs    ^  ^^^^^^  |  fpiritalia  nequiri'^  in  coelertibus .    Propterea  acci-  \]  tos^^lZt^^^S 

huC  inUlllOlle  mU-  ,     QjaDcusfuosarmat     b  quualieincnpon-cii».     c  M.lit      d  In  hac  i.  ta  ubi  t»n(atio.     ^-^     D"Mln.tmgllU  ,tU 

durcgcrc,fubdic       pitc  *  armaturam  Dei ,  vt  pofruis  rcTiftcrc  in    "        '       ** '""' 

quidnominC  mU«  r  '  »    Piofpciis,  u»l  aducrfis.    b  Vlitunbu».    c  qiiia»nnalut»D«i»;»necclDii* 

diintcUcxerit,  tc- 

ncbrarum  h.irn .  i. 

pcccatoru.Q^Non 

domipacuf  d^mo^ 

ncsmudoq.coftac 

dccarlo,  &tetr3, 

fcd  pecfaroribus, 

4«     \  mbrorius.  Ccrtus  Apoftolus^quia  cxitia  qux  a  pcrn 


8c  a:lc<kotcs  mundi  teiiebiaiuni  iiniuiu  lain  malanim.tid  cn.qi^os  ptscipitant  in  tenebiofa  cpeta.  <>       ClgUlO  rnlt!taClS 

aducrfuscarncm,  Scfanguinem,  fcd  aduerfus  principc's,  &  ^    n.ucs  no  fitinil 
DOtcftates,aduerfusmundi  t  redorcs,  tencbrarum  harum,  I*J  '"'Vriirulnw 

•  Co,ntia  (pijiialcs,8c  ficquw  boiies     a  Q^ia  taleshoftcs,^  oc  untare.  ,,     VCi  p.1  cnariiatl 

/'..1.  ...  I/1-I  r\      >  •i^.V       Wrivin/^   I  11 


pitc  "  armaturam   uei,  vt  pomtis  rcniterc  m  di^e  malo,  Is  slaRMYom^Se  *'" 

*  *  »    Fiofpciis,  u(l  aductfis.    b  Viitunbu».    c  C^a  antialui» Dci cu  necellaila  .    \A    -  %         '  '4       ' 

d     Virilitci  quotics  ptouocamini.  *"    1  bOUO  opCrC,  OC  rC 

&tindmnibuspcrfe£tiftarc.  Stateergofuccindilumbosve-  ^l  flringitclubosalu 

'a     Id  e:^  ,  ueie  propter  Chiiftnm  .     b  Aiij  luilitia  cuique  ius  facienda  Ct  lorica  ,  XU'  la,  vbl  maximCj  '< 

re  patcat  locushofti.     e  Netangat  tcri^ni  qui  piarUicar.  I^    viffCr    &  hoC  1  VCrJ 

ftrosintveritatc,  &indutitloncaiMftitia:,  &;  ca lciaii  pcdcs  ^°  tatcf'cite,  nonin 

*^  mcdacio,ncq;pci: 


dis  Dci  famulisirrogatur,audtote  Diabolo  minUliacur^cu- 
ius  altitudo  gi  adis,&:  hoib.impoflTibilis  c(},monet  aducrfu* 
hec  arma  Dci  fumcda,  cui»  folius  vn  tutc  fiipcrancur,&:  dc- 
liruuturomnia  machinameca  Diaboli.fpfe  ciin.cui'  fatel 
Iitcs  siic,quos  tGncbraru  haru  Jicic  rcdorcs,  fpiritus  neg.(ri 
mi  g.  clcsiiit  i  ca-lcftib'  i  firmameto  mudi.Hi  sut  erroris  du 
ccs,  tcncbraru  rc-aores,  hoc  eli  ignoraci<jet  pfidi?  ppoliti. 
4«  Prirpalius.NequisfpiritusncfandosciiaudlorCj&pnn 
cipe  (uo  Diabolo  regetc  c?lu  et  tcrra  et  m^rc  arbitrarctur, 
fubiccic,&  exprcflicquid  diccrct  Muitdi  Tcrubxayu.\v.C[\.\\t,ha 
rK»w,id  cft  tfncbtarum  harum,vtiq,infidcliu,&  impiorum 
qualibus  iam  crcdecibus  diituip  eft.  Fuijln  aliqHando  tenebr^ 


nunc 


hypocu(im,ncquc, 
vtlaudcmhominumrapiatis.  Vclinvcncacedicic,  quafi 
pro  amorc  nominis  Chnlii.quicfl  vcritas. 
•jc    Induti.  Lorica  iuftitis.Rcclc  lunca  luliitix  copararur, 
quia  ficut  lorica  mukiscirculis  coccxicur  itaiuliitia  multis 
vntucibu$c6(iat.Aiiter.Iufticialoric«p6cc6parari,quiafl-, 
cut  lorica  pcftus  inunit,vetrtm  ftring;t,fcmora  ^ccgitjitai: 
iuiiitia  fuperf  luas_cog;caiioncs,  q  in  pcdore  verian  folenc, 
repcUic  j  ingluuic  vencri  s  fti ingic,  luxuria  quoqj  cpprimit. 
f    Catciati.  MarcusdiCit  Apoltoloscalciatos  (andal  js.vclJ 
folcis.vc  ncq;  pcs  fit  tctlus,ncc  nudus  ad  tcrram,  id  clt,ncl 
occultctur  Euargciium,nccterrcniscommodis  innitatur.| 
f    Pffifj.i.jffcdiones  fint  muniix  virtutibus  nc  a  vitijs  pii« 
gancur,vtita  fintparatiad  pdicandCi  Euangel.iiqnod  nun- 

^  ciac 


NICOLAVS  DE  LYRA. 

peccant  exfragditate,  vcl  ignwantia ,  fed  etiam  conttninationes^  & 
retbct  afcra.  Et  jubd  tfr  ratin. 

1  Scicn.qu, &  1I.&:  ve.do.efc  in  cq.  Trafidetts  ^qualiter  domi- 
sis,&  fernts. 

2  Et  pcrfonarum  acccpcio.  Ita  eriim  puniet  Dominu,  ftcutfer- 
uum:&  ctiagrauiuSyCXteris paribus,  tfUiaquanto  l\atus  altior.pro- 
pter  quod  dicirur  Sap.6.a.  pntentes  potenter  tormentapatientur, 

i  De  CXCero.  Toflijuam  .Apoflnlus  inflruxit  Ephcfios  in  commu 
ni,  C^  pojlea  pcrfonas  diwrfnrum  ilatuum  in  fpeciali.,  hic  reucrtitur 
dd  inftruendum  cos  ingcerali.  Et  diuidit  in duas^quia primo inducit 
(os  ad fumendtm  arma  virtuium  generaliier .  fccundo  defcribit  hnic 
jpeciJiter.ibr.  Scatecrgo.  Cina  primum  diciti  Dc  cxtcro  fra- 
trcs  conforiamini  in  Domino.  q.d.  exquo  raditati  efiis  infide 
Chrilli,dcbttis  cotifidfre  de  ipfo.  T^am  afiiflicfidelibus  fuis  in  tenta- 
tionibus^.&-  prrffuns;  Veruntarnen  quia  non  dcbet  homofic  confide- 
re  de  affifientia  Dti ,  cfnQd  omitlat  facere  quod  potefl  ,  quia  hoc  effet 
fentare  Dcum.  idcofubditur. 

4  Induitc  vos  artnaturam  Dei.  Iden,firtutibus,qu*funtar- 
tna  mdltutn  Ch'ifli' 

5  V't  puflitis  liarc.  .Abfq-te cafn  mortalis peccati. 

6  Aducrfus  infl.dia.  Quoi.iam  ficut  dicit  f-coTapa,omnium  di 
/cutit  (orfuetudines,  veniitat  curas,fcrutatur  afeffns,  cJr  ibi qumit 
caufas noccndi,vbi  quen.qne  videril  Uttdiofius  occupari. 

7  C^ioniam  nqn  efl  nobis  coUudatio  aducrfus  carrcm  , 
&  fanguincm.  Id  rfl,  aducfus  hotnines qui ffitit  caro,  &fanguis, 
^  prr  confcqucns  vifibdes. 

8  Scd  aduerfus  principcs,&:  potcftaccs.  Id  cfl.damoncs  qui 
funt  hoflcsinuifibiles.Et  dicti  principcs,t!r  potiUates,quia  angtlcrii 

ordiitrs  nen  folum  funt  pergratiam,  Jcd  etiam  per  natu raro,  &fic  de 
/in^j>Hliyordinibt4s  cecidrr/Uitt  aliqui,in  quibus  naturat'a  remanfirunt 

inttj^i  d,}>i  diiit  Dionyfius.&  infcriores  obediuntfiipeiioribus,vt  mti 
gis  po(Ji'ii  uucre  Ijominiiu^,  c  perprincipcs ,  &  puteflates  iutdlir 
l^k(itur»i.}  oi diHesiUiitqnHm, 

p    Aducrfiw 


y     Aducrfus  mundi  rc£tores  .  f{omite  mundi  non  intelligitur 
hic  yniuerfitas  creaturarum ,  qux  non  regitur  a  dAmombus ,  fed  ^, 
Deo.,  &  .Angelis  SanBii  fibi  miniftrantibus ,  fed  inictli^itur  vniuer-'' 
fttas  ht.minum  malornmjicut  dicitur  loan.i.  Mundus  cuin  non 
COgnouic .  qui  per  dxrnones  rcgi  iicuntur ,  inquantum  per  eot  itir  ■ 
peccata  mou  cntur,propter  quod  fubdifur  ad  declarationcm  huius  itn» 
telieilus. 

10  Tencbrarumharum.  Diettntur  enimmalihomines  tenc' 
brie,quia  funt inuolwi ttncbris  ignormtiie,.Cr  ctitpA. 

1 1  Concra  fpiricalia  nequitia?.  id  eii,  contra fltiritiis  neqtiam  , 
fiue  matignos.  Moc  ctiam  dicitur  ad  oiicndendumx quodper  rcGorcs 
tiiundi  hic  dJtmones  inttUigmtur. 

12  h\  caieflibus.  id  eil,  in  boc  aere  taliginofo ,  q^ii  freqrienter 
infacrafcnptura  caelutK  nomhiatur,in  quo  d£mones  habittthunt  vff 
quead  iudicium:  propter  quod  aues  cesti  notuinantur ,  Matth.  I J .«• 
vbi  dicitur  quod  aues  cceli  comedcriftt  fernen  quoi  cecidit  fecut 
ylam . 

1  j  Piopcerca accipite armaturam I>ci .  Scilicety  yirtHtum» 
yipritdiflurnefl. 

14  Vt  poflltis  vcC\{\eTe.infuttihus  dtmonum, 

1 5  In  die  malo ,  idefl,  prxfcnti  vita  vbi  imminct  tentationum 
pugna. 

16  Ec  in  omnibus.  Scilicet,profferis,&  aduerfis. 

17  Pcrl:cu.ti.  itaquodnon  frangamini  adu  rfis ,  necelcttmini 
profpctis. 

1 8  Statc .  Hic  confcqurnter  ^poflolus  dcfcrihit  arma  virtuium 
tnagis  infpeci^li,  dicens :  Scatc  crgo  iuccindi  lumbos  vcliros. 
cingulo  ctifiitatis.vride  Qregnr.hom.ii.  Lumbos  enim priecingimits 
tum  carnis  luxuriam  pcr  coniinentiam  co^rcimus, 

19  Invcucacc.  Lt nun fimutaturic tantum ,ficutf.uiunttyypo- 

OttJl .  ^ 

20  Ec  indtui  lorica .   Sicut enim  lorica  operh (orpus>  ndiqtttt 
fic  iufiitta reddit debiiiimyniciique. 

f.1     Ei  takiacj  pcdcs.  id  ffi,ajfi  i,'iones. 

In 


j6^        AdEphefios  Cap.   VI.         570 


■H  ^eJulius.  Pcnccrabiliornamquecn  CsermoDeiJ  omni  D 
gb(itoancipici,&  pcrtinij;ens  vfq|ueaddiiiirjoneni  ,niiiiv> 
ac  fpiricus,comiiagum  quoque  &  mfciullnru(ri,?<:  d;fcrctor 
co^it;itif!num,&:uireiuionumcordisdiu;  iens  r.Vabfcin- 
ciens  quicquid  m  nobis  carn.ile  rcTnenunr^^iic  rcpcrtc. 

d     /«rf"V/ f<.Oratqui 


^*"  ruirnaturahdes. 

'='  *  Primnf.  Sjcutfcntti 
nniniainicwbrcfpnic 
&:  cxi  ntir,ita  &.  fidcs 
onmcscuisfu.ilioncs 
«cirguic  ,  qu.imu:s 
qudi  r.ition.jlcs  ,  lU' 
Dtn  h.ibcTC  u;dc.m- 
tur,    •?  ScduluisSi- 


a  l.nti$  ptipaxati  id  pradicandura  euangelimii.vel  nd  complendnm  przccpia  ciuj 


^  ciat  parem  inter  Dcuni,^V  bomincm,vel  vt  finc  parati  com 

|A  plercprdjcfpraenanrcl!;. 

'     3     sr''t!4»it(^ei.Avg.  F'deseft  fcutiim.fubquo  tur.icff  iuni 

tia  (iciit  fubmunimincumtTun-;  viitutun\Qi!od  ptot  ndi 

iur.intconinia;irn-»a  quodpnusitnpugnacdiabdlusVnde 

prininpcticcampum 

dubi.^fi>bi;occdaclIi 

tin  prcPparationem  euangelii  paci.s.  t  In  omnibu.s  fumen- 

a  Fidein  rerum  quas  non  vi.lemus-         b  Oinn;sa  fuuas.         c  Dial>oIi. 

^  tesrcurumfideiinquopoiritis  omnia  tela  ncquiilimi,  i- 

a  <j|nz  de  uitio  in  viiium  incendunt.        b  Spe  xtetD^rilutisjiaudente.  c  Q^i^m  dat 

fpitituflanftus . 

b  gnca' excingucre  Erga^lc.im  falutisafliimirc&gla^diQfiii 

Q  a  Ad  fcrierdiimhoilein         b  Fei  cmnia  (]U3  ot.iiida  ttiiir. 

ritus,quoMeft  vcrbuni  Dd.pc^^romncmorationem  &ob  1 

a  Ctim  adiuiaiione  pctendo.         b  NO|,  hoi^iie.         c  Non  verbntenus.fed  inente. 

iK  fciito  omnis  oj ma    j  fccra'tionem,orantcs  omni^^tcmporcin  fpintUj&^inipio  ^^ 

tllS  incrnilS  Clt.  Ita  A.  a  Solliciti.        b  Vt.f.omnibus  Tir.utibus  iniient.        Nonremifle.        Vijtlaiiics 


B 


vf giUntcs  in  omni  :inft/ntia,& obfecratione  pro  o  mni- 

a    r.ADcQ.        b  Qmm  ttibulatioobtundat. 

c  bus!randis,&  pro  nic,vt  dc tur  mihi  icrmcJ' in  apcrtioncm 

a  Veibi  inei.         b  Ita  vt,        Libcre  fincimpi-dimento  notifi.bm  illuJ  inylteiij. 

orfsmcijcu^^m^fiducia^notumfaceremytleriumcuange- 

a  QuiartCirotateiiisccflbaltyuoiieme».       b  Nunc  Roma.        rofitus. 


Vij pto^quo legatione fungo^^r in catena  ifta.ita  vt T ipsb  au 


pe- 


■t» 


a  Inrer  loalaoiuma. 


hx  virtuccs  lir:e  fide 

j.iluari  non  pollunt, 

I)     EiCikam.  Gaka 

cftialusxceina,<-uius 

ipcmoria  mctcm  ob 

noluitncdcficiat. 

C    Et^UdnirKfpiritus  . 

Au!iu(iinpfal.t49.b, 

'  Vctbum  Dc!y,lad  us 

b:sacucu5,doccnsde 

ccjnporalibus,  Sc  fccr 

njs.iilorumconfola- 

tjoncm  in  vctcn.iflc) 

riim  pcrfcdioncm  jn 

nouoTcf^amccopio 

mittcns.  Quodennii 

tcporalitcr  nobis  pro 

niil!umcH,ad  vnam 

paricmgladij,  quod 

vcroinfenipiccrnuin 

adaiiainpartcmgla» 

diipcicmx.  Namiid: 

idcoduo  tcftamcnta 

dicuinur ,  quia  vetu? 

tertena  promictit,  no 

uumxccrna,  t)^"  hoc 
,  gladioDominusaic. 

j  1{on  yeni  mitci:repj(('"Jcdg!4tiii,m.h}eghdms  vcre  3cutus  cft 
iquiaeumquemtcritamundodiuidic.    •»«  Primaf.Ncmo 

inilcs  audct  ad  pus^nam  ljncgiad;o  profici fci,  fc.n.vtcunqj 

tueri  potcfl,f^d  hulicm  non  valcc  intefimercJnonnuuqua 

eciam  abaudaci  hofte  fuis  armiscxpoliatusocciditur,itali- 

nc  Dci  vcrbo  luftitia  omiiis  intcvU  crt. 

*  Stdulius, 


c  Faaa. 


II 


c  Cum  hduc  a. 


ct  Eiungeljo  pt.Tdicanda 


b  Ne  sud  tis  tribulatiiinibus  moueieniur  cdicic  Tych.cum  oiqaia  ei«  qp 
lifiisrc  lubdenf. 


dc*am  proutopfirtctmcloqui.  Vtau^^tCj&vos fciarisqna: 

t  Quia  malta:  eiant  tiibuhtiones,(]uz  quafi  ciirundjbanc,  vcl  ideo  ciica,  quia  intetiijia  non  laU' 
gcbant.        b  Qu;in  ton  tans  fit  intei  illa. 

t  circif  mc  funt,  qu^^id  agam,  omnia  nota  vobis  faciet  Ty- 

•  Vtbenc  audianih)uicci.miucndat.        b  Ideo eutn  audite.  cMeusinfidi*. 

d  In  h;s   ;uifunt  domini. 

chicu^schariffimLi^^s  fratc'r,6f  fidclis  miniltcrin  dcMTiino: 

a  Vt  uieram  vobi»  dicat  vericatem. 

qucm  mifi  ad  vos  in  hoc  ipfum.  vt  p  ^gnofca^tis  ^  qua;  circa 

a  Pcri-acenim  nebunim  chatitatequa:cilex  fiJc." 

nos  runt,&  confoletur  corda  vcltra.l-^a^x  fratribus,&  chari 
tas  cum  fidc  a  Deo  patre  nollro,  &  Domino  Icfu  Chrifto. 


mu!id.j  confctcntia, 

i^  intcara  fidc*  or.u. 

Iii  carneor.it,qui  pol  !.'.''1-''*^*  '^'^ 

lutJ  mJte  irc  um  pcc 

cirurus  n  'o  cafu.fcd 

depopofito. 

e  /'<  iiprrt  6«?  oris  mei^ 

cii  'n  fitincjx  ifytum,  &c. 

i.vcap^rfcpoiTfiu  rc- 

fcraieinylhriueuan,  _ 

gclii.i  fccrcri  tcarna-  tin  iiocjprui» 

tfonis,\'pifnonis.ne  *^ 

prfiluiatnbiiljtionis 
*2  ii  fa  formidine  acu- 
*?  mendodnnsobtun 
'4  d.ic.  ^  Chryf.Catc 
M  n.5circuJatuses  Pau 
'<*  le,  ^'^aJi.irum  opcra  - 
^7  indiges?  Eciainquic. 

Nam  (Si  Pccrus  care- 
l3  nacircundacus  erac, 

&:  carnen  finc  incer- 

19  niilTione  prcc.icio  ^ 
co  fiebac .  Supcr  qua   , 
lcgacionc  fungor  in ' 
carena  ,  vtincolibe- 
re  loquar,  quemad- 
inodurn  oporcec  me 

20  loqui.hoceftjVtcunn 
fiducia,animo  virili, 
niulraquc  cu  pruden  He rcbus  a»« 
tia  rcfpondcarn.  Vbi  ^'^*- 


1.1  verolcg-icionefunge 
2?  ris?Apadhomines  iii 
quit.  Pap.£  bcnignita 


Gratiacumomnibusquidiligunt  Dominum  noflrumlc-  j|  ?einDe^icai'f  mi- 

a  AJ  Cinilitudinerarponfzqua:nonaQmttitd»fuiiHi04.em.        In  intcgtiutelidci.velinmtaaiterna.    JT.    <;,.,,,,,  l,.„  ,- »  _ 

r/-^i/i  'A  3S  iltqui  Kgarione  pro 

fum  Chnltum  m  mcorrupno  nc  Amcn,  ,J  (epioQu?p.icefungc 

17  retur  Et  arrcptos  eos 
ligarunt  homines ,  &  ne  communem  quidem  lcgcm  reue- 
r  ci  (uiK,quoniam  qui  !eg3iuse(f,nunquam  mali  qmcquam 
patitur  Catenaihquit,niihi  iinpoUtaefi,qui'libcrtatein  lo 
qucndi  obturct.fcdoratio  ve(ira  os  mihi  apcria:,oinnu  ad 
quiE  diccnda  aniandatus  fum,dicam. 
t    Taxfratn.piLi:ni  optac  cis,qu.E  cft  ianua  dikijtionis. 

Jitcipif 


NICOLAVS    DE    LYRA. 

I    tn  przparationem  cuangclij  pacis ,  i.yt fitis pr^arati  ad 

pradicandm»  euangelium  Chrijii ,  quoU  anuunciat  pacem  *ternam  . 
^dfigr,ificatioamhui''sdicitMarc.6.l>.  Miliosad  prxdican- 
dumcalciatosfandaliis  ,  quibusmuniuniur pedes  ne  immtdiaie 
inngaut  te)ram^&  nudi  rcmanem  ifi  pariefupc>iu,i,  qnia  afJL^tenes 
fr&dicatorum  >.vn  dcbent  ad  ttrrena  afficiyjed  ad  calefiiajicui  dici-> 
tur  iiigl.fuper  locum  liium, 
1    In  omnibus.tent4rJ»«»w  infultibus. 

3  Sumcpccs  fcutum  hdci. qu^^icfifubfiantiafpera^darum  reru, 

4  In  quo  pcdxus.Hrma.n.fides  dt  bonis  calesUbus  qu4t fperantur 
reydlitiQus  dxmcnum  quafifcutum. 

5  Et  Galeam  f.chari  atem^quiaficutgaleafupra ponitur  laquatn 
coriipUu,entuM,& perfeiiio  atiurum  armwumjic  iharitas  eji pcfe- 
iiio  aliarum  virtutum, 

6  ^t^]a.(imm.i.datum  afpiritufanSlo. 

7  Quod  ctt  vcrbum  nci.Af^r.io.c.Non.n.vos  cftisquilo 
quiminijftd  fpiritus  patris  vcftri.qui  loquitur in  vobis.  Dici' 
tur  auttm  verbum  Det  gladius,quia  percuffus  cum  eo  diuidttur  a  mii- 
do.Etijuoiiiam  hxc  armatura  dependetex  Dcigratia,ideofitbditur. 

^    Per  omnem  orationem.^«i«  cfl  fimptex pctitto  a  Dco. 

9    £t  obfccrationcm.</'««  efi  cum  exprejfione  reifacrsper  quam 

Mitio fit  cxaudibitis.ft  (um  dicitur.  Tet  pajjioaem  tuam  libera  nos 

■  mihe,^  buiujniodi. 

1  o     Oranics  omni.ud  hoc  ordinato. 

« I     lu  fpiritu.;.Mcoff  ,^  non  tantum  yoce, 

EC 


12  Ec  \\\  ipfo.  i.firuenter  orando,&  non  remijfe, 

1}  In  omni.i.pcrffi*erunt(r, 

14  Pro  oninibus  lanths.injjabeaaf  armaprfdillageneraliter. 

15  Et  pro  mc.fpecialiter.  '  ■ 

1 6  Vt  dctur  n>thi  fcrmo .  /.  cottflantiaprndicaniieuangeliutn 
CHrifii.  '^ 

17  Proquo.«tt«c</£ff«r«Ji^)»7<e, 

1 8  Ita  vc  in  iplo.  i.iit  tribdmones  quasfufiineoyin  nnllo  me  ter- 
reant  a  pnedicatione  retrahendo, 

19  Vc  autcm  Hm  cH  vttima  pars  huius  epifiulx.  Et  e/i  confirwor 
tiopr*cedcntium,per  hoc  quod .A poftotus  eam  tirfit.tierd.lQum  di-. 
fcipulum,  ■vtpleniuspojfctfignificare  Hatum  Apofidi  Ephefiis ,  & 
eos  m  Deo  conjolari,&  hoc  eflquoddicii  .Apojiotus.yt  autm,cr  fa" 
tet  litera  ffque  ibi, 

to    Ec fidelis  miniftcr  in  domino .  i.in  his quitfunt  nd domi- 

num. 

ti     Et  confolccur  corda.yoi  in  bono  confirmando  perfacra  hor 

tamenta. 

Z2     Pax  fratribus.i.jn  Clmnum  credmibus,fnpple fit, 

»3     Ec  charica$.d/«fcr  fides  effct  informis, 

14     A  Deo  pmc.qui  efi  dator  i{lorum  bmorum, 

2  j    Et  Domino  lefu  Q\m^o.per  quem  adnos  peruemmt  Dii 

dona. 

26  Gratia  cum  omnihus^generalicer  credentibus. 

27  In  incorruptlonc././ic  maneant  in  gratia^quod  non  decidant 
ab  ea,  fed  pemniam  ad  glurim  fm  ifl  gratia  (onjummata^ 
tAmen* 

Incipic 


J71 


GlonorcJ.a^NiColaidcLyra', 


or 

A   D  p   I   T   I   q, 


57i 


In cap.g.vbi  dicitur  jn  poftilla.A'r  (ktur  mibifermo  in  afmione  o- 

rismei.  ....  - 

Hoc  quod  dicitur.  Detttr  nihlfermo  tn  afo-rtiotie  nris  tart^  vidct 

rcfcrcnduadilludquodfuita  dominodiftu  AjjoQqUs  Mat.jo. 

c. 


c.DMtiir..v.ucl?is  iti  illa  hora.  7v;(//o/«»<.?>"J»;/,fccundu?T).n.finsj;iira 
tcm  humaiije  naturjc  timebat  .'\polti)lus,ncptei!ura  ti:bulario 
iiUtn>mpcditcturapromptiiudincrefj;Oi)lionis  in  my(lcri)s  e- 
Haog,fli|dcclarandi$,&:idco  pctcbai  per  funraoiao'-ationum  , 
vt  dareiur  libi  a  pco  lermo.f  ^cftui^iu  apcruouc  utis  n)Ci,idtft 
pi:otnptc,&:  liducialiicr. 


S 


irtcipit    argumcinvtn 
,4  ^Tbdipfiiifes. 

Hilippcfes  funt 
Cc.  ^ui  ac- 
cc  pto  vcr- 
bo  (ir^dic^- 
tionis  ab  Apoftolo 
firmati  in  fide  fue- 
riint,  nccpfcudoA- 
poffolos  r«-ccpcriinc. 


.yfr^utf>r'Hm  in  eHdol.fm  aJVbil  ppenfet  ii>cipiK 

Hilippenfesfunt  Maccdoncs .  Hi  acccpto 

vcrbovcritarisperliitcrunc  in  fide,  ncc  re- 

.'ccperuntfalfos  Apoilolos.  H<>s  coHaudat 

jlfcribens  cis  a  Roma  dc  carccrc  per:,£pa- 

''phroditum. 


tic  cpiftola,  in  qua  ciKri 
ptclcns  iion  potclhn-.ii 
nit  cos  concra  diipi.ex 
bclhim,  tnbiil.icoiuin, 
&  plcudo  piedicatorii, 
vc  omnia  pti)  Chriflo 
fiiflincilc  adiicrla  cum 
humilicatc ,  ficiic  Chri- 
flusfccic,  &:  Ieg.ilia  a 
pfcuclo 


vndceoslaudat  ApoftoKis.Hi  F.ailo  pcv  tpaphroditnm  a- 
liquam  fubnaniiam  R.omaRi  mifcranc,quem  cu  hac  remit- 


nunquani  rc- 
cipiant.His  nec  fcapofroUim  nominac  qui  nuuquumdcco 
niinus.vcl  cpncra  cum  fcnfcianc. 


C    A    P.      I. 


i  Jll.d  c.Icgt- 
iJ 


.y/tt/Mf.Morc 

fi>l»cofaiuta- 

cioiiem  pre- 

mittic.  Deiu 
dc  gratias  Deo  .ngit 
proe  s,  irr  plorans  cis 
ULvora  bona,  vt  &:  m 
virrucibuscrcfccntcs 
ad  pcifcvlioncm  pcr- 
ucnianc .  Dcindc  pa- 
tienti«m  tr!bul.irnv 
Duni  moncc  cxeplo 
fui,  &c  Chrift),  poftca 
vtcaucanta  vcifuciis 
pfcudj  Apoflolorum 
tandcm  admonitio- 
^  nem  moralem  intcr- 
lcrit,  &piopefincm 
tjjcgracij,  quara  libiR.omamperEpaphroditum  mifcranc 

gauderefecjicit. 

b  Timntbeus. Hunc  apponit,qu:a  eum  niiflurus  erat  ad  illos 
^in.iBtra.Sr;  pxoptcrhoceumqoodamniodocomraendaiis,  vc  eadem 
T.mor  duplcx  4"a:  fcribic  ab co  bcnc  iecip(anc 

lilo  4.d  "    '^ "~ '    "  " 


i:(,';5?i/li  T/Mdi  n(i'P''»'ntt}in^t.s  incipit. 

C  A  P   V  T     I. 

a  f  Timore  ciHn 

tAulus,6<:  Timotheus  ferui  lefu  Chri 

a  Eapnrmaie  linAiiicatit.  Vel  fiinilatis . 

b  Opcuntc  Chrilio  In  hdc  Clihiti. 

fti  oronibus  lan(^i's  in  Chrffto  lefu, 

a  ideli.Sc.  b  Qui 

Maioiibut.Sc  minoiibut. 

Vci  cum  iilisli;iibit. 

qui  funt  Philippis,cu m  epifco^pis  & 

Reminiopccta:oi;uBi,         '    ~ 


Q^ii  Dcum.&  liominem  ciedunt. 
coium  bor.um  pati.ci  optabjiit. 


a 


jfBMAm 


):^         a  £t,         Remifliopccta:oi;uBi,         b  TtanquiKiias  meniis, 

&  iccenciliatio  ad  Dcum. 

•fdiaconibus .  Gra'tia  vobis,  &pax 

Omnintn.        ?:uiutnutu  omnia  boia  cmribus  acccdnnt 

Dco  nollro  ,    &   Domino  lclu    Chrifto  .    Gratias 

a  Pimato bencficto.      '  Qli  whi  W «  quod  volo in  vobit.        b  Ciunties  veUi  memoi  .*io. 
-  c  Quodvtitjuefum.      Con 

giuit  tempoiibut 

fe'mper  in 


zoo  Dco  medin  omni  me"moria  vcftri, 

o 


Plal  iXc 


c  i^aH/.Seruosdixicvc&ipfl  prodominoferacdura,  Chri.. 
fli.vi  roncra  pfcudo  flcnc.  Aiig.  S,cut  dlio  func  cimorcs,  lic 
dua;  (cru!Cuccs,que  faciunt  duo  gcncra  fcn)orum,Eft  cnirn 
t)nK)r,quem  pcrtcdacharicasforas  mitcit.Eftik:  feruicus  ii- 
niul cum  co  foras  mictcnda.Eft  cuam  t^mor  caflus  perma- 

nens 


NjlCOLAVS    DE    LYRA. 

Incipit  Poflillavenerabilis  Magiftri  Nicolai  deLyrafuper 
^piftolam  Pauli  ad  Phihppenfcs , 

C    A    P.       I. 

i.Aultts,&  Timotheus.Hic  ipcipit  epiftola  Pauli  ad  Phi- 
lippcnfcs.Quae  diuiditur  in  trcs  parces.f.praefarionein 
&  profecutiL)nem,ibi.  Gratias.  &confummationetn, 
propc  finein,ibi.J^<j/«/*ire.Circa  pnmum  pnmo  ponu- 
tur  petfonac  falutantes.cum  dicitur.Paulus,&  Timotheus.Huc 
adiungit  fecum  in  falutatione,quia  millurus  erat  ad  eos  pcr  ip- 
fum,vt  habetur  ca.feq.  vt  cum  vcn.rct  ad  cos  reuerentius,ac  ma- 
gis  charitatiue  recipeictur .  SecundoponuHturpcrfonaefaluta- 
tx,cu(n  dicitur. 
l     Ow/j/T^ttf.i.per  baptifmum  fanflificati». 

3  In  chriflo.in  pnmitma.n.ccclelia.vt  nomeHChrifti  reddercr 
tur  magis  autenticum,amabilc,&  rcucrendum,  Apoitoh  bapti- 
2.abant  in  nomme  Chnfti,in  auo  tamen  iiitelligitur  tota  trinitas 
qu!a  ChriftusGrzcc  vn£lus  Latinc  dicitur,&  lic  intelhgitur  fi- 
hut  vn^u5,paterv;)gens,&  rpirirufrandus  vn£lio. 

4  iltii  fitnt  Vbiltppii.  Nonien  efl  ciuitatis  in  Macedonia,<juam 
jcdificauit  Philippus  rcx  patcr  A'exandri  magni ,  &  a  nomiuc 
^oeao)  dcqoqiiiuuit. 

Cunt 


ncns  in  fcculum  fccu 
]i,  cui  ad:l!n^tacfi,a- 
lia  fcruicus  non  in.i- 

1  ncns  in  a-tcinum  in 
domo. 
•}c  Chryfof^om.  Sfr« 

2  uum  feipfum  vocar, 

3  non  Apoftolum .  Na 
&  ifta  dignicasrtiie- 

4  ra  magna  eft  S>L  caput 

5  bonoruin,  nintirum 
fcruuincfrc  JcfnChri 

6  ffi.&non  fimpliciicr 

7  dici.C^ui  feruus  Chii- 

8  fh  eft  ,  is  vcrc  pecc*:! 

9  liber  cft.&  gcrmanus 

10  Chriflifcruus,nuffiq» 

11  cft   akerius    f  ruiii» 
Ahoquinoneflecj 
nc  Chrifti  feruus,  f 

dimidiatus. 

d  Cum  epifcopis,  &  diacentbtis  gratta  vohis,  &pax  a  Deo  patrtf 
e&^c.Primafius.Epifcopos presbyteros dicit .  Non.n.plur» 
cpifcopi  in  vnaciuitate,nequc  prcsbyceros  inccrmiccerct,jiit 
ad  diacones  defcendcrcc  .  Ec  llgmficat  pcr  diaconcs  maitt^ 
res,per  fandos  minores.quia  minores  pr^mittic,  ad  hutttjr" 
tatem  innitat,quia&  hos  fubncdlicoftcndtaliqucm  non( 
f(:acrcopeifiitum,qui  non  indigcatadmonitionc. 
e  GraiiasagoDeomeo.  C^AgitcquiEagicis,quiataIia 
Deum  laudo. 

C<w«>-- ■ 

5  Cntn  cpifcopis,&  diaconihus.  per  ep'fcopos  in  plurali  intCiK» 
guntur  facerdoteSjUt  dicit  hic  Gl.quia  plurcs  epilcopi  nqii  prsj 
£untvniciuitati.Poteftetiara  diciquodpcrcpiffoposintelliglin 
tur  facerdotes  cum  pontificc  ciuitatJS.Epifcopus.n.diciturabe- 
pi,quod  eh  fupra,&  fcopos  interitio,quali  (uper!ntci)den$.f.| 
vulocui  praeeft.hoc  aucem  compctit,tam  epifcopis  quam  pr« 
byteris  curatis .  Ifti  autcm  propter  fpecialem  eminentiam  fup 
populum  eratfpecialitcr  cxprimcndiin  falutatione  Apoftoli,! 
deo  exprcUit  illos  fpecialitcr  poft  falui.ationem  Qmnmm  gene' 
htcr.Tertio  ponuntur  optata  bona  cum  dicitur. 

6  Gratittvobis.mf  xxfenti. 

7  Etpax.ia  gioria  coclefti  quac  quietat  totaliter  hominis  apj! 

titum. 

S     ^Deopatrenofiro.c^mefiditoromniQmhonar^w,      ■ 

9  Et  Dori.ino  lefu  Phrifio .  per  qucm  tanquam  per  mcdiatore 
noftrum  nobis  proueniunt  diCii  bona. 

10  Gr«jfi<iJ.praemifIa  faluratione.hic  confequcntcr  ponitu»  j 
fecutio  cpiftol^.In  qua  Phibppcnfes  primorcddunturbciiM 
h,fccundo  docilcs.cap.fcq,tcrtioattenti,cap.4  priniumaute 
facit  Apoftolusdupliciter.primoprobonis  eorum  gratias ag< 
do,fecundo  tanquam  amicis  fpecialibus  fuum  animun>  apciiel 
dojibi.Xt/rc  auiem  volo.cna  pnmum  dicn.Grjtiji  ago  Dcome 
q^emdei»otecolo. 
n     In  omni  f/HV»orw,iirc.i.quoticfcunquc  occurrit  mihi  mcffl^j 

;iadevobi$. 

Cm 


J7^        AdPiiil, 


ippenfes 

a    Communicatione.yel  vcflra communia  fecilt;s,in  cuan<^e 
A  lipcxalrando.  '^ 

\}  Confidens.q.drprccor.vt  ftetis,&  confido  hoc  ipfum  fie 
fi  a  vobis  quod  precor,non  aliud,fcd  vidcce  nc  fruftra  con 
fido.Vcl. 


Cap.  I. 


574 


m 

uooj 


c  J»  vobis.per  fucccf 
floncrn,vfq;  adcom-r 
niunem  iudicii  dicra 
4  7rr/ Aug.de  gratia 
I  uf,.,;  &:liber.arbic.  quia  ip- 
conm  fc,  vc  vclimus  operat" 
inefi>  incipiens,qui  voletib. 
coopcratHr  perficies, 
.jc  Cnryf  Vide  quo  il-» 
los  modcftiam  quoq. 
doceac.  Nam  quonia 
iUis  magnarum  rciii 
ccftmioniurri  culcrac, 
nc  quid  hinc  humani 
patiantur  inftruiccos 
&  pra:cerica,&;  futura 
Chrifto  accepta  rcfer 
re.  Noncnimdicit , 
Perfuafum  habens  , 
qiiod  vt  ca:piftis  ,  ita 


fcilicccamore  Chnft,,nonhumano,ucparticipc5habcatin  D 

g  f^t probetis potior^.kerum  crcfcat  charitas  ucflra  in  fcicn 
tiam,  ut  prob.irc ,  &  diTcerncrc  fciaris  non  folum  maia  6c 
t)ona,fcd  etiam  iiuer  bona  qu^  func  pono.ut  poft  probacio- 


«  Habit!».        PriUtis.uel  fubdiiis. 


b  Non  tiiflis  dc  culna. 


punctis  orationibus  meis.pro  omnibus  vobis  cu  eaifdio, 

a  Vt  peifleti.  deprecans.  b  Gaud.o  dico  habito.        c  QMia  vos  con.mun.canis  m,hi 


irain 


3 


lOUi 


a       1  .1  /.       .  ,    r        b  '""Wf.&operibus  eH,ingeIn. 

5  aeprccationcm  tacicnst  luper  communicatione  vcitra 

a  yu.i:  ell.         b  Conuerfionis  veilr.t,&  ideo  a  moda  uiagis  ihndum 

cuangelio  Chrifti  a  prima  die  vrque  nunc,  t  confidens  in 

1  Noninnobis-  b  Deus  ^       Operans.^ 

'  Domino  leiuhocipfum^quiaquicoepitin  vobisopusbo- 

.  a  Coopetans.        tijiod  operando  incepit.     b  VU)ue  adfinem  uiti  quo  Dius  uid -bit  ur 

I  num ,  perfieict  vfque  in  diem  Chrilli  Icfu .  Sicut  eft  mihi 

a  AliuJ  non  debuir  fentirc  dc  tam  bonis. 

/uftum  hocfentirepro  omnibus  vobis,  coquod  habeam^ 

a  Inintimoafteaucharitatis.        Non  in  folis  hbijs.        b  qnia  compatiminimihi- 

,     ,  bi         '  Conttaimpugnantes.      d  Infirmorum  indoftrina. 

yo?in  corde,&  invincuh'smcis,6iin  deTenfione&confir 

a  Vt  infuturofitisfocij.  b  Etiamminores. 

naationc  Euangelij,  t  locios  gaudij  mei  omnes  vo.s  ef- 

a  Pro  oninibus  idco  prccor,quit  cupio  uos omoes  elle  in  mii;eiibus  Chrifti.ut  a  Clulfto  dili 
j       gan»mq«a(ieiusmlcera,&mdetelUs.  b  Quanioafleclu 

gfcauri  ficis ,  fcd  qui    f  fc. Teftis  cnim  mihi  cft  Deus,quoinodo  cupiam  vos  om- 

cipit ,  perncicc  •  fNc-  Etiam. 

que cam6  excmit  cos       nes  in  vifccribus  lefu  Chrjfti. Et  hoc  oro,vt  chariras  yeftra 

a  Crefcat.         b  Vt  fciant  in  qu.bus  diligete  Dfum  ,  &  pro.timumdebeant,  &  cum  fderint 
habeantlenlum.i.memoriam.&animaditerfioncmin  omnibusrebus.  Memona 

magis  ac  raagis  abundct  in  omni  fcfcnqa  &  in  omni  ffcn 

_  .  /-  '  '"  *"''''*■  ^  ^'^  proximum. 

iujvtprobetis  tpotiora,  vt  iirisfynce Vi,  &fineoiFenfain 

a  fithocperfeuewmct.        Vfque.        Idell.finem  v.ta:         b  Nonfolum  finemalis,(i:d  c-c  plo- 

m  trurtu.  1  opcribiis  qus  funi  fruftus  iuftitia:,qua:  eit  Ji.i- 
1  /       b        ^"°s  ="''">'•         cEthoc.         NonHiribusuelUi^. 

graciasago,deprccor    ^  dicm  Chrifti :  repletifruCtuiu(tiria:per  lefumChriitiiin 

&conftdoficuciu.cft  -   -^ .     '    ,  .  ...       .  r 

fen.ijcavellc.  Etex- 

ponit  causa,  eo  quod 

habcam  vos  in  cordc 

fmeu;ii£tus,  fcics  uos 

quoqucuini-loSjftuc    j^ 

dcfciidens    cuange- 

l;um,quod&  uos  fa- 

citis. 

^'Vmbr.Nccaliud  dcbuitdc  his  fcnrircquos  fcmpcr  infle- 

xibilcs  in  dcuotione  Dei  cxpcrtus  cft,cain  dirci£lu!n,&:  inft 

rigabilcm  curfum  corun^  vidcns.vccogicarccdignos  ho^  fi 

bi  parcicipcs  gaudi j  cfle.Vnius.n.fidci  homincs  congaudc- 

rcoporccc  dc  fpefuturo:  immorcalicatis,-?.:  glori^. 

f    CH;»w7WOOT«cxyox.  i.incimoamoreC^hcifti.vcabcopfevflc 

diligamini.vcl  co  affcitu  dilig.icis  Deu  &  4)ximos,quo  Chfs 


abhae  vircucc.  Dixic 

cnim,  quoniam  fuper 

communicafionc  vc 

fira  gaudeo,videliccc 

quod  ipfi  hic  probc  Cr 

geranc,&c. 

c    Sicut  ef?  mihi .  Ica 


lO 


II 


12 


13 


H 


nem  fitis  Ivn.  in  uo- 
bi.s,firicopcribuscor 
rupcionis,6<:quacum 
adproxiniuinfincof 
fc-niionc. 

•}«Ainb.Dcoadiucore' 
oidinein    difciplmx     ,     -.  r 
Chrift.an^E  vult  cos  h.£ 
jmbuerc,  vtquiafirr 
matiinfidefunt,non 
fincncfciifacramcnci 
credulicacis    fa.e,  & 
fciericcs  diicerucrc  v- 
Ciliaaconcrariis  lufti- 
cia;  opcribu,-!  orncilc , 
dodnnam  Dommi, 
fructum  facieucesim 
morcalicacis  ,   ad   a- 
bundanciam     om- 
nium  bonorum,  vc 
gloriofius   in  his  ap- 

pareatmagifter  gen- 
cium, 

h     B^rpkti  fruau  iujii- 

ti.i  per  lifum  Clmlinm  tiutelligfitia . 


Pet  hoc  tricjjiurin  glnriam  .Ttc.-Bam  unde  Dcum  lau*deiis; 
b  Quiadixit^CTrperehosfotefociosgaudijfui,ideo  quid  profcceiitpra:dicatio  eius  inn. 
nuat  quafi  charis  • 

i  glo'ria  &laude  Dei.Scire^^aut  voIq  vosfratres,quia  q  cir- 

»  Extetiorum  undrque  m    circundans  a!;und.intia  p.-illlonnm.         b  Vcl  ideo  circa^quiacon  jj  inte 

riora  pettingunt.        c  Quan.id  detnmcntura.ut  maliintenderunt    dAdprofeil 
^  ftura.     e  Vujrtas  umculotum  apparetjn  Chtifio.qui  ptoptct  uincula  pius  annunriirur. 

ca  me''  funr,ma^is  ad  profectij  Euagelij  pcrueneriit.-ir^''  ut 


inglitijm  ,  & cMera  ,  ^ 

ideft,  merccdeiufti- 

ij  Cisadco,  vcficisglo- 

i6  ria,&lausDei,vcpro 

17  vobi§diCacur.  Mira- P^aUtf.g 

1 8  bilis  Qeus  in  fan&.fu . 

19  i  Siireautem  volovoi 
fraifcs  ,  quia  qu£  circa 
Ttie  funt ,  magis  ad  pro- 

2Q  fe^um  Euangeli]  pcrue- 
Ker«i-u:Hactenuscom 
munitcrlucucus,  in- 

22  de  ponic   fpccialiccr 


'quianimampofuic  .  Vclrctcrcuradid  quodfupradixic,  fe 
clefidcrace  eos  cffc  focios  gaudij  fui.Ec  cieccrniJuac  quomo, 

fciliccc 


qua;coleranciam  fua- 

w.c^    r-     ii,    TT  .      qeancProvobisgra- 

tias  ago  Contido.Vos  auccm  vo.fci.fr. quafi  dicac.  Cum  ica 
licis  pertc-iti  perfcucrace,  &  cancccne  cribulacioncs  inftan- 
tcs  lianc  vcftramdiminuancpcrfcdionem ,  fed  cxcmplurn 
mci  refpicicc.  ^ 

K  yt vincuh mea manif^flaficrent  in,&c.H\cr.rhn^  namque 
pacicnccr  qu^libcc  mala  fuftinco ,  paccc  non  c!?.-  fcclus  t.il- 
iicacis,  qaodm  me  lufta  uindida  pcrcclfit,  fcd  quan- 
dam  vcricacis  vircucem ,  quam  fuftmcndi  forncudu  nugui- 

Vci 


/ 


NICOL  AVS  DE  L  YR  A. 


l     CHW^dHff/o.i.  gaudcnsdcbono  vcftro. 
1  Deprecationem  faciensfuper  com  municationf^&c.  i.dc  eoqaod 
mihi  communicaftis  fidc,&  opcrc. 

5     In  Euangelio  Chrijiixrcdcmc$,8c  opcrantcs.ficuc  &  ego. 
"4    ./f  ^Wmaiiif.conucrfionis  veftrx. 

5  yfque  nunc.in  bono  pcrfcucrantcs.nam  in  fidc  pcrltitcrant , 
nec  falfos  ApoJtolos  rcccperant.vc dicit  Hicronym.  in  prologo. 
pTopter  quod  Apottolus  de  bona  confummationc  confidcbat,  i- 

V.,  deodicit. 

6  Confidens  j&c.quia (jui  ccepit  in  uohis  opus  !iii>:um  perficiet.  quii 
ficut  inchoatio  opcris  mcritorij  cft  a  Dco,ita  continuatio,&  c6- 
fummatio. 

7  yfqucindiemCh/iflilefu.  in  quo  venict  ad  iudicium  uefira 
remuneraturusbona, 

*  Sicut  efl  mrhi.Dc  tam.n.bono  principio  iuftum  eft  fcntire  fi- 
nem  bonum,&  maximc  circa  dile^os,quia  diicclio  ficit  opiua- 
ri  tonum  dilefto,idco  fubditur. 

9  £0  quod  habeamy&c.CchmtiUS. 

10  Et  in  defeifione,&  c*ffr j.rhilippenfc»  cnim  iam  conftan- 
ter  certauerant  pro  rcritate  Euangclu,vt  habetur  in  finc  huiuf 
"pir. 

il  Sociot gaudtjmci omnes uos.ci.d.exhociafinc^  mihi  fcnti- 
tc,  quod  cri  tis  foti j  confolacionis  mcas  in  patna ,  ficut  ellis  focii 

ttibuUtio- 


/ 


tribulationis  in  pugna. 

X  2     r<r^w.«.?»/7;/.confirmatio  eft  fui  dile£tionis  erga  eos ,  idco 
fubditur. 

I  j     Et  hoc  oro,vt  cbaritas,  quia  charitas  fcmper  poteftcrcfccre 
inyia, 

14  In  omni  fcientia.ni.ra  crefcentc  charitate  ^crcfcit  notitia  que 
expeditadfalutem. 

ij     ^t potem ;?(«/or«.i,approbcris  ea  fequcndo. 

\6    ^tfitisfynceri.i  pwiytkmuadiinyobis, 

17     Etfine  offcnfa.proximis. 

j  8     7»  diem  Clmflt^replctifru^u  iuUitie  per  Jefum  Chriflum  .  i. ut 

indieiudiciiapparcatisplcnihonis  opcribus  a  Deo  remunc- 

randis, 

I  p     Ingloriam,  &  lauiem  Dci,  &  c£tera .  quia  in  rerpuncratio- 

ne  coclcfti  eft laus iugi$,Pfalm.85.b.  Beatt qui habitamin  domo, 

&  catera, 

20  Scire  tfH/m.Hicconfcquentcr  Apoftolus  reddit  Philippcu 
fes  bencuolos.aroicabiiitcreis  fignificans  ftaj^um  fuum.iit  diui- 
clitunnduas^rprincipalcmj&incidcntalem.ibj.r/K/^/aTO^rt/ij^m. 
Circa  primum  dicit .  Scireautem  polo  yosfiatres .  tanquam  ami- 
cosmcQsfpeciales. 

2 1  Haia  qu*  circa  Wf/«nr.f.tribulatione$,&  uincula,  qux  Ro 
mae  fuftinco. 

21  Magis ad profeSum  Euangelij peruenerunt ,  &  cietera,.  nam 
cxhocfuit  magis  publkatuna  contra  intcntionem  me  perfc- 

quencium, 


57y 


Glo{!ord&  Nicolai  de  Lyra. 


V^ 


0      Vcl  dc  vinculis  mcis  loqucbantur.vcl  prxdicacores  iudi 
A  cabantinomnibusprjecorijs. 

a  Etinomni.crc.  Cum.n.ApoftolusRomx vinausdecru- 
ius  eflcc  \n  carccrc  in  domo  impcracoris ,  &  doccrcr  ciian- 
gclium.&mfirmos  animarccmuUaquemiracula  patrarcc, 
mulci  pcr  cum  crcdi- 


dcnir,m  tm,vtdomu 
pcrlccutoris  ccckiia 
faccretjtunc.n.mani- 
fel^a  facialiJnt.vincu 
laciusin  Chriilo. 

yel  in  om.prje.&-  cft, 

007.  loci.i.impcracori 

omiiibus  conlulibus , 

t» ».q,4.cap.  sc  principibus,  &c  mi  • 

qu^ojuiagnfi.  noribuspropccrChri 

.  ftum  lUuxn  talia  fufti 
nerc. 

*  Chryf.  Poffibilc  c- 
rat  illos.audito  quod 
vindus  ctlct ,  doierc, 
putarcquc  cx  ea  res 
morashabicuram  E- 
uangclij  prxdicatio- 
ncm ,  quam  fufpicio- 
nemcollic,  &  itfuda- 
manciscl},  vtqua:fi- 
bi  accidutjillis  mani- 
fcflct ,  qui  fuo  nomi- 
ne  cuns  iunguncur. 


purj». 


(  Vincula  if  fa,quo<i  clftnt  in  Chtifio.iddi.quod  profter  euro  vin^lus  eCrm,non  pro  ilio  ciimne. 

b  \  b:  nisioie«,conueuiuni, 

a  vincula'mcamanifcftqficrct  inChriftoinomnipriEtorio,  * 

a  Lucis.         b  Ita  prorucnim  euiiitclioijiiifuMiiico.        c  Non  fe.         Coiilidctaiioncuini.uloruin. 

&  in  ca:tcris  o'  mnibus  ut  plures  dc  fratribus  in  do  raino  co 

QuainaRte.        a  CiMitraimpugnante».      (^Mco  excmploaudcr?nt  confi- 
dcRtci  prxdicarc,  iia  diccn-.es.Si  uinOui  loquitur.tui  non  potiuk  n(>s} 

^  fldentcsjin  vinculis  meisabundantius.aude'rcntfinetimo- 

3  Dtueifiaprloubusquiai^ali,         b  fizdicailt.         Quia  inuident  glntiz /(fci  ApoQo- 

latuiE,&  contendum  haiieie^  . 

^  rc  verbum  Dei Iqqui.  t  Quida^m  quidem ,  &  proptcr  inui- 

a  Abiis  dmcrli.boni.         b  FiodileAioneOci,&  provimi,exeuip1n  mczbanzuo- 

luutai.«.         Vt  alioslalucnt- 

d  diam,  &c6tcntioncth>quida^mautem,  ^'propte^rbonanj  4 

a  Non  diuctli.         b  Friu.itaad  Apoftoluni,ui  uiccm  ^ius  uindhlupplcitvnt. 

yoluntatem  Chridum  prardicant  .  Quida'mcxcha^'rit.ite, 

3  Ideli.pro  delcnliolie  lura  po/itus  lnuinculis,uel  pofitus.idcll.tiiiuukiSiiUbilisruin    • 

iii  dcrenliuNC. 

fcientes  hoc  quoniam  in  de^fenfione  cuagehj  pofitus^m  , 

a  Ab  hi'sd'.ucr;i,i]uia  mali. 

e  QuidamautcmexcontentioneChriftumannunciant,  no  ^ 

a  Augumcrtarr. 

\  t  rynccre,  exiftimantcs  prefluram  fct  fufcitare  Vincuh's  9 

a  Duraetiammaltadpiolertum  Qliid  enim  refcrt  ijua  intefitioneJ  "  lO 

.  b  Tcireiia;  acquiiioiiis.         c  Vtmali. 

S  rneis.Qu]°d  enim?Dum  omni  mo''do,fiucpcroccafionem. 


5 

r, 

7 


Vincula  mca,inqiiit> 
inanitcftafuncin  co- 
|o  pr.ccorio  .  Deindc  non  folum  hirc  mea  uincula  aliorum 
pra  non  obturaruncauc  timidos  ctTeccrunc,fcd  niai^is  con- 
fidcnces  reddiderunt  •  Ergo  ii  cciam  vindus  maiorciidueia 
Cgic,plus  illi  animi  uddidit.quam  li  uinetus  non  tuitiec.quo 
niodo  vero  ad  profcdum  cuagclij  fada  func  vincula;Dcus 
iftiid  icadifpsnfauic,inquic,  vc  non  cffcnt  otcuka  meapro- 
pccr  Chnnum  in  toco  prxco.rio.tca  regias  uocabanc. 
^Scdul.Tribus  caufis  hbc  dicic,uc  magnificarec  potcnciam 
Dei,uccxemphiniticrctalijs,ucconloiarctur  rhihppenfes 
m^ttos  de  U!nculi5,<5t  tnbulacionc  Cius  in  lloma./«  omni^rx 
fo«o,i.in  domrbus  rcgum,ubi  pra;torcs  folcncetrc, 
b    .yiuderentfinc.Ai.)^.  Coiiflantia.n.ciusmulcosanimauic, 
uc  npn  cimcrcnccuangclizaie. 

c  £>uidnm  quidemy&c.  .ii.Scdul.Hic  fubiungic  qtiacuor  ordir 
ncs  prasdicancium  ucrbum  Dci  pp  inuidiam,  hoc  efc,  dum 
mihi  apud  credentcs  gloriani  auterre  fe  pucanc.nc  tblus  mi 
hi  uindicareuidcarfcientiamprajdiC3ndi..>/i;f;;»-o/>tcr/>o«rtf« 
Vo/««(«/£»3.quiaaiios  faluare  uolences  Chnltu  annuncianc . 

Mii 


tAlii excbaritate.i.vt  mihi  adiucorcs  fiac.quia fciut  me a D.'o 
addctendcndum  Euangeliumordinacum.Alij  vcro  Jolosd 
pra:dicanc ad  mc grauand'.im,quati plurcs difcipulqs facici 
tcm,  &:doChinamearocumorbcm  implerccupicnccin,  uc 
cx  hoc  falcem  mihi  maior  inuid'acumulecur,vel  prctTira . 

d  i^idam  autemy&c 
Conuitli  in  con:cn- 
tionc  a  me.pr^dicanc 
fccundum  quod  eos 
tonuinci  dcbereprx 
dicare. 

C     Ex  contentione.  Ex 

priuato  odio,  quod  a- 

liquando  mecum  co- 

tulerunc,&  confucac^ 

lunc.  Et  nc  uiderccuc 

Corredi,addic.?{o)i( 

puro  animo.Scd. 

f  ExijiimMtesvti\q\ii 

tlcprxdicanone  co^ 

accufenr,;nmcauco 

rcm  eius  vindicenc, 

Eviiiim.Tntts  prejfiiram 

Amb.  Aff  utia  ergo  fi 

mulacioiiisifti  Chri 

l^um  annunciabant', 

vcpqtlcnc  fcditioncs 

excitaf  ApofTolo  qua 

liaucori,qui  nuiltos 

cogregauerac  fuo  col 

kgio.  Ecccquacuor 

fpccicsdoitoruin  di- 

flinxir,duas  bonorum,&  duas  maIorum,qui  omnesannun- 

ciant  Chr!(iLim,fcd  non  codemaniino. 

Aug.M.-jli.n.non  fin^plici,  &  vcraci  aio  Chfm  annuncia 
banr.honi  vcropuioanimojfidctinccra,  ocs  cii  euangclio 
proficiebacVii  Hi.  malos  coleradosdicic,fubJ;ms.(^uid  n.? 
>r  Aug.  Qni  noncx  chariwtc,fcd  cx  occatione  prardicabant 
vcrbuin  l.)'ja,~liud  fcnnebant,  quod  in  eorum  moribus  ap- 
parcbat,  &c  .nlaidpr.tdicabanc,  vct^mito  nominc  placcrern 
hominibus.Nam  dt  his  itcrum  dicit.T^^i/ue.  n.iJliDtofiiuiui 
fcdfuo iiauri .  quos  camcn  Chnfium  aanunciarc  pcrmiccit 
Quamuis.n.ppciuscrcdcrcncqua:  ipli  facicbanc,  vc  morer^ 
tur.ea  rn  pra;dicabanc,qu.c  li  alij  credcntesfaccicnt.  falua- 
rcncur.Tcrrcnis  nempe  cupidicatibus  confLilenccs,regnum 
Cttlorum  anniinciabanc  .  habenccsin  pedorefalIitatcm,it» 
fingua  veritace.Sciens  itaque  Apoltokis  ct  p.r  Iud.*i  cuagclj 
zancem  credcntes.eflc  libcracos,inos  quoque  ira  pt  rmittit 
g  ^id enim  f  Non  prohibct  merccnarios ,  ftd  peimitoi. 
^uia  &:  ipii  vtilcs  funt  ad  aliqua. 

^  Siue  ' 


a 


II 


NICOLAVS    DE    LYRA. 

qucntiuin,  qv'  pcrincarccrationem  mc.imcredcbantcxtinguc- 
rc  cu3ngclium,nam  incarcerc  |)rx-dicabatx&;  miracula  facicbat, 
cx  quib^is  plurcs  dc  incarccratis,&  cultodibus  conuctti  bantur. 
&  hxc  omnia  ad  diuerfas  partes  orbis  <kfcrebatur,co  quod  Ro 
xnani  toti  mundodominabantur.idcofubditur. 
1  yincula  niea.  i.mamfcftum  tierct,quod  vincula  conflater  fu- 
llinebam  proptcr  Chriftum.  ^ 

z  JnoHn.-frxtotio.  Aliquando.n.in  prxtorioerant  iudiccjmi 
nores  ,  &  aiiquando  maiorcs ,  &  aliquando  cum  cis  prziidcbac 
impcrator  &  in  omnibus  iths  differenti/s  fuit  Apollolus  in  prae 
torioadduftur,&  itaconttanter  fe  habuic,quoci  plurcs  Chritli 
difcipulosanimauitad  prxdicanduni  publice  Chritlum,  qm 
pnus  hocfacercnonaudcbant,  idcofubditur.  Ft  plnresexfra- 
iribu>;<0  c. 

3     j(<^<ii/j»i^«<;rfCTH,eirr.Hsccn;parsirKidcntali$,quiaprseclixc- 

rat  laimcdiatc  aliquos  audaciam  praedicandi  atlumpfitlc  cx  uin 

culis  fuiSjidcoincidcntalitcr  ponitdiftinftioncmpr^dicantium. 

Nam  aliqui  facicbant  hoc  intcntionc  bona,alii  vcro  mala  £t  di- 

uiditur  in  duas .  Nam  primo  ponit  hanc  diucriitatem,  fccundo 

circa  hoc  luam  charjtatcm,  ibi.  Quidenim^  Circa  priraum  dicit. 

Q^idam  quidem,&^.i.mixidii,8c  contentionc  moticontra  mc  eo 

quod  praedicatio  mea  dc  praetorio  apparuit  magis  virtuofa,&  cx. 

hoc  tiCii  eft  m.igistamoia,quamip{"orum,propterquodmcin- 

carccrato  fortiuspra:dicant,vtfapicntiorcs,  &  famoliores  appa- 

rcant. 

4  il»idtm  aHtem,&c. non  inr.rndcntc$  cx  fua  prxdicationc  c6 
(cqm  propriam  gioriam,fcd  honorem  Dci,&  falutcm  proximi. 

5  J^uiu^m  ex (hurilate.  non  talum  ad  proximum  gcncralitcr , 

fed 


fcd  etiam  ad  mc  fpccialitcr. 

6  SciefiWS, &c.i.pro  dcfcnfione  cuangclii, 

7  To/iiusfum.C.in  carccrc,&  ideo  pracdicando  fupp'cnt  vi 
mcam,qui  nonpolliim  ad  hocfacicndum  difcurrcrc.&  rclcua; 
famam  mcam.qaam  aliqui  nituntur  dcpriracrc,vt  diclum  ttt. 

8  Q^idarn  autem  ex  contenUone.  ifte  modus  male  annunciam 
Chriltum  differt  a  primo.  Nara  iUi  quxrcbantdcjirimercfa 
Pa^H,&  fuamelcuare.ifhucroquacicbantpocnamfui  caro 
ao;s;rauarc,idco  fubditur. 

9  Exinimues prejfiirara fefiifcitare vinailis  meis  di.fecfTcPa 
li  dif.faife  tamen.vt  pcr  hoc  Apoftoli  pcena  aggnuarctur,  ficu 
Torquatus  dicebat  fe  etrc  difcipulum  fanfti  Tyburtii,  ut  a  vaA 
cc  gr.iuiuspuniretur,  proptcr  quod  ifti  non  vidcptur  faiiTl 
Chriftianijniliiimulatoric.Hthuicconfonat  quoddicitur. 

10  'Chriiitim  annunciant  non  jyncere  .  kA  fimulatoric  .  Et  fic  j» 
tet,  quod  Apoftolus  ponitquatuor  modosannunciantiumCl^i 
flum.Quorum  prinius,&  quartus  funt  maliqiiantum  ex  intfr 
tionc  dcnuntiantium,  non  tamen  ex  rc  denuntiata .  Tertius>i{ 
fccundus  boni  (unt  vtroquc  mo.do. 

11  Q^jdcnim.  Hic  confequcnter  Apoftolus  dcclarat  fqa 
charitatcm,  &  primo  quantutn  ad  didas  pricdicaiioncs.  f« 
cundoqijaiiiumad  l^hilippcnfcs,  ibi,  Coat£i^r.  Circaprimur 
appnrct  charitas  Apoftoli ,  eo  quod  omiiem  modum  dcnuntia 
diChriftum  ipfeacccptauit,  quamuisaliduifintad  grauamc 
fuum,  quodcontcmaitproptcrhonorcmdiuinuni.  Ethoce 
quod  dicit .  S^id  enimi  dtm  omni  thodt)  fiiie  per  eccafiouevi 
Quali  dicerct,  de  diminurioncfamsmeaf,  &  aggrauationeco 
poralis  poenaE  noa  curo^dum  taiucii  nomcn  Ciiniti  przdicetnt 
jmmo  dc  lUis. 

Cttuieo 


577         Ad  PliiLppcnfes      Cap.  I. 


T78 


^  a  S',/7fr.T<fW.Aiig-Vcrir;rcm  qiiid,5;ii  aivninc(al>anc,&;  fi  no 

A  per  vcntarc.i.iion  vcronmnio.txoccali.niccH^nt  Cii.ingcli 

itaft.  zabanr,quaTCi)tes9'"' honiinihnscoaiod.i fu.i.cciTcnfscnim 

kij' ij.  cupidicatibus conUilentes  i-ci>;nu ctlorum  anmiiici.ibant,  ha 

ij'»'  bentcs  in  lingtia  vericaiCjfcd  ao  in  pcftorc  calticatc.Quj  func 

!     vtiles   cis  quos   in- 

niuic  dominus.Vnde 

aic^i*  dicunt  faiite, 

ij.  opera  auUm  eortm  no 


nocere  non  valcanc .  Si cnim  occidcrjnc ,  martyrio corona-  D 
bitur.Si  feru.iuci int,  ad  ChriH^um  annunciandutn.pluriniu 
faciciic  fiuciiMn. 

it     Chrvfoffomus.  Narn  ,  &:  moricndo,inquic,  non  mo- 
riar,V]ca  habens  in  mc  ipfo.  lunc  mc  fufluli(Tcnt:fi  per  rne- 

tupctuillenc  cxani- 


•    VtbQiii. 


Vtto  «ftimo.    b 
f     Quod  j< 


«•]•»•  iite  facere  .    Quifquis 

cnim  a  Deo  prxcer 

Dcum,  aliquid  qu;E 
I  ric,  noncalTc  Deum 
Sjm.  quaric  .  Tres  inucni- 
^■'■"  nuisperfonas  ,  fjdo- 
""'  mini  vci  ba  m  ciian- 

gelio  diligcnccr  inuc 

fligamus  ,     pafloris, 

merccnarij.furis.Pa' 
**'*  fl:or  vcricucm  annu 

ciac,propter  vcritatc. 

Mcrcenarius ,  occa- 

lionc  rci  ccmporalis  . 

Fur ,  &  latro  veri  cate 

ncgac,  &  collit .  Dili- 

gendus  cfl  ergo  pa- 

flor,  colcrandus  mcr- 

cenarius  ,  caucndus 

clt  lacro. 
jb     Sed,  &ga».  Idco 

gaudco     de ,   m.alis 

mcis,  vcl  dc  pVofcctu 

cuang.quia  indc  mi- 

hifalius. 

c    iiui  in  nullo   eon- 

■'mdcif.    4«     Hicron. 

.Mequeinvica,  ncqiie 

in  morte  ,  ncquc  in 

cotumclijs ,  ncque  in  opprobrijs: deniq-,  in  nulto  Apof!oIus 

confundcbatur.Nos  in  omnibus  erubcfcimus,i:  in  quo  vim 

pciamutjvltra  non  f.icimus,quaniuis  fccundum  Dcum  ccc- 

penmus ;  Vnde oftcndimus  nos  laudibus,  non  Chriflo  fer- 

uirc.Apoftolusnonconfundcbaturincatenis,nosconfundi 

murinopprobnjs. 

^c  Chryfoflomus.Idcl^,  nullam  mihiignominiam^fcdma 
gniimlucruafleiecmors.  perindc acli dicerct :  immortalis 
o.nide  mmimefim,  fcd  charior  Dco  ,quam  fiimmortalis 
clrem .  Non  cnim  par  laus  cf^  ,  li  immortalis  mortcm  con- 
temnat.ac  fi  m jrtalis.  C^ amcbrem  ctfi  moriendum  nunc 
mihi  cfretrnullu  hinc  fubirc  dedccus,vcrutamen  no  moriar. 

A-  Anfclmus.  Idcf^,in  nullarccrubcfco, quoniamnec  in 
confcientiamcaquicquamcft  .vndccoram  Dcocrubcfca. 
nec  de  his  quz  pro  Chi  ifto  fons  patior ,  verccudari  poffum, 
E.tidcoccrtusfum,  quiaconfequarquodfpcro.  Sicnim  vi- 
derctapoftolusfe  in  aliquo  confundi  &  deficcrc,poffet  def- 
scrare  de  falute.  Scd  quu  vidtt  fe  conftantcm  pcromnia,& 
janc  Dei  gratiam  fibi  tffe  tonccflam,  ideo  fperat  quod  ma- 

uscft,nonconfundor  vtinaliquocedam  ,quia  fcfpcsma- 
5n.i,&:  res  vera  atque  honcfta. 
Haimo.Q^u ia,&  ipcs  m.ngna,  &  res  vcra  &.  honcf^a . 

i    Etnunc.    *  Hicronymus.Inimicis  fuis  infultat,  quod  ci 
<3  nocerc 


ma  mea  fidcm  detuc 
bare.  C^.nndiu  vero, 
mccum  Chriflusfue 
rit,etiam  fi  mors  in* 
gruerit,vuiam. 


7 
8 


e     M  hi  anrem  vltfrre 
Chrijiiis  cji,  tt  f.C^Vlc 


magni 


hi  vira  hic  per  fidcin 
&lfpcm,&infuturo 
perfpecicm.prohac 
vita  inortale  corpus 


rccipi.it. 


16 


VeritMChtidl.noiifalfiil}  vntfcQuxdicunt  facite. 
^        .CroccaJioncDl.non  loliint  jjc;    vcihaierai         \\     Nunc 

fiue  per  vcritatcm  CliriflusannuncicturEtinhdcgaudco, 

a    Vel  uon  rolumalijl  diofe:!b](,red  Sc  inihi  gaiidiura. 

b    f  oft.     c        ini  yto  Chctllo         V«l  «lungdii "(  "><'  ptxdicatione  f  lofeftu*. 

In  fiituro. 

b  sc'd&:gaudebo.Scioenim,quiaho'cmiliiproucnietadfa- 

a    (^odilli  admoitem  pannt.        Nnn  tbhim  meo  mctito  . 

b     rpcrfpiritnin,<)ni  fiilitufiiie  quafiiuiiunini'ficutcolunin«  fiilcir.  ,         ^  .^-     -  -, 

lutcm  per  vcftramoratione.&lubminiltrationcmfpiVitus  .    nto  Chnfli}  m 

»         <i_ouxciii  tanu  qBaniaAcipeftbinfuturo  ,  Jcin  prsfcnti   fpeto    ^        JlCO  fllie  Vita    ,     fiuC 

rT/:r^L-AT         J  ».n.    •  o    r  ^'   "'S-*P?°-        morcc.quiaChriflus 

c  iclu  Chnlti  fecunduni  cxpectationcm  &  Ipem  mea,c|uiam  ]    mihi  viuerc,ideft,mi 

a        SutB.        riorpeiitveladueifis.vt  aliq.io  iziu<l«ccdain  a   pixdicaticne  . 

b         A  tcmpoic  conuerfionis .        c         Dum  in  vinculis  laboro 

d  nullo  confundar,fed  in  omni  j  fiducia  ficurfempcV  &  nunc 

a        Apud  gentes.        b     Fana  &  gloiia  Chrifti. 

c        (ti.im  quodfragiliusell.        4        Si  uiiteio  doce  ndo. 

magnifica^bitChriftu^^sincorpdrcjmeojfiuc  pvit^m,fiuc    '  trad;t,  vtipfumim- 

a        E.vemplum  lelin^uendo.  niort.llei  n  ^CCmum 

b        leruitam.quia  eaufactutuiuo.at  eum  magniticem.nonobaliud.    ' 

^  pcrrmortcm:tMihiautcmviue"rcChriltuscft,  &moriIu- 

a        Yci moitcm,quia  Chtitlus  t\  piaimium  ranrtiij  ucl  ipfuHi  moii  eli  lucrum,  (]uia  per  moiteii)  ab  Jiis 
mifciij»  lib^ictus  ad  bcatiiudinciu  tianlc^m.uel  quia  pei  mortem  tnulios  luciatur  Dco. 
b         Benc  opetaii.        c    QuihI  iniruin  uidetur 

*        i  tam  (iijnus  de  opere  meo.  f  raagiiificaie  Chrillum 

f  criim.Quod  fi viucre in  carnc,  t hic  mihi  frifdus opcris cft. 

a    £cce.        Kcdum  ap petam         b        i.non  folum  ignoro-.fed  >\  CO.-11A01. 
Ucc  >gnozo,quia  «cl  quid  elig.im  ignoro  CoaiAoi  eniui  i  duobus.Scc. 

e        E.tdefiMiodiffbluendi,  etneccflltareuiucntli: 

&  quid  cligam  ignoro.t  Coatdlorautcme  dudbusdefidc- 

P  a        Ab  hi» mifeiiis.        b        Quia  uinAus-        Frxfentialitci.  l, 

n  e        Quantuin  ad  me  I O 

rium  habcs  diirolui,&  e  flc  cum  Chrilto ,  multd  magis mc-  ^?  habcrcm'p7xmium^ 

&  ideonc  dubitetis 
mori. 
g  Quideligamignoro.  •?< Anfelmus. Quianifi hic  fru^jlificare 
adhuc  qutidie  pofiem,hauddubium  quin  njori  eligerc,cum 
Chriflij  haberem  lucrum.  Sed  quia  me  video  multis  afildue 
prodefre,charitas  eorum  adhuc  me  rccinec  incarne. 
h  CoarSorautehiuobus^&c.  Auguflinus.de  dodtrina  Chrifli. 
No  ita  diftinguendum  efl,vc  dicatur:  Coarctor,  &:  poftca  fe- 
quacor:e  duobus  dcfidenu  habens  fciliccc  difToJuendi,  &:  in  lib.j.c». 
carnc  mancdi:quod cx  ipfo  cextu  fermonis  dijudicat",  qno- 
niafequif.  diflTolui  &  cffecum  Chnfto  mulco  mcliiis  efl.Ap 
parecenim  eumeiusquodopnmumeftdicerefc  habcreco 
cupifccntiam,vc  cum  ex  duobus  compcllatur.alterius  cancii 
habeacconcupifccciam,  alrcrius  necefl[icatc  propter  f  ntres. 
Sic  ergo  diftinguedfi  eft:  Coardlor  vel  compellor  e  duobus, 
Deinde  fequif.cgo  dico  dcfidcrium  vel  concnpifccnc.i  dif- 
folucndi  habcns ab  his  miferijs,quibus quafi copendibus  vin 
£lusfum,&cum  Chnftocflcpnjfcncialicer.Ec  quafi  qu(^reic 
nir,quarc  huius  rei  potius  habeac  concupifenciaf^fubdir^qiiia 
mulcomagis  mcliuseft  quacumad  nie.Et  quafi  iccru  diccrc 
tur :  Cur  crgo  e  duobus  cc^mpcllcrisrfubdit,qiiia  cfl  m.incdi 
lieccflicas,diccs.  Permanercauccm  iucarncnecefliiriumcft 
proptcrvos  ,  nonproprer  me.Qjllud  melius  eftniihi,hoc 
cftnecefl[.irium  vobis,ideo  illud  cupio,illud  non  rccufo. 
i  Dcftderinm  habens  dif.  -n  ■  H leronvmus  Illud  mclius  mi  • 
.    -'         ^  hi,iflnd      F 


II 
ir 

J*  f  Quid  ftvit4ere,^c. 
T"  Chriftus  cft  mihivi- 
uerc,vteummagnifi  fca.re» 
ccm.Quod  fi  cft,ti'ic  £ 
ncfcio  quid  cligani, 
mori,3n  viucrc.QTii 
fi  hic  fruifVus  efferino 
dubiumquin  moric 
ligcre.vtChnfluin 
h 

ao 


NICOLAVS    DE    LYR.A     . 

Gaudeo.in  prxfenti,&  m  agis. 
Gaudcbo.in  futuro.Et  fubdit  caufam  dicens. 
Scio  emm  quia  hocproucnic ad  falu.  idefl.  ai  augmentum 
iti. 

Pcr  veflram  orationem .  tde^ ,  quia  ipfe  Chriflus  dabit  mihi 
ires&eonjlantiamfuftinendiperorationei  >e(iras  ad  Deum  prome 

tfas,&  fundendas. 
Sccundii  ex.Beatitudinis  obtinenda.cuiui  J^gnum  fubdit,dicens. 

■    Quia  in  nuWo.Ex perfecutione  aduerfantium. 

'    Scd  in  omni.i,firtna  conjiautia. 

'    Sicut  (cm^r yhiC.fupplefui  de  prtiterito  a  tempore  conuevfionis 

\et. 

Et  nunc.f.rfe  prtfenti  &futuro. 
>    Miignificabitur  Chaii.i  .honorabitur. 

In  corporc  mco.i^ia/;  vtuam,pr£dicabo  nomen  eius  magni 
U-fimniar^oc  erit  f  ti*Jidey&  ftcmoriarin  ct^ giorioja  cofejjione 

12     Mihi 


1 1     Mihi  autem  vi.  Chriftus  eft.  Me  viuificans  per fuam grati- 

am.   I?  lExmo.Troeo. 

14     Lucrum .  fcilicetytftmeiperfe£lecomun£luspcrgloriam,& 

quia  vtrunque  boiium  eSi  ,  namftcviuere  eii  augmentart  merttum, 

ideo  dicit. 

1  ^     Q^iod  fi  vi.  in.f.mortali  &  paffibili. 

1 6  Hic  mi.fru.opcris.i.  augmcntatio  meriti:&  ffpplc,(latim  mori 
efi  abftjiie  dilauone pnernium  confiqui.  ideofubdii:  tc  quid  ci  o-am 
ignoio,&:c. 

1 7  Coardor,H/c  confequetcr  oflendit  caritatem  fuam  de  Tbilipp? 
/es.&primo  hoi  oficnditjecundocos  ad  martyrvjtolerantiam  mdu- 
cit ,  ibt .  Tantum  d'gne.  Trimum  autcm  oUmditpcr  hoK/nudprte 
eltgit  bonum  Thilippeiifiiim  accetcraiionijudt  gloria,  diccs.  Coardlor 
cnim.i.noucor  adpeitndum,qux  non  fojjunt  fimuL  baberi. 

18  Dcfi.ha.dif.T^frmmm  corpotakm 

19  Ec  cffc  cum  Chr.lngloria. 

10    Mul.nia.cnim  mc.yiditurprome. 
Tom.6.  c 


Oliiiii.^. 


M9 


Glol^ord.&  Nicolai  de  Lyra. 


^  hi.iftiidncrcfrjrium 
^  voIms  .  Et  iiKirtcm  il- 
los  non  rimcic  >  fvi! 
diligcrc  dcbcrc    cos, 
dcinoOtat  cxcmplo, 
f  explou-  &  vt  non  contnflen- 
tumhaben*  ^m-^  vtnvinfurum  lc 
in  carnc  fpiritu  pro- 
In  rfai,»  phctirorromtttit' 
'^    '*  ^AVGVSTINVS. 
Tcdjumillicrac  mi- 
ncrc  in  carnc  ,  ^  cx 
.,diu)bns      p.Kicbncur 
.  .aniiojcm.din-iLii  ^i^v: 
cire  cu  Chrirr.i ;  mul- 
riin»  cnim  x)piimum 
cfli.cluccfa.1t..  Accu'^^ 
appropitiquarcc  ipf> 
.pnlTlo,quomodoexul 
tab^iLJ^-qu-^modoglo- 
j,  ri.ibatuc.^  Bmum  ,tin- 
quic  ,  cerlamen   certi- 
ui,&c.de cxtero.,  fnper- 
tii  niibi  corona  ■inJUti^, 

^c: 
Jc«iiccrtates 

a     Ternianere    autenii, 

■  &c.  Eccc  quod  hon 

•libi  n-.cl!US,fcdquod 

inultis  expcdit  eligit 

proptcr   ch^Titatem, 

<\ux  prae  omwbusfe- 

ligcnda. 

b     Et  fauiium   fiJeit 

€7 c.Vc  de  hdevcftra 

gaudcns    ,   vel      vc 

vosdchde  g^udcatis 

jn    ea  proticiences. 

Quod  non  eftniflv- 

Iji  cft  munda  cofcicncia 


•    lllud  meliushoc  r-ce  llnrium. 

■'      .    .li     Nbi,j>Y<^ircrme. 
Qn',  nci;-(ririrm  prppter  vos.vcIIVio  iio« 
di(T.li?,l<;dV.>r.irdcitvin  irtitcricocdM  fri. 


a  lius.peimanere autem in camc ncccflai^um  cft  fropter yos. 

1        .       •'  N<>nparaiu  >}U'deinfed  ditt 

Ethoc-t  conficJtnS.fcio,  qiria  iiiaiicbo,&pcrmci'neboom- 

a    Miioribu,  &  minoiibus. 

b        yrcrrrttti^perboivi..,^,,,.  .^...  /-  ,     .  .< 

t.  nibu^s  vabis  ad  pro'fe<^um'^vefl:ruiTi ,_  &;gaudium  hdei ,  vc  ^ 

i        i  Vt  Cr*ti)sabundantec»B»tiiDeotumSjivdlD  .    ;■  ,       '.' ""^  ;■•".'."      .  -T 

'     ■ff^  "  ..  •  hk        Qu;  benefecit.Vabi».     ,        .  ../ 

j,,.^.,-.  r,      '•  ».   T       ■   •    t  "Vbbii  frru.ito.        fliberato.     ,. 

o-ratulatio vcftra,  aB'Lui3^ec incKrifto^Ieru  in  me' |)er  meum  8 

■    .    a        Fufjruin  '-'  '  '         ....       ,    ''      -      ,      "      '  J 

b     ■  Cbn^iiiinrffii.        Yentam  fi  t:int«mmod.o.,.  -^ 

,..-».     .     .  >■  .  .    •»■  '     , 


.  c         Dirciplini  dom.inica. 

■Qiii»fei?utiaJu,vci<'fi'in  rhchftinfdalituriiiijjiwiaadopiisveiirom' .    , 

.  aduenrumite'rumadvds,-  TantUm  digii'e'eu'augelio  Chri-  9 

•■»■'■  It3'dtgVie,vf,?«c.  '  ->«"     " 

fti  conucrfamiui .,  u^tfiuc  cuni  vcnero,  &wdsro.vos,uweab- 

■      a        HocYciiic.ee.    •         .    ,  .-,  ..    ■..'.«    " 

•  '•■J'     t-     Smfto.rnl  :Vorf.lixret  conirsruis  lpinius,ai:  iKutctt 
rnus.ita  vof  vnanim«sl»ne  •difte.n.iione  .',   .,','1 

..',■'      .       -1      ••    -■.c       .Voliiniaie. 
Omnis  enim  pugna  vnanimiter  a^rcfla  ujflorinm  i)3rit . 

fcns  audiam  de  vobis,  qura  ftatisiti  vno  (pirit^  vnanimes  ^ 


*  ANSHLiMVS.No 
a  vobis.ipfis  hsbctis, 
f     vrf.ilutempcr  palTio 
2.     ncm  conlequamini, 
}    .ied  a  Deo  glorian  dc 
^  .roiericis  incipiccis. 
-C  ,  Et.hoc  a  Deo  ,  i^c. 
£ciam.  quod  pacimi- 
ni  non  a  vobis  cft, 
iedaDco,  quia  pro 
iflcrico  Chrif^i   qui 
pacri  obediuir ,  hxe 
inttr  al  ias  gratias  da- 
taertvobis. 


^«  HIFRONYM. 

iO'Occ.n{i()  fidci  a  Dco 
1 1  <Jon?t;l  c'ft;qu>n  i!  r,n 
.  .t.vcnirtorGhririus,  i?.; 
.,.  dociHtTcr,non  ucjquc 
1  crcde^cHuis.  . 
j  J.  '■  d"' '  1<(on  foltttfit^  c.f. 
Totisviribus        "     , .  ,       ;.  :  •■  .•'''■•-'-'-  lAVtrtijm^&C.AWCA 

b    Adimplendaqiij  fiJesexi^u.         .  .  "   r.-T-i  v  ii /o 

c     Porthox;.  •  d  ■Periculo-.  J  5     STIN  V  S  .  Vl)!  Uliqu  J 

tcollabdrantcsfideicuangeJij,etin  nulloterreamini-abad-  16  crgoadDci  gi.iti.r.v 

a     Qiii  vosterrentpcralpera.  Actern.T.  ^    '      _  .^      ,•  .     /.         ij    pCrtinCC  »  L\C  hdcS  CCi 

ucrfariis  ,  qujc  eftillis  cauCi <perditioriis  >  '.vt>bis  autem ia-  .i,a  deocmm,  d>c iok\3v 

AeteinjE.  QUaltpfimimn. '  '   m^  ■       ^?    tia  patlCnCIUm,  qUU 

-  .        V  .,..        \.^  -        i.-    1     •  -    •  ■■  fL-     ■    3?n-/i'"*'  ao  vtrunque  dixic,  efle 
lutis .  Et  hoc  a  Dco  .Quiavobis  donatum  clt-pro  Chrilto,  ^  ^  donacum. 

Vnde  maior  gloria.  • 

2  j,  c     Q^de^  &  -pidiWt^ . 

b     Dum.pudvo^pr.cfeniHai.      c    Dum  abftn..    24    CjTC.  Qnaudo     nudl 
.  .  '  Q_Non  liorfti  uuS  ad  id  qu  c  d  ipfe  horream 

ni,idcm  ceriamen  habentes,qualc  &•  vid*fti&io~mA->'-&:  n.unc 
audiftisdeme. 


Et  hoc  a  Dco  .Quia vobTs  doiiatum  cft-pro 
d  nonfolumvtineiimtrcdatis,  fedvtetiamprQillo.p:}xi^^^^~  2 

•    'i    a    Contrahoftes.  .     ^      i      .      _        kJc..-        :  ■.,^._.  ■.*,&..     2 


n'!'; 


*.AN- 


■'  ^.jjraiftaDac  dominis  fuiis. 


z^  verberatus  fun 
16  mulicre  phvxh 
%j  a  qua  fpiricuni 
28  lignuin  exclufi,  qu  l 
magnum    qu^ftu.Ti 


^CAP. 


'H 


N  I  C  O  L  A  V  S    D  E    L  Y  R  .A, 

I  VcXTt\A.M.&LC.i.diutiu$viuere,  ^  '  .  '.'r,  m^'' 
.  a  Necef.cft  pro  \q.M  veiiram  confirmattonem  mfidc  ^l»ft« 
\ihus  pfr  doarinavi.Et  tligens  hanc  partem  fubdit. 

3  Ethoccovi^dcns,Uc.jcilic€tbonumve}lrumper  meprom^ 

uendum ,  .  ^     .    ,     -,.  a    '"''^' 

4  Scii^quia mane .  &c. J» vitapr^enti advtilnatem veflram. 

ideofiibditur.  •        ,         .  ^.  /• -i- ^ 

5  Ecpermanebooa^nibusvobisadprofettumT^c,  fcilicp 

in  fide,&  moribus.  ..■    ■■ 
^     Bt^M.f\.ide[}yfidelium. 

7  \tzr».vc.Scc.<>^A  eii  gratulatio  fancta. 

8  In  me  t>et,&Cc.Qaod  Vhilippenfes  fumme  dtfiderabant,  &  UpO 
flolus  hoc  inteniebaifacere  habiuopportunitatetx  diuina  ordinmo- 
ne.Miter  enim  non  afferitfe  venturum  ,  vt  patet  m  partefcquentl  ■  _ 

9  Tzi\.id.HicconfequenterponiturmonitiodetoUrantiitt»artyri]t 
adquam  tamen  praexigitur  conuerfatiofan£la.tdeodicit.Jan.dl. 
ciiln.Chvi.coniict.idefi,[intantum  comerfamm  digne  fecundum 

euan^elij ioUrinam.  ■■    '    -^'  . 

i  10  Ec,fiuccumvcncro.*^</w»i?^«<*>«>"'^"'' 

'  - 11  Siue 


i|f ■  Siue  abfens.  Xi  aliud  deme ordinauerit. 
II   Kndid.m..Abfens,  vel  videam  prajens. . 

15  Ciiiiaftacis.F;Vw:>cr. 

14  In  vno  fpintu.idefi,in^iritufaniio,qui  efl  vnus. 
I^  Vnanimcs.m  corrfe. 

16  Collaborantes./H  o)5erf. 

17  Fideicuangclij.irfe/?, /»/;//  ,  quxpertinent  adfidem  euangi 

■  cam.   18  Etinnulloterreaminiabaducrf. /^oi;>er/f^«m/i»w 
19  X^z.fcilicet perfecutio. 
tp  EtVillis-  caufa  pcrditionis.^e/^enn*. 
2 1  Vobis  autem  falutis.  aterna. 
21  -Et  hoc  a  Deo.ii«*  datgratiam  & gloriam. 
23    Quia  vobis  donatum  eft  pro  Chrifto .  idefl,  pro  hflHor 
■Chrifii.     2.4  Non  folum  vc  in  eum  credacis.^^  infirmi  jidek^ 
2S  Sed  yt eciam pro  ijlo  paciamini. Connanterfici>tfortes,qno 
proticnttexfpepiaUdqnoDei. 

i6   idcm  cenamcn  hahentcs.Contra  aduerfariosfidei. 
27   C^ale  &  vidiftis  in  me .  Q^andofui  apudvosfidgellittisfr 
curatione puellisphythoniffis.vt habctiir .yi£l.i6.         ..  . 
^2l"Ec  nunc audiflis  dc  tnc.QuodfHm incarccratus  j{oma. 

.  CAP» 


5^1        AdPKiLppenres      Cap.  1 1. 


j8. 


A 


iQ  ?  (f»aer.  A  pradicli^s  intcrc.Q^Ec  qqia  pati  cft  donu  Dei, 


c  A  p-  ir. 

^Ec  q 
"S;  qiii.i  da.&c.vc  rupra  dicirrcft ,  ergo  qiii  me feciftis  i5 
gaadcrc  de  comunione  veftra  m  euangciio  CbriHi,imp]ctc 
gjudiu  mcuiiKaddita  fufiinenda  &:  pacictia  cnbulationum. 

44  Ch.yfoftomus. 
Hacoracionis  figura 
in  moucndo  flfieclu 
vtimurii  quidpoftu- 


rixcaufa  contendcntci^pacem  ecclcfi.r  rumpentes .  D 

e     XM/^e.Aug.Vcrehuc exiOim.nndCqiiin  porcfl  cfTe in  alio  i'".»^.  qutft. 
a]iquidoccuituin,quofuperiorfic,('fi^:m  (ibonumnolkum 
qijo  illo  videu;urfupcriorcscfrc,n(Mi  .licocciikum, 
f     2\(o?;y«<t/«.?/«/;<.Hicdoccc,quonu)do  viceiitcoccncjone 

&r  inanem  gloriam. 


C  A  P.     11. 


Iqua  crgo  cdi)lolat:oin  Chrifto  e/t,  fi 

a     Coiiiiiiuninnis. 

h    Si  vultis  habere  vni<inrm.(iuamfpiiimflan- 
ftu»  fac:t  iii  omnibus  liJel^bi.s. 

quod  folatium  charitatis.fi  quat  focie 

Per  quam  coniungimur  m  v.n.i  noii"  cornore. 
a  Sifiuiaf&cluselt  in  vobimcijuo  V'rr-.itJ:i,  ,„.iiratio, 
,  b     £,gn  me. 

tas  fpiritus,fiqua  vilcera  irjifcrationis, 

a    Cauifu»  fum  de  ^deflmp  «te.vt  conHantcrpatiaaiini. 

b    Ita.        Tunc  Ula  vere ,  (i  hcc  Ct:     c    Kon  diuerfam  in  fide.        Ad  onmes, 

itnplete  gaudium  meum,utidcmtrapiaiis,  candemcharita- 

a    Vnius  Tolunutis.     b    Mala  cuiufijue  fint  oranium.    c    Agetitcs. 

Vt  alius^alii  contendit  prxponj.         V«l,&  li  bona  dicunt  non  contenticfif  verbis. 

tcm habentes,vna'nimes,idipfum fcntientes.  Nihil  per  con- 

a  ^  Propter  famam  feculi,quac  inanis.    b     Vt  de  vobiihnmilia  Ibntiatis 

tentioncm  ncque  per  inancm  gloriam,  fcd  in  huraihta^e iu- 

a    Alias  apud  Deum  digniures.    b    Altei  altcium.    e    In  coidibus  iudicantes. 

d    Hoc  pofsunt  qui  non  lua inieudunt,  fcd  qui  aliorum,  vt  Chriftus 
gui  pro  al.i.  tama  tuht.  ^  e     Bona.vel  onera. 


iandumfic,  quodcx-  a 
tens  omnibus  rebus 
pr.?ponamus.  Nam 
nifl  omnibus  prxpo-   ^ 
nercmus,non  co  vno 
Miipctrato   omnium 
nobis  cxhaufiam  cf- 
fe  mcrccdem  vcllc» 
muSjUec  pcnllud  di- 
ceremus    ,  quicquid 
nobis  dcbchacur  ,cf- 
fe  pr^fcncatu.Hie  de 
bumilitacefuadec-       ^ 
Snjtiacon.in  Chri.  Sl 
'  vu/cis  l^Jabere  confo- 
^ '■  l^^tioncm    in    rebus 
S;"'Chnfti,idef},  in  rc- 
milTione     percatoru  f 
B  ic  inal.'js  donis.  Vel 
ii  conlolari  me  vul-  2 
tiSyii  quod  folacium 
chnri.eft  vobis,  idefl 
fi  vultis  vc  chancas 
ccclcfiarum  qu^  orac 
&  bona  agunc   pro 
fracribuSjfic  vobis  fo-  ^ 
lacium  &c  conforca- 
tto  in  aducrficacibus 
vcftris. 

Si  qua^&e.Ahi  licera.Ambro.Si  vcracft  cxhorracio  fpei  in 
Chriflo  apud  vos,  qua  nos  inuiccm  confo.&cln  quibus  no 
vidcntur  proban.fi  non  fic  quod  fubdic. 
b  Si  aua,&c.  Aug.Propcer  hanc  fociecace,illi  in  quos  primi 
tus  vcnic  fpiritutlanduslinguis  omniu  Genum  funt  locuci. 
•{<  AnfeImus.Socictasfpintus,eftiIla  coniundtio  fidclium 
quamdaccis  fpincufTanttus ,  pcrquamomncsvnumtiunc. 

Si  ^uafo.fpi.  i.fi  in  co  efficimur  vnuin.quod  vere  eii. 

e    Si  (fua  vifce.mi'i.{i  cffcdum  miferacioni  s  habccis  erga  me, 

Nodico  ipsa  miferanonc.i.cxhibitione  mifcncordi^ .  Si  ifta 

-  inquaVuIcus  vobisprodcfrcimplcccgaudium  mcu.i.cftoce 

"  humiIcs,v>wfli.qiiod  crins  li  boc  habuerii  i  iic  f.fapcrc&c. 

d    N;fc(/^oco'/.Notacontcnnoncsfuiricin.e  eos. 

Amb.eracali^incereos  difienueces,inq,eti,  dtinanisglo- 

ri2 


tjuia  p«ti  ell  donuni  Dc',  &  quia  ejo  paiior,«c  quia  iam  vtil» 

elt.vt  Iijpradiiluiiicit.     a     ExliorcTti. 


peViorcs  fibi  inuicem  arbitrantes- Non  qux fua*"  funt  fincruli  ^ 

a    Vc  e.xpeiimcnto  cognofcatur  effe  in  uobis. 

confidcrantes,  fed  &ca  quajaliorum.  t  hoc  enim  fentire  in '° 

Vt  quatatis  qus  alicium  Innt.non  q^Ji  veftra.  a    In  plcna  efleBtia  &  xoualitatc  patrs 

b    Nondicoaccepinet  .nd«aliquid,cum  fit  eademfubiUmiacumpatre.      "^      '  '  i       t.n 'ijrtr.ifu.     ^-  ''■'IC  (.•♦,  .    ,m  affV 

vobis,  quod  &  in  Chrifto  Icfu  .  Qui  cum  in  forma  Dei  eflet, '  ^  ^'^^^^^  ccju aicm  Ueo.  «„.  cn  in  vo- 

Qu^ia »ere  erat  xqualij  peniatuiam.     b    Certilsime  lcmit.  Al.I'Jull!nUS.C.>U;d   '■^t?,clfi  f  ;it 


&:quom()doarbitre- 
tur  aiios  fupcriorci.f, 
ficonfidcraucrint  no 
fuabuna  ,  fcd  alio- 
rum, 

s;     Hoc  en'm  fe»,&c. 
Non  qux'r.it  fifi  con- 
moddin,  fcd  aliorum 
ficuc  Ciiriftus.  Ad  pa- 
ticntuini-Schuupl  ra- 
tcm  vos  inuiro.Hoc 
cn;ni  dcbcfisin  vo- 
b'S    fcnnrc  quod  in 
Chrjfio   fuic  .  Sicuc 
Chiinus  non  quxfj- 
uitfua,fcd  iiotira,ica 
nos  iiiuiccm   oncra 
noftra  portcmus. 
h     Q^t'  cnm  tn  forma. 
Aug.  Pi-.?mictit  alr<i  iuj„ 
dcChiifto,  vt   hi  Mi 
quibus  cii  iocus  ab- 
icciioiiis,  non    dcdi-  E 
gnentur  humili,ui. 
i     .Arlitrat".!.    S,.iuit 


f  communio 


e(t,fItiJC<5cor 
des. 


Traft.  18.  ia 


c    q^Aequalis  eiat  1^0  patii,fed  quoiii^m  in  fc  eiat  in  forma  patris.manens  utique  quod  erar . 

ndn  rapiua  arbitratus  cft  cfle  fe  ?quale  iJeo,  Scd  lcmetiplum ' 


eftno  rapin.im  arlai-  Traft.  17.  in 
\  tratus  cft ,  fc  squalc  *"''"• 
5   .l>.>^i 


cof  non  vfu.^paii^c 
xquahcaccm  Dci,fcd 
crat  in  illa,{n  qua  natus erat,  & nos aJ  a'qu.il(5  fJcu  quomo- 
do  pcrucnireiiius,femcnpfum  exinaniuit  foi  ma  fcrui  acci- 
piensf Non  ergo  fe  exinanmic  amittcns  quod  crat ,  fcd  acci 
piensquodnonerat. 

Ambiofius.C^iuod  enim  qu/s  non  habet,  rapcrecona- 
tur.Ergo  non  quafi  rapina  habcbat  a-qualitaccm  cum  pjcre, 
qua  m  natiira  fui  tanqu.tm  Dcus  &:  dominus  polfidcbat.  Vii 
addidit.Forw-TO  ferui  accipa.  Cotrarius  vciquc  teruus  (jquali. 
AcqualisergoDeiforma,  minorin  fufccpnoac  carnis,  &c 
hominispallionc. 

h,  'i^on  ra.  faciens.i.no  vfurpando  quod  fuo  no  cffec  vc  dia- 
bolus  3d  primus  homo.Vel ,  no  cft  arbitratus  lc^qualc  Dco 
efse  fecudum  humanicatcm,  quod  cfsec  rapinam  faccrcid- 
cft,nonfuum  prxfiimere. 

i    Scdfenteiipfurn.  Oftenfa  altitudine,fubdic  dc  hum'liMte. 

(^  Aiig. 


Lib.t.Jefide. 
cap.4. 


NICOLAVSDELYRA. 
CAP.  II. 

SI  qua  ergo  con.ToflqiS.  .Apoflolus  reddidit  beniuohs  Thillppen 
feSfhic  cnnfetjueterrediiit  ens  dociles,  informando  eos  charitatiue 
&plene  de  moribus  & fide  &prlmoprtiirnitiit  qnitnda  prxfationeje 
ctido  fubdit  fua  informationejbi.yt  idem.  Circa  primu  fciendum,  ^ 
con folatio proprie  videtur  effe anxietatis  terminatio,fo!atiii  vero  con 
folationis diffufio.Socieias aute folati^ cornmunicatio.  Miftratiorero 
anxietatis  fupportatio^^qaftcut  in  corporalibus  duofim'4  ■tinUi letiius 
purtant  onus  cjua  vnusfolus,ftc  fuo  modncompaticns  alieri  fiipponit 
fe  cU  eofuo  oneri,vt  dicii.i.I{hetorica .  Et  boajuarcumpnecedii  alia 
tria,vtpatct  de  fe.^poflolus  autem  erat  in  carcere,propter  quod  iUis 
^uatuor  indigebat,&  ifla  tjuatuoif^dicit  fe  confc(f'a,ft  veraciter  obtcm 
perentfme.  monitioni.,&  ex  hoc  dcbent  ad  hnc  macri.  Dicit  i^itur, 
I  Si  quaergocon.in  Chfi.  i.ordinata  ad  Chyiftu.q.d.Si  me  vul 
tts  confolari  in  anxtetatibus  &  folatiu  prxbcre  iHr  focictatemfpiritus^ 
'f»ia  focictatern  corporalem  exhibere  non poterat,  &pcrvifctrarnife 
ricordia  confati  Uboribus  meis. 

l  imp\e:!><c.prr  iwpli  tione  me^  monifionis  vt patct  ex frquetibHS. 
J  Vt  idcm.  Htc  cofequcter  ponitur  informatio  .yipofloH^i:^'  primo 
f^^feipfum.fecundpirfHnmdifcipuluniyibi.Spcro  quod.  Trima  in 
tres,qu:aprimo  mor.et  eos  de  fidci  vuitatc,fccMo,dc  vera  hfimilitatey 
»i/.N;h  il  pcr  contentione.  trrtio  de  omtiimndafanciitete,iLi.  Ira- 
que  thariflirtii.cii  f<i^r/w«  dicit.  Vt  idcm  fapia.  i.impl.rio^zaudij 
t»et  eftyVi  tde  faviatis  ile  fide.Sapicntiacriim  propriecogr.nio  eft  dedi 
*tnis ,  {ides  aui<-rr,  habct  DeuVipro  cbcclofub  rationefurnmi  &  ytcri 
bo>fi,fedjuiaj,desfine  charifate  tfl  informii.ideofubdim. 

Lan. 


4     Ean.cha.  Charitas  autefacit  homincs  vnius  volHtatis.iofiibdit. 
J     Vnzni.&perconfeejuens  adinuicem  corr.pati  &  congaudcre» 
ideo  fubditi4r.lii\p(iivn  fentien, 
6    Nihil.  Hic  cenfeguenter  monet  Thilippenfes  de  vera  humiUtate^ 

6  primo  facit  prop»fitP.,fei  udn  aihocinducit  exemplu^ibi .  Huc.n. 
fentitc.  Circap/imiidicir.hiihW.fujjplc  faciatiu  Vcr con. flcutfa' 
ci«nr/«/)frZ»/,Tro.  1  j  .<j.In  tcr  fupcrbos  fcmper  iurgia  funt. 

7  Ncque  pcr  inanem  gloriam.  qua  mcrnum  aufert ,  Mat.j, 
«..Rcccpcruntenim  mcrccdcm  fuam. 

8  Scd  in  humili.fuperiorcs  fibi  inui.  arbitrantcs.  Fereeuira 
humiics  femetipfos  iudicant  altjs  inferiores.Et  fubditur  caufa. 

9  Non  qux  fua  funt, Scc.quia  vere  htmiles  non  confiderat  pro- 
prias  excelietias  ejmepofjunte/k  cccafioproprix  elationtsjcdexcclit 
tias  aliorH^  q  siit  0(  cafio  humilt.ttionis  .ppria  &  honoraiionis  alurne, 

10  Hocenim  fen.&c.H/c  cofecjucter inducit ad hoc  exetnplude 
humilitate  Chrifli.qi^odefl  efficaciffn>iu,& primo  ponit  (ius  hurnilid'- 
tioue.Secundn  cfl.pndit  eius  e.xaltatipntrn^ibi .  Proptcr  quod.  Circa 
frin,T4  dicit.Roc  cnim  fcB.in  vo.&c.  i.humilitatem  Clniflihnbc' 
teii.tcrius  in  corde^&  nonfotum  cxteriusjtcut  hypocrit£. 

}  I  Qui cumjfStC.  vnus  in ejfentia  cum  Deopatreab ,£ierno,qti!a 
formi  deitatis nulln  modo eji n.ultiplicabiHs, 

1 1  No  ra.ar.cft  c{'.>c,^c,f.in  potcflate.Kla  in  Deono  eflquaiitas 
nwhi..fcdvirtuiis.Dixitenimloaii.i^,ca.Quqcunciucpatciii-icity 
hxc  f imiliter  &  fil  lus  facir.  &  hoc  dtcendo  non  fuit  raptna,quia 
iion  yfurpattitfibi  honorem  alienum,fcd  proprinm.hi  ptr  hoc  eliditur 
error  .Arrij  dicentis  Chriflum  iffr  ireaturarn, 

}}  ScU  fcnictipfum  exinan, i.ma^dme  hur/iiliaitityCiicffettStHs, 
Toni.(5,  c    »  -^  &ta- 


Diitifio. 


^83         Gloford  &:NicoIaldeLyra. 


584 


llw.ie  trinit. 


ny.x. 


l04».|. 


0  *  Ats.S^Ti^ictipruni  exinaninir,non  nnjr.indo  diinnitarcm 
A.  fiiamTfcd  noftiam  nujtabilt.ueriiafrunicndo,&:  formatn 
r.Tiii  accif-icns,vcnitad  nos  in  hiincmundfi,  qui  in  hoc  mu 
d.->er.u,qui.i  mfi  J;is  p.-r  ipftrn  f.i:hi<:  c-f^vr  c-xcinf.''"i  vidcr^ 
bii$D:u,cxfmpludcorlUmniirantibiis  homii  c.cxcmplii 

lin>Ul   au    pCrniaiurn-  ^     HumiMmiit.         Qtrfierin\«ligflil»tf  frf.iw^tyuipfrnrairfi-mifb-onitiitfcnrarriEtrcpu. 

dlim  ,  CXCmplum    in-    a  iar<;*foiiii3iiifciuiui  hocimm.itiilKti  l.tri,»tiuni;i  ln  fiiiil.iu  ho.fac^u»,  ii'..ft.ij:Jl  b^IsSc  ir.i.ri:  lit. 


'S 


t  ^gUT» 


fitiuis    ad  ct>im;;h.-  l^  exiiT.miait ,  formam  fcini accipicns , in rimiliTudinem ho.  j 
'rmun-s^n;';;","  5  •nin..m  faau^SC  t  habliu  inuemus  n  hcn.o.  Humi-  ^ 

,  .  Eiiaui.         Tain  al(bin  Piin.  Non  lolum  fuUinendoconuiiia « orpr()tii.i.  ) 

ad  ?cff".v  f  iiauT  remctipfum  ,  f.idus  obedicns  vfque  ad  mortem  ,  4 

'',  a    Non  ^lii^inlicct  .     b     Si.^ .    c    Quia  igi^oininiolior      d     Quia  lamhnmiliicr  p?f'us  dl  Chiiftut.    S 


Iib.()e  Tnn. 


>n 


Offi».*. 


Hicndum,cxc-mplu:n 
mortuJs 

dficlTct.in  o  nnibu? 
prim.itum:c:icns.        h 

*  Tcrcul.  Hxmaniuic  i 

fc  dupi  ad  iniuriascontumcliafqucdcfccndic  dumaudic  nc 
fandj.cxpcrilur  indigiia,Cu'i-i!>  camen  humilicacis  adcHfta 
timegrcaiusfrudus. 

a  ExinaniuU.  Aug.Quomodo?  Non  fubftantiam  cuacuans, 
non  tormam  Di-*i  mutans. 

b  Fonmtrnffr.  Non  forn>a  Dciamirccns.formi  fcrui  ncccf- 
iit,nonformaDei.ibfccflit.Ejr;«.Jw/«K.  F.xinanirctOabinui 
iibilitaris  fu?  magnicudina  fe  viflb:lcm  demcjnniarc. 

*  H.cr.lnrcrdumfimilitudorecip;Evcrit.item.Nimgcnuic 
Ad'iin  filium  fccundu  imigincm'^:  fimilitudiium  fuam,&: 
vocauic  nomcii  ciusSech.iri  fnvbcudme  humana,  fcruien- 
flo  cum  omniuin  domiaus  cfTetr 

*  Anfclmiis.Idcftjp.ifsibilis  &  mort-n]is,vtccrerihomines. 
<J«  Chrvfofl.Mulca  ille  quidcm  no(ha  habuic,  niulta  veio 
no  habnit,  huiufmodifunt,  nocffcnacnm  cxcommifiionc 
corporum,pcccatuni  nonadmifiife  .  Hecipfius  cranc  pro- 

g  pria.nulliquchominumcommunia, 
_  ^,  c  In  fmdi.bo.fa,  Aug.VidcamuscrgoChrinum  lesu  Dcu, 
A«<gTii..5.'je  &  homme  &  fadorcm  rcrij  6i  fadum  in  rcbus ,  &  crcatore 
Triiiit  cj(>.}.  homimsoicreacG  bominc.  Dcus  Chriftusequalisertpatri, 
^tln,  a" ■m[  ""'^^"'" ^^^ qi'-'»'''''-'^  ille,calis  eft  qualis ille,hoc  cft qcT ille.No 
Ser.i' ,-.^  ds  hic  clt  qui  illc,quia  ille  patcr  ,  hic  filius  Sed  hoc  clf  qCl  ille, 
itmp  Trjfta.  <4.ai!lc,efl  Dcus&:ille,illeomnipotcns&:  illc,illcimmut.ibi 
7.in  lo.in.  [\b.  i,s  ^  illc,i6  uo  rapinj  crat,  aiquali';  Deo,quia  natura  crat.fl- 
»'&  ''iib""'^'  ^^^ '^^^ natus.ica &.  fcmper  nacus , 6c ficut  fcnapcr  natus ,  ica 
lcinpcr  equalis. 

Idem.Non  itaque  in^qualcgenuit,  vcl  cqualitatem  ia  na 
to  addidif  ,fed  eignendo  ea  dedit,quia  xqua  le.no  impa.em 
gonuit.No  igit  immcrito  fcripcura  vrrunq;  dicic.f  &  a:qua- 
le  pacri  filium,&  patre  maiorem  filio.lUud  propter  formam 
Dci,hocproptcr  forma  fcrui,propter  quam  non  tiitum  pa- 
tre,  fcd  etiam  feipfo  &  fpiricufando  minor  fattus  eft,&  ecia 
minoratutcli  p.iulu  mmui  ab  a>'gtiti,  crgo  &:  homo  faCtus  efl,& 
pcrmancns  Dcus .  lo  valde  rationabilirer  &:  p.nre  minor  eft 
homo  Chriflus ,  &:  patri  ^qiialis  cfl  idc  ipfe  Dcus  Chriflus, 
Chriflus  enim  Dei  filius,&:  Dcus  cfl&:  homo.Deusabeter 
no.homo  in  feculo.Deus,  quia  Deus  verbu.Homo  ,  quia  in. 
'"  vnitatcperfon5.acccflicverboanimarationalis  &:caro.  Cu 

enim  elict  vnicus  Dei  filius, vt  effet  etia  plenus  gratia.fadus 
cft  hominisfiliusvnusDeifilms:idemq;  filiushominis.No 
duo  filius  Dei  Dcus  &  homo ,  fcd  vnus  Dcj  filij  Dcus fine 
jnitio,homo  acccpto  initio. 

Jdem.Sicut  cnim  no  augetur  numerus  pcrfonaru  cu  caro 
pcccditanimig,  vt  fitvnushomo,ficnccaugctur  nurricrus 
pcrfunarvim  cum  bcmo  acccdit  vcrbo,vtlu  vnus  Chnftus. 
IdcLcgicuritaq;  Dcushomo.vtintclligannis  huiusper- 
fonc  fingularitatc  POn  vt  fufpiccmur  in  carne  mutata  diui- 
Ane-!ib.T-dc  11'tate  ,  Noncnim  illafufccptiorcalterueoruminaltcrum 
Tnnua.  ea.  j  coucrfum  (&  muratu  cft  ,  ncc  diuiniras  quippe  in  creaturam 
lib.dcindead-  mutata  eft,vt  defilk-ict  cffe  diuinitas.  Ncccicaturaindiui- 
f"e*peccata''  "'^^t<^'"  muiata  cft,vt  dcfiflcrcc  cllecreatura. 
nicnt.  &  re-  d    f^ffwi.fccundum  formam  fcrui.Qujeratinfedusfccun 
pnAioue  cap.  dum  f otmam  Dci,&i  et'am  Ipp, 
7«.Traaa.j^,  e    /lai/f«.  r.coniierfatiotjc.  ^ 
»^"'-        r-  Inuen. 


J-ioptcr  obcd.cniiam  ufijuc  ail  inujicni  crui  «.     e     Dando  iiniiaUibilit.iicni  vS.  n.UK'ii»liint«in.    ^ 

mcrtcmautem  crucis  .  pro^pter  quod  Dcus  cxalfauft  il-  7 


quflfioq.  7j. 
f  Jiriltu^  CqU4 


vm-h- 


NilCOLAVS  DE  LYRA. 

*  ^  talti.  f^erumtamen  quia  dfitas  indt  nonfuiipafia  aliquod  detri 
picntum.idco  fuhditfir. 

I     Formam  fer. acci,  idefl^hurnanam  naturam  in  rnitate fnppcfti 
fn^uaafpituic  hurnilis, 

t     Jn limilicudi.hominum  fa.  <}nantim  ad  naturmpajjlbikm, 
non  tamen  ijU4"ti<m  ad  culparn. 

)     Ec  habitu  in.  -/•«'a  inter  homines  duxit  vttam  cemmunem^LuCf 
7,  c. Vcnit  ftluis  hominis  manducans  &:  bibens,&c. 
^    Huq5iiia.fjm, ,44 4ii4m  nobh  excmplum,Ioa.  ij.b. Eycctn- 

plum 


f  Jouctttt.  *  Anfc-l.Idcft,int?tirabiim.inir.irc,"onb!/; 
quibu.sin  homincappiruiti"uoiuiis  vchomo.i.h.ibeiidv.i 
mincm  inucntus  vthomocft  .Noenim  ptucntinoeniri  vc 
bomo.ibhisquicor  immundii  h 'bi-bant,&:  vcrbu  .inud  p,i 
trc  vidcrc non  potcra: ,  nifi hoc  fufcipicr.do  q^ pofllor vi- 

dcrc,  &:per  qucHiaci 
iilt.d  liimcn  intcTius 
duccrcptur .  Hihitiis 
eiiis  cft  hunianitas 
qua  fc  vdutindumcii 
co  vcftiuic. 

>^  Idem.  Icjquc 
appell.ttione  h.:biai<;, 
oflcdit  quoniodo  lic 
infimilitudincn»  ho- 
niinu  fa£lu<;,  quia  non  trasfigurationc  in  hominc ,  fcd  habi- 
tu  fadus  tfl,'ri  inducuscfl  hominc.qucflbi  vniens  quoda- 
ni<;doacq;  cofirmans  iminortalitati  &:?tcrnitati  f  Aiai-ct. 
Volcci  cxperiri,vcaliushomo,quincomed!t,  bibir/vdx, 
&'c.H--i  .Hi^bitus  cfl hominis fufccpcio,quafi  vcflis.qu^  non 
muratiuiod  vcflit. 

Habicus  in  ca  re  dicirur  qu?  vc  habcatur  acccdic.  Veriira  , 
meii  hoc  intcrcfl ,  quiaquijda  eoru  qu-j  .acccdunr  vc  h.ibnfi 
faciit,n6mucancur,fcdmucant,  vtfapiccia  qo^ck- flu!c«)fi  ' 
picntefacitjin  fc  intcgramancns  &:  inconculfi.C^u.e()a  vc-  ^ 
ro  vc  mutcnt  &:  mutecur ,  vc  cibus  qui  amitcic  fpccic  fu.i  cii 
in  corpus  vercif,&:  exilicace  in  robur  commutar.Tcrt  u  vc» 
ro  genus  nccmutatjnccmucatr^ficuc  aiiulus  poiitus  in  digi- 
to,q3gcnus  rariffime  rcpcric'.  Quarcu  genus,cuca  qu^acce 
dut  mutarur  non  a  fua  natura  fcd  quodammodo  form.acur# 
&:aliafpcci«acformamaccipiunt,  vccft  vcftis  quxdeieita 
&:dcpoficanon  habec  caforma  quamfumit  indut.i.Ip.dura 
cnimmembrisaccipitformamqiiam  nohibetcxuta.quod 
gcnus  congruithuic  operationi.Et  fccundum  ho ;. 

Exinaniuit.  Aiig,  Dcus  filius  femetipfum  nO  f  >rma  fuam 
nuitans  ,  fedforniamferuiaccipiensncqueconucrfusauc  * 
tranfmntatusin  homine  amiffaincommut.nbili  ftjbihtace.  \ 
In  fimilicudi,ho.fa.cft.  Ipfe  fufcepcor  vciii  hominc  fulci-  * 
piendo.h^cfim;litudoverii  homincexprimit.fr />a/«  »/■;»«?- 
tui.  i.habcndo  homine  inuentus  eft  vt  homo  eis  gbus  in  ho,. 
minc  apparuit.QcT  dicit.vc  homo,taIe  eft  qiulc  illud.  OH^fi  ' 
•pni^etiitus  a patre.y cr\utcm.n..cxprimit.  Nonc  crgo  habitlB 
fatisfignificauitqualiterdixerat,  in  limilicudinc  hoiTiinu  fk 
£l:us?c].a  no  trasfigutationc  in  hominc,  fcd  habicu  fadlus  cfc, 
cum  luducuscfthominequefibi  vnicns  quodammodo  SC 
conformans  immortalitati  xtcrnitatique  fociaret. 
g    HumHaitit.  •}<  Chryfo.Sponte  filiuspatri  obediuir,  noli 
quafi  in  feruilccoditionem  decidilTet,fed  hoc  ipfo  maxirric 
feruansfufpiciedam  illam  gcrmani  filii  digmcace,  maginfe 
inquam,patri  honore  cxhibcndo.Honorauit  parrcm,no<^ 
ipsij  propterea  tu  hunore  fpoliarcs,fcd  vt  magis  fufpiccrcj, 
ac  vcnerareris,vc  vel  hinc  gcrmanum  filium  agnofccrcs,ac 
fufpiccres,qui:)d  omnium  maxime  pacrcm  honorauic. 

*  Hier. Vt  nobis  perfe«:'l^ obedientix  monflraret  excplum.  i 
Eccc  habcmus  in  Chnflohumilitatc,cxinde  fupbi^mc-  ' 

dicamentiJ.Qaid  crgo  intumefcis  homo^  Optllis  mcirtici 
laa  quid  tendcns^O  fanies  f^da  q.d  inflarisf^Pnnccps  tuus  bUi 
milis,&:  tu  fupcrbis.Caput  eft  huniilc,&:  mcmbtu  fiipcrbii.l 
h    P^o/?ta  ^Ho</.  Oflefahumilitate  Chrifli  qu^maximcin 
pafTione  apparuit .  Nunc  de  claritace  cius,&:  quud  &:  quan- 
tum  humilitas  mereatur. 

i  Deus  exaka.  ^  Anfel  Deus  illu  fccundil  humanam  natu 
r5  cxaltauit ,  in  quo  ct  diuina  natura  potcft  dicj  cxalcarn  fc- 
cundum  oftcnfionem.quia  ca:pit  fciri  quod  Ciat.licut  lu  a^» 
fuifptione  infirmitatis  clicitur  exinanita. 

*  Augu. Vt  crgo  mediator  Dci  et  hominum^iomo  Chrt 
fcus  Icfus  rtfurredbonc  clarificaret-,pindc  luimiliatus  in  p?s 
fione.No.n.  a  morcuis  refurrexif fcc  ii  mortuus  no  fii;iicr:hu 
niilicas  clarjcatis  cft  meritu.Clancas  humihcacis  cft  pt^niiu. 

Idem,t 


plum  dcdi  yobis,&:c. 

5  F.-;dus  obc.  Deo patri non  folum  ffyue ad  conuhia  ^  r>obera,^ 
fed  ctiam. 

6  V fq ue  ad.  Ef  non  quacunque^fed  rfque  ad  mortim  crucit  («ti' 
tetnptibiliffiiNam  &  acirbi(jimat/i. 

7  Propcer  q uod.  Hic  confequcntn  oflcndit  exaltatiovcm  Chtlfli 
(juarnerun  pcr  didam  humiliationcrn  diccns.Tropzcr  quod,&c./» 
jua  rcfurreilione &•  afcenfone.Cloria  enimjki  corporis  tcr  ixuliatw- 
nem  eius  ad  calos  meruit  pcrfuam  paffionem,  non  autctttglotim  ani- 
pix^qiiam  babuit  ab  fn/ianti  fwceptionis  Jut». 

Ec 


i% 


Ad  PliilJppcnfcs.      Cap.  11.         58^ 


0   .  .j<  Idem.  Inquaformacriicifiviisrft,  ipfaeyaltataeft. 

\  Secundii  hiimanitatcm  cxakauic,  cjue gloriorior  fada  cft 
jn  rcfiirredionc.In  quo  &  diuina  nacura  po-:  dici  cxalcaca  fe 
cundu  ofrelionem.quia  cepic  lciri  quoderacficutin  alTlim- 
ptionc  infirniitatis  df  cxinanica  ,  q.an6apparuicquoderac. 
Amb.  Poftcruccm 


1. 


jnaiiifcftatur  cjdapa- 
crecum  gcncroturac 
ccpit.Non  cnim  cunc 
.-jccepic  cum  a  creatu- 
ra  cccpic  fciri  illius  di- 
i;iniras ,  illi'  maicftas. 
Homini  non  cft  da- 
nini  nome  Dci  quod 
c(l  fupr^  oninc  nome 
iioii  fula  appelUtionc 
fcd  &:  natura ,  fcd  ci 
qiii  zqualis,  qui  fecxi 
iianiuiC,cuu!s  omnia 
apacrcfunc. 
a  Etdon.il.  *Hayino. 
Qu^od  nomcn  dcdic 
illi  ?  Vr.nliusDcivo 


tris  1!^  fi'ij  pcr  cocni  fuMianciam  &  virtutcm.Cmc  qualicer  D 
incelligas  viroruni  ilUifiiium  Ambrofij&:  Auguflini  vcrba 
prx'mifi'a,nc  Ijbi  concrairc  puccntor.Seico  crgo  quiacft  do-    Oonatio  div 
nacionacuralis,cV  cndon.iriogmriiira.  Nacuralidon.itione  ^^"- 
dcditpatcr  nomcn  fupcr  oi5nome  Dco  filio.nonhomini.i. 

Chrifto,fecundimi  q, 


a    EITe  Deuni,p<t  naturam  quando  plenui  ab  eo  Deu?  narcitur. 
b     Chriito.         c    HonariJicentiam.quod  vocatur  Deus. 

lumjC^t dona^^uit illi  ndmcn  quod  eft  fuper omnc  nomen,t  vt  » 

a     Impcrioeius  fubuci  fatcamuraugclihomines  djjniones.  * 

in  nominc lelu omnc genu  fledatur  ca^leilium ,  tcrreftrium, 

Tandeminfine.         a     Bjnorum  &  mal'>ruin.        b     Sponte  vel  inuito. 

&  infernoru.  EtomnisIingu'a  cdnfiteatur,quiadominusIe 

Ae.ju.i' 4  patriquod  hic  ijuidam  negant.  _  ^  J 


b    Qj^i  Chriilus  pcr  huinilit.ncm  e.xaltatus.         c    Velfriires.         fn  fidc  &  djleftionc. 

fus Chriftus  eft  in  gloria  Dei  patris.Itaque  chariiTimi  mci,fi- 

a     Domino  &;  milii.         Ita  Jk  iiunc.         Seruientes.  iQuia  tunc  ininnsfujtienio. 

cut  fcmperobcMiftis,  non  vt  in  priefcntia  tanrum,  fed  mulro  l 

(    Cum  mrjiio  &nianifeHo  tinicir,nonpr.ifumptione.     Animi.     b  Ideit  cuin  limnilitatc.    Corpoiali. 

magis  nuncin  abCentiamea,  cum  mcrif  &  tre^-norc  veft:ram  ^ 

a    Operibu» mereamini .         EtprzpantC.         Idcllvitam  itcrnani. 

b    Ideo  timendnni.quianonro».        Sed  D;us  operatur.        c    Bonum.  8 

falutcm  opeVamini .  Deus  cnim  ti\  qui  operatur  in  vobis  &  * 

_  a     Qjpd  volunm».         b    Nonpro  meiitisfeftli».        c    Non  folumcum  metu  opercmini,fed  criain.   ]( 

caretur&:ciTct,qui  fi-  ^  vellc  &  pctficerc  pro"  bona  voluntatc.  t  Omnia  autem  facite 

llUS   hominiSCrat,  fC-  '     Vt  non"muriBUreti»  de  tribulatione  vel  dilatione.    Non  negligemer  &  indeuotc. 

di       ni      H    '       /-1  ^    Vt  ndnhxlitei-tpa.i.fed  prompti  (itis. 

Um  qUOU   in    aie  c    It>omnia,vtprr)ximusnonpiintd;¥obis  conrjuen,  &qinn:uini.d  .•sfitis/iin.nonduplice». 
bapcifmacis     innotuit  Nonenimpotelis  Deo  fer.&  mammonv.Etia.u  Ljuamb;ii  ad  cxtcro5  fiuc  ffpichcn. 

fine  murmurationibus, &  haiiitationibus,  vi  fids  Cmc  quc-  u  Scd  idcocumtinvjre 

&c  trcm!)re,  ne  fibi  tri 


Dcus,  non  fccundum 
qilod  homo ,  Ncc  foic  ,  n         . 
aliuddarc  quam  fibi  D,.Mmm:,.ecc. 
?qualemgcncrare.      dcccdib.j. 
Gratuira  vero  dona- 
tionc    dcdit  homini 
Chr.fto  ,  iion  Deo, 
quiaChriftiisnc.n  in- 
quantum   Driis,  (cd 
inquantum  homo  per 
gratiam  acccpit   no- 
nien  Dci,nec  per  2;ra- 
ti.im,  .idoptioni.s,  fcd 
per  gratiam  vnionis : 
vt  non  (it  adopnuus 
dcus,  fc !  verus  '.:i!i  fle 


1 1 

1  z 
14 


ftitur  oir.ne  gcnu. 
d  (^/.'"'.wr.  *Au'2,ii!?. 
Qjando  lubcc  vc  opc- 
r.iair,]ibcrum  corum 
(oucnitur  arbicMiim. 


litir.  (!e  Gratia 
&libero  arbi- 
tri».. 


patcrnavox,  inquics: 
hic  cft  filius  mcus  di- 

lc(Lljs,Similiccr  in  montc.Vel  ctiatn  nomcn  dedic  illi  quod 
cft  fupcr  omnc  nomcn,vt  Icfus  vocaretur.idcft,  S  iluacor. 
L'cctcnimlcgamushomines  in  Genefi,  &  xA.neelos i  libro 
Bcatilob.filiosDeiappcliacoscflc^CJmenullus^^iliorumap- 
pcllatuseft  faluacor.ncq;  filuis  Dci  propricf,fcdabufliie,  %i 
ncmoillorum  potuitgcnus  humanu  filuarc.niflillefolus. 

*  Tcrtul.  Acccpit  enim  nomcn  qiiod  cft  fuper  omne  no- 
Tnen,quod  vcique  nonaliud  inrelligimuseffequ.im  nomfn 
Dci.Na  cu  Dci  fitfoliuscflTe  fupcr  oia,c6fcquens  cft,vt  no- 
mcn  :ilud  fit  lupcr  oia  ,  quod  cft  eius  qui  fupc  r  oia  cli  Dei. 
Hoc  &  .mte  rcfurre^ionem  habuit,  fcd  polt  rcfurre«i^io- 
ncmquoderatineuidentipofitriclt,  vtfcircntd?mon.s& 
tiomines^quia  &  tunc  d.citur  res  fieci  qnando  innotefcit. 
'  ■•  Aug.HomJnj  donauit  nomen  quod  cft  fup  omnc  nomc, 
nonDeo.vccum  forma  fcrui  nominetur  vnigcmtusfilius 
Dci,  m  qua  mortuus,  in  qua  afccndit  &c  fcdet  ad  dcxtcram 
patris^,  m  cadem  ipfa  fic  honorata,  lic  glorificata,  &  cxlefti 
habitu  Jinmut.ita &c  fii ms eft  D-iuid,  ic  dominus cft  Dauid, 
<jui  cft  Sddominus  c^lcftiuin  6c  terreftrium  &  mfernorum. 
b  Vtin  nowwe.Hicapcritcui  datum  fit  nomcn  Dci,cui  ois 
■crcatura  fledic  genu.i.  Dco.  Scd  fortc  dicerctur,  &  ho  ado- 
ptiotie  Deus  cflet.Et  fic  Chriftus  cx  parte  verus  Dcus,  q,  cx 
^artcadoptiuus crit. Adoptiuo  .aut  Deo  no  flcdit  gcnucrea 
tura.fed  vero .  Conftat  auccm  Chriftum  vcrum  dcum  efle» 
cui  flcditurgcnu,  non  adoptiuum . 

c    Qjiiadominusle.Chri.eil.  Qupmodo  potcft  ficri,vt  homo 
iitinglorudcipatrisf^ctiamli  adoptiuus  deus  iit  homo  in 

^  gloriadcipatriscflcnonpotcft. 

-      Ambro.  In  li.de  trini.aic:  Habct  vtiquc  vcrbum  dcus  glo- 

riam.Scd  illi»  verbi  cadem  patris  gloria  cfl- ,  vt  patris,&  filij 

'mt  ^"^^i^  glona.vnde  ipfe  filiusait :  T>{on  quxro glonam meam.  i.:\. 

pfediuifam.  Nahoccicompctit,  quinatuscftdedco,q.ain 

glona  dei  pfis  c(Ic,cfl  nihil  cijflerrc  ab  co,  vt  vna  gloria  lic  pa 

Cfis 


F, 

Atio.de  nar.Sc 
CI.1  c.?;.  & li. 


bucnda,quf>d  bcnc  opcrancur,dc  bonis  tanquam  iuis  cacoI 
lanturopc  ibus. 

N6  fupcnb:-,qu!a  qui  timct  fomper  ne  cad.-sr ,  humilis  cH. 
C     Dcuscni'n.  ■it  Angb.  Ncc  dc  ipfipfcncnncia  buni  voluic 
dcuslanctosCaasJU  viribus  fuis,fcd  m  ipfogloriari,  q.cis  rio  p"  je  ^jms 
folumdacadiuroruimquaJc  primohDmini  dcdic,  fincquo  Chnihcap.s. 
non  pofiiinc  pcrfcucraicli  velint,  fcd  in  cisetiam  opcracur,  /jhr" dcVorre- 
&:  vclle,vc  quoniam  non  pcricuerabuc,nifi&  poflinc,  &C  ve-  ptione,&gra. 
linr,perfcucrandi  e;s,&:  po(IJbil;cas,  &  voluncas  diiiina:  gra- 
tia^largicatcdonccur.Tancumquippe  fpiricu  (iindoacccndi 
turvoluncas  eorum,  vc  idcopollint,quiaficvolunc,idcofiC/ 
veIint,quiadcnisoperacur,  vt  velint. 

^  Idcm.Prv)priiim  quippearbirrium,nifideigratiaiuue-  Epiftohadlu 
cur.necipfabonavoluntas  ctfcin  homineptjccft.  lu. 

.J<Bcrnar.  Caucndumergo,necum)ia.cinuifibiliccrincrr.  Bsrmrdnslib. 
nos  ac  nobifcumacticari  fcncinnis ,  aucnoftiae  volunc.iti  tri-  ^;^  Qruua ,  & 
buam^qux  infitma  efi,.qut  dci  neccflicaci,  qux  nulla  cft.fcJ  '*''"*'         "^" 
foii  gratixq^ua  plcnus  eft .  Ipfa  libcrum  excitatai^bitnum  cfi 
fcminat  cogitatum  ,  fanatcum  immucacaffccTum  ,  roborac  . 
vt  pcrducat  ad  a<!;tum,fcruat  nc  fcntiac  dcfeitum.Sic  aucem 
ifta  cum  libcro  arbitrio  opcracur ,  vc  tantum  ilkid  iii  primo 
prxucniat.in  c^tcris  coinitccur. 

Nos  ergo  volum',fcd  dcus  opatur  in  nobis,&f  f  cIlc,(?J  opc  Attp;  Uhr.^.dc 
rari.Hoc  enim  nobis,&:  crcdcic,^.:  diccre  expcdit ,  quia  piij  er.it.&-  iibc.si- 
cfl ,  &  vcrum,  vt  fic humilis  confcllio,  &c  totum  dco dccur.  j!-"jpjH,'^ ,"! 
Pct proprium  enim arb;tnum,n)fi  gratia dci  ipfum  adiuuct,  jib.  i.\!c hon„, 
ncc  ipfa  bona  voluntas  eflc  in  honiinc  potcft.  petfeue.c.jj. 

f    0»jnJd<jK/eOT.  Adiungitpaticntiamhumilitati. 

Omniaautmfa.ftnemurmu.  ^  Chryfo.Diabolus  vbinosab  _ 
duccrc  minimc  pocucnt,quin  rc6l:e  faciamus,  alia  qundii  ra-  ^ 
cioncmoliturinanem  rcddcre  racrccdcm  noflram  .  Na  vcl 
van.'E  glociccamorcm  ,  vcl  arrog.mciam  indnxit ,  vcl  fi  nihil 
horum,murmurationcm,vcl  faltcm  heficationcm 

"*Hicr. 


NICOLAVSDELYRA. 

X     Et  do.\\\\.,oCc.f.qtod  Chriflus  horno  nominetur  deus,licet.n.hoe 

fwi  iatnmfnit  ab  inilanti  fux  incarnationii  fccundU  rem ,  quia  incar 

nAtiofaSafuit  infuppnfico  diuino^non  tamen  fccundum  manifejiatio- 

fttm,f(dpoii  refnrreilionem  eius,afcenfionem ,  per  mijfionem  fpiruuf- 

(anUiy  cr  a!ia  diuinj  yirtutis  opera,declarata  fuit  eius  diuinitas ,  & 

tunc  dicitur  nonien  deitatis  ftbi  datum,eo  modo  loquendi  quo  resfieri 

(^citur  quando  innotefcit. 

»     Vt  in  no.  ideUjrrt  omnes  exhibcant  ei  reuerentlam  angelijjomt- 

»et,&-d£mone<.     }      Et  omt\is\i\igm.  Corporalist&fpiritualis. 

4    Conftccatucquia  domiiuis  f efus ChMR\is. Q^ia fecundum 

deitaternifi  vnagloria  deipatri'.,(ir filii. 

J     Icaque.  Uic  confcquenter  .Apoflolus  inflruit  Thilippeufes  dc  om- 

nimoda  fan[litatc.,di.  Itaquc  charjf  Licet  enim  Taulus  diligeict  om 

les  fideUs^tamen  ijtus  dUigebat  dtk£lione  fpeci.ih . 

6    Sicuc  fcmpcr..A/4fld.<f<V,cr  tonfiliis  euangJicis  a  tepore  yeflra 


conuerfionis . 

7  Non  vt  in.  i.melius  operamini  in  abfentia  mea,  quam  feciflls  in 
pr£fentia,attendentes,quodfempcr  habetis  deum  pnxjcntcm^quiftim- 
ViC  timtndus,^  reuerendus efl.ideo fubditiir.  8  Cu  iwcz.Cordis. 
9     Et  tremore.  Corporis.  Timor.n.in  cordefuiit  tremore  in  corpe, 

I  o  Vcfiram  falu.operam.  Ter  opcra  fan£ix  vita.Et  quia  opus 
meritorium  dependet  a  deo,  idtofubdit. 

Dc.cnim  eft.qui  opcratur  in.  fcilicet  opus  mcritorlum. 

II  Et  pcrficcrc./«  o/7frf.  iz  Probona  voliin./;///j,no/ir(> 
nu^ra.,nifiex  confcquenti,inqi4antum  fequimur  inflin£iurn  voluntatis 
iiuinx.Confequenter oflenditmodum  faciendiboniim  di. 

1 3  Omnia  autcm.^nc  murmurationibui  contra  detim,  &  homi- 
nesjed  magis  dulciter^&  deuote.  1 4.  Et  h^fjta.  nullo  modo  dubi 
tantes  de  diuino  fnbfidio  vobis  ajfiflente .  i  j     Vc  fitis 

lincquctcla.  ..45liue  ^&pajjiuc ,  Jtapatienter  viuendo,quodnon 
moueatis  querelam  de  aliis,  &fic  inuocenttrj  vt  alii  non  conqueran- 
Tom.^.  c    i  tur 


58; 


GIof.ord&  Nicolai  deLyra;         58S 


*  Hicr.Ingrarus  cH  feruiis,qni  grauia  domini  fiii  qucritur 
A  cfll-  prgccpfa.  Qui  enim  murnuiratdc  pr^"ccptis,duli'  tic  de 
pra?'iii)s.Hicefiam  fiopcratur  non  cll  iincqucrclajvndcali 
bi  aic.  Neqiie  murmurauericis. 

a  Fel'j  f.cJ. Haymo.Sicuc  enim  Dcui  fimplcx  cft,ica  filij  cius 
puro  (StTimpiici  cor 


chritiidinis  fux  iaftiiram  faciant ,  vt  fplendidiur?,  ctiam  np-  I 
pareanc:vbicnimKixadiJcncrir,noncqucapp.ircnr.Icactii 
iu,(i  inccr  pcrucrfos  homines,rcclu<;  man  fcris :  luccbis  n)a- 
gis,  lun^cqucadmirabilius  cric,  fine  rcprchcnfiunc  cHc. 
d  Sed cy^  J' iifiMolor fupcr facrific.^Cfc,  *  Haymo.Beatu?  Pauki? 

qui  Philippcnlcs  ab  in 


dc  dcbcnt  incedorc. 


ISicut.     >     fEflote.    IVt  nonfitin  robi».  fluodpateatrcprehfnfioni .     b     f  Et  hocidi-ocjaiieftii.  fidcl:tatC  hbcraUT, 'S^ 


«fe  tleSti,  e. 
0/ficii. 


*  Hicr.  s  aicDcus  »  relnj&fimplicesfiliidei,  luncreprchcnUqnein  nicdio  natio  »   rnbapcifmaccapccca 


«    IPetopeM",    b    5  Pa  diuciliii  lcrta». 

c    1  V^Ad  hoc  eUit  conilitutt , 


}  totwofx. 


Aii{;  in  pfnl. 
P 


\  {mnlor. 


rrorper  libr. 
.cmcciaruDi, 


mbus  fan    c  j^jj  prau.T,&tperucrrjr,tinter  quos  lucetis,licut  lumuiariain  ^ 

'US   UC  ,  n»  .,    ^siclk  ♦osfQlmundieftn.quo»  illuminatlux  v:TJ,  •■  ('■'..«  i      •>     . 

\tpi}  h  ibe-         b    ^QiiijelliSvaueuangelii.    v    lOiiQdviiquectit.    d    TNcdum  vefliiiii,feil&.    irutuium.  ' 

ittU    lUUC  w     ■•■«..^  t  ■>.-  t  ^     5  Qnando  viJr%iiv  Chrimis. 

niundo',verbum  vitce  continenrcs,t  ad  glonam  mcamim  dfe  ^ 

a    ^Gloiiam  habco.    b    ^^Non  fme  fmflu. 


=;   a 


vos  fccic.  Conlidcra 

tccuius  fil:j  ficis  qui 

ciim  inorn 

ftus  ac  purus 

Jjos  non  potc 

rcdcgcncrcs 

b     'Wj:iov;t  prana  & 

nwK  iti  piJi.  ,        11     t\ 

4<.  lorum.qui  rcchim  or 

dincm  dcprau.uu  &: 

pcrucrtunc  .  Qui  di 

cunturnacio,  quiano 

func  ccnaci  cx  aqua  ^ 

fpiricufandto. 

c     SicHt  lumina.  Bene 

fauiitos   luminaribus 

comparac.Sicuc  cnim 

flcllasc^linonexcin- 

guitnox,  ficmences 
Infnt.i,  fidclium  adhxrcntcs 
Anfeiipus  ibi  ca;lo  facrx  fcriptura: 
^*'  nonobf(.ur»t  munda 

nainiquitas .  Ec  ficuc 

ilia  quidquid  agacur 

inceria,  ctiam  Tiqui 
t  i.Cor.ij.b.  mcntiancurde  ipfis, 
4f .  dift  f.  li'  fi^jQj  rame  m  cclocur 
tjiiam  <,.d.ft.  fus  non  obhquac  ncc 
t,  nofic.s.q.t.  rctardant ;  ,Ita  lan61:i 
ca.  iiintinec-  quorum  eonuetfaiio 

ilcfia.  Dtrrt.--  ^^^       ,|j.  ^^      proptcr 

Pecen.f.cum  mala  muudi  qu?dc- 
Apoitoius  &  Ipiciuntvclfalfaqiias 
f,  procurato,-  cofingunturin  ipfos, 
'**•  luccm  vcrbi  &  vitx 

cxcmplum  nullo  mo 
dointcrpellant. 

*  Chryfofi.  Ad  hoc  demum  admirabile  cft,  ncque  ctiam 

cu  pugnans,atq;  impcllariJ,eo  add  uci.Nam  &  fydera  in  no- 

C  fte  fulgentj  in,  tcnebris  cmicant,tantuq;  abcfi,vc  vUam  pul- 

chricu- 


&  idfo  dfcet  Vi»s  eflTe  fmc  irrrchenfione. 
i    1D6fttiiJ,&  v.ti.    e:'1Inca(Io&(l. 


^  lu  facije  con^C|iiis.Ali.is  vanum 

d    ^  Ind  fficiUusconuetfis. 
di 


Chrifti,quia'nonin  TaCuum  cucurrr.nequeinvacuulabora 

a    ^Et  non  lolum  tunc  habeo  gloiiani;  Scdctism.    i^on  tantnm  cucniii.lcd  &  ficoBfir[;aime  moti. 

b    Tlam  oltiili  dco  fidem  ,  fi  opei^,\(eJl»i,  li  ciiaiii.  &  ipfe  pio  tpbis  offctor. 


tispurgardo  fnnthH- 
cauir,  ipfc  vciquc 
tuliccos,&:iacr;'    ^ 
eiusipfifiierui;r.  Ob- 
fcquium  ctian-  .Tr  ■  d  ^ 
lat  cukum.  iilrchi^.o- 
ncm  vtalibi:  Ratio- 
nabilc  fitobrcquium 
vefh  nm.&cft  fcnfus. 
Et  fi  ( inquit^  intcr- 

-    ■ .    -,  .    ...         ^      .       ficioraNcronG.non 

ui-Sed  et  fi  t  immolor fupcr racrihcium  ,  &t  oblcquium  fidei  '"  fentio  pocnas,  ncque 

a    Tlniusnientc.    5Quia  ccit.imeiccs     b    IGiatiasago!  '  TS^  l"o  u.eiimnolamiiii.  pcrrimcfco  mOltCm, 

vcflra:,  gauded ,  &  congratulor  bmnibus  vobis'.  rdipruiii  au- ,  z  congaudcns  ommb' 

1    TGratias  agite.    b    fNon  folum  hoc  liteusmoneo.fcd  &.   IJ    VobiS,proptCrea  qilia 

tem,&vos  gaudetc,  &cd'ngratularhinimihi  Speroautcmin  J'*  vosfacrificiumobtu- 

a    TPcvmircticojdiam  lcfu.    b    T  Adeoncccirceft.vt  vcnUi,&  adeo  erga  vos  attcntus  li  DcO,  &  quia  VOS  do 

c    TSicui  vos  eiitisbono  animocosniti»his,qun,ircamefuiit.    .^  rni  reltfionem 

do'mino  lefu  ,  Timothcum  cito  me  mf ttere  ad  vos, vt &  ego  ,V  r    T^emnem  cnm  '■  ?. 
bonoanimofimcogniris,  qusEcircavosfunc. Neminccnim  '*  Augu. Hoctempi  re 

I    fNunc,    b     T  QiJ' its  concordei  meivcluntaii  inhocncgotio,  ~...  .. 

habeo  tam  vn^nimem,  qui  fincera  affedionc  pro  vobis  (blli-  jp 

a    T  Alii.    1  Ncgligentes  enim  erant  dc  dilciplina ,  &  conueifatione  fratrum,  non  enim 
dcuotoanuno  pixdicabant,lcd  prupter  lacia.  b    tlnvobis. 

citusfit.t Pmnesenim,qujEl'uafuntqua:runt,  nonquacfiint  *° 

a    fHunc.(ni(iamus;Vosaut(meum,c]uemc,xpertifuinut.    b    f!InTita.&doAtina. ' 

IcfuChrirti.t  ExpeVimentumaureeiustcognofcitcquonia  " 

a    f  Obediens  ()•    b    5r>eo.  c    T  In  quo  potui  rxpciiti . 

d    tEt  cxpertus  furu. 

ficutpatri^fihus  mecuferufuitincua'ngclio  Huncigiiurfpc 

a    T  Quem  exitum  fini  habitura. 


multi  cum  Apoftolo 
mcrccnanj  jfili)  vcro 
vcl  pafforcs  nulli  nifi 
Timotheus. 
f  Omnesen  m.  Hi  funt 
mcrccnarij ,  qui  funt 
toleradi ,  quiaeadcm 
babenc  in  orc,  qu^  6c 
»4  pafiorcs,qui  vciqjsiit  I 
*^  diligendi .  Fures  vero 


ro  me  mittere  ad  vos,mox  vc  videro',  f  qua:  circa  mc  funt.Co- 

TScd  intciim. 

fido  autem  in  domino ,  quonia  &  ipfe  vcnia  ad  vos  cito.  nc- 

•    f  In  Sde.    b    ^ln  pta:dicatione. 

ccfrarium  aute  exiftimaui  Epaphroditum  fratrcm ,  &  coo^^pe- 

non  Deum  propcer  Deum  querences,  cemporaliacommo 
da  (eitanccs,  lucris  inhiances,honores  ab  hominibu.s  appetfi" 
les .  Ha?c  qii  amancur  a  prarpofico  &  ^p  hxc  feruicur  Ded^ 
quifquiseft  talis,  mcrcenanus  tft,  intcrfiliosfcnocoputc^ 


^g  quifalfjprxdicantj&i 
17  latroncs  qui  occiduiiCji 

funccaucndi . 
**      *  Aug.Quidcftfaai 
j^  qu?rences?nonChri*< 

flum  grdcis  diligeteJ, , 


•NICOLAVS    DE    LYRA. 

« 

tur  de  fobis.  idco  (ubdi^Hr. 

I      El  CirMphccs.  idefl,  finepHcadolofitatit. 

Z     FiliJ  Dci.  per adoptionem  &  imitationet». 

i     Ec  fine  rcprshenfionc.  id  efl,fic  (juodin  yobis  non  apparcat 

fil'.qHidreprcijeniibile.  Et fubdttur  vna  caufa^  cum  dicitur. 

4  In  mcdio  na.p"a.&  pcrucr.  id efl  ,  infidclium  ejuornm plures 
conuertcbantur  ad  jidem  Chriiii  inprimitiua  ecclefia  ex  bona  conuer 
fatione Hdelium ir.tcreos exiflcntinm , ideo  fubditur. 

5  hitcr  quoslucetisficucluminainmundo.^nt/eGeMe/'.!^. 
^erftellas  cxli  inteUiguntur  b<tni,&  perpuluerem  terrtt  mali.ftcut  ibi 
dempkmusfuit  Jilfum. 

6  Verbum  vits contincnces.  id  efl,  dotlrlnam  euangelicam  ha 
bentes  in  cotde  credendo,0-  in  ore  docendo,  &  in  opere  adimplendo. 

7  Ad  glor jam  meam  m  die  Chrifti.i.ii  die iudicii,in quo  Chri 
flus  veniet  adiudicandum :  nam  merita  difcipahrum  cedunt  ad  aug- 
mentum^lorix  doQorum  propter  quod  do£loribus  debetur  ameola. 

8  QiJia  non,&:c,  adterram  Teflram pro prMicalione fidci, 

9  Ncquc  in  \-i.^c.  quiafccutus efi in  iiobisbonusftu£lus. 

10  Scd  cti^l  \fX\mo.  Deo per  martyrium. 

1 1  Supcr  facrificium  &  obfcquium  fidci  veftra: .  quia  fibi 
fcilicet  Chriflo  antc  obtuli,  vos  conuertcndo, 

1 1     Gaudco  &  congr3tu.omni.vo.  quia  nonfolum  crit  ad  glo- 

riam  nieam,fed  etiam  redundabitin  vobis, 

l }      Idipfum././»  tribulationcs patiamini  martyri]. 

14  G.iudetc&congra.  mi.^/t/a  non  folum  hoc erit adgloriam 
yeslram,  fed  eliam  ad  augmentumglorix  me£. 

1 5  Spcro  autcro.  Toflqum  apoMHS  infiruxit  T  hilippenfes  per 

fcipfm 


feipfum  tantum  fcripto,  hic  confequenter promittit  els  nuntium  mitti  i 
re  qui  doceat  eos  pe>bo.  Et  diuiditur  in  duas  fecundum  duplicem  nim»  i 
cium ,  fecuuda ,  ihi :  Ncccflar  ium  autem.  Trimus  autem  tiunciiu  { 
qui  exprimitur  hic,  fuit  Timotheus ,  quia  fuit  .Apoflolo  valde  amica-  < 
bilis,&  ad  docendum  idoneus,de  quo  dicit :  Spcro  autem.cJ'  patet* 

16     Vt  & ego  bono  animo  iim.id  eii,in  domino confoUtus, 

1 1    Cognitis  qu£E  circa  vos  func ,  fcilicet  bono  flatu  veflro  ptn 

eius  relationem  mihi  cognito. 

i5     Ncmincm  enim habeo  tam  vnanimem.i(fen,vniHi  me» \ 

tismecum, 

1 5»     Qui  fincera,  &c.  vt  in  bono  confirmemini &  crefcatis, 

20  Omncs  enim  (\\xxmnz,?^c,i,multiprxdicando  qu^crnnttK' 
porale  lucrum,  Et  efl  hyperbole,ficut  cum  dicitur :  Omnes  dc  ciaitatt i 
vadunt  ad  tale  feflum  :  cum  tamcn  pluresfrequenter  remaneant, 

2 1  Non  qug  funt  lefu  Chrifti.  i.  honorem  diuinum  & falutek i 
animarum,vt  di£ium  efl  cap.pneccdenti.  K^on  ftc  autem  Timotheus. 

2  2     Experimen.autem  eius  cogno.  id  eli,per  cxperientiamfi- 

£li  poterttii  videre.quod  itafit.  ' 

23     Qiioniam  ficut  patri ,  &c.  /.  euangeliumprsdicauit,fe m)i\ 

conformandn,qui  non  q^Ksftui  veflra,fedvos. 

i4     Huncigitur  fpc.memit.ad  vos.  rti«^«<JOT/<fo«e«w. 

2  J      Mox  vt. vi.&c.  id efl,  cum  videro  opportunitatem  miitcndt. 

i6     Confido  autem  in  do.  &c.  Tatct  cx  hoc,  quod  non  ajfcruiti 

fupra  i.cap.iterumfe  vcnturum ad eosyfed qtiodhoc intendcbat,fup 

poflta  Dei  voluntate. 

27  NcccHarium  .  bic  exprimitiir  fccundus  nuncius  cum  dicitur*!^ 
Ncceli.Hrium  aucem  cxi.  pto  veflra  falute, 

28  Epaphroditumfracrem.  rcligione Chriflianitatis, 
1$    Ec  cooperatorem .  in  prxdicatione  euangelicat  veritatis. 


^Sp        AdPhilippenrcs       Cap.   111.       ^90 


,  g  a  In  idufrfis  ; 

ji  ratorcni  &:commilitcnem  rneurn  ,  vcftrHm 

a  DoflcKm;  b  Qiii irir.iflTuinxcrfiiria. 

ciu'  autcm  apollolum ,  &  miniltum t  neccflitatis 

fSntit  Ji  aliicc.iufi. 

nic^  mittcrc  ad  vos .  Quoniam  quidem  om- 

»  Viderc.  b    Nonce  fe.feddeuobit  ptn  ejdolfntibus. 

""s  vosdefidcrabat,  &i  moeftuscrat,^pterea 

f  Veibcritum  ir  tnir.iftrjiione  vr.dr  dolebjtis. 

a  Cut  ir.cflU5!<iuiaaud!Cinnt  tum  prfrentdecipi.Rcfpondec 
quia  non  folutn  fauia.fcd  ipfa  re  infirmatuin,  &  iia  con 
nimaretutauiliiuseoturo  m.igis  ac  m^g  i,  &  doloiaage 
tetur  nifi  cito  ad  eos  iret,&  hoc  eft  tiuod  (ubdit. 

jod  audieraiisiUii  infirmatum.Nam  &in- 

a  Ex  .-tgritudire,  nonTetberatione.         b  J.loitispericulum. 

1  matus d\  vfque  ad  moVtcm .  Scd  Deus mi-  « 

>^ori  foln  aiitfm  eiUS     a^anandoeum. 

c.  *  Scd.Qno  ergo  afertiis  efl:  eius.  Non  lolum 

autemeius,  verum  etiam  10 

a  Alias  nortti ,  quibus  ciim  fetuauit. 

b  In  hoc  mei  mifctius.        c    De  morte  . 

d  Dc  irfiiinil.ite,(]ri  noccbat  nobij. 


on.trifiandu  vetat, 
cG  ipfe  contrifiandu 
fe,fi  mortuus  fuiflct 
dcclarar?  Aliterde 
morte  Eprphroditi 
lifpuen)fret  cotrifra 


&  mei,ne  triftitia'm  fuper 

Qti.*.m  cflct  propolitura 


rtcotrura       .n-  -^  i     L     'V£  n.-     • 

dfifignjuit.&alitcr  triftitia  habcret  icltinan 


T-Rd  vns. 

12  tiuscrgornifiiilum,  vtvi- 

a  fio  cuius  :bl>iitia  triftari  vos  iirui 

{o  illo  iternm  ^^-ludcatisj&r 

a  <J_iK-ir.  hibcb:n.  dc  vol-.ij  trilMl-us 

ij  egot  finctrillitia^fim.Ex-. 
itnoue  illum  cum 


cipitc 


a    Vt  i'ct  i>ona  ojiera  ntcndatis  vos 
gaudtrc  de  eo  .        ^  fpiriiuaie_. 
U     Qj^od  fii. 


II 


jphil^rtrf  rotnft.in-  D 
du .  Nahicpp  fola-  - 
tiii  adiutorii  ei"  quO 
vtehafin  F,u:i"eho, 
fi  mortUus  fuiiTct.co 
rnfl5daicdK-it:no.Jr,r^"'" 
autcontriftai-iprohi 
bet>  nc  obitum  qun- 
fiextindos  &:pcrdi 
^^„-     j.,j-^""h'"  1        .  tos  Iu2;camu<;,  dcfpc 

omnigaudio   indommo,    r.uc^de  rcfurreaio 

a    IlUim  ou!3  eft  *  i       i  -  .    -^  /-  i 

^thu.ufmodifcumhono.  Ill^^i^.tl^t  ""'"^    . 
14  rciiabetoterquonJam  pro-   .scri.s.&r.hud  d(  Ure 
a  Quodch  i.iusdoaiit&fccit,  <;ui  •  i.^n^  non  Hituti.  Hic 

uenitininiihatc^nonminiltph.  cdi:.!  COnff.bfO,  lU 

ij  pteropusChrifti  vlqucad    liccxcluditur.. 

■    FcricuJuip  moriis. 

b     Ejf  deliberaticne  non  to.if.us. 

c    Vitam. 

16  moVtcm  acccilir,  t  tra^dcn;;  animiim  fuam  ,  vt  +  ."!".';'-!l'' 

17  •     P.cm  dedi(tis,f«dqui<Virctdei»obis  dffuii . 

implcfct  id  qudd  cxvcbisdeerat,crga  nuum 
juium. 


ratiore  \nx. 


obfeqi 


NICOLAVS    DE    LYRA. 

Et  comfnili.  mcum.  tcmpore  aduerfttatii. 
Veflium  autem  ap,  idefi,do£}orem. 
Ei  mmi.ne.vncx.ejuiamibimmjiraHit  neceffaria  Incarcere. 
Mitccrc  ad  vos.  corroborandos,&  plenius  informandos. 
Quoniamqui.omnesvosdefiderabat.y/fifre  &  coiolm, 
Et  ni^ftus  erac.  de  veflra  trt^itia. 
Propcerea  quod,&c.  &  ftcfuitin  -peritate. 
Vfquead  mor.  idrfl,p(ricultim  mortis. 
Scd  Deus  mifertus  eft  cius.  eum  f::nando.  ' 

Verumctiam  &  mei  ne  tri.fuper  tnftitiam  ha.  f.triUi- 


I 

z 

J 
4 

5 
6 

i 

9 
10 

ttam  4e  cius  mottejnper  trijiiiiam  de  eius  infirmitate. 


Fcf!i- 


1 1  Fefiinantius  crgo  mi.illum. /<•?//£•??  ante  Timotb^ttm. 

12  Vt  vifo  illo  iteium  gau.  q.d.VriHsgauifitfiis  dejimjanita- 
tls  auditHy&  itervm g.iudebitis  dc  rijH, 

rj      ^)t.CuS)LC.Gjudinier&l>fmori]itr. 

1 4  Qtlo. pro.&C.  i.  vtfacertt  opus  quod  ChriJUis  fecit  &  docuit, 
qui  vcn.i  mi/iiHrarey&  non  minifliafi.Mai.io 

1 5  Vfque ad  mor.ac.  Se  monis piriculis  exponcndOy  &  hoc  vo- 
Inntarit.ideo  Jtibditur. 

16  Tra.ani.fuam./.-jj/ftfw/J/jw. 

1 7  Vt  implerct  id  quod,&c.  quaft  dic.it  muncrx  dediflit profi* 
Jirr:tatiooe  mea,frd  dt  vobis  nonfuit  i^ui  deferret  mihi  &  minijiraret 
&  ipje  hoc  adimpUuit, 


E 


Ca.i.vbi  dicitur  in  poflil.7v(_fln  rapinam  arbit  ratus  tfl. 

Hoc  qwod  df .7^0»  rapinam  arbiti  atus  efl  ,  fc  ejfc-  xqnalc  t>it>, 
pot  intelhgi  de  Chrifto  jpm  humanitatc,  fecudu  qiia  ^'»prie 
frfTet  facererapinam.  i.non  fuu  vfurpare  li  arbicraLUs  tu  iflct 
fe  cffe  ^quaic  Dco.Chrift^us.n.  fecundu  qij  homo  eft  mi  nor 

C  A  P.     IIL 

Deinceps 


Deo,ipfotcflante.  Tattr  maior  me  r^,&  et  m'norapgrlo,fe- 
cundu  human^  natur^  paflibi]i,tatc,de quo ?[A.S.b.Minora. 
eumpaulomirus  ab  ari.U  fecudu  h3nccxpohtionec6mcnd.^t' 
humilitas  C  hnfli  pcr  cc-mparatu  nem  .-id  fuperbiam  ^ngcli 
n  aii.quilicetncnefsctmfoina  Dei  fnJxttafsuniprus  a 
Dco  in  vnitate  perfcna? ,  voluit  tamcn  cfsctaqualcmDeo," 
cic  ({liolia.l/^  d.yiffi-iilabor altijfimo. 


•D 


C  A  P.  III. 
£  c£t.  Q^Huc 
ufque  infifu- 
Zt  vos  quomodo  de- 
beatis  flare  in  bello 
pcrfecutorum  conira 
■Cribulaciones ,  decc- 
tcro  pfcudo  apofto- 
los,ne  legaliaab  cis 
l^rccipiacis  monco  , 
fcd  fidcm  Chr;lh  fo- 
lam  fiifficcrtcrcdacis. 
Dc  iyr.ctniaccfideiincipir. 

b  Gaudeteindomino.  «•  Chryfcfl^.Rcdcdixtt  dominono 
mundi  modo ,  nam  hoc  non  efl  j^audcre,  d(^m»ius  inquic, 
qi.qiccurdum  Chriflumipfggauduim  habcnt. 
*  Anfci  Olili'  gauifi  cflis  in  fcculo  ,  fcd  dc  c^te.fo  viuendi 
fpacio  quod  vobis  fupcfcfl,gf(udcte  la  in  domiPo,vi  quadiii 
aniGdovixcritis,f]t  vobisomncgiudiuin  cr>  No  gaudeatis 
in cirnalibus  i^:  fccuiat  ibus,vt  picudo spcfloh  iuadcnt,  fcd 
]  indomino,vtfa!pcdixi  vobis. 
c    iinbcn.  VcdiutiusiTianeatquam  prclatio. 

Canes. 


Scilicet.contia  pfeudo. 

a     Gaudium  oinnis  boni  h.iVentit  in  do- 
tnino,non  iBcainal:bus  obfciuaniiis. 


t  E  cajtero  fratrcs  mei  g.i'jdc'te  in  dno 

»    Qux  prsfcns  dixi.ut  iji  domino  wudetetis. 


^audetctii 

Abfenti. 


E.ide  vobis  fcribcrctmihi  quide  no  pi 

■j*'j:  .:.?  .(    Contta  m.Untcs pfeudo. 

b    Vt  indomino  gaudeatis,  cognofcite  il'os  elTecanes 
c     Contta  uerit:itcm  latiante 

grujvobis  auterneccflTarf  u.tVidc^e  ca 


I 

z 

5 
4 
S 


d  Canes.  4«  Occu- 
menius.Erancqui  no 
fanlecognofci  pote- 
ranc,idcodix:c  A^/afprr  f  mequMem 

idcfl,  CaueCC,   &  vof-  haudpigec 

mccipfosfcru.ice.Erat 

enimnonnuilicx  Ji.i- 

d^is  crcdcntes  ,  qui 

vnacuinfidc  luda.f  tdnett 

^  nui  etiaincqmmifce 

banCjiy:  pVi^dicacione 

coi  rumpt  bant ,  quos 

cane.<!appcllar,canes  verodicebanturintcrduin  ethnici,  co 

quod  Deum  ignorarcnt.. 

.   ^.    Aug.Canes  appcllauit  non  ratione,  fed  coufuctudinc  li.tfe  orat{a  no 
contrainfolitam  veritatclatrantes.Hec  eflcnim  canu  nacu  "i  lca-inciic 
ra.vtcijqmbushabencconfaccudine.flueilliboni  fiue  indli 
finc  ,  non  ad  eos  latrent ,  infolitoiuim  autcm  ptrfonis  vilis 
cti.-^m  innocentibus  irriccntur. 

JVIagis  cofuctudinc  fcquuntur  qua  rationem  .  Ita  pfeudo 
confuecudincs  lcgis  tcnent,  contra  vcritatem  irratiunabili- 
terlacrant&imoidcnt.  .  ^ 

/f  M'ilos 


NICOLAVS    DE    LYRA. 
C  A  P.    IIL 

DE  cjEtcro  fra.mei.  HacefltertiapariprincipaUfJrnjuaapo- 
Jiolus  ytdditThilifpenfes  cautos  cotrn  decepttoncpfeudo  apofio 
loru.Kt  diuidhurirt  duai  partes .  Trimo  circa  hoc  Th^lifpenjis  hor- 
taturfecundo  eos  loJolaturcap.Jef.Trimai»  duai,quia  prirnoprxrnit 
tit  bremm pr^fation emjtcundo profeqniturfuam i  ti nt{oriem,ibi.  Vi 
fictc.  Circa  ^rimum  dicit, 
1  T)c  cx-ChnJiianareligione. 
s     Qzu.  Peveiiraconuerfione  adOcum. 

Ea. 


3  Ea.vo  fcri.  Qux.f.fcripfi  alvfs  ecrkftis  de  cejfatione  k^alium  ad 
caueiidum  do^rinam  pfeudo  .y/prflolorum  ejui  docent  contrarium.  De 
hocenimfcripfera!  aliisecclejtisvtpatit  in  pr^cedtntibus  epilinlis. 

4  Mihi  quidcm  non  pigrum.  cflfuppk,  quiafollicitu^Jum  de 
yejirafafute. 

5  Vo.au. nef.  yt  caueatts  a  deceptionibus  corum. 

6  Vidctc.  Htc profetji'itur  intentii,  iJiindens  euacuat'onrm lega^ 
liii,primo  ratione,fecundo e.xetr.plo,ibi.  Si  quis. Circa  primt<mdiiit% 
Y  idctc  CM\tS.i. attcndi/e  pjendo  apoficlo(,fjuos  nowinat  canes^poef, 
contraverosapoflolofVe)bisdctraifori)i  & mtndacibus  &mordaci-' 
bus  viebuntur, 

Tova.6.  c    4        Malos 


j9i        Glor.orcIin.&NicolaicIeLyra.         p 


fpera  t  fc  pl.iccre  Dco.  Cfi  vito  &r  ipfj  carn  pcr  bni,.i , 
fpiiitii)  riibditiir  ,rpirttiiferii'nius  Dco ,  qiiicjincindi,..., 
inuSjVt  fpiritiis  obtempcrct  J)c'(^. 

c     iitutiKiujm  i-r  czo  habcam.  Nc  vidtatiir  contcmnerc  in  a- 
l.)sc)iiod  noii  Ivibct. 


Cognofcite.  •     Z  r-inii  eiroiLmfMftifercriei.        A  ChiiOo.friur3to«  Stnl^P»  ffpinme». 

b     Hi«  namlno  con.ilionemiiwu.il cuiicifijncin  Koocoiii»  lantum.  f  ■.''^lei  raninm- 

b 


a  nes,  videtemalosoper.iri<«,  videte  concifione.  no.s  enim 

■  a    Aug  non  c3rne,lVd  racioiie  Abomnibu^iexpctliia.t)!!  i  r|>'.iiiut  rrgiit 

O  ^  c]r« ilomatar      !->     t^uu  gloiia  noiiia  Chiuius  i.^niuni. 

fumus  circuilcifio.qui  fpiritu  t  Dei  ieruimus ,  &:  glonamur 

C  a     Carnali  circuncilione.         Vel  jeiieie.     (>     Spemrjlnns. 

c     Keviueaiur  niMipolTe  fidere  iiicatne. 

d  inChriftoIcfu,  &  non  in  caVne  fiduciam  habcntcs*,  qua'n-  7 

g  a     Poffemhjbcre  fnjua  eflcc.quiapliis  aliu,&  hoccrtfi<}uis  iliu».  8 

quam  &  cgo  habcam  in  carne  confidentiam  •  Siqui^alius.  9 


B 


S*r.  rr  rfe  rcr 
bit    Apclloli. 


A  lue  qui  vos  decipit    b  Quafi  inde  iuHiis  Ct. 

c  Quain  pleudo  uideor  d  cbere  confideie. 

videtur  co'nfidcre  in  cal^rncjCgo  magis.circucifus  oflauadic 

a   Non  piofelytusinonaduena.         ]^i  fum.    b  Nond:;  uiiiori  tiibu.linl. 

cNonfuitde  corcuiiuus.  d  Non  deuiaui  a  g;ni«.  t  Nitus. 

exgtnerc  Jfra^cl  de''  rribu  Beniami^rt»   t  Hebrarus  ex  Hc- 

a  i-ateniibus.  b  In  (]ua  cgicjuis  <r  :iu    c  Diuilus  ab  .iliis  egicgiis.  d  Ct  fui. 

brsi^s  ,  fccundum  le^gcm  Phanikus »  iccundum  a:mu-. 

•    DileAionein  legis.  '  -.!... 

b    Qoja  quicquid  lcgi  contiatium  uidcbatur  acriter  perf equebar  boc  tunc  nobilitas  ,  nunc 
apud  Chiilium  quxiliut  bumilitas.ideu  tunc  Saulus,l<leU,modicus  uel  tjumilis. 

c    Nimucram.fcd. 


a    Malotepr.  ^  Chryfof^.NSopcratiKqmdem.inqiiit.fcd 
A  malam  in  p.nrtem,opufquecelT;uioneIongcdctcriiis  cfi » du 
qu£  rcdc  iunt  conf1ituta,dili!Ciiint. 

4e    ^Hieron.  Qui  quod  nos  bcnc  copflruxinius,  deflruerc 
Coi\.intur. 

M.1I1  opcrarij  func 
qui  zizania  crrorom 
luperfcrunt ,  qiiibos 
tVuincnta  nccaiu.Co 
ciflfunt  ,qi.iia  Chri- 
noricrjfjnt,&:alios 
csdunt.i.fcp.jranc. 
b  '\os  vnini  oTf.  Di- 
xit.Noshabciinis  cir 
cucilioncm  Hoc  vo- 
hnt  dicere  Apoflo- 
lus.  Nos  funuis  lufli- 
tia.Circunciflocnim 
iuflitiacft.Magisau- 
tcm  comincndatdi- 
cendo  iios  cfll-  circu- 
cifioncm.idcft,  iiifli- 
liam,quam  diccndo 
nosctlb  circuncifos, 
id(f^,iuflos,flctamc 
vt  cum  iurtitiam  di- 
citcflc.iuflosintclli-    t  latio'ncni  perfe^^quens  e^clefiam  Dei,recundum  iul>iti'aui, 

o-gniUS. 

^  *  /^i,(T.Videtcqu'd  volueritintclligiinillacircucifione  fcd^maximecxcognitianc. 
que  in  vmbra  data  cft  fignificante , qu^  rcmota  cft  luce  ad- 
ucniente.Curautcm  nodixetit,  nosh.iben-.uscirciicilione, 
fed  nos  funuis  circuciflo^Iic  accipitc.hoc  voluiflre  diccre  apa 
ftolu.ncs  fumus  ninitia.Circuncifio  cniin^iuflitiaefl.Magis 
commcnd^t  quod  dicit  dicendo  nos  effc  uiflitia  quam dicc, 
do  nos  cflc  iuflos.  Sic  tame  vtcum  iuftitia  dicit  elil- ,  mftos 
intcllmamus.Nocnim  ijlaincommutabilisiuflitiacuuispar 
ticipcs^iiai  fumus,fcd  qucadmodfi  dtcitur,  magna  ibi  iuue- 
tus  cft,pro  multis  muenibus,fic  dicit^iuftitia,  vt  intelligatur 
iufli  .  Audite  hoc  ipfum  cuidetiuscodcdiccte  Apoflolo.Vt 
rios  inquit.fimus  luftitia  Dei  in  ipfo.Simus  iuflitia  n6  noftra 
fcd  Dci,abilloacccpta,n6anobisaflumpta,impertita  nov- 
furp3ta,donata  no  rapta.Apoflolus  crgo  no  tibi  negauit  cir- 
cuncifionc,  fcd  expoluir.luccm  pr^tcndit,  vmbra  remcuir. 
7v(05  er/ im /■««!/ J.Ambr.Credentcs  enim  circuncidiit  cor 
^'fuum,vtamputata  errotisncbulaafpiciant&agnofcantdo 
-^"•'""••^*^'-  minum  crcaturx, 

c  Quifpirkn  Dei.  Vel  Peo.Aug.Notat  fpiri tum  domini  cui 
Jatria  cxhibctur,fcd  feruitus  foli  creatori  exhibenda.  Alia  eft 
fcniitus,qua  per  charitatcm  iubemurfcruireinuiccm ,  qus 
Grarceriiciturdulia; 

*  Aug.Rclpcxit quofdam  in  carncfidentes,  ipfi erat q ui  de 
carnis  circuncifionc  gloriabantUr,dc  quibus  alio  loco  dicit, 
Quorum  Dcus  vcnter,&  gloria  in  pudcndis  eorum. 

*  Anfelmus.Non  fumus  habcntes  liduciam,idcft,f|f)em  fa- 
lutis  in  carnc  jidcft,  i.n  carnalibus  obfcruatmis ,  vel  gcncris 
nobiinatc. 
d  )^t  tiQn in^carne fiduciam.Qzvne.  fcruit^de  rcby§  carnalibus 

'      '  ■  fpcrat 


4»  Chrvfoflonnts. 

Nafijtucflet  crhi)!- 
cus,accufarcf  circun- 
c  ilionem,  neq  uv  cir 
cimcifioncm  folum, 
icdcos,qui  intempe 
f^iuc  eam  rccipcrcc, 
viderctur  f.ine  id.d 
in  illam  irrucrcqt..i.i 
nob)Iitatis,qux  iu- 
daifmi  crat  propii.i. 


10  cxpcrs  circt,  qd'  prx- 

clarailLi,  &:maicfta- 

tis  plen;»  ignorairt, 

ncque  ipforum  cITl-c 

parciccps .  Nunc  ve- 

ro,quia  pairiccps  cft, 

n  &rcprclTcndit,tcrtc 

12  non  itr<reprchcndir, 

tanquam  is,qui  116  lii 

15   particeps»fcd  tanqua 

14  qui  condcmnaucnc, 

non  cxignoratlonc. 


f 


bis 
Aroftoli. 
Setuitus    du- 
plcx 

Ex     fer.i^.cie 
v«rbij 
Apoftoli. 


l»Cor.ie. 


•}<  Anfclmus.  Sicut  lex  iuflcmt,  i.non  profclytus,  n6ad;"na 
ad  populum  Dci,non  maiot  (pircuncifiis.fcd  a  parcntjb' .  < 
tus  ludi^us.habeo  circuncifionem  oiHiaui'  diei. 

Oclana  die.  Vbi  lex  pr?ccpir,in'nucns  quod  cft  rcpusfcpi  .• 
dicrum  in odaua a  Chrifto  pctia pcrfcita cirtuncidcmur a. 
pmni  corruptione  p^n^&culp^. 

g  Dc  m.Bcn. Tribus  Bcnia.  adbcfit  Iude,no  rcccdens  a  tcs; 
plo,quado  fadla  eft  fcparatio  in.  fcruf  1  Salomoni.s.Tuc  eniiii 
gibus  luda  quq  erat  rcgia,&  tril?us  Beniamin  Ik  tribiis  Lciii 
qu^  erat  fiicerdotalis.rcmanfcrunt  fimiil ,  non  fcccdcnccs.T 
4erufalem<5.:atcnipln.      ' 

h    Hcbr^us.  Augu.Hcbr.pi  quaftAbrahari,  murara  litera  nbj 
Abrah3m,vndcorigo  trahitur.no.ab  Hcbcr.  HocautcrctraJ 
6tat  dicens.Quod  dixiex  Abraha  nj  c^piflTe  gcntem  Hebrc 
ru,cftquide  bc  hoccredibilc,  vt  Hcbtci,velut  Abrab^idii 
cflc  vidcantur.  Sed  exillo  vcrius  int^lligunturappcllariq| 
Ypcabatur  Hebcrtanquam  Hebr». 
i    i^ecKflc/Mw/c^emP/MW/^iw/.j.noconten.iptibiliplcbiadrnj^HJ 
tiis;,fcd  nobilitate  fegrcgatus  ab  alijs ,  acque  primarius  ,  jfti^ 
martj.n.quidacrat&iquafiadnobilitate  ludaica  fcgrcBMijj 
n6c6temptibili  plebi  c6mixci,qui  diccbantur  Phanfci^ir 
djcitur  hoc  vcrbum  quafi  fcgrcgationcm  inccrprttarw  ficili 
latinecgfcgriusdiciturquafiagrcgc  feparatus. 
\     Secundum iufli.  ^  Hicr.Prinius  tui  m oinnibus,  in quit 
ilH  falfo  gloriantur,fcd  qahoc  tcporc  illa  np  valerc  Qognoj 
ui,  ideo  illanullius  duco  momenti,^  tanqua  inipcdimctil 
proi)CJo,  quibus  me  vitam  acquircre  poflc  putab;un  . 
Ide tamen  ahbl.  in  qiubus  &:  nos aliquado an)bul.auiinai 
•''''■'--     .. ___#  '" 


N  IC  OLA Vs  DE  L Y R  A. 

1     Milo^ope.  QHiaper  obferiiationelegalium  quam  after^hattt  ad 
falutem  »eitffariam,vcrit.atcm  cuangelij  encrtere  nitebantur. 
a     Vidcte  concifio.  i.circuncifiMnf.^  tfuS  deriforie  ftc nominat ,  eo 
qHod  ai  iiihilji  >aln,fedina^is  nocety  quia  non  efl  nifl  ■pioUnta  abfci- 
fi'j  pellicnU,^  fubd'tur  caitfa  huim, 

3  ^o^cmvn.Chrifliani.  ' 

4  Sumus  circuncifio.^.t/cr«if//?  chcHnc\ftonei>era.,circuciflo.n. 
cjrnain  fui:  figura  circuncijionisfpiritualis,  per  tfua  auferutur pecca 
ta,qu£  cji  haptifmns  aufcrem  pfna  &  culpam,prppter  cjuod  fuccedit 
circnnciftonijicut  pcrfc£lum  imperfeQo^  e^  auferens  eamficut  veri- 
tas  ymbram  &  figuram.ideo  fubditur^ 

5  Qiii  fpiri.&c,  Et  non  carne  tantum.  ■ 

6  Et  glo.&c.  Cui  fumtts  incorporati per  bfpiifmum. 

7  Ec  non  in  car. /.c<irna//«Vc«';c///one. 

S  Fidu.ha.  Confeijuendx  falutis  peream.f.percircHuciftonqmfpiri 
tualetn. 

9  Quanquain,&c.  i.confidcrepoficm  in  carnali  circuncifione.,ft 
de ca  ejf  (  confodcndum^eo  quodflc  circttncifnifum, 

Si 


10  Si  quis  alius  videtur  conMc.Coftquenter  .Apafl^lutofiU 
propofitii exemplo,&  primofi' proponicin  e.vempli4ni.feaf:do'Pbilip 
penfes-inducit  ad  imiiedu,ibi.lm\ta.toxcs  vnei.Vrima  adhnc  idnri 
qu  ia  primo  exemplofui  ccffatione  legaitum  declarat,  fccundo  de  w«dtj 
loqi(cndife  exeufat,ibi.]>iot\qnod  la.  Ctrcaprimum  oiledit .^poM 
lus  ante  conuerjione  fuam  pre  legalibas  muhum  ■:^fiaffe,&  pofl  coltt 
ftoneea  •piriUtet  impugnaff:. Quod nullo mofedflft.^  nifi euacualiimi 
eorumper  Chriflum  certitudinalittr  cognouijjvt.  D  icit  ergo  .  Si  qUll 
alius  videturconfiderc,cVc.£f/»jfcrfA-i//7?/j-  iiteravfqticihi. 

1 1  Sccundum  Icgem  Pharif^s.  i.defeSa  Vharifxorum.  EKir. \,.:A.i 
enim  tuHc  apud  Iud<£os  trcsfcBx,vt  dicit lofcph*,s  aniiqu:tafum.li 
f.SaduciXorum  qui negabant fpiritum  <T  angclum  &per  confe:/iicsi 
furreilioHf.El  Tharijpru  qui  confitebantur  vtrunque,&  EflentrU'] 
quiftmiliter  animas  hominu  immortalcs  confitebaniur^viuenteS  qm  j 
rcUgicftJ-abcntes  omnia  in  cotnmuni. 
i  z     Sccundum  xmulationem.  idefl.,'zelim  teps. 

1 3  Pcrfcqucns  ccciefiani  Dei.  Ft  patet.yl£i.'].&  9. 

1 4  Sccun. lufti.&c.  i.qux  efl  imperfc£Ia,n'o  enim  iuflificabat  ffn 
Dcum,fed  apud  homincs,ficut  iuUifia  politica  ,ficutdeclaratHt»fi 
R^>m.}.&  4. 

Siue 


.«! 


yc}j         AdPliilippenres      Cap.  lif.        ^94 


^  indcridcrijscarnis.&erpnuisnaruraHIijii-s.iaiisiuniisfecil 
A  diim  le^em  crac,tm'ri  ram5crat  lale  fcctari  mfTio5,&  q,  rri 

eo  fviic  (ine  qiiercU:  lioc  do  iUo  magiinni  fhcicbic  querela. 

a    Sedqu£yi!'-'i(uenintlucra,erc.  -)fi  Anlelmus.  Et  fiadbuc 

if^n  feru.i!  e,  Cfius  adueiKy  n  oftendcrcm  pondp  factu.  Qiia: 

cnin'' vciicurii.ncutn 

a    Quz  tinioif  Bonaroortfetuiief^cir. 


it 


qu3E  in  legccftjConuerratusrinequerela.ScdcjUiemihifiJe  ^ 

"'     "  Vciigi»  ueriutis. 


AnteClitiftum. 


^  riintlucra,  hxcarbirratusrumpropterChrillumderrimeii  i 
ta.  t  Vcruntameaexirtimo  omniadetrimentumefrcpro-  | 
pter cminentem (cientiam domini mei lefu Chrillipropter  6 

a        Clirirtum  liOBOiandum,  b        Q^xi  p  tiis  eit  n 

d  ^ue'm  omnia  dctrimcntum  fcci ,  &  arbitro^^r  vt  ftercora,  s 

a        Rationabiliter  attendemi-        b        Menibrum  ei  charitjie  cojiulains.   q 

c        Hol  luodo  poti.'itel'Ie  millo. 

Vt  Chriftum  lucrifaciam:  vt  &  inucnfar  in  iilo''  qon  ha'bcas 

a         Qui  poennm  timet,non  aiHTt  luilitianj. 

c  meamiuftitiam  ,quieexlegeeft,redillam  quxcxfide  eft 

f  ■       -.      •     -     ^  .    -  -■■   ^    ^ 


ftgnificsbant,  fi  lani 

feruantur    ,    veniire 

cum  ncg^jnt.Ecideo 

fantcfecrin-.enra.quia 

dclcriit  vcrit.nrcm  fir 
^  dci .  Vnde  paulo  fu- 

pcnus  Iuda:i  di^ftisric 

circucirip,qi!!a  carnar 

Iiscircun":cilii\plen^ 

abfcino  cft  a  CiMiOo. 
i-.   HIPRON.Ad 

comp.^.rstipnem  in- 

ucnci  auri  ,  concem 

nirurxramctfi  :  qua- 

uisab  vno  fit  condi- 

tum,&:protemporis 
1,  (jualiratc  ncccflanu. 

b     Troptcr    Cbtijiuni. 

NcaducntMm  Chri- 

ftof^cndercm  ,  vcl 

'nondumfnitum.vcl 

fupc;  finurv)  .  Inania 

cnnncrant  ha^c  om- 

iiiaimpcdimenta,ne 

acccderccur  ad  gra- 

tiam. 

c    rer«».rejr/.Non  folurn  propter  Chnflnm  h:ibendu  ita  ar- 

birratus  runi:  /'e??<?-r<i.j.fcd  cciam  fi  ipfum  non  pofTcni  afrecj.. 

froftcr.hQC  foium.fpropcer/c/e»  quam  de  Icfq  biibemus, pCig 

minentem  ccteris  fcientiis. Vel  qua:  crriinec  in  co  p!us  qua  m 

rlijs.VeJadidecupriori  vcrfu.Hecoialegis  habeo:vcrum. 
led  tamcn,non  partim,fcd  omnia  detri,exi.Tropter  diledtionc 

cuius  Ghrifti,n6  folij  ^fiimo  ea  dari.  fcd  S>c  fccit,  doccndo,3i: 

fpiritualitcr  viiicndo,  vtalijsapparcrccoiaelie  detrimcnca, 
!•  Aug.Attedo,inqujt,laodesmcas,coparocminecjx  domi 

nt  mei  lefu  Chnfti,  illpd  fitichoc  CQCetnno  g.a  paru  cft  hoc. 
•5i  ChiyfoliQuidhoc,mquit,  delege  dicof^Nonne  bonum 

cft  nnindusf'  Nonne  bonum  eft  praefcns  vitaJ  Vcfuncamcn 

fi^bducanc  a  Chrif^o  pro  dgmnis  habeo. 

d    yt  {kr.Q^on  cancum  dctrimcnta  bonorum,fed  qua:  m 

qt^inant  iam  obferuantem:&:hoc  Jdco:  vt  in  futuro  Chrifiii 

bibcant  prcmium:&  hic  fim  ip  illo  membrum.  quod  Ej}tcf 

ncquit  ficri^n ifi  illa  sftimcm  vt  ficrcora. 

■    Meam ;«/?/. Vndcalibi:i^«ai?j  votentes  com.iuHitis  Dei.i.grati* 

j«  nonfuntfubiciii. 

Meam  iuJli,&c.Si  cx  lcgc  cf^  iu(^itia,quomodo  tuaf  Nunquid 

tu  tibi  impofuifli  legeJDcus  lcgcm  dedic  &c  inipofuit.De»  tc 


ClaiTiorc  de  uic  ta,'>o 


K.i:coninia  !;a!  lii  $cd 


S\  fq')  vcritateui  lequerer. 
Ciuidquid  bofti  et  dctericmij, 


litiitia  ex  fidc        b        Noncx  nobis,  &fi  tidet  fit  noftra        .■        Valcnte, 
d        lerfefte  in  futuro.        Hoc»  idemr  dicerc  de  iiJe  non  haben  tc  rem  . 

'pusopcrandi,qua:iainenadIioc  ral«t. 

g'Chrifti  iefu  ,  qua:  c)c  De^o  cft  iuftitia  m  fide^aM  cogngfcca- 

h  '  a        Idcilad  noftrcmorfuircflipncni  cfficicrdam. 

b'       Ciuia  lefarexitpropter  iuftificationeranoflrara' 

c        Ad         lecit  adhocvc  foci)  Chiirii  limus  in  patiendo. 
De  fice  tmpus  hibertcopeiandi.        Qusccftper  tharitaiem. 

dum  illumj&v/rtutcm  rerurredionis  eius  ,  e'tfocictatem 

a       Inueniar  cuia  liloego  coniigu.       Vtfcilicct  motiar  fiopus  Ct. 

Imitatof  .noriis  8c  paflioniseius.        b        ContentJs  cgo. 


K  paCfionis  illius  ,  configura'tus  morti ,  cius  ,  fi  qu'o  modo 


f^icia.Donu  penitusDei :  Dci  effnutedona  logo  intcru.illu  O 
anteccdunc  vnlitacen-)  rcdoHmifatiorum  ,  qux  ex  nofiro 
ffiidio  piofecfa  fijn!:  . 

•Jc  Auguffinus  .  Qjii  pr^ccpta  legis  i mplerc  fc pnrantpcr  ^''j'|^^^''^"''' 
arbicnum  proprix  volunricis  finC  fpiritu  gratiq  ,  fuam  iufti- 

tiam  coniruere  vult, 

<l.u^m3n.j:compr..mitnDn,-.nlmos.     .  j        noU  iufjiciam  Dci  fu- 

mcre , 

f    ScdHla.  Quccim-         ,.. 
petrsc-'a  Deo,qtol-A"8-'''''-'^P" 
littimorcm,  &:data- 
morem ,  quam  Deus 
f  )k(soperaais  m  nor  , 
bis.Mclius  eff  cnnn 
luflncilc.q.homine 
circ.Sicrgo  hominS 
tcfccitD'us  5^iuft'4 

10  tefec;c,qcf  mol:»cft, 

11  Non  cu  tc,fcd  fine  ce 
1 1  fcc!  c  ce. Nu  eni  m  ad- 
i^  hibuiffialiqucfenfii, 

1 4  vt  tc  fucerct ,  Qi li  er- 
go  fccit  tc  nelccntc, 

15  Jui^ificatvoIccem.Ec 
cu  luflitia  noflra  fic 
exfidciquidopHisc(t 

\6  lcgc^OmninoCv;!lcrn 

17  diicfffcerK.lii  vinbia 

18  lcg.5liuai  figurarum,  Fpift.ioi'. 

adSixtun. 


I^  ■^i  Augu,  Refl^rigi 
turvtipfa  fidc  vndc 
omnis  lufiicia.  furnic 
initiii,propter  q5dicit'ad  ecclefia  in  Cacico  CancicorG,  vc* 
ms &:  pcrtran fies  ab  imcio  fidci,non  humr.no.quo  iufli  cxcol 
luntur,tribuamusarbicrio,  ncc  vUis  pr.pcecdecibus  mericis, 
qmindeincipiuncbona,qu.?cunq;  funt..'nenca.'fcd  gracuitu 
donii  dci  c?  faccamur.fi  gfa.m  ver2,i.iine  niencis  cogicam'. 
g  lufiitia  infidc.  luftitia.fciliccc  cns  in  fidc  nac^  eff ,  ica  pxi-- 
ftcrc  non  habcc  nifi  m  fide. 

h  ^Ad cognofccn.S\ibd\z  comcdationefidci,  p  mulra  cj  facit, 
Facit.n.&  in  alia  vita  cognofcerc  Dcij  pcrfccte ,  qui  hic  cre- 
ditur.Ec  habcre  rcfurred:ionc,qux  nof^ra  rcfurrcdho  efl  v  ir 
tus,& cfiicacia rcfuncttiois  Chnflj.Et in hac  vica haberc fo- 
cictace  in  paticndo,  Nifi.n.pcr  fide  ncmo  t.ica  paterccur.  Ec 
cofiguracione  morcis,vc  morian>ur,iicuc  ipfc.fi  opus  cfi. 

yd  htflitia :n  fide^&c.  Q^Qui  in  lege  pufat  iuflificari,no  an 
gnofcit  Chrm.Scd  cgo  cx  fide  volo  iufi incan,vt  agnoica  il- 
li5,cur  natus,cur  paflus,&:  agnoica,  q  viri»rcfurrcai6isfuac, 
i.iuflificatiocrcdenciu,&:sgnolcafocicraccpafliQnii.Qi.iain 
nofcic  benc ,  quj  per  eam  ad  cf li  gaudia  perucnirc  crcdit, 
i  Co>ifiguratui,&c.  -JJ  Chryfo.  Hoc eff  fi  tata  pati  potcro  ip- 
fum  imitari,fi  potcro  pformis  ipfi  fieri,  vtpote  nuilra  p.'ifius 
efl  ChJ:s  ,alapispercuHus  cft,flagcllac»,  poftrcmo  pailijs  cft 


Fidei  com* 
meiicUuo. 


kgifuarobtempcrarcpngcepic.Sed&tuacft,  ^acjelcgc  pras      .  Qu5qmdepaiiiiscft,iftudcftfludiu,peromniaift.iad  refur. 


fumis  tua  voluntate  tc  legcm  polTe  implcre ^ftimans. 
-^  Chryfoft.  Idcft  non  illam, quam  mihi  mcis  laboribus  ac 
fudonbuscomparaucra,fedquamcxgratiaiqqcni.  Si  igitur 
illc  qui  vircutis  officia  obiucrai,C3^  gratia  falutcm  eft  adcpt*, 
inoko  magis  vos.  Quoniacnim  verifimilc  erat  illos  diccrc, 
maiorcm  clfc  iuftmam.qux  cx  labotibus,oftendic  hanc  prij 
illa  palcm  cfTc.Secus  cnim.non  cum  ad  ipfam  ^ueniffcm^ca 
proieda  ad  liac  altcra  accurriflcm:quxna  vcro  ha:c  eft^Qli? 
cx  fidcDci,  i.hxc  ipfacc  aDcodacaeft;  Dciefth^cipfa  lUi 

ftina. 


rcdione  eius  ptmgere  oportcc,  quauis  ccrcamina  fercntes- 
K  Q^omodo  occurram^&c.  ^  Anfclmus.  Si  quomodo  contin- 
gatjtum  ex  Dci  mifcrieordia,  tum  cx  mco  mcrito,  vt  occur- 
ram  Chrifco  gaudcns  in  iudicio,  quod fanttorum  efc  cancia, 
venicns  ad  tclurrcitionc,qua:cft  non  cx  viu!S,vt  nijc  fed  cx 
mortuis  vc  vltra  mori  ncqueant.Ha»capofcolus  idcirco  fcita 
cgiffc  vclagececommcinorac,  vcillifimiliccrcxcmploci' 
omncs  legis  carnalcs  ricus  conccmnac,&  per  iufcitiam  fidei 
^tquc  focJcta?eni  palfioni?  Chrifti  feftmecad  rcgna  c^lorfi, 

Oecurram. 


NICOLAVS    DE    LYRA. 

I  Sin  e  qucrc  U.i.  fine  clmore  de  mefaBopro  legis  tranfgrejfione^ 
1  Scdqu^,  &CC.  (ecundfHM  ^iiimationemweamantemeamco 
uerfionem.  3   Ha?c  arbitra,&c.^o.^  conuerftonem  meam . 

4  Proptcr  Chri.dc.».>';Vf«/«  &2ratU  impedimenta,  quia  dicere, 
HUdikgaliahabent adhuc curfum fMum.,eil dicere  Chrijtum  nondHtn 
•pmifffynamfigura  cefjat  adueniente  reritate. 

5  Vcrunta.exiomnia.;//4/r?<j//rf. 

i  Dctri mcn.  SiC(:.falutis,ex  alia  caufa  quxfuhditur ,  f «w  dicitur. 
7  Proptcr  cmincn.fcia.  6cc.ideH  propter  euagelicam  doSlrini  a 
Chrisio  tradiiam  cjuxfupcrerninct  omni  doCirina  alieri,  nonfolu  phi- 
iofopbictejed  etiam  docltine  veteris  Tefiamenti,  cui  comparatur  fitut 
pirftaum  mperfcfIo,nec poteii pure  feruari  eum  Itgalibus. 
•  Proptcr  qucni  fcilicet  Chr'fl"m. 
J>     0(nniadctri.fcci./</ffirfpKfJM' . 

10  Etarbi.vi  kct.inquin<iriti.i per  culpam,fineqtiafal  uari  nopof 

funt 


funt  poil  publiea  tionem  euangelij. 
Jl     VtQri.hicri.i.habeam  ipfumtnpramium. 
Ji  Vt&cix\ue.S£.Qtincorporatusperfidemcaritateformatam. 
Jj  Nonhnbcnsmcamiufnciamquxcx  lcgc  eft .  ««<?»?  dicit 
fuam  eo  quodfuit  nutritus  in  illa. 

14  Scd illam  qu^ex  fidcefc,$^c .  qua facit dignum vita ^terna 
1  j  Ad  cognokcn.iUum.ittpr£fetniperJP(culum &•  in  ^nigmate, 
&  in  futurofacie  adfaciem. 

16  Ec  virtutcm  rcfurr.cius.  cognoffendoeamvt  caufamegeSiua  »'Co*vi3-^ 
roflr^refuniCiionisfuiuttt, 

17  Etfocictatcm  pafllionis  illius .  inpnefendfion  formidandamy 
ftd  magis  ampUilendam. 

15  Configuratus niorti, &c.  i.rtaffmilcreiin  paffione,&ptr 
confequensajfocierei  in  corporis  ^  anmxglorificattone.iofitbdiiur. 
19  Siquo  modo  occurr.imadrcfurrcdioncm,quxcft  cx, 
&c.5«<«  erit  ai  vifam  immortaUm. 

1    Non 


y5)c  G|of!ord&Nicolaic]eLyra, 


yc^ 


/ 


,.T^«f.^.a 


^  a  Ofewrr.iw.  Dco  trihucnsqua-niihttribuit.perhoc  vctiinis 
A  adicfurredioiicin.Vdoccurrl  Chrifioin  iudicio  qiiod  fan 
ftorum  cft  taucum>vcniens  priu<;  ad  rcfurredioqcrn  vcra  i^ 
glonof^rn,qu.e  non  cfl  intcr  mortuo^^fcy  longe  ex  nmmiis, 
quin  hcct  gmucs  refurganctn  dic  Jiidicij.fohtanKlufti  glo- 
riofc  immutubuntur, 

«    Chiiftp  In  aet^  V 


apprchcndiflTc  Apoflolus.Ec  quantumilli  dccrat,  wtantum  | 
pcrfcdiis  nondumcr.1t. 

Hoc  pf^  illiid  dc  quo  Phihppus  ait,  Domi»e  oflende  nobhpa.% 
trem^  &  fnfficit  rtob.s. 

h     ii»4tquid«mr(trQ.\n\bvo.  Priora  a£la  nonquiamab^fedl 

parua  ad  mcriiu  ,  fcdj 

^Veram  &  gVorificam        Krn  cft  inter  niotrac». 

c     Si  qiirmodo  fjiiia  Non  eil  vtnm'  quoH  hieiant 

^  occurram  ad  rcrurre»Slioncm  cjuac  eft  cx  moriuis.  Nrn  quod 

a    Aliqiiid  gtoti«.        Viituicm  tefuircftioni».        Pe  cotnitinw  Ctinrti. 
■    ■  b     In  t^gnitione  c     riolicieiido 

j.  'i    PMero  perteclc  tognofcieCiiri;iua)  qni  eft  Cjir.mabejitiiudo: 

d  itam  acceperim,^ut  iam  perfedus fim .  t  SequoV  Jiutc  fi  c]uo 

a     Ine»motlo         b    Etiam  nunc.         c     Vt  uideam  lli-ut  ell  prout  ipff  mc  vi.tri  fiiutfum. 
Vel  vt  uideam  fum  in  ea  claiiatein  quaaypaiuit  mhiinuia  quaiido  nidfcoinpiehendit. 

^  roodo  compreh^dam.in  quo et  coprchenfus fuai  a  Chrifto 

a    ^on  fmnpiehendi.ijuia  nec  aibittor.       Cjtuidqu  d  alii  ^jutent  de  n\e  . 

b     Me.fcd  peife<iHi>r  non  uti<]iic  iiia  uel  duo,  fedunum  ()uodDei$e(l 
unuai.in  quo  oitinii  bona  hoc.inudu  dans  obl.uiuni  ^uz  ictio  funt- 
-  i.teiienaqu.Tieliqui 

Icfu.Fra'trcs  ego  mc  non  arbitror  coprehedifTc.  t  Vnum  au- 

P  a  Fiioramala.         Dansobiiuioni. 

tcm,quae  cjuidem  retro  funtoWiuifccnsad  ea  vcro  qu^funr 

a    Ca:leilia.  b     Totodclidcrio.tota  intcntionc  nondumh.ibit?ici. 

c        p|a:inium-        SciJicer. 

'  prfora  cxtendens  n^e  ipfum  ad  t  deftina^tum  pcrfec]uor,  ^^  cftdeflin: 

K     '•      i.fupeinis  danduin  uocat  nie  Deus  pei  filium fuum.  JI    promiiUlt 

1  ■  '  .         .  .    .         ^.       .-  -  .  . 


&  occuriaic  domi- 

poin  af*ra    dcp(M;t.ifi 

abarigdis.lnipii  vc- 

romaucbunr  in  tcrr 

ra  ,  quQu^iuc  pcrci- 

p?aiHt  tcrnl'lcm  fcixr 
.   ^cntiam  iud'cisi. 

i^     T\(o«    'fHodiattt  aje-. 

trperim.  Hoi-'dicic  dc 

fc  ,  nc  iHi  quos  hui- 

dat,  vf  homincs  cx- 

tollantur,fed  bbore 

addcrcnc  ,  vt  ipfc  far 
?eiin.Tf .  dc.  tit  qui  tancus  clt. 
\?  ^k.Apoft.  c     Srqumr  autem  .y  iirc. 

AY^VST.Nonpaf- 
fibus  corporis  ,  fcd 
mcnrisaficci!bus,&: 

f  paJmam  VltX  moribus,  VC  pof- 

prjcaiuioi.  Cim  cfle  pcrfcdus  iu-  m 
ftitix  polkffbr ,  qui 
p  rcdo  itincvc  dc dic  in  diem  fpiriru.ih  renoiwtione  prt-^fieies, 
ia  perfcdus  funieiuWem  iuftici?  viator.Perfcclus  cnim  crat 
viator,  fcd  nondum  ipfius  itincris  pcrfcctione  pcrucntor. 
'Aiiguft..vSr  d     5/ (//(o>«c</oto»/-/prc/)fn(fj»7.  C^uiadifHcilceft.Ecne  videaf 
(upra^ ifl,  fupei  fluu  tot  pati,ctim  fidem  &  aha  bona  habeat,fubd;t.Me 
pf«l'3?«.         jjfo p, fj  ,i]a  oloria lantum  laboro:quia 7^n  dico  quod ia  acee 
pirim  aliquid:quia  i\  quid  gloria:  acccpi.nihil  cf^ad  compiffa 
tioncm  futura;..>^«r.fi  quid  accepi.vt  dc  cognitionc  Chrifli, 
Bo  dtco  quod  in  i]h perfcSitis/im.Ez  fi  ita  dc  mc.quid  dc  ahis? 
si  (juo  niodo  coniprehen. Ecce  quantacfl:  fides  qax  Cixmgrande 
pctit. 
''''''  ^4  ANSELMVS.  Idcft,vtvideamipfumChriftumficuc 

ip(e  me  videt,&:  cognofcam  cum  perfede  ficut  ab  co  cogni- 
'tus  fum,vt  ficut  ipfe  plenarie  me  vidct&cognofcit,itacgo 
plenaric  humano  modo  cum  cognofcam  .  Vcl  comprehen- 
dam  eum,  in  quo  &  comprchcnlus  fum  ab  co,idcft ,  vt  vide- 
am  eum  in  claritate,in  qua  mihi  apparuit  in  via,quando  me 
comprchcndit.Jdcocnimfcquocpra-uenii;  meiufiitia  cias 
fcquatur  eum  mea. 

c    inquo,&cmprchenfusfurfi.ldc(ifcr  mifcricordiam  ,pcr 
quania  prcfentia  Dci  rcquificus  inucntus  fum. 
f    jFrd/rej.Iilud  quod  dixcrac  euidcntitis  apcrit,&:  quid  illud 
fic,qHodnoncium  comprchcndit^fcd  fcquitur  vtcomprche 
datjdcterminat.Etquafi  miracibus  quid  djcar.cum  ai.c,Non 
iku  &  litera ,  aLtcpi,non  pcrfcdus. 
&in pfalm     fraires,aix,nort  arbitror(qui  mc  melius  nouijapprehendif- 
»Ial.»*!b"  ^^  vnum  fcil  jcct.Muha  quidcm  habco,fcd  nondum  vnunv 
*    vndc. A^nawpiefjf  d  </o»>/no,quid  crgo  agis  Apc  ftoltJQuid  mihi 
imitandiiproponis?inquicQu5quidcmrctro(unc,&c. 
^  g  Fntm.  a  Aug.Hocmenon  arbicrorapprchcndifle  vnu, 

j^        I0I1.14.»  mulca  habGo,&:  vnum  nodum  ppprchcndi.Vnam  peci}  a  do 


2 

3 

4 
5 


6 

7 
8 

9 


ad  potiora  cxtcnfui.j 
vt  fcmpcr  prolklatj 
in  mclius. 

AMBRO.Mcnra. 
iam    practcrica  obli- 
uifc  cs  ad  cxlcf^ia  quej 
icrrenis  priora   funit,! 
lota   intcntione  me 
cxtcndcns.Vtlad  fb-i 
tura  mcrita ,  a  quibss 
fi  ccfiarct,  &  pra:tcri»j 
ca  pcrdcret. 
i     'Pei;/r^'(Or  EoilfqWC.| 
doncc  vcma  addcf 
natum  bonum.f. 
I^  .Ad  braiiittm  .  C^o 
"inatu  inihijj 
imaDco.i 


i5?.'- 


ie  ver.Apo. 
8cli.de  rpi- 


■1 


ad  t  brauium  fupcrn;?  vocationis  Pci  in  Chrifto  Icfu.  ^^  ^'^  ^""«J  .PP"^^"  '"*| 

*  cuncrc.  Et  quia  cgtl 

ita,crgo  ,  &  vos  M>i  1 
hppenfcs  hocfcnticc.fed  fccisconnumcrat  dicens.  Quicunri- 1 
&c. Qj-tfi  hocfcccritis  hoc  dabit  vobis  dcus.C^  fi  quo  :no 
do  ahcer  fapitis  qua  in  futuro  fapiedu  lic,quia  modo  pcr  fp^j 
culum  vidccis,etiam  hocrcuclabic^quia  clarcfacicc  cogiio- 
fccre,&fcecaliaoia,quijmodoobfcure  vidctis.Vcl  eri.i  ho<l 
quod  modoaliccr  fapjtis  &:dc  Dco&:dcomnibus,ctia  h.in« 
imperfe(!^lamcognitionem  vobis  Dcus  pcrfpiritu  rcupl.iiiir.l 
Vcl  ita  :  Si  quid  aute  f.i.fi  perfcdtam  Chrifti  cognitionc  vosl 
habcrc putatis,&  hoc  idcft  ros  male  lapercper  mifcrirord!?! 
rcuclabit  Dc'.Similitcr  &  dc  ahiscrroribus  ^bona  vira  vos| 
hbcr.abit.Hoc.n.facict,  fi  humilitcr  fnpictis  &  de  vobisfeivf 
fcritis.Qui  cnim  in  pace  catholica  pmaet,  fiquid  aliterfapi(i 
quam  oportet,Dcus  humili  reuelabit.  Si  autd  ilkid  fupcrbusj 
dcfcdit,Dc'  abijcit.-^j/a/^ci^if  Deus reftjiet ,hHmiliht4s  d.^t^ratii\ 
Vcl  ita:'?»^»»  arbitror  me  comprehendiJfe.Hic  diftinguc,non  rel 
prchcndi.t^wwjw  cie  mc  vobis  aflero,quod  &c  cgo  oblinifce 
ea  qnx  rctro  funt,ad  ea  vero  qu;c  funt  priora  extcndens  1 
ipfum  pcrfequor,&c. 

l  Extendens  meip.  Augu.Extendcbat  enim  (c  ad  ca?lc(tialN 
cundum  intentioncm.nonfccundum  pcruentionem,n6rcl 
cundum  apprchcfioncm  ficut  &  nos,ne  relabannir  tenipor 
liijamorc,vndeiamtrafiliuimus,nccrcmancamus  m  illisiil 
queiamvenimus,curramus  intedamus.In  viacnim  fumuJ 
non  retrp  rcfp!ciamus,fcd  in  antcriora  cxtendaur  inrcnCl " 
&:  dcfidcrio.Vita  Chnftiam  bonifjnctl^ium  dciidcnf!  cft.< 
autem  dcfideras,nondu  vidcs,fccl  dcfidcrando capax  ?{ 
ris:  vt  cum  vcnerit  quod  videas  implcaris .  Differcndo  criii 
rcm  dcfidcrium  noftrum  extcndit  Dcus.defiderando  cxte 
ditanimum,extcndens  facit  capace.Dcfidcremuscrgoqul 
implcndi  fumus.H^  cft  vitanoitra,vt  dclidcrando  exen 
mur.Tantum  autcm  nos  cxercct  fantlum  dcfidcrium.qt 
tum  defideria  noftra  amputaucnmus  ab  amore  fccuH. 
m  ^«^crn^TOf^i-^ccrnajvit^j^adquamvocat  Deus  .etic 
digna  res  eft  ccrca. 


mino  hanc  rcquiram.C^id  peciftjjQuid  requiris?vc  in  habicc 
in  domo  domini,per  omncs  dies  vice  mea:,vt  conceplcr  de 
lcdtacionem  domini.Ipfum  eft  vnum  quod  dicebac  ie  nodu 
■-  apprehen- 


a  Q\M  ctm' 


NICOLAVS  DE  LYRA. 
I  tic>nc\yiod.QHonia.7>t^pofl,olHsdixitplurnde  fepertinentiaad 
excellentiam  vitiX.fiufiet  aliefitis  credcrc,qnod  diceret  fe  totalitcr  per- 
fc&um  quanttfm  ad  mexittim  » qt^od  non  eil  vcrutn ,  (juia  homo pofcfl 
fempcr  crcfcete  in  mcrito  quandiu  eU  in  uita  prefmti :  ynde  dicit  hic 
Clo.T^mofidelium  etft  multum  prvficcrct  dicat,fufiicit  mihi,qui  enim 
hoc  dicit^exit  de  y>ia  antefinem.ideo  ^poflolusfe  excufando  demodo 
loqueniliprtemiffo ,  confiteturfe  nondumpreftSioncm  afiecutum ,  di- 
cens:  Non  quod  iana  zc.perftHionem  meriti,non  enim  conuenienter 
poteii  inicUij^i  de  acciptione prtemi'}.  quia  maoifcfium  erat  ad  fenfum, 
quod  erat  in  bac  Wa  mttltis  mifcriis fubieSla, 
X     Scquor  autem.ipjum Chriflum  proccdendo ad em per  meritarn. 

3  Si  quo  modo  comprchen.  ideU  atiqualiter  appropinquem  ad 
fcrfe.aioncm  mcriti^proutpotcflficri  in  t>ita  mortali. 

4  In  quo  &  c6.iumJ.  propter  quod  comprchrfus  fum  a,d  fidem,  fi- 
ne quaimpofibilc  cflpUccre Uco  .Hcb.^.b.necper  confcqnens atlu}- 
gere  adperfefiionem  meriti. 

5  AChnftp  Itfu,X^i  me  voc^uit  ^dfidem  ij)fm  aClualiter  itnpu 


gttantem.propter  quod  hxc  vocatio  dicitur  comprehenfio  hicjlcut  cc, 
p.ebenditur  aduerfanus  in  bello,^  fibi  fuhijcitur. 

6  Fracrcs  cgo  me  non  ar.comprehcn.j.<i4/)fr/t^/(j«P  tHcrii 
fimpliciter  perueniffe, 

7  Ymm  autem.Skpple  efl.quoddeme  aficro. 

8  C^ua:  quidcm,etc./(^f/2  legalia  &  icrrena  qua  dimifit.  \ 
y  Ad  ca  vcro  quij  funt  ^noxz.idefl  cxUflia bona ,  qu^efuntprin, i 
terredisdignitfite  O'  duraiione,bonum  enim  quod  expeSaiur  in  calt,  \ 
bus,c(iipfe  Dcus.                                                                        | 

1 0  Extcndcns  mcipfum .Ter coaattm  liberi  arhitri]  augmentu i 
meiiti.  *"  j 

11  Ad  dcftinatum  ptifc.idefl  adprnmium  mibi  a  Dco  ordinati 
finaliier  confequcndum.ideo  fubditur. 

,iz  Ad brauium fupcrn^,ctc.  idcfl per icfum  Cijrifiumperqm 
tanquarn per  mediatonm  vncamurad  cxlejic prAnmum.vclyln  Clir 
lefu ,  quia  in  ipfo  confijiit  beatitudo .  nam  beati  reficiuni  interim 
afpe£infu<edeitatis,c9-  exteriusin  ajpeiiu  fuA  humauilatis,ficuMi 
^kod  dicit  yiugufli.jlifer  lob, 

Quicum- 


y97         AdPhilippenfes      Cap.  111. 


598 


f  a     Oukuntfjue  ergo  ^fr/(Y?/.Aiigiiflinu5;.detri.Q.  Kon  loqiior 

h  in^pcrfc(3is,c;ui  .nd  hiic  Irdc  pot.-5nriir,  non  folidocibo  paf- 

Ii^  ciincni;fcd  illisqui  intclligunc,  aqii.ilitateni  vcrbicum  pa- 

"  '•  tre.Et  fi  hic  videncnon  tamen  adhuc  quomodo  vidcndQ^clt 

fhcic  .-id  f;icie.  Ccrta  cnim  fides  vtcuque  inchoac  agnitionc. 

Cogitatioenim  ccr- 

OarfoiescomparationeaUornm.        b    Perfeftecurrinius. 

Qufd  imperfcfti  compar.itione  futuri,&  illuctendaraui 


traditc  obliuioni  ca  qux  retro fiinr,idcft  pnTterica  viri-i,  vc fi  D 
vos  dclcdauitiiiiquado  vanicas,iam  non  dclcdct:&  in antc- 


ta  vcl  pcrfcdla  non 

perficirur  nifi  poft 

hancvitam,cum  vi- 

dcrirnus  faciead  fa- 

a  cicm  .  Hoc  ergo  fa- 

piair.us  j  vtturiorcm 

nouerimus  cflc  affe- 

tbim  vera  qu.Trendi, 

quam  incognttapio 

cognitis  prxfun^en- 

di  .  Sic  ergoqua^ra- 

niustanquam  inuen 

turi,  ficinueniamus 

tanquam  quxlituri: 

dc  crcdcRtis   nulla 

tcmcritace    affirme 

mus  .  Inillisautori- 

tas cft  ccncd.n .  In  his 

vcncds  exquirenda. 


riora.ideft  in  profcdum  virtutum  .Ttqtie in  zccrna  bona  piis 
dcfideriis  &c  conacibiis  fempcr  exrcndamini^Extendit^cnim 
animusdcfidcriolxcici^nondumconfrcucE  .  Ec  tota  vica 

Chriflianiboni,  fan- 

I     dtumdefideritnncf?-. 

uatp.  Vulc  cos 

lIicitos,nefub 

aliter  t  rapitis,&  hoc  vobis  Deus^^-euela^iiit ,  Vcriintamcn  a4  "^    "^'.''^atic  pcauorum  ca- 

a        fcilicet.      b        Deillo.        Credendo.  5      pianCUC. 

quodperuenimus,uci(lemtiapiamus,&  in eadem pcrma-  ^    *\.f"';''jj''"  '  ;f ^- tfi^""^»"* 

EtficrcuebbicDcusqnrd  I  terfaplmus         a    Fidei  doatine  &  vitK.      '  Rcrtiauline  viucnji.  7       ^  V.-hryiOlt^mUS  ViUO 

Vt  ficut  cgocred.->,d'  cec,operrir,ita&  vos  focisrts.        Et  iuhis-f  (iik- &  rogul.i  viuendi. 


t Quicunquecrgoperfedi fumus,ho'c ientiamus •  £t fi quid  "    ^a^hl 

a        Non  tamum  dabit  brauium.        b    Etfi  aUtcr,tamen  necefle  ell .        Vel  bit        c      Tcncainus  id.     ^       eueiOll 


Etfi  prifcntem  non  habe.nis  niihi  £mi!es  im  fmini . 


7 
8 


D.;ii^emctinlj>!ritc 
-        ■     -  d 


Biam  cranc  nonntill!, 


g  neamusregula  .  imitatoresmeicrtote  fratrcs  :  e^^tobferuatc 

»        Imajr.emvitxnoilrat.  b    Eos qHi  ita.iniilti  enim  aliter  . 

Non  ftnt'entes  nobiUmi  de,legisabolctione,(edlegcni  cum  cuangelio  efle  tt-nendam  pr.rdicantes. 

cosqui  ita  ambulant>  ficuthabetisformamnoftram.  Mul- 

Dum  pt.Tlcns  crara. 

ti  enim  ambulant ,  quosfaspe  dicebam  vobis,  nuncau-  '"^ 

a    Tum  pto  illoruin  perdititione,tura  pro  fimplicium  fubuerfione.        Efle  ' 

tem  &  flens  dico  ,  inimicos  crucis  Chrifti  :  quorum  fi- 

In  finc  eorum  erit  «ema  pocni        a    Augu.jHocabhonmecoIitur  quodpticaterisdiligit 

nis  intcritus,  t  ^quorum  Dcus  ucntcr  cft  ,  &  gloria  in 


h 

i 

K 
1 
m 


b  P£7ct7J/K.Auguft- 

s,f.  S(!'  'idum^quod  iuflitiaqua iuflus  ex  fide  viuit , nunc  vera 

,(j„.  iu(t  ;.  acft.qu^licetno  immentoin  aliquibus  iuf^ispro  hu- 

m  vta:  capacitatc  perfcda  dicatur.parua  came  cft  ad  iUam 

1!  4  M.a,quam  cepitxqualitas  angelorum,quam  qui  nodum 

halcac&proptcrillamquiEiam  inctat ,  perfc£liim,&pro- 

rccr:fiam,quxadhucdcerar ,  impeifeaum  fccfredicebar. 

\tminor iffa mf^itiafacit meficum,maior  illa  pra:mium.I6 

ui  ifiam  non  fequitur,illam  non  afTcquitur. 

liocfentianins.Quod  nondu.Ti  pcrfedlifumuSjVt  illic  pcrfl 

ciamur  quo adhuc  perfctlecurrimus ,  vt  cum  vencrk  tjdperfe- 

Sum  efijdejiruatur  tjuod exparte.i.^a  non  cx  partc  fif  Jcd  cx  tota 

quia  fidei  &  fpei  res  jpfa  qujc  vidcatur  fucccdct.  Chnriras  vc- 

roqu«inhistnaiorefl,n6aufcrctur,  fed  augebitur&implc 

bitur.In  qua  plenitudine  illud  preccptum  cliaritatis  implcbi 

t«r,D%«  doninum  D(un  tuum^iiTc.t^iiVO  ciim  adhuc efi  alig.d 

carnalis  concupifccnti^.non  omniino  ex  tota  anima  diligitur 

Bcus.Caro  tuncnondicit^conGupifccie,  nifi  quiacarnaliter 

jU^na  cocupifcit.  Tuc  crit  lufius  f  ine  ©nm  i  pcccato,quia  nul 

*"Jcx  crit  in  tr.cmbris  rcpugnsns  lcgi  mentis.TGc  prorfus  to 

tocordc,tota  a_nima,tota  n^cnte  diliget  Deum,quod  cft  fum 

BQUm  przccpru.  Cur  crgo  no  prxopcretur  homini  ifla  pcr- 

fcftio,quamuis  cam  in  hac  vita  ncmo  habcat.  Non  cnim  re- 

fte  curritur  fl  q  uo  currcndum  cft  nefciatur .  Quomodo  aute 

fcictur,fi  nullis  pr^ceptis oflcndcretur  ? 

d    Etfi  ijuid  alitei  /d.i.fi.quid  mclius  ad  cultum  Dei  cxcogita 

ueritiSjCtia  hoc  donu  Dci  cfTc  fciatis  ,  quia  t cuclabic  vobis. 

Scd  nc  qua  indc  pr^fumptio  priref,fubdit,ad  quod  perueni- 

mus  vt  idcm fapiamus.hoc  cft  no  cx  tta  rcgula  difciplina; fa ' 

pctCjfcd  q^  commfic  fit,&  modeflu  in  veritatceuangelica. 

•}{  Anfclmus.Pcrmancamus  in  cadcm  rcgula ,  &  reftitu- 

dine  viuendi,  fcilicet  vt  ncmo propter nouam  mucntioncm 

vclintelligcntiam  fuam  dcferat  ccnmuncm  fenfum  fidei, 

feuttgulam  iufle  viuendi  conftitutam  a  patnbus. 

c    Vcrumta.ad.   Mcdi  impcrfedi  mcdoaliter  fapimus  ,fed 

tamcn  neccfTe  cft,vt  omncs  idcm  de  illo  fcpiamus^ad  quod 

Fcrucnimusf^dc,&  fcicnti3,&  opcreccmpleamus. 

t  Jmitatoresmeidiui.    *•  if\nfclmu.s.idcft,  ficutmenoflis 

ide  f3pctc,&  candcrcgulam  feruarcfic  facitc.Acfcutcgo, 

(    _  ■  tradite 

NICOLAVSDELYRA. 

1  Q^iicurqiic  cico  ptifcdli  fiin  us  .idift  n  s  aiufirfeSlioni 
<^'>iifmo(iieratTaulus,&- alij apcnol!^&  donores,& curati . 

2  Hoc  fen.  fquodnuUusiioiirumtfifiTripliciterpcrfttiusinvia. 

3  Et  fi  quid  alitcr  fapiti^. Hoc  exponitur  dupliciter .  Fno  modo  irt 
tndofic,  Lt  fi  quid  alitcr  fapitis.Tfnewrfo  cuntrarium. 

4  EthccuobisDcusrcucIabit,/</cnTO<i»(/f.^ci'oi'»  ofledctno 
fjjfyerum  in  iudicio^-fel  ante  pcr ^ratiarn  fuam  aberrorevosreuoca 
do.^lia  modo inbono  fic.Et  ft  quid  alitcr  fapitis  .i.ftquidaliudper- 
'"^'Wtfrf  cultum  Dei  &  ad  pofieRionis [latuni  t>os cngnccirc  cnntive 
•"''•Ethoc  iiobis  Dcvsre.ei.d.fiiatis^uodhoc  twnprcuenitex  in- 
'\mtay>efira fed exrcuelationc  d:oiria;  Ethac  expofttio  yidetur 

■''gii  conpina  literje.fef;uenti,cum  d'u  itur. 

Vci  umtamen./.f^Manrttw  ad  yritatem  quam  circa  prxdi&a  ia 
giOHimus,fupp!e  necefit  efl.  6    Vtidcm  fapi./n  meote. 

7Ec 


9  qui  Chriftianifmum 

10  quidem  fi.mulabanr, 
1 1  fcd  in  otio.ac  dcliciis 
iz  viuebantjidvero  ad- 
1 3  uerfatur  cruci ,  idcir- 

coitadiccbat.  Crux 

5  propria  anim^  eft  in 

i6  acieftantis,  mori  cu- 

17  p!6tis,nul!afibiobIe 

18  daticne  poftulantis. 

19  Illivcro  contrariam 

20  vicxrationcmfequu- 
tur.Quaobre  tametfi  dicant  fe  Chrifti  cfTcinimici  tamesuc 
crucis,aIioqui,ficruccm,id  qucque  ft(idcrcnt,vtci"ucifixa  vi 
tam  viuercnt.Nonneincrucea<fluscfidomimiscuus,|)ptcr 
tcf^fi  illiusmodu  no  potcs,imicareali.iratione  duminiicuu. 
Ipfc tc crucifige  tei.^  fi  nemo  tc  figat.Ciuci,inq^,tc ipfcfigc, 
hon  vtipfete  intcrimas,abfit(impiu  cnim  eft)  fcd^put  Pjul' 
dicebat.  Mihi  enim,iT\qz^mudus  cn-cifixus  eft,&  ego  t/3u»do.S  1  do 
minum  tuum  amas,mortem  ilhus  morcrejdifcequata  fic  car 
nis  potcntia  quot  bona  fecicquot  faciat,quam  in  tuto  vicam 
colloccc .  Pcr hanc  omnia  perficiuncurrbaptifma per cruce. 
I  Isluncautem^&c.  4«  ChryfoffCurqiioDiamalumcrcue- 
rat,quonia  taks  qui  funt,hi  lacrymis  d  gni  funt.Vcrelachcy 
mis  digni  funt  g  in  delicii?  dcgur,&  intiuincntfl  quide.i.cor 
pus  pingue  faciut:futuri  vcro,  q,  ipfos  manet ,  fupplicij  nuila 
rone  habct.Efto,deIicatc  viuis  ,efio,Vino  mades,hodie,cras, 
deceannos,&  viginti,&triginta,&qi!inqti.iginta,  &cetum: 
quodnaextfemu,q  vtilitasf^nulla.  Talc  igit^^vita  viuerc,nonc 
lachrymis,&  lametis  dignu.cfl?  Adduxit  nos  Deus  in  hoc  fta 
diii,vt  coroner,&  nos  abimus  nulio  pr^ciaro  cdito  facinorc: 
flct  igitur  Paulus,g.bus  de  rcbus  alij  ridct,fcq;  oblcftac ,  taco 
alicnaru  calamitatu  fcnfu  ragit'-adeo  omncs hominescurat. 
K  Inimicos  crucis.Qyii  carnisobfcritantiasinducunc,crucem 
fupcrfluam  aflerunt. 

1  Quormn  Dcwf.Auguft. Amb  Quafi  in  efca  falus  fit  vt  Deus 
fit  vcntcr,&  glorianiur  in  pudendis  circuncifis.quod  cft  ccr 
rcna  fapcre.ii^or«TO  Dcus^&c.Quia  quidquid  tacuint,  pro  ve- 
irc  faciunt.  Vel efcas  qug vcntris  funt,faciunt  Deum ,  dum 
cas  iuflificare  homincs  dicut,  &  glonacorum  in  talibus  cft. 
vndcconfundi,&crubefccreponunc,  dumperanimalia  fe 
iiiftificari  dicunt.Vel  gloria  eorum  tcmporalis  pcrducec  eos 
ad  confufionem  xternam.  Illi  tam  praucambulant,fcd.  • 
m  Etgloriain confitifione ipforum  quiterrenafapiunt,  ^  Chryft>ft 
Quinamifti  funtJquidicut^sdificcmusdomos^vbiJintcrra, 
inquit,cmamus  agros  in  tcrra  rurfum,adipifcamur  imperiu, 
rurfus  in  terra^afTequamur  glorui  rurfus  m  tcrra,  diuiti.as c6- 
parcmus,in  terra ,  omnia  dcnique  in  terra .  Hic  funt  quorii 
Deus  uenter  cft.  Qiii  cnim  nihil  fpiritalecfi  animo fuo  co- 
gitant,  fcd  omniafuahichabent,  atque  hicrc  fola  curanr, 

merito 


E 


7  Et  in  eadem.  Ih  opere^vt  nn^lamfitfchifwa  in  corpore  ecclcft£ 

8  Itvita.mci.Toflcjuam .Apo^olus propofuit fe in exemplii,bic con- 
ecjucnter  inducitTlvlippenfes ad  cum  imiiandtim di  .  Imicatorcf 
mci  e{\o.InpriediSIis. 

9  Et  obfer.cos.i  attenditediHgenter,y>tvosusconfurmetis. 

10  Qui  ira  ambu.De  virtute  in  virtutem. 

1 1  Sicut  habe.Fiuendi  vobis  traditam  exemplo^verbo ,  &fcripto. 
li  Multienimam.Fiaperwer/r. 

1 3  Quos  fjcpe dicebam  uobis.cww eficmpr.tfens  vobifctim. 
J4  Nuncautem.prof«/p/jm«»z.   15  Dico.fuppleefje. 

16  \mvx\\co%cx:uc'\i,QhnW\.quiaccntrariatnreorumcarnalitati, 

17  Quorum  finis./!<«rern«r. 

18  QnorumDeusvicntev.cjuiasiudenteiratisfjtcerein  omnibus» 
ig  Etg]o\:\^.detalicarnalitate . 

20  In  confufionc  ipforum./rffy?,ertt  eis  confufibilis. 

i  Qni 


"^99 


GlorGrd.&NicolaidcLyra; 

ucntrcm  Dcamhabcnt/Jiccntcs  comcdamus  .Vbi 


<^00 


^  mcFico 

!\  b'3n.us,crasenimiTi  >ncmiir.  . 

A-.p  in pfal.  a     T<'»//r.j  fr>/i«fr.iddr &:  uiucndo &  inrclligendo rimns  fimi 

i8-4§-5V  }csangclis.l»roptcr  quod.J.prccpr commoda ()U4;«am Iwb^-v 

nms  cciam  dom.rxpeil. 


b 


f  notliun  hn 


<;)«;  rtfirmabii  cot' 
h»miitJ(is  noj1'<e. 
^  Ircn.icus.  Cor* 
piis    l-\umilit3Cis   cft 
caro,qux-bumiljatur 
cadcns    in   tcrran» , 
iransfigunitio  aucem 
pius  qiioniam    cuvft 
^it  morcalis  ,  &  cpfr    b 
rupcibilis,  immorta- 
jisfit,  &:incor!iipti- 
b:lisnon   fccundum 
propi-iam  fnbrtantiai     C 
icd    fccundum   do- 
mini    operationcm, 
qui   potcft    mortali 
immortalitatcm,  & 
corrupcibili     circun- 
(larcincQrruptibilita- 
jcm, 


VflHi 


ouditodi»  «o™»"  circuneifit  I 

confulicne  iplorum  .  qni  tencnafapiunt 

a    EtCidhucinteiwfurau».    Vbi  fpct  pnlUi.        b 


C  Co>.fj-;ur:tHm  cfivpoW  c/.;ivfj.^'J  fuf.  ^  Chrvfoftonius.  lUi 
nequfclfcdcrin  dcxcrapacns  i  Kocipfumcorpus  coiifor- 
meillific  ,  quod  idor.acurabanoidis  ,  illr  ,  cuiairifluncin- 
corporrc  poccflarcs,illi  ,  qur.d  c9  fupm  omii6  princip  itum 
A:  uircutcm,&."  potcfiaccm,illi  Jf  fi  ronformc  fit .  Er2;o  ii  uni 

ucifusorbisfun-^ptis 

Intecrenis  nil  nifi  quiid  uii!ent  ir.tcllipunt.  i 

NoOia  autem  2 


Aniaiiiuintaiu,t]uanilo<]UC  ct:aiii   corron;m. 
a         Venturtun. 

conucrfatio  jn  cxlis  cft  •   VTidc  ctiam falua^torem  expeaa- 

4         QKocdceocxpertjmus,  quoJrKutum  tcfo:nuiiit  anunjs- 
iefojm:>bit  8c  coipotj  lici.ul  cnm  anuuabu» ,  ciim  feciiii<iiiD 
liolam  dabit. 

mus ,  dominum  noftrum  lefum  Chriftum,qui  t  rtforma- 

a    Oiioj  pct  mottcm  in  puluctem  &  ustpie»  humiliatur.  . 

i.ariimilabimur  cuipori{illiutin,cIariMtc  quam 
hu(>uil  in  trantfiguraiione. 

bii  co'rpus  t  hu^^militatis  noftrac  ,  t  configura'tum  coipori  6    n^ihimalumuidcu 

*■  a  fotentiani  opeiandi.C  u»  fibi   iumit  omr;».  -,       jj^.   t.TnCa   Cloria  d^ 

•  b         Ouodpoteft.qnia  omnu    '  ,    _  ^     ,    - 

^     "^      ^  cidiire,utgcben.T; 

pro  r.ihilo  habejii 
przhocdamno,  a<l 
ruina.  C^uid  ais  P.v 
lc  ?  iUi  conforme  f- 
naiinquit. 


laihiymis,  cus,  qui 
de  har  fpe  dccidc- 
lunt.flc.u  :  luMiue 
mcritoHcb't?quod 
hoc  proniiiro  nob 
propofno,  forc,  uc 
corpijs  nodrum  illi 
contormcHat,cur. 
d;Emonibus  tamcn 
abcant  ?  lam  mitcr, 
gchennam.Tancui 


«^odpotelt.qni: 

fibi  fubiicit. 


claritatis  fusc  ,  fccundumoperationem  virtutisfua:  ,  qii^a  9 

Non  fo'um  corpu»  reforraate, 

poffit  etiaip  fubiiccre  fibi  omnia. 


NICOLAVS    DE    LYllA. 
\ 

I  Qi\itCVTC.f:ip\Vint.tantHmmodo,&nonctelcnia, 
9  Noftra  autcm  conucrfatio  in  c.clis  cft  .  "Per  jpem  charitate 
fu;muam,'iuiajicut iidi .4ugit!i..Anima  qux  eii priucipalispars  bo- 
miiiSffaiuseii  vbiamat,(iuam  •pbiantmAt .  Et tjuoniam poft iHdiciu 
fands  cruntin  cdis^nofolum  in  animaficut  modojcdeiiam  in  torpO' 
tegloriofo.ideo  fecjuiturf 

Vnde  etiani  faluatorem  expc.w  ^Hr«»»  ad  iudicium. 

Qui  rcformabiccorpus.  in  generali  refurre£lione. 

Humilitatis  noftr^.  l^am  modo  nobis  eji  humiliationis  occafto, 

CAP."  ini 


5 

4 

$ 


1 


Ta^jue , 
.ur. 


b  Gaudiu,&co.idc{i 
pcr  quoR  in  pryfcnti 
Ixtificor&infururo 
coronabor .  Difcipu, 
iis  cnim  iBagone  vir 
,dionbus,dignus  cnc 
'  porqna  mag,iflcr. 

C  Euodiam  rngn,  &c. 
Omncs  moneo  ,  fed 
ty;fintcon-rpecialitcrEuodi.im 
fsrdci.  &i.  Sy nticen ,  quia  n^ 
rcligiofiB  pr.rdicaro- 
res  fufcipcre    folcr 

^anc 
r*  d  'Ko»»/- 

N  I  C  p  L 


CAp.  IIII. 

Qiiia  icformabit. 


'eo  quodefi  corruptibile.&putrefaSibile .  &(orrodetHr  rermtbusc^ 
in  cineres  refolue  tur. 

6  Configuratum.rBWf.  . 

7  Corpori  claricatis  {\X7t.<ju\a  fanHt  refurgent  m  corpore glortofA 
ftcut  &  Chrijins.rna  autem  dosgloriofi  corporis  ejl  clarttas,  ficut  M 
aumfuit.yCorin.x^,  Etquoniam  hac refurreSio Jiet  virtute  Deiii^ 
finitJ,ficut  &  creatiOjfnhditur. 

8  Sccundum  operationcm.?.  virtutem  operandt. 

9  Qua  poflit  etiara  fubiiccrc  flbi  omnia.Tcr  creattonem  enk 
omnia  Jibi  fuatfubieaa.tiuia  de  nihilofaaa  ,&nifi  conferuarentut^ 
Deo^nmnia  in  nihilum  redigerentur. 

d     T^mina.  CiiiiadJ 
fcreti  funr  mcritistl 


e-f,Scqui-    jj  ^^^^'^~^S~7W^^l  Taquefratres  mei  chariCfimi,  &defi- 

'''  ~ '  "^~  it,jM<^A^a        ^    Qao5Videiemultumdefideio,velquimedefideiari» 

b    Oui  elii».        De  quurum  Jidc  &  opere  gandeo. 

c        In  lutui», 

dcra*ntiffimi,'gaudium  mcum  &  coVo- 

Scut  me  vel  mihi  iimile» ftaie lcitis  ,'»cl  ficut  modo «(llt,& 
uuic  etitis  caaiifsimi. 

na  mea,fic  ftate  in  domino  chariflimi. 

Quia  plus  dc  ea  timeo. 

Euodiamrogo,5iSynticen  deprecor 

a    Qiioddxo,nonaliud,quUhpCCftindoinino.        b    i.fecundumdoiniiium.        c    Alios. 

^     ■   ■  d        O    Propiinm. 

tidi'pfum  fapercindomino.Etiam  rogo  &tet  Germancco 

a    CoaUiutot  in  euangelium  pijtdicando.        b     Confortando,        c    piimemorata»  mulieres. 
d    Minirtrando  mihi  ncvcfliiia.        e      Etiam  cum  illisjab»rauerunt  miniftrandoetiam  eii  neceflaiia. 

Cle- 


ucrfas  manfioncs  l| 
bcbunc    in    arter 
domo.vndc:  Ini 
mo  parris  mci 
mul.func. 


pa'r,  adiuua  iilas qua:  mccu  laborauerii in  cuagclio  cum 

a        i.Bierita  5c  primia  quia  veiitatera  tenont.        Jndomopaui»mci  ni.infione«  mu^ 

h         Frcde(iinatione  uei* 

mete  &  cigtcris  adiutorib*  mcis,quoru  ndmina  sut  I  librd  vit? 


e     Libro  •pi.  Vxxi 
j  n.atio.in  qua  oml 

6  falciandi  pra;defti« 

7  ti.fu.nc .  Q4_NoliM 
Philippcnies    gt 
tcr  fcr/e ,  quod  ofaj 
ncs  vos  in  cpifld 
mea  figi.^latim 
nominaui  ,  quiaj 
in  ca  non  ei^^is 
pti ,  in  Iibro  tar 
vitxcontincmini 


R 
9 

10 
ii 

12. 


A  V  S 
C  A  P. 


D  E 

IIII. 


L  y  R  A. 


ITaque,&:c  Voiiquam  ^pojlohs  Thdppenjes  catitos  re0dit,hic 
.oiilcquciter  adeorum  cotfolationem  {e  conucrtit .  Etdiuidtur  in 
utuspartcs,qH'a pfimo  eoi  confoiatur,  feeundo  de  corum  liberalitate 
gratiilatur  ,  ibi.CAiuMfum.r.imaincluas^tjttiaprimofirmaUos 
ferpstieniiam,fecundo,prt)uocat  ad  (j>irilU'ili-tn  Utitiam,  ibi .  Cjau- 
dccc  in  domino.PriM«  adhuc  in  duas,quia  primofacit quod  diClnm 
cJiperJdpJHmJccundopLrarr,icum  ,  ibi  .  JLtism  TOgo.ficutenfm 
ditlumiuit  fupta.i.ca.Tbd-ppcnJet pro  Chrijio  fueruntin  tribula- 
tionc,  ideo  uid.gibant  coiifurtutionc,qiiameis  exhibet  .4poftoiHS,pri 
tHo  gxneral:tir,tiici»s. 

Icaquc  fratrcs./.m/7)i  iun^i  diicdione  fpeciali. 
z  Et  dctidtrantiflim.'.<?«ij  dcfidcrabat  eoi  vi4cr«  adhuc  corporali 
tcrinvia,zir  Mcrnaiiterin pntria. 
j     Gaudium  meiin\.veflro  de profc&u. 

4  Et  cow.mca.Dodurtbus  cnim  dcbeturgloria  fpecialis^qu*  tt  fan 
0is  dicitur  aareoia, 

5  Sic  ttate.firmi  contratribiilationes  huiustnundi. 

)6     Jndomino.((47'<''(/<'^  eo  nuliotnodoeuellamini.Sccundocon' 
fQrtaf  i-4as fcrfonas  ^etiaiiter,dif 

7  Euo- 


7  Euodiam  rogo  &  Synticcn  dcprc.id  fa.i  n  domino.i.^i 
terftarc.Dux  erant  matron.iquas  .Apofiulu^ Jpecialitcr  conforiat 
proptcr fragilitatem  fcxusiTum  qnia  miniftraueraiit  necefiariafA 
aliis  prxdicatoribus,vt  oftenderct  fc  gratnm. 

8  Etiam  rogo  &:  Hic  confcquentcr  cdfirmai  Ohiiippenfes  ptf 
cum  de  hoc  dtuote  rogans  eum,dicens:Ett<im  rogo.&:  tc  Gcr  .  ^ 
tncn  proprium  cft. 
6     Compat. i.coadiutermeustin  prxdicatione, 

10  Adiuua  ihfciiicetmuiieres  diSas  tuis  fermonibus  (onfo, 

1 1  Qux  mccum  ,&CC.i. iii  pr^dicatione euangeli] neccjfaria  VH 
ftrand0y&  non  foium  rnihijed  & fociis  meis,de  quibus  fujdilur, 

12  Cum  Q\emcnic^?>ic.inpr£ditatione. 
\j     Quorum  nomina,  5^c.  Iji antcm  libcr vitx  idem  qSprXc 
natio  Uiltina,qu£  dicilur liber^co  qnod  iii  mente  diuina  numcrus  el\ p  \i:< 
tum  eflfitmiter defcriptus  vei  diJpofitus,a-  hac  cfl  dcfcriptiu fimpi  - 
tcr,Qdautcm  illi  bi  tjfcnt fic  fcripti,  fnfita  ^poftolus  habwtfd' 
r.a  rei,tiatiutiem,.Alio  modo  diciiur  aiiquis  fcvipius  in  iibro  viia  fi 
dum  prxfcntc  iuftitia,a  c/ua  tamen  contingit  aiiquado  decidcre,& 
e(i  dcjciiptio  fccundii  qi.^poftoins  auteper  bena  opsra  iJiorU  qu 
debat,<iftimaredcbebat,quod  eftetingratia:&.fic  ioquii  inpropo, 
mfiper reucidtlone habucrit,qi  efient  fimfliciterjcripti in libio  1 1«. 

.'  Gaudet( 


''Sm 


6oi        Ad  PliiLppcnfcs.      Cap.IIII.        6oz 

fulendo  qufd  fAchz .  In  quo  &  conteaarur,  quod  non  fir  ho 
num  quo  bcaca  huc/cd  ,llud  incommucable  cums  n^rrJon. 
tionc  ctiam  fapicns  cfficictur.  ^•^'^"e,cuius  parcicpa 

i.e?fef  f  '""•^'^  ''"""'^  '^"'PP^  '■c,c-d.,Dco fufficit fua 
perfcci.o,habct  tamcn  nuncios  i.angclos.na  quod  ei  quVnc 

fciac,annuncient.No 

Dixi.fta«.8c«iampud«e,        b    Non  i»fcculo.in  quogaudcnt  cu!  dclnpu„;,atc  nequi.ia.um  ^"'""'  ^"'^^  ^lla  ,  qux 

n'     J^^-      J    h       •  /"'"""^      .  c    Rationabilisa.nuc.fano.  ncft  iac,  fcd  Bonu  PO 

Gaudcteindominofemper,iterurad.cogaudete.  Mode-  ^    rumcffde  opcnbus" 

_.  _  •        Exeniploeorumaiios  vultacquiri.  >       fmc      «in,.    „       /-  i 

^  ftiaveftrandtafitomnibushominibus.Dominuspropecft.  i 

,  a        Sine  mnndi  folicitudine  promifla  Dci  pra  oculis  habcte  *         1  . 

\];K.-J    riP    •»T    •  r    1-     **    «^'^^«"""f"."-  c      Quscumadiurationc.    C 

Nihiliolliatilitis,  fedinommorationc,  &  obfecranone  6 

a    Qui  vnlt  alia  impeiiaic.gratus  fit  de  pra:teritis. 


rr 

if  a  Gjw.  Ambro.Lartacus  in  fide  eorum  &  operibus.Apof?o- 
\  liis  vc alacriorc5  finc,  optat in  hoc ffudio  proficientes  gaudc 

;c  in  d(wnino  ,  &  id  icerac  vc  fe  in  cis  verc  gauderc  oftendac. 
-;:  Augufl  Nemo  in  hoc  fcculo  gaudere  potcft ,  &  in  do- 

mino.Mukum  intcrfcha'cduogaudiadiffcruc,funtq;  om- 

nino  concraria.Q^ia- 


D 


docnimgaudcturm 


non 


aude 
,  ncc 


C  « 


a 
b 


e       1  .  b      Nob^sciie  '^     •.x.iurocYtr 

f  cumgratiarum  adionepetitioncs  veftrs  innotefcant  apud  ^    ^«>"P"^eft. 

g  a    Vosmonco,vtpc£atis,&DeurafinequohumanusuborinutiIiscft,orovtpriiictcftcftum.    '^  •?«    AugU. 


lcculo  , 

tur  in.domino 

cconcra. 
Gju.in.i.  m  vcritate, 

nonininiquitatc,  in 
fpcTternitatis,  non 
jn  flore  vanitacis. 

Cjndc.  C^quia  eo- 
rum  nominafunt  in 
Iibrovits.Etvtidcm 
robis  cernfrimc  cre 
datur  :  Gaudcte  in 
domino,  idcftomnfe 
bonum  vnde  gau- 
dendum  ef^  ,  (^atui- 
tcin  domino ,  non 

■xtrn .  Ec  hoc  adeo 
..ccclTariii  vobis  cf? 
quod  iccrum  dico, 
'^jaudecein  domino: 

Non  vcquxdam  aha 
femc],quia  ha^ccft. 
b  Modc  ,  ic  rcclus 
■  inoduSjVC  in  domino 
licomnegaudiumec 
iiocpervosaddifcac 
alij  .  Vcl  modejiia  in 
omni .  fidehbus  &  infi 

dclibus ,  vt  miiten^  ne  pofTint  reprchcdere.Er  ga  dominus. 
c  Tropf  ^,idcflparacus  d.i;-equidquKlopusc(tin  fpincua- 
libus  vel  temporahbus  .  De  nuJla  rc  ficis  fohciti  &c  timidi. 
Scdpetitioncs  dehis  qu;e  vultis  impetrare. 

innoitfcant.i.lmt  ita  vchemences,non  ccpidx,vcad  deu«i 


vcncaccm. 

h     Etpax.Dei-i.Dew 

quicf!paxsums,qu<^ 

ncccogitari   potefi, 

&  id  :o  cYtra  eu  nul- 


Aiipnr.  Rpift. 
ad  Pjiilia. 
cap.  I H. 
Enchirid. 
cap.«}. 


'diac 


h 

i 
K 


I 


lo 
I  ( 

IZ 


14 


McTitem 
,  vt  in  eo 


|-v  •      -i-^     .  °L       Intclicaum 

Ueum.Etpax  Dciquajexuperatomnemtfenfum,  cufto 

a    Voiunutcs&mtclicauj^vtnihiicxttaChnftumappetatisvelintcil-^jt^s 

diat    corda   veftra  ,  &intel]1gentias  veflras  in   Chriflo 

a    HucuKjue  monui  ad  tolcrantiam  &  ad  ctutciam.        Monco  vos  adliac 

lelu.  t  De  cjEtcro  fratres,  quscunquc  funt  vera ,  qu^cun- 
quetpudica  ,  quxcunqueiufta,  qua:cunquetfana:a,qu.'e- 

CUnquctamai.iI^^^qua:cunquetbona.fkmx  ,    hgtZ  \  eorum  qu.  fcmper- 

16  VKiec  ficiem  puris. 
19   VdpaxquaipfcOc» 

tus  ,   li  qua  laus    difcJplina:  ,  h^c  co<7itatc      q^;^  f,^r  ^^  V"'"^'"^"'''''""''?'^''^^^^ 


cuH, 

tju  d  dicic  omncn» 

mcncemvcl  intellc- 

<^^um,nccip(L-intcI- 

icausfindtoruman- 

gclorum  cfre  poflic 

cxcmptus,  fcd  Dci  fi 

liu>. 

h     Exuoerat  omncfm 


In  Enchiridi  o 

cap.?*. 
liHCelleduin. 


'<J  /««-^cS-f.Nofl^-um,! 


Hocadfamam. 

b    Qui  ad  pcifeftipncm  pertinent; 
e    In  nieinorij  vcrfate. 
d    umnia. 


tpura,cafta. 
faccomoda. 


pcroeniant.i.compleantur. 

t    Sed  In ofM.Oratio  &c  obfecratio,communitcr  pro  fc  velah" 

iSjdc  quibuflibct.Peticio  de  rebus,nominacim  necciranis, 

jrn«oif(ca«.Hxc  nociciaafliduicacefic,t\:  vigilanciaoracionis 
Tpcdcmumpaxcufloditcordain  Chrifto  .  Hocidcodicit, 
-|Ujaqui  cum  Deohabct  pacem,non  timef,menteaducrsa.' 
^^^?»d  Deu.  Vcl  angelis.g Deo eas  ofTcrunt.Vnde: Cu ora- 
ceDs,orationc  veflra  obtuli  apud  Deu.Vcl  nobis  innotefcac 
jpqd  Deu  per  tolcrantia,  nop  apud  homines  pcr  iaaantiam. 
apuu  D.  ii.Aug.de  gratia  noui  Tcffamenti.  N6  dicit-an^^e 
lusoracioncs  noftras  offerrc  Dco,quafi  Deus  tuc  no  noucnc 
"'id  vclimus  vcl  quo  indfgeamus,  qui  omnia  antequa  fianc, 
K6C  poftquam  fada  iunc,nouit.Sed  quia  neccffc  habetra 
:ionalis  crcaturaobtemperas  Dco,tcporalcs  caufasad  artcr- 
lam  ventatcm  refcrrc,kuc  pctcndoquid  crga  fe  fiat^fiue  co 

fulcndo 


S   ^  et  i2  f^m^j^  quia nec  nos 
2J  ficpolIUmus  nofTc. 
-  nccvlliangeli. 

1  De  caterofratre!  qmcui^uefunt  uera,quctcunq;.U3c\cnii<i  cotra 
pcrfccutores  &c  cotra  pfeudo  pr.rdicacorcs  monui.Decetc 
rc  autcm  in  conclutione ,  qua;  ad  perfedionem  funt  cxdo- 

^^  i    %«:««7«f /«/?<?.Iftudad  proximij.i"««i34,in  propria  vita- 
c  '-  &  vt  ininus  dicatur,y«f cS^«e  fmt  amubilia.idca  amari  di^na". 


s 


vc  modcftus  mcefrusjiumilis  fermo,&:  huiufmodi.Ef  ««^c«„ 
^«f>;<iy./4.quiaicadeccccftb  fanttos&  luffos.vcdehis  no 
haheacur  malaopinio.fcd  bona,  vc  pro.finc  alijs .  Qcs  bonx 
fama?dico,//^«4v,>rw  ineiscftvcl/^«irf;/a;,  .  ChFjftian^. 
Non  enim  curada  cft  bona  fama  dc  viribus,vcl  fcicntia  mu 
di,vclali)sfecularibus. 

Vel  ita  d.ftmgue: Vt  hoc.f.Si  qua  /^.rcferatur ad  famam.Ec 
illud,.f » qua  /«nw:rcfcratur  ad  alia  pra?di61a:Hoc  modo  Cpei- 
tate  quacunque  funt  ucra,&c:Si  qua  «;V.cft  in  eis.Er  coc^itacc  que 
cunquefuncbon^famij.  Siqualaus  difciplinxefimcis. 
1  fio«<e/^.Auguftinus.Nobis  vita noftra,aliis  bcnafama  nc 
ceHariaeli  .  Nam  quifqu.sa  flagitiorum  crimmibus  vita 
fuam  cuftodit.fibi  bcncFaac .  quilquis  autcm  famam,ctiam 
in  alios  mifericors  eft. 

^&GauifuSy 


Aa^u  lilir.tle 
finfia  vidiii- 
tace  adliilia. 


NICOLAVS    DE    LYRA. 

I     GSudece.  Hic  cofequemer  inducitTbilipper/fes  adfpiritualeU 
''ii,&fecundo  ad  boni  operis  perfetterantia,ex  qmbus  oritur  hxc  U 
ia.ibi.De  carccros  ivnttcs.Circaprimum  dini.  Gaudctc  indo 
inino.  non  in  muiyio. 
4    Scmper.  ailuvelhabitu. 

3  Icerum  dico  gau.  ad  maiorem  induWonem. 

4  Modefcia  ve.  in  conucrfatione  &•  -pita. 

5  Noca  fic.  ui  boni  meliores  fiant  exemplo  yeflri^&  mali  ad  bonu 
anuertantur. 

(    Domi.propc efc.  ad  t>os  remMner^ndum.Et  quia nimiafolici- 

tudo  ttmpordiurn  impcditfpiriiualegaudiumjdeofubditur. 

7    Nil  foliciti  Ikis.fupcrfluo.nam  tp0rtetfolitiiariden(ceJfarijs^ 

mtr  yidtretur  tentatit  Dei. 

«    icd  i.n  omni.  Hic ponutur  quatuor  eratienispartes,oportet.n. 

"1  orando  primo  ad  Dcu  accederepcr  mentis  eleuaiiouem ,  &  hoc  ro 

ciUHr  tratio^quA  tfl  afcenjus  mentis  in  DeJt .  Secundo,reqiuritur  ali- 

l^f^^tteiminateproponerejalttmrfrbo^mentialiy&hvcvocaturpe 

\f"ittpropterhocdi(iturbic. 

9    Pccicioncs  vcftrx  innotcfcant,etc.  aliquidd^terminate  pro 

pontns.Tertio^qiproponensfe  dijponat  n  exaudiri  mercatur,&  hoc 

Tocaiurgratiatu  aaio.Terboc  ,nim  ,  quodaliquis  gratufc  «flendit 

^'°<"iefi(Viacceptis,mereturreciperepotiora.Quarto.,quodexprimat 

''Mper  qioratiofit  exaudibilis  expatte  Dei^quod  tfl  tiuifanfiitas. 


Et  hoc  -pocatur  obfecratio,  ficut  cum  dicimus.Ter  natiuitatem  tuali^ 
bera  iios  domine .  Et  propter  hocin  orationibus  ecclefta  ponitur  ia 
Jine.Ter  dominum  nnflrum  lefurn  Chriflum,&c. 
10     Ec  pax.  i.Deus  qtii  eflpax  velquies  mentis, 
XI     qua;  cxupcrac  omncm,etc.  Eo  quod  ejl  ab  omni  inte  Ue5lu 
creato  incomprehenfibilis. 

iz  Cufcodiat  corda  vefcra,ec  incelligen  cias,&:c.  i.yolunta- 
tcs  veflras  in  bono.ilux  ditunturcorda,quia  ficut  cor  meuct  alia  cor- 
poris  membrajic  >oluntas  mvuet  alias  anima potetias  ad  aBusfuos 
1 J  In  Chrifto  lefu.  ideflperhjum  Chrifium.i^odautefibditur 
ttt  aliquibus  libris.Domino  nofiroy  non  efi  de  tcxtu ,  nec  habttur  in  /i- 
bris  correSis . 

1 4  De  csccro  fratre,&cs.H/c  inducit  Thilippenfes  ad  bonicoti 
nuationem  &  augmentationem,dictns.  De  cztcro  fratrcs  quxcfl 
qi)clunt\cta.finefalfladniimone.  ^ 

1 5  Quaicunque  pudica.  finc  tafciuu  dijfolutione. 
Quxcunque  lufta.  Ergaproximum. 
C^uarcunque  fanda.  Circacultumdiuinum. 
Quxcunquc  amabiha.  Deo  &  hominibusbonis 
Quzcanq  uc  bonx  fama:.  idcU  digna  boni  nominit 
Si  q  ua  V  ircus.  moralis  &  tnteUe£lualis. 
Si  qua  laus  difciplin?.  idefi  difciplin^t  morum  laudabiUs. 
Hxc  cogita.  Frequenter  meditaado. 
Qua:  &cc.per  meam  doilrinam. 


17 
18 

ip 
30 

31 
IZ 
2S 


6o^      Gloford.&NicolaiclcLyra.'        «^04 


A 


,4trcipUiix> 


^1150  lib. 


>s 


a    CvuifutMic  commcmorar.qnod  fibi  fope  nrccflraria  nv- 

rcrant,vndealacrit3ccm  fuam  propcnfiorem  fadnm  ofledic 

quia  inquonc£;lii:cntcsfadi  fucranc ,  adhibit^  (olcitiaitcra 

runt,vt  mcmoVcs^fadi  apoftoli  fui,frudus  cmitcrcnc  in  hor- 

rco  caclcfii  condcndos. 

b  ^!i^uado,6'C.A\i 

quo  tcmpcrc,  quia 

ron  omni  potuc-r 

tunc. 

c     i^^floruiftis. mirti 

Itrando  mihi  ncccf 

faria.  Qna:miniflra 

tipdiciturfius.qu'» 

indc  frudus   vita: 

ajtcrtia;    prouenit. 

d     Tro   me.    Quia 

mihi   pro^rfl   vc-    c 

(tra  cohpafTlo .  Nc     d 

auccm  vidcrcntur 

aliqua  mala  caufa    c 

jntermififl[t%add'r, 

niodo  rcfloruiffis,    f 

fcd  antc  cratis  oc- 

cupatij&impcditi 

aliqnibus  aduerlis. 


c    Mircficoidi  compallione. 


h     Omt)iaPr.ffuminro<fuimeconfi.>rtJt.  >?<NiIomnipoteiltii!Ti 
vcrbjclariorem  rcddjt ,  qua  quod  omnipotctcs  faciconmis  i 
qui  in  Cc  fpcrJic.  Dcnique  umnia  polfib:li.i  f.inccrcdenti^  An  | 
nonomnipotcnscuion-tniAponibilia  (umJfcaanimus  ^i  no 
prA-fumac dc  fc,k-d  fi  coturcetut  a  vcrbu.pocci ic  vtiq;  domi 

nanlui.vtnon  do- 
nunctur  ei  omnic 
iniufticia  .    Ita  irvr 
quam  vcrbo  inrtir. 
xum,&  indutum 
vircuce    ex    alti 
nuUa    vis  ,   nuf 
fiaus.nullaiamir 
ccbra  poccnc   Vi 
ffancern    dciiceir 
vcl  fubiiccrc  doi 
nantcm. 


Vt  dijn»  tcoe(i.        Item  >dcocnjitioJj,<jui«li»cau.fc  ui.in  itieeue. 
aG>  aliit.         Pervo».         Elle. 
n 


H«c 


didiciftis»  &accepiftis,  &aijcliuiftis,  &vidiftisinmc 

a     Non  foluiiicogitate.fcd  &  aftn  inn^lete  ,  &  Dcuscriiadmuaiis  hacfaccre         Dator.  i 

D     j^d  futuiahnttor.dc  pififiiii»  suicin  c)uimrmoiaie  valet  ad  incit-tionem.  , 

cogitatc,&agitc,  &  Deu.spaciscrit  uobiicum  .   Gauirusiuiii  4 

a    Hocfecii.noi:  indono.  b    P<ift  multa.  ^ 

jiutcm  in  ddmino  vehemcnter:  tcjuoniam  tandedft  aliquan-  6 

•      Sicui  olim.         Aliasicpuliulaftii  finiihtudine  atborum.qula  Iteiilitaic  aiueiant ,  tciluaCmaicu-  y 

Minilliamcs  mihi.         b     Ad  Vtiliiatcmine.iin  <    .  R 


Ita  mfenliteii»  quod  lue  pciurgebat. 
d    Olim. 


dorcfloruiftispromcfcntire  ,  ficut&fentiebatis  .  Uccuparis  9    i  comunicanus.e 

a  <juod gauifus fum-  Auguftinus  .  tnd 

_b-    Qujf.prorebuspennriamconfobmibu,.  ._    lO    gaudcc   ,     indc  pal, 

autcm  cratis  .  Nonquali  proptcr  penunam  dico  .   hgocnim       =  •■  •   "  ^^^ 

t    confuttudmc  Iiabui.  b    Cuiitentui  liit.        c    Scmpci.        Quia. 

d    Qni*   inde  non  fraiigot. 

did/ciin  GuibusfufRcie^^nsrum.t  Scio  &humiliari ,  fcio  ,  & 

a     Q«i.i  inde  non  erigor.        b    Inomni  lococorain  principibuj.uel  quibuslibet. 

'     c   lii  tmni  geiicic  itium.        d        A  Deo,  non  per  me. 

c        Ne  noceat  faturiMs. 


c    Iniliiutus  fum. 


efurire' ,  &  abunda^^rc  &  pcnurfam  pati  .   Omnia  poflu  t in  eo  to  fus.  f^eUra abudant 

a    InClnifto.quilinihipoinbilitatem  tribiiit.  ^^    1'*   Uiorum      tnvpla 

t>    Qpio  rebus  dqtis  uon  gaudeo  ijuibus  careie  pofliim,  fed  pto  ueftro  bono.  ^2   /wf' #>/,./,/  vldcS  i  Ql 

c    Inde  gaudet.quia  bene  fcceruiit.           Bcncquamum  ■*    //'»r«nvi«       i^ 

aduoi.quiquodiuftumeftfacitis.  ij    modo    COmUlUn 

d    Vcftiabont.  „           ■          •            . 

,    r  TT  h  I    c       r    -n-  d   •  «         cauerint  m   rat 

quimeconrortat  .  yerunta  mcn  bene  teciltiscommunicantcs  24  nc  dati  ,    dand 


P  icciumeorum  gau 
dct. 

f  Scio  cJr  hfimiliari' 
GREGOlir.  Qui 
pcnuria  non  fran- 
gitur,  agratiarum 
^dioiie  non  rctra- 
hitur  :  Qui  rerum 
tcmporalium  dcfi 
dcno  non  acccn'- 
ditur,  fcithumilia- 
ri.i.inopiam  pati. 
g  ^buridare,fa.Qni 
iacccpcis  rebus  noii 
cxtollicur,  cjeasad 
vfum  vanaj  glorijc 
non  intorquer,qui 

folus  non  poffidct  quod  accepit,fed  cum  indigentibus  mifc 
ricordiccr diuidic  ,  icic  abundare ,  Qui  acccpcis  alimcncis  no 
ad  ingurgicationcm  venttis>necpluscarni  tnbuicquam  ne- 
ccfiuas  pctitjfcit  fatiari.Qui  alimencormii  inopiam  fine  mur 
nuirationctolerat.ncc  pro  necilTitate  vidus  agicaliquid,vn- 
dc  anima  pcccaci  laqueum  incurra:,fcic  cfurire. 

h     Omvia. 


1 1  lcicur,q.a  illi  bcnc 
li  fcccruiic,  nonqui 
ij  ciusanguffiarclax 
14  taeff. 

1  5  ?{•   Chryfoftomus 

T^amji  nos .  inqui 

jm 

in 

Nonfol«ml(ao,fcdpoQum  exequi  eocon-  l^    fBUtH  ft  camalia  > 

toitanic  qui  docuit.        e    racett.  ,  ^    n  u  - ,. 

f    Peieiusauxilium.    IJ    Jtra  meUmUS  itLiV 


e    TipnjHari.hion    g  abundarc ,  Vbiqu^e  &  in  omnfbus  inftitutus fum  ,  &  latiari,&  ,^  SSVa/l" 

proptet  (e,(cd  pro-  «    Nedcficiam.        b    Q.necdeper.uriaconmftor,necdeabundantiacx»ltor,  fcien»quiaabu»danii»     .—    „   »..«  '^ 

fctfumCOrum    SaU  ficqtienterextollit,&penunatciei3tadiuitia$cileftcsaquirit.  /     nilTHUS    ,     Ijula 


i 


Vos  communicatis,fed  alij  non, 
b     Sicut  alij. 


ij  carnalia  ,  &  ini 
^6  tioneacccDti.acc 


tribulationi  mcsc.Scitfsautc.&vo^^sPhilippenfcs^quodinprin-  \^  coneacccpti.ao 

1    Hocmemoiat.uthis  quafi  laudcdignismagisftudeant.  '    piCnaO  ip.HtUai 

feiiitet:  ^  sg  tccnim  qmadni 

cipio'euangelii,  quando  ^fe^lus  sil  a  Maccdonia,nulIa  mihi  ec-       dum  yenudatcs, 

cmcntcsinccrfci 


municanc  ,    alt 


ab  altero  viciffi 
flccipiens  ,  &  dans  (  hoc  cnim  cft  communicatio  )  i 
fane  &:  in  hac  re  .  Nihil  enim ,  nihil  h,ic  ncgociation 
&:mcrcatura  ef^quarffuofius,  nam  ficquidemin  terra.p 
ficiturautcm  incirlo  .  Et  cmptorcsquideminterrafu 
cmuntvero  ,  &:  pacifcuntur  ca ,  quie  in  coelis  ,  lerrcno  < 
pofic  prajcio . 


i 


NICOLAVS  DE  LYRA. 

1  Et  accepiflis./«fen ,  acceptaiiis  tanqttam  digna  teneri ,  &fer' 
uari. 

2  Et  audiff  is.  -yib  aliis  pradicatoribus  veris. 

2     Ec  vidiftis  in  me,&LC.qH£  non  falum  verboyfedeti^mfa&oprd 
dcatiHobis.  , 

4  HaJG  agicc,eS''  nonfolttm  co^itate. 

5  ii.c  Dcus  pacis  ,  ideU  dator  uerxpacisifcilicer  interH£,^  &fit- 
ferna. 

<J     Eric  vobifcum  .  Tergratiam  iit  pr^fentiy  &gloriam  infUf 

turp. 

7    Gauifus  fum  autcm  in  domino,&:c.Ff/c confequenter  ^po- 

Jielus  de  ItbcraUtMteVhtUppenfiri  gratulatur ,  magis  tamenpropter 

tOYum me>itum,(iuam propter  ufum  propriumydicens:Gzuit\is aute 

fiim  in  do.  vche.  id  efl  ualdc. 

6  (Tkiomam  candcm  aliquando.  Loquitur  de  ipftsperfmiUtu 
d!-!ctoarboris,q(4£  uidetur  arida,& poflea  reuirefciCy  &  ji^yret fecun- 
dum  reunUitionem  temporis  .  SicThiUppenfes  primo  mini/irauerant 
l^poQolo  ucccjfaria ,  pofiea  cejfaucrunt  per  tempus,  &  deinde  iterum 
fibi  mifcriint  xeriium  profuis  neceffitatibus.  Confequenttr  excufat  ccf- 
fationemintcrmediam,  dicens. 

^   Occupaci  autem.imf cif/Vi prouidcremihi,eo  quod  tribulationent 
incwraant. 

|o  Non  quafipropccrpenuriam,&:c./c:/7ifetOTMi«. 
II    DiCO . quod gauifus  fim  vekementer.Etfubdit  cnufim. 
I }  £go  enim  didici.ide/i  con  fueui 


I J   In  quibus  fufSciens  fum,  &:c.  Ideji  ilUs^qux  habeo  conten 
effe. 

14  Scio,&  humiliari.%M  nonfrangorper  impatientiam. 

15  Scio,&:abundare,^c^.^i«/We«o«  erigor per  juperbiam 

16  yhiquc &cin.f.euentibus. 
ij  Infficucusfum  ,  ideii  infqrmatusaDeoqualitet  debeamt\ 
habere, 

1 8  Ec  h.fupplefcio fine  exccflu. 

19  Ec  cfuri.//«e  impauentia  defeShi « 

10  Et  ahun. ftneJttperbiiefaUu. 

11  EKpcnn.SinetriJiitiielu^u,  • 

X  i  Om  n  ia  poffCI  m  in  co  q  ui  me  conforcat .  idejf  omni  fort  i 
benepoffim  vti.Fnde  dicitphilofopbusii.  Eth.de  virtuofo^quodfc 
nas  cpiimeferet,qui  vtique  vcre  baiius ,  &  tttragonusfiw  vitiipi  i, 
ftctit  enim  corpus  tetragonum  in  quoiibet  latere  bene  fcdet  .  fic  >ir  j- 


/«( in  quaUbet  fortsfna profpera  vd  aduerfa  bcne  fe  habet  ,  tamen  « 

fitmultomeUuspervirtHtemaDeo  i)if<fum  ,  quam  pervirtuten  x 

aBibus  acquifitam.Ideo  fubd.it  .Apojlolut. 

23   In  co.i.per  ipfum  Deum. 

i4  Vcruncamen.M/jfe^i^oWj.  I 

25   Communicances  cribulationi,&:c./(fe/?  mittentes  mihi  j  l/» 

dium  tcmporale  detcnto  in  carcere.  ! 

16  Scitis ainem.per ea  qu.v  audifiis.  ! 

17  Qu  od  in  principio,/<itif  ,  qudnuovobispr,tdicareeua>ige 
incapi. 

38  Nalh  mihi  cc,SiCc.I[ationabile  enimeH  y  yt  4ccipientes f 
tHalta  a  pradicatoribus,ient  eis  ttmporalia^ 

1    H 


^oy        Ad  Philippcnfes      Cap.  1111.       ~6q6 


A  a  l^nquii(f'-^^'>'  Augufl-  Dirum  fftrrs  ipragLiedatur,  vt 
^  niiinLis,cibiis,potu';  &:  hutu  fn-ioJi.Friidiis  :iiice opera  bona, 
&:re£tavolunrasdjt()r;s.vndedoniinus  in  euang.no. litfim 
plicicer.Qui  rccipiriufiu  vei  prophecam.Scd  addldic.//»  nomi 
neiujii  vclprcphiu.  Sufcipeie  cnim  propheram  vcl  iuftu,da- 
tiicrt.  Innominciu- 


bi 


i\i  vel  prophet.T  hoc 
facere ,  fruitus  cft  . 
Eliacnpauiffelegun- 
turcoruus  ^  vidu;i. 
Sed  pcf  coruum  qui 
non  nominciufti,da, 
topafcebacur.Per  vi 
duam  frudhim  qux 
fciebat  quod  homi- 
nem  Dei  pafceret. 
b  Sedfru.  i.bonam 
^  rcdam  volunta- 

B  rembonaB  operatio- 
niadiuntliain.  Non, 
enim  ta  gaudet  lub» 

,,  uentum  effe  fua:pe- 
ce(Iltati,quam  illoru 
congratulatur  ffficu- 
dicaci.Vel.  •  . 
c  Fru8um.uvt  fru- 
dlus  iiiflitis  veflrx 
abundansrit,cumra 
tioneDeo  reddide- 
ritisdefaSis  veftris, 

-   ^    Hayjno.  Odor 
fuaui- 


rnauic.Trisfft  nnud  DcUjijiccntiobona  &  voliJr.nsDromptif-  D 
fima  otierenr.ivdcqua  lcginius-  m  Gencii.quia  odorarus  clt^ 
odorc  fu.initacis  dominus ,  qunndo  Noe  obcujic facrifiCium " 
Dco  egrcfliis  de  avca .  No  cnnn  ci\  putandum  quod  domi- 
nus  omnipoccns  facrificio  vict  a.aru  &c  fumo  carniii  atque 
.  .  nidore   pinauedinis 

.    a    Ra^ionaUiliterconfidcrirct.quod  d?t>cietdarecarn.-;lia  ,.qux- accipiebai  fpiriiualia.  .    .     - 

communicauic  ratidne  t  dari  &'  ncccpri  nifi  vos  foli. 

a    Non  fiilum  duin  vobis  pra:dicaui,ifcd.     b     Pritei  qucm  iiihil  eft  iiuiiendum.  Nccoflaria. 

Quiaet  Theiralonrcam  iemd  &t  bis  ia:.uTtinvmihi  mi/iftis. 

«    Dic.ovos  bene  fecifle.        Non  vt  ego  implear.fcd  ne  vosinancs.       '        .'     ,  .        '■     _[■     ■•■■ 

■       -      l>    DonationiSjquiahocc.tbonum  vndeinnrl|ta  bona  pToueniuht. 

Non  quia  quxro+datum,  fed  rcquiro  friidum  abundant.eni 

a    VtprQOpere.mifericordiarrttipJeih-ahabeatgiJti.im  fpitituiran;1i.-  '■■••"■■  ».' 

b    Non\]ij.-ctodatum,taiiienoinniahabeo.    c 


:Iefij 


5 
4 


Non  in  vnn  ytioalio  c^am,fcd. 


c  in  rarione  veflra.  Habeo  aurem  omnia  et  abuncloyKcpletus 

,  »    -Muncrrbus  b  ■  Mi.hi.        ~.         ,,,'  ) 

^  funiacceptisab  Epaf  hroditoquiemifirtis  inodQrcm  fuaui  ^ 

a    Hic  fiint  hoftia,^u3  detur  uobis  tiinc.-ie  hoflcs,<!uam  accipii  Dciu  pladdc     b  :     'Voj.nw  icjiiiuiHis. 

tauS.jjhoitiamacceptamtplacentemDeo.  Deus  autcm  7 

^■r.,i   ■>•(<    -V     a    Ncminlcrienis.fedingioria.  <b    Vtnihil  defil  vobis.  « 

e  liieusrmpleattorrMiederiderium  veftrum  fecundu«idiui-  9 

a    SecunduBi  quoddmesell,&  plus  poteftdarc.quamquitmcrcatur.  ^ 

b    fcr  queiti  omnia.    c    Deusimjjlcai.indcautcm  eigraiiie.  ».3 

tiasfuiasiti gloriain Chrifto lcfu. Deo  autem&patrinoftro 

■■'*''-.     Vfque.  ^  ^uodftnc^VujclUChtiftoea     .  '9 

gloria  in  iecula  feculorum ,  amcn.  Saluratc oninc-m  fandum  ^ ^ 
inChriftolcfu  Salutatvosqui  mccum  funifratres.Salutant  J^ 

a    Hos  ligniiicatptoyenfiorciiiiiflcclumhabcrecircaillos  \A    ^  •       \  I 

vosomnes.fana:i,maximcautem quidcC^arisdomofunt.    ^    "'^'''^''YTCxt 

a    Rjri<>ne,utf=:r.FC!:lanafit,8cinip-iruua!ibusabundet.  ,.  -    VC  iplC  mdC  Ut  j^lO- 

Graitia  domini  noftri  lefu  ChriiH cu  t  fpmtu  veftro,  Ame.    ^  ^'°^"'- 


delcitetur  ,  (cd  in-  ^j.,„di&3,„. 
tentioncbona&:  vo-  piendi 
luntatc    promptifli-  fiterumcge- 
ma  olfercnci s .   Si  e-  ^'*f f"» 
niir.  fiimo  &  mdore 
carni.ri  deledarctur, 
ncquaqinm  diccrec  tmunusdonii 
perprophecam .  Sa- 
crificia  veftra  odiuic 
anima  mea.  E 

'  d'   inod.   Qiia?  pla- 
cecDco  vtod-orfua  +„„„„ 
uimmus.Comparan 
tur  eni-rn  vcorationi 
qucefltndcfum  Dei. 
Vnde.dicitur.  Date  I-uc.ii. 
eleemofyriam  ,  cr'pf4 
orat provuhh  iid  Demn.         ^^^   . 
e    Jmpleat.  Non  iWo-i^M- 
tcrrenis,  fedinglo- 
ria .  Vel  gloria  Chri 
fti  cltimplcre  dcli- 


inci- 


f  omnibu*  vo- 
bis. 


...     N  I  C  O  L  A  V  S    D  E    L  Y  R  A. 

I   \    iKifi  vos  foli.  Et  itt  hoc  eommendat  eormn  Uberditatempvx  cat 

t     Quia  SCC.fSona  veilra,in  ^tiibtis  cgo  &•  pnedicatores  alij  debe 
MU!  qHiercre,nori  ftiperfltium,fed  adnecefiarium  vfiim. 
.f.  .rion  qn\x  principaliter. 
U4^-  Scd  i:cc[ui.idcji,meritiimexp4rteveflra,  quod  dicitnr fruSlus 
4^undans,quia  ducit  ad  vitam  beatam. 

5  \^db.i\.KCV(\.quamififiismihi. 

6  lcxab^in.V^nfdluinprom.hincceffariiStfedetiamproneceffi' 
.  taubiis  aliornm  , 

7  Acccpta.  T^api eleemofyna efihnf^iADcp acceptijfima, &  quia 
de  beneficio  regratiandum  efi  benefa£iori.ideo  fubdit. 

t    Dcus  aucem  meus.  Sicut  me  repieuisiis. 

Sc. 


9  Sc.di.!{iddend.o  vohis pro  te^vporalibtts  isterna.  ■ 

10  In  Chr^ifl^b  leKi.ideliptrlifum Chrifturrimediatorem Dei &• 
hominutn  .  El  quia  cuiuslibefboni  Deu  s  eff ' principalis  au£lof  ,  ideo 
confeauenter gratias  agit  ci  diff «5..Dco  iiicem . 

1 1  Saiutaceomncm.  Hic  vltimo pomtitr  huinsepilloU  coclufio 
pe'rfah{tationm,cum <i/'c»V?<r.Salutate  omncni  fanftum  ir. Chri 
ftolefu.  ideflomnemfan&ificatnrflpcrb.tptifrniimlefu  Chrifii. 

\z  Salutanc  vosqui  mecum,  icc.  Mipi  mitfi/irantes ,  &pro 
tetnpore  pr£dicantes.  > 

1 3  S^ilucanc  vosJ  /.  ClmfliinigcnCraliter.      " 

1 4  Maxime  aucemi7^a  hoc  itinuit  qttod  ifii  fpecialem  affeBtm 
habebant  ad  Thilippenfcs.  '     ;  , 

I  j  Gracia  dommi  noflri*Iefu  Chrifti  cuin.  'Supplefit  & ma- 
neat  fernper,^men. 

Inci-' 


ARGVMENTVM  IN  EPISTpLAM  - 
ad  Coloftcnfcs  incipit. .       .       .,    , 
Oloflenfes  ficut  &  Laodicenfes  funt 
Afianij&ipfipr^ucnticrantapfeudo 
appitolis,  nec  ad  hos  adceflit  ipfe  apb 
ftoJus,  fed  eos  per  epiftolam  corrigi]:.  , 
Audierantenimverbuab  Archippo, 
qui  &  m in jftcriu  in  eos  accepit.  Ergo 

— . Apqftor  lahgatusicribit  cisabEphc 

fo  per  Tichicum  diaconcm3&:  pncfimum,acolythum. 


Incipit  argumetrtum  in 

epiftolam  ad  Co- 

loflenfes. 

COloJfeitfes  ,  &c. 
quibus     non 

iple  Apoflolas   pta:- 

dic.iuic  ,  fcd  eius  di- 

fcipuli  Archippus  & 
..Ep^pbtas.    Archip- 

pus  vcroincosmini- 

fter/um  acceperat.E- 
..paphtasautem  ex  cis 

oriundus  ab  apoffo- 

lo  inflructus ,  doctri- 
•  -na  Arcbippi  confirmaucrar.Superuenientibus  autem  f  fen- 
.doapo(folis  (5<:carnalt  sobferuantiaspredicaiit  bus  ,  dnbiii 

cratquibuspotiuscrcdendu  cflet.rnd.  Pauluscuiusauilori 
.tas  cclebris  cracquafi  med^us^iudicat  quar  pars  potius  fit  tc 

ncnda . D'^fcribit aurc C  hi iflri &: cius  bcncficia,quomoeft 
-  fuflBciens  ad  cvmnia .  Carnalia  vero  p;  orfus  improbac  vt  di- 

tnc<ps  Ivnccre  fidcrn  Chiifli  tcneant.Inflruitctiam  morali- 

ccr,tonfirn)ansquidquid  illidocucrant.Eteft  intentioeius 

inhacepiftolaconftrmarc  Colofirenfcs in cadem  fide  &dQ 

^fina,qu3m  a  difcipulis  cius  accepc.''ant,&;  non  in  alio  pra:- 

tcr  Chnflum  fpcm  ponendam  effedoccre. 
yt\<ri-i  *T  ALhan.irius.Iibmmiric^Ronia,eHmColo(renlTesnon 

dum  vidiflct  quidcm,audifrec  autcm  deiliis.Qujdam  crjirn 
o^.»  Co- 


■  ColofTcnfes  gcntili-. 
bus  fophifm;<C!Scum 
Chnlii  fidc  pugnan- 
tibus  ,  vV  rradicione 
•ciboru  iirxta  lcgem, 
&  circuncifionefedu 
ceretciuabant.  Hoc, 
vbi  d;dicit  Apofio- 
luSjhanc  illisEpiflo- 
lam  infltucdo  mific. 
Ec  principio.grarias 
agcns  Dcp,  fignificat 
ebs  e  tencbfis  ,ad  vc- 
ricntis  luce  ingrciTo.s, 


&  quod  ChnfiuSjin 
Qucm  credidcrar,imagoDei  fic,  $i.  Verb.u  pepquod  omnia 
fada sur,&:quod dccueric eil qui eft  reiijopifexpilrnogci-u 
xG  ficrl  crcac(.iV^,&:  primogenicu.ex  rao.rc,ius,vc  vcraque^cof. 
iugerec,&  oia  viufficarec.Adhorcacurccia  eos,vt  in  fide  per 
•iiftanCjfignificahs  eis  (e  Paulueire  liiinifliCi  Euagclij  in  quo 
inftrutti  la  erac.Dcindc  delegeikdecibis  in  Icge.vecitisdi 
fpucac  ,.dc  dicbus  eciam  &  annis  c^ponic ,  &:"  demceps  ve- 
tcraomnia  ,  cifeuncifipnem  quoiqueabolita  efie  deckraci 
Corrfulicetiam.nG  imponi  fibi  finant  a  Sophiltis,  qui  in  hoc 
cranc  \>t  cos  fubducercnt  f  anderii  .adicdis  adhortatio- 
nibusprop*airehtibas  ,  prolibcrisj  vitjs,  mulieribus  ,fer- 

ui$  ,&:d-6n1ihis/8<:qu5.botib|morcs  concernunc,.Epiifo-» 
lamfinic;-.  '        '  ''  " 

;  ■    «  Tau- 


doj        GIof.ordia&NlcoIaicIeLyra:        fco8 


A  ,  C  A  P.    I, 

^  Ty  -^«''"•Solitomorefautationepr^mirrif.Qnapr^mifra 

X    debnniscoru  gratinslagic.iV  ficlem  &:dilc^ioiKCO'n- 

m<--ndans  oiac,  vt  perficianturin  Chrifto.cuius  berioficia  6^: 

primatu  fccundum  virauqijcnacuramcoinmcnUacdcinde 

fiii  miniftcrij  dign»- 


latc  commcmorans 

monct  nc  pcr  pro- 

phciiam  vcl  lcgis  c^ 

rcmonias  fcdtitti  a 

Chnflo  rcccdat  Ta 

deomncj  fimu!  fc- 

cijdum  fcxus  U  xta 

tcs  &  conditioncs 

maralitcr    inftrmr^, 

&:in  finc  Archippu 

c6moni*t  follicitum 

yf    '  forc  fufccpti  mini- 

\  ficri},prcmittcnsau 

tcm  falut.ntionc,aic, 

Graua»8<fc. 

b  ^pofio.  &c.  Nota 

omnibus  dignicuc, 

Redtc  hic  apoftolu 

f  6trokk(ti.  nominat,quia&:his 

«tawHs.         ApQftoluserac,qui- 


Incipit  epiftolaPauliad  CoIolTcnfcs. 
C  A  P.     I. 


Cugnico  omnibus  nuniinctcccc  auAoiiui  dicendotnni. 

a     Quod  non  «rnida. 


f  At  qua  priiif 
a  irfieratu  per 
lcinoiittn  vct 


tf«  reriwte' 


fuos  przdicaucrat. 

C  Gratiai  agimus.  O- 
flcndif  bona  qua:  re 
ccpcrunt ,  dumpro 
his  gratias  agit. 

*  Theodorctus. 
Eis  pcrfcdtioncm 
fuQ  tcftimonio  tri. 
buit,cumcosd!>if, 
fidc  cflTc  claros  ^ 
eharitate.  Charitas 
enim  vniucrsu  man 
datum  quod  in  a^io 


4 

S 
6 


quj  cO  *i(  in.i(nx  auAotuitit.  Scripfit 

tatcm  Dci,&Timothcusfrurf,qji  func 

t     MJiofihus.     b     Minoribu». 

Colonis  fan<5tf!)  &  fidclibus  fratribus  in 

a    Et  quia  rinAi  funt  &  fidclet.        Fct  gritiim  Ch(i(li>nan  in  lc- 
gc.     b    Hoc  modn  falutit.        Keinil^io  pcccitotutn. 
c     Mcniit  rccoiiciliatioail  Dciini 

d     Qu^ia  {cpeut  pi^tcT.potcfW  vult. 

ChriItoIcru.Gratiavobis&  p;jxa  De^o  patrc  nortro  &  do- 

r    Qira  Deus  fic  piter,  poiel»  &  vult, 

minolcfu  Chrillo.  Gratiasagimus  Deo  &patrid6minono- 

4    ret  q*ein  nofei»  omnia.     b    Eiiam.     C     Vt  atfcaiii  inmeliu». 

d    Eccc  viirtcg"ti3»ajit.    f    Qiiaciediti»  ipfum Deum  Sc  hominem efTe. 

ftri  lefu Chrifti  fcmpcr  t  pro  vobis orantcs  >  audicnces  fide'm 

., ,  I     -  Efle.     «   Nonociolam.        Fet  opcrijexhibition^m  pio<»enientii«!<  etoihn»  f»m. 

^  bus  pcr  difcipulos.    d  vcftram  in  Chrifto  Icfu ,  &  dilcdioncm  quam  habetis  in  ian- 

.  ^     J^onjiumauam  laudcm.non  i>ro  leitenoenuilumento.  B.cm  fpeiaum. 

b     Modononapp.uet.     c    Tamum     d     Ab  xterno.icddenda. 

6ko%  omncs ,  propterca  fpem  c\ux  rcfpofita  cft  ydbis  fn  cfelis, 

»  Quomodoeig"  rc»  tam  latcm  fperatorl         Vt  ccrtam  llVcrerls  . 

b  Quod  tencndum  c.t.quia  ii  plene  vctuin,«i  bonum  nuncium.ne  ergoalihi  fpem  ill««u  quatrJ. 
ti«,  .luam  priu»  intellcxiilij.    cEuangelium-    d    Nonptiniiliabuiitis.fedpet  alio» 
Venit  ad  vos,recf\.'Iihiibcti».  . 

qwa'maudiftisinvcrbovcritatis  euangclii ,  qu*od  r>crucnit  ad  7 

■    Fruiflificnte  &cit     b   Ciricti  e  &ci^. 

c  vos,  ficut&in  vniucrfomundocft&  fu'dificat&  oiefcit,  fi  ' 

Eft-  a   Credetido.  Per  Archippum.         Konpei  fuperj   9 

«ddu{ios,fcd  per  primos.  b    Dilccinendcw.  c   Scilj  cet  . 

f  cut&in  vobis  ,  excadicquaau^diftis  &  cognouiftis  gra'tiam 

•    Qupd  totum  ex  Deo.   b   A  prira»  die  audirti»  ventatcm  ,  Ccut  po(l  didiciftii  elle  vetiti'tc  m  pet  Ep»» 
phram:lnorc  duotum  natnraneueibwn.  c  Prxdicationem  Aichippi  conhrr.«Bte. 

nc  confii1it,comple    g  Dcitin  vcritatc. Sicu tdidiciftis  ab  Epaphra  charilHa.xo  & 

clltur.    jolct  aurcm  >     Qui»  nobifcum  ptxdicjtor.   b    rrg  falute  udlia.        Non  pro  uelHs  rcbuj- 

ADoftoluS    laudlbuS  '    Eleftus»Chriito,ueI<)uiadonaDciminilliat,  uclChriftooffcttboi."    ucfti». 

primum  auresprx-    h  conferuo  noftro,qui  cft  fidclis  pro''  vobis  miniftcr  Cbrifti 

paratc,&  facilcs  rcd 

dcrc .  Hic  itaquc  dicjt  ^t  fc  Dcu  in  fuis  orationibus  laudare 
propterhdcipforumin  Chriftumdominum  ,  5<:  charitate, 
qiiam  in  omncs  qui  cumeiscandem  fidcm  habcbant,  pcr- 
pccuo  oOendebant. 

d  B.tdilcSionem<juatnhahetisinfan8os.  *  Chryfoftomus. 
Hoc  aduerfus  tcncationcs,  ne  hic  quoquc  qu^rant  quicte  & 
rclaxacione .  Nan»  nc  quifpiam  diccrct,&:  quid  lucn  ad  eos 

redic 


rcdit  cx  dileclione  in  f;inct(  s,cu  ipfiangatur&  doloro.iffi. 
ciSturj^Lorannit  ,inqiiir,quod  in  c\'l!sniagiia&'  picclaravo, 
bis  conciiiatis,priiprcr  fpcm,inquic,rcpolic.un.  Rcm  olkn- 
dit  firmam  iW  'iabilcm.Ciuam  auditfis  in  vc-bo  vcritac;s, 
0     iiKuti^in-pniiicrjQp.nnd^.     *     ,Ambiof  Innccmplum 

cvtcrarum  gcnnri 
bos  crcfccrcik^^fru 
t\u  vitalcm  iiccrc 
al  <cri  fcrmonc  ^. 
frquitur  ,vtcxco 
q  J  Dci  gratia  ^cc 

Aulusapoftolus  Icfu  Chrifti  pcr  vdlun-  »    pc'"^  rf^ficcicr& 
*  -  '  •  -  numcro&opcad 

iungcccs  fidcifuf, ' 
qurfierent  fiatrcs 
corum  in  (^hi  ino. 
f  Sicut  &.).itApinc 
6c  vcrc,  ficur  p  nic 
&:  «ilios  vcnii  i  vni 
ucrfum  nnindfijiK' 
adhuc  maiut  ico. 
Q^No  minus  vobis 
fiidum  ev\  ,  quain 
alij«ccclcf]i.s,<.ijrit 
jn  mundo  cujiigc 
lium.fruclificatib 
pcr  bona  opcra,  & 
crefcit  augmcntf 
fcictie,ucl  nunicK 
fidcliu.No  pcr  Ixx 
plus  h^bcatquaJin 
vos:fcd  ita  hoc  fa« 
cit,ficut  cft  i  vobis 
&  idconildcbctis 
fupcraddcrc. 
g     Sicuid  diri/lisd 
Epapbra.  *    Thec. 
Hic  vjr  ciuis  crid 
erar,  inprimislau- 
dcdignus  .Q^iicu 
RomavcniiIec,do 
cuitdiuinum  Api> 
ftolum&  ardcine 
corum  fidcindc- 
niinum,&:fraudc 
qua;  ab  aliquo  c's  fai^a  fucrat.MuJtis'  aoic  laudi  bus  cum  cx- 
tulit,dilc£fum,8<:  confcruum,  &  fidcrtm  Chrjf^i  miniflrum 
vocans,vt maiore in eum rciierentiam  h.iberct .  Di  xic autc 
abeofeaudtuiffecurfum  Euagclij  quod  vbiq;  ditfundicur, 
&  mulcitudineeorum,qui  in  fingulis  gt*ntibus  crcdidcrflc. 
h    Tra  voL  Qiiorum  falutcm  dcfideran5,iC?pK  Archippum 
adiuiurc.  ^ 


lo 


Oiiii^ 


Incipit  Poftilja  Nicolai  de  Lyra,fijpcr 
Epiftolamad  Coioftcnles. 

C  A  p.    I. 

iTy  \nlus  Apoflolus,  Ineipit  epiflola  ad  Colopenfes^ijuf  dtmdi' 
X    tur in tres partesyin falutalioni & perficntiontm ibi .  Gratias 
a)i,\.&coclu/ione  ^.c.i^i.C^i^circa  mc  funt./«  pnnia  parteex- 
p'nniiHrperfon^falHiaritcs.Etfefidoprrfonafalutatte,ibi.]ri\sq\ii 
funt  Cololiis.  &  hoiia  eit  optaia  ^ibu  Gratia  vobis.&c.  Etpatet 
fente  itm  exdiSis  pluries  inprincipvisahatutn  epiUolarum, 
z     Gratias  agi.  Hic  incipit  epiHoUpcrfecum.  Circa quSfciendu, 
1<f  .-^pojiotus  rid  pritdicauit  Cotoffen/ihus  perfonalitery>t  patet  in  pro 
logo  Hieronymijcdp  d<fcipuloifuos  ^nhippu,&  Epaphra^&po/i 
eaiiiduiehainurap/tudo.Apofiolis  ad  recipiendH legalia  cHeuange- 
liy>roptcr  qS.Apoi\olus  tjui  in  pariibus  iltis  erat  valdefamofus,fcri 
ffit  eit  ipfos  a  legalibus  retrahcndo ,  &  in  ftde  ac  moribus  folidande. 
£t  diuidiiur  in  tres partes,  cjuia  primo  induiit  eos  ad  tenendum  firmi- 
ter  cuangelii  veritaie.Srtundo,  adpriccancndumpfeinio  apoflotorum 
/alfitatem,ca.fetjuen.TertiOyad  eentinuandu  vitte  fan{JitateM,capitu 
hi.Vrimain  duas,<juiaprimovt  verbafua  melius  recipiant ,  often- 
4it  feeis  beneuolim .  Secundo,inducit  eos  ad  dure  tenendum  Chrifli 
9itangetium,ibi.^i  cft  mwgo, PriwMin  autemfacitdufUciter.f,a^ 

lenio 


gendogratias  de  bo»a  eorum  incboatione.Secundo,  crafido  deuottpr» 

tneliori  confum^iationetibi.ldco  Si.  vo.  Chcaprimay/t  .V<f/f.Gratias 

agimus  Dco  &:  pa.domi  noftri  Icfu  Chrifti  fenipcr.  Idefi  m 

nibus  horis  ad  orandum  diputatis. 

j     Audicntcs.  per  Epaphrani,vthabetur  infra. 

4    F.dcm  veftram  in  Chrifto  Icfu.ijj*  e/ifundamtntiifjtfritiia 

lis  xdificii.Et  quia  fidcs  fine  openbus  mortua  eftjaco.  iJik» 

fequitur. 

j    Et  dilc(3:ioncm  quam  habctis  in  fan.om.  i.opera  charite- 

tis,qu£  exercctis  erga  omnes  fidcles,non  pro  ctmriiodo  terrenojed  c*' 

1'flipremio  Jdeofequiiur. 

6  Proptcr  fpcm.&^c  qua  audiflisin  verb»  vnitatis euangclii,qi 
non  pTomittit  buna  tcrrenajicui  l>x  vetusjedcalefiia,vtpatctexde- 
curju  ipfius. 

7  Qupd pernemtid  vos.TerprfdicatiencmdifcipulorummeO' 
rum.  i 

8  Sicut  SC  in  vniUC.  7<[jtm  a  tempore  apeflolorum  pradicaiu  fmt  i 
euangeliH  fer  orbem  terrarii,  /icut  dectaraui pknius fupcr  iliiidTfitl» 
ly.a.In  omncm  tcrram  c\nxK,&cc.Etbreuiusreplicauifuperep.i  i 

fioiam  ad  B^nia.  i o.vbi  htcc  au^oritas  altfgatur. 

9  Et  fru&ificat&  crcfcjc,&c./«  aiiisGe  tibus.Sicut  &:  in  vo  j 
bi  s,&:c,  fcilicctfruStticat. 

10  ExeiLdic<m^iudiQii§(co$no.(rede»i«.Cieterapateiittx  { 

litertt, 

Ideo 


■t  • 


f 


Gc)        AdColonenres.      Cap.  I. 


610 


a  r';-  (}h>if^'^  Ycllram  infpintu,  -Jc  Clvyf.  dilrdio  rpiritiinlis 
f (1  oinniiim  fi!prcma,vdi.iri  qiKrdain  rcg!n,?,qiuE  in  fuos  do 
minv.u  obrinct,hnneft.iqnc cff  fpccic  piilchrnqiic,  &  orna- 
10  hnbirii.nibil.n.tcrrcftre eam  parir,  ficiit  illanhno  confuc- 
it!do,non  bcncficium,n6n  nacura,non  aurum,&  a  fupcrnis 
defccr.dirccoclo.vcl 


quid  miraris  fi  bcnc- 
ficionon  cgcr,  vcco- 
fiftnr ,  cum  nc  fi  mali 
quidcm  quidquam 
accipiat  aueitacur  ? 
Qucd  autcm  hxc  fit 
ilbmp.ior  ,  audi  Pau- 
lum  diccntcm.  Opta- 
im  <^o  effe  an.ithema. 
a  Chri/io  pro  fatribus 
mcis 


fAd  dtuir.Sc  proximum. 

leru ,  qui  ctia  manifeft.iuit  nobis  di!e<£^ionciTi  veftra  in  fpi- 

a     fFundatam.  TS.in.1o,non  in  tarnir.        b    ^r"eqii  d.^rar.        c     *  Hicdt  vobis. 

ritil.  Idco,&  nos  cx  qua  die audiuimus,n5  cclTamus  pro  vo 

a    IQ^^^ipr^^^ritis.quaipro  vobisexhibcmus.  b     T  Vt  plene  cognolcntisquidDeus 

ve!:t,quidn3n.  Et  hoc  pcj  partes  exenuitur. 

bisoranrcs.&pdrtulatesjuc  impleamini  agnirione  voluca- 

ffciUcet.        a     TKerum.qui  aftiui  vitat  fjnt .  b    t  CognltioncfpirtiMlium.qua: 

funt  conteinplatiuit.  c    TFoft.  d    TOpefndo  liene. 

tis  eius,in  omni  {"apiecia',&  intelledu  fpiritalijuc  ambulctis 

f  Agatisperbonaopera.        a    TVt  deccat  deum.t-eldigm  eo  ptsmio.  b    1  tta,  fcilicet. 

_ _  c    TNegociavita:adiuli,8cc«ntemplatiuac.  fDeo.  t  lii  inaius. 

b   I»  fpiritu.    Qiiia   e  digne'dcope-r  omniaplacctes,in  omniopere  bono  fru(5li- 

Tlncognitionedeitatis  b     T  Etpoft  hanc  pro 

milTionem  oramus  nerelabamini. 


proipiritualibus,  no 
procarnalibus  diligi- 
tis  . 

C  Impleamini  in  om- 
ni.  Msgnum  cftplc- 
nefcircquid  deusve 
lir,  inomnibus  rtbus 
acliujB  vica:,  &:contc- 
platius 


i  rci  hanc  vitz  puritateni. 

ficantes,  &  crcfcentes  in  tfcientia'  dei  in  omni '  virtuce  con 

a    1Abeo,quiilluminarepotuit.  f  M.mente5.  T  Contra  aduetfa. 

fortati.fecundum  po'tcntiam  claritatis  eius.Inomni  patie- 


5r>iuiinllaboris. 


1  Ethoc  non  ex  triftitia,  vclneceiliiatc. 
IQH^i  folus  poteft  recreaic,&  vult.quia  pater. 


15 

1-7 
18 


S  tia,& longanimitatc cij gaudio gratias agetes deo,& patri, 

n  a    lEtnin  gentes  in  prom  ITionc  ludxotum.        b    T  Participationeni.  '4 

']J   platlU«C  .  i  ^     IHjcredtati».    d    f  Ideilin  notitiafui  .    e    Ita  dignos  fL-cit. 

d    infcientia.Yt  non    k  quiMignos  nds  fecit  f  iparte  fortis  fandlorii  Tlumine  Qui 

i"norcnt     fidci      fua;      1  a    Inbapiifmo.  b    Quiaveredominabantur  nobis.  c    Ignorantix  pecc.ito- 

r"    .,  „„.      .'J  ^f,     ^or,-,       _  .  lum.d.irmonuin.  d     Vt  eflcmus  resnum .  Inciinn. 

fpcciem ,  id  cic ,  rem     m      •     n-         „  j    _    ^  bn  c      i        .-    _       -n.   i     •       d      -  ri  • 

fperatam.  vnde  firmi    n  ^"P"  ^^  ^^^  "^  potcltatc  tenebraru,  &  traftulit  m  regnu  lilij 

crunt, 

e    In  omni  vir.  Vos  dico  confortati  a  deo  in  omni  virfute,ca 

fl-itate,fcilicer,&:  ca?teris  .  Quod  bcnc  potcft  ille,qui  efj  clart 

tas  patris.idcO.filius.  Vel  fccundum,quod  claram  cognicio- 

ncm  vobis  dcdic. 

f    Gratias ai^Mfej.Haden' vndc  g,ratias sgit.^quid  orat eis: 

lam  incipit.qnod  lcxnon  prodefi,  fed  nocct,cV  Chriflus  ad 

omnia  bona  fuiiicit ,  Qnod  indc  potefl: fciri, cum  ipfc,!5<:  nlij 

apofloli,  qui  m  legalibus  fuerant,eis dimilTis  ad  Cin  flu  con 

fugcrunt .  Pro  vobis oramus  nos,gratias  agentes deo,  idco 

quia  dignos  (acit,  quod  nunquam  lcx  potuit. 

g     nignos  noi  ffcit.non  in  lcge,fcd, 

h    Inlumine.  idefl^,pc;  deum,qui  ef!  lumen  de  lumine,cuius 

gratia  iliuminamur.Vel.  In  lumine. idcR,m  claracognitione, 

a  qua  dcUians  cadit  in  tenebras . 

i    Sonis.  Vojuntas  dci  in  humano  gcnere  fors  cft  apud  que 

non  eft  iniquitas,fcd  omnia  facit  per  iuftitia,&:  fi  occultam. 

Sors.  cft  hsredrtas,qux  non  mcritis,fcd  diuinaclcctionc 
datur  fandlis  parriarchis ,  tV  prophctis ,  &  idco  per  gratiam, 
non  pcr  lcgcm  cft  qua:rcnda . 

•J4  Aug.Tunica  iUadiiidcfupcrtextajqux  fignificatchari- 
tatisatcrnitatcm ,  cui/i  diuidi  apr<tfccutor;bus  non  polict, 
fors  fuper  ca  mifta  cft. Ad quos  peruenit,cos  fign;ficat,g.  vi- 
dcntur  ad  fortcm  pcrtinerc  fandorum.ait apoftolus,  Gratia 
filuifani  eitispcrfidc,  &  hoc  non  ex  pobis  ,ffd  do<itnn  dei  cfl,iQ  ex 
cpfribus.Quaii  vos  bntcceritis,vt  ad  hoc  acccdcre  digni  eftis. 
?>{on  ex  operib.ne  fortcquis  extoUatur .  Ipfitts  cnim  fumusjigmetHm 
creatiinChiUo  lefit  inoperibus  bonif.  Hxc  quodammodtjfors 
occulta  eft.  Volfitate  dci  in  humano  gcncre  fors  cft.  Sors  ve 
nicnsdeoccultadci  voluracc,  apud  qucm  non  cfc  iniquitas. 
Non  cnim  ille  pcrlonas  dccipic,fcd  occulca  illius  lufcicia  cibi 
Sors  eft. 

Theo. 


E 

1 3d  p.irticipa 


tioncm . 


•^: Theo.  Bcnigmim  inouir, dcum  laudamn<:.q(i!  no";  cum  D 
inditini  cflrcmus,cffecir lucis  f.mdi >rn  pirticipcs.Rui fas  afic 
fob  fpccie  gratianim  aviionis,  bcnigmiatis arcanum.&diui        ,. 
n^Eiunos  difpenficionfs  mngnicudMirmofrendit.  Velica. 
k   Zi:/7p»}r«o;(^fpo.i.deinferno,t!iqiiotcncb.ainur,ad!abnlo, 

t.imexproprio  ,  qua 
cxdelitto  Adje.  ■■_ 

*  A n fcl m.d c  potc - 
fcate,tcnebVaram ,  id 
efc,  dx.iVonum,  qui 
nobis  dominancur, 
inrrinfccus,  dumcq- 
cicas  infidclicacis,  (S<,^ 
ignorantia:,  vcl  pec- 
caiorum  obfcuricas 
in  nobis  .idhuc  ciTct, 
dc  p  itefcace  hiiiuf- 
modi  .ccncbrarum, 
idcfc.m.ignorum  an- 
gelorum  rie  nos  in 
9  nottc  fu.^d.imo  icio-  t^snitione. 
io  nis  fine  fincpoIlT'- 

11  renr,cripuic  nos  dcus 

1 2  paccr,  in  b.ipcifiuo  de 
ij  lens  pjcc.iri  nofcra, 

pcr  qu.c  ilii  porcfca- 
ccm  habcbanc  in  no 
bis^&cr.infculic  inrc- 
gnum  filij  furincccle 
liam  ^^--1^11 ,  dcq.ua 
dichnn  cfc,  qura  inic- 
ccriiJius  hainin.s  au- 
gelos  fuos,&colligcntde  rcgno  cius  omiiia  fcandala. 

•}c  Idem.  In  regnum  filii  dilctbohis  fu.c  df  nos  rrafculiiTe, 
vtintelligamiis,quianosauoquediIigct,fi  pcrfcueramLis,ef 
fe  rcgnu  filij  fui,  quem  iplc  naturaliter ,  .'k.  inetf  iblicei:  dili- 
git,i.  i\  peccjtum  in  nobis.implius  no  lcgnaucricVbi  cuim 
peccacumregnarcinCipic,ibi  Chrifcusrcgnaredcfifcic, 
]     Ettranflulit,&c.  Qimncioaccollcns  nosdciuiotarcari.fn-  Augii.mpfsl. 
duxicine^lum  vnico  filiofuo.Iamcnimcredcnces^qui  dxa  loj.&trafta. 
mentcdeuoti  func,  cxeuntesdcfcculoduccdexcer^patris  '"•"il<>- 
angelo  inducuncurin  citlum . 

m     J\^^^««»«y?.Aug.Dcquoipfedicic,  J{^gnum  meumnon  e(i de  Ang.Hb.r.de 
hoc  tnundo.non  ait,Non  efc  hic,  Scd,';^  efi  /jj'if,qriia  pcregri-  n!iprin,&  con 
nacur  quidem  in  mundo.fcd  non  efc  de  mundo .  llv"gno  e-  c"-c.io. 
nim  fuodicit,De »»«'<(/<;  non  cflis^fedegQelegi  vosde  mu,idn.  ErSc 
demundo,quando.ad  mundi  principem pcrtincti.Tit. 
n     f  ili-  dileAtonts  fnx.hu^.i  j.dctri.Sicharitasquapacerdi-  lib.K.de Tri- 
Iigitfiliii,&patredilig:ttilius,  incffiibilitcr  vnionem,vcl  co  "»t-c.ij. 
munioncdemonftratamborum,  quidconucnientius,  q^vc 
illc  proprie  dicatur charit.is.qui  fpiritus  cft  comunis  aniirio-  p 
bu.».?.'\Iioquin  fiin  illatrinit.itc  folusfpirituflanktuscftch-iri 
tas,profecto,&  filius  non  folius  patris,  fcd  eciii  ipirituil.^ndi 
filiusinucnicur.  Nocnim  dixic,filij  fui,quodfidicercc  verif- 
fimc  diccrccfccl  xt.Filii  dilt£i.fux.  ftlius  ergo  cft  etia  fpiriruf- 
fandi,U  no  eft  i  illa  trinitate  cfiaritas  dei,nififpiritu(Iautms. 
Quodcuficabfurdidimii  rcftat,  vtnon  foliiibi  ficch.uicas 
fpuicuftan£tus,fcd  ppilla  dcqnibus  facisdilTcrui  proprie  fic 
vocecur.Qiiod  verodiitum  eft^filii  dilcdti.vel  charicacis  fue 
nihil  aliud  intclligacur.quam  ftlij  fui  dileiti ,  quam  filsi  fub- 
ftanci:B  fu^.ch.iricatis enim  patris eiusnatura atque fubftan- 
tiacft.vt  fdjpcdiximus  .  Etidcofiliuscharitatiseiusnullus 
eft  alius,quam  qui  dc  fubftautia  cius  eft  gcnitus. 


^ 


A"S. 


NCOLAVS    DE    LYRA. 
1    Noncefl~amuspro  vobisorantcs.  rocrn/f. 
*    E'poftu!antcs,&c.  o>e, 

5     Vtimplcaminiagnitioncvo.cius.  idefl.,vtplenimd:uinam 
"PoluHtatem  cn^rofcatis. 

4  In  omni  fapicncia,&c,  quantum  ad  cogniiionem  rerum  ad  vi- 
ttm  afliuam  pertinentium. 

5  Hc  intelicctu  !pi.&c.  tjuantum  ad  cognitionernfpirilualium  ad 
'  '>ntempLitioncm  pertinenliHtn  . 

^ '  AmbuletlS  digne.  per  viam  huius  vitaadpatriam. 

7  Dco  per  omnia  p\a.in  fpeculahUibui^rj'  operjb^lihn'. 

8  In  omni  opcrc  bfno  ft ucli.  ideli,dc'  bono  in  tAcliUi  proficien- 
i^^tjuantttm  advitama^iuam. 

9  EtCLcfccntcsinfcicncudei.  quanium  ad  contcmplatiuam. 

lo    In 


10  Inomnivirtute. /■"'/'<:<'' '«dr4//,^/n^e//t(!?«a//. 

1 1  Conformati.fecGdii.  Hoc addit  ad  Qflendttidum,qmd  non  lo 
ijuitur  de  Pirtutibus  politicis,  fed  itifufis,qu£  datur  a  deo  cumgratia^ 
&  pct  eumfimiliter  augmentantur, 

12  In  omni.  per  aduerfariorum  tokrantiam. 

13  Eilon^mi.VercertarnprxmiorH/e.vpe^ationem. 

1 4  Gracijs  agen,&:c.qui  nos.  Gentiles,&  lud£os  indiffcrenter. 

15  Vccit.pergratiambaptifmalem. 

16  in  parccm  for.  quia gratia biOtif/»alis,digriumfacit  biercdita 
te  tetcrnayfjux  habeiur  ia  clara  dei  vifione. 

17  Qu,i  cri.nos  de  poceftate  tcnebra.irff/Z  de  pottfljte  inimici 
per  mortem  filti  fui. 

j 8  Et  tranftulic.  quia  eripiendo  nos  de  regno,& pcteUate  '^'aboli 
reponit  nos  in  regnum  filtj  fui ,  qui  regnat  bic  infidelibi.  s  pcrgratiam, 
&  m  beatis  pcrgloriam . 

Toiy\.6.  V 


^ll 


Glof.ord  &  Nicolal  deLyra. 


^!2 


•   *  Anfcl.  Omi^in  in  ipfo  conliJnr,cj\iM  fcvunciri  in  ■  iv.cr.u-  L" 
tatcincircun^icripc.c,&:  inv:omprtrhci!fx  diii  intatiscins.t^u 
fi!ntintr.iipfiini,CSL  nc  in  nihiliunrcdcar,  percuconlilTu  i. 
c     £f /"c.Vc-loi.nliiiitiChrifloquci)oc>;ccdric,q..iiiiinKli!s. 
4<Anfi.l.L.cclclix  c;.put  cO  homo  illccuiuslullcprioc  ver 

bum  c.iro  tiiilu  cft,    i 

fcmpitrrnX      morClS  •    ^It..sc»o.pcrcun, -,..£........._... .-..-.    b    ^Q^trrmnalit»o,.ar«tnua.,pcrnu.n,*.&Kdcn,it. 

ffibi  dilefti.    cxiDU  ,  fcd  haflrnus. 


A      4<Aug.In h:ic rcdcmptionc tanqua prccium  pro vcbis da 

A  tas  fanguis  Chrifli.quo  .icccpto  diabolus  no  ditatus  cl^ ,  fcd 

|ib,"i j.de  Tri  nccaiuf.vt  nos  ab cius  ncxibus folucrcmur,  ncc  quc  m^uam 

njtatc  ta.ij.  eorumfccii,quosChriftusabomnidcbitolibcr,  indobitc-tu 

fo  fanguinc  rcdcmilTctjpcccatorum  rctibus  obuolutum  tra- 

hcrccad  fccundx,& 


f  Ita.Sc  BO»  pcr  euin  diliget.r.  non  c i  odioC. 

c    IFil- ■ 


f  Koi  i-dii. 


idiledio^nisfux  Inquohabemi!sredempti(Miem,;&remir  i 

a    «Ouoiidieli  pccc.imu»,8cnone,ti.iMi»ili;s  to.ti;».    b     1  Benc  hxc  pt  euni,  .luij  ii.lcert.  X 

^—  c     «rleneliniililMm.  IQuiade  iplo,ac  DihildirMl  Jb  co  ..  . 


c    ^{lenc  iimilitptin. 


&:  h.ibitauic  in  nobis, 
mcmbra  citcia  funt 
omncs  fandi.quibus 
pcrficitur,&:  cotr.pic 
tur  ccclclia,  ficuc  cr- 
goanima  tc»tuincor 
piis  noltrumaninut 
&  viuificat  liccc  i  ca- 

eeni'tu.s omnis  creaturac.  Quia  in  ipfo o>ndira  funt  vniuerfa  ,    P''^ £''^'^''-^ '"'1''"" 

°     ^(iuxlum.  .     5Sol,&lu.,a;       ^  1  Anijcli'&  >nimx  l-     1  Enain  I.  rc  al.iifima.  ClO  ,  &:  aUdlCdO.  &  O- 

lis,&itcrravilibil.i,&inui(ibilia  Siuetlironi.liuedo-  g    ^^™^^'^'  f^g^^an. 

'  '  do,&  tangcdo,in  c^- 

teris  auce  mcnibtis 


^CJuiade  ipto,Sc  Dihifdi':.,!  ib  en 
^  d    1  l!icoini>rcjien!ibiIi» 

fio'nem  pcccatorum  .  Qifi  eft  iiTia'go  dci  inuilib 

1    ilpfelolusnen.iui.aUa  crcJta.    IHic  vete  o.iend.iur  caitcinu»  .    \i .- -     -  „    ^    -. 

''  "  b    5  Vrrc  gcniiu»ame  omneiucicatuiam,  quuper  ipluinoituMtondua,    o 


tccc  o.nn.poten». 


^Quia  eriain  cleiiicftta.Vndc  onit..a. 


II 


12 
14 


tangcr.dotatuin. 


incx 

a    lErgoinrullominorpatre  filiu».  o    lyun  ci.a.n  cjcii.i..iu.T..ut  ^i.... ...  ^ 

mina tionesjfiuc  principatus,(iuc  porellates .  Umnia pcr ip-  ,o 

llta  pci  lulmu  aniea,  ouoU  ciaui  vita  in  ii>li, .  .  ,        , 

a     1  Nullus  eixi)ua!i»',  etiamfecundum,<]uod 
hmo. 

^  Mon  modo  xieinitaie,&  potcntia  ,  fcd  ctiam 
digniate. 

c  fum,&  in  ipfo  crcata  funt ,  &  i*plc eft  ante omncs,& omnia  T 

a    iSiiui  omtiia  cieauii.iia  oii.nia  lultinct ,  &  icgit. 

b    f  Etiam  cum  talis,  &  lccundum  Ttramqiie  naturanv- 

c    IQu*  vnita  clt  ChrUlo  tt^tia.ft  naiura,vt  capiti. 

d^^sciiicet.Fundnor  jj  corpori  ,  qucxl.uno' 

^  ipfo  c6fta'nt.  Et  ipfc  cft  caput  corporis  cccle  fix,  t  qui  e  prin-  i6  do  pcrfona  fultinc 

c  capuc .  Ibicniiuoiiv 


inorcrentur  ad  Chri 
flig,rati.impertincn- 
tfS.prqcogniti^&^pr^ 
deflinati.&ckcti.-in 
te  connitutiopc  mu- 
^liquatenus  pioipfis 
ipfc  mortu»  cfl  Chri 
ftus  carnis  tsntum 
inorte  non  fpiruus. 
.*c  Anfcln..Inquo 
R  per  fpcm   h;ibcriuis 

Ijnipiiun.  rcdcmptioncm  limi 

'  ■■  ■  ' '  liter,id  cft,libcratio- 
pcmabi)smifcrijs.cc 
afflictionibus  ,  quas 
nunc  patimur,  &  pcr 
rei  cxhibitionc  habe 
mus  lam  in  iUo  pcc- 
facorum  remiffionc, 
quia&:fcmcl  inbap- 
iifmo  pcr  cffuflonc 
iiii  fjngiunisdclcuic 
pccciua  noflra,&:  quocidle(fi  peccnmus)  no  indigemns  alijs 
hoftijs,vndc  patet,  qupd  lcgaies  holTic  non  amplius  oflfcrc- 
dx  funt,  quia  nullain  omnino  iam  vtilicatcm  prasftant. 
a  l^cdirr.pionem.  Dcflruita  poccflatc  diaboli  facuitas  liber- 
tatis,qu(?nobisd.itaeftfnfoilliusfanguinc,qui  nulluhabu  t 
pcccacu.Vtquiadiabolus  illos  mcnto  tencbat,quos  pccc.ui 
ret>s  conditione  mortis  obftrinxit,  hos  pcr  cia  mcriio  dimic 
tcrct,  que  nullius  pcccati  reu  immcrito  p^na  morcis  arfecic. 
■^  Anfcl.Efl  imago.&omnimodafimilitudopatris.ficuc 
ait :  Qiii  mc  vidcr^v^idcCjScpatrc.Na  licut  pcrcontcplatione 
cuiiiO;  bct  imaginis  datur  nob;s  eiiis  notitia,cuius  illa  imagc> 
^fl,  hcct  ipfcabfens,&:nunquavifusanobis,fic&:apofloii 
vidcntesfilmm  ,  intellcxerunt  patrcm ,  qui  corporaljcrcis 
non  apparebat ,  &i.  nos  quidem  lumus  imagodei ,  lcQ  filius 
crtalitcreiiisimago.  N.am  ficut  imago  Imperatoris  alitcr 
cfl  in  nummo,&.  aliterin  filio,fic&:  unagodcialitcrin  filio 
qui  cfl  confubftantiahs,  Sc  coxqualis  aiqucco^tcrnus,i5<:  ali 
tcr  111  hiunine  ,  qui  cft  crcatura. 

b  '2iucji  ima^o.  Aug.  Aliter  imago  rcgis  cfl  in  numo,aliter 
in  fiho.  NosYumus  nummus,inquibus  imagodei  Chriftus 
filius  Nulla  imago  dei  dcbct  coli,nifi  illa,qu«  hoc  eft,quod 

ipfe ,  ncc  ipfa  pro  lilo.fcd  cum  illo. 

*  Anfcl. 


nlis,  primo- 

[  Antc  iMiincm  ctcaii.r3iii  geniiu». 


I1b.13.cap.1j. 


at 

idco  capici  ciida  lub 
foncad  opcranduin, 
iilud  autcm  fupracol 
locatum  cft  ad  con- 
fulcdum ,  quia  ipfius 
anim.T,  quxconlulit 
mo- 
c 
apuc .  Ibicniiuoiiv- 
nis  fenfus  apparer, 
fic  vniucrfo  populo  fandoru  taquam  vni  corpori  ,  cnpuccft 
mcd  lator  dei,&:  hominQ  homo  Chnftus  Icfus,  qiiod  dei  fd- 
picntia  non  fic aftlimpfit,  vc  cxccri ,  fcd  mulco  cxcellennus 
multcic^,-  fublimiusquoillum  folum  afitimi  opoituicmqno 
fapicntia  hominibus  apparcrcc,licuc  cam  viiibilitcr  d  .xcu;<c 
oflcndi.qui  Sc  ipfius  f.ipientia? pcrfonam  gcrcrcc,  pcr  qucm 
6a:teri  fiuntfapientes.IpfeigiturclHaput,ci:tcri  veromcra 
bra,quia  m  ipfo,ficut  omnia  bona,func  in  capicc  o.iincs  fcii- 
fus,  in  careris  vcro  qu.Tdam  parccs  bonotu  diitribuca;  luui, 
iuxta  mcnfuram  vniufcuiufque  membn  .  .•  [ 

*  Augu.  Etquiadcilloaitctia.quodfcmpercaputomnis 
principacus,&:  potcflacisfic,  adaingicunftac-cclciia.q  nui;c 
peregrina  cfl.iUi  ca'lefli  ecclefi(^,vbi  angclos  ciucshabcm»,  1 
quia  .cqualcs  nos  fucuros  poft  rcfarrcctiune  corpirum,  im- 1 
pudenccr  nobisarrogarcmus,  nili  vcricas  proiniiillkdiccs, ' 
Eruric  xquaks  atigclis  t/f/.  Ec  fic  viia ccciiaciuitas  rcgis  magni, ' 
d     Caputcorports  fcc/c//<c.Aug.Caput  ccclcfla',1  Jtlt  corpoiis ,., 
quia  ita  l"c  habct  ad  ecclcliam,  licuc  caput  ad  coi pus .  Htcii 
ecclefia  ab  Abcl  cicpic,  quomodo  capuc  corum  ^  Bcnc,quia 
eft  principium  ccclefii,ideft  fundacor. 
c     i^ieii  pri>icipium.Ecc\ci\x fecudii  diuinicatcm,idefl,fun 
dacor  ecclelia: ,  quia  omnes  lufios,  qui  ab  Abd  vlliucid  vl-f 

^  ciinum 


NICOLAVS    DE    LYRA. 

I     Dilc£tionis kiz.Ter  hoc  non  ejimelligcndum.quodfiltus .fcc 


P^^\^9; 


dat  ajpiricufMao,qui  eii  amorfeu  diUaioJed  dicitur  filius  dikP.to- 
nispatcrno,inquantump.iter  fumme  diiigitipfum.,&  nosper  eurn. 
t  lnquo.i.per(iuem.  j  Habcmus  rede.  .ApotefinediaboU. 
4  Et  icnviHonem.Ter  f4crameHtabaptifr/ii,&  panitentix^qu* 
htihoit  rffifociam  a pafione  Chrifii.  S  QiJ'  ^fi  ima.  Tofl^uam 
(tpotiolus  ojicndit  fe  bencuolum  Coloflenfibus ,  hic  confequentcrtndu- 
c.t  eos  ad  tenendumfirmiter  eHangelii  yerttatem  .  Et  diuiditur  in  tres 
partes,(juij  f)imodeclarat  auHoritatem  euangelii.Seciido.,inuitat  ad 
firmiter  adhxrendum  ei,i6/,Ec  vos  cu  cflccis.rerrio  refpondet  tacitf 
\  qdni.ibi.Qums  factus  fum..//«i5orjf ar ?  vero  euangelii  dedarat  per 

.  exccltcniiai  auBoris  ipfius.f  Clmfii  cuius  cxcelletias  tripliciter  decU 

Yji.Trimo  in  coparatione  adpattefuu.SecMo  ad  totii  vniuerfum,ibi^ 
Qn\  m  \p(o.Tertio,ad  corpus  eiUi  t,.yfii(Mm,ibi, Ei  ipfc  cft  ca.Qua 
•  futa  adpriu.utn  declarat  duas  fxcellentias  Clmfii.Trima  efl,i),  efiirna 
gopatris.i.<-xpreffafimilttttdo  ipfius  fecuiidumdeitatem .  Sciendu  ta- 
'pien,(p  im.ig<>  alicuius  poteil  dici  dupliciter.  f^r.o  modo  naturaliter,fi- 
fut  in  hum.inis  fiitus  dicitur  itnago  patris^tjuiaprocedit  ab  eoper  ttio- 
dum  natHr£,&  in  eadem  fpecie.  Mio  modo  artificiaUter,ficut  imago 
Hercul  seflin  lapidc.Trmo  modo  Chriflus  ejl  imago  dei patris,tamtn 
\n  ideniitate  nitmprali  natttrdt,qu(a  diuina  natura  non  efi  muhipUcabi 

Chridm  f)u 0  lis.Creatura  auteni  inteUeiiuaiis  efl  imago  dci  natura  aitena,iiir  fic  no 

ino(J.j   tmago  cfi  proprieeius  imago  ,fedtnagis  adeiusimaginen . 

P*J'J*  r  g     Pt^mogenit.i.genitui  an'.eQmnecreaiuram,(}uiagetteratiofilii 

a  pafe efl  sterna,produ£lio  autem  creaturx  efl  teporalis.cjuxpoteft  di 
ci  targe  getteratio ,  eo  modo  quQ  deus  iicitur^ater  omniurtt  pcr  crea- 

tionem. 


tionem. 

7  Quia  in  ip.  Hic  confequenter  ponit  excellentias  Chrifii  quantutt 
ad  totU  vniuerfum.nam  omnia prxexifiunt  ineo,  fictit  in  caufa  exem 
plari.lo  dicitur,Qluiz  m  ip  i.condt  difpoftta. omnes  chim  creatura  ci 
parantur  addeum,licut  artificiataad  artificetn,Sap.j.L.OiV\nmc- 
nim  efl  arci fcx.  ^rtificiatii  vero  eflprius  in  conceptu  artificis,ijui 
in  effedu.Domus.n.extra fic  a  domo  intra.j.Metaph.  FiJusautetn  ii 
diuinis efi  conceptus,&  vubum  fatris,^  ideo  omnes creatur* in  ip 
fo prJsexiUunt  exeniplariter  ab  tcttrno ,  quiu  nullu  nouitas  efi  iu  dii 
g      Vllibil  ia.  quantum  ad  creaturas  corporales. 

9  Inuilibilia.  ^«rt»t«wi(jrf/J5/m«a/t/. 

10  Si.throni.£;rpri/«ir'/«<«f/«or  ordines  angelorum,quoru  primn: 
eft  defuperna  bierarchia.  Sicudus^&  qnanus  dc  tnedta.Tertius  vcr^ 
de  infima.  Et  per  hos  intelltguntur  alii  o>  dtnes ,  qui  omnes  prxexifli 
in  deofftcut  in  exemplari.Et  fiiniliter  omnia  pneex/Jiunt  iii  eo,ficut  ii 
caiifa  efficiente,&  in  eo  qutefcunt,ficut  in  fine.Tra,  1 6.a.  Vniucrf 
propccr  fcmecipfum  opciacus  eft  dominus.  Ideo fubdintr. 

1 1  Omn  ia.Iuitgaturfic  titcra,Omniz.fupple  creatufunt  c^di 
ter.     iz     Mtin.  fupple,quefcuntfinalttcr. 

I )  Ec  ipfe  eft.  f  creaturas  quas  pmcedit  duratione,&  dignitaH 
la.  Eccmmia  m.Qu,ia  pcripfum  o~ia  conferuantur in  effe,ficut  i 
nihilo  creatafur,t,lic in  mhilutn  rcdigtrentur,  niftpcr  ipfim  manuti 
nerentur.  l  J  Ec  ipfc  cft.  Hic  confequentcr ponuncur  excetfenti 
Chrifti  quanturn  ad  corpus  etus  myfiicum,cum  diciiur,  Jt  C  i pfc  cfl 
influcnsfenfuni,&motumfecundum  vitamgratix,Io.l.  DcplcDi 
tudine  ciusomnes  nosaeccpimusgraciam,  &:c. 
i6     Qui  cft  pn.Licct.n.aliqui  refurrcxtrunt  a  marte  ante  Chrifli 


d.J 


Ad  ColoiTenfes 


Ca 


i4 


'^  rinnini  iuffi'  2*rr-'-anr^r  vfrrnrc  d;ni>!r2ris&-  tnifcrirrrdic 
'A  itKr  a'ono  illum.  jairc  Sccund.im  biim.inirAtc  ctiam  poteft'^ 
riicspiincipiimi  ccciefii:,  quia  fupcr  iide  humanitatiseius 
fundsr;i  cft.  Lc  benr  ipfccft  oaput,  &  principium,&:  rcttor, 
^  fund.uor.quia  ipfc  clt  pnmogenitus,&c. 


P- 


I. 


614 


Tnfn.^^e.Tt 


•>*..- f. 


f  It  ante 


mortnlit»- 
urjifihus. 


a    f  B-nf  en  cnpnt,&  rrJncip^iimirf^f^rfftor,^  furdatw,  pu;  fft  pnmo^enirus  sH  in.r 
^     ^  irmrcfurtrns.  blFerhoc.  c     f  T.,n.  rnoril.ns   uunm  r,„ 

a  cipium.pnmogenitus  cx  morruis ,  ut  fit  ip  cmnibus  ipfc  pri 

a    TDomuiiuni,quiapoteftaho>fufataie.     b     «F' teneprimatuu:  h.-bet,  no.i  rolum.qui.i  prjmns 


P, 

lui^i.l». 


b  matumtenens-  Quiainfpfbcomplacuitomncmplenitndi- 
^  nemdiuinitatisinliabitare,  &  pereurnreconciliareomnia 


(hiii 


«Mlret. 


WI1.C, 


cbiiK 


Sicut  narus 

omnia  dc  dco  ,  vc 

onini.i  cre;irct,ric  ho 
jno  prmiusreruigir, 

vcrdT"Urct,  vc  lcm- 

pcrficpnm',  C!<:prin 

ccps . 
Catcri  infch.ibec 

vcibiim  dci  ,  icd  de 

r.f.lio  dicirur,/-'r>.^'<OT 

caiofunumeU.  Hon.o 

trgo  exccJIcntais  af- 

fumptus,  qunfi  pcrfo 

nsm   fapicntia:   dci 

gcrit.vrc-rfpucinquo 

llmc  omnes   lcnfus 

perfonaanimai ,  qua: 

toium  corpus  vjuifi 

cat . 
•icH.cr.Tn  a]ijs,hoc 

cHjinapoltolis  ,  pa- 

triartl)is,  veJprophc 

tis,gratiafnitcxpar- 

re. In  Chrifioautcm 

tocadiuinitas  habita- 

iiir  corporahcer,qua- 

fid'cas  Siunmal  tcr. 

•jcAnlcimus.  Hoc 

coiuplacuit  dco  ,  vc 

tsnta  bonorum  plenitud'-)  maneret  in  illo  hominG,cui  non 
ad  mcnfuram  dcditfpiritum^ficutc^tcris  fandtis  coufucuic. 
b  Tlemtndi>nnt.Ai}^.Q^uomn\3  p.itcftcx  fe.vndc,r't»f  pa 
tfrbahei  v  tjru iaf  Jic  <:;rjiliiis,'/ui(ufcitat, &  viuificatquos  vulty 
iic  oftcnditur  perfeclus  deus  ctTj . 

^''Auguft  Per  illud  lingularc  facnficium. in  quo  mcdiator 
cftimmolatus  ,  quodvnum  mulcE  in  jcge  victima?figura- 
bant,pacificatur  Cilcrtia  cum  icrrcftribus,&  terrcftria  cum 
c^ieltibus. 

^.  Anlel.  Qua.n.hora  fanguis  redemprionis  exiuic  de  late- 
rcdomini  in  crucc  prmdcnus,  dimifiTum  ci\  peccatuni  Ad.e 
liumanogcneri  ,&  pacificatafu'itcxlcfti.1,  &  rerrcnna.qa 
tuncpatuit  hominib.inctoiius  in  rcgnum  cxlorum.  M  ;gna 

enim 


..  - -.. qui.i  primnge 

niius  ,  fed  quis  crnip  aci.ii  tiinii,iii  ,  q.^ofl  in  ipfo  oninis 
plenirudo  lcienria,&  viriutuui  nnn  modn  effi,  led  h»bi- 
t;irct,&  reccnciliaret  omni3,Ittciios ,  &  Grntes 


a    TQm  eit  lumcn  *tMnuin,i  iter  la  »?ritn5.    b    tNonper  aliam  hol^iam.    r    TQ>iTnirp;or  m.irs 
.       ,     -  ^  1iclel^,t«leaia,&ttxreltr.a.      ■      d     1  I.im  furt,  .l  ALi.ih  nr.fc  ctt-r!. 

tm  iplum.pacihcas  per  fmguine  crucis  eius,  finc  5  in  rarli's 

a     lAdhuciniitavita.    b    10  Cloffenfcs  pncific.uit.quamu^scfrecialienati^iiihil  cumd.obaben- 
_  '«.&»n"T"cicouu:adice.ido,.\h.'icfenfu,  011-3  putab.tisbenesgcie.     c     1  Qi.^.muis. 

e  liue,c]uaj  in  terrisfunt.ttvoscum  eflctis  aliciuando  alienati 

a    IDeiC-ntesaau  .  b     5Trniporegratix,non  ai;o.  c     t  Rem.ffi.n?  percatorum. 

&innnici  TrenruinopcribusmaIis,nuncautem  reconcilia- 

a    n  idel.fragilitati».  ^  idefl  panibili,&  mortali,  Et  hoc  per  mo'tem,etiam  ad  hoc.vt  tan- 

.     .  g  dcin  iej)ta:Icniet.  IVirtunhus.  "  1  A  pcccar.s. 

uit  m  corpore  ca rnis'  eius  per  mortc,-^  exhibcre sos  fardos 

a    1vfr!urndeo,qu.,d  IQu.a  tunc  nihiliBali  ine  j.  b     TQiii  omnia  vidcr, 

ve!tunce.pjxlcn:cseiitisvidentc5cum,licmeft.    c    1  F.vhiherc  tpminhacconditioSe. 

^  &  «n^maculatos^etirreprchenfibilescoramipfo   Sitamcn 

=   a    1Fumi,non  iluftuantcs.  b    Tln  fpepijtmii,»t  j,er  vos  ncnrctcdatis. 

_  ^  c     f  Alio  impellentes. 

permaneatis  m  hdc  hindati,  &:ftabi!es,  &immcbilcs  ,  a 

a    ^QupA  tcneie  del.etis,':Ui»  iniel'cxi'lis,  &  ideo  pcius  e!l  ieuri;i,  me!ius  eli en  m  viam  vctitatis 
non  agnf.lceie,quaui  polt  aguiiara  retioiic.  b     ^  Et  inaixt . 

fpe  euangclii  ,  qudd   audiftis ,   quo'd  pradicatum  eft 


terga  te. 


rnirr  difrord'3  C-p,irnh,?t  hominc.<r,  &',in£rcIo.<; ,  ga  ncmo  c.^  D 
findtusrrar.vtin  confoitium  angcloiu  fufcipei'C[ur,fedom 
rcs  ad  infornu  proprf  r  culr."m  primi  hominis  dcfccdebac. 
M.irreaiir  Chrilli  pax  t;inr,<!  iVrcr  ant^c  !os,  &  homincsctfe- 
dtacft ,  vtnuncamnix  iufio:i'i£uindccorporibuscxeunc, 

mox  peiictrec  c^los 
gaudcncib.  angclis. 
c     Ter  enm  re.  Deo 
pbcuit  per  cum  re- 
conciliare,  &  ipfcpa 
cificauit  non  gratis, 
fccf  pcr  fanguincm, 
c^IcHia,  i^rtcnrfi -i.i, 
q:;i.-)p;KCt  hominiin 
rrouus  in  f«E!um , 
d     0'nina.  pcrcu  fa- 
dl),  in  ipfo  audorc  vi 
uunt .  Vcl,      • 
e  ^hcy.iti,  &■  inJmici. 
i.conlilii  cius ,  quod 
id.-m  v;ikt,  qtiia  non  t  mcnte. 
rcccpcruiit ,  qui  pcr 
Moyfcn     mandauic 
dcus    dcuote  idolis 
tuis . 

f  lleconciliauit  in  cor. 
.6  Sirnortalis,  &  mor- 
1 7  tuus  pocuic  reconci- 
i8  liarc,ia'iinm<>rralis. 

19  pof.(  lioninia  fifccrc. 

20  g  jitjrfi^npFrrnj.  fo 
2  f  cor ,  &"  t.inta  dixciac 
22  d.  Chnfto ,  vr  p.ifulc 
i?  fpcm  in  co  ft>lp,  m 
24  Quocmnia  func.non 

alicni  elcmcntorum,vcl  nngcloriim  (c "fubiinf  ndos  putcnc 
hic  folus  colcndus  cf^,  &:  ;;d  hunc  no  efti:!)a  Jtis  cft  quifqua. 

^  Anfcl  Sifuc  diisiufif.Tat.Euntcsin  .i.undu  vniucifuin,  Mirc.i*. 
prxdicateEuangeliumomnicrcaturx.  p-  tf  ftenimomnis 
crcacur^nomineomnisnatio  gcntium  dcfignarf,  qua;cll. 
fubcrlo  in  vniuerfoorbc.No.;'f^en,'m  vllanatiogcntium, 
in  qua  pra:dicatum  non  lit  euangclmm . 

•?«  Greg.  Nominc  omnis  crcaturar  porcfi  intclligi  homo,  Homcl.i>>.' 
habct  namque communc  clfc cum  lapidibus,viuere cum  ar 
bonbusjfcncire  cum  animalibus,intclligere  cum  angclis .  Si 
igitur  commune  habet  aliquidcumomni  crcfiCur.ihomo, 
luxtaaliquidomniscrcaturahumo.  Sic  naqucomniscrea- 
turxeuangeliuminucnitur  in  lolo  hoinine. 
^  a  /» 


2 
i 
4 

6 

7 
8 
9 
10 
1 1 

12 

'3 
H 
15 


f  fu*. 


t  inculpator. 


NICOLAVS    DE    LYRA. 

yt Lax^rHs,& plurcs a'-iiyUatjmeH non  fuit  prrfc5ia refurrc£lio,qa 
refurrocerunt  ad  v^ta-n  mortalcn,  rfu.t  ma^ii  dicitnr  mors,f}iia  vna, 
^iiia  efl  (jutdam  teidetia  ad  m  rtem.  vnde  &  illi poHea  ^tortui  funt. 
Sed  Chrnius  primus  refurrexit  ad  v-t.im  immortalem,  qu<e  evi  pcrfe- 
fia  refurrenio,^  vrra.  Et  tjHiaprimum  in  aliquogcncrc  efl  caufa  a- 
liorum,idco  rcfurrefiio  Cimjli  ed  caufj  noflrx  refuiicSionii,  propter 
^mddicitfir  hic.Principmm  primo.cx  mor. 

1  Vc  fit in.  T^on  filurn refpi£l'i  homnium^fcd etiam  omnium  dnge 
lorim.Tum  propterplenitudincm  ^rarif^ejux  d  tta  efi  ei  non  ad  men- 
fHram,Ioh.}.d.  ^ngelis  aulem  ad  me"furaw  da'acfl.  T"m  quia  liiet 
humana  natura  Chnfli fecundum  (e  accepta  fit  inferinr  angcVca.pro- 
fter  fjHod dtcitur  Chrifiu!  ab  angclis  minoritus.  t)f  8 .  f«  inqua>itM  eH 
"onit^  d'uinitati  in  fiippdfno  fii^exctUedor  eii  cffMa.  Ideo  fubditur. 

2  <^u\Ain.fcilicet  bomine  Chrifio. 

l     C:omplacuit,&c.  loti  Trinitati, 

4  Omnem  ple.  ideflgrat''£. 

5  Inhabi.  llU  enim  plrnitndo  data  ftiit  a  tota  'rinitate.fecunduih 
fxceUaiam autem  vm.nisftrexponitn*,  C^iia  in  'pfo.  hmine  Chri 
/l'',Complaciiit,;'5/jo  dei.  Omne  plcnitudinc m  in  ha  idefi  fecH- 
^''mpkniiudinemfu^  Deitati^,  qu/a  folui  fil.us  efiinkarnatus ,  Ut,ct 
"incincarnationem  tota  trinitas  fecirit. 

i    Et  per  cum  rccon.  Deum  pa'rpm. 

7  PaciHcans  pcr  fang.  qui  fuii  fuffiiientiffimus  ad  fatisfaciendu 
priomnl)Uf .  Ideofubditur . 
^  SuK-,quu:intcrris.  qu  •n^nmadhmines, 
9  Siu  •  ,qua:  \n.qna'Hu>»  ad  fg-  los,non  nfic  intrUi^rndn,(p  pec 
titumaniiii  flt  finaliter  rer,.ijfbUe  per  paffionem  Cl)rifU,vtcredit 
^fige.fed  qiiia  perpaffmae  "'hmti  contm  lodetas  re{hurati,r,per  iwc 
^hoirmes  fanm  perChnjhui  nUiiinpiiii.dc.a  ajfumuntui.  Exiflis 

4iuten$ 


12 

i6 


autem  exctilentiis  patet  au£loritas  euangelii  ciuus  lator  cfl  Clm- 
flus. 

1  o     Ec  VOS.H/c  confecjuenter  indiicit  CoUffenfes  ad  ohfcruationem 
ipfii/s,d:cens.Et  vos  Clim  cflctis.  u4  deo per  idololatriurn. 
1 1     Ec  ini  mici.  idcf]  fe»fibiliter,&  manifejle . 

In  opct ibus  il\3.  idefiperoperamalaad  fenfHspa'intia, 
Nunc  autem.  /iri/;f  e: pofi  veftra>/t  contterfationcm. 
R.econd.fiipple  vos. 

In  corpore  cav.idefl  in  corporefno  pafjibili. 
Pcr  mortem.  quamfuflirtuitin  coipore  fajftbili,&  per  qudrn 
fiimus  redcmpti. 

17  E%h\bcrc.  idtflf,iti&ificat')sperhaptifmum,inquonobisple' 
narie  cotnmu  nicatur  cffeiius  paffionif. 

18  Ezimmzcnhtos.In  perfonispropriis. 

19  Er  irrcprehen.  ^  prox':mis. 

2 D     Coram  ipfo.  idefl  cum  re£ll  uiine intentionis,&  non  folum  co 
ram  niundo per  fi^ionem  hypocljrifis . 
21     Si  tamcn  per.  fcilicet  Cbrifi;. 

2  2     EunddtiySci}^.  contrap.rfiafimpspfeuflnaftoflolfirum. 

2  j     Et  immobiles  a  fpc  cu-in.quod  audirti'?.  vt,'fcilicctfperet's 

confcqnt  vitam  aiernam  pcr  fi.iem  ClmiliyZJ;  eicujix  fMranicnt.z,& 

nuUomodoperligalia. 

J4     Ciuod  prxdicatum  cfi  in  vn-u.Pej-  vniuerfam  creattna  in- 

tell-gicur  omniy  ho>no,eo quod  babut  lirniltiudir.e  citm  omni  irc.aura  H  'ino  omnis 

fei U;dH'n quod  d.cit  Greg.homel. 1 9  Habet namqne commtme ejfe cH  <='**'""' 

lup>U.bu-,vi;ere,cum  r,boribi<s,fenttrc,citm  animalibui ,  intcUgere, 

cum  an^tlis .  T^on  eil  fic  intelligendt*m,quodcuavgc!  ttm  ix  tu-uf-ic- 

ritprxdicafum  fingulis  hominibus  de  toto  mundo ,  fed  ouia  ttinc  ftiit 

prxdiiatum  in  omnibns  pa>t>bus  mundi ,  in  quibu<  habi.abant  bomi- 

nes^ex  qiubus  alijui  credtdcru/it^ficut  dtilum  efl  fupra. 

Tom,^.  V    i  I    Cnius 


«IJ 


Glorord.  &  Nicolai  dc  Lyra» 


4^ 


•fnppleo    <j4 

P.itfiQnei 
Chrifti  dupli 
fitcr     ^icufi- 


c 


fExillentis.       .a    Stcramcntura. 


^  a  /.HF^ijVr/rf.Vcl,  QiJXtamcnnouacrcarura  modocfl  fub 
Axoclo  adhuc  pcrcgrina,rcd  tandem  v.-nict  ad  gloriam. 
.5<Aue.  Pailioncs.n.Chrifti  non  in  Mn  Chrifto,imo  pafTio- 
ncs  Chnfti,non  nifi  m  Chriflo.Si  n.ChnJKim  inrclliif,i'.s  f<> 
him  capuf,paffioncs  Chntti  non  in  lolo  Chrifto.Nam  Apo- 
.flolus,  adimpleo  in- 
quit  ,  ca  qiif  c|efunC 
p,ifrjonum  non  mca- 
rum ,  fcd  Chnlh  in 
farnc ,  non  i.im  Chrj- 
fti  fcd  mra  .  patitur 
(inqusc)  Ci^iiilti^sad- 
huc  pairioncs  ,  non 
in  carnc  fiu  in  qua 
afccndit  in  c^rlum  , 
fedincarnemcM,qu? 
adhuc  laboiaf  in  Ifir 

ra. 

^X'hivfof^o.VidctMr 

quidcin  magnumef- 

fc  quod  cfl  locutus , 

fcd  non  c&  arrogan- 

tix,&:infolentii*,ab 

fu,fcd  m.nsn9  in  Chri  ^ 

flum  hcncuolcntia: . 

Non  enim  vult  crte 

fuasjfcdilliuspaflio- 

nes ,  cus  ipfi  volcns 

conciliarc.  EpquxjC- 

go,inquit,patior,pro- 

ptcr  illu  patior.  Qiia- 

obrem  non  mihi,  fed 

iliihabcre  gratias. 

^  Anfel.  Adimplco 

(inquit)  qux  dcfunc 

cui  dciiint,p;-ifrionibus  Cb  rifti.Et  tbi  dcfnntrTn  carne  mea. 

N.nn  in  carne  Chrifti,quam  virgopepcrit,  rnhii  pairionum 

incn",  fcd  in  illa  paflloncs ,  func  imp{ccx,  fed  adbuc  rcRac 

parspalTionumcius  in  carne  mea,quasquotidieprovniuer 

lah  corporceius,quod  eft  ecclcfla. 

b  Mimpleo,  Ea  paflionum  qua:  Chriflns  fuftinuic ,  vel  qu^ 

modofuflinerepra:ccpit,qu^adhuc  dcfunt  adimplco,idcft 

paratus  fum  pati. 
^iig.in  pr.4f .  c  FaBufum  e^o.Miniflrum  euangclij  a  Dco  per  Chriflum  fe 
4|.M;    *      faflumdiciCjUtmyflcriumaDeocaptijmperidoneumfcr 

uumimplcatur,quod  ignotum  fuicafcculis. 

.J4  Anfd.  Idefljimpleam  quod  Deus  prxordinaiiic  de  vobis, 

&  quod  in  fccreto  concilij  fui  locutus  efl  ancc  fccula  de  ia- 

lute  vcftra,ne  putctis  falutcm  ^encibusnon  fuiflc  promif- 

flitn.NjmmfccrccofipienciiEUia;,  vel  inprophetislocutus 

efl  bona de  vobis.Et  hoc  vcrbum  implere  ftudeo  dum  uos 

ad  promiflam  laluicm  fcftinarc  monco  .  Adimpleo  verbu: 

hoc  cft  ,  fccrecum  occultum  rcdemptionis  humanx  per  in- 
C  carnationcm,ac  morcem,filij  Dci,  per  quai^  gentes  illumi- 

nacx func,&:  credcntibus  Iuda:is  fociac^,& coiequaraj.cxtc- 

ri  vcro  Iiidxicxcarcati. 

tj  D«ra'y?wj/.VcimpleamquodPcuspraEordinaiiicdc  vo- 

bis,vos  fcilicecpcr  incarnationcm  faluan,  ne  vidcTtur  falus 

ppn  efle  promilfa  Qencibus. Vcl,mi/.>i  data  dl  in.  Tacum  cft 

cnim 


cnfm  qiiod  a  mcis  qnxritur^quantum  fi  .1  rrc'pro. 
^^Affci.Abfconditum  fiiic  (  ninibusr.on>  UiroomiinJi  fp;)- 
tio,ii;rjp;'ucisquibiispcr  fpiriium  fut.fi-im  Dcii<;  h.^rcr.c- 
lauit.  Nam  &r  (i  nDniiulh  phik  fophorupi  dcdiuiiiic.nre  fi!  ) 
Dci  mnltarcclc  dixerunt ,  nihil  t.;mOtidc  incarnacionc,  Cs: 

mortccius,ac  v«f5r.i 
pcr  cam  redcmpfio- 
necognoucrunr.Ab- 
fcondic.n.Dcushiv 
afipicntibus,<\:prii- 


D 

Mal 


a    f  Vniuerfu  hpminilHt»  (ji^i  fi|»t  now  ereanira  mi-^iquot  \ b'<lnc  funt. 

'   b     5Euarj,cli|.  "       <:    1  Ei  :t|,  poief.ii  lc  rerur^  vcrujned. 

in  vniucrni  creatura  qux  fub  coclo  clt.Cuius  fadus  su  ego  i 

>     ^  tphe|i  intarocie  j)  liiuu  ptoeuJiigelio.         b  1  Qiijj  indc  cfedcntes  jtolic.iait.    l 
C    TQmafultinecr        <1    ^Conlirmandi»  in  vcritJieeuJnprlij  , 
b  •  c w.        . i'         *  d| 


Paulus  minirt:cr,qui  nunc  gaudeo  in  panTionibns^pro  vobis  4    dcnribus,&  rcuclauiE 

«     ^  Q2!''l"*  ?"■"'•**" '""""'"'"l""^''''^"*         ^    IKortra:  Clirilli  fu..t.Jii:ae'us  membii       r       Ca  paruUllS. 

b       .    ..      ',  '        jr  «-*-    'r-L  -fl -'""'"""'*■        «      6    c    i:i:t.--rfJ.r<:o»;.Sino- 

■  &  adimplcoeaqu^aeiuntpanionuChnltiincarncmea,  "^  .  . 

t    t  Mulciplicando.  b    t  Non aJio  dico.  tCv>ri>eii4.  ^ 

f  Vt  ci  miiiiftrcm  fpiritualis; 

^  pro*  corporc  ems  quod  cft  ccclefia.  Cuius  faclus  su  cgo  mi-  7 

<    ^■yieldifjenfein  aAu  per  gratiamapollolatus  mihiciediriaDeo.  ^ 

^Vel  fccunaum  graciaMi  apodolntas  mihi  a  De<>  difpmrati. 

b     t  Non  foliiin  officium.fed  c.xccutio  efJieij  . 

d  nifter  fecuduni  dirpcnfatione  Dci,quac  data  cil  raihi  in  vo 


S 
9 


t?iot«m  hce- 
te ,  ^iiz  finc 
(liiiitiT. 
|tninillerij  If 
fam 


Impletaiu  oilendam  ordinationem  Dei  ae  vobis  genitbus. 

b    Qii;>d  vcrbiim  fuit  occultnm  a  Deo.tjuod  ^c  mydetium.i.abfcondituin. 

biSjVt  implcam  ver bii  Dei,myfterium  quod  abfconditu  , 

t   a principio  feculotuin.  b    Omnibus.noncuidampaiti  tantuin'i  niflcui  per  fpiti- 

tum  indiceuit.  c    Temporegraue. 

fuit  alccuks,  &  gcncra^tionibus .  Nunc  autc  manifeltatum 

a     Nonomnibu».  b    Nechis  omnibus.fcd  quibus  voluit  cx  folagtatia.    _ 

e    Copiofam  ?loriam  facramenti.tam  digni.ln  t]uo  funi  multa,lidei.ticniiIiio,iuItitia,  dona  l]pi- 
titas.futuVa  bcatitudo.Et  ideo  diiit  uiuiTus. 

eft  sadis  ciHs,quibus  voluit  De"  1  notas  faccre  diuitia"s  glo- 


10 
II 

12 

»4 


tum  cr.rt.Inprincipio 
crac  vcrbum.Nii  fqua 
lcftum  crat,  &  vcrbu 
caro  faflum  cft,Vndc 
..tibfcondefli  hsc  ajjpifti 
t/Lus  &  pfH.  &  re.  ea  ptti 
u:>lit. 

Aucru.Quofdam  c- 


ir 


b    In^arnatio  Chriiii. 


Gentilms. 


nim  PLironicorum  li- 
bros  ex  Grarca  lingua 
m  l.irinarn  vcrfos  vi- 
di,(S:  ibi  lcginon  qu'- 
dcm  his  verbis ,  S^.! 
jg  hocquidem  omnino  £ 
jy  &:mu]tis,u<:nuiltipli- 
18     " 


cibus  fuaderi  rationi- 


X\x facrameti  huius in  Getibus,qudd eft Chriftus in  vobis  '9  ^^'>  '?«''^''' ?'""">''' 

"     "  .    -     •       —    ■-  j.  Apoftoli.        d  Quod  fine.   2,0 


■    vtpereumfpcretisgloriamfinelege.    b  Qualein  Chriftum.  _  _ 

legc  gcntcs  filuat.  c    Arguentej  eo$  qui  deuiant.        f   Non  folum  voj. 


21 


Ir 

ratverbitm:  &  v:rbivn  !' 
erat  afiud  Deum .    Scd 


*  fpcseloriaEquemno^annuciamuSjCorripicntesocmlio-  22  mioci  -pnbum  cam  f,~ 

10  *■  -  *■    -  a.v.wey/.nonlegi.  Inc;  1 

gaui   quippc  in  Mt 
varic  diiflum  cne,quod  filius  fit  in  forina  patr'6,icd  quod  i  - 
cxinaniuit.non  habecur  in  iUis. 

•j<  Anfcl.  Hoc  loco  dcdarantur  tres  gradus  adionis ,  qund 
niagnus  Dionyfius  cfle  ceftarur,non  lohim  in  ccclcfiaftica , 
fcd  cciam  in  angclicj  hicrarchia,idefi  farro  pnnciparu.  fcili 
cec,purgatio,&:  illuminatio,&  perfe£tio,Purgacio  in  h.s  qui 
conipiuntur .  Illuminacio  in  his  qui  doccncur,  &: perf:*£lio 
jnhisquiperfedicxhibentur.  homincsenim  puigantura 
pcccatis,S.:  crrore,&  illuminantur  do6trina  fapicntic,ac  per 
liciunturfublimiori  viitutum,  &:  fapientix  aftcquucio«c. 
Angcliquoquepurganturabignorantia.  &L  ]llumin.^mur 
diuina  fcientia,  &:  perfieiuntur  maiori  cogninone  ciuidcm 
fcienti^.hos  crgo  gradus  hierarchig,idcft,facetdotalis  .ndio 
nis  finuans  Apoftolus ,  dicit  dc  fc,fuifquc  focijs  quiaChri- 
flutn  annunciamus,corripienccs  homincm,qui  fciliccr  cor 
reptione  indiget  pro  quacunque  culpa, &:  doccnccs in  om- 
ni  iapicntia  dminorum ,  omncm  hoininem  qui  i.im  corrc- 
ptus  eft,&:  ab  errorc,vcl  pcccatis  purgatus,  Non  enim  priiis 
tradenda  cfthomini  dottfina,&:  f.»pientia,quam  vascordis 
eius  purgatum  fit  ad  Ibfccptionc  ilhus.Ideo  liccorripimus, 
ac  deindcdocemuSjVt  cxhibcaraus.idcft  faciamus  omnem 
homincm  qui  correptus,&:  dudus  fucrit,perfc«ftum  in  Chri 
fto,ideft,in  rehgionc  Chnlbana.  i 

f  Cor.Vcl  contradicentes  cornpimus,  &:  vincimus ,  &:  obc- 

^  dicn- 


NICOLAVS  DE  LYRA. 

\  C uius  fadus.  Hic  ^pojiolus  refpondet  cuidam  tacit£  tfu^nit- 
niytfuia  pojkt  aiiquis  dicere^quidpertinet  ad  Tatdum  ita  fi:ribere,CO'^ 
lojjhijibHi ,  cumtamen  eis  non  pradicaHerit,vt  di&um  e/l  fuprA  :  nec 
etiam  eos  viderit,yt  habctur  ca.fequen,^d  quod  refpondct,qiiod  hoc 
pertincbat  ad  eum,eo  que>d  erat  ^poftolus  Ceniium^vt  diltum  ejlfu- 
per  Gai^.  C<ui  opcratus  eft  Pecro,&:c.  dc  qttorum  numcro  crant 
Coiofleiifes.Et  hoc  cH  quod dic:t,Cu\{is.fcili,euangeltj, 
1  Fadus  fum  cgo  Paulus  mimlicv.idefijprxdicator  ex  apoflo^ 
latus  ofjicio. 

i     QiL!  nunc  gau.in  pa(Iio././»i  carcere  ^uem patior. 
4     Pfo  vobis.  eo  quodprndicatu  e^angclium  Gentilibus ,  de  quibus 
^os  eilis.Licct  enim  non  prxdicauerit  eis  per  feipfurHy  fr<edicauit  f4- 
fnen  eis perfnos  difcipulos^vc  prxdiSum  esi. 
f     Et  ac^impleoea  quic  dcfunt  pafiionum  Chrifti.  Taffiones 
autem  Chrifli dupUciier dicuntnr .  ynomodoin  corporeproprto ,  in 
gud  fi^flinutt  famem,& /ifim,&  mortem.  Et/ic  accipiendonihilcrat 
ibi  adimplendHm..Aliotnodoproutpatitur  in  membris fus^qux funt 
fidfles^fecundum  quod  dicitur  .//(S.p.tf.Saule.Saule.quid  me  per- 
"ltqueris,&:c.£t  fic  loquitur  hic  .Ap^fiolHi.Iieofubdit. 
p     IncarncmCJ).  EtquiapaflioncsfanSorum/untadboniimto- 
fifff  eccUfu  tuiusfuttt  mctfibraiiijlcpjHb^^^      Pro  corporc  ciuj 

■  (juod 


quod  eft. 

7  Cuius.fMpple  ecclefiit. 

8  Faclus  fum  eJPr<etati.n.ecclcfisn9nfunt  domini,fed  mimflri. 

9  Sccundum  difpcnfationcm  Dei,qiig  data  cft  uiihi  in  vo 
his.I>iqttantum  a  DeofaSiusfum  ^pofioLui  Centiutn. 

10  Vc  impleam  verbum.../^«««/jcirfn(io  verbo,&  fcripto. 

1 1  Myttcnuim.i.facrum  fecretum. 

1  i  Quod  abfcon.quia  ante  tempus  ChrUi  nonfuit  cogniium^  nifi 
paucis  propbetis. 

I  j   Nunc  :i\itcm.T empore gratix. 

1 4  Manifeftatum  cil.i.fanilificatis per  baptifmum. 

15  Quibus  voluic  Deus.t.v/«4  wfM^^ra/M. 

1 6  Notas  fa.di.glo.i.co/)/o/rtw^/ond»;  hums  facrameti  fecrtti , 

17  In  (^cn.quiirum  fum  apo/lolus. 

1 8  (^od.f./acramentum Jscrctum. 

19  Ec  Chriltus,  qui  eft  Deas  incarnatusypa/fus,&  mortuHsjref^ffi 
tatus,&  ad  dexteram  Dcipatris  eleiiatus. 

io  In  vobis  (pesglo.Scc.per  ipfum  confecutionemgloritg certitu- 
dinaliter  expeCiando,ft  tamen  in  eafiUeliter  mancatis. 

II  (incmnos^nnan.pretdicando. 

22  Cof ripici]ccs  omncm,&;c.  ^  vctitate  euangelii  deuiantem . 

Do- 


0I7 


a  In  cmnifj.VcrA  U 
fl,  picntiaeft,cumChri 
flus  agnofcitiu- . 
b  ^t  cx.&c,  Int]UQ. 
Q^iabori  mco  adiu-p 
gicdcus  mir.iriila  ad 
confirmacioncm .. 


AdCoJGfrenfcs.   Gap.   II.         ^6iS 


a    Eos.qui  ignorant.  {>    Mon  ctci.vt 

l>(eudo. 

a  iriincm  ,  &  dcc^res  in  omni 

»    Vera.Sc  dcmiiiiti.  b    Deooflexa- 

niusin  facriiuium.  c    Tmitadxy.m, 

quim  Gentilejii. 

b  fapietia,  vtcxhibeamusdm 


a     Noninlege.  b    In  intcllertii  myHerit.   T? 

nem  hom in e  i m pe'rf e6lu m  1  Chi^d  lefu . tln  t  '^^^  q«oa ccia 

Chiifto.  b  Iiiiiviarc.  Vt  omnis  protlrtus  fit  in  C"'^ti'". 

c 


4 

)  Cluifto  Icfit  .  .     c     Coiur.i  rebe!l;s. 

..'<?  .qudj&Iaboroceicandorccuduoperadone 

.    Miiaculorum. 

^  eius,  cjuam  operatur  in  mc  t  in  virtute. 


t  pervirtu:6. 


Dii   LXH.A., 


N  I  C  O  L  A  V,  S , 

I  T)oCCntcs.Oni»ein  Ixminem. 
3,  In  omni  fapicntia.  .Aiifdntem  neceffm.x. 
j  Vcexh^camusomnem  ho,&i.c.Circa,quodfcie>idi4m,f},pcr 
I  fe3um  dkitur^cui  nihd  deeii  ,'5  .Metapl  y.  Qund  d,"'pLicimpotcfl  ititcl. 
dlu-  li^i.yno modo^c/Hia nihiNecfl d(-  'nec(fl'ariis ad  falHt,e,&  dcbnc ffe- 
Bione  loejuitur  bic  apofioltts.  ^lio  modo,(fuia  nibtl deifi  de  ins.,qpiif-r 
fnnt  incffe  fficientia  adfalntm.  £tfic  non  acciptift<chic,!jiiia  i.'lii  ^ 


jcUionou  bab,v.uri>i  vi(.r.yiri  fjnu {.'xit^il  homo  fetnper pro/iccre,pt  di' 

riufnilifip-.a.^pyUi.f. 

4     lnqno,idc/i,p:qpterrjuod, 

j     Ec  la.  (ofitra  ,id.'ierf'i>'ioi  fidci,non  folum  verbis,ftd  operibusmi 

raculo/ii.ldcofnb^iifiir.  '. 

6  SecunduTn  pceraCipnem  eius.  ide/l,.dei,eiui  facit  tniracnla. 

7  Quiin\opc.6<:c.idtJlperrfit. 

8  In  Vir./f/7/(«y*!<ijidr  non  mea. 


C  A  P.     II. 

aT  7  0/r;,ei*c.Scqui- 

V    tur. 

b    P/o  j^o.No  enim 

minus  pro  hisquoj 

non  vidic,  quampro 

hrsquos  viditfoUici 

tus  tuit, 

_C    InP.rii.inchA.Q^ 

deusad  noshabuit, 

djypronobis  fihunv 

fflWidic.Hccfiquis 

ifi'*  attcndic,  potef!  fc-ia 

hac  miferia  coniob 

ri ,  quia  inde  perpcr» 

^'''  dic  calcara  fupetbia 

rter  humihtaretsvad 

patria  poflireomi. 

■j       £t  ittjirudi  iit  fhari, 

■L  -  4«  AnfcI.C^icnl 

~^hoc  attcndic,.poteft 

icinhacmifcnaco- 

iolari.quiaindeper 

pendit,  ad  patriafc 


'"    C  A  P. 

Idto  uobis  hoc  de  mc  icfeio. 


n. 


b    Vt  ea  intellcfts  qute- 
latli  in  Chfilio  pertcrti  hcri. 


^el  confolaiionom  accipiant. 


Old  enim  Vos  fcircqualcm  lolli^^citudi- 

•       •        •-'         y»  •.  .01     /      a    Quia&  hi  apjcudoetant  piajuenti. 

ncra)j'i^"^lTi  provobis  &  pro'  hisqui 

•    '     '    '      ■       'i    Etrtohisadi:eentibus'vobisquicumque. 

funt  La6dici£e,6(: quicunqueflon  vide- 

a    Et  li  fci?!".t;am  audiorunt, 

runt  fa'cicm  mca  in  carncjVt  confolen- 

Ad  hnc  intendo,jut  ilU  uobifcuin  coiiloleniui  coida  ma. 
_    Ve' pei  hx  tendcnda..        "      b    Videommbus.  ;■ 

tur  corda  ipforum  t  inltructi  in  chaVitarc ,  &  in  omne''s  diui- 

a    Plereintelieftum  habcant.        •InPm.ti.  b    Qapd  eftChiiliusiicbimn  catofaflum, 

tias t ple'nitudinis intcllcdlus ,  in  agnicionem  myfterij  Dci 

EtGe  hoit  myfteiium.  a    Qjbd  pct  humiliatam  lupeibircdimuniur. 

b    De  diuin  s.  Qupd  uerbum  npud  Deum. 

5  patris & ChrilH lefujt  in quo  funt omncs the'lauri fapi^entiac 

a    Dehumani*.         qu'.dhomo  noUrcum,  b    Vt  fitis  iiiftrudli.         c    Qu.-»n  um- 

cunque  fifiens. 

h  &fcie'ntiarabfconditi.^Ho"'cautemdico.  vtne*movosdcci-  9 

a     Vt  uidetui.  Vel  fubtiUtatc.  Quz  non  eit  miiin  ueibis.  10 


3 

4 

6 

8 
7 


Vel  lubtiUtatc. 
b 


Qui  non  cit  niii  in  ueibis. 
Nc  dccipiat  dico,  fcio  Ciiim  nonduni  cfTc  der^ptos. 


•  j)iatjifublimit2f te  fermQnis.t  Na''^  &  fi  corpore  abfens  sfi 


abfconditi.Vcftip^tj? 

'  qi)pd  efl  fccrcciim  a 
pauciscognitiim. 
g     Deipairis^^y^:.  VC 
Tciatis.qnod  ?.ha  per 
fonaafilio  qviamqis 
idem  in  fubrtantja, 
cum  co .  Ad  qua  ro-\ 
gnitioncm  fi  ccdicis  . 
ad  ChriCu  cacum  re  ^ 
currice  ,  quia  in  co, 
func  oinnts  copia?, 
fqd  abfcondic<E ,  &;.^ 
ideonci>  mireminiU 
in  Chroeftis,i5<:eas 
nondum  inuenifiis, 

,  quianonomnib.pa- 
tcnt.jnifihis,q.uipe- 
tunc^&piilfant. 

Aiia  licera.Cufue 
vi  ti  c  inftL  u6li,in.cha- 
')rii;ace,m6mifes  diui 


leT 


poircrcueit  i.C<ui  hoc  (inquam)  attendicpoteft  fe  in  aduer- 
fis,qui  patitur.confolari,  quiaindcperpcndlr,quam  iultum 
fit ,  vc  ipfe  pro  pcccaris  fuis  fiagclla  patiacur ,  cum  dei  filius 
lanta  fine  pcccaco  paflTus  fit .   , 

Agnicio  nc  dei,per  hoc  cencientej. 
d    In  6mn>  u  diuitias.  idcfl  copias  intcllc^us  plcn i,vbi  pcrfe- 
dcdchun  lanis^&rdiuinishabeatintclIci^iutTi,  vc  de  anima, 
&  de  fupcrnis  ipiritibus.AJicei\ci>Tro  nprnp  ad  CQglnici(ouvn> 
dci  afcendiir.  --»'.'  '^''  '  ■'  '  •  >.^:- ■  •    ■•      ^': 

c  /nrfe^/i/onfffj^NondfiCoquantumadbperji.fcd. 
f  Myfieriidei.  -j:  Aug.  Inrcbus.n.pcr  rcpusprtis  illa  fum- 
ma gratia  cfl.quod  homo  in  ynitate pcrfun^ t  oiunitus  dco. 
In rcbus  vero  xtcrnis  fumma .Tcriras  icde tribuitur  dci  vcr 
bo.  Quocf:  vcrbn  idem  ipfc  cft  vni»enitus  ap3trc,plenus  gra 
ci«,&  veritatis.Id^ eft,vt idc  ipfe fit  in  rcbus pi o  vcb:s  tenj- 
poralitcr  geftis,  cui  per  caridc  fidem  niundamur,vt  cur;.  (!a 
biliccrconccmpIenairinrcbus^cernis.Scicntiaeigonuftra 
Chnftus  cft.  Sapiencia  quoque  noftra  idc  Chnflus  cft .  Ipfc 
fidcm  nobis  de  rcbus  ccmporalibus  infcrit,ipfc  dc  lcmpiter 
n  scxhibet  veritaccin.Pcripfum  pergimus,rid  iplum  tendi- 
nius  per  fcientia,&  fapiennarti .  Ab  vno  eodrm  Chrifto  no 
rectdimus ,  in  quo  fimulocsthclauri  lapicntia;,&  icicnci^ 

ablcon- 


^^  casplehi  intcllcflus 
.,  '.  ■  ",'  ad  agnicione  myftc- 
rij  dci  in  Chrifto .  Yult  apoftplus fliuete  animos  eprutnjin 
charicace ,  vt  prompa  ficrencper  epiItoIamagn;cioneai  ac-  - 
cipcrefacrameiitideiin  Chriftp,  aduerre'r,cs  has  cffcfapie 
tii',&:  fcientix  diuiti^js  ,fi  agnofcatur.ChrjiTus  iri  dcitatis  lu4J 
plcnicudinc  adorandus .  7     . 

Amb.  Omnemyfteriu  facraiiicnri  dei  in  Chriilo  cft,vcq^ 
eum  cognofcit  omnuim  habere  notitiam  videacur.  Omnis 
enim  ratio fuperna;  fcieti^-  totius  cieacurae  fupcrna',  vcl  rci- 
rengin  eoeft,quicftcapuc  corun),iS<:au6tor,vcqui  hunc  no 
uic ,  nihil  vlcra  qu^rat,  quia  h:'c  pcrfcda  vircus.cV  fipientiai 
Quidquidalibi  qritur,  hicperfcctcinucnitur.In  DanielCjdC    . 
Salomoncoftcndit  infidclib.  fe  totius  audorc  fcicnti*  ,  vel 
fapienti^,quod  infidelcs  non  putancquianpn  k^unc  m  cua 
gelijs,&'  prophetis  3ftrologia,geometria,  &  alia  nuiufmodi 
qux  ideodcfpcdsfuncanoliris  ,quianihil  .idf>l.uie  pcrci-  F 
ncac ,  lcd  m  ittunc  m  crrore,  &  dum  ftudenc  iii  his,cura  ani- 
m^  non  habent.  Qui  vero  Chriftum  nouic,chcfaurqni  (apie 
ux,&i  fticntiajinucnic,  quiajd  nouicquod  vcile.cft.'  /' 
h     Hiic 4(;.Non  foluin, vt  ad  ca  tendatis,qux  nondum  habc 
tis  ,ftd  vt  ncmo  dccipiat ,  &c  ratione  niundanatum  rctuin 
abfirahac  a  fpc,qu£E  cii  in  Cht^fto. ' 
i    Vamy&jicor.  ^  Ambr.  Si  enim  fpiritusElifcciprophc- 


tJ.Cor.y.a.' 


N  I  C  O  L  A  V  S 
C  A  P  V 


D  E    L  r  RA. 
T    II. 


I^T Olo enim.  H:tcefl  fecunda  pars  principalis.in  quaapotto- 
V  lus  inducit  Colofrenfesacl  pcaucnfiiimpreudo  apoltolo- 
*u  hhr  itirn.Kt  diuiditur  in  duas  quia  primoponit.moriuum. 
oecu;iii',  proccdit  Ad  propofiruTn,ibi,  Hoc  aritOfi' d  co.Motmum 
aut  apo  t'»!i  fuJt  Wlicuudo  ,  quam  iubebjt  de  faiiitc  Colollen- 
fum.i'/  iliorum  fi;'elirt;n.  Lzh(>c c(l,c\iiod  6\cit,Vdo cnim,&c. 
i"-tpatCL  literavfque  ioi. '  2  Ftcon.&c.  per  fpiritunifaiifluai 
«nhabiniitcm,  qui  elt  confolator. 

3  Ji.in  ch  i.  Qns  diffunditurincordibus  noftris  pcr  fpiritum- 
finfturn,  Uom.5.  •  '       -       •. 

4  'itinornnei'dnl'ihf  pf.i!»'.  vt.j(ic'n.oi>folum  fiiif  p- 
«Ai  quantum  ad  tffc^him',  lc<;  ctum  quantuniad  intcllcftmn. 

5  i^aviitior^err.yflcrii.idti^^itcrtti. 

6  Pcipatrisy&  f *W./r.Gogno'r<:ifn(t6'iquod  patcr,'&  filius  funt 

dalUnAz 


diftinftaepcrfonae,  &  vnusdcus. 

7  //;  i;r«,).fcdicet,[efu.  8  iutii  omnr s,i^c.^iro\nco(ecun- 
dum  naturam  diuinam  efl  fapicntici  d)uina,quae  eit infJ!»it?,&:  fie 
cundum naturam liumananihabet  pienitudincm  fcieotiae ,  licui 
&  grati<e,cognofcenJomnia,  quaecognofcit  veibum  fcieiitja  vi 
llonis.  9  Hoc autctndico,  Hic  acceJitad.privpijlimm  mducen 
diColodenfcs,  ad  praecaucndum  deccpiionftsfiiiurum  apotlo- 
lorum.Circ.i,quod  fciendum  ,  quod  ad  decijuendum  tnplKitcr 
conabantur.Vno  modo  aigumentis  philolbphorum,nam  aliqui 
eoruin  in  philofophia  inftruiSi  erant .  Aliomodo,  ex  aijftoritatc 
]egis,co  quod  data  fuerat  a  deo.  Tcrtio  modo  cx  iimul Jtionc  fan  Diiii/Io. 
ftitatis,qua  frequentcrfimplicesdecipiuntur.  Pnmoergoindii- 
citadcmtationcmprimi.Secundofecundi  iWy,  Et  eliis.T M\o,\:et 
tii.ibi,7\(mo  vosfeJucat.  Circa  primum  dicit, Hoc  auietn  Uico.Dc 
follicitudincmcaprovobis  , 

10  A^f  ntffjo  vof  rff.c3^c.  id  cflvcrbis.pjfiilofophicis. 

11  7^m,&  ft  corpore  ab.&c.  A  vobis. 

Tom.6.  V     3 


6i^ 


GIof.ord&  Nicolai  deLy  ra.         6io 


A 


t  foUiitmm- 


Ki^«4(is  Jn  il- 
lofi«3t  ,  Si  in 
illo  fr||flriie- 
tni»i    C'.iifir- 


cf ntcsjiino oft  aer,  Nrpuimjs  trarc ,  :6  cuir»  dicci'Ot  (ccnr,-  d 
fiu.phituf  pb  anSyC   n  .*;?,f)dJ;r,rf'«''<'' W«^'»*"'<"' «•'"'•  qiutl  , 
admonein  npqualLlliinqafr4»>rna)res  fitnul.itTi)iii,fc-cI  cx 
Oiufldi  dloroJ,  &:incfrpnrnf  r.s  (iirtioritm  caiu-i.doscrtc. 
K     Hiunuutn  ixaii.  ^  Amb.lil  qiua  t)  .id  pr,^rirus  (unt.-Slon-  p 

,    ,  nuntur  oculis  ,  (111-  («„, 

a    ««tifptiisn  BWii  eom  Qieti  eunti  »d  KMn»«  $yww-  «  'ccipofet  fub  nomine  qnt.flu*  ii^ 

»     ^T-^ir^^fenou   manLueiat:  >.    iqma.    ?    f  Qu;>mov!p  vniiUju  (vjuc  vcimmHecuL- 

•  -  ^ •■  dtii»  <  I  linciu  luiim  «iHit, 

fed  &  fpidtq  vobifcu  fMmigaudens  et  videns  ojdiiicni  yc- 

^   '  »StaliliiJ<ciu.  ^  a     INoninJcge, 

ftrum.&:    (irrnamentym  eius,quacinCliril>oe(t  fideiv?^:- 

a   '^Qiun^oiiuiA-mbeneriJtivlid^lfurdiincmo.  b    i;.!ona  cn  im  at.cpiio  fi.it. 

Sicut  ergo a^ccepiftis  Chriftum icfum  doniinum  noltvw.in 

a    lVjone»tia.  b     IProficite.  c     1  Vt  atbor  ad  ffuftificapauiff 

d    ^  In  leinplum  dci,  yn4ealiis(oqu»»ur. 

ipfQ  ambulate,  t  radicaii,&  rupercediiicati  in  ipfo^&cQnfir 

f  j    IDionit.  b    f  Quilolii»  Hu  incicmcntura. 

inati  fidc,ficut&  didicillis,ab«nda'ntcsin  illo^ncrj 


i 
k 

1 


1Q  Ambu.ite  dtco  in  nrtione  fratiatun^ ,  <^««J\l  in  fide  non  al'ter  .  qu  ra  recepttlis,  8^  didictfttt 
eoimtione,6?Twbeti.  inaiei:ani  giatiaium  ab^ndantc  in  iUo  .  Et  in  liac  imbulauune,Vwa-..-,ne  quis  de. 
'"•  a     ^iUtinnesconqui^iiaiatlptnbandnm,veliinyr«>ba(«tum,  quoddelcgcdicitur. 

^ipnc .  Vidctc  ne  quis  vos  t  dccipiat  per  philofophiam,  Sc 

1    f  idelt»eiiaBJ.quodpiobauit,        h    lA£eiit.s.        f    1  i.lefalia.  foli  exhib  :am 

etl'tnvcritaicm,  Icx  non^ii  ttad  tiodcijleu  honvnum. 

ina'ncm  fallaciamfecundumtraMitionem  hominii  fcciidu 

a    ^Litetalem  feiilujTi.qui  mundauit. 

b    ^NonfecundumChiiltu    .  , 

iandi,vt  etiain  Jiuinitis 


J.f.jib.  dcQc 
P5«-Stf  V'. 


Hiere.ip. 

C 


t.E  vjdjc  fr.-iiid^QK'/'  iCuntis  ad  Na.nion  Syrii,vr  ;p  ip  rct 

fub  nominc  cm':,c|  iHi  inandatant.n  tucianc  ,(S|£  Ui.ivcnJcn- 

ce  pronrpco  atunio  N  lama  ci  plu»  dcdiHc,qu5  fucr.it  poltu- 
l.iciis:Qiiaiit'>  iiu,^ii  .ipoflolus  ea.qua  clixic.potci-ac  in  Ipiri- 
lu  vidcre.  Maior.n.gratia  tuu  invpoltolajiinl  ii»  prtiphccis. 
Q^N<?  dccipiat  dico, 

viJcQ  cnim   fpiritu 
d;j;,  quid  apud  vos  a- 

gitur, 

3     itd^&fpi.  Samais, 

d.icun)  cft  in  fpiritn 

y:>ierc  rcmota  .  c^t 

ucaiu  crgo  fil>i  quor 

rum  a6l<  ni.igilVqni 

non  latcnt. 

b     Cauiifas  ,  pcr  hop 

promptiorcs  facitcir 

cacuangclium  ,qut> 

^audcfc  fe  t^icit  ir^ 

difpoHtionc  Gonucr- 

faiioniscorum,  &:  fi- 

dciftabilicacc,  yt  fciC 

fcs     vndc    placfapc 

^co,  in  cp  fiercn^  firr 

pvorcs  1 

p    P^dicafi.  Minprcs 
,  ip  adiya  vita. 

d     Supe*.  alioSf 

C     ^itdifitau  in  ipfo^i. 

VOS  maiprcs  ,  qui  in 

cotcmplationc  cHis. 

f    pa/j/i/.  •JiAug.R.c 

fpondcndum  clrho- 

minii3HS,quicalum-  ..  •      •      «•  o.  •     j 

ni^ri  libiis  noflrai  f.ilutts,&conditionis  affcaancvt  quirqd 

c^ natnra rcrd  VGracib.documentis dcmonftrarc  ixiniciiit:, 

pftcndatn-is  Ijteris  nolWs  noncirc  coqtranu ,  quicqutd  iiuc 

dc  quibuflibec  fuis  voUiniinibus  noftri^  Jircns.^d  cft.c.iiho- 

\icx  ftdci,cpncranum  protulcrun.c,4uc  ctiarn  .^liqu.i  facuka- 

fcpflendamus.aucnuila  dubtwtioiYe  crcd.amuseUcfalfitTi- 

nium .  Acque  ita  icne;;jmus  medijjQre  noftriirn  in  qiio  func 

pnines  tbefaun  lapicnti^acqucf:ie'.ici^abfcoiiditi,vc  ncq; 
falf.cphi}ofophix  loquacicatcfcdi4can^ui- ,  ncquc  falfc  rcli- 
gionjs  fupeifticionc  tcrreamur . 

'J"errcnam,qu5argumcncis,&:  fuhrilicafCCornponitur,ct 

dccipicdum  in  venlimilibuscaufis^&comiTicnciciis  rcbus 
pjhilcgni  vcrumcfTMTjatur,  quani  confpiciturin  clerncncis, 
qu.euonadcoordina|:.3,fedab  hoininibus,qui'caucpda,g.a 
puiciix  mund),non  dei.  & a  Cbnrtp  trahic  m  quo  pcrfcftio, 
quia  amnja  habcc,  qux  patcr. 
g    f  .t//4(.7jw,quod  de lege  pfcudo  przdicatorcs  dicunc. 

♦  Chrv.Dcindcqin  vencranda  videtur  cflcphilofophia, 
addidititt  fiiane  fallaciam.  Eft.n.bona  quoqtic  deccptio,&; 
bonusciolusquQ  mulfi  funtdcccpti.qucm  pc  fallaciam  quj 
dc,aut  dcccptioncm  oportet  d.ccrc .  Pc  qua  dicic Hicrcm, 
deccpifti  me  doniinc,6«:  dcccpcus  fum,cgoautcm  non  pcrr 
fuadcor.Nam  quod  cfthuiufmodi^ncdcceptioquidcm  di- 
ccndum  ert,di  dolus.  Nani  cV  patrem  fuum  dcccpic  lacob, 
fcd  non  eracdeceptio  ,  vcrum  dilpcnfatio. 
b  Et  inatttw.  quia  in  hac  fallicatc  nulla  vtiljcas ,  quod  folet 
aliquar.do effe  in  fallis  . 

i    Suundum  fk,  H)ps  tangit,^,  prudentius  idolacxponunt  di 

'      '  '  centcs 


I  graru  a- 


in  .c...«,..,Mu.  .UU..U.UU.  f  ideli  lVcund.i.n  venratcm  Ipuritualis  inieKigentia:. 

INon  fecundum  ChiiUum,Quia  in  Chrifto  habitat  plenitudo  deuatis.vt  omm  modo  habi. 


Jiuinit.s  ,'crlonalit<'r  litci /rita  ■  ■, , 

^Hila.vtineohabitani  pl«.  nitudonihilaiiud  {ntcHigitut  effe  ,  quain  Chriftum. 


quodnon  inaliqua  creatura 
, r -,,-     _       igatut  effe  ,  qu.in  Chriftum 

elcmcnta  mundi.  &  non  fecundum  Chriftum .  Quia  i  ipfo 
jnhabitat  oTs  plenirudo  diuinitaris  corporahtcr ,  &  ettis  in 

a    tQuia  ita  i-lenus  elK  IQuod  negantet  con'ra  ClirilJum  funt,  k    Donis  Ipifitus. 

Qiiodnonfunteleraemaipfa.  No:.  modo  hominim.  (e4&.  cQ^Vosre- 

^  filerc  poicli,  qui  lupBrnos  ciucs  icplct. 

illp  replcti ,  qui eft  caput  cmnis  prirc'patus ,  &  poteftatis^- 


uia,  &:  dclett.ibtlia  vi 

dcncur  ,  aliquantos 

fcductuit,  qui  fpirit.». 

lem  rncioncm  d;  Ipi» 

cicndam,&.'  nded.in^ 

pptanc  ilcfpcraciono 

futuri,  omnem  viin 

.^ftris  alTlgnatcs  car- 

nali  rationi  obnoxij, 

ne  grsuia  credcnda 

tint  fuftplli  in  carluin 

polTe,nclcuia  venirc 

.idtcrras  ,aut<iliqi:id 

corporcum  riiie  rcr^ 

adnuxtionc  genera- 

9     n,  rcpugnances  pot& 

iQ  tia:    ac   prouidcnti* 

u  dti  t  Sciuntcnimlc» 

12  giin  diuinis  vcterib^ 

Hebi"a"orum  volun»! 

nibus  multa  fcfta  %^ 

ij  Moyfcm,  qua  hunS 

14  na  r.itionon  <?pit,{f 

15  mili  r.todo  ,  &.'  inn 

16  uislibnsfatlaado 

17  no.auipcr  apoftol 
ik  quac  tradatus  carna- 

lis^h-.bctcrcdi.  H^C 


hl 


I. 
criTo  traditionc ,  phil'-fophia  fillarcm,^:  iiunem  appcilaf; 
quTi  non  ap  >  tcncia  dcj  ordmata  cii,  f».  J  ab  imbecdiicatc 
tionis  human^,  qu.rparcnti.ini  dcr  intra  fcicmiant  fua  co 
aacncalitcrcredjt^facc-c^^carnalisp  cocinct  r6,qu:a  fji 
gulisclcmcntisd  umicacis  diucrticate  dcputanc  ad  ciiltu 
vtobli«entanimo>  iniperjr«r»i,|iefcaddvUvcru_exrt  ' 

Tradunc  philofo  'shi  quoshomines  vocanc.  dcij  -lo^ 
fieri  crearuram  ,  ho  Timem  non  poflcnafci  dc  virgmc,  vd 
mortuum  reuiuerc,c>inriderantcsclementa,idt;i  bascrca- 
turas  vifibilcs,  inquib^JscxcotTnmixtioneammaliagencian 
tur,&:  qiiod  moritur,  non  iicrqm  yttiat. 

4«Aug.Satis  cft  crgo  fci  re  corporale  aliquid,vcl  ^priedi- 
ci  cii  dc  corporib.  agitur,  vel  et  trynflato  vocabuK>,acuc  di- 
aCi  eft  ,  g.a  iu  ipfo  omnisp;  enitudodiuinitauscx.rporalitcr. 
|sjcquc.n.diuinitas  corpus  c^  •  Scd  qma  facramcnta  vctcris 
tcftamcnti  appcUat  vmbras  1  Jcun ,  ^g  vmbraru  copai  acio- 
pe  corporaliter  dixic  habitart  in  Chnito  plcnitudiiic  dnnni 
tatis,quoinilloimplea:ifoia  qua?illis  vmbrisfig,iuacafunt 
ac  ti  quodammodo  vmbraru  iiiaru  ipfc  fit  cprpus.hoc  cft  fi 
gurarum ,  &c  fignificationu  jllarii  ipfc  fit  veritas.  Sicuc  crgo 
jpf^  figurc  fignificaciue  cranflato  vtiquevocabulononpro 
pri^  d^tte (utic  vqibr^.ica &:  quod  aic  plenitudtncm  diuinita 
tis  corpor^liter  habicarc,  trarj,^lato  vcrbo  vfus  cft. 
I  Corporalitcr.  Non  quia  corporcus  fic  dcus.fcd  verbo  traf- 
lato  vfus  cl^quia  in  ccplo  mani,  failo ,  no  corporaliccr ,  fcd 
vmbratiliter habitaqit,  i.pr.efigu,  antibus  fignis.tor/>ord/,Vr. 
Quia  in  Chrifti  corporc,  qd  fump  ic  de  virginc  tanquamia 
teplo  habitac  Deu§ ,  fcd  noii  ica  iii  lanclis,  quia  illc  caPuc  m 

^quu 


NlCOLAVS    P£    LYI^A. 

I     Se<l,&  fpiriti»  vo.fam.Sicutfpiriifis  Elijfi erat pfms  cum  Gie:^i 
auindo  Qie^i  accepit  mHnera  a  ■2^aa'>.an,vt  duttitr. 4. l{<gr 5 .  Fide- 
fja;  enim  apoilntui  infpiritu,  cfux  ap»d  Cotvffenfes  a^ebantMr. 
f.     Gaii4cns,&c.  idfi^i^audens  de  hqc  ,quod  fidco  veilrum  modupf 
"piMentti  ordinainm. 


Jjicut  igitqr  «ccpi.  idejl,fidem  eius. 

Jn  ipfo  «tpbulate.  de  virttitein  vinutemf 

iladicaci.  in  charitate. 

Et  fupcrsFdifi/»  Chrifloper  alias  virtutes. 

rj     ptconfir.tidp.lifiitdidtciUis,  ^  difcipulis mcis, 

8     Abundantes  in  illojin  gratiartitD,&c.,"(ie/?,a/f*wrfan/fr^rrt:i4* 

agtndn  Cbrijtodc  V(flrat>ccatiqne\. 

^      \idpie.Cai4cndQd:li^etiHr- 

j Q     Ne  tjUH  vp$  dc.  l{aiioHcs enimphilofophic<*  cgitrafid^  Chrifli 

funt  inanesi&fophiflcje.fccdunt^n.ex  apparentibus  fet.fui,&  appli 

fantur  adniaicriafenfnitotali'erexcedentem ,  concti4dcndo,(pDeus 

rtgnpojfif  htimMArifVf  ^vftfrere^mgnutts  refur^ete^&  hmoi.  Sedn'6 
■    -        •  -    -     -  ^^^^^ 


valet,  cjuia  virtuf  diuln  a  cum  Jit  infinita  ,fote{i  iUa,(jHtfiint  natiir*  ■ 

fmpoflibilia.  Ideofubditur. 

II     Sccundum  tra.  .^;ontrw  doEiiina  ex  af0.ireirtibus  ft  v.fni proct 

dit.      1 2     Sccundum  ele.i.fecundum  curfum.,c'"  virtuicnt im.ms. 

1}     Etnonfe.  idtflvirtutcm  ChriJti,qu£ctiinjinita. 

14     Quta  in  ipfo.  idefl  diuinitas  perfeCta,no:t  Jolmt  vcr  effaitiatn, 

frfifcnitam,&  pqientiim,  per  cjuem  modut/i  (Jr  in  omnihus  creatnrii, 

velpcrgratiam,per  quem  mod'm  efl  (pecialiier  in  Janffis  ,Jtd etiain 

per  vnionem  infuppnfilo  veib'. 

1  5     Corporalitcr.  ijuia  efl  a  vcrho  ajfnmpta  fecundtim  corpus.vn- 

fle  &  iii  triduo  mortts  Clmfli  eorpus  futi  ynitfim  diuinitatitquami 

ejfit  ab  animajeparatum . 

16  Et  cftis.Hic  confecjucnter  indiicil  ^4 prxfauendu m  fecundii  de 
ceptioms  viodum,<iuia  ^rafia  Chrifii  cfl  fujficient.jfim(i  ad  tollciidut 
omite  malum ,  er  ad  confercftdum  falutem  akfque  ebjci  ttatione  k^- 
Uum.Ideo  dicit,  £t  tih»  ifi,tdeii  periilum. 

17  Rcplcti.^rafw. 

1  i  Qui  cft  Qi.i.nonfi>lit!fi  hmhWfyfed  etiam  angclormif^^P^' 
*  ■  quo 


6ii 


AaCoIofTc 


enles. 


^  quo  ocs  rcnriis,'n  ifTis  quafi  folus  ta'5us,  qiiibus  datus  efl  fpi 
A  ritusad  menfiirnm.de  quibus  non  p^u-Q  c^ici^f^erbum  caraf* 
|oiJ»,  flM»»fy?,nccquifc)tianiilloiiimd;citurvnigcnici'sdei. 

Ciirpoialiier. i.coplcct)ue,vr licco-pusA^implccio  vmbra- 
rnicgis,  qui  vcrodicic  carnis  obfeaiancias eft; neceirarias, 
diric  Cliriflum  non 

I    T  Non  Tolum  donis  rqdeti  cfti$ 


Cap.  II. 


^22 


«XIM' 

I  ca  1» 

irfur 


imi! 


cffccorpusvmbraru, 

nec  deum  ad  omnia 

fufficientcm . 

a    lnejHo,    *  An-ibr. 

H'circuncidunturin 
"  Chrifto,quiampucar. 

ta  totius  traditionis 

huana:cu!tura,  Chri- 
.  ftoiunguncur,corde 
•  iK.ncarnecirciincili, 
idcft,in  fpincu  non 
in  carne  fcruientes, 
vt  a  terris  ad  cocle- 
fiia,abhumanisaddi 
uina  ,  aberrorecon- 
ucrcantur  ad  verita- 
tcm,capiti,&:  .nu£lori 
fLiocopulati  pcrcha- 
ric2cem . 

Moiniitneperphi 
lofophiam  a  Chrifto 


dopeccatum  primrparentis  pcrfangufncm  Chriaiabluit  D 
Cimi>^ra,d)C'.t  pcccatu  Ad;r,quod  culir,&  fixitcruci,n6  fo 

Junl!a,c].anirihnc,&aliatoliercc,nonIjberaremuramorte 
&  inferno .  Du  jnnoccnsoccidiciir ,  peccatum  crucifi<Ticur! 
Dccretu  efl  fentcntia  in  cundtis  hominibus  aduerf-i^qua  di- 

TPurifea.i,b«rore,«.™n;lo,    c    fOp.ret,um,no.  ^^^"^  ^«>^'«^^'«0''«- 

t  hkbnt  Icgalis     ' 


_  «o        •  V      n  •         •  n  1  S  cnt  h.bntlcgalii  drcuncifio. 

m  quOj&circLincili  eltiscircunciiione  non  manufadlaNn 

.1  IMancntes.  ^  i<*«te:froliatiacori>oi,- recund.in,.<j,ib(i  carni,  er^t ,  deftctini^  rubicanin 
dend.rns  carn,» (iru,en5.f.d  mcdo f.ftum  eii  t^u itus  c  rcr.-^end,,,  vel  non  ita  f.,aa  in.i,.u,f  in  e,Vo  1^1 
t.o.ie  cuiis.vt  mh.i  ibi  ti.t.n.l.  quod  cutis  aufer«.it      b     «  V<-1  cu.is  .-.li.,  litera.  i  O.b  ibi  ni 

hil  t.t,n.Muod  cut.s  aufeftur.       ^c     f  Vb.  o,„n,.,  rit.a  aniputata  funt ,  cjuod  folus  Cluittu?  ftcit 

expoliationc  corporis  carnis,  fcd  in  circucifio^ne  Icru  Chri 

a    TVcrchociuCi,.,.toconfecmie:lis.        b    T  Vtiamhknon  vid,-a;„r,  qoodfuerui.t  id^ft 
-,.  r>        !  {,"«""  F'^«'t,>rrs,fed|„nouiiuft,.  c     Hn  nouitare  vitv 

iti,confepulti^eiin  baprirrao.Inquo,&conrurrexiftisp  fi- 

*     tNoBprraIia4,  b     1(^i,n  Oferatuidcu. .  c     1Ecceinq„o      *" 

^         1  Fr.Tm.tMt  ad  probandum,quod  tefu:g;pt  tfim  in  immortalitatem  .  d     f  CJentes 

dem  opcrationis  dci.qui  fufcirauit  illum  a  mortuis.f  £t  vos 

a    iq..amuis.        b    iNon  fent.cntesmola  veftra.  c    TQuQdrcIiquerunt  naturalcm  le 

t  b  .      ^     .     ^T'    ,     ,f^'*     T  Orig,nal,peccr.to..juodlignit,catprxputium. 

cum  mortiii  eflctis Un  deliais,&  pr^purio  carnis  veftr^, 

a    TSecnndumcorpus.&auimam.        f  lam  certitudine  fpei.        b    f  Ad  fim.Iitudinrm  illius 

c    IMortuot  v.u,fic«uit  gianj.condonans  omnia  ,  quod  eli  fignun.,qi.6d  &  pmsi  toDet 
a     -fr  .         b        .11  ,  ,  "^    f  0'g"i3i»>^quifuntaddita. 

conuiuihcauitcum  illo,  donans  vobisomnia  dc]ia:a,dclcs 

a    TMemoru  fcripmrarum.    b    ILegis.  c    t  Decietum. 

quod  aducrrum  noscFatchirographu  t  dccrcti,  quod  cra't 

a    5Cmiinoniuuaret,fcJainpliusreo$fcceret.        b    f  Decretum,  vel  ch,rogranhum. 

t  Oninii,m,vt  nullus  vjtr.i  obferuet. 


ttllHiy&C, 

h  ^ffigens  illud.  Vc 
ianiceiretjcumom- 
nia  facrificia  in  obla- 
tione  vcn  agni  finc 
adimplcta.  Q^iiser- 
goif^udrcftiruit?  Et 
ricutakge,8<;^legis 
prxuaricacionc  libe- 
rauit.fic  &  pacres  an^ 
tiquos  ab  infcrno  li- 
berauic,nequisputet 
eos  pcr  Icgemfalua' 
tos.Ec  hocert. 
i  E.v/?o.;)o,  Auferen^ 
doAbraham,Ifaac,et 
cxtcros  iuftos. 
K     Trad:ixit.  l,onge 

"  abhoc  regnoadccc- 

'^  lumprius, 

'♦  1     Conf.dmcr.  idcft, 

'  ^  CUm  macrnn  fid 


4 

6 

7 

8 
9 

10 


II 


corpons  ,  quod  caro 
f  il ,  quia  non  omne 
corpnscftcaro , 

^  Ambio.Cfmquo  ccnfcpult!funtinbaptifmate,rcfur- 
rexeruntaut  pcr  fidedei  in  quocredunt,quodexeplo  Chri- 
ftirefufcitabic  illosex  mortuis.Illic  n.homo  vetus  de  poni- 
cur,&  nouus  afiumicur,peccacis  morici:r,  vr  viiiaciuffitiar 
dcmciis  abrenuciacvt  Chnflo  focictur,refurrci^ionis  futu* 
rxcer.cs  pign'exeplu  Saluatoris,qui  rcfurrexiccx  mortuis. 
c  ConfepuUi  li,  i.ad  fimilicudine  fcpulturx  c«»  baptizati  sut. 
d  yelpt-rHdcm  -pf.i.credcndo  opera  dci./  xponit  vniim  de 
cpcribus  dei,quod  prscipueopus  efi  credcre  volentibus  re 
furgcre,fcilicct,quod  Chrifiiim  fufciiauit. 

Tcrfjdem  optra.Dc quo  credunt,quod  cJicmplo Chrifli  fu- 
fcitabic  il.'os,vndefubdit,  Qit^ifufcitau;t,^c. 
e    'Prxpntio.  v«  Aug.Pr^putiu  vocauit,quod  fignificatur  p- 
putio,hoceft  carnaliadelicta  quibusexpuliandi  fumus. 

Proeo.quod  pra-pucium  fignificat,ideft  carnaliadeiiaa. 
f  Df/ei»j.Non  folu  vobi.s  gentibus  dunauit,fed & nobis  lu- 
dans  puaricaciones,qua.'  funt  ex  lcge  diniifit.Et  hoc,  Delens. 
>»pu'i  -5«  Aug.Noftru  ei-go  corpus  niortuu  cfi  propter  pcccatu, 
Chrifii  aute m  corpus  folum  mortuum  eft  fine  peccato, vt 
fufofanguine  fineculpaomniuculparum  chirographadc' 
leraitur,qaibus  debitores.quiin  eum  crcdunr,adiabolo  an 
ceatencbantur.  Etidco,hic  eft  (ait )  fanguis  meus,qui  pro 
niukisetfundctur  inrcminionempeccatorum. 
g  Chirogra.  i.mcmoria  tranfgreffion;5,q  crat  ex  decreco,». 
cx lcge.  Confcicncia eniin  nolira,  &  diabolos  ad  accufandu 
crat  mcmor  illius  crafgreflionis,  &  ica  ha:c  mcmoria  erac  ad 
Lierfum  nos  noces  nobis,&:  nos  crucias,  lcd  hoc  in  bapt  fmo 
Cabiuro.necconfciencianoftra  cimct,necdiabolus ,  qdobij- 
"Jc-ciat,hec.Vel  decrcttj  dei  fuit,  Delignofcientiitboni.&rKatine 
co:fle</af .  Huius  decreti  violati,  chirooraj^buir!.  i.memori5,vel 
fcntecia  quadicJu  eft,  Mortc  moriemini.delcuk  dcus,qua-> 
. da 

NlCOLAVS  I)E  J  YRA. 
T^odnnclcgilibus  poteft  vos  .irfdaccrcaj  cuiumconfortium, 
Idcofubdirur,     i      /^t^M.;.  liled  ptroiiem. 
1    Etcircunciftefiii.  nori  circuDcifionc  t.innli.flcut  ludxi. 

3  /«e,vp)/ia.i.in.imor:one  pclliciilx  pa  'e  geiienr  uai.pcrien 
'"•  4  J^frfiifjV.icI-flperCliriftum  djta.qu^  cil  fpir  tualis  in 
stniflione pcccatnru  &  h(.cperbaptirmii,qui  remporilitcr  rollit 
Dctcatum.Ideofubditur.  5  Crt'//r.f;/>/.i.totalitfrmcr'uipec 
'^to.  6  J«t^«ocr.  ad  vitnmgritiaf.  7  Trrfid.i.c^uadcns 
'peratur.  8  i>:«////ci.i/.Ad  vitaimmortale.Ro  (5.b  CbriUus 
'{"fre.exmor.&c.     9     Ftvos cuw  i(iei\:pccriusai}>).\\ihu<i. 

0  £:  f>'i<.r.inoriE;in.ilipcccato,  quod  pcrorigmciOTiliitur. 
'  Co>»M/»'//c(t»j.vitap;rati.r.  11  Dowd'';  >o.i.gr.itis  remit- 
-ns.     ij     0«r!rt(/e.TamoriginaIcpcccatu,quafuperaddita, 

4  Dekns  ^/(orf.ftilicet  ludacoj, 

1 J     ChirO' 


dcntcr palam,trmmphins  j  illos in  femetipfo^  Nemo  crgo  ^i  JJI^ perS^foSec 

^^  clefix  refpicit,aperte 
vidctufviausanciquushonis.  Vel,  principatus,& pote/iates 
traduxit.  idcft  abecclefia  excerminauic. 

Vcl,/>.i/^w.Ci'i  angclicis  legionibusad  infernadefcendes. 
n     Infemet.  \n  pocencia  fua?  maieft.uis. 

o    Triumphans  ilhs.  Aug.  Morte fua. Vno quippe  verifiiimo  Augdc Trln. 
lacnficio pro nobis oblato  , quidquid culparum  erat ,  vnde  li-4c.i3. 
nos  ptincipatus,&  potefir.tcs  ad  lucnda  iupf  l:cia  vita?  dcci- 
ncbancjcxcinxic,  vnde  ergoacccpic  diabolus  exterius  poce- 
Itatem  dominicx  carnis  occidend.E ,  inde  inccnor,qu*  no$ 
tenebar  potcfias  eius  occifa  efi . 

Vclf  m  aliam  litera.  Aug.  Exuens  fecarnc  prin.&:  xycy.e\- 
po.pa.fi.triumphans  eos  in  ieipfo .  Nomine carnis  hoc  loco 
mortalitas  intelligitur.Iuxca  -Ilud:  Caro  &:  fanguinis  reL',nu 
d  nonpo.Perhancimmortalitarcnobis  inuid.Eptacesdiia-  {  Coria  u  f 
bantur .  Hac  ergo  morcalitace  Cbnf^us  in  rcfurreClione  fe  " 
exuens.diabolicas  poteftates,  (q  per  hanc  mortalicacediia- 
bancurjdf  expolialTe.quia  in  feiplb  eapite  nofiro  pbuic  ex^- 
pIum,quod  intoto  eius  corpore ,  id  eft ,  ecclcfia  ex  d:aboIi 
poceftace  liberanda,in  vltima  rcfurre£tione  complebicui- . 

•J«  Aug.  Vnde  acccpit  diabolus  cxtenus  poteflateduica;  u  de  Trinit. 

carnis  bccided.r,inde  intcrior c|ua  nos  tenebat  potefias cius  4  c.ij, 

occifacfi.fadum  cfi.n.vt  vinculapeccatorum  mulcorum  iii 

mulcis  mortib.per  vnius  vnam  morcc.quam  pc-ccatum  nul 

lum  pi  ;ccc(rcrar,folucretur.Quam  proptetca  dris  pro  nobis 

indcbiracrcdidit,  vt  nobisdcbita  non  nocercnt  .Neque.n. 

cuiufquam  iurc  poteftacisexucus  carne  ,  fed  ipfefeexuic. 

Nam  qui  pofixt  non  mori  fi  nollet proculdubio,quia  voluic 

mortuus  e(i  .  Etideo  principarus,  tU  potcftatcs  cxemplauic 

fiducialiter  triumphans  illas  in  femetipfo. 

p  Ticmoergovosiudifetinciboyautpotu.  -jc  Aug.primo  ludeo  Lib.atfucrnii» 

rum^*°*- 
r 


1 5;     Cbirogr.ipbum  decre.  idcft,obligntioncm  legis  veteris,quaa 

tum  ad  caercmonialia ,  &;  iudicialia. 

\6     Quoderatcon'ra.rio.  Eoquoderaronusimportabilenobis, 

&  patributnoftris,  vthabctur  Aft.io- 

17     .^ffigensd.quia  legalia  mortificatafunt  per  poffione  Chri- 

fti.      18     f^fArpo/M/apnJj.i.dxmones.quilJcnominantur^eoq» 

n.nuraliam  cis  rcmanferuntintegra.qm  fuerunt  fpoliati,quan. 

do  Chnftus  cduxit  de  limbo  patres  veteris  tcftamcnti. 

I  i>     Traduxit  confi,  ideft  potenter  ad  cjcleftia. 

20  Trmmpbans  il.&c.  q  uod  dupliciter  potcft  cxponi.  Vno  mo 
do  rcferendo  ly  illos,ad  dsmoncs  quos  dcuicit.  Alio  moda  rcfc- 
rcndo  ad  patrcs ,  quos  fui  triumphi  fecu  participes,vt  lit  fenfus, 
Triumpbansil.  &c.  ulefttriumpharcfaciens. 

II  Infc.  idcft,pcrvirtutem  propriam,£.-  non  alicnam^Esprat 
diftisigiturconcludir.     21     T^mocr^oi^of.tranrgrcfiores. 

Tom.d.  V    j^        1,1 


6^ 


Glof.ord&Nico 


laideLy 


ra. 


61 


^  rumillcrcdirgiicndnscn  crror,  qiio  piitant  adnnj  ideono 
A  pertincrettr^nmcnci  vc"terislibros,quia  ia  no  vctcra.fcd  no 
ua  f.icra»nf  nra  (c"ruamiis,dicunt.n.nob!S  .  Q^id  apud  v(^s  fa- 
C't  lcdiolcgis,  &:  prophctarfi  cimis  pr.rccpta  fcruarc  n')  vul 
tis?Eoqd  carnc  prTputij  noncjrcuncidimus  mafculinu,rt<^ 
vcfcimur      carnibus 

•    f  Dainnat>ilei  onendat.  b 


quaslcx  dicirimmun 

das,nec  fabbadv»,  6c 

tneuilunn,  neomenias.&dics  fc 

i?os  cbrumcarnalitcr 

obfcruamus  ,  nccvi» 

ftimis   pccorum 

cnficdmus  dco  ,  ncc 

\  7  q.i  J.rug-  paft  h j  in  ouc ,  &:  azi» 

gett"!in .         nns  Upvlitcr  ccjcbra» 


nc. 


tcra  facramcca  gcne- 
rali  vocabulo  vmbras 


dc  virginr,  vcl  qund  cft  ecclcfia.  0 

^  A-^fcl  Humilitas.n.hoc  loco  non  eft  illa,  quzliiidatur 
in  fcnpturis,  fcd  illa,c,u.cdcprimitf<'nfum  mcntisiucrrc- 
nam  acque  carnale  intclligcntiam  ,  Vcrccnim  humihsfen- 
fus.cS:  mifcranda  fufpiciu  clf,dominum  crcderc  hircoru  ac- 

I     que  t.iuroruu^fang  li 

«Sumpfo,velnonfumptoproritu  Tudiorum.  2       nedclcAui,  &  nido- 

'  }     rcthymiamatis,  quc 

vosiudice^TcibaautTpotu,autTpi"rtedierfcfti,aut^Neo  4    rj-pc    h^\"';;«.  ^,f 

t    Umdictt.quiavnumfoiumnon  obf.-raamm  lunc  djmn.ibjt  ,  nunc  vero  nom.llud  enim  ctat    S       ClinnmUS.  IVCII^.O  ail« 
y,,        ».  temi>u$figmuMDdiiltudmi.iif.-llmdi.         b     5aj.ciuj  ligna  tependcmu.  g       gelorum  VOCatBrhOC 

fa-    b  mcniar,autrabbathorum,quiEfuntvmbraruturorum,cor  7    Hko  culcura.qu^Euon 

a     1Et(;uiafuntvmi.ra.  b     f  Amans.  liSuadere.  ^^       g       dCO,  fcd  mallgnis  fpi- 

sauremChrirti.tNemovostfeducatvolen.sin  h«mili-  9    ricibus exhibcV.ir .  Fx 

iqiiiah*cfuBtqiabu$hominc»d«6cilipoir«ntfediici.  b     1  Quia  videmur  nun-     iQ   quO  cnim  fa£lum  Cft 

,.     .    H  ,  "'^'c  '    fE.<,«enu„<iuM,,inrcllcxi,.    ^^  .     dominUS     aiC  .  : 

tate,&trcligioncangelorum,qua!  non  vidit,  ambulans  ^^  Rdmquccur  domus 


c 

d 


pus 


<  ideltdehoc.quodnullaropinemobfctucti».        1  NonceUbraia.cum  lcx  j-iicipiat  ce 

lebraie.  d     isaiicct. 


a     5(>iiaquicquidaeitpctdit.         IQuia  non  mChiifio.  b     1  Sup^tl"i$,vnde  vr»{ln      ririK  illHlfra.; 

erub.-fccnd5m -flrt.  '      c    f  i.fenfuafeim'.  d     f  Non  rat.oni. .         e    Cl.iuium.    M    VCHra  ,  ntUS  lUa.lICa- 


\z  ment*. 


lan  vciv<ti'iiiu    finL'1.»!  .erubv-lccnduin '■llrt.  c    1  l.lemuaiit.iii$'.  a     ^  iNon  taiiuini .         c    >^>iiii,u>ii.  ->        -  . 

fucuroium    appdbt    ^  fruftra >  inflatust  fenlucamis rux,&  non  tcncns capur,ex  '4  'f'";.;;,^^™^^^^^ 

apofTolnS  ,  qui.ieall-  ^contta.iuoddicMm.ouiIegcmptadlcant.  a     t  Capite.i.decuiusplemtudmcacciiiendo.  n    HlUaUS  CIT,  qUaltUll- 

-"       •  '  b    ll-cclelia.     c    ICharitaus.    d     1  Fid-i,fpci,  &  cpeium  in  ciuihu.cormj^.ifli  lujt,&  liinil-,.  j  (J    qnc     OrtcrUnC       Vl^tl- 

quototiJcorpuspernexu.s,  &ccniun6liones{ubminillra  17  mss.nondcooffcrGc, 

a    Vmuiibus,&  mcmbri$.        b    QHautum  deus  piouidit.  18    fcd  anOicllS  rcfllCliS  ,  id 


gnificabanc   icuclan- 

da,  qux  nos  rcutlac.i 

pcrccpimuSjVC  rcmo  ■ 

ta  vnibra,  nudaecru 

)ucc  frucrcmur  ,  de 

quibusfigillacim  lon- 

gfi  ell  difputarc ,  que- 

admodum    exucndo 

vciercni  hominecir- 

cuncjdimur  iii  coVpo» 

rccarnis ,  &:quos  ci* 

g  bos  vitant  jn  pccori- 

t  emnlaipfo  busvicamus  in  mori- 

pcrcutabifu.  bus,&cxhibemuscor 

pora  noftra  hofiiam  viuam  fan6la,dco  placentcm,  cui  &:  a- 
•  nimas  nofrras  m  dcllderijs  fandtis  profanguine  ititelligcn- 

ter  cHiindimus.  EtChrilii  vcluragni  immaculatifanguinc 

nb  oi  iniquitate  nuindamur,  cui  |)p  fimilicudine  carnis  pec 
cati^ct  capciuo  pccorc  in  veteribus  facrificijs  figuracur.  Ncc 
cnim  negatincniciscornib.  cauru,  quiinillocognofcitma 
ximam  vidtima  In  illo  rcquicm cum  inucnimus',  veie fab- 
batizamus  .  Ec  lunx  cbfcruatio,vitx:noua:  ef^  fandificatio. 
Et  Pafcha  noflium  Chrifiuscft  ,  &:azimu  nof^ru  fynccritas 
veritatiSjfermcncu  non  habens  vetufiacis.  Et  fi  quaalia  func 
in  quibus  nunc  immorari  non  opus  cfi,  qua:  in illis  veterib' 
adumbrara  func  figms  in  ifto  habcnt  fincm  ,  cuius  rcgni  no 
eritfinis .  Inilioqu:ppconiniaopbrtcbatimplcri,qui  vcnic 
lcg;em,&:  prophetas  non  folucre ,  fcd  implcrc. 

^Aiifcl  Ncmocorum,quimagi{|ioslcgisefl[efeiadant 
vos  mdicec  in  cibo,  vcl  potu,qctalij  iramiidi  lunt,alij  mudi, 
qmoia  munda  func  mudis ,  coinquinacisautcnihil  mundu. 
Unthe.u.».  Aug.In  ipfotjuoque  vincunt^inimic^nobis  iniiincibiles 
.viutt.ij.a!  ptates,vbi  vincunturinudibilcscupiditatcs.Fufoenim  fan- 
ijic.  »i.b.  guinc  line  culpa  umniu  culparum  thir^grapha  dclcta  funt, 
quibusdcbitoics,qui  in  eum  credunt  adiaboloancca  tene- 
bancur.vnde,  qui  pro  multisclFundetur. 
a  i^a  junt  vm.is  c.  tunc  fuetunt  buiufmodi  pr2ccpta,qua: 
no  fcruare  pcccatum  crar,nunc  tcflimonia ,  &c  confirmatio 
Vcncatis.Erg,o  fciiptura,q  tunc  fuitcxaitrix  opcru  fignifica- 
tuim,nunctcftisclt  rcru  fignificatarii,  &quc  tuncobferua- 
baf  ad  pnunciacioncm^nunc  rccitatur  ad  confirmationcm. 
b  C(j>/;»<f  4«;fw.  iddt.vcritas  huiusvmbrajcft, 
c  Chrisli.  i.ad  Chriflum  pertinet.  Vcl  illaomniafuntcor- 
pus  Chrilii ,  i.  fignificantcorpus  Chnfli ,  vcl  <juod  fumpfic 

dc 


tAitth.f.e. 


Ang.traft.tr. 


Quai 

^  tum,&tconftrudumcrelcitinaugmentumdei.  Siergo  19  c(^,fpintibusimmuii- 

S  a     En  toto  fcparati.  Non  mifeta  a  Chtifto,  f«d  falici  moite.  b     Pcr  hoc  Jod;S. 

h  dood  eftis  cura  Chiifto.  Quia  fidem  Chriihiccepiftis.  Jicui  Chriilus.,  i    y-,1pn<    Mfft  imins 

V  c    ideftaleK,Qiixeaiiiftiuftiopueioiuui,quimundao«pemar.  A    ^f.piius  ignari,  ^l    '^    ^' i»c"j.  lutti  .iii..Ti.j 

1  cut»eritaie  propalata.  jj;,    Ca,qUX  11011  VlUlt.Vcl, 

^  mortuicftiscum  Chriftoa'bclementishuiusmund[i,quicl  2j  We/ii,  f  fuadcre,qujt 

a    Scilicetveritatcnota.&recepu.  b    Vt  ludeihuius  .  c    Scruanda  lcgalia.    24   non  vidit,  f  lc^iS  CCt^ 

d    Diccmesaliialiis.  e    Vt  cad.iHer,  vel  locum  iu  quo  fcditrauIicriR<!n.1:ru3ta.  ,-,w>r.i-,c /-in-ii-MrTi  rorio 

adhuctanquaviuctesmudotciccernitis?  Nectetigeritis,  j^  ncmignorat. 

•    ^''?°"'™"''''f%rn'deber&,"e;„ere.   "^"^t^^^:^^.    »7    C       I.//.r«5.Non  al:ud     ' 

1  ncq;guftaucritis,neq;c6treaauerins,4uaetstitoiaiiten-  ^^  'p^l^fj^^;! ;,';  ,^^;''"' ^'"- 

f    Couflrnnum^&c.  In  vnum  perconiundioncm,quiaidcm 

crcdunt,Si:  eadcm  opcrantur.  Ec. 

2     Subrt>in:flr4.in  fubfcmicndo,  ^ 

h    Terntxus.  id cf^,pcrrbaric.item,f{nequamembranon 

cohxrenc,  nec  inuicem  fcruiunc,nec  viuunc. 

.54  Anfei.Corpus  quippc  illius  fumus.Per  nexus,&  coniii 
dionrs corpus  lig.icur ,  5«  du  capici  pedlus ,  du  pectori  bia- 
chia,du  brachijs  manus,  du  digiti  mamb.funt  coniunct:.ac 
mebracijtcra  mcbris  hercnr,corpusoepcrficitur.  Sicuc  (an 
£l:i  apofloli,quia  rcdcmptori  nofiro  propinqui  rtcterunr,6£ 
quaii  pcituscapiti  inhaferunr.C^insquja  martyres  funtfc 
cuti,c6iuda  brachiacapiti  fuerilt.  Quib.dii  pa(lores,&  do- 
ftorcs  fubiudi  funt  p  bona  opcra,  manus  brachi  js  hxferur. 
Hoc  vcrooecorpusrcdeptorisnoiiri  quocidie  pnexus,& 
coiudiones  fubminiflrar,&:  coflruic-in  cclo  ,q.a  du  .id  cum 
iUucclcdxala:  ducuntur,\:fuametiiacolligacur.  Dequo 
rcttedfjfubminifiratu  ,  &r  confirutliicrcfcicin  augmeutti 
dci,q.a dcus  oipotcns redcpcor noikr,q,  in  fe  111  qiio  Dficiac 
no  het,  adhuc  per  mebra  fiiaquotidieaugmentum  habcc. 
i  Jn  augtncntum  (lei.  AugcturdL;usredcuncibus,  ficutcom 
minucbacur  dcfcremibus. 

K  Siefgofnor.  Hadtcnus  monuit  flatcsnefeducerent',nu( 
eosaggrcditur,q  iaaliqua  dclcgcfcrujibac.  Q^Vosviden 
nefcducamini,fcd  vosaliidicicc,quarelcgcfeiuacis.i"/f'j;' 
»»or^«i.Elcmeta  dicic crcacuras  hui'  mudi.  Si  inquic,cii  ficjil 
Chrifti  accepiflis,  eftis  feparati  a  pd6,&:  ab  clcmetis  rtiud  I 
i.ababflincntia,&  aboi  fuperflitionecreacurarum  mundii 
iluidadljHc.&c.Vcl  pocefl  accipi  cii  Chriftd.ficuc  Chriflus 
1  ii^£omniaipfoyfu.&c.[itis\citc\s  ludaicoritu.vtabhip 
abftincat.iUis  vcaf,crcdcns  indc  iuflificari.ducuc  in  morte 

^  ift; 


N  I  C  O  L  A  V  s    D  i-    L  Y  R  A. 

I     Jnci.JHrinpo.&c.  legc  prolubitoli  vtamini .     t     ,Autin 

fartedicifefli,  A  vobiS  non  ceicbrata,  vt  Pafchac,Pentccollcs,& 

nmot.      5     .^»(r/eowcn/<£.  Idcitprimae  dieimenris .     4     .^ut 

fabbiSthmnm,  In  fine  hcbdomads.ilti.n.dics  in  legc  dicuntur  ccle 

brec,  Ccd  lizc  ccicbntas  ceilauit  tanqua  figuraiis  adueniente  ve 

ritateperChnUQ.Iofubditur.     5     ii«.i'^«f.  i.fucrunttpcvc- 

teris  tcitameti.     6     f^mbra  fu.t^eQhuRi.     7     Corpns  autem. 

foliditasvcrititishui^vmbrac.     8     C^n///.  pcrtineradChriliu 

pquecitimplcia.     9     7^:»»«.  Hicconfcqucnterinducitadp- 

caucndum  deceptionis  tertium  roodum,  qui  cit  pcr  fimulationc 

fanftitatis.dicens,  ?y(fwovof/f, volensambularc.      10     Jnhu- 

Viilitate.i^fXi.     \  \     £f  J-c/J.iJM^t/oiwm.  idell.ollendesfe  tanqiiS 

puntiu  a  dco  mKTum^fKut  angclus,  quod  facicbant  aliqui  picu 

doapoftoli.      \z     .Anibulausfru,  idcflpcrdcnsquicquid  boni 

a^it.      ij     /«//drkj.  idefl  fupcrbicns  exfuifcnfuspraerumptio- 

pe,      14     £r«o«^<*.i.Chri(tumpcr  veram,&iinccramruitjdc. 

15    £a  j«c-,  i.cxtuiuj  iD^uxu  ipirimal).    6    Totumcorpus, 

myUiCum 


myfttcum,quodcftccclena.     17     TfrneJtMf, e^.  fidcliuadir 
«icc.     1 8     Subminijhatt4rn,cir.  Pet  officium  fuperioi  u  lu  inf< 
norcs  §m  diuerfos  cccicHx  itatus .      19     Crcfcit  in.  V'irtutu.i 
meritoru.      20     /)».i.adhonorcdiuina.exquoconc!udit  vi^ 
riusviracioncobreruationukgahu.dices.      ai     5^/f)-.Conligi 
ratimortieius,  &  fepulcurxpbaptifmu,  inquoplcnanccoic , 
virtusmortisfuz.&perconfcquens.      zj     .x?/»f/''.fupplc,fei| 
rati.Et  dicuntnr  hic  elcmcuta  vctcris  tcltamcnti  facramcnta.ci 
coiiftcbat  in  quibufd.i  rebus  corporaiibus,  vt  in  ablacionc  aqu 
luftrationis,&  vndJionib.in  quib.nutla  crat  fpiritu.ilis  virtus.  ^ 
ptcrhoc  dicunturclcmentacgena,&  mfirma.Gal  ^b.In  facr 
mcruis  autc  nouae  lcgis  elt  rpintualis  virtus  ad  cofcrendu  grati 
25     J^/tirt(<.Etnon  inChrillo.     24     /Jecciwiw.  dicetcsvn 
alteri.     25     TSffc  m/.  immunda  fecudulcge,vt  motticinu,^ 
aliquidhmoi.     i6     7\(f(7'<f ^^/?j«.  ciburn in  lcgc  prohibitui 
vt  porcum,vclaliquidhuiufmodi.     27     J^r^ue cont;t.s'tr\A 
do  talia,vclcmendo.     it     .Qw.«//<«f.i.qomnia,&iimiliaf'" 
Z^    In  interitHm,  id  cft  in  pcccatii  polt  pubhcatum  cuapg^eliu 


^ij         Ad  Colofrcnfes.      Cap.  III.         616 


»  tui'pfovfiilecundupra?cepraikdo(arinashdminum.t;Qux  ' 

a    Sjeaem.         Quj^  rrztenou.it  fu^er.titionem  &  humilitat  m.        ib     Id<ll  religione,  qu«  liipra   * 

runtrjtioncmquidemhabcntiafIipienti?inruperlticione& 


l^  Jiiadicoiaexi^icnmf^cidntfumpr.tcp.&dc.h.t^c  no  Dei.pf-^ft 
A  qn.im  ciiim  vcnt;»s  v'en!r,ia  non  h?c  D .^js  pi?.  ipir.fcd  Pha 
r^f.L'1  &:  riudoricace  hiCcpra'cipiuni,iSc  racioniDUsdocenc. 
a     Srcinduft  pr.fccpt  t^ 

Crc.   Q.  IdjO  vfuSCO-  -      *     Siqu-svnrur.  b    Non  quod  verum  fit; 

nim  .(Siculcura  intc- 
ri|t  ,quia  fu  upr.rce 
pta&:  do(!:^ripa;  humi 
num,non  Dei. 
b  ii^-*  ftft  rattn.  qui- 
ile,&c.  Vcl  h.cc  hahec 
rationem  fap!cnti.E , 
J  non  in  veritate.fed  in 
falfitatequj:  eftabun 

dansjvbi  imlla  vfilicas,fed  per  humanam  fnpienciam^&funt. 
c    In  humiliratejy-c.  Non  illa  qu2  virtus,fcd  lieut  cx  Gr^co 
intelligitur,  qua  mens  (cntrt  humiha  id  cft ,  vilia  &  terrcna, 
B  ideftjdeieciioneanimiej&ifunc. 
\ _d     Tipn, 


c    Non  Dci. 


b    CVuafunt.         c     Qt;i.i  pon  parcerc  dicunt  fc  coipoii. 
Suni.        «    Q^ia  dicunt  fe  non  curare  de  honorc  liumano.' 


Quia  humilcs  fe  oitendunt. 

e  humilitate,  ec  non  ad  parccndum  ccrporinonin  hono'i.c 

,      a     Et.quianoiifunt.        Alios  gnlofos  dicunt.        b    QujaiBultaiibifubtiahunt. 

f  aliquo a'd  i  faturititemcainis. 


dJN^o»,  id  eft,  quia  in  lilis  obfcruantijs  mnltus  labor  cft  qui  D 
cainanis,&  non  func. 

c    i«/.»^.Dei:cu!usconfiliuinirritumducitur,necf-inao- 

rum,quorui>i  fidcsdc 
ftruicur&non  lunc. 
f    .//«i^/jrwr/.quiamui 
tacisfubtmhunt. 

In  fuptriiiti.  Ambr. 
Simul.ita  e(t  rcligio 
vt  vidcantur  vcra  qu^ 
falfa  funt,  qu^men- 
tesin  terra  ikimiliat, 
ncciii;;anturad  fiipfr 
na;  &;obcrt  corpori 


cuius  capuc  Chrinns :  non  in  honore,  quiatruncati  cipice 
Chriftocxplcncesfcnfum  carnis .  Saginacnimcarnaliseft 
fenfus  ,  traditio  homana  :quahocdicicfufficere  quudcar- 
niscraditprudencia.  • 


tenus  q-iident 

h.ibenr  (uccie 
fapicntiar  per 
fiinerltitionej 
acluKniJit.nc 
aninii  5t  lilTo 
nem  corporis, 
nooper  hono 
rem  aliquein 
adcxplccionc 
camis 

Ei^hef  4.  d. 


NICOLAVS    DE    LYRA. 

1  Ip fo  vfu.  i.fi  q'us  vtatur  talibus  objeruantiijs.  2  Scciindum 
prece.  Hoc  dlcit ,  quia  illi  qui  ercint  fi-pcriorcs  in  popuh  ludxorum 
(Srcmoiijs legis multa  addiderant,  de quorH obferuaitia ennt m^gis 
diligentcs  quam  de  obferuantiit  diuiHo-vnpr^ceptoriij  vipa'et  Mar. 
■j.a.quodreprobat  Saluator ibidem,diceas.  In  vanum  aucc  nieco 
luntdoccntcsdodrinas  &prqccprahominum,  relinqueces 
cnim  mandarum  Dei,tencntestrad!tiones  horninum.fitc. 
j     Qu:e  iuntfpeciemfapieniixJcdnbfeciidrt]verilate.IdeofitbJif. 

4     In 


4  In  (o.i.infuperfiua  &  vana  religione  fupple  fum  tales  obferuat!^, 

5  Ht  hu.  fciitceiyH6ia.de qua  dicitur  Ecclef.i^.d.  E(t  qui  nequi- 
ter  fe  humiiiac ,  &:  interiora  eius  plcna  fun  t  doio. 

6  Et  non.  Tales.n.coram  fir>iplicibusfe  ia&abant  fibi  non parcere 
i  labore  corporali  ad  procuradum  faluteproximi, &  refigere  honorc 
niu .  danufi  &  lautum.Taks.n.ftmulationesfrei^uenter  duipiunt  fim- 
plices.propter  quod  .ApoJioLi  talia  docetprttoauere^ficut  <nr  Sduator 
AUi.j.c.  Acten.afalfisprop.qui  veni.ad  vos  inve.oui.intrin. 
autc  lunc  lupi  rap.  &:c.  Et  code  modo  h.iretici  decipiunt  ftmplices. 


A  D  D  I  T  I  O. 

In cap.z.  vbi df  in  Poftil.  Aut  fabbatoru  in  finc hebd.ifli 
cnim  dies  in  lege diir  dclebres  .  Cii  obferuatio  fabbathi  po- 
niturinter  pcepta  dccalogi,qu?coicerfuncmoraiia.pcepta 
aiic  moralia  legis  veccris  mancnt,prout  coitcr  tenct^a  dodo 
ribus. Attcdendii  clt  crgo,  quo  Apoftolus  obferuatione  fab- 
bachoru  ponatciialijs  ceiebritatibus  veterisTcilametijqug 
manifcfie  eranc  cgrcmonialia,  &  lic  debcbac  ceflare  rpe  no 
uiicgis  Ad  cjjdiccndu  fm  S.Tho.2.2.q.i2i.arc.4.In  tiifio- 
Dcad  primij  arg.cj,  pr^ccpcii  de  fanilificacionc  fabbaci  licera 
Iiter  intdleclii,cfi  partim  moralcpartim  cgtemoniale.Mo 
ralc  quide  quantii  ad  hoc q,  ho  dcputet  aiiquod  tps  vicx  iu^ 
ad  vacandii  diumis ,  ficuc  nacuraliterinciinalf  ho  ad  hoc,  q, 
cuilibecreineccflTarixin  vitafuadeputct^aliquodtps^vcpro 
corporali  refedione  &;  fomno,&  aii  js  hmoi.  Vnde  fpintuaii 
rcfedtioni  qua  mcn$  hominis  in  Dco  rcficiif.aliquod  ips  de- 


:     c  A  p.   1 1  r. 

■  a  'Tjiturftcon.iHni. 

L    •J<Auguftinus. 

■  Non  vciquc  refurrc- 
ximus  ficuc  Chriftiis 
fedtamcn  fccundum 
fpcmquxnobis  inil- 
locfl:  lam  noscum  il 
io  rcfurrexiflc  tefta- 
tuseft.  Sequitur. 

•  t>    a^if^r  /tt«r.  Non 
'  loco,  fed  merito  cx- 
cellentix. 

'Auguft.Ecccquig 
furfiim  funt  fapere  iu 
bcmur,fpiritalia,fci- 


putari  hetfmdidanienalis  ronis .  &  fichabercaliquod  cps 
dcpucatii  ad  vacadii  diuinis  cad:tfubpcepco  morali.Sed  in- 
quacu  injioc  pcepto  dcternimaf  fpcciale tps  in  fignu  crea- 
tionis  mudi.fic  elfpceptri  ceremoniale;  &  lo  no  obferuacur 
hoc  pcepcu  m  noua  lc^gc,  nec  qu.nTru  ad  die .  quia  non  dics 
la_boaci,L-d  dies  dnica  ccicbraf,  ncc  quancij  ad  modii  obfer- 
uadi  ,quia_iii  diednicacibicoquuulf&hominesitineracur, 
&  aiiahmoi  fiucObfcruacio.n.diei  dnicxinnoualegcfuc- 
cedic  oblcruacioni  fabbati  no  ex  vi  pcepti  legis,fed  fuccedic 
cxcofticutione  ccciefi*  &c  confuetudinepopuii  Chnftiani. 
prouunpdida.q.Eftetinobferuatione  iabbatiallegonca 
Iigniticaiio,  proutfuit  figuraChrifti  in  fcpuicroin  dlefab- 
baci  quicfcetis.  Eft  cc  in  obfcruacionc  fabbati  moraiis  fi^-nifi 
catio  prout  fignificat  ccfTacione ab  oi  ath\  p^vcati^Sc  qnirte 
mccis  in  Dco,fm  qua  fignificacionc  eftpcepcfi  gcncraic.eft 
ec  in  hac  obferutcione  fabbati  lignificatio  anagogica,J5ut  f. 

P^'"".    _  pr.rficui-at  gu.ctem  fruicionjs  Dei.qux  cft  in  patria. 

c  A  p.  iii. -^ -— 

•Q,'*-'  mvtuiabeleraemij&quiahjtcnonualent  rCtUr,  VCnit  Vt  JatcreC 

a    Animai>..ie,  corpoiemfpc.        b    AdfmUitudtnem  Chtiai.  fcCuium  hoC^rgO  &: 

Gitur  iv  coniufr^xiftis  cuni  Chrilto,  i   "os  fimili  modo  ab- 

a    SpimualiafciliectquasUUsodenduntur.  fcondainUS  vicail}  no 

Non  cainalia  cositeiii.  .      «.,...„     «-1       n- 


_    Idail  rcgnana  n  atqojUtatc  pa!iij,.ac  ita  fumma  eft  excellentia 

Jc  per  hoc  tcilum  eli ,  quod  illuc pci  cuiu  pcrucnire  poteUis 

b    Inuenia  autcm  locunda  habcte  ,  &  lioc  cil  quod  fnbdit.Jfapite' 

elt  in  dexteVa  Dei  fedens,qu  a  furf  um 

I    Etiam  intelligentit  Jc  chaiiute. 
Qazin  wrra  fiiHdantur,  quiaabbiimortuielii».  e    Terrenij  8c  caduci» 


d    Et  ideo  quz  futfura  funt  qu«tite,'non  1"*  <""?" '«"^.        e    Max:me  terrenis  &  cainalibuj 

l  funt  t;fapf tcno''^  t  q fup  terra.  Mortu/.n.cftfs,  &  viraVcllra  ^ 

a   Mod*-       Etideoqusienda.        b   Qailed  viti  iterna.        c   Cum  quoChriitusidcm.  ■" 

^  ^    ^'■"«'«'iwvobis.vteumeuideiitercumpatre  vidc.itii. 

abfcodita'  eft  cu  Chrifto  in  Ueo'.  Cu  enim  Chriftus  appa^ruc-  g 


licctquxnon  locis&:  partibus  huius  mundi  furfum  cflein- 
tcliigenda  funt,fcd  nicrito  cxccilentia:  (ax  ne  in  huius  mun 
di  parte figamusanimum  noftrum :  quo  vniucrfo  nos  debe 
musexuerc.  * 

Q^afur.  Spirirualia ,  qua:  fignificantur  pcr  carnalcs  obfcr- 
uantias.  ha:c  func  vcl  gioi  ia  a:tcrna,vci  qua:  ad  cam  ducuni:. 

•$<  Ambrofius.  Ncmo crgo  hie fulgere  qu^rat,  ncmo  libi 
atFogf r,ntmo  fe ladtec.Nolcbat Chis fc  hiccognofci.noic- 
bat  pdicari  in  cuangclio  nomcn  fuuin  cum  in  terris  verfa- 

retur. 


tiam ,  pr^edicari  non 

cxpecam' Mclius  cft 

hiceflTc  in  hmniiicate, 

ibiingioria. 

C     Mortiii  enim  ejlis. 

*Anfd.Morcm  vi- 
deliccc  carnalibus  dc- 
fidenjs  &:   tempor.:- 
lium  cupidicatibus:(Si 
_  ^,     ^  vicavcl^ia  abfcondi- 

taclt  cum  Chnfto  in  Deo ,  qiiia  incus  apud  Deum  cii  Chri- 
fto  viuicafieaus dt  fideriorum  vcftfoium,vcextinaus  mu- 
do  iateac,  &:  a  cuniais  exccnorum  icrvim  percurbacionibus 
incra  linum  intimi  amoris  abfcod.Jt'.  Vere  ciim  Chrifto  ab- 
lcondica  eft,  quia  cum  Chnfto  manifeftabitur. 
d_  Fita ve.ah.  Hoccft  rps  vcftru nondtl  aduenit,quia  non- 
du  yenit ^ftas.i.  Chnft. aducntus ,  vbidifccrncntur arborcs 
rruUuolx a ftcnlibus,fcd  tcpus  tcrrcna amancaim  fcrnn cft 
paratu.  Cum  aurc  Chriftusapparucnc,hoccft  tcpusnoftiii. 


^NICOLAVS     DE    LYRA.     CAP.  IIL 

IGitiir  fi  con. cum.  Voflqita^pfijlolus  induxit  Coloffenfcs ad  te- 
it^jiujideiveritaie^&pracauendiipfeHdo^pofiolurtifalfitatcrny 
hic  cifcqueter  inducit  eos  ad  frruandH  vitiefan(fitate ,  ipfos  demori- 
bus  infurmado.Et  diuidii  tn  duasquiaprimofacit  hocgeneraliter  quo 
adoes,  fuundofptcialiter  quo  ad  aliquoifiatus  ff>eciales,ibi,  iMulic- 
rcsj  Ctica  primii  fcirndH.  q, finis  irnponit  neci  fjilate  hn  quafunt  ad 
fir.c.  &  ideo  primo  injJrurt  eos  dr  appetitufinis,fecundo  dc  moribu  r  ai 
''nncfiiicurdinatiitibi.MoTtiflcntc.CircaprimHdicitconcludendo 
trfiiats.  1  Iguurficon.cuChri.  TcrfidecharitateformatS, 
1  ^'ii^^^.iuntc^u^.i.bonaciU/iiadefiderate.   3  VbiChri.eft 

in  dcx. 


111  Ucx.  Meora.n.debent ftqut  caput.  Chriiius  Jit  csi  caput  tcclrfi\ 
rt  pr£diftuefl.&  ideofideUs  </tiifunt  mcb.  a  vius,  debent  rii  fequi  per 

difidcriii,vt  fic  ei  lunganturfinalnerin  cAl(flibuspcrpYi:miji)btctu. 
4  Non  qua;  fu.  in  bonis  tcrrenis poncdo  fin?.  5  iVlor.n.e.  pec- 
catoperbapti(mum,  &  ftcinterreni!  non  debctisponcrefine  veUiii, 
fedin  bonis  cxltfiibus,qux  non  apparcnt  in  prtefentiJdeof"bdiiur. 
6  Etvi.ve(\ta.f.<eterna.  7  Abfcon  cft  cuChri.in  Dco.i?«x 
tonfijiit  obitliiue  in  viftune  deitatis  principaliter ,  &  humanitatit 
Chtifiifecudario-.ideodicif  Saluator  lo.iy.  H^ceft.n.vita  ^tcrna, 
vtcognofcantte  foiii  Dcum,  &:qucm  mififti  Icfum  Chri* 
8     Cum  enim  Chrift.  appar,  m  iudicio  fi/uli. 

Fi.a 


6: 


■7 


GIor.ord.&NicolaideLym. 


6i% 


M  a    Morfj^.fr.Poft  rationes  Ac  plcnitudinc  Cht  ifti  gcneralis 
A  cxh'nw'ioa  •'^^*"""'^^  inpribus  fubdicur ,  ne  ad  priorcm 
AtiR.  lib.i.dc  conliuuiclin/iTircdcant,  ,        .       ,r  i  u 

pcc  mer  &  re  b    Mi:>«\fTx  iv.  id  cft,  pgftcs  vctctis  hominis.  yti  mciTJbrp- 
mif  <.«  lih.(.  j.y(^  concupifccncias. 


Tornica.  &c.   D( 


riorcm  hoi-ninem,Ybi  fiTajuni  crcatoris  fui  iimaincn-»  rc-  £) 
fbrmaru.- cxucns  fc  in!Oliiti.!m,hoccrt,vccci cm  hominc.Sc 
inducns  iuQiti  im,i,noiium  homfncm.  Tunc  autem  cum  rc 
furs;cict>rpus  fpn-tjk-quodfcmni  itiir:m;maIr,ctcxtcrioc 
pcrcipict  cqlelfis  habitudinisdignifJte,  vcrotuquodcrca- 

tuin  cfirccicetnr,iS<; 
totumquod  faducft 
rcficiatur,illo  recrean 
tc  qui  crcauit,  &:  rcfi- 
cienrequifccit. 

.Je  Ircn^us.Hocdi-  » 
citApoftolus  nonvc 
tcrem  amoucn»;  plaf- 
rnationcm,  alioquia 

,'      '  ^       .    .  ^     •  -  luiurius.  Rebusjion-oleru.t.  c     rritiicii  nuia.  oportcb.1t  nofmCtip- 

i fimui.cr.r<i  & non  7alul7uinva-   Mam ,  & auaritiam.  qu.^ ert  idolorum leruitu.s :  t  propter qux  »   fos inrcrficicntcs , fc- 


concr  Tulian. 

,.inepift.Io.  fcribit  delicw  ,  quat 
jnco-ibr.»  appclUt ,  vt 
poft  accfspr.un  vcriw 
tis  rationem  bonx  vi- 
tajoperad.ircnt.Mul 
tum  obcn  fcirc  ratio- 
nem  veri,§^noncam 

i  moHitiem.    j^^-^jj  excqui.%;'  fiwa 

^*  '*■  *■  jcit  voi'0)ta.iem  liotnini 
&  f  01  facit  ^ 

\  FpJi  $.!>>.      pnlabit  muliis 

d  EtaH.m.  Suhv.no 
nonvnc  duo  ptirima 
p.iohibct .  idololatria 
&:,iuariiiam,qu9non 
difpar  malitia,  quia 
radix  omnium  malor 


«    Vobis,  3c  atii».  b    Eniei.        ,    t    Ei  vt  hoc  fir,  ergo. 

ntvitavpftra.tac&vosapparcbitiscum  ipfo  in  gloria.  Mor 

a    OmniJ  peccata,  vnuin  corpui,  finguU  mcmbr».  b     Tcrieni»  Jc  c-irnalibm  dommantur. 

tificatecrgo  membra  veftra  quic  funt  fuper  terr.im,  farnica- 

a    Qmni$  co?ciibitu».prxterIeB.timuratonntibmni.  q>,ilTt  fecund;  m  .«turam. 

b    Comranatutira.  c    Atdatem.  per  iju»aiUet  tutpitudmes  dif.utientem. 

d     Dealicnare  vt;lvxotc. 

cationcm,immunditiam,t  libidmem,  concupifcentiam  ma 

t    Quali*noncpri>u»,t:menammamcoir,inacu!at.        b     Idel  t.iin  fjEienda^Cciit  *lolatra,cui 
^     •  '■  paiuinus.  Rebusj)ioD.-o  feruit.  c     Pra^lifta  niala. 


X.Tim.tf  b, 
f  inobedi^tes. 


AUas  dithdentia.      "    Quid  eig,-)  de  his  quo»  ifnorantia  non  e»culat.  CL^f,taii.tt5  pMnirntur 

a    Vtali).  b    Et  uico  tuiiJ.us  fi  inodorMui». 

vcnit  ira  Dei  fuper  filios ^  i ncrcduUtatis/  in  q.bus  &  vds  a m- 

*  a    Cum  puiaicti»  effc  vitam  in  lUii.  b    ^um  Chriftum  recepifti». 

'  e     Vtonine»hdeIei. 

b 


9 

lo 


tinter  quoj. 


b 


paran  abiftaconucr.. 
iationc  .  Scd  &:  ipfc 
Apoftolus  in  viiUn 
plaimacus  fuerat  ,  Sc 

bulaftisaliquando,cumviuererisiniHis.  Nu^ic  autem  &  vos  -  ^^;^'^^^;^:;^ 

a     Noniblamfuid.-^da.igtaiidiavitia,  fcdciiainonin.aalin  rcihcct.  ...        ii  /-  t./i 

b    QuieiHubiiuianimimotvs.        e    Dc  alio  fublimato.        d    Afieclnmirjt&in-   •*   CrgO  lUblTantia  Ci)nCt 

..H        ...         ^g-^-T-      S.^^r^"-    ,^'Tl''?^"-'  i4nt-batc.V!ns:f^dfpo- 

deponiteoia,iram,  indignatione,  malmam,TDialpnemia,  ,^  iiationcmpnftinzno 

„      »     Etfi^mcoidcfitconcepiu..  ,^   ftr.T  COUCrf.UIOniS  mi 

turpem  lermone  de ore  veftro  nc  cmileritis .  Nolite  mentiri 

•    Ali»a!iiJ         Jb    Qujd  per  fingula  ?  c   Honio  uetus,  vita  tetus  in  pcccat.s  fecundum  Adim. 

Habitum  peccatorum.  d    Vt  necinietdumvirtuspeccatiaffit. 

g  inui'ce,t  expoli^ntcs  vos  veteVe  homine cum  adibus luis,8: 

a   Habitumuirtntum.qHinon  caretartibus.  b  Qu.a. 

M.igis  &  magis  ciefcii.  6c  acquirit  cogniiionem  Dei. 


b   'QuieiHubiTusanimimot^s.        e    Dc  aUo  fublimato 

dignationis.        c    In  fiattem 

ri,fin,&:pcncvnocx- 
plcncuc  opcre :  quia  fl 
■tauledic&il.  cut  idololatna  vni 
Dco  aufcrre  nititnr 
gioriam.n.cfolusnoT 
mcndcitatis  h.^bcat, 

'^ir'"  5a^'c i^i^m   h  induentcs  ntf uu eu quf* r^n^ci^awTinaiiiitiona Dei fecun 

niliiic    Wlf      Vtraaue     '  »  ideft.inimagine,  in,atione,ftilicet,quieltimagope..  .        ^  .  _ 

niOUS     IClll.  \11.<1.1UC  blnagn.tione.nlui  c    NouumhoBJ.nem.  r    r .  c     •         »5    im  )<yin'm  Dci  VC  hiC 

beOIIlimiC.TqUiane-  d  pnquonouohomine.        IdelM.rcr«tiomafculiJtf?mini.   ^'      «"'o'"-'*'  ^^*-''^  ^- "'~ 

gat  nco  qu;e  c'  funt.     Ju  ima"gint:  ?ius  qui  crcluit  cum.ubi  no  d\  mafculus,  &  foe-  .,  S';;;|^^^^^ 

G     ln<juibus&yusant,  ^  ,  .  -,  ^.  .   _. 


'^  nifcftmit,qux  vc-rc- 

,g  rafcit  &  corrup.f", 

19  h    i>^iK?.Aue,ufi.rvc 

*o  nouacio  nicnns  dici- 

*'  turfecundiin>l">cum> 

"  vt  incpiftola  qd  Eph. 

»4  lcgitur,vcl  fccundom 


t  potlqium 

fxuiltis 

t   Jd  agnit'Or  , 

»cm,  flt  ipag.  ^oc  mcmorat,  VI  fe 

cuahirc  g.iudcant ,  &  de  c^tcro  caueant. 
f  V^oic  ««.Supra  vctuit grauiora,nuc  minara,n:e h^ pute- 
tur  non  pcriCulofa.Suntqui  non  habcnc  cofuctudinQcbrie-» 
Wtis,qui  aliqii  incbriantur  ficut  funcqui  non  habec  confue- 
ludincm  mcnticnJi,  6«;  taiTicn  aliquando  mentiuntur^^fic  &C 
/  in  aljs  fit .  Prohibctcrgo  aliquando  meutin .  $<;  ptaEtipuc 
atTiduementiri.   , 

g  Expo.iantes  yoi  veterem  hrmin'  m.  <J<  Auguft.  Vcterem ho- 
minern  nihil  aliud  ApoHQlosquam  vitam  vccere  dicit,quaj 
in  pcccacocfl.inquc  fccundu  Ad.im  viuirur.Dequodicic^ 


llbr.  conti^ 
fjulK 
flonun.{. 


vnij  homincm  pcccatuin  mtrauit  m  mundum.&  pcr  pccca 
tum  ri-iWs,  &  uain  oes  hom.nesperti<.n(iuiC  mquoomncs 
pcccaucrunc.  Ergo  totu^  homo  ille,  i.intcriorc  &c  extcr>orc 
^  fui  partcinucterauitpioprerpcccatum,  &:  pttnx  mortah- 
tatis  addidusefi .  Renouatur  autem  nunc  fccundum  incc.f 

rio- 


VSDELYRA. 

X  r««c,<ar  i^of  <j/7.  q.d.  cuncvit.1 


IKnlAo, 


N  I  C  O  L  A 

%     ^«(j T?f, modo ditlo.     _  ,_  ..    ,     , 

bcata ,  qua?  rnodo  vobis  ef^  abfcondica  manifcfic  erit  vobis 
cxhibita,  3  A/orf//?t<ifp.  Hic  confcqucnccrinflruitcosde 
monbus  ad  bcatitudincrnordinacis.  &:  primoquancum  ad 
difpofuioncm  viiiorum.  fecundoquantum^dacquificione 
virtutum,ibi  .•  Etinducntes.VxitWA  adhuc  in  duas:  quia  primo 
doccc  deponcrc peccata  carnalia^fccundofpiritualia  ,ibi ; 
7V*"c  ante»!.  Circaprimumdicit :  Mr^rv.er.  mea.  ve.  ^utefunt.i. 
quxpertinentad  pr^fcntem  vitani,qu.T  fic  funt  mortifica- 
da  per  aulleritatcm  vic«  vc  natura  fcruetur  ad  fcruicndum 
Dco,&  vitia  curcnturqu^  impcdiunt  ingrcfllim  c^lcftium. 
fccundum  quod  dicitur  Apoc.  1 1 .3.  >^on  intr.ibit  in  co  alicjuid 
coinqiunjium.  ideu  fubdicur.  4  f(.c?//'c<?.  Qiixeftconeubi- 
tus  loluii  cum  foluca  .  &:  per  hoc  mulco  forcius  inccUigitur 
adultcriumcff*deponcndum.  j  /»i»WMn<^iriam.  quancuni 
adptccatumconcranacuram.  6  Libidinem,  quancumad 
ofcula, tadusimpudicos,&:fimilia.  7  Concupifcentiamma, 
Quianonfolumadusexccrioresfuncrcfrenandi,  fedcciaiT^ 
intcrioresmcntis.  8  £f  dM<jr/>/aw.  Qu.Te(iiniufta  pecu- 
niq  acquifitio  .  Vndc  dicitur  auarus ,  quafi  au;dus  arris.  Re- 
ponicur  autcmhocintcrcarnalia  vitia,quiafomcntumeis 
prxftat ;  quia  pcr  pecuniam  habcntur  cibi ,  &:  potus ,  jcdi 
xnoUcs ,  &  huiufmodi  ad  luxunam  cxcitantcs.  9  Q^^  efl 
ido. fer. ]d cd ,  fimilis idololatrix, in  quantum  au.uus  colii; 
pecuniamfuamftudiofc  .  lo  T")-».  ^h,«.  vitia  prxdidla. 
1«  rrn/r/f.;.fic/.  idcftjCius  vndidta.  12  Super  fiUos  incre. 
quj  yifapt)  aljam  npn  crcduut.propcer  cjuod  line  frxno  vicg 

prxfcn- 


aliacrcacura,  ftcri  pu- 
tctur .  Secundum  imaginem  Dei  idco ,  vt  in  ea  rc  intciliga- 
tur  fien  vbieft  imago  Dei.ideft,  in  mente,  non  quodalia  fic 
imago  fccundum  quam  rcnouamur,&  alia  qux  rcnouacur,^ 
fcd  ipfa:fic  diciinus  aliqucm  fidclem  qui  decorpore  abfcc- 
dit ,  mortuum  cflTe  fccundum  corpus ,  non  fccundum  fpiri-j 
tum ,  quia  corpore  vel  in  corpore  mortuus  cft ,  non  anim^ 
vcl  in  anima .  Sicucaliquis  dicitur  pulcher  vel  fortjs  fccun- 
^urncorpus ,  non  fccundum  animam. 

4«  Aug.  Satis  oftcndit  vbi  fit  homo crcatus  ad  imagincrA 
Dei ,  quia  non  corporis  lineamentis  fed  forma  quada  inccl- 
lig'bili  nientis  illuminaca: .  Sicut.n.poft  lapfum  pcccati  b<> 
mo  in  agnitioncm  renouarur  fecudum  imaginemeiusqui 
crcauitcu  .-  itain  ipfaagnicionecrcatuseft,  antcqua  dcii£lo  1 
vcterafccrct :  vndc  rurfus  in  eadcm  aguicione  reno.jarccuri  -^ 
i    Secm.  i.  rationcni;,  C^aliud  non  moneo ,  nili  qiK;d  ratioi 

^  vc^rt\ 

prxfcntis  carnalitacibus  fe  cxponunc .  propccr  quod  in  pcr 
fona  corum  diclcur  Sap.  2.b,  ymbrx  tranfttusefl  tenipus  nofiruM 
0-  non  e[i  reuerftnfinis  noflri ;  f^eniteigitur,  &frKamu>  bon^s,  &6 
15  J'»^/</A«Mdcft,intcrquos.  14  Etvoiarahkljftis  ahtfuan 
do.  fcilicctantc  conucrfioncm  vcftram  carnaliccr  viucnd 
ij  J^mc  au.  Hicconfcquentcr  inducit  addcponcndum 
vitia  fpiritualia,  diccns:  T^'<«c  aH.&  vos.  idcft  non  folum  vi- 
tiacainalia,fcdctiam  fpuitualia.  16  /r..'/».  idcn,appctitii 
illicitum  vindiclx.     17  indigna.idcli.ciui  fignum  in  facie.. 

1 8  Maliciam.  \d  eft ,  mali  machinationcm  in  covdc. 

19  Bbfphem.  comrADcum.     20  Turpcmftr.iahcei^dcirM 
dionis,  murmurationis,&:  dcnlionis  contra  proximurn. 

1 1     J^olitemen.in.  vnus  alccrum  fic  decipiciido. 

21     Expo.vns ve.ho.  idcft, ftatum  Gcntilcm. 

1  j     Cum  alli.fu.  mal is ,  vc  fic  deponanrur  omni.T  pccc.nra. 

Z4     £////.Hicconfcquentcr  inducicad  viriucumacquifjdoi 

ncm  qv.q  (unt  nietis  indumenta:&  primo  ponit  ad  hoc  m<H 

tiuum.fccundoprofcquitur  intentum  ibi  •.Induitevos.Mo* 

tiuum  autcm  cfc,quia  homo  cfc  .id  imagincm  Dei  fa£lus  (c- 

cundum  mcntem.  quae  imagodcformatur  pcr  vitia,  &rc- 

form;itur  pct  vircutem .  propcer  quod  dcbci  bomo  moueri 

ad  vircutis  acqu,  fKioncm,idco  dicit :  Et  i.i.no.  fupplc  homi- 

ncm ,  qui  rcnouacus  cft  per  bapcifmum  . 

25     £«?w.y/»Vf.  idtfCjinhacrcuouacionc,  pcrbaptifmum 

proficic.     26  ///«,2.£)«.idcfc,per  augmcncum  fidcjfor- 

n^.atacharitatc. 

27    Secun.  itra.  e.  \d  cft ,  fccundum  partem  intellc6tiuam 

iu  qiia  cft  ad  pci  iniagincm  fai^uSf 


6i^         Ad  CoJolIcnres.       Cap.  IJf.       6^0 


^  veflra  fuadcq  Her  ffl  imago,  ad  qin  Dens  cre.nrc  hominc, 
A  vr  nitionalis  crfcc,£v5c  eicfl/a  fon^pcrfi  l^orcrcr,  Aivb.Imago 


ri''- 


qi!.^dcag'-!it!ftne  P<.  i didr  n  crc.}!i.quc&:  in  f^minaefl^alK 
cli :  alia  »IIn  .'d  quani  tailus  cH  piinu';  homo  vnJc  fupr.-j  .id 


4.b 


pimushomovnjc  fupr.-j.id 
Ctjr.  ^'/r  W?  f '«.',t:o  cs^  gl'>riai>':i ;  muUar  (iucf>n  ji^lom  firi.  UU  i  m^ 
go  cft,vt  quomodocx 

»    JTpIliJoflfiein-slprnflrt  quoddehijvtl  (Jeillisnati  (int 
NHlltw    >  .ndigriis «c:p,;ur  b     Non  aliqiii  ftint  ,l-.i  dignmrcro  quod  ip/?  hoc  li.il e,«,ve!  eo  mi- 

nuj  d  i;ni,  quu  non  l,..bi-i:t.         Noi,  propicr  i;h  aliqv,,^  ibi  d,gn'or  e;t  vcl  ,ni.:i>s.  .i.-n.s. 

3  mina,  Gentilis §f  Judarus,  circuncifio ^  pra?puriu ,  Bamarus  1 

»    Cm-^es  parrsrouilioiniuulnntopeaChi!'»!.  b     Fideiibus  % 

6c  Scirha,  fcruus&liber,  fcdoTainomnfbusChriftus  tln-  ^ 

a     QuiaChrirtuteftomniainomnibus.  b     Id  etl^vete.         c     Quos  Dcusab  nc;n--eVmt 

4    Sactamci,toruror«tieipationc.      _e    q.^i,  ia  ,  ftnfti         f    Adeo.        R  Eti|.iij,  D<-us V.iexit 


e 


ut  oneni  mif  r  ^'''tf  i 


T^fy^m  pietjiis  'tg.j  omncs. 


c    ,    ,  -    b     .,- -: ..•-       ^...•.:..r.rt...s-tg.,omncs       qi'?mmcfja£d4mo 

auitevose.rgo.dcuc eledi  Dci  landi etdileai.vifccrJmifcri  *  «^e^adprofedummc 

-    •--     •      -      .  .  .  '»  '    ricoiu  npcrtitiCt.Qui 

crgoabillicitis  abfti- 
,  laudeni  h;ibct. 


a    Animi ad  benefafiendu.n  yaraci.  b    Vt  hu.nile»  cordeSc  bsbiiu. 

,         .  f    In  onv  ibii^  modum  f.ruan.e»  J     Inad.e-fis  tolcandis. 

cordiie,tbcnignirarcm,humi!iracem,modertia,pati'enn<im, 

1     Alteralteriusoneiapottet.         b     Sia:t  r  ..ffcpdat/nonf.Ium  non  vindket.Ted  donct. 

fupporra'ntcs  inuicem,c\'  donantcs  vob-lmetipfis.fi  quisad- 
uerfus  aliquem  habct  v^ncrdam  ,  ricur&dommus  donauit 


Int.*giefcpuir?.       '        b 
bui.  .      Stud.oflu' 


vno  Dco  omnia,  ica 

cx  vno  hon\!iic  om- 

ncshommes  ciTcnc, 

a     f^l/i  'ton  efl  mafc.  ^ 

fan:,Ge>!t.&  /«.Sccun» 

diim  corpus,  funt  in.i 

fciili  Si.  f^min^.fcd  (c 

cundum  fpiritum  me 

ti&non,  inquo  icno- 

ij.uiHit"  iccudnm  ima^ 

gineni  creatoris.  Fbi 
non  ili  m.',f.  Ec  cfl  fcn- 
fus .  Jn  nouo  hominc 
nulla  cxtenordiuer- 
fitas  alicuj  prxiudi- 
cat ,  fcd  nec  fcxuum, 
ncc  nationum ,  nec 
3  condicionu,  fcd  Chri 
ffuseftomnia.i.  om- 
ncs  partcs  noui  homi 
iiis  funt  opcra  Chri- 
Hi .  Et  ipfe  Chriftus 
cft  in  omnibus  fidcli- 
'  bu"> ,  qui  per  eum  ncw 
ui  funt. 

b    Induite  vos  trgo  yfi- 
<ut  ek£li  Dei  Suiif.^  &(, 

*  Anfclmus,Ve3iS 
jppe  qua  indu.uiiur, 
ab  omni  partc  vos  tc- 
git;  Itaquc&vos  at> 
omni  partecjrcum  te 
gi  dcbetis  vifccribus 
nufcricordia^.vt  jn  cu 
disadbbus  vcflrisfui 

gcantvifeera  mjfericordia?,qua!  mcns  v?ftra  concepfter- 
garcuclationemmifcriaeproxin.orum.&flmilicerforisin 
opc ribus  induice  bcnignjtatcm ,  id  cft,  bonum  ignem  pi.e 
dulccdinis  quiferuct  incorde  veflro.Bcnisnttasenimcft 
qu^dam  fcrcnitasammj  qua  alquis  hilariterloquicur &  fua 
tribuicpro  Dco,accoDueifaturcum  proximo.humilitacem 
qucqueinduite,  vthumilitas  menns.ippareacinomnibus 
verbis,  6c  operibus  veftris.  in  vcftibus.in  incelTu.acquc  om- 
ni  metu  coi  poris .  Ideoque  &  modcftiam  quali  vcftem  vo- 
biscircundatc,  vtin  omnibus  d.<Sis  (5C  aCtibus  vcftris  mo^ 
dum  tcncatis, 

C    Sicut 


c  Sicut  &  d,.vo,  f n  cuiiis  rei  facramcto I.iuif  Chriflus pcdes  f> 
difapulonim.&dixiriHxepium  dcdi  vobis,vt&r  vosfimili-  loia.it  i. 
tcrf.iciacis.icaquenobisd;lic!adoncnuis,  ^  prodf)i6lisin» 
uiccm  oremiis,  ncque  'Ca  qti.)d.immod. .  p?dc«s  noflros  inui- 
ccmjauemus.  £cnota,quiavt  lucrum  poiTinc  haberc,ad 

hi'ccosficicndamo^  . 
net,qu(jnieritumcol 
Jocanc  ppud  Dcum. 
Ab  iJIiCitis  abflinerc 
facitrimor.  Verptur 
cnim  ne  mala  facicns 
p^nisfubdatur.  Ha:c 


g    Qiii  vero  a  licit-is  eti» 
p    rcmpcrar,  1  ludcm  ha 
jj^bcr,^'  pr^pmium. 
u    _*  Chr.HoccUau- 
tequod  vultdicere  II  c 

U...U.i_ r r^  rr     ** 


Cit.-;!  ftc  ),:n  p^-^feft  im.chJiitai  omnla  l.g-it  ne  abeant. 

Qijm  Oir.^tus  habuit  fc  h»ber.  ira:cepit.'-d  quam  inter  Peum  8t  bominej  fc- 

c.i  lit  in  confcicnti-s  •.e.tr's  caufi  exuha.io.i.s  .  Q-id  vii.n..- erit  fi  habeatur 

charii.->s  qua-  veram  hA-n  paccm,  qu-i.ii  pi.ro  cord,  lu.ioi^i 

■* .        b      •  .^^1      •  rt 

I 

a    P.;t  cm  pofiti.    b  Ecc:c<i«. 


M.ig.s  -n  111  .tudcnJuin  cil  virtuti,qui  maior  eft  omni 
,    .       .  f,     '— ' sp-  .  e -hjritit.".n,  vclquTtc.lfuper  oninia. 

VopiSjita&vo^s.Superonjnia  lurem  hicch.nritarcmconti-  '^  Janihijpiofunt.DiflTo 

Jiiuntur  illa  omnia  ni 

fi  fiarcu  charitatc,  Jp 

fa  omnia  ijlacol^rin- 

•4  gir.Quodcunq;bonu 

■^  dixeris,  fieaabfitni- 

hiIea,Tddifauit.£c 

quomodoin  naui,e-. 

tum  fimagn^fjntin 

18  fJrutneiita,6Cn6finc 

'»  qu?  eam  fufcinganc 

j^.tabulata  ,  nihiJ  pro» 

j,  dcft,  &  in  domofi  no 

11  fint  contignacioncs , 

*J  &  in  corpore,etiam 


nuamhabete^qud^dcftvincuJupcrfccaionis  Ft pix  fChrifti 

,  I  .  ,   ,  -       -  «    Pctcmpofiti.    b  Ecc:c<i«. 

t  Cxultct  m  cordibus  vcJtfS.in  qua  &  vocati  cftis  in  u  no  co  r 

»     Dehsommbu;.         b     D-i. 

f    Ptjinium  pe.  quid  h»c  p.^ffln  .vr.fciliret.^prudcnter  doceant  &  moneair  quia 

pore,  &gra'ticftore.  VcrbuChn  habuctiuvobisabiidatcr,' 


17 


Vt  omnem  imclIe.^Vu.r)  rir.piuraium  haheatis. 
b    Vosiicallo5  4e.gn  rat.».  Dch.s  qaaeontinentur. 


Decrci». 


in  omnf  f ipietia  d«Ketes & comonetes  t  vofmetipfbs  T pral- 

•    Qiii.id«p»o.ib.,>.         DcliMdihu»n;i.  De  aterro  bono,  t  T 

b  Hn  doili,  &  commoniti .  can-autcs  ad  honorem  t>ci  non  fclum  lahijs,r;J  cura 
intcll  -.t.i ,  vel  aittnti  in  giatia  ,  id  ett,  m  conCdeiatione  benclitio- 
ri.m  Dei. 

mis^  hy  ninis  $c  caticis  ipiritualibV  gra^tia  catates  T  cordi- 


l*  fi  magna'finto(i;i;  no 


,«  fint  aucem  ligamen- 

P ,  nihil  luuac.  Cuiul* 

.,  ,      ,        ,    ,  niodicumquc    cnitn 

qu  fpnn  bona  h.abeat  opcra  J^  re£le  fa^a  .cuancfcuncom. 

nia  nilladhtchantas. 

d    Ckiritj.  Aug.Ipfa  ef^.n.cmincnrior  via  que  fupcremincc 
fcienci.r,&:oibusprxccptis.  HaKcft  vef^isd-.miniinconfu-  ^"8"'*  *'"*." 
tilis  dcf  ipcrconccxta.  Inconfuulis  nc aliqn dilfucilis  quead  '^l, !"  "i."* 
vnum  perucnit,quiach  iritas  in  vnum  om.ncs  collis^it!  * 

c    Tax  e(\  necelTaria  ad  vnifatcm  corporis,quam  1  pfa  faoic.  ^ 
Tax  oei.  Pocea  pax  diCi,ec(i  non  habccehancacom:  charicas 
verofcmperfccum  habccpacem.  c 

f    />«.€?'to'.Vcdodrinafiacillisauincfciunt,.Vcommo- 
nicio  lUis  cjui  fciunt. 


Oma, 


NICOLAVS    DE    LYRA. 

1  Vhinon  <•/? maf.  '&fm.  Gen,  quiadiflin£tio  fexus  non  ci?  C5C 
partc  mcntis.fed  corpons.Jf^ud  tamen ;  Mafc&famin.  non 
cfl  in  libriscorrcdis,qui  ijchabcnc:  l^binnn  eflGetnilis  &  /«- 
i*t<s,rifc.  &  fic  liccc  vbi  rcfcrturad  Deum.dequoimmcdia 
Tcprardixcrat,  qui  creauit  cum.  nam  apud  Di.-u  non  cft  per- 
fonarum  acceptio ;  fed  jrccipit  omnem  vcnietem  ad  fe  per 
ndc.ita  quod  nuljadiUTfjtas  prxiudicat.fiuenationis.ideo 
fubditur  :  CemiUs  &  luixui.  fiuc  obferuationjs :  idco  fequi- 
tur : CircHnciCio &  pr^putium .  fiuelingua: :  Bnrbarus &r  Scvha, 
liuc  condirionis:  %eruus &  (iber,Sc per  hzc  intclliguncur  alie 
tlmcrntatcs  quxcunquc  v  ' 

i  Sed o.&in  0OT.c/7n.ideft,Chriflus  eft in  omnibus.per  gra 
tiam,&:  omnia  opcra,  quorum  bona  principaliter  operacur. 

3  Indui.  Hic confcqucnccr  profcquitur  incencum  dc  vircu 
tibus :  &c  primo  in  comparationcad  proximum.fecundoad 
iJcum ,  ibi,  Et  paxChrifii  &  patctordo,  nam  ex  notioribus 
proccdit  ad  minus  nota  .  dicit  crgo  concludcndoex  prjccc- 
acnti  rnociuo :  Induite.&c.  ficut  ele.  i.  prafdcflinati  ab  ^tcrno, 

4  Hanm.  idcft,  fandificati  pcr  baptifmum  in  tcmporc. 

5  h  diledi.  pcr  augmeiitum  gratia?. 
Vificta  mi,  quantum  ad  pictacis  affe^lum. 

7^  ^''"^«f-j^fwj.quancumadeiuseffcclum.vndedicitur be- 
"^""*>  '^"•»^1  bcnc  ignitus  ad  bcncfaciendum  proximo  in 

l    ""*»'lic»tcm .  quarcfl  virtutiim  cuflos&  fundamcntum, 
v    Mrdeniam .  bcnc  vicrdo  pi  ofperis. 
Jo    Tat,eniia„!.  teiic  fe  habf  ndoin  aducrfis, 
I    Sfppur.  lu,  m  infiimitaubus  &c  oncnbusimpofitis. 

••--•'-■  Itit. 


U    E«  do,  vo.  offcnfas  remittendo,  quod  cft  nccefllcatis ,  «& 

iniu.nas,quod  cftpe;fc£tionis  &  fupercrogationis.ideofub- 

dicur;  S.cuc&djminusdonaim  V  )bis,  &c. 

T  j    Suptr  om.amem  h^ic  ch,  quaj  eft  maior alijs  virtutjbus.  i. 

Cor.  l  j  .d.  Maior  autem  hnrnm  cfl  charitas, 

14     Qjode/l  vin.per.  qu  a  fiair  vircutes  pojitic*  conncflun- 

turin  prudcntia :  ficintufarin  chiritite. 

I $     Eipax.  Hicconfcqucntcr  inducic ad  virtutes  in  compa 

rationc  ad  Deum .  Et  primoquo  ad  perfeilioncm  cordis, 

dicens.  /ttP4.vC/ir/y?..ideft,data&:commendataa  Deo. 

16  Erw/w.  effc-diue. 

17  In cnrd.re.  cauf..ndoibi exulcationem,idcfL cxtra falta 
rionem  fpiricus  vcflri  in  Dcum  ,  ficiicdicicur  ioan.  4.  b.  Fiet 
in  eofons aqux  fa'ientis.id  cft,  (alnc facjentis in  vicam  ^Ecerna. 

18  /«i^M.  fcilicec,pacc. 

»9     focati  eiiif  in  vno  corpore .  ecclefia^  fub  capice  Chrifto. 

*o    £f  ^r.dc  canto  beneficio.fecunclo  quo  ad  perfcdioncm 

oris  dicens, 

%  i     Ferbum  Chri.  ha,  kz  quod  non  fic  fojum  in  cordc  firmi- 

tcr  rccinendo,  fcd  ctiam  in  ore  per  do£trinam  alijs  commu 

nicando.idco  fubditur; 

H    Iri  om'iifap>entia.  ad  falutcm  neccflaria, 

a  j    Docentci,  Sic etjam in  orc  vcftio  Dcum laudando;"idco 

fubditur, 

»4    ComwQ.  vos,  i.vos  mutuo  ad diuinas laudes excitando. 
3  5     Cant,  ita  quod  non  ijc  tantum  laus  oris,fed  etiam  fpirit 
tus&cordis. 

96    ingra.  i.confiderationc  beneficiorum  Dci.Tertio  indi^ 
Citad  perfcajuncm  opcris ,  dicens :  0«w«(f  HHftdfa,  fequitur. 

Om- 


6^i 


Giof.ordl.&NicolaicleLyra. 


6 


i^ 


^  a     emnr  tjii»d qutn  prarccpit  fupra  l->cri  huidari  in  cordc,  nOc  rttim  oidinara  a Deo concordia,S<:  clara  iuniria ,  vt fcilicct,  V 

'\\   -A  &in  vcibis&infkbs  numcDcilaiid.iri,&cx.ilrariho,rrat':  quicxrcliunc  racionc  ,cxcclhnt  dominatione. 

mbf.>!ii«.     vcricvcrbanollra&opcracarcatrcprchclionc,  vtnwgnifi  e     -^  liridiligitcvxoresvefl.as.  Ambrofius.Rigorcm viriHs 
cccurdom;mis,  cuius  'f?'s  crnollit,  nepo 

«    A<1  bonocnn  domim.  b    Quia  prarcfpit  UMdtriDeum  intoidc  ,  nuncTeibi»4cft- 

Fizieiea.  fiis:s2li3ri  n.imen  IVi  pticipit. 

a  busvcftrisciomina.  OmncquodeuiiqucfactisinverbQaut 

a    AJ  gloriaiii  CliiUii,  iionvefli^im. 

''  in  op^rcpmni'?  iu  nonunc  domini  uortri  lcfu  Chrifti  facite» 

TuiK- vcie.         Nonlepi.  Cliril^uni,  pci  ijucin  Dcu»  dcJ^i  omnia. 

j  gratiasagentesDeo&  patri  periprum.  t  Muherqs  fubditic 

,  -      .  a    Tain  pcif.clc  limtdominu!mand4ult.  b     Noncontrador.iiniun. 

omuc' Id cfl,"^-.Sa  «  ^^'^ '  viris,ficut aportet m domino. Viri diHgitc  vxores ve- 
roc'i'"taacuccs  m     ^^«'«^  ""^ifc  +  amari  effe ad  illas  Filij  obcditc parenlibus  ve 

.  "  Si  peioinnia  ob('u:a^is  ,  it^i  tamen  li  in  dun  ini^. 

c^^CtTa^r».  Tunc c-  f  ftr»s  pcr  omtiia :  hoc  cnim  1  placitum  cft  in  domino .  Patrcs 


ron  iic^jt. 
i.Cor.  lo.o. 


"*  Miopriu 


may;iltcrio  inuitupc- 
rabrk-.s  fiint  dilrimli. 
b  Ow-WM.Non  folum 
qiEC  fn  itis  i»i  vt  rbo 
ycl  opercleiiomnia, 
cn.-m  cogitaoont  .s,ck; 
fe  <.ua  funt  aiia.  Vel 


■i  anuuilcnri. 


vcrcagiiuusgta- 


^  de  verh. 
Dt)ni.&  li.i». 
fiu.  l>ci.ca.}> 


t  riscer  Dco  aim 

-a,l  indjgna-      ,,jj  j;>^^  p-^  Chri«U, 

t. qc  animo  dc  Ii  mpdum  pr.tccpto- 
Spianjar.       ru  cius  cufiodaanms. 
•^  F.phc  6.C.  .  d  ,Mu//V.  De  moribus 
ipctn.ic'     ymcufq;  monuit  om- 
in  Gen.  Ser.  "«  convimitcr.  nunc 
tranfit  ad   fingularia. 
prxccp:a,montns  di- 
uerfosWcparatim ,  vt 
inuiccm  libj  fciuianc 
non  loium  obedien- 
do,  vtmulicrcs  yins, 
&  lili)  parencibus,.?^ 
lcrui  ddinmis ,  fede- 
tiam  couliilcndo,  vt 
Tin  inulieribus,  pa- 
t  iniii/Jeafeit.  srcs  tilijs  vdomini  fcr- 
'     wis .  Ha:c  ctf  pr.x  do- 
V  roefiica&coUabitan- 
\>"  •  i-  tium 

i.»l«.>  ..    H 


a     Gontiavos.        b     Aliqua3<i>riiiaic.  c     Noii  p.itcmes  diut.iis  pati 

nolitc  ad  indignatfone  prouocare  tihos  veftros,  vtt  ndn  p^" 

£c  vos.  a    Qi>i(i;i.undum  carneqi  doiniuancur. 

(illoanimo  fiant.  tScruiobeditepcromniadominis  carna- 

a     Nc  diaim  fpiritualibus  t.intiim.  Kon  Dco.  b     Placcie  volcnic». 

libus,nQnadoculum  feruientes,quafi  hominibus  placcntcs, 

Piiij  intentioucs.tJics  iii  cpidc.ijualcs  cxtra.         Quciu  non  poielli^fillete. 


tcflatc  qua  prxualet, 
nimius  quis  ficindo- 
min.itu  vxoris:  fcd  dff 
hcr  rcfpiccrc  ad  atfo- 
tVum,quiamulierca- 
rp  eius  cfl :  nc  pUis  il- 
hm  humili.ins  exaccr 
bct,  &  con  trar  ia  cogi- 
tct. 

f  Tatres  .  Modeflos 
prxcipit  patrcs  efTclfi- 
lijs,  ne  coar6l.ui  ab  il- 
lisdelinquant  inill.is, 
&:  Dctj  otfendant.  Ira 
enim  inconfidcrata 
res  cfi,  ita  vc  aliquan- 
do  ncc  libi  parcdc  qui 

I»  irafcitur. 

'3  g     Ex  atiimo  opermi 
uificHt.&c.  Aug.  Eair 


9 
lO 

1 1 


fedinfimphcitatccordistiraentesdoniinum.Q.uodcunc[ue  JJ  cmm  Dcus 


innoccn- 


b    Seiuiietis. 


I<5 

J7 


Non  quall  liincntes  pcenam  a  neOjtcd  ci  voiumaic. 

R  facitis,exanimdopcramiiiii,(icutdomino,  &n6hominibus, 

a     rio  liac  iminiliatione.  Proliac  Iiumiliationc.  ..^ 

fcient^s  quodadpmino  accipietisretributioncmh^redita-  ',,  reiufiins^namquith 

"       '  -  '  '^ —    ■^-  morenonpeccar,  '  ' 


tiam  probat',  qua  bo- 
mo  non  mctu  pi^. 
fic  innoccns,  fcd .:..; 


Pra:tci  doininos  etiam.  Dominaatiimi.         a     In  hisqu.T:iubct. 

b    Ita  cll  utdixijfruicndum,«oopiocmdclitatedominoiui.idiimttendum,qiua. 

Qji  i.niu.fr.liue  leruus  liuedominus. 


*  enim, 
t  leruifis, 


ms  non  noccat 

fibitamen  pluri: 

nocct.  limulat  i  . 


tis .  Domino  *Chrifto  t  fcruitc .  Qui  enim  l"  iniuriam  facit, 

a    Nulli  parcetu^  pro  uiaioiitatc  fua. 

rccipiet  id  quodinique  gqfHt .  t  Et  no'!!  pftperronarunx  t  ac^  **  2^H,mii?-?ri.f^' 
^eptioa^i44P?i?r|i» 


fedduplicatumi 


ili  f.  '- 


n-f,.: 


f' 


,*itTj  f;- 

Oiuifi»,. 


NlCOhAVS  DE  lYK.-v. 
6w»fti  in  nn.  icIcft,omiiia  lacice  a J  honorcm  diuini  norai 
nis ,  bcnittls  cnmToperis  depedctex  rcfticudine  mtccionis, 
2'  G:(a:i.7s.  quialicucdona  Uei  nobisproueniuncpcr  Chri- 
fium  mcdiacorcm  nofivum.ficper  Chriff um oiacioacrs ua- 

,.^  {^r2e&oper.itioriesluntcxaud:bitcs. 

'  '  3  MM/fcrcj.Pofiqunm  Appliolus  infarmiuit  Colofrenfcs 
de  moi  ibus  gcncralitcc,hoc  idem  tacic  qu.mcum  ad  aliquos 
ftacus  fpecialicer  .Circa  quod  primu  pomt  corumintorma- 
tioncm,  fecundof'uamcommendacioncm,ibi:  O.ationi.  .Pri 
madiuidicurintrcs  partcs  feciindum  crcs  fca^ci»  quos  cau- 

"'  git.ltcunda ibi. Sibj.  tcrtiaibi. Sertti,  Primus ftacus cfc coniu- 
'gatorum.  Circaquod  pnmodicic.  Ma/.'c./i<6.«,  vi.  L^ebencc- 
iiim  pcr  eos  rcgi .  Tuin  qu  a  fcrmiua  cfc  mas  occ"alion.itus: 
Tunl  quiaj'acio  m.i^is  vigia;.iu  vins  quam  m  muiiciibus,  vc 
ditfufius  tfiilum  fuic  Bphc.f. 

-4    j^/c.p.idcft;, in licuis,&:honeftiscancum.  Secundoin- 
ftruitviros,di.  ^ 

5  /^/'r/  d-.-pxo.  quia  vir  &  vxor  fuqt  vna  carp.quilibct  autem 
naturalittr  diljgit  fuam  citncm. 
-  6  £f  no.dWd.r/.tracfado  cas  vtancillas,fed  magis  vtfocias, 
^"  ^rcprer hoc-Hua  dc  laterc  viri  fui:  formata  ,  vt  cognofcere- 
tur  iucia, non  ancilla ,  ficuc plenius dittum  fijit  Eph.  5. 
.7  f ///j  Ha:c  cft  fecud.j  pars,  in  qua  infcruit  pacres  6i.  filios, 
di,F(//f  <;/;£. /7(r  o»w.  lic!Ca,&:  honcfta. 

S    'Paren.ve.  a quibus  iili;  habcnc  eirc,nucrimencum  &;  do- 
cumi.Mitum. 

9  Uoc  t.  /A  e.  D.  qui  dcdit  prarc  cpcvnn  de  hpnipre  Mrentupi 
Hxod  io.Secundoiritormncpacrcs,  di,  .'      '  ' 

10  7'<iwiat;.,i(</«, ideft,  mip.icicriciam. 

_  7ro._ 


*!  fum.inquocfiinic^i^ 
taSj&fluiuliri        ■ 

,$  C  A  P| 


A  D  D I  T  J  O     I. 

In  cnpi.  j. vbi  dicitur  in  Pt^ftil.  Ec  auaritia  qua: cft idoloiQ 
fctuitus,  Sccudum  Glo.Auariciapar  vicium  eft  idojpl.itriicj 
quia  rcbus  pro  Dco  lcruit .  &:  quia  radi«  cft  onmium  malo- 
t\\ .  Nam  ficut  idblolatnai  Dco  hicicur  aufcrrcgloriam  n? 
folum  dcicaris  nomen  glpriam  babeac ,  ica  3^.1:^^111  rebus  a 
Dco  fa^tis  fc  cxtciidit  vt  folus  vfurpcc  qu^-  Dtijs  pibus  fccic. 
vcraq;  ergofunt  Dco  inimica,quia  ncEat  Dco  quc  fuuLeiUS, 
A  D  D  1  T  1  O     U. 

In  cod,  cip.  vbi  dicicur  jn  Poftij.  Etpax  Chrifti.  id  pft,  d^ca 
&:  comnicndata  Chnfto. 

Hoc  quod  diticur.  Etpax  C*r////,exponitur  ni  Qlof  i<f  ofl^ 
qram  Chriftus  babuic  in  fe &:habcii  pfa^ccpft.vci  quam  ix\- 
|cf  Pfurii  &  hpaiincm  fcf ic,  '  •  "*  ;        ' 

AD- 


1 1     Tro.fi.ve.  id  cft,  irrationabilitcr  cxcicarc.&;  fubdicur  t^| 

tio  cum  dicitur. 

\z    Fi  non  pK/iliani.fianu  idcfr,vc  non  per  duritiam  vcftrj 

fratli  a  vobis  fugianc ,  &:  fic  carentes  difciplma  peiorcs  C 

13     Serui.  Hxc cfc  cercia  pars.in  qua  docct dominos  6c'\ 

uos.  Pnmo  feruos.fecuudo  dominos,jnpr;n.fe.cap.  Cil 

primum  dicic :  Seyui  obc.pero.  licita  U honcfta. 

J4    Dom,  id  efc,  m  his qux pcrtinqnt  ad corpus ,  inhisi 

tem  qua:  percinenc  ad  animam,  fcruus  non  clc  fubditus^^ 

mino  fcd  Dco  &:  ccclcfi«E  mimfcris. 

1 5     l^ion  ad  ocw.i.cancum  bcne  in  pr<cfentia  dominorum, 

\6,    ^a.hn,  lijicnim  «jui  ficferQlunc  placere  hoimnifc 

taiicum  qu^runt.  ^l 

17     i^e^ /«/;;?;. cor.i.fineplica  (imulationis  &  doloficatis.  - 

1  g     Tlmen  .do.6c  non  hom  1  nes  tantu  m . 

19     Q^odcuu.fa.e)(  ani.  jd  efc,  volu'icarie. 

?Q    Suut  do.&nqn  ho.  fcilicec,  principaliccr,fcd  fccundarid 

&  principaliccr  Deo :  dcbent  cnim  fcrui  cogicare ,  cji  ~  ^ 

illoium  fcruicucemordinauit  ad  lUorum  falucempcrmf 

ricum  fuiE  huiniliacionis .  &;  lic  feraiunc  Dco  pt incipalitc;J 

&:  honiini  fecqndano,  prbpter  implctioncm  dium?  ordifi 

tionis.idco  fubdicur. 

2. 1     yci'('>;.^«o£/'tft/o.<ic.f  ^tern^ ,  refpedu  cuitis  in  nullo| 

iudicaccpndifio  fcrmcucjs  humsng.  vndedicic  Amb.Ini 

boha feriiicus  &bona libercas i^qua lance appcncluiui.ir. 

2^     X^r/  e.in.fa.  Cnic  fcruus  fic,  dumui^m  dctiaudando,  pti 

dominuSjferuum  anganando. 

25   ^ l{eci,  cjHoi ini.gejfit.  pcr  dcbitam  pa'nam  infiigendat 

Deo.  Ec  fubdicur  racio. 

24    Et  noji  eJipcr.ac.a.Vcum.^xo  maioficace  hominis  velciij 

jninoricace  parccndo. 


ADDITIO     ill. 

,  \i\  cod.  cap.  vbi  dicicur  in  l^ollil.  '^oiite  ad  indignationer 
}clpft,impatientiam ,  filios  vcftros  prouocare. 

Pulillanimicas  vicium  clt  fpecialc  prouc  opponicurm 
gnicudinijvc  paccc  in  ^.Eth.  Nam  titut  pcr  pra;iumptionc 
filiquis  exccdic.proportioncm  fuae  potcnci.Cjdum  nicitur: 
maiora  qciam  debct  fcu  poliic ,  fic  per  pulilianimif;itcmd 
ficit  de  pioportioipc  fua:  poccntii',duuvrccufac  in  illiid  cc 
derc quod  cft  fua: puccritia; commcfuiacum.  Et quia iniur 
illfit^cxquibiM  ifa  caufatur,dcijciunc  aninvim  paticnt 
pra;fcrcim  cuni  non  pplfic  fe  vindicarc :  Idco  fi  filij  frequ 
tcriniurias  a  pstjibUs  fuftincant  ,dcijcicur  corum  anim 
jca  qiwd,  l^i}t  pu(il.lii.n.i,m.ts ,  cunv  ."on  poHiint  dc  iniiui, 
p^tu.biis  illacis  fe  vjijclicarc,  &;«;, 


^B 


Ad  Coloflcnfes.      Cap.  IIII.      6^^. 


C  A  p.    UIJ, 
3ry.O-r.l.fjuocliu.  ^  Augul^jniJS.  triam  phabufrirtfcruos 

1_J^  iuiri  parenres  nofK"!,  fic  admm ilhabdPt  dcim  liicjma 
r,..ani,vcfecundum  h.cc  tcmporalia bona  iiliorum  lortcm 

rduorum  condicionediftinguerenc:  ad  dnmautcmcolcn 
ciam  ,  in  quo  atcrna 


bon.T  rpernnda  fi.inc, 

(amnibus  domus  fu§ 

niebris  pari  dilcctio- 

ncconfulctQjt:.  Q^iod 

nacuralis  crdo  ita  pr§ 

iTcribitjVtnomcn  pa- 

truni   famili^s   hinc 

fxorriini  fit.-tk:  tam  la 

!tc  vulgatuni ,  vc  ccia 

in;qi:e     dcm:nantes 

boc  fc  gaudcanc  ap- 

pcllan.  Qui  aucem  ve 

ji  patrcsnmilias  si5t, 

pninibus  in    famiha 

fuatanquam  fihjs  ad 

<olcndum,  &  piome 

rcndum  Deum  con- 

fulant ,  dcfidcrantes 

;)cque  optantes  vcni- 

ri; ,  ad  c^lcftc  domu , 


jncfFabili.-?, err.t virthis.Sed runc velociorcrareiuscurdi.'^.    i\ 
d     hifj.^izAihhniyos.  Qcioi-i.-m  ncceffccn  no.5  ambiila^e 
intcr  inf  de)c'.s,^  <(l!oqu"a  mif»  crccaufacoucifationis  mij- 
d.;n^':  lioc  cft  qurd  commor.cr,vt  cum  fapicntia  fir  ipfi ro, 
ueifatio  prcptcr  fcandalum  gciiCilii.  ■•r-,  ncc occ^ifioncm  a.v 

cipiant  per  nos  blaf- 

c  A  P.    iiir. 


Inftate  dico 


Troferuitio.  a     Per  luttirnni  vt  Iiominesreruteti». 

Omini  quod  iulliun  cft  &cqu'uni  leruis  * 

a     Etialiac.\igitcqux  vultis  a  vnbisexigi. 

piajftarc,  fcfcntcskJjuoniam  &r vos do-  * 

«    Non  itnpotentem.  b    Singilatim  diuetfos  monui,  com- 

munitcr  nuiic  sutcii!  ou^ncj, 

minu^m  habetis in  c?!o  Oratjoni  infta  3 

«    Euam  in  nofte,vel  non  pigri,         b     Orationc. 

Manentes.         c    De  pratrritis. 

tc,vigila'ntes  in  ca  in  gratiaru  adtione.  '^ 

6 


b  Ora^ntcs  fimul  &,  pro  nobis,  vtDeus  aperist  nobisoftium  ? 

a    Ad  expoii.endum  illud  qaod  elt  lecietum  de  Chiifio  .i.  natiuitatem  &  cetera. 

b     Qiua  Clniitiii-cretacxpoiio.  g 

^  fcrmonisad  Io"quendum  myftcrium  Chrifti :  propter  quod  ^ 

a    Ica  ad  loquendum,  vt  manife.  apcrte*quod  abfcond  tum  ell  intidelibus. 

b    Conrtsiitci  &  diicrcte  uc  opor.me  lo-quia apoflolus  fnm 

ocia  vindtus  fum ,  if t  manifefte  illud,  ita'' vt  oportct  mc  loqui.  j , 

»    C^uam  habetis.        b    Fioficite.        Vot  ctiam  ipfi.        c   Iliumiiundos,        d   Extra  eccleiiam. 

e    Non  impedicntcs. 


phcmand;,&:  inuiten 

turad  pcrfequcdum, 

Quid  cnini  opus  cft 

loqui  cum  co  qucm 

fcis  intraaabijem ,  &: 

obftinatgmcntis,  pa- 

ratum  ;*d  contnmc- 

liam  faciendamrldeo 

hcc  moncc  vc  oppor- 

tuno,&:  /oco,  &.  tcpq 

rem.igif^ramodcftia 

ichgionis  vcrbapro- 

niancur:  autfiperfo:. 

nacaiisin  rncdio  cf^,- 

qn^'  perlfrepac  rcri- 

ccndpm.AJitcrenim 

cumpotcncibusmun 

di,  alifci  cum  meclio- 

cnbus ,  &  aliter  cum 


J^auC^lClTC  UOmU,      J  _  1       1   h  d  *    Nommpedicntcs.  huinillbuS  a»Pnd 

bincceffariijnonfic  « tlnfapie^tiaambul^tcad co'squi foris  funt,ttepusredimen  [*  cft.  Aiiccnteracum -"'''"'""'" 


d    Ica. 


a    Habito  teuipoie.        b    Vcgiacui  licauditoiibus.        c    Sapientix. 

Vel  in  giflti:!  piaid.canda, 

tes.tS^rmo  vefter femper  in  gra tia  faie  iit  coditus ,  ut  fciatis , 


\6 


*"  qifomodo  oporteat  vos  vnicuiqi  refpondcre.  Quas  circa  me 

z     Ideononfiiit  opus  fciibi.         b     Per  hunc  creditiii  inifiileepiftolam.  c     In  tide. 

funr,omnia  vobis  notaf  faciet  Tichicu''^  chariiTimusfrater,  & 

«     In  przdicatione.         b     Inajluerfis.        c     Ethoc.      Proptei  doiiiinum.         d    Ad  fimilea  iquid. 

fidelis  minf  rter  &c6fcru^us  in  dno',que  raifi ad  vos  in  hoc  i^p 

a    Scilicet.        b    Caueteeigo.  Contia  mah  muiidi. 

g  lum  u't  cognofc^c  qu?  circa  vos  funt,  &  cofolet  corcJa  veftra, 

^  -  -  .  »     Tychicus  &  Onclimus. 

^u  Onefimo  chariflimo  &  fideli  fratre,g.  ex  vobis  efl,qui  oia  ^o 


I.    V 

'otficiijopcrandi  mor 

talibus.Quia  necella- 

,  num  non  eric  officiii 

iUulcndi  iarn  in  il- 
,.  immortalitacc  fcc- 
1  cibus .  Qi^io  doneo 
veniacur,  &  magis  de 
bencpaircs  quoddo- 
minancur ,  quam  fer- 
iiicolerarc  quod  fer- 
iiiunc. 

"Idcfn.Sicucinpo 
tcflaCibus  fociccacis 
human^  maior  poce- 

s  minori  ad  obc- 
.cndum  pr^ponicur,  icaDcusomnibus. 

Boni  qui  impcrancferuiunc,  qwia  non  cupidicace  danan- 
ji  imperanc,|fcd  officio confulcndi  &:  bencficia  prouidedi. 

*  Ambrofius.  Pauluscledusadeuagclij  pr^dicacionem, 
eitcfibioftium  verbiprobacapcririquiadcoreeius  cxibac 
'.ilus  gcnrium,deoree!Us  prodibat  vica populorum. 

-:« Chryfoft.  Adicum,  inquic,  &:  loquendi  hbercaccm.  Pa- 

cancus  Achleca,non  diuc  rc  libercr  a  vincuhs,ahos  roga- 
)acpropcerrcinmagnamrogabac,  ncmpevc  accipcreclo- 
]uendilibercacem.  Resdu^magn^,  ncpc&pcrfon^qnali- 
.1S&:  rci.  Pape  Quancaauiloncas  Miftcnum ,  mquic ,  Chri- 
ti ,  Oftcndic  ninil  cflc  libi  dcfiderabilius  quam  hoc  loqui. 
)  oy?'«»j.  idcflj  os  meum  faciac apercum ,  quod  ad  hoc  da- 
nm  eftjvc  inde  prodeac  vccbum.  Apercum  cft,quando  mul 
•'laSf  magnadicic. 

Vropter  (jued  ttiam  y>inllHs  fum.^-»t  manife.  4<  Chrvfofc.In  viti 
ulis  erac  cum  malcficisac  fceleracis  cum  capciuis,  cu  parri- 
.idiSjficarijs,  &  qui  cedcm  fcceranc,doclor  orbis  cerrarum. 
<^ii  m  cercium  afccndic  coslum,  qui  verba audiuic  arcana  Sc 

ineffabi- 


Vel  in  gtflti:!  piaid.canda ,  non  in  lege, 

faiefitcoditus,     ^" 

Quia  alitei  idiotz,*aiitei  lice(ato,!c  aliji  pcrfonis. 

b    Tiibulaiiones  quat  vndique,  vel  non  vfque  ad  animam  pettingunt. 


manfuecisalicergum 
iracund)s,quibuscc- 
dioporcec,hoccftre-  5 
dimcrecempus, 

Cauce  conucrfan- 
dum  intcr  pcrfidos , 
|7  ncfcandalizentur,nc 
fiac  eis  occafio  blaf- 
phemandi,  &c  incicen 
curad  pcrlequedum, 
e  Tempus  n-dl.  id  cf^^ 
opporfunicacem  prgr 
dicandicis  aliquibus 
modispreparanccs 


tacem. 


V     .  ■    ,,  ,    .       .,  ^    Sji'^  circa  me  fuht . 

om  nta  vohts  nota  facict  Ticbicus  charifflmns  .,&c, 

*  Theodo.  Onefimus  eracfamulus  Philemonis,  quem  in 

carccre  infcicuicdiumus  Apofcoliu ,  remificque  ad  hcrum  • 

herus(vcefc  verifimile)  icerum  mificad  Apofcolum.Sed  di- 

uinus  Apofcolus  cundcm rcmific cum 'lychico,vcqui  dein 

ceps  fiiecit  adminifccr  pr^dicationis.  Coloffenfes  icaque  do 

rcbus  fuiscercioresfaccrevolens  Apofcolus.facic  vcnufquc 

com mune .  Omnia  inquic ,  vobis  ndu  facioit  q:4<£  hic a^untur. 

Confolari  aucem  cnbuic  fbli  Tychico .  <5uiacn:m  lcicbanc 

fcruum  fi.ii{re  Onefimum,  &:  vcnrmiile  erac,  effe  sgre  lacu- 

ros  quofdam ,  quod  qui  nuper  fuerac  fcruus  repence  fkkusi 

cflTec  idoncus  ad  confolandam  &; docendan^  ecclefiam,  di- 

xicfolum  Tychicumad  hocmiiiffe.  De  rcbus  auccm  fuis 

coscerciores  facerc,vcrifque  fimul  coniunxic,  ca  racione,&: 

hunc  honorans,  &:  iUis  molcfciam  non  afFerens.  Hic  potefc 

cognofci  Apofcoli  fapicncia . 

g     Ft  cognofcat  qux  circa  >w  funt,&  confoktur  corda  ytJira.cHm, 

&c.  Magis  cauecqui  lcvidcccognofci,quam  quife  vidcc 

ignorari.Vel, 


f 


NICOLAVS    DE    LYRA.    CAP,  IIIL 

DO.Hic confequcter inflruit dommos .^di.  Do.quod  iu.efc.i»»?- 
do  feruitio  eorum  rationabHner  &  modefle.  &  fubditur  adhoc 
*iio.     2  Scicn.  &: c.  do.  qui  puniet  vos  acnterft  taiiter  feceritis^ 
tmdkm  illud  Sap.  6.'a.  Poccnces  pocenccr  cormewca  pa, 
?    OxKiom  ."Poiiq^am  .Apoflolus  inilruxit  perfonas  diuerforum 
htuum,  hic  confequcnterfe  rccommcndat  orationibus  eorum  dicens: 
<^f3tio.m.permentisfubleuatiottem.    4  Vig.incittperdebitam 
'nttmiQttem.     5    In  qtz,  propter  beneficiorum  Dei  receptienem. 
^  ^Ta.namoratiomultornmeflma^isexaudibitis.     7  Pronob. 
<deil^e  me  &  foctjs  mcis.     H  Vc  Pe.ape.&:c.  idefl^  v(  det  nobis 
'Ifcrtattm  &  facultatem  prxdicandi  euangclium  Chriili. 
''  Pro  quo  vin.  iu  carcere  ,  ne  t>o(flm  ad  pr<tdicanium  difcurrere. 
P    Vc  ma.  il.  hec  refertur  ad  illud  quodprdmittitur.  .Apcriat  no^ 
"«fiiumfermetiisjcilicet^yt  manifeHcm illud,fciticet  ClmHimifle 
mMtod  adhuc  plutibus  Gentibus  cfl  occultum, 
l     Ica .fcilicei  conflanter  &  difcrete. 

\  y^^V-^^-  tif  tantomyfterid .  Confequetfter  oflendit  qitaliter 
babem  adinfidtlti.di,     1 3  In  fa.&:c.  qui  fo, »,  cxtra  ecclefia. 

14    Rcdi- 


14  Redimcn.cem.  i-,diHgenter  quxrentes  opportunitatempr^di- 
catidi  eis  euangelicam  ycritntcm.  &  fubditur  modus  debitus  cU  dicii. 
?  J  Sermo  vc.ii.c.i.fn  talis,vt  audiernib'<s/itgratus.Et  qui«^  hoc 
perfdpientiamfit,tdeofubditur.  1 0  %i\,fucond\.fapientia  enim 
falnominaiur,  eo  quodefl  condimentutn  vtrborum  ftcut  fal  cibortm. 

17  Vc  fci.&CC.tc.fecuridttm  conditionem futn perfonx:  aliter  enita 
refporidendtm  cflfapicnti,  ali'erfimplici.  &  fic  de  altj  s.  * 

1 8  Qux  circa  me  func.H'*c-  efl  vltimapars  huius  principalis  epi- 
fiola.  qu£  diciieius  conclufto  vcl  confirmatio.&  hoc  dupliciter prima 
per  nunciorum  mijfionemjecundo  per fpiritualcm falutationem  ibi, 

Salucac  vos. Circaprimitfciendum ,^^poslolus rrHftt  banccpiflo- 

lam per ccrtos  nuncios,adccrtificandum  Colofienfes ^c^cjfet fuaepifla 
la,  &  adplenius  eis  dicendum  ftaium  ^pofloti,  vt  confirmarent  eos 
in  fide  &  confolarentur  in  tribulationibus  qu«  eis  fuperuenerant  vg 
Mum  efljupra  1  .cap.&patet  ex  diais  fententia  vfque  ibi.        ' 

1 9  Qiii  cx.  i. vobis  valde  coniunilus charitate,  &forte erat  Gett' 
tilis  natione,&  departibus  Coteffcnftum  -.faSlus  tn  difciputus  Tauliy 
ftcut  &  Titus  ex  Centilitate  conuerfus ,  vi  diilum  eflfupra  ad  Gal.x. 
ao    Offinia  ^u^  hie  ?gun,  (irca  me  ^  aliojfidetes. 


^s^ 


GloEord.&NicoIaideLyra.  ^      6^6 


^  a     .4rcetJ!iiit.  Quod 

A  r^d  jc adjn'-",i\: idco (i 

f  fiiciet.         vcMcnc, 

1  »•  Tw>-4-<>T  |j     SjI  'tJt  roj  lnCAS , 

€tc.  *  Tlv-odorcuis. 

Hic  ctia  ■>!  dminuin 

icnpftc  Eii.in^ttiiim, 

t  «poptrariL  Csi  hilltUiao»  ;ivUitri'. 


qua:hicaguntur,nora  f.ici(?tnobis   Salutatvos  Ariftarchus  i 
foncaptruusmcus,&t  MarcuscorobrinusB.irnabfdequo  » 

a     Q__oddilce(liir;i.&  idi.0  .creclpii,-.;5  :  fed,  Simodo  v.-ne.        h     II». 

accepHtis  manclan  .  Si  vcncrit  ad  vos,  liifcipite  illu  Et  Icfus"? 

a     $jlu;a:vot.  b    Uiiu»iii  "■.ecuin  alTetiint  ie  .  :ai;a  De  ludxis. 

qui  dicirur  iulUi.s.cjuiTunc  ex  circuncifione  Hi  n>li  funt  ■  ad-  4 


M  Ai 


b     ^'T  jdiwjnd  I 


F.r  h\\:  manifHhim      iutorcs mci in rciTno  V>c\  i  qui mi 


c     P.iiit»  intrihu..:t.9ne.  ( 

hi  fuerunt 


i^nxie  iabo- 


cfi,q.»ndom(»i(in^e- 
pifiuhuuin  vlciin.i 
f  ripta  cftqu-veiiad 
Tiii'.t>'.hcuin  Ifcun- 
d.i  .  Dicir  ciiiiu  de 
Di  m.1.  Diimas  "le  rtU-' 
quic  I  i^eus  hoc  [rcnl^tm. 
c  Fnate  vt  &  i"y^'  f ' 
Amb  oliuscv  hoc  lo 


Non  lcg  i. 


I     Viciiti  niTzitt  •iifplfndo.    1 

folatio.  Salucat  J 


vos  Epaphras  qui  cx  v<Aiis  cft  feruus  Chrifti  Icfu  ,  fcmpers 

Cijii-usrrovobtson-vt  pctfeiu-teti».  a    Vt  n  hil  ad.ungari»  yrrrer  ca  qtii  Dcuj  vuU.  * 

t  folicuus  pro  vobis  in  orationibus,vt  ftetis  pcrfecli  &c  '  ple- 

a    Solicituselk.  * 

niinomnivoluntateDci.  Teftnnoniumcnim  pcrhibcoilli, 

a    Non  foliitn  oiando,  fcd  5c  all»  inods.cftoic  crgo  jin)  vobis  foliciti. 

quodhdbctmukuni  laborcm  provobis&  pro  hisquilunt  " 


EuangeUiU 


coircll.ainur.,quod    ^  Laodici?,&  qui  Hicrapoli.Salutat  vos  Lucas  mcdicuscharif-  y^ 
IkI!:«  Apoaol? ,  i      fimus,6^  De.mas.Saluiate  fratres  qui  funt  Laodici?,  &  N ym-  ,3 

a     Siic^iiitct  i|Ur  pixd.cacoie^  lei  ^nt. 

c  pham,6,iqi.iaeindomociusefti  ccclefiam  Etcumtleda 
j  ricapudvoscpiltolahxc,facitevt&in  Laodicenfiumcc» 


Ap 
ad  omnium  hommu 
5«oi\gr«6aup  protci.lii  fciiptxrunt 
j.«n.  cpifrolir. 

^  Theodorctus. 
Qivd.in-^  cxi(hm.ni-5c 

♦  caqa.Tfcri-  ipium  ctiam  fjripiif- 

J.I.1  clt  cx  {jft  fcad  Laodiccnlcs :  &C 

di?M.  lictam  ctiam  cpifto- 

lam  profcruiic .  Apo- 

(iolus  auccm  uon  di- 

xit ,  eam  qux  c(}  ad 

rDnmini  not-  LaadiGcfcs ;  fed  cam 


18 


flri  leUi  Ciiri 


qUcE 


Siicti.iitet  i|Ur  jii*d.cacoie>  lei  ^nt. 

■  *   "    fue 
piitoianxc,racite  vt  c>im  Laoaiccnnuincccle- 

a    CJ^am  cgo  eis  mifi,vel  ijuam  ipfi  mihi,  vt  vidcatis  hic  eflV  lefrDnrum  qu.Tftuinibus  illis, 

(jalegatur:&:  rcaqucE  Laodicenfium  eft,vobisIegatur,&di- 

a     E(tJ  lolicitus.  lnhi»qu.i:  funt  domini. 

cite  Archippo:  Vide  miniftcrium  quod  acrepiftiin  domino,  i» 

Vt  lci.itis  ep/il J!  ni  i  m;  iniin.ii.  a     Qin  caufa  patiat,  quia  folam  Hdeift  prxdieo  ,  vel  vt  fimiliter  pi-  *° 

tumur.iicl  pio  e.)  oicnt.uel  iicccaaiia  miiiTai  nt  ucl.piabeant  fe  tales,  pio  quibus  non  aigie  ferat  pati. 

vtilludimpleas  Salutatiomea  manu  Pauli.  Memoreseftdte  »j 
vinculorum  mcorum.  Gratia  domini  noftri  Icfu  Chrifti  vo- » < 
bifcumramcn. 


qua:  c(\  cx  r.r.cd."cx.i.  D 
llli  cnim  de  ali.jm- 
bus  rcbus  ad  cuin 
fci  ipfcr.mt.  Vcrifimi 
lc  cll  antcm  cos  vel 
ci  accitfaff,'  qu.L-fie- 
banc  Cololiis ,  vcl  co 
doin  moibocurneis 
l.ibor.iffe :  6c  idco  di- 
MC,  bancquoquccpi 
Itoiamcjscirclcgcn- 
d<tm. 

d  Etdi.^4r.  Ambr. 
Propohcum  corum 
pcr  cos  commoncc, 
vtqui  rcgcndamcc- 
cleiiam  corum  acce- 
pir.licfolicitusdceis. 
FlcbiScauriUribicur 
cpifiola,  6i:idconon 
ad  redorcm  dcftma- 
rur. 


^ 


c     rtil.im.  Vc  ficut 


T4 


inobcdicntia  i- 
florum  ccllauic,pro 
17  corrcdione  accinga- 
tur. 

f    Memorei  eflot.&c. 
antcquam  falucatio- 
ncm  ponac ,  pra:m;c- 
cic  exhorcacionsm  d» 
cens :  Mcmorcs  Ac* 

»4 


NICOLAVS    DE    LYRA. 
I     Salucac,  H'c ponitfir coifinnncio psr  fal tta.ioitem bonorMttt.  & 
primojalmJt  Colo(k>ife,it  ex  parte  fumum.ficnndj  Laodicenfiipermi 
D.u<floi  niHeriuTti  eornM^il»:  Salutacc.  Trirna adhKc in  du:is,efUiaprimopo 

nitfocioi  uatioiielitixos.  Secundo^  GeitHes  con'<erfot.,  ibiy  Salutac 
vos.  Cii  Cii  primunt  diciti-r,  Salutat  vos  Ari.concap.  td  eji,  pani' 
(cps  tnri  cttrccris  &  Liboris. 

j  Ec  Marcus  confobr.  B  irnab,c.  De  ifi)  Marcodic.i  jiB.  i  j. 
auod  recefjit  a  T  mIo  &  Birnaba  in  Tamphlja:  prop:cr  quodpofiea 
^aului  nolcbar  cum  recipcrein  focietJttem  prjidicationisfu^  :  &  fic 
^arnabis  affunipto M.trcoiH'i  adprxdtcandu in  vna  rcgione,^~-  Tau 
lus  &  Silis  in  aiia.l^idens  t.imen TKiulus  pojiea  ex diuiftone  lUa  vti- 
litatitn  eccli'ft£  feciuam^rccepit  dtiiim  Murcurr/  in  fnani  focieiatcm. 
CJr  ma'tdanit  Coluffenfihns  &  dlits  qnibits  erat  miuus  UikSuspropter 
diHim  recpfjurn,ejAodfi  veniret  ad  eiis^cbaritatiue reciperent  euin.de 
quo  mandatofubditur,  Dc cfuo accepiiiny^sc. 
j  Ec  [cfus  qui  diCitur  luftus.  .Apud Lid£os enim  pUres  hoc »0- 
piinevncjbitntHr, 


Qut  func  ex  circuncifjone.  idefi,  lud^i  ex  natione. 

Hi  {o\'ufcilicet,luUi., 

Sunc  adiucores mei.  pro nunc, 

In  rcgno  Dci.  fcdicet.frxdic.uido, 

Qui  mihi  fuprunt  folacio.we  confolando  in  mea  trihulatione, 
trfiwp.endo  viffm  meam  in  prxiic.itionL. 
5»  Salucacvos.  Hic  cxprimitfocios  fuos  de  Gentilitate  conuerfos. 
iij.Saluratvos  Epiphrns,&i.C.  id eii ,'  haritaie  vobii  fpecialttcr  con 
iundus^quia  oncdicauerat  eis^vt  di6ium  efi  fupia.  i  .cap.propter  quoi 
tnagis  afficiibaiuradeos.Eli  etiam  ex  eityfjuia  dn  GcunUtate  conuer- 
fui,ftcut  ipfi,&fa£Ins  liifcipultts  TauliJiyUt  (0-  Titus,&  plures  alii, 

QMera 


CAt  )ap.itentvfjiieibi. 

10  Lt  pro his  qui  func.Laodi.  &  qui  Hierap.  qmbuspr^iicf 

ueratficui  Colnffcn  ftbus. 

11  Salutac  vosLucasmedicus.PM/>p«/wwei/<:M  corporahter. 

1 3  ChanfTlmus.  Taulo :  cjnia  fuit  comesfu*  petegrinationis  vf. 
tjue  ad  mariyiurrj ,  vt  dicit  [iieron.in  prologo  fnpcr  Luc.  &  ^ntio- 
chenftsnatiune. 

jj  Salucate.H/c  confecjuenter  falitat  Laodirenfesper  minifterium 
Coloffenfium  dici-ns,  Saluce  fratrcs  qui  func  LA.gencraliter. 

14  Ec  Nympham .  fpecialiter ,  qujt  pr^dicacoribus  minifirabtt 
fumptus  defuis  faluhatibus.^ 

15  Ecqu.Eindomociuseft«icclcriam.»(/e/?,  familiameiHs 

Chrifii.tnam. 

16  Eccumle£l:afu.apudvosepi.iJ?.ff'<'J»»voWjKi«<?. 

1 7  Facice  vc  6C  Lao.  ec.  lcga.  vt  mea  do6lrina  comtnunicata tis 
profiCiatadfaliitem,  &  econuerjb.  Epifioia  tamen  ad  Laodicenfes i- 
piid  nt>s  nnu  habctur, 

1 8  Ec  d  icice  Arch.  jwi  reccperat  minificriumfuptr  ecckfim  C^ 
lojfenftum. 

19  V  'de.  diHgenter  attendendo. 

io     Mini.quod  ac.in  do.idefi,  in  diuinis  rehut. 

Z I     Vc  ll.im.4rf  honorem  diuinum  iS"  fahttem  animarum. 

zz     Salucacio  tnei.Hoc fcripfitTaulus  manu propria ad man^is cer 

tificandHm  qmtd  epifiola  effet  ab  eo  miffa,  eo  cjuod  pfeudo  .Apofloh  ali 

quando  fcribib  ^nt  fi*b  nomine  verorum  apofiolorit  ad  magis  dccipicn- 

dum,vt  diBum  efi  fspra.t.adCor.vlt.i. 

2  }      Mcmo.  mihi  compatiendo,&  etiam  in  hocfineceffcfucrit^me 

imitiindo.  Confecjuenterfubdit  (jus  ftt  fua  falutatio.di. 

Z4     Gratia  dum.lio(\n.fupplefit,qutefupplet  oem  defcSlu.^tn^- 


Jncipit  AYgumcn" 
tum . 
a*~r^ '  (ejijlonicenfes .      j 

4,  Q^i  ficile  ab 
Apoftolo  conucrfi, 
fjcc  pcr  tribulacio- 
ftes,  nccperpfcudo 
pocucrunc  moucri . 
^ranc  tamcn  aliqui 
ociofi  &curiofi,ali- 
qui  min.usdcrcfurre 
ftipopfentienies  nunis 


.JrgumentHm  in  primam  epifi.  ad  l^he^aL  incifjit, 
"         "  Heflalonicenfcs  funi  Macedones-Hi in  Chrifto Ic- 
fu  acccpto  vei  bo  veritatis  pcrftiterunt  in  fide,et(a 
in  perfccutione  ciuium  fuorum-  pra:rerea,ncc  re- 


yvt 


cepcrunt  falfos  apoftolos ,  nec  ea  Cfax  a  falfis  apoftolis  dicc- 
bantur  .  Hos  collaudat  Apoftolus ,  icribens  eis  ab  Athcnis , 
per  Tichicum  diaconcm,  £i  Oncfimum  acolythuni, 


tcncrc )  dc  mortc  amicorum  dolcn- 

.  jes, 


tcs,aliqui  ctiam  forni 

carorcs.Hos  crgo  cor 

rigit,&:pcrfcdosmo 

nec  no  ccdcre  aduci* 

fis,vcl  pfcudo  apofto 

lis,  &  vc  alios  corri-i 

ganc.  Scripficautcmj 

ab  Athcnis.  Intcnrioj 

Apoftoli  cft  praiio!* 

&  mcoirrdlos  corri- 

gcrc,&:  bonos  ad  pci 

fepprantiamaliorum&correilioqcincohortari.  | 


()^y      LAdTlicflalonicenfes.   Cap.  I.      6^^ 


Jncipit  eftflola  prima  ad  Thej^ctlonicenfcs, 

C  A  p.    I. 

aT)  iulus.  >v  Chiyfcn.  Nihuh.cadijcitnomini  qnofupra 
J.  ..fccradcciarccur cmuiere.  Noa iam  Apoftoius,  non 

itcin  fi.'ri)iis.  Apparcc 

idconfuko  failum  ta 

eorum  gratiam  qui 

nupcr  dfc-nt  inftruifli 

rudunentis,  cjui  nuliii 

adhuc  ccp:flenc  Pau- 

Xmx  fapientix  cxpcri    ' 

mcntuni. 

b    Silu.i.&Ti.^^omx    , 

nibdsillorum  prifcri 

biCiir  f;iiuc3tii),f'cd  sc« 

lus  &  vcrb.)  iiuais  epi 

ftoJ.c  lalius  Apolloli    < 


P«l  lUUC. 


~  ■;:  ncckfi£  Theffal. 
Uiguftinus .  ludxo- 
um  proprie  Synago- 
:adici  f  ilccqiiamuis 
v  Ecclcihi  dnfta  liic, 


prarmifTa  dc  bonis  corum  g!  arias  agit,comcmorans  non  fo.  D 
lum  r'dc<5«:opfra,fedetiarhcotnicviionisnu)dum&;malo- 
rum  fuiiinentni.  tt  vc  ad  p-.-rf '1.101  fdu  magis  vo?~  ptouoccr, 
dc  fuis  quoq;  Inboribus  &  cu;,n<5cl ij  vc  ritote  i\'  \y.  udcnti  in- 
ter  eos coucriacione,  Sii.  quanto  atfcciu  eos d .  iuierct  videre 

inrerlcruuJcinde  pra'? 

Incipit  epifiola  prima  ad  Theffalonicenfei. 
C  A  P  V  T     I. 

Coadiutores  in  illis  in.1ruendis,qui  &  in  profeftu  eonim  pi 
'  riiei  gaudcbant. 

AvLvs,&SilLianus,&Timorheus,cc  \ 

a     Congregata;.         C^i^iod  d.i,  ecclclia  ell  in  Deo  opewnte. 

clefia:  Theflaloniccnrui  in  Deoparre  ^ 

a     Expofcii  ne  fNi^om»,  nftum  ne  Jgas. 

noftro &  dno  Icfu  Chnlto .Gratu  vo  y 

a     Contirmat  bonos,pr !inv:rii  de  iirofeclci  conini  .ngens. 
b     (juiabunaluntquzinuobis  funt,&  a  Oco,  a  quooiuKia  bena. 

bis&pax.*GratiasagimusDeofcmp  ^ 

Vt  perrtctis. 

pro  omnibus  vobis,  memoriam  veftri  facienres  in  oracioni-  ^ 

Habitii.  a    Ccttarum  horarum.         b    Inucgratias.         c    Contcflionii 

Opu'i  propriura  fidci,e.t  contclUo. 


bus  noftris  fine  inteVmiirionc,memoresr  operis  fidei  vcftrg, 


a     Pro  fe  &proximis.         b 
d     C^Mam  tacit  fj)  .•<  gIori.T. 


In  Deum  5c  proxiirum.         c     Contr.T  mala. 

Spes  non  frullratur,quia  eSdomini,  qui  poteHficvult  implere. 


.i.'l. 


toli  nunquam  Syn 
^.jgam  ciixerunc ,  fed 


Noiram  '.ero    po-  ^  g^  laboris&charitatis  &fu(tine'ntia:fpei  domininoftri  telii  '° 

a     De  his  agiinmDeo graiias,  quia fcimus  quod dilexit  & elegit  fola  jratia.     j, 

rcmpcrEcclefiam,ri-  h  ^hrifti  antc  Dcum  & patrem  noilrum.Scic'ntes  fratres  dilc-  13 

• /V„ ,„j    „     'r  »     Q".''^  elefti  eilis.  Fer  hoc  fcimus. 

ucdilrcrnendicaula,        «•  ^  r^         1    o-  '  i\  •  \- "       n  it. 

dtiaDcoelcCtioncmveltram,quiaeuangeliunoitrumnon  JJ 

Cicn.lone  verborum.  Miricuiorum. 

fuitinfcrmonetantum,  fedinvirtutc,  &inlpiritu  fando,  :* 

Vtm  nullo  videjniur  minoteseccleliji  Iud.i:oiuin.  '7 

a    Ita  iitud  diumuim  uiinus  quod  cilis  a  Pco  elc^i  (i.uc  Tcs,iftud  vifibile.  1% 

Afflifti.  b     Intervoi. 

& in  t plcnitudinc  multa ,  ficut  fcitis  qualcs fucrimus in  vo- 

a     Pro  (iiluce  vcllra.         b     Nos  parti lumu»  vol>i»  ;n  exempium.         c    (^i  fu.linuit  ciucem.  .^ ...vv..i...vv,j. 

bis  propte'r  so%. Ht  vos  iinitatorcs  noltri  fadti  citis,d<:  do'mini  *i  i.non  in phantafia  fcd 

i;i  vcritace  plenicudi 


K 


1 


Qii.'5d  elefti  eilis. 

iitic  quod  intcr  con- 

gregacionc,  vnde  Sy- 

nagog3,&  conuoca- 

tiouem,  vndcEcclc- 

fia  nomen  acccpit,  di 
fiBefletaiiquid ,  quod  iei- 

licet  pccota  congre- 

^ari  foient  ,quoiu  &: 
-    Rrcgcs  proprie  d;ci- 

Imus.conuocan  aut  m.-ig'S  eft  vtentium  rv^ne,rjcut  hommii. 

d    Theffaiov.  Thciralonica  mecropolis  cll  Macedonix. 
•J«  Anfcimus.  Bciicprimograciamdicic ,  deinde  pacem 

nomiiut :  quia  Qne gratia  Dei  ad  pacc  rcconciliationis per- 

jcnue  non  polfiimus,  imo  nihil  pacificum  niti  pcrgratiam 

■;  is  habere  valcmiis  .  Gratiaenim  gratis  datur  fmc  prxce- 
jntibus  mcritis ,  &  per  hanc  dam  culpas  remittit,  accc •  i- 
iusad  pacem  reconciliationis ,  potefl  ic  ita  intclligi .-  gra- 
j  lV  pax  a  Deolic  vobis :  w  qui  humuna  giatia  &: Tcculari 

3iiuati  cihs,  ,ipud  Deum  gratiam  &  paccm  habeatis. 

;    GtAitayo.i^-fax.  dcmorcfuofalutacione  primictit,qiia 
^  pra:- 

Poftilla  ciufdcm  ad  Thciraloniccnfcs  incipit. 
C  A  P.    I. 

1 1)  iulut  &  Syl.  Hic  incipic  epiffoh  prima  ad  Thcilaloni- 
X  ccnfcs,  qua:  diuiditurintrcspartes,fcilicet,fa]utatione: 
k.f)erfccutionem,ibi,  Gratun  agimw.  ^  conclufionem  pro- 
lefincmcpiflolx,  ibi:  .Fratres  or<tf.  Inpnmaponunturpcr- 
ona:f.iIucaiices,cum  dicicur,T>4!</.c5"  Sil.  ific  efl  qui  vocacur 
'ilas  A^.ij.  quem  acccpic  Paulus  in  focifi,  vc  dicicur  ibidc. 
.  F.t  Ti.  in\  duo  iunguncur  Paulo  in  falurationc,  quia  cum 
ilaboraucranc  in  Thcffalonicenfiuniccnucrlione.fecun- 
iuponuntur  pcrfonx  falutata:,cum  dicitur. 

Ecct.Thefalon.  idcfJ,congrcgata:/i  Deo.  patrc.  Eftaucem 
fhellalonicatiuicas  metropolisin  tMaccdonia.qut^eftquj 
iam  pars  Gra:ciz  certio  ponuncur  bona  optata,ibi. 
\    Gruiia  >o.  in  prxfenti. 

.  ht pax.  in  fucuro,  vbi  totaliter  quictabitur  appeticus. 
'  Cratiis.  Hicincipiccpiflolxpfccutio  in  quaprimored- 
iiC  Apoilolus  Theflalonicenfes  beneuolos.fccudo  docilcs. 
^cap.tcrtiocautos.^.cap.  Circa  pnmum  reddit  illos  bcne- 
lolos  duplicitcr.  primo  dc  boius  eorum  gratias  agendo,fc- 
undoinaducrfiseosconfolando.  fec.  cap.  Primain  duas: 
4Uiaprimo  gratias  agit  de  bona  corum  inchciatione,  fecun- 
io dcbonitatis  huius  diHulione  ,  ibi :  Et  r>os.  Circa  primum 
jonitduplcx  motiuum  huius  graciarum  adionis ,  primum 
■i  bona  corum  conuerlatio,di.  Gratias  a%.De.fem.  idcft.om- 
ibushoris  ad  orandum  dcterminatis.vcl  fcmper  in  habitu, 
cli  iion  fcmpcr  in  adu  ;  quia  116  femper  poteii  homo  attua 
tcr  or.'>.rc. 

Memo.ve.  fpccialem  &  cxprcfTam.     • 

Ficien.in  o.hoc  cxponitur  dupliciter,  ficutdi^tumcft  de 
inpcr. 

9    iiemo. 


uos  vca  luxuna&o- 
cio  &:  curioficace  con- 
rineant,  ubfccrac,iS<: 
mortuos  rcfurrcciu- 
ros  confirmac.Circa 
finem  moralis  cfl:  in- 
firudi(\ 
f    spei.  exifiencis, 

^.  Hicro.  C^iiperfo 
dxcha;icaciscfi:luf!i 
ncc  omnia  pacicncer 
propcer  fpcm  futura. 
g  ^^iite  Deiufi.indc  ica 
certi  acfiia  vidcatis, 
&  ita  eos  animat  Vel, 
.^fl.Dfww.quiaei  benc 
placenc ,  non  ad  afpo 
dushominum. 
h     Scient.fa.dil.d  Deo,  g 

*Atnbro.  homiles 
fcfuitTeinter  illos  fii- 
gnificac,vcillisform$ 
darcc  manfuctudinis: 
non  quod  dcfucrin^ 
que  adfideillos  hor- 
tarcntur  magnalia^a 
dodliina:  euangclicc 
robur  vircus  pr^ltabac 
'»  fignorum  &:prodigio 
*"*  rum  in  fpincufanito. 


nis,  vt  nulli necefTitati  dcefTetauxilium  ,  fed  fupe;bundans 

gratia  vidcrccur  6c  in  doitnna  &:  in  c6ucrfatione&  in  ^gris 

curandis;  vtprofed^um  fpiricus  fandi  apparerecThcfJaioni- 

ccnfuim  Ecclelijs :  vc  i;i  nulio  fe  minores  vidcntes  lud^orii 

ccciclijs.gaudcrcnc  in  domino  Dco,  qui  parficipes  illos  tV 

cere  dignacuseftpromiirionis  Abraha;. 

i     Et  in  fpiritu  fan£io .  quia  per  mc  reccpiftis  doiia  -fpiritus , 

non  parce ,  fedin  plenicudinc. 

K    lijales  fu.i^c.pcr  hoc  ecia  quod  nos  p.-iffi  fumus  in  exem 

plum  vobis  ,  patet  quod  Deus  vosdilexit  &elegic. 

I  Imn.&c.  *  Theo.Magnu  ^de  encomiu  TbcllaloniccGu, 
^jc  F 

9  Merno.i'.fi.ve.8i  g.a  fides  finc  opcribus  mortua  cft,fubdit'.\ 

10  Etla.  in  hisquarpertincncadptomotionem  fidei. 

I I  Et  cha.  Dci  ik  proximi. 

1 1  Et  fufli./pei.  i.tolerantix  tribulationum  quas  paticnter 
fuftinuiftis  in  fpc rccipiend^  merccdis  a dfio  lcfu  Chrifio. 

I  {  ^nie  De.  id  cft,  ita  conftanccr  vos  habuiibs  acfi  Demn 
prxfentcm  viderccis. 

14  Scien.  Hicconfcquenter  ponic  fecundum  motiuum  ad 
gratias  agendum,quod  accipicur  ex  parce  Dci,  eo  ci,  fpecia- 
lem  diledionem  oflendit  Thelia!onicenf3bus,vocando  eos 
adfidem:non  folumperpr.£dicationem,fcdct  permultam 
niiraculorum  operatione  6C  hoe  cft  quod  dicit:  acien.fr.  di  i 
Dc.  i.  vosfcicntcsclectioncmveftram  tanquam  fpecialiter 
elcttorum  a  Deo,  fupplchabemusmatenamgratiasagedi, 
ly     j^ia  c»4«^ff/;«/n  no//r«w.  idcft,  prafdicacionofira. 

1 6  yjmfuit  ad  yof  in  fer.tan.fed  in  rir.  idefl,  in  niiraculis  di- 
iiinavirtutc  fa£tis. 

17  Et  injpi.  idcft,dationc  fpiritufTandi  in  figno  vifibili. 

18  Eti/j;>/c.w«/,fcilicet,  chari(macum6^donoujiu  Dci. 

19  Sicutfci.qutiVidilhs. 

2Q  Qua.fu.in  vo.pr^p.  voi.q.d.talia  miracula  propcer  nos  nq 
fccic  Dcus  inccr  vos  pro  nobis,quia  ia  antc  cramus  m  Cliri- 
fto  ftrmaci,  fed  proptcr  vos,  vt  credentcs  in  fide  folidi  cife- 
tis.&:  ita  fuit;  quia  in  fide  pcrftitcrunt,  nec  falfos  Apoftolos 
receperunt,vt  dicit  Hiero.  in  prolo, 

II  Et  v0s.  Hic confequcnter  Apoftolus gratias  agic  de  bo* 
nitatis  eorum  diffufione.  nam  excmplo  corum  ajij  profcce 
r unt  in  fide &: openbus  bonis  &:  hoc efi  quod  df :  Ef  vos  imi 
tatares  noflri  fafii  ejits,  in  fidc  &C  nioribus.  12.  Et  do,  f.  Icfu 
Chrifti,  quantum  ad  cius  vitam,  non  quantum  aci  eius  fide, 
qu2  in  eo  locu  non  habuit ,  eo  quod  non  habet  obfcuritate 
annexam^fcd  ab  inftanciCQncepcioais  habuic  clara  vifionc. 


($39         Glof.ord  &  Nicolai  aeLyra. 


^40 


^c  quod  imitati  finc  Apoftolos :  lonfrcqutcm  omnium  ni> 
ximum  quod  ipruisctiam  DQmuii  iinc  pcrpcflioncs  nnita- 
ti ,  &:  in  pcriculis  ncc  moerorc  confic/nncur  ,  ncc  animum 
j»bijciant:icdfpirita)i  volupcaccimplcancur. 

Probraenim  &  iniurias  ciuibusfuis  tokrarunt  .iducia  tu 
turorum.Vridc  xmu- 
li  dicuntur  apoftol 


lo- 


>    Vot, 


b    TribiilatioponfecitdiinitiMf-        t 


tur  fcruor  vcf>rar  fi^ci .  A  vobis  rcroncc fcrsr. ?i  n.>n-,iai,  r^..  j 
xit ,  non  qiiod  pr<j-dicatiii  iM:nc  ccpcnc,  fcd  qu<id  coru:!'.  nd 
rcs  diuinas  qne  viil^;o  iad;ibatur  al.icriras ,  n-.ukos  ad  picta. 
tcm  in  gno  fludio  fcqucnd.im  conini^uierit. 

*  Scdiil.  Nauinaiuia  tjniqcft  liuel-«(>nu  ruie  m.nlu  nim- 

ti.incis  vbiqne  on-.iu 


Mca',  ftilicrt  :  .V  vfnn. 

Qu>>d  Ccai  (iMritufrjiirtns. 


f  «xempht 


^pcrfoiutuit. 
^  diminauu. 


qUiaCIOminilS  caui  in  •  a     Quicxcmplovriliononiniientcoiuncii.  ^  p-  rn    «f  X,- 

alud(^isp.-jflrus  eft,6i  a  tpd^ndlijita vt fa(^i fitistforma omnibus credctibus In  Ma- J  gbdf^'    "    '"'^' 

app.ftoli  dQmmiim  te  ,    Formj  OHWibm.        ldc.1,3bcxeaip!o  pat.cnt  xveilr.Thocpro  , 


cclcntatc  difiurrete, 

11     aiCUIHUl    rtpVJHV>l<-r-  V4U.>H  K-1.11  n».liuiiJiuiu>.  L,  i  .    .  C t        W 

rum & ipfiusdomini,      excipfcntcs  vcrbum  in  tribulario^nc multa cuni  gaudio fpiri-  i       ^  Thcrdorctus  "' 

QUiadominUS  CaUCm  f  ,     Quicxcmplovriliononriiiientconincii.  *• 

js  audin^us  qiiq 
volunnis  diccrc,oib' 
cifi  cuafic  inanifcliiis, 
nollrc  do(5trine  qui  111 
vobisfuitfrnrtus. 
c  5rr.eirc.  A  Dcoco- 
ucrli,  vtfcruiatis.ltj 
purc ,  coucnic  viuo  &; 
vero,  qui  in  vciitat'. 
cft  Dcus<S<:  viuitctc; 
nalitcr .  Etin  h.icrci 
10  uitutc  cnpecktis,  cv 
nonaliud  dclidciet^ 


......,.w......plo  pat;cnt  X  veilr.ThOc  pro 

QUentCS      pcrfcCUtiO-  ""''  'i"°<*  >lii  verMim  Oei  prjdicani  apeitc. 

nes  pa(rifuucg.nudcn  ccdonia  &  in  Achaia .  a  vobfscnimtdiflamatus  elHcrmo 

tes  :quia  digni  h.ibiti  j^j^j,^}  ^  ^on  folum  in  Macedonia'&  in  Achaia,  fcd  in  oem 

funtprO   nomine  dni  ^     Adiacentcm.         b     Nonfolumletmo,rcdpcrfc«io;fidei.{quieftadncurantum,  vteftinmattynbu». 

contuindias  pan,  ^  lo'cum  fide''^  veftru  quae  eft  ad  Dcum.tprofeda  eft,  ira  vt  non 

ItaVl  fattljlttt  fOr-  ^     a,i  ,i;„.  ,„rir:>n,l„.      *■                  Devobisvelnobis.                 b     Oii.ncsani. 


B 


?  ,      .      . 

Vta.  crc.  *  Thcodo- 
rcrus.  Eorum  lau- 
dcm  amplificauic,  di- 
ccnseos  fuiffecxem- 
puuia  piccatis  genci- 
bus  niaxiinis,  &:  que 
propccr  fapienciam 
habencur  in  admira- 
tioncm  .  Et  quid  in 
qvuf,  dico  Maccdo- 
niamSdAchaiaf^ybi- 
quc  cnim  dccanca- 
cur 


a    Ad  alios  iiicitandus. 


b     Oiiincsarii. 
Adconiuicnd.-itioncm_ve(lrz5fidei» 


—  "    9 


Pe^vobi^  vel  nobis 

fit  nobis  ne^ccffe  quicqua  loqui.Ipsf  enim  de  vobis  annun- 

Qiiam  atfliifli  fuimus.  Tanien. 

^  Qnnm  uchrmenter. 

ciantjOuale  introitum  habuerimusad  vos,  &  quomodoco 

a     Adverit.':tem,i(imH!atione,;3du!)um  aniultii. 

uerficftisa^d  Dcuma  fimulacris ,  t  fcruirc  Deo  viuo  &  vero ,  |^  d.invobisq^vidcrci! 

a    Vcntiuum.        b    Filium.        c    Pater.  fum  fccClduin  diuin: 

•6ccxpedarefiliumeiusde'c?Hsqil'cmfufcitauit  cxmortuis  ,,  cacc,_qurim.ilinoin: 

a    S.Tiuatorcm.        b    r.-t  hocfaiTluin  faluatorcm  fuorum.  dcbllC.Vndc  dlClt  ICr 

Q^ia  1  n  baptifmate  dimittit  pcccata.Sc  in  luturo  libcrabit, 

Icfifm ,  qu''!  eripuit  nos  ab  ira  ventura. 


ptura :  TolUtur  impu 
'*  itevideatfilinmDr 


NICOLAVS    D  E    LYRA. 
I     ^xcipientes  vcr.iii  tri. mul  In p  incipio  cnim  conuerfionis 
habutrrunt  perfecucioncm  etiainaciuibus  fuis  ,  vthiibetur 
in  finc  fcq.c.     2     CumgaH-  &  m  hocconfo:  mabamur  apo- 
(ioliS,dc  quibus  d\C\mx Kck.lQ-quodibint gai'd:'ttts a  confpe£l4 
cjnjiliu&c.     3     Ita  &c.Jif'jr.  id  eft ,  excmplar  vii  tucis. 
4  'i,Mac.(i.<jr/«.  prouinci(^funcGr?cia.     j  ^v>.uvccaCio- 
iievclfii  diuulgatumeftvcrbum  Dei  ,quia  multi  p.ijs  ta- 
cences  tImore,exemplo  vcrtvoconftantes  cffe6b  pr^diCaue- 
runt  pubiice  &  in  plunbus  locis.  ideofubdituc. 
0    Tionjo.  fcd  m  omni  loco  rcgionum  cucumiaccntium. 

7     "' 


7  Fideveflra.  fcilicct.ordinata. 

8  rro/t^d.  idcfI,procei"sic  vlcra. 

j>  Ita  vt,  &c.  fciliccc,  de  vobis  ad  alics  incitandum  pcr  vi 
lirum  excmplum.Et  fubditur  caufa. 
10  j/>y;e«iw.  voscommendando.  11  .Qwrt/fw.  i.  quai 
gaudcncer&prpmpce  fidem  fufcepifiisad  predicacionci 
notfram,  non  fbrmidanccs  infurgenccm  cribulacionem . 
12,  Etqmmo.  conii.cjiis  ad.  cligenccsci  fecuireidololatriari 
icifla.  1 5  Et  ejf/;c. vcnturum  ad  iudicium  ficut  dicitur  Ac 
i.b.Hic  lefus  g.aiTumpcus  cQ  a  vobis  in  c^lu,lic  vcniec,&' 
14    j^'.  cri.^joj  «/'ic.ideftjgehcnn^pccna» 


Fide 


'U 


C  A  P.    II. 

r^m  ipfit  &c.  Se- 

quitur. 

b    Uji'^  "on,  Hoc  de 

ilio  fcitis,  quia  non 

fu.c 'in  profpericace  fe 

fautlafterege  culari,  qu^inanis,  fcd 

fi.nus.  ■j.j  mulca  folicicudinc 

^         pri.rcah.ibuinvusndu 

ci.Tin  non  in  nobisqui  fragiles:fed  in  domino.Nos  dico  an- 
C  rcquam  ad  vos  veniremus  pafTi  in  Philippis  .  £ccc  ancequa 
,  vcnerimus  ad  vos,&  poli  cc!.mi  pafsi,  vc  non  licercc  confi- 

dcre  in  nobis,&jra  eflec  labor nofl cr  inanis.vcl  Xon /«.ideft 
propcer  nulla  mala  ccfTaui  loqui:  fed  liccc  ance  pafsi,8i  .ipud 
vos  foliciti  noextimuimus ,  fcd  habuimus  fiduciam  in  Deo 
Joqiii  vobs.  Pcr  h^c  dc  fe  relaca,  &  pcr  illormn  bene  ca'pca 
nionec  permanerc  inpaciencia, 

c  /"  Thilip.  Amb.PrcIfuram  quam  hiccommemoracpaf-- 
fus  cft  proptcr  fpincum  phythonc,  qucm  a  puella  ciecerat. 

d    Exhor. 


C  A  P.     II. 
Ideodico  qaalem  inrroitum,&  eius  qualitatem  nnn  expono,  nam  ipfi. 

Am&ipfiicit!sfratrcsintroitunoftruadvos,quia  r 

Fjcilis 


iioianisfuit.Scd  antcpafli  multa  &cotumeIijsaf-  ^ 

. Sic  vos  ftcite. 

fecli.ficutfcitisji  philippisj^tfiduciahabuimusl  Deonrojtlo  6 

a     Habuimus  iiduciam  in  Deo.    7 

quiadvoseuangeliuDeiintmultafolicitudine.  Exhorta'tio  l 


d  Exhor.  b.iccom 
pfcudo  apoitoios  \ 
dctur  incipcrecom 
morans  de  cnanjc 
vericate  ,  deindc  ii; 
incercos  prudencit 
ucrfacione.  .  j 

^  Ambrofuis.H»' 
propter  plendo  ap 
ItoIos  dicicquido 
&  fallacia  pr?dicab.inc  non  mifsi.vccircumucnircnt  gent 
ad  feruiendum  lcgi  fa£torum.IfIe  auc  elefbum  fc  5^  miffu  p 
prxdicare  mulcis  prob.ic  rcbus:quia  &C  in  prelTuris  forcior 
uencus  cfTj&in  conuerfacione  iircprehenlibilis,  vc  nihil  i 
fec  in  hocquod  minus  Dco  vidcrccur  dig,num,confcqtic: 
tibus  lignis.  Quidam  enim  qu.tffuscaufa  Chnfifi  pra:dic 
banc  fauori  hominii  feruicnces;  quia&inargucndorco  • 
f iorcs er5r,quippG cu  ncc  audoricas  eircc.in  r.ribulatione  - 
finni.quia  no  cx  cordc,fed  in  fillacia  crac  fcrmc  coru  0  r 
nis  cnim  qui  aliquid  fpe  agic,  orca  tribulationc  fuccunihij 


Aa 


NiqOLAVS    DE    LYRA.     CAP.    II, 

N.\m  &  ipfl,  Voiiq  .Apnflolu%  reddidit  Thejf.^loniccfes  bettetio 
'os de bcnii eorugratias aiendo ,  b';c confequenter  idcm facit  in 
Pitfifloi  adiierfis  eos  confolando.  Et  diniditnr  irt  duas pmes^^uia primofacit 

bccper  conformitatcm  ad  ipfum,  fccundo  per  conformttatem  ad  eccle 
fiMi  leroflymorum.  ibi ;  Vos  enim.  Circaprimum  facit  talcm  ra- 
tioneoi.T^uUus  debet dcfolari,  fcd magis confolari  de  conformitate ad 
fttrm  tfiagislrum,  tjuia  in  hoc  cciififtit  eiusperfe£lio.Luc.  6  f.  Pcrfe- 
dns  ois  crit  fl  lit  ficut  magiflcr  cius.  Ego  vero  qiti  fum  m.igiflcr 
'^ di^lor  vcii :r \u\itnui  mnkas trtbulationes  &  fujlineo, propter q$ 
icbetis  in  tribnlationibus  confolari ,  quiain  boc  confortnamini  mihi. 
Jn  hac  itutemratione  ftc  procedit  i  qniaprimo  decUrat  minoremhu- 
lits  rationis pcr  tribiilationes  quas  fuliinitit  adeos  yeniendOjfecuido 
per  has  quas  fuflinnitcumeismanendo,  ibi:  Memocesenim.P»'/- 
jR j  adbuc  in  duas ,  quiaprimoponit  fuam  dcclarationem  fecundo  re- 
tniue:  iriubipHcem  obictiioncm^ibi :  Exhortatio.  Circaprimu  dicit. 
I     N^m  ^  ipfl  fcitis  fr^.  incro,  iddt,mo(iitrn  introcutidi. 


2.     Quia  non  ina.fuic,  idcfljruis  &  facilis,fcd  valdc- grauis. 

3  $i.:d  amc.grauiaverbcr^,. 

4  Ecconcu.atfe.  wij^i/^-.^crf.  1 

5  Sicuc  fcicis.  quia  boc  ndfnit  longe  a  ciuitate  veflra,idrofnb  f. 

6  In  Philip.  qux  efl  ciuitas  Macedoiiut,  vt  habetur .a61.\6.c '» 
fnim  Taidus  cr  Silas  fuerunt grauiter  virgis  cafi  &  incarcerati 
habetitr  ibtdem. 

7  Kiduciam  habuimus  in  domino.</.i/.eA:  illis  tribulatioitip 
jidfuimus  temti ,  fcfi  in  dno  cofidentes  vciiimns  ad prsdicadii  vo 

8  Euan.  &  circa  h:,c  fuimus  valdefoUciti.q.d.proptcr q-iad in 
btilationibus  debeiis  confoUri  tanqu.tm  ncbis  confvrvicseffcBi. 

9  Exhor./iit  confcqiicntcr  remouet  multipUcem  obiedtonem.l 
fct  enim  aliquis  diccre  quodnon  effel confoUhile  Tauli diftis con 
mari,eo  quod  efict  dcfcRuofus  in  vita  &  ioElrina,ficut  dicehant ; 
do  apoftoli  de  ipfo  ,  prppter  quod  hoc  remcuet  excludendo  illa  per 
pofient  impingi  in  eius  doBrina  &  vita  dicens  :  Exhortatio  .n. 
ftia],  circafidequalis  erat  h&reticoru  do£lrina,fedde  veritalen'' 


6^1      LAdTiiefralonicenl      Cap.  II.      ^42 


een. 

1 


^  a    jKrfo^o.Ertamvcrr.TJCll-indoIo^qiiandononproamore 
A  vcritntiSt\:vtiliC3teaudicorumprcdicatur,fcdvcglona  vcl 

aliiid  lucrum  acquiraciir. 

b    SidDro.  Placeai-nas.Aug.in  lib.fcnt.Prof.Qtiod  nifiipfa 

opcrcturinnob;s,vicareaequimus.Ctnascnim  virc^  noeedi 

h^bc.it  hinran.TgK>- 

Sed  de  veiitlte. 


ciios  iuras  f  Quid  .nirem  dcbcmus  Dco ,  filuri  nnftr.i? ,  firjs  D 
nofrris,  niii  lus  charicacis,  vcTicac!S,(X'  non  f.il{icacis  ?  Maxi- 
incpcr  Dciiincum  fir^ipflicft  veraiurario. 
f    T'<'iXMn>u<yo'jis.&c.  In  tiitum  graunr  pfcudocaufam.  vt  fe 
abiuicrcdicaCjCulicercc  ;lli  fublidia  icquircrcad  coprimcn 

dumillos  quibusncc 

SicutarrialesobferuiHtistpoft  ChriSum,  uelufti»  fn-nIrMC   f.r-ir    nnfr^,, 

i.-rum&aliorumqua:c)uidep.ipr.tdicab.int.  l.K  UIC.IS   Cr.K,necpU- 

cnim  noftra  non  de  t  crrore ,  neque de immunditia ,  nequs  i   "^'' pofccndi.  Apoflo 

t    ruude,  ailutia  ,  hypocrifi.        b    Ita  vereJk  pura  iiuentioncfricut  probati&  cleifli  i  deo  ,  ad  l-.oc  *  aLICCm  pOCClTatlS 

ut-crcdc.   ^  Qi^iaii  feicni  u9.       dcbitiim  vociconiis, 

in  ddlo.  fed  ficut  probati  fumusaDco  vtcrederecur  nobis  ?   proptcr  pfcudo  Apo- 

Necri>ecicmpbccnii>hal.eiim$.  *      flc)loS  ,  qtli  llUld  iudc- 

cuangelium,ita  loquimur,  nonquafi  hominibu.splncenres,  )   bitcvfurpaccsimpor 


Ambroiii. 


a     Vt  ubi,nr.»hominibus  iilai.ijmu5.         b     rrobata,tacit.         Non  cjuirlraus  pbccie.hoininibus. 


fedDeo,  qui  probat  corda  noftra  .   Neque 

Tcr  quod  alij  phcent  h^to\nibus. 

dotfuimusin  fcrmone  adulationis,  ficut  fcitis,  neque  in 

a    Necauaritiam,  necglor  ain. 

occafione  auariti<e,  Deus  teftis  eft :  ne^c  quxrcntes  ab  homi- 

Sed  .■!  Dcotanium.  a    Qiiamuis.        b     Qnixi  non  pf>'udo 

nibus  gloriam,  neque a  vobis,neque ab alijs,  cum  poflemus  9 

Vc  hoc.is  mmii.ritct.s. 


a    Vc  noc.is  muiii.ritct.s.  b    Nihilhorjm  quxtimus. 

vo'bis  t  oneri  efie  ,  vt  Chrifti  Apoftoli  .   3ed  fadii  iumus  \° 

Ethocpro  bono. 
'  d    Ita  foUicite. 


a    In  hoc  hotatui  labot  £c  humiliatio.        Humites.        b    Adomnes, 


Galat.^. 


g  t  paruuli  in  medio  veftrum  tanquam  fi  nurrixfoueat  filios  ^' 

a    Kanalicnos.        In  hoc dJe^io ei^ ,  non  pro mcicede         b    £t  nosnoniequiiluunusex  labore,  nifi 

ue.irain  fa!ut;m.         «    In  toto  latiore.         d     Nonveftia.    •  .".    .    .      ii  •        ^     '        ,■     „ 

Kr>vticri  d.jiL  j  L-    I?  uet,  nulliniuriciqtK>s 

"  luos:ita  dciiderantcs  vos  cupide,  vojcbamusrraderevobis  4  pepererac  commicce-' 

a    Pro  affenione Euargeiij.    '  Provobis.  u  ,,vi;  ,,._,.  ,>„;.,,   n^  „. 

r  i         r  1-  rs.  •     /-a  I      •  •  n  ,,  b.scducratcnim.i^/w 

non  loJum  Euangeiium  Dei,  ied  etiam  animas  noitras,  ^^  jt;f.,„,  p^..nuno^  do^/n- 

a    F.demDeireppicndo,bcrevosnoMsappl|cando.      b    Fa'!.  fumusparuu'i,«c  vt  umrix:Nemoen.m.    ^'     Chrifliii  forwetul  h  VO-  l9l  dift.  Cl. 

quoniam  criariiiimi  nobis  radticitis.  +  Memcrcs  cnnn  ra-  ^  /,2v,pouebatcro;ocv:la 

a     Eit  enim  8c  Isborlinefatigatione. 

i  di  eftis  fratres  laboris  noftri  ^  fat)ga'tioniSj  nod:e  ac  die  ' 

a    Manitus  nodiis.        Vt  repclleiei  pfeudo. 

operantes,  nequemvcftrum  grauaremus,  prccdicauimus  2 


vobis  Euangclium  Dei .  Vos  teites  eitis  &  Dcus ,  quam  fan-  [^ 

a    Ad  p.'0.\imum,faclerdo  debita.        b     Non  f^icicndo  imlcbita.  c    Quandoadhicerat  educaJi. 


<3:c&iu*fte&  finc  quercla  vobis  qui  crcd/diftis  aftuimus, 


Ica  &  hoc  fciiit  ficut  &  hoc  illud. 


rif  amor  no  fcncic,ni 

fiqiii  ci  bclhl  indixc- 

riciqinaficiiiquafici- 

lecli  l.iudenoncupe 

rCjdiJncgacur,  diflici- 

iGeftcamcneaiiode- 

lcftaricumoffcrcur. 

C  T^e^He.Au^  Inhoc 

tJrgitpfcudo  Apoflo- 

los,  qui  fcpocuisqua 

Dei  dixlriniim  com- 

mcdari  volebacApo- 

liohis  auccmquiglo- 

riamnon  adpra-fcns, 

fcd  in  fucuro  q^.isre- 

bac  fc  humiicm  i.iciC' 

bac.vf  Dci  priedicafio 

cxakaiccur. 

d     In  occafione.  ^on 

dico  in  au.irit!nm,  fed 
5<"  ncc  tcci  vel  d  xi,  in 
n  quo  ciTcz  occafio  auA- 
jf     ricij.  Iiideefl. 

C    De»f  feft/j.qui^no- 

iiit  cor:hoccnim  non 

ita  p.ic- 1. 
•jc  Ambrofiiis.  Deij 

d.instcftc:  quiaiftud 

ex  cordc  facicbat ,  no 

in!iypocriIi,qui:icon 

tcmnens  pauca,  vt  for 

teplura  oifcrrcntur. 

Viidc  it  ipfos  conue- 

nit,  fcicntes  ac  pro- 

b.intcs  quia  niiUi  fue- 

rat  adulatiis,  Pfeudo 
p»!  cnim  Apolioli  forma 

suaritiz  dari  (ibi  opta 

banc,vtipfa  occalio- 

ne.dum  vcros  Apo- 

llolos  omnia  illa  vt- 

dfnt  accipercpoffint 

ipfi  finc  inuidia  fimpltciorcs  homincs  deprzdari.  % 

Tf/lis f/?/).Aug.  Ira  ne  vero quifq^ises  piaui  cordis  vcl p- 
>«A   iicrfj  Si  dicas,pcr  Ucu.iuias.fl  dicis,certis  efl  Dcus.no  luras. 

9i!'d  eft  tcftis  eft  Dcus,nifl  pcr Dcijf  Quid  aut  el?  iur.ne  ni 
•^  fl  lus  Deo  rcddcre,  qn  per  Dcu  iuras,  iiis  fakiti  tu.c  rcdderc, 
'  qn  pcr  falutcm  tua  luras,  lus  ftl.js  tuis  rcdderc ,  cjfi  pcr  Hlios 

tuos 

iNiv.-ci.AVj  L>i:.  LYRA. 
I  7{ee}ue  de  immmdiia .  (iciic  erat  doctrina  hpicurcorum  , 
qui  tunc  vigcbac,  vt  habccur  Ad.  1 7. 
a  ^ecfuein  dolo.  fjcut  docebant  talli  Chrifliani.quiaaliqua 
dodocebantvcradefidcCacholica,  vcdcpr^-hendcrcntur 
Cathohci.ficutde  Torquato legicur  in  lcgcnda Sandli Ti- 
burc:). 

3  Sed  ficut probati  ftmut  a.  id  cft  ,  approbati  ab  ipfo, 

4  ^'ifrfrffrfrwrnn^/j.  ranquamfidclibus  minilUis. 

5  £MaH^f/;«w.  idci;,pr.£dicacioEJangclij. 

6  ita  lotjuimur.  fidcliter  pra:dicando.  quarrenccs  Dcibene- 
placitum,  &:  non  hominum. 

7  Sicutfcitis.  Ex  vifu  &  auditu. 

8  '^{eque  in  occafione  auariti^.  pr^dicando  propccr  qu^ffum, 
nccpropter  vanxglori^  faftum.iicuc  pr^dicabant pfcudo 
Apoftijh. 

9  Cum  pnfiemus  vobis  oncri  ejfe.  Accipiendo  fumprum  a  vo- 
bis&ctiamhonorem. 

10  yt  chrifli  .Aptiloli. veri,  quibus  talia  debentur. 

11  Scdfafliftimus  paruuU.  &c.  Incer  vos  humilicer  conuer- 
6ndo,&  non  lolu  humiliccr.fed  ccia  chancatiuc  ac  dulcitcr. 

12  TanfjuaMilinutrix  fouioijjUusfuos .  Ladc  &:  nutrinicnco 
corporali. 

13  Ita  dffiderantes  vns.  &C  non  vcftra. 

14  Cupide.  i.inccnfc  dcfiderantcs  vcftram  fafuccm. 

1 5  yoUbamus  tiaderc.ig-c.Euan^elihm  Dci.  quod  cfl  fpirituale 
nutrimcntum. 

16    Sci 


muli: 


enun  aliquan- 

Non  in  dolo. 


tune.i  plcbibusexige 

banc. 

g     Tanquam\.-Si nutrix  ^* trafiatuiii 

fo''ea'fiiioifaos. 

•}j  Auguftiniis.Td.eo 
no  macer,qura  ahqua-. 
do  mAtrcSjVcl  dchca- 
tiores  funt ,  vel  minus 
amanccs  filios  (tios  q.a 
nucrienddsdederunc:         i 
illx  auccm  qiix  fo- 
ucnr,  nonfuosfoucnc  g 
(cd  .ilicnos,.  Iftevcro- 
qui  pepcrcrac  ipfc,  fo- 


Iia  anrc  ficut  poit  conucifionem,ut  «o$  infotmarct. 


d.ib.ir. 

h  Suoi.  Auguftinus: 
Quia  aiiciios  quando- 
quc  micric  mulier  pro' 
iiiercede ,  no  cx  amo- 
rc,  propriOjVcrumex 
dilcdione. 

i     Memorcs  en>rn  fa&i 
Tamoaft"cftu.  itf  eHis.  fr.itrcs  laboris  nO' 


Ai  nos. 
b 


»J 


17  firi.  -^  Chryfoftomus. 


ficut  lcitis  t  qualiter  vnumqucnque  veftrum  tanquam  pa- 

a    Si  cjais  de  pcccato  ,  uel  al;o  ocfolatu»  ciat.        b    Vel  fub  ceiiinjonio  fan-   18   DodorC  nihll  ODOrCCC 

Aoiiunadiurauimus.       ,•  r'  ' 

tetfilios  fuos  dcptccantes  vos ,  &  co-nfoiantes  tciUfica.i  i-  ^^^^^ 

clifcipulorum.Nam  (i 
bcatus  facob  nodu  (?<: 
diu  labor.ibct  in  ouium  cuffodia:  mulco  magis  eum  cui  cre 
dica:fuiicaniin.E,&iam(i  ficopuslabori;.;fum  &  vileomnia 
oporcec  facere,vnum  folum  fpedtacem,  nempc  falucem  di- 
fcipulorum,  &:  qua:  m  Dco  exiftic,gloria.  Vidcq  iidem  ccr- 
iG.Ec  l'aulus  homo,pra;co,Apoftoiusorbis  ccrr<e,cali  fufcc-  ] 
pco  honore,operabacur  manibus,uegrauarctdi(ripulos. 

a  yoca- 


16  Sedttiuw  animas  nofiras.id  cft,vitas  noftras  paraci  fuimus 
pro  falucc  veltra  exponere. 

1 7  Qjtoniam  chariffi'Hi  fratres.&c.Maiorern  entm  charitatem  ne- 
tno  habct,quam  vt  ammani  fuam  proponitpro  amicisfiU'.. 

18  Menwres  enim.  i^)ftquam  Apoftolusoftendic  fepafltim 
tribuhcioncs  ad  Thcftaloniccnfes  veniendo,hocidcoftcn- 
dic  cum  cis  manendo  diccns :  Memores  enim  faSii  e/iis  fratrcs. 
q.d.noneft  diu quod  vidiftis, & fic noneftis  obliti. 

19  Laboris  nofiri.incordc. 

10  fir/jr/^df/ow/^eirc.  Propterexceffum  laboris. 

11  T^o£le  acdie  opperatites .  manualicer  :  horiscxccptis  qui- 
bus  inccndcbac  pr^dicacioni  vcloracioni,vcipfe&:  fui  viuc- 
rcnc  de  propiio  laborc. 

il     T^e  i{Hm  veiirii  grauaremus ,  Accipiedo  fumptus  a  vobis. 

2  J     Trxdicatfimus  vobis  Euangelium.  &c.  Gracis  ,  cuni  tamen 

fumpcus de  iure  pofiimus  accipcre. 

i4    /''oxfe/Ziify?/^.  Quancumadexccriora. 

15     rtDcwj.  Quancumad  incetiora, 

z6     Qj,amfa'i£ii.  ergzT>cum. 

27    Et  lufie.'  Erga  proximum ,  ita  quod  nullus  potcrat  con- 

qiicri  dcnobis. 

z8     Qj.aluer  vnumquenqHe  veUrum  ftcut patcr.&c.  id  efl  pater 

noaftcdu  inducences . 

i9     roj.  adbonum.       30     Kr con/b/^nfw.  fiquisveftrum 

fuerac defolacus  propter  peccaca comiffa,  vel alia de  cauHi. 

3 1     Tcfiificati .  fumus .  id  cft  fub  tcftimonio  fandltorum  vos 

admrauunus. 

Tora.6.  X  i    n 


Ioan.i;.l> 


6^3 


Glof  orcl,&:NicoIaiclcLyra.        ^^^4 


0 


^fnbronit 


^     ro(:«i/J/,vor3tionequ.?eftf(fCiinduiTjpropolirum, 

b    /(/«rrt.Q^iM  vos  vocauit  |rati.is  aguiHisA'oc.<uic  dico,qui^ 

[loc  indc.ipp:irer,qui.i  \ps  cko&  lirmitcrrccepitt  s. 

C    \>y«(/.t»«jDf/.Q(!audiuimusadco,vc|)nqu(>aiKlit  ncus, 

d     j-/cNf  ffl  per/>f'm  p«  .  Tanu  cuuv  dtruoiioi  \z  ri;ccpcrunc 


vcrhuni.vc  pri^barcnc 
ffc  intclicxiirc:  Dci  cf- 
ffdtTtkrinJim. 


rcciDicnr  «rnuinm, 

*'Scc!ii!n:s.  Siucouiapradicoquafanac.-^ptirunt,  fluo 
quia  ahlatusnon  cr''dcnt|bus cft  inrellecUis:  rmchicpru» 
ph>  tiz.it  \  indiL^bm crucis , quaJj  r'".'^ ^•'^^•' *'^'-"^' 
[    Ore a{peay.^  c,  Os &:afpcaus  Ut-il^itit ,  quia  .-■.!!oqui  noa 

pi  ^lfi  i  m  I  fcd  cor  A.' f i>» 

^K    S«qucn:fS.mc>||ctibm»»Iuntairmriiis;  t    Qiipd  <i7her«,  Iji  Ulldu  UOn  qUU  fcit, 

"  '"  '   '  '  ^Tbcodor.Atlinii 

auit   icipfum    n..irri 
nutncti&itoucuci  iii 


£ 


A    Proficicndo»         h    jcwMv.i.y».." ^iiv...^-^ .--, —  '-^"."  ,  "     ^,'       ' 

_    ._..'.._  e    Vi  «•lictnde  reeiio  i]uoi  luc  rc^etct, 

&  po'tei  111  g!oiia  coionam.  ^ 

?  fpmus,  vt  ambulurcus  digoe  Peo  ,  qui  voc^uit  vos  m  llium 

-     K'»n  1  i.uin  vts.  ^)     C^h  hocf'.-ci:  Dcus 


^T      iVt  lllfA  fl'  JC' t    COn~  **       CN'Mi  1'i.uin  » i  »■  y       v^^t  .i.w».--»-..."-"'  -^ 

^ra"pfcMdo.  I.,m  np  |>  regqum  H  gloriam  .  UzoU  r^os  graciasagimns  Deo'finc  J  |^^^;"/"4  ^iJ^^  ^^ 
profuavclApoviolo-      ji^termilili^>»e,  Quonj-.im  cum  accepiflctis  a  nobis  vcrbyrri      niobcnevult:nucau 
rumtiibubtiouemq      *     ,  soio.-.uJi.u.      b  ivnex  c  <i,5ii^if,piet,ti^u,,frrt.      ^.  ^ 

audftusDciSaccepiftisillmi,  non  ut  vcrbum  bi')fflioum,  ^ 

a    Dcui.        b    Qnotidie  opeta  L-on^.        e    Vciituii  [•"  fidein  in 


ipri;m  ctlcchis  indicat. 


m-^i-^ 


|nur  Gcntib. 


Solo  .luJiiu.        b    V>e  De^ 

ucantur, 

f    f^t  impkant,  Haj- 

mo.-Quadraaiiuaan-  .i.....v.... ~.v- 

pos  poll  pafli(Micdc-  ^  fcdficMrcfl:  vcrbumDei ,  quf  operqtur  in  vobis  quicredi-  7 

tJlC   DCUS     Illd.CIS    ad  »    Etquodit?yobi«opmtur.  .  ^  * 

p^nitcntrS.  II  isiran.   «  diftis .  Vo's  eoim  imitatorcs  fadi  eftisfratres  Ecclcfiarum  ? 
fanwliscumnolletcro  .......    ^ 

dcre,  complc?a  func 
pcccafaeorum:  vndc 
Dominus^/^mp/ffewfi 
furam  pati  ttnt  veffrornt», 
Q^.ado  h^'C  dixit  Apq 
ftojis,  f^-abat  Jcrul.ile, 
nctdunicranc  cpple- 
ta  pcccara :  fcd  com- 
pk-ta  lunt  vcmctibus 
Romanis:  yndc  fub- 
dlt :  1  eriienit  Ix" <&"(' 


a     In  in.'it,n'to"cipliuiC(i..^i.        b     lr;h.)C  iiiiit3toi«. 

Dci.qui  funf  in  ludara  in  Chiiito  lcfu:  qufa  eadcm  paffi 

a     (i'j  ni  Iiiii.t:a.        b     ludii. 

cftis  &  vos  a  contnbulibus  vcftris ,  ficut  & ipfi  a  luU-cis ,  quf 

a    Adeoafpcii^erunt.  Qjainalperoiuo»roftincrcdefcetii.        _       b    ApoliclosChri'li. 

c    liicjuo  j.mant  It  pUcc.e  Dco 'quod  non  eil. 

^Dominum  o^ccjderunt  lefum ,  &  prophctas ,  &  nd^sper-. 

-    Saluti  ommiiiii  ■ 


tcmdicicfc  eos  dcli.! 
dcrare  non  fccus  ac 
pupillws  qiii  dcHcc  im 
maturam  orbitate ,  &: 
parcntcs  rcqunit.  Sa 
autem  dicit  coidcli' 
dcr;irc  bcct  paruo-c- 
porc  fucrit  ;ib  cis  f--- 
paral^.Piili-bracftau- 
tcm  adicCtio,/jc'e> ,— 
woBCvrif.profoquiid 
elt  ,fumknilib.lipii- 
uatus  afpcctUjlL-d 


.1 


fecuti  funt,  &  Dco  non  placent.  &  o^mnibus  hominibus  ad-  ;;»  bge^ciam  truor  uib 
Vitriancur,  t  prohibentes  nos  Gentibusloqui,vt  (aluae  fiant. 


Ideo  hoc  faciunt. 


CoiifuiiiiDcnt.iit  q 

Vcl  peccatuin.uelpOEna  tcuiporalis 


in  foidibus  eil  lor.a        c    Vt  extaECCwuc. 

Vindicli: .        e    Opprimen». 


|orbati  ^•tis 
ad  teinpusho 


Cllt*  1  eruentt  ira  iHyC.  "    vci  peccatum.ueipoEnaicuiporauj         yiii-aiiij;  t    •jyv^""'^'"-  '' 

ira  ea  ajiuentusRo-  ^  ytfmpleant  pe^^ccata  fua  lemp.  PeVucnit.n.ira  Dci  iupcr  illos  || 

maUOrum^qi^eir.ldU  ?  a    Ethoc  ulquc-.      b    ycenamiteinatnvelinHnr  tcliquizfalua^erunt 

**''         "      'T    >     ,-  ^  c    Vos  nii:>ta  i>afli  d    Cuifa  veftra  non  noflra. 


rat  cis  capciuis  vfquc 
^d  iincm  feculi .  \'cl 
pcrucnit  q  ux  (iur.ibic 
m  linc,qui  j  ha:c  tcm- 
poralitcr  pijua  pra;uc- 
pit,  fcquctura;tcrna. 
g  Teritciiit  Idcofcm 
pcr  iiufilcntpcccata, 
^quaprpjjier  quaaira  Pciperu-nic 
.  vtexcxGcntur.  Vel, 
h  l^l(iHei>:jinem.Qnu 
in  Fine  fieculi  conucr 
tcntur  ludii.  ' 


M*tth.  *7f 


a    A.emoti. 


_    Cuifaveftranonnoftra. 
Ameqjam  fcircmusconinntiam. 

ai 

b     P.arlentia  coipijcis  c     D  lclion  s  cffeftti.         d    C^itam  C  ni- 

hil  pjtcteinini.        e'    Wcoftaic.         f    P.optet  inuiotcininltiuftioneJD 
fcilicctcompaticnoouobis.  Inquo  iiiala  n  b  sji^rcnt 


die. 

K     (^oiiam  rnluimui 

12  rvnire.  il^  c.    •V  Tbco- 

dor.  Nonr.im  amni' 

promptitudincm  n  ■ 

Vos uiulta i>afli  d    Cuifaveftranonnoftra.  tarda  UnC  mulc^  tCi.- 

e     Ameqjam  fcircmuscoDlnntiam.  '  c    t  ' 

-../•u  c  -/•  .i/"'i'>iJj  ^    ^<  rationcs.Quas  loiCc  i. ' 

\i  vfqucmfinem.Nosauretratrcstdei^'^t»avobisadtenipus  ,;  nuuere    commu  .; 

holtis. 

.?«  Sedulius  .   l'-n-i 

viderecu  multodefiderio.lquoniavqluimusvenireadvos,  ■?  quctium.Siueomn  ; 

0^11  p'usalij>cu.o.  Idco  ma^  s  caucre.  4    (ini  faluii  aducifatur.    ^»   i.i[>,  ,rCOntrariUS  Sac:! 

I  e2oq.de  Paulus&lemclScuerii,  fed  Tpediuicnosfathanas.  [[  nasdia  potcft.N.i; 

•      ^    •          .  •                                              S.uanasaliquandoni 

i  potcftinipcdirc  virci 

„11,,  ,^„,^..         ,  temanimi,qua:atUcmad!aborescorporispcrciucnt,fxpc 

.j<  Aulvkuus.Qitanxdoenimpatreseorumdi-xcrunc,fa»-  poccllimpedire.                                         r     j       • 

^ui^  eius  f.per  nos  &  iUios  noiUos .  'lunc  pctucnit  ira  Dci  Uiper  1    Scd  impediuit.qnod  Deus  impediri  permilicad  maiorci.  ^ 

1llo5, &:  duiabi :  vfqucad  iincm , quando prad.cance  Helya  fcoiouam  inorum  eft  quia  acccrunt  co  abfentc.                  ■ 

•                                 rcci-  <J   :\     ^( 


lcilicctcompatic-noouobis.  Inquo  inala  n  b  sp^rcnt^  ^    iCClUjlUS   .     l'-l 

i  ore',a%e^u,nQco'rde,abuda;uius  +  fcftinauim'facieveftra  l^  pcdiuic  nos  S.itan. 

Aliasiu,.ino.  a    Exh-.-fiandi  vos.        '>     Fe.;inauimus.  Oinncs.  fl  ibulaCiolllbUS  DCI  l. 


NICOLAVS    DE    tYRA. 

%     Vt  ambidaretis.  &c.  De  virtutc in  virtutem  proccdendo^ 

2  (^ivoci^int  »■(■}  m  es  t.id  cfl,  vt  cilctis  cle  rcgno  per  gracia 
in  pra:fenti,&  j^lori^  fuam  fucuro.S<: quia  iccerunc  lic  Thcf- 
fdloniccnfcs' ,  idco  <;ratias  agen.s  Deo,  fubdic. 

I     Ueo&-nosgratiai.  In  omiiibushoiis  ad  hocaptis. 

4  Q^oniam  fum  acapijjms  a,  livbis .  Vc(  pca:dicationcm  no- 

ftrani 

5  ratwwW/.Dc/.  idcfijVcrbumEuangeljcuranobisdiui 

nitusrcucl.icum. 

(5     ..^ccepiflis  lUudnon  rtvcrbum  honmum .  ficut  cfl:  dodrina 

Phyfica. 

7     Scd  ficiit  rf{  vrrhum  Dci.  i, fic  rcccpifl is  dcuote,  ficut  rccipi 

dcbf  c  vcrbum  habitum  cx  diuinn  rcuelatione. 

3  -ii'i  ifcraiur  iH  tftibis.docindo  intc.  Hommcscnimfolum 
mf/ucnr  auditum  extenus.idco  dicic Chnfius  Apoftolis  lo. 
1  ^.a.  Siue me  »//?  t poicfiii  fucre. 

9  yos  enimfratres.  Pofiqua  Apofiolus  confolatus  efl  Thel^ 
filoniccnfcs  pcr  confornutatcm  ad  fcipfum.hoc  ideni  facit 
pcrconfoimit.ttem  ad  Ecclefiam  Icrofolymitarum.ln  leru 
falem  cnim  pi  imo  inc^pit  ccclcfia  ,  ptoutdiftinguitur  con- 
frafynagog.im.vtpatcc  Ad.i  &  indepfimoderiuataelKid 
alia  iudxa  loc.t.i.\:  ijla:  Ecclclia:  confiantcr  fufiinuerunt  per 
fccutioncs3liid.Eisqu'  Chnfium  occidcruut  &:prophetas: 
^  in  hoc  Ecclefia  Thcflaloniceufium  cratciscontbrmis. 
qua;  pcrfecutiones  fuftinucrunt  aciuibus  fuis:  quod  debe- 
bac  libicfie  cprilolationis  materia  proptcr  contofmitatcm 
gd  Ecclcfi.uu  primitiuam  :  &c  hoc  c(t  quod  dicic  :  Fosenim 
iiffftatgrei  faSieftiSfCre.  iic  paccc  in  Iitcra  vfquc  ibi. 

5Pro- 


10  Trohihentes nos  GentihHfkqni.xdciX  Euangclium  Chrifi 

1 1  Satuxfianc.  fcilicct  Gentcs. 
I  a     rt  itnpleant.  id  efi  augcanc 

l  j     Teccaia  (ua  fernpcr.  Icijicct  Iuda:i  in  fua  perfidiaobfliii; 
ti  Dco  pcrmittcnte,  &  diabolo  procurante  ? 

14  TeruenitenimiraDei.&c.  Quia  fubtrahic  iufie  gratia'. 
fuam  ab  eis. 

1 5  yfijueinfinem.  i.vfque  verfus  finem  mudi.  Tunc.n.f'! 
3d  fidcm  conuertcndi ,  ficut  diitum  eft  fupra  frequcnc 
Poteiletiam  alicer  exponi :  yfi^ae  infinem.  id  efi,2tcrnalii<. 
quantum  ad  illos  qui  in  fua  perfidia  moriuncur. 

16  'Hosautem  /i<3fw  .Poflquani  ApofiolusGonfolatiis  c 
ThcITaloniccnfcs  fcripto,  hicconfolatur  cos  iiuncio.6£prlp:„;s» 
pio  fcribit  mitccndi  rationem,  fecudo  ipfam  iuiifioncm.  ! 
principiofcq.  capic.  Ratioautemconfiflitm  lioc,quiadel 
deratue  Thcfiiilonicam,  &:  ecclcfiam  pcrfonaiitcrconio 

ri  fcd  habuit  impcdimentum :  propter  quod  ad  bocmi: 
nuncium.  Dicic  igitur  ;  'N^sautem  fratrcs  defolati  avuhls  ': 
tempiti  orc.  id  cfi,dcfoIati ,  propter  quod  vobiicum  non  ei 
mus. 

17  ^fpeUu  non  corde.ld  efr,licct  poircmus  vobis  loqui.n 
vos  vidcre,  tamen  habcbamus  vos  in  tordc.idco  finxlir  ■ 
i$     .Abundanays ftfliiauimus.  )J  eft,dilpofuimusfciTinanif 
vcnircad  vosad  vcfi^ram  confolatiopem. 

19     £(jy(/<i/i^m;  7^fltt/«i.  cum  focijs  meis.         '  j 

i®  Sed  impediuit  &c.  tacet  iutcm  modum  impediendi , 
fimiliter  glo.  ncc  cgo  volo  in  hoc  diuinare .  Et  confequc 
ter  fubdit  rationcm  quare  dclidcrabat  vidcrcieos  &:  con 
lari  in  Dommoqujjeli  augmcntacio  fi,ii  naerici&.prarii 
diccns. 


^4y      I  Ad  rhcfTaloniccn. 


CaD  III. 


i^gWiationis.  C^anci 
A  cfthocardorisf  Kun- 
qiiam  parcr  &:maccr 
fi  llnHil  cdcnt  cogrcf- 
f!,'3<:uHim  mifciiitrenc 
dffidenu ,  pocmdcnc 
ol^cn  dere  fii  u  m  d  c  fi- 
dcriuex  xquo  refpon 


Iden  noluruenite,ueI  Ufo  itnpediuit  nes  fithan^it. 
norum. 

h 


P^ 


6^^ 


b    Hic. 


c    Qupd  comnlunif  omBiuin  bo- 
Qujij  u.fl.iruin. 


»  Qii(t  cft  cnim  noftia  fpes  aut  ga^udium  ai?t  corond^  wk>-  i 

a    Siftcteritis  :nbfnci>!acitoDei ,  ueluos  cj' ieirisanif  dominum  (-rnr  co.-.;.:niati.    * 

^*  riar^NonncVos  anre  dominum  noftrum  lefum  Chrinum  \ 

a    Coiona  uiique.quando  Deus  uinerit.        b     Tiinc  Virc,  qma  &luoda.        c    Afud  ccc!c(i,is. 

■  .  .  ,      ■  •  ■  •«!     A-i-iiifn.  s. 

cftis  in  aduentii  cius? Vos  cnim  eftisgloria  ncflra  &:  gaifdm.  s 


dens  Panlo.M.igis  in- 
quCj  cMiJto  prc^ptcr  vos quam  proptcr coronam. Cogiia e- 
nim*quatum  fic  inceeramadcfle  eccleliam  quxa  Paulo  fuic 
plancata,&  cgic  radiccs. 


a    ^Mco.  ^lo.^i  no-D 

do  gloija.quida  .ud" 

vc.  um  iud'C'.  m  ^  Igloriationii/ 

broiiiis  :'Minifc'3i!m 
cftcnim,qiiia  pc-ife- 
ftiodifc-ipuliuiim  g.-au 
dium  &   corona"cfl 


■     r  -1  ti        r    n         .  niagiftrorum.  Hi  e- 

nimJuncquilaboresfriiau;mi  fuorum  edicuri  funt  Frid  ic 
eniin  masim-Kl^obcd.entia d,rcipuli ,  cu lu. bona conu.r- 
Ijtiuaaicoronain  m.i2;ifrio.  » 


.Aut 


NICOLAVS    D  E    LYllA. 

1  Qvjfrflenimnojirjfpci.  Jii  pra;fcntidcaugmcatomerici 
&pra;ni;j.  ;    .  .     .      ■     ; 

2  ^iit  g.iudiitm.  fpirftnale. 

5    ^Uit  coroHa glorix.  id  eft,  racio  confcqucndi  pr^.mium  au- 

rcolx, 


rcola',  qua- ditiTo' il-us  d<  l.cfur. 

+    "Hvn  P',s.  quafj  dicac  Ik ,  <..u:s conuciterac eos  sd fidcm. 
ideo  fcquicur.        '     , 

5    FosenimeflisgKy,a  cJ-cJcilicct  msrenalitcr  hshchntcn-ni 

mate  nsm  glonandi  in  dominoviV  gaudcndi  dc coruaj  cca 
ucrfione&bonaconucifacion:-.  ' 


il 


fD' 


h- 


G  A  P.    IIL 

P\-ptcr<}i4odnon6'C. 
Stquitur. 
b  Ec  nufhrHs  Timo- 
0>tum.  *  Occiimcnius. 
Huufmodi  eft  iflius 
fin:ti  rnitio  docendi 
vt  cum  pcr  afflidio- 
ncs,  ac  vim  qux  fc- 
qiiicur,non  poffit  ad 
dliquos  difcipuloruni 
proficifci.alius  mitcic 
:Sa  pcr  ipfos  mcdios 
conuenit  ilIos,&:  cuni 
cis  conuerfatur .  Hoc 
ad  Philippenfcs  fecit, 
hocadCorichios,  mif 
focodcm  Timocheo, 
&  per  i  pfum  mcd  i  u  m 
ciiin  cis  coHucrfatur 
cofquealloquicur. 
c  .//t/fo/j.proptej  hnc 


iJi. 

gloria  roitra.uel  quia  defiilati  pro  nobij. 

^  .  Quia  pondu»  «jat.duin  nelcircm  dr  conflantia. 


j    ,  - -i -•  u     Dcfcn.Kmdi 

dos  vos,  &  t  exhortandos  pro  fide  :  vcftra 


C  A  P. 

a    Quiadiis 

R,optcr  quod  non  t  iuftinentes  am 

Mihi  iV  Siluino. 

plius,  placuit  nobis  rcmanerc  Atlic- 

Alias  I  jS.  ■       . 

nis  t  lolis,&  mifimus  Timotheu  fra- 
trem  nortrum&  miniftrum  Dci  t  in  ^ 

a    Ptxdicandurti.  b     Vt  inqiMbujeratis  bonis  Jstctis- 

euangelfum  Chrifti,  ad  confirman-  s 

1    Abihicgtii.ite. 

vtnemomouca-  j» 


f  Q^orii.im  nunc  n/ff/- 
miti ,  ji  yos  Uath  in  dj- 
rrinv.  .ji  Anfelmus. 
Oqmm  moliia  vifci-- 
Vfj  gcr-abac  Apoft.)- 
lus,quando  ciica  fi- 
lios  fuos  tantoaftu  a- 
moris  inhi.i'oac,  vtdi 
cc re t ,  H// . i c.  viu  inus-^  ji 
Xis  Jlittis  i.n  do:nif'.o  . 
Mrcucbar  nimis,  ne 
cms  difcipuh  in  prx- 
dicatoreiiiotot  perfe 

ufat.onibusiftis,Ipfienim{cit.S,quodinhocno-:"  nenterfidcm  i"n  eo 
CriCur^,,.   '  »t'''!I/°^"'      ^  5' !'"]''"''"'•«.  a'r.ot,f,igi„,us,&yo5.rat..hiniquhocaiti,.       dcipiccrciic  ,  contrs 

Jiti  lumus .   Nam  &  cum  eficmus  apud  vos ,  prjcdiccbamus  ix  ^."^ni  immmcrespaf- 
vobis  pafluros  nos  tribulationes ,  (icut &  fadum  eft  &  fcitis.  •'  F?S-renT.' EcT^^^^^^ 

a    '^'«'^"•P^-mf"^^^^^^^^^  J4   ^,,,  ,      doIcbilC    \h 

^  •>    NcKaequ,J,.er-tarai,ud,os.        c    Tim. ..heum  creatum  ab  Apollolo e,„fc-opum.  mrm,.,.r,c     f..  1 

propterca  & cgo  amplius  non  t  fiiflfn^nc .  mff;  ^A  rXr.lT     ^'f  "^V^f'^ '  fr<J ni^g'^ 


I  fereatcs. 

li 


t  f  ooper.trifi 
ncihuiii. 


\  llofilA. 


'  7'lr  f!.'^'.'.!V  ..-t  i    -       L         ,.■''     Nccdcbetismoueri,ouia..dhocdeilin,iti.       10 

lnfcrcnd,_s.r.buIationibu.,eImtiib,.atiomb..slu.pofi.i.rfa.^l„.     .  d    A  D.o.  COnonUf.V  prob:.!  CCr 


ipfc  venuc  dcfidera-    ^  fcendnm  fidcm  Vc 


■1 


ucrat 

d  Tvf;-/^»»-^?. -jt  Auguf^. 
JPcus  rerac  vc  doctac, 
Dinbokis  tetat  vtdc- 
cip:.'jc.  Cui  tamcn  nili 
illcqui  tentatur  dcde 
ritlocuminan,s&  ;r- 
ridcndus  tcpc^htur 
p  Uco  confolaii  fu- 
mus  fratres  in  v,.lfis, 
i'i  omni necilfita'e C  tri- 
buUtione  uojlra  pir  fi' 
dem  vijlram  .  quia  hxc 


Cuius  olEciuin  cH  tentaie. 


,™pUu^„o„  t  fuftfiiens  rnim  ad  coi;':^ ,  s™'x';;;,,^^s 

a    Koc  dc  infitiius  timi.ndum.        b    Decep-rit.    ,    e   r)iah„i„.  f.  -  «^   ^  "^ 


t  ftrcM. 


Ne.        b    Quicqudiiucufquefccitj». 


Miii  ad  c  ^ n  ofcendum 
ridem  v  ft,am. 


pnruipcjidc 
bac  in  le  pla'2;.4s  cor- 


etinanishaciaborvcftcr.tNuncautevcnicntcTimothco  n  P°"^  vf'.''"  ^•"''^^'^a 

a    InaduerCs.        b    Quod  nccproveitris,  re.  pronoftrisrrib».  'CC  "'    nfj^  pl-lg.lS  Cor 

•     -4M^o)t„    L'  e  -i  )"'umb,>smotie:ti.:lhdr&ck.ni,t;iie.  dlS  .    Iplc  p.iticudo  fu 

adnosavobjs,  &annuncianrc  nobis  fide^m&chanWm  '»  %'cbac  vuh.eratoiv 

,       ,  »^Ql'"dpiotr^buJai,onibusnonvo;uiir,us.  Vobisvtikm.  '*   inen.Orum ,  fcd  HllOi 

veitram,  &  t]Uu menigriam  noftrihabetis bonam ,  lempcr  *°  coufolando    curab.ic 

\os.  «    J'roexe:.:p:c),aclutdcuobugra:-uu:«,n«.  b   Defiocr  muk  u.dere       ^        *'    VUIncr.lCordlUm.PcU 

,  -dcliderantes  nos  Vf dere,  ficut  nds  quc-que  vc)S :  idco  confo-      " 

a    rr,u$  defolati.  p.,,  ■*  *  _  . 

Unlumus  tratres  f  mvobK,  inomni  f  nccrfritate  &tribu- 

•    <iiiu>audiuiuiJSainMin,uelpciue.Uamiiil.-iniuro.        b 


.  ;  ..         .      CoMfiiti.      c    In  hac  miferia. 

annunciauit  non  pro    r  U»:rt„-«^a  ^    j  cj  n    '     ^        u   .       **  ^''"" '•« " csr<-,.u». 

^^      ^      f  lationc noftra pdr  fid^^m  vcilcam :  quo^niam  nunc  viui^m-us. 


21 

«4 


ciuspr^fcntia. 


f_  ^o- 


NICOLAVS    DE    LYRA. 
CAf.    iii.    . 

p>^?«-^«oc^.Pcfita  lonc  mittcndi  nunciu,h-cconfcqurn 

1  ccTcuinictir.Fcdiiudit.irmdjasparccs,  quiapnmudc- 
1  ribicur  h.tc  niifiio,(ecado  Pauli  dcprccatia  ibi  flpfr  a.t... 

finn,; V'"'''  ,^ '".'^"^^' ^^''■* P""'^""  P""'t^"-  vcihcas  mif- 
llonis,Jccundoreucrfionis,ibi :  Xunc  autcrrt.  Circa  primum 
cont.nuandu  fc pr.eccdcntibus .  dicit.     ,  Tro^^u.i. ,  qu^ 

£ vlrr"f "  '^^'^  ^  S:'udiu.  .z  7v;d./«..»..,.non  cxpcd.n 
t  vkrafcrcccrcus  ftatum  vpffm.n.  j  TU.n..  i.  mihi  ic. 
VuK  '?'i  "^  ^'^^"^'^^■''■Mhc.io.  i.ijnc Tin.oi heo, qui  e» rrr- 
cSri.l"'"'"^']''  P^'^"^"=''^^ ^^"^'t  l"i;  glo.  S.  d  qu;.i  n  :n  c^ 
coiuetum,  qui-d  nunci.s  t  pil^oi^  ponatur  ,n  cus  f.ilutat,o- 

QU(^  'i^?.¥  ^u  ^""'^^"''  -'^'  '''^'''''^"■■*  ••  ■d'o  vidccuralijs, 
quod  iUc  Tm.othcus  qni  (Jicuui  hic  mjllus ,  cuu.  fulditur. 

dcnfri;?"'  ^"'-  '^^  •*'''''  '  pru:diclo,qu la  plures  er..nt  cn.f- 
tuonl     ''.^  ''''''"  •  ^<-'i'il'oncCh:iJl.an...    7  .xu.i 

^n»Wo; >.,,„,on,n,bono.     9   £.fe,..;„."^e;..f,.b.l,cda. 
*-  «f'«(/ff.(i.c  c.  c|U9  nobis  &:  vobis  lupcruuic  uc  a  fidci 

aducj;- 


fciTius  ergocuiuscha 
ntav)slij;c  fiiioruinia 
lutcm  inccrfu.idctri- 
mcir.a  icquircre,  in- 
2>  tcr  doii.i.-cs   proprios 
i*  alijciiiiniilc,iS,:ffairnv 
*7  nitijcis  jupnmis  ccia 
— ______^  ^  exfua 

fu.TrKf;    '^^P^'';''"^'^''l9'*ofifnhocp.f;tif.m>>s.i.d^^^^ 

lUiaChrri^ordiccmc  foan.iy.a  A-,.-.,-/^...,  v  Lnnauu.uer 
fic<^  ^os,arhuretHrobfequiu^,fepr,fla>e  Dco.  Sc  fubdic  quai c de- 
bcoachocfcircdi.  ■  it  ^.m  tc  Ecpatct.  13  ^  i  urtV 
/..c/f.mvobis.  .i4f//i«^.ct,.a„,devobis.  x  Vropt.^4 
C7C. «r)././aliquamd.l.Kioncm.  i^  ^.yJ  .«/ L.  ^  1  pjr 
ccrtumnuncium&cfidclem.     ,7     7v(c/Wrr..|  .?d  £0 

lcis.qu  fcm^  mcitur per  tcMHati.ncs  frus  bonos  iTbucacrc^ 
8     A  ,«..,,.  fi.uh^.o.  H  vc,s  lubucrccrjc  ,qUod  abiit.        .,. 

19  A(.«ca.<.v«.H.c  conicqucntcr-p(,n;cljrvt.liti.s  re.icr 
nm  irrio  '^^^'^"'V^"—  — rcV  ...o.^-c.cxplcto il^ 

m.niik„o.     zo  .£f«""««6-«<Ufd,-,-.fl;ib,Icm.     zt   £,0!;^ 

a.,ccnf4madprohc,enduminmclK.s.     2^     EtcLLZ: 

l,..,fc;pplc,  fpcramusaad.reinred.rueius.     14     /.J«..- 

In     r        «^         '?     ^"«^^'«/>c.itaquod\mn.scr,- 

n  i      .     3";i''fl'ajn  nobis  fupcrucn.cnsd.minuitur  pro- 

ptcrbonumIidcivcflr^quodfpcramus.iud,rc.     27   %o 

«<4/»««/;c»ww«i.i.quaficicujurtead  vjum  fufctatj iuauTs. 

Toiu.6.  X    z 


F 

t.iffliftioiie.: 


^47         Gioford  Sc  Nicolai  dc  Ly ra. 


^48 


^  exfua  dcieGtione  c\i' 
Afti->ciirc.  Qni  fccurus 
crat  dc  mcrcede  fua , 
&  fl  djfcipiili  cadcrcc, 
&r  camcn  vclut  fl  in  ca 
fii  illorum  mcrccdc 
Jaboris  fiii  pcrdcTct , 
in  Ibtu  iplorii  dixit  le 
viucrc,idcft,  vic?pr« 
m'Uin  habcrc .  Nv)le- 
bat  enim  viuerc  illis 
cadcncihus  ,  fed  iUis 
ftantibus  indomino, 
vt  frui.1us  eiusclfcc  il- 
lis  intcgcr ,  &  mcrccs 
ciusapud  DcumplC' 
nagaudiorum. 
H  (^arn  enim  grd'ta- 
ri.,&e-  Nihilcftcnim 
tamdignri  ,quodfut- 


(    Hefti  toai.         V    lB6dcdon.ini.  Confolaii  rumas  rAmadrc  (;unJnondigiu<gr>tn 

, gcr<r  iu-n». iiiu^.  &;hucc.i. 

»fivosfta'tis  indd^mino.  Quam  enim  grad.trum  ndioncm  ' 

1     rto  taiitobciiciicio  b     No»poi,'ri.  * 

poflumus  Dco  rctribuere  pro'  vobis  in  dmni  gaudio  quo 

i     Q.ioJ  non  iK  1  itjiilii  Stii.i«.  b     In  brnrpa.it.i  r<ei.         (^jiujiuc. 

gaudcmus  proptcr  vos  antd'  dominum  Deum  nulirum  , 

Qiii»  moU*  pUis  jiofict  «idcre 

nodcac  dicabundantius  orantes,vt  vidcamus  faciem  ve- 

a     qiiTOllm  tionpotuii»u«,iiui»  crst.»  paiuuli.         N»»oiainu«. 

flram  &  compIea'mus  ea  quae  dclunt  fidei  vcltrac .  Iplc  au-  J 

•    Q^iftfft.         b     Qu' «u^t  bonuiii.         c     retqueniomnialacit  pater.  d     y»ei.n  liire-  * 

rtaiu  Sc  ab  im,icJ.incnri»  hbctam. 

tcm  Dc^us&pa^^tcrnoltcr&do^minUsIefusChriftusdirigat  l 

■»     Vcnicndi.         b     Siuc  vrncrnuus.  tiue  non.         'c     Iii  numcio  ridrlium  &  liiiuiuiu. 

viam  noftram  a^d  vos.  Vo''^  autcm  dominus  multi*f)licet&  r 

a     Interurj.         b     Efjm  iniroicuj.   • 

abundarc  faciat  charitatcm  veftram  in  inuiccm  ,  ik  ia  o^ni 

a     Itaperfeclr.        Accepi.^is.  b     Abundainus  in  chaiitate.         Ad  hoc. 

ncs,  qucmaMmodum  & nos  i*"!!  vobis  ad  confirmandacor 

Vtfitii.  »    IdeftinbeneplacitoDci 


^  ,      ,  •  — -  VllltlS.  •       lU  CH  III  uciict'..viiui.-v.. 

ficcrc  puffitadcom-   t  j^  yeftra  fmc  quercla  in  fanditatc  ante  Dcum  &  patrcm 

inf.ltionem      aCCJUl-     C  .     p.»(;r,m..iitrin.i.'iurniu.vcltrMue(nirliiriiram  b    Sicut  faciunt  omnes 


Pofiti  mcutein  .iducntu.vel  »f>]ue  Inatluriitum  b 

fai)Ai,ucl  in  aduencu  cuin  fanchs,  cum  i]uibis  ven.et. 


Sicut  faciuat  omnes 

noftrum,  in  aducntu  domini  noftri  lelu  Chrifti»  cil^m  omni- 
bus  fantlftis  cius :  Amcn. 


Utxfilucis  Gcntium. 
*  i^iam  cniat^inx- 
rum  adionem.  Thco- 
doretus .  Vincir  tan- 
dcmqu.calinguadc- 

cancatur,  l.Ttici.c  magnitudo .  Non  pofTumns  cnim  laudem 
B  aflForrc  ,  qux  Ijccicix  nobis  .i  vobis  aliacc  rcfpondcac.  Deum 
.    diu  noiluquc  oramus ,  vc  Dominus  nobis  przftct  vt  vos 

ruifus 


rurfus   videanM-i   &: 
Conflimemu!.,  iScquc 
vobis  c*oni.ic-iiit  do- 
drinam   aft-ramus. 
Hoc  cnim  dtcic  ;  Et 

funtfiiei  Viflnt ,  id  tft  ^ 

vt  laiplcamuscaquJJ 
dcriciiinc. 

*  Sedulius.  Tripli- 

ccn^  caufam  ( ait )  if« 

tuix  nobis  vertra  con 

uerf.irio  prA-(kr :  quia 

&C  vos  profcciliis  & 

dominus  per  vosbc- 

g    ncd;C!tur,&;;l;jspr^- 

9    bcds  cxcmplum.  II- 

«o  lis  aiiC!.:n  non  ipljfi- 

» I  dcs  decr^ic ,  fcd  i  oi>- 

'*  forca[ii),vc  in  ftdc  pft 

,    mancrciu  vfquc  m  fi- 

14  nem. 

b     Sine  qucrdn.nc  vos 
'^  de  malis  coiiqucraoii 
'^  ni,vclicainiK)CC-ncc$, 
ne  quisde  vobis  pt.f- 
lic  conqucri,^^  vcQ- 

tis  ctiam. 

c    in  fanfJitate.  id  cfl,  virtutum  confummacioncm.pcr  hoc 

cxiflemcs  ante  Dcum,  non  ad  afpcdus  huiuinum . 


I 


NICOLAVS    DE    LYRA. 

I  Si  yot  Jlatis  in  domino,  immobiles  &  firmi,  nec  fHfficcre- 
nius  ad  reddcndum  gracias  Dco  de  tanto  bono.ideo  fubdi- 
tur. 

j.  ^am  enim  gratiarum  a£lionem  &c.  &  patct  litcra  vfque  ibi. 
j  Et  compleamus  ea  cjhs  defimrfidci  vefli x,  Licct  habercnt  no- 
citiam  fidei  quantum  ad  caqua:funtad  falutem  neccfliiria, 
tamcnad  m  gnumeorumprofctVMi  ccdcrcf.lj  Apoftolus 
venire poflTlt  ad  magis explicandum  aliqua,qua:  non  potuit 
cis  ad  plenum  dicere,  quado  fujc  pra;fens  cum  eis  :  quia  fuit 
compulfuscxire  propcer  commotionciiiciuitatis ,  vthabc- 
iurAct.17. 

4  ;/)/■<?  j«.'em.Hicconfequcncerponitur  Apoftolidepreca- 
110  pro  Theffiloniccflbus,  vt  Dcus  fuagracia  fiipplcac  quod 
jjfc  facerc  non  poterat.i  Jeo  dicit:  Ipfe  autcm  />tw.omnmm 
pcrcrCationcm. 

5  £t  pater  nojier.  fcilicet  fidelium  fpccialitcr  per  gracja:  ad» 
opcinnem. 6    Et 


6  Et  dorninus  nofler  Icfus  Chrinus.qai  cft  med  iacor  Dei  &  ho 

minum.  ^ 

7  Diri^JtviamnoHram  advot.  remoucndd  impcdimcnta  a 

(hthana  procurata. 

8  l^os  anttm  &c.mul. niimcro &  merico. 

9  Et  abundare fuiat  cbavitatem.  qua  cicfcence  crcfc unt  ali« 
vircuccs  intufa:. 

10  in  inuicem.  charicatiiie  mutuo  fubuenicndo. 
H     Et  nos  in  voi».  abundamus  charicace. 

12  ^d  confirmanda  corda  vefira.  in  monbus  &  in  fidc,vt 
ficis. 

1 3  Sine  querela.  id  el^ ,  fine  rcprehenQone  aliqua. 

\A  In  lan£iitate»nteDeum.  id  eft ,  in  tinaitacc  vcra ,  &  ncn 
fimulata  qux  cQ  coram  honunibus  tantum. 

1 5  In  aduciitu  domini  noflri  Icfu  ChrifH.  in  aducntu  cius  ad  ft- 
nalc  ludicmm  litis  de  nuificro  &:  conforuo  fauciorum.  5C 
fubditur. 

16  .Amen.  ad  confirmationem  prxccdentium. 


I 


f  QuoJ  fu- 


Conriietudo 


D 


CAP.  IIH. 
E  cxtero.  Kadle- 
__  nus  pacienciam 
pcitedism  fuavclin 
illouim  tribulatione 
fuilit,  nunc  minon- 
biisde  mundicia  fua- 
dcH,  cxhorcans  eos  ad  contincntiam. 
b    ^>iamus.  Haimo.Conluetudocft  Apoftoli,vt  vcrba du- 

plicct 


C  A  P.     IIII. 

Quts  abundamu$  in  vot>i&  clutitate.        b    Vc  (cxXicft  ambuletis^ita  vt  ctf am 

abundctis  ir.agi»  :  £c  crctcatia* 


fE  cactero  ergofratresrogamusvos&obfccra 

» •■»««.«»  1    ^' """  amatis.  Scilicec. 

nius  in  domfno  lelii ,  vt  quemadmodum  acccpiftis  a  nobis 


plicetveltripliccc  v- 
nu;n  habcncia  intcl- 
ledum. 

C      Vt  quemadmoium, 

Sedulius.  Quicum^- 

tacc  fidci  dcbcnt  au- 

gcrcprofcdu  &  'H'' 

rcs,ficut  acceffu  cirnalis  ^tatis.&corpus  crelcic  &:  fludiu:ii. 

Qiiemad.  Audiedo &:  intclbacdo  a nobis.i.a  mc  «.V  Siluati' . 

^  ^  #  a  o_ 


NICOLA  VS    PE    L  YR.   A. 
C  A  P.    IIII. 

Dv.  ceter.  Hic  incipit  tcrtia  pars  principalis,  in  qua  reddit 
Thclfiilon.  docilcs  eos  informando,&dedefcdibus 
corngcndo  .Licctcnim  communitas  eorumeffet  fanda, 
.tamcn  ibi  crant  .-iliqui  dc  fiatribus  corrigendi  &C  fpccialiccr 
dc  quacuor .  Et  fccundum  hoc  pr^fcns  cap,  in  quatuor  par- 

tes 


tesdiuiditurjquarpatebunt  profequendo.  Circaprimuro 
fciendum,quod  Gentilcs  reputabitit  fornicacioneiu  iimp)) 
cem  circ  licitam,  &:  ideoproptcr  confuctudwicm  priniuani 
aliqui  de  gentilitatc  conuerfi ,  crant  adhuc  fornicirij .  pro- 
ptcrquod  Apoftolus  corrigic  hocvicium  ad  vuiutciu  op 
pofitam  induccndojdi. 

3    Obiecrar^us. td  efi,per  rem  facram  adiuramus,quod  dcbcii 
plus  vos  moiicre ,  quam  fimplex  deprccatio  noftra. 
3     yt  qHonadmodum.  vcrbo  o(.  cxcmplo. 


^49 


Cap.lII.      <^« 


I.Ad  riiefralonicen.      v^ap.iii.      oco 

vbi  nulliis  hominiim  re nccufar,diniitcc  homini  quod  in  tc.  D 
peccauit,vc  dimicwm  rihrquod  peccas  in  me.Tencrc  iffud 
fJircitcr  fracres .  Qui  cnim  &  huiufmodi  ancidotum  renun- 
ciabic,  nulla  illi  fpcs  falutis  omnifio  rcmrincbic. 
g     yaafuum. id ci^ ,  vxorem  pofliJcpt  dominando. 

,../..,  h      7/»  ^'^"^ificaUone 

«    In  his  flne  quibuj  non  «n  (iitis.        Viuere,uit*  curfum  diri^ere.  '   "  ' 

b     Inliis  <]UT  conliliopprfea,onis3dd«ntur. 

quomodo  vos  oportcat  ambularc  &  placere  Dco  ,  fic  &  r 

a    Perfeuciando  >n  bono  ut  abundc.  Wej  moneoaiKbulare  Jc  )>lacere  :  fcitis  cnini.   » 

b     Id  elt.quain  honefta,c]uam  utilia. 

ambuletisvtabundens  magis.  Sritis  enim  (\ux  prjecepta  ? 


c 


Omnibus  ollenla. 
b 


b 


irili 

nn 

etliie 


dcderimvobis  pcrdominumt  lefum.  H?'cteft  enimvd' 

a     Vt  uosf.iiiil;licctisbeneoperand<>.         b     Qjali  longe  leiinti.         c    Q.oi  e  1  s  Chrilti. 

luntas  Dei ,  randificario  veftra,  vc  abftinea^tisvdsaforni-  a 

a     C,.r,>aU5cfiMritu,Ii  b    Coipas^asanim,.        c    Coercendo.  fed  lX:um,  <S,,'^ ,  Jgo'    '^"^'*    '^■'=- 

cauone,  vt  Iciat  vnulquifquc  veftrum  vas  fuum  pomdcre  f^  Idcod;cicfp?ntufai>  '""^'J"»'i"« 

•    Viitutuin.        b    Neinhonoretuitnrpitudinealiqua.        c    Vtnecftltem  Stu  nriNic  W»^l,ir 

litdcfideiium,  .quoWcftpaaio&l«iioanim.T.  j:    '  ''"^"S  aedlHe,  VC 

in  fanaificatidne  &  honorc ,  non  t  in  pafrionc  defiderij ,  \l  jt"  _""'""' "^  "^" 

a    Quibus  Cmiits  cfle  non  debetis,        b  Ideo  etiam  harc  pr.tcepta  dedi.        c    Violenria 

ficut&  Ge'nccsqua:ignorantDeum .  Etnequistfupergre- 

«    Dolo.         b     Prittato  ujtote  url  quolibct. 

diatur,  ncquccircunueni^tinncgociofratremruum,  quo- 

a    Fornicatione,  adulteiio.defiderio  uel  fiaude. 

niamvindex  eft  dominus  dc  his  o'mnibus,  ficut  prxdixi- 

t    Teftitnoniofcri^ptuiarumprobauimus.         b    Ideoetiamab  hisabainendum. 

mus  vobis  &  teftifica^ci  fumus  Non  enim  vocauit  nos  Deus  '^ 

Vtimmunditiarferuiamus.  a    Vt  fanftc  uiuarau»  b 


^     .  „  .  quiincorpore  fubdi- 

EtquiaDeusuocauitnoninitnmun-  rr>  r»»/-^ .,■-;..  i     i   . 

ditiam.  Quipr2di.vimus.       ^o  peccacis  non  habi- 

K  m  immunditiam  fed  in  fandiificatidncm .  /ta^quc  quihsc  \l  ^a^^-Vdvobsapoflo- 

Solum.  ■,    CuiusprJeptafunt.  j„  ^'S,  VC  niaiOC  circC  aU- 

Mpernit,  nonhomincmfpcrnit,  fcdDeu^m,  quictiam  de- 

a   Comracuiusauftoritatemnone.ltutumagi.  b    De  his  fuit  opus,  ut  fcribetem  uobis. 

m  ditfpiriti/m  iuum  fan(£lum  in  nobis.Dc^^charitatc  au.cm 

«  ,  ^  /r<    1       f  *    Noneftneeeflc  fctibeie,  quiafcitisipfi. 

fraternitatis  noncccuchabuimusfcribercvobis.  tlpfienfm 


\  i     QHomodo  fOf  oporteat  ambulare .  &c.  fic  &  atnlulets .  redle 
L  conuerfindo.  Et  rogamus. 

b     Et  puicere  Deo.  lUe.n.placct  Deo ,  qui  fide  rcdtam  quam 

hcc  cxecutione  vit rutri  tV  pfcc^o- opcracionis  decorat.  VcJ, 

c    Sic  &  amhuktis.  Ec  eff  vi^oA{oma,  fubdudi  vt  ambulctis. 

d     f't  ahundetis  njjgi;, 

hocnonmucacur. 

c  Scvi^  enim  ij-<x  p<x- 

ctpta.  Hicronymus. 

Sunilificario  ab  om- 

niinconcinenciarcuo 

catChriftianum  ,cui 

incontmcnci  n;^n  cx- 

pcdicfinduir.Chrifli 

Corpus  atcinccrc,ma 

X!mc*cu;n  Moyfcs  Iii 
d.Eos  fKiclificare  vo- 
]cns,popu!um  totum 
ab  amni  fcemina  ic 
contincre  pr<^cipic,  vc 
Dci  p:icin  prcfencia 
nicrcjncur. 
f  yt  fci.it  &c.  Hai- 
mo.Iiaabilliciciscb- 
ftinere,  vcncchcitis 
abutamirji :  Sed  quif- 
que. 
«:Anguf!iniis.  Te- 
f^  plu  f)ci  findum  cd 
qrf  eflis  vos  .  Nemo 
fefcllar:  quifquis  teni 
pIumDcicorruperic, 
corrumpeciilulDeus. 
Diclafcncencia  cft,ce 
nciis  rcus.Qjjid  didu 
rus  cs  in  oracionihus 
tuis  quando  rogabis 
Dc-ii  qiiem  oflcndis 
jnccmpiofuo,qucin 
pellis  dc  ccmpio  fuo  ? 

QTio  mundab's  rurfus  in  cc  domu  Dei  ?  Qiio  rcduces  eu  ad 
te  >  (<iio  n-fi  dicendo  cx  vero  corde  tuo  6c  verbis  &:  fadis  : 
Dimitte  nobis  debita  noftra  ficut  &  nos  dtmittimus  dtbitonbui  no- 
flri;  ?  C^is  enim  accufabic  immoderace  vcencem  .  cc  cuo ci- 
bo,tuo  pocu,cuncoiiiuge?nemoaccufabic  hominum.Scd  tii 
q,a  Dcus  arguic  cxigemus  de  ce  inccgricatc  reph  fui  &c  incor 
riipcionehabicacionisfux,dcdit cibiremed.fi  :  tanquamdi- 
ccns.ricxcedcndo  modu  ofTendis  mc,&:  ego  tencbo  tc  rcu 
vbi 

NICOLAVS    DE    LYRA. 

1  Quomodo  t>os  oporteat  ambulare.  in  via  morum. 

2  Etplacere  Deo.  cafte  &  munde  viucndo. 

3  Sic  &  ambuletis.  in  his  fcmper  proficicndo. 

4  Scitisetiim.  id  cft  ,  fcire  dcbccis. 

5  j^<.€p»-<ecf/)f4.idc{i,dcmandacoipfiusfcuifimpIicitcrcft 
obcdiendum. 

6  Hjcc  e[i  enim  voluntas  Dei .  cuius  mandaco  cxprcfib. 

7  SanHificatio.  i.  emundacio  a  carnalibus  pcccacis. 

8  yt  abflineatis  a  fornicatione ,  tanquam  a  Dco  prohibita:  ad 
camenim  fequiturincertitudoprohsex  vago  concubitu: 
qux  cft  dircdte  contra  bonum  humanx  naturx.patcr  enim 
debct  filijs  nutrimencum  &c  documentum.ahcer  non  bcne 
poflTunc  ftarc.nullus  auttm  fohcitus  efl  dc  calibus  circa  pro- 
kmiibiinccrtam. 

9  ytfciai  vnufcjuiftjue.  id  eft  corpus  proprium.quod  vas  di- 
cicur,co  quod  ipfo  formato  pcr  nacuram  ««anima  a  Dco  in- 
funditur  per  crcntioncm. 

10  P6j(/(</irf.  pcrm.-ncntcr, 

u  Infan£iificatione .  Corpus  enim in  fornicarionem  dcbi- 
tumdchonoraturquiabcfliaIccfficitur,Pfal.42.d.Ho»»octt»i 
h honere efkt : non  intellexit ,  &c.- 

11  \onin  paffione.  i(ic9,rton  fcquendopafsioncmconcu- 
pifccntix  vencrcorum,qu2  eft  nims  vthcmens. 
15    Sicut&c.  fiipplc  fcquuntur  cam, crcdcntes fornicatio- 
Bcoi  fimplicem  cilc  Iicitam. 
»4   £tne  quis.  Hic  incipic  pars  fecunda ,  in  qua  corrigit  cn- 

pidicatis 


Aucioi  ipfe  comuieiidat  e.i.  c     Vcrabona. 

d    Qjua  uult  quod  uobis"prode;I_',  non  nifi. 
-  -    "  '  '  d 


abflinendoinfcftis. 

i     Houore.  non  turpi- 

rer  vtcndo» 

K     It^r^w  ^uihitc  rper- 

«iV.Ambrofiiis.Vcfor 


tius   aftringac  ad  ea 
quedocec  Dciinccr- 

pomcpcrfonadiccs,  tnoftrum. 
no  homi.;iem  fpernic,  t  Rom.  iz.a 
qiii  pr^^rcnc  pr^ccpca,  Eph.  <r.  A.  »». 


u  yiiivii  viiiiunus,  quia 
11  1  corporc  fiibdiro  pec  tnimaffe<^u 
ca-is  nonhabicacfpi.  ^"^«"Pi.f"^"'». 
;j  rirusfanaMs.  IXX. 


;1l|s. 

1  Qui  (tiam  dcderit 
ly  &c.  Adhgcperagen- 

da  dcdic  vobis  fpiri- 
'■*  tum,ncergotantum 

aduitoremfpecnatis. 


Sap.i.fc 


j,  i:oncaspr5dicandi,&  n^„„.    -. 

»x  arguendi.  traP-lAg.iib. 

H  m      De  chmt.ite  au-  «.eap.ij. 
'■'^  tem  fraterna.  *Auq:u- 


»^  ffinus.  Tanquarn^iJc 

CCrctflimum    Uldiciu  tloan.iy.b 

quod  a  Deo  didiceri»  J-loan.j.s 

..r       ..        .  .   tis.fiidquoddidice- 

riciSjtcceritis.  qui  autem nouicquid  fieri  debeac,  &  non  fa- 
cic  nondum  a  Deo  didicic  fecundum  graciam  ,  fed  fecundii 
legem,  non  fecundum  fpiricum,  fcd  fccunduin  liceram. 

-:<  Thcodorctus.  Fracernam  charicaccm  hic  vocauic  libe- 
ralcm  pccunix  erogacionem ,  de  qua  dicic  eos  non  habere 
opus  cxhorcacionc ,  a  diuina  eciam  gratia  cis  conceffum  ef- 
fe,  vt  in  ea  fe  retlegcrcrent. 

..^  «. ^  a  T{n^amtis  P 


pidicacis  vicium :  inducens  ad  oppoficum .  Ecprimoponic 
hanc induaionem :  fecundo  quandam  cxcufacionem ,  ibi .- 
De  charitate .  Circa  primum  dicic  :  Et  ne tjuis  fupergre.  oppxi- 
mendoproximum,vtabeo  extorqueac  iniufte poflbfsio- 
rem  fuam  vcl  rem  aliam, 

1  s  yieque  circunuiniat ,  ipfum  decipicndo  vcl  ijlaqueando 
debicis  per  vfuras  vel  permercationcs  malas  dc  coniimilia. 
1(5    ii«o«/«w.  grauiccrpuniendo. 

17  .$"/f«/pr4.rfmw«x,  apud  vosexiftcnces.  ' 

18  £^'f/?'A«"/«»»«f.ideft,per£eftimoniumfcripcurarum 
oftcndimus.  *^ 

19  K"" en}m,&c. ideft,  vt feruiamus immundicix  pecca» 
ti  cuiufcunque. 

20  Sed  infanaificationem,  id  cft,  vc  viuamus  fanfte, 

2 1  Itaque </'/j  h£c.  quz pra»dixi. 
12     'H°nhominemfpernit,Umum, 
li     .f  frf  Z)f«w.  cuius  func  mandaca. 

24  ii^i  etiam  dedit  fpiritum  &c.  id  cft,  adiutorium  implecio- 
nis  mandacorum  fuorum. 

2  S  De  charitate  autem  fraternitatis.  Hic  ponic  excufaCioncm 
fuam  fcribendi,fulicec  Theflraloniccnfibus  de  operibus  pic 
cacis,  dicens:  De  charitate autem  fraternitatis.  idcftdeoperi- 
bus  piccacis  ad  pauperes  fideles. 

26  Ji_o>i nrcepe htbmus  fcribere &c.  Qaia Theflilonicenfes 
diligcncer cxercebanc  calia .  Nec  iftud  obuiac  ei  quod  pre- 
didlum  cft  dc  correaionepiccacis.lquiafrcqucncerinue- 
niuncuraliqui  excrcences  vfuras  &  mercacioncs malas  qui 
tamcn  crga  pauperes  faciunc  opera  piccacis,  ' 


5» 


Glof  ord.  &  Nlcolai  dc  Ly  ra. 


y 


^  a    J{pzimut  autem yotfi-atres  f^-c .Non  cft  pdiilis  lcgibtjs  con 

A  trana  exhQrMCio.Ucciiim  accidcbar,  vc  alij  quide  libcralitcr 

fuppcdicarentcgencibus.ali)  vcro  ppcorum  munificencia, 

opcran  ne£r,li5erent.Iurcergo&  illosl.iudauic,&  h;sdrdic 

vcilcc6Liliu.App<)litcautappclIauicopcratione,muni:iccn- 

tia  fcu  libcralicatcm. 


gcntcs :  quidaut  ipfi  reccdcre  ifihinc  dc  fcculo  nohimus,  r 
aut  noitros  reccdcccs  quafi  pcrdicos  plagimus  acdoU  mus  > 
C     f^t  iion  contrificmi»-.  Auguftinus.NcccIIc  ci\  vr  Concnf^c-    i 
ris,  fcd  vbi  concrirtans  conlolccur  tc  fpcs.  Nam  Sc  idco  dor  '  ^ 
micnccscosappcIlatrcnp:urx  confuecudo  vcraciflTlm.i,  vt 

cumdormicnccsaudi  . 


Qui  cnim  poterant  a- 
li,  licct  non  labora- 
rct,propccreqruqui 
crant  ciufdcm  fidci 
fratcrnam  charjtate, 


f  Vtrum  dq- 
ieadi  tnprt. 


a    Prscepto  ipfiut  Chrifti.v»!  per  iB.'"pitaiionenj.'Tel  pet  efltftiim,  qui»  ipfe  mifErtu»  noftti. 

Mandaium  dovobis.vt  diiigai-s  iixii.im.  b     Et<;ui«-  c     Opiisdilrftionu. 

vos  ^  Deo  didiciftis  vt  dihgatis  inuicem  .  Ete^iim  lilud  faci- 

a     Qui  (unt.  b     Q_Faciti$,  lcd  t.:aicn. 

•  tisinomncs  |r3'trcsin  vniuerfa  Maccdonia  .  Rogamilsvos 

Intharitate.  »    Cutiofiiate 

ncc  tamc  finc  laborc  ^  ^^^^^  firatrcs,  vc abundetis  magis,  &  operam  dctis  vt  c]u'icti 

VUlCrC  inanim^inuU  ^    DimiiS,»lici..i$quodTobi»vuleeilinenienaati9nevita;ve!tr.t,fcopusm»nuuui 

Cant,fcd  manibliSn-  ficitequodadiHuat(juicto»cffi;,hocenimnjalumcxociovcnii. 

*  fitis,  &  vt  v?'ftrupi  negocium  agatis  &c  opcrcmim  mani- 
busveftris  ficut  pr«ccpimus  vobis ,  &vc  honeftcambulc- 
tis  ad  eos  qui  foris  funt,  &t  nuUius  aliquid  dcfidcrctis.t 

a    N«n'foIumhocT0lun)U»TO»fcite:fedetum.  b    Qiii  quali  dcJfomno;iniegri'/urEcnt. 

lam.         Id  eit,  moiiiiis. 

^  No*lumus  autem  vos  ignorare  fratres  de  dormientibus, 

a    Inconfolabilltei  de  rnoite  amicotum.        b    Intidele».        c    Reliureftioms. 

f  vpnon  contriftcmfni^ficut  &caEtcn''qui  Ipem  non  habcnt. 


B 

J.ib.<]c  pati£r 


tu. 


jRomil.y. 

4c  ^iiiiuh 


Serm*  de  Mq 


bi  vitluni  paianccs, 
induflriam  acdJigc- 
tiain  tanquani  libcra- 
licacem  quandam  ac 
muniftgenpain  atfcrp 

b   Qperam  detts.QAif^- 

ficilccftdimittcrcco 

fuccudinem ,  fcd  co- 

gite  vos. 

C    Et  operemhi  manibus.Opns  agcndum  cft,non  ociandum: 

quia  &:  honcftum  cft ,  &  quafi  lux  ad  infidGles,:&  non  dcfi- 

dcrabitis  ren>  altcrius,  ncdum  rogctis,  vcl  tollans. 

d     T^olumui  autem .  poft  cxhortationem  de  contincntia,  Sf 

poftcorrciboncmacuriofitatc,  mortuos  rcfurrcdurosco- 

firmat,  &  pcr  Chrifti  rcfurrc6lionem,&  fua  autoritacc. 

•jr  TcrtullianuJ.  Nc  ilia  qpidcm  impaticntia:  fpccicscx- 
cufatur  in  amiffionc  noftrorij,vbi  aliqua  doloris  patrocina- 
turadfcrtio.Ecmento.  Credcntcs.n.refurredionc  Chnfti, 
&L.  noftra  quoquccredimBS,gg  quos  ille  obijt&  refurrcxit. 

•}e  Eufeb.  EmiflT.  pignumeriimcfrciudicauitdominus, 
▼t  gcrmani  corporis  anim;jque  fubftantia  p»m  Chrifto  fi- 
inul  re^nent  in  c^lis.qui  Chnfto  fcrqierunt  in  terris. 

*  Thcodoretns.  Nonprohibcc  omnino  dolprcm.fcd  ex- 
pellic  immodcranoncni  ,cofq;  refurrcaionisfppconfolaC. 
Qui  cnim  eam  non  habenc,  poftimt  im  immodcratu  dolo- 
re detcndcrc. Ea  dec5  no  dixit,  de  mortuis,  fed,  4ehii  ?«'  dor- 
mierunt,  vcl  pcr  ipfum  nonien  cofolationq  procurans.  Dcin- 
dca  Chr  I  dotinna  qua  fufcepcranf,probat  refurrcdionem. 

*  Cyprianus.  Nobis  reuelacum  cft,  &  frcqifcntcr  depei 
di2;natJone  pra:ccptu,vt  conftantcr,afliduc,&  publicc  pdi- 
cave,  fratrc?  noftros  non  efle  lugendos  accerfionc  dfiica  de 
fecuio liberatos.cu  fclamus  non  cos  amitti,fcd  pmitti,rccc 
dcnccspccdcre.vt  proficifcentes,  vt  nauigantcs  folentjde- 
fidcrari  eos,no  plangi.-ncc  accipicndas  eflc  hic  acras  vcftcs^ 
qn  illi  ibiindumenr^albaig  fumpfcrinc:occafioncm  danda 
no efff  gcntihbus,  vc  nos  mciico  ac  itirc  reprehendanc,  qd 
quos  viucrcapud  Dcu  dicimus,vcextinclos&  perditos  lu- 
gcamus ,  &  fide qua ferraone  &  vocc dcpromimus,  coidis 
&:  pedtoris  tc(limonio  no  probcmps.Spci  nfxac  fidei  pua- 
ricatores  fumus:fimulata,ficb,fugata,|vidcnfcfle  q  dicim». 
Nihil  ^deft  vcrbis  ^fcnc  vircute,fa^isdc{truere  veritate. , 
Improbatdeniq;  Apoftolus,&  obiurgat,&:  culpat,fiqui  co 
trifienf  in  cxccflii  juoru.  ^os  aut  concnftari  dicit  m  cxccflU 
fuoru.quiipenohabet.  Quiaijcfpc  viuimus,  &  inPcucre- 
dimus,&:  Chriicu  palfum  elfc  pro  nobis,  &  refurrexifle con 
fidimuSjin  fhfo  niancnfcs,  8f  pcr  ipfum,atq}  in  ipfo  refur- 

gcritcs, 


NiqOLAVS    PE    LYRA, 

I  B^ogmus  autem  -tins  fratres.  Hxc  cft  tcrtia  pars  principalis 
huius  c^piculijin  qua  corrigit  ociofos  &  vagabundos,diccs. 
^igamus  auccm  yosfmtres  v(  abundeiis  magis .  m  opcrib*  bonis. 

Et  pperam  detis.  id  cft  diligcntiamadhibeatis. 
j    ytquietifnn,  &  non  vagabuncli:  quia  tales  folcnc  cadere 
in  alia  vitia,fciliceccuriofitacis&  cgrnalitatis. 

4  Et  y>t  vcltrum  nrgocium  agatis.Qujz.  homines  circa  hoc  ncr 
gligentcs  dcpauperantur:  &  quia  voluncteneremodumvi 
uendi  confuecum ,  &  per  coufcquens  lacroncs  &  raptorcs 
ctiiciuncfair. 

5  Et  operernirii  &c.  ad  cpitandum  ociofitatem.qua:  eft  fcn- 
tinaomnium  viciQrum,&  ac)  confcruandum  fanicacem : 
quam  tacic  labor  modcratus. 

6  Et-pt  bonefle  ambuUtis  ad  eos  qui  foris  funt.  id  cft ,  ad  infidc- 
les,  vt  ex  bona  vcltiaconucrfatipnecoucrtantur  ad  fidcip. 
J;i  mDr.ilibu$  cnim  magjs  moucntcxcmplaquam  vcrba. 

7  ti  HuUmi  ^iiquid  dcftderft(s.iu  quod  non  folum  caucatis  a 

inalo 


nnis.euigilaturos  mi- 
nimcdclperein».Eft 
crgo  de  morcuis  qui 
dil;guntur    qtistdam 
tnffitia  naturalisquo 
dam  modo.  Mortcm 
q  uippc  horrct  i  lacura, 
nec  morshominiac- 
cidercr,nificxpra:cc- , 
denciculpa.Hmc  igi-  [., 
turneceifecft,vttri- 
flcs  (imus,qiiado  nos 
moricntcs    dcfcmnt 
quosamamus:quia.li£ 
ftuduimiis  ccrSjion  m 
j,    artcrnum   relinqucrc 
10  nosmanfuroSjfiidali- 
qujntulum  prarccdc- 
rc  fecuturos,tame  ipfa  mors  quam  natura  rcfugit,c5  occu- 
patdilectum,&c6tiiftat  in  nobis  ipfiusd:le6lionis  sflcctu. 
Idem.  Cotriflamur  ergo in nulhorum  mortibus  nccclli  j 
tatcamittendi,fcdcumfpe  recip^cdi.  Indeangimur,  hinc 
confblamur.  Indeinfirmitasafticic.hincfidcs  rcficit.Indc 
dolcc  humana  codicio^hincfinacduiina  promifTu.  Mou> 
rc  aucem  poceft,  quomodo  Dcus  flcbac  morcuum  cocinuo   *« 
cp inbente  vidurum? Vndc tUuit Dominus,n6 morcuum, 
fcd inortem  quam  pcccando  homo  contraxic.Si  cniin  p'c 
catijm  non  pracccfliflct,  fine  dubio  mors  fccucano  fuillet. 
Secuca  eft  ergo  morscorporis,quam  pr^Geflic  morsaniui^j 
prcccflic  dcfcrcndo  Deum:&  mors  corpons  fecuta  cft  dc- 
fcrente  anima .  Hacdeferuic  Deum  volcns^hgc  coacta  cft 
defercre  corpus  nolens.Ac  fi  illi  dicerccur.Rccclfi  li  ab  eo 
qucm  diligeredcbuifii;rcccde  ab  eo  qucm  diicxiffi.  C^is 
cnim  vulc  mori?  prorfus  nemo,  &  ica  ucmo  vc  Pccro  dicc- 
rccur;  ^lit4s  recinget,&  ducef  qt<o  lu  non  W^.Si  nulla  cfic»:  nior 
tisamaricudo,nu}l4  profet^o  effec  marcyrum  fbrcitudo. 
f    SicHt  & ctxteri &c,  Aug.  Dc  pompis  excquiarum. Proin-  ' 
depompa  funeris,agmina  excquiarii  l"umpcuofa,diligccia  ' 
fepulcura;,monumencurun"i  opulcncac6flrudio,  viuoruni . 
(uncqualiacunquc  fofana,n6adiucoriamortuorii.  Oiacio- 1 
nibusvcrofanftjrccclcfi^j&facrificiofalucari,  &cIccnio-  ' 
fynisq  pro  eorii  fpiritibus  croganf^jnon  eft  dubicandii  mjc  \ 
liios  adiuuari,vc  cu  cis  mifcricorduis agacur  a  dno  q^  coiuni  i  iiii 
pcccata  mcruerunt.hoc.n.a  patribustraditu  v^niucrfaobfcr 
uat  ccclefia  ,  vt  pro  cis  qiii  in  coionecorpons ,  &  fanguinis 
defun(iii,cii  ad  ipfum  iacrificiti  loco  fuo commcmoi cntur, 
oretur,  ac  pro  illis  quoqueid  oftcr  ri  commcmorct.  Cu  vc- 
roeorum  commcmorandorumcaufaopera  mifencordix 
cclcbrant',  q,s  eis  diibiter  fuflFrag^^n  pro  qujbus  orationcs  no 
inaniter  Dcoerogani'?  Non.n.ambigendu  ifta  prodcflcdc- 
fimdlis.fcdtalibusqui  ita  vixeruntaiite  mortcm,vt  polfiiic 
hiECcis  vtiliaeflepoft  morte.Naqui  iincfidcopcrancepcr  ,.j^ 
dile6lione,eiufque  facns  de  corponbus  exicruc,  fiuflra  ;ll:s 
afuishuius  piecacisimpedunt^olhciajCUius  dum  hiccircnc,  ' 
pignorc  carucrut,noH  mifcncordia  lk)i  thcfauri7»intcs,  icd  | 

^  iram.      i 


fs\z\o  adtu  cxteriori .  fcd  etiam  intcriori. 
3  V^umus.  H^c  eft  quarta  pars  pnnc'palis,in  qua  corrigic 
aliquos  immodcratelugcnrcs  morcuos.Etdiuiditur  in  trcs 
partes:  quia  primo  arguic  hunc  luftum.fccundo  ponit  occa 
jlionaliter  fucurx  refurredionis  modum,ibi.  Hoc emm.ienio 
concludic  inccncum,  ibi.  l!a.  Circa  pnmum  dicir. 

Jyfolumus  autcm  &c.  de  dormientibus.  id  cfc,  dcdctundiisq'»i 
dormiuntfomi)omorcis,aquo  excicabuntur  teniporctc- 
furrcti^ionis. 

p  yt  non  contriflcmini.  inconfolabilitcr. 
jo  Sicut  er  c^ceri,  &c,  fci  licct  futur.E  rcfurredionis ,  &  fic 
crediinc  aliqui  amicos  dcfundtos  pcrij' lc  cocaIiCcr,&  ud  fein 
pcr,  &  propcer  hoc  habcnt  occaiioucm  Iugcndi  cos  qu.ili 
iiiconfolabiliccr,  non  ficaucemChnrtianiquihabcnclpcm 
refurgcdijpropcer  quod  viciofum  cfc  cis  immoderacc  iiujr- 
tuos  lugcrc.quia  in  hoc  affimilancur  infidelibus  f ucuij:  i  c  • 
furrcdionis  Ipcm  non  habcncibus.lugcre  camcn  dcfunct.  i 
moderacc  elc  opus  piccatis  .  Qucd  ^ucpra  rcfurrcdio  mor- 

tuorum  )it  piox  fucura  oicendit  df. 

Si  enim 


6» 


Ad  riicffi 


_  Hocvidetmobefrereriirreinioni. 

Si   enim  crcdimus  quod  Icflis  mortuus  eft  ,  &  refurre- 

a    Debeinus  credere.quod.  Vel  in  lelu.  b    Nonfolnmllifcitabit. 

a  xit  ,  ita  et  Dcus  cos  qui  dormierunt  per  lefum  adducet 

Vt  fint  cum  eoiminortalcs  in  eadem  beatitudine.    ^  b    HocDcus  nondocuit 


I 

1 

i 

4 
prjccedci 

viuimus  ,  qui  refidui  iumus  in  aduentu  d^^mi-  J 

In  refiureftioiie.  a    Longo  tempore.         b    Nam  potiusmartui  rcrurgsnt  pri-  S 

mi  qtiod  pototit  f  ct-r^  qiii  U.iirui:  us  clt.   p 

ni,  non  pra:ucnicmus  cos  qui  dormieVunt  Quoniam  ipfc  "> 

'•"""•'"  "     '""''• ■  ••    Vel angelonun.  c    Voxerit  ijuafi  tuba      '' 

fuose.fcit.ins.  Ii 


J__  .  'bt  --'-»    *-^  "J    ilVM   V4VJCUII. 

cumeo.  Hoc  enim  vobis  dicimusin  verbo  domini,  quia 

Oranibus  pricedentibus  fan;^is. 

nos  qui  t 


Irapcrio. 


a    Surgite  moitui. 


dominus  t  in  iuflu  &  in  wocq  archangeli,  &  in  tuba  Dei  '^ 

J4 


■i 


\  ^  tiam.  Non  crgo  rnortnis  npua  mcrica  coparatiir,cii  proeis 
A  .-iliquid  boni  operaciir  fiii.fcd  coi  u  pKjccdcntibuscofcqiien 

:  rs.i  iliireddunciir  .  Ecideoiftamfinicnsqiiifq;  vica.nifiqd 
jix.riicrit  in  ipfa,non  poterir  habercpoflipfarn.pcrmiccanf 
iciq;  pia  cordacharoiu  defuocu  moriibuscotriftan  dolo- 
rc  l'.!n;»bili ,  iS^ccfola- 

bllcS  l.icllivmas  lun-  *     Qjoninconfolabiliterdebetlscontriftari 

danccondicioncnior 
tali,quascamcnrcpri 
niac  lidei  gaudium , 
qui  crcduntur  fidcles 
quac!onioriuncura|i- 
qu-ntulu  a  nobis  ab 
ire,6<:ad  mchoratran 

"!  "*  iirc.  Sic  pro  vinbuscu 

n  ra C-pciicndi  '6l f;pul- 
(hiacon{^rucdi,quia 
hcVC  in  fcriptuns  Cin- 
dtisinccrboiia  opcra 

Ja-  deputaca  funt,nec  fo- 
'    luoi  in  corporibus  pa 

cri.ucharum  &:  ahorr.m  fandorum  ,  fcd  etiam  m  ipfius  diii 
corp;)re]aud;!Ci  funt  quiii^afeccrijt.  Impleatcrgohoicser 
ga  fuos  oiScia  pofrrcmi  muncris ,  &  fuihumani  lenimenta 
mcroris  verij  illaqu^adwuant  fpiri.usdcfuniloru  ,f.obla- 
t;ou cs,  ciogationes,  muko  p'o eis obfcruiitius  abudantiuf- 
„  qi!c  impendant.Poccr.ic  auc  Dcus  hoc  donare  credencibus, 
^  vtncc  illiusexpcrirent  corporis  mortei.  Sed  fi  hoc  fecif]fec, 
camiqui-dafcliCitasaddcrctur,  minusretur  auc  Dei  forti- 
tiido.Sic.n.hoinincs  morteaiiftamciment,vt  nonobahud 
fclices  dicerent  elTe  Chnftianos ,  nifi  quoci  mori  oino  non 
poirent.ac  pc'  hoc  ncmo  proptcr  vita  futura  ad  Chnfii  gra 
tiam  tcH  !n.<!  c  ,  fcd  proptcr  rcmoucnd.im  movtis  moleffia, 
&  fic dclicacc  quodamodo-ercdcrctur  in  Chnftu.  Plus  er- 
go  fjacix  pritticit tidclibus  fuis .  Quid  cnim  magnii  cft  vi- 
dciido  non  mori  eos  qui  cred>.  rent.credcrc  fc  non  moritu- 
rum,quanco  mngis  quato  fortius,quanto  laudabihus  itacre 
dcre,  vt  fc  moriturum  fperct ,  finc  finc  vidurum  f"  Vndc  & 
chaiieius  fuperftitcs  cofolari  queutitnfticiamortis  amici. 
Idcm  de  verbis  Apoftoli .  C^id.  n.mirum  fi  contnfiaris, 
vt corpus quod  viust  ex  aia  fic  cxanime  dilcedente aia  ?  qui 
ambulabat  iacet,q'Ji  Ioqucba'ur  t.ncct,claufioculilucenon 
capiunt,aures  nuila  vocc  parc(cunt,oia  mcmbrorum  ofHcia 
couquicucrunt .  Non  cft  qui  moueac  grefiiis  ad  ambuliidu. 
maiuis.id  opcrandii,fenfusadpercipicndij.  Nonneifhclt 
donius  qua  ncfcio  quis  inuifibilis  habitator  ornabat?Jdifcef- 
fic  qui  non  vidcuir :  rcmanlic  quod  cum  dolore  vidctur. 
a  S.OS.  Non  folum  eos  qiu  viui iniienientur  ied  &  motcuos, 
dequibusdubicatis. 

b  Q^i dotm-eriin:.  Chf iftu  dicic  morcuum,  fidclcs  dormien 
tes.vt  n>:igis  crcdant  rcfurredionc  Chriftum  mortuum  ap- 
pcllacvcduaudiuimus  illumorcuum  fuiire  &<:  rcfurrexitie, 
nosquoq;fperemusrcfurrccl:urosp  vircutediuinitaciscius. 
Eledos  auc  idcodicic  dormicccs,  quia  nemocam  facije  p5c 

focium 


neuaon.    .  Cap.  lilL 


^H 


focium  cxcitarca  fomno  ,  quam  facile.hominesexcicabiiric''  D 
a  fomnomortis.  £M,7«/(/o>-w;V««f .  ecfiincincraci  adducct.  w.q.z.ca.on. 
Na  hocordinc.Quod  vini  no  pr§ucnieceos,&  fieos  ma-^is  ^■''^"^"'^  «c  c.i. 
putacisadducendoscum  Icfu.  °     diujna. 

c    T'f>'/c/«»Jaafcii<cc/^c;<»ifo.Scmperci)ntes,cijreqiiendove-. 

neriit  ad  fomnu  mor 


tis.vndc^^aliafcnbi- 
tur  epiflola:  T^>s  qui 
W.  SciJlis  vlrimis  vi- 
uis  connumcrat.cum 
quibuscratvnumcor 
pus.-&:  quiaapnftoli 
iJijs  vltin-f.s  fimiles 
func  in  pjnionibus. 
7\los<jiii  W.idelTiIlide 
nobis  qui  viui  inue- 
niencur. 


licij  te- 


,  qui  cormeris 
Antichnftieruncrefi 
dui!  vndefuntdignif-. 
fi.'n),non.pra;ucnienc 
_.  _        _.  niorcuosirideoeric  fe- 

ftinata  refurreaio  mortuorum  .  Nota  in  his  dicm  iudi 
pore  Apoftoli  futurum  polTc  vidcri. 

d     ^''»  r<««e«'eww.  *  Haimo.ConfiderandumeftciPo 
quod  ex  perfonacledorum  loquitur,qui  viui  m  corpore  la- 
ueniendi  funt  ia  aduecu  dni,q:ii  refidui  eil;  dnr  patnarcha-  S 
rum,prophetarum,  Apoftolorum,  omniumq,-  fanaoru  qui 
cos  prxceffcrunt  per  ip.itia  ceniporu.n  ,  &  pr-eccdunt  m5, 
atquc  pr^cedcnt  vfque ad  diem  uidicij,.id  rcq;iiem  -aiPrum 
quia  poft  illos  rclich  eruc.Tam  v.  lox  crgo  eric  6c  celcrrima 
rcfurreaio  mortuorum  elcdonim,  vc illi  qui  in  corporf  m; 
ucnci  fuennc  &  fuper  tet ra,  non  polfint  pr.cucnire  eos.cun- 
doobuiamdomino  inaera,qui  m  puluercteria:i4ccbanc. 
e     Q^oniam  ipfe  dominus.  Iii  propria  perfona, 
f    In  tuba  Dei.  ^  Anfelm us.  Hxc  tuba  omnes excitabic ,  & 
immicosterrcbit,  fuosadbellij  inuitabit,  vc cxpuf^nansad* 
ucrlarios,&  efTugiens,  a  facie  dornini  ,  vcquc  mitcanc  in  >tc- 
hen.nam.  Etiterum,  ficuttubaquondam  in  foftis  connoca. 
bat  populum  Hcbrsorum  ,  S;c  harc  tuba  conuocabitad  h- 
lcmnitatem  sternarlcciti?  populu  fan>^torum  ,  Deo  inquic 
iubcnce&vocearchangetiatquetub.iJX-ifonance.'  ' 

^  ScduIius.Voxarchangeli,erit  voxChrifti,fiueiVrichae 
lis,  aut  Gabrielis, quod  intcrpretatur  forticudo  Dei  qui  di- 
cic :  Surgice  cxpergifcimini.  ' 

*  Auguftrnus.  Quod  dictum  eft,  in  iuff^t,  i»  vacearchamdi,  L.cont.Scrm., 
poteftintclligi  vtipfa  voxarchangeli  luflHi  Dei  fieriaccipi.i  "e"  Arun» 
tur.ideft  uf  angclus  qui  tuba  Dei  eirc  intelligendus  eli.a  Do  ''""' "?'  '^- 
niino  Dco  lubeacur  cmiccere  vocem  fuam ,  quod  infcrion 
crcatura:  necefTarium  enr  audire,cum  filius  Dci  dcfccnJec 
de  c^lo.  Ipfa ett cnim  tuba,  dequa  dicit  alio  in  luco .  Canec 
enim  tuba ,  &C  morcui  refurgcnc  incorrupti, 

•Jc  Theodoretus.  Ipfcpnmus  vmuerforu  Dominus  .ippa. 
rebicdecxlodefccndcns,qu9  fubapertunocaduntpure- 
ftatibuseuprxccdcncibus,  «SciubcbicquidcArchangdum 
^  cLimarc,  F 


NICOLAVS    DE    LYRA. 

I    Si  rwjwd^c.&accipiturhicfiproquia^namadarciculos 

fidcipcitinct  credere  icfuin  vcrc mortuum fuille &; refur- 

rcxifle.     2  Jta  ^  Dewx.qui  fufcitauit  lefum.     j  Eosquidor- 

MifCMnf.fomnomorcis.     4  7^e«"yf/«»i.  Tanqua  per  mediaco 

rem  Dci&hominu  .     5  »/f<<<i(ic«c«wco.  ad  vitaimmortale 

rcfufcitando.    6  Hocenim  vobis.qwa  locucus  eft  Apol^olus 

de  rcfurredione  futura,ideo  hic  confcquenter  dcclarat  mo 

dii  tefurrcdionis.AdcuKis  incelligccia  fcicndii  qiiod  aliqui 

dixetuiu,  quod  Chrifio  venicntc  ad  iudiciii  aliqui  homines 

rcpenenturviui,  quitransfcrcncurad  ftaiu  immortalitatis 

flnc  mortc  intcrmcdia:lic  cxponcntcs  quod  hic  df .  Heinde 

tioi  ejui  viuimus  qni  rcliaqHimnr ,  l.viui  vfquead  aduento  Chri- 

fli.fimulrapicmurciimillis,  i.cum  morcuisrclufcitatis.ob- 

uia  Chrifto.  dcfccndcnti  ad  mdiciii.Et  dicunt  quod  .Apofto 

]usfeconnumeraccis,eoquod  pertinetad  idecorpus  cccle 

.|.[,jj.  flj.fed  hjEcexpcifitio  priBtodcficitin  hociquod  dicitaliq.s 

iHim.',  finemortcadimmortalitatctranfire:quiaaddcfccndcntes 

abori  ab Ada.pter  Chrifi'j,&:  macre  eius.i<  urrcrtic  originalc  pcc- 

?""•  catu,cuius  p^na  ci\  jnors  6c  idco  ocs  folucnc  dcbicii  morcis. 

dRo'i  PP9"od alij  dixcrunt  qct  illi  qui  aducntu  Chrifti  rcpericn^ 

viui  in  raptu  iUo  obuiando  Chrilto  tubito  moricntur,&  ftar 

tim  rcfurgcnt.fcd  .ndhuc  hoc  vf  inconucnicntcr  diCtii,quia 

tonfl?grarionisignis  purgans  clenicnta  &:  incnicraincorr 

pofa  niixta  praccdct  aducntu  Chr;fti  ad  ludicifi ,  tk  fic  nul- 

iihomincs  rcpciicntur  viui ,  qui  obmtnc  Chrillo  vcmcnti 


nifi  de  rcfurgentibus  poft  ignem  diiftum. 

Prsterea ,  quod  Apoftolus  connumeret  fe  prxdidis ,  eo 
quod  pcrtinet  ad  idem  corpus  ecciefix  cum  eis ,  non  vido- 
cur  racionabilicer  dictum.  nam  cadem  ratione  diceretur  de 
omnibus  fidchbus  pr^gtetitis  pr^fentibus  6c  futuris.Proptcr 
quod  faluo  mcliori  ludicio ,  vidcntur  mihi  vcrba  Apoftoji 
alitcrexponcnd^.cum  dicitur.  Hocenm  vobisdicimus,  de  mo 
do  futurz  refurrcdbonis.  7  /«  verLy  domini.id  eft,  ficut  r&. 
uclauit  nobis.  8  ^ia  nos  qui  yrtuimui  &c.  in  hoc  mundo  a 
patribus  defunais,  9  T^on  prxueniemus.  m  refurrc6lionc  fu 
tura.  10  Eos  qui  dormierunt .  cuiusrefurgcndo  illisqui  iaiu 
ance  diu  mortui  funt,q.a  rcfurre^io  fiet  virtutcdiuina,qu:B 
operatur  in  inftantr,idco  fubditur.  1 1  Q^io  na-n  ipfe donnnus, 
Icfus  Chriftus.  ii  /«»«/?«•  diccndo:  Siirgitcniorciii;.)d 
iudicium.  1 3  Et  in  foce  archangelt.  fciliccc  Mii  haclis  ,  qui 
cfc  pnnceps ecclcli.^ ,  fub quo  iiucHiguncuraugcii  alij^ qui 
minifccrium  adhibebunc  in  rcfurrcdionccolligendo  cmc- 
rcs,^  magnumfonumfacienctanqunin  ludic^s  preccncs. 

Pqteft  etiam  alitcr  exponi.vt  illud  diaum  ;  Surgitc  mor» 
tui  ad  ludicium.lii  atchingch  Michaclis  exccutiue,&:  Chri 
ffi  imperatiue , cuius  virtucc  infinita  fietrvfuirciho .  cViic 
cum  df,  /^  luffu,  refcrtur  ad  Chrifcum.Htouod  fubdif.  Etin 
•vocear.  ad  Michaclc archangclfi.  14  Et  in  tuha  /Ja.llca  cuba 
no  cft  aliud,nili  vox  pr^ditta,qu5 dicicur  tuba propccr  fimi 
licudinemtubxmaccrialisvcc.  Tcii.,qua  ficbac  vocacio  .nd 
Conciiium^  &:  pr«paratio  ad  belluai,  vc  inuitatio  ad  feftum; 
Tom.6,  X    4 


^yy         GIo£orcI.&NicolaicIeLyra.         6j^ 


^clamarc  ,  &  morruos  rcfurgcre  Tiib.T  aiite  magno  &  sdrm- 

A  rabili  clangorcvndiqjpcrfonabunCi  vc&:  inepift'.^l,iad  Co- 

i.f.  vb         rinthiosdicicur .  Siautcniin  m^incc  Sinaroni;scd.C()S  f.rri 

non  potuic  a  populo :  quis  fcrct  voccni  quA"tiiPC  rcfon.ibit; 


^ft'^«l  Floten-     *  Hicrony  Ego dicbus ac nodibus opcrior c.iin t!cniorc 

lum.  _     j —  .  . 

Lo«  itervfldeocculto.  Qin  intenm  t]«ieuiint. 


t  i.Cor.iJ.0 


rcddcrc  nouiirimum 
quadratem .  Scd  quia 
Dominus  foluit  com 
pcditos ,  Sc  fupcr  bu- 
milcni  ac  trcmetcm 
vcrba  fua  rcquicfcit, 
forfiran  &r  nv.hi  in  fc- 
pukhro  fcclcru  iace- 
ti.dicat:  Hieronymc, 
Vcpi  foras . 

Hiimo.  Tub.neric 


rran(ituri.  N'^n.n.d;renducft  ficri  non  pofTe,  vr  pT  .irrr' in  D 
fublm  cp'ir;c;urin  illofp,icio&:  moriant^&iri-ui^if.at.  Al 
hiinca'uf  nfum  qiio  afiin  cinisillosquoshic  viuos  inu.  n 
cirus  cll  dns  in  i}:fo  p;irii<^ fj^ ai:io,S>:  p.aTinos  morccm  &  ac- 
ccpturos  immortalicatCjApuilolus  vr?;c-rc  nos  vf,vbi  dicit: 

~  1 1  Chrijlo  otnnfs  -pvijic* 

b  t7u<r .  Htalibi :  Quod. 

I 


fcmitasno»  viuifint  ur^  * 
nift  moriainr.  Cur  aur(3 
nobis  incrcdibilc  vi-  ^ 
dcaturilla  multuudi  t 


angelo- 


* 

*  derccndet  de  cjcIo'>  &  mortui  quiin  Chnftofuncrefurgcnt 

a    Illi  de  nobi>  qtii  v.ui  crunt  ic  Mfidui  Amichtiita.  * 

b  primi    Dcindends  qui  viuiniu.*;,  qui  trclinquimur  ,  fimul  \ 

a     In  ipfor4piiie:it  mors  J;  lelurrcflio.  .\'>  .mjrl  i,  ^ 

c  ra'picmur  cum  illis  in  nubibus  <>bui<im  t  Chrifto  in  aera:  *  ncm  corporu  macre 

timnorislcs  fafti.  a     Q^cia  oinncs  tefiirgniius  ,"V:  cun.  CliriCoiriiiius.   '       quodSmodo  fcmina- 

d  &riclcmpercumdominocrimus.  Itaquc  coniolan^ini  in-  '  ri,atq;ibiimmortali- 

a    Alteialtcruni  de  noneamicorum.  lo  tCt  &  inCOtrUptibili" 

u^icem  in  vcrbis  iftis. 


7;^,  te.O« 


rnagna  vox 
P  ruin  .  Vcl  in  tuba  .•  quia  manifcflc.  Vndc :  ridebit  omnis  caro 
"  faliitare  .Of  f  nonri.Vcl  ficuttuba  in  bclli.«,qiii:i  tunc  inimicos 
dcbellabit,&  ficut  tuba  in  fcflis  amicos  ad  fcfliuicatcu^  cccr 
na:glori.Einuic3bic. 

a  Dtfandet.  Non  humilis  vt  prius,  fcd  iubcns  voce,vcl  fui 
■ipfius  vclarch.nngeli,  vcl  .ingelorum  qiix  ficict  rctutgcrc 
inortuos:qua:dicitur  tuba,quia  mainfcna,vcl  qu;ili.id  bd- 
lum, qucC erit  Dci &: Chrilli.|vcl cui  D;i!S d;ibit cttk.iciam. 
b  JDfjn</f  «oi6'c.  Ambrof  In.nJuciuudon'iniqui  viuifue- 
rincinucnti,  ohvwA  rapicntur.domino  in  .icra.mortcm  qua- 
f:  fopoi  c  m  p;  fli.In  ipfo  en:m  r;;pcii,mofCt  m  &:  rcfuru  clio- 
ncm  h.ibtbunt  .dumqucanim.i  in  ipforaptu  cxicriracor- 
porc,  remanebit  co:  pus  tcrra  ;  fcd  tsun  brcuc  fp;iciui(i  tcne 
bit  ipla  mo!  s,vc  ncc  cogitari,ncc  pcrpcndi  pofsit. 

Atigufl.C^uAri  folctjVtrum  illi  quos  viuos  inut  iiicr  Chri- 
flus  iuinqii.3  !)Ino  morituri  Ijnt,  aii  ipfo  rcporis  pnn:l:;i  qiio 
r.ipiciifobuiaChfo  sdimmorcaIJC.uc  ni;ra  ceiencace  linc 

tran- 


terrcuiuifccrccucrc 
damus  in  iJlu  oculi  fu 
ruram  refurrcdioncm  ,&  m  mcmbra  fine  fine  v  liiura  tanta 
facilic.'cc:  tanraqvJ^cflinuibili  vclocicicercditurri  antiqiiif  n 
fimoi  um  cad.iticruni  puUicrcm  .  Ncc  ab  illa  fcntcntia  illos 
cubitiair.ur  fiuuros  immuncs,  qua^diitum  cft  r  Terraes&  g 
terram  ibis,'..\n  bcc  ibis  am  ifla  vita  qupd  cras antequa  fume-  '<■ 
re.'!  vrtam.  hoceriscxanimarusc],  emsantequa  cfl"csai:*tus.  '" 
c  /'.'  tt'  b-.Q.im  ntibcs  fufcipicnc  cos.vt  Chnfium  in  alccn- 
flonefufccpii.vndc  .nlius  inierpresd:cit,Baiul!snubibiis. 
d  itaqi<c  co}i((  la.  A  ugufl.dc  verbfs  Apcfloli,  Pcreac  contri-  ^ 
Jh'C!o  vbi  cfttJnta  confolacio ,  dcccrgacur  ex  animokidus, 
fidcs  expcll.-iC  doltucm.  In  canca  fpcnon  dececcfle  trifletc* 
plu  Dci.lbi  h-:bitatbonusconfdlator,ibiqui  nonfallicpio* 
milfor.C^iid  cnim  morrtiurti  diu  plangimus?  Inquics,  quia 
mors  311:31  aeft.Scd  pcr  illan^  tranliuic&:  dominus.Confole 
mur  crgo  nos-  Scd  dices,  Potcft  non  dolerc  corbumanura 
dcfiinilo charifsimo'?  immo mclius cum  dolet  fanaturcor 
humanum,quianon  dolendo  ficinhvim.^num.  iVI.ariaenim  | 


i 

tl 

h 
h 
I.. 

\4 


doitiinum  quxrcbac , &  mortuum  fmtrcm dolcbac. 


l 


NICOLAVSDELYRA. 

quiacuncomnes  cogregabunrur  in  iudicium,(5i:arinabicur 
crcaru:-a  in  vitioncm  inimicorij,  & iimicabuncur  luftiad  fc- 
ftum  angelorum.  i  De/fcndf/rfecif.  Namiudic?biCinfor- 
ma  hum.ina  apparcns  fccunduni  quod  dicicur  Ait.  i .  h.  Hic 
Jtfus  ijiii  ajfninp^us eji d  vobif ,  in  forma humanicacis,  /ic  vinii  <;, 
fcilicec  ad  iucjicium.  2  Et  t)ior.<jui  i;c.  Ifta  prioncas 
tc  poftcrioriras  non  poteftrcfcrriadailtutn  refurgcndi  ,ica 
quod  aliqui  rcfurgcc  priiis  ahjs  prioritace  cemporis.  namotn 
ncs  refurgcnc  in  cadcminftanci,fecundumquoddi<;itur.i. 
Cor.  1 5.g.  Omnes qnidim refurgem^is.  &C fubdicur. in mnrncito,  in 
iSu  oculi.Hcc  potcfrhicaccipi  prioricasdignicatis,  cjuia  p.t- 
tres  ve.  Tc  in  rcfu>  rcttione  non  crunt  digniorcs  apofiolis, 
qu!  crunc  affcfforcs  iudicis,Mac.x9.d.J'fucto!j/M/>crrc//i.j  <i;/o« 
liccm  C7C.  dc quibus dicic  hic  Apofiolus : Deindtnos.  propcer 
ijuod  faluomcliori  ludicio  vidccur  mihi ,  quod  ifta  pnoricas 

&po- 

-n— — '"■'"'  —  •" 

A  D  D  I  T  I  o   r. 

In  cap  4.  vbi  dicitur  in  poltil,  Ft  fciat  ynufr^ttifque  vctsfuum 
fiyljiuerc.  Hoc  quod  dicitur.  Ftfdat  vmfqutfijuc  v.tsfnum  &c. 
fecundum  Glo.pocclt  exponi  alitcr,  fcilicct  quod  non  folii 
abillicitoquisabftineat,  fedncclicitoabuc-iCf.-dfciat  vnuf 
quilquepofsiderc  vasfuum,  i.uxorcm  fiiam  in  fancttficacio 
nc,  fcilicec  ut  non  turpicer  abutendo  eam  pofsidcat. 

AD- 

C  A  P.    V. 

DKtf»;/?o/-.idcfl,.in 
.flatc.an  hyemc 
atidieuclnotle. 
^Tcrcullianuj.Hcc 


&:  poftcrionras  fic  rcfercnda  ad  quietcm  in  Chrifto  pcr  bo- 
nam  inortem,&:  ficuingcndolitcram  dicicur.ifwor. </«;.•« 
Cldd.  iunt,  id  cl^,  quiefcunr  !n  fidc  eius  mortui.  3  Trimi.  id 
cft,refpcduhoftri  qui  adhucviuimus.  4  H,rfurgent.  cum 
poffcns.  '  5  Deindenus  qiii  viuimus .  fupplc  quiefcemus  m 
Chi  iflo  in  cius fide  moric^dc'» .  6  Simnlraptcmur  cum  iilis, 
iam  rcfuft  itati  cum  ipfis.  7  Obttiam  Cijrijio.  venienti  ad  iij* 
diciiim,  8  /n  «fr4.  vbiprofcrcr  fenccntiam  iudicijfiipct 
vallcin  f<jr.iphat,vt  didtum  fuit  loelc.j. 
^  Etliijhhpir&c.qmiekclia  Chrifto  non  fcp.irabuntiir 
amplius,  fcd-iVmpcr  crunt  fibi  coniundi,  non  folum  in  ani- 
ma  ftd  cciam  in  toi  pore. 

10  lta:jHr.  Hic  cx  prxdictis  concludic  inccntu.fcilicecquod 
fidclcs  non  dcbciic  iinmodcracclugcre  morcuos^fed  deip- 
fis  confoian ,  ex  quo  func  .id  vicam  immorcalem  &  f^licein 
rcfufcicandi.i\  hoc  clt  quod  dicic. /f  j.pe confo.&c.  de  rclur- 
rcctione  fidclium  prxdictis. 

"~    r       ^"a  o  diT  i  o   1 1. 

Ineo.ca.vbi.dr  m  Poft.  ^ngamusaufposfratres,vtnhundeti$ 
magis.ln  htK  quod  diCitur.Fcabundtiis  r,ia^is  &€.  intelligicur 
quodliccc  facercnc  opcra  dileftionis  bona,  poffcnctamen 
facere  mcliora ;  ad  qut^  rogac, vc  operam  dcnt,quia  diffi:;ilo 
eft  diniitterc  conluctodinem.  Et  quod  fcquicur.  rt  quietifu- 
tis,&  vt  vejtrii  nego«>w.i^jf/y ,  incclligit^dimifsisalicnis.  qiii 
enimcircaaliena  malcuin  occupacur,  neccffeelt  vtfic  in- 
q uictus,ucl  ut  proprig  negocia  ncgligat. 


(■' 


V 


iMi 

t"t,i| 


C  A  P  V  T    V. 

I  De  refurteAioBc  itid'guifti«  »t  fcriberem  vobis. 

lE  temporibus  autem  &  t  momchtis 


DiuKfo, 


Cis  lcribit,utqui  ia  prxdi£ti  fuifrcnt.  Repcntinuautcm  Do- 
-  iniu) aduGntu  furi copatauit.Is  cnim  conacur  latcrc,fcd  qui 

/  cuftodic 

■»■  —  ,1      I .,         I     .  I     I 

N.ICOLAVS    DE    LYRA. 
C  A  P.    V. 

D  F.  tcmporibus.  Poaquaw  Apoftolus  rcddiditThefl^ilont 
cnfcs  bcncuc^los  &:  dt^cilcs ;  hic  confcqucntcr  often- 
diccw  cautos.Circaquod  fciendum,qiiodcaurel.i  maxime 
requiticur  circa  illa  dc  quibus  ce:  tum  cft  quod  vcnicnt,cum 
tamen  hora  vcniedi  cfl  fimplicitcr  ignota.  Sic  autcm  cft  dc 
dieiiidicij,fccundumquoddiciturM.it.24.c;ipfifriie/7/4dr 
hvra  nimo  fcit ,rieque ang( U  in  cdlo.  propccrquod  Apoftoluscir 
ca hanc  rcddit  ThcflalomVcfcs cautos .  £t diuiditur  in  duas 
partcs ,  qiua  prrnto  cii.s  inccrcicucfincm  oflendit ,  fccundo 
f  lu.-iUpij;tcnfcs  caucos  rtd^Jic,  ibi.  f^os  auiem,  Cuxa  priml 

fcicn- 


cuflodicdomnm,  fcn 
tic  furis  .iduecum,  qui 
auccm  ncgligic  &L  dor 
mic,  ei  domus  cJeripi-   „„;, 
tur.Icaquicfifobrius  U 


'4 
H 


nouic  fignaaduencus  Domini. 

b  Et  t/iomeiis.  f.qua  hora  diei  uel  no£lis  uccurus  fit  Cbnf?as. 

^  Dies  do. 

fciendum  ,  qiiod  dies  iudicij  duplicitcr  accipicur  in  fcripcB- 
ra.  Vno  rnodoproipfadiciudicij  gencralisin  fincmundi'  f^ 
Aliomodo  prodiciudicij  parcicularis ,  qujEcftdiesmortiS 
cuiuflibec  bominis .  Nam  in  illo  ftatu  in  uidicio  finali  pr^- 
icncabicur  in  quo  in  morcc  inueniccur  ..Inccncio  vero  Apo- 
itoli  vidccurhic  magiscfiededicmortis,quia  ipfefcicbat 
diemiudici)finalis  multumdiftare, vcpatcc  inepiftolafc- 
qucnti.  Jpfc  aucc  hic  horcacur  Thcfralonicenfcs  vc  finccau- 
ti,  ne  rcpcncc  veniac  fuper  eos  dies  domini,  &  inucniantur 
imparati.Verum  tamcn  vtroque  modo  litcra  exponecur,&J 
pnmodcdic  finalisiudicij,cumdicitur. 
I     i)e  tepQribus  autem.  pcrtmcntibus  ad  diem  fioalis  iudicij. 


yii 


6 


^7      I  Ad  1  htdaloriicenfes.   Cap.  V.      658 


J  3    Diw  i/owp/.Hic  dics  e  k  honninum  pro  libicu  fuOjfcd  cunc 

\  ericdicsdouiini.  .„  .      ,  . 

b    Si"t[ fnr.ita.  improiiiuis  vcniet  milis ciinc, qcT  &  m  obicu 

,ymf-iiicnc.  Sicnc  fur  non  d  co  dic,fcd  no6le,cu  laccntius  vc 

nic,&.' litimincs  dorm  junc,  cune  omnia  rjrripiC,vt  ^  diuKc  fc 

nicakc  eiiifjlans  m- 
iiiinucni;n.lcamnlci 
ijcbcnclbcun.nihil 
>oni  fc  h.ibci-c  lunc 
i;ui:-n!CC.PLopcer  hoc 
incapic  dcccmpori- 


p!u  admodumappofitum.Qiixcfl-.n.grauidn^fcir  fchabce  D 
fetun^  m  vtero.ncfcitautem  tempus  piriendi .  Icanoscria 
c(Ie  venturum  dnm  fciniirs ,  ipfum  auccm  tepus  ncquaqna. 
Didicimus,qua  decaufa  ill  i  dicsfempcre{}cxpfv!l:and,i.  Sic 
eciamindiumis.  Euau^elijs.  Skutiudlcbus  \oe comidchjnr, 

b'bcbarit  ,  yxores.iluce- 


Luf.  17. 


a    1Qu]s  nihil  aliud  fcribeiem.nifi  quod  fcitis,  fcilicet  clam  fuiurum. 

b.  f  Inf|uirendo  fcripturas. 

nonindigetis  ,  vc  fcribam  vobis  .  t  Iprienimdiiigenter 


bus>  vtmoncrctcos 

caucrcfibi,nci:ad^- 

preheixJantur. 

5     /^(!Cr.  inepftol.iad 

fl.EfKh.u.NocrLV>p.  ft 

d  c  qLUflltt  tempo:  iS  hoc 

■"  tacurumhcfcdquo- 

uKv-lotucuiuiiCopus 

elifcire,vccu;ecn!ij 

luos  ctk, ,  6c  pjraco 

eordcv.ig'.U>re,quino 

lunt.ibiruhora,)icuc 

ano'Ajrno  flirc  com- 

prchendi  .Nam  fiad 

caucndum  h.^c  malu, 

idcft.nehuradomini 


INoiiprj  temporediei.fedquiatunc  oroi-.iaapetia.     f  Ailuenms.     b    ^Ua 
la;cntei.  c     f  Sicut  fut,(]U;a  incautus. 

fcitis^ quia  dfes domini,  ficut  fnr  m  node, ita  venict .  Cum 

b  lEil.  INunc  in  pia;fenii.  c  IDefutuio.  d  ^"SuLitancapcidiiiodieiiudicii. 

,.  ,  e    tSubitus. 

b         ^     .    <-  •     <  d 


TCujiaicJ 

cniiTi dixerint , pax ,  & t fecuritas ,  tiuic repentinus cis fa 

a     tl.a  grsuis.Sclub.ius.     ^Q»e  tanfeui  euadit,re.Ji!li  lion. 

d  perueriiet  interit.us  ,  Cicu\  doiorinvtero  t  habcntis  ,.& 

a    IHIisecit  imfiouiiiis  dies  diinin;,fed  vobis  noii.        f.Igncrantia. 

non  cffu  ricnt .   Vo's  autcm  fratrcs  non  cltis  in  tenebris. 

a    i;a.  f  AdrRnrteip  atcrnam. 

vt  vos  dics  iila  tanquam  fufcomprchendat  .  Omncse- 

a    "^FiJei.     b     TVirtuimn,per  qi.as  bona  operantur  .    INeijuispu- 
tat  partim  poiTe  cfl"'-  dic',f  arini  noftis  . 

tltis  *  &  fiiii  diei  .  Non  t  fumus 


niiii  vos   filij  luci^s  tltis  ,  &  fiiij  diei 

( 

noflis,  ncque  tencbrarum .  Igiturnondormiamus ,  ficut 


^Q^ia  no.n  nort  s      ICommonet  ne  lccuri 
dcChnlto  ncg'igenter  againus. 


tanqu.un  furtnucniar 
impar.uil.opus  eli  nofle  tcmporum  fpaC!.i,non  dicerec  apn- 
Hcilus  non  eile opus,vt  hoc  lcr;berct,fcd  potuis  fcnbenduin 
hoccfleopus  iudicarct,niinc?rjc  non  opuserfe  illismonflra 
uit,qu:b.  iiifKcicbat,vtf<.i!enf,imparatisatquedo.micncib. 
horamdununi,ticuc  fiKcciTe,  atquc  h  ir  fcicndo  vigilarcc. 
c  Cumenmdixrit.  N.t,  liiut  in  verbis  Danitlis  inucnicur: 
Rcf",n:u-)it  A.ncichrili', &.m  ni(h'i  Cius  ci  ic.annii,dc  d^mid  o 
U  iiicei  rkienfab  lilo  Elias,&  E.Moch  ,  (iciic  &:  in  Apoca.hr. 
Ettucerit  tahs tnbubtio,  quahs ante non  luic^neL.poii c-rir. 
Poltcaintcrhcietura Michaelc,^^  maxiina parsfjMu.  Poil 
nitortem  vcro  Aotichrilti  ^.s.diesconccdenrurad  pan.ten 
tij|mhor.'.in;b.  iqjUicitubaucrnr  inperlecutioneilla.Sicd  mi- 
niflfiAntichritti  «^iud  bunt  illisdicbus,  ducenc.-s  vxorcs, 
&conuiuantcs,diccntcs.Licctprincepsnolier  murtuusflc> 
nrado  habemus  p.tCcm.iSL  fecuritatem  . 
d    Sicutdolcrinvinobui/erais.    •$«     Theodorctus  .  Excmi- 

plum 


NICOLAVS    DE    lYRA. 

I  NonindigCtis.  Q^atAiafdreadvnsnonpminet.  [''cundum 
qHQddicitur.Act.i.j.  Noneft  vcllrum  nofletenipor«,&:c. 

'a    Iplienimdihgentcr.  r£»-/;>f/<r<ii/"'p/)/ecow//i£r.7"c/o. 
J    Scitis.quia  dies  domini.  ideli,dies  iudcii ,  </h?  dicitur  dies  rfu- 
mini ,  quia  lunc  Chrifius  iifpareb.t^vt  dominus,  qni  in  pnmo  adUentu 

I  ifparuitv:  feruus . 

4  Sicut  fur  in  no:tc.T^n per  hoc  intelli^endii efl,(p  dnminus  y?- 
musfit  adiudicium  tempurt  noHis,  fed  magis  chradir,  fuut  in  caiu 
«/c?d/t,.yi'^.  i.fe.Hic  Icfus,qui  allumpcus  ell  a  vobis  in  c^lum, 
icC.fed  <ji4i<tysrtiet fiibitohjminibHs  huc  non  prouidrntibus. 

5  Cum  Cfinn  dixeuni.  Clo.fnper  locii  ifiuM  duit,<juod inielligi- 
m  defociis  ^ntichirifti ,  /jui  pofi  mortcM  e  m  credtnt  fe  effe  in  ^ace 
&fecuritaie,facientesfeflj,i:r  conuidaexercentcsperdiuerfaloca. 
Scd  ifiui  non  videtur  conucnientcr  didum,  quiaglu.  pmittit^cp  ^nti- 
ibriUus  fulminabit»r.,&  tnaxima  pars  fui  exercttus  peribit  iim  eo. 
prnpttr  qnod  non  efi  veriftmile,(p  remantnteseffe  debeant  in  tantafe' 
CHntate,&  iocunditate,fcd  magis  in  timore,&  fic  videturglo.fibiipft 
rtpugnare.  Item  videtur  effe  contra  di6ium  commune  doCiorum,&  fart 
ni.rnm,t]ui  dicunt  communiter,  tjuod  mortuo  .A  ntichriiio,&  falfita- 
tt  etits  mtmfeflt  dttetia,  omnes  gentes  conuerietur  ad  Chriflurn,&  ftc 
uf)iiremancbunr,alii]uii'i  fe£ia ^'fntichrifli.  T^c  potefidici  fufiinen' 
doglo.prxmijfam,fjHod  illi,  qui  fiterant  de  fc6la  ^ntichriUi  prxdiiia 
felia,&  conuiuia  factant,co  ejuod  ftnt  conuerft  nd  fidem  Chrifli,quia 
idtipftsdicentihui.  Pax,5i {eciitiUS,fuhditapofto!>i<. 

inttT?  <^    Tunc  rcpencinus.ji^ofi  non  potrfl  exfoni  de  bene gaudentibus. 

:ichrii  Vropler ifiod mclius  vidciur  reduci ad tepus  dmin .itionis  .Antichri- 
fli,fjtmdo  obtenta  ciuitatc,  &  templo  nftcndct  fe  timquamflt  deus,vt 
dkitnr  in  epiftolafe(juenti,&  tuncfatcllites  eius  gaudebunt  depotrfla 
te domini  fui ,  fcd  repentinus  fuper:-.  cfiicl  eis  interitus,t/uia  cito  fulrni- 
nabitur  ^nticbriftus  cu  m  :xima  parte  fui  exercitm.  J-J^c  tibuiat  huic 
expofniiirii ,fjuod dnminatio ^n<ichniii,&  eius  fuln.inatio  pxxicdet 
diem  iudicii,  de  qua  liqnitur  .Apoftalus  ante  inmcdlate,quiafrcqucn- 
terpriui  fuUapufletius  nxrrant  i-.Sccundo  rxpontnda  eftlilcra  dei\ie 
tnoitisftc.  Dc  itmpoiibus auc,&:  tnomcncis ,  in quibus  d' beat 

mors 


8 
9 

10 
ti 

13 
14 


bant ,  &  nuptttidab.t>it, 
donec  venic  d/luuium ., 
&  perdidit  onines  ,  ita 
erit  aduemus  fiHihomi- 
nis  . 

4c  Chryfoflo.Acqut 
inq  i:s,  priegn.nti  nui- 
lien  d!cs  partus  iion  p 
inccrto  imminct,iio- 
iutCPim,qn6Jpoa  ^^j,^„j, 
noucni  menlcs  tucu- 
rusficpartus.  Imo  ve 
hcmctitcrobfcuie,3d 
inrerco .  C^ixdam  c- 
nim  fcpcim  )  quidem 
quxdam  vero  nono  j.eni». 
mcnfc  pcpirrci  uc.  Pr^ 
terca^iSidcsipfj.  dC 
horainccrraclf  .  Lft 
auccxacl.i  fimilicudi- 
nib.  Non  cnim  muica 


funt  dolorofcparturi 
tfonis  prenia  fi^na.atque  ita  rn(ilf(^,&  in  v\\-,ii.  cxcra  domfi 
fu.T,re  non  profpcda  pcpercre.  N<  'n  ante  folam  di.ei  fnccrci 
tudir,e  ifta  limihtudo fignificauic^fcd  &  dolons  acbrbicarc. 
e  F.7/7 /;it/r. Fidcs  eft  l..ix,qn,r  facic  diem.idcd  habiturn  vir 
lutum,econcra  cencbre  func  infidcliC3S,nox  habitus  vitiorij. 
f  T^on  fumus noiiis,neque tmebnirnm,&c.\.in  pi^fcutibus  tor 
peamus.fcd  vig'Icc  mens  attcndcs  h^'ccaduca.&:  fc  bnc  his 
vt.iniur,no  quafi  bonis  noflris,fcdad  luiletacioncdacis.Ve 
rc  nos,q.n6fumusno(flis,n6debemusdomire,naq.dorm!C 
pp  nodlrem  dormit,id  eff,  vitia,&:  pec  cata  fua  traxcrunt  eos 
adhoc,  vcoblici  vitc ?rernc in  iffis  quicfcac,&:q.cbri)funr, 
hisimmoderarc  vccndo,cx  notl-c  viciorum  hDchjbcnt. 
g  Iv^iturnondot.  .Jf  Chryfo.  Oflendit,qu6d  in  diecffeno- 
Itri  licarbitrij .  In  pr^fenti  enim  vita,qu6d  ad  h.;ncdiem,5i 
mortem  atcinet,non  in  noftra  cfl  potcflace,  fcd  ctiam  inui- 
tisnobisirruitnox,  &noIcntibus  imnunetfomnus.  C^od 
^  vero 


Aiigu.inp'»!. 
lao. 


morsvenire,  non  indigetis,vcfcribamus  vobis.  q.d.nonfcribcre 
•Vi.bis,nifi  iUud,quod  lam  fcitit,  fcilicet,c/ttf,d  eU  totaliter  incerfm.io 

fubditur. Ipfi  cnim  iciliSyper  cxpcr.entiam  quotidie  WrfcRff  j.Quia 
dics  domini.  idrfl  mort;s,qux  dicitur  dies  domini,qiiia  tunc  vcnlct 
adparticulayeiudicium  ipji'is  mortentis  ratione  fupradJla.  S:CUC 
fur  in  noi\e.idefl,repentc,{ir  eximpyouifo.ideofubdit'iT.  Cu  enim 
dixcnnchomjncs.wttwrfdw/.PaXj&fccuritas  crrdcntcsd  u  viue 
re in  dcliciis  temporalibus,&  terijporali pace .  Repcntinus  fiipcr- 
ucniet  interitus./c;/(cc/,wm»  corporalis .  Sicut  dolorin  vccro 
habentis.^«ij»r«M  adpanam  infcrm.Et  non  cfFugient^i/MU  in  in 
fernomdU^&c.De  hoc pnnit  exemplum  Saluator  Lu.  i  i.c.deillo,qui 
dicebat  animxfua.  Anima  rnca.habes  multa  bona  repofica  m 
multos  annos.quiefcccomedc,  &bibe,&:epiilare,i\:  dixic 
ad  illum  dominus.-Stulce  bac  nocte  repeccnc  animam  tuain 
ace,qua:aucem  congiegafti  cuiuserunc? 

Vos  aucem.  Hic  confcquenter  apaflolus  rcddit  ThrJf.tlomcenfes 
cautos  contra  diem  indicli  generalis,quia  ficut  di6lum  eft.Q^alis  qnis 
in  morce  insenitur,f.iusius,ai4tiniufliis,tal:i  in  iudicioprflcntabitnr. 

■  Cautela  vero  ad  hocefl,vt  homines  femper  jint parad pcr  bonam  rita 
ad  recipicnditm  mortem,hoc  autemfit  per  hoc,qHod  homn  bcne  adfe- 
ipfumfe  habet,&  adprox:mHW,et  ad  dcum,propter  quod  ad  hxc  tria 
inducit  apoftolus.Et  ffcundum  hoc  diuidnur  in  tres  partes,qu.c  profe» 
qurndn  patebunt.Igitur  ad primum  inducit,dicens,\ os  autcm  fra- 
tres  non  cftis  in  cencbris. 

7  Vt  vos  dics  illa.  fcHicet,moyt':s. 

8  TanquarHfurcomprchendar.?rf(y/./ff7/)jr(jm. 

p  Omncs  enim  vos  filij  lucis  cfhs.'t/tf7  Chrift',qui  efl  lux  vc 
railluminansomncm  hommcm:Ioh.i.b.  Cuiutefiis  filiiper 
baptifmum, 

,10     iitf\hi(iic}.idcfl,nouiteflar>,enti,qr<odd'c/ttirdies,l{om.iyj, 

Noxpr.rccffirdicsautem  appropinqu;.Uit. 

1 1     Non  funuis  noiiis.fciticrt,Mof7ic.tobfcmtatis. 

I  z     Ncqiie  tcncbrarum.;\/cy?,(/i«(T/br«/w  errorHrngentilium. 

I  j     Igitur  non  dormiamus.  in  pcccatis. 

14    Sicuc,&:ca:ceri.^Ki/«flfiaf*^e</H//. 

1    Scd 


6^^ 


Glofiorcl.&NicoIaicleLyra.        6^0 


Aug.inpr.^i 


^  vero  ad  fpiricnalcm  illam  morcem  ,  &  fomnqrn  attinet , 

A  nonitcm,  fcd  poirumusfcmp^r  vigilare,  poirumus  (>m- 

pcrin  dieagere.  Anim.coculosclauderc,  &:malit:iBfo!n- 

num  induccrc,non  cft  naturx,  fcd  vuluniacis. 

a     Qjii  enhn  dofniunt ,     •}«     Tbcodorccus  .  Hoc  cti.-im  di- 


tEphef.tf.c. 
Ciutda  ojti- 
pia. 


t  vt*^no- 

ftd    faliittin 


B 

f  hortCDiiai. 


■     ^Nciciemcs.    b 

vojauiein  minores. 

cacc  akerutrum  , 


xicalibi;X<'*P*'*"/^'» 
4ies    autem     appropin- 

quaitit  . 

4i  Sedulius  .  Idco 

occifi.&:cbrijsut,  q.a 

in  tcnc-bns  funt ,  icd 

hic  magis  noK ,  &  c- 

brictas  al}ci;<  •nce  pro 

ignQr.ntia ,  &  libidinc 

accipicnd?  funt. 

b     Iidutilortcam^&c, 

Sicucloricamunitvi- 

tajiJ,it3  fides ,  iSi  cha- 

ritasnos  contraappc 

litum  tcrrcnorum.  Si 

cnim  attcndimus ,  Qj 

Chriftus^  nobisp.if- 

fusfurrexic,  &nobjs 

vicam  parauit,  qui  fu- 

mus  quafi  cohyrcnr 

tes  hamo  fidci,  fi& 

charicati   infiftimus . 

nuiiquam  mentcsno 

(kas  vincet  tempora' 

lis  appccitus .  Si  enim 

fpcs  a;tcrn.c  lalutis  ad 

fupori]a  ccndeiis ,  vt 

galca  incncem  obuol 
piptio  "p  dia-  u:t,  no  li^ci^cur  a  cem- 
fiuicm.        porali  appctitu. 

c     yt    bahtea'is    illof . 

Haimo.  neceilariaeis 

roimfirado,  &:  rcusie 

finordinatp"!.  tiijm    dlgilitati     CJlhlT 

i.Tim.j.c.  hcdd.  Quidenimprq 

dcfihonorc  finc  ttu- 

ctu  habvre  ?  ■S:cut  diui 

ti£  ncgligcntinmpa- 

riunt  falutis ,  itacge- 

ftas  dum.fJtuiarique 

rit  a  lufJitia  dcclinat.'ldco  in  alin  epiflola prxcipit  presbyte- 

ros  duplici  honore  elic  honorandos . 
r,>m.  int.ad      4<  ChiyfoHomus.  Siquidem  hornodefenfionemcuierga 
Thcfialonic£-  hominciu  aliqucm  egorit,omuem  iUi  gratiam  habcs ,  &  cu 
IR-  _  hiG 


hicerga  dcu  pirttstuas  tuc.itur,crat!e  nihil  rcpcdisTtq';') 
inqms  pirtcs  mcas  ructurf  quia  pro  tcorat,quia  l'piritM.iii  .J^) 
no,quod  per  baptifmu  cO^tibi  minilhac.inuifit  tc,adhorta- 
tur,&  ndinonet,  mc'dij<;  no.itib.  fi  vocaucris,venit,n6  iunpli 
citci-dixic,  dilig;tc,fcdin  fummo  pciopdilcihonccosb.Voe 

te  ,  veluc  fili)  p.icrc? 


1    f  Cjrnaiibus  jleditt. 

& c^teri,  fed vigilemus,  &robrijrimus  .  Quienim  dor- 
lliiunt.node  dormiunt ,  &  qui  cbrij  (unt ,  node  cbrii  funt. 

a    ^  Itii  pri  ooAero.    b    ^ViKutibatluceniet.    c    ^Non  roluiu  vigilciiiui.led.    d    tFihoc. 

t  Eccc  f,jculi»$. 

tNo^aucemjquidieirumus.fobrfi  fimus,  induciloricam 

a     5  Pcr'l'"" ''^"'cir.usad  faluiem  ,  noii  cniiu  pofuit 
nos  dcus  in  fpe.Tt  habcainus  ipm.fcd  acquiriinus  raluirm  bciie  npciando. 


nosdcus  in  ipcTtnaDcainus  iiiin.ica  acqiurainus  laiuirm  cciie  npcianao.    _       U' 

fidci,&  charitaiis,  &  galeam  fpe^m  falutis .  Qiioniem  non  g    <jde 


C>iji    Chrinum  dili- 

1  git,qualisqualiscar». 

s  dcm  faccrdos  lit ,  ip- 

?  fum  quoque  diiigcr, 

4  quoniampcrcumcrc 

5  menda  myftcrja  coii 

6  fequuius  efi .  Dic  mi- 

7  hi,  fi  cupidus  vifcndi 


Mn  fummo 


^racnam  aciernam.     5  Non  eniin  oiiofitdaliiur  falus.     b     fFthoc. 

pofuit  nos  deus  t  in  iri'm ,  fed  in  acquilltioncm  (alutis  pe''^ 

a     Y^inei{uo,nccff  es>occaliu(l  nos  iuuaret. 

dominum  noftrum  leTum  Chriltum  ,  quimortuuscftpro 

f  In  carnc  viu.iiTius.    a     ^^Moitui  fucrimus.    b    ^AH  liuiilitudiiicm  i.-msconiunfti  ci. 

nobis,  vtliucvigilemus,  fiuedormia'mus  fimulcumiUo 

a    IQuia  ha;cfpcscftnobs.    b     f  In  hac  mifciia  .     c    5   Vo»  ajiot  dc  mone 
fuoium  dolcntct.     1  Alii. 

viuamus ,  ptopter  quod  t  conlblamini  inuicem ,  &  a?difi- 

^Ncfcicntes.    b    TAlins alium,vt  lamen non  minus,  quim  modo  faciatit.    e    f  Uoc £uite  «mucs, 
ninorcs. 

ficut  ,  &facitis.  Rogc-fmusautemvos 

a     ^Et  fi.fubditi.     b     TOilcndatis  vos  nofTc.     T  In  icgimincvertii.Sc  doftrina. 

ftatres,  vtnoucritiseos,  quilaborant  interyos  ,  &pra:- 

TOidinatioiicdouiini.    a    T  Vt  paies  ad  icfta.    b    1 1ta  noucritis; 

funt  vobis  in  domino  ,  &  monent  vds  ,  ut  habeatis  il- 

a    5  Vult,vt  cx  chaiitate  honoisnt  piesbyteros  . 

b    f  Etfi  grauitci  increpant.vel  pn- 
niunt,fcientes  hoc  exigeic  opas  coruin.pac.cha  .cum  cis. 

los  t  abunda^ntius  in  charitate  ,  &  prdpter  opus  illo- 

a    T  Pr.Tlalos. 

rum  paccm  habete  cum  eis.  Rogamusautcmvo'sfra- 

•    TTamen.         T^Aug.A  qun^qiu  ceflat  nc  perdat.quod  illi  daic  (olcbant.mcicenaiius  eft. 


s  rcgiasauromul 

9  to  fpIendpnccs.iJc  !.jpi 

10  dum  precioforii  fplcn 

11  dore  vndique  coru- 

13  fcantes,inucnircs  cu, 
I  j  qui  claues  habcrec ,  is 

14  autcm  rogatusconfe 

15  Itimrcfcrarcc,  intro- 
i6  quecemitccrecaiinC» 
17  iUum  pr^omnib.  ho- 


j:rcs 


fCuriofos  gyiouJigoi.  c 

lpcrant<s  pio  peccatis  . 
b  ~    .    - 


TContta  aducifa     d    TVelde- 
d 


18 

10 


XI 


21 
2? 

^4 


norarcs,an  non  .equc 
vcoculos  tuosdiligc- 
rcs.<'Hictibi  cxlum  a- 
pcruit  ,i<dillum ,  nec 
amas,  necamplcdc- 
ns. 

d  l{n9[amHs  ame ,  &t. 
Haimo  •  Hicadino» 
netprxlacos,  vc  iubic 
dtorum  iinprobicice 
&  impaticnciain  p.a 
cienccr  {c:  ac ,  dum  in 
aliquo  cocracosmur 
murant . 

4<  Thcophvlad  Nc&ww 
per  licenciam ,  velar^^^' 
roganciam  eos  objiir- 


'    t  fi'h  lcuare, 
fulcue. 


corripit?  t  inquietos  ,  confolamini  pufillanimcs , 

a    Vt  medici  ad  lanandum.    b    In  fide.    c    Si  in  hoc  otficio  aliquii]  iiueifertui.       2  K 

d    Non  li>lumpit'mint,  necbonumpromalo  lubirahitis,    i(f 
vt  negligatis  corripcrc.  " 

trufcipiteinfirmos,  paticntes  eftotcadomnes.  Videtcne  ^l  gace.fedmanfuetcad 
■  ,  ^^  monetc  .  Qui  cnim 

^9  prauocfl^animojfita* 
fperior  li  cbiurgctur. 
Inordinati  autem  func,quialiteragunr,quam  adco  lic  ordi- 
nacum,  ordinem  cnim  cuiquefiniuic  fl:atuitque  deus,qucm 
qui  tranfgredicur.inordinacuselt,  &cemuTeiitus,conUicia- 
tor,auarus ,  vt  omnes  peccaca  comnutcentes. 

^  a  Malun. 


NCOLAVS    DE    tYR  A. 

J  Scd  vigilcmus.  p(r attentionemmentis  ad ea^fnxfMntfalutis. 
1  Et  fobtrijfimus.  cx  parte  corporis^vtentes  temporalibus  adna- 
turx fnftentatioyicm^ir  adbonam  fcnfuum  difpofitionem. 

3  QJ_ii  enim  dormiunt./w  voluptatibus,& peccatis, 

4  N(>tte  dormiunc./(;<//cei ignorunti£.  "Ham  ignorat  omnis  ma- 
lusjfcttndum  tjuod di<;it  T  hilo,  J  Eihi. 

I  Ec,qui  cbrij  l"unc./?«worf«jrc  vtentes  honis corporalibus.Vnde 
diciiur  cbrius,a  bria^ijnod  cftmcnjura ,  quafi  cxtra  mcnfuram  pofiiui. 

6  hlockc  cbrij  {\int.  fcilicet,rgiiorantixrationediCia. 

7  l^os  AUtcm.Et  patet  ex  diiin  fententia. 

8  Induci  loricam.  Siciit  cnim  lorica  efficilur  ex plnribus  iiinSiu- 
rii  inuicem  fecompi' Sentibtis,  Jicjides integratur  expluribus articH- 
Its  adinuicemconnexis.  , 

p     Et  cbarjcatis.  qu£  e(l  (ormafidei,ficHt  aut  lorJca protegit  corpus 

ficfides  charitate  formata,protegit  aninuvn  a  d<em(mum  infulitbus. 

10     Etgalcam  fpemfalutis.  Sicut cnim galeamunit caput,^uod 

ellfifpefiorpjn  ipfius  corporis,ftc  fpes  fuperiorempartcm  anim£,ip- 

famad  cxlejiiaeleuando. 

I  i     CJuoniam  non  pofuic  nos,ScCfideJi,in  damnationem ^terna. 

jl     Scd  inacquificioncm  falucis.  idcjl^vtacquiramusvitabea- 

tatnex  opertbm  meruorijs. 

I  ?     Pcrdonunum  no^tam.  idefl^finecuiusadiutorionullumo- 

pUSpotrll  e/fe  wvritorium . 

14     Vc  fiue  vigilcmus.  WKfnrfo  (nr/3or<j/iVer. 

I  y     Siuc  dormiamus.  mortis  corpo  .ilis  fomtfo. 

16  Simulcum  iWo  viaji.vua grat  ■x,')i4^ efl in anima immortali. 

17  Propter  quod  confolan  ini.  m  Uboribtis  vitteomfetitis. 
}3     iil  ^i^fi  Jute.  perbis  bon>.s.^&  exe/nplis, 

19     SjcilC 


X 9     Sicut,&  facitis.  femper  tamen  proficiendo  in  iflts, 

7,0     Rogamus,&:c.Hrc  eflfecunda  pars,in  qua  inducit  The^alom 

cenfes  ad  boc,quodbencfe  habeant  ad  proximum,&  primo  adprsft- 

(iosyfos  honorandojdi.  Rogamusauce  vosfracres.vtnoucritiJ 

oflendendo  per  effedum  vos  noffc  pralatos  debiteeos  hontrando ,  ttn 

ratione  vit*,qt*am  ratione  do£irin£,ideo  fubditur. 

1 1     Et  monenc  vo$.ideofuntpra  cxteris  diligendi  qfatofpiritui 

lia  corporalibus  pr^feruntur. 

:^2.    Propccr  opus  illorum.arf  veilram  falutem  otdinatum. 

z3     Pacem  habece  cum  cis.  obediendoeisbHmilitcr,&dcuote 

Secundo  hortatureof,vt  bcnefe  habeant  adimperfeClos,dicens. 

i4    Rogamus  aucem  vos  fracres  corripicc.  charitatiue. 

2  y     Inquiecos.  idefi  gyrouagos,&  contentiofas. 

16    Confolamini  pulillaniuies.  idellftn  tribulationibus  dcficir 

tcs. ; 

27     Sufcipice inf\rmos.mente,&corpore,infirntf!ates  enruqua 

tumfccmdtim  Dcum  potcfl  fieri  fuppGrtando.<yuando  cnim  cx  talifiij 

portafione  infolefcuntyeos  non  expedit  Ji<pportare,quiakoc  efiet  ma 

lum  nutrire. 

2^     PdiicntcseRoteadomncs.nonfp!umfideles,fcdetiaminfi 

deles .  Et  intelligitur  ifta  patientia  quantum  ad  adum  animi  intcrior 

^uantumautemadexterioremJciltLet,defendendife,velfua,autrepe 

lendi  rem,vel  iniuriam  a  iudice^non  fempcrexpedit,  vipotefiexho 

audaciu  maUfaciendi  tribuatur^  nifi  ex  lalifupportatione  maius  mtt 

lnm,vipotegraiie  fcaridaliim  oriretul: 

29     Vidccc  nc  quis  maium  pio  malo  alicui  reddac.  hocenit 

eji  vindicarc  feipfum,</u(,d  femper  rfl  malum,cum  nullusfit  iudex  i 

Jiia  caufr,  fi  tamen  aliifuis  non  iiaheat  fnperiorem  iudicem,  ftbi  iniu 

riamfatiam  dcbet^yelfotefipumrejnon  famen  liuoi  e  vindiCix,fed  % 

loiujiitiif. 

I    Se 


66i      I  AdTheflalonicenfes.   Cap.V.      661 


cipiatis/ed  prr^itc.ideft.rationcdifcutitej&qiiod  bonu  in 
uenitur  icnete.Spiritui  r;<»//Vf  m;>^M«re,idcfT,ficut  fprituflan 
£tus  ad  horani  quid  reuelac,  noli  prohibere  loqut,qui^d  (cn- 
tic  •  Vcl  fpiritumfandum,qui  dacus  cff  nobis  non  quancum 
in  fcfed  in  nobis cxtinguimus,dun)  pcccando  fugamus. 

_-*f  Thcophyladus. 

t    f  In  prefp?tii,  »e!  tdH«<i> .        b    t  Vfije  eft, 

a  quis  malu  pro  malo  alicui  rcddat,  fed fcmper,  quod  bonu  i 

[j  a    fEtiamnon  crcdcnte$  .    t^^idquid  vobii.iiat ,    t  l<on  modo  patiamini, 

fedetiain.     b     IVndealibiin  tritulationc gaudentei . 

c  cft  faftamini  in  inuicem,& in  omnes .  Semper gaudete,fi- 

d  a    ^Cenarum  lioraxuni.    b    1  Etiam  pro  pctfequentibus.    c    5^  £t  de  aduerCs .    d    Der>. 

c    Orania  facere. 

nc  intcrmiflionc  ora^cc ,  in  omn/bus  gratias  &gftc.  H?'c  eft 

a    Qui  hocdocuirpet  OitiAiun;    b    Fci  Chriftum  )ia:c  vobis .    c    MaiO' 
r'bus,Sc  minoribut . 


^  a    Malum  pre  malo,TaT)C  enim  malum  pro  malo  redditur,fj 

A  corripiedus  no  cornpit'' .  fcd  prau.T  diflimulationc  neghgif', 

,:  in     '^c  Chrvfoftomus.  iV  Thcophylaflus.  Si  malum  pro  malo 

VCiI.  fcddcndfi  non  eft.muitominus  malu  ^.p  bono,muItominus 

'  nullo  puemece  nos  malo  malu  reddere .  nul',inqnis,illecil 

'&:mcoffc-ndicin;uria 

quc  plurimu  affccit. 

Vis  ipfum  vlci  fci ,  ne 

malumreddas. 
'•     ^  Hicrony,  omni 

diligcnc,ia  cauc  ne  cui 

infirmiora  vt  ignarus 

vclvice  malircddas, 

quiavlcroaliqucm  id 

feccrc  no  crcdo.  Om 

niscnim,  quiiniuria 

facir,  male  facit ,  rt<^ 

qui  viccm  iniune  rcd 

ditiniuriam  facit,  & 

jnajefacic . 
■  b     Scinper ,  quad  banu 

tfi.    •;<     Theophyla- 

£Ius.Nonfatise(f,no 

rcddcre  mali  pro  ma 

lis,vcrumeciamopc- 

rcprccium  bonisco- 

pciilarc  malcfaclore. 


^  VoluntasdeiinChrfftoIcluinomn/busvobis.  t  Spirirum  8    oleiui 

a    Vel.gratiam  celarenolite.    Malis  operibujexcludere,  Siauif  difta  prophftarmji  cxplanati    Q       tCCeS 
&ad  xdilicitionem  pixdicat.noli  cdelpicete.    b    Ecce  quid  dixit  fpUituin  .    c    Ptobanda.  e^..^:l. 

Oerta  cnini  difcuffione  non  egent  . 

o^  nolite  cxtingue'rc,  prophctias  nolitc  rpernerc .  t  Omnia 


Chrvfoftom.lRa 


a    Ab  omni  ie,quac  fpeciein  roali  prstcndit,  vt  a  ptaua 
expoCtioneiSi  quid  (peciem  ini|j  ptztendit.Sc  H  non  fit  malum,  nolite  przcipitanter  agete. 

.  autcm  probatc  ,  quod  bonum  cft  tenctc,  t  a^bomnifpc- 

^  Dator.  (    Qui  poteft  inquietudlncm  remoucre . 

.  cie  mala  abftinctc  vos  .  Ipfc  autcm  dcus  pa*cis  fandi- 

Quzdoem.    a    D«quoaIibi:I;.easiuniiwfpixitunientiiTe(liz,qaifpiiitasellmen» 
qux  fetutt  legi  dei. 

k  ficct  vos  pcromnia »  vt  intcgcr  fpiritus  vcfte*r ,  &  anima 


lO 

II 

IZ 


•r. 


itaDi 


nia;or    cft    philofo- 
B  lofbphia^non  folu  mala  malisnon  vldfci,fed  bonis.Ea  quip 
pc  vcra  cft  vltio.qu^  &:  illi  damnum,  &  ilU  Vtilitatcm  adfe- 
rct.  Imo,  &  iUi  mulcam  vtilitatcm  fi  volet,non  crgo  vlcifcc 
dustftmorimrus ,  fed  masisproillo  orandum,vta  mortc 
eruacur.No  vidctis  apcm,quomodo  proptcr  ftiniulu  alicui 
iiifixum  moriacur,  per  hoc  animal  erudiuit  nos  dcus,nc ^- 
ximuml^damus.  Hxcocnimpnmi  mortcmcapicmus,&C 
illosforfanparuml^demusquidem,  ipflvcronQnamplius 
viucmus ,  qucmadmodum  ncque  hoc  animal. 
c    Srmper.  Vcl  gcneralitcr  ad  ouines  femper  gaudetc. 
d  sincintermijjiw.c.x.kmi^  luftc  viuitc,&:  artcrna  dcfidcrate. 

Ausi.iuHus  enim  nunquam  dcfinit  orare ,  nifi  dcfinat  lu- 
ftus  cilc.Sempcr  orat.qui  fcmpcr  bene  agit.Ipfum  cnim  dc 
fidcrium  bonum  oracio  cft  ,  Et  fi continuum  cft  dcfidcriii, 
concinuacftoratio.Vel. 

*  Auguft.  Sinc  intcrmiflionc  orarc  quid  cfl:  ajiud.qua  bca 
tam  viia,qua:  nulla  nifi  xterna  cft,  ab  co,qui  cam  fplus  darc 
p(:>ccrt,finc jntermifrioncdcfidcrare .  I)ignior cnim  fcque 
tur  ctfcdus,  quem  ferucntior  prajceditatfci^us . 

*Hieronym.quod  przccptum  ille  folus  cuftodirepotcft, 
qui  nouit  prouidencia  dci  etiam  paffbrcs  gubcrnari. 

* Chryf.  Hoc  animi cfl phiIofophici,mali  quicqua  paflus 
cs,at  fi  volcs  malum  non  cft.Gratias  agc  dco,&  immutatii 
cR  malum  in  bonumymorbus  incidit?  at  mhil  infolcns .  Eft 
enim  corpus  noftrum  mortalc ,  &  paflRbilc  .  Scd  pccuniarq 
ubcig!cpcnuria,aceciam  iftc  diuitixdefpicabilcsfunt.&hic 
mancnces.  Infidias,&  calumniasab  inimicispaIfuscs?atnQ 
nos  ill.s  I^'dimuf ,  fcd  ipfi,qui  faciunt. 
e  inClmfto.  eft  oflcnfa  voluntas  dci ,  quia  hxc  fucrunt  ln 
Chriftojin  quo  nihil  dco  difplicuit. 
f  Spiritum  nolite.  Quia  voluntas  dci  cft  faccre h^c  oia ,  vos 
maiorcs ,  qui  habetis  p  fpiritu  fant^u  donij  intclligcntiaB  no 
iiccabfcondcrc,quo  mcrito,&  VQS  pcrdcrctis  ,  Vos  fubditi 
jpphetias  illoria  nolitc  fpcrncrc,tn  non  omnia  indifcrctc  ac- 

cipiacis^ 


Qiiia  vica  prajfcns 
noxcft,  dcditnobis 
lampadcm  dcusSpi- 
ritum  paraclctuui, 
fcd  hanc  .ilijquidcm 
fplendidiorcm  fecc- 
runr,  vcomncsfandi 
alij  vcro  cxtinxcrijt, 
vt  quinquc  virgincs 
"'  'inanebacdimit- 
.  vtquichorinti 
fornicatus  crac ,  cre- 
num  fane  huic  fuper 
fuderat.  Conclud;te 
ianu.ns,fiue  fenfus,ne 
ingrcdiatur  fpiricus 
malitijB .  ne  extingua 

14  tur  lampas . 

15  *  Chryfoftom.  cx 
tinftoaucem  fpiriw, 

16  quidreliquum  fic  rio 
flisquotquocin  lubri 
cofa  noAc  ambul.i- 

ftis.Si  vero dc  terra  in  terra  no£bu  ambulare difficile,&  mo 
leftnm  eft,quomodotutum  critcam  viam,qu2Ecx  terra  ia 
carlamtenditur,fine  hacluceambuIarc?Ignoracis  quocds 
niones  fint  inifti»intcrcapedinisfpatio,quotbeftiar,quot 
verfun^E  fpirituales.Si  ergo  luccm  illafpiritushabucnmus, 
nihil  nobis  incommodarc  potcrunt.Si  vcro  cam  cxtinxcri- 
mus ,  confcftim  nos  confumcnt  >  confcflim  omnianoftra 
aufcrcnt.Nam  2c  latrones  lampadem  ext  inguut,&  rum  de 
iDum  latrocinancur .  Idem.  Eft  &  alis  buius  loci cxpoficio. 
multi  apud  Thcflalonicenfcs,  alij  quidcm  vcre.alij  falfo  fi- 
phetabant.Scclcftusenim diabolus  vbkbatperhocipfum 
donum  totum  ecclcfix  negotium  eucrtcrc .  Q^oniam  na- 
quc  vtriquc  dc  futuris  pra:dicebant,&  darmon ,  Sc  Spiritus, 
fcd  bic  falfa,iftc  vero  vcra,  &  non  poccrat  aiiundc  vcntatis 
iudicium  fumi,  dcdicdcqs difcrctionis  fpiritum . 
g  Omnia probate.  -Jc  Ambrofius.Omniaqua:dicuntur,,p- 
banda  monctj&quicquidfobricacbcncdictum  fucrit,rcti 
pcndum,Qua:cunquc  cnim  apoftolorum,&  ipfius  domini 
dittis  congruunt,ca  bcne  di£la  habcnda  funt ,  &:  rctincnda 
ab  his  autcm.quae  iniuria  fidci  vidcntur,abflincndii.  Solec, 
cnim  fpiritus  immundi  facilicer  quafi  pcr  imitationc  diccre 
bona,&:  intcr  harc  fubinduccrc  praua ,  vt  p  h?c,q  bona  funt 
acccpto  fcrant',&:  roala ,  vt  quia  vnius  fpjritus  dida  putatur 
non  difccrnan^  ab  inuicc,  fed  pcr  id,qa  liciiu  cfl,c6mcndc 
tur  illicitu.audoritatc  nominis,  no  rationc  vircutis  .  Solenc 
cnim  fub  apoftol.orum,&:  ipflus  domini  nomine,ncphanda 
doccre,&:  aduerfa. 

h     .Ab  omni  fpecic  maU  ahfiinete  >os.  Solcnt  cnim  fpiritas  im 
mundi  fallacitcr  diccre  bona,  &  inter  h«c  fubinduccre  pra 
ua,vt  per  h:Ec,qua:  bona  funtaccipiantur,  &:  mala. 
i     Ipje  aiitm^  ieus pacificet  vos  per  omnia,vt  integer.  Ego  ita  p 
latos,&:  fubditos  monco,ipfe  autcm  deus  cft,  qui  poteft. 
k     SpiritHS  vefter.  R6  fcruct"  integra,n6  cofenticndo  carni. 
1    Et  4»i»i<f .ideft,fcn  fualitas  integra  feruiendo  ratiom. 
^.  ^  n  Et  corpHS. 


D 


com.  in  I.  ad 
TIkOM. 
E:clefia.i8.c. 
Liic  it.x. 


tDecnnf^diT. 

^.cap.qii^ris. 
pawgr.  ijern. 


fjr.di.eft.fan 
fta.  ver.  icem 
fcripta. 
tii.cjiise.f.de 
forma  parag. 
fcilicec,  qLu* 

Ibidem 


Ibiden 


NICOLAVS    DE    LYHA. 

1  Scdfcmpcr,quodeftbonum.  idefl,fidelesadfideks, 

2  Et  moir\ncs.ide/l,etiamer^ainfideles. 

3  Scnipcr  gaudctc  in  do,  &fi  non  a8u,(}uem  oportet aUquan- 
io  interruTKpi^  falcem  infoTnno,tamen  in  habitu .  Et  eodem  modo  in- 
tdligitur,quod  fubditur . 

4  Sincintcrmiflrioncoratc.  yelhocreferendumefladhoras ad 
hoc aptus^vil  confiitutaf ,  quarum nulla  efl intermittenda. 

5  In  oinnibus.pro/^crjVjOr  aduerfis. 

6  Gratias  jL^iicdco.qniaduerfaordinatadfalutcm  veflram^fi'. 
fw,^  prnfpera,&  hoc  per  meritum  yeflrspetitionis  ,ficutpatetdti 
f*n[lolol».&fubiit  caufam, 

7  Hxc  cft  voluntas  dci.  cui eflin  omnibus  optmperanium. 

8  %^mx.\xn\.H£c  efl  ttriiapars  in  quahixttiux  cos  benc  fehabe- 
«  ergii  rfenm,rfufBj.Spiritum,/t//.'tc;,rfc«oi/e«ii  trgndeum. 

9   No 


9  Nohto  cxtinguere,/??*-  immoderatam  curam  reru  teporalium. 

10  Pwphetias.ideJijexpofitionesrcripturarumfacrarH.  Nolicc 
{pcrnctCtjuiafreijumerreHelatur  intcUeSlusfmplici,  qui  acculta- 
turprudentt.Matt.xi.d.AbkoadiRi  hxca  fii.&:  pru.&Tc.  rerua- 
tamen,quia  expofitores  ali(juandodeficiuHt,\deo  fubdit . 

11  Omniaautemprobatc.»rfe^,<//<Jif<jfor«M«i//c«mf. 

1 X    Quod  bonum  eft  tcnete.Cowfr^i  malos,qtti in  locutiotiibus^ 

&  pr^edicationibus  maladiCla  melius  retinent,  (juam  vtilia, 

i  i     Ab  omni  fpecic  mala.  7^n  folum  enim  abftineudum  efl  a 

malotfed  etiam  ab  eo^tjuod  habet  apparentiam  mali^  propter  fcandalit 

yfitandum,faltcm  tfuoufque  declaretur  iUud ,  quod  eii  iic/tum. 

1 4     Ipfe  autem  dcus  pacis.  ideil,autor,cr  dator  pacis.  ' 

l  j     Sanaificet  vos  pcr  omnia.  ad  corpus^-  ad  animamperti- 

nentia. 

\6  Vt  integer  fpiritus  vefter,&:c.  Etdicitur  fpiritus  quantum 
^dfuperiorem  animapmem^  &  anima  qtKtntum  ad  inferiorem. 

I    In 


De  y.   &  ho. 

cle.ca.cum  ab 

•niDi. 

\)e  co,»|ui'co, 

con.  vxo.c.va 

nien^.i.  para. 

cumigicur. 


^^3 


GIo£ord.&NicoIaideLyra.        ^^4 


iiit.vt  nihilagaffis  ems  miniftcrio,vndealiqiiiscori 
liqii  inquin.uur  anima  pcr  cogitationc  mala,&  fft 


^  a     Etcorp 
A  queraf.Al 

munduin  tn  corpus  .  Idcoque  fpu  ituro  mtcgru  m  hommc 
dicit  cde  dcbere .  Si  aut  mala  vita,vel  cogit.itio  intcrccdar, 
nocritket;er(pus.  ^pus^^ir  nnlnia,^  CQrfus.  Aw^-Tiia  pQiuit 
<)uibus  homo  conftat. 


B 


Strmo.  4< 


id  cft,fpirirum,anima 
&coipu«;,  L  illudquo 
mttUigimus,  &:iliud 
qiio  viuimiis ,  &  illqd 
quo  V  ifibilcs ,  6c  con- 
trcd.ibiies  fum»  >  qux 
curfus  duo  dicunrur, 
quia  fxpeaninucutn 
fpirifunomiruitur. 
'  VchSpiritusponir 
cur  pro  donis  fuis,  id 
cfl,!;i;atia  fpiriius^qu^ 


a 
b 
c 
d 


«    ^  Et  C  non  Btte  pecoio  ,  "m  nsuliis  civm  ojTifrdlmm  nmnrt. 

6C  corpus  finc  querela  in  aduentu  dornini  nottri  lefli  Chri  i 
fli  ftructur.  ?idelis  ert,qui  vocauic  yos.qui  ctia  facict-  Fra-  j 

5  Ex  noftra^atte.    a    5Quodc:l  fipiu.iii  Jilciilioni».    ^ 

trcs  orate  pro  nobis .  Salutatc  fratresomncsinofcuro  fan-  5 

a    ^S«lutaie,8ccpiflo!amollcnditf, 

{Xo.  Adiuro  vos  per  dominum.vt  legatur  cpiftola  hjf  c  om-  6 

1     5^1n  bapffmofanftificatis.Tcl  pcifctlit.vi  inde  ptoficijnt. 

nibusfandlisfratribus  .  GraUHdomini  noihi  lefu  Chrifti  7 
vobifcum:  Amcn, 


d.ua  cfl  m  baptifmo, 
fci  uctur  incorrupta,&:  intcgra,  nc  noflro  vitio,vcl  immfldi 
tu  corrupatur,vcl  fugetur .  Nam  dum  agit  homo,qu.E  pdic 
fpirituflandus ,  tcccdit  abco  gratiacius  pcnitus,vcl  minui- 
-•   .  tur. 

^     '"      *  Irenxus.  Neque  cnim  plafmatio  carnis  ipfa  fecundu  fe 

-*  ^'^^      homo  pfcftus  efl,rod  corpus  efl  pars  hominis,neque enim, 

&c aninia  ipfa  fecudum  fc  homo,  fed  anima  hominis,ncquo 

fpiritusen:m,&  non  hoino  vocacur.  Coniuntlioautera,6d 

C  vndio  hoiuni  pnmium  pcrfcdum  hommcm  etpcit. 

Ambro. 


^  Ambro.Tunc  cnim  intcger  efl  fpiritus,^  bon?  vita:  l^u  D 
deamus,anima  habentcs.nnnid.i,  &  coi  pus  liiie  qucrcl;i,vc 
totus  h5  fit  perfcilus,  jxxcfl.n.  coipus  mundum  cirr,&:  ^ni 
mainqiiinari  pcr  mal;imcoL;itarioncm.Siautcm  malavita, 
autcos^itatio  uicerccdat ,  ncm  crit  intcjer  fpintus ,  quiaho- 

m  ncm  dcferic  pccca- 
tjs  obnoxium. 
b     Shie<iutrela.Au%V[-  ' 
flinus.non  fine  pcrca  j 
to  de  pfcctione  lulH 
homini.s.  Aliud  cfl  cf- 
fc  finc  pcccato ,  quod 
de  folo  in  hac  vica  vni 
gcnito  ditlum  cft.  A- 
liud  cft  eftclinc  quc- 
rela,c),  dc  mulcis  luv 
flis  ctiam  in  hicviia 
dici  potuit.  C^iiacft 
quKJam  modusbon^ 
vite  ,  de  quo  et  in  ifla  conuerfatione  lufla  qucrcln  rire  non 
poflic.Quis  cnim  mfl:cquenturdc  honiinc,qui  ncmininu- 
lu  vult,  quidc  quib.pocfidelitcrconfuIit,ncc  contra  cuiuf- 
qua  iniuriastenetlibidine  vindicandi?vtveracitcrdicat.  Si- 
£i<l,&  nos dimittimus debitorihns nofl.is.6i  tamen cq ipfo,a, boc 
dicit,finc  pSto  fe  no  cfle  declarat,in  multis.n.  of.  omncs. 
c     Jn  aduentu.hoc  efl,vfquc  ad  finem  v\tx. 
d     Fidelis.  Ofo,vt  fanthficet,vt  fandificatos  feruer,ncc  in- 
de  dubitandum eft,quia  vcrus  cft  m  promifris,qui  vocauiu 


NCQLAVS    D£    LY  K  A. 

I  In  aduentq  domi  ni-  ideflyiudicinm, 

t  Seruecur.Et  tjuod  ifiitd (itfperandum  ,fubditur, 

3  Fidclis  ert,&:c.  adfidem,fcilicetdeus. 

4  Qni  etiam  facict.f «ia  nulU dcficit  (fuantiim  efl  exfe, 

5  Jriatres. H*c efi  vUimtiparsyqutt  eji coclufio  epiiioU^in  qua po^ 

nitur 


niturjui  rccommeHdatio,&  aliorumfJutaio^ideo  <//c;>.Fr.ltrcs  ora 
tC&c.in  ofculo.  T^^on  libidinnfo,nec\prnditorio,ficut  pleniusjnit 
expofttum,  Psp.vk.vbt  'dim,&fubeifdem  verbfjpomtur. 

6  Adiuro  vos  pcr  dominum.  id  cfi,iniun^o  vohisper  ipfunt. 

7  Sandisfratribus.  idi(i,baptifmatefan£l,ficatis. 

8  Gratiadomini  noftri  lefu  Chrifti  vobifcum  Amen./«^ 
flefU  infr<iifeniiy&  glona  infuturo^amen. 


A  D  D  I  T  I  O, 

In  c<  f  •  vbt  dicitar  in  poft.  Sed  illud  non  videtur  conuenienter 
di^um.qt^ia  Q!o.  pcrmittir,qu6cl  Antichrillus  fulminabitur. 

Sententja  glo.tenenda  eft  tanqu§  pianior  feciidii  continuatio 
rc  adirniTiediate  prxJifta,non  oDllantib.obieftionib.polhi.In- 
telligit.n.glb.haEC  verba  Apoftoli,  Cum  dixerint pax,&  fecuriias , 
$Htc  repn.&c.de  tepora  iUo  intcrcepto,  quod  crit  intcr  mortcm 
Antichri(li,&  die  ii|dicii,vt  immediate  ante  dixerat,Dies  dni.fi 
COt  fur.Qu^nd  tepuscontinebit.  45.dicSjVt  pot  habcri  Dan.vl.In 
ittis.n  diebus  minillri  A'it'chrifti  videntcs  fceualiffc  abillop- 
lio  maximo  in  quo  Antichnftus ,  &  maxima  pars  exercitus  eius 
pcrieranr,cxiftimabnntfctotalitcre(lecxtrapericu!iJ,licetprin 
ceps  eorum  fitinterfeilus,  iicutcontin§itmultis,qui  poftquam 
cnpiuntur  ab  aiiquo  maximo  periculo,  credunt  fe  ab  aliis  pericu 
lis  efle  fccuros.  Nec  hoc  cft  contra  communem  do£lorii  opinio- 
nem  diccntium,qu6d  mortuo  Antichrifto,&  fjHitate  eius  dcte- 
Aa  omnes  Gcntes  conuertentur  ad  Chriftum,  quia  hoc  intelligi 
tur  poftlapfum^^.dierumprxdiflorum  . 

Replica.In  i.epifto.adTheflaionicen.ca.^.vbi  poftillatorde- 
clinat  Glq.tpagiUri  fuperilio  ycrbo.  Q»andodixerir>t,pax^&  fecu 
ritas  tu  crepentinuf  veniet  interitus.  Nam  glo.exponit  hoc  de  fo 
ciis  Antichrift»,  qui  poft  mortem  cius  credentes  fe  fccuros  in  pa 
ce,facient  fefta,&  conuiuia,exerccntcs  diuerfos  iQcos,&c.Quod 

^ poftU. 

Inc-pii  tpntola  /e- 

cuida  ad  Thefia- 

lanicetifes. 

C  A  P.     I. 

,.;4Ti*cff.-|.  a  p^«''«.  &  Syl- 
JL  uanm.  Quia  in 
priini  cpiflola  quctdl  • 
dixit  dc  aductu  domi- 
ni  ,  6f  rcfurrcdione 
mv  rtuo.rum,niinc  alia 
fcnbit  cpiItoKini  ,  iii 


poftil.dicit  inconucnienter  diftii,quia  eade  glo.pmi  trir,(j>  Antf- 
chriflusfulminabitur  ,  &  maximaparsexercitaseiiis  pibitcutn 
eo.Et  io  no  eft  verifimi'c,cp  remanentes  dcbeant  exercere  ludos 
in  fccuritate.fed  efle  fub  maximo  timore,  ficut  filii  Ifrael^Chorc 
cuTua  focietatc  peunte.prouchf-  Nu.  i6  Item  vf  illa  gl.cflcco- 
tra  mcnte  ccclefix,&  fanftoru  doftorii.qui  diciit.ip  mortuo  An 
tichrifto.&falfitatcciusdctetta.ocsgentesconuettenf  adChri  i 
ftii,&  fic  no  remanebunt  aliq  de  fefta  Antichrifti.Scd  Bur.^  gl. 
di£la  certarc.  vult.  qii  ditfti  Antichriftiani  Istabunf .  Sed  lioc no 
videtur  vcrifimile,quiala:tantur  viiftores.Efa  ^.Noaut  iic  hor- 
ribilitcr  vifti,imo  nec  illii  horrorc  fcicntes  Ixtari  potuerunt^fed 
potius  timcrc,_ficut  fupra  diftii  eft  in  exeploChorc,mivime,r]a 
vidcbuntoesgentesconuerfas.cultiidei,  &Chnfti  percosi .- 
peditii  refumere,&  fic  non  videbunt  confoIantc,nec  compatitn 
tc,fcdoesaduerfariieorummaIiti3E  percafum  Antichriftidcte; 
dtxjideo habcr  potius  materia  triftitiz.quam  gaudii.Nec illi  45. 
dies  pcr  Burgen.confidi  ex  Dan.vl.  prout  ipfe allegat,haberi  t la 
re  videntur,  quibus  tamen  datis  verifimiliter  eft,quod  alii,^  ine 
tu  Antichriftilatucrant ,  inteliigcnteshorrendam  pcrduioncm 
ipfius,&  fui  excrcitus.rcfument  gaudia  fublato  timoicquam  il- 
li  .quidecxercituficmiferabilitcrdeieftoremanfcrunt.Iilie.j 
nim habebunt  materiam  gaudii ,  ifti  autcm  non,  ivf\  luftus  dei 
quibus  diuinaee  ncmo  potcft.nifi  prophcta,  &  filius  propheta'.! 


quj  lignat ,  licct  ol> 
fcurc,  (ncquccnima-!- 
pcf  tc  potcfl )  dc  abo- 
Jitionc  R,omani  rcgni 
^  dcAntichfiflo,  ^ 
de 


.Argumentum  in  fi  cundam  epifloUm  ad  Thcffalonicenfes  incipit . 

r  D  Thcffaloniccnfcs  fecundam  fcribit  cpifto- 

lamApoftolus  »&notumfacit  cisdctcmpo- 

ribusnouiflimis  ,  &deaducriarii  dciedionc. 

Scribithanc  epiftolam  ab  AihcnisperTitum 

diaconetn,&Qnefimum  acolythuui. 

fpijlola  Tauliad  Theffalnnicenfrs  fecnnda  incipit, 

C  A  P.    I. 

f  Ifti  tres  funt  quoinm  nominc  faibitut  kzc ,  &  prim» 
epillola  . 

A  V  L  V  S ,  &  Syluanus ,  &  Timotheus  ecclefia: 


deinquietHdinc  quo- 
rundam. 

Hanc  cpifloja  fcri- 
bit  idcm  ApoftoluJ 
Thcflalonicenfibus 
Orta  cnim  apud  cO! 
grauion  tribulationc 
item  monct  cos  ad  p: 
tientiam,  oflcndes  lu- 
flum  dci  iudicium' 
vt  boni  gloriamcon 
fcquantur  ,  mali  pcc 
nam.Scribitetjamn» 
inflarc  diem  domini 
fkut  occafionc  ptic 
riscpiflol^videbatui 
^Cum 


NICOLAVS    DE    LYRA. 

fcCSili  Nicolai  dc Lvra  fupcr  fccundam epiftolam 
i^jiuji  ad  ThcllaloRicciifes  uicipic 

^  CAP. 


C  A  P.     I . 

PAuIus,&:c.  Hicincipit  jicufida  cpiJl'>U  ad  Theffalonicenft 
diw.ditur  in tresp^rtesJ.  in  fcilkiatio>'.ern,& pc>f:ciitior.em,il 
«    '  Giacias 


66^ 


II.  Ad  T  heffalon.      Cap.  II. 


^  Ciim  cnim  priore  cpff?ola  legcndo ,  periienifTent  sd  ill")  io- 

Ji  cum  vbi dicic apoftolus ,  Mo.tHi in  adnentu  eius rtfwgentfrimi. 

Peinde  nos ,  <?«'  vinimus ,  ^ui  rrfidui  fionus  fimnlrapiertiur  cum  il- 

lii,&e.  concurbati  funt  nimiuque  pertcrrici^put.^nces  vicinii 

die  domini  ne  damnarctur  eu ,  quod  tardc  ad  fidc  venietcs 

rfeitt  cflTcnt .  15- 


666 


loipcrl 
oue  hoc  compcrco, 
fcripliccis  non  immi 
nere.diem  iudicijfuo 
tcpore ,  nc  apoliolus 
jn  iioc  metitus  p  om- 
niarcprobarecur,  vcl 
nediabolushecexpe- 
danbus  aliqua  fraudc 
illiiderec.Corngitc- 
tia  afpcrius  inquietos. 
Etcft  incetio  apo- 
floli.bonos,  ^qctos 
ad  paticnciam,  admo 
nere,  &  inquictos  cor 
rigcrc ,  &  quar  obfcu- 
rcin  pra:ccdenti  cpi- 
ftoladixcrat ,  hicali- 


V'dechanMte,no alium  quidem  fJeceperunr,."jlii"i  vcro  mf-  D 
nus,fed ^qua  crac erga  quos vis  dilcccio.queadmodu  (i  parti 
culanterdiligam»,  no  cll  charicds,fed  diflenfiopori».  SicnT 
dcicadiligis,  ocs  dilige,  fjn  parcKtil;irircr dil!gis,chariraris 
cftdiuifio,n6charitas.Nadicmih.'.Si  ociilusoemprouide- 


TSnibrt.Tel  bunt-    fExidenti. 

Tlicfralonicenfium  in  dco  patre  noftro  ,  &  domino  Icfu 

TA  quo  hsc.noii  a  nobis. 

^  Chrifto .  Gratia  vobis ,  &  pax  a  Deo  parrc  nro,&  domino 

1     TQ.n«od  tcnetis  ten.-tc,r;mn  binuin.de  «jUii  femjier  debcmus  graiias, Sc  nuii 
quain  toluerepodijinus.vt  dignum  rtt.     b     f  A  ojuo  hjc  non  a  nobis. 

t>  lefu  Chriilo .  Gratias  agcre  dcbemus  deo  fempcr  pro  vo- 

a     t<^i.H)rom.tnisbonis,m5gnagrati.Tagcnd.t.     b     Suf et  hoc,<)uod  olmi 
fuit,n9ndc-ctdVit  in  tribuijiionbus,     Mjgis  jc  ra.igis. 

c  bisfratres^itavtdigiiumed  .   c^uoniam  iupercrefcitfides 
d  veftra,&  abundat  charitas  vniuicuiufque  vcftrum  in  inui- 

a    Inros.    b    TJntiimcrefcit.     c    Apoiloli.    Qj^i  non  de  patuo  gloriemurj .    d    Q«ibu»dc»o 
bn  damis  excmplum  .  Vide:- erga  nc  tivs  e.\empium  dcfcAus. 

ce'm ,  ita ,  vt,  &  nolipfi  in  vobis gloricmur in  ccclefiis  dei,  8    ^  ^"^\^  ''^f^^  \^  '"'*" 

a    rto  vobis  gloriamur,&  maxime.    b    Setuata.    De  loco ad locum.  tOtiquC  C^CClCll.C  pcr- 

^  pro  paticnria  veftra,  &  fide  m  omnibus  perfecutionib.  vc-  ^    ""^'^ infcremus  .^  uu 

Tormentis.    (iuiollendunt  quid  iniudiciopatientibus,  &  iiifcicntibusfit  djnduin.  namq;   no  Uint  C.l.iri- 

ftris ,  &:tribulationibus,  quas  luftinctisin  t  cxeraplum  "^  tacis,icd dinridij, (chif- 

^  «•'"fiuui        n.atancmpe,X,_rup- 

turxhiiilcE 


I 

2 
i 

4 

5 
6 

7 


tiam,&  curaiTj ,  quam 

pro  vniocrfocorporc 

habct,  in  folam  manii 

dcriu-^rct,  acreliquis 

mcmbris  omnib.  con 

tcmpris,vnii(!i  ince- 

dcrcc  ,  an  non  totu  p- 

dercc?.)bfq,-  dubnj.Ica 

&n(^s  ,  fi  ch.intncein 

qii.i  tn  vniuerf.im  cc- 

cleliam  excenJcryda 

bcmus,  in  vnum.Jdal 

tcrum  coiit-claurrim» 


f 


quatcnus  aperirc . 
Primofalut.u,dcin 
B  dc grat.as  agtt  de  bonis  eoru,  poftca  monet ad  patientia,& 
conllantiani.lndc  aircrit.qj  aducntum  Chrifri  Antichnf^us 
pucnicc,  &:aIiquaaduentusAntichriflif]gnaIicctobfcura, 
dcnuciat  ,ages  dcabolitione  Romani  regni,&:  interfciaioe 
Anttchrifti.Circa  finc  vefo,vtcuriofoscorripiantobfccrac. 

Ibidi.  •pnulus,&  Syluanus^&Tintotheus.  4«  Ambrofius.  Solcnni- 
bus  vcrbis  fcribit  ad  cos .  Solico  enim  more  fcrmonum  ca- 
piitcontinetiirepiftoU,  &  ijdem  ipfitres  funt,quorum  no 
mine  fcribitur,ficut  &L  prima  cpiflola. 
a  Gratiavobit,&pax.  *  Thcophyla.Poftcjuam  dcus  fua 
gratia  quempiam donarit ,  nihil  ilh  graue crit,  ncque tnftc, 
fcd  omnia facilc  dilfoluentur.Scicns  igirur  Paulus^quaca  rcs 
ficdci  gra,propccrea  hac  ipfis  imprccatur,  fi cnim  hic  ipfis 
adfucnc,nul]a  cencationu  moleftia  fentient,  fed  &:  pacc  dci 
fruciucs,inconcuffi,  &  pacifici  pcru>anebunc.  Simul  aC!C,&: 
cisad  mcmoriam  reuocac  diuinamgr.itiam,  vt  etiam  fi  eos 
afflitlio  inuafcrit  mcmores  gracix ,  per  quam  feruati  fint, 
confolationcm  rccipiant,  acque  cx  pra^cericis ,  6c  nuionbus 
plena  fpcconfirmaci,  in  minoribus  non  deijciantur  animo. 

iHe  b  Gratias  agert  debemus.  Jfi  Theophyla.  Tria  hic  docccrPri 
mum,q,nofirasob  vircutcs^&opera^ci  tranfegenmus,non 
funt  nobis  gf a:  agcnda:,fcd  deo,aIterCi,q,n6finclachrymis, 
neq;  lametis  digna  illa,q  patiuntur,  fed  hm6:,vt  pro  quibiis 
deo  gratias  agcrc  dcccac,  icaque  eos  Iqcari  opar_tct,&:  n6  dc 
cidcrc.  Tcrciu,(j,  n6  oporceac  inuidere  bii  opcracib.fcd  gau 
dcre,& gf  as  agcrc  dco  ,p  frattib.  C^ocirca.qui  maccrantur 
obquorunda  laudaca  opcra  atqucvirtutcsdco  maledicut. 

)idei  ^^Chryfo.  Si  Paulusppalicnabonagratiasagit,  quid  pa- 
ciccur,qui  no  folu  gracias  no  agiic ,  fed  &c  liuorc  c6cabcfcu  t? 

jjjjC  QH^oniamfi-per  crefcit fides.  ^  Chryfo.quomodopocfides 
4  crcfccre?  Ica,f.qti  ilhus  gratia  aduerfi  quicqua  pafli  fuenm*. 
Magnum  quidcm  cft  obfirmatum  cfie,  &:  cogitationib.  nul 
lisa  fcopodimoueri,alUdcntib.vero  vcntis,dccidcntib.ma 
gnoimpetu pliiuijs,  vndique infurgetegraui  tepeft.ue,vicif 
tim,&aceruatimappcllatib.^ccllisfitii  no  difturbabimur 
nullmsalcerius  fignu  cricmil  crcfccntis,&  fupra  modii  ex- 
crcfccntis,fublimiorifquc  fad.cfidei  noftri.  Qucadmodii 
cnim  in  diluuio  omnia  quidc  faxca  humiliaq-,  ftatim  picrc, 
^cunq;  vcro  fublimia,&:  cxlcftia  cracad  ca  no  pcrcigit  dilu 
uiu,ita&fidesiftoru  fubhmis  fadanodccurbabat^amplius. 
d    .Al/undat  charitas  >ejtra .  ^    Idcm ,  Et  Thcophylaclus . 

Vidc 


aut  oUteaRnai 


Heh.rx.b. 
i.Petr.^.a. 


NICOLAVS    DE    LYRA. 

Cratias  agcrc.eir  cec/Mylonfw,iW.SaIutatio  vnaxlnfineepifiolf, 
iiiitia  primd  pariis  patet  ex  didis  in  principto  pr^cedentis  epiiioU. 
Jiiifii  I  Gratias agcre.H;c incipii  epiflola perfccutio.QH*  diuidim in 
trespartes.  Kfaprimo  apojlolus  reddit  Thejfalonicenles  beneuolosje 
ciuidt  cautos.ca.fe.teTtie,dociUs  fiue  doHos^ibi.Nos  autcm.Prjwi 
f^Kitdupliciter,  f.gratias  agendo  de  bona  eoru  conuerfaiione,&  ora.' 
<i»fro  meliori  coiijummatione^ibi.  In  quo  eliam  oramus.Circaprimii 
^f^.Gratias  agcre  dcbcmus  dco.  «  ^uo  efi  omne  bouum. 
'  Scmpcr./cj/icf  f,<»ii«,>f/  babitH.yel.Stmperfidefi  omntbus  ho-r 
ii  ai  hoc  ordinatis. 

:    Pro  vobis  fratrcs.  qma  bnuHm  difcipuUrum  rtdundat  in  ma'> 

iifirum. 


Graiias  a^cre,&c.  Hicgratiasagitdeodeboniscorum,ne 

tortc  dc  tanto  bono.quqd  cx  dco  habcbant,cxtoIIantur,ca-  „ 

quam  a  feipfis  habentes  .  E 

In  inui  Vt  fcilicet,qui  diligicur  diligat aIios,&:  mutuis  ob 
lequijscharitatem  oftendit. 

c  Trooatientiavefifa.  ^  Chryfo.  Intcr  hoftes  cnim  viiK-  ibiiam. 
bancqui  indefincntcr  vndique  incommod.ueconaba!ua.- 
foIidaque,&:  immota  tolerantia  oftedcbac,  piidc.*iA!U  quoc 
q-.ioc  humani  pfidi)  graria ,  in  alicna  dogmata  tranfeunt.Cu 
adhuc  prxdicationis  cfTec  inicium,  homines  paupcres,&:  ex 
quotidianolabore  manuu  viucntcs,  virorum  reipublicc  ^n 
bernatorum  ciuitatifque  primorum  inimicicias  inTc  iufco- 
pcruncncquedcurcgcamplcxantefidff,  &:  bellumimpla- 
cabile  fuftinuerunt,&:  tamcn  ne  fic  quidcm  drgencraruiit. 
f  _X>«4iM«fm.I6glonamuf,quia  fuftinecis.ica  vt  ficis  exe 
plu,&:  documcntu  ali js,  quod  iufte  iudicac  dcus  dii  fuos  pcr 
miccic  affligi.malos  profperar i.  Vidcc.n.vos  cx  malis  in  me- 
lius  proficcre ,  i  llos  cx  ^fperis  detcriorcs  ea«, .'k  ita  eftis  cis 
cxeplo.nc  fatigenc-du  cornpiuntur  a  deo,  g.  a  ttligi t  ocm  fi- 

huquerecipitapudqueeftiuau,vtincipiatadoinociusiu- 
diciu.vndc  Petrus  ait,  Tcpus  cfi.vt tncipiat a  domo  eius iuiiciu. 
lufit  ;«(iz.dico,qd  &:  rcfpcau  pfcncium  videri  poc,dum  boni 
mehorcs.mali  cfficiuncur  deceriores.Tii  hac  condicione  di 
co  iufti. S-i iu.eli  apud,&c.,qjui\u apparec  ludiciQ  quo  iit  pre 
lcnci  iudicatdeus,fiaccendac  ludiciufucuru,  vbi  inamfeftc 
omnib.  patec  iuftitia  ,du  rcddic  iingulariccr  ^'m  merici.pcr 
q^  prifencia  lufta efiTe  probanc  finalicer,f.fi  luftii  eft  d.u-i  his 
peiia,vobisrcqu!e.Siquis.n.finehuncacccndic,n6tniuftum 
clfe  dicctbonospurgari,malos  fordefcerc.ficut  vtriq,-ex  iua 
vitamf  rueriic.Similchmcdicic  DMid,ExiJiimaba,-pc  cogiofce 
re^hoclabor  eH  ante  me.  Doncc  intrc  i  lanituariu  dei,&  icclliga 
in  nouitfimis  eorfi.  Sed  tii  ex  pfcniib.  videri  poc  vndc  fub- 
diC  ycruntamenpropterdolospoluifiieis,deieciflieosdurH,&c.  p 
g  In  exemplum  iufli,&c.  Si.n.tam  feuerepunit  peccata  in  p^ 
nitentib.qiiid  facict  induratis?vt  intelligatur ,  quod  n6  par- 
cit  impijs,qui  noparcit  iuftis.[ufti,fitii  luftum  cii,quod  c6- 
ftatctfe.  Non.n.ponitur  hic.fitamcn,  pro dubiracione,fed 
pro  affirmacioncvndc  alius  incerpres  aicSiquide  iu.cft,&:c. 

-jcChryfo.Si  dco  rerum  curaeft,  fiquidcurat.&eftimac  ibMcav 
dcus,&:  non  hocex  fua  fcncencia,  fed  cx  concciri>,&:  iindubi 
tacis  ponit.vcluci  diccrcc,;  Si  odic  dc»  rcprobos,  vcji  llus  faccri 
0  cogac 


vr»i  7X.C. 

Ibideai 


giiirum. 

4  Ita  VC  dignum  cft.  ejuafidlcat.  Dignieflis,vt  hoc  agamus. 

5  Quoniain  fupcrcrefcic  Imsfiuejirmiui  bis,^u.v  fu  ntjidei  ad 
hxrenda.Et  etiam  cxtcn/iue,  ea  ^ii.vfuntfidei  magts expliciic  cognv- 
fiend  >,&  ea  ■»eibo,&  exemplo  ad aiios  deriuandu. 

6  Ec  abund  JC  in  affeliu  interiori,&  opere  extcrii>ri, 

7  li  a  vr,&:  nofipfi.  in  vobis. 

8  In  ccclcfij s  dci.  proponendo  aliis  ecclefiit  yitam  veflram  pr» 
cxempl).idto{iibdttur. 

9  Propatientiavcftra,/(ii//</4, 

10  Etfide,  firma. 

1 1  Quas  fuftinetis.  i.ptr  hoc  fetifihlliter  apparehitiuiicium  dei 
tjfe  iufiuwhpatitntiam  vefirampr*miandojdtof»bditHr, 

1    Vc 


6^7 


Gloilord.^cNicQ^aideLyra.       ^^81 


^  cognr^qiiod  odjat    Snnt  enim  prtifiimim  raJf  & fenteti.T  mi 

A  r>!rnc.-»mbigJaE,  ita  vt  ipli adiic: fari)  jci.int  hoc iufnim  cli-, 

S'  cnmapiid  homiricsiuftu  iicrt,  mulro  magisapuddcu, 

Ibidcm.      ^  Hicrony.hic,(i  tJim  n,(  onfii  m.-.ntis  fcrmo  e!1,non  dii- 

bit^ntis.quaiid  cat.  Sitiifoii$potcrtiudicaicluft.t.a,qu.  d 

iuUum  crt ,  nnm  licuc 

TMeo.Intf r  «lio»  g'orioG 


indubitmrcr  pio  no- 
minc  domini  paticn- 
tibus  requicm ,  itain.» 
tl^aMem,  cundtantcr  tnbnl.itio- 
ncmhis,qui  tribulant 
rcpromirit. 
Ibi4em  ^Ambrofius.QiJid 
tamiuftum  ^quam  vt 
hi,  qiiiinfcculodcpri 
jnjntbonos,^  coscx 

fpo:5d:»flij.  torrcs  faciunc  pcrfc- 
icutiorubuj,  infuturo 
cadcm  paci.intur,  qux 
faciuntJ  llli  autcm,vc 
fintinrcquic  cuc^tc- 
ris  fanc^is ,  quidc  ma» 

'  giu  tribulationc  vc- 

picntcs  regnum  acci- 
pient  xiernuniinad- 
ucntu  domini, 
U     /'» reuelationent.  In- 
•     cipit  oncHdcrc,quam 

A.       j  «j-    horribilis  cribulatioil 

hahita  Cn  te-  l'S  ,  &  quam  lOCuda  tC 

ftimotvo  no-  quies  iftis  fucura  ctt . 

^fo«ii;a  vo'1.  Ij     Domi>iiIefiuVcn\i 

|Adcjuo4  j,5  iofUmjg.  no.quod 

Ut  flimmacircunda» 

t  «mnebona  1«^ ,  fed  per  crtcaum, 

j)i:»l>afituqi.  quia  innpicos  cxuret. 
Vcl  jdco  dicic.in  flam 
maign.s,  quia  igHiSe- 
rit  in  mundo,  qLii  pi?- 
ccdcceum,tatum  fpa- 
cium  aeris  occupans 
quancum    otcupauic 


b  ^fii  «frns  Ie5t'!u(linf,Te!  e«l?fii.  qturo  hic  rrpir.  c  T  Vt  dijni  fiti». 


iuIHiudicii  dci  ,urdignihabcamini  in  regno  deiprq  quo 

a    ^KonliMuniboiu  npcr?iii'm.     f  Aliui  intcry:ei  aii.li^uidcm  iuSum  cS.  D  In|>u- 
»,  Sc  liinplici  ni  tuia  H:it  tic . 

&  patimiiii/  fi  tiimcn  iullum  cfl-  apud  dcum  retrrbuerc  re 
tributionem  his,c]ui  vos  tribular, &  vobis,(]ui  tribulamini  ' 

i    ^  Aeqa^ileni  nobis.     b     ^  Q^lullum  eil  lUn  dMepocii»iii,vobistc.jU  cm  ,  qiiod  yiiijUi./ict  in    * 


rencU.    IMJiiifelUtionc.     c     1   Venr  ntis.       '  '  J 

requiem  nobifcum  in  rcuelationem  domini  lefu  tfe  c?Io,  ^ 

■     ■   •■    -        ■"■       (,    f  Quotumiuinilieiio^viitutdiei  aj<p»cbii  ,  dLUibonos  c  igcnt,  7 

llgnii  erii  in  niuiid». 


^Tunc  glorij  hir,error  illis. 
iv.alo<  initient  fotas . 


cnini  ardcns,  &  vrcnstanrn.T.odoeft  ipnfs.noluccnsilnnjs 
auc  !;ic<  ns  t  uituni,  non  cciainfiamm.ir.s  v;cnrvcigni>.  elV 
■$«  Chn  foff.  Si  qiiando  tcccperirconcupifcfnri.i  corpora 
lis.co  :ira  gchenn«  igncm,cog  ra  qii.ii  planc  nullms  ef^ima- 
da  lit  peccaci  voliipcas,qua  nc  volt.ip:.itcquifieinhabcar.  Si 

cMrumIcgii(n,qu.E'tii 
hocfcculo  pofi.c  'ftt 
t^ntum  poteH  natiis, 
vta  malisnosadibus 
cohibeac,  mulcoma- 
gis  potcrir  hoc  recor- 
dacio  fnturorum,  liip- 
pliciiim  iminorcalc, 
pa-na  fempicc  rn.i. 

f  Cum  verieru  glsrifi' 
ea-i,&c.  Ipfecnimcla 


cumangelistvirtutiseiusjinflama  ignisdantis  vindidu  8    ["iiSj&niii^abilisvidc- 

^    ^Qmi  idcmnonrecepetunt      b     ^Vt  hzteiicis,&  falfisChii.iunis.     V]Nimexetjuuiicur,qaxiece    g       Dlttir  111   CrcClCntlbUS  , 


pciunt. 


5  Cui  obcdiendora  cflct,  i,iiia  cll  do  no.l», 

his,cjui'nonnoueruntDcum,  &<:]u?non  obediunreuan 

a     5,\ggrauat  ptrnas.     b    S  Vitique,  fci'icct,nercic'tc«,&  fccntcs.    ,  COS  penis.ercrniS  CO.If 

d  geliodomininoltrilcluChrifti.qui  paMiasdabuntiniiv  j*  dbbit.Er  cit  horu  vcr 


faucrus  auccTii  appa- 
j^  icbitinincrtdiilos, cu 


e  » 


^f;on  coiporis-f:  anirnTdilMutiuiie  terininabites. 
riatai')ua>a  viuuc.luavfanfVis  dat>:i. 


b    TF-tiooii 


c    INccumvidcant.&glo- 
d    t  £t  hzc  gtxdiiii  hcnt. 


teriru  jcternasa  facieddmini.&agloria  virturiseius,cum 

1     Itacos  ^loriti«abii,qund  gloiiofas  inei5,appaieb't.      Eccc,  quxglotia  fanAirum. 

vencrit  glonficari  J  fandis  eius.  &  admirabihs  ficri  in  om 

a    Etiam  minoiibus.    b    ^t  fi  tcmpus  operaudinonhil  uetunt . 

ni^bus^qufcrcdidcrunrj^quia  teflimonium  noflrum  cred 


Quamuis  fiijier  huin.-;nani  lcnfuin  efiVt,  vel  uobis  doniinan»  non  quirctuibus  r.iiioncm. 
'     Vel  in  illu  dc.  dclt  Propter  illuin  diein,ut  tunc  l.bcicm  ni^.     fi.euelation;i>  uomini. 


b    i.de.    15 


tum  efl:  fupeV  vos  idie  illo.t  In  quo  t^ramusctiam  femper 

h  a    Dignos  iudicet,quos  uocct  ad  regnum  per  gratiam  . 

pro  vobis,  vtdigneturvosvocationefua  dcusnortcr,  & 

1  a     Inteiiia.     b    Vt  plcnc  f  .tiatuclleomne  boi)um  .     c     rro  ideft.     d    V<  impleat . 

implea'c  omnem  voluntatcm  fux  boniratis,  et  ^''pusfidei 

K  (    Con-.Untia.     b     lia  ia)plcat,ut.     c    Inhacuita.     Iii  uobis     Cclebrifama,&  hnnore. 

in  virtute^jUt  clarificctur  nomen  domini  noltri  lefu  Chri 

Clarificcmini  infu;uro.    b    FIus  quain  digni  Ciis  ,  uel  iuut  hoioo 


16 

'7 
i8 

i9 

21 

21 


Jbidcm 


|bi(Jcm 
C 


aqua  in  diluuio  ,  qui 
cxurcc  ceriam,  &  craf 
ficudinem  aeris ,  &r  purgabic  elcdlos. 
c     His^fjHi  non  •  o.  Nam  alij  funt,qui  ncfciunc  legem. 
d     ilu:pesr,as.  ]dc(i,fuflinebunc.D.iiccnim  aliquando  poni 
tur  p):ofulfinere,ua  &:  hic.  titcongrue ,  Qui  enim  pacitur, 
dat  ci  quem  otfcndic,  p^nas  quafl  gracas . 
e    Jn  intcntuaternas.   Qu.  Scmpcr  fcncicnc  pcenas,non  ca« 
mcn  fempcr  deficicnc. 

,  *  Hicro.Si  pccuicfiammaimperiodefcrespucrosomni- 
ng  no cagcrc, quare  no  eadcm  poccntia  alijs  ffuior.aliis  mi- 
tior  ellc  crcdacur ,  hoc  concra  cos,  propccrca  quod  pocnam 
confciencif  fomniarunt,  quiahocillis  impoffibile  vidcba- 
tur. 

*  Thcopbylaiflus.  Obfcrua  autcm,quod  aitin  igne  flam- 
ma?,pro,in  igucardcntetancu,n5  ecia  luccncc,  Pcccaconb* 

enim 


boium  breuis  fenfus: 
Vcnrcc  punirc  malos, 
tj  &  glonficare  bonos. 
14  •J^Hiero.Ipfeinfiiis 
glonandus  cff  mpm- 
bns,  qu<c  folisfplcn- 
dorc  fulgcbuc .  Scdfc 
mirabunrur  irnfores 
impij  humiliratis,  in 
fubitacione  faUitisin- 
fpcracx  iiHkirum. 

.JiChryfo.glorifica- 
tur  ne diijs?ctra  .  '.iii 
cnliiirtatJ  illfcosqiios 
vctbeiaucranc ,  quos 
conttmpfcrant ,  quos 
irriferat ,  prope  ipfum 
conttitutos  clfe  v-idc- 
riJK,  ipijtiSent  glonai, 
Jmo  iftorum  gloria  c 
Tff,certc&:  ift<)rum,cr 
ipiius,  ipluisquidcqd 
iflos  non  dcfcrueric.fed  illufJrcscxhibuciic ;  iftoruni  \xro, 
quod  canco  digni  habiti  finc  honoce.gloria  bomeft,  liabcre 
quibus  bcneficia  fua  tradat .  •  . 
g  ^ia  tcfiimonium.  Idco  vobis  tribulacis  dac  rcqiTiem  D» 
bifcum  ,  quia  ccfi-monium ,  idcft  quidquid  dixmibis dc iIK) 
dieiudicij  ,crcdidiliis  de  gloria  bonorum,^;  penamaloru. 
h  /«^«0,6-c.  Oidovcrborumc.iliscfl./wr/aca^'. 
i  /'f  rf/^?«e/«r.i.dignos  iudicet,/;  w/)fr  oram.ycl  m  ^«n.i^  quo 
vclcuiusdici  pcnculo  V\z.\x\(!io.Etia>no>o(emperpro  •pob.s.lho 
vicando  enim  periculo  illius  dici,  fcmpcr  orandum  ei}. 
k  0/7«i^(/f/.i,confeflri«ne,ci  proprieclt  opus  Mci  \n  virtu- 
tc,vt  a  cofeflione  nullo  ino  flccti  pollint .  Vt  1,  cp*  fidci.cc 
bunu ,  qd  fidcs  exigic ,  &  finc quibus  fidcs  mortua  ei\:Vd. 
J  U  Wf'.pfcueiacic,vc,f dcc  vobis  pfcuctancia  vfu;  vA  finc. 
; ^CA?. 


Chriilus  gloriiic.iiiis  eit . 

in  vobis ,  &  vo's  in  iWo  rccundum  gratiani  Dci  noflri,  &  ^^ 
domioi  Icfii  chrjlti. 


i4 
^5 


NICOLAVS    DE    LYRA. 

t     Vt  digni,i5tC.  &  perfecutores  vefiros  puniendoMco fubditur. 
i     Si  caiijcn  iy.efl.  &  accipitnr  hic,fi,pro  quta  iuAum  e(i, 
i     Dciim  rcinbiicKC.  ide/{,?ehennicpcenam. 

4  H|is,qui  vos  cnbulanc./Jfr/e^Htwrfo.  ', 

5  hc  vobis.cjui  cnbuIarnini./>aNmfi'//<^inc»rfo, 

6i  RcquiCin  nubifcuni.  qui /imiliter  tribulamur^^ ideo  fubdi- 
turniytbutionis  tcftpiis^cumdicitiir, 

7  I  n  rcuclationc domini  Icfu  de  celo.  ideli^quando  manifefie 
Apparibit  vcniens  adiudicium.fitut  diciturMatt.xxiiii.cSiCiKful' 
gur  cxic  ab  oriccc,&:  apparcc  vfquc  ad  occidcnce,ica  cnc  ad-' 
ucnciis  rilij  hominis. 

8  Cum  angelis  vircucis  cius.  qui  erlit  executores  diulni  iudicii, 
p     Inflammaignisdancisvindid^am.  irfe^./df/enm. 

10  His,quinon  noucnmz dciim,i  defijfidemciusnonrecepe- 
rnnt,ftcut  jnntpagani.,  &  lHd,»i  objiinati, 

1 1  Hc  qui  non  obcdiunc.//i/MW  opere adimplendo.,OcHtfunt  ma 
li  Chriliijni,babcntes  fidtm  Jinc  otteribus,  <ju£  mortua  rji. 

T«fa  >.<!.  I  a  Q^i  po;\i3S.i.foliient,fiuefHfiiriebunt.  i  j  A  facic  domini.f; 
pe/  fcnieniia  ab  ore  eius  egrediente,quado  dicet  reprobis.lie  inalcdi 
cti.in  ignciCcrnvi,&:c.Ar4a.25.c.£/  ekais.  Veniccbcnediclj. 
p<jcns  iO«-i.  & ideojHbditur,     i^     Cu  vcnerjc.  i,  dare  cisglona, 


fua  mirabilem.nam  excedit  i>itelLv6lus  crtati  capaciiatem.  j.  Cor.ii.b. 
0<-ulus,n6  vidic,nec au.au  6ic.     1 5     Qt_iia  tuf}in)oniu./.vi» 
creaidiiiis  illud,($  itfi,ficjti  fimus  vobiSpr.tduido.     16     J  n  djCi 
i4cfi,de  die  iilo  gionficationisfa>iffotii,ita  ejuod  iy  .7?,  tcnaur  hic  MUi 
t(riaiiter,ficitt  lum  dicitur:  Imago Hcn uit cit  in  ioptdc . 
yj     In  quoH;c  confeijuoiter  rtddit  Thcffalonicenfcs  bcnei>oto'jOri. 
dopro  eorumfxiici  cotifumwationcydi.ln  quci.pro  qtir,J.d:rgii,rifi- 
caticnisobiinendo.     18     Or.nmuslcmpcr.  Exponaiur tyjemptt 
vtfupra.    '  1 9     Vc  diguccur  vo.s.  ide.t,faciat  Vw  dignpi. 
10     Vocacionc  i\i3..adgluriam,fitut  voianit  adfidem.ioftbditKt^ 
2.1      Ecimpleac.  Tnnc  enim  iwplcbit  owne  defid-.rinm  elHloruml 
22    "Hcopus  ^dc\.quodelicon!ijns  confejfio l\o.xJf.Coi(iccvC- 
diciu  ad  lu. orc  autcm  confcf.  fic  ad  fa. 
i-?      In  vircuce.i.ii  confianiia  martyrtt  projide  implejtpro  vcbit 
in  prxfenti,  vtficnon  jolum  habeatisaurroi^m  f.tnliottonomnium 
communet/hfea  ettam  aureolam,  qii<c  efi  prvpr  1  ivar.ytmt. 
»4  Vcclanficccurnomcndomininoftri  IcfuChnlli.  inpat 
rn.tm  martyr.i  vejiri.ijoc  criim  modo diciiur  loh.  vff.  deVeiri  marty 
rio.Cum auccmfenucns,cxccndcs  minus ru.!S,A:c.  Et  jttbdit 
euaiigelifia  exponcndo.Hoc  auccm  dixil  liginficany  tjua  UiOtCC 
elfccclarificacurus  dci^ni.    ■  •  •■  :  .  ...  •  • 

i  j-.-   £t  yos  in  ilip.  ipfura  in  pati  in  cUre  ridtHdo. 

CJT. 


6^5? 


Jl.AaTlieflaIon.      Cap.II.        6 


c  A  p.   I  r. 


70 


VS,  Chmliy&c-HiiC  vf);  ciixic  fc*  cis  gr.iti;iS  ag('re.&  ora- 
rc  hic  dv'Crriiiii.icdedic  Ridioj,  obfecians  eos  ncleuiter, 
/i<^ tjcik  d J  adiicnci)  dOii)}!»  cjuali de propc nnnmicnn  o- 
pinioiKm  rcc/pianc. 


vcl  ccrrear/riH' 

^  Thcophvlaf^us  , 
<>;.ndo  fiffiicurare- 
futicdio,  iion  dkir, 
qacidvcro  nunc.non 
innccjiccdoCfT,  fuc- 
lur  cnim  Mr.p-.ifloies 
nonn[illi.qii:i<tli'-"Ucra 
rcin,i.::niniiaretcni» 
piisconsfiimmaiionis 
aduciKtifque  dommj, 

^/VinbrofH!S.-&:  oi» 

iVcrac  cos  nc  KHiicer, 

(S:  ficile  dc  .-.duencu 

quafijmoiincnu  dni 

pimone  rco:percnr, 

lY  alia  dac  mand.ua  . 

SC  etjam  fi  p  r  fpiri- 

tu;iia];qu's  wlutpra- 

'     a  fucriclo^uucus 

;.  ei  noii  dcbe.1t, 

;icciUt:hic  pv-r  tnitV.i- 

riim  ,  auc  cpiflol  utj, 

(oce  nomincapi^flo- 


C  A  P.    TI. 

■TNon  foum  oramiisjrd  rogamus. 

Ogajnus  aurem  vos  fratres  per  ad 

ISi  vultis,  vtvobit  profiradi!cniusChiiftifutuiu4. 

5Ad  lUuil  Ulll. 


^^]   gcr^tum  domininoOri  lefuGlirirti, 


fPer  aduemuin. 
effc  in 


tOiiuiium  fanftoiiim . 
1  Vcniura:. 


e.   1  S;  vi.liii 
lTcn(.criHS.  : 


I 


IPuro  intclleftu. 


ec noftr^ congregationis  in  fpfum, 

a     fChrllium.vt  adcorjms  acju  lx,vel  in  idcniiiatein.vc  iiicn 
te,Sc  corpoic  viuamus,i7uimoa  >  indiucirum  tcndinius  . 

1  Ciiiidcra.     b     INccpaiuin  tiuibetis. 

Mtnon  cito  moucamini  at  vetlro  * 

b    f  QjTomcinoperjculoJdfll.tjuafi  infict.diesdomini. 

b  fe'nfu, ncque  terrcarpjni,  ncqueperfpiritum, nequeper 

»^  1AUuiuspleudoapoftQli,quihoccxponatdef.riptuiis.    b  1  Sub  nainine  iticomiiTmi.    ^ 

c  rermo  ne,ncque  percpiftola ,  taqua  pcrnos  mifTam  quafi  '^ 

j     ^      3    TNo.quinueliiilosparatosefle.     b     TCin;d  p-i  fingula.     c     f  Alio  etiam  .i  pwdiclii.    ,        ^ 

c  inftetaies  f  domini.   t  Ne  quisvo.sfeducatvl  dmodo. 

a    «icd  non inftat  dies  domini,nifi  ptius gentes  a  Rom  no  dilccdant  Iinperio.Non  (juod  iiatiin  poft. 
■  „  •Aliasdiflcntio.  b     INfi. 

^  t  Q^onia,  nifi  veneric  idilleflioprimujeVreuciatusfuerit 


t-mcnte. 


lo(umfcripcam,al]('nfunuribuendum. 

3    Tio"  liij  muuee.  C^Si  nioucam.ni  cico  cn,nibil  cnim  vo- 

};sinfcrcur,q'.iod  diu  durcc. 

1    T^e<iHcpcyfpii.  idcfl,fl  malignus  fpir!tus,quartangelus 

ucis.ipparcns  in  vilione  hoc  vobis  pcrfuadeac.  Vcl,  liquis 

iicat  pcr  fpr.cum  fanduni  reuclantcin  hoc  fc  cognouilic, 

ijuoddicsiujicj  immineac. 

:    liequeper  fp.'//.Solcnt  cnim  cergjuerfatores  ,  vt fall.u,fub 

nominecl.-\rialicu!us  viricpif^olaringcre,  vt  audoritas  no- 

iTiinis  potlic  coniend.ire,  quod  pcr  fcipfum  rccipi  no  poffct. 

J    iiujji infiet dies dumni.  Non quin  vclit,vc habcanc  fucciii 

tioslunibos,&:lucernasardenccs  iii  manibus,cxpcctanccs 

•uando  reucrc.itur  dominus  a  nupcijs . 

■ii  Aug.ad  Eliciu-  h\  quofn.qucmquc  inucncric  fuus  nouif 
imus  dics ,  in  hoc  cu  copr^hcndet  mundi  nouflimus  dics, 
^uiaqualisquifiueindiciUomonc.calisiu  dicillojudicabi 
atU):iir.Eci6vigil.iredcbetoninisChrif^ianus,  neimparatu  cQ 
nueuiacda!  aduencus.  Imparacii  n.inueniccdics  ijie,quem 
mparacu:n  inuenenc  vit:.E  huius  dies  vlcimus .  l  i  idco  noii 
..ncfolu.necen-caminijVcl  fcduraminiicd  adJx.  liu  fiinjiee 
Ues  domini.  Hoc  io  d!cir,nc  ipfa  perturbacione  du  iiu  auci  in- 
icnircntur,  poircnc  fcduci  ad  adoi  ajii  djabolu,cj.a  huc  age- 

bac 


N  I 


COLAVS    DE    LYRA. 

c  A  p.    n 

ROgamus  au,  Hic  conf  qucnter  apoflolus  reddlt  Theffalonicen- 
fes  cautos  .  Circa  e/uodfciendum ,  c/uod  ali:^ui  Thefialo'iicen- 
■:>  iiedrbant  liiem  iudlcii  ef}'e  propinquam.  Tum  propcer  tr.buiatio- 
es  ()uaffuflin(bant,  q<  ia  Chriiius  in  euaiigtlio  dixn at  ecclefiam  ma 
imtribulari  appmpintiuaniedie  iudicti^v! patit  Matt.  24.  propter 
uodtmebant  adhui  maires  perfcutiuncs  incurrere.  Turn  tjuia  apa- 
olnsdixrrat  in ep:fiula  prxcederai  cap.^.hloSiquiviuimMtq^re. 
iC.obuiaChrifto.  fiilicet  adiuditium  venit,  vtd:BumfHit^:juoi 
'iqui  Thtffalun  cen.  male  intelligrntts,cred<:hant  illa  obuiatlonctft 
'atdifutura^noijund  dixerat.  NoS,qui  vcl  (imul  ra.&C.  pp  quod 
ffccwrat  eos dediei iudicii loiga  diflautia ,  reddens  eos  cautos,vt  non 
'eciptantur  citca  hoc ex  cuiufcunq;  doBrina. h.t ditiiditur in duas par 
(s,(\iiaprimo  remouet  errore,fccundo  docet  verita>eyibi,Qiloniim 
iifl.C;rf4  primii  dicit,  Rogamus  vos  fratrcs  pct  acf.ad,  ittdiciii. 

1  Etnrcjcongrc.  Tunc.n.tle£licongre;/^abuntur  adeum.Matthx. 
M-c.  Vbicfjquc  fueric  eorpus.iHjc  congregabunt'',&:  aquila:, 

2  Vt  non  c  ico  mouca.a  vc.fenfu,  ideji  a  vero  inteUc£lu. 

?    Ncque  ter.  quia  mflat  tribul^tio  maxima/iut  prxdi£fa  eflfore 
"fope  diem  iudicii . 

♦    Ncquc  pcr  fpinwm.f.tKali^nutransfi^uratum  in  angclum  lu 
i',&  afferentem  vobis  contrariuMyf.quod  dtcs  iudicii  fit  propinqua. 

Ncq  uc  per  kr.al:cuius  pfeudo  apoJlQli, 

Ncquc  pcr  cpi.  nam  aliqn  f4li  apofloli,  &  hxretici rnittebant 
yfiolas  fuh nomtne virorU  apr>'t >Un un,  Chrifli  ad  fiddium  deceptio- 
tm,vtfu^radiilH efl,.Alio modofit.  Nccjuc per  cpi.&cnoflra 

pra- 


liat.vc  fub  nomine  ClT-ifii  app.irens  facerc t  fe  .idorari,  quod  D 
vc  non  pofliccepus,  tV  figna  aducntu^,.ipoftolus  pra fcnpfir. 
c     Qjiitniani,nifi  ve.  OcculccK  quit^dedcftrutliorcnppenj 
Roma.ne  irritarcc  rosad  pfecucioncccclcficVcl  hiKdicic 
de  fpuali  Itnpcno  Roman^'cccJclie ,  vel  difcefrione a  fide. 

f  ,  'hlifi  ve.  rifnga  pri- 
www.Augiif  S  caliqui 
codircsliabec.  Quod 
nullidubiu  cfi-dc  An 
cchnliocumdixiile, 
quercfugavocar,vri- 
quc  a  duniHio  deo .  Sf 
cnim  hocdc  ommb» 
impijs  nic/iro  dici  pa 
tcff,  qUinromagisde 
it-ic^       I 

•Ji  ThcophyJaiflus , 
non  adciic  aciucnrus 
domini  ,  nifi  vcncnt 
diiccirio,fiuedefc:to 
idcfl,  Ancichiif^us. 

^c  Chryfoffomus  . 
Anrchnfiuin  iplum 
vocac  dcfedioncm  ,  E 
taquamplunmos  pcr 
dicuiu  11,  &:abduclu- 
rum.hoininem  pecca 
tiillum  vocar.  Innu- 
ncraquippc  mnbper 
pecrabit ,  &:  infiicucc 
alios,vrD-rpefrent,nonenim  ad  Idololatriam  abduccc  illc 
fcd  ccpTiiiis  quifquam  cric,qu.  fuis  dcos  pclfmdans.Iubcbic- 
quc  fciplum  pto  dco  coli  ac  vei:cr.;r;..S^  m  ceniplum  dci  coi 
lucaii.non  hicrofolimicanum,  icd  &c in ecclcfias. 

^Ambro.non  prius  vcniecdominus,qu.^m  Romani  Im- 
penjdcfcdio,fi  ir,  &:flppai-cac  Ancicbnttus,  qui  incerncicc 
fandos,reddita  Romanis]  bcrcacc,  fub  fiocamcn  nomine. 
•j<Hicro.quod  autcm  difcefiioiicm  hic  dcic  alibi  refu"ii 
appellauit.  In  l.itinis  cxcmplaribus  vcrunque,ica  intclli"e°i- 
dum  ef},quod  nifi  vrnenc  rcfuga  vcrit.-tCis^liuc  fui  pnnc%a- 
tus  dcfciti^r,  fiuedjfccffiogcnciuni  a  Rom.^no  Impcno. 

4c  Augu.Scimuscnimquomam  poff  rcgnij  Pcilarun.,aci 
vlcimumquoqucpolic^ccca  Rcgnarcgnum  Romanoruni 
f  cpic.cV  omnia  regna  ccrraru  fub  Duminaciouc  fiu  habuic. 
Indcergodicic  Paulus  Ancichnffum  non  anccam  mundu 
cflc  veiicurii-,nifi  vencnt  pr:inu;n  difcctrio ,  hoc  eft  nili di> 
fceffei  int  omnia  rcgnaa  Roiuano  I-iipcnu  ,  qux pnus  fub- 
dicacrant.  Hoc  autcmtcmpus  iioudum  aducnit,qu.iliccc 
vidcamus  Romanum  Impcnum  cx  maximapartcdeltru- 
dum,cameiiquand!urcgcs  tiancorum  duraucriiic,qui  Ko- 
nianum  Impcnumcencrcdcbcnc,  Romanidigmtasexto-  t 
co  non  pcribic,quiain  rc^ibus  fuis  itabic, 


lib.  10.  (Ji 
tacctiei  ca. 


6 

7 
8 

9 

10 


prxccdente.  7  Qu:i{\inA\.do,eo,cf,ibidiximm,  Dcinde 
nos.qui  vi.&rc,  Ei  tjuia  nofat  inti  Iktius  nofkr,(p  dics  ludiciiifiet 
piopinqua.vtibifuttdteium.  8  Ncquis  vos  ic(iiuhoc addit  ad 
exchdcndum^  om>iem  d  cptionts modm  circa  rnatcriam ifiam. 
9  Quonia.H/c  confeijucit'  r  docet  circa  dieru  iudtcii  veritatcm,de 
qunjicn,  quod  duo  notahiiia  pmccde/tt.primm  ponitttrcumdicit. 
Qm  n i, ve.quod.rv/>'M/««f  at  qut  de  dfccffioue  a  Hjmano  Impirioy 
qiiadfinrebut  tempore  Tai,li,a  quo  recefferunt  quuft  omnia  regna  ne- 
g^mii^eifubiiciy&redditiortemtribuii.lam  amuUis  an.-isiUud  etia 
J'rperiim  caruit  fmpcrarere  pluribus  annis,c^-  tamen  non  venit  ad- 
huc ^'itichrifius,(jHitamen  dihet  ventrecowpl  ta  iila  difctffione,ve 
Videtur  apoflnlus  difereinfr,  Eccunc  reuclabiC^ilic  iniquus,5,:c. 
"Propter^  qiiod  ulii  exponuntde » eceffu  ab  ohedtentia  ecclefix  Vy^^mant 
a  quaiadiu ifl,  quodreceffu  Crxcia .  Sedfaluo  n.eliotiiudicto,  mihi 
ridetur  mtlius  intelligendu  de  recefin  afidc  catholtca,ficut  exponunt 
«tiqui.non  tarnen  inteUigendo,  quod  omnesfint  afide  cathalica/Jicut 
exponuntaliqui)  receffuriyquia durahit  tn  aliqi^ihusvfqtie  ad finem 
nnndijedqiiia rnaiorpars  credeiuiumdifcedet  ab  ca,  quiafetundum 
ditinm  Salnatoris  Matt.i^.b.  ^ppyopinquanle ^4ntii  hrifiiltmpore 
abQdabiciiiiquit.is,&:fngifcctchantasmultoru,e?"/>eytc.n/tf 
qnensfides  vcra  deficietin  multts,  &  tunc  veniet^ntichriJlusfaHa 
difpofiiione  ad receptionHipfius.fiuic ct  diflo  cocordat difi„m  apofia 
li.infr.  \  .ad  Tim.^.a.vbi  dicit.  cj,  in  nouiflimis  ccporibus  difce- 
dec  cjda  a  fidc,.-(ttedc?es  fpincibus  cnoris,&:  z.  ad  eude  j.in 
nouilfimisdicb.inflabwctpapcriculofa,  &:crut  boiesfeip- 
fos_amatcs,&:c,  Scquituribi.Hvic^  conupti,meccrcjibi  circa 
fine.  |g  Ef  ce,  HicpQ/iiturfeciidii  noiitbiit^quodpcedii:  die  iitdicii 

aduentus 


r 


■>!*" 


6p 


GIoLorJ.&NicoIaideLyra.        6n 


A 


a  Filiuiferdhlonh.AntkhriG*,nd p naciira,r.d  {> imiianon^. 
b  Humo  peccJtiy&fiUutperditioms.  -it  lialll.  Ipla  naqiR- kri- 
pcur^ cofuecudo  priores  ^  pcqcaco  inagis  ccnlcre,^  4  paci  i- 
Dii<. folec,mcliores  vcro  fil:os cx  aliqu.i  inngn»,i\: cis c <iniic- 
niccc  vircutc.Qunobrc diaboU"»,Yd  \l  nw:v>  Auticb: iftij  apa 
rfolus  fiJium  pci  ditio- 

«    f  Cuiiii  Um  fpfcles  prtccd^t.     fNondcu».     fT«in.     b  ISiTuiu.Sc  for.s.     r  Cniaholi.qui 
f erdidit hoinmci.Vel  quod  ipf;  peiilCi;4iik,& ^Iipi  i.o>Uns.     d     ^  Chiiao.i  mcmliris  ciui. 
^  _  Vnde  Amichrnus.l;citiii.         c     ^Eitrtfe 


ns  appcllacnifi  cnim 
aic  icucl.itusfuericftT 
Juis  perditionis. 
Me«j"n'.  c    j„  ig„pi^^  vcl  in  ce 

I.ib.,iodeci-      ,  \  V7  II- 

tmatc  dciM-  pluiii.  Aiig..NoDnulli 


fiusdrjocumnnit  raptum.vnderadivomniu  m.nlorri  onn 
dcl  e.u.t.tiuuatt  liabiloni.v.In  hac  AntichrifhKnafccan  ,a 
inciutfacib.  I>cthf.ii<.i.i,&:coroza  nutnri,  &  vcrf.iri  d  cenir. 
JtH ici Qiwm.iv.N,  frri aucc-m  intcrprcf;'icur omnia do  Aii 
tichnftojCiuiiulbtijruscftdepopuloriid.coium.&fdclJi- 

bilonc  vciutiius. 

.;<H)ppoliais  Mprji 
tir.Inprimisafitludai 


...ut  muniili  fus.rcillll.  c      IfcltTtle. 

hpmotpcccati,filiuspcrditionis,c]uiadueriarur,&cxtol 

a     ^Vel  JaiCiopinJonc,utdiigv'"''U"i>uel  beiieliuigratia.ui  fanrti      >»    «  •'•  ' — •'• 


I 

2. 


1III»- 


non  ipfuui  principein 
featum,(cd  vniucrfuni 
corpus  euis,  id  cft ,  ad 
cum  peninentem  ho 

minum  mulntudinc  fimul  cum  ij^fo  principc  ftio  loco intcl 

ligivolQt.reiaiuiquedici  piitanr,(icuc  iii  Gixco  cfl.ncinn 

tcplo,fcd  intempiriGicifcdeac  ,quaiiipfecum  iuisfjc  ceplu 

dci.qiiod  t:3  tcclclia.  Sicuc  df rScdcc  in  amk u,i.vc  aniicus. 

Antl^hriftiis  Hainio.  Nafcmiraucc  Anrichnftus  m  Babvloniadccribu 

GcacllXf.  J^^">'i"^"quod  J.icob  aic.  Fint  D.incciubcrin  vi.i.ccralics 

'  in  fcmira.Etcri  vcncntlcrofolym.MT» ,  circuncidcc  lc^.dKcs 

ludx!s:Ego  fum  Chrulus  vobis  promiiTus.  Tunccontlucnc 

.adcimiomnc5luda:i,&:rea:diticabuntccmphima  lioma- 

B  nis  dcftructum  ,  fcdcbitciur  ibi,diecns  le  clic  deum. 

Ctathnt  de     ^  Hippolvtus.Martyr.  De  Antichnflo.C^od  curnudc- 

nririTbr".   "^""^^'■3'^  pjruulum  alium  non  clic,  nifi  Ancichriaum ,  qui 

«cmmcnt.  iii  ^"^'^''^■:^t)'^  ^^"^gn""!  lutli^orum  . 

i>anicicni.     ■^  tJicro,  Etgo  dicamus,cj,  oes  fcriprorcs  ecclcfianici  cra- 

Cftnmeat.  iw  didcrunt ,  in  confummacione  miindi ,  qii  dertrucndum  c{\ 

ftiptclcnv  R.egral  Romanii ,  dcccm  regcs  fucuros ,  qui  Romanu  orbe 

inceribdiuidanc ,  &c  vndccimum  iuricctuium  cllc  Rcgem 

p.iruulum,  qtii  cres  Rcges  fupcrattirus  fjc.  necum  pucclTius 

juxcaquoiuiid.iopinionc,vcldiabo!iimcflc,  fcd  vr.is:ndc 

.    hominib.  111  quo  corus  S.uhanas  lic  h.ibitacui'  corporaliter. 

c  °d  Theff-T      "^  Thcodorc.Mr.rcvr.Nocandii  cfl  non  dixi;ie  proohcca 

Jii).io.deci..j.  ffrt^^vc  linguli  exurganc,  alijsalij  dcinccps  fucccdcnccs,fcd 

^tei cap.2  ?.      eodtm  rpc oc$  furicdurosj  ik  poft  eos  furi;cc aluis,qui  fupa 

J.ihr.cy?oeo-  bic  malisocs  fupcriorcs,&:  cresRcgcs  huiniliabic.Pcrfpicuu 

fv»wtmin{i.  f fl  ig,t;it.T  pdiccrcfore.vcdeccm  circa  Hnecxurgac,  6c  po- 

flrcmus  Antichrirt'exoriacur,rcgiiuque  obcincrc  coccdac, 

*  Thcoph.Sd  Chry  lo.Qiiis  vero  is  cfl».in  Sathanasrnequa 

qua.fcd  homo  quifpia  omnem  Sachan?,  eiiei  giam  adcpcus. 

•Jt Aug  Cum  viiione  prophccica  qu.ncuor  bcihas  lignifica 

tesquatuorrcgna  vidinct,ipfum~queqtiarcuma  quodam  rc 

^c  ii.pciacum,  qm  Ancicbnl1usdicicur,horruic,&:c. 

^  Gicg.NazKin.Otiiscfi  Ancichnfius.hocclt.iducrfari» 


c.im  gcnccm  aiiKibic, 
r    1  .»..-...-,.,...-..„, M>u„gyi..,u.. i.uvi ...... v....,.5.aiia,ui iMiKti.   o  1  VI .idu  rrmitat.        z,     apud  cos omnia n^fii 

Utur(upraomne,  quoddiciturdcus,  autqucd  colicur,ita  ?    adct^&horrcndami- 

a    lAliasinrempluin.  1ldell.iiicccleCa,uei;Bieu)ploap.o.nanisde.irufto,  quodtuncludiite    4      rajul.1.  Hc")  VCra  ffd  f il 

vtin templodei fed«t,  t ollcndcosfc tanquam fit Dcus,  J    fii^^itl^^l^Stfe 

a-dcc^digia.lcprofos 


Chnftspicna  vcncni  bcllua,  &:  homo  magna  potetia  pd 


It' 


■JtHippoIytus.Martir.IiiccercenafcituruscltetribuDan, 
&  vckiti  rcx  cvrannus.  acicm  ex  aducrib  inftrurturus cil-. 
Sn*m/t'mu!^      -J^  Ambro.  fuicauccm,  &  ^amion  dc  tnbu  Dan,&:  ludica- 
uit  Iliacl  viginci  annis .  Scd  non  hunc  prophecia  iigmficar, 
/cd  Ancichnflimi.qui  fucurus  ei^  ex  cribu  Dan. 

*  Auguft.  Sicuc  auctorcs  noflri  dicunc,Aiicichriftusex  po 
pulo  (uJ.Eorum  nafcccurcx  cribu  Dan. 

*  Hicro.nofiri  sucem  mclius  interprecancur,quod  in  finc 
mundi  hacc  fic  failurus  Ancichnff us ,  qui  confurgere  habec 
dcmodiC4gcnte,idcadepopuloIudceorum. 

*  Hippolytus.  Martir.  Vt  faluator  mundi  ex  immaculata 
virgme ,  natus  c{i,ad  eundcm  modum  Antichnflus  cx  im- 


Lib.dchened. 
.P.itriarch.ii  fi 
cap  7.tia^;i. 
«le  Antichri. 
<7oinmi  Bt.  in 
.pjniclcm . 


■••-,! ........  j    ..»,,  ,,u   VUIJUV.11I   11  lU' 

vDiiu^  puramulicrcprodibit  fupcrterrai 
/h!  f>.«r       *Aug.S:cut  in  matrc  domini  fpit 


Vhi  fupr 
(.ibr.  7  diiiini 
VtAitHt.ci;. 


[;    wci^ 


ram. 
,5. j.,.L.t ...  iiiuiic  uuuiiiii  fpiticus  fani^us  venic^&  eam 
diuuiitate  rcplcuit,  ita-quoquediabohis  in  macic  Ancichri- 
«I  defccndct,  &:  rocam  eam  rcplebic.cocam  circundabit»to 
tam  tcncbic,  &:  cocam  incenus  cxcer.iifque  poflidebic. 

*  iadancius.  His  pcradbs  ppcrib»,altcr  oriccur  e  Syria  ma 
lo  fpiricu  gcnitus ,  cucrlor  ac  proditor  vniucrli  gcnefis. 

*  Aiiguff.  Sicucdominusacrcdcmpcornoftcr  Bethleem 
fibi  pr^uidic ,  vcibi  ^  nob:s  humanicacem  aliumercc,&:  na- 
lci  dignarctur,fic  diatjolus  illi  homini  j>dico,  qm  Antichri- 

-^       .   „  .  . • lius 

/   ,     .    NICOTAVS    DE    lYRA, 

<lduentus,Antichr,fl,^cuiusfrimo poniiur  UerbU  excrff,^sJecur,d^ 
t^P'*svemcnd,,&  ei„s  c./«.,,/,/.£ttunc  rcuclabicur.rr««,</f;«a 
n,s  rffea,.s,,b,.Ciuos  c-n  aducncus.  Exccffus  wro  p.perbie  cr,t,.a 
fxcMfe,ficHt  deu  ^dorari.Dicit igitur.Ez  TCVtcUaiS.i.ma.ifelie ofic 
fus  I  Homo.  ''to'aliterded,t,4Sfeccato.f,cutJjomodcdit„sa?ri. 
futur,ed,c,turhomoa^ri.  2  Vnimpcv.i.dignnsperd,tionejLt 
%.l{eg.i , .b.d,c,tur.f dius morcis.5. d,gnHs morte.  3  Chii  aduer 
Um.Uinm  ielmro^et  modH^rafends,  propur  certiTHd.ne  pro 
,: .-.   J  fhctix. 


n-!undando,paralycicoscxcitando,expcIlcndodqmoncs,l6- 
gmquanoa  aliicr,g;p!cntiadcnuciabic,  moi-tuosexcir.ibir. 

*  Ephrcm.  Syrus.  montcsquoquenon  verc.fcd  falfitei 
tran.stcrcc.  Idcm  ipfeexpanli.smanibiis.multittidtncir.  fci 
pcncum  .-uqucauium  congi-cK.iiMc.  ab;fiiiim,vcandam  dc- 
ambulabicccrros  figensiii  iiuctibus  gre.nrus. 

«Iicn(j'iis.HcCC,nc  quis  euin  diuina  vircucc  pucec  fi<ma  f..- 
cere,  fcd  magicaopcracione.  ^ 

*  Ambro.qiiod  in  libro  lob  Icgimus  ,diabolfi  ex  pcrmif 
flonc dei,  igncm tec:(rcdcfccdeixdcc?lo per femctipfum 
hoc  pcr  Antichriflu,&:  fequaccs ci',  excrcmolcpore  tacict 

*lrcndrus.  Charadcreaucemin  fronce,&  manudexrcr; 
faciei  dar» ,  ncpoilic  .nl;quis  cmorc,  vcl  vcndere,nili  qu:  ha 
bcc  c  haractcrcm  Ixlf ix  . 

*  Hphrcm.Syrus.  Dacauccmfigrai]  fuu  impurus  illelacr. 
non  pafiim  in  qiioliber  corporis  mcbro.fed  dcxrcrx  ac  fro 
ti  hominis  impiij  infignicchira:>crem,  ne  poceff  ace  habca 
homo  lignandi  fe  dcxteia,(ignoI;-fu  Chrifii  noffn  fjUiat. 
ris.ncq,- in  tiocecriicisfignaculupenitusimprlnKrcp<>,irii 

Ambrof.  Poceft  ficri,vc  ficut  nos  habemus  ch.ira.^crcr 
Chnfti,i.ctuccm  qua  (]gnamur,ica  habcat  AiHicbnf^iis  p 
prium  chara£lerc ,  quo  lignecur h  ,qui  in  eum ci cdidci .m 
HippoIvcusmarcyr.Chriftus  dcdir  crcdcnrib  in  c-u  pr, 
tiofim  .ac  viuifica cruce,hocicidc  figni"i  fuum  dicurus cfi . 
Hippolycus  marcyr.Lugcbunc  plui  imi  e<sn,  dcfeccrir 
a fancto  dco ,  &:  crcdidcrinc impoliori  illi,  f ulcepco char.- 
dtcrc  impuri  illuis  hofiis dei.  loco  viuifice cru.is  fa! uatoi^ 
tugcbuntcciam  EcckiixIuClum  magniim,  quianecobi,! 
tio,ncc  iufficusficc,necculrusdeogracus.Scd&:  eccldiir 
ades  iacraj  inftar  cugunj  erunc,precK)fumque  corpus.Sc  fa 
guis  Chriffi,non  cxcabic  in  dicbus  illis.  Licurgia  cxcinauc 
tur.pialmorum  dccancacioceif  ibic,  &c, 
_  *Ladancius.TuncconfurgcchoffispotentiTmiiis,o' 
fuftcntabili  dominacione  vcxabicorbem  ,d:uina,&hi. 
namilccbiC,intandad;au,&:exccrabiliamoliccur,noiiacPf- 
llliainpectorcfuo  voluiabic,  vc  propriiim  libi  cc.nfrcn:' 
in.pefium,]c>gcs  commucabic,c6caminabic,dinpiet,lp  "I. 
bit,occ  idcc.  I  unc  dcccHabilc  acquc  abomi-iandum  ccmpi 
cxilfct,quo  nulli  hominMm  fic  vica  lucunda. 

*Idcm.Rex  illc  tecerrjnus,&:  mad.icioi  u -ppheca,fdpfui 
conIt,c_uct,&:  vocabit  dcu, &:  je  coli  lubehit  vt  dci  filiu.ct i 
rctcplu  dci  con.ibit;&:  luflu  populii  pfequccur,  &:  eric  p.c 
fura,<Siconcncio,quaIsnUnquafuicaconlficuticmcmiinc 
q'uicamquecredidcnnt,atq;accc(rcnnteifigPabunt'ah( 
tan^.  pccudcs.qui  auc  recuiaucrint  noca  eius,'auc  in  mor,: 
tugicnc,auc  coprehenfi  ,exqu,I]ciscruciacibus  nccnbnnn 
.  /i^^S^"- 1^"^  '-'t^auccm,  qui  appcllacur  Ancichri(his,fd  Cip.i 
ipfc  C-finffum  mcnciecur,&:concra  verum  dimicabit,^^  bj 
iumfipeienouabic,&:c. 

*  Idem,  Tuc  Iach<ymx,luaus,&-  gemitus  pcrpcre^cV 
cum  callg  prcccs,nulla  requics  ad  iormidinem,;!iit  for  . 
ad  quieccm.Dics  cladcm,iiox  mecus  augebic  fcmpcr.Ti; 
impius  luftos  hamincs,  ac  deo  dcdicos  perfequetur,&  fci 
li  iubcbic,vtdcum,  cum  (ic  Antichri(ius,(5cc. 
d     /■<J"^«.<«i/w</f«J.  Na(icutmChn(tooisplcnictid.idii 

^  nicatis 


^th 


phetix.LnijHitur.n.de  ^ntiibriflnprophitice.     4.     Supra.  (juit. 
addeo>  Ge»tiliu,ijui ditunnn d,ijed tion funt.   5   Aucquod.^7«<" 
ad  San6id  Trinitjie,  (jux colity>\vt  vnus  yerusdaus.ocm.ii.idem 
'ium  exKrminarc  conabiiur^vi  ipfefolns  tantjuam  dcus  abknmiml 
(tdorelHr.SimiLter  dicitur  luditl).  j  de  ^abuchodonofor ,  qiiifu 
externiinare  Qrnnes  deos  terr£,v;  ipfe  folus  deus  diceretnr. 
6     In  t.emi>\o.read,ficato  ab  ,pfo,&  ludsi^  fibi  adh-f>entibuf.u 
exponuntin  templo,  idejl,  fic  fe  ofiendct  ac  fi  itfe  fii  tcmplum  de 
mdo^nuo  hmnnitas  Chnjli  {[i  dci  tmplun^  ■    • 

I    Nor 


6 


75 


Ad  riicfsal. 


jl  nicatis  habiMiiit.ira  m  Antichrifto  plenicudb  malicirc  &:  ols 
4  iniquitas  habitalr.c,  q\iiainipfo  eric  cipucomimis-n  maio' 

rum,fciIirecdiaboI<js,c}.cftrex  fuperomnc-s  filios  fliperbi.-p. 

3  ycif/i.C^iia eos  fcirc dicir  qard  dcrineac,nec  npce  exponir. 

&;  idep  (u>s  nef*;imus,nili  qcf  quida  fafpicantur  de  Romano 

impcrio  dictnm  fuif- 

»    Itadebetiscrederequia  idem  blimdixi; 

Noniiererinens-  , 

a    Hocietinetis. 


Cap    \\. 


74 


D 


ficutDauid&AbcIChrifti. 

d  £),...£-c  ^<?  rnpdlo  ^.j-.i.toliacur  iil.!  notcffas  Romnni  imperi j 
de  mcdio^mucji  qu-a  omnes  vndiquc  Roma quaJi  ad  caput 
conHucbat.  Vclc;  ftdecenctjeiiear^d-mccipf,  r.cfri-cfcar. 
Vcl  qui  detinctillu,idcit,acccilioad  fidcm,dcrmearrdcnec 
i,  TN    j  .,  'pfa  toibcurde  mc- 

1         ..  I^fji^iientuAnticlirifti  ,  &ded;eiudicii  wL     \;-    I     J'      ' 

/*■:"":"-""■-.  £S^-T1SSS-      ".yfli^ri^^^,^ 

cebamvobis.^Ernuncquiddennet  ,.  icitis ,  atreueleturin  ^    tJio,:dea,qu>iridc 

a    S.bicQ«gr,.:,vtne.sdj^rpoju,c.         Po.h,ua>nf.ent  djfcctlio  .     b    S«.o  tempote  rcuchbi.ur.     ^       fOmmunibuS  VC    IIO 

^c  iirti  qui  funt  111  ecticiia.'  j     £rubi-  fcac  h"o  adiil-  t  ^'g*'^ 


fc.doncctollaf  ,  vcl 
dcniediofi.ic.  Ecio 
Apoitcihim   hon  id 
apcefcribere  voluif- 
fc,  liecnUimnia  fci- 
licccmcurrcret ,  qj 
Romano     uripeno 
m.ileopcauerit,cum 
fpcrarct  eccfiiij .  Ec 
hoccjuoddixi.I.im 
eniniiv.yflcrifi  ope- 
raturiniquitacis.Ne 
nmcm  voluerilc  in- 
tcliigivCiJiusfiictave 
iut  Anc;chrifti  vide 
bacur.  Vnde  nonuili 
vei  viuum  rapru  oc- 
cult^ri.donecfuote 
porcreuelecur,  vcl 
pccifiim  rcfurredu- 
iu&:futurum  Anci- 
Bta  chnPu  fufpicabacur. 
(^idani  pucanthoc 
djch'!  cile  de  majis 
&fi:bs,qui  funtin 
eccieiiatandiu,  do- 
necperueniac  adta 
tamnumerum,  qui 
Antichrifto  magnii 
Licip.t  popuiij.cch>>c 
dicutcire,  rhytteriij 

iniquitacis.quiavidcturoccultu.EtdehocdiaueiTe  :  Quid 

nunc  dctineat.fcicis.Et  cum  aitjUt qui  tcnct  nunc  tcncat  di- 
cunc  Apoffolum  liortan  fidelcs .  vtin  fide  quam  tencnc , 
tenaciccr  pfeueret.doncc  exeat  de  medro  ecclclis:  myfku-u 
iniquitatis.quod  nucoccuitumeft.Etert  fenfus.tanrum  hoc 
liipcrdtagendu,vtqm  tcnec  nuc  fidcm,  tcncat,i.firmiter  \(\ 
eaperfcueret,donccin:quitas.i.fii>i ,  excat  de  mcdioeccie- 

na;quj^nuncoccultaeft,ideft,manifefteabcareccdac.Vn- 
(ic:Of  mlm  exieruntjednon  erant  ex  nobis ,  ita  nunc  apertc  . 
h  Sm  teniporc.  Hicr.Complcta  acccfTlonc  ad  Romanum  i'm- 
pctiu,&:ad  Roman^ecclefi^obedientiam,  adentdifccfsio 
ab  vtroq;  impeno  :  qua  jmpleta adent  illc iniquus  nnplcto 
ccmpore  mifcricordix  qiiopicnitudo  Gciuium  inccacad  fi- 
Jem.reuelabiciir dxiccino,  6L  fic  inf^abitdics dommi . 
■i  :  Xam myfiemni,&c.  la  in  ipfis  initijs acccisionis inucnirur 
niqui^as.fed  myftica.i.pictacis  nomine  pa]liata,vt  vclint  ha 
leri  minjftri  Chrifti  cii  fiiit  pfcudo.  ^am  myflenum.Haiino. 
..im  diaboius  occultc  j?  Ncrone  &  alios  occidcbat  marivrcs 
icucpcr  liu  tuc  aperte  fadurus  ef^.occidcdo  Elia  &:  Enoch 
liofq;  plurinios:&  sut  Nero  &  alii  vmbra  futun  Antichrjfli 
_______    . ficuc 


8  Jicetdifcfllo,  ideft, 

9  nianifirfFe  r.pp;ircat: 

10  (S.'runc  iam  rcuc-lHta 
.1  f  d  fcelTionea  Dco  ve 
J2  lo,  iam  reh-igcrata 
ij  charic-tce  exabud:ia 
14  cia  iniquicatisreuela 

bitiKAc,- 
1  5   f    Spiritu  orisfui ,  id 
16  rf.vututc  fpii-itnfsa  g 


.    _         ,  -     ,,  b,    .  ,  ^''""™°'^'''ne'-"tuiceatimendus,quiafequitur,qucmd.&c 

T  tttunc  reuelabitur  ille  iniquus  ,  quem  dominus  ^115  in- 

Pricepro  vutiiu-.  ,    Eum  cutn  omriibgs.  Dicenj.Itemalidiaiin  ignein  «teinuin 

f.     .  f,  "     I"  daro  adiicntu  fuo.     "  ,  , 

f  terhciet  rpirituorisfui,  &  deftruet  illu"ftrationc  aduentus 

a        Sclicet  Annchriai.         b    quia  diabolo  inltlgante  tacum  facict,  npn  tamSn  fiue 
-   .  tenfu  ,  vtphren.rci  quiculpamnin  habe.nt  dcmalis 

lui  cum  ,  cuius  cftaduentusrccundumoperationemfatha- 

,»    Hum4nipotedat.s&du:t,ara,u  .         b        Mmoribus.        Maioiibus..       c        Quiapermad- 
cam  =rce,n  u.in  veram.  fed  per  pha.:th;,fum,dc!.idcc  homines,  ficut  Simon  magUs 
quenaain  qm  fc  eum  occiJc  e  puiins ,  aneteiii  dccollaiiit 
ff     «.»    •         •  .^<ii-""'^'"'»""'"""fi™f''^"«fc:hceteirfDeu.n:  ,6    ClT.VirtUtC  tpilitnfsa   C 

S  n^,momnitvirtutc&%n!"s  ,  &prodigiis  mcndifcibus,  &  17  ^^.  quidiciturfpiii,  vbJAan- 

a    MimsbIaud.tii»&ommbusmodis.        a        quiperditionidediti  funt.    1  3'  CUS  Olis  ,   quia  ab  CO  chrHtus  OC- 

in  omni fedudione iniquitatis  ,  his qili  pereunt ,  eo'  , 'auod  ^  v  fiT^" ^^' •'"' 'i''  "^'""* 

.     .Idca.Chriausqu.ch.itatemolbus  ortendit;         b    ide.,fhri,tUnquo',mp?nti.S    ^r    m^L^?  -"'  f"^^ 
,     ,.  c    fi:a  reccp.a  faluarcotur.         d  V  .Qilia  non  recepemnt  veritarcm  '  ^  ^    "IS  lLI?,fn.IC  pcr  f-.fi- 

h  charitatem  ucntatisnonacccperunt,ut.laIuiiierent     Ided'^* -"^^  Michaeie.<jca 

r    Pcrmi,tetverircadeos.         Eam  quie'li,,&  m,lici.,quia  paret  omni,  mal.ti.T  &  iniquitatis  ^^    dctUr  aUtem(  Vtd)- 

raittct  illis  Deus  t  operationcm  erorris,  ut  crcdant  men-  '^'^  ^^^^^  nvidunt )  {n 

monte  Olmcciinpa 

pilione,&:.foliofuo, 

.      ,         '    ■-■■  -.       JHillo  16.C0  ,  ebncra 

qncmdominus  afcenditin  c^ios.  IIlo  interfcao  non  {tatim 

"  vcnicc  ChnfiuSjfcd  vc  in  Dan.intellig'tur,ronccdencur  cle 

diis  ad  p^nitentiam  dies.^j.qviancum  poti  dominus  vciuu- 

rus  iit  penicusigooratur . 

«■  Cbnfoftomus,EtTheoplivlaaus.Proximaefl^  conf  la-  ^''•^^«^' 

cio,abolebitcIaritate  aduentus  fuicumcuius  aducntus  cSS. 

lecundum opcratione  fathans.Qjcmadmodumenim  ignis 

imiens  paflim  minuta  animalcuia  etiamantequuti  pltne, 

adueniac,procul  adhucdilficus  torpetacic,&  confjmit,iti,&: 

Uinttus.Sufiiciet  ilium  iubcre,&  iilumadefre,atquei!taom 

niapciibunt.Scductionc^m  fiftet,quam  prinmm  apparueric 

g     Mi ndaibus,^  in  omnifeduaio'.e,Aug.Vc\  quia non  vcra  vc  Ai.uu  li , , .', 

v;dentui,fedpliataftica,Velfivera,Dcipernvfliuin:admen'«iecmita.bj 
aaciumtr.ihunt,  ^  cap.iy. 

h  /d:o wj/f r/ ///«  Df«s .  Aug  Dcus diabolum  ifia  faccic per- 
mittet,iuftoquideiudicio,quauisfiGictilie)niquornah2;no- 
qucconfiiio.Proindeiudicati  feducunt'',&:  fcdt-cti  iud,c!itHic' 
fcd  judicati  iudicio  Dci pcctilcc  iuflci,&: iufte occulto  fidu- 
ceniur.Sedui3i  autcm  ludic  .bunc^nouiffimo  man.feftoqjiu- 
dicioper;Chnflu  iuftiffimeiudii..atucu  iniuftiffimciudicatu,  ^ 
. ^-jcChiy- 


Li^.io  dect- 
uic.D(;i,ca  i>^. 


NICOLAV5    DE    LYRA, 

Et  Xwxnc.tdeft.quAfit  caufa  morx  ipftus. 

Scitis.S ciehani  enim.,  quod  omniafiititra  a  Deo  funt  dijbofita ie 
'"«'"atistemporibusventuraudeofHlydtur. 

Vc  rcucletur  in  fuo  tempore.<t  Deo  difpofito.Lket  autejinti 
nriftus/tt  ■penturus perfonaliter ,  veni'  tamcn  fmgulmter.ficut  di- 
''mfuitde  ^ntinchoillufl-i  Dan. 11. qnod/nitfigira  ^nttclmUi. 
t  codem  modo  dicnur  de  l^  rone  qui  tunc  imperab  nt  ,  &  primt-s  de 
mams  principihtmouit  pirfc-cutionem  ecilcfix.utm  dicim'. 

Nam  myfienum./c/ ry?/j7>-a. 

Iniquitacis.^')f /c/))7///.^«i  diiitnr  iniquitaa  in  abflta&opropter 
nejjum  fu.in.aLitiiificut  homo  inuhulbcrdis  dciturl.berainas. 

lamoperaturiniquicatis  .  inneronceiclcftitmpe^fqueiue, 

i  mzum  fiipple,reflat. 

Vt  qui  tcricc  nunc/.  {{nmawm  imperium.vr exponunt  aliqui, 
'  1  encat  d;)nec  dc  mcdio  ii3t.idefl,done drficia,  R^omank  im- 
mm  perdiiuffun  ab  obcd-entia  ipftus.Sed  miln  pidctur  mclius  r.v- 
o^'''-<tedfc,fj:o.eafideecclcfii:  V^manx fupradiria  fic ,  Tantumjup- 
■(yejlat .  f  t  aui  ,er,ct  nunc  fidem  caiholicam,te,icateam  firmitcr 
'perfecutione  T^eronis  &  alior.m  tyrannorumfcquentium  .  Donec 
medtofiat,,defi,donec  dcficiat  it.od  cfi^pradiao. 
3  Ectuocreuclabicur.j«y7c«t/«;ra<//^«ffl  efi  dcficitnteftc  fide 

apparebit 


apparJjit.Anuchrinus.idco  dicitur.Bt  tunc reueiabitur  ill.  anto- 
nomafite difius.    1 1  CJnetn  dominus  Icfus  intcrficiec .  q^ia  di 
mandatoeim  fuiminabiiurpcr  miniikrium  Michaclis^rcbangcU. 
II     Ec  dcftruec.//3  <c?.7W,  e^  cor/)orc. 
1  i    Illuttracioneaducncusfui.;4fty?/«  aduentiifiioclctro. 

14  Ciiius  ,hic  confequenter  circauintich'i!ium  pouiinr  d.mrms  '''"'''"•''^"s 
ij]c^"5.Habtbitenim^ntichrinusd£mcnempriua:ii,cjuiaDeopcr-^'^       '^'' 
tnijftis  fiicict  tnultamiraculaadeiusnntumprofibunfioKefrueiium,  *"""*'"* 
tJ-hoccflquodd!citur.Cnim  cft  aduentus  fccudum  operaciu- 

T)Cn).in  temporalipoleflate. 

1 5  Ec  fignis,&:  prodigiis.  nam  aliqua  ficntper  iUnficnem  fenfnu  ,  . 
adxmoncquoi  vtdebuntur  effe  & non  erunt,  c^  aliqua  cr.int  rc-s  y>erg.    "^ ■'^'' 
fiCHt  d&rnon  fuper  oues  lobfecit  tgnem  veram  ticfccndere .  Dicuntur 
tarc:cn  figna  r>]endacia,quiafitm  ad^ffsi  tionem  mcndacii . 

16  \l^t xn omnuvtpote minis &prom'ffts & altis modis cxquifttis. 

17  )ri\ic\\.nipcrc\mt.IndeenimhMitdecepti)eiuseffcCium.         ' 
j  8     Eo  qiiod  idefi,quia  veritatem  euau^rlu  am,q»ie  cfi  lex  amorit, 

1 9     Non  acccpcrunt.cic^^: «<iy.  20  Vt  Lxku.ffuia  cxtra  vcrita. 
tem  euangelicarn  non  cfifulus.  z  i     Ideo, i.propter  corum  demerlt.t. 
iz  MKtct ilhsDci\s.idcfi,mitti perthittei, 
2 3     OpQrationc  erroris./rffy? ,  dncentcm  in  errorem  modis  diffis. 
?4    VtCicdanttncinimo.quirrpulernntveritatem. 

Toin.d.  y  Vc 


6y<        Glof.ord.&NicoUideLyra. 


^    ■>£  Ambrofius.Opcratioerronsca,r.0ri5ftdcmcnmm!crc- 

A  re ,  vt  qiii  clantarc  laminis  dicm  cfll-  corciun  e  nolticrimt  pu 

l^jrfcpi  ccntdiemtcncbrasdicidcberc,  vt  polTintprepciiIloridcli- 

£to fatlti rei- ,  finecontradiaione damnan,vcripatis ""niici, 

faiiroi-cj  aiitfm  iniquitans. 

4c  THEOPHYLAt 


6j6 

acquiritio,in  qu.i  D ais  glorificerur. 

d  Sr.^tc,:^  tenetitr»4i'.iiine5.  ■a  Chryfoftonnis  .   HincpaccE 

?iu  >d  n6piiniapjrcpiftolamtr;Kliderinc,  fcd  m!iit;^ai.ini 
inc  licciis  Eadc  vcro  fide  dgna  funr  tam  illa  qua  in.i.Icrique 
trad'Cione  quoq;Ccclclia;fidc<Jignapuc;imus.  Tradicio  df, 

nih!l  quer.is  iuuplijs, 


CTVS.  mittet.ideft, 
finct  ipfum  vciiirc, 
animaduerteautcm 
quodpnmarcpule- 
iintveritatem.triqi 
,  cosrcliquitPvUS.ac 
dominaiuin  eft  «0 
cosnici^idJtium, 
tlbipjtifla  Qratias  auum  j?'"- 
re  dibcmni.  -i*   AM- 

.  13ROS1VS  Iwcloco 
prqlcientia.Deiperj 
fonat,quikiCQm(}iu 
mences  ancc  natiui- 
tatescoic.uccemm 
latffiUqmqui  crcdi- 

turi  funt. 

44  CHl^ISQSTO- 
MVS'.  Quomodom 
fjlutc?ab  irtis  naquc 
falutis  noftra^fum- 
ma  depedet  iiufqua 
abopcribus,  nufqua 
j»reaefattis,fcdper 

fidem  vencatiSv 

*THBOPHYLA- 
CTVS.Quid  igitur 
nos?  nihilne  aciuli- 


dacio.vt  iudicentur  omncs  cjui  non  cTcdidcrunr  vcritati, 

j,     Aiiichnfto.         b     D«  ii!i»  it».v«»  autfm«ciueii»3<l  f..lutcin.  quiaiecepiftif 
veritJtem.vndc  i;Mtiis  jgainufDfo,?c  lu>c  cli' ijuoa  jlit.ftlo»  suioin. 

fcdtconfenrerunE  iniquitati.  nos  auiem  dcbcmus  gratias 


aeerc  fempcr  Dco  pro  .vobis  fratres  diledi  a  Dco  ,  quod 
u  elcecrit  nos  Dcus  t  pnmitias  in  falutc  in  fandihc^ioncm 

°        =.    Quimbipt.lmatcftuftficat.        b    Clmlli         c    Jiflcm  fiai.  gr«'.5  clfEit  uot  a^  siano. 
^^  '  lU  6c  statis  Uficat.         Pcrquid  ad  hilcni  uci.ctunt  lubu.t.         Anuettos 

b 


3 

4 


•i<  Hieionvinus» 
Qtiando  vukfua  te» 
ncii,non  vult  excr». 
nca  fuperaddi..npi)ftgi 
licaaute  tiaditio  cft, 
qu.c  in  toto  nuiiido 
pra:dicacur,vc  baptiCt 
mi  facramcntum. 

•J4  Irenacus.Cunn 
cx  fcnpturis  arguun» 


fpiritus .  6:in  fide  vcrita^cis ,  in  qua',n  ,  &  voouit  vqs  pcr  |   SucaSuupS 

•  a    Vt  pcr  hdcin  aci]u:liti5  g.o;:ain  Quaro  Chiiltns  lubei.  r  ■■• 

cuanTclium  noftrum  in  acciuifmcnem  glorijc  domini  no 


p 


Quiihicbonaluntuobisicc  nonlnrt.itd.esdoniini.        \>    In  fide. 
Iinin<.bilcs"         i:    Vt  I  eiis, 

d  ftri  lefii  Chrifti,  Itaciuc  frarres  ftate,  et  tenete traditiones 

a     Anobis.         b     Vfquead  inccUcOum  prifen;em. 

quasdidiciftis,  fmc  per  fermonem .  fiueperepiftolam  no- 

•l  j    Egomoneo.fcd.  -    b        Potenti.i  «jua  creatoreft  uniucjforum. 

ftram  .  IpseautemdominusnofterlelusChriftus,  &Deus 

a    Alfcftu.dulccaine  chatititij.        b    DJndo  filmni  ptunob.j.        c    Chriduin  ciic»  m.fau» 
:       .  fecul.,ac  infuiuro. 

c  6<rpa'tcr  noftcr ,  qui  dilexh  nos ,  &dedit  coniblationem 

'  1    ScilicetauoddeexiUoipfoadpatriamuenicraus,        b     Ipfc  qui  iani  tot  fecit. 

'  c    Volutates, 

jEternam  ,  ^fpem  bonam  in  gratia  t  cxhortcturcdrda  vc- 

r  a    Contia  impugnarores.  r  \ 

ftra,& co'nfirmet in  omni opcrc  & fermonc  bono. 


7 
g 

9 

lO 

II 


pius?  fubdit  &  fide 
veritatiS  .i,  fcruauit 

nos  qui  attuhmus  fidcpi  rerum  verarum.non  emm  men- 
flac.isquibufdam  fidemadhibuimus  .  fed  ventati  ipll.Sccu- 
dxhicfidei  meminit .  quandoquidem&  poft  fanttihcatio- 
nemeiusaudibasindigeamus.neconcutiamur. 
b  Vtimwai  i«  iabnew.Wx.  fcilicet  non  m  illo  pei  iculofo  tem 
pore vlfimo , fed in primitiua ecclcfl^  credercmus  m  Chn- 
munatquehdem  confitcremur.  Ve  nos  apoftolospnmiti- 
as  omnium  crcdentium,q,uia  apoflolipnmi  crcdidcrunt,^ 
hoc  in  falutem  omnium  -cntium. 

C     Jnacqutliuontm^toruaomminoIlnlefuChrini  .  Yc  vtfltiS 
'   '  acquuitio. 


lcripiuraium  ,  quaft 
non  rede  habcairt,4C 
qu.--.fi  i.opofiitexliij 
vcvitas  inucmri  ab 
his,qui  ncfci.uutradi  (1 

12  tionc.qu^efi  abapo- 

13  liolis,qui'  pcrfucccfi 
fioncspci(bitcioiun[i 

14  inecclcfia  cunodki 
prouocamus  cos,  ad^ 
ucrfantur  trad;tionii 
dicctcsfenon  folu' 
ptcfbitens.fcd  etia 
aponoliscxiHcces 
picntiorcs,fyncetani 
inuenific  vcritatcm, 

■{i  Idcm.  adhanc 


cnimccclefiam  pro- 
pter  potentiorem  principalitarem,ncccire  cft  on.ncm  coii;  j 
ucnirceeeleliam.hoccft  eosquifunt  vndiq;  fidclcs ,  inqiij 
fempcr  ab  hisquifunt  vndiqucconferuata  cllea  ,  quicf 
abapfloli^tradiiio.  . 

>5-  Idem.Quidautem  fi  nequeapoftol' quidcm  fcriptiii;ad 
reiiquiffcnt  ni)bis,nonne  oportcbat  orduicni  fcqui  traditif 
nis.quam  tradidcruiit  i.squibuscommictebant  ecclcfias^ 
e     EtdcditcnnjuUtionim  .  promitccndo  Coclorum  rcgnu.T-u 
f  /n^?ra//.j.idcft,pcrgratiamquamdcdic,  fperamus  atcrna.j 
Vcl  gracia  nam  menco  noftio. 


Piiiin* 


N  I  C  O  L  A  V  S    D  E    L  Y  R  A. 

1  Vciudiccnturomnes,  idefl ,  iudiciocondemnauonis.  _ 
a  Nosaucem  .  Hxcciitertiapars^inquareddit  The/falonicenjet 
dociles ,  eos  in  moribns  :nforrrfando.& primo  q>^aium  ad  operattontm 
boni.fecwidoquantumadmtationem  w4/i,;6;Denunciamus  .  Tri- 
ma  m  tres,  quiaprirno  de  eorum  bonop>ii<c^piogratias  agtt ,  fecundo- 
ad  perfeuerandum  cos  inducit,ibi:li2(^nc  fi-aiics.tertio,orationes  eo- 
r,.mpctit,inprincipioltquentisca.Circaprmumdicit.  Nosaucem 
debemus  grat.age.//«J<J  bonum  difcipulorum  redudat  m  magifirum. 
z  Quod  elegerit  nos  Dcus.fuagratia. 
4     Pnmitias  in  faluccm  ,  Fuerunt  enim  de  primis  credcntibiis ex 

GentUttate.  ,      .,         ■  ,  ■ 

s    In  fanaificationcm  fpiricus.;»e»'  baptifmum,tn  quo  dat  gratia 

^  jjfiritufian&i 


l 


fpiritiffan  CiifanBificans. 

6     Ec  in  fidc  vcricacis.  idesi^infide  catholica ,  qu^fcla  tfl  vert 

hi  qin.fcilicctfide.  . 

Ec  vocauic  vos  per  Euangclium  noflrura.  i.pcr nofirAmA 
pr^dtcdtionem  Euangilij  j  1 

p     In acquifitionegloiix.  idefl,vtper  hocgloriamacquiratis.t 

10  Itaque  fraticsftate._^(-TO/i»j  woWiwi  eJr/Trfe.  ' 

11  EttenctecradicionesquasdidiCiflis.  a  nnbis. 
II     Siue  pcrfermcncm.  foi principalitcr  doccndo . 

15     Siue  pcr  epiflolam  noflram.^'(<i»2  abfentes  vohis  mifimu.^ 
ros  docendo.Et  qu:a  adpcrfeuerandum  in  bono  indiget  bono  adiuihX 
rio  d'iuino,ideo  fubdit  depi eca  tido,dicens, 
14   Ipfc  aucem  dominus  noftcr  lcfu,&:c.  Et  patetlitcra^ 


Jlmbroltu « 
a 

■\  Ciuod  fur 
Mrcit 


A  D  O  I  T  l  O.  Secundum  teflimonium Saluatoris  prope  aduentum  Clin 

Cap.2  vbi  dicitur  in  Poftil.Quia  fccundum  tefllmonium       fti  fccundum,fides  deficict  in  multis.Lcgitur  cnim  Luc  18 
Siluatoris Matth  24  Appropinquante Antichnfli cempore        h.reruntamenfiHus hominis veniinsputasimtaiietfidem in terraid 

abudabicin.quica's.   ' loguiturdepcrfcaafideproutinglo. 

CAP.  in.  ft^  CA».   III.  «•  HlERO.NYxVlVS 

IS*f^^<y     E  C4iter0  fra-  ■         Ml^^l  •    EuangeliumquodDeus.dcdit  «lobii,  uel  quoddeDeoagit.  DaC    hunulltatlS   CXC 

1  ^y  rrw    orate.   a  jijfflia  [  £ cxtcro  fratrcs  oratc  pto Hobls  ,   vtiermddo-  I    plum,&occ3fioncn 


tres      orate. 

Orandum 

effe  horta- 

tur,  vr  dignetur  Dcus  doflrinam  fuam  infatigabili  curfu  di 
rigere  &:  tranffundere  per  ora  apoftolorum  in  aures  audien- 
tiu,5Cabauribusincotda,  vt  compckat' maloru  fcditioncs. 

.jc  Hlcro- 


charitatis  ,  vt  proa 
terutroaudaciuscxo 

remuSjfimul  notandum  in  quibus  caufis  orari  pofcacappft< 
lus,  vtfcrmoDeicurrat,&:cbnficctur,  currat  inquamaf 
flucntia,clanficetur  vcro  audicorum  profcdtu. 

^  Chrv 


■'         NlCOLAVc    DE    LYRA. 
ir\  CAP.III. 

1  ^iLcjgCcro.  llic  confequentur^tiofioluspetit  a  fheffalonicefi- 

bus  ara- 


hus  orationum  fnffragta,quia  charitas  efl  rcciproca.  ditit  igitur  :  D 

ca:cero  fracres  oraze. inflanter  &  deuote. 

2     Vc  fermo  dotxiinudefi,pr£dicatio  ^uangel^. 

Curra: 


ILAd   Tiicrsal.      Cap.   III.        ^30 


679 

I  ^«  Chryroflomiis  ,  ct  Thcophyladiis .  Ipfeqiitdem  pto 
\  c»sorai'C,vrconf()i"^arentiir ,  pccit  vctonunc  vicillimabas 
bida-  vt  pfo  'pfo  orent,non  vc  nnlluin  fit  periculum ,  nam  in  hoc 

pohcus  eratjfcd  vt  Sermo  Dei  ciirr.ic. 

a    r;  Itberemxr.  Apfcudo.nc  ncjjros  feducant,  vcl  nobis  inli 

diasicpdant.Vel.Li 


bcreinurabim.idcft, 
mfiddibus  qui  rcfi- 
fJunc  verbo  Dei ,  nec 
fuiic  iportuquictis]. 
b    £f?/;d///.  quiper- 

".  '  ll-qauncur  intidclcs. 

8"j^'  Ideo  d :  co  ,1  i  bc  rcm  u  r, 
qiiia  no  du  macccpc- 
runc  omnes  fidcmp 
mcq  .irccptun  \\\v,i. 
Vclo!!incsq.  impor- 
tuni  non  h  ibcnc  fl- 
dcai,  fcd  vos  qui  ha- 
betis  ,  confirmabic 
Deos,  vndcrubdicui: 
Fidclis,&:c, 
c  T<lj)n  entm  omnlum 
■ilfides.^d  eH,nec  vo- 
bisorantibus  omnes 
■  liinrcrcdicuri,f.'dt.i- 
tiun  prxordiiiari  in 
.id.  pcionem  filioru, 
T^t  iaim  omnium .  &c. 
Id-o  aiitc  Deus  per 
^  oraciones  credecium 
nfidum  credetcs  crC' 
dcrc  facir,  vt  tiftendac 
qiiia  ipfc  tacit.  Ncmo 
cltcnim  tam  iinpcn- 
tiiSjtam  ingcniotar- 
!us,  qui  iion  vdeac 
Deum  facere,  quod 
rogari  fc  prxccpit,  vc 
faci.u.  lic  fciendum, 
quia  poffc  habcreli- 
dem ,  licut,pof  li.-  habe 
re  charitatcm,nacura 
ett  hominum.haberc 
.lutem  fidcm,licucha 


hemetf  quoda  vento  ad  dileftione  Dei  rranfmftrat-.Etcnim  D' 
ncmihidicas,di]!goDcum,rt»amplufquamcipfum.Verba 
fuPtfta.  Oftcndchocipfisoperibus  fidiligiscumpkisqua 
reipfum,diligeplus  quani  argcntnm,&;  tunccicdam.q^,& 
plufquam  tcipfum  jllumdiligas.Cupccuniasproptcr  Dcu 

non  contemnas,quo- 


«    Sine  impedimento  id  oinnM  gentes.v  maltl  r«Iocitet  conneiiantur. 

b     Clarus,?c  intellieibilis  fiat  oninibus.    c     Cucurrit.     d    Apreudo. 

mini  curra't,  & clarificet ,  ficut & apud  vos.vt &  libercmur  l 

a  Improbis  difjiutiinclo.        b    Qui&irsprxdicant.        c    Idelt ,  quoiuin  nullus  iidcm  h.ibet,  led  clV 

error  ijuod.tcnent. 

abtimportunis,  &  nialishominibus.  Ndnenimomnium 

»    Orare  vt  liberimur.         b     Vcrin  iii  pt.'miriij.         e     Ni;  iinportuni  dccip[ant. 

clt  fides.Fidelis  autcm  Deds  c(l,qui  confirma'bit  vos ,  &  cu- 

a     H.1CC  omnia»ob  sdijiiBUS,  necputoftuilra.         Qj_i  in  vobis  opirrabitut. 

ftodict  a  malo  .  Cdnfidimus  autem  de  vobis  fratre?  in  do, 

Quod  vt  fiat 


modo  ccipfum  con- 
temncs  ?  Etp.uiema 
Cbrini.  -it  Idem.quid 
cft  i'i  patiencia  ?  vc 
patiamur  quemad- 
niodum  ille  pilfus 
cft,  auc  vccaJiinfa- 
ciamus,  aiK, vccum 
paticncia  ipfum  ex- 
peitemus.  Hacenim 


mino,quoni3m,qua:praccipimus,&facitis,  &facicris.Dns  ^^  ^^  diligcre  Deum, 


t     Si  quid  tortum  ell.         b    Volontates  Ti  txiilant  c    (^iain  OfiKdat^vcI  vt  Deum  diligati» 

d    VtP.>cient.:s(i:is,ficut&Chriitus. 

autem  dirigat  corda  vcftra  in  charita're  Dci  ,  &  t  pati^cntia 

a     Qiuc  pcjscipimus  facictis.fcd  qui  noluent,  excommunicetut. 

Chrifti  .  t  Dcnunciamus  autcm  vobis  fratres  in  nomine 

a    Fer  lefum  pricipimus,uel  hunor  Dei  e.t  fi  morkida  ouis  txduditur. 
In  honorf  Chriili.  b    N  m  communicetis  eis. 

domini  noftri  leTu  Chrifti,  vtfubtrahatis  vos  ab  orani  fra- 

a    Aliteiquiinoidon-tut.Texigit.        b    Ambulantes. 

Ide.t.non  leaiiidum  doAiinam  '|uam  tiadidimus  eis. 

trcambulantc  indrdinatc,  etnon  lccundum  tradirionem  ^^ 

Ideo  dcbctis  vo<  fubtiahere 


II 
I  2 

15 


ipfius  gratia 


nihil  tui  bari. 
c     Dsriuncia^nttt 


paci  ,  SC 
Dc- 


curiolisincipic,  3^  oci 


t  cxpefta» 


tione. 


In  qu  bus. 

auam  acceperunt  a  nobis.Ipfi  cnim  fcitis,  qucmadmddum 

Vere  0,'Oitet  imitati  nos.quia  fconi. 

opoMcatnosimitari.  Quoniam  t  non  inquicti  fuimusin- 

Sinelabore.  a     Qnali  suiapium  ab  ahit, 

tcr  vos  ,  ncquc  gratis  pancm  manducauimus  ab  alicji/o, 

1     Ccntia.grati,.         Vfquc  ad  faiiguiucm.         Coutra  ab  aliquo. 

b    Ideononaccepimus 

t  (t^  in  labore  &  fatigarionc  node,  &  dic  operantes  ,  ne'' 

Ideomulto  mag  s  i.iidcbentniuere  debbore  fuo,  quinonnabent  hancporeftatem- 

quem  veftrum  grauaremus  .    Non  quafi   non   habuc- 

a    rro  alia  criufi  hic  quam  apud  Corinthiat  abainuit,  hic  enim  pro 
excmplo  dandcibi  pr«  rei>cllendi5  pftudo. 


17 
19 


rimus  poteftatcm  ,  fed,vt  nofmet  pfos  formam  darc- 

a    V(  vos  imicaiiiioi&  ocium dimitti'is.        b      Opeiabir  intcr  VJiidcxeinplara  uetltum 

lic  eaim  facienduin  docebam. 

mus  vo^bis  ad  imitandum  nos .  tn^m,  &  cum  cfTemus  apud 


bcrc  charitatem,gra- 

tia  eft  fidclium.  fcd  cum  voluntas  crcdcndi  aliisprxparacur 

. domino,difccrncndu  cfl quid  veniat  de  miiencordia  eius, 
.C quid  dc  ludicio, ^n  uerfa  enim  vi*domini mrftr.cordia,&  yeri- 

t^.Inueltigabilcs  igitur  funt,&  mifericordia  qua  liberat  gra 
:is,&:  vcritas.qua  mlte  iudicac. 

d  Dominus  auiemdiri^at.  ^  Chryfoftomus.  Sunt  cnim  mu- 
lca qux  a diledionc  Dci  dcfledunt,  6c  abducuc,  &c  multa  di 
uercicula  qu.e  illinccxcrahut,primum  quidcm  mammonar, 
veluc  impudcccs  quafd.i  manus,anim^noftr^  iniicientis,&: 
potcntcr  corripiccis,i\:  lufios  abducetis,  deinde  van^  glorix 
ltudiu,&:  afriiCliones  fipenumero  fubuercut  qua^pter  quall 
ftacu  quuda ,  diuino  auxilio  egeinuSjVt  velii  noltru  vclut  vc- 

hcmcnci 


oiis,  monens  boaos 
vceoscornpiant. 
f  Jpfienim.  EccUiTi 
illi  hxc  non  faciant, 
dcbccis  vitare  .  Vel: 
Non  ambulanc  fc- 
cudum  craditioncin. 
Scitisenim  quomodj 
mchabui,qu!.>dinil- 
lisno  videtis.Q^Nun  g 
cftopusvt  cxpun.im  tn^ninor 

io  uobiseam  traditionc,  HinategeC. 
2,1  quiaeamfcicis,quod  ''"""« no» 

noninquieci  ,  ucqui 

aliena  ncgocia  curar, 

v.iganteshacillac. 

g     sed  vt  nofinetipfos, 

Nocadum,quia  Apo-  A'nl>r»fiM. 

ftolus  non  folum  vcr- 

bis  docebac,  f^ed  hor- 

cabatur,,S<:  factis.  Ido- 

neienim  magiltri  eft 

qu.cdocecvcrbis,  o- 

peribusexplcre.  Ecii 
ifcite 


zz 


24 


cnim  manircite  vcra 
cflenonignorentur.quxdocenrur,  tamenli  negligicapc 
rintamagiftro,nonfacileproficiunt.Audientibu3Ciiiin  ma 
gis  opera  fuadenc  quam  uerba.  Idcoq;  magnis  pr.cco.niis  re- 
nuinerandi func,qui negligcnt  bas  riiagiltris  dc  folis  ueibis 
proficiunc,  ApoIlohiscrgoform.ierachiSiSiiqui  tcnues  crac 
fubftantiainplebe,ucd!fcerenc,Iibcrtaccfuam  non  amiccc- 
rc.  Vnde  &  Salomon.^rt  finquir)  infcrespcdem  ad  amlcu  tinin, 
nefatiaius  tui  odcrittc.  Qui  cnim  frcqucnceradaliqnam  men- 
fam  conuen ir,  ocio  dcditus aduletur  licccflc  efr  p..fi:enti  fc, 
cum  rel.gio  noftra  ad  libertatem  homines  aduocec. 

•J«  Ambros.lllos  dicit  non  ignaroslaboris  fui,qucm  fcdulo 
cxcrcicio  opcrabac^jne  pancindigerecaIicno,utcxt'niplu  da 

^rcccis 


prou.kf.c. 


NJCOLAVs    DC    LYRA. 

Currat.  ftne  irnpcdimcnto  ad  atiasgentes. 
Ec  ciarificctur,^;»-  >«irdt«/j  veritatcm  eius  dcclarantia. 
Sicut  ^  .ipud  Mos.inmfadum  cil. 

Vt  licferemur  ab  imponiims.idefi,a  pfeudo  apofictis  inportu 
ntfalfa  ingi-.rcntibiis. 

5  Et  malis  hominibus.  prttdicationem  Euangeltj  ifuatitcrcun^ue 
mpedichtibus. 

6  Non  enim  omnimn.idcfi  nondunt  acceperunt  omnesfidem  per 
fr.c,qiti funt  Cum  aixipturi. 

7  Fidclis  autc Dc.  in  prcmijfis  adimplendis :  Qui  confirmabic 
vos.toi^r  Y  d(  ufttoties  ffi  uau  ^ipiAivlorhm. 

8  Ec cuflodict  a  malu.fcilicct m patientia,in perfccutionibus ly- 
y<tnnmur„, 

9  Conndimusautcm  .id':fl.de  vefira  bona  obedievtia  ad Deum. 
'0  Q'ioniamqu;cpra(.:ipimus.  quia  uon prxapimus autmtate 
t>'opria,fcJ  diui'ia,idcij  f"hdii. 

1 1  Domuuis auccm &.v\'^:tt,adin,f.lcndumfuamandata.^ 

12  'nth.iritacc.eijijtf  &»/>?£■(. 

:  j  Ec  patitntia  erga pcrfecutcres  vefiros. 
14  Dtnunciamui  ./i;t  cenfcqucnttr infomat eos adeuitationcm 

mali. 


mati.&prtmofacit  propofitum  ,fecundo  remouet  falfum  intelte&im» 

ibijYosautem .  Circaprimum dicit .  Denunciamus  in  nominc 

dommi,&LC.idcn,Fx  eius  autoriiate, 

I  j  Vt  fubtr3hatis,&c.inordinatc.rffc//«<inrfo  ab  ordine  legis na- 

tura:,cr  legis  fcripiurx.quia dicitur  Tjal. \  -j.d.Qum  pcrucrfo  pCC- 

uerteris. 

16  Ec  nonfccundumtmdicioncm./^affo^cjrmio. 

17  Ipfl  enim  fcitis.pcr  cxperientiam  operis. 

I  %  Qucmadmodum  oporteat.in  opcribus  vefiris. 

l<)  Qiioniam  non  inquicti,ctc.idcfl^v^giibundietoclofi- 

20  Ncquc  graris  ,  ctc.petcntes  nobis  mintfirari  ab aliquo  vefirutH. 

I I  Sed  in  labore,cc  fatigacione.cor/?o»-^//. 

2i  f<ode,etdie opcrantcs.ada.:<juirendHmvi5iumno[lrutH,  ex- 
Ciptis  horis  ad  orandum ,  &  docendiim  aptis. 

i  j  Non  c[u&i\,ctC.potci\Mem.aci.ij.icndifumptusavvbls  fciii- 
dumformam  euangcltcam  Lu.io.b.vbidiciturprjcdicalrribus:Edc,n- 
tes  ,  &  bibcnccs,qux  apud  illos  funt ,  dignus  cnim  clt  opcra- 
rius  mercedc  fua.  14  Scd  vtnofmctipfos.7«w//«05/;^/>f» 
tes  potcdatem  accipiendi  ftmptus abfiinuimus  abhocviuentisde  no' 
ftrotabore  ,  mutto  magis  aliiquinon  l?i'beni  tatem potcfiatcm,dcbcnt 
dc  laborefuo  uiuere.cMerapatent  ufcjtte  ibi, 

Tom.6.  y    3.         His 


Oiuillo 


79 


Glof.ord.&NicolaicIeLyra. 


6S: 


1imU<4t», 


retdsad  imitanduillum.ncqucenim  rcprchcfibilecfrcr/i 
'A  panem  abhisrcc'pcictadcorporiscuram,qui  animis  illoru 
fpintuale  c(ia  prc'"fbat,qu9  ctia  corporiimmortnlitatccu 
jjloria  procurarcc.Tuc.n.exc-rta  potc-ft cfle hbcrtas.fi  fcmct- 
ipfum  quis  vctns  caufa  aut  pecuma:  jnulh  fubiiciac,Ujo  pancj 
contcntus ,  maximc 
quodad  Undem  ir.a- 
gis  proftcit ,  li  cuni  h^ 
ceat  ,  &ncrumendi 
t  inordiMt»,  potclbs ,  confneat, 
Hic  tahs  prodeiTe  po- 
tcftaudientibas.  R.c^ 
uercntiamcnim  rigo 
ris  hi'ius  habcbunt, 
&eaqu«adhocman 
dantur  ,  pra:tcrmitti 
non  poccrunt, 
H        QHOiiiam   /}   qult 
pon  viilc  operari.  AugU» 
de  opcre  monacbo- 
rum.  Picuntquidam 
dc  operibus  fpiritua-r 
JibushocApoflolum 
prajccpifTe  ,  alioquin 
\\  de  opcre  corporali 
hoc  diccrcci  in  quo 
vel  a^ricoljj.vcl  opi- 
fices  laborant ,  vide- 
rctur  fcntire  aduerfus 
doTiinqm,  quim  cua 
geho   5  l^lite  foticici 
ejfe  ,  (juid  manduc.  g^c, 
^  Sed  fuperflueconan- 
pur,iViibi,&ca:ccris 
cahgincobduccrCjVC 
quod  vtilitcrcharitas 

jnonct,no  folu:r»  facere  vchnt.fed  nec  intcUigerccu  nuiltis 
^hislocis  epiftohrum  quid  hic  fentiac  Aportolus  apcrtiflrime 
doccat.Vultenim  fciuos  Dci  corporahccropari  vnde  viuac, 
vcnDCompellantcgcftateoeccffinapccere.  Neceftc6cra 
illud  qupd  prxd ittij  cft,  N  olicifo/liciti  rjji  quid  man.&  c  No  c- 
piro  h^">c  ideo  diduit)  cft,  vt  non  procurcnc  qjuantu  neccirita 
%\  fatefl.vn  honcftc,potucrot,fcd  no  vt  ilta  intueatur  ncc  fi- 
ptcr  ifla  faciant,quidqiiid  euangelij  prxconio  facerc  iubent. 
|«tprroga?  |j  J(sai4tem,(}ii  einfmodi  fnnt.  ^  jBafilius.  Neque  vero  hfs 
*f .  rcpul.  ft»-  ^j^  ^  r,^jb,s  t.,^jc  loco  dicuntur,apoftoIi  verba  lUa  aduerfdri 
^us  dii^uu-  qy,(q,,.,r,.,exiflimet,vtopcrates  panem  fuum  manducet  .  Si 
quidcm  hoc  ad  ordinis,&  laboris  defcrtores  di£iu  eft,pinde 
^clidiceret ,  praftabilius  effe  vnumqueniquc  neccfTana  (ibi 
faltcmaduicamp.-ailidiaparare  ,  neque  aiiisgrauem  cire, 
quatri  vitam  inotiocraduccrc. 

.»  Ambrof]us.Quio:iofiefredcfidcranr,id.igunt  quate- 
pusoccaflo  nafcatur.qua  incroitum  fiium  dcfidcrabilcm  fa- 
cianf,domibus  diuitum  ambulantes  gefta,&  opiniones  vef 
borum  fubtilitcrcoUigunf.fcienccs  quid  de  quo  velint  audi- 
rc.vt  I)bcnter,&:  requifici  pafcalitur.Quod  fadum  valdeab- 
liorrcc  diiciplma  dominica, 

Curiofe  agentes.  hoc  fadh'»  abhorrct  difciplina  dominica,  eo- 
rfi.n.Dcusuctercft ,  quif^daJcur^neccUaiiafibi  prouidet. 

c  T^oiue 


c     Tiolitedefiecrf.Ciiy.A  &  fi  operciuu'-.pofrunt  rnmcn  iv  ^  .  u.   j) 
hs  indigcrc.  Ecid  inonct.nc  ilh  qiuh;>bcl;"^c  \i.dcictuisDci 
nccc(rjrinpra:bcrcnc,hac  occallonc pigrcfccicr.Noc nnn m 
rcprchc-nUoiicm  vanitqui  huni.ini";  clt  m  Inrgcndo,  fcdhic 
qui cum  pciffit  jaborem  ferrc,ocio(o  vuic  vitan» agero. 

^    Chrvfjlinmis, 


•f  «dmonf  tc. 


M4t)H.f.4 


»  vosharc  denunciabamusvobi<,  quonian-jfiquis  non  vutt 

a     Idcj  hi>c  i>inii>io.  Raiio  tqr  bboiis  lUiinfniionan  tcceiit, 

Qpcrari,  nec  manducec .  AudiuinKiseniin  quofj im  intcr 

»  a    DeaUrnij.    b  H»c  modo  merc.imr  pjlci. 

vosambularetinquiere,  nihil  opcranre.sfcdcuridTcaj^en- 
u  tes.His  autcm  qui  eiulinodi  funt,  denunciamus,aiobrecra' 

jnusin  dno  Icfu  Chrifto  ,  vtcum  filentio  operanre^  fuum 

a     Fioprii  laboiis.         \>     Neauicin  occafione  liacccflbr  nt  imniliaie  paupeiibus.hoc  add.dit. 

c  panemmanduccnt,  Vosautefratrcsnohte  dcficerc  benefa- 

!•  FaupcDuus. 

Pi?cipimui  »t  ppcientut.&c.  Hinc.  De\  mandatn. 

cietcs .  Quod  ii  quis  n6  obcdicrit  verbo  noftro  ,  per  epifto, 

3     Qui  lii.niihi  ligniricate  vcl  reiirchciidiie,     Vel  pet  ep^ftolaui  vcilram  honc  noiate  u.*ii. 

Jam,  hunctnotate,  &noncomiTii{ceamini  cum  illo,  vt 

a    Erabcftat^abicftusab  omnibus,f*licfcfubiiciat.         b     T:iincn. 
■  c     Vt  odiohabeaii»  eum. 

confunda*tur  .  Etnolitc  quail  inimicum  exiftimarc  ,  fed 

4  Exdileftione.  ^  \ 

tcorripitcvtfrntrem  .   Ipfeautcm -f  Peuspacis>  det  vobis 

Hic  &infiiinto.         a     Ideft.apud  doracliicoi.St  cxtraBCO». 

pacem  lcmpiternam  in  o*mni  t  loco  .  Dominus  fit  cum 

a    Vipacemhobcatis.        Saiptaeft.  i      n'/» 

omnibusvdbis.  Saluratiomcamanu  ,  quodeft  iignum  in 

e  Qomodo} 

omni  cpiftola ,  ita  fcribo .  Gratia  domini  noftri  Iclu  Chrifti 
cumomnibus  vobis>  Amen. 


Non  pocui  vlcc. 
rius  incrcp  itionciri 
producerc, fed  rurfus 
coru  mifcrius  cU.  Ei 
vidccum  quaiitapru 
dcntia,  noiicnimdi- 
l  jcicvcruncamcii  igno 
fciccillisdonec  coiw 
tigariir,fLdqu:d?Vos 
vcro  nc  dcidtigemini 
bcncfHicndo  .  Siib.. 

■ducitcquidcni  vosuh' 
>l!is,att.mH-iir,ccuii- 
tenatis  tamc  pficun* 


tcs, 


C^iidigicur, 


in- 


II 


m»fi, 


^bwfi»»» 


'^^'s,  u  copiam  .'.li- 
fcnci  apiid  nos  1  : 
t)cns  oriofus  pcrm.Tii- 

7  fcric?  ad  hoc  pLicidu, 
ac  mitc  phaiinacum 

8  dcdi,  ncpe,vrfubd> 

9  cctes  vos  a'j  eo  ,  h  >c 

10  cft  ,  nullamiili  fidu- 
cian)  huius  faciacis, 
offcndicc  vos  iiaf^). , 
no  cxiguum  hoc  clK  ' 
Si  quidcni  vcrc  cor- 
redutii  volumus ,  nc 
ignorcmus  cor. 
pti^Miis  modos. 

d  'Slollte quaft  inmicum.  ^  Thenphylaitus .  poftq uain  il:- 
mofinam  dedcris.iniunxit^vtadmoneas.  non  vccxprobrcs, 
vt5<:animo,  &c  corporebcneficium  iamin  ilium  cofcracur. 
porro  fiacer  qui  admonct,  no  publi.:e  traducic  in.uriam,  fcd 
priuatimhoc  facit,idquecum  manlu'  tud;ne.  Dv)Ieacnobis 
n6qui3impcrtimus,fcdg,:urargrcdit''legcDci ,  acvclucifu- 
pcr  morbolugeamus.  Audiantitaquequi  no  folum  non  im- 
peitiunt  aliquid^verumcdam  contumelia  afticiunt  (Si  iniuna 
paupcrcs,acquelapidibusperut.  Proptcrte  paupcr  iflcafili- 
gitur,utcuraretu  queas  uulneratua  perclemciuiam,quain 
illi  exhibes:tu  uero  cu  q.  tui  ca  inops  efl,repcllis  ?  quaci'  funt 
ilkinflpienciaEjquanc^ruditatis,  ffup  diciciif* 

4«  Hieronymus.Corrigitc,  vtcmcndccur,&:  noliteabfcin- 
dere,vt  defpcrct.  Ager  curandus  elf ,non  uecadus,nc  in  apo 
flafiam  inquictudo  uertacur. 

4«  Auguf^.  Sicenim&:difciplinafcruatpaticntiam,&  pa- 
tientia  tempcrat  difciplina,  &  vcrunquc rcfcrcur  ad  cl-;arica: 
tem.nc forte,aut  indifciplinata  paticcia  foueat  iniquitatem, 
aut  impatiens  difciplina  diffipet  unicacem. 
e  Qjod  eflftgnum  in  omni  epijiolu.  proprer  adulccrarorcs  fcrip 
turarum,manu  fuainfineomniurncpiftolarum  falucatioi)J 
fe  fubfcribeteteflatur,  ucfub  nomineeius  nullacpiffolaac- 
cipiacur,qu£c  nou  fuerit  manu  eius  fubfcripta 

lnrtp't 


P    h^b; 


NICOLAVS  DE  tYRA. 
j     His  aiitem  qui  eiulmo.  >{  CHmftlentio  operantes,ideft,qi4ietiy 

f^  non  ujgabnrtdif 

j      Suumpancm,  tdejl,proprio  hboreacqHtfftum  manduccnt,& 

tionalieiium. 

j  Vos  autcm.  Hic  remouet  circa  diSlafalfum  intelteBu,quia pof- 
fet  aliqtiis  crcdirc.,quodpMpi:ribus ialwrare non  potentibuSy&  occu- 
pa'ii  tic^KHi  fpiriinalMf  "0«  rjfent  adminiflrandi neceffarij  fum- 
prus,  ide<ihoc  reniouetfii.Vos  autem  {xzx..facultatem  habcntes. 
islolice  deficcrcbencfacicntcs,»</efl,»o/»«df/?y?ere4  beneficcH- 
tia  talihus  pcrfonis, 

^    Qnod  fi  quis  non  obcdierit,fe«nc  notate fcilicet  ut  fcribendoy 
poffiiitcum  corriperc, 

j     Et  non  commifceamini./oc;>ta?ew  eius  uitando. 
fi    Vt  coofundatur.dry/c  re/ififcat  a  malofuo. 

. 7   Ec  nolite 


7  Ec  nolicc  quafi  inimicum  exifiimarc.i7.'w.jyi Uitmm  ud:cniH 
fit.natura  lanien  efl  diligenda. 

8  Ipfc  aucem  Deus  pacis.  au&or,&  iator. 

9  Dec  uobis  paccm  fcmpiternam  in  omni  loco.iif//,  wrfr- 
ra,&  tn  ccelo. 

10  Dominus fitcum omnibus  uohis.inpriefenuper gratia>»,et 
ptrgloriam  in  futuro . 

11  Salucatio  mca  manu.H<cc  eft  vltimapars  epill'A.f,qua  tfi  con- 
cluftOyUel  confirmatio  perfignum  infiue  epifiolx  fcriptumde  niai,u 
Tauli.QuodenimfuprapofitHm  tft,fcripiuir,  era>per  manun  nnt.irii, 
fed  ifiiid  ultintum  de  manu  Vauli  craifi riptnm,  etfimilncr  faciiijti>i 
aliis cpiftolis,  ad ccrtif.candum illos  qiiibus mit^cbantur^ijuud eJiiHt t 
Taulo din Ciie ,  et ad cxclnder.d.im ipifttlas a pfeudo aposlcl/s  fuif iiO- 
niine  Tau!ifcriptjs,in  quibusfijiis  nitn  cratjcriptus  de  ruanu  Taidi. 
Et  his  diflispatct  liiera. 

Ircipit 


ADDITIO.  Quoddicitur,  uitharitatcDei,  fctundumglo.intclligiiurif 

Incap.J.vJjidicitijrin  pof.  In cbaritate Dei erga omnes ,  patien-  Charuatcquam  Dcusdar,&  paticntiaChnfti,Vcihccr  vtpatieii 

th  QlffU'  f^'»  n^ilTfi  fierfcfutores.  tcs  fit»s,fjcut,&  Chnllus  paticxis  fuit. 

Quod  Incipit 


6Bi       I.Ad  Timotlicum  Cap.     I. 


6S: 


Jnciplt  arghmentttr»  in  epiflobm  frimam  ai 

Thimnthnm. 

;  rmotheo  in  Afia  rcli<ftocpifcopo,  fcribir  Pauliis  de 

cpifcopali  offic  io,  quomodo  pfeiido  apfis  refiftac 


^!  quo  ecclefia  inft»tuat,qualcsprefbytcros,vel  dia- 
a)nosordinct,  qua- 
les  vidiias  honorcr, 
Iquon-iodoipfcuicc- 
clcfiafcbabeut ,  vel 
fiuomodo  ea  regac, 
|Hicronvmus.Timo- 
kheus  irte  fuit  filius 
tnulieris  fidclis,  pa 


|CjJ^t 

Q3^ 

s 

1 

pterIud.Tosquieran!:  inillislocis.  D- 

Erarq;  erudirus  ,ta  diuinis  fcripturisqualiberalibusartt- 
bus.Huc  Apoflolus  crcauit  tpi{cnpum,&  idco  cu  admonet, 
vt  follicitus  fit  in  ecclefiaftica  ordinationc.Utcntio  Apfi  cfl 
in  hac  cpil^ola  ihflruerc  Timothcu  dc  cpifcopabs  d  ignitatis 

cfficio .  Modus  talis. 
Incipit  argumentum  in  epiflolam  ad 
Timohtum  primam. 

Imotbeuinftruit  ,6^  docet  deordinatione  cpifco- 
patus,&  diaconii,  & omnis  ccclefiaftica:  difcipli- 
ns ,  fcribcs  ci  a  Laudicia  per  Tichichii  diaconcm. 


Primo  falutat  eum . 
Dcinde  monec ,  vc 
pfcudoapofiolis  refi 
ftar.PofieaifTruitde 
cpifcopali  officio  di- 
cens ,  qualcs  d:beac 
ordirjarc  prcfhvccros 


crcGcntili  ^crcatus  &cu  noeflTetcircuc.fuSj&ipfcGcnlis,       &  diacoes.&quilesdebcarefrcmuIiercscoru.Deindc  qua- 
jicdabancbonureftimpnium  fratrc-s  g.erat  I-Vlins  erlco-       les  viduas  rec!pcrcdebc,-t .  U:  podea  de  nuido  correctionis 


:j.Huc  voIuicPauiusproficifciffCu,  &  ideocircuncidit^-       inftruiceum 
' pcer  tcs, 


In  fine  adinoncc ,  vc  vicct  prophanas  nouita- 


CAP.    I. 

T)-^/"^  •    Scquitur. 

■  '    ^  Chryfoflo.  ma 

laerat  profcdoapo 

iolidignitas  ,  &:cer- 

mmiis  vbiq;  Paulum 

fuz  dignitatis     adii- 

cnrcm  caufas ,  non 

guafifibimet  vfurpet 

honorcm ,  fed  veluti 

traditum  ,  neceflario 

'jcrcere  cogatur^quj 

rofeclo  omnia  am- 

■"jitionc  omne  cxclu- 


Incipit  epiflola  Tauli  ad  Timolheum  prima, 

CAP     I. 

a      Nomen  dignitatis  yirponlt ,  ut  tiac  autoritate  Tim»- 

thcus  muiutus  iclutac  pfeudo  apoltolis. 

b    Cui.tiui  refiltat  nnperio  Dei  repugnat  quifiluat. 

e  Ex  quo  elt  Ipes  gloiis-  unde  nec  in  Chriiio. 

««c  in  Deo  fpem  falutationis  fe  habeie  dcmon- 

ftrat.qui  Apoitolorcfiltit. 

Aulusapottclus  leiu  Chrffti  fecun- 

a    lnflionem  &  uolnntatcm         s    Patris 

dum  t  imperium  Dei  Saluatoris  no- 

a    In  quojeft  fpcranda  vita  xteina  ,  non  in  cai- 
nalibus  obfetuantiis. 


ftri,&  Chrifti  lefu  fpci  noftr£c,Timo 

Hicgratiaprodonofpiri  ullai.ti,  8c miJericordis  pro  rcmiffionc peccaiotum.   7 

thco  t  dilc(3:o  fiUo  in  lide  rjra^tiaj&mifcricordia  ,  &pax  a  ^ 

a    Supple.Itafac.non  lu.i.us.        b    Q£omparem,  nonpraiccpti  quali  uiinoii.    9 

dunt,omncmqueia-   f  Dcopatrc  ,  & Chnfto lelu dtio  noftro. Sicu't ro^^gaui  tevt  »° 
Satiam  .  namquem- 


cerlibcramur.anc  me  - 

liorifpenucriEi,f.icile 

cundlatclcrair.us. 

c      fimotht')  ilite&a 
jnfide.  ^   CHRYSO- 
STOMVS.  Scd  ec- 
ce  ,  inquics  ,  filiuni 
chariirimudicit  ,  nec 
tamcneiufde  cfi  fub- 
flancix.  quid  quxfo,' 
nunquid  bruturnani-  j.  jelegatio- 
malerat  ?  Scd  uo  crat,  ncm,  in  iim- 
mquics,  c-x  Pauloge-  ttionem. 
nicus.no  ileotanv-n 
altcrius  erac  fublKm- 
cia:,nihi!minus,cuni 
enim  dixilTcc  filaim,  . 
in  fidc 


admodu  is  qui  non  fibi  cradicu  a  Deo  honorc  r  furparc  pra:- 
fiim!t,culpari  dignifiim'  cft ,  ica  &  g.  tnduu  fibi  rcpcUci  e,5£ 
afearcercmolitur,aliorum  eft  reus  criminu ,  infidclit.icis.f. 
i&inobcdiencia:.Porr6  vbiquedu  fcr'bic,apofloli  nomen  ad 
iungit,  vt  auditores  erudiar.non  cile  humana  quat  dicuncur, 
Qiii  enimmittiturqjapoftolusfonat ,  nihilpropnu  loquiC 
,a  Secundum  imperium .  Yi)dc:S€gtegate  mihi  Taulttm  e^  Barna- 
%atn  in  opui  ad  quod  elegi  eos, 

3  EtChrifli  fpeinoftta.  *  Chryfo.videquaproprie,  quam 
fignanter  hzc  cognomcnca  pofucrit;nccc(Tario  eii  /m  g.  do- 
!loris  fungitur  munere ,  peticulafuflincr ,  &  multo  plura  ^ 
difcipuli .  Quoniam  igitur  ifla  rei  nacura  eft,  diabolus  vche- 
mctiusaduetfus  cosarmatut,maionq;  fercuc  infania,  quip- 
pecumeorumca:dc,grcgisquoquedctnmencafcquuntur. 
nam  qui  oucm  lugulat,  gregcm  quidem  minuit.Porro  qui 
p;^l^orcm  ipfum  dc  mcdio  culeric,cocum  finuil gregem  dilli 
pauic.icaque  minori  cum  laborcmaiora  dctrimeca  molicur, 
atq.vnacu  anima  cunda  fimul  perdere,atq;  vaflare  conrcn- 
dit,quocircaabipfisiniciisipfiiiserigicanimi\.  Saluacorem 
inquies  habcmus ,  Dcum  &  Chriflumfpcm,noflram.P3ci- 
nur  mulca,  fed  magna  nicimur  fpe ,  pericula  infidiafcj;  ppc- 
:mur,fedfaIuacore  habemiisnonhominem,fed  I3eu  ,  ncqj 
gicurqui  faIuac,infirn!Uscft,Dcusqu;ppecfl,nequcfpcs  no 
[traconfunditur,Chrs  enim  efl.His  igicur  duobus  iam  admi 
mculis  maximis  freti.periculaferiinus,qd  fciliccc  autceleri 

ter 


ad.ccic  ,  m  hdc  ,  vc 
quid  vellet.apcrcius  exDonercc.Siriab  ic  pcr  omnia  finvlcu- 
d.nem.quod  m  humanis  quoqucconiingere  folet.nempe  e- 
nim eft filius fimiiis  pacri,vcre  longe amplius ac dig'ii' ea  fi<; 
milicudo  in  Dco  fctuacur  .  C^uippc  in  hominibus ,  &  fiea- 
dtm  fubrtantia  cft,fed  aliis  plunmis  ditfcrunc,  colore,habi- 
cu ,  prudencia ,  voluncace,  animi  accorporis  motibus  exte- 
rionbusilongrque plura funt ,  qu.e illos  ab inuicem difim- 
gunc  ,  quam  quae  inuicem  iunganc.  Porio  in  Deo  nihil  eiuf- 
modiimpedirnencorumeft  ,  nihil  quod  incercip^ac  omni- 
noeam  fimilicudincm. 

4«  Ambroflu  s.Verum  filium  appcliac,fcd  iii  fide.  H^c  ve- 
ra ,  &  firma  gcncracio  cft ,  qua:  ncfcic  occafum,  ncfcic  mor- 
bos,&:  pcfliknciam,&:  qu^  'gnorac  fame,&:  ficiai,qui  cnim 
func  in  regno  Dci,iiuiiius  cgcnc. 

d     Gratia,&  miftricordia,&pax  a  Deo  Tatre.  In  hac  falucatio- 
ne,tria ponic,quaj ei opcac ,cum in aliis tacum duo  poOrcrit. 
Mifcricordia  hic  accipitur,quod  in  aliis  cpiftohs  gracia  dici- 
tur,idcft,rcniiiriopeccatorum.  Paxcft  tranquilbcas  animi. 
pr^IibarioscerniEpacis  .h^c  communicer  omnibus  opcari 
Llec .  Gracia  vcro  quam  hic  addic,epifcopis  opcacucid  cft, 
donacio  fp:ricuflan£ti,qua  miniflri  Dci  armancur. 
c    Sicui  tr.gaul.  Pofl  falucacionem  prius  dc  pfeudo  repcllen-  Ambrofias, 
dis,inc!pic  hic  lcgem  adhuccencndam  doccncibus. 
f    l{o^aHi.  dicic ,  vc  affcclum  charicacis,  &C  fcrmam  humi- 
licaris  oftcndercc. 

^  F.ib'dis      p 


IncipicpoftillaNicol.de  Lyra  fuper  epiftolam  Pauli, 
ad  Timocbcum  primam  - 
NICOLAVS    DE    LYRA. 
C  A  P.    L 

Aulus  apoftol".  Hic  incipit  epiflnla  prima  ad  Tirhotheu . 
ilux  diuiditur  in  duaf  partes  fcilicet  in  Salutalionem ,  & 
profecuiinnem.fecundum  ibi:S)cut  rQC,aui.Jnprimapar' 
teponiturptrfona  falutans  ,  &  exprimitur quantum  ad 
tria.f.cjuantumadnomfnprcprium,  ibi.Vauhisqkantum ad officiHy 
iii.ApofloIus  lefu  Chnfti  .&(juantum  autcritaie officii.^ih;.cum 
(iicitw  :Sccundu  impcrium  Dc\,fii ui patet ^S.i ^,a  Dixicillis 
fpinruffinftus  :Scgrcgaccni!hi  Barnaba  &  Pauliim  in  opus 
<iucd  afTumpfl  ccis.(pera  vero  trinitatisfvnt  indiuifa.  propter  quod 
Um  tfl  impei lum  trium  pcrfonarum  .  &  ideo  vna  expnffa  aVufub- 
initlligurthr. 

2    Et  Q\Y:i^\.fi(c.idfll^er  fjuemfperamus  ohtineregloriam.  Secm 
<iop<mturperfor,j  f,;lutata,cu>n  duiiur. 

i    Timothco dilcdo.rtd oil-ndmdum  quod eratfdius eiusfpiritu 
alii.,(ir  rinn  raYHulit.Ttrtio  ponmtur  bona  optata,Chm  dicitur :  Gra 
pax. 

Mifcri- 


iu,&.mifciicordia,ct 


4  Mifericordia.f»  remifftonepeccatorum. 

5  G  ratia  ct  mifericordia.in  ampliatione  meritorum. 

6  Ez  pa\.inconfecHtivneprtemiorHm. 

7  A  Dco  patre.^«i  efl  dator,  &  autor  iflorum. 

9  Ec  Chriflo  Icfu .  Qui  quantum  ad  deitatem  efl  eadem  principa- 
lis  caufa  cumpatre  &fpiritufun6ln,&  quantum  ad  burnanitAtcm  efl 
ca ufa  inflrumentalis  coniunHa,  ficut  manus  esi  organum  coniHn6ium 
artifidsjecurrs  autemfeparatum,  &  boc  tnodo alix  creaturtefunt  in- 
fliumenta  Deifeparata. 

1 0  Sicuc  rogaui  te.Hic  incipit  huius  epifloh profccutio.  Circa  q$ 
fcicndnm,  quod.Apnflolusordinmit:Timotheu.'n  epifcopum  ecclefue 
Epheflnig .  &  ideo  in  hac  epiHola  inflruit  eum  de  hls  qn.i:  pertinent  ad 
tpifcopi officium , .Ad  quodfpe^antfcx a^is fp^rcialiter.Et fecuniunt 
hoc profecutio huius epifloU  diuidiiur  in  fex pirtes ,  qux  patebunt 
profcquendo  .  Trimus  autem  aihis  pertinens  ad  epifcopum  efl  extir- 
putif:fatfi£do8rin.-e  ,  flcutimpedirncnciremotio  prioreflin  aliquo 
opcre  .  .Adhocautem.ApofldusinducitTimotheumin  hoccapit.l, 
iiundintrespartes  duiditur  .  namprimo adhuric a^um inducit.fe- 
cundoincidenterDen  ^ratias  agit ,  tertio  ad  propoftcum  redit  ,  ibi% 
Hoc  prxcepCum.Priw/i  adhuc  in  tres:  q.i pnmo  inducit  Timoi heii 

Tom.6.      y     3  «'' 


<583 


G 


lof.ord  &  Nicolai  deLyra. 


^8. 


di.Sedmcliusdicitur, 

qiiod  propter  legiti. 

t4iii?rffi  rnasfcripcurashabcne 


fentur?gcntiltiimncmpoin'.icriC3  '"nerito  difciitiunrur!  eiijf.  [ 
modi  enimfuntqu.i  pugn.iscogitationuni&coccrtdnones 
jndicanc.  Ac  vcro  nf>ftia;ibh  $  orn nbas  lonTifT^  ,,-  rem  ot» 
fimt.ill.J.n.huii->anJidiinicitfapienti.i,h.?cauce5r4tia  fpirita 
jis  edocuit :  ill»facq.caieatquc4'"C"ti3plcn^  fiint,  h^cau- 

tcm   (unt   venilinu 

,    A<|ordi»ind3meefIcri'uiiJ        b    quaert  ciuira»  tnttropolii  Ar^.  \Ata,  j       f.ipientlS       dcTlll.lCr 

fcmaWesEpheTi,  cuniircmin  MacedoniamiV^cdenun- 2,    Ill.c  ncquo  &pi\. 

a    Dilii.t'sa<h«hQ'.ic«hde.tMiid.>(hf.bu»ijiumimiiotibm.  ]tjs    ,   nc-qUC  ma"llfer 

l.     Q.iainn<rt.  f     Suiditi.  -,  ^^  -        ' 

ciarcsquibuTdam»  nc  t^liccrdoccrcnr.ncqucintcndercni  l   "ii,^^^^^ 


a  Fabulit  &  renral-fyt.Aug.hlxrcucM  quidam  mimiciis  le- 
gis&r  prophctarfi,exifl  jna' Apoftolahoclocodiuina  eloqa 
labulas  appfiliirc.licut  ^  ahbi  cum  ciiz^Vrophaifit'  or  anilcs  fa 
bklas  Jw^Quis  it.i  no  mukij  harrccicus  errarctJCur  crgo  ipfe 
id^  fccit,  (i  ha-c  cffeamlcs  f^bulas  iudicauitrCur  dicic  Abrsr 
liam  habu  t  dnos  fi 

«     Adordinandameerlcfiiml         p 


noflrjiij  contin,qi}i  lepen»  '^"">  P"''«  p'«dii»nt  clTe  ncieflariaip. 

Quia  quofl  dicunt  de  l<jc,tib!)la  cii  non  ict|  .        b        (J__ij:  fine  inmir.o  funtiucl 

ptihibitjj         c        i,.!cs 


ludii  traditioncs  non 
fci  pt.ns ,  quas  mcmo- 
riterdoccnt  ,  ^dcur    «  .  ,   „,    ^  ,      ••   •  •    j>  •  n-  f 

jcrofinvocar,  vbidi.   \)  fabuljs ^i^genealogusmtermmjftw,  quafquaUiouespr*- 

cuncDeumduasvxor  lu '•"**: 

res  crcaflcprimo  ho- 
cx  qiubus  gc 


|lom.l?.e. 


mini  . 

nc.ilogiis  infinitas  ce 

Kunt  faciciues  infril-' 

t  aum  duofifiimas  quarftio- 

nes.has  autem  dicit  f .bujas.  pMh.  Iud?orq,  qui  dicnnt  duas 

mulieresfuifieDrimobommi  Euam,&:aUcrarn ,  ca  quadi- 

.     ,-     ,    cunrmplcos  ftlioscirenacosq^nurquaracrap.iginanarrat. 

i/o.;  &pro!'  b  G.»»M/o?w.qu.bus  narranc  fedc  gt-nerc  Abraha:^  ^f^^- 
fhfMrpffl  quafiindccisfalusdetieatur,  velquibus  narrantChnliiun 
non  eflcDauid. 

j^  Ambrofius.Qiiidenira  opus  cfl  gencrafionum,qu.is  co- 
ftacefjeinfinitas  pcrtradqcetn.faccrc  mcncionom ,  ^  quid, 
^  quaccnqs  fadlqm  e(!  fub  vno  qnoquq:  corum  ,  ife  non  po- 
tiuscompcndioper  fidcm  falucem  quxrcrcs^Indccnim  quQ 
fiioncs  oriuntur,cum  quod.&  quap.do,&:  quomdo,  &C  q^ace 
fadlum  cf^,tradatur;qua:  rcs  impedit  fjlutcm. 
}j.  Chryfoft.qiiid  intcrminatisffinem  fcilicec  nullum,nulla 
que ytilicaccm  habencibus.auc pcrccpcu  difftcilibus .  Vidifti 

auoinodo  huiufmodi  qux  flioncs  culpac,  ac  refccare  conccn 
ic .  Vbi.n.fidcscfl,nullaqu5flionisneccfficas  efl.  vbinihil 


ftant  magis  quam  ardificationcm  pei  ,  quj?  efl:  in  fide, 

a  Qualis  cliarirasf  pjotedens  dc  corde  pti(o.Hrc  licfin.i.ut  ncc  ubicjur.ncf  tiufnuaiu 
delii)ita  lit.         Pt<KeJeiis.         Putoinielleftu.itt  nihiini!i  neu»  diiigatur,&  qiiaU  Dei  e!l. 

5  Fiuis  t^utcm  pr?cccpti  cft  charitas  ,  dc  coxcjc  puro  ,  & 


S 


pam  fi  qu^rimuSjid  fidcs  nocfl.pides  cnim  animu  cogtatio 
ncmquefacitcong.cfcerr,  no  igiturincendanius  qut^-ftionib, 
Jldejes cnim  i6  vocaci  fumus,vt  his qiix  dicunt',  (iuc  vlla  hg- 
fitaaonecrcdam^vcnihilomninodiibiccmusnarfihumana 
cflenfqu¥dicunt',oporccrccea  mericodifcuci,  q^fidiuma 
funchonorsida  folu  modo  atq;  credcnda  cenfentur,fin  vcrc 
p6 crcdiderimus  ea,neq;  Qc\x  ciTc  fciemus. C^io  cnim  pado 
pofli,quia  Peuseft,cuinab  eocaufas  racionciq;  icg^ras?nam 
quodDcumnoucnmus,if^udprimii  argumctucft,  fiomnif 
busqu^ciiqueilledixeric,  abfqueargumctis^pbacionibufq; 
crcdamus  ,  &:hocgftilcsdcDiisnoucrur,in  homincquoq; 
cos  hoc  fcciffe  manifcllum  efl,fedudore  atque  m.^go  Pycba 
gora  ftiliccr  aptos  cpha  atque  in  cemplis  (ilencium  jnfcripcu 
cfljConcuicbatque  digito  os,&:  labia  cpmprimebac ,  prxccr- 
cunccsoamcs,filcncij  admoncns.An  vcro  illa  honcfliora.q^ 
C  poftr4  siiCjVC  injjllotum  cppargcione  tediculacifc  noftra  puc 

tcncurj 


cnim    difccrc    cupit 
y     obrempcrare    debet, 

6  noncornxari,crcclcrc 
nonraciocinari  »  pcr 

7  fidcm  enim   omncs 
S     uccercs  pl.icuifTc  Dco 

dufctur.  abfqtic  eiiim 
P  fidc,  cuiidu  foluuiKut 
lo  mnihilum. 
c  Fiois  eutm.Tn  fidc cft  ^dificntio  Dci  quia  ex  fidc  eft fpes, 
&dindecharitasqu,ccftad!ii!plc-ciolcg!S.Vcldoccnt,&:  inte 
dunt  fabulis  &  gencalogi.-s.fcci  fiuis,i2c  iniplctio  lcgis  cfl  cha 
ncas.quarc  non  cfl  opus  aliis. 

d  Tr^ccpti.p  p.rarccptoru,quoru  implctio  cfl  dile£lio  Dei  & 
proximi. Yndc.-|n  hts  duobm  maadatii  t»f,i  Uxpe<dH  &  prof  be'c. 
Finis  dicid^cermnus.finisconfumpnojfinisquoq;  in)plcn. 
dicit'  &:  confummatio.Alucr  enim  finitur  panis.aliccr  cu'c. 
nliter  hic&:  ibi  ager.Panis  vt  abfumat^&^no  fic.  l^unica  vccc 
fumct',&:  pfctLla  fit. Ager,vc  fulcis,ec  limitib.  fuis  inrcrcliifus 
amplius non extendat'.i'/nii.»j,i2rt.Aug  Totam  eniin  tir: 
tudinem  ctamplitudinediuinonmi  cloquiomm  fccucu  j ... 
fidcc  charicas,qua  Deiipioximuqucdiligimusqu*^  radixclt 
pmniu  bonoiuiundcln  his  duobus  mandaciscoca  lcx  p.  ' 
ec  ^phet^.Si  c! go  no  vacat  omncs  ficras  paginas  pcrfci 
ri,omnia  inuoUicra  fcrmonuin  euoluare.oia  fcripturarfi 
pretapcnecrare,tenech.uitatem  vbi  pendcnc  oia,  quia  hni^ 
pmniu  eft  d:]cclio  Dei,  ec  proximi .  Nullu  rcrum  diligcJaru 
genus  in  his  dciobus  pr^ccpcis  pr^cermifsiieft .  Cu  cnim  pr^ 
curracdiledioDci  ecfcqiiicdiicctioproicimijdc  dileclionc 
nihil  cli^iiu  vidccur.  Scd cum  didii  eft :  Diligcs  proximu  cuii 
ficucteipsu.fimul  ecrui  abstcdilectio  pr.Eccrmifira  noelill- 
lc aute  (tinvie  ec  lufte  viuit  qui  ordinaca  habct  dilcdione  ne 
aucdilig.uqd  n6cftdiligcdu,auca:quediligar<]d  minusvel 
ampfius  diligcndu  ert,auc  minus  vcl  amplius  qd  ;cq;  diligen 
dum  cft.Qmnis h5  inqu  mcum  pcccaror  cft , n 6 cft  diligirdus 
mquantum  vcrphoeftdiligendus  eft  ^p  Dcum  Dcus  vem 
propcerfeipfumEt  Dcii  qui(q;ampiiusdcbecdi]igcrc,  qu3 
fe  ipfum.Icc  ampliusaliiis  h5  diligedus  eft,qiiam  coipus  no- 
ftrum.quiapp  Q.:;mTi  omnia  ifta  diiigenda  srir.Poccft  uobif- 
pumalius  ho  Peo  perfrui,quod  i,6  potcftcorpus,qtiiacorp' 
peranima  viuicquafruimurDco.  Ocs»utceq;ad  pTriabo 
na  diligcdi  siic.  Sed  cq  omnibus  prodeflTc  n5  pof(is,hi.s  pctif 
ftmu  cofulcdu  eft,g.^  locorii  ec  ccporu,  vcl  quariilibct  rcrt 
opporcunit«cibus  coltrivtius  cibi,qua(iquada  iorcc  coiiiguc 

^  Omnium 


NlCULAVs    DELYRA.. 

4dfalfttatisextirpa-'(ine,feci4mioaii  hoc  fubdit  rationem,  ibi :  Finis, 

teniorrmouet  obitffiortrmjtbi.ScirfWtStmie-Circaprimum  dicit.  Si 

eucrogauicG.  o  T irnoihec.  fupptefic  facias ,  &  qnid /it  illud  d^ 

quorogauit .^<onfeqnenttr  oflendit di. 

I  Rcmancrcs  I  phe(i.p>"o  re^ine  ecclefia . 

^  Vc dcnim^isncS.iftnbHfdarn pfcudo apofiorts. 

3  .Nc  .nliccr  doccrcnt.^wa»»  tradidi  Ephfts.yoleb4tenim  iflifal 
ft  apofiuli  indnccre  Epbeft's  ad  obferuationm  legatiunt  &  tracfitione 
Judnorum^lan^rat/i  neceffarias  adfalttetn, 

4  Nc que  in tci\dc'ccv\t.idefl,yt  denunciares  anditoribus ,  vt  UM 
fnici.dcient  taiibns frijtobs erroribns.  ideo fubditur , 

Fabulis  ii.  gcnealogiis.Z)/CH«f«r  a-temfubulx  ilUquibus non 


l 


de  iBafccunda  Tcxore  non  loqm*itur  ,  idco  rideturmelius  diccndum 
quod  ahqui  Iud*ifalJo  genealogi-z^bit  gcnerationes  a  Dauid  defcch 
dentes^vtper  hoc  exctuderent  lefum T^ai^aienum  a  Dauid defcoJif 
fe  ,  &perconfequensconcluderent\pfutnii>erumMeffiamnonfuij{(, 
quem  fcriptur*  dicunt  a  Dauiddefcender^  ,  Et  dicuntur  intermindHt, 
quta  non  terminantur ad  attquid  cenum  &  verum. 

6  Qnx  qusfliones ,  6cc.i.iites  &  contentiones  inter  difjxitantts, 

7  Qozmxd\(icsLtioiicm.ideSi,iedificium^rituateyirtutum. 

8  Qu.E  cft  in  Mc.idefl,cuius  adificiifides  efl  ^abitimentU.in  quot 
fradi  6la  nou  conflruunt,fcd  deUruunt  tedificiurn  fpirituale . 

j  Fmis  awem.HicdeprddiSisfubdit^pofiousrationemfcilice, 
quareno  fit  attendendum  legaltbus  obferuantiis  & genealtgiis  inter 
minaits.quia  nofaciunt  ad  impl^-tioiie  l-gis  diuina,  fd  m.<gi!  adoppt 


ubcfi  veritas,  iutt<fmodi  crat  obferuatio  ligalfum ,  qua  totafuit  figUi       fiturn^fjuia  lex  ordinat  ad diligendii  Dcum  et  proximum ,  ad  quod prA 


ralts,figuradonouiTiJia.fiatum.  &  :deo'ifi»cotrpteto  ccffat  illaob- 
Jeruafio^&  dicere  qiiod  maneat ,  efl  dicere  quodflalUi  figuratif  adhuc 
fturat  ,  & pcr corjiquini qitod  Chrifli  t/iyflerium  noncfl  impteium 
adhuc^quod  non  folum  eftfalfum,(ed  etiatft  erroneum  ,  Dic Utur  etiam 
fabtil^  iraditiones  ludteorum.  quibus  irrimmfaciebant  diuinum  mait- 
datiimyfecSdum  quod  irnpropcrat  eis  Saluator  Matih.i  J.4,  tanqwm 
(S<iW4l''(tI(  in  fulfur/i  euidens  conttnentcs  .  Gcneatogix  vcro  interminat£  fecunduta 
ur^mutie  altoquas  hic  dicHlur generatinnes .^dtg  de  alia  yxorequamEua,e^ 
qui  atiqui  ludtii genfaiogitts  mHttiplicabant.Sedquiagto,Iud£ortif>t 

deiila 


diSa  nonfaciuntffed  rnagis  itnpediunt .  ideo  rf/c/rFinisautcm,  ctc 
Qupd  patct  quiaprxciptaprimtttabuia.  ordirat  finaLtCrad  diteSio 
nem  Dei.pr^ccpta  vero  fectiix  tabuta  ad  diic6iioue proximi^r-t p»tt\ 
Exo.io.uilia  vcroprxcepta  qu/ecunq;funt  non  fwtt  iiift  quxd^n  f.xpi' 
catioHcs  ifiorumet  concti<fioncsab  eisderiuat/e  ,  noniamen  <«4(f 
medo.quia  aliqtta  fequuntur  dc  nrceffirate,altqua  vero  non.  Etex^ 
fequitur  qund  aliquade  huiujmod: prtcceptit  fuptrtnanet ,  rt  UV4 
lia;  alia  vero  tantum  adtewpus,vt  iudictali.ei  cf>ernoniatia. 
;o  D  c  cqtdc.quantunf  ad  apfetitunifqiti  duiturbif  ,(or.  nam  rt 


6S\        I.Adiimoth 


') 


cum 


^  Oinnium  igfrur b^c fumma  c(?,  vt  incciiii:;;.iriir  ic^is  diumr^- 
^fuaiqiiefcripruramplcnitudochiric.^?  cfTb  rci  quafruenda 
cftj&l  rci  qu?  nobifcum  ca  rc  frui  pocet?,idcft,Dci  &:  proxi- 
mi.PrxCipiturcnim  Deus  diligi,&proximus.  Vcaucequif- 
|qued'iigac,alio  fpeciaii  prxcepcp  non  cft  opus. 
[rem  Chiariras  ifta 


Cap.   I 


6pYO 


mor  Dci  eft,  &  ^xirni. 

Amor    huius    fcculi, 

cupiditasdicitur.  Mi- 

■iiutur  cupidic.is   clia- 

riracS  crcfcence  .  Cu- 

idifas  crgo   refrcne- 

br,chancas  excicecur. 

•1«    Chryfuftomus. 

ricdicina:     finis   fam- 

aseft,  icaquecuadeft 

snitas  curacione  mul- 

rA,an!hilopuseft,  cciam 

'i  adfic  cbaric.;s  ,  prx- 


l,  conrdcntia  bona,&  fide  no  hda'.  A  qii^Tous  cjuidam  abcr  ^ 

a    NefcientesipTltcrmralfgis&jiiophnaiumcjiKj  vf,;iieadch[i:i..iin.    b    De  le^alibiu  ' 

^  ,  .  Q^id  «eceniis  f.i.  J 


cipKufquc  fui gracia ,  f jlfas ,  yel  .^ouas  opinioncs,vci  n;igii!C,  D 
vclfequicur,  ,  "  Ii-mc^j. 

j^  Ircn.ieus.qui  .^bfiOunt  .1  principai;  .•^poffolorum  fuccef-  adnc-f-hxte. 
rione,&  qnocuaq;  loco coliigunt-.fufpcdos  haberc opoTrci:  *'''' '^^q"^^^'" 
vcl  qualj  h(j'rccicos,  ^:  mala:  icncifcix  vc  iivpocricas  qffgra-  "„  '" r^hT^, 

v.i,  6<:  vana;gioria:iioc  lifncomSc. 

ot.u'  s ,  fi  omnes a  vcri-  Miclicas. 

tacedecid.uUf 
j^  HimiONYMVS. 

He'ccici  macrem   ha- 


Vel  fictili,ide!l,fragili,fed  contra  aduerfa  f  irtis.         Si-Tnilata. 
b        Inifr)bat_dueiCiri()s.        C;ii  tiie,  ip.-.Sc  clniitarc. 


m 


rantesjconuerfiruntiu  vanilot]uiuni,volenteseffelegif- 4  bcnc    fjo:  iniqmc^ds 

a    Qu.-^  affirmant.        b         Pcr  (jusn  te'.t:aioni3pri.pheiar.im.Vclecon.irrtt)    J  fuperbi.mi   ,  damfcm- 

fcuicct.Nr>iiitHe!'i..jua:loc|iiuntur  adjiiob3ndu«»quodi;jtendunt,neq»ode  rifr  iViori  ft»     fi-irf»  t-J 

()uibu*atrir.nant.ideil,  quaEpicbareintcndunt.  r        aiviu.a  ic     n-in_   la- 

orcS,nonintelIi£^etes.  ncn:oiia?loniii^rii'r.nroM<-rf'.  ^  cijcanc,  &i.u\  ccclefi« 


dodilc 


ligetes,  ncq; qua: loquatur,ncque  ds 

Ilii  non  inieilijunt.nos  aiiteni  iiitetlij;iinns,N)ni  vt  h oj  ia 

aliquo  olleiidatut.        b    SecunJuiut^»  *erocjui  c;irniiit« 

^  cantum  iutcilgunt  non  bona         c      lu  iuiveliniu  tus. 

f  Q.b'  affirm5t.t  Scimusaut,qrT]i  bonaeltlex,  fi  quisea  lcgi  j 


iiam 


debac- 


g 


'-ptis  non  eftopus.  ch  iricacc  vero  cuiusmodi  dicicfynccra, 
:  qui  non  verbis  tantu,  fed  q  ex  fentcntia  cc  cordis~incuno 

ieciu,proximorfiq;n-.ifjrationeproue!ii.ic.£;c(;r(/<f/>fcr.sa(; 

.  couctfationc  rtda,q.ppe ec vita  ipura  fchifmaca  facit .  na 
:<. in  malis diic6t:o inucnit^r^uta latroncs,latrones amac,  &C 
iomicid.r  homicid.is:  verumca  non  cfi  dilcdiiicxconfcip 

ibona.fcd  ma]a,ncq;ex  fidenofida.fidcscnim  quod  ve- 
iQeH.indicac&cxfynccraftdefhariiasgignic^.Qni.n.veca- 
ciwin  Dco  crcd!t,iuinqu.T  piorlus  ab  ca  defilicrc  potcrit. 
*  Amb:  .Vcrachanrss  non  pottft  vitanj  inal«n)  £gcre,nec 
fimulatam  f idt  m  hsbcrc . 
5  Cvnfaei.tia  benf.  Aug.Confcicrtip  profpc.IIlcenim  adid 

jod  diligit  fc  perucntuium  dcfpcraijCui  mala;  confcicnti^ 
:rupuiusineft  . 

>  Et Jide  nori fiffa.Yd:non  fidili&;frag:li,vcIinquanoqu]f'- 
uelib»  quodlibcc  fingic,fcd  catholica . 

^  .^«/iaj.Improbat  hic  aduci  farios,qui  legalia  tradebant, 

Lxns,  ^  (juibuSfC^c. 

I  Tion  intcUigent€s,^:irc.Si  quando.nde  praua  &  faifa  opinio 
'c fua rcpichcndi  ct  couinci c^perint ,  ad  dcfcndtndum  ;d 

lcuiflTima  tcmcncatc  ct  apcrtiftima  talficatc  dixcrijcdc  s5 

islibris  multa  vcrba  pronuciat.voleccs clTe legifJothires, 

iinramcnnon  incelligantquxloquuntur,  vcldequibijs. 

Aug.Omnium  han-eticoru  mator  fuperbia .  fdcm.HijTe- 

us  cft  qui  tcmporalis  con)modi,ct  maximcglonx,pnn- 
^________________ ci- 

NICOLAVS  DE  LYRA. 

itxs  quit  ejlappetitus  intel!e0ualis,  mouet  alias  anintie  potentias  ad 
icndumficutcor  mcmhra  corporis  ad  operandum , 
•  Etconfcicncia  hona..^u!iiium  ad  inielk£liirn  bonuw .  Efl  enivt 
tnfcientiaapplicatiofcietitiA  ai  aliquodparticulare  et^ihile ,  &  idto 
undofciitia  rcHe  appUcatur  ad  bonwn  operabile^diiitnr  bonajC  c</n 
movcromala'. 

Et  fidc  non  fida.  idefl ,  rera  & non  fimulatay<}»ant  habebant 
iijui  fubdoli,fingen:es  fe  effe  Chriftianos,yt  firiipHces  decperent ,  ^ 
wsfingtrent  capi^ficut  duii  de  Torcjuato  in  legeda  fanili  Tibutttj, 

A  qi'.iibus  quidam  abcrrentes.»Wf/?,  decLnames. 

Conuerii  iunit&cc.ajferendo  de  legalibu  <  pr£diS}is,&  traStio» 
hu^quod  necffjyurrifit  ea  ohferuari  poft  adueinuiu  Chrifti . 

Volcntes  dfe  lcgifdodores.cww  nonfueriut  adhucfufficietes 
kipuU.idei)  fuhdilur : 

Non  \ntt:lhgcr\ics,&ic.idcft,non'intelligcntes conclt-fmes ,  de 
'libus  locjHnntur ^nec  fcripturas  fer  quas  proLare  ni  untur. 

Scimus  .  Hic  conjcquenterrttnouei  cbiidionem.quia  pcffttali' 
ij  cbiicere  dt  lcgibus ,  quodfueru  a  Deo  inflititta ,  vtpatctm  Exo, 

Itui.  cr  per  conjcquens  bona  <ij-  ftruanda.  .Ad  hoc  vero  rtfjodet, 
iimus  intcMigrntiam  fciendum  eft ,  quodlexhahef  vim  duplkem 
Alicet  rcguUiii'an/,&  coaCIiuam ,  primoigitur  fvluit  obieCiionem 
'■tiintum  adprimam  .  fecundum  quantum  ad  [>  cutidum ,  ibi :  Stien' 
'^hoc  .  yisautem  regulatiua  legis  ordinat  horr.iner/i  in  bonHm, 
jminis  autem  bonum  potefl  ahqud  diei  dupUutcr  .  yno  modo 
•^tpticiter ,  ZT  fecundum  omne  tempns .  C  fic  vetns  kx  quantum  ad 
"((epta  maralia  ordinabat  hormnes  ad  bonurn.propier  ijU.>4i>mr,itcm 
'"'ftfm  feruanda .  ,Alio  modu  dicitur  alirjuid  htminis  bonum  fecun' 

''''iilir]':':itempusdpterminatum,ficutrtilei<ibuir(flin;eririsbonum 
ihorr,i,,i  ['jnipore  i.iiiunit,non autem  hyernoli.propicr  qitud  fijtimcn 
^Pnoradimntuntur,  &  alia  accipiuntu  r.  E(  hoc  modo  Ux  vetus, 
'"''tum  ad  p,-/iceftacir{inoniaiia  cihinabat  homints  adionum  » 

pro 


contumc 

chanrur. 
*  IDEVI  .  qiiisbx- 

reticoruiTj  noii  in  fu^ 

pcrbiam  excollitur,-ec-' 
elefia?  fimplicicatcnn  pg-  uipcndens>  ec  fidcm,impcritum  19  ■ 
putans. 
-.4  Idctn.  Hrretici  femper  dcgmatnm fuoru.m  fibi  quafi fu 
blimicateconfiduntjccccclefiaefimplicicatcmdcfpiciunt. 
e  ■S"'''«>- «'«fcw.Approbarfuaparce.yc/wwfawfw.Nevidere  ^ 
tur  lcge/n  incjfare addit:yc/V««f  aute,etc.$^d  nc  iteru  videa- 
tur  cain  induccrcfubiungiC .  i^aVnto /w,  9«/(i /.■jiZo«o»  ey?/er 
po///tf,quia no  ex  ea  cft  iuftus,fcd  ex  fide.  Ad  quid  igi^ci  ne  ^"fif  ^  8  *" 
ctfiar^acft  icx?Scd  ;6  daca  cft,vc  vel  reii  punircr,  vel  peccv  \\icf,tTz  Cri 
re  volece  coerccrccluftus  rn,cc  fica  non  eget.vtitur,  rc  fiG  fcon.c.i4. 
ciTct  jn  audoritacc  alijs,cc  furura  .icceftarccur  fidis  . 
f  iltioiiimt  ^na.Q^iomcdo  bona  li  non  iiiftn  pofirn^Scd  iam 
iufuis  non  cgcrp2dagogo,fcd  iniuftus  vc  fiac  iuftus  . 
g  Legtir.i^e rtai.Qui fcit ad tcmpus datam,ct fub Chtifto dc-  AinbrolTm 
icrir.l5iuftispcrrcmifiionenocftopuslege,a  qualibcri  suc 
p  CiiriUii.z:f{.mVrte  utatur.  Lege lcgicimc  vtedi  multiplcx  cft 
rsu.dusjvtfnvaiiud  iniufcus,&:  ^m  aliiid  iniuft"  rc£te  dicat'' 
lcgitcme  vtiicgc,  Iniuftuscnimcalcgitimevticiir.quando  iese  iuffus 
int elligcns  quat c  data  fir, cius com minatione tanquam  pa:-  ^.  '."'"'*''«  /e 
dagogopcrducituradgratiam.pcrquamiuiiusfiat.  lufius  *''"™'  """* 
verOjCt  illa  Icgitimc  vtitur,cum  cam  ccnenclo  iniuf^is  impo 
nit,vt  ficcuminiuflisc^pcritinolita:  concupifcenti^  mor- 
bus  incenciuo  prohibitionis,  cr  cumulo  pr^Hiaricationis  au- 
gerijCoufugiant  sd  luft ificantcni  gratiam ,  etpeccam  fuaui 
t^tc  iuftitio; declarau  p^nam  Iitcrx  minantis  euad.inc 

iluia      K 


&  iudicialui 
qnare  nunc. 


froterpore  veteris  Teflamenti  .  Erant  eniminnitutaadfiguran~ 
duinCi?rfli miflcrltm vinrurum.prcpterqucd ilUn  cicremomtg  ccffant 
Chrifii n.yiieiio  admpkio  ,  &  oMxfunt  inflitutx.veybi gratia,lnter 
cerimonialia  veieris  legis  principalu  erant  obLiticnes ,  &  facrificia, 
quxfigirabant  Chrislum in cruce ofen ndi,m , &  jmrrdandhm .  prc- 
pter  quod  iffo  iam  obluto,&  immohto  nferrc  diP,as  obLfi^mes ,  &  fa  ■^^'•«'n.fnalia 
crificia,^  maximeposipubUcanm  eua>^gtlium,  rflfignificae ,  '?«W  *,are !'  '  " 
oUatioChrifiiincructy  &  eius  immolutio  nondum  jil  irKplc.a ,  quoU  ceflcut, 
eflfalfum.proptcr  quod  opoyfutfacrificium  infli>ni ,  quvd  e/kfignifi-  ' 
CatiuH  oblationis  Chrifli  lam  completne .  eJ^  fic  Chujius  inflit^Htjacri' 
pcium ei'chanflix,r^uod cfl n.emoriak p.:flionis dominica: .  Lui.i. z .b. 
Hoc  cft  corpus  meum'quod  pro  vobis  tradctur:hoc  facuein 
nieam  commcndationcm.  cr  fic de  aU]s ccremonialibus  fuo  mo- 
do.Q^antumautemadiudiciaUaprAccpta  ,  lcxnonordlriahatadaU^ 
quidfiguranpum  pcr  ff,&  dircaj.fcd  ad  modumferuandi  iuflitiam  in  - 
terhomines  ,  propttr  quod  aduenicn'e  Chriflo  nonfunteuacuata ,  vt 
mortftra/tcut  ccremo»!aU.7,,itix  pofii^ht  feruari,  dum  tamen  non  fcr» 
ueniur  v:  obUganti*  ex  lege  iUa  ,  cjUiafuct  urit  inflitiita adfcruandum 
iufiitiam  inter  homines  proflatu  ucter.  Tcflament.qui  efl  tctusfiiiira' 
lis  rtfpifiu  iiatus  noux  legis.  l.Corinth.  i o.r.Omn-a  in  fii>ura  con 
tingcbanc illis ••  pmpitr quodpmcepta iudcijUaper  accidtns  fneriit 
figKratina ,  i^"  ideoferuaie  illa ex  ohligitionc  vaeris  Irft^ ,  eH  fimi-' 
ficsrcfaSlo,  quod fl,nus pcpuli adhucdiirat ,  quod efifiljur,i.T<JfUnt 
tarfenillaferuari(XrationeaUa,ytp'iteexnottainiiitu>ioneeccUfix, 
Ttlpriiicipum  aUcuius,veLhuiHJmodi.Sic  igitur  iHcit  .Apofloks.Sci' 
n^i^^s  ^utcm  quiahom.  fciUcet  in  ^ioralibus  fevpcrcy  ce-moniali» 
bi^s  vf.jue  adpaffionerr.  Chrifli.  Extunc  cnimfuerunt  mcrtua,  quia  non 
Mgabant  vira .potcr,inttat,:en  firuarr,dumtamcn  ncm  ponerctur 
fpcs  in  eis.&  Ijoc  vfque  ad pubicaiionem  Euary, Ur f  d  cxiuncfueriit 
rnuriifera,ficut fupvaplenius dtaum efl inepiflola adGalat.& in  epim 
fioia  ad  I\nman  .  Juci-ciuUbus  autrm  lernpor,  •t.tir.  T.'Hai..e>it.tai^ 
quam  ex  lcgc  abigantibus.  lcmpotcvcro  noui  Tcjiam,exobigutioNe, 
ytdiUumtfl. 

Tom.(j.  y    ^         Scicnccs 


6Z7 


Glof.orcl  &  Nicolai  deLyra. 


^  ^  Chryfofl.  Quf  madmodum  frcno  Irgitcmc  vtiturnvMi 
A  jscquus,qui]afciuir,ncq;  qmnrdrt,  fcdqui  illo  pulclircn^ir 
rur;jta,&  is  lcgcvtit''le»itcmc,n6^^1iter.e;iccLiri:^tc  fo.^nc 
ac  iiiftc  viuprc  cojjif.qui  no l>.*gis mccu spsa cif cquicur.fjd  cx 
virtutisdeliderio,hjcilUmdisniusci.tctisimplcc,iitmnim 
paricoditione  ,  is  qui 
fupplicium  vcrctur,& 
qui  honorcrp  appctit, 
krgc  implct  .  Illc  lcgi» 
'  timccavtitur,  quima 

iorn  quam  ipfa  pi  ^ci- 

•  nolfit  rut^di:  crudirinop.uitur.  \cx 
tpr*>fJ»iM>  cnim  vtplurimum  cir 

ca  fcclcrum  intcrdi- 
»  Cla  vcrfatur,  At  id  iu- 

fiui]i  ncmincm.facit, 

fcd  fola  bonorum  ope 

f  um  cxercitatio .  Quir? 

cunque  igitur  fcruor 

rum  morc  ,   a  malis 


y!  Spif'tualitcrfi(rutipf<4oc«tiVc!  r  ptr  caia  agnofirat  iporl um  H  •i)zrat  Rictlicun). 
b     lauKii.         £tiaiu.         QujhI  nonilii,        c     £(  cuui  iuiiukin  tiile  ,  (]uid  ci  Ica? 

il  .  Vtuofninctur 


a  trmc  vtaturjfciciucs  hoc,  quia  iufto  non  cft  lex  p<^ljta  ,  fcci 

•  ponira  legcin  n.iiura  ajcntil'ns.        b      Cum  bcnc  monciciuur  aiationc.        e      rcfpajif» 
Couiia  l>cuin.        d     In  fc.ix  inoiiiiiium  .  •     c    (^i'..u<  fcclajpcr  fc  piicet. 

b  iniuftis.&:  t  non  fiibcihis  ,{mpiis  &  pccca^ronbusircclcraifs 

f    Qyi  Tcl  cimoie  coufentiunt>ucl  fauoic  alujuo.        Q^ia  lcx  naiuiA;  in  cis  abolcuerat',  litem- 

efticiormaia  jiio  c  $  cocii.cnd's  ] 

&  t  co^ntaminarisjpatricidis,  &  matricidis,homicidis,for- 

a  Qui  f  l^gAS  cuiullibei  geneiit  nifcruni  ^ loximis 

nicariis,mafculorum  concubitoribus*plagiariis,  mcndaci 

a    Moraii  legi  &  natiir«<i. 

bus,  &  pcriuris ,  &  C\  quid  aliud  ian?*  dodrina:  aduerfatur,- 

•  SanadoAinf.         Nonconua.        Oiunisuuiiiascuncoidjt  Euargelio, 

b     Qnod  prniiicjt.ucl  dai  elonam. 

qifajeft  fccundum  Euangchum  gldriar  bcati  Dei,  quod  crc 

"■   '  '  '  "      '  "     Vtncc    mors.ncc  uit»  fcpaieia  Clirillo. 


Vt  fidcli 


Vnde. 


fcicnt  inrenigcndo.faciiUKdiligcdoin  latirndMieannris^no  D 
jii  rinuirisanuiiniis.namquitiniDrcpxn^,  iiouauunc  mfti- 
tix opus  lcgis  tac;t,profcd<) inuirus  facit. 

•«  Hicronynus.  E'goChiiIiai)isiionopiisc(i,qui  fiint 
iuftiftLaii  p  Chri(lum,qui  didiccrinrctia  occafioncs  fiiu;crc 

dclidorum  ;  naruvc 
quiddicitur,  nonoc- 

I  CJdcs,quibus  irafcino 
X    pcrmittituri? 

•{«  Chryfoftomus, 
S  Cur  iufto  lcx  impofi- 
4    ta  non  cfl?quia  illc  cru 

5  ciatu  fuperior  cft  .•  nc« 

6  que  a  lcgc ,  qu a-  agen. 

7  dafunr,  djfccrcGxpe- 

8  6tat  ,  cum  hibct  m- 
p  trinfecus  dictantcm 
lo  fpirirusgratiam  .  lcx 

II  cnim  d.ita  cft ,  v:- 
la  tu   atque    ct)ni; 
ij  tioncccrrcancur  ,   . 
14  pcccarcdcfiOar. 


pbftinft,  hilegis^ftir 

tnationc  fruftrancur,  q  ditumeft  mihi.Gritiascproeiqui merconforta^^uit  10  Chri  '5  'girur  opus  cft 

idcirco  enrm  impofi-  d                                                   cumfubic2.iiifideii».a  ccrta.fcioitia .     rtauidit.  '^  manfuetv,  ^cobtcr 

tjicft  ut puniat  cr-nnj;  (^q jgf^ domino noftro,quia fidele me cxifti'mauit ponens,  '7  P<^rancl  cquo  ,  nl 

grdlOreS  .    \CX     enim  .  ,    f„jditaiiai.        b  Q.S«dutiuml!Ocmihipcilcgem!Nan,quiafubeafuiblaiph<mu».  ^°    inftructionc  OpUS  1 


malisfupplicioru  cle-      inminiftcrfo,  QLlipriusfuib]a{phcmus,&perlccutor,&  ^^  ei,qu'p^clagogon( 

niinnarriv  ^lt  .    I    »-rf»»  *  *  *  '  ^q    indj£CC. 

b     Ltpucaloribus .  l 


nunciacr<x  eft .  Cart& 

rum  ci  ,  qui  coronis  "*  . 

digna  percgcrit,ad  qu$  vtiliseritlex?adnih^pro^c6to,  que- 
sdmudutTijtSi:  incdicus,confcdo  vulncnbus,  non  fafto ,  ne- 
,  quc  bona  valetudinc  praxlito. 

^  Anibrofius,Hicenimkgitimcvciturlege,  quipotcfl-di 
fcerncre  ca.qux  ad  cempus  datasiit.ab  iis  qua-  perpcLua  sut; 
*  &  qu2  ad  Chrifti  pertinent  facramentum,  fcruan  lam.ia  fu- 
turum  np  oportere  ,  quafl  Vfijiturus  crcdatur  qiii  iam  ycmc. 
Sicnimomniafuislocisaccipiantur,  bona  funt;  li  quo  rai- 
nus  pcrucrfacruntnialc  iflcicnti.peccarccltcnim.vnaqua: 
quc  miniiTic  fuis  Ipcis  cxponcre. 
Anguri.ilp  a    i^iaiujio non e//.ideft,iinpof3ca,vt  fupra illuin  fit,vt ei  do- 
fpirrji  ft.  mineturrin  illa  cnim/!Otius,&:  cum  ipfa ,  qua  fub  ipfa  ,  quia 
lij.cap.iB.  '^micus  luftitia;  cft,  cums  inimicus  cft,qui  pocnx  cimore  non 
pcccat.AroJcus  vero  eft,qui  eius  amorenon  peccac. 
li.  i  pffcfa,  f     :^  Occumnius .  lcge  ci  non opus  tft  ad  rcctc  viucnduiti, 
qui  rcde ex  gratia  viuit 
In  Prdm-    *  Sedul.noua  implctib»  legc.lcx  vindidt?  noeft  impofita. 
11 8.c6niuni.    *  Ambrofius.quia  inftus  lcge  habet  mentis  fu?  ,&:a:qiiita 
miwii  cisac iuftiti.-efu» normam. Idcoqucnon tcrrorcp^n^reuo- 
caiur  a  culpa,fcd  honcfiatis  rcgula. 

44  Auguftinus.  annoncomodoponituriufto.quomodo 
pofit3  cii  populo concumaci?in  tabulis  lapidcis,n6  m  cabulis 
cordiscariialibus^iScc.Iicccquomodo  voiuic  lcge  ifta  poni  a 
dcmino,n6ficutiniuftis,§:  nofubdicisad  vetus  teftametii 

ftinccibus  pofifti  cft  in  tabulis  1-pideiS,  fciicutsattis  filiis  Ii- 
tra:' ,  hoc  cft  fu^n^  krnfaia.filiiS  hajreditatis  xterni^  fpintu 
fan  ttojtanqua  digicox)ci,ilT,mCivc  d"atur,&  u>cordibus  fcri 
bicu riiio  quaro  rotrooriattnc^nt^&  vita  ncgligant,  fcd  qui 
_,  fcienc 


fe  fccleratis',&  contaminntis  in  proximum  , 

4J  Chiyiofto/nus,  EtThcophyla£liis.Spcciacimpeccau 
cxplicac,  vt  crubcfcerc  pcrfu.ndcat ,  ob  legis pra:ridc-ni.-ani 
&:  niagiftcrium.quid  igitui Vludci plagiarji,panicjdx,6^  ma 
cricidcB  craniJi^lcs  protc^fto  fuilfc  lJgnificat.N.un  dico,  oh 
fccro.nonnc  illi  idola  igitur  adorabant  ?  nonne  Moyfcm ! 
pida.'e  volcbant  ?  nonncfracernacardeillorum  madd>a', 
nianus»  nonne  hxcatcjj  huiufmodi  illis  quoitdic  cxprobra 
bant  prophetia;? 

^  Hieroni.Ulis  omnibus  data efl ,  quos  abicftis  criinini 
bus  niticur  rcuocatc.    ' 

c     G><Jtiai  ago ei q-u  tne  Hic oftendit  mala  fibi  fuifiTc in kz' 
Bona  vcroea  dimifta,  quod  fklelis  cft: ,  8c  pofmis  in  niin:'i!, 
rio.  vnde  fortis :  'pcr  qu«  oftcndit  lcgcm  poft  £uan  gcliui 
inutilitcrduci. 

d  Confortauit  in  ChriHo  •  Mcntcm  corroborauit ,  qux  pru; 
impofTibilc  purabat,quoddedominipotcftacc&:  maicitac 
6c  fpe  prxdicabatur. 

*  Chryfoftomus.Onus  igensfubierat,plenumquc  pcncu 
li,&:  quod  A-pcrnoadiutorioplunmuni  mdigcrec.  adixnfi 
cnimquotidian.iscontumelias,maledi6ta,moiccfqucpcil 
ftcrc,nec lacefterc,ncque  rcfcrre pcdcm ,  non  hu man.!  i; 
viriumerat,nGqucjtidemtantumdiuini  adiutorij ,  vciin 
&  ipfius  propoiito  voluntatis  quomcdo  cnim  hi,  qui  iii  bc 
lo  rcgia  fignacircunferunt ,  vc  moris  eft.magnis  labunbu 
ec  viribus  indigenc ,  ne  id  hoftibus  prodanc,  ica  et  qu;  Clii 
Oa  nomcn  portant,  non  in  bcllo  folum,vcrumctian)  in  pai 
fummis  vinbus  indigcnc,ne  id  malcdicis  lingujs  t  vponan 

^  a  Sed 
F 


NICOLAV5    DELYRA. 

I     Scicntes  hoc  quia  iufto.  hic  confecjuenter  foluit  obteBione prtt 

dtiiatn  quaium  ad  >;iw  lcgis  coaSiiuam ,  ejuxf,er  p^nas  cohibct  a  ma- 

iis.c^  quantum  ad  hoc  dicii ;  Scientcs  hoc  quia  Ux  iuflo  non  eii  pofita 

quantum  ad^pim  coa8(uam  ,  quiaiuftus non cohibetur  timore panx 

4  malii/ed  virtiiiisamore,  &  jiceiusvoluntas  eflkgi  confona .  pro- 

flerqiiodper  legeir,  non  cogitur  ,   quiacoa£lio  vioUntiam  tmportat, 

Jed j'c  lex  poftta efi  homiuibus malis^ propter  quod fubditur. 

f.     SGd.ininftis.Irfe»?,i«i^«e  agentibus  aontra  proximum» 

I      Et  iion  {ubdms.idefi^rcbctlibus  fuperioribus  fuis. 

4     Iwp^j^i  ..agentibuscontrapeum.ficut  &  peroppofitum]fiet4S 

j»/ie  mndo  accepta  idem  eU  quod-  cultus  diuinus. 

I      Et  pcccatoribus.fjf infirmitate  delinquentibus, 

^     Sv.c]craijs.^«/  peccant  ex  certa  malitia. 

^    E-c  contaminatiB,  parricidis,^  matricidis,  homicidis,for 

lfi\CZK\\^^Vi\z{Q\Ao\\^Vii.peccat%scarna\ibusgcneraliter.CtiterapAtcn 

yfqueib.; 

i     Pjagiari  jj,jV<nHj(/«f  »w  fiaifis  ^  ftrberti  alijs  inferre. 

9    Mcnda» 


9     Mendacihiis.mendaiio  perniciofo , 

loEc  fi  quid  aliud  fan^  doarina:.o»wr  tale  quodejlper  letatml 

mendum.  '        ^  f      i.     t\ 

II  Qux.fciticetfanadolirint.  j 

1 1  Eft  fecundum  cuangclium.c«;  concordet  omnis  veritas. 
1  i  Gloria:  bcari  Pei.  Dtcit  cnim gloria,&c.  quiapridicnuit  ht 
gloriam. 

J4  Quod.fciHcet.Euangelium. 

1 5  Credicum  cft  nvlw.tanquam  ipfius fideli prxdicatori .         i 

1 6  Gracias  ago  ei  qui  me  conforcauic.  Quia  fecit  mentionem 
Euarigdiofibi  credito  y  ideoincidentergratias  agit  Deo  defuavot] 
tione  ad  fidem  &  >tpofiotatum,dicens:Graii3S  ago  ei  qui  me  cof 
tMit.fcciidum  quod dicitur ^,{?.  j.rf.  Saulus  auccm  mulco  maJ 
conualefccbac,et  confundabat  Iudeos,ccc. 

17  Quia  fidelem  mc  cxiftimauic./^^e^  iudicauit . 

18  Poncnsin  minii\exxo. apoflolatus.  \ 

1 9  Qiii  prius  fui  blafphcmus.co/j/r^ perfonam  Chrifli.  1 
zo  Ec  pcrfecucor  ec  concumcliofus. w/m»-«  membra  eius.perfi  l 
t«r  in  fudis^c^ntHmliofus  in  wkis, 

Scd 


6B9 


I.AdTimoth.      Cao.  I. 


,m; 


|CB> 


^  a     S-d miferiror. Dei.  Confequuntur  rr.ifencordia &r  qui  fc ie 

\  tcr pcccant,vt  Dauid,6^  qu)  iu,norancer,  1)5  fjoijus  jgiiofcij:"' 

iio,  Mijcriiordiam.  De  co,q3  jgnorans  feci .  Vel  caufa,non  caine 

jPprie^cu  mala  fucrit  ignoratia,  mifcricordia  vcro  ^ratuica. 

■j<    Anibrofius. Non  malitia bocpccat,fed  errorq ,  cui  faci- 

leponiit,cu  refipurc 


690, 


/ 


tuf. 


f  Sedidarcomifer>fordiam,&c,  Cetcru  idcirco  mifericordia 
tuilie confcquiicu  jjjdicac ,  vc nemo  la  peccator quibuflibec 
fcckribui  preifus^de  fc  defpcrct,imo  eande  fc  confecuturii 
venia  hoc  excmplo  prsfumat,ma-nu  valde  ac  reuera  inees 
eit  donu.Sit  vcrbi  gracia,ciuicas«ju(j-Ja  populofa.cuius  ducs 
.  •  r  -r  omncsmali  finc.alii 

IgnOlCJ  ,qUl  aUteJClC  t    CouiprchtnfitinferenJfonmmeliam.    b    B.emilIioneiTi.nonpermerItafne».  '  . 

veraciTc  quxnegat,  a  t  contumeliolus>  fed  mifericordiaiTi  Dei  coniecutus  fum, 

hic  ncn  crrore  hoc  "'    ' 

ag't,  fcd  maleuolen- 

tia,  huius  incurabile 

vulnusefr.  Inuidiac- 

nimcompellitur  fal^. 

ftira  appellare ,  quod 

fcit  vcrum. 

•j«  Chryfoftomus. 
Cu/us  ergo  rei  gratia 
ludxi  quoquealij  mi 
fericordiaconfequu- 
linonfunt?  Quiano 

cxignorantia,vcrum  e  ccrejquoruprimuscgoTum.Sedidco  mirericordiaconfecii 

ar  ^  a  0,1CIC  I  ^    Pcccatwe.    b    Idelt,mixunopcccatore,uelpriuium,ideft,  antc^uaminaJutuelprimum.idelt, 

CCS  prUdentelquepCC  maxiineinmcudame.  c    Ide  l,perfeftam. 

g  tusfum,  vtinme^primd^oitenderetChriftusIcfusdmncm 

s    QuodtanturafuiUnutt,  &  inpalmimnullamrefc.uuirain.  b  Vt  nullus  de  immanitate 
fcelerum  Jefpcret  Quid  Mciet  amico,qui  hoc  t:ci.  mira  coj 

tpatJcnriamtaM  informacionecoruqui  credituri  ihn  tilli 

•  Teodemet-        Vt  habeant  uitam  aitctnam.        Ide».        Propr.tdi;iis.  Triniia  ti 


Couiprchfnfit  inferens  contumeliam. 

-      -  -  b 

ai  . , 

a    Sub  lege  igooraniia,8c  ideo  incrcdulitas  modo  econtra  fides  &  veritatis  a^gnitio  .Ecce  paiet, 
quodnoncxleuiutedimint  priota.    b    Nonfoluiumili:ncordi.im  cunfccuiusfum.fed  tidera 

,  ^ic  dileclioucm  acgratiam  donorum. 

quiaignoransfcciinincredulirare.  Superabudauit  aurcm 

a    Qui  dona  diuerfa  deJit  cum  fide  Sc  dilertione.iJil.cum  petftcl  ione  iidei  dilcftionis  ,  quia 
nuUidatur  remilsiapeccatotum  fine  tide,  &di!cftione.  Non  in  lege. 

gratia  ddmini  noftri  cum  fidc  &  dile6tione,qua:  cft  in  Chri- 

Dignns.ucilis      a    Nonvna.    b    Quia  hic  &  in  futuro  falu.it.     c    Ille.fcilicet. 

ftolefu  .  tFidelisfcrmo&  dmni  acceptid^ne  dignus,  qula 

«  Quafipafsibili^Cdm  altjs.  Tammiferum.  b  Quofcunque.ctiain  paruulos  qui 
etfi  a  baptizatis  naii,  hoc  carne  tatnum,non  fpiritu,non  ex  co  qxxai  renouatur.quia  & 
fpihtus  eirc.itc.v  ttaduce,ex  miindaio  fpiritu  dcfccndeiet  mundatus 

Chriftus  lefus  venit  in  hunc  mundura  pecca^^torcs  faluos  fa- 

Inter  quos.  a    Qiii  in  lege. 


h 
i 


b  Secunilum  quod  Ocus  if  ud  Oeum.         Immutabili.    c     IncomprehcnfibUI,      j-^<^3rCCriS  peCCaCOfibUS 

in uit;fm  aEternam.  Rcgi  autc feculoru  immo^^rtah inuiiiiDili  j7'"%n's,quemadmo-  L^f  "?"*";• 


caucrunc. 

b     SuperabiiHdauit.Su 

per  maiora  bona  qua 

■«nim  oliin  mala. 

t.w.  OB  ^  Supcrabudauit.Qnh 

**  'g  lion  folum  pcccaca 
dimjfic,fcdfidem&; 
dilcdtionem  dedit  . 
De  quibus  nulli  eft  ambigendum.  P^ia  lefns  Chrijlus  reriit  in 
hu  nc  rnundum  pe.fal.fa.  £c  ii\e  fermo  ejljidelis.i.vctus  Sc  acccpta 
bilis,quiavtilis. 

c  Omn'  acceptione.qwa  corpus  &  anima  faluat.Vel  humanus 
c(\  fcrmo  iftc.  Alia  licera.  Vt  no  dica  diuinus  quia  ii  homo  g, 
hofpicio  fufcipit  homincm,humanus  dicitur ,  quato  magis 
humanus  cft,qui  in  feipfo  fufcipit  hominem^ 
d  Quia  chrifius  lefiis.  Nulla  caufa  veniendi  fuic  Chfo  ,  nifi 
g,  pcccat(.)res  faluos  faceret.Tolle  vulnera,&  nullaefl  caufa 
jnedicm^.Sed  venit  dec?Io  magnus  medicus,magnusp  to 
tu  oibc  tcrr^  iacebat §grotus.Ip(e  ggrotus,  genus  huinjnu 
cft,q5  totu  pciierat,ex  quo  peccauic  vnus  in  quo  crat  totu. 
Sed  venit  vnus  fine  p.^6 ,  qm  faluos  faccrct  a  pcccato.A^ca/t 
enimfiiiufhorninit  quterere  &  faluare  tjiiod perierat.  Venit  per  q, 
homo  crac  Na  per  quod  Dcuserat,{empcr  hic  erat,  ^dixic. 
Celu  &  tercam  ego  impleo.eigo  &  in  miido  erat,&  vcuc  in  mu 
dij,hic  erat  pcr  diuma  maieftatc, venit,|)  humana  infirmita 
te.Quare vcnit?ex  mifericordia.f.q'iia  p^m  voluit tollcre, 
peccarores  faluos  facerc.Non.n.cu  dc  c^lo  ad  tcrra  mcrita 
r)of}ra,fed  peccata  traxerunt.vri.  Et  pocabis  nomen  ciui  lefum. 
Qjirc?audi .  Ipfe  en  im  fduumfaciet  pepulum  fuum.Wndc^a  pecca 
tis  eoi-Km.Nijquid  ad  iftu  populu  pertinct  paruuli?pertincnc 
planc.Siccredit,cu  ifta  fide  paruulos  ad  Chrifti  gratia  ^orta 
rc.Quid  mihi  dicisjfanus  eft,  non  habet  vitiiJ.Quare  cu  illo 
currisadmedicum,finonhabccv4tium?  Sifauuseflbc  non 
clamaret  lcfus.Sinite  paruubs  ventrv  td  me,&c. 
.>  c  'P>-,*M«j.i.pcior,q.aperfccutor,quopriorn6erac.Nemo.n. 
"  acrior  inter  pfecutorcs,  crgo  ncmo  prior  intcr  ptt6rcs,pri- 
raus  ergo  crat  no  ordinc  teporis,fed  magnitudine  migtacis. 

Sed 

.  ..  a.  I 


plus,alij  minus,om- 
nes  tamen  pcccacis 
obnoxij,vnus  nutem 
inccrcsceros  fic  fce- 
leribusclarus  quippe 
quiomnegenuic  nc- 
quicicE  cxcrcuerit:  Si 
igicurdixeritquifpii 
regcm  omnibuscul- 
pas  vcllc;  dimittoic, 
non  itavcrbis  fiJes 
adhibebicur,ficuci  ii 

5  videanceumquiplus 
omiiibusdehquic,  vc 

lonia  fuiHe  donacum, 
nulla  enim  iam  ambi 
guicas  remanerc  po- 

j^iericquin  omnibusi- 
gnofcere  velle  exifti- 

^meturtcx  ,  quieun» 

*  Jabfolucric,4  erac  prar 


ruc. 


dcU 


fuecudoIoqucndi.Si 
hucignouicDcus,neminepuniec.  *  Ambr.hjc  accufacio 
eiiis  cft,laus  vero  faluacoris ,  qui  ad  informacionc  cxccrorii  fi 
crcdenciii  perfequentc  fe  vocauicad  graciam,  vc  pcr  patien 
tia  &  magiunimitate  fua  in  eo  oftedcreccgtcris,  g.  inimico 
ca  beneuolusexticent,  qualis ellct  futurus ad  fe decurrccib.  "^ 
*  Hieron.VtDauidaic.docfio//j<^MOj»/«,dr-c.  Simihivide- 
rinc indulta  peccata  tiic doccbo  ncmaie  dcfperare  debere, 
g  Ji»  rne.  C^cm  idoncuin  D -us  gsntibus,  pr^dicacore  c5« 
ftituit,in quo tatum cxcmpium  mfcricordif  fu^exhibuic. 

h  /wworu//.  *  Ambr.hjcadDcpatrisperfonapertincc, 
quc immorcalc &L  inuillbile  ideo  fDium  tppellac,  quia  om- 
nis  immorcaliccs ab ipfo eft,  vc  ipli  ibli  magis copecacin  vc- 
ricatc.quia  quifquis  immortalis  cft.no  a  fc  hac  habct,fed  ab 
illo.Ipfceft&:inuifib:Iisfolus  Deus,cj.a  nulhvnqua  vifus 
cft,oia  cnim  agic  pcr  nlium ,  qucm  idcirco  vifum  dicimus, 
vc  licec  alicer  quam  eft  apparuillec ,  tame  iliu  fignificemus. 
^  Chryfo.Iuterrogemus h^reticos^&c  foli  Deo,dixit,nii 
igitur  filius  Deus  non  eft>£c,foli  immortali,  n6nc  igitur  54 
filius  immortalis eftf^Et  qd  poftmodii  nobis  dabit ,  ipfc  non 
habctrlta  fanc,inquies,&  Dcus,&:  nnmortals  eft  filuis.Sed 
n6  calis,qualis cft patcr ,quia mmoris  eft  fubftaci^  . firgo  Sc 
minoris  Iinmorcalicacis:nepc  Immorcalitas  nihdaliud  cft, 
q;mortenotangi,ncquccorrumpi.GIonaquidemaiorac  Au.mpnio,. 
mmoreftjlmmortalicasveromaioraucminorellc  nopoc,  ^'^  »:<Jc<:o«. 
quid  igicur  ?  Immorcalitatem  nos  vt  Dcus  habemusf^abfit.  '^"""»'''' 
Q^nia  hanc  per  naturam  ipfe  habet,nos  aute  per  grat  ;am. 
i  Inuijibili.quis  tqieii  Uij  vifibilcs.NO  Ibh  inuifibili,qLasiic 
&C  crcatur^  qucda  inuifibilcs,vt  anima,qu^  tamcfenfu  capi 
pofsucquia  omnes  vircs  cius,poffant  cognofci,  fcd  no  Dei.  P 
^  Inuifi. 


NICOLAVS    DE    LYRA. 

1  Scdmifericordiam./.rm/j(/jo«enipecc<ifor«w. 

2  Quiaignorans.  Q^od  enimigHorantercommittitutyfAciUus 
igno}citur,rjUam  cjuod  tx  certa  malitia  perpttratur. 

3  lMincredul!tace.i./<i//(rfyei<f»^te»ic<i^crc. 

4  Supcrabundauic.  <fuafidicerit.7{on  folumfum  confeeutusah 
to  remiffionem  peccatorum  yfed  ctiam  cotlationem  honorumfuorum. 
ideofubditur.  * 

5  Cum  fidc.  Fideienimperchmtatemformat^conntSuntur 
•lia  dona  ad  gratiarri  gratun.  facienlempertinenlia. 

i    Fidclis  fcrmo.  i.yerus. 

7  Et cmni accepcionc.  ^uiaefivtilisaudien(ibus,&quisfit 
Ulefnbdit. 

8  Quia,&C.  in  carne  peffbili. 

9  Pcccacores.  fua  benediila  pajfione  ,  euius  cffcSlus  in  baptifmt 
comu»  icai  ur.  Qttoru  primus  egoJum,n  0  ordine  tempori  s,fed  magmtu 
dine  inicfuitaiis ,  vt  exfo.glo. '  ^d  ^uia  multi grauius  pecauerunt  in 
Chrijlum,ipfuni  in  perfonapyf-ia  ueqHittr  pcrftquendOyideo  dicen- 
dm  >idctHrmtlius^qu9i  cum  dicit. 

quv- 


10  Quorum primus,y;c intelligatur.f.inter illos  qui de  peccaf 
adgratia  rew)cantur,qu:a  hxc  reuocatiofuit  in  Taulo  valde  mirabi» 
lis  ,propter qtfodin ecckfia folennii^tur  &Jiclyprimus,excellen-. 
tiatn  notat  yofationis  huius .  Ethuic  concordat  liter(t,fequens ,  cum 
dicitur. 

11  Vc  in  me.  i.principaliter. 

1 1     Chriftus  Icfus.  i.perfeSlam  patitntittnt. 

1 5  Oftendcrec.  me  miferabiliter rettQcando^cum  efiem  in  aSlupet 

fequendi  eum  in  menihrisfuis, 

14  Ad  informacionem.Er  niiUus  propter  enormitate  peccati  fut 
defperet  confequi  mifericordiam  Chrijii,et  nUerius  uicam  xccrnam 
idco  concludit  flterius. 

1 5  Rcgi  auccm-  i-trinitati  *tern<i..Aeternitas  enirb  quxfimplici 
ter  eiiinuiftbilis.,non  comprehenditur,niftper  comparationem  adtem 
pus  infinitum,quod  dejignatur  nomincfeculorum. 

I  i  Immortali.rtrf  diferentia  louis,&  Saturnif&  huiufmodi,qui 
fuerunt  bomines  mortales. 

17  Inuifibili.  addifferentian  idolorum,qM*funtdemateriafen' 
fii,ili. 


y 


Suli 


6^1 


GIof.ord.&NicolaidcLyra; 


^92 


^      Inuifil/iliseftabomnibus  Dciisin  natiira,frcu1iJ5  jUihI: 
A  Dcum  nen,a  vitiit  -pnijMiim.y/  idctuT  n.ne  cum  vu  t  ^U^  ur  viilr, 
QnoDeu?  vi  non  ficiif  cft ,  fcd quili  fpecic  vultapparcrc.Iu  futuro  vc.o 
. ''^'■'"  •  videbunt  diin  f^lij  li(  nt  eft. 

j.Ioh.j.a.  a    SoliDeo,  CiiiifolusDcuscft  natura.i.foluscrct.qjdci- 
"  pfa  triniiarcinLclligi- 


f4cte. 


jur,non  dc  fol    pitrc^ 
vt  quidam  vriricqnia 
non  ait  foli  p.itri ,  fcd  . 
foli  Dco .  Viuis  eniin 
&  foUis  Di.  us  a  nnbu 
prasd.catunpfi  trini- 
tas  .  Er  vni^,cnitus  , 
quippc  focundfi  quod 
crt  Dcus  apud  Dru, 
fpTituifinciiis  in  fiia    1 
iiiitura  cft  I  mmprtalis 
&  inuifibilis. 
b     H-^nnr   &  i:_lorta  ,   c 
*  Chjylo.&ThcopVi. 
Honor  &  gloria    illi,   _ 
«uipVcVt  t  vcrbisn6rcdd:f  quia 
«.  qaidou-  &^  'P'^  "^^  """  verbis 


Qtit  rolus  cnic. 
b 


rnfupcr  'pfo  pcrit.ha  qiii  honam  conff  icntiam  rcpe lliint  ft- 1> 
dn  vcntatcin  p.r*(lu'ir,&:  mfupcr  ctcrnalitcr  pc-  c  unt. 
f    Quo^tradid: .  Vtt unquccxcommunicamt ,  vt hoc nioda 
cx(  liiJariT  q  f  iihana  ren^nun^  fithanc. 

Aug.Nulla  enjni  ctcatuta  cft ,  fiuc  qn^  »n  verir.itc  manct 

dansDcoglonS  iuic 

b    Sit.        A  cromtl?.    e    In>(reiuU.    d    (iuiji  omn^/alu<  ex  Chiifto, 


^>>«  ex  lege. 


3 


qusm  chnritatcnon 

foli*  Dcp  honor  &  gloiia  iii  fecu la  feculorum ,  amcn  •  Hoc  »  fi.s^^qi^^^vtiit  noiit dT 

Non  !.ce,  d,ft.«ul»e.  Q_  .11  irrro  ,d  bel'u,n.  *    ^^^^'^^  pfouidcnti.T  nQ 

fcruiai.Scd  volcs  facit 
cum  illa  quod  bonii 
eft .  Deillavcroqua; 
hocno  vult.fit  quod 
iuftum  cft.Non  ci  ra- 
mercpcnditur  quo(| 
dcipfaiuflc  fit  ,  fed 


prxceptum  c<^mmcndo  tibi  fili  Timoth^Cjfecundum  pra; 

a    Ideti,Iccunilum  ftieiitmn  pinuhcu  iHm  qux  dt  in  te.vrl  fecundum  ciuod  ff.iitus  oftenUic  raihi 
dete.     b     Aftu.        Expoiicndi4&  opLTeiniolenJ ».     c    Vtilcm  tnult:». 

ccdcntes '  in  tc  prophctias ,  vt  mintes  m  illis  bonam  mili-  + 

*    Conluctudincdoccnui  dcfte  8c  iIioj,S<peilicicnJo  cj>«ie  quod  pridics»  i.re.  b-^iiodpo-    5 
"  Idt.    f    Kec^tim.    d    Kedorei.t  emtclcat  milxviiicconlcmt.Tubcfcibi'^  eniineilaUud 
«g-(C  Scaiiud  ptxclicaie.  f  Conlcient  ambon;iin. 

tia  m  ,  habcns  fidem  &:  bonam  coicienrja  Quam  quidam  ^ 

a     Flagitiis.         Viqui  in  foidibuscll  for.aubnc.     b     Fiopr.fcd  nrn  intia.     c    Ideil,    7 
etian)  fidcmpcrdrtJerurt  alicsfetuin  n.cigcnie».  d  FfcudodcAoiibut  cjui  fidcin  peidideiunt. 

rcpcUenrcscMCa  fidcm  naufragaucrilnt.Ex  cjuihuseft  Hy 

a     Komiiu  ponit.Tt  niliilaaibiguiicliet    b    Sicac  tuexcommunica        c    Niw  peieani,fed  vt  lo 

lint  cortefti. 

tncneus  &  Alcxandci:  .  t  quos  tradidi  fathan^ ,  ut  difcant J  ^  gauit,  fed  potcftatcm 
pon  blalphcmare 


o  quoanimo  ipfa  facit 
Q  quia  neque  libcram 
o  volutatcm  ranonabi- 
]!Cicatur.T  Dcus  nc- 


B 


honorauit  fcd  rcb'  ag 
p  ora  Etccrtc  hic  ho 

nor  nos  [jigitiConfcrrq,;  plurinfiu  nobiSj  noftcr  5c  honor  illij 
minime  tsngit ,  nequc.n.noflris  indigct  fcd  nos  potius  illo 
indigcmus  ltaq;etfi  honoremi.s  iiii'i,iiQS  ipfos  magis  hono 
ramus.  qucfilimcdG.n.iscj^  rpcitis  oculis  (olis  incuctlucc, 
f}l-)i  ipfi  prodcft  admirans  pulchrjtudiiic  fydcris,ncq;  illi  ali 
quid  coicrt,  qirppc  Mmi<  ado  cbnore  faccrc  no  p6r,fcd  p- 
rnanct  ide  folis  fuJgol ,  ita  multo  mogis  in  Dco.quo  igit^glo 
rtficari  fe  dicit,g,  nUiil  ex  offp  nfo  lucrat'  ?  Eude  ^)fe6Tio  16 
ncquacfurireSL  (itirc  fedixit.Oia.n  qnf«c6ditionissut, 
jjipria  fua  cflc  faci%  v  t  vd  lic  ad  (c  nos  attraherc  po(fit ,  &c. 
c  tiocp  4:f'p/Kwi.p  Pcjua  ciinmcoiorauit  que&quanta 
lint benc-ficia  p.icris  &.  Chnfli  ciga  pcccatorcs  ,  quomudo 
populum  imbuat  difciplinaecclehafticaoftcndit. 
d  Co'ifcientiam.  vr  cat  cogitationcs,in  quibus  (ummoperc 
humilitas  fcru.^y.d.*  t fl,  qoa  fpi cca  in  magiiys  quidem  de\ie 
nerunt  errorcs,licut  10  Epii!'oiaad  Romauus. 
c  7v(dtt/ra!j^<«(7/(n  .H;>'nio.Naufnig!u  dicitur  naciis  fradiu, 
Et  ficut  ille  fubflantia  luam  perdit,qui  naufragiu  patitur,& 

m-    • 


jj  quainiuftosiuftcordi 
natfibirctinuit. 


NICOLAYS    pE    LYRA, 

1 

l  Soli  Tico-Tcr  hocenim  no»  ftgwftcatur  inDeofolitudO)Ctm  in 
eofiiit  t'  tj  peyf(,»d,\'  d  pvr  hocfit  ex  ciufio  omnti  aUerit<i  a  cuUu  Deo 
dcbitn.idi.u  fubdiutt.Wonoi  &  glona , 

5  Hoc  prxccptmw. Hic ^poflolus  redit  adpr.opofuii indncendo 
Ttmotheum  adn filivndmn doHonbiti falf^Atts^ditens.  HocpV^cC 
pium  comnicndo.  tanqu  am  fideliter  adi»'pleridum. 

3  Secundunipraccden././f(an(/«w»^6«i  quodfpirituffanBut 
reueiauitmihi  de  te  futnrum^antcefam  ordinarem  tt  epifcopfm. 

4  Vt  mihtcs.  i.cuntra  illos.f.pfeudo  apu/iulos. 

y  Mil itiam  bonam.  eis  virUucr  nji/iendvyi:^  eorumfalfitatent 
confnear.do. 

6  Habens./.re^aw  C  firmam. 

7  Confcien.  tta  quod  confcientia  tua  fii  do^rin<  confirmatiua. 

Quam 

A  D  dT  T  I  O. 

In  cao.vbi  dlcitur  ii  P».  flill.i.Eabiihs  &:  genejlogijsj&c. 

Pcr  Ijbul.is  in  h(  c  loc  o  iiuclliged^  vidctur  qu^de  tabuja» 

friuol^ &:  inancsqti^fcpc  in  Thjjimudicis  do6frinis inucniii 

tur.vtdidu  fiiic  (acslaigc  inaddicionibusfup  Ifa  4.2acha 

ri.i.5.Qi'?quidefibu)^adodlnnaph.ir  faica  dcfccnderut, 

ficiit  &:  totu  ipsCi  Thpniul.  hucr  qu^s  fabulas  muUa  dicutur 

d»'  ic).iirc  Mcfiie  vccun  hibul;  fa,qu^  poDus  sut  dcrideda  ^ 

aiidicda.Vt  cu  df  in  hbi  o  q,  df  Sanhcdnn,  q,  tcpore  Mefhij 

gcrn-.inarct tcrra  proniiihonis  pancscoifos &'  formatos»ac 

lic(Tcntincliljano.Sin)ilitcr,q,tcrraiUj  gcrminarcttcpore 

Mf  fT)^  v(  ftcsfcriaccas  fccunJu  cxigcntia  cuiulcuiiq;  indui 

Vol(  ntis.Ex  quibus  f.ibulis  multi  coiu  incidaunc  in  crror^, 

credctcs  c^  Chnflus  cio  vc  nit,  cx  quo  ifta  &  fimilia  no  fuc- 

riitfada  Ob(cruatioautckgal;ul  cct  cronea,  Ji6  lii  ^prie 

dicercffabula.Habuit.n.iiliqii  vcritacc  rc  alitc  nhabet  cc  fun 

d.imcntfi  inliccra,ccf:  nohipc  incdjctla.  Triditioncset  lu 

d^oiu,quibus  irriifi  (acicbac  mandatu  cHuinci  diccndx  func 

crronce  lc  u  pnitiof^,n6  tii  tabul^.  Circa  gcncalogiasautc 

in  hpc  Jpcp  di^as,cpi4idcran^u}n  cft ,  (jupd  ludxi  affcrc- 


^  rrjif/Vj.Non  vtpc 
reacquia  mhil  pot  Sathanas.nifi  pcrroitTas,qui  vexat  fibi  da 
tQ^.Widclmi  nvli  pcccare^nc  deioi.istihi  contii^gat.^^^C^^Mtvn 
tu  fu  filia  Abrah^qu.Am  alligauic  fath.in3S.8..aniils,n6nco- 
porcci  c,i<:c.Trdt^j</;7tfiib<i«4,Au.Qiiia ilio ad correptione ho- 
niinu  vtcbacur  ipfapoteftasapoflolica,  Pr^uancatores,n, 
anpelicupr!ncipcfuod'abolorc(ac  dicucur  procuratorcs» 
vcraftorcs,d!uiii^prou'dcnti^,&diabolusmagiftr3Cushii« 

ius  mundi  df  Scd  n^agiftraius  fub  caco  impcracoreno  ficie 
nifi  quacci  il!i  pcrtnitticur,&:  procuratores  aftorcfqiic  huiuj 
piundi  nihilfacnincnifiquantumdomiHusfinit,ideodicit, 
Tradidifathan.  quia  nihil  potcft  fathanas  nifi  pcrmilfus. 

Haimo.Tant^  aucc  potcftatis  crac  Apoftoli!$,cantamquo 
grat.a  habchiit,vt  rcccdentes  a  fide,vcrbo,traderet  d-.abolo 
Traditio  auc  h.j;c  cfc,  quia  e6mocus  Apotfolus  blafphcmij* 
eoru  fcncencia  protulic  in  eos.Diabolus  auce,qui  ad  (ioc  pa- 
racus  cfl,vc  auctfos  a  Dco  accipiat  in  poteftatem,auditafcn 
tentiacorripit  eos  ,quod  idcpiccit  Apoftolus,  vt  concdi  ^1 
icOiarc.  _  '^l 


difcantnonblafphc 


^C  A  P. 


^     QUftm.  f.confcientiam  honam, 

9  Q^\dAmxcpc\\cntcs,&ic.fctentermaUmagentes. 

10  Circafidem  naufragaue.i./jmfrwnr  Abyfsuscnimabyii 
ftim  inuocat.  Etdi.vit  naufragauerut^quiaficta  nfUtap.ttiensna» 
fragium  perit,&  a'ij  cum  eo  ,ftc  tales  afide  cadcnies  tnduc.mt  aliot 
ad  infiJditatem. 

1 1  Ex  quibus  Hymeneus  &  Alexand.  nomina  funt  proprit 
hominum. 

1 2  Quos  cradidi  fathan^,  eos excommunicando,  &  etiS  vexatiii 
tti  dxmonii  fultde  do.  Dxmones  enim  in  infcrno  exetutores  sut  diui» 
ttx>Hnitiii:,&  et.am  alicjuado  in  hoc  mudoyficut  dicitur  Tfal.jj.K 
Mific  iram  indigna  iionis  fu?,indignationc,&iram  tribula 
tioncm.immifflonem  pcrangelv  s  malos. 

1 3  Vt  difcant.  corre6lip«f  eyiperteniiampintC.Excommunicttii^ 
enim  &  talis,  affii6lio  mcduinalis  efi. 

C  A  P._ 

bant  quod  nullus  crat  idoneus  ad  doccndum  dc  lcge  diui-  • 
na  nili  eflei  dc  tnbu  Ecui  vcl  de  tribu  Ifachar  Dc  Lciii .n, 
legitur  l^cut.j  j.a.  Dutcbuntiudicia  tuaJacob,  cr  Ugrm  tuam 
Ifrael.  De  Ifachar  vero  legitur.  r .  Para.  i  i.f.  Defin]s  q  lOtjue 
Ifichar  viricuditiqm  nonerant  fingula  temporaad  pr/tcpicndnm 
ijuid  facere  debct  Ifracl.vnde  ex  i(^isgenealog'js  lud^i  niccbi 
rurexcluderePaulumab  idoneitace  doccndi  lcgfm  diiii* 
nam  ,  coquod  noncflrctdealiquaprardidarunuribuum» 
fcd  de  tnbu  Beniamin  ,  &  mufto  fortius  excludcrentur  fe- 
cundumcosTimotheus,&:Titus,quiaalienigcnx  .  Etiil 
pfal.  1 47.b.d  ic  it  u  r.  7y  on  fecit  taliter  omni  nationi,&  iud.fin  non 
wa.fu.  qusequidcm  gencalogia:dicuntur  inrerminat^,quia 
non  funtdcterminac^  per  facrasaui^^oritatcs.Ill.iscnim  ati 
tlorit.nces  quas  adhoc  inducunt,nianifc(iuni  cft^^juod  nott 
cxdudum  alics  a  dodr  ina  legis. 

A  D  p  IT  I  O    ir. 

In  co.cap.vbi  dicitur  in  Voitii.QuixquxUionesmfgisprffltt* 
idefl,litcs  &  contentiones, 

HoGqddfhic..^«x7ttir///«)«fS«?'c.iP.iiGlo.nonf  lAjntel* 
li^cdum  cft  dc  h^recicis  vel  {ud«is  k\\  dc  pfcuU..;  apoftoliSj 

fpp 


'93 


0  redecdccathoHdsIcAorihusg  nSdcbenntendcrefabiilis 
A  ftudubijsqiigiTiagfs  paacqi:^Hioncs.j,l(tes  difpiiMtiuaso 
fdificanonc  luftiti^  Dti.i.no  cdificat  homines  lufticia  DcJ 
qiic  edificacio  cft  in  fidc,  qiia:  (jdcexhorcgcio  Apoft^jJi  facic 
cocra  mujros^  dubia,  qi:^  necad  fidcnecad  morcs,  necad 
pxpofitioue  aljc«:us  pairw§  facre  fcripcur?  funt  pcrtinencja, 

incro^ 

C  A 


I.AcITimoth,      Cap.  \\.        6^^ 


ap. 

incroducunt  m  doannis  cheoIoRicis  &rr 
APUITfo'li"r. 

In  nomine  fccuJoru,  vf  inceJJigi  prefcns  fcculum  &-  fiim 
rp,  qu*  quidcm  fccula  cun:prcbcndOccmncm  d"  rtcfoS^ 


dhq:«f 


P,      II. 

fifrf  ro.  Ha- 
dcnus  dc 
pfcudog- 
portoJis  ,   a 
hicdccra  t 
rionib.Haimo.Timo»   c 
thco  h^  vcrba  dn  igcs  d 
inillo  omni  cccJcfix  c 
formamcradidic,quo-  f 
modo  dcbcac  miflarij  g 
foknnia  cclebrarc ,  &  h 
ro  oibur  fupplicarc 


»pi.».  b  Tr/TOoc5M«i'.'f»».Aus. 
'^:',^«  Haimo   ,  idelt 

itub. 


ftituti 

a    Idcii 


QiK)d  ?c  nobis  prodcrit. 


I(il« 


.ue  coipo^ 

nietatpfij-^r^ait^r^   +      c        •      ,    /  „       ^"'^^^^o  ^  ""^'quebonis&ma- 

pietateecTcaltirate.tHc^ccnim  bcnum  eft&acce^ptum  7  ^'^^^o^in^uniseft,  du 

ftiti.«.''''>L'*  .,L  *Jl"i.?k1!:?V.f  -.^.'^  n>i(<.ricoxdiam,  &  fi  reprobeVper  iu-    ^ 


cor?mfaluatorenoftropco  ,  quiomne^s  homines  vu^Ic 


o 

,  »^i.ii  ,  an- 
te  omnia  fieri  obfc- 
cracioncs.  Ordomif-  ^^ 
fihicofledicur  quod 
cft  fpccialc  gcnus  ora  , 
tionis.  * 

c    Obfecrtittonv.     vc\ 
prccatione.i.  illa  qu;E 
fiunt  iuxta  vcl  ante  confccracionem, 
gd  'Ora<;o««,  i.ipfacoufccratione. 
e    ToiiHlaimes.  vcj  intcrpcllationes.quaG  cx  dcbico  vt  q^ 
hicgcFitur.in  ftcrna  VJta  perficiatur,vccum  populusab  cpi 
fcopo  bcncdicitur.  ■        ««.-v-t^i 

iGratiarum  ca.ona.  dc  pcraais,  q  cotu  condudunc,quafi  co 
tuficaDco,vc  bcncditamus  domino.  Vd  Obfecraciones. 
funcadiuraciones  prorcbusd.fficihbus,  vcproconucrfionc 
impij,prorcmouendismal'$.Qr4:/#««.  vtqti  iam  conuerfis 
viituces  ic bona orantur.  Graciarum aHiines.  deommbus  ge- 
neraliccr.Ptffl;^/^  vt  quandoiarn  iuaisgloriacddtis  oratur. 
g  TrnomnibHf.  Vt  fcquamur  clemcntia  Dc;,quia  Dcus  vulc 
omnes  homincs  fajuos  ficri.ccfifccudu  iufticam  quolda  ^c 
probcc.vnde  Hicro,m  his  cjui  pcrwnt  oftcdic  iwdiciuin .  ia 
faluatismifcncordiam,  v»      ,11* 

h    ycqAictem.  a  pcrfecutionc, 
f«.F. '  ^''«''^'"^«.fincjnquiccacionc.q^prodcf^  tcneris  ccclerix 
m     .  >-'  ?«'ffm._Aug.Na  vtimur  &  nos  paccBabylonis.quan- 
diu pmixt^  suc ambi ciu<caccs  f.  Icrufale,  &  Babvlonn ,  Ex 
qua  ica  perhde  populus  Deihbcratur  rcapud  ea  incerim  pc 
regrincrur.lo  ApolfoJus  admonuicecddia  orare  jp  rcaibus 
&oibus  fubhmibus  codc  fpiruufanaoafflatus,quo  &  lere- 
;  mias ,  q  m,iic  cpiflola  lud^is  q  crat  in  Babylone ,  vc  orarcnc 
pco  vita  Nabuchodonofor  fihoj:uq;.dus,&,ppaccciuicacis, 

in- 


C  hV,     11, 

rBIecroigitur  primo  omnium  ficri 
obfccrationes,  orariones ,  poiluljLio- 

Vcl  cmnis  genciis. 

nes  ,  grariarumadlioncsproomni- 

Etfinuli.  ,    puc.lus,comitibu.. 

Dus  nommibus,proregibus,&pro' 

a    (iu.i  cx  omni  genere  colligenda  eft  cicleila.e tiam  de  Im  oui 
ftilu  &  h-petbia  lecuJati  a  &nlf<i  hu.n.«t.,e  videntw  aberr «e 

ommbus  <\m  in  fubjimitatc  {imt  con» 

b    Vtimur&nosJPaceBabyloiiij. 


inquiens.  Qjiia  inpa- 
cecorum  erit  pax  vc- 
flra. 

f^t  ejujctam,  In  pa- 
cc  principum  qu!cs&: 
rcgimen  fcriinfjr  cc 
ddLirum.Nainbd. 
hs  trarquillicas  diiTl- 
pacur,tcpcfcit  piccas, 
diftridlio  foluirur,  qua 
foJiuainfirmotumca- 
fliasviolatur.  lupa- 
ccBcibylonis  pax  no- 


Icrem.tj.a. 


i.cap,de  hyni 
nis. 


Non  ,uod  omne»  liaul.fej  quod  nulTr;^rqTem%ulX"^^^^^^^^ 
rosandus  ut  uelit,quiatunc  £«, 


inter  Bobyjonios  cc 
ncmurcapciui,  quib, 
feruirciubemur,&tri 
buiarcddere. 
*    Ambrofius.pr^cc- 
•_  -,  .  pititaque  apoftolus , 

jmo  pcr  apol^o!umdns,qui  fn  illo  \o({v\ch.mxzfimobfecrat>l 
KM.^c.qua  Ifgc  fupplicacionis  ica  omniu  facerdocum  &  om 
niu  hddm  dcuotio  concorditer  ccncc,vc  riulla  pars  mudi  fit 
iqua  huuifmodi  ofones  nocdebrecurapopulisChriftianis 
hipp  icat_ergo  vbiq;  ccclcfia  Dco,n6foliiprofan6tis,  &in 
Chnlio  la  rc^cncracis  fcd  ec  pro  omnibus  mfidchbus  &:ini 
miciscrucis  Chnfti.vcrdiaiscrronb.fuis  couertant^ad  Dcu 
accipi  ant  fidcm,accipiant  charitatem,pro  quibus  omnibus 
vultfibidominusfupplicari, 

*  Idcm.Hajc  rcguja  cccldlaftica  cft  tradita  a  maaiflro  «^cn 
tiu,qua  vtutur  facerdotcs  noftri,vt  pro  omnib.fupdicct''.  4> 
regibus,vt  fubieltas  habeac  gencs,  vc  in  pacc  pofici,in  cra/f- 
quillitate  mentis  &c quiete  Pco  noftro  fcruirc pofTimus pro 

tate  guberncnt  rem  pubhcam, 

*  Chry.Quaficois quida tocius  orbis patcr.faccrdos  t?t:^i. 
Enuigitur  cft  vtomniu  curaagat,  omnibufqucprouidear. 
]t  Hc.ce«i».  Negsputarct  h^cnoeircfacicndaprohisquos 
patit  ccddia  additj-Hoc  emm  bonii  efl,  Et  nc  a  s  putet  cultu  v- 
nius  Dci  &  vitabonafalutccffefmcparticipacionecorporis 
»^nriiti.i.lincfideccddi5,vnusinquicDcus,vnus&mcdi4 
tor,  yccmncshomincsfaluannuquam  fiatnifipcrmcdiu. 
Non  Deum  vcrbum,quod  fcmper  crar,fcd  carncm  fadtum, 
1    iiut  omnes.  Si  Dcus  qui  omnipotens  didtur,ocs  homincs 

'S  vulc 

'         '  I         i     1 1  ^^ 


tt4.q.j  ei. 
Corrutnpaa- 
tur.i.j,4. 


B 


()f  o  dcmfntis 
Deiis  velit 
o6?  homines 
Hiluos  ficri. 

F 


NICOLAVS    PE    LYRA. 

OT,r  Ch?.    II. 

Bfccro  igitur.  fJ^c  eftfccmdapars  huius  epifloUJnnuapo 
nitHraSuifecHndHspeitinensadepif(opum,cuiusefi  oblati»- 
ncs  orationum  oferre  Deojecundu  9,  diciiur  Heb.  5.  a.  Omnis  pon 
titcx  cx  hominibus  aflumptu.^ , pro hominibus confticuicur 
m  his  qua:  funt  ad  Dcum  ,  vt  oticrac  dona  &  facrjficia  pro 
pccc;,Cis.  Igitur  primo  isflruit  Tmoihtum  de  a£lu  orandi ,  fccundo 
fcpuUmJu  btUium  fh,  ,bi.  VoJo  ci  gc,  Tnma  adhadn  duas ,  </«/« 
P>imo mliruu  eum  de  aHu  «randi/ecitdo  reddil  rationemfui  diOi.ibi, 
Hoc  enim.  Tnma  adhuc  in  duas^  (juiaprimo  docet  orandi  modum, 
Jeiundopro  tjuibusfu  orandum^ibi.i^ro  omnibus,  Circaprimu  fciert 
dkni,ciuoi  ad  aflum  vrandi  tria  ieqHiruntur.Trimum  efl  atcefius  o> 4 
UsadDeumquforatur  ,  ^hocfitperdcHationemmentisinDem, 
ftodtii per  oratiunem  ,  qux  (ecundum  Damafce ,  efl  afcenfus  meniif 
w  Dcum  &fi  (udum  hoc  dicit  .Apoflolus.Obkdxo  igitur  primum 
omnium  ficri  orationcs. !««« J««,  efl  propofnio  eius  oLt  in  or^ 
"mpetitur  ,<^od{it  dupliciter  yno  modo  »,7  gcnerali,  vt  cum  dici- 
'•^.Deus  adtt,ua  me.Et  cjuatum  ad  hoc  dtcit  Pciicioncs.  ^lio  modo 
inparticuUri ,  w  iumpaituraffecutioalicuiusboniydeuafiomali 
''"^inat,,&f,cdicit.Pommoncs.  Tertium  quod  rcauiritur^ 
'Jt  tudptr  quodoratiofit  exaudibtlis,&  hoc  efl  duplex.Fnum  efl  f^ 
IT,      '^^*"^  '^'r r"'^/^«^/r„f,rr/  aliud  ab  cofa,M,ficatum,  ftcut 

hltT;  ^;''^'"'.^'"»  refurtcaiomn  iHam  Ubcra  nos.vel  aUquid 
"»'ujniodi^&  fic  dtiit,  '  ' 

i  Obfecwtioncs ,  i.ferfacras  dcprcfatims.Troptcr  quam  in  f!ne 

0r6- 


prationueccleflxdicitHr,  TerlefumCbriflndomlnti  noflrum  ,AUui 
tflexparteoratis.quodcftgratitudo  de  bencficijs  acccptis,  Jlle  enim 
(jut  dc  beneficto  acceptt  oftenditfegratum.digHus  efficitur ,  vt  aliud 
}mdetur,&quanttmadhocfibi  dicit .  Graciarumadioncs. 
*  Pro  omnibus.  Hic  confequenter  tfiendit,  pro  ^uibusfit  oran^ 
dum  cum  dicitur.l>to  ovnn.hom.generaliter, 
i  Pro  rc^ihus.  ficutfuntprinfipes  &  prdati,pro  quib.etl  orarf- 
dHmfpecialtter.T^am  ex  eorum  botm  difpofitionc  dependet  bonii  com 
muneyideofubditur,  .         * 

4  Vcquiccam./«ir^/w/«e  forww, 

y  Inomni.;.f«/ral;f/(/ftoo,  vtdiCfumeftcapituto  pr^cedentL 
6  Ec  cafli,  mentis  qux  eflintegritas  fidei,&  corporis,qiu  cofiflit 
m  repreffionp  carnalis  concuptfcentix.Et  nctandum  eft ,  «,  non  folH 
proprtnciptbus  Chriftianis  fft  orandujcd  etiam  pro  infidtlbus ,  fub 
^utbus  manent  Chrifiiani,quiaper  hoc pcff^nt  Cim^o  quiete  fcrtie. 
Stcenimtnformabatlcremiat  ludfos  in  captiuitatem  Babylonicam 
dt,nos,dtcens  cxparje  domini.qiixrite  paccm  ciuicatis  ad  quam 
tralmigrarc  vos  fccj,&  oratc  pro  ca  dommmn,  quia  in  pace 
jjliuseritpaxvciir.n.  '^  ^ 

7  Hoc  cnim.  H,c  confiqutnter  reddit  rationem  dim.fquare  di- 
tlo  medofit  orandum.rccudo,dcclarat  di£}tsmfHurr,,ibi,  Vnuscnim 
Orcaprtmum  dictt.Hoc cnim.  i.vtiL  vobis icmporaliicr,u vfltn 
fum  eft, 

5  Et  acccptum^&rc.  i.meritorium  apudipfum  vita  ^eterme. 

p  Qiii  omncs  homincs  ,&ic.Sedtu  omnes  nonfah.eiur  vidctur 
(X becqu vd  voluntas cius  fit  imfficax,vel diiium ^pofi.cU m.nus ve 

•J«  rumy 


6^j        GIof.orclK&NicoIaideLyra;^        6cj6 


M>bn>A 


^  vnlc  fdluos  fieri  eur  nS  itnplct'  h^c  cius  volunrasrSf d  in  hac 
A  locutjonefcnfus  &:  condirio  latcc.vri  l'cti  iis  aii.OmnisfcupiH 
ra indij((t interprctatiortiuVuk  crgoPcusocs  hommcs  fshios 
ficri,fiacccdantad  ci5.Noncnin)  lic  viilr,  vt  nplci^tcsfahic 
lur.Scd  vult  eos  fahuruf;  6C  ipli  vchnc ,  ahtcr  nonnullu  cx- 
ccpit  a  fdlute  &  vcnta 


nc  pcr  omnia fimilis  hominibus,logce{rct a Dcn,aut  p  oia  D 
Dco  fimihsJogccfTct  ab  hcminibus.^tq;  ita  mcdi.-itoi  nou 
cllct,vcrus  itaq;  n-^cdiatorChrs  intcr  mortalcs  pccc.uorcs, 
&'  in-mot  talc  iuflu  apparuit.MortaUs  cu  hominihns ,  iuftus 
cil  Dco.Idco  ChnfliiS  mcdiator  Dci  & hominn  dtdus •.ft, 

qui.i  intcr   D-  um  &C 


tiscognttionc. 

^  Ambrofnis.Qui 
-j  (oBfiUator.  \c^c  omnibus  dtdit, 
nullumcxcipit  afali^- 
tc:  niinquid  mcdicus 
non,idciicofc  propo- 
nit  in  publico  ,  vc  onv 
ncs  fc  oftcndat  vclle 
feluarc  ,  (i  tamcnab 


f  prctiuiii  re- 
<lcnipuoQisA 


\  ».Ti.^^, 


tdtoTMlt.     b    Chrifli.qai  ert  vi»  Terim  &  »iu.        Viucie  ciinn«,riii»  Vnm  Bic. 
(j^,'M<lrni  vult  omn«  liomincv  ialuos  hcn. 

faluos  fieri,etad9gnitioncm  veritdtisvenirc.  t  Vnusenim 

Creitor  oiiipmin.    •    Ad  cofni'<in<-ndani  p.icrm  ,  <)ua(iiiiediu$aititcr.        Pto  omnibus  Uftu» 
homo.    b    Nt^^n  emm  alitct  quam  pct  hcjiiiincm  mcdiai. 

Dcus  ,  &vnustmc(iiator  Dei  &hominumhomo  lefus 

a     In  hoc  iuJicat  ir  vclle  nrones  faluaie.     b     Nulluin  cxccpit  c;ui  vdlct. 

Chriftu.s,qiii  dedit  t  rcdcmptioncm  femetiplum  prt^  om- 

a    Vel  caiui  rei  &  t^-.tn  pr.Tceflcrunt.  Hil.cct.prppheti,  *{  cor.griio  tempore  totum  eft  cotn- 
plctiim.         Idell.hacies  tcitibtisapprobatae.l  anjctis  ecapo^iolii. 

nibusnobis.  Cgius  tcftimoniurntemporibusfuisconfir- 

Incjua  prsdicanda.     a     Fridcator  nomeniflu>,Apo:tohis  dignitatis. 


matlimcft  >    t   inauopofltUS  funiC^O   t  prajdicator   &  l  lcmoporccbac^ncque 

9  ^   pern.ancrc  mortalcin 

Mortalis   qinppc   fa- 


B 


4^u.lnch.97. 
&  103  lib.  de 
corre  &  gX^. 
fa.i^.L.i.Con. 

adleg  r.;4.  8( 


Chrifhw  «}"io 
modo  medi.i 
tor.li,  conftf. 
Ci.4x.&43'8£ 
|*)^1. 10.  loj. 

C 


fgris  requiratur, non 

pltvcra  faIus,finolen- 

ti  tribuatur,nec  gau- 

dcrepotcft  in^pcrce- 

ptafahiccinuitus  (  fi 

liam.eftcri  pote(i[)perccpic  m.edicfn.1,  vtnon  dira  qiva  medi 

f  in^  ctfcdlii  haberc  t\6  por,  nifi  ad  illam  egcr  ani^nfi  accom 

inodauerit,qaia  ha:c  mcdicina  no  c(t  co^-poralis  fcd  fpmtua 

l;is,qu.E  ncqoc  dubijs  proficic.ncquc  inuiciSj&c. 

4c    Chjryfoftomus.Imitare  I.)cuin  tuum,  li  omnes  ille  vulc 

faluoi  ficri,merico^Joibusoporcctorarc.  Illiuscucocorda 

voldt.ici.quod  fi  &  ipfc  vis,ora,volccifi  quippe  e(^  orarc.ar  fl 

ipfc  vulr,quidhocmcorarc  neccfl[l"efl:,inqu:es  .•  multu  hoo 

omnimodis  confcrc ,  nam  pcr  hLiaifinodi  or.icionis  fiudiu, 

tcad  cum  diligcndu-n  crahic,nequciinicetfcrarj,^c, 

Vcl  gui  ocs  vulc  fahios  facerc.  Quamuisccrcum  fit  nobis 
noocsfaluos  fieri,iion  t.^ine  idcodtbcmusomnipotcntifli- 
me  Dei  vohjcact  aliquid  derogarc.No  cft  crcdcndus  omni- 
potes  ahquid  voluiflcfieri,q3  fadu  no  fit.Scd  ita  incclligere 
dcbcmus  qS  fcriptij  cft .  Vult  oes  homincs  (al.neti.Nullus 
fit  fahius.nili  que  vult.No  quod  nulltis  hommii  fit ,  nifi  que 
fakiii  fieri  vcht,fed  quod  nullus  fjluusfiat,  ni(i  que  vclic.Ei; 
j6  rog3ndiisc(t,vc  vclit ,  q.a  neeefrceft  ficrifi  ipfc  volucric, 
Sic.n.intclligimus&:  illud.Qui  illuminatomne  hominem,^ 
noii  quod  omnes^fcd  quod  nullus  illuminatur  nifi  ab  eo.Ec 
omnesin  Chrifio  viuificabunciir,quiafine  conulli. 

Vcl  quioesvult  faluosfien.Non  c^nuUushominfi  efrcty 
quefriluu  ficrinolkt,  qui  virtutes  miraculorufacere  noluic 
apud eos quos dicitaduros fuire p-^nitentia  , fifcciifet.Scd 
\t{»eshomines>omnehominu  gcnusintelligamuspquaf- 
Cunq;  dtfercntiasdftributu.quia  ludxos,Getes,  regcs  pri 
uatos  diuitcs ,  paupcres  dodos  Sc  indoLtos  colligit  ecclciia. 
QjP  locutionis  i»odo  vfus  efi dominus,cu  aic .  DecimaciS 
irncnra  &  rucam,&  omne  ohis,  idcfi,  omnium  oleru  genus. 

Vel.Qui  oes  vulc  f^luos  ficri.i.facitoes  vclle.Ecquocunq; 
$ho  mo  p6c intclligi,dummodo  crcderc  116  cogamur aliq.d 
oinnipotcntc  voluillcficri  faiitumquenoncfTc,  quiaomni- 
potens  vellc  inanitcr  no  potcft  quodcunquc  volucnt,  elfen, 
tia?  fu£E  voluntacc.Vcl,vuIt,contuht,iubec,hortatur. 
a  Mediator  Da^i^c.  Hiccftatbiter  ille,qucm  lob  dcfidcrac 
di.Vtinam  cfTet  nobis  arbiter. 

*    Aug.Mcdiator  autem  inter  Dcum  &  homines,  oportc 
bat  vt  aliquid  habcrut  fimile  Dco,  6c  aliquid  iiiriilc  hoibus, 

nc 


.]UI.l 

homincm  morcaicm 
cftDcushomo  rccon  tio.i 
Cihashojninem  Dcq.  """ 
Intantum  mcd;ator ,  J^" 
inquantum  homocft  cvr 
Inquatumautcm  vcr-  M«, 
bum  non  medius  cft, 
quiaa:quahsDeo,  &  .  : 
Daisapud  Dcum  &;  ^^ 
hmul  vnus  Deus.Quc 
quenonficri   nnorta^ 


N  I  C  O  L  A  V  S    D  E    L  Y  R  A. 

4«  rti,prt>pter  quoi  boc  di£iJi  .Apoiioli  tribits  modis  exponitur  ,  vno 
modOtvtfic  ibi  diflrihutio  accomr»odata,Tt  fitfenfus.Deus  VMltfal.fi. 
ornna  bo.quifahtantur ,  cjHia  nulli*sfit  faluus  qnem  non  vditfaluu 
fieri.Secu»d0  wodo^v!  fit  il>i  difinbhtio  progeneribus  fin^tilorunt, & 
tit.nprofitjgulhgei.eriim.Siciit cum  dicitur,07nJte animalfiiitin  arca 
l^lnc^cjnta  dc  omnib.gcntrib.  anmalium fueruHt ibi  aliqua  indiuidu* 
^ftc  Dcus  de  omnib.fiatib.bom\ni<fn  vulc  aliquos  fa'uos  fieri,&  fal- 
tiat.Tertio  modo  vt  intelligatur  di£iim  .ApofioU  de  voluntate  Dei  an 
tecedente,  fed  non  confcquente  .  Et  dicittir  voluntas  antecedens qua 
Volun^atdtt-  quis  vnlt  aliquid  abfolute.Confcquens  autcm  qua  vhlt  aliquid,  confi- 
f)^  deratis  circmiiantijs  &  conditionib.particularib.  Trimo  modo  vult 

itidex  ciuitatis  omnes  ciues  viuere  inquantum  funt  membra  ciuitatis. 
&fuh  ifla  cofidcraticne  boc  eflbonum.  Si  autem  coftderetur  aliquis, 
•fitfur  vcl  homicida,  fic  non  vult  eum  viucre,quia  non  efibonum  ,fed 
mori,eo  quod  turbat  bonum  commune.  Et  boc  modo  Deus  vult  omnes 
homineffaluosfieri,  inquantufunt  hornincs  ipftus  capaces  per  cogni- 
tio-iem  &  amorem ,  confideratis  tamen  conditionibus  pa/iiiulanbus 
fecundum  quas  aliquifiint  iufii ,  aliquipeccatoresjic  vultfecundum 
prdinemfu£  iuUitiK  aliquosfaluos peri,  e?"  aliquos damnari.Scicndii 
fnm^r.^c^Hoi  velnnfasferfur  in  t^sjecundum  ^uod  infefunt ,  &  ideo 

7»# 


ftus  non  infii-mata  verbi  diuinitace,C-d  carnis  fufccpta  infif.. 
mitatciioni  at  angcli,incer  mifcros  mortalcs,  &:bcacuiin 
inortalc  mcdij  efle  no  pofsuc,q.a  ita  sfit  ipfi bcati  6L  immor-. 
tnlcs  cu  Deo,vtn6  fint  mortalcs  vel  mifcti  cu  hommib.M^i 
li  aute  angcli  quodarnodo  mcdij  funt,quia  immortalcs  suc 
cu  Dco.mifcri  cu  hon^inibus.Sed  n6  sfK  vcri  &  b<M-ii  mcdi^ 
quia  ob  hoc  fc  intcrponit  mcdius  immortahs  &  mifcr,vt  ad 
bcatii  immortalitace  trafire  no  finat.  Gui  contranus  cfl  mc  l| 
diator  bon',g.a  &  mortalis  ad  tepus  cflrc  vohiit,&:  bcatus  la 
^ccrnitate  pfifterc  potuit.Qui  n6  fe  intcrp^jfuic,  vc  ad  bcata 
immortalitate  trafire  non  lincrcr,fcd  ad  hocfe  intcrpoluic 
inortalis&bcat',vtmortalitatenfatiafa(aa,  ex  inoLtuisnn 
inortaIcs,&:  cx  mifcns  bcatos  facerct.  Ahus  eftcrgo  medi» 
m:<lus ,  qui  (cparat  amicos,alius  bonus ,  qui  teconciluc  im- 
jnicOsIcfuChrifli. 

■H  Aug.Nopcr  hocmediacorcf^,quod<jquahsefl  p3rri,per , 
hoc  cuim  quantum  patcr,tantum  &:  ipfo  diflat  a  nobis.  Ec  1 
quom6  crit  mcdictas,  vbi  cade  ipfa  diftacia  cfl  ?  ^  Iwc  crgo  J 
mcdiator.p  qd  h6,infcrior  patre  per  qd  nobis  propinquior, 
fupcriornobis  pcr  quod  patri  propinquior  :  intcrior  pacrc 
quia  in  forma  ferui,niper;or  nobis  quia  fine  lalw  peccati. 
*  Amb.n6poteratvnicatcDcicuflodjcs,  mcd:acor  iJcn 
hominu  vocari,quafi  .alius  cfTct  Dcus  g.difridetc  hominctyi^. 
a  Dc  o  in  gfam  reuocarct,fed  h6  vj  lcge  data  no  pterirct,^j 
€tus  e  arbtter,intcr  eu  g.pcccauit,&  iccr  illfi  ^  pcccarc  ign0'| 
rat,  vt  hic  ignofcerct,  &  h6  decgcero  in  Dci  fide  mancrc 

^  Chry.mcdiator  vtnfquc  cis  debct  focictate  coniungi»! 
quorum  mcdiatoreft.Idquippe  mediatoiis  cfl  propriunaj 
vtrorumqj  parcicipe  fieri,  quorii  niediator  fuenc.q^  fi  vnji' 
focictace  cotingatab  alio  vero  fuerit  fcparatus  mcdiatoria 
dici  no  p6c,qucmadniodfi.nJocicuiuflibetmcdiu.vcraiiqj| 
parcec6cingacneccfreeft.  Ica&:  narii  ambaru  medm  opc 
tviit  vtrafq;  naturas  contin»erc.H6  quippe  purus  mcdiaCC 
nunqua penitus  fierct,oportcbat.n.huiufmodi  mediatorij 
cu  Deo  coIloqui.Dcus  ite  folus  mediatoi  effc  no  poffet^B* 
qne  eniin  iptlim  fufccpifTcnt  hi,quoru  mcdiator  accedcrc 
b     J^«/ d^dit  rcdempti.  Aiia  transIatio."Qiii  dedic  rcdemptio j 
ne  femetipfum  proomnibusteflij,noniutemponbusfuis.| 

Bt 


•pult  tllud  fimpftciter  quodvult,prottt  exifHt  in  re  fecundnm  fuea  a 
ditioncs  ,  ejr  circuntiantias.ideo  voluntas  confcqucns  cfi  volm 

fimpliciter  d-  &a,antecedens  vero  fecundum  quidj^pro^ter  q:toit;A'tt\ 
quibus  velleitas  npminattir^ 

1  Et  ad  agnitioncm.  euangeli(£. 

2  yeiMTC.perfidemformacamcbaritate. 

3  V'iilS  cnim.  Hiccofequenter  declarat  diBum  fm.f.^uoilDei 
velit  omnesfaluos  fieri  modo pmdi^o  di. Vnus  enim  Dcus,  cret 
tor  omnium  hom'num  ad  fuamfimilitudintm. 

4  V"US,&C.  qiiipaffus  efi  profalute  omNiuw,quantu  adfal 
tiam,nd  tarnen  qnantU  ad efficaciam^^quod  prouenu  cx  dcfc6iu  at 
rum^i^uib.propter  eoruin  demerita  non  proficit  paffio  Chrifti,  q, 
tum  ad  ejfe^um. 

5  Cums.fmediatoris. 

6  Tcftimonium.  quia  tcmpore  vc.Tefl.confirmatum  ed per. 
phetas  eius  aduentum  denunciantcSy^'-  temperc  nom  per  tpfius  pu 
caiioncm  multis  miraciilis  confirmatum ,  &  per  apoholospritdict 
tcs,&  in  nomine  Cbrisiimulta  miraculafatientes. 

7  In  quo.  f.tefiimonioprxdicando. 

8  Pofitus  fum.  Efl  autem  .Apofiolus  nomen'dignitatis  fiueflat 
ft:^di«ttor  vero  nomen  afius  conHcnientts  iiatm  illi. 

Vcfl 


'91 


imo 


th. 


j  Ef  rf;/.ire.Aiig.Fut»ra,qii5 cft  res &: mcrccsfidcr.QM^^ris, 
/  mcrccdcJfidtspr^cedat.Crcdimiis.n.  vtcogpofcamns  ,  no 
\  fof^nofclmus  vtcrcdamus.Quiden.n .fides,  niflcrcdcreqS' 

vA^  vidcss^fidesergocftjquodnon  vicjescrcdecc.  Veritas, 

qugcrcdidirti.vidcre. 


Cap.II.        <^5)8 


b  Volo  v!ros  orarem 
omni  lcco.  ^  Am- 
brofius.Pacificuniani 
jniim  in  oratione 
rife  debere ,  vt  ad  cf- 
fcdum  deducatur  O"  ^ 
ratio.fanftx  enim  ma  o 
nusfunt,quandocor 
nmndumcn,  hicta- 
nienin.omni  lccoo-  c 
r.-.ndum  pra:cipit,vt  d 
lcon-pctcns  locus  in- 
|tclligatur,non  vtique 
linopportuno  autfor- 
didoloco,(qu!ppecii 
iprchibeat  dominus  [e 
vulgo  orare )  fed  hoc 
imonct,neinfoIaec- 
lclcfia  orandum  puta- 
rcnt. 

.;«  Chryfoflomus. 
Mhcoph.Numdo- 
minofuo  cotraria  im 


c  J^nintorthi  d^c.Vt hisoirnibusvlrraperfonefucjniodii, 
&  mores  occafione  moucnd^cociipifccnti^ftudcat^fcd  po 
tiusperomniabona  opcrafintpiomittentcs  Scindicances 
cxtra  pictatem  animi, 

^<    Chryfoftomus.  Dcum  precaturapcrgis.&ornamen- 

ta  aurea  circunfcrs  , 

H     (Juodflutcft.    b    Etinh!»«)ncdClirifiuidfc!itff,&qBodfgo  Appdolm.    e    Jnaligul  flaUofQUCCrinCS  &  ip 

parte.    d    Cuicicdi  oportet.Quia  fidfmMocct  &  ueritaiem.  -  ^  r 

•       n  »1       xT     ■   ^^"  j-       „  '^^•jnd^       .  T  losauro  compolitos, 

Apoftolus.  Vcritatedico,non  menrior ,  dodor  Gcntium   »  a„  \'^^^  faitatura  ad 

•    Putara,qua  ell  les  fidei.        Qus  eft  fini»  pijtceptorum  Dei     b    Quia  doftor  Gen-    ^  i    r  rrici?  nii 

tium.ve!  quiabonutnelloraie.        Vbicunc,ueCnt,ronroluinineccIeiia.     t    eCClCuam  pCI  glS.  IlU- 

in  fide  &  veritatc ,  Volo  erqo  viros  orare  in  omni  loco ,  lc-  4  ^"'^  '^"=  nuptias  ^  la 

^     ■     -       -  -  fciuia:  oblettamenta 


Ad  iteina,non  rtcprimentes  ad  teiiena.  b    Manus.aftcftum  coidis  qui  Deuni  amplcftitui. 
c    Odio  alicums.        Vbi  teinpciUsiiz  vcllizlitatio.non  piacet  Dco.     d     Hxlitatione. 

e    Manus  leucnt  fine  iia  Jc  diftept  ationc. 

uantes  puras  manus  finc  ira*^  &  difceptationc.  tSim/liter  au 

a    Vt  liumilcs  audiantui  dum  otant.    b    S.eligione  eauim  oinante  eas. 

c    Konamitzfiontisuimeietiices.    O 

tcm  &  muliercs  in  habftu  t ornato  cum  verecundia  &  ib- 10 

a    Mentis.    b    Aliii  uiitutibus  eum  ueiecun.&  fobii     c    Ciifpis  oinantes  fe.Vel  intoitls.  I  I 

auro  uel  aigento  non  oinanics  fe, 

brietateornantesfej&nonintCTuscriminib.  autauro,aut  i, 

4    Non  oituintesfe.    b    Qu_x  exita  morem  p aiiia;.    c    Sed  pei  opera  fint  piomitteme»  &  indi-  ,  - 
cantcs cxtia  pieutem  animi.quod  dccct  mulieies.uel  omantes  lc  pei  opeia  quoddecetmalieics     ^ 

promittentcs  pietatrm.  i  c 

inargaritisvel  ve^fteprcciora.fe^dqd^.decet  mulierestpro  16  ronuncnullotibihu 

a    «jiaic  cum  uiii»  eil  commune.fcd  non  loqui.Potiu»     b    Nihilintciiogan».   c    Qupd  ignoiat.  1 7    'UlmOuI  OmatU  OpUS 

F  mittcntcspictateperopera  bona.  t  MulicrinfiletfodifcatiS  cft.acccffifti  vc  Dcu 

"  a    Noneiefla£chuiufmodi.     b    Ineeclefia.        Virum.  19    ptOpCCCatlS  tuislim- 

cumomnifubie^ione.DoccreauicmuIicrinonpcrmitto,  20  pJ"c>/cr   dcprcceris, 

*•  '12  quid  teipfam  ornari 


g  conquiris?numvttui 

-j  fpcdaculum  pra;beas  fi.Pcnij,' 

g  adueniflijnu  tibi  nijc 

Q  inflruenduscftthala- 

musj^Illic  nempe  mo- 

nilia,  illic  ornamenta 

aurea,illiCornatuscri 

nium,ilhc  prctiofa  vc 

ftiSjlocum  aliquando 

fortaflis  habet ,  at  vc- 


pcrat  ?abrit,naChri- 

tus  non  vciuit  in  omni  loco  orarc,vcrum  ex  abundanti  do 

rcnsneiftudfaciantad  oflentationem.  Hocautemdixic 

^  Idiflinaioncludaic^orationis^illaenimcircuiifcnptac- 

ainvnolocojtcmplo.fquoderat  hierofolym;s ,  nobifcQ 

ute  non  fic  agitur,  gratia  enim  incircumfcripta  elf  .na  quc 

dmodCi  ^  omnib.orationcs  fieri  iubec,  quippe  cu  &.  Chri 

iiis  pro  omnibus  mortuus  fit,  ita  &  omnibus  in  locii  orarc 

timum  clljVt  iam  huiufmcdi  obfcruatio,non  in  locis  fit, 

Lrun.  inoracicnisafl^tdtu. 

Hicronymus.Datlcgem  orand!,vc  neque  in  monte,ne 

inhicrofolymisal  quisorandi  cligaclocum,fcdinfpiri 


.;,qui  vb;que  nobifcum  c(fe  intclligitur. 
Lenantcspurasmanui.  *  Idem.acqdc.fang 


iiinc&omnio- 


rc  malo.TcftimoniiJ.n.innocccie,eIeuatio  manuu  eft,  n5 
iiim  autcm  manus  ab  opcre ,  fed  etia  mctem  ab  ira  &  di- 
cptacioniscogitatu.qui  libi  dimitci  pecicmanus  debec  ha 
jie  mnndas.ncmo  aliquid  in-.pccrare  poc,  alia  cogicando. 

l'eioerioviros,&c.  *  AuguLeuauicpro  nobij  dominus 
iat\us  (uasin  cruce,&exccntzfuncmanusciuspronobis. 

cc  nianus  noflr?  cxcedacur  ad  bona  opcra,  g.a  crux  iplius 
liicricordia  nobis  pr^buicEcce  lcuauic  iUc  manus  &c  obcu 
c  pro  nobis  lacrific-u  Dto  fcipfum,&  p  illud  facrificiu  de- 
ca  iucoia  pcccaca  noltra,  cencamus  tSc  nos  manus  noftras 
1  Dcii  in  prece,&  no  cofundacur  manus  noftr^  cleuar?  ad 
)eu,vt  excrceacur  in  bonis  operibus.  Vii  pr^ccptij  cft  vt  lc 
acismanibMS  orcmus ad L)eum?  Apoftolus  dicic.i.e«4»<« 
irasmatus,  vc  vcnianc  cibi  in  mcnccm  opcra  twif 
Ira.  ad  proximuin. 
Difceptatiorti.  ad  Deum, 


improbofludio  con- 
tendis^quo.n.paflo  ingemifcerepotes,atq;  intenfiffime,  vt  E 
dcccf,orare,qiighuiufmodiomatuc6ptajpcedis«na6ifila 
chrymas  fudcris,risu  ccrncncibus  monebut,  ncq;  auroana 
&i  dcbet  inccderc,qu9  lacht  ymas  pro  pdlis  fundcre  intf  dic 
Ifla  mimis^  faltatori!His,&  his g. in fcena  vcrfanif,  rchnquc 
da  sut,fobric,:itq;  ornac^mulicii  nihileiufmodi  congruic. 
•jc  Theoph  Vcnifti  vt  ores,non  vt  tripudies,quomo  igitur 
plicaturas  adhibcs  capiti>ca;fariem  nimirum  plicans  & cala 
miflro  adornans,&  margaritas  alias  quide  fufpendens,  alias 
corpori  tuo  circuinpones,alias  etiam  calciamccis  adijciens, 
qu^ftcxtremalniuria,  idqiicex  lachrymis  pauperii  &  vi- 
duarum^priu.-is  vidua, vt  cu  pedibus  calces  margaricas,n6nc 
igit"  magna  Dci  coleracia  f"  venifli  pcticura  rcmifsione  pcc- 
cacoru,ac  canquam  fccna  fis  ingrclfuracomica  mulicrcula, 
te  cxornas?BcJIa  h^ccompunctio,  cequc  omninocxaudict 
Deus,qu5  pauperum  lachrymis  es  amida. 
f  il>4oidecet.  Ambrofius.Qugcnim  vulcaudiri,;nclinare 
fc  dcbcc  amoca  a  fe  pompa,  vc  mifencordia  Dei  ^uocccHa 
bicus enim  fupbus  nec  impecrac,ncc rcda  dc  fc faciccrcdi, 
g  MuLkr  in  jiUntio.Oxzndi  ofiiciu  dixitc6uenire  omnibus, 
&L  qualicer,&:  pro  quibus,i<:  quarc ,  &c  q,  vbique  orandu  fic! 
Nuncdicic,  quod  docendi  otiicium  folis  vuii  conqcniac  U 
quales  ad  illud  debcanc  ordinari,decerminac.  ' 

h  infitemio.  Aug.Si  loquicur ,  magis  ad  luxuriam  irric^tur 
&  irricac, 

i  iJocerejcj-c.  Amb.Eccenofoluhabicuhumile  &honeflu 
habcrc  muherc  docuic,vcrumecia  au6toricacedoccdi  ci  nc- 
gauic,&  fubijcicndam  viro  pnjcepic.vc  cam  habicu  quam  ob 
ic^uijsjlub poccitate  Ut  viri,  cx  ^uo  trahit  onginem. 

^  .yidam 


fii 

i 


NICOLAVS    DE    LYR    A, 

Veritatem  dico.  c  non  mentior  in  aliquo. 
Do6tor.d(i  quem  fpeilat  verum  dicere.Do6lor  inquam . 
In  fidc  &C  vcritate.j.ii  his  qu* pertinent  ad  fident ,  &  mores  In 
iibus  confiflit  vcritas  vit*  . 

Volo  crgo  virf  js.Hic  confequenter  docet  orandi  modum,  quantti 
fopula  rpifcopo  fubicna.Et primo  quantum  ad  rirosdi,  yoLo  cr- 
Ti.ora.vVc.  6-  nonfolum  in  ecctelia,fedetiam  alibi  opfortmita' 
hahita . 

Lciian  te  s.  Et  dicit  puras  ab  operibus  iniquis,&  leuan  tes  ,  vt  per 
ocdeftgncinr eliuatiomentis  in  Dcuminterius  .  Mo(uscaim  animA 
Utriusrcdundat  in  corpus  cxtcrius . 
Sinc  ira .  ad  proximum.  quia  erans debet  cor  quietum . 
hd\kc^t3t\onc.i.h:efiiaiione  ad  peUyion  dubitans  de  eius  exdH 
tione,dumrnodo  tamen  oretpie ,  perfeuerantnr  &  profe,qmafi  nott 
nim  exaudiatur  in  cjft:8u .  exaudidiur^men  teto^ore  (omfetetttit 
cundo  qitantum  ad  mMeres  di. 
S\ti\\hict.fupp'eoiarevolo. 
;  In  habicu.j.dccen»^  /;(j«cn<». 

)  Cum  Vcrccundja-2«*  e^frecicfum ornm^tum  infrontemth 

lieri$ 


iicris,quo caretfotts meretricis,Iere.j.b.  Fr$s  mtflierif  tneretritis ftt" 

Ha  efi  tibi,quia  noluisii  eru  befcere , 

ir  Etfobrictace,^f/?w«/eff»fw» 

1 2  Qrnantes  fe,»<>«  euriofejdeo  fuhditur , 

1 5  Non  incortis,j.cr/^4//j  &  capitibus  non  velatii . 

14  Autauro.t.dNrm  omamentis, 

1 5  Auc  margaricis'<#*ir  attro  vei  ar^ento^viel  in  vejiifyus  cZfutis 
(irca  collum  rnanus , 

i6  Vel  vefte  preciofa .  &  ifla  funt  inteHtgenda  vltra  modii  jiatus 
aut  p  rfon^yejuiafunt  curioftiatis  &■  incitant  adpeccatum  tnxuri*. 

17  Sedquoddccctmulicres./c///"c«A<?icrf,  veflesfimplices  & 
boneffaf, 

18  Vtotnittentef^.itaquodpccuniamnonexpendantin  taliuusva 
tiis  <&  curiofis/ed  in  operibus pietatis^quie  debent  effe  ornamcta  mif 
iieris  . 

19  Mulier  in  filentiQ  difcat./f  j/icrt  aprsdicatore in  ecdefia,  & 
a  viro  fuo  in  domo . 

zo  Cum  omni  (nhie£tione.i.humilitate , 

>i  Docerc  autcm,  quia  docere efl  opusfapicntisjapietitia  vero  n» 

y%tt^n  mHlierAus  4(  (ommmi  (nrftt , 

Ncquc 


0 

K 
lib.ii  dc.G€. 
.  «1  lifterim.c. 
^i.gcn.  j  cap. 


vfurpatc 


t  tranfgrclfot 
cfi   .• 


^55>       GIof.ord&NicolaidbLyra.         700 


«lattonc  rpirittuU.    b    _ 

,„._,      _    Ordo  (ieationi»"fteiidit,iluodinuUet  uifofuKjta  tit 

dominari  in  virum »  fed  ertc  m  filentid 


»    Aliqttapt 
fabulctui;     a 


ncquc  t 

nimprimusformatuscft,  dcindc  Eua 


-    Eomodoqnoinulier         CoiJVnfu.     b     H.tc  fidominaretur         a:>u.         Idrt.prmaticari  fecit. 
fi     lii  eccleita  non  debet  inulier  docere,  fed  in  «iigmcntum  ftluii»  habet, 6  fi.io» quotiUie  inltruen- 
dogcnerat  Dco.ut  in.Tncant  in  lide  Stdileftione.  6  z'  ci 

dud^lus,  mulier autem  (cduda  t  in prxuarica  tionc  fuit.  Sal- 
uabiturauicm  per  filiorum   gcncrationcm  ,  fi  j|ermanfe- 


tcallilate. 


a    ^dam  mn  efl.  Aug.  Cii  cnim  prxiJaric.ntorcm  dic.ac  Apo- 
ftolui  in  fimil.tiidijjcpr^uaricationis  Adv^f^^^i"^'"  iAmc  ne- 
§,at  \n  6c  interrogacus  non  ait.  MuHer ledutrit  mejed  dedit mihi 
tr  comcdi.  Mulicr  vcro  ait.  '>efpeni  feduxit  me.  Hanc  uitc  fcdU'- 
ilionc  propric  appcllauic  Apo(toluj,pcr  qua  id  quod  luade- 
batur  cum  falfum  cf- 
fct ,  vcrum  puratum 
cft.f.q,  Dcus  lignum 
illud  idco  tagerc  pro 
liibucrit,  qd  fcicbac 
cos  fi  cecigiflcnc  ficut 
dcos  futuros  canqua 
ci.s  diuinitarcm  inui- 
dcrcc  qua  cos  homi- 
nes  fecerat .  Scd  etij 
fi  virum  proptcr  ali- 
quam  mcntis  clacio- 
ncm(quxDcumin- 
tcrnorumfcrutatorc  ^  tatc» 
lacerc  no  pocerat  fol 

licicaqitaliqua  cxperiedi  cupiditas,cnm  mulierc  vidcrctac- 
ccptaillacfcanoeircmortuam.no  ramccum  arbirror.tiia 
fpiritualimcncepr^dicuserac,vllo  mocrcdidifle  ,qddiabo- 
lus  fuggcrebac.Io  aic. Adam  nocft  fcda:his  prior,ncc  l co.ia 
quo  HHilier  vc  iiiud  crcdcrcc  veru.Ei  itis  ficuc dij.Scd  pucauic 
vci  uquc  fieri  pofle.vc  &  vxon  morc  gcrercc  &  per  pgniceria 
vcniahabcrecMinus  crgo  pcccau!C,qai  de  p^nitetia,&:  Dei 
mifericordia  cogicauicpollquam.n.mulicrfcdu^a  maduca 
uit,ciquc  dedic, vt  finuil  cderer,r!oluic  ca  cotriflarc,  qua  cre 
dcbac  fl:ic  fuo  folatio  c6cabcfcere,&  a  fe  alienara.omnino  in 
■  tcrirc,non  quidc  carnali  viduscocupifccncia,  quam  nondii 
ienfcrac,fcd  amicabili  quada  bcneuoletia ,  qua  plcruquc  fic, 
vc  nffcndacur  Dcus  nc  otFendJCur  amiciis,qd  eu  facerc  non 
dcbuillc  d  luin?  fenceci  x  vltio  incitauit  Ergo  alio  quoda  ino 
ctia  ipfcdeccptuscft.Incxpcrtuscnim  diuin^fcncetixin  eo 
falli  potuic,  vt  vcniale  crcdcrct  cgmifsu.Scd  dolo  illo  fcrpe* 

cino, 


tino.,quo  mulicr  fedutlacfl.n  i'l.)  modoillumarbicrorpo-  1 
tuifle  fcduci. 

b    SJuabuur.  Ecfi  mulicr  fuit  caufa  peccaci,came  faluabirur  j 
non  folu  viigo  <S(c6tincns,fcd  cci.tin  nupca,&:  fl  nunqua ab     ' 
opcre  nu^Ci.iru  ccifanSjfcd  pirgenerauonem  filiorum.iuccdcuy 

abhcvmundo  cxie- 

Et  fifuo  leiu,utinclaa(tro.    g    V{  noq  cmn  victna  con- 


t  Adamc- 
Et  Adam  non  ell  (c- 


r;c,fipcrmanfcnc  in 
fidc&  dileclione  ^ 
fandtiticatione,vt  pr^ 
ccrpropnum  viruin 
alccrumnon  cogno- 
fcai. 

C  Cimfohrictate.i^. 
eft,ccperantia,vt  pp) 
prio  etiam  viroceqi. 

Dei  ^  uroximi-  ....  8   Dcrarc  vtaciir 

b    Quam  in  baptifmo  pcrceperunt.    c    Tcinperantia  conrra«,bimaitiorum.         t'»-  «i»,  vvanii. 

rintinfiJe&d.lcaione&  fanaificat.W  cum  t  (obri^-,l  ^^£^^^1!^, 

vel  filios  non  habue- 
ric,  vel  fi  qiios  h.ibijc 
rit,i'n  bon'Soperibus pmancrc nblaeric.  Scd  aiibi  dicic  Aj». \ 
f^oUis.  Beatior  erityfmn  vigofi'»e  vid'4a,ft  jic permanferit.  Vn  poc 
incclligicumaicfaluabicur  mulier  pergencracionctiliocw, 
occult^rci  myftcriuin  figuraifc  vcfcilicec  filij  mulRTiifiijt , 
bonaoperacarnis,qua:maximeinotfici)smifericordiatfc^, 
quecari  folcc,opa  vcro  mifericordix,  iiil  prosiic  fiue  p.ig.inis 
flueIud£is,quiChfon6cted'rit,fiuequibufciinqi  hxrecicis, 
&  fchifmacicis.vbi  fides  &  dtlectio  &c  fobria  faiictiiicaciu  ii6 
inucniC^.Ht  16  addicfi  pcrmanferint.  Alioquin  li  ad  iitcra  ,K- 
cipiat^quafiinaneeftquodait.  Saluabitur  autcpertilij  gcnc 
ratione. Nonne &:  cotinensJ^nonne  magis  5c  virgof^Scd  mit- 
Iiertypuscftcarni.«.Ada,rationis,qu^  volatadDcu  vtpiffa 
ad  dtiinu.Caro  gencrac  filios,idclt,  opcra  qux  cacj  no)  prc 
suc  p.iganis  &  huiufmodi.nifi  cacu  in  fide  Sc  dilcctionc  Hfc 
eft  turtur  qux  ponit  pullos  in  nido,ideft,in  vnitacc  ccelvlii 
Hjec  efl  qu2  primo  fcducicur,&:  feducic  virum. 


NICOLAVS    DE    LYRA. 

I     Ncquedominari,/"./««»». 

Z  Sed  elfe  iii  lllcntio.  ci non  contradiccndo,  fed in  Hcitif  &  Ime 
fiiseiobediendo.Q^oddeclaratperprimum  hminem  ^fccminam^ 
dicens. 

J     Adam  cx\'\vc\.i,primo  formatus  efi.Ge.u 
4     Dcinde  Eua.  Gen.i.&  hoc  de  coiia  ^dx,adoflendendu  ,  ^«orf 
yir efi principiii  mnlierisy  qmiprttfcrtur ti qmdeii  ex principio. 
y     £t  Adam  non  cft.  f.in  hoc  cjmd  irederet  rffe  •neriferpStis  di- 
(lii.EritisJtcHtdtjJ^uittainenfednai4sinboc,quodadexhortat!oncm 

muite' 


mulieris  comedit  de  ligno  vetito  ne  contrinaret  eam,&  tjuia  credidi 
ilUm  tranfgrcjjionem  nonftc  effepuniendam. 

6  Milhct ituzcm.  ejiiia  didi^m  ferpentis  verum  crcdidit.lfiata 
jnen  t.fcntenttarum  d/ffujius  p(r'ran6iantur. 

7  Saluabicur.  Q^.Ucet  nonfaluctttrper  doSlrina. ,  17««^  fibi  no,- 
concedo,f.%lf{abitur tamen  per educationem prolis  adDciferuumm 
auod  cedet  f.hi  in  miritum  vitx  £terni, 

§     Si  perma.nfcrinc.  erga  Dcum. 

9  Ecdikikione.ergavirum. 

10  B,zhaiiifica.tionccircapropriuuifubieSlHm^ 


d  A  p.  in. 

tJn  JuHratMf  -i-.  r^^/jj  fer^o.  Hic- 
l7  r.)nimns.ad  Occa- 
nu  DiOpusnondigni- 
tatcm  ,  labovein  non 

t  honeftum     dclicias ,  non  crcfccrc 
C  faftigio,fcdhumilicace 

dccrefccFC,vt  fiac  feru'  &  miniftcr  hominij  pp  Cbf m,vc  ec 
incermiffa  Rachck  decora  facic, fed  n6  relicta.cu  lacob  in- 
ticc  ?d  l.ia oculislippa  ,  &  de  m6ce cu  Moyfedv-fcendat  ad 
campos,&  dcociocoteplacionisadlaboreactionis  No.n.fic 
e(fc  quifq ;  debec  ociofus,  vc  in  codc  ocio  vtilitate  no  cogicet 
proximi,necflcaituofus,vcc6cempIacione  n6rcqu'rac  Dei. 
In  ocion6  iners  vacatrodelectarcdd3et,fed  vel  ing.fitio,vel 
inuctio  vcritacis,  vc  in  ca  quifq;  j|>ficiac,&:  qS  inueneric,alcc- 
ri 

^■^^■W  I        ■  ■  ■—  l»WI»JII         ^— -^— ^    ■■■    ■  ■■   ■■I.—  -  —  I    1     11  « — ~  ■ ' — .^— 

NICOLAVS  DE  LYRA.  C  A  P.  IlL 
JT7  Idclis  ftrmo,  H*c  tertia  pars.,  in  qtta  ittjiruitur  Timotheut 
X  de  tati6  i6lu  ad  epifcepum  pertinente ,  cuim  eft  ordinare  gra  • 
d'ii  eccleftx  .  Et  diuiditur  in  duaf  partes,t}uia primo  poHitur  hxc  in- 
Jlrudiojecundo  itifiruSionis  ratio  ibi.Hxc  cibi  fcri.  Trima  adhttc 
in  duas,0Uta  pritrio ponitur  inflriiflio 4e  maiori  gradti,fecundo  de mi 
«or/,ffti  Diacones.  Circaprimumdicit.Fidelisfermo ,  idefl,verax. 
Et  qund  fubditur  in  aliquib,liLris^&  omni  (ifffptioneplenus,  non  eji 
i»  librif  crreSitf. 

%  Si qu'S epifcopacum.  OJ.nnn  efl deftderandus, propter  offlcij 
tfigttitatrmjcdpropier  annexmn  laborem,qiii  efi  ordi'iatus  ad  hono- 
rem  Dei,&  proximi  falutem.rnde dicitur  ab  epi,quod eji  fi4pra,& 
fiopm  intefttiOytjuia  debetfuper  inienderf  faluii  plebis  ftbi  coitMtijff. 


C  A  P  V  T    III. 


Vir  fotcft  f 'rare{Ie,&  dctcnninat  i^uil  qui  deliderat  openti  ic  prodefli:  multif, 
non  liipcile  di/niinari,li  iirepieliennbilis,&c. 

Idelis  fermo  .     Siquis  cpilcopatum  defide- 

Vt  bene  operari  polliu. 

rat  >  t  bonum  opus  dcfidcrat.  t  Oportet 


rincinuidcac.InaSi 
ncverononam.indi 
cft  honor,  nhacvir 
1  fiiie  potcrM,q  1  omii  in 
t  funtvanafjbfolcft 
5  opus  ipfuni  quod  pi 
honorem&  po-eci.ii  ,, 
fic,fic  rCiCtc  &  vciliccr  fic.f  vc  valeac  ad  faluce  fubditorum.v  |f 
de.Si  quisepifcopacum  dcfiderar,bonu  opusdcfider.  cxpl 
nerc  voluic  quid  lic  epifcopacus,quia  nomc cft  opcrisno h 
neris  .  Grecu  cnim  eft,&:  inde  dufttim  vocabuluin,q5iI| 
qui  pr^ficicur  illis,quibus  prcficicur  fuperincendir,  cti::ail 
rij.f  gercs.Scopos.n.incencio"cft,cpi,iuprj  Indc epifcopus 
tinc  fupcrintedens  df,vc  inrclligac  fc  n6  elfe  epifcopii,q.p 
cflTc  dilcxcric ,  n5  prodcflc.Epacus.n.cfl  fup  fua  &  nliorij  \ 

^  cam 


Dicunt  autem  hic  aliqui^  qiiod  per  epifcopatii  intelfigitur facerdc.t. 
quod  efi  etiam  officium  intcndendi  fa'.vti  poptili  Jibi  comm.fft.qi- 
immediate pofl  agttde  fia  u  diaconi,vtpatct  in  litcra,&  non  eft  i 
riftmile,qi<od fcribi.ndo  de  Jiatu  epifcopi  ,fiatimtranftret  adflaii 
diaconifacerdoiiHpr£termifio  .  .Alu  dicunt ,  ijuod  Jimoiheusp 
faffus  primas  ,  eo  quod  ecclefia  Ephrfima  erat  principalis  toti 
prouinciit  ,  in  qua  erant  rnulti  epifcopi ptr  TiinvtbetminflitucH. 
froptcr  quod  ^pojiolus  injiruit  eum  qualisjit  injiitnendus  in  epif 
pum  dicens. 

3  Oporcet  Cgo.  ToteU  tamen  coni4enienter  dlci,quod  inflruit 
de  vtroque,fub  t  ominc  epifcopi ,  facerdotis  officitm  cornprehende 
quicficHtefldi^um  ,  ai  ojficitm  vtriufque  peninet  fuperintend 
fOpulo  t  magis  t^mn  ektfnfiue  ad  oJJiciuM  Ppifcopi ,  fcilicet  in  t 

ji-  dioece» 


701 


I.AdTimoth,      Cap.  III.        702 


y^j.  lium 

'  t.is  thantacis 


bibere,ncebrierarri:,raucnciircordaeonim,&:vtfcnftis  vi-  D 
ge.ic  (impcrtcr.iiis  riL. 

d     Triide>i!em,c^r.  Cuntra  cos  qui  ft;b  noniinc  fimplicicacis 
cxciifanc  fiiilcioan^f.iccrdocLim. 

c  Qnuiium,  vcl  virtucibus,vcl.  niocu &'  inccfi'ii,h.'ibitu,&  fcr 

nionecomauini. 
'   f    Doffoyew.  Q^iiia  in 

rmo  tif^iif^c.cic- 


Hfbitu  &gcftu.   c   vc,cai.KiM„.  j  Hc  coucr f.icionc  qu5 
"^  -  .-    c      1    .1,-  ,    4  cucxcniplc)  prodclf. 


c   virum,fobriuni,prudentei-n,torn:uiim5  pudiciim,horpi«  r  ,„..,^,-  ,,,  „^,    > 

a    Qui  h.nbet  gratiam  Qocendi.    b    C^ui  hoc  .-gat  ircoiifntcr.  c    Irairalci>i]cm    j-  vt-i 

.'s:i.emirb3ti)cnfusvn.<frcu.:at  ()ui  debcrclll-paiicns.  CCC.  Na  JaCrafU  CanU 

f  taIcni,1dcdcTem,nonvinoIciJtum  ,  non  pcicufiorem.ied  7.&:baculolup' sCicar 

a  (Ju.  ir.odi  m  auimi  lctuet.    b     Qui hdc  foicat      c    Qui  laciica  iiiilo.  *    CCndi.VnCIC.  ivl.ilcdi 

t  ,n'  ,.--V         4.  ^— T        *r      j         .  9  aiiscaim.np  vuicns 

"  modellum  ,  nonluigioiiim,TrJoncupidum,  *iua:domm:o  lijtiaie.  .     " 

'  a    Ne  imitcntur  lilios  Eli,iiui  in  uellibulo  templi  cuin  mulicribus  dorniiebaui,&  i'cli-1.  I    o    J^nii  t>ii/n!cn    Hicf      SpH<"qi'(I  ilie 

gioncm  pndnin  f)Utantes,  qiiod  inhaitiis  cr,it  inluasdclitias  conucttctijnt. ,       ^     .^  '  cafcjuq.THC 

^  bene prsepoljtum,/ilids habcntem  fubditos cum omnit ca-i 3  51"'?^  dirdcfDumlc  "''^"fi^'" »"» 

2  a    Minori,dcqua  frmiliariorjcura.  .        .     ,  .    ■    »'       -;-;- 


ftitate  .  t  Siquis  autcm  dc'mui  (ux  benepra^efrencfcicquo-jj  j^J- 

Maiorijvbi  tot  Zi  alicni.Q  Nullo  mcdo 


H  inlibidincm.Noce- 


ecace  nudjuir  fe- 


modo cccle/ixDeidiligentiam  habebit? t.Noneophytumiy  donS'no°n viarviS  t^sa.s... 


/  ta  :nccriCio.Traq;  &:  fludio  cognofcend^ vcricaris  nemo  pro 
\  hibccur,quodadUudabilepcinccociG.Lotus.vcrofupcrior 

(incquorcgi  populu.«n6p6r ,  crficcncacur  &.'admini(}rct'' 

vcdcccc,  indccenccrapptric .  loinociocogirand;!  cfl  vnli- 

tcis  proximi.in  actionc  rcqiiircda  cllcocemplacio  Dci.OciQ 

sadii  qu.rric  chancas 

VCriCatlS.nCt;0C!UmiU  "*  Nonobnoxium  reprfhenfiom.  -     .      x.wc.c.c...  v<u 

iiiiaprc  ncccfii-  ^  cnim  t  epiicopumclseurepfthenlibilem  ,  t  vniusvxoris  1  nocesabiqnc  (c 

Qusm    b  a     In  omnibus  agcndis. 

,;rcinam  finulkis  im 

'  ponic,  vacandumcrt 
vcricati.Si  impoiiiiur, 

iLili-ipicnda  clt  pro- 
,«tn.|  ptcr  nccciiitatc  tbari 
■n      tacis  Sfd  nct  f ic  dc  Ic- 

lenda  cft   dclcvtatio 

vciicatis.ne  fubcraha 

tur  ;p!a  luauicas  ,  6i 

oppnmac  ilU  necel- 

iicis. 

1      irreprehcnfibikm  . 

IJcniquod  ad  Titu. 

iinccnminc.  licspe-  m 

iiccocru  nauiram,  vc 
4''^|  liriC  pcccaco.  Sed  ca-         . 

i!sciii;acur,cuius  comparationececcrigrex  dicancur. 

'  Aivbro.'.  cpifcopuscifcdcfidcras,  magnu  elf  quodefic 

ciipis,  icd  li  -Si  opus  bonii  finiul  amplificari ,  na  fi  alicer  cflc 

cupiSjCpifcopus  cHe  116  poccs,quia  fcqnit",  oportct  cpifcopu 

iircprciicniioilecfsead  luperficie  cancu  liccra.'  afpiciamus, 

pioliibecbigamucpilcopii  ordmari .  Si  vcroadaiciore  fcn- 

iuiii  aicciidimus,  inhibcc  epifcopu  duas  vfurpare  ecciefias. 

•jc  Chryio.Hoc  vnico  verbo  gcnus  omne  vinucis  exprelTic. 

lcaqucqui  Ubi  vcl  lcuisculpx  conlcius  ert  ,  male  profcdo 
.  tacic  ,ca  rcmappctcns,quaind  gnu  fc  per  opcra  facit,n6.n. 

dcccc  huiufmodi  rc-gerc  fcd  rcgi.Eum  quippe  qui  rcgcdus 

ulios  fufcipiccaca  dccct  gloria  virtucis  cxccUcre.vc  inltar  fo 

hsccccros  vciuci  Itcilaru  igniculos,in  fuo  fulgorc  obfciirec. 

Dcbcchuiufmodi  vicahabere  immaculata,  vcoesinillum 

6i. iilius  vica ,  vcluci  excmplar  aliquod  cxccllcns  incueatur. 
»    Hicroni.Vitaep.fcopiformadebccclfccckncorum. 

b    Fniusvxuris  virum,erc.  i.monogamum  poft  bapcif.Si.n. 

61  antc  coniugcm  habuic  qucj  obieric,  nun  ci  impucacur,cui 

proilus  nouo,  ncc  fupra ,  dcc  alia  quae  ance  fucrunc  lam  ob- 

lunt. 
4c    Ambro.quamuis  fecundam  numero  vxorcm  non  fic 

haberc  prohibicu,vc  camcti  quis  dignus  ad  epifcopacij  fic,ec 

liCicam  dcbcc  Ipcrncrc,  jpptcr  fublimicaccm  iplius  ordinis, 

cjuiacxccris  iiicliordcbctclfc  ,  quicupidusclt  fcdisillius. 

v;    Chiyfoltonius.non  hoc  vcluci  fancicns  dicic,  quali  non 

bceac  abfque  vxorc  cpifcopum  ftcri.ludajisquippe  licicum 

ctaceciam  lccuhdon^acrimoniDiimgi,  tS<:  duasicidc  limul 

habercvxorcs,honorabilcsenim  nupcia;,quidam  vcrohoc 

itaintcUigunc ,  vcad  cpifcopacum  is alliamacuc ,  qui vnius 

vxonsvirtucric. 
*    Hieronymus.Vnius  vxoris  virii,&:  nou.i  &:  vccus  pr^ 

ccpcio  faccrdoce  cenfuic  ciigendum,qnia  digamos  plenque 

ad  nainiltcrium  cpifcopiappliCueriic,nulIo  pai5to  digamos, 

vclconcubinarumcacenis  infercos  ,  deccc  lubirc  faccrdocij 

miniltcrium.  Si  ergo  cJcncus  monogamus  tuent ,  &C  vxor 

digama,noli  cum  miniltcrioapplicare. 

c    SobnuT/iyCrc.  Minifln  cempli  prohibcncur  vinu  &:  ficera 
(  bi- 


i.^7.    <ljl(.v>. 

1 . 8 1  ci  I .  c.)  V . 

Iiropiiliwli 

-icJiiiodcitiS 


t  rcuerSciam 


B 


18  vicerunc 

*  Chryfo.Qijidfibi 
qu^fo  vulcq^  de  cpifcopo  difrcrenS,ipsu  oporcere  no  cbnu 
efie  dixic,fcdhofpicale,  cu  longc  cxccllencioraprocelficu- 
dinc  gradus  exigerc  dcbuiffe  videacurf^Cur.n.non  aic,Op>or 
ccc  aucc  cpifcopum  angelum  ciic ,  nulli  human^.percurba- 
cioni,vicioque  fubicCtii^^Cur  non  icc  magna  illa  Chh  pr^cc- 
praab  cpifcopo  recjuiric,quccciafubdicis'nccclsario  incfsc 
dcbent.f.circunferre  crucci  fuam,  acque  in  manibushabcre 
fcmpcranimaprofratribuscxponendam?  Curnondixic, 
Oporcec  ia  ipsu  ex  ccrra  mig!arc,humanifq;  rcbuscuadere 
ccJfiorcJCurigich^cincpilcoporcqLiiredanodixic^  Qiii^ 
pp.^ucos  huiufmodi  inueniri  fas  crac»cpifcopisiic  plurimis 
cuc  opus  fuic,q.  pcr  fingul.(s  ciuicaces  magiftri  cofiicuerenC', 
he  igit^^ccclcfii^  negocia  fru6tufq;  pcrircc,idcirco  modcraca 
propofuic  inquirenda,non  fuprema  aeca:lcficm,quippe  fo 
briu,pudicu  iS^honcItum  cfsc  mulcorum  commune  erac. 
h  A(j->/ /5f rc.cu  fequat,q.dorfum  pofuitadflagclla.i.Chrm.  V»-s(-d.i 
i  \oH  Ihigiofum. Nihil clt  impudcnnus  arrog.^cia ruflico-  ^enc». <!. 
rum,quigarrulicacemautl:oricatempucar,&:p.uatiadhces,  '"*'"'8' 
in  iubicdos  cumidi  inconanc. 

k  Jion  cupi.  Vcapo(toli,nihil pr^cer  vidii  &:  vefticii  qui^res. 
1  Su.»  demui.  Non  vc  opes  atigeat,  fcd  vc  quod  populispre 
cepcuru  s  eft,prius  a  domcfticis  cxigac 
m  Tv^o/JHeo/j/j^y/HW.HcncachecumcnuSjhodieponcifeXjheri 
inchcatrojhodieinccclefia.vcfpcreincirco,  hodieinalca-^ 
rio,dudum  faucor  hiftrionum,nuncconfecracor  virginum. 
•5«  Chiyfo.Hcc&^ccrn^  (ap!cncia;audorcsaiunt,vcquire 
fuam  familiarcm  riceadminiftrauenc,rei  quoq,  publici^  cq  "■ 
uenicnccr  poffic  cocreitare  negocia.Sltenim  ecclelia,  vclu 
t  i  domus  qu^da,ac  licuci  i  domo  vxor  cft  &:  fili  jac  ferui,do 
mufq;  cura  ac  rcgimc  incumbic  viro,ita  fcrme  in  ccclelia  yi 
deas,nihil  ibi  eft  aliud.qua  filij,&:  vxores,&:  fcrui,(),  fi  admi 
niftracionis  habeac  focios  ccclefig  ie6tor  habec&:  domi  vir  ^ 
vxore conforcc curarij  fuarCi.Eft  auce  facilius  domu,qua ccr 
clefiam  rcgere ,  qui  igicur  rcm  familiarcni  dilpenlare  con? 
gruc  ncfcic,is  quo  paCjx»  eccleliig  pr^effc  conucniencer  pof- 
(epucanduseft?  *  AmbroIius.ManifcItumeft,  quiatuc 
poceft  idoneus  fucurus  redtor p  robari ,  li  prius  domum  fua  F 

^  rc6te 


NICOLAVS     DE     LYRA. 

-i«  S^ceft[ua,ad  nfficiu  vcro  facerdotis  in  pamchia .  Sic  igttur  docet 

tjualisfitiniinuendiis  in  -ptYoq;  officio,dices.Opor.crQ,o  epif  irre- 

prc.cfsc.  i.fine  nvtabili  defe6lu  &  integrxfani^.  liia  tamen  condi' 

U0.&  aiut  fequentes  magis  reluctre debent  in  ipfo  epifcopo,  quam  irf 

facerdote  curato . 

1    Vnius  wxoris.  f.po/l  baptlfmum,  Sienlm  ante  baptifmii  habuit 

'Pxote,&  monuafuerit ,  non  pr<eiudic£t  ei  quin  poft  baptifmiipoffit 

accipere  vnam  aliam,quia  baptifmus  tollit  illam  irregutaritatemy  vt 

diciittr  etiam  in  gl. 

i    Sobrium.  i»  ci/;ij(^;»o//6«j. 

Otnztum.in  moribus. 

Prudcnccm.  in  agibilibus. 

^udxcwm. iripictatisaclu. 

Hofpitalcm.  in  pictatis  aclu. 

J)odtorcin.  i.habikm  addocedum  rattone  fcientict  &facudia. 

N.on  uinolcntum.i.<i<ipotafionf»j  yiniaffuetiiW. 

Non  pcrculsorcm.  e:(  irncmdia. 

Scci 


10  Sed  modn{\\\m.perrepreffionempafffanum. 

11  Noniicigiofum.ir<iy«o(i«o«Jo/«w  exiranonpercutiata»- 
(juem^^vt  di8um  cfijed  nec  etiam  verbis  iniuriofts  contendat. 

1 2  Non  cupidum.  quia  vi£lus  &  vefiitus  dtbentejfe  diuitix  Chri 
fiianorum,  ^  maxime epifcoporum  &  facerdoUim.infra.6.b.\r{iif 
bcnccs  alimenca,&:  quibus  cegamur,his  conccnci  finius. 

1 5  Sua  domui.  i.diligcntem  de  botia  prouifionc  domusfux ,  & 
rnaxirhe  circaprolem  in  moribus  informandav2-,ideofubdituX' 

14  rilios;habencem.  i.reuerentes  &  obcdienteu 

15  Cum  omni.  &  non  fmt  jiciit  fitij  Eli,qui  dormiebant  cum  m» 
l>eribus,quie  excubabant  ad  oflium  tabcnjaculi.  l  .P\eg.x. 

16  Si  quis. negligenterfe habenscirca eam. 

1 7  Quomodo.  q.d.rto  efl  verifimile,qHiaquilibet  naturalitcr  in- 
(linatur  circaprouifioncm  vxoris  ^filiorum ,  vnde  btuta  animalia 
naturali  inilinClu  circa  buiufmodi  iuramfunt  foUicita. 

1  %  Neophitum.  i.rfe  nouo  conuerfum  adfidem.  Et  iicitnr  a  neos 
quod  efl  nouum>&  fhitos  quodefifides. 

Nc 


703 


GIof.ordi.&  Nicolai  JeLy  ra. 


'H 


^  recl-egubrrnriitcrit.qui.n.in  minim'sf!deliseft,cnr&:in  ma 
^  gnis,niagn;iCigociiracljg.icjiiscftqu!d.imiJ  Ocj  rcgenda 

iiccipint  .  Si  enimtcrrcttrium  rcrumdirpenfatores  idonci 

tiu^iendi  ftint,quanto  m.igisc.tlcftium? 

a  ■A^<'j«/"wp(rrt/«m.  Ncfcitmomcntancus  faccrdos  humili  a 

tfjinodos  perfonarii 

ne  in  fuperbiam  clatus  in  iudiciupi  incidattiiaboli.1  Opor- 


Omnicnimhebdom3daotfcrcnduef},cti;imfinoqiintidiCD 
pcrcgrinis,incolis  tamen  vcl  bis  in  hcdomada .  Si.n.picbci$ 
hominibus  orationiscaufa  ad  tcpusabftincrc  fcpr^ccpic.vi; 
vaccc  ofoni,quado  magislcuitisaucfacei-dotibus^quosdiu 
noiJuqi  pro  plcbe  fib;  conimUlnoporcet  orarc?  mundioirs 

ergocirc  dehcntM-- 


vcl  i^c  conccnmcre, 
liouiciun.iu:r,ii6  flc-  ^ 
uic.nonfc  corrcxit,  h 
noii  p"upcribus  cro- 
gauit.Inarrogantiam 
qua:  c(t  ruiuadiabo- 
liincidnntqu:  puclo 
hore  nccduiTi  difcipu 
ii,fiunc  magillri.  ^ 
b  Opcirtct  autem,  &c. 
Hec  claufula  con- 
grint  principio,quod 
irrcprchcndbilis  fjt 
non  folum  a  domefti 


Non  rolum  a  Jldelibus. 


^f-f  vtnemo 


Oportit 


aniem 

* 


Epircopi  Ham.    b 


Exccllcntioiem. 
b 


illnm 

15^:^1  teli-^rnoruu,..  *     Am- 

5,in„j  brofius.  aducrtimus 

t  piod^fla»  guanta  in  nobis  rcqui 

^t^meft         rantur,vc  abftinensa 

1       vinolitminilkr  bo- 

mini,  vttefiimonio 

•   bonofulciacur,  non 

folum  fidclium,  fed 

ptiamabhis  quiforis 

.  '  fiint  ,  vt  qiii    vidct 

:.  piiniflruma!tarisc6- 

..;  gruisornacum  virtu- 

tibus,  audorem  prar- 

dicet   ,  &:dom!num 

veneretur  qui  tales  fa 

jnulos  habeat. 

f  Diaconesfinivnmtfxorisytri.  ^  Ambrofius.veteribus  id- 
circo coccifum  eft  leuitis  Sc  facerdotibus  vxorcs  ad  vsu  ha- 
bcrc,qu!a  multu  tempus  vacabat  otio  a  mimficrio  aut  faccr 
dotio(mulr'tudo.n.crat  facerdotii  magn.aquecopia  lcuica- 
rujit.'!  vt  tcpore  quo  no  illos  c6tingebat  alcaris,domoria  fua 
ru  agcrent  cur5,ac  vbi  vcro  ccpus  immincbac  minilienj,  pu 
rific-ati  aliquacis  diebus,accedeb.u  ceplii  otfcrrc Deo;nunc 
auteoes  aconuentu  tgininnru  abfiincre  debet ,  quia  necci- 
fc  eft  cos  quotidie  pr^(lo  eiic  in  ecclelia,nec  habcre  dilario- 
r'  nem.vtportconuentum  legicimcpunficetur  ficut  vetercs. 


tcr:s,aaa6lorcsPci 
func. 

.5«  Chryfof^otr.us. 
Vidcs  vt  candcni  &: 
abhis  vircuccm  rc-  (, 

5  cjuiracrEciicniincpi  t 

6  fcopi  acque   d;a<iotji 
in^par  dignitas  elt  , 

j  pari  tamcn   lationc 

8  vtrumqicifeirrcprc. 

9  hcntibilemdcccL.ac- 
10  quce.idcni  vitxf.;n- 

Non  ait  fimplicitcr  hi.fcd  ait.Sc  hi  in  hocinmiit.&evifcoiio»  ^  j    ttiniOniaCOfpiCUUlll. 

Viohe-itur    &  jic 

nrtnt.  ^.    Chry- 

)ftom«s.  Pcr  qu.nn 

incpcu(ncft,& 

,  r-  .    .       rj   I      •    t^  abfurdum  ,  li   cun- 

hcntes, lobrias,hdelesin      fcruucmpncia  mdij 

a    Diftii  Sc faftis.    b    Etiain.  «  Qi»aiD  Dcus  deaeuit  homijji ,  cum  qna  benedicitur.quoH  non    /    „  j,.,,   jpj^i-odUClniUS, 

Qmnfbus .  Diaco^ies  fint  vnius  vxorfs  viri,  qui  filiis  fiivs  be-t^  non r^^^  jUi  ai^^^I 

^       .    .        •'•-  .   --  ..^.:u-.-.-i.io  domcfticxlupcil(.ai 


tct  autem  illum  iSc  tcftimonium  habcrc  bonumabhis  qui  \ 

a     CqiiiC!i>i'iam  a^iud  intideles,  »el  fidclcs,&  li>.  in  odium  *c  in  alios   4" 
dial)oli  la.iutos, 

foris  fiint,  vtnon  in  opprdbrium  incidat&in  iaqueurptiia- 

a  Nifi cpifconos  pto  uicftjjU''»  actipetet,nondeeisintcrntiiteretderccnoens  ad  diacoin'». 

^  Opoitctcfle.     b     Vt  iiuilitiTi^iit  aJcordiU. 

boh.DiacQncs  fimilitcrpudicos,non  bilmgues  ,  non  muko 

a    Quiid  e!l  cmete  8c  jiluris  vendere.    b    Vt  oui  freqiientet  hoc  agit. 
c    Scicniiam  quod  dc  fioc  ahis  otcultnm  cl^. 

vino  deditos,non  turpe'  lucrumfccftantcs,  habentes  myft^'-, 

T  hi.fed  ait.Sc  hi 
clleprobaudos. 


ry 

r  lii 


I 


Mancntes. 


;;"hcccionaud«.K.  ^  tes  funilitcrt  pudicas ,  non  dctra 


a     Quia  tilcs  bene  minilUabunt,  Sc  Qjj  bene  mi- 
niitra.QJJe  cui  fitjioc^aue. 


Vtikmhominibus.     c    Glorix  itcrn*. 


Et  hoc  per  fidem 


gradumfibi  bonumacquirent,  &multa'm  fiduciam in  fidc^ 

a    Adco  neceiraiia. 

b  Et  fi  fpcro  venire.  ^ 

quajeftin  Chriftolcfij  .  H?*c  tibi  fcnbotfiliTimothce,27 

a     Vnlo.  h     Tamcn  interim.  ^  O 


21 

1 

5 

26 


lis  tradimus ,  quam 
ne  pracfint,  &  fuisdomibus.  Quf  enim  beneminiftrauerintii  lOgoexpcnmcntosc 

■  - -  •  cenciajfujeacquc  vo- 

luntatis  pluriimindi 
ciadedc'rit,incccls- 
fia  Dci  non  cadcm  v- 
tamurdiliscnci.i,cx' 
tcrum  nouicium  ad 

fperans  me  venire  ad  it  cito .  Si  autcm  tardaucro  ,  ut  fcias^-?  J.^onakuimus"ordi"^ 

a    Secundum  diuerfitates  lingulorum.  3*^  «^»,  f.i.i. 

b    Ideocauteageiiduro.         aUtcqUam  naCl  lUX, 

quomodo  opdrtct  cc  in  cjomo  Dei  conuerlari  ,  qua^cftii  atqucvit^dedentdo 
*  *  .  cumenta. 

e  "H^n  tu^pe.  Haimo. 
Turpc  efi  huic  profedioni  quxftibus  fludcre. 
f    i^ulltmtC- c.  Aug.Crimen  cfi  pcccatum  graue,accufadO' 
ne  &:  daninatione  digniflimutn. 
g  Miiliercs.  Ambro.Cum  fandturii  pr^cipit  crcari  epiicopij 
&:  diaconum  ,plebcm  non  ddpirem  vukclRsctiam  inln 
firmo  gradu  mulicrcm,vt  munda  fit  ecclelia.  Scd  occafio 
nehorumverborum  Cathaphryga:dicunt  diaconasddbc 
rc  ordinari,quod  cft  contra  auiiioritatcm. 
h    Diaconesfunt.  Poft  interpofitioncm  dc  mulieribus  itcr 
de  diaconis  dicit. 

^  Eccli- 


Omni 


NICOLAVSDELYRA, 

I     Ne  fupcrbiait^.  ex  fna  prometionefefiina. 
ii    Iniudicium.d/<ity/j. 

3  Incidx.iydaiciatnr  a flatu^ratia,  &  dignitatis  f,-opur fuam 
fuperbiam,ficui  dtjbolnsproptcr  fuamfHperbiamfitit  deieSius. 

4  Oportet  autem,5<:c.  i.ab  infidelibiis. 

j  V  t  non.iw  contemptum  folum  fa^  perfonxjed  eti^m  efckftHyin 
quam  redundat  contemptus procuratorii  eius. 

6  Et  in  laqueurn  .  i.in  odium  &  rancorem  contra  illos  a  quibus 
percipitfc  contemni. 

7  Diacones.  Vic  cofequeter  inUruit  Timotheum defiatu  minori 
0-  primo  de  diaconibnsjccundo  de  mulierib.ibi^Mulieres ,  Circapri-: 
rnum  dicif.Diaco.finti.ftipple  oporiet  effc. 

5  1'udicos.  /.  maturos  &  honeHos in  afpe&u  &  exteriorigeflu. 
p  Non  bilingucs.  quiaper  hoc  fnftitantur in  ecflefia  diffenftones. 
io     Non  multo.  quiapcr  ho(  aufextur fenfHs  difcfetionis  qui  rer 
tfuiriiur  in  ccclefttz  miniflris, 

11  Non  turpc.  habendo  oculum  magis  ad temporale  bonum,  quttm 
adfpiritualt  miniflerium. 

1 2  Habentcs.  i.cognofcentes  circa  fidem  iUud  quod  e^fimpHci- 
buslaicis  occultum^  vtpoffit  eos  docere. 

15  In  confcientia.  in  taii  doilrina  quxfium  oon  c^ttendendo  ,  fei 
hdnorcm  diuinum. 

14  Hi  aiitcni.  i.^ntetfnam  appliccntitr  mmiJlerio\  ,frobentur  de 
fnoribus  &fide. 

Nul- 


j  5     Nullum  crimcn.  quia  debet  effe  integrnfama ,  aiiter  eotui 
infamiaindedecusecclefuredundarct.  = 

l5     Mulicres.  Hic  infiruit  cum  de  mulieribut  di.  Miiiiertsfm 
fupple.,oportet  effe. 
1 7     Pudicas  .i.non  folim  eafias  intetius,f€d  etiam  honeflas  inft 
fibus  exterioribiis,hoc  enimproprieimportatpudicitia. 
iji  Non  detrahenccs.  quodfrequenter  contingit  rnul.erib.fedvx 
rcsminiflrorum  ecclefix  debentpr*  aiteris  moribuspoUere. 
19     Sohrias.  itt  cibo  &  potu  &  vefiitu. 
»0     Fidcles  i  om.  f.verbis  &fa£lis.Et  reuertitur  ad  diaconts  ii 
21     Diaconcs.  txponaturvtfnpra. 
^  2     Qu )  fili j  s .  eo j  in  moribus  infurmando . 
zj     httnis.vxorem&famiiiamdebiicregendo. 
24     Qui  cnim.  in  gradu  diaconii. 
2  S     Gradum  flbi.  i.merebiitur  quodfiantfacerdotes^vcl  epiffff 

26  Etmulum.f.habendifindlitervitambeatam. 

27  Infide.  i.pcrfidemlefuchrifli. 

z»  H jEC  f  ibi.  Tofita  infiruBione  degradibus  ecclefiayhic  cofeq 
terponititr  inftru£lionis  ratio  cum  diciiur.  Hxc  tibi.f.quodfnbditu 

29  Fili  Ti moth.  ij^n  efi  de  textti,  fed  tfigloffa  interiinea/is  i 
ferta  textui  per  fcriptores. 

30  Spcrans  mci^afi  dicat,fi  .iliter  Dcus  difpofuerit,ita  quod 
poffimteduereverbodeordinationeecciefi*,ioceam  tefaltm,  l 
fcripto. 

31  Y?  fcias.  i.tcclefiam  conuenienter  rcgerti&  ordinare. 

•-■'>•         •  Colum- 


11 


7oy        lAdTimotheum      Cap.IIII.      701$ 


A  a    T.cdcftx.  Miiltorum  ccnuocatio  ad  vnius  dci cultnm. 
•  b    Columna  ve.In  fe  bene  fuftinens  vcritatcm  ne  corruat,li- 
pf.wccttribuletur. 

c  Sacramentum. dr rcs  occukr».Idem,&  myf^crium.  Sacra- 
incntucrgoappdlatur  hic  verbum  patris  ,  quod  in  natura 
Deitatis,  vcldiuini- 

a    Tanteeantins.QaiamulciibtlHnt.    b    Et  !ta  in  illis  viu 


tatis,  inquapatueft 
icqualcinuifibile  ma 
ret.Er  hoc  facramcn 
tum  efl  pietatis,  ideft, 
lotius  fandx  rel  gio- 
nis.&verjeculturar, 
&  ideo  cautius  fcrua 
da  eft.ecclcfia . 
44.ad    A/fl-jf-Mw.  quiama 


fuft'net. 


c    Qiiod  patf  t ,  qui)  tot  pro  Chrifto 
d     Tulctmcntoidm  nutaiitibustuiturii. 


a  ccclefiadeivjui,cdlumna,&tfirmamcntuveritads  tEtma  i 


b  »    Ineedcfia.ideo  cautiosfrruanca  caufa  religionis.     b     Chriliui  lccumium  deitatcm  dipitur 

occultus.    e    Inuifibile  in  fc.    d    Ecclefi*,  ne  iii  eircgligenspro  tiuaMtunift^cir. 

c  nifeftemagnume^ltpictatistracriimentumjiqudd  manifc 

Q  >    Afiuinpta.     ideii,cpeiibHS,&  virtute  iii  &irne  oflenCs  claruit ,  quis  efliT,qui  erat  in  caine. 

g  b     Sanitus,&  luitusoitenfusett.quia  delpititufanrtoconcepms.     c     Quoeiiani. 

f  ftatum cft in  cafrne,& iuftihca^^tum  eft in  lpiritu,apparuit an 

Qi^i  cx  eo  profecerunt.     Ecce  item  niagnum  facramentum  .  b     M.in,ins, 


cit  manifeftatfi.  Natus.n.homo  fil!u«;  dei,qui  in  fecretocrat 
apnd  deum,operc&:  prxd'cntioncdec]arauitfc'crcaturae. 
g     ^pparuit  anoelis.  Non  in  dco  f3ntum  innotcfcit  aniiciis, 
quod  abfconditum  eft ,  fed  &C  hic  apparct  eis,  cum  etticicur 
acqucpropalatur. 

Q^iiprius  vifushu 
milis,  dtui£lamorce 
in  maicftjcc  appa- 
ruic  ,  vc  agncifrcn- 
tes  angeli  niyftcriu, 
quodpriuslacuic,de- 
claratu  incarne,  ge- 
nuilli  ficdcntesqua 
(idco  gratias  ag.inc, 
qma  didiceranc  vcri- 


D 


2 
3 
4 

5 

6 


t  fiabifimer» 

tUflJ. 

f  eitra  contr» 
iie  h:ini . 
tirivlteruim. 
t-i^eusmAUiie 
llitus. 


gnitudinis  eius  non    h  ge^Hs ,  pr^dicatum  cft  Gcntibus,  creditumeftinmu^^ndo,  ^    tatcm. 


.ftfinis.  n  I  f, 

s    Et  maniftfle   ma-         iflumptum  cftinglo  ha. 
vium.  quia  apparuit 

er  prjEdicatiODcm,  &  per  mulca  miracula. 
lo.dc:    Manife.in  car.  Sacramcntu,quod  eft  Chriftus,in  carnc  di- 

:.  CiC_ 

^"^       nIcolavs  de  lyra. 

r    Qo\\imn2L.re£la,&  fortis  adfuflinendum. 
i    Et firmamentum  we.rcilicet,euangelicXyquam ccclefia fuflinuit 
^mter  etiam  inperfecuttonibus  rrfaximis. 

^  Et  manifc.&c.  IdeH^fkcrum  fecretum ,  fcilicet  incarnatio  verbi 
diuim,<juod  dicitur  facramentum  pietatis .  Ex  maxima  enimpietate, 
&Htulta  patris  prscefpt  incarnatio  fiUi ,  vt  effet  hofiia  immolanda 
pro  falitte  mttndi. 

4    Quod  mani.ed  in  car.  fcilicet  alpimpta,per  hoc  enim^iftiod Chri 
hnstaJu  fnx  manui  fanabat  leprofos ,  &  Tferbofufcitabat  mort"os, 
•''■  imperatine  tanquam  propria  virtutCyapparebat,  'juod  virtus  diui- 
itatisfubcarne  latdjat. 

;  ludifi.eft  in  (pi.i.perfpiriftrKfanflii  iuflitiant  Chrifli  teflifican- 
emjccundidm  quini  dicitur  In.xvi.b.CH  venerit  fpiritus  viritacis,i!le 
■fiuet  mundH  de peccato,&  de  iuflitia, &  de  iudicio.  Et  fubdi'ur  de 
■illitia  uera,quia  adpatre  vadOytuncn.erat  mittH»s  fpirituffanCius 

in 


De  hac  morialiiate.    b    Super  omnem  cteaturain,kabens  ooinen ,  ^uod  di  tupet  emne  nomen. 


h  In  mu*ido,  Vc  per- 
^     fidia  mundi  vcnism 

crroris  mercri  non 
poffic.Sicut  dominus dicic de  ludicis.  5"/  non  peniffm,& locw 
tustis  non  fuiffem^peccaturtt  non  habereut^  &c. 


infigno  vifihili^f.poflafcenftoneChrini.Io.j.f  Nondum  cnim  crat 
fpintus  datus.quia  nondum  crat  Icfusglonficatus.  ipiruus  au:e 
fanSus  apparens in  figno  vifiuili  fuitteliimonim»  tuniji  luflitiit. Chri 
lii,&  quod  erat  vnusdeus  cum  patre,ftcu'  dixerat.  i>uod  tunc  drcla- 
rauit  Tetrus,vt  patet  ^&.2.  propter  cjuod  credide^ui  tunc  tria  milia. 

6  Appanrit  An.Licet  enim  ante  cognouerint  CbriHi  n,yflrriurn,ta 
tnen  ipjo  completo  in  effeCtu  cognouerunt  r,o»o  rnodo ,  flilicct  noiitia 
experimentali  feu  intuitiua,vt  decUratumfitit  diffuftis  fnp.Epbe.l. 

7  Pratdica.cft  Gcn.pcr  apoliolou& fpecialiter perT  tidu^cjui  fpe 
cialiter fuit apo(i<l:is Grntium,Gala.2  b.Qai operatus eft  Petro m 
apoftolatucircucifionisjoperatuscfl,  &mihi  intcrGentes,&c. 
t  Creditum  cft,&c.  nam  a  temoore  apofiului  um  in  umnibus  mun- 
dipartibus  prxdicatum  fuit  Chrtfli  myderium,  &  ab  aUqmbus  credi' 
tum,vt  declaratum  fuit  fiipra,plenius  I{pm,x, 

p  AiTumptum  eft  in  ^lo.quia  Chrifius  in  corpore gloriofo  refurre» 
xit,&ficin  cxlum  afcendit^vt  hab(:tur,^£i,  i. 


Ioan.:f.«l.] 

E 


A  D  D  I  T  I  O. 

In  capit.j.vbi  dicitur  in  poftil.  T^on  7^eophytum.idc(k,de  no- 
loconucr. 

Hocquod  df  hic.  "^eophyturn.i.iie  nouo  ad  fideconuerfo  i«- 
elligcdum  eft  de  propinqua  nouitate  tpis>  vndc  gl.in  hoc  loco. 
Ken  cathccumenus,  hodie  pontifex  cft,heri  in  theatro  hodie  in 

eccicfia. 


ecclefia.vefpere  incurrn.hodie  in  altari.  Haec  in  gl.Ex  quo  patct 
qd  no  loquit  apoftol'  de  loginqua  tp.s  diff"erentia,  fed  de  breui. 
No.n.dicitgl.O'imcathecumenus,nodic  ponnfcx.&ficdc  al  is 
in  quib.diftcretia  loginqua  poirctinrciligi,  fedhcri,  &hodie.q 
funt  diffcrcnti.i  ptcr  ti  tpis,  &  futuri.breues  tamcn.hi  religionc 
aut  Neophytus  dicitur  vlque  ad  annu  probationis,iio  vltra,&c. 


C  A  P.    IIH. 

jQ  PirirHJ  autemanife.di.  Qu^  fibi  fucura  fpirituflfandus  rcue 
^  lauericad  innrudioiic,&;Gaucclaecciciix  n5taccc,di- 
cestuturospcflifera: 
tloarinz  viros  ,  vc 
ptimonita  ccclcfia 
in  folicita ,  nc  ab  hu- 
ufmodi  hominibus 
:ircSueniatur.  C^ita 
eft  dignadomusdei 
^ed.  Spiritus  ma.di,  Et 
Heo  pro  eius  fubli- 
nitatcnccucamde- 
onas . 

^    Cauteriatam.  Cau- 

erium  cfr  ferrum  a 

^auendoditlum. 

a-JcOECVMEN. 

quid 


Quid  ergo,an  non,&  Chrif^iani  ^hibenc  concrahere  marri 
moniu?  ncquaquam.  honorabilc  tft.n.coniugium^&cubile 
jmpollucum .  Sed eos,  qui  concrahcrc nolunt,  horcantur  ad 

virginitatcm,quiau- 

C  A  P  V  T    IIII. 

t    f Mihi  in  eordt. 

Piritus  autcm^^manifeftc  dicit.lquia  ia 

a    fContri.quzampUu>modoprouidenduin,vel  vigihnduni  eft. 
b    1  Viide:NiliTe:iciitdircefnoprimum.     c    Notabiles. 

ncuiflimis  tcmporibus  difcedcntquf- 

t    Q£.Uicupide.     b    Quia  inillismaligni  Ipirituf  loquentiu. 

dam  a  fidc,attendcntcs  fpiritibus  t  cr-  5 

a    Non  (juidem  hoininuin.fed.    Hominum  dainionia  habea    6 


I 

Z 

3 

4 


roris,  &  dodrinis  dxmdniorum  in  hy  g 

a    SimalationcTcI  fiinulatareligione,  vt  magitdecipiant.  _ 

b    Adofttm  igne  malz  confcientiz,  &  iigno  mcndacii  aperti  notabilem,  vt  omnes  caueant.    y 

Cuiruptain  praiu  cogitarione.        JQ 

b  pdcrifiloqucntiumendaciujtcaWriatahaDeniiufuacon-  n 


tcm  contrahcrc  pm- 
hibcnt,taiiquamarc 
impuraarccnt  . 

•}c  Theophylaotus. 
Quia  cofcij  Ubiiunc 
mulca;  impuricacis , 
propcerca  confcien- 
cia  corum  indelcbi- 
leshabec  inuitasno- 
tas  fordidtEvicJc  ,  ac 
nupcias  rcprchcndic 
calumniaturq;  .Na  ll 
pura  cfTec  ipforum 
vica,c6fcicntia  fimul 
^nuda 


t  etrto, 

1  Timot.j.a. 

i.Pet  }..i. 

ludx.I.f. 


t    Injpoftori- 

bu». 

F 


NICOLAVS  DE  LYRA.    CAP.  IIIL 

SPintus  autem  manife.  H£i  efl  quarta  parspriHcipalis^in  qua  in 
sbnii  Tmothtum  de  alio  a^u  pertinente  ad  epifcopum  ,  qui  eU 
Wuifi  idcere  pnpulum.Et  diuidifr  in  dua  partes,  quia  primo  extludit  mO" 
iiitn docendi  erroneum,ftcundo  ponit  verum^ibi .  Haec  proponcns. 
Circa  primim  dicit , 
l    Spiritus  autem.  fcilicet,fanffus. 

l    Manifcfte  d\.Idp(l,reuelat  mthi,&  aliis  proutftbiplacrt.F.t  di- 
citmanifcfle,quia  reuelationes  diuirne  cersafunt  illis  quibuffiunt. 

3  Qnu]T\nuxi\[.tempo.pntij[fime  iircatcifipora.yintichrifti. 

4  1  iifcedent  quid.  ideji,aliq:iie  notsb.lesperfimf. 

5  A  fide.  ficntpUniuf  dif^itm  fwt  fupra,2.Thef.2.fuper illudver- 
faim.  C^oniam,nifi  vcnent  difceliio  primuro,&c. 

6    Attcn- 


5  Attendentes  fpiritibu$./<://icf/,Wrf//g«/x. 

y     Erroris.  idtfl,ducentibus  homines  in  errorem. 

8  Et  doftri.dzmo.  infalfisprophctis  loqutntium.Sicut  entmfal- 
uatorpr£mifit  dilcipulos  in  omnent  ctuitatem,  ar  locum  quo  ipje  erat 
Vtnturus,vt  habetur  Ltic.  lo.a.et  illi  loquebantur  in  fpiricufanBoJic 

6  .^ntichriiius  pr^mittn  prophetas  fuos  loquentesfpiritu  diaboUco, 

9  •    In  hypocrifi.  idefi,infan£lttatefimulata. 

10  Loqucntium  men.  vtpropterfanflitatis fimulatione  facilius 
credatur  mendaciis . 

1  !•  Etci\itetmam.idefl,obflinatam  in  ardore*fue  tnaUtix,&  con 
CHpifcentix .  Efl  enim  cauterium  fcrrum  ignilum  quo  vriiur  caro .  Et 
per  duritiam  ferri  intelligitur  obflitiati  o  in  malo,  iS"  per  eius  igneitai  ?, 
arHor  malignitatis,  &  concupijcetuix, 

Tom.^.  z  I     Prohiben. 


707 


Glof  ord.&NicoIai  deLyra 


7c8l 


^  nuda  fuiflcc.neccriminatacffet ,  qiiib»  dcus  bcncdiKir.qoe- 
A  admodCi  ftomacholabor^i,  cibos  rcprchenditac  reijcic.tu 
ipfc  in  feipfo  prapis  iu  bumorjb,  infc^us,ac  nuquid,  6:  nos 
niatrimoniu ^hibemus?  abfit,fcd  ad  yirginitatc  ht^rr^nmr, 
fionoratiorenimcftipfa,  Acqujnupcix  no fjnt  propccrca 
ingloris,  ncchono-  i 

rrrarcnr   QUeadmCk-  *    fHoc.f.    f  i.anuptunbltinere,qui«dicun»inftiu)tiie(Ifcamaloauanre.    b  ^  Et  przcijiieBtii. 

«t.  kai>.>i«.,  ^M  r        .  »  ■  ^     ^Kon  veilliniciiliiftut,  priiKci>s|ci.cl>r.riim. 

♦n..tn.o„io  frprcc?cfiu;?ft ! 3":   l  rcicntiam,prohibentiu^nubcrc,  abftineVe a  cibis.qnos deqs 


fonttiihcrc  t 


getucoccmnitur,^ 
carct  pcio,  quod  ve- 
rp  prcciofjus  cf^,  prp 
piofo  prctioiiijs  ct^  , 
&:  quod  mchus  eft, 
bono  mclius  efl,npn 
malo  .  Qmi  crgo  pc)r 
teftjVirginicatisauiu 
rctineat.iivcronon 
pofiitiftud,m.itrimo 
jijj  argcntu  rccipiat. 


jl     fVt  lioiiio  pf.jiicr  ijueiii  omnia  i)eii.ipcr<i,Jt  inJ.:  ^ritiaiagciet 
^  qui>d  ctrdunt  iniel  t;uni,qui'd  noii  onmct. 

creauitaJpcrcipienciiiin  cum  gratiarum  a<^ionefidelibu.s, 

IHanc.r.     ^Aniinaliii;u«dain  diflafiierunt  iipmunda  ,  noii  natun,  fcJ  fgn.ii.arionc. 

c  ^his.quicognouemncvcritate.t  Quiaoniniscfeatuiadci 

a    *,.K  luanapura.  * 

bona  elt,  &  nihil  rcijciedum ,  quod  cum  gratiarum  cidione 

a     TSdci  pctcipi.    b    tNc  diabolus  pcr  euin  noceat.         ^  Filiuin,  pei  qucm  crcauit  pater. 

d  peVcipitur.  Santl;ificaturenimpcrvcrbijdeu&Drauoneni. 

a    Vilidixide  crcaturis,&  nuptis.    b    f  Antc.vel  publice     c    lRe,f<  opinione. 

H9'c  proponcns  fratnbus,  bo'nus  eris  minifter  Chrifti  Icru, 

a    IQuibenc  potes,9uia.    tAb  aliis.    b    ^lnmotibus.  -.,...-      .  ,- 


YAbinfai^tia. 
d 


i  Etiain  luo  iludio. 
5   Vbi  ijet  ap'  ic.l"»; 
d 


4<  Hicronymus.In  ^^  _  c  -     ^ 

bypocrifi  loquuucur   p  gnijtritus  v^rtis  fidci,§i  boni?  dodlrina:,^  aflecutus  cs .  Ine 

qui  cum  non  confi- 

ncant,  tamcinivo- 

junc  vidcri,vCGC  luipcias  damncnt,tani  abflinentcs,vt  crea-r 

tura  dei  parce  vccnces  iudiccnt,  cum  ipficomcffationib.va- 

(ccnf  .  Hic  vcrojicacafiitaccm  ,  &  abfiinenciam  prcdicacvt 

ncc  nacurani,ncccrcaturas  danccAd  illud  forciorcs  horca- 

tiir,ifiud  concedirinfirmis  Illi  .nfic  nonamorecaf^icacis,fcd 

ad  obQbrandam  cius  iufticiamfacicbanc,  fancborcs  vidcri 

yolcnccs,aillc,  qui  amorccaiticacis  cc  nupcias  conccdebac, 

nccrimcn  fornicationisincurrcrcnt .  Omniscnim,qui  nup 

fjas  d.ifnnac ,  non  amator,  fed  inimicus  cfl  cafticacis.dum  &: 

concincncibuslaudcmcollic ,  incontincntibusfublaco  nup- 

cijrumrcmcdio,  fornicationis  facitinircdifcrimen. 
I^      .}<Auguicinus.Ille  cnim  prohibcr,qui  hoc  malum  efTcdi- 
Lib.  jo  (tontra  cif,  non  qui  huic  bpno  mclius  aliud  anteponit. 
f  luftum H^o»  a    ^ dt/V.quati  immudis,np  caufa corporalis  cafligationis. 


I 

? 

4 

6 

7 
8 

9 

10 

II 

12 


tl)«U».f.fr 


Hc.faflti. 


I.Ib.31»  contr^ 
f.iitftum  Mar 
n  ch.c.4.  %6. 
lCintra  Aili- 
Druniinliin  Ma 
tiich.cap  14. 
PcfideadPe- 
^umc.j 


4<.Chryfo,quid  ergofnonnc  dclirii  proh.bitx  funt  ?  &  ni- 
Xn\^  id  qiiidc.Cur  id,fl  ad  fumcndu  condica  fuiit,quia  6e  pa- 
ne creaujc  dcus,6^  tii  vfus  prohibetur  immodicus,&  vinum 
crcauic  itidem,  acque CP  immoderacc  yci  prphibuic,non  ica 
qucdclitiastanquam  immundumaliquid  caucrc  iubcc,fcd 
Vt  qux.ti  dcfcratiir  modus ,  yigorcm  anuni  f oluanc. 

.t-Bcrnard  .Hinc  quoquc  h^tcticos  fc  probanccs,non  fanc 
quia  abfhneant,fcd  qui.i  ha:ictice  abitinenc .  Nam  &  cgo  in 
terdum  abftmco,  fcd  abfiincntia  mca  faci;,fatbo  cf^  pro  pcc 
cacis ,  non  fuperfluio  prp  impiccaccacarnibus  abfiinco,ne 
dum  carncm  nimis  nucrio,  &:  carnis yicia  fimul  nutriam,pa 
nem  quoquecum  menfura  fumo,  ne  onerato  vcntrcflarc 
ad  orandum  t^dcac.ncu  niihl  propheca ipgr,Pj?crct,quia pj^ 
pcm  comedcnm  in  faturitacc. 

4<  Aug.  Vidccis  mulcum  intcrefle  intcr  abflincnces  a  cibis 


flinenr,non  canquam  rcs  immundas  rcfugiijr^fcd  .ivandig. 
|:js  vitT  infiicuta  fccbnrur . 

^cldi-m.  H.rc  fiinr,quTnegac'S,hncnnimo,hacvol'!Mtf 
hacopinoiieabcrcis  liuuifmojj  rcp^Taris.quodnon  tia;iiifi 
caciocjfcd  naturaipalx,  &:immuJxfunc:qua  in  rccrcarnre 

cavufinednbiobl.if. 

phc-macis,h-,x:c({,qj 

pcrcinccaddodnna 

dxmoniorum  . 

b      Q^Oi  drm nc. Hcc 

dodrina  fancloruin, 

jllada:moniorum  . 

c     iijtiao,  i:  Chryf, 

Sicicaturadeijbona 

cfl,tjnniacn'n)bo- 

na  valdc,eoq^crca- 

ruranidcidixir,cun- 

^h  cdulia  l:giiifia 

uic.  Jamqiictunche 

rcfim  i]lt»!um  iujijf. 

u:r,qiii  maccri.uiTin 

gcnitam  iniroducur 

acqiic  ocillafaiftacf 

fc,h(j'cd;cunc. 

^  Aug.  Firn-iiffime  tcne,&  nullatenus  dubicc^  ocm  cr« 

turam  dci  bcnacffe,&:  nihil  rcijcicndij,  qiiod  cu  graciarun 

?cl(one  pcrcipitur,&  dci  fcruos  ,q.  acarn.ilib.auc  vino  ;  i  ;: 

ncnt,non  tanij  immunda ,  cj  a  dco  tadla  func  rcfpucrc,!ld  , 

lorcioricibo,  &: potu  ^  fola calligatione corpons abflmerc 

*  Idcm.  Chriflianinonh^Tctici.fcdcarholicicdomani 
corporis  caufa^^p  animam  ab  irracionabili  b.mocib.humilii 
dam,non  quod  illa  immundactre  crcdanc,  non  folum  a  <. 
nalib.vcruai  aquibufdamcc  cerrarfruclib  abflinec,  vclfo 
pcr,vc  pauci,  ^c.  Vos  auc  ipfam  creacuram  ncgacis  b.  )na,* 
imniundam  dicicis,quod  carnes  diabolus  opciccur  taxidcl 
tiore  maceria  mali,acpcrhoceas,  caquamimmundiors 
truculcncioradei  vcftri  vincubcxhorrcntcsabijcitis. 
d     San&ifica:ur.S;w&us  fit  cibi!s,&:  f..li!bns,non  noxiusj 
ma^^vcl  corpori,  veibtim  fandificacoratio  jmpccrac,dia 
lus  vcro  pcr  c  ibum  tcncac. 

*  Chiyfu.Notja  imuiundu  cfl,io  fandificacur,abfic,\  _ 
hoc  m  loco  illcjs.allriq'uirur,qui  coia  quard.mi  ex  ipfis  el-'- 
bicrantur  .  Duo  igicurcapit.iponic,  vnii  q.dc,qui.dcic,;. 
nuUacois  cfl:  Sccundo,quod  6c  ficois  tic.iucdicametum  11 
propcu  cl^ .  Signu  crucis  illi  1mprinic,graciasage,dcoglof! 
rcfcr,&:procinusimmudiriaoisab(ccilir.  Niivei6,;!iqiiic!; 
&  quod  idolis  immolacu  tucric,c.ndc  poiiumus  ronc  muii d 
rcHiccc,  iiquidenclcias  idoh  thytum  cflc,fin  vcro  fciciis,i 
prudens  illud  percipiaSjimmudu.s  ia  cns ,  no  lo.quia  idilc 
thycijcfl,  tedqicum  tibi  imperatu  licnon  comunicarcda 
monijs,per  id  comunicafle  cpuincei  is.Icaq;  ncq;  ilJud  n.u 
ra  hmoi  cft,veru  cx  fentencia  tua,  acquc  inobedicua  imr.i 
du  ficNum  fmlla  caro  immunda  cfl?non. 


.j.lcuingratiai- 


propcer  fapram  fignificationem,  vel  proptcrcotporisc^fii.»      ■'a6tibncpcrcipicur,crucifque  lignaculo.Sola  quippc  voluc. 
«_   .  r,    ■ .1 1 j.,....j_        critiminunda,  qu^gratiasnonexhibccdeo. 

e    Jneptasaiite,&c.  *  Chryfo.&  Theophy.Fabulas  auccn 


gacioncm ,  &  abfiinecesacibis,quos  dcus  crcauic,dicendo, 
tjuod  eos  clcus  hon  creaujc,  proindc  illa  dodtrina  cftapoftd* 


|.ib.?o.eo»tra 
l^jufbm  Mani 


lorum,ha?cda:mpniorum,  6c  mendaciloquorum 

•j<  Jdem.Hos  prppric  dclignac,qui  non  proptcrca  tempc» 
C  rancacibiscalibus,  vc  aut  concupifccnciamluamrcfr?nec, 
auc  infirmicaci  alccrius  parcanc,  fcd  quia  ipfas  cacncs  immii- 
das  pucant,  &;  earum  creacorem  dcum  ellc  ncganc. 
^  J[dcm.Idcoqucfcruidcjinco,quodacarnjb,&  vinoab- 

flincnc 


ludaicas  obferuaciones  dicic,&i  nimuim  quidcm  id  cot;;^ 
Hg  func fabulis.re  vera dcceriorcs ,  quia  non  fic  illis  rcricli 
locus ,  quod.n.fuo  cemporc  fic,pcrucilceft,fin  veroina'1. 
ftiue  fiat,n6  modo  inucile,verum  &:  noxium.  Cogica  natji. 
in  aio  virum  criginca  annos  nacum,  lac  fugere  fine  vberibt 
jnhience,npnc  ^ridiculus  critJ  aniles  igicur,quod  anciqtiii 

■  ^  f'"^ 


F 


N  I  C  O  L  A  V  S    D  E    L  Y  R  A. 

J  Prohiben-.nubc.  ^««/?  boc/it  malum  perfe^cum  deus  nuptiasfe" 
Piuifio.  cerit  tanquam  bpnns,  Ccn.  i.&  eas  approbauentyMatt.  y.  Dmittere 
tame»  nup:iui  propter  ^onci>ieniiarnJe'Handam,vt  tibcnus  deoferuia 
fur^cjt  dimittere  mintts  bonum  proptet  rnaius.  z  Abfiinercaci, 
tanijiiarn  abmmundis  per  fc,^  lUicitis.quodtamen  cfl  falfurn^cunt 
ftnt  dei  crcaturx.oinnis  autent  creaturadci  perfe  bona  cfi.  Totefi  ta- 
pien  fieri  aliquis  cibus  malus  alicui  per  accidens ,  vt  (juia  prohibetur 
fibi  a  fupcrfore,&  fic  aliqui  cibi  fueyunt  illiciti  ludsis  tempore  pete- 
ris  Tefiaminti^quiain  lege  probibiti.Sed  qi*!*  talis  abflinentiaperti- 
pet  ad  cfrefnonialia^qux  cijfant  in  noua  lege,vt  diflum  fuitfup.  l.ca. 
10  latis  obferuatio  non  ejl  ticitatVt^obligans  exyeteri  lcge .  Tot  tame 
}wmo  ab  illis,relab  alquibus  eorum  abjfinere  alia  ratione,vtpote  pro 
pter  macerationcfu£  carnis,  velpioptcr  conferuatione  fui»  fanUatis. 
y  Qjuos  fteus  crca.ad  pcr.idry/.vfcndww.  4  Cumgra.a^o. 
debencficiodei,  J  I'idielibus.&.^»o/t/fy?.  5  Hisquico^o. 
ycn.  f.eiiangdicarnypcr quarn legaliaK^aucrnnt.  6  QuiaodQ- 
pi»^&$:.^'  patet  ex  dtGis.EtJubdiiur  raiio^cum  dicitur. 


7     Sanaifica.cnim  per  verbum  dei.  fcilicet  incarnatum. 
%  JEt  oracioncm.  f.fideHum,quigra:ias  agunt deo dectbo,adeo} 
bi pHito.cr  ftc  cedit  eiSynon  folu  adfalutem  curporisjed ettainauim 
p     Hxc  fvopo.cxclufo  rnodo  dofeudi  erroneo,hic  confcqiie>iter,p 
feqiiitur  veru  dacendi  modi4,&  ptimo  quantum  ad  oei  generaHier,j 
cundo  quantum  ad  aliquas  perfonas  fpccialiter^ibi.  Scniores.  Doa 
rero  fiipponit  vita  virtHvfam^cr  fciemiam,  Jine  quibus  aSns  docet. 
non  eji  ejficax.iJeo  apofiotus  primo  indncit  Timotheum  addocendi 
8um,fccnndoad  virtutis  excrcitium,ibi.  ^t  cxerce ieipfum.tatio 
facrxfcripturxfiudium,ibi.  Dum  vcnio.  Circaprm.utn  dicit.  H. 
proponeiis.  f.quodnuptioifunt  bona,&  cibiliciti^vtpntdi^umi. 

10  Fratnbus.  idefi,fiddibus. 

1 1  Bonus  cris  mini.Clirifti.  exequens  e''us donrina,& voliita  -, 
I»     Enutritusverbisfi.ta^/jo/icf.   14  Ethoax doi\.aposi{iiu 
1  j      Quam  allccu.cs.  pergradim  epifcopalem.  T^am  tpijfipifu 

fucccflores apofiolorum ,  vt dicitur in  dci retis.  1  i.disl.ca.in noup  1 
fiametito.  1 4  Incpras  autem,&  anilcs  fa.  idefiyquas  anusjv 
natrare^&  quxpronjljilo  funt  computanda , 

l     Deui 


7^9        I.AclTimotheLim      Cap.llII.      710 


^  fiinc,incpr;eaurem,quia  fidem  impedMinc .  Nam  vdle  fiib 

I  nKtiim  legis  inducereaniiram,qu4:  lcgalia  ciinch  trr.nfcc- 

dcrif ,  &  ad  celficudinem  ver,^  i!;ratia?  ac  libertatis  cuaferic, 

1  giC  exccrabilefimiil,  &  immundumelf. 

3    1v(flw  fo^/^f^-j/jJ.DaCur  mtclligi,qu6d  vig!liis,ieiunijs,ora 

rionibiis,  &:  boniso- 


(iw  pcr 


a    AliisinanM.fincfnKtii.etfi  ibi  fatio  a'ide3tui,  ut  in  Ifgitilias.    Q;ijis  fiilent ,  iiranus  narrue. 
b    Non  luiHcit  ill.n  uit.ire.nni  uciba  cc:n,'iiinet,.iddii  cxerci-  Q.  iil.i  piopor.e  fiatribuSjfei!. 

ptasaut,&a'nilcs  fabulasMeiiita,  &  cxerce  tcipfum  ad  pie 

a    Ad  cultuiu.&ieligont-m  oni"tpotentisdei,&  aJoyeiamifericordic      b    De  pici.ne inonep.ideq. 
c    Fiena  cirnis.    Iii  cjuaiefatigas-  d     Vi  uitatis  nitiij  caieat  poena. 

tate.Na^^mcorporaliscxcj-citatioad  modita  vtilis  eft .  Pic- 

Qu^ando^faluri  cmnium  lludet .  a    Vthicbonij  abundet  fpiiitualibus ,  &  tempoialiuiB 

lufficieiitiam  liabeat . 


tasautem ad omniavtiliseftjpromiirionehabens vira:,"q  l 

a     Ver»,\.    b     Et  illc  4« pi^t-ife  .  c    Qi^iia  utilis  e;i! 

nunccft,&  rutiiriE.tFidt'lfsr§rmo^&  omniacaeptioncd 


a    QHod  in  me  oilenda.     mnocquou  pietnsnatiet  piomiinonemuitf  nuius,6c  tutuis.     b  fapollpli. 

c    Ofptobriapatimur.  ' 

d  gnus.In  ho^cenim  labora^rius,  &maledicimur,quia  fpcra 

a    Sicut  prbm-fitdeus,  quida;  uiiair).    b    Qn:  folejnfuum  qiifijafiifuperbo,  &iu».    Qui  cum  iu- 
mertislaluat  cainales.    V.clo.    Vel  o. 


V 


penbus  fe  cxcrccbar, 

r.on  adeo  inccncus  o- 

ib'  mifericord.'^. 

^^  An-ibrofius.  Iciu 

nare,  fitacibis  abfti- 

ncre ,  manccc  creaco- 

ris  aucloritace  ,  non 

rniiku^dcft,  nifiad- 

djCL!rpiccas,corpons 

cniuiexcrciuum,  nj- 

bit^hilaiiud  ,  quam  car- 

'  nis  frxna  funt .  Qua- 

'?"iquam  carnalcs  aliter 

icorpus  excrcent  (fagi 

,.i,&dapib.  nutrien- 

lcs,  vccelenmotuad 

peidicione  proficiac , 

I&  propter  tuturide- 

ifperationem  ,  carnis 

curam  adtcpus  ageii 

tes,  vccitius  ad  pec- 

candu  moueatur )  ali 

''*' terlpiricuales  ,|ppcer 

fpem  futuram  corpc» 

rafua  cafligantes,  HC. 

abflinentia  tempcra- 

tcs ,  vt  pigra  in  defide 

riisfi£ta,rcfurre,ttiQ- 

ncdijnapoflrint, 

*  Cypria,  Non  locus  dcfertus,  faccus  pro  vcfte.Iegumcn 
.rocibo,ncquc  leiunia  monachij  abfoiuut.  Ibi  v;dcasquof- 

lriacxillisfatiUimcvincidcliti)s,  impaticntioresinmriaru, 
appctentiores  vindicla;,  q^  queuis alium  ex  mcdia  plcbc.  q,d 
caufcenrquonia  corpusexercucrunt  magis.quamanimuin 
rum'B.PauIu5doccat,quod  excrcicatio,&;c.n6h^cdixcrim, 
quod  improbandi  fint ,  qui  talib.  modis  corpus caftigat.fcd 
quod  fathanas  mille  infrrudus  arcibus,  nonnunq;  illudit  in- 
rautis.ex  hmoi  corporumcxercitamcntis,falfam  illisindu- 
:cns  fanftimonia;  pfuafione,vccum.intusrnadeantfpiritua 
.b.vitijSjfibi  &:alijspij  habeantur.  Ita  virgines  faiuz  folida 
;xiftimant  piccatc,corpus  habere  viro  intadu,cuni  animus 
luaritia,  fuperbia,inuidia,obtrcdationc  litcorruptiflrirous. 

*  Chrylo.Igitur  de  corporis  excrcitatione,ait,inucili  dla, 
?<:  qu2  nihil  adfcrat  lucri ,  fo!o<!|UC  corpoii  3cc6mod.ica  fit, 
3    Vietas.  Qu2  operatur  bona tratribus  valct  ad  promeicn- 

<j-.urdcum. 

I:   yit<e,<juA  nmc.  Habes  hic  diuitias,&  gloria,  in  futuro  vitS 

«'^crna.vnde;  LtuaeiusjHb  C(i.meo,&  dex.il.am.v>e,  undcctia. 

'I  dextera  cius  anni  fita ,  m  Cmijlra  diuitm ,  &  honcr,  Et  diis  itt 

;uangelio:../4'cc;/'?cf/r/'»  hocfeculo  ccriej  rij?»rfc,ideft,multiplica- 

lonem  dmitiaru,&  g\otiXyetinfuturofecHlo  wa.  xterna.  Om- 

nis 


nisfummadifripliMa?  nof^rein  mifcricordia,&picc.atecf^.  D 
Qua  fcqucns  fi  hioricij  carnis  patuur,  vapulabic .  Si  quisau-  Ambiodns. 
tc  folum  cxerciciu  corpons  habuir,  percnncs  pa-n.ns  paticf', 
d     Inhoclnboranins.  .v  Chiyfcfi.P^iilusafficicbat^^j^bris,^: 
lu  ca  gramtcr,&  indignatcr  lcrsJPauius  Iaborab.it,&  tu  deli 

ciasquocidic  medita 


9 

lO 

i( 

H 
i6 


g 


musin  dcpm  viuum,qu''i  edfaluator  omniu  hominu,ma 

a    Hic,8cinfutuio,fecundiicoipus,&  animl  t>  Scientibus.  c  Vt  fabulas  iiitent,  &  fe  «erceant. 
,  d    INefcienics.    e     ItaiMtjjr» ,  qubd  i  cmo. 

ximefidelium.Pr^c/^pch^^c&doccNemo^+adoIcrcentia  \\ 

a    Vtuidentes  tuam  conueifatioiiemexemplotui  proficiant.      b     Vt  tuo  exemploJoouantur. 

tuam  contemnat,  ied  cxemplu'm  efto  fidclium  in  v^rbo.i 

a    Hone^^ainter  alicis.     b    Doi,&  ptoximi.        c    Mcntis,pc  cprpoiis.    A    Vt  hoc  poflis. 

conuerfationciti  chaVicatCjt  in  fide,in  cdftitatc.TDum  vc- 

a    PqiHccftionem.    lam  uolentiiim.     b    ilefcisntium .    c    (^ia  ad  hoc  cortlitutus. 

nio,attede  ie6tioni,exhort^ti6i,  &dodri''n§.Noli'ncgli(Te 

a    Epifc.ifatus.    b    Ne  erg-- facias  eam  irntam  ,  ne  inobcdiem  fishis  quibus  caput  intlin.iiti. 

re  gratiamj  quje  m  te  eft ,  qu^  data  elt  tibi  per  piophcc/a. 


19 

20 
21 

16 
27 


ris  ?  at  profccto  ille 
nunquamtam  cxcel- 
lcnci  Iaude,xtcrnifq; 
pncirGturbonis,  fi  VI- 
carn  in  dclinjs  agere 
maiuilfcc .  Nani  fi  fe- 
cui.iria  c5mod.i,cuin 
finc  morcnlia,  hami^ 
ncsnon  abfq,-fudori 
busaiicqi.uincu»',  mul 
cominus  illis  fpirica» 
lia  pioucnicc,  ocio  de 
fidiaque  torpecihus, 
-'Vr,  inquies,iilaplLiri- 
mis  fccpc  iurc  h.ercdi 
rarioproucniur.  kcli 
lic  illa  proucniac,  ho-  ^i^^^r^mc^. 
rum  tamcn  cuUodia,  ^ 
laboribus  pcrpccuis, 
angoribufquenon  va 
canc,&c, 

eVt£cipehM.MonQl  Ambroflu.?. 
eu  ,  VC  profcitus  ClUS  fOonec  venio 

per  omnia  cxcplum 
clTec  alijs.vc  in  adole- 
fcecc  mirabilis  vide- 
recur,&:grauisdifci.- 
plina,  vc  adus  eius  ex 


cufarent,  &  non  quafi  iuuenis ,  fcd  quafi  fenior  habeacur,&j 
crubefcerenc  maiores  natu ,  li  non  cxhiberent  feiuxta  for- 
maai  huius  conuerfatione,  &  monbus  graues ,- 
f  l>{emo  adole.  ^  Chry fo.Oporter.n.cu,qui  do6toris officiu 
fufcipitjita  fe  gerere.vr  conceni  n6po(Iit,fed  fortaffc  dices; 
Vbi  modeftiaac  manf  ictudo  facndncis cluceac,  fi femper 
in  honore  fic,neq;  coteptui  pateatHn  his  quide^cj  ad  fc  pcr- 
tincCjficontenacurfme  con!iantiffin;eferac,ita.n.p"rp.itie 
tia  virtus pr^dicationis oficnditur .  Verii  in his ,  qua: alipru 
ianguntfaIutc,concemptui  omniuo  non  paccat .  Id  quippe 
non  mafuetudinis,fed  fiultitia:  efl,na  fi  quide  iniurias  in  fe, 
fi  maledida,fi  infidias  vlcifci  velit,  rite  omnino  culpabitur: 
Veru  vbl  aliena:  falutis  ncgotiQ  agitur,impcrio  vratur.atq; 
excuImincauthorit3tis,nequid  noxiunnmmineatgrcgi, 
fumma  cura  prouidcat,ncque.n.hoc  in  loco  manfuccudine 
fcd  audoritatc  opus  eft  vii,ne  ccclefi«  vrilitas  pcrcat. 
g  Trophetiam.  Vocauitmfpirationefandi  fpiricus,  pcrqua 
pfciebac ,  quid  de  hoc,&:  de  C2?teris  efrcc  adunis .  Ideo  ait; 
Qua; data  eft  tibi  per  prophctia,quia  fpiritu  reuelacc  cogno  F 
•  uitapofioIusTjmotlKuui  clle  dignumepifcopali  honore. 
Ambro.  Prophetia  cft  qua  eligitur,  quafi  dodor  fucurus 
idoncus  .Manus  impolitionis.vcrba  funt  myflica,quib.eoa 
firniatur  ad  hoc  opus  clcdus,audoritate  accipicns  cefte  c5- 

^  fciencia 


NICOLAVS    DE    LYRA. 

Dcuica.ra/id  enm  in  doUrina  fidei  non  funt  pr')pi>nenda. 

Et  excrce  ccipfum.  Hic  confc^ucnter  inducn  Titn^theH  ad  vir 

iitit exercitiu,di.  l  t  exer.tcipfum  ad  pictatem.  Et  acapi^ttr  hic 

?i:x  ictas  dupliciter.Vno  modo  prout  pietas  eii  ide,ijuod  cnltus  diutnut  in 

■uodebet  exerceri epifcopus .  ^liomo,proutpii  c.is  '.mportat  conde- 

J:tnfione  adproximii.  ^uod etiam pertinet  ad  epil\.opum  ta  in  corpo- 
aiib.  qua  in  fpiritualihus .  Etfubdit  rationem  hui.isexcrcitii  dtccns, 
I  Nam  cor.exerci./«  ieiuniis,&  vigitiis,:^  huiufmod', 
\  Ad  modicum. /■,«</  repreffionem  cnncupifcentix  carnis,<jua  fic 
1  eo exercitatur,  ejuodmodicum  in  Timotbeo vakbat ^cuius caro  f./f-' 
^cunter  erat  reprcffa,tam  ex  infirmitate  corparis,  vt  huhetur  ca.feq. 
fiam  exboao  virtutis  exercitio . 

5    Pietas  autem  ad  omnia  vtilis.  J^uodpatet  cxdiflis^cum  bm 
iifponat  hominem  ad  dcum  ,  &  adproximum, 
^    Promiffioncm  habcns  vit.T,&:c.  ffiiuct.^ratlx, 
1    Rliuiu.  fcilicet ^loriA,ideo  dicitapojlvlus, 
?    h(ic\\',{cTvno.idefl,vcrus, 

>    Et  omni  acccptionc  dignus.  quia  crrdentiproficuus. 
0    ln\wccn]w,S)i:c.  idcfijfpprcbriafufltnemus.     ii      Quia 
pc.in  dcu.fiuiafidelis  efl  reidenao  prmiiumjdeo  fubditur. 
i    Q^ucft  fal.ouinium.  quantum  ad  fuffiiientiMi  ex  partefu!. 

i  3    Maxinie 


I J  Maxime  fideIium.Z)fc/f«»"  maxime,quia  eorum  eji  Saluatov 
quant:tm  ad fufficientiam ,  &  ejficaciam, 

14  Prxcipeha?c.  vt babens  auSoritatem. 

15  "Docc.vthabensfcientiam. 

16  Ncmo.ado.ruamconcemnat,  ide/ijicet fis iuuenis atate, 
tamen  fisfenex  rn  moribus,vt  nullus  habeat  occafionem  te  contemnc' 
dijdeofuhditur, 

1 7  Sed  exemplum  efto  fidclium,&c./rf77<«  doihinx. 

18  Inconuerfatione,&c./"''«<fZ^  vita. 

19  \nc\\VC\VJLie.quantiiadperfi'£lioneaffeBus.  20  In  fidc, 
qua'itu  adperfe6lionem  intelleSlus.Licet  autcm  charitas,&  fides  fint 
interiiifin  tr.ente,  tamen  relucent  exterius  in  opcrc,  ideofnbditur. 
Zl  liiC^Rizzze.  i.inmunditiacorpor!s,&animce.  zi  Dum 
vcnio.  Hic  ccnifeqnenter  inducit  Timotheumad  facnefcripturtciiU' 
di»rri,di.  jj  Attcnde  ledioni.  lcivs,prophetarum,&  euatige- 
lii.lt  quia  illud,  quod  accipitur  in  fludin  debet  refundi per  exhortatio 
ncni,&  do£}rinaminpnpulo,idcofubditur.  Z4  Exhortationi. 
quantiiadagenda,     25     ^tdo^irinz.quantumadcredcnda. 

76     Noli  ncgligerc.we  detakntoabfcondito  arguaris. 
2,7     Qnx  data  cft  tibi,&:c.anrc7«(j>M  enim  ordinaretur  epifcopns 
rcuelatum  fuitTaulo  bonum  futurum ecclefix,ex eitis  ordinatione,et 
ficper  propbetiam  fuit  ordinatus, 

Tom.6.  z    2  I    Cum 


7» 


Clorord&NicolaideLyra 


11 


01  fcicntia  fiia ,  *t  nucjcat  v ice  domini  fiicrificitini  dco ofFcrrc. 

i\  3  Weilj^fri.  Pro  prcsbyccrorij^quia  nnnus  tribus  c(fc  non 
pndijnt .  Et  vi^catprcsf^ytcrijm  cpifcopu,  vd  qiiig  vnu";  ma- 
nusimponitccrcris  allcnEicncib.  Vcj  prcsbytci).qn  a  prcf- 
bvrtriij  cf>  cavifj  cur  inanuj;  imp  jnanf ,  vcl  quia  polif  io  nu- 
numnprcsbyccriuin 


c 


datordinato, 

b  !TV'f /«(■•'r/jjHfrif.NQ 

ianltoriMfc  indignct^*r^'sfea'  wi 

(^cfrdoui.     pore  gorrcdiim  (ra 

giscxafpcrctur,  qul 

proficiat . 

t  Gregpnns.  H^c 

rcg^iila  ciiis  timc  cft 

obfcruada,  cuin  cul- 

pa  fcnioris  (uq  cxc- 

plonon  trabitadm- 

tcritum  corda  iunic>- 

rum.  ybiautcfcniot 

iuucnibus  c^icplij  ad 

inttritumprajDctibi 
n  tjiftridU  incrcDatiqnc  feriendus  cH 


*  Aml^rorPropterb^^^no-i^iccnria  n Ctitis  mnforc.ii iiui| 
cum  maiifiiccudinc.id  b.nninjopusprouq^^.nju'",  •■'c  t.  ci- 
Jiusfuicipi;^tadinon:tioncm,  potcft.n.  vcreri  com  nv)riicu>; 
iic  p  'f!ca  cori  ipiat  |r,qd  t  'rpe  cli  fc:Tor  .  \i  ;i(ni  J  uCs  vfi- 
qucgcnccshp'iorabilise(t  fctiet^us  .  Vndc,  &:  fyna^o2a,&': 

poftcj  CCclcli.l  ll'Ulo 

t 


^Mannariiim 
ppifio.i  t)u*. 
I  C.Rauliu. 


^Secundum  elei^iqntm  ,  in  qu^  ex  pistetitis  »i Jeti)r  dicere  qinU<  fiiiurm  (it  .    f  {Mr.liA»  sd  ofliciuip 

:u.i.u  ^7[[<ii'.-iuia      ^  Q;iM 'd  h"cclc;hii 

cum  impofjtione  maiiuu  t  prcsbytcri.  H^c  mpditarc^in  liis  ^ 

a     f  ide.t  li.tc  cxcejiuTeailidao  aiflu.     b     f  Nnlui  ignorct  tcomnibus  proficfre  .         c     5  Vt  iirjrinjj. 

eiV>,  vt  profcdius  tuus  manifcihis  fit  Qmnibus  Airendc  tibi 

a     •(^•'nei  v.u-s,&d<icca5.     b     IQux  tibi,u{  aliis  v.ilcnf  f  Dujilc.v  m-roej. 

6c  dpttrinacinlla  illFs-Hoc  enim  faciqns,&:  tpipfam  faluuiTi 

a     i^r  liiiilUiKluin.iaincn  tuuidircieiione.     IjAetate.Tcl  nioribus.     b     f  FrA^titi^  b  >nore. 

facies,  &  cos ,  qui  te  audiur.  t  Seniore  ne  t  increpaueris.fe  J 

■     Vtftci  r.is  l'iiftipi.n.pote;t  ucteti  iiepoll  corripiatur,  ^cniortamen  Itultus  vclicmfp.tcr  flt  mcrcpandut 
'      "         "   "     ■■■  fti 


|»4I»»!r{ar' 


c. 


vt  ai:  Groj^unus.    b    Cuiu  jHeftudileccioiiis.    c    V)iuitifcru>  jn:;d'>c:an!ur,  Cic  lichoaotifi- 

'  ce  pioliv.i.mt  . 

t  o^bfccra  ,  vt  patrcm  .  luuencs,  utfratres,  anus  ,  vt  ma- 

a     Vtpromprc  pofliii:  bonsconucrfjtioms  (ulc'pi.'red.rcipli  iJui  .     b     Vtiicc  nutut  contiacas  iiat. 

^.  trcs,iuue'nculas,vt  iorores  in  o^^mni  caftitate. 


*Ambro. 

ST  jco  ir4~y~s~D  'E~irY"R  A.    ~" 

1  Cuni  impo.nu.  Efi  t^ursm preihytirium  dignitai^vel  ojJidHm 
prcibyttri.  Etaccipitur  hicprcibyuriii  pro  epifcopatUyfuut  eimer- 
fofubniomine  epifcopi,  ve(epifcc<paiHi  comprebenditurpresbyierfeu 
preihytcra!HS,yt  inprincipio  ca.pr.t.  Ec  dicit. 
l  Manuum./'!  pluruli,rjiiia  in  co-iittratinue  epifcopi  phretrequi 
Xunturaliiepijiopi.  J  }ixc mcdi.  fcilice(factamledtonem,vt 
prxi.^um  efi ,  &  o^cii  tui  Ji?'iitatcm. 

4  in  his.  in  opere  exe(juendo  per  dotlnnam  fanam,&  aliapertine 
fia  ad  dignitaicm  epifcopatem. 

5  Vc  profc6bus.  ita,qitod  omnes  percipitfnt  teprofcere  nonfolum 
tibi ,  fed  eiiam  ecclefix . 

6  Attendctibi.  idefl,qualiterviuiis. 

7  Et  do.ejitaliter  doceas,ftcut  Cbrijlus  cfpitfacere,&  poil  docere. 

8  Intia.in  i].  diligenter  excquendo. 

p     Hoc  eni m.  patet  ex  diSis  fententia. 

lo    Sc- 


lariim  rc(^c  iuucnis  de  qailitiite  adinoiictur 


rcs  h.ibiiic,fincq'.i.>- 

rucon(i!io  nh  l.ijc 

{     b.itur.  C^iod  qiu  iv.-- 

4  [;l:geria  obfolcuenc, 

5  ncfcio.  ni  fi  fortc  do- 

6  jit  ^rft  defidia^aut  ma 

7  gisfup.:rb:a,dun)  fo- 

8  li  aiiquid  voluac  vi- 

9  dcri. 
ip  C     ytforores.  Vc  vi- 

1 1  deccs  (e  amons  ciu- 

1 2  fa commoncri ,  taci- 
15  lius  fccorrigant . 

14  d     In  omui  ci/ittjf. 

15  In  alloquio  luueiicii- 


10  SCiliorem  .  Vrxmiffo  a&u  docendigeneraUter  (juo  adoeiMi 
confe^ucnier  ponitur  docendi  modi<s  i/no  ad  perfonas  fpeciales.\a  f 
ciit  dicit  Gfigo.inpafioraH.fecundu  cfUiidtateauditoruM  dtbetfjrm 
rifermo djQonirn.  i'cie'<du>n  etfaihytiuod  lorripere  aliquem  vobot 
lum  dO( ei c.D-cit igitur .^irnioTeiW  argu^rido tum  verbisdimis. 

1 1  Scd  obfecra.  v;  caucat  ab i>'decen'iLusfuxfenef}uii,l)oc tanf 
non  e[i  inti  ILgcndum  de  fenibiis  ub:}injtis  in  fna  malitia,/uifunt  i 
criter  arguendi,  JuHt  DanieldHre  coram  omnibus  increpumtfcnesii 
pudicoi,Dan.  13. 

iz  luucncs. vt  percipientes  af.^H  dile^ionis  facHhis  corrigitu 
I  j  A  nus, vt  ma.vr  bonortfico  verbo  ad  bonwn  ma^js  moneantii 
14  luucncu.vf  mafuctudiae  corrigatw.  fccud^n  illiid  in  p/j.8^. 
Quoni.T  fupcruenit  manfuetudoj&cornpicmur.  verunun 
quia  talif  manfueiudonondebctejjenimis  alt-cens.ui-o  fuoiitiir. 
1  j  In  omni  ca.Pi nec  aliijun figno,n(c  verbopofjit aliquisepif, 
pum  nolare  de  atqua  leuitatt  erga  iuucniulas . 


C  A  P  V  T    V. 

H!«ro  inctf.  :jT  T  ^«^'«''^ '"'«<'.  Hicronv.  Hoccft,quiEomniij  fiiornm  30- 
Mnth.SfEpi-  y  xiliodeftitutaffunr,&:  qux  manib.laborarc  noii  pof 
Ooi.arf Agcfu  funt,quas  paupertasdeb)l!tat,a:t3fc];cofiC!r,qiiib.dcus(pes 
f^'^'"'    ',    .  cih iVocopusoracio.Exquointclligidaturadolefccntulas 

«p.if.  quascxcufatintirnii-  C   A    P 

Vcre  riduse.    tas,'vcl  fiio  laborj,  vc\ 

libcrorum  ac  propinr 

-    quoru  miniftcriodc- 

iius  bonora.   l^^gan ,  non  rcci picn- 

das.Honoraiitcmin 

pra;fcntiaru ,  vcl  pro 
munere  aciiripitur,  yc 
^  l]\od:Vresbyrcriduplici 

honore  iigni  habeantnr. 
maxime,  quia  laborat  in 
■Vcibo,i!r  doBrina.yLt  in 


a    f  Sumptitius  eccleiiz  fuftentando ,  &  ioIatiiȣiuen(Ii7, 
b    f  Sictit  vito,ita  ab  amoie  muiidi  dc:<.itu(x. 

Iduas  t  ho'nora,  quse  verc  viduarfunt.  r 

a     1  Non  timen  omne3,fcdfi  qua.  j 

Siqua^auteviduafilios,  autnepotcs  j 

a    f  In  quo  piebabitiir,  vt  drmum  digna  (it  lidua  ecclefix 
-     nuncupaii,pta:ire  eniffl  debent  mciiu ,  vt  debiius  bo- 
nor  tribuaiur. 

habet ,  dilca'tprimum  domumfuam  4 
pie  regere  >  &  mutua  yicem  rcd Jcre,  5 


[Pcut.j.b. 


cuangelio  diis  diHcrit mand.itu  legis,in  quo  diciiur,  Honora 
p.ityem.  npn  in  yerboru  fono ,  qiiia  mopia  parcntii  cafla  poc 
adulacipncftuftrari,  fed  in  yiittus  nccellarijs  minirtradis  de 
J4«t.|f.a.  berc  mtclligi.  Iubentc.n.dco,vtfilij  alcrent  parcntcs  p.iupc 
C  rc,s,&  redUcrc  bcneficia  fenibus,q  paruuli  acccperanc,  Scrj- 
b<j,  &  Ph.irifi^i  ccpcrario  doccbac  filios  nc  parcutibus  crede 
rcntjdi.  Corbaa,  hoccft.donp  qucd  alcari  pollicitusfum,6<^ 

in 


NlCOLAVS  DE  LYRA.    CAP.  V. 

1"%  T  Iduas hono.H/tf// qnintapars hHiusepiituia:,i'  qua Timo 

y      thiii infirnit  di  qninco  a£lti  ad  epifcopH  ftinente,f}ui  eft bona 

ecctrji£fidcliterdifpefure,a  difpcfanda  funt  minislris  eccle/i(C,etpau 

perib.naepifcopus  pater  eft  pauperif.  Intcr paupcres  aui  videiur  ma- 

■jfime  effc  compatieudH patipcnb.  viduis,&  ideo  primo  infiruit  Timo 

,  'fbeim de viduis.^ftciind6 de eciltfiiX minifiris,ibi.  Qui  bene pfunt. 

piuifio.  "p.ima  in  d:ias,quia primoproportit  intentH  in generati,  fecundn  ffc- 

^<^of  duplcx  f^.,if,„  Magis  in  fpefiali,ibi.S\  qua.  Circa prmum  fcicndum,iy,honor 

dupliciter  accipitur  in  fcriptura  vno  modo pro  reuerentix  exhibitione 

alio  mbpro  hetefiariorU  adminiflratione.  vnde  dicit  Satuator  Matth. 

\  ?  .3?  illi,quifub  fpeciereiigionis  faciebat  obtatione  de  hoc.  vndepa^ 

ret'  f  dcbebat  fuliei ari^erat trafgre/fores  ditiitii pccpti de  hoiiore pare- 

tii.  Sciendivn  £t,g,  vidux  veroi  funt  in  duplici  gradi4,quia  aliouxfunt 

dtuitcsf^-  illis  iciielur  honorprirao  modu  diClHS,  alia  vero  puupcres., 

qitibus 


Vi  hpr'!''?  gri 
dus  djplex. 


in  tepli  dona.^mifi, fi  tu  a  mcacccperis  cibos,  verrct^i 
rcfrigcriii.atquc  iia  ficbat,vt  cgcntib.p.'.crc,&:  matrcfat 
ciu  otTcncnt  fihj.quod  facerdt)tcs ,  &:  S.:rib,x  con  fumei 
^  Chryfoft.  Cur  obfccro,nihil  dc  vir?;init.'.ce  diticrui 
equide  reor, virgincs  cunc  fortafle  no  (^r.it ,  fiuc  cti.i  pn 

licovircinitacs 
'^   T      V-  dc!  at.  Ei  go  dai 

tclligi,  fteripQ{fc| 
aliqua  fii:,  quxvi 
nt')  habca-: ,  mc 
vidii.iiic.  Qiieadj 
dun;  cijim  vjrg 
noii  hoc  facit , 
ignorare  concub; 
fcd  &:  a]:js  plurii 
virtucibusopuscf' 
li  ad  p.^onicrcnda' 
XX  intcgrkat«J 
Vtfic  fine  quorela.deo  inreta,diuinis  rebus  fcmpcraffid 
itain  vjduitatem.ignohonoreindigcnt.  Q^iia.n.  vnosi 
h.ibent,  ca  res  probro  clle  plerifquc  vidctur,ai:queidco  1 
a  facerdote  iubet  maiori  cum  ftudioiionorari . 

*c  Ambrof.  Vndc aduertitur  vtrnmqiic  piecatis  afi 
vidua2  inefic"  debcrc,vtfilios  diligat,parciicibus  dcfcr.. 
^idcm.Has  viduas  dicic  honorandas.q  data  opcra  \    c 

^K 

quibus  debetur  honor fecundo  rnodo  di&us,  (yftc  inteltigadii  (j  " 
bu  apoftoti  cum  dicit.  Viduas  ho.  hoc  modo,vclfecSdur/j  earm.  v- 
ditioncm.  %  Qua^vc.  vi.funt.  hocdcitjdcxcludendimi% 
quameritum  viduitatispcrdunt.  5  Siqua,  bicprofequilvtiW 
tum  ttiagis  injpeciati.Et  ofiendit  primo,qrixfunt  verte  v:dii£  ntnm 
dx.fecundoquatiter  fmt  ji4flcntand£,ibi.  Si  quis  fidclis.  Triviit 
duas,quia primo  oflcndit,  quxfunt  duendx  vcre  vidus  rntlorc  f.  % 
/t cuido  ratione  annorum,ibi.y \dux  cligi\nf.P»7>w«  aclbuc  i'i 
qiiia  primoponit  quandam  difiinnionem  .fccu::do  vnius  n?err,f 
tioiiem,ibi.Si  quisautcm.  Diflin&ioenim  eft  de  vutuis diuidh  & 
pauptribus,&  qui  debtnt  cffe  mores  vtrarumque .  Et quantm  ^- 
uites  dicit.  Si  qua  aut  vidua  filios,vcl.  indigentes  fua  cdncai  'f» 
4  Difcat  pri.do.  familiam  fuam giihrrnani),&  in  mvribus.  ''*' 
mando.     5      ^x.vc\\i.yiicem.eisretfertntiamcxij.hendo,&n\  * 

ria  miniflrandofi  indi^uerintfficut  alitafftit  ab  cis. 

i  1] 


C: 


713        lAdTimotheLim      Gap.  V.        714 


Ahint , qtiqcn  poflent  nub°re,  vc meliires  eiTjnc,  deo  digne, 
j(xvd  i.s  nupda.s  •  cipucrfic,  f.  icccs  lcmc!  hcnedici  coniugifi. 
.jiHieronvm.IlIas  vcras  vidu.is  c(Icdcfinit,quarvniuafis 
curis  exura?  funr,  &:  ab  ommbus  defolat*. 
a  Tarennbus.  P.ireccs  funt  ijdc,qui  lupcnus  filij,&  neporcs 
vnde,&inmur.d.ina 
l(.n;epares  parcntiiu 
bcuirper  gradukic- 
Jere.  Qiiibusmu-  ,         .,        .^  ,  ^  h 


TQiii  eam  aluerunt.    b    T  Paruulo?  regere. 
e.tiic  deft>I..t.i,i.non  h.ibeiis  domiim  rpetet 


viol3r,&  iura  n.inire ,  qui  n°gl  'g-c  fuos .  Deu.';  ncpe  idcirco 
vincula  propinquicacisis^fticuir,  vcmukiplexfiib-.lK-cocca- 
fionosmucuodiligcndi.Qaiid'>  igitur.quodinfidclis  facic, 
tu  faccrenegligisnonneridcmab.-icga''!!  >  cogitemus  ifta, 
qui  pccunijs  parcimus ,  propmquof  jiuc  dcfpicimus . 

•^•Hicronvnuis.Si 


D 


f  Non fol-.im  in  ecclcfia  fcrHire.    c    f  (Jnr  vero.Jc  veta 

&L-.i   reci|iinurinccclcfi-',5c  inCctjn.im  li.nliter  iii.irtua 

eft,&  Ct  irreprehenfibilis,Vv-le  l  diflinitio  verc.  Q;__ycrainn>cii>c  h.vc  auicm  c(i  vcr:i,i)ua;  vera  eft  fpe- 

rar,&  in(hi,ni  .ilia  ni,Sc  hoce.i,ni]ue.&  his  i)jac.'pe,vt  116  lint  in  d''l'ris,&  vt  fint  irreprchefibilcs. 


..mvice  reddimus   a  parfntibus.  t  Hoc  eiiim  acccpriimertcoradeo.  Quas^aute  i 


a    f  H^^clpcraredebct.    b     f  Pro  remotione  totiiis  m.ili.  j 

b  vcrevicIuacfl,&:deroInta,rperctindeum,&inftccd1:>recra-  ? 

a     *Proadep,io  icboniiriun.        1In'iit.         fMumii.        fCominuni  vita.  a, 

c  tionibuSj&orc-itionib^nodteacdic  Nam.qujcindeiitiisefl:  5 


fln.-nina.  fVuius  a     f  Quia  iam  non  in  eis  occal 

viuens,inortua  e(t  Et  hoc  prajcipc ,  vt  irreprehefibiles  finc 

3    f  Vcra  vidii.i,fihabetuomuui,regat,fiautem  ncgligit.     b     Vtfuntp3tcntes,fiaties,  &  huiufinodi. 

IQ11J  lam  d  iineHici.vt  patcntcs  liliis,velp:irentibus  liiii. 

t  Si  \  quis  autem  fuorum,  &  maxime^domcfticorum  curam 

a    Operibus.e  finonvetbis,  quiaiioximumnondiligit.    b     Qmahic  nondiim  vetitatem  nouit,vel 

proniint.  >   c     Vera,  &dcfo)ataclig.iti;r,fcdhuiusitatis,&c. 

....  . 


111  a  p.itribus  edu- 

,:ti  funi',  aliospari 

igenutnnius . 

1  Drfolata  fpnrt.  Vi 
ns  cx  nulla  prirre 
habere  fufii-.ig!U, 
:o;ui'mo  cft  dcuo 
clco  ,  dc  quo  folo 
:rat  auxilium  vitc 

.  iajutis. 

0^£  tn  delris.Ge-  ■ 
ctiimpofiuieho- 
)rcrn  vidu^h.ibcre 
!lc,&non  obfcqui 

.o,&  aliud  agcrc, 

Jiiid  proficcri ,  cum 

-'  -■   't  rcligionc. 
.    i'4icronymus. 

;:^iicad  n,TCurc  mo- 
"■^  '■.imexccdicdclftiis 
pticacur.Hic  vpm- 
^nofiri  temporis  viduas  cangit ,  qux cumhominemfu.^ 

.  .lui^,  quaiicunque  panno  non  vc{iiant,parieces,prctioIis 

ii.-irmorum  crufi  is  cxornaut. 
•icThcophy.Qiiia  non  pauca:  viduitatis  ftatum  eligunt,vt 
aicrclibertatc  ag:mr,qua;grfltafunr,inquit,dclicijsded:t.i 
]iie  pctulan[i<c ,  etiam  fi  vidcatiir  viuere  fenfibdem  hanc 
rim,mortuac(l  fctundu  (piritum.Sin  autcm  mulicri  non 
niiaitur  dcbci.iri,  vbi  tamc,&  n.ntura.&^  a:tas  fa:pc  habec 
lrmitateiT!,quiddicemus,(ivin  in  dclitijs  viuanni!.? 
■^sLulcb.h  mifien.Agnofcamus  quid  mcommodi  nucnac 
lcttamentacarnaHd  ,tunc  plane  vcra  morscli.qn  anima 
cnioriente,  deceriore  fibi  partchominis  fjtfuperlics. 
•i«Chrvfo.Mortuu5  eflquilque  viucns,cum  in  dclitijsdc 

;r,qucmadmodum  morcuus  quifpiam  in  lcdulo  i.iccns,co 
)fispalpcbr<s,claufifqueluminibu5,  nullumomnino  ii:n. 
nhabet,ita  &:hic,imolongedetcriush  c.  quamiUcaffi;- 
is  cft  .  Illc  euini  bunaa:que  ac  maia  eadcm  ratione  non 

ntit,hic autcm  malorum  tantum  non  amictic  fenfum,  fcd 
liil  boni  penitus  fentic,&c. 
Siquis^i^c.  •$«  Chryfo. Pierique  virtutc  luam  fibi.fatis  cffe 

ifalutem  putant,ct  fi  vita  fua  ritedifponant,dcciIc  fibi  nihil 

|.bitrant'',fcd  hi  profcdo  f,iliunt,fi  quis.n.fuorum,  &cc.  na  fi 

iuispropujquosgcncre  ,  atqucartinitace  coniundos  afper- 
rur.quopadoeric  m  aliosclemens?nonne  vanicaci ,  iudi- 
lomniu  cric  obnoxius,fi  alicnos  beneficijs  foues,propin- 
:0S  fumma  immanicacedcfpiciac?  q^  lacc  pacct  dctradio- 

s  ]ocu$,diccntib.gcntibus,Chriftianos  fine  affeiitionc  cfTe 
^  -udefpiciatfuos.Infideli  dctcrior,g.a  illectfialienos  defpi 

t,^pinquos  tamc  alpernacur  minune.Diumas planc  lcges 

violac, 


iidi.   {7 

7 
8 


9 
10 

U 


quis  vidu-is  abijcic 
aucpupillos,  vcl  ma- 
xime  p.ireccs,&r  pau- 
perc's,dcccr!oreft  in 
fideli,quia&:  illiha- 
bcc  nacuralicercirca 
proximospicrace.  Si 
ue  fi  qua  vidua  or- 
ph.uics  filios  nrgli- 
gachui'  fcnceri^cri- 
mcn  lucurnc.  Snnul 
notadum  qiiofd.uii 
fidcl;-s  nomiuc ,  qui 
inhdelibus  conucrfa 
tior.cpciorcs  funr. 
44Ambro.Necclfe 


loiii  16. c. 


nohabet^fidcnegnuitj&eftinfide^^lidetcrior.Viduatehga- 

a    Vbi  c-vtlnftuifomes  libidims.        b     Pr.ipter  f  ipradiiSumfacramciitura. 

tur non  minus fexa einta annorii, quje fuent vnms viri vxor,  ^"^  ^^^ ^'^""' ^* fJ-^f^^fior 

^      Fideiitcr.  *>  fic,qui(ublrge,&:ti- 

inoperib.  bonisteftimoniuhabens,  {ifihoseducauit,fiho-  ^^  moreagcns  conccm 

a     Pauperes     b    Prxd.catot  im,quos  tuncrccipciefuit  periculoliim.       In  carccre,  uel  hii.urmodi.       ?    pCOl  Clt,qua  qUI  UOIl 

rpitiore^ccpif^fifanaoVumpcdcslauirjfi  tribulationepatie  ^,  eft  fubieci»  legi .  H:c 

Qu;dperf.iigui.,j  a  H.Liiter.  ^'^  enmi  ne{cic,.lleaucc 

tibusfiibminiftrauit,  (it  omncopusbonumfiibfccuta^eit.  ^^  fcicnsconccmnit. 

♦  2,1    e     CHram  rion  h.tbct, 

ii  Cura  impcndcdapa- 
rcntibus,  vclcfusmacrem  roannicommcndauic. 
f  7^edej.Augu.F»ciamus  h^^-c  inuicchumiles,quod  hurnili- 
ter  fecit  excclfus:  Magna  ett  in  hoc comedacu)  humilitatis. 
£c  faciunc  hoc  fibi  inuic  e  fbcrcs ,  ec  ipfo  opcre  vifibili ,  &c  q. 
m.;nu  non  faciunc.corde  ficitjnc .  Mulco  auc  mclius  elf,  vc 
ecKun  manib.  fiac.Nec  h~>c  dsd'gne:ur,qu3d  fccic  Chritlus 
facercChriflianus.qui  ad  pcdcs  incliuacurci  in  coideexci 
catur,  vel  fiiam  c(l,confirmacur,  humilicausei^tdus. 

'>t  Theophy.Hocdixic,quia  mulcxqdehofpiciles  func,8d 
hofpicio  recipiunc  pcrcgrinos  ac  fandos^ipfe aiic  non  g  fcip 
f<is  inferuiunc ,  fed  perancillas .  Volcns  crgo  viduam  per  fe 
laborare,nec  ignauam  effe,ipfam  pcr  fele  minifinue mbet. 

*Chryfo.  Vides^vtpercgnnoru  fufcc-pcione.nonfimpli- 
cc humanitate,fed  pcipuo ftudio,  cancj^  re  veici  Chrifio exhi 
bita  fignec ,  neque.  n.  permittit  huiufcc  in  fanctos  obfcqui,a 
ancillulis  impcrari ,  fccj  ipfas  per  fcillis  fcrrc  miniftcrium  iit 
bec  .  Viatorcs  hoies  ptereunccs,vt  putabat  Abraha  fuf,cpic 
hofpitio,ncquctiiferu  spcrmitccbacoia,fed  vxorifarinam 
mifccri  impcrabat  .;Ipfc.n.cum  vxore  mcrcedem  fibi  copa- 
rarc  fclfinat.nonimpcnfA"  taucu,vcrum  minificnj  quoque. 
g  SanClortvri.  quorum  obfccro?cocum,quiln  tribulatiouc 
funt^no  fandorum  fimpliciter,pofiLint  enim  cllc:  (^uKti,fum 
moqueobfcquioabomnibns  foiieri .  Noli  bosperfequico- 
pia  retu  affluentes,fed  afflidos,  &  qui  a  multis  ignorautur. 
Noli  prjcfuli  ccclcfi^  ifta  tnbuerc  partienda ,  ipfe  potius  mi 
nittra,ne  folius  impcndij ,  vcrum  cbfcquij  pr^mium  perci- 
pias.proprijs  eroga  manibus.tufulcum  fcrc  pictatis. 

*Hiero.Sin6folu  hcthumilitatis  infignia,cui  non  fufficic 
hofpicio  rccipcrc,  fed  manu  propria  lauarcholpitijpedes. 

^  a  Deuita* 


t  eligitur. 


Aiig.  ip.de  ci- 
ui  c.  i4.&tra. 
1 16. inLoan. 

Tr.iftai.ff.  ia 
I«an, 


NICOLAVS    DE    lYRA.. 

Hoc  e.cui  placcnt  opera  pietatis .Conftqncter  d.tit  de pauperib, 
Qu?  autcm.  i.deilitnta  bonis  tetnporaiibus/tcift  &  manto. 
Spcrct  in. tp per prouiftoncm  ecclefix  habtbit fnficiente  fi&nr», 
EcinHetora.  omtiib.horis  adl)oc  opportunis.f/ualiter  autedif-' 
rm  orattones,obfccrationcs.,di£luin  eii  fupra  in  principio.t.c, 
N,im  quq. rnolliter iacendo,&  crationes  pnetirmitiendo. 
Mortua  cft.  idrli,  propinijna  mortifpiritual;,(juia  deliiia  incli' 
int  acl  afiurn  luxw  i<« .  ideo  ftibditur. 
Ethoc  prqci.tam  diuitibus  viduis^quam  pauperibus, 
Vt irreprehcnfi.fint.  id cfi^abfquc defeUu notabili,vndepof' 
nt  aliqui  rationabiliterfcandali^ari. 

Si  quis.  Hic reddit  roncmprimi  mcbri,in  quo dichmefl,cp  Teidua 
"itti  dtbent  effejolicitti  de  nutritione  filiiirum,ncpotum  ,  e^  parea 
':,Hic  tedditrationchuius  dMiydiSi  quis aiitem  fuorum,  w'f/V, 
nnentmm  ftbi  qucntndncunque  curam  non  habcteos  ncligvndo. 
0  Et  n\ax\mc,idcfl,exii\entium  de  domofua,vel  cognationefua. 
i  Fidcm  ncgiuit.jrfen,^'-c'  t4rm,7«4W  debethabereadper- 
nas  didiasyc^uam  aegauitf^ho  dcbitum  auxilium  eis  Jubtrahendo. 

u    Ec 


12  Eteft  infidcli.  /.  iv  ijoc  pcccal grauius ,  quam  paganusfidcm 
Chrijii  non  habens.ua  quanto  fiatus  efi  altior,  tanto  cafus  elXgrauior. 

1 5  Vidua  Uic  confec/uenter  oUendit, (ji^funt  vcra  y>idux  ratione 
annorum.Et oflendit primo,tjuod tales  funt /jonora>'d<e.fecundo,ejuod 
ali^xfunt  y>itand<x,ibi.sAdolefcetiores.Circaprimum  dlat.SI  iduz  cli, 
tanquam  honorabilis  modo  fupradi£lo  . 

1 4  Non  minus  fexa.an.  Tunc  cnimfomes  lihidinis  efl  refri^era' 
tus.  I  5  Q^ia:  fu.vnios.namftcundx nuptixfignum  videniur  in 
contincnti£,funt tnmen  lii iite. 

16  In  operibus  ho.nam  effe  debent  integrx  famx. 

17  Sjfi.c/m7/c'7o. 

18  Educa.bene,&  fan&efecundumfuam  poffibilitatem.Et  fimili 
ter.,qHnd  fubcli:ur.  Si  hof.&C. 

19  Si  fandtorum  pc.la.  idefl,difcurrentium pro prxdicatione. 
10     Si  iribu.idr/},incarccratis,&  injirmis, 

XI     Submi.  ideJI,fecHndum  poffibilitatcm  fuam,vtpoievi£Ium,fi 

fuerit  diues,y>el  aliquod  obfequtun ,  fi  p  aupcr, 

2 2     Si  omne  opus  bonum  fubfccuta  cH.Secundum  pofftbilita" 

temy&detxntiamfuiflants, 

Toni.^.  z     3         i^dolefcen- 


71  j  vjioior 

^  a     /)f«ir-i.idf{T.vota  caniratis  canim  non  vfqucadco  ciires 
A  vccascci-lefiralimonijs  fuftcntandasfufcipias. 

Ambro.  Prohibcc  adolcfccntglas  viduas  in  hac  fufcipi  ^ 
fcnTionc.  Lubnca; cnim ctati  facilc crcdi  non di-ber. 
b    H.i//f«.  Aiiiii'^-  'fi  coh»i|gaii  quippe  vinculo  fi  pudip.tja 
tono  viduitii-  confcructur.damna- 
tu,cap.8.**-  cionon  timetur  .  Sjcd 


Glof  ord.  5c  Nicolai  dc  Ly  ra 


716 


4«euft  lib.d» 


vdualicptincnria,&: 
virginali    cxccllcncia 


viitus   nnineiis   amr 


f  17  q.t.e.fi 
f at,  a{  ca  h*c 

vtro.cnuptia  phoriscxpctitur  ,qua 

riim.*c^p.d?  <:xpctit.i ,  &■  ck'ct.1 ,  iSd 

v><lu<»  •         votq  oblata ,  lan^  noa 

folum  capcfccrc  nu« 

ptias.fcd  «iam  fi  non 

nubatur,  nuberc  vcllc 

damnabilc .  Voucnti- 

.   bus  cmm  virginitatc, 

'p,iXTc'.'"ydviduitatcrnn6fo. 

t  vt  hibcjot  lu  nubcrc ,  lcd  &:  vcl- 

fnsltdicefi<li    lcdanabilccft,  0.'iir 

tauftm.  qis  iKiiuimodifimilis 

"  eft  vxori  i.oth,  (^ug  re 

troafpcxit. 

Anguft.  lib.  de  c     "priwam.  Au2  Pfft 

jana.  virg.ca,  j^Qj^  nubcndo,tn  volc 


etinm  viro ,  quippc  impndcntia:  finguiis ponffiannn  hl  ar- 

gumcntun»eft. 

C    Co^nftpirMn^Aiiguft.Abcxcellcnti  i!!pvidualis,velcafl/ 

tatisvirginalis  proppljco  in  poflcriora  rcfpicicndocccidc- 

runt,&:  incericrmir. 

f  Qji hene.Dchono- 
rcprt-sbyterorumh  c 
aiJ.it.C^  Illud,qiio(J 
dixi  dc  "viduis  obfcr- 
ua.  Cthoccnapr.vc- 
pe  dc  prcsbytcris ,  vc 


5^  Foftvttim  font-neotifcliunriofc 
Vi».-rintinc'b  s,i^  a'ii5  . 
h 


b     1  Ne  liic comi  giiK  . 


i'i.h.£'ffipdo,n6qui.'.nuptixda 


•    f^^anunringuiiferurt.    b    1  Q»^ia  hot  (jcyc  cctitingij 

a  AJolelccnnorcs  aute  viduast  deuita  tCum  cnt  luxuriat^ 

a     1Qn.-fiiionfi:pcccjtumnule  c.     b     1  Nocidiconubunt.     c     IVioltacla  tide  voti.    J 

h  fuerintinCliri"l>onubcrcvolunr,  habcnce.sdciinnarione,  4 

.    ,Mil,v.u.o,.-..nvoro.ioh.o,b.pnfm.fidcm.    b    tvMcdoetiain.    f;c.i„  r-d.ais  m.lis _      5       prcsbvtcri  ,  qui    bcnc 

c  quia  prunam  ndem  irritam  tecerunt.  Smn»lautc,&"noi5  6    ^^^^f^^^^^  vita.Wdoar 
^  ciircuntcircuircdomos,nofolumotiora!,  rcd6(:t«H?erbof£e  ^    na,dignihabeantur. 

g  Qttpbci  honnrv ,  &c 
iioni  cnim  difpcnfa 
tores,&:fidclcs,n(5r 
rjjum  ho!io;c  lnhli- 
n-!ipr<pucnin  dcbc-nf 
fcciirtcrrcno.vtno; 
cotnftcntur  iiidjsien 
tiafu!'nptmiin,  ajga: 
dcant  obcdientialpi 
ricualuim.  Jnfiiincu 
cnim  fit,fi  noii  \\a\x\. 
licnturi(iopia,iS«:crt 
fjit  in  illo  .ludarici 


a    Vrufpa.    IRelijioni  nocentiJ. 

^  curiorap,loqucntcs,cj  non  oportet  t  Volo  crgo iuniores 

1    ♦Qiiod  bomim  eit.    b    fEi  koc  i.nn  bonum.    c    flieni  b.mum.    1Ci;ijieboc.    Et  fic 

pubercfiiios  t  ^crearc,tmarrcsfamilias  c0c,nuliaoccafior 

a     lnri.ieli,cui  gratuin  e.i  de  nobis  malc  1  iqui      ideft  Malediccnji .     Voloiia.  Ctui.i. 

nem  dare  aducrfario  •  nialcdidl:!  gn.tia.  i  lam  epim  qu?da 

a     p.llvo(.iin.     b     Et  huiufinodi  noi  lV.ntr.*.  i;)ienoar  fj,;,     liiueiies.  c     luucncs. 

tcoiicrla:  funt recro  poit  fithana.  Si  quis  fidelis*  her  vidua's 

«    QMene.eirariafimc.    b    Ctinli  lialmnde  non  habeicnt,  ccUcli.)  daret  eis,  non  tamentecipcretur. 

fubm'fiiillretilIis,'utnongraueturccclefiajVthisqu?verc 

a     Ulud,iiuod.habclectleIia.    b     Ha:ceiiainpia:cipe  de  piesbyiexiis 


V(4(UUU<, 


c     Spitiiunlitct  obed  c.idi, 
&  cxiciioia  fubm.nili  ando. 


vidua:  funt  fufficjat  •  Q.uf  benc  prasfunt  prcsby  tcri.duplici 

nentnr;fcdfra'usprc.r      ^  AfuUditis.  a    Exhonatio„e.rcie„t,bu, 

&  frafta  ftdcs 


8 
9 
IQ 
I  ( 

II 

'5 
14 

'S 
\6 

17 
i8 

19 

2Q 
21 


,  1        .,     1  •  -1   1  •  I    a  ,,  '^""^  videtfcctiain 

honorc4'gni  habeantur,  maximc,  quilaborantin  vcrbp  ^-  prcciQ  hbons  fuifr 

^  dupcrcipcreno.ib 
•  dct  ,  fcd  vt  non  d.': 
ciat .  Tanta  enim  mcrccs  deber  efiL-  cuanjjclizanti  rcr  .  . 
dci.vt  non  contrifictur,  ncc  cxtollatur. 

Augufi.Nccenitatis  cil  accipcrc,<.  h.iritatis  prajbtrrc,nc 
tamen  vcn.dc cltcuingclium  ,  vt  pro his  pr.-c(Jicccur,fcd 
a;ccruis.SicnimIicvcndunt,magn.im  rcm  vili  vcnduiic.A 
Cipiuntcigo  fuficntanonem  neccfficjtisapopulo  ,  mcrci 
dcm  difpcnfationis  a  domino .  Nocnim  a  popuio  rcdditi 


pofici 

vofi  dam.natur,&:  vo' 
luntas,  quas  a  propofi 

to  rcccdit damnabilis  cft ,  rnie  nuptia:  fcquannir,  fiuc  non, 
.j'  Ambro.  Qind  inancart.ilc-s oiiendir,hcf;icilcaudcant, 
quod  implcrc  d:fficilcef^,  aut  fi  animus  buicdcuf>noni  de- 
ditus  cO,:ipUd  fc  interim  tciicat,qa  tcmcnir  u  dicic  ciic  ^fl 
fcri,qdadhuciuucnilixtaticredi  nodcber.Pamn.irioni.n. 
fit  obnoxius.q. ab hoc declinat.quod tede  feccrat.  Qiiantri 
cniniJaiidabi!ccft.Siimplcat,^quod  vltra  vircs  ciMscrcdicur 
t.anro  n.agis punicndus  cni,  fi  hoc  p.udcac  fibi  imponeic  p- 
fuipptionctcmeritatis,  quod  ferrcnonpoilir.necadvcnia 
debcc  pcrtincic,  qui  a  primordio  infidclis  inucntus  cll.  . 

4cHieron\|n'H.ccrcgulanonfoium  in  viduis,fcdin  vir- 
ginibus  contmcntit>us,(^uiE  primam  fidcm  irritam  fccciiic, 
jntclligcndaeft. 

d  siwktautem.  -v  A^bro.  Qu:ydam virgincs, velvidux 
commendante  profclfionc  (gloriofum  eft.n.huius  rei  voca 
buliJ)  acccptabiles  funt  doniibus  diuitum  ,  qux  id  agunt,  vc 
parcantvoluntatibuseorum,3mbulantes,&:quijrcnces,qu^ 
perfcrant  ad  illo5(,quibiis  dcleC^cnfur,  vt oci«f.E  munctibus 
aftici.intur .  £t  m.ilo  piorc  plus  quarunt  f.ibulis.quam  quje 

,  opcrantur  manibus,  vc  clat.c  proccdant,& f ompofita?,cpq- 

j  fra  profelfionem  fuain  agcnccs. 

^  Chryfofiomus.  N  hil  minus.  conuenit  frcminje,  quani 
jiliorqm  factacunofcdifqdircre,  rjcque  mulieri  folum,  fed 

ctiam 


quafimciccs  illis  ,  qui  (ibi  in  chariracc  cuang!.l:j  feruiun 
fcd  tancuni  diipcndium  datu:-,in  quo.vt  poffinc  laborarcj 
fcannin 

•}c  Chryfo.  Iraque  fi  quis  delicatus.aut  remifTus  fuerit,d 

gnus  piofcdonontricmfiquis  fiicrit  bos  triturans,(SL;cr 

tragclu,&:  fpinas  lugu  fufiinestraxerit,nequeanred'(cc'I 

rit,  dignusnoncfi,oportctergodoctonbus  vidum  nccc: 

rium  atfatim  minificari,  nedcficiant,nequcfolu.intur,nci 

minimisoccupati,magnisfcip(bs,acqiiealiospnucnc,vti 

ritualia  opcrcntur ,  nullam  fcculanum  habences  titioner 

Huiufmodi  Lcuitx  crant^qui  nullam  fccuhnum  rcruin  1 

bcbant  curam  ,  quomodo  Inici  Leuitis  legcconfiituti  cra 

reditusdccimx,iS:cc.Ergocccleficprcru!csaudcnrcrdi 

rirn  nihil  pr^ccr  viCtum,  6c  vcftituin  habcrc  oporccrc,iic  [ 

ifta  trahantur  defidcno.  ^ 

*  Hicronymus.  Vult  illis  pri^flare  carnaha  a  quih 
^  Ai 


F 


NICOLAVSDELYR.A. 

I  Adolcfpentiorcs.H/V  confequenter  oftendi[,qux  viduafunt  vi 
^andx^dicens.  Adolefccntiorcsautem  vi.  in  qnibus  piget  udhuc 
ignis  CBncupifcentix  carnalis . 

9  Dcuita.  f)iiiafocieiiisearum,&famiUaritaseflpericulofa^etia 
"piro  quantumcHnqne  t^flo.  Vndc  dicit  jftd.folil.lib.z.Si  vis  aforni- 
foiione  ejfc  cutus,eflo  a  tnuliere  corpore,&  yiftone  difcretus,ctrca  fer 
pentem  enim  non  eris  diu  ilUfus,ante  ignem  conflilens ,  &proxirHUS 
periculo^diu  tutus  non  eris,  licetfi  rreus/is,aliquando  diffdueris. 

3  Cum enim  luxuriat.C .  frangendo  coniinentiam  vidualem. 

4  Jn  Chrifto  nuberc.  Ex  hoc p3tet,quod  loquitur  de iUis^qu£  fe~ 
(erunt  yotum  cou-tinemix  viduaiis,qntbus  non  folum  nubcre^  fed  etia 
yellc  nubere damnabUctfl.  Si  enim  fotiim  non  fecifientde  hac  obfex' 
MHntia.^licitum  effet  eis  velle  riubere ,  c5"  etiam  nubere, 

5  Quia  primam.  faClam  deo  per  votum  de continentia  viduali. 
$    Initamfccerunt.^wrca/ww /«.*•««<«. 

?Si  mul  autem,&;  otiof.c.  a  honts  operibus. 
Difcunt  circumire  do.ad  audiendumfriuola,&  videndum  it^ 
honefla  fpcHaiula. 
p     Scd,&:  veibofa:.  cum  tamen  deherent  effe  taciturnx. 

10  E.tC\.\V\oi£.inveliiiudiffJHto. 

I  c     Loquentes,qux  non  opor.  fcilicetjcurriliayqfM  non  decent 
fittum  vidu  tle  ",  p-op'er  quoiconcludit. 
ja     Volocrgoiunio.nij,  ptopttrfornicatiQnispericulum. 

i)    Filios 


IJ     Fihosprocvc.adferuiendumdeoinfidecatholica. 

1 4     Matrcf.  ef.  vt  occupatx  circa  curam  domni,&familiam  h  t 

diantur  a  difcurfu  vago,&  curiojo. 

I  j     Nullam  occalionem  darc  aducrfario.  infidcli. 

1 6     Maledidli  gratia.  idefl,-naledicendigratia,quxrunt  enim  [j 

deles.,vndepofJint  morderr  vtiam  fidelium. 

ij,    lam.n.quxdacouerff  funt.  voto  cotine(ixvidu.%Us  fra 

1 8  Pofi  latha.  ciusfugge/iioni  conf€ntiendo,&  ideo  tales  noj  i 
computandiS  inter  viduas  ecclefije  . 

19  Si  quis.  Oflenfo,qux  vere  viduxfunt  dicendx,hic  confequa 
oflenditur  qualiter  fmt  fuflinendx,quia  aliqnefuntpanpcres  hab(\s 
aliquos propinquos,&  notabiles  viros,&  diuites,bonum  efi,quoa-- 
flententur ab  iUis,vt  fic  aliis  no  habentibus  tales  amicos  pojjlt  mc  s 
prouideri,&  abf^ue  comunitatis  grauamine,&  hoceft,  quod  dici  f. 
Si  quis  fidclis.i«  potentia,&  honeflate  notabilis.  i 
10     \i3bQtv\,indomo,velcognationefua. 

II  Submi.il.neccf.  Cxterapatentexdi&is. 

li      Qui  bcnc.    Hicconfeqnenterinjiruitdeminiflrnrumtcci 

prouifione,di. qiii  bcne  pvx.faciendo  deuote  diuina  uffiLia,&  ^ 

niiirando  fubditis  ecckjiaflica  Jacrcme>,ta . 

2J     Duplici  ho.Etl)ichonQrduptexeft,vtcisexbibeaturreu 

tia,&  adminiflrentur  neceffaria,  vt  fupra  diflum  efi. 

24    Maximc,qui  laboranc m  ycrbo,&  doitrina.  inftru 

aliQsinfide. 


^it 


io 


yi/        lAdTimotheurn      Cap,  V.        718 


t    TNcfcientibu». 


":  d 


& dodrina  Dicit  cni  fcriptura.l  Non  alligabisosboui  tri- 

a    lUemdominuiinfinngel.o,     b     TVt  vinsfepaict  in  Ul.oicra.    c    TAinbrodus    Nod 
facilc  accafandi  e,:,perlona  t.im  slti  ord  ii,.,vt  fit  vice  Chrilli.  Ca.,,,.., 

a  turati,etdignuseitoperarr  nierccdefua.  AdueVfuspsby- 

_  ■  1  Duoru.ficii.nr.fiadeoprob^ati. 

tcrum  acculationem  noli  recipere,  nih  fub  duobus,veI  tri- 

iHcHantemtellimonio  conajA-..;pecea(r:,  velq.jinjanifonifunt.    a     T  Piesbyteri,  vci  fuhdrtl. 

b  bus  tcibbus.  t  Peccat.-scora  omnibus  arguc,vr  &ciEte''ri 

»    ♦^■'tautempresbyternonaccufctur.     f  JC^i  iudic.ibit 

c  timorcmhabcanr.  Teftorccradco,&ChriiTolc(ii,&cle- 

a    Vv-.fei-aremboaosaraalii.     TQ^a:  prarccvi      1  tt.  b     f  rr:.eximin.itione. 

ttis angelis cius ,  vt hxc  cuitodias (inc  t  pra-iudicio ,  nihil 

•«    TAbexanairationenedecIinesinalmd.quamcjtaminatioinuenir.    b    T  Et  pof,  l»con<nianon 
cuoord.nes.fertfxpeproUa.  c    1  Etfiftpics.vel  rel.giJusv.deatut 

lacicnsim  alteram  parte  declinando.tManus  ciro  nemini 

»    TSi  coniidtrate  ordines.    TConfenfu.    ^i^uxpoa  f:dt.        b    1  Qui  alios  iudica?^. 


impolucris ,  ncq;  comunicaucris peccatis  aiienis .  Teipiu  ^i 

1/1"  n.       I-      -jy''^'!°fi"",f'"-  ^,     ,  „      IISicnonDocetcaiutati.    14 

Tcaltuciiltodi.tNoIii  adhucac|uabibcrc,rcdvinomodico  ^5  m)s,ic-d  aflTeclis  fuis 


^ali)  fpiritiialia  corircquiintur,  quiiroccupacnn  dcitrina.ne 

yccfTjMa  fibi  prouidcicnonpojlunt. 

a  ^ducrfits  prefbyterum  auufat^no.fri.di-c.  SoIer,quicorrupic 

iion  amari,  &  idco  habita  occaiiunc  fdcile  accufatur .  Con- 

trahocmoiier. 
4«  AMBROSIVS. 
.jjjjQuoniiim  nuius  ordi- 

nisfublin-.ishonoreft 

(huiiifmodi  cmm  vi- 

cariiChriftifunt)id- 

circo  non  facilc  de 

hac  perfona  accufa- 

tio  dcbct  admitti .  In- 

crcdibilc  enimdcbcc 
f.ivideri,  iftum,qui  an- 
''*'cifte$eftdci,  cnmino 
■^^le  vcrfntiim ,  flcuccrt 

credibile  fcenicum  cf 

feturpiirimum. 
•jiHicronymus.In- 

iuflum  ti\  etiam  ad- 
^tierfus  laicum  accufa- 

rioncmrcciperc  ,  cu 

hoe  nec  fccularcs  fa- 

.iant ,  qrjantomagis 
Juerfus  faccrdotem 

Jomini  i 

j  C^ram  omnibuf ,  &c. 
Augufhnus.De  vcrbis  domini.Aliquando  dcbcs  corripe 

.epcccantem  intcr  te,  &  ipfum  folum, vt  dominus  in  euan- 

gclio, aliquandocoram ommbus,  vtca^teri tiii^.eantiliud. 
*'*(^ando  in  re peccauit,  ideft,quando  tu  fcis,qu6d  pccciuit, 

runc  fccrcco>nc  non  lis  corredor^fed  prodiEor,vtIofeph  de 

iMarialolusr.ifpicansadultcrium  .  Quando  auccmpalum 

pcccatur,  palam  arguendum  cft . 
■jcAmbro.C^ioniam  vcro  non  facilc  crcdi  debct  de  pres- 

byccrocrimen.n  proberur  tamen ,  aut  fic  manifclhim,  quia 

irreuercnter  verfatus  eft.piiblice  pr^cipit  argucndum^vcc? 

teri  terrcantur ,  quod  non  foluni  ordinatis  proficic ,  lbd&: 

plebi,  quando  cnim  vident  dignitofum  virum  ctroris  caufa 

cornpi.nccciTeei^,  vt  fibi  caueant. 
•ji  Auguftinus.<^od  dc  his  pt  ccads  accipicndum  cf^,qu^ 

nonlaicnt,  ne  concradomini  fcntcntiampuceturloquu- 

tus. 
*  Theophyladus .  Hoc  eft  pcrfcuerantes  in  pcccato,  & 

quos  inquirendo  deliquilTc  innencris,argue  vehcmcntcr,cc 

fcuere,no  vtindignationcm  tuam  explcas,fcd  \  t  cartcri  ca.» 

fligentur  tcrrorc  perculfl.Qucmadmpdum  cnim  fimplici- 
X  tcr,&:  fine  ludicio  condemnarc,  arrogans  e(?,&:  tcmcrariii, 

huncad  modum  reos ,  &:  pcccatoobnoxios  non  rcprehcn- 

dere,pc(filcnscfi,ad  multos  morbumextendens.quid  igi- 

turjnum  otTendiciiIum  prxbct ,  fi  publicc  fiac  reprehcnlio? 

Immo  c  diucrfo  magis  Oilcndit ,  fi  is ,  qui  ab  omnibus  pec- 

caiTe  cognofcitur,non  arguatur.  Hanc  ob  caufam  dominus 

aliquos  in  medium  produccns  puniuit ,  vt  vica  morcalium 

hifcecxcmplis  emcndecur. 

jc    Teflor  coram  deo,  Deus  fic  mihi  tcftis,qu6d  anima  mcam 

Taluaui  cibi,cauc. 

'  d  Manus 


d    f1anusntmi}ichompoft.erif,&c.  -^  ChrvfGnomTi5.Qj.iid  D 
fibi  vulr,citt.=non  cx prima  flatui^  prubacione,'iec  fixiinda 
nec  cercia,fod  vbi  confiderario  diuturn;)  pra:ceilic,cxaia:ifli-   ' " 
maquediicuiTio,  tunc  impomtr.»  mai;us,nequccnim  cares 
penculo  carcc.corum  ji.qua;  iiU'peec;iucrit  ,ru  quoq;  pce- 

nam  dabis,qui  init  u 


TDe  exteiloii  honoti  ptobat.    c    t  W  eft.pf ohibcbi»  fuinere  neccfiarifl 
Vel  non  infreDabis. 


I 

Z 
? 

4 

6 

7 


dcdifii  pra:ccdetium 
dcliitortim,  quicnim 
improbc  primnremi 
fifiijcciam  ruciiris  cris 
obnpxius,  quod  'pfc 
qu:!(i  auiilorcxtiteris 
pr.ercntorum,qiiica 
flere  non  fciueris ,  vc 
poncnc.  pcr  coiiipun- 
dioiiis  gi^itiam  reia- 
xari  . 

•}{  Primafiu.s.  Nfon 
cfi  cnim  lcuc  pccca- 
rum ,  micte 


«.Cor.y.b. 


temijr^!;  i- 


tpr.¥cipit,itio 
nciudicii. 


9 

10  rixasanxpoicos  ,  6l 

1 1  dare  fanchim  c;inib',  |  ,^  ^,(1  §  ,. 
&C  oidincm  clcncai;'  y».Mx  qnid 
ncqu.3cu,im  fmi5lis,  eit  Dc  eiecc. 
&ink-c  dei  doaiiTi-  ^V"  ""'■'"'•  ^ 

hisigitur. 
t  D"-'  con  difl. 

i6  tribiierc,&  viciumof-  <,c.i  fimtibi. 

ficioiU  miilifiriS  ,  qd-  "^eiiirciu.etd 
m  DrcrihiK;.  <-'^' ^'""-  §  q- 


Aivn  eniin. 


qaehisdcdccoriuscf!, muliercularum  prccibus. 
e  T^eqnecomnimicauenspeicatisaltenis.  ^X  Idcm.  Sicuccr- 
go  in  ordinationibus  malorum  particeps  cil  pccc.-itoruiii, 
qui  talcs  coni^ituit.  lion  :,rdir»atione  fanclorum  particeps 
efi  eorum  iuthti.t,qu,  buncs  el:gic.Ct.'nmni'.ican  dicitpec 
catiseius,qui  non  prob;iruso;din,i:n!-. 

7Vc7"ecow»/i«'/ica.Aiigufitiuis.Fun;ifijmn  vcrita<;hocha-  r-.      ,  .      - 
bet.quod  non,  nifi  confciifionc  inteiligcnda  eit  commnni-  tilipo',  '  \?x. 
catio  pcccatorum,quam  vetac  ^pofbkis ,  quia  qu;s  peccaris  c»ntra    W. 
alieois  commutucac  fi  capnlpat , & cum  poflic corriperc,&:'*'  P^'-. 
cerrpjjerene^lieiic.  ^crcata  alie- 

r    ^^(y/irfrffe^^c^a^/^JTw.c^c  Qniacaffir.iteadmonuich.icocca     ' 
fioncimmodcrataabfhnentiam  p"ohibct,qtia  ipfc  inicrat. 

Ambro.Nuncfpecialeconfiliumd.icei,  vt  fcipfum  falu- 
bri  regacdoctrinj,prudentcrenim  fibi  dcus  vuk  fv'ruiri,no 
vc nimietaco  deb;lcs fianc ,  &:  pofi  mtdicorum fuliiagia rc- 
quiranr.  Tcmperandum  efi.vc  fi  fieri  pocclT,cceptum  obfe- 
quium  gradacim  potius  prouchatur,  quam  per  inconfidc- 
ranciam  minuatur. 

*  Chryfo.Si  auccm  viro  vfquea  dco  ieiunijs  dcdito,&  '\n 
tancumaquxaflueto,  vtcrcbras  morborum  iiioleHiaspice 
retui,pudiciciam  praiccpic,  ncque  illc  monit.i  reriuir,qiKiii- 
to  magiscumaquouis  dc-  huiulmodi  monenmr,a!qu.iin  ni 
terfericdebemusrCurig  t'  illiusi^omachunooracionelu-- 
mauic  ?  tuius  enim  vcfics  n'iortuos  fufcitabac,cV  hoc  vcique 
•facere  pocerac, qoanam  ergo  rone  ?  vtfi  quaque  vdenniuS 
viros  magnos ,  &  vircucc  p.  iclaros  in.^it  aun>,nihil  mouea-  ' 
inur,poceranc  flgna  lihun  m  arrogancia  coUece  I  Jcirco  icgr 
bus mcdicinzinfcruirepcrmittic,,  vcfichumilioi,&ca:tcri 
nonfcandalizencur,  diltantque,  q,cumillinarur,F')!>firx 
^  cilL-nc,      F 


NICOLAVS    DE    LYRA. 

'  E  t  doctrina.  de  fnonbus.Confequenter  probat  pcr  fcripturam., 
iuodneceflariaftnt  eis  adminiftrand*,  t!  primo perfcriptutam  vett 
fisTeflamentiy  Deutero.t$.a. 

Z  Non  alligabis,&:c.  Ter  hoc  figurtliter  prjeceptumfHit,quitd 
non  negenturnecefjaria  pr£dicatori,qui triturat  in  area  domini.  Se- 
cundoperfcripturamnouite^tamenii.  ?  Dignus  cft.  ^«orft/ici 
turdepmdicatoribusLuc.  lo.a.  4  Aducrfus picsby.  fJrfic cjl 
fextapars  principalis  huius  epifloU  in  qua  inflruit  Timothtum  de  a- 
Hu  iHdicandiy&  puniendi  fubditos  inforo  exteriori,quod  bertinet  ad 
tpifcopumy&  primo  inflruii  tum  quantum  ad  acci4fationem,&  teflifi 
tmonem^di.  Adueifus  prcsbyt.noli  accufationerccipcrc,j«i<t 
mtra  perfonam  tanti  flatus  nort  efi  lcuiter  credendum . 
y  Nifi  fub  duobus,vcl  tribus  teftibus.e2r  idoneis  adhocproba 
tisinireritate.  Secundo  iuflruit  eum  de  punitione. 

6  Peccintcsconm.'^!  ficut  pcccatum  efl  noiHm,ita  &  punitio. 

7  Vt  &  catteri  timorcm  ha.  &fic a  malo  rftrabantur,nefimi- 
lempunitiviem  incurrant.Tertio  inflruit  tum  de  inquifitione  diligeH- 
thlHA  debetprttccdere  iudicium.&  punstionem,'.di. 

8    Teftor 


8 

9 

lO 

te. 

12 


Tcftor  cor.  modus  eil  iurandi  ad  mou^du  Timotheu.cfficacius. 
Vthaiccuftodias.  quxdiClafunt,&  etitim,qn<i jequuntiir. 

Sinc  pr^iudicio.  idtU,ftne  examinatibne  diligenti  pntceden- 

II     Nihil  facicns.  W4jrJn7e/«p«'ji//on/^///. 

In  alteram  partcm  deth.ti  reiiiiudine  iuflifiapropter  defe^ 
Uumexaminationii  debita,  ideo  fuhdiiur.     i  j     Manus  cico  ne- 
mini  impofueris.  ipfum prxcipitanter puniendo. 
14     Nequccommunicaucrispeccacisalienis.  idtJl,illorurff, 
ijui  male eum  ticcufauerunt .  .Alioqui  autem  e.vponunt  hoc  de  ordina-     . ' 
tione  nimis  feflina alicuius infuffiiieniis,  &  ftc  cpifcopns  corimuni-  , ." 
catpcccatisipftusindignemimflrantii.     ly     Tc ipfon >.  H<€cc/I 
parsincidentalis,  in  qua  monet  Timothvum  de  fuipjitis  cufladiaditi- 
gctiti ,  eo  quod  infltuxrrat  eum  dc  puniiivne  alionm,  &'  iudex  irflus 
debct tffe immunis ab illis^quA punit in  aliis.EtdiuidhHrin  duaspar  ^-  -^ 
tcs,quia  primo  facit  propofitum,frcurido  dcclarat  quoddaM  fi.pcrius  """""* 
di(inm,ibi.  QiiorfindxCirca pritnum rf/c;r.Teip(um  cnfium  cu. 
idcfl  mundum  ,&pmum,&  finereprebcn/iohe .  Et  qitia  Timoihcus 
pro  cuflodia  cafliatis  nimis  affligebat  corpusfutrm,'idtofubdit.  '" 

l6    Noli  adhuc aqua  bi.  cuius potus notabiUter nocet  [tomacho 
Tonv^.  z    4  tanguentif 


7'9 


Glof  ord  acNicolai  deL  ^tsl         720 


^  cfrenr,virnitfst.imrn  rxcrcuarcquis  leginms. 

^       rPrin.alius.  Dat  c\  confiliurr,  vt  pliis  alioi um  profeflurr) 

quam  fuam  abflincntiam  turej ,  potcraf  cnim  vcrbun^  imr 

pcdirc  infirmita?. 

a    ilyonindam  hom'>"ini pfccata^&c.  quiadixcratfincprxiq* 

dicioTiihil  ficu5,  c|cr 

^Inc,nofcde$»prri'dini$.  .  .     -.  , 

vtcre  proptfr  (tomacliurn,&  frequentc^.fuasinfirrnitares, 

'  ■  j     ^EtluiionfuiitprubaiHti.     b     f  Aiitc  nota.quim  veiiiam  ac*  i1  ftufii&nen^. 

a  Quorundani  (iQniioMiP  peccac^ma^nifeftata  pr^cevieiuia 

t        "  '  1    «f  Specic  leliponit  terta  prr  .iifcullioncin  appaicnf. 

C 


c  adiudicium.quor^dam  autcmi&rpbfcquU^ntur .  Similitcr 

a    1Qiy:l.im,3cnonel»  o^iusprobaii  b     1  BcMia      c    lidell  n"ii  ("unt  nota. 

autcm,&  fa6la'bonamanifcfta  \k^t,&c  qu?alucf  i»habct. 


a    1  IndifcudioDe.    b    1  Ei  {ixc piobaod». 

abfctfndi  ndn  poflunt. 


pcrmiriat  vbi  priiu- 
dicium  fjt  nccefljriu, 
^  vbi  nou,  diuidcn^ 
^ona,&:  mala  in  mani 
fefta,&:  occuka.  Q^iq 
ppuseft  C)(3minJciq- 
nc^quiaficutqujdanii 
funt  manifcfc.i ,  qux 
pon  oportct  cxamina 
rijita  quardam  funt  qc 
fi  culta  de  quibus  finc 

hrrC0i.Ay5    PE    L  Y  R  A. 

lon^l^uenti^^y  agrot/itiuo  corporijLd  vinum  modicwn  non  nocet  cafli-' 
fd<.',C?"  f^lef  (fd fanitatemferuandat/i.fiiiie  necrjfarin  eii  ad  exercen- 
4uM  of/idm  epifcopi.  i  Qu()rui>d.ini .  Hic  confefteiitcr  decla" 
yat  qvoddjrn  fuperim  ditlum.dixeratenim^qifqdTimotkcui  nibil  a- 
teref  fi'ie ddigenti  examinatione  prxuia^dto deplirat^ijux  funiilUy 
qn*  indhtnt  tali  difculjione,&  qn*  «»''»^.  Q^ipriida  hominum 
peccata,&:c.  Exeuidmtia  fuQi^  «J;-  tt^lia  nqniHff^^eut  actHfatione^ 
fesii)jcatioiie,feu  examinatione,ideo  fubduur. 
i  Pr^ccdcntiaadiudicium.  idrjladexqmiJiationem,qu*fer 
(e  notoria,p'  ftc  funt  punimdx  /ine  df  ujHnne. 

~~^  ■  A  D  D  l  J  [  O     1. 

In  c.  y.vbi  dicitur  in  poftil.  Teccaues  coram  ot^tnihm  argue. 

^ant  uqiiulli>quicx  noc  vcrboapol^olicudicir,  pcfcantes cora 
pibui  arguc,intc\\\^tte  volur,a,  decctpdicatoic  pcrfonajarguc- 
f c  fcu  reprehcnderc  4c  yitiis,  q  fcit.vc!  credit  ipfas  pcrfpuas  co- 
{niiillc,  vndc&.  fatpcinferirionib.  dctrahiit|»fonisprencil?.  fcu 
aUfcntib.Hptados  cds;dc  vitiis.  Scdhoccftfrroncu,ilf  etr.ocfjju. 
Tij  cj^pJicatQr  foln-dcbctdicefeillaquoru  ccrtitudo  folu  per 
f.icra  e!oqqta,vcl  dicia  doftoriii.fcu  p  refta  ronc  fundari  pof»ut, 
alia.n.noptinetad  pdicatorc  vcritat!S.Cpilat  aiit,tp  peccata.cj  a 
fingnl.irib.pctn>nistomitruntur,  non  h<bcntccrtitudinccx(o- 
lis  pdid(is,nifi  cu  hoc  addatiir  fenriialts  cognitio,cuius  certitudo 
fiohf  cx  pmiliis  .  Tij  qa  pJicatorincorripicdololucictinicdcrc 
porreftioni  pcccantis,<jui  fm  Hiero.cii  Ic  infanjatii  tofpicit.per 
f ale  pdicatione ma<;is  irrcfixnatc  pcccat.  TA  quia  Qm  Auguf  m 
quada  epiftola  ad  Hipponc.cii  de  a|iquo,qui  (an^u  nomen  pro 
ntctur.aliquidcriminis  fouuerir,  in(tanterf;irngu;it  homines,«t 
jdcomnib.ljoccrcdarur,  &  ficnp  foiiiin  tabb.  pdicationib.  dero- 
gatur  iamaeiiliuscui  detrahitur,  fed  ct  alioiii  fuatcoditionisofti 
fii  fcij  flatus.  Qd  ell  totra  ilIos,q  piatos  fcu  ciericos.vcl  rcligio- 
fosm  pdicatione  publicc  atguut.fix  quib.mai)ifcllu  cft.cj?  ^oiter 
flr,&  .i^fonisdifcrctis  obferuatur^fq)  pdicatorcontra  vitis  noii 
(Cotra  pionas  pdicare  det,  pfcrtim  cu  vitia  np  funt  oino  publica, 
aa  talij  publicc  argucs  no  coric«flor,fed  ^ditord<t  cefcri,^ut  in 
Glo.AuiJtoritasaiut  apnftoli  pdifJtaintclligitur  deiudiccccclejig 
ilico,g  pubJite  det  punirc  publica  pcccata  ,  qd  pcrtinet  ad  corre- 
^ione,qcftadusiuititia;,  qnofe  exicdit.nilr  ad  platosfeu  iydi 

~  C~A"P    V    T      Vl^  ^ 

Qyicunque.  jyiDnct  fpi  pos  non  coteninere^  fed  rcuercri 
dpminos  fuos,di. 
fl     iivicKn.ScicndTic^quofdapdicaflecomuncmomnibus 
in  Clirifio  libcrtacp. 
Qnoddi.-  fpiritualili- 
bercatc  vtiqiic  vcrum 
cft,  nondccarnali.vc 


prxex.nniinatirtnc  non  potcftficri  prariudicium. 

iluiirundarn,  Idcocf:  op'^cx.'im;n.'.tK)ne.  Vel,bibe  vinii,q^ 
ptfj  iio  mox  claruit  tg.T  bona  iiutntio,  iu)n  rfi  pt^tcrit  ablco 
di,licuc&  in  maliscfc.Aiigu.di:  llrimint"doniiii  in  montc. 
b    Aia'.7.dicit.dc  qyibus  dar^  efc  quo  animo  fianc,  hxc  pcc 

duniadiudicifi.quia 

flpfot  areelTiK. 


{ 


liiftaf  qiiicur,iiidiciii 
nbn  cfc  tcmcrariumv 

C      iiubfcqui'n.c\Ui:vK.^ 

\  culta  funt,q.a  ncc  ipf* 
z  latcbQt  teniporc  fufi 
j     qiiado  Cbrift!  temp» 

4  ^duenerit,quomani- 

5  ifi.  fccn  tur,  lic  &:  dc  bo 
nis.  Uchiscrgoiudi- 

6  ccmus :  Illa  dci  ludi- 
ciprclinqu.^ntur.       i 


ipjileauJiat. 


jlb  intcliigcbat-idco    a 
Conrra  eos  hic  TpquiV 
turapolloliis ,  uiben$ 
icruos   doniinis   fuis 
clicfubdiros , 

Ainbro.  Nc  exigiic 
ferui  ,  qiiod  dc  Hc- 
brxis  dicitur  ,  vt  fcic     b 
annis 


J  Quorun.au.  icfeflfunt  latentii^,fta  quhd  non  apparcntpunienda, 
nifipoildifcnfrionrm.  J  Sim:l!ter.nuc,&:  fa.ho. /»;/)/»/ed/iyttt>- 
rnm.  4  Minifc.funt.  exeuidtf-a  r(i,&ficno<jindigcntdif' 
cujjioneadapprobationevtfui.  5  Ecqaliccr, i^^c. /fj,7«6.^no)i 
funt  ita  tlJamfe^c  bona  .  6  Abfcodl  no  pv)lTunc.  idejl non  ab-, 
fcondutur  defacili,habita  de  eis  examinatione  diiigenti,  proptcr  quoi 
talia  funt  difcuticnd.i,  antequam  approbentur.  picuntar  autem  talm 
abfcondinoa  poffe  yilhmado  impoljibilttatis  quo  alir^uld  A.icitur  im-^ 
poffibile.jieri,  e«  qitod  dtjjicile  efi  jieri.  5  .Metaphyftc. 

yel  aliter:.Abf<.  ondi  nen  poffun!,idcJt,non  abfconduntur  diuinoiih 

dicio,  lictt  abfcondi  pijffinihumano , 

cis.  Vn  ad  T»«otbcu,q  eratprimas  Ephc finus  ptineb.it  pumrc 
fubditos  fuos  <ic  publicis  peccatis  eos  publice  arguedo,&  et  pu- 
niedo.vt  cstcri  timorc  hcret.Et  fic  intelligit  Aug.de  vctLisdrii 
ditftiiapoltolifup  dsftu  ,  Incorreftioncautfratcrna  c^  cftaftuj 
charitaiis,&|>c6fequcsfc  cxtcditadoes,  denccciritatcell.cpfc 
crcta  adcnonitio  pubiic3  dcBuciationc  pccdar.^put  in  ca..Mj'^!!). 
i8,b.5";pacjiifi'!/«ff/r4ffrrtt«i,e5^c',8cillaEt  deniiciatioin(^-.i 
6i,nic  cckfis,(.oitet  intc lbgitur,q»  debct  Hcri  plato  ccclcfi^,ii.> 
autc6!nunitanfeupopuIo.Vnfubdit,ibide.i"/.?<;rcc«.'t/7*>/5'j/ • 
dcrifjti  tib'',y>l  E'h'..ctT'.^et.  Tublicanu^,  q^  maniftfle  intclligitur 
dcilIo,<in5t>bedit  fuopIatoii>lTis,qtenctorobcdirc.Nccvalct 
argucrc  cotra  p.ii^t  J  de  hor,q(J  legicur  Ifi.j  S.a.  Clama  »e  cfu, 
^nnHciap'puliirnrofceUraeo<ti,i^7tphoc  fane  intefligitur,<l»pdi 
pprdct  cofra  fcclcra,  &  peccita,  qcrcditfcufufpitaturiapo- 
pylo  comiUa  pdicare  ,  noii  coiur.ipcrfi^nas  committetites.  vnde 
noianter  di\it..y4nnuncia  p'tputo.,&c.E.t  Ik  b;c  auftoriras  potiui 
facit  contraeos.Quodctiamfi  proplictaexprcffr  dixiirctnoitu 
na  fcelcratorum  feu  peccantes,  noii  vidcretur  trahcndum  ad  ca 
fcquenti^  maliis,  quiaprophcta  ibi  proccdcrcr  tanqua  cxccu- 
tor  dfi,cui'rcuclat!oc  talia  dtbcbat  publicarc,  fcc^aiit  dcaliu. 
A  D  D  I  T  I  O  II. 
In eod.cap,  vbi  dicitur  in  poftil.  M.-nHi  cito  mmini tiKpofmit. 
Expofitio  ffciijnda.cj  pc^nit  poftil.dc  h*)c  diiflo.  M.inus citonc 
rriniimpofucri{,cftmagisautentica.Eft  n.textus  dccrcti.z^.di. 
in  princi.  Exponitur  ct  hmoi  didlum  dc  cofirmatione  c!edioiii$ 
quaenon  eftfafta  inconcordia,  quac  non  dcbct  ficxi  Icihnanter, 
fcd  cum  difcuUionc  dcbita  in  cap  fin.dc  clcft,  libr.5, 

jinnis  feruiant.&  gratis  diinittacur  liben,  quad'royl1icri  '-(t. 

■it  Chryfo.  Nori.n.quia  fiddis  c$  libcru  cc  cllc;  puct  ',f.  c 

cnim  libcrtatis  docunicncu  el^,feruirc  magis,quippe  in.idc 

lisii  videriccaufafidei  lUos  |upcrbirc,blafpheniabitdoi:- 

ma  noikum,  t.iquam 

C  A  P  V  T     V I  

^  Et  ii»fti,5c  fapientes. 


f  lnndelium,(]uibut  ridf 
tur  fupetiorci . 

Vicuq;  funt  fub  tugo  fcrui,  domi  i 

1"  Sene  feruiendo  eit.    2 

nosfuosoi  honorc  dignosarbi- 

a  YC^.iri  aliena  inuadentii,  fcd  pocius  pcr  oblcquu  (cr- 
uorum  lidclium  doinini  innJelc$c>}Querrantur .  b  Cfaci 
litana  quali  intalH,Cc  cumra  legem  ptxdicata  , 

trenc>tneuomcndomfni,&do-  i 
drinaiblafphemct.Quiautfid^^  4 


fcditionis  caulam,  cu 
autem  obcempcran- 
tcs  attenderit ,  cinu? 
Ctedec,ac  t.icil.us,qu? 
dicucur.idmittcc,ali.) 
qi}in,  cIl  dciis,iV^ipU 
piicdicatio  blalpbc 
mabitur. 
b     Sl^i  aHte  fdi;  &r 

*  hierony.n: 

SC   PRIMAS.  k 

/3  uicb:iir. 


o 


NCpLAVSDE    LYRA.  CAP.  VL 

Vicunque.  Hxc  tfi  flittna  pars principalts  in  qua.  Timothpis 
_  inducttnr  ad  a£lk  Lufioiiildi^qui  maximepcrtmet  ad  poniijicc. 
piuifio.  Ei  dtuidftur in  trespntes^q-iia  primo indiici:ur  adcuflndia  fwperu, 
fcciDidiyciuitfi^ibifl^.uitibus.tertiogeneraliteromniii^rbi.OJivno 
ihccMJxime  vcro paupcrcs funt  fciui,ifa qutcqaii habet,vel  acqui 
runt,:oiu  ffl  dmtncrum  fuvrum.Betie  virdcufioditmtur  ,  fjuando  ad 
fcYuedu  dointtiisf;drlitcr,&  humiliter  inducuntur.  igitur  Timoiljeuf 
lnfiilfiturpnrai)  de  hac  tuJiodia.Jeckd^  r<piebatur  lioElrinacptraria, 

ibu 


ibi.  Si  quis  aliccr.  Circa prnauin  dicii .^poitolus. 
1  Q^iicunque.  efiarr.  i,itidclium,vi  duit  i^lo. 
t  Poin  1  nos  fuos.  humilitcr  eis  obedtendo  in  iicitis,  e?-  honcflis. 
mde,  &  San  itti  Vaulinus  T^UnJis  eptfcupHsinJidrU  ngi  feruinit 
profilio  cuiufdam  vidui  immliteryC"  deuote.  }  Nc  no.  Sienim 
fcruus  alicuius  injidelts ,  eo  cp  efficitur  Chftjiianus  fublrahit domiat 
dcbuamfeiuitutcnhpcfjetdici  abihfidtiihus.,quoddoilriHaCl)rifltni 
effei  bona,qux  conctdcret  inuito  domino  fubtrahere  alienum . 
4     Qui  auccm  fidc.iia,do,&:c.  tis  dcncgado  dsbitamferuiutem. 

1     Qt« 


-  Ki** 


r 


721 


I.  Ad  rimotbeum     Cap.  I. 


^  picbantfnfidelibustimQreodipfq.qiianto  magis  feruiredc 

,^  ^ntfidelibus,  quorum  chantacis  paiticipcs  cfTe  merentur. 

!       '-5«  Chryfoft.  Si  «utcni  fcruis  ita  impcrat  obedire  dominis, 

inaiemiqiquo  nosanimoin  dominum  noflrum  cffe  con- 

ycninr,qui  nps  de  nihilq  vt  cflpmus  cffccit,  qui  nutnt.qui  yc 

{^■ic.  f.r  li  ergo  non  ah 


722 


ytiquequandodennijndoeximus.  Nihilattuliftf.mbilhinc  D 
aufcrcs :  quid  te  inflas contra  paupercm  ?  Qurindo  n^rcunc' 
infantcs,  rcccdant  de mcdio pai-cntcs/erui,clientv'S,t!i!b^, 


peii 


tcr,faltem  vt  fannili 
nobis  noftrijita  illi  fcr 
iiiamus.  Nonncvita 
illi  cmnem  in  hoc  cx 
ponunt,yt  nobis  rc- 
quiem  parcnt.-  nonnc 
jlliquxdomini  funt, 
tota  die  curant,  ftia  ve 
rodifi  vixexigua  p^r 
tc  r  Contra  ycro  nos: 
nonra  quideqi  fem- 
pci:  qux-  verofunt  do 
nijni ,  ncquerpinima 
curamus  temporis  pap 
te,  ifiudquccuraille 
obfcquijs  non  egeac 
to  noftris.Tlcuci  domi- 


pbfequctcSj&agnofcanf^pueri  djuitcsflcntcs  Parianf  (irriqi 
dmes  &  paupci-,  non  attepdant  quod  pariunc,difccdai>tpaii 

luiri,rcdennc&agnOT 

,        1      ,  j  .  McoquiiJfm  In^Chrmoparcf.  fcaDt .  EcCC  diuCS  01- 

lcsflaDentdDmipos,ppn);:optemnant,quiatratre.siunt,red  '   hil  intulifti  in  hunc 

Dccidomini.     a  Prsftniis vei fuiuri.  *    mundum, fcd ucc au- 

ferre  hinc  aliquid  po- 

,  Autein.  Vl  omnes  fuuflibe.i. 

ticipcslunt.H?cdoce&cxhortare.  Siquisaliterfjocet,  &  ^ 

a    Dum  eis  obijcitur  Chiiilum  dixiffe  ;  Rcdditequarfunt  CajfaiisC^'".  jEt ;  Difciteuuia  mitijfum  & 
liumilis  coidc. 

ponacquiefcitra^nis  fcrmonibus  cjoniini  noftri  lefu  Chri-  l 


iJco,taomini.        a     Pr^leniis  vel  tulur 

magjsleruiant,quia  hdelesfunt,&  diledii,  qui  beneficij  par 


De  feruij. 


Nefdentcs, 
6 


Scientes. 


fti 


Nou  tjcit^Chailianiiaiem  odiofam. 


b    Noflra:. 


c     rte  talis  eil. 


Non  p.iiier.»  vinci. 


&eiquVfecandumpict^tem  eftdo<3:rin$,ruperbuscll  ^ 

De  his  <]u*  vcjtas  ha' et.         b    Non  cfficai  &  expcditusadfoluendum,  (id  ftmperuica. 


tes. 

*  AnibrofiuSf  Frur 
flra  mortales  bomi- 
nes  ropi^  f Judere ,  &: 
locuplctes  fieri  vellc 
apcrta  vopc  dcclarat , 
cum  fciat  fe  nihil  pfo- 


t  pihil  rcie-ns:fea  tIangtffns:drcaqu?lliones  &pug,,"as  v4t  \',  ^"^'^'"''r^fpnS 


a    lii  Deum.quod  aiiena  Cbi  tallat. 


d  bprum,e)?quibusoriunturinuidi^,contenrioncs;ib]a1phe^  'i  liqramXllnimi- 

C  .    quaiihanchbcnatcmfin,.rimusad:uaum.  b    Pf.udo^ira  ahos.^  ^^^^^^^^  ^^  Ca  Cxiftjt?  q  U.d  libiin- 


n,  Snu"ourrS  rmix^furpicio^nesmal^^^confliaa-^tioncshoWnummentc  j!  &"Un-ri'n^^^^^^^ 

;«      «„n...-.  *    Veraierum  cogntione&fcripturarumint;lIi,entia.  •,    m.    vju^iit    congrcgar 


t  inaledlcen< 
tia. 


h^c    omnia    nofiris 
comrhodis  ccdant. 
lllic  cnini  famuli  mi« 
niflenum      domino 

linrt.  pro^^^  j.  hJc  autem 
jcrui  obfequium  do 


critan- 


corruptorum,  &quiave''r;titepriuatifunc,cxiftimantium  '7  '"^y*^''''^ '""o^^'5V  '  ^"J" 

a    CjHia  pro  quailu  prscicant.nn  pro  fainrif .  b    Puiantquodpietas  fit  quxftus,  fed  pieui     ig   ^'^^".^  ^^"'^'  ^'Od  11  nc?t 

eit  longe  alius  qua=;lus.  Qu]-.  b    Acteinui.        c    Cui  fua  patua  fufticium.       '  auatl  rCCinerenC   no      " 

g  qu«ftiieircpietate.*Eftautqua:ilusm3gnu''s,picta'scii[fuf'  '» '"  Fcrniciem  fuam 

a    Qupdfrcet.  b    Quia.  e    Vnde  lobiNudnsexiuide  vtetomatrismea.  «udus   *°  P^UCi  Codcrcnt  qUod  tanimo  fua 


Nafccndo. 


pauci 

p  uribus  polTcc  profi-  ^°"«  contfc» 


le  i4it;r  illuc. 

mino  nihif ,  feruoau-    h  ficietia*.  Nihil  Cnf^m  intdfmus  in  huc  mudu,  haud dubiu.g.l  ^  cere,cum  corum  ipfo 

tcm  plurimum    COp-  »    AUquid.  b    Moilendo.  •    «ontamcnomDiiwobijcicndalbmhictempoSia,     *   rUmcmolumCnCO  h 

Scitcum^TfaLo  k  bus  tcgamur,  hiscontcntifimus .  Nlquiyoluntdiuitesfieri,  »J  quShiciSu?liic 
rem  quxrcndum  in  .  *  ^  relinquetur ,  non  eft 

noftrum,  quod  non  fempcrnoftrum  eft  ~ 


conflidumprorumpa?quod.i  aianfucfis&  bonisvicarur. 
b  Lan^uetis.  Non cnim  recufando  fidem penicus  moricur, 
nccad  vcntatis  fcienciam  conualefcic,fcd  quafi  rcpctitis  ac- 
ceffionibus  languet  circa  qu^ftiones  &  pugnas  verborum. 
c  iiu£iliones.  Quxflio  eratan  fcruuselTct,  cura  omncs  cx 
cifdcm  pairibus  orti,  &  Chriftus  omnes  redcmit. 
d  Et  pugiias.  Nam  verborum  pugnx  vidcbantur .  quia  do- 
minus  d:cit.  Si  jilius  •pos  tiheraueric ,  tunc  vere  libe.e.  Hucc  verba 
!•?  Videntur  vcrbis  Apoftoli  repugnarc.-Scd  fenfus  concordat, 
cum  altcrum  de  feruitucepcccati,  altcium  dchumana  agac 
conditione. 

e    Ex  <}ui$us.  qiixftionibus  &  pugnis. 
f    Orfnntur  inui,  quifcruoshabent&  inuidenc&cotcnduc. 
,  g    Cumfufficieatia.Qumdo  homo  non  plus  dcfidcrac  habc-? 
'  rc,quam  neccfle  cft. 

h    Tijbil intulimus.  *  Aug.  Eccc  diucs  rccolc  primordi?  tua^ 

■tVisi,  vide  vtrum  huc aliquid  acculens. lam  vcnifti,  6c  tanta inijs- 

^cCdti  nifti^Dicergorogoccquidattuliflirfcdforccqqi  nihihccu 

^"^-  ]ifli,&  hie  multa  inucnifti ,  ahquid  tecum  hinp aufercs  i  Ec 

boc  forta(feamore  diuitiaru  trepidas  confitcri,audi  appflo- 

lum  qui  te  non  palpacNihil  intulirnus  in  hunc  mundij,  v^i- 

que  quuudo  naci  fumus .  Scd  ncc  aufctrc aliquid  po^^umus , 

vtiquc 


, ,  .  ,  ,    •lanquam  peregri 

ni c rgo  lufticienti  vfu  contenti  fiiiius,illas  .icquiram us diui- 
tiasquasnobifcumadc^Icflcm  pacriam  ferrepoinmus. " 

*Chryfoft.Nudanamquen.irura  noftraprodijc.nudi  di- 
fccdicno  crgo  fuperfluis  opus  habcmus,  fl  nihil  incuhmus, 
ncque  habcnces  aliquidproficifccmur, 
i  Hubentes  alim.  *  Chryf.  Tanta  comederc oportcc,ac  talia, 
qua:nos  nucrire fuflicianc ,  & ca  inducre,  qus  nos ab  iniuria 
nuditatis cueantur,  nofquc  conceganc folum , & ni}iil  am- 
phus.  At  iftud  quidem  omnis  vefljcus  prspftare  potcft, 

*  Berna.quicquid  pcer  ncceflrariu  vidu  ac  fimplice  vcftir 
tQ  dc  altario  rcfines.tuu  npn  cft,  rapina  eft,  facrilcgium  eft. 
K  ^am  ^uivol.  Hocdipiturhis  qui  volunt  &  non  funt,nc 
defidcrcnt.Iam  diuitibusaliud  dicicur,  fciLcctnon  fupcrbe 
faperc,  fcd  dare  pauperibus. 

_  *  Ambr,  Nihil  cam  afpcrum,  tamqucpcrniciofum  cfl,  ff 
nccclcfiafticus,  inaximequiinfublimi  lococfl,  diuitijshu* 
ius  fcfuli  fludeac ,  quia  no  foiu  fibi  ipfl ,  fcd  &  ccteris obeft. 
Cocrariam  enim  formam  dat  honunibus.  Necefle  cft  enim 
mulcos  imicatores  cius  cxiftcrc  ad  perdiciouem  .  Quanto c- 

nimhonorificcntiorordinecft,  tantomagisfuadecimican- 
duni  fc,maximc  in  hac  rc,  acl  quam  vita  ilta  procliuis  efl. 

^Aug,uft. 


tlo.  q.z.e 
ep/fcoptii. 
l^.q  I.C.cc- 
«lefias.aats    l 
fio.  ^ 


Fpift.|, 


Dc  rcrbis  Ho 
mini  Seciindii 
Mac.  Scrm.j. 


NICOLAVS    DE    LYRA. 

i  Quia  fratres  funt.  id eJi,.Amb'i  Chriftia'ii.  Hoc  afferehat  alufui 
to  quod  non  habeat  imferium  par  inpurem.  ied  isiaparitas  intellige- 
da  eft  in  fpiriiMalibusjecundHm  tjuod  dicit^mb..Apud  dominum  bo- 
naferuitus  &  bonalibertas  gqua  lance  appenduntur .  nonautemin 
corporabbus,  de  (juibus  tliferuttus. 


II 

12. 

n 

l6 


3 

4 

5 

,6 

l#7 


Scd  magis  fcruiant.  quibus  fidelis magis  tenei  qua infidelibus, 

Et  diledli.  Deo.  Qui  bencf.  fciluei  diuini. 

Parcici.func.  cumjeruisper  facramentMm  btptifmi. 

H(jc  docc.  ignorantes. 

Ec  cxhorcarc.  fcientes  ad  complendum  inopere. 

Si  quis.  Hic  confequenter  remouct  do£lrina  contraria .  Et diui^ 
diturin  duas  partes ^fcilicet  in  partem principtdem  &  incidentalem^ 
Jii.  Efc  auccm  qu^fcus.  Circaprimum  dicit  .Apcflolus.  Si  quis  ali- 
ter  do.  quam  dtdwn  tfi  deferuis  Cbrifiianis, 

8  Ec  non  acqui.  Ex  quopatet^quod  ./fpoftolus  non  dicit  prAdiCln 
'nfiiii(Iu  ptoprio,  feddiuino. 

9  Supcrbus  eft.  fupple  talis  doder.tx  fua  fuperbja  enim  procedit, 
effcrere  noua  qu<t  [unt  dubiaj  &  rnulio  magis  quafuntfalfu. 

10  Nihil  kicns.quiadetalibuiHQHeftfcientia,  ' 

11    Sc4 


Scd  langues.  quia  tedit  ad  morte  fpirituale  per  difcefsH  afide^ 
Ex  quibu^.  fciltcet  quxfiionibus  mutiUbus  i^  rerbofis. 
On  untur  inuidia;.  M  cort/f. 
Contcntioncs.  in  ore  &  inpr^fentia. 
Blafphcmia:.  id  efl,detra£liones  in  abf^ntia. 

Sufpiciones .  nammuidentesad\nuicernfa£larnttfuapeffittie 
interpretantur. 

17     C6fli6tacioncS  ho.f.falfqrumpntdicatorum  contra  alios. 
J 8     Et  qui  a  wet.f.i  veritate  tripltci,  ■>>ita:,ittfiiti£,a-  doQi  inx, 

1 9  Exifti mantium .  ii  efl ,  prxdicationcm  qu*  efi  opus  pietati^ 
excrccntium  propter  temporale  Incrum. 

20  Eft  aMtem  quxftus.ff/c  tflpars,  incidentalis  in  qiia  occafione 
babita ex quxfiu  faiforuprxdtcatoru,cxcludit  4  perisprttdicatoribut 
(aiem  qu*liu .  Etprimo  ab  ommbusgeneraL  ter,ftcundo  4  rimotheo 
fpeciatiter^ibi:  Tu  auce,  Circa  primii  dicit.  Efc  autem  quqft.  ma. 
naperipfumacquiritur  vitabeat^,  xi  Pieus.i.opu!^ pdicationis. 
l^  Cu  futiicicn,  ntcefi^artj ^ifius  Ct  wHitus  qua  debent  fufncert 
yerisDrxdicatoribus  flciti  dicitur pofl^a.  Habentes  autem  atimenta. 
X?  Namqui  voluntdiuitcs  ficUc.Locjuitur  de  pr^d{caimbus 
fUftngeti] ,  qui  dcbtt\t  effe  a  terrenis  cHpiditatibus  expediti ,  £J}e  veto 

diuiteia 


n 


Glorord.&NicoIaideLyra.        724 


^      <J«  Auguft.Almdcneflediuitcm,.iliud  vellc  diuirem  fieri. 
A  piutscft.qui  ddiuitibMsnatuscft,  nori  qui  voIuit.Diufspft 


iibjo.homJ,  f  j„  rpulti  h^rcdjntcs  dmiifcrunt.  Vidco  faculratc<f,n6  intcr 
H9«-«4«        |!ogo  facultatcs.Hic  cgpi^na^  acf  pfatur,nori  autmp,nop  ar 

gcniunr\,non  diuitiji, 
•}c  Idcm.  Non  di- 

xitrqui  diuitcs  funt, 
t^M«)i(        fcdqui  voluntd  q>tcs 

ficri;.  Cnpiditatcs  rcr 

fufauitjnon  faculta» 

tcs .  Pccynia  dckfitat, 


Ficicildo  cui(]ue  quod  ia^  exigit.quotl  non  cupidus.  b     Uci  d  proximi 

i  fugc.  tSe^flareveroiuftiria^m,  pietatcm.fidem.charitatem,  i 


.- .  > 


a     Oiiibus  pe:<ituc  cafCt  cupidus,  necp.iticntciiert  aductfi,  nccalicuieii  manliiriut.  II  ,1^,. 

t>    IntehocbaWc.  Ani(lue,qH0<tpt6<ldt*liJv        C    Vcpro  fitaliji,  funi  dilcrctirme  fartum.  i^  M'a'i: 

^'  d  Qu..d exif,  I  (idcs.  priuatum  ,  quod  po- 

*  patie'ntiam,  manfuetudinem.CertaDo^numcertameficlei,  14  rius  a  dccnmcjito, 

a    fio  ^is  non  (juxtasitifi  «iram.qaod  ilct;cs;cuia  in  raiii  vocaiut,|nuninaliud.&C()aiacoi.:iniDuiiis  \%  QU<)mab  inCrCtllCnCO 

'i»m  vcl  wi  ordinaiione  vcl  in  piidicationeconfc(lusc«,quod  fidcjcxigit.  ;^  rji-iiirr      -Iii<-/»r   •  f^nt_ 


Joro"D^V.n.  na  rcs  cff  magna  pc- 
ditt.  ».c.  4UU  cunia  :  Jncidunt  ho- 
Tadix.  mincsm  tcnt;^tioncs, 

t  iWtfi  |>«M  nontimcsJduiitiarho 

■iy,  ^ 

•  mincs  in  inCcntum  & 

pcrdjtioncm  mcrguc, 

t  vT>^^>'^    j-,on  ti  mcs  ?  adhuc  fur 

dus  c$  ?  hic  Dcus  cq- 

nat,&flcrtis? 

^«  Chryfoftomus, 

Sunt  &!  qui  pccunias 

~       t  ir    t  habenccs,  casritcdi- 

tj.rpfeqK.o«.  fpcnfent,acafperncn 

*o  tiir,cafq;  paupcribus 

''^  diuid.mt:  profe^to  no 

^os  (jui  futKhuiufmodi ,  lcd  cupidos  notat. 

^  Primas .  Qui  funt  dimtcs , bcne  vtantur  diuicijs :  nam 

qui  vohintdiuitcsticri,(inctentacioncnon  funt:quiaquod 

illis  cfcfcitjVtiquealijs  nhinuitur.  Occafiocrgoccntationis, 

'  hL  bqucus  diaboli  cftihabcrc  diutcias,  quas  ncc  fui  parcntcs 

habMcrunt. 

Serm.  jof.^c  a    i\jd/r.Incidunt  in  tencacioncm  &  laqucum  dtaboli,quia 

cinp.&  hb.ii.  radixomnium  malotum.&c.  Noncftgcnusn)aliquodn5 

ttt« GenadUc,  ^^ cupiditate ;iIiquando proucniat,quia radix omoium ma- 

■ntrb 

in  plaim.  118 


Radiccradicisqrcrenonpofriim.Acficftaliud  m.ilQ,cuius  D 
radix  noneft  cupidiras,  non  cric  011.01"!  inaloru  r.idix  ciipi- 
dir.is.Si  auccm  vcrum  cft  omniu  ma!nn;'n  radiccni  clile  cq- 
pidit.itcm ,  fruf^raaliud.iliquod  in.iligciias  qi).frimus. 
* idcm.Non  timcs  radiccm  omniutn.rn  iloi u aiiintiam;  t 
^  pcrigro  ruoflirpasra  1 

AAuipla.  a     Diiyii»  rmtriiuit  dviidctia.  (lucni   fpinarUlll      & 

inciduni  in  tcntationcm,  &  in  lacjueum  t diaboli,  &  defide  •   non  cxti»pas  de  cor- 

qii^peiui.         Iiaiiocent;quoJ;  Coiporum.  *     dc  tUO  tadlCCm  inalsi 

ria  mulw ,  &  inutilia ,  &  nociua »  quae  mcrgunt  hommes  in  J   rum  cupidicatum  ? 

4<  Idcm.  Siau.iricia 
intclligamus,quaqiiif 
quc  appctit  aliquid 
amplius  quam  opor- 
tct),  propter  cxccUcn» 
tiani  fuam,&quem« 
d.ui»  rci  pi  opna:  amo 
rc  m:  cui  fjpicntcr  no 
'  mcn  lingualatinain- 
icumappcllaiiit 


Aninarum. 


_  _     ^   _      Hat  Sc  d  aboluj  cccidir. 

i4«die.iS.  iftamnon  timcs?bo-  »  jntcrirum  &pcrditioncm .  t  Radixcnimomnium  malorum  * 

jmpecig^nefn.    narcscftpCCUnia,  bo-  •    <i.'i  pecumam  app«tit,cupete  app«it.  Gciieialis.  Pliu  habendi  quam  opor:er. 

47.(lllt  C.  bo-    _       _A OmninoCliri(lu|^deferente». 

b  cft-fcupiditas.  Quamquidamappetenrcscrraucruntafidc,  6 

Hoc  CPB^lat  in  auatii.  Quia  {aiionalis.  Ve!  cili  homo,  tamcn  quia,Dei.  7 

\  &  inrerueruntfedoloribus  muItis.|Tuautcm  homo  Dei  h?c  * 


;ipprehe'ndevitam2eternam,  inquavocatuscs,  &confcflas  '^  „iscnjinpriuacio  mi- 
*'csbonam''  confeflionem  coram  multis  tcftibus .  prscipio  i»  nuic. 

*■  *Chryfof.Quid.n. 


D-mi  &  lorumcltcupiditas. 


K^iiX  cuini  o».»;«wi,circ.  Alibi  dicit  fcriptura  quod  fuperbia 
cfl  initium  omnis  peccaci .  Hic  vero  dicitur  ,  ^  auaritia  fmc 
C>Jpidif.nseflradixomr)iummalorum,qux  non  vidcnt^^con 
ucnirr.Scicndutn  vero  vtrunque  vetc  dictij  circ,ii  pcccsto- 
rum  genera  attcndanfur.nullum.n.gcnus  peccati  e(t,quod 
aliqn  no  proucni.u  cx  cup  iditatc .  Et  cft  viiq;  aliquis  ho  qui 
y  cx  cupidit Jtc  fit  fupcrb',&:  aliquis  g.  cx  fupcrbia  fit  cupidus. 
Aug.  Ei^  enim  qui  non  elfct  amator  pccunix,nifi  pcr  hoc  pu 
tatct  fc  excellcnriorciTi  circ.  Et  cft  qui  non  amarec  exceiie- 
re,  ni(i  putnrccperhbc  maioresdiuitias  babcrc. 
fJuUr|yrU,  b  C«/"''"<«5. In Grarcohabtcurjf/xflrj^j-f/'*. Siergo  auaricia 
habciur  qu^'  propric cfl  pccuni* amor,pio gcncre  quod  cft 
cupiditas  pbnitur  fpecies. 

^<  Arnbrof  Auantiacnimpotc(iomnia  malaadmittcrc. 
Idco  radix  omnuim  nialorum  eti ,  quia  vt  delidcria  fua  cx- 
plcat  { quod  impofTibilc  cft )  &  malcficia ,  &c  homicidia ,  &C 
obft  enicaccni,^:  quxquid  fccleris cti:  pcrpctrac:  nec ad pr^ 
fens  li  cura,  quat  fcmpcr  cupida,  Sc  in  futuio  damnaca. 

•5«  Augufl.  Si  ladiccmoninHiipmaloiumqu^riSjhabcs 
apoflolu  diccme,  radiccm  oium  malprum  ciie  cupiditate. 

Radiccm 


C 

Tom  dirputat 
f  .eontra?'>r- 
tt^ut.  M4nic, 
\ 


Nn^OLA  Vs    L»E    LYRA. 

diuitcm  non  eft  tnalum  bene  vtcntibus  diuitiis.vnde  dicit  Arob. 
fuperLuc.im :  Sicutcl}uitizimpcdiinenta{untrcprobis,itapro- 
bis  funt  adiumenta  virtutis  :  ncc  per  confequcns  vclle  cfle  dtui- 
temadbcnc  vtendum  cft  malum  ,ni(i  proptcrimpcdimentuni 
rnsions  boni .  Magiia  emm  cura  cirea  illa  impedit  aAqm  pracdi- 
cationis.  propter  quod  apofloli  cuta  tcroporjiium  commiierunC 
ti\t']s  di.  AO.  ^.  a.  7^()»i  eli  4iiHim  noi  deretinqucre  vcrbum  bei ,  c?* 
tmiinUrarc  ttienfis,  Cot-fidtrKieeronfra^ref^&c.  Et  fqbditur.  Quos 
f.nfliruamus  fuper  hw  opus.  Vel  poteft  dici  &  magis  ad  intentio- 
peiTi  Apoftoli,vt  videtur.quodcum  dicit.  .^»  vvluntdiuitesfieri^ 
loquiturdefaKis  apoftolisqui  prxdicabant  cxcupidirate  lufri 
temporalis  ,  &fic  velle  diuucsticri  arcipitur  proinordinatodi- 
uitiarum  3ppetitu,qui  fcroper  cft  malus,ideo  fubditur. 
%  Inciduntir.fcnt.  petimcuoxcmconfen(um. 
gi     Etin  b,di.t\aii  diuitiac  prxftant  vi5  &  fomcntu  adoU  vitia, 

3  Quiemer.ho.in. id  eft,iii  profundum  vitioruor. 

4  Et perditionem,  id  cft,  gchennx  panam. 

y     Fjdix  enim.  quia  ficut  radix  prxftat  fomentum  omnibuspar 
tibus  arbori»,  fic  diuitix  omnibui  peccatis. vt  diftum  dt. 

0  Quam  (fuidam.  id  eft.cupiditatem,  qux  hic  accipitur  pro  pc- 
cunijs  cx  ctipiditate  aggregatis. 

1  i,rrmiHnf  i.  abyfliis  cnipi  abj  (Tufn  inuocat ,  &  fic  abyfl^us 


!rii 


malinonpecunide  ia 
ciuntjlmo  non  pcciinia:  quidcm,fed  mala  voluntasipiis  vci  ' 
ncfcicntiu  <  Cuius  crgo  mali  illdE  caufa  non  funt?  nonncha- ' 
rumgr.itiaconcupiicimus?  nonneillgad  morcuos  vfq,  iin- 
piai  cxtendere  manus?  none  inccr  fratrcs  bc  parentes  lcuie* 
runt?  nonne  lura  natura:,ac  praxqjta  r>ci  &:  oia  prortus  vio 
larunf,qui  fllarutcncnturdciidcrio.Nonnchaiij  caufi  ludi 
cia  funt  inf^ituta  ?  toilc  icaque  pecuniarum  itudium ,  ik  oh 
mala  fublata funcBcllu  conquicuiccclfauit  pugua,  inimici- 
tia;  in  gratia  rcdcunt,  ledata*  funt  hi;rcles  «St  fcd  tiones  ccs. 
*  Eufcb.  EiTiiflenus.  Apoliolus  non  dixit :  aurnm  vCl  ;ir. 
gctum  radixclf  omnium  malorum,fedmag's  cupiditasdi- 
uitiarutTi,i(<:  noiif(>Iumdiuicc.s,lcd  quidiuucs  volup.tricn. ' 
Ctipiditas  in  primis  hoc  malu  habct  quod  dum  ingcnttian 
^toria,abfcondit  atcfn.i,  &  dum  a  foris  polita  conlpu;ir,in- 
cra  fe  latcntia  non  incrolpicic ,  &:  dum  alicna  qu^ric,  factori 
fuo  (c  rcddicalienum. 

c  Doloribus mul.  Auaticnim  tanco  pliis  folicicudinumcru- 
ciatus  fuftincncquo  amplius  dclidciant  vcl  qu?  habicactaQ 
feunc^vcl  qujj  habere  non  poirunc. 

d    r»r<JHrew(/jowjo,  ^c.Nondicicquod  hoccimeatdei(tD^,  i 
fcd  feitbac  h(K  ventuium  in  manusccclcfiarum. 
e   Hu:c/»(jf,Nihil  cnim  cam afpcrum  tatnque  perniciorum, 
quamlivirccclcriafticus  maximcquifublimcnter^ct  locii 
diuitijs  huius  feculi  (iudcac:  qutanon  folumiibi  piifcd& 
c^teris  obcrtjCjuibus  coiicrariam  dac  formam. 
f    Tietatem.  Etcgenticondcfcendamus.quodnocupidus. 
g    I;dem.  Qi^i  vciam  ftdcm  habct  de  Deo,non  aipitin  nii 
ferijsfiendiues,necplurise(iei  mundus,  quam  Dous. 
h    Trtcipio tibi.la "Jimothco omnibus fucccfiijnbus loqui- 
turApoftolus. 

"  a    ff 


cupiditatis  trahit  abylfum  infidelitatis. 

S     Etinfouerunt.  Mali  cnimhominesquafi  continuefennunt 

mentis  dolores.  propter  quod  dicttiAug.quod  malus  animus  cll 

fibipgena ,  Sc  cum  hoc  fe  obligant  ad  dolores  infcrni  intolcra. 

bilcs. 

9  Tuautcm.  Hicconfequcnter  cxcludithanccupiditatcmli- 
uequxftumaTiniotheo&  primo  exhortando,  iciundoprici- 
picndo,ibi.  Trxcipio.  Circa  primum  dicit.  Tu  autem  6  ho.  Pei.  id 
cllfdepiftatus  obfcquio  diuino. 

10  HAcfu.  EtofiditconfequenterqualcsdiUitiaidctqrercii. 

1 1  Sedqre  nro.  id  eft,erga  proximum. 

1 1     Tictatemjidem,char'>tuttm.  erga  r)cum.Fidcm,  qua  crcdi- 1 
tur.Chantatcm.quadiUgitur  Pictatcm,  quacolitor.  EftcniBi! 
picta^  vno  modo  fumpta  idem  quod  cultus  dminus. 
II     7^wnc/;f/rf»/.  erga  perfccutores.  ' 

14  MavfuttHdti}em.c\yxomnci.  \ 

15  Cmdio>ir»mfmdn/e«.  Fuliis  jpoilolis  refiftendo,  ! 

16  ./^/i/Tf^cndcW.  ideft  .perhocapprchendcnseam.  j 

17  In  ^tti^j»oc<j;.pergratiain  pfciiti,  quxefiarra  vitxbearr. 
}  g  ht  confijfus  es  bo.  &,  hoc  cft  in  ordinationc  tua,  &  ctiam  m 
prxdicaiione. 

I ^  Trxcipio «'^/.Hic  inducit  Timotheum  prcripiendo  dicens; 
yiAci^if  tibi  soram  i>eo.^ui  przfcntialitcr  cft  v  bque. 


7^) 


lAd  rimothcum 


Cap.VI.        726 


Er Ci^/y?<) 7t/«  E^emplo  Chrrfti  horwtiir. 

Beatus  &  foliis^&c.Hac  noa  dcpacre  tanmm,fedde  Peq, 
quodeftipfa  triiucas, 
c    jQ;"  /''-'«'•  Hab5t  ptT  naturam,alij  ab  eo, 
d    inacccljibitem ,  C^uia  nqljus  ad  cam  cx  fe  apccdic ,  fcd  cui 
dacur  dono  eiiis.  quud 

Pitre. 


i»  tibicoramDeoqui  viuificatomnia,&ChiilloIelu,quit£e-  ' 

a    Quod  non  dixerat  «flitmauit,  fe.f.efTe  fi)iiiiD  Dei,  qui  fuit  bopa  &  hoiielU  confeffio.  * 


Imminente  morte  ,  non  nciiauu  vcritatem 


uinita£cm:h.'tbct  no  cv  dono  q  u.Tfi  ferims.fcd  ex  generatio-  D 

nis  proprietatcqiiafi  fi]:us  coxcc-riu!s,&  habct  ficuc  paccr. 

e     Diuitibusbiims.  Siipracgitdchis  qni  ditiitcs  voUincficri, 

diccns  CGS  incidcrc  in  tcntarionc<?<:  I.-tquru  diabnli.hicagit  |^''^-  '''j-^o> 

dcbis(juidiuicesfunc,nxoncnsnonfp;r;ircjndiuic!Js,  Ec  H°!a,,i  ,,  & 

quiadixicmala  veni-  (e..  z  ,?.nt. 

re  c}c  cupidicace,  &  «letem. 

concra  fuaficnc  vidc- 

icncur  diuices  abiedi  t^ettiGcatus 

determinat. 

f    ?>(oi  /mW/.  Auguft. 

IC  Anofto  Ditiitic  qiir 


b  .  Ita  8c  te. 


c    Vt  eum  iroitetis. 


Cum  cfli;t. 


intclligcbat  pFopbe- 
tadi-  ^ccedi.ettdcHm^ 

-  Augiiftin.Nihileft 
jiicd.ctlim,quodnoi) 
cvnucniat  trinirat, 
quia  fecundum  vcrir 
facem  trini;a5  vnus 
cft  Dcus  &  beacus  6c 
folus  poccns  rcx  rc- 
gum  &dominusdo- 
liijnaiiuam.qu  folu§ 
habcc    inunorcalica-  -    -  .  -       - ,  h   ^  - 

tcm,  quia  folus per  «  nusdomuiaiitium, quifolusbabctimmortalitatcm, &iuce  '« 

liaCUram  cflimmucar  »    Quiaidemipfeeft&lux-  Ita  inacccflibilcm.  " 

bilis  :quia  non  cuiuf-  4  habitat  inacceflibilc.-t  que'm  nullus  hominum  vidit,  fed  nec 

CllSm  gracia  ,  fcd  fua  Exfe.fcdDeustiftusvidct  a    Homo  in  hic  viti  :  poft  autem  videbit. 

■  •  b     Dep  patii,  filio  &  fpirituifanAo.  c     Infc.  d     A  creatutis. 

'    Quia  omnia  poteft  :  qux  fc  fuii  dabit. 


ftimo'nium  reddidit  fub  Pontio  Pilato  bonam  confcffione,  ^ 

f    Lex  domini  iinjnaculata ,  nec  etiam  habili;  eft  leprehendcndi  C^undtibi  Dcus  Scegoinandauimus.  . 

b    Serues  ,donec  tibi  adurniatinmotte.  Noil  CXpaU 

vtferucs  mand.itum  finc  macula ,  irrcprehenfibilc  uTquein  J  l"s  diuicias ,  fcd  mor  mo<iohaj>edg 

a     Aducniijm.  b     Cor.-ruis.  bum  CarUITl  idcd,  fl- 

perbiam,qu;ccfi  vcr- 

mis  diuicum.  Gran^ 

dis  anjmus  efi..qui 

iccr  diuicias  ilto  rnorr.  tApoc.  jy.c 

bonon  cencacur.Ma- 

gnus  cft  qui  non  Ib 

ideomagnum  pucac, 

quia  diues  eft.  Quj 

autem  ideo  fc  magnu 

putat,  fuperbus  cft, 

egcnus  eft.in  carnc 

turget  I  crepat  in  cor- 

de.mcndicacinflatus 


aduentum domini  noftrilefu  Chrifti,quem  fuis  tempori-  <^ 

a    Sanfti^  quibufque.  b    Infe,  qui  Scfuosficiet  beatos  &potentes&fe£e$fui,  ^do- 

minos  impiorum. 

bus  o'ftendet  be^tus  &  folus  t  potens  t  rex  regum  &l  domi-  \ 

*     Immutabilitatcm  ^  &  dabit  luis  pcr  gratiam .  b    Tcr  Cmilc :  ipfc  cft  lux  cuius  fui  participcs  crunt.  p 


iiiatuia.  Nec  potuit  .  ^. , _^_^ 

I  nccpotcftaliqiiacon  vid^re  pot ;  cii^i  eft  ^loria  honor  &  imperiii  in  fempiternu, 

UeilJvUlCmUCari  ,nec  a    Tamcn.                b    (^ilunt&fpititualcs.            Id  cft,his  qui  in  hoc  fcculo  abundaijt  pecunia. 

pocuit  nccpotencali 


c     Non  diuit^  non  clTcIea  iion  fupeibirc,&  non  in  eis  fpem  haberc,quia  incertac. 


ciua  Uiucaconc  pec-  ^  aniie.Diuitibu^shuiii^sfcculipr^cipCjnofublime  faperc,ncq;  '*  eft',nonplenus, 

taie.    CmCUIKjUC  VCr  .  .  Ueo  non  inde  fupetbiendum :  fcd  timendum.  ^  ^  *  AuSuftiUUS.  Ni-  E 


fperare  in  t  incerto  diuitiarum  :  fcd  in  Deo  viuo ,  qui  prx 

a    Sine diminutione.  b    In  a:ternitate,  nonmodoad  vtendum.  c    Praicipe. 

d    Bona  opcrari ,  ita  vt  diuitcs  fint.  <^       •      <-  \^  —   r\ 

{latnobisoiaabu'ndeaMfrucndu.  Bcnc' agere,diuitcsficri  «^  "^^pomKmn;^^^^ 

num  ,omne  frumen- 


I»  1  rocrcacura:  racionah' 
pr^ibcur  vt  ppccare 
nonpoiricnoefthoc 
ipcopn.E  nacurx ,  lcd 
iDei  gracis .  Solus  er- 

igoDcus  habcc  immortalitatcm ,  &  hiecm  habitat  inaccef- 

^  |libilcm ,  fcparacum  filium  oportec  incclligi ,  quia  filius  vica 

■     ?ternaerrcump.icrc.8(:  ideuhicredleintclhgitur  :Qucm]fc 

cundum  naturam  qua  Deus  eft ,  nemo  vidit  vcl  vidcrc  po- 

^.j  |telt,l'cdpotcritaliquando,fcihcecabillis  dcquibus;  Stati 

mitn  !o  cvrdj^^qnoniam  ipfi  Dtum  videb. 

*  Auguft,  Vcra  immortalitas,  incommutabilitascft.qua 

j?i"ll3poccfthaberccreatura  :quoniam  folius  cftcrcacoiis. 

itab'    •5«ldem.  Illaaucecft  veraxternicas^quxcft  vcraimmor- 
It.  italicas :  hzc cft ilia  fumma  incommucabihcas ,  quam  folus 
Dcus  habcc qui  omnino  mutar»  non  poteft.  Dicitur  cir  anima 
immnrtaUs,  non  vc  Dcus. 

Idem.  Vcram  immortalitatem  illc  folus  habct ,  dc  quo 
propriedidtum  folus  habct  immortahs. 

*  Idcm.  Anima  immortalis  cft.fccundum  quendam  mo 
Jum  luum ,  non  omniuiodo  licyt  Dcus. 

*Hicron.Iliefolusproprichabct,qu!  angelis&  homini» 
busdecjitliabcrc.  Nos  aucem  nccfoli,  ncc  nobis  habcimis, 
(vtilIe.HocconcraManich2os,qui  mali  naturam  putac  im- 
inottaicm  atquc  perpetuam. 

Ambr.  Quomodoenimimmortalitatcm  n6habct,qui 


ir  hileft  enimquod  fic  De  verbf,d» 
gcnerct  diuiti^  quo-  -'- ^--^/. 


G;r 


=  «<ip, 


[Vitani  habctin  fcmetipfo  ?  Habec  vtiquc  in  natura  1  in  fub- 
ftantia,n6  pcr  gtatia  tcmporalcm,  fcd  per  fcmpitcrnam  di- 

uinita- 


tum.omnclignumhabet  vermc  fuum  ,  &:al!useft  vermis 
maW.alius  piri.alius  fab<E,alius  tritici :  vermis  diuitiarum  fu 
pcrbia.Exclufit  vitium,  non  fupcrbc  fapere.  Qui  non  fperac 
in  inccrto  diuitiarum.noii  fupcrbc  fapiunt.  Qui  alcu  fipiuc, 
timcant.fi  timcnt  non  altu  fapiunt.  Qiia  multi  hcri  diuites, 
hodie  paupercs.  Quam  mulci  dormiunc  diuiccs,8ii  venienci 
bus  lacronibus  cundaqucaufcrcncibus,euigiiancpaupercs. 

•J«  Idcm.Indeenim  fupcibicdiucSjquiafperacinincerco  Serm.  iii.J» 
diuiciarum  .  Nam  fi  inccrcadiuiciarurn  prudeccr  accedcrct,  icmporc, 
nunquafupcrbircc,fcdcimeiec.  Quancocffccdicior,canto 
effcc  folicicior,  fecundum  hans  vicam,  non  folfi  fecundum  • 
illa .  Mulci  cnim  in  iftis  feculi  percurbacionibus  fccuriorcs 
p^upcfcs  fucrunc,  multi  autcm  propter  fuas  diiiitias  qu^fiti 
iSdcorrcpti  funt.  Mulcifc  habuiflcplanxeruncquod  fem.per 
habcrc  minimc  pocuerunc:  multos  panituit,  confilium  fui 
Domini  non  rccepiffe  qui  dixit  nolitc  thcfauriz. 

*  Hicron,  &Primas.  Dequibusinccrtumeftvtrumill?  Mmh.*, 
tibi,antu  illis celerius  fubtrahcris,  multisenimcum  vita 
fublatxfunt.  Ahj  proprijscasauferrioculisvidcruntnon' 

nulli  eciam  inuici  cxcrancis  rchqucrunt. 

*  ^dfrHendum.  Temporaliaenim  in  hac  vicad.icad  vtcn- 
dum ;  ajtcrna  ad  fruendum ;  Illa  vnde  bona  faciamus.  Ifta, 
vnde  boni  e5«ciamur.  ^  ' 

a  Thefa- 


NICOLAVS    DE    LYRA. 
t     Q»iyiuificat  omnia.  inquantDm  dat omnibus  cife ,  &  confer 
uac. 

Z  Et  Chriflo  lefu.  id  cft.coram  Icfu  Chrifto. 
5  Q^itefli.reddi.fubTontioVi.caidfxa  loiii.  i8.g.  Inhocna- 
:usfum  &  adhoc  veni  inmundum  vttcltimonium  perhibeam 
i^eritati.quod  fecit  verbo  &  fafto  in  doftriiia  &  miraculis ,  tem 
jorcquo  Pontius  Pilatuserat  praefes  ludxae  .  &  hzcfuitbona 
confcliio. 

y    f^t  ferues  man.fine  macula.  ideft  mandatura  euangelicum  fan 
'tum  &  purum  ,  iii  quo  przdicatoribus  ad  prxdicandum  mifiis 
iicitur  quod  expcdin  fint  a  cupiditatibus  tcrrenis. 
>     yfcine  in  acl.domini.id  eft ,  vfquc  ad  mortcm  tuam,in  qua  do 
Tiinus  venietad  tcglorificandum. 
5    iluemfuis  temporibus.id  elt.in  tcmpore  iudicij. 
7    Ojlen.  in  forma  humanitatis  gloriofa. 
t     *f<i.e^/o/«j/>o.idclttrinit3sbeatacuiusopcrafuntindiuifa. 
^  ideo  illam  oftenfioncm  facict  tota  trinitas. 
»     Quifolus  habit  immortalttatcm.  fola enim  trinitas  habet  cx  fe 
icceflc  e(re.&  hoc  vocatur  hic  mimortalitas  largc  loquendo  de 
mmortalitate.omnis  (nina  crcacu[a,co  quod  clt  dc  nihilo,  vcrti 

biht 


bilis  e(t  in  nihilum,quant^m  eft  de  fe. 

10  Et  lu.ha.inaccef/ibilem.  quia  non  poteft  coroprchcndi  ab  ali 
quacreatura,  propter  eius  inHnitatcm  :  &  h^c incomprehenlibi 
litas  vocatur  hic  inacccflibihtas. 

1 1  Quem  nullus  ho.vidit.  fciiicct  purus  homo  exiftens  &  corpo 
tis  fenlibus  vtens ,  quia  Chnftus  homo  vidit  diuinam  elTentiatn 
fi  vtens  fcnlibus.de  Moyfc  etiam  &  Paulo  di^it  Aug.quod  vide 
runt  diuinam  encntiam,tamen  in  raptu. 

11  Di«/jii«J.Poftquam  Apoftolus  docuit  Timothcuro  de  cufto 
dia  pauperum,hic  confequentcr  inftruit  eum  dc  cuftodia  diuitij, 
qui  tunc  a  przlatobene  cuftodiuntur,quandoin  humilitate  8(. 
pietatc  opcribus  nutriuntur  &  huc  eft  quod  dicit :  Diuitibus  huius 
feculi pr£cipe,non  fidblimejapers.ideR,  pcr fupcrbiain  nonerigi» 
fed  in  humilitate  tencri . 

1 3  'HSI''^  fpe.in  incer.diui. ponendo  ibi  fincm  fuum. 

1 4  Sed  in  Deo  viuo ,  ad  dinercntiam  idplorum ,  quz  oon  vi' 
uunt, 

1 5  Quiprie,no,ommaah.adfruendum.  quia  non  folum  in  prjfcn 
tidattemporalia  bonaquibushomines  vtuncur,fcd  ctiaw  CflC' 
ftia  quibus  beati  fcuuntur. 

16  Bea.agere.  fupple,  prxcipe  diuitibus, 

S     Diiat 


1^1 


Gloliord.&NicoIaideLyra.        728 


Thcos  Dcm. 

d     Tropbanos.  \t  cft  hvpofl.ifis ,  qiiJE  vox  fc  h.ibet  ad  pcrfo- 
nam  ,  ii  ad  fiiDantiani.  Vnde&  hxnetici  ftib  huiiis  no;ninis 
niultiplicatioi-ic  indiiccrc*  vojebant  cres  clTe  fubti^nrias. 
Trophanai,  Aug.  Qu^ funt  conira  rcligione, aliar  non  funj 

vuandj:.  Siinc  cn;:n 


^  a  Thcfauri-^jre.  Ad  q,  przmittuntur  (ijuitia;,nv')  pcrditura?, 
A  b  ytapprehendjuivaam.  i« Ambr.Vcri  vita illacli qu.T  fpc- 
ramus  fiitura  m.quq  non  occafu,  non  tcporibus  tertninacur. 
Aercrnacli  enim,&:  ideomcrito  verj.ip{:dlatur.H?ccimn 
pr^lens^imago  vit.cefi,non  vcntas.  iitquia  in.asonoQmni 
noinanitas  clf,  in  h.ic 

Vlta  lUa  acquiritur,  &  .    Vt.dhocfin.ftcik^.  b    E.Wo..    ^  c    Commum,  puure  _ 

'llbcnter.     vtad  illam  tcninare-  a  inoperiDus Doni.s,tacue triDuere,   communicare, therauri^  1 

»..r    ..u  ...^iiTim- nii  ,iit  a     V;r:ute»  (itmii,  non  oMfataiilum.  b     IjiV  U4  fiiiuii  non  alicuius  nr.vlcnti».         c     li» 

tJr,  cx  nnaj;incqii4.ii  n      c       i         ^  u  ■      C      ^   '      '  t  i 

prqccllatvcrit.is,  addi   ^  zare  hbi  runuamencura  ponum  in  tuturu,  u  rapprchendanc  J 

frinir     OUtnCQUe  fu-  •     Acictn.im.  (^t  nqii  elUugt  ua.  b     Qu.d  plura.  rci  nomonadmoncc  propiiupi, 

'*-  '  "  ',         ..  reddfiistumatieinuin.  c    (^odDeus  &  ego  ibi  toinmendauuims.  Vt  poili»  cultodire. 

f  vera'n:i  vit^m .  UTimo^thce,  depoTitum  cullodi ,  dcuitans  * 

a    (2^x  fallo  nomine  f.4intia  dicituc. 

^  prophanas  vocumtnouitatcs,  &t  opporuioncs  t  falfind-  f 

Scieniiam.  a    (Jiii  fidtm  quafi  imjicritiaui  iident.  b    Scnipcicirca.nunquam  intrj,   7 

c    A  tiJe. 

randumeft,quiaipfe     minis  fcientia: ,  quam  quida^m  t  promittcnics  cipca'  fi4em  * 

prafrtat   qux    vlibus    *  vt  hxc  cmiod.as.  * 

funt  nccciraria  non     exciderunt.  Gratia  tccum ,  Amcu , 
4n  ipfis  copi]S,fcdin 


pcrbia ,  ncque  fpc  di- 

uitiarum    attingitur, 

B  ffd  humilitatc  tk  fpc 

t,iuniute«.    Dciqui  hanc  promi- 

flt.  Inipfocnimfpc 


dottrinx 
congrucnccs 


rcligio 


t  fjlio  nonii- 


f  appoficiei- 
pes  p.ro^tei^- 


aiittoritatc  carfi.  Chri 
ffusnos  redcmit,nondiuitix.  Ipfccnimfuturxvitsinttar 
ofteiidit,  vt  hisomnibus  fprctis  ipluni  fcquamur  ,  vtad  itn- 
mortales&c^leftcsdiuitiasvcniamus .  C.^aichoceniti  de-: 
bsmus  ,  vt  bonis  faftis  diuiies  iinius ,  8d  his  terrcnis  copijsi 
diujtias  fpirituales  acquiramus.  Scinincmus  in  terra,  vc  mp- 
tamus  in  c^lis,  vbi  collocctur  ih'faurus  a:ccrnus. 

*  Hicrony.  H«c  cnim  npn  eii  vcra^vita ,  qua;  in Juo  non 
permanetfiatu. 

c     Timothee.  Timothcus ,  prcciofus  Dco.  Timos  prcciofus , 

Theos 


r  im  qugdam  nou;i.i- 
les,  IJcut  ipfijni  no- 
nien  ,  Chnfti.-inum, 
quod  quando  dicic^- 
pit  llriptum  cft  .  Ab 
Antiochia  cnim  pri- 
mum  poft  A  fc e'n(io- 
nem  domini  appclla. 
tiiuntChriftian.ficiit 
Jcgitur  in  Aflis  .ipci- 
Holorum  .  AduciYus 
ctiarn  unpictatcni  Ar 
rianorum  nouunino- 
mcnpatrcshomoufiontradidcrunt.fcdnon  rcm  nouanua 
li  noinine  hgnificaucrunt.  hoccnim  vocntur  homouiios, 
quod  cltvnius  cnifdcmquc  (ubt^antix.  Namllomnisno- 
uitas  pipphnna  cl{ct,non  a  domino  diccrctur:  Mand^itunt  no.  ■ 
■po.do.  Ncc  Tcftamcntum  appcllarccur  nouum  :  Ncc  cuk.i- 
rct  vniuerlaecclcfiacanticurn  noiium. 
e  Tromittentes .  Nihil  cnim  llcamant  ifJi  ,quam  fcicr.n.un 
promittere,&:  fidcm  icrum  vcrarum,  quascrcdcicp.inuili 
pra:cipiuntur,  vclut  impcritiam  dcndcrc. 


NICOLAVS    DE    LYR.A. 

1  Diiitef  ficri  in  cper.  quia  ilts  funt  verac  diuitia; ,  quas  nullus 
potcft^violentcr  aufcrrc. 

2  Cornmnnicarc.boni  fuaindigcntibus. 

3  Thefjnri.  Matth.  i  p. cap.  Dap4'*peril}HS  &  habebis  thefaurura 
in  calo.  * 

4  OTimothee.  H.-eccftv!timapars,)nquainducit  Timotheutn 
;id  cuitodiam  omnmra  fubditoru  fuorqm  gcneraliter  dic  0  Ti- 

mothee 


mothee depo.cujlodi.  i.gregem  tuatfidelitati  commiirua). 

5  Dciinanspro.&i.ht  dicit  vocum,&  r.on  rcrum  .quia  non  fub- 
trt  eis  veritas ,  ideo  dicuntur  prophanx.  i.procul  a  ph  ino ,  quia 
taliapcrccclefiam  debent  intcrdici. 

6  Et  oppofitionesfal.&-c.i.kieniix  faKb  nominc  norainatx, 

7  Quar'i.  f.  fcientiam  apparentcm  tantum  &  non  exiilcntcm. 

8  iitiidum  pro.  vcrhis  philofbphicis  &  rhetoricis  inmtcntcs. 

9  Circafi.ex.  ficut  Arnus  &  multi  alij  hsrctici.  Finalitcrcon- 
cludit  •  Gratia  Dei  ic,  .Amen, 


A  D    D  I  T  I  O    L 

Tncap.  ^.  vbi  dicitur  in  Pclhlla,  Exiflimantium  quxftum  cilc 
pietatem. 

Hoc  quod  dicitur  ,  exiftimantium  quacftum  cflc  pietatcm.po 
teft  aliter  expom.f  quo.i  ifti  homines  mentccorrupti.de  quibus 
tlatim  ante  loquitur,  exiftimat  quod  quxftus  cft  pietas,co  quod 
fit  ad  prouidendum  qua:ftori  de  neccflarijs  :  &  ideo  afl^crebant 
quod  erat  licitum  praciiicarc  proptcr  quxftutn  taaiuci),  &c. 
A  D  D  1  T  i  O     H. 

In  eqd.cap»  ybidicitur  in  Poftiila.i^at/a  enimpmnium  malortm 
tfi  cupidttas.  Hoc 


Hoc  quod  dicitur:  Radix  enim  omnium  malorum  eft  cupidt- 
t3S,poteft  proprie  intelhgi  dccupiditate,  fccundum  quod  notre 
cupiditatis  cft  amplificatum  ad  omnem  immoder.itnm  appctitu 
habendi.Vnde  Aug.in  3.  de  lib.ar.dicit,  quod  auar^tia  (eu cupi* 
diras  non  cx  folo  argento  vel  nummis  conhftit ,  fcd  in  ommbas 
rcbus  quae  immoderate  cupiuntur ,  intelligcnda  cft,  &  quia  iii 
omnipcccatocftcupiditas  immoderata  alicnae  rci ,  cum  omno 
pcccatumconliftit  in  liocquod  fpreto  bonoincommut.ihili.  bo- 
nis  commutabilibus  inhasretur,  idco  cupiditas  iic  fltnpMitaK 
propric  dicitur  radix  omnmm  malorum. 


Incip't epifiola  fecunda  ad eundem, 

APoftolus  cucffctRomsin  vinculisconffitutusfcribit 
Timothco ,  monens  cu,  ne  pereiusabfcntiain  vel  pro- 
pnjs  vel  magiflri  ttibulationibus  terreatur  vt  teflimoniu  do 
mini  erubefcat,  pro  quo  ipfc  vfque ad  morte certauit.fimul 
&dc  hxreticis  vitan- 
dis.itquehis  qui  fnas 
fabulas  m.igis  quam 
Dei  pr^dicant  vcri- 
tatem .  Paulus  iam  a 
mundo    tranfiturus, 
iccm  fcribif  a  Roma 
Timo- 


Timothco  infirmitatibus  &  aduerfis  fatigato,vt  coflStcrla- 
boret  in  gratia  Dci  fibi  crcdita:  cxhortanseij  .id  martyrium 
multis  modis,&  vt  petfeueret  in  officio  reft?  pdicationis  &,' 
fantta  opcratipne.  Et  prijdieit  quid  futurum  tit  tcmporibus 
nQuiflimis,&:  de  fuoobitu.Ec  elt  intetio  Apoftoli  in  haccpi. 

ftolaexhortari  Timo 

ArgHmentum  infecmd^epijl.  adTimotheu  incipit, 

Tem  Timotheo  fcribit  de  cxhortationemartirij 

&  de  omni  rcgula  veritatjs  &  quid  fucurum  fit  tcm 

poribus  nouiflimis ,  &  de  liia  paflione ,  feribcns  ci 

ab  vrbc  Roma. 


thcum  ad  lui  otfitij 
dihgentem  cxecutio- 
nem,  ^  ad  palinam 
martyrij ,  &:  qu,cd.im 
adbuc  addcrc  dc  cpi- 
fcopaliofKcio, 

^"CAP. 


yj)        H  Ad  rimptlieum      Cap.  I.        730 


C  A  P.     I. 


vnfi  Chnfiti:!'!?')  rnaleuoletia,  ffd  legis  etTiiiIationc  vaftaba.  O 

4-  Theopb.  Qriocx  piiracoiircjci^t;a,c.uir!  jgnorarec  Chri- 
frQ  .ib  inicio;  aut  igitiir  cofcicntia  hic  yit.iin  clicit:  &  fi  enjm 
Iiidaizarctjpuia  caoie  &  hone(>.ini  virum  duccbar,  vel  qui» 
tum  eciam  cum  perfcquerctur  Cunlhim,ex  7/Jo  pcrfeque- 

rctur :  &  non  ex  hij- 

Bpifiola  FauliadTimotheumfecunda.  Cap.T. 


} :r\  itilus  .ytpofinliis.  primo  fdlucnt,deirtdc  gratias  agit de  bo- 

J/noquodhec,  vbifuumfcilicecydcndicurn  dtfidcruiiT» 

idir.  Poftea  mpnet  ad  pr^dcaikiij,  &:  ad  patienti.".m  mar- 

,  >  :j,fuo  exeplo  &  rJijs  mpdis.  Inde  dicic  qualcs  futuri  func 
i;ni<Hi)iriniisdjebus. 
jCandcmdctep.orere- 
IfoIiitionisfu^inlMfi. 
b  "pervoliintatem.^o 
meis  mericis.  Q.  Simi 
l;cer&:  cugratis  mif- 
fuscs,  &  idcoprardi- 
-and.T  gratix    magis 

;;noxRiS. 
;     Sf  uvdHm  prortiijf. 
*  CbryfufJomus. 

.:<  ipfisllatim  inicijs 

pfiuserjgitanimtim, 

oli,  inquic,  mecuerc 

:i  prxfenns  pericu 

a,h^cenini  .rternarn 

lobis  panunrvitam » 
qua  nihil  eiufmo- 
jicft,  vbi  aufugic  do 
lor  gemitus  &  crifti- 
cia.  Non  enim  idep 


1    Cuius  oiTicij  tu  paiiiccps  .  peificc  ergo  dcbituui  officij  opii». 
In  lioc  lis  imititor. 

Aulusapoftplus  Chrifti  lefuperyolu- 

Non  iine  fpe  r«mi| ,  fed  Tro  h.ic  promiffione  le£;itirae 

<:erto,l-.3ncuie!S  ibquacibus  promiito. 

tatenn  Pei ,  fecundum  promiffioncm 

Nonhuius.lcd. 


B.emilTio  pcccatorum. 


Scribit  liaKC>pi:lolam. 

yusB  ,qu3e  eft  in  Chrifto  lefu  ,  Timo- 

a    Doiiatiolpirimfianfti  c]uaminillri  armantiu. 

theofihp  chariflimp.Grat/a  &.mircri- 

b    Tranquillit.isnieniis  &pralibitio.Tiisa:tcrn!e. 

cordia&pax  aDcp  patrc&  Chrjflp  lefu  domino  noftro. 

a    Qiicm  tu  requete.  b    Edoftus,  c    Anticjuis  :  Abraham,  Ifaac&  lacpb  quiyeium 

Deiim  Hni  iidc  coluerunt :  <]uia  una  lides  vtroiumquc  f  antiquorum  8c  modctnoruiri  iuftorum.    ' 

f  t  Gratias  ago  Dcd  meo ,  cui  icruio  a  t  progenito'ribus  mcis  i    ^ 

g  incofcicntiapuraqupd  fineintermiflipnehabcamtui  mcr  ?  minis  fuericfirma. " 

Orans  tibi  maiora  boni.  j       Confido.  ^Chrvfo. 

moriamin  prationibus  meisiiodleacdic,  defidcrans  revi 


niana  racione  velco- 
gicacionc,  perindeac 
plcr/que  ob  vanan:^ 
glonam  h^refimcon 
fti.tucnt.es,  in  qua  con 
fcij  func  fibj  muiti  pu 
toris&  puticdinis. 
h  .A/e»zor.fIeuitenii|i 
a  Paulo  diipilTuspara 
tuscum  eoire  adok 
pcricula.  .C^odcrgo 
prcfcns  hab.iiir,abfeiis 
tencat,  accipicns  ctia 
rccordacipncm  hdci 
qua:  ce  eciam  commp 
n,eac,cun>ctjam  in  f?- 


t  maiDribut. 


I 


1    Quia  meus  uilus  tua  eflct  confiimatio ,  8c  fic  ^ui  gaudco  de  te ,  bono  implctu  gaudio  de  te  gexkClo. 
Vnde  futdit :  Vt  gau.&c. 


nosapofiolosfccit  fp         t»»/         "ii  "  j-.i         ,« 

,m«i!uni,  vt  periclitemur,  h  derc.  Memorlachrymaru  tuarum,  yt  gaudio  implcar.  t  Re-  r 
itMVcrumcciam  vt  moria 

irair:  alioqui  proprias 

cnumcrarc  cladcs,np 

niodo  nihil  ppnfola- 

rionis  adfcrrct,  verii 


InaeRtitia  vel  fragilis, 

cordatione  accipiens  eius  fidej  qu?  eft  in  te  ndn  fidai  qu?  &  * 

a  r aremum  eius  finceritatem  fidei  memoratur,ut  fortiotem  hunc fjcejet. 

babita^uit  primumin^uiatua  Loide,&  matretuatEunicc:  i 


•    Habitateademh.es. 


b     Idejferuear. 


Quia  fidem  habci.Sc  talis  fuitli,&  quia  talcs  pareies 

certusfumaute'm,quodetintc.  proptcrquacaufamadmo-  J| 


m^roris  adijccrct  plu 

rimum.  Si  autcm  h?c  -     -  .       -         ,  .^  r^  .     b      n   .     -         .  r-      ^  -j  "'".-—, 

promiffioeft,  nolica  m  nco  tc,  Vt  reiuicitesgratiaUciquxelt  mtcpcrimpolitione  i^  ornamemi, fcd dedc- 


a    Epifcopalem.timore  quafi  fopiram. 


A  Deo  tibi  coll.ium. 
b 


b    Qax  te  mihi  obedire  admonet. 


^  ^S 


Habes  h^rcditarium, 
&  a  maiorib'  fidei  bo 
num,  accepiftiabeis 
pius  h^res,fidcm  abf- 
que  finiuIatipne.Ma- 
iorum  quippe  mcri-i 
ta,cum  eortim  fludue 
rimus  clleparticipes» 
noftraetiam  fiint  Sin 
vero  abillisabcrraui- 
mus,non  modo  nihil 


t  Echnicet 


hicquircrc.Spcs  enim  qua:  vidctur,  non  cft  fpes 

*  Theophylus.  In  Chrifto  autem  Icfu  vita  cft,id  eft,  cum 
,Chrifto,vcIquia hancipfc  nobis  donac&concinct  Scnhbi 
jliscnim  &:  corporea  vita  incibo  potuque ,  fpiritalis  aucem , 
;inChnftoconfift!C,ipfeenimcft  nobis  omni.i. 
d  Titnotheo  cbariffimo.  * Chryfcfl.non  modo  filio,  fed  cha- 
riffimo  filiOjpoflTunc  enim  efle  filij  non  chariflTimi.magnum 
vcro  virtucis  illi ,  &  cximias  indolis  teflimoniii  ita  cu  appel- 
kndo  perhibuit.  Na  cum  ea  charitas  a  natura  no  proficifca- 
tL!r,cx  virtutc  oino  maceriam  fumit.Qni  enim  ex  nobisna- 
ti  funt,non  virtutiscancum  gratia,  fcd  cx  natiir^  neceflltace 
ciiam  chariflTimi  func .  Porro  qui  ex  fidc  funt'geniti,'nullara 
aliam  obcaufam,  quam ob  virtutem folam  chariflimi ftinc. 
c  Graiia &  mif.  *Ambr.gntiam  huic  pacris in  miferacionc 
cxoptat.ut  adlitci,  &Chrifti  Icfu  domini  noftri,quia  Deus 

fraiia  fua  per  Chriflum  largicur,ut  una  fic  gracia  vtriufque. 
Cratias  ago.  Agic  gratias  dc  bono  eius,commendans  fidei 
graciam  qu.x  in  ipfo  Chrifto  eft .  Gratias  ago .  quod  habeam 
mtmoriam  tui ,  id  cfl quod  cam  bonus  fuifti ,  cuius  fempcr 
iim  mcmor .  H?c  eft  fapiens  cxhortatio  ad  vltcriora. 
ig  Cui  Ccruio.  4«  Hicion.  Sc  Prima .  Omnis origo mca coluie 
^  _^ vnuni 

"Poftil.T^icolJe  Lyrafiiper  2.epifl.adcundem.      CAP.  I. 

P.fiiluf  .Apojioius.  Hicincipii  fccundacpilIolaadTimotheii» 
cjuz  diuiditur  in  trcs  parres.f.  in  falutationem  &  profecutio- 
licm.ibi.  Cr.nias  a^o.&:  conclulionem,  ibi.Ego  iam  delibor.^.cipm 
circa  medium.  In  prima  parte  pomtur  primo ,  pcrfona  falutans, 
ibi.  Taulus,&c.  pcrfona  falurat.i.ibi.  Timothtu,  &c  optata  bona, 
ibi.  Gratia.  Er  patct  exdi£tisinprincipiopraccedenti$  cpiftolx 
fententid  hoc  excepto.  2  Secun.pro.tr c.  i.viix  aEtcrnae  qux 
cdin  Clirilco  obieftiuc,  quia  bcati  reficiuntur  intenus  in  afpc- 
ftu  iux  dcitatis,  &  cxterius  in  afpeftu  fuae  humanitatis,  fecun- 
dumquod  dicit  Augu.exponcns  illud  loan.io.a.  Ingrcdietur  & 
egtedietur,  0  paftua  inueniet.  j  Gratias  ago.  Hic  incipit  hu- 
iuscpiftolac  profccutio.  Circaquam  fciendum  quod  Paulus  in 
fpiritu  videns  fuam  paflionem  appropinquarc,&  quod  tunc  non 
pofTet  euangelium  prsedicare,  fcripfitTimotheofuodifcipulo 
pratdileitojvt  conftanter  &  eflicacitcr  fidcm  Catholica  praedica 
tct.non  tcrritus  et  in  aliquo.timorc  mortis  imminctis,  cu  glorio- 
fum  fit  tranfire  per  martyrium  dc  ftatu  viti  pracfcntis  .  Itr  diui- 
ditur  in  duaj  partes ,  quia  primo  diicftioncm  fuam  erga  Timo- 
tiicum  expnmit ,  vt  monitionem  fuam  mclius  rccipiat.  fecundc) 
multipjiciicrcum  ad  pracdift  1  'mcmXf^huTiiopter  quam  caufam. 
Circa  primum  dicit.  Grat.ago  Deo  cuif.cipro.mc.  i.  Abraha  Ifaac 
fic  Iacob,q»4i  fucrut  vcri  rultorcs  Dei,&  fimiiiter  Gamalicl,  qui 
nuirtuit  I-'aulum&  inlcgcdocuit.proptcrquoddicitMreiuspro 
gcinior.eo  rr,odo  loquendi  quo  dicit  Apoil.i.Cor.4.d.in  Chriflo 

left* 


coris,acdamnationis  plunmum  nobis  acquifimus. 

^Hicron.&Primas.  cjuaeycfainteefleopcribusconTipro 
batur,&  qu^  ad  tc  ex  auia?  tua:  fuccefsipnis  infticucioncqua 
fi  hijrcdicario  lure  dcfcendi»:. 

*  Idem.  Illam  fcnex  cenebo  flde,  in  qtia  pucr  natus  fum. 
K    T>ro;>ter^«tfw.CommendatafideiIIius,adcamflnecimp  Epiftol.aJ 
re  &  erubcfcencia  prxdicandam  exhorcacur.  Gcean  & 

1  ^fufcttes gratiam.  ^  Ambr.  Propcerea  fe  parencu  eius  fyn-  ?•"""!>«''• 
cericatem  fidci  flgnificacmemoraffc^vtfortiorcmhuncfa- 
ceret.  Quis.n.illprum  Iaudcmaudiens,quorumineoipfo 
particeps  eli,  non  crefcar,  addesanimum  hmoi  virtutibus?' 
Sic  ergp recreac in  fe|donum  grati^  Deiacceptu  per  ordinai 
tionp  presbycerij  du  animufuii  confouet  mehtis  alaentate, 
g^]des  in  femcdpfo ,  ficut  in  nouitate  ordinationis  gaudet". 

.Jc  Chryfoft.Idcircoquoniam  fidem  tuam  intcgcrnniam 
non  ignoro,  alaciicate Cibi  opuseft  ut  gratiam  Dei  exfufcii 
ces.  Quemadmpdumignisindigeclignis,ica&  graciaalacr^ 
tate  noftra  opus  habcc ,  ut  feruere  perpetuo  pplsic. 
pi  Tcr»w<in«j. Hoceft,graciamfpiricusfan^1i,quamacce- 
pifti  ad  ecclefi^  inftitutionem,  ad  pcrpetranda  miracula,ad 
pmne  religionis  obfcquium:  quippe  hac  vcl  exringuere  vcl  c 
excitatc  in  nobis  eft. \ ^  ^  pecum 

lefu  per  euangtlium  ego  vos  genui .     4     In  confcientia.  npn  ficut 
falfi  apoftoli  qui  feruiebaiu  Deo  tantum  in  cxtcriori  apparentia. 
j     iluodftne  interm.i.  quotiefcunquc  mihi  yacat  tempus  oran- 
di.     6     Habeam  tuimemcriam.  (peci^hm.     7     MemorUchry.> 
ma.  Fleuit  enim  Tirnotheus  a  Paulo  dimifTus ,  qtiia  paratus  crat  . 
ire  cum  eo  adompia  pencula.      8     f^t  gauuioimplear.  q.  d.  ad 
hoc  dcfidero  te  viderc ,  vt  rcplcar  gaudio  cx  tua  perfeftionc. 
9     /^ccor«i<jf/o«ew.  idcft,  habcns.     10     Eius  fidfi.ide&^fidi-i 
iitati$  erga  Deum  &  mcipfum . 
1 1     ih4£  ejl  in  te  non .  fcd  vcra  &  firma. 
la     i>«ie. fcilicetfidcJ  firma. 

1 J  H4fr./7>7V/«n7.q.d.noncftdubitandum,"quodeftin  tcfirma 
fides,  exquofuitinauia&  rnatrerua  ,qua:tamenerantfragilis 
fcxus.  14.  Propftr ^«<jw  .  Hicconfcquentcrponi.'fu3mmo- 
pitioncm,inquamultipliciterinducitTimotheum  adprq;dic|-  * 

dum  conftantcreuangelium.Et  diuiditurin  fcpreparte^jfecun- 
du  feptc  motiua  quae  inducit  ad  fuii  propofiiu,qu»  parebut  pro 
fequcdo.Primii  vcfo  motiuii  eft  pontific.ilis  di^nitas,que  mp4W 
rc  dcc  Timotheu  pontificc  ad  conftantcr  pracdicandu .  Et  primo 
motiuu  hic  ponif.  Scciidoad  hoc  exeplu  inducitur  ibi ,  Qbquam 
caufam,  Circa  pnmii  dicit  Ap<'ftolus.  Trqptcifquam  caufam.  f,(ja 
ffiotchabcrcfidemfirma.  15  ^rfwoncoff.  curo  fecuritate. 
}6  yt  refufci.grat.&c.  i.gratia  pontificalis  dignitatii.qu^  refu 
fcitari  dicirur,quando  in  aftum  praedicadi  magnus  fcn|or  &  in- 
fohtus  ex  ca  progrcdi  vf .  £t  quod  ilc  debeac  clle,  oiidic  diccns. 


731 


Glci£ord.&  Nicolai  de  Ly  ri 


-je  0'cumcnius.  Siirnil  enim  vt  Pi\iKis  illi  m.inus  impa- 
fuitord:nans  ipfum  fpifcopum.donum  quoque  in  ciini  fu- 
pcrucnic,ad  (jgnocum  operationcm,  ad  do£lnnarn,  &  prx- 
iidendunj  ccckru?. 

a    Timoris.quo  turbatus  Pctrus  negauit  Chnftu.  Vnde  T\(«(- 
lite  timere  eof  qui  occidul 


A 


>titth.  x^g 

Ibidem  lo.  o   orpM;.  HuiuS  timoriS 

Aiigui.d  gra  j^on  acccpimusfpiri- 

tu  &  libcr.ar  j.^^,^  ,-^.  j  ,11,^,^  j^.  „^^ 

dominusair:£«f/»/c- 
rc  ^«.*  potefi  corpus  &  a- 
tiimamperdere  inftehin- 
B<im.Spirituscnims5- 
tlusdac  timorem  np 
mundi ,  fcd  Dei ,  qm 

t  cffo  parti-.,poteft  perdcrc  ing?- 
hcnnam  ignis. 

4<Ambror.  Innoua 
tus  cnim  b.omo  cxi? 
de  timorcaccipicns 
fpjritum  lititi.?  pro-' 
pccr  luftificationcmjt 
qaia  o.mnis  iniuftus 
in  timore  cO,non  for 

■^apparuJenC;  tis,fcd  infirmus ,  non 
^  in  dilccbpne»  fcd  in 


7>^ 


t  p«teiui«.. 


ccps  affliftio- 

p.cliiim  conij.- 
lautur    iiixta 


f  »tcnu. 


"K^oli  erubefrere,Kih\\  quipfC  pcriculi  fupcrcR  fi  riiborc  quis,  [ 
atque  confuiioncm  calcaucric.Ua  cnini  tantum  oncolj  cJi 
Noli  crgo  erubcfccrc,  fiquidc  cgp  qui  mortuos  fufcito^qiji 
orbcm  totuin  cxcufio,  nunc  vin^us  fum  :  neq-,  cniin  qiiaft 
inale  opcras  vincior,fcd  crucifixi  gf  .i  his  af^rin^or  vinculis. 

Si  crucem  no  crubuit 

Mopto,  vtie(ufciie<iraiiamPci,  <]uodvtiqaepote<  Dcditenim  neusrplrmim.        Tibi  vt  m;}ii.  OoniinUS  IllCUS    C^O 

manuum  mcarum  .  t  Npn  enim  dedic  nobis  Dcus  fpiriuini  «   i^c  vinculaerubefcc 

a    Fi>rtiiud.niscontt«aduerl.i.quzuenit  eic  (tilc^iiinr  Dci  5c  pruxiini,  cjuaiii  pt3Cc4'tf*t>ricta$,  afuiqmo  ~    ' 

dolio  ad  muiui  dcrccndit  id  ei},  j  dilcftione  ad  f<,litei4tcm.  ■  " 

b    7rinio  mnnuit  ndn  tiiurte.  r.d'i|ujfd  4j!c[  vittut,  iiicinoii  vrubclcerc,  ad  guod  tatci  diicieiio  &  dile^io. 

(^Qiii  Jcdit  fpititi^m  cilcftioni»  &  i.ilctciio!M$. 

a  timohs ,  lcd  ^  virtutis  &  dilc£tionis :  &  fobrietatis.  Noli  ita-  » 

9  a    Id  e.;Ucfucifixuin<;fl"oti(>r.iinum,qua  furiexit.  b     Ncquein  liociuboieiL   J 

c  que  erubelccre  telbmbnium  domini  noftri ,  nec]ue  mc  vin-  •♦ 

-    Mitiiinpta^licandoeuanpc'.ioi:iUi.iJ  v»i..i  !.„»„.-„,  „,.,..-i,i  n,i.S  „„,.. 


Vel iii  honoiem cjiantelii.         QupS  pote». 


icdebco?  qu:eni!n, 
t^u^ilicfufiiiiuicciu- 
befcit ,  ipfum  quoquc 
ciubcfcit  ,  qui  cruci 
afiixus  cfl.  Nihilira- 
que  patiaris  humanu, 
fcd  cifdcm  pafsioni- 


dum  eius:  led  t  collabbra  euangelio  fecundunn  vivtut^  Dci,  ^  ^us  focius  acccde 


Pretio  fan^uini;, 
c     S.'li  libl  ccjiiuciiienti. 


C    No( 


d     Intcrioti. 
Qiiia  ad  fiiiAa  voc.it. 


Et  deUcs,  quia  ipfe  eH. 

*•  quinoslibe^rauit,  Si  Vocauit  vpcatfoncfua^ianda  :  1  opn  fc- 

■      '  Sccuiiuuin  quod  pt^ulJeiat  jper  gtaiiani  quidcm. 

cundumoj.ieranoftr^,  fcd  fccundu  propofitu  fuii&gratia, 

Frxuila  dari  pcr  Clitiliuiu. 

f  quaedat^eftnobisinChriftoIefuante  t^ipporat  feci^Iari^. 

In  ccmpletione. 


Id  cil,  uridic.iiioncra  Chtilli  illuiuinantem  auditoics. 
"  ■  b 


Manffcilataefcameniic  pcrtillurninatione  faluatorjsno-  JJ  ^  ollnosiib 

Chtlllus.        a    Hic  eft  illa  jtat.a.  b    Vtianque  fcilicct  inima;  &  coiporis.  c    ln  lucc  pofuit.   ,^  ,7^     ,. 

I  ilrilcfuChrifti.quitdeftru^xitquidcmmc^rte.  tilluminaiiit  .7  'uenSu.us cum  b 


b  a    Id  cit,  incoitupiibiicsn  viiam 


fcct\da. 
Ambrofi, 


latol^uit.      odio ,  nec  in  mentis 
fobricjate,  (ied  cirorc 

IrtUCIUS. 

*Auguflin.Inquo 

fjne  apbHoli  teftimo 

cio  cauere  debcmus, 
•  ne  nos  arbitrcmur  nQ 

acceptlfe  fpiricum  ti- 

inoris  Domini,quod  finedubio  magmim  ef^  Dei  donum, 
.jt  Pnmas.  Hli  hsbent  fpintu  cimpri£,qui  iniuftitiam  opc- 

rantur,liuekgis  fpiritum,  quccin  peccantibus  vindicabac. 

b    jjrrfwV.  Pra:pofterc:  Quia  ex  iobrictacc  dilectio.&:  dein 
ttidem..         ccps  virtus.quia  calem  fpincum  :  ergo  nol j. 

c    T^j^U itj^ne.  Ci.ntlanciahabendamdocecncccrubefcen 
Cenrtaiitia Iw  dum  cflc  in  piofcdione.  Noneftcnim  vc  crubcfcacur  iii  ea, 

quiaikuc  homo  vjfus efl  Chrirtus ,  geflis  ifiapparuic  Deus 

ecfi  crucifixus  cft  ,  rcfurrcxit  tamcn  amorcuis,  &  multis  vi- 

dcntibus  fufcipientecum  nubcinc^lum  afccudit.Vbi  ergo 

pucaciir  infirmitas,ibi  apparct  potentia. 

*  Ambr .  Icaquc  Hulrc  iiifirm;;tus diciiur , qui  vicifle  pro- 
bacur.  Hocmodo  jh  Apclrolonihilefiquodadruborepcr- 
lincat:  quia  (i  prcfiuns  6c  cxdibus  hunvliacus  dicicur,  ex  lila 
pai tc confundit cbtrc ^atores fuos,qua in  Ijgnis nutu mira- 
bilis  pcruidetur,  v't  mtclhgatur  no  mfirmitace  huiniliari,fed 
Voluncatead  quedam  mentorum  profct^um.ldcirco  enim 
Dcusfciuos  fuos ab iniquis hum.iiian permictic ,  ne  illis in- 
iufie  pr^niia  dare  videacur. 

*  Chi  yfofi.  Jfia  quide  fi  per  fecogitentur  mors,  carceres, 
vincnla,confulione  ac  probo  digna  funrjC^teium  fi  quis  ap 
pofKacaufa,difcuIioquc  myficno  linguladeceter  edoceac, 
plenifsiniagloriiC,  diuinxquchancflatiscaufi  cognofcet. 
Mors.n.illa.percuntem  fcruauic  orbcm.mors  illac^lcftibus 
ccncnaconiunxic ,  morsilla  profligauic  diaboli  tyrannide, 
hoaiincfq;angclos.  ac  Dci  ftlioscflcciit.M^rs  illamortalita- 
tis  nolira;  naturam  ad  fohu  c^lefle  ac  regaleprouexit .  Yin- 
culaifiafolucruncplurimos,.<SK:  ad  fidei  gratiacouerterunc, 
'  K^ti 


4«Hieronym.(.iiii^ 
^    nihil  confuiione  di'> 
'    cnum  cxcrcuitChri- •  j, 
I  o  ilus ,  fcd  ncc  cgo  quc 
«'  nolii,  obaliquodcn- 

men,fcd  pioptcr  Doii 
I*  liecomniaqu^pauoi: 

lufiinco. 

yiccm 
"*  reddeieliber.incicoii 


b    Ethoc. 


Eccc  quainncccfljriumefl  eturg^ljuin 


Id  eli ,  ^ixdicationem  euangclij. 


QujiiTiiimobiiis.  ijj  nenci)Sdignc  rcipon 

'  au;cmvita  &incd'rrpptipne^p^'fcpangehum  inquopofitu's  ^°  derenQvalcmus.vcl 

•  a    ^omen»  eft  aftus.  b    Haben»  poteitatem  ajiol^oUcam.  c    Quoiidicdaccns  Gentcs.    *'    lcgationcm  CiuS  fidC- 

en      ,-.       *^"'i?'*''7'  "  liccrinfiaccragamiis. 

fiim cgo pracd^cato^ ^ Apoltolus & nnagi ilcr Gentium.Ub  4  c   Tionfciviimi, t r. 

'     ■  .  *AmbroIius.Vtni 

cft,  quiafiadliquidii 
qu?ras,nullus  hominij  dignus  pot  videri  vic^rius  eiVc  Chn- 
fii.  Oes.n.quos  eicgit,  prius  tiicrant  pecc.itorcs,  Quantum 
crgo  ad  comp.uationein  c?teroru  peitincchi  digni  inuca- 
^iluDC  ,qi!antum  vcro  jidrcm  ipf;un,omnesindignifunc. 

*  Chryfolio.  Ncmine  cogcncc ,  ncmincquc  confulcmc, 
fed  cx  ptopoiito  fuo ,  fola  vi  fu*e  bonitacis  iippulfus ,  faluos 
nosiecu:.  " 

f  ^ntetmpora.  *  Ambro.  QuoniamdignationefuaDm 
olim dccreuic  peccatores  faluos  facerc  ( pfcius.n.  fuit  Dcus 
quid  iuturum  eifct  in  homine,ancequa  illum  facerer  &  pcc 
carct)  quorcdinfcgrarcturpr^deftinauit, quotempore,& 
pcr  quos&quarojnisfUuari  polsint,  vtncq;  mcriro  fuoqui 
laluantur ,  neque  horum  pcr  quos  vocanrur,  icd  Dci  gratu 
jftud  donum  videatur  pra-ftan  per  fidcm  Chrifti. 

*  Chryfuii.Hoc cft.abfque  vUo  pnncipio,  fempiterncin 
ebnffoiiia  prxfixa  erant,  vc  fierenc.  Nonaucem  &  hocpa-' 
rum  eft ,  JDcum  falucem  noflram  a  principio  voluiilTe. 

•it  Primas.  Qu.nntum  ad  prasfcienciam  Dci ,  antcfecula 
iam  donauic ,  nam  tic  homines,q^amuis  incerci  finc,  folcnt 
filijs  dcffinarc  prxdia  ancequani  nafcantur ,  ApudDeum 
omnia  fucura  lam  ia£ia  eiic  nofcuntur. 
g  Quiddiru.  Et  io  mors  non  eft  timenda,'pro  fide Chriiii. 
ii  lllumioauit autem,  Quo  h^c  fpciiant,  ibi aperit :  Formm 
babens. 

i    Ter  euAnge^  Oftendic  vicam  incorruptibilem ,  qu2  priu? 
ignota  erac  cuius  cuangcl!;  prxdicacor  cft  Paulus, 
l^    Jn  ^MO.  Hicfuocxcmplohortatur, 

In  quo  po/iinsfura  c^o  pneiiieatori&c. Qaqnzm  vcro  ra^iocii, 

^  cum 


NICOLAVS    DE    LYRA. 
l     T^cn  enim  de  no.  vt  ptii  tipiorep)  tiunianum  dimittamus  prjc 
dicancii  a(\uin^ 

a     i^td  wr.idefljconfiantiat  contraaduerfariqm. 

3  Et  dileUionis .  erga  Dcum ,  quap  tiinoye  poflpQfitp  faciunt 
pr^dicarc  evangelium. 

4  Etl')hic.  Hocadditnc quis crcdcrctquodtalisfcrqorin  ali 
quofjccret  cxccdcrcdcbitym  modum. 

5  7{oli  itaijuc  eru,  i.  euangclium  quod  eft  eius  tefiiiponium. 
f     Tleque  me  v^n.  id  cii,  ampre  ipfius.  q.  d.  Hxc  nftn  funt  cr^- 
bcfcibilia. 

■j     Sed  colla.  fcilicet  prardicandp ,  ficqt  cgo  laborayi. 
i     Secimdum  vlr.  datam  cibi. 
^     Qjti  »0!  /;.  a  feruitutc  culpac. 
IQ     ^f.vo.vo.  adliatum  gratiar. 
}  I     'llmftcurdum.  iJ  efl,  iion  ex  mcritis  nofiris, 
U     Scdfccuncmn.  i,  fccundura  voluntatcm  fMam  gratiofam. 


■jj     .^.< (/it.f/?.  id  eft,dcppfita  dari  pcr /cfum, 

1 4  ^nte  rmpora.Nam  ab  ^terno  crt  h?c  difpofitio.Iicet  eniir 
baec  cxecutio  {ai\i  Cit  in  tcmpore .  proptcr  quod  fubditiir. 

15  A/<in;/e'.  eJ^f,  ««»c.  idcfl,  temporc  gratiac. 

1 S    Ter  il.  fal.  tio.  fua  vita  &  do£^r.  na  mundum  inuminauif. 

ly     fl^^de,  qui.  mor.  a  mortuis  rcfurgcndo. 

iS     mt.  autem.  id  eli ,  in  iucem  pofuit ,  &  fccit  efle  cogniun^ 

1 9     Fitam  &  incor.  ad  cf  los  afccndcndo. 

ao     Ter  euan.  in  quo  ifta  cqntinentur, 

ii     i«iyHo.  fcilicec  euangelio, 

?z     T(ijituifumego.noi\wi\ot. 

2|     Et^pnfioluf.  Eli  autem  praedicator  nomen  a^us :  Apoft»- 

|u$  nomcn  pifici)  vel  liatus . 

24     Ob  quam,  Hic  cpnfequenter  confiroiat  przdi£^a  pcrcTera- 

Elum  fui  qui  erat  incariccratus,  propter  conftantiara  pracdifadi. 
,t  hoc  eft  qupd  dicit.  Ob  «uatn  caufam.  id  cfl ,  propter  emngelii 
W.*44f3tifn?ip, 


755        IIAdTimotheum      Cap.  I. 


^  ciim  fe  pfum  jugftrrgencium  rriagiftrum  voccc  ?  perfuade^ 
fi  rcquippc  vulcgcntes  quoquc  in  hxrcd:rarcm  Dei  vocatas 
cflc,atquc idco aconfortio  rldei  non  repcllendas. 

^  Pnmas.liIoilIuminance&mepriEdicancc  credideruc. 
a     Sdoeni^/i.  Q^^dco 

»01;  CO  fnn,  I.dvfico,  Qii«modo  Romatfunineo 


7H 


dicatio.Hnc,pfum,qui  depofuicintcgrum,  inuiolatumquc  I> 
leriiiibic .  Omnia  pacior,  vii  ne  hic  th-faiirus  cxpilccur 

HieroQ.aptid  me ip(cqu()d  depofuit,cunfcru.ibiC;  Siuc 
quod  ego  jpud  illum  commodoacHuuet  in  luturo. 

,.  „  .  c  •      ,     ,  r  ^     Ftirnuim  habem. 

Idcft  deficio  vfl  eriibefco. 


»01;  fO  /■«l.  I.U.nCO,  »<i.i«moa3  Romatiuitineo.  ,     Idcft  deficio  vel  eriibefco. 

vclnoftutlrjpacior,   '  quam  caufam  etiam  na:cpatior,  (ednoncdnfundor.  Scxo  ' 

qUia   pronilik  &    Ve-  .  _    quod  Orus  eiTct.  a     Vd  mea  commifi.  b     .Sa'u.em  me-m  i.uam    * 

raX  Ca  &  porenS  :  &:  "  =<»»">"''«•" •'••"^t"  &  "de  .Uiu»  collocaui.  Eu,ngeUu,n,  quod  il,fc.mihi  commcrdau.l  v"! 

---  .  .  ii-f-  '^        ^^''  *'  <^°"'""l'  ieiuanaum. 

cnim  t  cui  credidi,  &  ccrtus  fum,  quia  potcns  ell  depoTuum  ' 

a    ludidi.fcjlicet.        Veldeceirusmci.  vique.        b    Saniliter  tuh.ibci.sn.rmam  ft„o.  ** 


i  i)i/t: 


rax  crt  &  potens :  &: 

ideocrcd.di  lilum  ip- 

fum,qui!Tiihireddet. 

b     Q^ja  potcns  eji , 

Spe&  magnificcnria 

S.ilii:icor;s  fccur'  cfj, 

qiii.iqiiod  commcn- 

daciliiincucoclf.llli, 

.-uccm    c0mmend.1t 

faluccm  fuam,  vchic 

proillopaciens,falu- 

tcm   jnueniac  pcncs 

illum  cum  cccp!C  iu- 

dicarc,  vc  puniens  in- 

fideles,  iftum  dignii 


b 
c 


iUau  iccriia  vira  pronun- 

CICC, 

c  Totetis  ell  depofitum, 

•54  Chryfoftomus. 
Quid  cfi.oro,  depofi- 
tuniJfidcs  atque  prx- 
dicacio. 


Hic  olicndic  quo  de 
fc  pi  .cdida  fpedent. 
Q.  Ira  laboro  in  if^o 
(..tiicio  mihi  credito. 
(imliterii:  tu  forma 
hahcns. 
Aliqui  libri  h?bcC; 
Forn-ambrbr.^c.Et 
fccundum  hoc  (ic  c6 
tiiHialiccra.q.Coll.i- 
bora.  in  euang.quod 
vc  icdc  facias  habc 
formamj&c.non  mu 
tacur  ftrnccncia :  Cii- 
f^odi  bon.  dcpo.  nec 
hic  mucarur  lenfus, 

-     ., — ■-".         -  ^~.......         V     i.xum.,.„iuu  ju.nincceiiana.        a    Ve!ziumi«mraa     ,1^       ^X  (jHlbus  eft  Vhi. 

DeusOneriphondo^mui,  quiakpemetrcfccrauii,  &:ca-  yy  f"  "'""^S"'^'-  Simu- 

a    SicuthiquiiecelTcrunt.  O  »  ,g  ^^tC  CUm  eo  fucrunc, 

tcna mcam  non  c^rubuit,  fcd  cu Romam  veniflct,folicite me  "  '"^"^"/""'am jnucni 

a    Vtliceietciadmeingtcdi.        Ideo.        Patji.  „.,;.    *°  '^^"^  •*  ^^^   ponquam 


mcum  lcruarcm  lilu  dicm  ;  Forma  habes  lanoru  verborum 

a    JJon  3  quocunqiie.  b    Ideit  habensbona  veiba.cum  fice&  dikflione.  Qua:e!*. 

^  »  J-/1-.        n      h  i  '    SicutCjiiiiiusiniiituit 

quiE a  me  audilh  in  fide  & dilciaione lu  Chnitd  kfu  :  bonu 

,  »r  '    Officiumtibi  commifium.  D,ligcoti  exccurionc.  b    rntevtinme 

depohtumcultodiperfpiritufanelum,qui  h.ibicatin  nobis. 

a    Ideo^opus  eil  vt  cullodias  b    Qui  i  me  aucifi.i.qu.  leceflirint  .i  me.modo  funt  in  Afia 

5cis  cni  m  hoc,quod  aucrh  lunt  a  mc  omncs  qui  in  Afia  funt 

•I  »    Aqu.fusmaximeeftt.b.cauendum.  b    Q^H.  lecefi-eruntame.fed.      '   '^ 

■  cxquibuseltPhiletus&Hcrmogencs.  De't  mifcricordiam  '^ 

a    Af.ani,huncimitarc,        b    Famili*.        c    Minil.rando  m.hineceffaria.        d    VeUiumnam  ra  a    '* 


qu?'(]uit&  inucnit.  Dctillidiisiucnircmifericordiaatdiio  «  aZ^T"'  ^^^^"'^1" 

ludici).  NonloIumRomz.  a     Alijs  pluubus  vcl  quam  hic.  b     Quiaaeras-   *i  ^     ^^^^    ^'■^"'"    ^*^  t 

1  ilIa'dic.Et  quata  Ephe/i  minillrauit  niihi,  tu  me'liusno' fh".      ^°' 

E 


D«9* 


NICOL  A  VS    D  E    L  Y  R  A. 

I    Etiam  hisc.  fcd  magis  glorior.  ^t  fubditrationcro  huius  glo- 
rutionis,  dicens. 

j    Sch  e.  lungatur  fic  litera.  Scio  e.  &  certusfm.  certitudine 
idhafrentine,quiafupple,  ille. 
?    CuKoe.drc.  potens  efl.  tauquam  verui  I>«us. 
\    nepofitwnweurn.  ideft,  pritmium  mcum,quod  per  fidcm  rc- 
pofuiapudipfum  feruandum, 

j  /y»  illnm  diem.  i.  vfqj  in  d.?  tranfitus  mei  quantu  ad  gloriam 
liarmihi  tqc reddcnda,&  in  d.eiudicij  quatu  aJ  gloria  corporis. 
i  Formnm  habcs.  Hic  ponitur  f  m  motiuu  quod  eft  prxdican- 
i  mp^"""  P'5"<^'"s  •  Nam  di  cipuli  Pauli  quierant  m  Afia,  quafi  ocs 
•ifide  receircranr  Et  hoc  debcbat  mouere  Timothsum  ad  {cr- 
lentius  prxdicandum,  eo  q,  aiij  in  hoc  deficicbant.  Dicit  iguur: 
'm*  it  hibeisjaaoiWn  feirborum  Taiia  enim  debent  efre  verba 
irjtdicatoris,  7  Q^^tame  audifii.  t.  dc  fidc  &  dilcftione.  In 
'hrfltiefu.  8  i{o'H->i</ /7o/;t«m.ide(l,aniraastibicommifras, 
im  funr  preciofiores  quacumque  rccorporali. 
I  Ter  ipi<-  tMiti  fanQum  .  SuppJe  funt  tibi  comminic ,  Et  fabdi* 
ur  de  praedicantium  paucitate,cum  dicitur. 
0  Scts  e  <im,&c.(fHi  in  ^^.funt.i.illi  qui  funt  ibi  pro  maiori  par 
e.ita  quod  df  omacs,  a(}  deootandum  pluralitaxcm  rccedentiu. 


ficur  dicitur  qnod  omncs  dcc.u.tarc  vadunt  ad  tale  fpcftaculum 
vclteltum,  quatnuismultircmjncant 

I  r  E.X ^uibus ."/?.  ,11,  cu.m  duo  iinjul.te  fc  iunxerant  Paulo  vn- 
dc  .nuenircnt  vnde  hb.  calua.n.am  ficerent.fcd  pcc  p  cr^t;  J 
eo^um  ma htia  cOct  P.ulo  m..n.f.itata.rcceiTcru.S ab  co.vt  d  c^ 
glo(.proptcrquod  Apo.b.lus  expnm.t  eosnom.ni.t.m,vrT.mo 

Pon"  ^ux"ta  r  n  7;  ""'  •"  I*""  r  '""^  ^"'"^"  ^1  qu^.uan  o^ 
po  'ta  .uxta  f.pot.ta  ii.ag,s  clucckunt.nuc  confequcmer  coilai^ 
dat  vnum  dc  Al,a  lib,  hdclcm  cum  fa.T„l,a  fua  d.ccns 

12  DeumiDeus.u(,b.ic  hdehbus  cum  eo  exillcnt.bus. 

13  •'<i«'^/«.«r  min.ilrandoncccifdria. 

I?    t'-T*T*  '•'"a""''"*'»™'»^"ffio™inemmalum. 
15     Ty^ofltr».  fc.ensiuiht.animcam. 

lo     /;.«c«;>e «./.  i.i  hI,o  qui  eft  dominus  de  dno,  ficut  Dc».  W« 
Dco. ^m  quod  d.citur  Pfal.  1  o,.a,  Oi.u  ^0.,/«./;^; "^f  J^  ^'^ 
a  1     in  dU  dte.  fc. I.cer  mor.is  lux ,  vel  ,udici,  gcner^  fs 
Et  quanta  Ephe.  &  (bcijs  me.s.  5«=ncrai.s. 


32 


&•. 


CAP.    L 

r<^erio.  Sequitur, 
b     Laboraficut. 
I  •5<  Chryf^.f^omus. 
'uantavcro  dignttas 
^.cifemiliccm  Chri 
ircolldcra  terrenos 
^es,  vtmagnuqiiid 
rnn  putcnt,  qui  lub 
<  milicanc .  Si  crgo 
jrarc  rcg.j  militis 
t:nonl2boiaie,  mi 
is  non  cft :  non  ita- 

ouc 


■       ^jTtt^^eliusno.  q«'r«ncmecwa,cuiaali,sprxfcnsfui«i 


C  A  P  V  T      I, 

QulaiIliauerfi,&ejtempIohniu,  ,    ridei&fipitnt!,, 

In  te  lctHanda ,  Sc  alifi  anouncianda, 

V  crgo  fili  mi  t  confortarcin  gratia  qux  , 

.Coadiutores  tunititue, 

eftinChriftoIcfu.Etquaraudilti^  me  , 

PciprophetascanCinMt».  San^fidei. 

per multos  tcltes,  hxccommcnda  fidc-  j 

»   iriia&rcientia&facBndia 

libus  hominibus  ,  qui*  idonei  crunt  &  ♦ 

a    Inpizdicandoeuangeliocontrahollcslidei.  Et  tu  ipfe. 

aliosdoccrc.  t  La"bora  ficut  bonus  ,  feTK  dt 


quegrauitcr,autmo-F 
lef^c  fcrr?  mjlicem  h- 
bores  dccet ,  fcd  con- 
tra,pcnicus  grate  ac 
hbencer,actum  ma- 
gjsdolere,  cum  non 
laborac, 

•ic  Hieronymus. 

Wco  milicesdicimur, 

«juiahoftcshabemus, 

contra  quos  laborio- 

ica- 


NICOLAVS    DE    LYRA. 
CAP.     I. 

r  .V  r-^';      r       f '""  P'"''"  ^"^  P""'f"'  «rtium  motiuu 
l  .Xl.mil.,ud,ncal.qt,orum.quifolcteircmultumfolic.ridc 

Udc r        '    ;''-^  '''"•  ^"  "^°""' T.motheum.vt  ht folici 
;« dc  oihco  pr^dicand.  &  alios  ad  hoc  idoneos  induccnd,.  Di- 

liTl\   '    ,''"?''f'"*-^""7^-^"PPlcco;,firmia,fc.l,cct 
t'  '«■gem  Si  propheta»  8(  ag^ographa. 

5    Hvec 


re. 

___  -  -  __ <^  a  T^mo. 

3  Hifccowwcn.^.idcftjfanac  fidei.qui  idonei  cruntetiam  alios 
docere  de  ratione  fua;  vitac,fcicntix,&  facund.ae :  confcqacntcf 
ponit  primam  fimijitudincm.diccns. 

4  ia/idrii.  inpr«dicandofoIicirc.  ^  Sicut  bo.minus.MUitet 
enim  rcgis  temporal.j  in  ac.e  pofiri  funt  valdc  foliciti  dc  vi£toria 
pbtinenda  ,  &  muhofjrtiqs  milircs  Chriit.  debent  ciTe  foliciti 
de  fidc  praedicand  i,pcr  quod  acquiritur  corona  «tcrna.  Et  quia 
pr^dicatiopcr  folicitudincm  temporalium  .mpeditur,vt  diftuia 
cft  vlt.  cap.  pr£ccdeatis  epillolsc.  idco  fubditur. 


73  r 


GIorord.&NicolaideLyra 


7361 


opcie  fn«na- 


a    7v(e.n3f.  Slautcmbonus  milescflTc  vis.non  impliccstc.f, 

qui;incmo.  }^tmOy&c.  Notitia  intcrnancquaquam  conlpi- 

Citur,  nifi  a  trrrcna  implicationc  ccfletur. 

b    '^li^otus.  Nceona  fcculana  funt  cum  anirags  occupatur 

cpracolligendx  pccunia:iinc  labotccorporis  vt  Jiegoci.nto 

xesic  luiiufmoc|i,qd 

iic  ifte  ficerct,  quia  *  D,fl,n..iqb»ni.«.iiiri.. 

jnfirmus  laborare  no 


borisfuidcguftat.ka  ApofloUis  priusiubeteum  f-mToqiii  | 
primuscft, Cicriccctcnsdidribucrf .  Primoenirn  d.^becille 
iuanecciritarcimpkTecxhisqu^'acccpit,&:poftali)sdehis 
qu^fupcrfuntminiftrare.  Caftuini:aqi  cuangcliftanonad 
hoc  cuangclizantem  vtcuangclmm  vendatr-curufacir,t\: 

vulr  vrintclligat,q3^ 

b    (nfpiriraalihut.  /t      •     r-.     ,  . 

Qui  nan  poicll  diuidi  (inobus  comrjriis  (ernis  ,  ficut  nf  iho  poteft  fcmitf  dunliiil  dominit. 
d     QiMbullibct,  ucl  iii  pietcaiuni  faoent  dc  r|>irliual.but  ciriiaiii  quxtM. 


♦  Xecle-vd 
ino.c.  V 

t  quiremiU- 
tem  delcgii. 
rin  agor.c. 


poccrat , prohibct , &c  l  milcs  Chrifti  Icfu .  f  Ne mo  niilitr/'n.s Deo impl»c:u  fe  nej;o 
quafi  quircrct  vndc  '^"        "  " 

^rgoviuam  > 

*  Ambrolius.Ma- 
nifcflum  cftquoddi' 
cit,  quia  nemo  potcft 
daobus  dominis  fcr- 


ncce(I.iria  fibilicccfu 
merc  abcisiiiquibus 
Dco  militat;  &:  quos 
laquam  eulcor  vnica 


4De  €ea.C9e. 


#  maii^  affi' 

B 


priffat:  iq  fwii 


lde;i,<icuouit,&  per  prxtcrita  piobabilem  olUndit  in  eleetione, 

cijs  -i-  fecularibus,  vt  ci  placcat  t  cui  fc  proba\jit.  Nam  &  qui  j   cxcrcei:,  vel  ranquam 

•    qiuulibet.         b     Quiineino,  nifiabomnibnsq»«illiimagonriniini>cdirepiflunt,abiliiie«.'  grCi^Cm  pafciC .    Nofl 

c  p,outcxpct.ticx.gon.s.r.nudu».         cftenim  mcndiricas, 
ccrtatinaedne,  noncoronabitur,  nifiqui  lcgitimccerrauc-  ♦   fed  poteitas.  Timo- 

theus  autcm  c.int^  ab 

6  flincntia:fuir,quode- 

7  tiamalicifisrctcmpe 
ranscxempIoPaiilivo 
Icbat  viucrc  d  l.iboro 
m.inuum,cuiT\  domi- 
nusdccrcucric,  vtqui 
euangcliu  annunciat, 
dc  ciiangclio  viuat. 

•5«  Chryfoftomus. 
Addic  auccm  ccrtium 


$  Quaui»  ita  monca  laborarc:  no«  umcn  uiuas  de  opctc  tuo.  quia  inlirmus  H  niinus  fufliifercs  vcibo  Dei. 

uirc.ncotiacnim  fc-  i  ric  ^  Wborantem  agricolam  oportet  primum  dc  frinaibus 

Et  li  vidcor  contrnria,&  contra  (luod  ipfe  facio  dicere,  difccrne  quid,  quiic  dicitui. 
quia{tuintirmusmihidcacceptionefcandaluin.        Quod  poiell. 


Jeria  9.3i  ha, 
«r^.inhcrf-. 


(ularia  auaritix  fcr 

uiant  ncceflc  cft  :  & 

pifi  menciti  fucnnc, 

iranfigi  fc  non  pol- 

funt.  £fl  crgo ,  fcd  le- 

uc  pcccatum .  £cclc- 

fiaflicus  autcm  idcir- 

co  Dco  fc  probat ,  vt 

iiuic  dcuotus ,  orticiu 

jmplcatquodfpopon 

ditjin  nri  rcbusfolici 

tus,afcculari  negotio 

alicnus.non  enim  c5- 

uenit,  vnum  dupliccm  profcffioncm  habcre. 

*  Bafilius.Milcs  nondomos  xdificat ,  non  comparandis 
agrorum  polTcftionibus  vacat,n6  vanjs  qu^ftuofarum  mcr- 
Caturarum  gcn/cribus  immifcct. 

*  Hieron.  Comparatione  militantium  vticur,vtoftendac 
multomagis  nosa  negocijs  fccularibasliberosclfedebcre 
vt  Chrifto  placcamus,  cum  etia  fcculi  militcs  a  rcliquis  a£li 
t)usvacenc,  vtpoffintimpcratorifuofcruirc  pcrfctte. 
'  >i«  Chryf  Dida  func  quidcm  ifta  ad  Timothcum ,  dicunt' 
flutcm  pcr  ilium  quoque  juagiftris  omnibus  acque  difcipu- 
]is.  ntilUis  ergo  cpifcopatiipra-dicus ,  harc  audirc  dctrcfikcc, 
fcd  agcre  ca  planc  detreClet.  Subdit ,  Lab.  agri. 
C  7{jm  isr  <fM  cer.  Idco  labo.  ficut  bo.mi.  Vcl  16  mc.fe  impll.  neg. 
q.a  noaiiter dat"  corona  nifi lcgitimemilitet  vt  inagone  fit. 

4c  Aug.  nullus  legitime  ccrtat,nifi  qui  in  campo  vfq;  ad  fi 
ncm  eertat,&:  fi  ccrtat  vfque  m  finem,ideo  mento  corona- 
tur.  noeft  igitur  magnum  bonum  inchoarc  quod  bonu  cft. 
fed  confummare  hoc  folum  pcrfcdum  c(t.  Multi  cnim  ag- 
grediuntiir  magna,  fed  dcficiunt  in  via,  multi  cxcuntinde- 
ijertum,fcd  pauci  pcrucniunt  in  terram  promiffionis ,  &c. 

*  Chryfofto.non  fufiicit  fiquis  tantum  in  ccrtamcn  dc- 
fccndat,fi  vngatur,  aut  congrediatutjfcd  nifi  pcr  omnia  cer 
tamints  feruauentlcgcm,  vtgrauisconftanfquc  fit,nunqua 
profcdo  coi  onabitur. 

^-  Hieron.  Multi  certant ,  fed  iUe  folus ,  qui  cota  virtucc 
vjccric,coronabitur. 

*  Theoph.Militis  mcminit,n  indicet  quod  ad  cxdcm  & 


n 


{  percipercIntelll^gcquaEdico.  Dabitcnimtibidominus  in  g 

Noiifolum  inhis,  a    Et  vt  lcgitimecertes. 

6  omnibusintelledum.  Mcmo'rellodominumIcfumChri- ' 

a    Natum.        Ptogcnie. 

ftum  rcfurrcxiflc  a  mortuis  e^x  femine  Dauid  t  fecun-  i 

•     rrzdicationein  mcjm.     Ft  fi  non  peruerti  ilcg-nt.        b    Euangcliopr.Tdicando.         c  Jic  8c  tu  tacias. 

dum  euangclii/m  mcum  ,  in  qud'  t  laboro  vfquc  ad  vin 

I     "'"™'r        1  r  J    ^'"  r'"''  r.  -  ^a    ll;     ''  cxemplar  iibi  m«i- 

h  cula  ,  quafi  nialc  opcrans  ,  Icd  vcrbum  Dei  non  elt  alli-  13  niecongruum.namii 

'  ""'  ludintlitis  atqucath- 

lct^,  fubdiciscouenic: 
agricol?  vcro  magiftro  folumodo.  quippe  agncola  non  fui. 
ipfius  cura  habcc.fed  fru6tuum  tcrra;:  hoc  cft,  non  minima 
laboru  retnbucione  capietagncola .  hoc  in  loco  Deu  nihilo 
agcnte,dottnnxq;  pr.cmia,  oildcntem,  dum  rcm  cocm  di- 
cic.Qiiemadmodu,inquitagricola  non  abfq;  vcilicacclabo- 
rat.v  crum  prior  ipic  aiicc  oes  laborum  fuorum  peicipit  fru. 
dum  :  ita  &c  dodorcm  frui  laboribus  fuis  confentancum. 

*  Hieron.  Nediccret:  vndcergo  vidurus  fum,  fi  mcto- 
tum  occupaucro  in  dodrina?  oftendit  eum  pnmitiasfru- 
ftuum  apopulo  debcrcaccipere ,  pr^etcr  merccdcm  quam 
a  domino  rccipiet  in  futuro. 

g  Memor  eflo.Vd  labora  ficut  ego,  &  hoc  fpc  vica!  ^rerriA;. 
T^^am  memor.  H^c  noti  proptcr  Tunothcu  mcmoracfcd  pro 
pccrh^rcticos^qiios  prcjuidit  futuros  &  ifta  negaturos. 
h  Q^aftmak.  hiccontumeliam  notatquxciingctcbatur. 
i  i^timZ»»»».  q.licct  cgo  fimanigacuscorporcjtamcnver  , 
bumDcinoneftalligatum.  quia&ifcrmonc  pr2fcncc$,& 
litcris  abfenr.es  doccre  non  cctfo. 

■>,%  Chryfoft.Nam  fiquidcm  feculi  miliccscflcmus,  fibel- 
lacarnalia  bellarcmus,haberecaliquid  virium  vincula.qui 
jnanus  obligairenc  noftras.Ac  nunc  tales  nos  efficic  Dcus,vt 
nihil  nos  dei jccre  poflit.  Vjnciuncur  manus,fcd  mancc  Im- 
gualibcra ,  quam  ncmo  ligare  pofsit,  nifi  formidofolaacq, 
infidelrtas.qua'ndiueaabcft,  quantalibctquis  inijciat  viiicii 
Ja.prasdic^tionis  vox  alligata non cft:  puta  fi  quis agricoUitt 
vinciat,  fcmcntcm  profcdo  impedit :  manu  enim  ille  fcrit. 
Dodorcm  vero fi  vinxeris  ,  vcrbum  Dei  compedircnova- 
^dmortcsopbrtcatparatoscfle.  atquceciamathletae,vtjn       les^Iinguaquippcnonmanu  fcriturverbu,quodnull»sIijl> 


omnibuspcrfeucrct.acit»  excrcitiofcmper  viuac. 
d  Labc.ran.ag.  QJIIe  qu^rcret:  vndc  crgo  viua  ?  cum  fodc- 
re  non  poffim,  mcndjcarcconfundar  ,  uibdit :  Id.*^^;  q.  ct(i 
non  impliccs  te  ncgotijs  feculanbus ,  eft  tamen  vnde  viue- 
rc  poflis :  qi*ia  opor.  &c.Liiboi  a.  i.pr^dicatorcm ,  qui  in^gro 
cctlcfia?  ligoncvcrbi  Dci  cxcolit  corda  auditorum. 
C     Trimimpcrci.  id  cft,  fumere, 

f    De  /mrtiiwr.i.ncccflaria  ab auditoribus,c{.a  dignus  cft  opc 
yarius  merccde  fua.  vc^gncoJa  vel  vinitor  prjmos  frudusla 

boris 


iacct  vinculis.  .Nam &  fi  vindi  ipfi fuuus, illud  folutuincfl, 
&  libcrc  curnc.  Eccc  cnim  ^  nos  quivindi  fumus,  praidica 
muSjVC  &  qui  foIuci,Jid  lyTiant  promptiorcs.Verbuin  quip- 
pc  Dci  non  noftrum  eS.Porro  humani  ne>;us,  Dei  vcrbum 
alligarc  non  poffunc. 

•j«  Pnmafius .  C^uia  &  pr^/cntcs  'fiducialicer  doccd  ucr-;^   . 
bum,&:  Iiteris  abfcntes  inftituo  atque  confirmo.  [ 

*  Auguft.  Vcrbum  Dci  non  eftalligatum,  ctiam  in  pnc- 


^ombus  alligatis. 


^  SiU'^, 


©•«Mflfi 


NICOLAVS  DE  LYRA, 
1  T^emo  md-.Deo.  fplicitc  in  przdicationis  opcre. 
a  Implieacfefe.nrg.  l\  aiit  implicctur  a  fuperiori  euro  copellen- 
Xe  propter  necemtatcm  ccclclijt,  fuftincndum  cll  faltcm  ad  bori 
proptcrcharitatisneceHitatcm.vndcdicitAug.Ociumfanaura 
quatrit  chsritas,  fed  negocmm  iuttum  fufcipit  neccflitascharita- 
tis.qunm  farcmam  (i  nullus  imponit  ,contcmpland3E  vcritati  va- 
candum  clt.li  autem  imponitur  fufiipienda  cft  propter  chanta- 
,  tJS  necclfitatcm.     j     7{jm  &  qui  certat  in  ago.  cQrporali. 

4  ^A^oBcwfCjat/frt^Coronavidtorix. 

5  'Klft  (juilegitimecer.  Similiter  pratdicator  euangelicus  non 
coronabitur  corotia  giorijc.nifi  conftantcr  &  intrepidc  prydica- 

ueric.Conlequenterponirfccundamfimiiirudipcm.dicens, 
li,    Laboxantem  agricolam  oportei.  lA  cft,  iuftum  cft. 
•j     Trimum de fru6libus pcrci.  quia  plus  alijs  laborauit :  Similiter 
pdi^^tQi  !^b9j3§  }n  ?|r9  dpicoplust^tcmrcportatdc  mcrito. 


%     Jntellige  quA  dico.  fcilicet  iftas  parabolas  efle  di£t.is  proprX- 
dicatort  conltanti  &  operofo .  Sed  quia  intelle^tus  ventatis e(ti 
Peo.ideo  fubditur :  Dabitenimtibidomi.&c. 
9     Membr  tflo  dominum  lefum  Chrifium  refurrexiffe,  &c.  H*c  f" 
quarta  pars  i»  qua  ponitur  quartum  motiuum.f  promiliio  glorij  | 
c^icltis  praedicatoribus  veris .  Ad  hanc  enim  gloriam  hjbcmulj 
acccnum  pcr  Chriftum  a  mortuis  reliirgentcm  Jdco  dc  hoc  f* i 
Cit  primo  mcntioncm,diccns,A/c»aor  cjio  dominum^&c.  Quia  P*' 
ipfumnmilitcrrtfurgcmus.     io     SecHndumeuan<?diumnn«fif 
przdicatione,non  tamcn  a^ionc.nc  enim  folius  eft  Chnfti- 
II     In  quo  labo.vfque  ad  vin.  Erat  enim  incarccratus  Paulus  prc 
pra:dicatiQne  euangeli). 
12,     i^«i.W4.o;)e.q,d.cumtaracnbcncegcrim, 
II     Sedy>er.Dei non^& c.c\ui^ docthdit  pfcntes  vcrbo.f.incarceri 
tos cum  eo & carccris  cuftodc$,&  plurcs  coru conuertitad Cnr 
Aumr  Similiccr  abfeaccs  doccbat  faipto,  epiitolas  ns  m^i^'^^^ 

iul 


759         11.  Ad  Timottharum.    Cap.  II.      740 


(jiiitcni  tiuhficni  c.^is,&  po^  haiic  uiram  gloiiamiccleilem 
b  Fidflis 'ermo. Efl i'ic,q'iod  conlVqi.iciUiir  ialurem  &c gloriS. 
N  im  &•  niortiii  miinWo.ficut  Chnllus;  ucrcri  homini,  U  lu 
ftinrntcs.id  c^Kmartyre*. 

Vel  .  \t  fu/lincas. 
nicmor  cifo  Chriftu 
rcltirrcx  n 


•  Meft.ptoemnBsIio.vdqaumcmorr.tmrliriftumrefJirtexine.        blncommodi. 

cKtiiomr.ib.iioiiptolim.        d  Mecum.        c  Anini» 


niiitx  II--  _,  c;.ciiomi.io.iio;iptoim>         d  Mecum.        c  Aninii. 

T^uifi f! commort.  In  a  gatum.Idco omnia lufrinco  proprer  c;e ^os;  vr e :; ipii  ialuccm 

(;imorfC.  «Hic.  Idcrtpct  Chriftuaipraajtut.  b  O  ,x:,.,a;,,.,,..; j.J... 


b  Q_:i.i:j,o.1i,i;,(;,j,T,„  <jji,iiur. 
b 


Jp(a  mortc 

d     Cowiuiim  &  con 

rqni.&r.f.thic  kr 

mofi(!;li.Selt.  h   •r-  J     r     r  r  '^  ■  r  viuemminvita 

c  sifii^inemHs.lap:iC-     ridelis  (ermo.nam  lif  ommorruilumusj&cjnuiucm 
rionc.  ^ 

*   A.\(3ROSIVS.SiC 


u  ncg.imns,nu!i  mi  nliam obcauiam  cofertione  n  exiett  no 

tra.n.h  vtiht.itis  noarx  ur.uia.Iilecnim  idem  maner.imeip 

U  ncgeinusjinc  non.Et  fi  rcs  jr.i  fe  habent.cum  illi  (it  per  n| 

luramcne.nonpotcaadidueiJircvtnonfit.Sempermanet, 

fempitcrnailJiusdib 

1  fbntiaeft. 

2  *  Hi  ERON.Siue 
crcdamusjfiuc  non 


£> 


colc<,,..,„turquxc<UnChri|loIeru,cumglo'aacQ:icfti.   ^^«=7=" fi"„- t  C.™. 


Pto  Clirifto  tiibulationes,&;  pidionr?. 
comm..tti.i  icc.    c  Hurt. cotam  Iwini.-.ib.        Hoccftcontraaain  iili.f^ui m^continUsfuuuwram  ho'SuI 
bus,contitcbot3ecgaeuincotami>aucm;o.  ^'"■""uuiiui 

d  Coram  patrc  diccns  ncscio  vos. 


-!!."J!'^Jjl*'""_"  n"A''"'!i"'^*''''?^        quodait.  Namfio 


«terna.  «_•■.' 

us-  +fi     ^"'^uentascontrafc 

•    I  ^^7  nonfaciet.uefenega  |  f,,fii„g. 


rc  vidcatur, 
g    f/*c  commo. 


Vf    /*.^l :»  KtJ.^l  V3.  Jlt.  uu>,M»!iincoot«cgaeuiii  coi»iin,aircm;o. 

poircidiaimorralita  J  r  n-     •  „  tf  •  /-        dcorampMrcdiccnsncsciovos.,  9S    yxccommo.  Hxz 

tera&gioriam  Chri^  iuftuiemus,&conregnabmius:{inegaucrimus,&illenes?abic^o^'^''^^''^"' "'  ^^u^xis 

fti  pcrLJcniri  fi^nifi-  e       5<^"ii'';"i"  «>'"«.a"'f  "nf^|'i=™('«i':?^iu.bindiaurius,&ineoetiamqjoidixit.Qu^  V^e!: 

'- .      _  ..■:>""'  ae.ii,cj.iJe,niiaoita..  cO  iiellViriti3,aaodtjc;r=r.fidiai  Ijanoii  im»l..r..  -^  H^/' r..-M-... .-,,.-.-... . . 


bimus. 


-.-   --   — — .....^   ...........  ..«w,vv  ..,  W,#  t.lrf 

c ;^i  elj  veritis.qaod  tjcerst.fi  dia.i  lUa  nou  iraplcret. 


Hec  coni  mone  ruo.>. 


' -  .      _  •-^  ai.ii,cj.iue,niiaoita..  c-.(jieitvirm3,qaoatjcer;t,lidia.ilaanou  iraplcret.  rleCCOtnmOr] 

iSy  nSmtMS  ^  "°'  ''  fi"«^^credimus,illefidelLs  permaner^nc-arefeiprumj^h  ^  Mr^Mn 

,.  .     1    ,   ^  « .Miostibicominiiros.    b  rcitem  Deutninuocans.        VelDeo.  "^  ''  ieH  Cnntfntin 


vbiomaiadciidiino 
riuntur,  vt  innouati  o- 
-•-  omnia  uitia  vctcra  " 
SiC   crimina  fugia—  |-j 
.uim  mus,vt  autoris  feqaii 
ti  ucltigia  ,  peccatis 
mortui  vidcaiTJur.  Si 
veroadditum  fuent 
adcaulam.ut&tnbn 
lationes  ac  prciruras 


tc   autcm    cura 


enm  vci, 
— V"  /»  " "-■'••vjv^uiv.iiiiO  minus  p*      • 

non   porc;t  .    Hqc    commoiie    teitihcans  coram    Deo  .^^^^^'''s  ^^pegcnerat  h"So.' 

SeJ.        Contc.itiin-h:l^jteftni;irub.iettetiJum»etbofus,pervdfupcriorviJctarcatho!ico.  ^  yfcCUpulutn        Solcnt   (a. 

+  *Noli  verbLS    concenderc  .    Adnihil  cninivtilc  f  con-^^^"''" '"  <^o"fento.  e' 
tenditar  ,    nifi   ad  fuberfionem     audientium  .     Solici-l^l^^at^^L^Knt  ua'°^ 

aProoterte.    b  Propterproximum.    Iaconrpeauhominum.vcl.uorara  l«matO    maiCUOlCntia:    .  «« 

,  ipargumento.utmo- 

teiplum   probabilcm   exhiberc     Deo    20"^^'^^  animos  infi- 

'     picntiura     fratruna. 

^^ ^  ^^    .^..„.,,,  •  Nccpoteftcffcquin 

igte pro nominc Domini patiamur,fanincntesha:c,  cum il  aliudquod dicaturconfram.ifr-.>nt;^m*^°"If/;«/"°'^^'^^" 
lorcg,i,.b,m„s.D  s„u  c.l  c.i,„  «  g.,.  pro  ,.lo  opprobria  pa-  pcr^ac  forlfvfCa"  X  Scmo"  i;,,  p  ,ms~° 
rituriSccxina,in  rciino  ciiisg bnofusapparear.  cctfciat uer» pfn-.i.i,-  ^„.-1;,  r-^ii-..  -  ^  A    /  '•"'"'•''^' 

*CHRys.Sieniminhisqua:tn(hafu,u,;abonfquep!cnilF.-    debe^ion "iteTc^^^^^^ 

Tia,coin;nuii:cam!isilii.inhisq!.id:t>leiiafoelicita:blunt,nd        *  Chrvs  No'im->r^rtnm;n„/...;»r. .  •,  j     • 

:o.m.nicab:av..s.Ati..lnel^m.>qu,dem  facerct.  urqu.    tiplun,rSS:stKe^^^^^^^  Dcdo^^ei 

ecummonaffhg.qu.  Jcic.ilTct.fi  qaandoqiuete  ac  rcbus    Eitcni  ncaresiilccebrisplciu.fcmpera^^^^^^  !:*  <^'»"- 

5Cund,slrucrenK,eu:n no'li:tfaehc.tatisliaocrec^alortem.    animysrixari.atquchtlgarc.     '     ^''^"^S^""^  numanus  ftunaii.4. 

frnrr^,',^^ '}'*'"''"  ^^'^''^''"'^'^"""^'o  noncdificat,  fcd dc  Liie  pr» 
fubSc        ''  P'^""''*"'"' °^"«'  acutnine  fcfubtihtatc  *«ipu 

*  THEoPHicT.N.hilcnTO  commodatuerborumpuena. 

^;;i;;^;;;;S^;:^o:;;jj;;i'^;^m  ;;garc  non  potc^,    SlKSS!  W™ ^'''  «u^icomm^ut  tarns al:qua,  a 

ciX^l"''l""'r*'^l"*"''-^u^''^^°'^'^^"^'''""°"  P^^^"^  *  AvG.Nequcidcohoc'diaumcft,utaducrfariisucritarcm 

t  AJfMP''^'"?'^^'''*'^'^'"^  Auu     r^-  ?PP^S'^^'i''^^5.nihilnosproucritatcdicat^.uIv^^^^^^^^^ 

nimrV    "'^^r'''^'^°"""°'"^"'''''''?'^  habct.Qu.s  dcre,cftnoncararequot!iodo  crror  ucritatc  £a  ur  fed  F 

n  mi^otortiorcft  perqucmomnuextiteiur.nccadii  por  quomodotuadidiod.dioni  proferatScrlurPorroaui 

Tli^Tl "''" '"' '^'"^"'iP':^'."' q^'  "^^'^ "J  •""'"•'1"°  "oa  uerbis  no  tendit.fiuc  fubmiire.fiuc  tcmpcra^^^^^^^ 

m)doaiffertc.qa,noncfed,tm.llum.quicqu.dcrgoagit,  d.tcrd,car,.dagitvcrbis,utueritaspateatyritasXcat^,^eI 

iaprofeQumnoltrumpcrt,nct,ncin,gnorantiamarjeaaius  r,ta<imouear  6cc-  ''*'>utm4spiaccat,uc- 

Sir^^'"""''''^''"*'"'''''™'^^'"  Iij.&:apudlcfir-.    *  T£RTVLLiANvs.Hxrericifcripturasobtendant.&:hac 
A  r,.'„  »r       ■„     r  c  r  r     ■  rx.        ^"^^"'^^"^'^^"o^dam  moucni,in  ipfo  ucfo  conBfclTu  finiio» 

*  CHRysosTOMvs.Veraxa]ccft,ficmuscft,fiucipfihoc    fatigant,inhrmoscapiunt,mcd:oicumfaupuK^^^^^ 

^NICOLAV-      ..  nT..n. '—r^ . .__#Z!^-   ' 

•  I  Ideoomnia.Ad«er/i. 


>.Luii..i>iiucrcuir,cu:ii  ii>j'ii:irucin.iiaii'»  ii.iuctci.  Jiuijrtcm. 

Earaprofcifiodic,im-)rtcm,qu^pcriauachrumScpalfioncs 

fif. 

k  HtER.Sicaim  a  iiitiis&uoluptacib. fumus  commortui 
Jhrilto,uiuemus  cum  illo.alioqulquo  nodo  potcrimus  fpc 
archocf^.Si  (uftincrimus  cumncccirefucrit.quod  illc  fulti- 
iuit,tuncDeumpotcrlmusregnarcfi.nul. 


S      D  E    L  Y  R  A. 


16  iio.vct.Hfic  efi quin:a pars,iii  (juapomtKr  :futu[u,n  moitukrnjci 

r  ,n         „     iicetloquacilasfal/orum.prfdicatorMm,  quiaftficfuerurnt  folu  ittjuit 

bmnco.lat,enter.  .     ,,     .  .      „    ,. ,      ^^^^"^^''""''^''''endis^muUomagis  prfdicatoruerutdebetcff.fjtuitus 

1  io<:k.Kn6Cip.U.con.EXeorumemmfalutepr^tum  Vaulido     de ueritatc ej*angeltca conflanter prxd,ca.:da. Et iittidttur ta  duas  par. 
'r.n  ai.gr, ,atur,proptcr  quod  Joncludtt.  tes^quia  pnmo  ponitfuam  tndua,onem.Secundofolutt  tacitam  quHthi» 

K-T.G          fl',  a         .L-n                                j       ■  ''''^''^'';^'^'^^Z^-^^^omo.CtrcuprifrurnfctendH?n,qM.cetdoaot 

.!SM\Mi.con.iu.Uefl,cum  Chrtnomortut  propter  pr£dtcatmcm  eua>igd,cusferucnseftedebeatdruernatepre4icanda,verumtametter 

yeuen^tlt,  boritas  enuitamla.Ideodicitur.l<!oliuerbiscontcndctc.IdeJi,niKl 

^t  con.bc///crt  cum  co  utta  perenni.  tiplicationr  uerborum  cumfJfis  prxdtcatortbus. 

:  Si  ivAx.Vonderetrihulatonum deprejfi.  17  Ad mhil cnim  Vti.elt.i'/cc4)«.'r»f/frf, 

!  J'*^^"/''/''"'"^'^?  ^«fH'.  18  Nifi  3d  i'ob.^u.Qutaf,mplicesaj(/,fientescreduntmagis!c.':tMees 

biticClmflum uerbouelfaao.  tffe r,7agisintrtl<gentes,quodefifalfuT>i.Nzm  ubi  Ucrba  funt  pkirt 

lilcnc.nos.C'r^i»pi7frr/«o.  rn3,ibi  frequcntcrcgcft.is,Prou.i4.c.P»o/;?.-,  ^ucipatresantiq-4 

1  ii  non  crc..^/;  eo  punm  propter  magmtuitnemfuie  mifrtcordie  cum  Ijxrcticis  magis  difceptabant  uirtutibus  &figTt,s  quam  ucrbis  Fu 

{"[      /  «/;^«i de mijericordta  eius  ntmisprxjumentes,&fine ttmo  de in  hifiom  trip.trtita  dicitur ,  quod qutbujdam  philcfophis  cum  .Ale- 

*'* xandro  Confianttnoeptfcopodifputare  volentibtis  JnJJit  irnperator  vt 

c(rtamenacc:peYet,quiquamutsefletf,mplexinfiptens,iu{faomncsprf 
ter  unum;te)ieref,lrntium,cut  dixit  in  nominc  domlni  noflri  le/u  t hri' 
iiiimpero  tibi  in  primis  neloquaris,qui  Hatiin  mutus  fa£ius  e(i. 

.        .     ,.,  ^.     ..„..„,„.  ,9  Sohau.cu.tcip.ld eft,approbabilemfeulaHdabilem. 

1  eir.cor.  Vco:^dcn,'pfurn tn  teiiem inuocans  induccndouerha     20  Exhibe.Deo.£/KOB hominibus tantum,quodauArenthyl>ocirf, 
'^iffcntturisdtmmteoteyafuainjignis&prodtg^t,  U.  ^  yt      t       m  jpocn 

Toni.vj.  A 


He  (antes. 

!   h.a.pcr.lnreritateiullitix. 

i  HclChl^garet  attemfeipfumftnegaretfuam  iumtiam,quia  iti- 

fia  diuina  &  Dtfwt  tdemfunt. 

1.  Hzc  com.  /  nferitenti  prxdicatione. 


741  •        Glor,ordin.&:  NicolaideLyra.         742 

A  a    Trophara  atttrtr,&c.ie  Av.r.Kccfnimconcruitvniiisfi  con^cnrcrunt.Scd  corporiim  rcriirrcnioncmmultincganc- B 

dcii<ircshabcreco'rteniior,eii  .ud;iitr.;<f>atup.niantiu(cin  runr.ficut  iftiqiiosnominar  Apollol"S. 

uiccm,&:conIcntiantboni8d:0;^.S:qiMJ  auicm  imprcb.nbi-  e  Cnn^ruit dommus ejnijnnt eiMSyirc  lJc/f,,amat&:defeni1it  prx 

lcvide'mur,cump3ccd:flimiikn;r:ai.i'crla'ncnini&:dillulc  fcitos(uos,inQuonofaturpix(cicntia,qtiaquosprefcinit  fa-  ^U 

te.-i  folciit  ("c  u;uiccni  prouocarc,  cx  quibus  unus  cft  caiholi-  turos  efle  confornics  imaginis  fihi  hii ,  id  c(l ,  pr.x-dc(l:n.i.  ^ 
cus  &:   ahcr  prc-  j  uit  uocauit,i'.i(h(^ca 

rh.inuS.HlC  ergO  Ca  «Iiioperib.vitiaprctis.  bQuinonrrubelcal«i>n;(eliuin,T,'t  non  dtficiit.  U'.t,ClOrll1CaUlt.Ntl- 

thoiiCUStui  ApodO  .,  eScunJumcomprte-.ii.imliugulo.ua.vtjl  .sipuitual.a.lac  ililt.iujt  pamulis.  2  mCriiS  t.lj.U  e(l  Hoil'   i 

♦qui  non  lus madat vtlpcipat     opcraiiuin "1  incdnfulibi]em,rcdc' tradl.mtcni  vcrourn  verita-  3  cocluius.fonsfigna- 

eruDclCut.;   SidCchuCta  fabuIlS  Veiba.    Vihanefe».        «siucftuau,etfiBonitamaU.        bC^^;,,  al,qu,b.«iaiu  noc.-nt.  tUS  ,  pUtCUSaqUlj^  vi-  < 

t«'ro.ha-  i;:;;^^;:S;^j!;a  tis.tProphanaautcm6.vaniI^ 

na^niieTTi    "^*-'*-".'  *;  «  ConuJCulininUei.  b  Aparuo  admj,iispaubtinueaduni,qiixfanafuntcotiumi.endo,&iuadimpie-        .,..„,- ..o. /,..;  .1  ,.„  r.^. 

*^    -^,,.  confcicntiavcrbae*  __  tatem irai>cndo.j^  ,        •  g  numcraquidam  (pi 

il°twp''«-  "^'"^^"^''^^«'^^'"'^b  ficiunraclimpietaccm,  6c  lcrmoeorumvtcanccr  ffcrpir.  Fx     ritualitetumunt,6c 

JCrnn»e.      fcCOram  impiaucr  «Vtabasfpecalitctcaucat.        bljiquaolimfiieiunt.  .  c  ldcoa,'liiic.iscrcdiiur.v,id<;   7  lupCrCminiEtCm  Via 

«d.Tj.iorc  badepronrii.  DaiitC       .,   ,     ^ , ,  .  „,  .,  .  h     -«-njxu.  s  charitatisingrcdmn 

«ninwro  cnimquibufdaoc-     quibusclt Hymcneus& Philetiis   ,  quiavcntarecxcidcrunr,     tur.Quidamvero.id 

^jCliil  im-    cadonCm    UtTpClUS  «OcaCoDeiUoruinvctborum.MuI'jcorpotafanaorumquidor.(:it.Vcliub.-'piifno.bVtnoni"j>ctetutaliii     ''     huC  CariialCS  ptOiC» 

picuteiB.    rro^iciant  no  cnim       i-    ^  r        rt-       "-'^      r  a-  o  ^-r  i      c      cit:  rw.vuand,.  i  ocUis(uos  luPiatere- 

dSuif!qa"dieiitesd^'^entcsrerurrc(flionciam£ida,6c  lubj.e;-nerLirir4:iorundam^  ^,,,,5t,^,ji,,,,t,o, 

prOph.Uia  ConCipiat  «Etideononproeisdif^erandum.        brdeftillisquosDcuseligftJtiinobilitcrinlfide  fundauit.  (pit:tnalilUn       hit\t 

CO<>ltltl'm  malum*  cCiuipctitimlcni..,  erat.  d  In  lisniiii  ainia.,vi  3cceJar,i,iiiim.«s,vt  leriiti  fugiant.Vcl^hocha.  I  i  iuonci      faiTctOrum 

*    b""  ,  *    _  bcntuiei)tiiniprclIum.Vel,iiBnihtjiiluHtiidcligni>.  '  '         ■    •  ,i  .    ., 

idcciuc  abell  con- C  /  '^     ^  *>  n  myilerion.m  laclc 

tcnrio.  f 'fidc.  +  Scd iirmiim  fandamentum Deidiilar,habcns  fijjnacu-  Ht^utriuntuc^cqu^in 

^Dep.T.'!.  ■*:  C  H  R  V  s  o  s  T.      i        i        /•>  •    j        •  • /•         •  o    j,  j  /•     i        i   i  s  pr.iuis  moribjs  po- 

^lcfijma.  Ncq;cnin7catenus  ,  lum hoc.Cognouitdpmiausquiiunteius    :    U  tvlli.CGaatab,:i;H,l.,rietumiudicio 
y  fubliftaurnamcum  v^.jf'  I7mimfcila    (unc  in 

qijidnouifuctit  inuctitum.fempcrnonaidp.arturit.infinitilf  Dei  timorc  uitant,&  rcgulamfi-leidiiigciitcr  !nquifit.)tntir 

q^fiterrorciuSjquitianquiilamfidamquchrconslbtion^e-  m-rcrrencnt.etnabea  ic.iicr,ciroiuioricatecachol;cacorn 

grefus.perdcuiaccpi^ritvagari.  g  jntor  qjamaisin  eiusuerbis  profculucarna!'.  uanisaoniic 

■fc  HiER.Irrcirgi')(?.sh.trcticonimhbuIasq'iific2;antrc  phiiuarinirumco^icurribusilicl-  :cnr.  Siat.i:;i--xconumcri) 

fucre.lioncm,perq'iasutiqaeIuJiCisrii-norcfublaco,ado.n-  q.nda^nquiadhuc  ncq  iiferviuunr,iuf.ec;atninh.t;cub.u;;l 

ncmimpictJtcmiScadcuntla  criminaperuenitur.  iii!GjntiI  umfipci'ti^o^-;ibusiicc:ir,5v:tanTeii'et«a;llicnouit 

b  Sermoeorum  vtcaicftfcrpir.  tV  Hi  EK.Canccr  dicitur  vulnu'?  do.nin.is  c,u  funt  eius.Na  n  1 1  liia  in  ;'Ti'iili  prxibient-a  nci, 

qaodiuinammillisnafciturfoen^nirum.cuiniticitofubue  nTj!tiquil^;irisuid't.ir,inr  isiunc.Ejc  ;iliseri;ooir,iuu.qui,iii 

tiiinfucrit,cumtiirusadcorfcrpcdopwriiene:int,nuilufnre-  ita  lica,iarrin(ec:»SvV  inocciiitoiiitusfjnt,idc!t,qaosiiouit 

ms:diao3eitifa5ihcretic)ruin('intuitaadacol.oquia,ncpec  do.ninjSjn^moiactemimdamnationeleduoitur.l^^oBr*,)»!  _i 

aures  irremediabihVci  vulnerearmentes,  domrmq-afunteiis  i>I:)ndi  neni  naypjruituidicum  ,l'c 

A  CHays..Vlarbusiniq.ieho(readu">,&:qui?ncd*cinaconti  facl  ime;t;nnaririaD^  .N 3 jiteaunq.ii  pcrnuacar 

nerinequit^ledoftiaiaindie^iCorruinpi.cacperimit^ideoiHiI  nam.Siqui.idrtam  nj^n.Nouittnr^cu.nijpaicain  . 

lu.n  reineJiu.nuakt  eiadlnben.  O  tend  t  perh.«c  orrigi  alteraaipartemngn.vculipoaitdelibiollaix-fiibien 

cmcndariquc  non  poffc  ,  <jui  fponte  a  ventate  abirra-  -k  Av'G..Siceniinnovr;reosD  >niiji  ;s,vr  Deus.qnc 

niot.  '  latct ctiim  futuroru.Ti.nonHtho.Tuihoadiicmad  , 

c  £x quih.eU Hy.c^7»feHorum  prodidit  nomina.vtab  h's fpi  videt,(i  ramen^vidcr.cuius.c.or ncn  uidel.qualisauceai  po 

ritMalitercaueat,quos5dpcophanos&:impiosdcfignatA:.cr  fit  fururus.neeleipfjmuidet.  tiw. 

«         jp  ra;ire.saucriTate.  *  iD^M.firmiflaiDctene.&nulIarcnusdubiccSjtfinitatCin 

,,y        *  d  D«f«.r(r.;tfn//4.'Vcl!tavtdcrcfiirrc<a:ione  animaiintelliga  Deumincomm;n.abiIemreri'iomairiatque(>pcru, uiuotQ 

C  tur.Du^cninUunnxlurrcdionev.PnmaertquKtitinanima  quamhumai)orumcectii1imomcognitorum,anteointiulc 

Rrfjrrc-    per  fidcin.quandoqui  nKKtut^eratininfidclitatcinaliis  pec  cu'ri  fcire  ouibus  efetpsi  fidem^fatiam  Ur^'tmus,^c. 

fiiinct      citiS,pecfidem^<i:oaptifmri  uiaificatur;vnde.i2'''f'^'"^p"'"»  *  Prim  Himinimccumpecc.itorib.pciiernnc,quiillismi- 

^"^  «je,frj'j/;'»«(i("w)r;e(zi«!fiii«..\'rcr.^,quaferircorporu,  «ju^erjt  nimeconfcnferuntCognouitDomiausquiluntcius,  quiaj 

^*  indieiudicii.Deillarcfur-ectHincqiigfitinanimapcrtidtm  praefcicntiafuanoafanirur.quinosclegitanteGoniutt  nonc 

loquitur  h;c  Apo:to'us,cuait  Dicer,ies relurreCiionern menttum,  mundi,necilIospcrniutitcrroribus  iinplican,qi-.30i;i  non 

[aUceicffcfaci.im\n  baptifmo,5^.infidc  nuUam  rclurredionc  queinfincmpcrlisucraucr^nt,  finedubiociuscflcnonpoC 

corporum  faturam.Omncsfcficqi-^rehgioncm  promittut  funt. 

A^'.Tra<5,  coicedunt  rclurrcciionem  mcntium  m  nde.  Aliicr  enim  f  £frf//c<'.If3iasuidensinhoielibcrijarbitrifi,itaaJmonetd; 

io.inlo,     nonuiijerenturaudiendi.  'Volcntes ergo  credi  fibionines,  cedereabibiquitatc,&:perha:cduo,cph6  abcroa.birnoJii 

etiamqui  inititueruntalicuiusfaKaircl  gionis  fe£ta,ncgarc  cecIirabiniquitatc,&:Deusprcfcitum  niunit.aj  paiethoih 

iltamrefucicftionemmentiumnonpotucrutomncsdcilia  bus&:amicisquod  ipfefitDeihoccftfigiuculini. 

con-  rCT  V(j/j 

NICOLA^VS     DE.LYRA.  &  noneHaluin.inemundiexps^anM.Sed  Ijocno^HiUcturl^rohii 

*   l  Opcnr)um\n.Ideil,f{coperatuafiHttjlu,leiuoddeip/iseru-  literdictwn,  rjmaillideambuiloefuitur  Matthxut/mt  htrniies  f' 

hcfcrc  non  dibras,fed  mait,is  in  domino  glorian.  dcm  fpecieicum  aliji^propter  qund  corum  rcfurretito  non  lud:    ' 

z  .}Xc.itaCi\iiibumuc.Troponendo/iiig'4is uerba Cbtupettntia, vt  gandum refurreclionnn  aliorum mfine  mu /di  futuram ,  fcd  . 

poit  iupieii.tikifsaluora,fitnplicihu<  mag_is  pLzna.  contrariwttjtfnia  de  ftmilibus  debct  effe/imile  luiicium.ldco  aln  in  u" 

i    Piophanaautem.i:iffi,«n-^ii  Ijxnfm ueldoClr^namfufpefJttm  &.meliHS  ut  viderur,^ ifit acccpcrunt occaj^oncm crrandi ex  uctbis 

fipiemia,  r/iint,Ioan. <, .d  Q^<i creiiit et  qm  ttv/n mejrr '.  t-/ ui^a ('.enia^c^in vnii^ 

4  Et  iiani-joquia.lWf/^j/wttfrf/iieJrcwrwA.  nonuenit /edtrmpt  detnortc ad  uitmi.Vbih  jiutur  SMuutcrdcrtfii\ 

5  Deuira. Q.x/a  ucrha preiicatcr-s  debent e/li axaminjU.  teiliorte fpirituali qium ifli  eonfjlebantur ,   c^ ue^urit eil itl.im  i.ififi 

6  Hu  tumcnim  pto.ld t/l,efficacia [unt.  £i im,i3r negahant rtiHrredioncm corpurmn.  futu.am ,iuoi cii f li/nt 
J  Ad\{XS\>\cX\Xtm.ldeli,contraDnciiltum.  /icut&  Saiticfi,Ati.zr. 

8  .Ei  (c(:\\\o:coraqtdd  e!i,htereticorHm,&  falforum  prjedicatorum.     i  ?   Et  lubuencruncquorundam  fidcm.Ver  ftiamfafiottea. 

9  Vt C3kt\ccr  kT]-\]t.ld efi.paulatim tendit ad  forruptione  uentatis.      l^^^ScdHtmutv^SCC.I d eit^fidrs ref.irretlionis fiuc in ileiin.    ■ 
UjY.xqiixbui.Scilicctb-tetuisvelprxdicatoriliusfaifis.  15    Habcas  (igiKim  hoc.{^'f')i/«/;t/«ttr. 

1 1  Eil  I  ly mcneus  &:  Philcrus.qui  a  ueri.F/r/r/ cathnlic^.  1 6  Cognouit  dominuSiTfr  atanam  prc  kHinaticmcm. 

12  Excidcrunt  Cii.i.  c.Q^iod dupliciter e.xponitur.Vnn  modo,quiadi  1 7  Qii^i  funt  Cms.Quiafuiitfcriptii^ /igiiati.inkb'r6uttx  inildeliil 
«/f«r/W4M7./:Multacorporafandorumqui  dormicnint,fuv-  tcr.  >.  1 
t^Jicriiox.picuntaiuiui^iHeThiletuscrHy.^ncneusexhocacccpe  liEtd^i.3bit\lQuanegaturrefurrer.iofatura.Oh\n-sqn\ino* 
tura  occafiontm  crrandi^diccKier  quod  io  iius  rcfmretlio  sam  e/ifaiia  cat  noincn  do.                                           •  r     ■  ■ 

ic  himagoa:»- 


743       ^^-  -^^  ^  imotth;:eum.   Cap.  U.       744 

1^3  /-•,i/rfiKrMdra)-_j'"^Sicntcni;-nnafaIignca  &:fivliliavalent  lascaufasquib.nosut  nocentcsaccufat,nonergodcn-iU  ma-  D 

JA  vtpiircenturaurca&argetea.ncmahproluncadprofedum  gnam  nudumdixit,(edecclefiam,Iquaomneslubuniijsdo- 

m.Iii-  bonofliin.Et Ucur iiia fradi exr. ionunn eiiciuntur,.S<: alia;va  mini fint nominc. 

aaCcf  (,,  tVada  (b.idio  rcponunfur.ita msu  tuoriuim  tencbtas  exte         *  Primas.  Nedicerentaliqiu  quareergohsEretici,  vel 

•c^i-  riorcs.boni ucro  in  uitaxicrnacoilocabutur.Magnaergodo  maliChnftiani  ineccIefiamingrediuntur,ponitdomusma'- 
^^J^.  masccdcfia.inqua  gna:comparatione, 

V  '  "  flintVaUaurca&aC  aEtCnonabmiqai$quibniixtu5.        Alias nominat.  Vfre.  qualis  modoeCcic- 

f,v-,.  Scrca,ide'l,boni,&      ..     ,.  .        .  .b'^iJ.n.run,fabncrfi,quyamfig„.n,(:.d„onmirt,m.      ^  fiJK  antc  relurrettio    ^ 

.i,.4>n:iclcs5<:fana!Dci     iniquiratcomni.sc|ui inuocac  nomcn  domini  .   In  magnaau--  i  nem.magnadomu 

:b3{i-  fcnii  llbiqj  djfperfj  ,IaeccIefuruntQmulmodo.        bldeftljoni.  Dci  difpeuGtionesrecipiemcs.  ^  ecclefiam  dicit  ,    lu 

i.*:|'»  &:rpirifuali  vnitaie  a  tcmdomo  non  iolum  iuntvaiaaurea  6c..,argentea  ,   kd  &f  li-     qua  sutmixti  bom 

7'        deuintti.in  Cadem  aIdeftmali.Qu.T:oriadcontumcliamlgnca,t«menhoneftisaapurgaionem.VclquaMlamaeyuir;iuein     3  &  mali.CCrtl  &  fidH 

•  ,•  hoDOiemqua:daiA  incontumclum.        b  Idel>,qiiipurgantutpermalos.  •     n  •  „     •     •     "■'.'•*'"''" 

communioneiacra  cMaUqu.iontadpurgitoriumbonoium.  luiti &  iniqui,  Iicut 

mcntoru  degentes     ^^^^  ^  fidilia,6^  quardam  quidem  in  honorem  ,  quxdamau-  a  &iarea,inquatnti- 

EtUaljii^n^a  '?v'fl-        O  EtqmatUeiumhoiumcft.        aReceiendoabiniquitateeorum.nonabeis,  "^  CUm  &  palca  fimul 

ai.ideftiiliquifunt  .  bQ,uincontumew  •  j  cumz-zania  teritur 

indomo.utnoOnt  b  tcminconrumeliamrSiquisergoemandauericieabiftis  ,  cric  ^  vfqucaduentilatio- 

jnCOmp.lSedomilS  aCratiajDei.        O^Nonperitproptethocquodcumilliicftcorpore.        bMunaum.    Fide&  operibui.        ncm.na  finC  nUCll- 

•     1^-.,.,..  ,.,  ,  c AUjs acquiiendo.  -»l      o.  •  i    /- 

>rfcai:rume">t     vasinhonoremlindt.ficammSr tvtileJomino,  ad  omnc  o^  1%^  S/ea on5  ^ 

huC  C0'P0fC  fimul  »PiopliinaaUoram&inamadeuitaintevetoiuueniliadefidetiafuge.flu.xuriam,immuodiciam&c.  ^  CritfutUra  CU  ZlZa-    '    ''^™™' 

cumbonis.Nama!i  pusbonum  paracum. +  Iuuenihaautem  defideria  fup-e  :  feda-  ^  maatriticofueritje  vfLrco 

n^l  tetempusultimcle  r  mWdo.     veiam.  aDd&pioximi.     bQt.ietemr  I op.irata , uam  moJo  n.ici. 

'  paratiomsnnllomo  .    n-  _        CA^r^    f,^^^        *   ^U     •►  v  .^    o  quodpeiusc,  vimlii 

do  proptcr  com-  rc  vero  luftitiam  ,    fidem   Ipem  ,  f  charitatem  &  pacemi  i^ai  4niliam  in- 

mixilOnem  maloru  *['''''''""  •  .Vclom„iah«ieaare.Gcuthiquiinuocan.dominumpuia  confcientia.  ^.^^^  eCCleliam  ,  Si  t  C.-flitate 

recedendum  ert  ab  c  cum  hi.squunuocant  t  dommumde  cordepuro  .   .,.  Stul-^^-populo  Deimifcet  ...r  - 

Vnitareecclefix    Ut  aHacfcaare.    Inutiles.        bEtCnonftultJt,mqulb.tamenuoBeftprofeausdifcipIinayclfdentit.         ^  3  vt  Manichci    &iC.        Tl'tUJ-« 

-l,";jZLlnmt';i     tiautem.e^r   Cne  difciplina  qu^ftiones   f  deuita  fcicns;  ^Hui^fcelioSIJlim 

cum&z.zmia.gra-  •^matenis    voluntas  r  refpuc 

jia&palea^.quiano  i  ^cuiulqe    compara-  Ho.y 

couccflitdnsapo.lolis  zizaniaatritico  fepararc.  Quis  crgo  tur,nam  vasaiireum  is  efV,qui  mcte  moribuig;  fimplex  acfi  ^l"''*^  J^«* 

hocaudeat^Eccepcrvafaaurea&argenteajintelligunturbo  ncdoIoell:argcntumitcm,isquipauloilioinreriorcit:  dgni  **^"«fta« 

ni&:elecli,&ipfi  iidemfuntvaf.iiniionoiem.quiaadhono-  tatisacjptftii  ?ftimationc.Teftaceumacfgulinumeft,<jter  '°^  'n*it*T 

rcr.iglori^patri^ccIeltis(ubleuantur.Pcruatalignea&:fidi  rcflrJafapit,acfrangiconteriq;fit  aptus.  Ligncum.qUipec  **""* 

liaintelliguntutfidi&rrefrobi^&ipfi  iidc  fnnt  uafain  con-  peccatnmfacilcibrdct,&ignia:ternomatcnam  prsEbct,hic 

tiinKliam,quiademei:gunturin  fuppliciumdanationis.  Vcl  ctirjEuas  eft,qui  omnem  in  fediaboli  opeiaJioncm  quafi 

pcr uafa aurea Sc  argcntea,intel liguntur  omncs  boni ,  fiuc g  va.<  quoddam  lufcipit,&:  proptcr f^torcm qucm  habet  cx coc 

■  ad  tempus  funt.fiuc  pcrfeuerantes.p  uafa  lignea&;  fii^lilia,  in  rupti6c,ad  nullu  vfum  aptari  potc(t,Ild  dignus  c(t  qui  percat. 

tclIigOmromnes  mal:,fiuequiadtempusluntmali,fiucper  b  St (juis ergo purgauent Je-pfum.^f;  AM.s.t>i\>nciUzh(iTCisi'tAa 

tinaces.Erdeutrifqucquidamfuntinhonotc,quiade  bonis  defuaconuincitur,qua:anerit  animas  qualdatn  natura  effc 

& de mails quida  lunt elcfti  ad gloriam,&:  fimiJiJcr de  vtrif-  malas.qujead  bonum  cogi  non  poffint.cum  hic  djcai,malos 

qucquidam  funt  in  contumcliam,quia  &c  dc  bonis  &  dc  ipa  pofic  in  bonuiti  necari  6c  fordidoi  purificari. 

lisquidamfunt  rcprobi.  *  CHRis.VidesurnonnatursB.carnalifvcneccflitatisfitau 

*  AMs.Hocdiftofignificauitinecclefiadiucrfosefrchorni  rcumcfreuclfidilem.fednoftractantummodo  volutatisf^ibi 

nes.quofdam  bonos&fuinmosviros, quosin  aurointclligi  nempcncq.ficlilc  uasaurcumfieripoteft,ncque  hociiilius 

vult,qiiofdam  bonos  tantum,qoo$mafgcniodcfignat,alios  naturam  conuerti.  At  vero  hic  magna  huius  mutJi!oni,'s&: 

vetononbono5,quosuafalignea&rfidiliaappcriat,quodnul  eraigrationisfacultas uolentidatur.  Vas  crath^ilePauIus, 

liambiguumputo.lnfanustameNouatus,vtcrron  fuoblan  fcdeuafitinaureum.uasfuitaureum  Iudas,Icdiniidiie  con 

<iiatur,aIiterhocmtclligcndumttadit.vtdomusmagnato-  ucrfumeft.Suntigiturfidiliaimmunda,luxunofus  acarus, 

tus mundus  fignificari crcdatur,quia  habeihominum  diuer  &:c.Vas fidile corpus noftrum  eft.Sicut cnim  fiOiic  vas nihil 

fitarcm,cumcoQ!ietApoftoIumcKempIavfumdom.usdiiii  cftaliudquamcodumlutum,&:itacorpusnoItrunMiihla- 

tis&:opulenii,qua;quanmjscopiofafit,habet  tamcn  vafali-  liudcft.quamlutumanimxcalorcfolidatumhuiulm.oui  dc 

gnca  Hc  tidtilia.lioc  modo  Sc  ccclefiaquamquam  fanOa  dica-  niquc  fi  Igpius  dccidar,defluit,atq.c6teritul,  quid  eiiim  ofTa, 

tut,habertamenuitiofos&:praua(i.nticntcs;Nouatusautem  quiEadcovaIidafunt&:arida,ateftafigt;Iidift'tiunt  f  quid  a 

eiiriisluperbia,utecclcfix  tusueritatem&fandtitate  gcnc-  lutocarnesj^nonneajqueex  humore  materiant  trahuiuf' 

ralenidefendcrer.hocmodointcnigedum  decreuit,quafiec  c  Siuttasautem  ^fmedijiiplina  ^utesiiones deuita.  Nonomnc» 

clefupcnes ipfuui  fit,&:  cunftos  habcatpurificaros,  prope  il-  qua:ftiones  uitandx,fed inuiiles&: fine ditciplina. 

las  CJ"  Seruum 


NICOLAVS    DE    LYRA. 

*  1  Inwagnd.WcconfequcntcrtefpondcttacitatjUfJlioniexpridi  $  Erituasinhonorcmfanftificatum.7iff/?,(f/wH0f«//H/<jp^//- f, 

*■•  iflij  orienti.Et  pritnofoluit  Apondus  quiflionem.Secundo ,  reuerttttir  catuiH. 

<idTimotheimonitioner/},ibi.luucn\\lZ.Ex  hoc  autem  tjuod prttdixit  6  Etutiledo.  JdeJlyUtileadacquirendtmalios dominOyficutpAtet 

Tilctum  (^  Hymeneum  a  reritale fidei  eKcidifie  C  alios  peruerttfje,  de  Vaulo^qui posl  conuerfoncmfuam  multos  acquifiuit  dowtno,  qui  ft. 

po(ietalnjuistiusrere,cjiiaredomiuusperMittiltaltafitri^./id  quodre-  rat antc fidelmm pcrfccuior. 

\fondet ^Apofioli»s,quod hoc  totum  ceditadgloria*nDei:nam  ficut inele  7  Ituieniiia.W/c  reucrtitur  adinflruLlionem  Timothei,dicens,  IllUC 

(fis  rcluceteius  mifericordia,i:a  in  reprobis eius  iufittia  &  ponit  exem  nilia  autem  d.fidcri.i  Qii^lunt  circa  carnis  dtleCiabitia. 

plum  ie  domo ma^niprtnctpis.Dicit  tgitur.  In  magnaau.domo.  \d  8    l"ugc.  Aliicr  non  dcuincuniur. 

tf\,indomoprincipismagni.  9   ^'.(X^ieiUCioxuiViX.mw.V.rgaprov.imum. 

2  }^on (o.iunt uxMh&Cc.Q^t£ applicantur pfficiiis honorahilihus.  10  T'idciv,.'Lr)'^aDei<t/2. 

4  Scd  &  li. &  fitl.^«(? appluantur exercitifs  vililfus ,  C"  iviuccdit  1 1  C  h a t : tn  ytn^s.Eroa  litrumejuefcdictt  Dcum  e5*  proximutn. 

*dpcrfe£Iicntm  domui  &  Iwnorem domini ,domus iuteih  D<t  totum  11    Pactm  cum  \'iis,&n:.\d  fil^iutn  fidclii-us maxime,l.(et cun om 

eft  uniuerfiim,iit  qua  eledifunt uafa glorif  applicara,rep> obi  ut rv  uof.i  tiib.fti  f  danda,r,u.i iHtmi  poteli  ficri  bono  modo, 

tontumetiadeputata.  fcrtintamcnquiahareticipoffutitdtim  viuunt  n   '  U\\tsif:.\deil,irrationa(iilc5. 

tdueritatcmredire.ldeofubditor.  14  Et  fii)cdilcip!inaqua;ftioncs.7(if^,/wH;.-/«4rf/<rftf0'  mores, 

4  Si quis crgociliund.tc  at>  iSli%,Ideff,aprxdi£iit  erroribus  &ft-  1 5  r>eiiita.E/  fuhditur  caufa. 

lilibHs.  1 6  Scicns  quod  gcncians  lircs./Ji/rrr  raricopinantes. 

Tom.vj.  A    z 


745 


GIof.ordin.&  NicoIaidieLyra.         746 


t  Non  zdificinonrni.  TcmpusliiiS.  expcnilfre. 

t  Scruiim  aurem    do 


I 


aTraQabilj.  b  F.tiaro  niaIo<,Tiattnhat.cC>iiiraciledoceat,Trt  doceaturn  opuscltlnaliqtio 


id  cfl.nifi  f.Ki.u.vf  [) 
mini  non  oportcc  '  peccin  (utoiicin. 

2.  qucpocnireat.Qti^'- 


/^  a      Srrwm  autem  .  ,.   , 

A  iiomtni  nott  oportet  3.  quod  gcncrant  lites 

*f.t{.yc.{it:ti^.ire,fidrna':fue- 
ciu  Uccr-  tutni/ffaUmnrs.Si 

Au.lii.Hc      j       f    j^  ..  j  a-     4-     "^    •   •         ''"vt.vci,...i,c,uanjo  .  4  d,  ah.s  ,ntci du  m ' 

^''"-'^°"  eofcruu^Dcifibi     "entcm   ,  cum  modcltia  t  corripicntcmeosc|uire{iltunt  vcri  ^  peditur.d.impius" 
irbTconObarcparftudioal,  AUtctnonprodcftcorrcftio.  „       •.       •  J         „      f  6  ^^^'^^'^-^^  ^0^  ncui  ^ 

llc^vmutcrcajl.nccdeeflebtati  :   nc    quando  det  illis  Deus  pGcnitcntiamad    cognolccn-  ^  ahoru  exUtunatiov 


litigarc  ,   fcd  '[  nianfucrumcflc,ad  omncs,t  docibilcm,tpa-  3  pcnitcnti.i  putoict 

aQ^zbbetaducila.  b  Mcntis lcnitaie.        c  NoneftceffandmnacorrcAionectrorisalterius.  &  tiniOrC  dllrliCC-'' 


»Qii3mmodoiinp'ienant.  b  Etcoenlaredeantadboiiam.        c  Exita  u.itriam.  "7 /inim  iiilfirii    ni.« 

clamvcntatem,6.:reiipilcantadiabolilaquci.s,a(]uocaptiuitcnen  g  (cquifqj  iiumliat 

Ideo- 


Nonmodoligantur.        Excqucndam. 

tur  ad  iplius  voluntatcm. 


tii  &  vitio  vo!uit  nos  latM  co 
rum.  cio.  rrcdioni.nccltudc 

rc  certaiTJini.Mul- 

ti  cnl  honunes  cu 

a  ibmno  excitant, 

litigare  volunt.aut 

rurfus  dorniire.cum  litigarcprobibentur. 
An-decor  b     Ti^  iiu.inio.let  illis  Dcutfcinitentiamad  cognofcendum  verita- 
rep  &g!a  /f.-JJ.Nonprodcitcorreftio.nifi  fupcrnus medicus  relpiciar, 
tiacif.  ideit, 

N  1  C  O  L  A  vI^D^E^CybTA. 

*  I  Sed  manfuetum  oportcr  Mu^.liecperconfeqHensfetaUbus 
uaHiontbus  impi.care. 

2  Scd  manfuctum  ciTead  omnes.  Eti,tm aiinfideles ,ut per hoc 

rabanturad  fidcm.ficiit  Jelicuto  CUmrntelegentUrtquoipropter  fua 

manfuetuiinem  nonfdumerac  acceptus  ClynHianis,fcdettam  Gmtili 

bus  &  l^ijiisycr  mulios  exeisaifiiem  conuertit. 

Ha^ihtas    ?  Docibi.ld en,ad(iocendHm bubiLm , rjuje habilitas  ditplictter  ac~ 

doceiiidu  ctp^tUT.Vnomodoaiitue^ita^jfioihabUis  ioccreftt  rattone uitte  fcien- 

f\zi.  tixyi^facuttdtx.Alio  moio pu]fiue,&  fic  habilis  doceri  acquiefcenij  in 

formitiont 

"""  Zl  D  D  I  T  l  0     I- 


pa:nitcnv.io . 

que  nonlblum  cal 
^  agtur  pocnitenti^  I 

vcrumetia  vtaga. 
turDcimifericordiancccnjriaeft.VrcnimPetrufamareHc' 
ret.refpexitcum  doininus.Etideo  Apoltolus  hicdicit,DctiI 
lis  Deus  pocnitentiam. 


formationibonorum  de  ueritate  circafa lum  aiiquod,aliter  non  poffetl 
bene  iudicaride  propofitis  fibi. 

4  Paticntem./«  j'/i<ef/Jf. 

5  Cum  madeftiitorripientcm,&c.N<7»f y7;»»wo.'/e»-<7recorripei 
re,obilina:os  in  malo  magis  fueret,/icut  iminoderate  dtrigentes  //J«»  1 
tortnofa,frangHiit  ipfj.  l  dea  jibdi  tur.  /i- 

6  N.^quUnJodctiili.';  Deuspoeiutentiam.&ic.Iif/?,  neperi 
mi^  iiratam  corretltonem  impcdutur  reditus  lorurn  ad  ucrtiatem. 

7  Etrefipifcantadiaboli  Jaqueis,&c./rt/<i./«(«f»>onf.         ^i 

8  Ad ipii js  voluntatein.Sc//;c«/f./«<,/<aj«» in curuulib^s  &fik^< 
Titualibus.pcccatis. 


M.^tih.Z'j.e.dicentis,quod tempore paffionis  Chrisli  muUa  carporafmi 
rexe)tmt,sjrc.mpof/ibititatcm  re/urreciioms  futur<g,quia  de  Ij.k  potiittH 
Capitulo  l.Fbidiciturin TofiiUa.Ssi  tamcn uerbum  Deinu     babetur  c^ntrariu-v,ut dicit To/iilLttor,fei  ex hocqwi um/^srat  fii 
Cftail  igdtum.  (iajemyt,  rtfunsCiione  mortmrum  tempore pa/ftuntsChnfti  j/ji-rcban 

Super hoc qwddicitJSzd  tamcn  ucrbum  Dei  non  cft  alligatu.      quo.inoncra:  iiirumfieniaalia  refurreiiio,eoqued  prophetx  vt  Da^\ 


Clo.Licit  egofum  aitgnlus  corp3re,tamen  uerbum  Dci  tion  eii  ailiga- 
tum,quia  crjermone  prxfcnte  s,^  litcns  abfentcs  doce^e  non  cefio. 
.yi      D     D     I     T'  J      0        II. 
In  cocap,rZ';rf/«f«?-/«pofl///<7.DicuntaliquiquodiftcPhiIe 
Q  tuniiSiHyineneuscxhocacccperuntoccanonemcrrandu 
iHi  hxreticide  quibus  hpo/lolus  loquitur  noit  arguebantex.  iiSis 

Matth. 


vUimo  cupitido  &■  alij  de  refurreSione  prophetantes  non  facii^\ 
mcntionem  mftde  iina  refurrettione,non  de  duabus.hx  hoc  rnotiuo  4r  | 
cipitur  occdfio  erranii Ijorum  hxrettcorum.QHoium  moliuum  non  «- 
ler,nam  prophetii  loquuntur  de  re/urretlione geiierali  in  fi>ie  tKunAf^i 
di  l{e/urreS.o  aute.n  iUa,qu.t  temporepu//,onis  Chri/iifuit  fu£ia,mn 
pirticulariSj&longeantefinemmmdt. 


tauarL 


b  Seipos amanter.Non dominum vt Pctrus.Qui icr iut.-irogt 
tus  a  domino,rerpiofeirusc(tfeeum  diligere,dicens.Tufcis 

a  l_J  Ocautem,&c.ln!iabuntten:porapertcuio/a,&c.ft  ^ll^^J  quiaamote.  Vndc  &:  dominuseiouespaicendascrcdidit{ 
sosT.Quomodoautcn>  eiuntteniporagrauia,  non    quia  in  pafcendis  ouibas  vcra  monftratur  dileftio  ,  fiqai^ 

dics^profcQo,neque  tempora,  fedhomiiicsquiiuncfuturi    ibjnonquasritfua,(<"dquas  Clirirtilunt. 

funt.carpit.-quippe 

C  A  P.     III. 


CAPV  I   111. 
T  T  Ocautem,&c.InflabunttetKp6rapericulofa,&c.^  ClIRy 


&:nositaIoquic6 

uenim'  cu  lepora 

bona  vclm.ila,  ex 

hisqinillis  corige  ^ 

re,appellam',f6te 

aurcomnium  ma- 

lorfiaddidit.cu  no 

ea  q  fu  nt  proximi  L 

fedqij^fuasutfin- 

guliqufrut,naqui  C 

taqfunt  proximi  ^ 

qugrir^luaquoque 

riicdifpoluit,itaet  ^ 

fiqilhusfuntnegli 

git.lua  quoquc  difpiciet.Sequitur, 


mincs   {cipfbs  .1 

a  Cainalib.vel  Ipicitualibus. 


rentibus  non  obedientcs 


Dixi.Prophana Scftulta dcuita. Hocautcm fdcndum  efl ad ip(a  vitanda. 

Oc  autcm  icito  ,  quod  in  nouillimis  diebus 

a  Sanftis.  bldeft.quia.        cHjccft  caulapericuli. 

inftabunttcmpora  +  periculola  ,  6^eiuntho- 

a  Indrhaccomniaoiiuntutciui  fcquuntut.  Non  IJeum  vt  Pctrus: 
bPecuniac.        c Ad  doiniaium.        dUciionorib.uDiinipcnlis. 

elu  Dcuttijpeihctelcs. 

amantcs,  t  cupidi,elaci,  luperbi^bla^iphemijpa- 

bDebcuis.         Ingrauib.pcrpcttandis. 

5U3svcl  jliorumanimasintcrlicientes, 
b 


Exeo  autemqi 
j  feipfos,noii'Jcuinj 

amant,quaficxi." 
^  dice  h.rc  qua:  fw 
3  quunturiDaiaotiij 

tur. 
'^  c    hgrati.  Vt  qi^l 
5  corrigcntibui  «na-l 
^  la  pro  bonis  re 

dunt.  ■<?<| 

^  d  5'te/fy?/.Vtquap-J 

do  modum  pcc  " 
^  ditrafccnduntl 


ingraci 


lcelelti  ,  iine  aifed:io-ioi,cet  (uas  uel  ali 


I  irumanimasiti 


-t^ 


izcientes. 

c  5«eaj7^^"'»f.Noncompatiendoinfirmis.  ''?i 

b  Seipfos  jj3>  DetraSlorei 


IN   i  C   O 


Scxtura 
tnonuuui. 

Diuiiio. 


I    IF?^ 


LAVSDELYRA.  4  lteruntho.fe.a!nant..ya7.w/^«jKrHr//jc/;?.;rffw; /.0/^//»«*, 

CAP.        III  ^  tiuamqufdiciturhoraoexterior  z.Cor.^.cxl}Ocfequendo  carnis 

Oc aute fclo.  H<ec e/lfextapars in  qua  poniiftX     £iubiUa,quoden mulum. .\mare  ■verofeipfim  fecundnm puriem 
tum  mottuu,quod efi multipUcatio  falforii pnediiato-     leSiuam  fupcriorem  q'ix dicitur homo  tnterior fequendo  liitiamiA 
)Ti,qd  debebat  mouere  Timotheum  adueritate  effica     tionisJuudabtleeH  cruirtuof4m-<,   Cufidi.Tecuniarum. 

""■  "    '■"         '       '  '  '     6  E'^ti.ldeli,ambitiofihonorii.    7  Su perbi. I « (/<";7rf//^o.'je  <///or«« 

8  Bhlphcmi  Contra  Dcum.g  Parentib.  nonobediLntcs.Ii/ft^ 
eis  rebtiies,utpoteparenrib.fpirttual:busin  datirina  catljdna,  e'""' 
naltbus  in  coiiutrfutione  domefiica. 
10  I  ngrat  I .  De  beneficijs  .icccptis.    .  ^ 

I  1   Scel c fri  li efl,a'Jueti  criminihns  magnis quxfcelcra dicuntar. 
1-2  Sinc  afi:wCt.£o//a  interms. 

it  Sinc 


cius prtcdicandum.Et  diuiditur in duas partes,qa  pri 
inoponiturmuUipUcatio.Secundo  Thimothei  moni- 

tio,ii}i-Tii  auteni.  Trima  adl^uc  in  duas,quiaprimopr{diciturmulci' 

fUcatio  malorum  hominum  futura.Secundo ,oUendilur  laminchoata, 

tbi  .Et  hosdcuita,r/r/rtp/r««rwt//nr. 

z   In  nouiLdie.IIoc enm potilfime erit ante tempora  4ntichriili. 

Z  Infta-tc.ped.l^rop/f r  multiplicationefeduHorii  de  quib.fubdttur. 


747      J^-  Ad  Timotth^um.   Cap.  III.         7^8 

jf  a  z)^-fr.j.?.w/.FjmaiiifanaorummacuI?ndo.  ram  fan^Ttimoniam  detcndunt,  &Jcgefuafeuen^etni-pitci 

\  b  V^conuncste^.non  refri-nanio  malas  cupiditatcs.  Viuuncmifencordiam  la.j Janrjcum  intcr  fe  iniufii  dcprchcn 

c  ;«^;/r^x.Exerccnciohtcs.                       _                   ■  dantur.Icumijsfemfiacrciact-nrerpmhcant.cumomncsla 

d  ^/iM:?';/rxDuiinclciuntfubi;cn'reah)^.  gmari  videanrur,t,mmm  quodartcquadam  paUidicernun 

e  J^rodcores . I ndicando inimicis pioru m qux occultanda uo-  tm-,vt fallant. Ki inuenmnt muhcres pra; vanitare nouu m ali- 

iie.unt.  quiddefiderantcsau 

'fciic  '  ^'"•''''"j      ''"?^"'^"'    -  «AJiliquera.        blnquicwmesalio».  cCtinimaimponrnt«.  Almdetraaore».  dirC ,    &!  pcr  Ca  OUa; 

is   '  vcrecundiammuerc         ,  .  c    .  .    ^"'•^'■■'^ii.bidinis.  tr,ddcs.  Dhcitafmit  fnadpnr 

cun.leagitantcs.       a  ne,tiinepace,criminatoresincontinentcs,!rninires,t  finebe-  1  Jiils  foeda  fi^  illicita 

L  «Largtate.  b  tccittotum  aKctiuj.  «Habiwvc!  vcxbispudoreii)  non  ferusnies,  -      --J-     

Quaruinlibet. 


D 


Cff;.   Nonintc!Ii.   U  «Larg'ta«:. 

L'  Alias  procaces.  d  Iniiato  corde. 


:coi 


gcntcsnequequxlo  "       •         .     .  *""nT"-  <« '"nato corde.  Quaru.m.bet. 

quuntur.neqj dequi  c  nignicaceproditores,protcrui,tumidj,ca:ci,volL]ptatum  ama- 
busagunt.  A  .  t^  ■     .1. 1    i         •  ^•/'i^or^icuiofi.  bRciigionis. 

h  vdn.  Amatore-s,     ^ores  magisquam  Dci:  tnabentes  ipecicm  c|uidem  piecatis 

CarnaleS  delltiaS  Ipi-   ^  »VdTeautem,ideft,chariutem.  b  Faclii.       c  Ecccquatc  incjpit  dcnoniininUtrmporibus. 

ntualibus  prxponen  f  Ivirtutem  autem  cius  abne'gantes,  ec  hos  tdeuka.  Exbis 

*       ,  .       .  p*  a  Quiaiamliorumpr*nuncijruntqjiJam,pluces4uterainfiiief'uturifimt.  b  Adliterani.vchiman- 

I      Huaenfei    fpeciem.  y  turptoi)rietatemcuiu(ijue,Sciiuo$iuueniuntidoneosfeducunt.  eSubdololisac  v« 

Q^iiaeaaefaeramcn  n      .     f"?y«''i»-    .  t  „      e     •         ,  d^cduitibiics.  10 

tacumpiis.  j  cnimiuat  qui  pcnetrant  domos,  &captiuasducuntmulier-ii 

'  Kyirti4tema!!(em.Vir .-          tj.j-tj-             i--  .  ^.  _  I^ 

,  l^         «  Ideo  erant  dignr  fcduci.  — 

tusjcharitasdecordc  ^ 

H^celt  vutus.quani  "^  P=^  ^^^^^"'^'  ^  ""^^4 
nih'ivincif.  Nullusi- n  -         Fiitro. 


b  Seinper  iiona dcliderant.         Firmos non  pofTentteduccte. 
b  Seniper  ambulant,&  nunquam  ad  vi,iin  petueniuut 


cupidx  enim  funt 
dilcendi  ciim  iudi- 
cium  non*  habcant 
probandi  hoc  cft 
lempcrdifcere,&  ve 
ritatis  fcientiam  non 
habcre. 

*C  H  R  y  s  Q. 

S  T  O  M  V  S    .  Vidc 

vt  antiqui  Icdudo. 
res  aftu  &:  arte  vtan 
tur,  armaquc  arri- 
piant,qnibus  &dia- 


tncgliecn 
tes  "ono— 
iuin. 


tvim. 


tUSjCiiariCaSCleCOraC '■^  ^  ^bSe;i,perambulant,&nunquamadvi.i.npetueniuut.  ,,     oiant    QUibuS  &  dia 

pJf^co"'c'e'"i? >o  1  culas  oneratas  peccatis ,  qux  d  ucuntur  variis  deiidcriis.  t  Sem  14  bolus\-lus cft  aduer 
SScelt  v^rtS?quam  ^  P^*^  diiccntes  &  nunquam  ad  fcicntiam  veritatis peruenientcs.  1 5  f"s  Adam  quam  fi 


Msgi  Pharaonis.  Hoc deapocryphis  fumitut 


F. 

+i6.q.^  e. 
peruenlenccs.  *5  ^"^  Adam  quamfi-  nccrniiri. 
^  *  16   gnanter  hoc  vcrbo  tExo.;.t) 


Epiftol,! 
a.iC':a- 


]\  f  n     I  ....6.^"."-..-  nuiucapociypmsiumitut.  imprudcntiam     ex- 

j.aff' "  {{'«^"'^''roC^emadmod  Mambres    reftirerunt!«   preilit  fingularemi- 

tcntationis  «m  r?  P  w      r-     ^'"\'"-'      m  ,  ccrtup.? rationis.  ;f    gnominiamquoque 

t,n2uunt,  De  hic  dt     ^°y"'  ^^^  ^  ^^  refiitunt  ventati ,  homincs  corrupti ,  mcnte  /^  |j3llaciam  atquc  blan 

-^'^''■l'^^^^^^  Mvs.IlIascapiuntqua;funtoneratxpeccaiis,impunitatetn 

^ffii n ,  r^^f  charitatis  nihilpotcft  mundus.Contrana  ilhsacucniampromttfentcs,fiucinfirmas  mcniesqurf^mi. 

citaataimuiimdo.  Quomodocnnnmorsadaufercnduvio-  niscomparantur.  1  ^  ^ 

^''l';^^;''^^^^/'^^^^^^^  ^  .  *lDEM.Simonmagush?renmcondidir,HcIenxmeretri 

\  el  lccundum aiiam litcram.f «•;/.?/«»  autem eius.  Id cft,rcs  cis adiutus auxiho,  Nicoiaus  Anricchenus omniu m imniun- 

f'"f'^*         ..       '  «•ifiaruniJcpcrrprchorosdaxitfcmincos.MarcionRomam 

1 /in^T  '^''''''- /-..,.    crc  1    vc     -  P/«"i'f'trnalierem,quxdecipicadosanimos(ibip.?turarer. 

1,^»  *Avo.Poteftcmmvinbihsc(rcformapalmitis,etiapr?.  AppcllesPhilumenemfuanim  habuitcomitemdoctnnaiu 

« d«ervifem ,  fed  inuifibihs  vita  radicishabcn non  potcft nin  in  Montanus  immundi fpiritus  praid.cator,  multas  rccieiia-,  pec 

ntc.Proindecotporaliaracramcnta.queportant^celcbrant  prifcam  &Maximi  lamnobi!esA:opulentasfemmas,prima 

-riaiii  fegtegatiabvnitatccorporisChnfti,formampo(runc  aurocorrup,t,dein,ha:rcfi   polluit  ,donisuturbcm  decipe- 

:xtiibcrc  pictatis .  Virtus  enim  pictatis  inuifibilis  &  fpiritalis  rct,fororem  pi.-iucipis  antc  dcccpit 

taincisnonpotefteircqucmadmodumrcnfusnonlcquitur  o  Se-^perdefientei&nHn^iitnmfcicntiam, &c,  Nosautemfem. 

jominismembrum^uandoamputaturacorpore.  _  pcrambulemusinuitdoncccoucuiamusquoducitvia,nuf- 

'^^tpene.  Ingrcdicbanturcnimdomos  mulierum,&dca-  quaminillarcmancamusdonec  pcrducatubimancamus,at 

*^,^T^^^'   r,  •     .  .  .-  ,        •     T-  -,r  .  n"«^'^^qu^«^cndoccndi.Tvus&;inueaienaoadaliquidpcr- 

;  M«//m«/<i;.Pnus,&:pcrcasuiros,utdiaboluspnusEuaVel  ucnimus.  v  hw  u     vjuiu^wi 

''^fwl,^'!!''*^''^"'!^"'"^'"'"'^'"'^"^"''^       •  •  u  P^-««''^-*^'«»*«^^I'^«««,drr.Quafidicat.Talesfeducunt:'   ■ 

C    *Ambrosivs.  Quamuis  omnibus  h^rcticishoccon-  ventanautcmfernperrcfiftui-.r.Etliocctlquolait.P^/m^d.. 

icniat.utlubintrantcsdomosmuiieres  fubdohs  &  vcrfutis  »»o<<«'«<«fmk«««,^c.Ianncs&Mambresduofratrcsfucrut 

?li  ."n^nf  r "'''"a"/  uirosdccipiant  more  fui  patrisdia-  magi  Pharaonis .  Ilorum  nominanon  inuenit  Apoaoiusin  Atnbrof. 

oli,quiper  Euam  Adam  circumuenit.Mamchcistamen  aiuinishbris.(cdinapocryph:s,dequibushocfumitur.Hiau-  Exed.S,c. 

.?ca:ter;scongruit,nulhenimtamimportutii,umfallaccs,  tcm  reftiterunt  Moyli  ufqucadterfiumfi^num.inquade-   ' 

Z^?^''.    .l"';r,q;iam  ipfi  quos  conftat  aliud  coletc ,  &:  feccruntdicentes  .  Digitus Dei c».t hic.Et fifutUh relliterunt 

liudprofiteri, aimd  intus  getcre.  &:  fons  almd  vcndicare  MoyIi,ita6i  hj IcUicct lixretia mihi: 


^.     NICOLAVSDELYRA 

Sinc  pace.£x;fri«x. 

Cri{ninato.I:<f/?,«|<OT/«4  iuflisimponentes. 

if^conxincatc^^.ldenjomhiluxurufeexponentes. 
t  ^mn\itcs.ldefl,cTuieli[uf(mexercentes. 
:  Sinebenignit?,tc.I(ie/(,/>ond/^Hc/fafe  (jua quis accenditur  adhe- 
ilaciendum  proxmo,  perhoc  ir.tilligidatuTOppofttumJ.maltgnUaSy 
<-/  qmaccenditurad  nccendum  luUos. 
<  Prodiiores./?r«f/a«</o  altmusconfilium, 
',  Prote.nii./t/ esi,eff'rontes  in  malis. 
STimidi.//)r/7i7/-,/n  cordibusfuis. 
J  Volup  ama.&c.Ii/f /^f,  dditias  camaUsfpiritualibuspreponentes. 

1  Habent.IpcciemAc.Iti  en,apparentiam  relmenis  utfacilius  de- 
ciant. 

'  Y.  '«utcm  3u.c.zh.Qufconfinit  in  oprribus  virtuofts. 

t  tt  hos.H/c  confequentcrr.dendtturmultiplicatio  iam  inchoata,-*n 


tureligionispenetralia  &locafecreta,fn  quibus  muUcres  coniugattt  uel 

di£  habttant  tlio  tempore  aJpeUus  bominum  nfugientes,&  in  talib.lo- 

eispojiuntmultcres citius decipiin his  qute perttncntadfidem,& etiam 

in  his  quxpertinent  adcarnem.ldcofubdttur. 

1 4  Et  capti.du./rf  eH/cductnt. 

I  <  h\u.\izx.Q^'fpfopterdefcClum  rationiscitiHsdecipiuntnr.ldeofub^ 
dttur. 

1 6  Qn^  ducuotur  variis  dcfidcriis.Af  t  w  multeris  c(i  defacili  muta 
bilis. 

17  ^cm}pcrdi{.llludrefcrturadtdqiwdprfdtcitiR:l.x  his  en.^'c.r4 
les  enimfeduBotcs  qupuntfmper  dicere  noua^qUiafimpUces  quonim 
tSl  maiormultituaopronifur.tad  credendHra  taha. 

1 8  Qucmad.  au.  lanncs U  Mam.  l!itfneTuntmagi,perfalfaf)gna 
uoUttlts  rtfiflereMoyfi^  t.xod.  7,  a.  7iomina.ueroi(lorim  maoorunino 
habuit  f^poflolus  e^facYafcriptura,fedex altfs  libm  nebrtonim,utdi- 

dtU^Airi,     kt'   '    4      •  u  -.i; V-:f-~V- .'    ■-     "^'^"■^^•^'''^'}"'''l"h''''''&f{?b.Sal.dehacmatcrialoqHcnl^snM 

lipVKr^  '^"^r''?"^'"'"'''^^^'^""^-^'^"'^'"'^^''     <^'-'»''''^'''f''''»''^i"^>^"''^i<^'>'*i'i^turmdiusd^ 

».»>.rrnosaeuua.  Q^^ap  duat  tammctptunt  efetales  altqui,quod    reuelatinnem/icut  oj-  Moyfesmnndi  creaiivncm. 
^*""  '''""^*  1 9  Ifa  &  h\:fiLz.xt['\.fiicquenter  occulte,&  aliquando  manifcfte. 

20  Hominescorrupti  m  .nte./«  monbus. 

Tom.vj.        A    I 


*Ex  Uiscnim  quipcncttantdomos.We/7,^i«/»/r4»r/«t/>ri:rf* 


M 


/ 


749 


A 

A",?-f  r,,r. 

1)  ).C.\/i. 

I:rc.i7.fa. 


Glof.ordm.Si  Nicolai  de  Lyra. 


7)0 


fci;. 


lUSCS. 


.  .  iip^«ns  cos  Mag:s  Pharions.  (^os  lcrcm.as  pcrd^c.  mfi-    mus.qni  nih.I  .Mtimur  propt.  r  dZv^         '  ^       ''*  ^ 

p.ciit.  amc..!a:compar.r.d.r..is  CW'«t;>.rJ,x yo.^j:rr^4«i;<y«;        *  CntvsosTOMV    .  kji  pic  viunnr  fcmnerperfcnm, 

rJ::r;";^S:tr'""""''"'^^^^  tioncmpat.untur,ctfinon^.inL:b;.s:nmXSjS^^^^ 

Qna;qi)idcmi;cauiot 
citpecfcquutio. 

^■AMB.Sedquod  ] 

1  peius  cll,  no.^.hifo. ; 

2^  lum    perlcquutoics  i 

funtquividenrur.fed  ' 

3  etiamqui  .^onviden 


B 


A»ij?.!i.c?e 
|>.  lot:^. 
i  C>rius 

&ftr.  '4- 

»ic  vcrbis 
■Apoaol» . 


liftvrnt  fHMy^r  in  no~ 
«'Jrttiis  fuii  ent  infi^ 

picrs. 

AvGVSTlN.Con 

TraF.i!iilu-;i.Contcn 

tiolihxrctici,  vtpcr. 

d.x.  Conicntiolutn 

nnlmaIclamaf,&:co 

j^.rtgat  qiis  non  pe- 

r  •r.t,  iraAdh^rcricus 

Chr.n.,inus  qnosfa- 

ciariaas  diu.ti.;s,n6 

C-iin  iuJ.c  o,  lcdcCJ 

teiTierii.irc,  lcd  polt 

dciclinir.iitr.r,  &cit 

inup:civ>i,vrh.cd,ci- 

tur  lcdvirrjiionpro- 

ficicnr. 

A   hto-f.n cs ani  vo.^c. 

Pi2  viuir  qui  dicir; 

(^'Sittfirrnatnr,  li^  ego 

■i>on  tn/irmo,  ?  ihtis  fcan- 

:iiil:^TUt  ,  ti"  '^o  non 

vt.'i  i' Aliorumcnim      Cicnc 

i.ii!in:fatcs  &  (can- 

da,.ilunr  perlccuuo-, 

ncr..  Qii!d>..i!miii-cr 

feq  iitur  vitani  bono 


repiooiCTca  hdcmJed  vlrra  non  proficicnt.  Infipjenriacnmi 

•  lMloi.o»,p.a.etuai4«IoaBntu.apo(tolum,  bMaeorum.  cPcrMoy.-in. 

J  Z.li  i-untradicunt  vcritati. 


»     -r  n  •  I  /-  k       u  •""""ntradicunt vcritati. 

corum  man'k(f:a  cntomnibus  ficur&illorum  fuir.Tu  aiitcm 

.ltidtc^iaUlicici;Aerc.h«Vcn.ftcntiaaij?«me.u,<oaana.n.  Bonomm  opctum.  .  

.  «'T.»^....,-^ 1     o   •  •    n-       .  bTvnjci.nj,iJcso.  4  tur,  &  muito  pi.lfeS 

■fa'iecuru.^c.«5  mcam  doCtrmam,  niftitutioncm ,  prop(iiirum,h     pcrkouutores.Sicut 

a  ln...fi'..li«,».  J>Io«pcaat.onc?romiflbrum.  l>c  «c  p:os,mi.    ^*    Uea  iucrti..    -^  Cnim  VnUS  pctfcquu* 

de^TiJonganimitatcm;aiIcaioncm,patienriam,pcrl?S^^^ 

.Totmtnto.dm.  c  Talesfu»tt:billIa«,ribu!j.ione«&pctrccu.ion«.sualamiJ.ilu.it  laa,&    ^  mittcbat  ,  &C  pCt  iin. 

piir.on«:a^a  ..ih,fa^:  iunrAnriochi.,  Iconii,  Lifrri,,  ^  ^er^r^J.lcllTS 

"  yup.y.o.ic».  «Egofuftiuu..  b Sie  &  tc crnet.  ^    A,i^Ll\    .^ -r„^    ., 

<|ualcs  pcrfccutioncs  fuftmui,  c"r  exomnibus  mc  cripu^tdo-io  „.'  '  ^fJ^Sn^ 

..Ncclolufegop„iar,fc4.        Ita  nccclK  cr<  Sc.i'.,,,!  pi;.,v...,cre  vi..  b  Rcl.eLr  i.ilc  1«  .  iracnaiTl  UiabO- 

c<iu,vc„,.HU  ^d!foclVi,pcrfi,.l^^,„ax„„cpnmotcmpore.    Inco.-,.orc  Jdm  ccide      1  I ''•«  mi"t«S  fuOS  mi- 

a  mmu.s.  htomnesqui  volunr  p-eviucrein  ChrifIo'Iciu-  percu-i  i""^'^^*''"''^"''''""^'' 

.  »!..msvclfoti,.  b^'nf,.         Bo...patiun.a.-.fei.        C  Alioru.»c,ui  huiusoffic.,luat.  ^"V«/,fl/K,fcd  Ctiam  E 

btioncmpacicnrur.    Jvialiaurcmhommcs  &:  lcudctdres  nroh-' •'^"""'^   faciant  pcrie- 
..'la.     ipri.ibono,     bTpfo.au.  ^  Ai  t  ^  ^qiitiorjcs  in  animas 

in  pciu.-i,  crrantcs  et  in  crrorem  mirtcnte^s  ."Tu  vero.  r'i /^'"T'  9"^'^ 

.(i..nalim,..t&in-erroremmi..u„,.        Firmu..  b  ADeo.vel.me.        crcccneccflt  '  -^  ^1'""™  "t  pCrlCqUU- 

y.alaa«um.c,cs.  V.iiJcl.difpenf.rori.  d  .Men!om« ^,1; .       I  6 ''On.hus  .     0™  ^W 

permane  m  his  c]ue  didicilti,  &^  creJira  funt  tibi,  iciens,  ^f^^^oi"nt,&c. oama 

lJconondehcsveaiieindubi..m.        Ecc.-aj.cm.  .IdeoeUampcrmanc.quia.  b  Lcg.s  /dlxit,nuihimeXCCpir» 

T6L  18.V.  ctiam  cumcogitdo-  z  i  'eruiir,per.'equitura- 

lcrequod  vidct.  QLiiacoram  pio  viccnsimpiccrnnonobli-    ambiiio,pcrrequ:rnrIi,x'jria  Derrcauit'-.,'?i?bM  'J-i^^i^T/.!!;! 

*  CHnys. Pcrlccutioncshicdidtprcir^ras&dolorcsne-  m^cS^uSei^n"  h1'S^^  quamrcrror.b.ani 

qaccn!mfasc.thomincmpergen.cnivirrui.sviam,triitit!.i,  tyra.imKMi.jpfrfX^ 

prcir-in,,doloribus,renrarionibu..mmuncmcfle.Elquippc  pcrfeqSncSSt         ^     ''^'''''°''"''°'^^^"^''^^ 

icioatt'r.ie(t,nonelljpoflij.lc,vtvirquimalisbe!l.)mindi-  b  ^ialtai^ho  !rc  0<ul£'iCn'ntt,ir,f.nr^cUr.  i  ^  -1 

xcr  t,prcir,riscarcat.non  cftide  pfofcaus.ncmo  itaq.c  ccr-  baTlo^Tont[n,n^^^  ^  i'^ 

tamrcq!,.cmq..xrar:ne.noa.npha.Uurquictcm.  Nephas  .  fv-JiciraAchniu^^^cihlD^^^^^^^^^ 

^  eiipu^iicm  Deiuac,ircdeiti:b.noulicet(puIariIuaa:uem,  d.cithborcs  tunrofDcras  llleTd!'^S^,Mn  ^  ^'^  i 

•  luaamenquidcmlunt  pra:icatiaoninia:al.udeaquicrisrem  nir  pati  mo,  i  ^viS^      '  eadconfo.r.ndumcortaum  y^ 

r-,hoccru.nnisdcpu^atu,ncSl,a-qne.udorbu.::nn!lusvbi  ^aSS^bt  Cg^^^^^^^^^^^ 

ad ccrramen  le cxuit .  vnau'quecll ,  rccuicm  qui-r.t  fi  enim  Ic confortans  .nfirni.i.u  vr  ^.im^M^^V  ^     •   iHC tulit  pro  te.II 

rcqucmqua:r:s,qu.Jtccxurr:,q..vaen,'mrationehicrcqu,e  xlhT£(cu^^^^^^^^^ 

£m^Srar^^:l;:;^r'""  i2d:xcris,atqucaducrtusLu  ^  ««S^.l^^li^ll^^^St^^^i^r  '"''"'""""' 

«uHugnarcp.rrcxcr,s.  c  ^^a«./;.,.^«.,.,ei...Multumfis.utprodcrr.  vet.™.  ha. 

- «RT  1  i  I  £  •  jT^  , 

*'  "■  ■  .  ■  .  r  ■■     ui._  I     .  j^  ner*? 

iN   I  C  O  L  A  V  S     D  E     L  Y   ^  A.    ^  ,nLifirts,habetur^^„i.. ' - 

l^^^^^P^f^o',::!::!:!:!::''  HEroa.ncsquipicvavi.inChj.pcrfc.Fa...//.r...^./..,. 

]  NonproX;..?^^^^^^^^^    .  tapZ':::!::::::^^^^^ 

4  Infip.cntiac.eo,um.&c.//.por/^-«,««  tmpkl,tt.r  ^ntkhrim    ^^Z^^Z^ 
Un,pore,,Han4odetfuciusf4l,tutromnesttuu^^^^^^  est.qu^.mblrrputatHrx.Thpc'^^^^^ 


Bioiflo. 


UuthYy  «i- iam  impleium  eii ii,  mnlin  uxiituK  &  yiolofumjacvTdnttb. 
pet  fjnS/os  pr<tiitcaiores  &  du^lore^  Je/at/itMecoiiMU,s  f^-Jiiabcts 
tlccepti  mtdtotinit  ad  veritutcm  >uirt  teduUi. 

5  Ti\M.iitc{cqutierpmtut  limoili.t  r,.onitio,!tt firrniterflrt inve- 
TUacefidcicMholic.t,  c""  camaltjs  lonilanter prop^ina:  p-tlihisfil/ita 


15  /VIaliau.ho.ix:Ie.profi.  QHiufrequentertalesmuniartaprofuM' 
tule/ionnt,  ucruntamcn  qutaiji,cceuitfta.zl,ttraJni^lum  eorum,t,iro 
fub.uur.h\pii»s.6cc.  H^uaper  boc habeuifacuitatcmmultipltcatidi 
Piala  inje  crinalt^s.  '  '^ 

Aliterpote-lexponi. 


ttb.rriiiietido.ttad{jocponi:utdupleXratio.J'r;mjciccipiti4rexparte     Itf  Proficient  i /«!«../,>;, /^^...-V.  *       j-  ^      ••      . 
TaidUrl^cTtmcthcuLocueratUho^exrntplo^proprerriuodface     tVJuuS^^^^^^^^ 
...^.^ar..,W....o...«-..Tuaa.aIIecut.L^mLmda    -^/^.«^^SrjrSf:™^ 

j7Tu.vc.pcr  hisqu.x-d,.a  mc.  Etcre. funtti././f,/?,fo^.^,yiQw« 
pdc't'tiW,aiipieduandumal;fuon'ia>Hrr  &  mtrepiie. 

18  Scieosaquo  didi.f/c«»j//;  ucrbisi^-faatsimueris.  ' 

19  Lrquia .  Hicponit.irJecunda r.xiio acccptj  cx parte  TiwothH,oui 
Jmfiiiusmuhrts  Hc.rt^M  h.ibetur.Aa.i6.  &  Hcfectte.tmtnliruia 

tucnttainfcnpturalrg,,  ^-  prophetarum  qn^.  ualet  ad  pr^iicjntum 


Intdligrndoeans  &retinendo. 

6  Irvftitutioncni.A/riiw ^am  trepifcr^pum  inflitui. 

7  ?cOfofitn m.De conlia.Ui prAdicatioaeJidci. 

8  Tidein..yirii(Hl-->rHm. 

9  Longa  n  i  I  n .  rat  e  m.  I «  expeBatiimr  t>romi(iorum. 
3oD;ica,oiiem.^ri,<rp.ounM.  j  i  Pit,cnria.T).I/Mc/«e>-y7f, 
\i?c, lcciit.oncs-  pal.   Difjerunt  Jicutaaio e»r pajjto, tjuta dicunttir 
ferficutiones,ut  ab  aito inferuniwr,p<i(fiones prout in  corpore  proprto re 
(ipiuntur. 

1  j  QnaJia  niiiji  fa.funt,  &:c.  DeperfecutiombHsfibifiatiin  lconio, 

t» 


umtatn»,a-  ai rcfiiioidumfalfitati. Ei  l,oc  cji auod  dicitur .  Et a iiia 
aD;nh'.n.lac.lit.nofri.jW..:/oJ,c/o. 

iO  Qcia:  te  po(.i,i(!  r.ad  ii.M^uam  ordinatur  totafacrafcrtptura. 
2t  Qo?  Cit  la  Cilii.lc.  Ciiitejlimcnum  pchibent  tcx.  &  propl>ctt.  ' 

it  Omnii 
0 


7T> 


Ad  Timocthxum.   Cap.  IIII.         jp 

mortuos  atqiie  fuperrtites  quod  multi  viuirelinquendi  funt. 

^ju^ '^"^^  ^^^"^'P^'^'^^^"^''-'"'^'"  propric  vocatur.eo 
quod ibi  nullus eijnmperitx querelx locutus cur iuiullis ijle 

nt  {oeIix.&:  iuftis  illeaifeiix. 

*  iDEM.Duobus modisaccipi  poteft  quod  viuos&:  mor- 

tuosiudicabitfiue 

bPer(i>iritum(anaum  Aliciri.  _     Vt  uiuOS  intelliga- 


A  bcre  noticiam,  vbi Chrifti  pcrfona  &  incarnatio  infinua.ur 

qiiar.id(aIotcm  hominiim  va'ct. 

a  Ow/i r./i.Scripcura;  ualentad  falutem  quia ad caulam falut  I 

b  ./<i*rg«f«.NegIigentes. 

c  ./irffiw-.Inmalopcififtentcs. 

d     Ad  erudiendum , 

penitentes.  "        «cuiusauwtDeiK 


Id 


.  3^  «v,im»aurori^us.        0  Perttiritumlanaum  AlicuJ.  Vt  UIUOS  intelliea- 

i'^^^*  ^.^^.!R9^^^^-|  Chrifto  lefu  .   f    Omnis  enim  icriptura  aidinitusinfpirara  1  musquoshicnon 

...     »^'^'="='"«-        bAdconuincendumdemalo.  Adincrcpaaaumdmitct.  dum  mOrtUOS.lcd 


IitC'er. 


Manifeftu  eft,quia 

->v*„*w         adhuciniftacarnc 

'Hif^i^iMc^^rn-^^^^rth^^  H     1  •      .      ^»"P!='^'«L'l''''«e-        aVtiuftumfaciat.    blta.  c  Kxccutione.  "^      ^     VluentCSinuetUrUS 

cnimdi-icftvtp^o      ^""^*"'^^^^  bo-  6   eftaducntus  e.us, 

ficiat  imperitis   62     num  inftrudus.  '  7   mortuos  autequj 

inftauretdetormes  8   de  corpore  anteg 

attrahensiniquosadiuftitiam.  uosiuftos,morti>osautemininftos  vematexireiiuevi 

*CHRys.Siqmdupldifcere,veIignorareopiisfit.imc3d        CHRys.Quid  eftoportunecempeftiueintempeftiuehoc 

d.fcemas.Sia.guerefalfitatem  mde  hauriemas.  S.  corrigi.  fi  eft  nullum  habeas  dci^nimm  tcmpus,fempcr  tibi  tempus  fic 

caft.gari  ad  exhortanonem  ad  folatium  h  qu.d  defit  6c opor-  non  folum  in  pace  &  quiete,nequc  in  ecclcfia  tan  uin  tedcns 

teatad.pifciexeanihilomi.msd.iqmus.  verum&interipfapericula,finecarceriinclufus  fiuec^ena 

*  Pr I M A s I vs.De  ipfa  legc docetungnorans,  arguitur in-  conftriaus,fioe  mortis  lata fentcntia ad mortem  properes  ip 
folcns,corripiturerras,crud.turadiufticiamquimodumier.  foetiamtcmporcarguc,nequ<;incrcparediflimulcs  Tucm 

^l^^u^^r.^r^^^  a  .     -.1  -      .  ,       ,  crepationietiamtempuseft,cumargucndoprofeceriscum 

*  Hi£R.ConteftaturiIlumpervn.!jcrfaqua:creaitreIigio  opusoftcnfumfuerit 

6  Chriftiana,utuerbu  Dciinftauret,annjnc.ctquiiudicaturus        *  AvG  vs.Qujbusoportiioequibusimportune^oportu 

eftviuos&mortuosquiauiuosmuenir,  mortuosfufcitabir.  nevtiquevolcntibusimportmienolentibusprorfus"itnpor- 

*  CHRysosTOAi.  Siuepeccatoresdicit  &  iuftus  fiue  tunusfumaudeodicere.Tuuiscrrare,tu  pcrire,eeonoIo 

^^  •  mortuos 

N  I  C  O  L  A  V  S    D  E    L  Y  R  A.  4  Adcorripien.De/;«^«^„r«.  ' 

*  1  Omniscanxi[cn.<im'uin{plEtficimmediatfdematMr*ve  5  Aderudiendum.Pro^«V«/«. 

2  Vtilis cftad  docendum.^mr^ff »;.  7  Vt  perfc  fi  ho  dei  id eLddiuZ^.ffi!r    l     I^^7^^    ^ 

3  Ad  arguendum.f.//;uww.  S  Mom.o^.bo.in.Vcrfeipfimf4cmdo,&adhoc*liL  mducedo. 


£ 


?.li!e 


'  quodeiuidctur  im 

.  portunum  dileftio- 

.  ncmcur^mquefani 

tatisciusanimo,tc- 

•  neas  manfueto  & 

modefto.  Multi  e- 

nim  quauis  pcrtur- 

;  batiorcs  a  mcdico 

'  vidcntur  abfccdcrc, 

pauiatim  tamen  ver 

biuigorc  meduUas 

penetratcfanatifunt 

Etcijm  fcripturadi- 

cat..]Z»  multiioquiono 

ejf^gies  peccatum. non 

eU  diccndurniftum 

multumcfTc  ._. 

etfi  Apoftolusd 

c«  c  tniltt  bportane 


C  A  •?      I  I  I  L  tjcnti  impcrium.  —————— 

£//f^.drc.Sequitur.  c  ^^''««^/««'^f.ldeftquieadoceantaueuolunt  nronhetia  i-ft 

a  /«por.Tuopportuncagis,fcdjmportnnc  videris  fanaiapoftoliqui  P«fcms?uturoTr^  indS  P "a^     Ambrofi. 

eiqui  noii  hbcnter  auditquod  tamcnaliquodei  cfleinftandum,  utcoiurahor  quSfu  urunieratS^^^^ 

prodeftTuigiturlcienshociJhcffcoportunum  tur.ccdefia.  Tales  enim dSrurS ."uf P^^^^^^^^^^^ 

\    -n   ^j  1»       TTTr  fuisdoceriuolututa 

AlVl.lllI.  i  magiftris  fcilicct  co  F  ^- 

JaEtquiaficpote*.     Adinro.    TefteDeo.  ,   ftantlbus  &   UCraci- 

t  Eftificd  i-  *  coram  Deo  &  Chrifto  Icfujg 

-""■■■■"■"     ~etientui.QuiiefidnieruDttorrafnric'Anr;rhr;n:   _.i:..a^ 


bus  ad  hos  conuer- 


aQuiviuirepetieutui.Qui£eCdnictuiitioimeatii'Anuclirim  »eliJS  ^  f^ntur  qui  hiEC  illoS      'S^''"'' 


acimmio..        -  -     •         *  4doceantqua;iibeter 

ludicaturus cft  viuds  & mortuos,  &  pt  ad  ^  audiant  qnia  ueritas  finarpari 

aPrioiemcuidebograteJredderevelfijturumquitimenduseft.  ^  illisalpcra  UidcbitUr   tioe/uaSc 

<>  utrcJidaucradodri  rtgaofuo 


a  Prioiem  cuidebesgrataieddtfrerclfuturum  <]ui  timenduseil. 
bAeteinum.  Vtconicttnes  Deo. 
b 


uentum  ipiius  &  regnum  cius  pr^dica  vcr  j  na fabulis uacent. 

alnflantetptidicabQiiantumadcosquib.piacet.cDepeccato.Vd  impot-        d      MaPf.  prU.   Al 

tunff af.ii^.Mcirltir^nti..  J  ..!;....  \r-\j, *  n    ^  ."      S 


Magi.  pru.  Aug. 


•      n    a  .  I.**"        tuneatgue.Ncg.igente.  d  Adiura.VoIcntcs.  '^        S  fnnra  l^    W^rv^il    ^ , 

bum :mfta'toportuneimportunc:  +arguen:o^fecra  incrc-  l HSmagS^tio:  N""- 

aNeglijeiitcs.  AlpctuvetbispctCftentei.bVtpitienterfuftinea«iepuenantes,&doceasaccipientes.    Rcoi.      '' .v,^.,  .,.,u„„ i-        tra<Sat. 


aNeglije.ites.AlpctisyetbispcfCftentei.bVtpitienterfuftineasiepugnantes,&doceasaccipientcs.    Rcpa.    "  mon  VniT^n,.^  mi,.;^ 
gnannum.        «  Accipient.um.Modocftliocquodptaiaicesncccflevtcontia  hxc  pripatctur  ,  o         "  VUltper  muUC- 

ecclclia.  *'-'' 


•97- 


Cetlc5"C    In  t^rilnniiiop      i      •  .  "'*!''»•        «Ipfi'        bDefidetiolaudiendinontamcnbono.  I  3/3rd:fm«Br«d;f«.  Pa_  '•"'"0*C1 

nininoneftmiiltum^  "^  coaccruabunt  iibi  magiftros  pruricntes  auribus  ,    t^^i^nesoccultosUbme^at..'.^'l'^'''^- 
quod  c(t  neccfl-anii.  .  .  ""^!''  ^  "'?«''  /«'''^-  ntc  Ziu 


icnitate. 

quodcltneccfl-ariu.  '  ^  '    i  sTTl  "^- '"'"^  r''" '''^'^''^ 

b  ;«fr.pa.«o.Huicacriorcmfuadctpatientia.Titonimispa-    fit  ignara  veriutis  promittit  fcicntiam  ueru'a[rquam  ^■^"^""* 

""^'^  #'ipfa 


imu 
iiutr 


N  I  C  O  L  A  V  S 

C   A   P   V  T 


D  E    L 
I  I  1  I 


Y  R  A. 


TElnHcor. Wf c ejl parsfeptin:a in  quia peniturfeptimu  motiuu 
quodaccipitttrex  muljplicaitone  fniura  rnalorum  aitditorum 
ficut&pracedfns  cx  muUtpiicatio^  maiorum doCiorum  qSdibet  mo 
uere  Ttmotheum  i&  aiios  dottorcs  ad  efficaciter  docendum  antetjuam 
reniat  tempus in  quo  non  reciptelur dotirina  eorHn:.Dlc>tigilur  ^po- 
Jloius.Tcit\f\cOT.ldenadiurote  Timotbce ,  &  per  con/equens  alios 
cptfcopostntc.i  Coran:iDeopatrcai  Chri.Ie.  Quijuntiesieshu 
ius  adiurationis.2   Et  per aducntum  ipiiw^.ad  ludicnm. 

i  Etrcgnumcius.i^»<otifrii*fm«w.4  Pr^dica  verbum.  E/Mn- 
leliCHm.     5     \n{iz.\nflanter  facies  hoc.     6     O^onunz.  Id eU- 

tUis qui defiderant audire.     7  Importunc.  Jd  eii  illis  quinonreci. 

piuHt  gratiose  quia  alttjuando  ejl  ibiprofcCius  magnui.Sicut  dicit  Mig^ 


dejeipfo  audiente  prxdicationem  fanih  ^mbroJii,curiofitate  motut  & 
no  Htilitate.Cumque  intenderem  quam  pulchrediceret,meinuito  intra- 
uit  quoi  uerum  dicebat  &fic  conuerfus  adfidem  multum  profecit  in  tc 
cleftaDei.S  AvgacVeccantes ex  ignorantia.9  Ohk. Teccantesex 
infirmitate  vt  abflineant  propter  reuerentiam  reifacrafcUicet  domini 
C£  pajjmis  eis  in  baptifmo  comunnicatx. 

1 0  1  ncf  cpa.^cr/i/i  duris  peccates  ex  certa  malicia. 

11  In  ommi)Aticntia.M repiignantes.iz  Et doatina. Ad  reci 
pjentes.jpfos  diligentei^nflrudcio,^  fubditur  ratio  huius  admonitionis. 

-  dv  7,  Erit  enim  tzm^fm.QHafidicatproprer  hoc  inflandum  eli  do- 
tttin^  itr.rttaus,quadiufunt  altqui  yolcics  audire,&  anlcnua  ueniat  te 
pus  m  quofar,a  docinna  nifuflincbitur.x^  Sed  ad  fua  dcfideria  coa. 
U.xr\7i.l^cquentts  tamturKmodn  placeutia. 
i  j  Prurientes  auri./(i f /7 drfiderantes ah iflis doSIoribus  audirt. 
Tom.vj.  A    4 


70         Glor.orclin.&  Nicrolai  dc  Lyra. 

ivii-  c  irtition.^comiicndat&rquafico-idiM-rlibcnrusau 
diatr.r.Cii'us  pr  hi'  itmifuri^r.rurlcdi-cliniidicntia.  H.tcoc 
cultatiofac.t  pnivtum  in  auvilui!!  IpirtpaliTortornicntibu'?, 
fic  if  pvuritu  l!bid:nis  jn  carn-;  corniiii}  Tin--irrt-eeritjs  ca(tita- 
tis.Nvfjnlcnimducloresipiaoccalcatioiiecondiunt  fuavc- 
ncracunolis,vtidco 

a  Quz  ris  ar.>cra. 

6<f  a  vcriinic  c]uiclem  audirum 


7)4 


c\i(timcnr  eos  dice- 
re  alquid  magnuni 
qiiuhabent(ecrctii, 
&:  fuAu.us  haiinant 
innpientum,  quani 
piu.-.nti'tient;a,diil- 


bri  cnpir.bonoinum  animoefTeir.bcns^quafi  ipfcad  rfironam 
pergat  ornnibLi(qncrirepcra(;;Hs,pra:cJaram  rcpcrerit  finem, 
g.iHdcndum,air,r.ondolendfj  cft.cur?  bonuni  enim  cerramg 
velurifiquisindulgsntiflimusp.ucr.paruulumfibi  jdirtcnrg 
&  orbitatcmnonfcicntcmconfoleturacdicat,noli  Hcrc  fili 

I  benecnim  viximiis, 

-,     ,  1  perucnimiisadfenc 

aucrrent  ,   acj  fabulas  autem?  aure,atq;)nea?tate 

a  :t.ifft  fmiiium.bin  difciplinarcclefiaftica.S  fJrtipiiiri^cxplanandis.Oumtcmpus  habet.  c  Omnis4   fclinQUi.milS  tC.  Fuit 
inodihoiDinib.doccbis   dQuod  oit  p[zdica>,kucopetccuiitclUtr.  <    .  "   i  -ri  .■ 

Ti  ^    ^         ■       :        L      j.  1  L  d  ^  iricprchedbuis  vvta 
uvero  vigila  ,   in  omnibusj  labora,opus6  „„(^^3,  cum  glona 

itum.vtimfleasminifte.i.  bSdentiaviu&do^iinii  c.i-in  omnibus  roodum  '^    \  ■  c    -r  ^L. 

ian».        8  hmcproncifcimur, 

eris  &:ip(e  m:nutu- 

'o|us  prohis.quxgc- 


■  Cfifcopatus  rinUBtum/ 


■tiramo- 
Inr. 


ciufqucaiidiantquej^  £^c  euangeliftx  ,   minifte^rium  tuum  timplejiobriu^s  cfto  .* 

palam  m  CCClcfja  di-  ,V|gi|aIo^ota,Idcoficoportet.bIncipii)oft;triDeogtatahoftia.cMonis.  d  Propceft.  '°        >  •    .         w 

.-;  .,-^.^.,c  prohi-  ^  ^^ocnnT^i-^^int  delibor  ,   &tcmpus  me.Trcro!urionisinftar.Iif^'""*^"°^''*''P'^" 

ullCr   llla  ""j vndehoclc:s!quiadeipt{uenicntcgtati.iexplcuiquoddebui,»dinptoximofummigatunis.fcdboBiimcieaj2       Py"  UinU  nOCCCr 


tamincmclius,aihil 


a  crcoiq-i 
bcntur.  M—  , - 

PlOPter    ililCita  atq-  d  n\eQceitaui.QJ>6ccxein"plumtibircirnquo.bPr.rdicationis 

I)uniendatccrcTan6  ^  Eonuni  cerramen  certaui,  curium  confummaui,   fidem  rer-|jlluftrius,  nulloco- 

folam  infipieS,  VCrU   ^  r,i„«inubu:aduerCs.aInfutiro.b  Quranullusauferatidemtibifperarcpotcs.  TOUa   ha:C  finC  COn- 

criamauda.x  nuncu- 1  uaui.  t  ^i^  J^eli^i-io  repofita  cll  miiii  corona  iuftitia: ,   quamlTcluditar,  non  eacx 

j.  p.     ,r   patur.  Sub  Chriftia-  /  «oleadri  flonbus  te- 

IrieT       no  cnim  vocabulo  ^    ^    r .    i    /r     •  o  ••  •  IoXitur,non  hr.bet  i- 

*  multas  (■c.eltftas hartefes  c6cidit,ncfandas fabulashnxit & nc  ditiorem  numerum  hominum.ncquc (pcflatoi cs hcn^ines. 

nia:  ta-cs  qualcs  in  theatris  cantanrur  finc  mjmica  (currilitate  Ex  angelis  conflatum  e(t  t  hcarrum.In  ccrraminibus  feculi  la 

ridcmur,&:  non talesquales aducrlus dcum  fingere potuiffe,  borant  dies  plurimos,&:  in  ^rumnis  degunt vnins  hor?  mo- 

iJlam  infipientiam  doIcn*ius&:  micamuraudaciam.  mcntoacccptacoronaprotinus^oluptasomnium  emarcuit 

B      *  AM^.Nolumcnimarguimalignaopera  Cuajquarc ta-  hicaurcmuouhic,("edlemperclariras,(empergloriafemper 

lesvoluatmagiftrosqlfcruicntmonb.eoiu.pruriunrcnim  honoraugetur.Bonumprofcdocertamen.quodnonmodo 

aurescorum \ caudian fabulas vanitatum compofitas ("ub no  voluptatem  uensm  vtilitatem quoquc fpcdVantibus  prxitat. 

niinedoarinx,quib.deledenturquodnullistamproprium        *  PRiMAs.Modoiamfidcnterhocdiat.inextremovitg 

€ftquamManichcis,quinefcioquchabemdiuer(acommen  limiteconititutus.ItavtiqiiciammeriraCuabonacomemo- 

ta inflaris  nominibus  nuncupsta^um  fint  rcs  friuola,6c  qu^*  rat,vt  poft  bona  m<:rita  conicquatur  coionam,qui  poft  mala 

damdeliramcnta.  meritaconfequutuscRgratiam- 

*  Hi£R.Talcsm3giftrosinquitcnt,quicadicunt»qu?ip        *  CjjRys.Curfusilienoninnihilumdefinitnequcrobo 
fiaudiredefidcrant,ut(ccuridclinquant.  riso(kntatio,vel  aucupatioglonxcft,  fcd  omnes  ad  c?lum 

*  THEOPHVLAGT.Tcmcranam&rinconfuItamdocto  fubmouit.Cur(ushic(olepufioreft  quem  P.iulus  cuirebat 
rumturbampcruerbutr.fcoaceiuabunr)iignificauit,5(:pro-  intcrra,pIu(queiIhi(tratorbem,quamlolisigncmiubarquo 
ptcreaqnodavulgodeligatur,qi.oJnihilprorari6efacir,(ed  aurcm  curfum  coniummamt  ?  orbem  totam  pcni.igatus 
coseligit&;prouehit,quicupiditat:busipfiusconfentiant.ac  e(t,5<:cu<angelioimpIeurit,voIucriscuiuldamin.'tar,  imovo- 
quKaduoIupt3tcseinspcrtin-nt,tumdicanr,tumaganr.  lucrc  ommpenunusarquevehemcnrius  nam  fiquidcm  a- 
a  0;»«f/d<.-.TelUndoopercquodorc  predicat,iitretorquea'  ui$fui(rct,fimpIiciterperuolaflet,noi- hicautemilleegitfeJ ' 
turosturiurisadafcellaSj&fintmalapunica&titinnabulam  pcnnis  ("pintus  pra;d.t.'S  innumera  impcdimcnratranfiliir, 
extrcmisorishiacvnrhinastunic.T.  mortcs,cMlamirares,infidias,fifuifreraius  quandoqucdclap- 
b  5otr/»J e/?o.Pccquodimplcrepoterif,quia  hxcuirtustem  facapererur.quia  vbinilublimefercb.uura  (piritu,veluria- 
peratomncsalias.Hjcideomaximcdicit,ne(enimisafflige  uis  igneis  fafFultaalis,rhetia  omnia  &impedimcntatran- 
retproptcrpraBduflumpr?ceprum  fccndar. 

cDW//'or.Libarcdicitnusdcgu(tare,fundcrcveI  immolare.In  e  Fidcm.Q^x  eftcapqtChriftiancercIieionis, 

de  dehbarcquod  ramen  hicpro  iplaimmolntione  ponitur,  f  SerMtfM/.Qiianionpoteft  habeii  ni fi  deo  mi("crante,quiado 

pallionem  enim  fuam  deUbatioricm appellat.Deocnim im-  num deieif,undc  alibi ait ,  Mifcricordiam conlccurus  (um, 

moiatur  qui  pro  iuli  icia  fua  patitur.  non  quia  fidclis  cra.fcd  vt  fidelis  efTcm.  ApoftoIi"i  eni  m  inuc- 

d  rmaw.Contra  reMlcscucfnijubifacilis  tranfitus.Con-  nimusfine  vllisbonismeritis,  immo  cummultisvitiisdci 

l"ummaui,firmitet!ocataccdefi2.Inomnib.fidcmferuaui,vt  gratiamcon(ecutum,rcddcntibusbonapro  malis.  C^iu  fua 

aliiidcm  faciantHoc  dicitnon  rcplcna.quiaadhucrcftabat  iam  propinquantc  paffionehona  merita  (ua  comnicmor. j 

jp(iuspall;onisconflidario,fedfpefirma,cxilloquodpafliio-  poftquiEconfequcturcoionam,quipoIima.'a  meritacoi  i 

nemfibircuelauerat,&idcoquodfututumprsefumpfu,qua  curuscftgratiam,quaEnifipriusgratuitadonaretur,  corona 

fi  fadum  indicauit.  non  rcddcretur.Non  ergo  merita  ipfius  tanquam  ipfius  (unt 

*  CHRysosTOMVs.  Moetorem  profcfto  difcipuli  fo-  ideft,cxipIocicomparata,fcddonadcifum. 


nib. 

tAc 
nu  I 
til  r( 
(obr 
cflo 


. 


Lc^il  T-<1' 
Exod.zp.d 

Amfai»fi' 


V 

f 

f 
I 


NICOLAVS    DE    LYRA. 
*  I  "Eizue.qmdcm.idefltadoBorihusueritatis. 

2  Audituu.  nueT.l\eputantes eorum doSirinam  mmis  duratn ,  lo.6. 
g.dixerunt  diqw  dcfermone  Chnfit.\^nt\xs  cft  hic  iermo,&:  quis 
poteft  cumaudirc? 

3  Ad  fabulasautem  conucttcntur./den addoClrinam  humani 
tus  conHSam  &  veritate  carentem. 

4  Tu  ycro  ui.Supergregis  domini  cuflodiam, 

5  In  omnibus  la.  id  eit  operando  vt  emnibus  modi^Jn^ruantur  de 
bonis' 

6  Opus  faccuangc.Icf ffl  impleas  opere quod prxdicas  ore, 

7  Minifterium  xuvm.Scilicet epifcopatus. 
S  ln'J^]c.ScilicetfcieMia,vita eT  dotiririS 

9  tohimi.ftio.lncmnilusdebitumrnodum tenendo. 
J  O  F  go  cn  i  n"  .f/  (Tf  tfz  vltma  pars  principalis  huius  eptfloU  cjUii  di 
citur  eius  conciufio^n  cjua  tr.hfacit  Apoiiobs  cjuia  pritno  martyrium 
fvum  cffe  prtpinijtium  Tin.otheo  denur.ciat.fecundo cius  aducntumfia 
^ttatibi:,ici\mA.tertiofcrcuni  amiccsfalutat.ibi.  Saluta  Prifum. 


Circa  pr  imum  dicit. 

12  Ego  enim  iam  dclibor.Wf n,/mwo/or/)er  effHfionem  fangvi. 

nismei.LibareenimeHdeoojffrreJ'acrficium   deliquidis  ,  vnde  (T 

talia  fucrificia in  ue.Te.  in  multis lods  dicuntnr libatttfnta  &  Ubami' 

na,hoc atttem  jipofiolus dicebat,eoquodfiium  martynum  appropiu- 

quabat.undejubditur. 

1 1  Et  tcm  pus  mca:  rcf  olutionis.  W  cfifcparationis  animx  a  corpo 

re. 

2  3  lt\Q:zt.Idefl,propeefi.       • 

14  Bonum  certamcn  Czr.Qontraaduerfariosfidei' 

1 5  Curfum  cox\i\.\mm:{u\.ldc!i,pt^dicatioHii  iniunHji mihi. 

16  Y\dcm.UeflJidelitatem, 

1 7  Scruaui.C/jn//o domino  meo. 

18  In  reliquo.Irff/?,rn /«r/«ra. 

1 9,  Repofra  eft  mihi  corcna  iuftirix.j^vcw  nullusmihiauferet, 
CfUiarcpofitaeflapudillum  qHieHommpoit   s. 
20  Quamrcddctniihidomijnusindieluftus.iudcx.  Sciiicti 
ntortis  met, 

'      flf  Non 


'S') 


Ad     1  irrfotthxum.   Cap.  I. 


■'/?'  }{fiiet.  Sienim  fidc^giatu efl,& vitastcrnaquan  merccs 

A  '^'^-^■■'^'"'^'•'^''''"'•l""-'^'^^-^'^^^  vitama-cernam  tanquam  debi 
unir.'ddcrecuidcbet!i,iol.',qn!.iptomei-uiti!Iamperfidem 

lcd  cuia  Hdes  gcaria  cll ,  &  vita  xterna  e.t  gratia,per  gratiaiu 

igo  reddct. 

■  'lufluswJ.  Vtiquc 

'^"'  '^'s^n!'nnb  ^  rcdacc  milii  dominus  inilla  die  iuftu.s  iudex  .   Non  folumau 

'onaprobonisquia  ,  „ ., ,  u-.        j  u   ■      i,  ,.r,,- 

'  .,'  L  aO.Malitiment,ibidimnandjbomvcrod!l  gunt,qiii.iibi  filuandi. 

^^  temmihi  , 


p.  1.         7y 

terergo  PauJi  deGilohalooppidoindcvbinatusfuerat.rraf- 
Jatusin  Tharfu'ii  Cilici.TquodamtemporevenieniibusRo- 
manis  perCiHciaoccuiriteisipfecum.  aliisTliarfenfibus,  vt- 
pof:  nobilis,e<ccperuntq;  cos  cum  pace.Tunc  Romani  con- 
ccfrerunteisprtdfda.  Ibique  pater  Pauli  penulam  accepit: 

j  poft  cuius  morrem 


D 


ob  rccordatione  e- 
iushac  veftemPau- 


W  b  Qyia. 

Dcmas  "^ 


,   r  n-    3  Jushbirctinuit. 
T  reiti-4     Chrvsost.  PaJ- 


bPropnumnomcn.  jj-^^^^   ^^-^    pcnulam    ^  ^""^ 


xus. 


geiis 


enim  me  dcrelK]uit  t  dili-  ^dicit.alaloculospu- 

_     7  tant,  inquibuslibri 
^^~8  condebantut,  quid  j-Coi.  ^b. 


orseitrctnbuendoc^^'"^"'^"'   fcdex  his  c^ii  diJigunc  aciuentum  eiu.s 

lona  pro  malis,  &C 

?la  iiifiitia  q^ja  rc- 
'"    ibuGtiir  bona  pro 

onisno  cilfinemi 

rricordia. 
,g.    *Ambrosivs. 

it  die  iuMcij  fnpremi, 

on  hic.Hic  nmem  in  la 

oribus,  inpsricul''s,  in 
■P*  auffragijs  quafi  bo 

,i5athletaccrtabat 

jia  fciebat  quonia 

:z  multas  tribuia 

ones  oportec 

itroire  in  regnam 
B)ei.  Hrgoncn 

.il  quis  prsminm         ^  y^j^^ ^j^jj^  j-^l^i^ic  ve^bis  iioftris .  In  prima  mca  defenfione^^^^^^^^P^^^.f^^  ^^ >.^^.^ 
.copercnil)  iegiti- g  a 


tdaoperi 


a  Quia  iniUt  tempus  refolutioni». 

na  venire  ad  me  cico  , 

aTcmporeaduetHtatis.       ^         ...      ^,      ^,         .  ^       ,,  .        ^        7  tant ,  in  quibuS  Ifbri 

hoc  leculum  ,  &  abiic  Thelialonicam  .   Crelcens  m  ^-^   '        ■ 

...  ^.  .       ^b,  .     P«>P«-  bMiJusame.  ^  autC  JlbriS   illi  OpUS 

latiam.-^icusinDaimaciam  .  Lucaselt  mecum  lolus  .  t  Mar-  ^crat.cum  eJTctmi- 
cumairumc6^'adductecum,  cftenim  mihi  vcilisinminifte-,  ,g"^urLis  ad  Domi- 

■-^-    •     '•  •  -    -     *  ^num^Attijceisma 

ximeegcbat,  vtcos 


d  rium  .  xychicum  aucem  mift  Ephelum.PenuIam quam  reliquiij 
Troadeapud  tCarpum ,  veniensafFercecum,  &:Iibros,maximci3fidclibus  commcn- 

aVttibi  fcrib.-imepiftoIasmeas.        Autem.  b  Velfaber.velcuftosanratij.  I^.darCthabendOS.a^^qj 

autem  &  membra.ias.  Alexander  +  a^rarius  mulca  mala  mihijo-ijieruandos  abhisdo^ 

■'      ■  aVc.biimptanunciantiscftnonimprxcantis.        Indicat,  nomen  optat.  j^ClrinXlHiuS  VlCC.na-   'fFccH. 


)Ula-  Athenis.  a  Vc.biimptanunciantiscftnonimprxcantis.        Indicat,  nomen  optat.  j^CtrinXllilUS  VlCC.na-   J 

nos  e  ftcndic,  rcddecinidnslecundumoperaeius,qucm&  cutdeui-j-quc  fideles  quidem 
lam  r  gomnes  niaxirafi  in  t 

1  pQ_  1  «quandoprimocepidefendeteeuangeliumeoBtrailluin.    Iniuit%ecoBgte(rumcontrailIum.  ^     itlius  mOttC  VuJuUS 


Caue. 


Dc  ccftauent ,  nec 
itgloriofa  viclona  nifi  vb  i  fa  crintglofiofa  ccrtamina. 
*  Pr  I  .M.  Cui  redderet  coronam  lultus  ludcx  fi  no  dooaJTct 
ratiam  m.lericorspatet ?"  EtquomoioelTetifta  coronaiufti 
s,n;fipfa:ceiii(l'etgratia,q'axiiiftificatiinpium^quomodo 
ladebitareddecentur,niripriusillagraruitadonaventur? 
Fe/<»«<j.Eretiamidco,quiaquosmecum  haberefolcba  mo- 
ononhabco. 


20eosin  primisquiilii 
2imoricnti   aderant, 
tuncquc  ipfo  friiebatur  pcnulam  qua:rit,neab  aliis  hancacci- 
percopus  in. 

* PiiiM  Penulavcftis erat confularis antiqnorum Roma 
norum,quamnon  Jixit  faifTcfuam^potuitenim  eamadpe- 
des  Ap  >;1o!iintcr  cxrera  aJiquis  conudrfusadfideinChritli 
proruiflevendcndam. 

c  yf/^x.niceilqaerup.dixitrcuerfjTiaJapoftafia,^  fabricat 

Vnml.  Secundumllaymonemhgcpcnuladatapatri  Pauli    ^dcs  DiaafipuJ  Arhenas  &:oes  contra  .\po(ivs>!u  comouit. 

.     riiDflgncaRomanis,quanJoluIceptuseftinfocium&ciue     t  M</f«  wAi«wj/uoy1fni;f«.CHRys.Qu;.n.a  magnoaUqu  >pr^ 

a    lomanum  vndetSi  PaulusfeciueliomanumappcIlat-HtE-     mitur.nonnihil  folatii  vidcturadmittercquod  litpcrlbiiae- 

nono.VolumenH^brceam  repIico,quodPauluspenuIamuixta    mnens,aquaiJ  p^titur.qui  autcma  vili  &;  abiedi>  maiorc  af- 

lolda  («vocat.  ficiturmne  ticia.ted  h^ctmjjuneillirainimccedcnt.hicdu- 

PcnuIave(tiseratconfuIaris,quainduebaturconfulesRo-    pliciterdifcipulumconrolatur,&jqaiamalc&;  fuiullepatiiur 

aniingrcdicntesincuria.Vndefertur  RomanishaicfuilT.;    &quiaillerccipictvice.n,non  quodpkisgaudeantlmdide- 

^o.  pnluctudinemquando  monarchiam  totiusquafi  orbisacq-    linqucntium  ,  fcd  quoJ  pr^dicationt  opusfic,  vtinlirmiores 

'-bant.vtqLi^cuque  genscum  pace&coroniscisoccurnircc    quoquectiaminhacparrclolatiumcapiant. 

iieatcis)ibertatem,iniantum,vtfratrcsillorpnidiccretur,    g  Dfen.  Vd  prefluram  6c  thbuJationem  fibi  illatam  dcfen- 

ucfq;  llomani  appellarentur.  oabantque poteltatem  xdifi-    fionem  appellat.  Tribulatio  dcfcnfioclt  Chnitunis,quu  de- 

indicurum,&:IiabendiConiuies  ficut^Siipfihabebant.Pa-    fenditeosmdieiudicij. 

tcr       '  tSWK"" 


Ang.Ii  J<J. 

COi    iiiUlt. 
Cup.2.i.    - 


NICOLAVS    DE    LYRA. 

S?  I  Non  folum,  &c.  fcd  &C  his.  U  eiliuflii  tjuibus  dduentus  Chri- 
't  aii  iudicium  debet  efie  defideraliilis,quia  tunc  rectpient  mtegrum  prg 
>'um,f.beatitudinem  corports  &  amm.t  propter  quod  Saluator  lorjuens 
'  f>gnispr£cedentibus  ludictum  dicit  Luc.  1 2.H1S  autem  fieri  inci- 
eiuibusrefpicitc  &:  leuatc  capita  vcltra. /(/r/*  fxA//aMfe  f«fia 
.M.  vt  exponit  Greg.  vnieibtiem  dicuur.  quoniam  appropm- 
^atrcdcmptiovcltra. 

i-ctihu.Hic  confequenter  aduentum  Timotheiflagitat,  &  diutditur 
<ai  paries,f.pnncipalem ,  &■  incidentalem  quje  incipit  /6/.  Alexan  • 
Cncaprimum dicit.Yt.zd  mc  \cn.c\.erat.n.difcipulus lUuspr^adi 
<f  propter  tjuodvolebac  eurn  videre antcmvmtem  fuam,quamfiie 
^iefftprcpiH(juam.Affignatetiamaliamcaufam,f.ffMafoiijfuierant 
■I  alta  loca  d;fperfi,&  hcc  efi  cjuod  dicit. 
Demas  enim. Pfopnttw  nnmen  efl. 
^CTQ.\\.Ternpore  aduerfitatis. 

Dili.hoc  ici.Tttam  pnfi  ntem,limebat.  n.  forte  ut  propter  focicta- 
m  Taulitncarceratetur,cr(andemailmartyriHM  dtueretur. 
i.t  abiit  Thcii.x.Qu£rcns  ibi  matoremfeiutHatem. 
^  Teiccns.VropriumnomefleH. 

In  ijihzum.Uie  abiji  de  voluntate  Apofloli  ad  vtilitatem  eccleftx 
'  fimiltierTitus.  l,    " 

In  DaIma.5'»iKiftrtft/(j«'-. 
joLucaseft  mccum  folus.  Weetl lucas euangeliUa quifuit co- 
^pft  tndiuiduus  petegrinationis  Vauli,ut  dicit  Hier.in  Itbro Uluflriurn  vi 
■'prum  &  fatis  patct  exjlUibus  apostolorum. 
1 1  Matcum  afrumc  &:  adduc  tccum.E( fubdimrcaufa. 

I2Eft 


12  Eftenim  mihi  vtilis  in  miniltcnum.Tv^ff^WorK»/. 

1 3  Tychicum  autcm  mifj  Similiterprobonoillius  eccUfi<e. 
i^Penulamquam  reIiquiTroade.'lv(^o»w<'H^//c/«.'f«f<j. 

i  5  ApudC"aprum.  '^omen  eH  uiri  apu  l quem  dimiferut.Efiautem 

penula,ut dtcitur  in  glo.  ueslis  confniarts  qu^  a  f\omanis  djta/mi  patri 

'PaultinftgnHmamicittiecumipfo  ,^(juodeff(rtfuc:HS  ciu-s  lyjtrjanus 

ejnam refcruauerai  Paulus ob  memonatn  pa.rts,  c '« figi '<"»  </  i"* «/* 

fetfaiius  ctuis  l\pmanus,fi  neceffitas  incmfibercthvc  oilcnM  n.ii .  \nde 

t*r pluries hgitur  hoc  allcgaffein.A£ltbus  .Apoflolorum  .Mn  "vero  dt- 

cunt,quoi penuUhic accipicurpto  vvlumine  lcgis.Stii primum  uia<  tur 

melius,quia  deltbnsfubditur. 

Vy  ^t\\bvos.Scilicetquos  ego tibi dimift,& pyobabsle  vi'ietur,quodef. 

fcnt  libri  Heb  ratet,legis  cy  prophetarum. 

17 Maxime  autcn» &  nzcn.^djcribendum ibicfi'hlasfiias,qiiia 

quauJonon  poterat  dtfcurrere ad prxiicandurn,v.okbu.  avlentcs^idui-re  ■■ 

perfiriptum, 

1 8  AlcnM-idcY. Hfce/lparsincidentalis,quiadixn  it,nemaseni.r'  me 

re.&t.  tdeo occaftons  tius  ftcit  mentionern  ./> alio,(iUiu  nonfoUm  rum ■ 

d(rtlinqmi,fietiarn  itnpu^tiuuttdiccns .  Aiii^^in^^Ccxi^v.iM  \iietfi 

iUeqnem  ^ipo.loLus  trudiUufaihaine,  vc  hubetunn  epijiola prAteatiitif 

l.c.p.HtdtciturtngL  '^: 

ip  Multa  mala  mihioftendit.lrff./^/^raf. 

ZO  ii^^^ddct il.do.Scilicet panam debna ^n.T^l^^e e^ urrfv.-m  'imprecan 

tis  illt  malum.fed prAdiccntisfnuium ,  idro non dtcit  redda'  fe  i  reJdrt. 

Confrijucnter  fubdit  dealijs  curn  dituinenttbus ,  fednon  itripngnanti-' 

husdi. 

1 1  1  n  pri.mea  de.  Scilicetquandofuiptimopr^fcntutus  coram  crude- 

UJftmo  T^lerone. 

A    5 


7^7  G!orGr(j[m.&  NicoIaidleLyra.         7^^ 

a  ?^Mt! ;7/jj /w.Non ofatpro A!cxandro,qin  inuidcntiafntcr-.  apertacnimquxfiebantoflendebantiir.&tonim Dcoad fcri  \ 

n  tateoppiignando  pctcaucrat.  Scdprohisquinonobrrpe  bcbatur,nfficnimcfrentfubicdapaflioiijbuscorporaiilisom 

rant  amorem ,  led  timore  luccubucrunr.orat,  vi crs  ignofca-  nia  ad  fcribcrcntur. 

tur.Mutumcnim  intercftiritctcosqmhocmodo&eosqui  *  Primasivs.  Ilicoftenditurquxapoftolinonproptct 


Aft.i^*'' 


illo  modo  peccant. 
b  Drorf /fo.Ncronis, 
ulcft.decuiusmaiii- 
busliberatiii  eft  a  do 
minoquanciO  vcmt 
Romam  addutlus 
ab  his  qui  prxcrant 
lud.v^  ob  hoc  quia 
Cxrarcmappellauit 


a 


infirmitatem cainis  curabant,  fcd  figna  monftratcnt,cum 

fuos  difcipulos  non 

•  Adiutet.       Quuhominisefltimete.  lanarcnt. 

ncmomihiafFLMt,rcdomncsme  dereliqueruntrnonillisimpu-  i  ^  LjViw  ,  e-cUudu. 

Qi}»ntoplusabhoininibiieliaa».  ♦  CHRysOSTO- 

tctur.  Dominasautemmihiadifitj&^confortauitmc,  vtper  ^  Mvs.Adcomuliercs 
me pra:dicatio  implcatur ,  &  audiant omncs  Gentes ,  6^ hbcra-  ^  ci"rc?fi5etn [ ardclv 


Etiam. 


Oilbclivel  Neionis. 


■^  tcfque  crant  vt  hic  ^ 


t  Libera 


Nimcuvcmiret  Ro  D  tus  lumdeorclconis .   t  Liberauit  me  dommusabomniopc-  <  ClaudiacSi  Prifcilla 


ma.v  duobusannis 
manfit  \n  hbcracu- 
ftodia  poft  ctia  tran- 
fiuit  ad  alias  natio- 
ncs  quxerantincir- 
curuR.onia:. 
j.Pct<.c.      i^o,,,j,n,ab,licui 

"  ncuc  Pctrus  inquit. 
Tanquam  lco  cir- 
cnmitnigtcns  Qux- 


a  r.ti^im. 


♦Langiic 
«cm. 


1       '  n     ^~c    .'"^-"•^''''P'»"""'- ^      »u«n.-  -        ^-iamcrucifixxmun- 

rcmalo,etlaluum  racictmregnum{uumcaEieite,cuigIoriain     do,&:adomnia(ub. 
rccularcculorum,Amcn.SalutaPri(cam  &  Aquilam,  &One/i-  7cundactiamparatx. 

a  Familiam.  b  Idcunoniinat  iUos,vivenienspcieosliosritint.  8  QUld  aUtcm  hocfi» 

dphoridomum.    Erail:u.sreman(it  Corinthi,  Trophimumau-  „  bivult.quodcutam 

Ptoptctimbiesicrcigoiaoiumonctvtauiuinnovenitet.  multl   IIClClCS  Cflcnt 

e  tcm  reliquitintii^^^J^iiiJii  Myleci.   Feitinaanre  hvemem  vcni-^^'^®'^"'?  ""^""^'"^* 
r  o  I  T-    L   1       j>,  4.        j         o   T  o'  i^i       1  ,  ,  minitf^Quiamanda- 

f  re.    SalurantteEuboIus  &  tprudens  &Linus  &  Claudia,  &^    taommaiamexccC. 

«Poftfalatatloncmfratfuiuipfefilutatquafifjblctibens  hocmodoOo&c.  t  t  (-r-jnf-if>irv>/^   ^^,n 

ratrcs  omncs   .    Uominus  lelus  Chriitus  cum  ipintu  tuo.i^nique  virtutis  lucc 

tldeftmaneatvefttadileaio.        NeadmonitU5irafcar!s.fedpotiui.  tutgcbant    ncqUCC- 

■  "       ■  nmiafidcivirtutcin 


Craciavobifcum.Amen. 


b  i^  eft  fiaac  veia  qux  iuftcaus  dixi. 


1 4firmior  fexus  cxclu- 

diturimoidquoque 

.  diuinj  muncus  cft, 

qahicctiam  fexus  fcculi  curis  minimc  a  uirtutispropofito 

inipediaturnequeenim  minimam  in  rcbus  hu.ijansadnu- 

niitratiomspartera  muhcrfufcipit,domifedulorcfidet,  cu 


rcns  qucm  deuorct 
'  quicu  1.  nonpotcft 
a  iuftit^a  amoucic, 
veldeuira  vulttolle 
renc  aii  s  prodcflet 
quod  qu.a  noii  po- 
tcd  mlultatci  Apoflolus. 
d  Et  ^qut.  AquiLi  crat  vir  Prifca:.-  apud  iftos  hofpitabatur  A 

pollolus,  u  1     •  •      - '  — 

c  Trtpbr.yinm autem reliqii  infirmim  *  AM3 R.,  Qjid cft  vt prx  ab(quc  illa  nuHx rcfpublicx conllare poflint.-nam  fi rcs fami- 

fenceapo:lolo,quimc.)rtaose)cci(at>it,Trophimusinfirmarc  iiaristurbis,tuma!tibusqucmifccatur  quifqueciuiumdonii 

tur?feddignaproptcr  incirdjlosfi(Cla&q.iiaexdiucrnscaa  fc  continebic  atqueitarcipublica  pcflimchabebititaquc  ni- 

fismeritum  collocaturapud  Dcum  vtiiuemtnbulationcfi  hil  minus  habebir  hcn  insac  rationis,ncquc  mlkculicutij 

ue  in  xgritudincqui  Dcograrias  agir^necabaduerfapartcluf  ncq.iein  fpirituiiibus  rebusncab  iplaquivlem  mariyriiglo- 

fragiumquxrit.proficiat  meritisapnd Deutn.  ca  hicfexusprohibetur.-plurimxnamqucprofiileiconfcllio 

rc  Chrvsostomv.s.  Curobfccro  non  illumfanaftis^non  neglonorjftime  cop.jnua:  funt;  pud  dtiam  quoqucfcruarc 

ncomniaapoftolipofcrantf'  Nonnc  pcrgrati.-imomma  di-  m.igisquamviripoiriiir,quippequas.iona;que,vtviros,libi 

fpen(abant?nc  quis  cxiitimaret f.ip.id  quod  viderftur.hoc m  dinis flamma follicitar,  pccumas  autcm  fi  vclient  arque  coiu 

vcteribusiuftiscontigifle  videmus  duo  igitur  vna  iicbanCiSi  temnete. 

apecu 

NrrC~b  L  A  V  S     D  E     L  Y^RTA.  in  regnumfuum  cale(le, &c.                                 " 

*i  Ncmo'mi.  afF.  Sedquiahocuonfmtexmalittajedextimoret  8  ■^■^^^^^•H>cvUimoperTtmorheumamicosfalutatdiSi\\i.?dkl 

iiieo  tuhJn oranio.  ^ ^^^^^^^"^"^^^^-Erat enim  AiiudaiurTrifcte,^ cumtUii manfilA- 

2  ^Qn\\.\n\^\X.SciUcet a  iomino.  poslotus,uchaherur^^.ii.a. 

3  Do.3luQ^  'aptoprium {[l  •UwnitJtis affifiereincafihus  neceffiiatis.  g  'Ex.O(\ci\^\\br\.±lde(l,eiHsfamiVam. 

4  Et  con.itK.Dcji«>"ff  hmana  ionjolatione.  lo  Erartus  autem  reman.&c.  Isios autem  dms  nominat,ut  r/««. 

5  Vtpcrme  prxJicitioim.  Siil-etinpartib.occidentaUb.iHtfui-  theusueniens l{ontam  tos  vifitet  tranfmfuo,  &ftatumeorummn' 
bus  prxdicamt  .Apo?i"l  is  poR  ii  m  'fnmem  a  carcere  tieronis,ut  diUi  ciet  .y£ooHolo,ut  dtcit  Glof  VoteH  ettam  Addi  aUa  canfa  fciUcet^i  Ti- 
efiliipra  T^pm.ts.a.Vnie&Oibinur.  nfithms citius ueniat ad  Apo^otum  fciens eumftc  e/fejolitariumide» 

6  Liberatus fum  de ore  le. ^defl,\rronis,quem uocat pioptercru  fubditur. 

deUtatem  leonem.Sttendtm  tamen  tfuod  ^Apofiolus  non  loquitur pro  te~  1 1  Felli.antc,&c.  AUter  propter  importunitaiem  temporis  pojirtitet 

fore quofcripfit  haac  epiliolamy  quia  tunc  erat  iierum  in  carcere  Tiero  fuum  nimis  retardare,  &q'4ia  magaa  pjrs  ui.t  ed  p-r  mare  in  qno  mt 

ttiSjfed loquftur  pro tempore  prAterito in quo dimffusfuerat  a T^  rone  eji  tutum in hyeme  namgare. Httmofalutat  Timothcum ,  ^ primo ei 

i^4od  amew  fubiitur.  parte  amicorum  di. 

7  Liberauitmcdomnus.Sic.  li^frtur  ad  tempus  detentionisfe-  izSx^U.teSecundo  expartefuidi. 

cunis  quandofripfit  hanc  eptiiolam.lLt  quia  nihil  impeiit  a  confecutio  \  J  Ea  iet.Qji  efi  anim*  uita  effe^iua  tamen. 

neregnicaUHtsin  .aorte ,nifi pecatumideofubdit.  £t faluum faciet  i4Gra.d.ii««  efi  anintxmta Jortttaliter.Vob. Amcn. 

io 

.A     n    D    i    D    l    0      l.  S;</>fr///«i«fria«t.Pruricntesaurib.G/.T\(f/i»-^.«.'<o.flr«//>/<' 

In  c.^ybidiciturinpoUUa.   Ar^uepeccantCSexig  lorantia.  wcultattoneconduntfuauenenacuriofts,  vttdeo  x/iimenteosdiceretl\ 

obfccrapeccantcscxinrirmitatc.                                             _  qwi  magnat»  quiahahent fecretum,ut  fuauius  haunanttnftpiemM^ 

Hoc quoJ dicitur,argue,increpa,obfecra,potefi disi'ig:ti Cec vidum  tri'  luampicantjcienttam  du lctufque audiant  qux palam  ecclefia dici cte- 

flicem  hominum  fiatum.Sunt  enim  cor>tmuniter  aut  maiof^s.aut miiio  dtqueprohibentur.  Hsc in  Gb.  Ex  quo  inteiligttur  quomodoiUe pmm 

res,aut  mediocres,intelUgatur argue  ad  mediocrct,  obfecra  al m  lorcs,  aunum^f.  defidertum  auiienit procuratur a  taUb.do£lorib.f.per quani 

auiavt  ^.cap.adTimo.\..i.StnotC<r\  teneincrepiueris,fedob-  obfcumaremfeuoccultatiinem  eorum qus ab eis docentur ,  qtua ntht 

lccra  npmcm.increpaadminores.VdrecitniumgUUterpoteHlegi  bttur  ?rou.  9.  d.  Aqu2  fartiua:duiciores  funt.Oaod  ttmporibJfii . 

litera&diHingui^ffic.OjpoTtunc&Cunportaacarg.liefidepecca  nonnuUt  fuiunt  infuispr^iicationibus  uetfcriptis. 

tis  ar^ue  quofcunque  negUgentes,oportUHe,&  importune  ut  expofttun  In  cod.Cip:tc.ubidieituria  Tojiilla.?ca\ilim  quam  rcliqui.rro 

en.Deindp  fa£lataU  agnitwne.Oh(ccrA.idefi,irare  volentes  utper-  de.7{omett efi ciuitatit. 

fiHant  in  corrcSwne,  \ncrcpi.  fcilicet  uerbis  ajperis  Tefijientts&boc  ^     D     D     I     T     I     O       III. 

inommpatientia.  Lket  Apofiolus  plurieslrgitur\aUegaffefeefeciue^manum,niin\ 

U     D     U     l     T     l     0       IL  ^«"'"(•'^enligiiurfealltgaffehaberehutufinodiHenemconfuliren' 

Nff  uidetur  uerifimilequoi  talem  referuaffet  quia  cumfme  taUft^no, 

In  eo.c.Hhidiciturinpo.?mticnteiAatibus.Uelidefider4ntesau  bicredebatur  quoderatciuist{omanut:babetur.A£l.2i.h.iheretdeui 

ire ai/  ifits  doifortbtu,  ilem  potius  mdebatwad  inanem  gkriam  pertinere.quam  adaUqw-  \ 

SHfer  .                                                                    neceffh     ' 


n,t^c,.rfircc>'Marrhurseno^^^^^^^  &fccun^arioderr,:n,is  prJcipalL,fedfiLdinU^^^^ 

dicnrdurnenmbr,um.SeH'c^iHsH,eronymushocr^or,facnfccundu  noracnUbrinondignerecipe^a  ,rKcmofiaficaretu^^^^^^^ 

rrcpr,ar.,lcdalwrun.rxpofi^^^^^  lusad^dufpcctfuandomcmbra^^as.ytdcm  LtaZ^^^^^^^^ 

teflicoqKCuTaultis  liuindumqHcjdamp.-nulamvocat.^cc  percinec  cuhtionis.                                              » >^i':r>i,>,vneumagnxjpe'. 

'i>t  dicit 

inciplt  Eptftola  ndl^lttim.  tcnauui  m  (e  teuicni.quia cccJeijatticijs  dodtor gladio  vcrbi 

\      t:    n  I- ;      n   ,     ^-     /•    t--       -          •  ^^-"^"^^^^^^''^^^'^'^'pereredargucrepcccatcs.quodeacx 

Anc  Epiftola  Apoaolus  Titofcnbitquecreauit  mterioii  natura.EtcoPredlosnantcrioradirifyerc  itaram"e  vt 

epiicopiiin.comoncns  cum  fote  folicitileccicfia  ad  propriam  confcientiam  lui  confiderationeredcatfi  fortc 

■Hc.i  difcipiina,  dei.n.porifcx  habere  matcrnapie  iniehabeatqusaliis  annunciat. 
<.itcm(5<:                              ^ 


•patris  fe 
gacritatc,  vtfit  fortis 
'iipbis.&:fuauisn-:o 
icliis  vtndhibesti 
r.oris  angulu,  ncc 
:lationisluperc;l!u. 
■^•'*'/rat&.iuccar,undc 
nueftelcgalispon- 
ificis  erat  coccus 
;5tin<fius,  qui  ha- 
cbat  fpecic  ignis. 


TitoreliftoCre- 

tccpifcopo  ex  fim- 

plicirate&:humilita 

tc  nimis  patieti,prg-. 

fcriptacifuaautori- 

tarcvtili.fcnbit  dc- 

cpifcopaliofficioim 

periose&potcitari- 

ue  traftando  a  Ni- 

copoli. 

Eft  igitur  intcn- 

_.  ^,       .-  tioApoItoliinftruc 

re  Titu  de  epifcopali  officlo  atque  moncre,ut  illud  i  mperio- 


<*Argti^entum  in  epiflolam  adTitum  incipit. 


Icum  commoneEicic  &  inftruic  dc  confcitucionc 
prcsbyccn  &  de  fpiricuali  conucrrarione,&:  ha;reci- 
cisvicanciis,quiincradicionibus  ludaicis  crcdunc, 
lcribenseiaNicopoIi.  • 


f 


,usautemduofac.t,vnt&  lucct.Tta&  pontifcx  pra^d.ca-    -K"-Kauu.u.:oarqu?moncre,uriiiuaimper.o. 

;ni$gladiofalicct.gmtocloquiovrcredebetmordaain-  sctraaer,&hcrct:co,vitet.ModustaIis,Primofalutaf.DeIdc 

cparicne  &:mctucndacomminatione,5jluccm  foucndo  inftruit  eum  dc  epifcop,iI.  offic.  docenscum  quid  agcrcdc 

andi>,&:ackaabiliaprom;ttendo.Idcodem3nnadjcitur.  bear,&qualescpircoposDciuitaresconftituctc.Deindcqua 


^*-  ■uodindurab.i  urad;igncm,fs:  liqucfccbat  ad  (olcm.Etbacu 
is  ponrificjs  ab  inferiori  pugit,&:  in  fummoad  antenora  ex 

tcndiiur 


litcr  diuerfos  vcl  fcxu  vef  atatc  ucl  conditioae  inftrueredc- 
beat.Poftca  monet  eum  de  uitandis  hxrcrici. 


Epifiola  PauliadTitumincipit, 


^/  J^:     }'.  .    ^""^^ed&clcai.Eletaorumquoqjipforummaena  varietas 

^«;w/^r«»j,2irc.Conditionenontamcn  pcccati    cft,prodiucrfitatcopcrumatq;  ferj^onum.Pnmafius  Sccit 
milcrafcruitutcScd.  w     .    .^      dumcamfidcmquam  ipfeinfundit,&fdtcicdenres,quod     . 

0«.Qi)«d3m  nobilitafcqualitcr  Moyfes  & Da    & in  pr?fcicntia fua  elegit 

uid(crmfuntappclIati,&MariaanaHa.  d    i^«*/««»rf»«p/./«;f»re.y7.*  HiERON.Vtrumnamfita- 

liquaueritas.qnon 
in  picratc  fit  pcfita, 
&:iiucaddiftin(ftio  - 
nemilliusinfetatur 
C   A   P.      I.  cognitio     veritatis 

Nomikie.       Humilit»snootollitpotcftatcn,&dlgBiMtmi.  qUiCiUXta  pictatcm 

Aulus  leruus  Dci  ,    Apoicolus  auccm  lefu  ,  c'^?E'^pJanevcritas 

_,        _        Tcnen.&prx4ican5fidcm.  "^  Sccundnm.  qUX  nOn  habct  piC- 

Chnlcijlccundum  fidem  clcd^orum  Dei  &  ^  tatcm.Stqms  gram 

acftv«iu.inliberaUb.aiBb.qu5n,hiUdChtini.n..»xcIlgiorcm.  3  matlCam  artcm  nO- 

bidcachrifuanamrciieionem.  '    ucritjVelDialccrica, 

agnicioncm  veri cacis,tcjua:  iecudu  piecacecft  ''•nrationemrtaclo+         . 

jquendihibcar.&inpi';,,,^^ 

Je; Z^i:tft  ^^:;''"  n '  d'L" ^ ^P^^^'"' r^^^"^ ?  dicet.Gcomctria  quoquc  Mufica  .V Aritmc\ico,t b  t' i1  ua  T ' 

. mSrnr^^^^^^^^^  Apo(toIorumfc  fcientia  vcnratc.fbd  n5cfrfcicnriailia,fcicntiap  ctatis.  Scic- 

td^rr  r<^    n^  •    •      .  f    ri'T "°"^'"'5^"«?"  tia pictatis  cft no(Tc k-sem,intd!igcrc prophcras, EuangeJio 

£Sn-  fSn,s,?A ' '"""''■  ^        ^^"^"'"  crcdercnt, de-  credcrcaroftolos no  iinorarc. Ab(q;p^tate  notnia  vctftatis 

T^Ll^^ttf^^Lc,^  .^.,\.,    ,        r.  ,  cIelc«at3dpra:fens,(>.darcmiraremnonhabctpra'mioium 

Ih^^^lTJ:-^^    '^^^^  faluanturcle  *  CHRys.Qnippec^rcrumvcrit:,sc(f,fednoncft/m  p,c« 

«rS^RvrN^r        A^'^^?^^"'^""'-,^     u     .    ..  tem,putareimyIriccpeiit,amno(rc.fiuealiquamartcriuc. 

tibShanr?J;Ma'r;   ^^.^'^?''"''"^  "citcrvcrum  cafccundumpietatcmtantum  vctitasc(t,quc 

Sh    ^?P' f  g"'^''»^^'"»^":^  totum cius,qui  mihi  hcc  crc    fecundum  (^dem crcdidit. 

AHi^D^^rJwlwl",.  M   u  •  .     *  ^i^^'^-VtritatcmaurcmhocIocoadficuramrcfert,&'iI 

vtHiERONyMVs.  U  c(r,corumqui  non  tantum  vocati    Ja  cnimagnitiocrat.&pictascrat,non  tamcnvcritas,ncquc 

0  itcm 


*  H  I  i  R  o  N 
Pcroquodair,Apo 
C(t<*IefuChr.(li,fa- 
Jcnihiuidet  qualc 
fi  ixi^Tct  prefcduj 
ptrio  Auffufti  Cf  - 
iae.magifterexcr-  a 
CKsimpcratorisTib 
bci.VtcnimIudi- 
cfceculihuius,quo  ^ 
nf"iI,orcs  cffc  vi  -d 
de;itur,cxrcgibus 
qLiiusfcruuint,&: 
cxigiiitatequ.:,  in 


"■topla  Ntcolat  de  Ljraftiper  Epif.olam  tau 
li  ad  Tttum  ir/cipit, 

IC    A    P.         ]. 
I  A  nlus  fcr.De  i  Wr  inapit  rpinda  Tauli  ad  TitYs  q  d  utci  «r 
in  tres  pnrtes^f.infalutatirtnrm,  &  profeCitionP ,  bi.   H uius 
tei  pltia,crfo«f/tt//ow(»w,j/,i.Saiut3nt  tcinfincepi/ltU.  Jnprima 
P^tfrimo  ponitur  prrfrvafalutans  quanttm  ad  nomcn,  ct,m  dicitur. 
i  auls,?^  ratio  hmtts  wminuitaafmt  inprincipio  epiUoIfad  f\oma 


nos.Et  cjuantum  ad  rel,giottrm,cum  dicitur. 

2  ScT.ldefl,$delis Cbr,(lianus,&  rjuantum  adofficiijdigmtatem ctm 
dicitnr. 

3  Apo.ai^temTcfu  Chrifri  fcomd.ld-fi^^rlpradieandvmfdent 

4  Et:igni.\ C.Dci.Noc dicit ad exrlitdenduw fcietjtiam  hhK?ar,tt,t 
ir.uentatri,in  qnibusfimtali(jusfalf,tatcsadmi%tajttpatrt  per  ^rtfi» 

ttlfm,quilicetKerius ahjs fcrfpfcrityahqua  tatKenfalfaadmifcmtjVt 
de  ftrrvitate  mundi,&de  tiumerointeUi^entiarutr,&  hKtufmodi. 

5  QuKf£Cundumpicta.cn./af/?,aflfwr*wDc/a'/r«i»  ordmat4. 

•k  la 


-jd^  Glofor<Iln.&  NicoIaideLyra.         76: 

1»-^  item  mer!cl.iCHini,fcdfif."fa3tqncTrTncoin  rpevirar.Tfern?,  fuumj&ipfam  fapientinm  ruam,&:  vitam  coruqui  crcdituri 

A  ill"'»  "1  fpc prar<rr.tis  vitaviii:  iKin  clefti  fcd  nos.nam  &  ipfi  ali  crant;mundo  eHe  venturam. 

quar.doducebatuiclc^i.Ijm  hu  urfnodigritiamamiferunr.         *  CHRVSOST.H'->ceft,non  modocxpocnitenti;r.rcme- 

a     \n  prw  v;fx <f.vr/u'.  ]{xc  res.hic frudus  Aportolici  otficii  dio  prournit,  fedolim  ,otqueab  iplb  prmcipioilla  pr^ika 

Pct  hoc commendat otiiqum  Apoftohcum,non  lepidius a-  funt.Oftcnditur  ex  his nobihtas  no£tra,quod  non  nupcr,  fcd  i 
gcndum.  oIim,.ntqucabipris 

b    TronilflfjC^C^bCa  tEthoceft.    Ideft.pcrhocIperansTiumstemam.    bQjiKjuantoccttior.Mntominiflcrdebeteffe  (blicitior.         ,  ^    ,  _,    '  * 

qiiomodo  J^mifll,  .  cVitain«temjin.  2    U      MamtcltaHH.K^On 

dumnodumhomi 'Mn  fpcm  virc    artcrnx  ,    qua^m  promifit  cjiii  non  mentitur?  gruis  temponbus, 

nCS  elTent,qUlb.X>-  b  »Omni«.  bAliasxteiii.  Quodidimeft.  c  Non  folumtex  effcGu,  fedin^'    (cUlCCt  VCrbUni  ,  id 

mittcrerquiueius  ^  .       ?«'<'&«•        ,  r      i  f>  •  -r  n  e   •  ^  eft,hhum,ha:c  eftvi 

xtcrniraTc?^.'inipfo     Dei-isantctemporaticcularia  :  mamteltauit   autcm  rcmpo-<s  taaeterm.  i 

t«tcto*    vcrbo  ciid6  coeter tl    .,       ,,  .         ,  r         *  j-  ^'j**'"'    n.      •   <^  ^    Fdio  fuunium coh  \ 

noiam  prxdeilina-     tibiisluis  vcrbum  luum  m  prsdicatione,  qurccrc^itacltmi-^  tnHnem  fidem.  Id  eit, 

tiA<»fi<u   frifniioj  «Cuituieompatticcps.        Cuiinfalutehominnm  minusobcfimus.fiquo  modo  lemittimur.  g    CathoIlCam,non  pri 

li(j(^  u.^u   i-iaiviuv^  bPaulminqu»mfaibiihancfpi(ti.lam.  »  T        '         r^ 

t  M..,  crat  PrSfi-'«"o-    ^1  fecundum  t  pr^cepcum  faluatonsnoilri,  DeiTit($t  diIef,rhrooGrS,^6: ,» 

t    dCl^RV   crar,  promui.  CrgO  ManifciU  funt  hxc.  aEtinfcribcndoprimumfaluiatinhuncmodum.  ,«.,r.^.,^l  „r.iM,.rf  .1     ' 

«onrm,i«  ante  tempora  qu.a     ^    ^^ij    fecaTidum  communem  fidem  ,  gracia*  &  pax  a  Deo',^T"^r  Lann^        ' 
lunclione  inlecrernohycrit,      ^^  ,-,i    n      ,  r    n  ,,  tt    •  iiaiciiuri-atinc. 

antecjtempusciTet,  ^,  p^trenoltro  &:  Chilto  lelu  laluatorenoltro  .   Huius  rci  gra-ij 

OUOd    CU    CfCltUris  f  Cumindcieetdciem.  a  Ad  pcrfeaionem.  I4.f        HuiuS  rci  grAtia. 

.        ,  CCPitNoenimpof.  •  l-         .        r-  bMala.„pccca.uib.adJendoboni,eaqu,^efunt.  1 5  PrimO  dicit  quid  a-    '  ' 

/ug.li.ii.  ^^P;^,^:^"^  f jifl-c     tia  rchqui  tc Cret.t,vt  ca  qux  delunt  corrigas ,   df    conltituas  j^gere  debeat  isc  qua- 
"'''■      ahquodtepus,qua-  •f"«^'"-  bHpifcopo,.  ci<ldMuaicscon(ii.uendo,docui.  .   i^ks  ordinarc  prcsby.  „ 

do  Deus  nondufti      pcrciuitatcs  presbyteios  ,  Iicut  Sc^ego  tioidilpolui   .    Sl  quis  igteros ,  incipicns  ita 
B  feccratahquid.        S  I^fi.-mam^Mfw.  Dum 

C  ^ntetempora,&c.  2ohlC  retolit  ficutci 

Nonrcccnspromifliio.fcdantctcmporaomniumfnECulorQ,  difpofuerar,monctexequi. 

&:utccttiusfit.  g  Pre^i^rm.. VtpaftoraUscur^onusfacilius fu(lincatur,pcr 

..  j  *  AvG.QtiomodoabaRpftolodiaunrcftantctcmpora  muitos  diuifum. 

"»J-S'7»  3;tgfna.Sicnimtcn[H)Oraquomodoa:tetna,nifififorte  antc        »  HiER.Audiantepifcopiquihabentconftitucndiprcs. 

omniatcmporaintcnigiuoIuit,quiafidixifletante  tempora  byterosperurbcsfingulaspotcfratem.fubquahkgeecclefia 

6«:  non  addidjflctaitcma ,  poflct  accipi.ante  qua:dam  tempo  ftica;  confritunonis  ordo  reneatur.nec  putent  a/oftoli  vcrba 

ra,qu$antefchal>erentaiiaN:mpora.Aeternaautcmmaluit  cflefedChrifti,cxquomanifeltumclteos,  quupoftoiilegc 

dicerequamomnia,foftafl[isidco,qniatcmpusnonc^pitex  contcmpta,ecc!efiaiticumgradumnonmentovolucrintali 

tcmpore,antcmpora5temaonmfTgnificauit,interquod  &:  cuideferre,(cdgtatia,contraChrliiumfacerc,qLii  qualisin 

tcmpushocdiftat,quoviiIludftabilccft,tcmpusautcmmuta  ecclefiapresbyrcrconlririiendnsnt,  perapoirolumiuumin 

bilc.  (cfluentib.cxccutus cft  Mofes  amicus Dei  potuit  vt^qiiefuc- 

*  Ide .vi.Cum aQtSrctrorfur.m tcmpo^a conftitutionc mu  ceffores princip.Ttus,*^lios fuos facerc&polterispropi lam tc 
di,habcrcvidcanturinitium,quoroodofunt5tcrna,nifiquia  linqueiepotcftate.fcdextrancusdealiatnbu  ci.gitur  lcibs, 
^tcrnadixit.qu^antc  fenonhabcntvlluratempus.  vtfciremus  principatuminpopulos  nolanguini  d-:fercndfi 

r^trtPri      *  HiER.lnhocairricuIo5drotamundi,rcmporaIabun  eflc,fednitx,Atnunc  cernimusplut  mcshancri!  [•'eneficiu 
ic°nwsSc  tur&vcninnr.&autftiturafunt,autfuerunt.Vndequidam  '  facercurnonquirantcosinecclrfin.-colimasengcrcqiios 

O. igcnis.  Philofophorum non  puiant cflTc tcmpus pr? fens,fcd aut pr?  pius  cognofcant ccc!cfi.T^dcflc;,red  quos  vel  pfi  aniai;t ,  vcl 

acOiof    teritumautfuturum.quiaomnequod  loquitur,agimus  co-  quorLimfuntob(equiisdeliniti,velproquib.mainuim  quiC 

«•*•  gitamus.autdum  fit.prctcrit,aut  fi  nondum  fadum  eft,cxpc  piagi  toganei-it,&  Cvt  deteriota  taccam)quiut  clerici  fiercnt 

datur.Antcigiturha^ciiuindi  tempoia.setetnitatem  qu^n-  muneribusimpctrarunt. 

damfmircfcculorfjmcrcdcndumcftjquib.fcmpefcumfilio  ^  lDEM.c(tergopresbyter,qni&  epifccpus,& antcquam  I 
&.  Ipiritu  fandofucritpater,&  ut  itadicanijUnum  tcpusDei  diaboli  inftinttu.ftudiainreligionc  fierenr,c6muneprerby- 
r  cftomnisacternitas,imoinnumctabiliatempofa(unt,cumi  tcrornmconfiliocccIefi^gubernabantnrPoltquaverounuf 
finitus  ipfc  fit,qui  ante  tempot.i  omne  tempus  cxccdit.  Sex  quiique cos quos  baprizaucrat  (uos putsbat cfle  non  Chnlti i 
mijha  nccdum  nofiri  orbis  irr  plcuK  anni,&quantas  ptius  c-  in  totoorbe  elr  decretum,vt  vnus  dc  pvesby  teris  eleCtuslup- 
tcrnitates,quantatempon,nnan:a<  fcculorumorginesfuiffe  ponerctutctteris,adqucmomnisccclefi?curaperrinercr,&: 
arbur.indueft  inquib.angeIi,throni,  dominationes  cxterae-  Ithifmatis  fcmina  tollcrent,  paulopoft.  Ha:c  proptctcavi 
qi)euirtiJtcsleruienntDco..&abfq;temporum  uiribus,Deo  oltenderctriusapudvctereseo(demrui(re  piesbyterosqiujs 
iubente(ubftitenar.Antcitaqueha-comniateporaqu?nec  &epiIcopos,paulatim  vctovtdiflcnfionyn  piantanacuclic 
icrmocloqui,nectnescomprehcndcrc, ncccogitatiotacita  rentur,ad unumomnem  lo  tcitudinemclTc dclatam. 
audctattingercptomifit  Dcuspaterfapicnnae  iua;  uerbum        *  CHRysos.Ncquccnim  profcdo  uolebat  inlulamtO' 
luum,& . :k  tain 

•  .-.   i   <.    </  L  n  \   S     D  E     L  Y  R  A.  eiushumamtase^\caHfaiti{lrumental:sconiun£la. 

rk    I    lnipcmviHXXteTnx.Verh<tcconfrqi4endie.  14  Ha[USrci.HicincipiiepinoUprofecHtio,(ju£d'iH!diturindujsp:t 

2  Qvii.m  pxomUUySiCC.Cut»  fit ipfa uernas.  tes,inptmaparte  Tituminfltuicdeorciinationeecrlc/iigjicwtdodem 

3  Antetemf.lccu\3i.\n e^i,ab xterno.El accipiturpromiffchicpro  formattoneplebisfibicommtJ]kfe(j.c.Tumainduas,qmaprimo ponn^ 
pYxdesitnatione  Dei,(]ua  al>  aternodare  eleUts  ordinautt  gruiiam  &  fuam  itiiiructionem,fetudo  cutu/da ditii  )(t//o«m,i/»':Sut  enim  miil 
^loriam.   Sed  quia  e^e£iHS huius  prxdcninationis  efi  in  tempore,  ideo  tl.Circa prtmii  infiruit  eum  de  ordinauone ea  lefif  tji/atitd  ad epili opo$ . 
jubdivtr.^.  Mgi(\\{dtmit,Scc.id  efl,ab  eodi/jjofttis  iii^  ordinatts.  & presbyceros ,  infiituerat  enim  eutn  Paului  Creten/etn  arch.epifco. 

5   Verbum  iuum.ld eti,f;lium incarnatum.6  In  prsdi./W  tn,per  pum,&fic  ad  eum  perttnebat ordmatiotcttus prownctni.  Sctendumt- 

frxduationim,fctlicet  Chriiii  &  difcipulorutnfuorum,ideofuhditur,  ettam^quodfubnorntnepresbycerorum  intellign  ctiatn  ep'.fcopo!,(frt 

7  QuKcre.eit  mlTanciNam  fidvli  pnedicatori.S  Secundum  pr»  conuerfo,fut> nomme  epifcoporum  intelligtt ptnhyterosjiiut  diflufuiti 

cc  fal.no.Dci.Vrpjt/'f«fl.i4.rf.Separate  mihi  Barnabam  &  plenius.fupra  i.Ti.i.Djcitiguur.Humstci^tzui.tdeiiypropierptt 

S\u\um.S^cundo  poniturpcr/ona/aiutata,cumdicttur,  dicattonemfideiCatholtcf. 

O  ^Tno di\c.f\.kc.com.n.Idcfl,Cathoticam.Catboliconenim  Gree^,  1$   RchqAC.Crctx.Innituens teihi archicpifcopum. 

Latine ftgntficat  comune  vd  uninerfale.Viicit ^po flolus ,  Fllio  fiecij.  1 6  Vt  ea  quai  dc.Debona  dt/pofittone eeclefix. 

com.fi../<(/  ofiendendum  quodTiuts  non  erat/tlius  eius carnalis,fea/pi  1 7  Corrigas./rf*/?,f»f^Kj  reformando. 

ritualis.Tertioponuiitur optata  bona,cumdtcitur.  10  Gratia./«^c4;-  IS  Et  conftit.perciuit.S«/«W(/Hmpjr/;^eMf/j»wpo/(«/oyaw. 

fenti.  it        Et  pi\.I nfuturo,nam heatitudo quietat  totaliter  19  SicvytiiCcgOtihiiiUjp.ldeajfctrmaijttxfequimr. 

hnmiuis apprttium.         12  A  Dco pz.f\O.Q_uie^igratixzirbeati-  ao  Si(]\.iis.]li<:ettim^uiconflituitnrpresbytcrvelepifc'pu%dehetef 

tUiiinis  cjufa  principalis  effrQiiia,(amencumfilio  &  /piritufaH{Io,na  feintegnefamxqjr  fidei,iTlaaf.tcmcondttio&  ali tfc((Ucntes  dcl>eat 

tpcratrinitatisfuntittdiut/a.  13       Et  Ghrilto  Icfu.  .Q/</4  e/feexcellentiusincpifcopo,qHaminfacnd9tacuttt<>. 

•  «1«  *Vniuj 


Ad  Ti 


tum. 


liT 


J  tam  vnijviro  pcrmitt',  fed  vnicuiquc  propriam  cura  indici.ita 
\  cnimlaborem  fibi  fore  timoreni  fcicbit.iVfubditosmaiori 
dil!SC'itiag'ibernandos,fiquideiu  Doa  jrnon  multanim  cc- 
clefiaruin  regimine  ddlr.iheretur.leJ  vm  tatum  rcgende  vo- 
caiet.eamqiie  componere  monbusSrornace  ttuderet, 
a  Siiecnmi>ie.  Si  di- 

Xlflet    flHe    peCCatO  «Nonpeccata 

nulliisinecclefiare- 


Cap.  I. 


7^4 


omnifitDigamomelior,cnm  ineo  magi.s  fiteledafglicitas 
quamvoIuntas.Monranu.senqui  N<'U.ni(chi(malett3ntur, 
non^en  fibi  n:iindirix  pr;viump(crc,put.)niqi.'c(ecud.i  matri- 
moma  ab  eccleria"  comniunione  pf(;h;btnda,cum  apollolus 
de  epi(copis  &c  pieibytcns  hoc  pcipicns  vcquein  ci-teris  rcla 

xaiit,non  9  horte- 

Pfcc.irocriniirali.vclinf.imia  crimiiult. 
tinentix  8c  r^cuniciituiii. 


D 


b  In  quo  (pccies  con- 
&9i.(lidci. 


de  poflct  oidinari  a  finecrimine  eft  vnius  vjconsvir,Lfilios 
mmilter  Mulri.n.ba  ]  1  •  r\    i- 

V uzari  fideles  funt  fi     m  acculationc  iuxurix,  aut  non  lubditos 


habcns  fidcles:  +  non 
:)ditos .  "^  Oportcr  cnim  epi-  4 
necrimine.tinepcc  C  |^^p,jj^-j^j-j^^^.|j.j^j^^g^,^^(,^£[^i^^j.  j-)^j  (iilp^nfaiorcni ,  non  f  lu-  ^ 

a  ldeft,non  5''->riin  m-^ntes  iliterq  lam  oportc^t  loquenilo 


catoveroinhac  \ira 
ncmincm  diNcrim, 


percuticntem,ucl  iiou  teroccni.non  ciulelem. 


turadlccuiidamatri 
monia,  ((:d  quod  nc 
cefiititi  carnisindul 
geat.  fnoobno 

A-Chrvs.  Cuius  ""-sciimi 
rcigratiaeriahuiuC- "''"""'' 
modi  hommcsime- 


nii 

|t.rin:cn. 
t'  ?  dil  V' 
diumadducit  ?  Ob-  nu.§  nuc 
ftruerc  prordis  ota  antcm 
hicieticorumintcn-  t   Mvfr^" 


fat.siena- 
ceiii. 


nonquiapcccatiah      perbum  ,  noniracundum ,  non  vinolsntum,  non  percuffo- 
quidie !  aneatquod  r  •  ^ 

inbapti.oiateno  di  10  dit.qui  nupliasdam   '^^""•i  ^a 
n)itratjir,(ed  quia  in  nobis  in  huius  vit.t  infirmitate mancnti-  nart, oflcndens  eam  rcm  ciilpa carere,i mo  ita clfe  prctiofam  rirvi,(Sv;(ui 
bu.squotidieficrinonquicfcunt,quifidehterorantib.quori-  vtcam  ipfaetiam  pofiitquifpiamad  (antlum  epiicopatus  fo-  '5-"'"'-i^'"s 
diercmittantur.Qnamlibetvaidciufturadilcutiasin  hac  vi_  liumprouchi.  Caftieat  hoc  pfoetiamimpudicos.dum  non  ''^■^'^"■^"~ 
ta.non  eft  tn  fine  pcccato.  Vnde  lo.  Si  dixeriinus,cjuiapeccaturn  cos  permittir  poft  fecund,is  fiuptias  ad  ccclcfi^ rcgimen.digni 
r,on habcmuSy iwfipfos feJucimus, O"  veritas innobis non f '?.Sed  pia-  tatemquc  p iftoris affnmi . Nam qui detnnctae iixori bcncuo- 
ne,niultiiuftid;di(iintfincqucrel.a,quodinte!fgiturfinecri  lentiam  nullamreruaftl-  <ieprehendirur,quopadoTiic  (.cclc- 
muie.Nulla.n.qucrela  iuftj  eftdehisquinon  habentcrime.  riarprxccptoroptiiTUiscfrcporciit.Imoquibuscriminib.p.oa 
Crimenergoeft  querela,i.p'eccatugraueaccufafione&:dam  fubiicieturindic^f^Noftis  enimprofcctoomncs,quodein  pec 
nitione  dign!flim«m,vthomicidium,adulterium,aliqnaim  legcsfecundarnuptispermiltantut,multis  tamcn  caresaccu 
■   "           ''        ^  ■    •  •■      ••  fatioiiibus  patct. 

c  Fdws  hah.fldp'.  Necfa!remde!uxnriaaccufatos,ueI  Hbinoa 
fubditos.AlioquMi  ncc'pes  m  'l!oeftcorngcndiaUos,nccfio 
tem  hjb.^tadaliosraliumcohibiiator. 

wChrvs.N  mq  :ifilionim  (uorum  mag  ftercfTjnonpo 


munditiafu!n.cationis,fortumfraus,&huiu(modi,qi!«cum 
cocpent  homo  no  habere,incipir  caput  erigerein  iibertatcm, 
fediila  inchoata  eft  non  p-.-rfeda  libertas. 

*  Hi  E R.  Non  tantum  co tcmpore quo ordinandus  eft.fi- 
ne  vllo  fit  crimine,  &:  pra;tcnt2s  maculas  nouaconuerfatione 


diluerit,fcdcxcoteporcquoinChnftorenatuseft,nu!lapec  tuif,quopir1oa!:os  doccre  pofl'.  putanduscftf^Siquosab  ;ui 

^cati  conlcientia  fCi-Jiordeatut.Quombdo.n.  poteft  pra;ful  ec-  tiofecu  fcmpcr  habuit  &:  nuthuit,  pcruerti  periiji(it,&;  quo- 

cle(iia.iferrema!um4emcdioeiu5,quiindelidofimili  cor-  rum  fibi  \'p,'r!egesS<:  uir^  naturg  pote(tasoninisindultae- 

ruent?A'.-.tqualib,rratecorripere  pcccantem  cum  tacltusfi-  raf,ef«regere,modcrar;quc  lioporu  tjquomodoalcnp  pro* 

biivicrefpondeat.eademadmififfc.q  jxcorripit."  defle  valebit?Ni.Tin  m  rcbus,  inqtubus  urgcbat  naruraHiaf- 

^OECVMENivs.Incuf-atnmcft^egcneralecft.Siquidem  fjctusira  n.gligcnsfjit  ,  atqueita  (iultus  ,"ut  pecunianx-rei 

inculpatumeflcjomnia  qu3:funrenumeran.iacomple6titur:  plu-  ftvidcrct  quam  curaifi  lorum  ,quo  iurc  hicad  cpiicopa 


hocctt.inqucm  n.illumpolliscnmen  impingerc 

b  ymus uxoris  wi.Poft  b.iprft'Tium,quia  nono  homini  no ftu- 

Dn,nec3liquaqu.eanfefucruntob(^jnt.Haic(cntent^xc6tra 

iicit  Aug.  his  verbis.  A>."ut:us  intelliguntqui-cccum  qui  ca 

hecmnen  svcl  Pagamu»  habutahcrum  ordinandum  ccn- 


lem  thionum  proinoucatur,  tannimque  lubeatrcgiminiso- 
pus. 

r^  Hi  ERO.  Tam  fanctum  eft  nomen  facerdotii,utnobise- 
tiim  eaqu«extra  nos  ("unr  pofita,  rcputcniur  noquopropter 
vit  anoftra  epifcopi  non  fiamns  ,  (Vdquod  propterfiiiorum 


(Jc. 


leuintquia  dcfacramcnroagitur,nondcpcc:aro.  Naiuba-     incootmentiamabhocora  iuarccndi  (inius,qua  cnim  hht  c 

tatcpo(rjmus,ilicnoifi  ios  corripcrc&docercqrcctadint, 
cum  nobisftati:npoiIitquifuentcorrcpiusingeieie,antc,do 
cefil  ostaos,&:c. 

d  Oportet enirn.  Talisdebct conft  rui .  Ncccffe eft  enimad  rra- 
dtat.oncm  o Ticii  cum  cffc  (\\.\2  ci inuncid  cft,irrepr.  h*.  nfibi' 
lcajepi(Vopum,h!C  apcrttjoitenditpresbyteioiumnoniine 

iisecclefiaftici  fignaculum  neccflanam.Et  ficut  plurcs  anri-     cpiRopos  f  ipra  fuiflrc  dell.^.nuos. 

uioruni  patrum  vxorcs  fignificiuerunr  f.iturascxoambus    e  o-?/d'/po)/d;or-rw.*  Hi  ero.  Intervillicum  S^famili.Tm  h^c 

.ciitibusecclcfias  vni  virolubd  tas,i.Chnlto.  Itanoftcranti-     (ohdiftantiacll,quoJcon("cruuspia:pofiruseftc6ieiuis(uis. 

es,i.  epiCcopusuniusuxorisuirfigRilicatcxomnibusgenti-    Sciatiraquecpi(copus&:presbytcr,(iliipoptiluniconfeiUum 

■usunitateiuuniuiroChnftoiubditam.liaquc//t«t  rfsoywf  io     c(fc,non  (eruum. 


r.6.Q:'ti(inopcccataomniadimittunturEfquidujt.S'rn('p/^^'f,  ■«•/*■_ 
0 non peccat,{xus dcclarauit nuptias noi  -..flrc pcccatu m.Prop- 
tr (an£li'atcm  aiitem  facraincnti  ficut  fc'nina,fi  carhccumi- 
ia,uit;atacft  non  p6r  poft  baptifmum  intcr  vugincs  Dci  con 
ccrari.ita  non  abluide  vilum  cft.Bigamum  non  pcccaflc,  'ed 
lormani  facri aniihfTc  nonad  vita: mcriium,(cd  ad ordinano 


'ifl/j/er«»e,fit  ab  uno  Dco  apoftatare.Scin  alterms  fupcrftitio 
lemirenoniicet. 

*  HiER. Qnod autcmait:«n//««tor/f  KrV.SicinrcIIigeredc 
emLS,utnotio  nnem  M^inogamum  Digamoputcm  isei- 
-■  uieliorefn,(cd  quo  is  poftic  ad  iMonogi  niam  &c  continen- 
a.n  coliortari.qui  lui  cxL-mplum  prxferat  in  doccndo .  Eito 
"Jippe adqne  adolofccntufim coj.ig cm pcrdidi(rc&: carnis 
i^itffitatcijpeMtum.iccepiflfcvxorem  fcdam,q5jipiam  da 
tm  aniiferit,&  dcinceps uixflnt  contincntcr.-alium  ueto  vlq; 
i  fenedam  habuiflTe  matrimoninm  &:  uxoris  u(um,nunq'ja 
j-arnisopeieccflaflre,  quis  uobis  eduobusuidcturcifc  mc- 
l)r,pud:cit.or,c6tinentior?VtiqueiIlequiinmainmonio(c- 
yndo fuit,  &:  poftea  pud.cc &:  fancte conuerfatus  e(t,&:  non 


W  Ch  Rys.Q^i  cxtcriori  ac  mnndana  potcftatc  fubnixus  cfl-, 
quoniam  legc  imperat,acnccc(faiioi'li  obtcmperatur.a.cri- 
to('(jp  us  p  la  (ubiectoru.n  uoluntatemdojiiinarur.fottdis 
quiuoleunb.pr^clfc  vult.fiealegcpr.tlumit  ,utcon(iliopra- 
prioomma  faciar,quai'i  nemini  rarioncm  reddirurus,  1  yranni  g 
cepotiusqaampopuliritcrhuiuimodi  exercct  orhcium. 
f  T<io<i  wnolentum  vt  Hi  ER.Qualeelt  autcni  epm  uidcrc  vino 
lcntum.ut  (c;i(u  occupato,  exaltct  rilum,conrra  gia.i.rar.s  de 
corem,&:  labiisdifiolutiscachinncr.ucl  fi  paululum  rriftis  rci 
cuiuidam  fucritrecordatus,inrerpocula  ;n  fingultus  prorum 
pat&:iacrymas.  Longnmeft  ire  pfii'g.da,&:in(anias,quasc- 
bnetas  (uggcntexplicarcuideasalioi  pocuI,i  in  tela  uertcnres 
fcyphum  infaciem  lacerc  conuiua-uomunt urb  banr, &  bi- 


Jquiab  uxorisamplcxunec(iECuIicft(eparatusa:tatc.Nonfi  buututuomar.DigcftioucntrisN^guttiir.unooccupaturctfi 

lcrgoapplaudat,quicunqucquafiMonogamusel)gitur,q7  cio.  Etubicunquefaturitas&:lobr.ctasfucrinr,ibi)ibidodo- 

omni  itf^m  nctur 

NICOLAVS       DE     LYRA.  6  hkih  OciCiii^cn.iiiOfiis  jfjii/tKiihhusuhirtcfUirit-^i  maiorfiddi 

1 1  Vnius  VX' ). vir  Silicet  poH  baptifmum,ut  di£lii  efijup.  i  .Tim.^.a.  tas  ••^  ddigentia^quam  i>i  difpenfaiioni  bormum  tetni  oralium, 

iV ilios  h^h.f]  L'cec nonoporteat  ipfum  haberefiiios,'fmapoterutid-  7    Non  It;perbutn.A/<oj////?;)<'</;r.?n.'/o. 

tiere,tamenfi bibet ,opirie'  q  tol fint  fjicles^i.Canxfidet.  $   Non  irncnndum.lnrfn/wo.,S'/<;>rr/'/e/j.'CT  de  faciti irafruntur. 

^Noninaccu.  lux.  Idefitaccufabtlcsdeluxuria/icutfilijHeli.l.  9  Non  vinoientum.  liefi,inp(^tuuniexcefiiuum,qma  pcrhocirtf 

i^l.d.  peditnr difc-elio,n'-t rrquintur in  Deinnnifiro. 

i  Aur  nnn  (\3\\lden,rebflles.  joNon  pcrcuflrorem.j(>«0</«;l/«»j  oriturfrequenter  exeurffiuavi. 

I Oportet cum e.finc  cn.tflfelaw €y.pofitum eji,  nipotationc.  ' 

6Sicut  ,  siNon 


7%  GIorGrdin.Si  NicolaideLyra.         -/66' 

m inctux, r  peQa  vr ntr 5 &rf;cn!nlia,  rro qualiiarc v itioru or Jo  rit vnmcrUim.de longc  maiora pcrfcccritquaiT»  P!a*o,&: om 

A  mcmbvo  jfi.nun^ c^ochriLim cauun-! pMtabo  DitJcqiiilque  ncshuiulmodicittcr' ?  Arforrcdiftiiruscs, fi^ noru m gratia 

t          quod-vo  /er.ogo  loquoi  conlcieutiajv.  me.1,rcIo miln nbHine-  hoc iilum  potuifTc pcr.igere.Non  cx  fignis  tatuo.  i^.o: pctuit 

P          tiam,  5.  jnocui(Tcintcrniill'AniCit  pfcfuiftc  ;epetita.M:i.inuir  nam  fi  Apofto'orumeuo!uasa£lus,fipiusillum  vidoclrina 

Apo'.l'j|!umm  cf>ifcopodar.MialVcvinokntiam,cuminvcteri  obtinuiflecomperics,qcumvirtutefignorum,&:c.              j 

»          quo  Taclcgepraicep-  c    Dixu  quidan-exiU.' 

t'»f   ••  flt.S«rrdi)fe5Ctt«f                                leeulajh.  *          AVGVSTINV!:, 

Tetrt.  lo^  ^    S  Mofpulc. *  H I  E 

.pr.idtnte  .».{o  N.Anicomn.aho 

Tjey-P^ri  fpiiji.i^,  fnriirocpil- 
copodcn  .nciatur.  Si 

cmmomnesdeEua-  ,..„.„.,_._ -     ■     1 

F.c^aodcfidcianraudi  b  +potcnsritexhort.iri  in  dodlrinafina,  &cosquiconrrac]icLU„  tiaadilUDei  cloqni 
rtr.holpcsfui,6>:c.qua         r  ,„^^^^  ;,^^^        1  ^,^,,,.^^  9    pcrtmet  qux  ludxi 

tomagis  ep.fcopus     +aigucrc.Suntcnim  miilricriain f  mobedientc.s,  va'niloqui,  1°'""*  ^''^^'^^' ?^'n 
<musdomus,omniu       •      &  *c™c„io„ihus»cc«.rcu-<,ucs=pJfraudibus.      bMrft,dci..d.is.quirubnon,i     J  nomcn CIUS  PO COIT 

COmmunC  dcbet  CUC  nc^ii.-ifii  ;iiia:£:xi'.1occb.iiit,ccnati.n.<nChtiltunonpuriciaiiiChiiltiaul,quii  partim  ^~  mCmOrauit  ApOltOl 

horp.tium?Laicus.n.      „ri^'      iesc-,;-*;d.n<i,.:a..uvc„«.,.v.i.ban<.        ,  U  lusficutlolctcomml 

'^  &  lcducrorcr,m.ixurteaiicem  qui  de  circuncilione  iuntj^^^quos  i  s  morare  .pphetas  Dcl 

«IJjo  quiai^fiftnt.  .—         --...  _  _ 


«m. 

i-4? «!  ci. 

•fcoiittin» 
cc:c. 


a  rcm,non  turpis  lucri  cupidum  ,  Jfcd  liorpir.alcm,  t  bcnlgnum  -  H*e  ^"it  Epimenidj::j 

a  Proximo.  b  Ijco.  c  Abil'iotis,  icali.pcrlia  Jc  huiufmodi.  dAn:oc;.  '  C^rCtenl'S  ,  lU  CUIOS  lll 

prudenrc,iobriii,iuitum,l.andum,tconti'ncnte,tamp-e(5lc'*  brishocmuenitur,cI 

i  „.'..  5  homo  intcr  prophc- 


Vciaccm. 


tcm  cum  qui  fccundum  docftrinam  cft  fidelcm  lcrmonem,  vt  t  "^  ^^^  ".°"  '""^"U 
^  .«u. ^. .._.„.,... ;..„4„       7    tur,nccciusprophcl 


a  Ob  loquendo.vcl  male  viucndo. 


B 


vnum  aut  duos,  aut 
paucos  recipiens.im- 
plcbit  holpiMlitatis 
0'lic  u.  E^^fcopus  ni- 
n  o.mnes  rcccperit,in 
huminuseft'. 
b  Coiitra.ii.  Contrad 
diccntcs.n.  iwn  vno 
inodointeilit;edifunt 
pauciffimiqiiippcno 
bispdicunt  loquedo, 
lei  iv.ulti  malb  vuien 
do .  Quis  cnim audct 
apertiihmc  loquen- 
'tfcneriicr  docon'.radiceic  veri 


b  Toui.n  familiani. 


♦  l.qo.i.c 

^ominus. 


,        -.-...  I,    ,•     .  rt  1  '5  diccnsficut.ScDani(| 

oportct  rcdar^ui ,  qu  i  vnmcria.s  domos  iubuertunt > docentes  1 6  jicit,  vd  Ifaias .  VeJ 

aExbocfadunt.  TeaepctcJ.vHfidantprrrrlytos.Ccutdoniiausdijtii  Sciibisfe  PharitVis  rirciiiiii  17  rnm  tiCitis  nomitubl 

»ui£ciiani»ai,utfacisti5um.iB  i.iofclytum.  V(0  lercenii  acqui.end.s.  .  <,  .,,  ,.  /•      1 

UVccccalesfuHt.  cQuico»nouet»c.  l°UlOrum    dlClt  ,  llCUl 

c  qu.-c  iion  oporcct,turpis  lucrigraaa  Dixjt quijam  ex  illis  pro  '^  fcriptum e(V,&: eafal 

i-  aQiio<J»;qaca«»lireaiaiimc{l,>iVp.oi);.etavideteiui.  bNonDci.  EtCctijm         ^Optura    intclligltur  I  j 

«^uiun.  c  <ii!ii  eotunU.eue  natMram  IP«uit.  d  Sanguinem  fiaente».        21  nua  cft  aUtOritasDcl 

priusipiorum  prdpheta :  tCrctcpJesicmper  mendaccs,  mala:  22  Ilomo  autcm  inenl 

«Go(o!i,SciJcOi.igri,  bNeiiiiunsc<ed«seiquiaGentil.s,vetbaoiiiscommendat  Apcflolus.  2J  ditUS      CaniStabiofil 


C  Docen;  cj  uod  non  opoitct . 


bcfti^,vcntri^pigri,Tc'mmoniumhocverume(rc^ramob'4j;f3"^^^^ 


a  Non  vilules  n.o.liter, 


b  Id  cl),vrte£lecrtdant. 


iiceic  iihi» 


<no.ti. 


r       ■        »      'Ti     +  1  ^r^^-r  rj  1        26de  prophetisludx* 

cai'iiam  mcrepaillov  Tdure,vtia!ui  iintin  iidc,non  intcndcn-2^  ruinfuifle,dcquo»| 

«Qjlanrfc.unt»iui  fct!PtuiaiU!nU;sialisobferuint;siu  qua  neino  ioftifica  tur  apud  Oeum.         ,  o    A  .^/->a/..1.,c      n;vi><»J 
.  .  ^  "  bUmno:»l-ci.  Ali" suc.ftatium.  18  ApOltOlUS .   £)/X<f « 

TcS  a!  «ati?Noncontrad.c«  ^  tesludaicis  fcbulis,  &mandatis  hominumaucrtcntiumfca^^'^/'"."'"'''*^'-^'!^ 

-vci-.w  a   tniiltihngua  lednto.,  30  diuinae  autontati  vm 

quos  rcdaigucrc  l%o-  C  31  dcvolnerit,quodv<- 

numopusc!t,'gT.'.ndis  farcina,cliuusarduus.  rum  inuenerit  tcQimoniumfumcrcficut&PaDluSjVtleg 

*CHRys.Hocvcroquodait.-£rcowtM(/<Vfritw/r>3j««-e,refc-  tunnA£tib.Apoiiolorum,ctjmloqucrcrnr  Athenicnfib.al 

srenija cfl  ad  fciam.qua crfi  epifcopi  tm  fc  uita  fanda, fibi  pot  dc  Dco .  I» Hto  viumus^rnouemHr e^jumus fuut &  quidam /«■  - 

proJeflre  ficviuens.Porro fi  l"ermone&:  dodrinafucriterudi  yot  dixermt.Etdc  Athcnicnfisara:jnfcr:ptioncait.IrHfBi  ;■ 

tus,p6tfc,ca:tcroli^ueinltroerc,&nonlolum  mftruerc&: do  in <iuafHh/iriptume(i.ig»otoDeo.lt:idvMni autoriMs  vnJccv 

<;erc'i«os, fcd  &:aducrfatios  tepcrcuterequi nifj  refutatifue-  fumicqubdneccflarium  inuenit,  fed  nonoTaqua:  fcnp 

riniratque  conuicii.facile  queunt  corda  fimplicium  pcrucrtc  funr,accipienda confirmat ,  Vndc  in  legeprcceptu eft  It  ^ 

Tc.ll.clocusaduerfuscos  facir,quiinctti?lc&:ctio,&fom-  vtfimancipiumGcntilccmercnt,eiuspilir3derentm,&'^ 

«odantcSjpntapipfccatumelTefilcripturaslcgerintjS^eos  guiumincrementaabfcindercntur,  deindcadvfusdoraeW 

iquunlcgednm  cuitanturdieacncdc,quafigarrulo$,inuti-  cosafTumerctur.Ita  vanisatque  fupcrfuisGcntiliumlupel 


CiiRysosT.  >3on  itaqucunuofis  ucrbis.fcdiunimail-  d  Mandatis.  Quia  mandatci  legispoft 

lacpusellpcTK  ajcnpturarum,vtabff.onditosfcnfus,intclli-  iamhominum.honDcimandatafunt.  . 

gcmiaqueietmetur.  NonvidesvtPaalusorbeQiconuertc-  c  ►iMo-ww/wjB.Spiritualisinteiligenti^.Quicquidenimadu 
Q                                                                             rit  gCrf"^ 


* 


NICOLAVS    DE    LYRA. 

I  Non  turpis lucri cupidam.Mffl,/c-t.«iam,^«W(i  eilpermer 


€ationes,:r-  taliaqunnondecent  rtiinibot  e<clffiit. 

a  Scd  hofpitalem.Oportrt eum  ejp-  ai^*cg>mos . 

3  Benignum..>frfoiK«f5.  4  Pn.^v^niem.IwflgiWiAw. 

5  Sobrium. /li  eSl,tenententj6hnam  mttifuraw  m  omnibus. 

6  lullum .  To.rnaliierqHatitumaiifeipit,%i:.(Srcfjettmeeiuantumai 
populum  fibifii-'dithTn,in  quo  aebetfaca e luiUnam  e?  ccnferuare. 

7  Sanftun:.E»^a£)c«w.8  Continentem.  id  enprrn.tct  fctenen- 
terricontratentamnisnnpetum.  9  An;pleC\cntcm. 
lapsUdiligentdrjiudenteminfatrufcriptura.  10  Vi ,  o:ci;s,&:c. 
ScduTtjfidtUs adbonum.  11  Indoftrina  (inxJli-fiKeaaTr.ixtio 
neaikut:tserroris.  12  V.\.to^,&ic.EosefJi  aaurrrfeU 
lendo.  1  ?  Sunt tV\\m,lhcconfcquenter  redJu raticnem 
yitimi diQi,fct'!icet (juare dehet efje potens mobedicntes  ud contra^liecn 
tetargucre,dicet.Siin^  C.mulct.\nob'U  efi^ueritati  emagelicf  contra 
tikratet.  i/f  Yir\\\o(\ix\.E%  multilot{uio  fuomentcsfimpU 
dumpcrturhantes,idcofMb'iitur. 

15  £t(cdu£koie.s.Vertri:endacia<:olorata. 

16  Mix\mc,&:c.QuiafuppU\fnnt  tales.  17  Quiddccir.&c. 
iUierantfalft apoiioti  de  Udaifmo  conueiftfnon  tamin  re  e,quia  cum 
cbferuationeeuangclij  uolebat  obferuationerH  legaUum  tatroducere,ut 
habeturinfra  eo.cap. 

j»  Qiios  oportet.&c  (^uia  legalia  morfui: fuerunt  in  paffioae  Qhri 
Sii,&  mortifera  polipubiicationem  enattgtiij,p/outfupri  declaratum 
fiiitdi^ut^adHp.}.&  Gal.z.&  l.Tim.s. 

Qui 


1 9  Qui  vniuer.do  fidelium. 

20  ^\xb\lctXwnt.\deH,fubuerterenituntur. 

1 1   \yoccx\tcs,&ic.\den,non fana,fed peUifera. 

22  Tutpis  \ii.S>Cc.i.propter qufjlum,&ftc  in  duobus peccabantj. 

doSrina  in  intentwne  docendi.Et  declarat  propofitum  perdi£liv»cui 

dam  dodoris  qui  illiusgentis  dicitur. 

z  i  Dixit quid, &c.Pf »■  hoc autem  tjuod  non  dicitur  propheta  abfo. 

tejedpropheta  ipforum,datuv inteUigi,($ non  fuit  uereprophetaloqi\ 

fpirttu  diumo,ftd  httmanoftcut  cxptrtusfuit  viuens  inter  eos,  dicitui 

men  prophela  large  &  participatiue  inquant^m  uerum  dicitjicut 

prophetjiueialoquuhtMr,Etfubdituretu%diQumcumdicUur. 

24  Cvctcn{cs,&ic.\d eft,ajfuetitttendacifs. 

2^    SlilxbcRix.id eii,mordaces  uerbis. 

16  Vencris  pigri. I.'/ efi,gulofi. l Ue  enim  quihahet uer.trcm  nimis ; 

pietum,tion  potefi  ire  expediie,fed  tarde  &  pi^e. 

27  Q^mobcdii:.i.bCC.ldeli,quiafiinttalilvtsuitijS(iffneti. 

28  Increpai)Ios,&:c.£f «o«»7o///rc)-,/7m Hc/m./^<',:j.z.c.A'«(^<" • ' 
ron.Heli pro  fihorim fuorum  iniqttitate  damnaius  efi.  Corripuii ijuti * 
eos,fed  lenitate  patris,&  non  auioritate  pontificis. 

29  Vtfa.rmt.Cai/.»c/fV4.  30  Noninrcrd.&c./JfoA/iW' 
legaUtim  qujs.  mortua  fueruntin  paffwne  Chnfli.  Etideo  quuiqfHd 
titr  de  ncctffuria  obferuatiotic  eorum,toiurn  eft fxbulr.ju}n  c'~  fl.l^"^ 
j  I  El  man.f ^cer^inr  enim  iudxi  multa  fiatu(a\,  per  (jiwruju  okfc 
timcs  irritrabantur  prjtcepta  diuina,fecHndHm  qi40>  irtiDtobit  ri  Sal- 

Hutor  Maiih.i  j.t/.  Quarc  irrituui fcciltis  ujondatum  Dcijpn 
lerxcadiUoucm  vcUrani. 

ie  Oainia 


767 


Ad  IiCLim.         Cap.  II. 


768 


/  fusvcritatcm  opponiturhumap.ainneteratioen-.Ideo  mandi 
^  f3hoir.inum&:  fabulas  appeilatqua:nariMnt,quiancfcientes 
v:m  lcripturarum  &c  interior.i  verborum  legis  colorc  lequun 
turnon  uporem.putant.n.nunquam  rcccdvndum  elleabhis 
qi!x  Movles  tradidit.vtpotede  elcarum  diffcrenna. 
a  0'»«M.  Qiiod  ip(i 

«  Docent  enim  dcc'botum  difcrcticn<r,cum  non  fit. 


p,fganr,ideoqu!am 
jeoc  qiix-iani  Moy- 
lis  prohibuit,  &:ab 
;nmundismundadi 
jlcreuit.Hocautnoa 
'•t''fecundu'.n  naturas, 
luasDeuscrcauit.in 


itaqnecomederevcl  munda.velimmunda.Sicnim  mundifu  O 
nujs.nnmdaeUnob-scrcatura.  Siautemimmuiidi,hurjtno- 
bisomniacommiir,;.!. 

"A'  Chrvsos.  Noiiigirurpernaturammunda.autimmun 
da  luat,red  cx  acGipicnijum  voluntate  atquc  propohto.Num 

igitur  ik.  (uillacaro 

bQj/crc  (laiiertnnt.quia. 


Humanisv.  busconccfl.!.        cfTjii  bonifidefuuiunr.Jciuffifijnt, .         d  ('crj>cccjtuin. 

a  verirate .   t  Omnia  munda  mundisV  cb^inciuinaris  autem  6<^ 

aQaiTioncredunt  in  Dcuni  vcl  Dco.        '        bQiiia  rtoi}  fup.rdi^ni  donis  Dci- 

ct^^^oncx  cibocftcoin(]uinatioeoruin,(edex  nulointi;llcctu  Si  confcieniiapccc.it»rum. 

infidelibus  nihilmundum,led  inc]uinara:funr  corum&mcns 

Quia.  Veibis.  a  Qiiidcm.  Vndc,Ioanr.es,Quir;icitfonof(c  Dcum.&man- 

d.itaciiis,non  ca^it.mcndax  eit. 


I  mundaellf^Vtique: 
cur  cigo  quafi  im- 
^  mudaiegcprohibe- 
3  furJnonqiJimmun-^ 
dacflethocfccitjled 
^  delicarum  partcm 
S  maximam  amputa- 


telligivokiitdedlecu  b&conlcicntia.  7  '"  Conhtenmrie  noIieDeum,  raCtisautem  nc  ^  re  contendit.-  Nihd 


enim  Deustecitim 


t  profitcn 
tur. 


a  A  Deor.'probati,vtnon  habcantgra 

tiamad  bcneopetaimain.  -7  1,1^ 

r        I         ■      ^  o   4.  •         JT   i      e,     i  I      7  mundum.ledpecca 

ganr,cumlintabommati&:t  i"credibiles,&adomncopusbo  g  tumiolumcihquod  t.ncrcdu 

numreprobi.:-  inquinat  omnia,^  li- 

"  facitimmun  \a,t]nip 


'.'..'^dliningP.ificarioni.S.  Deoodibiles.  Nechabilescredere. 

Omniaergo  munda 
lur.t  mundis  fecun- 
diimnaturay.vndcin 
Gen.ViditDcuscu- 

daquxfecerarjccerantvaldcbona.  Sccundum  fignificatio-    peanimamtangit&penetrat,camq;fordibusinquinat:  Hoc 
n  s  qiia:da  immundalVmt  ludx-is.-nee  nobisomniaapta  funt,    autem  humore  elcdionis eli  vitium,&:c. 
fvel  proptcr  faiutem coiporum,vel propter  confuetudine  hu-    b  Fa£lis aut.Si  negatio non  tantum  lingua fit,  fed etiam  f.i<nis,  Mnlti  Ad 
— jEQanaifucietatis.  certemultosinuenimus  AnuchriftosIquioreconfitentChri  uchiiiti.: 

^'Hf  *  Amb.  IftosmundoselTe  fignificat.qui&^qna  caufain-    ftum,5<:moribusdiirentiuntabeo.Qi)il(:|uisfadtisncgatChri  t 

tctdidla  (untnorunt,&:quncaufaconcenafuntpoftsa,nimfi     ftum,  Antichriduseit.  Talcs  funtomncsmali  Caihoiici,qiu  Trac  j.ia 
qnxfecit Deu^  bona  func.dubmm  non eft  quia bc  muda funt.    non  verbis,fed  fadis negant.  Nolite crgo  efle taquam  de fide 
bi  eiiim  bona  fida  leguntur.cur  interdicutur  vt  quafi  cxecra-    fecuriadiungite  fidei rcclx  vitam  redkui.vt  Chriiium  confi. 

teamini,(S<:  verbis  uera doc^:ndo,&:  fadis  bene  viuendo.  Nam 
fi  confitemini  verbis  Hc  non  tadis,  fides  ralium  mcoium  pro- 
prie  t^.deseftd^moniorum. 

*  AvG  Qiiidefl  negarefai3:isJ'&  fuperbire  &  fthifmata 


t:ilia.'Si  execrabilia  non  lunt.quia  bona  funt,propter  duritiam 
intcrdict.i  noicuntur,  quia  indigni  habiti  lunt  tota  Dcovti 
crcarura. 

j?AvG.VndcrevcraManidi?isnihilcftmundum,quan- 

Joquidem  i^  lam'Dei  fubdantia  non  folQ  coinquiiian  poruif-  facerc non  in  Dco ,  led  m  hominc  gloriari ,  Ita  tadis negatur 

clcJ  ctiam  txpartc  coinquinatamcontcndunt.Vrrdcmiiiu  Chri.'bis,vnitatcmquippeamat. 

:il,quoa  uafcdicuntimmundasptnncscarncs  exiftimarc,<3c         *■  IJi  ERO.Exiftimaatquidamin  co  tm  Dcumncg3ri,fi  in 

yohocab  cisabltincre,  quafi  aliquid  exillimentcffemundu»  perfecutionequisagcntib.coprchcnfus.fcrenaeritdrcChri- 

:,onlb!umc!carum ,  ledomnium  cieaturarum.  Nara  &:  ipfa  if i  unim,  ledecccapoitolus  omnib.qua;  pciucrlafunt  fa^tiSj 

kra&:  pom3&:omuasliLigesi5itotamtciramSic§luinc6-  Dcumatr»;rit  dencgari .  Chriftusfapicntiacft,iuiitU!a,veritaSj 

Mtio.-.cgcntistcnebrarumpcthbeminqaiRata.;'  q-fi-^iijp  fan.9ritaSrfortitudo,negaturpcr infipicniiamlapieritia.pcr ini 

AlDEM.Omniaquippoqjienaturaliterfunt^inordinefoo  qaifareirt  iuftifia.permcnJjciumvefitas.pcrturpiiudiuefaa- 

)cnafi!nt,  &:  nemoine:s  peccat.quafiqi.ifuumordinem  in  ftitas.perimbeciliitatcmanimifortitudo.Iitquoticfcunquc 

Jciobedicnt;anoncu!lodiens,eoruniquoqueorduiemrtia.  vincimurviriisatqaepcccatis,  rotiesDcumneg?.tnus.EtquQ 

vteiuiopCftjrbat.  tiesbenequidaginr>u?,Dc..'mconfiremur.NtC»«bitr.inriuell 

*HiEKO..'^ed connderandumnciftatradantcs.occafio-  mdieindicii,illos  triiaDci filtodcntgandoSiquijnMaiiyno 

icm  ilii  hireli  dcmus ,  que  putat  de  Idoioihitis'  efle  vfe\ccn-  Chriftitm  dcncgarunt ,  fed  pcr  omnra  opera.fermones.cogi- 

um,qijiaomnianudaiuntiViundis,nuncenim  Apoftolono  tationesChriftus  velncgatus  nfgat.n-lconfcflus  coufitetur, 
itpropolitum,dehisqui  immolanturdarmoiiibusdiiputa-         *  Primasi  vs.Nemiaciviita  vt  fc  dicuntnoITcC  htUiucn 

fedaducrlusludco5,quifcc;mdum.legJsabolit^difciplina,'  quibuscykgeprominuscft,  icdfactisnegataidutntumeius, 

\uaEdam  munda,qu^'d5  «tbiCfabaiitur  mjuiunda .  in  nc bis^it  curn  le  hne icgis auxilio  put^nt iult incan  uoa  polVe. 

-   •■ '  '-..',;•.-.■  itaquc.  '         /"•  ■■.  •  !    : 

r  -  ■    -  -  ■ ■     lii  MMW^IlVwna^H  ■  ■    i.i>-»p-»*-  '  —      -  .m,  ^nmtttmm^r^'''"       .     ".     11        -_        -  ■]       1  ;"  ■■      ^lf^  |l  11  — ^mjm^m^^— ■— i^— t^r>— ^M  imi  m^  ■  ..-  .1...    -  -a.    •■     -•> 

NICOLAVSp   E'    L  Y  R  A.  ,.^^'  infiih4themht-m,fJetraS!onrs,tltfpbei't,uc^h'-.iisfmodi 

Omnia.Oian.1.  /  i^Muhdi.fiipptefuift;'..  proccduntexctnieinalo&ctiifcientucoinqwnata. 

lAviX\A,s,\d<^IUferhaptifmumfanBificiitis.'  ';*•;  6  Cotif\izixi&.Di<!entesfteffe  Chriilian-JsfalstftataenJdrofuddUitr, 

Comq-iu.&cc.Etfulrditur  caufa,cumdic:tur.  ^  7  Cutiyfiiitabo't«^.Dco.         8  Etincrcdi.id  cfl,.=wm/fe//: ' '' 

Scd  \nqn'i.6ccTropter(juod dicit  Saluator  Matth.  1 5.6.  T^on  quoi  9  "Eviidxyinht : Q_^.ia nullum  opus potefl ejfe bonurif  Tncrttorie  fine fi^ ^^ 

itratmoscotnquinatbeminemJlcibuSiledquodprocediiexdrejhoceo  dfaHf^i./^.SincfidtirupoiiibileeilplacercDcb.   - 

inquinat  *  *  ' 


Cfult,  loa. 
Ii  4(kDo, 
Chdlti  c. 
ly  6.  .^er. 
ji  dc«-er, 

l)c  vt  bis 
.-p  11  11 


U     D     D     l     D     10. 


*'-.3l '■'';? 


Ci.i. rbidicitur in  poMU .  Vt  patet per  Ariftfauilitetyeqiis- 
(iislcnpleritaliqua.tamenfatlaiminifcuit.'  "i^^s^-f^^J'- '^' 

7VV.»;  viatitr  ^nji.conclnd^-refeu  ajfi-rerc £t  rnitatem  mundije^^o 
'<i  i(luJ  rc  linquere  tanqnarrr  problt  ma  neutrntn.Licet.n.  probat  'J>  ma- 
ria prima  non  ftt  generabdis  nec  corruptibilts,ftmiUter  quod  genera- 
■)  nnius  csl  corruptto  alcerius  6"  huiufrrioli,  ex  his  nonfcquitur  ^  mun 
is  non  intipic  efjc  per  molum  creaiionts.SmditCr  bcct  in  g.Mcthaph. 
mcludat numerum  intelbgentiaruinfeparatarum  hoceilfecunduth  co 

Jide- 


fiderationentr/fotum  orbinmc^leiln/it  •^"  cii  procefius  natHaiis,quia 
dd  cogndfcendum  intellgibdia  uon  pojiiinius  natttraiit:  r  pL-ruen  ire  n.^fi 
qu^fenfibda  ,fedfcc!{ndu.'nJb;Ucntta;,'j  fanQorum  qtiifcrtpiuras,diui- 
ndsfiyt^thilttit^fubflantixlmn^atcriales  cxctdunt  quaft  incomparabdl- 
littrfecundum  rnnltituiinem  f.bfhintias  rnatcriales. 

REPLfCA.  IncpiHalaad  Titum  i.c.ybipoflilUtordkit ^visl.m 
pluribus  bene  fcribentem.falfliates  turnen  fxpe i::feYUiff'e,ficut  jiterni- 
tatem  mundi,&  numerum  intelligentiarumf  i^c.Burg.  hic  (icut  cr  lc. 
1  .nttitur ^irifi.defendere idf  erroribus  iilis,in  qwb.tumjlhoU  Varfierim  ' 
fiseitmd'arnhaliit,i^corruptionemilliusuide{o.l  '  ' 


C  A  p.   .1  I.  C  A  P  ¥• 

rP'  auten(,.loqum        f     ■    ^        Jllidocentquodnon  ofoact.        Ea 
dec.jaiiamdofinn.         I     V  aurcm    ioqucrc   qua: 
H.TC J ^  -^' 

nTc  O  L  A  V  S    D  E    L  Y  K  A. 

-:..       C        A         P.  II. 

rV  autem  loqucre.&c.To,/?./!/^»»  Apoflulus  infiruxit  TitumJe 
ordinaticne  minifiroruni  ccclefix  hic  confcrfurnteriniiruit  rim  dc 
rtifrmatmepkbisfbicomwifify&primoquantumadaltquo^ffiecia- 

liter, 


.-■' Vr>«-\>'-»-- • .    .     .  :    .    j..  ■;  i'..;. ■ 
jU.  jx ■•■.', •J'"',-.L' 

Id c3, Doatina m  fir,^  fi.iei. 

deccnt    lanam  dottrinain 


Hcc  funt  qu^  ad 
j  bonos  morcs  peiti' 

ncnt.     ;.;.  ■  i-.r.-).''  ^r 
?■      .    . ;.    m^Senes 


liUr.,lccHni\Q  quu.Uumauonuicsgeneraliterfeq.CPrima  in  trrsfciir.^ 
durn  fivsvrudus hominum.Vartes  patebm profcquemlo.  \nprimapar 
te  dficc;  curtj  qnantum  ad  eos  qui  funt  in  Uatufcnlli  diCitur, 
l  .ToMlc\r\]oa.hiformtTndopopulum. 
z  Qua;  decen  t  ia.do6l  1«  monbus. 

Scncs 


7^9         GIofor^in.&NlcoIaidcLyra.         770 

S  pria.&rtiorbosqiiibusiuucntuscarcr.Et  iplaquon-.fcncihus    ri,quafihort.uc!cncs&anus,  Ad  adolcfccntiilas.vtitalt  lu. 
morbuscft.incftilii  tatncn  j^rctcrca  fcgnifies  qiicda  ac  tardi    bcanr  vtdixiquodideofaccredicunr,vtnonblaip'nem.&c. 
t.\sobliiiio  iHofunda,  obtufiofcnfuuni&:  irdcundia.Sunt.n.        *  Hieronv.  Verbumautcm  domini  blaipliematur,  vc 
plurim;i,qiiicinhuiufmodi  jtatc  vixiicrlpatiantur.  cumcontcmnitur  Dci  prima  fcntentia  &:  pionihilodicitur, 

«flP  R  1  M  A  .sivs.  I    vcl  duni  contralegc 

Hic  (cnCJ  ,  fcniorcs  sdiicft.      norr«r«.  » pfouUtBtcsfidrinfccffarii.  t> viiubfjiit intcpam  *    fidcmqiie  natura:,e; 

fgr.-vncsi.  ecdcfix     appcliat  ,  ^  Scncs  vtfobrii  {inr,honclti:  +  pudici  -t-priidcntcs,  ianiin  fide  ?  quxChriftiana.&c? 

hohrHa  ;>  qnOS  nrCCflc    cftom-  a  Siniliiet  fani.  DeiScpcoximi&inipfooiiiinfchiritatU.  bTentstlonum        4     DcJ  lcgC    lUblCaa vi-flDoi 

icfmcits  nibus  formam  prx-      .     ...    _.  ^«'"''^"'•"n""'-      •      .         ^  ".Y'"T'""'i   .1        /  ^"^        -5   10  imperarc dcfidc- 
bere.  b  ^"  ailcctionc,m  paticmia. Aniis  limilirtrni  habitu  lancto,no  6  r.ir,cum  etiam  gcnti- 

h    /»/;j /Ij«.VtfciliCCt  «Ctiuun»alij$imi>onentes,vin.Iciitfaccrc»Ji>I(!fceiituU.  -     IcS  fcminO;  ,   VitiS  fui; 

carun^  nccms,mo-         ....  •         ''^^■^•-^-''''■-^'"^-{•^'''«'"''fH.ttat..      \   ferulant  communi  l. 

*  f,b««  Ss,vuItus!fcrmo  pra:  c  cnminatriccs ,  non  vmo  multo  fcruicnrcs ,  t  bene  cioccntes ,  ^  ^, „,,,^0:. 
T^dsnt    f<^""' fauftirarem.      <;!  vt f  prudcnriam doccant .   t  Adoleicentulas  vt  viros (uos  a-  10     *  Ch rvsost.Au 

iHiCron.      C    Nort'".  '»«'.  Solcnt  aNonroodoCiiniIi,feaatfiiiritiwliamofe.  b  Doceanteiseti^mcffc.  I  l  diant    mulierCS  qui 

cnimcfrcqu.uda,qux  e  Meo.«m.e%e«tia.  '^■o'P--~-~-T2quc,qu.xmalisautm 

eorporisfrigcfcctelu     „^ent ,   filids  fuos  dili^ant,  prudentes,  +  caftas  ,  fobrias,''^  1^'*^''''"'  ^^:,"'"'i^= 
Xuna,vinofcpiolibi-  &       '  f  »t  >  ''  '  i4iuntviris,audcantar 

dincdcdcrunt.  _  t  Vtnondiuituitrelnobirnateinflitzviriifuiiimperaredcadetent.         I  5  qUC  dlfcanr  moribu; 

^HiJR.  Avinicr  f  domu,';  curam  habcntes,   benignas,  llibdiras  liiis  viris,  vt  i^probis  acvirtutisopf 

4m4tfBn     tJOnimiopOtU    anUS  iSimalefrhalcbant.        b  Doarinjcuangclica.  Si  habcnt  vircs^nfi^l-Ies  tluibiis  prol>en-  I7  ribUS.COS  ad  Dci  Cul- 

Kl       prohibcantur.quonia  ^.  ,   «'^ i'^"-''" "■"»«'» i^^h^t'''''"'''''^^''*''"''^''"'""""'''*''^^  18  tum&religioncmac 

quodin  adoleiccnti-  g"<^n  t  blalphemccur  verbum  Dci .  luuene,^  hmihter  hor-i9ducc.c,quod,n.nihi 
busIibido,ficinfcni-  ,  r  1    •■  r  »Aug.aUtetp»ftorocciJitoucs.quAntuminfeeft.ctriuixviuunt.      jo aljuducrata fuen,s,iv. 

B  i)usebr:et.-iscft,  aut  htare,   VC  ioDrn  imt.    In  omnibus    teipium  pra:be    cxem-21  queviruraadconlot 
quomoUopotelbnus        ,  ,  •      j    n   •  a  vitz  vei  corjvotjs.         22  tiumHdeijirectorum 

doccrc  adolcicentu-     plum  bonorum  opcrum  m  dodtrma,  in  integritate,  inzjquedog.aiatumtrax 

iascaUitatcnK(j.w//<r-  .,  ,  .  r^        •  ^  ,      ..^     .  j^ris ,  iUmstamen  or 

7^  ,  ,  aNelo:tis.Iedautenticuj.  Tannjin.  I.ocodiaum&tcmpore.  ^     ,    >  ,,-  ,  ,   , 

,  'riw-ltX"';:;    gri'""«  • ,  Vctbum  l.inum  ,  irreprchcndbile ,  vt  is  quicx^l^h^rrf-lS,^ 
imitata  ,  pudica  elTe  z^Chrillians  religioni 

nonpoflit.S!gnanter.mtemexpreffit,n6niultovinoferu)en-  honorcm, 

tcs,lcruirus.r.qua'dam eO  &:  extrema c6.iitio,Vino fcnfus  ho-  g  l uumes  fitniU.mref.C^m iuucntus  proptior  eft  ad  lapfum,C( 

iuinisoccupari,^  no.i  fuum clTe.fcd  vuii.  tmcri  iubetur^qdut facilius fit.magiilrum iubctformae(Te,v 

;        *CHRyso.I.le;nquippeiw.'lieTi!m>atquefcnc6I:utispro-  qddocetucrbis,oftcndatf.i6)is,utitaproph3nierabcfcant. 

pric uitium cft .  No quod ^ute  frigcfcant.magno  potationis  h  1«  omnibus,etc.  Omiiis.n. qui  male viuit m  cofpeftu  eorun 

inferuiuntftudio.quocircaeasabhocvitiorcinotiflimascu-  quibnspr^pontuseft.qTiantuminipfo  cftocciditeos.&ifjil! 

pjt,namquc  facilius  vaporesex  iufimis.id  fuperiora  feruniur,  viuunt  dc  mifcncordia  Dci  viuunt. 
^  accercbrnmoccupant.&rciputhincl^ditur.atqucindcmaxi         *  AMB.Atrcnd.t.nouisctiam  fbitisplcrumqucprcpofi. 

mecbnetas  fit:  habet  quidcni  vinoopush^ca^tasjcuminfir-  tumfuumma!eviucntem,fidccIinctocuIosaregulisdtii,&: 

xnsL  fit,ca:tcrum  tempcrato.  intendens  in  holem, incipit  dicere  in  corde  fuo,fi  pra:pol''tai 

d  Brffffio.NonquidtmpubHceviros.fcdpriuatc.  mensncviuit.egoquidfumquinonfsciaaiqucdilicfacit? 
eFr«/w/«.C>iosBani!raliaflFeaunaturaI;rerdiligunt,ament        ;«rHiER.Nihilprodcft.iIiqucmefTccxercitatumindiccn. 

ctiam  pudica  dilcdione.utf.cumpudoieuinsdebitumpo-  do^&adloquendumtriuifTelinguanT.nifiplusdocueritexe 

tius  rcdda)tf,quamexigat)t.  plo^  ucrbo.Dcniquequiimpudicuseft,quisdifcrtu.sfit:nad 

*CHRvso.Pr?cipuumiIIudcftdomcfticKpacis,acbono-  caftuatcm  audicntcscohortetur,  fermoeiusinfirmuse(i:,& 

lumomnJumfundamentum.rivxoruiropcromniaconfcn-  au£tofitatcm  non  habetcohortmdi.Etecontrarioquamjs 

ticns fi f.Namubi  hocfitnihil  niliccont.ngcrcpoterit.Quo  ritruftic3nus&:  tardusadloquendum.fi  caftusf.icnr,e.xeplc 

f>ado.n.cumcaputcorporiconnexumconiu(i£tumquefit,vl  fuopotclthominesaduitxfimilitudinemimpellere. 
aibifcditio,vIladifrentioonripoflit,r(CcefTar  ojprofc<fiorcU        w.CHRys.  Sicomuib.doarina.cxemplarqueuirtutis  nn 

quaomniain  pacefu  n.Piincipibusnamq;  pacafis,qujb.iam  fpeculum  uitx,quodomnib.proponiturad  imiMndum,ucli. 

paccro  diuidercpoftit,atqucdifcin.'!cie?qucmadnioduecon  primitiuaquardam  imago.omniain  fehabcns,qucbon.iatci 

tra.his  inuiccm d:frcuticntibaS,[nihil faJubrecirepotetit,iota  honcftalunr, qusmagnacum  facilitateuoIcnt.b.ahquiJiu 

quefimul  rautabit  familia.  dccorisimitari,cxcniplafcmpcr  prcbnsrepaiatafit. 


lAid^ 


NICOLAVS     DE     LY  K  A.  HTn-idcntcs.SupplerfieingubernaiiorieiioruHs^^/wndu. 

1  Scnesut  lobtii CmUp en,modcratiinaQibHS fuis,quocle.tigitma ^  15  Caftas.Ca/?ir4/f  comugali. 

turnas etatis.        ~                                                                              '  l6Sobn2S,Incibo,i>r potu  jijUodmultumfjcitadcaflitatettifeiuaB- 

2  Vadiclldefltcafliytjuiacontrariumeji  ualdedeteflahileinantiquis  dfim. 

toquodiuciifrigefuttcalornaturalis.  I7  C)ovt\\iS  cmdimh.ab.  Et non per alienas domus  vagantcs. 

3  Pf udentc&.lM  &gibdtbus,  quoddebet effe  in  eis acquifittm pct  expe  1 S  Bcnignas.£r^4  omnes. 

rientiam bngt tcK.poris.         '  19  Subditas luis  uiris.  Yt  nonnobilitate  ucl  dimtijs  clatxnolintei 

4  Saa.in  fl.^bfquc  admixtione  erroris.  obedire. 

5  Indi.Quaefiformafidci.  2o'Vtnonbh{p.i.do^rinaeuangflica,&rcfertHrhocadohprfdi(}^ 

6  Ihpzticnt.SirmUterfmtfaniitaquodnon  frangantur per impaticn  & ctiiimfequentia tunc.n. hahitalam Chrijliani initr  infid{-lcs,c "^ 
tiamin  aiuerfis.  ft  fuifferit imotnpofiti  morib.infiJelcsfi.iem  Catholic&m  denderrnt. 

7  Anm(\n\.\n\\z.hn€t.J{eligiofo&honeflofuppleftnt.  21  ^nncn.Cimxl Q^iiaiuuentHsmpellitadfequendmii»ipetusp.i^io^ 

8  Non  crimina./i/rft,/w^o»e«rf  f  defa.uli  crimma  iuuenculis.  num  maxime  concuptfcenti<e  cariiatis,proptcrqno:i  retinenda  ci't  infi  < 

9  Non  mul.ui  fcr.T^dw  potatio  fini  exceffiua  inducit adfraSionem  nojolnetatis ,  &  quoniam  turpc  cf}  doilori  curn  culpa  red,ir^uir  ipjtin 
eafiitatis  vidualis.  tirin  moralibus  magis  moucntfacla  qttam  ucrbt  ideo  coHJe^uentcrtn- 
iO  Vtcnz  do.t^onitipuhhcojedinfecretoiuniores  mulieres.  format  Titum  dicens. 

1 1  Adolcfccntulas. Hnc  eHfecundapars in  qua tnHruit eum deper-  21  Ip  omnibus  m^.\nformandofu')dito!fx£lis. 

foaisexifientibusiHnatuiuuenilidicens.Adoiciccaiahs.Supplead-  2i  In  'doCUim.lnfn-mandocosucrhtsfacyis. 

'"•"^-    .  24h\inic^xt\tc.ldeP.,puntatementisCrciifpQris. 

liv  tui.UiOi iment.Sicm  feipfas,qaia  vir  & u%or  funt ynacaro.  z^  In gnaitm  GcHis exterioris. 

2  3Fi]icsfuosdi.7{onfolumquantHm  adcorpuseosnutriendojed-e-  26Vetbi\m  Ci.Suppleftt. 

^anquantumadamvMtteotmmtibustnformando.  zjVtisquiQmd.IdcJhaduerfaritit. 

Pru-  t                                            "          ^Vcrcarflr 


7^^  Ad  1  itam.      Cap.   11. 


770 


i-g.  a  Stritcs dominii ruiifdditos,&:. »  Hi E Ro.  In  his antcm  omi'u.    i.Dens  &c  Sa luator noder.  f.  Dei filius,  ctfi  iniiifibilis  fi t in for- 

A  bus,Quxnoc\  iunt coturana Deo,  vt  fi dominus ea  mbctquK    ma  Dei,tamenpergratiam appaniit in forma fcrui. 

nonmntaduertafcriptiirisran(ais,feruusfubiiciaturdomino        *HiERON.noncftenimaiiquadiffercntia  1  beriS.;  fcrui: 

fuo.Sin  verocontrariapfxapit,  magisobediatfpiritusquatn    Graeei  &  Barbari , circuncifi & habentis praputium.  mulieris 

corporis  domino.  U  viii.Sed  gqnttimChrjfto  vnum  Aimus,  vniuerfis  ad  Dei  rc 

r^CHRVs.Nequc  gnu  vocamur,ona- 

«nimexverbisdog-  i.vebiseoi>ttMiui.  j    nes  poft  offenfam 

inata.vcrumexipiis     aducrfocft,  vcreatur,  nihil  habcnsmalum  dicere  dc  nobis.2  patri  noftro  rccon- 

reb.atque  vitagcnii  »Homt».  bQuibutUbetumbomtquwmaiis.  ciiiandifumus,non 

ksiudicarecouluc-  ih     •    •    r-      rr       ■    '^^'*"°'"^"»'«>n«*f '=""'•  .    per  merira  nottra, 

.b.f  runt.Sintigituri!lis  a  t  Seruos  lubdltos  dommis  luis  eilc  ,  in  omnibus  plaeentes,f^  fedpergratiamSal- 

J-<    A/u«Tire<;  &C  ferui  in  jHocmodoplaeewMterunt.eumnonmutaueiintcumdommieosalinuidiufleiim.         ^    liirnri«  . 

i]   CitVXin«,w.itiuiUi  •bEojdebitofeiuitutis.  Etiam in minimis.  5     "'"f"^'  ffuffaran 

^:g"4ms     non  +contaci.ccntcs.no'n  tfnud.ntes.fcd  tn  omnibus  bo-^  «^^fiJJJe^^^Sj^a  ^ 

'nofl  '       r\  «r-  Hoerefcttutadomnia.  7      n      i 

l,  Sos^^S'  b  nam  fidcm  oftendcnrcs,  t  vt  doarn.am  Saluatoris noftri Dei «  ^JlSir^i;-,^- 
2di  rarum  iftud  pro  co  .Boui.oferibus&fidc.     b  AaibutCus.     *  P«"""»^oeusperg«tiam.et«in«ifibi,is.  ^   pr?mat&c6pnmac 

I  fcflbhabetur.fcruo-     omcntin  ommbus.   ApparuitcnimgraciaDeitdc^Saluatorisio^"^"^^^'<^"'P^.^^"-  tf.btirc 

rUgenUS  fermC  im-  ^  ^  Advtmtatemomn..geneti«hominumVCneSuononprofuiflctnafd.  ,  i  numeriS  pCCCatlS  Ob    '   "  ""  T" 

pudcnSefte,rorma-  (^  •  Qaanmmadfe.  bfixei».^lovit*&doa£ini,mquoeuwfequidebts.  .      nOxia,nOnIo!umpf 

tuquedifticilclafci-      noftri  omnibus  hominibus,   erudicnsnos  ,  t  vtabneganteSj^nasnondederit.ve-  t-Dccon. 

UUm,lubricam,  pa-  »Van;cuIwrj,&ijnotaniiam.  b  Innob».  «Adptoximum.  ^      rum  5^  VCUia  pOtita   di.4  c.l.in 

rumq;  idoneum  ad      .     __, , ^^  r)^^:^  J„/:j»«.     f^Ur.-^  ft^  i.fdl  a.  .1^]?^'     t<  fuerit,ac bonis innu  ic.Togctuc 


appari- 
uonem> 


^ yat.oms  vit?quene-     ^^„,^10^^  maeniDei,  ^  Saluatoris  noftrilefu  Chrifti  ,  quiio^^i.e^^vcrunrpeccag 

^£llgentiam.Solet.n.  .No^„ro>umetud.uit^  Pe.l,ocfi.musfccut.deipe.  Adhoc.        Petfanguin.m.  ^       j^  tlS  mdultlS,  futUta  VI 

fengontadS     ^edit  iemctipfum  pro  noUs     vtnosredtmeret  ab  omni  1«!-"^«";^^ 

f?    ■  vT  L-i  aTamabonemahquam jaaali.  AliupccuIiatem.i.pioptium.  23  •  i    '^     i       ■  . 

=aS'i;rci  f  quitate.  &  mundarct  iibi  populum  acccptabilcm.  fcdato-.4  S,%"4?o,'ui' 

1      •     ^    „.- _^  a  Ncftientibus.  b  Saentes.  ZS  -l  -i 

ranth!,mq'.iorupo-  cNegi;g«nt«s&tebeDef.  ,^neribos  prxtereail- 

tcftatcfunt.quami-  grembonorum  opcrum  .  Harc  loqucrc  &  exhortarc,  &arguel7l"ftrauerit,acbenefi 
niften«mfuum,&:c.  &  lucumimpctio.  aPtofimpiict«e.  °     28'^"sfouerit,quiEnam 

Cum  igicur  perfpe-     ^^^^  omnimcridio.Nemo  te  contcmnat.  29  ^^''^^"^^  futuratam 

xcrmt  genus  a  Dco  '  pernda  m'ens,tam  in 

mpudeiis,velutifre  '  ^  grataanima,quoehu 

lis  impofitisex  rchgionisnoftraccultu  honcftiusomnibus  c*    iufmodi*gratia  nonad  meliora  fcdtanda prouocari lufficeret? 
iafiffc,atquemodcftius,etiamfiua!deftolidifucruntatquc    Illud  cnimgratisccft.cuma  fccuJaribus cupid itatibus libeca- 
rratioiiabiles  domini  mignaprofcAo  concipicntdcfideiac    muratqueadcelumdignifubuehimur. 
eligionisnoftr^dogmatiOus.  c  EtadHcntum/loriamagmDei,  iy-c.  Quinonininfirmitate,vt 

)  n<ioigr./k/.  HocreferturadonaniaprKdiaa.fad  fcnes  &a-    prius,  fedingloria&potcftatcvcnietprxmiadaturusfecun-  j^^.„  j„- 
lus&feruos.  Q;^Hortarcoroncspra:diaos,vtitafehabeant    dummcrita,  qui  in  primo  aducntu  adeohumilisfuit,quod  y.ioan. 
cprsrcriptumeit.utita  ornentin  aftibusfuisdoftrinamlal    nonfolumcrit,fedctiamde<i;fyf. 

lat.&c.  f  Setiatarem  bonorHm  operu,&c.  Quia  ad  hoc  rcdcmit  nos  Chti 

:  Ocflent.Ornamcntumdoaoris  cfthoncftauitadifcipuli.       ftus,  vtpuram  vitamfe£lantc$&  replcrioperibusbonis ,  Dci 
Jl>.«i«.Q.Omnesmoncndifunt,quiaomnibusnatuscft,    h?redes  cfi^cpoflimus.  F 

«luUumexclufit.VcI.  g  U^guecum  o>M«/,eJrf.Iamnonafpercaccipitur,cumprofala 

{ Grtf«4.i.ChciftusquicftgiatiaDci.VcIgratiaDci&:fal.&c    teficrifeiatur. 

i.Peus ^CAP. 

NICOLAVS    DE    LYRA.  iiEtitc\i\3^iii.d&i\diQni,iii.Q.qu4iten<iuiitaddimtiaStbonores&de 

litias. 

klWticztat.i.confMfusadfeipfumreuertatMr.  i^Sohiic.inuobit. 

.  'i^ihiih^.&fictandemadfidemconuertatur.  1$  Etiu. adproximur». 

St\\iO^HAceHtertiaparsin<iuaTitumdehiiqmfuntinconditiO'  l^Et^ic.AdDeum. 

eferuiU&prmoponiturtn[lruSio,fecundoinTlru£lioniiratio,ibi.Ap  l7yiQ3.musinhoci'e.fragili&tranfitorio.ideofubditur. 

aruitenim.Circaprimum  dicit  Apo/lolus.Sct.fupple.doce.  1 S  Expc6lantes  beatani  []^ctn.ideflg[oriam  dtcrnamanobisfiera' 

SabAo.  i\i\s.eisdebitamreuerentiam&obfequiumexbibeHdo,&  tam. 

•K fiueftnt bontyftue malijideles  autinfidclet.  19  Etaducntum ^\oxix,^c.7^aminprimo  aduentuuenitin  humi» 

:  l(\om.p\3.EthocinteUigendumeHdelicitistantum&hone/lit.  litate & fubic£fione:in  fecundo  nenietgloria  & poieHate,& fubditw 

*  Non  frau.dowwoi j«  rebus  uelobfcquifsdebitis*  deprimo  aduentu. 

•jSi  inotnt\iho.i.f!delitate.  20 Q\ii dcdil [cmct. in humilitate  faClusobediensufquead  mortem 

I  Oftcndcn.Tfri»  &faiiis.  crucit. 

$  Vido.&c.otnent.  hocfuisbonitmorihus,hoeenimfac)endofan-  21  Ab  omniini./ror/^»WtcJ''«5«'«W. 

&j  Taulinusferuiens  regi infideli,  ficfidemfuam  morib.  ornauit,  quod  22  Et  awin.perfacramentum baptifmi,  quo  deletur originale fteccatii 

herationemfui  afermtute  ^  omnium  ciuium  fuorum  meruit  apud  re-  &  aliuale. 

^infiddem.  zsSibipo.Ci.c.pergratiambaptifmalem. 

*Af[>zt\iit.hicponiturdi6i£inflru£IiomsratioqMieaccipiturexSal-  24  Se£ta.  ho. itaquodgratiabaptifmalis  nondeturm  uacuum,fedad 

tttoris  exemplotCfui  deditfeipfum  pro  nobis ,  &  fubiccitfe feruituti ,  vt  ^ene  operdndum. 

»t  redimeret  djeruicute  dtaboli^ropter  qiiod  non  debetefie  durumfer-  2  5  Hxc  io.ignorantes  docendo. 

U{fidelibusdominisftttsinfideUbusfubijci,propterquoddicit.  .-ippar.  26htcxhottztc.iamfcientesadmeliusinducendo. 

eimDciSaI.noft.i«c<jyne/>ro  nobis a/fumpta.  27 .Etit.delinquentes. 

lEtadici\s  nos.uerbis&exemplis.  2tCatx\on^ni.i.aHtoritatepOHtificali. 

t  Vt  abncam.i.  idoloktriam  ficutper  oppofttum  pietat  diciturcultut  29  Ncmo,&c.yr<t/<if w  emm  nimis  mollis  cotemptibiUs  redditurftnt 

dim,  fubditif, 

fit  TQm.vj.       B 


q-\         Glo.orcl.&  Nicolai  de  Lyra. 


772 


CT  C  A  P.  III. 
,A  a  A  Dtfionc&cat. 
/~\  Scquitur. 
b  ^damtie  cpns,(jrc/e. 
Q.  AdiViOnc,  vt  ad 
malnm  tardi  fint,  (cd 
ad  bonum  p.nrati  , 
lcicntes  quod  fingu- 
Jis  pcrfolui  oportcat , 
qma  fingulis  para- 
tur. 
^  c  Eramut  enim  &nos 
<i/(7»w.EtfiphiIofophi 
cflent  quidam  no- 
ftrum.veratamenU- 
pientiacarcbant. 

•  *   H  I  E  R  O  N  V- 

M  V  s.  Qiia,Titali— 
quis  quomodo  Pau- 
lusftultus  fuerit,  in- 
creduluSjCrrans,  &C 
feruiens  variis  defi- 
dcriis ,  antequam  fal- 
uatoris  noltri    cle- 

t  frgaho  mcnt; 

fnir.fs  3' 

(uor. 

JB  fpondetur  ,  ludsos 


C     A     P. 


I  I  I. 


ptitibns  :   An   non  D 
vobisuidctur  1-auius 
fuiflcftultusjquando 
habcbat  zclum  Dci, 

Dmoneillo.  /pnncip.bus  &  potelht.-4  I-^f,:"!.'^?'^ 


£tA babes impetliim rpiritualcctameo  admoBC. 
RcgibusSc4ucibus. 


I 

2 

Minoribus.  ^ 


lUotiim. 


bus  fabditosen-e  ,  t  dido  obedire,  ad  '  ?,"t'?Sium  StJ:  i" 

Nunquamadmalum.  y       ■        *  n- 

L     '        .  rr  phanum  ueuimenta 

omneopusbonumparatoscfle,  f  "cmi- 7  j^^^j^b^j ,  q^^jj  ^^_ 


EiH  pifmuntuiabiUis. 


^cS^SSSSSSi^ 


1  T  7  ',  4.  1    •    •   r      ff  8  ter"  maior  trror  & 

iiem  blalphemare,t  "on  lingioloscfle  °  mbbedienria,  quara 


VttbiiSilaQa'        aQuia  iicinfidclcsicpccfidi  ad  futucam. 
ii>cm  vocaiipoiTunt.        b  BonosvcUnalos. 


^  poftquam  refpirauit 
fed  modeftos,  omnem  oftcndentesmanrucrudinemaMom-»od'^'^'.*fF'>^^'^'-'^'""; 

•  Hocidcodcbenius.quii&iiotaliquandofuiinusquodipCficpotetuntcirequoanosi   j  J'.  '  '^  u       r 

Oimuspcieandcnigratiam.  Jltam    VCJle    icruaie, 

ncshomincs.  Eramus  cnim  &nos  aliquandoinfipientcs6^i2-&  apparcntc  fblido 

Pcimalaoiiera.  Animi.  Cacnis.  j  :>  Cibo  &  Virili ,    infaO' 

increduli,  errantes,ieruientcs  dclidcriis  &  voluptatibusva-j^tixlaac  cuperc  po- 

aNocendi.       bDealioiumruccelfibus.        Sinoccienonlicuit.  ,  ~tari  f 

cVitamnofttam.  d Deo vel alijs lioroinibBs.         ^^^    BenimitSlt  ,    &Cttt. 

riis, malitia  &  inuidiaagentes,  todibi^^Ics , odientes inuicem .   ^perquamdonanobis 

•  Benignusjchumanatus  Dcus,vcllargamifcricor<1ia  &clcmeBti«  Dci.  (pirituafliaabundc  tri 

bldeftilluxiihominibus.        Mundopcrcarncm.        Vclnobisperfidem.  i  -ru         \7    i 

|s  notri    cle--      (>^      ^     j^^   •   ^j      g^  .  j^^^^^    -^^^ 

japcrlauacrum  ct  ,''     f  '  i  r*  ,0     -k  Ambrosivs. 

•  .      ,-  1     _  iQiuanullabonatcceramusnes.  tj !_  j- 

S™dquo'd™     ftriDei,n6ncxoper.bus.umti.cquxfecimusnos/edfccun-,j^-„^-»^-^^ 

r  I    .    _        1    A »  «Infoifiltactiamillosquiadhucincreduli.rarafpefutunfalutis.  bRaptilmi.  ^  J„»,,„     J^    ^^A.^-    j 

fpondetur  ,  ludsos  ^  inqucdcpo.itiovctctihominegeneraturnouus,      2oaetur,ae  radici; dl- 

qui  anrc  aducntum     Ju^  fiiam  mifencordiam  faluos  nosiecit,  perlauacrumre-^,!  "^"a^  P'«.^t's  onm, 

faiUatOriS  K  pdltlOne  a<:i^iUquicteditqauiiJic,raagisc{in3gisrenouaturperfpicituminb3ptifiiio.  bSpiritum.  UCUS    Cllim     mi/t.i- 

cius,&:  refurrrcftio-     gcnerationis  &;_rcnduationis  Ijjirituflandi,  quem  cftuditin^-icordialua  falucfc  nos 

nein   in   Jcge    Verlatl  aAdremiaioneraomniumpeccatorumadcopiamvittuium.  b  Adhocifludaddat.  ^   j_  ^  teClt  pcr  ChriliUIU  , 

nos  abundc  per  ielum  Chrillum  Saluatorcm  nodrum,  ut,  .^"•"S8/af'aien^iiip, 

a  Inieiimin  pwfcnti.  b  Etfi  nondumfecundum  ich..  ^  •''f""*  lanCtUin  X<:Ci' 

iulVificati  eratia  ipfius  hyedes  fimus  fecundum  ipem  vita^iJP!'""^^^""^'-^'."^^^: 
1  &  r  »  r  nis  opcribus  imbm 

aVeiax.  b  Iftequod  Chriftusfalnauit&hiiedesfecit.  c  Pr^d  fiis.  ^  ^POffimUS  ipio  HOS  in 


lunt ,  hcet  non  ple 
naujaliquamtamen 
habiiifTc:   iuftinam  . 
Poitquam  vero  po- 
:pulus  conclamauit : 

«empore.quiinChci 


tus. 


b  Iftequod  Chriftus  falnauit  8c  hircdes  fecit.  e  Prfd^flis. 

dAIios.        Vclvoljteco.nficmarefeosquicredunt  Dco,vtcurrant. 

.«tern^.  t   FidclisclUermo.   Etdchis  volote  cdufirmarcj^-yot^nibus  adiuuaDte, 

z  8  ^^  P^^      ^"  "^'^cdita- 
tem  rcgni  ccelorum 


flum  non  creJidit, 

fuit  llultus,errabundus,  xncredulus,  &:fcruiens  variis  volu-    aflequipoflimus. 

pu- 

L  y  R  A. 


a   Trtiefe 


N 


1 5  In  malitia,&:c.^M<7KfttTO  ad  alws  quipeccabantexcerta  malitia,ei 
quia  hoc  efl  vatde  deflabtle,tdeo  fubditur. 

1 6  Odibiles.yf///c«  Deo. 

1 7  Odientes  imucem.ejui  mali  homines mn  hahent  atniciciasada-i 
lios,nec  etiam  adfeipf6s,ut  dedarat  philofophus.  i.Ethic. 

1 8  Cum  autem  hcm.IlicpoNiturfecundaratiodi£i£inftruSlioniffi 
cundo  ex  didis  infertur  au^dam  conclufio,ibi.Fidelis.I{atio  accipifnr  e: 
credentiumflatupofi  fuam  controuerfionem  adejucm  uocatifintljm 


ICOLAVS    DE 

C      A      P.  XII. 

Dmone.  Tofltjuam  Apoflulus  Titum  infiru^it  de 

informatione  popdi  fcundum  gradus  fpeciales,hic 

cowfequenter  inUruu  eum  de  informatione  genera^ 

literquo  ad  omnes,&  ptimo  quaUter  fedeheatha- 

reerga  principcs,jfxundo  erga  h^retkoshomines, 

iii/.HtBreticum .  Vritna  in  duas,quiaprimoponi- 
tur  infiruSioJecundo inilruSiionts  rdrw.ifci.Eramus  cnim.  €iircapri-     des  uitx fternx  &  hoc  ex  mera  Deigratia &  betugnitate ,  prcpter qm 
mum  dictt.  Admo.W.i.fubdtm  tuos generaliler.  bcnigni  alijsetiaminfideUb^dehentefiemaximeprincipibusquantupi 

2  Princip.&:cy?f«/'Jr<^w.  '  fierifecunitm Deum.& hoc efiquoddicit.C\xmA\iiQmbc.&ihnA 

3  Subditos .  fales.n.potefiates  ptocedunt  ex  Dei ordinatione,quife'     humanitas  m eius  natiuitate.benignitas autem  infua  conucrfione. 
(undtim  voluntatemfuam  (ransfertregna  atque  confiituit,Dan.2.& »..     J  9  Non  ex  op.qux  fecimus.»wpec«ror«. 

dco  qui  tali  poteHati  refifiit,ordinatiom  Det  rcfiflit,I{pm.^  20  Sed  f c.  &Cc.falus  enitn  ceterna  excedit  totaltter factdtatem  natui 

4  D\Qo.f.potenatis.  ^  hunian(,propterquodncnpoteHeam*ttingere,mfiexlargitate  iiuii 

5  Obt.in  licttis,ideofubditur. 

6  Adomne,&iC.Z»  hoc.n.nofolum  obediturhomim/eiDeo  cuiusmi 
ntsTtr  eli  iudex  fiue  potefias,vt  dicitur  /^km  3. 

7  N eminem"e«a»i  iniuTtantem,fedpatienter tolerare,aut  rationabi 
liter  oiwiare.ideofubdttur. 

%  Non  eIonoIos,&:c./f <i  modefios,menfuram  debita  rationisfertian  rem  qnifuitfub  peccato,&  inchoat  nouam  qu{  efl  ingratia. 

di:nam aiiqtianio  e^edit de inturiantibus  iuflitiam  qu^rere,  vtpite,  33  Q^cm,tiCC.addele£iionemo'ium  peccatorum  &  copiamuirtMtu. 

ijuaiioex  toterantia  nutrituriniuriantibus  audaciamdefaciendi.  24Pcr  lcexcuiuf  paffione  habet  efficaciam  bapnfmi  facramentHnu 

9  0-nnem,S)Cc.fecundum  rationisdiUamen,aliternon  efietmanfue-  25  Yl\u.2,X3..quifacttnos Dct filios adoptiuos,&  per confequens, 

tuio led magii  pufiUanimitas.  16  Ha:re.limus.in  prfffnti,&  infuturo erimusfecundum rem.    . 

j o  Ad pmncs  homincs.r^m  fideles  quam infiieles.  27  Fidelis.H/c  ex  diffis  tnftrtur cor.cluf/p.f. quodTitus de hacfpe 

11  Y:.rzmu?i.Hic  coiijequcnter  ponitur  di£l£ inflrti£iionisratio.Et efi d<4  tx  ftern^ iitformct fuos  fubditos,  &  deuitct doBrinam  inutilem  &Ci 
plex.Trima  accipiturexparte  flatus  conuerfotum  adfidemcatholicam  fam.dicitigitur.FidclisiCT.eii.fquodfimushiredes  fecundumfpei 
ante  conuerfionem  in  quo  fiatu  erant  malidefe&uofi.  &  ideo  debent  defe  tf  fterti^, 
Quofis  hominibus  &  tnfidclibus  conJefcendcrepet  manfnetuiinem  qua  28  Et  de  h\s,S>CC.^sienimfpesiftaenicora  animte,  tenenseamimm 
tum  potefl  fien bono  modofecundum  rationis  d.liamen .  ido dicit.  Era-  bilcm  in  bono  ftcut  ancora  materialis  nauem  in  mari.  Sed  in  hoc  efiii 
TOUS  cnim  a.&c.  infi.i.  fme fapientia  vera qutt  efl  Chriflus,qfiamuis  rentia,  quia  ancora  materialis  figitur  deorfum  in  marisfundo .  hfc  < 
ttitcaUqui cffnnt  philofophi  mundana prxditi  fapientia.  temfigitur  futfum  in  calxideo  dicitur.  Heb.  6.  d.  Fortinimum  (0 

12  Increduli.  in  bisqu£funtfi{prarat,mejn,cuiufmodifuntea  quA    tiumhabeamus,  qui  confugimus  adtenendampropofif-i' 
funtfidei.  fpcm,qiiamficut  ancora  habemusanima;  turam  acfiimsj 

i^Emnies.inmorihus.         .  '  '    &:incedentem  vfqucadinierioiavelaminis.<.«'/y«'f^''»f»^i' 

l/^SctuicnK$,S>CC.i.paJfionumfe£i(itofeu  quffuntnobisuelata.  ' 

In  rftVi 


mifericoriif,  } 

2 1  Per  h.ie.ideflbaptifmi,quieflfpirituaUsgeneratio.  Ioatf.?.d.Ni 
quisrenatusfueritex  aqua  &fpiritufanao,nonpoteftintro 
reinregnumDei. 

22  Etxe.fpi.Spiritus.n.fanSiusinbaptifmodatusterminatuitamue 


Cap  11. 


774 


,  I77j  Ad    Ticum. 

y  3  p,.rf/y7e.i.miois proficcrc.5<: fcipfis meliorcs fieri-  :SrH!ER..Aduerruspo<;quimcdicnnthocopnsinflamma  D 

b  //iTffrV«'»/.'''.Hcreticiis  cdqniperverbalegislegemimpn-  tum  inMidicefacibns  (,ribere,brenirerrerpondeo,nunquani 

■rof*  jTnjt.Fropriiim.n.Tenrumaflruitex  verbislcgis.vtprauitarein  mehireticis  pt^jerciire, &:omnicgifre  Qudio.vihoftesEccle  Pfo?™»o 

ctio  fiientis  rua;  legis autoritatc  confirmet.qui  viMndi funt  .,quia  Tiaj.mei quoque hoftes tlcrent.Scripfi.vt omnibus probarcm    \r^'^f^"'' 

frcqiientiuscorredliexerctatioresefieatadmalum.  nie  non  odifTe  ho.Tiines,  [ed  errores ,  necaiiquoraiTi  infa- 
•A'Hi£RON.  He-  miam  qua;rcre,ma» 

reflsGrCCeibeleftiO  aAliismuItis,viIfibii?fis._       bId<;ovoIotedcpridia;sconfirtr.ir;aUos,qii:a.        ^"'^'^"^  gjfqUCdolerC  VlCCm 

n'edicirur,quodfci!i  a  vt  curcnc  pri-circbonisoperibus,  qui  creduncDco .  H.Tcfunti-  corum,  quifalfino- 

CetVtVnlirquifqUCid  ,        alnfe.  bAli«.  c  Ijchisconfitma.  d  Vji  nccfaljsnecvtili:  r«ic»tia.  2     minis  fciCtia  fupplail 

bdna  &  vtilia  hominibus.    Siulcus  aucemqua'llione*;6^ge- j   tentur. 

aOtiginumcnumci.itiones.        bfjuasdelegefaciunt,  vtdecibis.quosaliiaflerunf  di(cernendo*.3lii  non.  4.  AIdFM.    Mcam 

c  Vtqiiandoinmedi.jta  icripturadeannisMijhuiJlcm  &deeiufinodialiis  conttatia 


l'ciagu. 


nus. 


iibi  cligat ,  quodei 
meiiusede-videatur. 
Paiiofophi  quoque 
[o!ci,peripatetici,a. 
:idemici,epicurei,il- 
luis  ve'  illius   ba:re- 


vd  inipoifi  bilia  fen  tire  videmr. 


5 


miuriam  patietertu- 
[  con- 


Epi  T7  zd 

neaio(Tias  &c  contenciones  &  pao-na^  leeis  t  dcuica .  Sunt enf.tn  ^  li  -  impietatem c^" 

rMnefr.iiu.,    b  Paifc.  ^^  ^^  7   tra  Deum  fcrte  Hon  |omittc.  ^ 

binutil?s6rvan<T.tHaereticumhominem"pjft  vnam&fecun-^   ^°l^\         ^. 

NonfolHmhccdeuita.fsd.^^oirteaionempoflquambisfcceris.        bCur.         Petdunt.  9  wlDEM.Vtldam 

dam  corredionem  t  dcuira  ,  lcicns  quia  fubuerfus  eft  qui^o^P"^  ''^r '*^P°""^^u;»,1l;  1 

Incor:igibi!is.  a  (^iiafcien.erpecca..        H  Vel,&cumfi..  ^  ^        ^  ^  ^''P'^"^'™  '  ^^"1°^"  dcK? 

c  eiurmod.ea,^:dehnquit,ci?m  ^Jttproprioiudiciocondem-»^^"';^^^:!';^^^^^^^^^  rrcnce 

a  Vtio.etimptouiJeantCretenfibusdamadmeveneris.        bldi-odicit^quiavulteum  viderecau-  ^         .,  i.         '  r         t'i'CrI.fc» 

faaffcaus,acvtpleniusconhr!«erinecclefiafticad:(ciplina.      l^  qUlbUS  nOtt  bCnC  lCn 

narus  .   Cum  mffero ad  te  Archemam  aut  Tichicum ,  fellina  1 5  ticntes in  eis regioni 

'..-^    Ibienim  Ihrui  hyemare:  Zcnam;^?,"4^---:„S 

oru;nqu.i:ad  viaticum  neceffaria  funtcllis.  18  v^iamOOrem     CaUC» 

e  legirperitumdr^ApoIlo  folicite  pnTmitte,  ur  nihil  lUis  deCit.  ipte.&^effugitc  huiuf  ^ 

r  aVndeauetnresills.        b  Cr.tcnfeivt&alii.  csibiipfit.        dDandominiftris.         20  CCmodlhomineSjiUX 

.      ^  ^  Difcancaurcm  &^no-lribonisoperibuspr.x-e'Tea'dv(usnecef-2i  taquodkriptumeft: 

lairacere  aqUOdO-  o-  NonadquiUbeu    4Ci;aiamxtaparabolam.3rbQrquacnont>citfruaumbon.e.«ilstur3cinignemmittetur.  22/^    tjuis  nonadfert aduOS    Pnift   ,»; 


Wr.-lci-^t^appelletu  r.  Qua- 

.c.<1re autcni  poii:  vnam 

ioftc3<:  alteram  monitio- 

lem  vitandus  fit  red 

i.tcaufis,  qliiafub- 

:c-riisc(t.quienimfe 

■■e!  biiO;  corr-iptus', 

ulitoerrocefio  no 

,iltcorngi,erf.iree 

ililimitcorng,ercm, 

B  tccotranore  ad  pu- 

,iaJ&  iurgia  vcrb.:) 

ampavas,  eum  vult 


d  ad  me  venire  Nicopohm 

».Sic  erat  in  (y  a4gogi 


b  Q.  li  petfcSus  eiat  in  fcriptuti  . 

d: 


fa 


arios,vtnon 


ld-;ftfiWiaff-a:ii. 


Noii  fifle. 


2sC  Pro/^./wd.fedamnat 
ncs.  Saluta  cos  qui  nos  amant  in  nde.  Gratia  Dei  cnm  omnibus  z6  qui  errore  laudat  5c 


vobis,amcn. 


an 


etur.Proptereave- 
3areip!od.'ci(urda 
aus,  quia  fornica- 
;r,adulter,&ccEre- 
ivitia  per  lacerdo- 
:sde^ecclefiapropel 
intui.  Hxreticiau- 
:m in  feiplbs  iententiain  ferunt ,  fuo  arbitrio  de  ecclefia  re- 
.'.lentes,  qua  receflio  vider  ur  proprife  confcientix  cl3  e  dam- 
atio.  hiter  hjerefim  &;  fciiifma  hoc  interefle  arbitra-r.ur, 
uod  h^refis  peruerfum  dogma  habeat  .-  khifma  autem 
optcr  epifcopalem  dilT."nnoncm  ab  ecclefia  pariter  fe- 
iret . 

*Iren.'^.evs.  Tantum Apofloli.&horumdifcipuliha- 
jerunttimorem.neverbotenus  communicarentaiicuieo- 
imquiadulterauerantvcritatem.qucmadmodumaitPau- 
y.H  xretiam  hommttn  dtuita. 

•k Ath AN As.  Schifmaticorum quoquc& ha:reticorum 
nena  vitare,meumque  circa  eos  odiu  fedamini,  quia  C  hri 


b  Pioptercsinpendiuiniiinulomnescoufalutatoresfignificat.  -  J  Eccle/iaflicam  fitie,  huiC 


fint  infriiflaoii.Salurant  te  qui  mecum  iant  om-2\,nec  auedtxentis. 


venratem  vituperat. 
d  Ze.leg.  Hocdicit, 
non  quia  pentior  fit 
Apollo,rcd  quia  huius  profcffioniseratin  fynagoga. 
e  ^pollo .  EpifcopusfuitCorinthiOrumquipropterfeditio- 
nem  concitatam  aducrfum  fea  plcudoapoitolis  difceffcrat 
cumZedafbciofuoadTitamCrctefemepifcopum.SedCo- 
rinrhiis  iam  fedatis  pct  ep  ftolas  Pauli  mandat  Tito,utpriiif- 
quamueniat  Nicopolim premittatcos itafolicite,utnihilin 
viaticoillisdefit. 

f  ^f  AiiM.erf.Ideoiubctfumptus  illis  neccffarios  dari^quia  di' 
gnurn  erat,  utqui  fpiritualia  tradcbant ,  non  illis  deeffent  car- 
iiaiia.  p^ 

g  Difcant  autem  &  noHrij&c.  A  S  E  D  V 1. 1 V  S .  Noftros  fuos  UO- 
cat,qui]n  Chnfto crediderant , quia Chrifti erant,redle Pau- 


funt inimici. Scitis ipfi quod nullus mihi ncc pacficus qui  li &c Titi appellari  mcrebantur.Hibes, inquit,in dilcipulos po 

:mlermociimeis  aliquandofiierit.proptcrprauamcorum  teftatem  ,  doce  eos  non  effe  intruduofos  ,  fed  euangclittis 

>luntatcm,  &pcrtinax  contraChriftumbeiIum.A'frid/(<«f  &:  apoitoiicis  viris ,  qui  bonis  operibus  leruiunt  ,  mini- 

Monijmagmaii/ratreimonachos.  flrarc. 

HlER.  jff»  a  Thile- 


NICOLAVS    DE    LYRA. 

Vtcurent  honis.i.vtfmt  deprimis  in  operibusbonis. 
:  Hxc.f.docurnentafunt  bona,&c. 
:  Stultas  autem  qua;lti./crtff;oH(iW«. 

•  Etger,calogias././4//i5pf)'  qnai  pfeudoapolloli  nitebantur  oflende 
tlffum  'H^-:^arenum  deDauid nonde/cendi/fe,ficutdt£Iume/i fupra 
udTimeih.i.     5  Etcontentiones.-^er/^fj^j. 
<  Et  piignas  \c.per  quas  ahqui  mcebantur  fal/um  intelleSlum  produ- 
c  c.ideo juhditur.         7  Sunt cnim  inuti.j./?«i? /r«^K. 
iEt  mnx.i.falfe.         9  Hxrcucum.HicoHenditurqualiterTi' 
tt  &fubditifui  /e  dcbeam  hnbcre  etga  hjireticos di.  H^rct.homi- 
r.m.fjuirecipit  fidem  catholtcam,& pofleacorrupit  eam. 
i  Poft  vnam./.pr/w«w  eo  modo  loquendi,(juo  dtcttur  Genef.  l  .a.Fa- 
6im  clt  vefperc  &c  mane  dies  vnus.i.primus. 
I  Et  {ccun.& facias ab alijs  deuitari,ne per  eum  inficianturalifs. 
1  Sciens.quia  lubuer.a/^/r/Mf  reditu  &  hoc  decommunt  curfu. 
J  Cum  fit  proprio.naw/iJcM  quam  recepit  ut  ueram,impugnat,ut 
fifam. 

1  Cummiiero.  H£ceflultimaparshuiusepi(iols!,qu£diaUurcon' 
lUio eius  in  qua  pro  Tito  mandat  &  eumfalutat dic.  Cu nTTnifcrO 
a  te  Arthemam  aut  Tycliicum .  adregendum  in  abfentiatuapo- 
pum  tuum. 

1  Fcltinaad  mevcnirc.quiaproponebatibimanereperaliquodfpa 
tim  temporisjdeo  pro  Tito  mandabat  ut  illo  temporis  fpacio  pofiet  eum 

.A     D     D     I     D    1     0. 

Incap.i.ubidiciturinTofitlla.StultiSZUtcmqux/iiones, 


plenius  infurmute  de  ecLlc/ijiiLa  aijciplina. 

i6Zcnnmk§\ipc.t.priu/(]HamaUme  ueniaStremitte.itafoli(ite  pro* 
uiiendo  tis  de  neccf/artfs. 

17  Vt  mih.ijlisdefit .  lnuia,erat  enim  Apoilo  epifcopus  Cortnthio* 
rum,fedpropter  /editionem  adnerfutn  fe  concitatam  per pfeudo  apofio- 
los  difcefierat  cum  Z^nafociofuoueniens  ad  Ticum  Cretcnfem  epifco- 
pum,fedfedatis  Cortiithijs  per  epiHolas  Vauii mandauitTito  ut  prtuf- 
quamuentret  'l\(jcopolimeum  remitteret ad eos decenter.  Quoiautem 
prtus  nominat  7jenam^&  dicit eum  legifpertlum  noefieKeo^  efiet  ma 
tor  uclperittor  /edquia  dignitas  epifcopaiis  ipftus  ^Apoilo&  eiusfien- 
tia  erant  notx  &/amoft,  non  ftc  autem  alterius.  Ideo  prius  ipfum  notni' 
tiaC  & peritum  expreffit,ne cura  prouifionis  circa  eum  negligejetur.Et 
fiquaratur  undefieret  ifia  proutfto,rcfpondit. 

1 8  Difcant  autem,&:c./Cr«f ff/e^  uobtsfubditi. 
i9^onisopcnbiis,6cc.i.infiHere.f.mim[irandodolloribHt. 

20  Ad  vlus  nc.nonfuperfluos. 

21  Vtnonfint  in.  & ftc eKcidantur &  ignem mittantur ,ficut arhor 
infruCluo/a,Matt.  7  .c.  Omnis arborquje non facitfru.bo.exci- 
detur  &:  in  ignem  mitttiur. 

2 1  Salu tant  tcConfequenter falutat eum  ex  parte/ociorum,d. 
zj  Salutaiittequimecum i\xi\tonmcs,quorumnominatacetprO' 
pter brewtatem.     2 4  Salutat  cos,S>CCii.fideiiter  &  nonfiiie'.  Confe- 
quenterfalutat eos generaiiter.di.       25  Gratia  Dci.qufeftarra  uit* 
beatf.         26  Cum  omnibus  vobisfupple  fit,  4men. 

Quid inteliigatur  per  Ijoc  quoddicuur.  Stultasautem  qufftiones  HT 
genealogias,  dictumfuit  in  additioneffpra  ad  Timoth.i.&c. 

Tom.vj.       B    i 


<! 


IIS 


Glorordin.&  Nicolai  de  L^ 


yra.         776 

*  T)W//<'if»om.Coloflcnn,quinulIaccclcfiafticT  miniftratio-  Jemoncm.Modustaliscft.Priusfaliitatillnm  cumuxorc,&fi 

L  nisprjcdituscratdignitatcfcdvir  laudabilisinplebe.fa-  Jio  deiudeag  t  gratias  Deodeboni.-veorum.commcndansfi- 

miliarcs'itcrasmittit  ApoftoIusproOncfimoferuoeiusqui  dem&charitatem  eorum  ,  pofteiPiiilemonemcblecratcii 

cumdamnoeius  fugcrat.iedab  Apoftolcr,auditoeuangclio,  ciimpcrarcpofll-t,utOncfimoparcat,&:gratiasDeoagar,qii, 

baptizituscft ,  cui&  •        •/?  j  1  r/ •/ 

^rgumentum  tn  epjiolam  ad  Fhuemonem. 

Hilemonifamiliarcs  litcras  facit  pro  Onclimoferuo 
cius,  fcribens  ci  ab  vrbe  Rorra  de  carcerc  per  fupra- 
fciptum  Onefimum. 


B 

^tnbfoC 


uen'am  deprecatur 
Apoftolns  lcribcnsa 
Roma  dc  carccrC.Et  a 
ert  intentio  Apoftoli 
implorarc  ueniam 
Oncnmo  apnd  Phi- 

EpntrUa  Puidi  ad  i'hiLe 
monem  mcipit. 
C  A  P.     I. 

PA  ulus  uinSus.^^ 
dicit  Apoftolns,  3 
qaod  eft  nomcndi-  1 
gnitatis ,  fcd  vmdus  '^ 
quod  eft  nomen  hu- 
inilitatis,quian6im 
pcratfcdorat.  Ei\c- 
nim  hic  interceflio 
pro  Oncfimo.  ideo 
qu«humilitatis(unt 
commemorat   inci- 
pjcns  ab  iniuria  fua, 
vtdignitatc  cpiftoljc  c 
furfeceret.  Sicutc- 
nimpcccaticaufavin  ^ 
ciriopprobriumcft, 
ficccontrapro  Chri 


talem  illum  recepir, 
vtnonleruu  cftimcr, 
fcd  dilcQiftimum  fu 
trem.acdeindcdicir, 
ut  paret  fibi  hoffi- 
tium  (peranti  ad  ip 
lumirc.    . 

*  iDEM.Extinguii 
ira,vin(f\umqucreii 
fum  vocanscompui 
git,  atqac  ad  fuico 

a  Cuiusetiamcaufa  tudcbesmifereil.  gnitiOUC  pCUitUS  rc 

AVLVS   vindtus  Chrifti  lefu,  &rTimo-  i  uocat ,  prjEfentiaqn, 


Incipit  epifloia  Pauli  ad  Philemonem . 
C     A     P.         I. 


Prouentu    .rtutum 


adiu- 


a  Fraiii. 

tharus  frarer  Philemoni  dile^to  f 

a  Miniftctio  pizdicationis.  b  Vxoii  elu5,ut  &  hzcvetum 

otet. 

to'ri  noftro  ,  &  Appix  forori  chariflim^, 

a  Filio6us:CoIufleunumminiilio,vt  &  hie  pattem  rxoret. 

Archippo    commihtoni    nollro  ,  & 

•  Toti  faBiUx,vt  8c  hi  oient. 

b  Etantealiaralutatin  huniTmodam. 
Rcmiflio  peccatorum; 

Mciitis &  reconciliatio  ad  Senm. 

clcfia:  qua:  in  domotuaeft  .  Gratia  vobis&paxa  Deopatre 

a  Memoratt  boniusmoiieiepoteftaiveniani. 

noftro&  domino  lefu  Chrifto.  Gratias  atjo  Deo  meofem- 


omnianihil^ftimar 

pcrfuadet  .  Sienin 

3inicda  pro  Chrifti 

vincula.nonpudor 

4  fedglorizfuut.quii 

to    minus    feruitu 

CC-  j'  probro  erit. 

,      *HiERON.Nor, 


omnis  aute  quivir 
/  duscil  ,  vindus  c  : 

Chnfti,ledquicun(  ' 
8  proChridi  nomigft 
_  &:proeius  conftffflr 


nevincitur,  iikvcii 
fto  cuftodix  1'incula  fuftincrcmaximagloria  cft.Eo  enim  te-    yin£lus  dicitur./f/«  Chri^i,  &  fanguis  cffufus,is  tatum  facit  n\. 


tyrcm,quipro  Chrifti  nomine  funditur. 

*  Ch  Ry  .s.Ob  id  marty  rcs  amamiis,non  quod  cruciantu  | 
fed  quod  obChriftum  cruciatus  fuci  unt.  Contra.Iatrones» 
tcliamur,nonquiapuniuntur,  fcd  quod  ob  malefada| 
nianrur. 

*  AvG.^iquifquisabimperatoreuel  aiudicib.abeoi 


porcincuftodiaerat.Ideoait. 

vwA^C  \r       *  HiER.Vt.n.Scipiofubiefta  Africa.Africani  fibi  nomcn 

&litc.c.7.  anumpfit.&  Metellus  Crctainl'uIafubiugata,infigneCtetici 

fer  4x.de  fugfamili?  reportauit,  &impcratorcs  nuncvfqjRomanicx 

^dt        fubicaisgentib  Adiabenici,Psrthici,Sarmatici,nuncupantur 
Ira&Saulus  ad  pr^dicationcm  gentium  miflus.aprimoec- 

dcfi^fpolio  proconfule  Scrgio  Paulo,vjdori?fi>ctrophcarc  fis  panaslui  continuo  martyre(t,ocscarccrcsmartyrib. 

tulit,crcxitqucvexillum,ut  i'aulusdiccretureSaulo.  ni  funt,oescaten^iudiciaria;martyrestiahunt,inortmib. 

*  AvG.Idco PjuIus Apoftolus,qui cum  Saulus prius  voca-  tallis niartyres  crumnofi  funt,in omnibus  locis  poenalib.ili 

retur,nonobaliudquantummjhividetut,hocnomcnclcgit,  ridicogladiomartvres  feriunrur,adoes  btfliasmartyrcsfil' 

nifi aroftenderctparuum,tanquam minimum apoftoloium.  guntur,aut luflionib.iudicum  vrui  ignibus concrcmantor; 

IdehicapoftolusdeSauIoPaulus.hoceft^defupbon.inimus.  quiseorumdamnatusintali  criminefnerir.martyrconuni 

a  Vaulus  «(«.QjCuius  miicrcri  debes  non  eft  caufadoloris,ad  ^ftim.andus cft,  quia pro  fupcrftitione  quam  piam  rcligioi 

crisfiimmifcricorsfiliumcruciaucris.  putabatjp^naslcgibusiuit^nulIuscertequoquomodoChi! 

it  HiER-MaiorisautemmihividetDr(upcrcilij,vinftum  ftianusaudcthocdicerc.pauloroft,nonergocxpaflioncfli 

fclefu Chrifti dicerc,quam  apoftolum. Scd  ncceffaria  autho-  ta  eft  iuftitia,fed cx  iuftitia  paflib gloriofa  clt, 

ritasuinculoru.  RogaturusproOnefin.Ojtalisiogaredebuir,  b  D;/ffiFo.Veidiiigibili,ficutinGra;co  habetur,qui,fciliccti 

C  quipoflctimpetrarcquodpolceret.  FelixBimirum.quinon  ligi  merctur. 

inlapientia,nonindiuitiis,  nonin  elcqucntia  &:potcntialc-  c  GMfM«o^»x,eSrf.*HiER.gratiacft,quanulIorocrito,ncct 

Wa  8.  in  cuIati,fedinChriftipaflionibusgIoriatur.  percfaluamur. 

epiftol.ftd      *CHRVS.Nihil:tafpIendidumvtuin£tumeflcppChri-        *AvG.Quiagratts,ideogratia,noncnimeftgratianifig- 

«pl»»         ftumi:luftriuseft,qfiueapoftoIum,fiuedQ£lorcm,fiueeuan  tuita,quianihiIboniantc  feceramus,  undcraliadonamcrj 

geliftamefl"e,  qui  Chriftumdiligit.nouitquidfitquoddico.  mur,nihilpr2ctfl"eratinmeritis  noftrisnifi  undedanari  ni| 

Hicpriushabebit,optionedata,uinculafcrrep^Chriftum,a  reremur.gratisergopraeftiitumeft  bcneficium,nemeritoi! 

coelosinhabitarc.quod  fi quismihivel  uniucrlic£Eli,uelhu-  ferrcturfupplicium. 

iuscatcnaccopiam  8<:optionem  largituscflct,catenamhanc        *Ii>£M.QuodeftmeritumhoTsantegratiam,cumomi  r' 

planc  ego  elegiflem.  Siautmihicumangelisftandumfuiflet  menrumnoftrumnonfaciatnifigratiaf^Etcu  Deuscoron 

fur(um,autcumPaulouindo,carceremutiquepr^opraneni.  meriranoftra,nihiIaliudcoroner,nifimunerafua^ 

Siquismeaut  in  numerum&ordincmcollocafletcxlcftiu  d  GcdtMjtfjo.Poftlalutationemdebonisgratiasaeitcome 

potentiarum,carum  etiam  quae  lunt  prope  thronuin  Dei,aut  dans  fidem  S>C  chariratem.,qua:  ideocommemora^,ut  n;en ' 

talcrn  ligatum  feciflet,  talis  utiquecfle  uoluiflem.paulo  poft.  rata  bonitas  moueat  cum  ad  ueniam. 
Siquis  modomoriuosmihilargircturexcitanditacuitaum,        ie  AvG.Gratiasagerc  Deo  eftlentire&exaiocrcderc 

iftudfanenonprxfcrrem  huiccatcn3E,&:c.  fumcfle  fontemfi^.  largitoremomniu  bonorum  opemm, , 

Idem.  Ijlfproindcj 


Poftilla  Nicolai  dc  Lyra  ad  Philcmonem  incipit. 
C    A    P.        I. 
I  T^K\'i\w%v'\r\€(\.\%.}1ic incipit epiUdaaivhilemonem .,quf dimii- 
■*■  tur  in  trcs  partes.f.infalutationem  <^  profecutionemyibi.GtHths 
9Z.O.&  cdclMfionem,ibi  Confidcns.ln prima parte ponuntur perfona 
falutantes  cum  dicitur .  Paulus  vin.  lefu  Chri.  i.incarceratus  pro  fide 
Jifu  Chrifli.  Htc  non  nominatfe  apoHolumyquod  efi  nome  digmtatis,fed 
■pinRumpro  lefu  Chri(lo,quodeji  eiipreffiuum  pietatis,eo  quod  intende- 


3  VhWtxriO.Auzd.no.in  opere pritdicationis 

4  Et  Ap.fo.cha.W.«c-  Ktdicitgl.eratuxor  Thilemonis.ideo ponite. 
m  falutaiione ut inclinet  Philemonem  ad  petittonis  exauditionem. 

5  Et  Ar.com. no.w  mduta  Chnili,  refiHendo  uiriliter adutrfarijs 
dei.Et  ifte nomtnatur  eadem  ratione  qua  &  Appia. 

6  Et cagl,i.congregationi ftdelntm. 

7  QiixTn  do.naw  cum  eoplures  habitabant fideles .  Tertioponuni 
optata  bona  cum  dicitur. 


hatmoncre  Tbilemonemadpietatem  erga  Oneftmum,proquofcripfit     8   Gt^iUauoh.ExponatHrficut  inprincipiocpifloUprccedentis. 

L  n.i      ^f..(         .  ..  ^  .1  - .    /•_         j.  ^   Gratias  igo.HtcconfequenterponititrhuiHsepiQoUprofecutic. 

diuiditur  in  duaspartes.quiaprimo  'Paulits  captat  Philemonis  beneu 
lentiam,fecundo  format  fuampetitionem,ihi.  Propter  quod.  C'' 
primum  dicii.  Gratias ago  Deo  meo  lcm.aBu  uelhdbitu.yel.Sc 
^Ctti.omntbus  temponbus  a  d  hoc  docentibHs. 

*  I  Merao 


banc  epiHolam  Tbilemoni,ut  patebtt  profequendo. 
2  Et Tl.fr. Wdnc  aiiungit  infalMtatione,quoniam  erat diledus  Thile. 
moniyUt  ftc  petitio  ftt  magis  exaudtbitis,nonfolum  pro  reuerentia  Tau- 
U,fedetiamprDamcre  Ttmotbei.  SecuHdoponuHturperfon^/alutattt, 
CNi»  dicitur. 

Philo. 


I  -l'-]         AdPhucmoncm.      Cap.   L  778 

kp«>inJsinunncorc*e,ore,5<.'opercccIcbMrc.  c  ///C/>w/7oJf.i,cumcogiiitioncbonixtcrni,vtiHi!dcxpede-  O 

^   j^jDFM.qunirnclius&animogcramiis.&rorepromamn»,  ttjr;n  pra:riTium  .  Hoccnimorat  Apoiloius.vtopcrauoems 

^caLiinoexrlanemus.quam  Deogranasf^Hocnihiidicitbrc  cum  cognitionefi.ubonitatis.i.  ut  ;ta!i  n-uitct.pcieuii,uiin 

uius,necaudu-jI?cius,nccintcUigigratius,nccagifrU(!iuoIuis  futuruinindeexpcdcrprsEnuun^  IcrumChnllum,non  rctri 

potcir,  butionemiemporalium. 

%  jlH\ieni,&c.it $i.V'  f  yifcerafanflor.uBVd 

Gvs.  Charitas  caufa  a  {cmpct  mcmoriam  rui  /acicns  in  orarionibus  meis  ,  audicns  1  'anclotu  clariilimi, 

Clt  &   ITiater  OmniQ  sldeftcoramendarionemfideitua^chaiitatii.  hFi.lcnu\chatiijtrm.  •     \  cl  Crg.l  tC  prOpcfiuS 

vittiitCi,  qncridefK,  bcharitaicm  cuam&ifidcm  quam  habcs  in  Domino  lefu  ^c  in  ^  ^■^':<^o''"'V   aftiaus 
fruOra  liabeturcctc-  iPeiopcraWd.vciiaritatisfcruitrjnaii.  Aii3sgnin(bu^r=nais.  5  quieuitte.f.confojan 

ra  SiaUtemadfitha-  bCommunicansH(i(«iiiotttarliJestuj.VeIquo4aliisiuj(;oumiui>ic4$euidensCt.vthofinento        tC  &1  rcfrioeratUSCU. 

•"  „.  tguolwiut  oiMue  bonuin  tflein  tepet  Chtiltum.  4-        '       i  ^ 

SxTmnir  c  omne's  fanaos.  vt  communiar.o  iidci  tu^+  cuidcnsfiatin,  SirjnTcIuS"""  "«- 
Sl»"vad"oLla  d^gnuioncomnisopcris  boininCJhriftoIcfu.   Ga^diumcnimSumc^q";!:!'"!:^  °'"''- 

t-         «-.  »rt  ^U^,;»^c  alncorde.  WUadueilt».        cQswnonfoioviitutishabituincoytderijuit/cdctiaanext^aiuo-  «7    /-   <;«r.;fi^,»l.«..,.^  „r 

bonoru  eit  cnaritas.  g  peierainifeiuei».  dHac.       /  tci^gnmcatla^tumei 

llle itnqj  tcnet  &cqS     magnum  habui ,  6cL.  confolanoncm  in  charKare  tua ,  quia  vi-  ?  fe.quia  fandoi u  ne- 

patCt&qUOd»atetin  «'intctnUffeau»-        QjjiafauaiJvtcnCli»minJfltauit.  kDipnciUosrecipicntem.afuislabotibusquo-  /J   CCmtatlb.VtCiuia  nii- 

diuinis  lermonibus,  „.,   .   , «ifammodoicfpitantcj.      Aiiasetgate.  "  niftrabat ,  vnde  pliis 

quichatitatemtenet      r'     r    ^  +     •>""'^^""';'''""JT'\"^/"":1!"''""" 

inmor.bus.quaprop-  f  rccrafanaorum  t  rcquieuerunc  perte  frater  ;  proprer  quod    iuiaobfcqucrctma, 
terfratres.feaaraini  ,       .Nondi^topotefta,ea,contta.u.iic,ta^     rerchtiftunticfum.  Etiam.  , "  datis  cius  qi.cm  con- 

chantatcm,  dulccac  p.mulram  hduciam  habcnsin  Chtilto  Iciu  imperandi  ubiquodi  laatefrepot.orem. 

ialubrC  VinCUlu  men    ^         Tuaw niliutcm.  .Meatnv^lmam.        b.Vnd.ffli.ta:Senio«mnei«cre;aacas.redoblccra  vtpatiera.      ^  (;^„  HyS.NoUqui- 

tium,  fincciuad.ucs       ^^  ^^^^  pcrtinet ,  proptcf  charitatcm  majris  obfccro,  ctim  1 4?^''' ^'^»  ^"^  ^^'^^^''^  b 
paupcrea.&cuqua      T  r^^_  '   r     r  .?.optecq.<»dm.^i.deb«raoucti.  ^^facps,quantomagi&» 

i»  pauper dxucs c^  H     ^  ^  ^^  p^^^^^  ^^^^^^    ^^^^ ^^^^^^^  ^  ^^  .     _ ,  ; m,hi  dcnegatc  noa 

in  aauerutatiDUs  to-                    '  xdcbes,  quodcastens 

l«rat,in  profpcritati-                                                        _  '                           pftas,  leibocipfum 
■  bustemperat,indunspanion;busfortis,inbonisopcribiishi-    tamena!iisuerbisadmonuit,!cniusidquodammodo,&:gra;- 

Jaris,intentationetutiffima,  inhofpitalitateJatiffim3,intcrvc  tiusexpetcns.Taroihiinjc}uit,dediiUfiduciam  poltulandi^ex  . 

rosfratreslatiilima.  InAbeJperfacrificiumgrata.inNoepeB  hisquaiinalioscontulirti. 

diluuiumfecurain  Abrahc  peregrinatione  fideliffima,in  JVto  *  Uier.  Erliicidomaapoftolicum  eft,utfemperuifccra 

fcintcriniuriasIeuiffima»inDauid  tnbulationibusmanfuc-  uocer.uolens  plcnammentisoitenderechantatem. 

tiflima, cafta in  Sufanna  crga  v.ru,in  Annapoft virum,in  Ma  h  Magnam habens,&c. -fe  AMB.QuanJum  ro  exigebat,dignura 

ria praetcr virum.  cratimperaredifcipulomagiltru.&fiducia  apoirolicfautori 

b  QHam hs. Qm^ cnimin  Chriftum crcdebat,&; cum dilige.  tatis,fedqaia uubonus erat  PhiJcmon,peraff*;du iUu prouo- 

batj&fantClisacdebat  &eos  diligebat,  &peropctafidci&  catobaudircquafico^uu^tatis.&uinduChsiltilefu.i.  obli- 

charitatis Chrifto fcruicbat  &:  fa n£lis.  gatu  ncgotiis diiicis, ue!  p^j nomen  eius  fubiedium  uincuJi.si 

*  Origen£S.  Eftfidesnoftraprimoquidemomnium  *CHRys  Inlpiccqu£elo,qcautusincedat,nequid.n.maxi- 

in dominum  noftrnm  Icfum Chriftum,conl'cqupnter ucroe-  xima licct ui charitatis  exprelKim ,  auditorti  forte  fci:irer,atqj 

tiam  in  omncs/anftos  Pai.riarchas,Lcl PrOphetas,  ucl apofto  idco grauitcrfcrret,idco<anteg[ dicercr mperadi t;i<.quiaid  gra 

los  Chnfti.  ucuidebatur.achcetcxcharuatcptoJatu  c.urarepotius  poilet 

*HjER.NoneftcniminDcum  pcrf.-dlafdcs  qiixinmi  cxabundannaifimagis(ecurapr2munit,ciicens,^(i«fM/»«^^f, 

niftros cius  infidelitate &  odio  tcnuatur.quod  autcm  dico ta-  quod  profcfto  Philemonc  magni  efle  meriti  iudicantis eft,ac 

lccltjcrcditquifpiaminconditorem  Dcum,  nonpoteftcrc*  udicat.fiduaanobis  dcdifti,neq;hocfolii;,fcdinChniton6 

dercnifipriuscicdideritdc  fandtisciusucracflequ^  fcnpta  idcoquodfisin  feculoiclarior  atqiicpotentior,deteiltaprJB- 

lunr.Adam  aDco  pIafmatum,Euam  cxcoltaiJiiusS^iaterc  iumimus,(cdpropterfidem,quamliabcsinChriftum. 

fabritatam, Enoch  tran^Iatam, Noc ruufrago  folum orbc lal  *  Hi e r.  Et  hoc ex  fiducia  illaneniebaf.qtf  qui  tanta Chri 

uatum.quod  primus  Abraham  accepit  ccftimoniu  Dei,quod  ftum  pcrpctrarat,  utiqueimpat  fui  in  c-^tisris  cffe  non  poterat. 

Ciraacoblatus,quodMolcs&:AarondeccmplagisAcgyptum  *CHRys.Scioqiiidem  ^  ctiam  imperans  facilecthciam 

3i?nxerint,ad  uocem  Jolue  SoJ  ilcrcnt,&c.H^c&;c?teraqox  quodintcndo.quod  ex  prgcedentib.  tuismeritis  colligo,  led             * 

del3nftisfcriptafunt,niriquisvniucrfacrcdidcrit,inDeum  quiamihihuiusrcimagnumftudiumeft.oblccro.Vtrumqjfi 

rsnaotumcrcdcrcnon  ualcbit.  muloltendit,&ipipficonfideret,quiaimperaui.t,&:quodea 

:  ♦'tfOMwxwtff/o.QJFidcmhabcs&charitatcminChrifto^^  curauehcmenterfibicordieIlcr,obfecratenim.                    fi 

in  fandis.ita,  ut  comtuunicatiofideitufeui.fiatA.xxx.  fidcs  tuacom-  *  Hi  ER.vult  rnagis  petere  quara  ii;bcrc,grandi  petentis  au 

municansfi4einoftrx;uel,quodaliiscxfidctuacoromunica$  thoritatcpropofita,perquam  &:3poltola5obrecrat.Totu  au- 

cuidcnsfiLEthoc.  tcmproquorogattaleclbOnefimus  fccuus  P!iilemonis,tij- 

d  inagninone omnn.u  ita  cuidcns  fit,  ut  hoc  meritocognofca-  gam  furto  cumulans,  quodam  rci  domeftic^ conxpilarat ,  hic 

tur omne  bonum  eflc  in  tc  pcr  Chriftum.i.omnium  bonoru  pergens  ad  Italiam,  nc  in  proximafacilius  poflctapprchendi, 

rufficientia.Vtita.Mcmorlumtui.&gratiasagoinorationi-  jpccuniamdominipcrJuxurjam prodcgcrat. 

?ushabitisdehoc.#'rcoww««/f4no^ii«t«f.i,operatiofidciqua  h  N««r<iMr«».:)tCHRys.Qjjsoro,huiufaiocliathletaminni» 

«uisChrifto&:landi$.otf.//»  «.Quseft.                            ,  meris  uidonisclarumnonobuiis  cxciperentmanjUus  ^quis 


In  •  4^  mtuen 

I      f ^:: > 


NICOLAVS     DELYRA.  Slrando.  llanc  auumcemmenimonem  cr  lonjiniUeinonfacicbat  4- 

k  l  Mcmoriam  tui  h.gratias  agendoptio  bonis  mitprfUritis  &  dc  poflolus  ad adulandutnjed  utprouocatud maiHs  bonum^uia  wrtus  luu- 

■recatiodefutkris.  datacrefcit.                                                                                    '      .  . 

Quarah.indle.ftt/Amj^rfeli/fr.  lOpropterquod.  Hiceo»/'equenter.Apoflolusform<itpetitione,ihi.  Diuifio. 

i.imo.l'in.quibMsbonacommunicasmif^ricorditer.  toti]unc\iim.circaprimumduif.?to]ptctquod.i.propterchariia 

■  Vt  COm. ioc  refertur  adid quodfnpra rf/c/Mr.Memoriam  tui fa-  lem  de  te  auditam. 

iensinorationibusmcis./.oytjn(fcVtcoic.uifcfidei  tux.ineffe^  ii  Mi\ltamfi.habcns./.fro<rm«jreCfcr/f7»7r/«. 

lu  quoferms  Cbiiliofidfliter  &  fanSisetsmimfirasmifertcordtter.  lzh\\pct^X\dii\b\,S>(.c.i.quodeP,decens(!rranonahile, 

EQidcns  fi^t.perreceptionetnprtmif.  I J  Propterchiritatem.wffi-wfe?"  «««'«•/»?. 

'  Imzpi.i.m  ctarawftone Drijaq-ioeti  omnebonum.  14  Magisoblccro,&c.«//r4eJ-ff<itf. 

'  ^t\Chn(iole.i.per  Chrifium  I efum  tanquamper  tnediitoremn«-m  15  Vtl^^u\Mfcnex.proplcr(ju(idn?agis  uelo  utldeptecationequarn 

itun%.Veldicitur.\nQ\\ti^o\c,quiabeatireficiuntur  interius in affe  imperio.yndeicrfcrtbensTimntheo,dieitprimarpif{ola.^.cap.ScniO' 

1u  fu^ deitatiSy&exterius  in  afpi-Clueius  humanttatis.  rem  ne incrcpaueris,fed  obfccra  ut  pattcm, 

•  Gaudiumenimm3gnum,&:c.f«««6ori«w<i(/cif«/<>fd««(irfr/»  i6Nunc3utcm&:vindusIefuChniti.t7/<-!//i//Vr>-fr,  Mea  fene- 

onummaginri.  lius&incnrccratio  moncre  te debent ad  acqHiefcendutnmetideprect» 

i  Q,u'iiniCotifoktusenimfueratei)SMerbo&'etiamneceffartamini.  tioni,(ju^fMbi!itur(umdicitHr. 

firande,  Tom.vj.        B    i 


uum. 


779  GIo.orcl.&  Nicolai  de  Lyra.  780 

«3"  (uti3cnsumftiiproChriflo,n6ciinnumcrasdcfcrrctgratia%    riofcripturc  coprobatur,  qBcniamindclicatnmpatrilacob  E 

A  Cum  itaq;  tam  muhismodispr^paralTetac mitigaffetalum,     filiu  exco manilertar.q? huc mories mi:cdidciir,n6 nit,rccipc; 

nonptinuonomcnadiuxit.fcdpoftaDcoinfigngadmonirio    non  dixit,ncirafcaris,  lcdiufcipc./;off/i"5»!oc;ovcn;n,  ledhc^' 

ncmdiffertadhuc.noftisquippednorumaduerfusfugitiuos    norcmquoquc  promerctur.  EftcnimPaulifiliuscfFeGus. 

feruos  indignatione,&:  maxinac  fi  tc  familiari cxpilata  diffugo        *  H i  e  R.Quod  autcm  ait,  tu  illum,  Sjc.  Hoc  cft  cuod  ante 

rint,  quamlibct  iUi  mitcs  dixi.vilcera  fignificare  in- 

fucrint,  cxacccpto  dctri-         ,  _  «inq»»»-  bEtideoto.eriusd.iigo.^    mfide.     crumeffcm.  ternum  cordis  aftcaCi  ,& 

mentoira fuccrefcit.Hac  a  Oblecro  te  pro  meo  hho  cjiiem  genui in  vmculis  Oncli  i    pienam  ex  animo volunra 

igiiurmodisomnibusle-  ,      «Duminfidciu.  i,  tu» toUcndo.      ^      ^  .,  .        .2    tem,cum  totumquicquid 

,  nircccntcndit.  bmOjt]UltibialiquandomutiIisruir,nucaur&r  mini&  ti  j   innobi5cft,iufcip;turaro- 

+fiHumcu  aQ/,/>/:yotf  *  e*«f.*CHiiV  asci;uiendo,atp«mcubi,cuiuscftquicquiatuujmihiierumfccit.  a,   eato,  alias autcm omncsH 

charirti.    sos  Rurfusuinculaqui      ,.      .,.  T    1  • -r      'VT""'     ''!l'""""'""f^"  5   ^eri.vilcerafuntparctum. 

'""'"•       exorandivim  hnt  A:tum  c  bivtilisqucmrcmifi tibi.Tuautillum,vt+mea vilcera  J       ^srLACTANTivs.Ho. 

■♦fententJa  demum  nomcn  appoui-      fufcipc.  Qucm  cgo  volucrammeciidednerc,  vtprote^   mini.n.Dcuspra:tcrca:rc" 

auicmwatur.noninodo.n.iramex'  coXfu.      g    radcdit  huncpictatisaftc 

tinxit,uefum &  mr.gnaiu      mihi miniftraret in vinculo euangclii. Sinetcolilio  au- 9   ^^um.vt homo  homineru 

cuditatereplcuit.Nequa-  vtnoB.     «contraveUctuum.       bQuo^tuuimiuiretuii.vctameD  vdit Dcus  10  tueatur,diligat,foueat  CO- 

quamalt,illumvocarem   ,  -i  •,      i    .'";'^^i^'''P'*^'""? "»'''' *'''f'=^°''^*"i''" ''''"? ''"^^^^^^ 

filiu  nifiualdeenetappro  dtcmtuo  nihU  volui  taccre.vti  ne  vekuex  ncccihtarebo  i.acapat.&praiftetauxiIiQ. 

batus.&:vtUis.IIiudcniq;,  :n'     r  j      ,  sufcip.,quiavu!isfui,fusaeiu,.     ^^  d  rr «o»<y«a//,  cJrc.  *  Iv- 

ac Timothcu  codeappel  e  um  tuum  eflct,lcd  voluntarium. Forlitan enim idco di  i4.stin vs . Martyr.SicDeo 

i-faDM(crlonomine.Vbivcrop!u-  H.c&iufu.uto.  ...        15  vifumeft,tumang^-los,tu 

Tiupcaicr  jjj^.jj5j,^jQ<.jsfuudcdaraf    iceflitad horamare,vcina:ternum illum recipias: lam ^6 homines,  Hbero  arbitno 

OrTffe^iJ.eXPartUSClUO-  T»ntnm.  «Quodante.        Alias  fratrcmchJrimnnimpluf  fciuo.Fratresenim      17  prxditOS,  fuiqUC  pOtCnteS 

**•""'.'        •  .i  .  plusquam  iciuichatilunt.  '   }-  '        ' 

r,'fvta»S     nonvtfciuum.fcdt  profcruo  chariffimum  fratrcm,     fSSSrrrptoat 

gcnui,utcxhocamoredi  .  iuselegcrint,illiiosIeiuc 

gniorhonorecenfeatur,quodeflctintcripfaccrtamina,&:in  &  incolumes.finadmaludeflcxerint,  fingulisp^uasinfligit 

ipfis  pro  Chriftotcniationib.xditus.  quafcunque  volucrit. 

*  HiER.Volcns-impetrarcquodpoftulatjiamnonprofer-  *  iDEM.nullalaudequicquamcflTef  digoum  ,nifieffetadf 
2  uo Philemonis, fcd  pro  filio  fuo fcaflerit deprecari, bc illofi-  trumque flexibile. 

Jioqucmgenueritinvinculis  cuagcIii,hoceft,qua:pro  Chri  •*  iDEM.NiIihominespoflcntfuoarbitratUjturpiafugeri 

fti  euangeiio fuliinebat.  Simul  autem  admiradu  dc  magnani  honefta fedari,ext.culpam  erunt  quicquid  agant. 
mitateapoftoli,  &inChriftummerefcruentis.Tenctincar-        ik  CLEMENS.Rom.quocrgoDcusindicatfmvcritat 

ccre.vinculisftringit,  fqu3lorecorporis,charotufcparationc,  vnumqueraq;  ptoadib.fuis.fi  aliquidagerenonhabuirin  p 

pcnalib.tcnebris coartatur  ,&:nonfentitiniuria,nondolore  tcftatefua^Hocfi  teneatur,conuulfalunt  omnia,  fruftraciii 

iCruciatur.nihil  nouit  aliud ,  nifi dc  Chritti euangelio cogita-  ftudiu  (edadi  meliora.Sed  &;uidiccs  fcculi  fruftra legibus 

re.Sciebatferuum,fciebatfugituum,  fciebataliqii  raptorem  funt,&puniuteosquimaIeagur,n6enimifuapoteftatehi 

ad  Chrifti fide eflc conuerfum. grandis  laboris  eft  talcm  ho-  eruf,vt  no pcccaret.Vana erut & iura popuIoru,qux malisjj 

minem  in  eoquodccpit,pcrfcuerarc.Idcircofiliu  luu  &:  filiu  buspcnas  ftatuunt,milericrunt  &  hi  qui  cumlabore  feru 

vincnloru,&:miniftrucuangeliiin  vinculisc6ftituti,inculcat  iuftitia,bcafiueroquiindeIitiis  pofiti.cumluxuria  &  fccli 

acreplicat,ut  Philcmoilleprudentcr  &  diipenfatoriiC  tmin  viucntcs,tyrannide  tenent.Secundumhxcci;go  ncciuftitia 

prsfationelaudatus.non  auderet  negare,  ne  fuis  laudibus  vi-  rit  bonitas,ncc  vlla  virtus,&  ut  vis,ncc  Deus- 

dcrctur  indignus.  *lRENAEVs'.SinuIIacflfetinhominib.libertasarbitrii,n"'' 

Obfecro  te.  Magnum  eft  no  de  harnili,fed  de  fublimi, fi  fe  in  effent  laudandi  aut  vituperadi,  exularet  oes  apoftoloru  ac I 

dinat&obfccrat.  •  tationcs,prophetarum,&domini,uacaretomneconfiIiuf 

.SMex.SemmagisaJtatisfimilitudine  debet obfcqui.  *  AvG.Ipfadiuinaprxcepta  homininonprodeffent.nifu; 

b  Qpiitibi alicjuando,&c.  CHRys.  Vidcaute  quam  prudentcr  beretliberumvoluntatis  atbicrium,quoeafaciens,adpromi 

ipfius  dclidu  confitetur ,  vt  eo  ipfo  exlinguat  iracudiam  dni,  la  prxmia  perueniret. 

ron ait.nunc  tibi  vtilis erit ,  nc ille non  crederet , fed  perlona  *  Hi  e r.Hoc  quod  a plerifq;  qua;ritur,quare Dcus  homioj 

quoque  introduxit  fuam,  vt  ex  hoc ille  dignius  fperare  melio  facicns,non  cu  bonu  condidcrit.de  pfcnri  loco  folui  p6t.Si.ij 

ra  potuiffet.  Si  enim  Paulofuturus  eft  utilis,'qui  tantam  virtu  Deus  voIuntaric,&  no  ex  ncccflitate  bonus  eft ,  debuit  hor 

tis &  perfeftionis diligentia  exigit ,quanto amplms  domino.  ne  faciens,ad luam  imaginc facerc,hoc  cft,utipfe  volutani 

*  H I E r,  Qui  cum  ante inutilis domino fuo  tant um  fucrit,  no  ex  neceflState  bonus  effet.gjfi  talis fuiflet effedus.qui \x 
(liec  enim  feruus  fur atque  fugitiuus alteri  nocuir,nifi  domi  no  voluntatcfed  neceilifate  perficeret,n6  eflet  Dco  fimili 
noluo)  nuncecontrario  vtilitatiscompenfatione.quaipfido  quiio  bonuseft,quia  vult,n6  quiacogitur.potuititaquePa 

C  mino  & Paulo  vtilis  eft,ca:terifque  per  Paulum,plus  charita  lus abfq;  voluntate  Philemonis,Onefimu  fibi  in  miniftcriu 

tismeccturquamodiianteameruerat.  tincre.Sed  fi  hoc  rmeuolutajePhiIcmonisfeciffet,bonum 

c  Fi mea  vifiera,&c.On^Cimam.  profugum  rccurrgtS ad  diui  dem  erat,fcd  non  voIutariu.g>aut  uolunrarium non  crat,al 

num  auxilium  cueffetincuftodiaapoftolus  Paulus  baptiza-  genere  argucbatureffcmaIu.nihiIquipedicibonupoteft,n 

uit,videns in  illo  vtilita tis  fpem, quem fic  commendat,ut iuu  9  vltroneu eft.Supcrior ergo qo ita foluitur. Potuit  Dcusl 

animum  inillofignificetrecipi .  minefineucIuntatceiusfaccrebonu.Porrofihocfcciflct.r 

•Jc  Ch Rys.  Ec  hic  rurfus  non  fimpliciter  pofnit  nomcti,fedetiS  eratbonu  voluntariu,fed  neceflitatiSig? autem  neccflitatc  I 

Tofffi»  (jj/jofanmadiecit^quxlongeplushdbctvinii.quamfifi  nueft,&aIiogcncrearguitur  malum- Igiturproprio  arbitr 

lium  diceiet .  Dixerat  filiu,dixeiat,que  in  vinculis  gcnui,vt  cx  nos  relinqucns ,  magis  ad  fuam  imaginem  &  fimilitudinc 

co  maxime  uideretut  amabiIis,quod  effetin  pr^ffuris  &  teia  fecit.Similemautem  Deo  cffc,abfoIute  bonum  eft. 

tionib.genitus.quodenim!illismaxime  filiisafticiamur,quos  e  Forfitan  enim.  Ideodicit,quiahumanadubia,&potuita!ia 

intcr pericula,ucl etiampolt uitata pericula gignimus,teftimo  fc caula,quare fic  Dcus dilpofuerit. 

nio ' f0r  Chrvs. 

NICOLAVS    DE    LYRA.  /  tuo.  n  Nihilvo.fa.Jr  «w  rrtc«f;o«e.    14  Vtinevc.«.nf  ^s-' 

*  ObfccrotcpromeofiIio.)p»Vif««/;.  /  tnimjierium  quoijkretrriihipereum,  quodfecmdum  yeritatem  ili< 
2  Qucm  genui.i»^'rfc.j  In  v'mc\i\is,  exi/lerjs  propter  quod  tene^  dici  tHum,eo  quod  eji  feruus  tuus,  uideretur  magis  coaSum  quam  ' 
riksip/umiiUgo.^  Qui  tibialiquando.fK;*ro//cB(io^«a»rfoej'4f ;»^-  luntariutr:  eK parte  tua.  15  ^ OTrn3.n.}itc confequenter  remowt 
delis.^    Nunc mttm.regeneratus  in  Chrifio.  plicem  excufationem  quampoffet  ifie  Thilemonfacere.^rma  esc  <, 

6  Et  mihi  &  tibi.feruienJo  (ideliter  mihi  &  tibt.  Oneftmus  ab  eo  recefferat  ipfo  nefciente,propter  quod  non  dchebatd } 

7  Qucm remifi.Wf/;or<if«w.  g  Tiiz.\ltcm.i.vtfjliummeimcha  iterumrecipi  gratiofc.hocautern  exUudit  ^poflclus perUcifUoi) 
nffimumacfi  fuifietgenituseic  meis  vifceribus.     9   Qucm  e.  V.  (yw  recepnsceditadbonumPfjiiemoniStdicenSfVorCitaniulcmdli^^^ 
fiiiusmeusesiamdiM.   10  M.ihim.ni(it3.tQt.cumfitferHustuns,&  zdho.atc.i.tnodico  tempore,quodquafi  tithiireputandu  i/i  Z.TiJif} 
ftc  milji  minifirares  per  ipfum.     ir  In  vinculis. /rfe^,i7«/t;<j /«w  j6  VtinxtCT.i.nonfoiuminpriffcntiadtuumferuitiumparaium, 
dligatusfit9prAimtme  euMgeiii.     n    Sincconfi.i.  fine  ajfenji*  etiaminfututotccumadcdigioriamordinatum.ldeofubditur,  ^ 

17  Umtiorxsx,rdigione Chrifiian((.  i  *  Maxim! 


78l 


Ad  Philemoncm.  Cao.  I 


782 


l  1 

A     *  Cr?  ?:.Vs.  V\t^.tJa:fttxn ,  pofuitjUt  facilius  crederet  domi  ciilpam.quia  cnim  m^xime  rei  pecuniarixiadura  aagi  homi' 

nii5,q>'»lcn!mcxc'ationeaurpcriierlbcorde,nccexvoliinta  nesCoiet.nequidiitiir/anodiobiicercr.coluirpta  quippeiuc 

tis  r<:i;ti'.ndinc  faga  iiia  proc-eirerat.dicir/oc/jfizw ,  neque  ait  16  rar  pccania fi:rco  rnblata,non airji  quid  furatus cix.SedfKiuid 


jf«;.jl^ ,;ed  idco-fcparatu.^  eft.honeihori  vfus  vocabulo.Noa c-    teUfit.fiimul&c  pecoarurn  cofucrur,&:  non  ueiuti  ierui  pccca 
ti'rahociilema!itusett,uthuius  rcigratiadilccderer.  tUjiedquafiamiciadamicumjiniuriaemagisufLisquamfurti 


W    ri  1  E  .%  OHVMVS. 

ronnuq.Mm  malum 


aCluiuni.        bQiumaatc^velquammihi.  c  Charuscflccicbst. 

d  PerconQiiioneni  piimxnatiuitatis.  Qiiia  (c-rints  tuus. 
b.. 


«ccaiioiirbonorum,  ^  maxime mihi:  QLiantoaucem  magis  ribi,&mcamc,  &c^in  j 

^hominu  pvauacoil  aPctfidem.        QuiatidcUsfuier.        bHabetevis.       cO^finonliifcipis.noncs  Ibcius. 

domi^no.Siergoliabesmelbciumjruici^peiUum^ficutme.  Si ' 


filia  conuertit  ad  rc- 
dam.  fratrcs  lofeph,  b 
fui  zeli  iHmulis  inci- 
tati,irmaelitis;o.  su* 
leis  vendtderunt.Hoc 
initiij  5c  patri  &C  fra-  c 
tnbus  &:  omni  Aegy 
ptobonorumomuiu 


3 

autem  aUquid  cibi  nocuir,aucdebec,hoc  milii  impuca .   Ego  s 

a  Vel hic,vel io  fututo.        b  ReddamcJico.  Miiiiisexigocjujm  dcbcs.  6 


magi; 
i\ommc  hoc  mihim- 
puta,idci}  a  medebi 
tumcxige. 

*    HlERONVM. 

Imitatordominifui 
isc  Chrirtum  in  fe  Jo 
quentem  habens,ca 
iuxta  uiresfuasdec 


Paulus  feripfi  mea  manu .  Ego  redda m ,   uc non  dicam  tibi ,  7  f^cere    5  Chridus. 

Non modo  tua.  a  Adiur.^tlo.  8     q ■        '   '  " li  . "     fi 

quod  Sc^ceipium  mihidebcs .  Ica'fraterego  cefruarin  domi-  9  tates'noftrVs\ortaI 


10, 


a  Hlium  vcl  intelleauro.        b  Aliasdot«iao.  i.proptct  Chtiftumvel  dominum.  "^llir     iiili^*»  irr>ffr«!iic 

refice  viiceia  mcain  Chrirto^Confidenst  in  obediencia  ^^  prJonefirnofcop-  fde 

bncrimo  podumusd  tuarcripfitibi,  lciens  quoniam&  fuperidquoddico  facies.  JjPonit^&ipodetqug 
intelligcre,quodma-  -■■  •     •  a  .n^^^u^u.. j  .j: 


fiiit.SimiJequid&iin      ^O' 


)a  principia  ,occ<jr»o- 
nes  fuerintrei  bon.is. 
Sienim  dominu  non 
fugifler,  nunquam  ve 
niifet  Roma  vbi  Pau- 
luseratvinduFincar- 
*  cere.  Si  Paulu  invin- 
culis  non  vidiflrcr,non 


Vel  h  craouct  ad  venism. 


^' illcdebcbatquoddl 

Simul  autcm  &c  paramihi  hofpitium .  Nam  fpcro  per  oratio-  J?  cittalc^cd.QuodO- 
ncs  veftras  donari  me  vobis:Salurat  te  Epaphras  concaptiuus  i'^"^  '"^    urtorapmr. 


E 


.-,,--  •  egomelpodeored- 

meus  in  Cnrilco  Ieiu,Marcus, Ariitarchus,Demas,  &  Lucas  jg  duurum,  c-uiusfp6- 

adiutorcs  mei.Gratia  domini  nollri  lelii  Chrilti  cum  fpiricu  ly  ^'ois.epinola  hec  &c 

r  *'•''"    "^manusteftis  citpro 
veitrOjAmen.  pria.quanon  fohto 

morc  didaui  >  fcd 
recepiflet fidem  in  Chridum.fi  Chrifti  no habuiflfet  fide.nii  mami ipfe cofcripfi.Credc igit mihi  pro  Pnefimo  polliccri. 
gPaulieffe<!lusfilius,inopuscuageliimitteretur.Pulchreau  c  /w/raferf^o.i.gaudebodcteinregnoDei,  fifeccrisquod 
Temaddens„/or/;ftf,fniam  temperauit.occultifuntquippeiu  regno.Etquid  cli,illud:i(fy5cf  uif.&n, 
iliciaDci,&;temerariu  eftqualidc  ccrro  pronunciare  quod  d  Co/j^^ff«i/«oi>f.Prouocateum  fic  blandicndo.ut  non  am— 
diibiumcft,/o'y/fj«.inquit,ideodifceflit,caute,timide,&n6  pHusfaciat,quampoftul.iturabeo.Soletenimfieri,utquidc 
totum  fixogradu,ut  fi  non pofuinet/or//fa«  ,  ommbusfetuis    le  uidctbenefcntirc,meli6rem fc  prxbeat. 

fugiandumeflet.utapoftolicifierenr.  c  yimulawem.  Vtfoliciriorcmeumficiatj&adobcdicndii  Ambrofi» 

-st  0£CVMEK.Fauflonomine  fugam  appeHauit  feceffio-    promptioreucnturu  feadillumfigiiificar,quiavcihocp6t  ' 

nem,ne fada fug.T mentione,vulnus recriVdefcerct.  eum  moucread  ueniam.Solent cni  « abientes cotcmni. 

a  /f<ixJwf»j;7«.Mihimagi(irotuo.fratcrOnefimusenimof-  *  HiER.Nonputotamdiuitemfuiffcapoftolum,&tantis 
fenfopropr!odiioconfu'gitadApoftoIumadhoc,utoblitera  farcinisoccuparum,utprfparatoa^crethorp!no,&:nonuna 
tispeccatisvtilisreuerrorctiir,intm.utn6foludnofuo.xqua  contentucellu'a,brcuescoiporisfuifpatio.'cdcsampl  flimas 
!isfieretmcritis,fedipfim^giftrotTater.Etne  Phileraon  ga  exiftimaret,(cdut  dum  cum  expcftat  Philcmon  adfe  efle 
dorainus,comrafcruuinflarctur,humiliateumdiccns,Fr4.  ventururn,magisfKiatquodrogatus  cft.  Siautemnon  dif 
«Srjnftfr.quiaexunoAdaomnes^&i/jf/ow/woperfidem,  penratorie.fcdvcrequiscxiftimat  imperatum  ,  utfibihol- 

*  CHRys.Seruuadmodicumamiferas,&fratre  perpetuo    puaimpr^pararct.apoftolo,  magisqaam  Paulo  holpitium 
rcppcrirti.non  modo  tuum.fed  mcum.Magnum  cx  lioc  exi    prxparandum eft.Venturasad  nouam ciuitatcm.prgvlicatu- 
-"Miniguirtutisteftirnonium,fimcus,inquir,fratercft,profe£lo    ruscrucifixum.&inaudita  dogmatadelatuius,  fciebat  adfc 
^'W&tunoncrubcfcesillumhabere  fratre.Ex  hoc  igitur  quod    plurimosconcarfuros,&:neceficeratprimum  vtdomiis  ef- 
■iW  huncf.liii  dixir,fmgularis  aftc£lus  indicium  dedit ,  cx  co  aute    fct  in  celcbri  urbis  loco,ad  q  jo  m  f^cile  conuenirctur :  Dcirt- 
Jquodfratrcm.^ppei!auit,m3gnaillumbencuoletia,&£pari  fe    deutabomnumportunitatevacua,vtamp!a, quajplurimos 
''WcumhonoremdignriprofettodecIarauir.Iftan6finecertara    capcretaudientiura,neproximafpcdacu!crumlocis,nctur 
*  tione  {criptafunt,fcdvtincfcruospeccatesdcfpiceremus,ne    pi  viciniadeteftabilis,  poftremoutin  planopotiuscfi^et  fita,  p 
que illis nirais domini immineat,led crimina dilcamus  igno    quam  in cocnaculo.  Qoam  ob  cau tiim  eura  exiftinio etiam 
lccreeiS;Cjfunthuiulmodi,nefemper  i'eueri,femper  alpcrri-    Roma:  in  cor.duda  manhirc  biennium.  nec  paruaut  rcoc 
mifimas,ncferuitutispra£fcxtu,fibonifuerint,fociosillosin    cratmanfio,  adqnam  ludceorum turbaquotidie  conflue- 
oinnib.aiTlimerc  erubelcimus.Si  enim  Paulusnon  erubuit    bant. 

*CnRysosTOMVS.  ProOnefimofaciebatneillincgii- 
gercnt,(edlcientes)lIumomninov.;nturum,atquc  anditu- 
rum  vtiefe  habuerintaduerius  cum,omnem  iniun.x  memo 
riamdcponerent,&  promptioresadgrari.-imelfeMt.  Grandis 
ciumer.itprKlentisPauIihonor&gratia:Pau]iinqu3m,pofl: 
atarem  fencfliutis  cxpreflfam,poft  commendara  lipius  vin- 
cula. 


hniufniodi  appellarefil:iJ,fratrem,mrcera,atquechariflimQ 
curobfccro  nos  crubefcamus?Et  quid  dicii  Paulus?  Pauli  ipfe 
dominus  n6  crubelcit  feruos  noftros  frattcs,amicos  &c  coh? 
redesappcllarc,&  nos  crubefcimus. 
b  Hoi"w;^//»j.Nuncexcul3tioncmomncm  conuellif.cumfi 
biimputandumcflredicit,fiueil«fit,ucldebetaliquid, 
*  Hi  E  RosyMVS.Videquamcautepoftrcmoaddidit 

culpam 


I  N  I  C  O  L  A  V  S    D  E    L  Y  R  A. 

i*  T  Mix\mc.f.chaufimi4,eo(]Hod  inJiiegeniucu^7iHt pr^Ji5iii  ejl. 
a  Quaot u m.fupple det efle charns,niagis  tjuam  ante nceffktm ipfius. 
3  Et  in  Cirnz.qiuafcruus  tuus  eft ad  ftrniendum  tii/i curporaliter.  ■ 
E:  in  do.quufaUuseiifidehs  adregnandumtecitm  xternaliler. 
Ideocnncludtf. 

Sicr.habcs  mc  ioTibi  ueri{ftmacharitateconiun&um.Etaccipi. 
turfr.pro  (juia. 

6  Sulcipe illum.Irfi?/? duLicer & henigne. 

7  ^^utcm.Hicrcmouetuyffcunda  excufatio quia  poffet  Thilemon 
dicerc^qiioi  Onefimus  recedendo  intulitftbi  damnum  in  pc/fonis,  ucl m 
fuis  rebui.boc  remouet  per  hoc  tfuod  obU^atfe  adf^tisfuciendu^dicens: 
Si  autem  al  iquid  tibi  nocu  i  t.  In  perfona  ttta,aut  infamilia. 

8  Aut  dchei.^E X  obligationc  aliqua, 

9  Mihi  \mpina..TanaHamdebitori. 

10  Ego  Pau!us,&:c.HfV  dicit  ud  ad  maiorem  certitudinem- 

11  Ego  tCfcndim.UeffatisfaciamipftdominOiquieiifuperiorom 


ninm.ldeo  fubdintr . 

ri  Vt  non,&:c.C«/Ki  fubditur  ratio  cum  dicitur. 

13  Qx\oAS>CXc\\>i\im.i.quiaeliam  leipfnmmthi  debe%,  eoquodes 
creatura  meainfidc  catholica  &  insiruiiione  euangelua.  qu^tfi dicatf 
minus  exiga  .t  :e,quam  miht  debcat. 

1 4  1  ta  fatcr,6Cc.idefl gaudebo  de te in  Deo,fi  feceris qug peto. 

I  5  Rcficej&rc.Cowp/fHcio defideriurii  meum  tn  hoc  quodpofiiilo. 
1 6  1  n  do.i  proptcr  dominum  principahter,  ir  prcpter  mcfecundario. 
ij  Confiuei-iS.H.ccr/?  vl[imaparsnelepilialteconclufio,inouapri-  Diuifidk 
mo  dicitfefripfifie  Philcmoni  confliem  de  promptitudine  fia  ohedien 
r/'i€,./;f fnj;Confidenr.E/  patct. Sccundo  mandat  fihi  h ■'fpitmm  para 
ri ex artvcitia fpecialijicens.  Simul  autcm.  Tertio  filutat  tum  ex 
farte  fociorum fim-urn  rf/rfnx..SaIutatte  Ep.iphra'i  concaptiuus 
meus,&: C.Ef  uUimo  benedicit  ci  &  alijs  fimul  diccns. 

8  Gratia domini  noflri lelu Chrifli, &cc.  ^fc«  eilaTra  uittbex- 

tx. 

19  Cum  fpiritu  vzi^fi-pplr flt  pFrfeuerantcr,^men. 

Tom.vj.  B    4 


A 

An  epifto 
ad    He- 
brJTOs  fit 
Pauli. 


783         GloCordln.&NicoIaicIeLyra.         7H4 

Incipitar%u»>entuni  adNrbneof.  tetis  ac  rniferirircs.Idcoq;  viJ:osconfoIctMca»qnc  cr?^.ir,  1113  C 

IV  ftr/OTij  VI. Q!iid.im'vcntatiscilumni.itorcshancepiftola  iori  grati.TprxditoMnitiocpiflola-riKd.iciarar.nntiqLns  ^ui- 
noncdc  pjuirdicetc.iurirunteoqiiodnom5eiusintitulo    demprophetxmiffitfunr,nob;sautc(ili.is,&  illis  fcrui&rio 

nonhabcat&longcfplcndidioreatquefacudioreliloquam  fcruilocutifiint.nobis.Tnrcm  dominus.Modus  tradandi.Pri 

aiix  refplende.it.fed  aut Birnabx,aut  Luca;,vcl  Clcmctis  vcl  mu  proponit audienda cllc  ucrba Chridi  con fcrendo  cCi  pro    ! 


X 


Tertulliani.Quibus 
inproniptu  nobis5 
refpondcre.Sicnim 
idcononeft  diccda 
Pauli.quianominc 
ciusprxtitiiiatanon 
eft.etgonccalicuius 
illorum.immonul- 
liusomnino.cunul- 
lius  Bomcn  habcat 
in  titulo.  Idcoautc 
nome  fuum  huic  c- 
piftoIcficutStcxtc- 
ris  non  prxpofuit 


^r^umentum  in  Epiflolam  ad  I-fchrAostncipit. 

N  primisvicicJumcrtcurapoftolus  Pau 
lusinhacepitlolalcribcnda  non  fcrua- 


phctis  qu:ain  colo- 
cutnseftdominusvt 
inprophctis,&:  ma- 
iorcfteis.Dcindeco 
mcdateum  altcrna- 
tim  fccundum  utrf.- 


ucritmoremiuum,  vtvcl  vocabulum     quenaturam.hv.nu 

nominislui,  velordinisdcrcriberetcii- 

gnitatc .  Hcrc  caufa  ell^quod  aJl  eos  fcri- 

bensquicx  circuncilione  crcdiderant, 

quafi  Gentium  apollolus  6c  no  Hcbra:o 

rum,rciensc]uoqieorumfuperbia.iiaam 


quia  Hebra:is  odio-     quc  humilitatcm  ip{cdemonll:rans,meritu  oflficii  ii.ii  noluitan 


na.f.&:d:uin5.Poiiea 
compar.it  eumangc 
lis  &c  pr^fert ,  multa 
interlcrcnsdecxccU 
lcntia  ciusfccudum 
vtramque  naturan  . 
Dcipdccomp-ratcii 
Moyli&pr^-fcrt.Dc 

'r       xT        r      l"        J        ■        r   l  11   1  I  inde  mulcis  ratioiii- 

tcrcrrc Nam innili  modo etiam lonannes apoltolus propter  hu     bus  &:  autoruatiLv;^ 

iTiilitatem  in  epillola  fua  nomcn  fuum  eade  ratione  non  prctu-     gratiam  fidei  vinbi .; 

/11         r  K       /11         JTT  t  r    •         jeeis  pra'fcrend.ui<;- 

jo  epiltolam  rertur  Apoitolus  ad  Hcbrafos  conicri-     clai.nt. 1 1  taccrdoufj 

Chrifti  Lcuitico  U 
cerdono ,  &:  Tcftg 
mcntumnouumvii 

teri,eiufq;racnric 
vnum   muius  iilit 


lit.Hancergc 

pta  Hebraica lingua  miiifre:cuius  fenfum  &  ordine  retincns  Lu 
cascuangeliIla,poftexcefrumbeatiApoIi;oliPauli  Gr^co  ier- 
mone  compoiuit. 


V 


luserat,quibuslegU 
deftrudor  videbat. 
Quia  ergo  no  eoru , 
fedGetium  crat  A- 
poftoltis,nomc  ftm 
B  cisodiolum  tacuit, 
ne  pra:fcripti  nomi- 
nis  inuidia  fequctis 
vtilitate  cxcludcret 

lciiioi.s.Sciens  quo-  ^ 

que  eorum  fupcrbiam,fuamq;  humilitatemipfedemoftras,  facrificijs  prcponendum  oftendit.quia  ibi  vmbia.iiicueritai 

ordinisfuidignitatemnoluitantcferrcnominando(eapofto  Tandem  ponitfidcidefcciptionem,eam  rnultis  teftuuonn  ^ 

lum.Sed meritum  officii fui taccns  fupcrbif  ipfehumilisnd  c6mmcndas.Circafincmveromoral'.'mfiibdit  iihudocim 

fe apoftolum nominauit,ne fuperbi indignaretur.cjnod  vero  * E vs e B.Clcmes  Alexandrinus in  iibris \ivso7vc5oxi<^v  epiftoM 

•     hxc  cpiftolamaiorerelucettacundiaquam  aliaj,fanemiran-  lamad  Hebra:os  fcnptam.Pauli  cQe  adrumat,&:  Hcbiaica  - 

dumnoneft  jcumnatura  fit  unicuiqueplusin  fua.quamin  fermoneadHebr.xosabeoa:ditam. 

»liavalere|Iigua.C?tcrasenimepiftolas  Apoftolusperigrina.  *  0:uG.Ertuenftmilcqucndaqui  prairocbatur  abeaqm 

i.Gr^cofermonecompofuit.hancautem  fcripfitHebiaicali  inhiseidcmourtratione,u(umcfleconfiLeorum,quicrii'o 

gua.Cuius fcnsu &: ordine retinens  Lucas poft  exceflu  eins  la abrogent.tangqu.x non (it Pj.uli,aduerf:squemali::  iv or«  1 

Grxcofermone copoluit.Non cft  crgo  mirum  fi  in  hac  tato  fum  utimur  rationib.ad  probandum  Pauli  cfle  epiftolam. ^\ 

doftrin?  fulgeteloquio.Propulfatisergocalumniisaducrfan  *  IcEM.Apud  Eufebiu.Proindc,fiqu.x'  Ecclefia  ifr.iiu  h^ij 

tiu ueriuti  nullatenus  ambigcndum  ert ,  &:  hanc Pauli  fore  beat  cpiftola,eam  ipfa  appiobcr  ut Pauli,idq.  hac ratione  ^tm 

cpiftolam.rn  qua intendit Chtifti eminentia &:  fidei  lufficien  fuafn,non  enim  temcre  uereres eam  Pauli  effe  tradidci uoMj 

tia,necnon&:lcgisinfufficientiamci<:inutilitatemoftendere.  *  IvsTiN.Matyr.  (>^ar.rorationa!eanimal  honoratius  «j 

PaulusdoflorcgrcgiusGentiu  Appftolusminifteriu  fuu  irrationali,tatoeiusimmolatioaugu!tioteitC|Uanitlliu,s.A'?*f 

.Volenshoi'iOrificare,iuxraquod  inepiftolaad  Romanosait:  quehocexIephthiEfafloclariiisparct,cuicum  filiam  lua 

QHandiu  quidemfum apofiolus  GcnnumJ)ormtfuabommiUenu  meu,  immolauerit.in  cpiftola ad  Hcbrxos ab  Apoitolo  comrri< 

tentaniftqnomodoad  emutandum  prouoccm  camem  mea .  Ecclefiis  moratur  in  numero  piornm.  tt  I 

Hebr^orumfcripntdecminentiaChriftifmutramquenatu  *'Ir£Naevs  Martyr  Mofes  hoDeiexiftens,Deusquidcnvj 

ram.SdiutilitatclegisMofaic^-iftruens  multismodisfidem  daiuseftantePhataonem.non  autcmDcusDo.ninL»sappelj 

£  Icfu Chrirtiablq;  lcgalib.fufficcre ad  iuftitiam  &c faki tem.le-  ]atur,ncc  Deus  vocatur  a  propheris,f«*d  fidelis  famulus  5.:  lol 

galia  veropoftpiflioncmCrinonmodono  pioficcre  veru  runsDeidicituraSuiritu,quod&:eiat.  j 

ctiamofficcrc,quorundam  Hcbrcorum  fuperftitiofam  tradi  ic  THEOD.Nihil faciunt  qui  morbo Atianolaborant,  fiaclj 

tioneraexcludens,quiChfiftumc6fitentes,legatesobfcriia-  uerlum  hrerasapoltolicasfurent.&icpiffolam  a.^Hcbixosal 

tiastenendasputat3ant,Etinhunc  erroremquofdam  etiam  re!iquisfepatent,&:eamadu]terinamappci!ent.Qijicnii\i*^j 

qui  de  gentilitate uenerantad  Chriftu  fuaautoritate  induxe  uerfus  Deum  6c  Saluatorem  noftram  lingaas  mouent.quiidl 

rant.Ideo  Apoftolus prouidens  Gentib.  nedcinceps  in  hunc  non aufi  fuerint aduerfus eius  beneuoJos.iS:  grandiloquos^jjl 

crrorem  Hebrxoru.autofitatctiahantur,Iud.Tosquoquead  ritatis prxcones.  ,    [ 

amulandu  prouocans,^ eft  honor  niiniftcrii fui.gratia  Dei  i:  Hi  ER.Hgreticiquicquid contrarium  fuo  dogm.iti  y\ic-\ 

hiccommendatperChriftumnerumpotificemhoctempo  rnnt,era("erunt,nonnuilasepiftolas  intcgrasrcpirdian  'i:cr< 

refidelib.fa<ftam,legcmoftcndcnsreprobata, ad  vitimu etia  dideruut,ad TimotheUiTi  uideJicer uttamq.ad  Hcbt.Tos ,  {<l 

dcmoribinrtruit.PrajfentisigJturicnporis  eminentiaofitcn  adT[tHm.Et  fiquidem  reddcrentcascur  eas  Apoftolinopi 

dit,dicens  Deum  unigenitum  fuum  nobis  cmihUc,  &-,  in  no-  tarent,rentaremus  aliquid  tclpondere,&:  forlan  fatisfacere  1« 

bislocutum  vtauditorumenteserigcrct.i.rKfciiuiu.qujb.lcri  £tori,nuncautcmcuha;rcticaautoritateprouuncient  ,&:di. 

bitludcEOrum.Nequiamultismalibqux.liisacci ucr;it,ua:de  cat,illacpittolaPaulieIt, ha:cn6eft,eaauthoritate  retclhft 

afflcli &: contrm  crant,puiarcnt cx  hoi:  te  infcricrcs cHc  ca-  provcrirateinteiiiganf,quaipfino  erubclcatfalfa  fiiv.uiarc 

bant,quam  dicebat  necefijrtum  adjalutem  ipfam  ohfer^ian,  uth.7bet» 

NicolaideLyraini^oftiHamfupcrcpiftolamPauliad  ».f<f?'i^.quidadefcenderesdclud9a.f.in  Antiochiaui  vbicra) 

HebivKos  Proocmium.  ccclefia  fidclium  inchoata,diccbant,fratrc\squianif!  circuci 

daminifecundum  niorc  Moyfi^nonpotcuisfcruincri.CT'» 

Vm  vcneritnuodpcrfedu  c(t,  CUacu.lbiturquod  deortafuit hxre/isl^a^^i^jrxorum.dicentiurn  obferuaaCa  oifinwule^i 

^  ex  pat te  dx.infra  Co.  i  ^.c.lnpnmitma ecclefi.i  iUt  qui  de  litim  ejfe  nfce/jaria  ad  (dute,ut 'iicit  Avg.de  hxrefibus.  TanUs  /?<£«» 

X  ludaifmo  conucriehjn  uir  ad  $iem  Chrifli  ■:^tiibant  nimis,  a  Deo  iio£li4S,non  folum  in  terris pcr  infptrationem  fnut  cxicrt  apmiol 

U?v3  &  indifcrsle p- 0 lege  Moyft  mouebantur  ,ftcunduin  quoi  fed etiam tn  cflis  perapcrtam  utiiine  in  raptu,ftcut /cnbitAfg  jd ?•<* 


Jcrihttur  iali.aEliium  apoflolorum.  I n  quo  quidemltbro  texitur  bfio- 
riantfceutis  eccicfix,vt  iicithiier.tnepiHoi.iad  Taulinum.lbi  rnim. 
Zl..cap.introdu£iintMruerbabeati  laco.loqueutisad  Taulurn  apofiolii 
decdotonue)foadftdem  ChriHipro  Lrgec  Moy/?//c  diccntts.  Vides 
fratrcsquotmiliafuntin  IudKisquicrpdidcruntChrifto,&: 
OmocsLiXatXtnuiUOlCSle^iStSCc.c?  ;nld!utapr«lege  .\£ujftQ^lit 


linum de uidenio  Deum,uidetis hnc ejie contra u^ritatem euart^elij  fr 
pftc hanc  episicLir»  Hebrxis ad  fidem  QhrilU  conwrfts,tnea  tn*"  fH^^ 
oftcndeas  tmpetfeiiione  Ifgts  refpcSlu  cuangeltf.iii^-prr  corifrquens  ctu'- 
itffaliotiem  in  temporc perf.Eiionis^qi eil ccmpus  Chriiii.X'.t  exljocpn 
tct,qtiod ifJa epiliol.i  inter epi italas  Tault pritna eii tn  ordine  lodr."!"; 
Itcetfit  vltmajciibendiiemporetftodpatctexiuobus  .  TnmoitiOi 

ic  linfstit' 


"8) 


Inepifl-olamPauIi 


a' 


dHcb 


raros. 


78<^ 


^^0  'cnbend' .quia hjttc  e^yifiolafcripfit ^poffslusHebraici  vt  magis  vi-     dicit  Gl.^no-ilex  uetiis prohibcbat manuvT,non  animum.Velfecunitm  D 

\iJhk«r,tnf-fi^'P^'*'^-^ 4«t •'«  Uebraka anttq-dor eji tiiier omne^Jecm  m     alws ciicendHrn,(fuoi licet lex uetus prohiberet concupifcentiam antmt U 

nttoidicit  I/id. t  .xtiriiol.Viide  s.1r  alixliterx  drri:,ant:'.r  « ''  Hehraicis,&     tcntern,hoc lamcn  erat  iri  pa"cii.f.  in  mcechia  &  furto .   Iterum  in  tflit 

vuntmn  adfonum  cj"  cjuanturn  aiimiiinattonem .  quoci  patet  delitcris     fKffici'-nter prohibebat  conciipifccniiam,  c/nia  nonpuniebat  tranjgrefio- 

,ricis.Trima.n.  litera  Hebraica  dicitur  ,Aleph.Secunda  Brth.Vrima     rss ,  &  fic  patet ,  g?  le\  Mnfaica  infufficienter ordinahat  a6im  tnteriO' 

u Grsco dicitur Ulpha ;  Stcund.-.  \ita,irftc  aliisfaltem  in  plurib.Vn-     tes.Srcund.-!  rario  eit,quoi  lex  Mofaica etiam  afius  exteriores  infufi- 

'cpatet  cinod  literx  GrM£  funt  deriuarx  ah  Uchraicis ,  &  non  ejl du.     cienter  ordinab.tt,fici4t  tjatet  Deuter.  z^.d.  vbidicitur.l^oa  fcenera- " 

;ftijuodLat:n£deriuatie  iHt  aCrxcis,  ficut iJioma  Latinii ab idioma-     bisfratri  tiioad  vfurani  pecnniam,  necfruges,  necaliqnam 

Gr£co,&ficpatctfropofttum.Secundohocpatetexfententia,quta     rem,fed  alieno.  luienim  permittuuru/uracum  extraneii perfonis, 

huc  epijioU  veritas  legisettartgelicx  &  eius  perfefiio  ofienditiir,  in     qiiod  ell  illictium  &  contra  diSamen  re6ix rattonts.  Stmiliter  Deutero. 

l;is Mtem  epiMis Vaitlus  Ayojlolus  ad  obfeniantiam  euan^elij  fide-     24.  a.  permittitur  uiro  dare  v\ori  kellum  repudij,& ex caufa indebita. 

'ihortatur.  prius  eji  auti  w  legis  veritatem  agnofierc,quam  ipjam  ve-     Vnde  ibidem  dicitur.Si  acceperit  homo  uxorem ,  &  odio  habuc- 

utemobfruare ,  patet  igitur  cjuod  h.ucpifloU  prioreH  ordine  dofiri-    riteam,  &:noninuenerit  gratiamin  oculis  eius  proptcr  ali- 

ijnverboigiturprxafumptotriadefignanturadeuidentiamhuiuse-     quam  f^'Jitatem,  fcribetlibeliumrepudii.&dabitinmanuc- 

iHoli.Trimm  ejl imperfeSio  legis  Mofaic£ .  Secundum  e§i perfeUio     ius,&:  dmi ittet  ea m  in  domo  fua ,  indiuiftbilitas  aittern comugurn 

■:ns euangelire.Tertium,e§i  orda  vtriufque.Vrimum  tangitur  cum  di-     per  totam  uitam  efi  de  ditiamine  rationis  naturalis,  ut  alias  decUrauifu 

uur,QnodexpxnccR.Secundur,!,cumdicitur.Qaodpei:fcdnm     perM.itthxum.V.tficpatet,quodlexuetusimperfe5iafuttinmoraUbus. 

■(\.Tenium,cumdicitur.Vcncnt&Cc\.l^cmbitux,cjf{iaaditeniente     Vropterljancautemirnperfcdionemlcx  Mofaicadicitur.Tpxd^Xgog^^S 

.  mgelio les euac'.iabitur,vt  magis  videbiturtnfecjuentibus.Vrimo  igi     no(ter, Gal. s.i.reguU  puerorum  cJ-  imperfectorum,  in  quibus  no  qux-  ^ 

■f  m  verbo  prxaffi<mpta  tangitur  impcrfc£iio  Mofaicx  legis,cum  dici-     ritur  perfectio  interior,  licet  ab  exterioribus  inhoaellis  timore  difcipUng 

■.r.Qmd  cx  parrc.piZTi enim  habet  tationem  imperfefiiyficut per  op-     reprtmantur,^  in  extcrioribns actibtts  multa  eis  permittuntur,quf  non 

■fitum  toium  hahet  ratinnem  pcrfeUi,  fncundum  quod  dicitu r. ;  .Vljy-     permitterentur  uiris  peifectis.Vropter quod ^ug.  lib.  de  fpitttu  &  lite- 

:orum.  Totum  f  perfeiium idemfunt .  &  ideo imperfeUto legis  Mo-     ra  fxponens ;//«ii.2. Cor.j  J.Litera oc cidit ,  &c. dicit hoc effe intelli- 

:it:bene deftgna! ur,ctm dicitur .Ex  patte.  .\d cuius euidentiam no-    gendum  non  tantumde ceremonialibiis,fei etiam de  moralibus  veteris 

ndHm  quod  in  lege  diuina  occurrunt  tria  conftderanda.  Vrimum  efl  fi-     legis,quia  {.non prohibebant  aliqm  qux  defefunt  mortifera,ut  patet  ex 

svnius Dei quodeli  quidprxuium ai  fufceptionem  legis diutn£,quia    prxdictis^propter qnod dtcitur ai l{pm.s.d.Ex  Opcribus le gis  non iu 

rfiicmpopulusadunaturtMtkxdatur,quialexnondaturnifipopulo     AiHcxtut  oamis  ato.Secundo  ofleniitur^qutdceremonialiafuerunt 

:qutadmato.  Secmdum  ejl  ipfa  le\  vel corpus  legis,quod confiftit  in     imperfecta. 

fiustnandatis  vel momiis.Terttum cji eius  finis.  Finis  autem legis ii-        ^dcuius  euidentiam  confiderandum ,  quod  ceremonixueterisle^is  Ccremo-i 
.:iefl beatitudo iStenta ,ftCHt finis legis politicte & himanf  eftfxlici-    funtin  quadrupltci dtfferentia .Q^tedam pertincnt ad facramenta,qu^da  nialia  vc- 
Q  jpdliica.ln ifiis tribuslex MofMcainueniturimperJi'£ia,quodpatet     ai facrificium,q'ieiAm aiobferitationem,q;t£.iam  aifacra  ,  Sacraau-  tcr«s  kgis 
.^prim(>,rtdclicet  defiie,  quiuliceti»  ilU Uge fnerit notitia aliqualis    tem  &•  obfetuationes ordinantur ai  facrtficia -^  ftcramettta, q^ria  fasra  PjrtadcupU 
iiUiK$Oei,&etiamCi}rifliinqrtoiamgeneralt,tamennonfi{itibinoti-     dicuntttr uafa  <&  loca  & fmujmodt,qui'>us utebantur  infacrifictjs & ri  ^"' 
( explicicu  trinitatis perfo:iarum in  vnJ .ite e[jentix,nec per  confeques     tucolendt.  Obferuationes  dicuntm  i^u^iam  mo.iireligioft  viueniiqui- 
urnitionis. Cuius  rutio  e§l,quiaficut cognitio  naturalisproceiit  de  im     bus  utebantur  lui£!,qui  erantpopuUs  pecuUris  ipfius  Dei,  utpote  cujio 
yftiioadperffiur>7,vtdtcttur.i.Vhyfico)um.'Vnde&  pueri  vocant     dtrent Jeab aliquibus ctb.mis  & potibtts,  t^ ueflibus&  co/)fimilibus,& 
ynoomncs  viros panes,&  onmes  f^minas  matres ,  pohea difiingunt     hocquia erant  popuUs  D^o  confecratus perfacrai»entum  circuncifio' 
■  mquodque.  Ita  fimil-.ter  fupcrnaturalis  cognttio minorfuit  in  veteri     nis  &  aliafacramenta.1{unc  anrem  ita  eH,quoi  ex  fine accipitur  ratio 
. :  qnam in  nc.ua,in qua pcr  ClmSium  veritas  Uctde efl reuelata,pro-     corum quxfunt uifinem,  &■  t ieoji  oHeniatur  quod  furificia  C  facra- 
pcjuoi  d:cit  Salcator  lo.  1 7. a.  Pater  manifeflaui  nomen  tuum     mentaerantimperfecta,fufficientererit  olienfk:ti,q:4odficra  f^  tfoferua 
ftmmibns  quos  dcdifti  mihi,  &rc  Infignum  huius  Moyfes bque-     tion^s  erant imperfect<e,quia  ordinabantur  ad  li  ijprgiicta  ficut  ad  fine^ 
tur aapr.puUm veUtafacie,  vth^ibetur Exod.]^.quiamyfieriafiiei     vt pr^dictum eil .  Q.'.*od autem facrifiiia ueterii legis cj]'eni imptrfccta 
'Irji erant figuris & <X7iigmatibus  veUta.propter  quodpatres  veteris     ollen.ltcur,quia qujiiam erant facrtficia pro pcccato  obiata,&  hccerant 
i^tamrntipoicrantdtcereilftdquodfcribkur.i.Corinth.is.c.Ex  par-     imperfecta, qma non  poterant  auf  rre pcccata.prcptcr quoddicit  ^po- 
tcognofcimus,&:cxpartcprophctamns.  S/w///Ve'-/fArAfo/(HC4    f^o/./id^Hei.io.tf.lmpoflibileetKanguinchircoruni^&rtauro 
fnmpvrfcfiaquantum  adfecundum,  quod  eH  legis  co^^pus  fiueman-     tumzufcttipcccm.Etiterumibtie  Omni^quideai  fa^fdcs. 
iipftus.AicHius eiiidentiam  confiderandum,quod rnaniatalegis in    /n//f««rtenii«'^/j.pra;itoe(tqaotidie  mini(^fr.TS,vr  earrjeui  ;:ffc 
lidiflingi!unii'.rgcnera,quiaqu^iamjuntpr£cepta  moralia,ctttiiJmQ-     renshoitiasquxnon  poflantaufcrrc  ^cccs.l^if^t  hoc idem  habe 
aunt ilU quxfuht de  ditiamitif  rationi^,  etiam (i nulla lex effet pofitat     /«r^/j.^.o.lLibanusnofiJtiicict  ad  iuccendendunr.&ianima- 
ttefl  tUicd  mandatum  quod  fcrtbilur  Exod.zo'!>Viov\0(2i  patrcm,     Ha  non  iufticicnt  ad  ho\ocmi\\.nn.Libar.us  auiem  h'c  uuca;m  pri 
£niatrem,&:c.  ht  fimtltter iUud quod  permodum  momtionisfcribi-     tnun te//iplum, quod  facthm  fmt de libain Itgms^m.tnalia aittc m ibi 0- 
U  Leuit.  i p.^.Coram  cano.capitc  con furgc,  &C  honora  perib-     blata  &  qmntum  adpanem  concremata ,  nonffficiebam  adamotione 
m  fenis ,  ipfimilia .  Q^icdam autem  Junt  ludicialia  pr£cepta,quA    peccati..^lia  erani  facrtficia pacifica,UeJt, cx  deuoiicne  oblata ad gra- 
Jitdetermw.ationes  qit^dnm  moralium prxceptorum  tn  ordine ad pro-     tiam  DeiitKpetraudatnfeualiquodbeneJiciHmdtuinum  &  illa  erant im 
Xtium,f;ciii  de  dillaniine  raticnis  naturalis efi ,  quod  malcftci  monan'     fcrfc cta,quta  dimnafeu  bencjicinm  dtHinum  noa mpetrabatur  ratione 
t' , prcpier  quod  prceceptittn  iliud  morale efi  quod  habetur  Exod.z  i.f .     oblati  munerts,  licet  aliquando  dareturpropter  dehotionem  isr  fidem  of' 
Jaleficosnonpatians  viuere./fd/«oJ«i  mortis,ut quod Upiientur    ferentis.Et hoc eH  quod  diat  -ipojtclus ad  Hebr.g.d.Tiibcta^iCulumi  _ 
yldecapitei.tur  &  hutujmvdi,  pertiuet  ad determinationem legis &     faftum  elt  primum^&^c.fr/ci/n/fw.Qoceil  paraboia  ii,llantis 
dicrmmaturin  ludicialtkus prxcepiis.Quxdam  autemfimt  ceremonia-     temporis luxta quam  munera  &C  holb.r  offcrumur,  qua;  noa 
l^& fHntd.eterminationes moralium  prxceptoruminordine ad Deum,     poflunt  mxta  confcientiam  perfcctuuj  facer».  feruici.tem. 
fvi  dediCfamine  rationis  naturalis  esi qiiod  Deus honoretur  ,  &  ideo     Verfectto  confcienti^ efiper  aonurngiatix.  CT  fic  paict prvpofiturri  qua 
diur  dc  hoc  pi  ttcepturn  moraie.Exod.io.b.]AcvacniO,Vt  diem  fab-     tum  adlegisfacrifiaa.SiMtiicerJacramenta  uettris  Itgts  erant  mpcife' 
bf  1  fancrifccs.  }Aodus  honorandt  Deuni ,  ui  pertalta  facrijicia  vet     cta.,Ad  cutus euidentiam  confiierandum,quod  ilUfacramenta  erant  or- 
tAbus  lemporaiibus  e?  hmufm-odi,  pertinct  ad  detert/iinationem  legi.     dmataad  facicndum  homines  idotreosad  cuUutn  uiHinum,&  idcode eis 
(^)cc  ileterr/iinalur  in  ceremonialihtis  prxctplis.propter  quod  Exo.io.     aliqua crant  communia  toti  pcpulo  tam  uins  quam  nmheribus.utpuri- 
ti^enicnto,  \  t dieui  labbati  (andificcs.  quantumaddetermtna    ficattones aUqujc  adtactum  immuiidi  ucl mortui, qv.ji purijicutnmes  fle- 
' iem  tcTr.pcriSyfuteifabbati ,  ceretnoniale  cfi,  morale autem  inquan-     bant  per  ajpirfioncm  aqu'  expiationis ,  de  qua  habelur  'Humer.  I p.^ciT 

conJimtha..AliquaautemeraiitJacrametitafoUst4irisconuenicntia,fi' 
lut  arcuncifo  .  .AliquaJolisfaccrdotihus,ftcutcvn[ccratio  ct  unciiofa- 
cerdotis  et  fitmlia. Cutus  ratio  eJi,qiiiafaccrdotcs  fpeaali  modo  applira- 
banur ad  Cultum  Dei .IfU  tarnenfacramenta  prcciicta  erattt  nr.perfe-  Sacramf. 
cta,quianonconferebant  gratiam,fnc qna  nonejficiuntnr hcmtiiCi  iio-  '•*  iesali»» 
nei ad  cultum  dtninumt  idco  facrcmenta  legalia dtcuntur  egei^zetinfir- 
ma,Gal./\.b.ubidiciturfc.  Nuncautcin  cum  c  fnoueiitisDeu, 
immoccgnitifitisaDeo,quomodoconucitja,nuitetumacl 
egena  &:  infirma  cicnientaf'  D.t  ««{«r  autcm  iifrt.a.quia  ncn  ccn 
fereb.int  aliquam  poteHatem  fptritualem  ficut  confciwt Jacramenta 
nou^lrgis.Simihtcr  dicuntur rgena,  quia  ncn coiifcrcbantgratiam qus 

,,_       ^  ,       ,  neceffariaen  adbeneutendtiiHillapatesiale.  Sedtontraljcc  uidcturf 

^./n  concii pilccs,irf  cfi,Jignn  cor.cupifuatiif  nonfacias.uiide  Vhil. j .     quia  tn  Exodo et  Leuitico  quafi uhi  dicitur  quoi  tlU  facramerita  redde-       . ,j 

dicit  icbatit 


iitibi  pratipiiur,qttid homo  vacet diutnis.\J'a autcm  triaprfditiage- 
niapr^ceptcrum m lcgc Moyfifiieruntiitperfetia .  Et hoc dccUratur 
prnoaemoralibus  pr^ceptis  dupluiratione.  Vrima  ratio  est  isia,quia 
mcalia  prAiepta  in  lcgeMcyft  bniinubant  aclus  minurn  exteriores  tan 
lifi,propter  tjUod  jtpoiiolhi  cpifioU  ad  I\pm.  5 .  vocat  lcgem  M.oyft,le- 
gf'Jatiorurii,deaiiiuus  autc/a  intcrtoribns  in  qiubus  principalibus  con 
fiji  lioimm  r/ioris,nihil  oriinabant,aut parum.  Scd  concra  hoc  viielur 
tj  lUwi cnv.u  habetur  Exo.  zc.uhi  concupifce»*ta  probetur  Kon  con 
Coilces  vxorem  proximi  tui.&^c.D/ccnt/w?»  (flfecundnm  antiquos 
iiAores,qnod  talis  concupilceutia  non  prohibciur  tttquantum  eil  omni- 
ii*atens  incvrde ,  fed  prout  piotumpehat  txtcriusper  aliquapgna,vt 
p'  verhafcuynlia,tatius,&  ofcuU,&  huiufrnodi.Et  ideofi  expontint: 


78/ 


Nicolai  de  Lyra  Proemmm. 


V ?■ 


78 


i 


■^  ha  ithmhet  idonfos .ti cnlinm d';ui,vmJkcndtnii,quoi talis idonfitas 
f^  entp^rquinitmmvndittaxn  c^r expiationcm corporulem,ftcut innoua 
tr^j  aiinuis  l  iitur ineptus  ai  miutnrandum  vel  celtbrandu  propter  im- 
vvindnuttti  manuim ,  <(jrlotiomdnHim  reddit cum aptum^fedh^c aoti-^ 
tttdoefi:ani!<rn  corporis/tccrat  deaptitHaineqtiadabatur  perficrame 
fa  "vetern legis.pfopierboc  dicmturUia  facramcnta  emundationis  car 
psvt kabentrHeb.  Qj.vbi dicittn ftc,Sangms hircorum qui./o/- 


di  cisprccepnnonbona.&iiidiciainquibusnoii  viucat,    i 
pollni  cos  in  mnneribus  Ihis.Dicitpncfept.ij^juantum a-i  mortal. 
(fu£  dicuntur  non  bona,  non  prnpter  hoc  ijund  lU  aliquo  i  malitm  prg 
p'iebatHr,Ced quia  peripfa  a&ns interiorss  ipfonvn impcrfeiieordina 
ti4r,ut  uifum  esifupra.  Dicit  iudicia in  quibus  non  uiuent  quantum  ttc | 
dicialij  per  qu£  regebatur  iflepopuUts  timore  panx:  in  quo  non  confi ' 
uita  animXffed  magis  tn amore.Dicit  ulteriiis.Et  ;ioliui  COS  in  mu  : 
ribiis{\.m.i,poUutoscfiendiquantumadccremonialia,quiapcrillai: 
offerebantur pro peccatis,foUnti  oP,endcbantur,  &  tamen  non  mun  . 
banlHr,vt  vtfum  ef]fupra.Vatctigitur,qi4odlexMo(aica  eratimper . 
cta,fi  conftderetur  ipfum  corpus  legis.  Tertio  lex  Mofaica  erat  impei . 
£la  fi  conftderetur  ciusfinis .  Siatt  enim  finis  legis  lmnan£  efl  felici  t 
politica,itafinislegis  diuinxe:fl  fclicitas  sternanon  folum  legisno  , 


feiebaturin  confccratiGnefaccrdotttm  ,  &:  cinis  u itulx  aCperlus,^»! 
omves  mundahantur  a  taftu  morticir.i  vel  immudt  ut  dt£lum  f,^,inqui- 
natosfantliiicarad  cmundaticnem  carnis  i.  corporis,quiautdi- 
(lum  cl},talia  non  conferebantgratiam,fed  auferebant  quxdam  impedi- 
menta  &  irregnlaritales  imptdientcs  a  tabctnaculi  ingrcffu.  Stcut  in  no 

uale<^epat€tperexempltm.QHanio.n.perprxlatOidifpenfaturcumaLi  .  „ 

tjuoille^itimd  nalo  velpriuato  vno  oculo  vel huiufmodi,  non  cotifertur  fid  etiam  ueterts,proptcj^quoidi€it^poUolus  T^ow.i  o. h. Fmis k  i 

exljocfibigratij,fedt.intut>i  irrcgularit.'Stollitnr,fedcontrabocviie'  Chndas.inquoconfifift  beatiL'idoobie6iiue,fecundumquoddicitm  . 

tuT,qujdfcciindumioiirinamfji!fkrumcircunciftotoUebatpeccati4m  17.  b.  H.Tceft  uita?terna  ,utcogno(cantte{olumDeutr : 

firigi,iale,rtpcrconfequensconfrfebatgratiam  rt communiter tenetur.  ^quem  mififti  lefum  Chn?t\x.tn.Huncaut€mfinemnonconfei . 

Diceniu;nfecuniumantiqua^ncpintone,quodtoUebatpeccatumorigi~  murnifi pergratiam/ccundumquoddiciturl^pm.lz.d.GntaDa  ■ 

vale,ncntamengratiam  coiiffrehut.hic.n.eyatpoteflaicircunciffoniSy  tajzterna.Z.ex  autemMofaica  no potcrat gratiam conferre ,  vtvi_ : 

rttenctur amuitis &ma-{:iis,qimnmraiiones hic propter prolixitatem  efi,  & per confequens twnpoterat adhu.nc fineintroducerc.propte  i 

Qmttto :  &  tn  hoc  diffcrebat  a  baptifr/:o,qw  nonfolum  aufert  peccatum  patres  ueteris  TeHamenti,  quantumcunqUf  lufit  defceniebant  in ir, 

criginale,(ed  confert gratiam .  Miterpotcfi  dici,quodft  in  circHncifione  num  ad  limbum  patTHrn,  propter  quod dixir  J'an^t4S  lob  17. «/.  I n  p 

conferebatur gratiajjoc nonerat  'in  virtute illius  facramenti,fedexfide  fundi/Iimum  inferni  dctcendcbant  on:; nia mea .propr< 

Chril^i  vcnturi,  quem  proteflabatur  ille  qui  circiicidcbaturfi  adultns  €■•  felicitas  xterna  non  promutebatur  in  lege  mani) ^'^1«}  fed  tantUKi^ . 

rat,vel aUus  pro  coji  paruultis  erat.Et hoc  efi,qiiod  dicitur  eommuniter,  gura projperitatis  terrenx^&Ji  aUterpromittiturfhfC  ffi  raroidj|^ 


B 

lutlicialia 
impcrfQ-' 


re.propterquoddicitjipoflolusadHcb.  10..1,  Vnib.*aii7  hal 
futurorum  bonorum.non  ipfam  imaginem  renjm,  q» 
vifene,fid  obfcure  futura  bona,qu£fiint  bona  CAlesliaproMti. 
tet  igitur  expmdi&is  imperfe8io  legis  quantum  ai  tria  pr^difiM 
licet  quantum  ad  id quod  efi  lcgis  prfuium,&  quantum ai  legis r| 
&  quantum  ad  finem  ipfius.propter  quod dicit  .ApoTlolus  Ueb.y.t\ 


qttoi  valcbat  cxfidefufcipienlium,  non  autem  ex  opcre  operato  per  que 
modum  vaUntfacramenta  nou^  legis .  Tatet igitnr quod  ccremoniaUa 
prxcepta  legis  er.vit  imperfcUa. 

fertio  oUcndo  qtiod  ludicialia  erant  imperfeCia.  Quod  patet  ex  duob. 
Trimd  e\  moio  inducendi  hominesad  obferuationem  iufiitix,  adquod 
ordiHabanturiud'tcialiapr£ccpta.Secunioex.ipftsprxceptis.Trimum 

patetftc.Tropriumcnimperfeiiorum  hominuv2,ut  inducantur ad tu-  hil  adpcrfe£ti)madduxitlex.£f/>.€ciwpe»/fiZio(/e/;^«,ir«yd|' 

Jiitia  obferuandam  per timorcm  pavc.  Vnde dicit Horatius lib  epifiola-  turin  uerbo primo propofiio,ex  parte,ut pYxdi^um  efi.Viopter q» ' 

rum.Oieruntpeccare  boni  virtuits  amore:Oierunt peccare  maliformi-  boc pote^ ex parte exponiillui  quod  dicitur  lob  z6-a.Ecce hdtc  ex 

dine  panx.Hoc  ettam  declaratur  ratione,quia  iUud  quod  cutn  timorefit,  diHafunt  uiarum  Dei.f^i^.n.deueniendj  ad  Deum,funt  uetus  et  n 

paiiaieesi & non deleClabile.Vndedicitur.i.Io.^.. d.  Timor p^nam  Tefiamentum.fedeaquatn tieteri TefiamentodiUafun:,iUaftinte. 

h^ibetoprrariauteuirtuofenon  ejipfnale  virti4ofo&  perfeCio,fedma-  te,qutafunt  imperfe£ia,ut  patet  per  di£ia. 
gis delcftabde.Trppter quoi  dicitur.z. R tljir.quod  ftgn um  habitusgene         Secundo  principdtter tangitur in ucrbo propofito  perfeSiio  legih 

ratt  eft  deleSatio  in  opere.  Sed iex  Mofaica  inducebat  bomincs  adiuHi-  gelic^,cum  dicitur. Id  quod perfeUum  esi. Et  patec  eius  perfcfiio 0 

pam  ohferuandam  psr  timorem  panarum,propter  quod  dicitur  lex  timo  fido  eam  ad  legis  imperfeftion?,  quia  pcrfeifla  esi  refpeiiu  cogit_^ 

yis,  &  in  fignum  huius  iex datafiut in  terrortbus,  rt  patet  '^xod.  19,  c.  fiiei,&  rcfpeciu  preceptonm,rcfpectufints  in  quibus  iex  Mofaioi 

Jo.aduenit  Uies  rertius,in  quo.fdata  eii icx.Sequitur.^Et  coepcrunt au  imperfecta.Quoi autcogmtio  D't  pcrfecta  ftt  tit  legc  noua,patet'* 

diritonitrua&  micarefulgura,  &nubes  denfiflimaopcrire  lifdquodhabeturjo.iya  Patermanifeftaninoinen  tuum" 

montcm, clangorquc  buccinae  vehcmenius perrtrepcbat,trc  ^" autem huius uetum ttmpUfuttfcifum  in  chrtfli tyaffione^adoi 

muitqLiepopulus  qni  erat  incaftris.  Et ftmiliter eademratione  ^'""yQpdeci.zrata&mantfefiataerantqUieprius  iatebantfub 

facies  Moy/i  apparuit  cornuta ,  quandofecundo  apportauit  legem  in  ta-  rie.propterqiipfa  iex  noua  tanquam  perfecta  in  cognit:onc,eR. 

buhsdefcriptam,&  timuerunt  filij  Ifraei,  vt  habetur  Exod.z^.lncorni  petfcdum  defcendensa  patre  \\ivc\ici\xn\.uiij!ibeturlac, 

hus.n.iiU^  dcfign.ibat'irterror,&fciitns  atque feueritaslegis.Tatet igi  terlex  noua perfccta  efi quantt^m  adipfum  corpuslcgis.f.qua\ 

tur primum,t4ideitce: tmperfectio  iudicialinm pneceptorum  ex  modo  in-  tnoralia pr£cepta,&  quantum  adfacrt:,iienta  &  quanium  adfal 

ducetidi ad opera  tuliitia pcrtimorem pen£.Sccundo idem  patet  ex ipfis  ^rimo patet  hoc de  prfceptis  moralibus ,  ouia  lex  nouaperfecta^ 

iuiiciaUb  prxceptis,qu^  ciUq^anio  infhgcbantp^nam  innocenti ,  &  ati-  ^"manos  actus,nonfoit4m  exteriores,fed  etiam  interiores,&  lioc 

tjuatdo cuipabiiem  vion  pmiebant .  Trimum patet per  iliudquod habe-  Jectionem  legis fuppiet.propter qucd  dicitfaiuator  Matt.  ^.impA, 

tux  7{jt.i  >  'C.de  homicidio  omnino  cafuaU,ubi  dtcitur  /Jc.Talis  qui  for  "f*  ^'^?"  '»^»wp/f3</o.  Audiftis,quiadi£tum  cft  antiquis.N< 

tuitj  C\:abiqucodiocft  tmmic:m,^c.interfidebatJ)ominem,debe  cidcs,quiautem occidcrit,  reuscritiudicio.  Egoautcf 

refugere aialiquani  cihitatem refugij,&  himancreufqueadmortem  uobis.quiaomnis , qui irafciturfratri  fuo,reus eritiudi 

fu,nmifacerdotis,quodalir,uandoeratper}»agnumtempus,& percon-  ^"ooidinat  mot-^m animi interiorem,  »t patct.Simiitter  iex nim 

fequens  talis  qui  crat innocens ,  cum  homicidtum  fuiffet  cl-io  cafuaie  &  exteriores  ordinat  nttllum  malurn  permittendo.  proptcr  quad dicitf  i 

inuoliin:ariurii,fine  luipa puniebatu; graui ppa,qu<a oportebat eii  cxu  ^*"'  ^ftth.  iz.c.  Dico autem  uobis, quia om ne iicrbum  0:  • 

lemtffeper  rnagnuvnetnpusafuaciu.tate&jiiapofJelfione.SecJidtm  ^'^"''  quodiocuti  fuennt  homincsfupctteiram.reddcnt  - 

_  pate:,HbifubdniirdetaUfugitiuoinnocente.Quoifiextrafinesvrbium  l^onemindicnidicii.Siautemhicprohibetuerbumociofum,pert 

■      inucntusfAerit,&percuffus  ab eoquiultor  eHfanguints,abfq;ie  noxa  e-  feqficns  uerbum  nociuuni,  &  muitofortius  omnem  actum  matnm,',  V 

rit  qui  occidcrit.Dcbuerat.n.  profigiens  ufijie  ai  moaemfhmmi  ponti-  '^'''  ^""^  Matth.  5 .  g.  pofi  fupplecionem  pr&ceptoriim  moraltum  u-i  1 

ficisinutbercfidere.  & fic patet quod  interfcftto  itmocentis ir.ca/uta-  ^egis,concii4dit perfectiontm euangelif^dicens .  EdottciS^opctk  < 

li remanebat fiuepana,qM£ tamen esi grauis culpa.  faiis  atncnnmper  ^^^-T^ercfectiatttem  Cbrirtus  moraiiapr(ceptaiciis,eis cor.fin:i'...:  1 

■fefiio  legts  conuentebat imperfeiiionipopidi  qui erat pronu;  a i  tfiufio-  S,^i''^^f'peraidendo,prop:er  quod  Matih.  1  g.c.iiiueni dicentife  cmi  '• 

vemfanguinis.&ideofiintcrfeCiora  cafnremanerct  infuaa.iTa^e  in-  jemandata  legis,&  qupenti  ultertus  uiamperfectionis,dicit  Sal'. 

teramtcos  interfe61i,cjfel in pericuio mortis quamuis  innoce>is,&  ficde  Adhuc  vnum  tibidceft :   Si  uis  petfcdus  efie,  nade&:  ucK 

faciUpoflcntinpopulo  bomicidia  muitipiicari .  Ecideoai  h.cc  mala  eut-  omnia  qu^  habesj&  da  pauperibus,&:  habcbis  thefauru  in  » 

tandadataeliiexprxiiiiadeeiusfuga,quamui(efietinnocens,&cade  lo.fii  ueni&ifequcreme.   Sectindodico  quodicxnouapetfn  'i 

ratione proced't lex fi  aliqws amictis  mortuiinterficeret eum extrafines  ^juantum  adfacramenta,qu!a  confcruttt graliam ,  quod  nonfaiiei  -t 

ciuitatis rrfugtj^vt  fic cogereti4rin  vrberemanere,non  exfua'culpa/ed  jacramentaueterislcgiSjpropter  qiioidicitur  loan.\.b.  Lcxper  Njy 

fr,fpter homicidiaeuttanda ,ad  quxpoputui  tanqnamimperfe&userat  len datacft,gratia(5d  \critaspcr  lelum  ChnlhMn.propter hi'e 

fronus.^Kemplurp  ad bvc  iioncum ponit  Thiiofophus.^.  Ethicorum  di-  loanne  BaptiHa  qui  per  fuani  pr^dicationem  &  baptifmum fiium di  >• 

eens.i^aliquxiegtsfuntftmilesreguliSfquibusutunturarcificesiii^Lef-  ricbatpcpuluvi  aiClmsltbaptifmum,&perconfeqi4ensadaiiafa^- 

t>ia  ad doiandum iapides^quia iapides iiiius  regtonisfunt  rnaie doiabiies  menta.cuKj  b.vptifmusfit ianuafacramentorum,Luc^  i.d  dicitur,  1 C 

tdeo'.utt4ntur  artificcsregults  piumbeis,  utpoffinttortuofitatilapidum  prxibitantcillu  infpiritu&:  virtutcElia;  patarc  doniinoj  - 

Appiicari.Sic in  ueteri  Tesiamento  datxfunt  ieges aiiquam  imperfeiiio  bem  perfcdam. 

Kemhabentespropterimpcrfe^ionemiUiuspopuit.Tatetigtturexprx         Tertiolexnoua  pcrfecta  efi  quantum  ad  facrificia ,  quiainipf^^ 

diiiif»q> tegis prccepta  tam  cercmonialia  quammoraiiaquodctiamtu-  vnum facrificiim  pcrfcctiifmum ,  fciiicet  Euch.trifii.r^quxnonelii 

ditieltaerantit»psife8a.Tropter quoddicic dominus £^ech.zo.d.De-  tumfactammHtr\,ftd  ctiam  facrijicium,  quia  ibi  Chriflni  quod. 

di  ■    moi* 


789       InepiftolamPauliadHcbrscos.  790 

jLiedoit»t»GlatHr,&fru5}us  fus  benediBx paffionis  a  populo  percipitur,  frario  in  contrarium  ,  oportet  tetmimm  a  quo  totaliter  euacuari,  ficut  O 

I,  laoieniliiidfttcrificiumtanquaravnuin  & peyftaum  fuit tn lege hgura  cihexalbofitnigru,all}edotollitur.Quadoauteeximperfe£io,  fit^feSili 

tumpcrtnultafjcrificia  &  raria,ficut  perfetJum,  &  irnperfetlu.  Eiiis  non  tollitwtotaliter  termintisaquojcdtantum  eius  imperfe£iw.f  quan 

aiitemperfeUio  apparet  in  duob.Trimo,quia  tQlUtpeuata  quod  noiipo-  do  ex  minus  aibo  fit  rnagis  album,  non  loUituralbedo prxcedens,fed  tan 

'M  taantfacerelegisfacriicia.propterquod  loati.i.d.dicitur.  EcceagnuS  turneiusimperfecito. 

'*^^1Dei,cccequiroIlit  peccatamundiji.peccar^owjn/j^i^/we^/n/ffie  Flteriusconftdcratidum,Q>ejncorrupiturterminusa<juoperaccidetf 

lisfecMdum  Q)  dicitur  Io.2.a.  prima canonica .  Iple  elt  propiciario  illud  qiesi  eiaditmUU  corrumpitur,pt  tamen  manere cu termino,ad que 

pro  peccatis  noltris  non  pro  noltris  tantu m  led  etiam  pro  to-  fi non  habeat  ad tpfum  contra)ietatiJ,non  tame  manet numero,fed  fpecie 

l[[iscri\indi.Secundoappareteiusperfectio,qufaaugmentatgratiantj  tantu,ficutquadodeaerefitignismanetquaUtasfymbola.Ceremonia~ 

(ecHiidum  quod  dtcitur  \oann.6.f.  Qm  manducat  me.Uiuet  prop-  lia  igitttr  euacuantur primo modo ,  quia contrariantur noux  legis cultui. 

ter  me.pf  r  augmetitum.fgratis.De  utroqtie  aut  effe£iu  humfacnficij  ^d  cuius  intclletiu  fciendu,^  ceremonixftcut  diCiu  efl,ordinantur  ai 

diciw Hf^.io.c.Hicautera  unampro pecatis  iioftiam offerens.  cultu diutnum,fm quod dicituug. in  E>ichirid.c.j.Deus  coliturfpe  fide 

f.femetipfum,lcdcl  ad  dcxteram  Dci pzttis.Sequitur.  Vna  enim  &  charitate,loquendo de cuHu interiori.  I gitur ceremonu  qu^funt  quf.- 

oblationeconfumTnauitinrempiternumfan6tificatos:./^>»o;/o  damproteftationescultusinterioris,debent  concordare cultuiintetiorif 

culpfoflenditur,cum  dicitur  in  autoritate.Vnz  pro  peccatis  hoftiani  quiperfidem  &  charitatem-Efi  aut  triplex  Batus  hominis.  Vnus  eH  in 

o?!c:cns.collatio  &  augmentatiogratif,cum  dicitur.  Confummauit  quo habeturfides  &fpes de  bonis  c<eleiiib.  &  de  his  per  qux  ad  ipfa  in- 

inicn^'f\lzzn\ivniznQ\^czios.etftcperfe£iioeuangelijpatetexper  troducimur.f.demyHeriisChrifii,&deutrifq;ficutdcfuturis,&hice(l  Triplct 

fp^mefacrtficijpropterq3.diciturHeb.9.c.Q\\uit\xszQx\itr\s^onii  fiatusueterisTefiamenti.^liHseflSlatus hominis ,inquohabetur fida  hominis 

fcxfuturorumbonorumperamplius,&:perfcdius,8dc. Tertio  dfbonis c£lesUb.ftcutdefuturis,fsddehisper  qupntroducimuradcde  ^*'"**» 

oHenditur  perfeiiio  legis  euangelic^  quantum  ad  iudicialia,quia  induciC  fiia,f.de  myfierijs  Chrifii  habetur  fides  ficut  de  pnefentib.vel  prxteritis, 

Kbferuantiam  legis non per timorern  pacna,fed per  amorem  iuUitiie quoi  eJr  hic  Hatus  eli  nouf  legis .  Tertius  fiatus  efl in  quo  utraque  iiabentur 

fjl  proprtum  perfeCiorum,  utfupra  di£ium  efl.propter  quod  lex  noua  dici  tanquam  prxfentia  ^  euHentia  &  nihil  creditur.  &  hic  efiflatus  patrig 

ttir  perfeHa,  fccundum  quod  dicitur  lae.  i.  d.  Qui  autem  profpexerit  caleflis-In  lioc  autem  fiatu  tertto  ubi ntbil  creditur,nihU  efi  ceren>onia- 

in  lcgc  perfeclc  libettatis,&:c.  Item  quia  nullum  innocentem  punit,  le uelfigurale  ad cultum  pertinens  ,fecundum  quod  dicitur .Apoc.  2 1  .g. 

necaliquod mdum  impunitum  tdinqnit, quia et verba  ociofa punienda  Templuni  non  uidi m  ea , dominijs  Dcus omnipotens  tera-  B 

oslendit,vtfupra  di£ium  eH,&  nonfolum  modo  verba  ociofa,fed  et  ma-  pl um  illius  cit.Vari  igitur  ratione  adueniente  fiatufecundo.f.noum le 

Us cogitationeSjfecundum  quod  dicitur  Mat. 5 .d.Ego  autem  dico  uo  gis  ceremonia primifiatus.i.  legis  ueteris  cefiare  debuerunt  &  induciti'. 

bis,9quicunque uiderit  muliere  ad  concupilcendum ea,iam  lia  qu^ conuenirent  Hatui  nouxlegis,in quobona  cdeflia eKpeSiantur 

moechacus  ett  eain  cotdcino. propterquodlexnoua efiperfeSa.  defuturo,/edbeneJjcia Chrijiihabitafuntdepr<iterito.Etideo,quiac€re-. 

ietjuupofi exponiillud  Cant.6.  c.  Vnaeftcclumba  mea.perfeda  monxueteris  legis fignificabant ChriHumuenturum,dignum eii,^ eun 

'^tz.Dicitur.n.  lex  noua  columba  metaphorice ,  quia  efi ftne felle ama-  cuenturin  tioua  lege  in  qua  myfierium  Chiifti  iam  eftprferitum.Et  hoc 

■itudinis,nuUum  innoxium  puniens .  Dicitur perfe£ia,quia  nuUum  ma-  efi  quod  dicit  .Apojtolus  ad  Web.  9.  b.  TranslatO  laccrdotio  neccffe 

m permittcns,&fic  apparet perfe£iio legit  euangeliae quanttm  adle  eft,  ut  legis  translatio liat./.  quantu  ad  ceremonialia  thurificatione 

'is corpui,quod  continet  mandata.  Similiier  lex  noua perfefia  efi  quan-  tamen  excepta ,  quia  non  fignificabat  myflerium  Chrifii  uenturi direSe, 

tm  ai  finevi  Legts.Qui  quidem  finis efi  uita  beata,  ad  qnefinem  imme^  feddeuotionepopuli ad  Chnflu .  JJon  autem  debet  ejfe  minor  deuotio  ai 

Uataintroductt  lex  euangelica ,  quod  nonpoteratlex  vetus  nifi  tantum  Chriftum  iam prxjentialiter  exhibitum  quam  tuncerat  adip/um  uetitw 

nfigura.propter quod dlcit ^pofiolus  ai Hf ^.iz.e.Non  acccffil tis  ad  rum,  propter  quod in  noua  lege manet tljurificatio, per  quam  deftgnatur 

raclabilcm  ignem./.corpoi-j/c»!  &  vifibilem ,  ficut  acce/ferunt  Z  «-  miniUroru  eccleftf  &  ipftus  populi deuotio .  Moralia  aut  prxcepta  eua- 

\ii  in  monte  Sinai: fed  accclliltis  nOS-f.credentes  in  Chriito.zd  Sion  cuantur  tantummodofecundum  quid.Jlquantum  adpeyfciiioncm.  Cuius 

Tiontem  ciuitatem  Dci  uiuentis  c^lcftem  lerufalem  &;  mul-  ratio  efi,quiafunt de dillamine  refis  rationis,  &  ideo  manent  quantuM 

orum  millium  angelorum  frequentiam ,  &  ecclefiam  primi  adfubflantiam  prxcepti  remota  tamen  imperfe£lione,ficutpatet  Matt. 

iUOtumquiconfcriptiluntinc?lis,&iudicemomniuni  Deii  $.ubi  pofttis praceptis moralib.additur  yer/e  io quxnon  inteUigebatur 

^lpiritum  faniflorum  ]pcticCtomm.propterquod.y4poJiolus  Heb.  a  ludxis  e/fefubprtecepto.  Vndeibidemdicitur.  Audillis,  quia  didu 

'.c.poilquam  dixerat .  Nihil  ad  perfeiSum  adduxit  lex.  f.  lex  vetus  eft  antiquis.Non  occides,8ic.Ei/«/>p/ff«<r  iUudquodfequitur.Ego 

liimxit.  Inttodu(i^io  ucro  mehoris  fpci,  pcr qua  proximamus  autem  dico  uobis,9  omnis  qui  irafcitur  fratri  fuo,  &:c.  Et eod- 

id  Deum .f.in  lege noua.  Tatet igitur  ex pr^iiUis  <$ lex  noua perfeiia  modo  in  frvhibitione  moechu pofito  pmcepto  additur  piohibitio i nterio 

^fl,&  quantum  ad cognitionem  fidei legi  prguiam ,  &  quaniu  adipfum  ris concupifcentiA.ynde ibidem  ^/c/f«r. Audillis  quia  diftum  elt  aa 

-.orpuilegis ,& quantum  adeius  fincmt/iaautcmperfetiiolegisfigura  tiquis,Nonmoechaberis.£f/a/»(/;fMr.Ego  aute dico  vobis,qui- 

■aejl.j.i{eg.6.vbi  (//«'fMryic.Pcrfcftaeltdomusdomini  moumi  cunque  vjdcritmulieremadconcupitcendum  eam,iammoc- 

:)perc  i\xo.Lev..n.nouapote/i  conuenienter  dici  domus  domint,  quia  hu-  chatus  ell  eam  in  carde  fuo .  Etfimiliter  inteUigendum  efl  de  altjs. 

«j  iomus  ipfe  esi  xdificaior,quia  lex  noua  data  eji  ab  eo  immediaii,non  &  fic  patet  97  moralia  prncepta  ueteris  legis  non  euacuantur  quatum  - 

'xret«j/fCMH(i«»J<?«o(/(i/af«rHf/>.t..i.MultifariemultiIquenio-  adfuoliantiamfoUmlegis^Jedquantumadimperfectionem.Vropterqi  ■ 

asplim Deusloquens  patri.in  prophe.Nouiflime  diebusiftis  dicit Apofiolus.i.Cor.n.d.  Cu  faclus  fum vir.euacuaui qujeerant 

acutusclt  nobismfilioy«o  coiifubitantiaU &  coxterno,vtibtdem  tpAi\x\x\\.Statusautemu£terislegiscomoaraturpuero,fecundumquoi 

''*hitlur.\>icitur  etiam  lcx  noua  dotnus  domini,quia  ipfeeji  Imus  domus  hubetur  Gij/.  j .«.  Lcx  psdagogus  nolter  fuit.  pAdagogus  autem  efi 

nhabitator,quia  infacrawnto  ^Jacrificio  nou£ lcgis.f  Eucharisita co  ductor  pueri.  Status  nou&le^ts comparatur  uiro perfecto,ideo ftcut  ma- 

ineiur  totus  CijrOtus  realiter.Bene igitur dicitur.  Perfccta  eft  do mus  net idem  homo  qitantum  adfubftantiam  in  pueritia  &  uirili  xtate,remo 

lomini  in  omni  opete  fuo ,  quia  perfetla  esi  lex  noua  in  cognitione  ta  tantum  imperfectione  pueriti£,fic  eft  dt  moraltum  prxceptorutn  eua- 

iei,inprxcepits  moratib.in  Jacrificijs ,  in  facramentis  &  iudicialib. ir  cuutione.ludicialia  aut pKXcepta  euacuantur  tertto  modo,quia  aduenien 

erfetic  introiucit ad  finem  legis.f.uitam  beatam,qux  eHfinis  diuinx  te-  te  Ifge gratis,ceffat eoratn  obtihatio.  ?o/fct  tatnen  aliqtus princeps  orii 

is.  Etficpatetfecundum  pnncipale.  tiari,;pjeruarenti4r  in  regnofuo,  ita  tamen  9  non  reputaret  ea  efie  obli- 

Tertio  pnncipaliter  ojicniitur  in  verbo  pneadumpf  ordo  vtriufque.  gatoria  ex  lege  Moyfi. I^jtioautempneiicii  eft,\quia  iudicialia prxcepta 

Jgis euangelij,Qum  dicitur,cum  veaerithoceuacuabiturillud  ,in  quo  perfe&directenonerantordinataaiftgnificandumaUq'4idfiituyum,Ji 

iueniente  euangeUo  lex  oflenditur  euacuari.ybi  oHenditur  triplex  ordo  cut  erant  ceremoniaUa  ,fed  erant  ordinata  per  directe  ad  confetuanium 

j; J  & euangetif  f.ordo  tpis,  &  dignitatis  cSr  uirtutis .  Vrioritate  vero  ordinem  iuftiti^ in populo  ludaico,quia  tamenftt^tits  iUius popuU erat to 

•tnporis  lex  vctus  prior  efi  quam  noua,  quia  erat  difpofttio ad  ipfain  in-  tusfiguralis  refpectu  Chnfti^ut  dicit  .Apojtolus.  l.  Cor.  10.  c.  I n  figura 

>mtum  per eaai  homines  rctrahebantnr ab  idololatria,  «T  tenebantur  contigcbant  iUis . per  confequens  &  ludicialia  pr^ecepta  ilUuspopuU 

tl}  cultu  vnius  Dei,&fic difponebantur  ad  fufccptionem  euangelij.Et  erantJigurdia,non directefed  ex confequcnti.Etideoft  aiiquis feruaret 

-c est  quoi  dicit^pofiolns  ad  Gal.  3 .  d.  Pnulquam  ucniret tidcs.i.  ea  ex  hoc  quod tuncfueruntftatutajjoc  effet  dicere,  quod /iatus  iUe  ad- 

"^  Ix euangciica,ubi habctur fides expUcata,i\x\>\cgc cufcodiebamur  biic durat, quoiefterroneum &iUicitum ,ft tamen aUquis princeps veL- 

bnzluii  in eam  fidem qua;  rcueianda  ctzt.Priontate aut dignita  let ca dc nouofiatuere,po/fetlicitr .  Ccnfiderandum  tamen  quod in  lege 

t  est  ecomierfo.ff  quod  .Apoiioius  ad  Cal.^.comparat  duo  TeHamen-  noua  iudicialta  tranfiertmt  quantum  ad  eorum  rigorem,  quiafimt  magis 

duobus  filijs  ./ibrahx,  eonim  prmus  origine fecun-ium  carnem  natus  ob/eruanda  ex  amore  uirtutis  quarn  timore ,  qma  lex  noua  cft lex  amo- 

ISecundui  autcm.f.Lfaac  per  repromiJ/me,propter  quodftiit prior  di-  ris.Vropter  qiiod dicit.U \oan.^.  d.  Pcrfcaa  charitas  foMS  mittlt  ti- 

.vtate.Similiter lex nouaprior ch  iteteri  Tejiamento ordine ejficacix et  tnotcm.EtJic patet ex prxdictis,quod omtiia lcgis pr£cepta  aliquo mo 

'mutis,qwa  obli^atio  illius  Itgis  cef/at  adueniente  euan-f^eliv^ecundum  do  pcr  euangetium  euacuantur.propter  quod  dicit  ^poftolus  adB.oman. 

ioddicttur  ad  Gal.^.d.  At  ubi uenit fides,iam  no  fumus  fub  pae  i.alloquens  Ud^osin lege gloriantes .  Vbi  eltglonatio  tua  i  tu  I«- 

agogo.i.  fub lege  quA  erat pxdagogus noiier in  Chrifio^ut  ibidem  dici  dsc  qui  in  lege  glortaris  ,  utfupra  prxmifcrat  I\oman.  3 .  d.  Exclu- 

ir,^uialex  euacuaturaducnientceuangelioConfiderandi4mtamen,q^  facft.  ideft  cuacuata  .  Sequitur  .  Pet  quam  kgcm  ?    Faao- 

uerfimode  euacuantur  prxcepta  moralialegis&  cerimonialta&iu-  tumfquafidicat.  Tipn.  Legemautem  factorum uocat  icgem ueterem, 

ktaUa .  M  cuius  intelleaumfciendum,quod  quandofit  mutatio  a  con-  tiulla  auteres  txcluiit  feipfum  uel  euacuat.  Sequitur .  Sed  per  legem 


tr 


!/• 


trariH 


GIo.orcl.&  Nicolai  de  L' 


791  vjio.ora.6i  i>jicoiai  ue  Lyra.  792 

(idclLef^mfideiuocattcgemnouam/icewmeuacuat  gir  excluiit  ve    rHndem.nullaau>edUtepit]olaTauli  dlcitHtfcriptafJehr.iisnfiifta.  [ 


m,vtrnm  h.tc  apiHola  ftt  Tauli apoiloli.  tate prxdicari  ad conuerfionem  fiielium,fic  necejjarium  fuit  eamfcnk 

£t  arfuitur primo  (fuod  non  ,(fiiia  in  hac  epiflola  non  tenetur  modut  ai confutatiomm  hxrefum  infur^entiHm.propter  q>  loannes  Euangetui 

*  fcrllendiqui  in  alijt  epiHolis  ^auliprxponendo  nome»fuum,etfui  apo-  fuumtncipit a  natiuitate  Chrifli  a:tcrna,ejuia  uidebat  h.trefim  Hebontta 

fiolatum  ofiicium,vt  patet,ergo.(&c.  rum  infurgere,qut  dicunt  Cbriflum  ante  Marta  nofu'.{ie.?aulus  autem 

Item  quia  eloquantior  eU  iltlus  in  hac  epi^ola  <fuam  in  alifs.  ^pofiolus  uidit  temporcfuo  bstrefim  J^T^jrxoru  infurgere  qui  dicuia 

Vpiftola        jtdcontrariume(lufus,&confuetudoecdefi<s,,inquaaUegatHriTl«  effe necejfariu  ad  falutemferuare legem  ueterem  &  nimium  inualmt 

«dHe-       epiUoUtanquamab .ApoUdofcripta.B^efpondodicendo ,quodpropter  hocdi[lum,)taOp etiajnTetrus aliquomodoofferendit  in  obferuatione 

br?os  p ro-  fationes  prndiClas  ab  aliquib.fuit  opinatum,quod  hxc  epiHola  noneflet  legalium,propter quod  Apoiiolus ei  reftitit infacie,ut  ditJum  efl.  l de« 

ba(uc  Pau  \iauli,propterquoialiqHidicebant,quoderatepinola  Ctementis  paps  noneftuertfimihquin  Taulus  apoftolus  aliquid  fcriberet  conuerfisde 

li*               ««r  mattyrts.  Et  mouebantur ad  hoc.quia  ipfe/cripfit  Athenienfib.epi'  I udaifmo  ad  confutationentbuius  erroris.hoc  autemfit  in  hacepifioU, 

Rolam  pr-r  omnia  canfitnilem.  Alif  autem  dicebanl,ifUod  erat  Lucf  eua  vt patcbit  domtno  concedente,& ideo  tenendum  efi  indifcufie[ quod ifu 

gfil  \^«,&  mouebantur  ad  hoc  quia  tpfe  eain  primo  jfcripftt  Gr£c^,vt  di  epijtolafuit  i  Taulo  apofiolofcripta. 

citur  in  prologo.Altj  autem  dicebant  quod  erat  TertuUiaai ,  quifuit  pro  Adprimum  argumentum patet folutio  inprologo  T^  enim  erat  hpt 

pinquus  Apotiolorum  tempori.Sed  modo  indubttanter tenetur  quod  efl  flolus  ludforum,fedgentium,fecuruium  quod  dicttad  Gal.i.b.Qi^v 

epiiiulaTault,Quoi.prohaturmuUiplicirone.  Trimo  autoritate  eccle-  ttim  cll  mihieuangeliu  prfputii,ficut&  Petrocircucifionis, 

fi£,cuius efl  talia  Jubta determtnare.lnfynodo  aute  T^icenarecepit  ec  &CC.Et ideo  nonfcripfit  in\ hac epifiola  qux  dtrigebatur  ludais  nomen 

clefia  iflam  epiHolam  tanquam  abApofiolofcriptam.Secundo  hocidem  fuLofflcij.fimd.ter  nec  nome perfonf,quia  ipfe  erat  odiofus  \uijus,pattt 

^  prohatur  per  autoritatem  antiquorum  do£iorii,&  potiffime  Bfaf/  Dio-  in  A£iib.apoflolorum  in  multis  locts,propter  quod  epiHolafutfUt  mitm 

nyft),quiftiitdifcipulHsbeatiTauli.lfleauteminfcriptitsuisallegat  it  tecepta  a  ludxisfinomen  Vault  efictibtpr^epofitum. 

iia  buius  eptfloU  tanquam  di£la  T^auli  magiftrifui.  Tertio  hocprobrX  ^dfecundum  dicendum  quodftdus  e(t  elongantior,quia  quiltbet  ele 

ex  autotitate  Chryfoiiomifuper  epiflolam  ijiam  dicentis,^  Taulus  eam  gantius  loquitur  linguam  propriam  quam  alienam.  \pfe  autem  Taidus 

firipfit I{om£  exiflens.Toflquamenim biennio  I{pmafuerat propterap  fcripfithancepiHoUmfolumllebraici,&ideoloqw.turmagis  ornati, 

pcllattonemfaiiamadCiXfarem.de  quahabeturinACiihusapoHclorti  Scdcontrahocinfurgitunum  dubium,quiaper  infnfionem  fptnt^ 

babuillicentiam  tranfeudi  in  Hifpaniam,  &  ludtos  tbi  Hidtt,&  poflea.  Cii  bahmt  donk  iiiig'Mrum,fecundi4  quoi  babetur.i.Lor.  1 4.^.  Gratiis 

J^mam  rrdiens  de  tilo  loco  hanc  epiflolam  cisfcripfic,utdicit  Chryfoflo  ago  Dco  mco  quo  J  omniu  ueftru  lingua  loquor.  Dona  auttm 

m  us.Quarto  patet  propofitH  eX  his  quf  dtcuntur  vltimo  capitulo  huius  fpirituflaniii  petfe£iafunt,ergo  ita  perfeSe  loquebatur  alia  idiomatafi 

epinolx,uidelicetquod  miffafuithsc  episiolaper  Timothcum  quifuitfi  cut  Hebtaicam.Dicendu  quoddonum  Unguarum  datum  eftapojtobsd 

liusfpiritualis  TauUdpoHoU.Qiiintohocide argw.turcx-^^-lo  ApofloU  prxiicandwn fiiem Qhfifiiomnibus populis,&  ideo  datu eft i}OC dmm 

adfalutem  I '4dxorHm,de  quo  "^^eto  dicitai  Rom  ;x.Opta bam  anath Z  apoftolus  prout  facichat  ad  efficaciam pmdicationis  Ad  hoc  autem  dm 

niacfleprofratrib.meisquifuntcognatimci  exquib.  Chri-  multumfacitornatusverborumfedaUquando  magis impedit,  vtpi. 

ftus(ecunclucarnem,a(ii(of».AJ.^.Quandiuquidem  egofutn  trtp£rApoftolum.i.Cor.2.a.Sctmo  i:ncu^&cpixdic3Uon\e^tA 

Gentiuapo(tolus,miniftcrii4nieu  iionorificabOjfiqiiomo-  cftinperfuaribiiib.human^fapientifuerbis.ifirffono  e/fii. 

doad  xmivlandQ  prouoce  carnS  mea.».  Judxos,  8«:  faluos  facia  rum,fi  Taulus apoftolus  habunaliquem  ornatum  verboruin  Hebract 

atiquos e)(A\\S.ideonoe[l aUquo modo probjbile , qui Taulmfcripftt  lingua ex huyiana acquifittone quem non habnit in alijs,babuic  tama 

luditis  ai  eoru  falutem,qw  totaUafcriptaaltjs  gentibusprofalute  ea-  omnia  idiomata  ioqnantum  ualent  ai  efficaciam  predicandi. 


Incipit  epiftola  ?auU  ai  Hebmos. 

CAP.  I. 
a  \/[  VUifa.&c. *  H I E  R o-  a 
iVlNyM.  Inepifiolaadb 
HebrxosproptereaPauliislo  c 
Q  Jita  confuetudme  ncc  nomen  d 
i"uu,necapoftoh  vocabulum  e 
ppofuit.quiadeChriftoerat  f 
<ii£l:urus.Habentesergo  prin  g 
cipem  faccrdotu,&:  Apoitolii  no 


Jncipt  epifloia  Pauit  ad  HebrjLOs. 
C  A  P.     I. 

Multis  lacitrionibur. 

Mulds  qualtntib»'. 

Vltifariemulriicjucmodis  olim 

Setuisperfcruoi. 

Deus  loques  patrib.in  prophctis. 


mulquc  emineiiam  gratiiqof 
pcr  filium  data  cft  fidelibus  di- 
fcernitalegalibus  vmbris.qiiJ! 

1  angehcis  minjftrationib-cxliibi 

2  tifucrunr. 

j  c  0//w.Noneftnouum. 

4  d  JDfMf.  Quicftinuariabilistuc 

&:nunc. 

c    Loquens.  Quia  quod  tum 


.iiycanfeftionislcfum.ncc  etiamnunc 

fmt'congruum,vtvbic;hriftusapoiiolusdicc.iduscrar,ibiec  f  Tatribus.Qm aime  &:cultu Deipatrcs nobisfunt. 

Paulusapoftoliisponcretur.  g  /''^'■opArt/j.NonenimipfufcdDcusincis, 

*  PRiM.Omnisintentiobeari  apoftoli  inhacepiftoh  eft,  A^«/f//Jc;<?.i.muUoticns  AbrahsB,Ifaac,&:Iacob,&cstcris,& 

vtludgoscognatosfuosfqui&Hebrxi.abHcber  appellan'  cildemfajpe. 

tur.in quoaffumpti  funt) a lege Moyfi  tranfire faciat ad gra-  g  MuUifq;  modis.Qah  modo  pcr fomma,ut Danieli.modo i 

tiam  cuangelii , ab  obferuatione  carnali  ad  fpiritualcm ,  fu  perta  voce,vt  Moyfi.modoantetioriinfpirationc, vt  Dauid 

^ inulquc ^  Vel, 

incipu  PoitUla Nicolai  de  Lyra fupcr  cpiftolam,  /S qui  hquebatur Hoyfi in perjona Dei, Aa.j.e.Hic clt  Moylesqu 

pauli  ad  Hebr^os.  fuit  in  ccclcfia  in  folitudinc cu  angclo qui  loqucbat  ci  in  mi 

C  A  P.     I.  ^\  tc  fiinii.nouumautemTeftamentiitradiditDeusperfeipfHm,qHia\ 

Vhihric&^cSicut  pmdiRum  efl,Apoftolushancepinolafcri  fiUum  incarnatum  qui  ejt  unusDeHS  cum  patre,&  hoc  exccUentia  nou 

pftt  aUquib.conuerfts  adfidem  Chrifii  de  Judaifmo,  volenttbus  Teftamentiai  uetus  tangitur,cum  dicitur,quoi  Deus  olim  crat  loq 


Diuiflo. 


DIff«rftia 


aferuarelegaUacumeuangeUo.quafinonfufiuretadfalutegri  patr.b.in  prophetis./'nno«Orf«ffw«  rf/frfWf «fo.  locutUS eft  nail 

tia  ChriBt  iieoin  hac  epiftola  often  iit  eminetiain  noui.TeJiu.  rejpeilit  (i\\o.E.xceUentia  autem  ex  modo  tradendi  eft,quia  uetus  Teftamentui 

ueteris,oftendens  tp  uetus  comparatur  ai  nouum  dijpjftttone  adjtrma,  traiitum  csl  obfcurefub  uelaminib.  &  figuris.nouum  autem,Teftamt 

Crficut  imperfedum  adpeifetiu,quodeua'uatur & cejjltt  ai^eniente  tum  traiitum eft  itciie & aperte.Et  hoc notatur  cum  dicti.  Locutu | 

perfcHo^vt iicitur.i.Cor.i  i.c.Dtuiditur  autem  hsc  epiflnlu  iit  dtias  cti.f.plan^ & fcifibdivoce &  humana.vndelo.  i6.g.diiium  eftipii 

partesf.proeemiu et execnttonem.Secunda pars ponitur  ibi.Q;^ i  cu m  Cbrifo ab  A^JofoLs.Eccc nuc paUin loqueris,&: proucrbiii fiU 

Cit{p\cn.lnprimaauteparteproponitc\cellentiamnouiTef[.yefpetitt  lum  diCls.His dt£Iis patct fententta. 

ueterisex trib.videUcetextempore,exlegiflatore,ex  modi  traiendidi-  i  Mjltifarie.fpf)' diuerfas figuras &  vclamentain  facrHicifS  &I 

Me*fitate.Difftrentia  temporis  tangitur  tn  lMc,Hetus  Tejiamdtiim  olim  cramcntis  &bniuJmoU  q  erantfignrf  eorum  qfivttfa^a  tempore  Ci , 

.      futt traditim,nouum  autem diebus ifcis noutfft)nts,gratia autem  j^ficit  2   M.  \\ti(qicmo.Qi4iaaltquaniofitreuelatioper  vtfionem corpor 

vcferfui-  '^"'"'^^'"•^  i<^i^ofimditeftprocef3us  gratif  ficut  <fy  naturxfuo  mo-  /e»w,//c;<f0.i«.v.i,Apparucruntdigiti  manusfcribetisinparic 

plct.  '^"  T^uncautemincognitionenaturaUproceJfusefcdecogniCionecofu-  tC.AUqhpir  viuifionem imagin.iria,ficut dicttur  ffa.6.a.  vididoai 

f.i,&  indeterminataddeterminatam&perfetlam,utpatet.i.Thifico  nu  icJercfuperfoIium  cxcc\i\.\m,S)CC.  AUquandoper Hiftoncm^ 

rum,propter  boc ut ihid^ dicitur,pueri in principio  vocant  omnet  viros  teil^tl-Aatem  tantum.ficut  de Dauid  dicitur  in proiogofuper  ?faL 

patres,&  omnesfaminas  matres,pofica diftin£iecognoJciit.E'.ftcfimi  3  Olim  Deus  loq acn$.i.ah  antiquo  &  ex  multo  tcmporepakUt. 

Itter  eft  in  cogmtione  fupernaturAU,quia  in  ueteri  Tcfiametofnit  cognt  aJfi*efiendo'ut  crefcerent  hamnies  tn  cognitione  tr.  yfterioritm  incarn.:: 

ifiimperfccia,innoHO  autem  C]^ pofterius datum  eft,  veritas  manife-  nis &unitatts,q\ixpcvCi\cH\\xmt'ai\iC(\.utdic!tur\oan.l. 

ftereuelatHr.ExcetlentiaautemexpartelegiJlatorisoftcnditur,quia  //.  4  patrib.m  prophetis..i>«;A«;  anteU teuelabaat oiculta dtuma,. 

cet  THrunq^  TeftameatiifitaDeodatiiiUtUctHitamentradiduperange  tpfiulterius  fopulQ denunmbam, 

lum  ie  Nouif- 


■X 


793 


Ad  Hebrxos;    Cap.  L  794- 


f    ^^^/«/''/^"''''«•^^^^'^'^'^^diuerrogcnercrocutionis.utper    ergo&rpotenratuniCKTimum  tcnc.QuiaficutIuxdeIuce,&  O- 
U  fomnia  vd  infpiiationcs.uel  apertas  voces.  veritas  dc  vcnratc,  ita  &c  de  omnipotente  natus  eftoipotens 

Miiltifq; modis.R.aum  diucrits  myderiis futura fignificans,    ^  Pr  i m. Secuia dicu htiir a  fcquendo , eo  quod  rcquuntur», 
a  Zom>'<^Ql!i3tdem  modoquiolim.  ^  femctrcrJeundoacreucrrcrjdo. 

b  '^{nbis.VihisiUomm  patrum.Nedealiisputcturnoblslocu    f  Qwcum/icfpkndorgloriA-j&c.H^ckoindximdlainzmnunxiAf'     » 
tuscjijam  lilis.quodpotcrat  vi  ,Qi.i,poftfianc„onaqu!tmaii.rocuti<,.  i„fine«mporu.m-  commcndat.Chriaum  often  Jg  yctbol 

derifiaiiiloquercturgcnti.  bqiiafiadbucrut.eriumquiaudierunt8tvidemni.i-iiiis.  dcns  cum  coKtcmum  &coa:-  Uo. 

Multififif-  inomni gencrc lo  a  Noifiilimc dicbiis  iitis  focutus.   etl  nobis  in  ff-  i  qnalcm  patri.aufdemqj cum 

quedljVt  figUriS,Vifionib.(om  i  aQuimaiofpi:oph«tis:»nJc&.eui»fcciindumvtranquenatraaineomendat.  CO  lubftantiCE,  fcd  altCrum  in- 

niorum,locutionib.angdoru.  ^  ^''^^^iS^^^^^^^^^I^^^^^Si^;^..         ^  periona.  Attende  qualiter  hic  Cl.ryfoa» 

AMwzexi;*.  Rcru  crearionc,  C  ,,      .^     .   ,.       ^.^   d.vtpei  verbuin.  duas  viasingrcditucVnaqui  ™"**, 

vtiformationcAde,intrarnii  jlio*  quemconiKtiiitna^rede  vniueriorum  ,  per  ?  dcmrcuocasnosanctandocr 
maris  rubrj,i?£fimilib.ina£li-  »Nonfoiumscteina,qu«miniK.nota-.  ^  rorcSabeHij.  AliavcroabAr- 

bUS.  C  bSecundumd^uinitatenu    c  E^x^patre &^dem «^  4  rianiCS  impictatis  CrrorC.  Nc 

,  oimpatribmlnprophetis'. ^ouif  f       - £•   -j ^  f^cula. Qui  cum  fit fprenddr  dorix.  S  P"«tur pater yel vaicum  noa 
>    ''/;?«(fnoi/^wp/;o.Tepusemcon       1                                ^  *■  D.       «->     habcrCjVclhli' cxtrancusapa 

ltimitdominus.praifIisIiiis,&:  -  -  trcfabriltere.Sutenimquida,  Arrianar 

tenTpuseisquxpromifitimpIendis.Fromifnonuteporahj-  qufeumcxtraneumefledcliret,^maleuifumeft  Arrio..Alii  impleuj. 

bueruntprophctasafFfitos  &:implctosucrbi  Dciulq.ad  loJ  quinonartcrumpatrem,aItcrum  filiu  fuppingcre  moliunt^ 

ncm,abilloautem  ufq.in  finem  tepus  eft  implendi  qufpro-  ied  cuciemaliqn  patrem,aliqf'i  filium,Integracrgo  commo- 

roifld  funt.Vnicns  Dei  filius  vcnturus cratad  homines  aflTu-  uct  rationc,  &quia  Dei filius'eft,  &quod nonab  eoalicnas  Ambrofi*" 

ptarushoicm.&pcridfiiturus  homoriturus.rcflirrediurus  exifiit.Hocautreiigiofodgbemus  accipere  inteIIe(Su,&fi  &ChrT. 

afcenfarus.feffurus addextcra  patris,  impfcturus  in  gentibus  quid  abfurdum  fortafTcoccurrit.ab acie  rnentis abigere. Vbi  fy&. 

piomifla.QModloquens  &locutus,  prxfensdc  pteriro,  pra;*  quefiquidem  religiofbnobisopuseftintclleiiu.maximeve 

teritumde  pi^fcnti  pofuif,figniffcat  ipfc  loqui  pcr  filiuquod  ro  ubi  de  Dco  vcl  loquimuraIiquid,uclaudimus,quia  nccad 

locutuseftporprophetas.  Nifi  cpin  prophetis  occuitauerita-  loquendumdignede  Dcoringua  futiicit,necad  percipiendii 

tii5cadhucimp!ci>Ja,in filioautem apcrta&:  completa^  pra:ua;'et inteiIedus.MuIta,n.de DcointcUigimusqus  loqui  g 

/B^roptoif. Prophctaniiim  ruitutnonfubitouenienshor  penitusnonualcmusyn>uItaredeIoquimurqtnreitigereno 

'  reretur.fedcreditiisexpediarctur.  ^  fumusidonei.Verbigr.uia,Q!iodvbiq;.Deuseitfcitiius&:di 

^  Pr I  >.£.Conf idcrcmus  ergo,qaomodo  multis  roquutioni  cJrnus,quoauteniub!qae flt.uitcllcdiu  non  capimus.Item ^ 

qiis.mulnfqueqaalitacibas.  ioquutus  Ht  Dcus  patcr  patrib.te-  eft  incorporca  quxdam  uirtus,quxomniumeftcaufa  bono 

lbmcnti,multisloqui>tionibas,jnurtifqaeqaaritatib.  toqu  i-  rum  fcimus,quoautemqaeifrafit.penitusignoramus.Sunc 

tasciieis.quianon  fcmpervniform  terlecrcafiucisrcuela  eriamquxdamq  dici no!> pbfTant  q;,iismente  capiantur.ita 

uit.  AHqnandoenim  aperte  &:perangetumlbquutuscft,vt  ut  etiamipfum  Paulij  vidcamusmquibufdaMi  talib.quafiim 

Abrahe,Mort,Lotb,ahqaidoueroobfcure(Sdpcrcnigmata,  lirnTari&  noinicgri  pponentem  exempla,ficuth]ccuait. 
a'!iqu:iadoin!ubitu  mihtis,a!iqiiando  incordc',atiqiJ3udop^        5i<;)f»'«y/{/^^iri..^b«.e,^.Vteas  impropnis  nonvimb.quia' a^   ^ 

lb:nniam.Q".uata  vciodiftantia  eft  intcrgratiaeaangehi.q  7Ppriircpcrirenapoteraf,&:  rcrutemporaliufimihtudinead  jg.dever, 

perfiiiunn  daracft,& iegcm.qux  pcr  feruu adminiftrata cft ,  oftendeiTdCi acritatenixrcrnoru.i.patris,&: filii  cogtcrnitate,  Uoaii  lib! 

tanta  eft  d:ffcfcntia  intcr  miniftros  &:  auditores  leg!$,qm fcr  quis  temporaliaintegracollatione.rtcrnis  comparari  no pof  i  de  icarn. 

uiad feruos miili funt,&:inter promlTtonem &: gruiam.qug  iijut.In ^tcrniratecnim frabilltasefr.in tcmpore uacictas. In  Vcrbiic.iz.. 

perfilu-IatTcithlii5,3cpoftm')dumper  filos  alminiftrita.  a:tcrnita'teou('tant,intpcaliaa!iis  fucccdunt.Increaturani-  &^fcr'i9o» 

c  /n^/io.QaiprophctiscVmaior.eft  aTimdommusprophc-  hilinuenimuscocetcrnum.qinihilxrernum/cdfaflicitad Ci  ^^ '^™P* 

:'<'";taru,impictor5<:fanclificator,Sicenimpropheraeft,qaod&r  milirudineniucinuemamus  cojeuum.Coxuaenim  dicimus    q        - 

"•    dominusprof.hetarfj.Sic&:angcIusChnftuseft,&:dominus  qaeq;eandeinhabcntmcnfuram  tcmporum.necaltcru  ab  dicaamr 

angeloru  Na &:ipicdiclus cft  magni c6' iliiangclus,&Moyfi  altero  rpc  prtjjcditur,  ambotii  efT-  coepifTc  dicimus.  Et fi  in. 

^j,,  dictum cft de co  SufcitaJneis prophetam  ftmilern  tui.  Si Crs  nihil  crcatara  co^ua  inuenirc  potcri mus,i^oa  itigenerans  &: gene 

t.is.  annuc.aret.angelusnondiccrcrnr.Sinihilprophctarcr.^phc  ratum,ficut  in  trinitategcncralitcrcoxternuin.vnigenitam, 

tanondiceretar  EHeoquodprxfensainunciauir.angcluse-  Increaturis.n.nonexeo-incipitgeneratumexquogcncrans. 

rat,exeoquodtuturupTxdixitprophetaerat,cxcoquod  ver  Incrcacoreveronoproccflitgcnitorgenitii.Nopofrunrcr-' 

bij  I^ei  caro  tadii  eft,&angdoru  &:^phetaru  dominus  crat^  gocoparari  tcmporaliaxtcrnis  integra  coIlationc,fed  in  pof 

,  d  <ro»/f/w/.Iam  immutabilitatcm.  funtexaliqua  tenui &:parua  fimilitudinc coxua  co^tctnisco 

'^  "^'t  H*rf(/?tt»)///e»/or«w«i.poftcfroremomniscrc3tur?.Nonenint  parari.Inueniamusitaqacco^ua.Nainde  tcripturisadmone 

amportiodni  eft.Iacob  cnin>&:p3rsciusIfrael,fedomnes  murad  hisfirmilitudincs.Legimuscnimfcriptumdeipfafa' 

Jtorfusnatioacs  mundi.Hcrcdisaut vtirur  nomincvtduoq  ^[tni\^.ciioremliicis£tern£.\icm,fpeculum  eftfine macula Dei ma  Sap.^.d 

iam per hoc aftruat  &: oltendat.  f.  qp  proprius fit  filius ,  &: q>  ieftatis.Eccc ipfa  fapicntia di6ta cit  caaor  lucis ^tcrn^.i.imago 

ton3tionesillinullacoiitingatamiflio.Diccndoergo  hxre-  patris&:lpeculum.Ethicait  ApoftoIus.S'/)/eH..g/.Cofternuse 

iem.humilitatisdcmoftcaairindiciQ.Dcindeadfupcriorem  enimpatrifilius,vtco?auscft  fplendor'gni.Sicnimluccrna  ^''"'/««^f 

^radualtiorcmq.ttanfccnditdicens.Pfj-^Mewi.vtpcrnerbum  accendcrecupro,nondij  eibiignis,neclpledor,moxautvtac  *""i^*** 

mn co^tetnu. Fecit.aon  folum  ^tcrna Sc inuifibilia Sc immu  ccdero,fimuI & cum  ignc  Ipledorexiftir. Ergo  filiusDei  ia\ 

abiiia qui  minus nobis  funt  nota.fcd,  bocdicitur  fplendor glorix  q;  ci fempcr  patcr  cft,quo  habet 

V  PiUM.Hoercs  diciturabhxrodomino,coquodlibcrapo  dcquofit,n6fmhocgTpriuscfrctpater,&:poftcafiiius,fcm- 

eilateinh^ieditatcdominctur.  ConftituitcrgoDcuspater  per  enimpater  fcmpcrfiliusdepatrccft.Semperigiturfihus 

airedcm  uniucrforum,non  tamcn  fccundum  diuinitatcm,  natus,fcmp  paterelt,fempcrdciIIoimago.Ecccnd  potuifti 

aaco.xrernaseftpatri,&:coxquaIisill  inomnipotcntiadei-  coxtcrnainuenireincreatans&:inucnilticoxua,quor!Jpro 

itis,&;  qua  .Ttern  jliter  ipfc  poflidct  omnia  cu  patre.fcd  poti'  portionc  intctiigis  coxternum  filium,xterno  gigneti.  Quod 

xundumhumanitatem,auerboafrumptam,c6ftitutus  cft:  .n.eftteporalicoxuum^hoccftxrcrnocoeternum.Scdattcn 

IcDoininus  fuperomncm  creaturam,non  ergodiuidamus  dcndum,q7cum  in  his.f.igne &:  fplendorc ilt  coxuitas ,  noa 

erfonas.feddiftingnamusnaturas.  tamen  omnimoda  eftibixquilitas  ,  quiafplendorquiibi 

Ryffw/j.i.vinbiha&^mutabiiia.  funditur  deignc,minuslicetquam  ipfc  ignis  habent  ergo  ■ 

^''°'i*  RvriNvs.Qaodfiperipfumfccula'inftituitpatcr,  &per  iftafimilitudinem,fcdnonomnimodamxquahtatc.Ex  alio 

jfumcreatafuntomnia,&:ipfccfthxrcsomnium,pcr  ipsii  rumigirur^portionctcporaIium,quorumalterum  cftcxal- 

ergo  0  tero. 


NICOLAVS     DE     LYR.A.  4  i^erquemfccit&:l'e.  <]uantumad  naturamdiuinam,paterenim 

operatur p  filium  ficut  per  artcm,quiafecundum  ^cg.filius  eft  ars om 

t  1  Nouifli.diebus  i  Cus.i.Temporegratiie  &ueritatis  reuelata.  niponitentis  Deiplcna  rationib.omnium  uiuentium.Secula  funt  reuolu 

Locutuscftnobis  infiVio.i.per  filium  incamatum.  tiones&fpat>atemporum,quiaapatreperfiliumnonfolumfa£lafunt 

Qli cm  con ftitii i t  hi redem  uniucrforu m.^MiinrMf»  ad  nat ura  incorrvptihilia  &■  ttterna a  parte pofcjed etiam  corrnptibilia. 

Tiimplam.eo enim iphquod  natura  humana  a  uerbo affum pta eft  in  5   Qmcnm  hic exponttur cTteiutio^tn quadeclarat tllud quodpromif 

utatefuppoJiti,co ipfo  conftituta eftfuperamnem  creaUram.  fum  eft.f.eminentiam  Teft.refpeHk  uetiris.  Et quia  dipnntm  uttiuf. 


•). 


■79S  Glo.ord.&  Nicolai  de  Lyra.  796  | 

JS  f.ro.ctrinoncoximm.timcnconfiibrtantiale.filiuspitri  c5    ncdem5(lrari.quo.1  enm  cflDeiKincdo.hoclioin  tcrris  d' 
h  fnb(taatinI!.softenditur.Narctturenimhomodchomine,8i    cft.fm  principatnm  dico.  Sicutemm  oib.qncin  tccis  lunt. 
cquus  de  eqiio.  Nec  cft  horia  altcr  altcri  coxuus.qa  natus  ab     j!k  dominabitur.nc  &:  dominns  omnuim  ccleftium  iS:  tcrrc 
codcq.io  n.itus  cft.tcmporc  prxccditur/cd  tamcn  &  ille  ho     ftrium  Jominatiir.Vcram  ut  ifta  no  vrgeinius.homo  nocft 
& iftc h6,&:  iHc  cquus U.  ifle  equus.i.  ciufde  fubaantix  funt    di^tus charaacr ,  non dt appellatus  formi , quod  dcclar:it  ef 
^i..^rri(",*,nf  fpn^norp  fednofuntdi  .  ,     „   „,      «   r    /r   •  fentiam^auteircntiamfimul&nmi 

diuem  luntICn»pOlC,lCUli<J  iniiivi»  «Velchaiaa«.PIenaoft;nfioe(rennxpamrt  i        j  i\  r  J  n- 

ucrfanatura  Simihtcr6:dc  Dcopa  b.sicutab<-ocreata,itaabeoconi«.uniur.  Jituclmcm.quxeitlecundumcUcn. 

L^Jpo       trcDcusfiliusnatuseft.&atmfitci  f  &  t  fi^lir^^^lubltancixciu.Sjt  portanf-  ^  tiam.Siauemm  formaferui,nihi 

coctcrnus  eft  ctiam  ciufdcm  natur?  b  °  , perCmiie.  soioimperio.        -  z  alind  ncnificat.quam  hominc  pro- 1  ^ 

r.r.'r,minorpr.niiiineUsdeDeO,Vt  bq.1» nonitiinor Rubernanaoq.iam creando.  priC,fic«S<:  form.l  Dci  nihll  aliud  ma 

non  minOrCO.qnU  l^CUb  UC^^»-',^»'  eHociamadnos.omMnsapcccjus,  qmtahscftper         *     /•  n.  i^, 

homOCxhOm'ncn3tUSeiu(dC  fub-  humanitatein.lccuniumquaiucrucis  panioncm  &         nirCltat,qU.im  UCUS. 

rUntiseft.Sicquusexcquo.Eccc  mortem pcr..i>t.  H.    ^  ,         b  -Porr^w/^aeowm^.drf.SupradiaQ 

•pcrrctnct  ai°odPcnusnmilitudinis.h>clauda.  c  qucomnia verbo  virtutis  iux  ,.pur-  3  cM»'-»?"  ipfumfecit  omnia.Hic; 
'P^""'      tarKqualitas.ibico^uitas.Iugcigi-  «inucfumma  autoritatis  attribuit, , 

tur.quiatotumquodliudabilccJHn  crcaturis  qiiib.aliquid  exeoquodcumautoritatecunflagubcrnat&cotmet.Sicut 

decVi.fimul  eft  in  crcatore,cui  nihildccft>ibiramcquodinue  enim  abeo  creara  funromnia.iia  percum  immutabilem  c6 

nimus.i.ho&^diioJiominessut.hicucropatcr&sfiiius  vnus  fcruantur.  Crcatori:,  enim  omniporentiaca  eftlnbfiftendi 

»'*  Dcus.idcoA'.>orio!us3it:QMif«wy;(/p/fnf.'o>-if/o.PatcregIoria,  omnicreatuix.queuirtusfiabeisquaecondidirrcgcndisali 

filii!sivl<;nicuco,&<:cum  notificans  h6fa<3:us,utrad!us  fole.  o,ncefl3rct,fimulo'mniumrcrum  lVccics«5.:naturaconcidc-, 

i.-caemS-  j^^jgvsEB.Cxteruin.afcnfibiliquidemlumincfpleo.tiorfe-  ret.Ideoq;  dominus  zixSaicr meus ufcjue ttunc operatm;& egoo-  '^ 

;)ra. f  uaii.  p^y^tj  ,^5  potcft.filius autcm  feorfum a  patte  pcr  ipfum  (ubft  pfw  j//«c/,continuationem  quanda  opcris  ciusfqui  finiul om 

h\)^.c.i.    |^,j  j^iuj^jnisip|cndorlocricflici':ntixobtinct,3cftliusalius  niacontinctatqjadminKtrarjolIendcns.Inquoopercetiam  ■_ 

rnuUai.oi.-iio  frn  cnic:cntiam cft.non  pcr fcipfum  utiq;  cf-  fapientia  eius  perfcuerat,dc qua dicitur.Pe mn^/f^  fine  ufj; ai  " 

fcntiam  nadiis.fcd a patre.Rurras  (plendor  fimul  cxiftit  c5  flnemfnrtiter,i^  difponit omr>ia  fuamtcr.Dcus ergo  omnipotciin 

Iumine,illudq;iequodammodoc6pletfhafinel'plcndoren6  c6mutabili  a:tcrnitare,volutarc,veritate,fefrperidcinouet 

confirtit lume  )riinu!quc cum  illo.fi.: fecundij illud  fubfirtit.  per  tcmpuscrcaiuiam  fpirituale ,  mouet  ctiam  pet  tcpus  6r. 

AtapatrefiUus,procedit,&;illum^enerat,atipfen6genirus  locu creaturam  corporaic, uteo  mofu  natnr.s  quas  coJidit 

elt,&:il'equidempcrfeipfuinperfe<n:iisacprimustanquapa  adininiftrct.Cum  iaturtaleaiiquidagitnodcbc.iiusopinari 

tcr,&:quiautorfit,uiftHusc6ruht,nihilafilioaccipiens,quo  eiusfubft.intiaquaDonsc(ltcmporibuS'Ocifqucnuii.-iailc,li 

fiatura  fu3m,qua  Denseit.tompIeat.Rurfus,  fplendr  q.iide  ueper  tcmpora&:loc.i  mobile.cum  ntipfcinrcriorol  re.ga 

noncxpropofito,&:uoluataccluminisfplendet,fed(ecundu  inip(b(iintomnia,&:cxtcrioromnirc:quiaip(ce(ttupcroia, 

<]uiddam,qnodadcfletiamilliusinfcparabiIiteraccidit,hlius  &:antiqiioroib.quiaipfeeftanteomnia,&;nouioroib.  quia 

ucro  cx(ententia,i5^proporito,imagopatrisexiftir.  idemipfe  eftpo;1omn\.i.l.polt  omniuminiria.idcoqucpo-; 

a  F/^./«6.Eccealitcrperfonaliter.uthguraab  co  cuiuseftfi-  (tatcmeiuscommend.uis  Apopolusait;  Po«rfn/^-'<eo.  eirc 

gura.Sed  aequalis.quianccpaiiidifliaiilis.ncut ipfeair:  P^ffy  notapcr  fim.lediin-um  efrc.IIoc  enim  diccndo  f.icilitate  co 

intifeeft,<&quiuiilecme,cruUet&pat)-emmeii.AttcJ.icphecno  tinendi  voluitdefignarc  per  mer.iphoram  illorumqui  finc 

'''r.'''    odn  «vina.(.lumen,gloria,qnq; ad  naturam  diuinam reicruntur,  vilo labore ucrbo  ucl digiro mouetaligdnel e(ficiunt,itaCh 

JvTume  qnq;  ^-^  perlou^am.EtqtTi  ad  perfonam  rcfcruntur,  modo  ad  molem  crreaturs  magnididincmq.  (inc  laborc  con::net6: 

♦:eloria.    adpatiem.modoaJfiliumrcferuniur.Dicimusenini,  patcr  gubernar.Attendccpcuhicdicat  Apoftolns  Chilluni  oii 

elUumcn.&filiuseftlumen.Similitcrpatereftgloria,  fiiius  cotincrcfiipradixirpatrcm  pcripfumola  feciftc,ibiait,Pfr 

gIoria,8<:  hi  duo  un.i gloria  & unum  lumep non  duo.Et dicit  ciuem  fedt  .ir/tc/i/^.Tanquam  facere  ipfe  non  pofn:t,fi  ei  non 

liliusgloria  degIoria,ficurluiuendcIum:nc,&:principiude  porrcxi(rctpaterdcxteram,uelran:iu'aaliquod  indrum  fuc- 

principio,&:  Dcus dc Dco.no tame duo dii,icd unus.no duo  rit p.irris opcrantis.Sed (i ab co t^ubernaitnr omnia.noneab 

principia.icdunum.SpledorautemSitigur^ficut  &  imago  ipfofaaa  fiintf^Moii^ituttu  ha:rcticeinaniterfnlpic    -^''"■^ 

propricad  perfonam  fihi  retcruntur,  'k  relatiue  dicuntur.  ^  aliq^t  inftrumentri  extitir,ncq.p  cu  dicitur  pater  fecl 

i         *  CHRys.Characteralteceftafuoipfocxemplari,  altcraut  ipfcfaceren6  polTet.Sedficutdicitnrpucriudicarcpertiiiu, 

noninoib.fir»quodper  (eipfumfiibfiftcnt.Nam  &:hiccha  quiacucoftatopificegenuifre.Si.n.caeiusp.irereftjpmquod 

radcrfimilitudinisoinnimjdsprobetiudicium.adilludcu-  patet.multomagis  eorum  cacft,qucEpfi;iiifa6ladec]aratur. 

juscft  chjracler,&:fufpicionein  vclparua;  diflimilitudinis  *  PRiM.Non  minus  cftgubcrnarcinundum.quam  crcaf 

oumino  non  recipit.Qn  ergocnim  5c  formam  uocitat.Sicha  fe,n3m  in  crcando  ex  nihilo  fubftanrie  renim  produftc (^unt 

ra{lercm,quiddicut,aarqaidnitunturopponcre?Sedetiam  ingubernando  vcroea,qua:tadafunt'.neadn\hiliircdeatcci 

imagini<(inquiut)im3goappellatuscft  homo.quid  ergonfi  tincntnr.Ergodnm  ha;comniarcguntur,&  adinuicem  fib 

cp  modo.ficutfiliusf^non  inquiunt.fcd  qui.iimago  non  cft  fi  pugnantia  co3ptantur,magnum  &:admirabilcuirtut!sDeiii 

militudinisiudicatrix,qu.inquam&:homofm  quod  imago  dicium  dcclaratur. 

0ppelIatuseft>dem6ftratfiniiUtudinem,ficutpotcftinhomi  e  ^«r^aiwwfw^Poftquamoftenditciuscxccllcntiaquociir 

^  crcauit    ,. 


C 


NICOLAVSDELYRA.  CltiplcndonFHius  enim  proceJna  patre,ut  fplfn^lor  ajile,<iui  ipteic 

lk  qu£  teslamenti  f x parte temporis  mantfeUa  efl,ideo  boc  dimittit  ta  fuli  coituus,&  efjet  eternusfol  rjfct leternus.S^d non  fhlurn  filins  dicith 

qua  manifeHum.Sedjfecundum  probnt  &  declarat.f.eminetiam  ei  par  fplendor glori^^quta gloria  eli  clara  notitia  cum  hude.filtus autemproi 

'Diuifio  '^  Ifg^fUtotis  &  per  confequens  alia  eminentia  eril  decUrata ,  qux  eil  dit  a  patre,ficut  notitij.  de  notitia,  quia  fHins  eflfapientiagemta,  or 

Tradino     f *  rnodotradendi.lgilexecutiobuiusepifloUdiuiditur  induaspartes  dicitur fplendor glorix.ConfubliauaUtas aut  ^lif  alpatrem  tjgittr 

VC.Tc(t.     quia  primoofienditureminentialatOiisno.Te.Secundooflenditurquali  1  Figuralub.  Etaccipiturhicfigura proimagine.filiusenitii  efi 

ter  & perqu£adh£rendumeHipftlegiflatori,&no.legi.SecUf.dapars  go  naturtlisipftuspatns,  homoautem  eU  q'4afi  imago  artificiala , 

inciptt  inprinci.i  f.c./i/.Eftautem  i\dcs,SCC.Ctrca pnmumiixuer^  quodmagisdtcituraJim.t^inem  Dei.quam  eius  imago ,  Ocut  alter. 

tendum,quod  ve. Te.traditum  efi  per  angelos  ipft  Moyfi, &  per  Moyfen  imago  regis in  filio  fuo  naturali, &  tn  denario  feu  flatua.  ^ilius  i^itn >  ■ 

facerdotib.  & perfacerdotes ipfi popnio.Et igiturpnmo ofienditur emi  dtuinis  efi imago naturalis, &idto dicitur imago  vel figura  fuhftitu- 

nentiAQhnHHegtflatorisrefpc5iuangelorum,fecundorefpeBuMoyft,  eiufdemfubf!anti£cu>npa!re.EtquiaillaeHindiuifihdis,  &per(' 

tertiorcfpetlu  facerdotum  ve.Te.Secunda  pars  incipit.i.cap.V  ndefi  quens  eil  eadem  fHbliantia  numero  in  patre  tt  hlio.^^on  fic  auienr 

dus.r«Tfia.5.f4.0mnis  pontuVrimaadhHcin  iuaspartes  diuidih  ge& eius  (ilio,quia  eii  eade  fpecie  tanttm..Jequalttas autem  potc 
quiaprimoprffcrtur  ipfe Chriiius angeits,fecundo  exhoc  conciuditur  tangitur ibi.PQrtai.o.Scc.Votentia enim  Deipatrifappareti>t  d:- 
qu  tnta  tcuerentia  fit  ex.hibenda  doSlrinA  nouji  iegis.  Secundo  tncipitfe.     Trimo  in  creaturaru  prodit&ione  &  conferuatione,fubtraHa  enim  i 

r.PrOpterca  ibnn.Vrimaadhucdiutditur  in  duas partes,quia  primo  iaRuentia  tn  rilntum  redigcntur.Et  quia  pater  &  filiusfunt  uitacai>\ 

ponitur  exceilentia  ChriHt  &  oHenditur  quod  ab  eodeficiunt  angeli.Se  creaturx,igitur  cficaufaconferuanscreatune,  ficut  &  pater.El  hoc  ' 

fundoprobaturvtrunque  per  fcrtpturamve.Te.ibi:Qa\cn\a\dmt  quoddicitur. 
rf"ft^"*  ^^tqa^indo  ingclotam.Excelientia aute  Chrifli  tagitur in quatuor.     z  Vortzn((]i-ic on)nia.ldell,fufientans&conferuansinefle. 
Cliritti.io  Y>^f„Q  ^ui^  cfipatrico£ternus.Secundo qutacofubflantiaiis.  Tertia,^x     3   Verbo  virtutis  fnx.Idefifuoimperio  vlrtuofo,  quia  fuum  dict 
"           *     xqualisefi  eiinpoteRate.Q^tarto,qu>aaqualiseflei  mdtgnitate.  Ah     eflfacere.Secundo  apparet  D^i  potentiaini;tliifica!ioneimpiorii,q* 
iiits  autem  defictunt  angeli.Comrnitas  autem  tangitur  ibiiQni  cum     no  minus  eU  iuflificare  imptum,quam  creare  cdum  &  terramfecu 


*c)7  ^»  Ad  Hebr^os. 

.  A  creauit&giibcrnatjiichumiliratisciusbenignitatemcome 
dat.Cominonct  enim  noscrucismox,&;retunedionis&al 

a  lHfxcel/is-Di':cns  non  lococonciudit  Deiim ,  fed  oitendit 
"''•'liiomip.em  Chnitum  omnib.altiorem,  iicomnib.emmcutio 
f*  fcm.-Sic^ipcrdcxto 


L 


798 


a 


taai  nun  Dcum  de 
ibrmaiiir,  iedfimili- 
;udinem  lionotis  dc- 
iioniirauif.  Confef- 
'lis  enimnihildemo   _ 
.    Jlrataliudnifihono-  1' 
""  :isa;qtiaI:tatcm.Con  '^ 
-  ,:empbrefap;entiam  c 
?ajiiimmon6Pauli  j 
lolt.iapientiam,redrpiri- 
.z.b.tiillan(ai  mirare  gra 


a  QiiteKit  fi  contcgnat. 


Cap. 

tusincircunfcnptuseft,oIaiepJcn5,dexteram  aut  finiftram  D 
halieatjficiit  nos  habemus,aut  quod  ita  fedeatl  dcxtcra  iliius 
filiuseius.ficutfoient  filii  legum  fcderciuxtapatrem.appofi 
tofibi  folio.fcd  ficutdicimus,  dcxrera  proglona&idignita- 
tishonoreaccipitur,  fiquidem&patcr  a  dextnscfle  dici- 

turChnfti.Amboer 

b  Sublimams  ad  «qu3l!t<itcm  patris. 


Supriomni,!  loco  &  dignitaie-Non  in  pjradifu.viide  Adam  cccidlt.red  aljius 

gationem  peccarorum  faciens ,  t  iedetad  dexterani  maieftatis  ] 

al.ocatus  b  Hiccomparat&piifetanSclis. 

c  Dignior.        d  Euidenter  fecundum  hominem  faftus. 

eius  incxcclfisjtantot  meli^or  angeliseffcdtusj  quantodif-  : 

aHoaoiifi^^cntiam.cuirutrc^tit&afcendit.        Vdaiaioji.        bPriangelis. 

ferentius  prx  illis  nbmen  harreditauic  .   Cui    enim    dixit  l 

t  Ncc  poliquamcoiifirmiti.  b  Eccenomen. 

cConfubflantialis,nonadoptiuus.        dQuia.        e  Aeternalitet. 

—       h 


go  a  dextris  funt  ,tDep?di. 

quia  nihilett  indiui-  i.c.illaaut 
'  nitatefiniftruir.,quid"i3. 

eft  ergo,  Sedetad  dex-  ticx;cile» 

tcrammaicflatis,mCl  vt  ""** 

dicatur  ,  habitat  in 

plenitudine  paternx 
^  maicftatisf' 


-pj.hc-  de  ^     Tanto  melior.  In 

alicjuando  angelorum  :  ■(•  nlius  meus  es  tu  ,  cgo  hddie  ge-     pfalmotameait.Paa 

^  Jo  minus  minoratus 

riam.nonenimi  fuam  intelligentia  metepropria  procrcauit  eftabangclis.Hiceifdemmeliordicitur.Etficutilludfm  hu 

idlpintiiflanausinfundit.ArtendeergopqualesapoiioIica  manamnaturam^ita&hoc.fm  diuinam  didum  cflepofTet 

;jpientiacosfi)bleuatgradus,&:qu3litercosad  ipfumapice  intelligi,nifiadderetureffedus.perquodaperitur,quod  hic 

jietatisadducit.Vbiitcmantequadcficerent  cos  obfcuritas  loquiturdeeofmcarnem.Namfm  hocquodpatrisfubflaa 

pcciiparet,  videquo  eosad  inferiora  rcuocauit.Qnq;  enim  titc  confubftantialis  agnofcitur,non  eft  fadus,  lednatus.  dc 

Bqiia:tiir'thumil;tuiseloquitur,qhq;veroaltioramtonat,nec  coergofermoverfaturfmhumanam  naturam,i'mquam&: 

caiperinhun;i!ib.rt.manef^ccmexcelfisp£rdarar,feduela  minorfuit  angelis  paflione,  &raaior&melioretiamgra- 

iiquibiildan-  gradib.nuncadaltafaftigia  fubleuatur,nuncad  i\x  plenitudine ,  de  qua  &c  ipfi  angeli  ad  mcnluram  acci- 

infcnoradechnatur.SicutenimquiinfatuIumquempiamad  piunt,  .E       ' 

excellenrioravuIcp:m'atiml"urfumq;furrigere,gradatimhoc  ^  ATHAN.Neutiquam  enim  creatorille  angelorum,qui  L.'efaluta- 

faafabinfenorib.adinpcrioraconrcendens.Denmcumfur  verbii  Dei  eft,pr.xrtantiorfa6tuseft,quafi  quiinferiorfuiflet,  h  aduetu 

(ampt-rLieneritjObfcuntatib.acdcfeaionib.enm  fatigarivi-  fedut  forma  leruiinfereceptam,pra2ftantiorem  angelis&:  Chnfti. 

icnj.poftaltadeponitenmad  inferiora  quo  rcrpirace,  atquc  oib.rebus  creatisoftenderer,qnquidemipfeeftimagoDeiin 

imnuim  tecrearevaleat.Poil  itcm  cum  tcfcflus  tucntadalia  uifibilis.acprimogenitusomniscreatutx. 

^'^'^•iltafuftollit.itacircahebia;osbcatus  facit  Apoiiolus.quos  c  iJ/^wwtmwo.DummortaliSjdifferensnomenhabuit.quia 

'au!atimadnotitiamDeierigit,interaltan'cmorans  humi-  angclimmiflrabanteiPoftquaimmortalismagisdifl^eres.Et 

iaubiq;  magiilri  fui  veftigiaconfequcns.Na  &  ipfe  fic  facie  qu'ahocpcfl(it&:n6pra:illis,addit,^«rf  j//«.i.vaIdedifFeres  i 

iat,aI;qiiquidemada'tioradifcipulosfuos  (ublcu.bat^aliqn  nomineangeIorum,hoceftnomen  g?eft  fupcroenomen.Ii  ' 

losadinterioraimbecillitatiseorugiatiateuoca' ar,  nequa-  Deus.fiuefilius.cpreueradignius  eft  illoquoiilidicuntnran 

]uamcospro!ixoteporein  altapcrmanerepartepcrmittcs.  geli.i.nuncii.Fiiiienininomcn  proprietatemotfendit^noad- 

cainhactotafcriefdcir  ApoftoIus,priusaitacommcmorar,  opTionem.quianifieflctpropriusfilius.nopoflTctexhoc  Apo 

JiceiiSjinfilioubiproprius  intelligiturfilius,qui  eft  fupenor  ftolusampliti.idinemhonori.«=aflcrere.Propriu£auremfilins 

kexcellentiorvniucrlis.Deindeadhumiliadelcenditdice':,  eft  deipfopatregenitus.Siauteadoptionisgratiaefletfilius, 

juem con[lituit h^redem.Dcmde ad alta  redit  dicens;/)fr  (jUfm  fr  non  folum  patre,led etiam  angelis  minot  eirct. 

/fclrr««'i.Poftcaadaltioremomnib.gradumuenitdicens.-  d  f/od/f.Neprxreritagen^ratiouideretur.Quaquaenimpof 

C^<if«w;/;f/p/e«.<irc.Dcindead  humilia  loquitur,  purgationem  fit  etiile  dicsintelligi.qaoChriftus  ^m  hominenatuseft,  tfi 

;.bp«atorHw/ac/«jf.hideadaltanarrandareuertiiur.5^££/ff<i</i/fX  quiahodiepra:{eniiamri>;nificat,atqueinaternitatenecpras 

S  b.  tcrammsiejlatis.  teritum  eftquicquam  quafi  efte  defierit,nec  futurum  ,quaff         ^^ 

*  Ph iM A s.Sedere autcm illius,prohabitarc,&  eflTcin lo  nondu  fit,fed  prsfcns ith.quia quicquid  xtcrnii eft , fempec 

co  iltojionitur.ficut  &:  dextera  pro  honorc  6c  dignitatc  ium  eft  diuinius  accipitur de  fempiterna gnrarionelapientix Dei, 

nu.Nanon  cft  putandum,quodoa.nipotcnspjter,quiIpiri  quamlidesfinceriffimafii  catholicaprxdicat. 

jff  w  AvG. 


NICOLAVS    DE    LYRA. 

ii  Augu^inum.lnboc  autefilius  efl  atjualis patri.  Ef  hoc  efi quodfub 
lifHr.Purgationem  peccatotum  faciens.  Ae<7«(j//r<jx  autem  digni 
'is  tangim,cum  fubditur. 

i  Sedetaddcxteram  maicftatis in  cxcelfis.  Q,uia  fihocrefera- 
■ur  ai  diuinam  n&turikrtt,eadem  dignitas  efl patris  &filij,ficut  eadem 
iitura.St  autem  refcratur  ad  humanam  naturam,fic  non  e[l  ibi  Atfuali 
as,qHiaftcmdumillam  esi  minorpatrc.Dictturtamen  etiamfecundu 
>oc  fd:us /idens  ad  dc\teram  patris  pcr  modum  cuiufdam  a/iociationis, 
nquantum bumana  natuta  e/i  uerbo  comun£la.&  fic  eadem  veneratio 
'■e  veneratur. 

yd  diter  dicitur  federe  ai  deyjera,&c.i.in  potioribus  bonis.Et  quia 
quatu(  rpr^tdtSis  excellentifs  angeli  deficiht.tdeo  concludit  de  Chnflo. 

Tanto  rrielior,&:c.  Quia  tpjedicitur  uetus  Deus  C  dominus  con 
ihHantialis  patrijipfi  autem  dicunturferui. 

Caicnlmdmi  Hicconfetjuenter  probatde  Chrifio quatuor  con- 
niones  pr£di£las,ex.cludendo  casah  angelis.  Et  primo  probat  hoc  de  cb 
'hiianttalnate.SocundOjde/cq^ialitatepotentitXtbi.Et  tudomincin 
irincipio-7"mio,<iefo<cfmHfdff,it/lpfi  pcribant.Quartode dignt 
itis  {(j4aliiaie,ibr.  Ad  quem  au  tcm.Trimum  autemprohatper  (jua 
■lor autoiitates ueteris Te/iamenti.Secundaponnur^tbi :Et  rurfum. 
ertijyihi:  Ad  cum  itCt\im.Qiiarta,ibi,Ad  filium  autcm.AJfwi 
ihtiam prirni aduertendum,(juod ea qu^funtfidei non po/funt  c/ficai  i 
!r  per  rattoni  m  pfobari,quia  cxceduntfai.  ultatcinteltctlus  nofiri.Lt  io 
'rojatio  in  talibus  debet  fieri  pcr  autoritatcm  diuinam ,  qu^  non  potcH 
nattnete falfitatem.&  ideo pcr  ip/am  c/l  efficax  prohatio  illts  qui  rcci 
huni  eam  ut  diuinam.ludxt  autem  qui  recipmnt  uetus  Te(lamentum,fi 
tit  a  Diodatum  e>  idco  probatio  ^pofloli  cfficax  esi,quia  procdit  per 
uttoritatcm  ucteris  Teftamentt.vlterius  confideradum,quodlicetfacra 
criptura  babeat  muliipUtemfcnluminQn  tamen  babetur  cfficax  argnr 

wentum 


menlum  nifi  perfenfum  literalem,ut  dicit  ^ug.tn  cpijiola  adFincentiu 
Dona.qui^in  argumentofemper  effet fallacia  fqutuocationis  ,  vclam- 
phibologif  propterfenfuum midtiplicatem.\gtturo/'tendendtm  efl quod 
authorttas  ab  .ApoHolo  induSIa  tntelligitur  ad  literam  de  ChriHo,qi{oi 
patet per illiMquod habetur ^£i. ^.ubi apoftoli  qut  habucrunt  intelli-  p 
gentiam fcrtpturarum  &  reuelattonefptrifi/fantiiexporiunt ilLu  Tf.z. 
<j.Q;.iare  fremuerfit  getcs,&:c.rff  Chrifto prfdi[lum,ficut patet  lite  ' 
ram  tntuenti.  Etper  confequens  h^c  autorttas  (ju^hic  i  nducitur  ab  ^po 
ftolo  de  illo  Pf.eji  intelligenda  ad  literam  de  Chrtfto.  hoc  ettam  patec  p 
Vf.quia  ibi dicitur- 1:  go  hodic  gcnui  te.quod non poteft de Dautd in- 
telligiffed  defilio  Dei,cuius  genetatio  non  tranfttm  prpcritu.  Item  pcr 
hoc  quod  ibidem  fubditur^Dabo  tibi  Getes  h.Tereditatem  tuam  8c 
poflcflionem  tuam  tCTi\V\nostcvtx.quodnonpdtintelligide  Da- 
uid,cuius  regnum uon  fe  extendebal ad Gentes,fcdad  luJpi tantumi 
iterum  regnum  eius  nonfe  extendebat  ad tcrminos  terrxjcd  tantum  in 
ludfam  qu^ eft-purua  terra.HocdicuntaliquidoClores  Hebrprmnfu^ 
per  Vf.iftum  (^  cft  de  ChriftotnteUigendum,quodplentus  dcclarauifu^ 
lihropfalmcrumjjcc  igtturfupponetis  ^pofiolus  tanquam  manijcjih  d 
lis  qmb./cribchat,quitrant  edoEiiinlege  &  pvopbetis  dicit.Quicnim 
di.ali.angt.fi. mcus  c$tu.czoho.2,c.tc.q.d.nunqtia,^aangiiinon 
jitnt  eufdem  nait,tf  cu  Deo,<^  pcr  confcquens  non  poffunt  did  ciiis  hlif-. 
propri^  loqucndOf/icul  nrc  a>  tificiu  diciifiUus  artificts.Jtem  licct  eorum 
crettio poficnt dt.-i,i)Ufdar,K ghjtiolarge,Camcn  de  ipfanon  potcft ex- 
pcniillud  (juod  dicitur;  Ego  hod  ic  genui  te.quia  c(  ritm  creatiofnit  a 
principio  mundi,!fyideo  tranfieratin  preteritiim,ct  ideo  non  potcf:  dict 
perhiim  prpdiBum,nifi  'ie  Dfi  fiUo,cuius generatio  non  tranfit in  prfte 
rit^m.&  fic  prohara  efc  confubfcantiaUcat  pattis  ad  fiUum  inqu  iinurrt 
vaturaUter  &  etcrnaUterah  eogignitur  &:'.  genicus  efc.ex  qito  ayjinitur 
Mentitns  tmturfin  utroque,faUem  in/pcci.e,&per  oonfcquens  identita'% 
numcraUs,qtuanaturaiiuinanoneftmuUiphiabtlis. 

*  J  Et 


799        Glo.ord&  Nicolai  de  Lyra.  8o( 

A  *  AvG.Nonunuminumtcmporisdiem.qiiob.iptizitiis?,  menoisprimogcnitus.vnigcnitus.qiiihabetaliosfraircsfui) 

^  fedimmutabilis  xternitatis  oflcndit.vtilluin  homincmad  lequentes.  DominusautemlcfListamteciindumdiuiniiat 

In  enchi-  vnigcniti  perfonam  pcrtinerc  monftrarct.Vbi  enimdies  nec  quam  (m  humanitatcm,&:  unigenitusiik'  primrgcnitusdit 

ndx.4.      hettcrnifine  jnchoatur,nccinitiocraftini  tcrminaiur.fem-  poteit.Vnigcnituscft  fecundumduiinit.nem,qinainiiatut 

pcrhodicrnuseft.  aminitatisnonhabct  fraacslubrcqucntcsjccui^dnm  iimr. 

csr^.A       *  iDEM.Quidme  niratemqioqucvn; 

kcicfib..      inmuiaS  ArrianC.OC  r      c  HocMliuP«reiUc4<iieiiuriErit,eumabhoininibwUicieturindieiuct;tij.  K*-""!^'»  ■t>- iyi-'iiK  u 

C.4.  ridcscuaudis.hodic?  •*      ^  ^  c  .,1   •  *iuu;naic.<.,r.  *  qua  poft  illum  alic 

Apud  Dcum  nuquab  nditc?  Etrurrum :  f  Egocro  illiin  patrcm ,  &  iplecritmi-  i  nongeriuit.dcut  c 

craftinus,  nutiquam  «  vnde,ctuodnafcetutexic(anaum,»»cabitur<i!iusDei.  ]iifuamr  Ilcli  i.liuit 

hefternuS    dlCS    Cft  .  b  C^uuftpediCit  mtjoducendum.  cCiuaChxicJettiinpoflcmonrm.  Vctbu  eiCO   Dci  Vi 

ll(.iiv.iiii'9     uiv.a    v»i  >   Q  Anteomneicicarutjsgcnitom.  ^  ' 

fcdfempcrhod.eno     j^ii      £1-       ^   ^^^    -^^^,^^    intrdducit   pnmoaenitum  ^  »!:>;^F;quo;^  o^^^^ 

mCnfiumCirCUl.sfoia  *Secandumhuu,a„WniubentL«-!iod?rareCh,iftum.         "*^=^  IUnt,UCUSefl< 

uiturannus,  nonluc- (.  ,  b 'iinpafluseRiciuonuus.  tia-exUtcns  cum  p 

ccdentibusautdcce- ^  ii)  orbem  tcrrar,dicir :  f  Et  adorcnt  cum' omnes  ani^cli     tre,&.SpirituSana-f 

dcntibus  tianfigitur  t  ^  vbiquc  cft  bc  omit 

mcnfisdicb.nonhor.-emutantur.ncnvarianturtcmpf  ravel  imp!ct.QuiacingcndooiaimpIet,implcnc1ocingit,guben 

mon  cnta,\biDcuseft,ncc  tctniinointluditur,nccinitiOjn  dopiafR:ci,p;a(idcndogi)bcirat.Itqi.iainnuind('cra:,v 

choatur.  carnemaftuaipfir.&cu  inaccflibilc  crat  a(pcftib.no(lris,,( 

*  pRiMNotandum,quiationdixlr,nprc  omnia  fcc>  la  gc-  ncn  uidtbatur,ipfamaflumptioncmcarnis  tocatrdrerumi 

nutte,\clinprcEtcritoicmpore,(cd>hoi1'e,ipqi)it,gcni<i  Xi:<y  ititroirfi.dumcnimqui  inuifibiliscrathumanisafpeCtibia 

u  aduerbiumcit  pr.crentistemporis.in  Dcocniir  nec  prateri-  ncaflLimpra,uifibilcmlepra;buit,qtia(i  jtcrintiotiu£\uscft 

tatran(cunt,nccfutura(uccedunt,l>domP!aten  poralinul         Cum  ir,troducitp>tmog.inorbemterrif,&c.SlDVLA<ici\,M. 

Ci  coniundtaluni^quiaomniapia-fcnttr  habei.Eteli  len(us,(i  ris.Velcudicat  deeiusincarnaticnein  tcrr3,rtrfoK?«f  («oKn 

cutcgo(cmpcra:tcinusl"uiii,ncqueinitium,ncquetincmha  «.ij?e/!.Nam]icctir.carnatus,adoratuscftabangclis,quantor 

beo,iUtc.(cmperhabcoco.xternum  niihi  gis  lecundum  diuinitatcmj'  ' 

a  f^ofro.i^i-.Adhonorcmiliiiisiicliilihominidev  rginena  ic  THEOD.Vtrwmqueinnuuntdifpenfationcm.  Siquioe 

("citufo.P6t&' tamen&i  fccundumc<»rneiv.  hocaccipidittu,  poiUiumanafufccptam  naturam,euangeliadoraucnjnt,i 

ctenimcarocommunicatalriorib.licut&uuiinitashuroihb.     tehancai"it  hiiccihonore  non  cxhibcbant,  (edubiq;crat 

b  £ro,ruturumquiadeincarnat!onehlii  hocdxuur.  Dcus,&:inorbcmtcrraruuth6ingrcflus  eft.ltadiuinusli 

C  Zf<'r«w;7«..Viiibil?;ai  carneafluinptaqui  antc  innifibilis  :n     nts<ii\h:irnjundoerat,&munauseuninon(oguouiixSedU\tt  n 

mundocrat.qua^affiimptjodiciturcjiitusapatre^inttcduflio     docrat,quovenitf  Se(iinmudoeratutD\us,&:vcnit<;th 

ad  hxreditatem,vbi  iubctur  adorati.  Ita  criam  unigcnitus  eft,vt  Deus,  &:  primogcnitus ,  ut  hon 

d  ititroilucit.Chi iiia^  aduentum  iuum  carnalcmcxitum  vo  in  mulnsfratrib  Iralemperacccpitabangel)scultum&'ai 

Ma'i»J  3    cat,dices:£xi^f^«//<'w/na/,eirf,Ef  itcruu  xEgoapatre  (Tuui,&  ve    rationem,eratenim  femperDcus,adoiatuntaurem  ipliir 

lom-  2^"  »»«»»MnJ«w.{*aulii$uciointroitu  vocat.Foris cnimcramus a  ct  ut  hominem,Cum hanc eius  fcciflet  compaiationeni, 

^'^^^&l'  ■  Dcoficutquiluntext.regalesaulasin  vinculiscolligati,  &rq  fpe£tatadhumanitate,addiuinarurfus  tranfit,  &: dicit.fr, 

'^^'fus.  ^  habetapudregem  procuipisaliquaofFenfjm.Ecreflus  quip  angelof  ejuidem,&c.\^ax  haxautapeiicoftcnditangeloshab 

"**^         pcficadr.osChriftus,ideft,carnciri  furnens,&:collocurosno  recrcatam  naturam,unigenitusautcmincreatam&:  itern 

bircuregisprccccpfainnotuit,&:ficdcpeccatisnos  emendas     i:  SEDVL.Dup!cxangelorumolficiumtft,aiitenimlpirii 

adDeilcoucrrcns^inaulamrcgale  velut  tnediator  optimus  c6ibIationis,autigncm  vindidarhominib.nuniftranf.Alirf 

C  introducit  reficigitur  introiius&:cxitusvocaturcarnis  lua  hichy^erbatoncTt,&:eftordo,Qui  faciripiritusdios  angt 

aducntus.  los,id"eft,vrfuntange]i,hoccft,nuncii  (upern?voIUntati$.N 

c  7rimogenitum.  :S«  PRiMAS.Omnisvnigcnituspotcft  dici  angclu^  ofticiicft  nomen.nonnatuia:. 

primogcnitus,coquodpriinusapenatvuluamoiatris,nonta  f  £f<:do,Etitcrumdicitpatcrdccodcmfilio:r«»»i«tr(».Cm 

■ _         nicn .  i<^  oftendit 

NICOLAVSDELYRA.  z  EgO  C.  Dato  etiam  quoi  haf  autoritas  non  poffet  expom  ad  litnt 

ife  I  ^txH\i([im.Hocidemprobathi^peraliarn  firipturarn.l.Tar.  deChrifto,fedtantumfecuniumfinfummyfticum,tameneamhhini 

22.qutt  licet  fitdiCia  de  Satomo/ie  ,ih  auiiurdeeoprout figura  Chri-  cit  .Apoftoius ad fuum propofitum.bcet  enm argumcntu  tfficax noni 

fii-<Cr  ideo de  Cbnfio  inteU'gtiur  ai  Itteram.uid^uius  mtelle^umft ien-  betur  infcriptura  perfenjitm  myfticum,ut  fupra  diiiu  eft,propter qw 

-.  dum  <^nihilpoteheffcfigHractUcwus,mfi  infe/itres aliqua.iUui  ertim  exfolofenfu  myfitco  non eftarguendum^tamenfipriHs  habetnraMO 

p^ccr  cQ  ^"'"^ "''''' eSt,non  potest  alie}'iii  iig'<rare.&-  tdeo  res  (jux eii  ligura  uel  tas  tnfenfu literali ad  probanium propofttum,bene poteft  alia autonU 

sdcratar.  Jignnft altcu:i*s,poteH tnpUcuer conCfierari  Fno moio,ut res tantum,  ai iungi infenju myfttco ad idem declaranii iecongruo.et hoc eftqiu 

^lto  modo,vt fignHmtaniim.Tertiomoio,utres iT  ftgnum  ftmul,  vt  dtcit  jlng.in epifc<>ia  ai yin.Dona.Q^tis autem  impradentiffmenont 

circulus peniens  ante  taberna poteli conftderari prout  A corpus  rotun  tatur  aliquii in  allegoria pofitum profe aiducere infi habeat,iT  tnatu, 

dum  tantum  fe(undo,ut efl  ftgnum  vemiifionis  utni  tantum.Teitio,utro  fta  ttftimonia  ejuorum  lumine  illuftrent obfcura.Sic  ergo  autoritas  p 

^ug moio.Eodem  mododicendum  de  Salomone qu(  figura  Chn/ii^tjitia  di^ainduciturab  Apofiolo  tonuenienter  edfuum propofitum.Sein 

aliquaconueniunt  ipfi SatomoniJlcundumJe.Ec  talia  exponenda  funt  tra /ioc wdetur,<jUoi  ibi loquitur per  modumfutur^.EgO Cto,iCCg*f 

de ipfa udliteram,<cr  nuUo  moJo  de  Chriiio,ut quod deprauatus per  mt  yatto  enim  filii  sterna  efc, er per  confequens  noit  fpeCiat  aliquoiifutui 

lieresfaiius  efi  tiololatra,&  fi>ndia.Aiiqu  uutem  duittur  de  Sahrno  ficut  nectranfit  in  pr£teritum,ficut  fupra  di£lum  tf.Dicendum,quod 

ne  proutfuit  figura  Chrijii  tantura,  ^talta  funr  exponenda  de  Jolo  Cf  0  ^HirMr  infuturo  proper  incarnationem  pro  tunc  futura  •»,  petqutmt 

ad literam,ficut  illui quod halietur  Pfal.? i  .b.Et  do ■  ninabitur  a  tni  natura  bumana  erat  ad  filiationem  fernam  afiumenia.et  quia  hfc ij. 

xi uique ad  mare,&: a  flu m  nc  vlq ae a J  ter  n  n  js oi'ois tetra-  ptiofaiia ^ft mnute ii.4ianatis,tieo bene dictt,Et  cro,&:c.f <1. w<« 

Xum.quodnonpotefiuL'rtJ]ca)ideSalm.He,MfiS,egtumJuifjunspa  psifiethoc,  • 

ruum,fed  tantumderegfioChristiqaioi  Ups  abic  (fasdc  motc  j   Etcu;n  ite.hic  adpropofitum oftendtndum  inditcit aliam  fcri^ 

finemanibus,S<:implcaitvni«erfainter;a  w.Dm  z.jrfonTf.  r<i»»tle»//opi/rf/.Dominusregna.cxu!.&:c. 
prxiitiofub  nomine  Salomonis  fcrthitur  m  m  ir.  h  a  Chri/ii.  hoc  etiam         .Ad  cuius  euidentiam  confiieranium  eft,quo  (mjgifter dicit  in gh 

patct  periUud quoifcqnitunn  «0  Vf/i.nrQ  lole  pcrnanct  nomen  Hautifecit htnc pfal.qh reftttutum  efi  ei  regnum  pofi  mortem  AI>j-\ 

eius.er  iUuiquodibiiem  dicitur.  AdOi  abunpdc  ipfo  rempcr,^'<f/i  lon  iT  i'"f  '"'''f  'ff^'  tiiitlum  pfal.  Dauii  quando  terra  eius  reJiitMUt  i 
hChniloconueniunt,^  non  Salomoni.^liqua autem dicunturtiifcri-     ei.  &  fi^cunium  hoc ejfdt expo^iendus ailitera-a  de  Dauii.SeidiCiu  \ 

pturafacra  de Salcmcne utroque  modo,uiielice(fecundunife,&  utfuit  ntJ^ifiri  non  uiietnr  uerum  primj  quia in  Hebraicotjtepfai.efifinct \ 

figura  Chrifii,& talia  funt  iUa  qu* impleta  funt  in  utroquead  literam  tu'-0  fecunio quia titi^ifunt quJfi clanet  ai inteUigendum  ea quxin  P j 

in  Chrijte  tamen pcrfe£itus,<&-  in  Salamono  minus  perfeiie. ^  talia  eK  dicnntur.   Vful.autem  non  loqmtur  de  regno  Damd,J'edJblitm  de regi 

ponuntur ad  literam  nonfolum  de  Salomone,Jed etiam  de  Cbrifto  etper  C^ripi^qnanioperJeCii-eiomniafubif.teiitHr.qtoi  erit  in  luMcio ,  i 
fectius  quam  de  ipjo  Salomone  cuiufmoii  cfi  autoritas .  I  .Vara.zi.quia  id'0  hii  pjal.ai  literam  eft  exponendus  de  regno  Cbriftt.  cr  hoc  eft  qti 
Salomonfuit  filius  \^ei  adoptione  pcr  gratian.faltem  inprincipto  regni     dicit  Paulus.Et  cum  itcruin  introducir  pranogcnituin.&c' 

fiti.propter qnoi  'Hathan propheta uocauit ek amabilem domino. 0ri  fcripturam facramipfum  intioducendumad  regnmin  orbemteri 

fiusautemjiliusefi DeinaturaltsquxeftfiUatioperfeiiior.  &-ideoper  pr£iicit:E\  quopatet,^hec fcriptura  nonloquitur  deaduentu  Chn, 

bancfiliationempribHtyipofioiMs  (oJubftantiaUuuem  plif  a4  pmremt  prifo  quu  tunc  vcnit  cum  ImmUttate.ir  ideoduittunc:Ke:gr)it  «n< 

fum  dicitur,  uq^  ^jit  jg  hoc  mundo>  l  Od«.i  8  .gjcd  iv^HUHr  fnc  dejecundo  a 


8oi 


Ad  Hebr^eos. 


Cap. 


I 


802 


A  oflenditiniro^vfqucad  cord.ihoiTiinuujduccndum,perfide:    fempcrftabit.unde,Ibunthiinignem3Eternum,&illiinvitam  D 
S"  Qiiiddicit-.E^at^orfar.Adorant  angeii.quKuuflioni  eiusobte-    jetcrnam.  Maci^.d. 

.iwi'-  perant&reuercntur.  d  A^/jx/f.fecundum  homincm.quia  deitas nullo  indiguit.  Vn-  Au.Ipl.44 

i    ,    a  An?'&i-Spiritusnatur3enoiueneft,3ngelus  officii.Quosc-    ftusfignificatregemvelfacerdotejDeusrepetitur  ex  magna 
>""   rimDeasfpirituscondidit,mittendo  nuncios  angelos  facit.    dile£i:ione.VelfecundumAug.Altercafusett  vocatiuus,alter 
Et  omnibus  vtitnr  ^  ^,.  ^  j  .     ,■    ,  nominattuus,vtfic: 

ad  locomutabile  ar-  «^  *■  icrtesftcitangeios.i.icgatosfuoj.  OtuDeus  hli,vnxit  ti^Ciojd 

bitriu fententia: (uae_,  ^  Q^i  ^  Et  ad  angelos  quidcm  dicit :  t  Qu f  facit  aiigelos  fuos  fpi- 1    «e Deus  tuus, fcilicet 

fllie  boniS  pCr  gratia  aEtiamflainmamigiiis.id;cft,fctaphimquifuntdeotdinerupcriori.facitminiftros.  b  Hoc  autempcrti  patCr.  lU  latinO  puta- 

eiUS,  fiuC  maliS    per  -  nensadfiUumaitdominuspeipiophetam.  2,       tUt  idcm  CafuS,led  IIX 

propriam  voluntate.  b     .  a         •    'n.       r       a  ^  ■      •      *^"j°2T"''  h       2    Grecoeuidentiflima 

M»  Acpcrhocvoluntas      TJtus,   &Lminiitrosluosflammam  ignis,  Ad  hlmm  autem:^    diftmaio  elt,  quaa. 

iic^    T^^;  a(*r,r.'rm  X^  r.irrt  »RegnumveUudicium.  ludiciatiafedes.  Omneiudiciumdeditfilio.  bOfili.    c  Permanet. In  attctnura. 

V  I    Ueieitprimaocmui  "  d  Et  merito  quia. 

tna  Caufa  Omnium  .  Reguladireaa&inflexibllisiquaScalibivirgatetea. 

corporaliumfpecie-  q  "l-ThrdnustuusDeusi^n  {eculumleculi:  vi^^rgacequitatis  ,  vir-4 

_  .  .  aDifciplinategimut.  Qua  bonostegis.malospercutit.         bjldem  ideo.Ex  amoie. 

cOranebonum.  d  Econtra.  Nonfimulvttai]uctibifant.        eOmnemalum.  fVthasc^tibi. cffcnt.Vcl 
quod  dilexUli  iuftitiam.&  odi.iniqui.&c.&  hoc  mihi  pracmium. 

ga  rcgni  tui .   Dil^xilti  iulticia'm  e t odilH  iniquf tatcm  proptc- 

«Peife,nonpeiminifii05.  b  Patei.  cSpiiituirando.    dQu>aimmunisapeccaco,£vndcconfcicntiahiUiis. 

Velle:iti«. 

rca  iinxit  te  Deus  ,  Deus  tuus  oleo  cxultationis  "^  pra:  partici- 

aPizomnib.lan^i.  Icempropheiadefilio.  biideftpeifilium.  Recum.ideftantcquamiedefient. 
cOfili.vclpater.     dEcclefiampopulotumftabilifti. 

pibustuis.  t  Et  tu  in  principio  do^mine  ,  teframfundalli,/ 

aQjpccialitccineis  operatusfit.        bVtApoftoli.     c  Cflifimulcumteiia. 

dQoicquidexfefunt.    ideft,moitedeftiuentui.    cTuin  iUis,ideft.iufticia,&qua:in 

eisopeiari. 


C44, 


ruacq;  motionu.Ni 
hil  enim  vifibilitcr 
fit,quod  non  dc  inte 
riori  in  lifibili  atquc 
intclligibiliaulalum 
mi  impcratoris,  aut 
iubeatur,aiitpermit({ 
tatui.fecunduminef 
ti94  febiiem  iuftitia.  Vel  ^ 
'-^  ita,quandoleuianu  f 


ciare  mittuntur  an-  ^  h        -i  d 

geli.Quandoadvin-B   S<_operamanuum  tuarumluntcoEli .   Ipsi  peribunt ,   tu 

dida,Ut  inSodoma,  n.  »sijec{i.fjcc.;in;.    bideft,recundumcoipusquodciicundacaBimam.  cPaulatim  coirumpentut. 

igni5ardens,fic&;mi  j  tcni  permancbis ,  &  dmnes  ucvcltimentum   vcteraicent 

fliftriecciefix,  ignis 

etiamdum  uitiano--'^ 

ftravrunt. 

b  Mfilium.Hic pcr dignitatcm  fimul &potcffatcm commen 

datChnltum. 

c  Ia/fc»/Mw.quiaremperrcgnabi$,&  nouiinmum  iudicium 


au 


liter  nominatiuus , 

aliter  vocatiuus  in- 

telligitur. 

e    £ir«.  Pofthuma- 

nitatis  excellcntiam 

iterumreditada:icr- 

nitatcm  filii. 

f    /npn«.  quiacrea- 

tor  ante  creaia  exi- 

ftitfiuevlloinitio. 

g     Manuum.  VirtUS 

iuffionis,ideft,poten 

tia  volunratis,  quia 

vt  voluit  fada  lunt 

omnia. 

h     Teribunt ,  ab  CO 

quod  funt,  dumim- 

mutantur  in  mehus 


crcaturx. 
i  r»tf«w»».vtficuta;ternusanteomnia,ficquia  permanetide 
poftmutata. 

k  yeterafiit.qMod  morc  veftis  conIumitur,ficut  caro  humana 
qux  tamen  in  mclius  mutabitur.  ' 

iKf  Et 


prji.b. 


NICOLAVS     DE     LYRA.  fta,maioren^uamfiliorumhomtnHm,datus  elijpiruusprophetiieinla.- 

*  uetitu,(jh  ventet  cumgloria  in  nubtbus  &  maieliate,vt  dicitur  Mat.  bifs  tuis.Sic  igiturpatetexpradi£iis,ejuod  autoritas  qu&  hic inducitur de 
2^.&  D4/1.7.ECCC in  nubibus  ca»li  quafi  filius  hominis  uenie-  ilio  pfal.inteiligendaeSl ailiteram  de  ChrifloHoc  autem  jlppofito pro- 
.bat.&ufquead  antiquum  dicrum  pcrucnit.eir/e^tt/r«r.Etdedit  baturperhoc  ipftus  ChriHi  diuinitas  et per cofequens  confubiiantialitas 
ei  potcftate  &  honor cm  &  regnu m ,  &:  poteftas  eius  potcftas  eius  adpatrem,&  di^inSio in  perfona.quia ibt  dicitur.  Thronus  tuus 
tcterna qu«e  non  auferctur,&  C.  Er  ideo  de  ipfo in  tali  honorc  confii-     Deus  in  fccu.fc.&C 

twrodidtpafcr.Etadorenteumomncsangeli, &:c. ^'«frfwo^M/jrf-     4  ?i0^t&i.uny.\ttcDe.\xs.'Etftcpatetquod  Chriflus eHun£lusDeus  nr 
tafichabet:A.dor^tC  cum  omncs angcli  cius.  ^poHoli  enim  non     a  Deo  vngente,quiafilius Dei  in  humana natura  vn6ius  eH  plemtudine      '^°^' 
femper  curauerunt  allegare fcripturam  de  verbo  ad  verbum,fedfufficit    gratix.&  cutn  non  pofiuntejfe  plures  dtf,utfapra  di£ium  efl,ex hoc fequi 
eis accepere  fenfum.lcx  hacenimfcriptura  oHenditur  fufficienter,  quod     tur  confubflantialitas  patris  &  filif.  Citera  quii  funtex  autoritate, pa-  B. 
in  Chrillofit  diutna  natura,quia  nulla  natura  adoratur  a  tota  natura  an-     tent.  5     Et  tu  domi  nc.  Hic  confequenter probat  aqualitatem 

gelica  utfuperior,nifi  diuina. Et  ideo ex quofcriptura  hoc  oflendit ,  quod     pttentix in  filio  &  in  patre,&  breuiter  tranfit.quia  probato  quoi  Chri- 
films  efl  ab  omnibus  angeits  aiorandus,per con/equens  oSlendi],  quod  ip-    ftusjecundum  naturam  diuinam  efl  confubdanttalis  patris,per confeques  „ 
feJitDeus.&per  conjequens oflenditur  Deopatri confubjiarttialis,  quia    funt probatx  altx  tres  conditiones,fcilicet,squalitas  poteHatis ,  dignita-  ^1",'I'tis 
diuinanatura efi indtui/ibilisjccundum quoddicitur Deu.6.a.  A\ldi  If-     tis &  durationis.Votentia  autem  DcirciucetpottJJimein  creattonere-  P°"^'^'?  'fi 
rael dorainus  Deus  nolter Dcus  unus clt.Sfq»itur.  rum denihilo,&  earum conferuatme.& hoc nonfoium conuenitDeopa  ^iio*^    "' 

1  Et  angelos,/£if/?,^«Hd  pertmeat  ad  natvram  angelorum,exprimitper  tri,fcd  etiam  eius  filioqui  eii  etufdenaturx  curn  ipfo.&  ideo  dicitprophe 
fcripturam,dicens.  fd.Ettu  domine  in-]piinci.tci.iut\d.i.tudomtnepaterfeciS:iiterram 

3  Qui ficit  angelos.  q.d.licet  angeli  tanta e:(cellentiie  ftnt  Jpiritua-  de  ni})tio,& confnuas in  iiabilttate,&  Im exprimiturr  dehoc  quod dici 
lis  naturA,non  tamen  funl  liem  quod  Deus,ftcut  filtus ,  fedfuntjerui  &  tur,iund2ihi.Et  quia  nuila  creatura infertor  eii  tpfa  terra,ficut  tn  domo 
tninii\ri,non  folum  ipjum  adorandofed  etiam  nobts  propter  ipfum  quo-  iliud  dtciturfundamentum  quod  eFt  infinitum.Sed  quia  in  looc  opere  com 
iarmodo minifiranao,verumtamen  quiafuum  rnimstcrtum  in  Deum  re  municatfiiius  cum patre tanquam  eiufdem pdentis.ideo dicif.ln  princi 
^erunt,ideoinhocitcunturficuiflun.matguis,qn^femfafcenditinaltu.  pio.  i. in fiiio,fiue per fiiium ,per qucm  opftaturpater  Jicutper  urtem 
?  Ad  fil.Hic  adductt teriiam  autoriiatem  adprobaudumfuum propofi-  juamlutfupra  di&um  eft.Umd autemfiiius dtcatur frincipium.patet  1 0. 
um,<jUiiaccipiturdepfai.xiiiif.  i.d.ybi  Chriftus  ludaiqut^rcntibus  ab  eo,Quts estR^Jpondit,  EgO  prin 

^icuius eutdentiam confidirandum,quodmodtmiludp ne cogantur     cipiumqui&loquor  vobis.  6  Etopcrama.tua.  Af4«w  autem 

diuini£poientii£metaphortcedicunturvirtusfuiXpotcntt£,^ominatur 
hic  caium  &  tcrra  qntefunt  exirema  in  creaturis,  ut  pcr  hoc  inteiiigan- 
tur  creaturx  medite,quia  omnis  creatura,a  patre  &  fiiio  fimul  eft  produ- 
Cla  & confcruata,&  ftc patet  jequaiitas potentia.7  Ipfi  peribunt.H/c 
confequenter  probat  fiiium  putri  coxternum.^diuius  eutdentiam  Jcten-^ 
dum,quodficut  tempus  fcquitur  motum  &  mutationem,ita  i£ternit,is  im 
mutationem.Solus  autcm  Deus  immutabtli^  ejt per  omnem  modu.  idco. 


ecognofcere  diuinitutem  Cbrt(ii,ey.ponunt  hunc pfai.  dcAjfuero.  &  di- 
unt  quod  tiicpfalm.faSius  efl  a  Mardochxo.Sed  hoc  patetfalfum.primo 
er  pfal.titulum,quia  non  intttuiatur  a  Mariochao,  ficut  aliqut  pfaim.  in 
tuiantur  ab  .Ajaph  qutfecit  eos ,  ut  patet  tn  tituto pf.xltx.&  in  piuri. 
us  alijs locis.lfle autem pfatm.intitulatur a  Dauiiut patet IH  Hebrao. 
'ocautempatetperiiterampfaim.fequentem  ,  quia  iife  rex  de  quo  efl 
Calm.  habetur  tanquam  Dcus  adorandus  fecundum  quod  ibiiem  di 


tur  .  ConcupKcct  rex  decorem  tuum   quoniam  ipfe  e(t     ipfefotusmenfuratumiternitateeomodoquopoteJiibidictmejnra.Quoi 


ominusDeustuus,&;adoiabuntcum.£r  tranflaiio  Hier.  fic 
abet  ,  Et  ado.eum  .  Si  autem  ifta  uerba  dicantur  de  .Afiuero  rege , 
■qiiitur  quoi  Mardochausinducerettotum  populum  ,  &potiffimum 
Jam  Esier,ad  quarn  dniguntur  vcrba  pr£mijfa,fecundum  eypofitione 
num,adadrjrandum  Ajjuerum,ficut  Deii.quod  manifefle  patetfatfum, 
uia  in  eoiem  libro  dtcitur,quod  noluitgenuafteCiere  coram  .Aman ,  ne 
^  onoremDeitransfirretinhomtnem,HocpatctpertranslationemChal 
f»}*  aicamjitper  pfal.tflum  quie  autentica  efl  apud  Hebr^os.Vbi  enim  in  hoc 
rfli/;«tm«i//c;Speciofiisformaprxfiliishominu ,  diffufaeft 


enimin  omni creaturafit  aiiqua  mutabitts,patet,qmaangdij'unt  rnuta- 
tabiies  Jecundum  aHurn  tnictiigendi  &  volendt ,toquendo  de  cognitione 
&  eJfeSiione  naturaii.  SUt  ettam  mutabiitas  de  cffj  ad  nw  effc,fi  dimit- 
tantura  diuina  conjcrujtiotie.'  Simititer  cxti'J~npcriores  hoc  modofitnt 
mutabiies,& Jeiundum  hoc  mutantur  quantum  ad  fitum.  Cteliautem 
inf€riores,Jciticet,i<^nis  &  aer  cum  iRis  modii  mmationum  funt  mutabi 
lesquantumadaiterationrm  &  generationem. & per cohjiquens  alia 
elerr,enta&  mixta  exeis.I): omntautemmotucr  rnutatione eft  aliqua- 


corruptio  fecundum  philofophum.i^..Vhificorum,et  etiam  Jecundum  .Au, 
;ratia  in  labiis  tiiis.  Chaldaicum  ftc  habet ,  Tulcbitudo  tua  Mef.-    ftatus  autem  mundi  immutabitur  in  fine^quia  t aimn  ceJJabit a  motu  co- 

fiaf  Tom.vj.  C 


8o5        GIo.or(I.&  Nicolai  de  Lyra.  804 

A  a  Eturlut am.S\gaif\cMraumloncmcxh.Vndc:r iifcttlumno  annusc(l,&ipfcannusquiftat vnusdicsefl-.  Quiaipfe vnus.C 

^  numcrttrramnonam.  dics.nccortum habet.nccoccafum .redfcmper  ftat&lucet. 

Apoc.ji.a      Cxli.xcreivctcrafccntficutvcftimcntum.idcft.fiauhuma  Hifuntanniquinondcficiuntfcdpcrmancnt-Hisitaqjdidis 

Aug  in  pC  pjjcorpora  longxuitatc  vctcrafccnt.EotwM./if.aw/.Amiftu  c6-  cuidcntcr  oftenditur  Dci.filius  jciernaliter  incommutabilis 

ioi.(5c  101  p^i-at  quia  rcrram;cingunt.Ta facilc  cmm  mutai Dcus , c^los  in  fua dcitatc  fme  initio,&: finc pcrmanerc , & omnium  crea- 

licut  kmiaus  cxicdi  tor  enc,  ac  pcr  hoc  ft 

tur  &C  plicat.  &  poft  »Linuabij  coipia  inimroortiliuirm  b  F.tUm.  dcS  CIUS  ad  aitetnain 

mutat ionem  fic  pcc  ,,  esceuniumanimtiquxtuiicgiorioaotej.      d  ineisp«;fiimra.  falutcm  optimc luf- 

mancbunt.  a  Etvclutamidumt  niutabis  eos,   ec  murabuncur,   tu  autcm  1  ficcrcNuccnl  Apc 

♦  drcum*  K    VtmutabuntUr.^C.   U  »Iramuiabili»,eontr«,Tetetircent.        b  Aeietmtas tua.    cConuapeubunt.    d  Non  fclumperptjmifla        ftoluS  CXCCllentia  fo- 

VOIUCS,         OulafSaDeTub  •     r  ^       -or.n5.,uc«end.tut.,edetu„,„Koc^  ^  liUS  filii^phctlciStC- 

^"'«-      xfrnitatc  ftabunt ,  c  idem  ipfceSj&anni  cuinondehcienc.Ad  qucm  autcm  angc-  3  ft,monifsitedit,oftc 

.  1  a  Qjicfce.iudltt.  b  In  piioribuj  bonis  meis.  ^<<.i—  ,-ii,i  1.,rl.i.ic  nr^ 

ncad  corruptioncm  ti  MihifecundumJiuiniuteinzquai.i.        d  Aetetiiaiiter.  ^  <icrc,qui  luaxis  pro- 

rcucrtantur.  e<siuod^quoiidiefitdum>i,(juitomuertun™t.  _'  ptcr  afrumptionc  cac 

tPC  109.     *  CHRysosT.  ^  lorumdixicali<^uando:  t  Scdcadcxcri^smeis,  fdonec  pdnam  5  nispiinorvidcbatur. 

Dani.  ;.C.  Ouod  Ctiain  CpiltO*  r  «PlcBa:fubi«flo'.po^entjxdiuiaitatij,r»lfubhumanitate,vtip(amteneieanuu,  Jc   (J  d      ^d  tjUem  AVgelot, 

TquoaJuf  jaadRomanosdixit  ^  "^' "^ '"'bNuiiihocdijcit.qiuaomnesminiftriruntfiiii^  Itcmdcgloriahuma 

q"«'        quiatrasformaturus  f  ij^i^^^icos  tuos  rcabeUum  pcdum  tuorum  .    Nonnclunt  om-     "•""*;    .„    .-,.    „j, 
cftmundum.&faci-  ^  c    5^«/^.  viftori  filio  J" 

p  htatcm  ngmncaas,  confcflus  oftcrtur. 

inrulit:Sicutquilibetamidluminuoluiratqucpcrmutat,fic&:  f  Pf<i«w.PcrpedcsftabiIitasa:tcmafignatur,idcft,ina:tcrniia 

ipfcmunJum,&:complicaturus,&:mutatutuscft.Ergociun  tevbivcftigiisquafipofitisvirtutcomnipotcntisconfiftiL 

transfoimationcm  &i conditionem.qti? fit in  mclius.tam taci  *  Ch rvs. JEccc itcru cos confidcntcs facit,fiquidcm futurum 

lcpoteritopcrari,quisdicat,  quodininfcrioriopere,aitcrius  ofttndit,utcorumfuperanturinimici,&:quiainimici,corum 

eguctitadiutorio.VlqucquonoeriibefcunttalitcrinramreJSi  ipfi  erunt  ctiamChriiii,inhociterum&regnidcclaratuc  iu- 

mulct  conlblatiomaximaeft.cognofcerequodnonin  code  dicium,&:honorisa:qualitas.NulIamautem  imbccillitatcra 

ftatucunftapermaneant.fedillaquidem  mutabuntur,ipfeau  aliquatenusaibitreris,  eo  cpdicitpatrcmindignatumiri,pro 

tcm  idcm  pcrmanet  in  2etcrnum,&:  finc  fine  viuens.  his  qua-  fiiius  indignc  perpclfus  eft,  boc  multum  patris  crga  fi 

*  y\>}s.Amiduicomp?ranturca:li,quiatcrramoperiunt&:  liuiiidiledion!s,&:honorisoftcndit.Qm.n.indignaturproccv 
circi^ndant.SicutamidummQtabiseoSjidcftjtamfacileficut  quofnodocxtraneusabillo  cfl^econtenditj^quodetiam  infc 
am-.^flus  extcnditur&:  plicatur.Ita  crgo  peribuntca;li  &  tcrra,  cundodicitur  ?U\mo.Quihabitatincalii  irridebiteos,  &  dominut 
vtmutcntur.iTonutnonomninodeniunteflTcquiaabcaqua  fuhfannabiteos.Tunclo<jneturadeosinirafua,etinfttrorefuoconturl'*  :i), 
nunc habent fpecie,tcr^cntur  pcr  ignem,&:  tamcn in  fualcm  bit  eof.Et  iterum  ipfc  dixit :  Ecs  autem quime  regnarenolueruntfn. 

Malach-j.  p^j.  natora mancbunr.Crcarur.i:  qiiidcm  inutabunt,fed  tu  im  per fe,adducite in confpeliu meo,&interimite. Proindc  honoris  dun 

Exod.3.     Ji,jjt^ib;Iispcrmancs,iuxtaquodaUbidixifti,  ego  dominus  &:  taxateftpatriscircafiliumquod  dicitur,  Donec  fonam  inmic» 

A»„  vbi     non  mutor,&: cgo fum qui  ilim.  tuosfcabellumpedum tuorum. 

lu  c 'r««»f<fw.extotoimminabilis.  * ANSEL.Degloriahumanitatisloquitur,oftcndcnscuman 

iPct.?.  c      /stf/xrWt^.Nouifl^imicxii^quipcrdiluuiii  pericrunt^ficutPe  geIismultodigniore,quafidicat,Nonfolum  pcr  fupradiOa 

ttusait.ignc  pcribut-Excreuit.n.aqna,&'  t»tain  iiia capacitate  maiorangcIiscflredcclararur,fcd  etiam  perhocquia.AJ^ 

vbiauesvo]itant,occupauit,acficvtiq;C*!ipcricriinr,ppinqui  f^^WorMw.quantzcumqueexccllcnti^fuiflfct^aliquandcidcft, 

terris.Dcc2l:scrs;o,undicuntaucscKh,n6cftdjbiu  quinin  inaliquoftatu  corum,  vclanteruinam  fupcrbofum,velpoft 

diluuio  perierunr,&:igneperiturifunt.Dcfuperiorib.autec3e  confirmationemhumiIium,<//xif  PjffrquodChriftodixilTcic 

liscjelorum. vtium&ipfiperituri  funtigniq6eft&  difpu  ta-  giturifcilicct^i^fc/^rff/fArmf  wm.Nam.dccxccllcntiilimisang^ 

tiofcripulofiorinterdodos,Eteritinccndiuinmundi  nonin  lisIcriptiieft,quiai'«'<ip6;Byrd6«»f;»«>fM»,/f«m.Seraphinflant  «JA 

ccndcnsfanaos  Dei.Quod  cnim  fuitcaminus  regis  tcib.puc-  vt  miniftri,filius  fedct  vtdominus.Seraphin  in  circumini,fi. 

C  ris,hoc crit ardcnsmundus luftus in trinitate  fignatis.  lius ad  dcxtcram.Ilocnulli  angclorum didum cii,.i.Sedeaia^ 

*  ANSEL.Tufcmpcridcmipfeesarqualitecincommutabi-  rmwwj^quianoneftminiftrilcdcrc  addexterampatris. 
lis,&:anni  tuinon  deficicnt.idelt ,  :Etcrnitastua,anni  noftri  g  '>(.o««f/««om««,c:'^c.q.d.vtiqnc.IntelIige  Igitur qaantusho 
quotidiedeficiunt,  nec  ftant  omnino.  Scd  anni  tui  non  dcfi-  nor  nobiscxiftit.vtad  .los  ficutad  amicos  miniftros  angelo! 
ciunt,quiafcmpecftant,&^quin('apt,irfianniquiftant,vnus ^^^ ^  fups 

N  1  C  O  L  A  V  b     O  E    L~Y  R  A.  /«w.^Kw/wAarf/wrMyiTucsfaccrdosin  a:ternum,&c.  Quoinm 

icplfto numeroele6iorum,ad  quem  numerum  finaliter ordmatur.& per  e(l intiUigendum deangelo DaMid.quiafacerdotium  non  competit  angt 

conjctjuens  alteratio  & generatioinekmentis,qu^etiam  elementa  per  Its.Et  dtcendum,qkodadliterameilpfalfaQusaDauidloqHensdeCbi 

i^nim conflagratioue purgabuntur.& idec(fictit  di8um eHJtam in cx-  fio.Et hoc patetpertranflationem  Cbaldaicam  quia ubi babetur.Dm 

leiii  cnrpore  quam  in  elementis  erit  mutatw.&  pcr  cvnfequens  peribunt  dominus  domino  mco,Chaldaicafic  habet,Dixit  dominns  uetbofu 

quodammodoaflatu in  quo  modo  junt,  &  hoc  eli  quod dicit.  Ipfi  per./I  &c.ltem  per illud  quoifequitur.  Ex  vtero ante luciferum  genut  te,ii 

cdijuperiores  &  infcrtores.Et  quia  non  corrumpeniur  quantum  adfub-  eSi,ex  fubiiantia  mea  ante  omnem  creaturam,hoc  autem  non  potefi  co» 

flantiarn.ideo fubditur.       t  Et  vcXnt-Sicut  enm  ccfanie fngore  mu-  petere,nififoliDei  filio,qui filius  eiiuerbum  Dei.Ex hoe  igitur  fupptfi 

tatur ueilis  qutx erat contrapig us  necefjaria.non quidtm  tunc  muiatur  to patet,quod ^poiiolus bene inducit  autoritatem huius pfal.ad prohin 

ftc uejiis  g>  corrutt.paturjed quia fngns ccfiat,  Stc c{li  &  elimenta  dicU  dum  aqualicatem dignitatis in ChriUo qu^ eH in Deopatre,  introducen 

turmutan  quia  moius  c{li,&  aitcratto  eli  mentorum  ,  quafunt  propter  rerbum  Dei  palris  ad  filium,dicens  fibi. 

generationem,i>t,fctlicet,mpleatur numcrus clciiorum,tjuo impltto ccf-  5  Scdc zdc.id efi,ad tequalttatem dignitatts mex.Sic enim referturti 

fabunt,manente  tamenfubjiantia  &  eiementorum  &  c:tloruw.Deus  au  Chri[ium  lecundum  diuinam  naturam,ftcutfupra  expofitum  eil  eo.cai  ■ 

temfolus efi o-nnino  immutabdts,ut iam  di£ium  eit.idco concLuait.  Sequitur. 6  Do.po.Hoc autem  erit in iudiciofuturo quando ommafml 

2  Tu  au tcm,id eH,per  omnern  modum  immutabiiis,&per  confequens.  ijcientur  quantum  ad  executionem,quia  quantum  ad autoritatem omai\ 

3  Annitui.  idefi,  duratio  tua,nonquodindurationedinina  fic  aiiqua  iamfuntnfubietlaJeddehocpleniusvKiebitur,  1 
fucceffio.fuut  efi  in  annis,fed  quia  xternitds diuina  infe  frnpluiffima  no         Sed  infurgit  hoc  dubium  quia  uideturquoi  Qbrifius  non  debuitfede>\ 
poteii  apprehendi  a  nobis  nifi  ex  lomparatione  ad tempus,&  per  co-fe-  ad dexteram  Dei patris  in  £ternnm,fed  tantum  vfq^  ad  lempus  detern ' 
quensex proprietate  trmporum  eam  exprimimus.E^  Ijoc patet  coxter-  natum,in  quo  omniafibifHntfubijcienda.  Quod  vidttur  importarip» 
nitas  filif  adpatrcm.quia  exquofunt  vniusfubJidtix,vcfupruprobatum  lioc  aduetbium,dortec.  Dtcendum  ,  quodboc  aduerbium  donec,Aiwuani 
eii,fiqi'Uur quod ipfts eH  uanm  efie,& eadem  immutabilitas,&  per con  tenetur finite,quando ,  fcilicet  figmficat terminum  cui adtungitur,  Sic 
fequens  xternitas./^  Ad  qacm.tlic  confequenter probat  ,A  pofiolus  te-  cum  dicilur,Sede  hic  donec  ueniam,Senfus eJi,quod m  aduiutu  miv  t 
qualitatem  dignitatis  in  Chriilo per  autontatem  pf.cix. Q,ui  pja.de  Chri  minetur  fejfio  tua.  A liquando  tenetur  indetermtnate,^  tunc  non  fg'- 
fioed  inteUigendus  adliteram.  cat  talcm  determinationemSicut  cum  dicitur,llieronpor  uutt  (t^i- 

Ad  cuius  euidcntiam  confiderandum,qtiod  \udxt  moderni  aliqui dicut  catisfuis  donec  vixit.Senfus  eSl,qHia  nunqudpenitun  riet  fjanitehit  ^ 

ipsii lieberc intctligi de .Abrahd,&q'4od  i.lca:^areius  dtfpcnfttor  feclt  il  poH mortem  non  efi  locus pjtnttetia.liiofecundo moioponuut  bii a- 

illum pfj.adreddcnium gratias Deo de  ut£iorta quam habuitAbram con  bium cu dicitur.Scdc a dcxtris  mcis.donec  ponam )nitu.Cv;i V 

traillos  reges qii captiuaueruHt  Loth nepote fuH,fecundfi  quod  habetur  fcabellum  pcdum  XUOXuiW,S>LC.}i.t ideo ftnfu.^  eji quod uunquarr 

Gf.i  5  .Sei hoc  patetfalfim  ex  titulo pfilm.  quia  non  intituiatur  aii  ipfo  fabitfedcre ad  tequaiitatem  Dei  patrts.  Htic  autem  j^tjnaiitas  nen ic 

"Elcai^trjri  a  D  luii.  \deo dicunt  attf,quoi  eji pfal.fa£ius  a  Dauid,&  no  tit  angclis,ideofiihdtt  ApoHoLns. 

lofuuur  deipfo,feiieangelofuo,utfitfenfus.  Dixit  dominus  domi-  7  iioaa.q.i,Sic,Sicut  enim  inartificinUbufmdmHSfqttodaliquh 
nom:o,S)£.<:.iiefl,Oemejiliangel(iin:cunQiienti.Se(ibo!pa(etfal-  ^  "  *  f'/": 


So^ 


Ad  FIebra!os.   Cap.    I. 


So6 


'^  AiosdertmctDcns.Qij.Tmuis.n.  multLimintcrfitinteL-ange-  bereminiflerium.  •  D 

"a  •03&  hoIes,propinqudr.tneosnob!tcuaUecit,quianofti-x        ^  AvGV.DicunturcnimangeIiorationcs,52Votanoftra  ^i-**  wcd. 

aryi^o  (hluri  (Uidcnt.pLopter  nosdi/'currunt,nob)stuofi!ngnntui-  offcrreDeo,non  quia  Dcumdoceant.quiaornniaantequa  ^-i' 

j.c.li'5-  officiOjhoc  eil  opusangelicum.angclicx  tundtionisolKciu,  fiant,ricut&:poftquanjifa(5ta!funr,nouit,Icdquiaeiusvolun- 
t'','^  vton^iiafiant  profa-  ,  tatem  fuper  his  con- 

'''°1"     iuteprOXimOrU.  Aia-  aExofficio.        QuoctinqucpUicctfilio.tainenfcmptramftiintei.quivbiqiieeft.  fulUHt  ,  6(i  qUOdDcO 

'     '       otailtem  ilOC   elt  O-  Aitualiter.    b  F.iiamiJtUtncrliomin.-s.qMib.litetmiiioiib.impctio  cluilVlimlunt.  '    ' 

pisCluiai,quiaange     nesangeliadtiiiniltracoriiipirirusin  miniltenummillipro 

gelisnObisiupeiiori-  ,Q.ubusprominit..theteaitasvit«rtetn2. 

^alufea Tuu m ''c^at     F'^^  ^^^ 4"^ harreditatem capiunt falutis  ? 


iubciite  completum 
eflTe  cognouerunt  , 
hoc  nobis  euidenter, 
vel  latenter  repor- 
tant. 

c:rCAP. 


NICOLAVS     DE     LYRA.  turadaiiqHacircanose%equenia,(&ficmittunturmiffione€Xterion' 

cipiunt  in  operib.f.aychiteSlonici,principde$,aUqui  exequuntur  Impe-  Ecfic  patet  qnod omnes  funt in  minisleriu  miffi,  licct  diuerfmoie. Iflud 

rAtHfficut  infiriores  materiam  prxparantes,tamcn  omnes  ijii  dicuntur  autem'minifleriu  m  exertent  angeli  propter  fahtem  ele£lorum,vt  natu 

arUfices,  vt  habetur.  i .  Mecaph.Sic  in  angelis  aliqin  dicnntur  fubfiHc'  ra  himana  qu£  efl  inferior,  inducatur  ad  Deim  pcr  angelicam  taquam 

rc,al!i]Hi  aiitctn  excqiti  imperata.tamcn  omncs  dtcuntur  adminiflratO'  per  fuperiorer»  propter  hoc  fubdiiur. 

res  vcladminiHraiorij fpiritus. i.fpirituales  fiib!l.intix in  miniflerium  i  Propter  eos qui  h^reditatcm  capiunt  falutis,&c.Sm/«(f«fB 

mip.Superiores.  n.angeli  mittuntur  tantummiffioneintcr:ori,medios  enim  Dionyf.hxc ejl lex  diuinitatis  vtinjima  pcrmedia  teducanturin 

cJ"  infenores  illuminando  ordine  hierarchico.lnferiores  autem  mittun-  fuprema. 

tur 

I      I  ir 

^     D    p     I     T     l     0.  ruiffelegitur,modoangelus,moiodormnusmemoratHr,jlngelus.J.pro  £ 

pter  hoc  g?  exterius  loquendoferuiebat.  Dominus  aut  dicitnr,quia  inte- 
Irt  cap.  I  .vbi dicitur\in poWL  Multifarie,&:c.  rim  prgftdens  loquenio  efficacia  miniflrabat.  Et  attendt ndTi,c^in  ferie 

A.d  maiorem  euiientiam  quorundam  qu£  in  boc  c.continenfUr,fuper  decalogi  in  quo  principalia  legisprxcepta  tradtttur,hsc  fnla  Gre.aper- 
illa^us  habentur inpoH}(jU£davni addeda.Circaqn^pr^fupponendu  tedeMbsiratur.Trimo.n.loquuurinpcrfonaDeicudicit.Egokimdo 
eflf  Jpoflobis in  hoc loco in di£iis  fuisinn uit aliquid  quoifuniztur in  minus  Deus  tuus,6Cc.no/;«f  tibi dij alienipr^ter me.ln qmb.loques 
4lii]uaaut^itate facriz  fcrtpturf  ,velindiQis apuiHebrps atirenticis  loqaitttr ut  Deus.Etfequitur. I^on  affumes  nomenDei  tuiin  va- 
Ytpatet  .riideinhoc^dicit.  Olim  Deusloquens  patrib.in  pro-  r\\im,SCc.inqtiib.loqueso(ienditfeaUumtflea  Deo.TS^n.n.dixit.Tt^S 
fhzUS,uiJetHr  innuere,rp  anle  aduentp  Chrifli  per  aliquod  tps  iam  cef-  aflumes  nomemeu  in  ttanufed  nomen  dni  Dei  tui.  &  fic  in  feqq. 
(iuerat prophecia.Stcut.n.tradunt  Hibrp in libro  qui dicitur  1  oma.fu-  .Ad im diceiu,fper hoc quod  dicitur .  Loquebatur  dominus ad 
pertUui  pfiLS'$n:x  notlra  nonVidimus.iam  non  eft  propheta,  Moyfen  facie  ad  faciem.«w  intelligitur,q>  Deus  loqueretur  Moy- 
6iC..Antef}n.t':mpliJecundiptr^Z.annos,quodtepusconcurritcupaf-    ftimmediate.legitur.n.Deut.^.a.  Faciead  faciem  locutusefi:  vo- 

bisdominus  de  medioignis./ror/pop«/o,^KO£</(?cHn(i«)»/»ie///- 
giturpropter  rcriiemdentiam,zJrquodammodo  diiiina  mateflatis  pr^se 
tiam,  de  qua  dubitari  nonpofftt.ln  Moyfe  aJit  per  hoc  qtiod  dicitur,q>  lo 
quebatur  ei  dominus  facie  ad  faciem,  inttUigitur  qu^dam  eminens  lon 
templatio^quam  Moyfesfamiliarius  habebat  quam  cperi  prophctXt 
&jpaliter  in  hoc  quod  Deus  loquebatur  fibi  fic  familiariter ,  quod  quo- 
cunque terrore mpediente fuhUto  conceptusfuosDeo  exprimcbat,<&' 
eius  reuelattone  ptune  recipiehat.&  hocfonat  proprie  ftcut  loqttitur  ho 


fione  Chririt,i  ejjuuerant  mulca  ftgna  teplo,  quib.  oflendcbatur  g?  Dvus 
nonacceptabatjacnficia  ibideobUta .  Similitcr  &  ceffauerat  prophe- 
tit,quia u nulla prophrtia inter  cos erat. Ex quib. reprobatio illus  fia • 
tus  quodamoio  oUen'iebatur.Quod.Apoflolus  iutendcs,de  hoc  Hebr^os 
vclens  inliruere dtcit.Olim  Dcus  loquens  patrib.^.d.O//»f  loque- 
haCurpatrib.Deui  in propbetis.Jcdia  nuc  cefiauitilla  locutio aduenien 
teperfeniori locutione,qua  nouiffimelocutus  eft  nobis  Deut  in  filio. 

SiauCobijciaturdeIoanneBaptiHa,diceniucpprophetialoannis 
concurrtt  cum  iQe  Chrifli  cuius  fuit  prxcurfor  immedtatus^&  ideo  non     mo  ad  amicufuum,f.ahfq;  tcrrore tttrbante,  (icut  alijs  contingebatpro 


efl computanda  tnter  prophetias  antiquotum  .  Item  in pr^di£its  vcrbis 
oHenditidentitace  illiuf  quipatrib.  ioquebatur cum  tiio  qiii  nomfjimi 
lotjuiturcum  dictt,  q?  Deus  quipalrib.  in  prophetis  ioquebattir,  nouiffi- 
iifli  1  ^^^''^"^  ^fl  '"  ^^'o.In  quo  tnnutt  impleri  iiiud  ifa.  5  2.  b.  Propteiea 
cognorcetpopulusnomenmeuminilia  die,quia  egoquilo 
;  qucbarecceffibm.  prout  fuit  iargius  enpojitum  in  addiiione fuper 
liludc,  ifa.  Inqua  identitate  refutantur duo  errores  ,f.  Manichitorum 
&  ludprum .  Manichxi  antiquum  Teflamentum  actribuebant  maio 
priruipio,\nouum  uero  bono.  ludtstrconuerfoantiquum  Teflmdicebat 
tfk  a  Deo:nouim  aut  non,unde  vtrumque  errorem  refutans  .Aposioius 
affmtpridttiam  tdentitateM,f.interilium quioiim loquebaturpacrtb. 
&  illum  qui  dieb.  iflis  ioquiiur  nobis  ,  Jedpriusper  prophetas,&  nunc 
(  ptrfiiium  qui  maior  esi  prophetis.  Ex  quo  eminentia  no-kgis  rffpe£lu 
rcteris  oflenditur.T^am  ftcut  tn  oibus  poteHatib.&  artib.ordinatts  tiie 
quicfifuperiorartiJ'exfcuprteftiens,principaiem  &  perfe£ium aiittm 


phetis,ut  patet  Da.io.&  Iob.4.&  huiufmodt.Omniaiflatamenintel- 
liguntur  circa  cffentia diuinx  uifionem,T<lam  im  ^ugfuper  Gen.ad  li 
terd,poslqua  de  Moyfe  isgitur .  Locutus eft  dominus  ad  Movteti 
facie  'S^ad  facicm,6i.c.poilea  m  co.contemifubditur.OQfcn-ic  mi 
hi  gloriam  tuam,£x  qno patct,  quoi nondum  uidebacur  uidere  deft- 
aerabat,unde iicet pofiea im  Mig.deuiiendo  Deum,Moyfcs effentiam  F 
uidudiuina,nontamenin  datione  iegis quo datafuit per angeium  ,vt 
diUum  efi.Ex  hoe  agitur,quoi  iex  noua  dataefc  tufiiio,pronc  di£iu  eflt. 
imendit  .Aposioius  emmencid  cius/uper  ueteyclcgem  oftendere.Jit  at- 
tendendii,quod  qnia  contingit  in  humauis  aiiqnos  effe  fiiios  qui  tiofuece 
dunt  in  hpedicate paterna,pp aiiquos  de/eSius.ideofubdit.Qi^cm  CO 
ihwithxtcdciw  vnMCtlomm.g.d.  fiiius  dc  quo  agitur,confiitutus 
eji  hpesapatre,&  non  folti  particuiariter,  Jed  hfres  untuerforu,  quod 
inteiiigitur,fecundumgl.refpe&u  olum  nationiirn  tnundi.'Xon.n.Jcium  Pf 2.b. 
h^c  hfreditas  extenditfe ad  \fraci,ftcut antea  dicebatur  m  carrninc Mo 


(^pcratur  pcrfemetipfum,ea  uero  qu^di/ponunt  ad uicimam  pcrfe£lio-  Jaico.Pa.iS domini  eft  populus  eiUSj&:  Ifrael  hxreditas cms.Jed 

ncm,operacur per  minifiros,ftcuc nauifaClor compaginat naucperjeip  omnes mundi nationes in hac  hpedttate  tnciuiuntur.  in quo  J.pofiolus 

fum,fed  py^parat  matcriam  pcr  artifices  ftthmintfirantes  •  Sic  iex  noua  tactte  uidetur  aliegare  iiiud  Vfaimi,ubi  dcfiiio  d/citur.Djkbo  t  ibi  g(?h 

qtui data ejt  ipfum  fiiium  Dei  holcmfaUum  eji perfc6ia,  lex  aut  uettts  tes  h£Er.tuam,&c.  q.d.^pofloius,  h^c  filuitio  de  qita  i-jquor  c'l  lila  de 

<iu.tdataeii per angelos  feupcr prophetas  ,eU  tmperfctla.Quoi  et ha  ^'«.««Pya/.Fillusmeuses  tu,dabotibtgenleshc.-\:c.Ef5^if?<» 

beturex  diiits  HcbrMrurn.unde  fupcr  lilud  Ef c/.i.a.O mniavan itas.  etiam  im  natura afiumptam  inteUiguntur,  quxin  t]^e  incipit  cffc,ideo 

nponendo  ly  ola  qnnda  glcorufic  dicit,0/nnis  icx  quam  addijcimus  in  fubtungit  illud  quod  cbprticfilio  tantum  im  naturam  Afiumentcm,dic. 


prxfentt  tpc  uana  cfl  rejpe£Iu  iegts  MeJJi^.qux  qniiem  gl.mtiitum  con- 
tinet  ueritatii.T^ftcut  medicina  qux  non  confept  fanitate  uana  dicitur 
(ic  lex  uetui  qux  iwn  duccbat  ad  beatitudincm  uana  diccretur,  ft  non  fu 
cevueniffct  iex  noua  qucad  beaf.tudinc  inducit.  Sedcontraprxdi£laIu 
diimurmurantdicentes,cpptrautorilatcmfacrxfcriptHr£probatw^ 
DttisdcditlegemueteremperJi-ipfum.Lcgitur.n.indationcicgis.Exo. 
20.a.  Locuiurqnedomuius  termoncshos.  confequenteretin 
«•xordjoJcM/o?»  dic«Mr.Hgo.n.fumdominusDeustuus.£A:<7wt'. 
videtur^lex  Mojaiia a hco immcdi.itc fuerit !!ata,ncn pcrangehm. 
Idcm  ititjniunt  probarc per lilid quoi legitur  E\o.^  ?./».  Loqucba- 
tur.n.dns  ad  Moylen  ftcie  ad  f.iciem ,  fico  t  loqui  folet  homo 
adamicumtuum.fx  quo  yiicturqtiod  rctteiationesfatJisipftMoy 
fi  nonfolum  in  datione iegis,fed etiam  in  aiijs  etiam  immediatia  Deo, 

fic.n.loquitur  ad  amicum  fuum,f.immediatt!.Ex  quonituntur  conciude- 

rc,oplexdatapcripfum  Mojfcn  cffctperfcRiffima. 


Perquem itcXtSiCiccnhx.quodcQmpctit  ftlo  tantummodo  fecundu 

deitatem,ut  in  poH.Ec  in  l)oc  vidctur  allegure  .Apoiioius  tacite  Hlud 

Ge.i.a.lnpnn.crc.\.Dc^,6cc.vbiperlyaipit:icipio,inteiiigiturillHi 

per  quem  Deus  fectt  omniaftcut  curn  dictCur.Omni^m  iSi^icn.fcat. 

qu.i  quiiem  fapientia  h.2betj'c  adcreatura.Jicut ars  in  mente  artifids  e- 

y.inens  ad  -irciflciata.Lc  fic  iriteliigunc  atiqut  expofiCores  IJel'r.i'orim  dt 

numverbum.ln^rm.cTc^.bCC.Licet  Ijocobfcure i^s- co'if':s^ iradant 

proutditiumfuit'tadiitio!ieJ}ipGe.c.l.Ecfcq:<:i.Ql\l  CU  flt  (plcdor. 

Circaquodnotandu.njicundumgio.quodquia  ai  ioijuenitm  digne 

de  Deo  iinguj  nonfuJficit,nec  ad  pcrciptcndum  pr^uaiet  tntcliei^lus,  in- 

deeft,q-wdipsu  Pauiiim  viieffius quafi  in  quihffdarfurifirmari,  &  non 

integra proponentem exempia,vt cim d/a^;^ii cum  lit fple.pacris. 

Tcmporaiiaenim  integracoilationc  atcrntnomparari  non  pofTunt ,  cu 

in  £tcrnitatc  omniaflanf.in  temporaiibus  auCem,alia  accchint  aiu  fuc 

cedunc.QUitranus  tamen  coxuain  crcattiris,ut fplendor igm  ucffoU ,  |> 


Mpnmu  dicendum,^  Cm  Greg,tn  \.mora,angcius qui Moyft  appa    nux (oxtcrna  in creatore  f.perfonam  fiiii adpalrem  inteiligamus. Quod 

ruiffe  Tom.v;.        C    2  qui 


Roy.        Glo.orcl.&  Nicolai  de  Lyra. 


808 


^  (jHidem  eiemplum ^^CnTloUin  f.riprurfs  h.tbefrir.ynde  SJ.jJJeipfa 
A  /ift  «.wdr.C-iiidorcrt  luci.s  vterna;.  Ltquulicttm  creM»ris,etfi 


prfffntatio-citiurcinque  creatur£  deficit  ab  olmoda  reprxf^itatione  D 
Dti m infinitnm,  fuuuircunfercrja  in  fin  to  di'iat  a ccniro.  ihtoJaH' 

i»,4enirepo/ptr>iniah^ua(ajcu.i,ni)ntam<'n^rneransaixencratHTn,in  rem/'f/Mtf»r,Porran('q-jeomniuicibo  uivtijtis  k^q.e.xponjtur 

qii'\vtneYans  fcnper  prsccdi'  tn  creatims.  l  dcirco  citm  .ApoHolvs  di-  prout  in  po.ljoc  aidito,  (."p  tiiud  uidetur  funJari  'Prouer.^o.  a.  ubi  lum 

V^T^f-Locurusclt  noh.s  \n  6\io.  nr  ex  hor  pjtre prcice(ji[fe  filiH  in-  agnur  de cjHil>ufi.im  ai  fullentationem  jvn ^nhcrn^ivonem  pnnapaiiH 

tcUi?'rriur,idco/ubiuniit.Qoi,{.l]\n\S  cll  iplendorglori^fx  quo  partuim  mundi  pertinentibus,dice>is.QiUi  3iccnii\t,!kc.<}ui^  fufi.ira' 

int'ii^amus,fbfi:ut proceditjplcniorah'gucfi'uafole,lieetnon prxce  bit,i.fujientauit terminos terrx .fnbdft .  Qi^iod t(\ noaien CiUS,6C 

dai"rab  eo  ive,f/c  f.lius a pat) e  per gewrattone pnicedn,licet ab co  te-  quo.i  efl  nomcn  filji  C Jus  fi  nuUl.  £x  ^mo /  patet,cp 'lla  quf  ibi ii. 

fore  non  prtcedatiirjld  fn  fbi  cofurnus,  ficut  jfler.dcr  co^uins  e[Ugni  cunturad  fuftentationcta  fe  gHbcvnationem  mundipertinenttaperti- 

•velfult, htfic p.ttet  mtio  (ju.m  hatiuit  ,/tpnihlui  addcte  iiiud cxcmplU.  nent  adfil^umficut  ad patrem. Perhoc  autem  (pJ/c/f.Vcrbo  virtutis 

QiM  cum  lit  (plcndor  gIorirc./<ii/o'iCT(ii<if/i  occafionem etroris,ne  (ixq.metaphonce uiJetiirdefi^narefccundumy^lfactlilacem  continen. 

e i  l}OC  quod  dtxcrat.  I n  (lio,iiitelligeretur  fiims patri  fiu ccjjific  in  tem  di  omnia  ad  mo^lum  illorum,quiJine  ullo  labore  uerbo  uel  digtto  moutt 

tore  ftcM in cteaturis generans pr^cedit  tempore  fuum gcnitnm.  aliquidueleffiuunt.Quodue^ifi/ubditur .  Purgationcm  pcccatorQ 

Etfequitur.  Fic;uia(ubnantixeiuS.  Circaquodfcicndum,^licet  {dCicns.proutingl.pcrcinetaiChnftumfecundumhtimanttatemyin 

An  otnriis  ,^  fQfpQf^it!,,or,iiiii  ma^o  ftt  figHra,non  tamen  tcontra,  omnisj-gura  qua crucis  pa/fioncm  &  rnortein pertuliC,ptrquam  a peccatis  nos pur.. 

jmaoo.      eil  ima^o.Vndeinpropofito  C:aiuofemper  mchori iudiitcjnon  videtur  g.iuit,ut  h.ibciurplenc Ifa.  5 3 .  Cxtera  e\ponantur  prout in  Tofttt.fjl 

"         necc/pirium,(bf^uraaccipiacurproiruagtne,proutin  Pojiiljedtitacci  qiieibi,Cui.n,aiiquandoangclonimdiyjt.t\\\\.\smt\.\%c%l<i,CC,o\\o 
piaturfivura tn  fua  propria ratione.f. pro aliquo quod termino  velttr-  '  die  genui  lC.Qontra quoi pof/ct dtci,cp ncn  fuLum augcii,/cdet Ijovti 

miuts  inciuditur,protit  efi  in  quarta  /])icte  qualitafis.  Conilat  autem,  nes  (T  alinu^  creacune ,  quandoquc  injc rtptura  dicuniur.  fiiti  Dei,&n 

(hfivura  fic accept^rcontinet  totam  qiiantitatem  iUtus  figur^ .  vnde  t:i  Dcogencrati.ut  cum  dic itur  Deut.z .c.  Dcu ni  qui  tc  gcnuit  dcreli- 

^  hoc exemplo  inrendit  Apofiolns  oUendt re ,  quodfiiius in  aiutnis toiam  qii i Iti. Et  \ob. i S  f .Qj^is  eft  pluuic  pater,au t  quis  i> en uit  ftillas  E 

naturamjeufiibflantia  uelefjentiam  patriscdprehendttper  tpfam  ter-  roris  s"  undequaliter  inttlitgatur  cfficacia  /ationts  ^poiioitexljocdi-. 

tninatam,&Jicperi]luicx.emplHmexciuiit  ^poHoiusaiiquasdijfifKi  flo pfai.V iV\U'J  mcus  estu,  egoliodiegenui  tc . habetur plcne in 

litudines que in preditlis nominationib.  habentur.  I mago.n.  tn  fiiiore"  additione  fuperpfal. z .in prttdttio.uidc tbi. 

gts,^  muUo niinus in denario /eu  fiatua ncncomprehendit natura/en  REI^LICA.  J nc.i.adUebrps.  Hurg.facit longam  digre.Jione 

efientiatri  ncljubsiantia illius  cuius  efi imago,utefl  manifefium.  Stmi  in  qua  nonnulia  dubia ad  expoCitioneni  iticrx  imperttnentia  ponit,  de 

Itter  nec  fpiendor  tutani  nattnam  folisfeu ignis  copnhendit. Figttra  aut  ijuib.  non  iudicio,quia  dire6ie  contra  )?ofiilla.  nonfaciunt. Sed  liitid dif^ 

eomprfhendtt{ut  dtilum  eH) •olam  naturaftu  quantitatem  figuratam  mulandum  non  eji,  quod cum  dicitur  in  eodem,  quod  fiiius  rfifplendor 

per  tp/am,ut  ctrculus  &  qna  lr.ittm,&  huiufmodt  totufpactum  in  cir-  glori£  Dei  &  figura  fubjtanti£  et:is,expouendo  iliud,duit  JMtr.  non  eji  > 

cuiojcu  quadrato  contcnturn  figurando  comprehendit peyfeUe.  Sed  qx  neceflanum  'figuram  accipi  pro  imagine,prout  in  Toftil.fed  q>  accipiO' 

in  aiutais  non  cfl  auantitas  di».enfionalis,fedj}elagus  /ubfiantiffeu  efi  tur  figura  infua  propria  rattonejlin  eo  quoitermino  uei  lervmis  mcl» 

fenti-xtnfinitte.ideofuliiuiign ,  Figura lubftantia:  cius.fcoc e/i dt-ere  ditur,prcut ejt  quarta/pecies  quaiitatts.  l  n  quo apparct  hurg.  non Ija- 

fisuva  dtco  compri  hendensjulilhpitiam  min  quantitatem,  ^T  ficvi  iit-  bere  pro  ini  onuenienti  Deiim  ponere  in  prxdicaraetito,  quta  pon^t  ali' 

teiH^efduin  itlud  TV».  1 2 .  tibi  (lonnnus  de Moyfe,qui  tffcntiam  dtuina  quidformaliter  di£ium  de  Dto  fccundum  propriam  rationcm  cfie quar 

fectindurn ^nv.uta.t  in  hac  uita.  ftc  dictt.  'Etfiguram  domini  intuetur,  tam  fpecietn  quahtattsjfrguram  Dei uclfonr.am.Hoc.n.Burg.faciens 

f.fiiiutn  Dci,qut  totam  diuimtm  tjfintiam compleilitur,  ficutfigura  to-  andet afortiori  Deum  tn  prxdicamentofub/ianttx  ponere,quod cameH 

tumfpacium tn ea  contentum  coniprehcndtt.  fftcontramagifruwdi.S.ti.l.T^cuideturBur.aJfignarepropitamra 

Sj  aHt  contra pr,i:di£ia  quis  dicat,quod  figura  fupraditto  modo  intel-  tiontm  fjgur£,prout  cft  quartajpecies  qualitatis,dicendo  qnod  termino 

leUa  non pot dicitn  dtuints.Ttim  quia  hgurafic accepta propriiad qua  uel terrninis  inciiiditur.J^mfi diceret rutionem  mtnjtirabiits  tiei men 

tatemmolispcrtiTiet.Tumquiaremfiintamfeudeterminatamdemon-  funeprout  ipfe detlarat  figuratn  totam  quantitatem comprehendctt, 

C  firat  cum  defui  ratione  importat  incluftoncm  in  termtnofeu termtnis.  pir confequens  menfurare,fed  ratto menfurf  tiou eft propria  ratio qtiali 

jld hoc  dicendum,(bjeiundum gi.  itla  qH£  de  Deo  dnr,  cum  rciigio-  tatis,ftd  tft  propria  ratio  ct  intrinfeca  quantitatis,  ut  patet  per  omnes 

fitate  debemus  accipcre,  accipiendo,f  ilia  qus  pertinent,&  excluden-  philofophice  ioquentes.ideo  qualitas  non  eftjecundum propnam  ratio- 

doiilaqunaDeoJunt  aliena.Sicutin  nomine filtj  intelligtmns  genera-  nem  mcnfurje  quantitatis,fedeconuerfo.  ^ropria  autem  ratwfiguricr 

tionem,no  aut  tefnpot umfuccefiionem.  & in  imagine  intelltgimus  ve  forrne  de  quarta /pecie  quatttatis,eft  vefoluno ex  ordine  &  difpofittone 

ram  reprs/entationem ,  non  atitem  iineamenta  corporaliafvu  attinen-  pai  tium  totius.  Tatet,quia  ad  pofitionem  ttltus  ordints  partium  refultat 

tiay  que  in  qualibet  imagine  c  reata  inteiligutur.  vnde  in  propofitoin  hoc  figura  &  ad?  w  utationeeius  mutaturfigura,  &  ad  diuifionem  partium 

thdictmus  Hzuram  fubiiantix,iiiteii!gendum  cll  totalem (omprehenfio  abinuicemdefiniteffe  figura,  & fecundum  iltapropriamrationc Deo 

nem immcnfitatis effenti£feHfubiiar,tijt diuina, quam per  generatio-  nullo modo competerepotefi nomen  figur^.quia in  Deo^ec ejt pars ntc 

tiem  infinitam  filius  habet a  patre,non  autem  motis qHantitate,feu  ali-  ordopartium,utfidetenemus.Totuit igitur  Burg.ftare  contentus  tn di' 

qudmtermtnorum  finitatem.  Et  iiio  modoqutdam phtlofophorum  dice  iloTofttll.qui  exponit  figuram  per  tmaginem  naturatem,di(iinguens 

bantde Deo,cp  efijpbpa  inteliei:lualts,cuiuscentrum  eH ubiq;  &  cir-  inter imaginem  naturaiem  & artificiatetn ,  Et  notanter imaginernfuh 

cumferentia  eflnt*fquam,  yt per hoc quoddtcit,Sphera,inteiligatur fi-  ftantif  Dei dicit iliam figuram ,  quia eft eiusdem  fubftantix cum  patre  < 

gura  in  qiiarta fpecie quatitotit  accepta.Ter  hoc  attt  gj  dictt  inteiic£iua  ptufquam filius  regis  cum  regc,qui  non  habcnt  unam  fubfiantiam,nifi  , 

lts,ainou€tab  ea  corporeitatem  dimenfionalem .  Ter hoc aut ^ diiit.  umtatefpecificanonni^merali.DicitetiamBurg.fedocuiffectrcapfal.  j 
Cuius  centrtim eii ubique, iyftitigitur cjuod uejtigium diuinumtnqua-     i.quomodo  ex  atlegato bicper ^pofiolum acctpitur efficax ratio cotta 

Itbet  re  creata  inuenttiir,Jicut  centrum  quod  ejt  proprtum  ueftigiu /phx  I  udxos,cum  dtcitur-  Filius  meus  CS  tu ,ego  hodic  gcnui  K.Sed ui ' 

tti.Ter  hoc  aut  Q>  dicit.Et  circunferentta  efl  nufquam,intelligitur  g?  re-  de  circa  eundem  pfai.correiiortu  tn  competens. 

prte-  


•        C  A  P.     1  I. 

a  T)i{pp-  Poftquam  locutus 
1  eltdefilioDei  multa, 
qusad  ems  commcndano-  a 
nevalent,  hottatur  eosqui-  ^ 
busfcnbit  vt  diligentcraui- 
maduertant  &  cuitodiant  ea 
quxpec  illum  anaunciata 
lunt 


P. 


I   I. 


lUnteis.  Etad  hoc  tcndunt 

omniapra;mi(r3,quiamaior 

prophetis  &:  angdis. 

Ropccrca  abandandus  oportecnos  .  b  ,Abun.  Qiam  qua:dclege 

^  *■  ditHlunt.Nomentamenlc 


Quia  maior  propheos  vel  angelis. 

Qu.»iu  quia  propht:tii,vel  angelis,  qui  miniftri  legis. 


a  A  tilio. 


liiftai 


■n  cuangeHis 


Puniamur. 


Qujd  probatpei:  miaus. 


2.  2isobtinuit,quiaina(lruct:o 

obiauareca  q  .ludm.mii,  nefortc  5  ^^^^^^^i^t 

4  cTAmb. 


N  i  C 


O  L 
C 


A 

A 


V  s 
1-. 


D  E 

I   I. 


L  Y  R  A. 


I    J) Roptcrea. Poy?i^«d udpo/iolus  in  c  prxcedcnti  declarauit emi- 


dam.Stmittter  ilta  lexfiiit  dtligenter  oh/eruata,quia  eius  trav.fgrefiore. 
phnieb.tniur  morte,ergo  mnllo  forttut  'exnoua,  quxdataeU  apoUw:- 
tmmcdiate  a  L.bn(io  qui  cji  dounnus aig: lorK>r},^  mediantibui  apo 
Sioltiin  miiiido dittuigata  cfi  pcr  pt^dtcationem  &  confirmattoitc  k-' 
raculorum  Jufi  tpienda  eH  cuni  renerentia,  <tr  diligrnrer  ohiciuaiida,- 


nentiam  Chrtfit,hic  confequenter exboc  ofieitdit  quata  reueren 

tia  (u  exbibcda  legi  nou^  ab  ipfo  date.  Et  circa  hoc  duofacit.quia  primo 

ponit quandarnconfequentiam.  fecundoconfirmatipfam,  ibi.  taio^.n. 

in2.cUs.Confeq^ntia  t.tlis  esl.hex  uetusfuit  data per  angeios  tmme-  tran/grejfotes  magis  punientur .  Hoc  i/iivitur  cmod  coniiHCln .^posi<'> 

diati,vt diEiu. eWc.prfced^ tamenfuttfu/i.epta a poputo  Ifraei  cu  re-  ius. P XOptcrc:\ j.propter exceilcntiam  iegts  nouA  a  Chnjio dalx. 

uerentia  magna,fm quod^ttt Exod. i g.ubidicittir,qHod populus  ante  2   Ahiin.opoi^.nos.Chriliianos. 

fufceptionemiegisperduos  dics  veHtmenta  laiitt  &  Sproprijs  vxori-  3    Aud\.aChrifio&  apoPioiis. 

hus coatimt,  viefletpiTaluidietertioai  legem  reuerenterfufcipien-  4  "i^^iio.  Fluit.  u,  Ijorno  .pcr  p^nam  ecrporale  fcifm  qtiod dicitur.: 


8o9 


Ad  Hcbra 


>f     :^  v^MBROSiVS.  Hortatureos  diiigentius  hiSinrendere, 
A  qijxDei  filium  audicrunt ,  quam CiS  qua;  per  angelosdKita 

iunr. 

*SEDVi-ivs.Quoniammaiorefl:authorirasnoflr^Icgis, 
quam  authoritas  angelorum  miniftranrium  veterem  legem. 
a  Perefflua.  Tluimnsg 
*^^':°'  pfnasraortalisnatur^. 


XOS.    Cap.    II.  8io 

tantam  neglexcrimusfalutemj^Pcrhjecverbafignificar.tanfa  ^, 
non  fuiifleialutemin  veteri  teflamento  ,  Beneauraddidit.5'/ 
ta>irancglcxerimusfalutem.]:<ion.n.nuncnos  de  prxliisliberauir 
non  nobis rerram.vel  renena bona  iargietur,fed  mortis  inte- 
titum,diabolique  perditioncm,regna  celorum,vitatn,&  bea- 

titudinem    fempiter- 


a  Ad  Moyfcii  &  '^atteros. 


wrfia- 

15. 


nam,Hecquippeom 
cffluimus.peccataad-  a  +percmuamus .  5icnimqui  perangclos  dittus elt  lcrmo,  ta- i  niabreuiterinnuit,di 
dendo,  perfiuimusin  U       »V''«p«'»'"^"'»^'»'""'^p'°"''?^!J°"^^^^^^^^^  ■'^""'^o        ^-  •..  ^   cens.Sitantamned.xe 

S  aud!S "ff=  c  aus cft firmcls . & omn.s  pr^uarfcatio & inobcdie^nrm accc-4  '""*& 

,     ^,      a-  I  aQuantmnmeiuit.  Ptoqiulitatefaaorumfitqualitaspena:. 

VCrbaCnnltl    perpGC-d  bquibusfil.usdegtatia.petquam  ell'"'     ■ 


bQuibusfiliusdegtatia.petquam  eUfalui.locutuseft.        eGehennani. 


Non.n.' 
tanra  (alus  fuit  in  vetc- 


nam  qugeritncgligen  ^  pjj-  iurtam  mcrcedis  retribarione,  c]uomodo  nos  efiu^iemus,  ^  "  tcfto.quanta  cft  h?c 

tibuS.  tSaltemquodmiRuseft.quamptiuaricari.  blneuaHgeliofcaam.  „     quam  filiUS  nobisartU 


Non  tantain  vetcriteliamento. 
Clndeficentem.  ^  Nonlongcpoft. 


Ibi/crniojiiclalu!.        Salus. 
d  Non  conftitutionis,(juod  ab  atetno.fed  entr; 


8 
9 


Itt.  lilarpalisfuit,h£C 
cftperpetua.lllatcrre- 


Mt< 


AChrvs.  Hoceftne 

r^rnMnn/.i-/»iiiniie    nfr  c inacoi^.enicn..  i.u...-..f,v j.<.„.         o jNonvu..mtuuoni5,(juoaabaterno,ledentr;         ( 

f^    "L™;.^  f  ruinri  n=glcxer,musialute->  Qi,a.cut.n„macccpiflctena-r..o„„-,,^,,,„.,       ,, 

j_    ..a   ..  :.,  U^^l^     fT  «Ethoc.        b  AngelQtum  j.pet  Chi.ftum.  c  ApoltoUs.  iin  .-.'    .T,         -, 

rinm  dcmonftrat  m  hoclo- g  '  '^i.innosiudjos.       *^  dAHtontatiapoftoiotum.      "Cspromifit.lIlavKao 

ccquatum  mahimm  [^  ^£jj  per  dominu,abeis  a  audierucin  nos  c6firmacaeIl,corc-  It  V^"^  ^^  carncishofti- 
ferumaiftapofludeat.  i  ^*  j      y,    *' bus,  hscconcefliitde 

Siquidem  difficilctft,  _  fpiritualib.Hlajtpalem 

quodtfflu.\crititcrumrcfaluari,quoniam  cxncgligcnricco-  foeliciter  vitam,hfc  tribuir  atcrnalitcrbeatam.Ideoq;  laltem  E 

tigituitio,  firmpfitautemhocuerbumex  prouerbiis,fili,in-  nonnigiigeda,qLiodeft  minusquam  prcuaricari  .Grauior.n. 

quit.non  perfUias.ScdgttaciIitafcm  lapfus,&:malum  pcrdi-  vindi6taiumeturdeh;s,qLiifalutem  iftath  neglexerint,  quam 

tionisoftcndir.q.d.Inobcditntia vobisa periculo  nonerit  libc  fumpta  eft  de  illis, qu:  fermonem  Angclorum  praeuaricaba- 

B  ra,aipcr  caiplaqu^adftruit^approbat.quoniam  maiuseririn  tur,ibienimfermo,h  cautcm  falus, quia ibi tantum littcra iu 

cadcntefupplicium.&iitcrumrelinquithiiias  inquiruionetii  bens,hicverofp;ritusadiU'ians. 

rci,ncexconcIufionc  fuara  diputationemgrauem  illisefti-  d  I«-Nepateturperireiuftitiapermifericordiam.  Quodve- 

ccrct.H?ceft  quippe  modeftiadilpatantis,vt  nullageneretur  ro  ait  retributionem,hocpcenxad  quantitatem  refcrtur,qu3e 

audientibusex  fermonemolcft:a.  3equalispeccatoent,quiafecudumquodmaiusvclmintiscft 

*  A.NSEL  Idert,piJniamur.Fiuimus.n.quiaficutfluiusin  peecatum.maior  vei  mtnorcrirpcena.  Quod  vcro ait,  wcrce- 
defluxu  &  mut.ibilitatefumusde  mfantiaadpueritiam,dc  <<'f.hocadqLialitatepoen:Kreferrur,vtqmlibidinisjgnc  pctic 
pucriti  1  ad  iuuentiitem ,  ne  luueutute ad  fenedutem,&:  inde  rir.igne  scerni  incendij  crucietur. 

addecrepit3mxtatem.EfFiuimu5vero,cam  morteaniraa&:  e  ft  ^'<»"o»#'j:''?.CHn.ys.Etintuercqualiterfaciatc6para- 

corporedifl^j!uimur.Eftluimus,i.extra  fluimus,cumanima  tionem.Si.n.quiperangeiosdi(auseft,inquir,lcrmo.Illicqui- 

cxalamus^pereff^uimusfiaveroDeiefleppetualiterfeparati  deper  angdos,  hic  au^tperdrim,&:ilUcquidefcrmo,hicauC 

pervanatormentaline  finedeficimus&:  ne hocnobis  cotin  lalus.Deindc nefortaflediceretaliquis. O Paulc iftaSloquC' 

gatjObfcruemusverbaChriftifaltctimorepoen^.finecdum  ris,ipfiasChriftifunt,proindecrgo,  vtfidcdidoruptobabile 

regnaiinnobisamoriuftiti.T.  redd3t,fignific3tnonfoluma  Chriftodiaaeffcledetnunca 

b  Sienmqutperang-flosy&c.  *  ANSEL.MVs.Sifcrmo Deiqui  Deodici  non  fimplicitervocepaeremprolata,  ficutadMo- 

didus  ert  Moyfi  per  angelos.ideft.perotficium  Angcloru.fa-  fenfcd  frgnisatq;  virrutib.faais,&:  ipfius  attert5tib.rcb.Quid 

ftuseft  firmus,ideil,ratus,'S<:  ftabilis,&:  in  minis,&:  in  promil-  aur  eft.Si.n.qui  per angelos  diftus  ert  fermo,fuit  firmus.Quid 

fis,quiaquicquidminataeftlcx,&:quicquidpromifit,complc  cftfuitfirmasf^videlicctverus.tanq  fidicerer,  fidelisinoppor 

tumeft.  tunotpc.  Etcun(arqu2pr?di(aaliinr,perceperuntjpfisreb. 

c  ££o'n»!ifpr.<.Dicitvtprofingulis  pcccatisfit  pocnanonfo-  cffettu.  Siueergoh  d.  fiucquiaobtinuitfermo,  &:quicquid 

lumonnisprxuaricatorquimultoiumrcuscft.  comminandodixit,reb.conftatimplctum,fiucfcrmonedi- 

*  lANSEL.pr^uaricatiocft  uetitafaccrc,inobcdientia vcro  xitpr^cepta  veteristeftl.  Piurtma  quippc&.pr«tcr  lcgelunt 
iuflanonfacere.  EtnonfolumpraEuaricator.quiinmultorii  manditaperangelos,quiadilIud  minilterium mittebantur,  • 
reuserar,red6iomnispr?uaricatio,i.omnisculpatranfgrcl-  ficutmiflSfuntadLothimontc,&:ad  Iudices,&:adSamfon. 
fionis  vr  pro  fingulis  vltio  ficret,  &:omniS  culpa  inobcdicnti?  Proptcrea.n.non  dixit  lex  fed  fcrmo.  Vnde  magis  mihi  vf  illa 
qu^legisprsccpta  faccrccontcmpfit.  fignificarcqujcperangelosdifpcnfata  funt.Quideigodicc- 

*CHRy-.Q_iarcdixitmerccdisretrbutioncm.Mcrccsau  mus,nifiquiaprefenreserant&:angcli,quibusfaeratgcnsil- 
teminbonopoii.  lo  et,  fediftemos  eft A  .oCtolovtnonma-  lacommiiTa,&:ipfiserantquitubis,&buccinisperfonabant, 
gaam  \ erborum  habear  roneni , led  mdiftercntcr,  ucl qu.-c  in    &:  caitera  faciebant  hoc  eft,ignem,fumum,& nebulas. 

f  ^'<f.Econrra  oftendit  incxcufabilesquicontcmnunt  falu- 

ttm.i.rermonemChrifti,quieftcaufaIalutis.QNoncffugic    , 
>^-^,  diendumChrifto.  Enterum  'nercedjsrctribut.onernpofuit    musfineglexerimus. 

g  Ver  iominut/j,(<r cAlia.  a:ditio,pcr  Chriftum. 

*CaRys.Hoceft,ab  ipfofontc  h^cqusdicimus.habue- 
reprincipium.nonabhominibus  nobisillata  funr,nonaliqua 
virtute  vel  crcata,  vcl  condita,  led  ipfenobis  eafilius  vmgeni* 
tusimpertiuit. 
h  innosconfiYmataeft.ic  CHRys-Quidcftconfirmatacft?crc- 


ilai 


bono.inr,ue!quxm  malo, proalterutro  ponerc,ficut&ali- 
bidixit.  In  captiuitiicmredigentcsomncmfcnfumadobe- 
diendumChrifto. Ef^iterum  'nercedjsrctribut.onernpofuit 
pirolupplicio,  ficut  &:  in  pfiti  loco  (upplicium  mercede  nomi 
luuit.ltem .^libi  dixit.  Siquidem luftum  eft  apud  Deum  retri- 
baeietrjbuiantibusvosreiributionem.StUobisquitribulami 
ni  reqiiem  hoceft ,  non  eft  corrupta  .ultitia^fed  executus  eft 
Deas,.yconuertitiudiciumfuum  fuperpeccatores,quamuis 
non omnia  funt  manifefta  peccata  ,  nifi  quando  pr^cepta dif- 

poritacontemnuntur.Etquomodonosinquit,cffugicmus,fi    dita,autperfedl:a.Pignui,inq'uithabemus,hoceft,nonextin- 

tantam  OJT^* 


N  I  C  O  L  A  V  S     D  E    L  Y  k  A. 

"^Kf^g- 14  c.  Quafiaqu^dilabimurintcrram^qngnonreucr- 
tunt ur./ei  ultenu f  ajfluttper  culparn,fed pereffluit,  i.  peifcUefluit per 
^ternam  tiamnatioiiem ,  quod  contittgtt  non  obferuantibus  Chrtfii  lege. 
ideo  bene diat ^pofiolus.Hc  forte  percf  iti  efc,  xternam  damnatione 
incurratnus.  Quodprobat  conjequenter  per  tegem  ueterem,<jU[  eft  mino 
nons  autotitatts. 

1  Si  cnim.yetus  lex  qun  data  eft  per  angelum  in  monte  Moyfi,utpri 
diciutn  eft  pr^cedenti  cap. 

2  FadJu.^eil  Ht.i.firmiterimunttusadcuftodiendum. 

i  Eton^jisf^riua./.  tran/greffto  legit  per peccatum  commiffioniSt 

tjuoieficontia  prxcepta  negattua. 

^  Et  i  nobcdien.  id  eft ,  peccatum  omiJfioniMuod  eft  contra  prfcepta 

apmatiua. 

Acce 


5  Accc.iu. mtXQZ.i.peenam  debitamfecundum  quantitatem  &  qua- 
litatem  crir>i>itis,ut  patet  in  uetTefta.in  tnultis  locts .  Si  ergo  ita  ejt. 

6  QiJomodonos.fCatholici. 

7  Effagicnxus.panam  debitam. 

8  Si  tanta./d eft,i»obedientes  fuerimus  leginou£ ,  in  quafola  eftfalus 
ritf  fterntt.q.d.nullo  modo.Et  confequenter  oftendit  ^po/tolus,  qualtter 
h^c  lex  noua  a  Chrifto  primo  data  eft  apoftoUt  &per  apoftolos  publici- 
ta,dicens,i. 

9  Qax.f.lexnoua. 

1 0  Cu  m  i  n  i .  ^««  apoftoUs  in  principio  eam  dedit. 

1 1  Ab  eis  qni.a  Chrifto,i.ab  tpfts  apofcolts  &  alijs  difcipulis. 

1 2  In  nos  con.per  pradicationem  ipforum. 

I  g  Conftantc .  id  eft ,  confirmante eorum  predicationtm  per  niracu- 
UHari4,<i^'mMlt*,ficutdtciturMar.  vlt.d.  Domino  cooperante,6i 

Tom.vj.       C    i  sVfec- 


8ii         Glo.orcl.&  Nicolai  de  Lyra.  812 

^a,  nondiminutacflfalusquamnobisattnbuit,  fcdpcrma-  dcquoIoquimur.i.Chriflo.Quod  probatautoritatcDanid.q  D 

A  nct'5<:  prcucilet  inxtcrnnm.  futur.iquafi  prvtcritarcfcrr,  vtpotcadiv.inusdiuinisconfiliis, 

a  yartfsvir.-fe  CHRys.  Bcne  dixltvatijsvirtutibuSttiifU^cmhm  vbioiafuturasfitfa(ft.i,fm  illudKa.Qui  fecitquxfutura  funt. 

fjenificansdonorum.qua: crat apud antiquos , ncque tanta fi-  Cui & prxmittit de Chrifti humilitatcne pro ea  iubitctur dc 

gna,ncq;tamduKTfaprodigia.Hoccrgodicir,quianonfim-  cxaltationc,&:nonuntumChrilH,vcrumetiamtofius.genc- 


t  Minorib.Ttmoibotdepclletf.quodfc  mcdlcipoflunt.    b  Maiotib.qiif  contra  natunm  fiunt. 
c  Non  prseternatutam,veldeviriijtibusanimi,<pcarti,;huniilrs,iiuiprx.licjnt,  ic 
nuiulinodi.  d  '^iaalij^Uab.igcucraliuguaruintaliisali]  dona. 


Cftcn  I 


pljciicrilliscredimus, 

fcdpcrfigoa,&prodi 

gia,  prouidenonillis  ,-       .-  ^     .  ,     -  .      .-., 

icd Dco  ciedimus.     a  itantcDeofignisacqucpofrenns,&  vani\svirtutibu.s,  6i  jpi- 

^  AN  S  E  L.  Vel  Va-   V  »  Non  (ccundum  mctitum.W  fccundura  placitmn  fu.T  mifi:!icotdii. 

liislanima:  virtutib.i.  ''^ricufland;! diIlributionibLis,{ecundum (iiamvoluntate.Non 

CharitJlC,  humilitate,  C  »Ojbcmfututamfubdituineid;<juo!oijaimur,vcl  Jcijuooibclokjaimur,  nc  pmeiuraIiii>:orbis. 

f.  ■      ^      u^ .0,;^  !..■<  Non  Iblutiiocdicu.fcd. 

caftitatc,&:cctenshu  .  i-  r  1  •        t-»  u  '  r  j^       1 

cnim  angclis  lubiccit  Deus  orbem  ternr  ruturum,  deftjuo  10- 

HociJcm.  »  Notouobis.  b";ermone. 

c  Notusegtegiusptopheta  Daul.4. 


quimur .  t  Tcftatus  cll:  autcm  in  quodam  loco  qu4s  diccns:  4  ^^^^^-^    ^^  j^^      ^ 


rishumani.oftendcns 

homincm  pcrfc  mife 

rum&abictlum.fcd 

i  perDei  gtatiam  exal- 

latum .  vndc  fubdir. 

^  Te^atus,crc.  Vclita,  Pa 

3  Deusfubiccit.nonan 

gclis,  fcdfilioorbcni 

terr^fiiturumjitahic 

dicitfuturum,  ficuta- 

libidixit,quicftforma 


tPfa!.8.d. 


iufmodi,quia  Dcusm 
corum  moribus  rclu- 
ccrefacieb.U  ,vt  coru 

TtelllaCa-   Vira  prXulCa  10  »^{uimraagnum,quaniaignum.  rtamitatiue  pro  mriiro.  j-cinot.  (  f^Url\r^}r^n  «»• 

lUX.  COrdaret,qUatCnUS  hU  bTcinp«ralempr.Tbendofalutcai,<)uafalui.homin£SCumiuinentis.  J    ^UrillO  IOquenS,OClC 

I6.44.a.    mil.tatcdoccn,cs,hu  d  f.h,.<,d,l„».^.,D„.*..lSS^''*  4,,»";;,r*rrSrnl;,V  (pcauicn,po,„mA. 

B  p";;'d"  S 'g"e^« '  ^^  ^'^  '^°'"°  '1"°''  '"'''"°"^  ''"^'  ""^  fi''«'^''°'"'°*^  1"°'- '  S^lr  ciumum  di! 

*^- quib.nimirumvirtuti  .  cit,  ficut  etiamnunc 

buscontcftatur  Deusveram  cflcdoftrinamcorum.  futuriimprbcm  dicitquantumadChriftum.Futurusquippc 

Aug. li. ;.  b  Etfpi.di]!ri,?ct  hocafrtucntiamdefighatgratiarum,qn^ no  eratorbisquantumad hliumDciqui fcmpcrcrat.Etncdcal 
dcTiin.  *  cratapudantiquos,nequetantafigna,nequetam  diucrfapro    tcroorbc  difputare  intclligeietur  ,  addit  de  quo  orbclo- 

digia,perquodoftendit,quianonfimplicitcrcft  ciscrcditij,     quimur. 

fed  pcr  figna&c  prod:gia.  Idcoquecum  ccedimus,n6illis,(cd    d  QuideHbomo  .Potcftlegi  admiratiue.ut  pcr hominem  &fi- 

Deonoscrcdercdcclaratur.  liumhominisinteliigaturChriftushomo.Cuiusfuitmcmot 

Vt-CHRys.Sedfortaflcdicctaliquis.QnidcrgOi^An  non&:    Dcusinconccptione.dandoimmunitatemapeccato.Etvifi- 

magi  figna  faciunt,  Hc  ludKiinBcelzebub  Chriftumd^mo-    tauitinreiurredionc,dandogioiiamini,mortaIitatis.i^'«(iefl 

nesexclufifledicebaur^numpropterca  credendumcft  ma- 

giss^iedillir.ontalia  fignafaciunt,pp.'afubiunxit  Apoftolus 

diz^ns.vatijs  ■p;>/«r//;.!llaenim  non  virtuti ,  fcd  infirmitati  po- 

Cius  tribiienda  funt,quippcqux  phantaftica ,  &:  ina:iia  .iemoa 

llnniur.idcircocrgointulitdicens.  £fy^/«V«j^HS/  disinbutio fe 

cun.ipfius  voluntat. 


La&il. 


/wwo.Vel  cum  dcfpe(3:u  lcgeiulum  pro  tcrreno;Adam  homo 
fcd  no.i  fihus  hominfs ,  fic  homines  dicuntur  qui  ponat eius 
imagincm.Qui  Chrifti  jfilii  hominum.  lile  uetus  homodici- 
tur,ifteno  lus  .Hoiuoigituthoclocotcrrcnus  eft,fiIius3Utc 
hominiscceleftis.  Etiile  ionge  leiunilus  eft  Deus,hicautcni 
praelisnseft  .Et  ideoilliuscitmemortanquamin  longinqtio 


.    .     /-„  c  ?^o  ».«.<!«.  Dixitncgligcntcsdignosefl^epocna^quicontcm-    pofiti.Huncvifiutquem  vultujuo.i.gratixfuKpra:tcntiajJiu 
■*"P      nuntgratiarnpcrapoftolos&miracula&idonacofirmaram,     ftrat.V///: 


iucdicit  Chriftum  efll-  potei\<cm  vindicare,  &  luos  pcr  pafliio 
nem  mortis  laiuan.QA^^cre  non  efFLigiemus,  fi  ncgligemus  ia 
luteniChrifti ,  cum  piofermonc  angelorum  puuiti  funt  lu- 
da:i,quia  lilio  Iiibiccit  orbem,quod  non  angelis ,  quorum  mi- 
niflerioetfi  multa  fiuc  in  orbe,  oiatnfpcdantadimpenum 
Dci.Non  fubiecitangclis,fed  hoc  vt  fubijciant  futurum  ert  e; 
;  de 


?f«e«w.homincm  per  filium  hoininis,quafi  psrmc- 
dicuminfirmum. 
e  1  low  o.quando  fi'3gilis,dcfpcftus,  peccator.  Memor.  quando 
peccata  dimittu.  4ut  (ilins  homiras.ia.m  furgit  a  mebris  ad  caput 
afccndens  i.Chriftus.qui  non  cx  doob.  hominibus,  fcd  de  vir- 
gine,ibi.Memor,quando  pa^^riarchs  de  celo  rnilertiis.hicwi/!- 
tas.cnm uerbum caro fa(3um,  cuniedicusad infirmos uenit.[ 


^M 


inut- 


NICOLAVS     DE     LYRA.  deditDeusprfdicatoiib.mu^legis^diftributtonesjpirnufianmfuntdiid- 

'k    fermonem confirmante  fcqucntibus  fignis. Sicut.n. ea quje  fiones graiiarum,(juefunt  dat^ apoftolis ad <£dif,catione ecdefi^.ftcutdi 

fubfunt raiioni,  confirmantur pcr hoc (juod ad principiaper fenota  redu  numlinguaru  & propheti^ & confimilia ,de <fuib.  loijuiturapoftolusi.\ 

CHntur,itafnniliter  ea  qux  excedunt  facultatem  intelletius  humani,cU'  Cor.  i  z.lfta  aut  non  dantur pradicatorib.  ecclefif  exfuis  merttis,fede> 

iufmodifuntcreiibiliajuffiaenterconfirmanturquandoaite^imonium  diuinaliberalttate.ideofubditur.  Sccundumfuam  uoluntatem. 

talis doBrintc  mtraculafacultatemtotius  naturf  creat^excedetiaa  Deo  3    Noncnim  Tin^d.Hx confeejuens  ^poftolus  confirmat  dictamc6\\ 

perpetrantHr,quia  cum  Deus  non  pofit  epe tefiis  fuliitutis,per  hocfuffi-  fequentiam.i.quod  magii  ejt obediendum  legi  nou£  date a  Chrifto,quan  j 
cienter  o{lenditur,quoi  talis doUrina meram  continet yeritatem,&  hoc     Irgi  ueteri  dat<e per  angelos,  quia  dominium  Chrifti  maius ejt,quam do ' 


efl  qtiod  dicitur.ln  nos  con. fcilicet  lex  euangelica .  Contcftante.  li- 

eslfConfimante  ipfam. 
Miracuh   I  Signis.iden.varijsmiracultt.  ' 
tnpl  icia.        ^d  cuius  cmdentiamfciendu  m  efl,  j»  miratula  per  qm  confrmata  eft 

ifta  dothpia  euangeUc.i,funt  in  tnplici  differentia.  Quia aliqua  funt quf 


miniutn angelorum.lgttur  circa hocduofacit,quiaprtmooftenditdomi 
nium  Chrijtieffe maius dominioangelorumperfcrtpturam.Seciidocat. 
eyponitde  Chrifto,ibi, EmXi  autem. 

.Ad  euidentiam  prtmi  notandum,  jj  duplex  tftftatus  orbis .  Vntis  ijt 
prinius  ejt  fecundut/i generationem  &  corrupttonem  ad  elcctorU  proii 


pofjunt  feri  per  naturam  quantum  ad  fubjtantiam fa£li,non  tamen  qua     iiiouc..AliusftatHs  erit  poft  iudicium  in  quo  ceffabtt  omnis  talis  tranfn. 


tum  ad  modiimfienii .  Sictit  fanatio  ftbris  aliquandofit  uirtute  natune, 
al-quando  uirtute  medicmx  ipfam  naturam  adiuuante,c^tunc  non  eH 
miraculum,quia  habet  caufa m  ntttitraletn.fanatio.n.  faiiaiiio  moiofit 
in  tempore ,  qnia  natura  non  poteft  opcr.m  in  inftanti,Si  autemfdnatio 
febris  perfetla  in  inftanti  fiatjjoc  non  poteft,nifl  uirtnte  diiiina.ficutfo- 
ctus  \?ctrifaiiata  cfia  febribusa  Chriftoutpatet Mjn.Sb.taiiamira- 
cub  UQcantiir  htcftgna .  .Jlta  autem  funt  quc  non  po/fmtfiri  p^r  natu- 
ram,nec  quantum adfubfiantiamfafli , nec  quantum ai mnium  fienii, 
ficiit  eft  illuminatio,  ^  fanatio  Leproft.  Et  taha  dicuntur  hic  prodigia.  Et 
dlcitiir prodig:Hm,quafi  procul  a digito,i.aliquidremotum ab oftenfione 
uelcognitione humana,  q:ioi eftfupia  naturam humanam.& quantum 


tatio.'H.unc autem  tta eft,quodlicet  ftt  idem  orbis quantum aifubjrai 
tiam  nunc  &  poft  luiicium ,  taraen  non  eft  iiem  ftatus ,  ut  uijum  eft.c  T:  ;i 
lieo orbis quoiammoio  duplicatur  fecundum  iftam  diuerfitatemfiat.. 
\ta^  dicitur  orbis pr^Jens,  fecundum  ftatum  qui  currit  ufque ad iuiici: 
Dicitur  a-ttem  orbis  fnturus  fecunium  ftatum  quierit  poftiitidiciun 
Orbis  autem  fecundumftatum  pr^fcntem  fubiectus  efc  quoiammodo if 
fisangelis,quia  minifcerio  eorum  mouentur  corpora  celeftia,  &percoi 
fequeiis  tranfmutantur  ifta  infetiora  peripfos,  &  tllummatur  holes  de 
uinii.Omnta  autem  cefiabunt  in  iudicio,^  ideo  orbisfuturus  non  eriti 
gelisjMe£Ius,fed tpfi  Chrifco,quia  tunc  dia  erunt  eiplenefubiecta  nof 
lum  quantu  m  ai  diutnitatem,fei  ct  quantum  ad  hitmanitatem,ut  ma^ 


aifubftantiamfi)cti,&'  quantum  ai  modttm  ficndi.^lia  au^em  funt  qu^  uidebitttr  infra. ilicit  /g«Mr,Non.n.  angelis  fubiecit  D eus  orben 

nonfotnm  exceiiunt  naiuram  humanam  ,fed  etiam  uidentitr  effe contra  tjecumiumfuturum  ftatum  de  quo  loquimur ,  quia  de  hocftatu  Jpoft 

vaturam,ficut  qttod  uirgo manens  uirgo pariat,  &  ^  habens uerum  cor  luf  intendit  loqui .  Quod auicm  orbisfecundum lUumftatumfubijCiat 

pus, pcr corporn  abfqtie  coru  iiuiftone tranfeatyficut ipfe Chrifdts  intra  Chrifto,prabat per fcripturam,diccns. 
uit ai difcipulos ianuis claufis,^ confttnilia,&  taliadictintur portenta.      4  Tclhltus  eftautcm  in quodam  loco,S^C.i.inpfal. 
Ef  dicitur portentum quafi in longmquum  tenfum  uel eXtenfum, ad de-     J  Quis dicens,&:c. Stc loquiturin  communi\,  qitiafcriptura hsc  nc 

notanium  rei  m.tgnititiinem.talib.  autem  confirmata  eft  fides  catkolica,  erat  illis  qutbus  Jcribcbat,fimiUterfcriptor  eorum.  « 

ut dicitur.Sign\s,S>i.c & non folitm iftis,fpd etiar».  6  Qiiid cft homoquodmcmoieseius,&:c.rfri<i/»/nr/;»y7«j' 
2  Vitu\'it. yirtntei hic  (iicuntur fides  f  fpes  & charitaSfqttas utrtutes    uidadmirantes exaltatientm  bumant^naturx  inipfaincarnaMne , 

deiit  ideo 


'3 


AdH 


cor^os. 


11. 


814 


Cap. 

f^  M>nni>!i,i^^  fc exin.^niuit formam  ferui accipicns.  Minus.an~    qui  tres  duntaxar dics  in  inferno  fuit?  D 

' A  geiis.ciii imortali5;,/?.i</o. quia  fine peccaio. Glorta. in refurre-       *Anse LM.Erat,n.& d\ femperconfubfhntialis &coa'ter- 

i  ^iooe & ^(cennonc. Hoiwre.in  confeflu  pauis.C(}n///r«;s7/.Eccc     nus,tibi,fed  nunuiili  eum,dum  exinaniens feip/um, formam 

pocellas,  Superomnia.  Vta domini opcce  nil e\'cipttnr,ita  nec a     lcrui accipcret .  Minus 3n?,elis,quia  mortalis fa6tuseft,paui6, 

Clinftipoicftate.X'Wrf«fnf/J''-Hicvniuerta!em,fmevoIunia-    quiafinepeccato.Namminorangelisfuitpropterhumilitatc 

risn  fnie   neceflana  carnalisgenerationis, 

f.,b.ca,oncm  fign.fi.  ^:^||^^^;,,„.r'^1™^^vi'"'^Sdi^amb'^^^^^  atquepaflioms,  non 

"''^'"'  a  niamviiicaseum?  Minuiftitumpauiominu'.saban^elis,aIo-  i  propter  naturam hu- 

Sedpoft.  aVndii]uecitcuadediili.  Ad  fimiluudinem  ulumi..iaoris;  manitatlS .  INatura  C- 

stabiicin.  Aiigdos.bomiiies.       z  nim  humanas  mentfs 

b  ria&honorecoronadi  eurn,&iconflicui/ti  eumluperopera  3  qucad  imagine  Dei 

Nonlblumfuper,v£i.lignior,(edomnij  eifubiefla.  Vtomniaadorenc  eum.  laCta  Clr,  11  pCCCatO  C3 

c  manuum  ruar:rra.  i'  Omnia {libieciiHrub pedibuseius .  In co     ^^t  par  eit  angelis, 

Ineoquoddicu.omsi^afubiecifti.        a  Aliasenim.  ChnftuS  CrgO  COrpO- 

bDumdicitomnia,nectcrrenaexcipit,neccilefiia.  Te,  nOU  mCntefuitmi 

autcm  quodeiomniafubiccir,  mliildimiiic  non  iubied-iiei.  ^norangelis,&corpo- 

Quoudiealiquijfedr.on  omnes.donecin  iudicio,  C  rg  mOrtali  atQUC  paf» 

aNorduir.oniui.i,fed,iJ3isptophetiaiameftimpIeta,inquoconftat,qiiiaini-        r.uy:     tn.  .     i       . 

ylcfaiiur:!tal(ei.i.&i.leoncdoleasdcaduerlis,  (J  UDlll.  llta  nOnValCnC 

per  exceiicanam  di-     ^Juncaurem  necdu  vidcrou.somnialubieClaei.t  Eiim  autem     adhocoftendendura 
cunrur    opera    ma- u  i,^      saiuatorem.  7quodei  lubicaatunt 

nuum.  e  nuimodicoquamab^^^ancrelisminoratuselljvidemusle/iim  8°-"^"'^' ^^"^P^tiiiso- 

ClneoaUtem.V.^^OnX    r     ^  aHocn.erto.        b  Non  q„amUbet,f3.  ci.pctgtatiamDei.quiahomo  non  meruit.  ItCnduntUr  qUldS  gra  g 

ien!umDauid.aitDa     groprer  paiiionem  m.oras  irloria&honorecoronaru^vtgra'-  ^  dus,i^tTierita,quibus 

axd.OmniaflMec,fll.\n<,y¥        Y  l  ,Q..,amara.veIc,totran^;^t.  bGuftaret.  ^  c  Deun^patrc^i.         — '^--'^  »--- "™"" 


volutariim  lubiectio 
ntjmfidcliumcreden 
tiumincum. 
;o.ijti  a  G/oM.Chantateim 
mortaiit.uis.  HoiTf, 
g>nb,'fle<^itur  omne 
gctiu. 

b  Supe?  opna  .    Di- 

eniora,l'cilicc',ange- 

I   k)s,&homir;es,qux 


eoautemquodtcnp- 1^  ^ia  Dci  pro  ommbus  ^uibrec  mortemTDecebaremmeumi  i''^^*^"^^^!-'"^"'"^^ 
;ecit,ideii,(u  _^      ,     .  .         ^   .  nia,  vtperhgc  qu^ia 


tural.. 


bie<iiaoileuitomn;a,nih.ldimifit,ideft,nihilexrepitdeom-  comp!etafuntcredamus,&:iIla  forecomplenda,qu£Bnecdu 

nibus.Velbencdicoorbemterr.x-fjujrumChriftofLibieiftu,  Junrcomplera  Minuiftifinquamjcum,i,minusminuiftima- 

quiaineoquoddixit,omnu,nihil  d:mifitnon  fubiectua-,,fed  |Ori ,  hoceft  hominem  coniunxiftiverljoin  vnitate perlonas. 

dixit.omnia  lubiecit,  ied  tamen  nondum  omnia  lubicda.i)<:  f  Trovaffi.  I itciam  incipitoftcndere  non  pro  potentia  tatum 

ideod:xitfiuurum.  vel  vliioneverbaChriftiaudiendacflTe^fedprodileaionequa 

d  ilmcm(emnecdHmvHemus,&c.  *  CHBys^Necdumimpe-  dilexitnos.vtpionobismoreretur. 

rafornofter  manifcftc cunQaobnnuit, quiJ  ergo turban.s du  ic  Ch  Rys,Dicendo ergo morfem,&:  paffionem mortis,ma 

aliqnan-.alapateriSf^NccdumomniaobtinuitprJEdicationo-  nifeUemortem  fignificauir,dicedoaut,quoniam  angelismc 

flra,  neciimi  tempusinquo  perficiturlubieclio,  deindealia  liot,ref  arciaionemdcciarauit.Sicut.n.  medicusnonhabens 

confolatioSi.n.cttamiplcquionmcshabiruruscftfiibiedos,  neceflitatcmcxc!bis,quiasgrotoproponunturguftare,fediI- 

inortauscit,&:innumctapafrus,quidtucontri(lariscumpa-  liconlulcns.primuscxilliuscibodeguftatjVtperfuadcat^gro 

teris?  topcomptiusilloscibosaccipere,ficetiamdns,quoniamom- 

ft  A.viB.Non  folum  ergoa  patrc,  fcd  etiamabangelis,mi-  ncs homtncs  mortcm  timcbant , perfuadens cis,  vt  fiduciali- 

nor filius Dci fadus  cft.                                               ^  terad  mortem  acceder,ent,&:ipfe  gulfaditmortem^nullam  Ioaa.14; 

c  L^m  -nriyviwoci/co.MinoranocIis.nonppnaturamhois.fed  habensneccfliratem.  Ymitctenimviundtpnnceps,lnqw\t,&in 

g;  p.ui;oacm  mortis :  Natura  humanc mentisqu^ad imagi-  ihuemtmhlied 8c ex e.> quod  dicit,gratiaDei,&:,proomnibus 

nemDei  finc  peccato  qialc  Chriftusaflumpfit,folusmaior  guftarct  mortem.iftud  commendat. 

cftDcus.Minoreigoangeliscorporcnon mcnte.iMaiorestn  g  /^t^va .D£>/.Minoratus ideo.utguftaretmortemproomni- 

ange!i&'  hoiedici  pi'ir,quii  maiores funt  hols corpore  Ma  o-  bus  prxdcftinatus.vel  quiaomnibus  hominibus  gencraliter, 

;    :      'x: aio, fed  in  eo  tm  ^  peccati  originalis  merito  cor-  quia  omnibus precium  fulficit. 

|.u  aj^j^rauat  ipfumalum.fcdhocnonin  Chriilo.Quodaut  *  Ans£lm.  Dico  minoratuseft,&:  hocideovtguftaret 

tibivfnihil  magnum  deDeopatredici,  fi  forma  feruimaior  mortcm.vd  ed horariam,&:noa  longam,quanaliquidguftan 

cfl,qiiaraaiorcsvnr&:angeli,nonrcdccogitas,necartendis,  dotranfiret  proomnibusad  vitampraEdcftinaris,velproom- 

qucmhibcatlocuminrcb.humananatura.qujEcoditaert  ad  nibus,  quiaprctium  linguinisciusfijfficitoIb.Ethocfadum 

imagincm  Dci,  cui  th  iniuria fafta  non  eft.cum  Chridus dice  eft  gritia,i.giatuito  munere  Dci,  quia  homo  no  meruit,  Vel  ^ 

bat.pjifrwjwwf^r/Z.quinoncarnifuajfolum.fedetmetiqua  ipfcChnftuseft  giatiaDei,quiproIalufcomniummortem 

gercbathumana:,Dcumpatrem  ptcfcrebat,qu^totofincdu  guftauit,ganon  debebaturnobis,  utfiliusDcimorercturpro 

bioformaagnofciturf'crui,quonia  Icruit  tota  crcatura  crca-  nobis,Qui  mortuuscft  pro  omnibus,quiaetfiomncsn6cre 

tori.vrgratiaDciproomnibusguftaretmortcrn.  idunt,ipictamenq;)Od  fuumeftfecir. 

AO£cvM£N.Modico,fiucpaululum,obiddicit,quodtti  IpIec(tgratuDei,quiaproomnibusmortuus,etfi;n6om- 

busditbusfictitapud  inicros.  ncscredunt,iplequod  luumcft  fccit. 

*CHRyso.  Vidcsquomodoilliomniacooptaucrit.Ete-  h  Dfcfiat m/we^^Wje-c^SrCHRysosT^Dcpatrchicloqtiitur. 

nimidipiuuiquoddixit,  ModiCum,cuimagisaptuquamei  Videsquomodoiterumciiilud,  perqucmcoaptat  <"  none- 

qui  jfFnim 


i^^iCULAVS       DE     LYRA.  ramdeChrtfto.Etdmditunnduas  partes.(jmaprmoponitexp6fiiionS 

/JM(//af.Qujdelt  \\omo.(j'd.modicHm,i& quafi nihdtefpeClunatu-  Juam,fcdorernouet circahoc quandadHbitationem.ibi.DicebiX cniva. 

r.*. diuinn iy  aiigeiicx,  o"  tatnen  memor es eius,<.pjum  mirabtliter  vift-  Expomtergo primo  autoritate prxdida co  modo ijuo efie)(pofita iii  par 

txndo &  ;iLi  uniendo  in  incarnatione.Setjnttur.  te prtccedenti,aicens.Enm autem,qui  modico quam,/.  lefum  Chri 

1   Minuiiu  eum  paulo minus zhzngc.(juia natura humanafice-  fium  qui plus  quam angelis rnmoratus eftinpafsione ut  di&um cft. 

■xMtata  in  ipfa  incarnationefuit,pofcea  minorata  ab  angelis in ipfa pajU  7  Vidcmus  Ie.//c  minoratum. 

j'ione,quia  angcli nonfunt pajfJiOilis  natur^.Sequuur.  8  Propter  paf  mor.».wwfopd!//;on/j. 

z  Gloria&honorccorona.  Quiapermeritumpafsionisobtmmt  9  G\o.6c ho.cot. Difjert.n. bonor & gloria,^ahonoreftexahatiou- 

glofiam  corporis.quod ante pafsionem  &  refurre£iionem  non  fuit glorio  niusmtefiimoniii  uirtutis.Quf  fi  fiatinfccretovilcorampauciudi  ho- 


jim,fed  pajsibile  &  mortale,adimplendum  noftrf  redemptionis  myfte 

•  tini.ht  nttia  ex  tunc  autoritatiuefmtei  omnijfubie5la,fecundum  ijuoi 

•■(  'lur  Mat./^o.d.dicens  apofolis  poft  refurre£lionem  fuam.  Data  ctt 

'  i  omnis  potcftas  in  cglo  iSc  in  xcnz.ideofequitur. 

"condituifti  cum  lupcropcra.  ma  tu,  Omniafubie,fub 

'  'un.  tarnen,quia  non  omniafunt  eifubicSia  exeeutiue,fed  hoc  com 

'i''  p'rfe/^ein  iudicio./equitur. 

nciu.t.timporemodernoquodcurrit  vfqueadiudictum. 
^ci\ixn\:\^coum\^\ub.f.qiiantumadey(.ecutionem, 


;* 


nar.Sed  gloria  fpria  di  talts  honor  exihibitus  cora  multis.  unde  f /«  Aw» 
br.glona  eftclura notma cu laude.ideo (//cJf. Vidcmus  Icfum  ploria 
&C  honorecoronatu.  ^a fi'le firmiter  tencmus  ipfum  exaltatu  coram 
multitudine ciuit.  fupernoru,  &  hor t\meritopaffionis,vtdi£lu cfc ,  Et 
qa  hoc  nofuitfaUu  fX  nris  meritisj^ed  ex  diuinagratia,iGrliberaUtate, 
ideofequitur.  loVrg.D. Et dtcitpro olbus.quia licet eius tfficacia non 
fe  eyjendatynifi  ad  iuftos,eius  tamenfufficientia  extendit  Jc  ad  omnes. 
1 1  Uccch.emm.HtcconJeqtmterrcmouetquoddam  dubium  expric- 
dictis  orturn. Dixerat  enim  primo c.quod  Chriftus pr^vminct  angclisfi. 


Honor& 
gloriadif- 


uni  iuttm Cfii.a\OMic  confequenterexpouit pridiCiamfcriptii-     cut domtntts femsfms,& inboc  c.dirit quod in p.ijmrie fuit  mmoratus  fetunt. 

Tom.v).       C    4 


Si^    '       Gloord&:  Nicolai  de  Lyra.  816 

Animnon  racerct,{ialiciiiu<:diminufioniscflcr.&filio|'"olic6-  homoDco.Necinaliquib  Deusglorificetur.cnmadhocom! 

ueniict.Quodaufcmdicithoceft,Di<zna,inquir,climctia(na  niafadafiinr:fal(a  eflet  prcd  ftinatiodeaddiicendisfiliis. 

fccit.quod  primogenitumclariore  oIb.oftcndif.&  f  catathlc  d  Con/«»>». Qiiod  in  refurredione  incfpirjqiiaVidoimmortali- 

ta»n  Vortcm,  &:ccterO';  (iipcrante  cxemplumaliisconftiruir.  raris  glorialiiblimarusc(t.t"raduminafcenfionc,quando^. 

Principem  falur.s  eorum ,  hoc c(t,cau(am  (alutis eoru.  Vidcs  fcendit ad  dcxtcram patris. Et perficietur  in  iudicio  .  quando ci 
quanrum  fir  differcn-  1  omniafubijcicntur,&etn 

tiS^&ipfcl'liUS&:nOS  iCIorificandumftaaruntoinnU.        bAutoretn.        eFaaifunt.  d  Illefilius&nosfi-        omnia  in  nmnibus .  ' 

filh"  fcdiUcfaUiar.nos  ,  .  iii,icd,iicr.iuat,tnodocon.ungit,modod,ningu,t.     _^    2.  c  i^«j m>».  Probar, (ji 

faluam  ir  .  Vides  quo     proprcrquem  omnia ,  &:  pcr  c|uem  omnia,qui  multos  nJios  3  pro  noftra  liberatioi.. 

noscoiupeir.Sidifccr-  Adopiiuos.  a  A^duc:ndosp»ui.ietit.       b  ciit.fluni.     cF.iiotum.  dMonis.  Chri(tum  pati  dccuc- 

tfrincipc  nitf^Muiiistihis.inquit  a  ingloriam  addux^rat  ,1"  autorcmialuriscorumpamoncm  '^rir.Videtureniminde- 

ainiulis    in    eloriam,  k  aPetficete.        Quodiniefufteaioneiniendjt.  b  Chtlftuj.  cPncdcliinatosin  rhrifto.    J  CCUS  ,quOd  aUTOr  lalu- 

tpctfcau??^'"';       i^     jocj^D  .      ^    •      •      rc    o-r       »        T    ^•''--"T'"'"-       ^  ris  parcrcrur.lednode 

'«*'**•       rcmSircorSm.at-  c  t  confummarc.Quicnim  fanaificat&quifanaifigamr^cx  SecetquiaexDcopen 

r^  "  ...   _,_„;,      1  aExDeofunt&pendent.    a  Aeque.    cltobat.quodex vnoomncs.  Idcft.ijuia  vtiiftue,caput&   "7  Aft  !<.'  t-(\  ^\  i\\U,\\ttii.\-f 

que  ircrum   dllcernit.   d  membtaexeodcm.        dVelnonerubcfciKhiiftas.icctapcccatoimmunis,       /  aer,&,  Cll  CIlUDairUS  Vt 

Pcrpairioncs ,  inquit,     yno^omngs.  Prdptcr  quamcaulamnontconfunditurfra-  8  2'"  hom'nes ,  &:ideo 

tcrubcfcit  pcrficCrCt.ErgOpalliO  .quipcccandofuntdcgencte».        blnpfal.  c Poft tcfuircftionem.  Alia?  nartabo.    g '^°"45""'   .P^^'    "  °P"^ 

^?C.1X.C      neS  pCrfcdliO  funt,&:  r  o  ,.  dF.m.imgtoiiamdcitaiisiotootbc.  ^  Cft .  EtqUOd  OpuS  fUC- 

caufa  faluris.  trcs  cds  vocarc,diccns :  t  Nunciabo  ndmen  tuum  fratribus i  orir.poft  dicu,  ibi .-  Quia 

*SED.Perquemom  i  iCrgopucri,  &c&iple 

niacrcatafunt,&pro-        ,       .in.o.ootbecitc„n,uac,ue.      ^f^}--'^,^^^^^^^^^^:;:;^^  fimihter    Farticpauit 

prcr, cuius  gloriam fa-  ■    ;„  ^,^  ^jjo  ecclefi? laudabo  te. Et iterum. Egd cro  fidens '    ^^  l'Ti,.hni um  v?n' t 

B  aafuntomnia.  "i^-i^^  v  ^  ^  ,  3fetquidiaboIumvin>.e 

*  ANSEI  .ChriftuS  aPattem.    bldcmprobat  autoiitatcTfaiz.        c  Prtfto  ("um (cruite.         d  Apoftoli & ali' fideles.         ret,nOn  lUftC ,  fcd  VIO- 

+  lfa.8.d.      eft  graria  Dci  gratuita  *  Tanquamcapitimembiamvmtatenatutac&gtata.  in hoc p.opter  quod  cx  Oeofunt,  i  4|^ntcr    homo  Cl  tollc. 

""'•'■  Sa»!?*.S:     in  edm .  Et  itlrum  :  +  Ecce  t  ego  6^  pu-er.  mei ,  quo's  de-  ■  ^^^^^  1 

ioidpromcrete.Dcdit  perdit&:  vthomovitj.1 

cumnobis,vtbrcuihauftu,mortcmguftaretpronobis. Nam  cat necefTc cft vt  Dcusinco  fit.quifaciat  cumfincpcccatoj 

hocfaceredccebat  Deum  patre ,quia nihil in hoc  fccit,quod  c^Tc.Si.n.  homo perfe  velangelusin  homine , facilepeccarctt 

c(retcontrahonorcm(uum.  fedpotius  hocillumdecuit,vt  cum&:  vtramquenaturariper(econ(tatfefciui(re. 

per  filium  fuum  maiorem,fubueniret minoribus.  f  £x  mo omnes.Scd  illc vr propnus filius.nos  adopriui.Cum di 

a  .y<H:.Chriftum.  cir,non  erubefcirfrarresvocarcoftcndirquod  noncinuur»; 

b  Sdutis fo.i.filioium.Ipfe.n.  cft  filius  per natur?m,cuius h;E-  eft  fjaternitas noitia.ied  mifericordiae.  Quod probat per Pro- 

rcdesetimusquifumusadoptionefilii.  Videgrumcrtin  mc-  phetam,neputeturnouum. 

diono(lru.Etille  filius,&:no!^filii (iimus. Sed difbt^^ilkfal-  w  A.MBRosivs.Vnumhabemus patrem Deum.Chriftu 

uat.nosfaluamur.Ille  (an(iificat,nosian£tificamur.Modo  c6  qnafipropriusfilius  Ian(fl:ificatnos,(icut  adoptiuifanikific 

iungitnosfcriptura, mododifiungit.  Af,'Wroj,inquit,^//oi,hic  mur. 

coniunxit  autorem  (alutis  eorum.hic  difcreuit.  Tropterquamcaufam  non  confunditury&c.  tfirCHRVSOS  TO- 

c  P..vpd/Quiaaliterhomo'nonridcmprusperirct,quodfie(-  MVs.Nonerubefcit,demonftratnonreinaiura;elTe,fcdmife- 

fet.fruftraomniafadaeflfent.  Ca:teraenim  homini  icruiunt,  ricordia:  cfTe  totum  eius  qui  non  erubelcit  ,  &c  modeftis 

ho-  ^multa: 

^ -  ., . '^  . 

NICOLAVS     DE     LYRA.  rtperhocimpaffibilltatemnobisdonaYet.hoccstigiturquoidiiuhic. 

ah  angelis.&fit illud  fecundum  pidetur  r  pugnare priftodi6lo,quafire  Qui  enim fan.;<i efi,Chrilius.  i 

tnouens  hanc  repugnantiam  apparentesnyoiiehdit  ijuod  Chrtlius  <}uam~  8   Ef  qui  fan(n:in././)o/)«/«; catholicus, 

visfit  maior  angelis,& autornostrxfalntiSytanieu  conuenienterpaffus  9  Ex  vnoomnCS./.cx  unopatre  licet diuerfmode,quia  ipfe ejl filius 

eH.& hoc ofiendtt triplici  ratione  .  Priniaaccpiturex  parteDet  patris  Dei  natmalis,nos autem filu  fumus adoptini. 

Chrinus     pa/fioncm  filif  ordinauiis .  Secunda  cxparte  fdupro  redemptwne  noflra  10  Proptcr  quam  Ciuinm.i.propter communicationem in  natura,& 

*^°"'^"'^"   palJionemJuflnieHtis.ibi.  Qui eni m  l.i  1  \0 ificat.Tf rf/a ex parie natu-  fiUattone pradi£ta. 

^roptcr      '/  humanx,redemptione  indigent  s.ibi.  Nu (quani  angclos.Pnwa ra  11  Non  confunditiir./.f i-«<&e/fjr. 

tj^ia.  tiotalis esi.Deuspater ejicaufa efficitrs  & finalisomnmm,&  per con-  12  ¥rztXCSCOSVO.i.tpJbfideles t]uosuocat  fratrcs^dicenspfalm.  ll.e. 

fequens habet  prouidtntiam  deelfiiis,  efui  deducunturad beatitudintm  Nunciabo nomen  tuum  fratribus  meis,&C.I//tf  entm pfal.loqui- 

fupernaturalem ,propter quod prfdefiinatio  qua  efi  rtJpe£iueleSo>um  tm de pafiions ChriHi ,  undeibidtm  pr^mittitur .  Fodcrunt  manus 

tanlum  dicitur  qu^dam  pars  fpiritualis  ipfius  diuinx prouidentif,yt  pa-  mcas.&  pedes  meof. Quod  non  potei<  intelligt  de  Dauid,nec de  Mar- 

:  tet. I  .fententiarum . Igitur  ciM  Deus  per  omnia  conuenientifimtfaciat,  docheo,de quo  dtcunt  ludxi  tnoderni  iUum  pfal.  debere intelligi .  Ex quo 

Prima  ra-  qQJa  (jjlponir  omnia  fuauiter.wf  dicnur Sap.S.c.  perconjequens  re-  patet  eorum falfitas .  quia  nec  Dauid,nec  Mardochus fueruut  fic  con- 

°*  dehtptio  ekBoTum  per  quam  ipft  deducuntur  ad gloriam,conuenientiffi-  fofit.&  ideo  illafcriptura  ad Itteram  intelligenda  eft  de  Cl}rifto,qui  pofi  i 

tne  fatla  efl  rt  Chriflus  qu;  efl  verus  homo  et  verus  Deus,in  humana  na  pofiionewfuam  refurgens  a  mortuis,nunciauit  nomen  Detf> atribusfms 

turapaffusefi,utficnonremaneretdedecus(ulpfftnedecoreiuHitia,&  idefi,apofiolts. 

q^iperiulpam auerfus  a  Deofuerat,reduceretur  per panam.Conuenien  i  ?  In  me,  &C.  quando in  medio apoflolorum  &  aliorum  difcipulorum  j 

tiffimum.K.erat,cphanc  pafiam  fuflineret ille qui eft Dats & homo,&  Jiettt,&perquadragintadies  delege  Detdocuit,uthabetu'r^£l.l.  Sc- 

ftc  puniretvr  homo  qui  peccautrat,&  fatisfaceret  Deus  qui  poterat,quia  quitur. 

offenfaprmi  ijominis quandam  infinitatem  continebat.Haiu  antcmfen  14  Et  itc.  EgO  cro.  Scc.Hxcfcriptura loquiturde certa expeUations 

tentiam  breuiter  tangit  ^poflolus  rf/.Dccebat  enJ  m  eum.ideji  Deum  refurre£ttonisfuA,quam  expe£iabat  Chrifius  a  Deo  patre, 

fatrem.  1 5  Et  iterum  .  ///  confcquenter  ponit aliam  auioritatem  qu^  Ijahetur 

1  Propterquemomnia  (unt.finaliter,utd/£iumen.  Jfa.i.adidemprobandum  ,f.  quod  Clmflus debuit participare nobifcum 

2  Pcrquemomnia./«Kf  efficienter.  in pajjioiiibus carnis.qidia uocat nos puerosfuos ,  &  perconfequenseiuf-l 
5   Qui  muUos  filios  in  gl, addux./.  adgloriam  adducereah  £terno  dem  naturxpajfibiliscum  ipfo .  Quodautcm illa  autontas  Ija.  intelUga- 1 
difpoluerat.^t loquitur hic de eJfeSu prttdeSiinationis,qu£non  poteftfal  turde  Chrtilopatetperiltud  quod ibi prfmtttttur.  Dominum  excr- 
li.Dcccbat  eum  Deum patrem  cituum  ipfum  fauiflificaiein  lapidem  offcnlionis  &:petram 

4  Confummare,/.t?(/A«rOT  nofirx  redempticnis adducere.  fcandali  duabus  domibus  Ifrael .  quiagentihus  recipientibus  Chri- 

5  Auto.  (a.\n.co.t.\efumChrt§lum,quieflautorfalutisele£lorum.  flum,Iud<eiex  ma^naparte  fcandali^ati funt& excacati.& fequitur\ 

6  \*CT]pa{l]or\cm.quiapaJfiofuafuitconueniensmodusnofiryredem  ibidem .  Ligateltimonium,  fignalcgem  indilcipulisnieis.Eti 
pttonis,vt  viftim  efl.  quia  lex  euangtlica  data  eli  a  Chrijio  Ipfis  apoHolis  &  alijs difctpulis, 

Sccuiwa    7  Qa\Ct\imf^n^\{i.y{icponiturfecundaratio,qUieaccipiturexpar-  & tunc iltud quod htc ponttur. 

latio  teChfiUipafiionemfuflinentis,cr  entalis,Chrtftus.n.fecundumhuma-  i6EccecgO&cpuc.TuerihicuocaturfidelescatholicidatifilioaDeo 

nam  naturatn  efi  eiuflem  fpeciei nobifcum,  &  per confequens  caro  no-  patrefecundum  quod  ipfemet  dicit  loan,  1 7,  a.  Manifcftaui  nomcn 

fi>a,&fratei  no(ier,&  ideo  ficut communicat  in  natura  paffibilt  nobif.  ruum  hominib.quos  dcdifti  mihi.tui  cranr,&:  eos  dedlftimi- 

(um,tta  CQnuenit  nsfuit,  ut  commttnicMet  nobtfcum  infajfiomb.  carms,  hi.lloc  igiturfuppofito  urguit  ,/ipofiolus  dic^s.         .• 

vt  *  Qii.ia 


gi;  Ad  Hebrxos.  Cap.  II.  818 


hjEC   I> 
tali  Philip.i.d 


(^muItar.Etficnimexuno,veruntamcniIIcftn(aificat,nosaut  trznrnunirtidctea.m.Cupio di/folui,  & efecum c!m!}o,  ^h 
//anflificamuc&cmuirumintereft.illequidemcxpatreficut  cftuifloriafidd,qua'utiq^dcfuinet;ficrcdentesimnfBr 
;61ius,& proprius,hoc eft eius'effcntia,nos autem  v;; creatura  litas mox conll-cuta eflct.Potcrat quidcm hocDcui dare cre  ■''^"Kepift. 
hoced  cxnuIlisextantib.multumigiturabeodiftamus.Pro  dentibus,  utneciltiusexperirenturcorporismcrtem.Sed  fi  j''^^^^'^«l 
ptereadicir.no  erubcfcitfratreseosuocaredices.N«Bcw^owo.  hoc  fecifler,carniqua;damfoe!icitasadderetur,  minueretur  *'"•"  'r^ 
tuum  fratribns  meis.  autcfideifortitudo.  cont-a  c"o 

Carncmenimindu  .  Qu.fandhfic»nd,.  Sic  enim;  hommes  natiftas. 

:us,rdiituseit&:fra  adicmihidominus  .    Quia  ergo  pueri  t  communicauerunti  mortemifta  timet,  ^commec 
■ernicatem.&iintroU  .    .  asanpiiiMns.     bPuerisveicarnis.&:anguim.  vtnon oballud  foch  cium  Car- 

iiiaaeftfimnl  etia     carni  &<^Iangumi  ,   6C  Jple  limiliter  parncipauic    eifclem  ,     ccsdiceretChriftia  "=,<^  f'»''-- 
Taternitas,fedhoc  ^  +  yc  per  mortem  deftruerec  cum  qui    liabebac    mortis    im-^  nos,nifiquod  mori  .fo"^*  , 
juidctn  rede  pro-d   '  t^  aPergMuam!  4  omninono  poflet,  ^     "^'^- 

•crt,Illudame.£^o         .j^jjj.^        id  eft  diabolum  ,   &  liberarec  eos  ,  qui    timore^  ^*^P%^^°'^r^"''''?- »-'Cor'j.g 
\roHenitndlo.Qn\d'li-  '  s^,i,dit:.  i.egis.  ^^        "^^9  pterjllam  beata  vi-  * 

"lbi,VUlt,Qu5leqUU  I  bCorporisvelanim3cferuabtntIegem,qu»sChii(tiisliberanitabinferno,vcIiugolcgij.    '  J    tam  qU^  futUra  cft 

iurcomodequide^.  mdrcistpertotamvitamobnoxiierantleruituti  .    NufquamS  adChriftigratiafe- 

lonir.utpoteEcce^                  *■  ^              ftinarer,fed^pterre  tAliasno 

lg6Crp>tcrimei,quos  mouendam  morris  ^^"^"  P" 

^eiitmihidominusSicut  enim hic patrem  feipfum  oftendit,fic  moleftiam  dclicatius crederetur in Chriftu m,  efletq,-  fides  e-  ^^^ ^"** 

'lic  Fratrem.  Annuciabo,inquit.nomcn  tuu  fratribus  meis.  neruis  &:  debilis.Quid  magnij  eflet  credere  uidcndono  mori 

HiER.Ergononfolufateor,fed&:liberevoceprofiteor,  cosquicrederent,Crederes.n.n6moriturus.Quantofortias 

:ininterpretatione  Grscorum.ubi  &  uerborum  ordo,&:  itacredere,utfefperetmoriturufinefinevi(aurQm,exemplo 

ierium  eft ,  no  vcrbura  a uerbo,£cd  fenfum de fenfu  ex-  Chrifti.qui  poft  mortem in  gloria  refurrexir,&:  bcata  fine fi- 

iMcquod  &  Apoftoli,&!:  euangelifte  fecerc.Huius  rei,g[  ne uita  viuit.defidercmus  ergo  uitam  Chrifti  quia  fenemus 

irima  lcripturae  exempla^ducens.Idcm  ad  Ephcf.i.c.Pro-  pignus  mortemChrifti.Quo  enim  nobis  non  dabit  bona  fua; 

;[paupertatemlingux,inquit,&:rcrQ  nouitatem.  Etficut  quipafluseftmalanoftra.in  terrisiftis,&:infeculoifto  mali- 

i.  mdaaiunt,quodfitGr?corumfermolatior,&:Iingu3foeli-  gno,quidabundatnifi,n3fci,Iaborarc,&:mori?Ilxcfuntmer  g 

B  lor.conabimurnon  ramuerbumucrbotransfcrre,quodim  cimon'aregionisnoftrJB.Adtalesmerccsmercatordat,&:ac 

oflibile  eft,quam  uim  uerbi.quodam  cxpUcarecircuitu ,  g»  cipit.Dat 9  habet,&  accipit  quod  non  habet.Etiam  Chriftu» 

atinis&sGrcecisccmmuneeft.                    ,  iiihacmetcantiadedit&:accepit.Sedquidacccpif,nifi'qu6d 

()/<Mer.QX:umexunoomnes.Etquia  pueri  fan£lificandi  hocabundauir.f.n3fc;i,laborare,&:mori.Etquid  dedit,Renaf 

nr.coicauerafit.i.erant  hommes  ex  anima  &  corpore,  quK  ci,refurgcre,&:in  a:ternum  regnare.O  bonc  mercator  grarias 

j;rl"anguinemaccipitur,corruptibilcs-  agimus,quiaemifti  nos,fanguinemtuumbibimus,  euaoge- 

lEfip/f.Chriftus,                                         ^         ■  Iiumlegimusinftrumentumnoftrum,feruitui  fumus.crea- 

'Z'jcf(np;ia/rc//a(fm.puerisvelf//ifWJ.i.carnc&saguinc,&:hoc  turatuafum',fecifiinos.rcdemiftinos.Emerequisp6rferuii 

jniliterideftp3flSbilis5d:  morralis,utpoffet  mori,&fic  de-  fuu.crearenonpot.Dhs  aut  feruos  fuos,&:  crcauitvt  eflent, 

rucretdiabolu,&:  per  mottemlegeeuacuaret,&:  ludxosli-  &:  redimitper  morte.neiempercaptiui  eflent.  fic  &:  mortc 

:rosfacerctpergratia,quirimorep?n3rumferuieratlegis.  guftauituttimoremorrisfideles  vinceret.Vtenim  medicus 

i^OT<ifr.QX:onftar,9exDeoipfe,Scfanftificati,&  itanon  nohabesneceflitateexcibisillisdeguftat,  vfperluadeat  jb- 

<;deccteuinfiopusfit,Sedquidopuseratpati,ergoqui3ex  grotopr5pti'il!oscibosacciperc;Sic&:dhs,cuomneshomi 

!coomnes,8cpuericommunicauerunt.  _                    _  nesmorreumeret,pruadesei;;jUt  fiducialiteradmotteacce- 

'.rm.Ecce  vera  fraternitas  inChrifto,&:n6  fidlahumanitas.  deret,&:ipfe  guftauir  morte,nulia  habens  mortis  neccflltate. 

ANSEL.Quiapueri,id  eftquoshumilcs&:auitiispurosfa  f  /wpe.'(^e'3«iwio.Autoremortis,quiapeccati,exquo  mors.  j        . 

^rcuokbat.communicaueruntcarnijS-:  fanguini,id  ett,c6i  de  qao,Ecce vetiit princeps huius  ,-w«nid.i.diabolus,quipoteftate    °*  ^ 

♦rhabcrecarnem  &fanguincm,idefteranthominescorru  habcbatmortis,&:inmenihil  inucniet,quianihilmuenitin  piii.i.h. 

bilcsexcorpore&:anima,qusnunc  pcrfanguinemintelli  Crovt  morerctur,fed  pro voluntate  patris,  ipfe  mori voluit, 

turpropterhancrationabilemcautam.Etiplequoquequi  nonhabensmortiscamdepcccatofubautorepeccati.fedde 

ntuseratindiuinitatc.  obcdientia&:iufritiafaduse/?o^c'rf!cnf  ufejue  admortem,fcv  qii3. 

Tarticipmteifdem.id  eft carne  &: fanguinc,&  hoc  fimiliter  nos a feruitutc diaboliredemir.Inciderat enim in  principein 

vpuerieiusquifaniSlifkandicrantjquiafimilitermortalem  huiuskculiquifeduxitAdam,&:feruum  fccit&:  c^pitnos 

^paflibilemnaruramhumanitatisaccepit.  tanquamvernaculospoflidcre,feducmtredemptor,&:via' 

jfrfmor.Mirumquidf^Morsetatarmapcrquffivincebatdia  cftdcceptor.Etquid  fecitredeptorcapt;u3torinoiiro?Tete 

blus,6cpercamuicluscftaChrifto.  ditmufcipuliicrucefuapofuitibiquaficfcaianguinem  fuu, 

f  CHRys.Hicadmirabilequiddadctnoftrat.quiaperquod  I!!eautf3nguinemfuditn6debitoris,perquod  lufluscfrred 

iiperiumobtinucratdiabolus,perhoc&:vi£tus  eft,&:arma  deredebitores,fuditfinguinem  innocentis,6iiufl'us  eltrece, 

qxil!ifueruntfortiaaducrfummundij,hoceft,mors,perg  cedereanoceniib.lllequippefanguinemfuumadhocftidit 

cri(tusillumpercuflrit.Hicmagnitudinemuirtutisciusqui  vtpeccatanfadderer.VndccrgodiabolusnonQBEncbar,dele 

viir,infinuat.  tucfiinfanguineredcptoris.Nonenimtenebatnosnifivin- 

S AMB.Qyiscftergoqui  nos participes  fuaiuoluit efTe  car  culispcccatorunrorum.Ifre  crantcatenx  captiuoru.  Venic 

,n^&:fanguinis.VtiqjDeifilius.  Quomodonifipercarnem  illc^aHigauitforrevinculispaflSonisfuai^inrrauitin  domum 

paticeps  faftus  eft  nofter.aut  pcr  quanifi  per  corporis  mor-  eius-i.i  corda  eoru,ubi  ipfe  habitabat.&  uafa  eius  eripuit.Nos 

tei,morris  vincula  difToluit.  fum'vafaifra,quximpleucratilleamaritudine fua,  qnoltro 

c£/;ifM.QLiantumboniioperaturmors?Timoremortisob  redeptoriinfelIe^pinauit.Deu«;aufnoftereripiensuafa  ci'^ 

nciiferuituti,ferui  fiquidemerantqui  mortem  timebant,  &:fua  faciensfuditamaritudinem,&:impleuitdulcedine. 

&: mnia patiebantur ne morerentur.Nunc fandi  ad  regnu  g  T^K/^wa.Parricipauit cifde ut homines saAificarer.Et redte 

^_ tranfituri ([Cf  hg-c      p 

NICOLAVS     DE     LYRA.  8  'i^iulqua.m  e.zng.Hic  pomtur  tertiaratio,ciuiaccipiturex  parte  Tctm  n- 

*     Quia  Ct.^act.&CC.fideles,commHmcauerunt  ChriHo in  natura  natur^  redempiione  mdigentis,nam  indlgens  redemptione ex  natttra  in  ratio. 

fil/ili.  tellettuaUs fubiacens  peccato  remtdiabiU.cuius  ratio  esi ,  quia  natura 

i  i\ p.C\,hoc enimfuit decens.  carens intelleHtu  non potefi peccare,& per  confequens  non  indiget  fc- 

l  \pci  moi.i.diabolum.Habebatenim  diabolus  mortis  imperium  demptione.SimiUtetnatura  humana  antclap/urn  non  fubiacebat  pec- 

inqtntum  ex  perfuafione/ua  natura  humana  duBa  efi  ad  mortem  cul  cato,&  ideo  redemptione  non  mdigebat,lfcet  indigcrct  perdifci  ad  bea- 

/>'«,•' cx  confequentt  natur^,  quia per  culpam  natura  humana  incur rit  titudinem  ducefupernaturali,natura  etiam  angdica  pofl  lapfum  licet 

^orndineceffitatem.  fubbiacebatpeccato,tamennonind.gebatredemptione,quiatlludpecca 

4  1  libetz.j.ipje  ChriHus  aferuitute  legif.  r«w  eft  irremediabile,nunc  autem  ita  eIi,quod  natura  humana  affump 

5  bs  q\i'\t\.mot.i.perlegemveterem,qu£durafuit,nuid  eratlex  tibilis  eftauerboadopusredemptionis,utfatisfaciatnaturaqu^  pecct 
*"»<is,iiciturenimtimormortis,qHiapcenam  mortisinfligebat.  vit,&  ideohumananatura  afjumpaeflauerho,&ndangeUca,&hoc 
^  I:r totam vi.ob.».ot%<ir».  eftquoddicithic.ApofloUts,]<iuiquamGn\min.ip.i.nullolocofacrg 
7  ^'^f\t(cta\tu.yibhacenimferwtute,cui  eramus\obUgati  per  /f-  fcriptur^tmuemtur ,  quodnatura  angeUca afuppofito  diuino  affuma' 

IffltberauitnotChrinuspcrfummortem,  Wr. 

*  Scd 


^9  Glo.or(i.&  Nicolai  de  Lyra.  820 

If^  haccciufaapponitnr.qiiiafi  noncfTcteosliberaturu.s.noeis  rc.idafunt.utcorporipenitusaptarinopoffint.Deuerbo  vti> 

A  p.xttwp.irct.Quodm  angelisapparct.quia  nurqu3,ide(l,nul  qucDeidi£tameft,qiiodnonangcIosapprehendir,  hocefl. 

\\ icnpuiralegitur.apprehendilTcangclos.  nonin unam fibipeifonamafllimpfir.fcdfeme  Abrahje.Nt 

r  n    3  ^pprftfH.clicitnoaflumpfir.qJongetugicntem  cofcques.  queenimlcgitnr,VeibumanoeIustactuscft,fcd,Verbiinac 

rhryfoft.  jj^^^,^jh^,.^^;ip;^natura:disnitasintelIigipoteIt,&:mill:dcor  rofaaumcft. 

diicVeratiaqu.ihoc  ,.  ,     _,.  ,  *  Anselmvs 

f  JCit  &  CUra  .  qua  dc  *  *"«=''"■"  "«u"n>.«»n6<lo»re<l.mei«.  b  ..caincm  de  ,AbMh.m,^v. fi.        5)^,35  ^^  intclliee: 

nobis  habut.  Fngi-  ^  ^^.jjj^  an<rcl6.?  apprchcndit ,  lcd  femen  Abrahar  t  npprchcndit.  i  ^^  ^^  crearuras  fec 

t  affumir.  cntcm  quip;  e  antc  rvndcqJa™cnAb,ahiapprchc„dit.  b  v.f»sam.i.JoLis.  rat.angclicam.lcij 

hnm.inamnaiurani,  ^  ^  c  idcovtiic.  d  <^.od."crat natuta.      cet,&ihumana,vti 

&:longeriigicntcm,  [^  Vndedcbuitpcromniafracribusaflimilari, lir milcricors  fic-     que  vcro  fupcrb 

lon"c'enim  cranuis  a  aau.  b  Nuiium faiicns-  c  Mcdiutot.  ponsadDeum.  2  perculit,&a ftatu i 

-+j«hi.i"!'eon»apprchedir,.       ,      ^cjT       '     T     /'?[""' "^"'"^-        c  = '■.'?f  ^*'""'™"''-  3  genit»  rcaitudin 

quV"i     nonangclilar.fcdhu     rct ,  &:  ^dchs pontifcx  T  adUcum  ,&ucrepropiftarcc  dchda  4  fregit.Scdunareg 

Peumpcr  mai^c  natura:  data  a  Quodpotcft.  ininfctiotifnbftantia.carne.r.  A  piiato.  5  mc  camis  habu 

tmcnt.      crt  hcc  dignaas ,  V.  r  ,._,..  ^  Aiiascxpettus.  ADiaboio.  ^  vcronihilifirmut 

Deusciinvnampcc^  popuh.In  eocnmi  inquopaflus  citiple,&  tcncatus,  potcns  7  carnegeftauit,an! 

fonam  iUngcKiur.    <^  clltkeisquitentanturauxihari.  ,  8  lus  namq.  folunv 

p.do  fpiritus  ,  hon 
verofpirii'&car 

*  THEOD.Vtoflcnderetnaturam hancnoflramrcfngien-    Mifcrtusergocreatorvtredimeret,illamadfedebuitredu  g 
B  tcm,&:longtabfcabeuntcm,Dei  filiumfui(Te  inlcdatum,    rc,cu3  in  perpetrationcculp:E,exinfirmitatealiquidconfi 

&:adeptanitandemcomprehendiflcnbivnifre,&afugare-  habuiflc,&:coaltiusapoftatamangeIudcbuitrepellcrc,c 

H.i.demi-  traxiflc.  cumapernftcndifortiiudinccorruitjnilinfirmuexcanic 

•abil.fa     ^  Avc.Deus,inquit,angelipcccatutn noncuraredefl.inaue  Itauit.Eltadhucaliud.quo&perditushorepaiaridcbuit, 

crc  (cr-p-  r3t,Hjmoucroac*. ftatunipriflinuma  Dcoerat  cuocandus,  fupcibiens(piritusrepararinonpoflit,  qui.Tnimiruangc 

tur.ci.      ^rperclcmcnti.xfuiEvcniamlatisfationeuiaccepturus,  idcir  fiiamalitiacecidit,hominevcroaliena  proitrauit.Picptc 

cofenicn  Abrahx.nonangelosapprchendir.  '2v('/A/"'i'«,idc(t,innu!IorcnptHraru  loco.vclnulquam.ij 

libcecnr-**  TERTVL.Chiiflusfalu'?.  hon.inis  fuir,cau!a,radrcftituen  necinc^lo,necinaere,nccin  tcrra.necinabYfloapprciicr  ; 

iic Ch.iff'  dum quod pcrierat,homopcrier;u,hominem  rcflitui  opor-  angclos apo'(tat3S,imo  penitus defcruit  tos.ledjtv.rn^l,, 

cip.J4-*  '  tuerar,vtangclumgenarer.Chriftnsnihilta!edecaufacft,na  Wcl;uspofuitApoftolusfen.c,quamfuppo(uiflcrfilios,c 

etfiaafielisperditio  tcpiuattir.inignem  piarparatum  diabo-  rnentamde!og'.nquis,quamdepropinquisparentib.dic. 

Jo&angehscius,nunquam tan->ea  reffitutio reprotrifla  e(t.  filii  vero  magis  dicunturpiopinqui. 

Nullum  raandatum  dc falute  A ogcioium  fufccpit  Chrifrus  b    Ter.omnia.  Quod  natus,educatus,  crcuir,paflruJ,  morti; 

apatre.Quodpatcrnequereproinirunequemand.-iuit,Chri  QiiifuprafigurapaternrEfubftantic  didLis  e(t. 

ftusadminiftrarenonporuit.Cuiigiturreiangolumquoque  cl//eor«;w.Incarneqiiamlu(ccpit'multafx'uapafli]Scfr.. 

gcftauit,nifivtfatcilitemfortem,cumquofalutemhommis  uifquequidcftiftatnbulatiopatientiuinpcr  experimcui 

dcgradib.  operaretur.  ^  i^^^-^n.TcntarDcus  vtprobet,diabouisv£dec:p.ar,',hoi 

bumilit.        *  BEjiNARDVS.Putoquodhgcucrbancadcaputrefe-  utfciatquodncfcit. 

C ^_    _    _        renda ^  CAP  - 

'         N   I  C  O  L~A  VS.DE     LYRA.  ^p«ria,cademratwneaucmur,ciiirdbeaiipvJJ':ifcaderea^loTi:r 

*  1  Scd  f e. Abtzhxap.naturam  himanan.'  fibi rniuit /icutfupra     lius  efl error negantium ipfum  r/fe uerum  homtne,cjuia ad hoc  fc; 
probatum  eH  perfupturam  ue.Te.propterhocfeqitnw.  quod  Chriflo  nihil  fuhijciatur^rjuainum  ad  humanitatem.fi  enim  i    :-< 

2  VDdcdchiik.fiilicetytpfeChrtfius.  humanitas non fwt m  Chrip,o,nihilJubijiitureii>tqua::tT<honio.Uo-^ 

3  Per  OlTinia  fra.af /?oc eH  quantum  ad  crr.nes prcprktates  natnra  ttmfequitur  ad diilum  Mriu qui  pofuit  quod  uerbum  afiumpft  /o.  i 
pa]}Mis.,quia  taliafacimt  ad  opus  nosirf  redtmptio,w,non  dtbutt au  carm m  humanam,fed  no  affumpfit animam,quia  ueibiimfupplrh.  i 
tem  affmtlari  eis  quantum  ad  dtfe£{um  ci  lp£,quia  hoc  non  valeret ai  cum anim^.&  confirmabat lUuiper  di£lum  quod habetur.I OA.kV  ■ 
cpusredetnpuonisnollrtifcdmag>si7,ipeJtret.fequitur.                      _  bocarofaiSumcft. 

4  Vt  mife.fic.pro  hoc enim quodipfchaluit  naturumpaffihikm qui  Kdhoc autem  fequicur,qHod  Chriflus  non  fit  homo,quia  quodali,  t 
dam  aptitudinem  ad  compatiendum  nobis.  '  f't  homo,non  habens  animim,eH  implicatio  contra(litlionis.cum  an^  i 

5  'i.x.fi.\0.fcipfummifericorditers  cha^itaitecffcrcniopronohis.  fitfomahominis.^ec  ualetf  dicatur,quoduerbtm  fup/^tlocutn  i 

6  Vtreprcpitia.deiic.po.prof/j/'<jn.'/izt;ffl£fo.  tiiii,<]uianonpotc^fupplereutcemcaufxformalismatertam  petfi  i 

7  In  eo  cmm.i.natura  in  qua  pa[fus,qu(£  cfi  natura  htmana.  tis.  modus autcm  dtcendi deHruit feipfum ,  quia  caro  non  poteii  hn  '■ 

8  Et  tcntatus  pWwo  a dxmone in  deferto,poflea  ab hominibus  infua  fpeaem  carms,nift  p€ranimam.&  ideo  diccre  quod vcrbum  af.n 
p.iffme.  carnem.<& non animam humanam,eilimplicare contradiiiionci  ■ 
6  Potens cft^ eis  quitentantauxi.r.iJn^JfWf*  inqua  paflus  ef?,  iflud  tncouer.iens euadendum dim altus hxre(icus.f.hpollinariS., 
&■  tentatus  batm quandam  apttiudine  &  promptitudinem  aidefercn  fequaces,qiio.l  uerbum afiumpfit  animam  fenfitiuam,C  non  inteil'  ■ 
dum  nobis  auxiliutn  tn paffionib.&  tentationibus  noHris.  uam,qu:a  ucrbumfupplebat  uicem  ipfins  inteilefiiu^,Et  ad  iiiatn,  't 

Ud cuulenttam  hutus  quod di£Ium  eli  in  hoc  c. &  tn  prxce.qumttiTy  ad prmam  Jequitur  quod  Chriflus  nonfit  homo,quia hotno reponn  » 

jitrumclafintfubi;ciendaChrtnofecunduhumanitatKtnfHtutofeculo.  fpecie  himana  per anima intellediuam.Viomo enim per intdleQ  if 

£t oir^uitur prmo  qwd  non,  qniacrealtira  tnttllellualis  Jubtjcitur  fertabalipfpecieb.animalium,utljabetur.t.  Meta.Simditerh^c  «- 

Chrtftv pcr confcrmitatem  rolnntatisad  ipfum,fedljomines  damnatt  nio dcHruit fcipfjm,quia  dato quod per  animamferfitiuam  Chtifn  '■' 

&  angeli nunquam  ei  fic confoimabuntur,quia  habtbunt  votuntatem  buiffet  carntm, non  tamen  pofkt dici quod  haberet carnern Ijumai  ■> 

refiflt ntem  ei  quantum  poterunt,ergo  nunquam  ei  fub ifcieninr.ltc  m  ft  fed tantum  briitalem.quu  caro  non  potcft dict  humana,»ifi ab anii:  "> 

angelifint  ei  fubte6li,aut  boc  erit  ratione  naturj:,aut  r.ttion;-  grat^,non  telU£liua,que  efl  homtntsforma. 

ratione  natur^,quia  natura  humana  in  Chrifto  infenor  efl  ar.gclu  a  na  licm  vtt  umque dithim.f  Arrtf  &  Apollinaris  efl  manifi  He  i  ^ 

tura,quia  Chrifiusftcundum  quod  ljomo,fuit  ciufiem  fpeciri  nobifcum,  .  eiiatigciuam  iieritatem,&  effet  contra  uetcris  Teflamcntifcriptu  > 

nec rationegratiit,qma bonis angels data efigratiafecundurn  propor-  vbi exprejfe fit metio de  CljriHi  humanitate uera, quod cffct inipcl  i'' 

tioncm  naturalium^fecundum  quod  diffufius  tra£iatur  zSententiarum  Jtcwiium  eorum  difla.  Item  utraqiie  fcriptura  dicit  Chriflum  efj' '- 

&pfr  confequensin  eis eH  tnaiorgraiia,quam  in  Cbrij{o,quia  Chnflus  rim  filium  uirgiins,fcciindum  quodhabetur Mat.l.d.&  Efa.7.c.\  -C 

fecundum humanam naturam infcrior  estangilts,utiam  di   um  eli,&  virgo concipicr,&  parict  filium,&:c./;oCiJ«rfW  non  ejktueu '/' 

fecundum  hancrMuram  receptiuusgratix,&  nonftcundum  diuinam,  Cbrijius  eflet  in  eiufdem  jpeciecum  uitgiue,&per cofeques uerus i ' '> 

E rror  Ori  '"'.go.erf .  Multis  etiam  alifs  viis  pofientimpugnari  prxditl^  hpefcs  ,fed  pr  '[ 

eai  s.              Contraritimutinlitera,quiadiRum  eU,qi(od Chrifio  homini  fubij-  prolixitatcm    vnanoaaa piajtns otnitto.Suppcnendimigiturfec  -'' 

tienturcninia.Refpond(o,tn  bac  qu^flwncfuntctrorts  contrarij.ynus  veritattm  fideicaihoiii^,(jhod  Chrifius fit uetui ljomo,& uvrus i  ■■i 

eft  Or,gcnis,qui pcJuit,quod omnia  fic fut  tjtientur  Chrtiio ,  q> dAmonts  dtcoadqu^fiuinem^quod  ommafmt fubijciendaipfi  Cljriflo,etiai  - 

&  hothines  damnati.fiil ucutuur  C hrifiojrcuridum  ccrfortnitatcm  vo  cundurn  hurnanitatt n,,quia quodfint fubirtia  fecundumdimnttai 

luntatis,quia ptfuit  quod pcr aliquvd tt  mpus  ccrium  posi  ludicfum  dx-  eii dubium.Vtcpofltum  ante ojteuditur triplici via.Trima accipit 

inones  &  damnati ricipicT.tur  ad f.anuentia,&  yliinus ad gloria.Sed  ttonevniotiis.quantoenim  aliquanatura cteata  cftpropir.quiori}  '" 

Cnriitn  fc  fjjcfffQjr  dainnaturpcriliudquod  habetur  Mattb.  z^.ubi  uiiijoimiter  tf,opriticipio,tatitotfiji<blimior  ,ficut  torporacAleOia  pncfunt  »- 


/.0 
ra 


dp(B'  A  omi> 


AdHebr^eos.   Cap.    III. 


822 


-•;  qnoi  tjhtnfcrioYacoriuptibilUrunt propter lon^e  diftarca  prima 
nncipio.  Tatet. i .  ajfumpta  propofiUo  in  corruptihiUbus.f  quanto  ali~ 
]fj!funtpropin(]uioraprimoprincipio,tantoaliafunteismagisfubie£ia. 
-eademrationenaturaangelicaprxe/lipfis  corporalibus ,  fecundum 
loi  dicit  Augufh  ?  .de  tri.^^^urtc  autem ita  efi,  quoi  natura  humana  in 


21 

i        ^NICOLAVSDELYRA.  fol»seflnaturalisfilius^princip3lis,omnesautemalijbeatifunt  tantli  D 

'j.  ct»9is  airtus  eoru  guhcrnctur  deinie.  Qiioi  antcm  ifla  inferiora  magis  moio  filij  aioptiui,&  participatiue  ditlt,  &per  conjcquens  eifubie£li. 

'llentaprimoprinctpio ,  patetper  Vbilofophum.z.  d.- generatione ,  vbi  Conftdcranium  tarnen  propterfolutionem  argumentum ,  quodiHam 

■■''''"           '          ■"'             ■"  "  excellentiam&dignitati-habmtChririusfecundttqtiodhomo^abinjtati 

illius  beatx  vnioms  naturp  httmane  tn  diuinojuppofiio  ,(edhocfuittan- 
tum  a utoritatme,eo  quod illa  natura  adhuc  crat pa/fibilis  &  paffionibus 
fubteila,/edpoH  refurrc6lionemfuam  habuit  eam  e\ecutiue,inqHintum 

'^^'^'i^ti^rafuitplenegloriofaj&omnibus  angelispr^pofita.ideotumdi- 

hriflteHpropinquior qmm  natura aliqua angelica.  quia  coniun6ia esl  xit  aposiolis Mat.vl.d.Dita. eft  mihi omnis  poteftas  in  cxlo & m 

.r,  Deo,nonfolum  per  vnionem  operationis  ficut  angcli  beatiyfdfecim-  tcm.fcdplenarieeahabebitpofliudicium,quaniovolimas  eius,&fea 

,in'ejkhypOjlaticum,quia in vnitate fuppofiti^ergo  tata  natura  angeli  tentia adtmplebitur in  ommbus tarn  bonis quam  damnatis-.Verhocpatet 

f  cfl  filji  Jubie£ia,& pcr confequens omnia alia.Secunda  ratto accipijur  ad  argumenta. 

(meritofu£pa(fionis,quoifuitquaCi  infinit^efficacinrationefuppo/i-  Mprimumdicendum,quodlicetdamnatinunqf4amfmthabiCurivo. 

,quia aaionesfuntfupporttorum.& ideo licct  natura  humana  effet  ra-  Imtatem  Chrifio  co nformem,erunttamenfibt plenejubie6li  inquantum 

'otolerandipa(fionem  &merendi  ,iUudtamen  meritum erat fuppoftti  fententiafH£fap:entix,&  voluntatiscdplebiturineisperpenadebitam. 

;mi.1{ifncautsmitae^,quoiperilUmpalfionemmeruitfi*ame)(.al-  Mfectmdumdicendum,quodangelifunt  eifubielii  ratlone duplici.f, 

,„!em,&p^rconfequensmeruitexaltarifuperomriemcreatHrd.Hanc  vnioms&perfon£fingularis,vtdiclumefi.&talisordofubie£lionisci 

lemratioiiemtangit.ApoflolusadThi.z.b.HiKndnmticip^iimfi  petitiiatutbeati:uiinis.QHoiautemdicitur,quiaangeUreceperttnt-gra 

usobediens  vtquead  niortem,mortem  autem  crucis,  pro-  tiam  fecunium proportionem  njtHralium,&  fic  vbiesl  dignior  natura, 

:erquod&:D£USexaItauitilIum,6£donauitillinomenquod  ibieHmaiargratia.Dicendtmquoi  verum  cfl,ft  comparatur  naturaan 

^  \  fuper  omne  nomen,ut in  nomine  lefj  omnc  genu  fle^^a-  gelorum  ai  inuicem^quia excellentiores in  aaturalibus  fortius  coniierft  p 

ir,cxlertium,tertel"trium.&:infernorum.  Tertia  ratioaccipitur  funtaiDeim,&  ficre:eperuntmaioremgratiam,feinonefl  verumfi 

.  parte  ^atns  futurx  beatituiinis qui  refpicit  ordinem  gratiA  magis  comparetur  natura  angelica  ai  naturam  humanam  Chrifii ,  quiagratia 

tamnatura,&tdeovbieflmaiorgra£ia,perconfequens  &digmtas  ,  nonejidata  ipfichrifio  hominifecundum  conatum  liberi  arbitrifipfiits 

iiexcellentiafuhlimior.  In  Cbrisioautem  /jomine  eflgratia  maxima  in  Deum,quia non  accipit gratiam per  talem  modum,fed ab infianti crea 

nfdtim  vnionis/ei  etiam  perfon£ftngularis,fecudum  quoi  dicitur  lo.  tionis  illuts  anim£ ,  &  vnionis  inperfona  diuina,quia  fitit  idern  inflans 

A.qiod  I piricus  datus  eft  ei  non  ad  menfuram.eSr per  confeques  vtriu/que,recepit  anima  Chn/iiplenitudinem grati£,fecundum  menfu- 

t  ezcellentior  &fublimiorommbus  angelis,  e/fetfecundum  humanita  ram  volunratis  diuin£,&  potentiam  obedientalem  ip/ius  animx ,  &  fic 

m.tthanc raiionem  tangit.Io.i. b.Vidimus  eum  quafl  vnigeni-  ticetanima  ChriUifitinferiorfecundumgradum  naturtg,  tamen  recepit 

jmapatrcplenum  gratif  &C  ucxit^tiS.YnigenitMm dicit,quiaipfe  maiits  donum grati£. 

'                     .4     D     D     I     T     1     0       1.  damiuftiti£pleniiudo.vndeUco.z.c.!A\itiLiCovdiz(nYiCttyi2i\mnu 

1nc.vbidiciturinpo/iiUa,Tc(t3itUi  eftautetn  in  quodam  loco'  dicinm,iamnaCio  autem  beatorum  effet  manifefie  contra  diuinam  iufti 

uritus.                                                   _^  tiamfecunium  quam  iufti  nonfunt  punienit , /ei  pr^miandi.  &  multo 

lnijttibufiamlibrisdicitur,TeHatuseflauteinquoiamlocofpiritus,  magis  ontra  ditmam  mifericordiam.  vndeexpartlttate  rationis  per 

tdicitfpiritus,quii  Hfbr£i qnib.loquebatur  Apofiolus  agiographxin  Toftit.allegatanmcondemnareturerror  Ongenis,fed autoritas euange- 

iHiniifaipcuris contenta,in qnibus pfalterium  efi  principale ,  dicebant  lij iicens,Lbunt  hi  infupplicium  »ternum,fufficit  ad  dt£ii  erroris eulufio 

'^ftriptaafpiritufiando.Mtauerodicebant  prophetica  unie  ^poflo-  fionem. 

'iflummoiit  tenetinfra.  j.c.«t:d/af.  Qiiapropterficut  dlcitfpi  Kf^^PLlCM  In c.i.inquo  Tofiil.arguit contra errrorem  Origenis  ex 

u.flfanaus,Hodie,fivocemeinsaudieritis.  »//oAfj«.2s.£i.Ibunthiinxfcrnumlupplicium,  hiauteminvi- 

^     D     D     l     T     l     0       II.  tamxternam.   cumutrobtqueumformiterdefcribiturtXternitAS  pcena 

Ineo.c.tbiiiciturinpofl.T.tideoparirationeqitadamnatidicerentur  malorum & glorix beatorum,ita pari ratione fifecundum  Origc.£tcrnt 

ureadpp:um,&  eadem  ratione diceretur,quod  beatipofknt  caderea  tas  termintim  haberet  in pfna ,  etiam  xternitas  haberet  finem  ingloria. 

ma.  Bur.frotofefe  oppontt  huic  paniitati  rationis,iCjubfumit  quafi  hncfimi 

Tion uidctw  t>ar ratio  in  reduBione  damnatorum,&  condemnatione  litudo rationis currat  quatitor pedibus,fubfumit inquam  de  diuina  iufti- 

cmmm.^educlio  entm  damnatoru procederet  ex  mijericordia  diuina,  tia,&  mifericordia,quod  non  eftfimilis  ratio  de gloria  beatorum,&  pce^ 

e  talm  reduStonem  fine  pr£tudiciofu£  iuflitin  po/Ietfaiere ,  ficut  na  damnatorurn.Sednec  Toftil.vult  illam  fmilitudinem  efie  deberege 

.    Mmaiiqmiofenlam IV fe commif/am  ,dimittat ,  uel liberaliter aliquid  neralern,fedfolii inmateria  & ratione  xternitatis.& uide loh.ii.c^y^. 

'et,nonfaat  contra  luflniam. Vndefecundumfandum  Th.in  pnma  par  Clioncm  talium  deceptionum,quibus  Bur.fxpe  deceptus  eft  in  materi^  n 

•■q.zi.arti.^.in  refpor.fione.z .ar.taUs  mi/ericordia  quandoque eft  qu£-  militudinum  contrafuam  propriam , »  mulns locis pofitionem. 


CAP. 


C  A  P.     III. 

O  vos.    a  Vocati  ad  cxlelU.^.ad,  cileftcm  hirediu- 
ceinhabciidain. 

Ndefratrcs  ian(5li  vocationis 

a  H.Tiediucis  cum  ChciRo.    b  Diligendo,5c  qu(  pc; 
cipicoperando. 

cxleltis  participe.s ,  cofiderate 

Quem  Deusvobismifii.  b  Afcdiacocem. 


AT  \ie  fratres ."Ex  omni 

'  bus  fiiperioribus  in- 

rt,quiapotens,quia  paflus 

0  nobis,&  poteft  auxiliari. 

i^MjyirfWir.Incipit  compara 
Moyfi.ficutliipraprophe 
&  angelis,  ita  ut  fit  pvx 
'jylefiJeli,quianofuam,  D  ^        ^ 

Wpati  s  gloriamqLiajfiuit,     feiiidnis  noltra:  Iciiim  Clirill:u,qui  fidelis  ell:  e'i  ^u 
rcciusmandataablcondit  ^ 

<HChri(lusfideliseftpatri 

ut  Moytesjin  omni  domo  ludaiorum  &  Gentium. 

ie  CiiRysosTOMVS.PrgpofiturusChriftumMoyfi  fc- 
cndum  coniparationem  ,  ad  legem  lacerdotu  fermonem 

trar^i 


tranitulit,  non  enim  exi- 

guamopinionem  habebant 

de  Mofe  omne.^^^i&prxmit- 

1  tit  iam  Icmina  exccllen- 

2^  tia:,cS<:incipitquidem  acar- 

ne,afcend]tautemad  diui- 

3  nitatem,vbiiamn6eftcorn 

paratio.Cocpitenim  a  car- 


Apoitolum  &  pontificecon-     nequodarqualceftponere, 

rLei.PccqucmnucadLm.bQucmnosconfi        &  dlXlt,SlCUt  &MOyfeSlOm 


c  quem  nucad  Dcum.  b  Qu 
tcmuc.  Alioliegemus-cChcillus.  dUco  patci 


ni  domo  cius,  6c  non  Ilarim 

1      ininitio  dcmonftrat  cxcel- 

'*'lentiam,ncauditorrefiliar,  f 

&obturMauduu,tamctfi.n., 

fideles  erant,ueruntamenadhucmultarrwpnfcientiam  habe 

bantcirca  Mofem.Fidele,inquir,cxiftenteei,ci  ipsu  Apoftolft 

conItituit,&:  pontificem,nihil  hic  de  eflcntia  loquitur,  neqi.e 

:.':r..u>.    #  de' 


N  IC  O 


L  A  V  S 

C    A    P. 


D  E 
I  I  I. 


L  Y  R  A. 


'\  7  Ndc fratres ,  &:c.  Vofiquam  Apoftoltrs  dcclarauit  excellcn- 

V    ttarn  noiiiTc/t.refpe^u  uetcrts,per  hoc  quod  pr^eminet  Clni- 

I  s  angclis ,  bic  coifiquentcr  o/tendit  hoc  idcni ,  perhnc  quod  excellit 

\fcm.Et  diuidituy  tn  diias  partcs,quo)iiam  primo  oftendit  propofitum. 

■~  jccundo  fx  hoc  concludit  qttaniumftt  Chrifro  obedieridum,ibi ,  Qlia 

jjopter.  l^rima  adhuc  in  dt'.as,qitia  primo  declarat  qitandam  fimilitudi 

ini.&  fecundo  oftendit  ipfius  Chnfci  refpe^u  Moyfi  excellentiam,  ihi, 

-mplioris cniir.  gIoriK.C/^c« primtim  aducrtenium , quoddulciter 

miilur  illos  quibusfcribchat,ut  animos  eorum  ad  intelligendum  fe- 

lenlia  magis  aliiciat  dicpntfVnde.  fra.  Cxn  .Scc.uocat  cnim  eosfratres 

foptcrmmiamcharitatcm,fan£los,proptereorum  puram  &  innoeen- 

im  conuerfationcm,quia  talia  dehent  refulgcre  in  Chrijtifideli. 


z  Vocations  caelellis  parti .  quta de  ludaifmo gratH'  utkati adfidem 
catholicam,ad  quam  nullus  poteft  efficacitcr  nieritori^  pcriu  nirc,iitf  pa. 
ter  cxlefiiseum  tranertt tra£iu grati£,fecundum quoddicit  \oh.6.e.N<z 
mo  poteft  venircad  me,nifi  pater  me',q  mifit  me,traxeiit  eu. 

3  Confiderate  apo.&:  po.&C Dicitur  autem  pontifex quafi  pontern 
faciens,quia pcr pa/fionem Juam fecit  nobis pontes,ut po/fu?nus  tranfire 
adbeatitiidinem.dicitur  cffepontifex  confeffionis  noftr^,quia  non  fufficit 
corde  tantum,fed  oportet  ctiam  confiteri  ore,fecundum  quod  dicit  ^po- 
ftolus  i\p.x.b.Covdc  creditur  ad  iuftitiam,orc  autcm  fit  cofcllio 
adfalutem. 

4  Qui fi.eft ei qui  fciVpfam humanitatem  Chrifii.  Dicitur  etiamfi-^ 
delis  Deopatri,quia  in  omnibus  quxrebat  gloriam  patris  &  non  fua^fe- 

cuttdum  quod ipfemet dicit  I ob,%.f.Egoglomm  meam  non  quf.&c. 

*  Sicut 


I 

823         GIo.orcl.&  Nicoiai  dc  Lyra.  824 

^  dcdJuinifatc.fcdtntcrimdcdigniutibushiimanis.  d  i>t.i<7H.5cdomum.&c.  D 

A  a  ^SuKfc-^A/ov/ffino^rtn^^owo^^^^l^i^^ccftinpopulo.aurmtS  c  Or/^mcf.ueiiir'/ VrnufquccnmTdomus.quamrexitMc 

plo  Hiccnimindomoeiusdixit.tanquamfiahqius  dicat.dc  !«,&:  Chriltns.f.iaoreft  Dtus. 

hisq.u  ii.ntindomo.Sicutaliquiscurator  acdifpenlator  do-     *  CHRys-Videsquomamnondctemplodicit,  feddeom 

nius,riccr.«5(:Moylcsinpopulo.  populo. 

*  OeCVMENiVS.  *       jr.     a  c   j    1 

Vbi   ad  dlfpcnfariO-  i^»femineDjuidr<:cundumcarnem.        Secundumhominem.        bFUelisfuit.    eludaorum.  W     ANSEL.  bedl, 

'     ..     „_,  '  dNonMoyfi.quiaillcminiftertuit.noiidominus.  •  2,       n  CrCauit  OmniT  ' 

Suuit  r'd  w  hum,:  a  tfi:cu  illum.ficut &  Moyle^ in  omni ddmo  illiif.s.t  Amplioris  3    itum  bonal  eiu: 
lia  .mrcp.de  loquik       .        ,     •     .^  ''''uveipa.ris  Tan,o  ampuori,.  Dcus e,i5d  hoc  agc 

tur  Apoitolum  aut     cnimglonasiiltepra:  Moylc  dignusnabirus  eit  ,  quantoam-^    Chnitus  potentu  . 

finC    leee    tumdicit  ai.indomo,veUedomofiai.quoadcrpiritualibusimelligcndumcA.  J       Uinitatis  fui  (cmp 

ti^*»"-^  l^^tTj '3mto^  '  Pl^^'-^'^  ^^""^^^'^  ^^^-^^^"  ^  domLirquiT.bricauit c.m  .  Omnis  ^    eTm  aeaSo^ 

ftruxit  di>  ^P'*''^^'"^^'.  *  »Domotfitabaliquo,qui'»utem  domum&omn'alacit,eftDeiis,qucmconftatomnib.pracffe.Sc  itaChti- 7      -n,.,Y,,,c  Ct^A  s^t,'.^ 

aniimnua  »>^<^-Contcmonisvc  rtu»4aiacica'otac;oeuj,pr,.vioyfeeft.  ^  /     CJiemiis.iea ctiam 

jpfa  do  i.«  roftdei,quod  fidelis  d  namque  domus fabricatur  ab aliquo.  Qui  autem  omnia  crea-  8    b-'"'  eiiemus,  n  la 

Ht.fidcminatfcrua-  ^  ^    Tdooeti».nampiiotisgiori«.  fqm..  aNonfuafca.         o     boni lumus.C^od 

uitbcneplaccntepa-  r  uit,Deuscft .  t  Ec  Moyfes  quidcm  fidelis  crat  in  totadomo    ^"'^'^    J^  bomfumi 

.  tiiaidcmquccumco  *       .pauuvciriuifti.     bqttinonid<od:iigitaomi.ir.vtcuiusiftptop.ia.  1  o rogandus cit , vt q 

'{'Nu.t^.b  /2.f,r,.    Jg    fctUandO  cNoHvlgiatiaraiatet,fed»iicH«etuieaiiu«toBucnicbaiudicicainalibu»,quinondum.(pititualia  nOS  leCIt  hOminCS, 

ronula  •'  c.petepo.et.M.  '  '  ciat  nos  bonos ,  ic 

r^Tmobor  O  auod  g  cms,  tanquamfamulus,  mtclbmoniumiUorumqua:  diccn-      ecrgofabricatoifi 

D    ./tropwor.v^Mu        V  *         «FidefeMl.  bQnil«roefteumDeopatte.  in«l  rinaa- dnmn« 

fidc  is  efreuus  UKU-       ,  ^i    •n.'  ^  tjjt^jj-r  /-\  iu5iancca;aomus,  , 

cat  quia  dienus  cft     ^^  ^rant  :  Chriltus  vero  tanquam  hiius  m  domo  +  lua  .    Qua:       pcr  hoc  aliter  in 

B      1    '■         ...   \;I^,rf.-c  aChiifti.        bRcnati.        ei.fpcmciimliiucianoBdubiam.  '  ^  Ouam  MovfeS.hQ 

*^  glona  ,   VI    MoyleS.  dGlotior.mWmquAideiucunditMeuelefti.  quamiV10yiC5.Il» 

Qaiaetiam  a'T>pl'0'     domus fumus  nos,{i  t  fiduciam  &:  gloriam  fpei  vfquc ad  finem  *  ^  randus. 

+  audacia  riS  prX  iVlOyie,  lUClt»  ai.Petdutantev(queadfinemvitJc,quandoiiabebiCurquodmodolpciatut.  l4 

*,    .,l,....i       nn  »IT\    MovfeS  .  VCl  bC^u*oocmodoliimUidouiuJChiiftiviJci,&c.v;l,Noliieobduure. 

&   gloriuv  quara   m«JMt5  ,  V VI  -^  cltahocdico.ficutdi.lpi.         dlnOauid.  fVtMA^^t     n(\ 

noncm.    Die  Movfccnsinmc      /-       .i  •  /-\    ^  i^    t    j-    •    f-  •  •    ji.r     r\.  *  t.t  Mojfes.  oit( 

.p^^^v^uy  wci  firmam  rccmcamus .   Quapropter  licuc  dixic  ipiritu ilancbus :  ^  ,  dit  Chtmu  digm 

li.j.  drfpi  ^  AMBROS.Ado-  ampliori  gioria  c 

ruifanao  ^jnj^jn^quoqucdo-  Moyfen,  quia  C)- 

^'**         cuit quem  dominum,& Deum  omnium dixit.qui cnim  Deus  ftus  fabricator eft  domus no  Moyfes.  Hicalia rationcm  idi 

vniuecfitatis  &:  dominus:eli,vtiqueabomnil^doranduseft.  ftedit.quia  Chriftus  filius,Moyiesfamulu$clt,qui&:carn; 

S'C  enim  fcnptum  ert  Mattha;i.4..doaiinu  DeWii  tuum  adora  carnalibus  tradebat,Chriftus vcto  Ipintualia. 

tbit.Siillifoliferuies.&Hcb.i.EtadorenteumoesangeliDei.  g  QMdomusfumusnosftfiduciam,&c.S^T)yh.?e,TM\:xcvxm 

*  'cHRVS.Iterum  rediiadcarnem,fecundumquodamplio-  cies,pcrglo;'i.imfi5eifpes,pcrfinecharitasinteUigitur  .vtfii 

rcm  honbrcm  habet,quamdomus,quiconftruxit  cam  Etipfe  pra:cej>ti  eftcharit.is.ln  hisdomusfupradifta  continctur,qi , 

inquit  dc  domo  er3t,<Si:  non  dixit,ip(e  quidem  feruus,ille  aute  hdes  fundamentum  eft,fpes  veropanes,charitas  culmcnci  ■ 

dominus,(edhocl.itentcrfignificauit.Sidomuscratpopulus,  nct. 

&:  iplc de populo crat,&: ipfe igitur  de domo  erar.  Sic enim  &  *  Ans e L.Idcirco oftefus eft  Chnftus,  logc nobilior  Moy 

nobisvluscftdicei-e.illeexdomoilliused.Hicquippe  domu  vtfolum  Chriftum  teneamus,inquohabemusomnia,&g' 

non  ipiumtemplumdicit,nonenim  illud  Deusc6ftruxit,fed  riam  fpei,  dcft.gloriolhm  fpem.quiaeftdciucunditatcca 

homines,quiuetofecitcQDcuseft,Moyfemdicit.Et  mruere  fii.firmam,idcft,perdurantem  ufquemfinemuita:,quado 

qfiooftcndit  cxcelleatiam  laienter,fidelis,inquit,in  omni  do-  cipietur,quod  nunc  fperatur. 

jnociuSjEtipfecft  exdomo,iioce(i,expopulo,  maiotemha  h  QfMprop/er.Sicut  (upracumprxangclis&prophcrisCl'' 

bet  honorem  artifcx  quam  opera  iPfius,&  qui  domum  fabri-  Itum  commcndaflet  m  multis,fubintulitnos  oporterc  ob(  • 

cauir,quakn  ipfadomus.  uare  quseab  illoaudiuimus.  Ita  non  commcndato  ip(o  p  • 

c  own/j JKJW^Mc^oAFabricauit  dico,pcrfcenimnon  poteft  Moyfc.hicincipit  terrerc,nefintincreduIiChrifto,perpai 

(,  ficti^fcdabaliquo.AnideoaChnftoJ^VercquiaDcusquioin  fimilitudinem,&:poftneamittani  rcquiemblanditui:,&:  t; 

nJa,&:domMm.  oportunitateratemporis. 

l«i  ^  Hodi, 


NICOLAVS     DE     LYRA.  Cfntibus,nifiperipfumChriflumtiuipoteJlvnire  ctrdafidelium.p,' 

*  I  Sicut  &  Movfes.^dc/ji  /«'?.  ter  cjHod  dicitiob.io.c.Alias  oues  habeo,qu£  non  funt  cx  hoc  i 

2    Inomni.do.il.  i.in cohgregationefidelium.  qua  efl  domus  ipfius  h,&L  illas oportCt meadduccrc,vt  fiat  vnum  ouile, &  vnu»  ^ 

I>ei,qua  m  inhabitatpergratiam .  Quod  auttm  Moyfes  fuerit  in  hac  do.  ft o  r.  Quod  autem  talis  congregatio  non  poteflfieri  nifi  a  Deo,probiit  i 

mo  tton  qupem propriam  glotiam  Dei , patetpentateuchum  infpicien-  fequenter cum  dicit. 

ti.  I  o  Qii  i  au.crea.omnia  Deus  c(t.eiufdem  autempotentis.  efl  cr,  t 

i  AmpWotis.Htc confetiuenteroflendit ChriHum eyfellentiorem Moy  mundum,& recreare homines perfidem&gratiam,propterhocdii » 

fe,quiaUeet  vterque  fuent  ^delis  in domo Dei, qus: efl congregatio fide-  laco. i .c-.V61unraric  enim  genuit  nos  ucrbo  vcritatis,vtfir  i 

lm>»,fitncipzliortameninhicdomoeHChriflus  (judm Moyfes . quia il-  initiumaliquodcreatuigeius.  Deusautempater  omnia  opttf 

lefabticat aliquam  d^um,&  eam  inhabitat  vi propriam,ekceUentior  pei  filium, tjuia diuifa  funt opera  trinitati^,& per  confequens  fabrii  ^ 

efl  QHi  bahitat  in  ea,(mti  in  aliena.Chriflus autem habitat  m  hac  domo ,  domum  eccleft£,non  autemficut  Moyfes. &  hoc  eil  quod dicit. 

ficut  dominus  &  fabricator  ipfius ,  quia  homines  non  poffunt  congre-  1 1   Et  Moy.quidem  fi.erat  in  to.do.eius./ci/iffr,D«. 

garim  fiie,mfi tpfo  Deohoc faciente.Moyfes  autem habitamt  in hac do-  \z  Tanqaam  (^ma.in  tc.\\.SCC.i.legit dandx populo  J frafL 

mo ficut feruus.ergoin\hac domo  principaHor  efl  ipfe  Chrifius.  &hoc  13  iphriftus  ve  tanquam  ^.itx  6.{\xii.i.in ecclefta  habitat. 

i+Quasc" 


eiiquoi  dicit  ./Ipoflolus. ha\^\iOt\%  C.glo.  ide^,maiorisdignita..  14.  QaxdoXa.nos.quiaecclefia  non  eflparietes  materialts,fei , 

tis.  lesChrifli,quiaficutindomomaterialttequiritur  firmitas ,  fic etiai 

4  \(xc.iden,Chri!ius.  fideltbus  Chiiniadhoc  quodfintdomus  principalis  Dei  requiritur  fi 

5  Vtx  M.oy.&cc.quoi probat  confequenter  dicens.  Utas fieri.Vroptcr  quodfubdit  inam  conditionem.  Sifidacuax  &; 

6  Qiiantoam.ho.ha.d./.»«  m^jdoille.  fpci.vfque  ad  finem  firmam  retinca. 

7  Qa}h.czm.i.iiidificauitillamtanqMamfuampropriaiu,qHod  ve-  15  Qa^ptoptct.Hic confequenter concludit expradiHis , quodl 
rum  esl de  Cbriflo,&  non de Moy/e,vt  diSum  efl.  &  ptobat  hoc confe-  Ho  fimMcr  cfl  oheiiendum.Et  circa  hoc triafacit,  quia  primo ad  k 
quenter.  ducit  autor  itatem  fcripturf  hoc  eXhortantem,fecundo  expomt  illam 
9  Omnisrtamqu<do.fa.id«?^fo»»p4^/«<if«r.  pturam,ibi,  Vidcre  fratre.s.  ex  autoritate  &  expofitione  pr 
c  Abaliquo.S/fW  enim  pattes  domusmaterialis  non  coniunguntur  Juamintentionem,ibi,Timc3.musctgo(tMes,inprincipiofequi 
ttd  inuicem,nifi  per  aliquem  attifice  eas  immediate  vnientem,itafmili  •  cap.  Prima  in  duas,quia  in  autoritate  fcripturx,quam  addticit  primo 
ter  domut  ecdefia  non  compaginatur  ex  diuerfis  ^entibus.fi  ludMS  &  dan tnoitiUo.fetmdtaibQcinducitm exemplum, ibi, Sicutincxa 


Di 


}2^ 


AdHcbrcTos.    Cap.    Illf 


82^ 


H!)..';>.Mocloperreloqiiitur,quipriusperpra:cones,  fi  tunc     fuin.qiute  non  Uarim  perfingulas  cnlpas  puniopro  mcrito  D 
H  iiri.modoerioce  mollcs.Hifloria  eft  de  co.quoJ  nuftruntvi     de!i(ftoru .  Nccc(Vee(l:  euim  n;xs  cropnni ,  vel  lernionisligura 
p/.yrerCi:i-.-jm5.:cui-n.iud;rentibi   '^  -  1:.--  1.     -.  v        .^  • 


i  clTe  mcxpugnabiles  viros,  ob 


adueircre,i5ci'a  Dci  V!rruiemu)tciligere,  necinferre  falum- 
iV!rturisDeitoticnsprobat.c,d!xerunt.reuertamurui  Aegy    iiias  verbo,cniu.siiucriorem  (enium  diligtnrins  cxplorcmus.  . 
.;m.vndeiur.niitdominus,qu6dn6intr3rentinterrampro         A"  AvGvJlancinqmillimamobrtina^tionemDeuscum  ta  ^^'^^•77- 


,]am,qu.r  efTetre- 
;cslaborum,&fic 


aTeinporegr»ti«,quoJ  prslcas  aat  Dauid  in  /piritu. 
K 


b  Chrifti  P"  f^  loqiientis" 
cfi.uutl  vcrc  erir,iioli.<ibdu. 

uiesperienmtp^  ^  -}- Hodie  fi  vocemdus  auclierjtis ,  noliieobdLirarecorclave- 

I  Vosdico  agcutcs.  Patresvcflrifccenmt.        b  Ncliieobdu.lecundutndiem.i.iicut  iUi  ob» 

diirautiiiuijdietentarionis.iliccftviiade  cxaceibjt  onib. 

ftra ,  ficut  in exaccrbadone t lecuncium  dicm  tencationis in 

a  Vb'niaS'5CgeccntauxiUo,itaindefcrto  liuius  mnndicauetenerenti.tis  Deiimvtnonjjercaiis  ticutiMi. 

b  Sccuadumcainemvidetrvosnerccuudumtpir.tum.  c  l-^robdbiieiuinurjictunt, 

quiavidciunt._ 

deierto  ,    vbirenraueruntmeparresvcftri:  prdbauerunt  &;^  5 


:   duOS 

:esmemorat.vna 
;\iti,("ecundamm 
iicOina  ,  rert:ani 
aminccIo,dcqua 
:  dicit  loquens  ad 
;0S  Hraclitas-  di- 1 
ns.NoHteauriefle 
i.riftoloquentijfi- 
;('pintufsacii:spr9  ^ 
iiuit.nefimiliapa 
■.  velkis  patiami 
,  qui  perWoyfcn 
■  cvoccm  Dci  au- 
I  iint ,  vos  modo  d 
ipfam.  Q 

HiER.Vuinfcu- 
qoe  propofitum 


aOculis.       b Magnc vittutis.  ci.quibusmcomniapofle.expcii  (ijnt. 

itQuiatcntauerunt. 

videruntoperameaquadragintaannis,  proptercjuod  1^  of- 

» Iratus.  Taninulai.  Deillis. 

fenfus  fui  generarioni  huic   ,     d^fdixifempcr  ,  hierrant 

a  Rx  propria  delibctatione.quia  fi:riope<;cant.Etlicet(icmonetem,taincn  noluetunt  cognofceieppciame» 
&  idco  li  intcabuntihoc  dico  ficuc  luiaui.i.firinitec  ftatui,quanda  iiatus  fui.&  ideo  Vidccc  tia. 


corac  . 
iuraui 


jpfi  autem 
in  ira  mea 


non  cognouerunt  vias  meas 
,  fi   introibunc  in  rec]uiem' 


^' 


cjuibus 
eam  , 


cere  dicitur,nonin- 

fiigendoaur  infpiran 

do,feddeferendo  fa- 

cit,utda;mones  ope- 

rentur  in  filiis  diffi- 

denti^rquod  Dcus  ia 

ftc  debiteque  permit 

ti^iuxta  illudj(a.64. 

Domineecce  tuirat' 

es,&:  nos  peccauim', 

6    &  fadti  fumus  ficut 

y    immudioesfPrfficef- 

fitenimaliquid  vridc 

^    Deus'iuftiflime  ira- 

tus  ab  eis  fuum  lumc 

auferret,  Dicit  itaq; 

^      ]^a.u\us,'^pliteobdura- 

I O  recorda  veflra .  id  eft , 

DeorcbeIles&:  con- 

tumaces  cfre,fed  ob- 

feqnentes. 


I  I 


tutibus,&:  mirabilibusDei&  patientiainduratur,fiiucul«  b  Trobaue.id  e[i,  curiofitatis  caufaexquifierunt. 

>  &:  feru  ed  ac  barbaru  in  femetipfo  fuperbies,  fi  aut  purga-  c  Ofmfus.VMc  &c  culpabiliter  ix<itus.^nfenfus.Felproximui,Z(i' 

fueritaviti;s,&excuIcuni?m1efcitamplius,actotametefe  hibendocorre^tionisfiagella. 

obedientia  tradit.Sicut.n.fol  vna  cademque  caloris  virtute  d  In/ra  wen.Irafcidiciturpcrfiguramantropofpathos. 

. a (o!uit,(?i limu  arefaci t,&:  flringit.  non  ^  virtus  eius  aliter  e  Si introibuntirequiem  weaw.Apofiopefis  efi,id  eft, non introi- 

][T>o,&:aliteroperetur  in  cera,fed  quod  hmialia,alia  quoq;  bunr. 

x-lirqLialitas,itavnaeademq;Deioperatio,quxpcr  Moy-        *CHRYsosTOMVS.Nefimiliapatiamini,ciualia  progcni 

.,i&virtut!busgcrebatur,Pharaonisc^uidem  duritiam  ar-  tores  ueftri,nepriueminirequie.hincclarueft,quia,qu?dam 

gebat:quam  mal.tia  fua coceperar.Reliquorum  vero  Aegy-  eft  requies:  nam  fi iam  acceperant  requiem,;.qu?  crat in  Pale- 

■^  |orQ[n,qiiiIfrae!itisadmifcebantur,obedJctiamdcclarabar,  ftina  ,  quareeisiterumdicit,Hod;ene  obduretis  corda  ue- 

;    di etiam cum  Hebra^is  pariter  exiffc  Aegyptum  refcruntur .  flra,ficur patres  ueftrif'Qu.B eft  ergo alia  requies,  nift regnum 

■^  '■opflveiovelfigurafermoniseiusquifcriptus  cftde  indu-  C£lorum,cuiusimago&:typuseftfabbathum? 

^  incetiamcxcoiconfuetudine  exponendumputo.quodno  •     *  AvG.Iurauitergo  illisergoinira  fua.neintrarentinre- 

wcatur abfurdam,frcquenter enim  benigniores  quique  do-  quiem  ipfius.Et.n.oportet aliquos intrare in  requiem  illam  x- 

adeoferuis  qui  per  multam  patientia ,  6c  manfuetudinem  terng  beatitudinis.illis  ergo  reprobatis  nos  intrabimus,quia  et 

'ninfoientiorcsimprobiorefcjuefiuntdicere  folent.ergo  fi  aliquiexramisfraftifuntobinfidehtatcmjnospropter  tidc 

cmtefeci,meapaticntiaperitti,egocaufa  huius  infolentia:  5ihumiluj|tcmingrediamur.  ^ 

lum  ^^Cer 


9 


N  I  C  O  L  A»  V  S    D  E    L  Y  R  A. 

■dOnt.Bicitergo  primoftc.QuiaChriUui  excellihtiar e!l  Moyfe  ,vt 

(^ium  eHyideo  quafi  concludendo,&  admonendo  per  fcnpturam  facram 

<jQiJapropter  ficutdicit  fpUoquens  peros  TfalmtHx. 

3  Hodici.tempora gratiXfin  quo  veritas  eii  reuelata,  quia  tempus  le- 

^jfmquali  tfrnput  no£iisfecundum  quod  dicit  ApoHolus  ad  I{o.l  $.d. 

Ijxprecuilitjdiesaulemappropinquauit. 

2  Si  iio.&ms.za.i.ipfius  Chrijlt, Et  hicponiturfiproquia,qHia  vorJp 

J  s  Chrifli  kquentis  audita  efl  in  euagclio,in  natura  humana  afiumpta , 

I  ve.T i:H.autem  audtta  efl  voxpropljetatum  eius ,  fecundum  quoi  di- 

(  jtugu.hb.de  fcrmone  domini  in  monte,expomns  illud  Mat.$,a.  Et  a- 

priensosfuum  docebar,&cc.fMnc  enim  iUeapertdtosfuum^  quiii 

t^.lege  apcriehat  ora  prophetarum. 

Noiite  ob.&:c.pei'  inobcdientiam.Homo  enim  inobediens  Deo  ab  eo 

'■■  crtit,&  per  cojequens  Deus  iuflefuamgratiam  eifubtrahit.Et  quia 

'I  DeimoUificateor,perconfequesfequiti4r  ipCius\homints  obduratto 

'  plenius  vidcbiiur. 

zutmcxiccdxi.Uic  ponifurexemplum  de  obduratioue  antiq^- 

\ttdi£orum quodhabeturl<lu.\6.  ubidiciturquol  exploratores  qui 

ftierant  ad  confiderandum  terram  terruerunt  corda  populi,  &  tunc 

i-dulidomino,qut totfigna &  mirabUia  eis  ofienderat  tn  deferto,  ua 

^i*<*atreuertiinttrram .Aegypti ypropter  quod  dominus  iratus  volutt 

eodelere,fed  precibus  Moyfi  impedita  efl  percujfto  popnli,  vcrumta  men 

p<!fjitadraginta  annos  impeditus  efl  populus  ab  ingrejfu  terr£  pramijfto^ 

tiitquoufque  omnes  qui  rgreflifuerantdeAegypto  a  viginti  annis ,.  & 

fu\a.  mortuiftmt  in  dtferto,nec  intratierunt  terram  promijfionis  propter 

eoim iniredulitdtem-.duobus  tamen  exemptts.fciiicet  \ofue  filio  T^itn, 

Ctaieb  filio  Irphone,qui  ingrcjitfunt  terram  promifiionis  propter  eoru 

obiientiam  &fidelltatem.Hocefl  igiturqiioddictturhic ,  NoUte  ob. 

^^•'iC-iCc.DiciturenimiUudpeccaiumexacerbatioper  fimilitudinem 

f"us  enm  actrbus  non  eii  acceptusadcibiim&  opponitur  maturo, 

itoeccatum  illHdfuit  maximtn  obiiinatmis,qHiaficut  diClum  eft,erant 


tncreduli  domina  vifis  toi  mirabtlibus  <&  fignts,  ^jr  tdeo  notuit  totatitev 
placari  eis,  vt  di£lum  efl,ficutfr:u£ius  acerbus  non  acceptat.ur,fed  deiici- 
tur.  Seqmtur. 

5  Secundumdietntentationij.(7«/a ;>/«>•«  is  dejerto  tentauerunt 
Deum,vt  patet  in  decurfu  veteris  tesUmenti.Ldeofequitur, 

6  Vbi  tentauerunt  me  patres  vc^n.Dubitando de  diuina  exijlen 
tia  in  eis,&  quArendofuper  hoc importune  Jignaa  Moyfe  ycum  tamen 
vtderent  Dei  mirabilia  quaft  ornni  die,  :ir  longo  ttmpore,fcilicet,  quadra 
gintaannis,quibut  fueruntindefcrto,&  hoc  eHquoddicit. 

7  Probauerunt6(: videruntoperatua.£f/rffo^r««.'«j erat pecca- 
tum  incredulitatis  eorumy&  magis  puniendum.ldeojeqw.tur. 

8  Propter quod ofknfus fui generationi hmc  1« Tjal.ponitur y 
Troximusfut generationi  hutc,pioximusfcilicet,adpitnitionei/i  ififideli 
tatis  ipforum,&  in  idem  reuertttur.Sequitur. 

9  Et  dixi  femperjhi  erran t  cordc.I sie errorprocedebat  in eis ex ma 
litia,quia  vidcrantfrequenttfitme  Dei  mirahdem  uirtutem  m  eis ,  cr  la 
dubitare de  ea,&  eam  nefcire  rion  poterat ex  ftmplici  ignoramia  procc- 
dere,fed animtobflinatione in  contrartu,irtalis errorno excufatjed  ma 
gis  aggrauat  peccatum  propter  quodjequitur. 

I  o  Quibus  iuraui  in  ira  mcz.i.firmiter  decreui  &  irreuocabiltter  pu 
nire  eos,diciturenim  Deusiratus  metaphortce,quando putitt,quia adrno 
dumirattfehabet,quxautemfueritdlapHnitio,fubditur. 

I I  Siintroibuntinrequicm./£if/?«o/;  mtrabunt  promifiionis  terri' 
qu£  dicitur requ:es,quia  injlla reqiiieueruntjilu  \frad,poflea  vnujquif- 
qitefub  vite  f'ua'.&  fiib  ficulnea  fua:fccundum  qnoih.ihetnr.  \  ^  ^,  ke^. 
in pluribus locis,& iternm quiaper  tllam  requiem  fignata  cfi  rtqiiicsco 
fcientt£,quta  homo  requiefcit  in  Dco  per  gratitm  ,  er-  rcquies  fruUtonis 
dternte^quarequiefcitin  Deoper  gtoriam.Q_:iod  autern  in  rctjuicm  pro- 
miffionis  non  iatrauerunt filii  \frael  qui  egrejfi  Jitnt  de  ^cgypto ,  patet 
ex  pr£di[lis,quia  martuifnnt  in  defertoproptcrpcccatumprxdiilixexa- 
(erbationis. 

:&  Vidctc 


827        Glo.ord.Sc  Nicolari  dc  Lyra. 


82? 


A 
fcrm.  S.in 


a  c»rw;t/rtmmfr?MVrf.VrputctisCiKiftomnoa  fufliccrerfi- 
nclogc.quode(^maluni,quiaricruithomom  niulta  pccca- 
ta.Nochoclcucquixhacclt  cordilcedcfidi. 
ATHEoPHi-NccfljcenHn.iiitcrobuentiu-ac(lincredulitas 
ipfa,^  diffidcnna,  nifia  Dcoquipciusdelcikar,  nam  quan- 
diu  quis  Dco  adh?- 

aPrgo.  Qiiiaproptet  incredal'utcmpatrib.veftrisre<i'.iiesncg«ta  ell. 


cum  Chrifto  in  hcreditare.ramen hac conditioric  (i  initiun o 
I"ub!bntia:,idc'dfidci,QUyinitiam  bonornm,  per  qiuDci 
cxiLtit,innobis,&:pcrquamdcificamur,&dmine  lublJann. 
participamus.nliqucad  fincm  rctiueamus. 
*  AMiJROS.Q2i<;unqucinnouitatcvitcambuhuerit ,  qu 

cumque  tramitc  li 
ftitixtcnucvit,  y.\r. 


b  Ocmciemciitoviitutum. 


c  .'.lii  alios|.  vcl  vnufquir- 
qiic  lci^rum. 


fcrit,  fuccitqueilliut 

omnipotenti  confi- 

fus  ,  nihil  cxiftimat  a 

ficri  non  poffc,  quod 

Dco  hbuerit. 

*  CHRyso.  Qiiip/JC 

cx  duritia  infidelitas  ,  „  •       a- 

nafcitur,&ncut  foli- 1^  jpfos  per  fingulos dies,d6nec  hodie cognominatiir 

data  COrp0ra,6C  dnra  *  » scnisai.quiadisbolusfilliteumqaiobdutatut  vndcpoftc.ijitjinpeccaiu-n. 

-.«.r,  ..>Uf»/iiii";»-iti- r«Ti  tcmCuaiChtilli-iDhjcte 

nonoDiequutui  ma-  .  1  •    r  n  '  •  •         r>  b       • 

nibusmeditorfi,  fic  c  obdureturquisex  vobis  tallacia  peccaci   .    Parcicipcs  cnira 

&:anim.'C    Obdurat;C    1  alpfccapu.,™smembia.        bPctgratijmquaciTimiiumus.  ..j.. _._, 

nonobfequuturvcr-^  Chrillieiicclilumus.  Si  tamen  mitium  fubltantijr  eius  vlq;    s  Dci ,  coh.xrcdcs  a 

~     .  ^^       ^  ■  .  ,,         j   r r\ «;..  V  ,1.:,  _    r/^n^  C  I1  rt(H      R  nr 


bQ«i»facilepoteftconiiogcic."  c  Ciuiademjliisnondubitaf.quiapeitcaifmt.  _  CCpS  Chlilh  Clt ,  O 

Vidercfratrcs,neforrelitina1iquovellrumcor  malum  in-   i  cunque  fimilitcr  t| 

"  '■       Chnllo  pcr  bapt: 

mumin  mortc  t(, 

3  llpultiivpil  ,  Chr. 

j_particcps  erhcitL,t 

Chriftiigiturpartii 

5  pes  fa:lifumus  ,  p 

6  gratiam   hgredit.i. 
eius  partcm  habc 

'  rcs,hf»edcs  quidc 


■  A  quo  qui  difcedi:  pcidit  vitim. 

credulicatis  difcedendi a  Deo  viuo,  fcd  adhortammi  voTmet 

aQj.anJm.  b  Tcmpus gta ti«.  «iuianon  minusmodoquam  ipfo.Chrillo 

•  Piaifcntc. 

,  vtnon 

iCiiipeccjlum.    b  Habentcs'pai 
tcm  Cum  Chtill'.'  i»  hjctcditate. 


boDeifortafieenim 
aliqui|iam  etiam  no 
cccdcbantjtanquam 
non  eflcnt  veta  ca  e 
B  qua:faaafunt„idcir 


a  Viii 


b  V:  nunquam  dcfctamus 


Qiiamdiu. 


Nobis. 


tcmChrilU.  R.on 


ad  lincmfirmumrctineamus.dumdicitur ,  Hodiefi  vocem      8.hacta#cnicgc, 

aQiicmadmodumfuaobiutauciuntpaues.  ^       initiUni  (ubitantiC 

eiusaudkiitis,noUccobdurarecordavefl:ra  ,   qucmadmo-      ius.ipiamhdcm 

afobdutauSintpaues.vtpeipoena!  coiumdetcrreat,bociddit.    b  Voc;in»eiin  dcfeiio. 

c  Ii.cicuuli  &  duii  facrunt. 


dcl'.cet,quxa!iori; 
virtutum  fundani 


co   ixit ,    K.C  e  n^^  jp  ^^^^ . ^^  .^^^ cxacerbatione .  Quidam  cni m  audienrcs  exacer- 1 1  tum  cH,v(qucad 


vita;-firmum  rct 
nius,  ncquaquam 


carcliuentcs. 


i.omnesciac:ibaactunt,vt  Caleb.Sc  lofiii  hisCtisCmUcs.a  lu  nosa  teueotis^t  CUtiftum.. 

bauerunt  .   ied  non  vniuerii  qui  prdfedilunt  ab 

aHorumcxicerbantib.annonexacetbantib.  b|Qiiib.noutuiiotiviti;uofira.  

to  per  Moyfen .    t  Qiiibus  autem  infcnliis  eit  quadraginra  ^ ,  '.Sr  A  n  s  e  L.Tam 
^  "■  -  hacconditicncd: 

(i  retineamus  in 


fortefitinaliquo 
ftrum  cor  malignu 
anfidelitatis,ne  recc- 
dataDco,viuo.Qnip 
pe  quoniam  fermo 
dcfuturis,noneilita 

CrcdlbilisftcUtdepr^  .  ,  n^-      .       .       .,    n.ri  n.-    ■  ■ 

tcr-ti.s.communctaciteos  hi(toria:,inqna,  fidc  opns  habc-  fuba.intixeius,idc(t,fidem,qua:c(tinitmrc  uerDorum, 

bantSienimpatresve(tri,inquit,quianonfpcrauciunt  ficut  qujLmDeusc.xiititinnobis,&:pcr  quamde:ficamur,&:L!i 

opoi'tehatfpcrare,hxc pajfdunt.nuilto ampUu5  vos, ad  illos  n? fubitanti^  paaicipamus,fidcs cnim  eft  (ubdan! 

cnimiftcfermofa^auscit.Hodienamque  illud.inquit,  fem-  ide(tincorpo.i:ai^wn.sems,quiafandainentmnc(t  < 

pcrelt,doncccon(tac  mudus.proptcracxhoitetnim  vosinui  tum,pqiias  ip^e-eoftatinnobis.&nos  mebuieius  ^ 

cemqnotidicquodappcllanudies  hckiicrna,hocett cdifi-  c  'I^piife oo.-/«Mr^..Vtpattcs,quiaquidameorum di. 

cateinuice,corrigitcvofiip(os,  nc  cuntingant  vobis  hmilia,  &ideopericrunt,    . 

Neobdure'turquifpiamexvobisfcduaiQncpeccati.  Vides  ACHRys.PerHibttrbatondictume(l,ineoquod  dicitui 

quodinfidelitatem  peccatum  faciat .  Sicut  enim  infideUtas 

vitam  prauam  procrcar,fic  enam  anima,  quandoin  pcofun- 

dum  malorum  vcncrit,contemnit,contemnens|^utem  ne- 

quecrcdcrefuftinec,vtfeipfam  tivnore  liberet. 

b  Donec /;o(i/e.idefttcmpusgratix%dcquoaiebatpropheta(u 

pcriusinpfal.quianon  minus  modo  pr.-eftatur  credencibus  f  £.*-at-?yi^«er««f.Qaidamaudicntcs.Hocid8pdicit, 

gratiaad  falutcm.quam  iplbChr.tto prerentc.  putet fatis c^Tc audire de  requicqu^a &: illi oiuncs  au 


Hodififi  vocem  audientis.  ^c.  /{•  A  K  s  E  L.  Non  foiu.: 
resChrifti,  fidcmdebuerunt.idh!beredi(fliseius.f. 
quandiucunquedicitur,hodicfi  uocemeiusaudierins,id 
quandiu  vocemdiuin^praidicatioHis  in  hoc  (eculo  pote 
audire. 

neq. 

dic.''!  ■ 


Si  quis  enim  peccat  u(iq;  t}uo  c(t  liodie,poteft  reuerti.  Ne- 
mo  ergo  delpcret  dum  viuit. 
c  fa//4cwp£c<:<if<.i.diaboliexi(tcntecaufapeccati. 
d  TamccpicB/wC/br.Dcbstis  hortari,  &nonefleduri ,  quia 
quod  non  cramus,fafti  fumus  pergratiam,habentes  pattem 

cum 


iednon  omnes.^Jjerucnerunt. 
g  j^<iirrtgj«/4  4';n/j.Quadragenariiis  enimintegritatc 
culorum  indicat,&:  totatii  vitam  noftram  fignihcat.  II 
fus  ergodicitanllisquadragint.i  annis,quia  peccantibus'J 
queadfincmvitxfuxirafcitucDeus.  '1 
i^Cap 


Dioi&o. 


""        NICOLAVS     DE     LYRA.  t{e}tiodnoneranttemporclcgis,Ht/!4pmdtatmeSi. 

A  I  'Vidctchi.H.cconfequentcrexponicf>r£di5iamautoritat€m,  &  7  Vtnonobduceturquisex  vobisfallaciapeccati.Hct 

4iuiainpr£dt£iaautoritatetriapri£mifcratfiilicet  exhortationem ad bo  dicit,quialicet  obdtiratio fit aUqmmodo a  Dco.tamen prinap::t^..  • 

num pperandum, culpam  malorum  ad  euitanium,  & panampro  ea in-  efi  a  libero  arbitrio incUnante fe  ad  peccatim,  ut  ludebitHr. 

fliSam  ad  timendum,ideoh^c  triafacit,&primo  exponit  quod  pertinet  8  Participes  cnim  Chri(ti  eftc(fiti  ("u mns.quia  rcapicntes  fi  H 

ad  exhortationem,fecuttdo  qtiod  pcrtinet  ad  malorum  culpam  ibi,Quida  eius,de  plenitudine  eius  accepi-nuu  \ 

emm  audientes.tertioquodpertinetadpanaminflit2amihl ,  Quibus  9  Si  tamcninitium  fubftantia;  eiusvfque  ad  fine  ficm  ll 

autem.Cjm?pn>««/wd/«V.Videtefra.irf  eil  diligenter  conftderate  ttXinZa.Quienimin  Chrijlobapti-^^atur^fufcipitqtiandarr, 

quillbet  infcipfo  &  etiam  in  proxitnofuo,  quiafecundum  quod  dicitur  turam  pcrfjdemformatam^quiafides  enfubflantia  fpcra:...- 

J.cclefiafti.  xrij.b.  Vnicuique  mandauit  Dcus  de  proximo  utdiciturinf.c.i\..&hocvoca!urhicinttiumfubf}antie,quoidebci 

£jjQ^  ti(tjueinfinemfirmiterret!ncre,dimdicitur. 

2  l^e(onc{itln3\\.vc.cov.m:i.i.voluntasmala.Sicutemm  &cor  10 Hodic./.fcw2/Jorc^)'4?/^,Sivocemeiusaudieritis,&:c.//  » 
deortntrfenfus,&motuun  alis  membris,ita  yoluntasmouetomncsa-  tum  fftfupraexpcfitum. 

tn^potentiasad  a^endiim.  H  Quidamenimaudientes.  ?7/ccon/c(?amcj-/>oc  cxpowf ,  ■  ( 

3  Incvcdulita./icf? cnini  incredulttas fti in  intelleBu  ftcut  tnfubieClo,  in aimritate preditla  iixerat  de  cul/ii  exaccrbationis  prjcdiile ,  ('•'  ' 
ficut&fidcs  q'.te  esl  eius  oppofttH,tnrne credcre  eH  aBusipfiuf  intelle£lM  Quidam  cnim  audicntes  exaceirbauerunt .  Quidpoptdus  .'/  -^ 
motia  uoluntate, &  pcr  confequens  diftederet .  Dicit  enim  Aug.fuper  audier.s  vcrba  exploratortim  incrcdulus  domino,  voiuit  in  ^egyp  » 
lob,quoi  nullus  credit  nifi  uolens.  reuerti,ut  prdiaim  efi. 

4.  Difccdendia  Dcouiuo.  Sicut  enim  bortum  anim^eU  adh^rete  12  Sed  non  uniucrfi  qui  pcrfcfti  funtab  Aegypto  pcr  0 

Deoperfidem  formatam,ita  malum  anim^  eli  recedere  ab eo  per  incre  y  [cixHocdicit  propter  Caleb  & lofue qui non  exacerbauerunt  don  5 

dulitatem.Sequitnr.  f »"«  altis,fedfitieles  &  obedientcs  doininopermanfcrtint,  &fn  p- ' 

5   Sedadhorta.vofmctip.pccfin.diCS.  continueconfcientiaspro-  qui peccauerunt,& quinon. 

mai  aifcutiendo.  H    Quibus  ^Mtcm.Hic ey.ponttde pcenaprot)ter culp.imprtdil 

o  Donechodiecogi.;.i;Kan(//«£/«r<z?fe>M/'«J5rdf/c,  quod cognotai-  infli£la,&  hoc  eft  /?«0(/(//n^Quibus3uti;miafen(uselt  qU' 

natifrdiesquandamfiinilttidiricm,proplcrnotitiam  veritafis  rcHeU-  ^[titHOims.ipic.fcilicet  Dcus  punim  eos, 

tf,  «  Nbn 


2? 


tQ^noneftdubiom.  bIuJ?o«>pyirctiHDcU 

^Liais  ?  NQ*une illis  qui  peccaueratu,qadrum  i 

«Sinefepultun^  b  Befti";  5:  iuib'As. 


AdHebraEos.   Cap.   IIII. 


830 


«  Nonfolum  ^iotl,auit.C:i cti»Hl-'iu^ 


;aclauera  prdftrata  iuntiiidcfcrto  ?  Quibus  5 

«AeteiMm,  qu*fis»ifi"b«iltfeitertampromirEonis.Vcl.in  iplimtet 

^       "»  lamptomilUonisid  lit^tam.  i^ 

;utcm  iurauit  non  introire  m  rccjuie  ipiius,ni 


E^nonaljii.  jtDomjpOpiamittenti-        b  IlJrauitnonintroitein  leq  iiicin<  B 

&;iUTidcrous  &apette  fcimui. 

5  fi illis qui incrcduH  fucrunr. Et videmus,  quia non 

a  Aeternam.ncut  in  tertam  ptomiflicnii. 

porucrunt  introircin  rcquicm  ipfius ,  propterin- 
7  cr(?4ulitat?m. 


N  IC  O  L  A  VS    D  E    JU  Y  K  A, 

;i]ufntem  effetiur»  cum  dicitur. 

Qiio.cada.proftra.iunt  in  dc(etJHp(fnampr4di£lipecc<itK 

Quibus  autem  'mn.i.decreuit, 
.  'HoninivQkein  iej.ittterramproniiJUom, 
t.  Nifi  illis  qui  incrcduli  fuerunt.f  d.  alifs  jw»  iuramt,  quia  Cdeh 
■    yl^ue  quifuerunt  creduli,ipfi  introierunt.0-  ideo  concludit, 
;  f.tvidc.f.peref^e^umpr£di0iim. 

Quia  non  po.intro.propfer  in  credulitatem  pr<ediSam. 

jld  eiiidentiam  prxdi3orttm  ijumtur  vtrum  obduratio  cordisfit  at' 
■l^i^itenda  botiiiui<, 

Et  atguitur  prim  o  iptod  non,  quia  illud  quod  efl  proprium  Dei,non  eH 
ttrilmeadtimbomini,obduratiocordiieiihuiufmodi,ergo&c.maiorpa 
n.mnorpobaturperilludtjHodhabetHr  Rom.g.d.C\lnis  miferctur, 
iC.lttm  idem  pct  fui  pntfentiam  &  abftntiam  efl  caufa  contrariorUt 
Huninm  qHoddicitur.z .  ?hyfico.7{auta.n.perfui  prafeatiam  eft  caufa 
almniuis.,&peTfm  ahfentiam  eB  caufa  pericUtalianiseiufdem  ,fed 
^ettsperfni  potentiam  eH  caufa  mQllifitationis  cordtt,  ergo pcrfui  ab- 
fStiam  eH  caufa  obduratianis . 
Cwttarim  patetperiUwiquQddicitia  ia  literat  nifi  enim  ohduror 

tia 


~^^^^~~~^~~n—rTTr] nn— TT-w 1 r~; 1 — 1 — m ri —        1  1 .  m        r 

tio cordti  tjjet  ab  tjumiiit^/iujira  admoneret ^poiWus  d/f .NolitC ob- 

dur.&c. 

■B^ipondeo  dicendum,qHod  non  eil  inconueniens  vnum  &  eundem  effg 
dum  attrtbtu  diuerfts  canfts ,  diuerftmode  tamen.  Qbduratio.n.cordis  eil 
obfiinatio  hominis  in  peccatum.Dicitur.n.cor  durum  metaphorici,adfi' 
tniliiHdinem  corporis  durt.corpus-n,durum  dicitur  tjuod  no  cedit  tangen- 
tiffed  reftHit,vt  habetur  ^.Meteororum.  &  ad  ftmilitudinem  huius,cor 
bomints  diciiur  durum  &  voluntas ,  quia  cor  bic  ac  cipitur  pro  volunta- 
te,vt  ditlum  eft,<juando  non  cedit  vel  obedit  monitioni  ad  bonum.fed  ma 
gis  teftiiit,Talis  autem  obduratio  eSi  bomine  inchoatiui ,  &  demerito- 
tiijinqu^umperliberHm  arbitrium  adhxretpeccato,  &  per  confequens  _ 
auertitur a  Deo  qHantum  in  fe  ef},&  fu  demeretur,  quod  Deus  fubtrahit  t  °^'*'^*r 
ftbigratiamfuam.  Sicutft  ipfefolmaterialis  illuminaret  h<ic  inferiora  '°  °'"^"' 
pet cogwtionem  &  arbitr^Ltbertatem,iuileretraheretlumenfuumab  £ 
eo  quife  veUet  inquantuminfe  effet  ab  eius  lumine  retrahere.  Deus  aU' 
tem  beneficmm  gratint  dat  hominib.ex  cognitione,&  mera  liberalitate, 
&ideQiuHeeamretrahitabeo,quifeperpeccatHmauertit  aDeo.  Qor 
autem  bumanumpcr  gratiam  Dei  moUificatur,  &  ideo ipfafubtra£l4 
per  pcccatii  obduratur.&  fic patet  quaUter  obduratio  diuerftmode  Deo, 
&  bniujmodi  i(ttribujtur,quia  attrtbuitur  buiufmodi  inquantum  efl  cul-. 
pa,Deo autem  inquantum efl  paenaiufteinfliSa,&ficexprxdiSts p4« 
tet  ad  qnxnmem  &  ar^umenta  ex,  utraque  parte  induila* 


nis.  a  quo 


Jt     D    D     t    D    I     0. 

h  cap.  j  .vbi  dicitur  in  poliiUa,HodiC  .i.gratine  tempQre,in  quo  veri^ 

ieHteuelata. 

Hocquoddiciturinpfa.HodieRvocem  cius  audjcritis.&c.Ex- 
initurab  Hebrais  inlibro  qui dicitur  Cahanit  lerofolymitano,  confor- 
\iteraddinum  ^poftoU,  hegnur.n.  ibiftc.  Si  IJrael  ageret  peeattentia 
miieSitimuemffetfilius  DauidJ.CbriftusJcriptifm  eft.n.  Houiefiua 

m  eius  audietitiStnoUte  Qbdurare  CQrda  veflra^Htc  ibi.E\  ctuus  dtSa 

mn- 


tnattifefib4betur,quadnon  tardabatur aduetitus  Mefftx,  nifipr»pter 

boc  quod  Iftaelitie  non  audiuetunt  vocem  eius.  Quodftaudiuilfent,fta- 

tim  ueniret.  Qj^od  uerhitm  uenficatur  quotidiede  ipfts.T^am  ilUqhiait  Aduentus 

diunt  vocem  tius.f.Chrifli  perfidemftattm  eis  uenii.Et  bfc  uidetur  prQ      Chriai 

prtae).po(iiiatftiusufus&  nofirxfilei  fauorabiUs ,  in  qua  eapofitione  Jl"^'*  di- 

ly.  />,  tenetur  in  fua  propria  fignificatione.l.  conditmaliterjiiec  oportet  *^"** 

eipQnatw  pto  quiajifut  m  ToftiUa, 


CAP.    IIII. 

Tlmeamus  ergo ,  &e. 
7t  AMBROSiVS. 

e  unat  olicdetc  aiiam 
•H;  rcquicm  ad  quam 
ticatifumus,ideft,rc. 
fium  c?loium,  nec  nos 
01  ctcdidimusdicitin- 
liruros  m  illam.quae  Pa 
Iftinaelt.illosvcrono 
^traturospropterobdu 


A     P. 


II 11. 


QuiaillipetdJJeiuntrequiem.    Si  nottamereTcltimeiehoC 
nciaiiius.    aPerlioctjuod  ielinquatiu&  coatemnatuific 
queiu  ptomidio  Oei.rel  quam  i  h  baptiCno  fccimus. 

I M  E  A  M  V  S  cri{o ,  nc  forte  re- 


cnim  &  nobis  nunclat{i 
eft,  &ingredicmurcre- 
dendcficutilliperdide- 
lunt  non  crcdcndo. 
*  b  Etenim  &  nobis  nuncia- 


crgo , 

a  Quam  teiia  ptomiflioBu  figniiicat.  ^  -,  , 

liaapollicitatjonemtroftidimre-  ^  r&Hlt^crv.. 

a veioiudiao.etliimpudenteipizfamatmde.  S  -r.       i,-  .  j 

quicme.us.t  ex.lhmerur  aliquis  ^^^StZ 

«Arcqurc.     Eimento,  quianonpoaiuiiu>excuUii,quiafiac        U„,,  J  r„.,.  ^„  :ti:.  f.,uc 
tenbndia*.    bTeiiporegtatiV         Periil.u.a.  haUd  IflCUSaC  lUlS  lUbH- 

De?ternaiequie,  ficutUIupctligurim  terifprouiiffiom».  £Ura  tCtrC   ptOmiflioniS 


itionem  cordis  fui,occ  bcxvobis  f  decflc  .  Etenim  6C^  nobis  nunciatumell,  Jniitamcid  poteftnobis  t/uiffefm 
i  Pal£flmam,nec  in  rc-  prodelTcnin  &  fide  pro-  fliatus. 

«Jieni  cxlcdem.  miffis  adhibcamus,  dcponamufque  animiomnem  pufiilita 

* Anselmvs .Etquiaproptcrincredulitatcmillipcrdi-  tcm& diffidentiam.ricutinecillisaliquidcontulit.Aduertc 

pruntrequiemeigotimeamus,i.folIicitifumus,ne&:nosri-  autcm  quemadmodum  denunciatum  nobisaitillud  fuiffc, 

n  iter cam  perdamus  ob  infidelitatcm,  vt  fi  non  amore,lal-  tanquam  vera  qu^dam  &:  ccrtiora  fmt bona  promiffa,&:  quas 

tm  ti  more  fugiamus  iocredulitatcm.  velut  cx  troph^  is  in  nos,  &:  parta  viftoria  conferatur,illis  vcro 

Nequis  dcfit,  quafi  adnospertineat,pcrtinctcnim. Et  auditum effc fcrmoneai. 

cnim  ^T^it 


NICOLAVS    DE    LYRA. 

C      A       P.  I    I    I    1  . 

TlmcaoT  us  cr.  Toftquam  .Apoftolus  adduxit  autoritatem  fcriptu 
r»  &  expofittonem  iUius  ad  oftendendum ,  quod  Cbrtfto  eftfirmi- 
ttobediendum,hu  ex  autorttate  prfdi£la:&  expofttione  eius  arguit  ad 
,  p\poftturn.<y-  diuiditur  in duas partes,  quiaprimo  oftendit,  quod  nobis 
n  trminet foliciiudo  mtrandi inrequiemcdtleftem,quxper ingrefium  ter- 
t4)romiffionis  figurata  eft .  Jecundo  ex  hoc  conciudit,  quod  debemus  ad 
bt fefttnare,ibi,t dVmemus  Crgoingrcdi.  Vrimain duas,quia pri- 
rr-ar^^uit prnpofttum,fecundoprobut quoddam  quodin  argumento erat 
ft'pofitum,ibi.i.t quidem  operibus . Firtus  autem  argumentifuiin 
b  confiftUySicMt  patribut  promijia  efi  requiet  temporaUs  in  terra  pro- 

miffiQ^ 


miffionis ,  ita  figuraUter  nobts  promijfa  efc  requies  ateriii  beatitudinis, 
quia  omnia  in  figura  contingebanl  illis.Kf  dicitUpoftolus.i.a.Co 
tint.io.c.fed  iUi  qui  fueruat  foliciti  feruarc  Df  o  fidem  &  obedientiam, 
introierunt  in  requiem  iUam  terrenam,  ut  patet  expradiSis,&  no  alij. 
ergofimiUterft  ueUmus inttare  requiem  cfleftem ,  de  hoc  debemus  tffe 
foUiciti.Dicit  igitur. 

1  Timeamus  etgo.i.foUicitt  ftmus,quia  timorfoUcitudintm  inducit. 

2  Neforte  reli.poli.promijfionediuina. 

3  Introeun.in  requiem  cius./.»-f^«/f m  cflefrem. 

4  Exifti.aiiquisex  vo.Scc.b.d.quiatllaimpletio  promiffionisdiuintt 
nuUi  deficit,ntft  ipfe  deficiat. 

$  EtcaimUno.aHnQaXamcR.de  requie.f.Merna. 

*  Qucm- 


831  Glo.orcl.&  Nicolai  de  Lyra.  832 

iCfa  -Nonad  fl.&e.'Egrcm.n.dchegyptocvim  miilnmviampcr-  d&:  fignificatjB,  quiacanullusadhucpotiuserat .  Etiniftc» 

Aambibfreiu  &:  multamdicia  virtutisDciacccpilTeiitia  Ac-  ruriiim. 

N  rt.  1  j. d  evpto.iu  m.u'i  r.ibro.ineremo.confiliam  feceriit  mitrer  c Ipe  f  Tcrfeais . quod  foit  uao liomine, proquo omnia,& ipfe a 

IJavmo.    |;,iat^^resquideberencinrpicercnaturamterra:.IlIiverocam  pud  Deum  glonficandus-  '  n    .    Ja^ 

Auinpia.      '^.^ji,5gtrem.ff,lL,nt,Ptouinciamquidem]magnotumfru-  g  Ei requteuu die Jtpumj  .  Scxdiebusfccitomnia.vtpoftnihi  "** 
7^           £^  riin  &virorumirf  fiercr  nifi  de  mateci 

I  l,„„,k,l,Mm  A^fnr  iPafkraalum.  b Nundamm  cft.fed.  eQujanonfuitctedims.  ibl  f.l(fta,  Vel  ad  finiil 

*-i.j;»;«.  C^PJ2naDillUm,ocXOC  dProminioderequie.  ..  ' /•   .,  „ 

"'^         nrJ^SStfu  =>  qucmiamodum&rtlis,fednon  profuitillisfermO  tauduus,  ,  ^';,taTu!t;;°7,i 

lCmCCntCS.V^JUlDUSaU  1  jvilermo  &fidesimsiungerenwt.  bPiopterh^c.  c Abcxplotaroi.bus.  ,    anifiraT  r<-nMipm    Q, 

ditis  obllupUCrUtqUl  dNobi$nunciatumeft.Ingtediemutenim.Vcl4uianoncredidciunt,nonptofuit.quianobis   i  glllin.<ti  ic^uiciu.  .->! 

..A«:mir.Tcint  noncrc  h        .  c    i  qui«edimusptodeft-       &  fcxta  3Etate  liomi 

tiisqw.    5cntcsvcrameffeprobnonadmixtiisfidei,exttiisqua?audierunt.  Ingre^iemurc-  3  natusertmundoiadl   | 

-,<!:«.,.«,  aVeianv.  b  Nos.  cSicutexptopofito  fpirituffanausdixitdeincredulis.jpM        borem,fcXtadie&(C      I 

luuUOnClII»  Q  quodpatct,quod  qui  cr:duntiniijj|||iu(.  A'    '  U  Cl'       C        m 

r  'ot"rZl'^ort  d"in^i"r^qi^icmciusqu^icredimus,quemacimodum  dixit,t  Si  4;j:;;,rqSrSic'    ^ 

^^^'^'•'^•LSm.imalAreulc-  •  0--"^ '*'''«•'"'•'"•  ^.  -mi.n.cin  l.aIxftinam,ncc.,ve,am.nosinvc.am.  {,05  dum  lubOpCnb 

l^nrnnnc  edi^^^^^^^^  ^'^ '^''^"  ^  ^ex  dierum  viuimr 

I      .-  runtrioncrcuiucruiu  «QHjfccit.  blnchoando.  i.exquo,nundusce>tinltitui,quiaipli;om.    6  oppramur  indeeXCU 

Vel  fideifumpteeXhlS  matecit.     «PuUquampotaatquicrccre.         Of>crdlIlUi,iUUt c»gu 

qucaudierunt.  f  demoperibusabinftitutioncmmidihuius  perfedis.  Dixite-  7  tesquiefcimus.  Siti 

*  CHRVS.EtqUO-  aSpitituffanaus.  «Egtegiolocofciiptura.  PerquaKi  fignificatuitterna    o  "^Cn  Opcra  nOltraVi 

modo  non  profuit  ^  u  .  "^hl'«-  ,     ^*  Nmu.opctat.one.  o  jg  bona  inucniamut 

.tGctt.i.a.  podeaquam  cos  ter-  o-niminquoda  locodcdiefcptimalic:  tEtreqiiieuirDcusdic  9     *  AvGvs.Requia, 
rerc  voluit  oftcndit,  o  anicitipitituiranaus.  bi.oco.  cDecadenitequiepctf.gnurn.      ^  ^fuanobislfinuatalp 

hocipfumdiccs.Qui  hfcptimoabomnibusopcribusluis.    Etinitto^^rurlum,  Siin-     rarcadmucnitinlci,. 
dam  cnimcumaudii-  [  .T.tr.mpiomiffioni..qu,f.g.u.uetamquamMoyfes^promif^^^^^^  1 1  qmcm jwftram  fotj  I 

iSnoiVomnerqui^^^^  •    Quoniam    ergo    lupcreftiicimr,  ficutDeu?po  ; 
xicrunt'ex  Acgvpto  opeiabona  requico 

Moyfen.  Quibusautcmiratuseflquadraglntaannls^nonne  rit,  ita  &:  nos  poft  opera  bona  noftra,  rcquicm  acccpti 

hisquipeccauerant,quorumcadaueraceciderutinheremo.  ros . 

Qaibusaiit^-minrauitquianonintrarentinrequiemeiusniri         *  Chrvs.  Quia  ergorelinquitur  inquit,quofdamin(trai 

intidelibu.sfEtvidemus.quodintrarenonpotueruntproptcr  in  illam,&:inquibuspriusannunciatum  fuit  noingreflifui 

infideiitatcm.Noncrgoputcns,quiacxauditutantumpridi  proptefinfidelitatem,rur(um  quendam diffinit diem.hodi 

cationi&iuu3bimini,quia&:ilhaudicrunr,fednihilvtilitatis  inDauiddicerts,  pofttantumtemporis,  ficu5:p'-£diftutnc8 

habucrcquoniamnoncredidcrunt.Caleph  autem&Icfus.  Quidautcmcftquoddicitf'  QuoniamenimdebentinquiW 

quianonconfenferunt  infidelibus,efFugeruntpoenam  queil  liquiintrare,  vtique  illi  non  mtrauerunt .  Quodueroopot 

lisiilataeft.Etinfpiccquammirabilircr,nondixir,noncon{en  teat  intrarc,  &  debeant  aliqui  intrare  ,  audiamus  vndeho 

ferunt,(ed  non  commixti  funt,  lioc  eft,fine  feditionc  dilTenfe  ccrtum  fit.  Quoniam  poft  rantos  annos ,  inquit ,  dicit  itc 

runt,illisomnibusvnamcanderaqucfententiam  habentibus  rumDauid,  Hodie /i  voccm  einsaudiericis,  nolite  ohdwftattwi 

hicmihi  camen  vidcturetiaai  feditionem  quandamfignifi-  veflra.  ^ 

care.  h  Vcl,Ope«&Kf.perfedisnunciarumeft.Dixitcnim.  ^* 

d  Ing^rediemurenmin reqmemeiuSi&c.ie Oec VMEN.Omnino  i   E< in ifto.Dc fecundaquaj fignificatur per fignum 6C figura 

necefre  eft  vtaliqui  ingrcdiamur  in  rcquiem  Dci,ne  vaneac  rut»tcquiei  terrajpromiftionis, 

temcrefitpromifTa.Quoniamcrgoiftinonfuntingrcfli  fliu-  ^  j^«oa.Bispcrdiem  fcptimam,  &tcrrampromiffionisrc 

raui t enim  ipibs non ingrefrurosJneccfTe cft  vt nos,modo vc-  quies cft  fignificata  &: promifTa.  5c quia hoc e(t,eigo  iteruai 

limus,ingrediamur,atnoniamin  figuratiuamrequiem,  fcd  i.fubeiufdemi-equici  defignatione,  tcrminatfpiritusfandus 

in  verum  regnum  c^lorum.  &  diftinguicdicm  quendam.  i.  tcmpus  egregium  grati^ f.ii 

*  ANSELM.IngrediemurcredendOjficutilliperJidcrunt  aduentuChrifti,  dicendoinDauid"hodie,quiDauidflituri 

non  crcdcndo.  tcmporc  gratis  rcputat  vcrba  patribus  difta.Poft  tantu  tcir 

C  £t<7«ic<m.Dcprimarcquicqu2  fignificat  hicagit.  poris,exquoilIa  patrib.didafuntindcfcrto.vndepatctnod 

Etquidemope.  Quia  dixeratnunciatutneflederequie  dicit  terra promiflionis agi ,  qu^iam  dudum habebatur.Ideotci 

qh.Etantelegcm,&:poftpcrfedionerrApcrum  feptcmdie-  minatdiem  intrationis  quoniamfupercftintroirc&nifiv 

rura  per  requiem  fabbathi.Et  fub  k-gequando  pcr  terra  pro-  deret  intraturos,non  ter minaret.Dauid  licct  fub  lege  polltt 

miflionis  defignabatur.Ettempore  grati?  in  Dauid  nunc^atu  mentc  in  teporegratix,  dicens  hodie,tcttionunciatr©quicr 

cQ,  Sdficquidequando  nondumcompletioiftiusverasrequi  iiiiJlotemporeconfummandara. 

* ^ ei&: #Vcl 

^  ]vj    ICOLAVSDE     LYRA.  {Xis.inipfius/peciebus&naturis. 

8  Dixiteniminquodam  Ioco./Ge».2.  ^.o^«//«r/tf»»en/?fi»^ 

*  1  Qu  emad  roodum  &  \\.quifuerunt  in  ue.Tefl.fuitprimo  nuncia  nerali^cfuia  illafcriptura  erat  nota  e?*  famofa  illis  quihus  fcribebat, 

tum de requie terrena.  9  Dedicie}pUm2i{\c.f.loqui[urprfdi£iafcriptura. 

2  Sed  non pro.fuit il.fcr.au di.&c.^«/<i Ucetillapromiffiofuerit om  loEt  reqmeuitDeus dic fep.ab omnibus  operibus  fuis.ifljfli 
Kibusfa£la,tamen  tllifoliqui  fuerunt  ereduli perceperunt  iUius  promij'  fo  qniefcendo.Etin  hoc  Hat  uirtus  rationis  prtedi£i£ ,  quiaper  hoc  haht 
fionis  cj}e£ium.&  ideo  concludit.  tur,qHod  efl  alta  requies  vera  &  perfeEla  arequie  data  filijs  intenafi 

3  Ingt edie.  enim  in  icquiem.f. cgleflem.  miffionis.&  per confequens  figurata  per illam,vt  dt£lum  efl. 

4  Quicredi./py/CiSwjflo.  nlc.tiniiiovvit(um.UicpoiiitaliafcriptHramadprobandumboeii< 

5  Qiie madmodum  di.ipfis.f.incrudclis quihus  iuraui^&c.  Et eft probatio  talis,  Dauid rcx  fuitper magnum tcmpus,poliquam^ 

6  Sicut  iuraui in ira  mcd..patet expofitioper prxditJa. quiafieutfide  \\rael obtintierant terram  promiffionisfub  lofue,  <ir  in caquieueraBtjiJ 
les  admittuntur  ad requiem  c^le^em,  ita increduli  excluduntur.  tamen  ipje  determinat  quendam  nouum  modum  intrandi  m  requiem,i 

7  Etquidcm  o^c.  HicprobatilludquodfuppofitumeBinargumen-  ccni,Hodie,fi  vocemcius  audieritis,noliteobdurarecordaV 

tOyUidelicet quod  requiescaleftis fit  figurata  per  requtem terrispromtf-  ftra.  ne  priuemmi r^q'Mc promiffa ,  ficutpatres  ueilripropterfuanu 

fionis.Et  diuiditur in  duaspartes  ,fecunium  quid  hoc probat duplictter  credulitatempatct igitur ex di^o  DaHid,quodefl aliarequiei  perfeSJ\ 

per fcripturam,fecunda,ibi .  Etin iRotm^um.Trimaprohatiotalis  qu^efl  requies  beatortm  figiirataper  quietem  filiorum  lfraclintert\ 

eii,  Prodȣiis  omnibus creaturis in principio  mundi  dicitfcriptura,quod  promifJionis,quia  fi  lofue  dediflet  filijs  ifrael perfeCiam  quietem  &  T' 

Deus  requieuit  dte  feptimo  .  /  sia  autem  requies  non  potefl  intelligi  re-  timatam ,  Dauid  qui per  magnurn  tempus  po§l  eum  fuit,  tion  hortare'.^ 

quies  terrf  promiffienis,fed  magis  requiet  per  quam  Deus  requiefcit in  fideles  de  nouo ad  tngredieiidum  requiem.  hoc  efl  igitur  quod  dicit  Jp^ 

feipfo,  & hfc cfl  requies  beatorum ,  quia  mens  humana  non  poteft  quie-     ilolus^Et  in  ifto  rur.  hoc eii  in  hoc  locofcriptura ipfius  Dauidiam al 

fierenifi  in  DeOj&ifiafiguraturpcrrequie  terrf  promiffionis  ficut per-  gatiii,.Si  introibunt  in  requiem  mc'z.patetpropofitu.Ucofeqi''"" 

fetium per imperfe£ium,&  veritas  per  vmbram.lloc  eH  igiturquoddi     12  Quoniam  ergo  fupereftintro.quor.inil./.rff«/<rw/'f'/<'^''' 

«Mpoflo/wfjEtquideDaopcribusab.inftitutioneniundipcrfe    dequaloquiturDawd. 

ais.  *Et 


Dtaifio. 


u 


833  AdThclsalo.    Cap.    IIII.  834 

'j^   VcI.iliovcrhommordiiis  rorefilcgihxclitera.  Qwo^jww  -fr     Ir>Ei\t.  In  feptem  diebus  &  Sabb;Uirmisofl:endi[ur,ci  D 

^^rcro crr.Q.iioc  .:^ illo  moJo  prom;na  ■.m'  ,  &:  fignata  vcquics  iu.vta  Pankim  poinilo  D<to  rcfbi-m:itur,in  quib.  ucrn,Kternii  '" c.4?p 

cclcrti^ ergo kipereiV quoidv^ni  inrioire in  ilLiaj  requie.Er  quo  qne  Tpei-a  r.us  requiem,  &:  iie.iuaqua  teante  opus  faaemus  Ezechicl. 

^at-cji.Etqu!:'.  liocfuiHceretadinfercu.iuquod  iliatutus  e(},  peccatorum.qiiOiinedcde  moitaliquidenvfcd  &devenia- 

additaliud.f  Ef/>/  7«/ii<j.Vc  cx  his  duob..tcrt;um  neccffano  lideber,cuibeatosnonforcob.-5oxioscompetfirtin"iume!h 

infiratlirhoC  modoq.  «Egrc^^o?.  li  Rcqnlcmatcrnam.q-.pjri^iiiScibatut.cQ^iiaopuseiatillisaicirenoIiccobduHiceoriia     l*    AVGVSTI  NVS.   Ji.^de  Ge 

£t  quia  hoc  c(l ,  icili-  ^  vcte-suiah.qmb.p.-io.         I,       ^      ,       .  _.  Intemporegratic-Epcr  t.efadliic. 

cet.  Qiionia  fupere(t      nudfciam  introircin  illam,e^ hiqnibus prioribu.s anuncia-  ^petuum  Sabbathum  cij. 

nMOfdain  intrare.    Et  alinrer^iircquiein.qiiamtcriapromilTionisliijiiilicsbat.adqiiamnor.  peinencrunt.    .  ?  t)bleruat,qui  IpC  futU- 

quiahiquibuspriorib.      tumc{l:,non  introicruncpropter  incrcduliratcm,  iteru  rer-  ^ra:quietisopeiat,quic 

anilUllCiatUm  elt,  non  a  SpititulTanftus.  DiiHnguit.  bQuoprinunciitiimplcantur.  cln  hocpa:e:,r]Uodliicenalia.  ^qUid  booiopcrat  >  UCC 

introieriit  proptet  in- a  minacdiem  qucndam  hodicin  Dauid,  dicendopolt  tancii   5  inipfisbonisopenbus 

Credulitatcm,  ideO  ite  [)  Dicesdohodie.ficttiam.  Temporcgiatil.  Sicutvcre  audietis.  ^  qUill  habcnS    bonUlll 

ruterminatdiem,  q.  tempori.'j,(icut  didum  cib  t  Hodicfi  voccciusaudicritis,  ^^^^^  "°"  ^cceperit , 

?4-i  quiancceffarium  erat                 ave:ch=ccrtaiia.      bi.iofuiquiinduxitinterramptomimonis.      veram.  7  gloHatur  qui  quicfcic 

i*^ I  diccre iu Dauid  hodie  nolitc obd urare corda  vellra  .   Nam  li  eis  leius  rcq uiem  8  ^ P^^^'^'^^ openbus (uis, 

pofttatum  tetv.pons.  ^.             ii,rcp:iiians,vtduxdediQ-ct.                                                        ^  vt  lam  in  nouirarevi- 

Bxquoill.i  diaapacri-  prxftitiiTccnunquam  dc alia  loquerctur  pofi:  hac dic.   Ica-  ^^  arabulans  Deum 

buSiJifilillfr-^^lin  tcr- tl     r     ,j;jjj^ji_j-^jyjjjy.,^Ujop-t,nittente.  bPlanequietisteiiatio&iucu.iditas  labbati.     i-u:uro.  ^^  ' '^    lCOperan     COgnO- 

ram  piomifuonis  in  e  „  •        n  i  »>  t  i    ^'^^'="':1"'"="^  .       .  ^t  .  »"t. 

trauerant.unde  patet  r  que. rehnquiturlabbacilmuspopulo Dci. Quicnim  ingrel       A    Id  em  .  Spirita-  traa:at.^i 
quodhxcercillarecjes '^  QuamDcusdat.  _  aQuib.hiciaborauit. ^  1 1  litcr  obleruat  Sabba-  loaoucm. 

Sicut,&:c-qua:nonmug  fus  eft  in  rcquicni  cius  ,  etiam  iple  requieuijab  operibusi  3  thum  Chriltianus.ab- 

tantUr.  U  iltipcrfecti.bOpcrib.^cOiiieuir,  dEti]ui4h.tcei1veratcquics.  cPerfic!cin&  bonaopora.  (tineS  fc  ab  OpCrC  leC- 

,  a  'Okm qusndam  hoiie.     fui-s,  licuc6^ aluis Deus.FcilinemusergoiniTrediinillam^  "^ u»l'-  Qyid e(t ab  ope-  £ 
De  tertia  fignificata,  "  .  IJ  referuMapeccatoqui 

Siqiiandodatur,qmmuis  obfcurc,qu£eper  Chriftum  credc  dem. 

tibuspromilTaelt.  *    CHRysosTOMVs.EtbcnccoRclufithunc  fermonem 

b  po;/riir»r«rKtew/7om.Inhoc  patet.quodhJEceftaliarcquics  nonen!mdixitrequies,fcpSabbatifmus,proprium  nomen, 

dequaDauiddicitjhodie.quamilia  ad  quam  lofua:  d|pxit.  adquodgaudebant&^cocurrebanr,  (abbaptifmum  regnum 

Nam  fi  illaeffet.noloqucrehir  dealia  Dauid,  ergo  certu  cll  vocasSicutenim  fabbithoabomnibusabftineri  iube[ur,&: 

elTealia ad  §[ Chrittus duxit.qua: p  illa in  PalelHna  fignabat .  illa  tantum  fieri,ad obfcquium  Dei  pcrrinct, qua: ("accrdotcs 

c  'i^<i'w/»f<rI<'/Mf,drc.Supere(tquofdamimrare.ficutDauid  clficiebant^&qua-animam  iuuabant,&:  nihil  aliud,  fic  & 

terminar.T>^uro // m.-irc.^  Me  Uiderctur  dictum  hoc  detcrra  tunc. 

ptomiffionis.  g  QuienimingYeflusefiinrequiemeiusetiamipfe^reqHieuit  ab  ope^ 

£/;.fiiiisIfraeIqnibusptiusnunciatumefl:dcrcquieper  fi  nbus  fuis , ftcut &  a  fuis .  is     Th  EoP  h  y  L  A  ct  vs.  Ex 

gnumidelt,tcrrapromiflionis.rc7«</fTwpitffjr;/if/,vtinlitera.  plicat  niiccurSabbatifmumdivcritfuturamincglisrcquie, 

d  iiwK^uam.xA  e(t,nullo  tempore, po(t  hac.i.in fequenti  tpe.  ob  id  fcilicer,quia  &ipfi  a noftris  operibus  requic(cimus,nec 

c  Loqucnturdeali-t  die.id  e.t.tempore gratice.  Qx]uo  dcbciet  fecus  quam  Dcus,ubi dicm,  quo  a  condcnda  tenatum  hac 

dari.Vel  nunquaii  po(t  loquercturde alia fcihcct,req'jie,p-  machinacefTafletabopere.fabLiarum  appcllauit.perindc  ac 

tcrteiMm  promifIionis,dicendo h ic die: quam  fupra hodie,  fi  dicat-Hac quidem  in  uita accrrimum  clt  iuftis  certamen , 

&:c.IocutuscftdealiaIfarW<H7r«f«»-.  &:laborimmcnfuspropofitus,qu|^virtntimaximee(t  inlu- 

b  sMatifmus.  Vcra  rcquies  fignificata  der  fabb3tum)idcfr,  dandum.lncoelis  veroncquead  mortalitatcm  excrccbatur, 

plcnequictisferiataiucunditas)  qiiodominusrcquieuit,  &  fed  Dcoduntaxat  incxplebilicfiadamanimifruentur  luaui- 

Jnlegeobfcruabatur.Tunccnimperfeftcvacabimus,gratia  tatc.Quodautemhiquicx  ludariscrcdiderantaudire  maxi- 

.,    maiorcrcfe(5ti,&:DcopIeni.Etfciemuspcrfeftequiaiplceft  mc  cupicbant,quodaprxfentibusfciIicct,&:  operofis  ncgo 

Deus.Ibiuacabimus,videb:mus,&:amabimus,nmabimus&:  tiislibcrandifint,&:preiruris,nuncdicit,vt  corum  fubleuet 

iaudabimus.Eccequideritintine  finefine,  Nam  quisalius  animas.malis  ingtntibusafFiidotas. 

noftereftfinis, nifi  peruenire  ad  regnum,cuiusn6  efibnis.  h  FeslinemusergoingrediiniUamre^uiemutnequisin  idipfum. 

ffcl  *    HiEn.oNy.Mvs.Sabbaptifmusrepromittiturnobisinc5  *     ANSELMVs.Feuinemus  fide&'operibusquod  illi  non  ^ 

leftibas,&:  in gloria prcpaiatur.vt  dum  non  facimus  uias  no-  faciuat.qui  carnalitef  adhuc legem  obleruar.si  eiga  fidem, 

ftras  in  Sabbatho.neciucrtitur  uolutas noltra ,  ut  loquamur  6c  fpiritualcm  conuerfationem  negligenres  exi(tiit% 
fermop.emquofciIiceKicutnecopeie  peccemus .  Aiioqui        Ff/?;/jc7»«j,(inquamJingrediinillam  requicm.tatam  tara 

fihacctautumprohibcntunnSabbaiho.ergoinaliisfcx  die-  nobilem,&:tamgloriol"am,arquetotics  nobis  promifTam  . 

buslibertasnobisdelinquenditribuitur.Quodfi|ftultumeft  loquoq^feftinem^adilJarcquieurpjEnaseuadam^aiternas. 

credere,fupereftutSabb?.thum.quodrequiesinterpretatur,  *     THEOP.RedlefeftincmusutadhuiuImodirequiem  p- 

omnitemporefancliHcandumfita  tidelibus  dum.non  car-  bcataditum.fatisviriuo'  habcreperfefidesuideatur, ubi  6C 

CnisfedJtiimifaciunt  uoluntatcm*  optimusadfituiuendimodus. 

*  Idem^ ,  ^ln 

NICOLAVS    DE     LYRA.  ii^bJunq^iiimdcaln^oquercxur.tdeft^ipfeDauidnonlvtjucrctur 

I   Ethiquibusprioribusnunciatumeft.(i<rrci7«;>«»  ^m^i  pro-  de aliarequieyUeldealiotempo^eiHtrandi innqiiicm. 

miffwnis,qu£fui:figura^buius.  12  Po(\hzc dic.id efl^ptfi  lUud  temqus  ,in(fuo  lofue  dcdit  aliis  if- 

i  Non  introierunt.propffr eovum  ineredulitatem,ut patctex  di£lis  racl  requiem  in  terra  promisftonis,ex  cjuo concLuditur. 

d:o.  ij   Itaqncrelinquitur(abb3tifmus./£/fi?,rf/^;<w  peifc&a  heato 

1   litxumtcxmm^t.id eU,terminat facrafcriptura.  rum,ubt  Deipoptils  recipietur.Qugqmdcm  quics  pcr  quietcm  tcrrx 

\  Dicmquendam.Aocc/(re?w/3«j  aliui  tngrediendi  requiem  per-  promifrwnis figuratur,&  illa  qtacs  perfe£ij  canfiHit  in  ftneuLiimato 

eff.iw.  perfeiie^&pnt/cncialitcraoprehenfOfCS'  hocefiquod  dicicur. 

j  Dauiddiccndo.Kiet?,prrr>/«wDrf«;(/,  iS  Quicnim  ingreflTuscltinrequiem  cius,etiam  iplcrcqnic 

5  Polttantum  tcmpons  ficutdi£tumeft.«Jf^,po/?fmpon'f  uit.Hocendiciumzquia/icufpoHrcru/HproduCitonemDeus  reqmc- 

multum poflquamfiLii  ffradfub  lofue habuerunt rtquiem  in terrapro-  utt infcipfo,fic  beatt  qui  qtiiefcunt  in  laborihusfuit  hXbent  quielcm  in 

<ntfionis,4icitDauid.  Deo ip/operfrucntfo.hicct entm alia beatitudofti Dci i!^ be.ntornm  lo 

7  Ilodie  fi  uoccm  cius iudicntis.id cn,fiintemporeino,quodvo  quendoformaliter^quiactlius  csiatins uidrndi  & amandi  h'C  (V  ibi  t.t 

:a:itt  hodte^ttjpeCiu  uetcris  Teflamenti.^xljoc  patet,quod  eis  loquitur  nien  eft  cadcm  beatitudo  obiediuc loqueado,quia  idem  eP<  obir&um  bea  ^ 

ie alta  requie quam  fuerit  requies in  terra^romtffionis  ,  propter  quod  tttudinis  Dci,&/ar:florum.Confi(ltrandum  tamen,quo}brati  non  qme 

'cquitur.  fcunt ab  omnihut  opcribus  i^enerah.ter  loauendo,quia coniinue  &  xter 

l  ^itX\f[tcis.ideP,f}liislfrael.  nalttcr uident,amant.&  Idudant  DcKm/edrequir-fiuiit  aboperibus ia 

9  lcfus.;df/?/o/;(f.  riofis.fccundum qitid dicitur ^4f!oc*l.x^.c.A  modo  iamdJcit  (piri 

10  llcquicm  prxftitifTct. idefi,requiem pcrfeSlam  &ultimatam     tus,vt rcquicfcanta  iaboiJbus  fuis. 
^difietinterrapromifftoniseos  itHroiucendo.  IJ  FeflincmUJ  et^O.Ollenfo  quoddebemm  efjc  foliciti  de  ingrc/fu 

iiNutv  Tom.v;.  D 


^M 


do.ord.8c  Nicolai  de  Lyra. 


83^ 


A   a  /ffiV/pj';<i»ntm,')/«»t.VdinptrnamqualcmJlIipcrincrcdiiIi-  minumvidcrenonpoflTct.Sed  vtpotcnrcrinomnibtis  fitcJn- 

^  tatemh.ibueruntexcmpIumdicitvrmcntcmnoUram  habca  cax,omniavilii  luo  pcncttaf.&acmior^i  pcripicKior  clt  ol 

musillic,nerim;litcrc3<cida(ni)S.  gladioancipiti,omni(iibtilitarcrevmo:iisdiuinaE  pJicationis. 

*     Tmeophvi  ACrv^.ldipfiim,  idef>,  Ifraclitarumcxem-  Sermocnimdoitrinxcilg'adiu.sanccps, i.vtraquc  putc  acn- 

plum.(yicmadinodumcninicummaiorcm  itincris  parteia  tus,ciadicttdeteporalibusi,&:dicitdcxternis.lnvtroqiie  prc- 


confcc(ir«nt,5<:  mala 
plurimacnentpcrpcl  ^ 
fi.obincrcdulintcm  , 
fco^icon  tamcn,&.'  dittidcntiaD 
civbiiiicff  concidcrut.ficiSd  vo-  c 
duiitaiis     bisciucdum, nc poil  j 
txcmpto  .  tj,„  itAulta,qu.r  iam ^ 
/ubiilhs   ccrtamina|,  e 
collabamini,  v(  pote  c 
quinonadfinvm  ui- 
quellrcniios  vospra;£^ 
ftiteritis.  Idcnimvc-  [\ 
tus  el\  lapfus. 

Etvtmagistcrrcat  ^ 


rcquicm , 


cxcm 


plu 


batq^d:citantc&:  lub 
tilitcr.&euqiicferit, 
feparata  mundo.  (>? 
I  non  facerct,  nifi  nien- 
2^  rcmctus  penctrarct  . 
Sed  multo  penctrabi- 


aa.vt  aon|aliquU.  b  Iiiilliin  incrc><iiliutcm,in  qiupaim  fucfuntquxcflvobisexnnpluin  ,vndc 
p<lus  ettiiilicjucatit.     ^  ; 

lic  ne  quis  t  in  idiplum  incidac  incretiulicatis 

(  ijcbcinu»  frftinjic*!»  iJUm.    Vt  ita  in  eojviucti».  b  FiiiiM  I)  i. 
c  l'ot;Mt  umne  4uuJ  vtilt  ficcrc  I jlujii  Jo  vel  Jimnaiiau. 
<l  .i.|>crlpic.'<ciar,iici|U.ii>eci.lia]>'itci»Ijtciccuiii.  ,  

V1UU.S  clt  cnim  icrmc»  Dci  ctfica'.'c&:  pcnccra-   ^  liorclt  iUelcrmoquj 

aOmniingeiiiocatnali<,vcllj>iniualis.     buaJiiilctCiiuucaicaciuliuia^Aclpiniualiuin       4  *^-^*-^^  ^U. 

ctigitatiunuiH.  >' 

bilioromni  gladio  ancipici  ,   perringcns  vlquc  ad  diuido- 

■  RaiionalitJiis.         b  A.i.liuinuaein  pritingcns      CoiiiJig;slunccogitaiione>,.]u«ljbiiunguiiiur,  quau- 
do  altcia  altccam lcquituc  incdulU  lulitilci  in*cnciuii». 

ncmanimxac  Ipiricus  compagum  quoque  ac  mcdullarum 


m 


e  Vertingens  rfcjue .  E' 
■^  totaconfideraiioper 

ucniens  ad  lcparatio 
(j  ncmanima-.idclt.fci 

lualifatis,&:  fpiritu$,ii 

elt  ration:s. 


addir.V/MMJef1f«f>«.idc(l,quiillosiudicauir,vobisiudcxeftfci  f    Dr«///o»iew^n;w.e.Anim'iuiuimuscumbeUii.s,('piritu  intcl 

liccrfiiiusDeicu',quiooedit,morrcmnonvidcbitincrcrnu.  l!gimuscum3i-igeli.<.Idcoqueperanimam  intclligunriircar 

b  Sm*o,Df/,c^f.(>ii  a  icgalibus  fcdibiis  venir.  nalia  peccar.vid  i:if,qua:  actu  corporis  fiunt.ur hi.xunarpcr  Ipi 

c  V/.v(«qHeminfidcksmortuumpiiranr.  ntum  uero(pirirualia,de(t,quxIunt  mentis.utliipeibia.  Di 

L1.4.  dcfi  *A.\iURo.VerbumlK>cno(trnmutique  *rolatiuumcft,fyHa  fcernitautemfermoDei  inter  carnalia  pcccata  6c  Ipirituali. 

fCCj.        bcfunt,fonusefl,&tamena(enlunoUro,6(:mentenond)fcre  quis,quid,quo  animoagjt.  Velita.ut  peraniinam  accipian 

B  oat.iique  intcriari  tencmusaft-ectu.eatanquamopcratis  ver  turcarnal<-scogitationes&:  inal.T,pei-tilium  fpirituaks  togi 

biteflificarioncfignamus.Scd  non  fcnTionoftcroperatur.fo  tationesi5cbon^.Etc(lfenius ,  pcTcingens  ufqjc  addiuilioiv 

lum  eft  vcrbum  Dei,quod  nec  prolatiuu  ell,  nec  endiatheton  acfpiritus,idelt  ufquead  diicrciioncm  catnaliuai  «5.:  fpintu; 

dicunt,fcdquodopcrattir,&;viuir,6iIanat,undedicit  Viuum        lium  cogitationum. 

c(t  Dei  verbum  &C  clticax.  g    ^nimxac/pmtus. Pcrringir  fermo  Dei  cognirione infcpar 

*  Ans£ I, HVS.Sermo Dci,id  eft ,  vcfbum  patris, qui  nos  fcfti-  bili.quo i cogreolcir quomodo diuidarur  (cnfualiras a ranoiK 

nantes adiuuer,&:  pcrnenietes  coronet.viuus e(t,id cft,vcra  vi  & ipfa a  (e.dum plusdedira  infirmis rebus  infecior  e(t ,  ucl a 

tainl"emetipfo,OJ<:lufIiciensada!iorumviuificationem,&:ita  h|sr;iuocatadignior.SicetuidetquomodofpiritusaIciplot 

viuemusineo.  5"fmoO«,quiptxdicauit  illam  rcquicm.eft  uidatur,ueldu;ninDeumiatuardcdiuina  u.lione  cogitaiir, 

uiuusuira  propria,ideft,  uiuificansaho.s.Sicurenim  parec  lu  uclduminferiuscylcftiaconfiderar.  Vclircm  infermsinrei 

l)eruitaminfemetipfo,ficdcdir  &i  filio  uiram  habere  in  fe  rademundanisrecteagendispcrtraitar.  Vtlquomodolpin 

mctipfo.VcI,  inalTumprahumanitate,in  qua  mori  uoluir,  tus,ideft,rarioafenfualirarelccctnirur,dumquodin  fciiife 

iamuiuuseft,uitama:ternamc6fequutns&rfequacesfuosui-  riuse(t,(upcrarquGdinillaalmiseft. 

ucrcnmilitcrfacics.quia.immottalisfackuseft,  &:uosimmoc  h  Cowp.»^«»»^Mo^M<r.diciruriun(Ctura  ipfiusfcnfualiratis  &ta 

talcs facict.  tionis,quam  uider  filius  Dei.fcilicer  quomodo  &:  inter  lect 

d    Et  ptnetrabilior  omni  glaiio  ancipit .   *   C  H  R  y  s  o  s  T  o-  hcrgant  in  aIiquo,uel  hxc  &:  illa.id  clt.ratio  &c  fenfualitas,qu' 
Mvs.Qiiouiscnimgladiofxuius.ineorumanimaslncidir  fer        modoin|"uisdifterenriisinterfeconuenianr,dumfupetic 

mopIagasquafdamoperahsfxuas,&'.  lerhales  incifiones  itn-  diifercntiafenfualirariscorifcnticndoconuentrcum  ditfcre 

porrat,&:harum  rcruindemonftrarioncmadhiberenonopus  riisrationis.Vel  inferiordifferenriarationisprefra&:captiua; 

habet,neque  probarcneceflariumputat.habens  ram  horren-  liquandoconfcntitin^rioridiflFerenrix  feniualiratis. 

dam  narrationem.  i  MednlUrum.&difcrttorcogitation^m&intentionum&cordif,  1 

A  ANSELMvs.Qiiia  penctraromnia,necputetur  eum  late-  nonefluUacreaturainuifibiliSf&c.qvix  intcrioreft  ,  dicitur  quii 

rc cordiu occulta,&: per  hoc  minus iuftc iudicare»Na fl  non  auid  inrerius Sc  (ubrtlius  elt  in anima  ucl  (piritu, quod ctia  i 

pencrraret  hominum  conlcieiuia.s,non  pofretueracircriudi  actfiliusDci.  Diiccrnircriam  cogirationcs,idc(t,qua:diuet 

carcquisc(rctfideIis,uelquisinfidciis,fiucquisbona,  uelquis  defecogirct.Difccrnit&:intentionesearumcogitationu,qi 

malam  habcretconl'cientiam,&:tuncn6ualeretdigna  fingu  fingulxtendantadbonumuelmalum.EtutpIusdicam.iiul 

^  Jisrcpc|pdcrcuicem,quiaporentiaeiaufFerret,90ccuIta  ho-  crcatura tcrrena  uel  caleftiscft eiiuuifibilis,f"edomniasutr , 

minum  ^d.iiS: 


Diuifio. 


I^ICOLAVS    DE    LYRA. 

ad  requiem  c(Uftem,hic  confetfuenter  c^ncludit  quod  debemus  feSlinare 
ad ipjltm. Er  diuiditur  in  duas  partes:  quia  primo  lyor*atur  nos  ad  iflam 
fef}maiionem,fefudoadJucitadbacrationem,ibi:  Viuimus  cft  enim 
fcrmo.PWwo  /j/£«r<//«//Jf:Fcftincmus  ingtcdi  in  illamrcquie. 
f .d.Ex  quo  tta  e{t,(juod  nobis  incumbitfolicitudo  de  ingrefiu  requiei  cale 
iiisfeHintmusingrcdiintllamrequiem,qi*Jtfeftinatioeftper  fidem& 
dile£lionem  operantem. 

1  Vtneinidipfumquisincrcduliratis  excmplu  m.;if/f, nfinci 
damus  in  confnnilem pfnam,in  quam  ceciderunt  increduli  uettrts  legis 
qui  propteriucredulitaiem/u3m  fueruat  ex.clufi  arequtc  tcrra  prormf- 
fionis^^i^pAna  eorum  datu  eftnobis  in  eyiempLwn ,  ueconftmiiiter  pnue 
mur  requie  Cil(-jli,ft  fuetmus  tardi^  ptgriaiingrediendum. 

2  \ \\.\\is  ziX.poftquam  pofutt  fuam  admonitioncm,  h:c  confequenter 
ponit  fux  monitionis  rationcm  .  Et  diutditur  in  duas  partes ,  fetun- 
diim duas ratiwcs qiiasfuciljecundaponitur  ibr.Habentes  trga  ponttfi 
cem .  Vrima  raiio  procedit  ex  Chrifti  excellcntia  in  natura  diuinitatts,i^ 
talis  eft.  E/  qui  hubet  excclicntiam  diuinn  naturx,  &  virtutis  infinitte , 
generalts cognitionts,& fupremx  autoritatis,credendum  ejt  de  implctio 
uefux  promiliionis:&per  confequensferure  c/ifc/tinandum  ad  ip/am  ob 
Unendam,fed  Cbriftus  in  natura  diuina  habet  quatuor  prfdi£ia,ergo  &c. 
In  ifia  rationeficprocedit  ^poftolus ,  quod  maiorem  propofitionem  fup 
ponit  tanquam  manifeftavt,n,inonm  ponit  &  declarat  ea,dices.  Viuus 
cft  enim./«  quo  tar.gitur pnmum,ftilicct excclkntia  diuints  naturdin 
inCljrifto  ,  quiafermoaccipiturhicprouerbo  ,  undt & in  Cr^ct ftc 
babcim,logos,quod  fignat  idem  quod  yerbum-.uerbumautmindiuinis 

\ 


eft  eiufdem  naturx  cum  eocuius  eft  uerbum ,  tum  tgiiur  i^lmitus/n  v 
bum  Deijecundum  quod babetur  lo/j.  i.a.Vcrbum  caro  faduiii  cl 
fc quitur  quod in  eofit excellentia  diuintt  naturx,&  bene  dicitur .  ViUi 
c(t  cnim  fcrmo.<?«.'4  Dei  uerbum  viuit  vita  nobiitflima,quia  ciui  »i 
re  efi  diHinum  intelltgere,  quod  eH  re/pe&u  obietti  nobtlijjimi ,  profi 
quod  concluditpljilojopbus,  i  z.metaphy/icr,quod  primum  ens/ikeDc 
viuit  uita  nobilijfima  &  optima.  Etfitpatet  primum.  Confequchter o 
claratfecundumjlquod  in  ipfo (it efficaciautitutis  infinit^,cumjub- 

3  Eiiic:ix.Tan:aeftenimeJficacia,quodfeexten(ittadvrnnia,jecu 
quoddiciiurSap.iz.c.Omiium\  cll  cnim  arnfex.omnium  h.il 
mttatQm,6CC.Sedconfiderandum  e/i,quoduirtus  aliorum  arti/icuui 
tingit tantummodoreifaiiibilis  eKteriora,/cd  utrius  Deiest  tauia  (ji' 
atlingu cuiufciinque ieiintima,quta efi  cauja  etus  dans  (fje  &  (oiij 
uanf ,  &•  principia  rei  cuiufcunque  vniens  &•  coniungens,  propter  i/ 
eft uicintor ipji rei ,  quam  ipfa  res  fit  fibiip/i,&  ad  Ijoc dcnotandum 
cit. 

4  FrpenetrabilioromnigIadio/./;aifnt/jf//f/'m  exutraquci 
lc,&  fic  non  impeditur  eiiis  pcnetrahititas  ex  alujua  patre.  Smiieei: 
utrtute  CljriJit,(iH£  a  nnllopote/i  impediri,quxptnuigii  ad  intma  rci, 
ad  matorem  hutus  exprefjiomm  dicit. 

5  Et  pcrtingcns../^»?;/»*  dicitpropter  potentias  eitis  animales ,  (, 
funtammf&coiporisco^fhiunes.Sptutusdtcitpiopterpcteritidsani 
abfira6ias qutbusconuenit cuinfubfianili/s pure/pmiuaitbus ,  per  i 
■piilt  diccre,quod uirtus  Clinjii  anttingit rei tntirna  quanttimcunKj!"- . 
tilia/int.Sequitur. 

6  Compagum  quoque ac medulJarum.:C(/y«^.7^f ^/««"«^'•r 

A  iuniii'>* 


837  Ad  Thefsalo.    Cap.  IIII.  838 

^ja&difcoopem,qnia  ex  omni  parte  plencviraVcl  copages  locnsqaidecofiderationedigniflimus.cBperMelchifedech  O 

/•fiicit  coninndione  cogitationum.Medullas  intentiones  ca-  in  quo  hnius  rei  fiitura;  figuiapia:ccffit,diIcernaturiaccrdo. 

fi,qiiodipleapcrtiiisdicit,cogitationum.&:  intentionu.  Et  tium  Chriftia  facerdotiolcuitico. 

:ilordo  viifcretorcompagu  Si.n.cogitatiocogitatiomconiu  *  AvG.Dominus  nofter  lefus  Chriftusrex  &  facerdosno  t:  o 

;itur,ipfenouit  quxficfccundQDeu,6>:  quxfecundii  fecu-  fler  &:  cognationem  duccbatde  ftirpc  facerdotali ,  non  ta-.jji.  ^"^'^ 
Lim  .  Nouitqucque  ^    mencratdetribu  fa- 

juo   uergat  intcntio  voiuntati».  *        ccrdotah',  hoceftdc 

arum.  &:dircrcrorcogitationum&^inrentionumcordis.  Ecnon.,  ^  tribulcuijfederatdc 

'-Urr*  "  """  '  ''l vUa crcatura  t inuifibilis m  c5fpeau cius.  *  Omn.aaute  ^  ^^ '^^^1^1  ^. 

_;  ^  „  ,,  ,    ,     ,  »1ITicuelata,dircooperta.  bf  Manifcfta.c  ^  Vi5om.  ?  •     U  •  j-     niDOtCnS 

r     JHEOPHyLA-  d^FiluDei  c  f  i.cmoportctnoste<idcrcrationemdcoperibu$  nolhis.f^Qaiataliscft        triDU  ,  nCmOmtCndlt       ^ 

TVS  VtClarC  demOn  fernioDti.  ergotcneamus,&m«ito,qoiaidempontjt'cxeft,quiobtulitleiccundumquod   4altari 

,  j  homo:\-  hoc  cil.  _  * 

«^StanudrdbntiJaScapcrtaiuntoculisnt^sadcuemnobis^  ^, I^TS  "f ySl 

„  .         ,.  a  S  Superomnesponnhccs.  Df  Moyles  neciiTram  promillionij.  c  fl  Penitusintra      f  y~« 

[tnOtaoiCOgnita.dl-  ait,Vtponrimus(eqm.d«Nonf.inaa(anaorumteropU.ef  Quietiamfaluatoi   -*  S  T  O  M  V  S   .      C^Uam 

\;onecftufus,cxqua-  fcfiiiusoei.     ^  ^  c        ^  d      ^r       ^  6  confcffionem  dicit  ?■ 

lam  cxconarg  ouis     tescrgopontihcem  magnum,c]uipcnctraui  rcoElosJelumfi     Quod  fit  refurrcaio, 

nCtaphori.  Namatil  ,       .  af  Vtfidesetiamfuin  ore.f.i.fiaemcotdiscuinconfcffioneons.f  Quieftcaufa.bfFutu-         OUOd  innUmCra    fint 

f     ,         .  ixbeatitudinis.auara  ipcramus.cf  Tenercaebemus.f  Hocidcodicit.uepto  pnonbus  de(pecent.  ^  .  i 

d";;^rcXS  ',  l-m  Dei,te.,eamusco„fiffionem  nottro:  tpei  .  Non  cnin^  ^  ^^TcSj^^J   .  „„„„ 

6,  n        j  Cl  a  f  EtiialiHS.Nedicouideatureotabiiceie.bf  Condcfcendete.per  fimili-     '  j-  CA  e\         '"nOlUC 

g  jitur  ,  &  encctx  de-  '■'                                        tuJinem.  ^  ^           c « Fragiiitat.bu;.            j.  quod  lam  fidcs  rciJlta  fpei. 

luma  co!io  pellisdi-     habcamuspontificem  ,  qui  non  pollit  compatiinfirmira'-     "^^^'^  confitemut ,  E 

_lIitur,intcrioracun- ^                                   .  quod  uerohsec  ucra 

(j  mundantur  &:  pa-  rmt,manifeilum  cft, 

:nt,haud  lecus  &Dcounincrfaqa.Tinteirisgeruntur,  ucl  exeoquodpontitex,in  intcrioribusconftitutuseft,noncxci 

nimoconcipiuntur,&:mcnteutapeita,&:cnudata  moxin  damusigitur,  confitcamuretiamfi  re  ipfa  nonadfintiam  , 

lotefcunt.  con^ueamurtamen.Sienimmodoadeirentjfalfus  eflet  qui 

k  ANS.Siqais  habctlibrumaliqiiouelaminc  tcdum  dici-  promifit.proindeetiamhocad  veritatefacit,quoddifFerunt.  - 

iirquidem  vifibilis.fed  nudus.Rurlumfiuclamcn  auferrc  d  T^^o/jmwi/Miew^wpo/jf/^cew.QiiiTcneamus&^tcnercdebe    - 

;r,nuduspofletdici,fednonapcrtus.Iterurn  fi  aperirctur  &:  mus,quiacum  fitpotcns,eftetiammifcricors  noftram  cx- 

mniacius  interiorademon!lrarentur,iamommno  quicgd  pertusmfirmitatem. 

eolatueratuideretur.ItaverboDeicund^alantvifibilia,^:  c  Q^tinonpofftrcnmpatUnfimitatihusnoflris.lmpoiribilecfifci-  Haimo 

i!a,&:aperta,quia&:  foris&:  intus  omnii  plcnarie  usdcc  .  reaffii^ionesaff  idtorum.hominiquiexpcrimetumafflidio  P^raaflu»» 

.roculosemsiutclligiturpotentiavidcndi.  nisnon  habuit,&:fenfibiIiteromnian6fuftinuit.ChriftusiJc 

Adquemnobisfemo.iSe  iDEM.Adlermonem  Deiviuum&  rolcitnonfolumpcrhocquod  Deus  fccundum  quodom- 

!icacem,&:  omnia  peruidenteai  eft  nobis  habendu s fermo  nia  nouit.fed  &:  perihocquod  homo &:  fimilia fuftinuit. 

;;afermocinaturiIumusadeam,&:rat:onemreddituri(le  *THEOP.Nonenimcftpontifcxiftc,  qui  noftrx  condi- 

in(5isquxgefl[imu«:,vcl  cogitauimus.  tionisignarusqualcsp!eriqucpontificumfunt,quiut  mala 

Habcntes  c>-_go.Hicincipit  de pontifice Chrifto  ,  quomodo  mniijsexpcrti.ignorantprorfusquadiu  fc  habeant  prKflTurg 

rSciensquomododignioruetcri  (acerdotc.  Qucmctim-  acerbitatis,&:ideonccpromptiorcsfunt,utopprcffisopitule 

itat,&:legcmqu.'E(ubiI!oeftpcrmelioremlegem  fuam,  tur,ucl  miferis  compatiantur  Atqui  cunfta  fubiuit  noftec 

quomodo  neceflarius  nobis  ad  iu  ftitiam  &  falutem.  hic  pontifex,5i  ubi  mala  quam  plurima  fuit  pcrpcflus,  &C  coc 

A  V  G  vsTi.Eft  in  cpiftolaqux  Icribitur  ad  Hxbraros  (umconlccnditueniapi  fragUitatis daturus. 
locus ^  Tentantum     F 

NICOLAVS     DE     LYRA.  tes,fciticet,(}UodinChriflorationediuui(iatiseitexieUcntianaturte,ef 

ficaci^t&  cognitionis,&  autoritatis,<^  per  confequens  debemus  feUi 

■  iuntluM  net  uis  iUigat£,medulUfunt  intra  offa  cocliiJ£  per  hoc  vult    tiare  ad  id  quoi  nobis prfcipii  &  promittit,fcilicet ,  ingredi  in  requieta 

ere,quoi  firtus  Chrifli  attingit  omnia  quantuncumque  fint  ligata     taleUem. 

mlufa,^  ftc patetfeiundHm,fciUcet,(fficacia  virtutis  Clmfli.  Con     6  HabentCJCrgopontificcm  magnum.  Hic poniturfecundara 

jjuenter deciarat  tcrtiumjcilicet,generalitatemfux cognitionis ,  qujt  tioad  ideOilenienium,&  acctpitur  ex  magnitudine  humanitatts  Chri- 

feitenditai  omnia  etiam  in particulari,quantuncumque  ftnt occulta,  Ri  &  esi  ratio  talis.  Chriflus  infua  humamtate  habet  magnitudinem, 

(  hoc  e(l  quod  dicit.  per  quam  poteil  nos  adiuuare,habet  etiam  pietatis  tenerituiinem ,  per 
1  Et  difcretor  ccgitationii  m.^w^eyo/i  Deo  cognit£funt,fecundum     quam  efiparatus  ad  nobis  compati  &  condefcendere,  ergofecurefefli 

:     inimunem  opinionem  doRorum,  &  hoc  uiderctur  per  illui  quoi  dici-  jumus  ingreii  in  requiem  calestem,confifi  de  eius  adiutoric  tempore  o~ 

»•.1  .i^f^  2 i.i.Deus  autcm  intuctur cor.  Confiderandum  etiam ,  pmuno quod  eSitempus pr{fens,quia  ejl  tempus grati^.m ijla  ratione 

0od licet aliqui  do6lores  dicant  ipfam  cognitionem  nofiram  efic  cogno  fic procedit  .Apoflolus,«iHia  primo  declarat  Chrifli  magnitudinem  etii 

fbilem  puris fnbilantijs fpiritHalibus,tamen  de  intentione  cogitationis  fecudumfuam  humanitatem,Jicebatur  enim  pontifex  in  lege  magnus, 

ificoncordant  c  concedunt,quod rfi  cognofcibitis foli  Dco,  uerhtgra-  quiafemel  in  anno  mtrauit infan^umfan^orum  infangmne  alieno,er 

t,fi  cogitem  de  muliere, dicunt  quod  hoc  putefi  cognofcere  angcius  bo  go  multo  fortius  Clmjlus  debet  dict pontifex  magnus.  qui  intrauit  cte- 

iisftue  malus etiam ex  naturaltbus,fedfi cogitem  de  muliere,intentio  lum  in  fanguine proprio.hem  dicebatur pontifex  legis  magnus,  quia f- 

ndecipitndi  ipfam^el  ad  bonum  infomandi,cognofcit  folus  Deus,  &  rat  defilis  ^aron,  &  multofortius  dcbct  dict  Christus  magnus,  qui  efl 

pipter  hocfubdit  .Apofiolus.  naturalts  Det  filius,nec  potefl  dici  filius  Dei  adoptiuus  etiam  fecudum 

ZEtintcntionum  cordis.Quia  cognitioChriflinon folum  Je  exte  humanitatem,& l}oc  efi quod dicit^ponoluf.Hdbsntcscrgo pon-       j 

ttditadipfascogitatioaes,fedetiam  ad  intentiones  cogttationum  ex  tificcm  qui  penctrauit  coelos  icfum filium  Dci .  Igiturex  quo 

dlis patet,quod  Chnflus  cognofcit  ea  qu^funt  ad ccgnofcendum  diffici  eft ita  magnus. 

lt\a.Exquo  concludttulteriusquodcognofcitomnia  aliadicens.  7  Tcncamuinofttacfpciconfirmationcm.orf  dropfrf  ««xwit 

jEt  non  eft.£r  quia  nonfolum  uidet  res  in  /uperficie,ficut  nos ,  cum  gnitudtnem  confitendo  &  ei  obediendo.ConfequenteroJienditpietatiste 

'  niemus hominem  ueflitum,non  uidemus ea qunUtentfub ucfieijed ip  neritudtncm  in  Cbrijio cum dicit. 

fernnia uidet ih profundo,ideo fubditur.  8  T^^on  cnim  habcmus pontificcm qui  no poffit compati  in- 

40mniaautem  nuda&:  apcrta  funt  oculis  cius.  'Etficpatet  Hrmitntib.ChrtflusenimincarnepasftbiUa^umpta  pronobis  pafius 

taiuni.Confequenter  ponit  quartum,fciUeet,ex  ceUentta  autoritatis  in  cftinc  ruce,<!V  tentatus  indeferto  a  damone,&  idco  ex  tali  experientia 

C'i(lo  cum  dicit.  habet  quandam  aptitudinem  ad  compatiendum  infirmitati  noflrx ,  & 

5  id  quc  nobis  fctmoJ/)/<f  enim  conflttutui  eft  rex  uiuoru  &  mor  hoc  eft  quoi  dicit.^Non  cnim  habemus  pontificem  qui  non  pof- 

t*rum,ideohabemutfermonemadipfum,quiaoportet  nosredderera-  fit  compatiinfirmitatibusnoftris.rf«r4n£/«Wir«'ewppr  omnia. 

tiiemde  omntb  fa^is noflris &  cogitatis,&  fic patft quartii.Et per  Conftdnandum  tamen  ,  quod  Ucet  Christus  tcntatus  fuit  in  carne. 

ttfequensptnetminorpr^miffiiratiQnisquantumadciusquatuorpar  fafftbiU  ficut  &  nos  ,  tmen  abo  moio  ,  quiaex  tentationibut 
>•  Tom.vj.  D    z 


J 
t 


839        Glo:orcl.&  Nicolai  de  Lyra.         8zj.o 


Jjf  a  "XmtatnmantempfremniaprofimUitudineahfqHe  precato. 

A  ^  B^^D.CumaliqntMicnsjnrcripturisinucnianir  homincs 

Aug. ei li.  diaos cfle fincqocrcla.ncmo iniicnitqui lit ditt» finc pccca- 

M  natura  ,o,nifi  vni>$foiusdcqiioapcrtcd:ftri  elt,  Fuqui  nonnouc- 

4cgraija    j.j^j  ptccatu,&:  coloco  vbi>dc  faccrdonbus.fandis.agcbatur. 

Etcoimcxpertus  om 


2 


niafcc.mdiun  finulitu- 
dinem  tVnc  peccaio  in 
illafcilicctcarne,  qua: 
habcbat  fimilitudincm 
cirnis  pcccati.quamuis 
non  cfict  caro 


Ccdesiudicii,proptercaaccedamuscnmfidncia,vtacipiamusi 
niifcricordiam  qualcm  qua;rim' largitas  quippc  cius  c(t  harc 
caufa,  &  donum  \ez3.' c.Et inueniumus.^mquiij^ratiam  adaux, 
//MiTJo^^porf/oiww.BenedixitadopportuuumauxiliQ  ,  fienim 
nuncinquitacccdas,accipics,&:gratia8<:mifericordiaoppot 

tune  quippc  accedcs.  s, 

tF.tidfopoteftcnmpati.  AHiaboIo.  Tirirum ccudfizum.  Cencn tentitioiiit.  Idtft,  quiafi-        ailtem     tUUC  aCCeflTeris 
milisaliislioininib.Tel  vtexcmplumdaiet.  .,„>,.,«.,..,.»,    T.,»^* 

ais  noitris,tcnraciim  aurcm  pcr omniat  pro fimilicudi  i  [uS- '!^ eScS 

«T»me«.  EtiJeopoteftlibciarc.  b  F.tquilpoteftcompiti.     rideimcmiime  Sc.opete.  riornnr  'NJr.n  n  prir»f 

c  liduciilitci.qui<compaiieiit.  Licet pecMtuie».  dNoa<li<»aduibunat>udicii.  idca.ad  eamin        IIO  runC.INOIl.n.crir  lUC 

uamiiis  .,  r  i^-i^-KtAtiaiegnat.  rj  e  1  I  d  .  ,  fidcsgrati?,vfq;  tuncft 
pcccati.b  neabIc}ucpcccaro.Adcamusergocumhduc!aadtnronu  ^  dcbitrexgranalargicn} 
-     •     '  -  .-....—  ur, .....-..,: :._: — ;.;. -■  3  cum ^u tcm  veneHt  fi ' 

^nis^tuncfurgetad  iudi- 
cium.  ^dcamui  ergocu 

5  fiducia  ad  tbionum  grati.. 

6  eius,&c. 
c  In  auxilio  oportKwo.N  fii 


a  Remiflioueni  peccjtoniro  pi.-tteJentinm.  b  Peieum.  c  Et  dcieliiuu  gtaiiam  in.auiilio ,  vt  auxi 
lietuc.nc icccda.iiUi  m  hac  viu. 


Suamtamcn  fimilitu- 
incmnon^abcrct,ni-     gj.jjtiajcius,vcmiicricordiamcorcc)uamur,  &:gratiamin 

21  CXtCra     OmUlS      nO-        5  tNuncefltcmpiuauxiUi.  bttlenimquoduoncongtuit. 

ininis  caro  pcccaticl-  e  ucniamus  inauxiliooportuno. 

b      ^deamus  ergo  cum  n         ,  .  «  ■  ■ 

fidMciaahhronum  ^rat:ieius,vt  mifericoriiamconfequamtir.  enim  tempus  eitanxilii,nunc  e(l  tcmpus  donoruni ,  cu  po' 

*  CHRysosT.CJuamdicitfedcmgratia?Sedemipfam  rega  baptifmum  peccan-spcrgratiaminuenirepcnitentiampi : 

Jcmdcquaalibidicitur.DixitdonMnnsdominomco,fedea  funt.Cumautem  thal.imusfueritclaufus,cumintfauentrc, 

dextr.s  meis.Qiiidcftacccdamuscumfiducia.Quiapontifi-  vidcredifcumbcurcs.vtadfinum  patriarchcvenerin^quicc 

cefincicccatohabemusquimundu  dcuicit.  Confiditein-  fuerintdigni,tuncmaliseritdcfperationistcmpus.Nuncau 

quit.cgovici  mundum.Namquod  diaumeft,oporteteum  tem  cumadhucagon  pcrmanct,&:  palma pendct.non  eft  d, 

omi^iapati,mundumautcuencapcccatishccfignificat,e-  fpcrandum,(cd  cumfiduti.T,ide(i,finedubirafioneaccedcr 

tiamfinosfubpeccatofumus.Miquit.ipfeti^ifincpcccarocft.  ccdendum,vtpcrgratiamaccedatiir,inucniaturauxihuaic 

C  Quomodoaccedan:uscufiducia^Scdesgrati?nuncca,non  poriunum,Eacnimauxihuniquod  non  congruir. 

fedes '    '  / <^CaP. 

IslCOLAVS     D  E     L  Y  R.  A.  nentur  amoribusficHt  corpora  po):detibui,CccHn'.tum  q'io<idicit  Aug.i 

lihr.ionfiff.^mor  meus  pondus  rncHm,cofcror  ej.iocutijuefnor,  Hrfi 

frequenter  in dele^ationem pcccati  &■  confenfum  incidimus, ipfe aiite  tequies  heatorim confr.lit  in hoc  quodappecitus  eorum totalitcr quu t 

nullo  modo,cr  tdeoeius  tentatiofuit  tautum  exterius  & hoc  e^ quoi  tur  per adoptionem  fummi  bonipotentis  quietare appetitum,propttrC  ^ 

dicit  Apofiolus.  ^'^'^ ^ug.in lib.confeffio.lnquictum  ell  aornine  cor  mcu,donec  reqme  * 

1  Y[oC\miht\idir\c.ciuiainfmilicarnetenratus,fednon/imili  mo-  fcatinte.Exprxdidispatet,  quodcaicmeilrealitcrquics  Dei&  bi." 
do,^  quia  ChrifJus  habet poteflatent  r.os  adiuuandi  &  aptitudmem  torum  ft  tamenaccipi.jtnrquiesoh>elhue,q(siiideme(lobic£imbt 
ad hoc  propter pictatis  teneritudin(m,ideo concludit ^posiolus.  titudinis  rtriHfqtif.Si  autem  acctptat'irformaliter,  dijfcruntfcut cie. 

2  Adeamus  crgo.^rr  dile£iiohem  operantem.  tum  &  increatum,ficut  de bcatitudine Dei  &fan£lorum  diCium  iH 

3  Ciim  fidoci^i.deChriilopoteflate&mifericordia.  & fic patet primum. 

4  Adthvon^tiv.irgrediendorequiemccelthem.  Circa feiundum conftderiindum,queiilludqHod  eH  fguraalum 

5  Et  gratiam  miieniamus.//nf  qua  non  piffumus  ingrediin  ill.m.  oportet\quoi  fit  infe  res  aiq-.a.quia  qtioi  nihd  efi  infc;non  pctefidvi 

6  liv:<iUyi\]io  oyonuno.hcc cH  modernn tempore ,  quado efi  tempus  hgurare,& ideo  illud quoi e(} f^^ura alicuius  potefi  accipi irtpUcitei.V 
graiia.  Ad  euidentiam  maiorem  cornm  qux  dSafunt  circa  prmcipium  tio  modo protit  efi  res  taiitum,ali{>  moio,ut  efi  figura  tantu,tertio  moit 
huius  capit.quxritur  utium  reqitis  bea' orurn  fuit  figurata  per  requie  hteflres&  figurafimuLinomodotripliciinueniturin  fcriplura  tl 
filiorkm  ifrael in terra proTnifJmis.lt  atgmtur prino quoi  nd,quia  fia'  qniddiiium de  requie terr^ promiffionis  .  Qiiia  altquando aliquii dl a 
tus  beatorum  figuratur proprie pcr  nouumTeiiamentum.  quia  nouum  ipfa  fecundum  fe.&  hoc modo  nopotefl dici  figura reqmes beatorum,i 
Teflamttum  medium  efl  inter  fiatum  uetcns  legs  &  inter  natum  bea  i  ut  efi  lUud  quodfcribitur  Dcut.i  2 .  Incraflatus  eft  dileftus  &rc : 
torum,&  ideoftcut  ea quxfuerunt in  uctei i-icgefunt  figura  eorum qu*  citrauit^&C.iyMW  quies  &  abundantia  illius  terra  fnit  occafio idcli. 
Cintinr.ouaiitafaClanouiTeflamentifuntfiguraeorum  quaingloria  tru.lnuenitur etiamaliquidfcripttmdetpfainquantum  efl  infigio 
falefii,fedilludquodeflprflpriumnoutTeiiamenti  nonefl  attrtbuen-  tantum.Sicut  ef}  iltud  quodhabeturE:i^ech.\Utif.b.¥i\i  hominisk  " 
dumveteriergorequiesfiliorum  Ifraelin  tcrra  promiffionis  nonfuit  cusfolii  mei&locus  vefligiorumpcdum  meorum,ubi  hal 
figurarequieicceleflis.I lem  fi req  lies  beatorum  efittfigurata  inlege,  toin  mcdiofiliorum  Ifrael  in  xtcmutn,&ficfenfusliteralis}. 
ibipromitteretur  aliquomodofed im efi  falfum,quia lexuetus  nonpo  iusautoritatiseflfantummododerequiecdefli.lnuenituretiamaliqu. 
terat  iilam  requiem  dare,Ht  patct  ex  prsdiClis ,  &  ftc promitteret  iiiud  fcriptum  de  requie prxdi£ta,inqHantum  eratres  &  figurafimul  ,fia 
euod  effctftbi  impoffibile,ergo,tTc.  I  tem  figura  debet  correfpondere  fi..  efl  omne  lil^d  vhi  promittitur  requies  in  terra  promiffionis  fiiiji  I/r* 
guratojed Moyfes  legidaior ueteris  legis  requieterr^ promiffionis  non  in prxmium  uirtuofe operatiottis,quia  prxmium  debet  excedere  meril 
iutrauit,ergo  nec  lex.  vetus  requiem  c{ieticm  dgurauit.  Conlrariim  pa  ficutfinis  meiior eH,his  qusfmt ad finem.J^mc  antem  ita  e(i ,  quoic 
tet iniitera .l\efpondeo.  Hic duo funt uiienda.Vrimum efl,qux  fit  re-  peratio  uirtutis meiior  cft.quam  fuerat quics corporalis,&  ideo  qm 
tjutes beatorum.Secundum,qualiter figurata ftiit  per  requiem  in  terra  ilia  corporai.s  non  potuit  effe  principale  pr^mium  uirttitis,fedfmt  qw 
fromilfionis.  dam  bonumminus  fenfibiie,tameneispromiffum,& Jubhoc  inteiiig 

Circa  primum  conftderandum,quod  requics  non  accipitur  hic ,  pro'  tur  promijfa  principaliter  quies  beatorum.  iHa  autt  m  quies  bealorui 

ut,opponitur  motui  &  laffitudini  corporalt,&  hoc dupiici  de  caufa.  Tri  hic  inchoatur  per gratiam,fecundim  quod dicitur  Lu. 2 ,b.  I  n  tc r ra pa 

tnoquia  talts  requies potefl  ijaberi  in  uita  prsfenti ,  fed  beatitudo non  hominibus  bouiE  uo\\xntztis,i& cbfummatur per gloria,utrumqi 

foteii  /}aberi in  uita pr.<Jenti.Secundo,quia  requies  beatorum  idem  tfl  autem  dattir nobisper  ipfum  Chrifium  qui efl autor  noui  Tefiamentt  c 

tealiter quod beatitudo ipforum,l'eatttudo  autem  ifla  efl  pctfi-ltio  ani-  ftc  patet  quoi  quies ttrrxpromifftoni\  fuit figura  requei  cxlcfiis  Hte% 

lh(tjecuudum partcr/ifuperiorcm,Hidciicrt  ftcundum  uoinntacem  &  bendjtnobii  per  Cl>riflum.&  fic  nonfuitftgura  ipftus  immedtate,fi 

intelle£}um,Hbi  tequies  qux  opponitur  motui  corporuli  &  fatigationi  mediante  flatu  noui  Testamenti  &  fic  patetfecundum.  .Ad  argumen 

non  habiti^:cutn,&  ideoquies  btatorumaccipitur prout  opponitur  mo  patct per pr^diEla,  quianon  concludunt ,  nifi  quod  requies  terrie  pt 

tui  infpitituaiibHS,qm  mouviur  ad  aliquiiper  deftdsriim,fic  enim  mo  miffionis  non  fuu  figura  immediatt  requiei  cdeftis,  ut  patet  iiituent 


.A     D     D     I     D     I     0. 

lne.4.ubidiciturin  To/r.Timcamus  ergo.i.foiiicitifHnus . 
Uocqnoidicitur.Timcamus  cigo.nc fortereifffa^poftiilationee.- 
xiftemHraiiqnidnobisde(ffe,uidetur  fic  exponendtm>.  Toffet  enim 
tfuis  dicere,licet  anttquisfutt  promiffum  intrare  requiem  tcrrenam ,  no 
tamcn  alicubi  uidetur  fuiffe  illis  prom>fium  intrarein  requiem  caie- 
(tem,&ftc  ex  iiia  figura  non  accipietur  argumentum  efficax  ad  ijoc  j» 
■■obis effet prttmifla reqiiies cxlefiis,&  hoceftquoi  dictt  ^poftolus.I{e 
it8afoUiiitatione,ideftnon  confiderata pqfiillationc  quam  habemus 

ai 


ai  tntrandum  requiem  cflestem,exiftimetur  aiiquid  ex  nobis  deefie.i. 
xiftimet  quoinobis  df-eft  talts  poilicitatio,cum  non  iegatur  in  ttet.7 
Q^iodrrfiitat^poftoius,di.Etcmmv\obis  nunciatum  eft  quen 
admodum&:illis,r.n««fuftt»;«r  nohis  regnum  cdeste  quemt 
modum  & iUisregnumterrenim,& hoc est  tnanifcftu  quta  Cijrift 
expreffe  promifit  regna  c^iefiia  credentibus,ftcu*  anttquis  regnum  t 
renumfuit  prorfiiffnm  obedientibus,Hnde  ex  confrqiientt  arguit^quoi 
cutiilis  nonprofuitpromifftopropter  corum  defcUus^tc  timendumi. 
nefjoc  contingat prsfentibus,&c, 

it  I{ETU- 


84^ 


AdHebrsos.    Cap.  V. 


842 


IIETHCJ.  Inc.4..vhidicltu:Tcnc^n\m crgone forth rcli- 
^apoilillaticne,  &C.  B«)-^.  vii(turfentirr,q>promi{fionesfa  lain 
vete.folTterantdcterrenis,  non  dc  c^lefltb.  VUins  oopofitum  nuitu^pro 


hare  trih.rationib.eirca  j  ^.Gen.infecunda  difoeffwne  &  in  yltima ad~ 
ditione  circa  f .48 .Gew.cir  ctrca  cap.iS.Li  uit.-c^  ntultn  alijs  lotiSycffe- 
£liis  tamen  hmus  addirioni  t  eH  ad  idem  cum  Tofrilla. 


C      A     P     V     T. 


''^fpirit.ii.ia  ijon  fic  la- 
'^^troducunr  infirmos, 

vt corporaiia ,  de  his 

incipit.volensoften- 
.  dere  noiuimmelius 

vctcri  Tcdamcnto. 

Qu.vda  hic  Chriito 

communia  cum  fa- 
■"cerdotib.  ronicQux 
■  "jim  i^lriora  pcrtine  n 
^  [u roli  Chriito.Qii  c- 

iam  humiliora  illis 
Bantum    (accrdotib. 

[:onucnientia. 

•'■<■  ANSEI.MVS.PrO 

ita  minoriquod  i 


Pcicumpofniinufeonlcquigiaii.tmScmifcricordum.  a  .Secundumtcj^cm. 

b  V.x  numerohoiiiinum 


rat 

a  Ex  homiiubus  fumicu  i,Sc  talis.    b  Qui  ex  coniiicci  bonitate. 


&:Chrifloeft,6^rin6  D 
pcnitus  ,  commiine 
cumaliis,quippcqui 

t  Mni.  n.mque  ponnTcx  ex  homin.bus  r  ^^^^^^^^^^ 

•  Aaaliqjia  aignus.pcrquoJvaletaliosmuarc.        b  Vipcreumira-         ai  ^      t  j- 

pcItentmilcricordiamaDco.  Aill  VCtO  aiiaqua;da,  PrifnafinS 

afllimprus  ,  pro  homini'bus  conftitui-  2.  t^oi^umviddicerSccfa  Haimo. 

a  Munciibus,hofliis.iJrecib.qu{  ducun:  ad  Dcura.        b  Deo. 

turinhisc)ux  iunc  ad  Deum,  vt  dffe- 

a    PiiniiiiaSjSchiiiurmodi.     bDcanimalibuJ.  I/imittendis. 

ddna  6c^  iacrificla  pro  pcccatis 


c  Kx  guordiitia  peccinc. 

dScicntcrpeccinr. 


crificium 
3c  Qtwniam  &  ipfe.hn' 
4  fert  occafioncm  extol 

Icndi. 
-)  C   TS^cc  quilquam  fumit 
^  b  -  i  ■  ■  6  fihihonorem,  fedquivo- 

Qui  t  condolerepoilithis.qui  ignorant&^  ertanr,c]uoniam     C4f«ra  Dfo.Percutitcu 

"    -   •     ■  ■-  -  •     ■"       -  '  pidos.quinonvocan- 

tur,  fcdingciuntie. 
:f.'CH  P  y  sosTo 
Mvs  Hicmihi  vidernr 
cti.im  luda^orum  fa; 
ceidorts  taxare  tm- 
quam  pt^tervocatio- 


a  Mcuto  eondoleic^ 


VtilMonil»Chiiftus,&idropruspotc(liHuate.  b  Pctr-T-i-     cQuiainfirinus  vialii. 
dOilia  neceflttate.     Non  it.i  Cliriftus,  qui  nifi  pro  fuis. 

&  ipic  circundatus  cfl  iniirmitate.  Et t  proprerca ^ct queaM- 


Scilicet. 


I  Simili  aliis.        Qu.x  fit  uecefl;taiilla  apctit. 
Non  folum  Tiiiiftus  conlcruetuf.fcd  ri ipfc &  alii  pctcatotcs  tecipisniur. 


modum  pro  populo,  ira  cri.nn  pro  iemcripio  ofcrrc  pro  pec- 


rinpter 


Pcihociteiuinpotcli  illepaniifcx  piudeae,(icut  Chiiilus. 
vocai. 


a  Vi  (ibiimputandum  iit,  led  Deo  qui 
b  'iui  rcSc  digitur.a  Deo  vocatui. 


^.knolkr  pontifex  d  catis .  t  Necc|uiig^|  fumic{ibi  hondrcm,ied  c|.voca'turaDco  g  nem  infilicntcs.acl 

^     poflitnobis  itnpctra  ^      ^^  aIndiciovig5&incenJio;.iu.dotuni.        Vt fibi fum«et.        b  Pecfuasviituccs.        e  Iw.        gCm   &!    laCCrdOlmin 

re  Biifcricordiam  &:  e  tana  Aaron.  Sic  U  Chrilt  Js  non  iemctipfum  t  clarilicauic  uc  jcomjmpentes.  +  ,   -^ 

jratiam  cum  pontifi  .  A  Ansei.mvs.  Pcr-  '  ^'^"'""'■^^ 

:cs  vctcris  teftamen-  cutiuntur  hac  lentciv  "'^* 

iquoiammodoficrificiis&sorationibus  impetrarentm  fc-  tli.quihonorcs  ecclcfiafticos.adquosdiuinitus non vocan- 
.ord!am,qui  purihominescrant&peccato.cs.  tararripere  cupiunt.  Quicnmfcingerir,  &propriamglo- 

.•ORiG.Eranrctiameaccmpctlate  ucecdo:cs,i*ci;i'na!e  riacn  ivixrit.nonfumithonarem.fipontifex.autpr^latus.in 
^ordinati.fcdnaturalifapicntiahocreqMirentc.icpjrlcie  1  Eccl>;'ufaftasfaerit,  fed gratia: Dei  rapinam  facien.s.iusa- 
i.Itafacerdotio  tun^Iius  c(l  Noc,  Ita  laccrdotio  fa.taiK  c*i  lienum  vfutpai.Scideo noa  accipit  benedidionem,(cd ma!c 
i.b.aham,itafacerdotium  gellitMelchiledcch.  Icijdtpfi     dicl:oncm. 

bpoftillos  faccrdotio  fanilus cft.  e  Jl»n femetipfun cUrificamt.C\m^C2ii\x% eft  filius  a  patrccum  '*^^".j. d. 

£x  hominib.afittmptnf.  *  H  VG.dc  fando  Vidtore  Diip'cxdc     dixir.  HiceH  ^Uus  mcus  dil;tius,in  quo  mihi  hene  corap.Qn^  clari-  „, ,    , 
:tc(rea(l*imptiococumquip.ntficiuntur,f  vtintuspci  gra.    ficario  longeantc  pcrprophetampra:di£ta  c(t.f/'m»;f«j«     "    '  ' 
amprimjinaflrumintucadvirtutiscKCclleitia, 'S^iforisper    tu,ego  haiie  genui  te, 

•fr  AvG.ApudDcum  nunquamcraftinus.nunquam  hefte- 1), (^cqifin 
rius dies  eft.fed  fcmper  hodie non mcnfium  circulis  foluitui  qur  li^ieli 
a:mus,non  fucccdentibus,  ac  dccedcntibus  tranfigitur  men 
fis  dicbus,nonhor9 mutantur>  nonvariantur  tcmpora,  vd 

^  momen-     p 


cdionem,&:authoritatcm,adgraJu'n  J^g^itatis. 

Vt  offerat  dona  ^  facrificia  pro  peccati  t  .   «^  T  »1 E  f )  P  H  T  T.  A  - 

TVS.ExpIicatquid  illud  fit.pro  hominib.ipls ad  Dcii  coii 

itui,peccatis,fcilicct  DcumpropitiumrcddcrcQ^o^i  ^"'^1.* 


NICOLAVS    DE    LYRA. 

C      A      P      V      T  V. 

Mnis  namquc  pontifex .  Vo^quam .ApoUoluso^eniit 

exceUentiam  notii  Tefiameti  refpeHu  veterts,  per  hoc  quoi 

ChriUus  prfcminet  angelis  &■  etiaw  Moyft ,per  quos  iata 

eHlex vetuSfhic o.lendit hoc tdem perhu  qmi  faccr.(o'iii 

<Jtt[li  pneminct  facerdotio  jlaron,^  circa  boc  duo  fucii.<^iapri'no 

liendit  Chri(lum  efie  pontificem,fecundo  oRendit  ipfum  effe  eKcellen  • 

wem pontificem  vet.Teli.Secunda pars  inctpit  in  principio  % .cap.tbu 

ic cnim  M elchifedcch. Circaprimum duofacit,quia prtmo oflen 


6  Qnicondolcre  poflit,  Hic  confequenieraefcribrurmodusde-. 

bitus  utendi  t*fficio  pontificali ,  (juia  cum  ftt  uicarius  ipfius  Df i  cuins 
p  oprium  efl parcere  /jr  mlfereri,  ideo debet peccantium  mtfeteri ,  & 
boi.  eiiquoddicitur.Q^ con Joiere pollit  his,id efi ,  qutpeccantex 
ignorantia. 

7  Etcrrant.iifff,rftfWf</<M  peecant  ex infirmitate  uH  quocunquc^ 
alio errore,qua tnfirntitas pifiionis  t>ernerttt iudicium  rationis.  Debet 
autem  pontifex  moueri  ad  mifericordiam  circa  tales  ex  confiJerafione 
proprtxfrugtlttatis.  Vniedominus  perrnifit  heatum  Vetruminpec- 
catum  cadere ,  utfcitetaltjscompati  ex  confi  ieratione  proprij  deliHi, 


i'  ChrtliHm efje pontificem,fecundo  praparat  animot auditorum  refpe  propter  hoc  fequitur .  Quoniam  &C  ipfc  circundatus  cft  in :i rm i 
<<ye(jfMfnrmw,/«rcHnii4/Z»i. Dcquonobisgrandisfermo.  Vnma  rate.  Etprorcrcadcbct  qucmadmodumpropopulo,itapro 
ihucin duas,quia primo  oliendit  quidrequiritur in pontifice,fecun io  lc;nctiploofFerrcpropeccatis.^»c/e  ^t in ueteri lege  dctermina- 
laratea  mChriUofuiffe,fecundaibi.  Sic&:Chriftus.P«>w<<i*i~  tur pioprium  facrificium  pro  peccato poniificum, & in  n oua lege dicit 
in  tres,quiaprimo defcnbitur  pontificis  (latus,fecundofui d^btti  of-  facerdos  in  canone  mtfit.l^his  quoqne  peccatoribus,  (^c.percutiendo 
debitui  vfuSyihi.Qiii  condolcrcipo(rit.terriodebitusconfeqi4t4-  proprium pe£Ius,recognitione  fui peccati, pro  quooffert  facrificttm ft- 
tinismoiui,tbi  Nccquiiquam.C/>f4primM»i  confiderandum  quod     cut&propeccatopopuU. 

'8  NccmxiiqiXZm  HicconfequenteroHenditttr  debitus  moius  a/fe- 
quendi pontificale  offfcium,qu!a  horrto  non  debet  fibi,ipfum  affumerc^ 
uiolentta,precio,t^  fmulatione.fed  fi  fibiimpanatur  pro  utilitatf  popit- 
l>,debet curi timorefuf(ipere,'4nde  Aug.ig.icciuit.  Dei  :  Ociwnfan- 
£lumquxritcharitas,negotium  iuHum  fufcipic  neceffnas  cbantatis, 
qttam  farcinam  fi  Hullus  imponit,contemplandx  ueritati  uacandu  eii. 


ik  <?«'  inflituitur  ponttfex,debet  effe  homo.non  angelus,quia  debet  efie 
tes  natitrs  quodjub  iiti  poljint  ad  eumfarmliariter  &  faciliter  recur- 
y*e,&hoc  efi  quod  dicit  Apoflolus. 

I Omnis  namquc pont(^ ex  hominibus. ;'. denumerohomi- 
^3tdebetefie,verumtamenlicet(imilisfit  altjsin  natura  ,  tamen  de- 
bic.s excedere  ingradu  iigmtatis  t'-  tn  uita,idroJequitur. 


iM{n\uptus.idesi,excom>nuHi  ilatu  hominum  fuper alios eleiia-     &  hocefi qnoddicit ./ipoTiolus .  Nec  quiiquam  lumit  fibiiiono- 


tis^j-  q:iia  non  debet  quareie  proprium  commodum  vel  boriSrem,fed 

f'^ttorumfalutem,ideofequttur.Vio}non\mih\\SCOn{\iX\xiX.m.& 

q>a  noH  infiituiiur  ut  prxjit  in  ttmporaUbus,fed  magis  w  fpintuali- 

i>t,tdco  fubdtiur. 

jlnhisqu?  funtad  Deum  .  id  efl  fpiritualibus  ,&diuinis,  & 

q<ttaliadebattexercerilibere  non  coakenec  mercenarie ,  idtofub- 
dur. 

•A  Vt  ofFerat  dona ,  &:c.  id  efi  uoluntarie  oblatdMon  uolentem  ex- 

to-a^. 


5  ttfacrifcia  pro  fcccsnis.fcilicetpopuli. 


Qui 


rcin,fcJ  qai  vocarur  a  Deo  tanquam  Aaron.l//ec«»B  aDfoK» 
catiir,qui  mods  debitoinliituitur. 

9  SiclicC\\xii\u%.0!ienfo qutdreqtiiritur ad  pontificem  ,  hic  confe- 
quenter  oHcndit  iltud  Chrifio  conitcnire .  Et  diMiditurni  duas  partes, 
qitia primo  decla-at propofitum ,  fecundo  ex  Ijoc  coffcluiit  intenttm, 
ibi.Jippellatus  aDco,  Circa  primttm  fc  p/ocedit,(]uia  ipfe  primo  o'hn- 
dit Chriflurn  effe  failum  pontificem  a  Dco,fccundo  agit de  ituf  vfficio, 
ibi.  Qui  indiebns  c:ktn\s(\ix ,tertio de pictAtts exercitio,  ibt .  Et 
quidecum  efterfilius  Dci.Vrimain duas qniaprimo probat  Chri- 
fiipontific4tum t/fe  a  Deopatre per duplicerr.  .Tnijoritatcmfirtptura. 

Tom.vj.        D    3 


Glo  ora.&  Nicolai  de  Lyra.        84-4. 


<? 


Primafinj 


84^ 

mr>mcnfa  vbi Dcus-Cil :ncc tcrmino iotlnditur, occ initio \n  ti.i,Et quimqu.im cfiet  fiV\\3%,diduit rx  his qiup.tffusfr tthrihn.  0 

cll^^iuJc.  ti.im.Qnjnfi  oht^dic/iturfi^Qiv.  vrque  ad  niort<;m  aoUM  fnii  tij^ij. 

a  T<<"j/jrfr(/of..S.icci  Jo)'-TiucniClirifhisift,  non  fecundum  <Jicnfc,ncutpatnfi!ms,qi.cniodo  podc.^ciidicit?  Vulcsqu  ^ 

icl  qct  r.atuscft  vic  pa-i^  ncus^ipiKi  Dcns  cnTtcrnus gipncn^  de  incun.inoncdiclum  elt.  CVjiod  .■uitcir  dicitt.ticci^ .  Dic  . 

^i,VcJprtipcercarucinairumptani,piopici  Vi<;"l;ni;aai,quam  mihi,aump.Urcmorabat,vruliiarcriira  inoite.tJpioprcr 


ootulitprono>'«i';. 
b  i\/.'i«','i'vc.yQviind 
tcnij:or,ili$  fui  iyrj|v- 
tur.i  Tiib'     •''    iiiiiiu 
ijcfinen.  'x  m 


i  ?  -1  iIltft^irHi^uUeumin  b»plinnoi(nansfi^uriiioneS(pj.ltiSfl«meailllimilf<J'liiliW>l'c''.''''iM» 
. ' !  .ic.'t]au<(vi4etui4i^i«4>H>  ^u«^idl.'>Ucikdit4t(cxcVUc9rJoi.  <4jxcl4iinb4p(i(in4it 


!n:>i;ir;fli';ct.:t,iS.:ci!c. 
tMtOponibilc  cihr.ii-, 
f"e'ataniccali.<  iltc.Nni 
.  qiiam  autcm  pro  re 
^  tiinecliohe  orauitpi 
j;.  trem,  fed  ccoiur.i  ipic 


tpri3<?.i. 


B 


poiuiic.viicrct,{cd  qui  loqautiiscflcid  eum:  ''■  Filius  msus 

»  Coiilubi^antuicni.q.iiJi  l<!iiiCiiuii)uifo.         U.S:ci!lrl   Iocu!'i5e0  jJ»H<dig«- 

ncioli  n.<c:ui;ai..  (ili,licui  at.Li  Je  pu<i"lic:)tuc  us.    -  '  _ 

cs  CU)C*o  h(jdicgenui  re.Qu^cn-i.idnio.du  &  lu  alio  lofO  di-  ^  pronunciatdiccm.Sol 

aUciiipitcc.     bT.iiiJisnus.     c  ^oc..-i>i^{ 'Jtaoiv^clF.-reas.  '  d  Non  Jiltctppii^ijrAfrri  i.  '    HltC   tCtnpUim  ilOC,&  i 

c  ;>ccunduiu<ligaiUicinuiJjat!.,j.la£c(d.itii.        in  jjiica(»iiiu,lvr^inei.,.'5f.(5inoii  tctn-  A  jii  tVibuS  dicl^^US  Tif' ■ 

a  ci>.tTucsnicerdokuU\re"rnumlkundii;6fc|inxcm^^^^^  5  ''^''''■^^''^ '^  '^^^^' 


}"g;ira  Cliujii  qui  CO'^ 
r«t  initjo^  finc .  E t  ii- 
cut  ii!c  o!.itii!it,tn  pa- 
iic  5l  r.no  (i^  tcmcl.nc 
&;:Chriftus  iub  Ipccic 
pan's6cvioi  corp.isfii 
imguineo)  luupi  di-  [> 

rcipulisd.Mit.  .      ■   ^  ^.     .        ,    .   ^^    ..    .    .    ,..»  1.     '.     r  o,aa„t«,nmp.o.u,N..  -  ...       _  tcft.atCm     h.lbcO     \w 

'         "    jUpplicaiionef.  ^  icdcch..C;^Ui  10  uieb.  cam.i.s  iiic  prcccs ,  luppll ari(incmiic^'i  ^  rum  ruirSdi cam.Kc- 

*■  Ai4iv  Dcuuj,         Alijslif        «i,\.ii  j  ivcjbjiur.    ij  i,a-ru!wtc.       c  Cuui  iiiig'>lluuc  LCiijci^ijua, 

»c>ju.in.iuj>co)tiliiisor'ai..Vt.    '«fHoc  .lOnimtjangjiio.'   '.■ 

cum  qui p.oiVc,?ialui4illum  fiiccre a  mcH-tccu  cJaiiKn-c  vali- 


•  rlirifhis.     "^i;  >.'g'ipjnnf;  .X.'     Qjii  eig)  pui'?         l)  Moii-tlitaiis,       cNontimure 
muiiis-rcilMiU^  tiol^  Uii:(is.         \  (iiiuMiir.i^cat'.-i>4rii>iie  <|M4itilc]  ^io^i^ius 
'  ^  otauii  tritniti  p::o  luij^i^. 


tcm  liabco   poncp. 
**  animam  nv.im.&p 


C  'i'rfcr<; 

./«r.Chri.ii  diciraclio 
iicm  i>C  vitam   cuius 
omnis  aclio  iidelajm 


eit  inilitutio  ,    &:ad 


4  Qi.i4quo.i i]u*i;uit iLfcajtim^.rurrcdiofic. 

b  i.!icutru3reli'iointrtiit. 


^  mo.>iitc'.et  camrinic, 

9  cgp  a  iiic.ipli)  pM.-iaiu 

j^ciri  .'  Quid  crr.  cii, 

pioquo Oiabatr  Pro 


fquinqiu 
ciTet. 


Doum  oiatio.  Q.iid-  d  do&:  liichrymisofFcrcns,  cxaudituscft  t  pto  iua  reuercn-^  '  aliquibns  {;r.ibar,  t 

qilld  Cglt  Crir:llUS,pve    ~  aE»^a4iui-sStquidcintc:vpoteniott.iIiiitis.        i.nmnitiis     e  SecunJuniquod  joiiiocx-I  j,  ^*^*-^''' '^"^"l^     "^ 

Cr;S     6d  l'r'tii  'aliOnCS  ^'.•rius.     Olicrfite,     flPcteJ.    c  .Noiil»j!ui)i'i';t.<e:>Sc  ruj'^l;cii;uKCiobtii;ii.  Q'.:CCi  aUtCm  G, 

fncr.mt  pro  omiiihus  f  tia.Et  t  ^JUidc CUUI  cilct  jihus  Dei,dldiClt  c^  hls  qLlx  paiius  ^  ^  lc\i{,exauditui 
SauguinisciTuiio  fuit  i  ^quolliam.quip; 

ciamof  <a'id':s,in  ouo  dum   de   co  c 


qi.ii  mifeiicordiaai.cuni  lam ad  dcxteram  Ht patn' .  mc clK 

^stCjiRysosT.  ErubefcaiKha^refi^ci.fiiiiisDcipro  icuercn-  e  ^reerfBMa.Qiiiftaiiipfusomnibus  Pcum  rcueritii.'. 

rii  cxaiidiebatur,  $c  quidampj/usue  propheTis'-qiTisdixerir.  f  DidicU ex Im qu: pajjin eii jibedieMiAm.x.soWxniiLnl: i\\k 

I  ordo  eil  quod  dixUjE^suuitus  tll  pfO  r'cucren  bcdicnciam  viquc  ad  mottcm. 

tia.  g3=  Qr/h 


Q  Qualjiautcnii 


N  1  C  O  L  A  V  S 


"D^iEr 


Dc  dcc  c. 
^a.litcr. 


L-Y  'R"A^-v''y'«- 

■■  •  .  z.^OS/.  ■:' 

•;t/pf«n(//T;^/. Quemadmoduminalioloco.  Circaprimimilicit 
Jcontmuansjententtjm  Ittcr.i' itnmpdiaic pr.icedenli  .Sic  &C  Chrilius 
hon  renieiipfnm  ciarjiJcauir,vt  pontifcx  fieret.  Sicut  ambittoft 
!  &•  hypocritXfVt palfitit ad  :lif^'iitates  cccUfiaflicas afcendcre, 
i  Scd  qu i  iocu t us  etl  a it  Dcu m.  td t(l  j  Dcuspatet  cUriHcauit tp' 
jum  Cl}riii iim,&  t>Qc  e)t  tntcUigcniniH  Jecuudum,  tiaturam  humanam 
quia  in  diuitia  natura  habet  cadcm  iharit.attm  &  gratiam  cum patre, 
poteli ctiam intciligi fecundnn  dmin.tm  natHram,non fic quod Deus pa 
ter  filio  aliqua"»  chantatem  vd  ,il'»t"m  de  r:ouo dederit ,fed inquan' 
tumdiuinttatem  quam  ab  ^terno  habuitapatre ,  tn  tcmpore  pater  ma- 
nifefiaint ,  propter  qmd  petebat  Saluator  ioan.  l  J  .  Clarifica  mc  pa- 

terapudtemctipfum  claritatequair.  habui  priulquam  mun 
di4S  iieret.^anc  autem dantatem  filtj  declatat  pater ,  ducrif  quodfe-' 

2  Filius  vnc\iS€$tu,Sic.Ethocnpofitumefl,fupra,c.i. 

3  Qucmadmodum.H/c  cotijcqucuttr inducit ^poiiolus aliam  au- 
loriiaum  plaim.ad  prohandum  Jacerdoliurn  Cbnliiejfea  Deo,qutae(i 
yerbumpatrisadfiltum, 

4  Tu  cs  iacerdos  in  a:tcrnum  .  Dtcit autem in  xternum,ad  diffe- 
rcntiam  ipJiHS  Jacerdottj  veteris  lfgis,quiaillud  erat  tantum  teinpora- 
le  ijr  figurale ,  ^  factrdutium  aiium  Chriitt  efl  tftcrrium  C^.  \etum, 
qi^ia  nos  introaucn ad  t,larum  uijionernin  vita  a:terna,<juodnonpoie- 
tat faccrejucctdottum  vcicris  legis.Additur  ctiamaltaaijjertntiapcr 
hoc  (juod  dtcitnr. 

5  Secundumoriiinem  Mclcliifcdech.Q^M/iteK^onww Heteris 

l"^isfuitjccwt(iurn  ordtitem  ./iatouuumjen  Leuiticttm.faccrdotiutiiait 
tem  Chrisiijhunituir/ordiiiemjupenorcmtjuijiguralncrtaiigiiurcum 

diiitiir: Scciindiim ^idinem  Mclehjfcdeth./fCMwtiiow  ijnodoift- 
rius  difffiji- detetnntflaf  .Apokvluf,  8 ,  cap.  &  ibidem  pleniuf  expoiiiiur 
boc  fcrijiim. 

d  Qi^iiin  dicbus.Ij'f  cotifeituenteragitdeofficiopontijicatui  Chrilli 
primodeclarans  tempus  debiruw,dic.Quiin<i\eba$CCi\lMS.id  e(i,puf 
fibiLitutis,quia ante njmrif^ionem  habntt carnem  paljibilem , fd non 
prccahi!em,&  :UuAicnr.pus  acbitum  vtendi  c§}cto  pontijicis  ojfercntts 
pro  Hohisjacrifjcium.  Si  cundo  mo.ium  deuotttm  ofjeteudipro  nobtsfa- 
(tificiMm,^t.cumdicit. 

rrcccs 


7  Pneccs  iiipplicaiioncique.  Diiitpreces,qiiia  apud pacn  :   ■  'jt 
petitiones.  Dittt  fupplti  etiones  quia  iriorando habkit  thodum  i, 
^deuotnrn. 

8  Ad  cu mid  eP.,ai pattcm. 

9  Qui ppfleteum  ialuarea  morte.  Faciendo quod non » 

tur  Je  vciiei ,  fedtamen  r.oluir  propter  rcden;p:icnc>!i  nof.rat,, .  .../'-- 
pkndam ,  qife  per  tnortcm  Cbnili  coritteuicnitjjme.  itnplet.i  e(l .  uifa- 
u!t  eum  tamen  a  morte  aliomodo  fctltcct  cupi  a  mcn.iii  ■  .:• 
tando,  ,     '  ' 

loCum  clamore  validOj&c.olfcrens ,  fciljcvtcorpus  mmcm 
precibus  inciuce.  Quodaurem  mo^^ieni  valide  ciamautrii  dui 
geiiU^,fcd  quod  tbt  iaclnymatus  fuertt  nb  hahciur  dc  euangtlu 
Je potesi  tamen haberi per  Jimtle,  quia  loan.  i  i,dicitur,quod  : 
in  morte  tao^ti  laibiyrnatus  eil  ex  pietate ,  &  ma^is  pn  o' 

laihtymatusfuerii  incruceprototius  humart  gcncfis  »f  t.\. ... , 
iitux etiam I oan.ult.g.qnod  viultafecit  \ejus  jigua qux  nonfu: 
ta,(^  ideocum  Apoltolus  dicat  tuncipjurn  laihrymarur, 
dum  eit  hoc  tanquam  certum ,  quamuis  in  euangtiw  nvii  ^    , 
£t  patet  eXptfdiQis,  quod  pblatto  &  oratio  djusii  Jtiu.  Ja&. 
tKOdo,dfuoto,crfe)Heiiti,ideo  meritofuit  cxaudibilis  &  accepia,i;Moc 
eli  quodjubduur. 

j  i  Ijcauditusertprofuareuercntia./.  quia  utendooffiito ponttf- 
ctsj.otavdo  pro  poputo  &  ojjcreiidojuutnjaci  ijicturn  habuu  tnodutu  n: 
tiotum  &  reucteniijiimuw, 

j  i  Ettjuidem.  Hic confequenter osicndit ,quoi m  Cbriiio  fuitma- 
xima  mtfcrtcordia,  qux  Utbii  cjfe  inpontijicc ,  quia ctan  tjjtt  Drus  jii 
atct.no, in  quanaCnrapaii  non poterai yML  Jua  ptetute  CT  miferiict- 
dtaquauifitauic  nos  orietisex  aito,aliut/ipfil  naiuram  htiinan 
Jtbilcir.,iii  qua  pro  iiouis patcrctur  ,  ^  cx pafjionti cxptrientia  u  .  i  v... 
patieriaum  r.oiiis  ifuodamodoaptior  redderetur,i^  hoc  eji  quod  dtcUJ 

pojioltfs.O 

EiquicumeiTetfillusDei.  idefl,ab jitetno exiflens ir.  naiuraii 
uino-j. 

l  j  Dicit.Ex  timore in  natttra bumana. 

J4  Ex  his  qua:  paffus  eit,obcdientiam..y<'(/  hocfacittantum  nou 
tta  eyiperirnentJt ,  quia  in  notitia  babituali  non  profecit ,  fed  eatn  lo 
tarn  ab tndantt conceptionts habuic ,  &  qitia  per  Jitcfm  palfianemmc 
rmtgionitn  fw.iorpons  C  exaUatmctn ,  Cr  conjcftcnteraliorun 

icglori' 


Ad  Hebr^eos. 


rg*^  Q^n^ns  dtemperafitihus.Tjntam  valetpaffioqaodomni- 
.  t>i,srjfficitaciraIutem,qui-lalusbcnepoieltcflepQrcu,qui3 


Cap.    V. 


84^ 


b  /«j'jf<r»*,^>'r?c7W.i,Sermode:incaiT:atofiUod'0aci}iscftadin-  ^ 
rerpic;tandLui,i,qiuadcbiks  lcruu  eltisad  inteliigendutti.pro 
funda  im.l\crn.VcUhnerpretabilis  Qiiiahic  funt  n.ultalacra- 


ipfc  e^  apoelUtta,&c. 

^THUopyLACTVs.IdeMQjirnodoipferaluuscltfadus, 
qiiinraluiem  c^teris  contuiit, if^ctemporatiamaliqua.aiji; 
bretiem,  qualis  Iblet 

in belloafterri pericli-        «    ,     ,.       -         „  ^    -r    »^'*P^'f'^^''7'^^''^"'''!«"4oind<r:;.«amcoit,,cat«. 
tantibus  ("edeternam.  a  cltobeaicnnamv&Tciolumm^cusraCtu.sin  ommbus  obccm 


fffi  Atquibusclt.illaalla- 
itui  ta!^N™'tumobtem- 
perantibus.  Curergo 
vos  increduli  eltis  itx 
tant^lalutisadmitten 
dgdilcnmcnf^Videf- 


a  Sufficicns, 


b  Gloiincatcetn*. 

-  -         b 


b  Qtu  tealitct  hocoftendit)J<  «onnicntitut. 

pcrancibusiibicauia  lalutfs  a;rem£,appdlatusa  De^ponri- 

a  De  qua  le.quoinodo  lccundum  ovJineju  Melchjlciech  &  non  recuudnm  01. 
diucm  Aitcjn.        b  Piotundus  $c  fubiilis  ctl. 

fex  iuxta,  oi^dinem  Melchiledech .  De  c[uo  nobis  gra^ndis  (er 


nicnta  exponcnda  de  perlonx,  l.digivtate  &<:  cternitatc  ,&:  dc 
ritus  &L,  trib.  mutatione,  !i(.  de  lacrihcii  eius  &c  Ter.eycellenti^ 

^  noniiarQ,&:  de  legis 

atque  laciificiorum  il 
I  lius  tempQrisreproba 
2^  tione,  &c  dcahjs  mul' 

ris- 
3  c,  Et  etenim  cum  dcbexe 
^m^Interlerit  increpa- 

tionem  de  jnfirmita- 
.J  te,utalta  de  Chrilla 


ai.non  habilisintcipietatuL        b  Ad,  e.xpoaendu.m.vobis. 


Nonideoquin 


ego  jJofTem.yclgtandis.quoniaiaimbccil 


ncquemadmoduhgc  bmOj&tininterprcrabihsad  diccndum:quoniimtimbecUlcs  6  Jaborent  intclligerc. 

Omnis"oratiO,tamVa-  iAdintelligendiunprofundamyftetia.        b  (mbecilles.         cQuiamiusan-  -  tSf  C^  RyS.  HlC  huma    ifegnCSa» 

njsfitfi£;urisdilkida>  nimci.itumeitvobis.     dQuiacjictcitativacge&ptophctisUcduiiio.  /  nitatcm  dicit,  ficut.o.  iit)^5. 

-:^tSS:^  c  faaicftis^daudi^ndum.  Erc^nm cum debcrecis ma'giftri effe     Sumtm"mfdS 

.   _    A  ■.        ■       c  CL  aQuiaptiusannunciatmnefinobiideCwiftoi  bVtapivicipiocaihtziz.itioiivwycftra;.    "-"   ,.^.   f-    ..»  „»• l 

itiam.Aitenim  fadus  ^    ■  -*   «^    v      ^  £Sicutpae.i;qu.busp.im3eiemen      tuivbcut  ctiam  htcpri 

ett caura,quodvtique  ,  b  r  i  tauteratum^/antuiadiegcdmn.      mumde  humanitate 

^diuinitatiseltpropriQ  (jproptcr  tempus,  rudum  indigetis,,  vc  vqs doceam.i.ni,  qua:     docebantur,  Intucris 

JNamPeumprXter.an  aExoidium.reimonum.eftfymboUunMei.        Adho(;tcdaaieftis.  Humilifctm(jne.   "  qUC  Itt  Caufa,  Vt  humi 

liusocmoeirctant^fa    runtclemcntaQxordii  fcrmonum  Dei.  Et  h^i  cftisquibuSio^^^^T.f^'-^''/'^^^"'  ^ 

lutiscaulapotelt.  .^     -^      ,  .  -k         .  -.        v        j    ^-^"^^  vcum  Aihenienfib.fe- 

*  Anse.m.  Peresau-  cit  Paulus  difputas  ac 

ditionem cius,  defignatur rcfurr^^io,perconfummationetn  diccns:Temporaquidcm  ignoranti^cri  diflimulanerit  Deus^ 

cxaltatio.Velconfummatuscttinoinni  operatione  fanftita-  nuncprxcepithomimbus  amnibnsubiqneut  poeniteant,fe- 

ris,quando.compIetus  omnibu&  obedientia;  fu^adJjionibus  di  cundum  quod  conitituit  diem,  in  qua  iudicaturus  eft  mundii 

xit.Conliimmatumer:,Etemilit  fpiritum.  cnmiuftitia  inniramquodefin,iuit,fidcm  tribuensomnibus 

jzf^«f/j£7«icf7f4«j&yi/Mfij. noacumsIibetfedj^tern^,necpan  exfufcitans  euma  mottuis.Proptereafi  aliquidaltumdicit» 

ciSjfedQmmb.hactamencondinoneutobtempcrenteJ.Non  breuiterhocdicit,humiUaueropluximi&epifloIslocisinlpec 

enim alitcr falutem confcqui potecut. Ei bene  potclc  iplecau  fit,&:  ficqua  alta  funt,^oftendit.Nam qnod  ita  humiliter  lo-, 

lafalutiaeireceleris,qaoniam<»pp!eWi^«^  eft a  DenpontifexSicut  quitur.aon  permitiit,vtiftadediuinitatcfufpicemui:  ,  fic&; 

&: ipfe  fuis  operibns  realitetoitendit  fe  hpc  effe.  Nam  ^a  poa  hic  cautclam,  leruauit,  -^ 

tificisQficium  impkuir,  atquc patri  tuit in omnibus.obcdies,  c  Quiffunt eknienta.exo/dij. ^y^d^mm  fetmonQ  eft  fimplex da 

&infeipfoperucnitad  tanram  bonorum  omniumconfum-  ^trina.Etementaeiusj.materiade  quaa^it,vtnatiuitas,  paflio., 
pmationem,utfulficeretetiamadaUorumfaIutem,;idcirco«7p      Etfa£lieslis  ejuibuslatleopusfit.-A  BEDA.Cumdebetistempo- 

^felktus  a  Deoeftponnfex,^  hociuxta  otAinem  MeUhifedech.Ciit  reipfQefledoiltores,itecu  dottrinaindigetisqutE  (unteleme^ 

omnisQrdodiuinitatisineoconfideretur,quKonfidcratipo--  ta  fermonqm  Dei,&c  fa<5ti  eltisopus  habentes  lac^e  non  foli-t 

tuitinMelchifqdech.  docibo,Omnisenimqu,iIa£tct,inexperrus  eft  verborum  iufti 

*THEOPHyLACTVS.  QiiQniaminqtiit,pafluscftiUc,&  ti£e,infans.n.cft.  PcrfeCtorum  autem  eftfoliduscibuseoiuoi 

pontifex Qlt nuncupat;us,^Utpote aui  (c(c in mortcmpbtulerit.  qui  per  hahitumexercitatos  habcnt  fcnfus ad feparandnm  ba 

Nectamenetfi  fanguinem  obtuUt,  proludaicisinftitutisid  num.Hicenimvidemus  taquamdiftinitumeflequemperfe- 

cgit,fed  in  Melchifedech. marem,  factus elt pontifcx ,  Nam  doru  dicat  folidii  cibum,.&:  hoc effe  illud  quod  ad  Corinthios.  8 

'  qucmadmodum  illc  non  fuit  olei  liquore  ab  homine  delibu-  fcriptum  eft.Sapicniiam  loquimur  inter  petfedos. 

tus,ficnccChr;(ms  quidem,  feda  Dco  confubftantialiip-  *  iDEM.SuntquidamKominesquicumaudicruutqqiahu 

fiusfpirituoffufuseftjUtiquQ 66Ul€n;exfuu',ita<Siiftc  potitus  milescftedebent ,,  dimittuntfe  nihil volunt  dilCcre, putan-. 

eftregao»  iQs quia fiaUquid didicQuotjfuperbi erunt,&: remanet  m fola 


N  I  C  O  L  A  V  S    D  E    L  Y  R  A. 

5Sr  ^lmficationem  tdeo.leqi4itur. 

1  Etconlummatusfactuscftomnib.  Quiain  fua  refurreElione 

hahuit glmam confummatam in corpme^quiaprius erat  perfeQa  tantO. 

■  X  partr  amm.iiu 

'.  FaduseftQmnib.obtemperantib.^pcifrfr<ir»j5<i<?m. 

Caufafalutisaeterng.f /<im«j  enim  in  natutalib.  quod  iUui  ejuod 
siperfeQumpotcUfacetealterumfibifimile.SimiliterChrt/iui  i.nglo- 
la  perfet'ti(jinius  elt  alijscaufa^orif  ,  inquantim  Oeut  per  modum 
rtfiapaiis  efjetlus  y&  inquanium  homo-per modum  merentis,  &  in- 
rim(niiyCO'iiun£ii  tamenin  uniuerfttate  fuppo/iti,alif  autem  fanSiife 
ahent  ad  Dctm  per  modum  inflrumenti  feparati,,ficut  manuiatttficis, 
li'er  eil  mHtumentum  eius,&  aliterfecuris. 

AppeliatusaDeopontifex  iuxta  ordinem  Melchifcdech. 
^sicrfoquod  Chnfius  habuit  perfeQe illa  quxdebent  efie m ponttfice 
ic  confequente* ccncludit  propofitumprincipale,fciiicetquod  Cbriflus 
'i  appelUtus  realiter  ponttfcx  &  yeri.,dtcens .  AppcIIatUSaDeo 
ontifex  iuxta  ordincm  Melchifedcch^Hoc  autemaddit,quiafa' 

rdoiium  Chrifli  non  confihit  in  oblatione  brutorutn  animdUum  ficut 
>nftHchat  facerdotium  leuiticum  ,  fed  cotifiiitt  tn  'oblatioue  corpa- 
s  Qrfaiiguinis  lefu  Chrifli  fubfpeciepanis  (!yyini,ficut  Melebfedech 
ui  erat/accrdos  Dei  altiffmi obtuUt pauem  &  vinHm,vt  habetur  Gc- 
^i^e. 

Dc  qmnohhgtindis  Cctmo.  OHenjo  quod  Chriflus  fit  vere  pon 
ft^  ,htc  confequemer  prfparat  anirnos  audientium  refpeElufequentiu. 

t diuiditur ifi  tref  partes,  quia prmoteddit auditores attentos./^cur.do 
oeiles  in ptincipiojfeq.  cap.  ibi.  Quaproptcr.tcmo beneuolos,ibi.  Et 
loc  faXJrw  primuni  fcimium  quoi  attimus  auiitoris  txcitatur  ai  aU 

tcntiom 


tentionem,,  quando,dothr  ei  tu/inuat  dtcendorum  difficultatem  poteil 
contingere  dupUciter .  Vno  modo  propter  materix  arduitatern..Mio  mot 
doproptet  audientis  imbeciUitatem  ad  capiendum  &  tarditatem.Jf- 
trumque  contmgjt  in  propofitcqnia  materia  incamafionis  de  qua  loqiie 
batur  y4poHoUis,eH  valde  ardua  <&  di^ciUs.ltem  illi  quihusfcrihrbatt 
fciUeet  i  udxi  erant  etians  imbecilles  ad  capiendum,propter  aff^efa6liox 
nem  ad  contratium,^  hoc  eft  qnoi  dicit  ./ipo/iot.usJDcC{li0.fcilice(-pcn 
tifice  noslro  lefu  Chri/lo  efj. 

6  Nobis  gcandisfcrmo&:i^nintetpretabiiisad  dicendum./J- 
e/l  interpretatione indigens  propter  matcrii.  di/ficultatetn,  i^  itetum  «n 
Ita  cattfa  e/l. 

7  Quomam  imbecillesf^ilicfrisad  audiendum.4</wjrf%f«r 

dum,dequoeosreprelicnd!t,di. 

8  Etcnim  cum  debcrctis  rriagiftri  c^Te  proptertempus.j  pro/j- 
terdiututnitatem  temports,  hoc  (tutcm  dicit .4po/iolus,qut.a  ipfifueranf 
infhutli  a  luueatute  in  lege  ^  propbetis. 

9  Rurlumindigctisvtvosdoccamini.quxfuntclementa  cx» 
ordii  fermonum  Dci.lngrar/imatica  elementa  dtcuvtur Uttxf,qitas 
pueriprimo  addifcunt ^cid  /imiUttidinem  huius  dicunturelementa  qu^ 
fHatprma  &  coruuniainfide  qux  qUhet debet fcirc.Confidcranduv!  14- 
men  quod  ^pofiolus  uon  dicit ,  quod  ueliteos  de  taUbus  infiruerCjVt  ia 
cap.fcq.patet.fei  utfic  Iqqueiido  po/iit  tos  sjeltus  excttate,  pnftetqttoi 
etiam  fubdttur. 

10  Et  CsiSXi.Sicut  enim  paruuUs  datur  lac,quod  efi  cibus  dc  faciU  con- 
ticrtibiUs ,  <cr  non  dantur  (is  carncs  ucl  pifces  vcl  aUus  cibus  duredige- 
Jiionis,itafimiUter  nouitijs  in  fidecr  /impUcibus  non  juut proponen- 
da  difficilia  fidei,fed  ea  tantum  qux  poffunt  de  faciU  capi ,  ptopter  quod 
jequititr. 

Tom.vJ.       p    ^ 


847     -  GIo.ord.&  Nicolai  de  Lyra. 


848 


A 


tinexTcr- 
tus  ru-JU' 


n 

t  proptcr 
conluctu- 


b(ftc,c|»i03  rcprehcnditrcriptura.dicens.  '  tiamnoncapaccm.faciliustaftidiririclantinvcritatefcrmo-  C 

Eifa8isrf:isopus  fiaheines  hiic ,)ionfoliJoeiya.r\c.n.  Dciis  vult     ncm  quan»  mfermonc  petcipi  vcritjtcm. 
nos  la£kcniJtriri,  vt  non  ibi  rcmane.imiu ,  (cd  crclccndo  pet    b  x\d difcrfuomm  boni  cr  mali .  Ecce  hic  oltendit  quid  fu  foli. 
hc.\d  Coiidumcibumpcrucniam  iis.Noncrgofictjbidf.hu-    duscibus.r.fepararcbonumamalo.quodpcrfcftorujrtqui 
niiUscfto.vtnontapiai.  HumiliseftoppIupcrbia,a]tu$cfto    habenttcnruscxcrcitatosTT^iautcm  iiui.ilid.i&excrciuta  '  "* 
proptcr  I.-.picntiam  . 
Aiidi  euidentcm  lcn- 
tcntiamdehicrc.No 
lire  pucri  eftici  fcnii- 
bus,  fed  mal:tia  infan- 
tcseftotcut  mcntib. 
pcrfefti  ruis.Ccttc  cx- 
plicatum  elt   fratrcs 
mci.ubi  nos  Dcos  uo- 
luiteflc  humilcs.ubi 
altos,  humiles  prop 


•  AdfimilitiriincminfinHuni,    b  El.    «  Aicank  Dd.    Qui  conGitnet  vo),        d  N'ob  Iblido. 
Cuiuspjij  clllac. 

V  tparuulus  aon  dl  (cernit  ciboj  t<.  pciit  Uimcndo  noxios,lic  induAus. 

la<^eopus  fit,  nd'n  lolfdocibo.  Omaiscnimquiiadlisdl 

a(^od  vosc.lis.  bQ^iliulUJ  £cpo(fe64icoaucnit.  cldcuiiuii.    Vtvosinfidc 

tCilclIl. 


particeps,t  expers  eft:  fe  rmonis  iurtitix.tParuulus  cnirn  cll:. 

aSen{u:>&opcre.  ^'Dequoalihi.S'apien.Ioqul.iqtcrr>erK.-a.         eScilieei.  d  Con- 

luetirunt|lludio&lc^iiouelcN|>tutarum. 

Pcrrc(^orum  autqm  elt  Ibluius  cibus  ,  corum  quitpro 

I)  NQnmodo  lutuialiteracutos.         blm^-II:^..        clundo. 
4Hiceft  luUdnscibus.         Inicllcvd  bonia'ininus  Iioiio, 
£<  iiialia  inirius  .lulo. 


nicmc  hoc  non  pof.  ^  '* 
liuu.perfeifloninquo 
dam  fidci  l;\clc  tcnca. 

^  tur,  vt  inuifibilia  qiix 
nonvident,6i:intclli- 

^  gibiliaqugnodumin- 
lelJigunt  crcdant,faci   '. 

3  lead  vanas  &:  facnlc.  '^- 

^gasfabulas  promiflio 
iie  icientix  leducua- 

^  tur.vtbonum&nia- 

6  kim  non  nifi  corpora- 
hbus  im.iginibuscogi't 

'  tcnt,&;  ipfum  Deum 
non  nifi  corpus  ali- ,, 
quod  efle  exiltiment,    ' 


loan.  T.  b. 

Ibidem.a. 
rrimaQt;s 
Haimo. 


tcr  caucndam  liiper-  ^  ,      ,.  ,    ,        r°  r     c,  ,.,      , 

biam.altos  propterca  b  conlueci-iam?  cxcrcuatos  hapgnc Icnius  aa  dilcrc  tioneni  bo 
piendum  fapicmiam.     i^iacmali. 
Laaarc  ut  nutitaris, 
ficnutrireut  crefcas, 

ficcrefceutpanem  m.mduces.Cumenimccperispan^man  &  matum  nifi  fubftantiamputarenonpoiTuut.cum  litpo-' 

ducarc,ablaclaberis,idelt,iamnan  tibiopuseritiactc,fedi"o  tius  ab  immutabili  fubitantia  mutLibilium  lubUantiarura 

hdocibo.  quidamdeiedus:  quas  fccitexmhilo  ipfa  immutabilis,& 

a  Oninis.n.(fui laUis  cftp.;rticef}s.  Qui  non  capit ,  ■wrbum  carofa-  lu mma  fubftantia.qux  eft  Deus .  Qiiod  pcrfccto  quilqu  is  116 

tlum e/r.quomodo capiet./w  principioerat  ucrbu  ^  OIs  de  hac  rc  folum  credit,uerumetiam  excrcitatus  m  extciioribus  anitnj 

fermoquoagitur,utnonfo!umcrcdaturuerumetiaintelli-  fenfib.intelligit,peicipit,nouit,non  cftiam  metuendumae 

gatur, fciaturquequod  dr,  oncioUis  eft.faciliusillosprcmit  feducaturdbeis,quimalumputando  cn"cfubftantiam,qua 

quampa(cit.Exquofit,atfpintuaIes,iftacarnaIib.  non  oino  t\on  fecitDcus.mutabilcmlubftantiam  taciuntipfumDeii, 

taceant.pp catholicam  fidem.qux omnibus prgdicanda  eft.  ficiU  ManichK:.VeI fi qnx alia;  pcftes  itadefipiunr, 
Nectaraeficiieferat,utuoIenteseaperducereadinteIligem  ^CAP. 

tiam 

NICOLAVS     DE     LYRA.  tantimfide!derifio,&  proponidebetmorsfiuoocctfio.&hvccslquii 

^  lOmnisenimqui  lacliseft.particeps,i,/«d/]jf.f  rfo^W»a/rf«/i^  dicit Salimcor Matthisi.S.a.Nohtc ("anctun) darecanibus, ne 


mittatis  margaritasanteporcos,ncfortcconculcentcas|l' 
dibusfuis,&:canesconuerfjditumpantuos .  Perfan£tum&' 
per  margarttas  intelUgitm  htsc  doilrina  /anfia  &  prettofa,  &perfa- 
nes  &  porcos  intelliguntnr  obfiinatiin  tnfiielitate  &  inminmiitii 
Cr  /edfidelibus  &  crt  dere  uolenttbus  &  illis  de  quibusfperatin  mm 
fiojproponenda  eflfidei  doslnna. 

.Aduertendum  tamen,^  in  do^lrina  fidei  aliqua  funt  omnib.comm 
nia^quia  omnes  tenentur  illa  credere  e\plicite ,  ficut efi  myileriumin- 
carnationit  ChriHi  &pa(fionis  &  refurredionis  cr  confimilia,  ^ufce- 
muniterpr£dicautur in  ecclefia,&  taliafunt  omnib.proponcnda^niant 


My[lctia 
fidci  du— 
plicitcr  fi 
pooancur 


2  Expers  elt fernionis  'mW^s.t.ineptus adcapieniu  difficilia qux 

tantumfunt  proponenda  perfc£m,cuius  ratio  fiibditur, 

5   Paruulusefteriim  ed.i.noHcllus  &  i^npotens  ad talia. 

4  Perfe£lorum  autem  eft  folidus  cibus./.  dothinafubtilis  in his 
qu£  adfidem  pertinent,  esi  tantum  proponendaperfe£iis,&  qui  fint  ta 
lci  oflendtt  confeqnentcr,di. 

5  Eorum qiii  pro ipfa confuetudine./»  exercitiofcripturarum. 

6  Excrcitatos habent Ccnihs.i.virtutesintelle6iuales, qux  perfen 
fus  aliquando  defignantttr ficut  aliquando  alicui  dicilur,uides  tu  boc.i. 
inteUigis,&  adquidvaleattaleexcrcittumfubdit,dt. 

7  Addifcretionem  boniac  m.ali.;'.  veri &/alfi in his quafunt fi    fimplicib.nontamenfnbtiliter,fed  per  gro/faexemplaab  ets  capibilm, 
dei,quia  verum  efl  bonuvt  intclle6lus,&  falfim  eii  malum  ipfius.  qiiia  altter  daretureis  occafio  errandi.  ^iiafunt  in  do£irinafideiqutje 

.Ad  euidentiam  maiorem  htiius  pariis  vltima  qumtur.  Vtrum  wjr-  quuntur  ex  articulis  fidei,ad  qu£  credenda  explicite  non  tencnturfm. 
^eria  &  fubtilia  fideifint  omnibuf  indijferenter  proponenda.Et  argui-  plices,fedtantumilliquifuntinecclefiafuperiores,&taliatiofuntftiu 
tur  primo  quod  fic,quia  dicitur  Matth.vlt.d,Vi:qdic^te  eusingc\iam  phcibus  proponenda  ,ntfi  probabiltter  timeretur ,  quodin  talibus  e^tnt 
omrii  creatur^,ye;f  J«  euangelio  continentur  omnia  fidei  my(ieria,er-  male informatiab  hgreticis.ln  tali  enim  cafufunt  de  talibus  inHruen- 
go,  &c.  Uem  credere  articulos  fiuei  explicitiefi  de  ntceffitatefalutis,  di,quia  perRdia  hitrefis  non  tantum  contingtt  in  errore  circa  articutot, 
quantum  ad  omnes,fed  non  pofiunt  talia  credere,  nifi  eis  :  proponantur  fed  etiam  in  errore  eorum  qua  fequuntur  ex  articulisjicut  euim  bxreti 
ergoarticulifideifuntomntbtis  proponendi ,fed articuli  fideiconttnent  cum  efldicete,quod  Deus  non  fit  incarnatus ,  ita  hareticum  efl  dicere, 
myfleria  &  diffit ilia  ergo,&c,  quod  non  affumpfit ea  quiefunt de ueritate  htman£  nalur£,&  ideo  i!-- 

Contra,per  lUttd quod habetur  in  textu. Et  faSiieflis  quibus  la^e  0-  nichxus  condemnatus  cH  uthareticut,qui  dixtt  Det  fiUum  affurnpff 
pHs  fit,nonfoUdo  cibo.  carnemphantaiUcam,&fimiiitermuUialijquinegaueruntin  Clni^^ 

■^efpondeo :  Myfitria  fidei  pofiunt duplicttcr propont .  V«o  modo  vt  effe aUqua  qux  pertinent  ad  naturam  humanam .  Si  autem  loquamvT 
credenda fimpUcHer per fimpliccm  a/fenfum.  Mio modo proponuntur,  de fecundomodo proponendi ea qu^junt  fidei  ,fc.  inquantum  Jtsnt  pn 
vt  aliquaUter  intelligendaper  rationem,proiit  poteH  ratio  habert  m  ta-  rationem  intelUgenda,fic  tantummodo  proponanda  funt  homtnibus  in 
//'  materia.  /  oquendo  igttur  de  primo  modo  proponendi,  dicendum  quod  telUgentibus  &  exercitatis  infcriptura  qui  poflunt  capere  talta,non  ai 
fidet  in  myHeria  non  /itnt  omnibus  proponenda,quia  non  debent  propo-  temfimplicibus  &  capere  non  potentibus,quia  hac  pofient  eis  effe  ern 
«/  infidclibus  obfiinatis,quia  ex  hoc nonfequitur  eorum  couuerfto ,fed     ris  materia.^Argumenta patent per pr^diCta. 

tantum  9  CAP. 


flatimfupra  dtxerat,de  boc.n.facit  .Apofiolus  grandem  ferrri  omm ,  ir. 
fta  &  interpretabilcmj.indigentem  tnttrpretatione,non propter mat 
rix  difficultatem  quia  iUa  qux  lam  propofuerat  de  Chrtfto  ir^prtncipi 
htiitis  epiiiol£,di.Qui  cum  fit fplendor patris,l)abent  maiorcm  d:ffiatl 
tatem,&  indigcnt  altiori  interpretatione,ut  efi  manifcsiu,fed  bsc  ma 
teriadefacerdotio  Cbriflinonhabetinfe  tantam  difficuUatett^nififi 


.4     D     D     l     P     l     0       I. 

iH  c.$.ubidtcittirinpoflii.  Etcxauditusclt  profua  reucrcntia. 

licc  quod  (i/ar«r.Exauditur  pro  lua  reuerentia.pofef?  ciia  ali- 
ter  iifteiUgi  fecundum  gl.f.pro  reuerentia  paf/tonis  cui  maxima  rcueren 
tia  dcbetur,eo  ^  finc peccaio  pafius  efl  profola  charttate. 
.A     D     D     I     T     I     0       l     l 

In eo.cap.ubidicitur  in  ToHil.  DcquofciUcet , pontificc noHro  lefu     lum proptei  imbecilUtatem  audtentium,  quinon  ualebant  dijcutereir. 
Chriilo.  telligentir.m  eorum  qu£ de  hoc  traduntur  infcriptura,prout ^poilM 

Hocquoddiciturlnc.  Deqtwgrandisfermo  uobis  &  interpretabilis     d(clarareintendebat,&  hoc  efi  quodfubdit .  Hupniam  imbeiillesfi^   ' 
Md  dicendum,fecundum  Clof.  referendim  eft  ad  facerdotium  Chrifti,f.     eflis  ad  atidiendum,&c.q.d.T:<lon  indigeremm grandifermone  &  tnU  ■■ 
quomoio  fccundum  otdinem  Mclchifcdech  appellatus  eflfacerdos,ut    preiabili,nifi propterimbecilUtntem  ue(kam.  1 

fintim  I 


849 


4 


Ad  hichrxos.   Cap.    VI. 


850 


C  A  P.      VI. 

^■^^/,  Faprsptcr.DuvltcKdsmcicpws,  &cuIpatisco  qiiod 
^j^^i>^  vciintrcmpci-  cadcm  ip(adii'ccrc,itcrum  blanditur 
^j^rv^  illisfe  eiscbnaumei-ando,  hortans  cos ad  peifcdio- 
4>Tr^  nem. 
Uchoationis .  Oiio 


rcmi(Tionem,confirman  per impontioncmj  refurrcdionem  ^ 
iV  dicni  iudicii  prcilolan. 

f    Ab  operiLtts  r-iorcuii .  "^t  AvGVSTiNVS.  Quid  cfi:autem"a  ^j^^-^c^. 
mortuisopenbus  pa;nitcntia  ^'niriabliisqua.-oportet^morti  >^'°P°"« 


hcari  vt  uiuamus. 


rndesfuntcatcchiza 
d;,utc(HymboIuai 
fidei,&dom;nicao- 
ratio. 


ciii 


C  A  P.     VI. 

Cinia  porfccSotum  eft  fbjidiis  cibas. 
Kos  amouO. 


a  Aliasiemictcntcs. 


,  ctu  pcr- 

3  Secixiidiim  intcUigentiain  &operationem.        b  Nostlocendo",  vosau- 
dicnclo.        Qiiia  veftiumport3i<;  mcuni  fcputo.        clta.f.  Nou  itanc- 
gligenter.vtoliniiveluon  ainpliusiacieiucf. 

Ha:c  funt  inchoatio. 

fcdbiora  feramur   .    Ndn  rurfuji  iacicntes 


a  Id  cflpceniteniijm  quafi  lapidemin  fundamento. 
cando  tecciuntiiiita.        c  Id  ellpeccaiis. 


b  Qu.-v  cft.     De.    Qjiia  ibi  opi.ra  piior.i  pcc- 
dContra  hincrcCeriint.ijuini  lcge 

qu.cfuntiiiltitiam. 


Clt, 

Morrua  opera  dicir  primafius 

peccataq  occidunt.  Haymo. 

Vel  priora   bona  q 

perfequens  malum 

niortuaerat  Pxnite  t  prmdo. 

reabhiseilfundame  ?, '"  S'"' 
^  tumiaccrcfinequo  inchoat 

nihil  a:dificabitur  .  fcrmonc   " 

Quideftautea  mor  Baptiim' 

tuisoperibus  pxmte  tiiple^. 

re.nidabhis  qux  o- 

portetmortif]cati,ut 
^  yiuamus .  FeratYiur 
^  ad  perfedione  iacie- 

tesfundamentu  px- 

nitentiaiaboperibus 

mortuis  &:fundame 

tumfidei  qua;fitad 

Deu,  utomnespar- 

tes  fidei  habcat ,  Sc 


t    Vaproprcr     t      u.rcrmirrenres      m- 

"i"  C  H  P  V  S  OST.  ¥/^    /'-'^- -.V'-' ''''i^T'A   \j  Cumiainahquid  runiu.s&nondumfunuispcifedii.ijcll.de  iniiio.fidc. 

".     ,,  .   ^-■-3    -1     I    ->       8    /'■''^^•iv:*^wl;/Aft    V  Inquo  Chriftusinclioarurinuobiiclle. 

i»"S;:S!^!Sm        lSi#^a)ll    chdationis  ChnlU    Icrmoncm  .  ad 

'tium  eitqiiamnon- 
duuitaeft  pcrfeifla. 
Sicutenimeumqui 
addodnnam  liitera 
rum  inducitur.cle- 
menia  oportet  pri-  .,.,„.,  c"      •     o       rin-      1 

n-.umaudire  ;  fic  &:  f  runoamcntum  pa-nirentk-e  ab  operibus  mortuis  6^  fioei  ad 

jChriftisnum  ha;C  lci  *  Sifciientcmniain  baptifmodimittijScpetiinpofiiionem  manuumfpititum  darilexfupeifluetct: 

t~'  n      n       -i     I  j  Bccpta:tetipfuraaliquid  ou.irercnt.fifcitcutpei  cuinrcfuiieaurosmortuosSciudican<3o3. 

recxade,'5dnihildu-  ^  i„  co;ihrmai.onc. 

dubiraie  deipfis .  Si     Dcum,baptifmatum  do6lrina!,impoIitionis  quoquc  manuum 

aUtem  iterum  OpuS  ildeftadperfeaioncmfeiemm.pei.        b  Veljfaciemus. 

habuerithorudodri               r        r,  .     ,.   ..                        ,    ,    -k             »»,»  ..«-v.  .luwvau  , «. 
m,  necdum  funda-  g  ac  rcfurrectionis mortuorum,  oc^iudicii  a:terni .   Et  hoc facic  4  non  aliundeputet ia 

nientuh5t,firmum  ftitiamefie.  Funda- 

enim,  oportet  &:fi-  mcntum  et  do£tri- 

jtum eire &  iiarc ,  &: non  transferci.  Si  autcm  quifquam  ucr-  na: baptifmatum  pluraliter,quia eft  baptifmus  in  aqua,  in  p^- 

bu ueritatis audit,&:  baptizaais  eft,&:  poft  annos decem  de fi-  nitenti3,&in  fanguinc:  quia  fic  mundatur homo a  peccatis  g 

ieiteriiaudireopushabct.quodcredereoportcatrelurrcdtio  psnitenria  ucl  (anguinisefiufionem,ficut  per  lauacrum  ba- 

nemmortuorum.nondumfundamcntumhabct  iterumini  ptifmi.Vnumtamediciturbaptifma  quia,vnaforma,  necitc 

ium  Chnftianifmiqucrit.Quodenimfidesfundamentutn  rari  poteft.VnaibiefttriumpcrConarumopetatio.  Noner- 

itjcxtera  vero  fupcrxditicationcs,aduerte  ipium  diccntcm.  goideo dicitur  baptifmus fien  in painitentia  &:  in  Ianguinc,cp  p 

tgofundamentumpofui,alios  fupersedificat.  lacramcnrumbaptifmice)ebrctur,utinaqyaaccedente  uer- 

ftTiiEoPHyLACTVS.  Quia  haud  quaquam  necefTeeft,  bo,fedquiauiccm  baptifini  fuppleteffufiofanguinispro  no 

"^*  ivrcirainitiaipfafcmperver(emini,ideftfidcfempcrinftrua  mineChrifti.Eretiamfides&p5nitentia,ibi duntaxatubi  ar  Io.j.a. 

mini,tanquamadeumnuperindudi:fedadpcrfeftionisfafti  ticulusneceflitatiscontemptusreligionisfacramentum  bap 

giumpcrducamini,&:adoptimumviucndiritum.  tifmiexcludit.Ideoqueficintelligendumeftillud.Nifl  quis 

lc  MpeTfedioraferamur.ic Ch  RysosTOMvs.  Quideftad  renatusfueritexaqua&:(piritufandfo,nonintrabitin  regnu, 

pcrfcdionem  feramur  ?  Ad  ipfum,inquit  tranfeamus  cacu-  celorum,ideft,qui  non  fucritregeneratus  ea  regencrationc 

men.hoceft.uitamoptimamhabeamus.Sicutcnim  in  ele-  quarenafcunturilli.qui  renafcunturcxaqua&fpiritufando       ' 

mentisvniuerfumapexprimus.hoce  alpha,&:fundamentii  nonfaluabitur.Eavero  renaCcuntur  homines  diuerfis  mo> 

j2dificiumtotunicontinet,&:ficuitae  mundiriam  certa  fidci  dis,ialiiperpenitcntiam,ahipcreftLifionemf'anguinis,aliIpec 

perruafio.Sine  iftacnim  non  poteft  cfTe  chrifhanus,  ficut  nec  baptifmum.Ideo  pluraliterdixit  baptifmamm.Fundamentii 

finefundametoa:dificiu,neqjfincclcmentispcritusJitierarii  ctiamimpofitionif  ma.quianifiquiscredat,quodpermanus  . 

fieri  poteft.  impofuioncm  dctur  fpintus  ad  rcmijfionem  &c  corrobora- 

d  ^gn rurfus.id eft,nonutolim,vtficutpriusccciderunt,iterii  tionem,non eftfundatus.Fundameniumeciam refurrectio- 

.redat.Vel non  rurfus  iacietcs,ita modoiaciamus, vt amplius  nis  mor tuoria,quod.nifi quis credat  quia  refurrc^lltio  Chrifti 

acerenonfitopus.  facitreiurredioncm  mortuorum,nohabet  fuper  quod  xdi 

,,^,>i  F«nrf.i«e/u«>M.Qiiodpriusdixitfermoneinchoationis,  hic  ficct.FundamentLietiaiudiciixterni,quiaquidquid  ibi  fta- 

ippellatfundamentum,eoquodadChriftianamrcIigionem  tuetur,inxternumdurabir,quodiudiciumquin6credit,  no 

,,^_^.  cnicntibuspriuspropon'tur,&fupcrhoc'qdperfeiiioniseft  habetfundamcntuiHxcomnianifiinfundamentoprccefrc 
iedifieetur.llocfundamcntum  diuiditinfcx,qua;inchoatio  rIt,nemopotbeneoperari.Etquiahecomnia  illis  neccflana 
aIicetpinitentia,fides,bapti(matu,dodrina,impofitio  ma-  funt,dicit,!acietesh9comniaficutlapisinfundamcntoiacit.  ^^•^•<^e 
■iuura,tefurrcdio,atqueiudicium.Quicunqucaliquosadfi-  g  £;/>oc/dc/m«i.*  AMiiRo.Non  potclt  cnim  fine  tauorc  P°^°'C-i. 
ie  c6ucttit,pnusfacit  p^nitcrCjin  Deum  credere,baptizari  in  Dci  aliquis  cfTe  perfcdlus. 
reiDiflio- '  ^lmpof,,hile      p 


N  IC 


O  L 
C 


A  V 

A       P. 


D  E 
V  I 


L  Y  R  A. 


Vapropter.  Inparte  cap.6:immediatc pr^cedeti  ApoHolus 
reddtt  attditores  attentos,  ojleudendo  dicendorum  difficulta- 
rcm,uic  confeqttenter  rcddit  cos  dociles ,  oflendendo  eorum 
'  ordiiie^nyquiaoficnditijuxfunt  dirntttenda  ct  qua pro/equen 
^■lUi  enim  quibusfcribcbdternntexercitatiinfcripturiSi&  ideo  dicit 
'xdintendit  dimittcre  ea  qtixjolent  dici  nouitiis,Jed  intendit  profecjui 
:  cjtixfolent  diciperfe£iis,&  hcc  efl  quoddicitur.  Quaproptcr  in- 

:imittentesinchoationisChnftifermonem.y«/)f/c,//a//a« 
■•'ibus  incipitfidei  doBrina. 
Adperteciioraferamur.  idesl,ai  doBrinam  perfe£Iortim ,  & 
■'xftntillaquae  intcndit  dimttlere breuUer  tavg:t ,  &Juntfex .  Tri. 
'iim,  t(i  p^nitcntia  a  pcccatis prntteritis ,  ficui  enim  in  rnotu  naturali 
•nor  eTl  reciffus  a  tcrmino a  quo,cjuam  acce/fns  ad  tcrminum  ad  que : 
'a  inproccffu grati£ qux perficu  riaturam,priJ>iun  e§i  penitentix  Ja- 
yamentum,quod  ejiqmdam'  rcgreffus  a  peccatis  ,  &  hoc  tangitur 
urn  dicjtifr'. 


ficatione.  Secundum  qnoii  esi  utmuicndum  cst  fides  /impliiium ,  pe^' 
quam  fit accc/fus  ai  Dsum,Jecundum  quod  dicitur  infra  11  .c.  Accc- 
denteadDeumoportetcredere,quiacft&:c.e?'/'ocfrtnp.c//?-/Zf/ 
Et  'ndci.T  crtium  cil  baptifma,cjuod  c(i  cjuxdamjpirituaiis  geueratio, 
&  hoc  tangitur  /'Z>/.Baptifiiiatu  m  doCinnx.,&  dicit  in  plnraii,  quia. 
triplex  csl  baptifmajiilice tfl!minis,faminii,&fanguin.is ,  verimta" 
men  iiabent  tantam  virtutcrffvnius  baptifmi .  &  idco  dicit  ./Ipoliolus 
ad  Ep/j^.^./p.Vna fides  unum  bapti(ma.i;^«4>-f«»'i cfi  facramcntum 
conJirmationis,in  quo  daturjptrittijhncius  ad  robur ,  ficiit  in  Laptifmo 
datur ad conjcquendum cjfcfpitituaie,&  Imc notatur thi.  I mpo(; tio- 
nis  quoque  manuum  .  Q^dntum  &  fextuni  penincnt  ad 
tcrr^fiinu  fptritualis proi(Jius,e.xpeiiamus  cnim  ujurvettwnem  voipo- 
t!imjuiuram,quta l}0C amoto inanis cffet fides nollra  ,  ut  d:cit'r.i.ad 
Cor.iji.&  hoc  tangiturthii  Ac  reluric<!?i/onis  movtuofum, (/«.■£■  f/? 
qkintum.Hiipc^amus  ciiam  rtmunerationem  nouis  (lendam  m ludicio 
extrcKo,&  hoc  cli  J'extum,quodnotatur  ibi:^t  iudicii  xte.\-\V:dicitur 
autcmitidicium  xternim,qitia  fentcntia  thi data  in  nslcrnum  dnrabit. 
Islafex  pradiCta  uon  intendit  .Apcp.olns  profcqui  inodo ,  quiafimt  qu^- 
dam  fidei  rudimcnta,dc  quibus  (niei nouniifiHt iniirucndi,  &  de lalib. 


Non  rurfus  iacientcs  fundamcntum  parnitentiacab  opcri-  inU-iucbantur  in primitiuactclefia,v{ patct ^jQ.  1 7.©-  ///  pliiribus  a. 

)us  mortuis.j(i cft,pcccatis  quafunt  opcra  mortua,  diciiur  autem  p§  lijs  locis. 

litfntia ftindamcntum-.quiaeH iilud quod efi primum  in  procejfugrj.-  4  Et  hoch.Wic confeqitenter apoP,olt'S  reddit  aiiditorcs  beneuolos 

'i^,n  didum  tfiiftcutfHndammum  efl  illud qtidd/ft pnmum  in  ccdi-  ai ofiidendu  eisfuA  Mriuf.  pofjibilitatm  & militatcni.Ec dmditur 

ficatiQne<  ikinires 


8^1  GIo.orcI.&  Nicolai  de  Lyra. 


8)2] 

a  Impofjihile.^ii^t qols vcro cxiftimet  fccundum  vc!  tcrtium  b.a  apcnt  qiiid  Cit  hoc  VirtntrtftUmfuym  P^culi.Viutte  q.i'ippc  0. 

A  ntiriuipo!^peccdta|x>(r.:  ficfi.rul>dil.l»w/>o^/>i/e.Nan  taiuedif  cutaiigcli.-SciulIiusct^crc  cori.MiqncI.iha  vitiliint.icirc  qni 

ftcilc.ncqiisinhoccoafidcrct.  fuiurileculifiuctunm  projifio  nooi!)  ctHcitur,  per  Ipiiitiiip 

b  Eoi  <fM/.  idclt»ctaiueoiquilu:c  bona  habacrani.Ncdum  Janclumh.Ecdicercc6ccdiriir,&;uiic;il>dirai!laingrcd!.Qji 


pcnitus  maios. 
C     Rjno-Airi.  p;r  hi- 
ptifmum.cuius  virtus 
incruce  Chrilti  coa- 
ftat.vndc.  3. 

d     HHrfum    CTUcifi^en- 
tes.  Qjiain  baptiimo. 
fu  mu  s  cofo  r  m  cs  mor  ^ 

vnz.M,?ro  QLHP'i^-»r  kcundoba 
hibuvnn,  ptizari,(ccimdo  Lhri 
Kcircra-  ftum  q!i.inrum  ad  (c 
uobapri-  cruci;^git,quod  eiUti 
*>"'  habcicodcniuioi  dc 


raatuutaicstiJtui-if.-culi  ?  Vitaa;tcma,.i'>-.iciica  cuMUciL.t,o. 

Horum  qu.ppe  iain 


aidcfl.n  in  Inc  »iu  rpidum potnitentii dedetitinam  \n itiarmpolTibilcrfl  i>et  pf  niltaiiioi  tenoiuii. 
Htcfuudaitici>tjiacicmu:>,vtiiou  luiluni  opoitciua  taiiduiciiiuiii. 

mus:  ii  cjuidem  pcrmiieiit  Deus  .   -]  I>npoilibiIccIl  cnim, 

a  Pet &lcm  IwptirmumA  li>i.iiumrin4lum.  b  P>.v ipf) m  ti.lein  <\iiti\  riiaiicni'\  i.icuiidu:ti  guQum- 

cRc.u.flijiie  M  J-ccaiui  Jiii  io  l>aj.iiUiio. 

cos  qui  fcmel  fjnr  illuitiiiuci  ,  gLiftaacrunteciamcldnum 

aQji  eiiampaitici.        b  HJbc.ittsgeneriliiiguitu.ji.Jcalii  ooiu. 

cxlclte  ,   er  participes  fa^i-ti  lunc  ipincuirandtsi^ii^taucrunc 

aQuimna».iiclnihilomiau,,<]U>m  hX\  Ui.iipjidpcsfpiuruninfti.     b  liicui:<iNlin. 
cDiuiaiuteinCii.iAi.vctjiigtlumiluSiiiuiu.    >llinpalIibiliuicm,&ciinin((iTaliutein.*<juam  non 

pii>.bau.:iuni. 

nihilominus bonam  Dei  verbum,vircu:e{c]ue  vencuri  ieculi, 

a  PoU  hzc  omnia.  b  Cutuiet.  c  luliicia  lecupciata.  dC^cdhiclic.i.nonibie  Per.    f';V(  i?b.ipiitrniui 

pult  p^niu-ntiiin. 


pigniis  ^iccepiuiiisjxjt 
f>(1em  a  (piritu.  Dicj. 

j  §';iuiai.hi,fiinrcgnu 
cuiuldam  icgisintro- 
dii<fto,cCdatibi  quj 

2-  ibi  (unt  crcdcrcniur, 
dcindeprodcrcsorn- 

3  nu.credercutur  tibi 

^  interim  .  Negat  hic 
Apodolus  reitcratio- 
ncmbapti(mi,(edn6 

5  excludir  pcemtcntia. 

6  Renouan  cnim  cft 
nouum  ticri.Nouura 


h 


rifioni,vt(cmcl  mor-        ,  i  h   rw  •     .t  r     c  i  *  ,  -  *         ,- 

tuuscd  itanosinba-c  etproiapli  lunc,renouari  ruiiusad  pcrniccnciam :  j  rurium 

'       n  DtifmO    fcmen   niOri-  J  QuianonpnfluntclHccicvtitctumfibivjleaitMcih.siijihiiltilibicnimlicrftctucitixioiChfirti.^lieJrnein      /  itjtcm  facerC  laUaCtl 

I)  r  '.      Cl  liiam  c.-uctligcientcum  vi;iisScconcujircentu;:  luod  luclirct.     a  NequcpollunilubcicCh.iUuicolleMUO-      o      .i  J  n  l- 

mur  pCCCatlS,nOn(e-  nivicuuimiiciuniiiinoiuiaie  vii.x.  8  Clt.  Vll.le    ;    l\cnOtUibtm' 

cundo  vel  tcrtio.  i{i'-     crucihtrentcsfibimccipfisfiiiam  Dei  ,&  t,oll:entui  habcnccs.   9  ^»''  f"^'*^  "?«'''«  '"'mj 

nouAri  rurfns  ad  pa-ti-  °  ■''  t«j  f«a.  hoc  fitin  •*** 

teHtiam  -k  A  M  n  RO-  ptdino.  Etcft  (cnl 

Libr.  i.dc  s  1  v  s.  Impoilibilv;  clt  rcnouari  ad  pcnitcntiam  per  baptifmu,  ImpnCTibilc e(t  eos.qui  hoc (emel  acccperunt  vurfus  rcnou 

j>((UC c.  j.  hoccd  reb3ptizAri,quia  hoc cffet  iterum  cruc.^igerc Chniiii,  id  cJi.icbaptizari  moios  ad  p^nitennam  ,illos  dico  (i  rcbaptl 

nonincarneiua,fcdinc3rnc  baptizan.Ercnimquiadercmit-  z^ntiii-.rurlus  crucingentcs  fihumDci,  &:liabentcs  irnfioui 

tcndapr.tdicauit  p^iiircti.i,debuit,6(;dchis  quiiterandutn  pu  quanrumad(c.No:icniminrc,crucihgunt,fedfimilesfLintii 

tantbaptKmum  iion  filcic,&:  prius  foUicitudincm  nobis  au-  rifonbiis  &c  cruci(ixoribus^quia  vna  mors  Chri(ti,unumbap 

ferrioportu\t,utfcircmusetiam  podbaptifmum.fiquipecca  tilmaconfecrauir,quod('u(ficirconrrao;nniapeccatactiain({ 

rent  duivirecis  pofTc  peccatum  ne  fpe veni^ dc(htutos itcran-  quentia.Si  p^nitentia dc eis ag3tur,ficut  illa  vna  mors ,  fiilftai 

di  baptifmarisopiiiio  viua  pcruertcrct.  ad omnia  peccata  tollenda.Qjl  vcro  iterat  baptdmum  ,qua(; 

•ic  CHays.Duobusmodishanccau(am  impofnbileme^Te  illavna  mors,  i5<:unumcxea  baptiimumnon  futiiciat.itcBf 

dixit.&foitiorcmtjiodum  poltremo  poiuit.  Vnoquidemo-  &:mortem  ,  uccx  ea  iterata  (lat  iterata  remi0io.  Vcl  mfe 

do.quianonefidigiui.squicumralibusdignusTactus  fit,&:  cu  crucifiguntfiliumDei&:conrume!ixhabent,quigratiamcia! 

fi:aperdidit,qut^(ibidonatc}tucratvc.iterumnouaii,3<:quiapof  uilipcndcntesinpeccatisiaccnt.  Et  eirratiocur non  debeani 

fjbilcnoncitcr.miterumcruciligi.hocenim  cftoftentui  ha-  lelidafideprima  inpeccatacadere.  Non  enim  ultra  poflunt 

bcrc  Chn(lum<non  c(l  'giturlccundalauatio,nam  fi  cft,eft  &:  rebapnzari  in  rcmiflionem  peccatorum.h"npofIibileefteniro 

tertia.cft  &C  quaita.   Pnma  natnquc  a  lecunda  difloluitnr  >  rebaptizari,quia  tantun-ibibercimbrcm,ideft,Chrifti  doftc 

&:lioc  femperabaltcra,&hocin  infinitum  procedat  necef-  nampoflTunt.quaperpij^nitentiamfruttihccnt.hoccit :  r«r. 

C  foeft.  C  guftauerunt  f  inquit  )  honutn  Dci    verbum.  Etnon  emmjkpe. 

aperit ^^Sipe 


NICOLAVS    DE    LYRA. 

*k  in  tres:-quia primo  proponitingenerali,qHodffta  doHrina eH', conuen 
ntens  eJ-  poffihihs.fciundo  oUendit  infp-cialt  cjutbus  impoffibtlis  eH,  ibi: 
1  mpollxbile  clt  cmm.tenio  q.uhus  eii  poffibilts,ibi:Confidimasm 
tcm. Circa  pnmum  fciendum,(juoi.^po/iUusinprincipiohitiuscap.di- 
xit  fe  velle  inHruere  illos  quibus  fcribebat  dchis  qux  pertinent  aiperfe 
Hionem  doilrins  Chri({i,&  quamnif  tllwl  fitciifficile,tamen  hoc  ejl  bene 
foffibile  cttni  adiutorioDet.&  hoc  efl  quod  dicit  ^poflobts:  Et  hoc  facic 
mus  fiquidcm  permiferit  Dsus.idefi,adiuuerit.minusetiim  dicit  & 
flusftgnat. 

1  \m^oi{\h\\cciitn[m.HicofienditqKibusfuado£irinaefi  impofii- 
bilis.Et  dtuiditur  in  duas  partes,quta  ptimo  ofiendtt  propofttum.fecundo 
dd hoc inducit e%emplwn,ib ■lYcvxA cnim.Du it igitur quodfua  do£iri. 
na  efl  inntilis  Jlis  qui  poH  tnultam  benelicia  diuina  recepta per tngrati- 
tudtnem  labuntur de  f.eccaioinpeccatum,qtiiadeferefurgere  non  pof- 
funt,  (T  tufle a  D^o  pertnittuntur  dcprefft  onere  peccatorum.  talthus e- 

nim  fic in peccato profundatis,iir per confequens  quodatnmodo  ob(iit>4 
tfS,fe(.undumqucdfcrtbiftrV'OUcrb.\  S.a.lmpiuscum  in  profundu 
peccatorum  ucnerit,contcmnii:in«t///y  est  doClrma  Apoholi,qm<t 
nonrecipmnt  hutnanam  perjuafionetn.  &•  hoceitquoddtcn  ^pvltdus. 
JmpGflib.lecltcnimccsqiii  lemcKiTnt  iilununati,w//2/c»/« 
baptifi/it/jcramentutri  qtiod  diiitiirfacrarnentumfidet^Lf.iia  illitmtnat  per 
iid<:m.\Lt  bene  feme\d.citur,qtuahoc  facramentu  no  potcfl  aithliberi  bomi 
ni,  niC:  /emcl,cum  non/it  iterabde. 

2  Guftaueiunt  ctiarn donum cqleiicquiainfacramento baptifmi 
tonfertur gratia  quf  de  ctlod.nur. 

3  Et  participes  fafti  fiint  fpirituffanai.  i>/w  varudonafpirituf- 
fanUtdantitr cum gratia,qit.z  qnider,; dona  fuerunt  in  Chriflo pcrfe^e, 
vt  hxbetur  Ifj.  i  i."Er  in  nobisfunt  participatiue. 

4  Gtauuerunt ruhilominus bonum Dei uerbum,i:>/«d CJmdo 
recepimus  non  folum  donorum  fpirituffancii  largitionem  ,  fed  etiam 
fpirunalem  nulrttmem perfuam  doflrinam.  Non  eniiU  in  folo  pa- 


ne  uiuit  homo ,  fed  in  omni  uerbo  quod  procedit  ac  or c  De 
Matth./[..a. 

5  Virtutefque  uenturi  fecuW.Virtutes i/infunt dotes anim£& co 
poris.dotes  anivx^funt  apcrte  Dei  uifio,  ftrma  in;entio,conttnua  fruttii, 
qux  habentur  in  patria  perfe£ii,fed  hic  a  viris  perf£iis  habentur  incoh 
tiui,fcilicet  infpe  &  charitate.  quibus fuccedmt  ilUdotes.babenturt 
tiam  aliqujndo  ex  fpeciali-gratiain  qnadam  diuince  ditlcedtnis  experiti 
tia,nu.t  conceditur aliquando  virisfan5lisin  vtaiotes  vero  corpotis  noi 
habeiitur  htc,nifi  tnfpe.^  qitia  magna  ingratitudo  efi,pofi  tanta  bene 
ficia  diutnacaders  a  fide  &  gratia,ideo  feqw.tur: 

6  Etprolapfi  iunt.f.tlliquiprxdi  laperceperunt. 

7  Rcnouari  rurlusad  fcn'mnx'\z.efiimpoffibile.adhoc  enim  refe 
tur  illud  impoffibile,quod  tamen  hic  accipitur pro  diffictlt.ficut  dicintk 
de  Claudo,qnodnon poiefi  ambulare,qiiia  male  &  difficile  ambHlat.[i 
pradi£iicadentes,de difficili refurgunt,nontamen  esi  impof/ibttefmf 
citer  quansHu  fmt  iti  via.Sequxtur. 

8  Rurfumcrucifigentesfibimctipfis  ^\iwm  DC\»quiaquintit 
efi  in  ipfis,reiterant  caitfamfute  crucifixtonii. 

9  Et  oftentui  habentes-  Quia per  koc  viienlur  irridere  morte 
Chrifli  quaft  pro  moiico  eam  babentes.  ^liter  eXporiitur  tlialiie 
abaliquibus  ab  tlloloco,Et  prolapfi  funt .  &  dicunt,  quoiApoHol 
remouethic  errorem  quorundum  ,  quide  ludaifmoerantconutrfi  . 
fidem  catljolicam.  &■  ideo  jicut  apud  luixos  ablutioucs  &bapttfm 
tafrequenterfiebanttficut  patetex  euangdtoin  pluribus  locis,ita  api 
bantur ,  bapttjma  Qhriflt  pluriespc/fc  reiteraricirca  eundem  hon. 
nemad  delendaeiuspeccata,  fedijoc  rernouet  Apoliolus,di.  \n>p 
ftbileenimeficos  qui  fernel  tlUrninati  fitnt  perbaptifmum  qitiefi, 
deifacramentum  ,  rurfum  renouari  adpauitentiamfi  lapfi  fuerint 
quiaper  pvnitentidtn  fequentem  non  poffunt  redire  adrenouatton'. 
baptifmalem,qu'a  baptif-nus  efi  lauacrum  regcnerationisi^reii 
uationis,  vtl)abeturad  Titum.i  Et ideo non  dicit  ^poflolus  qi> 
ftt  impoffibile  poenitere,  Sedrenouarimodo  pr£diCio,quiafacramenti 
l;.<tptifminon  e^^iterabtlc.Sequil:R,\itsii  crucifi.fibiiiietipns  fi-D 

^  Inba- 


%? 


Ad  Hcbrso 


s. 


8n-. 


ih  i«!/.>f?//.Dodrin;iin  ranClam  roreiii  ca;lorum,qiJcm  fnic- 
if)  ranr  rlimnt  ceii,i*.'.  crt,prs.d:catore.s  verbi  ucntatis.        ;; 
AvG.Etgcinrincce.vc;pici;s  pl.iinamgcraiinabona  ope 


Cap.  VI.  oy^. 

prcfertrl  non  h.iher.nndclauderde  rpcfufurornm  attorir,nd 
q  pp;.rfcritaa]licit,,Sc  E-.-crcat.inin-.cs  eorun'  i^<:  ccnfc/p.ar, 
aurir.uaeisin  mcnre  rcuoc3ns&  feeitcos  e>:  (limare  Dcum 
oblaum  bonoruniqha;fcccrot,Sicpr.n.priorabona  p  leque 


D 


bona.nec  pro  bona  piuuiad^tipmas,  6c  pio  horico  cxpe'     tiamala  mortua  fuerant  &:  uraa  iii^'a,]ia  ipla  eai'cm  pcr  p^- 


a 


■Jct  ignt.  Rciquum 
niiii"^ciit ,  fi  icmcn 
M.odlpjrgitunncor- 
!:busro^}ris,non  ab- 
ialcrintaues,  nccfpi- 
-, X  p ra- to ca  u  e  r  i  n  r,  n  c  c  b 
.(i-uscxuirerif,actede 
c  puHiia  hortatio- 
nini  qfotidianarum  C 


i  In.ilis  V  t?.  impofnbileHltenouiiri.fjuia  liic  tanttim  vlii  Ulb^fimliren).  Veldi.Kerat  ferimutadjperfe- 
■ftioiieiu,iuWciii,v^liocfatietiuii,iii  iic.iiiriii:,V  luHum  d!,cjiiij.Tctta,idell,  mciis  .iiid:totuin.  Ptoti- 
cicns  jiiiina.   AUco.    b  Adlimiliiuilincii:  aiidittenjt,  ',    ,. 

b 


Tcrracnim  lcxpc  venienccir,  luper  le  biben.s  imbrem  ,  &:  gc- 

aJ.Pidfi;i5cbon»opeia,    bCongruani.    t'^^-'    •     •    —    ■  ■ 

■jiiijicaj 


Dodnuani 


«'.^i.indei.'k.r:fic.ibuntur.vcIlfcmiiumJUud.  Et 
tcCCiuiitffuftu;ii  natiuitstis.     Noiiti)luiii  tacicniibiiijfcdpiavTiCJtuiibusiUrjiuni. 


d.^on  /'.iuci  <, 


nerans  herbani  oporcunam  illis  a  q^uibu^colirur,  accipitbc- 

a  HicatguiBerituinviiiutum.in  futuropricmium.     bF.ttcrjii.  In;ap#i-tuin  vtvidcantur. 
<  Pcccala<jua:piing.iiit.     U  Grauiora  .ja:eac'j|ius.        aI^co, 


nirentiai7i  &c  alia  bo- 
na  fcqucMtia  rcuiuil- 
ccnt. 

f  0/7^m.Magnailiistc 
ftjficatus  e(i .  Tria  au- 
tcm  bcna  cun;n';2dat 
ih  eis  ,  (cilicet  quod 
omnialuateceruntco 
munia  (andis.Ecceo- 


;  cog;tat;onibus.  ue- (j  ncdidioncm  a  Deo:proi-ercnsaucem  (piha.sac  tribiilos,  re-     pus.&:  hocexdiiedio 

vboniS,  qUibuS  hoC  '  a  Duniiiatiom.  bNonduminciditinmalediaionemJcd  j)rosim,ic/l,.';adh.icycetrcucrti.  ,    IlCqUC  niforlTiat  idi\0 

,!turincorde,quod  ,       A'  ;V    i- ,^  i^   ■        '    «'^'""■'''P"'^"^^^'-,,t«at.  _         nes.  Eccealacritas,  6^: 


itiirin.^c^io  ralhis, 
lcb.i  ^''raniTatur.^Si;  le- 
r.onopcnatur,  &  gcf 
i:inarcpoflit,  affcrat  ^ 
friicluin,  aJqucni 
:udeat,&l.£tur  agri^ 
.USiaurcin  pro  fc- 
);acbono.;<c  proplu 
:;ibona, no  fiiiCtLim  £ 
•'^ie  fpinis  attulcriiritis , 
lec/cmcn  accufabij: ,  t> 
jcpfiuia  crJr  in  cri  h 


comburtioncni.  I-Conhdimusauremdevobiscluecliflimi 

flQnaiii  c.ir.ii-juHijucBl      hC^am  fintf^iiiia;  V  tribuli.     cldco  dc  Vi>biscon'i.-iiniu? ,  quiaoUin  multa 
oi)ctaticltii,i>to  cj.jiKli  [.«nitcir.im  do  iiialis.bencfic.et  vobis  J>eus.     Uuic  teieudo,  incropiiKlo. 

meUof^  &  vicimoralaiun ,  rani  ecii  ifa  iocjuimur .   t  ^t>i"i 


cxithiic 

tenrir.vc 
cxiiranir. 


\o 

^  5£ 

probaefl:  ,   &  m.alediifloproxima,  cuius  +  conlumatioin  3  hocrd  glonaDei.tc-  . 

1  Acicini  incendii.     Diuitcr  iiieiepauitlcd  Coftfi.    b<J.i!ij  talis  alf.-ftio  ■■is  cftis.  CC  PUfaiiC  rt£la  iufn- 

tio, 

■ft  CnRysosTMvs. 
4  Pape  quomodorecre 
p  auit  3nimaseorum,&:  fDep^n. 

d.z.c.  lion 
eft. 

t  la^oris 
ex  cliaiire 


Clionis»quaofi:cnditis  m  nomincipfius  qui  minilcraitis ian- 


o 

'  gitare,  apud  Dcum  fe 
9  in  oblipionemoenifie 


a  Scilicctc.<q'.!aopcrjill,ibona  fcciflis.  J    .._.,r^..,,     .►  „.,,;^.,«  „ 

n       T-\  j  I-    •r  ■        /1       n     j.  Ji  '        coniortanit,aiuiqua  e- 

enimmiuu:usDeus,vcobliuilcacuroperisvcitri  &^T  "ile-  6  jsin  mcntcm  rciiocas 

a..dhonotc«iDii.  b  Hoc.ef.opus.  .^  &;  eO  indUGCnS  ,  Ut  UC 

„  ccifario  neqneani  co. 

..\dhuc.  °  '-  . 

a  Q^pcr pt*cetita  vos  laudo,  dc  futuro ai»tem  Tobis  bona  cupio.    b  Vlncc  i-nus  dcfit. 

iie,  rcdfpnisignis^-  (^is,  &  niinittratis.  Cupimusautc  vnuVn  quenquevcllrum.o*^*'" '"''''"   '""'/^'•*  ^^ 

.bifiis  pi;fparatur.  •    ;v  Di-us,uiobliuif:atur  ope- 

A  C  n  R  y  s  o  s  T  o-  m  wj:r/,N cctfle  elt  c- 

;vs.Seinperbibimus/cmperaudimus,redc6feftim  humo  nimpcccnreil!um,cuinonfatisfiaiimcltde  fpe  ,  deumquc 

Cinainftimusloicexortopropterhoc  fpin.rs  proterimus.  iniuliircearg  lere.Proindecocgit  eosomnibus  modis.expe- 

*HiLao,Significat  Pdi.ilu8popuiihidaicivaUitatem,qa  dareiliafLiMira.Euinenimquideipciata  prxlenubus  4^  rc- 

.oaianistrad:ti  fimrt&capCtuitatcsiugum  huculque.UiUi-  nuoriat,e.^<futarisconfortareqn  s  porcrit. 

?r,demanii  n.Chrifti  hi'cf.icl:a(i.mromni3,&  in  mqiore,ac  -    -k  .\NS£i,.lleueracnimgrandiienetini;  ftitia  Dei,  fi  tan 

ioiotibu'.dormitanr.q  iianccbcncficjis.nectorixientis  Dei  tijn»  ptecatapuniiejr,&:bonaoperanon(ufciperer. 

tliu reciJere vo[uerun',v.n  1  j louuitur ad eos Ite in ignestec  g  ^ir mniHrafiisfaniiis,^ mimiUaus.ic  Anse l.His uerbis  pa 

iin,q(iempr«parauitD;usdiabolo,&:a'iKeliscius.  Quod  ict,t.yjia  (upcrior  increpatio.&pieicnsconiolatio,  nonad^» 

^  Apoftolusa;t.i.The(T.ii.2.T'fr'/f'i/f/^(i  Dei fuper cos iii.fiiicm,.  fir^osdiriguntur;quircl!qneran£Gainia,&:  habet>ant  cor  v- 

:  G'"nertf«j/w/>.iw.Signiticatiiios  Ixpe  bib.Oe  per  lcgcm  Sc  num,Cx:anin;am  vnjin,IcdadcaEteiosqui  l4cnlariare!inqne 

iv)phei^svcrbumcile(tjsdoiai:m£E,66necficproa)ptifuc-  rcnpiuere.&ncgligcnteracremifleuixcrc.QuUApoflolus 

unigerminafidei  p.ofcrre.  .  pcrpaucabonaquajfccere,a!licit,  8<:recrear  aninios  corum, 

1  oiqmhu:  fof  rrir.Cultores  terra:qui  vomcre  fpirituati  arbu  atque  onfortat./^oy  qmicm  mintUra'nis,iQ  mimliiatK,  lcd  tam5 

aconicindont.&falce  vetbiDci-noxiapiascidunt.Velillisa  nolumiis  vtabhacadhucminifliationcctflcfis.quafnalutfi 

luibust.oiitur,idc(l,iplisei(de  nquiiect;luf  I  bonis  operib.  ciatquodhactenusegilliii,ledcu-r'jinuis,vtvfc]uein  hncm  m 

«nitan  liriiicet  maio;es,!ccundii  \\\Kid  Ei  fecernut ffMum  nati-  hac  aclione  pcrfcueretis. 

'/tfwquiapatrcsfuos.qn.coi  in  Hde-genucruni-jnutantur.  h  CK^w;«j.Mulfaindiicftionemerga  illosoflendit.&eandS  ^ 

r««M»»«j.Nondicimuspurandovps>'ales,icdtimcnd9nc  citcalinguios  cuiamden>on(trar,&:  mjiorum  tnim  &.  mi- 


(j  cis talcs.Terreo vcrbis.ne ipla doleatis rc.CiMw«''.Qj la de    norum lunilitcr cutam ^ciity&c omncs diligtt. 


prai- 


^  Vromtf- 


, , 


NICOLAVSE    LYi^A. 

.  \n  baftifmo enim  configHramur  motti  & fcpulturx  ChriiVi,vthahe 

I  f  Pv^"  6.a.Qmcunquc  baptizati  (umus  in  C  hnitoleiu  in  mor 

"ipfius biptizati (uniu-s,c61cpulti cnim  (umuscum iilo pcr 

I  lilniuili  (5^c.0-  pc^  eonleijucns dicentes  baptifmur»  retterart ,  di- 

J ijuo:iaitimotiu  mortem  Chrijliiterabdem,&  ftc  derident  eatn  ■  pro 

■'  ijund/tcju.tui :  Et  o(ten.h3.  Lieet  auiem  hxc  enpo/ittoJitrfififHlif,, 

'"(i  latiieurnj^ts  wdciut  concordate  Ittir^.  ,  ■   •.  i .  :    t 

fcrraen  m  li-pe  vcnicntcmfupcrfcbibensimbrcm.  Qfm 

'l>-:rtepr.tcedc/iiidixit,tjuodilli  cfuipropter  in^ratttndmem  diuino- 

ifi  benefciorur/i  labuntiir  iii  percatum,  qHoiammodofunt  tmpofubi- 

l  ad r':fu!-oenduw,ideo  h:c  confquenter  tnductt  ad  hoc  quoddam  exe 

fim .  Tcrra  (]■<£  mulio laborc cuita  eii  &  trrigata ,  fifactat  frutius 

'■■o3,heriedii.itur,fi  autemfpinas  &  tribulos,rfialedtcUMr  magisqna 

j-onfuiffet  ita diligenter  euuUa.Sic  &  in propo/itoJe  homtne diuina 

inihcia  rtciptente,i^  tdeo  tu  (ine concludii ur, 

Cuiusvonlummatioincombuflioncm.Oj'/iif<j/«jn^r^f/^- 

tcraeJutuntHra-i  gehinuam-.aliahtcra pnet  ex  ditlis: 

Confi.jimiisauit  m  dc  uobis.Hc confecfuenter  oflendit  ^poUo 

'' ^nihu',  fuaduUttna (it  conuentrns  iS' yttUs.]it dmitiir tn  iuas  :  quia 

,  *'^cptoponitintentum,fe(Undoprof.fitumpro!>,3t,ibi.^oneT\\tTni- 

^''^i^\^i>.Ctrc(iftimhnifiicnduTn,quodi>.pttdiCiiiue)biitipo/ir<lipof 

ient 


fent  lUt  qmbus  fcribebat  optnari,qitid  ipfi  ejjlnt  taL  s ,  frout  immedia-. 
te  prxdixerat,Cr  per  conftquens  cotinna  etiis  tnutdis  e/ict,  C  idco  A- 
pofiolus  hoL  rert,ouet,dt.C.6fidniUi,micm  de  vobisdilcCtiflimi, 
]itperxofilequcns  rrputabatcos  efieaptos  a.:  capiendum  per(cdio»eM 
dcSrint:  Chrijii,prep[er  quod  fubdit. 

4  rMcliora&d  vicin:Oialaluti./c<7/fi!'rco/;^rf/m«j</f  «o/jf'f. 

5  •Tamctfi  ita]oqurniir.t/«<;/i  duat  non  Locjuutus/umin  pvaceden 
tibti^,eoquod  talesj/{is,/'ctictt  t,;nraii(cr  addotinnam  Chttjii  tncpii-^- 
fed/tdca:itelim  futurorurn  ne cfp'..iarnint tales per cajum.  'li 

6  Non  cnim  tniufltis  Dcus.Hh  probai propo/itum  ,  pnmo  cxeo-: 
rutritonuetjatione,  it  ffcundo  ex .AbrahiKpromiJ]ton';  ibi :  A  brahas, 
nZn^C^at.ln pri'na  i^itur pa-te  itcit  ftc.^Kauonabjittcr  dixt ,  quod  coit 
fidmus  nieUora  de  uobis,cuius  lanfamjubdtr^dictiur. ]^on  cnim  iniu 
flusDcus,utobliuiI(.atui  operisuettri./Jfi/,y.vwii:7x  lonucr/atio- 
ms  uefir.^c, 

7  Erdileciionis,q;iam  oftendiflisin  nomineipfius.Ef  i7«i«/7* 
t^a  dileiiio  olit-ndtt  exJatio,dtcilur. 

8  Qiii  miniltraliis  landis.cl  eit  Chri£li fjdelib.necePatia  fhrndo. 

9  Etminittratis.Oj7«5f/;<jr«ani  conttnuandoc  qwa  uiitus  lauda- 
ta  crefctt,i-Jeoposl  cotnmendationem  hortatut  eoi  ad  uittuLis  contihua 
tionem  &  augmentationem,  dtcens. 

loCupinnis  autcni  vniirri  qucnqneveflrumcandemoflcn- 
laie  loillciUidint  m.id eJi,rrn}iS:rarepet  cjJeUim eunUhiern. 

*Ad 


%T 


Glo.or(l.&  Nicolai  dc  Lyra.         8y6 


rr 

A 


CHRT*.Di'ffndo,c«pimusvnumqucmqncvc^rum,hoc  Scicbatplaccrcludxisprominioncspatrummcmor.iri.on. 

e(l  ,  vv  ittt:ftf!iiirqii.'>mdicat,  volorcftud.rc  fcmp.fii  qua  dcmodohislaudibuscxtoliit  qiiosdipracxempio  obiJiiraro 

hsfii'iliprimu:i',taiemeffe,&:nunc,mfutur(im.  Hoc  cnim  rumtcrruit.hihocautcm  AbrahammaximcclegitjCumfilii 

rCvlaigutioncm  eius &c fici'iorem,& tolcrabiliorcm  rcddit .  crunt fj  credunt. 

EmoadiJiit  volo,quodcilauthomatis  doclring,  fcdquod  c  ^brabignam^uepromitUHs  r>«<f,Triadicit,  quod  promiflTio 


crat  patcrnc  dilcCno- 
iiis,amplmi'qi>am  ucl 

lc.Cnpimtu.inqaitti  candem  oIl:eninrcroJIlciriidincm  ad  j  explccio'ncmlpei  vi^ 

tum.non  dlCenSjlgnO-  iTiixvcfirat.    b  Iu  ofte«i»te.    clnhscfollicimdine.        iinclorura. 

fcitc    cuamfi  grauc  ^  -j^  finem  ,  vt  iion  lc<rncs  e  fticiamini ,  vcrum  imitaro 

qUldlOq.iamUr.    CU-  l            ^.05p„geuu5.             -                ^                                al'romiUUmCTp=I«,mudine.-n. 

pimus  vuumquenquc  b  ^^^^^      j  g j^  ^  pnrientin    harrcditabunt    prdmilTio- 

vcitrum  idcm  Iiudiu  i                J  ..         ^     ....                      r   _ . 


aQiiamquoniUm  babuiHix.    b  FKquenicinflenileTe.    c  Miniftnndii  ftndis. 

d  Vtin  tuiurocompleaiucin  vobis,i]uodmodoli>eiatlt. 


aAa  (xiMh&x  f«itn  IIiijiiei}Vtii]ue. 


Idco  plt  («. 


Geti.t2.c. 


^^em^^i^plenai^ccrti  c  ^'^^- 1  Abraha:namqucpromittcnsDcus,quoniam  ncmi- 
tudincmlpci. Spcs, m_-     ^^^^  habuic  pcr  qucm  iurarct  maiorcm,iurauit  per  fcmct- 


quit,  fuftinet,  ipfa  eft  i 

fi  qua;recicatnedilTotua 

mini,nedefpcictis ,  &: 

fuperfiua   litl    ucftra 

titacn 
tJcntcr. 

pedaflct.         ^  .    - 
ratfcipfo. 

tdehirf-a  Wtnmjegnestf^ciami 
iu.c.&  fi    m.    *  T  H  E  o  p  H  y- 

Chriftus.    L  A  C  T  V  S  .   Vcl   id 

S  lacobus.  quidem  fubiuneit.ut 
quoquc     ^  -■  ■        ^-^-       - 


b  Incicircnto  Tiitutum. 
b 


AniJiio. 


iprum,diccns:Ni;)  bcncdiccns  bcnedicam  tibi,  &l*  mu 


a  Sinelide.     b  !n  Uii  qflarttja.     In  ftituia  beatitudinema^.nimJineglori*;. 
Cettus  Abrah^tn.     c   uter  njltl  aJiicira.    d  Diu  paticiitcr  ,  .xpcftans. 


Apoficpcfit . 
cTanJcm. 


fadlo,&  pci  iuramcii- 
tumfirmata,  &  in  A- 
braham   lam  implc- 
*  ta. 

1  *OeCVM  E  Nl  V.V 

5  Cuigituides  Chriltfi 
^  diccntcm  ,  Amcn  di- 
4cotibi,intcll;gcquo(l  ^ 
r  cumpcrnullummaio 
rcm  lurarcpoflit.iunt 
^  Amen,non  quin  cti.i 
n  filius  nunc  iuret  ipfi 

.  .      <,  Abrahg.  Vcrbu  enim 

^^^~        iurat, 

9        *    ANS  E  I  M  V.S. 

riiiffioncs 

talxint  , 

paricn- 

I  tiamfcruanr,  ill.isfd. 


clt repromniionc.l  Homiucs  cnim  p  maiorcm  lui  iurat:&      ncet ,  quas  Dcus  focit 


Altctcaiionis. 


aValcns. 


b  Alieriuspattis. 

omnis  coiroucrfix  coru  finis  ad  cohrmacione ,  e  iuramctu. 


Abraha; .    In  qnibus 
ncn  rclinqumir  nobis 

^ ^  locus    dubitationis  , 

vosconfoleturNam&infuturumrcmipram  prodncit  Di-    qaandoeas  Abrahxpromifir^&iurauit.&etiair.  omnilnis 
xcritnimquefupcriusquadoquidetorpidiertis  cftccti,  fcJ    imitatoribuscius  inftde&patiearia.  Qiiafi  dicat  Indc 
auditu.Ibiquidcmlolisauribustorpedinem  tcrnunr.t,  nunc    lliividcq.iomam  quifidcm&:patientiamh.ibcntproui,n:j 
ucroprofpicioinqmt,quominusadanimam  hrc  pcrtingat    nesharicditabunr.quia  Abraham,quipcimuseas  audirc  cj- 
fcgnities  Namqucmadmodum  corpo.i  otii:i  6c  exo citaTioi    pit/fic  adcptus e(l  ca;». 

*  AvcivsCumiuraspercclumautterr3m,non  tc 
trcris  non  dcberedominoiuliurandu  tuum,quia  pcrc 
rarcc6uinccris,cuiuscoelum  thronus  cft,&  terra  fcabciijin 
elK 

*  fDEM.Non  uobisdicimusnosnoniurarc,fi  cnimhoc 


Vtr 


omcit,ficanimobonorumopcrumobeit  ncgiefius,  iv'  ho- 
mines  redditIcnnolcntiorcs,Si.  torpidos. 
b  Pyow///on«,*THEOP.Comm  morarqiaxantehjc opti- 
me pergiffcnt ,  &ex  corumic^lcfdcVisprotlitnunc  aigu- 
mcntj,&:aJ  prWbnum  ftatum  tiadnctt.Verum  ncfonancxi 

ilimentfcplancindignos.quorum  habcri  latio  dcbea^co     d'Cimu>;,mcntimur,quahtumadmepertincriuro,  Icc^i 
qucdcftitutosfuiflcaDeooftendittentationibus^iioscoa     tumiht  vidctnr  ni.ign3  necclliratccompulius,  ciim\ 
criusdiucxari,  quomagisanimimagnitudinc  polkant,  6i     riOnmihicedi,ninfaciarr..&:eiquimihinoncredidctit,non 
Dcumipliim  magnis&prxftantibus  uin.sficvti  lolerc  Ad-    expe.iircquodnocrcdar.Hacpccpenfaratione&ocfi.lcratio 
tcautemquemadmodumpriusfidem  pofuerit,deinccj>s, &:    nclibrata,cum  magnotimorcdico,Coram  Dco,autTc(lis 
paricntiamfubdat.Exfidcnamquc  &i  patientia  ontut.  nifi    eft  Dcus,iutfcitChriftus. 
.  enim  quisprius crcdidcrit,  daturum  Deum  quod  ante  pro-    d  Tltfibenedicensbetiedicamtibi.ApoCiopcC^s  cft  hic, id eft.dc-  au.6 
■  raifcrat,nil  paticntcr  nioram  li^nc  tolcrabit.  lcCi;6.Q^Si  hoc  non  fcceio,non  mihi  ccedatur  de  a[iquo. 

Scicbat  ^  iht{no 


NICOLAVS    DE    LYRA. 
•k  I  Ad  cxpletionem  fpci  ufquc  in  finem.  Quiapcr cor.tinuatlo 
nem  boni operts  vfque  tn  finem  cxplciurfpcs ,  qux  ell  ct rta  expeCiatio 
futur<ebeatitutUms,tnqi4antum  confetjuitur  attualier  ^lonte  pMmium 
tdeofubdit. 

2  Vt  non  fegncscfiiciamini.id  en,pigyi,fed  rirttwfnn  bonoproji 
cienteSfficutfuerunt  putresfin£ii,<^  hoc  eji  quod  dicit.  '   '«.'«'^'^r 

3.  Vcrai^i. profed. 

4  Imitatoccscorumquifide&:  YiUei^tu&zc.fcilicct  haredita- 
tis  culefiis. 

Diaiflo.  5  AbrahJcnamqucpromittcnsDcus.Wffcon/f^wwirfrfoVwpr» 
bnt-promilfionem  ^brahxfadam.Et  dmtur  in  tres  partcs ,  quia  primo 
proponit  illam  promiffionem.fecundo  oflendit  eius  infaUibtlitatem.  ibt. 
Homincs  cinm.tertioexijocconcluditueritatem  intentam  ,ibi.  Vt 
pcr  duas  rcs.  Circa primuinfciendum ,ijuo  i  ^hrahtfj^a  eyi  promif- 
ftode bomsteniporaltbus & ettamcAleiiibus  ,pYi^pter  quoi  dittum  efi 
ei,(]uoifemenetus eratfuturam  ficutarena  maris  &  fuut  ilclla  cdi. 
&  promiffionem  tllam  firmauit  iuramento,  ifir  lioc  efl  qund  dicitur,  A- 
brahEnamquc  ptomittensDcus.ionjrmr/7<i  &  caeltSlia,& ad 
confirtnationem  huius  promiffionis  iurauit pcr  femetipfum. 
6  Qiioniam  ncminem.«if/Z,n«//<im>'c»». 

5  Haouitperquemiuraretmaiorem.£/ij«jc//«r<i««'/f/«Wir,d/ 
citur. 

%  Nifi  bcncdiccns  bcncdicam.  EtfubinteUigitur  deficiet  veritas 
ntcamfifatfk. 

9  F.t  ficlonganimitcrfercns.  ideflyuibraham  patintter  cxpe- 
&ans.  .•1,?/,.:) 

10  Adcptus  cft  rcpromiflionem.j^K/tf  r««filf»j  coafequutusejl  gh 
tuttu, 

\i  lioml- 


11  Homines ClMm.Hic confer^ttentrr  oflrndtthuius  piomisfoRisir. 
faUii}ilnati  m.  Ad  cuius  i ufi'cntiamfeitndum,qucd  dijpofmo  Dei  ittr  y^m 
na  immutahdis  ef\,qu£  eii idem  quod  e>us  cofdium ,  &  ideo  quanAo  ii  mI» 
facrefcriptura  aliquidder,kriciatuy,proutbabeteffe  in  diuitio  confiho 

thi  tii  u  tabilt  efi^nec  rctraCiatur.^  hoc  modo  irfrd  Ke.  1 5  .dictltirdcSii 
lis  abtefime.Voxxo  triun  phator  Ifracl  noparcct,  ncc  p^nitud 
nc  tlt&ttviX. Qtiandoautem  altqutd denunciatur infacrafcrifthrabt\ 
exigentiam  meritorum,non  tX\  prout  habet  diuinum  cvnfilium,fi(iitfti 
uerfio  t^niuitaytm.lonte.^.Hoc  bene  retraciatur,ficut lubticrfo  Ni 
niuttaruw  a  domtnopr^diffa,propterpfnitentia  eorumfuit  reiraQaU 
Cfibocf/fj.drle.iS.a.Repetcloquaraducrfusgete  &  adiicrs 
tcgnunijV  t  cradiccm  &  defttuam  &:  dilpcrdam  illud.  Si  p?n 
tentiam  cgcritgcnsillaa  malofuo,agam&:cgo  pcenitcnti; 
luper  maio  quod  cogitaui  vifacerem  ei.  &  quta  taits  commiM 
tiodtcitur  fententia  Dei,ideo  dixerunt  doQoret  noftri  ,  quod  JenttnV 
Dei mutatur,non  tamsn eius confilium.Tiunc autem  ita eft,quod  iji" 
docunque in facrafiriptura til'quid denunciatur fub  iuramentoa  Deo 
illud procedit  ex diuino  confilio,&  ideo  promifib  fa£lajlhrahtpatrti  ,rm-^ 
fallibitis ex duobus,primo,rationediutniconfiiti,ex  quo  procedtt  qui 
tton  mMtatur,&  cx  additioue  iuramen  ti  diuinipcr  quod  cor.firmatur 
Hit uifis attendedum eft ad literam.Hoxnmcs CX\[tX\  pcr  maioren  '"'** 
fui  iurant.i2^</ii confirmatio aicuintreinon eft nifi per altquid  ccrtiu  "* 
(;>rftabd!us,propter  quad  dictt  'Phdofopljus.  i  .ktetapb.quoiantiqui  p 
fuerunt  aquam  principium  omnium.quiadixeruntipfiim  rffeiuramen 
tum  Dcorum.  | 

1 2  Et  omnis  controuerfia:  coru  m  finis  ad  confitmationc.cl  1 
mxztXiCXMam.QiiiafaiiaiiominHmfuntfaUtbilia,  &  Heo  ad  conlii 
vtattonem  oportet  recurreread  diuinam  ueritatem  infalttbitem,quei 
iuratufnte  uocatur  in  teiiem, 

*Iiiquo 


'  gr^  Ad  Hebrxos. 

«^  a  h  (juoahundanttusvolens.Q^Sl  av,tcmhom\niqm  mcndax 
eft,ppi'!urarnentum  crcditur.quanto  magisDco  crcdedum 


CaD.  VI. 


?■ 


8y8 


d:uat.Anchorarpcsciuseft,nondabitiriJEternum  fluduatio  D 
ncmiuflo. 

eft,qui  mentninonpotefl:.  e  PwKJ^/or.adhoc.n.prjecurritjVtnosfequnmur  .  Qui  benc 

3ff5 b  lortifimtimjolittium habeamus.  A  A M B Rosi  vs.Eil crgo for-  dicitur curfor,quia  multi  cuJpa eum  impediuit,fccundum  il 

1*^' tis,quiieindo!orealiquandocofolatur,Etrcucraiurc  cator  Ind.Exultauitvt g>g<is aicuneniu  viam.Vxzlihv.l nyiapec.nofle.  Pfi?.b. 

titiidovocatur,quan-  Et  pra:curlft:quiaan-  Ibi.  i.a 


o  vnafquifque  iei- 
lumvincit,iram,con 

itiner,  nullis  illecebris 
moUitur ,  atque  in- 
.editur,nonaducrfis 
crtuibatui,nonextol 
itur  fecup.dis,&:  quad 

ffcntiquadam  variara 

jttram    circunfertur 

mutatione. 


iQuiaflcinteibomines.  Abundanteiperproniiflionemilcd  abundantiusper  iuramenmm. 

Inquoabandantius  volensDcus  oftenderepollicitadonis 

a  Id  eft.his  qui  habitiiti  crant  <juod  promittebatur.    b  Qiiia  vix  alitjuis  nouit  per  fidem  C  hrifti  fal- 
uarihomines.  Quoderat  defaUiandispcrgratiaraclcihs. 

clntcrptoniilTionem&iinplctioneni.  dCondefceudenshominum  eonfuetudini:  n  ceitoi 

faceict. 

h^Eredibus  mimobiliratem  fui  confilii ,  intc*rpoluitiufiii- 

a  PromifTionem.Sc  iuiamentum.        In  quib. 

ranJum,utperdua6  resimmobiIes,quibus  imposfibilcefl 

c  Quod  in  omni  aducrfitate  foites  nos  fadat  ralentes  ad  lioram  pati  vt  in  acternum  legncmus- 

b  In  ptocellis  tcntationum. 


alnaductlls.  b  NonpioadueiCsdcfciendam.  clamnobisin  Abraham  adimplctam. 

id  eft  in  omnib.  oblatam. 


j  fugimiis  ad  tencndam  prdpofitam  f pem  ,  qu; 

^  »Qi;a:inttibulationumimpulfunon  deftruatut.    b  Incedetc  fa< 


fi 


aro  iicut  an- 


c   Coffngimns .  Fugit  ^  jnej-jfjj-j  Deum,fdrtiflimum  folatium  habeainus ,  qui  con- 
fiidfpemquiipebeati-  .  ^         .....  ....  .    '  i 

aidinis   tiibulationcs 

pernit. 

1    Quam  ficiit .  Sicut 

ncoranauem,ricfpes 

nimam    tcnet  ,   ns 

nergatur  infalo   hu- 

usmundi  ,    con'cn- 

iendoiniquirati  .  Et 


tenos.&pronobis  cu 
1  currit. 
^  f    Secundum  ordinem^ 

MeUhifedech    .     Vnde 

oportet    Chriflianos 
3  (quotumeftpontifex) 

fuperiores  ludf  is  elTe 
Aquancum  diftat  intcr.  £ 

Chriftum  &Aaron.&: 
^  melius  facrificium  ha 

bere  fcilicet  rationabi- 
"Je  cbfcquium  qubd 

ducitin  c^lum,n6  pe- 

cudes  Quid  aut  eft  ra- 
'  tionabilc  obfcquiu,  ni 


Chryfoft. 


3.iD| 


c 


.Qi;a:inttibulationumimpulfunon  deftruatut.    b  Incedetc  facicntcm. 

coram  habcmusanim^turam  acfirmam:&incedente  vf^   °  (iquodpcranimam5^ 

Quii  introducitin  icm.  aideft.intcriotcm&velatam  be3titudinem,<]U3m  BCmo  vijit.  lCCUnuUni  ipiritUUHJl 

bidcftjiriquiinteiiora.&itapatetnospoflcfequi.        c  Iniioducendis.  fcrtUr,Vtfunt  VirtUtCS.   *0.4.a 

e  qucadintcrioravcIaminis,ubipra:curfor  pro  no^^bis  introi      spiritus enim Deus efi,& 

..^,.„^ j .  „.  Pionobis.  ^  eos quindoranteum,infpi 

fiimani,nelaltemtitu  f  uitlcfus,  fjccundum  ordinem  Melchifedech  pontifex  £s.-^Qritu\&feritateadorare<y 

''iS        '    TA  •.     <ausm.Tternum.         .  ^T-^'?, Tl' n ^\" 

*  AvG  vsT.  laaa  •.q  crmcns  placatus  Dcus 

Dcumcuram.tuam  ,  hxcigiturolFcramus. 

x^ipfctccnutriret.Etridequia  portusexcipit.  Etnon  dabit  Illaquidemdiultiarum  funt&diuitum.hxcautcm  virtutu. 

nxtetnumflailiuationciufto.Vidcnsfluduareinmari  ifto,  IIlaextrinfecus,,iftaintrinfecus.IIlaquiIibet  operari  poteft, 

edexcipitteportus,Tuarirantequam  intrcsin  portuaban-  hxcautem  pauci.Quanto.n.melioreftpecorchomo,  tanto  p 

:horano!iobiumpi.fltiduarnauisibanchoris,(ed  nonloge  hoclacrificiumillis.llic.n.animamtuaminfacrificium  ofFe 

iicrtaproiicitur,ne£inxtcrnufluduabit,etfiadtempus  flu-  res,ibipccoraoffcrebantur. 

^ quat ^CAP 

NICOLAVS     DE     LYRA.  pitreuertentemad  peenitentiampofibapcifmum. 

Inqnoid e[i,iniuramehto ^tbrab^fa8o.  B^fpondeo in hac qu^ftione fuerunt  harejes  contrariiH  occafione tU 

KhunAmnus.ejuiafaCla  eH .Abrahc profe &  hxredibus fuis .  lius(juoddi£lumestinhoccap.Tmpoffibileest  emmeos  qui femtl illU' 

Iramobilitatem.pf r hoc  ex abundanti  eam  immobilem  oftendit,     minatifum,&c.per  quoi intelligitur  bapti['mus,ut di£ium  efi ,  fuprafe 
ritenmfirmaexhoc,quodproctdebatexdiuinoconfilio,&ideoiura     ^;r«r.Etprolapfi  funrrurfusrcnou^riad  p^nitentiam.  dixit  EfjQrNo 
7ent«m  aiditum  firmauit  eetm  exabundanti,quando  promisfioni  prius     quidam prpbyter  P^manus  nominc  T<louatus,quod  nullus  poteft  refur  y^y^ 
anitpfi  h.hrvhxfuitadiitum.ut  habetur  Ge.zi.  gereadpcenitentiampofibaptifmum.Sedhoceftfalfum  &  erroneum, 

[  Vtpcrduas  resimmobilcs.ZJ;crxpri«(//t7«  Apoflolus  conclu-  fecundumquoddicitAthanaftusinepi(lolaadSerapionem,&probae 
\itintentnm,uideltcet.quod illl  quifunt  defemine  .Abrahx  fi  fueiint /-  per  Jcripturam  per  illum  Corinthium incestuofum,de quo loquitur  ^po 
nitatoresfidet  iprius,certiiudinaliter  confequenter  promiffionem  .Abra  fiolus.  i  .Cor.  5  .qui  tantx  enormitatis  erat,quod  uxorem  patrisfui  habe 
s  faSam,pr^iuUo  moiofirmatani,&  hoc  efl  quod  dicitur  hic.  Vt  pcr  bat,propter  quod  Upoftolus  iuffit  eum  tradere  Sathang  ad  afjligendum 
ms ics immo.fcilicetdiuinum confiliutn  &etus  iuramentum.  utfpirituseiusfaluusfieretindiedomininofirilefuChrifti,  ut.ibidem 

Quib.impofli  bile  cft/t/  rft,fec  urifmus  de  obtinenda  promiffio-     dicitur,quod  non  effet  uerum,nifi  panitentia  in  eo  haberet  locum.  Item 
', (juiaftmus  imitatores  khrahx propter  quod  fequitur.  de  illo  eode m  fcribitur.z. Corinth.fecundo,quod de  mddato  .Apofioli  fue 

Q^iconfugimus.Supple per baptifmum ad Chrifium ,per  quem     rit iterumreceptus adcommunicationem fidelium,per quodpatet,quoi 
■iimpleturpromiffio^brah£fA£ia,ideofequitur.  panitentiahabetlocumincadentibuspostbaptifmum  .  Item  Taulus 

Adtenendampropofitam.rc(f/f,cerf<z»w^/or/f  expeClationem.     ^poftolusfcribens  Galathis,qui poft  receptionem  fidei  &  baptifmi 
Quamficutancoramhabcmusanim^  tutam  ac  firmam.    fuerat decepti afalfis ^postolis,dicitGal.^.c.^i\io\imci,<\nositC' 
cut  euim  ancora  materialis tenet  nauem  immobilem  interfiufius  ma     rum  parturio,donec  formctur  Chriftus  in  vobis . ex  quo  patft  £        -.  . 
httafpestenet  ammas  immobiles  interflu£}us  varix  &  multiplicis     qiiodrecepiteos  adp^nitentiam  poftbapiifmtm.Vofiet  etiam  errorT^  pg^jj 

uati  peTrationem  impugnari,frd  hoc  dmttto,quia  hoc  tra£iari  habet  m 
4  fententiarum.Error  autcm  contrarius  fuit  error  Origems^  qui  nimit 
laxautt  pxnitentiam.ficut  J^ouatus  nimis  restrinxit,dt.quod  nonfolum 
habet  locum  panitentia  toiiens  quotiens  in  uita  pr^fenti .  fid  habct  lo' 
cum  in  futuro.quia  iicitddimones  &  damnatos  pofi  aliquod  tempus  ad 
gratiam  & gloriam  reuerti .  Sedhocestcontrarationem  &  jcrtptu- 
ramfacram,eademenimratione  tiideretur ,quod beati  ooffent  caic' 
te abeatitudine,&quoddamnati  reuertantur  a  damnatione.primum 
autem  eft  crroneum,  ergo  &Jecundum  .  lccm  fcriptura  eodem  modo 
loquiturde  duratioiie  damnaiionis  &  beatituiinis,Mat.xx  v.d  Et  ibut . 
hiinfupliciuma:tetnum,iu'ftiautcmin  vitam  eternam.M«/- 
ta  etiam  abfurda  alia  continentur tn  errore  Origenis,qux  diniitto  pro- 
pterprolixitatem.&quiafufficienter  traBatur  a  doiloribus,  z.&^. 
fententiartm.Fides  autem  chatoltca  intcr  duos  errores  pr^dilios  tenet 
Tnediumfciltcet  quod  in  uita  fr.tfenti  ctiam  poft  baptifmim  pot  ppiten 
tia  toiicns  quotiens  iterari,&ideo  tierbu  Apoftolifupra induUli ,  quod 
mouit  T^l^ouatum  ai  dicendum  contrarium,  ex.poncndu  eft  ftcut  &  fu- 
tienna.jed  bapcifmus  non  potejt  iterari,ergo  &c.ltemfpiritualis  cura  pra  crpofui.Sed  contra  errorem  Origenis  lenetfides  catholica  quod  poft 
t-ifix fitper fanitcntia,fignificata cft  per  curationes  corporales  quas  uit^jti istam  non  halet  locum p^nitentia,qttia  amplius  nonfunt  in  uia, 
(■rtftus  cperatus  eft  fed  Chrijtus  non  legttur  aliqutm  hiscurajfe ,  ergo  fed  in  termino.jli  argumentum  primum  m  contrarium  dicedurn ,  quod 
ef.Co«fr<i  £fc/<..2.cf.(/,c/fj,y.Secundummagnitudinem  eiusfic  von fmile de baptifmo  qui impnmit  charaCiercm  in  anima.qui  quidem' 
^^'^ifcx'\coid\ai]\\u$,fedmagnitudoDeiinfinitaeft,ergoeius  mife  charaCiereJt indelebilts,&ideobaptifmusnnnrJt  iterabilis ipanitcn' 
tordia,&  pcr  confeqnens  non  tantumfemelfed  totiens  quottens  reci-    tia  autcm  caaraUerem  non  imprimit  ergo  & cMJccundum  direndum 

fit  *  quod 


itationis,uertwtamcn  ipfafptshabet  contrarium  moium  firmttatis 

fpcCiu  ancora  materialis,quia  ancora  materialis  pcr  hos  quoi  figitur 

.  cerra,dat firmitatem  n.iui:  animx autem  noftrxnon  pojfuntia  terra 

jthiliri,ideo  oportet  quod  ancorafpei  firmetur  tn  loco  contrario,fcilicet 

icitto,&  hoc  ejt  quod  fubditur. 

?  Ad  interiora  vclaminis./rf  est,adfecreta(alestiaiqu£funtnobis 
:lata,adquem  locum  afcendtt  lefus  Qhrifius,ut  ibifigeret  anchoram 
rftram,ejuia  per  hoc  habemus  fivmamfpem  ueniendi  adgloriam ,  & 
*  hoc  eftquodfubditur. 

1'  VbiprjEcurforpro  nobis.Hoc  aute  ApoHolusfuhdtt  quia  pr? 
Ituuiusfuerat  de  pontificatu  Clnifti,&  intcrpofuerat  aliqua  ad  exci- 
Uionemaudicntium,&ficconfequentcrreuertiiurad  fuum  propofi- 
t»i,fcilicet  adloqucndurn  dc  pontificatu  Christi  de  quo  adhuc  loquitur 
Ci.fiq. 

M  euidcntiam  maiorcm  cuiufdam  diUiin  hec  capit.quxritur.Vtru 
ir.adenttbus  pofi  baptifmum  pinitetia  habeat  locum.Ft  arguitur  quod 
ni,(juiaficut  bapttjmus  liabet  efficaciam  a  pasfione  Chrifti,ita  &pa 


859        GIo.orcl.&:  Nicolai  de  L 


yra.         8^0 

TnTICOLAVS-^DE     LYRA.  eundemhomiaem,proptnhocnonfequiturpcenitentiamf/!e  irrfitera.^^ 

bdetn.Trxterea  liccr  non  legjtur  Cbvi^um  curaffe  eundern  homineti 
auttH  ifon  otiprtet  omnimodam  rimilitudinem  rfje  intcr  figuram  &  fi-  plurtes,non  propter  hoc  habeturqmuftieritfa£lum,quia  multa  Chriftu 
turatuKiC^  ii^so  tt  turatto  forpont  non/uit  rettarata  a  Lbriiio  circa    fecit  qux  non funt fcrtpta,ut  habetur  lob.ulttmo. 


jl     D     D     1     T     I     0       1.  t 

J  n  ta.6.ul>  iicittir  in  poJiil.Licet  autem  hM  expofitiofttfuhtiUs  pri 
jnatarnen  ma^is  uidctur  coucordareliters:. 

I \anc exprjitioiutnfecundam uidetur tenere G/o.^ eS magis  con 
fomis  Utert.Mcipit  rnitn  iUud quod  dicitur impoffthile  in  quo  tota  vis 
rationis  confinit  iufua  propria ftgnificatione  ,  tionaiitem  prodif. 
ficiUijUfefifigai£catiolar%;fuf/tpiaStmiUter  quod  dicit  .  Rurfum 
crucifigentcs.&:c.»:fl^«f  cOrJonat  huic  expcfttioni}eiundf,&quia  f 
ut  in  Clo.quiputatfecuitdo  baptn^ari,quantum  udje  Chriflum  crtictfi- 
gunt,quiaficutfememortunseflin  carne,ita  nos  in  baptijmofemel  pec 
B  catismotimur  ,  undencneiliterandum  ,  ficutnec  mors  Cbrtdi  ejl 
iteranda. 

jl     D     D     1     T     l     0.       II. 

Irteoiemc.rhidiciturin.po.Scd  eH  contra  rationeln  &  fcripturam 

facram. 

Trout  dilfumfuUfupra  non  uidetur  eadcm  ralio  quoi  beati  pofient 
tadere  a  beatitudine,&  quod  damnati  reuertantMr  a  damnuf.one.  Tum 
ifuia  damnatiobeatorum  e/JJet  manifcfic  contra  diuinam  iiijhtiam^fimi 
iiter  &  coiitra  diuinam  m'fericordtaut,reduSlio  autem  damnatoru  pof- 
fetprocederc  ex  mifcrtcordia  diuinafine  prniudicioptenuudinis  iuiiiti^ 
fux,prout  difJumfuitin  z.addt  i.ca.huius  eptstolx,Turn  quiaprout  sa 
Th.prirrta fecundx.q. v.ar.^.in  curpove  quxjiimis  muUipUciter  oflendit 
I niproffibile eli  quod altipiis  ut  ieits  dtmnam  cffcitiam  veUet  eam  non 
yidete,daranati  uero  tnaxima/uppltiiafuafenticntes  non  irrationabi- 
terad  refutationem  errcruw fimum  prxteriiorum  pofient  reuerti.  Ad 
confutatianern  tamen erroris  Origenis  fiifficit autorttas  fcripturA  Jecu 
dum  detetminationcm  ecclefi.<  DttcUeUa. 

JL     D     D  .1     T  I     0.       III. 

Jneo  ca.uhi  dicitur  in po.^d  argnmentum  primtm  in  contrarium 


iicendum  quod  non  eH  fimile  de  baptifmo. 

Baptijmus  efi  quxiam  regeneratiofptrituaUs .  iicente  ChriUo.I  ol 
^.Nifi quis  rcnatus  fiicnt cx  aqua  &:  fpiritufan^ao .  T^nitenu 
yero  eji  quxdam  medtcinafpirituaUs.luxta  tllui  Ma.iOyb-.T^  ef}  opu 
valentibus  med!cu<,fed  male  habentibtis,ex  quibuspottjlfumi  dii- 
tia  borumjacrartorum  quantum  ad  eorum  tterattoncm  na^n  ftcut  > 
ratio  corporaUs  non  itera0tr,ita  nec  bapttfmus,&ficut  medicina  cu 
ralis  tter4tur,ita  <(3-  pfnitetitia,ffic  habetur  aUa  te/pofio  ad  prirnu. 
argumen:uf7i_j. 

J^£P  L 1 C ^. lnca.6.refhmtt  Burg.iUud quod i.c.fupra  eJr  ui. 
corre£lioncm eiustbt,& loh. i? . M eod.c.rbi difputat  ToHilquare l , 
ptifmus  nott  efi  iterahilts  fnut  penttcntia.  Et  ri\fpnndel,quia  baptifmj 
irr.primit  cbara£lcrem,non  pmtentia.  Burg.au:em  redditaliam  riitu.  i 
netn  diuerfitattsiquia  iriquit  baptifmus  efi  gcncratio/pirituaUs : pa. 
tentia  autem  medictna  Jicut  igitur  in  corporalil^us  geiuratio  ncn  efi  r 
rabilisfed  bene  tn(dicina,ith  hic.Sefi ifix  JimtUiuMncs  uj/jhc  quaqiu  . 
curruni  quatuor  pedihus.Certum  enim  efi  pcccantem  mori  n.vrtaiic 
fictit  enim  per  mcdicia.vH  uon  patefcfujcitart  moHuus,ita  necpcr  f  c 
tentiam  viortaltter peccans.ronfiq\t»n efl  f^ljnrn ,  tamm  anteccdc 
patct  in  Vfiibi habeturpro  in.piiJjihili,qHoi  tncdici/ufcit.ibunt  &  coi 
tehuntur  tibi,igitur  comp.tratio  il'a  non  efi  uaiucffMis. Cuyn  v^'ii:fn' 
poteH  cornparari gencrationt  ftcut  S)C  b  iptifia:it,;gttur  per  hoc  no  d 
Bur.caufam  diuer/icatisinpropofito.a//umptum  patct,quiaficut  ptc 
/ttsa  non  eflead  effe  esl  propria  gener.u.o  i>i  corporaUbus  ,  ftc  p; 
greffioanoriefJegratifaiefse^ratiteHgcnerattotnfpiritualthm.ti 
autem  progreffio  (it per poen  tenti.tm,uc  patef.igitur  p^nnentiaejt ;; 
neratio  uelfaltemfimiUsgeaeracioni.Eciia  p.itet mo Iit4 caimnu. 
confitctus  apud  Burg.qm  (imiticudinef  &  tranfLicienesfkpe  contn  ■ 
JliLaccipitgeneraUter,  li^fecundutn  geaaratitatern  umucrfaUtcr  Ji 
/umens- 


PrimaCu 
Hajrno. 


CAP.^    VII. 

^  ^*^*^"^  Icm»»  Melchife 


^^J^dech.  CuKy^o, 


C  A  P      VIL 


*^i?i  IJ  sTOM  vs.  "k  Vo 
lensPaulus  dif- 
fcrentiam   demonftra-  '^ 

rcnoui,&:  veterfstcltamentiin  multishcec  difleminat.&pre 
luditj&cxploratetiamaurcsauditorum, &:exercet.  Confe- 
ftim  quippeab  ipfoc.xordio.liocquafifundamentilocopic 


Eenedico  ftcundura  orJinem  MeUhiffdcch. 

Mclchos  vePMclchifedech  reit.iuftus  rcl  inftitii. 


iuftiti.'c,idefl,Chr.ftus 
fuospcriiiftitia  rcgiti  g 
aFuit.       terprocellasfeculi.  R 

Salern  i  P'^'-'^  ^'^^^"^(."s     fli 
quos  hic  luftitiarcg 

in  pacea^ternaregcrc 

dcfinit.Saccrdos  Dei,qui  Te iu ara crucisobtuhf.Oburat  & 

curnt,dandogratiam  tu.q,-  poftc^dem  uitiorum  ,quegr 

fenfus  fubintrant  &  dominantur,  &  bcncdiciturei.dando 


I  C  E  N  1  M    Mclchiiedech    rcx 


cit  dicens.Qiiia  illis  quidcm  Jocurus  eft  in  prophetis,nobis  au  cremcntfi  boni  operis.Dat  pane  &:  uinu.id  ef  r.corpos  &  f: 

tem  infiUo.  &:ilhsquidemmul<ifariani,&:multismodis,no  guine  fuu.quopafti&apr^teritis  muudantur.&^infutun 

bis  autem  per  filiij.Deindcdc fil  io  lccutus.quis  ifte  fi t ,  &:  qd  cofortantur.Cui  A braha,id  ef t,fidclis  dat  decimas  omnii 

opcratus  fit,&: admonens crcdedum  illi tfie,ne eadem  patia-  id  eft,oem  perfedione  fua ei attribuit,primu  Melchifedei 

mur  qujB  &  Iuda;i,&: intiapontiffx.  est/ecundum  ordinem Melcbi~  id  eft,rex  iultitic.polt rex  Sale^id eft,pacis,quia pri' hic re 

fedech.  fuos  in  iuftitia  poftin  futuro  rcgit  cos  in  pacc.Sine  patrek 

*     Ansel.    Et  prius  expcnit  quisordoprjEceffcrit  in  dumcarnem,fincmatre,fccHndumdcitate.Sincgcnca]o 

Melchifedech.&iquomodoiuxtaordinemeiusChriftus  fa-  quia  fihoscarnisnonhabuit.Nonhabcns  initium  ncquc 

dusfit  PontifexinaeterHum.Vtexpofito,&:commedatoor  ne,coxternuspatrifccundumdeitatem.  Etfioes  patriarc 

dineMcichifedech,appareatquamdignumfif  faccrdotium  &prophctgfiguraChriftifucrunt.Melchifedech  fpecialn 

Chrifti,quod  ta  magnum  eft.utfacerdotium  Mclchifedech  quinondegiirc  ludaoruprgceflit  in  typij  tacerdotiiChtil 

illud  piumooltrauerit  non  ficut  ^quale.fed  ficut  umbra,  du  Secundum  ordinem  Meichifedcch  niultis  modis. Quod 

cnimmagnavmbrapicccflifle  oltcndiiur ,  patet  fatisquod  lus rex &:f accrdos  fuit,&:antecircumcifioncfunausfacer 

magnaueritatascorporislcqiiatur.  tio,utn6  Gcntcsaiud^isfediudciaGcntibusfacerdotiura : 

lamincipitortcnderequomodoChriftusfccudu  ordinc  cipcrcnt,nonunftusoleo  uifibiU  ,  ut  Moyfes  conltitui. 

Melchifedechallimulai^litfilioDei.Melchifedechdicitrcx  fedoleo  exultationis  bc  puntate  fidei ,  nec  animalia  ii 

luiti-  ^molauit. 


Diui£p. 


NICOLAVSDELYRA. 
CAP  VII. 
y?^|^?^Icenim  Mclchifedech.A//^Ki['«j  interpofitis  ad  excita- 
j\  r-'j  9  tionem  audientium  &c.l}ic  ^pofiolus  reuertitur ad  fuum  pro 
%P^^  pofitum  fcilicet  ad  probandum  exteUentiamfacerdotij  Chnfii 
Et  dtiuditur  in  duas  partcs,quia  primo  o^iedit  excellcntiam  fjuiusfacer 
dotif  refpeSufacerdotij  heuitici .  fecundo  ofiendit  quodfideles  dehent 
huic facerdotio  reucrentcr fi^bijcifecunda  pars  incipn  in  mcdio  c.f.ibi. 
Habcntcsitaqi  ffatrcsfiduciam.C/rM'f«>»«M;Jf  procedit\,quia 

pri~ 


primo  oflendit  excellentiamfacerdotii  Chrifii  refpeRu  'Leuittciex\ 
te  perfon^.facerdotis.fecundo  ex  partefui  miniHerij .  /ecunda  incip 
principiofequentis  c.ibi:CipitulamMtcm,&cc.Ml}ucprimooli 
dit exceUentiamficerdottj Ctnifiiper auliorttatem  diuinam,fetk 
oikndn  fmus facerdotij  neceffitatem,ibtT3.\is  enim  dicebat.  C 
primum  aduertcndum,quod  .Jpo/iolus  probat  propofitumfuum  pet 
Qoritatem  Tfalm.cix.a.  lurauitdominus  &c  non  p^nitebit  cu 
&Cc.Fnde  tria  cfiendu  adfuum  propofitum  probandum.Trimum  ej 
lud  quod  in  au£ioritaie  iiia poff<;Hr.SecudLt oid^ne Mcichifed- 

*  Secun 


8<^i 


Ad  Hebraros.    Cap.    VII. 


8^2 


^^plauif.rcdp.incScVinoChrirtiraccrdotiumdedicaiiit.No    d  /«pfrp«H«»».Quiafci-iptutaobticct,<:)uoda1iquiseifuccef  ^ 
^vei«:''"^epatrevel  ir.atre.cumChrilhis  lecunduniduas  natu     fiflet.Vci  mytliceper  cunilooaitiirde  (acerdotioChniti.      Miflicc 


•   T^^j  iy  parrc  habint  &nr.urc.Sed  quia  in  Genefi  inducitur  fubi 
-occLirrili'eAbrahxMS<:necant«:necpo(Uii!S  nomenin  ge- 


A  Amuro.  Nonagnofcis  quisfitine  ^  PoieH:  homo  cfle  ^j  ^,    . 

occLirnnti»ui.iiuc,iA..n.v.«..v,.  ..^..f.^.. — ^ .-,w      rex  iuftiti.v  cmii  vk  uiUusfit.  Potcftelle  cexpacis.cum  vix  qiHmnl'^.* 

^joj,i3irmenituf.Huiusauteme?emplo'aflirmat  Apoflo-    poflitcflepaciflcus.  Sinematrel(;cundumdjuinitatcm,quia  n,s  imul- 


;s,qtiodficcrdotiuni 

^?°itViiae'niJedcc  ^  facertiosDeilummi,quiobuiauit  Abrahxregrcflo  a  cxdc 

\cC\q  facerdotiu  6c  in  b 
m  futurii 


PecDciim.non  pethoniincm. 


a  Abtalii, 


e  l.>cpt.v-cii>uisdoiiiuit. 


b  Vlclcliilcdrch. 

regum,&:  bencdixir  ei .  Cui  6^decimas omninu diuidc  A- 

Diituscft  Mclchilidich.    aHicveteChiiftusquiitil>ustacit'3ctcgit.    bitJi^us  cft. 


€x  patre  D«o  genitus  tur.:. 
efl,vnius  lubllantioB  cu 
patre.Sinepatre  fecu^i- 
dum  incarnationem  » 


qui  natus  ex  virgine 
efl  initium  6c  tinim 


braham.Primum quidccjui  interprcraturrex iulHcic:dein  4 non  habcns,  quiaipfe 


aPacis.Saleuieminpa.xiiitcrpretatiir.     bChtiftusp«cificaiqu.Tin  crclis  Jcin  tcn.i     c  Fns. 

d  Nou.iuianon  habueri>,li:di]uiali:iiptucapiuindc|non  mcinorac 
iniiguraChiilti. 


cft  initium  &:  finis  om- 
■^  nium  primus  &  nouif- 

fimns.  tlgnoti 

6      AChrisosto.\^vs.  patru  .  i. 

InPaucistoiamnarra-  gn"t?n)a. 

tioncm  pofmt,&:  mi-  ^f's»>K:ii'- 
yiticeeam  contempla-  "S<-'neris. 
g  tuscftj&primumano 

minc.  1-ninumquide 

quiexinterpjeratiqne 


r.rreritcm 

tcrnum  fit. 
♦•  j    Sacerdos  Deifutnmi 
"  :HiiysosTO.MVS.  Sa- 

jrdosautemeraifor- 

;a  femetipfo  ordina-     dc  autem  &  rex  Salem,qnod  elt  rex  paci.s:+iine  patrc  ,(inc 

IS,  fiCCnilT!  tUnC  erat  ■Nonhabcnsprolem.    b  ScripturaijifigiitaChciftiieticente.  c Quod fctiptutj dicat. 

cerdotes.Vclquia?-     niatre,{ineg£nealogia:Net]ueinitiumdieru,neq.  finevitx 

,te   prOUeCtlOr  Crat  ,  aliiomnib.ptriniins.  b^foninrc.leJinChtifto.  Iiiert,;ficccdotiiiin  eiusdutatia 

■\  i«  r  llehatUr        Vcl   ^  a:tetiinm,nonei?lijdliicccjit,vtl.cniiico. 

jod&ipfc  facrificaj  habcs.  Aflimilitus  autii  fiiio  Dei  mancc  l.iccrdos  in  ppctuu 
j.  ;ltuduit,ncui&Noe      , 

bel.Abraham.quan-                                               .             \     ■                                                   ... 
,  lacriricia  obtuicr unt.  inquit,rf/'«f «»•  rpx  iuUiji f.Sedcs  quippciuititia  dicitur .  JVIcIcha  E 
?^%rt(foaceie  regutn ,  & bentdixit */.Sicnt  in  Gcncfi  lcgitur,  vcro,rex,Meichifedech ergo  rex  iuftitia:.Vides,  &: in  nomini 
jatuor reges aduerius qvJiuq; pugnauerunt ,  eofque  vice-  bus adhibitam diiigentiam . Quis uero eft rex lultitix nifido 
if'.S.ibquiuq;dcui(flisLothdegcbat,&:c.iptuscftaquatuor.  minusnofterlcfusChnftus.  Deinde  Rex  Salem,exciuitate 
Viod cum aud.fl"et  .\braham,cum  treccntis  decem  &:  odo  hoc eft  rex  pacis.Qiiod iterum  pertinct ad  Chriftu m ,  iftc na- 
crnaculis  pet fccutus  eft  cos  atq;  percuflit  reduxitquc  Loth  que  nos  iuftos  effw-cK,pacificatur,qu2e  in  coehs  funt,  &:  qax  in 
: omnem  fubftatiam quam ceperanr.Tunc  ergo  Abrahim  tcrris.Quis homo rex eft  iuftitie&:  pacis.Nullus  nifi  folus Do 
dcuiuiocciirnt  Melchifedech,&:  benedixit  &:c.Tradiint  minusnolterlcfusChnftus.Deindealtcramdifferentiamin 
:ljrci.Viclchifc.lecheireriliumNoe,&qu.indo  Abraham  troducit.  Sinepxtre,finematre,ftneGenealogia,nequeinitiiimdie 
rusefthabuifletrccentosnonaginta  annos  &:  Abrah.r  vt  rumhabens,ne(]uefinemviti,affimtlatus  autem  filio  Dei ,   manct 
,;potiobuiafle,5<:paneminrcfcctionemeius&:fuoru.m  ob  pontifex  in  perpetuum  .    Q^ioniam    igitur    occurrcbat    illi  Pfio5>. 
ili(rc,&:  utfaccrdotcm  Deidecimas  rccepifTe  Salem  pluri-  quoddi^lum  eft .  Ta  es  lacerdos  in  xternum  fecundum 
iidicuntIerufalem,fcdfiiitoppidumreg!onisSichcm,g>"&:  oidinem  Melchifedech  ,  Ille  autcm  mortuus  erat  ,  Hc 
bdicSalemdicitur,ubiexmagnitudinerainarumpalatmm  nonfuit  (acerdos  in  perpetuum  ,  intuerc  qualis  contem- 
Ielchifedechoftcnditur.Vnde&:incuaageliodicitur,  Erat  plationeiftud  expofuit .  Et  quis  hoc  unquam  de  homi- 
^annesbapu-j^nt in Ennoniuxta  Salem.  nc  dixent  ?  Non  rcipfa  inquit ,  dico  :  hoc  cft ,  nefcimus 
]}^eque initium dierum,neq'4e finemuitxhabcns-Q\\ti&\xs  omni-  quem  patrcm  lubuit ,  uel  quam  matrem,  neque  quando  P 
I)  non  lubuit  initium  neque  finem. 
d  Inper- ^ igrrfufcepit 

NICOLAVS     DE     LYRA.  Iu^tif.melchosenimidemeitquoirex,le<tecbautem  tdemquodiufli- 

■  Secunduni  cft  illud  quod  ibi  dicitur. lurauit  dominus,  &:c.  tertiu  tia.SaUm  autem  interpreeatturpax,&  tdeoper  nomina  pr^Ji&a  intel- 

:uludquodfequitur .  Tu  CS  facerdos  in  a;tcrnu m .  & ideo  diuidi-  ligitur,quod  Melchifedech  regnabat  in  pace  (^  iuftitta.  tjia  enim  duo  fe 

irintresp3rtes,inquibus  .Apoftolns  triapr£diciaprofequitur,fecun-  concomitanturfecundumqnoidicitur.\fa.^z.i.^tQ)i'\t  opus  iuftitix 

wf/pif;i;.Etquantumeftnonfine.fmMit/:Etaliiquidem  pax.eS^^Wrfi^odii/mMr.Primumquidemquiinter.rex  rufti- 

jres,  8£c.  Circa  primum  triafacit ,  quia  primo  declarat  Ctmilituii..  tiX.rationem  proprii  nominis. 

5  DeindeauteinrcxSalemquodeftrcxpacis.9«(»if(/f/?f«rfr«r 
exbcof-di  regiminiSffequiiur. 

6  Sinc  patr c, fine  matre.per hoc  non  ejl inteUigendum  quod Melcbi 
fedech  iflis  caruerit:fei  quia  de  iflis  fcriptura  menttoaem  nonfacit  'quia 
non  loquitur  depatre  eius,nec  matre,nec  deprincipio  vit/e  eitts  vel  fine, 
Sedperhocvideturquoddi6lum  Hebreorum  fit  falfum,  quidicant  ipsu 
fmfieScmfilium  ^oe,quiafcriptHra  dcfcribit patrcm  &matrem  tpfius 
Sem  &  eiusg-nealogiam.  Sei  ad  Ijoc  pofiet  dic\  ,quodfcriptura  de  prx- 
dt6iis  loquiturfub  hoc  nomine  Melchtfedech,dc  quo  arguit  &  ficit  .A~  "■ 
poHolusmentionem,&hocfHjficitadrationemfigttrtiiqi*^freque)Uerde 
ficit  a  figurato  in  pLuribus. 

7  AfliiiiiIatusautem.Ex/»rtf(//ff«(/zc«  ApoHolns ipfum  MeUhife 
fedech  fuijje  jimilem  Chriiio  ^  eiusfi'^uram.  primo  ratmii  nomtriis , 
quodinterpretaturrexiu^itix,feclidoexloco  rtgtnjinisiqsiia  Jicitur  rex 
Salemftd  ejl.rci  pacts:  &  iUa  duo  perfetle  conuenimt  Cbnflo  f-cunau 
flMoi(//af«rP/i/.6i.i!'.Simuloneturindicbuseius  luftitia.&a- 
bundantia  pacis  donecauferatur  hina.<7«ort  non  yotrSi  inrelUgide 
pacefa£la  tempore  Salomonir.  quta lUa parum  duraiut ,  ut  hubttur.  3. 
I{eg.fedinteltgitur  depace  &  iufiititia  data  pcr  Chrihum,  fimtltterea 
quxfequnntur de Melchijedech.Sinc  patre,line  m  itre,  6cc.perfe£ie 
ctnueniunt  Chriflotqa  ftnepaireed in  naturu  humina,&fine r/fatre tn 
natura  rf;«/n<z,//>»  /.ffr,fineprincipio,fine  fine  dicrum,  ic  (ine 
gencalogia.£/ quia  Qlnifli generatio  in  natuia  dii>ina ^terna  cji ,  cjr 

q>confertpopul0fpirttualia,debetdeipfoacciperetemporaliaideo^'  enarrari non poteSl,fccundum  quod  dicitur  Ifa.i  5  ^.  Ciencrationem 

btham deditei  decimas  de pr£da.&  hoc  eH  quod  dtcitur.  eius  q uis  cnarrabit./rffo  dicit  Apo/io/«f.AffimiIatus  autcm  filio 

3^ui&:decimasomniumdiuifit Abraham. PeT/bocfu/wo/?^  DeuMelchifedechfupple. 

dtfe imperJeSum  rcJpcRu Melchijedech quia ei dabat  decimam  par-  8   Manetraccrdosin£etemum.'W<?/?,/npfr/)ffK«»j,«o«;7;</«Mf/ 

tei,quifignatperJeSionem,eoquednumerusdenarius  perfe£lus  ffl,  chifedech  facerdotium  fuit perpetu-tm  fimplicilcr,fcdquia  feriptura 

ft'autemrftinebatnouempartes,qu£fignantperfe&iones,  non loquitur de principio &  finf  fui  jaccrdotii,  necde  ftnctfiore  eius, 

^Pnmwmqiudem.Htc confequeter ./ipofiolusinterpretatur  quod  & per  hoc  frxfigMrauitCbtifli  faccidotium  .  quodesiftrnpUciierpcr- 

^  diQum  ie  Mclcbifedech,dicens  quod  fwmeg  eius  intefpetatur,fex  petuum^. 

iulli'  :^Intucmlni 


mipfiusMflchifcdech  ai  Chrtftum,cuius  fuit figura.fecundo often^ 
itexceUeniiamtpfiusMelchifedechibt.  Intueminiautem.  tertio 
i  hoc  concluiit  principale  intentum  ,fciUcet  exrellenttam  facerdotif 
mftirefpeilufacerdotij Leuitici,ibi.S\ crgO COnlummatia  Pr/- 
iaadhuc  induas,  quiaprtmo ponitconditiones Melchifeiech.fecundo 
|r  hocconcludit  fimtUtudinem  ad  Chriftum  ftcutfigur^  adfiguratum, 
•.Afnmilatusautem.  'Prima adhuc in duas,  quia primo ponit ip- 
j^s  Idelchtfedech  multtplu:emcouditioncm,fecundo  ponit  eorum  inter 
fetationem,ibi .  Prinuim  quidtm.Circa  primumde  fcribendo,con~ 
nones  Melchifedech,prim6  ponittegiam  iignitajemM  .  Hiccnim 
lelchiledcch  regem  rex  Sn\cm.DicuntautemHebrxiquod  ipfe 
fit  SedfiUus\oc  primogenitus,&  erat  tunc.cccix.annorum ,  Salem 
f\undum  quofdam  idcm  efl  quod  I  erufalem.quia  ciuitatem  ipfemet  Se 
p( ptimo  xdificautt  &  in  ea  regnauit,vt  dicit  Ifid.Ub.  1 5  .xtymolo.Se 
cidum  aUos  efl  idem  quod  Salem  vbi  bapti^^^bat  \ohanes,ut  habetur 
t^hfecundo  ofiendit  .ApofloLus  eius  digniiatem  fncerdotakm  ,di- 
cis, 

IjSacerdos  Dci  fum.eSr  additur  hocfciliret  Deifummi,ad  oftende- 
ditt  quwd  non  oatfaccrdos idolotum:  quia  idololntria  tunc  temporis  vi 
giatper  totum  munduni,&  quia  ad  tpfum  pertinebat  Deo  offerre  fa- 
c*tcia,&  conferre populofpirituaUt&  ideooccurrit  Abrahte  de  vitio- 

r  uertenttjVt benedtccret  ei,&  hoceft quodfubditur 
-  Qui  obuiaui  t  Abrah^.&^c.E/  hoc  habctur  Gene,  1  ^.Ef  quia  ille 


86'^        GIo.ord.&  Nicolai  de  Lyra. 


86. 


o 


A.  farcepitmitium,ncqucqi'ido  defundtiis  eft.  Erqiiidhocin    ponrirexChrilliis.incomparabiliteridosdignifate&rantcbQ 


'*  nsf^Nnrvc.n.qr.i.inoinclcimus.iiico  dcfundusnoncfl:  J^non 
'hab-.iir  piicrcsj^^cnc  dicis  Et  d'.:fiinQ:us|eli,C5;:  pareres  habuii 


quiperillamngnific.^tur.J/ifKfw/»/.  (iiiquir)&:d  ligentjr  .^ 

uertitcquantiiitifte.AL^^quatumexcelt.u,  cui  munciaJwVi 

Quacrgorincpatrciinc  mjtrc.  Qiiotnodo  nequc  initiudie     n6p]cbiusaliquis&:  abicftior.fed  Abraivimpatriircha  cl', 

lam.nequcfiiV^habuit^Quemadmodiiin  illouuiT  clt  naria-    giusNectemeroquidepatrJarchxnomc  3ciiecit:gn  coid 


ta  £;cnc5loj;ta  cius ,  fic 
&Chriftus  ipr.-»  lutura 
rc:,&.'niicinitio,  &:n- 
nefinccft.Sicutcnirn 
iiliasiKfcimiisncquc 
inicium  dierum  ,  nc- 
qucfincm  uitx  ,  pro- 
ptetca  quoJ  non  clt 
lcriptum,  fic£i  ncfci- 
niusfiiiiDci,  uei  ini- 
tium ,  vcl  finem  uon 
quianoncft  fcriptuiii 
fcd  quia  initium  noa 
habet,uel  fine  .  Nam 
illcquidcmrypus,  at- 
quc  ideo  cx  co ,  qi.iod 
ncc  de  inirio  ncc  do 
finc  uitx  ,  quicquam 
fcriptumcfi,talisdici 
tur ,  hic  ucro  ex  ipfa 
ucritatc,  6i  proptcrca 


aTalUruit.    Eiiam  cx  fj£)ls     b  Przfcnur  Abuhzqucm  Iudzi*xiolIunt,Me<]«o  gtoriintur  ijtiera 
Chriitoprz^jncrcvoluctunt.Nunijuiii  tu  maioi  es  l>atte  nottr^,  Abriir»i«.c  Melchiledcch. 

d  raQijuimiuiiiuimaiuii. 

IntuciTiini  aucem  quanru.s  fic  hic  cui  d:  decimas  dcdic  de  +  j 

«  Hoc cA cjuod iayciius dtxit  diuifit.    b  1'rinccps  ^tnim) uoltiutiim. 

H  cp:.i:ti:ttcuiii  l.cuiiiS.  X 

prjccipiiis  Abraham  pacriarcha .   Ecquidcm  uc  uhis  Leui  , 
laccrdorium  accipiences,mandatum  habcnc  ckcimas  fu-  4 

a  NoJi  ab  alin^io  t"immo  yito  vel  alicno.lci  apupuio.HunuK- 
b  Koualiictijii.mi  pr.-.cipiilex.         In.iuib.licMinciiusciinKJ-tc.  ApDpulo.T 

'  >ulo{ccundum  Jcgem  ,   idellafrarribusfuis 


merc 


apopu 


S 
>6 


In  eo  fjlocl  iumunt  dcciinis  pric  lunt  quir..]uain;&  ipfi  cxi.Bcciimilcsliiiu  gcnfte. 

•  1'iUil.cuia  tVi(iib.rc4  Mc!i.h>rcJrch<'iiusgcneiaiio'u>ii  iiumeraiuiiu  iuJxis.Q.quiciataU.:ni  -j 


gir,uteiusp(ona  n 
^lisextoilcret  cxaci 
chriniuniidcllexr 
horibusoC  honora; 
nibusfpoHis.Necd 
jdpotcit  Abrahad 
naha;c&:  cxuuiasi; 
fe  Melcbifedecii  11 

t)artitu,quiafecuv 
iicmilitairct,&:ob 
premia  huic  depcn.i 
letmilitix,  fcd  (iol 
lecontinenti,munt! 
5d  dccimas    dctul 
&:  idco  dixit  luper; 
obuiam  Abraiio:  ^ 
chircchpiocclliflc 


gcna  ibiiiue  leji^  luaudaio  lin  autotitjte  luiii ;o:>.>lc.  fci.. 

^  quanqnanitixiipiicxiemncdclumbis    Abrahx  ,    CuiifsS 

aClyificii.\'lleiitior.  „ 

autcm  generatio  non  annumeracurin  eis ,  decimas  fum- 

a.fAbraham.     b ide!icuifiaifunt.  I  o.gitur nuincra liici 

pfic  ab  Abranam  ,  &c^  liunc  qui  habebat  rcpromifliones  ^  ^  partita  Abrahaargt 

Mekhiledech  liii  l\ 

_ .,,    -  longepiarilantiorc 

quodndfiteiuelinitium.vclfini,';,  ficutetiam  inhoib,  Hic    quantom.igisconftabitvel  legis  faccrdotibus,  ChnlU.Ji  • 
enimappsIlatione.^,erant.i^fAr/«^uJ*crp'2C".ilIi$autem  rerQ    geprceceUere. 

vcriias.Quomodocrgoinitiumhabet?Intu!cris  fin?  inirio  b  b  Et(juiiiem:lefiliishcmfacerdotiHmaccipienie!.  Et  ex  ' 
fi!ium,nonqu(anonhabetcai.ifamcxqii.}rir:hoc.n.impolTi-  modointucmini  quani'jsiit,qa!aaliqaid  dcfiliis^Leuij 
bileeft.habctnamqneparrcjilioqainqOofiluis.Sedquiano  hocqiiod  accipiuntlacrificiufn,&:cumaliternonaudcre 
habcbat initium  uitr.ncquc 6nc.jffim;la[!!s  autem  filio Dei.la    habcnt mandatum inlegc,  hne  cuius  autoritate  nunqu. 


primanus 


quoell  fimiiitudoJ^Quja  i:-^.  haioS  &' illiu-.  fine  ignoramus,&: 
initium.Sedhochui;isquidc!rj,qaidnon  eU  fcriptum.illius 
autquiaoinononetl  fimilitudoSiaiitem  in  oninibus  elfet 
fimilttado,non  iaru  typus effct  i3<;vcritas,fed  typus  eflet  utru 
quc.Sicut  &:inimaginibuse(taiiquid  fimile.edetiamaliqj 
diflimile,inlineisquippe,c(t  fiinilitudoqucedaminchande 
re,di{Iimilitndoa'Jtem  in  impofuione  co!orum,8d  fic  diffc 
rcntia  manifelia  monrtratur.iitquidJam  quidem  fimilc,ad 
dam  autem  dilfimile. 
a  intuemifii  autem  ^itantits  hic cui  &  decirjias  dedit  JeprtecipHis.  Im 


prceiufnerent. 

Etqiitdem  dcfibis  L^t//.Tanta  eft  facerdotii  exccllen 
tiam  fimilesgcneremulto  ampiius  digniorcs  fint  tiattw 
fuis.Vnde  Abcaham  incircumcifo  alienigenx  deciir.as  m 
dediifet.nifi  cxccllentior  cffcr,ln  quo  6c  Uti  Leuitici  Ua:^ 
tcs  decimas  folucrc. 

c  Secmdumlegem,&c.\-^slL\iVS.ie  Idcftfccundu  lcgi^ 
ftitutionem  ,  finecuius  authontatc  numquam  prelui. 
rent.Vnde  fectindum  legem  id  eit,non  ahrcr  qua  pra;cit 


Diaifio. 


_ ^ .  ,       ^    fci!icer,utnccpIus,necminus,nccaiiornodoaccipiant,i^ 

&Hayir.o  n^oratur  incommendandadigairatcMelchifedech  &:excel  inkgedecrerumeit. 

Ientisfaccrdotiieius:prefercns  eum  ipfi  Abraii^  patri  om-  d  Quanquam  & ipfi exierintdelumhis  ^hrahti.ie  Avg.Sccud 

nium  &omnibus  Leuitis.  rationem  quippe  illam  feminalcm  in  lumb;s  Abrahf  r 

*TH£OPHiL.Cum  tiguramuentatiaccommodafret,  id  Lcui,quararioneperconcubitum,venturusetatinmair; 

cft MelchilcdcchChriito  nunc  Dcnuim fidens,figuram  ip-  fecundum  quafn  rationem  non crat  ibi Chrifti  caro,  qun 

faai,Mclchifedech,ludcorum  faccrdorib.  clariorem  arguit  uislccUndum  ipfamibi  fuerit  Marixcaro. 
cxtitifre,ncquehismodo,quin  vel  Abrahapatriarchaipsup-        MelchifcdechautemfccundumnuUam  legcm  accep  , 

^  ilarc.Siigitfiguratatopcreca;terosantecedit,16gemagis,&:  patriarcha,cum  cflctalienigcna,&:inhocdignior.  ' 

^ poilti- ^  Contedi- 

KICOLAVS    DE    LYRA.  4  EtquidemdefiIiisLeui../«£ita//«fwrfmi^»Byt/e«</«»j, . 

tfif  I  \MViCtn\m.DeJcYipta fimilitudinc  ipfius Melchifedech ad  Chri  'JLeuitp generaliter  recipiebantdecimas areliquopop'di  Ijra 

^        /ium,hic  confcquenter  ^poliolus  probit  facerdottum  Melch/fidech  fuif  uites  autem  illi  qui  erant  maiorcs  dlius  trit>us,uidelicei  lacr> .... . 

feexcellentius  quamfacerdotium  Leuiticu.  "Etdiutditurinduas  par-  mi  filtj  Aarcn,nonfolum  accipiebant  decmam  cum  Leuitis  a  pof. 

tesiquiaprimoprobat propofitum,fecunioremouet  quoddam  dubiurn-^  fed etiam de parte I euitarum  rccipiebant dccimam qu^ uor.i 

ibi:  Et  ur  ita  didlum  in.Vrima  in  tres ,  fecundum  quod  propofitum  ma  decimoi.T^m.  1 8  .infignum  quodfacerdotcs  erant  man:     , 

probat per trc s  rationes fccunda  ;i/:Ethuncquiha.  tertia  ibi.  Et  cibusLeuitis,&parirationeMelchifedcchmaiorfuitAbrahjtini 

hic  quidem  dccima.s.  PWw<j  ratio  talis  cfl.llle  qui  accipit  decimas  actepit decimas,&  per  confequens  rnaior  ipfu  Leui  qui  dcfccmiitab 

ab alio,maior  eft  iUo,quia  ficut  diiliim  eii  tam,  lUe qui dat  decimasper  &  fic idem  qiiod prius ,  &  hoc  cft  quoddicttur .  Etquidcuidcfi 

Loc profitetur  inje  imperfe£ium  rejpe£lu tilitis  qu\ accipit  decimas  fed  Lcai.generaliter  acceptis. 

Melcljifedech  accepit dectmas  ab  .^braham,  ut habetur  Gene.i^.ergo  5   Saccrdotiu m  accipientcs.Ef  per  confequcns  erant  maiores. 

fuit  maior  Kbjaham ,  ^per  confequens  cius  facerdotium  fuit  maius  6  Mandatum  habcnt  &Lc.fccutdum  legem.Ei  quod  normneco^ 
facerdotium  Leuiticum,quia  Lcuidc-ficuUitab  Abraham,&fuit  minor 
eo,q'indautem  efl  maiore,cH  mjins mi'iore,&  hoceft  quoddiciiur.  In 
tucmminatcm.id  efi,dil{^ei!tercoiifi.ierat€: 
z  Qinntus  l\thic.idcft,lwle!ihi/a.lech. 
2  Cuiicdecimasdcdirdcprxcipuis  Abrahfm  p:itcr.idefl  , 
princeps  patyum,^  per confequens,Meichifedecbfuit  maior  quarn  Le 
ui,&  quam  qutcunijue  aliipatrci  ab  Abraham  defcendentes.  Sed  vide 
tur  alicui quoiifiud argumcntii  non  ualeat,quia  ft  aliquiscfi  maior  pa 
tre  epifcopi  non  propter  hocfequitur  quod  fit  maior  epifcopo ,  fic  aute 
arguitur  in  piopofiio,crgo  &c.Dicendum,quod  in  lege  notia  facerdotm 
habet    dignitatem  a  Chrifto  ,  &  non  ex  dignitate  paterna.    Et  ideo 

iUequiefimaiorpatre  epifcopi,nonpropterhoc  eft  maior  epifcopo,fed  fmtmaior eo  & inhoc patet  magna exceU.tntia  ipfitis  M.Uhjcdt 

dignitasfacerdotii  Lcuitici  proccdcbat  ex  dignitate  pat(rna,fpter  hoc  qui  benedixit  eum  cm  tratfa.ta  repromiffio  de  Chrifto,&  boteft  ^ 

ritdlus  aUerius trihus  aimittebatur,<^  ideo  benefeqmtur  argHmcntu.  dicitur. 

Etconiirmatur  argHmentum per  lUud  quoifeqmtur.  1 1  Qui4iabebat  rcpromifliones.yf ///f f f  ipfc McklAfcdech. 

it  Sin 


non  foium  tntelUgantur  iUa  tribus,fed  cum  etiam  fimpUces  Leuitt  '■ 
ponendofubdit. 

7  idcltafratribas  Iuis:quamquam  &:  ipfi  exicruntdc  lu  • 
bis  Abraha;,/c///c«  mclchijedech. 

8  Cuiusautem  gcneiationonannumeraturincis.  j2''iW" 
pliiranon  fjicit  mentionem  de  patre  ^niatrcgeneaiogiaeius  Ht  j 
di£ium  eft. 

9  Dccimas  fumpfitabAbraham./?cKf  wjir/orafM/norf. 

10  i.th\ii^C.Hic  exponiturrariojecunda  qu£  taiis  ejt  .  Beneiiif 
medius  ejt  inter  Deum  &  iilum  qui  benedtctionem  ab  eo  recipit ,  f 
Mcichifedech  benedixit  ipjum  Abraham ,  ut  habetur  Ccnefi.i'^ 


8^7 


Ad  Hebra^os.    Cap.  VII. 


S6S 


A.  a  contestatur.Vtcgovd  idemin  multislocis.  afemincvirili,fed  longealiter  acdefupcrvenitProindc  fm 

n  t>  V;«/V,Gcrcbatcnimrypumpontiricisnoftri,cuiLisexcc!li;  quoddematreaccepir,&inlLimbis  Abrah^fuit.IIIecrtcrgo 
tiapotcibtisperiliiusfimilitudineinoftenditurPerMclchi  decimatusin  Abraham,quificfui,tinlumbiscius,ricutjn  IQ 
fcdechenim  inquotiguraptxceflit  ,di(ccrnirur  lacerdotifi  bistuipatrivctiamipfe  Abiahamfuit,id  cft.qui  ficeft  natus 
ChiilUafacerdotioLeuiincuiusChrifti  figura  dicit  quod  dcpaie  Abiaham,ficutdefuopatrenatuseft Abraha  plc* 
■■■'■''  '  -'-       -■'  ge,lcilicetinmcbrjsre 

pugnantem  legi  mcn» 

^.    1,    !i  -       j  a  *    I      •  /i     .  tis,&:  inuifibiicm  ton- 

Sincvikiautcmcotradictionecjuodminusdl  u  cupifccmiam  ,  quan- 

'  '  ....-^^.-.  uis  eam  csfta  &  bona 


Mckhifedcch  uiuit 
Vnde  dicicur  facerdos 
inivternum,qiiifeipsii 
obtulit.rioncxaliqiianc 
ccflitatc.llcd  ex  uolunta 
tcpropri-rpotcnatis. 
c  Adhiic  ciitm  tn  lnmbis. 
*  C  H  R  y  S O  S  TOM  vs. 

Hoc  eft ,  In  co  crat  Lc-  .^ 


iTcmuorem.iiorisJis;niuris.  h  ntnedixit 
ouudnoii  niaior.4«ia  &  filii  i.cuia  iV.TCcib 

benedb 


c  F.t  fi  iii  ncceprioiic  kiccimariim  contcadidtui 
lypiis  Cliiiiiimciiotclt  promiflionci  liabeutc 


vitanu 
3  nat  ualcrc 


liiat 


uiquanquam  natusno, 
clumefler.EtnondixitD 
Leuita;  fed  Leui.  Vi- 
dcseminentiam;  Vidcs 
qnantuniintcreft  intcr^ 
Abraham  &  Melehife- 
dcch  ,  qui  tvpiim  gerc- 
batpontificis  noftri.Et  , 
ollendit  exccJlcntia  po  *^ 
tcliatc  non  ncccilitatc 


ptiarum  non  fi.  ^      , 
Icrc.mfiquan.,',^^„;^';^° 
4  tum  cx  ca  poflunt  gcne 
ritubftitucndo  proipi- 
.J^ccrc.  Illeautcm  non  tisdeqtio 
6  ibidecimatuscft  cuius  tcttaturcft 
caro  inde  non  feruore  4"»  ^iuat. 
{  vulncris,  fed  matcriam 

Rom.  7.d. 


Hocciiatnmodoinmeminidiijniialcm  Melchifedecli. 
a  idcilm  faccrdotio  l.cuitico. 

al"  meliorcbcnGdicitiir.Ethicquidcm  decimas  +  morie 

»  Vbiagitdc.McIcliircdecli.  b  .Scriptura.    Qijiadcmorteciiis  r.iiiil  dicit  in  figura.  CKtifti. 
c  Hocciiam  mododijiiior.     Pcrijucndam  tiopum&modimi  loijucndi.  Non.n.proputin 
lUapciibna  Lcuidecimasdcdit.cittuiicilusliiccidosincircuiidio, 

tes  &L  homines  accipiut,ibi  aute  t  contcfi:atur,quia  viuit. 

aQuafipermatetialcmcauram.    b  Lcuiticas[or«lo. 

Et  vt  ita  t  didum  (it,  per  Abraham&^^Leuiqui  dccimas 

lAftatrib.     b  Dccimasdcdit.VcIchi.     cPerAbtaham-     dQiiando  Abraham|dcdit. 

accepit,decimatus  elt.  Adhiicenim  in  lumbis  patris erat  8  mcdicaministraxii-.Na 

aPatrircui,Abr3h.-t,r.     b(>iiia  Chrift-.isfccandum  McIchifedcchjJcUocfaccrdotiuinprceftLcuiti      ^  Ipla  dCCimatlOad  priEti 

co,crgoiipotcstuiudaeibu.cj,oc.sicrgoconfum      Pctfcrtio.^  _         gurandum  medicinam 

quando  obuiauitei  Melchilcdecli.Siergoconlummatloio  pcrtinucrat.iliudin  A- 

1 1  brahaicarnedccimaba* 
tur  quod  curabatur,  no 
tadam.Illcquippcdeditdccimas,qiTod  pcrtinctad  facerdo-  illud  nndccurabatur.Eademcnimcaro  Abrahae.ucl  ipfius 
tcm,iftebenedixitquodmclioriscft.lftaexccllcntia,&adpo  primi  honunisfimiiisgcrebat,&:  uulnus  pr^uaricationis  SC 
ltcrosomnespertrafifMirabiliter,&fovtirerexcIufit  ludai  mcdicamentii  vulneris.Vulnuspr^uaricationisinlegemcta 
casratioiies.Propterea  dicebat,Quiaimbecilles fa£li  cftis,qa  brorum  repugnatlegi  mentis.quiK  peromnemindc  propa» 
•hiEceuertere  uolehat.ncgloriarcirturineis.Tahscnimcft  ta  gatamcarn.mfemmah  rationequafitranfcribitur.Medica- 
pientiaPaiili,pr3Eftruitprimum  ,  &  hinc  ingreditur  ad  ca  ,  mentumautemvulnerisindcfincopeteconcupifcentiali  in  fi 
quxvultoftcndere.DilHciletradlatucftgenushumaaumix:  fola  maieria  corporaliperdiuinamconceptionis  formatio- 
quod  muJta  indigeat  dil igcntia,&:  ampliore ,  quam  arbufta    nisque rationcm  dc  virgine  aflumptum  ett. 


velliirculi.lliicenimnaturacorpofumcfr.&terrrc,  obcdics 
agricolarum  manibus-hic  autcm  uoiuntascft  plunniasmu 
tationesaccipiens,&nuncquidcmiftud,nuncautemiIIude 
ligens,procliuiscnim  cftad  malitiam. 

Sicut  Ada  peccantcquiinlumbiseiuscrantpeccauerunt, 

ic  Abraha  dante  dccimas.qui  in  lumbis  ciuscranr,dccimati 

ant.Sednohocfcquitin  Chrifto,licctin!ubis  Ad£E&  Abra 

hi,qa  non  f  m  concupifcentiam  carnis  inde  dclccndir.  Cum 


d  S'cut ergo confimmatio.  :Sr  Anse i..Pretulit  haftenus  facer- 
doiiu  Chrifti,quod  efr  #m  otdinem  Melchifcdech,Lcuitico 
&:  nunc  addit  quod  factrdotium  Chrif  ti  Leuiticum  detitruat 
quo  deftructOjnccefTe  ht  &  lege  m  deftrui  .fecundum  carna 
Iesobferuantias.Acfidicat.Qnafi.i^eriusdiftum  eft.  Chrl- 
ftum  efte  faccidotcm  fecundum  ordincm  Melchit'edcch,& 
oes  lege  habentesnoucrc  hoccfl'cfuturum,ergoquidneccf 
fitatis  extitif,  vtnon  luxta  Aaron  fed  iuxta  Melchifedech 
lcrgoLeui&Chriftus  fecundumcarnem  etrentin  lumbis  A     furgerctiftenouusfaccrdos.fubquojjfeftadarctur  iuftitia^ 


brahx,quandodecimatusc(t,noni6  panter  decimati  lunt, 
quiafecundum  aliquem  modum.non  crat  ibi  Chriftus  quo 
cratibiLeui.Sccundum  rationcmquippcillam  tisminalcm 
ibi  ftiitLeiii,qua  ronc  p  concubitum  venturus  crat  in  matre 
fmqtationem  non  ibierat  Chrifticaroquamiiis  fccundum 
ipfamibifueritMarixcaro  Leui  lecundum  cocupitcentia 
carnale,Chriftusautcm  tccundum  fubftanriam  corporalem 
jndevcnturuserat.Cum.n.fit  infemincvifibiliscompultn- 
tia,&:inuifibilisratio,utrumq;  cucurritcx  Abraham,  uel  et 
QxipfoAdavlqucadcorpusMaric ,  quja&ipfum  codcm 
""'inodoconccptum&exortucfr.Chriftus  aut  vilibile  carnis 
^^^'^fubftatiadc  carnc  uirginis  supfit.Ro  vcro  coceptiois  ei',n6 

a  leminc 


opa' 
ico^ 
.ibllj 


*  AvGVS.Oportcbat.n.vteuacuaturusfacrificia,qua:fecu  ^i'Bt'<i>9i 
dumordinem  Aaronm  Lcuiticol'accrdotiofiebant,nonef- 
fet  de  tribu  Leui,ne  ad  ipfam  tnbum,&:  ad  iplum  taceriloiiu 
quod  temporahter  umbra  erat  futuri,pertinere  uideretur 
mundatio  peccatorum,quamDominusobhtione  holccau 
fti'fui,quod  veteri  tacrificio  figurabatur,im/?lcuit,&.holocau 
fti  eius  imagmem  ad  memoriam  paflionis  flia;  in  ecclcfia 
cclebrandam  dedit,ut  efVet  taGcrdos  in  ^tcrnum  non  fccun- 
dum  ordinem  Aaron,ted  tecundumordine  Melchifcdcch. 

A*CyrRi  AN.Itaqueneceflectat.vtvctus  facerdotiu  cef-  r  •  ■    . 
faret.&nouusfaccrdosuenirtt.quiin^ternumfuturustflet  f  "j  j  " 
fecunduoidincmMclchifcdech.i  Reg.z.ttfufcitabo  mihi  f"*  ^  ^*" 
^taccrdotcm 


NICOLAVSDELYRA.  8  Et  \it  m  diAum  Cu.  H  ic  nmouet  qvoiUam  dtibium  circa  pradi- 

fla,quttirationcsfu£prccel]'crunicxhoc,  quod  ,/ibra/jam  dedit  dcci- 

I  Sineullaautcm  cov^txz^id eit,generalitcr uerum cst.  rnas  tpfi  MclchiJedech.Etpoffet  aliquisdicere\,licet  ^braham  fucrit 

z  Quod  minusettamc)iore*Dcnedicitur./(y«r,<i  maiore,quia  decimaiHS,mnpropterhocffquitur,quod\^cuidecimatusfuent,bocre 

■n  hts  qu^funt  quantttate  magna,idt m  est  cfie  maius  quod  est  &  me~  rnouet  ^pojiolus  dicens,quod  immofequitur,quod  heut  &  omnes  qui 

ius.  dc  Abyabam  defccnderunt  adhuc  erant  in  lumbis  uibrahf  quando  de- 

J  EthicqmdQm  dccim3S.fIicponiturtertiaratifl,qu£taliscst.\l  ditdecimasMelchifedech,&idcoLcui  m  ^braham  dectmatu s  e^i , 

cquifempcr  wuit,maior  est eo qui  moritur,fed  Abraljam  mortuus  cst  cr  hoc  eii  qiiod  dicituri.t  V t  ita  diduin  f it.  td eit ,  fequitur  exdi- 

■"jr  faeerdotcs  nctcris  Testanienti  crant  mortales,  nonficautem  Mel~  Rts  quod. 

hifedech,etgo maior cst  ipfo .Abraham,et  facerdotium  cius maiusfa-  9  Per Abraham  &  Lcui qui dccimas acccpit.dccimatus eft. 

erdotto  Lewttco,et  hoc  cft  quod  fubditur. 'Et  hic  quidcm.Ki  est,infia  Quia  illt  de  tribu  heui  acceperunt  decimas  a  rcliquo  populo  Ifrael. 

H  legii  Moyfi,  I  o  Adhuc  euim  in  lumbis  patriscratquandoobuiauit  ci  Mel 

Moricntcshomincsdccimasaccjpiunt.i^twfiWffj-dora  qui  d\\(cdcch.idcfl,.AbraheeratLeuiquandoobuiauiteiMeU/jifcdeeh,a 


mt  mortales. 

lbi3iUtcm.i.inipfoMelcl)ifcdec!j. 
I  Conteftatu x.fcdtcetfaifttrfa. 

'  QVi^auiiut.Ter pr^dicta non est intelligendum  ficut  intcUexerunt 
'liqui  hpeiici,quod  i\>fe  Mclc/jtfedcch  fticnt  inmortaUs  ,fcd  dicitur  , 
ma  scriptura  nonfacit  mcnttonem  de  rnortc  ctus,(icut  de  mortc  Abra 
'XcJ"  face;dotum  ucterisTciiamenti & hocfi^fficit ad ration^m  figu- 
if.,qufdebetafiguratedeficerc,ficutuvibraaucritate.Etideo  MeUhi 
fdech  per  Im  quod  de  morte  eius  non  cfl  fit  mcntto infoiptura  ,ftiffi- 
icnterfuttfiguraChrifiifaccrdotts  noui  Teliamenti,  qui  utuit  in  atcr- 
um. 


quo  tunc  accepit  decimas.Si  autem  aiiquis  cx  dictis  argttat,  quod  Cfiri- 
flus  dccimatusfittt  in  ubraham,quta  dcfcendtt  de  eo .  Dicendum  quoi 
non  ualct,quia  dcfcenditab  .Abrahamfecundum  corpulentamfubfian 
tiam  tantum,f'-d  nonfccundum  rationalem,Utideo  nonfuit  decimatut 
in  10  quia  nonfntt  conccptus  exfemine  ririli^fed  uirtute  [piritufiancti , 
Cjr  /joc /labctdifufius tractari.^.fententiarum f  propter quod ad prt- 
fens  dimitto. 

1 1  Sicxgo  cor\iVimmiiiio.Hic ey: p-rcdictis  pYohat  jtpofiolus  facer 
dotium  Cijiifii  eftet  e\ceilentiusfacerdotio  Leuitico  drciudicare  ipjum 
per  hoc  quod  cH  fecundum  ordinem  Meic/jifedech  ,fecundum  quoddl- 
(ttHtTfalmo,\zi.  aMbidiiiturdeCljiifio.Tiiesia  faccrdos  inj- 

ToBa.v;.  £ 


%6-7        Glo.orcl.&:  Nicolai  de  Lyra.  868 

faccrdotcmquiiiixtacorracum,&:animamnicamfdcict,&i:  cerdotinm.neccfreed&aliamlcgemcfro.quancloqiiidcm 

xdificabocidomumfidelcm&ic.  ncquit  laccrdoUinetenamcnto.&ilegecondare.Tr.uisliiii 

y^^BHQlncpit  hicvetcris&Tnoui  Teftamenti  difFwrcn-  eli^iraqiicraoerdoruim.noiirolufiipjomoJo.i.quodnjqiu 

Uaymo.    fi,^.idare.^ifr?o,(acccdotiltranilatiocil,ncccflario&:  lccis  .  quam  prj  Aaronipius  MclcIiileJecli  inilitnti.sijcntu  con- 

Non  poicll  enlm  facerdos fine  tcftamento  &c  Icge  &:  pvxce-  ilct,fcd  tribu, A Uccrdotah  namquc  Aaron  rnb  i.in  r>-gia  illa 


^ 


A 
Primafius 


a  Qtiia  Aaion de  Leui.    bQuodaVbpretetre.        elnterpofitio. 
d  Mcr<Joiio,vcuk  iiiinucijsltf 


ptiscftc.  Tranfeundu 
crtcrgoalcgcadeuan 
V c\\v\m.  Si ergo  confum-  _   ,    .        .       >.       ,  -,    i    I    ■    r  l 

«jfio.Velprxtulitha-   a  pcrlacerdoriiim  Lcuincucrar: populuscnim y  lubiplo, 

u    V   /•  ^    T  _  aPoflqmmveiusconfiiiuatcf.        b  liici.iprophrtaDiiiid. 

ordlneMl^hiS')        I^gcn^  ^^«P^  S^^^ ^^^'^'  nccciraru.m  tii^tc  lccunda or- 
Lcuitico,  nunc  addit 
quod  facerdotiu  Chri- 

^^'  ^dTftruafieccffa  b  dincm  McIchifedcchaliumiurgcrelkerdorcA  no^ifc- 


a  Hoc non  ilic;tetui,ri iUud  tnditis  clTn.     Seciindum  rir:iin  S:  itibuin.  c|<'^-i  t  pcHRo |liberauit 
quod  oou  illi.  d  In  aliquo  hoc  jd,iit,ae  vlcanqdetfnetj  ^ut:i. 


B 


quo 

rio  etiam  deftruituc 

lcx.ciSilcuiticum  fa- 

ccrdotium.  confum- 

mabat,  fruftra  (urge- 

rctalius  fccundumoc 

dinem  Mclchifcdecli 

fcdfurgit  alius.quod 

ibinotatuc.Translat.  ,    .         o       ,,  n     r-' 

fcilicct.Qiiod  (Sipro-   j  dicururdealiarnDuc'r,dequanulia.saltarioprxitoruic 

»--'■''•- Inquo  cnim  ^ 


■  Ideo  dico  legeni  fub  lacecdotio,qui:ilicnoro,;)  lol  .l.lbfvij  (ac^dotio  dc- 

lltiMur^  L-i;,<|iia:  u:jii  niri  .i.l.  !n. 

cudum  ordincm.  Aaron  dicict  Transiaio  c;iim  lacerdp- 

a  Incuiusconfidctatione.  b  Chiifcs.  cTuc!.T'Cc-iio:>ina:tcrnuiu(ocunduin 
or.ijiiem  .\lc;ciiiK.'jech. 

tio,necene cfi: yr &: Icgis  rraslario liar."]* In quo  cnini h<;;c 

aDeluia.     NondetribuLfJl,    b  Alia.    Alias.  altati. 


I 

Z 

3 

4 

5 
6 

7 
8 

9 


bat ibi 

h?c;dicuntur,  &C  ibi , 
&amplius  adhuc  ma- 
nifeftumcft ,  ergo  il- 
lud  non  confuaima- 
bat. 

a  S«ft»p/J.Qniainnia- 
nu  faccrdoMs  lex  ,  &: 
pec  cum  implctur- 
lex  qu?  dicitur  con 
fummarc.Ha;ctranlia 
tio  piu-figurara  fuitin 


Vetidcalia.    a  'vceadcm fit licetdotalis.Sc rcgalis,vt  fu;t  Mrlcliilidtch  lex^Micerdot.Chtillus. 

Manifcllum  eft  enim ,  quod  ex  luda  orrus  iir  dominus 

Vc  deea  cfret  aliquis  r^iceidos. 

lioftcrjincjuarnbunihiide  faccrclotibus  Moyfesloquu 

a  Kiceftfirn-.iorprobalioucrritum.     Q_u  iii  per  tribum. 
b  Quod  t:aiibri.-r>ui,C!(  ruigu aL'us,         Quia. 

tuscft.Eramphiis.adhucmanifeftumcft  ,  ii  lecundum 


lO 


1 1 


iiidatrjdai^ueft  laccr 
dotiu.Scd  atiendc  nu- 
frerium.IJoccnan  cii 
rcgale  fualct  mox 
Ci't  lacerdotalecftedQ 
Q^ictiiadiiiodu  Chri- 
flus  cum  rex  pcrpetup 
clfct  faccrdos  taincn 
eualit  c.imcarnein  af 
fiimpni,&  lcleicmu 
crdiciumobiulit. 
e  1«  ifno  cuim  hjic .  Vc 
rc  tr.iu:.fcitiir  ficcrdc 
tiu  n  ^  luigit  a 
qiiodidem  cic  d,i.Lic, 
quL^  pcr  tiibu  m  i-:  pcr 
riiviin.I'rimum  . 

buoltcdlt,    pOil^,v  uc 

mu. 

ic     Anselmv.s.  v^ 
reni)uusilic  lac     '■ ' 
qui.i:tcMuini  h.;. 
ctrdotium,  uci.i    m 
bucft  ,nam  ue  J  ;-;.i , 
Etopoitcbat,  u;  e,  ,i- 
cuaturiislacrificiaquc 
iccunili/mordir.'  \.i- 
ronin  laccrdot 
liitico  ficbinr,  c^^i^  . 
tnbu  clfct^nun  JcLc- 
uitica,  neadiplum/a- 
ccrdotium.Quodtcm 


Samuclcquidc  tnbu  Ephraim  elciSus  cftfacerdos  a  domi-     ForaJitcr  erat  vmbrafntnri,pertincrcMdcrciur,  niUf,d.u;o 
no.rcprobatisfiliisEli.domiaodiccte.Quihonorauerit  me,     pcccarorum>quiiiT»ipfcoblationefutuerilacrificafecit.i)ti 


honoraboeam,&:qu  inhonorluerit  6. 
b  Tratislatioeninh<S c.Q^ck\  aLus (urgat ,iubfcqucnter  pro- 
bat  &  per  tribum  S>C  perritum.  Per  iiibum  ibi./ «  quo  enirn  h^c 
e^f,Per  ritum  ibi.£; iin;plius 0-c.Translacto  enim jacerdos.Qo\i 
cnin»  fimiUter  &c ab eodcm  6c iub  eadem  fponfionc  utraque 
data  lunt,quod  de  vuo  dicitnr.ncceife  eft  de  altero  intell  igat 
,9t  THEOPHyLACTv.s.Parefacir^hoc  loco  quemadmodum 
lege  ipfa ceflante.Ck:  redadia  in  nihi!um,conlcquenter ,  6<:  il- 
C  lud  eflet  tcitamentu  m  induttum.Nam  fi  alio  tradudu  eft  ia 

cerdo- 


NlCOLAVo     i>E    LYRA 


lia  tttbu  e/i. 

d  Manifesium  eft  eniw,quodex  luda  ortusfttdominus  noBer.  dc  tri 

bu  ad  ttibum  translatum  lacerdotium,  dc  lacerdoiali  ad  te- 

ga!em,vtcadem  MtiacerdotalisiS.:  legaiis.Et mtuere  mvit&- 

rium.Priumfuitrcgalis^poftcatadaclt  iacerdoraliSjfi^Chri; 

ftus  rex  erar  fcmper,iacerdosautem  facluscltquando.carnc 

fufccpit,quando  (acriHcium  obtulit. 

e  Etamplius  adbuc  maniffinm  eft.Qah  fi  tribus  in  Samucle  mu 

tata  erat,non  tamcn  ntus.  Vc). 

d(W,per  hoc  manifcHe pat€t,quod lacerdottum  { tuiticum i 


Jaicni- 


•  cum,ejucd  iJem  eii,euaeuantHr  perfacetdotium  ChriUi,<iir  per  confr- 

tcrnum  fccundumordinem  Melchifcdech.T'r/i</>r<r<//fftt>»f^     ^nens  Uk  veius  quxiiludfacerdotiHmcontomnatur  ,i-r  hoc  eft  quul 
:  1.c.Et  diuiditurin  duas  partes  fcundurn  duus  rationes,fecunda  incipit     fubiitur- 


;  nan- 


ii;.Et amplius../<d euiientiam pritn^  rationis  notandum ,  quod  facer 

ttosnonefi  fine lege,fecundum qitoi diciiur  tnglo.].ropterquod  &lex 

yetus  admmifiraia  fuit  populoper  lucerdotcs  uctcris  Tefiame/iti  &  /i- 

miiiteriex  noua perfucrdotium  Cbrifd,& ideoiex  &  facerdotturn  fe- 

feconcomitantur,  ita  quod  mutato  yno  ^dtud  mutatur  ex  quo  patetf 

quodcumfcripturadicuT/al.  i  ii.quodfaterdotiurn  Chri/li  debtbat     6  Inquocnim  ha;cdicuniur./df//,J»C/»«//o,J<'^«c»  p)fa'/(f»i/cn 

Jurgere  fecnndum  oriinem  MeichifeUech,qni  ell  aiius  ab  ordine  letiiti     pturairnpieri  dicitur. 

co,eoquodfacerdotiumLeuuicumfuitmpcrfetlutr.:aiitcrnontfietne 

effe,  immofuperfiuum  furgeee facerdoiiurn  nouumfecundum  ordtnem 

aiium,&ideo  fuceriotiim  Leuiticum  ce/iat  aducntetue jacerdotio  Clni 


5  Tianslatoenimfacerdotto  ,  neccireeftut  Silegis 
ilatio  fiat.i^«?d  auttm facerdotium  ueteris legis  fit transijmr' 
rat  Apoiioiui  rlterius per huc,quod  Chrijius a qno ituipit/ace) .. 
noui  Tefiamenti,rionfuit  de  tribn  Leui,de  qua  erantfaceidotes  ijiijti 
de  trilju  luda^e  qua  ioquitur  Tfai.jy.CT  hoc eji quoJ  dicit. 


7  Dealia  \ubnf:i\.ide(l,detribuJuda. 

8  DcquanuIlusaltariopra:Itofuit.<i(i»!/n//i'r<imi««M,  utfacer- 
dos. 

9  Manifeilum  cflcnim,quodexIudaortusfitdominusnC: 
iter,inquatnbunihildeiaccrdotibus  Moyiesloquutus  citi 
pafit  iitera. 
loEt  ampliusadhucmanifeiUjm  tiX.llic  pomtur fccunia  ram 

qu£  tc.iiK  eft.l^ceffe eft furgere alium  faccrdotem,  ut  patet  pcr  raiiott 
prJidldam ,er^o necc/fe fuit furgere aliam  iegetn,qMtu lacerdotiwn  C 
ieiiparipaffucuTrunt.ynde  &  ftcut  /acerdoiium  iiiui  con/iiul^Jt '* 

3  Lcgcm  acccpit./n  monte  Sinai,utpatet  H  xod.zo.Si  ergo  illnd  fx     quibufiam  /acrificiis  carnaiibus,fic  &  iex  promittebut  bona  carnalu 
cerdotium  fuiffct  perfeBum.  icx  auient  noua  promittit  bonafpiruuaiia  c  Aterna .  Et  ideo  icx  u:tm 

4  Quid  adhuc  necelTarium  fuit  fecundum ordinem  Melchi     &  enisfacerdotium  euacuanturficutqusdam  mperftSla  er infmni 
icdcdAdXi\ivt\imgzici:iCzx<ioic&c<z.ii eft,q!4inondiceretur  facer    &  hoc  iftquoddicit ^poftoius:  Etamplius  adhuc  manifellunij 
dosftcundumoriinem  h.aron,jedfecundu7n  oriinem  quafi  dicat  non     ci\,iieft,ai'arationepatetpropofitim.  \ 
fMffetneceffe,^  tieocum  hoc  necefie  appareat  exfcriptura  Vfalm.     11  Si  iacundum  fimilitudinem  Mclchiiedcch  cxiugct  aliu! 
in.quxdicitfitr^ercJacerdoliumChrt/iifecHndHm  ordiiie m  McUhife-     iACCHiQS&CC.ideft,inftitutus,ficuteratinf[itMiofa(crdotu ue.ie. 

dech  tiVScd. 


Jiifficut  umbra  adueniente  uernate,&  nnperfeUum  aduententc  pcrfe- 
Ho.Eteodem  modoicx  uetus  aiiieniente  noud,(juia  iex  & Jacerdotmm 
paupafiucitrruntfi^rhoceBquoidicit.SiCTgo  conluminatio .  ti 
e/i,perfe£iio. 

1  PetfacerdotiumLcuiticum  cm.fitpple non effi t  nece/iarium 
aliudfacerdotiumiCuius  caufafubditur. 

2  Populusenim  (\ib ipio.td eiifzcerdatio  Leuitico. 


f 


AdHebraeos.    Cap.  VII. 


8^9 

a  nonficunlumlczcinAd  efl:  fecunciLim^cariialem  inrclledum 
1  kgi5>vt  faccret  rccundum  carnalcs  obleruanrias,fed  fecundu 
virriite;'!-'  ii--'fuis  lcgis  idefl  Ipirirualem  intelkcUmi  .queexe 
qucrtc!. vitam h.ibcntcrternam.Diilarintcr iaccrdotiu'  &: fa 
ccrdotiCi.lllud  carnalchocfpintualc  Illud  tpalc,hoca:ternu. 
^V  C  H  R  y  s  O  S  T  O. 
I-.iclusefiinquit^Po- 
tifexnon  feciuidum 
Icgetn  prxcepti  cac- 
nalisjexquippeilla, 
c^  niillapanc  carna- 
ciJ-i  liserar,Qnideftprx 


870 


qucpioptermalitiam.rcd  propterinfirmitatcm  &inutilitate  D 
Na&ahbioOcnditinfirmitatcm  ciiiscudicit  In  quo  infor- 
mabat  per  carnc  jNo  crgo  ipta  infirmara  eft  fcd  nos.  Cai>sa 
fiipponitjquarcuetusfitdeltrudlumcni-n  Dcusilluddedcric 
&:nouum  tcflanicntumfubflitutum,quia  tcmporc  fui  fla- 

tusiliud  fuit  infirmu 


Mtum.    a  Vtille  pancm&  viuiim  y^biabi.itahicdifcipulisin  eiufdcm(ji«icbiiscarncni[&  <anguinem. 

*  bAliiis- 


qui 


'  cepticarnalis.Circun  , 
ciclcinquit',  carncm.  I 
Migc,inquit,carncm. 
lauacarnci".!  ,munda 
carnciii,t6dc  carnem 
Jigacarncm.nutricar 
|n:m,otiumagitncar 
ni.Bonaautem  retri- 
butionis  qux  ennt  ^^- 
Miiha  vita  carni.ruel 
&:  ]acc;:rni,p3xcavni 
dehtu-ccarni.  Hx  hac 
legcf3cerJoti;;m  fu- 
fcepitAaion.iVlelchi 
fedech  aute  nonlic. 
£tamph'adhucma- 
nifclfuin  efr,  fiquide 
fecundum  finulitu- 
dine  Melchifcdcch 
e.\nrgitpotifexaItcr.  - 
Qudmanifcllueft  ? 
Qu5ca;ntcrutruq.  fa 


fimilitudincm  Melchifedech  exiirgcr  ahus  iaccrdos 

t  priceptumlcgis.        bQjia:  Ic;{Jb!uin  modomandjbat&pron-iittcbatjcarnalia. 

non  {ecundum  Icgcm  mandati  carnaiis  fadlus  eit.fed  fccun- 

a  Diuinitatem  qiiiin  eocf(,pcrquam  dat  vitam  3:ternam,iicutplicuiidiuinita!i. 


&  no  prorfusinutile. 

Hoc  autem  perficir, 

quod  ualet  ad  laude 

nouj  faccrdotis. 

I  d  Inutilttatem  .  Quia 

poftaduentumChii 

fti  inurile  eft;fieri  ea 

2.  qujBoIimfiebant,  ut 

ha;c  prxdicerent.  Cir 

_      .  .^  b       "  cuncifioenim  &:cJEt. 

chifedech.   Rcprobatio  cjuidcm  fit    prarcedcntis  mandati   ^  huiufmodiprioripoc 

aQuaRih.ibuitdumriciiijnoUjnialiciamrths^eiicimiliidi.tifleiniponur.  'Wfi.iliquidfccit.  non  idnieiu     4  P*^'^  P^l^  UCtUS  tcfta- 


b  Quod  li;candum  Mclihilcdcch  conicitatut  autoutai. 

indiflolubilis .  Contcitaturenim 


dumvirtutem  vitac  mauioiuDuis.  v^onrcuaturenim  quo- 
niam  +  tu  es  iaccrdos  ir.  eternum,Iecundum  ordincm  Mcl- 

a  Vt  Ct  Iocusgtati.-E.  bQuia  aliquiddcbet  foqui. 


Au.Epif^. 

ad  Hicro. 
primafiiis 


s  Vrtcris  legis. 
b  " 


ftificauii.         bQuam  nonhabct.cum  modofoluminfirmalcdciiai»  damno(a,nunc,(i  tcnctur. 

c  Infiiraatunc  Icx. 

propterfinfirmitatemeiusS^inutilifatcm  ,   Nihil  cnfm 

Et(i.il'q'Jituncpctfsa'noaexe.i,f=dp;rfiJea)ventuti.         »  Neminem  iuftificatione  pcrfecit. 
b  UUreprobatu;-.  tit  pcrponiificcm  p.xiitlum.  « Ibi  fperabantut  temporalia  hic.cjlum- 

ideftlcgispcc  quam  Ipctaturgloria. 


.  metumdiuinitus  da- 
•^  tafuntadfignificatio 
6  nem  futurorum  ,qp 
Chriftu  oportebat  i- 
pleri  .  Qnibus  aduc- 
nientibus  ren  aferuC 
_  illa  Chriftianis  tame 
^  '"'^cndaadintelligen 
prarmifnE  prophe- 
(f  tia',nonautem  necef 


E 

t  Atq.hoc 


ad  petfcdumadduxitlcx  .   Introdudio  veromeliorisfpei 

aHoci:einadcommendationemnoui£iceidati$,decuiuso[diaationisquaIitate|hic  agitur. 

bQuod.  y 

per  qua  proximamus  ad  Deum .  t  Et  quantum  eit  non  {Ine  g  3^ 

a  lelus  faaus  tft  ficerdos.  ■  Leuitici.  Quafiquanioqjemutandi  '^ 

Qu  >fi  quandoque  rautandi. 

iureiiirando.alii  quidc  fine  iureiurando  iacerdotes  facS^i  funr.   q  ^^rio  facicnda,  quafi  J,t^irrf'^li 

lefus     aFaauseftfacctdos.        b  Fafto.  cDeumpatrem.  dlefum.  adhuC  CX  pe6iandu  cf  qurd  non 

,  h         ,  eiuyucua-arematefirmauit.  I  I  fct,  Vf  UenirCt  reucla-  atfqae  iu 

Hicautcuiureiurandopercumquidixitadiiium.-j- lurauit      tioDei,qua;  his figni  rdiin.nao 

ficabatur  cfTe  uetura  rcsoctafic 
Proindenucquifquis  ^^'^*^^'' 
cerdotium  ditrcrentiaquato  melior.qui  non  fecundum  lege    Chriftianorum  fimiliter  ea  celebrare uoluerit.quafi  fopitos 
prxcepticamal;sfa(ftusetr.Quid  iltcnu.iVielchifedechJ^non    cinercseruens,n6crit  piusdedudor,vel  baiuiuscoiporisfed 
inquit.fed  Chnftusjfcdquifecundumpotentiamvit^infolu    ipfiusfepultursuiolator. 

biliscft.  AAvG.LicetitaqucuidcreApoftoIuPauIu.&aliosre^asc  fi-  Epiflad 

p    Vifx?W;)7d/'<W«.Conteftaturcnim  Deuspatcr  lureiuran    deiChnltianostunciliaveteraSacramentapauluIu  obferua  Hieroiu^ 

do,  tiicsfacerdosinsEternum  fecundumordinena  Mclcbi-    doveracirercomraendaredebuifrcneputarcnturills  ^phe 

fedech.  •  ticasobfcruaticnesapi)fnmispatribuscuftodit£  tanquamfa 

»«>•  Ift  HiERo.Ordine Mclchifedech  multismodis  interpretan    cr.kgiadiabolica.a poflerjsdetefiadae.Iam  enim.^muenif- 

,    Iturquodfolnsrcxfuerit.&facerdos  antecircucifioncm  fun    fctfides.qu^priusillisobferuationib.prsnuciatapwftmoite 

fluslacerdotiovtnongentcscxiud^is,  fed  iuda^i  a  gentibus    &refurre£tioneDiii  reuelataeft,amiferant  tanquam  uitam 

ficcrdotiumacceperint,neque  vnftus  oleo  facerdorali ,  ut    officii  fui.ueruntamen  ficut  defundla  corpora.necclTario  de 

:ioyflprxceptac6flituunt,fedoleoexultationi$,&:fidei  pu-    ducendaerantquodammodoadfepulturam  ,  nec  fimulatc 

tatcEtquod  fitrcx  iuftitiai.&rex pacis.fine  matre&c.non    fed religiofe.non  autemdeferendacontinuo,uelininiicoru, 

5uodabfq;patrc&matrefuent,  fedquodintroducatur  oc-    obtredatir<nibus,ianquamcanum  moifibusproiicieda.Pro 

:urrifrex\brahamaca:dehoftiumreuertcati,&:necantenec    mdenuncquifiquisChnftianorunvquauisfitey  ludxis  fimi 

oftea.eiusnomen  feratur  adfcriptum.  '  litcreocelebrareuoluerit,tagiiopitoscineres  erues.ncritpi' 

Reproiar/o^ajrfew.  wCHRysosTOMvs.  Hichxfeticiinfur-     dedudor,ueIbaiul'corporis,fcdimpius  lepuhur^  uiolator. 

p:unt,fedadiiette/ntegrenondixitproptermaIignitatem  ne    c  D/x«.T««/ic.i»frer.Etquod  m  9ternum,/«rrf«/t  Dorr.inus 

que      ,^CHRy-    '  P 

NICOLAVS     DE    LYRA. 

^i  Sedfecundum  uirtutemuita:indifroiubiIis.i.(«m«<e,^Hod 
'eclaratperfciipturam  dicens. 

Conteftatur  enim  fcnp.dcChrifto.Tu  es  facerdos  in  ^tcr 
ium^propter  (jHodfequitin: 

Pv.eprobatio  qmdcm. t.euacuatio. 

fitprcLxeifcnti  nia.c\daxi.i.uetcris  Ifgis  tjutfuit  prior  noua  ordit 
'trmporis,nontamfHordinedignitatis  ,  /jwa  mpetfeCla  pr*cedunt 
frft£tain  trmpore,^  fubdit  caujam  euacuationis. 

Propterinfitmitatem&i  inutilitatem.D.'«f«>-mm/eJf  uetus 
mrma,<jtiia  tton  poterat  inducere adbeatitudtnem  ,  quti  eji  finis  legis 
euna^dicitkr  etiam  inutitis,ijuia  non  conferebat  gratiam,habebat  ta- 
kn  utilitatcm,inquantum  retrahcbat  ab  idololatria,&  dijponebat  ai 
*>yifiitm,ftcuteiusfigura.Etpropterhocfubdit. 
<  Nihil  cnim  ad  petfcdlum  adduxit  lcx.quia  non  conferebat per 
p^feSionemgratixe^ glori£,fed  hocferuabatur  perfeitioni  lcgisno- 
*;<ju^confeft  uttumque, (^  hoc  efl  fjuodfuhditur.lntvoduCtiOnc  ue 
:imelionsfpci,perquam  ptoxima.ad  Deum. 
',  Etquantum  clt.Ofttnfa  eueUentiafacerdotii  Qhrijti  ad  facer- 
ttium  heuittcum  per  lilud  quod  in  autoritate  pr^mifja  dicituY,fecundu 
liinem  M(l(hiftdtch,hic  confequenter  boc  idcm  oftenditpcr  hoc  quoj. 
fdcm  dicitur,iurauit  Dominus  cJr  arguitur  ficillud  cjuodjtatuiturfuh 
i^ament  0  firmius  eft  quam  illud  quodftatmtur  /inc  imamento,  Vnde 


X 


&  iuramentum  diuinum  ejtjignum  i,ernjj.ttium  Jui  lo/ijilii  c/uod  est 
immutabile,m  dictum  est  ca.6.  Sacerdotiim  autem  Chasii  institutum 
estaDeoe^r  Jub  iuramento,vtpatet per  firipturam  Tf$9.a.  lurauit 
Dom.nus  &  non  pa:nitcbiteij,tu  es  facerdos  in  ^ternum .  5« 
cerdotium  autem  Leuiticutn  fme  tura  mento  institutum  eji  a  Deo,ut  pa 
£xo.28.viziic/r«)7?c.Applicafatrem  tiium  Aaron  cum  fihis 
fuis  demedio  filiorum  Ifraelutfacerdotio  funganturmi 
hi  ^clbi  nullum  tnterponitur  luramentum  dtutnum  crgofaeerdotium 
(Zhriitt  firmius  &  exceUenlius  rfc facerdotio  Leuitiio,&  hoc  est  qttod 
<//f««y/w.Etquanium  eftnonfineiureiurando.^.d.  w7<j^^««  cst 
ualde,quod Jacerdottum  Chrifti  non  cstinstitutumftne  iuramento  diui- 
no,quianan/tc  factum  est  de  facerdotibus  uit.lc.propter quod  ftqui- 
tur. 

%  Alii  quidem  fine  iurciurando facerdotes  zCtX.fcilicet  i»  uete 
rite 

9  Hic  a\JtcrYi.i.CI}ristus. 
loCum  iurciurando./wjf/VKf«i«/. 
11  ?ctc\.\m.idest  perpatrem.  ' 

2  Qui dixit ad illum.Iurauit dominus,&  non  p^nitcMt cum, 
tu  es  facerdos  in  &:c.£f  quiafacerdos  medius  efi  lutcY  D enm  &co 
pulum.Ycferens  poptdum  in  Deum  &  beneficia  De; ad  populim ,  ideo 
quantomcltus  estfacerdotium  Cl)risti,tantometiorabcnefictaper  ipsu 
ptomittuntur  poputo.&  hoc  estquodfubdttur. 

t  Tom.v)  E    2        :ftlntan- 


8/1        Glo.ord.cS:  Nicolai  de  Lyra. 


8 


7^. 


A 


•fe  Ch  RysosT.Dit.ispf^nirditforontiasp.iiianon  h:\betfi- 
nciM  riciU !c.:;.»lis hx: .^.'i'.e  tacic  cx pcilona  incdi.icorisCiri- 
lri.rocu:iiJjnuiiraitCini:)q;iit,virxini"'.'!al>ilis.;Facitaathoj 
ctiaoxujieriiv1o(iiioJiiir.iuir,->i  cxre.Siciiiinquoni.im  m 
firm.i crat  iWx cxcUira clt irtaquoniaai  valct.Si  Ibttis eft  rna- 
rer  tjcir  n.ucm  hoc  &i. 

CX  Potl.^lCC  QuOmOviO  _     HocdimpropKeu 


motarcvoluifrcrafcrdoiinm  ,quodconftituerat  fccundnm 
ordincm  Aari)n,(iintdcutroqiiciiidemMsim^^>lcrum.  Nfi^ 
Aaro.ilaccrdotium  lam  nuliii  clt  ina!iquotempio,&Llui 
fti  (accrdot  lum  perCc.icr.n  in  ca:]o. 
a  \nuninm.c\  laudc  facctdotis  inferc  commcndationumle 

t;is. 

aNoaimaiuubitfa^um. 


<Iomin(.i.v,!!<^non.pcnicebiccijni ,  cucs  lacerdosin  ccrcr- 


t  potiori^ 
^fecundii 
ofdincni. 
Mclchifcw 
dcch. 


'      -    D 

li.adiicrQs 
lud^os. 


quia  vnusett.iio  ennn 

luiam  crtl-t ,  mii  clfet 

immortalisSicuicnim  ,  ^  ■      -  i-   -i 

mulri  faccrdorcs  limt  a  num.y In  raniu  +  melioris ccitamcna  iponsdiraCtuscit 


k  Quoicumiiireiirt>n(lo,J:i]Hod  per  cumproxinijmusail  Dcuin    Vificcidutumpcceum  &lcx 
ciu».        b<.^iMiD  lii  veius.   ,     ci.allcKui.     HuCLtciiiiaoJadi^uiui  iclu>.|iiu. 


quMmortales  funt.ficL        ^  aLcuiiici.  r  n- r 

vmi5  quia  inuTiortalis      Iclus,  &:aluc]uidcm  plures radtilunclaccrdotcs  Itcundu 

auccmcoquodmancacinarccniu] 

lcgcm  idcircocjuod  morcc  prohiberccur  permancre.Hic  4'^'",'^ ^!".^!'^'^' 

afiiiiiinancnsiem,>itcriiU'nhabctfjCcrdoiiu;ii.  b  Icllis  ulc.  ^CACU.iaciC 


eir.Intantum  mcl.oris      auccmcoquod  mancacina:ccnium,(empircrnum  habec 

tcltamcnci  Iponlor  fa-  i  ainvitahic.      idus. 

duscftkhis.Secunnii       '  * 

quod  iurauit.fcmpcr  c- 

u  m  cflTe  manfuru  m. 

iV  AvGvsTiNvs.Chri-^j 

ItoCnimdidlum  eft,&: 

dc  Chrifro  tanto  antc 

pra;didum.Iurauit  do- 

minus  &C  no  pcnitebit 


b  Melio.  quia  mcliora 
idcft  xterna  promittit 
vetuo  temporalia. 
C  Htc  autctriio  (jHodna. 

I  ncat in  fternum .  Sicutil- 
lcpcrmanet,  ita&:  iex 
quaattulir.  in  qua  iicra 

3  rcmiilio  peccatomm, 

&:pcrpctuagratiaq  lod 

non  10- 


a  Re?r.-fc-utatioiierui,excaciiimnaturaqjapjn[it«eft.i.huniaiu,)  lamcelisintulitiatcfpcllat 
prouobis        Acceiensp;tre.  t>  FilisfctuiaIco:n«h'ii.nunt. 


eum  ,  tu  cs facerdos  m  c  pcilandu m  pro  nobis .  Talis  enim  d cccbar,vc  nobis  cilcc 

tecernumfccundiimor  f 

diiicm  Melchi'cdech . 

Qiudeltiurauir  domi  r) 

nus.nifi  incoiicufTaueii  h 

tare  Ikmaiiit.  Et  quid 


al'Uiitioacviitatum&mente.        b  Al  jroxim  nn.        c  ^cm'.itlonemjluiuui. 

d  No.itiiit.i.nmoJuimpji  utjs,:ii,li:,ii^ialiue  p.-ccito. 

poncifexj  laa6tj.s,innoccns,  impoHucus,  fci^regacus 


Q  i.Uinortalis.ficut  in  le- 
ge  inuittiquia  morca^l 
ies:.  V 

d  f/jJ;  rtfaluarc ,  O.lt»  I 
toibqio.ipcr  i'^^ 
lium  v„hiifti  un 
ccrdotium  ,    6^L'xd|l 
frrLiitiui,   commcndat 


iti.i  :;f  Erquidcltnotipenitebiteum,nirihoc  facerdorinm    afliimipfisdeprimenJoperconcranum actuiu  uetcnslaift^ 
nuilaolnoione mutabitur.M.;q;  enim  ricuilhonine pgnifet    dotii. 


Diuific. 


D^jm.fed  .Jci  dicitur  p^aitentiaqiKtuis.ibilio  inuitur.i:rei 
ciii  :fcmiq;matario;q credebat  efle  manftira.  Proin.lecu di- 
c:r,:ioa  pcn  tebit  euai  tu  es  f.iccrdos  in  xfernumi^m  urdine 
iMelchilcd-ichjfatiioftenditeumpxnitu.iTc,  hoc  cfr,  eum 

murarc 

~     NICOLAVS    DE    L  Y  R  A.  ~ 

j  Inramum  melioris  vci.nieUorum  bjncrum.fiilictt  stemonm , 
tfwa  ii  tmtne  itflamenti  de(i'^natur  aliijuando  boinn  qnod  dMitr  per  te- 
i'tampiitu>n.Tif!ar»entum  aufem no-nm promittit hona cteleslia iir ^- 
tvrniqioipyopne  cfJ  ce  iamentum  Chriiii,id^o  fequitur . 


e  ^.i/icTMj.interius. 

f  hino'Jcus.mar)'.bil$. 

S,   hapolluttiStCorpoic. 

h.  Segre^atusapeccati.idckibomfii pcccatoimmunis. 

(^TiiB* 


peruiuetyqHiaferaoerviti  ditvujcttsteria,  &  Jjoceii  (juod  ■Amtw'' 
Ss  uper  viue^is.Ei-ffiVrfjffj.-Mi^Kfewj  pictatis  tangit  cum  d 
to  Ad  intcrpciiandLim  pro  nobi^.Q^Haltccttanteexcelhn 
fi  ut  diSium  efljamcil  exfi^pitUteeU  aiuoratus  noftcr  ,  fh  ■ 
^«'o/J/of/<r././'>/j.z-i.2.m.  Aduocarum  h.,bcmus  apud  p.i.cin 

2  SpoirA:fii\l>s<:it]ci\i$.i"'ueteriautemtellarnenlono>iprot>nt-     Icf  •mChrilluai.//jrfrp.''//jf^'///7»pro  uobis  afjumpjit  ipjuw  D.ttri 
tehantur  nifibona carnalij,qi4£ mentern  hominis  non quietant.  reprAfentando,fimiliter anma penpfura  naturale dejiderium  dc  ■.'••. n 

3  Et.lliiquideiU.Il/cto»i/f^'<e//ftTpro/;dry2i!Cfr{/o//«w  C/jr/fif/ (?r-     falutf  expnmendo. 

cellrrefacerdotiwn  l^fnittrum per  boc  quoddicitur in autoiiiate  Tfal.  l\  T.1I1S  enim.Po?^/<JW  oftendit  facerdotif  Chriflt  e\cellentiam , 
frxm  fja ie  Cbriiio  Tu  csfacerdos in  eternum£/  diuiditur in  duas  hoc confec^uenter oftendtt e:us  »eceftiratcm,perfethm  emm  necefiar. •< 
tjnia  prtmofacit  cjno  i  diilim  eii.JecH.io  ex  hoc  cbcludit  efficacia  facer-  efi  ad  excluftonem  imperfeHionis.facerdotitm  auUm  l euiticuni  fmt 
ti4  Chriftiib/.Vndc  6C  iyttixiC.Circaprimumfciendum,cjuodilla  ^u*  imperfe6iim,& ideo  necefianim  fmt  facer.lot  um  Chrifti.quod  c/tf 
fnni  coiruptibilia  corporulihus  mu'.cipitcantur  it.  eadem  specir,ficut  pa  fe£ium,&  ideooftendit  primo  quod  quiiqiiidperfeBionisfwt  in  facer- . 
let  ad fenfum,tfia  autem  quxfunt  tncoripptibilia  nonftc  multipluan-  dotio  Leuitiro,totum  eft  inQhrifto,fecundoCjUia  ab  eo  ef.cluciitur t^mi- 
tur,ficut patei rjuod eji  Vfitcus  So  & uuua  Luna.  1  njacerdotio  aiitem  quiierat  imperfe£lionis,ibi  Qui  nonh.lbct  ncccrtitatem.Orfjprt, 
i euittcofuertiut  plures/iimrnifacer  '■oiesfibi  tnuirtm  Juccedentes quta  mum  fciendum,<]u«d infacerdotio uettris  Tcjtan.erti  requirehatur  ii- 
Eldi-^^arfuccefjii  Aa>on,&  Vhi-tces  ipfi  Elea:(aro,^  fic  de aliis  Infa  Qitas, vt  habetur  LeHitici.z ud. Panes  Dei  fui ofFerunt.id.colanftJ 
cerdofaautcm  Chriili  eli  vnicus  tanrumfuinmus  facerdos,fChri-  Cmnt.liec^uirebaturetiaminnocctia.heuiiicizz.h.CviDcd^ar.t^fnX 
fiusalij  autem omncs nonfuiit nifi minifirifecundHm  quciddtctt  Kpo-  ccpia  n.ea.vmonfubiaceant  pcccato./nBOffr.r/ac/;/»/ //;  < 
/?o//<M.Co.;.Sicnosexi(umerhomo,utminiltrosCh!ilr!,5iC  apeccato  [{tejuircbatur  etiam tmpoUutio.Leuiticizi.r.Hon,»..^^- 
Excjuibu*patet,quodfaierdotiutn  Leuiticum  fuitLorruptibiLe  cr  irasi  mine  Aaron  iacerdotisqui  habucrit  macul.im,non  acccdat 
toriuiri,factrdotium  veroChri^iincorruptibde eli  &■  xtrrt.ur>i,Aternu  0?icnc,i>Cc.ltcmrecfuireba\Hrfegregatioacoin(\mnatis.  'L.cun.xs.l 
autemexcrllentiHseHcorruptibili,ergo,.crc.&  hoccH cjuod dicttur,&i,  c.Non commifceat  Ihrpem generisfui vulgo  gcntisfus.I/f" 
a  .1  quidcm  plurcsfadilunt  laccrdOles./«/t;ge  vtun  &  caufa     aHiemper{edifJimeerant,in  Chriiio,&  hocrfttjuoddnttur.  Talise- 


fuh  ii'nr. 

4  Idcirco./.^roprfj-Aof. 

3   Q jod  mortc  prohiberentur.f «w  cjfent corruptibiles. 

6   Hicautc  ii.;.C/;r/f/(«. 

6  hu  quod  maneat  in a;tcrnum.y^»wp«f rBHWj  habetfacerdotium 

5  Vniicetyaluarc  iM/ffXpr4!iijfl/i  concludit  efncaciam  ja^eracti] 
C hnfii effrSus enim  xiernus  no/i  poteltinduiiacauft  teporalifed  td- 
tutn  acatija  jcnrna,&  ideoCbri:ius  qui  eR  facerdos  in  dternum  po- 
teji  darffalutem  xterHam ,  er  Ijoc  eit  quod  dicttur.V vtdc  &C  faluarc 
in  perpetuu m  poxcQ. Modusautim per  qnem  hocfacit  efi  naturx  ex 
celt:'ntia,&  ptetatis  abiindantia,primum  ratet,quia  licet  habeat  natu 
ram  btimanait^orr  quam  dijiat  a  patre,efi  tamen  vnita  natura  diuinx 


nim  dcccbat  vt  no.cflet  pontifex  fan£tus..i^w!<i  Chnftus  abmki 
ttconcepttonis  fuit fantiuffantlorum.SanUwn  enimidem  rft  quodap- 
plicatum  ad  diuina,propter  quod  ettam  res inantmatit  fi  id  diuinti  cA 
tum  appitcentur,dtcunturfan£i{,ficutcali%  altare,&confimilia  ,  W» 
manttas  uero  Chrijti  ab  tnftanti  conceptionts  fuil  Deo  applicata in  v» 
tate  Juppofttt,quf  maxima  appticacio. 

12  lnnocens.Hof£'r/.»/wiwdx/>«eco«/>pmc/>r/y?o,  quipcccatuff 
no  fccit,nec  inuentus eft  dolus  in  oTccias,vthabett,r.i.Te.t ' 
I  j  Iropollutus  i.fine corporaii  dcformitate :  quia  tatts  deformit 
caujatur,uelacaiifa  intrinjeca.f.a  defcRu  virtutis  fotmatiui,  uddeft' 
Humateriipcrquemmodum  contingunt  mbftra  in  natura  humanti 
fcdneutru habuit locu  in  Cl}rtfto,qui3i  corpus eiusfHitfcrmaiu  virtntt 
fpirituffan£it,qufeJiiHttnita,materiaauteJui  corports  fmt  purifjimts. 
fanguts  beatf  virginis.Mitet  caujatur  deformitas  a  catija  extrtnfeti 


per  quam  mdiltwisrfi  ah ro,&  boc  t^ngttur  cum  dic  tur. 
ir  Acccdcns  per  li-n\e.iiy<ium.^ccedere entm ad aliquem  Hon  con 

ttemt  nifi e.qui  attquomodo  iliilat  ab  eo  Chrijius  auiem  dijiat  a  patrefe  fciticet  quod  aiiquis  propter  peccdtum  Juum  ptiuetur  manu  tiel ped^ 

cun'ium  naturam l)timauam  tantum,c;-  hoc  modo  competit ei aiccede  vel ocuio,aut quia  maio r< gimine atiquis perdit  manum,ocuiurn  udpi 

te  ad patrem,"»erKiitaraen  quia  habet  eandem  naturam  cum  patte ,  ib  dem,  quod  in  Chrifto  non  habuit  tocum,ui  patet. 

accedit  perfcinct!pfum,hoc atitem  non  potefi  cbpetere  alicuiput^  crea  i ^Segrc.a  pcccatonbus  £//««««/«»/  l}oc uidetur  falfiim  de  Clni 

turA E(  q*ia i»  QlinliQ eji  excell:ntia  nacttra  diitin^e^equitHr  ejuodse  /le qmd  dicitur  MiiUl.b,DliiuaibQlUG  Iciu  in  don. o,ec(  c  m > ' '^ 
,                                                             per  'fcpuUicMf 


8/3  AdHcbiu^os.    Cap.  VII.         874 

^y-  TiiEop.Crnf!atrirecx  bi?qux'.ir,rcafl:\ir,  &rpro(cqiii  ndn  tTnirntem.                                                                      D 

.loiidcniiit  c.Klcm  confii marccainiS  diyillcobgiiiiian)  Pau  a  lc^f  cnim komniesronflimtfaccrdotrs.lUl habcnt  neccffitatem 

iini .  QiiiJeniaihniiifnmdidj-.icodiircrcretf  Necpudcr  qnoridicoircrrcAi"i3infirir)i;h;cfctnclfi;liiCitqui  filius  per  .^'^'.'"  *^* 

■iiider.viTicomprchcnribiiiilltn.irbra:  l-.xcr.i.i!ccifle,  ojmr.ta  fcOiis,                                                                                         oaptirpa. 

;iicl'giofiKS&:ianduscIl,quinihjicoruqucfaccredcbeat  *  AvGvsTiNVS.Intelligcredcbemns  neipfo.s  quidem  fu.  4dettinf 

rerMUttit.  exfKO!;  e-  perb;niriios  Ipiiirirsho 

^iinnoccnsquicarct           a.i.i.r!orib.n.fcrdotib.  b-:i..rjn»m„«  Ang.hado«nr  comn«tsicmcr«^r^^^^^^       '  nof ib  .fKTificicrri  gar- tillifum- 


.iiignirnie.  N\q.  n.  in-  a  a  pcccir.on D.&  e.xcei (lor  ccrl  1  s  nctii.c. (^i  no  habcc quo    i  dcrc  poiu;llc  ,  nilj  vni  mi  faccr- 

lltCltiSin    OrCJUUen-  ,    iQiiiumenfi^uraiUiajtucrunt.qijinonlianchabnit-nccemtaieir.     Lcuitci.  ,    VerodCO  proqUOCoHvO    '^OteC 

seil  do!us  impoliut'     tidic  necelhrarcm,qucmadniodum  t  lc^icerdorcs ,   priu.s      ]unr,vcru  (.icrificiu  de- 
:]jidquidcm  adcoin|^  pro ruisdcl!6li.s hoiiia.s  ol^crre  ,   deinde    pro   populo'.       berctur:ncq;idritepof- 

::.1ein  Ccdcre    dixcrit      ^      iNonIi-l.ctneCcnKatCTnlianc,lioccnim.i.oficrre,fccitnonprorMi;,(edptopopaIi   dcli.lis  fcm.,1  fc  cfrcrri.  nifi  pCf  faCCf- 

::fp.1m  ir.tntiS.f.    dici  ^     tpafu,fiat_oninib.&i.teoiionc(toi>usitefan.  dote  iundu  &:  ll^U  nCC 

ictniiuinatum,  fcdli-  c  H6cenimfeciriemclleipli.imofterendo.Lex  cnim  ho-    3  nifiabeisaccipiafqaof 
ijcrune,  dcChriifi  V-  ^  aPcccindiScinorienJi&i.teoprotv  offcrcbant.  _^      4  fcrtur  pro qu;b,oifertur 

RishMm^nirue  diita      minesco{l:iLuiclacerdotesmfirmiraceh.)bercs:lermo  aut      atq.idfmevitiofit, vt^ 

■"C C(^C  Sc^^fCgltuS  a  pec  a  DirtjsperDJuiJ.  bCoiiftituitfacerdotcm.     cDuraturum.    itGr3tia&verit.ate.  Vitiofls  mundandiS   pX^f 

onh.^-exceliior  cflnfj.  ^  iuriliuridi,  oui  poil  lcgem  eltjfilium  in  arcernu pecfcdlu      fitofFerri.Hoccerteom 

*  (Mf,Legis.n.{inq-.nt)  fa-  nescupinnt  ,qui  profe 

r  lotes   ,  &C  (t  cxreris  offern  facrificiu  dco  vo 

leant  fanititatcpronaturatamenh-.mana  neqtntix  ar-  lut.Qjis  crgoiainflas.&fanftusfaccrdosquavnicusDeifi- 

,intur.Necprorfusfuntadelin.-]ucnrib  ipi'i  feiunil:i'q.tip  lius^qninoopushabetperfacri.^icium  fua  purgarepeccata, 

■qni  &ipn  (untp;:ccatisotJso.<ii,nccd.im  inc.^elis  verfan-  neconginaienece.xhamanavitaqu^adJuti.ir  Er  quid  tam  E 

:.l'o,itifex verohicnoiter^cumonni  ntvirtutcfuperior,  coiigruenterabhominib-fnmeretur^quodproeiscfferretuc 

apeccarorib.ipfis  pcnitasalicaus.vc!  inccloeil  coltiorfa  quim  hjmanacaroJEtquid  tamaptumimmolationi,quatn 

us.ihronjpatcmo  in!idens.S?/'«  vi'i'<5A.7«j<'/?,inqn:t,perfpi  caromortalisJ^EtqLiiJ  tam  mandum  pro  mLindandis  vitiis 

.'umcfflbcandumcarnemde  Chriftoindicinam  vtD^us  mortalium,qaamfincvllacontagionecarnalis  concupifcen 

pctuoeit  in  Cvtloftiblimior.  ti.Ecaronatain  vtero.&virginaluEtquod  tam  grate  ofFerri 

.\.Mr,.Nemo  exceliiorfjifbiisdicitnrninqni.inaliqaofac-  &:fafcipipoiTetcarofacnficii  noltcicorpus  effecta  faccrdo- 

;iumil!or.ineoignurcxcelIentiorfi£ta:!elt ,  fedenJoad  tis  noltri.vtqmqaatuorconfiJcraturinomni  facrificio,cuv 

i:xteramPatris.inquofo,mmorangeiis  faftus,  obrulit  paf-  6fferatur,aquoofF^catur,qaidoiteraturproquib.  ofFeratur, 

jni.  ideiaiipfeviuasacverusmcdiator.perfacrificium  Patris  re- 

•P.aiM.\s.Noneramusdigni,nccpromerebamurta!e  hi-  conciliansnos  Dco.vnu  ncumiliomaneatcuioffercbat, v-  . 

l:re  Ponnricc.led  nece(lc  erat  nobis  vt  talcai  habcremas,  3  num  in  icfaceret,proqu;b.ofFerebat,vnusipfecireiqui  offe. 

fietfanctisinintcriorihomine.innocens  manibimpoUuto  rebat,&(:qaodofFerebuar. 

tirporeaboimnipcccatoimmunis^&a  coasrfationepecca-  *  Pri  M.Qniafacerdotcs  Aaroninpeccatahabeant,  vtpro 

trufeparatus.Inhoc.n.faitlenaratnsquiaaliicupeccatoco  popuIi,itapi.ofuisdclict:s  haitiasoffeiebant.Uteautemtatn 

(j>inntar<:i<:  nafcanturat;  ab  hoc  leculocu  peccato  tranleut  potensclt,vtnon  inJigeatpro  feofterre  ledinfupeclemclob 

fcautilnepcccatocoiceptns.natus.vixit.  Fa.luseit  cxccl-  latocarnisfux  facrificiootnniumfalutiiatisfecit. 

ll)rci'Iis,qriqaadragefimodieaJmirand<t  reliirreCtioniSjfa  d     Sermo antem  iufiurandKi^-c. 

jiromncscx!os,&:iiipcromnesord;nes  c^!e(tiu  (pirituum  it  PRiM.Subaudi,oltendit,fiuepcrfedum  conflituit  faccr 

«iuatiisclfadcontcfram  paternemaieftatis.Vbinuncfedet  dotem.no  innrmitategranarun),licutlexc6ftituitfuos,poft 

iplenitudine  honoris  &:  gloria:,  legem  fattus  e(t  fermo  Dci  Patris  ad  Dauid  de  Chrifto  cum 

.  \  Qvmon  h.zbetquot!die.Qn  cum  fit  talis.non  habet  ncceflita  iureiurando./wrawf  Dominus  Tu  esfacerdos,<^c,  Ponit  hic  Apo- 

tmqnotidieotFerre.Nonquodaliquadocgeat.fedvtab  eo  ftolusnomenfiliiaddiitindioneitifcruocum  quifueruntin 

.^moueatquod illis conucnir.  "  lcge,quia  feruiintirmi fuerunt,fiuequiamortalesci;antfihu 

C  (iHoc rmmfrci!  fo/ielfeipfm ofjeyetido.  Adco  magnum  cfl  fa-  vcropcrfc6lumoftendit,quia  lemperviuit,  &:  fine  pcccato  F 

uficium,quodiicetv«umiS»:(emeloblatufit,  futiicittame  eft. 

ad  Capitulutn 

NICOLAVSE     LYRA.  \'i.leturtjuo:iKonfitHeriin^'„eruluii\['riVid,quiaVapa  con/ecratur 

flblicani&pcccatoresvenientcsdifcambcbant  cum  lefu,  abEpifcopo^-^hHienfi.iirtumer.  ?apa maior e/i ret  ipfafua  cleilionf 

&i;(cipillis  luis. Dicendum,quod  Qhriitus  ucntt  tatiquarn  rncdicus  etiam  antequnn  confccretur,^ .Jrchicpifiopus confecratur  afuffragtt 

p^fedonm,!^  idco,non  debuu  fcgrcgari  a  p^ccatoYibus  cjnantu/n  ad  neis  ipfo  minorihuy.m  contrarmm  efi  anthoritas  ^po^oli,quia  dtcit tl' 

ci>abitationern,c ideo l-f^itur cum peccatoi ibut come l:ffe propter eo  lui  efj^  verum ftae vlla co>itradi^:one.D:ccndim  qtiodctrca  hoc  erra  Errorpail 

tOi{alutetti,f,iit tamenf^fg.itur  d  p^^ccatoribus  quantum  participa  uerunt  quiJam  h.trcrici  qut  nomiiiantur  piupcres  de  LugiunO)  quia  et  pcrum  dc 

ttiemcum eisin peceaio,cju:a taltsfcgregatioerai  utrtuofa^faluti iio  qniltbettuflHs  maior efi qHocunf.te pt'Ccaiore,iieo iixerunt,  quodfacer  i-ugdunu 

fitaccommodanonfic amenifegregatto prirn.t.  dos peccatnr  non poiefi bcaediure iufio ctiarn purolaico ,fed  iconuerfo 

1  Eo  cxccliioi  ca;lis  ix^X^d^.qutafecudum  nattiram  diuinam excel-  q-iHibctiufius  etiam purui  laicus elifacerdos  uerus,&  nuUus alius.Sed 

'rinem  cieaiuram.  hic  error  efi  nimis  pernicioJus,quiafifanfittas  minifl>ifit  de  neceffitate 

z  Jui  noii  habcr./7/f  confcquentcr excluiit a  Chrifto  imperfeCliO'.  fji. ramenti,nulU  crit  ceriituJo infacramcntis  ecclefi^ ,  quia nuUus  fcit 

niqu^ trnnt  infaccrioiibus  u.Te.erat  etiamirKprrfc£iionis,quodfu-  certitudinaltter fe efic in  fiatu  ^ratix.^tT  multo  minus poteft hoc fcirc^ 

ceios  ve.Tc.non fdum offcrebat facrificinm pro peccatis popult  in  dte  de atto,-^  per confequrns  denuUo  fciretltr utrum cfiet  baptiT^^itus  uel 

reifatiams.fcd  etiam  cum  hoc  ojfercbat  ritulum  pro  peccatis  propriis  non.T^c  de  quocunque aliofacrarneno  cffct  aliqua  certituio.  Et ideodi 

Itln  tmpi  tft Clionis  er.i',quoi  hoc  fiebat  non  tantumfemelfed  piuries,  citur,quod  quando aliqtiis  agit  in  uirtute propria,  tunc  qufritur  de ipfb , 

qiv  una clilaito  r,oti  fiijjiitebal  pro  omnibus  pro  peccatis,prcpterfut  im  quis  ucl  qualis  fit,quia  eita  bonitas  ud  malitia  uartat  Jolum  aSiionem 

ffe^icn(m.ChYisius autetantum  vnam  obtulit  hosiiamfctUcet  cor-  propriamjed quandofolum  agitin  uinuie aitertui  non  uariat.  Bona.n. 

f^fuurn in  cruce,non  tarncn pro peccatis propriis,fed pro  altcnif  .  &  cUemofynadalurahonopcrmalumferum,  &  codem  mcdo  deus  con- 

'iotji qucd dtcuur bioQiiii non  habetquomodo  nc.patet  Ittte-  fertbonum  i^r  ucrumfacramctH per maljs miniftros.Ideo di£lum  ^po 

fifquetbi,  floti  verurn cfi  fctlicc: qiiod miwr a maiore benedicitur  .  q:iia  quilibet 

3  -ex  cnim  d^c.^nfix.hahct.idenproniratcm  adpeccandtim,&ftc  in^litutus  miniucr ChrtUimaior cfi  quocunuue  alioinquantim  cffho-  \ 

pe:abant  altqnandoficut  ali:  hominct,ndf'ic autcm  i^hristuSy  propttr  mo  uei  peccator.Sed nuhuc  una  obieElo  efidefacenktc,  corpus  Chrifli 

quifubditur.  ionffcrate,&  non  ui^letur  quod ficerdos  fit aliquo  woJo  maior ipfo.Di- 

A fCUno Mttn\,$cc.id eH uerbum dluinum  loqitens  de  facerdotio  cenclii qi  faardos con/ecrat ipfam  mutertaqua  maiorffl.  Chtijlusaut 

Chfli  conrfitutipcr  iiiramcntutn  diuinum  utfupradiiium  efi,  nUendit  inrjnantum  drus  confetrat  corpus  fuunt,&  fic patet propofttum .  Adar 

^'*i filiut  Dfi eli consl  tutus  faccrdos no.Te. qiiod  leger>c]Moyfi  ordi-  gimentadicendum,q'.iodpatentc%  diiiis  cleitusenimin  Vapam  Jub' 

*'^t»ports  ,ftdr,on  crdine  digniiatis.Aimatorcm  euidrutiarn  iUius  triittttfevolurttaricinquantutneHhomo,EpifiopoUof}ietifi  inquantit 

^tbi (jhod babtrhm  ell  in  hot  ca.Quod  winus  cfi  a  niaiore  brncdicituT  tum  cji  mimfier  lDei,<&-  eodem  modo  ^Arcbupfi  rp:isJ'His  fiiffraganei* 

ytdeiHT  Tom.vj.  E     3  ^JDDITIO 


& 


875?        Glo,orcl.&  Nicolai  dc  Lyra.         876 


A    O    C»    I    T    I    O    I. 

\\i C^^.ftfi dicitur m  VoUil  Sed uidetur aluui, quoiiJlHd aT^umen^ 
trira  non  ualet.^rgumentum  ^polUli  nonfundatur  in  hocy  ejuoiftaU' 
cuis cU:niivr pdire^propterea fit maior ftUo,qHia  talk  ratio  multipU' 
ater  deflat,fed  ratio  ^posloUfuttdatur  tn  hoc,tjHo.i  Abrahaw  apud  U 
isoi  cratmaximc  dignitatis,ir,  tantum  quoi  ip/um  ^hraham  prspo- 
wrcuoWoatipft  Chrti\Oimde  lo/;.S.5.Nunqiudtu  maior  es  patrc 
hoftro  Abrahair.J 

A    D    15    I    T    1    O. 

/ftM</.r.i<ii £//««>• /«Tio/f/ffranshtoautcm  faccrdofio  nfi- 
•  fiat. 


tcff^ft  ut  legis  translaiio  fiat. 

Hftc  Moi  dui:  apoftolusiTnnslato  t 


Ineo.crhi  dffiim.in  T^ofHL^d argumenta d!cendtfm,'quod paten  D 
&ext. 

A    D     D     1    T    I    O.    II H. 

Sed  adhuc  contra  verba  apofloli  videntur  rntilt£  autoritates  elfe  f. 
trffcripturie,in  quihuspatet quod creaturx br-mdicunt  Deu,ut  cim 
citur.  Bciiedicanima  meadomino,  &c  Bcnedicitc  angeli  C 
mini  iXovc\\y\Q.&  humfmodi.^d  quQddicendurt^quoi  benedicliu 
effc  duplex,fdlicct,a£liiia  &  jiafHua.^Biuacfi  perqudtiliquid  dai:, 
beneduiie  ipft  qui  benedititur,<i:r  t.-iii  bcnedidione  Dcus  bencdicit  1 1 
titraSfpcy  qnam  benediciioncm  eis  conferUntur  aliqua  bona,ficut  Ge 
j . capiiulo-  B^nedixitque eis  Deus ><c ait.  Crcfcite  8«:  niuU 
nedi£iio  aHt  paffiua  cfl per  quam  nihil  accrejcit  lUi  qui  bcncdicitur ,/ 
tth  Uli  qui  bcncdicit,>&i$o  modo  creaturx  bencdicunt  Dcum,qu:  ._ 
rum  nofiroim  non  egct.y/nde  taUs  benediaio  non  e(l  nift  quida  moii 
laudandi.Beneditiionts  autem  qux  dunfur  afacerdotibus  fcu  minifb 
Oei,rcducuntur ad  primum  moium  benedicendi^inquantum  inpnfo. 


b 


quoidui:apoftoLus,mnslatoautemfucerdotiontceffe  cft  vt 
iegis tran>la!io  fi.it non uidclur fundari  incomitantia  Irgts  &  faccrdo- 
ttiingencraiiconftierata,r]U!afifk,toialexe/fcttraslata  transLitofa 

ccrdotio,quoicftf.i!fnm,namle\uetHsettam  trar.slato  facerdotio  ma-  "Dei feueius  autoritate  lioc faciunt  feuimprecantur.& de ijio  modo 

net quantum  ai  moru.U<ii,fed  adueram  inteUigcntiam  di6lorum  jlpofto  nedicendi   loquitur  JpoTtclus, 

liuidetur attcniendtm^qtioi ccremoniaUale.ve.vt funt facrilicia&-  hu         I{EVLl .In  cap.j.vbi ^poHolns  ay^ttit facerdotium McUhiftie. 

infinodiinon potcrant implcri frcnndum  ritim Mofaicjtlegisnifi  pcrfa  digniusjacerdotio  Leuitico.Toflil.ponit hoc  medium,fciUcet,quidni 

cerdotes.de femine  jlaroniVthabetitr\itm.i6.irinaUisquampluri-  eft  mji:is maiore  ,  efi ctiam  maius  miaore.fed ^braham  futt  mai 

ntii  lociSiSimiUter  tttdiciaUaiad  qu^  impletida  rcquiritur  autoritas  iudi  ^  digiv.ar  Leiw.ii  igitur  Mclclnfedechfuit  maior  ^braham,fuit etit 

ci4,nen potcrant  implerifub  eoiem  ritu,nifi per  facerdotcspradiHos^  a  tnaior  Leui.Sed  ^ur.atiiicithoc  medium  'Pofi.di.quod  muUipUciter  i 

pud quos  erat  antontas  ludiciaUstUnde  Dentcr^l  i ,a.loquendofi riptura  ficit,&-  ponic  aliud  meiitirn  rationis  .ApoHoU,  uideUcet  qnod  luiu 

aequodam negocioiuiictdiific duU, AcccdcntqacUcadotzs  C\\h  pu'.ab.it  ipfum  .Abrah.im  ChnfJoiiignioremfdi.Iob.^.g.T^a'.' 

Lcui,quoselegeritdominusDcustuus  vt  miniitrent  ci,  &c  maiorcspatrenottto  AbT3.h^m.HicdtcopTirf,oqu6i  no,.  ,.  ^ 

benedicant  in  nomuie  eius,&:  ad  vcrbum  eorum  omne  nC'  h.-.bilequod  meittm  Vi)fiil.deficiat,fi rcgularitcr affumatur.  Dicere 

gocium  pendec.fx  quodpatet  manifefte,  quod  translato  facerdotio  tem  iuxla  illud  meiium,quoi pater  rpijiopi fit  maior  epifcopo,  efi re 

•pc.  Te.  necefie    eft  ut  legis  tramiatio  fiat  quantu  ad  ceremonialti  &  iaviter  affumptu  ex  medio  quoi  nunqu.ifalUtin  magniindine  niol>s,i 


iudiciaiia  tantum,non  autcm  quantum  ad  moraiia ,  qui  nttVam  depen- 
dentiamhahebant  afacerdotio,&c, 

A    D    D    I    T    I    O.    III. 


ttec  etiara  in  magnitudinruirtutis  tiaiformiter fubjwnendo.  Dicoftt  j 
do,qiiia accepto  mcdio  B.trg.fi  uerttnx e'>t,aib:uferui( mcdiu  Toi, 
j'i  htdxi  repucaueruat  .Abrahitrn  maiorcm  Qhni1o,tit[iic  ex  medio 
ilii.  Apo  ftoUts  conciudit  intentum  ftc  fnbfmeudo.MdchiJeiech  ^ 
ior  quocuaque  minore  qnam  fi.i}vaham ,  fed  Leui  tji  minor  jlbrA 
igitur  efi  minoripfo  tMelcbifedech. 

Ineo.ca.u^HdicitAr.Tim^.hto  faccrJotio  ncceffe  eft  ut  trar' 


f£i|ii. 


KmA^ 


tn  eo.cnhidicitur  in  Poir.Iutauit  dominus. 
•  '■  in  hoc  qtioi  dicitur.lHrauit  iominus,  &c.'Hon  uidetur  argitere  Apo 

holusfoiam  e%.  maiorijirmtiate eius  quodftatuiturfub luramcnto  ,  fed  latio  legis  fiat.  Circa  qnem pofiitm  Bur.  argiiit qtiod  iliud diUum  Jp 

cum  hoc  ctiam  uidctur  tnnucre  quod  iftud  facerddtium  fub  iuramento  Jioii  non  potesi  funiari J':iper concomitantia  iegis  &  Jaceriotiiin  ^en 

firmaium  est facerdotium  Chrijtttex hoc quoi  mystcria  Qhristi confue  rali  confiicrata,qitia  fi  ftc,tunc traslatofacerdotio  tota  lex  fuifflt trm 

funt infacrajl ripturafib iuramento  diumo uallari,costat  enim  ,  qwd  iata,quoifalfum  eti.^.l^im  lu inqi4tc,Burg.iex  uettts  mafit  qu.7:;'<"«  ' 

tnM  \}eus  denunciafiet .Abruh.i  qttoi infeminefuo  benedicerentur  om  moralia  etiam  facerdotio  traslato.Hic  dico  quod  Burgenf.pha 

nesgenteSiquod  inteiligiCHr  ai  iiteram  de  Christo:ibi  interpofuit  firmu  putans  prxcepta  moralia  originditer  eff.;  de  iege  btiofaica,quodfuijit 

i«)jwf/«Ge».22.Permemctipsiaiu.di.do.6i:c.Dif  ^«o/«c4A«e«fo  c§i&  contradoc.commumterdicentcs  quod p> fcepta  moralia  fmit  i 

ijipoftoius  agitffupraiC.vt.Simiiiier  cii  de regno  Chrifti  agereturin  Tf.  iege  natur£,qHamuis  enim  in iege  Mofaica  fierint magis  er.plicatt,i 

fl«« /rtci;wt,Memento  domine  Di.''iCc.Dcus  tbs  mcerpofuit  iurame  hoc  nonfequiter  quoiftat iliius  iegis  ortgtn.ilitcr ficut  fimiU  modo  qi 

ttm  df.lurauit  dominus  Dauid  ue.6i  i\oniia.t\.\a\,^Q.Etftcpa  uis  prxcepta  moraUafmt  in  euangeiico  magis  extenfa  &  explicats 

tet  ciuod  ex.  interpofttione  turamenci  inteiiigi  debet hoc  facerdotium  ad  in  iege  M ofaica  ex  hoc  tamen  nonfequt tur  quod  fmt  ori^tnaUter  fr 

Christum pertinere.Et  notandum  qtioi in hoc qttoUbet  prjidiUorum  iu  cepta euangeUcAlcgis,eTligUHr concomUantiaiegis & faccrioiijiti^ 

tamentorumfuperadiitur aiiquid aiiuienniorcm  iuramenti  firmitate  neraU.Ts(fc  udct quri  Bur.arguiC ds  moraUbus,q.iia  iiia  non  pertin^ 

pertinenSyttndeGe.22.nonfbiumdix.it.Iurauidicitdominus,fed  addit  orginaUter  ad[legem  ueterem  ,  jed  aiiegcm  natur^t  ,   ^ideo  fi 

permemitipfumiuram^&c.EtinTj.nonfoiumdicit.iutSimtdomu  in   difpenfabiUa   ,  fei  ceremontalia    c^"  iuiiciaUa  psrtinent ith 

t\us,fei addtt,&Ct\on}^^niX.6yiicmn.Similiter & inVf.hJLimciMo  £le & originaiiter  aductus  teHatnentum:&ds  iilis generaliter i 

domirte Dauid.«o«yo/«?n  //c/t^cliirauitdominus  Di\iid.fed ai  xit  ApoJtolus.Ttxnshto  facerdocio  necefte etl iegeni  transf? 

flit,SiC  non  frultrabitur  eum. (>«ie qmiem addiliones non  conjueue'  t\.Hxc  elifententia  V.isid. &ftmiiiter B'4r.  poH  fragiie  argumentn 

tunt  fteri  in/acra  fcriptura  in  aiits  iuramentis  diuinis,&c,  JuHm,quod  putauit  infoiubile. 


c 

^  SdffltVia 
ttitc  eoiu 
iqu.<i  dici 


C     A     P.     Vlil. 
,^/);ftt{Hm.CH  Ryso.Commifcct 
humiiiacu  cxcelfis  Apoftolus 
Paulu5,fcmpermagiltrum  fufi  a 


CAP.    VIII. 


fra»"w»^>*^  fequcnSjUt  g  humilia  iter  para- 1 
^us  haec.  jejyf^^^gjHaad  exccllaquari  manuduce 


Multa  dcco dUi,Icd  nioda  facio 
tapilulum. 

t  Apiculum  au- 

a  Digciuslauicai  Ciuilii  coiitinens  quampca;- 
ti.a.1 


rentur,&:  mmagniscotiituti  difceretifta 
acc5modationis,&:demiiiionisfuifte,6i:]? 
hscadilladeducantur.roItquamitaquedixitQniiobtuiitfei 

iuni) 


i  i;igi>u$ 
d.t 

temlupereac[U2E  dicuntur 


fum.poUquam  eum  oitendit  i'6titice,5  p 
iMnht.Caput  autem  in  his  qux  dicttntur  illui 
Talem habemus pdtificem,qai  in  dextera  ( 
detmaieftatis.5itamenhoc  non  ponti 
ciselteius  cuiabiilo  miniftrari  oport 
facerdotii  funilione. 
Quafi  paucadixilTit,  brcuitcr  complcflj 
tuc  dignitate  eius  fu.qua  prius  dixit.Caf| 
tulum  cft  brcuius  multorum  complexiOjlic  rtum,  quia  to 
iummambreuitcrcapiat  CTiTdem^ 


iifc^'' 


N  I  C  O  L  A  V  S    D  E    L 
G    A    P.    VIII. 


Y  RA. 


CApitulum  autcm  fupcr  ea".  pofiquam  apofiolusfuftcriiis 
oHeHdit  eminttiamfacerdotij  Chrijii  refpe&ufacerdotij  Leui 
tici,.:>r  hacrationepcrjon!eficeriocis,htcidem  ofleniit  ratio 
9ffict}  Jacerdotaiis^  &  dittiiitHriH  ditas partes,quia  prtmo  oHeHiic  hic 
(ngeneraU-feCMndo  magis  infpectali.Secunda  incipit  in  principio  capi 
ittttfe^nentis  ,  ibi.  Hib\Mtq\.\\dcn\,8)Cc.Trimainduas,qiiiaprt- 
tm^oiutMentnm,fetHadofr9bat^ibi.(3 iniUS  eilim  pontifex.  In 

primtt 


primaparte  fponitintentumftium,quantiiaddomin .  Vnmuml 
(lusdicendi,dtcensqnoitntendit  hic  procedere  /ummarie,  & 
quoi  dtcitnr. 

I  Capitulumautem,&c.Ca/7/f«/«»f  eM;"w(/iV/f«r  acapite,qii 
cutin  capite  turtuaitter  continetur  quiiquii  eft  in  corpore ,  non  tAHH  [ 
formalit:er & eyipUcite,ita deciaratio p articularis  dicitur  quanio al' 
qita  tbi  fummatim  tra6lantur.  Secund.m  in  quo poniturfua  intentio  t 
refpe£iu  dicendorum  quiaintendit dicere dc  dignitateh.tius  pontijici 
cuius  dtgnitas  conftfiit  in  nattird  exceile:ntia,m  qtia  e^  iquilts  patt 
&  boc  eit  quodfuJfditur^ 

*Taleai 


8/7 


Ad  Hebr^os. 


VII. 


878 


if^a  rj/(?«»*tf.Hicincipitcapitulum&:finif,  ibi:  Deus  &:  non 

\bomo. 
|b  /«M.m/.Veirupetmateria!cscdos.Vel,iuperthronos  &c 

idominationes.lbi. 

c  Sa«5".wi.quiafanaisaugmentum  uirtumm.&uitam  ce- 

teiuamminillrat.  Vel 
inc^lisminiftiabatglo 

'.ra  per  fanftafancto 

unfignificatam. 
:?;SEDVL.riucfando  ^ 
um  liominum  fecun 

iiuiifu.-.n-.  mifericor-  ,.,...         ,..  ^^  -n  c-    h      1  i- 

iiam.fiueminiftereo  U  magnitudinisin  c3:lis,sanctornm  minilter,errabernacLili 

.i->i     nn-T  l-.-n^^t   Ton  a Tabetiuculum.i.catleftcmecclefiara &prar(entem  bChriftusellminilicr.quiaomnis.pon-conftiiui- 

l)m,qUX  IdHCra  lail-  ^  tutadminiftMudilm&hocelt. 

^*^,-"uj    4'^"";^"'" ""'  1  vcri.qiioclfixitDeus,&nonhomo.Omni'senim  pontifex 

„    .    .  ,      .  ^  a  Vtp.incs,thns  &huiulinodi.    bDeanmialib.  cEtquiaomnisconlwuitut  ad  chcrcnduin. 

urfanaamnV"tem^  ^  ad  ofrerendamiinera5^hoil:iasconltiruitur,vnde  neceiTc 

I   -r  ■  C  Chtiflum.     IJ eltjCarnem cx  nobis.v^:! niiam Prius non  h abuit.    O-tod  leius  oftWt. 

.  ■  ^  w  Ns.-dampontifirx.    aKoiiefle.    b  Mulci.^ciiafupcrtluccirn^!!!  olfocid. 

L'  R I  .\i  A  s. Capitu-  h  rerram  ncc eflet  (acerdos:ciim  eflenr  cjui  ofterrenc  fccudum   (> 

n  hoC    Cil  rCDetitiO  i  *  Idcil.ru^ettcrram.     bN.;vi.-!eaiui  lefusea.icmdignusoifefrc.aJdit.deferuiunt.i:  plene  oinniaim-     «y  , 

'  . «  1  f^iit,(ic'jtui£tunicli.Moyti.5citaftuftra  hocfacerdoiiumairumeret  Ic!"us,quocarnaleaIiquidoftirtct      / 


a  ramdiueft,quodqi!icrcit&rrgnat(ecnndumdiuinir.item,  QuiaDeusquihomoqui  gigasji^e- 
inina:fiibliaunae,in  quoduainatutsvniia:.     b  Inaqiialit.,ta;fedentisdcitatis.i»p3t(is,qni  quiclcit 
&iudicat: 

Talem  habemus  ponrificem,qui  confedit  in  dextera  fedis 

a  Kocpoteftat;'.  5cmaic(latisdiiiii>sindiciumcft-  b  .Secundmn  humanam  natutdm  locitus. 
cKociQifexicotdix.  d  Noiivmbiatilium,iedtabetnaculivcti,quodeUaniuia:ljnttouiin,quibus<]at 

gaudiaxtetna  . 


Cap. 

qirbushabitaredignatur.  I 

g  j[>Wrt^Amb.rtcumaliqnid,ueliI!ndcntfuper  tcrram, 
uelccle(le.fednonfuperterram,qiiiarihocefletiamnon  el 
fet  laCerdos,ergo  cclcfte  eft  quod  otlert. 

h  Siergoefjh.^xcihS^.  lerrcnus  eflct  pcntifex  ficut  Aaron,vti 

queno  cflTet  facerdos 
in^tcrnumfecundufn 
otdincm  Melchife- 
dech.Scd  quia  Aaron 

j  mortuuseft,noneftfa 
cerdos,Chriftusucro  c 
quiauiuit,fcmpitern' 

2,  eftfacerdos,  nontalis 
quales  funt  utribrati- 

-Mefacerdotium  gercn- 

4  tcs.Sf  (?r?o.Lantfan.Ra 
tiocur  Chriftusfe  ob- 
tulit,qniafi  efl"etfuper 
tcrram  quod  pro  pec- 

j  cato  torius  mundi  di- 
gnc  pofTet  offet ri,non 
eflet  tamen  facerdos, 
ofFerre  di8;nus,  am .  id 

ICtiriCUri/-  c  Fi7utx.  d  Mylteaoru;n.  C.TlciliadiciccccIeIiam,Ctt:us£'arsine,\lisicgn.it,parsrcquutuiaperegriiia-  eit,quaniLUS  CllCllt,    Q 

''-■', quodido^^        ^  r^''-   -  1     -.         1        J  r    "'":""'•,   o.  d  oiFerrcnt,&:ideomun' 

.iquid  ium  1  iege  munera.Qi^exeplari(X  vmbras  aeleraiuc  ca^icltium:   o  dusfeobtulitmundfi. 
iiunio>:m3gnura,&:  Verumcnimfaccrdo- 

luafi     recapitulatio-  tiumtitenonpoflTetof 

e  prxcedentis  difpofitionis  ad  tem  ipfam  deducitau    fcri,nifiperfacerdotemiuftum&:  fandtum  .  Quis  autemta 

irorem.7'.j/f?H/;j&fm);j;»o?2f/,^feOT.fubaudi,qjalcfuperius  di-  iuftns8i(andasfacerdos,quarn  unicusDeifilius,  quinon  o-  F 
g  i)US,fancluminaoccntem,impollutum,&qualcmadhac     pushabcretpcrlacrificiumfuapuigarepeccata,nec  origina 
darilumus  in  fequeDbus.^»  conjedit indextera/edts,^c.  Se     li.i.nec  fuperaddita.Vwl  '\x.^.Siergoeffetfuper.  QJ^t  quiaomnis 
..m  magn;tudinisinca:lisdebemus  accipcre  plenitud  nem    facerfacerdosconftituirad  ofFerendum,ergo&:  Chriftus,cu 
uernc  maioftatis,in  qua  tilius  Dei  fedet:quje  etiam  defigna     ius  rei  mentc  &  in  cglum  afcedit.Et  fic oportebat  ficri ,  quia 

i  perdextera.Pontifcx  ergo  nofterqui  cofedit  in  suma  glo  fi  eflet  funerrerram,id  eft,n6dum  introiflet  in  (anfta  (an^So 
apatcrnxmaieftatislcflis.sadorumimftercit.qjduob.mo  rum,ideftinterioracxli,noneflict  facerdos.id  eft,:fui  facerdo 
'spoteft  accipi.VeniensquippcDominusin  munJum,mi-     tii  ritus  noncelebraretur,cumadhucfuperefletfacerdotium 

uauitfandisApoftolis.aiiili^Iucfidclibus,  etquiadhucfu-     fecundum  Aaron.Reftatergo,utipfeoff,rat. 

Sii  luntpanera  refvClionis  ucrbifpirita!is,&:potumdofl:ri-  Chcyf.Superterraeltquidqd  in  carnalibus,  uel  pro  carnali» 
'.t\xzx\zjc\\i:XySi qms  fitii,ueniaf,&c.yenite omnes  quilabor.i^rc.  busoffcrtChr.Quid.n.ta  congruenrerprofiominibus  offer 
caturiJialiter.Sandorum  miniftcreritinfuturum,quan-  returquamhumanacaro.&:quidt.a  aptum  immolationi  g 
4»fcmeripkim  miniftrabitillis.&cognofcentdumcu patre  caro  mortalis?Etquid  tam  mundum  pro  mundandis  uitiis 
i{^miuhn<yoC\cnnz\\.'Prmnget(e,cfacietiUosdi[cumbere,&  mortalium.quamfineullacontagionecarnalisconcupifcen 
i^f^smmihabitiliis.  Eledos  em  fuos  dc  iudicio  ad  regnu  tiaecaronatainutcro&:cxuterouirginah?Erqdta  graue  of- 
«itv^cfaciet^ucl ad  contemplationem  huminatis in  diu  inl     ferri  Sc fuicipi  pofl^ct^qua  caro  facrihcii  noftrif"  Vtf^uia  qua- 

.ccognitionein.noscleuabit.Minifttabit  illisjCum  fe,  tuorconfideranturinomnificrificio,(cilicet,cuiofferatur , 

iimfpiritufandoeismanifeftabit;nam  cibus&:  aquoofferaturquidofferatur,proquibuscffcraturJ'demip- 

— „..i  vifioianclxTrinit.itis  erit,&:c.  fe  unus  uerusque  mediator  pec  lacrificium  pacis  rtconconci 

<  Ef  «;■«//??>•  fa^fr.T^^.ideft.ueritatisquamtabernacuIum  ue  liansnosDco,  unumcumillomanenscui  offerebat,  vnuia 

f3pr2iigurabat,lciiicct,iuititiamlnprxfentiecclefia,gIoria  fe  faceret,offcrebat,,p  gb.unus  ipfeoftercbat  &c  quod  cffcre 
ijfutura.  bat.Vel.SiVr^o.Aug.C^tquiaChriftusconftituituradoffc- 

fiQiMxi.vcruni  tabernaculum.  rcndu,crgouel  cft  tercenus  ucl  cxleltis  facerdos.Sed  tcrren' 

ijf ix« Deus.vt in  xtcrnii m  permancat ,  vmbratilc  ueto crat  no  e(r,qa  fi  effet  fup  terra,i.fi  terrcnus,effet p6tifcx,ut  Aaro. 

J^n h^im,(ed poi tabilcc'"  non  /;o.quia &r.  vctus  pofuit  Deus  i  "%£ c/fcc,&c.rnxtcit\Ci  fra  ordinem  Mel.nec  ncceflc  foret. 

fppcr  miniftrumhominem.  K  CKWf^e^eJrc.S/er^of/^fa.IIiero.Quiaomnisquioftcrt^ficf 

aPKiMAs.Tabernaculiquoqueucriminiftcreft.quodco  fcttcrrenusaliquis,quipoffi;tmudarcgenushumanum,n6 

,    I»IuitDeus&:n6homo,ideft,coEli,quod'nobis  ipfcadmini  efletfaccr.fecundumord.iVielc.quiafatiscffetqui  offerrcnt 

ii»t,vtclaritatefydcrumilliusilluftremur.Tabernaculucm  legalia,fedquiaillicrant  morta!cj&:peccatorcs,&:  io  hii- 

gBcieleelcompofuitindeferto,fiuetemplu  quodSaIom6  manugenusmundarenonualentes,ucnitChriftusqui  luffi- 

tftitnofuiiuerumjquia&^vetuftateconlumptumeft  ,  ncc  ceret.Nuncaut,ide(t,inhacnouifIimaxtatemel)usminilte 

^  sdcrdurarepotuit:c^lumautemftabitingternu,null3q5UC  rium  facerdotiifortitumcfttanto,quanto  meliorem  lex  e- 

~  fiiatccolumet.Poflunttabcrnaculuetdiciantmxfandoru  ius.Iaa  facerdotio&:(acrificiotrafitaddiftcrctiatcftametorii 

-■'•ipIcDeifilius  gaudia  patrisE  caleftisadminiftrat,  &:  in  I  Qui  exew/'/<iW.Amb.Exemplaraute&:  vmbras  dicit  figuras, 

quibus ?^  q  ux 

NlCOLAVS     DE     LYRA.  cffet.tertiooncndit^uodeammiHermelwrumfacrorum.ilji.KiXcza 

&  Td\LV[\\\z.&LQ.mag.ideslpatriscuiappropriaturmagnitudo&  teinmchus In prima parte arguit fic.Omms pontifex  cHmimflirali 

foti.iia  indmtnis.Scdere enim ad  dexteram  patris  importat  <cquali-  quorum facrorum.quodpatet pcr hoc quodconlittuhur  ut oj/erat  facvifi 

t^t>".  filti ad patiem,ut  fupra  dtUum  efl  cap.i.& quia  vffictnm ponttfi  cia ad  fanClificandum populum,& placandum  DeHm,ut/upra ditlu  e'it 

>  i  cujioitie /acra,ideofequitur.  ca.$. ChriHus  autem  efi  porttifcX,ut  ihidem  di£ium  fuic,  ergo  tfi  mini. 

■2  anfl:or.mi.C/jr;//«i enim inquantum homo.e/i  miniUer  facrorii ,  /er  altquorum  facrorum,&  hoc efi  quod dicitur. Omnis  pon.  &:c. pa 

^''■inquahtum  Deus,eiiautoripforu,lflaautefacra,funtgratiain  pra  tetUtcra.^   Si  crgo  cffct.Utc confcquenter  oftfndit,  qnod  Chrtsuts 

Jcii&gloria infuturo,qux  non  potTrant adminislrari  in  tahernaculo  rton  eH  mtnisier aitquorumfacrorum  ue.Te.aliter no  eflet  neccf/arium 

*^e./ed  tantum  prjtfigurari.propterquod/equitur.^    Ettabcrn.ue  facerdotiumfuum,quiaillapo/funtperaUosrrtiniftrari,jci!icet,perfac(r 

^i-C.Dequotabernaci<iodtctturinTf.i4..a,Domincq\iis  habita  dotcsue.Te.ad  quorum ol/icium pertinet adKiniflrare taUa.& hoci fl 

bi  n  tabcrnaculo tao.lflud  tubernacuLum  non  eiift£lum  ab  homi  quod  dictt:%\  erg.cf.fu.t./ti  i-sl,fifacrum  pertinens  ad  Chrifh  tnyHe- 

^f  cutfuit labernaculum  Moyft,quodfecit  Befdeet ,  utpatet  in  Exo.  rium.6  Ncc  cffct,&cc.id eli,tiusfacerdotium nonr/ft necc/Sarium . 

4  )mnisenim  pomi.&Cc.Hicconfequcntetprobatpropofitum.Et  7  Cum  effentquioffcr.&:c./;&cer</of /<«tm/ef^/r. 

^Miturintrcs^efUiavrtmooslenditqKciChrifiusefiminifleraliquoru  8   Quiexemp.&;umbrxdcfcr.CX.6:c.D/c«»2r«rc.»?Jwydfm  uete 

f^tmmfecHndo  quodnon cfl mim^erfacmum  ue.Te.ibi.  Si  ergo  ris legis,in quibus deferuiebatfacerdotes ,  umbia  ccctefiium  ,  inauan- 

Tom.V;.         E  4         tiim 


879        GIo.orcl.&  Nicolai  dc  L; 


880 


yra. 

/J  qnx&cxcmplarfunl  &:cxempludiuerfaru  rcrii .  Excmphr    tem  pto  illoinlroduaum.Proptcrcacum&:obtmst,c;ame 
A  citadcuiiKfimilitudinealigdfit.ExeplQ (miiiitudoqueinde    liused 
trahitur.Dcus  inmonte  ventate  Moyfj  otledit.i.  ordine  cxle 
llis curii?qQo,fciliccr,angeIi  Deoobcdiant.iaudent  &c  dili- 
gant.fcqtie  inuicem&:nosdiiigaat,noflrifquc  profeclitx  ftu 
dcaiu.&ialia  huiufmo 

A  domino. 

a  licut rcfponium  eft Moyfi cum conrummaret 

aQiiiileft  ciici','onliim.  bDoininus.  cOinniidicic,3cdecoiiltmilioiiet.ibeiniCuli.&  Jeiiai»iciis|que 
iii  co  ob'.aiut[.circnt.  d  i.Vcjitaicm. 

lum:  t  Vic]einquir,omniafacico  lecundue^xcmplar  cjuod 

a Qjiia  oficndit  ci  vifii in  monte qux c0tt  t.iftums.  b  llli  (ituiunt  cxenijil.iri  &  vmbrx.  fcd  Icfus  inc- 
Iiu!iirin:ltcrium,quia8c  rpicitualibu^  min'.lii;at,{!clpiiitua!uda:,(]uo.i  uuucpatct.cum  olicHliim  licnon 
auti'.;rteiUi)crtcri.iin&lioccil:Nuncaut;ni,&c.    ^  ij. 

tibi  cJllenlum  ell  in  monce.Nuncaucc  meliu.s  (brtltu.s  efl  mi 


AvG.Sednequifquamputaflfctabaliofaii^um  eflchom 
nc  terienu;abaiiocclcfte,16Deus  oftcdcns  fceflet  utiiufq 
crcatoicnxct  utriulque  teltamcntifc  elTcuoluitauQorCjU 

tcciena  promittcnsirt 


diinquibusa  nobis  i- 
rnitadifunt.Sfdquia 
carnalis  popCilas  capc 
rcnonpotuir,  pracce- 
tExo.i^.d  pituteamfigurtsima 
Aii.7.1  ginarctur.  Inquibus 
puciilispopulus  enU' 
tiitus  quandoque  uc- 
niretaducritatem,  5i 


rab 


ernacu- 


a  Tanto  melius  niinift.qu»nto,  b[Noui.l".  Qt)iaa:icrnapromittit.  c  Datoicftmediu5intecJDenra'&ho 
ininem.     d  Nouuin. 


veteriteftamento,  &[ 
ce!e(tiain  nouo  teiti' 
mcnco.  SedquamdiL 
primushomotcrrea' 
cs.-quandiu  icrciia  (a- 
pis.  Nunquidquonii 
dantur  puero  qmd; 
puerilia  ludicra,  qui- 
buspucnlisanimusa 
uocctur,,ppterca  gu 
dcfcenti  nninusexcL 
tiuntur  c  manibus 
vtaiiquid  lain  utiliu; 


B 


li.7.dcci- 
ui(.3 1. 


itarcsprinsodenfa  di  ^  ,  c        •       n  ■       c 

citurcxcmplar  figura  b  nifteriu,quat6&:  melioris  tcftavDcti  mediator  elt,   quod  in 

tUmiUXtaie  taCtaru  .  aldcomeliusdixit.  Quiacailumproniittit.  QuameiTcritptoniiltioncsvctcrisronfirmatumeil  vt  du- 

Chryfo,Item  figura:  .  ,.  '">   bTcfoincinun::  . ^  

dicunturexemplarued  melioribusrepromiffionibuslancitumct-LNa  (l  illud  prius  3  traaet.quodgrandf 
ritatis.quxpoftcaim-  decet,ueruntamcntr 

pletaefl,ficutillefiga  ipfedediitiHhotuo  , 

IX  prefignauerunr.lecundum  hoc  dicit  hic  defcruiunt  excm  &c  nuccs  paruuIo,&:  codiccm  grandi .  N  u  ergoquia  illa  quaf 

plari,idcft,figuris.Etquiacxcmplaraliquandoe(l;vcritas,n6  ludicrapuerorum,Deuspernouumteftamcntu  cxcuflitdc 

ngura,addit,umbrx,quiaillanonerantnifi  vmbra  ueritatis  manibusfiliorum.utaiiquidvtiliusgrandefctntibusdarcLjjj 

lcuiter  abitura ucnicnte Chrifto.  pterea  priora illa non dedifle  putandus  cft. I pfe  utrunqj  dcdi  '* 

a  i\efponfim c5l,&c.lion  cum  incipcret.quia  iam  multa  figu  Sed  kx  per  Moylen  data  eft,gi'atia&:  veritas per  lelurn Cbi 

ris  exprefi"erat,fed  cum  pcr  fenon  poflet,c6fuluitdominum  (tum  facta  cit.gratiaquia  impietur  per  charitatequod  ^^erli 

Cjui&defiguris  ficut^idcueritate  eumdocuif.  teraiubebatur,'v"eritas,quiareddizutquod^mittebatur,  Dc 

YidcOnquiO  Omniafacitofecmdum  exemplar,&c.  nique  omnia qua;  ludxis  promifla  fnerunt, ablata  funt .  .Vh 

wTHEP.Cumenimquxoculisintucmur^acriusipfi  pcrfpi  eftrcgnucorum  vbircmplQivbivnttiof^vbifacctdos?  vbif' 

cimas,quameaqu£audiendo  edifciraus  ,  propterca   Moft  apudillospropheta,cxquovenit  quiperprophetaspr?di 

Deus  uniuerfaaperuit,necfolumtabcrnacu!iforma,fcdque  batur.In  illagente,  lam  nihil  horum  e(t.Iam  perdidit  teri 

admodil  efletetimmolandu,&: cultusalii  per3gendi,&:  ritus  na,6i  nondti  qrit  c^lcftia ./nhxrere  crgo  tenenis  quauis. 

AvG .Omnia  cnim  non  fo!a  propheiix qux in  uerbis  funt  Deus donet,n6 dct.  Veriin tti no cja  ci in  hserere no  debeii] 

nectantumpr£Bcepta  vita:,qux  morespietateque  cohrmat.  aliucad.uenifiDeucredercdcbeinus,Ipfeeadatlcd  nofij 

vcrum  etiaiB  facra  faccrdoialia, tabcrnaculum  fiue  templQ,  magno  cxpetUre  ab  eo bonQ,dat,&  non  bono .  Nam  fi  pio 

altaria,facrificiacadiftafuntpropteruitam  a^tcrnam  fideliu  magnoeadaret,in-iliseanondarer.Idcoautemvoluii 

anChnfto,&:impletaci:edimus,&:implericernimus,  &:im->  re&:iT)aIis,utdifcatuonialiudabiIloqucrere,quodn<.' 

plendaconfidimus*  rnaiis  Hx'cdiciniusfratres,uchoicsdenouorelt6dik 

b  Melioris  tcflawenti  med.&c.Hmccccz  £acrificio &:  faccrdo-  inha;ieretcrrenis.Sicnimilli  inexculabiliter  terrenis  inii^i< 

tio tranfit  ad diffcrentiain teflamentorutn ,  ueteriprf^fercns  runt,quibus ipfum  nouunn  rcfiamcntum  nondu  fuerat  reu< 

nounm,quodnouum  in  meli  rcpro.&:c.  latum,quantoinexcufibilius  terrena  feftantur,quib.  iam,}). 

*CHRys.Vides,inquit,quantofitminiftcriumiftudaltero  miiraceleftiainnouoteitorcuclarafunt.lVa-ceptaoniniafi' 

prceftantius.Si  quidemilIudexemplar&:forma,  iftud  vcro  rceadem.MoraJiavtique.urnonoccides.Cercrnonialianoii 

veritas.Sed  nihil  hoc  prodwrat  auditori(Hi5,neqne  l^tificabat,  eade,  &:c.Sacramenta  vcio  non  eadem ,  quia  illa  promittun  t  • 

pcoptereaigiturquodmaximccoslxtificabatjdixit.  h£cdatfalute.Promiflan6eade,quiaibirerrcna,hicc^'leltia 

c  Quodmeliotibusrepro.  d  '2\('i/»y////«(ipn'«5.Probatquod  teftamentu  Chrifti  meliu 

*  CHRys.Poftquamtcftamentumnouumcxtulit  &  alo  eftucteri.Namilludnonuacataculpa.-hoc  uacat.fi  enimv;";^ 
co,&: a facerdote,6^  a  Iacrificio,tuncclcn.um  &:differcntiam  cafTet  a  cuIpa,non  daretur  fecudum,fed  datur.Etita  apparCiiT 
illiuspouit.Quoniaiiludquidef'i.;vctuscxclusucft,iftudau    iUud  fuitrciiriperfedum.hocperfedura.  ; 

tem  ^  a  Culpt  1 


Diuifio. 


tr 


jNICOLAVS    DE    LYRA. 

tum  imperfe[le  &  obfcure  lUa  reprffentahantjpcui  vmbra  corporis  hu 
matii imperfe£ie figuram  cias  repnsfeutat.  Dictinthr  etiam  cxemplar 
cxlefttuv/  incjuantum  erant  quodammodo  wanuduccntia  in  cognitione 
ipforum,de  ratione  enim  cxepUris  efl  prcprietas  rrfpe£Iu  e\cmplari. 
Sedprius  aliquid  dicitur  Jupliciter.  Vno  modo  fecundum  cognitionem 
«oliramy&ficfacra  ueteris  legis  dicuntur  exemplaria  ccelelimm,ut  di- 
£ium  eH.Mio  modo  dicitur aliquid prius  altero  (impUciter,& ftc  eft  eco 
uerfo,  quia  ipfa  cceleHtafunt  exemplar eorum  qutefatiafunt  in  taber- 
naculo  Moy(i,quodfuit  faftum  adexeplar  cdesiiii,'^  boc  eji,qucdlub- 
ditur.  Sicut  refponfum  esi  Moyft,&c. 

l  Nun autem  tn.f.elt.Hic canjequenter  oHendit,^uod Chriflus  mi- 
n'fier e§lmeUorumfacrorum,&  diuiditur in duas p.xrtcs,quu  primoo- 
fienditpropofttumjecundo  rcddit  caufum  di£ii,ibi.Qu^into  melioris. 
^nprima igitur parte  loncludit  exprtedi£iis,quod  ChriHus  fit  miniHer 
tneliorHm/acrorim,q'4ia  oSlenfum  eJl,quod  ipfefit  mimjler  aliquorum 
facrorum,itcm  efienjhm  efi,qHoi  ipje  nonfit  minifterfacrornm  ueteris 
legis,ex  quofequitur  quod  ipfe  fit  mtnifter  mcliorum  facronim,  ficut  & 
fuumfacerdotium  mel:us  &  perfeBius  e§i,&hoc  cft  quod.dicitur.'^(\c 
za.mSov.eit.mi.id.eJi,melio;-umfacrorutn,&Jjocfuttofferendocar- 
nemJ,iamincruce,quttfuiioblatio  optima&  covuenientijfma  faluti 
nofir£,quiaoblatafuit  ex  niaxima  charitaie&  dcuotione .  Sed  contra 
hoc  uidetur  ejfc  illud  quod  cfl  pr<zdiCium,fcilicet,  quod  minifterium  Cini 
pittQrteficircaaliquodtemHum.caroamem  Cbrtfii  de  (crra  efi^,  er- 

£0» 


go,&c.Dicendum  quod  licet  caro  Qhrifli abfolutc  fnmpta  fit le  terrt 
tion  tameti  dicitur  terra  caro  Chrifti,primo  quia  cjc  diu.nitati  umti.J 
cundo,quia  virtute  fpiritufian£ii  hrmata.&  proptcr  l^oc  dicitur  lob,} 
d.Qui  de  terraeltdeierraloquiturjquiautcmdecglo  uenlt 
luper  omncj  eft. 

2  Quanto&:mcIioris  tcftamcntimediator.f//cre<i£///M»/*"' 
diHifUtdelicet  quarefit  melius  miniHerium  ChriHi.Qirca  quod  fcien 
dum  qitod  miniHeriumfacerdotiis  cH  reditcere  populum  in  Deum  aia 
niHrando  legern  diuinam  poptilo,quia  eft  mediator  Dei  &  populi,&i 
quanto  mslioris  teftamenti  mediator  eft,tanto  mclins  habct  ministert 
Quod  autem  Teftamentum  nouum  metiusfit ,  cnius  admimfirator  f/ 1 
Chriftus,probat  dupliciter.Secunda  prabatio  ponitur  li/.  Nam  fi  ill^ 
Vrimaprobatiotalis  eft.lllud  teftamentum  quodpromittitmeiiora,> 
lius  eftjfed  Tejtarnentnm  nouum  promittit  meliora  quam  ue.  teft.  qi*i , 
promittit  bonafpiritualia  &  £terna,ut  patet  Matth.  'j .&  in  multis  .1 
liis locis. vctus  autem piowittebat terrena  ut  patet  \fa.t.e.  Si  audier. 
tis  me,bQna  terrxcomedetis.dr/;acejf  ^«oJ  diciturhic,quodCl» 
ftus  habet  melius  minijtcrium.Ciu3.niO  &C  mcte.  mc.  cft  quod  i! 
m  c.  re.  iwi.e^.i.firmatum. 

.5  Nam  fi  ilHic pontturfccuda probatio ad idc.Etdiuiditurinduas 
qtiia  primo  inducitfuam  probationem,fccundo  ex  di£iis  concludtt  prii 
cipalcm intenttonem,ibi.Dicei\do  noiiiim.Circa primum  duofacit 
quiaprimo  ponitjuam  rationem,fecundo  probat  mmorem  Ijuius  ralio 
tiis per  fcripturamjibi.Vita^ierans .  I{atio  fua  talis  eft.  verfelhn 
&  fine  defeCiH  melius  cft  quam  imperfcQum  ,  &  dcfcBuofum 

it  Teftmen- 


)tt- 


88i 


Ad  Hebrxos. 


vni. 


882 


Cap, 

{^*THEOPHn..Nam  quemadrt^odumvfurpareidomnesfo  oporte^nej?phetiascxtinguamus,eog>invmbrafa£tafunt  D 

\  lent  donir.m  aliquam  qujefitprcpediem  collapfura  ,  vi-  oiail!iafuturorum,fiaitait  Apof}olus,Hdci»^^ma  <d :<r_gfZ)tft  i.Cor.io.c 

,tiononvacare,fic&:vetus  dixerim  Teft-mientum.inuscire,  ///«.Cumcrgoaliqnidtale  legifrinin!  fovetcrisTeriamtn 

nonmcuiandum.Noquiahochabeataliquidinleprauiraris  ti,qnaleanobis  obferuarivclRiflumeltiR  nouoTeftanicii- 

fedquiancqueat  melioresefticere,vtquodparuulisfu&:m-  toveIprohibitum,quidfignificetqucrendumeft,nonrepie 


fantibustraditum. 


b  Oportunitas. 


CulpdUtlCalJitinon  U-  a  .t.fiinculpabilesenemeiusobftruatores.       •i.petfeaemundaflethominein 

'f/fItahocd_icit,qnafi  ^  aculpa  vacallec,  non  vnqueleciindi  locus  inquircretur.  Vi- 

iplUni  CUipa    nabear.    J^  aSedinqmritut.&Iiocauioritatereremix."   bQuiainIe»eetant.  cQiiialiixin;indi. 

idli 


ipliim  cu!pa  uaucdi:.  1 

quod  videtur,  du  pra:  ^ 

ppitfinegratia,&pre  c 

.  jaricatoresfacit. 

'  ^3  Inquireretur.  A  Do- 
iiino,quipriuspau!a 
dm  inftruxit  &  edu- 
:auit,vtpoftperfedu 
iarertertimonium. 
•  Vitupcrans  enimeos  i 
lf«/.Siqueraturano- 
^is.Curn6eorituco 
imusDeumquoco 
aerunt  cumHebrJEi 

^  latresJ^Rcfpodcmus 
iliudDeu  nobis  prsE- 
-'.(leper  patresno- 
ifeftamenti.  Ncqj 
loccontra  vetus  Te- 
ramctum,  cum&m 
loid  firantc  prxdi-  g 
lura.  Sic  enimprs- 
«nciatumeltperle- 


Ptimafns 


hendendum,qu  aip 

foquoniam  nonob 
I  feruatur,  nonclam- 

n.itum.fedimplecii 
^  probatur. 
3  d    Q»td  fect  patrihus . 

eori>ra  .  Etquiaqui- 

^bufdam  Ipecialcfe- 

fuper  ddmum  ifrael  &  iuper  domum  y  <^^^^^ .  ^ieterminar. 

ftAbtahs.  b  Qiiodnonfitdetcttenis,vtilIi.dvetus,lex  ^   Qj^od  fen  tndie.  I.]CPS^  Gcnzi.d. 

„  ,        r    '"'"*«''"*'""'='"•  quae  poft  exitiimde 

luda  tcliamenrumnouum  .  Non  lecundum  teitamentum  ^  Acgypto  data  cfr, 

a  Quafi  per  (c  fiirgere  deleclo  non  potentii,in,veI  quafi  «utrix  patuulorvim.  Ouod.n.anteJeCCn 

quodfcci  pacnbus  corum  ,  in  die  qua  appre'^iendi  manum  _Abrah?dixit /«;««» 

A  l,nr*lion/l!    (LJ  l^ffM.^tmtn.^l^n  vtlttiif^rSMit-  '       •.  m  *i.Jl    I^rjii.  ^fl  •  j^  ^^    ....^    ..aa. 


Qiiia  liix  m^n 
d  Paulaiimappiopiiiquant.tcmpusf  htifti^esvocat,<]uiapul(istcncbiis  luxqujilluminatomnemho- 
minem  vcnientein  in  huncmuiidum,inmundoappaiuit. 

tuperans  cnimeo.sdicic .  t  EccedTc^venient  ,  dicit  Domi- 

almplebo.        Velconfummansdabo.  i-.r-j--i- -:-         -  t.,j — _..::..  j...  j..t,- 

&  conrummabo  "^ 

a  In  quo  fiet  quod  ptomiflum  dl  Abrah;. 


b  Vtdominetureis. 


c  Iud;EOs,qiiiin  duo  tegnadiuili 
poll  ^atomonem. 


nus: 


Apptehendi,fed.  Ecccqiiomodo  viniperattit. 

corum,  ut  cducerem  illos  de  cerra  -^gy  pti ,  quoniam  ipfi  non 

a  Legedatainfine,quiafeceriintvituluminOiebScadorauemntl'culptile. 

permanferunt  in  teltamento  meo  ,  &c  ego  neglexi  eos,  dicit 

a  Ncindigneminilldico  negl«^os,quiaDomiuus  dicit.  bVerenouum  non  ficunduiu 

iUud,quiahocefttefta.        cOrdinabilrrer. 

quod  diiponam 

Ctediti-.quia  dominust 
e  Pcf  fpii.tumfauitum 


f.  iUud,quia 

*^  ddminus .   Quia  hoc  efc  teftamentum 

a  Oiucium  videniium  Deum.    b  Non  modo,fed.        clr^finitot. 

tcceTeftamentum. 

domiuiliraelpGfldiesillo.s,  dicitdominus,    t  dandos  ieges  .  _,    ..v. 

^  '  •  o     I  ipermanleruntinTe  ,j,,u ,  j. 


ne  tuo  benediceutnr  om 
nesgentes.  pof  t  cople 
uit.inFuangeiio.li  4 
enim  (piritualis  pro- 
mifiicfuit  peitines 
adgratiam.  E 

,  qC  ISl^on  pcrmanferunt 

dCtedit.,quiadominusdic.t.         tnTenuTfientO .  VlXlO 

eoru  deputar.qj  non  ^ jp,.^  ^ ^  ^ 


« Intdligentiu. 


b  In Toluntates,  quia  & intclligent,&  voluntate  feiuabunt. 
Ulud  iu  lapide.  c  V  i  raancat  in  zternum. 


fiameto,  ne  lex  qua  dua^  lunt. 
tuncacceperuntcul 

imiam  prophctam,  j^  -^^  jncnte  s eorum ,  &  in  corda  eorum  fuperfcribam  eas , '  ^ P^"'l^  ^ '^^'^^^"'^-  ^ria 

McqaAUT. yituperem  »  '  i  j  ,  cnim  cit,quam  non '^at.y.b. 

fm.Q^Siiiludvacaf-  vcnit  Chriimsfolue 

taculpa^noninquireretur  locusfecundi.fedinquiriturlc-  rcfcdimplerc.  Nontamcniuflificatfine  gratia,  proveteris 

.lasenim  viiu.&:c.7v(o/7/er««n'i«wrt/?a»wentJ«j«.Hicprophe  hominis noxa,quequiaper  htcram  mbentem  &  minanrem 

i.urnonperfeucraturum  vetus,fedfuturnm  nouum.Cum  non  fanatur,dicitur  illudvetus,  hocnouum  proptetnouita- 

ccmultisiocishocidemngntficctur.&pr^nuncietur.non  temfpintus,quifanatavino  vctuitatis,quod  cuidenicr  ape- 
ilipfumr.ouum  iegiturexprtfTiim.Ncmpein  veterib.libris    tit.Hoc  efiTeliam.&c. 
atnulquam  aut  diificile  p.^'erhunc  propheticum  locum     f  Difp.n^m.m. 

l^iturfaclacommemorafonouiTedamtnti,  vtipfonomi  g  D4«do/f^«»»Mj/M»«tf»f«.Nonintabul!sIapideis,nonarra- 
it.^ppelletur.ConfidcraergodiligcnterdriaminterduoTe  rnento.fedfpiritu.quopr^lente.qui  eit  digirus  Lei  ,d  fFuudi 
f[a.cnta,nouum&:verus.lbi  htcraquxfola  occidit,hic  Ipi-     turchantasincordib.quactfl  plenitudo  lcgis.  Non  extra  rer-  Ro^^a-ra 

'  Casquiviuificat.llludvetus,quiaavetuflatepeccatinonli-     rentur,icdintusd.liguntiuflitiam.  vndth^cmerces.  Dando  ^°-^}-^' 

*  lirat,hocnouumquiainnouat.  /f^ej.EcccTellamcntum.Eteiiam. 

-g  iSiquajfirum  fuerit  cur  illius  tcfii  autoritatem  tencamus    h  5^«pe»'/£)';6<iw.Vtin£Eternummancant.Q.Quoddebetfupc 
Ciusritu(unonobferuamus?Refpddetur,g)ealegi&accipi    rcfrecifquedominari. 

opor- ^^  i^Et 

NICOLAVSDELYRA. 


i^e^amentun cutewnouum  perfetiunt efl &  ftne  dcfe£luy  uetus 
aHmimperfeilu  &  dcfr£}uofum,(icutmultipliciterdecUraui  inprin. 
htAS  optris .  e^  propttr  hoc  necefjarium  fuii  Tefiamentum  nouum  ai 
to?ndum  ueietn  Teflamenti  mpeiftilwnem,  0  hoc  efl  quod  dicitur. 
Nm  fi  pnus  iUud  a  cul  pa  vacafrct.//wf  defe£Iu  fwffet .  Vjpotefi 


teftire,apprehenditurpermanu>n,/ic  lilij  \jracLran6lifunt  de  Aegyp' 
to  uirtute  diuina,qHia  non  poterant  perfe  tre.SecjUitttr. 

8  Quoniam  ipfi no  permanferunt  in  tcftamento  meo.  Quia 
^atim  po(i  publicationem  mandatorum  uerbidiuini  fecerunt  fibi  uitu- 
lumconflatdem,ulpatet.ln  Exodo. 

9  Et  ego  ne.&C.Q^u  proptcr peccatum  uituU  aliquifuerunt  occift, 
&  alijpermi/JifuntcaueretnaliapeccJta,propter  qu^perierunt  tnjoli' 


iitucipicMipapropeccato,(juiadicitur.I{om.j.c.MandatumJun£ium     tudine  eorum  cadauera.i^p-  fic  dicitur  eot  negiexiSe,  mtjuanium  afT/,iftt 

eosficperire.ftcutresnrgligiduiturcju^penripermttiuitr. 
loQnizhociiiic^a.aicntum.  HiL  tangitur  coudiiiqno.Te.&  pri 
mo  quantum  ad  eius  dationem,  tjuta  tlatum  eft  principaliter  luipi,qui' 
buiChridus  pr^iicauit . & hoc eii quoidiaiur .  Qniahoceli  tfit. 
zn\zanAn,6CC.Licet.n.Gintiles  ftnt  admiffiadno.  Te.hoc  tamen  fa 
£lum  ejt  ficuttnferituroleasierin  bonam  oliuam  .fecundum  quod  dicit 
^poHol. /^.  1 1  .Secundo  tangitur conditio  no.  Tef.  quatittm  ad  tempus 
dattonis,cum  dicitur. 
1 1  Polldies,&C.».po^c«>'/J«w  ue.Te.ficut perfelinm  eft  pofierius  te- 


&ullum. 

1  "Jon  viiquc  {ccur\di.i.Te(lnmentino. 

2  .ocus  ioquireretur.X^«<t  nonfui£ct  nece[iarium,fiprimu  fuif 
fetpe  iefeHu. 

3  Ma^cxzn%.Y{icprohatminorem.f  quod  propter impcrfeEiionem 
priu  Teilantenti  ntcefiariumfuit  darifecundum,  per  autontatem  quf 
i}''-bturlere.U-Licec uerba fint  altquo  modomutata ,c]uia  Apoflolis 
alleat  ipfamfecundum  translationem.yo.  &  in  lUa  autoritate  primo 
tan\turconditio  ueterts  Teiiamenti.<& fecunda  conditio  noui,ibi.  Hoc 


eti  (fiamentum. Dicitur  igiturprtmo.  Vituperans  enim  cos  dicit.     pore quam  ipjum  imperfe£ium,&ficut  ma^^tfter  datur  po/t  padi^gogii 
i-Diiinusimproperandij cis quierantfub  uetoi  Teham.loquiturper     ^  '  "  .      .r  i.    .1  ^       .  ^  .       ,  „ 

lertitam  id  quodfeqmzwr. 

4  tccdics  vcnicntdicitDominus,&confummabo.rf/fo» 
tinever/i£iionem,uifupra  declaratum  eli  muUipticiter  inprtntipio  hu 

«J  ityis. 

5  ipcrdomumlfrael  &:  fupcrdomum  \udz.Q_itiaadeosve- 
ittt  ivftus  in propria  perfona,fecundum  quod ipfemet  aicit  Mut.i  5 .c. 
^f^fnm  miflui,nifi ad  oues  quf  pcnerunt  domus  \frael. 
*Tltamentumnouum.N()nfccundureita:i:entumquod. 

^'altqui  ueteris  Teftam.funt  ca/iata per  nouutn.f.ccremonialia  & 

ffdtalia^diuerfmode  tamen.ut  fupra  di£tum  e/t  in  principio fjuius  0- 
ptri 

7  Ir^c&c.dc  tcrra  Acgypti .  Quiaficut  puer  quiperfe  non  po-    %tt  no.TtJt.tffiiaciavi,ctm  dtctt. 

teii  *Etcro 


Lex.n.pf dagogus noftcr luit in Chriltoaf d!cu«» Gal. u  d.  Ter- 
tio tangitur  conditio  no.Te.quantu  n  admodum  dandt ,  ctm  dicitur. 
1 2  Dando  icgcs  meas  in  mentes  eorum.^rfe»/  mfpirando. 
n  Et in corda eorum liiperlcr^tiam  eas.  Ver chantatem  fo) man 
do,quimodus  docendie/i  propnus  ipfius  Det,fcilicet  intenui  tliumi- 
nando.  & /icdataefiiex  noua  ^poHoUs,  qu  ■.nioQhriftusapent  ' r's 
fen/um,ut  incciligerent /cripturas,ir  quando  mifir  ris  (ptnturn  fjn£iu, 
homoautem  poteHaltum docere formando extei ius  ftgna  fcnfihdia.ut 
uoces & con(imilia.& hoc  molo data eft  lex  uetns ,  ut habetur  Exod. 
20.c.Cnndus  autem  populus  vidcbat  voces  &  lampadc.s.&:c. 
D>cit  autem  leges  meas  in pluraii ,  quia  lici t  lex  noua  stt  una  ,  tatr,  frt 
ibifunt  plura  prfcepta  &  consilia/piriiu(fan£io  inffiraia.  Quutto  tati 


883        GIo.orcl.&:  Nicolai  dc  Lyra. 


S8 


4 


a  Eteroillit  m  T>eum.  i.'vinentcx  mc  &  mihi,&in  futuro  me  tutcdigniorcs.qui.f.intelligere valiieruntlumeninco.rpor.^ 

vidcbunt.quodeft  peife^liovr  altcraltcrum  nodoccat.hxc  atquc  incommutabilc,quantum  in  hac  vit.ipotell.qiiod  mi 

ettdirtantia  vctcrisA:  noui,g»illudinlapidc,hocincorde,ibi  norcs  tficredjre  potucrunt .  Cum  eigo vcncrirqiiod  pcrfc- 

mcrccstccr.i.hicvilioDci.  ftamcft,&:euacuatQfiicritquodexparrceii,tuncqui  afTuni 

b  T<(na  docebit  vnnfifHifqHt .  Quodlatcbatin  litcra.&difccbat  ptacarnccarniapparuit.oftcndctfcipfumdileciiirib.fuis.tuc 

pupulus  per  tr.iditio-  omnes  fcicteumami- 
ncsinaailhorum.hoc                    »'"''=■  bQuu<UeitutmaeDeusinims,&impopuiasi)ci.      cHoc.ft.viuentexme.        nore  vfqucad  maiore. 

jik,j  iii.»j,n' ivvi^  •.,.»v#w  d  HocqiiiJeininliociminJ.>.         Iljiiil  in  tutiiro.  .  "  '^» 


Icre.jif. 
Luc.  z4-g. 


cmtApoiloios.Cchoc  ^       '       r     ^  ^  r    r  tuncpcrfeaelcict,  cu 

^  .     '  <.^cm  plus  dilieit.        a  lu.  b  Iiieo  altera  altetuin  uoii  doccbit.        Iiico  licc  oninia  in  vtta-         j      />       1       , 

(tite  proxiwfm,  qutaoni'  "  ciucviutaciam.  Q    Qiiod  autem  antiquA- 


"f  placapis 

ct. 


qite  proxmum ,  qunt 
»ei/ii?«r,Sicut  in  Eiun 
pcii  odicirur.TMicapc- 
(Uii  cis  feufnm  ,  ut  mtdl. 


treni  Iuum,clicens,coi;norce  Dominum,  quoniam  omnes 

a  Vidctiuntinedcutfum.quod  cftpetfcftio.        Q;Hthocpc:fca:pctl<;^non  amiiote. 
b  Aug.Non  mtcfcit.li  4icaiurecoi.uctlbamaiorcvli]uc  aj  r.uuor.in.  cTcinpote. 

<1  Hkc  omnij  in  vtraquc  vita  f.icijm  cs. 


ero(upct.ym^^^^^^^^^^  Doari  ^  fciencmca minore vfqucad maioremcorum. Quia f  pfo-  3 


♦  .iniiqua- 
ui^ 


a  Coutri  proximnni,pccc.ita  in  feipfis.reii  j>ropitiu'.dmn  tiic  njn  punii,i:i  tuturoiam  non 
niemorabi(ur,>]uandu  uon  punicc.         b  In  quibulltim  hb.ispcccjiuiu ,  &  accipit.K 

deorigiii^ili, 
b 


antiquA 
tur  &fenefctt,&c. 

*  ANsEi.M.  Anti- 
qiiitas  cnim  &  fcne- 
^us  pr^nunciant  mo 
tcm.  Qyod  vidcripo- 
tell  in  omnibusanima 
tis,&:  manimatis.Nam 


piciu.scro  iniquitacibuseorum.&peccaiorum  illorum  iam  4  cumanriquantur,e:lc 

•  Adpaenainctetnam.               Prophctadixitiiouura.                 b  Vetiis  olJcndlt  vcl  vctus ri-  ncfcunt  ,    viciua  funt 

ftam  clt.li  vciuifiniciidunicl}.  ■   c     J        •  n 

a          I        r\-        j        .  «,  .                i-          b  morti.Sedpriustcfta- 

noncommeniorabor.Dicendoaacemnouum,  t vcceraait  5  mentum  iam  antiqua- 

alninanimaa..                       blnanimati..               c  Andq.utioacleneausfuntprsnuncj  (J  batUr  ,   dum  Icrcmiay 

d  prius. Qaod  aut  antiquatur,  &r  fcnefcit ,  prope' interitii  eft  .  7 '"  promiffione  gra: 

r          ^ —                   A                                ^     *■  I  nonunaretaliudpo: 


aamappcllat  hoc  loco 

plcnam'iaboris  exhbr- 

T.uionem..  Ecce.n.vi- 

dcriUis.nec  multisqui 

dcopus  clTc  fermoni- 

bns  apud  illos  qui  f\ni 

funt  ioente,  ad  pcrfua- 

dendum,  vtcredantin 

Chndu.Siquidcmom 

neshoIcsfimtaDcoe-  ficqueiampiopc  int. 

dodi:n.imChriihisincordib.noflrIsfcripfitIegesfuas.  ritum  crat.CumergoChriftuslongopoft  tempoievcnirei 

c  A/.iweM.Chryit.M.iiores.veltpcvt  prioresquinospofle-    ncce(refuit,vtilludiuxtacarnalesobfetuatiasinteritet,quo( 

riores  cxpedauciut  in  denanoacupienJo,velfcicntia  vel  vir    tantoante  morti  propinquarat. 

,^      ■■ tute ^CAP. 

NICOLAVS     DELYRA.  figuYade,jcicorri(ponierefigHrato.  (^ontrajtChnftiisaltqHul  Jaif 

fet,illudpottfime  debet  ef/t-  irfcanone.fed  tale  nihil tb:  /}abei,ergo  c 

•S"  I  Et  eroeisinDeum.&ipfieruntmihiinpopuluni.  Quia  l\efpondeodtceHiumquodioUrinaChriftinodebuitabeodejcHbiq:: 

/'.'X  muj.elllex  arhofis,quta  dmviit filios rcgni a filijs  perlitionis.  excellcnttjjmns  moius doecndi debetur e-xcellentiffitn£  doEirime. nw 

2  Et  nondoccbit  vnufquifque  proximum  (anm.HocpoteH  awem tta cftyqnodrfficatior efi modus docendi  verbo,qtidm  fcripto,' 
iiitetl!"i dttpinitcr.Vno  moio  de cogmrione utx,(&  fic ifitd verbum  re,  fcrtptura non  efi  nift uox mortua,& ideo  Chrifio,qui efe doBor  ; 
fertitrad  hpoftolos,quiomnesi»firudi  fuerunt  tmmedtate a  Ciniflo,  et  tiffimus  tion  conueniebat  modus docendi per fcripturam  qui  eft 
tten  vnits  ah  alto,vnde  &  ?auliis  qutf-iit  po Herior,dicit  ad  Gala. l . b.  fe£lits,fcdfolusrnodus  doceniiper  ucrbum  qui  ejt  perfeCliffimi 
NotumvobisfaciofratresEuangelium.quodEuangeiizatu  pulisautcmfuisrecedentibusatantaperfeilioneconveniebat 
cita  mcquia  non  eft  fecundiim  homine«n,neque  n.abho-  Chnfti fcnbere pwpter quodfcripferunt  Euangelia  &  alws  Ith 
inincactcpiiilud,neqnedidici,  fedreuelationelefu  ChrillL  Te.continentes do^rinam  Chrifii.Simile  huius  inuenitur  apud 
^.iUo  m(Uo  potefl  intcUtg:  de  cognttionepatne ,  ^^  tunc  refertur  ad  om-  quas  Vhilofophos,qnia  aliquiinter  eos  e.i  cellcnttffimt.J.Vythagors. 
««  'jcatosfpccidttcr  pofl  iudicium  futttrurn,  qttta  modo  .Angelifuperto  Socratcs,Uicuntur  nihilfiripfifje,tamen  difcipuli  eorum  atcuntur 
res  liiumlnant  inferiores  de  hts  quspertinentad  eif.plenda  miniHeria  tafcripfiffe. 

prop^<n  cleilosjed  perafio  iudicto  ccffiibtt  talis  illuminatio.  ifr  h^c  ex-         Secundo  qttia  non  efi  conueniens  illum  doHorem  fcribere  cuius 

pofitio  rli ima  magis  cbcordat  litcrx.  Scdquia  (fficacianom  Tefijrnen  ^rina  non  poteft  literis  comprehendi,talts  fuit  Chrtftus,fectindum  qtio 

ti,nonfoliini  fc  extendit dd  cogmttoncm  [ed etiam ad  pcccatorum  pur-  dicitur  loh.ul.g.  sunt  autem  &•  alia  multa  qnafecit  lefus,qu£  fifo 

gationem,idco  fcquittir.  bdturpcrfin^ulis,nec  ipfum  mundum  arbitror  capere pofie  eos  quif 

3  Quiapiopitins  cro  iniqmi^txbus.^emittendoinprxfenti.  bendifuntlibrosQuodexponcnsjiug.dicitqttodnonestinteUigendiu 

4  Et  peccatorumillorumiam  noncommemorabor.»/4:ip«-  propter exceffim quantitaris raolis,feduirtutis.EtideoClmftus  nom. 
niet.  dum  infuturo.  huit  do&rinam  fuamfcribcre,quia  0  eamfcripftffet,crederetur  quod  > 

5  Dicendoaurcm  nouum  .  niccxpr^cdillis  condudit principale  ius do6lrinanon plus contineret quam  quod illa  fcriptura  pnetenden 
intentum.  Ex qno.n.Dominui  per  lcrettitam  vocauit  re.no.cuius  Chri  tidfic  autetn  creditur perfcripturam  fuorum difcipttlorutn,  <&  maW. 
ftus  eft  wediator ,  ut  patet  pcr  prfdi£la ,  feqiiitur  per  confcquens  quod  quia  profitenturfe  non  fcripfiffe  ad  plenum  doElrtnam  Chrifti ,  ut  patt 
precedens  teftamentum  dicnut  uetus,  quia  nouum  dicitur  refpcQ  «  ve  •  per  uerbutn  loh.praallegatum. 
teris,l}ocefiquoddicttur.Diccndo!LUtcmt\oixum.DeTeftamento 

Chrifii. 

6  Veterauitprius.  i.  oftenditquod  Tefiamentum prxcedens debeat 
dici uettis  quod  autem  ttetcrafcit,proprie  metfuratur  temporc  (^  omne 
tale  deficit  in  tempore,ut  habcttir  ^.Thy.tdeofcqctilur,quod  uc.Tcfi.fit 
eaacuatum  per  nouum.Et  eft  quod fttbdttur. 

7  Quod  autj&cc-  Ad  imdetniatn  maiorem  huius  quoddi£liim  eft  in 
partc immcdiate pr^ctdtti  quxriturutrum  lcx  tioua  debuit  Uaua  Chri- 
fi 0 infiriptts ^Etarguttur  prtmo  qtiod  fk,quiafc rtptttra  defiruit  mi mo 

riiinfuturutntfediex.  Chrifii erat duratttra  ufqueinfinem m:itidt,fe.-  ^dficundum diccndum,quod figura & figmatum non  omnino  a[ 
cundimilludl^uczi.Ccla  &:  tcr.tranfi.vcr.  aut  mcanon  tranfi.  miUntur,im6oportet,q-4odfigura drfictat a jigurato.ir ideo  /fX  «" 
Ergo  uidctur  quod  Cbriftus  debnit  doCtrinamfuamfcribere.  I telex  tte-  qu£  crat imperfe8wr  &  confifiebat  infenllbtUbusfignis,fuitptimo i 
tttsfuit  figura  noux,iit  h.ibetitr in  hoc  c.fed lex  uet.futt  defcripta  a  Deo,  fcripta  in  tabulis  lapUeis,lex  autem  notta  tanquam  perfeiltor  fuit  f 
fecundttm  quodhabctur  £3fo,24.<:.Dabo  tibi  duas  tab.la.S:  legem  mo  defiripta  non  atrataento,fedfpitituDeiuiuiin  tabuliscotdts,ut  i 
&mandataqua;lcripfi.i>go/fX  nouadebuit  fcnbi  aQhrifto,  quiti     cit  ^pofiolus.z.Cor.i. 

figura  ftCAP. 


I 


ConfiderandutamenquodltcetChrifiusnonfiripfcritdoHrinmlu. 
incharta  mortua,fcrtpfit  tamen  eam  in  cbarta  utuaf.tn  cordibusfuot 
dtfcipulorum,utpnedi£lum  efi,&  fic  erat  prophetaium  per  lere.  uipt 
tetin  litera,& ifiefuitmodus  conueniensfcribendt  hanc  do^rinamqi 
inducit  efficaciter  ad  uitam  i£ternam,&  ideo  debuttfcnbi  primo in  a» 
mainteUecliua,quxhabetimmortaUtatem  proptcr  quod  dicit  Tauli 
^po.z.Cor.i.a.quodhxcepftolafcriptafit  intabuUs  cordis. 

Ad primum  patet  ex  phdt^iis  quodfiriptura  dtfcipulorum  Chrij 
fufficitad  memoriam  dotlrina  eius. 


^     D     D     I     D     l     0.  deUbus.Quitquidemlexnouaefiinditahomim^nonfoUiminiticuniqiy 

Jncap.SiUbidicitiirin  pofiil.  Diccndum  qiioddo&rina  Chrifti  non  fit fictcndnm,(cd etiam adiuuans adiUud impledum. Et hoc probatp\ 

dehuit  ab  eo  dcfcribi.  muUas  autoritates  facrxfctipturf  &  diClafinliorum.  Vndeinfittti' 

Secundutn S .Tho.u  z.q.  ^6.artic.\.iHcorporequtftionis.Lex  noua  raEuangeU},noncontit:entur,  ntfieaqux  pertinent  ad  grat.atn  fof 

frincipaliter  eft  ipfa  gratia fpiritufianiii,quA  daturpcrfidem  Chrifttfi-  tusfan£ii,velficut  difpofitiua  quantum  ad  intcUetlHm  per  fti'  " 


euav:  dctutfphitufiatiHigrWa.n  IJeamdHm  afeihm,ut  funt  eaqui 
patinfnt  aicf.ntcniptun.  tnuiuu,per  ijuam  homofil  capaxpaci^  fpin- 
tuJjanii!,hel(}Hatuni ad ujHW  fpintuabs graiU pcr Ppe> aummum, ai 


IX. 


88^ 


JAd  Hebrazos.    Cap. 

l\T'.VU  C.A.  Inc.%.vhimoHet poTii\.(].Vttumlexno.debuit  daria 
Chrifio in  fcriptis.  Circa  eius  fdluaoncm.  Bur.  Idhorans ,  mter  c^lcra  di- 
c!t,q)lc)i  no.princip^litcr  r/»  inditamenti.f.ipfa  graiia  agitur  no  dtbuit 
a  ClniHofcribt.  Gratia.n.curnfit  quxdafpuaLs  cjualiras  rnentis,  non  cfl 
Jcriptibili .  Sri fimdamentu  huiiis  ronis  etroneum  e(i,quatolltta  Clm' 
J?o  olpotcntc,per confccjuens  deitatc .  T^adicere  Crrifiu  aliqmd  nopof 
fe,quod  ih contradan^m  no  includit,efl  tollere oipotentia,fed  quditate 
fpiritualcm  expnmcre  figno  fenfibiif,f!cutucrbo  uelfcriptOt  minus  in' 


quxrrMtipUc'nerfcnptUYann.Te!itmentibominesc\hortatiir,&funt 
jtcundaria  in  hge  noua,  de  quibus  oportuit  fiielcs  ChriHi  in Hrui  uer- 
hts  crfiriptis.  Etideo  noua  Itx  principalitcr  efl  lex  indita  .fc.  gratia, 
jccuiidano  autem  lex fcripta.Vnde fecttdum  hoc  ad  quxfiionein  motam 
perpoftil.aicenduti eii,quodlex nona.f  principalis  non  folum  non  de 


huitfcnhia  Chnflo.fed  nec etiam potui: fcnbi.  Gratia  enmfecundum  cladit contradoneq patre in  uoce.&  fpiritumfanEtu  coliib^fpeciefenfi' 

fnam  efientiarri,c(i  qutdam  qitaiitas  mentis,qu£  ncn  efi  fcriptihilis  nec  biliter  exhtbcre.igitur  huiufmodi  qiialitate  fpualem  ficut  e/i  gratia,Jcri 

rciampronunciabilis.ihiantum  vcrb  adfecwidaria dicend'.tm,quodlex  h?re,&  pronuciare JenftbllitCY  no  cji  Chnjio  mpoftbile.  Incauturn  igi- 

r.oua  eli  leifcripta,  vt  diiitm  eji.de  hoc  tude  plemui  in  pr^ii[la.q.  artt.  tur  efi  fundamentu  illius  rationis  per  Burg.addutlie.  et  afaiioio  Th.reci 


2  .tH  corpore  queittoms. 


il.£- 


pit  i.i.q.  i  o6.prout  Burg.allegdt,poftil.igitur  ratiories  potioresfunt. 


ea. 


C    A     P.      I  X. 

ABViT^«/.Hiic.vfqucdiffc 
rcntiam  tettatTicntorum  o-  a 
ftendit,  &  tp  veteri  Douum  b 


C  A  P.     IX. 


fignificat  fuper  coelefte  Ecclefiam 

Propeitvteritum.habuittainen.  Oftendit  quam.necelTa-      ^'•-"  tllnil  eft  pCCCati.  Arcaetat  dc  ll* 
tiiiscratChrittusaimpetlij^-omnianiiUusiiit.iiiet  in        i  anis    Scthi ,  habcnS  duOS  CubltOS  6i 

._^_                    ^  caiuaies.                     2  diuidium  m  long'tudine,  &  vnuni, 
fupereminet,&:iilud'immut3t.Nucc  I_JAbuict qLii(ic&:  prias  iulHiicario  3&:dimidiuminlantudine,tantum- 

idemoftcndit  e.x  ipfiustab^rnaculi     ^A             acamaus.  demina!titudine,Etinvnoqi-.oque 
'dicmate.                                       nes  t  culcur.T,   6(f Iindum  ieculare.    anguloaureumannu^duosadex- 

.;  Se  D  V  L I  vs.Hoc  efl,fu£runt  in  ta  tns,  &c  duos  a  finiflris ,  in  quibus  am 

aaibernaculo  vafa  Dd,  quod  apud  hoies  magnii,  ac  admirabile  due erant  ve6tcs  aureis ad  portandu.  Propitiatorium  eft  fiue 

videtiir,fed  tn  illa  omnia  vmbr^erant  faturorum  bonorum.  oraculu.tabula  per  arca  eiufdem  longitudinis  &:  latitudinis. 

*CHRys.O(lenditha£lenusexfacerdotio,&:c3;telt;amen-  Superg  Itabant  Cherubim,  inq&:  tefe continentia auerfis 

to,quiafi!iemhabitucum  eratillud.  Oltenditaiitdeinceps  vulnb.iemperafuiciebant.Hoctotum  eft  parabola  .Primii 

jamexipfQtabernacuIifchemate.Quo?  Hocquide.inquit,  tabernaculumpns  Ecclefi.i,inquamiliramus  Deo,anteqaa 

iinCthSc fanclalaniitorum  habebat .  E t  fanita  quide.n  prio-  veniaturad  c^lum.In qus  candelabra.i.Chriftus  fulgens  vir- 

risl'antfy;"nbolatpis,ibiquippeper  hoftiasoiariebant;  fan-  tutCiSifapientiain  meJioiideliuqui&ipficadelabraaurea. 

ft.iautem  ian:1orum,haiustpisfignal'untnuncpfitis.Dicit  quiafapientialucent.IpfeChriftus,ftipes,quiportatttiabra- 

iutem  landtorum cilc ca:lum , Sc  velamentum  c^li,^:  carne  chia a dextris, &:  tna a  fiuiftris , quia ipfe  vitis, in  quo fundati 

ncr.intem.ininterioravelaminis.hoceftpcrvelamencarnis  (mittresor-iines,q.iiatpegratia;dextri.i.  dignioresantegra- 

;ius.Ban'jmver6eft'.'tex  PauloCuperionbus  iftolocoresu-  tia finutri.H^  (mu  NoerOailiel,52lob.i.re<5tores,continetes, 

nodiciin'JS.Qj}.dc[go[nqM^Hjbuitquidem&  prius  illius  .  coniagati.  Q_ii&:inagro&:inlecT:o!Sdin  molenJinoeflele- 

QaodprijsTcitamstiilaI.Cwt.luftificationcsculturaE.Qaid  can  iu  neuiiig^lium  it\r.Primaparshaftiliumeratquafi,ca 

/cnntIuftificationesSymbola,&:legesquetunccrant,Tanq  lam  .aurei.poft  Cyph!,indefpherulaeaureje,tandehilia.  Ca- 

bu6dnunc,inquitnonhabeat,  oftendiciUudceftaire.  Tunc  lamifan£t',  q.iiiniiumdisdiuini  fontisnutririIunt,5ccaui 


D 


Luc.i-.  g. 


Bfi.habuit,inqait,proiade nuc  et  Ci  adhuc ftaret,  no  haberet 
•deb  San^lum.^cd.noa  fpirituale.fed. 

^iffMijmOuiaputabaturabhominibus  fandti.Etvcreha- 
;uitfan£tu  lelularc.quia  tabernaculum  primQ  &:  iecu.lum. 
kiendu  eft  igitur.TabernaculQ.  jo.cubitos  habuiflTe  m  logi- 
:adine,&:decem  in  latitudine  totidemquc  in  altitudine.  Ha- 
^cbataGt  velam  ex  quatuor  preciofis  co!orib.conte!Ctuni,&: 


&traasfuadcndriliquorcaliis.  Ipfi  cyphi,dQ  aliis  propinant  £ 
quod biberunt  fapientia  n.f.&:  fcientiam  Dei.Inde  fpherulg 
i.retundi  &:  perfecti  &:  in^biles ,  qaos  nihil  detineat,  donec 
veniant ad  lilia  .xrerna:  locunditatis, qui  non  hnt  timoris  an- 
gulum.necelationisfipcrciliQ.Superhisponebantur  lepte 
lucern£,f.;pte  doaa  fpiritusfan(fti,  qus  in  Chrifto  plcnifiimc 
manf  erunt,Si  fidciib.  fcd  m  voluntatem  cius  dittributa  funr. 
quatuord^auratiscolQnisappcnfum.qdfeparabatinter.  20.     Menfaadoftium.lcnptura  diuina,qpermanet,qurEintranti- 
^^•lo.^ab^fos^iaterfandaqtorinlecuscrant.&^fanilafancto     busproponitur,  quxdumxternagaudia.&qQoadipfaper- 
irntervKjrira.Hcbat.n.Ianctumcxterius.  20.cubitoslongitu    ueniatur,oftend;t,cibu  vitaj  fuggeat.ineapanesmundi.i.  12. 
.ni.'!,&:  ianiftQ  intcnus.i.landumfan  rti,dcce. Et  vocat  Apo-     Apoiloli,&: eorum  vacarii, qai  rhus orationum Deo ofFerut, 
olusillud  pnnium  tabernaculum.hoc aut  fcdm  tabernacu     fi quis  moritur.ftatim aliis cuis  loco  fubftituendus  eft.Sed in 
im.  Inpnmocandelabropluraliter,quialicet  vnum,fepte    feprim.ia:tate  ocsaufereatur.Scdmpoft  vclum,EccIcfiacc- 
:bat  brachia.Et.n.in  medio  h  iftile  a  quo  procedebant  bra-    leftre,  que  velatur  quandiu  hic  viuimus.  TharibulQ,Chriftus 
alattiaadcxteraparte,&:triaafiniftra.Mef3.i.aItarcpoftin-    ignechantatisplenius.mterpellansfemper  pionobis.  Arca 
;oitu.-n.Etfapermenfam.i2.pancsDeopropofitiq!nerant    Chriftusinquoocsthefaun  fapientig&:lclc  ablconditi.Ex 
e  fi,"nila,&: fingulis  .Sabbathis oes  mutabantur.Si  vero ante    oami  parte  aurea,  qa in  cognit.one  &:  fcrmone  &: opcre  eius 
ibbathualiquiseftct  neceflarius.no  poceratfunainifialius    nonnifi  pura  veritas.Longitudo,perfeuer.itiado£tnnc  qua; 
atim  loco  eius  lubftitueretur.Et  luper  panes  erat  thus  kici-    per  vnu  cubitu,&:  operatioais  qax  per  alterQ  cubitu  deligna- 

tur,adcuiuspeifed:onehu(naaasintcliettusmipfeftaseft, 
qd  fignatdimidmscubitus.  Latitudo,pfc£tiochant3tis,aln. 
tudopetfecl:ofpei,adquam  nosdiiuidii.i.impeifciti  uimus. 

#Qiia-      F 


..ni.  Pntnuindf  lanC^^apro  vencrationeillius  tgis,maxiine 
uiaIign.tic3b3tphtcmEcclefiam,qugeftIan(5ta.SecQdum 
r  iaac\aianaoi.am,qua  in  maioti  vensrationc  eLat,&:  quia 

figni- 


NICOLAVS    DE    LYRA. 
C    A    p.        1  X. 

y^^  Azvir  qvildem.Toftqttam ./ipoftolus  oftendit  dignita- 
tern  facerdotij  Chnfti  rejpe£lu  faccrdotij  veleris  legis  in  gc 
ncrali,hic  confcquenter  declarat  hoc  idcm,  applicando  rna- 
gis  infpiriluili.Et  diuiditur  in  dua^partes,  quia  primo  de- 
Mat  propofituni ,  lccnndo  probat  quoddam  in  Jito procefiu  fuppofilH. 
icnncip.cip.fe.ibi.V mb-am  habens  lca.Tnma aihuc diuiditurm 
Ps,qiiui p, imo  tangit ca  quxfuerant  ctrca  ue.  fc-Jecundo ojieniit eo- 
i^n  figHaiuni,ihi.Hoci'iZ,n](\c<nne.Tcttio  ex  hoc  arguit  ad  propoft- 
'■",'<-i,Etidcono.l  cii.^rima adhttc  in duas,quia  primotangit ea 
tfi.fnerunt  in  vetcri  irge  in  quoiam  gcnerali.fecundo  oftcndit  ea  ma - 
g  tnfpechiii,ibi.  Tabcf  naculum,  n.  ^deuidentiam  pnmiconfide- 
^idum,qucdomnia  qu^junt  in  no.&-  ue.  Tc,  ordtnata  funtadcultum 
(finurt,.  ^i  talem  ucro  ctdtum  redditur  homo  incptus  fimplicitcrpcr 
pn^tum,  iQ-  apihipergratiam  .fetuttdum  quidueroper immtinditia 

corp9- 


corporalem  .  Etiieofacramentatiouxlcgisquxconjcrunc gratiam  is' 

auferunt peccatum  reddtint  homincrn  JimpUciter  aplum  ad  cultum  di~ 

uinurn.lUa  autem  qu^  erant  in  ueteri  iegc,gratiam  non  confcrebat,fed 

tantum  qu.tfiarn  irrrguitrttatcsfeu  immuniitias  corporales  toltcbant, 

propter  quas  prohibebantur  homines  acceJere  ai  iocum  dtittni  cultus  ct 

ccetmn  fidciium,ficHt  crat  taSus  mortui,ucl  aiicuius  immundi,  ex  qui- 

btts  rediebaiur  bomoineptus  ad  accedendum  adlocum  cutiiis  dniini. 

Talia autem auflrebantur pcr  facramcnia  ue. legis,ticet  peripfagra- 

tta  non conferretur,  ftcut  dtjfujius  dcciaratum eji in prin.huiusjipens. 

&  hoc  eji  quoi  dtcitur  hic. 

1  Habuit  quidem  &:  prius.j(f  r/t  uctas  teft. 

X   \mV\fiCiiionc% cu.\mxx.i.facramentaauferentia,diuimcultusim 

pcdimcnta,  modo  pr^ditio ,  uerumtamcn  viuificabaHt fecundum  quti 

ideofubdtt. 

3  Et  fan£tum  (xci\\a.r€.i.emuniationcmcorporalem  . <^ti  dicitur 

fccularis.quia  pnfjens  feculttm  in  corporahbus  confiflit.  Et  quiafacra  • 

tncnta  iiia  non  crant  duratura,nifi  ad  tcmptis.  '_ 

ii  Tabcr- 


/ 


j^S;        Glo.orcl.&  Nicolai  de  Lyra. 


888 


f 


^'     TJl^^^^^^^^^^  <^o"'"  '^«'^"^-     ♦^^^*^'""  '""^  nvuoinr.-.ncnt.Oporiuiti-.tur,  vili.xcadiic- 

K^Vy/ivrnah"acnsriraiuu.^animaChnn,c6tinesp^^^^^^     potcstransmittcie.stur.  ^    ■   •     •      ,       ^ 

{^Si^;;"cncSur.^Angdi.VKsangnincaria^^  ^"^  "^"  ^'^''""  ^"^"^""' ^"^^.^1.^: 


«QnoJsdteiripuf.  Infi?urjhuiu5f«indiinquoquoti'.i«m^niftrantrii.ft  (iccr.-lotM.it(!ca.-nu-slj- 
n,c:;doCJtin«,itp»l«iitt,paPttl.un  |)»ne  Pci.tjiii  lu?.-.  menU.n  i>,.«.i..  .-It  a    i^bbaio  ii>ci-a  5»0M- 
■    "^      ,,.'.•_,      -  ■    -.- .ili,iani.!?in  I-.iciciia,lucc.it. 


jotcCtdic  Chrilli.  ra 

fpU     PrOpitiatonimi  t..in  li.eac.     b(.:a,d.-Ubul...it  donali.imulti.iai.i.!?mI-.ccic.,a,lucc..|  ^^ 

ChriltusqniaLnomiia  a  TabcrnaculLicnim  fada cil pnmu i quo eraf  t  canddabra 

...ri-,".hi.i  n,U)C  hcru    '  ,p,„liprenocft»SabSarorpoivo..nCbrirtoiturbii.eLcui,tut,  ru,nus,v(.i.ic  ad  Mb. 

tUrnODlS,l^UOV.U<.lU  batun.l^as^bilicsmiplcbiiur.         b(>uiave;ointcti.omo  diuHicui  i.r,.,m.n  a 

him.omncsoTd:nesc<J  \  __    kcuujo.  ^ 

liqunncocxiaCit,qui     g^  ^-p^cnfa  &C^pr6pollno  paiiu  quardicicurtianda.I^Tl  vcla 

inuiCCmdilcdionecd  .  •Kiit  bSig.,ific..tccluiniutta,quodCbiillusnoltrtU(^rvlosinti»uit,*,iionfii«: 

la.iguinc 


iicxifunt,  qui&^nia 
picntes,  tomcn  cuui 
obu  mbrant  quantu  ni 

inleell.Inprtus  quoti  ,  -;^---— — •--- - -• 

B  ciieintrabantfacerdo».    sandlorumjaurcu  habcs  thuiibulu-cNcarca m  tcilamcii  circu 
tesjquia  hic  quotiJicO  , 


la:  duorun\  itcftamcn 
torum.&c' virga  proli 
ccrdotioChrilli.Vii-,4 

j  p(;pulus  inquo  Chri-  tjy 
ttuspanisde  c^Mo. 

2-      A  V  c;  V  s^T  1 15  vr 

3  Arca  (igniiicat  lccrc 
tum  Dei.Inaicaiiilia 

4  cll  poiii  lex,&:  niamw 


mcriiautclecunadm,erar  tabernaculaquod  dicitur  landa   ^  ^^^J^IJ^f^i;;;;:  ^';,1:;  'i 

.C>uoUsna.iitChuftas.iguecnantat«p.euuSj^_^l.In_quoo*r^  6  ^,^^^^^^^3,   ^    ,,^^,; 

.a    o    .. .-.  K^U,-,.  ^l-,iir.Kiilii.Xrii-/~om  rrllrjnirnm-rri        Eraf.j  ,quia  uifi  cum 


GaLtidt 


graf.j,quia  nili  cum 
gratia  non  cll  potel^as 
—  -1  ^  1     r  taci.rndipr^xc^ta.Scd  ' 

cnfiaarc  cltS^n^^       cumvitiis&concupirccntiismortiri    qai.^Iex  aqaonisnoninYletur.dcfupcrcil  piopmatonum.  .. 
Ste    Alucr  S  S        vua  non  potcrunt  pcrucn.rc.  Ponti-     Ad  hoc  cann  opus  cll  vr  Dcu.  l.t  propir.us,luco  lupcr.  qu,a  « 
•.^0  ii  Scl inclm^    lccundo.i.ianftofanctorum  intro.uit     fupcrcx-iltat  m..cnco;di.a  .ud.c,Uir,.DuoCncrubuu  pcunis   . 
cunTi'aneuneSiUus,quian.noben  c>bunbcantide!tve.andohonoiant.qu.amyhcria  ula  lunt. 

h  tJaSSm^  lnu,ccmlcar.cndunr.q;uac.nlonant.Hcccnm     U:nt  duo 

rd.t    uxtapafbohu^^  tcltamcnca.V^Urusinpa.p.tiatonum,qu,it.HlcncxHd.atn 

Lc cS  aSu  d  dc.lgnant  m inltanti  tempore.  Dci in  qua  clt  Ipes  vcl co.icii.anc  vci  commcndan...  Vcl  Ch. 

^rJllZlS^^^^^^^  rubim.idcltrac.on<i^.scrcatura.Uuoprochai.t.ue,l'c.,i,;^4) 

£rhKcn^^^^^^^^^^^  pn,atoriun.ob...mbrat,qru,abco,nonhb.pennastrr. 

fori  eft  fi'm  flat vctus teaa.nentum.6^ ert  figura  figura:,in    id clt  Dcum  h^.norant.  V  ui.us  ,n  propmatonum,  quui .... 
lorisciiiijjimiuuivc  D  o.  non  elt.niiiiniuiieacoid.a  DciCnctuh.inplcnituao  icien 

SedUi  ?  bTuZm:'^  Oeeume>,iuu  Omniah^cerant  inlarcaquariti-    t.x-ideUduo^Teiumcnta.Obumbiat.quiameislatct  Chr. 

dctabcrna  Kiatitudinc  couinGerct lada;otu,vuga quidc  piopter  iccimo    Hus. 

tu'.o.c.+j.  "  ■  _        __  "t^t"      ,  ^ 

a.p  N   i  C  O  L^ATV  S     D  E      L  Y   R  A.  i)f;<j^/ano/(»j  .';ryai3//»//ypre/?;(<°'.S(;f«-.;u.tTfJ.'/wU,ory;i/. 


Ch"- 


or.i  Ci 


DE    L  Y  R  A.  i^c...^.v...-/,r' .^ /•--  -   r  .-;- .  y  '7  ' 

tnodo per }un3.urntj(idotu,n  Utlignantnr  ea ^nximi  jUp 
*  t  Taberii4cilluenilll.J//fp6«<fpwrf/(5^^»^l/i/«/pm>ft^/'-.E?<//     dtrcnut  mhtsmwmta.Vvrai^m  vaopaHn.tuber.acutui 


Diuli* 


befiiucHti,iiuod ertit  quxitAtn  cortiuu  vanja i olorib.dijtnida, dcji^i.^a 
tttr  laUni :yi(f'nm^  v.i\  tjf  jieUn  o>naturn  ^pcriandcbbruni  tn  ?/«f- ■ 
rant fcptem  liicerhx defti^tuhauiitr  orhis  fipttwi planetauim  , 
hoc crdt  pofhurn  itt  paric uuUruli,  qma iwlus  f.lauclarurri  tn  . 
rio  r.oftrofen-perest  ad  auitriur.iger menfam  ucwul^i  nantp.. 
perpvfiti,  def!g'iabaiitur  elerrtenta ,  ex iii!t'>tt,s  coriflituittir i^ imtrim. 
hoiiiinutii  mta.^Hia  ex  e.fdi-m  fumns  e?-  nun:mur,ut  dcitur,:..^" "-" 
ratwue.Drfignabat  etiam  illu  menja ,  ijuod  illi  rjut  in  allan  dej- 
crcaton  •vniuctjf  crtaturx  de  altano  dvbent  viuerr. 

I^atioauiemuUigonca  prfi:£iorum  eii,quia  pcr ilhtn partem : 


bernaculi  Moyfi  difpofitionemjecundo  ea  qiix  pertmcnt  adJdcerdoturH 
mtnifirationeM,ibi,Hli'  vctO.Mtntellcaum  primi  conftdcraiidum  g> 
taheruaculuih  Moyft  fic  crat  ditpofitum .  Var.e.es  enim  erutde  quf 
bujdum ageribHS  ccvpertts  amuiteaum  vero  tabcrnacuh  crat cjuxud 
tortma  qu.ttitor  coloribui  drpitia  alticudo  labernachli  erat  dccem  cnbi- 
torum,&  latituio  deicm,loi'gitudo  veroeius, 3 o.  &  erat  c^utsdi  cotti 
na  imerius,diUhiens  longitudtneuiin  puries  ineqttaleSyCjuia  exvra  par 
te  cortinx  ctatit  deccm  cubiti  taHtutrii&  dictbatur  illa  paYs  tabcrnacu- 
lifanSium/tifMorurn.ln alia.n.parie  erant.zQ.cuhiti.  eiT dtccbatur  lUa 

■4,,rtfji,fladhloisite.vcletiaihiai!Hi4m.Ec/ii.dif}iit7uebanturdu{par-         ,y^..^..^ -— ^ -r  ? -         ,    '  '       '       '  ,  ' 

f«£t^^^^^^^  hernac.4iq..dicc.utur/anCiad.fgnuaturytusT^^^^^^^^^ 

fttomodo eran/,t^.qiM clmiis  tn  Eccicfis  «oflm  eH  vetfus  ortcnth     «?"<> r^entas  dmnorum  erat latensjub  vea'ntnib.liguratiirn,tcuta 
'ItaheniLh  vcJMoylifaalir.f.,:€lorum  erat  verfu.  occidentem,     tlus  coru.n  c,us  erant  tntrafunaurnfanttorum  erat  tnteuuus  perc 
yiZuc4deyandunLLit.fakmfanaor,m^^^^^  tmam  rrtcdtannritervtra-r:quetabernaculipurtem,vtd,^^^^^^^ 

iuZentt  duoCherubJ,&propit,a:onum:  ^poMusautemaddU     mamucrotabernactUtpurtemquMatur faiiaurnJanao.u,inf\^ 
„rrX£  erant,tlaqu.repfntubantipir,tual,a,^dtutna,utd.aumi,^^^^^^ 

locritcthLitart  tncc./t.Sed  hoc  patltfalf.m  per  textum.  Exod.  vU.     ficabatur  nouum  tc/amcnum,  m  quo  reudata  eU  uer.ras  du- 
a.vlt dJur,qmd aiJe  inccnft crat,n aiia  parte tabernaculi . Boc e-     prcptcr  q,wd,npas,oneDomin. ,n qua  con/H.rimatHmeii nouu_^^ 
ttum difunt  Lphiis  &  mer.  Et ,dco  d.cendum,quodpcr  thuribulum     iiamentum,fc,l>alu,t  tlla corttna  qt^^  proh:bebat  ajpccium eortm^ 

,:7!^^ct^rZLu^^  ^ranttntra/.tnaaJanttorum,.nhaUet..rLuc.zl.Hanca,U^^^^^^^ 

tado^^Lfar:aLfalaorum  ponebat  tnccnfum,  vt  nebula  tnde  co  nemfccunaam  p.olc.iuttur  ,.!poUolus,vt  pateo.t  ,u  /e,,.rn,ibu  .  : 
fur.ins  tu.pcdiret  atiorum  afbcaumqu.erantmaltapartetabrnacu^  vt/tsacceacndum  esiudl.te,am,quctangntaOcrnaciUi  iifpoit.otu 
S: LXt  '/«1  era,.t  tntra  fJtumfanaorum  .S.mLter  .n  al.a     ti.ccns . Tabcrnaculum  cn. m  tKttm.  c(  pt .triutu.-ra^t.„j. 

partetabern4c,d,q.i^diccbat,*r/unda,eranttna,menfapropof,t,on.S     pr,mun,dicttur.llaparstuuerHuculi,quad,cej:,tur/anau,qmaab . 

Ului-reaqiiilonar..i:rcanictubr,imaure'mmtatereau:traUeralta     eratingre/Justempii.  ,,,■     ,      ,■„.:,  i 

VthymiLaUstn  med.o  tontra  .tutuentem  lur.ciun  ^  ft.tuljan-     2  Iaciuocranrcandclaora.D.c,rc.«Jc./ai..,«;./«M/  ,^r«.^  /■ 

aoriLprcdiUotimauiem  a/J:^natur  duplex  ruuo, vnu  titc:aas,  c^-  a*     e/ict  Vanm  caHic.ahnvn  cantum,t4men  haocbat/eptem  tucernas,, 

ha:,.y'itca.l:tnidiscililia.rabernAcul:imcnimi/hderuiv,v.ii:a:inft     Ijie  dtciiniur  cau:etuOra.^  ,..-,. 

^^,,^.dcL,nvcrtbeic,eListottusm,.id.,cui:is/u,itdu.partcs.yna     3   Et  mcnla&propoht.opanilm  .  i)^.;a/-.W^ 
tulu!; Tu  "obis  .uu,f,b.l,s,v,dct.tet  .nui  quod cH  vlira c^lurn lydcrnm,uh,:ej,  Ija     Jupcr  me,:/am  ,tt.,m.l  cr.tum  autern  quoa '-'^';^'>>-^'"'^, '  '^^' ^' 
plcx  a/       bitatiofpi,it„aU,imf,ibf}ant,mm.  & hoc/:gttraha.urpfr,llam parte     t,t  jtposiUus,q:',alccun.u,nquod/cqum,r..fra  ,   non.ntenUcO. 
<liU'  pa-»  tubcriMui,  qux  AtctbMir lanaumjuudovum  ,  m  qua eUnl  Cl}er«b.m     i/i.s  a^ccreptrjingut.is.Seqiu.ur. 
"*  "*  ■    "*■  rcpr,£lintant,aangeiicam  naturara,&  arca  icslamenti  cLiuJu.ad  dcf," 

gnjwdur/t  quod  rahunes  eorum  qitX  fitit  m  hoc  fecuio  vifihtU  contnieit- 

'tur  ci.iuf.e  ec  nohis  occtUx  tn  tUofcculo  fuperiori,ficut  rationCS  eljHtuii 

in cAifts atttfiaatdrurn in  artificc  totlttneiuur  quodammodo clauj^::& 

hocper  trta  tn  4rca  conteita,f.  tabulas  qux  rvpr^frntant  fapttntta  qua 

dtrignntttrres  human£<,&  vtrga  jtaron ,  qua  dcjignutur poteHas  regi* 

tniniSyper qti.nl coercentwr  homiAes  a  malis,  &  munna,pvr qupd  d'fi- 

^naiur  ^iia huni4na,per prop.iiutoriurn  veid  quuderat  quaJilmusOvi 

tg-ijkiainie  rcjpondcbat  fummo  /kcerdon  >  per  hos.  Uefignatur  spje 


Ti^er 


estiijitdi 


4  Qua;  d.c.tui  UuiCta.Hot  rcfertmad  taheTiiacuhitn primum, 
(ficui  dtUum  cs\)diu puis  pnma  t.icern<xad:,in  qua  crantiUa  dUi 
lurfantiaahlolnce. 

5  Poll  V  clait)cntu  m  au tc&.frf ef),pof} cortinam  intermedtam. 

6  Bratlecundumtaberuaculum. /d  esl,Jccunda  pars  tabti 

cuU. 

y  Qti6ddiciturfanftalanftornm.,S.;c.circumtett.Tmex( 

ni  parte. Quia erat  de iignis  Scthim cpcta  auro iinus  a  e\tta  vtl 

tUr^&M.iy  .  , 


88c 


) 


AdHebrazos.    Cap.  IX. 


890 


nnificatf^qcT ia logioi:i eftin rationali in pc£loie faccrdotispo  ^ 
firoitid  cum  coiiitiiit.ln  lanuna  vcro  {'r.n£lificationc-,&:  abla 
tionen»  pccc>itori-i,t,inq'jaiii  r  itionalc  fir  in  peclore  fimilc  ar 
cx  in  qua  )cx  crar,v  Janiina  illa  in  frontc  rimiiis  propitiatorio 
quod  iuperarcam  crar.&:  ui  vtrobiqne  ferisarctur  quod  fcri- 

prnm  ei\ .  Super  exaltat 

bGomor.  c  In  mcmoriam  jntiqiiibeneficii.  rttifiriiOrdia  ludlciuJV. 

'■\  inquavraaaurcahabens    ^  f   '{«'^««o.Quodringu-  tl^f.Hi.c. 

.quaiigr;iric:tutrac«.iotr>i.iL.ot-!i,i5.      b  Tn  quio.ic-c  faiptaitmt.        ^  z  Hs  annis   iutrabatur,  fl  «"Clplma, 

manna,&virga  Aaroqucfrondiicnu.&rabuLx  teftame   3  gnificab^t  non  vcnif- 


redlani  c.x omivi  oartcauro ,   j  ni  qua  vr 

aQuai'igr.u1c:tutfac«rtot,iliiPot-!i,i5.        b  rn  quij.lc.-c  fi;rii)tait'iii 


(hnuiw.Air-A  r.ricnitndr.  fc;cntia:,  propitiatoriu  'bparca 
hfiUiis.quiaipft  Ciiriitoa  D^Dirccialitcrdarum  cll  ,vtcf- 
;  io"i"i.it!0  pro  peccatis  nolir.s. 

Df  qr.ihtis  ncn  elt  modn  dKcnium  per  fing'il t.    A'  T  H  f  O  l'  11  I 
ci  V5.  Patefacu  imc  lcco,nonocu!;s  iOlQ6i:obiu.tuhcc 
nuiari.prJjfcrreque 

iUaXat   q<'.Oa    CllcVl-  ilBci.'C'.iniiiinoneictr3t,iniuin,(c4i!tiamintus, 

,nir,  lcd  snigmata 

.udafnclTe,  6i  aigu- 

.nta  ,  ad  qua-  con- 

niplanda  pcrlpicien- 
dc]ue,!ongionfitopus  ^ 
Fmporc. 

H'f  igitur  ita  conjtru- ^ 
f  ,  ifc.   -k  C  H  R  V- 
bsTO.Mvs.  Hoc  elt  , 

nntquidcm  iRa,  lcd  c 

):)Cisfiucbantur  lu-  i 


acam  arcam. 


b  Ouo  Aiigdi.        cCloiiofcJcconta.    d  .^liscanncxis. 

e  rab;.ilam  qu.v  f.i  jier  iicam  erat. 
b..     I    ■  _)    c  .11 


tijfupci-^qur  erant  Chembim  2;!dri?  obu  m  brantia  propi 

il  Uis&l^aiufmcJi.    bQiiijpaucioti  fr.fiitiuutadcxeCJtionciii  nofl;K  dcmonfttationis. 

ciatorium de cjuibus  moMo  non  cil diccdu  per    lingula- 

a  SeJ  hoccftdiccudum.        b  Tabcrnaqulis.        cfijjiodminnsi.r.iinoris  venerationis,  &fi- 

gaificabatpielentcm  |Eccleflam. 

^fitisjn  pridri  Quide  tabcrnaculolcm 


Non  cnim  vide 
ntea.froindcnon  il- 
magise.Mnt  confnta 
quamillisquib.  pro, 
cfabantur,  c 

lnprioriij'iid''7ntahcr-  r 
ulofenjpcr  introibant .  ^ 
erdotes.  ^ 

;     A  N  S  E  L  M  V  S.      I 

tf-  luodautem  in  priote 
■     bernacuio    quotidie  i 
j:rannuni   i 


lc     adhuc    perfcdio- 
4nem. 
e  g       l^on  ffnefanguine. 

"k   C  H  R  y  SOSTOM  vs. 

"  Et  benedixit,  non  fme 
7  fanguine ,  non  quidem 
Q  finc  fangnine,  ted  iftO 
languine.Nonenim  ta 
9  tum  erat  negotium  ,o- 


Hisvefoitacompofitisjin  pridri  quidt 

»C>Uotid'e.bEccequ3dfupralanaumfcciilarcdi..cit:  kcul.irialjcrificiaqjainihil  ducunt 'pcifciftum. 

c  Uitus  inccnfumponcntes.exttafairificia.  n        j-  ■    ~    ■     r        n 

pdr  introibant iacerdotes sacrificiorum  toflicia  confjm  i  o  ^^''^'''^^'^'fl^^^''^'  tntus  per 
r  ,      ,  ,n  ^     r   -r  r    .       ,!■  .  n    1  cium,  quod  igninon  :,,.„.„ 

Slntioibat.  Ifleexpartc^iRnificit  eumquilemel  ingteilus  cft  celum  r  ,  ,-        ^  "r    i  SgeiltCS. 

^  ^       ^  ^  conlumatur  ,   fed  ex 


qucm  non  mox  fcquiiuur. 

mltcsjin  fccudo  aur  (emel  in  annoiolus  pdnrifex  no  finei  i  fanguinc  q"|dem  de-  e 

a^ Vnde  Verba  diil^ruiii  meorum.i.corporis  fui. 


.„_ _ .^ monrtrandum  fit. 

ianguincjqucoitcrretpiua&populiignoratiajhocfigni^  ^  Sapequidemfine  fan- 

alnifiis.        bQiiiititieci  inflitmt.        c.i.nondani  liccre,intioiieadcel.;flia.  Donec  Clirittus   I  -4  gUineintrOlDat,  lCCl  CU 
^    ^  vencrit.  ^  diecuiidariam.  ^  languinC    HOn    nifi  Ic- 

ficanteipiritusadojnondutiPP^iL^^raeiresandoruviam,   ^  mei. 

k.iui.^iiuiw    1.  a.i.carnal.buiobf:tuaniii5adiuicflatamhabcntib.        bQuarmyftica  fimilitudo  ell.  .^  "  h       TrO  ftia    &    pOpuU, 

ntroibantji^  adhuc  priore  tabernacuiohabeteilatii.QuefparaboIaell:i  y  Chriftus  pro  populo  fSimilmi 


1 


(tm  racriticiis  iacerdo- 
»s  ,  fianiHcat  quia  in 
ia:fentlEcclcfia,lp.i;ctiDominofincintermiirioncfamu!a- 

5s,quofidiaiiOsfu.c  fragihtatis  crrat;iS,  (jncquib.  eff«f  in  hac 

'niuillatenuspofl'iint,quotidianis  bonorum  operum  y\(X\- 

:-,quotidi.inis  lachrymarum  fuarum  libaminibus  quafi  ue 

ilacccdore.scxpiant. 


iuo  obtnlitproievcro  co  crat  j> 
1  8  non  nifi    in  membris  tcpcre  ta- 
{\i\s.vndic\^(c3^\i.Y  erha  deli6lorum  mortuorHm.T>t\\(i3.  Qmx\\  no  •ncn  fiap- 
ftra fuadicit,quod eafufcepit,nonadhabendum, fcdad de-  setei quo. 


endum. 

*  AvGvsTiNvs .  Homo  inueteri  lcge  gemitu  &dolore 
cordis  vcniam  mcrcbatur,fed  facnficium  m  tcltimoniu  pec 
ilnfecundoautem,  drr.  *.THEOP.Vides  quemadmodum,  cati  DcuseiTe  voluit,vtfepeccatorperoblationem  facrificii 
^la principio finthgurationcs,^: ftgurx premiflx.  Et  ne il-  errafleconfitererur.ipfumqucpeccatorem efle  innotcrceret 
Wforfan  cbiiciant  qaidim,inqaiantque.Cum  fertiel  con-  (5i:idcircopromanift;(lodelicto,nunquamDon  inusfacrifi- 
fetfecunJumChrdlumfuiihlacrificatum.quificri  potcil     ciummudauit,fcdproignorau.Vbi  enim  manifellum  erat 

pcccaturn,quidopuseratvtfacrificiolegispaIa  ie  deliquifTe 
profitereturf' 

1  2v{«)«(<Mwpr(jp<z/a;aw.Ca;lumadhucinaceflibileeft  mortali- 
bus fecundum  corporis  conditionem  ante  vero etiam  fecun 
dum  animas  fcd  paticntercxpedandaett  rcfurreftio,  inqua. 


Pi.zi.a. 

Liq.fxve 
ten  tettara 
q  II. 


'  curictosille^vnohocfacriticiofandtirate  donaucrit.  Quia 

»tiotibusrcculisfueratChri(lihocfacnficiumde(l)natu,qj 

tbnselTctfalutifuturum  tamet[jran£lfi,illud  &  tremendu 

iirct,quodaPontifice  lemcl  in  annos  finguIosofFerebat- 

AiG.Vnusucroittc  qui  temel  inannointjrabat  in  landa 


io  jnQorum,quoniam Dominum  Chnftum  fignificabatapcr  &: corporibus per Chriftum  patebitin cxdum  acccff~ns, 

flimeadHxbixosepiftoiacommcndatur.QuodaLitemi?-  K    Saniiorum  w^w,  Via  fanftorumeft  Chriftus,uclfpiri- 

^uratumeftperinlanciatandoruiTi.utluperarcamqucle  tualis  Intciligcntia  legis,  pcrquam  afcendttur  in inteiiora 

gmhabebat.eltctpropitiatorjij,  vbiDei  milcricotdia  figni-  cxli. 

tjatiinteliigendaeiUqua  propitiusfitcorum  peccatis  ,  qui  1    Qu<iiparabola.Qi\oA  autcmhajcdefacrificiisconfumrnan 
lecm  non 

c  t|  fignificari 


mp'<;nf,hocmihivideturetmiplavcfte(acerdo     disvelinpnmovel  itifecundotabcrnaculofecundum  figni.p 
i.Na iSi  ipfa.quid aliud,  a EccIefi^E Sacrameta fi-    ficationein dicta lini,apent,fubdens,i:)«a f<iMio/4t/f. 


gnificat? 


N  I  C  O  L  A  V  S    D  E    L  Y  R  A. 

:  j  Inquaurnaaureahabensmanna./e£««(i«<»»^MO(i  dtcitur. 

ho'.i.i6. 

zEtuirgaAaronqucfronduerat./fCMniwJwjwoc/  habetur  T^. 

1 

jEt  tabul^  teftamcnti .  Iftie  erant  inclufa inarca,ut,pmdi£lum 

f/ 

4Super  qu2  crant Cherubim gloria:.»(if/r,5/or/o/e/z(5d,ttf/po 
tt\quaerant  glorif  Dii  CM  deftruiunt  ^ngeli  per  Qberubm  fignifica 
tii,-vnde  fequitur. 

5  Obumbrantia  propitiatorium.^Mod  reprdfentabatlocum  diui 
'>f-,vtdi£Ikmeft.  ^ 

6  Je  quibus  non  eft  modo  diccndum  fingu!a.Q«/tf  ,/tpoftolus 
pifcquiiur  illa  breuiter,^  jecundumjenfum  allegoricum  tamen,ut  di 
ftm  tft. 

iHisucto.Uic .JpDftolusdcfcribitminifterium  facerdotum  in  ta- 
fan  ^'""'"'0 Moyfi.^d  cuius  intelleCiumfciendum ,  quoiintrafaniium. 
ij5^  ft^oruTH  faius  fummus/acerdos  introibatinfesio  expiationis  tantum 
laliaautem  parte  tabernacult  qu^  dtcebalurfanciaabfolute,aliifacer 
des  intral  ant  his  qualibet  die  ad perf.ciendum  facrificia  .  Immolatio 
^ni  facrificiorum  tS"  oblatio  eorum  fiebant  extra  tabernaculum  fub 
do  in  altan  holocauftorum,fed  confummatiofacrificijfiebat  in  taber- 
H-ulo  per  cretnfitionem  incenft  in  altari  inecnfi,quia  facrificia  illa  non 
e-nt  accepta  exfe^fei  tamcn  eyifide  &  deuotione  offerentium ,  qu^fim 
d'  &  deuotio  fignificantur  perincenfum,&  hoc  (ft  quoddicitur. 
«His  ucto  iiiJ.iifpofttis  modoprixdicto. 

Inpiiori 


^s- 


9  In prionquidcm UbcraiCUiO.un patetabernaculi ^qutedice- 

baturfancta. 

1  o  S  c  m  pcr.quotidie. 

u  Introibantfaccrdotcsfacrificium  officiaconfummantcs, 

id  eft  per  cremationcm  tncenft. 

12  In  fecundoautem.;>/tr<i/r«i?Mmf)incror«w. 

I  j  Semel  m anno folus  pontifex.  Supple  mtroibat .  Glofsa dicit    , 

hic,quodplHries  intrat in  ano,tamen  jine Jangmne:hcc  tamen  non  in- 

uenitur  fcriptum  in  legeniftfolumquando  mouendaerant  cafira,tunc 

enim  .Aaron  i&filii eius  intrabunt  vt  inuclerent  ea  qu^  erant  intrafan 

ctafanctorumt&  difponerent l^cuitarum  onera-.aUas  autem  non  legi- 

tur  intraffe  aliquis,niftfummusfacerdos  infefo  expiationis  ad  offeren- 

dum  tbi  coram  propttiatorio  de  jaaguine  hoftig  immo\at£  pro  peccato 

populi  dr  propeccatoproprio,&  hoc  est  quod  dicitur. 

14  Non  fine  fanguinc&c.hoc  fignificantc.JH/coiffB(//f  quii  Diui/Iou 
fgnabant predicta,& prirno quantum aive.Te.fecundo  quantitm  ai 
«owj.wjjft/.Chriftus  atlittens./»  primapartedicitfic: 

15  Hocfignificantefpiritufandio  nondum  propaiarain  effc 
fandorum  uiam, QKia(ftcut  dictumefijper  hocquodnonpauhatac 
cefiusfacerdotisadfanctumfanclorum,dtfignabaturquod  via  uenicn 
dtadcaUstia,noneratpatefactaficutestiHno.Tc,Et  quiafe.Te.  ai- 
huchtbebatcurfumfuum,qitodfignificabatHrpcrprimampartem  ta 
bernacuU,utdictumest,&boc  estquodfubiitur. 

16  Adhucprioretabcrnaculo./.Tc.rc./^d/^fnrf  jrarww. 

1 7  Qua:  parabola././^artf, 

18  Eil;temporisinitaniis.Qtt/<j  ue.Te.fuitfiguranoui. 


891        GIo  orcl.&  Nicolai  de  Lyra. 


89: 


A 


mo  aducn't,Si  tucfaQ*c(l,fcd  fimiil  a:^nen'f.  Efl  non  d.xjt 
Alue.vens  ponti/cx-  HoHurum. Scd  bonoium  qiix  faCla  (hnt 
veluti  non  vJle;is  lermone  vniucrfuhi  cxcon^re- 


a  Solummodn in cihis & potil/:is,&c. icTil EOP. Lcx  inquit &  le 

Eisipruuinftilufa,h'jmanislolumfuntrclxisi:npofna,utpo 

tcquibus&uefcihominesdebeanf.&inpotuvu  ,  &c  Jltiul- 

modiqiixdam  iniungunt.Hoccomedcilloabllinebis  ,  Ve-     *  AvG.Qi^iidpro  te  obl.iturus  es  nt  puifidcns,  fi  mun 

rum quo pado.&r  potlb.  dixit, cii coitct  dc potus diucrfitatc    tus poteris oftcrrcquod  munduni ell .  Ofrcra t crgo  fcipii 

nil  quicquam   kgem  '        '" 

madaHe.  Autemmid 
rcfeitAportolus  quia 
Sacerdofi  paulo  poll 
ingrctTuro,  n^tcrdifta 
fit  vinipotatio.  Velin 
eiufmcxii  mand.uoru 


«  GrMta.  Q>io<l nunc cft.    b  ParaboUm.  cDealiistnurer.rnnibSe  j>anib. 

d  n-aaimalibuj.         e  A  liccid.>tiL...'i5Utatiais. 
b 


temporisinllantiSjiuxtaqiiani  munenwB»:  hoitio:  oftcrun- 

ii.tcftccjnfcii-.itij.     EtltadvifumhuminumcxttA.        b  PlencmuciJ.itu.n. 

tur,qua:  non  pofllintiuxta  cdnlcientiam  pciicctum  faccrc 


a  Dco  fc.licct. 


b  Dil^vincncli». 


mundiis  ficerdos 
nuindet,  hocedqi' 
fecit  Chndus ,  m 
1  mfiduminucnicin 
,  minib.  q^iod  oi!ei;\, 
pro  honiinibus,  fcip 
fumobailir.Miiudsv 


fi 


contcmptum,hoc po  a  lcruientem  lolum  modo m  cibis  &  potibus,& m  varus  ha   3  ttimaichxuK-tim.i,-. 


cHisoiunib.dicoimpoliiisqiiaSinCMUsadicfrcnanduin 
tranl':;f.:n'o(:'.. 


f  pet  mai* 


tiusaddidir.Erantpr?-  Abiutiouib.     aAias.  bNonf^iitus 

rS^n^orNiirmor-b  ptifmatibus,&  iu!lidis  carnis  u^iquc  aci  tempuscorrcdio- 

c\    if  f  a  Ha!C  non  impi.'if.^ilum,fcd.        b ''at.-iaJin'.Tp;IUnduin,vd  liJtflib.a.Iaux  lanJum. 

tUUm  qU!S  attri.'Ctailet  eNoncaiuaiium.    <!i.i>;xfciUlsiulliti.-c&:a:ter:i.ibeaiitudiniv,4uitcnn>oiclc^is  fuiuca  crant. 

vcleffct  motbo  infc-  nisimpolitis.ChriilusariiitenspontifcxfLiturdriibo^noi-u 

aus,velfluxumfemi- *-  Uciu-ceum. 

nis  paterctur ,  baptif-  ,  4-  p^ j. ampHus  &perfc6iius  tabernaculu  non  manii  fa6lu,i. 

mo  Jd  c(t  aqua  abluo-  ^  r^  f^^^  j,„'„o„  ucifed  hu 


niiv 


batur>&ihuocin 
"'*•  ducxillimabant.uela 
crimine,  vciacdtagio 
ne  purgari .  Carnis  ucro  e 
iufiificattones.  erant  prx* 
cepta  qusdam  ,  qvix 
.hinta 


'.  huius.i.Uumaiix, (ic.it  vctus     Cuins  i.Iudineieinoqjod  fix^t  liomo. 
trfufu.a.     Vtm  vct.-ri. 


Icdlongcalitcca  Deo 

no  hdiustcrcationisjnecj;  per  ianguinc  hircoriiautvitulo 

aQuianon  eIlop:u>itciatiquia  p::ctc^uiu  cU.     bCv''cl(:  tabcinacuiuiu.ffincljfani.^:,(um. 

ria,fcd  pcr  propriu  fanguinemintroiuit  femel  in  finLta,.T 


rauiftima,  mund.i 

"^  tliui.T  ho't;a  immacu 

!ata:Non  evgo  Iiocol 

^  tulitquoJnoscid^ 

mu.^^^oiir.ohoco; 

^  lit.quod  a  noh;.^  3. 

pir,  &:munuum  ob:, 
7  iit,  carnem  er,!''^  ^- 
.    bisacccpit.ha" 
ht  SedaiKicill 
pit.  Dc  utCiO  i...^,.,. 
S  Marii*,tit  mund.iaic 
fcrictproiinu).indi.s 
ipte  rex  ,  ipic  Sact,- 
dos. 
*  PROsPEa.Qaoiam  feindChri{lusoblatuse(l,utmuit» 
rum  peccata  portaret. 

d  Pc?»'d'«pt»«.Chrilhisintroii(it  fabemiculu  nomin 
id  eft  tabernaculi.dcfignat  rii;natum,ide  ca:luni  pera.i  [.lii, 
quiaplurescipitquam  tcrrc;iumil!ud,5£  perfcdius, o:]3;J} 


corum  carnem  ti 

xat  abltcrgerenr.qiii  fcamdum  carncm  vidcrentur  fordidio 
res.Nectamen  laxcerat  pe-.petuopmearura.fcd  ulque  j.ir? 
fuscorre^ionis  hoc  cir,urqnc  ad  Chniti  primum  aduentum 
quiuniuerf^hxccratemciid.ituriis.,  indudiirutque  cult-im 
Aft.iS.      uerum.&tpiritoale  u.Cumetretautcm  lex  graueadmodu 

iugu.iure  impofita^dixit^ficutin  Apoltolorumaiais  eft  fcri-  perfcf^abeatirudo.Vc!  per  tabcrnacnlum,ii.i  elt  perc 

prui)i.Q.itd  tenratisimponcreiugumdilcipulis,quodneqj  quxnolemineuin  c5ccpta(S:fon-nataeil,allillcns}\ 

patresueiK-iportauerunt.  Aug.Ira  utpertabcrnacuhunaccipiatarChiiiti  cnrv. 

b  ^/(/«eaJifwpom.ylqueadtcpusgratias.quoin  meliuscor-  bisobtu!it,inqua&:diabolu  cxpugnaja.EllemChi) 

rigendicrat,qui  huculquefubpxdagogoerat,  &:ideonopo  &faccrdos.R.expiignauitpro  nobis.SacerJos  olitulii.. , 

teia  ir  perfedu  .'  facere.non  tamen"eo  tpc  debcb.at  celTire.  nobis.Qn  pro  nobi.';  pugnauit.quafi  VKilus  eft,imaio uer!; 

/      c  Cibr//?MJj,i//(/''«^Defuflicientiauniusueri  facrifiicii.Tellam.  vicif.Crucifixuseftenim.&decruceinquaerattixus 

plene  hictraftaf  perqnod  &C  peccatorum  remiffionemqua  occidit,&:indeRcx  noftcr.Sacerdqsaute  quid  pioi 

ucrbsl  rem.'a'  fupratetigit,pra;ftaridicit6italutem.Q.Hcc  tulit.Vndequianih;lmundu  nueniriu  ho'.»iinibusL; 

■     pra:di(fla lcgalia non  potTum  facere pcrfcdum.Sed  Chriftus  fert  pro eis.lcipfuobtulir.Ecce  muda ic  f.clix  6c  uera n  ctiiti. 

afliftcns  &CC.  Carn6.n.deuteronirginisaccepit,nt  mndaoffcrrc.plmijdii 

_.  *  CHRV-^osTOMVsNondixitfadusfedueniens^hoceft,  e  h;/a«ffi7.Exponitquiddixeiit.Tabwrnaculum  nuu  raant 

^dhocipiam  veniens,nonalii  cupiaai  fuccedcns.  Non  pri-  dumjfandafandorum.ideftc^Ieftia.' 

mo  ft^w^aSjfMim 

mns  pontifexillucintrubat,tertio  ntodu intrandt,(juiii  cufaii^wit'.: 

NICOLAVS     DE     LYRA.  hat.qHMotempusintrandi,quiatatumfemelinatiVoqmntcaii\uii,\ 

trabat.j.ad  placandum  ftbt  D  rurn.in;-  populo .  Et  ifla  fignitiLabav  ■ 

•je  1  luxta  quam  f.Tarabolam.  qaxfunt  in  no.Te.quia  Qhnjtus  qm  eft  funmus  pontifx  nityttn:: 

2  Muncra&hofti^ofleiuntur  qosenonpoflbntiuxfa  con-  lu,quoddefignahatuypcyfanUufanUor7t,  ut  Jupradictu,&  f  p'«ff 
fcientiam  perfCvlum  kccte.Quia m ue.Te cjuod fmt  figura  noui,  fanguinerrt  ad  placaudutrt  nohis patretn,& hoc eft  quod  dtctiur  (.'>: 
munera oblata non auferebant peccata ut,t)r(dBu eft,& caufa fubdit.  ftus ajfiftens.Sctendum tatnen.quod in  hoc capituloconftructioesi 

3  Seruientcm  folummodoin  cibis&  potihus.jQ«<od  dicttur,  tum fufpenfiua.Et ideo ut clarius &  breuius procedam,cgo ponm  k 
quta obferuattoties legalmrt)  in parte ccnftftunt  in ahftinentia  a  quibuf    ram nonfecundum  quod iacet tn ltbro,fcdfecundurnordiiurfifcnttm 

'  darn  cibis   &potibus  inlegeprohibitis:  ChtlltOi.Hictaiogiturdignitasminifcrino.Tc.qiiia  Chrifcus  el'. 

4  Et  in  uariis  bapti  tUAatibus.  id  ejt  ablutionihus,quffiebat  in  emu     menfuppoftti existenttis  tn  natura  duplicij.diuitta  &  humaiui,  Poi: 
'         dationetcpi  oft,&C  cofimilibHs,omniia  enm  tsta  erant  quttdam  pure  cor     ie-x..llictangitur  nomen  officif,quta  Chnjtus  cfiprincepis  aliorum  i 

poralia,&  idi  0  no poterant  mundart  confcientia,Ji  d tamen  toUere  qua    ftorum,fecundumquoddicitHr.l,P£.v.a.cumappnerit  princeps  p-^. 

dam  immundittam  corporalem  uclirregularitatem,qHai  dicuntur  iufti-    rum  &c. 

ti£carni^,&  hoc  eft  quoi dicitur.  7  AiCiltcns.i.femperparatus  adfuum  ofJicium.f.ad  interpcllan 

5  Et  luftitiis carnis,ufquc  ad  tcmpus corre^tionis  impofitis.  patrem  pro nobis, &  ai auxiliandum  nos  contra  irnpugnationent 
i.vfqueadtempus  nou^ legts,quf  corrtgtt ueterem,non a  malu  inbonii  Jtis. 

reducendo,quia  lex uetusfutt bona & iufia ,  ut  habctur  I\om.6.Jcdab  8   introiuitfcmel  in  CtLnQ.3.i.in cxlum,ut patebit infra quod quidi 

irnperfeiioad perftCtum  rcducendo,qiiiaficut  pnero  quamdiu  ejijub  calu eft,Tcibctmcil'\l.ripct i\.m9 naUe amplum,propter immenji \ 

pxdagogo irnponHntur aiiqua  opera  bona  adajfuefactionern  uirtutis  ,q  tetn  bonomm  ceelestium.El  ^'^ctfeOiiilS.quamfuutabernaculumM 

tamen  mucantur  aduenirnte  Atate  nirilt  in  quam  prfectto-a  opera  ei  itn  ft,quodfui'  mobtle,&  portabtle  de locoai  locum,tstud  cft  ttnmobd 
fonuntUY,ita per legem Moyfi fuerunt impofta legalia populo Itt '•aico,  fiernur»  fecunumquoodpet  E.a.futt py^dtctum,^}. d.OcuhfUl  Uli 
vtexercrreturii  adtuunius Dei,quiatamenerant imperfe6ta,ideoper  bunt  lerulalem  Ciuitateopulentam.tabernaculum  quod 
legem  Chrifii adperfectionernfuntrcductaproptcrquod ^pojtolus  Ga.  qiuqaam  trv.^s{cTi:i\)Otczit.f bi  e.itm  loquiturde lerujalcmcc 
^..omparabat legem  Moyjt pfdagogo,fub cuius difciplitiatenetur  puer  Non  mTinuLxiXiim.t.non per homtitem,ftcut futt tabrtnaculuti  ■ 
quamdiu  ijt paruulus, vt pleniHS  dcclaraium  ejt  in principto.hutus  opC'  ft  per  manum.  Be:^eteelftt  fjoc  Et  quod  Jubdxt  .Apojtolus  exponti:^' 
ris.  bum preiiiatum.idciX nonhiuus  ctc^t\on\s.t.humatiffactiO' 

6  ChtiCtas ziUdcns. V{ic cotifequenter  exponitillud  quod  prsdictu  Tangit,ettamtcwpusintratidi,tbi.semetquiatotumtempus  noc 
fuit  de  tabernacuto Moyft,,nquanium  ftiitfigura  noux  legts.Circa  quod  ntft  vnus  annus  refpeCiu  pontijtcatus Chnjr;.& ideo  ex  quo  femn 
^poftolus  duofacit.quia  primo  dectarat  propofitum  .  Secundo  probat  trault.femper  eft  ibi.  Tangitur  etiam  modus  intrandi  cum  ditltur. >  | 
quoddam  fuppofiium,ibt.S\  enim  languis.O^capr/www  quinque  ta  que  per  fanguinem  hircotum  aut  uifulorum  .  Sictit  intr.i 
git.Trimo digiutatcm  lor.quia  tila  par>  tubcrnacuti  quf  figurabat  n. Te.  pontife^  vetrris  Irgis ,  Jed per proprium  fanguinem,qm pro  nohn, 
MOi  ahatHr  faiictum  fanetorum.  btdido  dignttatc  miniJiri,qmafolus  funt    ejjusus  in  crnce.  Tarigitur  etiam  ad  qmd  intrauit,ciim  dtcttur. 

mus  i(  1  Actcrna 


'^^^P 


m 


Ad  Hcbraros; 


Cai 


IX. 


p.  ITV.  894 

ffi  Sinim f.z>n'f'i  hWcr^f-im:  (^od per Chviflnm potuerit efTc     fubfl5HamortaIiscorporisChrifti,qpeIIe,carnib.&  fangui-  D 
AcJcptioam!iioriprobac,quipccillaiegaliafiebatmundatio     neintimata  e(Mcd  etiamcontumelia.&abiedioplebis^qu^ 

-orporaiis.  noielkrconsfignilicaturjconuerlaeltingloriam.quamco 

j  lincormn.  Hircus ChriCtum  fignificat.per  fimilifudinc  car     bufhonisflanunalignificat.ln  medium  combu(tionis  n.it- 
•j^pcccan.Taiuusquuduorumteftamentoramcornib.  ue    titracerdoslignucedrinu,hyropu,&:coccinu.LignucedrinQ 


ilat  iniiTiicos. 

Ciius  ttttiiW,,  &c. 
3c  iniicnca  ruta.  cu 
;><cmeremadaqua 
jperfionis  eorijq; 
{lundationeqmor 
ifi  tetigerint  profi 
erclcyniadauitno 
jlltacedum.Euide- 
jiiimum  enim  in 
anouuteflamcntu 
figutatiir.  Dehac 


aPcrhoc.  Quodnoniiiillitracrificiislcgalib.  Quiaredemptiriintitcrni.  b  Anobis,vela)Chiifto  nobis. 
c  Pcr  faiiguiucm  C  hrifti  potclt  cireredcmptio.<i;iia. 

6<^raui'oram  ^iT  cini.s  vitulir  alpcrlus  inquinaro.s    iai-jd:!- 

Qui  fignHic.it  mcmoriam  patfionis  Chrifii.  3  Coiitaftii  mortuorum. 

.  b  A  cocpoi.iliHiacula  lepri.  Apcccatomundat.valcnsaJeiiiuudationcmcarnis, 

cjukca  p^nalcgis  libcrat. 

Sienim  (ancjuis  hircorum 


scterna  redcmptione  inuenra 
ficat   ad    emundarioncm 


aNon  aniinac. 

carnis  , 


languis 

Etfi  hoceii. 


t 


cjuanro 


mams 


ianguis  ChriiH   qui    per   ipiritum  t,  fandum    obtuht  4 


e(t(pes  qua^infuper 
nisfirmiter  habitat 
Hylbpus  fides,quK 
cQfithumiiis,radici 
bus  hxret  in  petra 
Coccinumchantas, 
quia  Feruorem  fpi- 
ritus  igneo  calore 
teftat.H^c  etdebct  f  i.Pci.d. 
mitti  in  mcdiu  c6-  i.Ioi. 
buitionis.i.in  refi}r-  Apoc.  i.b. 
redioneChr.fti,  vttl^ecc. 


jcuurin libro Num.dominu dixifte MoChLofjucre filiisllrael  cu ilioabfcondira fituitanoftra.Cinis,id eft  reliquia: combu  '"''Y"'" 

'•a  j;  dccipiant  a  te lunencum  rufam  fme  yiiio,cjux  non  habet  infe  wctu  ltionis,tama  cft  qua:  fccuta  eft  poft  paflioncm  &  reluricdio  I"^' 

*  \  non eUpoiitum  fupcr  eara  iugum. Et  dabis eam  ad  Lleai.iY f.tcerdo  ne.Hunc cinerem  ho  mundus  ccngregabar,6<:  in  locum  inQ    ^^*^^"**"* 

\n,0- rucieiit camextracafrainlofirn  muninm,in- occi :tent cam in  dum  extracaflrarcponebat.quiaha-cfamaquaapud  eos  ma 

ptjpeiiHiius.^EtacciptetElea-^trjaiiguinnneiusy&afpcr^et  contra  xima  claruit,quinonerantdecon('ortioludeorum,  &  erant 

mteiiirnomifpties,cycm.tbnntearrt  in,confpe£lH  ciui,  &  pcllis  nuiJi  abinrerfrdioneChrifti,&:  extracelebrationemiudai- 

(jis cttm  arne,?:^ fanguis  cuin  ftctcore co^niiurctur.^Lt accipict  ficer-  cc  conUietudinis.Exiftocinetefit  aquaafperfionis  ,pcrg[fi- 

ii}  l\inumcedrint4:n,&  hyropum,:^  coccinu'n,&  mittet  tn  medium  gnificatur  baprifmus,undc  mundabantur  holes  a  contrada 


!\)iijltoitisiu:ience,&  cong^egabit  homomtiJidtis  cinerem  iuuencx  , 

•pmie\tra  cafirain Lcum  mundi4m,3r  eritfltts  llrael  &  profely- 

*   ;Ugitimnm (empiterrium  uil £terrium.£}i  iitocinere  fiebataqua 

^  aTernonisvndcmundabantiiracotactumortuorum.Aite- 

mific.O«.';;j  cjtx  tecigcril  mortuHm  ,immunda  ertt  feptem  die- 

kinlhcpurtftcaiiuurdietcitio,  &  fepfimo,  &  munduserit.  Siuero 

m  pMrificatus  fuerit,tton  ertt  mundus.Omnis  enirn  qui  leti^erit  mor- 

tm,et mortnnifuent  non  puajica'us,taberiiacidhm  domtni  poiluit 

etxtetmineiuranirn.tillacxlfrael.  Uem  Hit- Et  accipiens  hyfopum 

tigetin  aqui  uir  mmdus,e: efpergetfuper  domim ,  etfuper  uafa  ,  et 

frcramnias, 


mortuoru.qi  ab  iniqunateperbaptilmum  Chrifti.illaaqua 
taprofelytiq  Getiles  velIudaEimundabantui,qnia  baptifm' 
iudgcis&g^nubusprodeft.  Hyfopo  quifidem  fignificatillaE 
aquaafpergcbatur.quiafideniundanturcorda,  6c  fine  fide 
nonprodeilbaptilmus.Aviromundohocfiebat,quiavere 
mnndi  debent  eflc  miniftri  ecclefi^jqui  portant  perfonadiii 

.s 


d  ^d  emnndationem  camis.i.vt  caro  emnndata  fit  propter  legi 
prarceptum  fed  in  Chnftoeft  perfedio. 
e  Obtulit femetip/um.Y:,x.  mtd\u^'\nx.e.x  Deu  &  homines  dator 
eft  noui Teftameti.-quafi  potifex  nobis  eft  dator  iegisnou^ . 
Vitulafocmineacaro,Chriftiinfirma,Rufa,paflionecrue     *  Avcvs.Qi^iod  tuncpontifexillefignificabat,qui  cufan-Ii.de  fi.a 
tjHancaccipiura  Moyle  qtii  eft  figura  legis,quia  fecudum     guinein  fanftafandorum  per  annosfingulos  introibat.  Iftc  pcc-c.  i. 
;  l«evifiluntoccidcreChriitum,quiafecundumipfosfabba    igitureft.quiinfevno  totum&exhibuir,quodefte  necelTa- 
tu l"oIuebar,&:  obferuacioncs  legitimas  prophanabat.  Sine    riumadredemptionisnoftraEfciebateftedtum.idcm  ifcilicet,  f'=f'^o  ^^ 
vioeftiuuenca,.iuia  immunisa  pcccatiscaro  Chnlti.  Ad    &:facerdos,&:facrificium,idem  Dcus,&:temelum.  ^cnficve 

cfirmationeaQtrepetitdicens,quaenonhabetinfc  vitium.  *  IpEM.Uocfacrificium.ubifacerdoseftviiftima,  redcmit  **  * 
'Vladtetm:r..iCione.l.quod  etfiinaliisquifunt  mebri  eius  nos  fuo  fanguine creatoris.non  tamencreauit  noscum  fan- 
hbeatvitiam,inletamcnhabet.Etnoneftpofitumfuperea  guine,fedredimitfanguine.  Creauitautnosin  principio  g> 
igum.quianon  eftfubiugatusiniquitatiimo  &:  fubiugatos  eratverbu,&  vcrbumquodcratapudDeum,&:Deusuerbu. 
ineniens  hberauit,&:  corum  uincula  dirupit  &:  poteftatc  po  Ab  hoc  creati  fumus.Sermocontextus  adiungit.Omnia  per 
jindi  aniniam,&:  iteru m  fumendi  habuit.  Non  ad  Aaro,  fed  ipsQ  fafta  funt  &:  fine  ipfo  fadu  cft  nihil .  Hoc  eftquo  creati 
a<Elcazardatadicitur,quianon  ad  tempus  quod  tunc  erat,  fumus.Quouero  redepri.audi.Qaodfactu  ei^,inqt,ieo  vita 
fc polterosillius  facerdotii  domini  pallio  crar peruentura ,  crat  &". nita erat lux hoIum,&: lux in  tenebris  lucctr&tenebrg 
Eidaeftextra  caftra,&:dominusextraciuitatemciectuscll  can6c6prehenderQt.AdhucDeujelt,adhucilludilluddici 
<Etiedaeftinlocumniundum,  quia  dominusnon  habuit  tur,quodcominutabilefempermanet,adhuc  illud  dicitur 
cafammalara.Occifaeftinconlpedu  Eleazar,  ficoccifaeft  cui  cuiuiendocordamuudatalunt,vndeaQtmundenturn6 
caoChriltiinconlpeftueorumquiuenturi  erant  in  nouo  ciQdicitLux,inquit,lucetintenebris,&:tenebr£eeamnonc6 
T'}6dhi("accrdores,Eiusfanguinea(per(itcontrafaciemte  prehenderQt.Sedvtnonfinttencbra:,poflintqjc6pra;hede- 
ftiloaiifepties,quiaChriftusfm  lcnpturas  fudit  fanguine  re,tenebrJBenimpeccatores,tenebr«eifideles,utd»gon6fint 
inemiflionepeccarorum.Iocontrafacie  tcftimonii, quia  tcnebra:poflintquecomprxhcndere.f'e'j'6ttwca>-o/j^«w<'//e5r 
naalitcrdcciaratumeft  qfueratdiuinoteftimonioprxnu-    habitauit  no6«."Videte  vcrbumcarne,ucrbum  antccarne.  Jn 

principiocratuerbum&uerbumcrat  apudDeum&:i)eus 
erat  verbu m,&: om nia  per  ipfum  fe^ta  funt.Vqi  hic  langu is . 
Ecce  iam  author  tuus  fed  nondum  cft  precium  tuum.Vnde  p 
ergo.redepi^Quia  uerbucarofadQelt,'!:idhabitauitinnobis. 
*  Ch  RysosT.Si  euim  carnem,  inquit ,  poteft  mundare 
fanguistantorum ,  multo  aitipiiusanimclordesdiluetfan- 
guis Chril ti.Ne enim  cum  audis,faniftificat,magnum  aiiqd 
(^putes  , 


ci£um io feptics:quia  ipfe numcrus ad  mundiciam  pertinet 

fpitalemextracattralerufalcm  .  iuftaeitcremari  .   Cre- 

m^i  f^m  Grscos  a  lulpenfionc  dicitur,quia  ignis  furfum  mo 

ue&ineumconuertiturquodcrcmatur^quodeft  fignum 

3ftehredionis.2nc6fpecluElcazarcrematadicitur,quiai!lis 

^  appruitrelurrcd  oXpi,gfutun  etatregalefaccrdotiu.Pel- 

lis  f  cu  carne  &:  saguic  &c  ftercorc  c6bulta  df  ,31  nodQ  folQ 

1  fub- 


NICOLAVS     DE     LYRA. 

*<  ^Zt.txnzxitAi.m}pi\omm\xcnidi,quiaper bochabemus aternam 
Ti^dnptiovcm  per  modum  conuenientisfimum  a  ChriHo  inuentum,  m- 
'i^<ii*mfattsfectt,quia  poterat  inquanturn  Deus,&foluit  qui  debebat 
""^inturn  homo. 

unini  languis.f//f  pro^af  quoddamfuppofnum  circa  ultimum 

<t-C:ni,jcilicct,quod fafguis  Chrisiifutt  fjficaf.  ad  noitr.im  redemptio 

,f_  '"'Wernarri ,.^  facit t.iiem rationem.Sagw.s  ChrnU ex unione ai  fup 

rc  fojum  iiuinum  habctuirtutem  matorem  ad  emund.uionem  animx  q 

u  /""^tis  bircorum,ct  ritulorim  et aqualuHrationts  ai  toUsndiim  irn- 


ius  vnione  ad  fuppofttum  dtuinum  contrahit  quandam  infirmitatcnt 
yirtutis ,  fed prxdtcla  uetcris  legis  totlchant  immimdiciam  rorporale 
conlra^iamex  taciu  alicuiusinmUndi,etadiuinoculiu  impedmetcm 
utpatet  T<[um.i}.Frgo  multo fortius  fwiguis  Cbrifli  mundat  animam 
ct red lit eam  aptati adfatntcra  atcrnam  ei  hoc efi quod  dititur.  Si  C- 
nim  languishircorum  &C  tnaxo\u,hoc  ficbat  in  fcfioexpiationis. 
2  Et  Cinis  uitul.T; al pcrfus.i/MW in  aqua  tnHrationis  qua  debehant 
itHmundi afpergj,punebantur ctnercs  uituli£  combujlie,ut  dicitur  "hfU' 
mer.ii. 


?    Inquinatosfanftificat  quia  animam  mundare  non poterar. 
^"*ticiamcorporalemfeuimped:mentumirregulariiutisdequopr£-     4  Qaax\tox\-tcigh(r,^gWsChrUt\,&:c.i.peccatis,quxrriortificaTit 
dt^Hn  efl.Yetttas  proi-ofmonis  huiutpatet,quiafatiguis  Chrifii  ex  e-     animam  morte  culpx  &  morCe geljennx. 

ius  vc  Ad 


89y        GIo.orcl.&  Nicolai  dc  Lyra. 


89<^ 


^  putes.annotat.&roOcndit  vtriufquc  mundationis  diffcrcn- 
K  tiam.F.tquomodohoc?IftaquidcmcxccIla,illa  autcm  hu- 


tcftmhzrcdcs.SicninquicnsteftatuscftChriflus.Voloi.i) 

A  tiam.r.tquomodohocJlftaquidcmcxccIla,  illa  autcm  hu-    tcrvtvbi  cgo(iim,&:  illic&:  miniftrosmeoseflc.Qiios  V;  ' 

milis.Etdicit.quia  mcritofiquidcmillcquidemranguis  tau    exhsredirauerrtillc,  ficcxprimit.Nopro  olb.pcto.lcd  ; 

rorumcratjiilcautcmChnfti.Etnonci  lufticit  nomine  tm     gmcprofedi  funt,&:crediderfu.Hctinrupcrtcflm,&u 

hoc  fignare,ponit  etiam  modumdiffercntif.  Quiperfpmtum.    vtpatet  cx  his.Teftioniuaut4>hibctde  mc  cj  mifit  mcp . 


Iqint,  fanilu/eipfHm  ohtuUt 
immaculatumDeo  ,  hoc 
eft  lacrificium  im- 
maculatum  crat ,  mun-  ^ 
dum  a  pcccatis .  Hoc  c- 1 
nim  cft  per  fpirittim  /an-  '^ 
fifMw,nonpcrigncm,Bo  c 
peralienaquaidam  .  Et  j 
tconcilia  pi„n(i,j(;,i  confcientiam  no- 
}^^'.  flram.\n<]mt,aboperib.mor 

Deuteriu  *»*«>bencdixit,.i6 opcriixj  g 
'  wzorrwT.  Siquiscnimtan 
gcbatmortuum,polluc 
batur,  &:hicfiquis  tcti-  t 
gcrit  opus  mortuum  • 
tCal.i.b.  contaminatur  per  con- 
fcicntiam.  g 

^djeruiendum.mqnk  Deo 
yiuo.  Hic  manifcftat 


Obtulitpcrtpirituniomnia  diccntem.Vel  tmmiculattim  prrli>iriiuir),de  quo  conccpius  imniu 
nis.tuita  |>cccitu:  i  Nuncjiinen  taniiiin.  bUuo  licitliiiguis  (;liiilii.apcccaiuinuiiUji,  \tc 
fliiuu  libciuicfacit  lctuite  Uco,>!iiidai  viucrc,<]ui  cll  viu  rxlcviiicns. 

imacLiIatu  lcmctip.su  Dco,cmudauitc6icictia.  noftra  ab 

a  .i.peecaiis.     li  sinctjuo  necqii.x  Dcu>  nosopctaii  »cller,neci]ii.i:  (pctanius  fcitcmus. 

opciib.mortui.s.ad  lcruicndu  Dco  viucnti.'Etidcon6ui 

a  NouiTcft.d3toicnitico,vtvoiMtiacciplantha:(cdiiatcni:&  bocj  moite  intcruc 

nirnte,liiic  qti.i  lcx  noii  iiiuaret.  * 

b  hius.         (.Iialli.     InterucnicuteintcidilpQlitioncm&VoinpIctionein. 

tcflamctit  mcdiator  cll,vt  mdrtc  intciccdctc  i  rcdcptio 


ncm  carii  pi\'uaricationum,qu9  crat  lub  priorc  fcftaip.c 

A  Deo.         Ab.ttcruoclefli.         b.i.xtcrnain  li.\re.iit.itcinficquentcf  proniinam. 

to,rcpromillioncaccipiatc]uivocatiluntcternc  hcicdi 


Et  paraclet'  tcftimcj  , 
pcihibcbitdcme.L^ 
tcllimonium  pcth. 
j  tis. 

*ChRISOS1.Qi! 

2-  mediatot;  Mcdia- 
3  nim  non  cft  don 

rcicuius  eft  m.diat  , 
"T"  fed  &:  alia  quidcni n  i. 
5  lius  eft  mediaior  ,  it 

puta  mediator  nu[a. 

rumfir.nofj^^onlus,  i 
7  adiuuas  f[.~61iini,ci 


a  MurteintcrccJcntc,qiiiavbicunquc.     ti  1'oterunt  infinni  c.x  co  ijuod  inortuiis.      O  dlui'liJ  cft  ficCt  lUCt 
ettCh(iUu.suonciedcieptoiiii(Iioucni&idcopiobatliuchunuua  coii-  Kj  -  f^li,    fiA  ic   .)1 


fuctbdinc, 


quia  opera  mortua  ha- 
bentes  non  poflunt  fer- 


Mi 


tati.s.tVbi  cnim  tellamcntii  cfl;,m6rs  nccclTc  cll  intcrcc 

a  Intctucniatantecouiirm.itioncin.        bSic&no.Tcl).i.pi'omiITioxtcrnzvitz&  doArrina 
ruangclica.  i.peiiuortcin  tcll.itoium. 

dat  tcltatoris.Tcllarnctii  enim  in  mortui.stconfirmatu 


hicfiliustactusctlj 
&:  nofter. 

e  hitcrcc.  Intcr  \ 
Tell.&:  nouu.  inq; 
nofoiu  lacramcnt,; 
fa  (unt,  led  &:  pro 
diftlctio  cft,paftio( 


B 


uircvero,&:viuoDco,quia  ijja  mortiiafunt  &falfa&mc-  fti,incuius  morrecoftatterrcnanopromitti^icdxtcrn: 

lito.  morte  enitn  unigcniti  neceiVc  eft  magis  fpsrari. 

a  iM»jdf«/(irttw.A!iusfanguisnonimmaculatus.  '  (  Mtema.bxre.ic  AvG,Ha;rcditasmeapr.rclaracft  mil 

b  ^io/?m^«jwomHi.Ambr.i.peccatis,quxquitangit  inqui-  iph^h^reditatisuoxcftapudprophctaDne  Dcusnoflei 

n3tur,ficutquitangcbatn\ortuum,coinquinabatur  nec  in-  fidenos.Hacha;reditarenomoncspatcrfiliorcligt,  k: 

tratinca:lum,ficutnecilleintcmphim.  fili'ca(uamortemir.\biliteracgfiuit,g  refi.irtcdi6t  j oi: 

c  ;^ittf«f/.Nemocrgoeipoteftfcruircquimortuaopcrahct.  g  Viien.Dixit.Chriftuseftdator  no.Tc.morte  intvjiCi 

Ambr.QucmoiscratneceflariainrcdGmptionenonmo-  nucq^cofirmationeePpotuerat  moii^^batcofuetuii;; 

doGentilium,fed&:earumpr(^uaricationumqijaslex  facie-  nianxlegis.V/;»m»jff.Sicut  ergoteft,  morrc  teftatorij 

batnofoluebat.Tantumfuitpeccatumnoftrum  ,  utlaiuari  firmat,fic&Chiiftusinaflertione  eoru  q  tcftabatiir  vi 

no  poflemus,nifi  vnigenitus  Dei pro nobis  moreretur,  debi-  mori,negs  de  cis dobitaret,nec  aliter  poierat  nobiscfll 

tonbus  mortisjfedficfecitnosdignosteftamcnti  &:promif  Morteeu.agclifiinnobisc6firmauit,utciapronobis  mc  :i 

fxhxreditatis,&:itateitamentumfadumfirmum.  eft  prccepta  <riusdiligamus&:inautoritatehabean!'"  !^  ' 

p  Etideonouiteilamentimedtatorefl^&ck  THEOP.Quod  dc-  mortemgratiamnobis  impetiauit,quacomplerc[   : 

terrercqua piurimosuidebarurinfirmioresc^a  illud  farpeac  A  ANSEi.Nunqua n.ahterhxtespoftfthx-reditatccoltb 

multumvfurparenr,SiChriftusobiitmortem;quopadoda  gain  oi  tef.idnccefleeft,ideoteltatornofter,cinobist  tc 

turuscftquoppromiferat^^IdipfumnuncPauluslcniens,  ob  cerat,inquovita:^ternxhxredesforenosinftituerat,in  po 

jdarguitChriftiratumeflrc&:firmiusteftametum,quiamor  fuit  mortefuavtfincobftaculopcrucnircmusadhx-iei  ' 

tuus  fit.Ncqud cnim  fupcrftites  fumus ,  teftamenti  nomen  polfidenda  neq,-  aliter ^tingerc  poflTem'  ad illa.  "k  Avc  -. . ., 

illudfortitur,quodteftandonosinftituimus.Vtigitur,inquit  ripoteft  cuiusmortccoftet,  o)  faQilumus  etnos  hacrtt» 

putioresnos  redderet,mortefubiuit,&  tcfto  nobis  peccata  Dcifmillud,dabotibigcntesnKreditatctu.i,  nififortc 

rcmifit.&c5leftiurareliquitbonorumfruitionc,nosinter,Si  mildi.quopri'  tagdominatetencbamur.  PiataQt  cfid 

patre  mediator  effedlus,cQ  patri  haudquaqua  eiret  in  animo,  mud'  mihi  crucitiX»e,&:  ego  mudo,poftidctnos  Xps  m 

nobisha;reditatemrelinquere,vtquibusacriterluccenfebat  iliofj  nospollidebat,cueircnuia*monnnirq;illi,&ip(.c  & 

&eratiratior,tanqQamliberisafe  alienis,Chnftusitaque  in-  h  reiiamentumemm.i:  A.mb.Hoc  modofirmu  fadluel  ^- 

tcrccffit,&:patremnobisconciiiauit.  Quomodo.  Id  namqj  intantiifuitpeccatfinoftru,utlaIuarin6potuiftcmusa 

g7eratnobisferendumvtc6tumacibus,illciamtulit,&:mDr  do,nifi  vnigenitusfiliusDci,pnobismorererur.j[i«oJ>i  "■ 

temquae  fuerat  per  nosfubenda,pronobisf'ubiuit,cffecitq;  ^Uotitm  nondu  ualet dtm  viuit tjui  teHatus esi.lioc  cnim  fi  fr  ' 

h?reditatehacdignos,eft  igitj&teftrii  hocpfiliimorteiap-  cat,9g|diu  viuitteftator.poteftmutarcfentcntiam  ,  b 

rmatu qdrainiead idignos  lia;rcditate tramifit.Het  pterea&:  hsredcs adduccrc in Imeditatcm  fuam. 

tcftamen- i^V  ' 

NICOLAVS     DE     LYRA.  quameius  teflamentumeflconfirmatum. 

iieiAdfct.UocdicitaddifferetiaiUoruqHipitranturdifyfedfitntmor  5  Inredcmptioncm  carumpriEuaricationum  .  qua  ef 

tut,ut  I upiter,Hercules  &•  huiufmodi.T agit  autc  tria  per  qutc  fanguis  frtori  teflamento.i.quas  vet.  Tefiam.non poterat  auferrc,fedpe  '• 

Chrifii habet efficacia adpnediffa.Trimii  eft  ipfe offcrens.f.Clmlius  cu  tem  Chniiifunt  ablatf. 

ius  meritu  eH  efficacixinfinitteproptcr  coniunciione  ad  dtttinitate,  &  6  Repromiflionem  CBterna; ha:rcditatis  accipiant.pcr  f, 
hoctangitt4rciidicilur.Scmctipiumohti\ht.SecundumeH  mtinus 
oblatum,quodfuiifanliiisftmum,ideo  duitur.lmnnculatum .  Tenium 
efl  modusojferendi,qui proccjju cx maxima cbantate^qHoi notaiur  cii 
dicitur. Per  Ipiritu m landu ni.C/<i autem  faiLifit taUs oblatto,  ofte- 
diturcumdicitur.2  Dco.f.patri.^  Etulco.no.  'Tc.Hiccon(ci]ncn- 
tcr  ex  pyAdt6lts  qu.i  pcrttneiit  ad  ve.Tc.  <&  cxpofltionc  eurn  arguit  ad 
principaie  intcntum.f.quod  no.Tc.fit exceilcnrius  &efficaciiis  uetcri. 

Etdiuiturm  duas partcs,qHia prmiofacit quod di£ili  cfi  ,fccundo  pro-  i\:itoxh.Uicprobat  quodfuppofuit,fctlicet,  quod  Tefl.no.fitco  i 

bat quoddamfuppofitotum  in fua ratioHC,tbi.Vbi  enim  tefta.cft.  Cir  tumpcrmortcm  Cijrijti,^ hoc probat dupUciter,per lcgemliu  '""*, 

ca primum  confiderandum,qiiod immedtate prcdi\it quod  Cljriflus  pcr  fecundoperkgem  dtuinam,ibi.y ndc  nccprimum.firfrffr/;  *** 

proprium  fanguine  intrauit  cslum,&  fic inucnit  noHra  redemptionem  fiderandnm,quodfecundum  lcges  humanas,  ciuiles  d:  canonu  "/'■' 

«ternam.Hoc  autem  no  potcratfii  rt  in  uct.tefi  £x  quofequitur,  quod  il  mentum  non  bahet  robur  quandiu  viuit  teftaor,quia  tunc  potefi  *f" 

lud.TeflameniumfaEium  cH  pcr  Chriflu,  &per  cov.fequens  debet  dici  nutart,cum  Cit  ultima  uoluntas uits  prffentis ,  fcdin  morieco  '*^" 

no.tcHam.quia  iUud  quodfcquitur  praccdens  dicitur  nouum  rcjpe^lu  il-  tur.  I  ta  fimtliter  no.  Te.quod  cft  propne  teftamcntum  Chrilii  | '  /■ ' 

lius,&hoc cflquod  conciudtt  Apo/ialus .  Et  idco  noui  teftamenti  mortefuit  roboratum,propter hoc tunc rf/a/7:Confummatur  i^ ' 

tnedl^aotc^J^ctUcetipfeChriHus^per  quemautem  modum  fit  me-  hzhctut  loh.zi.&lwcc/tqttoddiciturhic.  Vbi  enim  teli}'"^ 

dtator,jubdit.  tuni  cft.mors  nccclTc  cft  intcrccdat./.i«/fr«f«/<»«cltato  |/&^" 

4  Vtmortcinterccdcntc.  id  cjlchrifli  morte  intcrHeniente,per  Cr patet  Itlera. 


pajfionis, 

7  Qui  uocati  iiint.adparticipandum per  ucram  ftdem  &  fi  >'■ 
torum  nou£  legis [iifceptionem,&  fic patct  quod  no.  TeH.  efl '! 
vetcrt,qwa  mundat  animam  &  confcrt gioriam,  vetus  autc ;-. 
meritiiiantumextcriHs  mundabat,&tcniporalem  iMreditaten  " 
tebat. 

8  Vbieuimteftamcntijmcft,mor£ncceflc  cftintcrcai 

lOW- 


quatn 


*  V 


S97 


Ad  Hcbrxos.    Cao.  IX. 


898 


fa  yndenecprmuwquidemfine  fiin^uinededic.uumeU.  "kTn^EO-  d  HicfanguistejiamentitjHodmandaute.  lfi«  Ansel. Qyafiron '^ 

\  pHyLA.  Nou.n.loiiim  Apoiloiusqii.xdiccietcx  communi  fuiffetvosarpcrgo,quialaicranguisqnouospunfico,e(i  con- 

qiiadam  confuetiidine  confirmaHat,  rtct  uta  rebus  ipiisqua:  firmator  teftamentiq3  mandauitmihi  Dcus  ad  uos  deterre. 
inuctericontigiHenf.Quodlane  ludxos  adcreduhratenia-         ATheophvl.  Chriftus  fancficinquit.Hicfanguisnoui 

gisinducit.&ifidemutlibiadhibeantadmonenti.Vndein-  tcllamentiin  rciniffionem  pcccatorum  in  ueteri  ueronec 
quir.  l<lrce[farinm  efl,  nouu  dicitur  necpcc 

UtmOrS  teitametum  «Sinouintctuenitmouteftatoris.  q  Poteft.n.muaiefi  vulf.    IJ  >ft,qiiamdiu.  CatOrUfn  remillio.Vi 

prarccdat.  Vndcfuit  ^  eft.  Alidquin  nondum  valet,dum  Viuitquitcftatuselt.  Vn-  i    *^csut  fangujnem  di- 

nCCeliejiUt  prJUS  lllUCl  aQuiaomueteftamentummoitefirmatut.        Ethocinfignum  futuiiqnoiftnguinc  Chtifti.  «^».»*..    ......,.»..»«......»_ 

tedaOlCntUm   nOnfl-  ,  •   ,  r  bConfimutumeft.        cNonnnefanguine- 

nefanguinefueritdi-  b«cnec  pnmum  quidem  lineiangume  dcdicammeit.Lcdoi 

CatURl.SangUiS  UerO  ^  aPiiusomni.vttotumconfitmaret.  ,  .  ,  , 

!  moriis  eft  argumen-     enim  omni  mandaro  leg  s  a  Moyle  vnmcno  populo ,  acci-  ^ 

tUni  fed  UCtUS  illud  P  SimuIaqui&ianguisqaianoftrumbaptifinaibifigutammeftpanioChrifti  a  Qux  fignificat  mim  4 


datiunem  tiitutotuiii  cum  a.qua  baptilmi. 


b  De  quib.ilperforium  facit. 


at^nilanRuinemfieu-        ■        7- ""'"•  j.  -  ..  -.         _   i  .         -r      ^      jf  , 

^       °  •■        •      c  picns  {angumem  vitulorum  &  hircoru  cum  aqua  &:lana  coc 


adepti  quando  qui- 
dem  S>c  in  cius  fuer{. 


xeritteltaiiietum  ne- 
celTc  elligitur  ,  uc 
Chrilti  mortetn  in- 
tclligasjubi  telf  amea 
ti  fit  mentio.  Er  taber- 
naculum  cir  omnia  uafx 
tninificrij  fanguine  fimiU 
ramprctulit  nouijin  ♦-  |— "-^""5""— "  ,  .^^.^.^....  ^  ....^^.^ ^^^^^  ^ .^..^  ^^^       terafperfit. 

quoDei  liluisincar-     cinea&hyiopo,ipIamc|uoquelibrum  &omnempopulum  e       *  Idem.  Vel  hoc 
nemortunscft.Vctu        ^       ^  ideftadconfiimandumtcftamentum.  quidc  noltri  prefcrc 

34-^ quid  illud  defignat,  d  alperfitdicens .  t  Hic languis  teltamenti  quod  mandauit ad      figuram, qui &:  tabec 

CUmfeflametum,ilV  » Sicut  libnim.        bTemplumOcilinaumcftquode.vot.        Habentesofficia,  J     naCulum  lumit .    Ait 

,quitfijine  dicatum?     vos  Dcas.   Etiam  cabcrnaculum  &:  omnia  vala  miniftcrii  g   namq,-,  inambulaboB 

••    Jldouide.QuiahOcip  iQiiiaquxdam  vafafolaaquabaptizabJntur.fedinnobiiniliiKinefanguineChtifti.mundatutpnieriui.  Jn   CiS  &   inhabltabO 

lampnncipiumfum      p         .      ^     ...         r     r       -n  -a  r         ■       r    ^   &alJbi.Vafaautema 

natcofirmationis  &  e  iangumc  hmilicer  aiperlit .  Etomnia  pencinlangumc  le-  j^gnsdomusDeiqux- 
roboris- Ntquc.n.ah-  ,  ,   «QyicquWdcaiiis.     binquofactificio.  damaurcafunt.qu^* 

tcrpcragedifutnpfil-f  cundumkgemmundantur,  ccline  langumis  eftulioncnon  i  idamargetea.Sumus 
fctinitium ,  nififan-  „  uo     j     •j     «  r  •  -.i   ■  •  itaquenosueroChri 

.    .      rr   r  r  aPeeeatoium.        bQuandoqmdemMcyIe»iup«ccpit&Iexii»  priccpit.        cFieutas.  t  ■«  n  • /*  /        r 

guiniscfFufioprarccf-  ^  b  dEccief«quoad  Jumdicitut.^        ^      liftilangujne  relperfi, 

"itet.  fitremiilio.NcccfrecftergoexemplariaquidemcoElcftiiim 

,ubb  Lefloeww-Sicuter-  "  ^  *■ 

jgo  Moyfes  fangumc 

prxdiftorum  anima.iumaccepit,utcoafpergeret&:munda  musmortebaptifmoabluti. 

xctpredida-Sicnoftcr  MoyfesChriilus  datanoualcgc.fuii  e  Etomniapsneinfanguinefectmdumle^emundantur.  i^CHKys. 

'..    liijinguincmquluituluspropteruirtutem  crucis,cuiuscorni-  Quarcautcmdixitp^ncquarciUudfictemperauir.  Qiionia 

r  'busimpiosuentilauit,  &:h:rcusprofimiIitudinecatnispcc-  illiusnon  eratperfcda  mundationeque  ren.iflioreife^ta, 

c.'iti.&: quia  hoft'a pro peccato  egrelTum  cu m aqua de  1  uo  la  fed fcmipcrfefta & in  minima parte  nunc autem ,  hic eft  in- 

;ce,|tcreadhocopus  accepit  per  aquam  baptilma  landificans,  qnitfanguisnouiteftamentiquiprouobis  efFuffuscitintC' 

;.     pretio  languinis  nos  redimens.Cum  lana  coccinea  quf  ignei  mulionem  pcccatorum. 
s;    ccloriscft,&hyfopo.Lana.n.fignificatignediieftioii,sChri        Lccc  qua^propncprxdicit  Moyfcsuerba  quibusurusefc 

fti,hyfopusqui ualet  contratumorcm  pulmonis, humiUta-  Chhftus in coenaquandocorpus 6c  fanguinem  luumdilci 

temChriftifignificat,qui  peiferuoremdile(flionis&humi  pulisdedit. 

litatemptonoftraredemptioncfanguincmluumfudit.  Eo  f  Ef//«e/tfnjj«;«w?|f;«y»o«tfBo«^r)-f.  Hxcdetcrminatioideoap 

( fanguine  librum,  i.  cuangclium  fandificauir,  i.  confirmauir,  poniturquia  per  a.raam  afperfionis  qu^  fic  bat  de  c  inere  uitu 

&populum  fidelium  abluit  diccns.  H:c  tjifati^uis  ncui  Tefia-  \x  lufffiebat  rcmiifio  peccatorum  aliquandoqn  non  effun- 

■,i£i,menticonfirmator,quodman<iauit DcHs advos.h.\fiit(Miihc'[mc\x  debaturfanguis,  fcdtamen cffufus cratinimmolatione  ui-  F 

Juraji.ccclefiam.  Omnia vafa minifterij , quia on  res do£to-  tula.In illisaut  lacrificijsquamuis  magis  cam  pcruerfo  popu 

rcs  ccdefia:  in  quib.contincntur  my  fteria  lua.Er  (anguinc  rc  lo  fuerint  congtucnter  impofita  quam  Deo  defiderann  obla 

demit,&redemptis,fpiritumfapicntia:,&:fcientia:tribuit,&:  ta;figura  tnucritatisfucrunt,qu?Chriftuseftcuiusfangui-  ''•Pct.i.c, 

omniamundanturpcrfanguincmChriui,&:  nneeonullius  neredempti&:mundatifumus,quiaueracmundatio&:Dci 

peccatifitremiflio.PoteItetiampcrpta:di<5tapopulusDeifi  piopitiationobisfincfanguincnuUacft. 

gnificari.Ipfe.n.Libere(ttabernaculumuafaqua:IpitituaU-         'hleceJJeeflergoexemplariaquidemcalefiiumhismttndari,&ca[. 

tcr  mundanturfanguincmcrloinrcmiflioncmpeccatoiu.  *CHRys.  Et  quomodoexcmplaluntcorumqujeincOElis 

,    ^nquitcnimalibi,j^K//jrc>w«/mf^«fl(if;«j'.hi  enimfuntpopu-  habentur.Qn5autemnuncuocatcoeleItia^nua.c9li"iai;tan 

4*c4usDci,idcrt,cledi.  gelosJnihil  tale,(edi(ia  quxapudrosgcrunturincelisergo 

c  l4M.Charitas  Chriiti  eft  nobis  !ana  de  qua  u cfte  faciamus.  lunt  ifta  qu^  noftia  fun t  &:  hxc  noftra  cglclliafunt quam uis 


NICOLAVS    DE    LYRA. 

iSri  Vn. nccpri.  llicprobatidemperlcgcmdiuinaminquaproba- 
loncprimo  ponitno,  Teha.  conuenientiam  cum  ueterifecundo  eorum 
'if)trentium.ibi.'Sccc{CcckcTgo.CircaprimHmfecundum,e}uodw 
^.  Tefl.quod  fuit  figura  noui  fuit  confirmatum  per  afperftonem,fangui- 
''!,vt  habetur'Exod.2/\..Et  fic  patet  perlegem  diuinam,quodTen.no. 
neffufionem  fanguinis  debuit  confirmari.  ut  figuratum  correfponde- 
etfigmxc-hoccjl  ^uo«<(i/c««r.Vndcnecprimum  (\\iu.ue.Tefl. 
uodfuitprimum. 

Dedi.elt./.con^cwdfaw.finc  fangninc. 

Lcdocniminomnimand.lc.aMoyfeuniuerfopopuIo. 
loc  habeiur  Exod.  24.  uhidicitur  quoipopulus  TeHamentHm  recepit 
TohUgauitfeadobtdundum  ^  tunc  Moyfcs  adcofirmationemhuius 
'lp»l't  fanguinem  &  hoc  eli  tjuoddicilur. 
!•  Accipicns  f?n.uituIoium&:hir.cumaqua&:lanacoc.& 
ly  Sedconirahoc  poffet  aliquisdicere,qHia  Exo.  24.  non  fitmentio,ni 
I  defanguine  uitulorum  .Diccndum ,  ifuoi  ./ipofiolus  fuit  inflruBus  m 
'ge,&  exuju  &  confuetudine fciebat (jualiter  talia  fiebant,fpeY  mix 
ionem  fanguinii  hirci  &  aqua,ut  fanguis  eflet  clartor  lana  uero  cocci- 
ca,&  byjopuserantibiquaflafpcrforiumadfanguinem  afpergendu: 
'■tpropttr hocMoyfes  tacuit ifta ,  ejuia  non  eraat  prittcipalia  tantum 

cteden- 


credendum  e(i  ^poftolo,quodfuerit tca,uc  defcribit .  l(o» enim  ontnia 
in  Exod.funt  fcripta.Sequitur. 

5  lpfumqu.li.Sc/7/crt/fg/5. 

6  "Et  om.po. Qftilegemfufieperat. 

7  Aper.di.Hic cli  ian.tc.lde(i,confirm*tiHUSteflametiquod man 
dauitaduosDeus. 

8  Etiam  ta.T^n  quod  afptrfit  tunc  tahernaculum  quia  nondktn  eratf 
fedpoiiea  ilLudfanguinc  afperfit  quando  illud  confecrauit. 

9  Et  omnia  ua.  miniftcrii .  Quibus  vtebantur  in  tabernactth 
Moyft. 

I  o  Sanguine  fi  zU.per  afperfionem  fanguinis. 

II  Secund.legcm  mun.  Dicitpendquiaaliquamundahanturper 
ignem,f.iUa  qu£poterant  ignemfuflinrre,ut  habetur  Nwwc  1 1  .d.Ex- 
piatio  tamen  propcccato  nonfiebat  fine  efjufione  fanguinis  iS"  hoc  eSl 
quod  dicitur. 

1 2  Et  finc  fan.cffiifionc  non  fit  rcmiftlo .  Quta animaliafacrifi' 
cahatMpropeccatis  quorum  effundebatur  fanguis,  infignum  quodper 
effufionem  fanguinis  Chi^i  fienda  erat  rem  ffto  peccatorum  quanon 
pottrat,  fanguine  animalium  ficri,ledtantum  ftgnificaTi. 
1  j  Ncccffc  eftcfgo  cxcmplariaquidem  ca-lcfrium  .  Tofita 
conuenictttia  nm  &  ueter,Tehamen.quantumadconfitm4tiontm  c5* 

Tom.vj.       F 


999        Glo.orcl.&  Nicolai  dc  Lyra.         900 

^  intcmcclcbrantur.  Siquidemfrangdi  intcrrisfunt/edtfi"   cft,quod  fua  hoftiafiiit  dignior&:cflf5c.icioromnit)ii<;al;'  3 
A  coclcllcs  vocuitur.  Nam &: Cherubin in  tecrisapparucrunt,    quia \\\x fa;pe iteratx (inc conlumniatione,h^'C (cuicl oblji 
6ctaincnc<Kicilia  fnnt.Erquiddicoapparnecunt^lntctriset    adpatiiam  redncit. 

conucrfantur  ficutinp.iradifo.hiioncquehoc.  lita.n.coele-    d  Verftn^ulosanr.os.it  A.mbr.  F.ifdcmipfishoftiis  qn.isoff 
ftuiiunttonLierfatioctuoilra  intoeliscil,  quanmishic  con-    runt  inJefnienter,nunquanipotcltaccedtnte'-  perfcaos.f 
ucrfcniur.  C^ix  cll  i-  cerc,  alioqimicefl:, 

Ita  conueriatio  no-  » Prediaij.  b  corpoMiitet.  c  F.ccicfii/ciiicct.  sianificiia.  sct  oftwrrijidcoquc 

Araf'H.vce)t.l'hiIolQ      ,  "^^'t''"""-  ^,  cciui{h.5Scoa.n«m«ho.t.*  quiai„o,t.nib..vIisaitie>u...  miHam  habcrcntv  f 

phu,l.qu£apudnos  a  lu'smunaari .  Ipiaautcm  COcldua  TmcUO^riDus  hoiriis  C]Uain  j  traquam  confcier 
eft,qui.idcclumvo-      ......  .      .  r  ^    r     r^   .  r     ■         ■    ■        *5i.*fum.        tiam  peccati,  cuirc 

catiiumus,  A/fi/or»/'.  b "tis.Noncnim  inmanurattalanctalciusmrroiuitexcmpla-  *  res  fcmel  mundat 
inauit /icnft^wv,  W4»»  «pet.iiafigi.ific*tum.  b  vipiguobuinicrpeiiat.iciwft Tc i'«iwt.       3  Scd  iu  iufis  comm 

,    T         '^         II  C  Poftco..luii.iiiauonem.  4*    U  l'i.xlc..tia.  ' 

c;i'£;,o'^Cdn;c!    riaverorum . fcd .„ .plum  coclum    yc a,>,,ircat  ..unc  vul,d'i  4  "'SosS 

■>  ,,   rt  C  *  I>luncaipat«vultui,  non  iiavt  (xpcoft.ijt  lcmetii>luti.  itlxDcpaiiaiur  mcrucc  quialur         T  rt'Ul  n/ 

iiUS  elt.DOnaereO  tUC  ficito...nib  f..melobhins,icnoaoi>u5eltp:rtiii^uiasgcucta«oijcsite4ati,qu0(lli  to  inipOUIOllC.n.  tlt  ia 

runt  etiam  excmpla  iionn,ificetct,nccanuqu.iquiii.mi.tccerantteai>.iena..  "  guinc  taurorii&lij 

eorum.quaeinccrlisC  Dcipronobis.Nctjueutla-pc  oficrac  lemedplum ,  0[ucmad-  ■>  corii aufcrri peccat 
B  lunt.ncquaquam.n.  ^  modum  porifcx  intratin  iandapcr  iini^ulosannosiniant^ui^  Vn.ae,Igr,iltalio(ti. 
cxempla  illa  maiac-  cjTiJwsmruo.  «Noufjpc  _  illa;aiue  multa-fun 

rant,  alioqnin  ctiam  sioporteteumfcpefeofFcrre.      '  Proptcrea.n.neclo!; 

b^°P°'^«-  malae(Tent,quorum  bQi.odnonfu.top«.  ,i„cipienaoaptincpiomundi.       S  tcserant.quiamult, 

cxcmplafunt.  e  nealieno.  Alio^quinf  oportcteumfre<^]ucnicrpatiaboii<Tinc  9  QyiJ  au|e  opuser. 

IpJaaMUmtCC.Qnn  ,Nour»pc,(ediimcl,t]Uo4nwncconftatpjrinconueaiei»«.  ^^nUlltlS,  tilC  mihl,  Vn 

+inftante.  ftus,  quimquibuidaf  ruudi.Nunc aute  icmeltin coiummationcfeculorum  ad+ie-     »""i<;iente ^  proim  \m 

confum-'  fignificatus  cft,  non  '        l  iquodmulrx,  &:fen  m^ 

aoaiiouc.  indiguitmijdari,fcd  pcr  ofltcrebantur, 

omuesfui,fcdtamenfignaciusqua;intabernaculovfummi  ilcnditnung[eo3purgari.Sicut.n.  medicamcntuquandofi 

niftrationis  pr.-citabant.Tanguine  mundata  funt.  rit  fortcSi:  lalutis  efticax,&  valens  cunctam  valctudmem  r 

b  Jione.inm.  ENponitmelioreshoftiasquajt^ft vna.i.Chri-  pe!lere:femelimpoiitum totua^operatur.Siergofcn^elii 

ltus,Vfusloquendilicve!lct,SCapprobaret(criptumeflrc.  In  pofitumtotum  operatum  fuerit.odenditciusviitutcrn,' 

nianufadis (ani^is exemplarib.vcrorum .  Vel in  manufacta  non  vlterius apponatur.  Si  vero  femperapponitur,  niamt 

fantlacxemplariaverorum.qu^literaincodicib.Gcajcisrc-  ftij.indiciacll  minusilludpriVualuiirc.Medicamentiq'.  r- 

'  petirur  .T^oBf.  m  ma.  I^-obatquod  Cbriftusmundauitcoele-  virtusillius  eft,vt  (emelapponatur,&:  non  ficq  lenier  il  l; 

Anfelmus  itia,i.holcsluofanguinemundaros,tccitcclcltcs,coeteftiuai  h  cquaionee;(defacriiiciis("e.npcrcurabantur.Si.n.oniijii 

participes.Nam  iftc per  hoftiam  fuam  intrauit  in  c^lum  pro  effent  iibeiati  peccatis ,  nequaQ;  per  finguioi  dies  oTcrrctc] 

nobis,6<:  itaconOatquod  fequemur.  In  celum.na  non  in  nia  facnficia.  Proinde  coinmenioratio  pcccats  fuit,nonab(blu 

nufaftis.Curnon?QiiiaillanonfuntveraYaniSa,(cdfuntexe  tio,  quiaqaotidie  ijfdem  purgabanturhoftiis  et;diniV;, 

plarij,i.figura;veror  im.&verusfaccrdos  noninv.nbruilia,  facerdotes,&£populuspariter.  IiiChriftoecontra  i6  lc.c 

Jedinvcraintraredebuit.Intuereqiianta:difFercntia:  (untin  oblataefthoftiapocensadfalutcm  fempiternam. 

tervcrus&  nouum.  ProexcmpIari,i.  teploquod  ibi  erat,eft  e  Alm  opor.Si  femei  oblatus  non  futliccret  cmniom  in  fecr 

hicc^lum.  DilFcrtetiam  m.ignus  facerdos  quiaftiftitvultui  detium  peccata  exhMnre,oportuiftctcumpati  iVpiusaboi 

Deifempervnusadinterpellandumpvonobis.Ibifrpcofte  ginc  mandi,quodiiefierct,  (emci  paftus  cft in con fumms 

'  rebat,hicfemelnbiinfangu,neaiieno,hicptoprio,idcmec'  iione("?culorum. 

go  facerdos,&:  hoftia,  f  IicowyMW.Idcftjinvltimaxtateinqnafnntomniaadimp! 

c  i^tjue  ut f^.of. Prob lui t.qjod Chriftus per hoftiam  fua coe  ta qu.-c anre imperfeda, &C ideo non  opus fuit,vt inciperct p 

lettiamund4Ujt,modoproi)atquodmeUonbu5  hoftiis,id..  tiaboriginemundi. 

C ^^    _c^t' ^ 

NICOLAVS     DE     LYRA.  eiesDeicUreuideturabeacis,utperhoccoram  Deopatrepronobt'' 

^  emundationern,hiC  cmjef.tcntcr  poun  di^erentiam.ofleniendo  pri-  terpelLet,reprifentanio  humanitatem  (fuam  ajfumpfit  pro  nobis. 

Vioq:ioicmunda.tionoHi  T(iia,fit meliorjecundoquoieflperfe^ior,  5   ISIeque  vtffpc dffcnx.Hicconf^tfuentcroftendit,  quodemunL 

ibi.i^que  utff.pe  Circapnmampartem  dicit  ftc.  Ncceirc  eftcrgO  tiono.Te.perfetitor  eft.Et diuidttur tnduas,qwa primo oftcnditpropo, 

exeiijplaria quiuem coeleftiuiu  his n\unAw.ideli,tabernacH'  tumjecido ad hoc aiducitfimi[e,ibi.EtqnmMdiYiodam. Inpnm 

lum  ucteris  TeilamentiquoifMt  qmliarrtmodo  exemplar  c^lentum,ui  partefacit  talem  rationem.  lila  emundatio  qu(  non  reiteratur,  ijiMJe 

declaratum  esi  S.cap.iebuit  mmdaxi  talibus  hojiijs  qunfiebant  de ani"  rnel  fa£la  fufficit , perfe£iioy  eft  quam  illa  qux  reiteraiur  plurm  prof 

malibiis brutis.  terfui  imperfe£lionem  .Seiiilaemuniatioqufficbdtapomificeueie 

^       1   Ipiaautemc^lcftiameliotibushoftiisquamiftis.  SMpp/etie  rislegisinfejto  expiatwnis  quolibelanno  reiterabatur.e>ip:.tCiofiQ- 

^       buerunt  mundart.Et  tdeo  muudatt funt  fanguine  Chrifii .  Seidiceres,  perChriftumfemeltantimfa£laeft,qui4eiusuntcapaffio/ufficitadi 

quomodoihtelligunturmundancale(iia,ubinullafttmacula  f  Dicen-  letionem  omnium peccatorum,ergo\efi perfedior  ij- lioc tfi quoiiin 

dum,quodficiit  dicebatur  emuniari  tabernaculum,non  quia  liaberet  in  fMr.Ncquc  Vt  f  ^pe  offerat  iem(.t.i.C{jrtJius  pontifex. 

fe aliqtiam macuUm,feutmmunittiam,fei quia tollebantur quxdamir  6   Qucmadmodum ^oniLVeterislfgis. 

regulmtaies,qutbHS impediebantur homines  accedere  adfan6lumum  7  intrat  in  (anfta  pec  fin.an.&c.^wa  aliter  fequeretur  incom 

ita  iicnntur  mundari  calejiia per  Chrifitjanguinem  <& per  facramen^  niens,f  qwd  Clmftus  plurtes  dcbuijfct patt  4 principio  mundi,ftcut iS 

ta HOUJi legis e\  eoiem  finguine  habentta  tjJicttdarA  inquanium  pur~  facerios  ueteris  intrabat  perjingnlos  annos  fan£iumfan£ioruin  proe. 

gant peccjta,qu£ impediunt ab ingrrjiu cflejitum.  '^ttdeodicn  IjoiiijS  ptatione  peccati populi  ijrael.l^unc autem ita efi, quodftcut poucif 

tnplurali.  Q'</4 licetfanguis  ChrtHt{ic  una hoUia,tamen etus cffica-  ueterislegis  mtrabat fantiumfanfloruin pro peccato  popidi  ljraeUtiC> 

(ia  nobis  communicahr pcr  uaria  noux legisjacramertta, Er  quod  iabtr  tta  Chrifcns  paflns  efi  pro/alute  lotius  mundi .  quia  tnceepit  a principi 

ntculumfangume  Chrilii mttndatHm  fit  melfus  tabernaculo  Moyfi  de-  creatioiiis,lfcut populns  Ifiael  a  datione legis.  Et  ideoji  Chnfit obUti 

ilarat  itctns.  efiet  iterabdis,  dcbuijjet  frcquenter  patt  ab  origme  mundi,ftcut  pwu 

2  Non.n.inmanufKftafaniftalefusintroiuit.  «[ija^/f/w/f  taher-  fexlfgisfwiibetannointrabat  Jan£iaad4tionelegis,  &boceJt^iK' 
nacuium  Moyfi  ab  homine  fatlum,quod  fuitfigura  tabernacuii  c^leHis  diciiur. 
ytpr£di£iumefi,ideofubditur,  $  Alioquinoportebatcumfrc.  pa.  &c.£f ^«M/?of #f«»«' 

3  Excin.ve.fedin  ip.c.lMtro/M/r/e/My.  niesideofubiit  ^poftoius. 

4  Vtap.nunc v.Deiprono..9/c»/.»,Pon;;/<rA;/p£/i/K/>-«/.4t/'?«fi?4  9  liiiinCAUtem.i.temporegratij:. 

/anCiorifm,ut  appareret  coram  propitiatorio,quoi  erat  quafifeiile  Dci,  10  Semel  in  confummatione  fasculorum  .  i.in ultima «tatet 

Sic  Cljrinus  quantum  ai  hurnanitatem  intrautt  codu  non  ai  hoc  quoi  qua  confummatur  myfterium  Chrifti. 

yiieretfaciemDeipatrisdenouo,  qim  uidit  eam  ab  inftanti  concep-  1 1  Ad  dcftitutionem  peccatipcc  hoftiam  iuam  .  Seipfn'»i 

tioitis  fed  qw4  eius  Ijumanittis  ie  nom  (ransltttafuit  ad  c^ium  ubi  fa-  confpe£iu  omniHm  ojjerendo  tn  crui  e. 

(iet  *.£< 


i 


fi 


901 


AclHebra:os.    Cap.  IX. 


902 


p»   a  £f(?)rv»?.Icxnaturalisctiamoflendir,  quod-per  inconne-    idieexqnoinflitutume^t  facerdotium  .  Origencs  ille  anti.  D 

\  nicns  f  robatum  cit.  quus  ruperLeuit)cu,!atepro("equirnrqi:od  Apoftol.  Paulus  Hom.j. 

b  Sf»?f/-NonpctcIlan-pliusmori,red  nccindigemns.Non  lacrificioilloexpiationisanrqno^tanqna  vmbixverit:\te,ap- 

eftintcIl!gc'ndumqi;odaliqiupeccar'  (uineccffitate  oblatus  plicatconrummationcm  (an6>iiTima:viclimc  crucis.diccsgj 

fjt,etiamreme!,imo(oUvolutate.Veruvthomo  remel  mor  Chriftusfufcfangumcincruce,p  propriu  fanguine  ingrcl- 
tuusneccflitate,&iu-  fus  efl:  non  in  manu 

rxnarUia:ampl.llS  no  aVtiamnondomincmiinnobis.quodmillaaliahoftiapotmt.        b  Non  ftpc.fed  femel  •obUtam        faifla  fan£ta  ,  (cd  in  ip- 

moritiir,nc&.' Chriir  ^  p  in-  chcmperhocprob.-miriaucipati.  lum  cclQ ,  vt apparcat 

codemiure  fcmel  ob  a  flitutionem  peccati  per  hoiHam  t^uam  apparuic.EcqueiTi-  i  vu!tuibeiqua(i  propi 
laius  non  potell:  am-  L  aLcgenamrs.  b  Kcftat.     '  tiatoric pro  uobis,  do- 

plinsmori.     ^  ^  ^    ^  admodum  ftatutum  eft  hominib.  (emel  mori,poft  hocciu-  2-  necfecundofine  pec- 

iVtiudiccnTuriicundummcrita.        bEadem  ncceditJtc&iurenaturx.  CatO  apparcat  Omnib.    '  r^'''^« 

c  Alitermirv:rabilioreflitoimiib.hominib.        dQuia  non  omnescredunt,  .  _ 


C  Tost  bocau.  Pofl  fe-  C 
mel  mori,  reftar  iudi- 
cium,inquo  accipiat 
fecundum  quod  mcr- 
:icri!nr,nonreflatuii-    . 


tcm  iudicium, t  lic  et  Chriftus iemel  oblacus  eft  ad  miilto -  3 

Non  omniu.-n.        a  Adaentu.  Autem 


feexpedantibus  in(a-  jj 

lutem.Ibique  interpre 

4  taturdiem  propitiatio 


b  Idcfthoilia  pro  pcccato. 

cVcnicnsadiudicitiin.  ,       .  -        - 

um  +  exhaurienda  peccaca,{ecund6  fine  pcccato  apparebit  ' "'^ "°     manere ,  do 


a  Quia  non  neccflltatc,fed  voluntatc  pro  peccatis  eorum  moituus  eft. 

omnib.expe(5lantib.ieinialutemperhdcm. 


rerumfurgant;,&:  ite 

rummoriantur. 
.  d  SincpccSi  necindie 
'ira;hoft!a,  mnlto  mi- 

nusin  aiiis  temponb. 

yz\-Jtntpcccato.\d  e(t,fine  fimilitudine  carnis  pcccari,  fed  po- 

tiLis  inc.^.rne  giorioia.V^el  t&nc  non  erat  holtia,  fcd  luiticia  in 
remunerandovcl  damnando 


^  nec  Sol  occidat ,  id  eft 
vfquequomundus  fi- 
ncmacipi:it,qucd  A« 
poflolus  dicit .  Donec 
kcundo  appareai  om- 
nibus,&c. 

A-  A  M  B  R  o  s.  Nunc  Chriftus  ofFertur,  fed  ofFertur  quafi 
homo,  quafirccipieusp3lIionem,(cdoffertf'eipre  qua(i  fa- 


^iio7«.'o/>o>r«#t.Saluatorclt&:femcl  oblatus  non  fuffiicit  cerdoshicinimagine,it3iin  ueritate,  ubi  apud  Pattem  pro 
CTiaium  credentiuin  exhauru-e  pcccata  pr.-Ererita,  praifentia  nobisquafi  aduocatus  interuenit.Hicautem  fe  ofFcrt  etiam 
&futura,oportebatcumia!"xpiuspafram  fuifTcficut  Saccr-  vtfacramentocxntensperfuos  miniftros,  incglisuero  ,pec 
dotcsAaronquotanmsintrabantoraturi^populOjimoquo    feiplum. 

tidie \ ^ ntrCAP. 

NiCOLAVS     DE     LYRA.  hac  obtacionejegregjtimucjungnine  Chmti,  mejuantum  fuit  fepara- 

tus  acorpore,tamen utrumqne  efc  de  oblationis integricate,propter  fp 
I  Etquem.H/c  adducit fimile a.i fuum propoftCnmJctUcet ,  qmiex  in facramento aUaris,quoi cft  memoriale tpfius obLttlonis,confecrntur 
veccatopriniiparentisfiacutum  estex  iimna  featencia ,  tjuod  hommes  fimul  caro &  fangu<.s,tamen  Ju'j fpcciebus  diuerfis,ficutinilla  oblacio 
femelmoriantti','!^ pofteain iudicio diuino mjtnifesii  prxfentabuncur,     nefuitfangmsfcparatusarariie.SimUiteranima  Christifuitpro  nobis  ^' 


ficutChristusprofalutehi^Hin^tntri  cfucemortuus  pouea  appirebit 
hindicio,noit  tuiicandus,fei  mjgis  perjuum  tuiicium  fiielibuf  fuis  ji- 
lernamfaUuem  reditturus.&hocest  quo  i  (iJc/(a»-.Ec  qacmid.  ftata 
tumeltho.femel  mo.ratione originalis peccati. 
k  Pol^hocautcm  m.Scdicec  euremum. 

"S  S\C,^Q\\u.[q..o\3.z\\..1  n cruce,non e^coniitione  originalis  pec- 
tati  quoi  non  contra\it,fed  ex  condttione  mortalis  naturx  qua  n  uolun- 
tarie  afiumpfit. 

4  M  mnlcx.p.Qupd dicit,quialicet paffia  Chrifct  fe  exteniltai  de- 
leniHmomnia  peccata  quantum  eft  exfe,tamen  altquife  rediunt  inii- 
^nos.Et  iieodicit  multorum,&  nonomniHm,fequiCur. 
)  Sccan.Cupcc.a.p.QuiainfccundoaiuecuChriJ'cus  apparehit  infor 
*nagloriofa,&  fine  fimdituiine peccatt.In  primo  autcm  aducncu  appa 
utctriforma  hominis  mortalis  haljens  fimtlituitnem  peccattjecutidum 
]uoddictt  ApostolusH^i.S.a 

Admaiorern cuidentiam  donortim  in  hoc  cap.qu£ritur,utrum fan- 
niis  Chrifti  fuit  ohlatio  Ueo  accepctfftma.Et  ar^uitur primo  quodnon 
:j!:ia  cjfufio  fanguinis  innocentis  efc  coram  Deo  abominabdts:(Zhristus 
<tutcmfmtinnocenttffit)us,efgo  ^c.ltem  iUud  quod  habet  fmilniidi- 
tcm  cum  facrtficiis  Cienttliumno  eft  Deoacceptum,Jed  oblattofangui 
viinnocentis  eft hutufmoii,fecundum  quod  dicttur  tn  P/!i  05./".  Lf^u- 
ierunt  fanguincm  innocentcin  fanguinem  t  liorum  fuoi- 
um&filiarum  fuarum,quosfacrificauerL.ntfcu]ptilib.C  ha 
^^^twergo.&c.Contraillud  quoidicitur  in  Uiera .  Quanto  magisfan- 
\uis  Cbrijti,(jui  per  fpirttum  fan£lutn  fetpfum  obtulit  immaculatu  Deo 
rnundabii  confcienttam  nofiram. 

I{rfponde.T^lon  eft hic  intelli^endum. quod  fotus  fanguis  Chrijti  fue 
t  abiatus  pro  nobts  imo  toia  humanitas  eius,&  hoc  patet  ex  autortta' 
'induila  in  qua  «i/«f»ir,obtnlit  fcmctipfum.fw  tamenmentto  in 

hac 


oblata,inquantnm  per  p.tfiionemfuit  a  corpor?  fep.trata  ad  fatisfacien-  ^^^^ 
rf«»jpronoi'« loa/i.io.c.Animam  meam ponoproouibusmeis 
Et  ficpatetquodtota  humanttas  perctnct  ad  Chrtsti  oblationem  feu  fa 
crificium.Qjod  autem boc  habeat  perfelie  rationem  oblationis  ucl  fa- 
crificii,pacet,qutafacrificiuminlegefiebattriplici  decaufa.  Vrimoad  P 
tollendumpeccatum,propier hoc inlege dicebantur  aliqua  facrificiaf 
peccato.Secunio  aigratiam  confi;ruanium,propter  hocin  lege  diceba 
tur aliquji  hofii^ pacifiae.Tertio  ad hoc  quoi  mes hominis perfc£le  Deo 
untretur    p?r  amorem  ,  prnpter  boc  in  Ifge  ojjerebatur  holocauft  nm, 
quoi  totum  inceniebatur ad  honorem  diuinum-hta  aucem  triu  proHe- 
niunt  nobis  a  Deo  meiiante  hum.initate  Chrifti  pro  nobis  obtata,quia  f 
hocpeccatanostrifuntdeLeta.jipo.\..b,'Oi\zx\tnos,  Sdlauitnos  a 
peccatisnoltrisin  fanguine  {\iO.Etgratiacollata,loa.\.b  Gratia 
&:ucritasperIefumChiiftum  iiiX^ciX.EtportagLori^  aperta,in 
q-ja  fit  homtnis  ad  Deum  unto perfeSia.Tropti r  hoc  dicittn  infra  feq.  c, 
Haliemushduciam  per  languinem  eius  in  introitu  faniClO' 
x\i\r\.Et  fic patet,quodja<.7ificium  Cbriftifutt perfefiifftmwn , qmacon 
tinet in  fe perfeClisjime utrtutem  omnium  facrificiorum,  ficnt  perfeiiio 
diuinaconiinetinfeunttiui&  eminentnts perfe£iiones  omniutn  crea- 
turarum.Adpnmum  tgttur dicendiim,quod cffiifiojangmms  Chfijiipo 
test  referri  adduplex,principium.yno  modo  ad  ipjos  effundenfes,  &  Jic 
fuit  Dco  aboT»inabilts,&  ficfuit  peccatum  grauiffimum:  aUo  modo  ad 
yoluutace  ipfius  Chrijtipatiecis,qui  ttoluntariefe  ol)tuliC  pafjioni  ex  cha 
ritate  max.ima,&  ficfuit  Dio  acccpaffima,  &  hocfecunclo  modo  ha- 
buic  rauonem  oblationis  &  facrifii  tt,non  autsmprinio  moio.  .Adfcun 
dum patet  ex  diClis,quodoUatiofanguinisiiniocentis  inJacrifictisCen 
tilium  habetjimilituiiuemcumtllis  qmocciderunt  Chnjtum,  CT  boc 
modo  non  habet  raiionemfacrificii,ut  ditium  est}&  ideo  rton  cs:  fimtli 
tudofacrficii  Chrijci  adfacrificia  iLtorum. 

NICOL. 


Sacrificii 
rcas  ccL 


.A     D     D     I     D     I     0. 

Inc.p.Tt/V/r/fKrinpo/r.Aureumhabensthuribulum  &  ar- 
imTcftamcnticircuntcdamexomniparteauro. 

1«  arca  teftamenti  quA  erat  tnfan£{afan£iorum  nthd  erat  inclufum, 
ifi  lantum  dux  tabuU  lapidcx  quas  ibi  pofuerat  Moyfes,  vt  habetur  f  X 
'ff^  h^eg.%d\yrna  autcm  habens  rrar.na,&  uirga  .Aaron  erantcor 
imiLla  arca,ut habetur Fxoi.i6.&  T^merii-p. 

RErLI.ln cap.g.vbi  dicitur de arca Bur.qui nititur fiPpius  oppor 
ine,&  in,portunefaluaredi£Iafar£liTho.&  alimm ,  ncncurathic 
duareueritatcm  ltter^,cui tamen  ille honor dcLctur,qucd  fotius  dihe 
tusputare  ttos  ititentionem  literitnon  intelligere  qt^am  ccniradiccre . 
vcautemplanedimiltitliteramapoftoU  tar.quam  contradiccnem  Ut 

ters 


erx  ^.I^rg.S.^^^m  hicdicitur,quodin  arca  erai  urnahabens  tnanna, 
t&  uirga  .Aaron  qu<efloruit,ibiautem  dicitur,quodnihiL  crat  in  arca 
ntfi  duA  tabuU,C'Tc:qux  uidccur  mjnifcfta  conCradictio.Ctrca.qnam  dif 
ferentiam  laborat  dupltciter  circa lorum alLcgatum de  i.Keg.Vno »:o-^ 
do,CjUodUtera itia drbeat tntcLUgi princtpaiircr,apoJioLi autem  occafic- 
naLicer,qma  arcafiiitfa£la,uctabul.t  ibi  rcponerencur,fi:d pofc  urua  & 
uirga  occajionalitcrtn  mcmoriam  ihidercpofttxfunt.  .jUo  moio ,  quod 
fattum fuit  c^imldamfcamnnm  appcndititm  ad  iitusarce ,  m  c,uo  tfma 
&  uirga  reponebanttir.Et  iieo  amplius  dicit .LLafuiffe in  arca.non  qttod 
intrinfecus,fcdin  appcndicionc  quod  unum  cum  arca  cenfbatiir,&  fic 
t]uidam expcntint qtwddicitur  Deut.ii .g.de iibro lcgis.Voncs  cn.min 
laterearca,&c. 

Tom.vj.         F    2 


m 


A 

Afl5  ll  dc 
bono  con 

rbryfo!}'^ 


903         Glo,orcl.&  Nicolai  de  Lyra.         904. 

CAP.     X.  qucofferttiriinumcflcorpnx  ita&unumrncirif7C''-'m. 

a  T  rMm^rfwfn/w.ProbauitquodrcmcImortuus.rcdqua         ic  PiU.U.^.">.Qnidcrgo  diccndumctl.Nunq.iid  Saccfvlt 

V/  re.vcllcmcl.Qi^iia  lcxnonpotcratpcifcdos  faccre,  tcs  noitriquotidicnonofFcruutracnficium  .  OfFcrunr  qi:; 

idcoagnus  ftne macul.\  cratoffcrcndus:.  demquia  nos  qnondie  pcccamuv,&:q;iotidic  iiKiigemus  mr 

b  .Tv^oM/p;jw/>wtf.Idc(l,ucntatem,uiinpi6luras  ufque  quo  darj.E[quiaillenooi)Otellmori,dedti  n(>bi.<-  lacraniciitnn 


ponat  quis  colorcs, 
qua;dam  cft  lubtra- 
ftio.  Vel  Uibtr.iftio 
vmbraquadamci}, 
non  imagocumvc 
rofloresiploscolo- 
rum  quis  impofuc-  ^ 
rit.tuncin.ago  cJfi-  b 
citur. 
B  c  ^cced.  Porttifices 
pcr  fingulos  annos 
m  fanOarin£torum  c 
cum  eifdcni  holliis  i 
licctindefin^tcr  of- 
ferrcnt.nunquam  ta  c 


C     A     P.     X. 


Oblatu»  ad  cxaihtientfii  pc ccat»  «Jiiia  1«  habeBtcxtranMi»'  fimilitudinem  eorum 
qax  luiuracrjiit  iiuii  iinijiucm  aii.<  iiicliusrXi^iiinit  iciii,c]uainviiibia. 

Mbraiii  cnim  habcn.s lcx  bononim  tucuroru 


corporis  &:  langiii 
n:s  lui  iit  ficur  pu 
fio  illiusrcdempt; 
fiiitacabfoluiioir 
di,iraqiioq;i(la  ol 
blatioredcmptioc. 
/-       .  .  r         \  *■  mundariofitoatn 

noipiamimagincmrcrum,pcrl4Pgulo.«i  an-  ^  businuentatcoti 

fi''«i='<  pi-t-Vit.  rcntibus. 

no.s  cifdem  ipfjs  holliis  quas  ofterunr  indcfi-        a  T  h  e  o  i-  n  v 

El  fi  reinpci  taccrent.  In  raii^sCiiiflotuin.  ;    .    *  r- -t- »r  c      C,,l„.'. 

,  a  Viriui  b.flclK-atus.  ?    1.  A  t.   i   V  .S .  ill bOli 

ncntcr,   nunquam  porclt  acccdentespcrfccto.s  fiicere  .   Aho- 4  J^?'^,'^'^^^^^^^^^^^^ 

,"!  ipcifeaificren-..         Hoftiai.        Vtiquc-  ,  '     '  ,         '"' 

quinccfl^afrcncoiicrri^idcoquodnullivlrra  habcret  confdcn-  ^ 'Sums^^^OiZ^^^ 

1  Peifeacvnahollia-         Holbi>pci(iiijZi(losannos  obla.i».  ,i-     •  '  >-,     ' 

ortcnmus  .   Cart.- 

tiapeccatitculotreslemclmudaci  .  SeJin  ipfiscomcmoratio  ^rummcmori.imt: 
*  cimus  mottis  Do 

mini.Kftqucunur 
facrrificium,non  mult3,quandoquidemlemcl  obiatus  efi 


men,&:c.  f 

♦  qui  ficri  f*  C»ltores  fe.  Vna 
ficaiTciit  .  hoIliaChriftiperfc. 
acreind  dosfacit,  &:  (imilia 
piirgati  cf  pecc.intnonmdigcntalia.quiafufficitad  omnia,&:omncm 


icnt  Chty  confcientiamapccc,«iilauat,quodnon  vetus  ,  ficnim  hoc    Ipfumqjidcm  (emperoticnmus,mimo  potius  meuioriai 
Ibli©.        faceret,nonen"eiopusiterari.Sicutmedicataigtam  fucntfor    i)husoblationisfacimus,q!iafe!p(coinuUt,ccu  iam  nunci 
te,&:  la)utiscriicax,&:  valcnscunttam  ualituduicm  repcllerc,     da  nt.f  roinde  vnum  ek  lacrificium.  Nam  quod  ad  quxfti 


fcmelimpbfitum  torumopcratur.  Siuero  feinpcr  impoui. 
fur.manifelfum  ludicium  elt  non  contulilT.' f^ii'»tcm.  Scd  cja 
illis  (acrificis  nemo  curabatur.frequenterotfercbantur. 
Hom.  17.  e  AhoejumceP::ffentotjerri.-kQH\^yso^.?xo^tci  hoc  impera- 
uir  femper  of^erri  propter  iiifirmitatem  ut&r  memotia  pec- 
catorum  fierer.Quid  crgonos.Nonneperfingulosdies  oHs 
rmius.Qiudem  ledadrecordationemfacientcsmortiscius. 
Etvna  hxchoihanon  mulrx.Qiioaiodouna&:  nonimulta;? 
Qijia  fcmcl  oblata  eft  .  Oblata  efiin  (anttafanclorum  . 
•  Hocautc  lacrificiumcxemplumeftillius,  id  ipfum  femper 
o(^erimus.Necnuncquidcma!iumagnum,cra(tina  alium , 
led  lempcr  eundem  ipfum.Prolnde  vnum  ett  hoc  facnticiij, 

hacdatione. 

*  AMBRo.InChriffofemcIoblara  efthofriaad  falutcm 
potcns.  Qiiid  er^o  nos?  Nonne  pcr  fingulos  diesofFerimus. 
ttfi  quotidieoftcramusadrccord.uionemeiusmorri$fit,&: 


nemattinet.polrqu.im  mulris  in  lo;isafFetCiir,  a.uiti 
Ch;iftierunt.Nonbcncc(>Ilig:tur,nequaquaiuenim  n:  :, 
fuur,(ed unus  el t ubiquc. &: iiic plenus,&:  ilthic  plenus ,  ISl \ 
feftas,unumq  lecnrpus  .  Qucmadmodumcnim  inivi  il 
locisoblatusChnltus  unum  corpuseft,&  non  mulr.i  ^  .  . 
ra,fic  &:  vnum  (acnficium.Nam  illa  hoitiam  o(K;nmus  qu. 
tnnceltoblata. 

f  Cow?Meworuf/o.NonabfolutIo,infirmitatisaccufatio,  noi 
virtutisofrenfio.proprcr  infirmitatem  ergo  oftendendam 
&:ut  •nemoriapeccarorum  1  cret,imperauir  Dcus  illa  fenv 
perofterri  E^  nosquotidieofFcnmus,recordatione  uiortisc 
iuselt,&:h.tchoUia  ^naefrjnomultc^quiaremcl  tantii.n  0; 
lataelt.Necamalishom  nibusmultiChn(tiufFcruntur,lc 
unusubi,&:(emperplenus,ubiqueunum  corpus,("cmclob! 
tusnumquacon(umitur.Quodnosagmuisrccordatio  lac: 
ficii,eft,ncccainfirmitatislu;c  repetitur.qa  perhcit  homiu 


unacit  hottianonmuItx.Quomodovna  &:n6muIta:.Quia  (ed  noltrsEqaiquotidiepcccamus.inlegalibLisergohoftiis 

JcmeliminoIatuseftChriftus.Hocautemfacrificiumexem  ratcommcmoratio.nonoblatio.Hicautem  pcccarorum  '^ 

plume(tiIliusidipfum&:femperidip(umo(Fertur,proinde  letio.&uirtutisconlummaiio.&^infirmiMtis  noitrx  oltci 

hocidemcftfacnficium.Alioquindiceturquoniam  in  mul  fio.Etcelebraturduabusdccaufis,(ciliccr,pro nofirainfirn 

tislocisoffertur.multifuntChnfii,  non  fed  unus  ubiq,-  e(t  tarcutdidumelt.EtutmaiorChriftidileCtionolhis  infig: 

Chri(tus,&:hicplenusexiuens&:illicplcnus.Siuequod  ubi-  tunnentibus,dum  recolimusquantapronobis  gellir. 

quc  ^imfcf' 


NICOL  AV^E 
CAP.    X. 


LY  R  A. 


tJiuifia! 


■  M  bra  m  cn  i  m .  7/j  cap.prgcedenti  probauit  ^poUolus  emi- 
nemiam  no.Tefi.&inprcbationeJua  dixit,  quod  ve.TeJi. 
non  aufcrebat  peccatum,ideo  iiiud  tjuod  ibi  fuppofiiit ,  hic 
conjcij^.  /ne>  probat.Etdimditur  tn  duas  partes,quta primo  fucit  quoi 
dt£ium  eii,feeundocomparatfaccrdotem  no.Te.adfacerdotem  ve.  Te. 
ibi.Omnis  quidcm  lacerdos.  Pnmum  probat  dupliciter.primoper 
rationem,/ecun'lo.perfiriprnram,ibi.LicO  ingredicns.  Tnma  atltlfuc 
in duas,fecum\Hm  duas  rationes qua\  ponitjetunia ibi .  Impoflibile 
Vmbra  ic  cnim  t(t.jldeuidcntiampriraxrat:onisronfi.ieran(ium,quoaaijftiiit 
mi^odit.  yjfjjjfj^  ^ imagoinhoc,qM'.l  vmbraeitlon^inqua  fiinditudorci^ma- 
goautem  eji propi/tqua  ijr  efprejsarei  fimilttudo.Ec  ideoljcrifis.iave' 
terts  Ugis  hubuerunt  raitonem  vmbr^  refpe£iu  bonorum  'gloriit,quia  no 
prorrmtebant  illa  cxpre(ie,fed/i4!i  «<  lamincprojperititis  lertenx.Sacri 
pcium  autem  noiitt  iegis  h.ibei  rattonem  iutagiais,q  i  i  immeiia^c indu 
cit  adboHa^lorinrixlcstis.Hoc autem  non potcrant/jccre  facrificia  ue 
teris  legis,qi4od  patct  c.x  modo  offtrendt  ip/li,quia  quohbet  ano  reiceraba 
tur,qHod  non  fieret,fi  per  ipfa  ojferenKs  mundarcncur,qu:a  tunc  talts  ite 
ra  io  cffetfruftra  cT  non  efi  dtcendum,quod  aliquidfruftrapr.uipi-retur 
in  lege dmina ergo non  auferabant  piccata  ,& hoc eil qiiod dicitur  hic 
Vmbram  cnim  habcns  lex.  id  eii,l:onorum  glori£,qu4i  e\pe£ian- 
mrinfutHrum,quxin  lege  promtttebantHrtunfu/epcrmodumymbril 
^  N<w«  exprcffi  ^iieafequt  tur. 

2  noa 


2  Nonipfam  ima.re.perfin.an.eildemipfis  iio.quasoftc. 
dcVm.S  Jcerdotes  ueteris  legis. 
.}   Nunquam.Iex  uetus p'  r talia. 

4  Accedcntcs  perfe£los  facere./  d efi\,mHndatos  a  culpa,  dign 
gloria. 

5  Alioquin  cefira^TentofFerri.Tof^pnwrfra  eorum  oblationcm. 

6  ideo,quod  nullam  ha.vl.con(ci.peccul.te.;munda ,  lc.t  td 
concludit,eiuod  ftebant  illafacrificia  ad  pcccacorum  rvcordattonem ,  / 
quantum  per  talia  o^erentes  oliendebantfe  babere  peccati  con/cienti 
Ct  hoc  eji  qiioddiiitur. 

7  Sed  in iplis commemoratio  pccca.pcr fingulosannos (it 
Ddeiio  auiem peccatorum  expeUabutur Henda  per  Chrijium  .  Sedu 
detur  q-.tod  ratio  ylpollcii  valeat ,  quiapof/et  dui ,  quoi  illafacnfii 
mundibant  a  peccatis  prgternis,iion  auiem  a/iituris ,  &  quia  reticr 
bantur pecia:a,pcr  conffquens  & /licr.ficia  erant iteranda  non  frufi 
vtarguit  Apoftolus,fedad:ieletionem  peccatiiteru  perpetrati.  Dicr 
dum  quoi  .Jpofiolus  ex  modo  loquendi  excludit  hoc  diUurn.D  ixit  cm 
quodlex  tancum  hahebaturnhram  (^lefciurn,  nuncaulcm  tia  eft  q» 
peccatuPtoppOHitur  c^Leftibm  ,  qua  excludit  ab  ipjis ,  &  lico  iH 
qiiod  cmundat  pcecatum,oportet  quodfjt  ctkfte  &  fpirituale ,  &  ifi' 
quoi  efc  tale,lfabct  efficaciim perpetuam,&  per  confcquens  nb  eft  n 
terabile.Sic  autem  eft  diceadum  ie  oblatione  Chri/ti  in  cruie  ratio 
deitatis  adiunttx&  idto  non  reiteratur,quiafcmelfatiafuffictt  addi 
dum  omnia  pcccara  commiffa  c  com  mitteia,Sei  adhuc  diceres,  ff 
mtntu  altaris quotidie oQcrtur  inecclefia.er.&c.Dicendu  qj  ndejci  | 

rklMTiptijl 


90) 


AdHebrceos,    Cap.  X. 


<)o6 


/  a  impcjbilc  eUenlmfangnineramorum&hircomm  aufferri  pecca 

r<?.^.*AVG.Manire(lercriptutateftatur,i!!umlanguinem  vi- 

(l.fj  aimariimnihil  profu  ;(le,ad exorandiim  Deum  pro  peccatis 

WqiominumjledlJgnificanealiquidquodprodcflet.  Impoffibi 


flomata  hecquc  (cih'cet 'gne  conficiuturracrificia  tibi  placue 
runt.idcft.noluifti.necinacccpciimh.-Ecrctulilii.ncque  qux 
efrentdepeccatocbiata.Eratquidem  vt  diuetfis  de  caufis  , 
ita'5.'d!uerIum(acLificiis  impofitum  nomen.namal^aquidc 


iceilenim,inquit,l'anguinemhircorum&:  taurorum  aufer-    proc6milIisoftecebantur,nonnulla  pro  neghgirntia  ,  qua:- 


repeccata.Quoniam 
proanimanoihaexo 
rat,mcdiatorille^qui 
omnib.  illis  facrinciis 
ausptopeccatis  ofFe 
|rebantur,pr£figuraba 
tur. 

*0£CVMENIVS 

[n  ipHs,  inquit ,  ho- 
aiisfitdutaxatcorae- 
noratio,  &  redargu- 


t  Qnia'pro  eis  ofteruntur.ffj  ita  conftat  peccaw  habere  ofFercn  tes, 

In  ipiis  commemor-amut  nosefli  in  pcccatis.Kam  impolTibile. 

a  pcccaroru  pcr  fmgulos annos lir.Impollibileenim  cft,{an- 

a  <liiahollia  Chtiftifufficit&vetuspcrfefluin  non  facit,icicoad  hoe  confirmandum. 

jTLiine nircorum  &rauroru  aufcrri  pcccara.lcieo  ingrediens 

Verbisveltcbus.    aDeanimalib.  bDealiisreb.        c  lani  a  tempote  palfionis. 


d  Quod  prs  omnib.fa  criticiis  clt. 
'    1  b  ■  " 


b  mundam  dicir.Hoftiam&oblarionem  ndlaiitixo  rpus  au 


a  Per  muItafacriScia  vnumfignificabatuiquiafimultisverbisvnarcsdiccretar,  vt  linefsftidio  } 
multum  comiueudarciur.        Quz  aliis  digniora  vidcban  tur,  ijuaE  to  ta  comburebaiiiur,  pro  pec 
cato  riebant.ijuiJametiamnonpro  pcccato.  ,  6 


dam  etiamfalutaria  di- 
cebanrur,&  conciiiato- 
riaq^u^dam.aliamruper 
peccaioris,  aliademiKti 
purgationis  gratia<'fFe. 
bantur.  Queramcn  co 
lunt  prorfus  oblata ,  qa 
factificium  &c  obJatio- 
nemnoluifh. 
f  7v(o«  pltr.  A  V  G  V- 
ST  i  N  vs-  In  figuris 


lorcccatorum ,  non  j  rem  apralli  raiiii.  Holocauilomara  &C  pro  peccaro  non  pla  y   iHis  ueritas  praenuncia. 

BjlUtCm    Ctiam    remil-  aSinealiquareurdatione.    bCluiainprimopfiIino.Bcatusvirq'4icaputp(a!ter;  dicitut.      _     batUT  •  Cclebrant  figU- 


iio  .  Porro  quod  no 

'"'•fit  reinifiio ,  Yignum 

|(l,  quod  nunquam 

lurcnthofhx.Nequc 

lim     obfequentia 

antum  peccata  oflte- 

untur,  inqait,hoitis, 

d  potius  propterom 

;a  tanqiiam  nodum 

jmiflTa  funt    hoftiis 

^  juffad^funt. 

1  No/'«/('.  A  tempo- 


.,  .  _  ,•    •    r^      .,  •     j.  T       "^         !L     r    -^    "^  figura:  rem   nuiiti 

£  cuerunrribi.Tuncdixir.Eccetvenio.t  Incapirehbriicri      fcientes,fcdphiresigno  tpf,<,.b. 

aA^tquodlc:  non  potuitjOcrmecompleatur.        b  Inplerifijueadditar,Vneus. — /r.        j    r 


^ecuadum  quod  honio. 


rantes,qua:  cefTare  debe 


r  ptum eft  dc  me,ucfaciam  Deus  volucarem  ruam.  Superius      cr^"V«»f^rf/x/f .'"* 


lcgcmofferuncLir,runcdixi,  eccevenio,  vrfaciamDeus 


dicens quia  lioltias  &c oblariones  &  holocauftomara  ,   6<^     «/o,,c^c.Quiido  vidi om- 

lain&Sprius.        Tunc.        a  NeviderenrurdilpIicerc,quianonlccundum  legom.  uia  illa  dilpiicCfe,  &  COC 

]     n-  1     ■     r         i         '     r         j        1 3pusidoncu  ad  hocmi-  c 

propeccaronoluilti,nec  placiraiuncribi  qu^  lecundum      hidatum. 

Dait.  Ecce  ue.  Ad  me 
ofFerendum  ut  faciam 
8c  compieam  volunta 

epaflionis.inquoefl  confummatio  omnium  hoftia-rum,  tcm  tuamquiatucsmeusDeus.  Ideo  venio  ad  implendam 

ceperuntiiladifplicere  .  Njnquam  caante  deflruxit,  fed  tuam  volijtafem.quia  itafcriptumcft.&prEEfiguratu  de  me 

lis  iubditus  fuit ,  duir,  in  templocum  haftiisprJBfentatus  inconfilio  Deit.uis,qua»eftcaputmei,  quifumhber  huma- 

iit,  ni  geneiis  fecundum  quod  homo  m  quo  legant  omnia  fioi 

*  AvG.QaareilianoIait,quxprimovoluif.  Qjiiillabm-  necefTaria.&dideotioneflopus  lege. 

.iieratquafi  ueibapromitrentis.  Etucrbaproai  iTi  la.cum  h  Incapitelihri fcriptum eH de me  HiZK.Hoccd ,in  principio 

encritquod  promittunt, non  lam  cnunciabuntur.  Tindiu  Gcncfeos,(Sc  in  EuangeIio,0.nniaperipfum  faCtafunt,  & fi- 

aifqueptom!frorcritdo.iccder,Cam  J;dent,(nitatuerba  ne  ipfo  faiau^Tieitnihil. 

ondicitadhucdabo.qjodfcdaturumdiccbat,fed  dicit  de         *.\vG.SLintetiamqaivniaerfasomnino  fcripturas  cano 

i.mutauit  verba.Qjare  ilii  placuit  primo  hoc  uerbj  ic  qui-  nicas  vnam  librum  vocent^qnod  valde  mirabili ,  6c  diuina  u- 

z  iUudmutauit.Qaiatemporis  fui  uert>um  fuit,&:  profuo  cS  nitateco.icor Jei-it,&:  hanc  elT:  di£tjm .  incapiteLbrilhtptum 

orep'iaucit.Qaandoprom'ttebatur,tuncd!Ccb.irijr,cum  aa  efldeme  vtfjcum  i'o/7</j'afe'»'-«4>w,vcintcIl!gaturpcrfiliumpa 

emdaiueftquod  promifTamell.iblara  luntverba  promiffi  terfecifrwmandum.caiuscoaditionisprincipium  fcriprura- 

^ia,datafuntcompletiua.Sicrificiaergoillatan^|uain  ^miifi  rumeftin  libroGcnefeos,vel  mjgis,quiaprophctiauidetur 

la  oblatafunt.  Qi,iid ci\ quoddatum  oft  c xnjle.mam  Cor-  efTe  non  fa^it.i nirrans.fed  futura piJenutians.Non.n.-ait  quod  F 

usqjodnolhs  ,quodutinam  nonad  luJicium  noueritis  .  feccrim,fed  vtfaciam.riuevtfaccremuoluntatem  tuam.  Ad 

acriliciu/n,inqmt,  jr  oblatiotem  nolmCt .  illud  hsec  fententia  referenda  eft,quod  in  primis  partib.  eiuf- 

Co)-p«r.Abl3tallintfignaquuc<hibitacftueritas,tunctcm  dcmlibrifcriptumcft.erant daoincarne  vna.  Qi_iod  lacra* 

iisfuitvt.Uaauferrc.itur.^ventasvcnirct.nec  vnqaamin  meiitammagaumdicit  Apo!to!asin  Chrifto  &:in  ecciefia, 
Joribusillisde|ec1:itus  eftdominu<,nifi  lafidc&dertderio         A  THEof.Ltbrij  autem  lapideastabulasdicit,quibus  lex 

tferentis.Pr^ccpit  tamen  hsc  fibi  offcrri  potmfqiiam  oft;r  fuiflct  infcripta,uel  uetus  teftaaientum,perindc  ac  (i  dicat,in 

;nturidolis,imporiiitquein  fcruitutem,nonin  luftificatio-  oi  fcripturade  meoaduentu  fadaeft  mentio  ,  &c  quemad- 

em,&utfiguracirentfiituri.  admodumipfecfremofFcreduspromudo.Velcaput  ueteris 

i./ipttf/H.Idcit,aptum  ftdidoncum  corpus ,  quia  fine peccato  tettamenti  principium  inrerpretatur.Nam8<:  in  ipfius  iVloyfi 

Jpaffibile&morialemihidcdifti.quodualeatofF^rriin  re-  libriprimordiocumhomineminquit.faciamus  ad  imaginS 

cmptionemhominum.  &:  fimilitudineMefiliafuxdiuinitatiscognitioneapctit  l3e'. 

Holocaujtomata.  A  T  HjE  oPHyLACTVs.  Nec  holocau-  i  Superius  diccns .  Quafi .  Non  folum  notat  hxc  autontas . 

t^  veteres 


NICOLAVS    DE    LYRA. 

"fmificii  reiteratto,\ed  vniusjacrificn  in  cruce  oblati  cjuotidiana  com 
ymoratio,propterhoc dicitur  Luc  zz.b.Hoc facitc in mcam com 
icmorationt:m.(7«/<i  idem  ofatur  (juod  ipfe  obtulit, 
ilinpoflibilc  c.Htcpomtur  frcundaratioadtde,  quia  principalius 
S-rificiurrj ,quod  hcbat in lege,fiebat m die  expiationts de  hirco  &  uilu 
l^cd  itludnonpoterataufcrre  peccatum,cum  efict  quidpurecorporeu, 
^d  non  attitgtt  ad  animam,er^omidto  mitius  alia  legtsjacridciapo 
t-antaufcrre  peccata.Huius  rationis  ponit  minorem  d/tenf,  impoffi- 
Iieenimeft(an.hir.&itau.aufcr.S;.?«rc3»fo«r>a/?of«y_g«at«r(/c 
ftcfntntis  noutc  lfgis,(jux  confiltunt  in  (jinbufdam  rebus  corporalibus 
Wii,^tamen  mimdant  animam,Diccndum,quoi  non  eU  fmiU;t}uia 
'ipfisdiutna  utrtus  operati(y,&  ideo  npcrantur  adgratiam  per  modum 
^irumfnti,riMifc  autcm  crat mfacramentis  ucteris  legis ,  utplenius 
t-minfine  hiiius capituli. 

'"i^iCOinc.HicpyobatpcrfcripluramVfig.rjuiloquiturdeaduentu 
(^risii  propter irnpcrfeciioncm  facrtficiorum  veteris  legii  fupplendam 
P^fmmfacrifictum  &facittalem  rationem.llliid  quod  aufcrt  pecca- 
l^i,oportet  cjuodft  V)eoacccptum,facrificinm  autcm  ueteris  legis  r.o 
^'^l^eoaccepium,vtpatetpcrfiripturam  tTjalm.indu£lam  er^o, 


&C.&  hoc cH quoddicitur.ldco  ingrediens  mundum . per  carnif 
a/Jumptionem.  j    Di cir.  Quta  iila  fcriptura  loquitur  in  eius  perfuna . 

4  Ho^i^m.ln  boc  tangitfacriftciacjHi  fiehantde  rehus  animatts  . 

5  '^t.oWai\0,\d eli,facrifcia deinan'.matis.6  Noluifii. /Je//',  non 
acccptafii  &funt  verba  filii  ad  patret».  Ef  interponit  facrificium  patris 
acepcum  quoJ  decorporc  CJoriHi  futt  faiitm  dicens. 

7  Corpus  au./J  esi,corpuspaf(ibile  aptum  immolationt,&  quiafuit 
formatum  &  aptatumfola  uinute  Dci,abfquefemine  virili. 

8  Ho\ocz\xiiovCi2it.!i.Qu£totalitertnccndebantur.  9  Et  propec. 
Id  efi,fai  nficia  qux  pro  peccacis  ojferebantur  quorum  una  pars  incmde 
batur,altera  erat facerdotis.Et  ftc  Aposiolus  teiigit  omnia  gcnera  fa.- 
crificorum  vcteris  legis,ofiendens  quod  nonfuentnt  Deo  accepta ,  quia 
de  talibus  fubditur:yo  Non  ph.Et  conjequenter  olienditurinfniefcri 
pfiraquodfacrificium  no.Te.fit  acceptum,cum fequitur  de  Chrifio. 

II  Tunc dixifl^c.Ver cariis ajfumptionem.i 2  in  capite,  &C.  liber 
autemifie  eH  notitiapnedefiinatis  diuinx.Capuc  hmus  libri  dicitur  il- 
lud  quod  in  diuina  prxdeflinationeprincipalitey  continetur,  hoc  autem 
enmyfierium  incarnationis  Cljrijii  perquod  ad  heatitudinem  pertin" 
gunt  omnes  clcRi. 

1 3  S  uperius  dic.ljiud  qucdfequitur  efl  uerhum  Jpofloli  exponentis . 

Toni.vj.        F    3 


907         GIo.orc{.&  Nicolai  dc  Lyra.       -  908 

•5»  vctcrcshofliasnonfcciflcpcrfeaos,fcdfalam  holia  Chri-  ftinet.ncccitopunit.&hoccftlonganimitas.qnianon  ajho 

A  ftuucrurpetiamablationeaiuctcrisTellamcnti.&coilitiitio  ramcft..rc.dlonga.permultaexpcft.instcmpora. 

nem  noui.fi  diligentcr  notentur  uciba.qnia  fupcriusdiccns,  b  Ecomms  qiu/j.Uc  vidcretur  fanguis  pcr  pontiliccs  femcl  in 

nllanoluirti.adJit.r«McrfiAV.  Eccecntmaufertprimu  facrifi-  annooblatusminusvyofuifledr.lacnficiaqtiotidiepcr  lacer 

cium,&:cumcouctusTeftamcntum,&;lktuuutltabile  no  dotesfadaperfeftosfacerehocaddit  .  Qiuan  ponnfcx  per 

.uumlacrifjciiim,  &:  fingulos  annos  of, 

CamCO  nOJUm  TC-  QiioapftMoyremdJtameft.  aEuingclium.  b Qiufi flabile.  feiCnS     TOn    pcruC- 

ftamentnm.  idcflmiuiobiauoiicrccundumroiun^atcm  uci.  ^  nitad  conluiTimatio 

*CKRysosTO-     voIuntaremrLiamjaufeicpriniumjVticqucnsfcaruat  .  Inquai    ne,  ficetiain  omnis 

MVS  .  SuperiuS  QUi-  aEtidcoliocltaruitur,ptimumcadit,i|uahocnonpotuii.  scilicct.  laCCtdoS  fcmper  of. 

dcm  oftendit  inuti-     volunracelknCtiHcati  lumu.s  pcr    oblationcm  corporis  lefu      fcrt,  &:tatiienperc5 
lcscflehoftias  ad  in-  aiaftim.     bAmpiius  cvpouitvinutcrotiuiusiioflix.^  itgis.     vtipontancus.  3    nunquam  conlum- 

cegram  muit Jatione  b  Chrilh icmel .  Et  omnis  quidcm  iaccrdos  prxilo  eii*quotidic  4   matnr, 

&C    fbrniam     magiS  aOuiiones&munera  multa.        bQ:ii.inonintegte    inundant  C       AlintflranS  .    AM- 

eaSCflC,&inmurtiS  .      .^      .  „         cDcanimalib.       ,^       dl.ulIotctnporc  quan.u.ncun<,uefian..  ^         J      B  R  OS  I  V   S  .   Mini- 

dcficcrcfcd  quiaoc-  C  muilitrans  &eattiem  ixpeoliercns  iioitia,s,  qux  nuncjuam  ^   llrarecft  famuloru, 
currebat  ci  hoc ,  id  aAfdcntia.  uu.ftiiscuiusho«iafuffidcnsc.i.  .       ^  fcdcredominorum. 

clt,  fi  formzcrant  ,     pofTunt  aiifcrre pcccara .    Hic autem  vnam  pro  pcccatis  oiic-  /   idco ilios  fanniloso- 

finomodo      UCntate  Oiunium.     '  aQui  ralaaiepotcft.  b  Pcraftiobeai.ntiatn  iictnuin  8      (icndit    ApoflolllS  , 

«^uvitivFuv.      Mv»..      ~  ijiiictjitoouenim  cgciitetumoffcrte.  f  U..  il,,  .,    .      r^  J 

no"„'c"muc««"c!  '1  tcns  hdrti.-.m,in  fcmpite^rnum  fcdct  in  dc«er.a  Dci ,  dcca-re-  9  ^^tfnl  ''* 


H  f'r     rr  '  /    j  a  Non  v!.iliqu:(i  profua  vcl  luotumiiniictfc£lior;cpjtietiir,fcJ  doncc.        lOt       Q^^^t  i  •    /«    ti- 

*   queatlCCUerunt,  lCd   e  Ideftplcnclubiiaan(ui:(r:ai)p.ucantlubieaj.  Hoc &  modo pater,  "       OC.Ifr /rt  a^.  M» 

adluic  celcbrantiir.  ,,     fcdpatitutvi;iucaaco«.«uue.ud,c.um.  i  i  poteft  conlumtrffc  , 

liocergo  hic  agit,  f  roexpe6lans  t  doncc  ponantur    munici  eiusicabcllum  pe-      quificmcruit  exalta 

7pi<I0y.**  ^)<}^nHpric  niiia    mXl  Idcovnatantnmobtulit.        aEtapcccato  fjnaific«ui;,&faHftosin  omnib.conlummauit  ri. 

"■        ,'  ,  bQiiandiudutab.t  liocleculuni.  _         .  1  j      n.      j 

iioti       cleutantur       ,  .      -rr  11-         u         r  •    •    + /'        •   t^  e    Dfm.  la  eit ,  dc 

tpcrf,aos  ncoueuclutfo^m^.g  dumeius.Vnacmmoblanoncta^^^^^^^^^ 
iffcci;       „01;  enim  ca..  accc-  ^  a Non Q..m^e^go^ho^c^.^^^^^^^^^^  deuna.fica    ^cct.gloiia  bouorum 

ptabiics h.ibct Dcus. .   ^^^^^  findificatos ,   Co'nteilarur  autcm  t  nos  6^  ipiritus  fan-  ^  ^  f  p?n.i  malorum . 

^EthoC  nOn  ex  nOUO  ^^  aSpintusfanausinlercmia.        b  VcretettaraentumVetaenimfuntquj  promitut,  &non  I  4       ^CabcUum  .   < 

jterum  tcftamento,  niCiuibpticipit      idcft,nouum                             ^  6-:^  modorepui,..^. 

led  expiophetts  o-  •  (5tas  .   Poflquam  enim  dixic .   t  Hocautemteilamentum  ei,&£non  uidcantur 

itendit,  cx  fupenori-  tiihiprznumeiatos.  fubiici,  tunc  oir.nib- fu|>.j 

tcondicc  buitcporibusprofe-  quod  +   teftabor  ad    illos  poil  dies   illos  ,   dicit  dominus  apparcbuncci  lubai. 

£a.  renS  te{limOniUm,C»  Teaabot.        NonficjtpattibusdediintabulisIapi4cis,led.        alnintclleftibus.  tl  CuillS  impcrio  fu- 

iam  definanc  &:  cei"-  ^ '"  '""""""''•  betunt  pcnis. 

H-A,nA.     [^"^'^"^"^^^•"'^^^tdabolesesmeasin  cordibus  eorum ,   6^'in  mentibus  co-     ^  (-''^a  emm  obUtione 

tdando.     ha:caganti,oui(cmi)      ■'  "  ^  Pr«cptamca.      mfo.  con.rapro.ximum.  confummamttHsternum 

fpuirut  fando  icli-  [  jauUifnatos. 

fiut.Etoflcnditex  a-     rum  iuperfcribameas,&  peccatorum  6c  iniquitatumcorum  .^icAva.  Hinc  fum-  k  , 
bundanti,nonnunc  -^    mo  ueioque  laai!v 

C  casquieuiflcfed  fla-  .  ^  ,/•      ^  r    r  ciocunda  lacrifici.i  lu. 

tim  ex  iplapnTlentiaChrifli.Etquomodoin  nouifliimis  non  falfaccflarunr,utin  ipfo  faccrdotc,  acfacnhcio  fierct  remill 

easlolueritChriflus,fcdiamanteloluta:fint,&:tunc  uene-  fiopeccatorum,permedi3tojemDei,&hominum  hominc 

xit.Sle  forte  cnim  dicercnt.quia  &  fint;  hoc lacrificio  polfu-  Chrilum  Iefum,per quem  fadapeccatorum  purgatione  re- 

musplacere,  pci:  illa  expcdauit  ea  redaigui ,  &:  tuncaduc-  conciliamurDco. 

nit.  _  h  Conteflaturautemnos&fp!ritusfar.£ius.SEDVLivs.Sp\nWS 

*■       a  Sjn6ii(ieatifn.peroi.¥a€t3 pcccatorum purgationc rcconci-  landus teltlficatur quod confummauit in xtcrnum landifi- 

■        liatiDeo.  catos.fed&quodinnouoteftamentonorecordabiturDeus 

*  Ch  Ry.Qiiomodo falui  f.ifli  fumus.  Ter ohlationem corpo  pcccatorum. 

ris lefufemil.&L  omnis quide^r.  laccrdos  flat per fingulos dies  i  Tofliju.Cld. Qaod modo no  valentad probationem  noftra 

minillrans&eafdemipfashotaa.sofferctis,namilare  fignu  adiecitaliaquaicorrobantutrumq.quod  diciraus,  fdlicct, 

ctl  miniftrationis  .-ergo  fedcrc  fijinum  efl  lit  ei  miniltte-  <ii2?i<io/c.quodpert'netad  confummationcm.  & pecca. & ini. 

tur.llteautcm cum unam  propcccati.sobtuhflret  hoftiam,;»  eo.iamnon re.am.qnod pertinetad fancl:iticationcm. 

ferpettmm fcdct in dcuera  Tatris decMero  expeSans  , donec  ponan-  k  Sttpej/f.Non  dicitfcribam,fed  fupcrfcribam quia legcs ilfc 

tur  intmicieiuifcabcllnmpedtim  eius.  luperuireshominumfunr.in  quarum  completione  nuilus 

•Jt  Ambros  I  vs.  Ccpiofa eft  Dci  bonitas,qujE  multa, uel  fufticiet,nifiopegiatiiE,in his  verbis  dicitur  quod  conlumat 

mulris  pcccantibus  bona  miniltrat.blandicns ut ad  pa:nitcn-  uirtutib.Et  pcccarorum  hic dicitur  quod  lanftificat. 

tiam  attiahat,copiola  patieniia.que  toi,6i  lanta  peccantes  fu  1  Et  pff.-<i.Subintulit,&  pcccatorum,&:c.&i:  idco  iam  no  nc- 

'     _  ^^^"^J> ^ i^ccflaria 

NICOLAVS    DiE    LYRA.  6  Etcafdcm  fa:peoffcrensho.5'c///cef,my^<rn>^«»H  «««e»». 

aHtoritatcm  vf.de excufflone facrif.ciorum  vetens  legisperfacrificium  7  Qu^  nunquam polTunt aufer.pccca. A'; /»«/ff  pej-;»-f<iff4 ,  & 

ChriHi,  &  patet  litera  per  prxdtCtu.ttmie  concludit.  magnpatebit  tnfra. 

1  Aufertpri..yc;/im,/«(r;^«/.w/f^«.  8  \\ic^u.\.d esiCbriHus. 

2  Vt  fcq./ta.  U eH,cc!irmctfacriflcium  Chnfli  accrptum  Deo  patri.  p  Vnain  pro  pecoftcrens  ho.Qttafuf/icit ad delendum  omnecul 

3  In  qua  uolMntaie  fandifi.i2'«a pt^^ boc quod  Chr.jius irnpic un  uo  pam commilfam,iS'  >■  ommrHtitendam. 

hntatem  patris,feip/um  tferendo,no>tfan£itluauit.  1 0  In  lcmpiternum  li^de t  ad  dcx teram  patris.rr dominus. Et  i> 

4  Et omnis  qui  la.H/c  comparatfacerdotem  nc.Ten.&  uc.Te(l.ai  hoc  patet  difj':rentia ipfins  adfaccrdottm  uettris  legis,cjucm  oporteb. 
_ .  ..  inuicem  Ef  diuidtttirm  duas partes,cjuia  primoficit quoi  ditltm  efl  ,  contmue  flare,ut  minijlrn:u.L,lmflus  auiem nonfiut  mimHer,ntfUn u 
DJUilio.     jgi„„c{odecitratperfcripturam,tb!.CGmdlMnmtcm  nos.  Me-  nica obUttonc,qua peiatiafedet tn dextera pairts,ut dommm. 

uidentiimprirnico>ifidetandum,c]i'i)d  in  It^c  crat  dupiex  facrificium  n   Dc  ca^tcrocxpcdansdonec  ponantur  inimiciltabclluir 

fokmne,unuvi  crat  m  dic  expiationis ,  (}Uoifuluriificbat  pcrfummum  pedum  cluS.£//;ot  cumplebiturin  ftnaliindictojicut  expofitum  ejt 

faccrdotem,ui frtqwnter  di£tum  cfi.^liud erat  iuge  /kcnficium,  quoi  fupra  l  .c 

rcprxfcntabat  pcnutatern  Cbriflifccundum  diuinitatem,&  ideo  dice-  \z  Vna  enim  oblationc./rf cfl,adperf^£i»m  adduM. 

baiurtuge,quia  quoiidie  ojferebatur  mane  &  uefpere,  &  istiid  Jacnfi-  13  Iii  leiTipitcrnum  i^n^XificiZOS.Q^tta  Ijoflia  Chrlflihahet  uirtu 

cium  tibjilum  offcrcbjtur pcr fummumfactrdotem,fed  etiam  per alios  tem  atcrnam fan6iificandi,&  propter  hoc  tlia  peraiia  non  habuit  am- 

tnfcriores  ficerdotes.Ei deiflofucrificio loquitur hic di.  Et  omnisqui  plius  neceffitatew  mintllranai,  ficut hahcbat  jacodos  vetoislegis. 

iacetdos.Jcittcet  uetcris  lc^is.  14  Conteftaturau.H/Va:/(/»m  adprcban.litm  idem  autontati  /e.  ?  1 

5  Pr^fto cU quoti.minUtcans,{>«M quotidie offcrtbaturiuge fucri  quxfuyra e\pofita  cfi 8 .c & in fine tilius ponitur. 
f^tUm.  l^  )ii)^<iCWOiaiX\U.ii\iq\xiu'iUmtS>L'Z.  Quia  adtalemremi, 

iifntnem 


q09 


Ad  Hcbrazos. 


X. 


Id  eft.ooft  t.-mpus  giatiz.  _    a  Adzternanii-oenam.        b  M<c'>'cn«]<'*in  futuro. 
\  cce  liic  aicitiir  rcminio  Pfcc.ntomin  fa&rvbi  autcm  hocc(iccl;=i  obljtio  lcgis. 


■^  ccfTaria  rthoflia  *,nuodctperit. 

\  3  r/';j«7<"??.-"'^o''''-Nonro!Limexhacautotiratevideri  potefl, 

qiiod  lelliS  (anftificas;  &:  conhitnraav,  ledquodoblatioiam 

poftrfmpus.giatixnonell  fAciendapropeccatis,quandofa 

da  eilremiflio. 

b     H^b^nies   itaque, 
A  Ambrosivs 

Hicoaendit  diflan-      .  ,  .  j   i        "       i-  wi  i  '  ■  rc 

rami.cnt!iicis,&:ia  a  lam  non recordaborampjius.    Vbiautem  horum  rcmillio, 

cmiotis,&:  hofharfi  [5  j^i-iQiief{;r)[-,l^-ifjopropccaro  ^   Habcnresiraqucfratrcs  t  fi- 

O.    a  Cettiquodintrabimusin  far.fliafjnftorumcsldtiiperfanjuinem  Chri''ti. 
bQiuiu  uiain  nobis  tacliin,iJ  clt,qucia  iutroitiim. 

duciam  in  inrroitu  fancliorum    in  ianguine  Chrill:i  t  quam 

a  Chri{ltis,quiprimus5lci>r.d;t,&  pe  hoc  certifinius,        bOiiia  ntillusancceum  intrauit. 
r    ■■ancntcmquia  po(l:a  nulliiideliuMicUula  til. 

iniciauit  nobis  viam  no  jam  &  viuencem  per  velamen ,  id  eft, 

a  Caro  ve^.-^batiJeitaiem.        Vcl  qut,i  lub  vetamine  Jideilumitur  a  fidelib. 
Z  bPcrfe.        cCiitittum.        Q;;iiempetviuitadinterpti!indumpio  liobis. 

dPtooranib.  e  Pupuiuin  Dci. 

carncm  fuam^cc  face^clorem  magnu  m,  iupcr  domum  Dei,ac 

a  Adir.iroituin  niiiftotum.        b  Non  fimulato.        c  rn;:!l;ftu.    d  Scilicetjhocnonpotellcilcfaitcm  ple 
na  fidc.         e<:j;iod  .tebemus,q(iiacord.TfiJiYitti.iIiJjperiiunchabctcinus  inundaia. 

cedamus  cum  vero  coVcle  in  +  pJenitudinG  hdci ,  alperfi  corda 

«       a  Acouicientiaprauitatis. ,  b  Id  eftpiccaturac.irpjiileoiiginale,  fcilicct.abluitnr.  aqua  baptifmi. 

Tllicorpora.  c  Htq  iicquid  occutrerit 

re 


5.^talv^rnacii:i,&:  te- 
ft,amct!A'rcpromif 
lionis.  Sicjiiideilla 
tiicrur.r  temporalia 
lixcaur  a:tcrna,Wia 
forma-,  h;cc  vctitas. 
fiiiitograndi  fer- 
mone  de  pontifice 
niagno,ein!qiieno- 
iialege<?i  facrificio 
queucteribusprcta 
3  lir,{ubdiciturmova- 


lis  inrtriKTlio  inqua 


d 


noftr^confcilionem  tiiideclinabilem  .  Fide  is 


^  coshortatnradmiil  c  tacdnfcienria  mala    ,    (J^abluti  corpusaqua  munda 

ta.leu  CnaXl  ne.ian-  «Quide*ieniU.        bQuieftciufaeius.        cVtnon5dtcrtcn.idcclincmus. 

^pei 

b  Alrera  itcrum  non  meinuideai, 

bTei 

carionem charitaris  £<:  bonorum  operum 


dem,patienriarn,pa 

ccm,ir.undiciam  ic 

fraternit.ite  charita 

ti.vILtinicrt  ex  otn- 

nibus  (uper;onbiis, 

q.J.qina  \nA  hoOia 

coDlunutilk'  q'iia(a 

cerdos  lccundu  or- 

dine  M-:Ichifedech 

6:qu;.v)'tenfa  lan- 

taJiltatia,  quodilfaB 

minora.hccmaiora 

igiturhabcntes,&c. 
,  c  Ver  w.Qniafidesnonhabctmeritum,  cui  humana  ratio 
■  pfasbetexperimentnm. 

Vervel.  Perhocmanet n'aillapcfuia,qu'afumijr  fideles, 

vtviaticumcainerhChrifti  velatamomni  (enfui.  Vidcture- 

niinp.\nis,&:tamen  vereeflcaroChrifti,&perhocquod  il- 

ie  facerdosfcmper  interpcilatpronnbis. 

*  AvG.Proptereapermediatorem  nobisprarrtita  efl  gratia, 


cr 


neamus 

a  Qiix  fprramus  .  ^     ^       _    

adaileitioacm&bene  opciaiidjiD.  *  12, 

cnnii ell  qui rcpromifir ,   Etconhderemus  mtiicem  m  prouo 

aQna:m   nimo.  bTemporcpetlecutionis. 

non  delcrenres   ■- 

a  Colleftosinfid'- nobitcum.        a  Suntenim  ./u'»el  timoi;pci(ecutioni.',cedmit,»elpiop.ia  piatfumptio- 1  4 
neapeccaio  iib.vclii)iperfecli$,vtmftivideantutrc£edunt.        Veftrum. 

colle^lionem  noilram  ,  ficucconfuctudiniseilquibufdam. 


Gap.  A.  910 

eiuscarnem,qucvtiquecumefretincruce  fubulata,&:  dcin  ^ 
ccpsad  cceiosenc.ta,  tnnc  lane  &  i^rbis  cxdeOiareleranit  . 
Vnde&apte  velamcncarnemhancdixir.  Cumenim  fuerit 
vclamen  dctraduni.quodintus  latneratreferatur, 
b  1« /?/<?«/.  Quia  nihilhornm  iamcftvihbile.nec  facerdos  , 

nec  hoftia. 
c  ^fper.cor.Vcihoc 
oftenditur,quodn6 
fidesiola,(ed  vitacu 
virtutequceritur.^ft 
lutiaquz  id  eft  baptif  ^^Jl^fJ.^'!^ 
mo. 

f  fideliscnim.  Sicut 
Dciis  fidciis  inpro- 
miflis.itanos  fibifi- 
deles  vultclTe  in  ^p- 
miftis  nodris.  .Fidc 
&:c6fcn^onehabea  t*^™ 
nius  quatu  ad  nos. 

•k    AVGVSTINV 

Qitid  cnim  ^mifit 
&  non  dedit  fidehs 
diis  in  verbis  (uis  . 
Adhucquajdam^p- 
mifit&:n6dedit,(ed 
credatur  illi  ex  his 
qujedcditfidelis  do 
minusin  ucrbisluis 
PolTemusillicrede- 
retatumododiceti. 
Nolut  (ibicredi  di- 
cerijfed  uoluit  tene 
n  icnptuiam  fuani 
quomodofi  dit  eres 
afcuihominj.cuali 
quid  proautteres  , 
Non  mihi  credis  ?" 
EccefcribvTtibi.Peromnesgenerat^onesieddidit,  q  (icripta 
funt,& quod  reftit  noci  ■  reditur  U^ omnibus redditisquid 
reftat.Eccefecifti  ratiOnc,rantareddidit,nuquid  propter  pau 
careriduainhdeliseftfa£t  )s?Ab(ir.Qudref'  Quiafidclis  do- 
minus  inoii->.nerbis  fuiS.i^  fandusinolbus  operibus  fuis. 

£f  c(;n/;<rrfTO«.(  Pjrfe£lusalioshortando.n  inorperfcdtum 
imitando.Indehortaturadeaquajconueniunt  fidei. 

*OECv'.Tanto,inqii!l,migisnobiseft  opus  charitatem. 


d  Spci  non  e(tvacua,uoii  coiifundit. 

nem  t  mdeclinalMlei 

b  Alrera  itcrum  non  meinuideai,  Scinfidietut.fedvtaltjraltcriuscxeinpleprouocctur 


1 

i 

3 

4 

5 
6 

7 
8 

9 
10 

1 1 


adciirli  m , 
(ai.tb  p  r 
faBguJne 
tca  via 
qna  cicdi- 
canit  iir.- 
i  is  receii- 


fn  pr  144. 


+certirnc!i 
ne,    ' 


V  n: n  va- 
eillaiuciii 


vtpolhituscirnepeccati.carnispeccatifimilitudine  munda    acbjnaopcradefiderare  &:adipi(ci,quanromagisappiopin 


retur.Hacdeigranaq  ainno^oftend;t  maenam  mdencor- 
diamtaam,&:inhacvirjpcr  ti  iemregimur,&:^oft  hicuita 
pcriplamipecieincoinmutabilis  \criians  ad  perLctionem 
pJeniflinipm  pcrducenuir. 
*THEOPKyi.AcInuocauithanciIleinca;Ium  viam  pcr 

eius 


quat  dics  ludicu.H  jc  anrcm  etiam,a.l  contolationem  ipfis  c 
rat,ncnipe  .<efatigan  propreraftlidtiuncs. 
g  Sicutconf.L\^i\pii  fcindehtcs  vnitaremchantatis,  qnafi  in- 
teraJios  iionpofiethabitare  caula  fand:itatistua:,quipotius 
luoexemplo  atbucrijnt  eonlolarieos,  _ 

^5c<il 


E 


NICOLAVS    DF,    LYRA. 

'kfionemfeey.tenitt  tjficaaaohlattonis  Chnfli,  qusefl  ohlatioUgis 
riouf.Et  idco  per hoc patet,</uod  C hrijfus  mn  habet necffttatem  Hare, 
•pt  mintiier  ad  plures  offerendum,  &•  hoc  eH  quodfuaditur. 

1  ybun.ho.r€.S(.ilicet,peccutoyum  ornninr/t. 

2  lam non eft obia.pi o  [\Q^afrufiraficre\*Matt.l9.b.Non cft 
opus  ualcntibus  medicus.c*ff>-<z  patentex  diBis. 


^    Acccda.H/   c<jifeq:<ini^ro  eit  tiiur  oiv  14//1  juoijcieridi  facerdotio 

Chrifti.cjui i  talis  modus  eli primn ptr  ueram  fiiem,0-  hoc  tangitur  cu 

<f«.;>«>-.Acccdamus cum  uc.abp!"efi^ione. 

9  In  plen. Oui i  non  fufiictc credere altquos  articulos  fiiei  ,  fed  cpor- 

tet iredere ifnii qu  d credit eccleliiT.^^riundo  prrfufceptioncm  bapnjmi 

Chriflt ,  in  quo  profitetur  fe  homo  feruum  Chrtjii  .  £f  ijiud  tangit  , 

tbi. 


3  Habcntcs  itaque (tA. Superius  Aposiolus oHenditeminentiamfa  lo  A fpcrfi  cordaa conf  mala &:  abluti.cor.aqu. cjuii  baptifmus 
cerdiitis  Chrnu,hu  confequer.ter osiendit.quod dcbemus  ei  reuerentrr  nonfolumlauat  exttrius corpus  ,ficut  faciehdt  ablutiones  vetetis  le- 

Difia  '>^^^"'' -^t  diuiditur iH tres,quia primo  ponit  .Aposlolus  allefiiuaadbu  gisfcdettamlauat  animam  irtrius.  TeriiofubiicimttrCljriJloperjpcm 

tus  lub.efiionem,fecundo osienditfubic&tonis modum,& ordinem,  'bi.  firmam,&  /wc efi  quod  dicitur. 

Accedamus cum  uero corAc.terti6fubdit\pftusfubie%onis  ratio  1 1  Tencamus  fpei  noftrc  /f^?  quodnon declinemusab ea  in  profpe 

•ifm.je?:  vojuntarie  emtr\.Circa  primum  confiderandun  ,  quod  duo  ris  nec  tn  aducrfis,':'^  fubdit  caufam  huius  firrKttatis  dicens : 

J'*»t qu£debcnt no% allicere aa hnc vt  facerdotio  Clmdt  fubdamur  hu-  iz  Fidclis  enim  eft  qai  rc.Scilicct,Deus qui nonpoteft mentiri .;  & 

'^'liter !^ deuote.^rimum efi huiusfacerdott! efficacia, quia  per  ipfum  idiofpesnofiradebet  eifi>miterl>niri.  Quarto debemus  Chrifioftbictf 

'"^foducmur ad ( celefiia.&  hoc  efi quod dtcitur  Habcntcs,&:c.Uim-  per  il^a: itatemjicet autem  charttas  prihcipalitcr fubijciatur  Dro ,  ta- 

^"^O.ideft/.alefiitim.  menrnar.ifcUatur pei  dili-Siionem  proximi,  f-rundtim  qiiod  dicttar.t. 

4  In ^i^%\i.nc(Zhxi{\\.Q^<iefloblatiohuiusfacerdotij.  /o.^.rf.Quinondiligit fratrcm fuumquemuidet, Deum qte 

5  QiMniinitjauitnobisuiam.i3f<w ««//«; anfc  Qlnisium' afccn-  nonv  det,quonH)dopotcft  diligcre.  idco .Ap->Holui  lo^^uens  de 
ditiiu    '                                                                                     '  " "  ■                       " 


itxium. 

6  Et  viucnt.Z)ia'/t<j- har  ria  viuens  effrfffie. quia  du  i'  ad  vitim  a- 
tfrnam,qi-aliter  autem  ChriUtisinchoauttuitaw  n  am,oi,e'dit,  di. 

7  Per  Vc].l d efl,cari.emfuam.(juia  caro  Chnii  cblata  in  truce  erat 
qmddam uclamentum  nalura: diuinii.Secundum autem quod  Jehe-  nos 
attrahcre  fuhieawnt  predi£}x,e:l  pctentiahuius  ratcrdottf ,  qim  Cbri- 
Jus  non  habitfoluni  potcUatem  fupcr  unam  ^cntemftcut  fucerdos  le- , 
•fA^ fttper grntrm  fu,7m,ird  hnhet  potcfiatem  fuver  totam  ecclcpam' 
rnthtantem  &  tnumphantcm,&  hoceli  qHodtanfttur.Et  hzh.fupple, 
Jacctdotcm  magnum  juper  domum  Dei. 

%  Ac- 


charitatCyprr  f/natn  debernns  Chrirlojubiici,  tangit  diieflionem  froxi- 

mi,per  quam  mani/cS'i^fur  diicdio  V)ci,dicens. 

I .?  r,tconfidcrcmusinuicem./£i«/,/(j//(f(f^y;»JttJ^'///;//ff  dcpro 

ximo. 

i4.Tn  pruor.cIiari.5(:  bo. Quantwn adprrmotionem in  hc.m. 

1  5  Nondcrcrcntescol./(/(r//,rK'.'KWj/7'^<^.'//«w/H/5iYj(7'*ri?  inhi-latio- 

nis,& inhoctangitfnbleuationfm amalo,quiadeferentes  eos  in  talib. 

non  funt  ueri  Chr'iftiani,de  qitibus  fuhditur. 

1 6  Sicut confuctn.cft quibus./d eftfi£iis  Chriftianis  dcfercntihus 

proxtmos  inpreffura  tribulationis. 


Tom.vj. 


F    4 


c)u  Glo  or(i.&  Nicolai  de  Lyra.  912 

/^  a  i-^firffn.Conrolaturliboranfcmtquipanter  in  liborc  pcr    cnseft  rjlutis.nonrx.Sedqnidffccundumcxcludit  buachrn.  D 
A  niiit.quia fubleuatio hborts  eft  vifio  coilaboantis ,  vt  in  tti-    N011  emm  dixir.non  dX  vltra  ptrnitentia  ncq;  enim  d-.xir,  nO 
ncrefit.  cii  vltrarcinifliofed  hoflia,inquir,\ltranonell,hoccll  ciux' 

b  Vj.Wtfr/fpn/w/>ffMnf/Ideft,nobi5  in  voiuntatc  peccanii  kaa  vltranoelt.hoftinqppeca  voc.ir.VnanaL^;  holtiapfccit 
mancntibus.nonprodcflChtiftus.quicdhoftia^  pcccatis,  inppctuueos  qui  lanctiiicantur  non  ficut  ludaica,  ideof.ib 
iam  in  hoc  puvfcnti ,  '  ^  ..„-^         •     .      «  .  r  dit,  Tm/M/www. 

perquo.ic6flat  quod  "<"•     " confoi.u.ur.         ,,%-^r;-;.;~^^^^^^^  Inhocnon  px.mea- 

tadhortS  necinfutufopoikac-  afcdtcdnrolantcs,&:tanto'maLnsc)uanrc)  vicicritis  appropin-  ^  emidiTmS^^ 

tur  iaUlCC   Cepta'l"V  nOtltl.im  VCrl  »  RctiUnuiiuus.  c  liiriuiicucndie(l;.in-.alrsCc(randMni.Voluntaiieeiiin-,nonrc.        .^  ,  ^.     fl     i* 

tatiS,  idcft,quaniqua  liaquituraluhoriiaquodqnidciDU>ifiianpr»luiuetciucttJcte.  ISOnCllClt,  no  elt  VJ. 

ven:flcmusad  fidct«,  b  quantcmdicfni .  t  Voluncariecnim  peccaniibus    nobis  poll  2-  trapxnitenna  ue)  rc 
t  volunta  pfj^q^ja  quijemfecu       ^  AmHiu»  cii:iiius.  mifIio,(cdnoftia,icl 

ms  voic*  r,  lunt  quafi  nunqua  ^acceptam  noririam  veritatis  iam  non  rclinquiriirprftpeccads  3  eft.ciuxlecunda,c|a 

dUv'tUUt.      p,_,f  jj^f  j_  J,Jo(T  a,t  yolC    1  jQjion  fclin<]i»irara!i»hofti3,piopeccjtis.rcd  te1iiquiiuii]u»;  Sexpeaatio.Scc.b  Ueci)?na:iiteiim  cft.  VUa  iUlnClt  UOlcUS  , 

tibjs,  fcd  volunraric  , '^  hoitia-Terribilisautcm  ^u.-cdam  cxpedarioiudicn,   &ignis  4  nevltcaexpectetr^us 

quia  voluntarius  cft  aintVftitio  ciuiiti.  Pi^bai.pcrminus.  *"  led  p^nitcamus.  j 

♦  rehcmc  quiinaliquo  afliduus  c  •t-xmulacioqua.'Ccnfumpturacftaduerlarios.t  Irritaquisfii-     '^  Ef/.e.ct.TuEo.  tiffi 
tiii.  eft.volcnsquiadtem       '  idcapcLt.c.n,.  ^  ^  6  PHyi..Excipitcnitn,  &J|- 

pus.Vclctiam,fiuolu  f  cicnslejic  Moyfi  ,  ilnevllamifcracioncduobus  vcl  tribus  tc    yinqmt,  ternbiic  nos«'>u. 

utcnedumaaupec-  .crnuia«s./  b..v-oaeq.amiexpti«cipit.  cFtgo.  ^  /.udiciumillud,  &,.(f'  .. 

ccmus.  ftibiis  moritur,qua*nco  maeis puraris  dctcriora  mcrcri  iuppli.     g"'szcltis ,  Acnette  ^^ 

j  C      hmnonrelltHJWtur.  aVili?cnd,t.»tnoncr.datnonlufficeicad(a'lutemAd»ni"»H»-  bcUli.  Vt  pcrinJC  an.imrU 

SiCUt  in  UCtCrilcSC  da   ^  c  Contiiraatotcm  noul.  Pcccaia  purgitcnon  vaUntcm.  „  tvCerit  igneill .  NaiH 

tum  eft  fcpius  oftcrri  i^  cia:  qui  filium  Dci  cocu'lcaacnc,<k;^languinc  te llameti  pollu  ^  vt bclua  aliqua  irnu 

hoftiaS   V^^^O  pCCCatO  .  aRcminJoaeinaccepit.&itacouuacumgauiu^pcccat.  9^3  nOn  aUtCa   lCUltC 

NonenmiChtiftusH  .  tuduxerir^inquoiaiT^^ificacuscltj&ilpirituigratiarcotumcliaio'^'^'.*'^'^''^'^^^'"^'''^"^  ^ 

terum      immolandUS  ^  T»Iispu«ietui.       C^uamTeiusquampoten».     ■  Iniuriarumvtftraruin.        Sciuate.  aiTJpiat  laCCretquC  , 

eftpropeccatis.quod      -       .    ^.  .    ,.   .  »^.'>i«"='v.'''«J''=^tm.TO^^^^^  ^      &  vorans  expleati- 

leiriel factmn cft,6i fe     fcccrit.Scimus.cmm qui  dixit.Mil-ii  uindiaa,&:  cgo rctribua^  j ram.& fic&  ignis?- 
cundo  non  eft  opus ,  mulatione  didtus  ,& 

Scd  magisopus  mancre  in  fide  &  ucritafC  .    Qaod  ii  zclovlcifcSJimandatorumtraigrcflurusob  idq;  delxuiens 

non  ,  iudiciumte  cxpecbat ,  Difi  pcr  pgnitentiam  tcuouc-  qucmcfiq;corrigit;depifciturfcmpcr.Acluevfariosueto  no 

ijs  .  iDodointideleshicdicit,ledeosetiamqui  etfifueriut  tinem 

^CHRVS.Afboresqujcbencplantatxfunt,  5i!reIiQuam  ha  adepti.faiftitanttatr.enquxChnftiiuffisadaerfantur. 
buerintdiligentiam,agricolarum  rnanibusatque  laboribiis,        A  AvG.Ecceenim  dominus,inquit,ut!giiis  uenter,  &tc 

linullarn  referfitlaborumviciflitudincm.radicituseuullxi-  pcttascurrensdusreddcreinindignanoncvindicta  ,  Lk,\ii- 

gni trad.intur.Talequidda,& m caufa contigit  baptifraatis .  ftationein flamaignis.In igneenim domini  iudicabuur  om 

ClJUi  enim  nosChr(ttusplantaucrir,&  irrigationcfpirituali  nistetra.Etingladioeius-omniscaro.S:neignc,finctepefta- 

potitifuerinnis.fi  deindenullnm  fruttutTi  affc-amus,  ignis  tc,fincgladio  pena  iuiicii  fignificacquandoqaidcm  iplutii 

r)Osexpcaab!tgehennae,icflamma  incxtinguibilis  .  P.iufus  doininumquafiignemdicitcireveacurumeisprofcfloqui- 

iaiturhortaturid  chafitatem,&:  fruAilicationcm  bonoium  buspenatiseritciusaducntus. 

opcru.ex  vtilibus  inuitans.Qi^!^' (bnt autem  hjec  vtilia .  Quo_  e  hmum  qmsfticiens legem  Mnyft.&c. it  Th eop.  A  minoribus 

niam  mrroitumhabcmusadianda,  quam  dcdicauitnobis  arguir.noniniuriaineosidfiitirom  fupplicium,  ut  maiotc 

uiam  nouam,&c.Sponte  nan.quc  pcccaniibus  bic.  Munda  his  ucrbis  faciat  fidcm.Moyti autem  legcm  dicit,quia  multa 

P  tuses,liberatuscsacriminibustaCtutus>sfilius.Si  adprimu  admodumillcmftituit, 

vomitumrcuerfusfueris,itcriitcabdjcatioc3ipe<3at,&ignis  {  Duobusueltribustefli.  Conu-dus. Q]iidergoillicotr3  quosyffiin 

&  hmoi aha:non  cnim  cft hoftia  altcia.  Hic  ircrum  aducrsii  perhibcnttcftimonium  angeli,&:  fanfti,&:  propria  c5ii:ietia. 

nosinlurg>int,quipoenitentiamaut<funt,8£quiadbaptilrnu  g  Co/jc«/fd«f.idrc.ConculcatChrifiumquiliberepeccat  abf 

legncsaccedunt.llliquidcindivCfitcsquoniamnon  cft  tutu  quetimofe,&:pa:nitentia,&  qindignep.irticipat.languincm 

nosad  baptifmumacccderc.fiquidemnoneftaltcra  rcmif-  polluruducit,fi  abcomundat'ad  uomuQ  redit,  &  psnitcre 

fio  llliauicmdiccntcsnonc.t  tutUH)  darc  pcccatoiibus  fa-  ncgligii.Spirituiiniuriuseft,g  ei'bencticiugratcn6fufcipit 

cramenta,fi  quidenoneitalrcrarcmiflioquid  ergoad  utrof  h  P<)///<f/»>».Quipcrcatnalesoblcruantiascredit  pcccata  di-  p 

que  diceraLis.Quoniam  in  hoc  non  p^-nitentiam  excludit,  nc  mi tt!,quibus  rctrahit nos  fanguis  Chrifti,&  ita  pollutus  eft  & 

que  propitiationem,quefirper  pccnitcntiam,  neque  repelht,  nos  polluit.fi  ab  co  unde  remiflionos  rctrahit, 

&  dciicit  per  deiperaiioncm  delinquente,n6  cnim  iia  inimi  i  Etjptntugratitt  Id  eft,fpiritu  laiK^ogratis  dato ,  ucl  qui  dat 

^ cus  ^^gratiam, 

NICOLAVS     DE     LYRA.  firialemaliqtuscadatinpeccaxum,iamnenadhibetur}tbitale  remtdik 

'k  I  Sed  confolantes.O/;pff]Jojif6wmf/^.Ettantoma.&c./ci  quia non eH iterabilejacrament^m,zr  boceHquoddicitur.Vo\ant3i- 

ttcetysquitatis  vcliudutj  Cuius ratio cj},(juia gratia perficit naiuram^  ric.n.pec J.pojihaptifmumejuiefifidetjacramentum.  ?  Lam  non  re. 

tnotus  atttenatiiralisforttoreiUn  fine,&  ftrnilner  aebet  tfie  de  motu  li  eJi,rrtors  Qbrijti  nobis  commuiiicanda,^m  totum  effeilum ,  ficut  fit 


Diuifio. 


charitatis&gratifz  Volun.Hic  cbfeijenter ponit  buius  obieiitonis  perbapttjhum^ijutdelcttotwneo^  i»  ipfoconfiguramur  totaliter  mor 

rattone. Eldiw.ditur  in  dnas,qiua  prmo  ponit  rationem  deterrentem,fe  tiCbrijtifecundHm  q> dicitur  Ro.d.f.Confcpulti  f umus  CU m  illo 

cundodemulcentem.ibt.Kcmcmoizimini.  ]?rtma in auas ,  quiapri-  pcrbaptilmu  in  morte,&:c,4  Tctn.llicpoiiit  ad  hoc  ronemex 

mo mducit terrorem  ratione JubtraUionts  auxdii.fecundo  raitone  difcre  dtfiriiiione  dtumi  tudtcij,<iuod est  ualde  ternbile tratifgredientibuslege 

tionts  dtuini iudicij,ibt.TQXxi\ii\is  naquc.C/rc« primii  lonfida anou ,  Qhrtjii,&  hoc  eft  quod  d/c/rwr.Ternbilis  au.qtie.  proptrr  fenttntiA 

Cj^glcjfahic  dijiinguit  inter  ill/m,qui  pcccat  nolens,&  uolun  ari'  quia  irretrattabilica(ern,&  proptcr penx  acerbitatcm,cju.t  tangitur  cum  dx 

tlk  qui  ccnfcntit  peccato  ex  paifione,peccat  notes,iUe  autequi  ex  mali-  5   Et  ignis. W  eft,p£na  ignts  ex  xmulatione  &  "z^io  diuinx  iustitt£ in 

cia&  habttutnclinante  uoluntatem  tonfenttt peccato,pcccat  volunta^  fligertda.6  Q^^corifun^p.fo;A'rfrnij///frcm/«ndo.  £t  confirmatur 

riecr ^pterim ifiendpa:nitit,quiaoperattoprocedens  ex  hahitu  eil  hocperJiniiU-dclege Moyfi^cuiustransgreffhresptmuntur  tnorte,ut 

deleiiai>tl>.s,primus autepAnitet  tranfeunte paffione,auxiUu  uero  diui-  patet ex decurju uetetts U-gts,& muko grauius punietur tranJgrefiiO'.le 

ni£gVJi  non  dai nifi pocniKnttb. Et tofubtrahitur  voiuntani ptccantibus  gis  ChriJtt,(jU£  qtiato  eJtJuncltor,tanto  opertet  eatn  magis  «bfruari , 

ijMatiopjinitct,niitiliieii.Hocefiquoddtcitur,  Vo\ant2LX\ce.pcC.  (&hocestquoddtat.   7  Ixxitnxxx. patctufqueibi.     s   Qui  fiiium. 

no.^Lterpbtexponilttera.&Magis,utuidetutfecundum  intetitionc  Mandata  etus  contemner,do,  9  Etf3ngumem,i^'<0(i/4t7/<»f////^«» 

apofioU..Adcuius  intelleiiii  (onfidcrandu,(^  imfiiiim  Aug.  &•  alioru  fost  baptifmum  reuertuntur ad  vomttum.io  Et  {pi.abiicicndo  ipfum . 

fattilorum  ipc  naturf  iapfx  liberum  arbitriim  tion  poteji  diu  vitarepec  ..MiXer poieft  exponi  de  tUts  qui  dtcebant Ugalia  cffe  neccffaria  ai  falu- 

catum  mortale  antequa  rcparetur  pergratiam,  podquam  ueto  rcfara-  tepost  baptifmum, &  fic  quodamodo  conculcabant  Dei  fiUtm ,  dicetet 

tum  eii,potefl  uitare  oe  peccatu  mortale.  Et  idto  magit  roluntaw  ca-  ipsti  imfotetue  adfaluan  J«  nos  per  ipsu  ,  &f<inguine  eius  quodamodo 

dit  tn peccatu  rcparatus  per gratia,qua  non  reparatus ,  fropter quod  tie  folUtiH  diccbat,eK  quo  perfe  nb  fufficiebat ad  emudamncm  peccatoiu 

reparatts  adhibctur  rfftcaaus  remedtuin  ad  tollendum  fciticet  baptif.  &fer  cofequens  factebat  contumeliagrattx  no.Te.  Quod  ant  pnediiU 

nmsqni  aufertmneiuculfam  C  fttnamJedfipoftreparationiJbafii  mcteai adeQfHmri,^batpJcriptnradicct7lj^«na Dei.li  Mihi.£iJM'« 

jwtf-  :k  &fi 


Q^ 


AdHebrseos.    Cap.  X. 


914 


f  m.atam,contumelinmfacit:q'j[remiflioneniqnam  ipfefpi  d    Mt^numcenamfn.&c  Pa(!toneseranteis,tumexpcopriis 

A  ntijsfacicarcnbittarnahbusobreruantiis,  vdquicum  malc  dolonb  tumex  dolorib.aliorum.quib.compaticbaiitur.' 

viuendoalcabiicit.  c  £f/«<r/?i"  ^?"','!^^. Qiia(iceit3mcnpifIionis(b(tinetis,&in 

a  Hornndu-Tieiimcidey  in^avtsDfiviuettis.  A CHRysosTo-  propriis  palTionib. &: m  compaffionitiusaliorum  &:he  (unt 

Mvs-  Incidi'inis,  inqLit,inmanusdomini,&r.nonm  manus  du3epartescertantium,contranospafliotantum. 
hominnm  .  Scdnifi  i  S^ieUu  ulumQtM\h 

roeniretjam  egCritiS,  .aSepiNndobonosamalit     Purgabit.    bQuanto  magi'!  inimicos  puniet  Deus.Scnon  Icuicer.  cft  Opprobrium.grl- 

inmanusdcmlnnn.  ^  Ecicerum:  Qiijaiu<^icabicdominLis  populum  luum.Horrcn-  1  uius  aim  fpcctacu 

ciJetiS,  lllud  riOrfen-  «Inc.ditquinOBpieuidctfedrubitodepf^lieiiilitar.      b  Neir.pft<]uiacfficaxeft,&potenif»cerequodvult. 

r^fm  lllud  UerO  nem  ,  cTetiitosr-tbuetpcilaudeiTiprioium.  Vcltecoi<lamiiii. 

peincidcreinmanus  b  dum  eft  incidcrc  in  manus  Dei  viuentis  .  Rcmemo'  amini 

hominum    nihll  Cll.  aDiuettquodcicdidiftis.&idcomagisaflueii.    b  Fideptoqua  veiitttibulatii.     e  Peipanijnescon 


D 


^"'"quemquam  hic  c  autcm  priltinos  dies  ,  inquibasilluminacima;;num  cerca- 


uidc!.   mifcamus  ad  penam 


(^-i^a.        In  altctapattectrtaminij.         Itamagnum.     a  Vofipli  patieutcs.         b  tn. 


non  contre-  ^1  rr-       r-  '     tr         „   j.  r'        i       "      •>;  '  "l  •• 

"  mcn  luitinuilcis  paiiionum.  f  E,tin  alccroquKiem  opprobrus 

g  Oiunibus  eftis.     a  Inalieiapatteceitatnini.rin  do!otequcrahabetisptoa'iis.       b  Apoflolis&aliii 

hu  uliuoji  cumpafti.    Quoium  exemplo  pati  debeiis. 

f  &  tribulationibus  fpcctaculum  £i6li,tin  alrero  au.t{ociitaIi- 

a  A&Idiiepaticatiuai. 


pisfentem ,  fed  con- 
tremiicamus  adfutu 
t  mm.Secundummi- 
Bfcricordiam  eius,&: 
indignatio  cius  elt, 
&:  iupcr  peccato— 
res  requicfcit  furoc 
eius. 

Mz7j/,inqu!t,vindi» 
ilam  ,  bc  cgo  cetri- 
buam,  Dci  inimicis 


lum  hominibus  fir, 
non  fecreto  cxpro- 

1  bratur. 

,  g  1{olite  itaque  amit^ 
tere   confideutiam    ve- 

4  ^ram  qitx  magnam  ha- 

e  bet,ivc. 

C 


A  VG  V  S  TINVS.  LiS.t9.  clc 

Quoniam  neque  bo-  ci.m;.+. 
y  nuionottruai  iamvi 
demus ,  vnde  opor 


^  tet,vtcredenJoq  i?-  ^P»''^"'^ 


bXtalbdi.     cQui  nonpote.ant  fibineceflTaria.qusretet.     d  Vabinitiiiltjndo 
pto qua caula  vefttis  robis  »b  3tts g.iuili  cllis. 

tcrcdnuerfanriumeffcdbi.Nam  &  vfnd:tsc6'mpalli  ■|"citis>&  9  ramus,nequeip('am 

rectc  viucreex  noi:>is 

aQuiameUotafpeiatis,C«teina.  ^  bQi.ari<l<.num.  Ideo.quia.        Cit,mfl  CredcUtCS  ad' 

rapinam  bonorum  velirorum  cum  gaadio lulcepiitis  cogno- 1  Omuet  &: oranres ,  qui 

r  ,"°V"'  1-  ^r  aVitamarternam.  &   iplam    fldcm'  dC- 

lccntes,  yos  habere  mdiorem  8c   manenrcm  iubltanciam.      dit,qua  nos  ai>  illo 

«Qj}i«CcoiBp4ffiiccontifid«lUbftantiam»liore&manente,aoIitedeflcete.  adiuuandOS  effcQUC- 

Pctimpatientiam.  "     ' 

hoc  d,aumcil,qui  g^^^iitc  ic^^q.jc  amittcrc  conhdcntiam  veftram  ,  qua:  ma-,  ,[^^^'   ,.     .     . 

inaicfaciunt,nondc- "^      ^  t  '  1  iih  VaitentiaenmeSiM 

hiS  qui  malc  patmn-  aHictamdumf?eiat.  Et non  modoji «bebir.  bEtideononeft  leuiseiufamifljn  2,^."f  ^'^^/^'^'■''^'^''f. 

*ijrW\fi\\tfm  Kr  rn  «  Ofte.iiitquomod»  nonamitutui  contjdenti».  In  patientii.u..nquit  pofli  iejitis.inima$         Ttjcrt»iiiTi    a /--rifc 

tUr.ttlCaUlCm,Cx:CO  ^^,jj„  Hocvemm  vol.isdtopus.,    ,    l  H  EOy  Hy  L  ACTVS  . 

folaturcos,  tantum  h  crn£habccrcmanerationem  .  Paticntiaenim  vobis  neceirana    ^NuItacmmreal.aai. 

nondicens,perma-     h       ^^^^  .Q.odhicie,nin«tis.     vit,mpr„miflim.   1 4^^ "t's..n'f' lol^hic 
CSSm-  i  cft  vc  voiuntateDei  faaentcsrcpdrtecispromiirione.  Adhuci  S^H^^^^X^^^^ 

dcenim  finuncnon  1  ''vtaddi  nil  queat.  ye 

recip'unt,poflearcccpt  iri  funt,  fMos  oportet  congemifccrc  yoluntatem  D«  ficientesrepoytetis  prom:(iionem  .   Conftat  u^nd 

n6nos.Nos.n.  niilocum  incid  masmanus.diiat  tcminma-  Dcumh;capprimevclle,ut  ommb.ui  rcb.pcfpctuopr.eIti- 

ru^Dei.Neaucn.qui  potifuX,ai  quid  maliimpat:tiir,fcdqui  tur  hgcpatientu.  \  t  iamq;.Qii'  adfi-uiquepcrfeucrauerir, 

facit,  nequcr.encficjumpecipiiquui)U3tur,   ftdqu-bencfi  h.cfuiuuscrir .  Nccferuusho>m>>net  Aportolus,acfaccret 

cium  ^rafi.ii  Hjcci^itur  (cicnrcs.raticnfcstfhcianiuradfa  quilpiamhicccctatorcmaliquetnconlpicatus  ,  deui<ft<.u- 

cicnda  m3la,&  pcmptiadbtnifaciendi  m.  pcratilquc:ducrlariis,quinil  v'!tranec;eiiumferat,nccfi  nn 

b  ^fWf»ora»»«/.Inuiratcos  pfrartef.i£^a.  &ut(i.or5impaticns,ncccmeriramcxpc£lvtcoroname  uie 

CHRy  o.  Remca>oraminh&:c.Sicutoptuni medicorum  dioprot;nusa?euntcm,hisd'diisproleque!i  *o hortetur.  Pec 

cumalios(€cucrint,&:  pcr  incifioncmdolor'S.iu«mentum  funcJusiam  tuomunerefS,Sdegregiedeccrt.ilti,&:itauipal 

fecerint,folatium  mmor.smedicamenti,&  rcm  d.umaufc-  mam  rctuleris.p.iuiulumobfccrooperircutcoronasiupra:- 

runtilliloco,  vbiciolorincft ,  &pertutbatain  rcfouci.tani-  mium  rcfcras.Contendcurquoad  pr^.iniadefet3atuc,teip- 

inam.  Sic  Apoflolusfacit.podquamconci  llira  mahscoru  fum  u.ncas.&^paticnterid  mota:fccas 


taff.iciio-- 

cxvincnl.s 

tingciun  , 
p.nrtic;p^f 
tuillis. 


&  terruit,rcfouetcos  pcrIaudcmpriorum,l.rfr<  cn^orando 

prioraeorubona,vt  faciliuscxcitetadca:tcia.Q:d.  vtautcm 

nonincdatis  inmanusDei.;^mfmo).i!rc. 

c  'Priftin«,cjrtxf.Siiudeiiuttmueruni,turpceftfi  mododc- 

ficiunt. 

Hign  um. 


i  .ta^Mc./t.irc.ldc  n.ProdJcttl'rophcram  Abacuchitadicc- 
tcm.hi  proximoeftludexpromcritis,6<:  pr^inia  redditurus. 
QtiOdautem  Aliicuch  tiincdi:"tacet,p<i«/o/?osi^«/  ventnruse/l 
T»en/«,ftatimhuncconcefr.ir:nn  demonltrar,  Cumueroali- 
quanmiodicitjbreuem  admodumaducmui  moraoirend.t. 


NICOLAVS    DE    LYRA. 
ft  &fiiudices  vindicent , hot  tamr-n  non  conurnit  tis,nili  mquanttm 
fttnt  Dfi minitlri.Et  quia  mndiUa  deo re/erHatur,^ui eji fortt/fmus  ad 
V  f  geniumt^  iitflijitmus,tta  ijuod  non  potejl  a  iujlaiafle£ii,ideo  con- 

tluan. 

1  Horrcndum,&c.SH contra  Ih>c  arguitur ,  «]ufa  Dauid  prxelegit 
tnctdere  m  manus  Deiptuftjuam  in  manui  hominum  Dtcendttrn,^  me- 
um  efl tncidcrr prccantem  in  manus  Dei  antetuiuiiifinale,  ffiando  e(l 
patermifertcordiarum,&  fic  DauidprAelegit,fed  horrcndum  eji  incide 
repod  iudiciurn  ueltudtcio,quando  aget,ut  Deis  uliionum. 

2  Remcmoramini.T>o,//^M4w  mduxit  adhxrenitim  ClmHoper  ra- 
tiones  deterrentes,hic  inducit  ad  hoc  pet  rationes  dem  ulcentes  ad  modu 
^fi  me(lici,(fni posi  feHtonem  vuluerts apponit  vnguenta  mttigantia. 
tt (^uia ad  bene  agendum\multum  prouveat  comm'moratio de bene ge 
I^"ytdeo  pnmoboHa  eoium  commemmat ,  fecundo  hoitatur  ad  implen- 
dum  quvd  resiai.tbi. Nolite  itaque.  /  >i  prima  tgttur pane-  dictt  fic. 

Rcmemoian  ini  autcm,&:c.».pn///n<iTO conucrfationem  vcfira 
ittdainlem,^  fantlam  tempore  renr<t  conuerfionis  adfidem. 

3  ^^(\\i\h\3<,.Verfidem&bjpttfmum. 

4  Mjgnum  ccrtamen-P4!/j(0M«w. 

5  Suitinui.  Ethoc dvplictter ey ponitur.Vnomodo inpropria pcrfona 
fp(>refsiones,&  derifta.i^s  funinendo^f^jr  hoc  efl  quod  dictt, 

6  Ft  1  n  alt.ro.  Id  eft,uno  r»odo  <  crtamenfuflinuinis. 

7  vJi^ptobriis  &  txi.  tAliomedo  m^uantum  mici  rorum  taliafu' 

iiinMeruntt 


flinuerimt,  &  fic  ipfi  per  compafsionem  a^UGtifuerunt,  cJ*  hoc  efl  quoi 

dicit, 

8  In  altero  autem  fociitamcn  coniictfantium.i^j/ojypfc/^caf 

TOff?»!  tn  fpeciali  iicens. 

g  Nam  &  uiniil.'^  compafli  eftis,&c.cum  gaudio.Er<7«/<f  tali4 
non  funt  propier  fc  appetenda,  fed  tantum  propter  pr^mum  ioleraiida, 
ficut  mtdtcma  amara  proptfrfanttatem,ideofftiuitur, 

10  Cognofcentes  i^os  habere  mcl.oiem  6i.  mancntcm  fub, 
Id  e[i,diw.tias  c^li.quafunt  meliores,qHia  jatiant  appetitu.  Et  mancn 
tcm.Q^/d  non  poteit  auferri. 

11  Nohtc.  lltc  conjequenter  hortatur  ad implendum  quod  reslat.^t 
diuiditur  in  duas^quiapnmofacitquoddtHimed.ficunlo  adhocindu- 
cit authoritatem firipturA,ibi.  AdhuC  enim./«pn/f<4  partehorta- 
tur  eos,quia  ex  bonis  prfcedentib,  debent  mouert  ai  perfeuerandum  in 
bono,ne amtttant  bonttm  prfteriium,iy  hoc  e:i  quoct  dictt. 

Nolite  iraquc^&c./.^rrojw  perjeuerantiam. 

11  Qiicmagnam  habctremuncrationem.Q«f<quiperfcue- 

raueritnrqueinfincm,hicfaluusccit.tW.<«.24.i.  Modus autetn 

prrfeuerandtcangitur,currtjubditur. 

1 3  Patienti3,&c.nc.i^/^ei/M  malorum illatorum,  &  rtfpcSubono 
rum  dilatorum. 

1 4  Vt  volun.Dei.r.««t  mWdr*. 

I  5  Kcporicti$.i.rempermijram,qu£efl  beatitudo xterna. 

l6  Adhuc.  Hif  4d  ftopofiiutu  adductt  autboritattm  fcriptHr/t 


% 


r 


91 V  GIo  ord.&  Nicolai  de  Lyra.  9i(> 

^  a  ^'««^-  Av-G-Iufli  rc£i;cx.iltatcinDomina,qui.ivo<dccet        Aetcrnavitag  mercturfide.Q^Nofolnmquiratitur.red  C 

A  luidatio.Ncinodicat.Qj.(NcrgO!uitus,autquan.iocrgoiu-  &:qiiifo!aiTi  fidcm  het.fi  non  immincrpnnivo,ialuabiti:r.Ec 

InpfaLji.  ihisN  >Iitevosab  iccc.cicdelVerirc.ie  vobis,l\omiiKseftis,  ccqcum  va!crfivJcsqnx(ola(aluat.Etqtiodcx  fidc  vuiar.pro 

cdima<»inein  Dd  fa;tictliS.Quivoshoinincsfccit,pro  vo-  bat  per  contrarium.Quiafi  fubcrahitic  afidc.r.on  vinir.  Vcl 

bis  homo  radi.s C.t  >  &:  tnulu ad  hxrcditatem  lcmpuenum  intcrim  aut i uUns c.k hdc  viuit , &:  idco  hic  nc qtia:rit corona 

adopcarcmini/aguis  itA  {■:xzx laborem .  Ex 

Vnici  prO  VObis  cffU-  Ideft,pj™oMmpore.  aNoa  vehemcmcipatieniiumcfl.        bHmo»;.  hdc  Cll  Vita,acquifK,0 

fu^cft.S»  vobisterrc-  Q.ijnHo4uc.     enetributot.       X  animx. 

naftagiiitateviluiftis     cnim  moaicum,aiiqLiantLiIiinqLie,  qiii  venrurusert  venier,&:  ^^  b  T^or^M.  Vclnonfu- 

eXUrCriO  VCltrOVClO  »  QuiamaityiibrnftTtimitlouaiiipoftmottem.  b  Vcibj  DoipciiJtophtiain  Abacuch.         mil.sfillj  paiZanOliini 

>         ,.  ,  _  ,-  iUictiiiiainciii  diCit  Oeiis.  cPe:itienonp!:rc.ifnalcsobli:ruantias.  2    /     j  1  -    c  i\    " 

T  viauru  rSfci^SbS  -  non  caraabit .  t  IuStu.s  autem  meLLs  c.k  fidc  ^  viu  ir .  Quod  fi  ^  ^1^^?".^^^"^^ 

««•  quo  fublcubat.s  tn  ,   ,-  ,  .   p    *  f''*''-  ,       ....     b,vou...ta.iDei.  ;-  ^    ^debca-.usapoli.. 

dignecogitatc.Naa  biuUraxeculeuion  piacebitammxmcx.   Nosautemnonfi-;  ,,  lubnahamus  nos, 

quid  hOC  VO^imonC»  aQuifubttalutfenonTlmt.        b  Apoftarn,quiaiionil  improtfiis  aiioRancrantfcd  fidcgtnitictao^  6   lcd  in  mvIlUS  prrj':cc- 

1-Q.iif.jh.  musvtlupcrbifuis6^  .    ,  r  .        n  •  i-  «''''~"7/':^'='«'-^'"»b'"''«>"     cc^^^  re.  Intuimerocc; 

ducimus  vobisalujuampcrfc-     mus f  iubtradiiomshUun  perditioncm ,  icd  t  nue^  laacqui-  /  icponit  Apodoiu 

nos.          £tioneaudcatisario.      iuioucmanima;.                                                                                   ^  magisfuadear.c'^ 
garc?  Sednoiteruab                                                                                                                   o  dicit  cflc  talcs  i 
omniiuiiitia  vospu-                                                                                                                            non  vult  cos  eflc 
raredcbeti.scmles  ficri.NoIo.n.vosinterrogaredeiuftitia  vc  blanda  monitionc  rctinear  cas,ne  fubrrahant  fe.qui  nod 
llr).  Fort3ffis.n.ncmoveilruni  mihiaudebitrn  lerc,  iliiaitns  ,  piorfusapoitataucrant.ledpartimadhuc  infidcmanebai  ^ 
B  ijin,lcttiiuerrogovosdcfideve(tra.  Sicu'  nemo  veUtu  m-  p.\rtc  fideirctincb.uir.N6  (tmiiisinquit,ytt6rr4^/o»/j  ^iz/ji.-^poE 
dctdicere uiltus Uim,  fic nemono  andct  diccre ftdeli_s  tum.  itaria;  duccntu  nos tn pcrdttwnem JidfHn^nim  filij dncentis,\' ^  ic- 
2>iondumqu.Troqaidviuas, ledqueroquidcredas.llfiiLirus  quifitionc  aiae hocelt,   non  fumusgenitiab  ?poUa(;.    , :. 
cstv.credcrcinChnllum.Niimaudis  Apoftolum/Mil/iifx//-  hentc  lilios  ("uosinperditione,('cdfidesgcnuit  uo.'- ,  ducaps 
dc»'/«/«?Fidestua,Iu(litiatua.Qt.iiavtiquc,&:c.crediscaues.Si  inacquilitionealo;,  vtperfide  acquirat  vmiliquiiqsnoitrmn 
autcincs.couans.Et conatum tuum nouit Dcus,&: 'joiunta-  alam (uam,n6 1) lubtractione perdat.Na ficutfideacqi! 
temruaminfpicit,5.:lu(n:aincumcarneconndcrat,&:horfa-  aiiuna,lJcper(ubtraChoi-,cpcrditur.Acquiruur,«.t'libc 
tur  vt pugnes,&: adiuuat  vt  vincas,8d.certantem  (pet^tatjii de  fidear  ir a nobis in  xterna beatitudincne  p  lubtiadion; 
ficicntcmfublcuat,&:vinccntcmcoronat.  feata  noitraptate.&ifiatin  tormcnns  poircilio  dcuionum. 
Acterna ^ ^"Cap. 

NICOLAVSDELYRA.        ^  nim5v:taiirorumauferripcccata./^p//70Bdeoa[/fp«(/«TC.7«o:i(K/(. 

Aba.i  a.     ^  ^j^j^^  pnncipiuni  btibetur  Jlgg^i-  l.b.&  finis  AbJcb.z.a.(]U£ coniii  ficatio proprie diUa de qua hic eit  qb,eU pergratiam  gratutnfTCtentem 

gtt ^poiolm ut oficnJat eos unofpiritu locutos fuiffe.  Lofjuitu- aut  \g  qux, anfevt  cdpam,  i^^  facit  dignum  mtaferna talis^utcm .'«'/' 

Q  g£us  de  aduentu  Chrtlh  in  mundum,  tamrn  jipoHolus  accepit  diflu  <:-  cfta/olo  Deo,  ficut  acattfj  pr.nctpalt  agene ,  jecundum  tliui  1- 

fAstnfenfumyHico  deaducntuetusadiudicium.Etftc  Chnjiisuenic  Gratiam  &:gloriimdabitdominus.  £r;t/fo//4i'//<rfai/:<,/2</ 

dupticiteryno  modogcneraliter  refpeiiu  omxium  .  Et  licet  a  tempore  nem  opvraturfbnc  eTt  tantum  per modurn  iniinmmti.  1« ; /; 

^gg&i, vfcfte aigenerate  tudicium  fuerit  tempus  maanum.tampn  dici  uero  Di  cH  unum  co'ituntlum,& aliHdfepJTatum,ficu!  in  <; 

tur  modtcum  rcfpeSiu  xtemitatis.  jlUo  modo  uenit  Qliriflui  panicuia-  patet .Manus.n.artificts  eii  inflrumcntum  etus  coniunfitm  tnquuntun: 

rtttr  ad iwUcium,^  hoc  f f? tn  norte  cuiuslibct  hominis,  quia qualis in  memhra  funt  qu/idam  anirnx organa  fiue  ni Ururnfnta  'ccuris a:^r'  . 

viorte inuentetur,talis  tn tudicio pr^fenuibnur,  & ujqueai talem  Chri-  dolahrum efleius  tn^rumentum  feparatun.  Et patct ordo hiiiui . . 

fiiaduentum eU  tempm  fimplicnermodtcum  , quia breucs aies  homi-  cis  inflrumenti  quia infirumentu fepara  um  non applnaturad opus,mi! 

nts. ip- hoc eli  quod  duitur  hic . Aihuc.n.  medicum aliquantunlu.  per  tale  monitione  inHri contuniii.Humanitas aut  Cbrtfli  fe  btt  ad dci 

1  d  e(t,ualde  hreue.  tatem,ftcut  tnfiim  coniun£lum  ptopter q  '  Damafccnus  uocat ipfani  n- 

1  Qaivcu.bifinalitiidicioadiudicandum,  ganum diuinitatisir ideo opcratur ai iuftificattone ad modum  iafiri.Su 

2  Veniet,&:  i\on.Quiaqualenirfpeii  e^  hominem  in  morte,qux  de  cramenta  aHt  non po/fnnt  ad  hoc  cooperari nifi  per modum  tnflrumrn- 
proxuno  mminet,taiein  ipfnm  in ludicio pr^jentabit.Et  quiafolt  lufii  re  ti ftparati,inquantum  recipiunt  utrtutem  a paffione Chrifii,uhi  eiits ku 
tnunerabuiUur,ideo  fcqiittur.  manitasdmnitatiadnoflraiufii}icationemfuitappticata,^inquoddici 
3t  luftus  autem  mcus. ?erjidem.n.animaprimo  vnitur  Deo,et ideo  tttr  lo. i  .d.  Ecce  agnus  Dei.Eaf  qui tollit peccata  mPJt,quia per Im- 
per ipfam  dicitur  vtuere  ficut  ^ corpus  uiuitper  illudqwl prmo  uni-  ius  agni  tmwotationemfcctt  Deus  noHram  infiificationem.l\eceptio au 
turanim^.  Etftcut corpus  feparat  Tf> ab anmamoriiHr moite rtatur^,  temh-4tus  uirtutisnon  potefi competere facramentis  uetcrislegis,lti 
fic  anima per /ep.:rationem  a  D^^Ojidrofubditur.  taninmmodo facramentts  nouxlegis.Cuius ratio cfi,quia  talts  rcceptio 
4  Quod  filubtraxeril...^DfOp/'rt«/p<jw.  efiperrealemmottonemin/ixiconiun£ii,utdiiiumeit,ntbdarit(,otcfl 

6  N  on  place bit  ani  mae.  U  efi  ucluntati  mea,  quia  cecidit  a  ^ratia  moui  ri  realiter  antequam  fittn  a£iu.  Ef  ideofacramenta  uetcris  Ifgis, 
"Dei.Sctcndum  tam en,quod  jlpofolus  atiegat hic  authoritatrm ^ha-  qu^ pi^i efitrunt incarnationem e  pajfionem  Chri§it  noi: potcrant re- 
euch Jccundum  trunslattonem  jo.Wiero.auitmtranjiulitfic.l^pneiit  lipere ab ipfouirtutem cooperandt injiiatiter ad tujitficatiutieT»/ed fa- 
anima etus  re£ia in co.  c^ cjl eadem  fententta  ,quiauoluntas  'iiiunatji  cramcnta noux legis,quie  fequuntur  tpjam,  tatem uirtutcm acap  ■■-, 
reguta  re£ia  humanorum  a£luum.lgitur  quifejuhtralvt  ab  illa,cum  fit  ^  ideo  lunt  injirumenta  iulitjicattonts  humanA.Confideranditm  t.: •,.  i, 
reguta  reEia,  p:r confeouens  h,ibet aritmam  non  rettam.  Conjequentcr  quod licet  nunquam pojjit aliqutd moucrepet  modum  ejp.cientis,  cJr  ff  r 
conclwiit  intentum,diccns.  reatcm  motionem,antequam  fic  in  a£iu,ut  ditlum  eji,  poteH  /h  niotie- 

7  Nosaurcmnon  .  i. fubtraSlio pradiCia non dcbct dominari in no-  repermodun>Jinis,<^perapprehenfionem,ftcutfanitasapprcherfa^< 
his,qHia  utdetur aliquis filius  cius  quod  domtnatur in  ipjo,Jiitu  atiitur^a-  caujat fuitpfius  defiienum,  antequam  Jit  tn effe£iu  &  hoc modo pa(jio 
liquts  fitius  mortis,eo  quoi  meruum  mortis  dommattir  in  ipjo.  Chifiijtue  meritum  tncarnationis  lujiijicauit patres ueteris  bgis,  tnqu,: 

8  lnpev.^ntm£,qi4iaaiJnbtraCitonepri'ii£ia  Jcquuurniorsanimn.  tumerat-abctscredita  crdefiderataquiaperfidemmedtatortsjatuu- 

9  Sedfidei.  Suppic  ftti fimus rmatt per fidcm  er  J icramenta,^  t-  tifunt.  Sacramenta aHt ucterts tegts  erant  qu^datnprotcfiationesftdci 
deo  fiaes  furmata  dcbct dominan  m  nobis, ad  quamjeqmiur anintxfa-  ipJorum,& tdeofigfnfaabant  tantumfide,pcr qua homincs  faluaban 
lus  lieojcquuur.  tur,fcd  non  conttnebantatiqua  utriute  iufiificantem ,  ficiit  continctfu- 
lo\'^^i.C[Vii^moniVnSin\xt\X..Admaior€euidentiaeoYum,quxciiUa  ti amcnta nou^tegis nifi accipiatur  tujiificatiolarge prout importat c,- 
in  princ  pio  huius c..jupitur,utiumjacramenta  i^jT Jairificia ucteris  tc-  inotionem  extcrtorurn  impcdimcntorum^quf  contrahebatuur inuttcn 
£is iHiiijn.areiU.Et  aiguitur prin:o  quodjic,  per  itiud  quod  habctur  Le-  lege.f.ex  contraEiu  mortiii,ucl aniTnalts irrtmundt ,pcr  qiiod  reddebatur 
«//.8/Cumque  l.uXtificalTci  cos  Moylcs,i.  Aaron  &C  filios  e-  l)omoinepius adinirandum  locumcuttus  dimni.Stc  facia  ueteris  Irgs 
iuSjOr  ijuoru  ordinatione  loquttur.Ex  quo  paict,quodfacrarnenta  ordi-  iuf{ificabant,qu^tales  immunditias  amouebant  propterquod  Jpoito- 
nis  tn  ueteri  tegejan£ttficabaii.t,c^per  conjt-quens  iufiificabant,quia  tde  lus  uocat  ceremonias  ttgis  iujtitias  carnis,utfupra  di£ium  eft  ca.pr^ce- 
eHfan£iificare,& tuUificare,eigo,&c.  \temfecu.iumdo£ioresfan£ios  denti.^t ftcut di£ium eji de Jacramentis  ueteiis tcgis,ita intelbgcnMm 
tn  ctrcuncifione confcrsbaturgratia,  quia  mundabat  ab  originatt  cutpa,  eji  dc  obiaticnib.  &  Jaciiftcifs  tlttus  temporis  propter  cjmdjarMt  dt- 
circunctfio  autcm  eratjacramtntum  uetcris  legis,ergo  Cacramenta  ue-  cunt,quodfacrificia  ueteris  tegis  erant  accepta  Deo  exfide  &  deuolio- 
Zeris  legis conferebant gratiam, &■  ptr  <  o>,Je qtiens  iusttjicabant.  ne ojjertnttum  tantumniodo,  &  non  eVi  re ipfa .  Sacriftcia aulcm nou^ 

Contranum  diciiutin //ft M.lmpoflibile  cLl.n.  fangumc  hi rco  Itga  funt  ex  re  ipfa  Deo accepta. 

lum  A  M 


9' 


7 


Ad  Hebr^os.    Cap.  XI. 


918 


f      Jdprlmtm  dkendum,  quoA  illa  fannijicatio  non  erat  nift  qu&iam 
K  extericT  appltcaiio  ad  diHinum  cultum  qut»  (Ohfenbatgratiam,licet  ji 
desipforntn  appitcatorum  conferret- 

^d/ecmidtmdicoiduM ,  ouodin  ctrcuticifme  cotiferebatur  gratia 
ron  per  tpfum  circuncifionemjrd  per  ipfam  fidem,cums  erat  fignitm]fe 
cm.itim  ijuoddicit.Apoiiolus  !\oin,A,.ca.  (^«oi.Abiahani  accepit  fi- 
gnumcircuncifionis  fignaculum  iultitia;  fidci.  facramenta  uut 

nou& 


nouist  Uzis  cortfcruntgratiam  ex  re  operata, 

^dtcrtiumdiceni:r,n,quodool(ttio!ies&facrificiaueteriilegtsnon 
auferebant peccatafed  fides  eT  deuotio  ojf'erentium,&  hoe  patet  in  le- 
ge  ttetpr,ex  modo  lo(]:irnd!,tn  oblatione.nholocauHrorum  propeccato 
tam  m?nlionefa[ia  de  facrificio  dicitur.Et  orabat  facerdos  pro  eo  i^  di 
mittebatur  eifCj.d.cinoi  pcccatnm  dimittebatur  mn  propter  ipfum  facri 
fjcium,fed  propter  fidem  ipforum  offerentium^ 


A    D    D    I    T    I    O    I. 

Iii  eo.ci.io.  Fbi  dicititr  inpo(itl.  Corpus  autem  aptafti  mihi. 
Vbihic  dtcitar .  Capus  autcm  aptafli  mibi,  habetur  in  Tfal.fecundum 
hcbraicam  ucritittcm,&in  librts  noUris  correSlis.^ures  antem  per- 
fecisii  rnihi,  C  e(ifenftts,i{tiod  Chriflus  habuit  obedientiam  perfeiiam 
Ohedwntia.n.  infcrtptuns  peraures  defignatur ad  cor  deuenire,v):de 
B  m p/<ii.Inclinate aurem ucftram ad uerbaoris mei.  Zde(i,  obe- 
dite.Etdibi.Xn  auditu  auris  obcdiuit  mihi.D/c/rcr^o vfalm.Deo 
patri  inperfona  Chrini.^4urcs autem  perfecifli  mihi.i.obedientia  tam 
perfc&am  dedifli  mihi,utfacercm  uol:intatem  ttum  3  eus  meus  uolut. 
fndeexcellentia  obedienti£  ChrifU  ad  patrem.Clntflius  bumiliter  p^f 
fioncm  acceptattit.ItiXta  illudad  Vhilip.z.a.(Z\\x\[l\lS,  fadus  cft  pro 
VObls,iCC.Itcmfupcr tilud quod dicitur infra.ln  ca pite libri.f. conft- 
liodeitatis,  qu^  csi  captittiieum  ,quil:ber  fum  humantgenerisin  quo 
1'gunt omnia jibi  neccJfiria,<!yideo non eH  opus lcgc,ud tn capite lihri 
ile!l,tn  prtmo  ?falm.fcilicet,^c^tns  viT,^C.ilit:  caput  pfaherij  dici- 
tut b.i:c iu glo.Et notandum,  quod  tbi  nos  h.ibemus .  In  capite  libri./» 
Tfai.Irj  Hcbrxo  babetur^in  volumine  librt.  Eaieta  enim  dtcito  Hebrai 
caponitkr hic,C  Zach.^.a.dicitur.^t cccc]voUimznvo]ins.Secun 
dttm  qitam  literam  poteH  proprie intelligi  per  uolumen  iibri  totafacra 
faiptura  uet.Tefi.quAud  Clmsium  refertur  eius  myfhria  prxnurician 
do  ud  figur.7ndo,  luKrailludLvc  2  \.f  Oportetimpkri  caqaa: 
fcriptaiuntiolege  Pfa!.5^  prophetisde  me.£fy«tpo3J-;>/>ofi?/? 
inteUigiinperfoia  Chtifci.  Ecceinueniotn  uolumine l{bri,f.totius  fcri- 
ptuTxfacrii,q  uod  fcriftum  eft  de  me. 


A    D     D     I     T    I    O        II. 

In  co.cz.Vbidiciturin  Vofttl.M.[\\\  uindi(!l:am,&  cgo  red.I 

Hoc  qtiod  dicituy.  Mihi  uin  dit'lam,magi(  uidetur  cxponendtim  infup 
plendo  defc£iuin  Iudaicu7»,qiti  multa  mala  relinquunt  impunita,  qua- 
fidicat,etfiiudices  buitis  feculi  tatia  non  uindicent.  M:hiaindi<Sam 
6i.  ego  reddam. 

A    D    D    I    T    I    O.    III. 

In  eo.c  Vbi  dicitur  inpoftil.  A.d  tertium  dicendum,quodobIa- 
tiones,&:  iacrificia  ve.le. 

Inhac  qu.efi:one  non  uideturfacere  poftil.nifi  tantum  duo  argumen 
ta  pro  parte  afHrmatiua,  &  tamen  dicit  fc  refpondere  ad  tertium  argu 
ment:im,quodpotuit  contingere  ex  uiciofcriptorum ,  qtitforte  tertium 
argurnentum  prxtermiferunt  ucl  forteinfecundo  argumentoinnuitur 
tertium.QHia  ft circunctfio  conferret  gratiam,  pariratione oblationes 
&facrificta  tie.  le.gratiam  conferretit ,  Q-  ideo  refpondet  ad  hoc  tan- 
quam  ai  tertiitm  argttmentum. 

REPLIn  c.  \o.ubi  dicitur. M.\hi  uindi£tam,&:c.firocMpow/r.  Bur 
genfinftipplcndo  icft£ium  htiicurn,  quimulta'refmqitunt  impuntta. 
Sedhocnon  uidetur  benedi£ium ,  cum  .ApofoliK  hic  loquatur  depee- 
catisinfdelitatis,  &  alijscontra  Deum  commisfis  jdequibus  iudtces 
fecttli  fenon  hahent  intromittere  ,  quianon  habent  quenquam ai  fi' 
demcompelhre.Etiam,iudicesfolum  fe tntromittunt de pMicis  legts 
tranfgrefftonibus  tton  de  occultis  contraDeum  commisfis ,  de  quibuf 
hic  agitur. 


C    A    P. 


X    I. 


•*  AvG.Fides  credit,(pcs&:chantasorant.Sed  ftnc  lide  cf- 


a  T7  Stautemfj. Commendatio eft fidei  cuius  defcriptione  fc non  polTunr , ac per hoc &: fides orat .  Quid autem  fperari 

J[2<  ponit.In  qua  tria  notat,f.quid  efficiat  I  nobis,  &:  quod  p6t,quod  non  crcriitur  <"  Porro  et  aliquid  quod  non  fperatuc 

fundmcitomniumbonorum,&:quod  denon  apparcntib.  credi  potelt.  Qiiisnamquefideliumpoenasnon  creditim- 

cit.Dc  qua  in  epiftola  ad  Romanos  plcnius  didum  eft  Fjdcs  piorum,necfperat  tn  ?  Eft  itaquc  fides  &  malarum  rerum  Sc 


In  Enchi- 
rid.c7.ctf 


eft  fubrtantiafperand 
rum  rerum,i.  caufa  qux 
les  fpcrandasfacietqn- 
que  fubfiftercinnobis. 
Quod  eftjfaciet  nos  co- 
lequi  futura  bona.  Et 
proprie  dicitur  fides.  . 
hHij/i7«ri(i.Oiiiafperan-  o 


C  A  P  V  T     XI. 


Dt  vifis  non  rfl  fidcs  (cd  IS">Q0' 


Fundamenmm. 


bonaxum  quia  &c  bona 
crcduntur  &:  mala.  Eft 
ctiamfidcs&:  pra:tcrita- 
rum  rcrum,  6c  prsBfen- 
tium,&  futurarum.Cre- 
dimus.n.  mortuii  Chri 
ftunn,quod  pr^teriit.crc- 
dimus  federe  ad  dcxtera 
patris ,  quod  nunc  eft:crcdimus  ucnturum  ad  iudicandum, 


St  autem  iides  t  fperandarum  fubftantia  i 


10  io. 


dis  lub!tat,&:  facit  ca  cflfc  in  crcdetibus  in  alia  uita.E  t  eft  fun- 

damentum  omniumbonorum  quodncmomutarcpoteft,  quod  faturumeft.Itemfidcs&fiiarum  rerum  elr,&:aliena- 

&  fmcqi?onon  eft bona 2ciificatio,ucl Iperanda lam  facit cf-  rum.Spcs  autcm  non nifi  bonarum reiQ  eft,  nec  nifi  futura 

fein  cordecrcdcntis.Argumcntum,  i.  ccrntudo  rcrum  qua:  rum,  &:  ad  eam  pertinentium  quj  earum  fpem  gerere  perhi- 

nonai:paret,&:  fi  quis  de  cadubitet,probatio,ubiadhuc  pro-  berur.Qu?  cum  ita  funt,di(tingut;nda  erit  fides  a  {pc,ficut  vo 

batur  futara  re(urre(aio  ,    quiaita  credideruntpatriar-  cabulo,ita&:rationabilidift'erentia.  Quodattinetadnonui- 

chi,Apoftoli,aIiifanfti.  Fidcseft  caufafpci^andonim.quia  derefiucqugcrcdunturjfiuc  quxfpciantur  ,  fidei  ipeiquc 

caula iufntia-  perquam  (unt Ipcranda.Et  hoc elt.  In  hac eH  te  commune  eft.In epiltola quippe ad  Heb.fides dxitur  conui- 

fimowaw.Iultiti^.quodDcus  tciutuseitiultoseoscflc,  S'?-  diorerumqucenonuidcntur. 

««.Nonquodxtatelencs,fcdantcceflbreshorum,&;ficcon  it  iDEM.NulIumaliudcanucumnosdocetDeus.nifi  fidei,  ^^9^-9^ 
ftat  fidem  non  cfle  nouam ,  fcd  tenendam  cum  antiqui  te-  fpei,&:cliantatis,ut  fides  noltra  firma  [it  in  iplb,quadiu  lilum 
niierunt.  nouidemus  credentesincu,uigaudeamus,cumuidci-iUHis 
b5'/)tfr<j«(/<?,NccThomasquoduidit,crcdidir,quiahominem  &:fidei  noltr^fuccedatipeciesluciscius,  ubiiam  nobisnon 
■Hdit,Dcuincredidit.Siautc;mcredidicunturqu9  uidcntur,  dicctur.Creclequodnonuides,fed,gaudequiauidcs. 
ficutdicitunufquifqiicoculisfuiscredidiffe.noipfacfr^qua:  :fc  iDEM.Initiumbon^uitx.cuivitaetx-ternadebetur.rcda  Ser.i9.dc 
innobisa:dificaturfidcs,ledcxrebusquaEuidcnturagiturin  fides,crederequodnondumuidcs,cuiusfidcs  mercescilui-  veib's  A- 
nobis.ut ea  crcdantur^qu^  non  uidcntur.  dere quod  credis,&:c.  Omnis  liomo  vult inteliigerc credere  poitoli. 
AvG.  '  c3=non 


N  l  C  O  L  A  V  S  E    L  Y  R  A . 

C      A      P.  XI. 

Stautcm  f-.&iC.Supcrius  .Adojhlus  admonuit fideles 
fubijct  ChrifOjiQr  ofiendtt quod talisfubte£iio ell perfi- 
dcm,ideohic  tnctpitcommcndare ipfamfidem,  utea 
quffunt  fidci,  libenliMS  ample£iamttr .  Et  dtutditur tn 
^rcspartes,qiiiaprtmodcfcrihic  ipfam  jidem  ,fcCKndo ponit  diuerja  e- 
^ertipla ctna tpjam,ibt.\n  hac.n.tcftimonium  .  Tertioad  eaqux 
fur.tfideibortaturplehemcathobcam,inprin.fcq.cap.tbi.h\coque.ln 
prima  parte ponit diffinittonem  ftdei,dt.Yidcs  elt  fubftantia,&C.i/iti 
(utus  iiitelle£iumfctendum,quod  habitus  cognofcuntur  pn  atius  &  a- 
ctus  prr  obicnum,fides  autem  efl  habttus  quidam'infufus  et  ideo  dcbet 
difir-iirtpeyproprium  a£lum  in  cornparatione  ad  propriumobie£ium. 


cedens  ex  uoluntatistmperto,  quia  nullus  creditnift  volens,/tcundurn 
quod  dicic  ^ug.fuper  loan.Ec  idco  aUus  fidei  qui  ejl  crcdcrc,  iion  folum 
habet  ordincm  ad  obieSium  intclle£ius,quod  csi  uerum,fed  etiarn  ad ob 
ie£ium uoluntatts,qttod cfi  fints  feu bonurn .  Habititdo igitur atiits  f.dei 
ad  obic£ium  uolnntatis  defignatur  in  diffiiiitione  .yipoiioli  citm  dicttftr. 
Eftautemfidesfubltantiarperandarumrerum.i^M.^j.^^pfraf/* 
continenturtn  ipjabeatitudine ,  cum  fit  flatus  omnium  honpyiim  ag- 
grcgatione pcrfe£lus,uc  dicit  Boetius.^  .de  con/blatione,  Dicitiir  auterrt 
fides  fubllantia  rerumfpfrandarum  inquantum  e(i  quedam  inchoatio 
ftiturx  beatitttd/nis,qnta fides  e(l  prima  uiyttts  infiifa ,  ficttt  &  in  alijt 
rebi4S  prima  pars  rei  dicttur  qtiodammodo  fubflantia  eius,^  maxime 
quandouirtttaltter  aliqiiomodocontinet  alia  ,  ficttt  e(i  tn propo/ito.I n 
hoc.n.fperamus  beutificari,quti  uidebimtis  clate  illud  cui  pcrftdcm  tiuc 


^£ius  autcmfideie[i  crcdere,  quieft aSus intclleiius  affcntientis  pro-     inl^^rmus  in  Antgrnate,  habitudv  autem  a£Ihs  f.dci  ad  cbicfium  intei 

fedcns  iele£lus 


A 


fGen.a.x 


tivberiorS 


B 


Aug.Ii.  s- 
daGcri.aJ 
li.ide  Gc. 
conc.  Ma- 
nichsos 
lib.z.cont. 
adj.  lcgis 
c.  i.&lib. 
»i.confe(. 


919         GIo.or(i.&  Nicolai  de  Lyra.         920 

non  omncs  volunt.',Dicit  mihi  homo;intcliigam ,  vt  credam  vtique  vifibilia.antequ am  fierent  non  erant .  Qijo  ergo  Dro 

Rcfpondco,Cr$dcvtintclIigas,  notacrant.qu^noneiant.  Etrmfusquocafaceret  .quxfibi 

*Th EOD.  F.a  qux nou  videntur.perfidem  videmu5,&  ad  non  erant .  Non.n  quicquam  fecir ignotans.Nota  crgo fccit 

enrumquae  (perantur  pcontepIationcmfide.snobisoculus  nonfada  cognofcit.  Proindeante^fierent&ierant,&:n6e- 

cfticiiur ,  U  Oilendit  tanquam  fubfiftcntiacaqnfnondu  fa-  rant  in  l^ei  fcientia,  no  crant in  (ua  natura ,  ipfi  aut  Deo  non 

dalunt  ,moriuisad-  audeodicereaiiorao 

huCOmnib,  infepul-  «QuaCumfninnobii,  b?rjmonaatiqfatunru«,remm.  ,.„,p,„  h,„.  do  innOtuiflc  CUm « 

chris  iacentibus ,  fi-     j.^:    ^^  areiimencum  non  apparcntium.Inhaccnimtcfti-  ,  ^^"'■■'^"  q^a  il)o  q«o 

dcsantcno,b:sdcfcri  a        .,,„,,,.  t'       „.„..«.,.. h„™-,„ib,F        A„,iouip.-.,rc..        c  o,.odt:d«cftoreu.  »  "•■^°"e'-^f  ^'t^acerct, 

bitfuturam  eorurc- 

furrcftionem   &C  ut 

pulueris  corporumvi 

lionc  apprehcndatur 

immortalitas  ctficit. 

a     In  Imic  tefnnix &ciit. 

*  THEODO.Eorum 

quiolimfuercfan^to  ^l 

rum  catalogumJnde 

clarumoftendir,  hoc 

eft,  qui  ante  legem, 

&  in  legc  infignes. 

Primo  autem  ponit 

quodfcriptis  nooisprimumtraditumcft,uidelicet,dodlri-    blatacommendat,  ideofuperCain  muiiera  placuit  m 

na.I'»pw'nnp/o/fn'fDfHJCf/«w,  di^c.  Neque.oculuscorporisui,    Abel,quiafideuicit. 

dit  Deum  uniuerla  fabricantem,fed  fides  nos  edocuit,  quod     it  Avc.Tota  luftitia  ha;c  cft,uirginitas,faccrQOtiu  6c  m 

iempcrcft  Deus.caqu^  non  eranr,fecir.  riii.que tiiple.v  iuititia  m  Abel  primo  fuit ,  q  &c  munera 

b  Fideintell.  Exemplisutitur  ad  commendationem  fidei,ad    placitaobtulitjprofapiagcneris  in  feculo  no  reliquit,&:ma 

oftendendum  quod  denon  apparenrib.fitfidcs.  tyrii  corona  fanguinis  cffufionepiomcruit.R.e(flc9pefebat, 

c  Sec«/a.AvG.Inprincipiofecir  Deuscelum&terraminfor    utq  primus  in  terraiuftuseligit,  ineoiotiusiuitit.cfornia 

mcm  materiam  ik  confufamfquxchaos  di£taeIt)undeom'    feruaret  cuiq,-  primoin  hoib.poft  delidlu  geitare  Fgurapcc 

niafadtafuntcoeli &:terra(qiia:indefuturaerant^no[nine  fi    difurSaluacoris,quiuirgo,&:facerdos&:  martyrefleuidctui 

gnificat,  ideft,omnibnsuiiibil}umrerumpropterinfirmos      ?V  HiER.Vndc  fcircpoteratCain.quodfratrismunerad:- 

quiminus  jdouei  funtinuifibiliacomprehendere,r«»jcef«j2r     fcepiflct  Deus,  Sc  fua  repudialTet,  nifi  illainrcrprctatiouer 

ffrtmi8.Idcft, lucisabtcntia.Sicutinanitas  diciturlocus  ubi     efi^er,^ThcQdotionpo(uit.  Etinflammaiut  Diisfuper  Alu; 


a  luftiii.T.  b  A  Deovclabh  ominibiis.  An,iquip.-.,rc».  c  Qjiod  tldeseftargu- 

mcnioni  non  3pi>3reniium,i.c;cdci?dcbfmus,qu»no|iduroapparent,fi<eiiain  fiilctantumiu-    ,   aptld  (jUem  tlOtl  rjltranf- 

.cii.s,mustccitcflc,pta.vcr.  ^  ■       ^  ^^.  .^„,„  j.^^^^,^^  fnutatio  nequcuuijjnuii 

mo^iiumconrccuriruntfcne.s.t  Fideintelligimus+apta^^taef  3  ^J^ ^^^^\^^^l',^^  q  ^ 

aPrKcptoDcicumomniain  mateiiifiinul  fuiflcn».  b  Infotmibuiclnncnti-.  foimata  r       .   '    •  *<**«ip 

veioiiiu.iicauaiimundo.  patfcs  antiqui  pcto. 

ic  fecala,vcrbo  Dci, vc  cx  inuifibilibus  vifibilia  Hercnt.  t  Fi-  4  dcm  fintconfecutitc 

aScncsconfiCiuifuntHcut  in  Abclappattl.  Id  cfl,pct  fidcmplu.  flimOnium  iultitic  0- 

Acccptabil.orcm.i.pli.h.prcaj.,aa,nC;ain.  5    ftendit,  pOnCllS  al-Uu 

deTplurmiamiiolnam  Abel,quamCainobtuIit  Deo,  per  ^cxcmplum  ad  conv 

aEide.  b  Vnde  lefut.Afangiiinc  Abe!  iufli.  crcrfidcracftconlt-cutus  plutima,         mcndatione  iuf 

tjiiiaper  fiJom  iullusetat.        dCJiiiacareccpit.  r:   j 

qiid  tcllimdniii  cofecjuurus  cfl;  efle  iuitu.s,  tellimo^im  perhi-  7  ^  ^^J*  ^-ojj^^j]-"' 

humilitas  cft  qi 


I 


Ur- 


noneftcorpus.Eademmateriatcrradicitur,quiaterrainter 
omniaminus  elt  prcciofa .  Inuifibili  propteroblcuritatcm. 
Eidem  materia  etiam  aqua  dicitur.Snper quam  fpiritns  do- 
mini  fupertcrtur,ficut  fabricandis  rcb.uolurasartificis.ldeo 
aqua quia'omnia  in  tcrra ab  humore  incipiut  formari  &'  nu- 
triri.Eadediciturabyflus.Resignotanotisuocabulis,&  non 


&  ftiperlacrificium  eius ,  fuperCain  uero  &c  iliper  laaific 
ciusnoinfiarr.auit  f^Igneautad  (acrificiu  deuorandu  lolitQ 
ucnire  de c^lo , & in  dcdicatione  terapli  Ilib  Salomonelcgi- 
mus,&:quando  Eliasin  monteCarmelo  conftruxitaltare. 
'k  Ta r g  vm Hi  e r os.Cu  Cain &:  Abel  efienr in agro  riidit 
Cain.No  cftiudic'U,nec  iudex,necfeculualiud,nec  merccs 


unonchoc  efleputarctur,qaodconfueueranthomincsin  il  bona^p  iuftis,nec  pcna  proimpiis,necDei  mifericordiactca 

illouocabilointelligcre.  tuseft  mundus.necDci  mifericordia  regit,co9(ufceptacft 

AvG.Ex  inuifibilibus. Antcquam formce  darentur  rebus,  oblatio  tua cu  bencpIacito,mea  uero  non  e(r fufcepta.Riidit 

tenebrxerantj&erant  inuifibiliaelementa,fcdincorum  fe  AbcI.Eftiudiciu,  eli:iudex,eftq;feculumaliud,mercesitein 

parationc  nataeftlux  .  Velinuifibilis  raundusin  fapientia  bonaproiu(tis,&penaproimpiis,  Etgaraeliorafucrutope 

Deicrat,adcuius  fimilitudinem  faftuselthicuifibiiis,  h?c  rameatuisfufceptacftoblatiomcacijbenep!acito,ruanon. 

utique  ^Cnmque 


I 


C  "        ]slT  C  O  L  A  V  :>    bE    LYR  A . 

^ lctlus;  defignatur cum  dicittir.  i  Aigumcntam. (huaobiedum 
fidei  cft  ueritas  non  utfa  cui  firmiter  adhayct fides  non  ex.  rei  euidentia^ 
fed  ex  autoritate  diuina,et  ftc  patet  diffinirio  prfdi£la,quia  data  eft  per 
fjabitudtncmaRusfideiad  cbie£lum  iHtclleflui  c?"  ucltitatis.  Sicjuisau 
tem  ucUtprxdi6lam  formam  diffjnitionis  reducere,  poteftfic  dicere.Fi- 
des  tft  habitus  mentts,ijHoinchoaturuita  aterna  in  nobis,faciensintel- 
leBum  afientire  non  apparenttbus.Confiderandum  etiam,quodper  ver 
btt./ipoftoli  pr^diCia,  diftingiiit^r  fides  ab  omnibus  alijs  qu£  pertinent 
MinteHeflum.Terboc.n.quoddicitur.  Atgumenxum,i.firma adhf- 
fiOydiftinguitur fides  ab  opinione,fufpicione  &  dtibitatione tn  quib.non 
eftfirma  adhxfio inteUcCh^s.Tcr hoc  autern  qtiod  dicitur.^on  appa- 
xiiiium.Diftinguitur  fides  afcientia,tT  intellc£iiis,per  qu£ftt  aliquod 
apparens.Ver  hoc  autem^quoddicitur.Sabaznxin  Iperandarum  rc 
lam-Diftinguiturfides a fide communtter  fumpta,  qux  non  ordinattir 
ad  beatitudtnem  fpcratam. 'Btper hoc  etiam  apparct prpditia diffinitio 
fidci bona,qtiia  fucit  difftnitum  diffcrre ab  omntb.alijs. 
Z  In  hac.n.  Vofna  dijfiitinionefidei,hic  confcqucntcr ponit  ^pofolus 
exempla  dc  fid<^,&  primof.icit  hoc  ingcncrdi ,  feciindo  in  fpciiaU,ibi. 
TldcinXcWigcmus.  Inpyimaigiturparte<iiCit,qiiodpatresue.Te.l>a 
buerunt  tefttmonium  bonitatis  a  Deo  propter  meritum  fiixfidei,vnde. 
Gcn.is.i).rf;'cu«r,Abrahamcrcdidit  xi)eo,&reputa.eftciadiu- 
UixiAm.Et  hoc  eft  quod  dicit  .y^poft.ln\\!iCn.t\dc.i.  antiqui  patres. 
DiiliGo.     3  Vidc  wtcl.llicronfcquenterponiteKempiapatrumfidHium  infpe 
ciali.Et  diuiditurin  tres  partes,quia  primoponit  exempla  de  Ijis  qui  cre 
didcrunt  C3"  docuerunt,  fecundo  de  his  qux  exfide  feccrtint,  ibi .  Fide 
AhclTerlio de Ijis  qux propter fidem  pafji  funt ,  ibi.  Alia diftenti 
funt.C/rc<j  prtmuni  confiderandfim quod dotirina  ue.Teft.duplexfnit. 
Vna  manifeftajcilicet,  dc  unitate  Dei&creatione  mundi.  Mia  occul- 
tafuhuclaminefigurarum,fdeincarnationc  uerbi.  ^tquia  fcribebat 
omnibns  Hebrei,  adfidetn  conuerffs,  ideoprimajn  tanqtiam  ommbtis 
(ommunem  tangit,dicetis. 

Fide. 


Fide  intel.apta  eire  (e.  Q^d./icut  antiqutcrediderunt  otnniaeffepro' 
du5la er  difpofita per  uerbiim Dei,ut  habetur  Cen.  i . a.  Dixit  Deus' 
fiat,&  fa£tum  ci\. Ita  &  nos  crcdimus,produBio.n.  creaturarum,(t 
ordinatio  eo  modo  quo  de  hoc  loquiturfcripttira,utpote quod  tali  tevpo- 
re,^  non  antefuit  produtia, ejt  artictilusfidei  quia  non  potcf:  dcnioii- 
ftrari,licet  produtiio  mundt  abfoltiteftmpt^  poffii probari. 

4  Vtex  inai.Communis autemconceptio pl^ilofoplmum  fuit,exni- 
hilo  nihilfieri,^  ideo  .Anaxagoras pofnit  latitationem  foniaiu  iu  wi 
teria.^tiicenna  autcm  cffluxioncm  fonnarurn  a  datricp  inuiligentia. 
Tlato aiitem pofuitformas  fecundum effe  fcparatas a  matcria,nqiiib 
procedcbant  materialia  .  San£ii  autemponunt  ideas  in  mcntedmv,.: 
qutefunt  inuifibilesforma,  &  tamen  proceduntab  ipfts  omnla  tiifibi- 
lia,ficut  artificiata  uijibilta  ab  exeraplari inuifibili ,  quod  cft in  mente 
artiftcum.  Bo.  ? . de confo.  Tu cunttafupemo  Ducis  ab excmplopul- 
chrim  pulcherrimus  ipfe .  Mundo  mentegcrens  fimitique  imaginefor- 
mans,& hoc eft quod dicit .Apoftolus.Vt  ex  inuifibilibus. 

5  fidcplil. Hic confiqticnteroftcndit qnidp.uris  exfideficerunt.l 
dmiditur  in  tres  partcs ,  qttia  primohoc  oftendit  depatrib.qtiifucnint 
ante  dilu\tiHm,fccun'lo  de  tllis  qui  fueruut  poft  ddinm7n,tamcn  ante  lc 
gem datam.ibLF\dc<:[a\  vocatur  Abraham  .Tertiodehisquifuc- 
runt/ublcge dal a.Tidc  Moyfc^.  .Aiitediluriinm  tres  patresfpcciali- 
tcr commendantur def:de,f.^bel,Enoch,&  i>i oe.Etfccundurn  hocph 
tna  diuiditiir  tn  tres  partes  fccundum  exempla  qu^  ponitur  deiftis  tril' 
feciinda  incipit,ibi.Y\dc  ^.noc\\.Tcrtia,ibi.¥\dc  l^oc.Circaprimtm 
con(idcrandum,quod  cx  magnittidine  fuiei.  .Abel  proceflit  quod  de  tne- 
Itoritt.primitias  Deo  obttilit,ut  habetur  Gcnef.i.Et  hoceft  quod  dicitm 
hi<;.¥idc  Y^.i.melior^m. 

6  }rlo(\:.nn\,&:c.i.quiafidesper  dile&ionem  operans iuft'ficat. 

7  Tci^iim.  Quiaignis  dcfcenditde  cdo  fiiper  hoftiam  eius  inftgnnm 
acccptalionis  (imniR,tinde,  &  Ge.^.a.  Rcfpexit  dominus ad  Abel 
&:ad  muncra  cms.Translatio  Thcodotionisfichabet.Inflammani 
dominusfuper  ^bel  munera  eitis. 


921  Ad  Hebrseos.    Cap.  XI.  922 

/  ciimqiieconfcncfcrenfjtnrurrexitCain,  contraAbdemfia-  lc<;ma"iere,quod  hocfaccreponiit,oncnditinEnoch,&in   ^ 

t;cni  linuii,&occ)direum.  EIi.i,quos  mortci\i  cxpcririnon  permi(ir.                                 L.n^e  pe. 

rifoft  a  Z)f/infl»«<iJ./o. Ide(l,ni3reriaeQnobisloqucndi,vtdceius  AvG.NequeEnoch  &:HdiaspcrtamIongamctatem  fe-  !}^""  "^. 

wp''!  fidecxempinm  dcmus.Non  n.  morscxtinxit  famamfidei.  neclute  marciierunt.necraiTicncredocosiaminiilamipiri-       f^"'^^»' 

'  Exhde&pdtientiaprECcdcntiumconU)latar  ilios.AbcIad-  tualcmquahtatcm  corporis  commutatos.qualisin  refurre-    "** 

huc  ioquirur,  qa  alios  ^;one  piomiuit ,  qux 

lllO  CXCmplo   admo-  iQuodappamitcumexcjIcftiigneconfumpGt.  b  Fidemi         cTant.»  fuit.quodmors         in  Douuno  prima  praj 

net,vtinili(int.Intc-  ,       .,         •      r^       o  -n  •-       i    r      r.   "'"""""""^-        cenir,nin  qu'ailtitbr- 

rcmit  eum  quidcm  a  betomuneribus  eius  Deo,&:  pcr  illam  derunau.sadhuclo- i  taHenech  s  cibisegct 

mors  fed  noCOm  CO  a  liddmcrito.  blniMradirum.viide.-Vdjmcicftus  cQ^d.nccdt  loiige  inaliis         QUi  lui  COnfumpt.OnC 

,  vidctCt  IDOttCm.  U      ■  /-1 

. .,.  ;:S  ™;:,?^:r  "  b  quitur.t  Fid^  Euoch  tr.a„sli>us dl.  ne  vicieret  mortcm ,  &  ,  ~ l^^^  -1™ 

,  K  .  ,  a  Neputitctutinalijpattemundicfle.  b  Oui  uotcratab(condetceuii).  ,-         ,  , 

'     a*fpr:n,r°Do     .>oni„ue„icb.uur,<,uiarr..nftuI,rmam  Dc.,s.  AnrcrranllJ  i;-:,;.",;,','-',^,  ^ 

1     ,.^ ,1  a  Pettidcai  uansUtuscft,quiapeifidemiuHus,<iui.i  placuit  Deo.  4- ,    ...        j      l 

„1^,.  mtousdocuerit,quid  b.dcitmuitudUb.nrureumpUcuiircoeo.  ^  quadraginta   d  cbus 


rqiiuo  jn  /\puLaiy-  ^  larioncm  emm  eius  teitim( 

f],\nitr)X     OCCUOmm  aPcrfidsmplacuit.lcd.    v  Adeo  fi  iescllneccflirij. 

vlcifci  l"c petnnr  ficut     ^^^  r^j^^ aurcm  impoilibile d\  placcre  Dco  qucnq nam.Cre-  6  f';b(lentaculis     dpus 


eilqiiod  in  Apocaly-     la^ioncm  cnim  eius  teftimonium  habuir  placuillc  Dco.  tSi  ^  9"'^^'«  Helias  Hnc  ci- 

/i;;nimX     OCCUOmm  aP.rfidemplacuit.fcd.    .  Adeo  fi  iescdneccflaru.  ^  bo  VlXlt  ,    aUt  fi  &;  hlS   T1-M3' 2  t 


; 


(.ingUIS   Abcl  Ciamat  a.SinenJcenimiionpotcapliccre,quianecacccdere.  b(re,iciehoc,li:;!,c-'t,quia.  c(f,  jta  forrallc  in  para- 

deterra?Nonramim  dc.».     ciiiod,     Qi,idcrgo.-is  ict.  dilo  pafcuntur,   fkut 

paticntes  luntCanifli,  J  deiccnim  oporteracccJcnrem  ad  Dcum,qaia  citi&inqui- 7  Adam  pnufquampro  £ 

VtVrge-intid  fieri  ,  qCf  »Qiiiacredidit  Dcod:centi.Finiscaairiniscarni5,etfinuIl.iCg;iavideretdiIuuii.  ptcr  pCCCatUm  CAindC 

(diinttemporeprefi-  ^  rentibusle  remuneraLorfir .  t  FidcNo^c-^rclponibaccepro  S  exiremeruifTct.  Vidc 

cn.6    nitofufUlum  ,    qUOd  aOco  ciedebat(juodiiondumvidcbat,)uodmetuens,acc.  luiHn.  mnrt.  qO.  ?  Z.ad    toraCulo 

J.44  nec  anticipari  potcd     Jehisquo:  adliucnon  vidcbantur  mccuens'  aptauicarcam  9  orrhod.  Hyppolitum,  admonk» 
nccdifFern.Sedhoc  ^  Efrcm,AuguU.  Tiaft. 

diclo   oftendcrc  vo-  dcAntich. 

luntvindic.-iturum  Dcum  fanguincmSandorumfuotum,  c  Sinefi,ieaHtem,&c£l.  A-Avgvstin.  Eides  eftbonorum   Pryfatld 

ncquiatampatiensvidetuf,multumpatcreturtamimpiuni  omnium  fundamcntum,fidcs  e(t  humanxialutisinitium,  fijcadpe. 

bclliimquodconttafanc^os  geritur.  finchacnemo.ul  filiorum  D^inumerum  perucnircpotelt,  trum. 

4.Gjb  f'(/f  E«ot:^,eJrf.lREN.EnochplacensDeofinecircuncifio-  quia.  fine  ipfa  nec  in  hoc  fcculo  quilquam  iuffiftcationis 

'  nc,cum  c^Tet  homo ,  Dei  legatione  ad  angclos  fungebatur,  gratiam  confcquitur,  necin  fut.uro  vitam  pofliiebit  aetec- 

&:  translatus  eil,&:  conferuatur  vfquc  nunc  tcttis  lulti  iudicii  n.im. 

Dci.&c.  d  iii.-iwf/F.Efreproprie  Deoconuenir,quraimmutabilitcr. 
*iDE.\i.Enoch  p'accnsDco,inquop!acuitcorporc,tranf-         :ft  Theod.  Quienim  nonha:ci_tahaberecredidcrir,vir- 

*'■    latuscll,  translationcm  iuitorum  pr^*mou(trans.  Vbiergo  turislaborcsnon  fuftinet. Nequeenimagncolain  agroco- 

primuspofitus  elf  homo^fcilicctinparadifo.dicunrpresbv-  lendofudores  tolcrarer,  ni!i  ielaborum  frutlusrelaturum 

tcriApodolorumdifcipuli,  eosquitranslatifuntillucrranf-  Iperarct.Itactiamgubernatoradportumrefpicicns,  multos 

latosel1e,&:ibimanetevlqueadconfummationem,coaufpi  labores  pcrpetitur. 

antesincorruptciam.  e  'S4iie'h{je.  Aliudexemplumponitde  Noeadcommenda-  ? 

ACLEMENS.Rom.SivoIuiirctDcushomincsimmorta  tionem  tidei.di. 

lcs  ^Et 

NICOLAVS     DE     LYRA.  nemmmam  fuitnecefiariumaifiUttem  Jtmper  apwlGentiies,nee 

"k  I  Et  pctil.dc^dAo.in^juantumJ^aSium  Juummouet nosad^dem  plmreqHinhtturadfalwem  G^ntilium,  quinulUm  Ugern  receperunt 

&deuotionem  potefl.n.hoc  refem  adillui  quoi  diciturCen.^.  b.  Eccc  a  Deo,ni/i legem  natur^.Sedcontra  hoc  vl  di£ium  ^ug.  li.de  coireSlio 

vox  (anguinis fratris  r u i  Abcl  clamat  ad  mc  de  terra./.  ofiendtt  ne  c^r gratia,ubi  di  fic.llla  fidesfana  e/i.qna  credimus  nullum holem  /i 

(ieUsinrtocentismortemdignameffcHinlt^ta.  tiepafUxetatisUberaria  contagio  mcrtis  & oblalione peccatt  mft per 

z  fi.Enoch.HicponitexemplttmdefideEntch.&diuiditurinduas  mediatorem  Dei&hoium  Lefum  ChriJiim-.ergocrtUerc  myHerium 

partesquiaprimoponiturintentum  &Jeciidoprobat,ibi.  AiMCtrins-  incarnatioiiisfuitfcmper  neceffarinra  aJjalutem  omnib.etiani  GentiU 

lationem.Z)/ar  ergo,quodJides  Enoch  patctperhoc  quod  fuit  apic-  bus.  Diccndurn  quoi  rny;ieriurn  irtcarnationis  potejl  credidupliciter. 

catonhHs  fegregatus ,  «2r in paradifum  translatus,&  hoc eil  quoi  dtcit  Wno  modo  explicite,i-r  fic  tenebantur  credere  illi qmb.  fu£la  cjf  de boc 

} idc.lii eii propter meritim fidei.  reuelatto,f!cut  l udxi in ue.U.iamen facerdotes Jcripturas  intcUigeuteS 

3  Enoch  trM^.^liorum,f.in  dilmio,& etiamfuam,qnia  non  eH  mor  tenebantur  magis  cognofcere  &  crcdere  qnam  aUj,^  adhuc  tn  noua 
t«us,morietur  tamen  in  fint  mundi ,  quta  omaesfunt debitores  moitis  le.tenentur  rna/is  ad  boc  Chri/liani  in  qua  per/'e£le  enplicatu  efl  myfle 
ex  tran/grejjme pnmi  parends.  rturn  Chriiii.Alio  rnodo  potefi  credt  mysierium  lucarnaiionis  irnpLni- 

4  Etncnmu. Inter homines peccatores ,quiatran^uUt  illumdomi-  ti,&-adhoc foium  tenebantur Gentilcs,quia >wn crant  cl>iigatiad  le- 
rui  adparadifum  terrefirem,ubi conferuatur uita  eius  ujqne ad  finem  gem  MoyriyTalifque  fides  implicita  de  niy'itrto  incarnatnmis i ontuie- 
mundt.^atio  autem  huius  eH,quia  uet.Tef  ordinatur ad promifitonem  tiir in  duob.pr^dtiiis,quia qut  credit  ununi  Ut um  remuneracorem  ii/ijui 
noui  Tef.rtouo  autem  T.e.ey.pre/ie  promtttitnr  utta  xterna.  E:ideo  ut  in  rentiumipjurn,  credittpfutH  habcrc  prouidentiam  def.tlute  ourr.ttiiiji- 
ueten Tf.  daretu/fpes  uiti  ^ternx,  mors  Enoch  dilata  esi  temporele-  cet modum  huius prouuicntix  expLictti  non  cvgnofcat .  Moius aiit  ter 
g:snaturA,<!^morsEli£ternpore  lcgis d,tt£:ut  habetur ,^.I\i;^^.z.  To-  quem  Dcus proiuiit falutt  bominurn  ,eli  pf^r incarnctiionis  mylenum. 
lum  auitm  ue.Te.deciirritper  isiaduotempora.  Et qno  patct quod  Jiies  incarnationis  implictte cantincinr m  prxdiiia 

5  Antc  tran. lltc  confequenter  probat  quod  Enoch  translatus  fuerit  credtdnate  C^^ntiliii.f^ r  tJ  alicui,quoJ  Deu/n  cffe  non Jit  crcdi;iitif,rfu:a 
froptet tneritum fidei.Et fai tt taUm rat.ionem.Jiuilu<i potcd placera^  aThilofophis  efi  demoufiratum .  Dicendttm  iS' multifudo hominum 
d^eo  fme fid'.fed antc translatwnem  Enochplacuit  Deo,uthabetur  Gc.  noncapittalcs  demonstrationcs,fedpjuci.Etideolicet  non  fitiredibde 
5.f.  Enchcum  DcoanibuIauit.I</fo/;(7i«if.^dfW,propfe)'<;«4ra  fimpitciter,q<4ia  no cft  credibde ornnib.cfc  tamen  credibiw piHrib..Apo 
trjnslatus  efi,propter  Ijoc  ibidern  Jubditur  Gen.$-d.ldeo tuiit  eum  do-  Jioius autem ioq^ninr d° fide tnquantum  rifptaccditatcm  hominurn. 
Tntnus,&-hocesiqHoidiciturh^c.AntZ.ltdin{.'Pa:etliteraeyidi£iis.  8    Fide  Noe.  Uic ponilurexempium  dc fidi' tpfiui 'hi^ie dc tjiio dicit 

6  Crcderc  e.TroUat  coKfequcnler  ,  quoi  nulius placeat  Deo  ntft  per  e\  (iie qutnejue  fectt. i^rimum  efi^qnoi  defuiuris  c ontingcnnb.i rfdidtc. 
iidcm,quia  ad  Ijoc  quod  aiiquis pLiceat  Y)eo ,  opus  efi  quod  accedatad  Cum.n.oraret  pro  populo ,  h.ihiut  rejponfiim  pcr  rt  utl.iiioneiti  aDeOy 
iffum,iiicauiem acccfius  isi per  f}dem,ergn,&c.  yiierius confideran •  ^uoi  mundus pcrirei per diinuiurn  in  fu.uro  ,  & qttantum  a'ihii/dici- 
iium,quod tn  omnt  rnotu  uel accefiu  rationabili  rnobtle duo  tntcdit,f.ier-  tur. Kc.ZC.Sccundum  efi,quod rredcns  adimpieri dtSium  D?i  uniuit, et 
r.itnum  rnotus,^  caufam  quarc  rcouctur .  In  acaffii  autcm  ad  Dcum  hoc  efi  quod  dicitur.  Metucns.rtrf/ttrAy  efi,quia  ad  manuatum  Dci  im 
<{''^i  t/lper  fidcm,tc> mmus  cU  ipfc  Deus,&  quanturn  ad  hoc dicit.CiC  plendum  fecit  arcam,&  hoc  cji  quod  dicitur. 

^c.cnim,IUc.ynu:.i.a:tcrnus,propterhoc dicitur  Exod.  ^.t/.Qui  cft  9  Aptauitar.;.(?pfJ'H  fccit  ad  hahitationem  hominum.an-rnalium 

niifit  me  ad  vos.Caufa  aut  quare  homo  mouetnr  per  fidem  tn  Deum  C?"  auinmfccundum  pr.tcepturn  diutnum,ut  habctur.Gen.  6  i^i..rtum 

fjifpes remuncrattoms  Aterrsf  C  quantum  ad hoc  dicitur.  eft,quia pereunub.altj^faluari  rum  domofua  fperauit,  &  hoc  eji quod 

7  Etin.lc.ic.i/(<i.n.(iftfl tiederc^.Dit vnttattm^ msnmtnrratio  diiitur,in faluum donius jus:.Qmntum taiignurcHmdi.itur. 

iiem  *  Fer 


^ 


Gcn.  ii.A. 
Au.  i6  dc 

CIU  fC  l;. 


tfaftiis. 


92^        GIo  orcI.&  Nicolai  de  Lyra.  924 

a  Ef/f;.I.Ic'^niltinftn$  exfi>k.ncutpatrcsfui,  nifi.n.  iuftus  funtvcrefirma  acflabilra.Perfund.im?ra.n.ngnific3iiitrii(r, 

cnct,hocciDaisnonpi?c  pinit.  cicnriarn  i-Ion  manutadamauicmciuitatem  vocauitvitar 

bF.iequv  Hicaci  p.trcs  iud.xoHimdcfccndit^oflenditiii  queincchsagitur. 

eisiSdin  priorib.omnctinuftinamcx  fide liabuiflc  priginS.  f  Fft/f  cJ^j/^/ije^rf.THEoa.Primumrifitutqnajnercirctnar 

Et  poait  cxempUmi  de  Abulum.  '  ra  cius,qui  poHicebatur,aitincs  humanx  cognofccret.Nc  i 


h  DamnabilemoftciiitiN 


Qiiia  tlmii  virferct  e»m  fabricari  non 
crciiiJii. 


c  O  -rf/«/f  Deodiccn 

ti  (tbi   .    ExidCfCrra  » Kdem  petai«am. 

tua&dccoqiutione      .    r\  i  r       ^  1  '^   ■  1         c  ■    n- 

hoc bm f;;Jcrat.Hoc  a  m lalutcm domus  iua:.Per  cju.im damnauit  mui.dum,& lulti  i 

emmd:aumc^tum       .  ,i-^''^^"^  -n^-J         •  t 

cgrcmul  tcrraChai  b  fia^qua?  pcrfidcm  c(t  harresclt  Tinltiturus.  ^  Fidcqui  voca- 

dx'Orum&:  l.imcon  cumprius.^bram  ,  ,  .  ^ 

llitutoiniVklopota-  ^  tur  Abraham  obcdiuit  in  locum  cxirc,  qucmac^pturuse-  4 

mia   nonCrEOliomi  a.^dcocrolcbatDco.  h  Mdiotisterii.i.viuiiern».  c  F.rat  Sta^ienigenaS:  in 

*  I     -1         ;  calulij,(]uiaTtfiib<tit,c-jipctUbatt'undiraenta  habcBrcrr  eiuitatcni, 

mum'.i^tLV-ri"ua'a"  d  ratinha:rcditatcm,5^cxiitnclcicnsc|uoiret.  Fidcdcmdratus  ^ 


ucrtft.ncuc.irreucr 
B  ti.  Non.n.exicratm- 
dcanimofi  redeun- 
di  tcnebatnrdcfKie- 
rio ,  quod  dcfideriu 
Dco  uibentc  ac  iij- 
uantcSdilloobcdie-  q 
tc  fucrat  amputan- 
dum.  f 

d  Fide  denioratnsen, 
Crc  fcTu  EO.Sedncc 
cum  in  tcrvam  pro- 


«^uamiijs,  fiUi  projiiifii. 

ellinterra  promiiiionis,  tanquaminahena,  incafutis  habi-  ^ 

a  IdeSificur  I6ic  fc  lacob  habitauetunt  tbi,noaenim  eodcm  teropore  cohabiiiuerint. 


tando  cum  Ifaac  8>c  lacob  coh^redibus  rcpromiihonis  ciuf- 

Cai  ita.  C^uiaflabilis.  C^Icftcm. 

dem  .   Expcdlabat  cnim  flindamcnta  habenrem  ciuitatem  9  '^'^"? . 

alnpropria  perfoiia.non  io  vicatia.  .  ^->^"  tUIt,  t.mcn 


rciet  cnmi  obftao 
nonfoiumfencdn 
fcdctia  matricisd( 
b.litario.Scdpollqr 
refciuitquis  pollic. 
rctur,  &credidit, 
pepcritvt  credidu. 
*  AvG.Rifcratc 
paterquandocipK 
minus  cft  filiiisa. 
miransingaudiaRii 
fcrar&:n>atcri 
dopcrillostr 
iterum  proi 
eli.dubitansii 
diojquamuisf 
branteangeloj 
il 


cctiaml 


uemfcncsc: 

ictiam  flci: 

ilh 

proptc< 
lam  parcrcnonpc 
fct.etiamfi  fterilis non fuifTcr.Porro focmina prouctiion,'. , 
tatis, fi  folira  mulicrum  adhuc fluant ,  dc uiro  luucnc  par^ 
potelt,  dcfcnioicnonpoteft ,  quamuisponitaJhucillc 
niorde  adolclcentuiagignere.  Sicut  Abraham  deCcthi; 


L.tf.eiai. 
cap.i. 


cuius  artifex  &  conditor  Deus  .  t  Fide  &  ipia  Sara  ilcn-     fidei non  fuit. 

a  r^cun^iitatcm.  b  stciiiii  eti.)r.iin  frnio.  ^  ^         *.  IDEM.   Afni 

lis  virtiitem  in  conccptiouc  feminis  accepit  etia^m  prje-n^"^ 

niifsaacccflitrctdo-  ^  tcrtcmpus  jctatis  ,  quoniam  fidclcm  crcdidit  cGe  eum  qui   ^q^'«re™cni, 
minarum  incaobti- »  r  '     i  1     ,  ^defhtuta,  pr 

nuit,  (ed5dipie&:fi. 
huseius&'ncpos,inquilinorumntuuixcrunr,taquavninter- 

raaliena  habitantcs  m  ca  qi'a:  crat  cx  promiiroipforum  pro- 

fvria.Qiiia  de  caufi  necdomos  cxtinxcrunt,icd  in  tabernacu- 
ispcrpcruohabitarunt.Vcrumtamenefrecrcdiderunteum 

qui  crar  pollicitus,licct  non  uidercnt  ucrum  teftunonium  fi  potuit,qui3  uiuidam  cms  iuuenitarrate .  Hoc  crgo  cft,  qi: 

dciconlentire.  mirum  commendathic  Apoftolus,  adhocdiccnsAbia: 

Vf  AvG.ScriptumefldeCrinquodcondiditciaitatc:Abel  iamfuiirccorpusemortuum,q|uoniamnoncx  omnifocn 

autcmtanquampere^rinusnoncondidir.Supcrna.n.fando  nafedexeacuicflet  adhuc  aliquodpariendi  tempuscxt. 

rumciuitas  quamuisJiicpariatciues  in  qviib.percgrinatur,  mum,geneiareipfeiniliax-rate  adhucpolkt.  Aaaiiquui 

donccregnieiustcmpusadueniat.cumcogregaturacltom  nim  emortunm  corpus  eius  intelligerc  dcbemus,  non 

nesinfuiicorporib.refurgentes.quandoeispiomiffamda-  omnia. 

bitur  regnum,vbi  cum  fuo principc rege fecplorum fine vl-  g  Q^wfiefiene.Vrlus  rifit.etfi ex gaudio, non tamen plen 

lo  temponsfine  regnabant.  de, iedpolt  uerbis  angeli  infidefoUdatacft.  Ilifcratcti.i 

e  Expecl-iban: enim  fiindamenta,  &c.Tii£ODOKET.  Pra:(entia  branam,  quandoei  promifruseft.  Scd  rifusilleadmirauc. 

^  enimnonconcupilcebatjfcdfuturadefiderabat.  Illaenim  fuit&gauda,nondubitatu;nis, 

luni  ^  Jh 


NICOLAVS    D  E    LYRA. 
rf:  Per  q\ii,n,6ic.i.tnundanos  dammbd's  o^endit per  jalnttm  fuam 
■  incjuantum  folus  cum  fuis  f.ilu.itus  efi.  Et  coulequenter  ofiendit  ^uid  co 
fuerus  e(ie\his  qnx.  per  fi  iem  fci  ,<  um  dicitur. 

2  Et  iuft.i>;<w in  dtluuio totus  mundus  rcliquus  perijt .  Et  ideo  iaHi- 
tia  tn  ipfo  er  }ilijs  eius  tantummoio  remanfn. 

3  ■E\(jn:c]w,6cc.^iccohfequenterpitnitextmpUdefideir7patrib.qui 
Diuifio.     ftietunt  poSi  diluwum,tamfn  ante  Ugem  datam .  Er  diuidittir  in  qua- 

tuorpartes,qutapri}noponitexemplumde  ./ibraham,facundodelfaac 
iZ'/.I-iac  dc  dc  futuris.rn//o<<f  Iacob,ibi.¥idc  lacob.  Quartodilo 
feph,ibi. Fidi:  lofcph.//?/  autcni  quatuorjpecialttcrfuerunt patres  \u 
dixorum  tres  autem  prttcc  dentes  fucruiit  patrcstam  ludxorum,quam 
Centiiium.  Vrima ditndtfur  tn  dttas,  qttia  ptirno  oitenditur  fides  ^bra- 
hf  quuntum  a<l  humanam  lonuerfaitonem.Secundo  eiuantum  ad  diuina 
cbcdicntiam,tbi.Fidcob\.uhu7^>ima a<{huc tn  tres,qu:a pnmo ojicnii 
tur  quid ..ibraham  enfidf  f  ccttt  quantum  ad  tnh^bitutiuncw.  it< tm- 
I  do  quantum  udgenerationcn:,  d  i  Fidc  &  ipft  Sara,tertio  (juahtum  ad 
conucrfa!toucmfHiim,iirt,  1  uxta  fidem  defunilt. 

Qirta  pnmum  confidcrandiim,  quod  magnitudo  fidei  .jbrahe  ex  hoc 
patct,quod  siatim  ad  ueibim  domifii  tuit  ad  terram  altcnam  ftbi  a  Deo 
pro>n:/farri,ut  hahctitr Gcn.\z.<iT per totam  uitamfiuim  hahitauit in il 
l.i,Ht  peregrinus  &  aduena,quia  ci/f/fHJ-^u.y.fr.D^usnoadcditci 
hgrcditatcminilii.nec  pafTum  pedis.  Etiatricn  fempcrfirmitcr 
,  credidtt  diuinam  prornifiioncm  implcniam,  ZT  hoc  efi  qiiod  dicttur  hic, 
Fidcquiuo.Abra.obc./p/?£)eo.  4  InIocum.E?ex//</f nc/t/fHi 
tfuo  iret,quia  lilam  tenam  ahas  ucnrtdcrat.  5  Fidcdc.&c.tam.in 
aM.Etqtiodinillamavferit ut aducna,  patetquia  nonntanfit  tbiinio- 
tnofirma,fedin  caftiUs  c"'  tahernactdis,qii<e funt  mitnfione:  mobilcs  <&■ 
hccefi  quoddicitur.6  In  ca.hx&:c.tc.cml.Quia  fibi promt/fa  cU  ter 
taficut&ipfi  ^braha:,vt  patet.Ccn.2$.&z6.  Quoi autem .Abrc.ha 
babilauerit  cum  ifaac , paictqma  ipfum^enuit  cr  nutriuit.Quod  au •■ 

tern 


tem  habitauerit  cum  lacob  nepotefuo  prohaturfic ,  quia  Abrahani 
xit.i  jLanms,  ut  habetm  GeneJ.z  s  .&  ctntcftmo  anito  vititfuiigc. 
Ifaac  Gen.  1 1  .a.  Ifaac  autemfutt  fexagenarius  quado  natus  fuit  I.u 
ut  habetur  Gsn.z  1  .d.&  pc patet,quod  .Abraham  vixit  eum  lacob  ; 
annis.Vltenus  reddtt  caufim,quareftc  habitab.tnt  tn  aduena ,  ejuu 
bd  repntabant  quidquid  i'fktfiiper  terrani,fed  expe£tabant  manfton 
C£leilcm,&  hoc eii quod «i/a/w.Expedabante  Ipfe  ^braham <:. 
hpedtbus  fiiis.       7  QmxX^Hcm.Manlto.n.celijiis propne dicitut  < 
uitasyi.ciuium  unitas,propter  pleniiudinem  pacts. 

8  Fundamenta./Joc  dicitur propter eius  immobilitatem,feeun:^ 
quod  itcitUr  ifa.  3 }  .rf.  Oculi  tin  uidebunt  l  erufalern  ciuifatcm  opui 
tam,tabernaculum  quoi  nequaquam  vltra  traiisfcrri  poterit. 

9  Cuuis ZYtif.Vnde  c5-  ab  tpjo  norten  accepit/ecundtim  qmd di< ; 
^.■^^cch.vlt.d.tiomco  ciuiraris  dominus  ibidcm.5~/f/<;  l{oma .. 
mulonommatur.  10  Eidc  t'  ifizSxHiccoiifeqHenteroHcn.i: 
fides  .Abrah^  quantum  ad  generationem.Fuit  enim gcncratio  Sarc 
f.ciiisproptcrduo.Vrimo,qiiiaerat  Heriiis,  uthabctur  Gen.i  1.  iTi 
S^cundo  quia  erat  e>itia  tempus  concipteiidt .  Deficranr.n.SarC  fii 
muhebria.^f /./.j/^efHj  .GfK.zS.ci^  tamen  Abraljam  credidit  inprii 
promilfionc firmitcr fdium cx eahabcre.  EX  quo  patct magnitudoji 

fu£,&  Ijoc  efl  qiioi  dicitiir.  Fld  C.Scilicet  ^jrabg. 

1 1  EtipfaSara(terili's..y?//i;<f/jr«re. 

1 2  Vi rtu  tc m  i n  con. ^  Dco  miracuiofe, 

I  ?  Eriam  pix.&ic.Ef /(/ro/«;r ibtdupiex  miraculum. 
1 4  Qrioniahl  Mc.&CC.Qi*oi autcm  iiiudfitfailum  propterfiie. 
brahx  &  non  propter  fiiem  bar^,prohaturfic,  quia  Sara  aiidiens «; 
cium  defuo  couccptunoncreiiidttj^idmagisfnuolum  rcpucuuit,etii 
ftcut  de refriuoia  rtfum  emi/it ,  propter  quoi  angelus  eam  reprefjeni 
utpatet  Gcn. ;  8 . Quod  autem  Abraham  amiito  c oncepiu  Sar£ rtjit. 
fuitcx  diffidentia ,  /cd  ex gaudto  proccdenteex  diuma promi/fto/ic 
ideo  nonfun  reprchcnjus/icut  Sara,ideofcc^uitur, 

*rro 


9^y 


Ad  Hebr^cos.    Cao.  XL 


92^ 


■rja  jhuncVtcrovc)  Abrah:im  er  mortuo.quantuad  feniore. 

/     ATKEoroRETvs.  Abvao  Abr.iham.Sinautem  vtnim 

quevnrm  intclle.xerimus,  minimeabeirabimus.  Erunt,  in. 


ap 

qui  fcilicct,'n  alicna  patria  nihil  hahent. 

f  Wo/p/w.Qtiideparrianonrunr.&ilb  confitebantur  fe  no 

cffe  de  mu.io  ncq^  alig.l  le  habcre  in  mudo,i6  hoccofiteb^a 

nuit,inufhcarne  una.  tur.Q^iienim  hocdiciint,  dant  mt^^llig! ,  qiiod  aiia  patriam 

pgo      ^  IvsTi  N  vs  M  A  RTyR.Aprophetisfignificatumeft,    quajruntquodipfi  rigaiticateuokbat,Etneputaret  quis,q> 

iilamdequaexieranc 
qujcrerent,  iubditur: 
Etfiquiiem, 
g  i.t  fi  tjuidem  dlius 
meminifif-nt.  "^  Theo 
enimCharra 
idiorum  te- 


O 


hotJi 


onem  pertine-     tuo  fanQuam  iydera  cccliin  mulrirudinem  ,   &   ficurarena  i '"^'"'c'^ 

dteri  ue'*c  taii-  h                  '       -   •                             •                                ^*"  do  Si  e 

'                  .    ■            .      ^          Mc(l'jdliiisiitfsfiJ«.vcl  roormifiintnonaccci>iisin  tertjpromiflionib  i?chjc;iuxtafidem  cotuai,./peca-  iVi      1 

narcnainmans  „       bantcniiiiCbii^ioaiitiicacieftu.nonteitena.  uei  Chai 
,  qua:  clt  ad  orii  maris innumcrabilis .  luxra  fide  defi.ind:i lunr 

"•         i  Piiter  Eiiocli  traaflitus.        b  Plciiarie.        clmplendM,         PoftmQitemluaminaducntu  Chiifti. 


quoci  quidam  veflri 
gcneris  homines  e- 
'"'   rat  Atuaham  filii  fu      ^.^ 
niuique  ad    ChriQi  a      i 
Iportion 
biint. 
qoam 

littoiw  (tenlis  nume- 

iofi,qiiidcin,  Ted  in- 

ffugifcri,m.annas  tan 

tumvndascombibc- 

fes,  qiiod  in  vulgus 

credveftrarium  bclle  c6 

r'.p  petit.jmpictatisama- 

ram  doctnnam  bibc 

jtium. 

*3  Tatiquam  fj.    Hoc 

Jicitquantumad  bo 

■  s,  id  etl ,  qui  lucc 

rtutnm&^multiru- 


Qyia  fidelem  credidit. 

romiferar.Proprer  quod  &  ab  vno  orri  fiint  t  &  boc  cmor 

»  Ab  vno  tot  (juot  mirabilecrt. 


tcoqtiefa 


necooiparantuily 
jnbus. 

£.'y/f.ar.  Hocquan 
;m  admalos,  id  e(t, 


omnesifiinonaccepris  repromifiionib.Sedaldnge  eas  afpi 

a  Ptomiflionib.applaudantes  liecteflent  ceraotx. 

c  cienrcs*&:fiilutanres,  &c6iitente.Sjquiapcregrini6<:  hofpites 

r  Liccimonntes. 

iunrfiipericrra.QuicniiTihcecdicunrrfignificar  fe  parria  in- 
o-  quirere.Erii  cjuide  ilHus  meminifTenrdeciuaexierut  habcbar 

a  Patc:  qnia  nokbantrcueti, 

vriqucrempusrcuertendi.tNucautem  mefioreappctunr,  id 

t  PacUam.    bf.tquia  haucpetuot.    Nonsmbcfcit.        cQuidicituiDeus  angeloiuin-         d  Abialjain 
I  ,  ^  Haac&Ucob 

efi, ca^leitem.Ideonon  confunditurDe-is  vocarideus  cd^rum 


^  gionem  p.unam  exi- 

'   ttimalTet  Patnarcha, 

*^&:  eade  caufa  leipsu 

J  nominabat  a.tuena , 

cum  hoib  taret  PaJx- 

ftinam,faciilime  po- 

tuiffet  reuerti  ,(i  uo- 

C  luilTet  .   'HjtHc  autem 

meliorem  irc  Non  di- 

I  cit  aliquod  aidificiu, 

leduitam  quxin  CC' 

3  lisagitur.  Hocenim 

etiadicit  paulopott; 

g  ^ccepiHis  ad  Sion  mon 

tem  er  ciuitatem  Det  ui 

ueniis  r^lefiis  Hierufa* 

lem.  Oportunc  etiatti 


]  liinllabilitite&inumerocompiranturarenc.  MarcGenti  pofuitiiliid.?s(ou(?>-«&p/«>,eJrf.Virtutnm  eniai  Deus&:  ange- 

itas,ora  riruseiuscui  propinquiladifuntaiiqui  lud^i,  noii  lorum  Doninus,&:ca;li,&:  terra:opifex,interrogatus,  Qi>oJ 

ameninGcntilitate.  e(ttibinomeii,aliisrelidis,dixit.£j'3/««  iJeMj  ^W^aw  ,  ^c, 

I  \ur.tafidem,.3-c.ii  THEO.Olcnditcosquidem  omncsui-  Hoc m.hinomeniri^ternum. 

ilTcperfidem  bonorum  laborumremuiierationes.in  pra:-  h  Z).«ifo.Inittishonoratur,ficurpcr  malos  blafphematur. 

entiautem  v'taeasnoneirv;contequiitos.H..>c«;nim  fic  otle  Dew  focMJB.AvG.fuperloannem  Qiiielr  Dcus  o.nnis  crca- 


Exod.}. 


11. 


b,cum  etiim  in  confcflo  fuentiulla  n  etrciudicem ,  fimul 
tiamvita  futura  probata  et^  .  Qai  per  omnes  uittntes  m- 
;reirifunt,  laborum  aurcm  prarmiain  pr.-Elcnti  non  acce 
:runt,clarumcffcos  iUaomn  noaccepturos,  quoniam  elt 
ftusiude.x.EritcrgoaliquaaIiavita,inquaqui  vicetunt  , 
actores  renunciabuntur. 
C  t^CHRyso.Pi-i.Timirtuscft.&totauirtus.peregrinum  ef 
emundihuius,&:hofp!tem,&:nihilcommunehiberccu:in 
ebuihuius  feculi.fed  remoueriabcis  ficurpiregrini'i,  ficut 


tura;,feJ  non fi-u.lra  hunc  honorcn.  tribuit  cis,  fed  quia  in  c 

isnauitfynjcram&^prccipua  nchantatem,Sdquiaineisrri- 

biisconlummaultmirabilefacramentumfitunpopuli,  Per 

liberas.n.genuerunr,&in!ibcrtatcm,ut  Abtaham  perSaram 

&:  Ifaac  per  Rcbecca,&:Iacob  per  Liam,&:  Rachel,&:  in  ferui 

tutcin.ficutab  ffaac  per  liebccci  gcnitus  Elau.ciu  didii  ctl, 

Seruus eris  fratris  Cw.Vc^  A^\C\X\x^nOviQ\\i  in  fcruitutc,vt  Abra 

ham  pcr  Ag.".r  !fmac!em,red  ctiam  inlibertarcm,  ut  lacob 

perBa!aam,Daa&:Nepthali,n,&:pcrZeIph3m,Gad&:Af!-r 

ibeatidcquibujdicit.C/rcMw/tar/r/nwr/oni.crf.Paulusnoa     Jtapcrfpintualcs&:bonilibcri,ficutper  Paulum  lili  dc  qui- 

lercgrinum  fedixit.fcd  moituum  irmndo,&:  mundum  fbi.     bus  iplcdicit.I^/rj/orfx  mei cilo'e,ftcut  &  ego  Chrifii  Et  mali  let 

£f/i/«/.Vtit.ir  uerbo  translato  anauigantibus,  quilonge     ui.utpei  PhilippumSimonmagus.Etper  cainalesnon  tolij 

rofp  ciuntdcfideiatasciu!tates,qunsantequamingrcd  .itur     mali,fcd&::  hom^quibus dicitoT. Qjijtdicunt faciie,  qua:  autemfa- 

ijtatioiK prxucniunr. Ex  Mctaphora crgo  nauig.intiu  dicit    f /««f  no./.<.Hoc lacramentum  quiiquis  in  populo  Dei  pruden 

'/j/.Idc!l,gnidentcs&:d.(iJcrant.scas,i||yuntnauta:lon     tcragnofcit.unitatem  tpintusinuinculo  pacisul(:]uein  finfe 

■z  vilis  ciuitaiibus .  Ei  ideo  confitebaniurTfuod  pcregrini    quibutdam  coh^rcndo.quofdam  tolcrando  cuttodit. 

qui» i^S  Cum 

N 


Gen.  17.  f. 
Ihi.  j6.d. 
Ibi.^o.a. 

h 

i.Cor.^.d. 


ICOLAVS    DE    LYRA 
fr  I  PiOpterquod  aba.ldefl,ab^hr>ih.!m.Eihocemortuo,  quia 


brahamdnitGen. z^.j.Aiiuciii^X  pci(.grinuslua>  apud  iios.Et 

lacobdixit  Ge.47.i.Dies  pcregnnationisut^  a\cx,6:c.Perhoc 

ar» erat  uetulu^,& ad gennandum  fereinepru<.  Duoautemferetjuia     oficndebant  caleliem ^loriam ta>'<juam fuam patriam  pr.prtam  incim 

rere^  hocefiijuoddunur. 

6  Q^li  cnim,&:c.  Q^iia  poff^t aliquis  dicere,quodpYOpter  hoc  confite' 
haniur  fe peregrmoi,quia  exieruntde  Cbaldxa  ucL Mffopotamiu,quas 
terras  reputabant  pairiam  quam  &  ideo  excludit  hoc  ./ipoHoius  ,  dt- 
cens. 

7  Et  fiquidem  illius,&c.i^/<r  non  tantum  diflahapt  a  Mrfopota, 
tnia  vel  Cbaldxa  unic  e%ierant,(juin  defaiilipo/fent  illuc  reu  rt  ^  i- 
dco  non  loquebantur  detlla  patria  ouia  depneccpto  domini  eMoant,^ 
pter  qnod .,4brab.m  ii\tt  feruo  fuo  Gen.z^.a.  Caue  ne  quandofi* 
lium  m^ium  rcdicasilluc,£t//c« /.»«/'/«  Mi/opotzmiam  tuent, 
hoc  tamen  nofmtad  mamndum,fedan  tempus,propter  odium  fratris 
f-dandum  &  ai  quxrendam  vxorem.Et  idco  corcludit  apofli.Ls,quod 
non  loquebantur  de  patria  terrefiri,fed  caiefti,dicens 
S  Nuncautcm  mciiorem  2i\>pctant.l d eti,calef}em ,  &■  quiain 
terra adhuc pofiti repntabant fe  depatriaca'e/iimoribus  ijr  a^ufiuei, 
iiro  Detts  volitit  nommari  Dsus  ipforum  ex  amore^  fi.ie  fpeciali,  iCr 
l)oc  efi  quod  dicttnr. 

9  Uicoaonconfuviditur.&Cc.Hoc hahetur Exol.^ .bvhi  dominut 
loqucs  Moyfi  dt.vit.  Ego  fuui  Dens  Abiaham,  deus  Ifiac,&:dcus 
Iacob.S;f«f  fH/w  rcx  denominatur  aciuitate  fua  principalt  quamuis 
rignum  fe  ey.tendat ad  a\ias,fu  ut iv  fcriptura  dicitur  rey.  lerufuiem eX 

l^i^iltauit.utuidcietdiem  meu,ik.cEt  quia  longe  erant  a  tempore     Bahylonis  uel  hHiufmodi,fc  deus  ah  iflis  uoiuit  nominari ,  quiauerhis 
^^U.idto  con^tebaniurfe  cf}e adHcn^i  &pcregrinos,proptir  hoc  .a-     &faCtis  ofiendebantfeifjc  de ctuitatc cteleni ul  difiuvi  e0,io  Jequitur 


ojieagenmt ftiios de Cethura,ut habttur Gf n. 2 S -quta  aliqH.ndo con 
!)igit,quoJ ille  quipiopterfenetlutemfaSus  eji  quafi  tncBtus  ai  gene 
andum,generat  tamen  propter  boaam  aptitudineio  mulieris  adconci- 
ierdam. 

Ortilnnt,&:cad  oram.mar.inu.  D?  jibraljam  enim  orti  funt 
inltibom&muUimaiiffjrpropterhoccomparantur  multituitni  fiel 
irurn  quantum  ad  malos. 

luxta  fidem  Hic  confequenteroflendit  quid  ^bral^am  cum  ifaac 
'•T  lacobper  fiiem  feterit^qtia  ifii  ita  iaudabiliter  conufrfati  funt,quod 
'fque ad niortem  in  verafide  permmf'erunt,&hoc  e/i  quod dtcitur.lux. 
iftdem.Qttafi  habentcs  fjdem  fociam. 

Dcfunfti  funr,&:c.£Ar  quo patet firmitas fidei  ipforum.  Scdcon- 
■i  hoc  videiur  tffe  lUitd  quoJfcnbitur  E^^l^ech.  j  ?  .c.VnuS  ct3.t  Abra 
iam,&:  ipfc  hiTcditatepofTieditterram  Dicendum,qttod /ic de 
H inlctbgt,t,o/fcdtt,id es},pofJi Jendi prtmus piomi/ftonem  accfpit,no 
mcn  attupofkedit  quia  non  habutt  in  ea  pajfum  pedis,ut  duiiur  Ac. 
'.proprca  hocfequitur. 

I  Sedalongccasafpi.Lo^M/f/r  <:(///OT7/f«!//nm  nautaram,qui 
'^'fientcs in  mari a  longr  uidentes  portum  gaudent  ip-  faiittant ,  fic  pa- 
'esueteus  Tefiamcmi  fidentes  a  longe tmpletionern  rtiyficrif  Chri/ii 
'■iudtbatit^propter quod duitur  Z0ijn.8.'^.Abraham  pitct  ucflcr  C- 


braham 


^  VAiMit 


^  927         Glo,orcl.&:  Nicolai  dc  Lyra.         028 

A  a  C«<»>«;".NontctnanirDeus  Abraham.quafiqui  Fdf  eins     riusiurnhat&rdueamtenct.poft  vcrb.iiurantismoxadorau.r'» 
Au.<«fJ    i^norara  iedvJipleAbrahaaiCSt  nnindus  fidci  cius  vnitate    Deum.Non  enimpudcbnteum  fcrret.mtilpcrinrigncpo 

actirmitatcmcopnolccrct.  ftatisfilii  (ni,\bi  Figuramagn?rcifutur?pr2ngnab"ami,6cic,vi 


fietcHe 
An.'  r-"'i« 
dvte    ic 
liH  dcti- 

UU  C    i  i- 

coitantu. 


b  AWj';r4».j^i<;4.Nonticpidauir  Abnhaacrcdcrequando^-    gniChridi  futuriinGenribus 
piumiticbaiiir:n6trcpidauitoffcrre,quaaocxigcbatur.Eius        T  h  eodor  ETVS.PrxfigmficauitcnimregnuEph 


dextcia  erigituradu- 
cnficmm ,  nt  morecj- 
tur.  cuius  corrcctum 
cil.idlido.vtnaicerc. 
rur,  Ncc  tuit  rch^io 
crcdcnns  conrr.Mia  dc 
uotioni  obtempcran- 
tjs;  PiomillitJiicm  pa- 
tci  piusndehrcr  tcoes 
+  Cuinu<l  qnamper  hancopor- 
fecum  Bcrr  rcbat  implcri,  quem 


•  Appetuni  cxIcflcm,Tcl non cnibelcie  quli  foi  does.     b  In  qua  erant  flii  conciuct. 

c  Non  rc.lcit  Toljiitate. 

parauircnimillisciuirarem.tFidcobtulic  Abraham  Ilaac  1 

a  IdcftcumDeusonenietetquiscflctaJc.xeinpIuinaliuiuin.  Id eH in  quo  fa^x  eia.it. 

cum  rentarctur  vnigciiicum   oftcrebat  ,  in  cjuo  luke 

iiit. 
perat  rcmifrione.s  ad  quem  didbum  eft    cjuia  m  €{aac 

Qnomoda  crgo  Dcum  vctacer»  ctcdcbit.  A  Sicutde  niliilo  faceie. 


1 

3 
V0-4 


b  cabitur  tibi  iemen .  t  Arbitrans ,  quia  &  a  morcuis  porens 


a  Qtiia  uiuam  hjbuii  (idcm. 


b  Idcl)ri'»ificationeai. 
^l 


6c  docem  tnbuQ  h 
ie>Shonem  quo  c 

ipl'cpi.i:hgurateofuiii 
adorationcm. 

*Ch  R  ysosT 
Mvs.Qiioniamen 
furrccturus  ciat  ^, 
Efrem  rex  alius.pto- 
ptcfcadixit.  Adoranii 
f.ijligium  niij£  f»«f  .Ec- 
ce  cum  latu  cflctfc. 


pc-niiint   nc(isuibc'oaroffciri.  d cftfufcitarc Deus .   Vndeeum  +  &:in  parabolamacccpit.t  7   ncxadorabant '  ' 

t'»'»"^.''  i>jonhv'litau.t ,  quod  aHabiu.  bQiiinonvidcbam.tt.  vniuerfi popii!   , 

Ih lilLTt"   ^»bi  reddi  poterat  im-      pide  &  de  futuns  bencdixit  Ifiac ,   lacob  &  Efiu  .    t  Fidc  "^  tioncm  fignifia| 


B 


a  Quia  {ingulii  cancril>ti<  manib.bsnediAionem  dcdit  Scdcxtra  (upra  Fpiuaim  poltta leua^ruper|.Ma 
liallcni,minoieinuiaioiipizp3fait.    Quia  cuitjuepio^i.-iaiu  beucdicliu.icni  dcdii. 

!;(>hta!m&  .Maiiaflc. 

&;^I.acobmoriens  ilngulds  filiorum  loieph  bcnedixit,& 

a  Chfiftuinpeiquemin  Acjiyp.damlaum  Scdifcipliax  viiganihabuiivdrcgnuin  Chiifliquodin  illu 
lifuifijabaiui  fuiitiuin  in  Ocntib.        b  Dctuiuiishabita 


illicratfatura.j 
iam  iumpiiffci 
quaiido   cum 
1  1  iieiunt   fiattcs    ea$ 
fiituium  autem  ttn 


9 

10 


1  2. 


molatusquid.ri  pote 
ratnonlpcratus.  Non 
fibi  fecit  quxdioncm, 
qiali  df  contrariis  6c 
li..nadueifantibusucr 
bis  Oci  promittcntis  c  adorauit  faftigium    virga:  eius  t  Fide.  lofeph  moriens  dc  "  " itk-ru»"  P«ilca  pet  dt 

,       tilllim   nattiturum  6<:  aAbAe^ypto.vtfigniflcabatuifideUumtcdeinptioapeccatis.        b  lidefutuiaticruiieaionit.  ^^CCmtnUUS. 

t  Exitu.   po:tcad;centis.Occi-  f  f  protcdionc   filiorumllracl  memoratuscft,&:  dcofti-         *  Hiero: 
'  dcmihifiliumtuum.         '    *  Inhcbrcolcgma.i 

Sed  erat  in  corde  eius  do-auit  itncladcapu: 

fides  inconcufla&nondcficiens,quacreditDcum,  quidc-    ^ft//.quodfcilicctpoflquamciiuraueiatfiliusfccurusdc  . 

dit, vtilledeli:mbusnafceretur,poffc  ctiam  de  mortc  rcpa-    titionequam  rogaucr.it adoraret  D^umcontra  capu:  lcc; 

re.  fu!.Sandusquippe&:  Deodcdit  suir  opprcflus  (ci  ccti, 

A'ig.li.i^.  e  Et,np.FidcobtuIit  Abrahamnonfoluminre,fcdctiamin    richabebatlcdukjmpofituni.vtipfciaccntishabitusabiqi 
^t'  ,*■■  V'  fignificationclntellcxitcnim  Chrillum  fignihcati.cuius det    dithcultate vlla ad  orationcn)  cfl^ct  paratus. 
fl,?,".,  *  tas  nonmoritur,lcdariesha'renscornibusintervcprcs,idefl:    f  Dco/i<*«j/i<;i>».z»j(ij«'f.Adiuransfiliosll'r-icl,vtarportar. 

carolaboransinterludxosin  cornibusccucispotuit  Deo  of 

ferriipinislndaicisantccoronata. 

d  I^^ijf.Fidemhabuit^nonfolumquodbencdifikuselTct  md. 

lior,fcd  ctiam  crcdiditquod  Chiiltus  populus  fupplantarct 

bcoed;dioncm  ludcis. 

e  ./iJo^<i«/r/Fortetoleratafiliovirgam,  quando  ei  idcm  fi- 

iius 


imniuiJt. 
Jfja:. 
Gen  ?2C. 


Au 
uit. 


16.  ci- 
:.i7. 


Ang,i6  ci 
ui.k.41. 


ca  in  terram  promiHionis,^  recondercnt  ea  in  fepDlcliro} 
trum  fuorumfcilicctinipeluncaduplici.,  inqua  le|.ailti  fi: 
Abraham  &  Ilaac &c  tacob i?<:cxtcri  d:  patrcs,v  bi  &i  Adan 
Eua  quicfccbant .  Quod  ideo  uolucruut  quia  in  ca  tti 
prxuiderunt  naicituium  Chcillum  ut  cum  eo  rciuig 
cent. 

^CHRy- 


NICOLAVS    DE    LYRA. 
*  i  Parauiie.il.ci.Sa//c<'rf(p/ffle»». 

2  Fidcob.  Hk  confequcnter  oUendltur  (juid  ^brabamex  fidefecit 
tjuintitm  ad  ohedtentiam  diumam  dominns  enim  promifcrat  ei  multipli 
cattonem  femtntsfui pcr l l'aac,G'. ZO.&  Zl-C tamen  ad prdceptum 
domtni  voluit  eum  immolare.Ex  ejito  patct  magnitudo  fidei  ^hrahix., 


{fuam  feruiiHt  J acoli,fed hahuit effedum  m auobus popt-lis  ex^unr:' 
ab  ipfis  ^uia  Idumteifliis  ifraeljeruterunt  tempore  Dju$d,vt  bah.  ■ 

loFidela.Mo.fin.  &c.  Hic  poniturrvemplum  deftdeipfnisiac 


mihenedtcendof.lios  lofephprspofun Ephratm,  quierat  iMfUor  , 
MmaffeGen.<^%.quiaper  reuelationem  hahnit  d'^mtaten,rigiam 


quia  firmiter  credebat promffionem  Dei implendam  de  multiplicatio-^     Ephraim  debere  trahfire  &■  hocfuit  impletum  per  Urohoum,  >f  /;•■ 


TenwttO' 
ixc&ue& 


ucfeminisfui  per  ifaac  &  ipfo  i^nmola^o  non  reftabjt  alius  modus,  ni 
fi per  rrfufiHattonem  eius.EK quo  patet ,  qvoi  Ahraham  credtditre- 
furretltoitem  non  mortuoturn,tn  qua  confiiitt  vnus  de  maioribus  articu 
lis  fidet.  \cJ  non  folum  credidit  re/urre&ionem  generalem  futuram  in  fi- 
tie  mu»di,Jedcum  hoc  fpecialcmrefurreffionem  filiffui  ad  impletione 
diuinipromifii  &  hoceji  iyMO(iii/dr«r.fideobtu.Abr.if.  ldeh,offerre 
yolnttyfed  diuinttus  impeittusfuit. 

3  Cum  lcni.Tentat  enim  diabolus,homo,  &  Deus,  fed  diuerfimodi, 
ifuia  diabolus  tentat  vt  decipiai,homo  vt  cognofcat,  Deus  vt  cognofce- 
tefaciat  er  boc  modo  tentauit  Deus  Abraham,ut  fides  eius  CT  obedien 
tia  notificaventur  nobts  ad  exemplum  imttattonis, 

4  Et  unigcni.Hoc  videturfalfum  quia  habehatiam aliumfilium  fed 
foluifur  perliteram  fequentem 


'^i'*s  tmpletionis  lacob  habnit  fidem  firmam  C~ 
oe  \i.\x\o-f\n.V{abuit  etiam  lacobfdem  de  fcpiil 


tur.i.I{e.\z.&t 
e§iq>dicitur.F\ 

Cjr  refurre£l tone   Chrtfiiftenda  in  terra promifftonis  propter  qno ; 
iurauit  iofeph,vt  faceret  illuc  corpus  fuum  d'  fern  po/i  mramentn» 
tcm grattaS  agens adorauit dominum  conuerfns at  caput  le£lult,fcc 
dum  translationem  Hiero.utpater  Gen.^S.iraHslatio uero.Lxr..  ini 
pretum  habet,ut  hic  allegatur. 

II  Etadorauit  fa.Utc.Ef  vctunqueefl  verum  qniaadoraut  uerfu- 
put  ie(iuli,quodcrat  ad  occidentem  dd  quam  partcm  adorani\'*dAi 
ijuta  erat/encx  babebat  baculumjuper  cuius Jummttatem  nitebatw ; 
adorando  Deum.yndenon  efl inteUigendtim,qi<od adoraueiitfut/iii 
tem  virg£  vel bacult,ft'd adorauit  Oeum inntxus /itper haiulum. 
^ltterexpomturde  baculolofephqui  portahat  Jceptrum  in  ftgmi 


5  lnqnoi\iCSK.C.Quia promi/fum fuerat ^brabt quodfemen eius uo    poteflarisftbidatifuper^egyptwn&hocfcepirumaccepitlacobqu 


caretiir per  J faac tanium  & iieoerar  vmgcnitus  quantum  adisUm^ 
condittonem.Fel  ideo  dicitur  vnigenitus  ratioae  matrts,qu£  non  Ijabuit 
alium  filiuti', 

6  Arbitrans./!^  efl,iudicans  ucl  credens. 

7  Quia  &C  a  mor'£r  ideo  oblatto  Ifuacfuitfigura  mortis  &  oUatiO' 
tsis  Qhrtfii.ficui  entm  arics  hxrens  interfpinas  corntbus  &  tmmolatus 
efl  Ifaac  liberato,y^  fic  humamtas  adhxrcns  cruci  occifa  efl  diuinitate 
imoafithtlt  exiflente  &  hoc  c/i  quod dtcitur. 

8  Vnde  cu  m  &.'  i n  p. Id  cjl ,  Ahraham  obUtionem  filij  f»i  ftguram 
paffionis  Qbrisii  iiiiellexit. 

9  Fidc&defu.H/cpomf fXfOTp//<w deftdc I faac, qui ex ftdefuturo 
rur»  b-nedixlt  filtji  fuis,  &iJjoc  efi  quod  dicitur  .  Fldc  6<:  de  fu.  be. 


lUau  &  a.&S  hi.boc hahetur  Ge.Z7.f.vbi  dicitur,quod in  benediiiw. 
nrfii.i  poofuit  laiob  ipfi Eiau,di.Domit\\i  tuum  illum  conftituit: 
^ljujc  vidtttn  fpirituijancbenedi£lionemhaberecjfitaciam  tnfulu- 

rOfqma  non  babuit  effcClum  m  perfonis  duorumfratrum  quia  Efau  nun    ipfe  &  tdeo  nonpoterantfacere  dc  ipfoficut  tpfe  /ectrat  de  patre  (u 

^IM^  it  Sccundf 


dolofcpb  capit turare <^ poliquamiurauerat antequam  reddent / 
ptrumipfi  io/iph,adoraUit  Deum  tnnixus /ummitati  tllius  Jceptri. 
AUter  eXpOHiturmagis  prope literam  qitia  aior.iitit  fceptrtm  \of> 
noninfe,&.ahfblute,fedinqucintumerat  /ignuin  or  fgura  petesl. 
Chrifii  ficut  &  nos  adoramus  crncem  incjuantHin  efifignum  cructft 
1 2  Fidc  lo!  cph.f//t-  poni  tur  extmptum  difidet  \oJeph  quta  mou, 
exfidrfecit  memonam  deexitnfiliorum  \fraeldejlegy\no,t-thabe 
Ge.vult.C  hoc efi  qwd dtctttir. Fidc  iolcph  mo.dc  pio./;ji«« 
ftdem  defepultura  &  refurreGione  Chrijii  tn  terra  prorni/ftonis  com 
da  &  tdeo  maniiauit portari  tbi  offafua  vt  efiet particeps  t  Itus  re/ut 
Qtonis  quia  Chrifio  re/urgente  mulii  fancli patres  refurrexcrunt  vi 
hetur  Matt.  zj.iir  hoc  eji  quod  dtcitur. 

Ij  Etdeoflib.fuis  tn^n.Sed  qusntur  quare  non  prscrpit fta 
post  mortcmfttam  illucportari  Di'  ednm,quod  ad  l)oc  duplrx  ratio 
gnatur.Vna  efl  quiafratrcsfui  non  bahebant  tantam  pote/'atem  fi 


f 


029 


AJHebrxos.    Cap.  XI. 


930 


*  Cnn YJOST.Audiiiit  lofcphetiamintcralienos  confti 
ti;tus(Tibidaboterram  hanc,&fc^nccdum  vidcns  proceilil- 
flepromiflion5,&:  neqr.eficcociditaninuiseins.Ccd  fic  cre- 
didit.vt  et  de  exitu  eoram  loqncrctur,&  de oflibus  fuis  ma- 


Puerumcrgo  in  vareex'vimine-complicituni,&:bitumineob  D 
Jitum  minentes.&rcircafiuLuum  ponftes,eiu,sla!utcDomi- 
no  reIiqueLunr,6ic,Cum  trimuj  effet  efFedus.'Dc'us  mirabili 
tereiusftaturceeleuauitfpatiiim.Nam  quantum  ad  fpccie. 


datum  daret.Et  non  tantum  ipfe credidir,fed enam  alios  ad    nuUus  erat  ita  leueruSjVt  Mofen  vides,eius  pulcliritudme  nd 


iod.a 


fide  introduxir,vt  fcm 
p  memores  cflent;  ga 
nequaquam  defuisof 
fibiispritcepiflet,  hifi 
piena  (idc  fperafl"et  re- 
ditumiliorura.  Proin- 
dcquandoquidem  di- 
cunt.  Ecce  iuftl  curam 
quoque  gerebant  fe- 
pulchrpru  m,  dicamus 
adillos,  quia  non  pro- 
jpterhoc.  Nalciebar, 
quia  Dominieji  terra,  c&* 
plciiitudo  eius.  Dic  mih  i 
Ntim  &  Moyfi  oflTa  in 
ter  alicnos  iaccnt »  Et 
Aaronis,&:  Daniclis, 
&  Icrcmia:  <'  Apofto- 
lorum  autem  pluri- 
niorum    ofla    nelci- 


a  ParentumquicteflcbanrDeuro  faaurmtia!iquidm3gnipi.Teum,cumefl<:t,adeo  eleganui  forms.       J 

bus  fuis  mandauit .  t  Ffde  Moylcs  iiatus  occultatus  eit  men 

»C>uiaab  ottu  fuit  infutailli  magna  gtatiavenuftatis^Bon  natura,ftddono  Dei. 

llbus  tribus  a  parchtibusfuis ,   eo^cjuod  vidillent  elegantem  3 

4 


Patenteseius. 


Perfidmi  inuifibilium. 


h?ieret,multiiq;  co- 
tingebat,  dumtuni 
cernerentpec  platea 
ferri,  vt  conuertercn 
turadafpedu  pueri, 
&:eainquibus  vide- 
bantur  fludium  ha- 


a  infantem,&  non  timueruntregis  cdidum.Fidc  Moyfcsgra  ^  ber"c  deSerdck 

L  Maximcfideicft  (petnetciucuHditatem.  )       _      .'  .       '     „ 

^ dis faftus  negauit  fe cire filium  filia:   Pharaoms    magis  eli-  6  f^^" £"en 'm ili eo 

a  Ideft.tranCtotii.  —     ■     r         y  i 

gens  affligicumpopuIoDei  ,   quamt  temporalis  peccati  ^  tia&^cxcdleiKefar  +tcmrora 

Pcccatumputauitfel.i:tariina!itadumftattesruiaffligercntur.  o  '  ^n  Af',-^,^^^,-    naml;a*-C 

habercmcunditatem .   Maiores  a:itmians  dmitias  thelauro  9   exiftens,  retinebatin  f  nicrT 

^  aQuodfuftinuit  afuis  vtChtiftusa  fuis.  IbicienteS  .  Huncet- 

d  v€ryptiorumimprdperiumChriil:i:Aipiciebatenimm  re~      go  cum  talis  eflet  , 

a;.^etctnam,ad  quamibat.  Patientet  fuaincntium.        Educensfilioslftael.  I  ^  ThemUt  filia  PliaraO 

c--muncrationem  .  Fide  rehquic  ^crypcum  ,  non  vcricus  iznlsfii^ifi^i^n^^dopta  Exod.i.c 

^  ^^  *■  uit,cumfobolcmno 


i3haberet. 

mus.vel  vbiiacent.Pem &  Pauliquidcm,  /oannis  &:  Tho-  c  Miz/owijW.cJr^r.Procoquodefl.Q^od  in  typo Chrifti  fimi  g 

nixmanifcftafunt  fcpulchra.Aliorum  verocumtanti  fint,  leeitChriibi^bris,  quodddnerluspictatemabaduerfariisin 

maximccognitumellvbifint.Nihiligiturprohac  re  lugea-  tentatur.Aegyprumquidetimcns  rcliquit,audadcr  autem 

mus,neque  pufiUanimitcrfcramus.Vbicunqucenim  fepelia  Aegyptium  confodit.Fugam  crgo  pofuit  pro  ca.:fafug2B. 

mur,dominieftterra&iplenitudoeius.Lugerc,&deplorare,  d  I?M/jro.Quodpatcretur  proChrifto.Velfignificabatim^-  I0.72.C.    . 

&:]amentarieosquidehacvitadifcedunt,expufillanimitate  pcriaChriftifutura.Velquod  Moyfeslurtinuita  fratrib.  luls  Exod.  z.c, 

contingit.  quosliberarcuolebar.ficutChiiftusafuisquosredimere  uc 

a  i^r_j/x.QuoomncsmifcuIos  Hebrxorunecariprarceperat.  nerat.IllidixeruntChrifto.Dj?wo«/MwAj^«EtiftiMoyfi.  V«      * 

b  Fiie Moy/es.&c.CHKys.Otdnat a.  parentibus  Moyfi,  igno-  nos interficete,(icut interfecijli ^fgyptum,Qapd  tamen  patientcc 

bilibusquibuldam,&:nihiltalehabentibus,quale;filius  eoril  fuftinuit,ficut&:Chrittus. 

Vndeautcm  IperaueruntvtDeiisIaluaretpuerum?Exfide.        *  THEODOR.Qniinregiaeducabatur,&:  omnidelitiaria 

Quia  vidcruntclegantem  infantulum,&ipfe  vultus  ad  fidem  generc  fruebatur,  &C  reginx  vocabarur  filius,non  IhuuifTet  ef 

eosattraxir.Siiamindeab  initio  cx  ipfis  incunabulis  multa  fefatuscumiis  qui  erant  fuigenerisaffiifl;i,nifi  fidci  utens 

cratilliiuftomfulagratia.non  naturahoeoperante.Intuere  oculisadagonothetamrelpexiflet.Peccatiautemiucundita 

enim  ftatim  vr gcnitus,honeftas apparebat infantulus ,  no c-  tem appellauit,uitam qua; cum impiis tranfigitur. 

ratdtformis,nonnatura,fcdgratiadiuina,qiia:etiam  barbara  c  '\p«  Me.CHRys.Qu6dpriusfugcratinterramMadiam,no 

illammuherem  Aegyptiamexcitauit,  vtamaret,&:arripe-  fuir  mctus,fedfidcs.g7CtedcbatIeaDeoliberari.Noluit  ibi 

ret.  manere,  ne eflet  caiadanti?,fi in apertu  pcriculum  ie pra:ci- 

lOSEPHvs.MetucnspatcrMofis.nccaptusiraircgia;  fuc-  pitaret,&tentaretDeum,  quoddiabolicum  eft.Sanftienini 

cumberei.&tipfecumpuerodcperiret  ,de'iberauitpueri  c5  quamdiu  habentquidfaciant,nondebenttentareDcu,uc&: 

lulcrcfaluti.Deumiudicanshabiturumomnem  prpiiidetia  dominuslocum deditIudxis.Qui6<:I'uispr.'Ecepit.5'/»oj/)e'>-/<?  Mat.io.  c. 

Sc cautelam,qnatenus in nuUoqua:  promilcrat  eUet  medax.  cuufuerint  in una  ciuitate,f^guc in aliam.  F 


NICOLAVS  DE  LYRA. 
^  Secundaratio  eit,quia  per  reuelationem  fitebat  filios  ifrael  multa 
durapaffiiros  in  terra  Aegypti,&iieo  ad confolaiionem  eorum  voluit 
ibidem  ad  tempus  [epelir/,uclpotius  reponi,ut  ihidem  dicitur ,  quia  per 
hat habebant  fpera  excundiexprophetia  lofeph.Fndc &  Moyfes  edu- 
censfilios  Ifiael de  A^gjpto tuUtfecurh offa  lo/cph,ut habetur  Fxo.i^. 
i  TidcM.o\[cs.Hicconfe<]uenterponitexemp[apatrum  (jw  fuerunt 
tempore legis tfuxfub Moyfe data  efl,u!  dicitur  lo.l.i.Lcx  per  Moy 
fen,&c.Ho( autern  tempiis  dtfiinguitur in tria.  Vrimum  autem  tem- 
pusfuit  tnte  exitum  de  ^egypto,fec:indum  in  eKitu,tertium  poH  exttu 
Pnimnrgoponit excmpla  dc  hoc  quoifaClum  eft  ante exitum,fecundo 
dehocf.wdm  exitu,ibi:f\dc reiiquit  Aegy^Aom.Tertiodehoctjuod 
fatlum  est  poft  exitum  in  terra  promif/ionis,ibi.Et  quid  adhuc  dica. 
Vrima tn  duas,quia primo  oftcndttur  /fuidfj£itim  eft  ex fide in  natiuita 
te  Moyfi,fecu)ido  quid  ipfefccerit,ibi.  Fid  c  Moy  fes  g  ra  d  is.  Circa  pri. 
niumfciendum.cpfilij  Ifraelex  prophctia  lofeph  firmiter  ctedebant  li- 
betari  de  affiithone^e^ypti  per  aliqucm  dc  populofuo  cum  Dei  adiuto 
riOj&ideopjrentcs  Moyit  videntes tpfum  elegantem  puerum  prtcter 
Jolitum  modum,tudtcaucrunt  rirtutcm  Dei  efie  tn  ilload  liberationcm 
popultfOr  e\  hiic  ftdc feruauerunt  tum  contra  regis  edtClum  exponende 
fcpcriculo per/onarum fuarum.Ex  boc eft quoddicitur.Vide  Moy.na. 
oc.cd  Vdc.Xi.Ex  fidc  cnim  parcntum  faUum  efthoc,non  exfideMoyfi 
quiadhuc  nonhahehat  iiiiiciurn  rattcnis.Et  caufa  fubMtur. 
Z  Eo  g)  vi. Id  eft,aptu  ad iiberandum  pcpulum,Dco  hec  eis  infpirante 
3  Et  ncn  ti.rc  QuiprAceperat  omnes  mafculos proiici  influmen,  ut 
hahciur  Exo.i.Sed  hoc  videtur fal/tim,quiadicitur  Exod.z.quod  pare 
tes  Mcyfi  timore  rigis  prfuerunt  eum  influmine,&  ftc  expofuerunt  ett 
t)iorti.Dtc(r,durn,q^  hoc  non/ecerunt  ad  ipfum  interficiendum  ,ftcut  pr^ 
trperai  rex  ,fcd  quia  non  poterant  ip/um  amplius  celare ,  tim  cbant  pro- 
babilirer  ne  au/erretur  ab  eis,&  ideoin  talt  ca/u  tutius  iudicauerunt  ip 
/urn  txpenere  diuinticu/iodne  in  fi/cella  bituminata,crcdetcs  ex  ead  'fi^ 


de  g>  De' /eruaret  eu,nbt  dticiebat  humana  ,pniaetia,C\  i  lalib.no  deficit. 
4  tide  M.oyi^^-\\'c ostenditur conjequenter quid cx  fideMoyfes  fe- 
cerit,quia  adoptatus a  filta-Pharaonis,ut  habeturEiiod.z.  &  adidtus 
fa£lus  ui/itauit  filios  I/r.iet,&videns  virum  ^egyptium  perculientem 
vnumde Filiis  \frael,intcrf,'cit eum.^Et ftc per hoc  faSlutn  negauitfeef 
fefilium fili£  Vharaonif,&  hoc  procejiit  ex  magmtudine fidei  eius,quia 
de  (iliis'lfratlcredebat  Qhnftu/n  nafcitufum,&  hoc^st  quod  dicitur. 
f\de.Ideft,perfidem.  5   Moylcsgrandis.icif/r  ,«rf«/f«x. 

6  Ncgauitfecflefil.fil.phar.lBfo-^afntio./iegj/ifJww.  Ecjubiun- 
git  duodiffictllimaadfiliinendum  qnx  pnxclegit/iiftincre  cxfme.  P«- 
mum  est,qma  magis  uoluit  affligi  temporalittr  cum  D«  cuUortb.  qua 
iucundari  cum  idololatris,&  hoc  eft  quod  dicttur- 

7  M3S,^seUgcm,l d ejt,cuw fdiis l/rael,qiii  colebant  Deum. 

8  Quam  itvn.^tCld e/t,prnfpernatem  Aegyptiorum.Secudim  eft^ 
quod  prfelegit  paupcrtateft/u/iinnc  rnagts,qiium  diuitias  ^egyptio- 
rum  cumpeccato  po/ftderey&  hoc ejt  quod  dicitiir, 

9  M.3k\ovcsxi\imsins,&CC.Jdeft,paupermem  ueluituperium  profi 
de  Christt  uenturijuftinere. 

10  Thefauro  Acgypti.lJf/r,^«<iw thcfaurum  Jjuiufmodi  pof/idere , 
Et  reddit  cau/am  cp.iare  Moyfes  tam  dura  patienterfufcinebai  dtcens. 
n  Afpiciebatcnim.O(r:</»fori/(j. 

12  In  rcmunciat.f «<«r*  heatitudmis.Sicut  anuira potioftmiturlibe- 
ttr,nonj)ropterJc,fcdhabendooculu'n  adfmitatcm/ltturam. 

13  Fide  x.c\\c\u\i,tUc.Hic confequenierojtenditur quid /aLtum  fit  ex 
fidc  in  eXitudeAeiypto,  &  diuidttur  in  trespartes,quiaprimd  ofie 
duur,quid  ex/ide  fatlum  eft  in  prtfparatione  exitus ,  jccundo  qu/d  in 
niodoexeundi,ibi.¥iAecc\cbrsu\t.tertroqut^  faHum  fit  in  cxitu  de 
^rgyptotngrcdictido  tcrramproinifjion!s,ibi.¥\dc  muri  lericho. 

Ctrca primum  confiderandum,  quod  Moyfts  bis  cxiuit  de  .yicgypfi 
Vrimo exiuit occifo  Acgyptio,& de ifto exitu non loquitur hic,quia ex 
timore  ngis  tunc  cy.iuit,ut  habetur  T.xodz.StcunJo  exiuit  ^Aegyptum 

Tom.vi.  G 


Diukfio. 


9^1 


Glo.orJ.&  Nicolai  dc  Lyra. 


9^2 


A 


a  F/rf^ff/ffcrflw/VTj/f^^Hacfcilicctquiacrcdiditpopulumfal  roru  faxa  <^ciicit.ctiamfiperinnumcrosannosquis  tubis  in-  I 

uandutn.illoslcilucra  rharaonc.nos  adiabolo.  fonet.Ccdfidcsomniavalet.Intuerisvbiquencqj  rcquela  vlla 

*TilEo.  Sincfi  lc  cnimquomodo  cicdidifTct  mortcm  ,  rcfum.ncquenaturx  lcgemiitationcmrieri,fed  pritcrfpem 

OuisfanguineproUi  >cn.Scd  pcr  figuram,prauidcbat  vorita-  Cimftmcri.Q  loiia'^  cnim  diccbat.QLiiaoportetctcderc,5u 

tcm.iSc  morus  domioicx  poteniiani.  fpcbjs  futuns  iegi,omne  illu  m  fer  monem  mouit ,  oftcndcs 


X  fcrocu. 


Vif  H  A  y  .M  o.  Fide 
qaa  Mofcs  crcd  dit 
perillum  faneumcm 
faluandum  circpov:u 
lam  ,  cclebrauit  Pa- 
fch3,&:  languiniscf- 


y*  Deum  (fiim  non  viMetxt  ac  (i  rideret  ru(iinutt  &  in eo con6dit,  expritans  quod 
<         ptoiuili:iai,&ideo  non  timuit. 


lExo.ii.b 


tprimogc 

nio. 

JHaymo. 


f oruc  6.C. 
S 


t animofit.irem  regis .   Inuiiibiiem  cnim  t  wnquam  viden.s 

aldcit.cxpc&auit  \incacoiifidir,  bQ^uii  Gc(rediJitpopiilj:ii  riiuinduin, 

cMoyliii.  dQuod  uufitianGtujfuir.        cQjodlinic.untpolteiCcltipcttiininaiia  dorous. 

fifioncmqiloliniuit  ^  fuftiniiit.  f  Fide celebrauitPafcha^^&fanguiniseffii/lIonem 

pOlieS  nCangClUs  Ua-  ^  Angclusperc«ticns.         Acgyptiotuin.  Tcititusf«n;uinc,qnodfiiiiK  figuralibeiandotum 


quia  non  tunc,  fcd 
ctiam  cxinitioomnia 
miracula  pcr  fidcm 

impcirataiSc:  perfcda 
funt. 


ihUOr  AegyptiOrum  '      pctfanguin:mCmill'i  I    , 

aftligcrct 'ffraclitas.   b  ne  qui  vaflabat  t  primitiua  tangcret cos  .   t  ^-^c  tranfieruut 


c  Quicrcdibini  Lico  pioiiiiticini. 


b  Tranficruntmarr  m- 
brim,&c.  Sic  cti.im  p 
baptifmum  fidcles 
tranlcutremiflispcc- 
catis.tanquam  Acgy- 
ptiis  cum  diabolo  pri 
cipe  tenebrarum  fub- 
merris. 


OiuiGa 


d  Excipiens  explorato. 

3  res  cum  pace ,  ci^  c.  QJ. 
fa&  vos  dcbctisduo 

^  tellamenta  per  apo- 
fVolos  tanqu.im  cx- 
ploratoics  a  Chrilto 
miiros  credendo  exci 
perc.fiditacum  in( 

e  dclibus   non   pcni); 

tis. 
6 

7      -ATHEODor 
o  Non  prohibuit  vi; 
improbitas  laluter- 
contexit  enim  fidc- 


\ 


a  EcnevidcrcturhoccafufaAuninon  £de,Iiocaddit quodexpctti,vcl  nevideietur  plianufla  AiiHe. 

maccrubrum,tanqaam  peraridam  terram  .    Qiod  cxperti 

Sis  mundi  huiusobA.iciil3  cadunt  ad  voccsptzdicantiam,dum  inhoctctnpoiceccLiii  noiatut.cir. 
eumicns  otbclii  tcii  aiuin. 

^gyptii  dcuorati  lunt .   t  ^^^^  miiri  Icricho  corrucruntcir 

aQ.iiaciediditteiram  lud^isaUco  tiadenJani.&ideoexccpilcxploiJtoies. 

cumitu    dierum  icptem    .   t  Fide  Raab    mcrctrix  non 

aQuid  eizo  vos qui  piopht:tas  5c  Chiillum   audiftis. 

aHav.mo.  Qi»?- j  pcmtcummcreduiis  ,  cxcipiens  expioratores  cum  pace. 
nam  tunc  Ipes  pote- 
rateffeJllis.  Exunae- 

nimparteerat  mare.cxalteracingebantur  altiffimis  monti-  peccativulnera.EftnutemiureadmirandaApofiolicafap^cn 
bus,aferiiacranthofks.Sivellentfugere,autin  mari  crant  tia.uel  potiiiscftJaudandadiuini  Spiritui.opcratio,9Moy 
peaturi,autiniTianus  Aegyptiorum  inciderent.Habcntesau  Abraham,&  Noe,&.'Enoch)&:nli!S  alienam6cmeretricci;, 
temfidcmcun(flavicerunt.Fideenim  qua  credidit  Moyies  c6iunxcrit,utS.:fidcioilederctpotcnti3,&ludxorum  de^ii 
Deo,ad  verbumeius  percu<titmare,&:dimifit  illudin  duo-  meretfupercilium.Scxccnraenimcorum  milliapropterinti 
decimdiuifiones,iuxtaquodinPfaImis  dtcitur  .  Marevero  dclitatemconfumptafuntindelerto,hccautequxab  Abra- 
Aegyptios  fubmerru,&:  ex  hoc  cxperti  funt  aquam  efle,  non  h^quidem  cognatione  procul  ab  erat,a'  lcge  aliena,  impuc 
phantafiam.ied  rciueritatem.  cemagna  vita;patretraniegrrat,pcrfidcni  lalutem  cltcor: 

c  Orc«w;f«(//<'.CompletoaLeuitisatcamDeiportantibus,&:    quutJj&.cclefiaEfiguraadubrauit.Cum  autem  hcrum  nu 
aneis  tubis clangcntibus.  tioncm  fic f eciflet diuinus  Apol\o!us,6d  eoi u  qua;  dida  lurt 

ie  CHRysosTOMVs.  Nonenim  turbarum  fonitus  mu-    vidinetlongitudinem,aceruatimcjeteroruu)meminit. 

rorum  jCWD^ 

Y  R  A.  Circaprirnu)ri,Jciinii{Cpinruinacii,iiatisIeruljoattcjuidfuiitXpar 

te poptiiifcduet circurr.itui  ciuitatii  Jiptcni  iltebus,ut habctur  lcftie  < 
(jttia  ex  mandato  Dei hocfecerunt  hdaii^credentes  firrrtiter  promijf.:: 
D  ciimpii  rt  dcmiraculofa  captioneciuitaiis.  4li^u<lfuit  ex  pane  / 
fius  Dei,uiaeiicct  quod  rr'Hri  lericijodtuina  uiuuiecoyrnertti,  ifr  hoc  «• 
quoddicitur,fidc  muri  I-richocorriicrunt.  ?erhoc  faEiumfignu- 
turr.  fnt  (juoiimpedimfnta  mundicaduntper  continuam  prtndicatione 
qu£  continuitas  per fcptenarium figuratur.  ynde  dicitur  z . Corinth. \  o. 
^,Armamiliti^nollrf  nonluntcarnalia,(cdpotcntia  Dciad 
dertruclioncm  m..riinonum. 

6  Fide  Raab  mc.Hicottenditurquiifa^lumfitexfideipfius  P^aab 
qux ex  audiiu  miraculorum  tn  iranfitu  fdwrnm  Ifraciper  mare  rubrii 
(jr  in  aiiis  mirabdibus qu^  eit  accideranc, credidil  firmtter  ciidtatei 
leni  ho  tradertda  m  uirtute  Dei  in  nianu  popuii  ifrael,c!!'  ideo  nuncios  ij 
raelex  eademfide  confcxuauit,ex  quo  meruitiiberaria  mortecum  fiu 
confartgutnitate,ut h/^bctur loue  6. & hoc eji quoi dicitur . fidc Raat 
mc.Sic  entm  cogr,ominata  efi. 

7  Tipn  periit  cum  incredulis.jrff/?,c«7M alns  ciuibui  lericho,qu 
c)  edebant  ciuitatem  poffe  dtfendere  contra  Dcum  ifiael. 

8  Excipiens  cxplor.cucn. p2.(^u!atosfaiuautt,utdtt}tien.  Dciil 
Kaab  dtcunt  aliqut,quod  ad  literam  meretrix,  cJ-  id/ o  cApioratores  rr. 

Itus pottieriuH ingredi  domuments  vefpere,quijtaics  mtdieres  indtfj 
renter  recipiuni  omnes  «jr  tpfi  in  necejfitatcpofitipoterant  iicite  ad  e 
tre,non  proptcr luxurtarn  cxcrccndam,fcd  ad uitam  propriam  conjeru 
dam,ipfa  CHim  miHU.  po:er.it  culpari  tn  rcceptione  eorum  ,  quam  a 
lius  de  ciutt^te,ciim  ipfa  mdifferenter  omnes  rcciperet,  cy  faius^exptc 
ratorum  non  debcbai  proiurart,per  mortttn  alterius ,  tdeo  intraucruh 
donium  irtius  quamius  cfjet  ineretrix.Sed hoc non  uidetur  probabile 
quia  taics  meretrices  p.num  habent dcfidelitarc ,  &  idco  non  tiidelt: 
probahdc,qtiodcxploratoreffiliorumtfrael,quierant  homines  fapic! 
bettir  £xoi,i 4.e;''-  paiet  pct  hr>c,qnod  ^r^yptii  cos  fequcntcsfubmerfi  tcs,confidercnt  in  t.tii  mtdicre  de conferualione uiteproprix.  idcu  dicl 
funt,<2rhoceFtqi4oddunur.  Qiiodcxptrti  Acgyptii  deuor.funt.  aliqui,  quod  tunc  non  erat  meretnx,fed  ante  fnerat  ,  propter  quo 
Taiiaautem contirigcbant txfide,quia operatio miraculorum  a  fcribi-  tale cegnomcn ftbircmanferat-Sedhoc non  videtur  verum  qutata 
tUT fidei.f  ciinatm q'4()d  Ijabctur M.itth.  \j.c.  Si  habuelitis  tidcm  lcsmetitrictsquamutspaniteant ,rcpiitantiirtamenincommuniple 
ficut  granum  finapiSjdicetis  monti  huic,tranfi  iiinc,&;  tranfi  beperfonx  vtles  ,  &  idco  ft  fttiffet  meretri%,nortfuifiet  comunRai 
bit,&:  nih.lin  pcllibilc  erit  uobis.  matrimonioipft  Salomoni,qui  crat  nobtUorintoto  popitio  ifrael,  cw 

5  Eidcmuri  lcri. //'c  cflcndit  quidfaffumfttperfidcminexitu  de  effctprincepsnchiUoristribusJctiiccttrtbus  iudg  .  quia  nobiies  lud: 
%Aegyptotngrediendotcrram  promiffionis,  &  diiiiditur  in  diias  partes,  abominabantiir  talibus  perfonis  in  matrimonio  coniitngi .  Etidco  v 
ijutdprimo  ofiendit  quidfinum  fi: pcrfidem  populiJfrael,fecuridoquict  detur  meiius ,  quod  non  fuit  mcretrix  ,ncc erat,fedtantummodo  ta 
foQumfit perftacm I\aab,ibi.fidcKzii.h,  ccgtimcH  habtbat  .  viulli  enim  cognominattt  aliquo  co^nomin: 

Circx  cuius  \ 


NICOLAVS    DE    L 

Sr  dicendojecum  (tmnes  filias  J  frael  &  de  iflo  cxitu  loquitur  hic,  quia 
tuncron  timuit  rrgem  ( cs  perfequentcm,ut  h.ihetHr  Exo.  14.  qtiiatuc 
dixit  fili^s  lfrael.Nolitcumcrc,S>^c.EthoceJiquoddicitur.  fide  reli 
quitAegyptumnonueritus  ini.&cc.Et  reddit  caufam  quare  non 
ttmun  dtcchS. 

1   lnuifibi!e.&C./Jf^,c«^«;  inuiftbiUs  e^ fiducialiterexpe£lauit. 
i  Tauquam  (\\.  J n fpititu auxilium  eiin  miiahiiiter afnturum ,  pro 
pterquoiidtxii  pop«/o. Siate&J  uiJeieinagna:ia  Dciquaifadui' 
Cfl  hodie,£xo.i  ^.cir  hoc  totumpr.h  ifj.i  txfide,qua:  eh  ex  non  uifis. 

3  Flde  celcbrau.t  paicha.//K  <  ciitoui  nter  oPendiiur  quid  fatlum 
tfiex  lide inmo.>o  txtuni.,1^ aiui:inui  .t!duaipartei,quia  pnmooTe 
dit  qutdfatJi<m  ftt  tn  difpo(titone  exeutidt ,feiur:do  quid  in  attu  tran- 
jeundtibi.hidc  mare  lahnim.C.rK a pt  mfirr.  icnfiderandMm,quoddi 
difpoftiO exitus  filiorutii  ljrari.:e  Sr^ypio.fntt  agia  Tujihaiis immo- 
latto,cuius  fangumt  Itnita  funt fupniiminaria  Z^  pofles dnmorum  f.lio 
ruttt  Ifiac i,i:e mti  rficeicnturab a'g'io  pfrcutiente prinipgentta  .^c^y 
ftioThm,uthabctur  EM.M.C;  hoi  tfi  quod  dnitut .  fidc  ccl.  paicha. 
Jdefi,tmmclaiione i:g>it  Vajihaitsqui  ft/ii  figit^a  th.rinlniutns  Chn- 
§itinciuce,/ccundHm  quodaitttur  i.Com  s.t,l'alcno(hum  immo 
latusell  chriliw^.Tcr cuinsrrortem  t;y  jangi-"nis  tffpfomm  jumus 
liberati  a  poieiiate  diaboti  ftiut  fiitf  Ijratt  per  immolatonem  a^ntVa- 
fchaitsa-  fffufione  (angntnis  in  poit;bus  cT  ftiprriiminaribus  domO' 
rum,fueruiit  iiberati  ab  Kttgelv  pcrcittientt  purtio^cntta  ^igyftiorum, 
«jr/we^^^wodd/c/n/r.iVcquivaflabatprimogcnua  i.Lc^yptio 
rumtangcrctcos. 

4  Fide  iranlierunt  marc  rubrum,&:c.  Hictangitur  modus  excun 
dt,vbi ex fiile conitgcrunt duo miractdj.VnHm  cH.tjU  d mare ftc( i.pt du 
tranfierunt,& hoce,i qiwddicttur.  fidetialicruiu  marc  rubru,&:c 
Secunduri, futt,quta  ^.qua  erat  eis  pto  mmo  a  dcTitris  ^r  aftniflrts,i>t  ha 


Ra»1 
rcdi 
tneri 


9^ 


Ad  Hcbrxos.    Cap.  XI 


934 


a  DfCf^/fOK.Qnaliteracceprofigno  velleriyadooiinoitiitco    quiper  illummiraculafaciebat.  D 

riM  Mad;anita->cri  trecentis  viris^cofquc  noQu  expugnauit. 

'",  B-nacl}.Dt  quo  in  Iihro  ludaicum  iegitur.quod  labin  rege 

ChanaaiifiiiosiiraelaiTiigenteDelbo  aprcphetifla,qucillo 

tcpor-  llraei  iudicabat.prxccpit Barach  fiho Abinoen ,  vr aC    gnauerunt legnaj Refponfio  Abraham,Moyfcs,Io(iie. ope--  !^j  aI/u."^/ 

q  161. 

aMultafaftifidcdiii.  bQjjafi  infinita  funt.  C  Epirtoli  huius.vclvitj.fifinguli         * 

v-IIei!iprolequi.  2 

Etquicladhucdicam?Dcticiecenimme  tempus  enarrarcm   3 
de  GcdconjBarach,Samion,tlep£c,  Dauid,  Samucl,&aliis  ^ 

Acquum  iuciiciuni.  ^ 

prophetis,quipcrfidemviceruntregna,  operadii-inr  iulli-  y 


fna;crct  deccm  mii 
iia  pugnatcrum  ie- 
cun:,  &:  nct  contra 
Sylanim  piincipcm 
cxc!C!tusl..b:n.  Qui  ^ 
Qixitleirurumfiipla . 
cum  coiret.It3qne&:'^ 
ip!a  ci'.m  coiuir.  Do  c 
niir.us  autem  extcr- j 
ruitexercitum  labin^ 
qiiem    congrcgaue-  e 


a  Fidc: 


qui  per  illum  miracula  faciebat. 

e  Quiperfi.F.tCi  recufudiccreqnEfinguIi,dicit  tamcn  qujc 

quidam  operari  lunt  fide. 

tRT  ATHANAsivs.Quidefl.Sanifliomnespcrfidemexpu  r-        - 

.     ...    ^ n  .,r.?L     r       A,       ,  ..       f      .     ,  r       Lj     qi,e[t. 

lolcie.ope--  ,,^  i^ 
rati  (unt  lufiiriam 
Abraham .  Phinees 
&C  Dauid  pro.r.ifiifj- 
nesacceperunt,  (iim 
liter  Iofuefih'Naae,  ' 
&C  Chalcb .  Occlufe-  •"  ^^  ^- '^^' 
run/oraleonum,  Da  j^^ 
niel  m  leonum  fouca 


tiam 


b  Qu.Tpromitttbant.vt  v;Jlori.im,vclali3.  '    De  Dco  vcl  Chrifto. 

Non  tantunihominesvicetunt  fide,fcdScteliia3,vt  Danicl. 
b 


c^ie. 


,    ^            ^,  Effiigcruntaciesgla' 

dcpti  lunt  repromilhoncs  .   Qbruraueruntora  ^  diiHelias  &  Dauid. 

,    _, _                                                      vttr«p»eri.  ^°  Validi  (iQi  lunt  ex 

xst^yiara  ad  torren- p  lednumextinguerunt  imperum  ignis  .    Effugauerunt  a- 

teiTlCvibn.  Fugltq-,  aExcicitamaccinaumgUdio.Ttloruc.Dauid.&iUimuIti.        b VtEzechias&  lob. 

Sy lara  ad  tcn torla  h-  g  '  ^'  ioru.-.iudasM.cha-,xi &  aiii. 

ciem  gladii,  t  conuahjerunt  dc  infirmitatc,  fortes  iE^i^li 


irens  hthxotis  AbnerCy 
nei.Vbi  cum  abfcon 
.iitu.s  dormilVet,  la- 

heiciauum  tabecnacuHcBm  mallcopercufrumdefixitin  ce- 
lebrutneiusvlqueadterram.&mortuuseit.ftecce  Baiach 
fcqjens  Svfaiam  venicbat.Egreflaque  lahclin  occurlum  e- 
ius dixit  ci,^f);i & oUendam  tibt  virum qnetK ejusris. Qci  cum  in- 


X 

*  ^  mibccilhtate  ,  .vclut 
^^  Ezechias.  Efrcftisut 
^^  robultimbeilo.uclu- 
'+ti  Samfon  ,  qui  u— 

15  na     afini      maxilla 

16  mille  profttauit  cx- 


reros. 


f  i^rprnmifliones.  Promiflioncs  multx  funtfiidx  Dauid.vt  A- 
brahx. 

Sapienterhifioriarumcommemorationem  vitat,  ne  fer- 


Amt: 

Dan  r4.c!, 
P1.2a. 


traflctjvidit  Syfaramiaccntem  mortaum.  Iliimiliauit  crgo  moncmfuum  protelet,brcuiterqua:damtagens.Nccenim  ^.,  ^'^^1,.^}^ 

D^iusdic  ilio  labin  rcgemChanaan  coramfiliislfrael.  omnino  tacuit.necdiccns  moieftuseft,  fugit  denfuatemfid  Euag.c.16. 

,:  .yj?«/c«.Quivt  Iegitucinlib.ludicum,afflixitvehementer  longitudmem.ncfatigetauditotem.  Amui. of. 

Ph.liilhcos.  g  Ohmramrnr.t.AvG.  Plarale  profinguIari,foIusDaniel  fi 

d  /f/j.v.Quicnmiretadpugnam  conttahoftes  ,vouit  domi  gnificaturoraleonumclaufiflc,lblus  Efaias  fcctus ,  vtinPf 

no.quodlj  triumphumdehoftibusaflequerctur  rcdiens.qct  i.z.Ailittrmt  i'p.ProHcrode,(irpnnc/pf5',proPilato.Aticden- 

priniooccurreretcffcrretDeo,occurntquecil.lia,quaniim  duquo.iinueteriTeitamentofsepepau-busin  hisquiEdida 

mol?uit.  funt.&aliishuiuf-nodi  t.mporalisfflicitasmonftratur  cxhi 

frlvsTiNVS  MARTyR.Quoniamlephtc  inimmolanda  bita.Tempusautem  taHumnoncfl  in  nouo  Tcflamento  . 

fi!iipra;buircultodemreligi:jniscrgaDcum,propterea  eius  Antcdedittalia.vtpretercumnon  intelligaturalius  largitor  Aug.rpift. 

tacincrt  mentioinenumcratiOneiultorum.  etiam  terrensfxlicitatis^quxadveterem  hominem  p.rtinet  lio  07. 

Non  iaudatur  leptc qaod  nham occid.t.fed  quod pcr  fide  In  Chrilto  nouo  homine  nouus  noua  promittit,id  eft ,  ater- 

Dcoiuuantchoftcsuiperauit.     ,  "  na.Vnde&d!pfeirrifusincon(pc6tuinimicorummoritur,led 

*  A\G.Inprimol.b.deciuit.Dci.Quarenon!cnlpatur  A-  refurrcttioncmluamnonaiiis.redfuisoftcndit, uc  ibi  dilcC' 

brah.im.fedlaudaturquodfiliumoccidercvoluit.Etmcrito  tcntq  iid  fibi  lpcrarcnr.vnde&:  h\cob\M,.Suhineniiam  1  ob  auit  ^*  5-* 

.-'jxritur.vtrum  pro  iuffu  Dei  fit  habcndum quod  Icpte  fiiia  flis,cfinem  Chnlit  vidiUis  quaft patimini ut  lo^.Scd  non  Iperetis 

ricutvoueratoccidit.NecSamfon  ahtcrexcula'.ur,quodfe  fineeius,ide!t,temvorali.i,qu^eiaLi(CtaredicrLint,feda:terna, 

cum  hoftibus  oppreIIir,nifi  quia  fpintus  latetcr  hoc  lufrcrat,  qu^  lu  Chriftoprjeceffcrunt.  p 

qui  STf^  ^ccrpe- 


NICOLAVS    DE    LYRA- 

A  cuiusproprirtafm  nmquam  hahurrut  in  re,ficut  aliqnando  alquis 
paupcr  cognontinatur  rex,uel  corrtes,!^ el  aliqui  hntulrnoii .  Item  aliter 
potest  dict  &■  mclius,vc creio.  Ad cuius intelle^itm  fi  lendum,  q>  lojue 
l.rhiagiturde  f{aah[di£iio  Hehraicaftbi  adimdafoHa:  ftc  ,  nXTT  5^»- 
nah,<^  fi^nat  ptomptam  propdi,^  qma  meretrix  prompta  eft  a '  ojf" 
rendum corput  fuum,ideo  hoc  r.omen tra&um  e(i ad defignauium  mcre 
tricem,&  fimil.terquiamulier  hofpilalaria,  rfl prompta  ad  cranfeun. 
tti  trahcndos  ad  hofpiritum  fHum,tra£lum  esi  tdem  nomen  ad  fiandum 
pwhofpitalaria.  Vndelofue  j.vbi  translationojira  habet .  ingrtlfi 
lunt  domum  mulieris  mcrctricis.  translattoQhaHatca  hahei,do 
rnunt  mulicns  l}ofpitaUrix,ZT  talts  futt  I{aab:propter  quod  expli~ato- 
resdecLnaucruntad  domumfHam  ad  ho/pitan  lum.  4dauthorna/e  ve- 
roHttroiiyn.quidicitfuperMatth  quodponiturin  Gcnealogta  Sd^a- 
toris/icut  luulier rrprehcnfibdis,folui  diffuftui  fuptfr  Alatth.VoteH  eita 
breuilerdici,quoi  hocdtctt  Hieronyn.non  propter  vttium  meretrictf , 
fdquodfwt  aitentgena  &  de tdololatris  nata,ficut  etiam  ditit  de  tp/a 
I{u:h,quii  tamen  fuit  mulier  magns  vtrtutvs  i&fame ,  vt  dtcttur  ^uth 
3  .f.Sci  t  omnis  populus  qui  habitat  intra  vrbis  me^  portas  mu 
lieremtecfTeuiitutis. 


fcruantiam  virginitatis,Jecundii  conftltum  fapienttii  illius  temporis,fi- 
CHt plenius di.\i Iu.li.& eodemo diceridum  efi de  Gedeone ,  quifecit 
Y.phodcontra  prxcepttm  domini,vt  habctnrl  ud.%.f.(^  pcemtuerit  an- 
te  mortem,vt dicitur caitcr,tame»t  alir.er  potcfi  dtci  pro^^ahtluerfci.c^ 
non  fecit  ibira  prxccptu  domtni  in  tllo  Epl)od,ficut  plenius  di.xi  lud. 8 . 

6  0.\(i\d.Qjte\fi:ic adbuc  iuuenis pugnauit inermis  lOntra  Goltath. 

7  SirnuciQui propterfidelitatefuaobtinutt  proph^ti£fpirttu,&  vn 
tiionem  regn  6C  multa alia.%  Et aliis prop.5'c//)6ef  Ijaia  &  leremia 
&  confimUt'>uu  9  Qui  pcr  fi.  1«  quo  tattgitHr  aclus  foititudinis  , 
\o0^tXM\[\.\nx..InquotangtturaCius  lufittie  &  virtutis  ,  ifiientm 

jiinc atius prxciput  inter  a&Hs  vircutum  moraliHm,qnia conferudt  com 
mune bonum  uthahetur  s.Echtc.CTquia  vircuces  ionne>..tJuni  ,tdeo 
periHoi  aCius  incelliguntnr aSlus  altarum  uircutum. 
11  Adepti.&Tc.S^d  l}oc  vt.detur  e/fe  contra  illud  quod  dt£luefl  fnp.eo. 
cari.Iuxtafidemdefunctiluntoesnonadcpiis  repromiliioni 
\ii\i.DicendT4,!p  triplcx promt/ftofaSia eii antiquis.Fnafuit  proihtfito 
terr.iifauflte,fed hanc  n'6  accepcrunt  .jbraha.Ifaac  &  lacob in  fc,y-s-  de 


bac  loquitur  ^poftoUisfnpracum  dicitur.\>!ton  adcptis  rep.  & C.Ac  pj.omifno 
ctperwn tamen eatn fuccrjioribits fuis .  Aliaefi  prormfjo  jptrituulii ,  tj.,p|cx  an 
quaprrjmittitur fin£liSvitabcata,<S'  hanc  nullus  acceptt  ante  Chnlit  tiquis   fa- 
1  Et(mida.{i[u\C.HicponunturexempUdefideposicxitim  dc  .Ae-     aduetu.^liaeiipromtffio  ftngula.riiqHapromtfiti efi cuilihet ali.ju<idbo  6i.a. 
'!,yp'ofntcrrapromtfftOHisiamobtenta,dtcens:^X.qm'\ziihw.d\.Q^d.     nuparticuhre^ficutDauidpromtfldfuttregnTt^E-^^chtxfanitas^&Jic 
fnnlt.ip(:f:,ntdici exempla  dc  ftde patrum,ad  qu£  ertarranda  nonjujji-     de aUts,cr  iHas  promtfliones  confecutifunt,&  de  tjits,  hquttur  hic. 


ccret  tcrrpus  vitf  weiStt''  hoc  e?i  quoi  dicttur. 

2  DiiKicttlSiC.I d  csl,antcquam poffem  enarrare  pcrftngula. 

3  DeGedeon.iQj.»  crrdem promiffio Detcurn  trcceniis  bominibus 
(^niidcntcr  pi-gnauii  contra  e;<crcitum  maximum  tpfius  Madt.im ,  vt 


^aorrutrlua.d.  4   'QMZch.Qmcrcdcns\propheti&  Dclborx 

ittttcum  populoinrrmi adpngnaitdum contra  Syfaram,\ud./^. 

5  \^]!>tC.Q^iexfideiuitadpr4gnandumcontra.filios^mmon,  ludic. 


12  Obtur.ora.Hoc  habet  vcntatem  dc  Danidr^ut  h.tbetnr  Dan,6.  & 
&  de  Datiid  vt  patet.  i . B^g-lJ-  &deSaforie  i («'.  \^.&  in  hoc  oflendi 
tttr  vidoriafantlorU  dc  antmaitbusbrutis.  1?  Exting-,5iC.H'JCp./r« 
intribuspueris  po/itisincammo^Dan.j.&deMoyfe  &  ^aron  7^«. 
1 1  .&  16. &  in  hoc  ofiendttur  vitioria fan6lnrttm  de rehus  inanima'is. 
14  Effiig.&c. id efi,acithofliH l/abenlium  gladios acutos,hncfreqiien 
terfecit  \ofur,Grdeon,&  Dauid,ut  patet  \n  iibris  Iofue.ludi.&  Py^. 


\l.e  vndr ibtdcm dicitur.Vi^Xns cft ergo lupcr  lepte fpirirus  diii  15  Conual.&c,//oir  fpecialiterpatetde Ei^echia ifa.^ij. qut mir.;cti!o 

9  au! pnflea  fiiiam  fuam  indtfcrete  &  crudeliter  cccidtt,  vt  dictt  .Aug.  si  ex  jtdefaratus efi  &  de  plurihus  aliis  hoc  credendum  e[! ,  quia  loqui 

credendum  efi quod ipfe pcettitucrit,quia  poniturin  cathtii&gofanfforu.  turinplura\i.\6 1^0XtCS,&CC-tdeft,alienigenarum,hocpa:etde  muUis 

Hebrai  tmt  n  du,unt  g>  no  oceidit  ea,/cdfactificauit  ea  domtno  pcr  ob-  /pecialtter  Mtem  de  Jofue,Dauid  &  Machabntts. 

fer-  Tom.v;*        G  2 


93^ 


Glo.orcl.&  Nicolai  de  Lyra. 


6 


■  ^  .     ;«.,,  M.rTMFODO  AdmirnbilisHc!ie&:Hc    dicis.AIijqnidcm  cfFugcrunracicsghdii,;«liiverooccinonc  D 

•?lfaS.T"£mn?u|rcva^^^^  gUdi,™o?,.nam.y,runUjo,um  l.,„da,,V„u„,r3m  Hoc 

A  in?imiraau..iiicciumviui  ^,  anillud.lrainquit.hocquidemvobisf.ur.iliaiccft.illiidautc 


^''^ui^autcm  (/;y?fnn-,erf.EIcazarus>  Icptcm  Machabari,  6c  eo 
rum  matcr, 

*  C  H  u  y  s  osT.. 

Sod  nOS  non  adcpti  InpratUo.       «Infiiga 

l:?rnt  fed pVi'^^^^^^^^        funrinbcllo.   t  Caftravcrterunt  cxteriorum   .   Accepc^runc 

gam  VC«.   dcre&  illOS  inqUlt,  Vcoica.es..dd».:cfuiata,u,.'  "«q«anupc.fUcm.ccccunr.modoq»nni.rotMcp..fi.lu^ 


anillud.lrainquit.hocquidemvobisf.itr.iliaiccft.illiidautc 
laudabilecil,M^'3  >^  circa  ipl-ini  inortcm  pr.vnaluitfidcs.S.: 
typuscltfuturorum.Duoquippciuntmu-.iculafid:i.q.i\;ini 

j  pcfiatmagiia,&:p.-i. 

b  Inimicotum.    c  Vi  per  rUam  8c  ^Ufium 


titorp-i.igiia.S^nilul 
~  reputal  p.iti. 
?  c  1«  mtlovs.  Mclo- 

tave(iis  depilis  Ca- 


cxcifos,  utmcliore 


a  inccaico&-i.is.toimcuu..    ^    ^  mclorum.  vcl  nu 


^-        '^l-^^b  muliercs  dc  redirrcdDncmortuo.sluos.  Alu  auicin  uiitcnti   j  eiiaumial.qaodcY 

rcfurrcaiOnCinadi-'^     '""*  ....,._.., :...„;, „     th,  r,H,.m„n„„,.        Vltam  itcmam.  ='•  .  fcv.it 


B 


«Uuafionci:.  dema.iuinimicoii,.n.     lUatetlcmptione.         Viu.n  a:tctnain. 

funr,non iulcipicnccs rcdemprioncm,vt meliorem  inucnircnt 

Pcr  hocnotaihjccilUcm  ptifoii.sfuiflc. 

refurrcdioncm  .    Alii  vero  lauibria  {k^vcrbcra  c.xperti ,  in(u- 

»ViIete,niasinAcgypco,Fi;chiclinBabytonia.        bViIUias.^      c  P.oi.i.mjnib. 

pcr  dc  vincula  &  carccrcs  .    Lapidaa  iunt ,  leCti   lunr,  tcntau 

Al.Jrlir^^nrir.inr  n  t     ^      .Gladiofaaa.         b  Vt  Vtias.Iof.as.        c  Vulialoca.i.undi.        d  Vt  Kl.asSc  alii.  ,^ 

^obum  S  re^^^^^^^^^  f  funt,in  occifioncgladiimoVcuiiunc.  Circiimieruntm  f  me 


piiccrentur.N:imm 
prxfenti  vita  cumii  ^ 
cuilVct.noleb.int  vi- 
ucrc.quiameliorcm 
cxpeclabant.  d 

*Athanas. 
AltidiHentilunt.laC^ 


(j  taxus  ,  cuIds  ptllis 
Mcloradicirur. 

7        *  T  H  E  O  D  O  R. 

<^  Ita  Hei:as  ille  mi- 
^  ^nus.iti  H.vlirxiisil 
^'  tiiisgr.uitelixies.lta 
^^^  plurimi  prophctx, 


I  I 


minidicir,  &C  alios 
quib.amputata  funt 
capita.Namiftnddi 
ftendcrc.nihil  aliud 
cft,quamdecoI!are. 

Angu.cpi.       ^lii  antem  di[i.&c. 

110.C.7&C  AvG.Etinillisp.uri 
busvcterisTeftami! 
ti,quamuisrarafue 


quincjomosq 
habebant.lcd  I 


Nccc.Ta  iis.         Cutaanimi,         I  aborib- 

lotis,  inpellibuscaprinis,e^entcs,  angultiati,afilidi  :  qui- 

■*•  '  a  Ainitorciinun.li.    b  Vt  Mathni.is6<fcqnaccseias.&antc  tlus, 

&  aliipruphctaruui  fub  lcz.jbc!. 

bus  dienus  noncrac  mdndus  ,   inlolitiidmibus  errantes ,  ^'  '  ^^J  ^  "  ^^^^' 

^  aQuxnatur.ilesfunt.  1.  r...,,i;,„„,«fi,  h,m..  J        .      '    r 

in  montibus  ,  6^  in  Ipcluncis  , 


i; 


1  2.  excindeutcs  libi  (3.  j. 
I  ^  gutia  caiafiic   coiji 

Ututbant. 
'4     *TiiEOP..Mc. 


b  Q^ixaliquoeafuliunt. 


OUllU 


£C  in    cauernis    tcrra:.  i  6 


eft. 


CHRys.Rccur 
I  7  ritadHch'3ni,  quia 


liSiMamenTxemplapatienti^af  nccdumfomirisdc  Apoftolicistantamopinioncm  ha^bclit 

runt.iamcncAcii.^     i^ ,■._.,..,  °...j:^:,j^„,i„„c  -Upjc     n-.fritn  fY i  ooui aflu-.iipt.is ell:, 6^  maximc .n  admiiaiione 


iVierit6cxilloquiaflu:n;.'t.isell;,Simaxime.n  admiiaiione 
erar,adhortat;onemi;<:co,i!olationcmadf.;rr.C/>f«w(,'ff«(;f/B 
>wWoni,c?-c.N.:queveilimentuinb.»bcbanlinqait,exnimicra- 
tctri!HiIuiouis,nccciuitateni,necdomum,neciecepraviilu. 
Cluid  dico rccepraculum.  Ncc  con (ifterc  ^  crmi ttebo.tur. N6 


th. 


guincmZacharicKquorumiangumemdicitdominus  abeis 
cxr^cndum.qui  in  patrum  fuorum  , aquibus  illi  occifi  lunt 
iniquirate  pciTiftcrcnt.Etin  nouoTeftamenio,  non  dcfue- 
runttemporalif^licitate  poilentes,ineomilericordiam  Dei 

fSrini^W^  «Tf.H  A  yMO,Hoc  eft.irrifiones .  Primo.n.  cm.V»  dixinin^oliurdimbus  lcdebanr,lcd  ctuim  ibi  i.gicbam  j 

LaMTrrreslo'ibriis&ir.ifionibus  &;  .ndcexagitabantur.non  cxterra  hab.tabil.tantu    led  .ux 

•   deve  beri^^^^^^^  txmhabitabili.Tanoiumcflcmmreb.  rurn.i.m.sdcpr.h.- 

fur  .n  carcere^^^^^^  uerouuerficicbantur  diucras  0  tanqtiam  ind.gni  cftcnt  iplo  lo  s  con' peclu  ne lo  cremog 

tur  in "J^^^J^^'''"  ^    .  dem  refugium  mucnichint.lcd  lempcr  coi.abaniur  tugcie, 

One(l.<St       *XHAHLud,briis&flagriscxploratifuntEraias,Hie-  op.shabebatferaru.i^  luft,:a.nqairere,opushapcbant  v.uos 

?lnuSrcmiisLMichxas.Lapidat.lSntStepha.ius&Naboth.d.i:  inferramfe.plosdcfoderclempcr.nt.morcdle. 

Xunt  S  quaiiferrahgneafecarunt  lud^. .  Tentari  f  i2^.6..rf,,..«.  .o„rr.,f  ;.««:;t».ldcft,q.,oium  coiu^crratione 

un     eEtiloto^ccifio^  /acobus,  Za-  r.,«r..r.««.  <f..Etideonev.lcs  habcatitur  pro  tnbulauomb 

char  asS  Atqueomn«i(hteaimomumIunt  promcnti  Veladcov,leseranthomintbus,quodnon  clTcnr  digtn  Irare 

^  rerfiSmq  odplacuerintDeo.  vclhab.tareinter  cos.Veli  !i  prioresno,i  accrperunt  ftataii 

^  Tln^cafwnnl^i^^^^^^^^  p.omiffam  uuamvfqueadChr.ftum.Curnon. 

d.cisf <S^^  ^  °. 

— ' NICOLAVo      D~1     ITY  R   A  .  6  'Etuerbcra.Hoc  patetde  Michea  propheta ,  (jHem  pevcnjjit  Seir. 

ft  l  hcctVtmnty&icMmhocmakeyiponentes.daeru-itqmdmtt  chias  ^.]{eg.uUi.&  deprxpofitnfiimum  lfrael,qm  f ta^dlati  fm-rm 

UeresacceperuntuirosfuosreM€itatos,-d:centesquoirr>atnmomum  abexaporibnsTbaraonti,Ew$. 

non dijiolLturper mortem, & Heo  fvebantur  lUos reaccpere.Scd  hoc  7  Inlupcr &  ain.Hoc patet de  ieremta lerem.zg.  & Z-jAe  Michca 
eH  contra  ApoHolum  I{om.7.^bi  loqt4itur  de  mulwre  coniugata.   Si     J.Bs^.vltmo.  ,  ^,   ,    ,      „  .^j  rr    1        1; 

mortuusfuerituireius  lolutaefta  legcuiri.I</fo/wr;cit.;f„<7wo(i  8  Lapidatifunt.Hocp<tfer  dcT^aboth.^.lle^.zi.&deZ^chartaP- 

almamt(acramentaqutmprmuntcharaaerem,&talianonrette-  lio  loiad^  2.Taralip.2A.  9   Scdi  lunt.P.ua  de  llau,,ciuiex  pme- 

taLr.fuut  rcfufcttatusnon  dcbet  iterum  bapw^^art,^'^  i haratler per  pto  rtgis  ManafiefeClusjtut  c u  fcrra  lignea,  ro  quo.i  rcpyjendeb.H  r- 
peluus  manei iu  antma,qua incorrupttbtlts  cfl .  Miquafunt  facramen-  ius  fuc mora.Et de feptem  fratrxbus  Macbahps,qmjeth}unt  m  m^ai: 
tu,qux nonmpnmunt ,haraaerem,&- taUa retteranlur, utpatet dept     & tn altis corporispartthus.vtpatet i.Mach.7.  1  o  Tcntati luiU.rt 

nhentia,quiaftinterfumpattirperpeccatumr,^ortale,neccJJeeUtpjam  adidololatnamincitnarentur,ficut patetde Matathta  &  filns  (i>.s  l. 
iterari,Jatrtmontum  autem  non  mprmtt  cl^dra£terem  ,  &  tdecftfol-     Ma<hab.z.&  de  El^a^aroz  .Machab.6.&dejcpt^mfatrtb.s,  dM.7. 

uaturpermortemmri,mtil,ernondebetci4rr>admitl€re,firrfufcttitur,  M\noLC\^\OW,^C.ide(i,qutanoientes  conlenttreidololatnxoladto 

mf.tntereosmatrmonnmiterimcontrahatur,  tdcofcdebct  e;iponi  .  percu/Jifunt,utpatetz.Mach  y&  6.  12  Circumierunr  6£C.Hof« 

Mulieres  Ldefl, matres.Acc.de rel.mo.luos.lri eii,  f,itcsJuos rcfu  fequenteroHendtt quidpafijuntpropterfidem in  malti  voluntarte  fl> 

fctacos  per  fidcm  &ormonemjanCiurum  propljctaru  -.,Jicut  patet  de  Jumptis.Et  reiucunturaatrta.fciUcet  ad  eueuorem  cukum,&  quavtH 

muhereSanptana^qutahLlaaccepitHumfuumrJ.ifcttatumi.B^.  adhocdtcic.Circum.iuMd.Meloiaaulem  efi  ve,t:s  faLa  dc  ptL 

17  crdemuliereSunamite,qHX  ftbufuumrefujctatumrecepn  ab  Ui  taxi,qux  hniutaeft  <-s  defnmis,  utmtaltbaktu  quautum  ad  aliqHtd^ 

fco  4  R-j^  4    2  Aluau  ^cOHenfoqutdfanatpalrcs  pro  Hdc  fece-  defcribiturEU.is ^.l\^g.i.&\oannes  Bjpfjia  Matib.i.fecunao  redu-^ 


Sacramen 
u  dupU- 
cia. 


DiuiCo. 


runr,htc  confequenter  osienditur quid pro  Jidefuilinnerunt .  Et  dttiidi 
tur in duaspartes,quta pnmo oftendit quidpafiifunt  pro  fide,fecnndo 
(juarepromisftonesJimteisdilatXyibi.Ei  hi  omncs  .  Vrima  aihuc  m 
duas,quia  prirno  tanguntur  mala  ab  aliis  illatajccundo  mala  volunta 
ric  aJJumpta,ibi.Citci}n\\cruMm  Mclotis.  Dictt  igitur,quod  per  fi  ■ 
dcm  «rt/«f  «erJDeJ.Aliidiftenti  iunt. ldeji,in  tormentis cxtenti ,  ut 


cuftur  ad  pevlonsftaiHm,&  quantum  ad  hoc  dictt. 
H  Ee,cnXCS.Q^\d  fpecialtter  paict  in  F.lia  quiin  Hese(itta'e paftns  cfi 
aCOruts&  arnuitcrc  vidua  ?./^p.g.i7.  I4  Angiiftiati  .  Hocpaictdt 
Eliafug'ente  [■'^.ibel  ^.({eg.^y-  dc  JXiind fi<giente  Saul.  l.l\eg.  21. C" 
inf.itfquc a<t  finepii-ni  Ubn,& MJalon  Z.!\eg.i  s.15  Aff:idi.  Lahon 
corporali,ut  h.tbetur  de  Elia,qui lajfus  obdormttt:t  fuper  iiiniperum  ' 


dcm  untusuert  £)«.AlliaiUentl  iuni.iaejt,in  lormencnexLcn^t  ,  >*>-     lu///^"  ..'.,■•.  "— ^..-,-,--  •',, -  .,  r  ■        '^  ^  •  ,  , 

Vaiet  i,Machab.&  2 .defeptemframb.&de  puerts  ad ubera  .matrum     lieg.  1 9.16  Qi' ibus  dig.&c.  l^er  hoc  entm  quod  figt-bant  ajorieta 
,  r^     ,'    -  .^..L.L^  alintuin.oatetauodl',ominrsniundam&noneraH-  di?in  Jocieiate  n. 


Jufpenj'ts,2.Machab.6. 

3  Non  fulcipicntes  tc. Id  ef},ltberationem  a pracfenti ppa. 

4  Vt  mel.inue.relur.iH/wrwr.i.g/orM. 

5  Alii ucro  Judibria cxpcr.Sicut  patct  deSamJone.ludicum  \6.& 
de  Tobia  Tobitez-Cr  de  lob.lob.i^. 

6  £c 


aUorum,patet  quod  l',ominrs  nmndam  &  non  eran;  digin  Jocieiate  n.' 
rum,propter  ciilp.im  mumitalem.Tertio  redttctsnturadlccum,  &  </'<■' 
tumadhoc  duit. 

17  In  (oli.l^c.Cauerta  eftfoffafaaapcrartem.  Sptluncauerope 
naturam,  ucl  ex  aliquo  accidente ,  ftcut  deconolioneaijuntm  ve 

ie  Imufmoii 


937  Ad  Hebrxos.    Cap.  XI.  938 

'f  a  DfoponoW/,drf.Proutni?iiramno(lrama(Tumcrer,&:glo  aliudquodlatroiheummcruitmtrocfuci.Hodicmadicstaii  D 

"    'a  rioriusnobiicumexulrarct.ErfiiliiteniieruntHdem.quinos  quamnobis  patriamrcddidir,  patcmim  ciuiratemortcndir, 

randiu cxpcd.)uerunt  requicm ,  multo  magis  tcneamus qui  domum  prilbnam redonauit,&c.Chrifto non  iniuric fuit  la 

ftatim  accipimas.  cram  mgiedicnti  patriam.facereingreffus  iui  latroncm  par- 

b  confummarentur .  Id eft,  rcquic  &  vifione  Dei  frucrentur.  ticipcm,  nam fccum  eum  perduxit non  confundens  calcan- 

^CHRysosT.  tibus    latronis  pedi- 

^"'^ -^  Paradlfum    quinq;  Tannperfidemamiquifiddesopeiatifunt.vdpaffipiofide.        aQuodfidejdeeispethibuit.  bus  patadllum  ,    (cd 

■'"'^n"   g^eoampliusanno  ,.  ,^.  ^,  .         ,      .     ^      bAdimc.  honorempr^ftasPa- 

rum nulhb.  pr?clu-     Ec hi omnes  reltimonium  fidei  probati  nunc  non  accepcrunt  i  radilo,&c. 

lumhodieChnfluS  »DuasftoU«,etfifinguUs.  Plenamcorpotis,&atjim?beatitudine.r.  *   1  D   E  M .    lufti  „         .     ., 

*"'  ,  Vtincommuni  eaudioomniummaiusfinefineu  i  .       ,.  ,■    Hom  in  ll 

nobis  patefecit,*d  la  lotum.  maliam  vitamtranl- |^j  j^f^^. 

tronem  in  paradi-  a  reprdniillioncm  Deopro  nobismelius  aiiquid  prouidence  vt  3  ^«iti »  ^cati  funt ,  eo  ,u,xn.,i- 

fum  inrroduxit,  &:                                         profitercntur.  quod    ad  Chriftum  maia  ma 

amoenitates  ciuso-  bnonfinenobisconlummarentur.  abierunt,  &:propius  nu  Dci  , 

ftendit,&:vnotcm-  adrcgem  nonperac  &c.ckHo. 

pore  videmus  duo  ceflUmSifidem,  fed  <Ji>.adpop. 
bcneficia  effe  conceffa,vnum  quod  Paradifus  patefadlus  cfl-,    facie  ad  facicm,&:c. 

aliud 


NICOLAVS     DE     LYRA.  cumaltejuibusadnouumTeftamentumpertinentibuStfnitmaiusgaH* 

^  huiufmoiiytalitt  autem  loca  habitabant  patres  antiqui ,  vt  efient  i»  dium  utronmque. 

loco  apt9diui)j£  contemplationi,propter  quod  Vhilofophus  i .  Tolitico         iiotanquam,quodaliqui\ex  hoc  loco  acceperunt  occafionem  errandi 

rum  poHquam  probauerat  hominem  ejje  animal  ctuile,fiibiun\it,  quod  dicentes,  quod  nullus  intrabit  ad  gloriam,nifi  pofl  finalem  refurretliO' 

ille qui rcfugit  communem  habitationem  hominum ,  vel efl  beHia,  vel  nem.Sed boc eSi  contra .Apoflolum  dicentem  i.ad  Cor/n.5 .a.. Scimus 

^  meliorhomine.  Qitiafihomorefugiat  hoc  proptermaliciam  fuamnon  enim, quoniam  fi  tcrreftris domus noftra huius  habitationis 

potens cum  alijs  cohabitarepropter  dffeiiumfuum  in  moribus ,  caditd  diftbIuatur,quod  a^dificationem  habcmuS  ex  Dco,  domum 

dignitate  humana  in  vitambcjiialem.  Si  autem  refugiat communita'  non  manufa^iiamjfed  aetemam  in  Coelis.EA:  quo patet,quod ani- 

tern  hominum,  vt  liberius  vacet  contemplationi  dtuiux .  excedit  com~  ma  a  corpore  feparata  Hatim  recipitnr  in  gloria,  niftpropter  debttum  E 

rnunem  Hatum  hominttm,&  e(l quidem  Deus  inter  atios  homines  ,fe-  altcuiuspcenx  temporalis  retardetur .  Tropter  quod  confummatio glo- 

cundum  Thtlofophum.  ritedequaloquiturhic.ApoUoli4s,poteflrefer)iadpramiumejkntialef 

1  Ethiomnes,&c.  Hic confequenter  oHendit  .Apofiolus quomodo  &ftcnonhabuerunteampatresveterisTeflamenciftnenobis,quia^  . 
&quarepromt(fionesfunteis  dilat<e,dtcens .'EthiomRCStcAimo-  nonhabuerunteam  antenouum  Teftamentum .  Velpoteftreferriai 
nio  fidei  proba. Vt  patet  per  pr<edicta  exempta.  corporis  ^olam, que  non  datur  generaliter,  niftpoft  uniuerfalem  refur-  . 

2  Nonacceperunt re.g\.xtcr.Et fublit caufam dicens.  reSionem quamuis aliquibus datafitante exfpeciali  priuilegio,& hoe 

3  Deo  nobis  melius,&c.vt non  fine no.S^C.  Iden,adperfe3i0'  modopatres  ueterts T efiamemi  ftmiliternon  confummantur  ingloria 
nmglortx ducerentur  fine  nobts.Ex  hoc  entm  quod  patres  veteris  Te-  Cine  nobis  ,  quia  fan^i  ueteris  Tedamenti  &  muiftmui  accipient glo- 
fimenit,iHltmboexinentesfimulveneruntadgloriamperChriflum  riamcorporis. 


cum 


A     D     D     I     T     I     O.     I.  plenum uidetur,erat  eis durum  aU credc ndum.V rtde  Apoftolus hunc er 

In  cip.ii.Vbidiciturin  Po/?;7.Pidcs Iubftanfia,&:c Uicuiusin  rorern  intendensabeisexcluiere,dicit.  In  hac enim  tcftimoniuni 

intflleSt'.mfciendum.  confccuti  iantic\^c%.f.inhacfidequ£efiderebuifperandis,uttam 

Maltiorem  declarationem  quorundam qux in  hoc  capit. c/tntinen'  duxerat,nonde  relt.utfts,feuiamadeptis ,fcuin  proximoadipifccndis. 

tur,pr£ter illa  quA  hic  liabentur ,  in  Vofiilla,  qusdam  uidentur adden-  Confecuti  funt  tcAimoninm,f.iuftitix  a  Deo.Scnes,i.aniiqui.^i 

ia.Etprimum  circa  hoc  quod  dicitur.  Fidcs  cft  fubftantia  (pccanda  quod  probandumjl  quodfides  meritoriora  proprti  fit  de  reb.  fperandis 

rum  rcru  m,&C.  Cr  non  aieptis,tnducit  exempla.  Et  primo  ponit  unum  exemplum  defi- 

Circa quod attendendnm,  quod  licet  eypofitio  Voflill.  de hac  diffini-  de,qu{  eft  de  reb.nonfperandis,fed iam  exiftenttb.&  hoc cum  dicit.Ti- 

tionefeudefcriptione  fidei quam ^pofiolus ponit,fitfatis vera,&  vtde  dcintcWigimtlS' Secundoponitpluraexempladefide  quieftdc  reb» 

turefjeaffumpta  afanSio  Tl)om.z  .i.qu^ft.j{..artici.  incorporrquafl.  fperandis,ibi.Vidc  plurimam  hoftiam. 

2  exponantur  tamen  etiam  htnc  uerba  .Apofloli  fecundum  altosftt,utcu         Circapiimum  duttftc,Vidc inteiligimus aptata efle  f^cula  vcr 

Prirg  dkjw.Fideseftfubftantia  fperadarumrerum.ini<'///?tfrfc'>-crf«-  boDci..Adquodfcicndum,quodcre.ieremundumefleaDeocreatum,  ^ 

fafuhftftendtin  nobis  per  res  fperandas,qux quidem  funt bona  futnra,  prout  Genef.i.dtcitur,licet ftt fides uera,  non  eft  tamen in  fperandarum 

ucie.  -  qux.  tationabiltter  ab  hotnirie  uirtuofo  fperari  debet,f.  bcatitudo  qu^ab  rerum,fed  eft  de  rebus  iam  exiftentibus,tdeoper  tftmu  fidetnfolum  nort 

^*        omnib.eH  appeunda . Vnie  m  hoc quod dtcit,  fperandaru m  rcrii m,  legitur aliquts tcftmonium  iufciti^fuiffe cotijecutu. ,fedperfidem dc^ 

excluduntur  res fperatt,qu£  tamen  nonfunt/perandit,ficut  funt  bona  rebusfperandis,unde  notanter  dixtt .  Fide  intelligimus .  non  autem 

mundanafeu  temporalia,quii  non  ducunt  ad  uerarn  ieatttudinem .  Bo-  dixit:ftde  credmus  h£c,qua(i  dicat ,  i}fc  fides  per quam  rnundus  credi- 

naautemadueram  beatttudtnim  pcrttnentia  fubfiftunt  in  nobisper  lur  fuiffe creatus a  Deo,in  quanoHincludituraliquidfperandum,nole- 

fpem,qufafidegeneratttr,uttngl.Matt.l.Etftciumdicit.Sub0.ant\a  gttuicommendariin  facrajfcrtptura,ficutaliquisdicaturiuftuseofolo 

iperandarum  icwni.pct  ly  fubfiantia,inteUigitur  caufaj.  fides  qu£  quodcrrditmundumaDeocffecreatum,fedfidesillaqu{dereb.fpeian 

fpem caufat,cum autcm «/jd/uc.argumentum  non apparentium.  dts  eftfspe  infcriptura commendatur,proutpatctper  exempla confe-  *''°"  'P* 

per  argumentum  inteiligttur  prohatio,per fidem.n.  eft  in  nobts  qufdam  quenter  inducenda, Etprimo  de  Abet,quf  commedatur  in  fcriptura  tan  ^  ^ "^^'^' 

frobatio rerum tion  apparcnttum,f.  defenon  habent eutdentiam,fed  quamiuftusdupliciter.^rimoperacceptationemmunerumfuortm,CH 

perfidem,per  quam  in  nobts  caufatur  afienfus  de  tnuiftbiltb.fperandtSp  de  eo  dtcitur  Genef.^.a  Reipexit  dominus  ad  Abcl  &C  ad  munc 

ftcut  argumentum  eftendit  concluftotiem  in  'fctbtiibus.  ra  cias.Secundo  per  hoc quoi  Dcus pofi  mortem  dicitur  audiffc  clamo- 

Confequenter  circa  Im  quod dicit.ln  hac  cnim  tcftimoniu m  c6  remfanguints  eius,Gcnef.^.  &  de hoc  dicit,quod  defun£lus  adhuc to- 

kciitHat\tCcncs.7iotandum,quodcum  .Jpofcolus loquttur  Hebrxis  quitur,Jctlicetciamandodeterra.  Sccundoponitexemplumde  Enoch, 

quorum  cots  ftatus populi  quamdiu lcgem  obferuabatfctnper  in pmfpe  quicommendatur  infcriptura  tanquam  iiifius  per  tramlationem  eius 

tilate  futt,& cum dpr^ceptis legtsdeclinafjet,  inmultas aduerfttates  adDeum.  Ex  quibusduobus  exemplis ^pofioli intendit  oftenderc_yy 

iniidebattficut prius  patet in Ijt/iorijs  cmbus uet.le.prout ini.i.q.  99,  quod perfidem de rebus  jperandii,& nonium adeptis antiqui confccu- 

Art.Q.mrefponfione adterttum argumentumdeclaratur,ideotn  primi-  tifuntieJttmontumiuftitixfidei,eoquod  pr^di6iinon  legmtur aliquoi 

ttua  ecclefia  Webrp  ad  fidem  conuerfi  ,ficut  ad  legalia  obferuanda  ex  opus  meritorumfecifk,niftquod credideritnt  ueram  fidem  defperandis. 

prim^ua confuetudtne  inclinabantur,credentes  ipfa  effe  necefiaria  ctim  Quodftcontra pr<edi3a  dicttur,  unde  habetur ,  qtioi  .Abel  creiiidi.'  ali- 

fide  Chriffi,fic  fftimahant  quod  ad  tuftitiam  fidei  debebant fequi  altqua  quidfperandum,fimtltter  &  Enoch,cttm  tamen  fcriptura  nihil  circa^ 

prffentta  &  uifibtlia  bona,&fpecialtter  redemptio  eorurn  a  captiuita-  t)Oc  dtcat  de  hts^^dquam  tacitatn  qu^ftionem  refpondet  dieens.Sme  fi' 

tf  Gentium. Vnde  & poft paffionem  Chrifti quidam de  difctpultt  nondH  de atttem impofjibtle  eftplacere Deo .Vnde quiapr^diEii  duoieguntur 

p(*feSedo£iidiccbat.Luc.2^.c.'tios  fpcrabamus.iluodipfeelTct  placuifie  Deo,utpatetperprfdi6iafequaturqmdhabueruntfidem,lei 

rcdempturus  IfraeI,eSf  tdeoapud  Hebrfos  ponere totum  prfmium  fi  non dc  rebus  adeptis,cum  talia  non  ieguntnr fjabuifc  in  hac  uita,ergo 

^■''>ilionisfuturisf{cult,quiomninoinhac  uitanon  l}abentur,necai  derebus  fperandis,quodeftintentum  Sedcontrahoc adhuc poffet quis 

plenum,  Tom.vj.         G    3 


939  Additio.  040 

j!g*  d':cere:vn1ehabetur,<fSfinef!deimpo/Jibileef{ placere DeoiMquod  'EliaargHaturJicendufn,Cfnon eB traheium  in  rxrmphm , quiafittt  D 

A  refpondet.QtC^CXZ  cnim  oportet  accedeteraadDeum,quia  vnus tantum,(^ hirundoma /ecundum Vhilofop}}i<m  i.Ethic.nonfa- 

Cll.&inqilircntibusferemuneratorfit.  cituer.T^ecdocuitpopulum,utprofDeramundidefp!cnet,Jcdutabiro 

Tro  quofcienium,quod naturalis  ratio  dt£lat  homin i,quod  alicuifu-  Ulatrta  declinaret  .  Et  quia  etat  in  reyione  decem  tnbuum,ubi  omnes 

periori  fubdatur,propter  defeilus  quos  infeipjbfentit,  in  quibus  eget  ad  erant  idolotatr(,idc»  oportuit  eumfugere  a  confortio  eorum.ynde  mani 

iuuari  eJr  dirigi,qtti apui homines dicitur  Deus,prout  2.2.q.S^.Ex quo  fefium  cfi,^in  Jupradiflis  .Apoiiolus  loquiturde luflis  qui  fiierunt  fuh 

fequitur,quod  ft  quis  ad  uerum  Deit  accedere  intendit, oportct  quod  cre-  ueteri  Teit.  De  his  autem  quifub  nouo  Teilamenjo  fuerunt,fubdiiur. 

dat ipfumDeumeffefuperiorem illo,adquem  accedere intendit, &  fic  Aliiucro  diftentifunt non  i"uicipientesredeniptionem.^«. 

■yerificatur  illnd ,  quod  accedentem  ad  Deum  oportet  credere  quia  cfl.  de  bene  dicit,ali)  uero,ut  denotet  quoi  ifli  de  quib.loquitur,fuHt  fub alio 

Oportet  etiam  quod  accedens  fperet  ab  illo  adiuuari  &  dirigi  in  futuro  TeHamento,f.nouo,quorum  quam  plurimi,ptffertim  iu  primuiua  eccle 

atiaffrulira  ad  talemfuperiorem  accederet,&  ftc  uerificatur  quod  opor  fia  in  qua  perfonaliter  erat  Apoflolus,non  inuencrJit  redempttonemj'. 

tet acceientem  ai  Deum  creiere,  &  quod  inquirentib.  ipjum,f.  Deum,  corporalem,ut  meliorem  inuenirent  redemptionem,f.jpititualem .  Df 

remuneratorftt.EK quib.probatur,quod  jlbel  &  Enoch,  qui  luftitiA te  ifiisproprie  dicitur.  Lapidaii  funt,  fe£li  lunt.in  occilione  gladii 

ftimonium  confecuti  funt ,  fiiem  habuerunt  dc  Deo,per  quamfperaue-  mortui  l'unt;cgcntes,angiiftiati.afrii(f\i.owB/<i.f(.  »^<i  contigerit 

runt  ab co  remunerari,  quam  remunerationemin  hac  uita  non  habue-  fanCiis  in  primitiua  ecclefia.Etfequitur .  Quibus  dignus  non  erat 

runt,  quoi  eji  intentum  ^pofioii  ad  funiandam  diffinitionem  feu  defcri  mundus  .Qi<orf  potefi  dupliciier  cxponi.  Vel  quia  mundus  non  erac  tU 

ftionemfuamfupraiiElam.  gnus,i.mudani,ut  tales  baberent  in  confortio.yel  quia  dlisfan£lis  mm 

Sedqutrendum  uidetur ,CHm ifta uerba ^pofloli,fSincfidcA\X'  dus non erat dignus,f.mundano  confortiofccudum  illudGal.6  d.MuD 

•        temimpolHbile  cilplacercDeo.&crcdereoportetacceden  dus  mihicrucifixuse(t,&cgomundo. 

tCvc\y&i.C.Communiter pertineant ad fidcm de qua  agttur,quare  inter-         Siautem  qu^raturratiodi£l±difjerentiAinter  utrumque flatuntf 

pofuit  lUa  uerba  inter  teslimoninm  ^bclcr  Enoch ,  &  teflimomum  cleft£,fantiquum&  nouum.Diccndum  quod duplex  eji,una,f4iux^ 

7{j>e &fequentium^Debuiffet  enim  uel prxponere  illa  ante omnta  te  fuit  taQa,  crfumitur  ex diuerfitate populorurn  fiib diuerfis  hatib.fti^. 

ftimonia  antiquorum ,  vel  poHponere  eapoH  omnium  fideltum  tefti'  di£lis  exiHentium.Trimi.n.erat  tmperfe£li,&  ideoper  bona  lempmtr 

wonio-f.  lia&uiffbiliaducebantur .  .yilifueroperf£ii,quicontempttsterrem 

jld  quod  dicendum,^  ratio  efl,quia  in  illis  duob.foUs primis  Ucet  .A-  potius/piritualia  defiderabant,  iuxta  illud  ^pojiolt  ad  Thilt.  3  .c.Qux 

W ir  E»oc/^ «on  legitur  expreffe  aliqua  fides de re fperanda,  &ideo  rctrofuntobliuifccnsadanteriora  meextendo.^//a«mM- 

B  probat camper rationem.lH alijs  uerOifHpe  (& feqq.inuenitur  clarius  tio  potefi  fumi ex parte prscedentium, illi  uero nondum perfc£lifeqiu- 

fides  de  refperada,utpatet  in  omnib.feqq.  Et  primo  de  Noe  qui  diluuiu  bantur  uefiigia  Moyfi  &  aliorum  patrum,qui  fuperando  uincebant  bo' 

fiUurum  credidit,  ^  ab  eo  eripi  per  arcam  iuxta  diuinam  reuelationem  ^es,&c.  Ifii  uero  uefiigia  Clnifii, quipatiendo  cr  nioriendo  uincut lit- 

tT  ftc habuit  fidem  manifeflam de reb,  fperandis  Cf  nondum adeptis.  ftem.vnde&  deantiqutspropriedicitur.Vicctunire§,nd..tiuiayice- 

ldem'J}ahetur  De  .Abraham  &  altjs  quifequuntur,in  quorum  quolibet  runt  Aegyptum,  Chananmt)>,Idum£am,&  huiujmodi  quxfunt  regna 

inuenttur fides  de  rebusfperandis,ut  patet  intuenti  per  fingula.  Et  eyipo  particularia.T^out  uero  proprie  dicuntur  uincere  non  folum  regna  ,fed 

nanturcflerautin  vofid.ufq;  tbi.  Etaliisprophctis  quiperfidcm  munium,tuxtaillud  i  .Zo.j.^j.  Hicceft  vidoriaqua:uincitmun- 

uiceruntregaa,operatifuntiuftitiam.  Antn,^diCsucfkt:i.Cuius  ratio  efl.^^am  ille  iu£ius,qui  tormenta  rnun 

Fide»  anti       Circa  quoi  attendenium ,  cp  fiies  anttquorum,  qu^  manifeSia  fuit,  di  ufque ad  morttm patiendo  tmn.obtiiterin  fide manvt ,  nonfolH  unum 

quoril  &  confirmata  in  uet.lege  quoi  miracula  fubuertentia  aducrfarios  corpo-  regnum,uel plura  uincit,fed  mundum.T^on.n.rn.undus  cotigrcgatus  am 

snoderno   raliter,& liberantia populum  Dfi,  ut  in  .Aegypto  &  m  mari  rubro  &  plius  peffetfacere  cotra  viium  hominem,quam  ipfum  rnuUtplicittrtor- 

""°*  huiufmoditn  noua lege,potius  oflenfa  ut  plurimum per  mirabilem  pa-  quere,cr  interficere,&  ideofati£ii,qutistafuHinuerunt,fubfide,totHm 

ttentiamfan£lorurnincructatibus  aterbiffimis ^ affiduts  perfecutioni  mundum uiceiUttt,fuperando  omniaqu^  mundus contra tllos pofftfa- 

bus,fecuniim  quas uere dicuntur  martyresji.  tefics  fidei,quam  qtiidem  cere.Et ideofummus  tnagifier huim ut^iorix nou£  Lt*c.  iz.a.  dicens. 

differentiam  inter  antiquos  patres  &  nouos  videtur hic innuere  .Apojio  Nc  terrcamini  ab  illis  qui  occidunt  corpus ,  &  poft  hoc  non 

lus,qufde aiuiquis dicic .  Qui per  fidcm  uiceruntregna,&c.ob-  habent  ampliusquid {acnni.SedantiquiquihutuJinodido£Irinam 

turaueruntoralconum,&C.  iluxomniaufquetbi,  Ah\  ucrodi-  non  habuerunt uerbo,nec  exemplot  licet  perjiietti  uUeruntregnaaii- 

ftcnti  (ant,exclufiue  pertinent  ad  Siatum  anttquorum,  ubt  omma  iiia  qua,ut  dt£Ium  efi,non  tamen  mundum  uicerunt,  quia  forte  ft plura  re- 

t^plHraftmilialegutttur,&ftcintUoJiatu,vtplurimumtefiimonmm  gnafuifient  congregata contraeos non  potuifientea  uincere,ficutitli 

fidei accipiebatur ex  ut£loria  fidelium  &  liberatione  popuii  Det utfibtli  pauca.vnde  notater dicitur  de antiquis.  Per  fidem  vicctunt  regna, 

ter  & miraculosS fa£lis  .  Er  hocteiiirnotuHm propne  perttnebat  ad  tl-  non  mundum.Sed de  nouis dicitur.Hxc  cft  viftoria  quiE  vincit mu 

lum  ftatum,qutpropter  eius  tmperfe£tionem  per promifftones  tempora  dum,fidcs  veftra.fr  ieifiamateria  di£iit  fuit  in  additione  Juper  t/. 

les  deducebatur  adobferuantiain  p>^  .eptorum,ut  tn  i.z-q.99art.vlt.  -^O.fuper  illuiuerbum.Hxc  mntitio  dexter^exccifi.  Cofeqtienter 

in  cor.quxji.  Fnde&  populus  ille  omparaiur  pue>o  fub  pxdagogo  exi-  ApoQotus  conctudendo  primum  prtncipale  intentum  fuum  dicit .  Et  hi 

ftenti,ut patet  Gal.^.Ettdeo  ft  pnncipalespattes  anttqut  Tejiamenti,,  Omncs  tcftimoniofidei  probati  muenti,  non  acceperuntre- 

patriarcfjf,  Moyfes  &  huiufmodi  trmporalia  omnia  contempfiffent,iiO  promiiIioncm,&c.  Quodmtelligttur  (m gtoff.de plena  beatttudine 

haberet  locum-  ipforum  do£irina.Vnde  oportebat  apud popu lum  iltHm  corporis  &  anim£,quamfanili  cbiter  non  accipiunt  ufque  ad  fine  mun 

f,  qui talia bona,prfcipua xHmabat,  quod  eorum  do£lores tanquam bona  di.vel de bcaiitudine ammx tantum,quopriores, qui non acceperut^i 

magna itla  xHimantes ,  ftc  tempo^alibus  honitpubtice  adharerent ,  vt  ttm  uitam  repromiffam  mternam^ufque  ad  Chrislum.  Ex  quib.ommb. 

de  eis promifftones  atifsfacerent.S'cut  magifier  puerorum  munufcula  beue confideratis patet,quod  ratio fidei in  bonis  fpera ndis  &  inuiftbili • 

puerilia  quibuspueros  in'endit  prouocare  ad  aiiquod  uirtuofum  opus  bus  confisiit,non  autem  tn  bonis  in  hac  uita  uifis,ftu  lam  adcplis,prout 

facienium,iUa  afierit  efje  magna  &  maxime  dcfiderabilia,ut  per  to-j  quidam  Webrprum  ^fiimare  uidebantur,quodfuit  tntenium  primipa . 

deducantur  ad  opera  virtuofa.Et  ideo  Deus  qui  omniafuis  temporibus  lehuiHs  capttuti,prout diRum  efl  in prxcedentibus. 
&locofuauiteriifponit,patribusiitius  temporisbonaten^poraliacom  ADDXTIO         II: 

muniterpr^fiabatquafitnpr^mium  meritorum,  vt en talibus induce-        Incodcm ca.p.VbidiciturinTosiiUa.  Vldctur  Ctiam llicu^ 

retpoputum  ad obferuantiam  pra:ceptorum,qu{  erant infuis efft£lib.  quod Dcum  eile non fit creditum. 

potiora.Quod  autem  .ApoUolus  in  prt£di£iis  uerbis,f.  cum  diXit.Pci  fi         Deum  efieproprie  toquendo non  eft  articulus  fidei ,  fed pr^amhftlum 

demuicerutrcgna,  S)CC.toquatur  de pa:rib.feu  deiuiiisuei.Ttfla'  adarticulos.  Fides.n.prffupponit  cognitionemnaturattmjicmgrasit 

menti,patet  man'f'efie  ex  ptanofenfutiterf.y^um.n.dixiffet.Quid  ad-  naturam,&  perfe£Iutn  pcrfetlibtte. 

hucdicam  deGcdcon.Dauid.Samuelj&caliisPro^^hetisf^i»»       KEPLlCA.ln c2if.ii.hurg.facitlongamdigreffu>netii,inquain 

meiiati fubiunxit.Qyti  perfidem  uiccruntregna.^i/7»<2n//f//«f»w  tercceteraponitdifftrentiamintcr  fan£Ios  notitcr  ueterisTcfiament 

efl,quodilludretatiuum  qui  refertur  ad  prophetas  &  atios  fupradiRos,  peragerefecundumfidem&pati,ficquodanttquifuerHntmfphiraa\ 

quiomnesfunt  deantiquoTefi.St  autem  contra hoc urguatur de Dauid  £Iiuorum,noui infphpa pa/fiuorum.  AUegat Burg.ad id quod dixit ci 

fugiente a Saut & ^bfalon,dtcendum,  q> D  auid de  utroque  aduetfan-  ca  Vfat.Wocemca  ad dominum,primum.Sedhocibnorre£iumeii,u 

tium  prfdiHoruTa  tenuit  uiSoriam  mtnifefte  in  bac  uita.Siautem  de  decorreflioHcm  ibidem,&c, 

Bia 


« 


AdB 


XII. 


ebr^eos.    Cap.  yMi.  942 

nuod.ncoepcratrc.„ccxhortanscosaJpat,et,am  attcnda,m,s.Hocd,lc,p»lisfepiuscon,mcndauit.J,p.t„»,A  „ 

flur^,as,mod,s&p,u-c,i;uc,pnas  Chr.ft,  excplo.  i».fa..,nqu,t,B»(^c.J„6';,„»crL,»»,o ™„,w.»r/i,Lw.'    ""'• 

tcdcs lunt fide^  «r         '  '"'''""'^'"='"  ""'^°™'"  1-^'  ^  v  g  v  s.  0,i-„,a  tcrrcna  bona  contcipfit  Chtiflus,  vt  s„„i„„. 

^^  iniHis  non  qusrcrc-  nechnhi 

c  ..  .     ^        . 


20. 


nnubcsexemplofui 

in  iftu  tribnlationii 

nos  refrigerant,&:  do 

ftriniscompluut. 
*  Th£  dor  e- 

Tvs,  'Pietatis  inquit  ^ 

exempla  funt  nobis 

vndiqucpropofita  &c 

tant.a  multitudo ,  vt 

nubem  exiquctfert 

fidci  potcntisE  tcfti- 

monium.  Ad  coscr- 

go  re(picictes,in  cur- 

luscelercseuadam', 
g  6c  curarum  fuperua- 
canearummolcm  a- 
biiciamus ,  Ira  enim 
faciiceffugere  potcri  b 
muspcccatum  quod 
fecilccontrahitur. 
'■^     *  Athanasivs.  ^ 
^'  Nubem  teftium  ip- 
los  teftcs  vocauit  . 
Nam  irrorantnos  qui 
in   peccatis  detmc- 
mur&:f(humus,& 

vmbia fue interccflionis nos conteguntQuando  quidem  in 
quithibcmustantam  multitudniem  tanctorum  teltium.m- 
ftarnubiu  ^)  irrorantem  nos  m  interceifionem  precum.quas 
pronobisfLinderec6fifiimitcmur&:nosillorumuirtutes&; 


A     P.     X  I  I: 

Qiiiaiftifuflinuemnt.        af.tiara. 

Deocjuc  6c  nos    ran tam  habences    im- 

a  In  cxcjnplmn  fidei  Sc  operum. 

pofiramnobisnubem  reflmm  fclepo- 

a  Poft.  Velrenunc'ante.s  peccatisqu.-€vndicjueeircunueniunt. 

b  Peccatotum  i]uodiam  eft.vel  tsdiumquodfit  per tribulatione. 
c  Quod  ciicuiifta  t,&  iuimincc  etiam.  Sx  uondum  infit. 

nencesomnepondus,  &^t  circunftans 

b  Sine  dubitatione. 

ad 


a  Succiiifti  &  expediti. 
h 


nospeccacLim,   per  pacientiam  curramus    ad  propoiicum 

aQuod  eftpropofitumnobis.        b  Mattyrii.    Quia  tantnseftdatorfidcicurreredcbemus  &  quia  idem 
confummnplcna  beatitudine &  qjiaipfeidcmpaff.iseft. 

no*bis  ccrcamen  afjDiciences  m  aucorem  fideidc^confumma- 

Aetetno  «d  quod  perpaflionein  itur. 

-rorcmlcfum,  quipropofico  fibi  gaudio  luftinuit  crucem 

a  Negleilaverecundialmmana.    Ideo. 

confuiionem  cdncempca  acque  in    dextera   fedis  Dei  fc- 

aTamvchementem.        Cluodjindignum. 

dct  .   Rccogitate  enim  eum  cui  talem  fuftinuit  apccca-^  ^  ^A"  •  %'P"  «tlam 


turfelicitas  .'Omnia  Libricca- 
terrena  mala  fulti-  tcehizidi* 
nuit,vtinhisnon  ti- »"<lib. 

j  mcrctur  infoeliciias|. 

Natus  cnim  dc  ma- 
^  tre,qusequamuisdvi  .  p  . 

ro  intada  concepe-  cJ', 

rit,  fcmperquc  inta-  uPctrt.19. 

ftaperma(erit,fabro 
3  tamendefpofatafuit  t  Tcnaci- 
^inquo  &  onrniscar-  tcr  inhs- 

nahs  nobihratis  tu.  "^«"^*- 
S  morcm  cxtinxit.  Na 
(>  tuscftetiam  ineiui- 

tafcBethlccm ,  qua: 

7  intcr  omnes  ludcca: 

8  ciuitateseratexigua: 
o  noluit  igitur  qucm- 

quam  de  terrene  ciui 


i  o  tatisfublimitateglo- 


a  Non  in  membtis  nntunt.        b  In  omnib.aduecGs. 


toribus  aducrfus  femetipfiim  coiitradidionem  ,  vt  non 


faftus  efl:  cuius  funt 

omnia,ne  de  terrcnis 

diuithsquiiqueextol 

lerctur.  Noluitrex 

.  ab  hominibus  fieri 

qmahamiIitatisviaoftenderat'miferis.  Efuriuir  quiomnes 

pafcit.Sitiuitqnieftfonsfiticntium.Farigatuseft  ex  itmere, 

qui  viam  nobis  fecit  in  c^lum.Obmutuit  &  obfurdiu ;  t,p  que 

,     ^         ,  mutuslocutuscft,5d:furdusaudiuit.Vinauscft,quiiniiraiita 

omnipe.catorum  abicdla  molc  atquc  tenaciter  inhxrentc    tum  vinculafoluct.Mort.iuscft.quimortuum  fufciiauit.  A 


10.14.3. 


pcccatoreiido,  pertoicrantiam  &c  longanunitatemcurra. 

mus  in  \  irtutis  cerramme, 

b  0^41  proft.Slc  nos  propofito  nob'sa:tcrnogaudio  pod  habi 

taconfufionedebemuscurrere.Vcipropofitofibi  giiidiote 

porahs  regni  quia  volucrunt  cum  turbz  rapeic  vt  faLcrent  re 

gemquodnoluit,quiacratuiahumiliraris. 

QiTod  lefusfuftinuitcraccmdcbct  nosanimarc  quia  ctia 
hocminusquodcontradiaioncm.Quafidicat.Afbicitelcsu 
quifuftinuitcrucemrccogitatecnim,vtfcquamini. 

*CHRysosTo.Sicutfiiiip3rentes,&:difcipuli  in  certa- 
minibus  magiftros  attendunt,mforraantes  mcntem  cx  partc 

dodo 


N  1  C  O  L  A  V  S 
C  A   P. 


D£    L  Y  R  A. 
XII. 


moreitaquceiusfimihapatiamur.Tunceni  j.lex  implebit» 
dum  noncupiditatcremm  tenipoialium,  fcdcharitate  iliius 
quiprxcepittiuntquscunqucprjEcepit. 
c  Kecogitate ettim eumy&t.-k  Ch Ryso,Si  proximorum paffio 
nes  erigunt  nos  quantam  alaciitatem  nobis  cfFecerint  domi- 
nipafnones.Pcrco/ify(«ii(3;o?<?w,totum  fignificauit.  Addcndii 
cnim  tale  hoc  eft  plagas  guas  accipiebat  in  capite  irrifiones , 
iniurias,improperia,illuiiones.Omnia  hfcnomine  contradi 
ftionis  intimauit&: non  illa  tantum,fcd & aliaqus  circa om 
nem  docentis  Chtifti  uitam  contigerunt.  Magnam.n.rcucra 
maguacofolatiouc  hentChrifti&;apoftoIoriJ  pafTiones,&c. 
^Defici 


4  Ad propo fitum  nobis  certHut  i.tnui,ien ejt  iuHtcta  Detdequo 

fcriuirur  Ecc/.4-d.Vfquead  mortem  certa  proiufiitia. 

6  Aljp'icict\tcs.liic in:iucitadidemexemploChri/ii,  quoddebetmn- 

g'^nosmouereadpatientiam,qwaipreagnusimocensprotiobispafius 

^  Deoque  SccToSlquani  ^ponolus commeniauit  fidem  per     efi  Dtcit igitur.  A i  pi cicntes.Of«/o cordis  attente confiderando. 

■^  quam  membra  vniuntur capitip-  pofuc  multa  exempta  fiiei     7  In autorem  fidei &  Confummato.Ic.Z)Jar«»-  enim  autor  fidei 

inquantum  deus  ipfamfidem  tnfundendo.  Dicitur  etiam  autor  fidei  in- 
quantum  homo ipfam  fidem  pr{dicando.Dicitur  etiam  confummatorip 
ftusfidem  per  miracula  confirmando,&  fidei  prirmm  readcndo.  l 

8  Quj  propo.fi.gau.fuftin.cru.G<i>«//ri«rM/TO./» fupenori  parte 
anima: pn  pter  impletionem  voluntatis patern^,&  ex  fidelium  redem 
ptione,cr  exfutcorporis  propinquaglorificatione. 


r 


_^  I  f       ^    f -j  --  -  —      -| — j — -- 

>^  bic  confequcnter  hortatur  ad  ofiendendum  fidem  per  opera  ex 
terius  qux  tenenturin  corde  exterius.  Et  diuiditur  induis  par 
tesquiaprimoofiendil  qualitfrfe  debent  habere  circa  mala  ,fecundo 
q»diCercircabona,c./e.ibi.Chititis{iztcrn\tzm.Ctrcaprtmumrcie 
dum  quod  diiplex  efi  malumjcilicet  ctdpx  &  parne  ■&  ideo  ofiendit  qua 
iiter  citcamalaculp£  vitanda,ibi.ptOptCt  quod  rcmiffas  .  ?rtma 


mtres,quaprtmo  inducitad  tolerandum  malum  pan£  exemplo  anti-  9  Confufioncm  contcm.Qww mortem  manime confuftbilm  uo- 
qwrumfecundoexemploChrtfliMACpicicntes.  tertio  aucoritate  luntariefufiinutt.Confufioautemapparetexquatuor.Trimoexloco^qa 
fonpCurf,ibt.^tob\iticf\\s.Circaprimum fciendum  quodfanaidicun     inciuitatecelebri,fecuudoextempore,quiapa/fus  efl  infcfioVaftfjali 


turteffes  D'i,quia  faHo  &  verboglorificatur  Deus  per  eos  ,fecundum 
quod  dicitur ifa.^^.a.Vci:cvoscihstc(\cs  mei  dicic  dominus. 
Congrrgatio  enim  fan£lorum  dicttur  nubes,propter  vit£fafiigtum,& 
^onrinx/lillictdium,&concupifcentiierefrigerium  propter  quod  dici' 


quando  omnes  deterra  conueniebant  in  lerujalem.Tertio  ratione  focie 
tatts  quia  intsr  latrones  pa/fus  eft.Q^uarto  rattoneprdcedentis  honoris . 
Oppoftta enim  iuxtafepoftta.maiora  &  mtnora  uidentur  uc  dtcitiir.x. 
.      r       I   r\  ■'  '"  «.<  Elcn.&ideoexfjenorequieiexhibttusfuerat  inlerufalemindic  pd- 

tnrlfa.6o.b.  Qiii  Innt  hi,q  vt  nubes  uolant.  ?ropcerquod.Apofio-    marum maiorfuitcdfufiopa/ltonis,quafiimmediatefequentis.  Etquia 
us  defaneiis  patnbus  per  exempla  vtrtktis  nos  mouentibus  ad  toleran-     quife  immiliat  exaltabitur  iicofequitur. 

tiam  malorum,vtpatetperpradiaadicttftt.ldcoq\ic&C  nos.  pofle-     lO  Atquc  in dcxtcra  5<:c.  Et  quia  conftieratio  domtnic*  paffionis 
['tf^u  /5  "*"  '"''^'/''^'""  "'^  paticntiam  in  aduerfts,fed  etiam  adper/euerantiam 

1  tiaoentcs  &:c.nu./<i  efl,congrega)ionemfMium  fan£lorum  exem     qu£  plus  ofiendit qitia  refpicit  diuturnitatem  maii  &  diiationem  boni 
plojuo  vos  exhottanctum.  promifft  idco  dicit. 

2  Deponentcsomncpondus.iT/MfS  adpeccatum  perpetratum.     1 1  Rccogi.cnim  &:c.fuf&'c.con.I»  verbiscontumeliofis.fecundu 

3  t^^f-^r.&cc.r^ospcc.Quancumadoccaftonespeccandi.  quodhabeturMattfjtci.ii.ca.Eccehomovonx  &C  potatoruini 


4  Pcr  \>^.c\it.7{pnJoium  malaiUatafuiimendoJed  etiamuoluntarie 

«/Jumendo. 


6cc.  iterum  Matth.z  7.C.  vah  qui  dcftruis  tcmpli.m  Pci,  &;  in  tri 
duo  &CCSubdit  caH/am,ac  quid  valet  ifla  (onfiieratio  dtcens. 

Tom.V;.  Q    4 


943 


Glo  orcl.&  Nicolai  de  Lyra. 


044 


a  Df/w-i.Deficcrccfttimorcfribulationisfidcmncgarc. 

hcinnondcbcnsdtficcrt-.quiacdisgbiiuuos  conlolatio 
nisf^qu.-li  dicatnoiu1cbct!iC)bljuiki. 

b  T^onduKt  cnhn  vfouf  ad}'.v)^Htuem  csc-  rSfTHEOnoR  ETVS. 
Oitcndirpcr  comuarationcaiquatuinabnntabillis  quifac 
iuiitlapidari,&:  lccli 


e.:iak.A;.lcgladj)  moc 
tui. 

iS:    Chr  ysos-  a 
To.Mvs.lioccit.Nec  \y 
dum  moitcm  lufti- 
nuiilis   pccuuiaru'n  ^ 
tantnm  vobis  dam- 
nuurcQntigit ,  ucl 
gloriac.  Ex.igitatitan 
tumcftiscVpcrlecu- 
t  «leficJas  rioiigpani.Chrilhis 
provobis  ranguineai. 
fudit  uosautcm  pro 


Nondebctisdeficcre. 


t  exhoita 

tionis. 


)i  Sicorpuideficit.animus  ftat,  

firireminia^nin^.i?;  vdln.sdcHcicnccs.  Nondum  enim  vlcjue 

,rrii      ^tfivefttainififtis.  Jp4d?l>M««i>> «1« »'"•    C^odH>onuineft.8cideoadhucideradcbetis;fafcte,  8c 
•  - .  1      .    .  ^  nondcliccte. 

dd  ianguincm  rciHrillis aduei(us  peccarum  repugnantes,$^ 

aChtifliinfaiptutacoJifolantis      I-iui  id  eft.ChtilU  acjuofitfonfolaiio. 

Qblicicllistco^nlolanQni.squxvobisrancniamhljis  toqui-- 

VcrHaChnliiinpc*actbiis$9|on<onis.     Ita.  a  TtibulatjaHisquiG.etn.liiis. 

i:urd.iccii5t"^Filimi,  noiinegligcrc  t  dilciphnam  domini. 

a  Vltjuead 'Jcfefti'in.      ,bC^iia  prtteiitaputgat.    Vtcoronet. 

Ncquc  t  farigeris  dii  ab  eo  argucris.t  Que  enim  diligit  Dcus 

a  Hiccaftumf.icitcjtupiendo,        t>Xunitia.      Quoiibet modo.    ( Alitunullum  tecipit. 

(1  Mile(icc)idia 


vobUmcripiis ncvJQ d  caftigar,flagcllatauccmomncmHlium  quem  rccipit  .  '[h^ 


f 


taicaliquicjpanicltis 
llla  uiquc  ad  mucre 
5  proueriratc  ccrrauit 
piignaus  pro  vobis 
vos  aurem  nccdum 
ad  pericula  pcrucni- 
ftis  qu^  iiiinanrunn 

teritum,&:manusdc 

diitis, 

c     Ef  oblni  rflit  &cxt, 

.*H.\yHo.  Sapien- 

tia  Dci  patrisciu.x  |?er  g 

Salomonem   loquc- 

baturinter  cxiera  e- 


optatum  qui  eft  cum  peccato.Vnicus  fincpeccato.non  tamj  D ' 
fiucflagcllo.cxcmplumnobispropolnjf  iiipaiTionibus  luis, 
Nonergoturbari  dcbcmus,cum  alic7ui.«i"anctiiigr3"ja  &:  in 
dignappetitur.fiobiiri  n6(umu?qu.c  ;'crtulcitr  iuiius  iuilo 
ruinlai>ifturquerandorum,Etatiedchic,iu(litinn\&:  miieri 

cordianiDci.  lufiicia 
cft  in  co  quod  flogel 
lat.  Milcncordiauc. 

I  roineoqi'.od  rccipit 
e  Qujs  eiiji.&cxtira 
AvuvsTi^vs.  Dat 
dirciplinam,  w  noo 

-  aufciatmilcticordja. 
Ca:du  contutnaccni 

4  iit  rcddat  hsrcdita.  t 

j  tem.SiprouulTa  pa.  ; 

^  tris  bcne  agnouidi 
non  tnncas  liagcHa.  *  ^ 

7ri ,  lcd  exhiicdari  . ' 

<{  Currc  lub  nianu  i 
t^is.flagcllaut:s  q 

9  dum  f  lagcllar  en 
ad  ha"reditatt      ' 
hcllciniquo ; 
puerili,vt  dica^,  \ 
I  o  amat  pater  mcusiu-  - 


Flagella- 
tionis  nc- 
cefUfas. 
Li.dii:  pa- 
ftorjt»  lib. 

Si.1.50. 
J10.45.  ^ 


liiacietnainhcreditateiii.  EtiJeo.  jtPaticutetfctendo.  Quia.  rnhoi.ijuod  dlfcijjiiiiamdat, (eoftcnJit: 

paircm  qcio  1  j>i;r  Imiilc  C^uis  cr.iui  tiUus. 

difciplina  perieuc  rate  .  Tanquam  hliisQftercvobisieDeus 

IdeOcuinondetdifci^Iiiiampatcreius.    filiiindili:if  Iiqaftate.        Quod -non  dcbetis. 

Qaisenimnlius,quemnoncorripiacpaccr?  Quod  li  exrra 

Difciplin*.  Filu. 

dircipluiamcltis.cuiusparcicipestach  lunt  omnes,ergo  t  j  ^  trcmuic.umtui  p.r- 

aIdcftadulteiimvcldii»belipo0caioellii.Dei.  JtejniatioquatedebenteaWn  difciplina.  mitllt    fjLCrc    auid. 

Advliiniuuj.    Non  .njma:.  »*<i'^»<i.    »>»vviv    ..{utv^  . 

I  2.  quidvuitquatn  uiC, 

adulteri,6inonfiliieftis,  Deindcpacresquidecamjsnoftra:i  3  quiah  n.c  moucto 

Nonneetgo.  COHtra    iuflioncUl  C" 

habuimus  cruditores,&  reuercbamur  eos ,  Nu  mulco  maeis  *  "^  ij^is  f  agciia  muenio. 

'  -  ^         Potu-.sgaudciLibfia- ' 

geilis,quia  tibileiua-, 
tiampiorulir  hocperosiljinsquod  Apofiolusincxcmplum    tur  harcditas. 

alVuu.piir.hortans  {ud.B  >snedeficiantin  tr.buiation^,  quia  CHuyso.Attcndequodnonait.Omnisqui  flagcllatur  fi- 
adoirino.arguui)rqrc4iiiiprobationis.  Dumergoqiisan-  liuse(t.Sedomnisfiliustiagcliatur,alticreuuuuurius  rccipi.» 
gulfiis.(>:tr!bui.i!:Q:i  b-alii.iturnodeberfatigan.necdcicc     tur. 

jre.fcd  pQcius  pariwUtcr  fulhnw-rc.recogitansquiaadomiuo  f  E>-^.aMNoran6  iurevocari-patrem.quiexadulterio  gC' 
corrigitur.  ■ :     •«  nuerit.quiaabeogeuitinondicanturfilulegiumi, 

d    Omnepi  ftlmnt.  AvQv.Etiani  vnicum  finc peccato ,  .Si  ergo    g  Kenerel)a,mHr.K.c\iCt^n eit cij  timore  honoiein  impederc. ' 
cxccptusesapaflionefiagellorum.exceprusesannmero  fi-         *THEODOR-Quiaapatnbus  corporalib.is  difci|.'lin3m 


liorum.Vnicus  illede  patris  fubUantia  narjs  ^quahs  patri  in- 
fbrmjDei.vcrbumquofactafuuromnia,  non  habebar  ubi 
flagcllaretui.Adhocautemcarneindutuseit,  vtfine  dagcji 
JononefiTct  Quiflageliat  vnicum  iincpcccato,reiinq;iit  ad-    gnitaiemadoptionisinfilios. 

■     ' optarum 

N  1  C  O  L  A  V  :>    l    h    L  Y  R  A 


fijfcipimusdpintualispairisdifcipl  UMii  ncn  air.plctlunur? 
Patrem  etiam  fpirit  jum  patrem  Ipiritalcin  vocau.t.vtquifit 
fonsdonorum  fpirirualiumperillos  autem  dedit  nobis  di- 


^Ef 


2%^l,\il.  ^  '  Fat:geminianimisuc(trisdcficicnt.  T'>-op/<»-^«o(i<//nfGr(? 


PiuiG9i 


10  p»- 


lll.l 


II  Quodfiextradilcipliname(tis.H/cci>5j.«tA/?»-ad<fi/i.E2d«(i  '^ 

diturtntres  ejuiaprimoargHit  ad  mconueniens  diuenclojectin^oextr/i' 

Trad'8.iri  ^o.S' pajjto  Cht^ifltud  niemonarif  rcuoi etur y  riihiltar/idt<ruttiefi  quod  plum  e}iperienticeindticend6,ibijDcir\(ie  yitVi^S.tert/o  rtilitateutton 

Jo.&c  |i  dc  non  a.ciuo antmotole^eturyZT  reddii caufam  huius,dicens.  fequentcm  ofl€ndctido,ibi.O]Xin\s>  autem  diiciplina  Inpnnia  parte 

f^(iit.c.  14  2  Nondum  cnim  ulquc  ad  fang. Jci  cfl  vfque adfan^ums effuf/Q  f^t  talem  rationem.Omnes  vctifilii  Dcifatiifunt  yaiiiciprs  difltplt- 

»-'  ;jffw}rcftitutis  aducr.pcccatiini  repugnanr.  pniipftus per tolerantiam  fLigcltorum  efgojiabipfa  tftts  abfohit  non 

3  Et  obllti  citis.H/c  confecjt^enter  inducit  adfolerandum  malum  px  eilis  verifilii  Peijed  aduicerinifilii  mundi  &  diaboli ,  &  boc  i(i  tjuoi  i 
«<  perautoritatemjhipturc.Et  dnnditur  tn  tra  quia  primoponit  auto  dtcitur.Quod  fi  extra  difciplinam  cJlis  cuius  &  C.tt  putctlitera, 
rnatemfecundofenfumipfius,ibi.l{\d\[cifh^'^^'  ttrtio  cx  iflisarguitf  J2  Deindcpatrcsquidemcainisno([lreliabuiinus6t:c.H;c<ir- 
iti.Quod  fi  extradifciplin3m.O>ccip/»»«i»flrg«/tco.«,^»«4  vtie-  ^uit ad idcm per  exemplum expertentix. 
bantur  obltuijci fcrifturarum  uetcris  Teflantenti  in  qua  erant  nutriti ,  Circa  quodjhiendurn  quod  duplex  efl  dijferctitia intcr  patrcm  ca< 
dtcens,Et obhti eltlS COnfolationis./Jf fi conjolantis  ip-  eft mpha  nalem er  fpirttualen:,qui esi ipJeDeus.?iima elt , quia  patcr  carn... 
tica  locutio.  non  generat  anim^m,Jed  tantum  corpus  dijponit:  Dcus  autem  cam  in 

4  Quajvobistanquam  ^.\o,d\CCn$,Vromr,l,mHtantttrtamerUf  funJitdr  ideopatematuralis dicttur pater camis .  Deus  autepi din' 
aliquantiilum  uerbajed  cji  cadcrnjententia,  paterjpintus,&  per conjequens  uertus  h.ibet  rationem  patris ,  qma  . 

5  Eili  mi.noli  neg.dilci.cloanni.7S(>^//,J<r»rcj  dicuntur  quafi  non  dicitur  ueruspater  qui  datJormam,Et  ideo dijctplina  Dei  tanquam  pi 
fligentes  &. tdco  ille  aifcipltnam  iomini  neLigit,qui  ipfam  tanquam  h9-  tri  Tc >  iffimi  efl  maxime  tolerando  quia  per  hoc  confnuatur  Jpr^trtniis 
nam non cligit,fed rnagts  vt malam rtfugit.  vita 0- boc efl quoi dtcitur.Dcindc patrcs quidcm carnis  noitix 
«5  Ncque iiU^c.Verimpatienttam,iumaljeoargucris &fi*bditcait  habuimus  cmdiiioms.quiapaterdebcttilio  documenium  Jicut  & 
fam.  nutrimentum, 

7  Qucm  enim  di.dom inus  ca.retrahendo a concupifcentia,  ij  Et  reucrebamur  cos../?ccepf<j«c/o  eorum  difcipltnam. 

8  tlagellatautcmomiicm  fi.quemre.?cr/]d:^W/cie-«(>»  retrd'  »4NummuUo  magis  obtemperabimus  patri  (piiituum& 
hitur homoaperfecutione  i.oncupifcentii£.  Viuemus  Quafidicatjic  debct  efie,  SccundadiJferenttainierDeum 
5  In  difciplina  pcie.aic  ponitfenfHmpriedi£iie autoritatis ,ln  ipfa  & patrem  carnalem  eftquiapatercarnalts  infttuit  filiii  &  caft\gat ad 
enim  d:\erat,  Tyo// nrgligere difcipUnam  &  iterum ' T^eque  fatige-  aliquid  tranfitoriumjciltcet  ad honcfle conucrjandum  it,  hac  uua  qu^ 
ris.cjr  bscfignifikant patientiam  &  perfeiterantiam  iu  flagel[is,ideo  cU  heuis  eit  iniiruit ettarn  fecundum  regulam  uoluntatis  fuf  que  Ulli  po 
cit.ln  diftiplina pericucrare  tanquam  filius uobis  le of.  Deus.  teft.Deus  autetn  erudit  filtosjitos adctemam uitam  recipiendam .  in 
^uandovoscorripitqnodoslenditconjirquenterperfimtli\dicens. 
lo  <;^iscnim  filius  quem  noncotripiatpater.QMfiy/(i;c«ir  ntfl 
ius  loqnendo  defilw  mo  &•  dile&o, 

11  Quod 


ftruit  etiam  per  regulam  yoluntatis  fua  qu^  infallibilts  efi,&  ideu  eiui 
difciplinaejtmaxme  ruipier^da  C^acicptanda,C^  hcccjtiinodduitui 
iiic. 


44T         AdHcbr^os.    Cap.  XII.  44^ 

T»a  En///<?w/.Itema!iaratloquarcobtfper.indnmDcoeft.veI:  h  s^neijuane.ui.Deum.  Ecccquomodo  exterruitamatorem   ^ 

A  b  ^rfc/^MOfiwy/^.Sciliccrinrecipicndolanctificationem.  boni.i.vifionisUei.Nondixitin  ignem  mittctur,vei  intatjga 

DiCcii-  c  Di'/f/;'/(«J.Qn3cgraEcedic!tura5«yi'ai3{elteriiditioper  mole  bilibus  toitoribiisdabiiur  qu^t^mcn  vera  lunt.Scd  voluis 

wdu-x  flijs  qiiando  pro  peccatisfuismalaqiiis  patitur,  vtcoir;ga-  teamatorcmboni  effe, idcft,  vifionisDei,nonformidato-  A,,g|,.fer 

*"?"'•  turqurhiciTitelligitur.Eft&cdiidplinaqujercientiadicitur  remmali.aitjfinequanemovide.Deu,  &:c.  Ex  coipfoquod  ,.  ^uevcr 

7.M4- ^^jjfcendonomen  1  dcfiderasteterret.  A-  bis  upoU. 

'"'     aCCepit  ,   &  Gr^Ce.  aAnim»rum,qu.Tnondemateria,vtcorporacxpattibns.  ,   ''"'^  ^^  "'^''^'^^  r^-''3> 

tzs<s-H^n dicitur.  ,  ,.  .p..      BJt=mDeo..]mapcrcummemusinxtcr„um  aliud  amarc  uiaitia. 

fSubie     *  Theod.  Om- a  tobtemperabimLispatn{pinruU,m,&viLiemus?BcilIiqLiide  351  timore  gehenna: 

nis  dilciplina:  initia  inh„.quivoiebam,Qnuanis.  ^non  facis  malum,  eft 

.1- (unttriftia,  &  valde  btiii  temporc  paucorum  dierum  lccudum  voluntarcmiuam     quidcmintefidcs.qa 

:0J  dS    njolerta  fcdiuCli-iOS  Patet(pitiniun).        a  Ad  fidem  &  boiiara  viuin.    Si  tecipimusdifdplinam,quxros(ani£tificat.  J  CrcdlS    futUrum  ludl— 

&:adfnir'adosfaiaus  c  erudiebanr nos.hicautem  ad  idquod  vrile  elrtin  rccipicn-  (jctumDei.Gaudcofi- 

produCnnt,    eX  Oeo  Stat-;iadicip!ina,rfdvetumeftquodcftgcauisquodpQtcr«nt  obiiccfe,idcohocdicit,utfoluat.  dei,fed  adhllC  timeO 

paceni&qu^lauda-     dolandtihcacionem  eius.OmnLsaurcm  dilciplinain  prglen-  7malicistua:.SiterogX 
turiiiliitiam.Ira.n.di  aseduonitaeftfiquismodo  cojitatfutura.  inaiiavita.  8  te pax &  saclimonta, 

citdominus.^r;^«;?d     tiquidem  videturnon  eOegaudii  ,  fed  moeroris  poflea  au-,     fincquanovidebitur  tjnhocvt 

eflpO-ta&flriClavi(L^  Jnoinniqu.ctcpoflidcndura.     ldeft,paccui,qua  maioiooneft.     Uifci^liiain,  Queii»  iuftitia  nictetur.     '^lSDe^.Na  Vndc  DcU  vi-  peri'.Tt 


noMs  ii.n 
.linionia 


(jUAducitaduitam.  tcm  fructum  pa^catiflmium  exetciracis  pereaiTi  rcdderiulH  lOdeamus  non  habcbi-  ^^^ 

IlttJ''    d   Af.Zfl«/,  Id  eftefft-  aViliabeatisialcmftuanm.        b  Pijrasin  elcemofini».    c  FbtBtiidiAc  q[i«i6i)iuter«vtBcniibus  .  j  milS  ,  fi  COntCndendo    fuam 

£^umch.nitatis,qui    ,    .  ^    .       "^'"^-     dsarrumadpeu«vtnccodo  tbrpcat.snccd  ,,  j  in  nobiS  oculum  cx    Hayma 

peumcoplcaebami  d  ti^ .  f  Proptcr quod  remillas  manui ^i.iolutaigenua erigite,i  itinxcnmus.  Simuspa- 


inc  i: 


niolim  iteru  erigte  e  &greflus  rcdos'  facitc  pedibus.vcikb^.i  vt-fton  claudicansi  jcififi.  vtagnoicamur 

rlumad  Deum.ht.    r  a  Aviateaitudinis.        b  A  pcccatis.eaaiutcntioneopcrandobona.         c  Vfqueadco  pjticmini,       .  tuij,limuS  mtmdo  CO 

ira  V     C  Gfn»<t.  Id  Cft  forti-  .,  ¥tpaeemefiamcur,.tfibulationibu5habeatis^  Uuicftdilcaio&coneoidia.  ^^  T^de ,  \  t  VldcamUS  DcQ 

iaul    tu 
refr 


Car 
:i:tes 


din^qualbluraeft     <juis  crret  ,  magis  autcni i.lnetur  .  t  Pacem lequiminicum i  ^Beatienim padfntyquia  .„ 

•  wfriSeratacharitatC.  Pcrfcaionem  in  oi)etib.qiiia  fuU  fiJ«_nou  futficlt.  b  PaeeBc  fahainnoniaadeontcciratiaeft     ^filij  Dei  UOCabuniUr,  BfO,-  *   "', 

%*"      -*,,       .  n       /~  Contfndcudo.ii.cunialisoculaiii  mcmiicxtinguimus.     Exeoquoddfiidc;rai.4te  tctcet.    \o      "         , 

I  Grf/>Mf.i.\t  veltran  i  o    j       jO.-  /■  '^  j   L-    r-\       _         ti mundo corde , quoniant 

des,rcae  incedatcS  g «mmbus ,  &  landimoniam:  iine  c|ua  nemo  videbit  DeLim,,  j,p,j,,,„,idL. 

c         ,  j  j         L  »  Sequimini  paccB».    Auentione  mulia.        b  Nonfolumvosquafi  dcaliisetiam  fitcuta  vobis.         „       _  i      .         .     .,-.  c 

fitCndOqUOdcredlt,   h  ^  eQuamlmmant^tauiiatismetitumftpcrepcllit.      i  ^\    ConteMpUnteSyne  qUlS   E 

B&fiopuscftpatien- •  I  contemplatircs   hc.cfuis   f  clefic  grarijc  Dei  .    Ne  qua^p<?"f-'Nedubitetispor- 

l-  dO.    FldCSq^!^  rcclc  a  Cogiuiio  mala.        bi>ilcclio(iisnoxia:cxquaamaritudo.    c  Adconfenrum  8coperationem  vcnicns.         lC  tam  patlCntCS,  qU  14 

dfpe.^quiaiotupor.  K  b         i        r     ^  ditiametatiim.  Anuntadincm.         zogratia  Dci  pr?fto  eft, 

taMta  rcaos,  vt  non     radix  amaritudinislurium  gcrminans  impedia  c  &:  per  iUam^  ^  (ed  ne  dcfitisei ,  hoc  ^  D£.g(,iat 
aliqnis  deuictavera  modopoteftisretine- grgj,,^ 

viafiJei.ficutiliequi  iiregratiam.        ^  Mauli.y. 

carnalcs obferuantias recipit, qnod  eft errarc .  Et non  claudf-  J^  1^ qm radtxamaritudinisfurfuingerminasyC^c.DeWQitio  pcc 

cet.vtquitimore  p.ifi^onistitubat,(edfanetur,fierrauit,  vel  cati  veriusdiciruramaiitudo.ic  idcovitanda.;^4'i/xdw<jr/r«(/» 

tinnuit.Velredligrcftus(untre<fiaintentioinQperibus.  ««-.malacogitatio,  quainondulcesf-ru6Uis,i.opera,fcdama- 

g  ^tfnrtiwonw.i.caftitate  mentis,&:  corporis,vndc..Bf<ifi  mundo  rosgenerat,quibus  impcduur  itci  ad  c^lum. 
mdequomam,^e,                                                             Sirhc  ^7{equis 


llit.  r.  NICOLAV^S     DE     LYRA.  conf/fitindebilitaterefpe£lumaiitolera>iM,q,4^fignaLurper  foluiid' 

1  Etii)iquidem./dff/,^.U)'«C(irn<;//'f.  nem  genuumquia/uper genuainniciturtotum  potidus  (^ quantum ad 

2  lntcvnpotep3MCorumdicn\iTt. 1 4 en,pr[fctttisMitf,  hocdicit. 

3  Seciindum  uoluntateni  luam.  Q^'(fulli  po'e1.  i  j  Gcnus  foluta  erigitc.  i.fortificate adlahorem  dtbitum  fuftinen- 
1  4  Erudicbantnos  Qitottim difcipUnam  reccpm.us.  dum  Monetetiam  .Apojiolisuitarepeccatumcomiffionisdtcens. 

5  Hicautem.Sa/u «£>«<;.  14  Et  greftlis  rcdo^facitepedibusveftris  i^eff««fn/»i  «•yZcw 

6  Adidquodutiieeft.  Ideii,  adbeatam uit«m quanihd  melius,     ius medium  non exit ab entrenns.Obliquum autcm  quol cxit ab e^iure. 
erudit  nos.  mis  cr  ideo  opus  rettum  efi  quod  cxu  a  limttil/us  re£lf  rationisicbli- 

7  InrecipicndofanQificationcracius./dc/itj^MtMwyiwff/^Mrt  t^uum aulem  quodexit  &  ficuttibi  aquf  exit  regulatn potenti^greffi- 
^  ttm  qu£ ducit ad  uitam  beatam.  «/ claudicatingrefj:bus,fic  operans  t  xtra  limites  ratioms  reilc claudi- 
_8  Omnisautemdifciplinain  pr^fcnti  quidcm  videturnon     caimmoribusicrerrai.idtoiequuur. 

natu    ^^^?,^^^\\Ac(iviL-\cciox\s.i\ic atguitadprGpofiiumex uiilitateton     15  Vtnon  ciaudicans quiserret  magisautem  fanetur.  Hoc 
leq>iente..Ad cuius  intelU £lum  ccnfidtrandum,quod  malum  f. ctn^  qua-     autem  comirgii, quando attus  ad  ordmum  rationis  tfducuntur,quiap- 

dam  medicina  efl,ir,cdicina aute,l  cet ftt  amara,c  horribdis  adjutiic-  eutiv/itmitai  coiporiscaufaturex  tnoidinationehumorumfictnfirmi- 

dumfecunaitmfe &  ahjnlute  tamenexivtifideiationeeius  finis.t.futu..-  tasautm^ex  inordinatione a£tuum  &  afje£lwnum. 

ra Janitatis  jit acceptaifiiis c;  itadehetefji  de  (auis inpijfhitttxion  16  Paccm  leqiiiminicun' omnibus.H/cwonff /;o»7/Kf /bkoco;- 

fi<ierationefuturiprfmi]&hoc e(i  quodduiiur.Ownis  autemdilci  tem utjolicite caueat »e in peu atum incidat.  El diuidnurin  du.isquia 

plinain  pra;Ienti  quidcm  videtur  non  efl"egaudii,(cd  moe-  primomonetuitarepeccatafpi>itualiafecundocarnitUa,  /Zi/.Nequis 

roriSjCr  bene dicitut  uidetur  quia  non e(l  fecundum  reiveritatem. Li-  [oinicitor.  C^irca pimumfcundum ,qHOd  pcccatum  jpintualiacor- 

tctfic uidcaturcarnalibus hominibus  qui  non  confiderant,  nifiuitam  rumpunt paccm  ad  proximum  &  fantiimoniamad  Deum idco dicit. 

carnaltm.I diofequitur.  Paccm  icquinimi.caucntes iuftitiA,odt)  (&  huiufmodi. 

9  Poftea  auum-Id eft,infuturo.  1 7  ^tiznOiMno.Teccata quffnnt  contra diumam  teuerentiam' 

10  FinQ.fSiCXi.beatituditiem  qutequietattotaliterappetitum.  1 8  Sinequa.5'c///(^'p4tt  c  Juntiimonia. 

n  Excrcitatispcream  reddetiuftitii./ioc  additur,quiaperiuPi  19  Nenovidebit  Denm .  Ir  ffltfiiglonafropterquod  diciturde  p 

tiam  homo beatiiudinem  tiicretur.z.Timo,^  b.l\epofitaefi mihi coro-^  paie Matth.<).a.  Bcatipacifici.quoniamhliiDei  locabuntur. 

naiuflitia.  ttdefanSimonia.Apoc.zi  g.Noi^  inaabit  inillam.aliquid  con 

liProptcrquod  remilTas.  Ilic confcquenter oHendit .Apoflolus  quin^tam.Et quiapace&fanSiimonianullHs  habetgratiaminpig 

,  qualitcr  fe  dtbeni  habere  ad  rnala  culpx  uitanda .  Et  diuiditur  in  duas  fenti  ideojequitur. 

pirtesquiaptimoponitjuam  momtionern  fecundomonitionis  rationc,  2oContem.pIantcS  requisdefitgratif  Dei.  Gratia.n.DcinidU 

/b/.  Noncnimaccefliftis.  Tnmaadhucinduasquiaptimomouet  decfi,quia  Deus paratus eft eamdate,led homo peccans  deeft  ipfgra- 

"^JWinem  peccantem  fecundor.on  peccantem  ,ibi.^3iCctn  fcquimi-  ticfuhtrahens  feubipfaper  co"trariumpacis  &  fanSiimoiiie  cir  quia 

yi^-.Tiimo  igitur  monet ipfum  homtnetn  peccatorem  peccatumuitare  non  folum  uitandaefi dtfcoYUia,fedetiam  cius  occafo  Hro  feq^itur. 

onaffionis quodconfiHit tn  duobu^ .  Vrinoinocio  refpetlu  honi  ope-  21  Nequa  radixamaritudiuisfurlum  gcrminans  impedi,it. 

randi,^  quantum  ad hoc dicit  .    Proptcrquod  rcmiftasmanus  ldefi,contemplantesnealiquaradix&ratuorisacordegcrminit,fur- 

crigi  adbonum  ()ferandun.»Manus.n.eft  organu organorum,ut patet  fum  inopercquf  mpediatpacem. 

i-deaiima&ideomanusremifaf"""'''' '-''     m.  Secundo  2^  Etper  jilam  inquincntur  multi .  Qttiaadconturbationem 

coofi-  G        5 


iuilic 


cccatii 


1 


94-7  Glo orcl.&  Nicolai  de  Lyra.      »948 

fe?*  a  'I\^-?<7«;j/J)nfiVj.d'f.fiicqiiomo4locontcmplaridcbeant,nc  c  T^pnrnimwuenitpcenitentiflocHm^&r  wThf.oD. HocNo.  j) 

A  quamr.iduani.iiuiidinisgjitninetQUed;tpcrpartesinqai-  u.Uiam  fnacnearmaexifti  nant,  (-;d  fuisipf  ;rumtolisconfo 

Haymo.    busaiiqnoa '.-icillisnotar.  •  dtcnrui-.Elaa  n.nonfkuit  agens  pocnitcn  i>m,ied  fiatnsfcc 

b  pi-oc/>d»/M5.Q-infifoiro.i.!6gci|hano,  idefttemplo  Dci,  licitatimuidensquod&:Caimquoque;icc:dit,  quandocon- 

id  eff  pcnitus  !ncljgiolus.Vcl.'i(i'  qfttforni.  ut  cum  fidc  tcneat  cidii  tacics  eios  quia  fratrcm  uidcrat  dir.ma  honoiatum  icn- 

carivUci  obicru.inti.is,  renti3.Q.!,nct!amd:ui 

Ut  COnCubina    quX  Clt  «txemplo.  bPert»trr^inquibtt>.aIi(juo»not>t.        Sic        eAliena».  nuS  ApOltOluS  h^C  in- 

Gcn.ij.d.  O^iri^u-if'''   fornicatio.  J^  innuiiicnturmnlri.tNe.|ui.sfornicar(^r,autprophaiius,vt  i  nuit.Poenitentixenim 

VeiT^rOphunHS.    prorfuS    b  alcctquamproculaioligionequipiOTenueJeditbeiK-diaionein.        Di;nitatem.  10v;Uin(inqUlt)  nOn  10- 

fidc(negligcns,Veleia;t  ^  Erau,qui  proptcrynamdcarn  vcndidirprimitiualua.  Sci  ^  "^"'^»  idclt,noninuc- 

aiiqui   llltcr  hldcOSle-      ,  aNefitisficutEfiu.-quUreprobatuseji.    iucauendu.neft,necunnMit.notttmdebentreciperrbe-   3   I^'^  "''^fTl  PCUltetlC  ncc 

ii.UOrCS   ElaU  ill  tbrni-   Q  nediaivinointcptobcntaracpoeiiientueunoavalear.  luXlt  ptOpter  C.l  qUC;;!! 

otionc  &  gaftrimar-     torecnimc|uoniam  &  po(lcacupiens  ha;rcdirare4>cnedi- '^probe  crat  maclima- 

Sjj^  ,  a  A  Deo.irucconfinnantebcncdidionein  !aci>b    Caruitbeiiedi.3ionenoii(|UoJnon  pcnitetct.fcd         tUS  ,  tlCUIt  autcni  llOn 

*   _  ■-•/         f         •  quianoupenituitvtdcbuitdicens Vemeidiesluiiuspatnsmni!toccid.«n  Iacob»'r..rr;nimcum.  .,„-,.,.,,„..     i'^  i  ^^,-.,' 

*TnEO.Eian.for.m  1  f*  b  Vcn«Jclocumbend,(a,onispcrpue..ucntia,u.  pCccat  um  ,  ICd  prnlpc- 

cationcin  uocan.t  in-  e  (aionem,rcprobarusell  Non cnmi inuenir pcnicenrixlo-  .  rnmhcoti  luccenum. 

gluuictn     propter  haC  jP  a  Exindign.irioi>c&doIofcaminilionorisconttaffatreninonexva3iKi:;iitrntia.  •'    IdtCltantUr    C!i!>.    lior.     - 

enimuendiditbcnedi-     ^um,  quanquam  cum  lachrimis  inquifilier  cam  .  t  Non  ^  ha-^^ «'^  er  rf/. 

aiOnem  pnmOgenitO-  *  f.  IdeftPa>p,b.lc,n.  aq:Jsnotucurp.,ris  ,ccede:etur.  luCt'lf  p.ttriS  ntcl ,  U^^  , 

rum.Ncqncucroctta.  j^  :iccclliftis ad  t  traClabilem  &c  t  acceiiibilcm  m-\cm  dam/ratremmeum^^ 
ueritnnilDam  fiuoca^  r    ,        „      j        ,   ■  r  ^^  r  ,    .  ,     ^  7  Non  iraltra  autemdo 

UCrukfUlipiaill,  11  uu«.a    ~  aVclcomnunationem.pfiusleps.     H?cinditioncleg.5  faaafuntvt  coida    ludioiuinconcu-,  ,  A         r      I 

.   ^^  UCrit  fOrniCatlOnC  nC*  ^  .teteiiiurneaudeientlegenittaiirgredinoiihicttiroriueuaiigciio.  _        '      '     tniilJS    .TkpOltOlUS 'IIC- 

^a^"*"  farium  matrimoniui»  h  fi^  turbinem,&:  caligiiiem,  6<:procellam,&tubxionu,&:  u  minitEiau.ieddocc^s 
cius,^^c6tralcgcsDei  i  «>  g?  lile  etiam  cumcfia 

contraaum  .  Duxite-  pnuiogvmtus  p<, 

B  nim  uxorcsaiienigenas.  gluuicm  &  improbitarcm  pnuatus  elt  benedictioncl 

*  Chrvso.  Honorem  qucm  aDcopetceperatpcrpro-  d£eicumprimogcnuuraeiurceircnthonoratia>taiutcet|^ 

f)riamne«^l'gentiam&cupiditareiii  ucndidit,qui  proparua  excidcruntgontesauteinlunrconicquuti.  Pr^ccpuergo/ 

ibidine  magnum  honorem  &C  giortam  pcfdidii  fempiicr-  qm  cx  iud<tis  credidcrant  non  imitar.  iniquicatein  pn  inti 

nam.Nonenimlolusfotnicator  immunduseft,  fcdetiam  niti.fcd  recentions  populi  bcnediwlioncmconlequi.I^i 

gaftrimargus.quiuentriferuus  exiftit.Nam&iiltcqaialte-  Ch.y(oil.TheophyUclus,Huyino,&c.  ^  j 

riuslibidinisfcruuscft,cogiturappeterc  plurima  cogitnra-  f  No//.>/.<ie.  Dixerat.nequisdefugratijEhisraodis  quosr«^J 

lienadiripere,  innu-meris  modis  turpiseiTc  fcruus cxiftens  dldu,parata.n.cfcgraiia.Et  hoceit. Non eltadalperitatej 

paflionisiliius.  gisqniuelcribu,t»recontr3inreliigaturluauitasgratix-.t<^ 

c  ytEfiu.  Qiiidiciturfornicator.quiacontrauoluntatepa-  adignci!i,ledadtpifuumfan£tam  ,quicltignisconiumf^ 

tris  &:  matns  uxorcs  alicnigenas duxit.  Prophanus  dicuur  peccataad  qa.;m non  motu corporisled  ipiniu  itur.      -J 1 

/;  j  qaiagaurimargus,i.  fcruusuentrisextitit&gulofusuendes  g  r«i ';<«».  Turbocft  uis  uentoiucum  grandine&plutiia? 

ucn.2f.d  pj.,,„;jg^.,.,i,j(u3pi.Qienticularufa.  6i  figniHcatimpctumuitiorumcju^-pcriegem  magisdam- 

Havmo.    d  Trmnma.  Vclprimogenitafuaprimitiuahic  adpellatho-  nataliintmodduenituradlcrenitatem  pergratiam  ipintus. 

norcm&dignuaiemiacerdotij  quiaante  facerdotium  Aa-  h  C«%/«pw.QMiaob{cur3  lcxmodo  tlara  incelligenna.Pro- 

ronomncjprimogcniticrantfacerdotes  ficutfuit  Sem.  £t  fc//iiw.q.taeeftmaiorguamrurbo,  i.tempeltasqu^qnocun- 

heceratmagnadignitas,  qiiia<liideiubrtanMa  &:de  haereJi-  qucimpeilitheceft  feiuitus  peccati  fecundumoperationc 

tatepaternamaiorempprtioncm  fungbat.  Veltiumqueor  qusEper  legem  tiahebathomuies.-modoautem  eltrequies 

natuslocupictiorrelplendebat,eiquebenedi£^iodabat.  r.Ec  a  uitusinpcrfcftis. 

cequamproaulareligioneEfaufuit,qui  pro  ucntie  dedit  be  i  Tmbnfo.  Qoaieftfignum  motionis  ad  bellum.ideit.mo- 

nedi£lionem.Cuius  tadum  ideocommcuioiat,  ut  dehortc  tus  deledaiionisquinon  perlegem,  iedpergratiam  extin 

C  turabilliusfimihiudme.  guitur. 

No» ^Tocm 

cNICOLAV  DE     LYRA.  cel^aiexdolore  CHlp£  totu>ui/jx,jeJ/blum  propter  damnum  lempotd 

ififP*  isJt<]uiturin(ji*tnatio  muUuudmis.  ideo  non  erat  uera  pcenitentia. 

1  iicq\xis{otmcnot.H'c  confe.iiienterftonetuitatepecccatacar-  7  Non  enimaccefliad  tra.  Superius  ad  uitandum  malum  cidpi 
»alia,tjute  funt  duo potiflime.f.lux»ria  c  gula,qUit  perficiuntur in  de-  ^pojioluspofuitfuam  monitionem  hic  confequenterponitmomtionn. 
ledaiioie carnali iieo  dicit.J^^e  quis  fornica toi. t.contemplatues di-  ra'.ionpm.f{atio autem huim  fumitur ex comparaiione noui  & uetem 
Ugenternequisueftrumfitlu\uriofus.                                       '  Tejtamenti&ideoilla  comparatio  primo  ponttur  fecundo  extlUai 

2  Aut?l0^hznus.i.proculaphano.We'ngulofuseiuideuetrefuo  propofitum arguttw;ibi. Vidcicnerecuictis.  Pnmaadhucindius 
facit  Deum,(ir  de  coquinatcmplum.  EtejUiaey.gulaaliquumoinctdit  quiaprimopomteaqutpertincnt  ad  uetus  Tefiamentim  fecunioea 
homo  inmaiora peccataideo  fcquitur.  ^u.x pertinent adHOuumTefca.ibi.Scda.CCc(ii(l\S.  Circapnmumeon 

3  VtEfauqui  propterunamclcam  uendiditprimitiua  fua.  fiderandum quod  lexfmt  pidagogusnofterut  pacetGjUt.  ^.(s-idco 
Hoc  habetur  Gen.2')  d.lus  autem  pnmogthtturftuctemporishabuit  fuitconueniens paruulis  Cf  imperfe£i'is qui  a  pedagogoterrortbus  tn 
annexurn facerdotium  propter  quod  prmogeniti  habebaut  ueHesfpe-  ducunturad  opera  uirtutis.  Et  tdeofecundum  hoc,  quod  ditit  biv  Apo- 
ciales  qwbus  tnduebantur  diebus  fejtiu-s  mfacnficij  oblatione,&  mcn  ftolui ,  &  habetur  Exod.  ig.&  z o.lex  data  fuit  in  terronbus  & i.ieo 
ffhenedi(iione,s^  in  paternx benediftioms  recepttone ftcut ibidem dici  ^poftolusprimo defcribit illa  qus  fiierunt terribii.a  populo  le^em  reci- 
lur  de  ueflib.  Efau  uulde  bonis  quas  P^beccafer<iabat .  Et  ideo  E/au  ex  fienti,fecuHdo  ofu  ndit  quod  fuit  terrihUe  ipft  legisUcori,  f.  Moyji,ibl. 
gtilacecidttififimoniuDiuend.iiiio  /pirituai-.iacob  aute nontmnprO'  Moyfes dixit. 

prie,fed redemit  uexationemfuam,fctcns  qiioi  lus  primogemtura:  Juu         Circa primum  .Apoftolis pon it  tria  terribilia.  Miqua.n.  erant  teiri- 

erat quia  de  hoc a  mutre  edoflum  fuerat  qnx  hocper  reutUtioni m  di'  lia  ufu.f.ignis  qui  uidebatur  in  monte,<&  cagilo  tenebrofa  ex  nubis  deti 

vinarn  habuerat  ut dicitur Cen. 2y.& tdeo  E/au merito  fuit  reproba-  fitatc,uthabetur Exod.ig.a.&hoc eft quoddicit.  Non.n.accef  ao 

tus.Vndefequitur.  '  tra.&  ac.ignem.  Ignis emm  qui  uidebatur  tn  monte ,  erat  ccrpordti 

4  Scitote  cnim  quoniam  &  poftea  cupiens  h^reditarc  bene  &  per con/cquens  traClabilis,i.  ta£iu  cognofcibtlis ,  erat  etiam in  loa 
didionem  reprcbatus  eft.  Ifaac eniminadmiratione  extjjis  fa-  determinato,t^ per confequent accesfibilis tamen  ad  ipfum non acce- 
GuSyUt  habetur  Gen.  27.  acper  reuelattonem  habuit  quod a  Deo faflii  duntfufcipientes  nouum  Tejiamentum  ,  fictu  accefferunt  reciptentey, 
erat de  translaiione  beneditUonis ad  lacob ,  idro ipfam  non  reuoc  auit,  uetus  Tefiamentum,n0n  tamen  immcdiate ad  ipfHm,fedquia breuifp^ ; 
fedmogisconfirmauit&EfauipfifubiugaHituipatetibidem.  Ynde  ciodiiiabant,  ita  quod  uocern  loqucntts de medio ignis intelligebant\ 
fequittir.  Aliqua  etiam  erunt  terribiUa  auditu,f  procella  uenti ,  qu£  audiebatu<  i 

5  Non  cnim  inucnit  pocnitentia:Iocum.^dc««/f^«<?»(/«»»;«f  inaere,&fomistub£,&uox  angeliloquentisinperfonaDeiiff^quan  , 
frimegenitura.  tumadhocdictt. 

6  Quamquamcumla.inquifif.eam.ZacrywrffwwiyfiCwoM/jro  8  Etprocella&:tubcfonu,&:uo.uer.quaquiau.excu.&cJ' 

cedebant  :fc  habetur 


Ad  Hebr^os. 


949 

a  Vocetn «fr.Hiiinfmodi  vox  cft  legis prxceptio &: commina- 


XIL 


9jo 


Cap. 

aducntumDei,vnde,Intuba  Dcidefcendetdecoelo.ideft,  D 
ticquampopuliisgrauemputauit&intolerabilem.quiafo-    invoccangelorum.Voxverborumnon  ipfiusDci:fedange- 
kprxccptio  eratfinegratiaadiuuantc.  lorum.PcrangeUmi  enimloquebaturMoyfi. 

b  Tionenim  por.QnbL  fincgratiainlufficicntcs  crantad  obfer        A  C  h  r  y  s  o  s  tom  vs.IIlicponitur  Mofes,hic  Iefus,;llic 
uanda  prscepta:  •  n6minatplebem,hicmilliaangclorum .  Primitiuos  autem 


»ic 


a  Non  loquaiaroobis  dominus  Beut  ne  forte  motiamui. 

voccm  vcrborum:tc]uam  quiaudierunt  texciifaueruntfe, 

n  Non|potctan  t  fcrte  vocem  angeli  pti  timote,videntes  totum  montem  Sina  fumarc  ptocellas,  toni 
ttua,  &vocc$tubatumaudientes. 


c    Etfi  be.  te.  mon.  la. 

Mons  e(t  diuinitas  , 

bcftia  defedus  ratio- 

nis,quodeftquando  a 

verbum  blafphemic; 

profertur  in  Deum. ,    ne cis fieret  verbum  .Ndn enim  porrabantquod  dicebaturrt 

TangereeftoffcndC-  ^  Sicprxeepitdominus.     Moyresdixitiongeftate.quiafibeftia.etiam.  a  Giar.dine.   Multum  fuit 

TaneiterffOmon-  tcrribi!«quo4&Moyfcntcituit,vtfubditui,8cMoyfes,&c.  b  Quodnonaudiieauderent. 

tem  beftia  qui  offen-  <-  ^.f  fi  beftia  tctigerit  montem,Iapidabitur.  Et  ita  terribile  crat 


I  mia  ,  qucm  prarcipit 
Jcxfine  mifericordia  J 
Japidari.Scdinecclc- 
',19\  fia,fi  vultrcucrti,  mi-  ^^ 
I  fcricorditer  fafcipi-  f 
tur.  Moyles  exterri- 
tus  eft,quia  tanta  erat 
alperitasj&vtpcrfc- 
Sti  terrercntur,  quia 
non  erat  ibi  adiutrix 
gratia.  Modoautem 


1  Quid  ergo  alii. 

quod  videbatur .   Moxfodixit;   Exterritusfum  ,  6c^tre- 

a  Ide{l.adeocquiinalto  DeumlpecuUntui,quodIpeculaiiellmagnumpra:mium.     bHoceft. 

mebundus  .   Sed  acccilillis  ad  Sidn    monrcmet  ciuitatcm 

a.  Ad  vifionem  pacis  c^Ieliis.         b|Ad.        c  Cum  pluribus  maioi  bcatitudo 

d  Quoium  focii  futui  i  eltis. 

Dci viuentis  Icru(aiem  coelcftcm ,  et mtiltorum  milium  a^n 

Ad.  Apoftoloium. 

gclorum  frequentiam  ,  6^  t  ccclefiam    primitiuorum  , 

Qui  priml  ctedidetunt.        a  Qnoium  nomina  fctipta  fiint  in  libto  vitac. 
Ad  fiii)ilitudineiu,vt patics  confciipti.        L  Idcii,Chiillum,cui  patei  deditomnc  iudiciHBi. 

£t  iuiuiicabitis  cum  eo. 


quos  "dixit  ?  Fideles 

vidclicet ,  &  fpiritus 

iuftorum    perfedo- 

rum.Cum  iftis  ,  in-  tdcprcca- 

quit,eritis.  Etadme-  tirnot. 

diatorem,noui  refta- 
1  raentilcfum,&:lan-  tExo.ijj.b 

guinis  afperfionem , 

melius    loquentem 

quam  Abel .  Quid 
3  autcm  .  Num  Abel 
A  fanguis  loquutus  eft^ 

Itaeftinquit .  Nam 
J  fupradixitjCirpfrMw», 
(5  hoc  eft  per  fidem  ,  '' 

adhuc  vjqxe  mottuus 
"7  loquitur .  Et  iterum  : 
8  Dixit  Dcui  .  Vox  fan- 
n  guinis  fiatris  lui  cla~  Gcn.4. 

mat  ad  me  de  tena  .  Si  t  cocionc 


i^^uc  ergo  ifto  modo  primogc- 

Hcc  impcrfeais  gra- g  qui  cdnfcripti  funt  in  coelis ,  &  iudicem  omnium  Deum:  1 1  intelligendum cft,  fi-  niwrum 
uiscftprasceptio,  cu        -^                 ^                               ,  ueillo,quoniamad- 

iugumfuaue&ionus  hucufquccclcbratuc 

leue.Non  ad  tam  afpcra.  hoc  faftu,ueruntamen  non  ita  ifte,ficut  fanguis  Chrifti  eft. 

d  5e(<«ccey'ExIuperioribusiftapendcnt,vbidicitad  quae  ac-  Ipfenamquemurjdosrcdditvniuerfos,&uocemcmittittan 

ccfferintpoftrcmotioncmillorum,&  non  ponit  contraria  tofignificantiorem  atqucclariorcm,quantomaius  teftimo 

Gorum  qusexoppofitointclliguntur^ficut  (up.  aftignatum  nium  exrebusipfisacccpit. 

cftjfedprimum  quodexeisfcquitur,  vtper  hoc  magis  fua-        *  HAyMO.Sanguis  Abcluindiftam  cxpofcebat  homici- 

deattencndam  cffegratiam.  dii  fratris,fanguis  ueroChriftiuitam&induIgentiam  implo  Lu.ij. 

c  AdS/on.Id  eft,adeosqijiinaltofpcculantur  Dcum,quod  rabatfuisperfecutoribus,dicenteiIloadpatremP4f<?r  ignofce 

fpcculari eft  magnum  pr^emium.  illis,  quia nefiiunt  quidfaciunt.Vd  certe  mclius  loquitur,  du  nos 

f  EtciuitatcmDei.Q^ia.  Deusin  eishabitat,  quia  cos  iuftifi-  Ioqueresfacit,cpIefusipfeeftfiliusDci,cuius  paffione  fumus 

cat,aliudpr£mium.Hr/«i/.ow«»«fn &c. Id cft,  ad Deuquierit  redempti.&baptifmateabluti^&quiaperfanguinemciusfu 

poffcflloiuftorum,  cum  eritomniainomnibus  .  Erit&  museffeaifiliiDei. 

aliorumfedmagisperfe£loru,&:per  hocfuadetperfedlione.        *  AvG.Videcrgodiftantiam.Ibipoftpafchaquodagitur  Serm.5.dc 

«  Vel.Accf/7//«'f.Adfpiritusiuftorum,quibusfociiinfide&  o-  immolationccclcbratumeratquinqaagcfiuiodiedcfcendit  v«b.Apo. 

pcrcVeladfpiritumfandum.quifacitperfedlos  iuftos.Per q  Deus in  Sina  inigne,fed plebemlonge ftantcm  territans,  &:  _ 

authzcomniahabeantfubdit.TcjrdJwennBo.fBf.ideft.perle-  digitofuofcribensmlapidc,nonincorde,  hicvero  fpirituf- 

fumquidcdittcftamcntuni,&perfanguinemChrifti.Afe-/i«f  fanftusquieftdigitusDei,vcnit,ubi  congregati  crant  fidc- 

Io.^«am ./i^/.Quiprimusiuftusfuit,que&pofuit  &c  omnib.  lcsinvnuminigneis  linguis  ,  nondelonginquoterritans  , 

a!iis,quoiufanguisnullamremiflionemfacerepotuit,  tunc  immofeditfuperfinguloscorum.  Decoelo  quidem  fadus 

multo  minus  fanguis  animaliu,fed  fanguis  Chrifti  fecit .  vel,  fubito  lonus ,  qnafi  ferretur  flatus  vehemens  fonuit,  fed  nul-  Adl.i.  a 

icc.  meliusloquitur,idcft,Ioquctcsfacit:quodIeiUseftfiliusDd  lusexpauit.Ibiignis&fumus,hicautemignisferens. 

aquoredcmpti  lumusquam fanguis  Abel,qui facit  nos'locj  g  Quiconfcnptifmt.Qnd.i\  dicat.  Nedubitetis  ad  angclos  per 

Abelfuifleuirumiuftum&iinfiguraChrirtiimmolatu.Cali  ucnire,quiaueftriantecefforesperucnerunt,&:hoceft.2«»c5 

'•*■ '  go,obfcuritatem legis fignificat.turbo comminatione.  Si  qs  firiptijunt.id clhcum eis qui  in  coelis  funt,Icripti funt,id eft in 

nocfecerittimore,moriatur.ProccIlaipsavindi6ta.Son°tubig  eorumordine  funt. 

aducn-  ^  Mediatorem 


NICOLAVS    DE    LYRA. 

'khabetur  'Exo.20.vbi  dicitur^quod  filif  Ifrael  terrore  concuffi  dixerut 
Wfl/J.Loqucrc  tu  nobis  &  audicmus,non  loquatur  nobis  do- 
ininus,nefortc  moxamurt&  caufa  huius  fubditur. 
i  Non enim portabant quod diccbz.Ide{i,nd poterantfuJJinere p 
timore..Al!qua  etiam  erant  ibi  terribilia  ex  communicationis  a£{u,quia 
ibifuildiiium quod quodfi homo velbcjiiatranfiret  termtnum  conHi 
tutHm,interJiceretur,ut patet  Exo.i9.b../fpoflolus  autem  hoc  tanium 
refumit  de  beflia-.dicens. 

2  Et  fi  bcftia  tctigeritj&cEf  ideo  concludtt  expr^iiUis. 

3  Euxztcn\hi\ctx7Lt,?)Cc.V^tandumquodomniailUs  contingehat 
infigura,ut  dicitur  l .Co>-.io.c.e5"  ideo ifia  tenibilia  in  datione legts  ali 
qmd^defignabat  quia  ignis  defignabatfeueritatem  diuime  luHtctct  adpu 
niendumlcgis tranfgrefiores.Fndedicitur Deut.^.d.Deas  nofter  i- 
^nis  coi\[umcns  cl\.Turbo,aufleritatem panarum  qua erant  in  lc 
ge.Caltgo,id  efl,uelamen  legis,quia  omnia  erantfub  figurarum  uelami 
nibus.\'rocella,ttrrorem  commtnationum,qu£  cranttn  uetert  lege.Son^ 
tubx.grauitatem  pr^ceptorum.Y  ox.uerborum,multitudinem  ipforum. 
Cotnmtr,atio  occifionis,periculum  tranfgreffwnis. 

4  Moy [es  6mt,Hic  confequcnter  agtt  de  timore  legislatorisfcilicet 
Meyfi,per  hoc  oHenditur  quod  lex  tUafuit  terribilis,nonfoiu  hominibus 
^nperfe£lis,fed  etiam  perfeBis,qutaofiendebat  culpam,fed  non  dabat 
grattam,propter  quoddicttur  a&.i  j.c.Hoccftonusquod  necnos 
nec  pa trcs  noftri  portare  potuimus.r/wor  autem  Moyft  non  ha- 
•etut  Ex.2^.ubi  agtturdedationelegis.fed  Ex.3  J»  uifmerubi,&hoc 


e§l  quod  dicitur  hic.  Moyfcs  d  ixit.Ii  eStfatto  o/tendit. 

5  Exterritus  fum  &c  tremebundus.jQ«/rt  ex  timorefacicm  abfion 
dit,uttbidicttur.  q 

6  Scd  accefliftis  ad  Sion  montem  & ciuitatcm  Dei.7/«  confe 
qucnterponit  .Apoflolus  conditiones  noui  Teflamenti,  tn  quo  nobis  tria 
promittuntur.Trimum  cfl  fpcs  gloria,quagloriaconfiflit  in  uificneda  (-5^.- 
raquantum  ad intellc£lum,&  quantumad  hoc dictt .  Scd  acccfliftis  ncs.noui 
ad  montcmSion.Id cji.uos qui cHisrenati per fidem catbolicaM,ac  1^11. 
ceffiFlis  in  certa  spe  ad  altitudinemfpeculationis  dtuins.Sion  enim  fpe 

cula  interpretatur. ConfiUit  etiam  in  fiuitioneperfeiia,quantum  ad  ef 
fe£ium,quia  ibi  quietatur  affe(lus,&  quantum  ad  hoc  dicit. 

7  Et  ciuitatem  Dei  uiuentis  Icru.coeleftem  .lerufalem  cnim  in 
terpretaturuifiopacis.Confiftitetiamglonainfocietate  iucunda  quan 
tum  ad  decons  complementum,&  quantum  ad  hoc  dicit. 

8  Mult. n\i\.2it\^.ixc.Secundum  qtiod  r.cbis  promittiturin  nouo  Tf- 
mento,ell parttiipatio ecclcfi£  in  apojtolis fundata,&  hoc cft  magnum 
bonum.f.effe  participem  talium,<C!'  quantum  adhoc  dicit. 

9  Etecclcfiam  piimitiuorum.W  cft,apofiolorum,qui fuerunt pri 
mifru£lusecclrfi£  &  primifundatores  eiuspoii  Christum . 

lo Qui  conf cripti funt in  cslis  Irf cft,in libro uitp.Tcrtium  quod  r.o  , 

bis  promittitur  in  nouo  Teftamento  eft  familiaritas  tnnitatis  beata  & 
quantum  ad  hoc  dicit. 

1 1  Etad iud.omium Dcum.Id eft,adpatrem cuius prcprium eftiu 
dicare,quiafilius  iudtcat, hoc  habet  a  patre,ut  dicitur  I oan.  5  .d.  Patcr 
omnc  iudiciu  m  dedit  f\\io.ad  ipfum  inquam  acceffiHis  per  fidem , 

*Et 


9^i         GIo.orcl.&  Nicolai  de  Lyra.  9^2 

^  a  Mediatoretn  le.  Quia  cnim  incrcdibilc  videtuf  quod  pro-    didlamomnipotctijDeinoncfFiigcrnnt,quipricepta  illiusj 
A.  mittebat Dcas  fcilicct  cx  hac  mortalitatc,corruptionc,abie-    prxuaricati  funt  fabricando ido]um,qua:  per  Moylcn  vcl an- 
AoginpC  £tionf,intormipuIucrcfufurohomiacscqualesangclis  Dei    gcUimdatafuntillis^quoruvteiq,- interraloqucbatui-,  mul 


^°>  nou  folum  fcriptura  hominibus  fecit,ctcdcrcnt,(ed  etiam  fi-     to  magis  nos  non  potenmus  euadere  vindiftam  illius,  fi  pr^ 

deifLJ?pofuitmcdiatorcm,aonquemlibetprincipem  velan    ceptaqu^perfiliumdataluntjcontempfenmus 
gcKiui  ,  fcl  vnicum 

ililunVVtqU.T.  Uia  nOS  Spiritus,idcft,aBimut.        Vcl Ipiritum,  aPetquempoiruntifictirociiangelonim. 

pcrdu<auri«s  eirct  ad  ^  ^  fpiritum  iuildrum  pcrfed:orum,&:tdtamen  nouitmcdia 

Jllam  inertiDllCm  im-  «Ademundationemfiiugitinisrhtifti.    bQuiaiAeveni3iii,iIlevindiftaiii|iltelaIutem,imKio&  petfcquo- 

inOrtalitatem,6CCUfn  tib.vcnJamcununquit.Pateiigiiofce&<.illedainnationem.  clamat. 

angelum  a;qualitatc,      torcm  leium  &  ianguinis  alpcrlioncm  meliu.-i    loqucntcm 

pCr  ipium  filium  Oile  aQiiiaad  IdumaccclTifti5,ciiiusfanguijmeliusli}.acc.cr|o.        b  Fateteuangeliumqaicainalialpiohi- 

derCt&DrXberet.  Pa-  bet;&lpiatu.ilia.pt«ipit.  cPanesnoftn. 

rum  cnim  erat  Deob  quam  Abcl.  Vicieccnerecuictisloqucntcm.Sicnimilli  non 

X.  .^..«    Aliiii-n     niiiin    _  a  Panam.    b  Iden,Chriftumquiteiicna.idcft,c»tnalc5obfctuantiasdabatpe:Movf«n,8cteirenapio- 

tacer.-    nilUm     lUUm   q  wittcbat.  Moyf,n,vcIangclii,n. 

effugicriint,  recuiantcscumquiiupertcrram  loqucbatur, 

a  Non  effugiemiu.        b  Eundem  loquentem  n«bis  Ipiiitualia  V  piomittentem  acteina. 

multo  magis  nos  qui  dc  coclo  loqucntem  nobis  aucrtimus , 

Quiaidem.  Vtcemminatctuineieculaient.    aCumdetciialoquebaiui.    Cum lcgcm dabat.in  Sina. 


demonflratorem  vi^, 
ideocum  fecit  uiam, 
1  vt  per  illam  iremus, 
MifTuseftcrgo  medi- 
cus  qucm  non  cogno 
uit  xgrotus .  Ideoque 
cum  occidit,fed  &c  a(-  d 


d     ^dhucfe.  ego  mduc 

Quaft  dicat  iani  fiK 
j  runtmota.fcdadliuc 

mouebo  ,  per  femc 
2-  notat  quod   vltcriu 

non  mouenda. 

C  Sed  etiam  cce.  Qyod 
^  inferius  eft  fcilicet  ac 

reum,  unde  dicuntut 
A  auescocli  .  Totusau- 

tempcncaeriltevcn- 
5  tofus,  qucm  coelutn 

vcl  cciosfcriptuiauo- 
,  cat,  irtos  vtique  imos, 

non  illos    fupcr  noj 

vbifol&:lun3&:fid^ 

raconftituta  funtdi- 


tAe«li.b  Perl""s  '"anguis  medi- 
'  ci  valuit  ad  medica- 

froruqu?  mentumcegrotj.  Ve- 
eoncuuii-  nit,  vt  vifuaretjocci- 
«nr  fuseft.utfanarct. 

1 116  c6cu  5  yidete  ne  rccn/etis  , 
tiun  ur  ^  ^e.icTn  EODORE- 
touodco  Q^^  j        -lljj-. 

cuu  nou  ^*^.  . 

^ffini.      xerunt.  Loqueread  noi 


f 


cuius  vox  mouit  tcrram  tiinc .  Nunc  auccm  rcpromittit,di- 

Nonminatur,fi:iptQmittit,8cideo  inultominusdebetistccufate.    aln  Aggiolioc  legitut.  y — ; -' 

ccns:t  Adhuclemel  &c  cgo -j-  moucbo,non loium  terra,  fcd    i  ^'^  'j,''^  ^^''^rh^^  ™°" 

arnfeiius.     Aeicum.        bH:*iusautoriiatislcnIumexponit.  "  UCndOS,  &  allbl  pCtltU 

t  criam  ca-Idm.  Quod  aucem  adhuc  icmcl  dicit ,  declarat  t  9  f°^  propter  magnan 

^-  Petadhuciuo.        Quodpoteft^qulafecitea.  '  ^  ^  (Uiquandam  COmm. 

mobiliumtranflationcmttanquamfadorumjVtmancant     ^^^'9?^"^; 

H»cnotatpcifemeI.        a  Poftea^teinalL.  i  i  {      Quf    fuHt     tmmOO 

^  Quali  dicat  id  quo. 

caqua^funtt  immobiIia.Itaq.fratres,rcgnum  t  immobilc^  ^  funt ,  quia  quidqui: 

poiiini.     «V.— w  .-.., ~~ lamfpe.  I  3  crunt ucl in priucipa 

Horpitiii  tu,&neloijuuturadnosh  fufcipicntcSjt  habcmusgratiam pcr  quam  feruiamus  pla-i^buseffentiis^uelinfc 
laslaurfa- £>«».,  adhortatur  eos  ^  o  i        i  i         ^  mis  cxtrinfecus  lum 

tiu>  ne    iliorum  crafTam  ^  ptis,lecundumidin: 

imitenturrtulttiam.&nc  quemadmodum  illi  Dominum    mohilia  erunt. 

relinquant,&adfamulumaccurrant,&pro  Chrilto  Molen    g  Ir^r^Mf/ra/ycij-e./wwio.Qiiiacoelum&iterram  immobilcn 
afluinant,& pro nouis,in antiquis peimaneant.  Atqui  inquit    promittit,patetquod  halicmus gratiam,  fine qua  non  poffe 
nonDcuseisdeccelo.fedinSinamontc  legem  dedit.  Nos    musadilludpromiffumperuenircfcdpereamlufcipimus 
autem  de  oelis  aduen  tum  Domini  expedamus.  lud  regnum  immobiie,&  ideo  nullus  defit  grati^r.  Vel. 

A  HAyMO.VelficCauetenecontemnatisIelum  loquen  h  Habeamusgratiamper^uamferuiamus.ld  eft,fidcm,fpem  6 
tem  pereuangelium  fuum,quoniamindexterapatris  fedct  charitatemin  fanfta  opcrnUQn&.yc].iiabeamusgratiani.]dc\ 
confideransquid  vnufquifquenoftrumagat.  gratiasagamusdeomnibus,nonmurmuratesmaliquo,qui 

c  Sienimnon effugerunt.&c.it  llAyMO.Si patrcs  veftri  uindi-    ftc  beneleruitur  Deo. 

^ara ^Deta^ 

A. 


7  Cuius  uox  m.o.ld ell^uox  angeliloquentis in  monteSinai,utdiQ 
ejlifed  vox  ChriHi  mouet  calum. 

^liter  exponitur  de  Chrifio.Cuins  UOX  tcr.I(ic/?,«OA:  Chrifli,qu\ 
dngclhs  lotjuebatur  in  moHte  Stmi  in perfona  Dei,&  per\confequens  i 
perfbna  Chri(ii,quia  ChriHus  Deus  efi,ficut  verbum  prmconis  diciti 


eft  quod  dicitur. 

p  Adhuc  fc.SccgomoEthene dicitfemcl,<juiavltra  non  clatd 
tur  adttus  calificut  antea claudebatur,&  per  hoc  deftgnatur  amotio 
galium,quxpropterfuiimperfe6iionemnon  introducebant  ai  cxleH 
&  hoc  eii  quod  dicitur. 


NICOLAVS    DE    LYR 

*  1  Et  fpiritum  luflorum  pertedorum .  1«  quo  tangitur  fami- 
liaritojfpirituffanCii  quifacitiusios  perfeiios.Familiaritas  autem  filij 
erga  nos  tangitur,cumfubiitur. 

3  E Tcftamenti noui  mcdiatorem  Icfum .  Quipereffufionem 
fuifanguinisconfirmawtnouumTejlamentum,fttutjitp.diiium  eii  c.     yerbumregis. 
g.jldhancautemcffufionemaccedinmperbaptifmum,inquonobis  co     8  Nuncautem.  HicprobatquodChriHusmoueatccelum^quodfr,  p 
C  municanturcfficaciapaffionis  ChriHi  delendo culpam  &panam,  &    fuppofitum  &  probathoc per au&oritatem  Aggtci 2.& loquitur  ibi 
quantum  ad hoc dicit.  pheta  de  primo  ChriHt  aduentu,vt  manifefle  patet,tunc  ei  Chriflus  ff 

3  Et  fanguinis  afperfionem  melo.  quam  Abel.  Qtiia  fanguis  uit  cdum  cum  fleilam  nouam  apparere  fecit,uelpotius  cum  humanii 
^bel loquitur vittditlam,vt habetur Ge./^.SanguisChnhi  loquitur  ve  ti  eius afctndenti calum patuit,& hoc eii quoddtcitur.  Nuncautcr 
niam,quia  in  effuftonefanguinis  orauit  pro  trangrefforibus,ficut  fuerat  rcpro-Id  efi,pro  tempore  noui  Te.quia  licet  prophetia  Aggdfueiitd 
pra:di£lumlfa.$3.d.EtjfrotranfgrefJoribusorauit.  (ia  temporevetens  Tefi.erat tamenimpleta  temporenoui,inquoCh 

4  Videte  ne  ic.Topta conditione  noui  &  veteris  Tefl.  f x  hoc confe~    fius  moutt terram  infuam  paffwnem  &  calum infua afcenftone & li 
quenter.Apo(iolusarguitadpropofitum.Etdiuiturintres  partes,quta 
primo intentionemfuam prxmittit,fecundoadpropofitum  aiguit ,  ibi : 

Diuifio,  Si  enim  iWi.Tertid  intentum  cocludii,ibi.\i3iq\iC  regnum .  In  pnma 
parte  dtcit  fic. Vidcte  ne  re.lo.Di::erat  enim,quodjanguis  Chnilt  me 
lius loquitur,quam .Abel,ideointendtt ^poHolusinducere  ad  obedien- 

dum huic\bcutioni.Loquitur enim  nohispr.mocommtmorando  btntfi.    lo  Quodautemadhucfe.di.dc.mo.tranf.tanquamfa./ii*')?, 
ciumfuitpaffioms.Tljre.i.c.KcCQtdzvc  paupertatis,  6Cc.  Sccundo     qnarn amotionem legaiium  qua erant ad tempus  inSiituta. 
loquitur exhortando ad excmplum imitationis.i.Pc.z.d.Chniins  pio     li  Vtmaneanteaquefuntim./(f  ti?,/e.rno«<z<7«iC  efl  duratura 
nobis palTus  eft,relinquens  nobis  exem plum.  quc adfincm  mundi,per hoc etiam inteliigitur glorta  cale^is ,  qu^  i 

5  Si cnlmiWi.Hic arguitadpropofitum,fcilicetquodfermonifitobe-    fimpliciter immobilis,ad quam lexnouaimediateintroducit . 
diendum.Et  diuiditurin  duaspartes:  quia primo arguit ,  fctundo  quod- 
damfuppofituminarg!iendoprohat,tbt.\>iunc:Lincfn.Ctrca  primum 

Diuilio.  facittalemrationent.MagisobciiendumeSivoctiiltus  qui  mouet  ca^ 
l»m,quam  voci  illius  qui  mouet  terram,angeius  autem  qui  ioquebatur 
inmonteSinaimouitterramfquia^Exo.ig.dicitur^qiiod  monstre- 

mcbat. C/;r»y?«f  autcm  mottct  caium  &  terram,ergo  magiseji  ei  obe-    cipiendo,&  cfi quoddicitur.ha.quc  fratres regnum  immobilefi 
dicndum,&  hoc eft  quod  dicit.Si  enim  illi  non  cffu.Quialudxi  ino-     &  fubditpcr  quod poGumusfitJcipcre  dicens. 
bedientesangeioioquenteinmonteSinaifueruntgraititerpuniti,vtpd     j  3  H^ibcmus giAtizm. Idefi^defaciii/jaberepqffumus.qaiigtif 
tet  ex  decurfu  ueteris  Te.  S>C  rcritas  per  lefum  Chriftum  fada  efl.Io. i.a 

6  Multo  magis  nos  quide  cx.Quapdicat  nos  ^uifcimus  Chriilu    14  Per  quam  feruiamusplacentes  Deo  cum  metu&  rcuc 
ftderead  dextcrampatris  meritopuniemurfifuerimus  tnobedientes .      tiii.  Etjitbdit  caufam. 

7  Cuius  *Et- 


12  Itaquc  fiAtics.Hicconfequentercx  pr^diClis  conciudit  concluj. 
nem  principaiitcrintentam,muitipiiciteT  cnim  declaratum  ejiperpr 
dUla,quodCl}Ufius  innouoTefl.promittit  bona  immobtiia & ^cten 
nos  autemftimus  participes  noui  Tefi.ideo  hxc  bona  habere pofiumni 
uoiumu5,quiaClm^us  deficitpromiffafoiuendo,nifideficiamustn  6 


9)3 


AdHebr^eos.    Cap.  XIII. 


9J4 


^iOfMX  «of?fr,<3rf.F3(flus/V»«.Ideft,rpiriruflandusqui  cftdo  ncfcirerAbrahamintrib.Lothinduob.t!)cumnouit,cu  fin- 

'am&:gratiaiI!.i,qnianob;sgrntisdatus.  gularitereisloquebanturtamenhomincsoOsarbitrabantur 

AvGrAbraliahumaniraris  othciaprcbensque  ncceflraria  cumrefedioncai  miniftrabant. 

:\U  infirm?  carni  cfienon  poirLmt,miru  niH  holes  arbitratus  A  AVG.Confumitvetcrem  vitam  diuinusamor,&inno- 

;lt,led  inquibus  Deum  loquiintellexit.quibufdamindiciis  uathomincm,utexeoquod  Deusignisconlumenseftfiiie 

:ollca  angdoseflc  cdax.faciat utnos 

•oaiifimf  riim  <e  vi  aQuiaDeus.Vrudexomnium.  b  Amorelionoris.qnia  pater,i.dili)5?nteseum,vt  patrem.  amfmiisfnm    pv 

.vJ5lluuii,tuiii  .u  VI  cPcrgraiiampolImnuspIaceie.quiaDeusconfumitommapcccata&pcihocquod  purgit&facjt         «tiin-"»us  cuili,  4,x 

ietein  cclos  irenr.  icruitcinvinutibus,piaccmusDeo.  ^  coautcm quod  ^- 

i,r.MC&:  Lothquioc-  ^  centesDeo CLimmcnu & reucrcncia.t  Etenim  Deus  nollerignis  i  mulctur,ip(enos  tE)cu.4.b 

conrumenseft. 


Lib.cont. 
Adimant. 
C.13. 


irrit  &c  adorauit, 
mgelos  intcllexit, 
kdrurfunijCuad  re 

fcftionc  mutat,  hoies  putar,  apparebatergoquibufdam  fi- 
.gnisdiuinitus  effe  mifl^os.qui  holcs  ih  cflc  credercntur.  Exhi 
[bottiJaq^JC  horpitalitaten-.,utIandis  liominib.inquib.  Deii 
(fTccognouit,  cumeos  ficut&:  ipfe  Abraham  angeloscflTc 

nefcirct 
N  I  CO^L^AVT^ET-LYlir^T         ~ 

■   Etenim  Dcus  oofler  ignis  confumcns  c(\:.f\cfpe^lurpproho- 
uTiyfed  iji  ignis  pur^uns  rejpeCiu  dcclorum.Dicitur  autem  Hic  Dcus 

ignis 


amet.  Nolitc  er- 
gotimercignem, 
quieftDeus,  fcd 
qucm  ipfcparauitrcprobis. 

*  Th  E o p. Deus  nofler  cum  ignis  fir fubinde  confumes,erit 
anobisoino  uercadus,ncu;Iuti contemptores,& tuinulla 
habentes  rationem.toUamur  e  medio.hoc  igneabfumpti. 

ignis  caiij'jliter,cjni.i  igni s  in/erni  agtt  ut  insiyumentum  diuinx  tuslitiit 
purgans ele[los  & pumens  reprobos.  Sicut.n.in  eoiern  igneaurum  ruti 
lat,  &  paleafumat,  fic  in  eodem  igne  ele&i  purgantur ,  ^r  ntcrnaliter 
reprobi  crucianturfecundtm  Crcg.^-.dialogorum. 


CAPVT      XII  L  potcritAbraharfi,nin  quod  hofpitalitatemfcmperreruare  ^ 

CUarita^.Sequnut.Quidam.  Vt  Loth  ncfcicns  cfl*e angc  voluitf^O  fancta ucraquc  holpitaiitas , quse  non  lolum  ange- 

los.rciensfimenquisineisefllt.  ]os,rcdetiamipluin  Deum  aliquandotecipcrcmeruifti.  Di 

A V G. Alia translatio.Per  hanc enim  quidam  ncfci^rcs  ho  lcite crgo Chrutiani,difcitc holpitalitatem exhiberc in  cun- 

itioieccpcrunt  angelos,ut  Abraham,&:  Lothreceperunt  ftis,neforiecuidomumclauientis,ipfefitDcus.&c. 


js  nelcientes  efle  an- 
eios  fcd  arbitrantes  cf 
ihomincs,  inqulbus 
)custfict,3<:loqueie- 
ur. 

ACHRVso.Intuere 
uomodo  eos  prsccc- 
it  prefcntia  cuftodi- 
:.Nondixit  cfliciami 
iamatorcs  frarrum, 
;d  permaneat  chari- 
i^^ftatcina.  Etitcrum. 
«'on  dixit  hofpitalcs 
fficiamini,  tanquam 
-  nonefTent.fed.liofpi 
iitatis  nolite  obliui 


I   I. 


Chaiitas  (it  intet  vos,qu  u  fia- 
Ites  eftis. 


A  P  V  T      XI 

'Hancmoialiietinllruit  Apoftolus. 

Haritasfrarerniratis  maneat  m  vobis  t  i 

a  Quiahanchabuetuntantequam  fjjoliareniut (uis. 

5<^hoIpitalirarem  noliteobliuilci.  Per 

a  Deo.  b  Abraham  Sc  Loth. 

hancenimt  placuerunt  quidam  ange^ 

aQiioJpr.tier  hofpiies.  ProfideChtifti,itaeiscompat>e"4°'        Bene- 
taci;ndo,  liaca.iipjiuiiini,8cfubueniie  icfietieiisvinfti. 

b 


b  T<7«^«<i»»//.Sicutuo- 
bisuindiis  ucHetisfub- 
ueniri ,  uei  iaboranti- 
bus. 

AHAyMo.Hoceft.  tRo.i,.c. 
Sicut  optaretis  uobis  **^'^-'>- 
lubucniri  ,  ueftrique  tquidain 
meminillc ,  fi  eflccis  in  roeres  ex- 
carcerc  uip£ti,itame-  cfperunt 
mcntote  illorum  qui  nngclcs 
protideChriftiuincu-  hcipitio. 


Gci.&i. 


blishoipitio  receptis  .    Mementote  vindlocum  tanquam  ^  laritencntur,g2r/a;w<i» 

aQnibusimminetlabor.   Benefaciendo.      b  Per  quod cxpcrti cftis  quid  ncceffe  fitlaboiantibMs-  tlum  ,  lubaudl  mcmen- 

fimul  vmdli  ,    &c  t  laborantium  ,     tan*^uam  et  ipfiin  3  ^°f^'  t^iiquam  &  ipfi 

■  Noameretiicabile.        b  Vtamorefiliorum  vxot  ducatuilegitiraa,tempotibufquecertisab     .  lU  COtporC  lltiS  mOratl 
iiiiiii  inJiin.  WU..U1  ea  abllineatur.  c  Sit.^        '^  tCS  ,    quod   cft  diCCrC. 

i.Extribulationibus  c  corporcmorantes .  Honorabilcconnubiuminomnibus  S  Qinaincorporeadhuc 
iim  poterat  hocfor-  eUismoratesperquod 

ilccontingerc  .  Pcr  cxperimcnto    cogno- 

anc,inquit,quidaminfcicntcs,angelosin  hofpifiorecepe.  fcitisqKidneccfTieftlahorantibus,  mcmcntoteillorumqui 
mt.Attendisquantushonorjquantumlucrumf^Proptcrea  Lborantindodnnaii:  operationefandla.fabminiftrando  vi 
:  multa mens eif ,quia ncfcieus eos angelos  efTcin hofpitio  dum  6c  ucftimcntum.iicut  ucJletis ucttri  mcminifTc,  fi  tali- 
;cepit,nam  fi  tognouifTcnt^nihil  magnifcciflent.  ter  i.ibor.iretis. 

•k  THEOD.Abfahampatriarthacumtanquamadhoiui.  c  Honorabile connuhium,&c.  ATHEOD.Hanc  Icge  tulitDeus 
''saccefliircnt,iuucnirangclos,&  Dominij  angclorum.Ita  abinitio,/".iaa»iKj,inquit,f/arf/«roWaw.Cumitaq5afRnyiflet, 
;ara Beatus Loth  ut  homincsquidcm angelos fufcepit, ut  adduxit,«<:  eosconiunxit ,  ^  nuptiarum dedit  benedidione. 
)angelisautem(uicep;tbcncdidionem.  Ctefcitediccn^,&  multiplicam  ni,is-c. 

AvG  Vcniat  landuspatcr  Abiahain,&  quidfecitinnotc  •}(  CHRys.  Contcmplarcquantusillidepudicitiafcrrpo 
at.Veniat&ncposeiusLoth.&dicatpropterquiduelquo  profundstur.Etprimocum  pofuiflet,  honorabilcconnubiu 
iodcniapcrangclosl  bcrari  meruit.  Veniat&:Tobiasdu  inomnibus.oftendit  quodmcritoinferatqua:lequuniur.Si 
iis(cci.jm  filiumluuni,6cpropterquidpcr  angclumillu-  cnim  connubiuin  conccfrumcft,  lufic  fcortatorfuppliciis 
.nati  nicrUit,6(:filiumcuftodiri  mcruit.  Quidaliuddiccic    athcituriuf'tcpuniunturaduitcri,&:c. 

potcrit i^  Sint 

NICOLAVS      DE     LYRA.  rentesinfpeciehomimmreceperunt  hofpitiocredentes  primoeosefle 

C  A    P   V   T     XIII.  hominesjedinjinefciuerunteoselieangelosin  perfona  Deiloquer.tes. 

^>^^"i  Haritas  (ti.Supcnus  .Aposiolus hortatuseU  eos,e]uib.fcri  Secundv.m  m  tjuo  debet  tharitns oflendt,esi compajjio  opprtjfmum,  & 
■r^r^i   ^^batadwalaperferenda,hic  confequenterhortMureos     cjuantum  adhocdicit. 

■^i^y^  "^bonaopiranda.Etdiuiditiirin  duas,ejuuprimohorta-     2  McnncntOlc  uin.&ic.i.lahorate  proillorumredempt'o>:c  &  libe- 

rationetanq<4arnprcuesira.Tertiuminquodebetoi\enditharttase^ 
fMeuatto  pauperum  &  tiifirrnorum,&  hoc cji qt.od diatur. 

3  EthhoiSLnunm.Supplcmemeritote. 

4  Taquaai  6c  ipli  in  cor.  wo.Eteyperientia  defeRuum  inuefro 
corporedebet  uos ad fuhuentioncrn  aliorum  monere,Jecundnm  Cjuoddi- 
eitur  Efc/.?  i  .i.IntclligcquK  funt  proximi  tui  ex  teipfo.  Diuifio. 

5  Wonoxzhi\e connnb.Viic hortathr eos hpoflolos ad  bonumquan 
tum  adfcipl'js,&  hocin  dunbus.Tnmo  in reprefpone luyiurif,fecurido 
ineuirationeauaritix,ihi,S.nt  motc$.Cjrcaprimumconfidcrandu, 
(juodluxurin  f^uantum  ad  communiiatem  hominum  reprmiturper 

hacpatet de^braham  (j  Loth,Cen.ii.& i ^.jlngelos enim appa    cotincntiam coniugakm,& hoc efi quod d/f /«.Honcrabilc connub. 

tctitet  *  in 


.^L  oyi^  »--"..-  ■■;'.  .....^....^tdiuiditiirin  duas,qi4iaprtmohorta- 

■  ^^^f<^  tur  ai  bonum^ftiunio  confert eis fux  orationis  Jufjragiu, 
I  iJeus  aurem  pacis.7^r;w<i  in  tres,  quia  primohortatur  eosad  bo- 
'^nopt/ahdum  crga proyir>,os,fecundo erga feipfos,ihi.Honotab]lc 
^ntmbii\w..tcrtioe'gapralatos,ibi. Mcnrtcntotc  pr^fitorum. 
'  '(aprimnm  corifiderandum,quod  nuUum  opus  esi  mentorium  fine 
'>mate,iit  habriur  i.Cor. i  ^.idcodicit. 

Charitas  fra.&  c.S/  autem  fit  vcra,debet  o^endi  in  opcre,&  ideo 

'  -fequrntrr  tangit  tria  in  quibus  debet  oflertdi  chatitas  ucra.Vrimvm 

reieptw  hcfpitum  &  quanttm  adhocdicit .  Et  hofpitali.nolitc 

<  liui  e;c/tt/;t/,;fafty^,„  j,  Pc,  i-iancenimpla.quidamange.ho- 


9TT 


Glo.orcl.&:  Nicolai  de  Lyra.     -  9^6 

fcil  bonum  cfTc  Alij  vcro  fuperflitiose  doccbanr  abnnKn', 
clTc  a  quibiildam  cibis ,  quos  lex  prohibet ,  quodlam  conc 
dcns,quicfcarurn  diffcrentia  &  oblcruanone  multos  lciu, 


IC?' a  Si«rwo.Poftqa5mfuapcrdidcrunt:vo!cb.intitcrunicon-    fcd 
A  crcgarc.-quod  prohibct.Scd ncdiccrenr.quid  fi  necciraria dc    clTc a quibuldam  cibis ,  quos  kx  prohibet , quoUiam  conc 


feccruntJTubJitconlohtioncm.  IprcomnipotesDeusdicit. 
b  Sincaua.  Auarus  ctt,quitcnaitcltinlargicado,cupidus m 

accipiendo. 

C  "^piite  dcf^ram.Hoc 

dicitomni  fperantiin  Non  «duUerium.  _ 

lcficut  lofuc ,  iticft  ^  ^  thorn-s  immaculacus .   Fornicatorcs  cnim  &:  adulrcros  lu- 

nohiiCUlVi,  VtCOnfidcn-  a  Actctmlitcidziunibit. 

,.  Et(iatiierpu'.entq'J)dam,dicent  spcccitacatnis  Deuin  noncurarc. 

terclicanms.  ,  t  Vita.  cl.arg'cadi'.cnjatati.  d  Ne  linttcnaci.-sinhabitis. 

d    Ne.yaeJf.Dcrclin-  ,  ,  ^Nclliitcpidinonhabitottim. 

qucretur  qui  famc pc  ^  dicabit  Deus. Sint  mores  flnc  auaritia,  co ntcnti  prxicntibus. 
riret,  fedquia  hocno  Adiciumnaue.  .,  ,  ^ 

n.  Cr  Un  nn  nt^     C  « (Vjindcm  neccirana.ct -deo  non  lit hoino  tenax. 

C't,nOnllt  nOinO  CU-   ^  bNontenacibus,uoncupidisiUahtpiomillio.  Vndcfubdit.  Ita.Scc. 

P''^^^-    .      ..,  .     .  d  Ipfc  cnim  dixit:tNon  te  delcram,necjuc  derelinquam.Ira  vt  4  "°^  abdinetui, 


bant  contraquos  Apodolus.  Dollrinis.  qux  varix  lunta  r!< 
ftriSji.diuerf^.  QJjratia  quxomnia  pcrmittitrolucndod  I. 

gc.confifmaiecorr 
betis,  &:nonlludi. 
,  cfcis.qiiianonprofi, 
runtad  lalute  a.nbi: 
^  lantibus  ,  nondicol 
fu(fentatibus,fedq 
3  perfeuerantcr  fluii: 
ineis.  Veldilcerne; 
do,  vclnimisafF'"r 
do.Alifhncnti .  


•1-Iofuci.a  e  'Nonti.  quUfaci.mi. 
ho.  Homo  omnisad-  g 

fPf.117.3.  ucrlariusctiamdiabo 
lus,  qui  homo  ab  offi- 
cio,co,  L  quod  homi-  f 
ncmdecipiar. 
£  f  Memcntoteprx.&c. 
Quia  longuettdefm 
giilisdiccic,monetfe  ^ 

tir.di.ca.  quimagiQros.  ^ 

*  TheoDj  Dixit 
defandlis  quiiaerant 
defundti .  Stephano 
primo  martyre,  laco- 
bo  loannis tratre,  I.a- 
coboiuftocognomi-  . 
ne.Plurimi  etiamalij  1 
aludxorumrapiepe- 
remptifuciac.Adeos 


Etideo. 


5  catcprodelt.i 
vcro  illa  caiU 
hilprofuit ,  fcd 

(5  Smiilitcrabudai 
tiarumdonispi 

7  Vcntrem  vcro  - 
;arum  m< 


nohtc. 


t  circua- 
fcrti. 


Idefl.fine  fine. 


a  Diucrfis. 


b  Anieis. 
b 


E.itt.-.otis. 


h  6i  iiodic,iprc  &  in  lecula.t  Dodrinis  variis  &:  pcregrinis  no-     jJJ, 

«Avctitatc.  b  VthabcatsfidciEpetfeSain.  I  I 


petfeSaii 

CreJendo  omnia  effV  m'.ind.i  mnndis. 
c  Non  inditicrcntia  ii  atilucntiacibarum. 


Haymo. 


a  Supplcndo  ncccflatia. 

confidcnrcrdicamus:tDominusmiliiadiu:orcfl-,  non  timc 

Etiamfiauferatmc»,  -       «  ,  r       ^ 

Vtimitemiiii,q!ti«bonterant.rapolioli  &eota.iifucc:(rotes. 

bo  quid  faciat  mihi  homo.  Mcmcroce  pra^poiitorum  vcttro 

Qiiiaiplifunt.  Vteosmortcir.iitemini.riopuseft  inoiienJopioChtiftojVt  illi.Sc  in  conuer- 

fationebor.^vltJt  &infcrS:ft3  fiie. 

rum,  qui  vobislocuri  iiint  vcrbum  Dei .  Quorum  intucnre.<i  8  re  eicaci 

exitum,conuerlationis  imiramini  Hdem:  Chrillus  Icips  heri  9  "|' "rVnwr^' 

ofis.qiiifcientiamj 
fideinonhabc 
riasdodrinas| 

,,   .        ----------- __--^^  ^       I  iturerroris.N< 

liretabduci.Optimum  cltenimgratialtabiluecor,  noe^ciSj  ,abrconduntimp<_ 

a  obfcruatoribus&dii-rncntibuf  cibos '^tfiujentibusciborumafflueniij.  "^  fua'.Tl    ividproOl?" 

qux  non  profuerunc  ambulanribusin  eis.  Habemus  altarci  4penriaprofcn 

I  j^cem.&iadant: 

remptiruciacauct^  .  f  ,r  ^   a  •       a  ,     monisoaenta 

inquit  rcfpicicntes.&corumlaudedignun-.Vitaiinftitutuiii    la  porrotaliadoctrinaeft  qugnonaiiqua  ucrainterii. 
fcientestidemimitemini.  Veracrgofiirisinord  natepcrmixta  in  vna  d;fpuratu 

g  C/.;r/a(«/f./7?.£;^c.Hocpcrtinetadfupcriorem(cntcntiam 
Vbi  teftatus ad Dcum  dwiXc.Noicdpferamynrtjue rtlinquam.?0 
terat.n.inis  videri,quod  hxc  promillio  ad  loilie  cantLim  per- 
t-ncret,  ad  quod refpondcr,cp  &: nos  iiiuabit ficut  iuu  t  illu. 
Qxi.nondubitandum,quiaquiheri,ide!t,inpr^tentoadiu- 
uitlofuchodici.in  prctfcnti  adiuuat  &c  adiuuabit  futuros 
,  peroinniafecula. 

* THEOD.Hocnonabirepofuit, fed  hisquiintcrempii 
funt  adiunxit,  docens  ipfiim  quoquefuilTcaludxiscrucih- 
xum.Qiiinetdocetxteruamciuseflentiam.Heri.n.&hodie 
humanam  naturam  appellauit,a:ternam  autcm  vocauitdiui 
nitatem.Eundcmauteinduit  &:  hoce(rc&:illud,quoniam 
vnus  filius  vnigenitusjidem  ik.  priir.ogenitus. 
h  Do£irmis uartjs,&c. Qaia pcr g.atiam licitum eftoinnibci- 
bisuti,  predicabant  ahquinonelfcpcctatum  efcis  afflucre, 

fcd 


T  N  I  C  O  L  AVS     DE    LYRA. 
*  in  om.W  cfl,q-Mntum  ad  homimm  tnultitudinem. 

1  Et  tho.ima.Pfr  hoc  eyididitttr  errordicentium,quod  aHus  matti 
monialisfemper  esi  in  peccato.Ter  hoc  autcm  quodfublitur. 

2  Fornic.e.&:adul.iu.Dcu.'i.;.co«e<e»jfi4/;/f,pei'  hoc  e\cludicur  er- 
ror  dicentium.quoifornicatiofimplcx  noa  eflpeccatum  mortate,quia 
mllus  condemriatur  a  Deo,mft  propeccato  mortali. 

3  Sint  mo.//ic bortatur  eos  ad  euitaimem  auaritix ,  qu£e^  raiiK 
omnium  malorum,di.Smt  mo.fine auaritia  conten.praefcn.  Aua     1  z  Doctrinis  nz.rjic  confequcnter  oflendit  q.ialiter  fe dehent  hjb 


nirratione,veluc  in  vnius  coloris  corporein  a  jparent: 

comparantur  humanacorpora  diuerfiscolorib.  uari.i 

les  uicandifunt,{lcu:hicdo:et  Apoltolus. 

i  H'/^ew//f,(j/.circ.IteiTi non ftadendu-.nefcis^quiahabcm 

altare,  1.  corpus  Chrrifti ,  in  fide  culus  oblatie  preces  &co^c: 

tionesfgnt  acceptje  Deo. 

ft  Th  eo.Hoc  inquit.altarcquod  hnbcmns,c(l  multo  vct; 

pra:(tanrius,illud.n.e(t  huius  vmbrn.IUud  hoftiam  expcric 

rationisfufcipit,hocauremrationalem  &diuinam.  C 

obrem  nuUus  ex  iilis  facerdonbus  eius  efficitur  partic  _ 

fi  prius  fidem  in  Dominum  fufccpcrit. 

A"  An  s  E  L.  Altare  e(t  ecclcfia,vbi  confecratur  corpus  Cl 
fti,de quo non  habcnt  poteftatem  ederc  qui  deleruiiu tjh 
naculo,  i.vmbrasveritatis.  ItaBruno,  SeduUtis ,Vrimnft.  Cb- 
Habemus  altare .  ilefert  confuetudincm  legisadmyltfriu. 

ijt^  fcniumq 

tas  atitem  affiHit  omni  temporc,&  hocefl  quod  dicitur. 

9  Chriltus  Icfus  hcri./J  e§i,in  icmpore pneterito. 

1 0  E  t  hodie.  i.in  prjtfcnti  temporc. 

1 1  Ipfe  &C  in  fccula.f.  infuturo ,  <&  non  folum  hoc  ultimum  um ■: 
rationc  diuiuitatis,  fei  etiam  alio  tnodo  ratione  hmianitatn  ,r 
ftt  in  calojtamen  tfi  nobifum  pnefentialiter  in  altans  facramc, 
pter quoddicttur Matt.vU.d.  Eccccgo uobilcum  fumomni. 
diebus  vfqueadconI"u\nmationein  fcculi. 


rus.n.dicnur  quaft sris autius ,  quiaeii  mmis  foilicttus  dccumulandis 
temporaltbus  crfubdit  caitfam,quare  ho,:  non  dcbet  fiert. 

4  lpfccninvdixit.5"a//c?rt/ov;in«j,lo/i'ei. 

5  Non  te def &:c.Q'«'rt libt  nece&aria admiiii[lrcr)t,&  exhocdebet 
m  nobis  confur^^ere /iducia,^-  hoc cfl quoi dtcitur .  ica  in  coafivl.di. 
Do.mihiadiutor,iiontimeboquidfa.mihiho. 

6  M.cmcntotC.llicoilcnditq:ialitcrdehentopsrari  honum  adpra- 
latos.  Et  dtuidiiur tn  dtias,  quta  primo  ofleniit  qn.iliterfe  dehent  hahe- 
readpr£U:osmortuos,feci4doaduiuos,ibi.Obcd\tcprxporni<i.Tri- 
ma  tn  daas,  qwa  primo  oflendit  quaUlcr  fe  debent  habcre  aibonos,fe- 


adprdatos maios,ffHgienio eorummalam do£irinam .  Etdiuiditu 
duaipartes,qu'.a primo ponit  fuam  monitionem,fecundo  monitiom^ 
tionem,ibi.  Habemus  altare.in  primaergopjrtedicitfic.DoO. 
nis  ua.&:  pere.noli.abdjci.^.cxjM  uerita'cm  dud .  Dotlrinx  u.v 
dicuntur  errores  &  hx^cfcs.  Quiaficut  a  puntio  ad  punClum  non  eli  ■• 
vna  re5la  tinca,muh£  autem  tortKofi,fic  ueritasfiiei  eii  una,fedh.<. 
fes  ab  ea  deuiantcs  funt  muU^.  Dicuntur  autem  talcs  do^lrinA  pcrri 
n£,quiafaciuHt  homincm  aftj.  pitria.f.calciii  gloria  ciongare.Con: 
autem  ifios  errores  dat  remcdtum  di. 

13  Opt.cnim  gr.ih.cor.Q^tiaeslficutanchorafirmatenens  ani' 
immohilem  &  tnueritate  flabilem,hocautcm  non  faciebatobjeru.i: 
legaUum,qux  gratia  m  non  confcrebat,propter  hoc  dicitur. 

1 4  Non  cfcis,&:c.  ^fcas hic  uocat  obferuantias  lcg.ilium,qtua  i 


cundo quditcr  adm.ilos,tbi.D6(idnisu^niS.lnprima ergo parte  di 
ofy/c.Memcntotc  pra;p.  ue. ;.  .ApoHolorum  ^^  aliorum  Chrifiidi 
fcipidorHm. 

7  Qnii  uo.lo.&:c.£:f  quia  nonfoltm  confideranda  cft  corum  doSrina  prohibebatur  ufus  aliquorum  ciborum,taUs  autem  obfcruatio lcgAUu 

Jed  cttam  uirtutis  exempla,  ideo fequitur .  fuit  mortua  a  tempore  paffionis  chriiii,fed  mortifcM  poH  prttdicatio 

S   Quorum  intuen.&:c.£fy;  iicatumon  eHfimile  de  ipfis  &  dc  no  euangclij  &idcobenedicii  .Apofiolus ,  q?  nonprofuitambulantibui 

bis,quia ipft  Qimfioferuieruntprincipditer,nos  autcm  non.  F{cfpondet  eis  'S  Ijoc  dicit  Apofiolus  ccntra  iiios,qui  cum  euangeUo  iwiebanto 

ttuoiimo,quia  Chriftus  xtcrHaliter e£i  fecundum  diuitiitatem  ,fcrni-  feritare iegalia .   15   HlbcawiS.Hicreddltfuxmonitionisrationa 

tas  *E< 


> 

9^7        ^^  Hebrseos.    Cap.  XIII. 


9tB 


i 


■cnfumquerpiritn3'eni.Lcgispreccpti]mfuif,vtdecima<lic  c  ^»»»?<7zV«w.ChriftL7Speriliaanimaliafignificab3tur.Agnus  D 

nenfts  lcptimi  a  feCriuitate  Palchainn  feftouidelicetpropi-  eft fecundum  manluetudinem  &:  innoccntiam.Hncus.quia  ^  ^^'^1  p 

lationisacciperentuitulum&^hircum.&immolarcntintra  caropaflibilis&mortalis.  Anes,quiau;tiaprotulitgeniino  Su*ti"->i -i 

aftraauoru  fangujnc  ferretfoluspontifex  inlandafando-  cornu  charitatis.Taurus.fortitudine  refurredionis  .  Quod  "  "\3''^'i 

moraturus  propopulo.Carnesuerocxiracaftracremarc-  autemcrematur,cinisefficitur.Pcrcinerememoriare)  prce- 


giiiticatio 


a'  Id  eft,de  eorpoie  Chtifli.        b  Licentiam. 


c  Corpoiisvoluptatij&ciborumaffluentii. 
li  Ex  toto. 


r,neceffet  Jicitum 
licuifa&crnacr.lodc 

eruicntiex  iliis  co-  ,  „  .  ci     ",  ,,• 

nedere.-Chrirtusue  a  dequoedercnon  habent  potcltatcm  qui  tabernaculo  deler- 

oiIlcuirnlus5i  hir.  buiunt.t.  Quorum  enimanimaliuminfertur  fani^uispropec 
iisjpleeltcnim  ui-  .     r     B.  -r  i  o       i       i 

iilusquera  priuspa-  ^  catom  Ianctapcrpontihcem,horum  corporacremanturex 


a  Nonproptctfe.        lu  eft,proptetilluddefignandum,ute.ttracarnisconcapirccnrias  viuanms 

ii2;im';moIaui 

ivi;    :iis,quipio    .        .  ,  n^       n     -r       ■  J 

blatus  dgumempopuuim,extraportampaliuseit.  Excamus  crsoad 


•S-fffJ^iL!-?-,,!,!!  ipfe     tra  caftra.Propter quod  &  lelus  vtlanClificarctperluum  lan 


a  Fide  &  chaiitatc. 


Quia  ipfecttra  calira. 


if.cpeccatoribuso 
Tpfc&  pontifex,qux 
ntrauit  celum  inter- 
ellanspronobis.  In- 
-tacaitra  Icrufalem 
nmoiatus  eft  uoci- 
us&liudicio  ludcEO 


a  Imitandum. 


b  Delitias  &  roluptatcs  corpotis. 


e  Crucis  quod  infidelibus  vidctiir. 
d  ratientcsvtipie.      f.xcamus. 

eum extra caftra ,  imprdperium eius portantes .  t  Non  enim 

InhocflatH.  Manens  corpus.  aSecundumfiatuin  futuruincorpus. 

liabemus  hic  manentem  ciuitatemjfed  futuram  inquirimus. 

■  Vt  fututam  ciuitatem  confequamur,Sc  improperium  poitemus. 

bQus  pctpiiorafignabatur. 


tcritcaccipitur.txna 

caftraefle,  eltuolup- 

tates  corporis  ex;re. 
I  Hisergoqui  funtcx- 
2^  tracaf^ra,  cremarur, 

corpus,id  clt,memo- 

3  rialeefficitur,f]  quis 

4  cnim  uoluptuosc  ui- 
uit,non  habet  effica- 

■^  cem  memoria  Chri- 
6  fti.  Sanguis  autg  cius 

illatus   eft  in  lantta- 
^  fandorum  perponti  ^ 
8  ficem  quiaperlc  pon  tM'<^  -•«^- 
a  tificemoblatus  elt  pa  ^^^•i"'- 

tri,utficintroircmus ' 

in   fandla   cocjeftia. 


im.fedcx^raincru-  e  f  Pcripfumetgooileramushoftiam  laudislemper  Deo,id  eftio  Vel  horum   tanao- 

Hgne  paillOniS  Car-  aIdeil,eonfitcamurnomeneiut  quodUusDd&  hoftia&ftuftusiiiiia  aliiperhocadfidemtrahuntur.  rum  COrpOra  Creman 


i 


ntmfarculariumfpirituflanaoaccenficonfumuntquid- 
uid  carnale  eft  in  eis,macerando  fe  &  mortificando  mem- 
rafua  cum  uitiis  &  concupifcentiis. 
Vcl  etiam  martyrio  fanguinis  corum,Luita  laudabilis  Deo 
crChriftum  prefentatur. 

Vei  languiSji.anima;  eorum  in  c?lum  feruntur .  In  altari,i. 
Jeofteruntur: Ad  quod  nonaudentaccederccarnales  fecu 


seiuscobuft^funt;  i  i-  r   ^     •  i>E!cv-miiyi)aium&U|tgitatisinaiio«.      tur,id  eft ,  ieiuniis  &: 

Itare,  ubi  extraca  f  fruttum iabiotum conhtentium  nomineeius.  Bcnehcentisi  i  aliis  Jabonbus  affli- 

racremabaaturcar  guntur.Extrauolup- 

es,altareeftecclefi^  tatescarnis,quorum 

ieonfecratur corpusdomini.  De quopoteftatem  nonha-    fanguisin.Quia hornm  tantum  eft fanguisChrifti,  quibus,t. 

jtcderequi  corpori  feruiunt,  i.fornicatores&ebriofi&;    prodeft,pcrquamintrantinfandta.  Quodtotumclt.Uhs  tan 

lidmodi.Sicut  Cliriftus,  fic&:  fui  extracaftra,i.conuerfa-    tum  prodeft  fanguis  Chrifti,qui  uoluptatcs  deferunt,Sd  cor 

pusafFligunt. 

d  Poi-r^zTwpii/.Senfuscorporis^inquorum  nuUoChriftuspec 
cauit,&  ideo  extra  paffus.Et  nos  otiio  fenfuum  uitiis  clauib, 
extrapatiamur. 

e  Pe>;p/Mw<ry^o.Qijieftnobisuia,aquofumimusexempIum 
admartyrium. 

f  ConA;ewwi.AvG.Ergoquitimetisdominum,laudateeum. 
mamantes  .  Propterquodmyfteriumimplcndumletus    Vtautcmliberecolatis  eum  difciteamarequemrunetis.S,:  P 
.traportampaflTusefr.  _  poteririslaudare  quemamatis.  Timentes.n.  eum  homines  Epi-Cf.iio. 

ra6frnac«/<?Z)«.i.obferuantislegis,  utqui  cibosdifcernunt    ue.Teft.propterliteram  torrentem  &c  occidente  nontiu  ha- 
aliahuiufmodilegaliaferuant.quasnominctabernaculifi    bentestpiritumuiuificantem.currebantcufacrificiisadtcm 
p  latquiaad  tempusfuntimpofita.Vclcorpusredcdicitur     plum,&infigurafanguinisChnfti,quoredcmptilumu:-  §■ 
bernaculum,quiaad  tcmpusineo  mancndum  eft, &  ideo    uis  nefcientesquidpr^figuraretur.cruentas  u.ctimasimmo 

' --     ■  labant.Nuncucroingratiano.Tclr.tpiritualefacrificiulau- 

disofFertur,quoDeus  honorificatur,cuius  inuifibilis  ficrifi- 
cii  illud  uifibilc  facrum  fignum  erat. 

J5enf^ffnt/,€.Euacuata fentcntia prauorum  degula.redir  ad 
mores.Benf/fcpnf/<f.i.largiratisinaiios.  Etti  ueltraiubftatia  fit 
m  paffus  cft,ut  nos  qui  corporc  ic  fanguinc  e:us  a  pcccaris    ablara,tamen  cx  his  quje  habetis  eleemofynas  date.Quod  fu 
undare  uolumus, miproperia&:anguitiaspafruri,taberna    ^xzJ^on difeTenus coUcSiionem. 

ilidclitiasdcferamus.  *Theod.  Oftenditfacrificiumlaudis  DeopIacere.Et 

jlnima-  HC^quoque 


a.Cor.j.b. 


)n  cft  ei  fcruicndum  in  dcfideriis. 

Quorum.  n.  &c.  Per  duplicem  allcgoriam,  unam  ucteris,  & 

;:eramnoui  Tctt.probatcorpusChriftinonetrccdendum 

■ihisqu!  tabernacuIodefcruiunt.Adhoc.n.  corpocaanima- 

im  cxtracaftra  crcmantur,&:  proptereaChriltusextra  por 


NICOLAVS     DE    LYRA. 

■  Er dmiditm  in  duas ,  qum primofactt  quod  diEium  efl,  feiundo  con- 
'idnquafiamconcl'4ftones  cj:d/fl«5,»tj.Excamus  igitur.  Circapri- 
■  mionftderanium,  quoi  ralio  .Apoiiolts  fubtiliterjumitur  ex  ueteri 
-  ii.^d  cuiHs  intellettumfciendum,  quod  infesio  eyipiationis  offereba 
'■  folcmnefacrificium  quod fuitfiguraimmolationis  ChriHtyUtfup.  di- 


temhabeturlo.19.  6  Examus.  UiccoTijequcntcrconciudliexprx- 
diiiis duasconclufiones,fecundapomtur,ibi.^ctif  i\xm  .  iluiaetgo  in 
parte  prtcedcnti  di£ium  cji  quod  legalta  non  profuerum  ol>feruantib. 
ea,in  cuius  figiira  Chriflus  pafius  eft  extra  ponam,ideo  condudit.ai. E- 
xeamus  tX^O,&Lc.i.extra  obferiiationeslcgis.  7  Imptopcnuin. 
Improperatum.n.fuit  Chrifio a  ludm,quoi  non  cuftodtebat  le^^ctf, ,  je- 


'■Keji.Ofjeiebaturalit  uituius  (j; hircus quorum  finguis  a  fummofa  cundumquod  dicitur\o.g.c.]^0{\  e(t  hic  homo  a  Deoqui  (abba- 

'^iotein/erebaturintrafan£iumfan£lorum,utfup.di5tumeflc.Carnes  thum  noncudodit.&ftmiliterfuitimproperatumTauloeteuisfe 

'•^m  noncomcdehanturub  offerentib.quiaerat  Ijofiiapropcccatofa-  quacib.inprtmitiHaecclefia,uthabptur.j£1.2f.d.Audi.cXuntdctc, 

cdotum  prcpicrquod  carnes  eyitra  caflra  comburcbantur.Hircus  aiit  quia  difceffioncm  doceas  a  Moyfe,  &CC.  Etfubtitt  caujan:,qnare 

tuitulusfigurabant  \Zhrijlum,  propter  ftmilitudinem  carnis  peccati,  jit  a  legalibus  exeundum  dic. 

l-gMs eorumiUatus intra  fanttumfanHorum  fignabat ,  quodperfan-  8   Non  enim  hi.i.ftabilemmanfioneminle^is  obferuationib.  quia 

lr,em  Chrifiipaterctnobts  ingrcjftis ad calnm.Combu^io hofiixex-  fueritnt impofttafdum ad  tempHS,utdi6tumeftfupra,c.9. 

^icanrujignabatpaffioncm  Chrifii  futuram emaportam  lerufale.  9  ^tdiu.inc\uixi.i.gloriamcdeftem,adquam  introduxit  lex  tioua, 

iodaitjaccrdotes  Irgalcs  non  comedebant hoUiam  illamftgnabat,  ut  patetperfupradi£ta. 

qid  obferuantes  Ugaiia  cum  euangelio non habentin  effe&u pafftonis  lO  Pcr  ipfum.H/c  ponit  fccundam  conclufionem,  diUum  ejl.n.qtiod 

^'fi^ii  pariem,Jecundum  quod  dicttur  ad  Gal.a.Si  citcuncidatnini,  facrificia  ucteris  legis  non  erant  Deo  accepta,  quia  erant  carnaiia  ideo 

^ uilius  uobis  nihil  proderit.  E^ hoc  ejt  quod dicit^pojtolus.  Ha  conciudit,quod Deo  ejl  offerendum fpintuale Jacrificiii  per  hfum  Chri- 

i Uius i\.i.cyuccm  in  qua  oblatus  eji.  iium  qiit eftfacerdos  nojier,  <Q-  hoc eii  quod  dicit .   Per  i ptu  m  crgo 

I  Oe  qi.!0  cde.Qxw  dU  qut  lcgalta cuflodiuntqm  defignatur  infcr-  ofii^cramus  hoftiam  laudis  feniper  Deo.T^on  quiajit  contintico 


me  tabernaculi  non  h.ibentpolcflateminefficaciapajjionis  chrijli. 
ifuhiitfinuram  hoc  dfjignantern,dic. 

jQiio  cnim,8(:c./.w/«//e5'  hirci  qui  immolabat  in  die  cxpiationis. 
ir\<n\im.Q^iiaf>^cicbantur  propcccatis  facerdotum  &populi. 
^y\.o\itCV .i.f.guralurn  rcffondcrct  figurx. 
i  Et  lc.Q«<M  locus  Caluan£  ubi  crucifixHs  (utt,erat  tuc  extra  ciuita' 

hm 


randum,fed quta  ad facrificia  ueterislcgis  non  rccurrcndum .  Cflc-ndit 
etiam  ulterius  quod  funficium  aliudefi  Deo  offcrendum,f  elcemofy- 
na  infuflenrationeindigcntinm,di. 

1 1  Deneficentia;autem  &:  con.  Etaccipiturhiccommuniopro co 
municaiione  honorum  in  neceffttate  &  fubdit  caujam  quare  tates  ho- 
Hittfint  Deo  offerendie,dicens. 

*  Talibus 


9^9  G{o.ord.&  Nicolai  dc  Lyra.        0,^0 

(3^  qnoque  conlunxit  facrificiumbencficicntias.quodmerito  nonfolumuiMndifunt.fedctiamf^gicndi,  i 

A  appellauitcommunicationem.Dixit.n.Domtnus.fjciieMo/»;!  b  ipft enim pau gilant.&cie CnKyso.  AuJi.int^principc 

anncoide  nj/.jni.aut-yMa-jr/o/^j-c.Communicatiocrgocft&rc-  quoniam  ricutobedicntesopoitercfle.qiii  rcgimtiir:'lcer 

muneratio,HiC.n,  datpccunias,ilIcucr6redditbencdi(i^iQ-  redorcs  &:  prmcipesuigiUntescircdecet&:lobrios.l\Tio;., 

nem.&eiusquimdigctruntcaquacfuntpotiora.  lum.n.imminct,  fubieiClusell  vltionibus  pcccatorumtiK, 
^HAVMo.Moett  rum.&proprertetri 

COnlidcranduS     paU"  »CJ»»titarisqi»»omni«puuntateomronnia.  bNoninltlitantiiuis.  cQuia  potel-emo.        tO  ttmori   Ojnoyiii- 

DCr  aui  UldctUr  aCCi»  '  fyna»hollc$Tincuniui.peccaucxiinsuntut,Tnd?Ptofh=H..Mileticot(ium  Tolo.,*ooar»ctiii-      "  cft.&CSt.  Qliddic 

pcre  .  fcd  Dcus  qui     ^^utem  ai"c6munionis  nolitcobliuifci.  TilibLi.senimhdlliis  j  "'^^'^  intcliuB.  .li.s  > 

juaitdarc.Elccmo(y  ,Qua„tumadpt^ccptav,rftc.,ti.quxp.rcosp,«cpi,cccic^,.      ^.  *  "^'icris,  qui  fcmct,, 

na.n.qu^p.iuperiiar-  bvireucieniumcxh:beati«.  losad  aliosregendi 

...    giturin >tcrra,a  Deo  ^  ■f-promerctur Dcus,  Obedirc prxpofiris  vedris ,  &cj  (tibiacc-  j,  prccipitant.&lcin', 

"f  COCllia-   j.gcipitUrin  COelO.Et  '  a Solliciti Cunt.  Prf^icjnao.bonume.-ceuip-uindaaloAcxtcnQtjptouiden.io,  tOrum  luppliciOrill 

Id  pUcct  "^''  .^ttendci^  quod  [^  cecis.Ipfi  enim  peruigilantquafi  rarionem  proanimabus  vc-     abyirLimiadantso 

P^,  hiCtibi  fit  rcddltnrUS  Obedni.        aQuandovidcntvosptoficcte,        bVigilcnt.        c  Cum  Hittinn-.ratianc  S{  ttiftiiia.  niuni  qUOS  rCglS,  ni 

quod  accepit .  Tu.n,  ^  {^^^ rcddituri,  vtcum  gaudio  hoc faciunt ,  &  non  gei"ncntes.  ?  licrum,  puv.rotuiTi,.i 

terram  UCUlitl,  UleC^  »Nongcmonies,quiatuncnonptodefitvobiscutaeomm.        b  Npn dico illis.qutbus ptodc;; etiam    4'^'''^  \  irOIUm  fU  rjl  < 

lumrcddci.Tcmpo-   t       ,  ^  taiiati dc vobis.      ucvobi..      nem  rcddit  tni^r^ 

raliadediiti ,  a:tcrna  "  Hocenim  t"oexpedltVobis.Oratcpronobis.C6fidimuse-  J  toigni  tunmr.     . 
t  inuulc.    nicrcabcris.  c  «Depi»tetitis.  i> voiuntatcm  c  Nonfoiumin  g-ntibiis.  6  caput.  Mitor  Ujifci/ 

n  bediendum  eft  utiq,-      nim,quia  bonaconicientia  habemnsin  omnibu,  bn  voletes  7  *     ^^ 


rum. 


Obcditjn      prciatiS&:   prcdiCatO-    g  '  ^«f'"""'-        bNonfolumcaufanK.,l-c4masisprov.Qrav,iHt,te.  ^^^^^^^,^,^^_  S  C   Ft  C:<mg.W.AvQ.h. 

du   fapc-  ribus,inquantumdo  h  cSuerfari .  Amphusaucdeprccorvos  hQcfacerc,  quo  celerius  9  cianjus  vtique  ithrt 

rionbus       anna   &mOrCSlllO-  ,Ego,fuadcoadbonum.        QuLap,arcpotefl.q«i.,eftd.%«tpaci.svvi,ian'o,„in,uitcrcnt.  gaudlO.qUando  \  idv 

Autt  2 j.a>  rum  f3n(|Jx&  pi^cxi  b  Rcfufcitau.t.  cDcict<uichto(juiiocuspioptieiBottuoiumeft. 'Oii^usnomines|. 

.  ftunt.  Siautemauia      rcftituarvobis.  Deusautpaci.S,C|uicdu!Cltdemo'rtuispaitoici  ireinueibisDc     i 

reditudinis  deuiauc-  enimcumgaudiol 

rint.noftciamusqua  r,         ,  ■  ,  borat  operarius  in 

liaagunt,fedqualiadicunt,nififorte&:mdodtrmaaberrenr.  gns.quandoattenditarborc.i  &fru£lunividet,quado  itt> 

Vndedominusait.  Qj4ed!cuntfacite,quaauternfac:Hut,ttoiuefa-  dit legctcm,&: uidetLibcrtatcm.  TuncintcIJigit.qjnonfu 

m^Habentquidem  dignitatem,licct  vita:  nntpcrditc,&:  i-  cauiaiaborauit,non  finecanfadorfumcuiuauit,  lio  fmec; 

deo  nonadvitamcorumfedadmores  inreudite.  lamanusattnbuit,nonfinecaulafiigiisa;llulq;  tolcrauit. 

*CHRy5.MalumelUibinulluseft  principatus,&multa  d  "A^of-fpf.wo.Avq.NondicOjnonexpeditillisquib.irrocic 

rumcladiumhecrcscKtititoccafio:&confufioniseft,turba  triftaridcvobis.  Namillipra:pofitiqiiandocontri(lantur( 

■  tionumq.-principium.Sicut.n.riexchoroiplumcoripheum  malisueftriscxpeditilnsiplatriilitiaJcdnonuobi.^^.Similii 

auferas,nequaquammodulatuschorusvelordinatusc>iftit,  ergoindominico  agrobonumopercmurpr^lati&lubdn 

iJdphalanxmilitumfiducemnonhabeat.nuIloordinepro-  vcl  fimUiter  demercedcgaudcamus, 
ccdit.&nauis  fi  gubematore  priuetur.peirum  eat  neccfie  eft        Vclhocfaci.mt.i.rcddat  rationem  Deofecuri  de  prxmi 

fic&greaifi  paftorem  abftu!eris,cu(rtus  diipergetur&:pe-  &nongcmcntesanxiiudhxfitantesde  ueftradamnaton 

ribit.Malumigitureftubinulluseftpnncipatus.iVlalumaut  e  Or^.pro no.Supcrbiam  ciationemquetv.entisni;orund.T 

cft  non  minus^Sc  inobedientia  eoium  qui rcguntur  a  princi-  pontificuro  pcrcutit,qui  dddignantur precari  lubiedos.qL 

pcEft  tertium quoque malum, qilipfe  princeps malus exti-  lenus pro eis  orationes fundjnt. 

tcrit,imoethocpeiuscft,quamfipeprincipcc6ucrfan.Me"  f  Bov.con.ConicU  nosnonaccnfar,necnobisconfciifun^ 

lius  quippe  cft  a  nullo,quam  a  peiTimoregi.  Quo  ergo dicit  9 uobisinfidias  fecerimns , nihil cu  fiaionc^rulimus,  nii 

Yiu\m.Obediteprfpolmsueliris^Vum  prepofitus  malignuscx-  ucgociationc  grafccimu.<;.  Nccrgofinifne  qdarbirrrm; 

titcrit,numobaudiemus^Siquidcmeftincaulafidei,fugeil  g  inow-m^.Accufabatur.^ruagcntenegliiicrct.icdc  ndii 

.  lum&:euita,nonfoiumfihoir.o  fuerit,  lcdetiam  fi?ngelus  nfeaffedumadomnc5ludjeosuclgentiW,dequoruiMpi 

-  de cclo  deicendcrit . Si  vcro in uita morib. malignum dicis,  tcritis bonis gauder,eiiquc infuturo mcliora optat, 
^  noli curiolus  cifL-.Et  h?cnon  cx  mciplo  dico,fcdex  fcriptura        Tcftame^itum eita:ternum,quin  aliud ei  non  iucccdct. 

d'minz.Supprca'hcdramMoypi&c.  h  ^^««£^'J«n«j<7Hfcw,eJrc,A  Ch  Rvs.Vehemcntcram3nfi.s  : 

Matt.ij.        ^Havmo.  Obedicndum  ed omnib.  pra:latis8cprsdica-  ficorarc,nonfimpIicitcr,icdci;intotaintetione  &:dpri- 

torib.inquantum  dcdnna,&:  mores  corum  fandat&pixe-  Iusltudio.^rc«o.inqmt,arf«o5«<v;;i.Hocanimi  cltn.hiUi 

xiftunt.Si au t  a  via  reaitudmis  abcrfaDerint ,  ficut lcribe  SC  9lcii,fatagcre  mid  cos  uelocitcr ucnirct,&: o.hortaii  ilic^ : 

Pharif?i,non  fapamus  qualiaagut,  fed quaiia  dicunt,nifi  foc  orcnt  prolc,ut  hoc  ei  conccdcrctur,  primu  ab  cis  poitu'j 

te  in  fidc contrarii  exti termt.Na  fi  in  fidc cotrarii  ex titerint,  orationis auxilium  tunc etiam  iple eis omnia  bona  pi ccaa 

^ non ; ^  Fackns_ 

N1COL.4VSE     L  Y    R  A.  4  OratC  pto  no.  Hiconendit  (jualiter  fedcbenthabc-reergaiphi 

■*  l  Talibus  enim'bortiis  promeretur  Deus.  'Kon  autem  facrifi  Tauium,non.n.crat  prxlatus  ludKorHm,^^  ideo rton  pctit  ab  eis  t.!l  i 

ctjs  legalibus.  obedientiamjedpetit  ab  eis  ttlud  quod  tenentHr,reJpcilu  omniHm  fi « 

Z  ObeditC .  fiic  confequenter  ofleniit  qualiter  fe debent  Jmhere ad  l:um,f.or,itiomsJuff'yagiuw,Jic.O[ite  pro  no.  & Ji  boc  pfttbac  P  - 

prxlatos  uiutnlcs.Et  diniditur  in  duas ,  quiaprmo  ojicndit  qualitcrfe  lusquidegratia  Dcicratcertus,tnulto  magisdebtt  Im  pctercqmc  - 

debent  habere a i alios prdatos,fccundQ  qualiter  ad ipfurn  VauLumfiri  que alius  quantunuunqueJitJ'anUus,fed quia pofjcnt  dutre  lUt  qui |J 

bentem,ihi.Oxitc  pro  nob.  Jcrtbtbat,non  debemuspro  le  orare,quia  libi  non ualeret  cum  docea\i 

Circa  primum  fc!endum,quod  corpora  inferiora que  reguntur per [u  jce(Jwiiem  d lcgalibus,ideo  hoc rtmuuet,di.  \ 

perioraJubie£lafunteis induoh.fin Jitu&  motH  quta.  elemeniaiiuoi-  J  Confid.quiabo.con.  h.  Pj-^eJ/iiadorMt/o.  6  Inomn.bcS 

UuniurmotHorbis,quantuni  ad iUampartcm,qux eif.ce.Ut  alt.tudinem  con.i.deftUcrantes  bonam  conuerJ'ationem  ommum.Subdtt aharn  1 

monttum,uthabetur  i.metcororum  .Eodcm  r?todo  homines  inftriores  Jam  qu.iw  petn  oranomsjujf  agiuni,d:c.  7  Aa"p.aiit.dc.&:c.(. 

fuperiorib.debent  ohedientiam_ ,  ut dd  eorum  imperium  moueantur,t!r  meor.irc.  %   Qlio  ce. ic.no.QHia  ab  i  erufdcm  Jutrat atdu^us 

reuerenttam eis exh'ibeant,t^  hoc  tH quod dicitur .  Obcdif e  prxpo.  mam  uiiii'iu>,uc bubetur .A£i. vi.f^ei al.tcr  cpfi liheratus rjjti d can 

UC.&Cc.Jubdit aii  hoc  duplici-m  caufam .  Vrima  accipiturex  nobilitate  intendtbut  iti  ru  uijitare  ludcos  qut  trant  iii  Hifp.mia,qiuh.  hanc  q 

officij,quia prxlati  prfjunt infpiriiualib.qux corporaiibus prffcrnntur,  iamfcribcbatjccundum aUqnos,ut ditiitm eli in principio haus op- 

quanto  animamciioresi  corpore ,    &•  Itoc  eH  quod  dicitnr .  Ipfi.n.  9  D^usAii.fXUicuitimoaposioius  confcrtipfisfuxoraiictufix 

praeuigilant.^ttd/J  rationem  pro  animab.ue/lris  reddituri.Secunda  ra-  cium.Et  diuidnur  in  duas  par!es,quia  prnnooonitfuam  ordnem,i3 

tioaccipiturex  modoexercendicfficium  quia  quando  inferiores  bena^  cundo  format Jud pctiiioiic,  ibi.  Rogo  autcm  uos  fratrcs.  /«,"' 

obediunt  officium  prxiationis  dcle£iabiie  eUJ'uperionb.&  utiie  inferto  parte  optat  eis  btatitudiiiem,qu£ non  datur  nifi  a  Deo  &  welttti  U 

ribus,fi  autem  maic  obcdturt  contrartum  acctaii,  &■  hoc  eft  quodaicit,  tia,qu^  houm  aptat  ad  beatitudinem,(thoc  eHquoddtcitur.Dco^ 

Vt cum gaudio  hoc  faciant,  &nongcmentes.  yxquiapropriurn  Deicfi  umre  torddt,cuni  ftt  mutas  prima.    lO  < 

3    Woccmmnon  ty..Hoc  piitet  per  exemplumChore  &fo^torum  cd\iVi\t,tiCC.6.o.\c.C\^K\.EtlminreJurietiione.      11   P.iiior 

ciHs,qtu  rebeilantes  MoyfitdienafncruntabfonifHu.i^,  Q\ii.ldeJiJ'impiimm  or  iiiMCcntum,fti  piopne/unt  dc  gregf  rh 

Outc  lk  1< 


Diuiflo. 


1. 


L 


()b\ 


.'  a     Vickni     in     vobis 

[  quod  placat  corani  fc^ 

]!i;ra    />t'r  \efum    Chnfium^. 

N  hil  enim  boni  ha- 

beieproteftis.nifiilJo 

'-.  pmiemente&rubie- 

*■     quente. 

b  Etenimper  paucisfcri 

pritinl>is,&c. 

Q_  Non  poteftquif- 
qoini  longitudinetn 
fcfiiiorisabnuere  hoc 
qii  ppe  erat  quodad- 
uefiirii  fac;ebant  & 
ideolatenterhoctan- 

c  Cognofcite  fratremno 
jirumTfncihtHm. 

*  Theodoret. 

OH.endit  pcr  ipiiim 

niiflam  fuiffc  epUto- 

.jj^  I  lam .  Erat  autem  ve- 

ririmile 


AdHebrseos.      Cap. 


96: 


a  Humilliura. 


Paftoreram  faftuspercftuConcralanguinis  fiiiconfitinauitTcft», 
niem.nouiim. 

■  majrnum  ouium  in  lan^uinc  celhimenci 

a  Aptosvos  fncrit.        bVtveIi(is.  r:i.;i:>:ii. 

0 


cemi,<iominum  i 

_    'tveli(is.  r:r.d:>:ii. 

noftrumlcrLim  Chrillum,  t^pte^  vosinomnibono,  Utfa-  ^ 

aOp-ra.         b  Eaquaiiplevult.  crp!e<]uianone.icvo.  5 

a  ciatis  voiuncacem  eius  faciens  tmvobis  quod  placet  coram  4gcneralitcr  ommbus  crpul  m 

fcnbt  ita    generah- 
fc  '  "  '     ■ 


rifimilc  quoque  ipfo 

delcci:ari',quon!aipf(3 

quoquefuerat  aicun 

cifus. 

d     Salutate  omnes  prf- 

pnptos    vesiros  .  Sicut 


I> 


♦  vt  i.l  q3 

agitis 


b  Chri  fio  vna  cuni  p.i  trc  &  (piiitufanflo. 
Noii  cariialibusobictuan. 

e  ,  per  lefum  Chriftum,  cui  eft  gloriainiecula  /eculorum     [^"^   °"''PjJ'"^  ^'-'^f'* 

aConfitiiiatione.q.itafiatveIverumcil(juoddixi.        bPatienter.        c  rdeil.epiftohm  quf  eftcon.   '    •'^'IS   CC  lUDClltiS  laiU- 
'■*  foiato&.ldliortatioiiedicamadinuniiio.    (J  tem   OUtat .     SalutarC 

amen  .   Rogo  aucem  vos  fratres .  vt  f utiteraris  verbum  t  ioia-     enim  eft  falutem  op- 

a  Non  quafiapo(lo|usrcripfi  vobis.        Etiam  feruiendo&lionorando.  7  tarC.  fcxliorra- 

t)tii.   Eccnim  per  paucis  lcriph  vobis,  +  Cognolcicefracrem  8     *  Theodoret,  tiomo. 

a  Coapoftolam&coadiutoteminpridicatione.  b  Amein  itecquodvoJebatvel  ad  predican.    „  Oftendlt       Vndeuam    fiiciUS. 

C  ^.  ^   ,  dumdirea^..n.vdforfuaaacarcereiaquoanredctcutusfuit.  ^  fcripfent  '  Cpiaoiam , 

noltrum  Timoriieum  dimillum,  cumquoli  ceicrius  vene-io&:  fmiuloftenditpr^- 

alnhocredditattentos&manfuetiores.  -  ,  I  dicationCm    EuangC- 

jj  ritvidcbo  vos .  Salurace  omnes  pra:policos  veltros,  &omnes     hibreuitemporeom- 

a  Subditos  fina.fic3tos  in  baptifmate.  ^     b  Per  hocnotacum  a  RomafcripfiJT:.         ^  ^  niareruafiffe    8d2en- 

~      cPurgitiopsccatorum&aliaDcrmuncra.  '^  J!.       °c 

(andlos.  Salucantvost  delcaliafratres.  Graciacumomnibus^  ^SrAYrSfrctta; 
vobis.  Amen.  ^  ^elfe  benedidionem. 


NICOLAVS    DE    LYRA. 

•k  I  \n\^v\g\.\\ne.i.perfanguinmy(juia  ChriHusmeruit  fuamrefurre' 
Btonem  &  exaltatronem  per  f'«m  pa/fionem. 

2  Teitamenri  actcrni  dominnm  lefum  Chndnm. i.Te^amsn- 
II  no4t ,  quoJ  1 0  firmatum  efijanguine  Chrifli,&  dtcitur  xternum,quia 
eti'iijp>omittii. 

3  Aptct  vos  in  omni  bono.SccS/cwf  enim  aptitudo  potentie  ad  be 
ne opcr inlism poUtice  eii per  Ijjbihts  virtutum  polititarum ,fic apii- 

tHdoaiimsuJopera  meritona eslfuptr hMtum grati^  &  vtrtutumin 

f4trm.'i'tjs  D^-us  nperaturm  nobis.ideojequituf. 

4  Fac. iis in vobisquod placet,&c. quta per ipfum ratione diuini- 
tatit conl'!i'i'nur  trrauarn  ficut per  canfim  pnncipalite r agentem  .  ra- 
tione  vero  hamanitatis ,  ftcut  per  cauGim  inlirumentalem  coniun- 
ilam, 
..  5  Ko%OM\'.cn\VQ%^iMC%.l1>cformatfuampetitionem.  Etdiuidi- 
'"*  turm  ■tujSyCjuia  pnmofacit  quod  diQumefi.fccundo  completepiflolam: 
JkSaliitveomnes. 

Cma  primum  dno  petit,vnum  profe,di.  RogO  autem  VOS,&c  Vt 
fiifteratis.  /.  patienterportetis  .ftaliquafcripfi  vobis  increpando,quiti 
l}0(fmt  ai  corredtonem  &  bonurH,&  ideo  magts  debet  effe  adjotatium 
ftoptn  hni  fubiit . 

6  Verbiim folatij  .Ex(ufatetiamfedefcriptur£bteuitate,quiabre- 
Pii  eli ijia  epiUola  refpeSu  materix  contentx ,  cum  ibi  omnia  mysieria 
ycterti  iegis  breuiter  tangantur,  vt  patetex.  prxdtSts,&  boc  eft  quod  di 
titur. 

7  Etcnim  pcv  pau  cis, j.  valde  paucis. 

^ Scripfi 


8  Scripfi  vobis.  Scribebat enim  hominibus  fcientibus legem.^Et  i   . 
non  oportebat  eis  omnia  explicare  jaltud  peiit  Apojioluspro  mncio  cP'~  £ 
Siolx. 

9  Cognofcitc fratrcm nodramTi^othQam.i.gratiosi & ami 
cabtliter  re,.  tpite  illnm. 

I  o  Di  m '  flfu  m  ,1  i  we  miffm  pro  vtihtate  veHra. 

I I  Cuin  quo  fi  celeri  is  venerit  videbo  vos  .  hoc  enim  difponehat 
.ADolioiiS  fjcere  fuppofita  diuina  permijfiope .  Tslotandum ,  quod  Ti^ 
mnth.tustratcinuicifut ,  &e\matre  lid^a,  vt  patet  AS,  i6.  ideo 
peripfitm  mifit  ^poHobis epifiolam  ipftsluim,  vteffetmagis  gra- 
tto.a ipfti,!3- pvr hom-nem gentiifm  &  indrcumcifHmnoluiteammit- 
tere , quia iuijei confmiun genttiium abborrebat ,  vt habetur  jiCl.iQ. 
&  ri. 

1  z  Salutatc  omnes  praipofitos  veftros.Hic  .Apoflolus  completfua 
epi!ioiam,qHjedebec term"iari tn  falHtatione.ideodicit .  Salutateom- 
ncs  prxpofi tOi  vcitros .  /.  Apofiolos  q-wrum  aliquifuperueaiebant. 
Vei  dicenium,quodprfpifi;oT  hic  vocat  epi/copos ,  qui funt fuccefiores 
Apo^iolnrum in  ecclefta  Dei,ut habeturtnglo.Luc.  lO. &  in  decte.  Zt. 
diit.i.c.hi  notioteflamento. 

1 J  Et  omnes  fanclos .  i.  aliosecdeftf  minifirosJHos  non  inteudebat 
jipoflolus  intlruere,quia  non  indigebant,fed  falutat  eosperiilosquibus  F 
fcribebat.Salutat  etiamilios  quibns  fcribcbatex  parte  conuerforum ad 
fideni,quierant  in  I  talia  dtcens .  SaIutantvosdeltahafatres.cS'/« 
fine  pro  ftgtllo  confirmationis  ponit . 

j^GratiiDeicumomnibusvobis.Amcn./.coB^mfffcnnpr*- 
fenti  &  futuro  prffiante  domtno  nofltolefuChrifio,cmeUhonor& 
gloria  inJeculafecuiorum:Amen. 


jl     D     D     1     D     1     0. 

^  Incap.i  htbidicititr  inpo[iil.  Dodrinis  variis  &:pcrcgrlnis  no 
liieabdiici. 

Terhoc  quod  dicit  .ApoHolus  doSirinis  varijs  &pcregrinis  nolite  ab 
duci,propmpote(i  intetiigi do£lrina*Pharifaica,qu£in  Thaimudicis  co 
dicihus  difus^  hdbetur  &  difpendiosi,  in  qutbus  multx  falftiates  &e- 
normitates  ionttnentur, proutfuit  o^ienfum  in  ^dditionibus  Efa.s^^- 
& Zji hur.  s.Et  quia  ftcuidum  giojfnulla  faifa doUrina eft,qux noa ali 
qtancatutermifceat,  ideo  prsdi^tt  doClrinxdicuntur uarix ftcut cor- 
pu<  dinerfis  coloribus cohratum  uarium  dtcitur  ftmiltter  &  dicuntur pe 
ie^-'tn£,quta  tm  a  V)co  autore ,  fedftcut  fingunt  reueiatafueriint  ,Jed 
ah h-"ninibus dialiolica  inuesiigatione inHenta ,  &  ie  hoc uide plene in 
f>iiiiiisaUditionibus. 

Jn 


/^     £      P     L     1      C     .A. 
Znc.i$ .ubi  B'^rg.exponit  quid inttiligitur pcr  uarias  doflrinas,aile* 
gatadhoc  Thalmudtcas traditiones,quas ponit  Efa.i4.&Z4acfja-$.& 
tn  fide  .Apoc.tradiciones  Saracenicas  Muhnmeti,qiiji  quta  nonfuni  con- 
tra  poliiUa,tranfeant  aiiorum  iudtcio  reli£i^,  &ftceHfinis,  &  h^cjunt 
qujb reperim  diU'S  Burg.  contrapojiil. correiiione digna,pauca  autetn 
qu^  ponit  circa  aBus  apofiolorum,  canonicasepifioijs  &  ^pocalypjim 
qu{ji4nt  moiici  pondetis  tranjeo ,  quia  &  plioimum  alias  fupratafla 
fuiitinquantimfuntpoUii.contrana,  qu^  ftc  per  tne  fcripta  &  aliafub 
debitu  proiefiatione  ofero  reSIis  amatoribus  magi§iri  N/f o/d/  de  Lyra 
meiia  charitatp  corrigenda.  SatisenimmihieH  perhunc  taborem  otiu 
euttalfe,  &  mmribus  meis  dedijie  occaftonem,  ut contrapofiillatorik 
corruptorem  efficacius  exurgant. 

Tom.vj.       H 


tT 

A 


tPf.»J.b. 


•  ... 

g(^3  Pr^fatio  Hicronymi.  964 

INCIPIT     PRAEFATIO     B.  HIERONYMI     PRE- 
SBYTERI    INLIBRVM    ACTVSAPOSTOLORVM. 

pulus,  fuifTc  ccfitum  .  Ccruiccs  premit  impofi, 
ta  fxpius  oneris  magnicudo  ,  quia  ftudia  inui- 
dorum  reprelicnfionc  digna  pucant  ca  quarfcri 
bimus.Illorum  nunquam  odio  &  dccractione,  u 
uanccChrirto,meum{ilebic  cloquium.  Adusa- 
poilolorum  nuda^  quidcm  vidcncur  t  ionareh 
Itoriam,  &  nafcentis  ccclcfia:  infanciam  texere 
ied  fi  nouerimus  fcriptorcm  corum  Lucam  efli,|tx.c 
mcdicum,  f  Cuius  laus  cft  in  cuangclio ,  animad 
ucrtimus  paritcr  omnia  vcrba  iUius  anima:lan 
gucntis  cfle  medicinam. 


Anir  f  Pialmill:a:ambula- 
buntdcvirtutibusinvirtu 
tes  .  Pofl  apolloli  Pauli 
epiftolas  dudumvno  vo- 
bis  voluminc  tranfjaras 
Domnion  5<^Rogatiane 
cbariflmii,  A6lus  Apoflo 
rum  compellitis  vc  trasfe- 
raminLatinun^qucm  hbrumnuIU  dubium  efl 
a  Luca  Antiochcno  arte  medico ,  qui  poilea  infer 
uicns  Paulo  apoftolo  Chrifti  fadtus  eft  difci- 

pulus. 


r> 


Poftilla  Nicolai  dc  Ly  ta  fupcr  aftus  Apoftolorum 
incipit&primo  prsefatio. 

Epleti  sut  omnes  fpiritusado  &:.  c^perunt  loqui. 
AS-  Z't.  Sicul  Ux  "Euangelica  per  Chrtlium  Dcum  & 
homine,ft4it  data  ut  patet  in  Eu3ngdio,ita  per  ^pojh^ 
^  losaliofcj;  Chnilidtjcipulo' ^  orhefutt pnllicata.vtpa' 
s3fel  tet  in  hoc  Itbro  ^ApoHolom  a6lib.intitulato.propter  quod 
Saluator  dixtt  mMirc. Wr.ti.Eunres in  mundfi  vniucrlum  pcr 
dicate  EuanzeiiiJi^J^  ci[\\\MCX.tOiXi\xx.\iiicautepHblicatiofaSia  efl 
ferfpiritumUndum  prtncipaliter ,  &  per  Apojhlos  minifleriatiter, 
M^r.io.c.Nonenimvoscftisquiloquimim,fei.ifpirituspatris 
veftriqui loquiturin vobis.propcerquoduerbumpropofttum  aili- 
teram  dicitw  de  ipfis :  Repleti  I  unt ,  Scc.  In  >]i(o  du.t  notantur  Jcili- 
eet  ^ponolorum  aliorumque  Chr.iii  difcpulorim  per  fpiritumfan- 
ilum  confortatioycum  dtcitur,  Repleti  iunt  omnes  (pititafanao. 
Secundum  eflpereofdem  Euangeiifpuhlicatio,cumfubditHr:  Et  coe 
pcrunt  ioqui.<7«<«  duofan£ius  L-4cas  profequitur  in  hoc libro ,  rt  vi. 
detur  profeifuendo.  Circa  primum  tria  pviuntur  fcilicet  virtus  effi- 
ciens,ibi:S^'mtn(^n(Xo.Secuni')  modus fufficiens  tbi:  Repleti  funt. 
Tertio  ccetus  fufcipiens ,  ibi :  Omnes.  Circa  primumfciendum  quoi 

?rophet£fpiritu(/an6loinfpiratilocutifuiitfecundum  qmi  z.  Tet.l.d. 
^on  volutatciiumana,allataeft  aliqaadoprophetia.fed  fpiti 
tufanfto  infpirati  locuti  sut  fandi  Dei  homincs.&  legcEuan- 
gelicam denunciauerunt  per  Chriflim  dandam,lfa.z.a.  Dc  S ion  exi- 
bitlex.&vctbudominide  leculaiem./i^/mw  legitur  Chrifius 
frequenterdocuifie.&  lers.^ i./.Eccedics  veniut.dicitdomtnus. 
&feriamdomuiIfrael,&:  domui  luda  foeJus  nouum,non 
fm  padum  quod  pepigi  in  Occh.&Cc.&  ficut  pronunciatuinfue' 
C  rat  perprophetas  perChrislumhominefpiritufanSlo  replecumfuit  lex 
Euangelicadata.Vnde  Luc.^.diciturde  tpfo,quomoio  ingrejfus  fyna 
gogam  legis  irt  libro  Ifaix.  quod  in  eofcnbitur.6 1  .a.Spiritus  dom  ini 
fup  mepropter  quod  vnxitme,euageliz3te  pauperib.mifit 
me.Efy«'^«/f«r/Z'/(/(rw,/crJ&/rMy;Coepitautedicereadillos,qaia 
hodie  impleta  eft  fcriptnra  hxc  in  aunb.  veftris-«5-y;w///fer/<>/- 
titujlanClus  Apoflolos  confortauit  &perfecit,utejfent  apti  aipta- 
dicandum  Euangelium:  propter  quoddeipfo  dicitur.i.Corinthiens. 
ii.  b.  Ha:cautemomni3opcraturvnusatqueidcmfpiritus, 
diuidcns  fiogulisprout  valt.&ficpatetprimum,fcilicetcaufa  effi 
€iens. 

Circa  fecundum  conftderandum  quodperfeSliofufficiensad  prxdica- 
tionem  "Euangdij  non  folum  refpicit  perfonam  propriam  ,fed  eiiam  a- 
lias  per  quandamredundatiam  qu<efunt  in^ruendx  per  fanam  do£iri~ 
tiam.  Talisaiitem  fuit  apoflolorum  perfeSio  collata  eis  afpiritufan- 
Honam  per  fapientiam  &  eloquentiam  fa£Iifitnt  apti  ad  priedican- 
dum  EuaHgdium  fer  yniuerfum  mundum  &  boc  notatur  cum  di- 
•  eitur: 


nr«r.Rcplcti.Eff/p/»<?^«.ii.a.SircplctJ£fuerintnuhes,imbtes 
cfFundcnt  fupcr  terram.N«tf .<  iUxfunt apofioU ,  de quibus  dicituj 
Ifa.6o.b.Qniianthiqiiivt  nuhcs  vo\^r.7{ubes  i^ie  futriit  fcin' 
tia  &  eloquentia  repktx,propter  quod ejfuderu/itfupcr  vniucr, 
rara  imbreseuar.gelicA  dotirinx.ynde  &in  quolibet  ipforum  fuiSiii 
pletim  quoddicitur  Ecclef^^.a.l^ic  ranquam  imbrcs  emittist' 
joqaia  fapientia:  i\xx.&  Ju  patctjecun.ium. 

Circa  tertium  confideranduin  ,  quoi  donum  fpiritufiandi  conf: 
mans  &  perficicns  ai  publicationem  Fuangelif  nonfolum  fuit  datu 
vni  ApoP.<)[o,fed omnibus ,  nec  folis  Apofiolis  fed  etiam  alijs difcipx 
lis  fmulexifientibns ,fecu>idum quoddicit  Hieronymusin  epiliola  . 
Vaulinum de omntbus facr£fcript'ur.€  libris.&  i.cap.huiuslibri  ( 
c/rar. Ecat autem  turba  hominu m  fimul fere.  120.  Et hoc noi. 
ctm  dicitur.Omncs  In  qiio  enprimitur catus  fufcipi.ens  fpirn:'.fi.v 
lit'donum,fecHndum  quodftribitur  inf.t  2.c<?/>.  Et  dum  coplerenti 
dies  Petecofteserant  omnes  difcipuli  panter  in  eodem  loc 
&:  faclu.m  eft  rcpente  de  caslo  fonus,tang  adueniens  ipiritu 
vehcmcncis,&:  repleuit  totam  domu,vbi,erantfedete!>,6-y 
patct  primim  princjpale. 

Circafecunium  vero  quod efl  Euangeltf  pullicatioyquodponit 
ibl.'Et  cspcf unt  loqui,  duo  notantur  ad  hoc ncceffaria  ,fcilicet  < 
clufio  timoris  ,&  oflenftoferuoris.primum  notatur  cumdicirur:] 
coeperunt.  Verhoc  infmuatur  manifefie  quodanteloquinon  and 
bant,immo  nec  etiam  apparere ,fecundum  quod  dicitur  lohan. 20. 
Cuferoeiretdicilla  vnafabbatoru  &:  foresefsecclaufi^,  & 
fed  recepcofpirituffticii  dono  ,  quod  foras  mittit  timorem.  fecundu 
quoidicitur.i.i oh.^.d.  Perfecla charitas foras  mittittimorer 
timoriUs  fu\t  exclufus  ab  ApoHolis   &  conHantia  eisdata.  Vn 
qiiilibet  corumpotuit  iicereillui  P/i/.76.c.Nunc  coepit  hsc  m 
tatio dextere excclfi, quia quilibet  capit Imbereconfiantiam  ten\^. 
re  malorum  fiMato.& hxc  mutatiofuitdexteneexcelfi,  dantis  Ap' 
fiolis  confiantiam  pr^dicandi.  ^cundum  uero  fcilicet  ofienfio  Jert 
ris  notatur,cum  dicitur ,  J^oqui.qui feruor  in  aiiuprxdicandi  retef 
fptritufanSiofiatimfuit  ofienfus  coram  ludteis  uu'garthus,cumdi' 
turinfra.%.  cap.  quoi  Petrus feruenter locutns eji de Chrifio ,  dicer, 
Viri  fratres  liceat  audcnter  vobis  dicctcScC.&fubdittbi.  Q 
ergo receperiit Icrmones  cius, baptizaii sut &  appofi ta fu 
in  die  illa  aiae  circiter  tria  millixSecundofuit  oHenJus  coram  1 
dxorum  principibus ,  quibus  Petrus  &  tohannei  confianter  rejpi 
der«nt./«/y4.4.d-Nonpoflumusqu;BVidimus  &audiuimusi 
Ioqui.Po^<?a  fuit  ofienfus  etiam  coram  Gentibus.  vnde  infra,  1 3 . 
\udm  contradicentibus  euangelic^  pr^dicationi  dicitur.Tnnc  conl . 
ter  Paulus  &  Barnabas  dixerun  t:  Vobis  oportebat  primu  i 
loqui  verbum  Dei,fed  quonia  rcpellitis  illud&indignos  v ; 
iudicatis  ^tern?  vita:,ccccconucrtimuradGentes.//c.«.»ojf 
pr{cepit  dominus,  Cui  eft  honor  &  ghria  infecklafeculorum.        \ 

IttCipit, 


Adius  Apoftol.   Cap.  I. 


5)6^ 


;x^,«^    Vcas  mcdiciis  Antiochenfis  Gr^ci  fermonis  non  carne  non fucrat,  fed  ctiam  a cxteris  apoftolis . quod ipfe in 

'  (3>^   iun.uns  (cripfit  E  itni^eliu.  fei^ator  Pauii.cotnes  principiofui  voluminisdcclaratdicens.  Sicut  uadiitrunt  nobis 

i'  peregirnationisci  i^.ljicctiamaliud  voiumenedi  qui  abmitiopfi-vidnunt&minillTifuerunt  [ermonisAgvxm  Euan- 

^    dit,9tituloa(fluumapoftoiumpr5notatur,ciiius  gelium  ficutaudieratkripfitjAdus  Apoflolorumficurvidc 

liiltoria  vfauc  ad  hiennium  Roma:  commoiantis  Paulipcr-  ratcon^pofuit. 
uenit.idcfcad  quat- 

Incipit  Viologus  in  ^51  a  ^pojlol. 


tum  Nerouisarinum. 
ex  qiio  intcll  ginius 
in  cadcni  vrbe  f  brii 
cllecompofnum. 
Dclocoquidcm  in 

q 


ioAcUis  Apofiolo 


ruoikiiprilunt.  Hie. 

lencn.^a  d\  (entetia, 

quu'.:.  rnr  Gr^cifer- 

nionisnofinfleigna- 

ros, qualingua  nouii 

Tcflexcepto  Matth. 

Euangeho&iepidola 

P.iuliadHebrrantum 

fcnptum  eff.Oportc- 

bat  eiiiiTi  vt   indicia 

fermopiidiuiniealiri 

guafcriberentur ,  ad 

'  qna  omnes  velut  ad 

(apientic&commum 

diicipl  narom   fonfc 

concurrunt,  quando 

infine  fecuiiinomni 

bus  Gcntibus  Deus 

eflcnotusvoiuit. 

Suipicantur  quida 
quoticlcnnquc  Pau- 
lusinepiftolisfuisdi- 
cif.Iuxia  Euagelium 
'  meum.Lucgvolume 
fignifi^ari;  &:  Lucam 
noroluma  Paulodi- 
diciflfc  Euangejium , 
qui  cum  Chrillo  in 
carnc 


Vcas  Antiochenfis  narionc  Syriis  cuius 
lausin  Euangclio  canitur,  npud  An- 
tiochiam  mcc^icince  artis  cgregius  &  a- 
poflolorum  Chrillii  difcipulusfuif.po- 
llea  vique  ad  confeflioncm  Paulum  fc- 
cutus  apoftolum  linc  crimine  in  virgi- 
nitatepermanens,  Deo  maluitfcruirc. 
Quifeptuaginra  &c  quatuorannos  a^ratisagensin  Bithynia 
obiitplenusfpiritulando ,  quo  inftigatcin  Achaixpartibus 
Euangclium  fcribens  Gr«^cis  fidelibus,  incarnationem  domi 
ni  fideli  narratione  oftendit,cundemquc  cx  ftirpe  Dauid  dc- 
fcendifse  monftrauit .  Cui  non  immerito  icribcndoruni  A- 
(5tuum  Apoftolorum  poteitas in  miniiterio  datur,  vr  Dco  m 
Dcum  pleno ,  &  iilio  perdirionis  extindlo,  oracione  ab  apo- 
ftolisfad:a,ibrtedominic9cIe6bionisnumcruscompIerctur. 
j*  SicquePaulus  coniummationem  apoftolicis  adtibusda- 
lct  quamdiu  contra  ftimulum  calcirrantem  dominuscle- 
giiTct.Qupd  legentibus  &  requirentibus  Dcum  breui  potius 
voluioitendereicrmone,  quam  prolixus  aliquidfuitidien- 
tibus  prodidifle ,  f  iciens  quod  operantcm  agricolam  opor- 
teatprimumdciuisfrud:ibas  edere.  Qncmitadiuinafubie- 
cuta  eif  graria,vt  non  iolum  corporibus,led  etiam  animabus 
cius  proricerct  medicina. 


ruiD  c.uiia 
tciplcx. 


Itcm  dc  caufis  fcri-  ScribWo- 
t)endorum  A^luum  ui  Aduu 
Apodoloru  qusdam  Apoit<.lo 
quidcm  Luca;  argu- 
mentopa^efada^unt. 
Primahsceft.vtquia 
apoflolici  imminutio 
numeri  fandias  fcripta 
rae  fermonc  nairata 
cfl.ipfiui  ciiam  implc 
tio  canonico  libro  e- 
narrctur.  KtvtPauli 
cxtra.xi) .  Apoflolorii 
numerii  aflfuniptiau- 
tontas  teneatur,vte- 
ius  epiftol?  inter  cano 
nicas  fcnpturas  habei 
tur ,  pra:cipuc  canoni- 
cx  fcripturx  teflimo- 
nium  habentes,  qu£e 
conuerfionem  &c  con 
ucrfationem  cius  ple- 
nilTimcprofert.  Tcr- 
tiacaulacll,  vtperfc- 
dus  perfefti  fpintus 
aduentus.pcffcdo  A- 
poftolorum  numcro 
complctus  (andi  ca- 
noniscnunciarcturhi 
Itoria.  Obhoc  igitur 
&L  horum  fimiiia.quj 
podalcenfum  Salua- 
toriscontigerunt,  fa» 
tis  vtile,imo  &  rccef- 
farium  crat.confcribi 
A6tus  Apoftolorum. 


i£o 


Ucipttprologusfuper  ^Ra    ipofiolorum.  ^&us  Apoflolicos haberct potejiatem.  vnde  duu.  Cui  non  immcri 

^^V  ^*''^^  An tiochenfis,&:c. I n  iflo prolo^o  prorrditur per huc  XO^&Cc.tjHarto dicit Hier.fe  vitare  fet mone  prolixitatem,ibi.Qiiod  lc 

0U    ">odum primo  ponit Hiero  multiplicem  autoris  notificatio-  gtnobus,ii.c.Q,uiaverohi'cas  fuitmedicusofficiOtquintooffictfip' 

V  ji£ti   nem,fecundo  infcribenAo  Euangdium  oHendit  ip/iusfideli.  Jius  oHendit  viitttatem,ibi.Qnzm  ita  d'.&C.  Ifla  fiifficiant deprolo~ 

'  ""  ** .  tatem,ibi.HiC fpiritufando  mftigantc,  Scc.quia  fideli-  ^o iflojupra.n.fere toius exponitur inprologo  fuper  Lucam. 
t  r  frripfi'  '^uangetium .  tertio  dtcit quod  congruum  fmt  vtjcribendi. 


lncipit  liber  Mluum  .Apofiol. 
C  A  P.  l 
r\  E  c  V  M  E  N  I.  Priorcm  li- 
^  brum  dixit  non  Euangeliu. 
quemtamen  Paulus(2.ad  Tim. 
2.J  luunuocct  Eua.ngeiium  V- 
bi  ait:  luxta  Euangelium  mcum. 
Nam  arrogantiam  vbiquc  fu- 
giunt  ,ficuti  Matthcus,  Marcus 
qui  (uam  fcripturam  non  uocat 
Euangelium.  Sed  Chrifti  prxdi- 


Incipit  ^A^uum  (t/lpojlolorum  Beati 
LucA  EuangelijiA . 


C    A    P.        I. 


quoa  euangclizaui.  iyedpnoretn 
quidtm  fermonem  feci ,  nimirum 
Euangelii  pr^dicationem  ma- 
gnificeniius  quiddani  efTc  dn- 
ccns  quam  pro  ip  fius  dignitarc, 
autvinbus.  Et  tamen  Apofto- 
Jus  hoc  titulo  ornat  iliuni  diccs. 


Cuiustaus  eH  in  Euangelio  .  Ip(c 
tRIMVM    QVIDEMl  contra  ttiodelle  loquitur  ,  di- 

ccns.  prtmumquidemjcimonernfe' 
ci,&c. 
catioiicm,&:c.qu2quidefcripta  fidclcs  poftnjodCi  Euangc-  a  7>«f^ww^mWf»i.Bcda,id  cft,Euangcliumcnirecund'imad 
l.aappcilare  dignati  tunt,  tanquam  verc  complcdentia  E-  didit,ideit,  Adus  Apoftolorum.  Compler  o  pnmi  tft  ibi; 
uangtlium  hoceft,  Chnilidodunzm.Euntcsdocetegentes,ba  Vtque  indicm.quapMecipicnsapoftolis,  &:c.  iuitium  tccun- 
f!i\antescos,&c.  di,quibus&:  pr^buitfeipfumviuumpofrpaffioncm  (u.tmin 

*  CnEy^osT.MagnalausApoftoIorum.quumtaliafuc  multisargumenns.Nam  EuangelioIe'umcdo.sa(cend  fle, 
rintaggrelii,  nimirumtotiusorbisialutcmquumhoruvcr-  difcipulosa  Bethania  lerufalcm  rcgreflbs  tcftatur,  nonta- 
baipiritustlTcntplena,  mcnibi  dicir.qjper^o.dicspoftcius  paftionemcrebroappa 

*  Chrvsost.  lammihiuidcquam  hicEuangclift^fcr-    ruit,9afcenfurumde  rcgno  Ifiaclintcrrogauerunt.gjcoA- 
iorti  mo,  abfu  ab  omni  faftu .  non  cnim  dicit,  prius  Euangcimm,    fccndente angeli  a(litctunt,&:  huiufmodi. 

quod Sermo- 

NICOLAVS      DE     LYRA.  Tr£cedentiauerodi6lalan6lihuckfmtineiuieuangelio,iHquoinci'  . 

C     A      P.  I.  piensinChiJii  priCcuyj'orc,conceptionemChrim,nattuitatem,coriucr' 

'^Ij^,  R:mum quidcm.&c.  Hicincipn  tiberjl£luum  .Apofloto    fationem  &  pra:dicationem,mortem  & refurreilionem  & afiefionem 
jj^j^^    "'''^rnejuofanclus  Lucatprimofecontinuatadprxceden-     declarauit,&  hocefi  quoddtcit. 

iia.fecundo ptof€quitur.fubfequen:ia,ibi .Etconuckens.     I   Primuniquidcm././>r/»Jo,/"/n  Euangelio. 
Trece-  *  Scrmo 


dodcbcant  fcqui  ,f.  inpriusoperauirtutumfaciant,&  tunc 

alii<:facicndaproponat.Perhoc2t,g?Chriftuspoftoperauir 

iib,&: pr^diuionbus  Euangehj quam  doccndb &: prxdican    tutum doftrinam  fanam  dr  hic  ad  dextera  patris afTumptus 

do  Tom.vj.       H    a         fignm* 


MOI\.ALITEI{. 

+  1  Triniimquidrm,&  t .  Per  hocCihrifius  dedit  formam  doCto 


o 


9^7        Glo.orcI.&:  Nicoiai  de^Lyra.  96^ 

^  a  SermonfmX.  fcripfi,  quia fcrjbcrc cft  opcrati.  vcl quia  fadtis  g  i.h.^u.  Hoc ad  laudcm  apoftolornm  quomm  a£{us  fcrib- 

A  mcrmreflcfcriptorci;angvl  j.  reproponir, 
tqaopofl  b  Fff/.Tofuslibcr  cu3gc!i|vnusfcrmo  diciturquodhabct        *CHRys.Nondixit,afccndit.  Namadhuctanquam  c 

quamia»-  vmim  fcnfum;autfiiii:u!arcpi;opiuraii.Euangclium  c(lbo-  ho.TiincloquiturvitlelicetiSdpoit  rofurrcclionedocuitdilcl^o' 

fHrncTisin  ,-);i;i(j,^,„-,(.iatio,inqoaannunciatU£  rcquiespoillaboremrc-  pulos,  cxtcrumhuiustemporishidoriamncmonobisexj' 
ii^rim  liT  goimi  ptj;l  krcitium,  VI-  i  cuitex  ac>c  toram  vci 

i^iiui*u  »I.Jcft.i:u»Dgc!um.    b  Id  eft  fctipfi-    cNonomnia  Jicenteloannf .  .Sircribanturpet        jmmoratlir  ntlid?  hii 

C^tnn  ma-    l*PO'l  "'""J?"];.  li;:|;ula,necip(,,marbitrormMnd.,mc3t.ctsi>ofleoin.ib.in<idisdotltini,&:qinn:iiin  j^    '«"'IKJraUir  qu.ac  HU 


dataiJcitirC    Df  «»»-</^.  Dl£liS  &  fa-  liiiguloruiuruflBciitideilicetJotun)."       'dUciamatot. 

fvtqm>sde  dis  Chrifli  qux  iodica-  a  fcrmdnem  fcci^deomiiibuso  Tcdpliilc,qugcxpitlc(us 

lcjSCtdt  a-   tlitoriicio  dlgna  VCl  idO-  K  aPiii«ftcere,po(leadocc-e,ncvetbuinoi)eredcftuatiir.     b  Anlc»n"umptionem. 

P- UoilS.      na.,  <,.v /-tiln/^rtririrNni  VoJ  inquamiefteKlUj liotum  &ego iiiitto tcpromiinonciD  patiis  mci iiiTos- 

r.  nca  lUX  aiipeniailUlll.  '  Pt{*:c?tadansi].ii  vcl  hiCvcUn  huar.gclio  lcguntur. 

*  CHiiys.  Non  (im-     f-^cerc & docere,  ufq.  in  diem  t  qua prccipie^is apoitolis 

pllCKerdCOmnib.fedabd  iAdEuan«;i..nJuin.^       lJemul.itrdi„ebumfnfge„etis. 


Hoiu.  X. 


initioadiincm  vrque,aut 


Non  voimeclegitlii.lcJegovos  el-gi. 


rei  loanncs  m.igis  qi 
3  c.xtcri,quenMdmodui 
.  &:hic.Sednulluson)n 

cuidentcrdi(fcruir,pri 
5  ptcrcaqHcdadalufci 
(j  narent.  Dicimusigiti 

hcc  per  apoftolos,q  q.. 
7  audieranc voluc-fitjC] 


B 


cap.x. 


HoiD. 


I. 


HonJ. 


HoiD.i. 


n.adcum  viqucd.equo  ^  pcr  fpiritum  fandlu  quos  clegitallumpcuseit.Quib  &: 

rCCCptnSeitinCOelu.  At-  i  a  Potentia  deitati$.        Nonlcgatummifita^dtciuttcaionem         b  Voluniaric  furccptam.  8    buS  &:  fciplum  pr^bl) 

quiloanncs  dcclaratim  o-      ,  ,    ,.   r  •    r  •  cVeui..Kbn;miicm.quiinonpioc»yaibacftpafl-us.      ,j^jy,^,    p^.,^ 

poffibiicperfcribcreom  j?  priEbiiicicipium  Viuumpoitpailioncm  iuam  inmulns  J  alTumptione  loquuty 
nia.quxlifchbanturfm-  I^  lOdicit  .\;dc  rclV.n,  " 

gularim.  nccipfevtarbitrorcaperctmundus.Qnomodoigi  nepoflcaquam  enim  dixit  eum  aiTumptum  ,  iieput 

lur  h.cLucas,loq!!itnrdcoiTinib.Atqui  nondixitoTa,fedde  ]umabaiiisaflumptumefre,adiecit,  quibus&exibu 

omnib.pctindcacfi  quis  dicatfummatim  in  gcnere;aut  de  fum  viuum.etcnim  fi  femetipfum  exibuii  in  tc  nuior. 

omnibusloqoitu-,qu.t;neccfiariafunr,  vrgcntquc.  to magis in  minorc. 

ft  OECVM.hicautdcomnib.aitficlibrumfecifrcabexor-  ^OECvM.Ncquisexiflimaret  altcriushocfaQumcrij  i 

diovfqjadafllimpnoue.Quodfeoihilpr^termififrceorum,  tute,  fVatim  ct  uibiijnxit^quodpropn^cflcrauthoritatii 

au,qu9Coh^'rrenr,autvrgent,inquib.diuinitasacveritaspra:  bus  etexibuuit  feiplumuiuentcm.Euiidcmauteofleiii 

dicationiscomprchenditnr.  Non.n.quippiarncorum  leli-  qnipafTasfueratacrcfurrexerat.fermoni  coniunxitqa 

querut,pcrquxvel  difpcnfatio  vcrbiiuxtacamemcreditur  quitur.dicens,fpofleaquamipfepafrusfaerat. 

&cogno(citur,uela;agnitudoipfiusiuxtadiuinitatei-elucet  h^;^^w/7.Adiuinitate,uclanubeafrumpius,quafi  uerus 

hc  manifcltatur.  mo . 

*CHRys.OECVM.videportohnmanitatemeiusacmcnte  ^StTertvl.  CumdifcipulisaGt  quibufdamapudgalil 

apoftotodignam.etiamfi  uniushominiscaufa  tam  diligcn-  iudai.-Ercgioncmadquadragintadicsegit^docenscosqu 

tcm  follicitudinem  fufccpifrct,ut  totum  Euangehfi  conlcri-  cerent.dehinc ordinatis eis  ad ofliciu m  pr^dicandi  per o 

bcrct:utinqnit,hhseorumferiuonumquosaudifticerritudi  circunfufn  nubcin  celum  eftrcccptus,  aiultoucrmsq 

nem.Audicrat.n.Chri(\umdicentem,Matth  iS.Noncfluo-  apuduosafleuerarcdel\omuIoproculi(blcnr. 
luntas  patri5mc!,utuelunuspcreatcxhispufillis.  ic  CHRy.s.  Neque.n.  itatuncperpetuoquemadmodii 

d  r/?fi./>py.Deiamicus,  uel  Dei  amator.quiafitu  fisamicus  terefurred.onem  fecciat  ucriatur.cumi)us.llluduiue,0! 

Dei.tibifcribiturCui  Euangcliiifcripfcrat,eide&:  Adus  A-  dixit^o.dieb.fedper^o.dies.  aduolabatenim,  acdeuolal 

poftolorumfcribirLucas  medicusadlalutcmani.&c.     •  rurlus.  Quuritat.mJen.<'fubducebatanimosillorumad;i 

e  j^«.f.  Abaptifmolo.quolefusbaptizituscli^ufqjindicm  tiora.necparieh.iturdlosfimiiucrergaiplumficaficftos 

quoalTumptusefiincelum.quiadetotoillotempore  f  ucas  fequcmadmodumpnu.  f.icrat.  Ncqueucro  hocfimpl 
lcrmones  texuit  qui  in  6ne  Euangelii  ita  lcripfit. Cum  bene 
dixjflretreccflitab  eis  4i  fcrcbatur  in  c^Ium. 

jiiitct.it  CHRys.N.hil.n.  dodorefi.g  dius,quiuerbisdun 
taxatphilofophatur.Neque.n.hucdcd<>riscft,(cd  hdivi  >nis 
.achypocrita:.  Eoque  apoflolipnu^vitaexemplis  docebant, 
dcindc  ucrbis.Ca'/'/f /r/Mj,e-<".  Qu  1  omnia  qua:  fccit  &  docuit, 

incaEptioquxdamfuiteadempoilcaapofiolisfacieniibustSC  tre£tarent,opuseratmenfacommuni,quomodoucrifitn 

doccntibus  &coru'm  (equacib.  cftaft'v;6tosfuturosfaifrcuu]garesi(tos?&:ca:.  Quod.n.inif 

f  Ftffcyf  .Bonu  dodore.initiruit  ucl  inft  ruit.q  faciat  q3  docet  cfteccrunt  confpctta  prodigia,  hoc  in  omnib.pofteris  eratj 

Bed.fcntus  eli ricripfi  dc  lelu  d  r|)c  quo  figna  c^pit  taccre  feftura fidcs.quapropter  &;  incrcdulos  per tidem  coHigim' 

& docere ulque m  dicm  quo  iildcm  copletis  afTumptus eft.  &c3:.  Itaquc qui aiuni non  efle  fafta miracuia,tum  magis 

Rab.prqcipicnsapoftoIispr.xdicarcEuangcIium  pcrfpiri-  tiam  feiptospudcfaciunt.Nam  hociplummaximiimelt  i 

tumfan(5tum,perquem  prcdicatum  eft  Euangelju,quiavcr-  raculum.abfq;  miracuhsorbcm  tciraru  accurrere,aduoc 

bainfpirabat,6<:hduci3mtribucbat.Vclprxcipicnspetfpiii-  ■cimpauperib.&illiteratishominib.attraduin.Neque.n. 

tum  iandum .  Quod.n.  filius pr£ecipit,prjecipit"&:  hoe  Ipiri-  pulentia  diuinarum,  ncq-,  fapicntia  dicendi,  nec alia  rc fijiii 

tuflanftus.Vcl  proptcrfpiritum  pr^ccpit.quia  non  pra:ccpc-  uiccruntpifcatorcs,  ut  iam  uel  inuitifatcantur  homineJir' 

rct  nifi  ("piritus  ucnturus  cirer.  iis  diuinam  ctTc uirtutcm.Nam  crat  impolIibile,ut  unqua 

*  Ch r ys.  Hoc  elt  Ipiritualia  ad  illos uerba  Ioquutus,nihil  res  tanta uirib.  hominum  conhceretur .  Atq;  hac de caufa 
autcm  humanum. 

*  Oecvm.  Velhocdicit.fpiritualiafignificansfuifTcprxce 
pta,nihil  tcculare  prx  le  fcrcntia ,  vcictiam  Ipiritumcon- 
naturalcm  fibi  dcmon(trct,utpote  cuiexdiuinahypoftafi 
nihil  defit  eorum,quce  adeo  cxplcn  potTunr .  Qu^*naui  «ucm 
lunt  prf ccpta.&c.    -: 

N 


tcr  facicbar.fed  utrunq,-  diligtntcr  prcparabat,&  ut  credc 
tur  refurre^io,&:  utdeinceps  maior  humanaconditions 
berctur,&c.Ca:tctijquadccauf3nonapparuitoIbus,fe<l 
fcipulis  tm'Quum  multis  illarum  uifum  fuitfct  fpcdria.uS 
licet  iis  qui  non  nouerant  arcania  myfterii.Etcnim  fi  ipfi  i^" 
puliditfidcbahtac  turbabantur,6(:opus  erat ut  manib.i 


ipfe dieb.quadraginta commoratuscft  poftielurrcctionc 

longo  tpistpaciocertisargumentis  dcclarans,  &  coproba . 

con(pedtumluiip(ius,nctpc(S:rum&:  manefant.dmacret- 

rcntquoduidebatur.  Acne  his  quidemcontcntusfuit,!! 

men(ametiamaddidit.Ecconuetcens,&:c. 

i  Vimm.  Corpus uioum  uel  propriij.no  pharitafticum,qu  i 


ICOLAVS    DE    LYRA. 
^  1  Scrmonem,&:c.  Tsf p»  iicit  omnia,ejHia  omnia  fiSla  C  b  ifii  non 
poJJUnt  per  fingula  fcribijeciindum  qnod  dicitur  lo.  vlt.d.  Smtautem 
Cr  alia  mtiitu  cjii^  fccit  lefus,qux  ft  fcribatiir  per  ftngula,nec  ipjum  ar 
bitror  mmdum  caperepo/fe  i  os  quifcnbcndifunt  libros,  fed  dicit. 
2  De omnib.(?wa de pertinentia.ad  \2hr:/lt conceptiottem,natiuita- 


tnale  uitiere  nihii  aiiud  e/i  i^uamfe/ua  uotc  damnare. 
5  y^qwt. Afccnfiohisfux.  6  Qua piccipiens.Q«oJ././?rv«if . 
Matt.ult-titjup.allcgattmeH.  7  (^osQ[cg].i.pr^C£tcrisadc- 
cium  apojioiatus.  8  Aflumptus.tie  terra  a^lcfltim  injua  hnmar: : 
te,fecttndum  diuinitatem.n.qHce  necefario  e(i  tiDiq; ,non  conucHitti  • 
loco  ad  iocnm  tran/ire^yfffimptus  efla-item  a  tota  trinitnte  affmpt 
nem  dlamfaciente,qtif  in  omnib.efelib.  priucipaliief  oper.mr.  Et . 


temuttam&mortem  ,refurre5iwnem^aJceriJionem  altijuafcripfi, 

3  O  TcoplliIe.H/<r erti quidam  epr/copus  jtfix,cuifcripjrrac  Euan  tiam a  feipfo.nam corpus  ^loriojum  fic esi inpoteflate  anim.ft ^«od 
gclium,ut patet tn eius proiogo,&  eidem fcripfic hunc iibrum.  beditiit  ei ad nutum  admotum  localern.  A/fumptus  efi etiam a  nubt 

4  ^.}}ixcx[)\t.T^'-  fini.lis c(Je  fcrikis &Thartfxts,de (juib.diciturim  ptfjiaHteciobfeijuium.^  Quib.&C  pvqb{.nt-po'si  leJurrcCltaaem. 
properand,>Mut.2ua.Di(.uiU.ii.  &C  non  fAcmnt.Bene.n.docere,^  lO  In  muhis.defua  refurrctlioHefacientihmfi.iern. 

MOn^jiLlTEB^  docens,  fitadDeigloriamnffiimcndus. 

Cgnificatur,quod  dodlor  ucl praedicator  redc  uiucns  &: fanc  p-  Quibus  &  prxbuit,&c.quc pofita funt  diftufe  in litcrali  ex 

tfitionc. 


AftusApoll:. 


?^9 

jh  S^apofloli  cognouerunt taquam  notiflimum.  Aut  vinum  cp 
poft  morte  viuebat.Vel  viuum,id  elt.amplius  non  moritunl. 


Cap.    I. 


970 


Ilierofol.&c.Primu  cuocarat  illos  1  Gallilsea ,  mctuentcs  etia 

numactrementes.qiio  vacuipauorcpoflent  audircqdiccre 

tur:deindequumai7diff.nt,&cmhis  quadragmtadieseflcnt 

verfatijprcEcepit  ne  ab  Hiero(oi.&:c 

c  ?rMcpit,&c.if  CHRysosTOMvs.  Curitatandemf^Qijem 

admodum  milites.in 

5r   ApparerediciturilUidquodin(bIi(<am  eft. 


3 


multitudincm  cruptu- 
ros  ,nemo  panturcxi- 
re ,  pnuiquam  armati 
fuennr,neq;  quifquam 
cquos  (init  a  carccrc 
profiliie  priuiquam  au 


a  pfrifi-Nontameneispcr.xl.diescontinuosapparuic.poil 
dicni.n.refurreftionisaliosquatuor  dics  intcruenifle  loanes 
dicit.Poftquos  turfusapparuitg.xl.ga,xI.horis  mortu'fuerat 
xi.diebusfe  viuerccon 

firmit    Etrerxl   tVDUS   -1  *    ^  Oftenfionibus.  b 

mmd.    .  t.    Y  •    .'r         a  a  irQuodeiat1ignumvcntu.s,lcilicctli.litafibidlcerepriu<. 

■   FhSs^iilSlcfiaTr  b  targumentisperdies  quadragincaapparens  eis,&  Irfciucs  i 

fc?"'    V  a-    W     ■    r  a  H  ii"licetdeEuangcliff,ecckfia,regnociIefti,qua:omniaviium  regnumfLmt. 

filC<    fatUr,pOtCltintelUgI,  II   q  b  ^  Vosautemledetehicinciuitatequoufqueinduauii-iivitiute  exallo.      2. 

negahomo  quatuor,   ,  dere^ndDei.tEc  t  coueicens  pr.^cepic eis ab  leroiolymis 
o-M'  conitanselementiseru  ^^  ii  /^ 

o""*  diturcontra  tranfgreffionem  decalogi.  rigam  nafti  (i nt ita,necChriftus  difcipulos  fuos parfus  e(t  in 

*     b  .^p/)iZ><?«i.Beda.Adin(trucnd.'ifidemfu2ercfurrc£tionis:fe-     acicconipicijpriuiquam  de(cenderetlpiritus,ncfacllecape- 

piusquoqjapoitoIispoflircfurredioncviu^apparcnscibQIu-  rcntur,&;abduccretura  multitudine.vcrumnonhec  folaca 
.  i  init,carnefuapalpadaexhibuit.Sedgmy(tenuhuiusc6ucr-  e(t.Sedpo(teaquac6plurescrantIlliscredituri,6^.rurfumcii 
«,,(1.  lationis  (ignificat  fc  impleturu  q  promiferat ;  Ecceego  vobifcu  hisalii,ncqui  dicere  pofl^ent,qa  piiEtcrmiflis notis,ad  pcrcgri 
hC^  fmrfqiis adcanfumnutioiw fecuh .  litenumerusteporale  vitam    nosabiffcnt,o(tcntandi£uigratia,h.acdcca,apud  ipfosqui  Ic- 

/ignificat,qapo(tgic6repultifuerim'cuCfopbaptifmuimor    fumoccideret,exhibet  argumetare(urrectionis:Apudip(bs, 

te.quafi  man  rubro  trafito  nccefl^ariu  habemus  ducatu  i  hac    inquam.qui  eum  crucifixeranr,qui  fepelierant.in  ipfa  ciuitate 

folitudincq ad celos nos ]?ducat,&: imagmes  fu.is denario  re     iu qua facmus  illud  impiiimierat patratum ,  vt aduenis  etiam 

muneraspsetiasa£tifpirii'quafivcraqcteiubilcircmuncret.     omnibus  os  occludcretur. 

-}t  CHRys.Sichocarg6ipfiquoq;apo(loli,femperaflruxe-     *;OECv.MQuodfiftatimabHiGrofo!ymisdifcefnflent,nihil 

runtrefurtc6tionisfida,vtqaumaiunt,quiquidecibia  fimuj     quehorumfui(rctfubCequutum,(u(pectaccrtefuiflet  refur- 

fumpfimus^iScbibim^cuillo.SedquidapparesfacicbattTerq    rcctio.Rurfum  cdamquianondumuirtutefpiritusornati.ia 

illosadfideadduxeritoftedit,dices;«/>^^renjm,^<:.Quumau     utilcsreddercnturadhoftium  congreffus. 

tem dciedis erantanimis  &:  his ^ fada  fncrat c6turbati,ac  re    d  Conuefcens.Sigm  ueri corporis annunciat,quia non  unocor 

ftabat,vtmagnaaggrederetcertamina,rccrcat&cngitillos,     ponsfenfu.fcd  vifu,auditu,taccu,apparendo,toquendo,con- 

pra;dicesqd  efletilliscucnturu,acpcipiensnedifcedcrcntab    uelcendoprobantur.  C^  Chrv- 

N  I  C  O  L  A  V  S    D~E    L  Y  R  A.      \  — — 

i(  \  Pcr  dics.^Hod  non  eftftcintelligendum,quodtn  illis  quadraginita 

diebusfuerii  contmuecum  eis  ,fed  quiainiilotem^oris  fpacio  eis  frC' 

tjuenter  apparuit. 

2  LomicnSyi^c.ideJl  de  beatitudine  cdeHi.  A.d  maiore  intelleSium 

iiSorum  duo hic  funt  videnda.Vnmu^eSijVtram  refurreCiio  Chrifli  de 

hmtargtmentisprobari.jld  qmd  dtcendHm,qu6d  argumentu  uno  modo 

efi ratto  rei  dubi^faciensfidem.i.certnudine  quod  effe  non potefl  niCt  pro 

(edatexprincipijsper  fsnotis,  ftcutfitin  fcientijs  demonflratiuis  & 

ttlijs.talibns argumentis  non  iebutt  refurreQio  QhriHi probari  qunejl 

ttrticulus  fidei.  detalibus  enimnonhabeturcertitudoeuidentiie  inpr£- 

fentifaltem  de  comrnuni  curfu .  .aUo  modo  accipitur  argumetu  aliquod 

fenfibile  ftgwtm,qHod  inducitur  ad  manifeHationem  alicuius  veritatis. 

qu^nomine argumenti  aliquanio  vtitur philo.in  libris  fuis.^  hocmoio     Uoriiuitcio  mihi  videtur  melius  dtcenium,qHod  Qhrifius  potest  dnpli 


ad  vitam  gloriofam,o(iendit  per  hoc,(^  ud  aijttpntos  lamis  chufis  intra 
uit^&bocperdotemfubttlitatis.P^niedicitGre.Homtl.ij.Valpaniam 
carnem  dominus  prxbuit  qua  ianuis  claufts  tntroduy.it  ut  efie  po;t  refur 
reHionem  ofienderet corpusfuum,eiiifdem  natur£,&  alttriusglori.e. 

De  efficacia  iflorum  argnmentorum  dicitur  ab  omnib.^  licet  vnuper 
fefumptum  uelduo  nonfi*fficerent,tamendiaftmulfimpiaf.ierunt  cffi 
cacia  in  fuo genere  admnnifeflandam  veritaterefwreitionis  dominicg 
&cumai  hoc  tndu:l.tfuerint  ab  illo  cuius  pcrfctla  funt  opera.Sed  vlte 
tius  poteft  qudtri,  vtrum  in  hac  man  ifeflationefecerint  centiudinem  eui 
denti^tvelaibxfionis  tantnm.  Ad  qnoi  dwmt  aliqui,quodfece  rint  cer- 
titudinem  adh.<fionis  tantum,quaiis  eft  in  hts  qu^funt  fidsi,de  quibus  eft 
refurreliio  Chrifti.  Mtf  u?ro  dicunt,^  fccerunt  certitudine  cuidentu,ea 
quod  talis  mamfeftatiofiitpf^r  /ignafenfthtlia  euiientia.  Sedfalio  me- 


tccipiendo  argumentum  Chriftus  fuam  refurre£lionem  declarautt  ar- 
gumentis,inquantumpersuidentiaftgnafe  vere  refurrexiffe  ofteniit: 
tjuodfmtneccjfarium  apo!iolis  fieri.Vrimo propterfeipfos,eo  quod  eo- 
rnm corda  non erant  difpoftta  ad  credendnm  defacili  eius  refurre£iione. 
yhdicit  eis  Luc.vlt.d.O  (lulti  &  tardi cocdead credendu  in  om 
nibus  qu? locuti  (\jnX.^TO^httx.Secuniopropteralios ,  vtperhu- 
iufmodifigna  eis  oHenfa  eor  tedimoniumu  de  Chriiio  efficacius  reddere 
f«r,/armi«w(7/«(<.i.Io/Ai.i'.Quodaudiuimus  &:  vidimus  noftris 
!  oculis,  &:  manusnoflrgcontrcctaueriitdcvcrbovita:,  telta- 
xa\iX.iiznmc\3iVl\\xsuobis.Secundu eil de qualitate  &efficacia  h-4 
iufmodiargumentorum.Cttcaquoifciendu,quoiuerarefurrc£liodequa 
fitfermo  hic,eft  creditus  eiufiehominis  in  numero  de  morte  corporali  ad 
vitam gloriofam  .  Et hoc  ofienfum  eHinChriflo  tam ex parte corporis 
^uam  ex parte animx .  Ex  parte enim  corporis primofuit  oftenfum,^ 
Chriilicotpus  poftrefurreSiionem  fuit  veriim  corpus  & folidum ,  non 
corpus phantasiicum  vel raru,ficut  eft  aer, vel  per  hoc  cp  palpabile  prx 


citer confiderari. l^no  modo inqu.intum  horno  tantum,&  ftc  argimeta 
prfdiiiafeceruntcertituitnem  euidenti<e,de  refurrreliionc  humanana 
tur£,qHiaficut  di£ium  eft,erac  eitidentiafenftbus  bene  difpofttis.ad  quoi 
etiamreiucttur  certitudo  euiientt^ demoniirattonis  .  jlUo modopotefi 
confiderart  inquantum  Deus  &  homo,fiue  Deus  humanatus.&  fic  argu 
THenta pr^iitii  de  refurreiiione  D~t  hom:nis,non  fecerunt  certitudinem 
euiienti£,fed  aihsftonis  tantum  qnxeH  fiiei,quia  diuinitas  ChnlU  & 
ante refnrreBione  & po;i nonfutc altter  eognr.aab  apoiioUi.  Et  ho:  vi- 
detur  manifefte dicere beatus  Greg.homil.ij.Thomas )zUud  vidu  &a- 
liui creiidit.jl mortaU quippc homine viien  diutnitas nonpotuit  homi 
nemergovtiit,&  D^nmcoifeifts  eftdi.  Doaiinusmeus  &:DeuS 
ixiC\iS.viienioergocreii.lit,qft(aco:ifiierando  vaU  homine,hunc  DeH 
que  videre  non  poterat,  exclamamt.Ucet  ergo per  argumenta  pr^ditia 
euidens  fuerit apOiioUs dUm  qii  dia^batur lcjus  2*^ iT^irenus ,  uere  re- 
furrexiflf;,non  tamen  fuit  euticns.fedjolum  creditu  D^um  a  mortuis  re- 
furrexiff.;ftcut  &  crei'.t'tm fuit  taatum  .ynonfcitwn  illun  hominem 


O 


HomU.i9J 


cap.i. 


B 


hmttpfiim,lw.vlt.f.  Palpatc  6C  vidcte,quia  fpiritus  olfa  &:  carnc  effe Deum.obieSum  aute  Sdei  eft  ipfe  Deusno  vifis,& lo  articuiusfidei 

non  habet,ficut  me  uidctis  habcre.  Secundo  fuit  osienjum ,  quod  eli aUquod  no  vifum  circaDeum.  p p  qmd  arttculns  fidei  efl  Dfum  re- 

erat  corpus  humanii,per  hoc  quod ofiendit  vera humana  effigteocutis  di  furrexiffc a  mortuis,&  aoa  homme tantum.Vropter  quoi  ditlum  eilfu 

ftinguibilemabalijseffigieb.rertiofuitofienfum,cperatidecorpusnu-  pra qwdilUargumcnti no  fuer't:tt  eficacia  ai  manifeli.tnium  eui.ietp 

^•»oqShabttitpriusantemorte,^ofleJedocicatruesvulnerii.Lu.vl.f  terrefurre£iione  CijriHi pro-ic efl  articulus.Et per prxiicia puet foUitio 

Videte  maa'meas &  pedes  meos,qaia  ego  ipfesu.eJ" loh. zo.g.  ai rattones  vtriitfq;  opiniomsaUterfentientis. 3   Ec  coauefccas.T»o,4 

(i'V«r^0W(6;Infccdigitu  tuii  huc.5£  vidcminus  meas,&:a(fec  quam  Lucas continuanic fc  aidicl.tinEuin'^eUo,h}cco(i:'equenter  pra 

manutuam,&:mittcinlatus  meu,&:nolicflcmcrcdulus, fcd  feqmturdiceniainhocUbquificutdiClumefl,e!idelegiseiiangeUe^pr»^ 

fidelis.S(w;/«w  e X  partc  animg iterato  corpori  vnijx  veritatefu^  re-  midgattone.  Circa  qiti  confeqtieium ,qno  l  ficut  corpus  mobilefubie£iii 

[«rretlionisonenditt&hocperoperatriplicisvitce.Primoqttiiemper  eftintota  naturalt  phdofophia  fub ratioiie  abfoluta ,  in  pxrtiaUbus 

opus  vit£  nutrit£,in  boc  q'Aoi  cu  diJcipuUs  maniucamt,ut  habetur  L'.ic.  vero  libris  fub  rationibus  determinitis ,    vt  tn  libro  de  cxb  &  munio 

■J^/t./iObtuletunt  Cl  parte  pifcis  afl^i  &:  faUii  mcllis,&:  cu  m.idu  corpus  mobile aifitum,in Ubro  m^ro  de g.fnerations  ,  corpus^  mobile  ai 

calTct  cota eis,fumes  reliquias dcdit eis .  Secundoper  opera  vit.<i  formam-.lta  Dsusftb ratione abJolutafubie^iitmeH  in  tota Ikcrafcripttt 

finftttu'^,inhoc q'ioddifcipulis  adinterrogata  refpolebat  & eos  faUtta-  ra.iieo  dicitur  theologia  quaft  fcrmo  de  D?o.  f'Ab  r ationibus  vero  de • 

bat,in  quo  fe  ofiendit  uidere  &  auiire.  Terttoper  opera vitte  inteUe£ii-  terminatis  eslfubieclnm  m  Ubris pirttaUb.ts  ,  vt odenfum  fuit  in  prin- 

^«yinhoc quoicueisloqitebatur &  defcriptlsdiffereb.tt,Lu.vU.f.Hxc  cipioGen.&in  alijsfeqiienctbusUbris.lntotouero  nom  Tcliam.fub- 

fUntUerbaquaelocutUS  fum  ad  VOS,  &:c.  Qjiod  etiam  refurrexit  ie£lnm  efi,Ht  reljmotor  in  cdmunt,  'cdin  Ubris  partialibus fuh  rationib. 

M  0  ]\  U  L  l  T  E  }{.  Apoflolus.i.Corint.is.  EtquiaadfancprcdicanJiirequirit 

*  fitionc,&pcrhocfuitprobatanfarcfurrcctiofutura,quia  fpiritufranctidonum,ideopromittiturpr3B.1ic3torib.ccclcfi5 

Chrifluscfthomouerasciufdemfpccicinobifcum.ppquod  c\zm  diziWnEt  conuefcens  preeicpitt&c.Scquitviv. 

ciusrefurrectioenoftMcrcfuttcctionisargumctiijUtdeducic  Tom.vj.          H  J 


Mosul.t. 


971  Glo.orcl.  &  Nicolai  de  Lyra.  972^ 

*  CHRys-^^olVhxcnediccrcnt.quomodocrgo  poterimus  adhocctiamin  quo'dommo  mittentc fpiritu  pleniiisaccqjtb- 

intcrhominesimpios,&: homicidas.ad lia-ctam  multos  du-  ruot quicunqucctiam modo  baptilmuin in renuflionemac 

fcquum  fi mus  pauci  contcmptique^vide  quomodo  dilpera  cipit  in  fpintubaptizatur,cuius  dono  Iblutis  peccatis  vt  etiani 

tionemhancdiflbluatdiccn5,ledexpe^tcpromiflioncmpa  inbonoproficiacadiuuatur. 
tris,quamaudifriscx  mc.  *  OECVAi.Baptizabimini  dixit.non  baprizabo, manfuc 


ViieChri 
tolocL 


•fe   OECVMEN.Et 

vbihocpatcr^jmifit? 
Dicimus  ergo  quod 
vcl  p  dcfcdu  oportct 
dtitum  iioc  inteliigi , 
vt  fubaudiatur  praepo- 
fitioaaso,  fitq;  lcntus. 


•  f  UcTifionepacisztetnxnondirceditecddia.        bil  Adpwbarioncm  iidciobedien- 

tif  Alpjccntix. 

ancdifccdcrentjlcd  cxpe<Starenc  promifTionem  parns ,  quam  j 

a    4  ^jenapufloloiiiin  vcl  aliorum,vel  non  pauiti]uiincjrnatus  noncft 

'    f  ld;o  iiidigciispromiHionclpiuiuS',  (guuiiii  haptifijiate  2, 


loliannisnoracll  i 


latus  Ipiiitus. 


c  f   Multos  vel  no$. 


baudiftisinquicperos  meumt^uia  lohanne.sc|uidcm  baptiza 

a^  Sola  (inc  Ipiiitu.        b^  Adprob.in<{ain  roiuniobedicntiam  tcinpusinieif^iiui.  Multinon 
crant  dirs  pcoedcntate  ralutiscrcdcuduin,<]uibus  ftant  prarcbcatun. 

e uicaqua,  vos autem  bapcizabnnini Ipiriculancto,  non  poil 


tudinem  ampleQcn<;  "'^ 
&i.  arrogatiam  fugic 
prifertim  quam  loaMai 
nes  prius  hoc  docuif 
fet  diccns,lpfe  vos  ba- 
ptizabit  fpintufandc 
fiiigni.fuperfluumef 


3Mf, 


Cap.r. 


Hotnil.  I. 


TxDe£}:areat    d    DatrC  a  il  Sola Unc ipmtu.        u  ^j  A(lprob.indaincorunioDe<iicntiamtcinpusiniei{»*iiim.  Multinon  S    lCt  UtlDlCDCr lClDlun 

x^Ay\,^ai\,\M      »»     f                                                                                crantdirs  procclcritatefalutiscrcdcuduin,<juibusftant  prartbcatun             j',            t  r  r'"" 

Ktqulw-Seuicaqua.vosautembaptizabiminilpiruulancto.nonpoll     J^^-^^S^mrapSS 

fpintutandto.vcletiam  in  canaculo    ablqm 

ga  ficut  ipfe  ait.Qac  a  patrcaudiui.h^cannuntio  uobis.faninri  aqua,vtique:  nam  fpiritus  efficacior  cft,  per  qucm  eti.=iaqua  o 

quoquclpirituspromillioctiamfiperiphimfaiaafit.attame  peraturquandoquidemipie  quoque  Chriltusablqueoleoir 

apatrccrat.  Quodfi&:abipfoqua;ritur,Ioelfidedignu»eIt  unctusell. 

quifermoncmconfirmctdiccs,EffundamdeIpiritumeofu-  c  EoiaKfm.e^-c.AvG.Qii^andoPetrusnegauit^nonerantAM, 

peromnem  carnem.  fioli  baptizati.noaqua.fcd  fpiritu,poft  rclurrectioneeni(JMl 

a  Pi-oOT.i^owew.Q^-^mpromintpcrlocl.vthabeturinfcquen  ctumelt:VosiicrobaptizabiminifpirituIancto,nonduenim 

tibus:&: fi  dChriitopromiira^  patre rame complebit.ir.  Vel  rerurrectioncChrifti &c  millioe fpititus cofirmati erant.Sicut 

patris  dicitar,quiain eius  ucrbo.id  cft.Chrifto  promittitur.  iuftis  circocifio  no fuit  neceffaria  antequa  imperaret  Abr\ 

b  Xi^:«Io<>(:/jwj.Beda.Cumdiceret  dominus.quialohannes  hcSipoftcritati  fua^.ncpoflgfacramentu  noui.Teft.idelt.h 

baptizauit  aqua.v os autem.&c.non  lubiunxit.vos  aute  bapti  tif ma citcuncifionis loco datum  eft  a domino dicctc.Nifiqui 

zabitis,led  baptizabimini  fpiritufanclo.qa  neq;  apoftoli,  neq,-  renatusfueritexatjua  &fpmtufanilo,&c.  Certum  cft  nullum  a 

lcquacescorumufquehodieinccclefiaaliter  quainaqua  ba  coipusChriftipcrtincrenifi  baptizatu,pra:twr  eos  gb.paffi 

ptizarepra;ualet:fed  inuocatonomineChrifti  interior  virtus  depatatur  pro  baptifmo.Itefcnptu  ett,quando  l^auiusbapt 

«  fpiritifran£tibaptizatorumanimas&:corpofapurificat,quod  zatuscft,5dn6cftfcriptu:nquadoaliiapoftoli  baptizatissu  E 

in baptil mo  lohaunis  non  fiebat.  fcd  debemus intclligcrc  baptizatos  effe propter  iliud  tNi qu 

Bcda  Baptifma  datur  in  duab.naturis,corDorali ,  fcilicet  &  renatus  fuerit  cx  aqua  6c  Ipintu(ancto,&:c. 

fpirituali,qnia  homo qui baptizatur duob.c6ftat,corpore,fci-  Be Ja.Nondu  fuerat baptizari.uei  baptiimo  lohannis,  no 

hcct«.:anima,tainenvnumeft  baptifma.ficutvnushomo.  aqua,fedfpiriti)fancto,quobiiiteJligimusbaptizatoseircq'. 

w  OECVM.Confummatafpiriius  fuperuetioinapoftolos,  baptizabantalios. 

&qu?perfe(!ium reddit.a Deo.vtaliosquoqueperfidat,  tpe  Rab.Hic  promittitiK,qu6d  loannis  baptifmo  prJBcellen 

Pentecoftes  fada  eft,nonautem  eoprjelente  venit,Na  fi  tunc  baptifma  apjftoloru.Q_ii  a  lohannc  bapnziti  funt  tm  aqua 

dnsdiiccfiiiIet,fpiritusveromafiircr,nonfuifrettantaconfo-  utpatetin  Andrca&^.Iaiterodifcipulo  Pctroenim..hctuefl 

Iatio,adeo  enim  ei adhxrcbant, vt xgre diuelli  poftent. Non  -QHtlotm e/i non iniiget mfi  vtiau. t peies. poftea  a  Chrifto firm. 

ftatiin  aut£ defcendit  f piritus,fed  po(to6to fortaftisaut  noue  ta eft  eorum  fide.s,quoru m  etiam  pcdcs  in  cijna lauit,&:  quil 

dics.vtpauiulucontriflati.&indefiderioacneccfficatepmif  corpus  fuumdeditpoitrefurrectionern  infjffiatiitlpirituii 

fioniscQnftituti,purij  acperfcftureciperentin  ciusaduentu  dieafceiifioniseos  benedixit.poftea  niifit  Ipiritum. 

gaudium.Priutcreaauteoportebatinc^Ionoftram  coparcre  _4»  CnRys.NecexprcIIit.quando.quo  temperuigilarei,p|jjg 

natura  ac  pcrfedtam  fieri  reconciliationc,ac  tuc  viuirc  Ipiritu.  tm  dixit  brcui  fliturui  n  ne  deiiccient  animis^quando  ucro  i' 

•k  CHRVS.Ncquedixit.Ego  vosbaptizofpiritufan6to,fed  efrctfuturum,nonduaddidit,utfempcr  cfrcntuigilates,&: 

baptizabimini,nos  interim docens,vcI modcfte de nobis  fen-  Qiiid igitur  miiaris.fi  non exprimit dic  ,quo  erant perficici 

tiamus.Non  hociam  ex  loannis  tcftimonio  dilucidum  erat,  da?quandoquidcm  hunc  inftante  ac  vicinum  noluit cfle  m; 

quod!pfeeirctquibaptizaret,quumdicere,ipfevos  baptiza-  nifcftum,idqueiuftillimafanedecaufa,nimirumutuigilai 

bit  fpiritufantto,&  igni.  tes  foUicitius  promifTum  expectaret.Non  eni  datur.no  datu 

*  OEcvM.ApoftoIiin  initioaquabaptizatifunt,  poftca  inquagratisnifivigilanti.AnnonQidesquiddicat  Ilelyascj   j, 

Vcro  fpiri  tufandto ,  &:c.  fcipulos  «"Si  uidcris  me  cu  abripiar.fic  crit  tibi,hoc  e,  coting 

Be D.baptifrna  vnQio  vndc &: in  qnibufda  libris inucnitur  tibi qd poftuIas,&:c.  Sic  &:  Paulo  ftatim  data eft gratia fed i 

ficIoancstvnxitaqua,vosvngemini(piritufan£to.Baptifma  duuintcrccffit,quofuitcecus,atqjintcrimmctu  purgatac 

autc  domini  quod  in  fpiritufanCto  eft,non  ad  illud  tepus  tan  paratur.Etenim  queadmodfi  qui  purpuram  tingut,prius  al 

turcfpicitquoapoftoIi&:c?terifidelesilliusteporisbaptizati  quibufdamcoloribuspr^parant  idquodtincturaaccipict,i 

funtaquaireraiflione,gratiafpifitusaPominopercepta,fed  flosdilut'&:euanidusfiat;Itide&:hicpri'animifolicitudii 

ad  hoc  J.:^  f^eus ,  - 


MICOLAVS    DE    LYRA. 

tiSr  magii  determinatis.Vnde  in  Euagelio  Deus  redeptor  efl  fubie&um 
ttt  legis  Euangclic<e  lacor.ln  boc  autem libro  ui  eiufdem  legis pcrorbem 
publitator.Tnmum  tamen  fecit  perfeipfum,fecundurii  veroper^po- 
ilolos  ad  hoc  mijjos.propter  quod  Liber  ifie  ab  attibus  apofiolicis  nomma 
tur.Mhoc  auiem  quoi  UpoHoli  alijqnedifcipuii  ejfcnt  ad  banc  pubirca 
tionem  idonei prsexigehatur  m  eisjoUdatio  & perfectio per  doi.um  fpi 
ntuffancti,quo  efjent  diuina  notitia pr^diti  coniiantes  &eioquerttes  e!r 
charitateferuiir.propter  quod  Itbcr  ifie  in  duas  partes  diuidirur,quiapri 
ttto  defcribitur  apoHoiorum  debita  difpofitio,fecunio per eofdem  euan- 
gclpubiicatio,fc.ca.ibi:Stansautem  Vetrus.Debitauero  difpofttio  apo 
fiotorum  fatlaeli  perfpiritufJanSIi  donum  vt  diClume!l,&ideo  primo 
defcribttur promtffio  huins  doni.fecundo  expe£laiio  promijfi,ibi :  Tunc 
rcucrfi  fnnt.teitiocoiiatio  expe£lati.  inprincipiofequentiscap.Trima 
adhuc  in  duat  ,quia  pnmo  ponitur  hxc  promiffiojecundo  circa  hoc  moue 
tur qu£Uio,ibi :  Igiturqui  conucncrunt.  Circaprimumfciendum, 
quod  licetfan£lHS  Lucas  in  fine  Euangelif  fui  iocutus  fuerit  de  bac  pro~ 
tHtffione,hocfutt  tamen  breuiter  &/uccinSlHic  autem  tangit  eam  ma 
giidiffusifpropterquodabeaincipit  profecutionem  dicendorum  inhoc 
bbto.Dnii  crgo',Li  conucfccns  pca:cepit.pe/w  cm  apojioiisfuts : 

qmbus 


quibus  recumbentibus  apparuit  in  die  ajcenftonis,  vt  nfert  Murcus  ii 
ne  Euartgcitj  fui dicens :  Nouifli  iieautemrccumbentibusil 
undecim  apparuit  illi  Iefus,&:c. 

I  Ne  di fccclerent.tionffc  pcrfpiritumfan£ium  reiicretttr  aptt*ad 
blicationem  Euangeiif.  ideojubditur. 

z  Scdexpectarentpromiflionem  patris.Io<i«.i4.c/.Pjr<if/ft 
autemfptrttu/fantlus  quem  pater  in  nomtne  rnco  mtttct,tiie  do.vos  o 
nta. 

i  Quia  lohanncs  quidcm  baptizauitaqua./o/«>»,n«»«««M 
ptifmusgratiam  non  confercbat. 

4  Vosaurcm  baptizabiiiiinifpiritufancto.£4;/jo<:/oco«/;;t«: 
aliqui,  quod  apofioli  non  fuerunt  bapti^^^ati  bapttfmo  Chrifii  quieH 
aqua  fecundum  qttod  oabetur  lof.>an.  5 .  Sed Ijoc  non  eH  con/onum  1  \ 
iiisfantiorum,  necetiam  rationi.  Dicit  cnim  Satuator  lohan.i  • 
T^ifiquis  renatus  fuerit  ex  aqua  &  fpiritufanffo ,  non  poteil  tntrf' 
inregnum  Dcii&ideo  pofi  itiam  dominifententtam  nuiiusfactus  ^ 
membrum  CtniUi,  nifiper  fufceptionem  fui  baptifmi,  veiaiicu- 
fuppientis  eius  vicem,  ftcut  efi  baptifm  usfanguims  &  fiaminis .  *?  * 
terea  Vauius  ^posiolus  yocatus  ad  fiiem  de  mandato  domini  i ' 
haptixatus ,  vt  habetur  AU.^.c.  Et  tdem  tenendum  efl  de  altjs  apol 
lis,quamuis  nonfitfcriptumf  quia  non  omma  Cfmfiifaiiafuntfcnp  » 

^  vtdtSml 


m 


AftusApofl:. 


Cap.    I. 


974 


j^Dcusp^^P'^"^^^'^^'"'^^'"^""'^'^^''^^'^'^*^'^"'^?"^^'^  *■''""  pofuirin(uapoteftare:Qaicligit?Nefciseaqua»funtpatris-an 

*^Iam'iccrpirituin  iliis  n-.ifitrevl  in  diequinquagelimo,&:c.  teipluniqukiem  nodn.citcrfiq  tacitignurabf^lptcuixilti.ne 

ji,i.      ;^CHRys.Namquoniamaudierantquod(piritum  eflent  monouitpatremnifi  filiUs.Etlpinrusquideomnialcrutatuc 

acce}-tui!,tar.qiianidigniiamcupuintdil"ccre,&:  ad  liberta-  etprofundaDei,tu  verone  hocquide  (cis<?Abrir,  N6,vthoc 

tsipLmhabcbantercdos  animos,Nonenim  volebant  lelcp  fulpiccmurjadiftuloquutus  elt  modu.  Sed  itafcgcritquaft 


Luc*i». 


i.cere   m  pertcula  , 

It;d  telpirare   ponus 

,-crctoJllari  eoquod 

;,onexiguatoi'e:qu£ 

-iiicontigcranr,  ied 

i.i;cxtreniisimmtne- 

bai  per.culu  111,  &  cst. 

Eqiiidemarb  tror.ne 

illuiquidiim  ahquo 

p.iC>o  co  .ntrum  lilis 

■jjcul  tjiile.quoJtaJcmel- 

-opc  (eciiJudicgnum.No- 

-v.*\.i  im  eu'u^  erar  (piri- 

^•«^  fus,  qui  poll  docuit 

cos. 

a  Dommefiintempore. 
Beda.Q^ia  apparens 
eis  locutas  fucrat  de 


a  ^  Continuatio,pr»cepiteis,&c.qul  conuencrant.  fl  prifcnteserant  alccudenti . 

mulros hos dies.Igii ur  f  qui co nucnerac  inrenogabanr eij  , 

jj  aifSeiuus  liocpr'-feti.b5[pofttU3mrerurreaionein  ruperurnientetpjritu. 

c  ^  iinluces  dicmiudicii  &reguura  ucri  Uiaclis.  i]  i  eiiiporaic  uel  fpirituale? 
K  quod  I  n  Otxco  inanifcttuin  clt. 

dicenres :  Ddmuie ,  fi  in  tempdre  hoc  rdlitues  rcgim  n  1 1^- 

3  «f  Qiiiauttunqne  priusponcflnmcft,p.iftc:  pcrditHm.^  Nonhuius.ftd  huic  iliaeli. 
f  iiiUnuatlpiiitualctegnuiiiatirophetisproniillliin  fuillct)  f  idcrt.non  cith.imiiuim  diemiudicii 
^  noire,ui  quali  lUf^eiiii  lemp -r  mdiCiu.n  expedlcat . 

d  rasl  ?  Di.Kit  autem  eis :  Non  cit  vcltrum  noiVe  tempora  vel 

a  Numetum  temporum  uelmomentotimi  afqueadfineinleci.ili . 
C  b  ^  Non  ponet.quia  OeusprattcritjmceiLiit,quidq;iid  uultfuturum  cfTe. 

■{"  mdmcnta,c]u^  pater  pdiuit in  iua  poteliate;  icd  accipieris 

■  a^  Qiiiaiiifirini.  U  Scieiitia; fignotum  confide.itiai.b  J  uiperuenitfpiiituITanftus,  quia  liipetiot 
infctioicnatuieinfunditutKcuiiduinilliid.-ipiritunanctusfupe.in  le.Sci.' 

fc«l  Nonindigetisi  ludnolie.quia  uirtuslpiritusqu.xainplius  eft 
jieccllaria  tijpctuenitet.        «Qui.ioi  doccb;t. 
d  ^  intciius. 

•fvirriitemrupcruenientisfpirituflandli  in  vos,  "f"  dc  eri^tis 


re(ciat,quoillos  reuo 
cet  ab  intetTipelliua 

^  inquifitione,&:c. 
b  No/J  eit  veihii  nojje, 
Nonair,nonerit,ted 
none(t:notansadhuc 
elTe  iniicmos,  &:  ideo 

5  ad  (ccretum  non  circ 
tdoneos. 
Cumveroait:?s(oB 

4  eU  veftrum  nofie.O[\.tn. 
ditquod  ip(e('ciat.  cu 
ius  (untomniaqu^  pa 
tris ,  (ed  eis  no  expe- 
dit  no(re,feditaviuat 
quafi  quotidie  iudica 
di. 
c  Qi*^  pater.  Beda.  II- 


t  Ifracl! 


regnoDei,&.'(pirttu(ran£tipromifer3taduentum,ideoinpre  Iiusinquitregnitamfccretumcfttcmpus,vttantumfcientic 

(entiquiruntderegnoDei;fiinpra:("entiadueniente  fpinru  patrispitcat,(cdaccipietisvirtutcm  fpiritufTandi,  vtquod^- 

fiire(lituendum,anin  futuro  fanrtis  referuandum.Carnales.  pter  mnrmitatemcarnisnon  poteftis,poflitisex  virtutefpiri- 

n.refurreCtioneChriftiimplera,citoregnum  Ifrael  credebat  tufTandi. 


"•^•'eiriventurum^fecundumillud.NoidM/myprj-aiizMXi^Hoie/Xrt 
redemptnrus  Ijruel.    ■ 

4»  A.MB.Ve(lrumdixir,no  mcu.Iam  enimnon/m  pefcdio 
iien),fedfecundum  perfectum  humani  corportsacnoitr^  a- 
nimxIoqucbatur.Cuin  aatemdicit,tempoia  vel  momenta 
qu^paterpofuit  fn  fuapotc(latc:vtiquenonpot;ftc(Tceiors 
lucnticpatcriie,cuius  neqaaqua exots  eit  potc(tati>,cjtus  po 


d  I«/«<7/?orf/?df(?,Bcda.H3cvtverushomo«cufabiliterdixit, 

fed  tamen  vna  eft  patris  bcfili)  S^  fpirituiTanfti  poteftas,fiUus 

ctiam  poteftas  patris  eft. 

c  Seiaccipietis.  Tolliturfcientia  temporum,  fed  diuinuquo 

indigentadhtbcturauxilium,hocmodo,cum  pueris  aliquid 

tollitur,al:uddJtUrnepcnirustriftenturi 

A  CHRys.Quemadmodumnonrefpondetillic  adeaqusg 


te.tdsex  tapieatu6(r  virtaijg!gnitur,qd  vcrunqjChriltuseit.    contabant  .rjNamhocdodoriseft.docerenonqu^vult  di- 


i^OtcvM  vi.>iquef  miriruiiicognitioncrcrumpriuatiplos 
non  tanquam  gnoransfedquod  tcire:  nthil  ilios  cx  eo  luua- 
ri  ad  ipii  ituaicin  lalute  n. 

* Ch K y.v ciuin  vt  mt.l  i^-Jtis  rem  adhibita fimilitudine red 
diin  dikiCidiore.Quc  na.l  n  jdiiquu  n  videmus  infantcplo 
rantcin,femperqaecup:entv:in aliqutd anobis  accipere.quo 


fcipuli.iS,fedqu?difcereexpedif;Sic6<;hic  quae  conccffitilUs 
rcire,ideoptaed!cir,neturbarcntur,nimirumadhucetiamini 
bectlles,vtautei"n  tllosconfirmarer,erexitiliorumanimos,fi- 
mulque  tcxitcaqii^crantauditagrauia.Namquuineireril 
Its  paulo^oft  rclaturus,  hxc  colloqucnscumiUisnihildicic 
mole  tun  fimplicit.:r,  (cd  ciiadmixta laude mitigat  per  haec 


niliililiicitopus,tumoccaltaropjtiusqu>JconcupiiCit,oftc    qua;nnncfacit,illudpropcmodumdicens.Ncformideris,ca- 


dinusil!iminusvacuas,dicenres:Eccen6hibe  bus:  Itidem 
6cillcfcvitapoiiolis.Sedq  lemadmotun  puer  ille,  fipoftea 
niiiiloitedanuis  inllatploiiJo.vidcnsfceire  deluluin  dcide 
corcliClodifcedtmus,diceates,vocat  mcralis,&:aliud  quidda 
ciiisloco,quodcoacupifccbardimus,  volenteseumauocare 
abeoquod  tnaluiirctacciperccxtollentwtqueirud  qd  lo  altc 
riuslocuin  Jamus,eodato,rcpcntcfubducimus  nos.Itidc  fc- 
cit  &  Chriftus.illi  qu.^rcbant  acciperchic  negauit  fe  habere. 
Atifi  primu  dcterrebat.Cxtctu  vbi  rurfus  qu^rercnt.itcru  ne 


pietisenimvirfatein,.yc.  Aatedixerat.ln  viam  gentiuin.&^c. 
Nuncaitem  vuiteos  peromoem  I  idsainacSamariam  praj 
dicare.Erquodtuinrcticuenr  hiCaJdit.£'  viguead  extremum 
rmf.Eloquensquodeiatoinniun  inaximeformidabilc&rc. 
Cjcterum  vbi,inquit,  timuiftis  Hieroiolyinis,  Illic  prtinum 
prjEdicare,pofti'fquead  extreinu.n  terr^. 
f  Superuenientisfp  ricuffa.itli.&^sdi  Ci\m  luperuenietfpiritus  in 
vos.non  regnum  Ifracl  liuc  regnu  Dci  in  Ifrael  vr  putaiis  afFc 
ret,feduirtututeftiticandidetnevobisprs;tabittih,  quantii 


gauitichaberc,nifiquodnunctcrrctur,  verumioitcagofte-    illiuSfcgnitcinpuslongeeft,utpriusnonlbIumlero(olyma, 
'  derat.quod fecerat,dicit  etprobabiiecaufain, Paier  (inqutt  J     CedomnesfincsIud^s^iSamanacmundictiam  terminos  p 

pofuit  Ki^g^ctrcuitum 

NICOLAVS    DE    LYRA.  i  lgiturquiconuencrant,interrogabanteumdicentes.H!f«> 

ca ittla  mouetur  quxlho.M.du  enim  de dtfcipulis  Chriflide  regno  eius 

it  rtiiBufupra.\tem  quia  lohan.4.,a.dicitur:(}UO<tdifcipuliChrifit h d  adbuc carn  ,liter/entiebanc,vtpote nonium  recepta  fpintuffanSli  gra- 
pu:^ahMt  Q-  non  elt  yejtfimile,quin  efient  hcpv^^^ti  eodem  bapcifma-     tia  aUmantes  ipfum  temporaliter  regnaturum,propter quod  filij  Tjcbe 

/<■,  vnde  dictt ,Augu(ltn.ad  Seleuctam,quod  crcdibile  efi  dtfctpulos  Chri-  dei  petierunt,quod  vnus  ai  dexteram  eiusfederet ,  altus  ai  ftntSiram , 

fti  effl-  bapti^atos  etus  baptifmo,vt  haberet  bapif^^atosjeruos per  quos  Mact.zo.c.Etregmm  IfraH temporale  quodablatum  erat  a  ludmf 
cxlerMS  bapif^^rct  nei  dtfuit  humititacis  mini Uer,qui  etiam  pedes  eo'     I{f>manos,siitim  reflituendum,iieo qux/iermt. 
rn'flanu.vnaefuperilluiloh  b.Qai[otmc&,t\on\nd\gQt,mCi\it    2  Domine  fi  'intCir\potc,S)Cc.EtquoniamhiScquxJiioerat/lultaf 
pti-cs  Uuct.dtcunt  daiiores  aliqut.quod  tlla  locto  intelligitur  defacra-     repultt  eam  dtcens. 

tnentohaptijmtigiturquoldicitur  hic.  Vos  autcm  baptizabimini      3   7{pni{\\ic'\t\imno^C,SCC.Q^iafidicatnonpertinet  advoshoe 

iYiuWiVAniXo.lntcUigendum  eslijludde recepcione Jpiricuffanfli  tn  ft  fcire ncc  qufrere.Sicut  &petitionem  filiarum  Zebedei  repulit  vt  flultx 
gno  \ifibili.de qno habecur c.fi q.qui dicttur  haptifmus metaphorice , eo     dicens.TsleJiicis q'4idpetatis,fed tllud quodfeqnitur,ad  vos pertinet , c» 

<]'*oigratiafpiriiuffaHiiivn£iiodtciCur.\.lohan.z.l^n£lioautem  de  li-  fuhiitur. 

^■iidisest  vtaqua,vniidicitglof.Habani:quoiin  qmbujdam  Ubris  ftc  4  Sedaccipietis,&c.  At/co»^«nf<fre^  efficaciterl.Hangeliumprx- 

habetuf.l^os  uutem  vngemini fpiritujaniio.  dicandum per  orbem  vniuerfum,iieofubittur.EteritismihtteHes,&c, 

*Et 


MOR.ALITEI{. 

^I  Jg'tur quiconueneranc,intetogabanteum,&,;.Sccundnn\  (cnsu. 
litCMle  aliqui  dc  Chrilli  dtlcipulisopinabatur,  quod  iplc  poft 
n iflioncm  ipiritufTanfti  in  lcrufalem  tcmporaliter  regnaret 
^  (icrcginim  l(raelreftitueret,&:alia  regnaregnoKracl  (iib 
lugarer.bicutdiGunt  modcrni  ludxi.futurumeirepermcffia 
que  inaniter  cxpcCtant,&;  per  iflos  fignificatur  ccclefia:  mini 
"n  qui  regnia  Dctquod  eft  ecclcfia  magis  quoctunt  augeriin 


bonis  temporilib-  quain  in  lidc  &:  monbus,propter  quod  ip- 
fis  diciturqnod  fubditur. 

3  No« eji  vefirum  nofsetempora.l^im  ab cts  meritoTubtrahttut 
cognitio  ucriratis,  Et  confequentcr  ostenditur  quid  debcant 
qucercre  cum  (ubditur. 

4  i^frfacc/jB/cf/V.q.d.hocdcbctispetcrcfcilicetutuirtutcmrpi 

ritb(ran£tihabeatisinuobis,utperhocnomcn  mtu  coftater 
praidicarcpoffitisad  augmetu  ecclcfiae  in  fpirituaiibus  bonis 
Tom.vj.       H    4        AVidcn- 


^ 


>, 


975  Glo.ord  &  Nicolai  de  Lyta.  c^ji 

/?  eircuiti.nifamaEuangcIiipcrcurrct.  dcmloqiiuntiir. 

h  a  l»/frtt/tf/f?w,ef-;ncw»n/Hcix<»,  Rab.Confequcntia  ordinism  e  ^f^ifo-jjnr.Beda.Qniiprorperannnci.ituri.&^I.Ttitiamangt 

vocabulislocoriimconfcruata  cUj  Icrufalem  luccedirproxi-  lorum  inafccn(a  SaUutoris  fignificantes.qui  humana:nati 

maIiida;a:proumcia,cuiSamariaiituconjugitur,di;hincom  rKConlortJolx-tantur. 

pistetra:communiofub!nfcrtur.  RAB.Ctcaturavbiq.-obfcquiturcrcatori.aftraindicatnaf 

lulerufdlem  .    Rab.  centcm,patieti  comp; 

MvItJce.In  vifioncpa                «^veAo&eicmpiovdrijnif.  ^  RefurreAionis j yifioii*.     tjconftmone.  tiimtur,  alccndciueiv 

cis,inconfefliuncvcrx  ;*      ij  •     n     ■    T      /' 1         &  inomni  ludxi  ^$^Simarii    4r     »i"^^" '"'"Pi^redeur 
fidci ;  cuftodia  prcce.  b"^"^^'^^"^^^"  ^^^"J^^^"^'.*^/""77  ^"^^^^  CC  ,  temadiudiciumcom 

rx  o  1  «  EKquopracemtiJcablerofolymudirceilereiit.bf  Vt  «uiteftejtelurgentisfunt.fint  etiamte-     .   »,k  .    _ 

ptorum  Dei :  &  in  his  i    r     r  .    j  :•     ftc.arccn<ientii.  j-tabitur. 

quiicalicnosfcccnnt     vfquc  ad  vlcimum  rerrar.t  Etciini  hxcdixillbr,  vidcntibus         Bcda.Ob  duascan. 

a    tCrra     picdicatUrOS  C  ^  afRab.rlcuamscftAfuf«p>':iJinfirmitatemcarnijr8rpinunt,«lliocicfcR-(luin         fasangcli  VldcntUI  :  V 

eOSsPrcdlXif  .  PCr  qUOS  «"^^  potcn-.iam  diuMrtati.,limilitcr,  d-qaod  feqj:iui:cu.ue.ilo  caclum,lccuu         fciliCCt  afcCnfioniS  t' 

X     '  ',.    ^      ,        1  dumquoJ  ait:NeinoalccuJitinccBl4ni,niligunl;  coelo  ucKcn,  „.  fr. 

Sor«"b;?;,u1^  j'"i-l™"""rt  .  *Uiubcs  lalcepiccumaboculi.c.,rum  .  .  ^^rra&S 

,1  »■,-•*'  afDiuinitate.vcinubcspnuseiumcoe  ura  terrenumoorpujnon  teecpcrat.  ,    ..  o.  ...  . 

OpCratUS  elt.gratia  Ipi-  ^  '  bflIrincipalitctlexus*cnumeiusteJlmmoftcuJitur.  3    tUt,  &  Vt  VCfC  CUmir 

titualisS^  falutarisdo- 1  Cumqiie  intucrenrur  in  ca-lum  eiinrcm  illum  ,  ccce  duo  4  coclum    monflrareni 

itrinapCrtOlUm  Otbc  ai  AftateinaH.isdicunturangcli,quiainfirmir3tis&culpx,a£mortisciPcrtc.funr.  &:  nOn  quafl  in  COClum 

faom.a,     defluxit.  yii-j  aiUccrunc  iuxta  iHos  in  veftibus  albis  ,  qui  5^  di-     fifutEliam. 

A  C  H  RySOSTOM.  ,f  rriusdiaumerat:fcdereinciuitatc.fcd  hicflant  incc».         "^  ^^  RVSOS.  Qu^;: 

_       ,   ,.    Non  relurrCXit  qujdc  g  lumafjicicntes,quaiifubitoieJitumlpciarent.  modum  antC  iS^^- 

I'-ici?nifi  «llis  vidcntibus,fedvi-     xerunt  :  Viri  Galikn  quid  llaris  afpicientes  in  ccelum   ?  ^  '""  monumentumvi- 

infinE       dcntibiisillis  cJeuatus      t  t-       t  r             ■        n"  /l         l-       •              1                <?  fuseflin  vellib.  fulgu- 

Hom!v    cft.Qaoniamncchic      Hic    Ieru.s    qui     adumptus  dt    vobis     in     CO^lum      ,      rantibns.qui&pill, 

afpedus  potuitomnia  xitillis.quid  in  :. 

Et refarrcdlionis finem quideni viderant,principium  vero no  vcrfaret,fie  & afTamptionis  hi  praico exibetur  angclLis ,  u^^ 

itcm.&c.  Ccterumvbiqueapparcntangeli.vclutinnatiuitate.  RuriL 

hom.i.      ^EvsE.EMis.Dumaudisclcuatu^agnofccmilitigc^leflis  apud  M^inam.Iteruminrefurreftionc.Itidemapparucruti 

o   mi      ^'^^«^'^''""■''Vnde  hodierna afccnlionis  fcftiuitas  hominis  no  airumpnone.  Magis  autem in  fccundo aduentu  apparebui 

^  "^    '     bis  8i  Dci  facrame ta  manifeltat  in  coqui  cleuat  diinua  pote  angeli  perfecutores. 

tiam,incoaurquie!euatur,  hunianam  cognofce  lubitantia.  f  in  vejltbus albis qm  & dixemnt.  Bcda.  Albaa  vcftes  congruui  ^ 

B  *  AVG.DcnoltrofuitquodtiliusDcipcpenditin  crucc,led  cxaItationi,(Sridcoin  afcenfioneinalbis  veftibusapparcnta 

de fuo  quod afcendit.  gcli.Qui cnim  apparuit in  natiuirate  humilis Dcus",  in akc(i 

Tom.9.      »fg  MAx.Episc.SicutaquiIahumiIia  infcrnideferuir,  paradi  neofl:enditurhomofublimis.Etiamlocacongiuunr,dumi 

Sem.j.de  fialtiorapetiit,coelorumfa(tigiapcnetrauit,&:c.  humiliciuitatcDatus  homo,demoute  Cubluni  rcgrcfruse 

cft  I  '  j^  *  A  V  G.  Afcendamus  cum  Chriflointerim  corde,  vtcum  adcoelos. 

temp.'"  ^  dieseiuspiomifrusaduenicrit,  fequamurcorpore:fciretame  g  Galil£t(jufJftatisafficientesinc£lum.lnqn\bi\sdebet  cfTept 

Serm'.i.dc  dcbomus,fratres,quia cu  Chrillo non  afcencfir  fuperbia,  no  dentior  (enfiis.qiiia GaiiKxi cajtcris  ludcis  m  (apientia  pnc 

pcntccoft.  auaritia.non  Iuxuria,nul!umvicium  noltrum  afcenditcum  lebant.VeIGaliiaei  volubilcs.quiainftabilitateluifcnfus  ol 

antc  mc- mcdiconoftro.£tideo,fipoftmedicumdefideramusafcen'  liticrantprxccptaDci.                                                     "^ 

dium.       deredebemus  vitia&peccadeponcre.  *  OECvM.Ncturbenturdifcipuli,5(:veIuti  percunteprc 

ybjfupra.  ^  o  E  c  vlM.  Angeli  apparentes  propter  operationem,viri  ptorcacdiffJuente  illi  corporc,fpc  deltituantunn  poiterui 

appcllantur,iuxta  vifiQni.s cognationem .-ne omnino  conflec  qua cxpedandus crar,& proptcre.a aluisalio dilpcrgatur m 

uarent cos qui iam  nouitate  alTu mptionis  pcrcufli  eranr.  tu  ac ti more :  ob  hanc caufam ad jcniunt viri,  & alcenfum 

Mar.vlt.d  b  Et cum hM.fiilitct  Marcus  commemorat  duEt dotmnus ^uide  c^Iu  ipfis  manite{tantcs,'Sd  corporispermanentiam  acfalnt 

lefuspoflquam  locutus  efleis,(}ffumptus  cliin  cxlum .  Sed  quia  Lu-  his  verbisquibus  dicuni,Hic  Iclus  ita  rurfum  veniet.Per  h( 

casfignificantiusadiccit,cumhKcdixifrct,cleuatuscft,com-  autemquod^iit.Qjid  ltatis,admonerillosvt  rclicta  cura  < 

plctisillis fcrmonibus quos comemorauerat, dominuafccn  care lerofolyma  redircntiiixta domini  praiceptum , quot 

MQqa.i*      diflccoelosoftcndit.  xcrar.-abHicrofoIyniisnedifccdercnt.IdiCircocnamcumi 

c  £tnM^cs.*CHRy.Quemadmoducurrusrcgalisdeclaratip  aceflafrct,adhucfubtimidi ptoptcr praiceptonsabfentiam, 

fum  rcgem,fic  &:ad  illum  mifrumcftregalcvehiculum  ,nc  ciuitatenon  verfabantur,fedincoenacuIumafccndcrunt  t; 

quidtriftc  loqucretui.nccideillisaccidcretjquodacciditH^  quamintutiorem,&:occuItumIocum,dicitautem.            hom 

iifco.quimagiftroafTumpto  incaslu,dilaccrauittunicafuam.  "k  CHRys.Quoddicfabbatifada  cft  affumptio,Deoetia 

Bcda.InGrsccofichabcturiZtcuiviin  caslum  intuerentur  annotatur,Adfabbatiiter;nevideanturfabbatomaiorivfjj 

^untcmilium,fcilicctintendcruntincxIum,quoibat.  Vn-  deftriitinerequamalegeconftitutumciret. 

r      P  dc &: angeli dicunt:  Quid hic ftatis afpicicntcs  in cdum f^Qd  -ACHRys. Quum vero fic cflcnt loquuti.Hic lefus affad 

^  veroeuincoelumcuntcm  intucrcntur.ibioftcndifur:  Sicve  ptuscftavobis,HeconftcrnarcntilIorumanimos,fubiccci 

hora.i.      nict,qucmadmodum  vidiftiscumcuntcmincjelum.  hicveniet  .Refpiraruntaliquantulum.cumaudifTent,  cu 

Matth.'i5.  ^  £ccfrf»o  v;w.*CHRysosT.Congrucntcrfi  quideminore  rcdituru,ptereaficrcdituruvtintclligcrcnteuficrediturU;: 

'  duorumtcftium,ftabitomne vcrbum ,  pr^fertimquum  ca-  adiripoflit.Rurs'h3ecparticuIa,a  vobis,no  firaplicitcr add  .  F 

_^ dem  _____ ^elt, 

.^                     NICOLAVS      DELYRA.  huiusafcenQonis,fecundnmquoddicitGteg. 

ielEtcumhocdixifietvidetibHS,permodumfupemsdicJu}»  inprin  5   W\nG3\\\x.\.natione,eflemmGalilxaqufdemparsiuief  dequa> 

tipiohumsca.  rantapoUolhfaltcmpYomaioripartc. 

Z  C\imqnc'mt\xetctitutmcxliim.admirantesde  afcenfionetam  6  Qiiidftati5afpicicntcsincoelum.7««y7d/c<if.  Nonexpe^i' 

ghriofa .  quod  lefus  amplms  habitet  corporaliter  vebtfcum/icut  anteafecit,  i  • 

3  Ecccduouiriaftiterunt.aw^f/jwy^mVxwww.  menutiebitis  eumtnfinemundiuementem  adiudicium  ,  ideofeij 

4  Invcftibusalbis,qui&dixcrunt.<i(<tif/;5n«»i.?OTyo/if»«;r4fe'»i  tur.                                                                             1 

*  I  Sic 


hoai 


M0I{^ULITEI{_.  ecclcfix,iplamfuisIaboribusaugmcnrando,5inuncaftant: 

*i f /(/fiitj6«j»fl«e'/e/wmxf^.pcrhocfignificatur quod  ccdc-  gi glorias pro ipfa deprccando.Poteftctiam aliterdici.quoM? 

fije  miniftri  dcbc  nt  cocleftia  contemplari.  duos  angelos  fignificantur  Elias  &  Enoch  Antichrifti  tem !» 

3  £frt(lMO«/r/.PeriftosduosangeIosfignificanturduovirian  refuturi,adeiusfraudulentiamdetcgcndaai5cftdemccc 

£cUcifcilicetiFetrus  &  Faulus,qulviuentesincarncartitetut  fiaeconfirmandam. 


AftusApoft 


978 


977  r\ctusin.poj:t      Cap.    I. 

5.  eff,(cd  comendat  dominf  charitatcm  crga  illos.quos  e  mun  nam  exemptoChrifto  fcdercrautqnicarnem  &animauntQ 

A  do   lelegerat  cocctqne  cu  nuqta  dderturu  quos  ejigerat  dem,auttantummodoammam,carnen"v.^onorTi™m 

&c^a:terupollcr.or.saduecusangehfuereteftes,d.ce-res,nc  b  T««cr.«../7,c:...RABJlcc.errra.poaoic.rumSenrnteO. 

ven:et.Pro.nde,f.gsder.deratv.d.rcCIir;(tu.fiquisdoletq5  |,,ed  Iernfalcm,ngn.ficatecc!efiaqu^dcSain  con  Lla 

xllum.ionv.der.t,nocanseloruaud.tofermone.ricvenict,vi  tiuamarce.idcns..terQdelcend.c.ncouc.iarK^nVaamS^ 


tam  adni.randis  v.rtut. 
buscomponar.&omni 


Iteenmi  uc.uet.     ^  Ideinipfein  eodaiicorporeprafennbusangcl.s  &  lioniii.ibns. 


fiderlt  iKctulS^      ^  fic ven.er quemadmodum  vidilti.s  eum  euntem  m  c?ia 
r„o  voto  .•  Nam  ma.ore        '  ""."et' 11^^ L^^T.f ",°:;i„  .5.^"'^^^i""fti-  '■--"■"  >«---  o>iue.i.r«.c 

b 


iuovoto;  Nam  ma.orc 
ctim  glor.a  vcn.et.fic  ta 
men  vcnictcuni  nubef' 
ficvenietcum  corpore 
fd  multo  magis  ad.ni- 
iindum  eft  vidcrecu.n 
ccglo  dclcendentc.n  , 
quameterris  in  celum 
alcendentcm.  veturum 
igitur  di.\erunr,in  quo 
,  vcroventurusfit.nondQ 
}i»t,iA  duinaddidcrunt. 


a  Sictteniet.EEDA.  In 
caiidem  natura.ii  vc- 
nict  iudic«urus,in  qua 
vcnietiudicandus.  Si.n. 
immortalitatem  acce- 


.,,7^m7,n,  v/    r        ■    ,      ,  ,         '  '<"'=' «ielerulalem  e.Kieruntinmontemolii 
»uiem(un.,vtlcdetentinIeru(jlempoftin<:rcpation«nilIau>,qu,dftat.9afpiucntes 


icrfi 

,,    j- ..„iii  ca.Iuiii. 

_  rr  T  r  1  '  ''   Oliuetuindiciiutniultuudociliuatum. 

1  unc  reuerh  lunt  leroiolymam  a  mote  qui  vocarur  OJi^ 

«  t  Spatiomiliatiidifbtilemfalem.  "    -        • 


Mons  cnim  Oliucti  ab 
antiquis  monstr.um  lu 
miiiDm  vocabatur.Iucec 
na  (cilicet  de  templo  re 
Jplendc.itis.ac  (blis  ex  al 
reta  parte  orietis.  &c  olei 
in  ipio  montc  naturalis 


D 


Vf  onj  oii- 
uctitrium 
luminum. 


1F  Mi.le  P3(rus:qnodcuiuifit  3    l    ^.\.     ,  •_ 

au^ot.tasigr.or.nur.  -    '^"^'"'•quacti^iaconueniut 

perfcdioni  propter  diui 

lerbilucem  dcccclc- 

fulgcnte.Ti ,  proptec 

h.  i-  ,  ^  quzn)ituu'nptoiuerctur.         r   i-     •    ,i-   •       r   i  r'»-» 

rroiflcnr.incxnaculum  afccnderunr,  vbimane^bar  Pc-t  Sl'tcr  P^^^^^^^^^^ 

tiasnitorcm. 


4  CiatiaDci.    a 


^  Supplantatut. 

lacobu.s  & 


H  Viriiis.gracu.n  nomcn . 
c  f  05l.impadisvellaiiip3d3rum. 

Andreas   ,   Philip-  6 


fa.U'. 
6 


if  Agnolcens. 

trus  &    lohannes  ,    lacouu.s  oc    nnareas   ,   Fiiuip- 

"■  r  ^^^'T"' "'^  ?««--;!"". Grasce didjrmus.vcl  quis  geniinus natus  Ct,yel  gcminaj fuerit  .Salua^o- 
ii.hm.liiudmem  iniag.nisciusgetc.it.  b  n  Sy.-u,n  nomcn.  ^  Filius  fuipcndcmis  aq.ias,idclK 
nub«:quodadcarne.u5.-,luatonspettinct.cf  Don^tn!!.  d  «  Hichaterdomini  di2lus  tibus 
eltMar.2  inatcrteixe.usqu?  dicituf MariaCleoplif,.ipatre fincfamilia. 

pus,  cSj  Thomas,BarthoIomeus  ,  &  Matrhxus  ,  laco- 

*     «    Alphtus  doa.:s,/ugitiuu5,ve.  mildimus.bb  f  Simon  Zclotcsconfobiinus  saluato. 

iis qu,a  patF«m  ipl.us  Clcopham  fratrem  fu-flc  lofeph  tg.fippus  tefiatut . 
b    1  ludasttatei  lacobi.  filius  Alphei ,  qui  ludas,  vocatur  &  Thadcus   &  Lebeus-8c  cor- 
culus cultorcord.s fui  ic alioruiB. 


Myflice.BEDA.Qui 
glor.am  Chnfti  intuc- 
tur  afcendentis  ,  pro- 
miffione  fpirituflancti 
ditatus ,  itinere  fabbati 
pacis  vrbem  ingreditur 
critque  fabbatum  pro 
fabbato.quia  qui  ccfli- 
uit  d  malis.requicfcct  in 
in  ca:lis. 
C  Et  cutn  introi/JTent.ln  Grq 


MyRicl 


liftti- 
cni 


■  /•  '  culuscultorcotdisfui  acalioruiB. 

SgS".r,;f[n  M   Alpha:; ,  6C  S.mo'n  Zelotcs ,  &  Iuda"s  lacobi 

monte  iribus  difcipulis  7 

priEoflcnfa.poft.  iudicm  •       /r     t   /" 

t^ToSoct''''''''""'''''"'"*'""""""''^'"'''"'-  "!"P°™'''''C„mi„,ro.r.„.dui,a";„7i«cn°;S™';a^cl 

acat^ior.am i^ei.  „.  .  ^,    .„.  ,  aeruntub.crantmancntesPetru.s.&c.  inGrKcoficeftordo 

Sulp.t.us.Locus.lle,mquoflcteruntveftig.aChriftiafcen  nominum^Petrus&rAndrcas.lacobus&lohannesfs^^^^^^ 

dcnt.s,contmuar.pau.mentocureliquaftratorriparten6po  Zelotes  &  ludas  lacobi  ""io^ionannes,iimon 

tmt,re!puensqu2cunq;ci3pp'icabantur.excufrisinoraappo  d  C*««c«/«w,e^f.B£D.Locuscainfuperiori,defi2nansauod 

i,ent.um  .mrmot.bus.Calcat. ct.a ab co tuiucris hoc  docu-  a terra fublat. ad  fuper.ora fcientia.Krtu t.s  S^^^^^^^^ 
m.ntumeft,quodvef^.g,a..iipreflacemt.ntur,&:eandcmad        Rab.C^naculum  d.citurtert.umVeSg  .ra  "^^^^^^ 

hucfpccem  velut p.xlhs  vefbg.is terra cu.lod.t.  dei f upcr^edificatar & fpei.charitas  autemS f?eft in  co  di 

ft  CHJiys.TuncQjando?  PoHquamaud.erant,AIioqui  busnoftrispcrfpiritum  «i^^iutcmuimiueum  corm- 

n6(urt,nu.irentmfiaitcraductusill.sprom.irusfu,fret.Mihi  e    P^/r«.dr/./[;.„.«.Pe*trii5primuspon.tur,quia  rrinceDS&: 

verouKicnturh^cinfabbatogenafu.fk,al.oqu.nonadiflu  paf^or.Petrus&lohanncsn/eritoprfm?ZiS^^^^^ 

modumind.canetinteruallumlou.d.ces.^Mc,«/..,«,tor  currcruntadmonnmentu,quiapir,scetemat^^^lbam  i^.^.^^^^^^^ 

cW(;,«..M.^H/.../o;/^/./r..,«^  rfiUseftdici,piusc?ter.sddexit:ala-'plun^^^ 
Iog.tudopr;.fcriptafuerat,quampcragercfasefl.td.clab-        Rab.CatalJgusafoftolorumidco^fonUrncextraS 

*0HCVM.Vnummil.atc.q^itercratfabbati,utaitOri  ^uSuTrliSS'''''^"""'"'^^^^ 
S'''"?T"' """',"'''  cubitorum  crat-.idq;  potiflimum,qa        RAB.Hi  funt  1  a.filii  Iacob.u.fontesdcferti,quos  Ifracl re 

lanaumtabernacuium&arca  tanto  :nierri.tio  caftroru  01:  per.tinElim.i2.pancsi,pofitionisi2  lapiSi  ve°lei^^^^^^^ 

^"Sbath'''''^^'^'^"'''^'^'^^^'^"''^^  ?'\'-^^^-^-oJcl.DZdc.J.X^^^^ 

fKrr^^^^^'''^"'"^^"'^"'""^^  »"'^daneeleuati.i2.boucsfuba-neomari....ftcll2ince>rona 

*Tp\J;,f'c*^i,  ^  j-  4       ,•        ■   a     r    ^P?P^?:*2-f""d^'«enta.i2.ports.u.mefesanni.i2.hora:diei. 

*-iERTVL.Scdbenequod.deuenctdec2lis.quieftpaf    12  frua.is  lignivitce 

frr^.aenofSnr.'''""^^^*''''^"'''^''^  f  ^^^«"•B^fiA.ZelotcsHebraic^diciturChanan^usChana 

J|"°X^^^^^  zelus.mcrprctatur.eftautemuicus  ub.dom.nusaquamcon 

Selcam  n.r1.'J2'"''  'P^'  '^'  poter,t,nec agnof c.yt  &  .11,  c-  ucrtit  in  u.num.hic  poft  lacobum  fratrem  luum  rexit  ccclc- 

xuoeicant.qmaffirmantcarumincarlisuacuamfcnfu  utuagi  fiamlcrololymorum. 

C      -    ^  ,  ^  .   ,— "^ «CFRab.  I 

4.  iC  >  "^  A  ^  ^     ^   ^     L  Y  R  A.  ^"giseratadrecreationemquamailaborem.propierquodnoa  erat 

*f  i^iCvcnict.i.ficutaJcenditinformabumtimtatisgloriofa,ficve     contrafabbatiquietem  . 

rnetai  mdicandum  .  5  Et  cum  introiflent.  £/?  autem  cpaculum  folarium  :  &/ic  prius 

conC       '^'^"^"'-  'Poflejuam  dtfcripta edfavai  fpiritus  promifto.hic  afcenderunt  &  po/iea  introierunt  canacula  &  cR  hguratiua  loeutio 

jpuenterponiturpromilfi  conueniense)^pe£iatio,quxconuenientta.  fmttcum  dicitur.moriamur,  &in  media  arma  ruamus  /ifcenderunt 

ed  Tni   .""'""''""'■ '  '^^"««w  f^  perfeuerans    oratio.fecundum  aittem  difcipuli  dupltci  de  caufi .  Kna  vt  effent  Ibcretius ,  timentes  ad- 

^,2      '""^"^^""'^^^'^S'''^"''''^"^  C"''^'*  ^«'^  calumniam  ludxorum,  quandiu  nonefientpcr  fpmtumfan£}um 

P  mm  dmur .  Tunc  rcucrfi  funt  .fuutfuerat  eis diSittm  Luc.vL  roborati .  ^lia ,  vt ibi  vacarent  liberius  orationi ,  ficut  poflea  fub- 

f  aI"'^"'  '^^''■'' '"  "«""^^  quoadufque  induamtni  virtute  ex  allo.  ditur.Hi  omnes,&c.confequenterponunm apofiolorum  nornina  ,  ??r  tia 

i^^ontcqnuvnde  Chrisins  afcenditincdum,&ubi  ^nticliri  tetvfqueibi.  '^ 

4    slohrH"''''^'^'?^''"'/^^"^*;'^'^'"  ^  ^  IacobusAlphei.//7//«..  &diciturhocad  differentiam  pr^eden^ 

ii     .      I      •  '^  ''J'''''*'''»!  a  I  eruflem  per  mille  paffus,qui  faciunt  tis  lacobi  quifuit  filiusZebedei . 

fT/'^'*''^'*'^*^-'^  'i'<='i'*'  hi<:'ter  fabbati,quiaiiccbatUiMS  in  7  EtSinxon.iy^wddicruraddilferentiam  SimtnisVetri 

J     ^tod  lua  auitate  vdlocotmtum  elongan.  talis  enim  ambulatio  8  Et  ludas  Iacobi.//r«(fr.  fuit  enim  ^us  Mphei.  &  dlcitur  ludas 

«^ ^ magis  lacobiaddifferentiamlud^proditorns .  4^    j    Ui 

»  j  F./««f    °rA  w     ^Jr-^    ^^''  .._./■  m,afignificatTa'nfim;^dc uira  aftiua  ad conteplatTuTr^^ilod 

^i  ■tf"'nfw«?>'///»wf.Mons,fteficnominatur,coq7,bifunt  multipatres  fandilegunturfecifle  temporcfene£lutis,  maxl 

Citj.-Jn?^"    ■^*'"^'"''°'*^""^'^  idcofignificatpictatisexer-  me  utdehocmundo  tranfirentinmcntis<-equicmdic'gtcs  il 

tcrcrPMt^*^"'""/'^"'"'"*^'"''"'^''"^^'^"^^"^^'"''"^'"  ^"^P^al4-b:inpaceinidipfumdormiam,&requiefcam. 

tam cnntpmnw  "-'T''^*^  met,s  fignificat,qii^  pertinet  ad  ui  f  ^cenderunt.Vcx  quod  fignificatur meditatip cxkftiom.  SC 

«♦'Mt-oniempiatiUa.lgiturrcucrriodcmoicOliuetilcrofoiy  poftcaconduditur, 

mam  ^f  Hi 


■i^^^  " 


Rom.5.a,., 


Ioii.20.». 


loh.s.a. 


979 


Glo.ord.  &  Nicolai  de  Lyr  a. 


9H0 


ccclcfiae.  D 

RAB.Hicmimerus  iio.congruitajtafi  Moyfi,vt  Hcut  fub 
hoc iium -ro  Moy(e  defuncto  lcius ruccc(Tit,g  populu  :n tec 
raptomiflionisinduxit.ftc  vetcnlcgiin  ccclciia  pfincipatus 
Crs  lucccflit,clucens  veru  ifracl  ad  rcgnum  celi.Iite  et  numc- 

rus  ab  >/no  vlque  ad  cjn 

b  If  Vniusmotishabinntiadomo.  '  .-  .     . 


^      RAB.Filiopereantepcrditionis  iinpctfcausnumcrusapo 

A  flolorumremaiirir.iuxiarimilitudinemcnimlunxcrcIcit6(: 
^ccrclcitccclefialcd  vetcra  tran("cunf,&noun,fiunt. 

1«  oratwne.ic  Cn  Rvs.Pulchrc  magna fi  Qde  armatura.in  te 
■^J*     rationib.ed  dcprccatio,&:  hocabunde  didicctat  pnusab  iplb 

niagulro.  Qyamquam  .,        ,  .     ,,     ,  -. 

utio  ad  iraidum  illos'     Hi  omnes  crant  pcdcucrantes  vnanimitcr  m  o.ationc 

^A^^-.t     Arr,,,^  U',^  nr-i       »^  g  f  Qiiat  hjbebw  in  fuotomiuiu.fifUi  Sfiiabuit  lefus,  b  IT   I'"?!  o  nomiDccetcris  di-  » 

3ueglt.  AtCJUC  naC  gra-  ^*    ^  gmotdelignaiui.ciuia  »ug.>ert  &ma.er. 

*«r  Kf   ^'^  conicendant  etiam     +cum  mulieribus  &:  Maria  matrc  Iclu  &  h-airibuscius.In 

T  «Obip-  C^naCUlum.  VeUemtJtCr    [^  ^,  ^  <Hmcfl-<:..tapo(lol.Incue.iaculolUj.erion.     b  %  Catne,proptettotl>aiT..fi>i.itu,p.opc«  pro    2, 

Cnim     mCtUcbant      JU-  teaummerio,velc»ut£ctedicitut,quipt)usncganaoeftlapfus.     c  «   Paftor  p.o ouib.isU.quitut 

,  r  d  «  i'atontli:us.i.ioteipolitiia»i 

daeos.  *^  ,■  ■,,       .n-  .^  i» 

BED.Vnanimespcrfc  "' 
uerant  qui  Ipiritum  ex- 
pcftat.5"/wr/t«j  enim  fan 
ttus  dtfcipUn^  ^ff"^''^  fi- 
Oum.iC  idcoqui  vult  eu 
accipere,  perleucretiu 
+joportc-  prccib.&:fratrumchan- 
tatcquia  oratio  pio  aje 
fcturauxUiiimdeit 


fF^Mo.. 


^ap.^b. 


\>^h 


dccim  frcrcit,  habens 
lc^Mcm&ofto  ,  lypiis 
00UC&:  veteris  legis.O- 
portcDat  cnim  vt  lacra- 
mcntun»  quod  lcgifla- 
torin  annis  cxhibait, 

d  t  i'atonjli:us.i.ioteipofitita«aiiauo.  3    hoCgratlO:  prcdiCatOrCS  fjjj  « 


lebusillisexurgcnsPetrusinmediotfr.itrumdixic  Erat  ^  numcrodcfignarent.    lor 

a     f   Nondu.ndcificaiotuin,c]uianoiiduinfpititiisvenetatqji;b3mines  Deosfscii.      b^LocoSc 

d      louurailetit'  "^  '"""'*"™'''"''"""'''"""""''^r^rSr,td"ru.rcaSf";«^^^^  5  a  Eratautemturbahomi.  cap 

autcm  turba  homina  fimul  fcrc' centii  vigmti. Viri  fratrt^^s  6  "•''"^'''^^"^"f^fl 

a  f  Necefli:  cit,vcl  oportunum. 


b  ^  Q.uiaiamincoepta  eft,  non  f^miplcnadebeticnianetc.  _ 
-»  p  f  Vtpeifc^usnumcru»   apoholorum  fpwiiulanfiopiipJtctut.  / 

toportetimplerircriptura,tc]uapr?di'xit  fpirituflanClus 

f  Loquensinpioplieta  non  eniinhominis.rcd  ipiritunaiftifijitfcnientia. 

a  f  Vizcotumad  liotum,Tel  ofculiadptodendum- 


f-pcr  os  Dauid  de  Iuda,<]ui  fuit  dux  eoru  qui  coprehenderut 

Ctm  mulieribus. 


Jbidem. 


|bidem> 


wp-r- 


9 

*  Ch  r  vsosto.m. 
dc  his  loquitijt  de  quibqs  narrant  Euangclia,quod  dominum 
/intlequutje. 

«I»  Ch  Rys.Quomodo  igitut  diftum  eft.quod  peculiaritcr 
in  fua  recepcnt  e.un  i!lediicipulus<?bed  rurlus  vbi  congregaf 
fetillos,itaikir,um&:il'afimulaaerat. 

tc  OECVMEtMariaDcimateraderat,quaad  quidem& 
loaanesq  lihancinluamacceperat.&fcatresadeiac.Quodfi 
&:Iorephfponiusin  viu  scrat^vtiqjaderat&ipfcmaximeau 


*  Oecv.m.  Surgit 
Petrus  non  lacobus,  j^ 
tanquam  fcrucntior4:njj, 
vcluttis  cuidifcipulotii 
prcfidentia  coiv.mifia 
erai. 

*  CHRySOSTOM.  "'='' 

lOQuam  efl  feruidus  ? 
Q^dm  agnofcit  ctedituma  Chnflo  gregcm?Qiiamin  hoc 
choropnnccpscft?&:ubiquepnmu$omnijtnincipit  loqui.  ^, 
*  OECVM.Centumautemviginifimuladcratcxhisqui  h 
duocrediderant,Siquidem&fcptuag!ntaerant,  &:qu;ngen 
quosait  Paulusvidifledominupoflquam  rUurtexcnt.  i)cd 
hos  verifimile  ert  ex  his  fuilTe  qui  magis  apptoban  etat,  i)L  ad 
libcrius  loqQendum  feruentiores.  j^ 

"    Ch RysosT.  Si dominus fuos  di(cipulos  appellauit  fra* 


m 


foa,7'l? 


pellaret,  quaproptcr&omnibus  prclentib,  ficloquutuselt. 
Eccedionitasccclefia',&,fiatusangelicus .  Niireratillicab 
aliis  diiiulfus,n6  malculus.no fcrni !n.i.T.iles optarim  &  nuc 
ciricongi:egationcs.Null.iser.»tioilicitus  deh.squxa  tcor- 
poris  victuin  pert  nent , nuUii  torq  jebat cura rci dom .■rticr. 
Tmtum  boni  affwtt  tcntatio.  Tatumcommo.lorumhabct 
affliclio. 
C     Fmfratres  oportet  impkrtfcripttirjm,  quam  prxdixit  jpryitus^M- 


temhic,quidubitantib.filusfuis,nunquacirca  dilpenlatione    tres,multomagisconuenit  vtPetrusfuos^condifcipulosap- 

dubicauit.Sed  manifeftumeftcpiamdudumorruuserattquia         "  "  '  '       •- f"—'— '^ 

pcque  ipfeipcaderatquum  cognan  lefum  docente  viderecu 
perent.Quid  eniiii  aitf^Mater  tua  &  fiaires  tui  qujerunt  te  fo- 
ris:Non  autem  additur,&  pater  tuus. 
b  Af<i«4,ejrf.RA.Virgoamulienb.diitinguitur,quaetnaliqn 
mulier  no  pro  corrupti5e,fcd  pro  fcxu  appellatur.  Eccc  pnnci 
piiinafceusecclefi?adornatflorevirginiratis.  Marievcllefu. 
Be  D  A  •QuodinGrspcodilHndeponitur.Curauitenfm 
Lucasoftendcrcfr.Kresdn. co tempore tidei  participcs e(Te ,    ausperos Dtmi.V>zv).\n  vndcnari  > n^miero  Petrus lemancrc 
dequibusantepaflioncm  diaumcft  :  Nequcenim  fratrcs     nmebat.Oinneenimpeccatutiadvndcnariumpertiner.-qiii 
ciuscredebantincum.  eniperucisea?itpr?c  pradcc^logi  rrmfit.ideoqueinduodc 

clnmedio  RAB.Fratrum.i.fiIiorumDei,quorum  vnuscftpa    nariumrcdintegrarurnumerus  Apofl:oiorum,vtperdu,tsfc 
ter in  cclis;qu3nquam  etiam  quatucr  modos  quib.fratres di-    ptenarii  partes.(terquarerni  cnim  duodecim  lunt)gratiaqua 
Ciitur,chorusillehabuerit.Natura:Petrusfrater  Andrea.&Io    prKdicabant^etiam  innumero  feruaretur. 
quj^^rupl'  hannesIacobi;&:  ludasalteiijsIacobi.Gentecratogs  Ifrac    (    Deludaejuifnitduxeorum  qui  comprehenderuntlrfim^tjtii&c* 
f€s,  liUEj&Iudxivocabantur.Coguationeetilliquifratresdomi-        *  CHRysosTOMVS  .  Oecvmenvs  .  Vide&rhicho- 

nivclMan?djcebantur,crantmuicemfratres.Affcduquoq;  minisprudentemmoderatione.Nondicitcontumeliam,n6 
carnaliex  vnoAdamomnesnati  funt.Scdmaximefratres  fc  queinfultat,dicens,delcele(toillo,&omnibusfcelcnbusin- 
cundumgratiamrcgcnerationis.  gnato,(ed  fimphciterquodocciditindicat.Nequedicif,dc 

KAB.InmedioIefus(letiffedicitur,quaficornmunimi(era-  coqniprodidit,  fcdinaliosdetorquetcrimen,perquo$ad 
fjone  condefcendcns,hoc  cxem  plum  (umendu  c(l  paftorib.    hoc  dcuenit. 

cccle-  iff^  Voffe 


fratr« 


(Ki, 


JP 


MICOLAVS     DE     LYRA.  Tetrus  fcripturam  ad  propofitumJtcunJum  cvmludu  iintntu.mjibi: 

*  I  lliGcserantperfcueiantesvnanaminiter.&cPfyyfMfM»     Otpon&x zxgo.?rima  adhucin  duas.quia  primoVetrus  fcriptitram 
tia  enim  eft  vnitas  cordium  inbono,  tjua  facit  orattonem  txaudibi-    alLegat  in,gcnerJi,interpofito  ludfcafujectjndo  tnfpeciali,ibi.-Scti- 


lem. 

aCum  mulieribus.De«or« qux/ecutn  fuerant  ^efum  4  GaliUa » vt 

babetur  Matt.zy. 

3  EtMari^.  QHamaffociabant  mulieresilUex  deuotione.&  inter 
iUasmitiliercs  &  tAaria ponitur,  ad  dijjerentum  &  ad  difttnti.oncm: 
quia  i  siafola  erat  mater  &  virgo. 

4  Et  fratribUS.i^  efl,altos  de  cognatione  \efu,  quorum  plures  erant 
ibi.Et  dicuntur  eius  fratresfecundum  modum  loquenit  \]ebraicum, 
auoilitdeeademcognatione  fratreidictmtir  vnde  Gene.l^b.  ^bra~ 

pam  Lothnepotem  fuumfratrem  nominauit  J»V?i:Nequa:fofitiur     quafinthilrcput.tndum,vthabeturz.phyfico,  &Jubditurverbum?e 
gium  intcrme&  te:&}ntcrpa(loresmeos&:pa(torcs  tuosj    tri,ctm  dtcttw, 
^atrcsenimfumus. 

5  \n ii\<:bvi%i\]\s •  fiicconfequenterfonitmfecundum  dijpofitiuum 
ad fpirituffan£li  donufcilicet  apoflolici  numeri  redintegratio .  Et  dtuidi- 
$Mrin  duasparteiiquiaprimdad  hoc  induciturratione,fecundo  fubdttur 
^xecutio,ibi  :  Et  ftatucrunt  .  Vrima  in  duas.qutaprimo  tnductt 

Vetrus 


ptum  eftenim.C/rcapr;>w«»»  d;V//«r.IndiebusilIis.;(if/?,mro»fO 
re  medto  inter  ajcenftonetn  domini  &  Tenteco^en. 

6  Exurgens  Vcttus.  tanquamprincipalis  Dixlt ,  quod  pofleafiA 
diturfed  n  umerusexiHentium  ibidem  interponitur  cum  dtctttir. 

7  Erataiitcm  t.irbahominum  rimuh&^.^^^pw  dicitur  feri,ei> 
quodfptritufanClus  qut  in  Luca  loq'iebatur  ,  dubttaret  de  numeri  cet- 
tttudine  ,fed  in  hoc  feruabatur  modus  nimerantitm ,  qui  citm  modi- 
cum  deficit  de  magno  numero-.exprimunt  magvum  ntmerum  cum  bae 
ditfione,fere ,  pet  hoc defignando  quod  illud  qtiod  dejicit  modicum  eH , 


8    Viri  fratreSjOportctimplcri  fcripturam.Cww«eri«w ««»/«> 

teflefiefalfum, 

6    ?cx  os  Dauid.5;V«r  vldehiturparte  fequenti/ed interpottittaf^' 

fus  ludte  proditoris.ideofubdttur. 

jo  Dclada,&cc.vt patet loh.iS. 

*  Qlli 


M  0  H  ^  l  I  T  E  ^. 

I  Himneierantperfeuetantef  rnanimitcr  in  oratione  cum  mu- 

lieri-> 


liertbus.&c.Qnq  fecundum  Damafcenum.efteleuatio  m6ns 

inDeum. 

5   I»(i/ei«»/««. Hicadliteramagitur  dcclc<aionc  MatthiiB. 

^  ic  caius 


^s 


AftusApo/t     Cao.    I 


IiM7 


I  rvctusn.pojx     v^ap 

a  Po^tfi/fVtf^rK^w.RA.Noqivaigru  poflcderir, fed  quiaipfius 
fucraiprecium  agri  qu!  dominum  vitf  veiididit.Amifla  terra 
viueniiumagtum  languinls  ?<:  moi-tii.xterna  lcelens&rno- 
ininislui  mcmoriapoflldet,ga  luda.s.empru  precio  langui- 
nisagru  figul'  no  pofledit,gtraditioni8cnmcin  le^tin'  mul 
aauit,red  pofledit  didii 

a  ^Solo  niimcro  cooequatur.non  merito.b 

lefu  m,  c|  ui  co n  n  u  m 

;  af  ApftoUrum.b  f,   D< 
hciijciunc 

tem  miniftem  huius.  Echic  quidem  pofledica 


982 


cft.i.pofliderifccit. 

RA.Quidam  agrum 
aluda  poiTefluin  cidicu  a 
leexponunt  infcrnum . 
Alii  poffediire  agrum  il , 
lumexirtimant.quia  cu  '^ 
pcregiinis  in  co  fepul- 
tusfuit.  C 

BED.Dignam  fibi  pjc 


ir  iux. 


.uia 


queo/o'a5§£o?,nempeinftrumenti  medicorum  admin/culo  ap- 
parercpoflentrantaprofaiidintiiabexferionafpec^ueiatle- 
parari.-gcnitaleveroilliiKS  membrCKoem  excedebat  obicsBni 
tatehacmagnitudme.Porrofaniesacuermescorumeiiosep 
fluetes  ex  totoipfius  corporefcrebantegredieres,  p  fola  loca 

lecrctiora .  Poft  multa 

fDeo„oniuxtapt.^rcicn.iamiudica„tc.  •      VCrO  tOrmenta&  «itlO 

nes  cum  in  fuoprxdio 
vtaiuntmortuus  ctree 
pra:  fictorc  pr^d.um 
iliuddelertum  perma- 
fit,&non  habitatuin 
vfque  iiodiernnmdic. 
fednequead  hoc  ufq; 
tempus,  locumillum 


'-.-i 


umcT.iruserarin  nobiSj&iortituseft  f  for  ' 

H  I'oari„i&llsnoiuin,uelmin,rier;umd,dtducatuin  cotumau.com„r^  ., 


,^  rr,    -r  cotuin qui coinpre  2, 

c  1(  Podideti  fecit  ab  aliis.  t      >- 


grum  dc  3 

mcrcedc  iniquitatis ,  c^v  fufpenfus  crepuic  mcdius,  &  dif-  ^ 

func  omnia  viicera  eius  .  ■'Ec  nocum  £icl;um  elt  om- :J^ 

a  ^  pofledit  iia  vt  a.ppeihrctur.uel  notuin  tiaum  clt  Ita  ut  appellaretur.  ^ 


mi 


-' ^ r —      1  .  I ■•-rr^  *.»^'.^"*j"'-*  "oiLijiiijviuiii  citii3utappeUaretur 

nam  rraditor  inuenit  ,  clnibushabirantibuslerulatem,  +  itavtappellarecurairerille  7  qiulquampretcdrcpo 

dum   gUttUr,    qUO     VOX  ^  a,Habitantiun,,eti,falem.bUSytu,ncft.  ^  o    teft,nifi  obtUtatiS  Ilia-   tillisUer: 

pfodition.s  cxierat,  la-     h„guat  corum  ,  Acheldemac!'  ,  hoc  eftajrcrrancruinis    ^  nu  naribus.  nacuiaH. 

queOneCaUlt.Uignum  f  pcth«coftenduurrnumellelibrumpf.lmorumnonquini]ue.>Habiutio^f.i.deleatur    9    b    yifcera  .  K  A  B.  QuC  CCidema. 

etiatH    lOCUm  inreritUS  ,.,  "'^'"'^"«'"/denum.ro.i.apollolorjmtaminpra.-leuiquam  iufutuio.  fntir  fpHp^  frnurlic    Mn 

qaxfmit  vtquiangelo-  £  Scripcum  ellenimm  hbro  plalmorum  :  t  Fiat  commo-^^^tofXedirupt^fc^^^^ 

m.num  PrTdiderTt  c^      ""°  ^°^^^''  '^^^^'^'' '  ^  "°"  ^^  4'^^  habicet  in  ea  .    t  Ec      liibere  nonualuerunt. 
minum  proauierat,  ca:-  Meritoautem  per  fc-  f;b;  ,af.* 

o&terra.perofus,qua-  Ai>m^^  dem  doli  uifccra  fun- ^' *•"*  * 

liaenslpir;r:busIociandus,iuxtaexemp'um  Achitophel  &    duntnr.non  perlocumofcuh",id elhos quoofculatus  cft  le 
Ablaion  in  medioaensperiret.p.gno  ctiam  exitu  &:  raors     l.im,quamuis falfa  fuperlicic/cd  perdium cui  virusoccult»  E 
ipIaiucceflu,vtvilceraqu3cproditionemconccperant,rupta    malitia:inerat. 

d  foi-ww.llAB.Habitantiumlerufalem.quiactfivtrique  lo- 

quebanturHebraice,diaabattamenproprietashngu?Icrofo  ^» 

I3  morum  a  G.flliteis.de  quib.S:  apoltoli  erant:quod  in  paflio 

ne  dom.ini  01  tenditLir,vbi  ctiam  Pctrus  nolens  lingua  fua  pro     "     -t 

dituscrtefleGalliK-cus. 

c  h-i^^RA.Hocvtquidamdicunt^Lucas  fententicEPetriin 
lent.qu-.aGrarcelcribensagr,  apud  Hebrxosexprimitnomc 
&  uKcrprctationem  nominis  ililius  Grxca  lingua  pofuit  Vel 
Petrusluxcontextufentcntix  vocabuluagriiflius  fermonc 
lerololymoru  memorauit,&  in  Galilsam  loquelam  tranftu 
lij.Quauis.n.eiuIdelinguxfueruntIuda:i  &:  GalilKinoparu 
in  in  lermone  diftat.Vcl intcrprete  latinu  hocaddidifle  mul 
ti  zftirnant.Supra  dixerat,oportet  impleri  fcripturam,  fedpc 
dct  fententia  nondum  terminata  hucn(quaScrtptumefl,&c. 
*  CHRy.Hocdeloco,dequedomo,&epifcopatumeiusac- 
opiatalter.hoc  cft  principatum.facerdotium.  Homi. 

c  Fiat,&c.Hi  verfus  plani  funt,quia  ludas  prxuaricationis,pft 

,  ,   -        .  r^     ■  r',--  "^'"^'^cepit.&abiensingchennahumanaicouerlationis.ha 

jgrcd. qua currus leu.  curfti  pertranfibat,imo  ne  folu 4 Jem    bitationem  dcfcruir,& a?cipi?nte  Marthia locum  eius fum- 
capitistumor.Siquide&palpcbrasocuIorumeiusadeointu    maapoftoUcinumcnreftitutaeft 
mmfl-efcrututolnolumenuidercno  poffet,ocuIi.n.eiusne    f    Z)//:-r«<r,B£D.Donecckausproeoaflumatur  Matthias 

^^ ircrVei 

NICOLAVS    DE    L  Y  R  A.  ~ 


caderent,&inauraseuoIucrentur,cui,f.fraudiuelptoditioni 
vel  culpg  fimilis  penc  mors. 

4»  Am  B.Crepuit  Arrius,  ficut  deluda  Petrus  apoflolus  dixit, 
qujEpoffeditagrumdcmercede  iniquitatis.  Noneftfortui- 
tamors  vbiinfacrilegioparipxncparilc  proccllit  cxcmplu, 
vtidem  lubieiitluppliciumquieundem  dominum  negaue- 
runt,&;  qui  eundcm  dominum  prodiderunt.*  Greg.  Ncq; 
emptam  precio  languinis  ,agria  hguli  ludas pollidcre  potuit 
qui  rcrlatis  trjg.nta  agentc.s  traditionis  crime  cnminiofiori  in 
le  protinus  morte  muldauit. 

:tOECv.Iudasfu(pendioevitanondifceint,fcdfuperuixit; 
deiedus  e(i  enim  prii.s^'  pr3efocarctur:idque  apoftolorum  a- 
di  indicar.quod  pronus  crcpuit  incdius .  Hoc  autem  planius 
fcripfitPapias  IoannisapoftoIidifcipulus,dicens:Ad  magnu 
imp.etatisevemplum  inhocmundopermanfitludas.Intm. 
n.co' pore inflatus.vt  pio.' rcdi  non  poITct,  cii  currus  leui  cur 
lu  p tranfiret,curru  comprcflus cft.ita  ut  effundercnt  eius in 
teftin3,^;o  TOO!/o.Corpore,n,adc6  inflatus  eft,  vt  neque  poflet 


U 


*  I  Qni  connumeratus.j.vn«xrff  12.  apoflolis  Matth.io. 
2  Et  lortitus. t.digniiatem  apofloUcum, quam  non habutt a cafu vel 
peTfoforem/ed perChrifii eU'£itonem,fiuut  dicitur  lohannis.e.g  T^n 
neduodecim  vos  elegt,&  unusex  vobis  diabolus  efi.  Sors  entm  aliqua 


5  Etnotum,/*«omif/^^?«wl«d*/. 

6  Ita  vt.emptus  deprecto fanguis  ChriHi. 

7  Lingua  eoru m.t.prmcipumfaeerdotum  qui  emerut  agrum  illum^ 

Matth. 27. 

8  Achc Idcmach. J-cic-HtfMw  ^erb  qmi  ille du£ dtBiones  agrtmfan 
guinis  in  latino  fignantes,nonfunt  proprie  Hebraiaefed  magts  SyriacA 


do  acaptturpro  parte ,  &  ftc  acctpitur  hic,  quontam  m  partem  apofio-     tamen  lingu.x  Hebratca  &  Syriacafunt  valie  proptnqu^,  vt  dictt  Hie- 

TTruZ"^"'^/!'  r  ■  L  ,■■  ■  j  ■  .,  ■  ■  ^,  ^°"y-'"P'°k^\^'i^'tto.hi>mtnesautemnotabil,terliteratimagisvte' 
3  tthic,.polf'.derefecitabalttsquta  iodenanos  qutb.mique  Qhri.  banturlinguxSyraquam  Hcbr^a.vnie&ltbri  eorum  qui  funt  extra 
itum  vendtmatm  templo  protectt,ex  qutb.prtnctpes/acerdotum  erne-     Bibltam  pro  m,ina  parte fcripti  funt  tllo  iitomate,  Uteris  tamen  He- 

r^'niagrumprofepu^turaperegrinorurn,vthabeturMatt.i7.a.Mtqut  braicis  qmidefacilpotenfien,qHialiter^hic&  ibifunt  eiufiem  nu- 

autem  dicant,quod  ludasfutt  ibt fepultus,&  ftc  poffcdtt agrum  lUum .  mcri  & font,dtfferenter  tantum  charxthrib.Ht  dtcit  Hiero.in  prolo?oza 

leato.  ^      *  ' 


Sedbecnon  eit  verifimde.qtiiapnncipesfacerdotum  erant  intenti  cir 
ca  mortem  CbrifiiprocuranUam  ,  propter quod  non  ita  ctto  emerunt  a- 
grumtUmnecettam  ager  ille  emptus  fiatim  fuit  pro  fcpuUura  difpo 
fitus ,  &ftc  uideturfmjk  traSus  temporis  intermcdius ,  &  ex  verbis 
Ma(!.27.a.Et  proiedis  argenteis,&c,v/df  fttr,  cadem  dtefefufptn- 
difie,propter  qu,d  expofttio  prtma  melior  videtur. 
«}•  EtIufpenfuscrepuit,&c.vfpoc«<i  refpondere  culpx .luflum e- 
nirn  erat,vtvifceraqu£tantam  prodttionem  conceperant,  enoimtter 
taderent. 

Etno- 


M    0  B^jl  L  l  T  E  \. 


9  ^cn^tu^cnt^.hJ.legata fcriptura D<iuiiingenerali,& interpoftto 
cafu  lud/e, hic confequenterponitur di£lafcrip:ura  infpeciali ,  cum  dici 
r«r,J"criptum  si\:.6cc,quiddicitur  unus  Itber ,  non  ab  itmtate  aUoris, 
quia  multipfalmosfecerunt,  vt  diSltimfuit  in  pnncipio  illius  Ubrt ,  fci 
ab  unitate  colle£loris,quia  pfalmi  a  dttfrfis  acloribus  compofiti,fuerunt 
colleCiiperEfdram,vtcommuntterteneturetinunouoluminerepofttiy 
vt  ibiiem  fuit  plenins  dcclaratum. 

10  Fiat  commoratiocorum  dc{a:ti,5cc.hocfiribitur  *Pf.(i%.f. 
*Et 


*  cuiusncccflTitas  oflenditnr  cxcafu  Iud?&  eiusmorte. 
Ap<!autordin3uerat9cflenti2,apoftoli,vtpatefM.x.&:Lu. 
9- tt  qm  ipfi  funt  fuccefl"orcs  apoftoloru.&hoc  habemus  do 
ci)menrum,qu6d  mortiio  pontifice  illa  ad  quos  pci  tinct  dct 
•ine morc diipendio de  alio  prouidcre  E lcaio  vero  Matthari 
partim  fuitabapoftoLs,qademuliitiidinecrcdcntm  fiatue 


runt,duos  magis  idoncos  fecundum  fuum  iudic.u :  fed  quis 
corueflct  magisidoneus.recurreruntaddiuinum  iudiciu,d2 
tes  eis.poflulata  tn  prius  eIe£l:ione  diuina  p  deuotas  orationes 
Datiovcfofortiumtnodoprohibita  cft  ineleaionib.ccclc- 
fiafticis,qu^debentfieriperfpiritumlanaum,cuiusabundS 
tia  datafuitpoftcleaionem  Matthi?  propter  quod  elcftio 
feptem  diaconorum  fuit  fada  finc  dationc  fortium.-quia  fuit 
poflquamapoftolireccpcrantplenitudincmrpirituflanai. 

s.*Etan 


933 


Glo.ord.  &  Nicolai  de  Lyra.         984 


^  ^  VdnonfitipfeI«das,quihabitctmca,  fcdaUudafTumatur  *CHBys.Etcnimnoniflesqiiodcpifcopus  dcbctoTipium  D 

^  proco  qu  lpzmtcntiaind.gnusiudicatuscft.  ^  oncragcaare,quodali,s  lacet.bdaturvcnia.pri  veroncqua|    | 

«opk  >,c  rrWr Ichrv  Quamobrcmcommunicatiiocncgorncu  9aHispcccantib.(upercftcxcurat.o,.pfiucro  minmicliaud  ^'M 

fui^?Jcrcsvcrterci[iIrinpugnamacdelabcrcmr.nc5tctione  quaquamfcftinaffesadpr.mam^haudquaqaam  accurnflTes. 

NarnnhfsipfishocaccidjtmuUomagisaccidifletUUsidcm  HiccnimoIumUnguiscxpofituscft.oium.ud.cusob.^^^^^ 


9>^ 


Jiabct  oecumcn. 

*CHRySOSTOMVS.      • 

Ibidg  paulopoft  Mul- 
fitudinipcrmittitludi 
cium,fimulcosquie- 
Jigcbantur,rcddcnsrc 
uergdos,&:fciplumli-  ^ 
terans,  ab  inuidiafi- 
jnultateq;,quaEpotc- 
jat  a  castcris  oboriri  , 
Namhzcfempcr  in- 
ccntiagignitmala. 
tfc  OECvM.Ibidem, 
iludcbantautcm  apo- 
ftolorumexplcrcnu- 


«f  SpecuUtioiiem,»dr«poiirpeaion«mepircopBjeiumrpecuUtorvelfupennr[«:aor.b^.r.aliu» 
iemi.liisdifcipuU.,vclaIict«dcoray»tat.oncmlud.T,ve.altctamboniinq.ios(ottcsmiIlirunt. 
c«  Qui.  ptidixii  fpititusptophe(ica..d  %  tiuiH  non  ot  al.ii  qi»  .lon  u.dciuni  icfta  n  Ja .  qu...  teflii 
ronellidoneus,quinoninteifnitteftand.s.e«lNonf?miii..qua.-u.nad  pctag.andum  lcxus  inhi- 
mioreft,adpixdicandumpeifonareiccond-oi,»dtcft«adumautorita5intcgtiot.      _ 

cpifcopatum  cius  ciccipiac  alrcr .  Oporrec  crgo  e  x  his  vi'ris , 

^I  Non  cx  di.uidio  t«mpori$  fpacio. 

quinobifcum  funt  congrcgati  inomnitempote  ,  cjuoin- 

«Hocefthumanitatis.ir  Iningrcn^i  locorum & exitu fempet  fuit;quimult  »  ciuitatibus  pcidica. 
uit.non  habcnsvbi  capnt  rccl.narct.vcl  intrau.t  i  cipicns  a  bainiluio  loiiann.!.,  c*iu"t  "i  dic  0"» 
airumPtutcft.bT  Nobispriicniibusvclmter  homines.c  «.f.noftcr.f  Bonuslctuus&fadclispnus 

nlui 


u-:? 


•« 


I    vnum 

te.quxgeminacft.Excmplisxqualibusduosparescflecognouerunt.quociierisprj     e 
ondubitauctuiit.-altcruin  vjroprxicrtc  ilterinon  homi.iuaiciat,  fed  iJci. 


....... ,-   ,     -      ex- 

if  Ptocharitate 

ferenduscflcnonauoiiauciuijijaticvuu»  ....v*  ^...^1^..^  ...v....vr..  ...^. „...»...  -.-.,  —  -_--; 
bf  fiUns  Quietis.f  Vel  Bainibas.HocpetaiUicipation«md.citut,qu.a  nominueaula  m  lequen- 
ti  iiionltiaiur,^  ^ 

iftis.tEt  ftatuerunt  duds,  lofeph  qui  vocabatur  Bhai-la- 

a«Tantluirtutis  faitutetiama  Romanisqii  cum  noal-ntiuftus  dicctetut.  b^  Donatusucl  Jo;iuin  Dei.     • 
«  Excn!Plumoiandifortieniibusaatut:qu.autaitSalomon:Sottesmiituuntut  inlinui  leJado- 

inino  tcmpeiaaiut 

Fr  +  nmn- 

8 


&  fapientiu  &^  infipic 
tium,curis  perpctuis 
obtund.mr ,  tiim  diur 
nis,tuno£turnis,n-ml 
toshabetquib.cftit». 
uifus,multoshabctin 
*  uidentes.  &;c.  EtPau- 
2,  lo  poft.No  arbitrorin 
tcr  facerdotcs  multos 
cflequifalui  fiat ,  {cd 
multoplurcsqiiipcat 
Incaulacrt,quomam 
rcs  excelfum  requitit 
animu .  Muhas  cnim 
habct  caiilasqn.t(fi'. 
peliant  ipfum  ni 

moribus,  &  innumc.  -i'"u. 
risocuUs  ilU  opusd 
«ndiq;Nonuidesqul 
multasresoportct  ad 
cfleepilcopo.vtlitap- 
pofitusad  docendam 


•,- 


•em<3^ 


ailUmPIUICll.D  ^.   J^utni|.ia.iviii.i.M..  ....  ....*.    ..--...-. „  _ 

Tt  confuc ueiat  Chtiftuni  dominum  fuum  poft  artcnfionem  etuin  ptofatctut- 

d^I  Quiapoftbapiifma  Ioaanisca.-pittateie  Kdocere. 

trauit&exiuitinternos  dominus  IduSjincipiensa^^baptif- 

%  Hocpoteftatis. 

mate  lohannis  ufque  indiemcjuaaflumptus  efta  nobis  , 

nicru,nc  praeccptoris  brgn.cm  i-e{urre(Stionis  cius  nobilcum  ficri 

clectio  veluti  mut.la 

cflct,&:  impcrfcfta  . 

Vcrumno  multos  fta- 

tucrat ,  fcd  folos  duos 

nc  maior  caufarctur 

triftitia ,  multorum  re  n  Excmp.um oianm  .onien.ious ua.u.:,..- u. ... "— -;,-;~— - --       .    ^^,^^^^^  malorum 

if^n,°«?%t:i.  c\e^H  ^jbas.qui  cognominatus  eftiuftiis,  &  Matthiam.  Ettoran-  '  &tenax  firacfiacl.sin 

D    i)«OS.  DtD.V.ltuita    l^  l  O  jQ^j„osi,teni,quiopcialbhcornimus.airDeliricnt.aDeinondubiiant,&    5    doflrina    fcrmoniS    ? 

rcicrtnosduosquiaa  ^  idcoqufiuntciusottciifioncin.vtquojooau&ii-iinofcant.        Oinntc  hoc  ditticul- 

fortcm    apoftolatus  e  ^^^  jjixerunt,  Tu  domine qui  corda  nofti  omnium:oftende  ^  t^,;,Et quod  alii  rcc' 
ftatutifunt,dcnumc-  cat.  liliimputatur:  Ni 

fuiffe°'  °"'^'P"^°^""^  hildicoprxtereatfi  vnns  tantumdcccdat.initiatus.nonncto 

c  o«;ro^»o«;m.t«x.BE.InlaudcBarnaba:immoratur :  quia.p  tam  ipfius  '^b^r^'^.'"^'^^^"^^""'^'^^^^,^?'-''?"'^;^^^^^^^^ 

laudeMat.habct,cpfortceligitur.Barnabxlauscumulatur.nc  iaaura,vnnullarat.opoflit^rt.marc.Ee^^^^^^^ 

vclutindignusrcpcllivid«retur:quodpofteadedarammcft_:  falustanneft,vtobnancnhusDc.fiercthomo,  ataq^p^^^^^ 

qu.acuPauloget.ii  Apoftolusordinat,illioffic.o  rcfcruarct.  tur,cog.ta  quatam  ^«"^^''^b.tp^na  Quod  l.qu  s  ob  l^^^^^^^^ 

d  I«R«^BED.Aut  latinumeft,aut  Hcbrsum  :&interprcta-  nem,.n  hacu.ta  perd.tum .  "^«"^  d.gnu.  eft  quanto  ma^ 

turDarcensvclleuatus  illc?Ncmihi  d.xetis.gitur,pGccauitpsbiteraut  d.a.onus.o.n 

c  EtMatthiam.B  E  D.Qui  donatus  cft,vcl  donum  Dci  intcrprc  ni  hora  crimina  redundat  in  caput  comm ,  q";  ^o^  f  "S""^^^^  I 

tatur,cui  donum  apaolatus a dom.no collatum cft.vel  Dci  &c.Pro.nde,fi  qu.s ad  fuum  facerdouum  accefleut  v c^t ad 

pamusiTitcrprctatur.MctitoparuitranfccndimrUlcquilau-  foll'citudincm&curam,nullus.lludtac.ic(uicc^^^^^^^ 

5c  hominum crat  iuftus.  aut  no  al.rcr 4 PtePh^'^"^"'^?'^^^!?  ^^J^^^f^"'  S^^ 

tfrOEC.Oportuncautemcordiumvocantcognitorcm,nec  gnitate^^"!'"''^^vtg^or|ficemur,&hono^^^^ 

dicunt Eligc ,  fcd  qucm  elcgcr.s  oftcndc.  Omnia  namquc  a  pdimur apud  Deum.QH.id  lucn  ^f,^.  ^1^  ho^ios.^c^^^^^^ 

Dcocognitafunt,acdefinitt.etiampriufquamanimocona  multafultinucrit  .nquamult.sp^h.lofohpu  pr?thter^t^^A^^^^^^^^ 

piamus,1-ortemprxtcrcaappcllat&rcmomncoftendcnsbe  ^i^^^^-^^^^^fV^?^^'^^^'^,^^^^^^^ 

SignitalisacclcSioncsefl-ed.uin^,&vetcrumadmonct,quo  catum,acerbcpumtuscll,.dquemcuto,quippcquu.dalKH 

nitm  &  la:uitas  ita  fortc degit.  ^  ^  a^ura  faftum  fi^Il^^ue  grau.orcs  p?nas  ded  t ,  no^ 

*  Ch Rys.Nondum  ludicaucruntfc idoncos ,  nc ipfi cx  fcfa  id 9  propalam faOu eft.lcd  & quod  '^^'Jlll[fXnV^^^c 
ccrentclcaioncm,coquccupiuntaliquofignocdoccn.Alio  «l^^-EVPf  P^"f  •^«''^^'^'^«^'bcllum  ncxp^ 
quifiilhcvbineceratdcprcc^tio,ncqucviriprobi,tantumva  coucn.tdiccre.Imopo  lushocd.cimuspr  usav^^ 

Juit fors,co q, rcfio aio ficrct fup  lona.  multo mag.s  hic cxple  tn,&c.No  cft.n.nobis  bcllu ^'l""^"^ 5«;  aoppnmut p^^^^^^^^ 

pitchorri.acpfecitordine,nccJltcrillcpr2tcritisdoluit,&c.  POtentiancq.;,fuft.nemus^pugnaregrcgc,  cd^^^^ 

BED.OftcndequemclcgerisaccipcrcIocumminiftcriivt  Paftoruquorumcmjn.t  Ezechiel.maaami^^^^^^^^ 

PabirctinIocumfuum,id6ftfortcmapoftolicara.  ,  Qn.snrmpftat  tamaIolhcitudmc^ouib.Xp.,qu^nm^p.utir, 

N  1  C  O  L  A  V  S     D~E    L  Y  R  A.  4  IncipiensabaptifmatcIohannis.&c.TvC""'^""»  ^f^^'"""^'/"' 

*  Etcpi(copatum,&C.«/ffr/;oc/cW6/f«r  Tfalm.  lOi.XterqHeta-  domfiepublice&miracuUfecij[fe,nifipoflc}uambapii^atusfuU  a  lo- 
mnpfalmusintitulaturaDauidytanqmmabaaore.Comunmautem  hanne.  r..  •  »  >  jc\^rUi9it 
beatusTetrusiflas duas autoritates  jtmul , quialoquunturdepanapro  5  Tcftem refurrcaionis,&c.e2^«»<7W aUorum  adfidern  Cbrmif 
morte  Chrifliinfuaa.Trtma enim loquitur  depccna  Jacerdotnm  mor-  tinentium.refurreaiotamcn exprMr,quiJ  ""«^'■^f '", ^'^''"5^"' 
tem  Chrifiiprocurantium/icut  ditlum  fuit  bleniusfuper  ■Pf.itlum  .  1«  racula,quf  fuermt  ia palam  coram  homtntbus  non  mAigcbaat  tejum^ 


nioficut  refurretito,qit£  manifeflatx  tantum  apofloUs  &  alijs  difctpu- 
Itsfuis 


6  Et  ftatucrunt.Pw/J/<z  allegatione  ?etri,hic confcquentcr ponitKte 
xecutiofdtii,nam  alij  fiatim  ^acquietterunt  eius  di£lo,tanquam  mw.-ji 
i)U,ideo  dicitur.^Ex.  ftatucrunt  duos.»/?OJ »0« dtninxcrHni ab  altjH 
fortem,fdp:r elecUonemtanquam  magis notabiles in  fcientia  &f* 


pO^nam  tnim  mottis  Cbristt  templum  &  ciuttas  lerufalem  combu^a 
perBfimanos,&facerdotespartiminterfe£li,  &pairttmcaptiuati,cr 
hocedquodDauidprAdixit.Viitcommomioid  efibabitatio,co- 
rum,dcfcrta,&C.  Secundo  vero loquitur de  pana  lud^.proditoris  qui 
Qhrtflum  ucniiditprincipibusfacerdotum,ftcut  ibidem,fuit  ditiii.  \flo  e- 

nim  ludaperfufpenfioriemmortuoMatthiasfucceffttci  in  apoHolatim,  ju,,.^-",j^"r-- - 

yt  patebit,infra.  ^poHolatus  vero  epifcopatus  dicitur,  vnde  &  ipfifunt  Qorum  ChrijU  experientta. 

fHccefIoresaponolorum,fccundum  qtiod diciturin decretis.zi.d.cin  no  7  lofeph  qm,S>CUsie eftille quimfra  vocaiur  Bar»abis ,  w m 

VOteflimcnto,&boceflquoddictlur.  .  dicunt.  ,«...•    ^UIte 

I  Epifcopatum./:/«<i*.accipiatalter.  8  Qiiicognominatus,  cxeuident,afar.aitatis,qH£raftonai>iii^ 

7.  Oportct  CVgo.Mlegatafcriptura  ad  propoftjum,  hic  confequcnter  hic  exprtmitur,ne  repulfus  ab  apoftoUtu  tanquam  tndig>m  wdf  1 . j 

Tetrus^concUiiitintentum^dicens.O^ontt  ctgo.ad  reintegrandum  yndecumTauloponeaadapoiioUtumaftump:iMeit,in}.\  5.f-  J 

WKOTej  ttm  aponolicum'.  Uter  dicunt  prxdiat.  Sei  meltusmdetur  dicendum,qucdfuerit  aiiui, 

3  I.xhis vix\s,&Cc.qHipercxpericntiamnomunt(enucrfationemle  plentusdicetur,ivfi,.c.  ,    .,r  .   .  .^.Uiore 

fHQhrijii&etuso^era,  9      ¥totmiCidi\Qt\itit.Licetentmifloselegtj[fcnt,utnoubmre 


'3 


98^  AftusAponroi.    Cap.  II.  ^6 

lacobi erg.i grcges  labam.Qjis  poteft  recenferc  tolleratum  riimmu^ ficerdos forteqna:rebatur,ncut  deZachariadr.Sor  D 

A  noc^isgeluj&c.videlocum&prcccipuetincmhuiushom.  tcAirrexitvrincenfum  ponerct,quia  qu.-crendus  erat  vcrus 

a  Frifii-w/^.Beda.Nonhoce.xempio.velquialonasrortedc  (acerdos,donec  vcnirerillequi  per  ^priQ  (aneuine  inrrauit 

I«ni    prehenhiseftindifferenter  (brtibuseit  credendum,  cumpri  in  lanfflafanaorum.cuuishomai  Pa(chaimnTblatur:reddie 

uilegia  fingulorum  fecundum  Hiero.  comune  lege  facere  pentecoftesrpiritu  apparentecft  coniummata,  doneeveni- 

ponpofTunr.  Hieron.iu-  rctveritas  figunmlicuit 

perlo.SUbhOC  CXempIO  I>r!ttet.tumpomt.<iuiaiaminpr3tfentiacleauser»t:        a  Sciuntaltcrum  e(r<-,frd  nefciuntquera        eXCrCCri    .    IdeoMlthaS 

ciSertTump^riPi^^^^^^    quem  clegcrisex  hisda6bus,vnumaccE  tlocu  miiii    q^i^ntePentcco.knor-  J-<orrcm 

^nmSnnJm  lX!>m  non  =>  Td  cft  ipfum  minifteiium  &  apoftolatum.  b  ApolloUtus.cDciecitfcimpictLe  fua.  dmatUr,    forteqU^ntUr.    LuC.^a. 

prSer^slutenTn^    fciihuULsA'apoltolacus,dcquo  pua^ricatuscitludas,  vt    iT.T '^T?  T^r  ' 

fnCOndemnitionrm  R.»    a  *Adhoca<iquodpra:iudicativeft.  blnfernum.    cCadctedefurfumdiciturcjuia  lors»  Dco  tem-       P""^Cp  "OU  lOrtC,    KU  cH- 

incunucmnauonemua  a  h  ^  -  -^  petatacft.  lcipulorum   cleftione  , 

laamafinaioquitunCai-babirecinldcumfuu.Etdederutfortesci.t  Etcecipitfors    apoftolorumverootano 

pnaS  etiam  proprietatl-  Vtduodecimapoftolommpcrfeaonumeropeifeauidateturfpititus.EcccIuna  poildcttimentum    I  06,  &  manuS  impofltlO-    flt.fft  c.l 

gnofan.s,ita&hicfugm-    ^^      ,  ,      ,  .         „  ^     .     ««fit»l'S'»cntmn.  nefuntordinati.  inpr.i6.t].' 

uu5fortedeprchcnditur    iup Mattniani,&annumeratuseltcu vndecim  apoltohs    aBernard.  Pulchre  z>§i.<-^c." 
ronnrib.fortium,fedvo  omuinoPetr'apoftolus,  »«  •*-"^"t 

Juntateeis  quiforteregitinccrta.  fiiium  pcrditionisinlocumfuum  abiiflTeteftatus  eit,  quodl  '••"O"^''^ 

BED.SiquisnecciTitarccompulfusexempIo  apoftolorum  acrecrepucritmediusacriarumcollegapotelfatum,  vtrote  ^     /■. 

putatdominQ  foLtib-confu!endum,videat  hoc  apoftolos  e-  qucm  veri  Dei,&:  veri pariterhois.quia dccclo  venifretopera  iiabh  J^""' 

gifTccolleaofratrum cetu,&;ad dominum  fufis precib.  turus  falutcm in  mcdio rcrrf.-huiuSjinquani.proditorcm.nec  vcls*  ' 

b£r<:ef/</«.Beda.Hicfor£ceIigitur,neaIegedifcrepct,inqua  c?lumreciperct,necterra  fuftincrct. 

._ . #CAP. 

NICOLAVS      DE     LYRA.^  per  Luca'H:Q^tfonedtgnur,bumanoiudiciononcornprehfndnur.Sem 

A  alijs  vt  diClum  esi^gmen  ignorabant  qups eorum  ejjet dignior.ai  apo  cundoft  quis  etiam  in  necefitate  abfque  reuerentia  debitaforttb.vtatur  g 

fiolatum.propterquodfuperhocimplorauerutdiuinum  iudictumper  te  vnde fuper  A6lus  apof\olorumiicit^eda.Siquialiqua  neceff/tate com 

perationemfortium,fecHHdumq,dicitur-ProuA6.d.SoncsmMuamt  pulfiDe>i'>-  putant fortib.  apoflolorum exemplo  ejfe confulendum  vi-  J 

in finum,Sed a  doniino  tcmpcrantur.  deant hoc  ipfos non  mfi colhaofratrum cpu & prxcibus ai  Deumfu- 

1  Et  dcdctant  foTtcs.¥.t patet quodifle  lofephfuiC  cognatusChrifii,  fisegtlJe.tertio,fidmnaoraculaadterrenanegotiaconHertantur.ynJe 

ytdiietur.inf^.c.EtftbtprspofuitMatthiam,perboco!iendenSy  quoi  dicicytugu.adinquifitiones lanuarij.His quide paginiseuangfltcisfor-' 

adofficiaecclefiaflicanonfiinthomines  ex  confanguinitate  promouen-  teslegunt,^finpiandumfitquodhocfac'iantpotit4S,quam  addpioma 

^^  confulendaconcurrant,tamenmilndifpliceti[iaconfuetu:ie  adf.egotiei 

Mmaiorem  httius  autoritatts  inielUgentiam  qumturhic,  vtrum  vti  fecularia&ad  vits.buius  vaniiatem  diuma  oracuta  vdle  conueriere. 

fortib.fichcittm)Aiqttodhcendum,quoivnfortth.e!iexvart^euentu  Qnarto,fiinele!lionibusecdefiajiicisqux  ex  fpirttufanni infpiratto- 

ifott  hdifpofitionealtcuius  rei  f-nfmlii  propofitxdeterminare  altquoidu-  ne  fieri debent,aliqui  vtanturfortibus.yndedicit  V>eda  fupera&us  apo 

1  licc  hiHmvelincirtu-n,ficute%feiiuctsp>opoCitisperho:  qmi aliquts acci-  Holorum.  Mithiasante  pentecoHem  ordtnandus forte qufritur,  quitt 

pit  breuiorem  vel  longiorem,feu  in  proieaione  taxtll  irum,  ex  hoc  quoi  nondum  eratfanSifpiritus  plenttndo  in  ecclefia  Dei  diffufa.jeptem  au- 

aliqui5proijc!tplurapun£ia  vd  pauca,velex  confimiltb.  aliquod  dulhu  temdiaconipo(ieanonforte,fcdeleaione  difcipulorun  oYdinatifunt, 

tnter  homines determinatiir.Etfi  boc  fiat  ad  alicwus  rei  diuifioHcn*  in-  Tropter hoc prohibetur,  rationahiliter  talis  eletVo. extra  de  loruleg vfs. 

terhomines.vtper  hocdeterminetur qidis quam partemaccipiat,Poca-  capi.ult.^ontamen peccawrunt apo^sli cligeitdo  Maithiam per  jor-' 

tuyforsdiutfioria.Siautemhocfiatadaltqwddeterminateageniwn^vo  tes.quianoneratprohibitum,&qj:af.-ceruntbocfamtliariconfilto'pi 

caturfon  confultoriajgitttr fi  dirpofttio  vd  euentus  fortium  expcaetur  ritujfan£lt  quod  non  efl traheniu  n  ad  confejuentiam^maxime  qut a  ho' 

afortimatantum,nt4llum  vittumeRfimittantur  fortesaideterminan-  nines ftc uft  fuiff-nt  pr^mictenio  orationemdeuotam,ficcnimltcitum 

daminter  homines quis  quam  partem  accipiat  alicuius  re::  ir  hoc ex co  tum  erat  ante  prohibitione m,  vt  diilutt  efi.  Secus autem  efl  in  tempora 

mmtconfenfucommittiturfortun^  caufa tamen  motiuapotefi  rfjepec-  libus ,  quxordinanturai  terrenadifponenda ,  <&  iieo  in  d(£iio>ie illo- 

catum,vtfiproptercuptditatemproDriam  vdaliqnoi  vtttwn  nonpof  rumpnffmthominesiitifortibusftcutin  iiuifime  rerum  temporalium,  P 

funtconcorditeraliomudodiuidere.Siauteui  dtfpoficio.fortium  vdeuen  utpr<eliclumet%  Siuero  necefiitas  aliquaaliaabdeBionedignitatis 

tus  non  expeReturfolum  a  fortuna,ted ab  alia  caufa.  hoc efl  dupliciter-  ecclefiaflng  immtneat, licitum  efl  cum  debita  reuerentia forttbus  diut- 

Vno modo a caufa  corporali,vt  a  dtfpofitionc flellarum ,  &fi cum  a&us  num  auxdum implorare.unle dicit .Augu.in  epi^ola  ad Honoratum.Si 

(iellarHm adhocfenon extendat,fuper'iit'ofum efl&iUtcitun ,  &non  inter Dd minislrosfitdifceptatioquieorum  temporeperfecutionis ma- 

caret  occulto  pa£io d^monum .  Alio  modo,quta  expe£laturcuentus ,  &  neant,nefuga  omnium, &  qui eorum  fugiant  ne  morte omninm, defera 

difpofitiofottiumacauJaJpiTitualidirigente,&  hoceii  dupltciter.yno  turecdefia.Sih^cdifceptatto  aliternon)>oterit terminari,  quantummi 

modo  4  imone:  &  hoc  efl  illicitum,quia  induditfamiliaritatem  & pa  bi  uidetur,qui  maneant  &  qui  &fugiantforte eligendi  funt,&  hoc  mo 

^um  cum d£monibMio modo a  Deo  expe£iatur immedtate ,  vel me-  do ufijuntjbrtib.uirifan£ii,qui in ueteri & nouo tefla. ufi fui/Jl-forttbus 
^  dianttb.angeltsfanais.&  boc non esi illicitumjecundumfe ,fifiatcum  ^  leguntur.ficut lofue ludtctojortiumpuniuit Kcham lofne.  -j.Ec Saul in 

^ reuerentia debita.vndedifitur.T>rouerb.l6.i.Sortcs  mittunturinfi  orationedeprchenditlonuthamfiliumfuummdcomedifie.i.1\cg.i^.g. 

num.fcdadominotcmpcrantur.  Tote^tameninljoc  peccatum  Et't,achattasforteextjtutincenfumponeret,Luc.i.EtficputareJpon 

l^adrupliciterincidt.Vtimofiabfquevllaneceffitateaifvrtes  recurra-  fioadquieHionem. 
'■'^hbocemmvideturadDeitentationempertinere.vndedicit.Amb.fu  ^  QhV. 


,M  0  l{^^  L  l  T  E  1{.  tionaIis,ini2.Iapidib.aItari.s,ini2.Iapidib.deIordancck-uat!s, 

,  T-  /-  X  j  fcinahis,i2.inlordanepofitis,&:ini2.cxpiorator;b.teri-cpro 

2ptfn»«weMfweS.Etfjcfueruntduodecimapoftoli  inplu  nnirionis.& in  J2.bobus?ncum  marcfubftcntancib.&:  in  12. 

ib.locisfacra:fcriptura;figurati.fini2.patnarchis,ini2.fon-  prophctis,&ini2.1apidib.coronefponfa:,&:ini2.portisciuita 

iD.in  thm  rcpcrtis,in ia.panib.propofitionis,in i2.lapid1b.ra  tis,&: in  i2.fruaibus  ligni  uitx. ' 

tipnalis  ^O- 


.  ADDITIO.      .  aliafignapereumolienfafinehuiufmoditeftimoni)suidenturfiifJniffe 

inc.i.nbidictturinpoiiil.  Scd  faluo  mcliori  iudiciomihiui-  adcertiiudinemfideiittdueendam.Ethocpatet.namlicetcorpus  pal-' 

lctur  mclius diftinguendum .  quia Cbrisluspotefi dupliciter  con-  pabileChriflusprfbnit aifenfum,  &  in  humana  tffigie ab alijs di/iin- 

'  ^r"",/  n  giiibili,&cumfimilibusomninocicatricibusmanuum  & pcdtm,quia 

_  Cumdotloresdicunt,  quodomniaargumenta  CbrHii  fimttlfumpta  tamen  fimilia  corpora  uirtute  angdica  formari  po/funtM^  0  talis  m  c-or 

'^»lffficaciaadmanifcflanduueritatemdominic^rcfurre£lionis,intel-  pore  Chrifli  oflenfa  non  fufficiunt  adcertititiurm  fidrt imiuccndam  l 

'.^^"dumeft cumteftimonio  facrarum  fcripturarum  & angdorumre-  abfque  teftimonijs  pr£di£lis .  Similiter  eaqiixfneruntexparteani'] 

'eMtione.proutini.par.q.  ult.art.6.ittcorporequicfiionis.7{pncmm  nxiterato  corpore  unitn  talcm certituiinem  ,  non  inducunt  ,  ft- 


alia  3ut 


98/ 


Glo.orcl.&  Nicolai  dc  L^ 


988 


yra. 

e'tr  apparent  mandtirath^  c-'.lorano,&  deilaratiofcriftur„um,  &  tf.Ex  (jun patet,quodfuffictentia  argumetiterum  refuTrrtliznis  domini  D 

brufmodi.Simida erm pttiiBorum angelt homintbui apparentes  fe-  tA pracipue confntebat iuautoritate  fcnpturarum ber.eintetle^urum, 

feru>it,ut  p.itei  Ge.l9.^\od. i  ^& in altis  locis,unde  ncc  pradiCla  om-  cT"  ad  ea cjut  fe ^''Ht  apparebant  applicatarurK.Ccnftatautern,  tjuod ucri 

nia  quf  fenftbiUter  apparebunt  videittur  fuj}eiiffe,nifi proptcr  fcripturf  tas  non  percipHHrperfeae,mfiex  autoritateJacraruni,&  lalia  iwncau 

tefiimoniutn & an^elorum  diiia  retle  mtelleCla  &  applicata  ai  ea  fa»tcerntuHnemeuidentiK,fedfideitanturn,&ficpafet,quodloquen. 

auafen/iii apparebant.Et  ideo  Chnfto cum  dtjcipulis  pr.tfenti.tUier  cxi  do  de  Chriffo ctiam  imiuantum  homo,argumenta  pr^diBa non  fecerut 

ftrnte c- eis < olloquentejegitur  l uc.vlt.ApctUM  cu  fcnlum  VI  jn-  certttudinem  eiodent.fde  refurreaione Ijumanenaiune: quia  ficutdi. 

tellnicrcot  ktiptaXiS.Et ibidem,0  (tulti&::  tardicordc  ad  cre-  (lumeft,talianonerjnteuiJentiaetiamfenfibusbenedifpofitis,nifime 

dcndum  in  omnibus  quac  locuti  lunt  prophtta;,  SCC.Tip  enim  diante  facrarum  fcripturarum  autoritate  modo prfdiHo ,cuius  autori, 

dixit.  0  hulti  &  tatdi  corde  adcredenium  ea  fiu.t  palpuntur  feu  fentiU  tatts  certituio  non  ttanfcerdit  certitudinem  Jiiiei ,  tfux  tamen  certiiHd$ 

tkr,&  buittfmodhfed  ad  crcdendum  in  omnihns  tiux  locutifunt  prophc  fffficit  in  propofito.&  eji  tnagis  meritoria  quam  certitudo  euidentia. 

t<t. 


^ 


CAP.     11. 

*  CHy  s  o  5.  &: 
I10.4.  ^     QECv.QnxCdhxf; 
ircrcu.c.j.  Pctccoflc?  quu  fnlx  a 
tcomplc  mittedac(r<;tinmcf[3 
fcm.cii  fruftns  clsci 
coUigSJi.vidcstypu  ^ 
vidc  iam  vcritatcm.  ({ 
Quu  falx  fcrmonls 
cflctadhibcda.quCi  ^ 
coUigcndx  frngcs ,  f 
tucfpiritns  illcvelu 
tiacutafalxauuola- 


C     A     P.     1  1. 

Ccnitiuus, 

T  cum  t  complcrcnrur  dics  pcnte- 

«  Nul'usabrc>iscKi,vcI>)uianumeiusduodccim  complctus  cut. 
b  Vnumcui&aniinamUabcnic]. 


Luc.ao. 


inadicrcqeuit  DcuS 
ab  openb.luis.&fcpii 

j  ma  die  fabbaihi  rc- 
quics  c(t  condituta,  t>ii 
&:  (eptem  diebus  If.  '^* 
racl  facicbat  azyma. 

2.  Odoadnouum.quia 
Chiiftus  oCl.uio  dic 

3  rcfurrcxir.velquiino 
UK  lcgis  prxccprain 

.  ottobcatitudinib.diE 

^  ta  funt,  vcl  quia  in  o 

daua  dic  rclurrc^io 

fufurafperatur.Spirituscrgofandus  duarum  Icgum  doccs 


c  Non  in  diDcrlitcorpotalitei. 

coftcsjcrat  omnes  tparirer  in  eo'dem  lo 

a  Xclcitiardamoliminafpitituilai.ai  gratia.fecundumiUud,  Flu- 
roinis  impeJeci.Dei.     b  Vl  (ig.utet  fpiiitum  ctletlem  cfl<. 
c  c.  uiB  Ibnu  ycnii  <jui  lono6  vcnciai  docere- 

co.Ecfadtuseitrepenrc  de  ca?lo  fonu^s, 

aSimilitudoeftvcl  confit.    b  Nonumenaliquem  jtettuii  S.  in  I. 

cang  aduenientisipiricus  vehcmetis,  &c 


SpJntuf- 
ianckas 


uir.AudicnimChriflumloquentcm.AttoIiteoculosvcflros 

&:viJcrere2ioaes,qnod  iam  albsfuntad  mcfTem.  Ac  Rur-  c6pletioncm,quinqu3gc(imadicd(.fcendit,quinumeruscx 

fum^Mcfiis^quide  muIta,operani  vero  pauci,  vndc  ipfe  prior  fcptcm  6c  06^0  ccndat. 

falcc  mifitinmc(rem,proptereag>ip(cfegctis  primitias  ("ub-  b  /«fodf»//(jfo.Cxnaculo.f.quodafccndcrant,  quienimlpiii 

uexitincfiQnoftraasfumpta  natura,atquehancob  ca  n  ap  tumdcfidcrar.carnisdomiciliumuietis  contcmplatione  tra 

pcilat  mcIfcmjDCj  c6plercnturinquit,dicsPcnrecoflei.  H>>c  fccndcnscalcat. 

cft,nonantepetcco(le,fedcircitcr,utiraIc>quar.Petcco(l.Na  c  £>cff/o.Datur(pintus,vtdiIigaturDeus,in terradatur  dili- 

oportcbatfcltitempore  rutius  hxcfied, vtquicruciadfue-  g,ituiproximus,biscnimpo(trcfurrcdionem  cttdatus,  ad 

runt  Chriiti.idcm  hxc  quoque  (perarent.  duo  pr^ccpta  charitatis  commendanda. 

a  £«c«OTcowp/f>-fMfiir.Beda.Iuxtahi(tor.am  dics  pentecoftes,  d  So7;«j.potc(tdicilocutiolinguarumdc  ore  Apoftolotura 

^^^ ide(t,quinquagefunuscomputabatur,qiio;cxd.ua  erat  ab  fooans. 

dic^qa'"'  ccciiioncagniihicautemnonadominiciEnaueldiequacrii  cf/^.mw.Rab.Antepairionedatusertapoftolisfpiritusadgra 

<iuagcfi-    cifixuscfi,fedabciusrclurre£tions,fevUndum  Auguit.quin  tiam  do£trin«&:  fanitatum.poft  rciurrcdionem  infufihuit 

luorcnit.  quagcfimuscum fpintusmifljsc(t  CQmputatur ,  qui  dicm  Iefusfpjritum,&ait.Accipitefpiritumfanclum,quoruremi 

diiicum  fuoaduentucon("ecrauit,&:eodedie  pafcacelcbran  (critispcccata,rcmittunrureis.&c.Quod  donum  (oli  Pctro 

dumefTe  monltrauitDiclbleaifpintusucnir,  vttanta  virtus  pr;us  dcdcrat,fcdutcrediturtuncpcranricipat.oncm,nunc 

haberct  multos  quiapprobarcnt  6c  uariaslinguas  cogno(i:e-  cum  cxtcris  percompletionectiam  Pctro  tribuitur,&:  potas 

rcnt.I6autquinquagc(imo,quiaindu!gcriaficbaf  m  lubilco,  d2tac(tdim;ttcndiill!squosado(Hc  u  mitttbar  pdicanonis. 
&pcrfpiritum  peccataremittuntur.charitasdiffundit.q  opc        lnpentccoiledecsIomi(ruse(tfp;r.tus,vr  qui  in  ^ximo 

ritmu!titudinepeccarvDrum.ln(pintualiiub.lco,rnlokiijtur  dcbcbantdiuidiaccipcrcntlinguarunotitia.nepcrmundiie* 

debitadimittunt,exulcsipatriarcuerti4tur,ha:reditas  amiln  untesintcrprctib.indigcrcnt.EtquiaDeusfimplex  cft  natu' 

reddit.fcrui.i.hoiespeccatovcaudatiaiugofcruitutislibcrat  ra,(cmeIdcc5lodaturSpiritus,p^homincsvcroqduplicic6 

Ra.Pentcco(lesGr£ce,Latincquinquaginta.  Etantiquus  tlatfub(lanti.i,corporc.l.&:anima,dupliciier  c(t  diligeudus. 

populuspetecoftcn.i.quinquagcim  udieobferuabat.  Adic  Interrabisdaturpriusincfficacia  fignorumad  fanitatcs  ccr 

cnim immolationisagni.pcrqucm cgrtiTi funtfiliilKrael  dc  porum,po(tcaindulgentiapeccatorum ad rcmcaia  anima'Q 

Acgypto.quinguagclimodiedataefilexignc.  In  nouo  ctia  frc/.'f.C6parationcprxcedcntiu,vehcmcnsdiciturgratiaA- 

Tc.quinquage(imodieaPafca(.hriftidclccdit("pintusin  A-  po(toioru,vclinfimilitudinevcntivehemcntlsfpiritusvcnit 

poltolosinigncapparcns.Lcxio  morcSina,  fpirit*  inmotc  *CHRy.Rcplcnit,incit,domulliUu.s,&:fada^c(tveIuti  pifci- 

Si6.LcxinIublimim6tisIoco,fpiritusdatincxnaculo.Sicut  naaquaruplena,Porroignisarguitgfa:copia,ac  vchcnvet 

quadraginta  dicsgb.poltrefurrcdionccu  dilcipulisc6ucrfa  Ncquagide  acciditin^hetisfcdtuqde  ficaccidit  ilU.s^pi)v 

tusc(t,plcmeccclefiadcfignat,itaquinquagcfinuisquofpiri  tisauialiom6.Nacapituluhbridatucft  tzechieli  cdeiwtq,- 
,  tusdatur,dcnariu?tcrn^remuncrationiseAprimit.Quinqua    q  diduruscirctidcoqj  didlucft,Fadue(^inorccius  necilul 

ginta,fexics  fcptc,&:  odo  hent,&:  fepte  ad  vct"  Te.quja  fcpii-  ccfccns.Rurfus  manus  dommi  tctigit  lingua  alterius^phct^ 

ma  ^Carte* 


l.Pet4,b. 
Sca.».a. 


NICOLAVS    DE    LYRA. 
C  A  P.    II. 

T  Wtn.TrsmifiapromiJfione &  expe£iatione  debitafpiri- 
tujjandhhtc conjetjuentcr ponitur  adirnpletio  proiujji.  Et 
dimditur  tn  dt44s,qui.t prtmo  defcribitur  hic  adtmpiecio .  SC' 
cundo  aaimpletionis  admiratio  tbi.  Erant  autem.  Cina  pri' 
mumnoiaturimpletionistempuscumdicitur. 
t  Et  cum/(/  eh,quinqujgintadte: ,a pente  tjuod efl  quinque ,  &  cojle 
4{uodefldecem,qutnquageJima  namque  diesa  pafcate  celebrtserat  a- 
fud  ludaos  in  memoriam  benejicij  date lcgis^quxfutt  data  tn  monieSi 

nai 


nai,Ex.od.20.quinquagefima  die  a  principtotgrcfjioiiis  iie  ./iigypto.Et 
conuentent  er  tlla  die  infnfumfuit  ^poftolis  JptrituJJarMi  donum ,  per 
quodlexcuan^elica  irnprejfafuit  &Jirmiter  raduata  incordtbuseO' 
rum. 

z  Erant  omt\cs.Tariter,corpore  &  animo. 
3  Et  f AiXus cA  tcfCntc  .  id  eJifUenti  uel  tronirui  ,   non  tamen 
.Aposioli  cir  alt)  cim  eis  exifientes  Jiierunt  terrtti .  Deo  IjocfacieH' 
te,  infignum  quodaabatur  etsJpirituJfanSus,quie§lconfolator  cor- 
diurn. 

4  Et tcip\c.hfolita claritate.  ' 

r^  1  Vhi 


M  0  I{_a  L  I  T  E  F^ 
*  I  I.tcum.l\\[  quib.tiicdatus  fuitfpirituflamdus  crat  fimul 
habitantes  &:  Dtu  or3tcs,&£  in  his  pl"eucrantcs,vt  patet  ex  tex 
tu.Per  qjpatct  9 illi  qui  fimul  iundi  funt  charitatc ,  &c  orant 
DcQ  dcuotc  &:  perfcucrant  in  hic  occupationc,donu  fpirituf 
£an6tirccipiuntabudc,&:ficloquunturvariislinguisinor6nc 
fr:prjcdicationc.Naminorandofccundudodr.Apofl;o!i.i.ad 
Tim.$.Dcofaciuntaiiquadooi6nes,aliquadopoflulationcs 

aliquaa* 


aliqn obl'ecrationes,pctcndo aliquid  |?  le  lacra ,  m  tii  df .  Pc 
cruce&  paflaoncm  tuam  libera  nos,veI  hm6i.  Aliquandogr; 
tiaru  aftioncs pro bencficijs  a  Deo reccptis.Similitcr  in  ^-[X 
dicationeloquuntur  varie,qaficutdixitGreg.inpanora.fn 
qualitatemaudicntiumformanduseflfcrmo  dcMflorfi.  Ali 
tercnimadn-.onendifuntfeculares,alitertcli^iofi,&:intcrl 
cularcsaliteradmonedifuntclerici,&:intcrlaicosaliter  nii 
tcs^alitcrmcrcarorcSjahicrruralcs.fici^maliosftatMiucrlo 

*  i  Stu- 


c^Sy  AdApofl:.      Cap.    11.  990 

.  Cctcrum  hicipfc  fpiritusoperatur  oia.Tanta  eltinter  patrem  let  aliquis  iucernasaccendit,necignisiniminuit,ita  &:  in  apo-  O 

*  ^cliiliumequaiitas.AcrurrusaliusalibijLamentaticiir^anti.  ftoIistumtpisaccidir.&.c.Ncq.n.cumPliaraonediCceptaiuri 

,jcJj.  cu,&: v^.iilis  meritoin  librisdatueftdonij.Adliuc.n.eisopus  abierant,  fcdciimdiabololufiiaturi.quodquc  mirabilius  tft, 

'    "  eratparabo!is.Quinpotiusobid,qcriIliprophet£E,advna>dun-  cummitterenmr  nihil  cxcu(arunt,nequedixerant  fegracili 

Mxatgeutc  mittebanturjcamqjpeculareacpropna.iftivero  vocecfrclinguffqjinexpIanatJE.SiquidemMoresillos  inhoc 

ad  vniucrium  terraru  erudierat.Nondixc- 

orbem.&adnationes  a         •^'SSS::^^S^lS'S^clt^°^xS!^^^  runtfe  iuniorescfle. 

hadcnus  incognuas   b  rcpIcuitrotadomum^vbiercicredacr.Erapbaruerucillis  +  difl  i  NaHicremias.  Hic tdiuH? 
Helila;us  pcrexiuium  c      t  1  r       »-  '^'■^^^•■^    ""     i  iliosredditverccun-<Mfftas. 

.       rviiiliri    an-pnit  Pratia-    d  aDiucrfjertnthngua:in(pecieigms.        Genitiuuspotefterc;.  «»Snbi!ibusft.iM»siudexmdicib.miUo    ,     flnc    A  rnni  miilra  pi«J 

xl.j.iOUlllU    aCCepiC  graiia.    a  »bcisdifaiannccitugandus,quadfcdettcgiapo:crtase«,  v=lc];jiar<;quidcit.nft,iais.  2.    OOS.  AtqUl  mUlta  CIS 

Rurlus,aliusperoleu  e      ^  cQ^iifui.erioieiai|.    dinOnguiistotus,iKcin.iiuitisdiiictfusautdiuifus.     crSt tcrribjlia, multo 

qiiemadmoduDauid  f  pertir^lingu?,tanquaigni.s;seditc];  iupraijnguldseoru.Etre-  ^  que  plura  quainilli, 

JvloreS    VerO  perignC    g  aViaItciumiH)niecipiantfpiiitum,quiaplenancnrccipiuniiugmcnt»m.  &  tamcn  VCtiti  funt 

riibivocatur.Noniti-  h     ,    .^  r  ■     T    >t.  o      Hocadvnainveiadpiur^sretercndurn.        ^        f otradicerc.Ex quo- 

demhicfaaueft.fcd  i  pletiluntomneslpirtulando,&c?pcruntloquitvanislmguis  4]iquetil)osLucisan- 
iplfignis  infedit .  Et  geJosfuifle,  &:cslc- 

quarnob  caufam,dixeritaliquis,  nonapparuitignisquireple    ftiumnegotiorumadmininratores. 
uitdomum.Qiioniam  cxterritifuiflcnt.&ic.  c  £f<r/>/7<jr«fir«nf///;i.B£D.Spiritusinigne&linguisapparuir, 

\y  j*Oegvm.  Replcuitet  fl.itustotamdomu,  inpifcin?  more    quiaomnesquos  replct,arderc&loquifacitardetesa(fe,lo- 
implens.qiiquidem  promi(rumerilliserat,Baptizaminilpiri    quentesdefeoftenkimeft  etiam,quodubiqueecclcfiadila- 
tu  S.& igni.  Etiam  hoc abiindantia:  fignu  erat &c  vchemetia:.     tata omnium  gentium erat locutura uoce. 
Ignisvcro  nonimpleuittota Domumneoesterrcret&vide        GREG.Spirituflandus  fuperdifcipulosinigneislinguisap 

fesfugerecopelleret,&ita>nihilteftanpoflentcorum,qpoft  paruit>&:eisoium  linguarumfciamdedit,deugnansquiaec- 

moduaLlafunt.feddiuiditurfpicitusinlinguasigncasrefidet  clefiafpiritufandorepletaolb.linguiseratlocutura.hicergo 

quefiiperfinguloseorii,  nempecentu&:viginti,quiindomo  humilitasmeruituirtutero,fuperbiaincurrereconfufJonem. 

refidebant.  Siquideexvnaradicceratgtatia  paracletiinviria  Spintufljndusin  igne  monltrat,quia  Deus  nofterigniscon  Deut.4.(L 

Jona  diuifa,  linguaq,-  opus  erat qu?  Dei dona declararet  ac il-  fuinens eft,  6C per  eum  rutjigo  peccati  confumitur,&:  frigus 

lLiftraret,qu?  in  modum  ignis  vniue:fa!rcpugnatiaarriperct.  corpoiiscxpellit.LinguasigaeasdWtoreshiit,quiapredic3n 

A  CHRVS.Quafi  fcrretur,inquit,flatusvchemens.Pcrhoc  docordaauditorum  inflammant,&:ipri£Eii^ulationeardent, 

perfpicuum facit,nemincm fore.qui poflitillis  refUierc, led  fpiritus feruor  accendit&: perpoenitentiam punit. 

abeisaduerfanos  ceu  puluerem  diHvpzndo.Etrepleuit loum io  d  D^fpertits.KA B.Difperfiolinguarum eft  fada  in turre,  fed 

ni«CT,Domum mundi  typumgerebat.  qdJifpcrfitfupctbia,  recolligic  numilitasinfupcrbiadifper- 

Lvltja  rofJJowMw.hivnadomofedentib.infunditurfpiritusvtec-  fio.inhumilitatcfitconcordia.EccccompIeturfententiado- 

defis  vnitascomendetur.inc^naculotertialegeincipientc.  miniquxair.Nonuosrelinquamorphanos,  fed  mittamfpiri 

Bcda.in  dationelegisplebslongeftabat  pra;timorc;hicve  tumparadctum,quieorumaduocatusproeis,omnib.linguis  ^q,.  . 

nicntecongregatierantin  vnum  examore.  locutuseft.  Linguasattulit,quiproucibouenitc,ognaiione  £  "  ** 

b  Seientes.VK  copleatur  quod  didlum  erateis.Scdete  hicin  ci  enim  habet  lingua  cum  uerbo,utabinnicem  non  poflunt  fc- 

iiitate  .'»eflio  eft  indiciu  m  hiimilitatis  6c  ftabilitatis.quib.  prs-  paran.Sic  uerbum  patris,i.filius,  &:  fpirituflandus  infeparabi- 

paraturfedcsfpirituifanfl:o,qui  fupcrhumjlesrequieicit.  lesfinr,imo&uniusnaturs. 

Greg.  Inigneapparuitfpiritus,  ledpcrfeipfumloqutba-  e    r.j»i?«<zi»ijjn(j.ldeminignc/piritusuenit,quiapeccatores  I?n's  na- 

turinterius,&:  nequeignis Dcus,neque  illefonus  fuit,fed  per  fpiritus purgat iUtiminat ,  «rcen^/i^-prjr.Ignis.n.quatuor  habct  na-  '"'^  /1"*" 

hocquod extcriusexhibuitquod  intusgcrcbatexprcfliit.'7,yi  tm:xs,rrit,purgat, calefacttilluminat. Similiterlpirirusexutitpcc    ''"l""* 

enim  difcipulos  zelofuccenfos  &:  verbo  eruditosintusrcd-  cata,purgatcorda,torporcmexcutit,igiporanasilluftrar.Ignis 

dir,forasli.nguasigncasoftedit.Infignincationeergoignem  etiam  incorporeus  &:iauifibilis  eftiiuuanaturafedafflimp- 

cumfonitulenferuntcorpora.IgncuerduifibiU&:uoccfinc  toaliquo  corporeuidctur,  diuerficoloris  apparcns,piopter 

fonitu  doQa  fgnt  corda.  r..aterias  in  quibusardet.Sic  fpiritusuiderinopoterit,nifi  pcc 

*OECVM.rori6iu  (peignis,namfpiritusquoqueDeuscft:  cieaturasinquibusoperatur.' 

;f.ii.  (Deusautnorterignisconfumen5cft)&utfimilitudinemna  f  Supra.ie  OECV.SuperfinguIosfcdctflabilitateacpermane  "Pj» 

turaecumpatredcmonftrarct.quiitaMofiincuboappatet.  tiamngn;ficansditlio.n.fedit,idem  fignificatquodperman- 

^   '.  * CHays.Tu  uero confidera,quod non folum dixent,uifse  fit,&: rcquieuit. Confidera ucro qdapud  loannem,utab uno 

**  funtillisdifpcritxlingux'.  Sedadditum<ft,ignis.Ta  magnus  hole  cognofceretur,in  modumcolumbxvr.defcendensfu- 

igni.simmenfam fyluam  p6tincendcre.Acrcdcdixit,(ii//)ew-  percaput  Chriftiqfiautmultitudinem  totamtonuerti  opor 

tt.  Naexeodem  fontcuenerant.utintelliga^occultamuun  tebat,tanquamignis.Prctcrcaetdumdifcipuliorationi&:ob 

efle a paracleto  miflam,quiquidem  ign  s,mudopecc3iaqua-  fccrationi^mutucqjdilcdioniincumbcrcntjtuncuenitadeos 

fi  fyluam  excuflit ,  vide ucro &: iiios  primfi  declaratos &i. mu-  Ipin tuflandus.  *  C h  R y s.  Illud au t confidera,  quuin  inflant 

ncred  gnos,  atq;id  tpisfpiritu  donatosfuifle,ficut&:inDa-  dcprecationi,quutharitatemftterfehnt,tuaduenitfpintus. 

uidfadumeft.NamquscfcceratquumefletpaftorouiutCade  g  £rrff/ff«y7<«f.:ArTERTVL.Etquoniamdiis,incxloseflrcta-  "*  *''"'^'^ 

f£cit&:poftuidoriaactropha:um,quovidclicetipfiusnuda,  biturus,paracletumdifcipuIisncceflariodabat,neillosquoda  v_Yidcai* 

riaiplcxqjfidesdcclaratur.  RurfusconfidcraMolcn,qui&:ip  modopupilIos,quodminimedccebat,  relinqueret,&:(uiead  ^'       • 

lercgiamaulamcontcmpfit,  &:Samuelequipoltquadragin  uocato&:quodamtutoredclereret.  Hiccft.n.quiipforuma- 

:aannosquupopulircmadminiftraflet,tfiadhucnutfiebatur  nimos,mcntefquefirmauir,quiEuangeIicafacrametadiftin- p 

ntemplo;  Ipcda  Hclila:umoIarelinquentem,cumhisEzc-  xlt,quiinipfisilluminatorrcrumdiuinarumfuit,quoconfir- 

;hiclem.Porro  quod  ad  hunc  n.odum  res  illis  gefta  fir,pefpi-  man  pro  nomine  domini,ncc  carceres,  nec  uincula  nmnerut 

:aum  eft et,cx  his  qua: fequuta  funt, qnquidem  &:  hi faculta-  quinimo ipfas  feculi  poteflates ,  &: tormenta  calcauerunt.ar- 

cs  fuascesprodcIcrtishabucranr.Eoqjtumaccipimusfpiri  matiiamfperipfum  atq;  firmatihabcntcsinledonaqu^hic 

um  fanQum.poftcaquam  fu?uirtutisd«dcre  fpecimen,dide  ideni  (pintus  EcclefixChrifti  fpon(.T,quafi  qu^dam  orndmc 

:eranthumanaiTiinfirmitatcmexhisqu?ipfisacciderant:di-  ~  taaiftnbuit,acdirigit.Hiceft.n.quiprophetasineccIcfiamc6 

fiicerantqd  eaquipiefcccrant.frufttagcircrint.  Sic&:Saul  ftituit,magiftroscrudit,Iinguasdingir,uirtutes  &:(anitafesfa 

Hiusdumadhucteftimoniuhabcretquoduirbonuseffectu  cit,opcra  inirabiliagerit,  difctctioncsfpiritusporrigit,guber 

iccipiebatlpiritu.Sedeodemmodoquonucdifcipuli,nemo  nationescontribuit,confiliafuggerit,»rc. 

iliiis.QMinpotius  ne  Mofesquideprophctismaior.Namil-  h  £fc<^pec««t.  Eccefignumplcnitudinis,plcnuuaserumpit: 

e quu  oporteret alios alTiare  fpiritu,ipfediminutus  eft.Hic  ve  Ignis  in  finu  non  poteft  occultari. 

:o  non  eode  modo,fed  quemadmodu  ab  igne,quotquot  uo-  i  yarijilinguis.\iE  d  A.Quia  linguisomnibus  loquebantur,uel 
let ^ fua 

NICOLAVS     DE     LYRA.  2   ttap^^amctum.y  ijibducroculiscorporalibus. 

it  T  Vbi  cnnx.i.rrianentes.eo modo quo  dicittir Deut.i .g.Etfedi.in  Ca  5  Difpcrtitx  linguc  tanqua  ignis  feditq;  fupra fingulos,  &:c. 

i^ihar.multo  ttmpore.i.manfiflts,^pofioli  entm  tunc  erant  in  oratione  ^d  rigvandum  fi-ino  uifibili  extertus  inuifibiletn gratiam jpiritujjuncti 

t/t  f,r(,halilitfr (redilurai  prfccdenttbus,ubi  dicitur,  cfuod crant ptrfe^  rcceptam  inttrius,per  ejucm  rffcnt fcruidt  in  amore  Dei,&  loqucnlcs iit 

ntrantfi  in  otatione,tiui  nonfitconiKuniterfedindo,fedmagisfleiten  omnihus'lit>guts  ad  pidlicttioncm  euangelij.ldco  fubditur. 

iogtt,ua,uelfiand9.  4  "EtC^f^tMntloqKii, 6ic.  Sctutidhfn^uodtluilhit^lo.apofvlitton 

£c  '  isfcluT» 


99i  GIo.or(l.&  Nicolai  de  Lyra.  9^2 

!  Afiia.i.Hebrxa  lingua.loqiTcntcs  ab oIb.intelligcbnntur,acpro  fuam  vnins fern-.onis ab apoftolo prolati  fufcipcret audirum,  r 

l^priis fingulor um  !oqucretur.Idc.In Gra:co,aliis fccudu  i)lud  &  capcret  intciledvi m.  1  ^^ 

ira.8.c.    propheraj.Inaliislinguis&labiis.loquarpopulohuic&c.  f  Tart/^/.g^rwf:/.'.*  TF.RTvi..Inqiieenimaliumvniiierr3!gc  ^ > 

"P'J"       .•Je'^  OECV.vi.Erantcnim  fcitxbrcuclquel'cntentia;quaslin-  tcscrcdidcrut.niri  in  Chriftnmqiii  ia  vcnit?Cin.n.&  a!ia:^c- 

'guis  variisprof.rcbant.  tcs  credidcrut,Patthi.Mcdi,Elaniit9,&:  qui  Mihobitat  MeYo. 

a    Tror^.Bc^la.Spiri-  potan-ia.&ic.&iGa!- 

tus  dinidens  fingulis +  n""tl^''TTjt'^' J  \ 1 ;;ll-     r ;„  t       i  liarudiiierlaenatioes, 

'      " '""     "    ~- " '^" —  ~.. -...-  -        &  Britannoruminac 

cefla  Romanis  loca, 
:fpirar.     '  ,   rulalem  liabitantes  luda^i  viri  religioli  cx  omni  natione-^  Chriftouerofubdita, 


tiiie  pro»t  vult.vbi  vulr,     prouttfpiritulkndus  dabat  cloquiillis,  Erant  autemin  Ic-  ^ 

'^'   qillbnSVUlt.quatUm   ^  „,  ,      ,.  a  Idcftvrbishabi.atorcs.  AddicmfcnumcoIIeai. 

vnitfpirar.  ,   ruialcm  liabitantes  ludaji  viri  religioli  cx  omni  natione* 

Beda.porucr'.intA- ^  1      n  «idcftrcpcntinofonitu,vci<j.ucepcrtinrafofloiiiomii.  &c.in  quib.omnib.lo 

pol>oliin  fpiritu  fan-     qux  luD  C9I0  clt .  Fada autem  liac  vocc  conucnit  multitudo  ^  cis  Chnlti  nomcn , 

Ao  linguas  omnium     ^  mcnrc  conlula  cft ,  quoniam  audiebat  vnufqudque  lin-  '  quijamucmt.rcgnat: 
intclligcrc,&:  loqni,  c  ^         cordc  4  vtpoteanre  queom- 


euafuaillos  loqucntes.  Stupebant  autemomnes  ,  &  mira-  .  IP''""^  *^" 

cunqucclTent  lingua     baniuradmuicem  dicentes  :  Nonneecce  omnesilti  qui  lo-     1,;  funt  clauta:,  Amc 
cditaabomn^busVi-  asctmoneGjiiixi  fL.nthcbctcs,d.ftan.csabHcbwi5.  qucm  fcrc  fcrec lunt 

dientibusxqucintcl-  e  quunturGaliicEilunt?  Etquonos  f  audiuimus  vnulc|uilque  r  comminutc,^ 

\\a[  Ptopiiain.C  a  Pcrfcacdi;i!den.es,vi.IpctrcftiodiuiJcr.tiuni.  crCX  fUUt  apcUi^^ 

?•'*     ,      _.     .  ,.  b  Adiquativclniciilijiatorcs.        clilem  oiii  &  Pcrle.  '  o      ■  ti     «'Jl^^b' 

«uSIrn«';fifli"S"i"°'"7^i".S"»"»rirumusP.uthi,&M^yi,8^Aelami^     S,uim=l» 

^  ■      -  tj  •  a  Mctoooamiat.iiterpretaturambitus.quia  duobusambitutfluniinibiis.Tygti  8.Euphtate.  j-   ^^^^ 

Cat  gratlltn.laeOpri-  bConfelliovelglotiiicatio.     c  Manustorturisvcl  cxplorat..tis?vcInianusdominotcJimens.  qUO  praJCOraU  '1^^ 

nium linguashomini „  tg. ^ qui iiabitant  Meiopotamiam. luda^ram &  Capadociam,     ^^'^^ """^'i^ P' 

bnsdcditfpiiitusqui'?  ^  ^  *■  bolooblcfla,h.  .' vnii 

bus  humanafapien.  ^^  ftifnn:rel"crata,aique 

tiaextiadoceti.ir&:diicitur,utoftcndcrer,quodfacilcfapien-  perfpicuasutadimplcta.vtpoteinquib.oih.locispopuiusno- 

tcs  efficit  fapientia  Dei,  minis  Chri  inhabitet.  Qiiis.n.oTb.regnare  potuifi"ct,niriChrs 

j. .,  *  OECVM.Q^iod  rcligiofi  c(rent,5<:eoortcndir,quod  relidis  Dci  filius,qui  oib-in  ajternum  gcntib.  rcgnaturus  nunciaba- 

"b  patriis,po(reflionib.domibu(quedimiflis,IcrololJmiselige-  tur.NamfiSalomo  rcgnauit,fedinfinib.luda:tm,aBerlabec 

renthabit.'.rc,vtiuxtapatriamlegcintet  in  anno  poflentap-  vfqucDan  tcrmini^ius  regni  fignanrur.  Si  uero  B.' 

i.Mac.  1.  parerccoram  domino.  &parihisregnauitDariii.s,nonhabuitpoteflatevltei 

Gcii.".b-  D  £xoJa«/.RAB,Acfidiccrctur  vbicunquenati  lud.ws  aute  finesrcgnilui,nonhabuitinoIb.gcntib.poteliatcm.Sicgyp- 

in  omnib.genrib.nafci  captiuitasfccif,qusclub  Antiocho  fa  tiis  Pharao,uclquifquis  eiinhrditatercgnifucceflit.liiic  :a 

£taeflnonmuitistcmporibusante.  tumpotiuscftrcgnifiiidominium.SiNabucodonoforcuni 

Ho.4'C.3«  ^  CHRys.&:OECVM.Merito,Exiftimabantenimipfisrem  fuisregulisablndia  vfq.  Acthiophiamhabuit  regniluitcr- 

adcxtremapuenifle,obficinusqdanfi{untiChfm.Qiiin&:  minos,Si  AlcxandcrMacedonungAfiainvniuerUm?:cc'e 

alioqui  conlcientia  pertuibabat  ilioruanimos.eoquod  etiam  ras  regiocs ,  poftcsquamdcuiCcrar,tenuit.Sigcrmaoiadh.:c 

nuinoib.efl"et  homicidium,omnesiilos  rcddcns  attonitos,  vfq.limitestranlgredi  nonfinutur.BritanniintraOcearuam 

Vfq.adeo  fonitus  illos  rcddidcrat attonito.s,  q?  hic maiote  or  bitum  conclufi  (unt.Mamorum  gcns.&Gcrulioru  birbancs 

bispartemcoprehenderlf.Illuduero  ccnfirmabarapofl:o!os  aRomanisobfidcntur,ncregionumluarumfines  txcedanr. 

cpquidtandeeiretparthiceloqui.nonnunierantabiilistame  QijiddcRomanisdicamqui  dclcgionii  fuaru  prxlidiis  Im- 

id  f emporis  fcirc  pu^batur, V^r  O £  c  v  M  Religiofi  ucro  ad mi  periu  fuu  munuit,ncc  tras  iflas  g€tes  porr.gere  vires  regni  lui 

rabanrur.quum  iUos GalliKx'0.<. cfl^c cognorcercnr,&  tu  patris  pofTuntf^Chrifti  aut  regnum  &'  nomen  ubia.porrigirur,  vbi. 

ipforum  tinguisloqucrentur.  Veru  afx>rto'i  quidc  nouetatq  quecrcdif,ab  oib.gcntib.fupra  enumcratis  colitur,ubiqnerc 

dicerct,nepeq>magnificaDei,qb.Oiir.  linguisealoqucretiir.  gnat,ubiqucadotatur,oIb.vbiquc  tribuifura:qLialiter,nonit: 

n6noaeratninuinreligiofiqaud;ebat,putaScythafortaflis  gisapudillummaiorgiatia,n6barbarialicuiusimperiofilr 

autlndus^qjScyrhicaautlndorfi  l:ngua  apofioliloqticrent.  titia.nondignirafumautnataHum  cuiufquamdiicreiatrien 

c  Co»//«(rf.ConfLiflioifta cofufioni  Imgi  aiuop|.onitur,aqua  taoIb.a:qualis,omnib.Rex,omnib.Iudcx,omnib. Deus&dc, 

Babel,uocabulu  Ibrtitaeft.Sichun.ilitasApoilolorumliu-  minus. 

mana:fuperbixrefpondct.  g  Iw^i^-Jw/.BED.  Iudcamnontotamgcntem,fedparfeiI!iu5[ 

L*nBuaru  ^    Vnufq^uCtni  Rab.liaguf  oes  dicuntnr  cffe  fcptnaginta  dux.  .itribum  luda  &  Beniamin  fignificat^^ad  diftindionem.r.Sa-l 

^         vndc&difcipul!  (ccundiordinisfubhocnumerofunrelefti,  mariarGaHlcf.Decapoleosdialiaruineaprouinciaregionuj 

vtnumeruspr^dicatorumconcordarctnumcrolinguarum.  quxoeslicctHcbra;aIinguaIoquantiir,thfingul«  domclli-} 

C/fa^^/MWJMi.Inhocfignificabaturvnaecclena  omniLimgen  camdicendifpecicmhabcnt  diftindam.  ' 

tiumlinguislocuturam.Bcci.Quxrifurvt:umhi  qwi  loque  *  CHRys.Porrogentium  meminitquaiillis  crant  hofles 

banbatur,diuetfisvniufcuiuI(:]uelingu^fcrnionib.vteret  i.vt  Cretenfium,Arabum,Aegyptiorum.Perfarum,vidclicetdt^'''" 

vnufquifq.corum  nunc hac,nuncalia  lingua loqucs.ficpoes  claransquod cas oes  eflem  in ditione  fuam  rcdadiui.  Q.uip 

currcret,an ita  potius.qjfermo coru  qualibct linguapronucia  pc quum  id  teporis Ind.xi  eflent  in  captiuifate , conucnicba 

tusvnicuiq.audicnti^mlinguamfuamintell.geretur.itavt  illicmuItiadcflentexgentib.fiucquodiamadge:itesquoq|: 

vnoapoftoloruinecclc.docetealiisdocentib.  krmovnusad  fideidogmatafcrminatafuerint^Schancobcaulamcomp!'.. 

auditu  oium  perucniret,habcns  in  fc  hanc uim,  vt  cfi diucrla  res ex illis  ad  eranr,vt  msmorarent  qux audicranr. . 

rumgcntiumauditorescflcnt,unufquifqucfecundu  Imgua  li    Capaiociam,  &c,  Be  d  a.  iftc  quinquc  prouincis  quj 

iuam  (jff=»  polt 


cumcrus. 


NiCOLAVS     DE     LYKA.      ^  Chaldsorum  non  nSamnt  omnes,  quamttis  hahcYtnthcentiamre 

*ff  lolum  lofjuebantur  cr  imeUigehant  ola  idiomatafed  pfius  Inqucn-  deundi,fed remanrcmnt  midti amore  filiorum  quos  thi  gcnueritnt , 6 

tib.inunoidiomate  quodcunque  ffft^tillud  ,omncs  audientes  quantum  poffeffwnum  quas ibi  acquifterant  detcnti  ,ftcut  d:£}um  fuit.i.  Efiir- 

ctinqueeficntdiuerforumidtomatu,intelligebant  qtr.hbet  idiomapro-  Similiter multt laptiuatt pcr ^mhiocutttregcm  GHCorum,  &ttti!C) 

frium  virtiite  diuina  boc  faciente,Sicut  enim  per  rebelltonem  ad  Df«  fn  Gcntihus  venditi  rem.:nferant.  yerumtamcn  aliqui  corum  nt*g< 

diuifffunt  hh<iirtji,Gen.ii.ita per confu/fionem  fpiritu/farMifunt  vnitx.  detioti propter reuerentiam  ternpli ueniebant aliquando in  l erufale,ttt 

J   Eranr  auicm.Hicconfequenterponiturfcquenshiiiw.diciiadmira  xime infolennitatibus  magnis,quomm  vna erat pentecofies. 

tio,quia  non  nonfucrat  vtfumfimile  velauditum.ldeodicilur ;  Erant  3  Fada  autem.yjt)i«r«j  veijcmpntis  uel apofcolorum  &aliorumcW 

Vk\.\.m\cvnh\tm,&CQ.ideu,inci.ltudiuinodettoti.  eisexiftent!um,Dcumuoccmagnalaudantium  qui prius  titnore duC 

2  'Excir{\n\vi7iUOVie,&:c.ih<i conuencrant inlerufalem  roncfcfli.lu  non audebant loqtii. 

dxienimcapttuali  per  Sabnanafir  regcm  ^fSyriorumnon  redierunt  4  Conuenif.  i.fcupefa£Ia  &admirata.Etfubditiir  ea,funtdicitu 

tn  ludxam,ficut  dMum  fuit Hofee.  i.  Similitercaptiuati  per  regem  5  Quomodo.  ^«id  tale miraculU  nunquam  fuerat  vifumuelaudit 

cl)al.  ieit 


M 


OK^.ALiTEl\.  tuflrindi,fi'4nificafurcphomines  p.erucrfiorancnu&pr-d 

*  t  5"tK/)<'/'tfnf<i«rfw,e^c-PerhocautquodmargniilIamua  carionumuarictafesc\£  excrcitium,rcpi;tantfatuitates,ilii\ 

rietaieljnguaiu imputabant  ebrietati,boni  verostatie  ipiri-  roqui lunt deuoti,rcputani  beneficiaDci. 

^  iuflan.  ^SfP 


CaD,    II. 


994 


993  AdusApofl:.     v^ap, 

iCf  poft ludeani ponuntuf.Grscc qoidem  loquuntur ^kd cx pa-  bantur ,  fi  rtupebant .  Nonne & xquc illud miradum crat in 

/Itiaconructudineeftin  ronodmcrfiras.VndeniirainApodo  tamnun"ierolamuititudine,in  verbaprori;mpere,hominem 

lisfiratia.quxnofolumdiucrfitaiem  cosdocuit,fedcciamdi  illiteratum&idiotamf^Nam  fiquisirtcrfamiliaresdidurus 

ftannamproprictatuminvnaquaquclinguarumiuxtanumc  perturbatur,quatomagishocaccidcredebuitapudhoftes&: 

rum  prouinciarnm  in.corum  toqucia fccit.  vocifcrantes :  Qnodautem  cbnj  non eflcnt ,  protinus  ex ipfa 


a  Mnena  liomani. 
BEDA.InGra:coperc 
gnnantcs  Romani.i. 
Ii;d?i,quiperegrinam 
v;tamRomegerebat. 


IncIinan.iHcHriclinatio.  *    Minoiem. 

Conuciliu  i  4iina:vcl  diuiiiojc^iicntiiihi. 


c    Suflollensdominumivelplsfinaliodominl: 
Telgrjd/ens.vcl  cleuansleoft'crens:vel  elatio. 
c     Tenebrar.angullia  vel  ttibulatio. 


Pontbum  &  A{iam,Phrygiam,&:  Pamphilia,  Aegyptiim  Sc 

a     Venienj,»elint.'oiens-  b     H.crediiaivelhttediiatio, 

a  parrcs  Lybix,  qusc ell circa  Cyrenem ,  & aduenx  Romani . 


Dctiibu  luja. 


j,     ViJCati.velcoijiumnjaiivopatiouc- 


c     Humilrs  veloccidcntalcs, 
Callidi  vel  1  nfidiatoics. 


b   PM/f/yn.BEPA.Ad 

uenxficvocabantui  il  ,  

agnif  liqui^^<^&^"^'^"^  "^"  b  ludariiquoque  &  Profclyti .  Cretes tV  Ara'bes  audiuimuseos 
nveuncii.oncm  &:  lu-     |^  ^^^^,.^5  ^^^l^^j^  |j„gui  ^^  magnalia  Dd,  Stupebant autcm 

Religiofi.  "  *" 

omnes  fi^  mirabantur ,  ad  inuicem  dicenresrQuid  nam hoc 

a     DiftanieiarcligiofiJ-  Manifcliuirtror.  non  enim  tnultatuinlocuiicnuni,  fedvniu;  lingu;  , 

f  loquen  liani  facit.  ' 

^  vult  efle  ?  alii  autcm  irridebanr,  diccntes :  Quia  multo  pleni 

a     I))  propofito  bo;ii.                          b     I.oqiiiturqu»fip.iftor  proouibus.                                                             T 
J  '  c    Altitudine.vclqualitajcfmiiiid  libijpta.  Vt  rouftorepletus.  ^ „„>._ 

funt .  Sta'ns  autcm  Pcrrus  cti  vndccmi  eleuauit  vo'cem  fuam  ^  quebatur.Id  autcm  fli 

^i     Poftroccro,yeIln:ccftro]t:ViiiIu.  b    i.ambo  populi.  6    cit,  Vti   COgnofcCrCnt 

f^  Idcutui  c eis :  Vin  Iuda:i,&  qui  habitatis  lerufale  vniuerli ,  7  fpiritus  effe  gratiam , 

'  quumisquivilispuel- 


ciKunci 
d.ii!fnumlulcepcrant. 
^on  ergo  loiuoi  qui 
naiuia  ludari  craniex 
ditierloorbeconuenc 
rar.fedhieriamquide 
j;ra;putiOnati  arfhxlc- 
rantcorumritui, 


voce  declararut:quod 
ncn  eflent  arrcpti  fu- 
rorcmore  vatu,  quod 
qjnuUauiconpellcrc 
tur .  Quid  auicmeft, 
cum  leliquis  vndc- 
cin)?Communem,in- 
quit.voccm  edebant, 
acPetruS.omnium  c- 
rat  os,fcdaftabant  illt 
h  vndecim  teftimo- 
nio  (uo  comprobatcs 
eaquxab  illodicebaa 
tur. 

C     Et  eleuauit  vocem', 
A   CHRySOSTOM, 

multa  cum  fiducialo- 


*  Chrvsostoaj, 
""' f  O  E  c  V  M  E  N.  O  vefa- 


pi3m,o  maliiiam  inau 

ditam.Atquine  tcm- 

pusquidem  illud  habcbat  niuftum.Eratcnim  Pentccoftc , 

quandonullumeft  muftum.Muftumnamqjdulccvinumcft 

quod.abipfofluittorculari,MuftumduIccuinumeftquodc- 

nam  ad  incbrianduaptius  cft  lcnitate  feu  aujditatead  dulce 


\x  non  tulerat  pcrcon 
tarioncm,nuncin  mcdio  populi,cunftisuociferantibus,tan-  ^ 
tacumfiduciadiflerat.ut  hocindubitatum  clfct  rcfurrcdio 
nisargumcntuui,  ridentibusinterim  hominibus,  taliaquc 
fcommata  incos  iacicntibus  tanta  utilibcrtate,&,Quofcun- 

dincm,  denfiotem  cuaporaiionisreplctioncmadcocauacc  queautcmaccefleritfpirituflan(ilus,eosprolutacisreddiiau- 

rebriproducens.Quodqucmirabiliuscft.quumomnesconfi  rcos.&^c 

tcrentu j:  &:  qui  erant  Romani,&:  qui  crant  aduenx^fortaflTe 6c  :fr  Ch  Ky s.Quo?  fupcrius  peregrinos  dixif,ad  illos  fermo*  HoiniI.f 

hiqui  domioum  in  cruccm  cgerant.IIIi poft  argumcnta  tam  ncm  hic  conucrtit.Er uideturquidcm  dilpuiarccumillis,  uc 

multa dicunr.mullo rcpleti funt.(^Et  logc poft^ O  Impuden  rum  re ipla cmendat  fubfannantes. Ita  enim  diuina  difpenfa- 

tiam  ft ob hoc irri Jebant.  Etquid  mirum  ?  Quandoquidcm  tione cucnit,utquidem  irridcrenr,&:  fic initio excufationis  da 

ipdjmctiSdominum.qaid^monia  pcIlcbat,d?monium ha-  returoccafio.doccretq^apoftolusintcrexcufanduui. ( Etpau 

bcrc  dixerunt.Nam  vbicunqucfucrit  improbjus,unum  hoc  16  poft)  vides  quam  placida  fit  cxcufatic.'tamctfi  mtihu  apud 

duntaxat  ftudct.ncmpedicerf.  fehabere  populum  maiorctamen  cum  manfuetudincill.slo 

^  OECVMEN.Malitiaquscxnimiaprauitatccft.inuI-  quitur,&:antcomnia,  malamfufpicionem  tollit,&dcinde 

loalioquiin  abipfa  pcrucrfitateproccdir.-vtquomodoinuc  apologiamproponit.Idcircoctiam  nondixit.-Nocnimficut 

niatquo  pr^fcns  bonum  obturbet  ac  rcpelUr.^^Et  paulo  poft)  uos  fubfannatis,ncque  ficut  uos  ridetis,fcd  ficui  hifpicamini: 

Vbiquc  autcm  fefc  virmti^dmifcct  ncquiti^^pi;  fiquidcni  uolcnsoftcdcrcilIosidn6dcbitaopcrafecifre,&magis  illos 

admirabantur,aliiucr6irndcbant.  ignoraPtia:uclametohoncftat,quammalitiaEcrimmenout. 

•h  CHRysor,.  OEcvMEN.Prorfusfanc^quumhomincs  ilbn emmftcufpos,&c 

intantisconftituti  pcriculis,cxtrcmamctucntes,&:intant4  f  fi«/««i<«».i.du9caufxfunt  pfuden«f,qu6dlud^i,&qu6d  f 

uctfantesdefperationc,ciufmodiandcntproIoqui.Atqi}um  habitantIcrufalcm,quamdccctfobr:etas. 

idc(retminimpucrifimilc,utaudientibusimponant,pcrfua-  *  Chrvs.  Etquarehocdicit,NonncinjEbriari  quidam  homiLf. 

dcantque  jlloscflc  temulcntos,hebctudini  crapula:^ue  rcm  &:  hora  tcttia  pofTunt?  PofTuntutiquc.  Atin  hocnon  multu 

totan)adfcribunt,diccntes,coseflrcmuftoplcnos.  labotat,  ncqucitafcgerebant.quemadmodum  irriforcsilli 

H,j.b  c  M«|?op^»j/ii»f.BEDA,Q!iamuisirridcbant,Myfticetamea  diccbant.lgiturhincdjfcimus,nonmultosfcrmoncspraetci: 

uerum  diccbant ,  quia  non  uino  ucteri  quod  in  nuptiis  ccclc-  netcflj  tatcm  infumcndos. 

fixdefecit.fcdmuftograti^fpiritualiscratimplcti.iam  cnim  *  AMij.Deniqueficvaporabaturfingulorumanimus,  ut 

vinum  nouum in  vtrcs  nouos vcncrat ,  cum  Apoftoli non  in  mufto  replcti cfTe ^ftimarcntur,qui acccpcrant linguarum  di 

litcrz  vctuftate,  fcd  in  nouitat^  fpiriius  Pci  magnalia  rclona'  uerfi tatem .  Quid  crgo  fibi  vult quod  ignis  aqua  faftus cft,  6c 

rent.  aquaigncmcxcitaui't^NifiquiaipirituaIisgratia,perignem 

d  stantautemfetrus.ic  CHRysosT.OECVMEN.  VidcsnciU  cxurit,pcraquammundatpcccatanoftra?£luiturcnimpcc- 

liccurioautcmjhicanimjfortitudincmf^Etcnim  fi  admira-  catum  &:  cxuritur« 

bantur,  nr  a  nora 


NICOLAVS    PE    LYRA, 

*  t.tpatet  literayin  qua  nominantur  b^bitatorn  diuerfarum  regionut 
in  quibusfknt  diuija  iiiomata  totaliter/icut  in  luixa  dr  l{pma  &  pluti 
bksalijs.yelin  parte,ftcutliniua.Vicardica&GaUicadts'lmguuntur; 
&  fc  erat  in  Mf/opotamia  qu^  eji  pars  Syritt,fy  luid«,quatum  UngUA 
funtpropinqua,yte^fupradtifum, 

\    Jud^i  quoquc./i  en,iUi  de  tribu  luia, 

2    Et  profc^  efl^conuerft  de  Gentilitate  ad  1«  daifmum, 

J  Ali)  autcm  iliidchint.crectentes  cos  ebriofos  efie. 
4  Stans  au  tcm.  Tafita  confirmation;  apoHolorum  per  donum  fpiri- 
ftfianlii.bicconfeijuenterponitur  ptretspublieatio  emngelij  .Licet  au 
tem  per  amnes  apoiiolos  pnblicatumfuertt  euagelium  in  diuerfis  parti 
butmundi,  Lucastamen  profequitur  tantum  prgdicaiionem  Tetritir 
V^uU;  Tum  <iuuifliduofueruntmteralios  pr^cipui  :  Tum  ^uiifaBa 

tiiorim 


iHorum  vidit,&  maxime  Tauli.cmusfuit  indiuiduUs  comts ,  ficut  diciC 
Hifyo.inlib.illuflriHm  virorum,&  fic  reftduum  huiuslibrnnduaspar 
tes  diuiditur,qHia  primo  defcrtbttur  pr<sdicatio  Tetri.^tfecundo  Tauli, 
ta.  I  j  .Trima  in  duas,quia  p^imo  ponitur  prsdicatio  Vetrifada  ludfis. 
Secundo  Gentilib.ca.  i  O.  Trimo  adhuc  in  duas .In  partem  principalem 
&  incidentale/n,quf  inciptt cap.6.Trima  adhuc  in  duai,quia primopo-  Diuifl*» 
niturpT^dicatio  Tctri  verbo:  Secundo,faSo  adiunElo  miraculo  ,fequen. 
(ap.Trima  in  duasiquia  primo  Prrwjr  remouet  (xflimationemfdfam.Se 
tnndodeclarat  vniiatem,ibi  :  Scd  hqc cR.Circa primum  dtciturt 
Stans  ?ctt:us.conliunter  <&  tntrepidd. 

5  Cum  rndecim,  Jpoflolist  clcuauituoccmfu.  ytloqueretwr 
ma^is  autentici, 

6  Ykiludxi.  Quihabetisttotitiamfcripturarum,&maxime. 

7    Quihabitati5lcrufalcm.;n<ytt(Jt«>icr/j;c^<i^/?«</»>iw/rp'«|h 
pro^hetarum. 

tGm.vj.     t 


cfpj"  Glo.ord.  &:  Nicolai  cle  Lyia.'       996 

a  ;/or4<lifi.BEDA.Spitituffan£lusgloriam  trinitatis.mundo  coiKiliabul3,caftraipra,tribus,decnrias,pahtium,{cnahimfo 

''A  nixdicaturus,tcrtiahoraconuenicnterdclcendit,  quia  (upra  rum.  Sola  vobi<;rclinquimiis  rcn)p!a  .  Cui  beilo  nbn  idonci, 

Jidum  cft;Er5tinorationcpcrl'cuerantes.Reac(piritum  bo  nonprompti  fuiffi;mus,eti.«n  inip.irescopiis.qniiamliben' 

raoutionispercipiunr,vtohcndatur,quiagratia(pintusnon  ter  trucid.imurf  (i  non  .npud  iftamdiCcipIinammagis  occidi 

j5     ,      percipiturnifi  mens a carnis  intcntionc  fublcuctur.  Ttibus  liccret,quamocc}dere.PotuJinu«;6.:incrmesnccrebclIc.sfed 

VW4'f    I^Qris  Danicl  rtcxo  ge  taiuummodo  dilcor- 

DUadorabat  lCrtia.lcX        ,    Kon<juo(iitrif«todiKenim,vdhoeinuflum.  b    Plcnfamuflorpiritaali.  .  dc>,(bIjUS  diuOrtij  ill. 

ia,nona.Erquiadomi      ,    .        ,.  /•      o       -^    r  •    .'"^'"'^•"f'i»"«"="-     ^,        Niidiaaduerfus  vwdi. 

nus  tcrtia  hora  mifit     hoc  vobi.s  notum  iit ,  &  aunbu.s  pcrcipicc  vciba  mca .  Noa     n„caffc.Si emm  tanta 

fpiiitum,fextaalcen-     •  ''""''^''•"''"~"'"'s-'--* '•'«-'"•««"'-,„„ „g„Vi!r.US^^^^^^  1  ^'i«  Iwminum  in  al,. 

♦  ^xifiima  "^'^ """?^' "°"?/"''  a enim  ficut  vostxitimari.s  hi  ebrii  iunt ,  cum  ilc  ho'ra  dici  tcr- .x  '^""'' r^^' .yr'°" '' 

♦  "^"""*  mam  pofujt ,  caldcm         \.  ,  ,         ^  i    if  n  i  t     1         ,^     >  num  abrupilkmusa 
"*'           horas  cxcellcnriuscac     tia:led  hocclt  C]uod  diCtumcIt  pcr  prophcrani  l<^\:  f  tc^  vobisiuffudiffetutiq; 

ti      I  teris    nobiS   illtimare        ■    HocinieiPOmtuitthopotdcftwtuilamonidomini.  b    liinioduir.Tontisf<..ciimlnn»        domlnatione    Vcltri 

J.  h„a,h«rc  J,g,u-  b     „i„ „ouiffimirdicbu., d.citddm.m.s :  Effu.,dimdc)p,r.-  ,  LVo"c,'S3 

•^  Cj     Oorcameuni,donUpidcuin.viidc(cqnitur:ruiicilctuos6;ptoj)hci43.  0»;-,,-,-,  lO  ,    t\    J    /r 

b     ladeinexculabUcs;qDii&filii,&tili.vcoruinpropl>ctaiu..  Vt  Agabiis,J:  vimon  nigct.  -    eiiaill  Oc  ipi3  ileltltO- 

*  AMB.Quidhocfi-  j  tumcolupciomncm carncm.Ecpropherabiiatiilii  vcltri,cx     tionepumffcr.procui 
|-.i,dcue,  goiflcat.nifidcfccfum '^ ,  FifePhiiippi  q  FideiesnouiTc.  Ytipanncs&pauius,  dubio  cxpauinctisad 

WPrf»  lpirituffan£li,9feVOl-     Cf    MyftetiadatdvldcbuBl.  ^  d    V.n:ri  lc6i^adh.ttentes.  _  i^        Vt  Petriis  8c  UcoTju  j.  folimdilKm  \  Cllra/ll, 

,  nitctiam crcdulis  cor      filie vellr.T,&C,  iuuencs  vclhi  vilioncs  vid(sbur,&;  lenio^^rcs  vc-  7  ad  filentium  rcramK 

POraiiter  dCmOnftra-    fa    Vmbtas&figuras  uidcbum.  b    i-cce<]uodpriiisdi.xit,fupctonincmc.i;nc,n.  %    lluporem     Cl 

fc%e?fignum!rpi'ri-     ftris^niafomniabunt.Etciuicicfupcrleru^osmcos^iaucilU  9  ^^^.fiiretis.quiivis;; 

tiuaiiter  perfacramcn                                                    .  e.tiinpeiaffct: 

fum.Ergom^nifedumtetlimoniumeiusaduentus.nobisau  hoftes.quamciuesvobisrcmanfiffenr.Nuncenimp  . , 

■■  tem,iamtideipra:io£5atiuadefectur,quiainprincipiofigiuin  hofi:esliabetispra;nuiltitudine  Chrillianorumpeneomniii 

erediilis  fiebant,nob^is  iam  in  plcnitijdine ccclefif .  hor)  fi^na,  cTuium  ,  pene omnes ciucs Chriliianos  habendo .  Sed  holies 

fedft'dei  vcritas  colljgenda  cft.  ma!uiftisvocaregenciishunvaii!,potius  quamerrorishuma 

ni,&c. 

P  t>£jg^(W(/a?w.Hocverbolargitatemmunerisoftendit.quianon  ;fr  Chrv^iost.  Darct&illis  fpem  bonam,fiquidcmvel- 

utoiimprophetisfaccrdotibiistantum,fedomnibus  paffini  lent.  Sednonperm.iitebatillorumauaritia,  qua:Icilicct&in-  <» 

inutroquc(exuper(bnisfpirituserardandus.  uidixparenserat. 

c  D'?//j/m«.RAB.AddiuerladOnarefpicit.nonadmunitione  d  S«p<?row.cj*-.Quef/tomniscaro,confequenterexpouit,ibi: 

lubftantix.  Et  prophetabuntfilii,&c. 

.    .  ,  -  CyiiiLLvs.Diuinafcripturafolocarnisi-ocabulointegrum  Rab.  Superomncmcarncmm.ifculi&fbcminar.uelcir- ,| 

cap'u.°^*  rvtitadicam)&2totum  hominem  fignificat.  Vbinifivnaex  cuncifi«ia:thnici,(ecunduiu  iilud.Noncttmakulus&fcmi   ' 

Oratio^i.p*rtctotumhominemintell;gasridiculofe,inanimataec3ir-  na.circuncifio  «Sj:pra;putium,Baibarus(S.:Scytha,fcruus&h 

fania.Pen  nisfpiritusdari  videbitur.  ber. 

icfpft,           A  Gregorivs  MAziEN.Carncm,tnquam,fciIicetcre  *  CHRys.Nequcneftra,inquit,eftha:cuirtus,ncquelaast 

dcntcm,quinfpiritum  pofteafiUusglorificauit,quemadmo-  pertingit  ha:cgratiauiquead  pueljos  veltros.  Ulorum  (ilios; 

dum&:patrem,abeoglorificatus  eft,  quemadmodum.ipa-  fcipfosuocans,&:patresi!los.                                           ^ 

trc.           *  c  £fprop/»«<j5«nr.Lex&:propheta:ufqaeadIoan.exeoregnu 

I  A  ollo      *  TERTVLLTAN.PluresnirairuroMauri.&Marcoman  euangelizitur.SedaliudeftaeChriftoprophetare,aliuduen- 

.  jjj^jpfiq.  Parthi,vel  quantxcumque  vnius  tamen  loci,  &  fuo-  tura  pra;dicere  &  docere. 

rumfiniumgentes,quam  totiusorbis?externifumus  5<:ve-  i  EtiHuenesveslnvifionesvidebuntt&fcnmes^veflrtfotnnia^&c. 

ftraiMviamin-ipleuiiMUS^vibes,infulas,caftdla,municipia>  tV  CHRysosT.Nuncoftcnditfcquidemprotxitosfuiffe,ut 


«•37. 


loa 


C  N  I  C  OL  A  V  S    D  E     L  Y  R  A.  oninemcarnern.iJuperotnnemhomineM,muscoreTittenerum.admo 

dum  carnis.i.mm  obftmatum  in  pcccatis,  Et  ad  hoc  indueit  autoritatcm 

a  t  NoncnimficutuosaltitBatjs.Ei^wirf.  Z|^ec/b.j6./AufeiamcorlapideumdcGaincueftra,&dabouo 

JZ  Hi  ebrij  funt,cum  fit  ho.Tuncenimincipielutftt  cvmcdere  homi  bis  cor  catncum .  Dtcttetiam  idem  doSor  hoc implendum  tempore 
nes  Imcjexta ,  e?-  maxime  ludxi  ijut  efant  magis  ternperati ,  eo  quod     Meffnn.  C  in  hoc  dicit  verumjed  erat  dicensfuturum  quod  de  ptxtcri- 
erant€ultores  Vnius  Dei,&  potijfime  in  lerufalcm,  vbi  vigebat  tUe  ctd     to  cfl  impletum.Qorda  vero  .Apoflolorum  erunt  tencra  per  deuotienem 
fus.Dicit igiturfCain  riihoAicitci.^.d.adhucnoHeiiconicdendi  &     <&  difpofitaadfpirituJfanitireceptioHemjVtpatctpcrprMitla. 
hibendi  hora.  .   ^    I 

3  Sed  hoceVi.Hic confequenter Vetrus declarat  yeritatem.  Ef  diui'  Totefl  & aliterexponi.Su.o.caT.idenjupcr  Judxos  & Ceniilesinl 
ditur  in  duas  partes,quia  primo  ponitur  hxc  declaratio,Secundo,audien-  differenter,flcut  babetur.  Infra  i  o.ca.proptcr  quod  dicitur  ]\om.  1  Oxa. 
tium conuerfio,ib:;  His  auditis.Tnw*:  in  duas,quia  primo  Tctrus  de-  T^on  efl  diHinilio ludxi  &  Crxci. namidem  dominus  otnnium diuesin 
tlaratpropoCitum  pcr  \oelis  verbum.Secundo ;  pef  Dauid  ditiuni ,  ibi :  omnes  qminuocant  illUm,abundanter  dando  eisfptritumfanClum.  I 
Viri  llraelit2.C;rca  pnmum  allegatfcnpturam  qu£  babeiurin  prm- 

fipiotertiica.Ioe.prophet£jecundumdefign^.tionem  vcrttatis  Hebrat-  6  Etpro.fi.ue.  ideH ,irtdijferenttt^  dahittif  fpiritoftanBtis  pe^fofHS' 

cx,vtibidemdixi.Qircaquodfciendum,qiiodatigeliapparentesin  afce  vtriujquejexus.  vnde^  cum  .yipoflolisjuerunrmulteresindie  Tenle 

fione  Chnni  eam  dcclurantes fimul  denunciatierunta  luenttim  eius  ad  toHes,utpatst6x  prxdic{is,quxrccepeftt»tfpirtumfan£ium  cuth  eis.Ot 

iudicium,dicentcs.Hic lefus qui affumptus esi  d  vobis,fic  vcniet,  &c.fi  tttur  etiam  .Aci.zi .qUoi  ThiUppo erant qndtuot  fili£  virgmes propbl' 

cut expofitum eflfupra.DatiofpirituJian£li  in  ftgno Vifibilt  fuit manlfe  tantes,&  de vitis itifra. i^.a.  dicitUr,er4nt in ecclefii, qtik  erat  ^tititt' 

ftatioglori^  QhriHi ad dexteram patris affumpti.  fecundum  quoidici.^  chi£,propheta  &-do£iores,&c. 

tur  lo.^./Nondum  erat fpiritus datus,quia nondum erat  lefus  7  luuenes ucftrj uifionCs Uidebdnt.W efl, haminlbits cuiuflibet^ 

^lotifictltas.Et  ideoloel  propheta  fimul  pradikit  effitflonemfpirttufr.  tatis  dabitur  fpiritus  prophetis. 

JanCit & fignaprxcedentia  diem  iudicij.  Inljac  igitureius  autoritute  8  Somniaibfnniaburtf./.r^tf*ti//(3»«  diuitiasin  flimnis  hdbebif, 

primo  dcnunciatur  primum,cum  dicitur.  ad  quas  percipiendas  tunc  anima  magis  eH  difpofita,propter  qtuetatiO' 

4  Etciitinno.idefi,indiebusnouiTeflam.quidicuntutnt)uiJfinii,  nemfenfuimeXteriofum,ficutpleniusinprin.li.TfaLdixi.        A 
eoquodnonfuccedet  altud  teflamentum.  propterquoi  dicitur infra i.  9  Etqnidctt\(upct.Generalitef eni^ inprimtttua ccclefia  (iMiI>ut\ 
lohM.z.c.Tdioli,tiauijfima  hora  eil.£t  Heb.\.a.  Vouijfime diebus iflis  bipti-^^ttisper  impofitionem  thanuum  Apoflolorum  dabdtuf  JpifitufjM  \ 

,  focutus  efl  nobis  in  filio,&c.  Cius  in  figno  vifibiii,vt patet  ^£l.xix.& piuribUs  al^s  locis,  & ndiim 

'j  ^tfundam  de  Ipiri. j2«o<i  HpMit  ]i^eih,ialm.Jk(>er  loelem  \  Super  daiur  inuifibiliter  otmibus  haptiXatis,n)fi  obeaponatttt. 

mnm  It  1  Et 


997 


AftLisA' 


Ca 


11. 


998 


lfi.V.- 


usnpolt     v^ap 

pore  (piritum  aflTequnto.sillos  «iitem  minimceo  quod  cruci     mo  fiirpcaus..Quiaautcm  Iuda:iis,&a:muIator  qui  poft  cua 
t!Xcrant.Sic&;Clir!fhisvoicnsHlommmulceicfurorem,di     cc'r.imfiornit,qLiomodononomnibusiT.an:fefU  lunt  qua 
cebat:Si autem  filii  \  eflri.in  quoeiiciunt  dcmon.ia:Non  dixit 
dilcipuli  mei.Etcnim  vifum  fuilVe  adutinoneiii  fapcre,  ita  &: 
ilic.Non'dixit,quod  non  liint  ebrii,lcd  ipintu  Joquuntur ,  &c 
ron  fioiplicitcr ,  led 


quae 
.Igituc 


051.? 


3 


ad  prophctam  confu 
git.EtiUofretus  afle 
rit.Sicperle  quidem 
iplos  ab  acculatione 
libcraiiit.Pi:ophetam 
autem  gr.uia;  lellem  "^ 
adducif.  f  tldnda.Ti,  b 
&:c?t.  Hicdixit  quod, 
aliisqmdem  perlom 
nia.alns  vero  mani-fl 
fc/lecflufaclt  gratui.  q 
N3m  6C  per  fomnia 
vidcrLint  prophet^  , 
&;reueiaxiones  accc-  f 
perimt,&c. 

a     Et  dabo,  R  A  B  A.(T 
Mvihce  prodigia  in 
ca'lo  ,  iabores  iunt 


meas  indiebus  iljis  cfFiind 


fa£ta.Videbis  enim  illum  vbiquc  res ludaicas  extollcrc 

cft  &:  gehcnna,&  bonus  Dcus,&c. 

b  iW/2M;nf<e/o.CumChriftonafcente,nouum  fidus  appar- 

U!t:  eo  alcendentc 
crucem,  loloblcura 
tuscfi,  &:  cxiumte- 
nebrisobdudum. 


am  de  fpiriru  mco    Sc  prcphera- 

2  Hiicu(iiuedeai1ucnruli)iritU3,nuncde'udidir:gnis&piodigiis.  » 

b  (  uii.  <  li  ifio  nito  no,uiiin  liduseniicint,^  c-ociucihxol"olol<fcuratnse(V- 
c  Qu.\  Ipi. itiini  emittente Conticuiuit,ini>Bumenta  ai)cru.i:laxa  lciflii  lUnt, corpora  fanaoium  qua:  dor  , 
ini.;run,,lurrc.\eiunt.  ^  i 

&  iio-na  in  rerra  3 

O 

LiianiicHum. 


bunt .   Er  dabo  prodigia  in  ctIo  furrum 

a  poininicilatcris.     ,  bsanfti  rpiritus.        cChrilli 

dcorfum  ,  ianguincin  &  ignera  &:_vaporcm  fumi 


a  Uoininici  latcrls. 

im , 

alnliiielim.  Cruccm. 

:bras,  &lun 


Bed  A.Prodigiu  ProdigiiT. 
quod  porto   dicit.  i. 


Sol- 


c  .Mati 


yiuin. 


4  fignificataliquidpro 
con-      digiumquod  prodi- 
•^  turoculis.  Signum, 
uertcrur  m  rcncDras ,  dc  luna  m  ianguniem,  antecjuam  ueniat  6  quo  figmficat  ahud.  Lucsn.e 

a  Non  haniinnni.  b  Sicjjsratusipacio.opere.ctaiitate.  c  Konocc;i!iir,Dcus.  c    Sanvuinem  &C 

aCi_..rliniciucntibusproponitconliiiuin.  enim  manilirllevcniet.  7    p  XI  (    1 

dics*domini  magnus  &c  ma^nifcllus  .  Ec  ericorani.squicun-  g  vuinedsffcdeSlT 

a  Antedicni:  npuindic.  fidc,orc>opeie,  bSaluteini')nit,ianin..T;8:corpori  .  A        -  A      '  t  illc. 


b  Ecclefia. 

'■    fa 


cQua-usprofiictaruincft.  cj  dori,s,quando  iH  ota 


tionefiidus  eft  fudor 


em. 


que inuocaucric  nomen  domini ,  filuus erir.  f  Viri  Iliaclita,'  , '  °cius  ficut  guttx fan- 

•  a  Amc,non  abirriforiluisComplctamelleprophotiim.  Quibus  prophetitum  cft.  j   i  guiniS  ClUOd  intCf  fi- 

IcfiiiuuacmintercinilliiluMrc  ui£umappiobiiuiii,S;c.  SiucditU.liuc  d.cenda.  ^  . '• 

gnadeitatisponitur, 
jDccclefia.  Signa,  fu-     audice  vcrba  ha:c :  lefum  Nazarehum  virum  f  aoprobatum   *'q"'<»  inhumana  na-  tviat.27.b 
pcrterram.  Vindicl^c  ,  ^^  1 3turan6inuenitur.er 

in  tcrrenos.Sangu:s  l  ^S®  ^S"'^"*^  °'^^^"'  tcxhibitu 

jnmartyrio.  Ignis,  e-  _  vniuerfum  fauguine  (jg^joQjj^ 

uaogclii  velfpintuiranfti.Vaporfumi.anim^velcordiscom     Chrifliabluenduni,vtficuttabernacu!um  fanguine  vidima 


pundio. 

ACHRy.Dicunturfane,&:muhaid  genusincoeio,  ficut 
lo(ephustcflatnr,fadtatfle.  Interimtamen  &:ilIos  peiftrin- 
xir,tenebrascommcmorans  faQos,&:  ad  futurorum  expcdta 
tioncminJuccns.Priufquam  vcniatdics  domini  magnus.Si 


I 


rumfueratconfecratum,  itapopukisfidelis  fanguine  ciufde 
dedicaretur.nccfolu  Hierololymislocuseltetorationis  ma- 
nus,  fedinomnilocodo.-ninationiseiusleuaicnt  manus  elc 
fti  perorationes  addominum. 

d  f«wi.BED.Compu(!i!onis&:f!etuum,ficutfumusabignc, 
manifeltus.Nonenimquoniamnuncfinepoenapeccati,  in-  itacompundtioafpintuIlandiardore.Sanguisdelatere  moc 
quit,confidatis.Hxcfaneinitiafunt  magns  diei  cuiufdam  ,  tui  profluens,cor>tranaturam  nollrorum  corporum  locofi- 
&grauiflima:.VidcsquomoJoconcuflitanimum,  &:ril'um  gntfuit.l.nollra:f3lutis&:  vit^qnx  procellit  dc  iilius  moctc. 
conuprtif  indefenfionem.Sienimha:cfunt  initia  diei  illius  Poteft&inigneilluminatio  hdeiium,in  vaporefumicacitas 
necclfariume(tpericulumincxtremisvaldeagg«auari.  Sed  ludxorumintelligi.Vnde&dominiislcgemdarurus  loigne  Exo.2o.c. 
quidagit,Iterumpermittitillisrefpirare,acdicit.Eteritom-  &fumodefcedit,quiahiimilcsclafitatefuailiuminat,fuper 
nisquicunque  inuocauerit  nomen  domini,faluus  erit,  Et  lon     bos  per  caliginem  obfcurat  crroiis, 

gepoftcircitcrmcdiumdecxcidioHietofolymitanoloquor  c  S^o/ fowKerfarKi-.&^cHocinpallioncChtifii  partimfa£tu,par 
&gfauiflimoillofupplicio,dequonuncpaucanarrareuobis  timantciudiciidiemcrcdituryenturum,  tucenitnfolobicu 
lIatui,profutura  etiam  vobis  contra  Marcioniftas,  &c  multos  ratus  cft.fed  luna  in  fanguinem  verla  hominib.apparere  non 
aiioshjereticos.Quoniamenimdicuntbonum  Deu  ChriftCi  potuit.quiatuncvt  potein  pafcha  i^.exiltensinterdiufueiat 
iIlumaritma!u,videamusquishxcf(Kerit.  Quis  iguuth.xcfe    vifibushumanisobiedu  terrxoccultata. 

f  i^ia<«<7«c/«Ko<r.Hocen:quod  Petrusaitiquianonefl:  perfo- 1.  Per.t.c« 
narumacceptorDeuj:l'edinomnigentequa;timet  dominu 
&  opcratur  iuflitiam,acceptus  ett  illi. 

"k  CHRVs.Nonelt  hocaduianterdiZtum^fedquos.acriter' 
perflrinxeratjCrga  illos  remiflior  cireincipit,  tempefliuam 
Dauidis  mcntionemfaciens.Etne.turbentur,  nouumprooe . 
miumexorditL!r,quiamentionemfaclurus  ctat  lcfu  .  Natn 
luperius  quidcm,non  efllmt  turbati  audientes  piophetam,no 
mcn  autcm  lefu  flatim  iliis  propofitum  obllitifli:! .  Et  non  F 


cit,malus  ne illQ  vlcifcens?minime.  (^omodo igitur  alienus 
ab  illo  s^nunqaid  autem  bonus  ?  Cctcrum  oflcnditur , &  pa- 
tcr&'filiusfccitre:paterquidem  multisiniocis, ficutquando 
dicitur  in  vincain  mittciccxercitus  fuos.Filius  vcro  quando 
dicit.inimicos  meosadducitci^  occidite  coram  me,  eosqui 
meiiolueruntefleipforumregcm.  ViS'g!turaudire  qua:fa- 
tia?vcrnbusillostransfixerunt:quidhoclpe3aculo  grauius^ 
lam  non  narrabo  ne  mulietis illam  traga;diam,  quxomnem 
aliamcalamitatem  oblcuratj^nccoftendamfamcsacpcfte^? 


hom.6^. 


EttranreoqL)xhisgiauiora.Ignorataapudiilosfuit  natura  ;  dixit,pcrluadeamini  :fed  au"dite,idquoderat  minusmole- 

ignoratalejtjbcflias  luperaruntteritate.OmniaautehjEC  bel-  ftum.Videetiam,quomodonihiidixitfubIime  ,  fed  aualde 

liVisinucxit.-DeovoleateacChrifto.Hxcetiam  contraMar-  humilibusincipit:Iefum,inquif,Nazarcnum.Statim  patriain 

cioniltascongruent.Etcontraeosquinoncreduntcfle  gehe  dicitquxIaiievidebaturcontemp.tiorefl'e,  &C  nihiiiamma- 

nam.Idoneaenim  luotha;c&:  fufticicntiaad  illorumimpu-  gnumdeillodicit,  nequcquoddepropheta  alius  quis  dice- 

dentiamconfutandam,&:c.NulluSvfquampotent  raiefigme.  ret.  .  - 

tuoitendere,qualiscfl  haschiltoriaqux  vcteaccidit.Et  fiquis 


Chtiltianus  fuilfet,  qut  eam  confcnpfit , 


eflct  foiiaflTis  fer- 
nio 


g  ^/«ly^rae/j.BEDA.Quafidoausmagifter  prius  incredulos 
monet,ut  timore  compunetis  poflmodunifalutis  confiliun* 

i^  impeiv    : 


N  I  C  O  L  A  V  S     D  E     L  Y  R  A. 

A  Etdabo  prodi.in  ca'lo  furfum.  Hic ponitur  denunciatio  figno- 
tnm  dicmtudicij pr£ccdcntium,cum  dicnur.lil  di.fXO.fccundHm  quod 
duitpr  huc.zi .e.Etunt figna  injotei^  lu.&flel.  er  i»  ter.c^c. 

2  S.m.l^ani  perfecuuo  ulotichniit  prttcedet  aduentum  (^hriflii  n  qua 
f'niciuY  fanguis  innoccntmm. 

3  tt  i&.i'n:m.fco>iflugr.>tionispr(cedetem  aiuentum  indicis. 

4  Soi  t-Oii.in  tcnc.Ty^oft  fecundum  remjtdjecundum  afparentiam, 
tjm  nubibus  dtnfis  abjcondetur  cius  lumen. 

5  ^^^u.m.^-iw.Stmiiuerfecundurn apparentiarn ,  ficut rubea  uidetur 
1t*andocclypfmpatitur. 

6  Antcquam  ucn;atdiesdomini./.(/i«y«//«d»^. 

7  Magnus.TV.;te  omnescoif/parebunl. 

8  Etmanifclius,  &cz.'Hamotcultacordisnoflrituncmanifeflae- 
ruiit. 

9  ^-^ ^^'iilion in dieiudicij/cdante.Trophcte enim haucntes  dc  rno 
t^f>,pote,ltanlcutitadaliud. 


Diuifio* 


foQuicunquc  inuocaueni nomcn domini.^iie/«e>'  &perfeue*. 
ranttr. 

J I  Saluus  cnt.falute Merna. I^om.io.b.Corde creditur ad iunttiam, o* 
rs  autem  ccnfejjlo  fjr  adfalutem. 

I2  Viri  lit^c.f.ic  confcqucnter  Tettus  declarat  propofitum  peruutori 
tatcm.lLt dimditur  induas  partes  jecundum  duplicem  eius  autoritatem. 
Seeundaibi:  T^en  cnim  dicendum  .Vrtmaintres:nutaprimoautoritas 
mttoducitur.  Setundo:ad propofttum  applicatur,ibi.Vni  fratrcs.  Tcr 
tiOytntcntnm  concltuUiur,tbi.  Dcxtetaigitur.  Vrima  adhuc  induas  r. 
quid primo intetttim proponitur.Secundo .autoritas inducitur ,  »6x.Da- 
uid  cmm.Circa  primum  excitat attentionem audientium duens.viTi  Diuifio 
1  [rnc.ad  quos  mijfi  fuerunt  prophcte. 

I?  Audite  verb.hxc.</Ki«  nonfuntderidenda,fedwttgisattente.audiic 
da,cum  fint  prophctartim  oracula.Qonfequcnter  proponit  Chrt^imorte 

e?"  refurrctiicnc  m,dicc»s. 

14  lclun  >'azaienum  uirum  approbatum ,  ^cxt.id  eH,coram. 
uobis. 

Tcn%\;.        I    z 


999 


Glo.ord.  Si  Nicolai  de  Lyia.      tooo 


'J-cum  ac 
ccpiflcti; 
cruci6»c 
rmu 


g^  impcndat.&iquiafclemibuslcgftialoquitur.ipfumcfleChri    fcriptumell.Soluenspcr  ipfum  mortis  dolores ,  iuytaquod  P 

A  iliimquiaprophetispromiffliseltjOitcndit.nectamcuauto    imj'onibilecrattcncrullumabeo,patcr,quiapcrde(ccnrimi 

jitateluapriuscumfiliumDcinominat.fedvirum.probatu,    eiuslibcrati  Uuitfauili  atocis  infcruorum  .•  qui  licetinfinu 

ulium.a  mortuis  fulciratum.  Abtaha;.i.inconfo!atione  quictiseflcntjadoloretamcn  mot 

a  Dcfinttoconp.  Ra  b. In  hoc  folo notabilcs ,  quianon  obe-    tis  fiucinferinon  erant  loluti  cxtoto,quianon  mcruerant 

I  gaudia  celi  inrrare  , 

a^Corain-Tobisjuel  invcQns.corpoiibus.        b^  RcruircAionibiumortuorum.  douCC  fierct  l!!ud  X>' 

a  Dco  +  in  vdbis,vinutibu.'» ,  &:  prodigiis ,  &  fignis  ,  quarfccit  -  phct»  :  In  fangume 

ai;  Pitctveldiuinitas.        1.^  Indcinc.xculabilcs.  ^  2    tcftamcnti      Cduxiftl 

Deiispcrillumin  mcdioucltri,  {jcut  uoslcitis  :  hunc  defini-     vinaostuos  delacu, 

af  Spirituiranai.  b  P:tris,oaii  nonrs,  cf  Chtifti.  ^   SiCaJt.in  CIUO  UOn  Clt 

iH  IuilaHsaparic,ve».ilcipri>,vclttjilitummiIiiibu'iaIuda:is.  eCM.iJitura.  ,  \7-- , >"V.  «„;„.  . 

i'\-  '  J,        i    b     •    r^.  r-        j-  r  "  5  aqua.  Vinaienimc- 

toconliho  (k  prxlcienna  Dei  craditum,  pcr  manus  iiiiquoru     ramantequam  cdu- 

a Vatiis iUuConibus.        b f  Voce,qui  cnim iubcr.facit.  c  libcrnsdataeftJtiiiritu.  "   rprpnriir 

d«;  Vcleiustefurreaionc.vclmortuorumrulutione.  CerCIilUr. 

taffligcntcsintcremiftis.  t  Qiicm  Deus  liiicirauit ,  so^Iutis  /  S  h.xtaquodim.&c 

a  ^  Propbctiain  Dauiaimmntabilem.  «.'  rf  v^H  RySO.ST.b< 


dienti  animo  fccc- 
runt. 

twgiuos  i„G,a:coficell,prsa 
fcientia  fic  iraditum 
accipientcs,  tradiius  I 
cftenimaprpfide  in  •^ 
poteftatcm  iliorum, 
vtipfumfiuelatrone   c 
cligerent,fcdlatroni 
conceflTavita,  lelum 
per  manus  railitum  d 
occidcrunt. 
C  Pfr  manus,  &c. 

tfirCnRysosTOM.  ^ 
H'.c  ludam  infinuat,  f 
intermiiUisetiamo- 


Se- 


doloribusinterni,  tiuxfaquod  impofiibilecrat  tencn  illum  9.  <^""'^"'JJ,,S['°'^.  ""'^ 
-  .  '    '  .   1  1  ^  erat  puflibile  ,illiim 


Ham.7. 
f  dc  co. 


af  Vei.ibei  inortc.quicniminimuiiisorjiaiuuitckKiieutqnosvcllct  adumiuio  maitisciipctc 

b  f  Non  in  fua^ledin  Chrilli  pcr'd:>j.e  Voxaflliinpiihomiiu^.d^'  l)citji.:r.i,vclpatrcm.  i 

ab eo .  Dauid  eniim  dicit  t  in  e.im :  Projidcbam  do minum  i 


(T 


a f  pta:fcns fciiiicbam  au.tiliim, 
b 


b*!Ciyafi  infcparabikin, 
[Muricculicdi!. 


c  «■  Piolporis. 
<I  spctedirjf iiJi. 


Ikndif.quod non ip- p  coram  mclcmper :  quoniam  d  de^xtriseltmihi  ,necommo- 

.   n  afl  Quia  cjtorcfargettcriiodic.vcl  q.ii;i  ciominusa  dcxtrisltat.  b  f  lucuiidiiatc. 


CD  Coglta.io. 


^;  pattiatch*.        d  c  In  iieroispropIietT- 


1  detineri  ab  ea  ,  hoc  * 

2^manifenar,quodre-  ^ 

furrcdiocius.nonft 

1  3c6munis  cum  aliis. 

1  ^Dcmde    priulquam 

aliquid  illorummes 


i; 


cogitct  ,  aflithl  il- 


forum  potentix-fue. 
I  rit,nifi6(iipfeconcei  1  *    y        .u  j  \  'x~l  ■  lY     c  „  ---— ^ -j--  -  c<.ig,iii.i  ,  jiiiini.  u- 

fifl-er.&expoluuTct;!  '  uear :  propter  hoc  t  dcledhicum  elt  cormeum,  &cxulranit,  6lis  Dauidcm  ,  qui 

Ifl  Deus    HOC  enim  ^  a«|Nondefieietiniateritu,lcdinfpcccfuiiedioiiisobdotmiet.  ^i.apoOoli.  b  Infcpulchio.         oiTincm     humauaiU 

,  .  ,.    .       I  cf  .^tUireftioais.  17        •  r    i 

ell  q  lOd  non   dicit  ii.  ■    r         ^      •      .-^        ''      •  r       •     /■   c      v  '^  rationem     lubuer- 

.»  tj^orc^  exporitum ,     ling^^^-^  ^^^^  '^M'^'  ^  ^^'''  ^^'^^  i-cquielcet  in  Ipe^ .  Quoniam  ^  8  tar. 

fic  totum  conucrtit  h  ?rcmdcbam  domi. 

crimenincapntlud^proditoris.Illeenimipfumtradit  ofcu-        Ai.LEG:llA.BE.vcnicnsineaquetranfcunt,nonabilulio- 

l£),veligiturdehoc,quodpermanus  iniqnorum,  vel  militu  culumabeoqui  lempcrmanet,hocpiouidesutincuu)  poft 

dicif,manifeftans  quod  non  finipliciterinteiemeritis  led  per  temporalia  recurrcrem:  &c  hocqudip^^^tii'^''  f^^n  feci.nec 

iniquos  viros.EtrpecI.i.quomodovbiquccurant  vt  pallione  dolusinuentus  eitin  me,non  homini.led  Deoafcnbam,pro 

primumconfitcantur.Quodautemadre(urrc(Ctionem  atti-  pterhocetiamincogitationc  iucunditas,&:  in  uerbisexulta- 

net,quoniammagnificaerat,nuncadumbrat,  &itaquodam  tio.proptcrrefurredioncm.fqua  munduslibcratur. 
modo  in medio conflitnit.Nam  crux  &c  mors  quidem  inter         Vrouiddomi.Vox  Chrilh  poll  rcfurrcdionem  exultantisad 

Confeflaeranr,rc(urrcftioautemnondum.Idcirco6£  poftca  dexreram.Siniftrae(tprsIensvita,dexrcracterna.  Nefowwo- 

t!ie[\h,'\nqmt,zd\idcr.s.Qitem  Oetisfu/cttauit,&c.  «far.Poftrefurredioncmomnia  eruntimmobilia  .£f ,««/?<?-, 

4  Sufcitaitit.BhD.tio^^  communi  reruvredionequcin  finem  uitlini^nt.Qiiia.  rcquiespolt  laborem  dataeit,  laborauiteniro 

diff^;rtur,fed  qu.Tdietertiacclebraretur,vtaflertio  Imms  re-  infpevit£gternf.Nc»jrfcrf/w^«-?i.Non  iicrum  moufarcorru-; 

furredionisteftimoniumcfletdeitatis.  ptioncircrate  crucis&:  mortis.7\^^r(ijr«//;;/'fmi/.  Sciomefcra 

R AB.Sufcitauit fecundum humanitatem, quam  maxime  per cfle vidurum [{eplchts we.plena Ixtita.id eft„iterum  »on 

.    oderant,  moriar. 

To.i.cpif.  g  o,<e»,Df«sy/</f«rdK/f.*  AvG.Nequecniminipfodiepaffio  i  CorirfB»»r,eJrc.BED.Exponendoquodipfefecerit,datnobis 

danfol  ii  nisiucoelofuturuserathomoChrirtusIefus,fed  in  inferno  purishominibusconfifum  peccatavitare.  Namqui  Deiprx 

"    fecundumanimam.infep^ulchroautemfccundumcarnem:  icntiaiugiterintuctur  oculo  mentis,nullatenushacadpec- 

Etdecarncquidemquodeodiein  fepulchrofitpofitas  ma-  cata  conuertitdiabolus. 

nifeilumcftEuangelium.Qjodvetoillaanimaininfernum  Jc  i2«««ww<i(/wrij.BE.Caifaquarenonmoueatur,quiado- 

defcenderit,apoflohcadoctrinaprxdicat  Quandoquide  bea-  minusa  dextrisopitulatur,finiftranonprxua!e;itc.  Sicnima 

tusPetrusadhancrcmteftimoniumde  Plalmis  adhibet,vbi  dexttris  noufuerit.-illampartemdiabolusoLCupat,  ficutde 

deipfopr^didumcfledemonftratQuoniamnodcrelinquat  \\xd\(iic\i\xx.Etdiaholu5fietadextriseius. 

animammcam,&:c.iiluddeanimadidumeft  ,quunoncft.  1    £f fXH/faw^BE.hipaflionedixit^Triftiscftanimamcanl- 

Q  derelifta,vndetamcit6remeauit,illud  decorpore.  queadmortcm,&:caepitpauere&t?dere,vt  feuerumhomi 

•  f    i^o/Knido.BED.Videtureflefenfushuiusfententif.quiado  nem  inanima&jcorporc,  &:  ueraciter  paffibilem  monftra- 

minoadinferosdefcendente,dolorespoenarum  foluti  funt  ret.Exultauitucroamma6i:Iingua,  quiapallionefuagcaus 

gniaeumtangerenonpotuernntjfediuxtaGracuminquo  humanum  faluandum  erat. 

fcriptum  ^  a  I» 

-*         NICOLAVS    DE    LYRA.  ' 


PH' 


9     luxiaquod  imp'ideli,detineri.non  er.im  peccattimeaUtfuodcon. 
trax;rat,fedadomnepeccattm  dcflruendum  venerat. 
*fc   I  Yin\lt\h\M.i.operibusvirtHofts,  10  D^uidcnim.Hicconfequenterindi^citautoritatem  Dauidadpro 

t     Etprodigiis.  i.miraculis  maioribus,utinrefurre£lionemortuu~    pofttum,  cjttAhabeturVfal.}^,.  &  intelligitur dc  Chriftoadltteranhfi' 

ctttibidemfnitoflenfum.ldeoinperfonaeius  dicitur: 
j  I   Prouidebam,&:c.Njw  anima  Chnfliab  insianti  creationis  ha 
butt  continue  clantatem  diitinte  vtfionis. 


rum  &  confimtlibus. 

3  Et  C^gn\s.f.minoribus,ut  infirmitatum  ctrationibns. 

4  Qj^  (ccit.ftota  trinitas.pcT  ilLi.per hominem  Chri^um,inquan 
tum  enim  humanitas  erat  organum  ditmttm  diutnitatis  coniun£ium,ft 
cut  mamisfno  modo  efl  artificis  organum. 

5  In  medio  vc(iti.q.d.fii  cfl euidens  quod  non  potcHis  negtre. 

6  Hunc  dcfinito.pro mundi falutee%  maxima  charitate.ludas  ta- 


12  Quoniam  ad.  ExIjoc  entmquodhumanitas  ChriHi  erat  orga- 

num  diuinttatis  coniuii£iim,Ht  di£inrn  es1,Hon  potuit  maueri  ad  atjiiutd 

nifi  fecundtim  volnntatem  deitatis,propter  quai  nullus  inordinatus  mo  j 

tus  potuit infutgere in  ChriHo ex  iniurijs  Cthi  illatis,aut  ex  quihufcun- 


■  oiJxjhQ  fffgfi  tradidit  eum  ex  cupiditate  &  malignitate ,  quorum  autor  non  eji     que  alij  s  caufis.  &  qiiia  hoc  erat  anim£  Chrisii  caufa  deleClalionii  (pi 


Deus, 

7     Pc  mAtius-f.per  manus  'milttum  Tilati,qui  Gentiles  erant  &  ido- 
lolatrf. 

6  Qucm  Deus.I5r<<rnrHw  adipfum,eo  quod  ipfum  non  Uferunt  & 
ijuantum  ad patresfan6los  qiios  inde  abfoltitt.quamuis  enim  tbinonfen 
o.liuiCI  tirentppiamferfus,babebant tamcnp^nam damni,inquantum retarda 
bantur  a  vifione  &frtiitione  Dci,quod  erat  mentis  affUEltuum .  fecun- 
fmdim  illud  Tioucrb.  ij.b.  Spes  qua  differtur,affligit  ammam. 


ritualis,idco  fiibditu  r. 

ij   Propterhoc./nfmHj. 

14  Etexultauit.T' rortimpens exterius  in  laudem diuinam.ficut cHcit 
Lttc.io.  In  ipfa  Ijora  cxaltautt  lefus  infpiritufianUo. 

1 5  Infuper  &  ca.ai  animafeparata. 
\6  Kcqaiekit.in feptilchro. 
Ij  I  n  fpe.i.  certa  refurreSiionis  cxpeEiatione. 
J8  Qno\XiO<io.ideTl,acorporefeparatam. 

A  1  In 


A6tus  ApGlt 


IIL 


I002 


quafi  prophetiaviolaretur,  nifi  hoc  c(rct,atqueadco&ipro- 
runi  honori  deroguet. 

c  Defmtlulimht.B ED.lnGrxco  habctur:  Defrudu  vcntris 
cius  llifcitare  Chnftum,&:  fedcm  Iiiper  ledem  cius. 
Acccpit.Vt  veuus  homo,vt  cffundat  fpiritum,ricut  loel  di 


lOOt 

r  a  Inw/tfr»fl.BED.Conftatanimam  nondcreliftam  in  infer- 
'\  no,  quxablatisil]isproquibusde(cendcrat,moxadfupcrna 

redut,neccarocftcorrupta,  fed  vcioci  refufreQionc  glorifi- 

cata. 

b  N<3f Ji  mihifectfli.  BE.  Non  Colum  de  illo  intdliguntur,  qui 

fccicl  accepta  pknitu 

dmediuine  virtUtli&J  ^Humanain.    ,  1  f  Pofidendam  in  inferno, 

.j.f,-  fapienticperfe  mor- 

^      'icm  deliiuxcr;t,re- a  r"""r  •  ,..^  h,,,.r» 

:  ruigens  ad  vuam.fed  L  "o»  derclinques  animam  meam  in  mterno,  f  necT  d«bis  lan 

V  deiUlllS  aUl  UereU  a^Co/pusmeumUn^ifiMium.per  quodacaUifmaificandifunt.nonpatietis  corrumpi.quiinotas.&c. 

■  A.UI.I  \\    ^  fPuHcJiuis&vermium.  bf  iciomcidUtreaatum.quano.fe.milii  vi.  vit?. 

cliim  tuum  videre  corruptionem  .  Notas  mihi  fcciIH  vias  ^ 

^Q.uibusifuadxterniiatem,iniqaibuspoftpaffionemadimpKbismeljEtitia.  4 

^;  Quifimtin&nftitatisiucundiiatc.         a  f  Afcendenti  coelum  dabit  deleftationesdextera;  vfque 
C  iotii.em.        b  V 'nalccnlioncnonfemiplena  tuit  Ixiitta.  cir '^idcbofacicadlaciem:  vclcum  ^ 

'  ChritloUeoquicftfaciesfatfi^  if  principalem  lexum  alloquitur. 

d^  Corpore  &  fi Jc  fratres  vocando  blanditar. 
ifit-oc.   f-/af-»l/=-Kic  |-n<»  ill^nnH  ifif^ /~ii  t-»-i  ■fo/~i^  Mn      \/i  t-i  ti-i  pi-«f         li      6 


n 


cit:  Eftijndam,&:c^t. 

.  j  /•      j-   ,   i-       fQuidelcenditininfctnura. 

bK.  AaqtioddefcendiUednonpermanfitvtfubuenitetquibus  oportuit.fednon  eftdeteliftus,  qui» 
~""  '■" «H  Pe;hocpiobaj  humanzfragilitatisejipertem:&  fupergrcflum  circhumanara  c5 


via  vetitaiis  inuenta 
ad  vitam  redcunt  Sc 
iucundaijunturvide- 
tes fdciem  eius,quia 
jjjeviiiiseftfuperom 
fl!a&  beaiitudo  pcrfe 
^a. 

<ii£    c  yififratres  j&c. 

is  CHRvso.Quan- 
domagnumquiddu  ^ 
dic1uruseft,hocvti- 

jjjj^ij  lurprooemio  cxcitas 

illoSj&indc  familia- 

res  fibi  reddens .  /i- 

ceat  andatJer  dicere  a- 

ptfd  vos  de   patriarcba 

Damd.Magm  cdhxc 

'  animi  modeftia  ,  vbi 

^  noneftdamnofum  , 

condefcendit.  Idcir- 

B  co&:non  dixitquod 

apn.  h^c  de  Chri/lo  dicta 
fiitr.non  de  Oauid,  id 
que  vaide  prudcn- 
tec,ob  magnumcr- 
ga  Dauidcm  hono- 
rcin.ilosrcuercns.dc  r 
quereaperta  accon- 
fcffa,tanquam  auda- 
cius  videatur  dixifte 
paulatim  dcuitat  cof 
quoslaudabat.  Ideo 
&  non  de  Dauid  , 


lod  »,g. 

Vel  accipiunt  Apo- 
ftoli  ab  ipfo  ptomif- 
fionem  fpiritus  in  c- 
uangelio,  quodapa- 
tre  mittetur  Ipiritus .  .  - 
f  Effudit  hur,c,&c.        ■^""^*' 

BED.QuipriusIc- 
fum  (ulcitatu  a  Deo 
dixit,  nuncfidemau- 
ditorum  altiuserigcs 
hunc  elfc  vcrum  do-  ^ 

minnm  affignat,  que 


vita:,replebis  me  iucunditatc cum  facie"  tua .  Viri  fratres ,  li 

^  Hocdicit,neindignentur.  y  ^ 

ceat  audentcr  dicere  ad  vos  de  patriarcha  Dauid  :  f  Quo-©  eftudilTc  fpiritumco  ^i-Re-^-^ 
niam  defunau. eft.  &U-epultus  cft ,  &  ftpulchrum  eius  cft  ,  «',ritt  fignum.t  -'-« 

af  Vndeappaxet  etmi  nondeledixiuesNoiidabisunuum  tuutn  ridctecotrupt!oncm.  ,    i  °   ,  ^ 

b^Dauid.  jQpulchre  vetbo  cftu. 

apud  nos  ulquc  in  hodiernum  diem.  |  Prophcra  igitur  cunij     ^'^"'s  vfuscft  :  quod 

eflct,&  ftirer,  quiaiureiurando ,  iurafletilli  Deus  •  de  frud:u     fuJJfg  ^Jp^  memo?a 

a«  VjriluxuiiainlumbiseiHs.  b^Ciuj»  Chriiksfupct  Ifiaelfpir.nalemfedit.  nif  \Tt  /K  Une'  ^i-itm 

^  A  lonee.  Uil,  VI  CX  IIOC  Cliaill    _ 

lumbi  eius  t  federc  fuper  fcdem  eius  :  t  prouidcns  locutus     conftetipfum  efledo 

^  irsecundumanimam.  1 3  mmum  Ielum,quian 

elldcrcfurredioneChrifti:  quiancque  dereiidius  eltin  in-14^*:  ,    °".P"°').^'^F^.'^*  tpwfciuu 
r  .         .  ,.  ^  1.  TT         X  r  nisloquiconfucuitin 

terno,neque  caro  eius  vidit  corruptionem  .  Hunc  lelumi/prophetis.qui  figna 

«f  Nonduo.velttes.  b^  Quiuidirauseumpoll  tefurrcaionem'  Cf  Refurreaionlj.,  /'Si' Dtodipia  dat  in  CX- 

<i»PioIj>eriute,velexiItatuteftipfe,qHicftdexterapa.ris.        f  Quiadixit  pfalmus  .  Addexttiidl^  ",     t       *JiB,«a  uai  ««  vn, 

mihi  nccommoucar.  IO&:  in  tCrra,qUl  Om- 

rcfufcitauicDeus:  tcuiusomnesnostettesfumus  .  Dexrera^^nesinuocantesfcfal- 

aVIooI.        b5VeIincuangcIio,accepta»Chttfto.  _   ^T  Aecepit  vt  homo.    ,  I  8  Uat.Et  CCtetaqUf  prO 


igiturDeicxaltatus,  et  promiflione  fpirituflfand:!  accepta  ai  ^P'^^"'^^^'^"^)"'^"*^ 

a  f  Donum  linguatum  vel  {pintum.  f  Vt  Deus.        f  Non  recedit  a  v;rbo  propheta  loe         V'erUS  DCUS    CXplCt. 

lj»dic«ntis,I;tfundam,&c.  bfMeiite,  Cf  Inlingmsigncis.        f  Sono.  2,0 


r 


,.  ptopheta  loe     _  ^'^1"»  ^cu»   CAplCt. 

lj»dic«ntis,I;lFundam,&c.  bfMeiite,  Cf  Inlingmsigncis.        f  Sono. 

f  Noilro  fermoae.  df  Vndep4tet,quia  non  defua.fcd  dc  Cntiftiafceniione  ptacjixit.  yy  1     f*  TC 

patre,efl:udithuncquem  vosvidetis  &  a^uditis  :  No\i  enim^-if^jlf^j;^^^'^^*'^**^^ 

f  ^icnthzcquxnoulfimafuni  DauidnondefefeddeChiillapiophetauit,quiamitt-ndusex  Sion.r  r  ■  j    »■    o. 

i.exftirpe  Dauidventucus,&dominaturus  in  medioinimicorum,lic&  IIIaqBatpraEmiirafunt  nonad         qUOU  nUUC  VXUCtlSoC 

j,.j.j^u..n:  ....^.....x^  :^.  .      .  auditis. 


Dauid,l<:d ad Chtifti  moiiem&iefuiic&ionempertinentia  f  Intcinaiationevetbicoftctni.b  p»'ct-r  ? 

Dauidalcenditintcoeium.  Dicit  autemiplc  :  t  Dixitdo- 

«f  HominiChrifto.  b  f  Quicfce  vel  iuHica.        c  «la  «ternitatcvelinvnitatepcifonicum     '^ 


fiUoqui  dldextenp&uis, 


d  f  $emper,qttialempeiinpixfenciSc  iufuluio  poiicdi. 


g  Sede  4  rftf.  B  E  D  A. 
"^Hoceftquod  Pctrus 


tpfaLioj. 


.U 


inquit ,  fimplicitcr ,  „  7""' ""'"'"      ^  " '  <"..r-..-...^u^...,™«. i-iuiu» po„.ai.  ^ ^^^^ dedomino,quem 

feddepatriarchaDa-  ^minus  domino  mco,  fedca  de'xtris  meis  ,  doiiec  ponamz^oponct  cdum  qui- 
uid ,  quod  6c  mor-  *■  dem  fufcipete  vfquc 

tous  Cit   ac  fepul--  in  tempora  refurrc- 

tus.  ftionisomnium,tuncenimcumvcncrinttcmpora  refrigerij 

d  Sf^«/(fe«>»««s.*  CHRysos.Dcindevfapparauitquodvo-    aconlpc£tudominimifruruseuineftCquiprxdicatuscft)are     - 
lcbat,  ncquelicvcnitadChtiftum,fcditerumaffertlaudes    galibusliedib.  lefumChnftuadiudicadosviuos&mortuos.  co"^^'^^ 
Dauid.Prophcraigiturcumcflct,&:fciretquod  iurciurando        BE.Siopponat  Arriusexhacdiuerfitatcfiliumminorem,  ^^^^^ 
iurairetilliDeusrH^cautcmdicitvtfcrmoncm  dc  refurrc-    patrcmueromaioremefle.  Refpondemus  ei:  Nomen  infc-  p 
(lionc,ctiampropter  illiusdignitatem,acgenusrccipiant  ,    riusilli conucnirc,cui  fcdere,imperatur. ficut  Hi.  Petruscon- 

"aTV 


NICOLAVS    DE    LYRA. 

*  I  lninkmo.ijnfjn£lorHmlimb9,  ittqHofuit  per  trigintanouem 
horastantum.f.abboranonaferia(ext*^Hqi4afuitfeparata  a  corpore 
yfqueaddtluculumdiei  domtnieaiH  quafecundum  communiorem  opi- 
C  nionemfuit corpore  reuntta.ldeofubditur. 

2  Necdabis./J  esi,dari permittes. 

3  S.»ndum  tanm.ide/iyCorpHt  meumfan3ificatum. 

4  Videre  conaptio.i.putrefaiiionem  yel  incinerationem.  Si  tamen 
«cclpiatur cotntptiQ  pro  morte,ficfuittbicorrttptio,quia  corpus  Chrifti 
fkit  vere  mortuum  pet fcparationem  animx  a  corpore,vtrunque  tamen 
manfn  diuimtati  ynitumJciUcet  anima  exiilens  in  limbo,  (jr  corpus  ia 
tensinfepuUhro. 

5  Notas  irwhi.Ter  accelerationem  refurreClionit  mef. 

6  Replebis.^«/<i  refurrexit incorpore glorioJo,quod fuii priut  paffibi- 
k&  mortale,&  fic  habuit  matefia  tucuditatis  exfui  corports  glortficaoe 

7  Cum  fioc.i.cum clara  rifioneefiinti<ediuinx,quamhabuit  amma 
Chrifli  ab  infttnti creattouiifus.Ueo dicttur.Qnoi  facic  tua./.c«»J  ui 
fionefaciei  tux  lam  pnui  habit£. 


dente a  D iuidfecunium  carnem  ,  vc  dithm  fuit ibidem  ideo  fubditur 

13   2(ou\dcns\o.in autoritate pridt£ia qute in ipfo impleta  eHf&pa 

tet cx diSis ,ideofequitur.i4.  Neque  dcrchQ:.Etpatetlitera. 

1 5  Dcxtcra  igitur.///c  concludttur  intentum  de  collatione  fandi  fpiri 

tus  a  Deo.Qirca  quod  fciendum,quod  h{c  collatio  non  erat  implenda  an 

te  Chriiii  afcenftOHem,vtdicitur  loa.ii.f.  Nondum  eratfpiritus  datus, 

quia  nondum  erat  le/us glorificatm .  ideoconcludtt ,  DcxtcigituC 

Dei. I  .eius potentia.         i6  £xaltatus.<i:i cdeflia. 

17  iptovtwLi^ifQHafedit  addexterampartts,ficu}eratftbipromiliu 

Tfal.cix.a.Sede  i  dextris  meis,&c. 

i8  EfFu.hunc.S"p/wr«!w.    19  Qacmvos.inlinguisigneis. 

20  Etauditis inuarijs lingms.Erant emm ftgnafenfibilia addeftgni 
dum  fpiritumfanilum  habitantem  in  cordibus  eorum.  Sciendum  autcm 
quodjficut  miracula  fiebant  a  tota  trinitate ,  ftcutacaufa  principali ,  & 
ab  humanitate  Chriflificut  a  caufa  inflrumentali  coniun  Cla  ,  vt  diClum 
eflfupraita  intelligendum  efi  de  hac  infufionefpiritufianlii. 

21  NOnenim.H/cpo«/f«>'  fecunda autoritas  ad propofttum,qux  hahe 
tur  Tf.  1 09  .qui  pfalmus  adliteram  intelHgitur  de  Chriflo,vt  ihidem  dif- 


t  Viri  fratres.JM.-c  confcquenter  di£la  autoritas  adprepofttum  applica    fuftus  declaraui.Dicit  /;g/r«c.Non  enim  da.af in  c^.  Sedfuit  fepultut 
tur,oiiendendo6mdnon loquitur deperfona  DaniJ,  fed  deperfona  Chri     &  incineratus,vtpra:di£ium  esi. 


fli,  cumdicitur-.V  iri  fntrcs.'./f,aelititficut  &ego. 

9  Liceataudcnt.T^di^/MW  verummanifesium. 

10  Dc  patriarcha.V^prffrt  i  .Bsg.z. 

1 1  Et  Icpulcrum.  1«  ^tto  iacuii  per  tanta  tempora  corpus  eius  quod 
puttefa£lionem  paffumefl  &  incinerationempropter  quoddilia  autori 
tasintelli^inonpotp^  d?ipfo,fieo  tonfequenter  oiicnditur,  quodintel- 
ligenda  eside  Chri/lo,CH  m  dicitur. 

i 2  Vto.i^i.iomtni  ftcut  habetur  Tfl  ?  i.h.lurauit  dominus  Dauid  ve 
nt4tem  & nonfru.&c.qttoi  prin  cipalitsr  intelUgitur de  Chriflo  defcen 


22  Dicitaut.ipIc.Of  C/^Wj^o.i^  DixitDominusPd??»". 
2/^T>omi.mco.i.filio eius incarnato,per  hocenim  probatur  diuinitat 
Chrifli,Matth.i2.d.qtua ft  efiet homo purus,Dauid  nonvocareteumda 
minum,cum  eflet  filius  eius  natutalis  tantum,&  non  Dei ,  fed  tantum 
adoptiuus,  ftcut  Dauid  &  aliffan£li. 

2 5   Sedc  a  dcxtris.i.<i!f  tsqualitatem  patrisfecundum  diuinitatem,& 
inporiorihus  bonis  fecundum  hiimanitatem. 
Z6  Donec  ponam.Pf r  hoc  non  cR  intelUgeudum ,  euod  ChriHtts  de» 

Tom.vj.       1    j 


h 


loo^  Glo.orJ.  &  Nicolai  (ie  Lyra.        loozj. 

fcqucntcr  cxponittqula&dominum  cum.ScChrirtuDcus  c  lf/«»»(7'«-'n.r>r..lcfuscftdominus&Chriftus,vniinduabus 

fccirhuncIclumqucmvoscrucifixiQis.  naiuriscxiUci\tcpcrlona,quiain«iiuinitatc  atcrnalitcrcxpa 

R A B.Manifcfltc  Pctrus cx hoc Pfalmo rcgnum  Chrifti no  trc  natus,  in  humanitatc  tcmporalitcr  favlus, cum opcranic 

tcrrcnum.fed  coclcftc  ollcndir,  &:  vtramquc  natura  cius  cui-  fpiritufancto  in  vt^ro  virgintis  cil  incamacus. 
dcntcraftruit:humauamqua;dcDauid,fdiuuiam  fccundum        *  CHRysosT.Vidcsquantuu^bonum  fit  manfuctudo 


quam  cfl  ad  dcxtc- 
rampatris.InvnaDa 

uidhlms.lnaltcrac-     jnimicds cuos fcabcllum  pedum  tuorum  ,  Ceitiilime  crgo 


«  Dcmones  vel  homiiics,  b  S  Hamilcf  rrl  fubieAos.  e  %  Carnis  vd  apoftolomm. 

d  f  Quia  piophcta  hxc  dixit. 


i^Viti,        b«Corporali>v«I|piiitualis.  c*r  Danid. 

cfi.rcge™;cum  Jixii;f»:dc,&c.   "^   ^  VcI.VnKitteDcus,  Vf 


df  Deijuodicit  domino  mco, 
t  Vcl,EguConft.tutujfum,5cc. 


{ciacomnisdomusirrael,quia&  do'minumcu'm  &:Chri'rtu 

■  «Sccundumejinemfecitinnatiuitatevclinr«/'uitca'on«.  bf  Patei  vcl4ciias. 

dcf  Splicct.dVIefuspcoprium  nomen  illiuseft.         cfQuem  vilcm  purallis.         '-'' 
(  ^i  Secundum  C4[ncmidiuinitjaeniiii,pati  v;l  ccuciHgi  non  putuit. 

fccic  Dcus,hunc  Icium  que  vos  crucilixiltis.His  auJiris  com- 

•  f  Ex<)uodixit>viiiIud<i.        %  SaloraoniVeiba  fapica|>umllimuli,IecunduiniUud:  Ecincubilib. 
TClhis  compuagimini. 

b  f  Q^afiad  inedicds&ducesca:ci  loquuntuidr  argri. 


pudli  funt corde,& dixcruc ad  Pcnu  6c ad reliquos apoltolos; 

•  f  Dcmoiiftiaie  nobis.  ^Eccefruftus  compuuiiionis.  bU  Q;_iiaatipfi  ;fijclitj, 

« Fcruotcm  li  Jei  P'-«rip"'t-  d^CorJis.  ,. 

Quid faciemus  vk i  fracres?  Pe trus  vcro aic  ad  illos:  P.rni^tecu   7  ;'o^li,3ens' ncg^ 


Ipfa  pedora  nollra 
magis  quam  vchc- 
mcnsauderitascxti. 
I  mulat,&'pljgafcrit 
2^  maiorcQiicmadmo 
dumcnmipercutics 
obdurata  corda.non 
^  tam  faciieicntircfa. 
cit.vt  fi  eadeni  prius 
4  mollia  faciatattcnc 
j  ra ,  ita  &:  hoc  loco 
^  prius  oportebat  mol 
lirc,  &:tucpungcrc.' 
molht   autcm   non 


iufdcm 

vndc  &  lubiungit : 

Cer.erg<). 

a  Dominumeum. 

Bed.  Qftcndens 
nomcn  maicftatis  8t 
poteftatiscft,cuiom 
niscrcatura  debetfu 
biici.Chriftus  rcgii 
fiuc  pontificaUs  di- 
gnitatis  nomcn  cft. 
In  lcgc  vngebantuc 
regcs,&:pontificesin 

figuraillius.  '        conuicia ,  led  inin'. 

b  £fC/>«;/«m.BE.IIlcvcrceftChriftusomnipIcnitudincfpi'    fuetudo.Namillcquidcmiracundusaugetmoibum.hicia 
ritufl^anfti  vnilus ,  qui  de  eodcm  Ipiritu  potcntialiter  dedit    tem  qui  mitiscft.imminuit.Atquc  ira  fi  volueris  quemp;a:\\^ 
B  quibusvoluit.  quiiniufrecgitcorripcre,magnacfi  aianiucrudine  iliumal- 

Co.Arna.  *  Epi  PH.Ideodicit,fecitDcushunc  Icfum,  vtfignificct  loqucre.Vidcigitur^Si^hocIoco.quidfadat.  Manfuetcin  mc 
dominiincarnationem.ExhoccnimquoddicitrhuncIelum  inonamreduxcratillisfuafiag;tia,&:  nihiladdit.di,xit  Dcido 
qucm  aucitixifti.s.Manifeftumcftquodde  carne  dicit,qua  nii.adiccitgraiiam.quihisfactacruntrcitimonium  dabat,& 
crucifixerunt:carncm  cnim  crucifixcrunt.  vlterius  fcrmonem^duxit.Reneriti funt  Pctri  manfuetudi- 

*TERTVL.Facicndacftdcniquciamhincinternos,ccr-    ne.quiahisquidommum  fuum  crucifixerant,&:  cotraipfos 


t.jadiicr. 
Marctonc 
c.if. 16,17. 


ta  ifta  &:  lutla  pra;fcriptio,&:  vtriquc  parti  ncccftaria ,  qua  dc- 
tcrminatumiitnihilommnocommunecfre  dcbcrealtcrius 
Dci  Chrifto,cum  Chrifto crcatoris.Nam  ic.  .1  vobis  proinde 
diucrfitas  defendcnda  cft.ficut  a  nobis  rcpua  nanda  ell  .•  quia 


clainarant,tanquam  patcr &:  magiftcrcuram  gercs  loqucba 
tur.Non  fimpliciterobedicrunt,fcd  leip(6scondemnarut,se 
feruntquxfcceranr,&:c.Qaid.n.dicunt.  Quidfaciemusuin 
ffatres?Quos  enim  impoltoics  vocarenr,fratres  vocanr,  non 


nec  vos  probare  poteritis  altct ius  Dei  venifte  Chriftum,  nifi    inrantum  fe iliis  aiquabanr ,  quanru  ad  fui curam acamorem 
cumlongcaliumdcmonftraueritisa  Chnfto  creatoris:  ncc    hisvetbisattraherenitebantur,&:c.Nondixeruntftatim,!gii 


Tcrtalib- 
aduer.pca 
xcan.  c,i7 
&18. 
lion:.t>. 


nos  eum  crcatoris  vendicare.nifi  talcm  eu  m  oftenderimus , 
q  ialisconftituituracreatote,&:c.Mihiv€dicoChriftum,mi 
hidcfendoIefum,&:c. 

*  iDEM.aductf.Praxean.muIta  fupct  hocncgotium  difTc 
tit. 

*  CHRy.Bcnchicdcfinit  concuticns  illorum  mcntcm 


refipifcamus.fedpermifcruntfefcillis.qucmadmoduinnau 
fragio,a)iquiconftitutivel  morbo.cofpectogubcrnarorcvc' 
medico.omniailliconceduntacobediunt.fimilitcr&hifccc 
runr.Confcfli  funt fe cfle in extremis ma)is,&: nullam  falutii 
haberc  Ipem. 
dCo'w/;««S«.BE.ImpIcturprophctiaIoelis,quiapoftigncfpir 


Quoniam  enimoftcndit.quantum  hoclit  facinus,  tunc  tan-  tulfandii  fequitur  vapor  compundionis ,  fumus  Iachrvraa;|oel 

dcm&:ipfamapcruit,vtficmaiusoftcndatur&:  mctu  illos  excutcrcfoler,incipiuntflcrcquiirriferant,tunduut  pcctus 

corripiat.NQncniiltrichomincsbencficiisadducuntur,vtti  datDco  prxccmficutfacrificium.vtfanguincm  illum  guft. 

niorecaftigatur.Vcrumadmirabilesilli,&:magniamiciDci  rcvaleant.pcreumfaluandi,qucmfuperfe&fupeifiiiosfuo: 

neutro  horum  indigent,qualis  fcilicet  Pauluscrar,  Ncquc  c-  prius  fuerant imprecati. 
nimregnumvclgchennammagnifaciebat,&hoccftamarc        *GREG.HincPctruscumquofdamterritosmalorufuojpo, 

Chriftfi,hoc  eft,non  efTe  mcrccnariumjncquc  qua:ftu,  vel  ne  rum  confidcrationc  confpiciens.admonuit  diccns:  Poenitci ,«, 

gociationem  exiftimare,fed  vcie efle  virtute prsditu ,  &:oia  tiam agite,&:c.Ditturm.n.baptifma,prsmifit  pcenitentiaela  al. 

faccrceo quod grata fint Dco .  Quantis  igitur  lachrymis  di-  mcntarvt  prius feaqua fu? aftlidionis infundcret, & poftmc  idn 

gni,quitantamdebentesmcnfnram,neque  vtnegociatores  dumfacrametobaptifmatis.  Quacrgomcntequi  tranfacfa; ' 

amb!musrcgnumcoclorum.Tantanobispollicetur,&neqj  cuIpasflercnegIigunr,viuuutfccuridevenia,quandoipfc$Up, 

iic  audiuimus.Quidhuicinimicitia5Compararipotcrit,quam  muspoftisccclefiae.-huicctia  facramento,addendam  poeniti 

ui$iiquiinfanapecuniarumcupiditatelaborant,fiuc'feruos,  tiamcredidit,quodpcccataprincipalitercxtinguit. 
fiuehoftcs,fiueinimiciffimosinueniant,vnum  hoccxpcdat  :t  AvG.  Ibieficnimvctctisvitscxpoliatio,vtnouain 

(ipoftintabillispccuniasaccipcre,omniafaciunt|&:adulan-  duantur!qui  baptizantur. 

tur,&fcruiunt&:  feruitutifeaddicunt,omnibufquc  fcputar        *IpEM.PrimafaluscftdccIinarepeccatum,  fecundanifeit 

cfTc  honeftiorcs,vtquid  ab  illisaccipiant.  Pecuniarum  enim  dcfpcrarcdevcnia;Nam  ipfcfe  inxternum  permit,quiapui|^e." 

ipcs,  nihil  horum  illos  finit  cogitarc,&rc.(  Et  paulo  poft )  Rc  miiericordemiudiccm,ad  pocnitentic  remedia  non  recurrii)^^"' 

gnumpromittitDcus,&:contemnitut,  gchcnnam  apparat  e  P*n»/MrJ4»»fl;g(tf.BE.Di«aurusdcbaprifmatepr9mifitlam  £^' 

diabolus&:honoratur,&:c.  ' • '""'' '" — '^'■^■-  ■  ■-     -  »^' 


lor 

pCEI 


ta  pocnitcnti?  \i  prius  fc  aqua  fuas  aff ifiaionis  infunderent,  6  fjp^ 
poftfacramentobaptifmilauarcnt.  fCF  a  1«  ijoo 


humanitacem,quf  per  pedes  defignatur,propter  quodcondudit. 

1  Ccrtinimc  cigo.^bfque  h^fitatione  aliqua. 

2  Qiua domieum 6c Chriftum fecitDcus.ji efi,totatriHiUt. 

3  Hu nc  lelam.Humanitatem  eius  vniendo  uerbo & ad  patris dex 
teramexaltando 


NICOLAVS     DELYKA. 

'It  heat  aliquanio  iimittere  fejftonem  adpatrisdexteram,  quia  lydo- 

neCtabquandoteneturfinite.f.quandoftgnificatterminum  cius  cui  con- 

iungitur,  vt  cum  dicitur.  Sedete  hic  donec  veniam.Miquanio  vero  indif 

finite, vt  cum  dicitur:lUe  non  poenitmt  donec  vixit,&c.i.nuquam,  qa 

foil  mortem  psxnitere  non potuit,& hoc  modo  tenetur,cum  dicitur;Sc    4  Quem  vos  crucifixiftis.Per;^H(jrtfntMi»  quidem  quantumadp 

de  a  de.m.do.po.t.n6j totalitcr{ubic£los,ft  enim  accipiatur  Qhriflus    pulum  cominur.em,fedper inutdiam  &  malitiam quantum  ad  princi 

/ecundum  dimiiam  naturam,omniafunt  eifubieHa  ab  xternofecundu     pesfacerdotum. 

fiendorum  difpofitionem,non  tamen  quantum  adexecutionem  ,fedfolu     5   //is  audi  lis.Tofiquam  eHpofita  ^ettiprjtdicatio ,  hie confequenti 

intemporeinquohabentefie.Siveroconfidereturquantu  ad  naturam     poniti/ir auditorum  conuerfio,^!^  fecundo  eornm  conuerfatio.ibi .  Erai 

buma:jam  ,fic  omniafunt  eifubieSa  autoritatiue  a  principio  incarna^     autek.Circa  primutu  dicilur,His  auditis  compun^l ,  Ucde  Chr 


tionis  ex  vnione  ad  verbum.  Executiue  uero  omnia  ei  erunt  fubie5ia  in 
finemuniitCuminomnibusexercebitfuamvoluHtAtem,bonosprfmiatt 
do,&mabspuniendo.EtficutfcabeUum  teritur  pedibus,  &  eisfuppo- 
Miturjtamalietmteretuur inpetnit  &fupponentut  Chriilofecundum 


fli  morte. 

fi  Etdixcad  VcXt.iCCParatiobtiire. 

7  Poenitcntiam  ir\qwt.peccatnprAteritadeteSiando,a^terponeT( 

tur  »biiaculumJpirituifan3o. 

*iEt 


lOO^ 


Adus  Apoftol. 


!i  hac  forma ,  uel  in  uno  trium  fi- 


II. 


1006 


hdi 


a  /«nowwelnhonorc 

desconunetur. 

b  E/orKc/c^w.BEDA.Kocadilkid  rcfl^nioniumprophetigrc 

Ipictcur.quodultimumpoluir.  f.  Omnis  quicunqueinuo- 

caueritnomcn  domin],ialuuserit.quodadGetiurnuocatio 

nem  perfmct  &'  (pecia 


a  Opereimplete 


bTin 


Cap. 

f' 0>«Vf»-.Adnumerumdiciturficutcircaad  locum.  O 

g  Tndniilia.  Beda.  Vbiprimum  ccclcfla;  cclebratum  cft 
baptifn',3,picf3sdiuinaadconfcffionem  trinitatis  coHegita- 
nimarumrriamilia,  &c  McyfcsquinquagefimodiePa!ch» 
qua  Jex  data  eIi,(olemnitatem  prm)itiarum  prscepit  i  nitiari 

nunc  aurem  fupcruc- 


lltCr,    qiTCaninSlirie;          dDcquodicimusA-aominiim  Chr;ftumeumfccitdon>i..us.hocdiciiur,quijfiUi'mDeinocredidcrunt.  niCntC    ipirirUianaO  , 

longefaacpermnuo-  a  inquiragitcA' baptizemr  vnuiqiiilque  veltm  in  r.omine  i  "'^"  niampuli  fpica- 

canoncmnominisdo            1        Vpricipuecrucisdeqnodi..erat.quemeruciWftis.^  Tum  ,  lcd  animarum 

niinilaluanda-  crant.        j^||,  CUiki  in  remiflionem  peccarorum  veftrorLi,&  acci-  ^  fun^ domino  pnmiti? 

aQuodinnobismiramini.        bluda;is.        Velvcbishlcibntih.&omni.  Iutt?iH'roculpofitis.         3  COniCCrar^. 

cllla.rrftundamrupcivosdelpiritu  moo.  h       OmtieS  &.    AdlUn» 

pieri.sdo'numrpiriruflanGli.VobisenimeitrcprdmiiIio&'^  gitur  narratio  ctiam 

a  Etiam  Gcniib.ijuiadonoliMrtuaUnmnonrepeUuniur. 


?,«! 


C  Tefli^catusefl,  &c. 
i.te{liiicatio  &c  exhor- 
tatio. 

ACHRySOSTOM, 

Vidc    illnm     ubique 

fubmiirum,&:  necam 

biticfum  ,  necoiten- 

tatorem  ,  Teftificaba 

tur.inquit,  &orabat, 

diccns  ;  Abfoluta  61: 

;rfe£taelt  doftrina, 

QX&c  metum  incu 

|it,  &C  amorem  decla 

Hat.  Sdttamini,  &c  Ni- 

tiildc  futuris  ,  fedde 

)rxfcntibus  dicit,  qui- 

Mismaximc  aguntuc 

iomincs  ,  &:   often- 

dit  ,  quodprxdicatio 

HOnfolum  a  prclenti- 

^,fed  ctiamafuturis 

'■^pit  malis. 

*  AvGvsT.  Vel 


b  Loco  vel  a  nciitia  Dci. 
c  Gfatia,non,nKiitis' 

b  filiis  vercris,&  omnibiis  qui  lo^nge  runr,quoicunq.aduoca 

Quere'.ineniur,ijiiiaciusdcmqHaliiatiseran  -.^-^i-^:/i_ 


o  De  Chtifto. 


,  uerit<iominus  Deus  nofter;  Aliis  etia  verbis  plurimis  teiti 

1  a  Adiutauit.        b  !llosagros,&  ft  inedieHmclrndit.        cIud.Torum  quinon  pocnitcnt. 


>»gtos,&  lc  inedieum  cftrndit.        cIud.Torum  quinon  pocnitcnt. 

e  ficatuseiij&exhortabatureosdicensjSaluamini  agenera 

r  a  Quz  eft  perucrfa  &  exsfpctaiit.  b  Illum.fpsiiient^gi.&c. 

tioneilta  praua.C^ii  ergo  *  receperuntiermonem  eius  ba- 


'"  S^tizatiiunc&appoiiiariunrindieillaanTmxcircircr  tria7  P°'^ 

r      „  ,,  ..' _ii ,... ,  ,,  „  _...  „    rint. 


decommunione&idc 
uenditione  &r  ^qua  di- 
uifioneinquib.  appa- 
retuirtos. 

*  Ch  RySOSTOM. 
dux  uirtutcs,  &:  perfe- 
nerare&;  unanimitcr. 
Hocautcm  dixit,uto- 
ftcndat  quod  longo  tg 


Homil.  7. 


a  Numerus  fidai congruus.qua: triha eft  &vna.        b  Non  vna  die  tantum.        c  Fidei 


g 


illos      docuc- 
rint. 
1    V.rant  pa.  Charitas 


-Jnlcrufa 

&ma 
nts     ciat 


d  Non  {bhus  Petri.quieadeinctatomnium.  _       _ 

milia.Erantautemperieaerantesindd6tnnaapolloIoruj  9  diffufain  cordibusci- 

aSmecommutiis,fiucfanai.  j  q  tOgCnCtat  Dcl  &  ptO- 

&communicationefra6tionispanis  &orarionibus.Fiebat      ximi  dileftionen^,  un- 

aExceptiscredcntib.        bTrapcrfei9e,perfeaaeniincharit«forasmittitiinorem.     Pio pridicatio   ^  dC  prOptCr    geminum 
ne,riueproptctptodigiaqu«fcquuntur.        c  AppropinquatviitutisnarrJtio.  _  -  chatitatiS  atdorcm-bls 

Pia:dicatioai  aJianft.i  ii  /i    r   •   • 

autemdmnianim^timor.MuItaquoq.  prodigia&figna  1  3^^'hs'  ' 

perapoiloIosinIeruiaIeiiebant,&metuserat  magnusin  14K  Tojiejjiones  &■  fi,b. 

«     iiYuvji.      .^w^  .      aPrjtetcentumvigiati.dequib.diaumell.  A"  CHR  ySOSTOM.         .    , 

;  ctipitcuosab  hocfe-  h  vniuerfis.t  Omncsetiamquicredebateranrpariter,&:ha    ^Nofimpliciterquem-  fj^^ 

CUlo     praUO   .    VerbiS      •  aludiciumftateimamoriseftomniapo(ndete,&nihiljuoptiumhabere.  ^Agtos.    Pecoia.  I  "dmodUm    apud  GtX-   j^j       ^^^^ 

autem   pluribus  ,  ut  J.  bebantdmni^cpmmuniarpoiTellioncsd^iubllantias  veii  ^  ycos  Philofophi,quoru  magus  in 

hOC  fierCt  teltificatUC   K  WB-fecandum honorcm,fed fecucdura indigentiam,vtmanna.  rUm    alii    rcliquerunt  VniuClfis. 

Petms.Inhis  ucrbise-      dcbant^&diuiBlebantilla^jmnib  prdutcuiqueopus  erat.  ^"tcrram,  alii  multum  Rom.f.a. 

«VtApoftoU.        bDeus  £totinhabiurerAiusmodsindomo.    clnoratione.Eccecontemplatio.  I  ^SUtl  lu  marC    prOICCC-     i 

dHicaaiuavitafignatur.    .  runt,id  quod  nou crat 

1  Quptidicquoqueperddranres  vna'nimitefin  teplo  &fra'n  ^°Sida  SCcnt^a? 

Vbiqueenim  6c  fem- 
tencant,  atqueleftcntur,  quifcab  hoc  fcculo  prauo cri-  pcrdiabolusfluduitinfamarecrcaturasDci,quodquisbcne 
piunr.  uti  pccuniisnequeat(&:paulopoil^Hec  erat  euangelica  rc- 

d  S.?/Ka»jim.lIfCcfltcflificationisquaIitas&:cxhortationis,    fpublica,nihildicercfibipropriumefre. 
,  fcdLucasplunmaucrbaPctribreuiconclufittentcntia.         1    Fran^entes.  *  CHRysosT.Panem,diccns,uidetur  mihi 
•  e    ^_gfnfrar;o«(?.Dua:funtgcnerariones,unabonorum,aIia    hoclocoieiuniumfiguificare,6iaultcrauitara,fimuIcnim  "0"'-7' 
malorum.  ,  jCf-accipie- 


ratmortuorum  operu 
condemnatio,qu5  nc- 
quiteragunthuius  fe- 
culi  diledores,&:  com 
mcndatio  uita:  quam 


NICOLAVS    DE    LYRA. 

*  I  Etbapt.&:c.in  nomine/cfu./s/wcn./brwa  baptiT^aueruntt 
in primlriuaccclefta conftlio fpnitnfltin5ii,ut nomen  \lhri[ii quod era- 
apudludtcos  contemptum,(^odtofum  amabile  reddererur&  uene. 
randum,quofu£h  redtft  ecclefta  adformam  a  Chrtflo  inflituta  Matth 
ylt.d.Baptizanteseos  in  nominepatris,& filij  ^fpiritufan&i. 
Verumtarnenin  notnine  ChrisliinteUigiturtota  tnnitas.Chrilius enim 
Qr£Ci,dicitur  rnilus  Lanitc,&  ftc  in  nomine  Chrtfit  intelligitur  pater 
yn^ens,&  filius  unSus,  c  ipf^  unSio,  qtix  efl  fpiritufJanUus. 
1  In  remif.pecc.  quia  baptifmus  ieletpeccata  qaantum  adpanam 
&  culpam. 

3  Etacci.Jonum.  quod tunc dabatur bapti^^atis in fi^^^ouiftbili per 
mpofitionem manuum  apoflolorum,ut  habeturinf.iQ.c,&  j  9. 

4  Vobis.n.eit  ic.prAdinafa5la per loelem prophetam,ut diCium  ejl 
fupra.Ciiterapatcntuftjueibi. 

5  Saluam.a  gc.fl udaica  qu^  pro  maioriparte  remanfit in  infidtlita 
teohflinata. 

6  Etappofita:funt.<iciH«wfr«»7^(/f//Kw: 

7  In (\ic i\\.f.?entecoHcs,utpatetexpradt8is. 

S  Citciter  triami.in//^«<i  huius  bapti-:(ationisfiehatmtiquitusha 

piif 


ptifmus generalis  in  die  Pentecosies. 

9  Eiant  mtcm  per.Hic  confequentet ponittir  conucrforum  conuer- 
Jatio  cum  rf/c/f«r.Erant  autcm  pcr.in  dodri.  apofto.  quantum  ad 
fidem  &  mores.  -^ 

10  Et  com.fra^.rw>»<7«w quotidie  communicabant,tum  quia  om- 
nes  cibos  ftcut  &  cxtera  communia  habebant. 

11  'Pich^ttiutcmommanimx.i.omnihominitdendminandototu  ] 
a  parte  dtgniori. 

1  z  T imor. tur»  prbpter  fniracula  quxper  apoflolos fiebant,ideofubdi 

tur.Multa  quoque  prodtgia,&c. 

ij  Omnesctiamqui  crc.j»C^r/f?«f» 

14  Erant  pariter./ff//j««'»  charitatis. 

15  Et  ha.omnia  co.inftgnum  fraternitatis .  Et ex  hoc omnis  religio 
habuit  eTir)rdium,in  qua  non  licet  haoerc  proprium. 

16  PofrefTiones./.<j_jroj,e2r  uineas. 

17  Etfubftan.&c./.;'eror^eirfo«/7»ji/;rf. 

18  Vendebant.afd(?pra;oco>«»7//«;{fr  omnibus prouideretur  ,ta- 
menfecundum  indigentias  eorum. 

19  Qnoi\dic<:\ViOC\\iC.ubieratlocus  orationis  quoadomnes,&prf 
dicationis  quo  ad  apoHolos. 

10  Et  frangentes  circa./«  reditu fuo de templo. 

*lSumc 


M  0  Tf^jl  L  I  T  E  I{^  tntuncf.idumfignificaturfru£lusmultiplcxquifitinccclc 

6  Et  appoftt{fHnt.I.t  per  iftnm  frudum  ad  pr^dicationcm  Pc    fia  per  laborcm  pra:dicatoru  m. 

tn  ;  Vom.vj.       i    4       f  ^^ 


loo/        GIo.orcl.&  Nicolai  de  Lyra. 


o.ova.6C  iMicoiai  ae 

t  Noa  in  unipto.Tt  ianftus  lo(ut  tfkt  otaiioni,(c  commuoia  cflct  vi  Aui' 

j^cntcs  t  circadomospancm ,  {limcbaiucibum  cumexulta-  3 


1008 


I  NihiUntcirofpiatcs. 


K  Viwnitatecfuiititis. 


^  accipiebant  aHmen- 

A  tmn  ,  non  dehci.i'?. 

♦perfiaRu  Hincdifcuo.dircac 

bid»moi  q„o^j  ,^5  dcliciis,  fcd 

cib>s  fiianitcr  frua- 

ni  ur,  &:  q  uod  dcl  i  ca- 

tifuntinmoerorc,&  ,  .  ,  ,  ,  „ 

non  dcltcati  in  gau-  n  gratiam  ad  omnem  plebem  .    L>o 

fiiJc»;  niu-ul  (fr.  «  Non  folum  in  pcntccolicn.  b  Vnionem  apoftolicz  icgul*. 

falui  ficbant  qud^tidie  t  in  idipium. 


b  Sanftum  tcI  corpotalem. 
clniionoicrui  niJgilUi. 


c  CoopeiantCJ. 


iionc,ct  limplicirarc cordis  collaudantc^  Dcum,  ik  habcntcs 

DepiKCcptijgiifisarentfs.iiixiaiUud.Fthymnodiao  exieiuni  in  niontcoi  01'iicn. 
■  Coiam  plcbc/iue  pkbigtaliasage  ntn.fi-.iein  confj);<iu picbis  j:jTum  inuenier.ici. 

Noniolum  pnjtesi)ctfcicubin:,rf  J  ioniinuj. 

muius  autem  augcbat  qui 


♦in  eogrc  dio .  Vides  quod  fcr 
piionc..    mones  Pctri  ctiam 

vitasaffcrcbint  tcm- 

pcrantiam.Ticnoncftcxultatiovbi  noiiefttcnuitas. 

a  D^miniit autftn .  In  Graico.  Dominus  augebat  cos  qui  falui 

N  I  C  O  L  A  V  S    D~E~  l"  Y~R  A. 
"*  I  SumcbantcibumciJm.»if»mj«i3f«i«. 

2  Et  fimplicitatc  cordi^. i.fineplica  dolofitatis  &  fimulationis. 

3  Ct)ltiijdantes Deum  de  Uaef.cijs ucceptis. 

4  'Exh.\htntt^gxdiX\zm.vt  fic dc quoibet eoruni poflet dici,quod  de 


) 
6 

7 
s 


ficrcntquotidie.Ec- 
cc  polt  aitcra  narra- 
tioficmcipir.  Iq  idip 
fumaincm  pLtrusSc 
Ior.nncs,&:ca:.  Quod 
porell  fic  cxponi.  Cii 
dominus  quotidic 
pi.xdicantibus  apo- 
ftoiis  ecclcfi.c  fua:  crc 
fccntes  adiuuarci,pri 
mi   apodolorum  a. 


fcendebantintemplum.Deum  rogaturiinidipfum,i.vtcc- 
clcfiam  lemperangcrcr.» 

ratgr<uia,ah  cmnibuiamdtetur. 

5  l)ommusantcm./«pp/<*  mmciumccrum. 

6  Qoi  fllui  i\cb:i.M.pc)  recep.ioneni  fiJei cathr lic/t. 

7  QuotidiC  .  CnonfolumindieTenteco('es,fidetiam  inalijsdif 
busfcqnentihus. 


fanSo  ScbaflianolegitHr .  7^ce{ie  erat  ut  quem  Deus  tanta  perfunde-     8   In  idipfu m.;.;»  unionem  .-rpoflolicte  doUiinx. 


rat 


riy.hicos 
cap.ii>. 


P 


C  A  P  V  T       111. 


funt  opcraniquos  noaa6i:  vudccimahoiain  vincam 

familiasinducit. 

:t  CHRys.Curautemtunc  afccnduntinten^plum, 
giiiUur  quis  mih;  probabit  illos  ea  die  flatione  ftjnftos,vt  ho     quid  ludacc  viuebant ,  minin  e ,  li:d  vtiliter  hoc  facu  ni.Fit  t 
r.i nona ad  claufulam  &: dcpuncliOncm,  ftationis intcrprctc-    autem  fignuni  hoc,aiios  quidcm  iteruT)  confii nian.s,.ii;os 


Etrusautef»&  /o.A TERTVi.Si-.quiaPctrus  &qoicum 
co.ad  horam  orationis  nonam  tcnip'um  mtroerefli  le- 


I,  tuH  H 


lOJ 

H.J 


•fimuL 


B 


tur,iyc.  Porro  cum  in 
codem  comment  irio 
Luce,  5c  ternahora 
orafonisdemondrc- 
tur,fubquamipiritu- 
fando  iniriati  pro  e 
briis  habebatu  r  &:  fex 
ta  qua  Perrus  afcen- 
dit  in  fuper:ora,&^  no- 
raqu.\  templumlunt 
introgrcfTi.cur  no  in- 
telligamus,  faluapla- 
lib  indiffiTCntia  fem- 
per  &ubiqne&:om- 
fli  tcmpore  ora  ^um: 
tamen  trcs  iftas  horas 
vt  infigniores  in  icb 


A  quodai»  oiiuuKuto  ipcciali. 


autemattrahcn.'-.!  tfi 
gnum  qualc  nondum 
Lccrav,  natiiralis  uior 
i  bus  crat,  &c  maiorar- 
tcmcdica.imnioqiia 
2_  dragintaaniii.^ciaiidi- 
cans  fucrat  ,  ficutin 
^  proorcfradicit,&.'niil 

Etquidavirquicrarclajdus  exvteio  3  lusiilum  Miquamca 

matrisiiiebaiulabatur,queponcbant  ^"uit.Scitisautcquod 

^  ,  '  i      ^     ,.   .        ^curatadmcilici 

quotidiead  portam^CJ^i,  quxdicitur  j  qu.x  fcihceta  na 

.t),  tcinlunt.  Tairgrai':s 


P     V     T         I  I  L 

3  Prscipuiscxoidiatuc. 

Etrusautcm  &  loanncs  *  afcendebanc 

Nonotaiionis,fcd  dici. 

inremplu  adhora  orationisnonam. 


a  Cuius  difficUis  cft  fanitas. 


b  Inhoc  diuturna  &giauiso- 
Oendiiur  iiitii'U;ii.i«. 


b  V'ifericordiam 


Mifericordcs  fore  cicdidii  co«  qni  tempflurfrequentarent. 


Homi  J. 


loaivvlt 


rir  1  ,  )'"'L      ■„»„„,        autctri  erat  noibus.l 

ipeciola,  vt  pctcrcteJcemoiynam  ybintroeuntibusin  tcm-  c  icvtncclibi.i  fi  cibu 

plum.Iscumvidifl"ctPctrum&:  Ioannem"|-  incipientesin-     operando  paiarcpoi- 

fct  ,  Sc  infignib  crat 
humanisquidiemdiilribuit.quKncgotia  diftinguunr^quf  tumaIoro,tumamorba 
publiccrcfonant,  ita&:lblenniorcsfui(Tcin  orationib.diui-  c  Cl.tudusexutr.Bin.  Populus  Tfraelnonfolum  abincarna- 
nis,quod  etiam  fuadet  quoqucDaniehs  argumetum  ter  dic  tioncfcd  etiam  a  tcmpore  lcgis  rebeUis-,  quafi  ex  utcro  ma- 
orantis.vtique  pcr aliquarn m  horarum  exccpnoncm, non  a-  tris claudu^  fuir.quod  in  laccb  cum .Tngelo  lu<;^ani'> &r  c!au- 
liarumautcmquammfigniorum  cxindeapoliohcarum.tcr  dicantcfiguiabatur.qu  apopulus  ilh  Chrilloin  p.^fiioncp 
tiaE,fcxtf,ncnce,&:c.  ualcnsinquibufdampcrfidcmbencdiclus,inaluscx  infidc.i 

^CHRys.ubiqueduoilimrerfcconcordiammagnsmha-    tatcclf  c'audu$. 

bere  cognofcijtur.hinc  inn  nt  Pctrns,  fimul  ad  lcpulchrum     A  Ch  Rvs.EIeemofynam  utiqucqugrcbataccipere,  &:  igno 
vcniunt  De  hocdici'  Chrilhi  Hwautem  quid)&c.  rabar.quinam  eflc nt  illi  viri,&:c. 

tV  EOcvM.lBiD.Virtatrm  prcd  damptofequitnr.Itaau-  Hanca:dificauitloathafiiiu.sOzijerex  ludajfublimifTam. 
tcm  vicflimfibiconncft.inturvtfcrmoncsvirtutibusvittu-  Oes  nquideportctempliinterratuerunt,exccptal[  cciofa^ 
tcs  fucccdant  fcrmonibus.  pcndebat,quxabIIcbra;isportauocabaru;  loathan. 

d  To/fijhj/m.ey-f.BED.ALLE.Portatemplilpcciola-dnsdft, 
pcrquam.qui  intrat  laluatur,  adhancporrain  llracldcbilis, 
lalorantes  multan>illi.i  hominii  \erbof  dei  imbuunt.quia     nec  ire  valens.l  "gispiophctarumque  vocibuiaftcrtur, utab 
dodores  cc(.lcfi9priusIudafis,poItcaG>.ntib.  pradicant.Hi    ingrcdicntibus  pofcat  auxUiumfidei  &:f5picntui-,  quiava- 

lunt  «Cf='  nc  nia 


i»el 


idc.ix 


b  Mhoram  «o.Bed.  ApofTolihora  nona  tcMylumingrefTu- 
ri.primodaudum  diu  dcbilelanant.poft  vlcpaead  velpcram 


i\  1  «^  O 


LAVS    DB    LYRA. 

C      A      P-  III. 

P"Etrns  a  .tC.W.HicconfeqHfnter  difcribiiur  prxiicatio  Vctri ad- 
:ua£io  mtraculo.i^  dimditur in  tres  parleSyquiaprimu potniur ope- 
tioyni- actilt,f;cUiido prxdicu tio  Vctr',iln. l^idens atuem  PtirUK tetlio 
exinatiocUudifc.ca.Circaprimumnotaiurhora,CHnid  ciur  .  Petrus 
autcm  &i.  lo.afcen.in  tcin.;.M  atnum  rnundorum  quoderat  oratto- 
ms  locus. 
5   A d  ho.orationis.fwtttf.M.feo;;.? in  die orahant  T«rf<e/.  vnde dicttur 


3  Etquivir.eJr^«oi«;MC«/M»i/«;f  euidentius  quam/tfui(ktiluH~ 
diis  f  X  aliquo  acctdentaluer. 

4  Baiulabatur,^«;ii  nonfolum  erat  claudHs.fcdetiamfic  contraSus 
quoi  non  potera  tincedere. 

5  Quem  po.quo.;yiii  ut  dicunt  aUquieH  illa  porta,  quam  adific^uit 
loathan  rex  ludafublimiffin/a  2.  T^ra.iy.Sed  fi  iuteUtgcbanidepottt 
eadem  numert*  quam  indificauit  [oathun,non  esl  uerum,  nam  illa  fmt 
combufiaper  Chuldteos,^.l\fg.ult,potuitti:menaliaineodenilocorcf 
dificart  ad  fimilttudinem  prmx,&  rcrwutt  nomrn  antiqwm 


Dau  6c.quod  D  'nieltttbus  temporibus  tn  die  orabat  contra  lerufalem     6  Vt  fz.tlc.fict<tconfuetim  est  talibus,qui  nonpojiunt  iuLrari  uiSi 

fcil.mane,horu  nona,&  uefpere.  fuum.Cxterapaient  ujque  ibi. 

Et     ^Rcfr'- 

<Jimcndum,&;pereadcdt.citnoNadgiorjli(.ai;ju.^i  >.,.iis.iut 
claudus cft ambularc non  poreus in uia moru, ponarur^dc- 
uotioncm  adipfam,erigeiurdiuinitus&forrifiCabiiuraduc 
locirergradicndu.Siucrofuent  pauper&:iT>cn.iicn<:,d  tabi- 
tur  plenitudine  fpiritualium  bonorum,&:  h.xc  m  .tatiodcx- 
ters  excclfi,inii;abilis  cft  in  confpc(!iu  omnium  boaurum. 


Mi  0  i\  ^  L  l  T  E  !{. 
3  Y.tqM  dam  uir,^c.por.tem.  Dci  rcmplum  propric  dicitur  lo- 
cus bcatofum dequodicitur  Pfal  28. b.  In  terrplociusom- 
ncsdicentgloriam.Njm  l.iusiugiseftibidem.  liuiusautem 
tcmpi'  porta  Ipeciofa  ed  B. V.  Maria,  dc  qua  cantat  ecclcfia, 
Pclu  c«hporta.Pct  hanc.n.portam  Dct  fihus  venitad  nos  rc 


1009 


Adus  Apoftol. 


III. 


loio 


-lonH' 


poltol.    Cap 

ticiniafurtuwumqiiafiadpommponuntnrauditores.Scd  lumaddncut.fcdipfe  fcqnitur:,comitatu  bnfaaorcsfn6stc- 

Pctrusintemplamproduat.cuiperconfclhoncmfortcetia  ftatusEtperliocqL.odcaexuItationc,l.mdahatDa.m,  noa 

cognomcnpetr^ciaues  ca:hfuntdate.  iHosadmirans.fcdDeu.quipcr  illos.fib,  b..-ncfccerat.Sx  gra 

a  Ke/pic,>nnos,6-c.fc  CHRys.Hocaudi.Iiicautcm  neq,  fic  titud.nisftudiofusvirerat.rEt  pofl  pauca:jQuienimlibefari 

furg.Mcdadhucmanetmtertmbans.Hunccmmpaupertas  funtadiutinismorbis.vixcrsdunt.ctiamca  vidermt.  Etqui 


cogit.vtctiam  vrgcat 

dareeos.quinegant:  .      .  Abcis. 

Confundamurnos.q     troirein  rcmplum,  rogabar,  vteleemofynamacciperer.  In 

rcfilimU.SduOratnOS  aCi,u,iup«utc™habituclcmonmantes. 

inopes.  Videaute  x-  a  tuen.sautem cum Petrus  cum  loanne  dixit.  Refpiceinnos 
quitatcm  quomodo  Q:iosnoftic.Tcpaupcrcs.      ..t > r 


ianatusefl:,  deindc  cii 
apoftolis  erat,grarias 
agens  Dco.  Etingre/^ 
fust&c.  Vide  quomo- 
j  dononfoluserat.prg 
voluptate  quidem  fa- 


o-^edu  Pctrusdarim  b  Atiileintendebntin eos,  fperans  fe  aliquid  accepturumab     rebSdSautem 

UtCllXlt.UldeinnOS,  •N°'''>»''covclnonlubcomodo,vclnonmodoadmanum.  Aliiodcnditfchabcte.  Dcum  Vt  Ota  l  Slorum 

f,cilloruhab.tusmo.ceis.Petrusautemdixit.Argentum&aurumnoneIhTiihi,qd  3  obturaret.  M>h.  autc 

rumiaCU.tatCmoae-  Giatuslcmusnonfc.lcidominumglotifi«t.y«credatutincumcuittf.ftcbanr.        aSa«a;.  -^       4.  vidctur ,  Vt  nC  pOtetUC 


dcbat. 

b    M  ille  intendebat. 

•k  A  .M  B  Ros.Itaque 


,       ,  ,  •!    •    t  /-  b  Alocaalieno.      'T' 

auiem  habeo,  hoc  ribi  do .  In  nomine  lefu  Chrifli  Nazareni 

a  Plenam  falutemin  liisduobmdat,ambulatio.D.fanitatis  eftptobatio. 

1i 


b  Dexter.i  e.1  lalmij  pro 

Sa^dXouS  d''"rge&='mb''l--'-Etapprehc„ramanucius  d^neral^^^^ 

,^  „,..!..,.  -rt  r,l..r.„.  aNoftmed.aaalitara.tate.        Nulla  inierccdit  cunaatio,;,c  putcfjr  a!iundel3.,itas 

b  Conhtmatifuntgteliiisciu»  '^  "       ■ 


«  Qa*  enetue^  fu;tt  in  parjlylicis. 
Planiaa  olaiiitia  d.fta  eft. 


a  Non  eiurgcns. 


luxtaptophetamaicentem.Exilic^ficmftruusclaudus. 

b  Exemplura  ctt  gr»tiasagendi  domino. 


Ca:lefte. 


^  T        I    I       '"--^"'^'"'"'-"«'«""agcna.  aomino.     c,a:lelte. 

cxiliens  itetit  &  ambulabat,  &  intrauit  cum  iUis  in  templum 

niff»  Drafcpnflimolcbat.  Ct.;,:;.-™- ini...  *■ 


eife  fimulat.o  ipfum 
y  falta(rc,quodctrteo- 
^  ffendcbat  non  cflTe  hy- 

pocrifnn. 
CC  Et exiliens  fletit  ,&c.,f  ^^^^^ ;, 

BEDA.Ordoperfe-  liusact.li. 

6tionis:primolurg!t, 

qui  iacuerat ,  deinde 
7iter  vittutum  arripit, 
8  &ficrcgniianuamcii  ^ 
^apoftolisintrat. 


Duoprzceptaimplebat.  Saniiitemilllus.  ^  apuuuilS  intrar. 

ambulans & cxiliens & laudans  Deum .  Et  vidit  omnis po-. ^,   *  CHRys. Oportc  n^i^f.^^ 

Hcceplenitudo  teftium.  Nou  dubitabnt  depetfona.  *  "bat  Ig.tUr  Crederc.nO- 


F.cceplenitudo  teftium.  Nou  dubitab;nt  depetfona. 

puluseumambulantcm  Sc^laudantem  Deum.  tCognofce 
bant autcm  illum ,  quoniam  iple erat ,  qui  ad  eleemofynam 


menChnftiremirterc  fAgnoue 
peccata.  Quum  aute  runt. 
fanatus  tcneret  Pe— 
rrum  ac  Ioannen»,ac- 
ccflit  omnis  populus 
ad  vclt.bulum,  quod 
vocatur  Salomoms  , 
&C  obftupefccbat  ,  a 


t  admi.;2- 
tioi-e  (Sc 
Ituporc. 


tomeliuscft  fahucni 

h.lbercfinC   peCUnia,  ,    .  r   }     l^        r  rianiaaoumtiadiitaeft. 

quam  pecun.am  finc  c  »Vim}&  protinus  coniolidatarlunt  t  bafo  eius  &C  plantcC .  Et 

dus,quodnon  fpcra- 
bat,pecuniam  no  ac- 
ccpitquam  fptrabat. 
ft  CHRvso.Non 
dix.t  ,  do  tibi  quod 
mulro  argenro  pr«— 
tiofius:fed  quid  .'In 

norr.inelcfu.&c.         _  -  Nonfide. 

■  (^/i'S^r,tum.  lAcmoi  r  redebatadfpcciofamportamtcmpli.Etimpletifunt+itupore 

llhuS  preceptl ;  Noh-  Boni  contingunt.  ^  ^  '  ^ 

tepoaidereaarum&     &:extafi  inco  quod  contigerat  illi  .  Cum  viderent  autem 

argetum ,  peCUniam,  a  Nonfaccrdotes.       b  Adorando..  oc  oDitupciccDat   ,  a 

lomm  pWbam?  nd  ^  ^^^^^^^  ^  Ioannem,cucurrit omnfs  populus  ad  cos  ad  pot-^  ^  beneuolcnt.a.quaj  in 
fib.recondebant  ,Vcd  ^icum,  que  appellabatur  Salomonis  Itupentcs  .  Videns au-,  1^°',?,^  amict..i  qua 
advfus  pauperu  qui  L  curiai.&Vupori.ve.vtbiftupenti.  ^  I  zab  illis  nou  fcparaba- 

fua  patrimSma 'rcU- ^  tcm  Petrus  rcipondit  ad  populum  .  Viri  IfracUt^  ,  quidi  ^''JLt^^fn^iir'^ 

querant,feruabant.  ^  faudans  * 

BEDA.ALLEG../^*-^?^n;ttw,eJr<r.Hibuitquidem  primum  ta  f  5f«par^e:-m<i/7.BED.Pauorc&cxccflu  ment.s.Dicitur  ctia 

bcrnacuIumm(hhcationcscuItur.T,fanaumfanaorumauro  cxtafis,cummensapauorenonalicnatur,fedinfpuationcre 

&:argeto  diftmdum,(cd  metallis  legis  fan^uis  cuangclii  pr?  ueJationis  alTumitur. 

cofioremicat^quia  populus.quiantc  auratos  poftes  dcbilis  g  Cucurrit  omnes  popuhs ad eos  adponicum,quiapp4UbatuYSalo~ 

iacuetat,.nnomincIefaChrifti  crufic.fixi  templum  cxleftc  wo«,y/2«pm«.BED.ALLEG.SaluatoIlr.icl pcTapoftolos  cu- 

^^ri^ll\.x.i-u   a     c    ■  r  .     .  curritomnismundusadUminauer.pacificdcquodicitur, 

»«^HB\s.Ita&:Chnftusfccit,faBpccurauirucrbo,fcpe&o-  Multiplicabiturciusimperium.&ipacisnoncrittinis  Ipleelt 

perc,lepe&:manumadh.bmt,ubicrantinfirmioicsinfide,  lapis  demonteablcifsus.quitcrrenoregnoruente.foJuspcr 

ytneuideaturficrinatura.Etapprchelailliusmanu.&c.Hoc  orbcmpacificum  tcnet.raperium. 

kcit  manifefta  lulcitanoncm.  Et  crat  rcfulcitationis  imago.  h  ym  \fraeluj,:^md  miramm m bocfaut  nos  quidintuemini ,  &c£t.  T,rn,  <, 
d  ^«pprfW-jBED.Qucmucrbocrigit^hunc&dextcraco     *    Ch  Rvs  os.Maiorc  fermonisfiducia  referracfthcco-  ^     ^^' 

rortat , quia  (crmo  docentis minus  ualct  m  auditorc, fi  non  ratio,quam  fuperior,non  quod in  lupcriorcTibi  timucnt  led  ' 

oimmendaturcxemploproprigaftionis.  quon.am  hom.nes  ilfi  irnibres,  ac  lubfannatores.conci- 

»  »-HRysos.l<.cueraadmirationcdignumcft,nonipfi  il-  tatorcs  rifus  ,  ad  tantam  orationcm  non  fuiflcnt  idonci 

^»»"  ^  £t 

.v^^-"-^^     DE     LYRA.  qttibustnmtUurcorportspondHS. 

^l  Kclf iacmnos.ideH^confideranospauperesKihilttbtdareva'  8   Etphntx.idcli,pedes  vfyuead  vltimamfuperficiem. 

li^ritcs,vtdicuntalic]ui,&uideturhocg[o.interltnearisdicere.Sedfaluo  9  Et  cxilicns  llc.S^ zn\I n cjiw ofienditur  curatioperfe£ia  &inin- 

tnehou  iiiiicio  videtur  aliter  dicendum.St  enim  Tetrusfic  ei  nfpondij  ftanti  quamfolus  Deus potejtfjicere. 

Jet  fpem  reiipiendi altqutd ab eisftbi  non  dedijfet,fed  magis  contrarium  1  o  Et  in trauit  cu m  ilhs  in  tc mplu m.  vt redderet  Deogratias  de 


ExtaHs. 


Efa.S.'-. 


<:!■  tamen  fubditur. 

2  At  ilie  .ntendebat  in  cos  fpcrans.&c./rffo  dicendum,quod  Ve. 
trus  &  loannes,quierant  ualde  mifericordes  refpexerunt  eum  clemen- 
tibm^  01  uliscogitantibusftht  mclius  darc quam  pctebat,ideo  dictt  ei  Te 
^«t-Rclf  ice  in  nos,»6;2/w  nof}ra,p/opter quodfubditur 


tanto  beneficio.Cneterapatent  vfqueibi. 
n  Adporticum,  quxappellabatur  Salomonis  flupcntcs. 
Torticus  enim  illa  quam  fecit  Salomon  in  templo,fuit  per  Chaldxos  co 
bulia,fed  poftreditum  captiuitatis  Babylonic^in  eoiem  locofuitalia  re 
dcdificata  retinens  nomenantiquum. 


l  ^''■g^P jum  &  aurum  non  cft  mihi. j»<?»20>-  tlliusprxcepti-^Ho     u  Videns  autem.H;f  confequenter ponitur  exhortaHo  Tetri:in  qua 


Jitqoflulere  .aurum  &  a.gcntum,&:c.-pr  dicitglo. 
*  ^^^^  3ntcm,&c.Q«ot<  cnim peramicos po/fumus.quodammodo 
per noftpfoi  pofJumus.g.Ethicorumfanitatcm  autcm  tllam  poterat  Te- 
trusdare  v<nutedomimfni  &-amiciIefu  Chrifli,ideofubdttur. 

5  In  nominc  Iclu  Chrifti./cif/?,/B  virtuteeius. 

6  Surgc 6c ambula.nf «rn/w enim antca poterat 


prims  arguit  lud^orum  iniquttatem.Seciindo  eos  inducttad  ventatem, 
ihi;Et  nunc  fratres.Circa  primum  dicit. 

1 3  Viri  IIraclit3E{quid  miramini,&:c.^«<z//«o/?m  virtute,aut pie- 
tatefccerimus,ftc  habeut  libri  corre^li.Mfactendum  aliquod  bontm  re 
quiruntur  facultas,^  bona  veluntas,qu£  per  wrtiitem  &  pieratem  de 
fignantur,q.d.Vetrus,St  feciffemushMnoftrapoteftate^voluntate  , 


r     ■  --—.^.....w„..„.,r.«,.i<.Mjy„tr/«».  j'g'tu'ifryij.(i.i-eirHi,:ii  ic-(.i//c-mHi  0(Kcnojcrapotejtate<Qt-'> 

7  '^f  Pt^otinusconfoiidatxfuntbafcseius./i/c/^.o-KM  &  tibia    heneejfetadmirandumjedficnonefv.propterquodfubditur 

— . , ?"'^«^ ■        -^  I  Deus 

irv,A^«r.,,      r^^^V^V^^^  ■  poralis,(edattr.buuntDeototuin,qucrentcsfalutcmanima 

dicrnV.c  vf".  ?  "  r'?*'f' •Em'  '^ctrQ  &Ioanne  coftantcrpr?    rum-  Perquinque  ucro  miJia  pcr  .(tam  predicatione  Pctri 

eni  cinf      -.^-       ''  ""  "^"*"P''°P'^'^"'''^"^''^''     a^lfi^^ef^conuerfa.utdicitnr.cap.fcqueiir.fipnificaturmuiti 

conft-int^'' Z    u^P''"  ^<^<^'<^''=P'qu>fif<c  ^  morespdicant    tudopeccatorumconucrforumadpacnitcntiam,perdoao 

vuuaiiicr,&:njhUappiopriamf)bi  honoris,uelqucftns  tcm    lum  &:pf«dicatorumccclefie(anamdoarin3m. 

poralis,  '  ^t  moi{A- 


Glo.ord.&  Nicolai  cle  Lyra. 


lOll 

S  rrpaiilopofl.Sihoc vosrcrretact(ubat,drlciteqtii<;  fit.g fc- 

f^  c;nt  <Sin=oo(lapcfc.ic.EtviJc  vbiquc,  qr.o.i|)oflquini.id 

d;c:ii  confugit,ac  di.Kit.abilloomivafactacfllsmt^c  fccure 

illos  pcriliingit.proptrrcA  &:riipcTius  diccb.u.virtun  dcclara 

nim.iDco6rcx;bituincrgavos.Et  vbiqiJC  mcmorcjcosta- 

citfacinoiisfui,&:vt 


1012 


vbi autem  pcrfu-\f  im cfl  animabiis  iI!orum.  tunc perftrinxit  C 
acrius,qu.^ndo,fciliccr,fcntirc  poterant.  Qucnudniodiuu  & 
nosnihii  ebnisdicimMs.qiianJoautc  n  fobrii  fidi  fiicriiK,& 
ab  cbricnte reuetfj.tuac eos pcr ftdui;:mus ,  lic  finc  ^  Pe- 
trus  agii,(SJc. 


B 


miraculum    ortcnda- 

tur,6^  rclurrcdio  cou  a 

fitmctur. 

a     £>:■«!  h.hra.hint,  &• 

r>ruslf.iai,  C  Deui  U- 

coy.DenspatrMm  nojlro- 

ynmtglorificauif^/s^c, 

RABUANVsTresmej 


mor.:ntur  nulio  im 
pioinrcrccdcntc,  vcl 
tcui^iu-  propter  principatum 
clicatTctcl.  iuftitia;,vcl  proptef,c6 
k  abiolue  tinuam  iuftorum  lc- 
dum.  jicn^^  velproprcrnu- 
mcrumtcltium. 

Deus  ^braham  ,   «5* 
Deuslfa.te,  &Deu(Ii 
cob,  Deus  patntm,  ><jrc 
Trinitatenotat  Dcu 
patrumhic  vnitate 


Ap^retquirecurrebanwpulas.   't;H?<dJO  neceiririiruntfalut!.  ^ 

miramini  I  hoc ,  auc  nos  g.d  incucmini.qaad  nollra  virtu- 

»  Noripfi  no.T  Hcus.     bQuU  Abr?haiiicicreJiderit«iimtx-mpote  pt.rpaii.       _ 

tc  aut  pictare  focerimus  iiiic  ambularc?  Deus  Abraham,& 

a  Ttmm.vct  u.nni(un.     Noaeft  Oeaainortuotuin.li.'.  viuentium.    b  In  fanitate  patalytiei.  ^ 

Dcus  Ilaac,S<^Deus  Iacob,Dcus  parru  noltrorum,  glorin 

•  Non  n.js  qjosintueiaiiu.   CoufublUutlalcm.  b  Saluaiorfm  munUi.  Ad  faluani^  rcnerat5c 
'  vosiuili.liftiiaJinttticin. 

cauit  filium  ruum  lerum^que  vos  quidem  tradidifti.s,&:  nc 

a  Non  hanc,led  Barra'>ara  poiViUiiiii  diuiitti 


bQ.uamiiis  Gcnti!i»,in  quodainnsntut  ludzi. 
b  --         .  .  ^  _ 


b   Tr.ididiilis,  &  negj^ 
j  (l\s  antefaciem  TiUti,iU' 

d/cante  illo  dtmittt,(^c. 
^    B  EDA.  Sapiensdo- 
3  ftorloquensdedomi- 

niinoillis.quieumoc 
■^  cideruni ,,  primo  hu- 
5  nvanitatisqua  tradific 
^  intcrficipotuit  recot- 

datur ,  deiudc  paula- 
7tim  rcfiirrcdione  pa- 


gallisant:cfacicmPilari,i-ividicantcillodimini:t  Vosaut   g  tcfudaDcum  &:  Dci 

alcje.    Sinepcccaio.    b  Adptoximura.SiueinKjuitaic,    c  Battabain  aui.)icm  fcdiiioui5&:  ftlium  cflc  dcchl  .it,  &  ^* 


liuinictdu- 


f:anaum&:iullumneaalHs,&ipeciftisvfrumhomicid.Uo^^j;;^«'^^^^^^  ^^'^'^ 

aI..za.i&cxtcto.um.     P-jib.iti.ac.Wat.     bQaittaduiiuc.Scit.        cPatcr^^  c   ^JUl horem  VetO V 

nanvobi.saucoreniverovKxmrerrcciuis,queDeusiulci-i  i  ^  chryso.N 

aLonscncnctummonarur.        b  Chtifti.    c  Vcl  raai.  .      .       rj  •     I  1  tur  ab  allO     habuirtl. 

tauitamorcuis  ,  cuiusnosteitcslumus&:  mhde  nomi-      tam.quemadnK.ium 

's,«n.n      bp.u\r,.^.n.     ci^^.nH.tc.  ^  ?  priuccps malitix .  lo- 

:''^'  f  niscius.   huncquem  vo.s  vidiftis  (k^noltis,  tconfarma-i  ^[^^j^n^^q^,!,^....  J- 

"-^«  Coenitio.  a  InuocationJininiseiu».    b  Chiiftumhomiuem  8:Dcum.  c^ncorpote  &     ■' •- 


c 

d 

c 


dcmfuadct,  ncquafi 


Memorans  patresH;      ^^jci^omencius,    S^hdcs,  qu^pereumeft,   dcdicintc     ^^^         '- 

a  Cotjoralcin.  i.jl»».viwi.        u»  . 

nouum   introducerc      ^^^^^  fanitatem  iftam,in  confpqdu  omnium  vcftrum.  E,t ',g  cidiunrprinrjs  i 


16  malitix  ,  &:  pi 

17  homicidii,  qui 


videretur. 


% 


a  Suauitct  (teluscotum. 


ndii- 
i9xit,  fic&:  princcpsvi- 


hi.s^r1i^usomnVfac?a-  ^  nunc  fraci-e7,icio,qaia  per  ignor£ciam  feciftis,ficuc &  prin  ^o  t.^'  qu^a  kipioVitam 

Genealo-  ^etT  wS  cx^^lSnis  boni,vt  Ifaac ex  Abraham.  Aut  ex  d  I«tfrM«,«^f.uoluntatc &  verbo,&  hoc  contra  !cgera,q 

gij  ducrc  J^:^|j3  '^^^y^  vrHifmaci  ex  ancilla  Agar,aa£  cxbonis  mali.vi  dicit,quioccidenthoimnem  volens,&:iple  occidctur. 

exIfaac&RcbcccaEfau  Autcxmalisbonuvtfiiiil.icobcx  c  QuemDeusfitfcitauita-mortuis.  *   Chrvsostomvs.  Vi- 

anciilis  generari,quod  etiamin  Ipiritali  gcneratloue  limi;iter  de  ueru  m  quomodo  o;ccuIte  de  potentia  illius  diik  - 


cio. 


^Wr 


obfecuatur.  _  .         ..      ., 

Ibidem.  *OEcvMENivs.Dueponunturaccnfationcs.Si  qnidem 
Pilatoadcadcm  tradideruntdicentes-Nobis  non  |'cetintcr 
ficcrequemquam.Ncgaueruntautemclamantes.Nonhabe 
mus  re^em  nifi  C?farcm.Atqui  fanecum  ctiam  Pjlarusgen 
tilis,qui neque fignaaChrutoviderat  ncque.prophcnasde 
■  Chri(toaudierat,velicttamenipfumabfoluere,  ipfi,  qui&: 
Chriilum  miracula  edentcm  confpexcrant&notitiamhabc 
bant  prophetarum,in  his,quaE  ilii  de  ipio  dixerant,  non  tame 
adcumaddudtifunt 
Hom.^.  *CHRysosTOMVs.  Duocrimina.S^quodPiIatu.svolc- 
bat  dimitterc ,  &c  quod  illo  volentc  nolebatis ,  quaii  diccrct 
proillolat;onempetiiiIis,&:itavaldeiliis  oncrofum  reudc- 
batfermonem.Etqiiiaillosin  manutenebat,  demdcacnrer 
cxdit,&  longe  poit.Quando  excecati  crant  nihil  tale  dixit ; 


densquodicipfumlufcitauitjqueraadmodumin  pr;c 

tionedicebat.Sccundumquodimpoflibilc  eratillurhdcti- 

neriabilla. 

f  Cuius nos tefles.  *CRysosT.  Nam  tuncquidemcuni  i 

xiffet,quod  refurrexiifct  Dauideadducit  tefte.nunc  veroid 

ipfum  dic£m,chorum  apoltolicum.cuiiis  nos  lumus,  inqiiii 

teftcs&:infidenominisilliushucqueviiletis&:  noilis, con 

folidauit  nomcn  ipfius,&:fidesqu?  pcreurxi  clt,deditilliint< 

gritatem  coram  omnib.vobis. 

g  rnff^ivt?»y2iJnduobusqu^pra;ceptafunr. 

h'  Pfi-j^noranf/aw.Duocooperatafunt.-ignorantia  vcftra.S 

pra;fcicntiaDci. 

*  CHRisosT.Sane  &qux  fupradidla,  non  procefleran 
exignorantia,namquodlatroncmpetiuciint,quodiudicari 
abiolutione  dignura  uoluerint,&:quod  occidere  noluerini 

^quomodo 


NICOLAVS    DE    L  Y  R  A. 
A  iDeusAbraha,&DeusIfaac,&:DeusIacob.mttf  hoctno- 
do  lo(fuendi,quia  communis  erat  apud  Iud:eos  in  ajjertiomb.   veritatis 
fatet  ex  decurfu  veteris  Teflamenti. 
z  Deus  patrum  noitrorum.t/wcfJ omnipotens. 
3  GJorificauit  filium  fuum  leium.eKW  refufcitando  &  collocan 
doaddexteramfuam- 

A  Quem vosquidem tradidii\is.P/too ad  interficiendum,hoc.n. 
fecerant  principes,in  cfutb.erat  totuspopdus  virtualiter. 

5  Etnegallisantefaciem  2ilm.dicendo:nonhabemHsregemnift 
Cxfarem,loait.\9. 

6  ludicantcyiP//dfo. 

7  DiiniUl.fupple debere  T efum.f.innocentem,vt  haheturibi. 

8  Vosautem&;faniftum&;  iuitum  ncgailij.e^^  dicitfan&um 
&  tufiu  abfolute,ejuta  (anClus  i^  iuftus  eil  antonomaftce.vnde  dicitur, 

San8u/fan£lerum,Dan.9.         \  ' 

p.Et  pctiiitis  uirum  homicJdam  donari  uohis.f.Baryabam,<]ui 
fropter  feditionem  quandam  in  ciuttate  lir  homicidium  miffus  erat  in 
,    carcerem,Luc.n. 

10  Autorcm  uerouitae.corpora/ri  &fpiritualts,quodChriJlo  co- 
petit  fecundum  eius  diuinitatem. 

11  Intcrfcciilis./n  humanitate  a/fnmpta. 

J2  QiicmDcuslufcitauitamortuis.pfj-yr/rfW  omnipotentiam. 
1 }  Cuius  aos  tellcs  lumus.non  tantum  dno  vcl  tres  adfufficientia 


fed  multo  plures  adfuptrabundantiam. 

.14.  Et  in  fide  nominls  eius,hunc  quem  uos  uidiftis.  nuncfati 

&■  incolumem. 

15  E  t  noG.isantefuijfe  c  laudum  &  impotentem. 

16  Confirmauit./»/<i«(r<jrf. 

17  Nom cn  cius.id  eH  inuocatio  nominis  Chrifii, 

18  Et  fides,&:c.7^<27W  inuocatioftnefide  efficax  non  effet. 

19  Etnuncfratres.i/;Vco«/t'^M(?nte>';.'jciMd/eo5  Tetrus  adverit 
tem,&  primo  ratione,fecunio  fcriptur^  allegatione,ibi.M.oyics.Cirt 
frimum  dicit.Et  nunc  {tattcs.dulcitereos  aUoquitur,vt  verbumeii 
magis  recipiatur. 

2oScio,quiapcrignorantiamfeciftis,fiGUt&:principcsuc{ 
jllia  tamenfuit  ignorantia  hic&  ibi.^N^m  prinetpes,qui  erant  litera 
perfcriptHras,qu£  prxdiCiA  erant  de  Chnflo  &  per  cius  opera,co^ifOi 
runt  primo  de  lefu  '^a-:;^areno,quod  ipfe  efjet  Clnidus  in  lege  &  in  p 
phetis  promifius,ficut diflum  fuit pleniits fnper lUnd  Mat.zLd.  Trin 
autcm  agricole  dixerunt,hic  e^  hxres.Sedejuia  incapitpvxiicateco 
tra  eoru  vitia  publice,conccperunt  conlra  eu  inuidiam  &  odium,&) 
in  cisfuitfubucrfa  diila  notitia,quia  corruptio  affeClionis  corruthpil 
dicium  rationis,&in  augmentuni  malitix  deceperunt  pcptdum  fm\ 
cem,inducentes  cum  adpetendum  mortem  Chrilii,Matt.27.b.?nn 
pcsautemfaccrdotum&:feniore.spcrfuaferuntfOpuIo,utj 
tcrent  Barrabam,Ieium  uero  pctdcr:cat,&  ficpatet,(iuoi  igr, 

rantia  principum  multo  grattiorfuit  quam  populorum. 

*  I  Dcus 


Ibide 


loi^  AausApoft.    Cap.  IIL      1014 

f  q..oaiodoi?QOraffcntJAmmen_datctfpotcft«  NunqiiidnoncftfimilisMovn^quod  quifqiusnonaudict  H  D 

\  p^nucnd.dc  faa.s..mo&dctenfioncm  prorlJ.s  pon.tvcrifi    Inm.cxtcrmincturdcpopuIo.-.nnutnerliS^x^^^^^^^^ 
xDilcmautd.c.r.-Scicbat.sqa.dem<]uodoccidcret.s.nnoccn    quib.euidcntcr  monlharur.quodcimanfidimi  .s  m2S 
tcm:qaod  au tcm  pr.ncpcm  vita:  forlan  .gnorabat,s,Et huic    quc  adeo  magnum  quoddam  tcft.mSr.un  aX.  :Dcu^^^^^^^ 
non  1II0S  (olos  a  criminib  .libcrauit,led  ctiam  pracjpuos  ma    inquit,fulciiauit  cx  fratnbus  noftris  aii.g.i.ivcus  um 

'    Jin^aiithores.Nonnc  '   v    o      ■  h 

coatennofiores  illos  r  ■  t^  a  ir  vnooieiocutioiBne..     <j  AddiffiientUmpfcucio.    S    K"^"'""* ^Pfofbetam 

fcctffet.fiquidcm  fcr-     pcs  veftn.Dcus autcm,<]ui  pr^nuciauit  peros  omniu'm  luo'-     S^L 'tf/^r  B  e  dT 

moncra     ad      aCCUfa    ^  »  »  VndeScrupcrChriflurafecitDcut.         b    •Quii  f.cflii  fic.cr-o  po-    I    V]         n^     J  I   ' 

t.oncm  produx.flct;     rum  prophctarumpatiChrilcum  ruum^ficimpleuic.  tPcnf     Ifiac  camemE?  tEccc.^c 

NaquandO    qulS  gra  p-^^--        »  *  Adbo„a..ndc.DcdinaJmalo&hcbo„u«.  bLiclt^crig„oran.iamW2    pfit  aPDarCnS  iu  fimili  treC.,S  £ 

ucai.quid  commifit,  btcmmiigitur,&conuertimmi,  vtdeleantur  peccata  veltra  ,  ,  S?SjSl^vfi  1^  ^^'-4 
dum  acculatur  ,atte-  «  ^^^^^^^TZf  •"-----.-•  ^'"-•'«-in-dicio.     b  DiLtio.„iucrr.iisiudiciiA«  ^  cutiile  carnale  Ifraei  ^""•^- 

tatlemaiore  cxaiia,  ^       ■  .      r  >       ■■  /    -/•  V'"     .' ^''"""""""'•4  ^.«r»,v,^„- ,.  «,  r 

f^.  tionedefenderc,  &c.  c  vtcum  venermctempora  trefrigeruacolpettu  d«mini,  cS:     f^^fj^j^j'''''  ^  ^^"i* 

don"  5i'"'  Per  ignoratiam  <Imiieritcum,c]ui  pra.'dicatus  eft  vobis,  leium  Chriihim,  que  5  purificatSm"in"tTrS 
cgeront,multomagj8  ,  lAmbiguitasdiaiouu.      b  Eccicfi,,!,.      c  miudicio.        <«   R«:pictio„isvcircnou3,ioni.. /r  promiflionis  introdii 

Ji.iiili.s  rcm.ttuntur     oportet  quidem  c^lum  iuiciperevsque  in  tempora  reiHtu     x.t.ita&Icruspcr  gra 
peccara,muJxomagis  C  *  Non;>[,homi.f.bu».fcdi,erko«in«dia..      ^  7  tiameuangeliiJpirfta- 

^'^'J^-  tionisomnium,  qua^locucuseitdominusperosfandorum  8  Jem  ifrael  ad  cslum 

a      TerOSOmntUm   &C.  4  JNonnupe.inucntum/cdo(iin.fcriptum.    t  Senfum  Moyfi.no» ucrbifofuit  Petrus.     Primwn  ^   duxit.Et  ficUt  COtCm 

ideOneCeflTe  Crat  im-  diuinxlegisrcnptotemantcpoiinfisteiu,  6  i-nivui.vwiiL.iii- 

picri ,  quia  non  vnus .  f  ^ioru m  a  iccdlo  prophecarum. Mo^yfes  quidem  dixir: t Quo ,  ot^Ta^n  ?miSk  nh 

ledOmneS  prophcta-    «.         •    Nonlcfii.fiUumNaue.fcddominumlelum.      b     Na"rce„do ucl terurgendo.        e  AdprofraSiii.        ;„™-    •    r  .    ]^:P  ^^QX.dA 

ununt  &  Tcarum.     ^  rr     w  <i  n  Ad  dimnaionem  iaUbrum  dcorum.        miniicislunt  cicfti,ric 

b""  n  'deUanturpecca-     ^^^^  prophctam  lulcicabit vtfbis  dominus  Dcus  vclter  dci  ^^"1  doarinam  euan- 

'"•''  /4W  Reda   Tiinr  r.1/.  *  f  Oicdiendoficutmihi.        t>  yeiumjiominem  ucUmefiguratum.        c  Pro  imi.eratiao  pofitum.        gClU  dclpiclunt  ,   pCf 

;iptil         ^1!    \  ^  r  -1  'n    ■       ,  h      n  ^  «  Niliildiminue„tef.»ihi.addente..IlvltOrCSfpiritUS  dCCOC  E 

1t  f -  V  rr "r     ^f'^^'^"  ^  "^^^^^t>us  vcitris ittanquaiTi  meipfum  audictis  iuxca  omni^^a     tu  fanaomm  pellen- 
ta.cuvirtuterclurre-  ir  Hocquodomnisanima.&c-     irFatspriocipaiisprototohomine.      tur.hoccftquodfcqui 

nr°.!i!!'7?°"  *  .<^u^cunquclocutusi-uericvobis  ,   Eritautem  :  omnis  ani-^  3tui:Eritautemomnis 

lUrnOU.lUma.  1  ,  ,  obedient.  i  Abhominibus.  ^-  Vel  i  Deo.  »  Sccunduml^em.  If  Velilbrtefanaorum.f  Occidcmr.i  Aanima. 

c2x\Z^t'"'""l'^'"^^^ '  quxnonaudicricprophetam  illum,  extermmabitur  '     ' 

^..OnnnuariUCacJpra:-  a  fSpintuali.    b  t  PoftMoyfcn.    c  »  Quafipn>cipeptopheiaium.    d  ir  Vfque  adloannembap.  1  Jh      DC  fratrtbuS  "Peflm 

mZre'^^^^^^^^         Adeplcbe  .   Ec  omnes  prophet^  a  Samuele  &c  diiincc^s^^tatuiuammeiprumaudie 

JpJlu<iom,m:  tuncdc-m  ns  ,uxta  mma  c,u,cm. 

lfiriirr.prrita  «..0^,  ^  ^^'  ioCUtftS  fuerit  yoblS, 

dT.  r..o?r«I^  i    ,     ^  r    .  r  «.  ,.  RABBAN.IofucdcEphraim.Icfumdeluda. 

"^^'ZT/ri^^^^^^^^^  »  £«M«rfw,eJrf.BED.Breuiter&Iucideprophctarum&Iegi$ 

^oltS.^^    ^'?"''- .     «       „   \.  tcftimoniodocctChnftumacunaisgJntibusaudicndum, 

•io9  rhSr^  mt^HfA*'^''-^''^'''!!.'^'- ^a^- "°'' *=^ '5^°'^ '=''^«™    ^'^' inacdulosdamnabit,?tema bencdiaionefideles dona- 
«'5'  <-nriltoapattcdidtumprophetateftatur:Omfrfoiw/«Mf  dow/.    bit. 

7uZlttl'Aa\Z ""^' ''''"'"  /"'"'*,'?  ^«'f '"» tuosfcabdlum  pe.  K  Externiinahiturdeplebe.A fortc fanaorum,&:  cxtorrisreddc 

?-n  ;  Z;^r      ^'^A*^'''''"  '^*'"  ^''^"^ *^""'^  ^'^' '"  ^«  '"'•'Vel  extra  tcrminosbeatitudinisciicietur. 
r.S,  mln  r,?^'"      '^^  manet,nequevnqua  indc  abfuit        RABE.RcfiftcntcsIofuedecarnaliplcbcrcfiftentcs  Chri  P 

u.Snm  omm.  ""?'"* ""^ '*a^^'°  ^'^ mdicandum  & rcfti  fto  dc  Ipirituali  extcrminantur ,  vtrumque  inobcdientiam 

hinS.?M      ''^"f  T^"' *^'* ^5"' pcr omncs prophctas  mors  fcquitur carnalis  fiue  fpiritualis. 

5;™riK  /k'^'^'         •^^'^^"'?^'.'^"^'^""^  dominoingau-  1    £town«propJ^f.BED.QuamuispatriarchK&fanaiprioris 

r.lft,K  h  c  """^ P?""^"f"  diabolo.quo  compJcto,nihiI  tcmporis  multa dc  Chrifto  verbis  &  foais  prophetauerunt . 

S,     i^"n^'^^''''V"^^""^*P'^''P^"''-  proprictamcntempu5prophetarumcorum,lcilicet,quidc 

lunt  S        *     *^'"^'^  ponitnon  dcomnibus, qui Jocuti  Chrifti & ecclefis myfterio  manifefte (criplerunt.fumpfit cx 

*'  r  u  n".l'« ,  T 7  j  .   ,  ordi um  a  Samucle  &  ufquc  ad  captiuitatcm  Babylonis  pcr- 

m      .*  ^"RysosTOMvs.Vidcsquomodohumiliaiuxtafubli  manfit.  «i  r  j         t 

,>Ir^w  .'JS';    f "' w  ^"/'^  ^  cxcclfum cft,non fi  alccnfurus    m  .^  ^4w«c/c & deiuceps .  Sub  Samuele rcgum tcmrora  coc- 
inc^loshmiJisfitMoyfi,  ucrunt.imefltuncmagnumerat.    pcruntinluda:a. 

-  Nunquid        gg^  a  TeHa 

NICOLAVS    DE    LYRA.  ii     Moyfcsqmdcm dixitHicconfeqHenteradpropofituminducit 

.     ^                     .  fcripturas  prophetarum,&primoinfpeciaUdicens'M.oyLcsqaidcm 

*  liJcusautemquiprxnunciauitpcrosomniiafuoru  pro-  <iixit:Of«r<fj-o»ow.i8. 

pnetarum.&c.D/fj/rtttreOTo;  infingulari,addefignitndum,<iuodoes  12  Quoniamprophctamfufcltabit  vobisdominns  Dcusvc 

V^ophetAynofpiritufuntlocuti,&pajfionemChrifii  omnes  Uttraliter  l\cT.^uodficutibidemdiaumfuit,inteUi^iturprincipaUterdeChriflo, 

^"  myiUceprxdixtrunt  Sic  impleuit,nam  maUsaHibus  hominum  vti  qui  dtcitur  prophsta  magnus,l^uc.S .f. Et dclccndit  dc  ludaeis  fccii 

t«rad  bonum,funi  enim  ab  to  in^uantum  aaus.  dum  carnem, Afaf t/>.  I .                                                                     f 

2  1  ocnitcmini igitur.dp«c«m ueflris.  t j  Tanquam  mc  ipfum  audicris iuxtz.ldefl,Uorem noui  Tefla 

V^^'!"^"'"^"^'''*'^'^^'''^'"**  menti,rtcutmeveteris. 

4  Vtdelcanturpcccatavcftra.pfr£4pf//m«w.  14    Omnisanima.oi«»K/bowo.  Tomturbic  pars principdis pro 

5  vtcurn vcnerint tcmpora  tcix\gci\].ideil,'vltimiiudicij,tunc    toto. 

enttn  ad  rffrigertum  beatitudinistransferenturelem.  1 5  Qlix  non  audicrit prophctam  )\\\xn\.legem  euangeUeam  re. 

^^^^IV^^»domir\\.fecundumordtnationemeius.  nuendo. 

Jj^J^^J^^^tcum.qmprxdicatuscftvobis.Icfum  Chriftum.  i6  Exterminabiturdcplcbc,  idefi,defan£lorumfocietate.Con- 

«  '^'^""oumfeculumperignemtnfoTmahumanitatis^loriofa.  fequenter  indueit  fcripturas  prophetarum  in  quadam generaU  ,  di- 

hs  drf^"^ °PO"ct qurdem  caclum  fufciperc,j(i*yMnrmi»  i»  c«  ccns. 

'"^f^terampairisfedere^utdiatmeflfidpraca.i..  :y    EtomncsprophctaeaSamuelc  &:deinceps,  qui  locuti 

9  v iquc in tcmpora rcftitutionis  omnium.«rf#fl, extremi iudi-  funt.annunciaucrunt dics i[ios.SubiUoenim incfpit regnum Ifiaet 
diu" ^*'^"'"'"'' ^*^'*(entur adjiatum ordioatiffimumfecundut» Uneam  & Iuda,-vt patet, i.I{egum  1  o.  Temporibus  yero regum  & deinceps 

10  Oi     '/'^'  fuerunt prophetx,qutclarius locutifuntdemyflerioChri(li,TfteH  fupe.. 
ii  eR^  'ocutus  cft  dominus  pcr OS  fanftorum  fuorura,&C.     rius  ofienfum  in  expoficmeprophetarum.yndede  EfaiadicitHierony. 

,a  anttquo^  nott/oUtm  i«  nouo.  qubd  ridetur  tnagis  euangeUum  qmm  propbetiam  texere. 

*  I  Vos 


loly 


Glo.ord.  &  Nicolai  cle  Lyra. 


10i<3 


IST  a  Teflamenti  B  E  T)  A.  FxillotcnSquod.idMoyfen.&lcxhoc 
A  xijuod  ad  Abrahim  ditVuin  ed.lcmrritas  Dci  &:  bonitas  patcr, 
Bonitasinhi5/]iuinChrilHfidctrscrucruntbcncdici.  Scucri 
tas  inhis.qnipiocotenipiu&^Jnobcdietiaiunt  cxteiminatK 
Te^jnienti,i-c.Q^)d. inUa lcquit diccns; hi fcmme  tuo bn 
di.omncsgcntes. 
b  \^atres  no.  Qijia  non 
(oh  Abrahc,  led  liaac 
lacobprom^fTijm  e(h 
C     \nfemtne  tuo  benr. 
BED.Scmen  Abraha: 
<•     fl  Qs.  Chrilluseft.infidccu 
♦  *    ■      iusomnibiisfamihis. 


tq*>t 


nediciturnifi  iueo.ficut&illud.-lilummatofnncm  horainc 
venientemin  hunc  mundiim. 

c  BenedicenAn  Adasmaledida-peccato.inChriftobcncdiQx 
lunt.in  quo  &:  iili  bcncdicuntur.qni  incatnationem  pixcclVcr 
iunt,quuidcmhomoDcusianuaca;liaperuit&:infinedicct  j . 

omnib.eiecUs,  yenitt 

«   PropbnW.         k  Temponjeftigerii.iJftiialqueaducnm»  domini.  Pcthocincxciifibiles  cflis.        bencdllii  patttS  mei,(^c, 

+  t]uilocutifiinr,annunciauerLint  dicsiitos,  Vosautcin  cilis  [  f  Filtumfunm.  Be*da!  tft* 

Vel  antiquiconfuctudincucl  namri.        a  Vr  requitut,rcillcet,in  fcmiue  tuo,&c.  i    JntUCndum  Cllj  quod  ' 

afiUi  prophecarum  &  tcftamenti  quod  t  diipoliiic  Deus  ad  ,  eiindcfiliumDeiquc 

,  a    Cui piimuii»  fjfta  eft  ptouiiffio.  b  Noninftminibu»,redmvnoreirine,rjuicftChiillus.  -^    fcmcn  Abtahx  HUn- 

'^  patrcstveltros dicens ad  Abraham.  t  Ecinicminetuobcnc-4  cupauit,propterduas  '*"• 

C  •  Nonvnagens^  _  Vero.        AnteCcntet,  ^b  SeJindum  carnem.   ^    ciuldein  natUt.lS ,  DC 


iuda;is.f.&: Gennb.bc  j  diccnturomnesfamih^-cterr,^.  VobisprimumDeusiuicitans     vclhominem  tatuta 

fl^ditfllOprOmina  Cd.  »  IncatBaritecit         b  9«dicantem,vel  benedidtoi  ftcicntem.  c  tibenatcmatbitiiioftcndat.  "    Chliftu  ,  VCl  altCtUni 

•tf^im.  c fiUum  iuum  « miiit eum  benedjcentem  vobis ,  vt conuenat  l  Dci crederentfilium, 

d  Omnesfamilie.  Be-  f  Qi<»  i«'pugnatut.  g  quolaquCONcfloriut 

iwo«?'>r  DA.  Nonquodom-  levnufquilqucanequitialua,  '  &: alii  plures dcccpti 
ncs.fcdquianuUabc-  9  funt. 

6  VobisprimumDcus  fufcitans.j.mniryj-fidBi . 

7  Filium  faum.cjUia  inter  TudAOi fuit  naius & conuerfatus. 
%   Mifit  eum  benediccndum  vobis.w  perfor.a  enim  propriafn  ^ 
dicauit  Judfis,&  multa  bcncficia  contuUt,mortuosfuJcitando,  leprofu 
fanando,ca:cos  illuminando,  gr  huiufmedi. 

9  Vt  conueitat,&c.4(i hocenim  requiritina£lusliberi  arbitrij.  ft 
de  .Aug.dicif.Qui  creauit  tefine  tCtnon  iufli/icabit  tefine  te. 


s 


NICOI.AVS    DE    LYRA. 
tftf  I  Vosautcm  eftis  ft]iiprophe,/./n«r«OT/tnprttmn«rrif/, 
z  LttcRimcntlid  en,promiffionis. 

j  Quoddifpofuir,&:c.rfc/«f«ro.  4  Dicensad  Abra.  Oe».  22, 
5  In  liCminc.Q^fod impletum  etiin  Chnflo  ab ^braham defcendente, 
ytpatetper  omnespartes  orbis,in  quibus  Chriiliani,&  adhuc  magis  im 
flebitHrcircafinemmmdi/jHandoomnes  cQuertentur ad fidem  Chrifii. 


C  A  P  V  T    I  I  I  I, 


c  SaducAi.  qui  ncgabant  rcfurrcftioncra ,  &  idco  in  doarlM 


fnpM^tt, 


a  T   Oqueritihus autem .  *  HiER.Trcs  Hebraeorumprxci-  corum dolebant. 

l-/pua:fiierantanteChriftiaducntun)ha;relcs,  Efeoru,  d  Do/fnr«.qu6dadaudiedosapoftolosc6fli'erctmu]titudo.  I 
qiiigentcHcbisoruerantmutupinteric  amore  coniunftif        "k  CHUysosT.MoIcfte  ferebant.nonlolumquod  doccj 

(lmi,Pharifcorum.i.diuiforu,inmu]tisiftic?remoniis,  &;tra  bant,  fedquodnonfolumdiccbant,  illumrefuriexi(lc,fcd| 


ditionibus  ab  aliis  dif- 

ferebant,  Saducaoru , 

id  eft,iuftoru ,  qui  nec 

angelum  nec  ipiritu, 

iiecrcfuncftione  coc 

poream  confitcnrcs  , 

animarura  quoqj  in- 

C  teritum  pr^dicabant. 

«}•      *  CiiRysosTO. 

J^onduiTj  rcftc  a  prio 

ribus  rclpirarant  ten- 

•*„_;_-  Htionibus,  &:  ftatim 

'  mcidcrutina]ia$.Pcc- 

i-infc  f.c.  catumcnim  quandiw 

parturjtur,habetcQn- 

1'ufioneai  ac  pudorc. 


ctiam  nos  per  iilum  rc  I 
furreduros,  6lc.  Taml 
fortis  &:  efficacax  cft  i! 
liusrefurrcdiOjVt&a.l 
jiis  ifte  rcfurrcciioni; 
faAusfitauthor. 


A  P  V  T    I  I  I  I. 

f  Petrut  profc&Ip*noelocuiuseI),veIiiiultitudiniduo  lo- 
quuntur. 

Oqucntibus  autem  illis  ad  populum ,  i 
rupcruenerunt*  faccrdotcs  dc^mngiftra 

a   lufti  fiueiufti£catiinterpret3ntur.  2 

tus  templi  &  Saducici,  dolcntesquod 

Hoc  commune  omnium. 

doccrcnt  populum ,  &.  annunciarcnt  3  cccos,vtriqucvcrodo 

r  r       r        n  •    ^^  lcbant ,  quod  Icfun 

ip  •  Iclu  rclurrcctioncm  cx  mortuis  :     qucm,uthoaiincoc 

t&  inicccmntin  cos  manus, &c^po-     cidcrant ,  apoftoli ; 

Catcetii.        >  Hscefteaufi, euftodiendi.  4  D^O  pattC  glorlficati 

fueruntcosin  cuftodiam  vfquc  incraitinum.  Erat  autcm    "^ 


C  l\efurre£lionem.  Ho< ' 
maximccontra  Sadi 


affirmant. 
5  f    Et  iniecerunt  ineos 
vbiautem  pcrfedufucrItimpudcntioresfacitcos,quiipfum        ie  CHRysosr.  Oimpudentiamhabcbantadhuc  ptioniliito 
patraru t.Sane quare hic &:  magiftratus afliftitJSuperucnerqt    langQine p]cnas manus,$i non  ccflabar.fed iniecerunt illas it 

.n.illisloqucntib,faccrdotcs,  inquitj&^magiftratus^hoccft  -    ••    -        ...  ^t       r      ^...- 

dux militum  tcmpli,utitctum  ca.quz  fiebant.publico  crimi 

«cinfament,&:non,utpriuatumaIiquodulcifcatur,inquod 

vbiquCjVt  faccrent,ftudebant. 

b  Sacerdotes  &  magi(iratus,&f.Qai  doctorcs  & iudiccs videban 


furpopuli. 


rum,vt&:aliofanguincimplcantur.Num  fonaflisctiam  t; 
muerunt ,  quodilli  iam  iufta;  plcbis  numerum  referrcnt,  S 
ea  proptcr  ctiam  dux  militum  illis  fupcrucnit.  Erat  cnitn,  in 
quit,vcfpera  iam.  llliigifur  uolcntes  cos  mitigarc,  hocfaj 
cicbant ,  &  cuftodiebant ,  apoftolos  vero  magis  audacc 


C  Sadueai 


r^ddebatmoratcmporis .  Et  vide,quicomprehcndantui 

^  apoftolo 


f^uidQ. 


N ICOL  A  V  S 

C     A      P     V     T 


D  E    L  YR  A. 

j    l    i    1. 


Oquentibus 'aiitem  illis  ad  populum,  &:c.  Poy/rrf  pr<e- 
dicationeTetri,  confe<fuenter  poniturexcitatioT^U  Circa 
quod  primo  ponitur  duplex  T^elus  .  fecundo  viriufque 
procefius  ,  ibi  ;  Fac^um  cft  autcm  .  Circa  primum 
fciendutn  efl ,  tjuod  ^elus  aliquando  accipitur  pro  inuidia  ,  aliquado 
verd  profinguiari  amiciti^,  ^rim^s  autetn  ^elus  ponitur,  cumdi- 
fitur. 

i  Loquen- 


1  LoquentibusautemiIIis/c;//f(?f,<»rfpo/»«/«ff». 

2  Supcrucneruntiacerdotes  Sc  magiftratus,&:c.Mor//««»<i 
contra  Chrifium . 

3  Et  Saducjei doIentcs,qu6d  docercnt  populum,&:anni] 
ciarent,&c.iyZ/  fpeciatiter  exprimuntur  dokte ,  quia  ne^abantreju 
reHionem  mortuorum,  vt  habetur  infra  2,1' 

4  Etpofiieruntcosincuftodiam.vyfyFj/wMrffrffw.      • 

5  Vfqucincraftinum.Eratautemiam  velpcra.  eo,quodta 
tranfierat  bora  duceadi  eos  ad  iudicium.Secundoponitur  excitatio  bi 
^eUfumdifitf 

^  I  Multi 


-  M  0  i{^.A  L  1  T  E  l{.  nomiuifChriftifimpliciterimpcdircfignificaturinfidcIcs 

«r  I  Loquentibut  autem lUis  adpopulu/uperueneruntfacerdotes,&c.     mali  Chriftiani,qui  nituntur pra:dicatoreseccIefix  a  prxdi 
rer  »ilos,qui  Pctf um  &  loanncm  conati  funt  a  prsdiQtionc    tionc  vcritatis  fnis  pcrfecutionibus  pcrturbarc 


*  r«»« 


9 


IbidetM. 

Macth.tO» 


ioi/  AftLisApofl     Cap.    Iin.        1018 

^  apoftolorum  prxcipui,a}i^sponeaexempIuf?£li,vtteri-eati3r    ro^e  etlamin  progmio  illos  peiftringitnc  carpit,imo  illos 

alii&nonvltraieiTiUtuuinqiiiianr.ncqLiscoinunireraganr.     commonctacir  priorum,quoddebencficio  iplos  ludicent, 

mi  a  Midtiautehi  eornm.-k  Ch Rysos.Q_iid  hoc  f  Nunquid  vide-    quafi  diceref:Omninooportebat  nos piopter  t^liacoronari , 

riintinoshonc!lati?nonncconrpexeiintligari,quomodoigi     &i  vtbenefadoi-cspromiilgari.-nuncautemetiammdicatur, 

lurcrcdidcrunrf^videsmaaifeftaaierticaciaiii^Ceterumcos,    quiabenefecimushominiinfirmo,nondiuiti,nonpoteti,n6 

ncbih ,  quamuis  quis 
hocinuidiflccmagna 
enim  granitate  ler- 
mo  lilerefertusefl". 
f  Quiain  mminedoim- 
m  noflri.  Sr  ChRVSO- 
STOMvs.  Quodmaxi 
me  illos  contriftabar, 
apponir.Hoceratqd 
Chriftus  iilis  dixerat, 
Quod  audiuittis  in  au 
rc,pr£edicate  fuper  te- 
6  £la.Neputetis,inquit, 
quod  occultemuspa 
r,   r   ■  t        7  triam  ue!  paflionem 

Quafipiincepspopuloriim.  /        .  r  ,. 

,  vos  ^  Tuiic  repieriis ipincalanao  Petrus dixit  ad  eos :  Princi-  8   'Sl^^^auem  Deu^^sfu 

a     Proar..         IntetcogatiopoteftelTe.         b     Ad  i;ijice»adducimuf  ^  .       '/> 

pes  populi  6c.^reniorcs*,audire :Si  nds  hodief  diiudicamur in  9  hincmraftlTconm  tcxamina 

a     r„f.nitatepara-yn=i.  -  I  OVObiS   famiS.    ItetUm    "^m 

benehicto  hommis innrmL,-[-ni  quo  lite laluus  ractus  eit,nocu       ^^^  iterum  returre  ^  ^"^  "" 

Piincipibus&fciiioiibus  .  I  I  t,  '  tlone. 

f  fit  omnibus  vobis  &  omni  plcbi  Ifrael ,  quia in  nominc  do- 12.''  c 

a     Afaluitorclaluatuseft.  Wir  pfi  l/itii<  ^r^f 

mininoltrileiuChrifti  Nazareni  que  vos  crucifixiftis,  que^  ^^  ^    CHRysosTO.    Ibidum; 

^  •     .•    I        .-1''  ^.fT""'''"!''''"'','''^'^"'"""^'^!^  memoriamredu-  M^^^ 

{TDeusiuicicauitamortms.  jin  tioc  iltealtaccoravobisianus.  j  ,^^^  ^js  verbum  quod 


qui  iam  credideranr, 

oportebJt  infirrnio- 

icsfieri.icdnonlunt 

uifirmioies  facti.Scr- 

moenim  Pctii,  femi- 

na  in  alram  niiferat 

cf''  profunditatc,  &:  men 

I  temillo.umattinge- 

ibat,&c.Sicnimcruci 

fixus  diccbant,tal:a 

operatur.&cJaudum 

fafcirauii.-ncquenos 

tiir.e3mus:Ilo.':.ig;tur 

iVhoc  diuinadilpcn- 

,  ;fationccont;gir,  plu- 

^"ires  inde  crcdiderunt 

jquam  prius. 

[  b  it  faBns  efl  mimcru! 

rae'  vimim  qw.nqac  mul.Si 

inquinquemill.b.ho 

minum,  quos  ia  cre- 

mo  dominus  pauir , 

,-!opuiusIegisaChri- 

olibcratus  accipit, 

^!llint,&hic  quin- 

:  i-niUia  ab  apoltolis 

ilrudapopulu  gcn 

cmi- 


Non  omnes. 

^ iam  vefpera. M ulri  autem  eoru,qui  audierant  verbum,crcdi- 

a     Ouiuni,<)U5Vocempjftorisaud;iintTcl  agr.ofcuiit. 

bderunt.Etfadruseitnumerusvirorumquinq.millia.Fadum 
eit  aucem*^in  crai^inam,vt  congregarentur  principes  eorum 

Seorfum  ponimr.         .Saccidotesjqui  de  genere  Aaron  principatuni  gerebant. 

&:^icniores  &  Icribx  in  lerufalem ,  &  Annas  princeps  iacer - 

a     Dcrcriptispiincipibuslaccrdotuni,,TliiIincnHmeru  mcmorantur. 

dotum,  &  CaiphaS  &:  loannes ,  6<^  Alexander ,  &  quotquot 

f.  Concilii, 

erant  degcnereiacerdorali .  Erilatuctes  eosin  rriedio  inter- 

a     Vtium  diuina  ptopteiclaricatem  faai,non  alia  uirmtc  fsftum  dicun  t. 

roiiabant :  In  qua t  virruce ,  aut  in  quo  nomine  ,  feciitis  hoc 

In  meJioconfi!ioveIct>n*ilii.         Inpentecofte. 


O 


..umdengnare; 
i";dcmlegis  lpirit.ilitec 
"'•'  m.vfterra'  fecuturum. 


I  a    Qjemvos  crucjfixiftis.  Secundumlcgem.        b    Quem    Dcusfulciiauiti  mortuis     '^tertCre   llIOS  fufificie- 

^^  ^  Hiceltlapisqui  t  reprobatusella  vDbisiEdificantibiis,qui  ^  ''bat.Quicecidentiu- 


i 


treiedlusi. 


1  i  7periapiden\  huncco 

Etbene  utique  vefperi  cajlcfti  munere  donantar  ,quiacum    fringeturreum  autem  fupcr  quem  ceciderit  diiliiite  faciet 


tm. 


jneritplenitudotemporiSjmifitDeusfiiiumfuumintcriis, 
xc. 

:  Etsiatusntes  fOf.tfr.CHRysosT.Etiterumiudicijformam 

legotio huic adhibent,ut  iniufto iudicio  reos  illos faciant.Et 

:'im  ftatuilTentcosin  mediOiintcrrogabant,"quauirtute,  aut 

nonominefeciftishocuos,quamu:snoflent.  Molcfteenim 

erentes,inquit,eo.quod  annunciabantin  lefu  reiurreftione, 

anepropterhocuinxerrmtcos  .  Cuiusigitur  gratia interro- 

^ants^expeftabant  &  pntabant  ,quod  propter  multitudinem 

:gaturi  cffent,&  propter  illam  nihil  noii  faduros. 

TuncrepL'tusfpirittijapno,rT  CHRyso.s.Ocorecordcrisnunc 

crmonum Chrifti,&: quomodo euenit quod  dixerar,Qiian- 

oautem  tradent  uos in  lynagogas,  ne  (olliciti fitis ,  qupmp- 

ouelquid  loquamiui,  fpintus  enio^  patnsueftrfcft,quilo- 

iUiturinuobis.Jtaque  uugnajpmtus  cfficaciafreti  lunt, 

SinoihoditdijuUuuMur. 


Hic  e/?/d.R  A  B  B  A  N.  Hic  relpondens  ad  interrogata  dc  Chri 
fto  prsdicar,&  maxime  de  Dauid,cui  patnarchae  fuo  ptae  cs- 
tenscredidera:nt. 

h  i^ffwWw.AvG.Delapidereprobatohiftorianohabetur. 
i  c^et/j^c.BE.erantludxi.qai  folilegem&  prophetasad  asdifi 
cationemlegebant,hidua;difijabant,peruen.:runtadIapide 
angularem^quiduosparietescomplederetur.id  eit,  inuene- 
rutinfcriprurisChriltumiii  carneueturu,qui  duos  populos 
in  (ciplum  coderet.Etqui-i  ludgi  in uno  pariete  ftare,id  eft.fo 
11  maiebant  (aIuari,reptobauerunt  ]apidem,qui  no erar aptus  F 
ad  unum,i.ed  ad  duos,  fed  iHis  nolentibusi hunc  Deas pofuit  • 
in  caputaogiulijVt  ex  duobiis  tcftameniis  edificatio  furgeret 
uniuseiuldemque  fidd. 

Ambrosivs.  Inunoautcmnominebaptiza*" 


AAMBROSIVS.  jiiiM.iwauL,.ii.i.^«....wv.c.t.. ...,»-.     , 

r|i,9pprtetnos,  hoccft,  innomine  patris,  &filij,  &;lpiri-  Dg  f^^^^^ 
*  C"HRysosTOMVS.Sausg^ner>   tmfand;!,  Isfoiimirariquia  dixi  unum  nomen,  ubieft  una.libr.z.cjj 

.  ■   lOS?    .;     ::::;.  •j-.,.  .  ^'  fubftanua,  ..■• 


9     Si  nos  ho.di./.4'J  ii4diaumtrabimnr,Ht  malefatiorei.  Et  accipia- ' 
tUrhkfijpto^ejma^quiafictrahebarttur.  '    ^ 

Crediderun^/fl  C/^;ii(«w.  ^^      10  inbc.\\ominisn-\^x. i probeneliciocmationiseiiis. 

Etfailus  eft  nutnerus  virorumquiriqucmiina  cuprncedeh    1 1  Notum  fitomni.&c.quiainno.Ie.Chti.Nazarcni,qucin 


N  I  C  O  L  A  V  S    D  E    L  Y  R  A. 

I  Miltiautemcorum,quiaudierantucrbui/.  PtfW  pdidH. 


hv.s  conuerfts  pYiui  pcr  prziicationem  Tetri.&  fecundHm  hoc  fuerunt 
'iomiUia,  quod  vtdctur  ver/us,fecuudum  alios  verotria  niiUiaprJidi- 
ocap.2  .tn  hcc  numeroincludtmtur.  ■;  ' 

FaQum  Z^ZUX.cm.\\ic confequenter poniturvtriufq:^  cdtprofe 
itio,Cpn>no  rnalijecundo  lfoni,ibi:Dimiffi  ftfnt.  Circa  prirntmprimp  _ 
'.ilut  apoflolorum  interrogatio,fecundo  Velri  refpon/iojbiff6,iic^t' 


uos  criici.permilites.pr^:fi:iif,&hocex  iatiidia  &  nequitia  vefira. 
12  Qjjcm  DcnsCd. amor.exfuaomnipottntia. 
IJ  lnhocJdefi,itifideipfius. 

14  Iftc altat cp,uo.l:\.vere  & rtonfi61e,confequenterinducitfcriptut 
ramadpropofttim,qitxbabeturpfalf,llS.d. 

15  ¥{\ce\\.\ipis,S^c.quideChriflointeHigituradliteram,ficutibi. 
p^^.Trrtio fuper prM^a colbiio,  ;'i;: Videntesautcm.C/Vca priyitc  dedi claraui ptr  doHores Hcbraicos &  L.atDios.Q^wd etiim lapts Clni 
'■««rFartumcft  autcm  incraftinum,vt  congregarent,  &i,c.  fiusdiciturinfcnptiira  ve.TeH.patetDan.2.e.Lapisautem,quipercuf 
'uhi enim &  tnagnt  fucrun  t conuocati,vt  ex  hoc  apoHoli  mdgis  terre  feratflatuam,fa£ius  rfl  magnus,&  impleuit  vmuerfam  terram  quod ad 
ftur,^  invtrbisfutscapcrentur,ideorHhditur.                                    hteram  exponitur  de  Christo a  doSoribusHebrais  &  Latinis. 

Et  ftatuentes,&C.?* Hiucrfispartibus ad  eos  flupefaciendum .          1 6   Rcproba.cft  a  uo-^Ai.i.a  vobis facerdotihus  &  legis doBoribuSf 
In qua  uir.autin  quo  no.fe.hoc  vosiq.d.patet  manifeHe,qu6i     adc/uortm offi^iumfpidat  ^dificare populum  infide  &  moribus. 
ufcciHis artibus magicis,Vndc&  ifle curatusfucratcu  eis  detentusi,     17  Qni  fa.eft  in  ca.an.con/as^cpj;  ludxos &  Centiks  tanquam  duos 
'■  ntaleficij particeps.  u  J'.'.>  ...     , .„,.„ .».  „^ — ;„/;,...v,  «,.„>,..,.  «....jj;^.»  r«»„  .»^  ..    .<;,..,„.,„,  i,^ 


Tunc  repJe.H/c  confcqucnter  ponitur  refponfto  Vetri  dtcentis. 
Prnici.popu.&  (c.lU.i.diligenter  vcritatern  attendite. 


partetes.tn  v/tam  eccleftam,proptci  quod  dicit  loan.  i  o.c.  Alias  oues  ha. 
beo,quie  ncnfuni  ex  hoc  ouili,'&  illas  oportet  mcadducere  &  fietmum 
.omle,&  Vjnuypafior.,   ,.-,  .  ,,■;,.: 


M  o  H  .A  L  l  T  E   Py.  ^  ^os  eftctautetiC3,tignificat,g;iimpugnatoresucrrtatiscathak 

r;<ncyf^/ffttj,5<;c.Pcrhocant,q7ipiemalignnntc.«c6fudit,  lica;confBt,mdifuntapra,'dtcatorib.6(:dodQrib.ecclefix,pri5. 

fimop  opus  dminc  virturis,cui  riullatcnus  cft  refiftendu^di.  mo  peropcra  virruofa,qu.T:  funt  ex  Dei grati^^ftcurido  pcr  U 

^irioshodic,&c. fccundopef  facrsfcriptuixteftimonium  cra fcripturadminitus reuelata. Ethocduplici rnodo  legitur 

icitdeChrifto.  B.Dn:cusin  Albigcntiuparcib.hx'reticosc6iuMne,&:  aliiplu 

i  H;cefl/rf/)(5.cui(cr)p(ur?contradiccren6poterat,cuapud  resdodoresfanatilcgiiturinaliispartib.niudifimftiafecifl^e. 

eos  *  7  Et 


io\c) 


Qo.ord.  Sc  Nicolal  cle  Lyia.      loio 


i^  A.bftaatia  vna  diuin«as,voamaicftas.Hoccft  nomcn  dc  quo  hominis  iibertas  &:  marifelhim  cfi  vc  eif  co  quo.1  .V  .:i  ipfo 

^  5  An^,  S  hi^^^^^^^  nos  .omnes  laluos  ficru.n  hoc  no-  mdicu  loco .Uos  non  rchqucac^:  i  ta  (i  a.xuTc.it,no.i  l.c  Ic  lu 

n.in?omncslalu3iicft.srcdd.tieft.sadgiat.amuitar.  bcrc.illcrcprchcnd.net, 

howJLiQ  ''^'"''  ch  Rvso  TO  i.Er  non  d.x.t  fimplTc.ter.pcr  al.um .  (cd  f  o,udfac,er.us  &c. *  Ch  nysosT  ,0  n(.p,ent.an-,quod  .ilos 

noncftiSviiolalusmanifciUns.qaodhicyosleruarcpo  pippt?tguftataceriammapcicuilostorcex,a.mati.r,.mmof 


OIl 


^ert.SimulaUtC&:VO  v.Ctpdnccp.duoramie(Umcntotum&populorun..        J,     N.einfUuitotc.     ,.^=..""lf|-    . 

Jcnsillosrcrrcrc.  i      r                  ■                       s .       ,.          d  Homu.^)iuH.s,  i 

a  EthocliinaliquoaUo  a fa<5tpscft iii caput3nguli,& ^on «11  iii  alio  aliquo  lalus.Nee  ^, 

Sumumla^^mQ  pn.m  nomcn  slmd  cll Jub  cxlo  d.uum  homm.bus ,  injuo  , 
dicft,ergo&:patres 


liprcpter  luam  digni 
t.ircn)  qujm  ira  lib.;rc 
loquentcs  noncura-| 
lieiunt.luperauerunt' 
laihirosaliquid.  Qiia 
ro  igitur  prohibcre 


no(^ridufdein4ma  boportcac  nos  faluos  ficri.  VidpKcs  autcmPcrri*conihntiam  4  n,ag|svolebaiir,tanto  ■" 
nouriciuiuc  ui..aiija        r  i/,      impciiti.     c  amplius   rcs  ccclee- 

lS"ac     «floanms,  compcr.o  .   quod  hommes  cffcnt  (incl«cn.s&  ,  ba«. 

rlim»ri!iiiri'Ffpniin  »     Ncfcicntes  caufaroconftantii&vmutii.  W      V^ll  KV ^u:^  l  O-i- 

„«cfc,  Ua™c«"pro  ccm-  d  idiotar.adroiraba.uur,  &  t  cog.,oltcba..t  cos.  quoniam  cum  7  '"s^V';»;;^';^™"  * 


b*fl.t 


,  ,-  ,11 .  „,„                                                                                                       8  jmpudcntiam,&:apo 

nnriim  rationcdilcrc  iiiiietaio.                                                                                                                •       o     ,    T                         • 

Sam-fidesramctivna  clcfufucrant  ;   hommcmquoquc  vidcnrcs  llantcm  cum  eis,      ftolor.m  a^^^^^^^^^^ 

eademaue    COnCOr-  Apoftol«.                                                     ^  a    Q..!..ip<inoncffc..vclnonlauatur.fmiret.                        ^    (  &  p.lll  O  ^  Olt  ;  \  iJCS 

dat  quiadifpcnlatio-  qiucuracus  fucrar,niliil  poterant  coatradiccrc .   t  ^"^^''^^'"'^^^'^''uXh^^ 

nem    nnani    nOS  DCr  Ex.tafvnagogamfacjcntvoi.                                                                               ill-, 

Sucm^nos  perapofto  autcm cos foras extra conlilium  fcccdcrc ,  ^  confcrebanr ad    ^  '^^"^^ 

lOS    faCturn      ipfiper  «  f  NcfaAumco.umampljusdiuuigcfut,         Idioiis.                                          -iCClUiaqUUi 

mophctas  didiccriit  finuiccm  diccntes:OuidficiemushommibusilHs )  Quoniami  ^^'•''■"'^"■.''f:,^/!!" 


veturam.  Nonemm 
g  e(t:  rcdemptio  nih  in 
^  {angijine  illius  ,  qui 

fciplum  dedit  rede- 

ptjoncmomnibus. 

p  f^idente$aHtcmi&c, 


.  ^  ' —      r  r>  '    ,\  i        I    I  •  nomineeiusqucne- 

quidemnorum  lignumractuclt  percosomnibus  naDitanti-j  4^^,£j^.,o,.j;potL,cratd( 

busIcruralcm.Manifeilum  c[l,&  non  ponumus  ncgarc .  Scd  i  jtmcrc,  probibcrcco 

„ ci;.., !,..(.„  ^  .natilunt.Qi_iiabuic;i 


Hoc  tantum  coiif.limu  leflat. 


a6 


neamplius  diuuleccurinpopulum,  t  comminemurcis,ne    'fipient.x  par  ?  L- 
yidentesautcm  &c  i^dxovciccijii.  I  ymirens.quod  itci... 

p„pr«fcr.      ie  Tektvllia-  g  yltraloquantarin  nominehoc vUi  hominum,  Etvocateseo  ,  sattenranr,q.ixnon|  , 

^duerl.ha:   jjvS.NcmineqUOd  .     Aliquaoccafionc.vdinaliquoloco.  _  ,  O       'l^"^' '  ^d  a  r- 

tcr.c  16.   icio vcrebantur,  non  ,  t  denunciaucrunt nc omnino  loqLicrcntur,ncc  doccret  in  no »  ^''JJjl^^^^^t^^j^J.blqu 

t l'«cepc  j  jeorum  vun , non  "  j^i^^g  Icfu .tPctrus  vero  c'v  h^ines  rcfpondcntcs  dixerat  ad  cos?      "^muVtuatur'  &iQ  i, 

VJnfr.C?.   ?thm<^OrUm,qUD  ma  ^    n.im  ..osafpicit.  ApudDcumcuiveiiiaspUcct,  ,C  PtoUibcmcs.         <:  '         '—- 

■  ■■    •   ■    1     rric  urimif.  in  erciPiAa  " 


gis  vuque  m  ecclefia 

hbcre  prx-dicabant , 

t  Aniuftu  qui  in  lynagogis  &c 


.ntcf,,n,cm  pra:d.ca,e.  .^^^^  fuit,&:c. 


t  Si  iuitum  eil  in  confpei^lu  Dei  vds  potius  audircquam  Deuio' 


cr  Etvocantes,  &c.'K 


^ 


inlocispublTcisnoiitacebant,immoncqueIudxosconuertc  own/no.&c.TuncirnpIetum  cft;OaiOcritiSomnibi)shomiJ 

re,neque.-Ethnicosinduccrepotuifrer)t,nifiquodcrcdi  abcis  busproptcrnomcn  meum.  v-n-rnt.MM 

Volcbanr,ord!nce.xponercnt:  h  Pm«5  «fro,erf.imi/.<.f-.llABBA.Quielhsiiuii_ccs,  Vuir  u  m 

*  CHRys.Etquomodoilliterati rhetoricati  funt  contra  il  faciteothcium,non fermonem  prauum  protere-o,  ca  lu^^ 

los&;  fummosiacerdotes,nonipfiloquebantur,fed  pcr  il-  iudicmdo.£cceplemmfiumentumin]ptcaihucnitnr,quouaMq  j 

los  gratia fpiritus.  Jiia herba  fleaebatur.  .^nnirawi 

Jtomi.io.  c  S/Hf  l,teris,&c.Non quialiterasomninonefdtcncfed  quis^  i  Siiuslum.-k  TER.Qnum  huicncgotio  a<^.c'"?crei^^ur ap! 

grammaticx  artis  pcririam  non  habcrcnt.  ftoIi,renunciauerut  presbyteris,&  archontiOus ,  d^  acciu^ 

d  Woff.BED.Idiots.quiproprium  ingeniumnon  cxercue-  bushideoru- Annorivclmaximcvtalterius  ueipaic.aiur<; 

tantpcrdodrinam/:Aia)^«GrKce,Latincproprietas .  Atquinipfiusciufde,cuiusfcripturacumaximcipieDar,(x  i 

BED.Idiotxdiccbantur.quipiopriatantumlinguanatura        *CHRys.Minacitcrminabimur:Qu.ddiGms,niinanci 

r  lique  fcJcntiacontenti,litet3rum  ftudia  ncfciebant.  peaatis  ceflatura pdicatiohc.  S.c  vbiq;  P""^'?^^^'^^^^^^^ 

^'  -.BED.Ill.tcrarimittunturadprxdicdndum,  nefides  credcn  ficilia,magiftrumintcrcmiftis,&n6fuUuli  tis  pi-^dicarioi 

.■  tium non  Dei  virtute,  fcd cloquentia  fieri  putaretur ,  fecun-  etiam nunc  minaturis  eftLsexpeaatis.vt deftituatis  nos ,» 

dumillud:  Non  in  fapientiavcrbi,  vt  non  cuacuetur  crux  culanonpcrfualerunthumiliterloqui.&uosperiuadcu 

(^hrifti.  iTiuItum,tcilicet,maximehis,qui'UOslicetminemini,ninii 

p  Hominem quoque  videntes,&c, *  C  H  R  ysosTOM vs.  Magna  ciunt-An luftum  eft,&c.Hic Deum,inquit,pro ^^'^'^^^^^ 


xu 


Ho 


'^rtn-'    '.r, ! 


NICOLAVS     DE    L  Y  R  A. 
A  I  'EtnoncRiniliod.li.id  eftperaliquemalium. 
^  Salus.^MM  ipje  eH  meiiator  Dei  &  hominum. 
3  Neccnimnomenaliud  cdi^ubcx.i.resfignatapernomenfal-r 
uatoiis  non  eH da{a  alieri liominifoU  enim  CbriHo datum  eft ,  quodftt 
p:us  &  homo. 

^  YidcnlCS Hntexn, Hicconfequentcrpoiiiturfuper  petri  rcfponfio- 
nemfacerdotum  collatio,&  primo  ponitur  colUtioni  aUus.fecuiidccffe 
fius,ibi.Et uocanteSf&c.Circa primum  dicitur.Viden.:\atcm  Pctri 
Con.&  ioan.^«/4;>j  nulloflupebant,nec  tcrrebantur. 

5  Comperto,quod  ho.eflent  finc  li.iti  esl,cdrentes  fcientia  aC' 
ijMftta,&  tamen  allcgctbantfcripturarum,  ut  uifum  efl. 

6  \d\Otx.id  eil,fmplices  & paruxinduftriie. 

.7  AdnMTih3.n.eo,quod ignorabant cauf4m,fpiritufian£ii  vnUionem 
ijHtt  docctde  omnibus,  loan.2. 

8  Etcogno.cos^quo.cumle.fu.^w/re^Mfnrer/^r^ii/MHfMf  in  te 
plo,&  aposioh  erant  cum  eo . 

9  Hominemquoquevi.ftan.cumeis.ff»/e^e  curatum  aheis. 
■loj^ihilpo.conttidi.quiadicpre non poterant,quod alius  efiet  ho- 
pioabiUoclaudopr^diSo^necqmde/fetcuratusuere  &pcrfe£le,  quit^ 


ytrumque  falftm  apparehit  manife/le. 

1 1  Iu(rerunt,&:c:vf  ineorumabfentiapolfent  melius  conferre. 

\.Z  Quid  fa.lio.iftis.-y.d/f.iBr.X''" pofi>f'^'*^  ^ "^  ^'^  ^°^^^  "^' *"" 
ferem  condemnare,  &  caufa  fubditur. 

ij  Quo.quidemno.fi.i(icy?,Jw/r<ica/«»«.  ..   , 

14  Fa(^uhi  ell  pct.&fictnterficiendoucldetinendo  eos,  concttai 
mustotuip  populum  contra  nos.  Si  qu£ratur,cur  non,crcdiderunteX  q 
fignum  t4m  manifeHe  vidcrunt.Dicendii,  quod  m.iUtia  corum  eUjt 
mt  cos  proptcr  qnodfanum  illnd  attribnebant  virtuti dxmonum  ,lti; 
&faaa  chrtfius  Matt.  u.  In  Beeizebubprincipc  daimoniotu 
eiicitdxmoniorum. 

1 5  Scd  ne  amplius,&:c.pr<cf/p/f nii<i  fuh  pfna  mortis. 
j 6  Ne  vltra  lo.in nomine  hocfcilicet  rNj^^i^arrno. 
1 7  VUi  hominura.iM(iJo,«f/  Ccntili. 

j  8  Et  vocantes.Hif  confeqnentcrponitur collationts  ejfeau%,qui 

trohibitio  ex  partefacerdotum  cum  aicitur. 

19  Dcnuncuuci:\int,&cc.Et patetrationalitrefponfio  apoUoloru 

cumfubditur.  ..  i 

20  Siinihim,8,CC,quafid}cant:^onpoteflishocdicere,  cumttHU' 

fiutoritatem  habeatis  pr^ciptendi  mfi  ^li  eo.ideo  conclndunt.  '^ 


i-:313:;!: 


f02l 


j:'      *CHRysosTOM.Sifalfanint,qiiedicimus,  teprehende? 

iojn.;  fmvera.curprohibesfTantareseitVapientiicftudiumalliin 

anguftia.hiingaudio:  illi  multa-iirplentur.confunone  ,  hi 

cumfomiaialiber«ateonmufaciunt:iUi  timent ,  hi  confi- 

dunt,&c. 

a  Now  enim  pofiumus, 

laeii:,nolumus,vei  in  ^. 

nauira  verlu(n  cu,  vt  '^  •     '• 
angelis  confiin^iatis  , 
nou  pcccare. 


'.bri^i  tut,incoquodaccide  ^ 
nt  Pi  lat.  j 

co-       BtDA.Clarifican-  " 
■'"^^  rarficta  vcl  dicta,qua 
dofama  vulgantein» 


p ...  ,. 

hoiiiinum ,  quodeft 
proprium  CJinftianJK 
['.ecaris  &  huniilita- 
tiS,!plodicente./^;(/c- 
nt  opfra  vesira  Ijona,^' 


AdusApo/l.     Cap.    mi. 


i022 

porumoccafioneshorumpr?catio.SiqUidetiiquandodienu 
blm  6ic°       "' ^^'^'^o"^^'^'^^ fil^' cupicbaat.pricantes  dfce- 

w  Ch  R ysosTo.M  ClaMior  faclus  r^ ex  voJuptate , &  ma- 
gna  afteclione .  Etcnim-quxtale^ ,  cfficaccs  lunr  prsces ,  qax 

tanto  lapietia;  ftudio 

xudxcate .  Non enim  ipiiumus, qu. vid™;:;i.  ,,di„M,,.  .  fl'^^^^^^^^ 

i.u.iKwc.,».^.  -  ''^'^''"'''"""'^^'^'^'•''P^^P^W'!'*-^^  z  bustemporibus,que 

b  Mca,antAnGrc  j  nonloqui.Atillicomminantes  dimifou'nc  tos  V  iidiVlhliff--  ^  ^!!" '"''f^"^-'"^'^'^ 
co.-Oiuncscianfica-  l^  f,.^  ^,^  vw.,  ,  injir  iiiue-     certe    abominabiies 

n« t ciiniKabannd  quod  faaum emt ,n  eoquSTcddcrat..  6 Z^^J^S!^ 

aCauliclarincat.on.selllonguratempusihiirmitatis  '  ''  i""^^.  V  Cl  perrCCtlOnC 

Annorum emm c,.at ampims qu.adragtnt.a homo , i„  quo fa.  ^  SllTSfe 

„o,u,am  rlurimors  ^,'^"'"  f";."^^ ''^""'"'^"'^^•""«''"r  DmTilliautem  Vene-  8  ™Di„'r,S^^^^ 

defenuu  .  DeusautS  f  fiJ"!^^"  ii-ios.&ann.Linciaueruiiteis  t  quantaad  eos  prindpcs     «^comnitequam  pc- 
slorificatur  m  factis     iacerdocLi&  lenioresdixiflent.Qi.ii  cum  audiflcnt  ■  vnin'mi    fl^Tf'^''^^-      '  ■. 

-Morcroluo.  aNo«adhomincm,viex^,mcStexi.pr  bil  r  vil  :        ^     ^''"■"    "°^^"    ^''"'=' 

tcr  kuauerunc  vocead  dominu,6c^,dixerunt:Domine,  tu  * o     ^"^'^  ^^^^^ '  ^^^  ^""« 
fecilHca;lum&  terram,mare,&<L.^omnia,qu^mcisruni;?  qul 

,     1-^, "T'~'     <r  r   ■■     *  ^''"''^"'"'' ''"""'•''•    i*QH3''i'"'"l'am:vtnoncredatHrverbuml.omims.  -^'      ' 

SffXr"*"'",?'?"'!^!'^ "  Fr  ris  ptm  noftr.  Dau.d  puen  cui.  dix.fl, ; 

4.r^  iiL^  ^-^  „  ,        .         icfi.rgere,  I  Ocxjgentes  i  &  feipios 

T  ^are  tremucruntGentes,&popu1i  me^diratiiLintin^rtia?  li  ^"tenm  confojantcsij 

■      '.'•    g?  inuanum   h/s/t«o 


liomi.  ir. 


■.]ui  m  aelts  esi 
Z  t/imortim  emm  erat 
mplius  qnadragin.  i^s^c. 
Vnde  ampiiorgloria 


puer. 

7:  ;fif  G  ik  R  ysbsTOM; 
Prophctiam  m  me- 
dium  afFerunt ,  tan- 
quam  paftum  a  .Dto 


Mat.Vlo,' 


t  fup.  ?.b.' 
"'  quicua 
quc.  .  j.4t 

E' 

a  esDeus 


ihidL 


vcigratiaviitutis,  S>C 

ideononxratcm  hominis^fed  tempusinfirmitatisdicit. 

Bf-U.Annoinm^o.Iuxtah.ftoriampcrfeda  ecas  Iiominis 
calumniantibus  oftenditur. 

ALLEG.PopulusIfraelnon^o.rantumannisinercmo  for 
ics  Aegvpn  manna  co.-.tcmptorequifuur,  led  etiam  m  terra 
nomifli jnis inter  Dci & id,)lorura  ritus daudicauit.  Vel  nu 


hbltcs 
r>„„i«     n.sc     r    .  .  *2,inedianturomnia,(&- 

pauIopoft:)Senfusigiturdiaorum  cIHNonilU  valuerut.Ied 
tu  qu!perfnififtitotum,ctiam^d  finem  perduceasiopefatufj 
es.quiinauftnus  quidmsopcraris^iifapienses  ,quiinimicis 
protuavoluntatcvteris,&rc» 

h  QHarefremuerunr  Gcntes,&populi meditatifant.  BED  A.  No 
quahncfcmsirfcerrogatpropheta.fedmirandoinlaniamiitt 


■iaexti,nulantenarrat,qu?aIienaab.llikcrat,fedgr.ti^Chri    Lr/^.'".«  ^' ''-^ 
tuudicisoftendunt.Idcirco&:qua:cunqueillidixcrantnar-    i  f  JZs  Jfl  , 

0».«» .!«(*»,.Be u. Aaditis pcticcutorum  minis , fidu.    aum'(il'l!,m  n;^^"i''?'°""" ""^ '" *'««"'» aJuerfus  fao 
,am  tcr.licnJi  pcr fig„a  virmtum  fibi  dcpoiblnt  P,l^,.  ^      tuum  kfum  quem  vnx,rt,,  Hcrodes  &  Ponrius 

O.c  V  M  E  1; ,  vf .  V,de  quam^SufitTiuxra  tcm.    l^t^S^^S^^L^^^^'""''''"'-''''''''^'^"^ 

—  ^ porum  -*r 

^  N  I  C  O  LAVS     DE    LYRA. ■ ^^Conue- 

» 1  Non  enim  poffumus,//«re.  :r?^:\rn  \ • 

Qix  vidimus./;/rt-fr, ChrintmirMuk,eiusrefumdionem&  a^ 

fnjtonem. 

^i^t\dimmus,ipfum  venturum  ad  iudicium,&  hoc  ab  anpelisM 
ttetjitprac.i.  .  ..  a  -, .  a  ,  ,  .  -j 

«SiT'^"^'^*^"^*'""*  ^''«f  <?P«t>  nohit  hx  temiicariftt^a  l& 
.  AtiJli  comminantes  dimifetunteo$,&:c./«Wit«r  caufa. 


lere.  i£.  e* 

Dc  vocd. 
tio.geuciii 
li.i.Cf. 


tll  «<<^«^4»,  comerfationem,qu^pontturMMultitudini$  att^ 
tem.circaprtf»u^,&c.Dimiffa!Lmem  veneruntadfui*,&an, 
n  unciauerun  eis,&c.e*r  patet  litera  vfqueiibi. 
9  Viunimircr leuautrunt  voccm  ad  dominum,&  dixerunt: 
^^^^'^^^^C.corde&oredcprccantes-.EtorationemfuamfHndantpti 
mojuper  Detpotcntiam,itcentes.Domine  tn  auifeci[H,&c.  SecundofH 
perctusgrat,am,vum  dititur.  Quifpiritulanftoperos  patrisiio^ 
Uri  Dauid  puerilui,  dixifti.d^  Chrtflo  Vf.z.  qmititelUgttur aditteri 
aenjnito,  etiamfecunium  do^ores  antittuos  Hebreorum ,  utibidem 

^juopatet,  .uodrcprejjifucruntabhacpunutonehumanotimore     ioQuarefrcmucruntGentes-.i^.G.„ri/«; 
Quia om nes  clarifi caban t  id  quod  fadu m  erat  in  en  nnr.r^     ILf  ^Popah.idefi,  hd^ ,„ plunbus tnbubus diuiCnvtri^ue enime^ 


:  ''PP^^^J^^Jtaum  tllud  cfjv  dtuina  uirtute. 

iad eofij'."?'?  ^^"^/""t ad  fuos.&:  annuciauerunt  cis  qua 

ilaucnn^:   ''"''P^i"'*'"'"' ^'i' tnaltex  parte  facerdotum ,  hic 

'    '""''"^''»o,Icilicet,  quaniumaddeuotamomionem^&fecundo 


M   0  B^U  L  l  T  E 


,    -r  "      -r ••p^r^famfuitma^is  exaltatum& 

glorthcatum,eo quoi  ad eam  fecutctefi exus rcfurreaw, afcenfto,fpiri- 
tufsanai  miff,o,&apoflokrum  cmfians  pr£dimi6,pr6pter  quM  imm 
nentefuamortedim.  '^unc  clariflcatus  edfiliushominis]  &  fubdi. 
tur.  £t  Deui  daricabit  cum  infemetipfo  ,  &  cominuo  clarificaUt 

■        •  ■  --Aftitc-'' 


'^^''''^f^^^^ter^i^TrterM^uot&annmctue^unt  tf^re  n,,:,^!^^^^^^^^^^^ 
^^''^'"-^-ot.sconarendU"cft~gS^^^^^  -/-I^/^-dauxftiumdiainurecurratur.ideofubditt,, 


'("JJcmiUnammitqkfiMeruniHQCcm ,  &cieh  Etq«0- 

v:  niam 


loiji  f         Glo.ord  &  Nicolai  de  Lyra-       1024 


t 


*  a  Co)iw«;«wBf.Hcrodcs&Pilatusconiicncruntin  amiciti§.      Dcus,quipaticb?tur,&rnon  rimpiiqtcrhomoEtaliterUcct  J> 
^cij.a.  b  *'njr«y/;.Non)cChrirticxponunt,Chri(haChrilmarc,idclt    ir^fit  indieiiin>,yci:u(ncacoiKraillQspi:4j,HQsaLUCtn&:lpi.. 

A  vn£Jionc,lccuudunullud;ynxUtePcusppustuu5p|cQ  1^'ti-    rituimplcuit. 
'*y*'-     ji? pr.x confortibus  tuis.  f  M(?r«$«T/o.Magnavirtusoratipni§^dcliuni,hocautcma4 

•  ^-^^     c  ^fpiceiommeinmmas.ifQHiiysp^jql^v$,yidcs^\iilofQ     fulfijaod^smcntesfaitum  cft. 

phiani,  &:quomodo  Potcft  in  hoe  Iocq 

his  non  imprcccntur       ^.    . Hero4o k pu.mi.b noo cj*.      ts»ceiJomn,.4jn.»rium  caiph*  moto  inreHigitimor 

ma>a.l^onpofucrunf  ^  Altuprunt  reges  tcrr^;  ,^  pFincip^s  conupacrunt  in  vnum  i  coriim,quicredcndo 

aUtCm  mina$'(pCCia-  •r.aem.Vndehocpt<.b«i?Qiua»Ju«t(a»Cbtlftuin,(joi«ftp«[riseiu»filius.!i    b  Pfo  qui».  ^,    fubiicicdl  CraiU  31)0- 

,-     1  ^    i'  ..    -  cQui  contf»JicitJiIio,at  p.tti.  OcquoBoftc»<Jicciut.Eeo  juiciit  conititutus  luir.  ,.  •  ,. 

^^o^^^H^Sti^"^     aducrdisdpmmup.,  ^actucriusChnll«mc|us.C6ucncrunc  3  J^^r;-[~ 

:^  CHRysosTOM.  •  •      •   ;.  .   .n"'"?"'    ,-?*^;p~''-;^'-"'""'«''-'-^''''1%     4  Chnlto&:  cxleftula 

«^»"*?™,   H«c»atemd.ccbantb^"Wvercmciuitacciftaaduerluslanai}mtpucFui|jtuu|c-         .gj  . 

t2ir     non^^c^ra^^ntcsdjfti      r  .«^aockri^ftMtpfeWuo  J       BEn.Quivirtutcm 

*!  ♦^-      c|lc-quodd4m  paii ,     ium,quemvnxiiti,Herodcs6:Ponus  Pilacu.scupi  Gencibus     &robur^nrra  frau. 
fcdproprydicanonc.      „,      '     ..  .r     'e;''^»^^"''''»'''-''^"'»^"»- /p-^cjcn^^^^^^^  6  dcm  hoftiumquxrc. 

t *d  facte  Won  cnim  d.xerunt.  c  ^  PPP^»5  Ilrael,t  taccrp,qua: m^i^us  cua &  conliluim  tuum     bant,  indiciun^cxau- 
^umquir  Etcrippnosapcricu-  j  |Sieu.(|eciu.ftopf»f.,cns,  by,des^.dmpct(ec,,f,one&ci.s,i)cpco,.,mend....t<iuoapatit,nw,  7  ^ifx  orationis  tcrtc- 

cunqae.    iis.Scdquid^Etdafcr  ^ '  dccrcueruntheri.Etnuncdomincrelpicein  mmascprum,  3  mom  pcrcpiunt ,  vt 
lP""*r      uistui$,&c.Igitur,g  .poftuUwidqopdindige,,,      b Etia,™ perfec^,totes.  c  chtiftum  g  lcircnt  cotda  tctrcna 

♦ludacia  ''^^ ^^  ^^^^  dcdux?  e  f5^ dalcruis  tuis  cuni  omni  t  hducia locjui  vprbii  tuuni,  in  co  ^  fib.cclTura,  fub  quo 
^  •    -i:  tti.&hscdcduc.  -        ,,  Ad  cortobotationeq, pt,4,ca.ionis.  J Orum  pcdibus  fpintu 

'  d  cwm  pwm.  (fdu.  hq.  f  quQd  mfinum  tuan)  cxFcncjas  ^^1  lanicaccs  6^  lignA,  &  .-pdigia  1 1  aducmentc  tcrr»  ctf 
^^    HocDcum  poftuUnt  g  |^eri  pcr  nomc  fandti  ftlii  cui  lefu. ^c cum  oraflenc ,  mocus  eli x ,  concufta pauore.     i 

W>^.     VtCqmOmnifiduCiar      ■       -f  ~  .Hoedo„umBoftuIauetant.rtcun,SduciapolIen,  lo.iui.  g    ^^P^^^    /""^    '    Ch,  ^ 

poflintloqui v?rbu()i  '^  locus.in  quo cranc copo;rc<;aci ,  &  replcci  iunc omnes  Ipiritu- ^  ^  *  ^'^ RysosT.  Quid 

Pe>r  I        '  ■J  ^.<^ad.aumeft;do.ninu;,ugeb,.afm.ltipliC4bantit.  ,  ^Cfl  implctl  (Ullt^  tCaC 

t*idacia.     „        n          r       fanao,&  Wiebantur  vprbuDeifuTfi^ucia.t  Muititi|dinis     cenil  lunt  ipmtuian- 
'  ■  •    *ff  c  Pfr  »0.  p E I»  A.  In  ■  4    " '  '^  '  "  tto.Etenimreacccn- 

^-     Gr^co  :  Pcr  nomeq  fume/hnipris  chani 

pueri  tpi  lcfu,qupd  magi^apQftoIorum  votiscQgruit,qqt  far  rna,&lQqi;uti  funtfermoncai  Pci  ciimlibertatc. 

tagcba«u,vthompcrucifixu$aIud¥|sclarefccnt.busmiracq  h  Lo^<<e6<iflf»r.*GREG.ScdcamdiIcipulosadprq?dicadum 

|is,piiomeciusinea:|uairumptps  &C  DcifiUus  innotcfccrct.  ver.tasmittit.qu.d  aliud  in  muadof^cit,  nifigraiidfeniinis  - 

*CHRysos.Annuiteprumpctitioni,&:manifeftqm  hoc  Ipargit.  Et  paucagrana  mittitinfeminc,vtn>ultarum  mcf- 

Ibidem     fcciipis,commotoloco,quodaft;itipfo|:umpra:cibus. Quod  (lum  fruges  recip.atcxnoftra  iide. Hcquceniminvniucrfo 

autcmprQpterhocfa£tumfit.aqdiprophctam:quiafpicittcr  mundo  tantafidclinmtTit(I;scxurgerct,fidcmanudoaiini 

XJkmt&fi..ii'nctum..4factedomtm&c.  Etfacit  Dcus  ctiarn  pcr  fuper rationalgm  terramiha?lcttagrana  ptsedi^antium  non 

Pf.  ipa.  &  maiQrcm  tcriorc,&c  ad  fidqciam  illos  induccns,  poft  magna§  vcniiTent. 

«ijj  *• ''  jllasminaSjSiiadlibcrtatcnoaiorcm  cxerccns.QuiacniminiT  ^  CHRysosTOM.Dic,oro,mihi,ancharitaspaupcftatciM, 

tium  erat,^  icnfibili  figiioopus  habcbant,  vt  illi  pcrfuadean-  vel  paqpcrtas  f  haritate,pcpcrcrit.Miht  uidctur.quod  charitas 

tur.Ppfthocautemnunquamhocfit.  Japtamconiolatione  paupcrtatcm,qua&:illammagisaftingit.Aqdiigiturquiddi 

aifcquutifuntcxprccibus.MctitQautcm  &;rignorumgratia  cat.  Omniumcratcor&:aniiiiaviia.Eccccor&:animaidcra| 

.f^;f.,.r-    pctunt.NulquamcnimaliundcpotuiircntQftctidcrcqtf  rc-  fqnt.                                                                              I 

iurrexiiret.quamcxfignis.Etitanoniolumpctebantfccurita  i  M^towtiww.BEp.Notandarcrulocorumqqcdiftantia^Si 

Q  tcm,fcd (;tiam  nc copfundcrcntur ,  vcrum  Itberc Ipquantur .  qqidcm  in opcre iupcrn? turris lingua &  mcns  humani gcnc 

^  MQtu5cftlQcus,ctiamill05thagisconfoIidauit.HocautaIi-  ris  ci^circt  vna,mcritoiniquitatiscftdiuifa,itavtcumomn ' 

quandoirxquidcmcftindicium.aliquandovcrouifitationi-  buslingqisjoqucrcnturibihomincs,nemot.3meproximiiu 

nis  &:  ^uidcntie,nung  antem  iif  Pot tp  &  i  Sakiatoris  paifio  voluntatgm,aut  vcrba  cognofccret,.Scd  in  leruialem  funt lii 

neniic&iptcrnatutamfa^cft.Eteniiiituncoistcrra  com-  gua:  m5ritphumilitatisvnit?,vniqu?pmnibuslingua,cadii 

nota  eit,fi£  ita,vt  vbique  agnpfcatut  9f  l^ciiui  virtus,Et  quo4  quc  omni^^s  voluntas  erat  U  qna ,  quod  yfqqe  hodie  geri 

■                     '    '       ^          ■    ^tur. 


m. 


N  I  C  O  L  A  V  S    D  E    L  Y  B,  A.  iiitda.fcr.tq.eqmfidutio,vcrbqmtqum.flf/«M/i«<r7wo</«t.li 

ic  1  Aftitcrunt  rcgcs  ter.f.Merodes&  Tontiuf  Vilatui,ytpoflea  ej^  fco.quod  manum  tuam  cxtcn.ad  fanitatcrs ,  Scaiuttfmt  uert 

ponitur.Et  dicuntHr  reges  a  regfnd<>.nam  Herodes  erattetrarcha  Galt^  diuini  confirmatiua  Mar,vUim.d.U[i  aatcm  profcdli  pr^dicaucru 

Utf,&TdatuspTftcuratorluda{iUucaCaf<fretniffus,vtbabeturLu.i^  Vbjquc,&:c. 

a  Etprincipcs./<:»//f<'/,i«<<<«o»'f<»w.  lzT^tciimotiffent,&CQ.^er terremotumfub pedtbuseorum,fignil 

3  Conucnerunt  in  vnu m,&C./.<J<i«CT/i«  peum patrem.  catafuit exauditiopetitioms  eorum.quoiglori^catio  nomtms  Chrifii 

4  EtaducrfqsChriftqrncius.4^Mr/j;^M»»i«  mundu  propterhoc  terrcnaspotefiatesnonimpedtretur,&  qmdfiiaUter  tertena  potelii, 
tfuidquidfiebat  contra  filtufti  mifiH^^fiebat  contifapatretii  mittentem  .  tes  Chrilii  lugofubiicerentur.Quod  admpletum  patet,quia  temporep< 
Exponitw  ctim  dicttur.  fecutionis  ecclefu  maxime  creuitfidef  &  nomen  Chri\li,&  ipfius  iu^ 

5  Conucncruntenimvcrc,&:cd''p<»'''  cxdiSis  literaufque,U>i  fubmiferunt collamultiprtncipes,maximeatemporeConfiantinL  ^ 
ii  IZCe^f.iniqua  roluntaleex  parteipjorum.  1 3  Rcplcti  iuntomnes Ipiti.peraugmentum  charitatis  &grati\ 
7  Quae  manu8tua.irf ffl,ordifl<*tio  tua.  14  Multitudinisautcm  crc.  Ilic  confequenter  defiribitur  crede\ 
9  Etconfiliqm  tnum.idefl pountiatua.  tiumc0nuerfatiofan£ia,&primogeneraliter,fecundofpecialiter,ibi  I 
9  Dectcuctunt fie^expiaximapietate&tHifericordiaexpartepei,  feph.Circa primum dicitur.Multiiadmisiiitcm  credentiuroct 
Hrexmaximacbaritate&obedientia  exparte  homtnis  Chrifii,  cotvnam,&C^\vn3^uai.7{amco^iunilierant  adinuicem  char. 
I  o  £t  nunc  do.rcfpice.ii^  mi.eQrum.Tr  ipfts  non  terreamur.  te  ti^ay^ma. 

11  Et  *iNcc 

■ "  Af  0' ti  .4  L  l  T  E  1{. ^"  iJ^u.iiltitudinisjHtemcredentiumeratcor-vnum&animauha.Ql\ 

ujsautcmomn^isChriftianidcbentincharitateChrifti  ui[ 

*  niam  corQ  dcprccatio  pro  Chriili  gloria  dcdaranda  crat.i^  ij.ipccialitcr  tamcn  viri  rchgiQfi.Nam  rcligionum  inftitu  j» 

pcropcramiraculofa,vtpatctinjitcra:idcofoita  domino  c-  ortumhabuitcxhQcloco,  Etadhuc  fpccialiusfniridcb<jt 

»audita,idpo(ubditurpoftca.  chatitatcfratcrna.quiiuntdcrcligioncvna.vtficcorum  ,t 

1»  iteumorajienf.mt^useiihcut,  iHquo  erant  congreg^ti,  &cx.  corvnum&:anin^avna.EtquQniaminmoralibus  magisri) 

Fcrmotumcnim  terr*fiRnifiatumfuit,qu9dtc?rciWP  potf  ucntcxcmplaquamuctba,ideoporiituf  hicunus  pto  cxcj- 

AatfS^cntChiiitiiicfci^biii^and^.  .  ^l^ii,cuin  dicitui*  _! 


lOl^ 


Adus  Apofl:: 


poit:   Cap.  IIIL,         1026 

tiir,cum  eleQiin  multiplicilocutionevnitocorde  &inten-  fulgentes,tiiyftcna  chriHi  pnndcbant.  H 

tioncconcordidominofamiil-intur.reprobidiabolo  feruicn  e  (Xrwcjuot cnim poflcfiore%.-k  TKRTvi..ApofloIitra<?^antC3per  P^ 

tcsdiuerlamete&:pugnaciir.terfe  ihidio&rcertaine  agitat.  fequutio.nibusagitar!,quindofe  pccunia  Jibcraucrunt,  qoa; 

a  £rjfcorv.T»<w.R3.Qjimundumre!iquerant,nondenobih  iiiisvtiquenondecrat,6^pr.^diorumpretii,s,ad  pedeseorum 

tare^cncrisgtofiantc'  fealiispr^tcrebantjfedficutvniuseiuf  depofitiSjCertenialtislocupIetibusuirisac|fxminis,quihiset 


fuga 
«n  petle- 
quui.c.ij. 


igior 
demqiie  mjtris  eccle- 
fix  vifccnbiis  editi,  Cvi- 
deni  frattnnit.itisamo 
regaudcbant. 

Eeq.  Conuenithic 
locus  ei,  quod  fupra 
dittiim  cft:  qu^alpin- 
tum  acceperant ,  !in- 
giiis  omnium  loque- 
bantur.  Adunatiolin- 
gaarum  crat  pra^fjgiu, 
quodecclefia  pcr  Ipiri 
ti>m  in  diucrfis  natio- 
nibus  iSi  Iinguis- vnum 
cor  &:aniiiuaicratha 
b/wra.  Nonenim  om- 
nescredcntcs  loqueba 
tur  omnibijs 


ing-us  ,  f  1 


a  Vnt!s(eiiriis,aniina  viia&vnauoluinaserat  oniniuni. 

^  autcm  crcdentium.^erac cor  vnum  &  anima  vna .  Ncc quii- 

\-\  aNouhnminumjfcdearuniieninnjuasponiclcliant.    ■• 

quam  co^^rumcju^pollidcbatjaliquici  fuum  cnedicebat,  {ed 

Piducix,  vel  (ignoruljjv  : 

derantillisomniacommunia.Ett  virtutcmagna  rcddcbant 

a  Hocproprieerat  corum  (jnibusdidumcd:  .i-ritismihi  tellcsiBtcruraVm. 

b  Qtiam  luair.re  oieraat,Sf  tjuod  fidct  firiiicipalc  ell  iiKiiCiuin. 

apoiioli  cefrimonium  rclurrei5lionis  Iclu  Chrifti  domini 

a  5piri!ufrandiuelcommunicitionis.(leqiiafci]'iitiir,  Vendentci.Jcc. 

^  nofirij&rgratia magna crat in omnibus iliis .  t  Hwque enim 
quilquam  cgens  erat;  interilios.  Quotquocenjim  poflello- 
res  agrorum autdomorum  cranr,vendenrcsaftcrcbanc  prc^ 

a  Ad  gre!r.im.!iclq:iili  idgcnua  [>iaccJeiiv?c. 

ciaeorum  cjuaevendebant,  &  ponebaTicance  pedesapollo- 

-,  Xon  fs.:uad  r,u  pcrfarias Sj  munera  ,_(ej  lecnndum  indijeiiti.Tm. 

Diuidcbanc  autcm  iingulis  prouc  cuique  opus  erat, 

a  lofcph.Vendentcsalf^rcbjnt  prctia,8c  lafspU. 


iet 
refrigeria  iubmini- 
ftrabant,£<:c. 

•k  CHRySOSTOM. 

Magnus  honor,  qua- 
doquidem  non  in  nia 
nns  i  fcd  ad  pedcs 
apoftoloruai  ponc- 
batit. 


Hom.  5>. 
t  poicua 


4  f  loftph.KK.  Auftus, 
^  Barnabas  filiusconlo  t  ii.q»-c 
^  lationis     mterprcta-  :^"*^  "*' 
6  tur  >  anftus  incrc- 

mento3<:  prcjfedulpi 

litualisboni.  .---  -. 


©rum.t' 


7 


B  E  D.  Hunc  puto 
enfe  Barnabam  ,  qui 
cum  PauIoGentium 


apottolus   ordinatus 
elh 

•k  CHRysosToM.  Hom.9. 


4 


em 


Ibddiucriarum  Iingua- 

riim  adunatio  in  lide  i  r   r    1  ' il  t>         \         1  n 

Chriihindicabat.quiajy-Iolep'^  autcmqiu  cognominatus  clt  Barnabas  ab  apofto- 

\m$     dominus  ,  v-     lis,  quod  cfl  interpretatum  tilius  conlolationis ,  Leuites, 

;iam  baptilma,  unafi- 

des.  NonmihividefurillceffequicuniMathia.IUcenimlofcsdt  E 

:i5rCHRysos.Etgratiam3gnaeratcum  illisomnibus^nc-  cebatur&Barfabas.pofteaautecognominatus  cft&iultus  . 

queindignusqnirpiameratintereos.Sicutindomopaterna  Hicautem  Barnabiseit filius  confolatiohisabapoftolis.  Et 

tiiii>quieiufdemhonorisiunt,uaomnesafFe(3;ierat.Sedhoc  uideturmihia  virtutcairumptumnomcn,quafiadhocfufti- 

cltmirabilcquodqunfi  reiidisl"u!snegociis,itaenutricbant,  ciat&ftudiolusfit. 

vtnon  vhra,quafi  dc propr:is,(edquafi  de  communibuseda  g  Bjcna.BE.Quidamarbitrantur collcgam  Pauli  cum  potius 

'Oiivideantur.  fuiire,de  quo  cum  Matthia  (orsmiftaert,  minusintuentes 

"'  bl!Jfc<7'«,Cfo.MysTiCE.Virtutcsquaspofl:identiufti,n6fuas  quodhicBarnabas.illeBarfabasappeiletur.&hicftlmsconfo 

iudjcantcflc.fcdeorumquornm  vtilitati  difpenfant.  larionis,iIIefiliusquietis  interprctatur. 

c  fo»HB;H//w.B£D.GrxccKj"v3(.  undcccnobits.i.communitcr  h  QuodeH  inri?)';?)'ff4./f//«xco«.Vbicunquefcripturanominare;^ 

viuenfcs.Cocnobia habiracuia eorum.^  rum  vel  pcrfonarum cii  interpretatione ponit: fenfum  (acra- 

BE.Qniaitaviuunivt/intomnia  comniuniaindomino  ,  tioremeifdeminc\Tefignificat.Meritofilii^sconfblationisvo 

coci^obiic  vocantur,qua; vitatanrocft  foelicior,quanto ftatQ  catur,qui  (pretisprxfentibu.s,(i3efuturorumfec6foIatur. Na 

futiiTil"eculiimirarur,vbiomniacommunia,quia  Deusom-  &fpiritu(rdndus  patacletusideouocafus,quiainmun  lopl- 

iiiaett  inomnibuj:  Et  quia  ibi fumma pax &  ('ecuritas,ciuiras  furam  habentibus infufione I'ui,paracIe(im.i.confoIaTionem  Mat.  i<^.c 

-•  in  qua  typushuiusvltxprcceflit  Ierulalcm,ideft,vifiopacis  tribuit,  ficuretiam  Pctrusproptergramfpiritus  bariona.i.fi 

diclacft.      .  '  liuscolumbxuocatuscft. 

5irOEcv.M.Didio,rcddebanr,tanqnamaliquidfueritcis  i    f//«i«co«.RA.VcIpropterelecmofynamquapa'iperesco- 

concreditum,fignificat,&:  hocveiutidedcbito  dicit.  Nam  folatuselt.VeipromerccdiscofolationcquammeruitaDeo 

pcrdiiiinafigna,diuuiani  oftendebant  potcntiameius  qui  a.  accipcrc.Velquiad!gnusliabituscft,quoproluda  confolare 

iiiortuisfurrcxiflct.  tur  apoftolos. 

d  ;^f(i!<i?/;4«r.^po.BLDifcernitordincm  do6lorum Sraudito-  K hemtes. k CHRys.Hic nelim obferucs,quomodooftcndat  ibidcm 

ruru.Nainmultirudocredcntiunircboistemporalib.fprctis,  icgem(olui,&:quomodo  inquir,cumcftctLeuites,  Cyprius 

copulacharitatisinuicemiQgcbantur.Apoftoliuerouirtute  crat.qmapoftcaetiamquii  mierafrcnt,appellabaturLeuite. 

ful-  ^CAPr'F 


NICOLAVS    DE    LYRA. 

AiNccquifquameoruq  poftidcbataliquidfuumefre  dice 

bat,(cd  eiant  iiIisomniacommunia./i/'i  velfuifamUUappro- 

piando,ii^  ex  ha£ con^^regatione  habmt  ortutn  omnis  religio, 

2  ^.tU\n\H^m\.mfigni$&.froiigmuirtutedi<MnafaCits. 

i  Keddebantapo.teftimonium.refurre(aionis,&:c.<//«/«/fm/- 

rxculum  confirrnatum.- 

4  Et  gratia  ma.erat  in  omnibus  ilUs.falicet  gratia  Dci  &feipjos 
omnimipforumadinuiccm,iJeofuhditur.  -    • 

5  Ncquecnim quifquam  egens  crat  inter illos,  &:c.  &fubdi- 
lur  caufa. 

6  Qnotquotcnimpofrcfrorcsagrorum  aut  domorumer.ar, 
vendcntcs  afFercbant  precia  eoru  qu^  uendebant,&:  ponebat 
autcpedes  apoftoIorum.Diuidcbatautfingulis  prout  cuiq; 


olpusci^l.GT  patetlttera. 

7  Jofephautequicognominatus  eftBarnabasab  apoitlolis 
quodeft  interpretatumfiliusconfolationis,Leuifes,Cyprius 
genere.//ic confequenter pomtw  c)iemplum  infpectaltdeiHa  comrnu 
aicationefocialt.Etdiuidtturiri duaspartes , inpartem  principalcm  ci' 
incidentalem,quje  inctpit  i» princtpto  cap.fecjuenti.Ctrca pri m iim  dici.. 
tiir.-loicph  autcm  qu i  cogno.cft  Barnabas  ab  apoftoHs,  quod 
e(t  interpretatum  (ilius  con('olattonis,&:c./ReA-c»!'i£/«'M  Hicr.in 
libroillu^hium  uirorum,fuit illc qnicum  Vaulo  vocatus fuit ad apoflo- 
latum,vt  habetur,infra  1 3  .Etfuit alius  ab  illo  lofeph,qiM  cum  Matihfi 
accepitfortes,infra  i  .c.utdicitur  in  hifioria  fthoiaHica .  Et  hocuidetuf 
•perum,quia  ille  co'^norninatu{  efi  Barfabas,iilc  uero  ]iarnabas,&quia 
illefuitfiltus  Mphetf&ficde  GaliUa  orittndus,ifie  uero  dtcitur  Cypn^ 
id  cfiyde  Cypro  natHs,dictttir cnim genere,heuites de quatubu  uon  ui 
dcturfuifleMphcus. 

*Cum 


M  0  P^jt  L  l  T  E  I{. 

*  7  lofeph  autemqui  cogno.efl  Barfa.&c. lolcph  autem  interprc 
taturaccre(o-ns,perquodfignificatur,quodomnis  religio- 
nem  ingredicns  dcbet  eam  ingredi  fub firmo  propofito ("pin 
tuaiitcrproficicndi.Batfabas  intcrpretatur  filius  quietis.uel 

con 


confolationis^namrcligionemingrediens&ibi  proficicns  , 
confolatus  e(t  de  ftatu  fuo :  c5<:  fimiliter  alii  fratres  confolati 
funtdeipfo.  Dicitur  etiamCypriusgenere.Cyprus  autem 
moerensinterptetatnr,quiabonusrcligiol^usdebete(remoc- 
ren.<;  pro  pcccatorum  fuoru  expiat  ione,  &  pro  ccleftisglorig 
dilationc. 

Tomo.vj.    K         ft  Cum 


1027 


'a 


/    i 


Glo.ord  &  Nicolai  dc  Lyra         1028 


A 


Vbininque  v«I  q'jacr«qneo«ea6one.- 
a  C JUU  dil^ciliunis.    b  Al  ia>  illum 


a  Noripiitemaliquam.fcHinies.-jin  igtipteeiam- 
b  v'tcoii.iiiuuc  uciciumiiium. 


lectfrc 


a  tJUUuii^ciuonis.     o  AnaJinui".  '        i  ,  .    .  l'   1  n     '1         " 

Cypriusgcncre,cuhabcietagruveiiaidueu,&  i  I    3  attnlitprcciuApoliucantepcdcs  apolcoloru. 


'         ^I  I  C  O  L  A  V  S    D  E    L  Y  R  A. 
•A  i  Cumh3ibctctigt\im\cndi.aim.Licetfnim  LeiuunouMa 
berent  ugros  in  Iuixa,tamen  poteraot  habere  in  alia  terra.Tarenies  au 
femifiius  trmpor;  ./intiochi,yelaUeriiiS  tyranui furrant ad  iiijUld  Cy 

M  0  K  .A  L  l   T  E  J{. 
^  I  c«m/wAfr«fl2r«nj,»c«d<<|/(i?«m.Namreligiofus  profcflio- 
pcai  non  facit  niii  expropriatus. 


- I   ■!    .!. « 

pti  lranslati,ubi  a^roi  Uciw  pou-rant  l}abcrc,^cos  uendcn. 

2   Y:tUt\i.prc.integrum,nihilfi!>irftiiieado. 

i  i,tf0.iCi.pc.ipQ.v(indeproui4srctur  commurtirati  fccundnm  di- 
fpofitioiiem  corum. 

Z  FJattutitprccium.  lciUcut  totuai.  T? 

3    Etpofuitantepcdcs  aporiolorHm.N,\m  dc  llOC  licjbct  difpeniaip 
pct  ordinationem  lupenorum. 


IflSft^i» 


.A  D   D  l  T  J  0. 

Inx.i.vbi dicitur in poJliUa.Si cnim  Vetrusfic ei  refpondifiet  ,fpem 
fccipiendi  aUquid  ah  eis  non  dedijfet,&c. 

Licet  Tctrus  infua  refponfione  non  dediffetfpem  claudo  iUi  recipt?di 
aliquii  abeo  fprout  verbaplane  f»naitt,non  tamen  e\  hoe  fequnur  ,q> 
cUudus  iUe  uon  fperajfet  fe  aliquid  abeis  recepiuruui .  Qhanainu  e- 


C  A  P.    V. 

Vlr,  ejTf.  *  CHRys.Vide  dilei^e,  qnomodo  non  pei-- 
mittebanrapoftolosvendt-re,  fed  ipfi  vendcbant,  &: 
P  illisprxciadabant.Atno fic  Ananias.lediullrahitahcjuui  de 
prxcioagri  quem  vendiderat.Ideo  &  punitur,  tanqua  no  bc- 
ne  in  hac  rc^fc  ha- 


nim  Ucet  auixffet  a  doniinoJ^tfon  esi  bo.iuni  f.mcre  panem  fiUorum,  <;2r 
m:tterecauibus{  qmbus  uerbis  Chriflus  nulLim  ii  dabatfpem  impetri 
dipctitionerfifuumj  mhilominus  iUa  t^anquafnJpcransaUejtsidrecipere, 
pcrfiitebat  infua  pcCitione,Ht  putet  Matrhxi  doiimonuinto.f^ndc  fniilh 
ter  podet  in  fvopofuo  dui,iieo  glof^  inicrUnearis  infuo  mgore  ftare  m. 

dviur, 

S^cTibi autem  liccbat  tua  retinere.Cur igitur  iacra  fccilti ca 
s>L  pollca  accepill.>fccilh  magno cootemptu.racinns  vcniam 
no  her.excufacione  caret.Nullus  autcm  ofFendatur,  fi  qiiidi  £ 
ct nunc  fint  lacrilcgi ;  fi  enim  tunc  fucrunt,  mnlto  mar  *" 
uuuc  quaudo  mult4  maia:  fc^  reprchcndamus  iilos  in< 

vt  cx'teri  metui 


bens,&:  deprclrenlus 
lerum  ptopriaru  fijr. 
Illefermoetiam  no- 
llri  teporis  lacerdo- 
tesplurimumtaxat . 
CTiioniam  auiC  faAi 
confciaerat,&:i11ius 
mulier,ideo&:tllam 
examinat.  AtdJcerit 
fprtafl.equifpiam,qiJ  L 
valdeacerbeillS  tra- 
Qarit.Dicfodcs.qu? 

V 


c 


Nu.M- 
tli.q.i.c 

9.  &  i7-  T  eollegerat ,  lapidatur 
I.  ca.  Ana-  quanto  magis  qui  fa- 
rias.  i;.q;  cradirjpit.facfilegus,. 
^«•.^'^«^Etenimpecunixilla: 
Chriftus.  iacnfuntfacr2.t-itur 


A  P.     V.  :.. 

a  Noraen  tius  primo  non  ponitut  vt  loJcph,  qma  iUam  culpa. 
ignobilem  lecit. 

Ir  autcrni  quuiam  iiominc  Ananias   cum 
Saphyra  vxorc  iua  vcndidit  agrum  ,  & 

a  liloo  frausfuit,quia  totum  voMCtat  Cancfteri. 

b  >i;?  qiiia?oulb£3  ciiiniuis ,  meiito  fnit  &  raoitls. 

fraudauit' .dc  prccip  .agri  conlcia    vxore, 
fua  j  &afferens  partem  quandam  ad  pe- 
_^   __    dcs  apotlolorum  pofiiit  .    Dixit  autem 

Quamuis  antepedes  apoftoloium pofuiffetjtameB  Pcttusnuafi  ptinceps apollolorum  loquitur. 
1>  Inctepatioeft.  cCiwiiraiiusIpitituilir.cto  contradicit. 


beant.  ludas  fa< 
gusfuit ,  fcdnont 

1  tendit  alios  dilcipu- 
los.Vidcsquantan» 
la,  pecuniarumcupi- 
ditas  facit. 
b  Cur  tetita.  BeDA. 
Alia  transiatioquarc 
impieuitlathan.iscor 
tuum  f'  Vbi  notan- 

2^  dum,  quodmcntcm 
hominiS'iuxta  fubfla : 
ti.inihilimplcrepo- 


elt  illa  fCueritas  ama  »     .^   .         r,    -  r   l       c     -  .  ,,      r     '     •  '  • 

ra  i  Si  cnim  lienad  Petrus  :  Anania:  cur  t  tentauitiathanas  cor  tuum  t  mcnti-  3  teihmficreatrix  tn- 


&c.ca.vm 
didla  in  fi. 
&  q.fi.c.lc. 
gi.&c.oc- 
eJdic&ca. 
Petrus. 
Lems,tQ.3 
2.  Rcg.tJ.b 
C 


.  mras,  quiatantumc 
^  do  fecundum  opcr ' 
tionem&ivoluntat 
r  inflinclumanima. 
his  qncecreata  (unt 
impletur.  Implctuc- 
ro  iathanas  cor  alicu 


a  Potcraj  ali:eragete:quia  nonnemanent ,  \c. 

ritcfpirituilando,  &fraLidare  deprecioagri?  Nonnc  +ma- 

aTuumerat,ttt)iptoficetepoterat.         b  Quodnunc. 

e  Piiufqua^  venuniatctur.quia  non cujimur.fed  fujdtfmut  peifcfti elfe .  domiop diccB 
tc;  Si  vis  j>  •rfcclu'.  clU,vaiie  ueitdc  qmnia  qui  habcs. J<c. 

-  ,       ncns  tibi  miu^ebat ,  &  vcnundatum  in  tua  erat  poteftate  > 
qaivolnitfuauende 

re,acdiltrahcre,itc-  •  ....  .,       .         ,.       ■  «  •    r    / 

rumque  accepitdeillis.facrilegnsfucrit.Si  autemqmdc  fuis  ius,non  quidcm  ingrcdicns  in  eum  &:  m  lenfum  cius,nequ£ 

accepit fact ilegus,multo  magis qui  de alienis ,  &c3Et.Vidcs ,  introiens aditu  cordis (fi  quidem  haic poteftas  folius  Dei eft; J 

quod  hoccrimenimputatur,eoquodpccuniasaccepit,quas  fedcaIlida&:fraudulentadeceptioneanimaminafFc£tusttiJ 

confccrarat,&:c.  liti^trahenspcrcogitarione$&:incentiuavitiorum  ,<juibu! 

w  AwB.Quid  cuidentiuseo.quodAnanias  dcfraudans  dc  plcnuseft.lmpleuitergofathanascor  Anani2,nonintrandc 

ru       ffl  prxcio  agri  iui,quem  ipfe  vendiderat,  &I  rationem  pra^di  tan  fcd  maliti?  fus  uirus  inferendo, 

UD.  j.  om,  ^yamlummxtotiusnumcrum.antcpedes  pofuit  apoftolo-  c  Etfrauda.  RA.Inhoc  vidctur  mendacium  fuifle,qniatotL 

rum ,  ficut  rcus  fraudis  inveriit.  vouerat.Melius  cft  autcm  non  vouerc,quam  poft  uotum  nc 

Tribusmo      Sequitur.rent««it.RAB.Pra:tcritumponit,auiaperfeaac-  foluerefpirJtuifanCto.  r  j      1.    M 

disfiticn-  rattentatio.Tribusmodistcntatioagitur,fuafione,deletta-  d  Non/jew^wfnit/fciw.ine.*  Avg.Si  Deodifplicuit  detrahc.)^ 


wtio 


tione)Confenfu,quodtotumimp!etumeftin  Anania. 
*  CHiiys.Etfi  Sathanashoc  fccirjCurilliimputaturf^Rcus 


redcpecuniaquamvouerant(Ananias&Saphyra)Dco,&:v'' 
tiq;illapecunia,vfibushominu  fueratnecclTana,quoiralci 


Hotni»  X*,  £j^yj, eft,iij,usopetationi pareus,&£J$caciaimpletus ,  &:c2:,    tur Deu$ qn  vouctur caaitas,&:no cxhibetur , voucturcnin 

*  Tibi  «^  aa 


Tibi 


PiuiAa 


NICOLAVS    DE    L  Y  B,^A. 

C  A  P.    V. 

1  T  7hzti.qmdim,H^cenparsincidsCaUs,inqtiaoccafio  lofeph 

V  qui  totum  praciumfiJeUter  oommunicauii,ponUur  e\f:mpUm 
de^nania,/futperoppofnum  partem  defraudauit,nawoppofitaiuxta 
fe pofita  magis  eluccfcmt.  Et  diniditur,in  dn^s  partes.quia  primo  poni 
tur  culp4,fecundopccna,ibi.  Audicns  autem .  C\rcaprimtm  dicitur. 
Vir  autem,&:c.e^  patetUtera  vfqueibi. 

2  C\iticmi.(i.&Cc.Tromiferant  enim  Deo  omnes defocietate iUa  w 
Itere  fine  proprio ,  &  ftc  mentitus  Dcofuitpartemfibi  appropriando; 

'  "  M  0  II\a  Ll  T  E  I{i 

tfc  I  Virau,qui.  «Jrc.Poftquamin  finc  praBcedentisc^.pofitum 
cftexcmplumbQnireligiofi,pniturexemplum  mali.vtoppo 
fltaiuxtafepofua  ma§is  clacefcaqt.Pcr  An^^ni^m  4  n.  SiC  ^ms 


Vtentitus  etiamfueratbominibus,diceado  quoi  erattotum  agri  precii 
ficutpatetper  verbum  vxorisfu^,infra  dicentis,quoipro  tanto  prici 
agrum  ueniidcrant,quiieratconfciafa£li,ut  prxmifium  esi,  &ptrcoi 
fvquens prohabile  utdetur,quoi ipfa  &  uirfuus  conuenerantinmodun 
loquendi  de  ijla  ueniitione,  &  rejpondendi. 

3  Etfiaud^X.&Cc.I^etitereentmfiiiifoUqnod  efl  C0Mmune,& occult 
efl  communitatcm  defraudare. 

4  Nonne  ma.ti.ma.&c./^^nfe  uotum. 

5  Et  venun-in  tua.&:c.</.f/,f«wc  poteras agruni uendere  uelretinet 
Cdepr^cio  tnara  uoiuntatemfacere;nec  aUquis  coegUteuotumfa 

:»  cere 

vxorem  dc  agri  prccio  defraudantes,fignificantur  qujcunq 
pcrfon^  religiofg  viri  uel  fa^minx  proprietatis  uitiodcprau 
tx,S>C  fic  Ananias  &:  eius  uxor  fubito  morte  corporali  profu' 
peccuo  fuerunt  puniti.Sic  religiofi  proprictarii nifi poenitc 
ant,puciicntur  morte  gchennaU, 


1029 


A6ti 


V. 


1030 


4 


Lisapod-.     Gap 

advrLisDd.&nonadvfnshominum.Qnidleft  qnod  dixiad  uenif.Oza.n.pnnitusefl.&:fa£tuseftaiiis|tiiT!or.SedilIic  qui- 

vrusDci,quiade(.)n£lisDeustacit  ribidomum,facit  fibite-  dcm  tertiusrexamouciatarcat».  Hicautemilliatcentiorcs 

plum,Iquohab.t.:redignctur.Etvtiq;!a1ittun-ivuit  manere  fndi  funt. 

temFlum  fuum.Potergovirgini  (untlimonialinubentidicj,  c  £f/.t.(?f?.f;.c&-r.BEr>.AntIcipatio:qnon!am  foliusvirimortc 

quod  ait  Petrus  de  pecuniaivirgninitas  tuanurcjd  no  maney,  antc  vxoris  cxitum  pauci  audicrat,quamuis  de  paucis  dici  po 


D 

2.RC;<T.& 

2.  Paia.>3. 


t:bi  nanebat,&an 
tequam  cam  voue- 
res.in  tua  fuerarpo- 
teftatc!  QuJECunque 
autem  hoc  fecennt, 
voiierint  taha,&:  no 


a  DcfimtoconClioftal-iliuifli. 

LQuod  euftodircdebumi.    MenticniHTcIfiaadantil. 

c  Qtiod  putat  fecrotniD.appaict  pcr  intidcHtatem. 

Quarepo^fuirtiJiT  cordetLiohancrcm    ?    Non  es  meiiti tus 

aQuircrutatuicotda,         Pcdes  omnesijuilotjuuntnt  ,nicndaciiim. 

hominibus ,  ied  Deo-   Audiens  aureni  Ananias  ha:c  veiba'', 

a  spivituni  cmilit.  _     b  Harcvclox  vindiai  magnuro tixorcm  incuffit; 


3 


jj" 


-.:'iP 


r.off 


clleDeum, 
b    Cecj.K  A  B.Legu 
initia  femper  vindi-  ^ 
ftis  commendatur  . 
DnofiiiijAron  igne 
olferentes  confumu 
tur;Oza  lulUnens  ar 
cam  mortuus  elt .  Ce  f 
cidit  ille  ,  vt  ca:tcri  ^ 
prsuaricatoresexem  o 
ploeiusterrc«ntur. 

*Af.iBROS.Nun- 
quidPetrus  ica  'ndi- 
gnationeefterbuit.vt 
An.^.niam  c.xtingui 
vcl]'.t,vel  vxc:»reeius: 
Scdcxcm 
noluirpcrin 


leddiderint,  non  fc  _^__^ ^._ „, ._ 

pntenttemporal;bus  u  cecidir,&expirauit.Ecfactuseit timor  ma^nus|  iuper  om- 
corripi  mortibus,led  aCo«iafidci.nm.  ^ 

jcterno  igne  danari.  c  He'squiaudicrunr.Surt;;entesautcm    iuuenes  ,   amoucrunt 
3   Sed  neo.Supradj  o     r^  t      V  r  xx  r  r  i 

xeMt,  fpiritniianao :  d  cumi,&  eitercntcslcpelicrunt .,  Factum  eit  auiem  (]uali  liora  - 

M''tr'cTgO    fpiritum  .  ^  .  Nc&icnsm»ritummortuume(re. 

^- --  rum  triumipacium   ,   &  vxoripiius  nelciens  quod  ractum 

aRcnon  vcrboinrrociii  v.-iorisjnon  Icrraoni. 

eratintroiuir.   t  Relpdnditautcm  ei  Pctrus :  Dic  mihi  mu- 

Sitatitipta:tiipJttemiU.'ni  app.irctfuiflc,ciuid  vtit]uecoi-:ucnit,  "tc. 

.^ppaiciparteiii  illjm  ptcciifaiae'prxfeatea>. 

UcTjfi  tantiagram  vendidiltis?  Atilladi.xit:Etiam  tanti .   Pc  - 

a  Talitotvt  pr.vdiftuin.cft. 

trusautem  ad  eam   :   f  Quitl  vtiqucconuenitvobistcntard  1  &c.Sed  magna  csci- 

1  2,  tas  non  permjfit  illa 


tucnr,  quodtimue 

runt. 

*  ChRVSOSTO.  Ibidem. 
^  Viddtiquomodono 
z  vocauitillam  Petrus 

fcd  expedauit,donec 

iiigrcderetur,  nequc 
4aUusquifpiatn  aufus  -{-/n 
f  fuitannuciare,quod: 

accidcrat.  Hoc  erar,| 

metusrnagiihi,  ho- 
7  pordifc!pulorum,6£ 
oobedienna.  Etnon- 

dumdidilceratvxor, 
9  neq;  alaquiseorum, 

qui  pra-lentes  fuerat, 

annijciauerat,quam- 

uisad  diuulgandum 
1  o  fat  temporis  er.it,'ve- 

rumtamen  timebanr 


a  Non  nos  honiines  t]uod  putabatis. 

b  Breui  nartatioDe:otamconcIu^it:t]uienimiepeliiuf 'nortuus  cfL 

ijn^ritumdomini  ?   Ecccpedeseorum  qui  iepelierunt  virumi  3  crimendeponererve 

a  Adiepf.Ichriim.  Hacbritutateetiain  eaminoiituramollcndit.  rUlTlCUm   pCrtinSClX 

bQ^iianonlolum  qtiifjciuui.fej  8c  t^uiconfcntiiint  <%icicntib.dignifuntmorte.  lHulta  rcfpondlt,  &i.C. 

tuura  adjOltiumj&i  ciiere  nt  tc .  Confcllim  cecidit  antc pedes i  4 

aQiiiadoftiumlfteteiunt.  '  (\    HOUrUm  trium  fpa- 

Intrantcsautemiuue^ncsinucneruntillam      eium,&vxor,&c.KA. 


+  Curcon 
fpiraftisia 
tet  vos,  vt 
ten  tatcjis 


eiusj&expirauit. 

a  Vtantcdixcrit  (^eftcicnte. 


ploeorum,    mortuam,& extulerunr,& lepclieruntad  virum  luum 

"iri  CCterOS.  "  aCongiegationcfideliumctedcntinm.         b  Eijam  inciedalos. 


fuui 


nnli 


epi 
-ji. 


Paruum  tempuspae 

Et       nitentie  datur  vxo» 

I  j  n,cuius  culpa  magis 

,    :^  l  D  E  M.  Licuit  f :  i  faccus  efl:  timor  mafrnus  in  vniuctia  ecciefia  :   &  in  omnes ,  <  e^t  veniaUs quam  ma 

vtiqjnihil  ofterre,.5(;  "^  riti,vtqux  confenfit 

hocrme  fraudefccif  •  capiti. 

lei.Sed  quia  frandemadmifcuitnonliberaUtatisgrariamrc-  ~ 

portauir,l'cd  fallacia^p^nam  exoluit. 

:^TF.RTVi,.Pcrcuflusc(lAnanias&:Elimas,  Ananiasmor- 
'  te,Elim.is  ccc  tate,  vthocipfoprobareturChriilum&hgc 

ficcrcpotuine. 
Cf«.??-exp/.BE.Noncanfaquxflus  tamleucram  prcuarica- 

tionisdeditrententia,Iedpr2uides  futura&^zizanja,qua:fiin 

plicjtatc  ecclefia;  prauis  inorib.adultcrarcnt.Ex  his..n.Sarabai 

tarum  genus  exortum  dicitur,qui  reb.  luis  ncquaquam  dere- 

liclis,apoitolorum  dirtnbutioncm  l"e  cuitodirc  fimulat.  Nul 


in.ii 


*  Ch  r  ys.Cogitate  qua  poena  digni  funt,  qui  iurant  ac  pc 
ierant.&c. 

e  Djcw;/>/,e3)»c.RA.Cu!pam vxorisinterrogans.declaratexip 
fius  confeiiionc,qu3m  maritus  fuam  monfirauerat  in operq 
t  g«/(iT/;(7-eJ"<r.Increpatiuedi£tnm.  vcl  ficdiftingucndum-. 
quid^q.d.quideft  hocf^deindefibiipferclpodet&dicit,  vti- 
quetoiiHcnit  inter  vos  tentare  fpiritum  domini^ 
g  Tenta.ifr-c.  ElA.Tcntatio  Ipintus  in  hoc  crat  quod  probauc 
runt  quanta  fit  cius  fcientia. 

h  i^f/jfi/fraijdlA.Exhocmnltie.xemplumfumunt,  vtvxores 
la  reos  pafiijs elt  penitentja  curari,fed  ad timorem  polterorii  ad  viros fups  lepcliat. Ahi indignii  putant,vt de puaticatotibl 
noxmmgermcnradicitusamputauit.  excmpUcapiant,quib.incrimincfimul&:mortc&  fepultu- 

RAB.Vcrumttansgrc(TorcsicgisChrifli{quamuistennpora    ramcruum,a:qijalefeceratconfortiutTi.  ^ 

11  morte non  punianturjmottc  fciani  fibi immincre  ajterna,  i  Ltfanus efl.:^  A  v.Ideoqi prius  Ananias i  Saphyra  in  con- 
* Ch r is.liic punitus eft  6c alii  lucrifadi  fiint.  Atque  adco  fpedu  ecclcfiic cito mortui lunt,vt apo(tolicaauthoritas,qua 
non  fimpIicitethocdi|penfatur,tametfi  &:alia  fignapriusfa  taeirct,oilend'erctur;&;quam  magni')  peccatorucffet,quo4 
da fuerint.attamcn  non  erat talis mcius.Sic  vcrum  cft  iUud,  oblatum  eiT:,iteruni ab ccclefia retrahcrc rnonftraretur,&: cg 
qnodcogno(citutdominusiudiciafacies.Ita6<:inarca,  vfu-    terjhuiuscxemplocaltigarentur, 

_      ■      ' ' ^  .^pO'  '■ 


Ibidetn» 


dc  niirabi 
lib.  (actac 
fcriptu.  li. 
3.infiQ0. 


NICOLAVS    DE    LYRA. 
is  cere,&  comn:umtatemiHam  wtrare, 

1  Quarc  p.in  c.t.h.rem./.c;/(3<j>»  fraudem.rclebatenim  de  mcdie- 
tate  pTxct)  habcre  experijas  comunes,ficut  &  alt),  &  de  alia  rnedieta 
te  vtuere  lantius  in  occulto, 

2  Nonesmen.ho../o/«»;. 

i  Sed  etiam  Dco.vt  patet  ex prpdillis. 

4  ^y^^^iZViSZU.Utc confequenter ponitur paena,cum dicitur. 

5  K.tC\.fHhito a  Deopercn/Juf.Tran/greJftones.n.alicHius legisfeu  ordi 
tiationts  grauiter  (unX.  in  principicpuniend*:,vt  lexfirmetur,i'r  alij  ter- 
reantur,^  hoc  modo  'hiadab  &  ^btufilij  .Aaron  offerentes  ignem  alte 
mm,percu(I>. fuirunta. peo in diefuarum  cbfecrationum,Leui.io.a.  Et 
coliigcnslinguain  fabbatolapidatus.Ntt.i  <,.d.ideoJubdnur. 

6  hltd.cQjU.rctrahentaliosaconfimiiib.  boc tamcn dicitur bic per 
antictpationem,cji4ia  pauct  adlmc  fciebant  hocfatium  ejModpatet  ex  eC 
fforepoficaveniente,!^ fa^ium  penitus  tgnorante. 

7  surgcn.au. iu.&c.£A  hoc autem dichnt alttjui,  quoi^naniasaU' 
dicns  verbum  Tetripfnttmt,&  mors  tlla  ftbi pro expiatione  culpx  fuit. 


noH  vidttur  yaiere,cjuia  non  dicttur  hic  vbifueritfepuUus,j.tn  locoft' 
cro  vel  nonjacro,&  vtdetur  magis  tjuoi  tn  loco  nonfacrq  &  occulto.Si 
.n.p^rtalus  fuifpet ad  cemitertum  communc,probabile  vtderetur,  ejuod 
vxorfua  fciuiJfet.Mibi  autemfepeliri  poffUnt  proprietarij. 

8  FiCtum  eit  za.Uic conje^ucnterponitur pina vxoris,& patet  l^ 
tera  vfq.ibi. 

9  Si  tan.agrum  vcnt.i.prorantopracio  &nd  maiori.&cxpreffit  Ve 
trus  prxcifefitmmam  qui  vir  eius pofuerat in  comunitate,qu(  rejpodit» 

10  Euzm.i.certe.  ' 

1 1  Tanti.pi-fc^f. 

12  Qaid  vuq;COO.Vo.tCD.Cpi.do,Hic.n,fraudatiodicitur Dei tenta 
tio,(juia  per  ipfarn  acquifterunt  expenentiam  de  Dei  notitia  occafiovali 
ier,tllam fraudem grauiter pwmndo.TentaYe.n.efl  exprimentuTrt  acci 
peredealiquo. 

I  j   Ecce  pcdcs  eo,qui  lc.vl.to.iam  reuerft  de  eiusfepnltura. 

1 4  E f cftcrcnt icpunitamfimili ppia.Cetera patent vfq.ibi. 

1  5    Etfi.eft ri.ma.in wfii.in conuerfatione credentium in Chrijlum 


retrahcnsqidcmlibetdecongrcgationeafimilitransgrefione. 
^f^^Tftrus prsuiitt,quodreligtofimorientes proprietartj forent eccle-  l6  Etin omncs quiaudie.ha;c.«rf»2  alijquinonponebantfichoM 
fiaslica  fepultuta cariturt,&  fic  non  permififiet  hnaniam  fepeliri nifi  fua  in  communi,nihilominus  ex hoc  fa£lofuerut tertiti  eogitantesfeut 
f{>"(f^jf(t,cumefktordtttatqrecclefi{:fedquic^uidjitdeveritateyhoc     rttatem  vltionisditiinnSf.  ..-...■  i 

Tomo.  vj.    !(  '  2  ^ 


103 


T 


Gio.orcl.&  Nicolai  dc  Lyra 


1032 


^  a  ^poniJorHm.  Non  folius  Pctri.licct  pro  honorc  cius  cxten 
A   rncc.mmr,nr>n  taincn  (:t€t^ coruiu  taccntur. 

^  Crvsos.Ex  bocmanifcilum.quodnonuidomibus  ,  icd 
fjiicm.      inrempioquodocciiparant.conuerrabantiir.NciquevltMca 

ucbant  fiDi.nc  coniingcrcut  i«onua:lcd  nihil cuiamcs,  eos 
attingebant,  tividc 


quomodo    in     luos 
•       ■  erant  auttcri.in  alios 
tiudicbat  aatcm  poreutia  non 
vrebantur.         ,         b 


a 


crcdcntihus  allari.vt 
omncs  non  poffent 
contingcrc. 


ibidctn. 


ccnc. 


Auspra^d ixcrat,  Qji credit  in  me ,  0t.  Mmcntibvis  cnim  illis il. 
lic&noncircuncantibus.affcrebaiu  ocsin  lcais  &: grabba 
lisquos  habeKmt  in!Kmos,&:c. 

d  ^ugcba.credrnindo.wul.KAB.TiryncT^t mnluxado  crcdirn 
lu  ,vt  tidci  crclcctc  fortitudme  Ibla  fufticerct  vmbra.Vcl  tot 

cranr  tnnc  mfiruu  a 

■  Non  tsBJum  p<ivc:b.ivtl  vmtrjiTi.ficutde  ['ctrodiftuineft.         Amptiotciu. 
f»unio«U(leUubiiutC-icluifiHKH>mnijuui>ii3.lii:i'.uf  lufcitarur.- 

Viid.-  luCi.Ciiciiitii  ic1':sraccrJoluni.  ' 

c]iiit.uiciieranc  h.TctPcr  maiiusautcm  apoltoiorum  hcbant-^ 
iigna  &C  prodigia  mulca  in  plcbc .  Eccranc  vnauimiccr  oai- 

a  Muientct.  ,  1   r^  ■'  ,   civ 

t  ln.l,>iiioftpiemis.vbtot3tionirim(i!i«rt.b.intS:doatin«.  InbJJliu  n  . 

RAB.Vt  lupradidu^  nesin  porticu  Salomonis .   Cxccrorumauccm  ncnjpaudc- ^      ,     .  . 

cft.  In  hoc  mirandi      ^      /ai.  »  A.or,scft.insMi,n.c.n,.  4"!abat  .nfirmos,iuinc 

funt,qgia magnitudo     ^^^c coniun2;crc fc  illis,  lcd  magnificabaccos  populus .  Magis  j  Jf "'!'■;.';' u;!'."!''^'/: 
^ratix  non    tecerat  ^'"crciubat.  iioni>\n.uiai.uiunac 

renlus  diucrfitaiem.  j  ^jvitemaugcba^cur  credcncium  in  domino  inulricudoviro- 

Nullus  lexuia  tcg.io  Ucicxcluditur.non  cfl  c.iicn  ycrfoiiaium  accciitio  apuu  ncum. 
Qui:'.><;c  ci.int. 

rum  ac mulicrumjira  vc  in  phuea.s -i- eiiccrent iniiimo.s,&: po 

«  Qii>Iifculcur.qiic.ad4iftiiiftioiieiu2'iibjt'>ruin.  :      "      . 

Q.ua(i  prlnftpc. 


>f 


Vnanimiter  omnes. 


*EED.^.Ti!ncPc  '• 
tnis  vtr.bia  corpotis  '^ 
lui  inuif.biliter  allc- 


tHc5t 
di 


4« 

ICIQ. 


mM 


*  CHRySOSTO. 

^  Hoc  dici  t ,  quod  non 

r<.nr''°"*  vltracrant  contcmpti 
biles,ricujt&:prius,&:e 
B  quod  breui  tcmpore 
ac  vnico  momcnto  ta 
tafaQafinta  p.rc^to- 
rc&:  pnuato.  CaKini. 
itaque  lam  etat  tcrra , 
tum  propter  viuendi 
ratione,tuuiobliber- 
tatcm  diccndi.mira- 


nercnt  in  lecciilis  6<^grab;ui.s ,  vr  venicntc  Pciio  (alccm  vm- 
bra eiusobum.brarct  qucmcjMam  corum,  &:  liberarencurom 
nes  ab  infirmiratibus  (uis  .  Concuircbat  autem  6c  muki- 

a  Piaterha  itatorcv  Icrjilalciu. 

tudo  vicinarum    ciuicaium  Icrulalcm  ,  afierentcs  a^t^ros 

a  Morbis  &doIo!il>us. 


fidc 
C  lcs  infirmos  roborat. 
*  AvGV.Situnc 
opem   fcrre  potcrat '' '"  ** 

vri:bracorpoii5,nnin  ^'  «• 

to  ma2.is  nunc 
tudo  lUtut  sfSii: 
-7  fupplicationibus 
dcrat  aura  qux 
tranreuniis  ,  quSi 
•ruagisgrananuMCpe 
rimaucutis,&:c. 


Ad  diftcicntam  bouoruni  ijjiiituuiu. 

Ccvcxaiosa  ipiruibus  in!mundis,c|ui  curabaniur  omncs. 

Adtenendos  apolioios. 


ibidcm. 


^m?d?;m angdi?.ta  f  Exurgcnsauccm  -princcps  faccrdotum ,  6^  omncs  qui  cum 

admirabilcs  ciant,  ad 

jiih.l  lc  con.iertentes, 

nonad rifum.nonad minas.nonad  pcrlculaNonfoium au- 

tem  propter  hoc,fed  eiiam  quod  vaide  humani ,  &:  proalus 

loilit.-itierant,aliOienimpecun;a,alios  corpoiaii  minitterio 

C  iuuabant. 

,,  c  0?fro»-Kw,«3rf.Exc;v.p!oAnania:,&:vxoris.pcnaenimduo 

■ '  t«m  qui  fraudufenter  eis  le  eoniunxcraui  CKtecis  tribuit  exe 
plum. 

A  CHRysos.Magnaacccdcntiumfides,  &:maiorquam 

fub  Chiifto  ipfo,vnd"eaute  hocfactuin  clUEx  coquod  Chri 


ftus 


e  Saltsmvm.  BedA. 

Tunc  Petrus  vivibra 

corporis  (ui  inuifibi. 

liter  alleuiabat  infir- 

g  mos,quinunc  inuifi. 

bili  fuaj  intcrtcflio- 

nir  vmbracu!ofi>.iclcs  infirmos  roborat.Etquiactiam  Pctrus 

figurae(l€ccIefic,Hfe.cdusinccdit,{cdvmbraiaceti.<ierigit, 

quia  ecciefia  cxi -rtibus  iiucndes  quafj  vmbratice  traufaunt 

in  terra,&:  hic  lacrameniis&'.  figuris  cflcilium  rcnouat,quos 

illic  pcrpetuis  d>)uis  rcmunerat. 

R A  B. lmpl#ur  fentcntia  domini.jQji/  credit.cpera  <jhx  egofii- 
cjo  (fr  ipiefaciit  C'^  maioia  horuni  fjciei. 
f  £x«>_gf«r,cirf.4»oCHiusos.Nihilimpudcntiusncqucau- 
dacius  mahtia.Q;Uexpertiantcad.diceiant,quanta  lilorum 

«p   virilita^ 


t»D.H 


*    I 


efl  maius  alio.auia  ommafiunt  unistc  diuma  tiiftnita,atm  iiiit  opetato  j 
tam  ■virtutem  naturx  cr^atiCttanfcendentia  .  Siautem  confidcrentut  } 


Diiufio. 


defcribitm  hxc pntdicatio  tanqmm  virtuofajecundo ex  hoc  oritur  lu- 
dxorum  cottcitatio  venenofaJlti-.Exmgcns  autem,&:c.  CtrcapnmH 
ofienditur  apofioloniTfi  pr.tdtcatio  rirtuefa  ex  duobut,fcihcetcx  mira- 
culis eam  cotifirmantibus,& ex  mtdtipltcationecredentium  adexhorta 
tionem  apoliolorum.  &  hoc  esl  (juod  dieitur.  Per  m.apo.  &:c.in  ple. 
7s{o«  dicit  tn  principibut ,efuia  not  credebant  paucis  exceptis,qui  occul 
t^  Chrilhanierant,vt  GamalicUJiicodemus^ip- aliqui  alfj. 
g  Etcrantvnaomncs/apo^ol/. 

3  Ijiporticu.Sa.v/^i  eratlocns  orationis,&  prxdicationis. 

4  cererocum  autem  ncmo  audebat  con.Scc.fiSlf.timentes pf 
■nam  au£  veneratfuper  ^naniam,&  eius  vxorem. 

5  Scd  magnificabitcospo./^-opff «■cMrai/onw  &  miracula  qm 
fiebant.er  iiwa  bona  pro  rnalnjuis  perferutonb.  qui  reddehat.&fubddi 
furdc  muiiplicatione  credentium,cum  dicitur. 
■6     Mig^s  &atcm  iQ.t^.c.pacetliteravfciKcibi. 
7  Vt\-C.Vc,ia\.\'iTi.&cC.,iiiquoponiturdiflcreCtaTetriadaliesapo 
flolos  in  operAtme  miracidorum.^am  alijapoiioli  curabant  tuiirmos 
fertatlmi  niar.uum,ftcut  fuprarVer  matius  aponolorur,i.&c.  Ve- 
trus  auiem  nojolm  pcr  tatlumfed  etiam  pcr  vmbtarn,  quod  efl  maius 


NICOLAVS    DE    LYRA. 

„    .  VcTm2nusiiU.Toftqlupc'riiispofifacnpr4:dicatioTetriapHd 

liidsos  fingulariteryhic  confequenccr  pcnitur  eius  vrtdicatio  apud  cofie     quantum  ad  rcmfafiam,nc  vnnm  efi  maiks  alio,ficut  fnfcitacto  mortiu 
cum  alHS apoflolts  communitcr.Ec  dmditurin  duas partes.nam  pnmo     quam  curatio leproCi^fs-  curatio  leprofi  cjuam  curatio  fubita  iangnim.St 

militer  ft  confiicrentur  quanrum  ad  moiumfaciendi,fic  maius  eji  cura 
yeleprofi4m,velLwgiiidumfoio  verooquam  ta(Iu,&pcr  vmhramqui 
per  verbum.verbumcnimeHaliquidprocelenscx. hotnint  bahens  vtt 
tutcm,fed  vmlfra  nihil  efi  ipfius,fed  tantiim  pnuatio  lucis  f X  interpofi-  i 
tione corporis.Et quia Chrifius  nonlegiturcurafft  per vmbra,ltcut?e' 
trHf,idee  Hidctur  impletum  ftijje qnoi  dixit  loun.i 3  -b.  Qui  credit  IB  1 
me,opera  qux  ego  facio,&:  ipfe  facict,&:  maiota  horu  facict.  I 

Cetera  patent  in  Ittrra, 

8  Exatgcnsa.vitcm. Hicconfequenterponttur ficerdotum  cencita- 

tto  venenofa.nam  concitati inuidia qux  venenum  eji ammjc:  voluemnt 
apoHolos pcrdcre,fed  no potuerunt,diuinauirtiite eos  proCcgente.Btfe 
cunittm  hoc  redftduum  Imins  ca.in  quatuor  partes  diui.ittur,q'tiaptim 
ponicur apoWolnrum captlo,fecundo  capcoium  increpatio,ib.;,£l intCt 
[QgWit.CertioincrepaioriieKcufctio  ib^.lkcipondcnsii.ncm.qMr 

toex.ufatorum  itmijfio  ihi.  Confenleruntautem.?n»i-<jdA«fi» 
tres.qma  primo  pon-tur  apoflolorum  iniurioja  captio.fecun.io  earuti  mi 
raculoja  libcratio,tb!,  An§e\us  autem.tcrttoeorii caiitelcfa  reduBio, 
ibi,TunC3ib>\t.CtrcapnrKumdtcit.ExuT.iU.pnn.iz.&CC.E!ihocvi- 

detur,q!tod  iofc^zsr  qui cuin  tlio  erant,dc  fecia  erac  SadHC^orum,q'ii   - 


Miraculo  quodfiebat  adolte ndend^m,quoU  erat  princtpalis  apoHotus.  Scienium     gant  ref.meaio»em,&Jpiritum  &  angelum,vt  habetur.mfra  2 iJdM 

■"■■-'-    fubditur. 


rum  con-  tamen,quotificonJiderencurmiraculaexpartevirtutisa&iuJt'vnu  no 
fjderatio     '^  '       -"        -*  ^^ 


it  Repleti 


Wlt>i«- 


hriiti tadc.p qua» fignificantur fanationes    Ip(i eta n interpretantur ii.ai, non  ta lueu ermt lu ; ti lccuau 
antper(alul3ciaconfilia&horiamcntapr?    veritarem.fcdmai^isfec  induha.oae  vclnominisvurpatiJ 

ne.&:  ideo  p  iitos  ngnificari  polTunt  (acerd;>tes  duri.Si  pjtu- 


■    MQi{.ALlTEA'  ~^  £xK»-^?c«f-i«.;»'"».er^'.lihSadacxieranrparuliteiari,quudc. 

*  I  Termt.&cMi  figna  &:  prodigia crant fanitatcs corporu     tota facra fcriptura  no  recip'eb.lc  nifi qu  nqae  libros  MoyJJ; 

virrutenominisC" 

finimaru.n,q  ja:  fiuntper 

ilicatorum  ccdcfiaf. 

;j  Eterant 

piinusoo 

pacificaui 

cle(ig,dsbs: 

4  C.«r?..j;»-.prapc:rqii3i  Jicit  Aprjit  jlas 

fiJciis  (aniuifiJcli?v|  d.aaiU. 


l.Gor.S.c.quxpars 
7  ExuT' 


in-rpcdim<;nruincarceratiopote(tdici  largc.na  laipedirriSm 
tale  ett  multaafflauiii  eoru  quizelant  proanimarum  lalute 


*  Ailf- 


lOjj  AttusApoft      Cap.    V.         1034 

■  virilitjs dc fortitudo  ex  his qux atttentarant.attamen dcniio        ^  R a bb A.Ch riniana: vcl iternx.quod  ideo non  addirur»  D 
attentanr,^itcrum  fimuJconlurgunt.  qniaiam  famofaccarfedaChriftianorum ,  pro  qua  traditi  ibidet». 

Si4rgensprincepbficeydotur»,&c.h[oVuS  ex  his,inqu!t,qu^acci     lunt  carceri. 
deratit.excitatuseil.&inieceruwtmanus  ruasinapoUoios,&:        «r  CHRys.DupIcxfecuritas,ficut&infcpulchro,eratob-  -, 
pofi;cruntcosincuftodiapublica.  Nijc  vehementiusillosin    fignatio&homincs.Vide,quomodocum  Deopugnabant.  ***^*'-c 
lccVantur,  ncc  ftatim  Dicoro,crantneha:c 

iliosiudicarunt,  expe-  HKxchxtefisvnafiiitdereptcmhzreGbusiudxorum.  humana,que  cum  iliis 

aantcsiteruni,vnllis  f  aui„on.a7<;SaT.te'£^  faaa,qms  .iioseduxit 

^^'    hantbenigni.&c  a  .liocrant,qu^eft  t  h^refis  Saduca^orriArepIetiiuncrzelo  '  •jnuisdaufis.quomo-  t  ?mul.. 

a  Hfre.BED.KAB.H5E  U  1        .    .         »  .  ,,    ,  r  ""«.  I  ^«..i         de  cxiuetupt  cuftodi-  t»one. 

jii.-  refisicifliointerpreta-     •|-&inieceruntmanusinapoltoJo,s,&  poluerunt  cos  incu-     l^us  ante  fores  flanti- 

"1    rur.Velha:rcfisabcIe-  ^  a1ISiueptopterfitmitatemcirccris,fiueproptercelcbr«tcmvirtutisfaa«inpub!ico.  buS ,  ita  inlaniCntibUS 

rdi'?trq!KcquS  ftodia  pu'blica.  Angelus  autem  do^iiini  per  no^bem  aperies  3  f^ J.^-  -^,^„P-^- 
damputateligit.  ,.  .    „      ,  ,.  \«Htmi&ftab,ie.:vc>maniKm.       4  detinuerunt  carcct 5c 

ai«-^  b  jixcBE  Saducfi  d  lanuas  carccris  &  cducens  eos,dixitjIte  &  Itantes  loquimi -     vincula.  fores  clauf^E. 

^^^"'-  intcrpretantur  iufti,di  '''■°^°rS'Lrf"c[Zt? '"''"""''"'•  y  hos  Iperabantfc  polTc 

iiia Sadoch facerdotc  ^  cf  Nihiiprstimoreceiante».  vinccrc,  innpientium 

vel  propter  genus  vcl     ni in  templo  plebi  omnia  verba  vitx  huius.  Qin  cum  audif  ^  puerorum  rcm difcen- 

prOptermOreS;iuft;fi-  C  a^Secundmnpticeptumangdi.prompueft  obedientia.  -,   tCS .  Milliftti  lanC  iUo- 

canres  autem  leipfos      ,        .        ,  j-i        I    .  ''^'-"'^"-""f^^WP''-»'*-  ^  ni,m,  propter  hocad- 

,  vcndicabantfibiqaod     Ient,intraueruntdiluculoin  templum,&docebant.  Aduc  8  ^-^nt^^  faaumconfi- 
'  nonerant,  eorporura     niens  autem  princeps{acerdotum,&  qui  cum  eo  erant,  con     tentur,  vt  omncm  in 

reiurreclioneUl      nC--  a.f  Q.uiaadhocpofitieMntiacuftodia:vtadiudiciumtrahereniur.  jllis  CXCludant OCCafiO 

gantes ,  animas  cum  ,  ...  birAetaie.c«.acerdotum&scribarim.  ncm.Vides figua  vatia 

carncperirediccbant,     uocaueruntconciiium.&  omncsicniorcshiidrum  lirael:  &  9  cum  fignis,  alia  qui- _ 

led  ncc  angelum  nc-  ^  <  Apcioii.  (jej^  ab  illij ,  alia  au- 

que  fpintuum  vJlum     miieruntad  carcerem  ,  vtadduceretur.  Cum aute  veniflent  tcminillos  fada.qux 

cfle  credebant  ,  om-  r     .    .n  ■         afQaenocbufu.ninue.mant.  &clarioracrant.Bcnc, 

nesfcripturasprxterli  ^  mimltri,&apcrtocarcetenoinueni{rentiIlos,reuerfinuncia  neque  ipfis  ftatim  in- 

bros    iVioyfi  lefpuc-  ^  ^      .,-.        a ir vt maius fit muacuium-  ^  dicatum eft,pnusanxij 

bant,  &iueomaxime     ucrutdicentes:CarcerequidcinucMmus,claulumcu  oi  di-  fccumfuerunt,  vtco- 

,   .       ptincipibuS    in    pCrfC-  a^  Nonncgligentes.f  VtminoifiteuaiendifacuItas.bfNonexUtere.velpofttcrgum.        ■    ^     gnofcCntCS      diuinani 

^    cutione  apoftolorum  gligctia,  &:cult6des*itatcsauteianuas:apericces  autnemine     cffe  virtutem  ,  fic  di- 
conienticbant  ,     qui  tPote»tesvei(ipie.ites.  fcant  omnia  .  O  infi- 

uittute  &c  fignis  rcd-     intusinuenimus.Vtauteaudieruchoslermonesfmadftra     pientia,timebant,in-  tfummuj 
dcbant   teftimonium  ^  quit,turbam.  Quide-  faccrdos 

rcfutreitionis     Chri-  nim  illis  prodcflc  pote 

fli.  ratturbas^OportebattimercDeum.quitanquam  volucrcsil 

.,^     *CHRVs.Iteruminciduntinpcricula,itcrumdiuinagratia  los femper cxipforum manibus cripiebat:fed magis turbani 

"^  fruuntur,(&:poftpau'6)Educiis:noniJlceduxircos,fedper-  mctuebant. 

mutit^vt&hacrationc  ipfiimp  rterriti  efrent  qd&c  oftcdc  c  Co/j«oc<im««^:S:OECVM.Angelinamq;ccarcerc  cdudio 

tant,noclein^rcfliintemplum&:docentes.Siautcm  emifif^-  apoftolisquidemad  confolationem,  lud.-Eisveroadvtilitate 

fentilloscultodes,effugiflrent:nquideperfuafi  exiiflent,im6  cxhibitacft.Ignoraruntautcm  ludsidiuinameflc  potetiam  ibideai     ^ 

ficosilliemifiircnt  neutiquafnm  tcinplodociiiirent,  fedfa  vt  primum  inagcndorumperplexitate  conftituti,fivellent 

giflrent,&c.Curcti3mpcrnoctcmcmifitillos,quiaficmagis  comprehendercntur&  ipfiacdocerentur.llliveroadeoex- 

quamaJitereiscreditum  eft,&c.  ca:catifunt,vtnequeauderentviatempIoabfttahere  apofto 

c  Mgelus autem,  &c.h  E  D.  Non  dubitat  Thomas Chuftum  los,quos  tamen  maxime  abominabantur.  ' 

carnem,&offahabuifle,quemianuiscIaufisviditintrafrccc  f  Caycfrew^Hf.eirc.BE.Infaniludfiqui  ftimulantc  inuidia  di- 

j^   ceiple  cumfociismortahadhuccarnercUituscIaunsiaauis  cunt  furantibusapoltolis  lefudemonumento  iubJaiu,  quo 

egrcditur.  furtodicantapOitolosdecarcetecJauibablatos? 

d  ^i;4:AwMj.RA.Chriftiane  velstcrnai.Quodidconon  addi  g    MiJ^f/^arw.BE.SccundumGr^cHmmagilrratuslegendii 

tur  quu  famofa  cratfe6ta  Chuflianorum ,  pro qua traditi  eftfingularinumero,ficut&:infequcntivbidicitur,  tunca- 

fantcarceri.  biit  magiftratus  cum  miniftris. 

^-^w^p- 

NICOLAVS     DE     LYRA.  gelica,quffenonextenditadfacieHdi4mUuocorpora.eJj'ejtmul.Totmt 

"k  1  Kcflcti  {oMzc.i.inuidia  & ira,Haru  apoHoli pradicabant in le  tamen angelus  virtute piopriaimuas aperire.  (3" claudere  ficut  priuh 

fum  re/urre£iionem  ex  mortuis,vl  diQum  elifupra  in  principio  c.prace  &  huic  moio  eiucenii  apojlolos  v:de:ur  iitera  magis  concordare. 

dentis.DicunturaHtem  Saduc*iaSadochquoiesitMflniainHebrfo,na  4  Itcitantesloquimini,intemplo.co»^<i«ffr  dr//jrrff»(if. 

Saiucaitnter  altos ludsos  erantiniuiiciis ,'& punitionibus  acerrimi.  5   ricbi.ibi conuenienti. 

dictturtnfcholasiica  hiHoria^propter quod  fihi  nomen  iuflitif  vfurpX'  6  Omnia uerba  uitx  ha'ms.fchrinian£,qua  ejl  m  prefenti per gra 

bant.  tiam  &  pergloriam  infuturp. 

2  Etpofucruntcosincufrodiapublica./rff^,inMrcfrf ,  i»^«o  7  Quicumaudifrcnrintraucruatdiluculo.fiJB^tttfw/^m^i/tfi 
fonebantur  tnalefailores  publici,  homicidxylatrones,  (2f  huiufmo-  impLettonemmandati. 

di.  S  Adueniensautcm.f/;V  confequenterpomturdilfteliherationisad 

3  AvgCZU.Hic  confequenter  ponitur  apoHolorum  mirabilis  libera-  miratio,cumdicitur.AdaenicnS3iUtem,S)CC.Etlitcrayfqueibi. 
tio,&jecundohuiHs  Itberationis  admiratio,  ibi.  Aduenicns  autcm .  9  Et  mifcrunr  ad  carcercm.ut  adducerentur../^(i//of  (?«/>»  pofi 
Ctrca primim (i/c/t«y:  Ange.au.&C.apc-&C. D/t;f  hic  quxdam  Gl.^  tifuerunt tn  carcere,vt craflino  inde  traherentur ad  iudkium ,  eJr  f oa- 
non  aperuit fecundum  rem,fedfecundum  apparentiam,quia  eduxit  eos  demnarentur,C£tera  patent  vfque ibi. 

per ianuu claufas ita  Itbere ac  ft  effent apertf .  Et  circa  hocnon  efidu-  lo  Et  cufrodes  {tintCS,SCc.id e[l,diligentercuftodientes,(iriaft  dicat, 
bium ,quod hoc potuit  fieri  virtute dtuina,  ficut corpus  Qhriiii  nondm  nonexieruntperdefeCiumelaufurinvelcuilodiA.Q^terapatentufque 
glortofume^tdevterovirgintsclaufOffednonpotuitfierivirtutean-    ibi. 

*  Ambi 


M  0  I{^^  L  t  T  E  F^  «c/f/?tfr«w.i.epi(copicarum,ficutdidum  fuit  in  cxpofitione 

*.'  '^"?'-'"<  eJ?"f.Pcrqucpotcftintclligibonuscpifcopus.na  literali.Et  ficargclusianuasaperitquando  bonus cpifcopus 

«pifcopiajigclidicutor  Apo.i.d.^<'pf<w/:f//<«<i»it/i/««r/fpffW  di£ium impediinentum lepcllit. 

ec'  Tom.vj.      K    i 


lo3y  Glo.ord.  &  Nicolai  de  Lyra.      - 1036 

'^  a  .^flii/.^f^.BE.Hecficcredunt.malitiacniniintcriorcorpcr    fcvIcifcantur.Proptcrhocaportoiiillisnon  rcfpondcntauda 
A  fidunifignjsctiammanifcltisobdurat.  ftcr,5cc.  ^.  | 

*  b  Pr.*f«p«Mdo.BF-.InGrcco.Nonncpr5cipicndoprfCcpimus        :^  CHRVs.Perliocmanifeflaiitcs,  quodmxtamcutcra  ac  '' 

Vobis^Nam  ficloqui  m'agisii)tcrroganticonucnit.  fcntcntiani  Dcih?cfa<[ta  nnt.Nondi.xcrunt.iutem,quod  no 

C  A^pwilwlf.RAB.l^rufalcaiprincipcm  cmitatugi  inqua  ct    diximm  vobjseiiamtuncNosnDn  poirumus.qux  vidcmus 
ros  conucrlamur.  in  &audiuimusn6  loq. 

hocignorantcrlaudat  ,.  .      .       /,        ,  •iVttumft,u4e,dpotc„tur.a»a.drct.    ^      Non  cnimerantambi 

apoftolos,quincctcr.  ^  tcmpIi,&prlnclpcslacerdotum,ambigebant  de  illis^cl  pa  »  tiofi  &:  gioriofi.  Scd 
ruimimsccirantpr^4i     ficrct.  Aciucniensautemquidam  nunciauit  cis,  quiaccce  vi  2.  iterum  cadcm  dicunt 

CarC  ^  a^   Piitctii^a  tuiflefnudcin.cumpolteualiooiunaoiil^tebant.        bf  (^dvo;  prohibuiftis.         CrUCCmaCrclUtrCWiO- 

^  supernoffangHi.  riquos  pofuiftisin  carcere,lunt in  ccmplo  ftantes  &  ^©''cen- 3  "'^™'*^<^ 

Bed  A.OJlltUSelt  *■         f^,  _  I  ••     u  r  •      /•    •     o      J  .   C  Obedireopor,&c.. 

princcps  laccrdotum     tcspopuium.TuncabuEtniagiltratqsGum  miniltns,&:ad  4  ^BERNAR.Quid^  '« 
debiti,quodiplcfibi5i       ,  .   .  «5  EcccHi««tudo fidd^nou »«<«». quinnxcrii.t.b,  Noy  Dcum.  c  nim  ,  quod  iubct  ho- 

luisiipprec^tub  citdi-     duxit  lilos  Ijnc  vi,Tin>cbantci)ini  popu  mm  ne  lapidaren-     mo.prohibet Deus, S: 

CCn%  '.    Sangm  eius  ftt-  _  1  -/r  MBi«entenimdominu«T«dcntvosmconcilii..  CgO  audiam  hominC, 

Uftfiy.f  perMs,&fi*per  filiosno-     tur.EtcumadduxillciitillosJtatueruntin concilio.Etintcr  7  furdusDco.Nonfica- 

iirgt,  .  f.    «TNpnlenitetdijiiaUi.redautQritatepootificaliprxccpinms.  g    poftolilCIamantquip.    % 

RBB,Patct  pcranti-  D rogauit  cps priiiccps  facerdotum dicens: Pr:Ecipiendo  prje-     pcdiccntesi  Mf/<w»fl 

ChrafimdiclumCflTe   :  .  ^         airier4,quodetoptetelautatem»elodiuratae«nfc  g.   obedtre  DeO,&C. 

*  f,  bfNon  lbluit|ddcail(iscaatranatt.«mprohibmonem:redeti<mTepI(rtu.  y    r   .»  r>  a    vt. 

^'r;rif&^.cccpimusvobisnedoceraiuiu,dinineilto,5c,ecccre>lcfm,oU:sV'^^^^^^^^^^^ 

\  t:  ■  1  Noua  &  cul  pabili.  •  • 

Sa^Sf.4l=^"f^l='"do"^^rinaveftra,8rVulrisintrodacctcfupcrnos'SPfXr^^^^^^ 

*  .,';:_'       _„f,,,-  «1  S«n5uiuisv'.ii1icljm,Dr«dicando  cunjiu(lumfuill"c4c  Chciftum.  ',.,-,f^U;r<.  c 

^  tlO   pOntinClS     retUia.  tj^t^lonDei."      ciflefu.quodnoijaddunt.vffuptidiaumsftJuabmdetaufi».  CUiaDUlS.  t 

lur  rclpoaliQnc  pri^-      _         ,         1    b  n  r  f<in»t;ptincc^s.  izg  HosfumHiteflcs. 

de-iti,  languinenihorriinisiftius,  tRclpondensautcmPctrusSri  ^     *CHRysosTOM. 

._  ,         R  A  B-  IntCrrOgaH-  at  Exfemote&zclononpatiuntur»numloquiprooin«ibus.  '  Qaorijnif^quod  rCllljf 

^'"^•'♦•''dodiaUtT),    SolCte-        ,^,^n     ,;J-       ,      M  B^..t«loa  .ettdo  dant^.mplu^nn^,  vtendi  v«bo^^^  I  4fionCm    aC   poeilitCn. 

i     fidomiu*  biftas 

*»s-4^-  firqiau.iw-»  «^-m^v  ^  mmiDus.  ucuspatrumnoiirorum  laicuaaitielumquem     ^""-  v.*wiiiwi^.v^«u 

«.Ur^tOS.  tia.  aU  HiemanifcfteUnguineminuoiucunt  fup=te..s.bfC)j,r.rtu,nafmal«diaum.  ^  I  yaUtCm     re  fn;fllQnCin 

Ue     fCnt.         *CHRySOSTOMV$  r  b      ci?Totiusecclcfi*quxii.coel>&;n  terraeil.  «d^t,  UOS  tcftcS  lumUS . 

^e.c.tc/a  Q^jij  jgijy^  Apqftoli,     vos  intercmif^is  rufpendenres  in  ligiv^ .  i-iancprincipern     Et  fpirituirinaus  qui 

iUji'  itCftirHCUmmanfUCtU  »ir  HQminum.bfViitutibmvelafcenfuin?oeIum.  +  ♦    ■        I  9nonaduCiHirCt,  pCCCa- 

*"*         dinc  ijlis  loquqntur .      .      „  ^  c,ProfH.iK«:xc«ni.atis»eifiiio.  .otisantcanondumlola 

quamuis  ccrte  diccrc     &sgiuatorcm Deuscxaltauit  dextera  lua  ad  dandam  pcr-^  ■tis,atqueadeoargum5 
potcrant,  Quinam  c-        .   ,   afideo ».««.« &ax.id«>in.xiumafcendit.^   bfq.,e«ftuau.poe,itenti«.  i  1  tum  hoc  dubitationc  i 

flis  vos,  qui  coiitra-gnirentiam  lirael,  6C^  remiiiio nem  peccatorum  :  &  nosiiactconttoueffiacatci. 
riumDcoprccipitis,&  «f  vifmtu»,.arcenfionis,^iritu.it,iffionu.     bfTcftiseft.f  Nev^iisr,tfctmj.huminu..         ]Xcmi(Tionem  pscca- 

poft.  Igiturfiquidcm  lilunius  t^llfis  Ao|:ijm  Ycrboruri)  ,  6;  Ipirituijandtus  quem^^toruajaudismiier,&: 
^iUi  vobisobediiset,  quod  poenam  non  exi , 

benearguerctis  ,  fed  '  git,8(:visocciderc,qua 

quia  &tunc  (lixcrunt,fc  «on  obcdituros.fuperflu^funt    taelhEcmalitia,&c. 

iIlxcorrc£lioncs.Vidccriminu contextu,& magna audacia,    h  Spintn^ti:l4s.  3 e  ^J i<5  robr>rauit,  vt  vobis  etiam  cefiftcnti 
'*  &:infipicntiam.Voluntatcs  nuncludjcorumcasdisauidaso-    bus  magmlia  D-ifirinitprpfxJiqcmj^innobisloquerisfoc 

_  (tcndcrcvolunt,quo(inon|)£verit^t?ml>aecfaciant,fedvtfc    n^at  vect)a,qua:  aqditis. 
^  (C  ^QttiibHS 

N  I  C  OL  A  V  S     D  E     L  Y  R.  A.  Relpoadcnsautcm  Pctrus&  a^poftoli^&c  Licet gh.interlinea- 

;>kl  Ambigcbantdcil,quidnamfie.»y<^,>ii£5'^«p  qmttrett^  risiicat,qtoiapoHoLt  exferuorfmatinonfneritntpafftvnum  proom' 

fur  &  capexfnlHr .  nibus  loqui,non  efl  tamen  vertfinUe,<jiiod  omnes  lo^uentes  fimul  dede-  \ 

2  Adoc.ia.qu>d^vn,iCC.<}uiriderataRantes  epsintemfh  ,  &i»  rintrefponfionemqu£fequiturperor^nem,qwaihifui(letconfufiovo- ' 

trepide  docentei  Aniim\c\iuiteis,Si.C.&pt(tetlitera.  (um,quodnonefiHdecens,nccbeH^tnteUigihilc,necficpermiCticurb9 

'3  Tuncabiit.  Uicconfeciutntcrponiturapofiolerum  cautelofaredu-  mintbusloijutinlacoiuiictf.ldeomagis  videtur faluo^  tamen melioriiii  j 

RiQ.lniertmtentmiSlnonctlium  adreducendumcosturpiter,&afpeti  dieio,q<tOfiVetrus  folus dedttrefpon[ionem,qua  dat* alij apofloliappro- ' 

fu ut  makfa£lorespublicosfed  videntes deuotionem populi,  timentes ne  baiierunteam  lanquamfuam,nec iUaglofa,curn  nonfit  )nagifltaUs,eil 

lapidartntur,mutauermtprofofitum,&  ad  reducendnm  eos  vfifunt  ta  autentia.  j 

tum  verboftmdtci,& hoc  eii  quod dicitur.  func abiit  magiftratus.    1  i  obedirc oportct  Dco  magis  quam  hominibus./fwc ellperft ! 

'2^omenefloffuij,&teneturcoUeiiiHe  promaioiibus  cammunitaiis.  ttotum,hominesnuUamautoritatemprMipiendi  habeantmfiaDeo,* 

«4.  Cum  mini(tris,<ti  capieudum  apoflolos  paratis.  quo efi  omnis pote/ias. 

5  EtiddQ.^$[ificvi.Cam.CuiuscaHjaJub(^turexpartcipforMm  i^Dcasp:itv\imno{xtomm.i.quemc<^utruntp<aresHoJlri.^ 
eumdicitur.  15  Sufcitauit  Ie(um,quem  vos  interemiftis  fufpedcn.inliSfC.1 

6  'timcb:tntcnim,SiC.C.Ex  partettpendorum  caufafuit  ,prompta  &  fic  nonimponimusvobisfalfofanguinemipfius. 
-poluntaf  vcntendi  ,&femritas  de  afJiUentia  Dei.  1 6  Hunc  pcincipem.ecc/f//;  mtUtantis,  &  triumpbantis. 
j  EtmtctlOigiaitCOi,Si.C.Htcp«niturapoiiolorumincrepatio,CH  17 Si\\i3itorcm.hominum. 
dititut.  18  Dcusexalta.aicf/efiiw. 

/        '  t  Vt^ci^icn4q2t»cipiimi^:&CC.tdeJitautoritatepontifi(alipr$bi-  19  Dc)itc.(ai.virtutefMa,ficutdeclaratumefifuprac.i.  ^   ' 

buimits.  zoAd  dzndim  \)Ocaitcntiimltiicl.ad  dandumtempus  pfmtedi.\ 

9  Ncdo.in  nomine  ifto././/>  nomine lefu Na^^-tren/.  21  Et  remiflioncm  pcccatorum  & nos  fumus  teftes .quiano- 

10 Et ccce  rcpleftis  lcrulalem  dodcina  veftra,&:c contra  prfce  bisprfceptum  efi  ifia  teftificari,vt patetfupraprima &  Lucx  vltimo, 

pta  notlra.  qutfi  dicat,propter  hoc  oportet  nos  in  hoc  obedire  Deo. 

Pioi^    i  1  Et  vultis  introduccrc  fupcr  nos  (anguincm  hominis ,  &c.  22  Horum  verboruro./f</»crt  refwre£iionis,afcenfionis,&  miffionii 

^.i.nonfoLumefiisinobedientes,fedetciime  homicidifnobis  imponetet  fpiritufianSli. 

12 Rcfpondcnsautcm Pctrus8<:apoftolidixerunt.H/cco»ye^«r  Zl  Et{pintiiffm€tm.teftificaturtfia^loquiturin nobis.&eiusvir- 

terponttur  increpatorum  rtfponfio,qux  eii duplex,fecunda ponitur  ibi:  tute  fiunt  ftgna  &  prodigia .  Sed  quoniam  homines  in  malis  tAstinat 

§urgea$aut^m.  Tnmavero^era^oslolorMin  vtrbacHtadicitw  ,  refponfmemratiOHtbUcm  aonrecipinnt,ideofubdttur^ 
'.  «ii^HfC 


1037 


A6t 


Lisaoo 


P 


11. 


/^ 


v^ap, 


V. 


1038 


jiiem. 


.1  omm?'.RABNonnobisfoIis,fedomnib.obedientib.etiam    blatiscxvrbeifhciiltatib.fiiisnpaslordanisobndere,  &cnm  D 

vobis  fi  vthtisaccipere.In  hocad  pa-nitentiam  proiiocar,        efictmagus.prophctaTn  fe  dKcbat^&idiuinofluuio  (e  piabe 

b  HxcautcKtcum  audi^ent.  :V  Ch  Ry^^osT.  Vide  oce]'cnrem     re  tranfituni  promittebat ;  Cui  mflu  Fadi  prociiratoriscqLii- 

,nalitisn\oportcbatc>;  h!squa;audierant  perteH-eri:i!iiaute    tumtinba  fuperueniensmultispccemptis  autcaplis,  iplius 

<jiflccabanturcordib.ruis,(5<:c6lult3bant,vti)ne<aufaoccide    caput  Icrofolimam  icucxif. 

rcnt.Eii6i;epo(hIn 

i.incuiiseranTiiti,c<:  •  ..         ,     ,,        .       nj  ■  r  r 

fidctatunniudicio,-^  declit  Dea.somnibusobcdiennbu.s  iibi.Harcaurcm  cum  au- 

iiqui.iodiCabant  C-  I3  ,  1    rr°"''''l  ««SiiiuvetbbnonjjoteMt.tiuohlbc-je. 

rantanxii.  confiJiiq,-      diil£nt,difiecabantur,&  c»)gitabantinterhceicillos.   f  Sur- 

exPerteS.Nam  licuti  *  ^onSidiiCius.quinegabatreruECtftiotiein.- 

qu'i  adamanrem.p- c  gensautem  quidam  inconcilio  Pharilxus,   nomineGama- 

C<Kit,  ipfofibi  plaija.  »  Noniinpetitusquinoi/audiretur, 


•ff  losEPHVS.Theo- 
clas&:  ludas  Galilxus 

.  dequibus  hicagitur, 
circaannum  Domini 
kxtum  feditioncs  in 
IiKiseafeccrunr,uarii 

5  tnfuntabillis ,  quos 
occidit  Fadus  m.fljjS 


Li.io.  an< 
tiq.c.4y. 


+inf.i:.a. 


infert,:t.i  &  nr.  naai 
'kftn'-  ivideb.inf  non  Iblnm 
horum  l-beit".tcn5 
jfflpe.iiri,  (ed  pridi- 
cat:onem  magisau- 
gerri,5<:impcrtcritos 
lilos.etiam  nondata  d 
occaf!one,!oqui.!mi 
tcmur  hos  diiciXic- 
tianos,  Sdimpertet- 
ritifimns  inomnib.  ^ 
inolcttiis  .  Eienim 
quitimetDcuui,  ii 
nihilgrauecli:  ,  lcd 
liinrgiauia  his  qui 
non  ument,&:c. 


,«1  toi 
opulu 


d!i?G 


liel,iegildod:or,thonorabi!isvirvniuer{^rplebi:tiuirittfo  ^aClaudio  Imperato-  +Supr.4.T 

a  Apoftolosfecedete.quafiejxludcniiosiudicaret.  TC  poft  mOrtC  Agrip-   T  Vt  pauli 

'''>''J^"&P™<''='"«<<'^bcii|^tne.  J  r,^i.>l.,rl^.irr.^ir/-3^n    fp^ 

ras ad brcuc homines heri.Dixitq. ad illos:   Viri liraclitarat- 

1  Ncniudicandocumfuroie.         - 

renditcvobisiuperhominibusillJsquidadiiuri  iitis  .   Ante 

a  .VIagnumpropUetam,vcl  ClidlUiir. 

hosenimdies  cxtitit  Theodas  diccns  leeile  ali 


!ic]ucm  :    cui 


p? in  ludeam  circa  an  ^P"_  fc"- 
^  nu  Domini  46,  quos  ^^^'^^  ™' 
^  tamennoftninterpcc  ].^5«Po"o 
7  tes  confundunr. 

2 

4»Ch  RVSOST.  Hom.  14« 


conieniitiiumerusvirorumcircirerq!]aclnnecntorum:qui  ^  Hscfi  loiephi  hiito- 
./•       n      o  •  J  I  ■  j'T       -r    ^  riasinfpexentis.difcc 

cciiuscit,  ^'omncsquicunquccredeDantcidillipatiiunt,      Tisemdentius,  naillc 


&c  redadi  ad  nihilum 


Poit  hunc  cxtitit ludas  Gahlasus in ^  °  horum hiftoriamco- 

bAverita;c.         X  1  fcribcns  ,  diligcnter 
narrat. 


I  Quando txiit  cdiaum  a  Cefarc  Augufto.vt  ptofitereiu;  viiiueifus  od>is. 
e  Multum  vt  non  mireinut  muliiuidinem  ctedentium 
b 


*  multum 


c    G-xmdiel.    Difci- 


tnequa<lo 


dicbus  t  prdfc(Iionis:&:  auertitpdpulum  *  poil:  ie,  &ipie pc-^  ^ 

a  Confcnticntes  cum  fdCie.itib.parconi^ rcheniit  p.Tna.  1  3   C       Judat    Calu£Ui    ttt 

riit,& om«csquotquotconienlcruntei,diipcrii  iiinr.EtnijCj  .^iffiwj  profejfionis ,  & 

yju,„^..c,.     ji^..^.-  NolKeintctficere.  •      -t  •    ..  ^  MmiitpOpHlupoii,&C. 

puius  apodolornm,  r  itaque  dico  vobis:dilced!tc  ab  hominibus  iltis,  &:  hnite  illos.  ^  S  Dchoc  lofephus  di- 
ut  purabatur.  rema  ^   Q(j^j-,i^  (]  ^{^-  gx  hominibus  coniihum  hoc,autopus,  diiTol-i  ^  '-'t-q^ia  cogcbat  po- 

ncsapud   IndcOSCO-         ^  aGrauiu-.mcalcatconfiliumnerpernatm.  pulum  nctributa  lol- 

fiho  apoilolorum,vt     ^        ^^  ^,^j.^  ^^  Dco  eil^non  poteritis  diflbluere :  t  Nc  forte   i  ."''"'•■'°  ^omzni%  li- 
psiuma    deitruerct  ^  •  1 8  bertPtcm  amitterei : 

coflfiIia>&:furorem  ptofei^ensexlcge  foli 

corum  mingarct.  D-O  fcruicndum,&eosq«ii  dccimasdabant,tributa  no  darc 

BEnA.VtC!emensdicir,G3ma!ielconfociuscratapofIoIo  <lcbere.  Quxha;rcfisinrantnmcrcuit,ut  Pharifjci  &:multa  ^.         , 

ruminfidc.-CedconfilioeorumcumludcismancbatjUtinta  parspopuUChriltuminterrogarcnt,  anliccret  tnbutadarc  '^*?t'**'*_ 

liturbinc  furorcmeorum  pofrcrfedare.  C^fan. 

•;:  CHRis.HicGamaliel  Pauliprxceptorfuitv&  dignumad  f  Quoniam ft eji  ex hominihut conftliumt&ci^ CHKy..HiC  &C  il- 

miraiione,qiiod tanto  ludicio  u.i!ens,ac legifdodor  exiftcns  los  uidetur  hortari.ut  ratiocinentur  ac coiligant.  Igitur quia 

nonJ<imcrediderir,nonpotcrati!leperomniamanereincrc  noncfl;diflipatum,noneflhumanum.Ncquopa£to,&curai 

duius,&:manifellumhocexuerbisillius,qua:  confulendoaf  Deopugnareinueniamini  Nodixit.fifueritChritfusDcus. 

fert.Vidc,oro,hicGamal;eIem,quomodocumm3niuetudi-  Opus.n.hocdeclarabat.nequeafreruitquodnonhumanum  ^ 

fieloquitur,&:nondicitantiqoAshi(lorias,quamuiS  haberet  nccquodnondiuinum,fedfuturotemporifidempcrmiGt, 

multas,fedrecentiores,qusadconfirmandamtidem,  dido-  itautperIuadeat.Ardicitquis,fipcrfuafit,quare  flagellarunt 

rum  plunmum  momentihatjcbant,  ^onpotueruntuiderequam  indubitata  luflina,  nihUomi- 

d    Tiieodas.  B£DAJos£PHVS.Thcodaspcrfuafit  multisfu  nustamcnfurorCmfuumimpleucrunt,&:c. 

....  ;/o..,: IgTCafis. 

NICOLAVS    DE    LYRA.  beturLut.z. 

*  1  Hiccumaudif.pn>)czpfj/<jc^i'4iofKm.d.frecaban.^«/'a  resp^  u  }!.taiicrntpo[>u.po{l{c:<tfj2mansp'M!cc,quod illicitum erat la 

ftonem  torumnon  poterant infnngerc,&  tanic  volcbant  eos occidere.  d^isaliquern  domiiiHrr>.co^nofccre,nififolHTnDeum,qui  eduxerateosde 

2  Sargensantcm.Hic poniturjecunda excufatio per Gamaliel  ucrr  firuitute^-^gypti.Sedhoceratfatsumjquialeremiasejuifan&us  fuit, 

ba,quia  ut dicit  Clo.erat  dijcipulus  apojlolorum,occ:4cus  tamen,ut  iu-  iniucebat  Sedct hiarn, &  alios  de  populo  ludMrnm  adferuiendum  regi 

dsorumpeffmaconfiliadiJjlpAret.  Chaldforum.le.ii.Similiter.z.Vara.vl.Sedechias  inculpatur  de  hoc, 

}   V\MnicViS.inhoccfuodcredebatr:furre6lionetu,&fpiritum,<&an  quodfregitiuramenturnejuoifeccratT^abuchodonofortCieferuiEndoft- 

geium,fednonfe(juendomalniam  Vharifttorum.  \>ifubtnhuto,qHoifcripturanonfecifist,fi  iuramentum  iUudf^iJJetilU 

4  Leg  s  do.hono.iir  /ic  magis habebant autoritalem loqitendi.  citurtt.SitniUter  Danicl &•  focii eius quifueruntfantli,huviUter  &Jide 

5  lulli t  foras  ad  bi e.ho.   v,.iMposklos,  ut in  eorum  ahfcntia  effica  literjeruierunt  l^abuchoJonoJor  regi ,  propterea  etiam  saluator Matt. 


Xili 


cior  cfjtt  pro  eis  ents fcnientia. 

6  Vinllrae. qui eflis inlege & prophctis eruditi. 

7  h.XXci\d\.\ob\s,!^:\:.q.d.nnndebetis eos prscipitanter condemHare 
J'edfa[la  p) teterita  conftderare,qtmum  duo  recitat,di. 
%  Antehos  e.diesex.The.di.feeflieal!./.wa^nttw  prophetam,^ 

■  vtdicit  lofephiis  magicis  aitibus  multos  dc  lerafalem  decepit,&  mul- 
tisfacultatibus  ex  lerujalcm /uLlatis  duxit  eos  ufquead ripaslordanis 
diccns  prabere  eis  tranCitum  pcr  arentem  alueum. 
9  Qui cCci.eft.&:c./3(?)' mditesad hoc mifios a Fadoprxfide Syrif. 
loPolthLiRcex.Iuind.pro././fTWpoi-i?  quofinguli  de  ]ud.Ma  ibant 
ad  (iHitalcm  Juam,utjc  cjjcfubditos  profiterentur  I{omanorum,ut  hor^  ..U£^epugnand<i  ordinationi  diuin^ 

M __'/l   -^'^ 

0 


2 2 ,interrogatus,fi  Itceret  ludxis  rtddere  cenfum  Citjati,refp9;}dtt  qu^ 
funt  Cx.Cxfart  quxfunt  Dei  Dco. 

12  Et ipfc ^pcS^CO .(\\\Qt.cOi\.C\.adhcrentes eius falfA ao6irinf.Con' 
fequentcr  replicat ad propofttum prfdi£la.dt'  , 

I  ?  Etnuncita-dic.u.d;fabho.iltis.«.if&eor«wpp>'/fc«f/o»p. 

14  Quo.fi  cft  cx  ho.con.hoci. fid9ii*inieoriief}urnanituf,c9ji£ia 

15  D\ffo\uC.ficut  &  pr£di£Iorum. 

1 6  Si  uero  ex  Deo  ch.i.ex  ordinatione  diuina. 
Ij  Mon  p0te.dif.Ty5»»  eius ordinationem nuUuspotefl  impedire, 
1 8  Nc  forte  &:  Deo  tc.\\dcdi..q.d.cumhocincurretispcccatumgn^ 

^Confen- 


M 


I\^.A  L   l  T  E   P^. 


*2  j«r.a«.»ico«-e«rc.PerGamalie!cm  lcgifdo£lorerr!  qui  ra- 
tionabilitcrloqucns  mitigauitcorum  furorctn,  fignificatbo 


nus  dodor  catholicus.q  do£trina  fana  rcprimii  ira  irjationabi 
litermota.quialaborpr^dicarorii,dodoru  &:cofcflbru  mul 
tum  facitad  faluteanimarum.&raUcuationccncriscuratoru 

Tomovj.    K    4 


Glo.orcl.&  Nicolai  cle  Lyra  1C40 

/f  a  CxO,  Rab  EcccforritudofiJci  patcr,qux  non  'vffrbiscohi     ^•CHRVFOS.Nafqiumhoc  apnd  vc-rcrcscontigir ,  auia&;n 
A  bcri  poteracnccnaecUis.Ptiusfaiufctmoaijp.rohibiti,  mo-    H;ercm^r^ilAgcllatiisc:il,p.optcryLrbiidomni.,  &:Helxac  ^^ 
donipclliscen  ahisminuilant.Sedhiccnam.ijhoc,L\:n6alohisli2,nis,vit 


1039 


'■V. 


ibidem. 


AChrvsost  Pcrruafifuntaiucmab  co,  &acceruosapo-    iuteiuDeideciararunr,Noadixir,qL!oJ  non  dolebanr,  fcd .j 

llo'o':  flaeellarunt.acdimilccunt  cos.  Rcuetiti  luni  gloriam    dolcntcsgauJcbant.Vnde  maiiifcttum ,  cx  libertate[dicen. 

.•  .  ■  j  .- o.  j-n.:. -..-.»  di  .aiixDollflaeelU- 


viri.ideo&deftitcrut 

nc  occidercnt  aj^ioflo 

trcperia-  lo.sflagcliatosautcm 

inini.         folum  dimiferunt. 

aducrf.  *  TertvL.  illica 

Gnofticos  conftuucs  fynagogas 

ludxotu  fontcs  per- 

fequutionum  ,  apud 


c.io< 


«  Confcniireeftrcnfmnfcnfuiconjingetc.        E.<comroljni  confcnlu. 

ScDeorcpugnarctvJcicamini.CoNiicnkTuncaiireni  ii!i ,  & 

laiynagogii  fuisflagclUbu;iiVbS. 

coiiuocantcsapoft()los,caiisclcnun#iaucruncci.s,   ncomni- 

a  EcitiiOilio  oinaib.lioiuintlj.pcoptrino^nen  uicinn. 

noloquercnturin  nominclciu  ;  6i  dimilcruncco.s .   •*■  Ec  liii 

leOUUtlOnum      apuu  aC;amietcinija-[doininu$iniUidic&c»u[utc,i]iioniammetccsvifttainilucft^czlis. 

quasapoitoli  flaocUa  b  quidam  ibant  gaudcnccs  a conlpe61:u  concilii:   c|aoiliam  di- 

perpcfli  funt  &r  POpU  »  ^'o"  pio  aUijuo  ctin.ine  Vbi  Cliriltusincaulacft,ibinulciiaioelt;opeianda. 

losnationcm  cfi  fuo^  <rni  liabiti  luntpro  noiiunc  ieiu  concumcliam  pati .   Omnis 

OUidcm  CilCO  ScC.  aTcmpIovionas.vcIiotiusciuitjtis.        b'iiixpefiincnt.iJ  aioies.        ^ 

b  Q«o (i»;g>H.;N on pii-     autcm dic non  cefiabant m  tcmplo,&:  |  circa  domos  docSn- 

tabant  fC  labOrarC,fed  a  5idem  de  Icfu  qul  fult  ChriftuB. 

niaxm-.um     munus     tes  &  cuangelizantes  Ciiriilum  lelum. 
pctciperc.-quia  bcati 


Ji  .qiixpoiiflagelU- 
fcqucbatur. 

iVCHRVsoT.  Qui 
do  hcc  hcbant.jqiian- 
doflagella,quadomj  ^ 
nx,  quando  multipli», ' 
cabantur  dilcipuh.     ^ 


Cii 


g  qui  pcifccutionempatiunturpropter. 


ftataaturfcquenti. 


C  omni autcm  die  non 
ccffabant  in  tcmplo  Cc. 
Sxpetaliaintcrponut 
capitulabrciiitcrmul 
tacoiligentia  vt 

finis  pra;terito  i^ 

ni,  &:  fundamentuoj 

S 


NICOLAVS      DE      LYRA.  ideofeqmtuy.  » 

A  I  Coi-\(cn.^lU-licco4cquenterponiiHrexcufamumdimi;po,cum  2  ErconuO.&C.Etilliquidcm  ibantgau.&C.  ita  quod. 

dicitur.Coni'cn.tum(juialcgisdo£iorerathoncrabilis,tii(jui^e!usper  Tionfolnmfuntncbantpatttnterjedcttatugaudenter.inqiioconfi.,.:.^ 

fuaftoeratrationabtlis.LicettamenconfettferunteidcdtmjJfioneapolio  ctUe.it  ijjimus  fortitudtnisgradus. 

lortm,non.tmendemododimtttendi.quiaconfub,eraiftmpUctter  eos  J   Oxnm^u.<X\cnb  ccL&CCtnnullovcrbts aut  rerberib.territi,jei 

dimitti-.cripftpriusfueriintcafi  eirprohibiti  prxdicarenomen  Chrini.  magts  aiprMicanium  Cbrt/lttmfortius animatt. 


ji  D  D  l  T  l  0<^'     ,.;•;;  :-.,f ■■.•■,;  ■■  "pmnus muentor hxrefis Saduc^orum ,  vthabetivinGlo.fuper  libruni 

in e  i.vbi dicitur in  Toml.Dicuntur autemSaducMT^KT^^ec ,  qttod  Tbdmuiicum,qut  dicittir .Ahoth.Fnde non dtcuntur a  >uHttta,qma nee 

e!i iujiitiain  Heb                                                  '  repntabantur  inter  alios  tusttores,  fed econtra:  Vharij^i  eorim  imkU 

Stcut   'drriant dicuntur ab  jlrrio qui  fuit primus inuentor  harefis  Ar  iuUiores  reputabantur, vt  patet  Luc iS.vbi  dicitur de  Vhanfm:  ipd 

riana/ic  Saducp  dicuntm  4  quodam  qui  nomntabatur  Sadoch  quifuit  confHebaut in  fe  tanquam  tuni,&jpernebant  c^ieros. 


,z 


H0.14. 
C 

Icgim».  in 
£n. 

tplacitum 
giatum. 


CAP.    VI.        ' 

IT^ljUebus  ,&c.mur 
mut  Gracoriim. 
'K  BED.Caufa  mur-a 
inuriserat,gaHebr^i 
viduasfuaSjtanquam  , 
cruditiores,  inmini-  '^ 
ftcrio  alienigcnis  prg  c 
fcrcbant. 

C  HRySOSTOMVS. 

Hoc  fortaflis  obmul 
tuudincmvenit.  N6  , 


:n 


exafle  fieri. 


C  A  P.     VL 

Piiusdix:ta«omnidie.        aSeduliuieptedicaaiiam.  . 

Ndiebusauremillis  creicencc    nume- 

a  Chtiftianornm.quiiUo.tcmporedifcipuli  diccbantut. 

rodilcipulorum  fadum  cit  murmur 
GrsEcorum  aduerfus  Hebreos ,  eo  quod 
defpicerenturin    minifrerio  cjuocidia- 

Comiouniconfcnfu. 

novidu^eeorum    .    Conuocantes  au- -^ 

aConfenfumqusruntmultitudinis.  Ciuod  inexemplum  dcbetaflumi.  dcDerC  COrporaUD"  TC 

temduodecim,muiti'rudinemdiicipaloradixcrat.  tN6e{t     ^"^ j^^P^^^'^';^  p^i„ 

.•..:';,     ■  .       .UA,UlV\L:  aMeliotafuniferculamenotquam  dape»  cotpotis-  J       •^.^^'/V^  " 

cipio  abf.jrdum  po- 
nir,oricndens,  quod 


pra;  cxteris  ,  quoti- 
diano  miniftetiogra- 
uabantur.  • 

C  Defpicerentur.  RaB. 
Ex  defpedu  plus  gta  ' 
uarcntur. 

d  Ti^on  eft  ^quum,&c, 
Be.  Oflcndunt  apo- 
ftolicpi(copos&do 


flores  eccknx  non 


enimpoftunt  omnia      ^  .   ■     •    -1 

in  multitudinc  tam     +^quum  nosdereIinquereverbuDei:ei:  miniltrarc  mcnfis. 


BED.Caufa  murmuris  erat:Hebrxi  «iduas  fuas  vtpote  erudi- 
tiotes  in  minifterio  prsferebant  viduis  Grxcorum. 
b  GMcorww.RAB.SiueaduenarumGentiliumin  ciuitateco 
uerfantium-fiueludsorum  gcnerca  intcr  Grascos  narifue- 
rant,&  nutriti.qui  murmufabanr.&quia  dcfpiciebantur,aUt 

Quia  ad  nuniftenum  viduK  eorum  non  admitcebatur,  aut  ^a 

.,..  ...        .  ^  .  -  ^.  ■.. 


pr? 


nonpoflitvtrumquefieriaccurate-qm&qn  Mathiam  ordi- 
haturi  erant,primum  rci oftendunt  neceflicatem  ,  eo  quod 
vnus  defeceraf,&  oportebatficriduodecim.Etiam  hicvtilita 
temoftcndunr,ledhocnonfcccrutinprincipio,{ed  expcfl^i- 
runr.vfque  dum  oriretur  murmui-,neq.etiani  e.vpe£taucmnc 
vthicfupramodum  fieret.VidequodiudiciiJipfispmifctfit 
■  '  .■.  ■•  ir^='&:  prxfe- 


O.I4> 


•  '.      NICOLAVS  DiE  LYR,A. 

C  A  p.  VI. 

N  dkhi\%,:k[ri.&i.c.Defcriptapridis:atione  Tetri  ftngulari^&cua- 
'  liis  ap6(iolis,hicconfcqi4£tuer  occafione  huitis ponitur pars  tucidenta 
lis,in  qua  agitur  de  cle£liott^fcptem  diaconorii,ne  impeiiretur  orat.io,e( 
prddicatio  apoHolorum.Et  dmdttur in ditaspartf.s^quia  primo  ponitnr 
cauft  &  aUus ele[imis,Jecundofubinurprofecutio  de  eleCiis,ibi. Ste 
phanus  zatcm.Trtmainduas,qufaprimoponitureleRion!s  caufa  fi- 
ueratio,frcuvdo  ipfaeleSiO,ibi.Etf\^c\i\t.  Circaprimum  dicitur.  . 
1  ln^\,iiVt.\\\\ict.\w\i\.z\)0-'hlonenimpotellregitantapice  midti- 
tudoficutpauci,eoquoddifficil^ellquin  in  magna  multitudine  ftnt  aU 

III 1..1  n.   II . — ;- ■ ••!■*■  \iUi  -1  ■  -  ■>"  <''i 

-'v'r'0  :^v-   MOHaLlTEIi. 


^Conuo.autem  i2.»«M/r/.e^c.Duodccimapoftoliad  paciS  mul- 
titudinisconieruandam,^  utliberius  uiteRdercntorationi» 
Bc  pta^dicationi  ad  fidenj,^/^:!^  fis  (iilatanda,otdinauerunt  le 


qm  difcoli.    ■  ,  „. .  ^. 

Z  AJuerfuis  T^c.qntneserantludeiifedallquieraut  natiin  lndff 
&  illi dicuntur  hic  liebrp,&  aliquiin  Cr^cia cx  \udps  ihtdtmper  jtn 
tiochum  difperfs,criUi qu\ de Gcnttlitate trant ad  l uduifmum couet/f 
j  Eoquod  d0pi.inniini.quo.ui.eo.j;^«o(i£^rpomrw  dup\iciter.i 
Vno modo,qui'a'CtcecA mtdiercs  taquam  magis rudts repelleMnturai 
Ilebrps  ne  minidrarent.  A lio  modo intelltgitur  ijlc  defpcRus in hoc ,  5 
Gr^cisuidtiisnon  adminiilrabantiir  ita bene necejfaria  ficut  liehr^' 

4  Conuo.au.  i2.mul.dix.no/)  effe  bene  regibileiii per eos  in  tempo 
raVbus  abfque  dctrimerifo  in  fpirittialibus. 

5  pixe.Non  cft  xquum.nos  de  uct.Dc\,Scc.i.pr{dicationeuer' 
bidiuini^namfpiritualiafunttcmpor^libusprxponenda.  ,     ; 

ij»  Confi- 

■      ■     ■  ■  -  ■        I  H      .1 

pte  uiros  boni  tcftimonii.ad  dilpenfationcm  bonoru  tempO' 
ralium.vt  hicdicif.tr.Et  per  hoc  cpifcopiqui  Uint  fuccefforci 
apoftoloruin  mftruuntur,utcuram  remporalium,quantun 
foteft  fieiijbono  modo  aliis  committentes  circafpicitualial 
betius  ualeantoccupari. 


10 


A6ti 


a. 


/^^ 


VII. 


asapori.     v^ap.  v  n.      1042 

5^prefernnteos,quiomnibusp'acct,&:abomnibus  tcftimo-        -ff  CHRVs.Manus viro  fupcrponitur,  totum  aiuem  Deus 
niumhabcnt.ItaquecumMatthiaspr^fereduseflet,oportet,     oreratm-.-&;illinse(l-manus,queeiusquiordinatur,caputcO 
dicebint,vtexhisvirisquiiucrutnob;l'cumomnitemrore,     tingit.fiquemadmodumoportct.ordinatur. 
hicaurnon  fic.Nonenimeratralcncgotium.ldeo&;  hocno     e  Efcj-4«;«.BKn.Coinmunisdirpenfatio  exigebat,  vt  mini- 
permifcrunr  ibrti,  ncquequumpo[rentipfi[lpiritu  moti  eli-    ftrieiigcrentur.quivtdigniinucntifunt,  crefccnte  gradarim 

prouidenria  confiJii 

a  Non  mulicrcs.        bOmnibus  eli-aniur.  <alimri<;    nlT-MJf  fr»fl 

cQi.ibustcrtimoniCmperhibcantomnes.  laiUtariS,  pia,.L.lt  COl- 

Confidcrare  ergo  frarres  vfros  ex  vobi.s  t  boni  ceflimonii     qe'^  >pi«s  iacn  aita- 

aHicnumerusfpmtuifanaoconucnit,bQiiodpatetiiif;gnis&linguis.  riS  O^dOminiCl  SagUl 

,^  ^  ^  cVoseligir.nosconftituamus.  j.    mS,  llCUt  reteCtlOniS , 

reprem  plenos fpiritulando  6C  fapiencia,  quos conilicuamus     6^ meiifa; commums 

a  Vtininiflientipfivclprefiii!  aMnillfantibus.bllliatlionijnosndliacrebimus  iheuis.  ^     miniltrOS  Ordinafi    . 

Sine  intermiflioneorate.  Prsdicationls.       ^     Ouod  UrobatUr  indc 

oran- 

,  .,        ,  n-    ,.   ,     c  ■•  rj  ^^^  impofue.cisma.  hoc 

h  NequodofT.-ndicuUimficreteuangelio,  mutraura  fedant,    .        ,       '    •'    . 
tconfenfuiomniur.i  itudent.  6    Clt  prOpnUm  COrum 

djmngcre.  Quonia  e  ftantes erimiis.EtpIacuiclermo  coram  omni  multirudino.  7  quiad facrofanai alta 


lbidcm.H 


gcrchoc  faciunt;  fed 
niagis  ttatuuntqnod 
muitoium  teiiimo- 
niis  approbatuc  . 
>},uiii  definire  num.e 
rum  ,  ^  ordinare  , 
ctiamhocfibivendi- 
cant.  Eligcreautem 
virosi!lis  permittunt 
vt  ne  videantur  ipfi 
in  gratiam  quorun- 


luper  hoc opus.  Nos  vcro oranoni  &^ mmiiterio  uerbi  j  ni-     quiadiaumeft 

aProvobisScaliis.        Vt  iaftruanturalij.  J    tes  impoftie.cis  Ki 


■*■  teftimo- 
niocom^ 
batos. 


t  inciibc- 
mur. 


&DeusMofi  permit  1 
titeiigerc  uirosquos 
ipfclciebat.  Etenim 
fapieuriamulta  opus 
e(t  in  huiuimodi  di- 
Ipeniationibus. 


Populi  multitudo. 


alnDciimrvelcul  ab  hominibus  crcdcn-  '      X\S  prOmOUCntUr 
diim.Vttunc]ucprobauitcucntus.  g    ficium.HoCCXemplO 

t  Etelegerunt  Stepnanum  virum  plenum  fide  &  fpirituian-     orationesfiuntinor- 
6lo,&:  Philippum  &  Prochgrum,  ik^Nicanorem  ,  &  Timo-  9  dimbus,  licetoratio- 

a  Hicfolusaduenadicitur,uclc|iiiaactetiaduenf  nonerant:  ucl  quia  notabi-         apOUOlOrumilUil 
lisfuejatfuiurus,ideo(]ualialicnusaduenadicitur.  -.fcripta. 

bllliquieleaetunt.      .  lO  T  /—,,„„ _„,. 

„    „  c    xT     1  '      1    ■<  K      ■  ^  \  *  Chrvsostom. 

nemj&  Parmenam,  &:  Nicolaum  7  viduenam  Antioclie-     Nonfimpliciter  hoc 

,.       n  r    XY    ^P="°"-  n    1  iidixit,(edvtoftendat, 

num  .   Hos  Itacuerunt  ante  confpectum  apoitolorum_,  ,      quantafitviseleemo 

a  Hac  autoritate  diacnnibusijianus  imponuntif.  Onn-v^r-  r\rA\r\\c:  K*.ni» 

b  prcdi:«ta;:Crcfccnte numeto dircipuIomm,&c.  12,'""^  ac  OrUiniS  UZUZ 

&:  "orantes  impofuerunt  eis  manus  .   Ec  verbum   domini     i""'^"^f;      Iru* 
-,  .       r    ,    .  T -^ibi  occilus  eft  Cnri- 

a  In  hde  &opcre  credentium.  *■  7>  fl 

creicebat  ,   6c  mulciplicabatur  numerus  difcipulorum  in_.j^"" 

a  NonduaieniiD  aliijciuitalibuscratpiedicatum.  /■  ec      r         • 

T       ri  '  ij  \f    \  i      r       j        „      L     I  rnon  lunt  otTennqut 

Icrufalem    valde    .    Muita  etiam  turba  lacerdotum  obe-^-Jdamexdifcupulis/vi- 

I  '^dentesapoftolosqui- 
dem,fiagellari,aliosautemfugari,alios  Ipuitustcntare,  alios 
CHRVS.Etincipiendo^&finicndo  rationem  rcddunt  •.  In-  obmurmurare,(ed&ficcredentiumnumerusaugebatur,ita 
cumbemus,inquit,ficenimoportebat,non  fimplicitcr,  ne-  emendabatur,exeoquod  Ananixaccidcrat,  &',maiortimor 
quefineopcrafedcum  per(cueiantiaincumbcre.  illisfiebat.Videautemoro,quomodocreuitmultitudo:poft 

h  Jioiveroorationi  eirww/jjfte.cJ-c-.De  feipfis  noninterrogant,    tentationes  tumne  crcuit,  &:nonantca.  confideraautem  , 

quanta&benignitasDei,ex  illis  enim  principibusfacerdo- 
dotum,qui  ad  csdem  turbam  exafperant,qui  tahaclamarant 
bc  dixer.int,aIios  faluos  fecit,6<:c.Exliismulti  obediebant  fi- 
dei. 


3  Confiiera.&c.feptem 
^cBe.  Hic  iamdi- 
fcemebant  apoftoli, 
&:fucceirores  eorum 
per  ecclefias  confti- 
tui  feptem  diacones 
qui  eftent  lublimio- 
risgradus  csteris:& 
proximi  circa  aram 
quali  columna:  afti- 
itercnt,  nonfine  (e- 
ptenarii  myfterio 


Ibidem. 

tprofelitii 

b 


•'ftuSjScilliccreuit  pr^ 
icatio,&nonfolum 


••'^■•f- 


.1*  r> 


fcdiudicant, 
*  Ch  r.ys.Ex  hoc  manifeftum ,  quod  fegtegaueruntillos 

a  muUitudine.Et  illi  trahunt.non  apoftcli  ducunt.  Videquo- 

modo fcriptor  non  eft  fuperflut.is.Non  enim  dicit ,  quomo' 

do,(cdumpliciterqu6dordinatifuntppr^ca;s.Hocenimcfl;  f  £?Tfri«fw«o,eJ-c.RA.Quafirecapitulatiouidetur,quiadixe 

XtigoTOiiK.id  cftjcrdinano.  rat.Oranidienonceflabant  docentcs,&:c.&:inhocip{umrc 

*TERTVL.AIterh^tcticusNicoIausemerfit :hic  de  fc-  dit,6iEtuerbumdominicrefccbat. 

ptem  diaconis,qui in  actis apoitolorum  alledi  (unt ,  fuiti  &cc.  R A.Sx-pe in  hoclibro,&: in  enangelio etiam  talia  interpo- 

c  fff/f^eranf^eyc.eJr^oranrfj.crf.RAB.Hicordoferaandus  eft  nunturcapitula;nciubito,definentes,  ueltubitointroduft^ 

"  inordinandis,cligatpopuius,ordinctcpifcopus.  uilclcantiententi.x.  Vndcad  ornandurn pr^tentse  narratio- 

d  5fff /mwkm.R A E.Hic  primus  ponitur,&: folus  laudatur , ut  nis finem  &:  fequentis  principium,&  ad  euangelii,  &: apofto- 

^  invnoomncslaudentur.aut  prmio  martyrii  honor  fecatur.  lorumlaudeminferDntur  hxc  .  Et  uerbum  do  cref.&  mttl.nu. 

N  I  C  O  L  A  V  S     D  E    L  Y  R  A.    T 

"k  I  confideratecrgo  fratrgsuiros  cxuobis.^r/oi »«'//«5  co^no- 
Jcitts  quam  extraneos,&  tpfi  melius pofiuntfcire  modumregendi  mui- 
titudmem  hanc  ejuam  extranci.  ^v^.  - , 

2  Boniteifimonii./.ioflfc/irHf.  !',:|  luv,. 

3  ^t^itm.UicnumeruscompetitfeptenanofptrituffanQtfideofubdi- 
tm, 

4-  Plenos  (piritufando  &:  fapicntia.^iwwfKW  apparere poteM  per 
figaaextcriora.  • .»  , '.m-.t.'...» 

5  ''^iios  conftituamus  fuper  hoc  opus./cri//t<rf  ad  minifiratSdHem 
tcmpmaliuni.  ■..'.(.  .   . 

6  Nos  vero  orationi,&c.pw  ijuam afcenditur  in  Deum. 

7  Et  minifterio  ucrbi  initantcs  erwnus.p«/-  ^uodrfitdefcenfus  ad 
proximum,ad  modum  angcLotum  tnfcala  lacob  afcendcniium,  &  defce 
denHum,Gen.\%.  ■:..■. 

8  Etp  Licuit  (ermo coram  omni  multitudine.H«co»/?'(7?<mc>- 
foMiut elc£iio  citm  dicitu  r .  Et  placuit  Ier.co.raulti.^«M  rationatis 


Mat.i7.' 


erat,&  vtilis. 

9  EtelegeruntStephanumuirumplenumfide  &fpiritufan 
iXo,&Cc.td  eft  fidelttate,propter  quod  tale  negocium poterat  fibifecure 
commtttt,&  idem  intdligendum  cTi  de  aliis.Uie tamenfpectaliter  lau- 
daturtanquam  primus  martyrfuturus, 

10  Et  Nicolaum  aducnam.Jt/ <?//  4e  Centilitate  conuerfumadlur. 
datfmtm. 

11  Antiochenum.?'.(/f.^t/oc^w«'?f«>w. 

12  Hos  ftatueruntantecon(peO:umapo.&:c./«7i«n7//  qui  eos 
elegerunt. 

15  Etoraatcs./J<jpoffoij. 

14  Impofuerunteis  mi.ipfos erdinando in diaeonos,unde & diaco- 
nt  per  impofitionem  manus  ordinantur. 

l'ii.t'yc'cb\xmdom\m-cie.ideil\effe6ius  pnsdicationis uerbi  Dei 
pcr  multtplicationum  credcntium, 

1 6  Multa etiam  t\xt.iz.obc.^.proptermiraculaquAfiebantmamf9 
^e,occulte  tamen  erant  Cpriftiani,ftc  Gamaliel,etiam  eadem  ratione. 

*  I  Stepha. 


■  M  0  B^.A  L  l  T  E  I\. 
■pE^^e/p^^e.S^f.PerStephannmquidcfcribitur  hicplenus  fidc 
plenusgratia,&,fortitudine,  (ignificaripotelt  quilibet  chri- 
itianus.quicxgratiisaDeofibi  datisparatus  eft  fidem  Xpi 
defendercfecundu  conditionem  fu3per(onc,&:  pro  ea  mar- 
■<yrium  foitinetc.  Et  ncme  Stcphani  confonat,quod  uno  rao 

iuaamon.  do 


donorma,a]ioueromodocoronainterpretatur,  talis  enim 
normafidei  i'equiturindeclinabihtcr;propter  qiiod  corbna, 
glQria:fibireddendamfinaIiterpromerctur,{ecundumiliud 
2.Tim.4.b.Bonum  certamen  certaui,curfum  conibmmaui  j 
fide  ("eruaui.in  reliquo  repofita  eft  mihi  coronaiuftitia:,qua 
tcddct  mihi  dominus  in  illa  die  iuftus  iudex,idco  lubditur.' 


1043  Glo.orcl&  Nicolai  cle  Lyra  1044 

^  Maior«hocnafciturcaulapcrfecutioni.squiaprius-crcfcen    ncappelhbantuc.PorroQucr.idcroinm  mi?rabanu,r  illic  D 
^         ,  L      !i  s/u-ratcon-itatus  holpiteMiuiln  ^:ir.\  J>yiiaj>a{;Asiiaiiccaat  mulias.inqiubus 

*''  *VEcVM.Qiii  eni.uantc ckaioncm rtodigia non facic    oportebat ^ lc^c.o lcg.,6.  pr.ccc.J^icii. 


Hom.tf. 


bat.vtquinecfatiscognituserat,  vbipercIcftior.cm  cogni- 
tusclt.tuncctiam  donum,  quod  cleaionemconicquutuuA 
crac  ,  dcmonihaba- 
titr. 

*   CHRV.^^OSTOM. 

vidc.quomodoeiiam  a 


d  D'f,-:itai>tet ctM  Stcpi}an<>,f-Cc.ie  C  i;  rt  YSO.STOMVS.  Idcir- 
circodifputabantvtcogeictiliuujd  ccicalicmd.At  iHcpolt 

j  c>  ;ipetiius    iocutus 
,r     ._,„.rii«ri*n«\biii  cit.Tuautemconridc 

b>icdiiti.i4ue'i<lum  eft,pleniur^irituUr>4o,lab»uil  ,  grjoaK   ^  J  1  vclim  OUOUlOdO  JSC 
folUtudii>c,t»cn.batligoa&)>rOiliji3. 
CSl^itituUaniii  U  Hidci. 


tTl. 


hicdiim  coi?itur,d<** 
ccic  .ittcntai  .bc  tliiite 


ucantur,lcdt]oon  am 
bc  Itgi^cogniiionefii- 
rv:rioici"at,iliilqiieui. 


vidcquomoitoeiiam  a        .       ^  ,  ,   .  .^r...-u- ;-  . 

inilliifeptemvnusci  kdicbarfidd.    Srepbanu.saurcm  plenus  gracia&r  forticudinc.   ,.  ,.,,,,^  ,,„,,,,,, „^.,. 
tcr.sprxfcrcbatur,  &:     facicbarprodiiiia  ik  iii^na  muji;m  m  populo  .  Surrcxcrunt  au  4  ^i,.,;nun'ioi.mnift 

pVimatUm   naDCbat    .  ^  jsvna-ogacoufcicc3ri0.velcolleaio.  tUct;«  l..c«.ibijr.),.n,3ualu,u. .  ,  .  i 

Nam  quamuis  om- c  "    "  ,,  t   i"b' ''*'"'" 4        o^ 

niumcommunisordi     tcm quidam dc Syn,igogaqu<T«ppellati:r LiDcinnorum  cL  j 

n.ltiO,arramcniiIema   j  aCv  cncciiiiiasel},!jAlc.<!iauaiBcnopulu  cftAegypri,  ^       ^  .  S  ■  c   f,|  A 

ioremnbiconciharei     Cyrencniium&  Alcxandrinoruni,&corumt]uie:antaCa-  ^'  l;;;;."''*'^';;^;    '^,";';  J" 

gratiam  .   AntC    iilud    ^  aCiliciaininorqucAii3ribi|>rpxii«.^fun<.  "^»:  '      - 

tcmpus  nullum  fcce-  f  licia&  Alia,dilpucanfcs  cum  StcphanoA'»*^"  P^^cranr  rc-  g  ' 

rat  rignum,atvbi  ma-  scri(.turatum.  aCuiuomi>ifii(icia  cr  lineiiuM.ic. 

"'     fi[lcrelapicntia:&lpiritiuc|uiloqucbarur.  Tiinctrubmiie-^  <^ 

,    .. .         f      I  ,  bciuiavciei  noiianilc^fii.  J.iafctd..-.'.  jq 


luunt. 


Ca.liditaieftauJis. 


nifeftitos  e(U'iit  ofteii 

datnrnonfufticcrefo-  ,  i,.m,iiaicitsuc,..  v-^-.- -.. ^ ^ 

lam grati.uii,led opus      ^^|j.,p  viros,qui diccrct ie audiire cum  diccnte  ve rb.i  bialphc-      ^^ 

Ctiam  OrdMiallOnC,  Vt   C^  ^  al^iHtCJ).     Cui$i^Mlcni4ic.b.ttCh.illum.  II 

fpirirufranctisatigmen  ^  '  ' 

tum  fiat.Qn6-f  fiS<:  .m 
tcplcnifptritu,atid  a 
lauachro. 


e   Et  no'i  poteravt  rvft. 
i:ierct"apiniiije.cy>. 
RtDA .  Digiuim 
in    pioiomar^ 


;n« 


+iauadcn 
ces. 


b  Aj conciiium.  -  confinnjict  qiu..;  in 

mix-in  Movrcn,&  Dcum.Commouerunc  iraque  plcbcm  &: ,  ^"'^rrvnbus  tradc.ais 

aPttc:llcoieiau;uriuic.  bC^iianon  po:ctaDt  iciiafrc.Mi.irKMn  t.at.int  plOi.OminC  K'0  |M> 

itjhjrte..         K*iCfi*,..t-.iira,    ^         J   3  nMlcl  at,  d  :CCnS   ;  Di. 

fcniorcs  &c^  lcnbasj&tc^^^^^^^r^^^^^^srapueiuntcujd^adau-^  ^^bovobihcs.^  f-ipr.:». 

*'"ri.im>  c 


cui   non  potc- 
I  Jaiiu  relutcre  aduer- 


a  Stephanus .  Grarce  , 
jj  Latine  corona  :  qni 

quodpr.-Eccpturuseratinrc,pra;fagionomini.s  praioccupa-    lani.  ■  •  L.,. 

bafg.i polt  cruceChridi  pnmus  martvrio coronritus eft  fub-  r A B.Nohtc cogitarc quomodo aut  quid  loquamnv: Non  ^iv 
limucr.quilapidatnseft  humiliter.HcbraicciicrpretaturSte  enim  vos  eltisquiloquimim,lcd  ipintLispams  vcltn  q-u  inQ  ?  •<> 
phanusnorma  noftra.qui  pnmopairu.s  feqacnnbus  mar;yn  ^"'•i'-'  ^•^^'^"=  linn!,n.,ref!.ii,i ill.,m:Non  ichnauaui  vos  uiptia 
bus  factuselt  forni.i  mori  pro Chrido. 
b  5i.rreA-er««f,<5rc.*CHRysos.Itcrumvocat  furrcitioncm , 
illorum  exacerbationcm  &c  iram.Vidc  &C  hoc loco  magnam 


iJet 


multitudinem.imoaiiamaccufarionum  figuram.  Nam  poll 
quamGamahcl  illos  prohibuerat,nequid  contraillos  atten- 
tcnt,aliam  accufationem  inducunt. 


turinvobis.Imp!cturetiamilliid:Non  iclinquaui  vos  uipha 
nos,lcdmitt3mvobisparic!etu:ii,l\:c. 
Ho  eadce  h"v,l,7frer««f.'.^rV.i  CHRVSOS.Itcrum  vocat  furrcitioncm,     f  Ji*,>c  f^bmilhuatvirosqHidtcercntJiuiuiifse  eitm  dkcntem  verht 

blafphemnetn  hioyfeny^  O-im.-kCd ay.s.Non  volunt  iimplici 

terocciderc,led  &c  cum  uffragio.i-v:  vi&c  i;loriam  ipfonuma 

famcnr,&:  iilis  relictrs  fic  ad  alios  vcnunt.hac  ratione  p».'rtcr- 

ni,,!..*:..  aucui*L:uut.nu.uu.w....  Tcntes etiam  illos qu.  ctiam  uon dixcrunr.quo J  loquatuf.lcd 

Libcrtini   c  L«6m/.BE.Libertinidicunturfilij  Libcttocum.i.eorumci    quodnonceiritloquizauctadcqueacculaiionciL.i^vt.-iccuU- 

'  derernirutemanumtlli&Iibcrtatidonatifunt.  Conrtater.     tionemin(tituanr,contra  DciiT.,inqiiir,ix  contra  j  iolcn.lo- 

eodc(tirpeferuilifainequiprim6fidciChnftireititerunt,a    quitur.Oimpudentes,operat3cit:sb:<i:phcma  conna  Dcu  , 

etliabhorainibusemancipati,tamen(cruieranr  peccati,figu     &noncuratis,&  Mods  curnm  vobiscflc  hmnlan.s  f-uV-c.  Vi- 

rantes  hcreticos &c  perfecutores  fidei  &:  fanaitatis.  des  quomodo  ii'um  0:1  auerlam  &  tutbatam  rcm  publicam 

,.  •,  -k  Ch Rys.Vaniautcm  Synagoga:crant,!ibert'norum ,&    impietatis  accufant?Quod autctn  non  pouicnt  ilic  ta.ia  iog, 

ibidetn.     Q,rencnf.SedCyrenenfesvltraAlexandrinos  fiti  lunt ;  qui    nccfucrittamaud;ix,omnibuseltmanifeftum,  tammitisc- 

&:illicproconfucrudineq-JCtuncerar,babcbanrSyn3eogas:     rat,atqucadeoinfacie  ccrncbatur.  .^     u  r    k         -  f^ifict 

fortaflis,&:illicmanlcrunt,nc  ccg.rentur  continuo  migra-    g  Cowwowcm/tUtfflKfp/fimj^^t.^KrCHRYS.Erubelccbantem 
C  rc,  Libertiniautcm  ,  quia  Romanis  hbertatcdonati  erant,     itaiUos  fimplicucrrapece,nihil  habentes  quod  obiiccrent  . 

^  - .  .     fic  ir:rEtv|de    \ 

y 


N   1  C  OL  A  V  3  •ij'E     L  Y  R  A.  «arorrf/cf«J,/Kc.2i.c,Egodabovobisos6d  lapientiam  cui  no 

A  I  Stepha  autem  plenusgratia,&c.f//c<:on/?r?tt?ffr/"4r,5«x  L«  poterunt  rcfiltcce,5^  contradicercomnes  aducclaii!  ucltri. 

caiprofeq,Hturdeeleais,&  primodeStephano.rccundo  deThil>ppo,c.  iOTuncIubmi(erunt.H;cco/7/f,?«f«rer;>o«/rKr  oricns  perfccutio  , 

g  ibi  Philippus  autcm.przaz^  in  duaft^^juia  primo  circa Stephanum  Vt  qm  ratione  veljcr>ptura  Stepljano  nonpotetant  refmere ,  violenM 

ielaratm  virtutis  operatio/ecundo  confurgens  inde  perfecutw,ibi:Tuc  fupcriorcs  apparerent.Etprimoponitur ipfus  Stephun,  perjecutto fitt^ 

/ubm'ferunt.circaprmumdicilur.SlC}?hmasaiitccnflc.g:A,  ad  be  gularis,fccundotccleOfgenrral,sioprmc,p,o.$.c.Prin>aadhucwtr(f 

neoperandum  ijuiaprimoponitHrStrphaniaccufatiofal/a,lccundoe!usreJponliOU»r 

2    Et(or.aladuerratolerar,d,m.  ra,inpnncipiofe.ca.i,tertiolapidaliotH4Simu^iauerlHs  finemfe.cM 

t   ¥iaeba\VTO.&cc.advetitatemfideicatholici!  firmandam.  Aildicnicsiutcm.circapyimmdicitur .  Tunc  lubmilerunttii, 

4  SurrexeruntautcmqiiidamdcSy.quxap.liber,4  rcgioneno  ideH  /ubmifeinformamunt&fraudulenter  de  tc/iimomo o^traSt^^ 
lMinafor»m,vtdic,tel'i/'ainte»Unearis,  phanum  faenio.  . .     „   r^  „      i 

5  EtCvrcnenfiuTn.rz  Cyreneciuitate.  1 1  Qui,di.feau.cumdiccn.&:c.inMo.&:Denm.».co«rr<jD««i 

6  Et  Alexandrino.^i  Mexaniria  Metropoli  Mgypt,.  &  Moyfen  bU/phcmus  aulem  tn  Uge  prfcpitur Upidar, ,  Lfw.24. 

7  Eteor.quieraiiraci.&a.>ww'«'»/»««  regionum  [udstt  propin'  12  Comino.uaq  pIel)cm.i(i/fipo/>«//4/w  communem. 


)iaili 


^Kar«»K. 

8   Difputantes  CU m  Ste.fidem  catboUcm  uerbis  quantnm  poterat 

impugnando.  • 

9.  Bc  iiOapo.tc,fa.3.:  fpj.qui  loqne/ecundum  i^uodprotniferatSal 

-•'■'••■■  ■■-■'■■  ■  «ijror 


.^ 


«»■  ■ 


1 }  Et  fenio  Id  ttii  maiores  popuU. 

14  Et  fcri.ifi  f /?  Ugis  doflbrts, 

I)  Erconcurrentcs  rapacruntcum&addu.&c.7«^i5/«rw»»'| 
ti,&nonra(tone,  ,  ' 

.j'i:. ,.•:>.,:  ..\i-.jiu .  tSrEt 


...svv 


M0ll.4LlTEI\ 


A1QR.A^i/^i\  Uo,(cJquianonpoteltrefUtcrelapientia:6d(pirituiquiloqn 

3  £«cie.pr«.Piodigiumdiciturquanporro.i.longe  adigito.  turinipfo.ficut  piomittiturLuc.ii.c,Egodabouobisos,5 
do<»nonp6rvifibilitcroftedi.I}omoucroparatusadmarty  fapientiamcuinonpotcruntrefiitetc&contradicereomnc 
tmm  non  alpicit bona  mundi  (cnfibilia ,  quc  tanquam  nobis  aduerlani  veItr),propter quod  ma  talfitaiis  Sc proditionisqui 
propinquapo(runto(tendicudigito,fcdbonacaElcftia,ficut  ritvn mfidiisundciubditur. 

dicitur.i.adCo.2.c.Quod  oculusnon  vidjt,nec  aurisaudiuit,  10  rMWfMm«/.mcndaccs&iniquos,talibuscnimpcrucrii 

Bcc'mcorhominisa(ccndit,quajpraEparauitDcusdtligcn.fc  utunturqniinnoccntiamperiequuntur.                             . 

4  s«r.tf«.fl«/rff/y.hectftfynagoga  fathana:,  vt  dicitur'Apo.2'  i20>n,moucrHn[,&c.piouocz>io  eos  contta  innocentes .  J>i 
cQus  fcmpcraducrlaturfidchpatatomoriccm  pati^  Chri  faciunthommesmaligm,  utm^tiiiz  zclouidcantur  mouer 


104T 


AdusApoft.      Cap.    VII.        lo4^ 


JT  EtvidequcmodoncqneiJli  teftificanrur.qui  iudicabant.rc- 
\\  prshenrienimfuiirent.fcdfinjplicacralios  conducur,vt  nc 

videatiir  violentum  opus.  Idquodetia  Chrillocosfeciflc  gs 

vidcnt.Vidifti  prKdicationis  vrim.&quomododu  fiagcllaba. 

iur,&:lapidab3ntur,pr^'uakt,atquectiamdumad  tiibunal  du 

cuntur,&:  vndiq;  fu- 

gantur-Hinc&falfis  » ir 

lellibus  non  folum 

treuaient,fed  rieque 

hiobfirtere  valebat. 


Ktcrnnm;  Abund.mtiacordistranfitin  dccuscorporis:in  cx  D 
tcnoris  gloria  candorintcrioris  cxundat ,  &  ablcondirapcao 
ris  ornamenta fpccuium  frontis irradiant,  habens  intraie  fpi 
ntum  fandum,os pnc  (e gen.atange}icum . 

i{    CHRysosTOMvs.Hoc  jgituteratgratia.hoc&Mo-  h««.-.^ 

fisgJoriaerat.Vidc       *''^' 


Paffioaoa  Chtiftiimitatur.cenaa  quem  furtexerunt  falfi  tcfles. 
.    ^-  .1.  «         /-  ^  .^  l^  fixinuidiaaccufaiitcj. 

axcmiitmconcilmm,&;^_rtatueruntfairosrertes,dice^^^ 

b  rerufalcm.quiateinploSc  lcgiveteiicc- 
ctefiam  Ik  lcgcm  nouam  pr;fcicbat. 


Addunt  a4  hoc  quod  iulfi  funt  (iicexe. 


tur  aute  mihi  Dcus 
iJlum  fecifle  tanta: 
gratia;acamabilem, 
vt  ftatim  a(peftu  tcr- 
rueritillos.  Poffunt 


quamuisvaJdeimpu     rno  ifte  lion  ccnTir  lonni  v^rk^  *     ,,,^  V'"rb'"'«""7'™*""'"„ 

dcntcs,  ficiilos  N^o,   ,       "tcnonccllatlocjuiverba    aducrfuslocum  iandum  &^i  .......u^o.  .v.uuik  .  „ 

lcnter capit.idque cu  b  legcm .  Audiuimus  enim  eum  dicentem ,  q uoniam  lefus  Na -     '1'"'  "'^'^?  ^  ^P'"*  lioia. 
multa  non  pcrfuafi-  »*  Naxa,eth.quieflnu$iocu,&iruetiot.     b  sanaum  accunaf.ieuercndu>«.  taii  gratia  plcn?  cfl^c. 


cotnifte 


,        L-    j  n         I  !>  r  itvii<;gi  veierifuccedainou».     & defidcrantibus  dc 

zarenushicdeltruetlocumirtum,&mutabirtraditionesqua  3  fiderabiles ,  &:odio 
tradidit  nobis  MoyldS  .   Et  intuentes  eum  omncscjui  fede-^ 


a  %  Pt»fuIgoteteriibiIi,vcIpuIchritudinecandoris. 

b  Verc  angelu»  erat.i,nunciu«  voluntaii»  Bei. 


habcntibusreuercn- 
dsacterribiles. 


:wc 


multa  non  pcrfuafi 

biiia  &  in  conucnie 

tia  ,  ficut&:  contra 

CJiriftumaffcrrStni 

hilomittentcsquod 

batl^t°ommb0s  mi!     ^^^^^^ concilio,vi4erutfaciem eius  ta'nquam  faciem  an^^liT  ,  „  *  Tertvllia 

nifeftum  fieret  non  ^  Mutatur  Moyfi  ma-  ^^, 

cffehumanumbcllum.fcdDeicumhominibus.Confidcra  ftaremortu^,cxanguis,&albida,fri8ida"fed&Te^^^^^^^ 

autem  &  quid  dicant  h.  qui  ftatucbant  ftltos  tcftcs,hi  quifan  rc.&  rcfulo  coloreread^m  caro  &  fangui;  cft  Mulat^^r  p^^^^ 

gumaria mente  i llumin<cnfilium rapucrant  &f3dcs  ciufdem.in  contemptibili dfriiatc  SofLcra? 

«  TZtf^^iy"^''  "°"  ^'''Pn^ nommcfcd  homincm  proindcqui  non  vldebatur.SicS^ Stephanus  angdicum  iam 

quafcaraalcm,&:infirmumappdlant     .       .  ^        -  ^aftigium^inducrat.fednonaliasenuainlapidatSn^^^^^^ 

.   b /^/«r?y(5^jyf««j.*  CHRysosT.Iefus,inquit,Nazarcnu$,  tant7&c                                       u  «liapiuaiionc  mcciae 

^  IIIn^I^fS^iT  conteptu   dcmolieturlocumhunc&murabit  *  Chrvs.  Vndcin  Stephanogratia  illa  florcbat^Nun-  u 

r-,ni  tn.  n    ri^^"^"*"  acaifantcs diccbat, qui dcftruis  quid a  fidc  > manifcftum  quod  fupra  tdt  momum  accep"t     h 

r^rlT/^^rii'' ""'''' '■'u"'r'"S"''™P'^  >  qmafideplenus  erat.Fieriautem  poteft, ^^^5 habct 

vtpatc,5£iuxailiud;habitarcvol«itibus,&crganomcnMo  abrqucfanationumgratia.N.imaLuidemTtTcfte^^^^^^ 

fis.Erviucquomododup!exaccu(atio.Dcmolictur,inquit,  nationum.aliiucr6lfpicnti?.H.caut^ciim?ifvSem 

^r&pirapcncTr'^°"^^""'"''"''"^^'''^''''''  -.IlumfuiftcfadcaLb,lc!dicendo.v"if^cie"1"uu^^^^^^^^^^^^ 

mara.oipicnapcr.cQiis.  facicmangdi,quod&:dcBarnabateftifiantur.Vndcfcimus 

-,c  ;';rf™/.r,««^,«r4«^«4«/.zr,.»,4«../,.  *  Evseb.Emis.  fimplices.&IiinoccntesinadmirationccflS  maximefSm 

_ SEN.Quifi magmficatmoriruru.putasquomodo dccorabit  — -•-'- -  -'-  ^               i «tumuduunc cnc , maximentaoi 

xtcrnum? 


1iV.de  rc 

fur.car^ 


HonUt» 


gratioibvultufint. 


NICOLAVS    DE    LYRA. 
*iEtftatueruntfal.tcquidi.  Ho.iftc,&:c.7<«»»»ww<i«t«» 

fropm  nomine,ex  contemptu,&  fuperbU. 

2  Non  ceflTat  lo.&CcqJ.nonfolum  eft  hUfphemusfidetiam  bUfphe- 
tnU  affuetut. 

3  Hic  deftru.Io.iftum  &  mu.  &C.  Fidetur  ^uoi  non  iixerunt  fal- 


nitatem  negarent,  &  pumm  hominemfui/fe dicerent.  &fic loijueban- 
t^ir-.Ufus  7{a^arenus  hicf.contemptibilis  homo.Mfecundumfciedum 
ftmiliter.quodtradittones  ilUs  nondixttfemutaturum,fed  quodeffent 
mutandx  di6lo  modo,  cr  licet  hoc  fecerit  inquantum  Deus,hoe  tamen 
modonon  loquebantur  teHes  ,  vtd:aumeft.  Sciendum  tamett  de  hae 
mutati$ne,quodnonfuit  mutatiode  contrario  in  contrartum  proprie. 


A,- „      r^t    a     j-   -7          _-----■—---, ..c,»,..,y„»-  "'•*<-»*'9nu,L^mujionfuiimwattoae  contrario  tn  contranumtrrowie. 

&r/^.w'^"'''-''''!f?''*'''-'r!-''''^"'''"''''^''«'^'^^"''*  f'<^'^'''^P'^f'^tloadperfeaum,quiacuUusnou.leg,seftmZtr^^^^^^ 

£{T[  A^       V^"'.T  '''«'«"'««'•^.'^'  «-'-"r  '"'^'^'<"'««»  ««'^?'^'»  ^eterts,f,cut  d,ff.fefm o^enfum  inpLcL    p.luai 

MMoh.u^^^^^^  H.%o.,p.opr.r^«odrf;rJ.H4v^.c.NihiIadpcrt^aumaddu 

lcrorolym.s  adorabitis  patrem ,  fcd  ucri  adoratores  crut  qui  x.t  lcx.Q^Jautemftc  mutatur,  nonproprtedeftrJturlfedTazisZ 

±^/T/f  T'"^Pr''"'^,""'"''-'"r^^'''"^'^**^'^^"'"  fi'"'*'  »  ^'^-irtuaUter  remanetinquoLmeZp^^^^^^^^ 

(orporaiem hMtum mfptrUuaUm commutandum. Mprimum  di.  Saluator Mat.y.b.Non  veni  foluere lcgem,fcd adimpLc 

cenium^uodChr,ftusnond,xttfeternphmde&ruaurumfedpr^di»t  4  Etinmenteseum.a«,«,o  eirW/« /r.rf!  ^ 

tliedenrucndurn,f,cutfaaumeftpoHeaperKornanosanno.xl,j  .poft  5   Vidcrunt  facicmdustanquam.fa.an2..Ii  ,  Sccex^uadam 

pfonem  Chnn,.S,autemobt,c,atur,quod  I^omaninondearuxerunt  puUhritud,,,e&cUr,tate  f,b,d>uinitusdataaheclaratLemfuafa» 

n,r.,nv,rtuteDe,,etf,cChr,iiuscumft^^  aitat,s&,nnocenttx,vtf,camaUt,aretraherentV,yTdm^^^^ 

Ufl-s  non  Iquebantur  de  lefu  Chrido  ,nquantum  Deur.  cum  eius  dtui.  magis  redderentur.  ^remur  ,  yei  aamnavais 

M  0  f^U  L  l  T  E  \.  noccntiam  uirtuteluminisdiuini.Exqdoapparuitmaiorraa 

-.,_,.  .    ..  litiaquircprcflinonfuerunttalifignoamalignitatcfua.Iftis 

»•  4  £rw/«M<«,drf.tanquamiudices.  autcmfimiles  luntmaliiudiccs.qnicognita  ucritatenon  di- 

5  nde.fu.eius tanquamfa.angel,,& cid dcmonftrandum  cius  in  mittuntpartcm  aductfam  foucre . 

nocentiam  ^  Morali. 

o    A    n  ir   T  T  luetudinerogat,  atquefine 

^   A   1  .         V    1  I.  molcftia.Eapropter&illebe 

<r  Steplujio.       »    BUI^hemaireteDeum.legcni.&Iocumanaum.        llignis  VCrbiS  inCipit,  viri  fta 

Ixitautprinccpsiacerddtum:  Sihsc  ita  i  ires&patrcs,&c. 

^  *  Oecvmen. 


^    J.X    ±  .        V     1  1  . 

loDKj.  *  ^^^^'^''"'emprincepst&c. 

'     -^  *  CHRysosTo. 
yidcsquomodocum  man-  a 
fuctudi- 


NICOLAVS    DE    LYRA. 

C     A      P  .  VII. 


lilllf 


*  ^  \r\^^\t^\MZm.Hicponi.ti*raceulatirej^onfto.circaquapri 

M^  mo  datur  refpondend,UcHs,cumdicitur:Dixit  AHtcm3.il 

tem  ad  pnncipcs  faccr  &:c./ec«n(<o  ponitur  refponfionis  aSus  cum 

lubditur;Qni  !in,&Cc.Circa  quodfciendum,quod  Stephannsfuitaccufa 

tui  de  quatuor,fciUcet  quod  locutus  fuerat  eontra  Deum,  cotra  Moyfen, 

epb ,»  mtra  templum,&  contra Ugem,vtpatet  ex  iia,s,ideoprimo  excufat 

iwt  ^'■"^"'^""'^rt  <'*  Dco.fecundo  de  Moyfeibi :  Eodcm  tcmpore. 

I    t,  tertio  de  »f  wp/o,i6/:Tabernaculu.^M«o  de  leie,  »W;Dma  ccruicc. 


Deprimo  autem  excufat  feperboc  ,  quod  ofiendit  fecolere  Deunt 
^uemcoluerunt  fanaipatres&  patriarchf  ,  breuiter  repUcant  eo' 
rumhiftoriam,vfqueadMoyfeH.Etdiuiturinduaspartes  :  quiapri- 
mo  recitatur  hiftoria  incipienda  ab  .Abraham,ufque  a  d  Idcob.fecundo  a 
Jacob vfquead Moyfen,tbi.-  Et Ucoi.primaadhucinduas.quiapri' 
morecitathiHoriam^raha  extra  promiffiouis terram  ftcunii  intr€ 
tpfam,ibi:¥A  inde. 

M  emdentiam  dicendorum  funthic  aUqua  prMotania  propttr 
eoncoriiam  huius  paffmadeaqnadiaafunt  de.Abraham,Gene.tl. 
&IZ.  Trimum efl  dt  apparitione  Dei dicentis  .Ahraha ,  JExi  de terra 
tu4  ,  ^(*t.bittninyiimrhw:Deus(ihidixiffe.  SmeUnte  patvis 


■'(. 


Ifr,- 


J047 


Qo.ord.  &  Nicolai  dc  Lyra.        1048 

tr  *  Oecvm  VidequomGdoipfosatcm^x)ralibusaMucir.&:  rurn.dixitciDcus;Exidctcrratua,&:c.Novtindecorpuscii.  D 

Ax^tmmiroaSamDc^^  ce.ct.qaod,auUaccrer.fcdvtau.mamcueUerct.diatur. 

Jbte    iSons  crt^^^^^^  «^  I«Mc/opor.«/..BEn.Mefopotamia.acapueSycixcft  con- 

!A'.r/Aarr«e!rp«/rr,.Qi..aStcpluuusmrimulabaturbia*phc  Atitutaad  Aqmloncm.  .  „.  ^^_.  ..  , .  ,  .  , 
nullc m Movlen&: Deuai,in pnnppw lui  lc^moois illoAinj  R a k b a N.Mcfopoumia,^ Charram  in  Ch.ilda:3 funt. dc  I 
*  I                -       t  di-           '^  Meiopotamiatranfmi 

lA  1^!,....  a    Pndotic*.   «QuiavniuiCTaniBcncm'  ...  ....  _  eiaUilinCliarram. 

CCnS.DcumqUlJQque  *    .rnww.i».    tiv,^     ^    ^»emo«$.        b    *  Ajtcejntcriori.         e    «Cuiusgloram  itemuu»-         » 

hatur  DltribUS  &i  PrO  ^  P.ijiooftcnaiirenonblalphciwreUcum.  I 

phcns,Dcumeflema:  ;ifchabent  ?  Qui.aic:  Vjrifratrcs.fi;  patres,  auditc,  Ucasglcf-  ^^  d  J;^^';;^;^;J"G^^^^ 

lcUatiS  Ci:  glOriC.Moy-    ,  .     !|iCiiUa.fid.qu*m.&carne.  3     W    %  KKIUX  COUUncU    . 

r      VV«iT  iir.  I -Hil  P  ^»  «    periugcjua..  ,  -,  r  4  qf"od  poft  mortcm  pa- 

losrScr&lcmpcj:     rixappaniit  patrinoftro   Abraha;,cumcflctin  Melopo^  ^  rrisluilocutuseiUo- 

inobedicntcs  compro  c  ^^^^^^^  priufquam  jnoraretur  in  Charram  Sc.  dixn  adiU  ^  ^'^(l^^}^'^^'^!'' 
bat.Scdarteloqucndi  ^  *  a  ,vr,»«orruobcrfienu»&paucnti>,  7  in    v>narra    nioriuus 

vfusctladrebcUcsin-  ^1^^^^  .  -j-  ^yjidc  tcrra tua ,  6^  de  cognationc  tua,iS:  veniin  «  ^^;^;,^^'^;^^^ 
4Gen.ii^  cipicns  quafi  nmeret  '  ,^ , «Voiuntatc.     b  ^f  Mcfororamia.  9  naDiiauii.  aca  priiu 

' cos:uc.y,rt fratrcs^P4  c cerram,quam  monltraucro  fibi.  Tuncabiit  cIcEdrraChal- ^^^g^^l^^^^JJ^^;;^^^^^^^^^ 

mcnsconcE^iditQ     dxorum ,  &  habitauit  in  Charram  ,    Et  indc  poftquam  ,;, Mefopotamia  diaum 

arrSirndeca^pft"utdiu.-iadi.etur,&quirccu(abatcon.        *  CHRys.IlIacnimpatriaquoquoduyeritDeus.&hxrc;- 

tiaDcum ,  &  lcacm  loqui.i.ctum  Deum  pra.-d.cat  in  princi-  ditatem  hicnon  accepit  Et  quod  nquudiligentcnnquirat, 

piooratiQnis.Lekcmc.iamriccxpofu.t,ute.use(rctp.?dica.  Perl?funtIudx..Ethicdi(ce,  quodabfquciigmsobcdirco. 

ror,cuiusaccm.ibaturdcaruaor.jn  proccffucnam  Jcrmonis  portctDeo.Ucetgrau.aquacJam  contingant.Quon.am  &piE 

ctroreseorumrcJa>gucns.vigorcmanimi,&quodlibcrcrat  triarchactiamrclidtorepulchropatcrno.aco..m,bus,obtcm 

atimorcinimicperdocuit.  perauitpeaSiautem  illmspatcr  nonfu.tcifociusprotea.o 

b  Z)<rw£/ori*,c!rf.MemorStcphanus  prarceptiillius:  Diligite  nis  in  Paiajftinam.eoquod  infidel.s  erat,  multo  mag.s  pucn 

inimicosveftros,&:c.perfccutor.bus  lUisfalutcm  nunciauit.  non  eruntfocijacpart^cipes,  licctnugnampariem  vi<,-cant 

4»  A.vGvs.intclligendumea  igitur  locutum  Dcumfuiffe  fipatns  virtutcmnonfuerunnmitati,$ic. 

I^Kili     cumAbrahamcumcfl"ctinMcfopotamia.pnufquamhabita 

VJcldir  rctinCharram,fedcuminCharram  pcrueftifft  cumpatre  c  Exideterratua&deccgmtw>:e.tua,&f.Tct:AmUcognAri<>. 

f  6.cad.i j.  ^^^^^^^ prccepto Dei  apud  fc&i  mdc ex.iffet fcptuagcfimo 6c  ncm  Abrahx  Chaldxorum parnam  genufqueappeslat,  vndc 
qu.ntofuorpatrisautemfuiccntcfuvioquadragefimoquinto  jamcxierat.dcgcns  n.odoin  Mcfopotam.a  :  fedadhuc  tc- 
anno.Contrcationcm  vero  eius  in  terram  Chanaan  no.T  pro-    nchatur  rpe,&  dcfidcno  rcdeundi.&:  idcoaudit :  £x»  de  tem 

feaionemdc  Charrapoftmortcmpatr.sciusfaaameffcdi-  &deco^mt,onttM,  nonvtcorpus  cxttaheret ,  quod  lam  fece 

jcuquiaiammortuuseratpatereiusquandocmittctram.cu  rac  ,  fcd  amorem  cordij  cucilcret  .  Idcoquc  quod  fequi- 

iusibuamfusreiccepiteffepoffcffor.Qi.odaurciaminMc,  tur.-  Tunc  extttdeterra,&cat.  non  dccorporc,  ledamorcm- 

fopotamiaconffituto,hoce(t.1am  egrcirodctcrra  Chalda:o-  telligcndumcft  ;  quoinpcrpctuuma  Chald^.slo^,  &dc- ; 


De  ciuiti 
f  e  Dei  li. 


ut  esi  nemenciiiitatis,cjux  alio  nominc duitur  Thatatt.  His ergopt^mif 
fis  exponenda  eU  Ittera. 

1  Viri  {fi.hoc  dicit quanfum  adftbi  coAUOs  &  iuniores, 

2  Etpatrcs.<jM<7«f«mjd/fn«r«. 
5     Auditc  TfWratfw, 

4  Dcus  s,\ou&Cc.ideii,Deus  gloriofus,^uemcolo,&'  ficHonfm  bU 
Jphemus. 

5  A  pparuit  pat.no.  Abraha;,pr/»jrf«jcf. 

6  Cum  effcU&LCi.intrafJet  termmos  Mcfopotmidregionis. 

7  Priufquam  mo.m  Charram.cKW  patrefuo 


fxxo. 


N   I   C   O  L  A  V   S     ETE     L  Y  R  A.  ^UiqnaudouerohocnominMtiopotamiauiciptturpro  totaptomncia 

fui  mortmTharr-u-  de  boc loqmtur  hic Stephanus;veruntameH illum  circa  dtdam cimtatem ,jlbraham  vero  extem  dc  Chald^a  cu patrefuo  . 

fxttum  vonfmt  exccutus  vfctue  pofimortem  patris^qui  fcnexerat  Tharepriusintrauit  Mefopntamia,prcuteh  nornen  regmis,c,uam  pro 

yt  ei  obfecjutum  debttum  ,mpenderet,cr  hoc  de  voluntate  domini  licet,  ut  esi  nomenc,Hitatis,c,ux  alio  nommc dicitur  Tharatt.  His eriopt^mif 
fiOH  fit  experffum^Et  itetum  fcmel  pofi  mortem  patris.  &tun(  dedit 
executiottt.crde  tfi^yicefitmentio  Cen.}iij.ficut  I ohan.xx.eJieitHr, 
tjuod  Chtfluun  Hiefus.  refitreiiioinf  dixit  apoilolis  ■  Sicm  me  mtftt  pa 
ter ,  ita  &  ego  mttto  vos.f.adpr<tdicandum.  &  tamen  de  voluntate  eius 
exemio  eius  fuit  retardata  vfj;  pofifpirittifanCtt  mtfiionem.Vnde  in  di( 
afccnftonts  illud  mandatum  fua  retlcatum  cttm  tali  retardatione  , 
^  fupra  ).a.Mcipietis  rtrtutemjpmiii-fanfft  in  vos,  &  eritts  mthttefies, 
&c.JiJc  ifiudrepugnat  eicjuoddix! Hcn.l2.tmprohans  J{ab.Sa.dtcen 

temQuodiUu(t:i.\\iietcxtmiZ.&:c'.fu,tdi£ium.yibrah£per70.an-  ,     ......^^—  ...-.--- ..;.„„ 

noilnte  mortem  patrtsfui ,  &  qiwd  c y  tunc e;ciutt.quia  non  reprobaui  %     Et  dixit  ad  il.Exi  de  ter.&c.  Sed quomodo  hic  dtcttur  ?  qu,a tm 

eum  nifi  quantum  ad hoc  di6ium :  Exi  dc  tcrra,&C.«id  quod  fecuta  e!i  exierat  de  Chaldaa  m  qua  natus  fiterat .  nam  Mefcpotamia  ,p  Cbal 

fxecutioaute  mortcp}patrt$,quod  eflfalfum.vt  diaum,  Secundum  <si  dxaproutncii:funtdtfiin£ix.Ideo dtcunt  aliqui quod  Itcet  extutfiet  m- 

dcioco  apparitionis.  fore,nontamen  mente:qma  prcponebat  illucredire.Sedifiuddictumm 

Mefopota       cinaquodfctendum, quod  Mefopotamia eH nomen ciuitatis , & re-  probatur Gen.lz .Et tdeo dtcendum  ficut ibi dtftiifwt,quod exire h,c d> 

ffii«acce-  .ionisfiueprouinct^,f,cut Babyloma  m libris I{egii  &•  Taralipomenon ,  citurprofe  mag;.s elotigare,&  huic concordat Utcra Hebraica G«.I2 

&  prophetamm,aUquando  aciipitur  pro  ciuttate  Babylon  prfc,s^,&  a-  vbi  nofira  tra,.flatio  imbeH  Egrederc  de  terra  tua.&c  i«  HebrMh^ 

UqHandoprototaproumcta.vndempLur,buslocts  dicuntur  lud^i  m  Ba-  ^crar.-Vadctibl  dc  tcrra  tua.^.d.pro  vtilttatetua  vadelongius. 

hylonia  capt,uari,qui tamenfuerunt  m  dtuerfis  regni  ctuitatibus  collo.  9    Pe  tcrra  tua  &C  CO.tua,^«M  TJachorfiater  jibrahs  remanfttu 

tati,&Samariaaccipirurfequenterpronominevmusciuitatts,vtp*  Mefopotamia. 

tetvaldcinmuUtstocis.&  aliquatidoproregione,  ficutivf}.4.a.dtei.  iQ  Tunccxut.i.lorigiusabijt. 

tur.-Vcmt lefus in ciuitatem  Samat ia;, qux dicitur  Sichar  &  U  Dc  tcrra Chaldaio.df  qua tam ante  exterant,utdtUum eit. 

fKmaniftflepatetqUodSamartatbiacctii-frproregtonevetprcmncia.  iz  Eth3.bi.n^Chzt.camjp^.(uo,&Ccfuprad,£laexratior,e.       ^ 

Simititer  Mefopot^mia  atiquando  accpitur pro  cimtatc  Jlran prAcisi ,  i  J  E t inde .  H.f  confequentcr recitattir breuiter  htHorta  .AbrabX,» \ 

aus.  htc  nommatur  Charram,&fic  fnnt  nom,nafynonima,ftcut  diUum  terrapromtjfionts ,  rf/.Et  indc  poftquam  pa.  cius  monclt  tranitu 

fu,t  Cen.u^fed  Mefopotania  e(l  nomen  Grxcum  di^um  d  mefo ,  quod  hx.ilreiterando pr^eeptum  i//«</:Exi  dc  tctra  tuzfecuridu  quod  dittun^ 

eil medtum ,&potamos quod eft  fluuius ,  quia ciuitas  lUa elifita  mter  eSifuprd,&  habetur  Gen.\z.Miqui tamen  dicunt,quodtlludqtMibtc(i\ 

duoftumina,vnde Gene.i^vbi tranflatio noHra habet  Mefopotamiam  dtur.Exi detena.&c.dtatur per antictpaiione,et  quodjolu '»'«"/*'"' 

m HebrM habetitr,m MamflMnorum;.4ram autem efinortten  Syrum.  femel poH morte patns.Sed melm cocordat liters,quod biSyV'^^"'^ 

.AUquandn ___*J-^?^ 

M    0    i{    A    L    1~T    E    Tt^.  -cxcufatfcoftcndensfccultorcm.lliusvcriDci.quemcoiue 

*  1  Virfr<itr.&patr.audi.&c.mc  poniturbcati  Stephanicxcu  runtpatriarcli?Ianaiincipicnsab  Abrahamdiccns. 

fatiovcraad  fua: innoccntix  dcclarationc,  &aduerfariorura  4    Deusgloritappa.patrtnofiroM}im,&c.Eoderntempore» 

fairnatcm.Cirf aquod fcigdu.quod accufabatur de  quatuor,  efi Moyfes,crc.l lic excu fat  fe de blafphemia «^ontra  iVioyicn,« 

vtpatetcxpra:cedentibus.l.deblafphcmiacontra  Deum,&  fitensipfumfuiffeDeogratum.&adl.berationcmuraauii- 

•eoniia Moyren,contra  tcm^Ium,  6;  watra lesQrn, dc pr.mo  «iius ordinatura,6c ptophetaffo  Ch"ftiM"cntum^a^cCT 


1049  AdiLisApojl.    Cap.  VII.       loyo 

,.  riderioauuirused.Iuxtafidemchronicorueodeaimo  Chal-  femenannisqi!adnnsentis&  30.  fed  pcr  hvperbaton  leeen    D 

,  dsam  egrefllis.Mefoporamiam  nir^rcfrjs.in  Charraa-i  mora-  dum^quia  pcrc£;rin..im  er.t  rcmen  cjus  :ninis  quadrincaitis    - 

tus,&:inrerramp.on-ifii:onise.'hnduc^u^  so.in  parte.cu.us  tcmpo.iscnam  feru.Hisaccidir  quialcnptd 

RAU.TerriumSrephanusprx.ermirit.i.&dedomopatris  ciMn  ilaacvocabjturtibifcmenExnnnonariuiratiS  Ilarcvi 

tui,quod  fadum  e(l  propter  nimuv;n  popuh pcntjam  ucl ini  que ad annum  egrefiionis dc  Aegnno  coputantur  anni".4o<' 


perit.am 


R  .  ,>  A    n^rui  r  '  r    1      n  -  quibus    pcregnn  im 


.  .,>  f ,    ."  a  nionuus elrparcreius,  rranlrulinllirm  m  rcrraiiram  iirqua     eiatfuturumiiiud  fe- 

c)a:a,in  qua  cu  cnar-  »  Qi'ai"uisiBu!tcs.-g;usibipoCcdenr,.ngiunir.ini.njcop:ium  nonbauuit.  njcn/iuein tcria Cha 

"•"•  »^nuncvoshabiraris.££nondcciir  ilji  haTcdiraiem  inea,  nec  ^  naan.fiucinAegypto 

„    .         T^     TT   /--i.    I  «^[^''"'"""'^"'«^^''^'"""menim  cuin3gto6onhc.cci;i.i.e  poncdit.fo)  prccioeaiitablpluon        C^nniiquaJrinVffUiS. 

R  AB.  JJe  VtChai-   ^-        ^         fil,o..coi:r:rhco.  ^  tQuaieme.iiodusdaiuiicniini.     cHa;ieclu,item.  rRAP    Si  -  ^H-  innofn 

di-orum  Abraham  e-     pdOLm  pedisrlcd  repromifir  dare  i.lli  eam  m  1  6  lcfiioncm ,      dum'  Accola  aS 

yilUt  .    Vr  Ign.S  inter-  aHoc<iicitm.vtra»sisappaiea;rdeatiaDciproiT,iit>.MU..s.  nii  lrIi'ino^nfic   ^r,  Pv 

m:Etatur.JancmChal      „r      •    •    •  r-r  ■     ,    y^^-^^^r''"^'''^'--     ,     i  5  i  1  "^  n 

!ie:adoranr,cnietiam  A  & i^niini  cius polr iplum ,  cum  non  habcrer  hliuni .  Locu-     Tnrlw'  Deus  pro- 

hOWneS    lacnficant  .    "  ^  .^  .  ^  aAaacn,q.inon,uamcoIi..crram.  ^'  '  H    H    T         r        '  V  '^''u   x     -        • 

Tradunr  Hcbr.x,  Ara     tLis  cfr  autcnici  Dcus:  quiacrir  rcmcn  t  ruum  accolain  tcr-  st  'i^'""^"'"  lacob  tcms  m- 
frarre  Abrahs  Ch,il-  aau..aan,vciAe.yptorciiicc..    'b..cgnn,i.  -,  '  ' "   Aegvptum   anni  qmlinutn 

..  _     •    •  c  Affiigenteseosdutis  opcribus.  ^  ruerUiU.iO^.a  deiCCn 

i??combu'iafiTrc'  ^  ^^  ^^iC'^^^>  ^ ieruituti eosfubiiaear,  &  male  tracra bunr cos\,  ^^' ^^^ob in  Aegypru . 
f-dienem  Ab'iivu  a  f         •  -•  ■  "        ^^?^-'"°'-        ^  7  vlquead  egreflum  It  . 

Dcoextinaum,'qua-     annis  quaclrmgcnris  rnginra  ,   &  genrcm  cui  fcruicrinr     jaeleArAegypto  anniv 

r-:.-,-l^r~n.i->   r,-,r',^.;.^  a  Deceia  plagis,Sc  1  ubiiictiionc  Pliaiioniscuni  o.iisii  po^.ubin  marinihro.  0  lUCrunr.    215-  HcbrCt 

rc.naecum  p.ureluo  ^  biicA..;.:.to,   c.scrunc  i„c.pient.  inAegvPtoamvsiJ   t  fermint 

&L0ihfil.0Aram,&:   *  i.iberatidefcr.mutchumau.  „    iJ.^if;.  ir^r    '  '"""°* 

f     ■]        f  t  .  5^  leruierunt  In  Geneli 

n  Charlm  vb''mor^     iudicabo  ego , dicitdominus.  Et  poft h.rcexibunt,t  &C di-j o^^tem  quadringenti  K 

^  Ai-         (i  1  aTci:ripconiiffio,ii$.  tantum  numeiantur  ^'noma 

:i;o  patrc  aictam  ett  [^  oaciditiocamranaam, non  b!irphcm.-*t.      anni  InExod  &'Ste    '"^^"^*"'' 

ei.  £.x;t/erar..  ?«.  ,     fenucnt  mihi  in  loco  ifto  .    Ec  dcdit  ilh  teiramcnrum     phani    prgdicatiot»^  Suduir''' 

^?Mcyeius,,!rc.ScA  quandoeni '^'    f'' 

repromifn,&e.R  A.Redit  ad  origmem  gcneris  Ifrael,&:ami-  pturis ,  vbi  magnus  ponirur  numerus,niinor'numems  caufa 

Cit;a:diui:ixexoidiuin,vtn:hi:pra:termitiat  inquo  blafphe-  breuitatis  prxtcrmittitunvbinondiligentia  nunierandi  (ed 

ir.afcvidcatur.  m-ignitudotantumdcmonftruuriquod  ffcutaeft  Genefis 

b  ^o!^./v;r«nj,Nonapo!tohtcrramreliqucrant,necStepha-  Exodus  uerofinitotcmporeaccolatus  totum  pcreprinatio* 

iiusqjiumq.iafiin  mottcpouuserat.  ns  (paciui\i  diligentcr  dcfcribit  .   In  A<aibus  etiam  aro 

c  Scd  rcpromijii  da.re illi  eam inpojl-f/ionem. *  Ch RysosTOMVs.  Uoloru m  quadnngentos  annos  &:.  jo  Paulus  huic  numero 

Mign.ietiamhicDe!0(knd,rurrailencardia.acAbraha:fi  aflignat.d.cens  ,  quali  polt  quadringentos&.jo.annos  nui 

des,quodobcditcutnnoncacriiitfiuus.Hocoitendirobedie  numcrus  non  a  pnma  promilTione  Tled  a  natiuiratc  liaac 

tiimaclide.n.Qiiimuise.iquKfadtadiucrfummouUraut,vt  vfquc  ad  diftrioutionem  tcne  promiffionis    rnmr,i,.r,ic 

putaq.iodpo!kiuamve.nifl^nt,nonhabuitveftigiumpedis,  elV.  v  i^  umiuionis    complctus 

idlancftdei  contr.inumerat.  H^cconfidcrantes  etiam  nos  8  l«!f/cat9.RA.Iudiciui-n  aliquandodifretionemfiffnificar  vf 

qu?fciIicerpfomi(entDeus,'ecip;amus,etiam fiaduerfa  fue  ibi:IudicamcDeus,difccrnecaufam  mcam  Aliauandn d^ 

nmeaq,uxriunt,,quamuisnabisnonfint  aJucrfa.Cedvaldc  nam,vtIudicaillosDcus.  *       j  auuopcc- 

congrua.&cc.  *  CHays.  VtaUtemdixit,quodpromiferat  oflendirnrn    «      ^ 

j;r  CRHys.Videanteqiotannospromiffio.&promiflio-  miflionemantelocumfaaam.antecircunafionem  antela' 

nismodim,&nufqujmlacrificijm,nufquamarcuncifio.  crificium,antetemplum,&rquodhivt  parfuifl"ct  nonarcpne 

HicoftefvitDe:impermifi(rcilIosgrauiterafFiigi,«dnonre-  rant.ncquecircuncifionem^nequelegenUcdterri  obriien 

.qui(Teafhigentcs,.mpunitcs.  .,.,,.  ticlb'ias  mcrceserat,fednequecircunci(ioncS^o^^^^ 

t  Gf«««a«ff»jfi«/er.'/(c^eS-f.Vidcs^qpromifir,quideditter-  implctur.  -La^.iv^ujuuu 

Mm,prius malapermittit;fic&:nac, licctrcgnum  j)mifcrit,  h  Teilamentumcircunciftonis. R.^.Fcedusfiuefienumidco  ft  ^'•^^•* 

entatioiiib.iscxerccri  finir.si  hicpott  quadnngetosannosli  dum.utpopulus  Ifrael  non  (olu.n  moribus  fed  ernm  riohi^  l^'*'^' 

;>ertas,quidmirumfiideminregnofiat.Nihilominusquod  corporali  aGcntibusdmideretur.InmembroecniM  inSni     r- 

cDeaspromilerat.pr^d.tit.necpotuit (ermonem illius vt  (,[-  tur.vt in illa carnis fit imminutioqu? ^giTur 3iS  fe  £^1  Co'X'i 

um.rcdarguere tempus,  tametl. non vulgarem  tu.Hfl-cnt fcc  to,5iqu,a  per omncs progenics eratlerLSn SaliS  m  SZ- 

ntutem.Ceterumnonc;tcontentuspunireil!os,fed&:bona  broelt  polita.  icmanua,ingcmtalimc  J^^^J^^;^; 

iis_promitnt.  Mihiautemvidetur.quodvehtiliisetiambe-        Mvlticccircuncifio  mortificationem  carnisdefipnans  in  taliMvfti 

ic-fiaaqu?acceperanr,inmemoriam  rcducere.  iIlofi'tmembro.quouo!uprascarnisexpletur  Ineoet^ao^^^^  <^<^-     ' 

'^^'•tnat";r!.a{';'r"'  ^^^f  ;^^£-Non  uaintelligendum  eft.quafi  tegcbatur circuncifio  car„alis.  (ignatnr uitandam  efle  iada- 

naie  tradtandum  6c  lermtuti  lubiiaendum  diccret  hoc  tionemgiorixincircuncinone  ipmtaU 

femen  *  ^^^y^ 

l-rVt'^  ^A^^Pu  ^  "^  Y  ^  jP,^     ^  ^  ^^~A         ~r  «'■^'^^"  enimlfaac,vfq'ic  ad  natiuitatem  Ucobflux^,tanni.60^V». 

Ki  tt non ds.ila  h?.in ea,&:c.Afrf habnamt  m terra  Chanaam/t'  Z^.U^obaHtemerat annorum.iio.cjuando defcendit  in  ^C7Vp'um cu 

'Uiucna  & pcngnnus.  Q^od necefl contra  iUud  quoihahctur  Ge.  fil,>sfuis.Cen.xhif. Ude  vfque ad  exitum  de.Je^y^to  fluxerunt  anni 

.i-1uodcm,tag>umab  EpUron  Ethioquiahicnonfutt  aih.ib,tandu  ccx.fecuniumHebr£os,q»ibusfm>diunais.bab:niuranniqHairin?en 

'^Uolr,,d,m,,jeciproJcpuU,iraSarx.  tipr^cife.mqNibusfcmcn  ^brahxaccolUfuit  interraa[ie„a,&fcpa 

^ea  rcpro.da.  ilh  eam  in  po(.&:  fe.cius.  Gen. i  J  .d.  Omnem  ter  tet^quoi noh  fjcruntin  ajflittione  quadrin^entis  annis,fcdpartem  mi~ 

<'m  quumconJp!c,s,t,i„  daho,cr lemmi  tuo.  norem,lliustcmporis,&  ,dfoly,quadr!n'icntisamis,nonreferturad  ,1 

.  v^un,  nonhabeictfilium,&:c.noi«»jf«/w«a/«ffMrI/44C,wec  iU^dproimmediateprxmittitur^iTaffhgOHteos^niftperJynecdochf-m 

^'mH,^mud,ntpal:tG'nA6.  f.acc,pendopartemprototo,ftcutd,:iturCl,riilui  iatw.fTe  tr,bus  dicbm 

Oun      r  r    ^"^^'"  "■"'  ^^"^'^''''- '  5 *  tHfepulchrcfed  prope rcfertur  ad,l,ui,^uoiantrpon,tur. Erttfemen  e. 

(^  V{uia  crit  lc.cius  acin  ter.al  ^na..fc,Ucet,in  tera  Chanaam  &  in  ius  accola  ,n  tcrra  altcna.ejwa  toi anms  hzhitanitjemen  jlbrahx in  ter 

'pP'o.  j,^  .4,ena,ut  o/ienfum  efl. 

>  titlcraitoticosfub.Jjma!ctra.«/%.-M.'fjfoi  i^iw/jiww/fr-  8  Etpo(thccc:nbiint/«^Mov/"e(/af?,£:roi2 

"Si'.'n "'■  j"'  ^''fi^'''''^''''';'"'' £^o.u  9  Et  feruicnt mihi in loco Uto.  quoi  fm,mt>l-tum tempore lo- 

^^^^n^^c\nZ'.amQ,<:m\i,!kc.\lliq,t.idr,nrrcnt,  av.nifttntincipicndi  fue^fuhquopcpiUus lfrael,ntrarutinterramprorri,ffionis 

rS/'/    /"'"^^"'''''^ "''''''' ^''^^^^  'o  EtdeditilliteltanTentum  circuncifionis,  &ficeenuit. 

'"J^oj^^m-nfmGcn.iyEtpoteJihicbrrmier  aUquidrepeti.^tiati     Cen.lJ. 

I*EtIa. 


toa 


Qo.orcl.&  Nicolai  dc  Lyra 


10)2 


Hom.t^. 


^  a  Drca4.R.A.Oaodicbusmvftciiumarcuncjrionisnonrx 
A  ollcnditur.qui  licrQaauimno.Tc.qu?  m  relurreaionc  do- 
mini,  &'oao  bcatituainibuscontinciur.avinjsoaaua  dic 

Circuncidimur.  .»     .  •    /-i     «    c  n        a  cr 

*Chr  YsosTOMVS.Hoc&inChrmofaaumclt.Et- 

cnimillius  figurac- 
rai  loicph,  idco  mfi- 


prctibus  (idcm  Chrifli  firmarc.qoam  pro  Hcbraica  veriutc 
lermoncm  luom  (ulpcclum  facerc. 
f  £rWe/f<'».Sccordumntumlc>i.(.Hi.mdefccnIuscft  de  tcrta, 
promillionisin  Aci;ypmm,(cdquja  libcrtan  (ucce(Vcrat  lerr 
uitus.iacob  cum  progcnic  dciccndilfcin  Acgyprum  dicitur. 

f  rranskfi.K  A  U  A. 

SynccJochcpto  (o. 


lin  priputlo. 

naSaonam       ^  circuncifioni.s,  &  ricgcnuicIl.ac.Vcircimcuiic  eum 

nuans  hUtOnam  per  ,rircuncir.sc,rc.,„c,fum.vr?cp«umr.?<  I»c„b  circuad 

tOtumcnarrat,- qUU  p)sqaamviMi.eicr.  j- 

cnim nihil  habcrent     ^^  ^  ^"c  jiaac lacob ,' &  lacob  duodecim  pnrriarchas:  ik  parrkir  •  i  ^^^,, 

qUOd  illiobiiCCrent,  1  aOuijpIusce:ctij.imjba:ur»p4tre.    h  "r.>pterr>.nniiqu.Tpoili»-:bantureiniagna.  ^    ^J^"^ 

finaUia.  ledvenisntcmvtci-  '^ghoc  +  ^aiul.i^ntcs  Jokph  vcndiderut  in   Aeu^'ptum  :  &  erac 

'  -  r^ c. _.   ..,:ii..,_.  .l-.n»n.i  nfi>nri»tnrum&  dc.n;.-.:  Ac"V!m«.  ii  DcricuJomor- 


lo  lolcph  dicuntur 


builiisaiicrrct.m^- 
lc  traCtatunt,&:c.  At- 


ai.Circuncirus,no 

die  ocui- 

i.patriarclujcircancilos,  vtpotius  fjuder  j    iranslati     CUi  lacob 

tlijsit;  Dcdi  tibl  Sf- 

inam  prxcipuam 

3  exna  frat.cs  iuos  . 

jdco  in  libio  loiLie 


aDe  manufrairun-.ac  cilK-rnj.de  manuDegotiatorumfcdc.n;.-eAcgyi.tii,ippcricu!omor- 4  „,'- ^|,,s  I,,o  nnfiii- ifi 
^t-  t.s,u«itmdciprjcircerc.  b  Aductlit  .t.baWJ:  «ncoi.^V  OUa  CIUS  ll.j,inUUUn 

tamcneratDcus  cQ     Deuscumeo.Eceripu'rrcumexomnibusinbulaQonibuscius,  ^  ^f  ;^H";>1"L  '^' 

et.  C  ,Coramlicerdotc.5:rn,.cipe«rcW:PK»taonj-.  ■      '■  ilracl  lU  iplO  UianJa 

~  1. 1  ,.,.1  i-..f!i  .rf.Kimnij.iiJicBiouideLidi conMi.iui».  tp.-ip  ArMiviirn  tran_ 


ilIo,iv:  cripuir,  &ccq 
Hocloco  oftcndit, 


^u°od'X°;:Scoo:  .  &  dedit  e,  grici.im  &  lap,<.f,u,.->, 
pcratisut.vt  implea-  "  Aegypti,&:  conlncuic  cam  prx| 


tur.f  phctia:S<:quod 

jpfiaurorcsfucrunr, 

&:malaiHipfosreci- 

dcrunt. 

b  ycridUr.  i»    ^cgy. 

Brcuitcrnarrans  tr5 

tGc.4i.?  fu  adfinem,  non  e- 
.  '     f  nim;primo  Acij;vpti 

^^  ?7-*  isfcd  Hdmacluisne 
gociatoribus&Ma- 
dianitisvcnditused, 
&c  ilii  vendiderunt 
eum  in  Aegyptum 
Phutiphar  (acerdoti 
C  Qcin  et  grathm  . 
^C  H  RysosTOM. 
Gratiam  deditque 
spudBatbarum ,  vi- 
rum,  feruo  captiuo, 
quem  fratres  quidc  „ 
vcndidcrant,  illcau-  v» 

h 


tede  Acpypto  ttan- 

litilerunt.  Inf.xodo 

6  cni.n  logiiui:..Tii!it 

Movtcs  oiVa  IoIclIi 

Venicautf^mcsin  vniucilam  Acgy-  ^  S*^;;!;; 'jJll^^^^jS^^ 

aiacmt.-,ou...uu.* .c.y „  ..  (justcreot.Ejthocputnur.biq-.icfBiiie  ftmem.  ■       ■•;  .,  ,^.'    n''    "  ^^  U,- * 

ptum  &  Ch:inaan,i:>^  tribilacio  ma^.^na:<'rnon  inuenicbantci.      tciii.oim  nica 

apatr,atche-patetg,(i;i  jnrcs.nonb!5r,>heni.nqtoseii.i-.iriios,(jcat. 

bos  pacres  noitri .  iCiJiTiaudillctautcm  lcicobcllefruvncnrum 

pcitct  Benia.iiim.        '  a  Pri.na  vic:  loicph  cognouitcoi:&  ipl":  eu.ii  Uc  i.i.^a. 


b  I.ite,|.-eta..d.f.<mniJiii&p:ouidendi  confil.iui» 

^       miuconipccluPharaonis  rcgis 
policum  {uper  AcgypcUj<^\:iuper 

CHmomnib.ssliabiiatiiribus  in  tiniu.ifa  Aegji;>u.8c  ih.in-  •■ 

omnem  domum  fuam . 

aldcmt.iou!atio3cfanies.?>  Etinmfi 


vobiicum. 

Bed.  De  (ololc 

feph  icriptura  tcl\> 
9  tur,  quodolla  eius 
"'  de  Aegyptotrashi.i 
9  mSichcmnuttun-' 


abidcm, 


in'Ae?-ypto,mific  patrcs  nofrros  pnmum  &  +  in    iecundo 

..,         -  j  pr"iaseHimccl3iio..n,qu'a  Arf,Tptrioucmadoiantes  emm  ouiam  ode- 

.    ,         (jnt  >]ii3v'llraeIott.rcbJt.  '     ...._,.•...- . 

co^nicus  eft  lofcph  a  frat^ribus  iuis  ,  6c  t  manifcitacam  elho»aia  .  Sed  cx  vcvb.^ 
r>  i  %;  Euocauit.  Srephan!  bc  kr;pi, 

r  Pharaoni  genus  cius .  M-icrens  autcm  lofeph  acccrfiuic  lacob     !^|;;,^ .;^^;.' '?,^^^^ 

^  arqpnhfrattcsPios.r&fratrumfiliOsTquialacobnoncnteugnatio.fedptogeoies.  ^  .51l.tJlllll ,  (.ui.naii.^;. 

pacrcm  fuum,&  omncm  cognacioncm  ludin  animabusiepcua'  'cn^iSncffc fc* 

,Patspro,otobAlIe.quii„Aeg.vptimuadir.i.mun3oadh,tet,ucrcdcM^^^^^^^  ^    ^  3  purtOS.quamU.SmC- 

omcaquinque.  Et  dcfcendit  Ucobin  AegyptumC^defunJliIs     mona  lofv  ph  cclc- 

P  '^  ^  Pattiitdic.-iuilqueinfuaitate.  '  .  1  ^brJOf  fit  qvii  hocdc 

eft;ipfe&:  patresnoftri.EctranslatifuntinSiche,  &poficifunt    ^oilibus  (uismanda- 
^      r  r  ^  -'iiit,ad  cuiustrioum 

I  6ciuit.asi]bperrinuit. 

HiE.InhiftorixPanicficair.Tr4nfiuitSichem,&:viditl2. 

patiiarcharum  fcpu!chra.idem.i2.patciarch$  non  (untlepul 


Oiuifio. 


te/ii  emerar, 

*  Cn Rys.Defcenderuntempruri ,  & illiusopera vti coa- 

^i(unt.QaidigiturilIe?Nonfolumniifericordiam  declara-  . 

uU,(edetiamPharaoninotosfccir,&:illosdeduxir  tvin Arbe,fedmSichcm.  ^    ..     ,        ..u  r^K.nn 

d  rf«;u./i.dr.llA.Vtrumintotoorbefamesveneritdubita  h  £fpo//./?«r.zJrt.RA.DocetGencns  Abraham  ab  tphron 

tur  filio.SeorEth?iitt|Chariatharbeiepulchumcmi(lc,inquo 

c  Uammah.feptHa7inUqmnqHe.\\ockmM\xm  editionem.70.  iplc,ii  Ilaac,lacob  &  Adam  fcpultilunt.  Itemdocetlacob 

interprctu m  dicitur.ln  I L-br.^o.yo.tantum  repcrmntur ,  fed  iuxta  Sichem  partem  agn.vbi ponerer  tabernacuia>aD  traor 

fi  fenesanimarum fecuna.im  Gcnelim computetuc.addito. -  patre  Sichem:d.uis.c.argsnte!S  accepiflo.Non ergocmit  A- 

Iacob&  loiephcumduobas  filiis.quicrantinAegypco.70.to  braham  (epukhrum  ab  Emor  patre  bKhem  ab  tpnron  t- 

lummodoinueniuntur.  thc;),inquo.i2.  patriarche  "0«/""^^^?'''^!''^^^"™^^^ 

•      Ra.Si  lacob&lofeph  cum  duobus  filiis  non  numcran-  vtdixinuu.Scdi>tcphanusvu!goloquensvu!giopinionemic 

tur.fi6.tantumerunt:illisannumeratis.70.fiunt.Lucasquin-  qUuur.duasenimnacrationcsconiungensnontamorJmcm 

que(iiperaddit,fecundum  editionem.70.quam  vulgatam  no  hUlorie.quam  caufam  dequaagebaturintend.r.t^^uouenim 

ueratetrc&firmatamantontateGr^corum.Siergoobuia-  nmulaturcontraianaumlocum&iegcmdocuiiic.ouenaii 

retc6(uet?autoriiati,nonctedcrcturfibi,quividefctdcroga  Chtiftum  exlcgc  promiflumcfle:&:quodTuni,necMOyiii 

tcolimcisdifxcditioni;MaIuitccgoconfentientibus  inter-  nccdommoictuireuoluerunt.  _ 

pre-  __■ ^  '"  - 

'     N  1  C  OL  A"V  S    D^l    ITY^ICa!  ~^i7lnanim3bus75.Exo./.GfM.M»wf«.46-'-'i""'<''<^'""" """»*'" 

i     ■•■  mus  Iacob,(jtt.-eingrcJi^.Atgypttmfucrc.70.Ji'dibinumeranttirtan- 

i^iUcob.HicconfcqHenterrecitathiJloriamatemporc  lacob  ufque  tumperfonx  egrfjJkdeUcobaiit,nata.hicat,tcm  &E:^oi.\.nnmem 

ad Moyfen  ^ primorccitat hiftoriam tcmporis  (emhutcm  pr^ceden  tur  cmn dUs quinque nepotes  lofepb,  eo quoi  pcrtinebant  ad  popmm 

tis,fecti>idofubJi:quctis,tbi.CumiUtcm.Circapnmi4mdiatur.Eth-  lfrael,propicrquoi  jO.interpretesfien.^T.poJtmunt.ji.qttamtnter- 

CO^.iupplectrcunctdtt.  .  pr£tattoncmfc<piitHrlHcfan£lHsLucas.  Arf.entum 

1  D  lodccim  Vi.filiosfuos,qtHdicHnturpatriarchs.t.pa;irsprtncipa  i^Etddccn.A.n^Acgyptnm.fncconfqucntcrrecttatdcJcenim\ 

les,apater,&archosquodefiprinceps,quiaabtpftsdenominanturiz.  in ylngyptum diccns .    Etde(.IacQOin Acgyptum,Kaerun.ca, 

'  tribus  ifrael  Gf«  49.  . 

3  Etpatri.cmu.To.u»«Wf«t«f/,G«.38.  ,s  ^^-'^^^c^^o.fiz.patriarch^.,demortey>erolo(ephinMiyptoh. 

4  Vcndi.eliminAegvptO.forfmcap.  bettirGc.plti.&demortcaliortm.Exod.l.  ^  /,„„.;„: 

5  Etc.Dcas,&Cc.6C cu.primodemanibusfratrum  volentium  rum     16  Et tranliati runtinSichcm,&c.H.«d/ta.t«»i««rM«/«'»»«i 
occidercfuundo de ciHerna,vhi pofuerunt eum moriturum  fme,tcrtto  tricata cr  dijcreparc ab eo qiwd babctur  Gcne. Zl-de Jpclunca  qua 
dec.trcerereiisMmti,ulMpoJuiteummagifiermilitii,Gen.^i.  rmit.Abrabam„&  Gencfi.xxxtif.deagroqucmcmit  lacobapi^st 

6  Et de.eigr.&cancon.Ph.<idf A-po«en(i«»»  eiusfomntumiefutu     mor .  ?ropterqt4od  adinteiUaitmhutuspaJfus  Jcienium,quoajior 
Xafertilttate&Ucnlttateterr^.  hamemitill.imfpeluncamabEphronEthso,&lacobtn,mugrum 

7  Vcnit  autem  fa.&:c.Gf«  $2.  <i''"  Emorpatrts  Sicbem.ut  p.itetin  textH.lnspclunca  ueroabjtor» 

8  Mifitpatrcsno(>ros.«ti«i^liof/KOf.  ]jamewpta,funlacahfcpulttis,llicportatt4sde.Acgypto,Ce.^7-f':'.V 
9'?umum.ideflprimarice.  reroqt4eemitUcob,&quemdeditlofepbJ^UoJuo,tHhibcturKje^^, 
loEtin  (ccando.infccundamijfione.  ^  fepultafueruntofa  lofeph.illic appouatade  ^cgypto  ,uthamurto 
1 1  CognitUS eft,&C.Cf.5 2.  /«^-  ^'"-  ^*^  "'"'  "'"^  P^f"^'''/^"  nonhabctnr  de  fcJ'Pj"'^'^^ 
li  Mittens  autem  lofcph,&c./«^o(ffwc.  ybifimfepuUi .  Sed  Hieron.dicitdeJanaaTaula,quodtplaje>na 


f.:y 


10^3 


Adns  ApQik: 


Cap. 


VII. 


105-4 

d  ■  'Cems  'no^Ttim  afliixitpatres noTiros^vt exponerffnr, &.c.  PatrcsD 
noftrosdicit,5<:genusinoftcum,nepatres  blasphetnare  vi- 


f       In  fepukbroqtwdenit^braham.liEliyA.^ocdeColo  Tacob, 

\  cuinscorpusfilijdc  AcgyptotoHctcsfepelierut  infpeliinca 

Gcn-v  i-  dupllci,vbi  Abiaham  cum  Sara  fepnltus  efl,&:  Ifaac cuni  Re 

becca:&r  ibi  Lya  conditacft;vndcciuitas  illa  vocatvir  I?ebron 

i,coniugium,c]uia  patres  ibi  cum  coningibusfepolti  funt. 

B  E  D  A.Duashi- 
ftoriasconfundit,&: 

alteram  alteri  impii   a-     r       1   i      ^  j        •    ai      i  " ' "^" '""'""■ 

cat.  No  enur.  a  filiis  ^  111  kpuicnip,  quod  emic  Abraham  precio  argenti  a  fiHrs  Empr 

Emor  tiliis  Sichem  't>     t  *'r"-'HMt  .%i,<;tatfaius:Eimlr.  .  .•  b  A..ii:<iuadrfrtgentit,iigmu.    . 

t)  IIIiusemdiftumeftjpoftliocexiDunt&dcretiiieiUnuliiiiiloco  illi). 

filii  Sichem  .  Cum  aurem  appropiiiquarec  irem^us  promiT- ^ 

In  gtico.pollicitus.  a^ Ifrael  cmc^fixo  C'iiiifto,?c  jpoftolispaiiis.  ,  Atoituo  lolbpli  &:  ftattibus. 

fionis,  f  quodconteflus  fuerac  D^eus  AliVaha^i  treuicpQpjj-,^ 


a  Sf elnncam illam  emitqiiadiingentisficIisabJiphttiniJfiHo  Seor.Etheo. 

li  A  filiM  Siclichi.vt  fit  icxplanatio  ptlotis. 


cmit  Abraham ,  ied 
lacob  ab  illis  emit 
Sichcm.ideoficiun 
gedumed.-rranslati 
liintin  Sichea  filiis 
E-morfilii  Sichcm-: 
quafi  diceretur>in  Si 
che  illam  qua  caiic 
hcob  a  filiis  Emor 


1 


deatul-. 

e  Uadem  temporc nattis ejlMoyfes .  :Sr  G-R ys OSTO.  Ef  illud  mi- 
1  aculinn  quod  a-fra;tribus  uenundatus,led  hoc  magis  nii  rufii 

quod  rex  cducauit 
iilum,  isqiii  pentu- 
ruserat,illum,  quirc 
gno  deiedurus  erar. 
Itavjiic  quemadma- 
dum  loieph  clario- 
rcm  reddiderunt  uc- 
dentesji  ita  rex  Mot^ 
fem,cnm  iuflifl^et  oc 
cidi  filios.  Nam  fi  no  . 
iulliflet ,  nbn  fuifl^t: 


je  rex 


alius  . 


us5c  muIciplicaCLJs  cllin   AEgypco  ,   quoadulque  i^Aanu.-.^ 

■»  •  '-'■'■<  '    .  ':'■  '     'a  Ignotaliat.velbeneliciiiranontedJcbit.   i  , . ^__ 

furredcin  AEgypro,quinoi*fcfebac  loleph.  Hicnoncircun  r  hocfaftum.  Et  uidc  tnoueraj 

* -■PttdpiendoobCl*ricibus,»in«careucmaicUlos.  'b  Manifefteimperandoyvtexponctetinfan-         prOUidClltiaTm  D^I:I1 

tcs.f.vci.itii.v.tdoiotefctuit.atis.         6  Jc fugat  Mose, Dctis 
VC  expo-      autcmno  prohibet, 

mfliimen,  b  i.viuicuftodircn.tiir.  _   ny^n^^    fatUrum    Ctat 


y  qnod 

g  Dci  aipettus  dignus 
fieret;  fic&feruuih 


/ilnSichem.IaGe- Jueniens  genus  iioilrum  affhxic  p^cres  iioltr-os 

nefilegitur  Sichem  a  mfiumen,  b  i.vi 

SUut^tSidam     i^crenc  infantes  fuos  ,   ne  v.iuificaTencur.   t   Eod. 

,  Js     ,T    /-■    ,  ^  '    ■«    AqiiOgtaiiamhabuit. 

duosfuilTsSichcm,  /Vr.  b  cum....^........ .....„._. „... 

quoiuaiter  a  Luca  porc  naius  eft  .Movfes  ,  &  fiUC]^raras  Deo  ,  qui  nucricus  uenditum  illic  facit 
dicitur  paterEmor,  f^  '  °  ^  .9  regcm,  ubi  putatur 

alteraGencfifilitis.  ^  fcruus  cfle.Qucmad 

Qnidcmiunguntprincipium  &:fincmfermonis,dicentcs,a  modum  autemhicillic  regnat,  ubienim  ei^crant ,  ita& 
fihis  S!chcm,&  poft  infcruntjEmor  filiiaitiiic  locus  cogruat  Chriftusin  motte  uwtutcm  declarauit .  Iftenbn  folum  ho- 
Genefi.  ;;  4)PiiJj:;'n,.;<'.  non$  erat,  ledut  cilam  fuauirtute  fidat.  Etpoft  hocmi- 

b  jifi.a-c.  Reditadordinemnartationis.antidpatiocnim  rabilejqaodfuturusprefedus,  hequepoftha:c,ncque  ante 
fuit quod pr^mifit^translat! f unt in Sichem a hliis  Emor fiiii    hoc,fed  m ipio medio furore nafcitur , &:educant  racnfibus 


tnbusindomopjrtris.;quandoigitur'humana  (pemamncm 
ncgant.etiam  abicceruntilIum,tuncdiuinadi(penfatio'clarc 
fulfit.Expofitum  nuteni  iIlunh,fnftuHtfiliaPharabiiiS,&:  eum 
nutnuit  fibi  pro  filio.  Nufquam  tcmplum ,  nulquaih  l^crift- 
fidum.quum  tatx  difpchlationes fatba; funr.Et cnutr;tus  eft 


Sichem. 

^•CHRys.Itcruni  aliadefpcratio,primaquidem  fames,  fe 
cund3.uite!n  incidiflTe  in  mamis  fiatris,tcrtia,pronuciari  fen- 
tentiam  a  regc,ut  iiir;rficiantur,attamen  in  his  omnibus  fcr 
iian funt,&: poft  hocdininx- potentix  ciat in fanta regis  indi 

gnatione,gentemcrcrcercqu9fcruiebat,afflgebatur,ttucida  indomo^barbaricaj&uiftitutuscft  Mofcsinomni  lapicntn 
batur,hxc  magnimdopromimoniserat.Sitniminterrafua  Aegyp^tibrumErJitaofertipytenSj&cMiliiuidetur  quodat- 
crcuiflcnt,nuntamniirabikfuiflrct.  cipiebat  efl"eadmirabihs . 

c  iiex  alms.  Rcx  ifte  dubolus  eft,qui  effoeminatos  diligit,  ma  f  Gratus  heb.qui  nutmusy&e.OSicndk  quod  Moyf es  non  blas- 
fculosodif.  ,phcmauerit. 

^  ^^  C5»  a  Moyfet. 


NICOLAVS     DE    LYRA. 

?Sr  fiuit  vfq-^  in  Sichem,^  vidit  ibifepulchra.  1  i.pntriarcharutn.  lofe 
phus  rero.2.lih.dtcityt]tiod  fratres  lofeph,  mortut in  jlegypto a pofieris 
Juisftieruiit  translati  tn  }lebron,&  tbtdemfepulti.it*  in  hoc  magis  vide 
tur  cicdendum diilt  \ofephiquam lliero.cfuta longotemporefmt  Hier. 
<T  q'iia  natHsfuit  in  Iudxa ,  &  ccrtitts  cognouit  oia  ludiste  loca.Hts  er~ 
gopr^mifJ.sfcirndumiciuodfan^usLuca^hicfimKlrecttat  dtrashino^ 
riastntricate,^^ exponiturliteraficEt  tranl'l"unt,  &C.&:  po.funt 
in  fepulquod  cmit  Abr3.f.pariim  htc,&partim  ibt ,  qa  \ofeph  cer 
tum  efl,quodfepultus  fuit  in  Sichem  mfpelitncam  .Abraha.  vt  prAdi£iti 
tfl.delacob  veroceytttrn  csi,ejif6dfepultusfuitin Hebron,de aBrs  pa- 
triarchts  dukum  eU  vtrum  hic,velibt  ftntfepuht  ,licetmihi  probabt- 
lius  vi4eatur,tju6d  tn  Hcbron,ficut  di£ium  cH. 
l  A  filiis  Evnov.iHud non<oniungiiur litcri  immediatepracedenti, 
fed antecedenti,ubi dicitur.Ettrir.slitiCuntin  Si<.hem,f!4pple em - 
ptarr.  afiliii  Ernorperipfum  lacob  vtprfdi£ium  eii,crfic  exponitfcho 
la[lica  hi Uoria  Scd  htitc  expofitioni  videtur  obutare  quodfequitur: f .  lij 
Sichem.quia  Cene.i  ?  .dicilur ,  q<tod  laccb  emit  partem  agri dfiliis  E- 
mcrpatris  Siehem.&  (ic  Emor  nonfuitfilius  Sichvm,fed  pater  etus.  Se 
quendc  tamen  expofitionem  tfiam  potefi  faciliter  refponderi,quod  idem 
homo  frcquenttr  habet  partcm,et  filium  eiufde  nominis.Sicut  dominus 
Carolus  ContesFalefiihon^  mctnoru  habuit  patrem  re^ctn  Franci^  no 
niine  Vi)ilipptm,(^ filiu  eiufic nomims.Et  ftc potefi  dici de ilio  Emor, 
9«od  babiiit patrem  ncmine  Sici)em,de  quofit  htc  mentto,  cum  dicitur: 
^fittis  Etnorfilu  Stcber/i,ct  fiiium  eiufdem  nominis  de  quo  diciturOen. 
ihd..yi(ilus£niorpatrisSichem.Sedquiaexpo/itiodi£iavidetur  mid 
tiimintrica:a,&  qttialitcra  ri.ieturprxtendere qitod  .Abraham  emit 
precioar^entiafiliis  En.'or,fciendum  quod tdeo  po/Jct  diciffine  tamen 
praiud;cw)qi:od  ille  Emor  de  qito  hic  E.ucasioquitur.fuitidemcumpd 
treSeor,patre  Ephron,^  fnit  liiwminus.ftcutinfcriptura  muitilegun 
*"rbiH<jmu,ftc^.'.brahamcmitafilitsEmor,quiaab  Ephron  emit  de 
pliis  f/Hs,cr  ific  f.mci  al<o  nomine  diBus  Seor ,  habttitpatrem  nomine 
Sicbcm.illc  auttm  Lmordc^uo  fitmentio  Gcne^si-n.habiiit  filiim 


noinine  Sichem.  "jSlec  incoriuentens  fiponantur  eade  nominn  diuerforH 

homirtum  hic  &  ibi ,  quia  frequentcr  Ijomiites  diuerfbritm  iocorum  & 

temponim  in  nominibus  conueniunt,  &  fecundum  hancexpofiiiofem 

iiterapianiorvidetur.Sctendumet!am,quedSichctnhicdupiiciteracci 

pitur,  vno  modo  prout  eji  nomen  ciuitatis,cum  dicitw.Tratislatt  funt  iu 

Stchem,aito  modoprout  e§i,poprium\nomen  hominis,cum  dicitut-.Eiiij 

Sichem. 

2  Cunniatem.Hicreeitatitrhinoriapratefffporeferuimisfiiiorum 

ifraelin  ^egypto  &  primo  poniturjcruitutis  occafio,cu  </;<://«»  :Cura 

autem ap.tempus  pro.quam  confe.fuc.Deus  Abfahae."p>o;»if' 

tens  et,quodfemenei  ferutrcteiinterra  \ud^£.Gen.i  5. 

5  Creuitpo.&  mul.eft./n  .Aegypto.Exod.i.d.Eth^cmuitiplicatio 

mouit  regem  4egypti  a i ajfiigeadum  populum  lfraei,vt  mtnus pofient 

yacaregenerationii&muitipiicari.vthabeturibtdem. 

4  Quoadufque rcxaliusfur.in Aegy.|D/a?c«ir» lofephtis fquoi 
regnumtunctramlatum  eratadaiiamdomum. 

5  Qui  non (cicbat  lo.i.beneficia  quafccerat  lofeph  regno  Jlegypti. 

6  HiCatcan  i.frauduienteropprimens. 

7  GcnusnoR:rum.primofnbiiciensdttrislabdrihus.fedquiaperboc 
non  fuit  impcdtta  poputi  multipltcatio  pr^cepit  ohJictricibHS,^>t  in  partu 
HebriSarum  necarent  mafculos  fed  quta  nofcerunt  h£C,  Deum  timeU' 
tes,pr£ceptt  vt  mafcult  nati  influmen  proijcerentur,Exod.i.&  hoc  ejl 
quod  dtcitur,yt  exponereut  infantes  &c. 

8  Eodem  tcn\\>oze.Hic cottfqitenter Stephaniis fe excufat de  blat* 
fphemia  contra  Moyfen,oficndens  cum  populi  fiajfe  liberatorem.  &  pri 
mo  ponitur  ad  hanc  liberationem  Moyfi  dilpofttio,  fecuio  ipfa  liberati^ 
ibt,Cum  autem.Circa  primii  dicituriEodcm  tcmpore  na.cft  Moy. 
&C  i.gtxDeo.quod  apparet  ex  boc,quod  Deus  feruauit  eum  ncperirei 
cum  aliis  pucris  influmtne. 

9  Qui  nutritus  eft  tribus  mcnfibus  in  dorho  patris  fui.  Vidit 
eum  elegantent  puerum,&  ideo  quantum  potutt  Jeruauit  cum  quoujqi 
apparebat  periculum  mortis,nonfoium  pueri,f'cd  etiara  parenttim,  oc- 
cafioneetus,& tunceum  commendauitproteBionidtuinx  poiienseurh 
infiumine,inciuJumiamsHinvafcHlofciYpeop\cclinito.  , 

'4:  i  Expbfito 


10)5 


Glo.ord.&  Nicolai^Je  Lyra 


ioj6> 


l^'a  Af(»y/fs.RA.Aquaticiis,gadeaquacfta(ri:rf.ptiis,vclliniis,  ,p  Et expUUtamis qu3d,.7gmt,t.^k  CiinvsosT. Vidcs'-'nomo-  r 

A   quia  iniiciuijscilinfifctila  bitiiminclita.  cioncqiictcmjHjicriftKurdifpc^ifatiorqumn  exuleffctac  pe  I'ie 

'  RA.MoyfcsiypuscdSaluatons.cipcrciifTo  diabologenus    regruius.iuultuni  tcmponsin  terra  alienafeciflct,  ita  vteiia 

ruo.iji  liberaiiit^trib.tenrponbusocculratuscrtin  Uracl,abA-     dwos  filiosgeucrafict  quumno  expcdarcut  vltra  redirum  , 

braham.f.vfque ad  Dauid.A  Dauid  vlique  ad  tranfuKgratioac    tunc angc/>is  jjjft  apparct.Filium  Dei  angelum  vocat  ficut &: 


ncnu, 


Bibyioni^,  indc  vlq; 
ad  «atiuitatcm  Chri- 
flh<quiproicdusaIU' 
dau6,al>ccclcl)a  Gcn- 
tinmr  vcnientead  ba- 
ptifinu  •qiia:  filia  dia- 
^  ..^  bcrfipriuscrat.aflum 
ra7bat  F^»^cll,&  nutritus  q 
&c.qiiHc  ^^Ji^POtens  inopere, 
&srjvef  bo  :coram  Dco 
ifcomniplcbcquiiu 
plenitudinc  lempo- 
rutn  vifitauit  r.os  &c 
focrt  rcdcmptioncm 
picbis  lua:. 
b :  yindica.iUumfe.vl. 
Oftenditillumquiin 
iuriam  facicbat  non 
cflxdegenercfuo. 
•f  fuo$-."c  .Jpparuitil.  RA.Sic 
Chriftus  pofl  alcen 


cc 


JtJt.'  M 


hom.nem.Sivbiap 
.       ,  n       ■     /'"""^-  .     '"nuaincNUo.  parct^hi  defcrto  no 

'^*  cli  rribu.s  mcnlibus  in  domo  parns  lui .  j  Expoliro  aurcm  illo  i  m remplo.vidcsqua  tpi, 
Deflumuw.  Qii»»«cr»t«d»Vj.nen « Uu.Ktur.      '-'jirXU",:;      ,  ta  fiqnt  miracula& 

luftulireum  nhaPharaonis^Sc  nucriuiteumJiwtin  nlium,  inufqua  tcmplum.t 

mTtjiiosrinwtft.  •  ■       ''■•^'-  ,  nufqua  facnhcium. 

t  EtcruaitusedMoylcsomi;!!  lapicntiii  Acgypriorum,&:^rac  3  Et  nequc  hocloco 
■Ftsquci.s.  lonis.  *■  '    in  dclcrto  fimplici- 

potens  in  vcrbi.s ,  &  in  opcribus^uis .  Cunt  tiiltcm  intiplcrdtur  ^  ter,(cd  m rubo. 

,  "rr-  Oetianacogiiatioii«ful«t  <li(i;^ocJ  alc;i>4atii>i  cpr.  '^         «jjf.    GrEGOi<.IVS. 

ei  c] uadragiiira annorum  rcntpus ,  afccndit  in  coreius ,  vcVi- '^  Exod.z^dicirur. ^p.  \ 

a  Qiiionefcfcruituti»inlirnialiaiit»t.       -  l>     Ceiierc.  ■'     r-'.     ...^    .,  p.tr'iit  lUl  Dc«J.  VCrU     ( 

litarct  hatrcsiuos  filios Ifrnel .  Et  ■cum  vidiilct  qucntiaiji  in-7  quiaangeUisDeura  J 
.  '  iMiiciiiruuii).  g  rcpra:fcnrabat,iS:in 

t*  iuriam  paticntcm  vindicauit  illum  ,  &'fctir  vlrioncm  «i  c)ui     eius  petiona  lcquc- 

i  jiiiIib.-itco'.intc!kftuio5,  qH?iii-»D«4<»c.tateum    ^^  batUE  ,     quandoqUC 

...        r  n-      i  rr    K        "' o'»"*!'"^,':»'^.';^""""-  .     i  oDcus,oucidoqncah 

iniuriam  lultmcbat  pcrculio  Acgyptio.tE'^4ltim;mitautem  m     geius  nonvnatur. 

a     OnusquimaBitl.betatoreojura.         ^    lailnC  f'iam£.\2.m 

tcllig.ere  fratres«/quoniam.Dcu&permaJ3U4\|^j)i|Wi',t^^      ia-i  lin  rubo  fpjtitnflan- 

'  MahifeliadHiidsorum  fiifiM.  ~        '      .   '      .    '''''       '■*"' 


~ _.,  r- —  .,,.     .      ,,  If"'  ~         ■  r\  clus,  pcccatapopuli 

fioncmai^paruit  per.  ^lutcm  illis.AtHli  non  mtcllexerunc.  Scquenti  vcrodic  appai  iqualiipiux.quia.ir. 
apoflolos  htigantib.  _       ■      ■     "  ■•-•  c-farjiius,fei ajionoioniiceui prcdicabap. ,.    cior  fpaituii^liipcc 

p  hidcis,&:infidc!;bus,     ruit  illis  IitiQ:antibus,fivrccoi>ciliabatcos  iiipaccdicpns:  Viri    ^catailiiu,spopuiinQ 

qui  lefiftebant  apo-     fratrcsellisrvtquid  noceris  altcrutrum^Quiaurcm  iniuriam  ^'^;?^"^""^^^'''^;'"^^" 

a^OllS.  a  Vcrbo.ficat&radifehrilium.  '     b  Ignanjsproylietat.riuia  i»fo*6f  prlBtebs3<         laS ,  ne.qultlX   IpiOaS 

?*  C  H  RysojTO.  .  iii<ts.t.)atuscitiiiac;i.  ^  '  J I  bcncncus  Dci  oppo 

TbiQcm,    .Eadcmmcnte  &c6- ^  facicbat  proximo,  repulit  cum  diccns:"}"  Quisrc  coniliruit     fuit.      '"^' 

tuChnitum  vden-     nrjncipem &:  ludiccm fupcr ncs ?  Nunquid  inrerFicerc  mcni'^   RAB.Ideof<^ma 

'r  r  ^      1        r        .....        i     .  .^!gmsqu$noe(timi 

ofttintacfUI- 

ahqam  fimi- 


turdiccrc.-Nonhabc   ^\ 


Moyfestiijiens  Acgvptios  pro|)t;r  fum  cjiiem  occiderat.      17 


i.  r     ■  ■  a  Quia  volc^batoccultiiin  elle-  ,  i-  " /- 

cnmbencficiaaccipe     y /c      r    ■  \     n.      q,    c  jri       n    i  ■  ^x    ■>■  itudmem  facirrcnt. 

^       Moylcs  m  vcrbo ilto ,  &<^,n:ictus  clt  aducna in  rerra  Maaian , 


Rom.i^.ti 


rent. 

d     Qin  te  C01 


Solus 


Pe  Sephoja  filia  facetdotis  Madian.quam  vxorem  acceperjt.  b    r.etfin  8c  F'.ic7.cr. 

c  licccncn  bla(pheinat,(>d  b'tda;. 


I  9i  i^«6;.RAB.Rubi»s 

atdet.lcd  noncom- 

Luc?.i2.bDcus:  Noneftpotc-  g  ybigirncrauitduos  filios  Et  expletis  annisquadraginta,  .appa-zobi'ritin-,rub:qucno. 

ItaS  nill    a  f  JCO  .    EX   *-.  a  Cumminaretgtcgem  adinterioradcreii;,         h   Michaclin  perfona  domini  vclipfeanTidiism.i-  mcn  mOntl  COUUC- 

hoC  taiC  a  Chrilto  re    n  ghicunliln.         Quaeidcofaftjc!t,vtt,inecenr&f>;iieiitquia  Ueus  noltcri^nis  eoiilu.ncn»  cii.*'  *  nit .  Siuai  Cnim  tUD. 

fponium  acceperar :  i  ruitilliindeilerto  montisSinaangelustinigneflamma^  rubi.z3intcrpretatur.Rub. 

Ohomoqsmccofli  genus  cft  fpinarum 

tuitiudiceautdiuifo  fignificas  ccclcfiam 

rein  fupcrvos^Qi^iistcconftituitprinci.&  iudi.fupernosjln     que  perfecutione  inflam«n3tur,fcdnonpenit,quiaChriftus 
contentionefuaiUosrcdarguitiamtunclegi&iMoyfifuiire    ineoloquitur. 

conttarjos.  RA.Inflammarubifignumfuitlibcrationi.s.quia  popuios 

c  X««^tt/ii/Hfi?r^.Quidamputantilumquidefenfus  cftcx  ira    jllcquamuistcntationcinflammatusn6erar,tamcnintribu 
Km  protuliffc.  latione  periturus.ldcm  in  lolutione  calcianienti  defignatur. 

JbJdcBv      ^  *   CHRysos.Fugit,&ncque  fugadifpcnfationemfiftit,    quiatamfacileeftDcoa  feruitutcquempiam  liberarc  qua 

promptumhominicalceamentum  tolierc. 

•k  CHRysosT.  Nonfolumhic  oftcndit,quodapparens  illi 
Z  Ex^ €T  angelus 

L  Y  R  A.  r4  EtreconciIiabat,&:c.  vo/t-Bjfof  reJ«cm"<zt//?<zcf  c?'  amuinu. 

lk  1  Expofitoautcmil.in.flumi.ffzo^orf/ffo.  15  Quiautcminiu.fa.mo-fpa/K^y/ipcy/.^oc. 

i     Su.eum.fi.Pha.&  DU.cumi.nutriri  fecit  fibi infiliuni ,  muaad     1 6  Repulit cum.».i?/;«  vioniiionem  & tncnpat'ionnn,di. 


quemadmodum  ncque  mors. 
S-  i  f/i?/rMoyfesfugitinMadian.i.ChriftusinGentcs-  • 


NICOLAVS    DE 

Expofitoautcm  il.in.flumi.wo^orf/ffo. 
Su. eum.fi. Pha. &  nu.cum».«/!im//f'n///W/«  ,^//«7« ,  <7«/<ia(i 

cptauti eum.^ bxc omnia habcntur  Et.z.vhi diffiifiui ea  ey.po/ui.  1 7  Quis  tc con lti.p.& iu.tj.d.tu  vjurpas tihttniebiiam potefatem 

3  Et  crudltus  c(i,Si.c.ejUxfic  nominatur,quiaprimo  viguit  in  ^e-  Ex  tjuo  pattt,ejuod  ifie  non  intcLlexit  quod  Moyfcs  (fkt  cb[iituius  d  Deo 
gyptohumanx}apicntixfludium,vt  habctur. i.Meta.  tutor & iiberatorpopuli.tt qa  iniurians habcbat  aliejuos  fibtfauentti 

4  Eteratpo.in  ver.&oper.fu  exquopateteiusdifpofnioadlibe-  &  tdem  fenticntes ,idco  fupra  dixtt  pluralitcr ,Cr  iUi  non  inteUext 
randumpopulumde.^cgypto.  runt. 

5  Cumautem  implcH/c fOMyi^Kfnrfr  defcribituripfa  liberatio.  i8   Nunquid  interficere,&:c.I////(i9ttoimf/£'cr(?f//m.p//W/MW< 
iTprimo  figuralis,fecundo  rcalis,ihi, Et  expletts. Circaprimum  dicititr.  in  tantu,quod  venit  ad  aures  Vharaonis,&  quixrebat  occidere Moyfen. 


Ibidt 


Cumau.inei  tcm.yil.an.qiwd  efl  tcmpns  vinlts  gtatis 

6  Afcendit  in  cor  eius./)eo/nf?/^a«f/'. 

7  Vtvifira.fratres,&c.iy«/fr<i«fm(/Kra/fr/</V/<ff. 

8  Etcumvi.qucndam.HfZ>rrf/<w. 

9  Iniuriam  pa.ai  Aegyptio. 

iO  Vindicaui  il\um..Ae^yptium  interftciendo,& fubditurratio ctm 
i//c/r/<r.Exiftimabatautcm  intclligere  fratres./.Hf/)r<co^. 


Exod.i.ldco  fuhiitHr. 

19  FiiptMi.&cc.i.propterpublicationcmhuiusfiint,ncoccideretiir, 

20  Vbi  genc.&c  Gcrjan,iir  EiicfcrdeSephora  vxorefua,Exiid.i.d. 

2 1  Expietis.H/c confequc-iiter defcribitur Moyfilegatio.fccundoicgi 
gationis  impletio,ib.\\\ccduy.it.'Prima  adhnc  tn  duas^quiaprimojjr. 
8us  Luc .;s fjctt ptopofiturn,f'ccundo infcrt quoidam corrcia)ium  ,ibi 
Hunc  Movlen.  Circaprmum pnmo dcjcnbitur tempus  icgationis 


]i  Quoni.Deuspermanumip.da  la.il. rflwmff?t/o7B/n//r//i/pi.  fi<»»rf/«{ttr.Explelisautcmquadraginta  znn'ii,dJugaMoyfidt 

rauerat  Moyfi,quodliheraturus  eratpopuium  per  ipfumde  feruitute  .Aegypto. 

*4tgypti.&fuiameratconfiitutusdDeotutor,&defenforpopuii:pro  22  Ap^:iru'it c\,&CC. Exod. j. dicitur,qHod apparuit iHi  Deuf.  Dicff 

pter quoi  non peccauit  vindiBam  iliam  factenao.&iiia  iiberatio  parti  dum,quod fecundum  veritatemfuit  angeius,  vt hic  dicicttr.fcd  quia pet 

cularisfuit  fignum  &  figura  Uberationis  generalts  t  otiuf  popuUfienda  fona^n  Dei  rcprafentabat  <2r  in  eitts  perfona  ioquebetur,idco  .tliqttandi 

per  ntanum  Moyft.  r>eus  aiiqitando  angelus  nomtnatnr  vt  dicit  Grego. 

12   Ati\\i.S>iC,quod  declarat  per  fanumfequens  cum  dicitHr.  2i    Inignc  fldmmxrubt..Jngclicnim  apparcnt  hGminih.incorpt 

J  i  3cquenti  \X.^C,i.(lMb,HebrMs adir.hicem  rixantib.  Exod,z,h,  ribusformatii.Cqwa  tales  appmtionefjtmtai aliquidfigmficandum 

*  ideofor' 


10V7  A6tusapo{\:     Cap.  VII.  10^8 

■5=  angelus,fiieritmawniconfiliiangelus,fedofl:endit etiaquan    d  F;i/aj97i5;o«£'»j.IlAB.Qtiilicctaliquemtcntaripermittam,D 
i    tammi(ericordiamDcusperappaiitionem  fecerir.  non  tamenputandumquodnerciam. 

vdci       E^ofim.  Sum,propriiimDeiverbumeft,fccundumillud.-     e  Etdefcmdi.if  DiON.Angelusauthxcproferens,vcre'oca- 
'     £crofumqiiifam,62quiefl:,mifitmead vos.  Serpentesnon    literque,defcendit.DeoauremcumincircumfcriptibiIismua  ^oi**^™- 
lunttimendi.vbi  Deuspr^fensloquitur.  .  riabilifqueconfiftat,noncompetitIocalifer  defcendere,nec 

^AvG.Nufquam  •  mouerifccundumfc, 

tcmplum^&locussa-  1  •    ■»  r      r  -    .'^"''""'"«'"'"""'''"''""'''"'"^"'^"'"'""'''uratur .  (^^  rarioiic  lui  cfFe- 

a'isea;appantione&:     ruDi.  Moyles  aute  vidensadmiracLisclt viiLim,  &:accedente  ^  aus .  Hxc  atque  fi-  tExo?  d. 
etficacia Chri(li,mul- a    „         ,  ^- ,  ^    aNuncdominusdiausdi.quipriusvocabatucangciu^.  1  milia ci attribuuntur.  Jl.q 4-  c 

Wd:.  to  admirabilius  hoc     illo  vttconliderarer,factaelt  ad  eum  voxdomini,dicest,E-     Nam  quamnis   vbi- re-.uiium 

flliam  lOCUS  in  fan<ftiS  aStmpetpnrcns.     bNondumtuusvocandushooilicensoHsnditeum  cfTeverum  fiUum  ecrum.        qUC  fit,  ibi  tamCn  IpC      P^^"^* 

M    ^  ,,,  c Non  rccens 6c  nouitius.        d  Hitrescoinmemorantur.quibuifaftaeft  piomillio.  5        ■    i  /r-     j 

S^ua'™    ™uS     g"  «m  W  pira  cuoru.Ddus  Abraha'm,D=u,,  llaac,  &  De' '  '^"f^^c^tl  op«a: 

ti        '  T    T     r  f.  Audicns  noircndomim.  ,. 

SclSsTficMoV     lacob.Tremefadusautem  Moyfesnonaudebdtc^fiderare.     f"  VmH..Synecdo-  s.&  de 

(es.  ■  T^-     •  Neputesteeircdomi„um^cclef.x  _  ^    ^^^     ^^^^j^^    dlCUmur   (cendi. 

b  soiuc.cd.^E.y.oKA  uDixitautemiilidommus,  i  SoIlic  calceametupedumtuo-     ncgafre,cumvnusdi-  ftxo.^.b. 
iiT.nosadmonet.vt  -  •      •  n      ''^'^'"^\?'^^'^^^T^^f:^';.^f'^^^^^^  ^  xeratvelforfanplures 

flantesinecclcfiaqu?      rum.Locusenim  inquo  ltas,terralanctaelt.  Vides  vidiattli-  <^  confenferunt. 
cftfanaaterra.mor- Vr>-  eDicendo,mei.mirercri fc oftendit.  ^        7  ^   Pr/.wpm .  Magni 

tuisopenbus  renun-  d  dionem  populimeiquieltm  Aegypto,&gemitumeoruau  '  raus,qoiaprinceps&- 

CiemUS.  ,  aUefcendcrceftmifericorditercompati.  ."  .      ^  ,  ^  redemptOrdk:  edudoc 

c  viiens.  Rab.dcus     diui,&:  delcendiliberareeos.  Etnuncueni&mittatein  Ae-5?  popuhdicitur. 

tOtUSeil  Vifus,    tOtUS  Eccehus.no..  blafphemia.  -  j      h    HfC  f f?  Moy.  In  COS  E 

cfrauditus.omniavi- I  gyptum.HuncMoylenquenegauerunt,  dicentes,  Quiste     culpam    retorquet  , 
det,omniaaudit,  fed  asoiuiturabiiumi!iquodfuperbusinterrogaucrat.  1 1  quam  ipfi  inobedicn-  ^ 

videre  &  audire  dici.      coftituitprincipem&iudicem  .= « {■iiincDeusprincipem  &f  i  xtes  &:  increduli   in     '«P  oo* 

tUr,CJUandO     mifcrC-  &  aDefcruituieAcgjrpti.  bOperevelpoteftate.quiapriraogenitaoccidit  &aliasplag.is         Movfcn        lefunde— 

irrogauii.  I  ^  u..„. 

tur.  •  »j  ->     -r  ''~i--  •ii^        I         •'bant. 

redemptore  milit  cum  manu  angeii.qui  apparuit  illi  in  rubo.  14 

'    t  r^,,  „  „  \T;A»^,,^  a  HiccumDeo  Sc  AarontertiusdccemplagisAegyptum  percu(tii,&in  dcfertoinman-         ;       X/t/,„/i,  ^,,;  i,  e  i-i  « . 

.  .,.      *CHRy.VldCqUO-  .  ,  na&pertaaliilqueinnumctabilibuslignafecit.  If'       MOJ^/W  ^«Z.  BED  A* 

modooftendit,qu6d  n  Hic  eduxit  illos,fiiciens  prodida  et figna in  terra  Aegvpti,&-   y?^^  noua    vidcatur 
perbencficia,&per  i   .         ,  •  o   -j  r  •  j       -      u-      /x»/    r   ^ '^dodlrina    Chrifti     , 

pcen3s,&: per  miracu-     1"  ^^0^«  mari,&  1  delcrto  annis  quadragita.  Hic elt  Moylcs  17  Moyfes  ,  cui   nolue- 

laadduxitN0S,IlUaU  .    ,.     .        Vobis.bCarneviGbilem,fedfupcrmemaieftatetert,b,!em.        ^  Nonaliis.Pr?teruos.     ig  runt    obcdirC    patrCS 

tcm  femper    ijdem     qui  dixit  filiis  lirael  ,   T  Pr^pnctam  vobis  iulcitabit  Deusipveftri    ,    pr^dicauit  .^Pg^  ^^  ^ 
.    manfcrunt.  Sic  hinc     •    de  fratribus  vellris  ,    t  tanquam  meipfum  audietis  .aoeum  in   forma   ho- 

difcimus,quodvbiq;  ^  ^  21  minis  venturum ,  &:  •{■  fi niiem 

prcfens  ett  Dcus.Hi^c  ^iprxcepta  vitae  datu- mti,  ipiu. 

audicntes  &  nos,in af Hidionibus ad  illum  confugiamus.Na  rum. 

&:gemitum  iliorum  inquif,audiui.Non  fimpliciterdixit,au-  *  CHRys.VbiquemirabllisMofesmaximc  autcm  quando  Hom.17. 

diui,ied  propter  calamirares.Si autem quis diceret ,  Et  cuius  lex  ferenda erat.Quid  funt  eloquia  viua?  vel  prophetias  dicit ,  '^•'•'^* 

gratiapcrmifitillosaffligific,audiat,quodomnibusmaxirac  vel  eaquorumfinespcrfermonesmonflrabatur.Deindccri- 

iuftis  afflidionibus  merccdum  caulx  fiunt.nonne  &  propter  men  clt  in  patriarchis,pofl  figna  &c  miracula ,  poft  accepta  e- 

hoci/!osdimifitaffligi,vtilliusvirtutem  «ihincoftcndat  cla  loquiauiua,&  noluerut,inquit,obedienteseire.  bene  auteni 

refcere.Etillos  eaperquseafFliguntur.per  omniaphilofopha  eloquiauiuadicir,oflendens,etiame!oquiaenienon  uiua,de 

rierudiant,videig'turquandoeranrinfoIIicitudine,incraffati  quib.&:Ezcchieldicit,Erdediuobispra:ceptanonlx)na.  Ad 

funt,impingnati,dil.itati,(ed  &:dcreliquerunt  Deu,ubiquee-  taliaigiturreipiciens,diciteloqiiiauiu3.Sedrepulerunt&  c6 

nim  temiflio  roaiu  eft  dclifti.Idcirco  &:  initio  dicebat :  In  fu-  uerfi  lunt  corde  luo  in  Aegyptu  m,illucingemifccbant ,  illuc 

^  dote,&c.Magnnmi itaquebonum  afflidio,&:  quodbonum,  clamabant,undeDeuminuocabant. 

-  audiDauidemdicentem:Bonummihi,quiahumiliafti  mc.  ^Ferha 

_  d  Vtdi 

NICOLAVS     DE     LYRA.  11  EtnMt.te.adltberandumpopulumJicpatetlegatioiniun&aMoyf. 

it  ideoformanturjei undum  conuenientia  ad  id  quod  efl  figniftcandum,  i  z  Hunc  Moy.Hic  Stephanus  contra  ludps  refert corrdarium  de  re 

"PerignemfrequentcrinfacrafcripturaftgntficaturtribuUtiopurgans.  hcllione  eorum,di.V{viv\c  bAoy  .c\\icvanc.  ficutpradiiium  e^,iUe  qui 

Trouer. i  j.a. In  igne  probatur  aurum  &:  argentii  m ,  &  homines  hoc  verbum  dixit,habehatcomplices &fautores,qui idcm  dixerunt  ver 

recepttbihsincarrtino  hurniLiationis propter  quod  angelus  apparuit  in  bo,vclfaUemfa&o,propterhocqHoddiciturhicinpluriili.  Diccntcs,  p 

fpecteignisardentisfednoncomhurentisadfigurandum  quod  populus  quis  teconftit.principem. 

ifracltn  tribulatione  jtegyptt  non confumeretur,fedpurgaretur,& pur  i  j  Hunc  Deus  princi.&:  ve.m\^\t.QuiiitafneH  non  erat principalis 

gatus  liberaretur.  in  hocfa£iofcd  angelits  apparens  in  perfona  Dei,ideo  fubduur. 

i  .Moyfesautemui.ad  t(t.quodignisardensnon  comburebatruhu  i^Cum  m3.a.n.aliis per manum angelt.i' tumpoteHate ipftus, & flc 

quidefacilt  eslcorfibufiibilis.                                              ^^  MoyfeseratillitanquamminiflcradiunUus.Verhancautemrebellione 

Z  ^ta.QC^.\\\ov.t(.ox\U.magisdepropi.  contra  Moyfen  tntendit Stephanus  uocare  ludMs  de  rebellione  tontra 

i  Fadta  cft uox  domini./.<i/j^?e// loquentis in perfona Dei.  ChriHum liberatorem totius  mundirdeferuitute diabtli , ut e%pyimiuir, 

4  Egofum  Dcus  pa.tuo.^w/  colueruntme,ct£teris Gentibus adido  inf.eo.c.ubi dicitur,Et ncciderunt eos qui pr^nunciabant  de  aduentu  iu- 
lolatriam  declinantibus.  Sii,cuius  iios  nitnc  proditores  <&  homicidie  fuiflts. 

5  Ttcmch.iu.Moy.propterdiuinamreuerentiam.  1$  H\c cducit.Hicconfcquentcrdefcribiturimpletiolegmonis  iniun- 
-torsa i  "^  Soluc  caI.pe.t,A/od«i  emm etat antiquorum,&  fpeciallter  ]  lehrp  iis.  Moyft,  Et  Jiuiditur  in  diias partcs,qwa primofacit propofiturn,fecti 
^uotnr    ^"^t^o insredt locafan6la pedib.  calceatis.ynde &  Satraceniadhucte     doinfertcorrelarium.tbi.Camuo\uC{ant.Circaprtmumdicitus.liic 

nent  htinc  modum,quia  non  ingreditintur locum  diuini  culttts,nift  difcal  edu.il.y/c«<t  cratfbi  iniunUum.  Dmmo. 

ceatis pcdibustut a  fidc iHgnis intellexi.  l6  Faciers  ^todi,ficut patet a p*incipio  Exo.^.ufqucadfinem  I2- 

7  Lccuscniminquoltas,ter.lan.eft.propfcr  <ipp^i-/f/one»jc//«»  lyEtin  riibro  ma.rt /7.itff«rEmi4. 
n«m,ibidcmmododi6to.  iSV.tiiMicl'cr.vlpatetin'J.tbroLcui.&Deutero. 

8  "Vidcr^suidizi.^po.mci.oculopietatiSf&cumaffeSlumiferationis  19  Hic  cft  Movies.cuivos crederedicitis & dcbctis. 
ideofequitur.  2oQiiidixitfiIiis  Ifracl.DfttMS.d 

9  Et dcf.li.c.Df 0 autem  defcendere  non  conuenit nifi  per affc&um  mi  2 1  Prophetam  uobis  fu  fci.Deus,&:c.^f^orf principaliter 'intelli^t- 
ffrationis,fedangelo qut  loqucbatur bene competit drfcendere  &  afccn-  tur  de  ChriHo,ut ibidtm di£iu  fuit,qui  dcfceniitfecundum  carnede  \u. 
ifrc fecendu motum localcm,comodo quo  motus localis cipetit  apgelis  22  Tanquam  mciplum  zudictis.i.Ugislatorem  nouiTe.fcut  ego 

10  E t nunc  wzni.prompte  obediendo mihi.  fum  veteris.Sciendum  tamen  quod  chrifius  non  dicitur  prepheta  quart 
^^^^  «.  :k  tum 

Id    0    B^   .A    JL    l    T    E    B^  TrophetamHO.&c.^cqnitm.  Tom.vj.        L 


10^9 


GIo.orcl.&  Nicolai  de 


1060 


tgr  a  rfrijw7*,R.A.DuastabuIascumdccalopo,f^:  mandata-^.c 
A  trra.de  quibusdicitur.Qui  fcccritvja.uiuci  incis, 

b  ^/^jroi.RA.QiUliad^^rincipcni.Quarngnaridiiiiniratis 
Lu.  58.».    loquuntiir.DcuscniiTJ  vcrusnoncftfa^us.lcdooiaia  fcat, 
ncccrcaturacft.Ced  crcatoromnium. 
*  Chr  •  s.  O  Infi- 


picntiamfac.inquit, 
vt  prxcedant  nos  . 
t  congr?,  Quo  ?  In  AcgV^tu  ui 
gaiionc.  dci  quomodo  a  mo- 
rib.  Acgyptiorunon 
potcraur  auclli.  Qiiid 


nC^ngtcjationcPopulina.-i  t>  lns,utpriu»,(jujndofuinanj;floloqucb.inir. 

bUel-'C<  V  muntit  Mna.  Tjuxti-ia^iii  oiiiin^piilo. 

Hiccfcquifuicin  f  ecclcfiain  i'  'liruaiiic  cu  awrclo  t]i;i  iocjuc- 

■'  a  f-iltii  inael.         to  .N'ontaniuin ucllris. 

baturci  in  molirc Sina ,  U  cur.x  pamb'.i.snoli:ns,c]i;iacccpic 

Nonfoluinlllii,         Dt)pliciceraci-ur.iU  u,  ]uunoluC[unc,ac()'jii  oouobcilicijnc. 


dicis?  Noacxpe^as  a  vcrba  vitj:  f  J'ii'<^  nobis.Cui  nt  !  icruntobcdirc  pacrcs  vcftri  , 


cuquidu-xit,  fcdnc- 
gasbcncficiu.&i  be- 
ncf.i<rtorcm  fugas?Et 
Vidctquomodo  con-  ^ 
tumelia  a(ficiut?Moi 
f  Bx.y  j.a,  f,  ^nim  illj ,  inqu:t ,  c 


a  Lt  (i  non  cor^fibu»  (i^a, 


4,  vt  colc, 
rac  uiiliu4 


c  M'/iacfr/^BE.Militi3ca:lial:qi5nJo  dicitnrcxercitus  angc 
Joiuinjcjiii  hjcloco  lidra  oui:tiamca:ii  nomin.u,cuni 
protinusa>.id.ir,()dus  Dci  lui.&c. 

*  O  E  c  V  -M.  Sed  ^  prophc;a  larqdercbusnonncccflluiis  j 
itade  his  pronuDciauitrQMO  aut  pacto  niKic  Moylcm  vos  vl-  ' 
•  cilci  tugitis,quen-»&: 

rcpulcront  &  patrcs 
veUnSc  vos.vtqucv, 
i  lioverbotiicam,  lota 
concione  vidcrc  c(t 
qu.nn  fipictcr&mo 
dclic,  &;  acutcillorii 
accuiatio  diflolua. !" ' 
tur.  i 

f  In  lihro  prflp.Qtiam» ; 
uismuln  fuitprophc 
tc,  vnus  rariienliber 
dicifur  cfle  ,&  apuil 
Hcbr.x-os  viuiscllli- 
bcr,  ii.libios  norai- 
nar. 

g  UHrtfjuid  vinimas  , 

^  .1.,        r  .,,.    ...  o       r      I  R  AB.Q^iamuis  n^ 

aumlicci.EcviruiLimtcccrar.tJniilisdicbus,  c^obcukrunc  5?  ccilirare     leruiendi 

a  riusaCcufautui  ijaam  li  uiuj  aaiir|iliii:>cf2Ccrcnr,        b  Non  cfcitorcm  lu.nn  ,  (iiJ  opcra         OcO  'ibarCnt     mCfltf 

alctjCi.iVv-iK'r4iiii|u'(.      lO  '  /~'  . 

hoftiam  rimuIachro,&  Ixcabancur  in  openb-asmanuu  luarti.     ^^^^^^^lX.n  iS 

U  Petmirit.  a.Soii,luoi',aclUi,«]Uij  Ucj  iuilitaniipccag^ntetcurfus  llios.  ,   . 

c  Conucrcicauccm  Dsus,^^  cradiaiceos  j  feriure  mihcix  coeH,      ^'"^'-"'  ^'"''"'  -"  "' 


b  A. 

rcaeil 


i^uam  dcti.leiabaniirueui,ucliurau^n)  Acjjr^iiucum 
iint,viiul.iinaduiaQd.i. 


(c4rcpulcrunteum,&.iucr{iri  nc  cordibus  iuis  'n\  Acgypid  , 

a  Pluialitct4icuut4oos,non  Deun>  unnin-  Ertoie  Gentium-  bprouideu- 

i;a  ?c  j)  Jtcl!'tr. 

diccncesad  Aaron:t  F-^^enobi'?  ic6sc[ui  nosprxccdanc.Moyfi 

aDciogaiido&  inl|onoraado|io?<l    unt. 


3  cduxit  nos  c  terra     cnim  huicqui  cduxic  nos  dc  tc  ra  A.gypn ,  ncicimus  quid  fii-  7 

"^?yPU  •   iMUiqUant  aMoisvcluit.i,'.]uiaxl.dieb'.is"Vnoftibuscuin<l'!lt    lo  fedfrjtinuionte.  b  Fxaoniutrtudinc.  Q 

Dci  nomen,  ledom-  Aegypijoii|uiquiboj<iuiadouiitpt|ulai\   ctianictdetnijiOj-ulytcxkocdoiHonUiatur.  ' 


V{,i4o  icent. 


fficucfcripcum  cll in  Ubro  prophecarum.t  Nuncjuid  ui<5limas     ucrunt.  Si  autt 

rrauc  hoiiias  obcuUilis  mihi  annisquadra<^mr4in  delcrco  do-   '  'tcakgQturp 
^  .rr     1         T^     r  r        n-         1  1  VI    \      1     ^     r   t  ^tuhllc  ,non  bc 

hmus  liracl  ?    Et  iuicepiiiis  cabernacuium  Molocli  &  ii-'    1 


( 


nia  MovTj  atilcnbut, 

Ec  vbi  quidt;m  illos 
15  gratoscnboportebat, 

Moyfem  in  mediunii 

a.dducun.,vb:  auievn 

legi  obcdiendum  c- 

rat,  non  iaiii' Moy 

fcm  .  Inl.wpcrdixit, 
t  Amos,  quod  alcendit  vt  le- 
j,g.  geraacciperei-.Illiau 

icm  oon  manfcrunt 

quadraginradicbus.  j 

iu  nobis  dcos.  Sic  in 

lamerunt.nondixeruntDeu,  feddcosquia  nefciutqdicut, 

c  Fic iiabis Deoi.RA.Dcos  dicunt proptcr duas columna> qug 

pr^ceflcruntcosdc  Acg>'pto,inhonore  qjaruinvnum  f.iau 

eitiimi.l.icrum,rcdainb.vco!unc.iiorata;,5<:ideodicut,Pra;- 

cedantnos,quiico!'nni-!annbismdic,CQlumna  ignis  mno-    Dcusautenonqoffcruiur.fedvo!untateoft*crenriij  accipit. 

(li-populumpicccdebat..   '   ..  h' £f/K/cep/7?/5.B  e  D.  Qu.nnuis  vidercmini  adtabernaculun 

^CHRYS.Viiesma>,n.^miniTpi'-ntiam,  vbiapparuitDens    Dci  viclirrja'5&  holiiasdcferrctoca  tamen  menjephanun 

Moyfi.iljiuitulum  faaunt&:(acrificam:Etlctafauntur,inqr,     MolochfiueMelchonamplexatielhs.EftautemMoiochfi 

Jnopciiv''^*''''^^^^^^^'^^^-^'^^^?^^'"'^"^^?"''^^'^^'^''^^^^^^"'^*^    ueMcichon,quodi<:pc  muenitur  idolum  Ammonitanu: 

rcln  i;iisla:cab3ntur,Et  quidmirnm,  qti  quidcm  ignoratis     qnod  interpreMturrexnofter. 

Ch"iliJ.!b'&:Dcij,&:.\loyicntbtfignism6ftratij.Illiautn6     A  BEd  Rempham.lyduscftquodluciferum  ^-ocant.qtio 

folu  i^norarunt,ied  etconnin!saftccerunt,duidolu  faciont.       &:  Vcnusdicisnr.tcrtius  feptcm  p!anctarum.  Cuius  tnitiJiS 

d  Cof;«fr^(f4»f:m.AvG.Mmifeltum  cft  Dcum  operari  in  cor     racenierantmancjjati.&quos  ludei  imitabantur, 

dibushominum,  ad  inclinandas  corum  voluntatcs  fme  ad 
^  5onum,fiucadmalum^&c 

~R~A 


I  2.pntvitiilitranstotn\ 

tem  f  o 

"  CO  01) 

r  4tuhlVc ,  non  bonavo  j 
-  Juntatcfcd  timore^' 
mterfcdione  coruii 
I  ^qui  pto  idohs  corrBi 
runt,fa(3:umcft,Vbicunqiieenim  occafio  fuitlcmpercotdi 
in  Aegyp'U!n  funtreuerri.   ■ 

.BED.Quairituiquomodononobtulcrint  Deo  cumlc- 
pc;oeosqucdamobtid:fre,non  voUintate,(ed,metiipa*n,iiu 


\u\ 


Sidus  D-.i  w.B  g.Diniififtis  gde  DcQ  uetu  &:  uxuu.Si  Hd'  R 
'  ^pham 


i  VACno.dc.lnhocemmrebellabtint Deotjnieos  ttiuxtr.u  de yic\ 
ptOy&etiam  Moyfi  eius  mmiiiro,cum  fiiidtiurMoyfioim  huic ,  c 
9  Etllitu.i^!<M  Aaion  ad  fiH.ieducoegcriityiS'  auru  ei  tnimUrautn 


N,  ICOLAVSDE    LY 
•le  t'*maicognnme>n  cuangelicam.J^am  ab  iilattti  conce^tionis  anitnei 

Chrirtus     Qhrtfii  bahuit  clantat^m  dimiis  vifionis.Sed  pro  fanto  dicitur  pjrophe- 

qMOimcio  (afu/JCfDiqiiantumprophetadicitHrillejquianuunciatrcmo^^aa  cognir      loEtobtUfh.^rw  iebehantc^crrifvlt  Deo. 

proplicta ,  (lonc tUoiuni  cuTncjuibus  hahtat.  ChrtHus atitern  ante  fuam  paffmem     J  i  Cc'nuer.au.Dcus 5<:  tV3.,c.conuerti  &■  tradi  permifu  dfmonib 
Jutviator ij«hitaiis cumonimbutylo.i.^:  dcnuniiabat  tranfccn-     propier fuam malitiam. 

dcniia  cTpacitatcii^  iniclle£lushumani,  pcutdicitur p>op/}cta,     12  Scnntcmi.cq.hocnonlcgnurefJefaCIumtemporequofJifUf''- 
iw.y.J.Prophetamagniis  furrexitinnobiS,8t:c,  fucrunt indefnoJefipoficfuaintraMeruntterrampromi/fiomshocrii 

l    Hic Clt qui  fuit  in  CC.tdefi  in congrcgationc  Hchr^orunf. .  tipltciter fcccruntyVt patet in libro  ludicum  &  F^fgurnjpccialiterth. 

z  Curnangc,quilQqiicb3tureiinmontcSinai,(/<*nje//i'ff«cJr    &■  z^Tarali. 
inavdata,utpa>etExod.ig,Etdeinccpsquafipetfotum. 

3  ^x.cnm^zxu\)\.\SX\oi\tiS.qua)itumacidecempr^ceptadecalogi,de 
ditauUentcp^pidoExo.zo. 

4  Qaiiccc,u^ihay\txdi.Dicuntur  aiitilla  pr^ccpta  veiba  yit<s, 
non  (jiiia  f0'.fnunt  yitam  gratixiuHicartem ,  lecundtm  quod  dtcitur 


1 3  Sicut  f crip./.  I  z.qui  eH  vnus Uber.ut declaratim  fuit ibidem. 

1 4  Nunquid  Uldi  hocfcnbitur.ylmofJg.^.  Ft  rifertur  prima  pi 
h'iius  autoritatis  ad  tenipus  qiwfueriint  filij  Ifacl in  deferto ,  ut pa. 
minifdie.l^loa  tarnen  per  hoc  est  inteUigenduin,quodfilii  i/raeliuli 
vidimas  aut  hofltas  obtulcrunt De»indeJerto ,  qnia  Leui.  9.  a.dtcit 


i?p. 5. f.iSIon  iuftificatur  homo cx  operibus  lcgis.;;<)'iuw t^ua  fa 
fitdriinm  vfta  afcrna.licet  iuBificarent iufittia  pohtica,  r"-'"t  di£!um 
fuit  fuper  tpiiitlcim  ad  B^.is-  Gila.Sed  Jicuntur  voha  vit£,  qnia  fcrua 
tes  ea.non  ini  urrebarit  p^nxm  mortis  corporalis,quf  tranfgrc/foribus  in 
fligebatur/icutdtclumfuitCal.^  .fupir  illui.Faciensea  viuetineis. 
5  Qu\no,f:,b^.^2^M<:^.HicexdiCiisinfertcorrelariumde  rcbtihone 
fui£trum  contra  Moyfen  &  Deim,diceni, Cui  n0.obc.pa.Ucft.//(:«f 
patetin  mulcis  locis  Exodi  &  'hlume. 

^  E.t3,\icc.(uv,x,&cc.\n  Acgyp.oflendentesdifplicentiam  quod  inde 

fxicrant ,  dicentes  Mcyfi  Exod, i  ^.e. Quidfacere  voluifii  vt  educercs     certum  motu  nuhis,ficut  &  de circuncifione  qux  Ge.  1  y.prncctpitur  fi 
tios de ,Aegypto,&c. &  in  plurious  alijs locisfmile  habetur.Et  non /0-     otiauo  dir,&  tamen  omi/fifv.t quaudtupopulusfuit in  de/eito,utp6 
lum  olicnderunt  hanc difplicentiam  exitus,(ed etiam  volwitatem  reuer     I0/5 . 1 5  Et  fuf.&:c, \/lud nfrtur  ad lempus  ludiciirn  &  J{(gum ,  |» 
r(?n(i/,(i;ffHf«'?>(;«.l4.aXonftitu.imusnobisduccm,&'  rewerta     olieTifumfutt^Jmos  $,& pendet infine hutusauteritatis.  16  Etfici» 
murin  Aegvptum,Co«/ri7«e>i/frof?c»2d;r  eos  rcbrll' sfuijff'e^&- non     Deiucftri  Kcmf>hi\r\.i.Lucifcrum/iue nellain  r>iatutinam,utd\t 
folum  Moyftjfed  ^  Dto,cumdicitiir,  7  DiC€nt.ad  Aar.£Ao<<.  jo.<i,     Qlg.qu^pr,xcmris/telUs  ^plHtil^.ndormrpropttremPnUhritudi  \. 

Fac        ■    ^    '  :{.Figu.| 


expr(fc,q>idiinconfecriUione,AaroH  &  fiUorum cius  fmrunt  phr, 
hoiiif  Dco  oblarcyftmiliter  in  dedicatwne  tabcrnaculi,vthabctur  T^n  ■ 
Sedidro  dici:t*rquiapattceuitlimxfiierunt  tiinc  cblatx.^ndcdicit\  1 . 
S^s.fKperdluil^t.g.a.  teccrunrfiliillrsc!  Phafc,6cc.^/<o:^w/( ' 
pore  qiiOindcfe>to/t<:runr,nonfeccrutit  Thafe  ni/i  iliitd  tar:tHm,cuttik 
men  erat/hlfiinitai  principalis  & pr^tcptum  crat  Exo.\^.tpfumqi»(^ 
het  nnno  fieri,Cr  idcofi  fuir /ic  comida  in!tlis.nt.ar,nts,viultomagis 
c  rificia  q»e  p  i^cipubantur  fiirt  in  folennitatibus  &■  in  dicbus  minus 
lennibus.fuit  enm  cum  poptdofuper  boc  dijpenjatum  a  Deo  propteif/ 


/ 


i^^9  A6tLisApoft     Cap.    VII.       1060 

^  phim.i.faanrsBVcflrxproDeofufcepiftis.fignificataute  lu-  dumformamfaaum,  oftendituripfumtabernaculum  for-  D 

•^    cif.;tuir,cuiuscultuiSaracenierant  mancipati.  ErquiaRem  mam  fuifle. 

pham interpretatur  faaura  velrequiesvcftra,conlequcnter        RAB.Hiaoricecum,Iefu,dicitqr,quia  Moyfeseratdefun 

adiungit.  .  .^        .  -  ^^^-  ,... 

af/^ijw.V^^^/^^-^^^^-I^AB.SidusDci  veftdcft  Iucifcr,cui  afligna  e  ^//««e.Verumtcmplnii^.cuiHsilJud  figura  qnodloconon 

ueruntfigurasjijdem  mutaretur.i.  ecclefw 

dij  infigUriS  &lieliiS  »f  LucifcriquemcoIitisnDetim.  .  bf  Stjbaudi,(iirc<-i>imsa.IoMre.  quaUl  prsuidcb^t  fu» 

^^ -  adorabantur.  '  (Jqs  Dei  veitri  Remphamjfigurps  c]uas feciins  t  adorarc  c^fs]-  ^  ^"'■^'^i firmam  &:  im-  1,  n 2  c. 

'^  RA.Quidamficdi   b  f  Etin»Iteiioiespartescius.  '     af  CfcwiiH  «)atc.- tuit.iiigu.ietattcftimoaiuirf.  i  mutabile  dcqua  ApO  2.  Co.J.C 

'^"^'    cunt,fidusDeiveftri,  ^  &  rransferam  uo.sin  Babyloneiii.Tabcrna.cLilum  celtunonii  3  i^olus,  Firmnmfunda- 

Vtad  Dcum  pertineat  at  Sempeicomraunesappelljtpatres.        bfQiuWtius  attis  aftoifgit&dirp^rjtor.  mentumdoniini  Siat.^t 

vecbu;'i,quia non ip-     f^^[j- cj  patcibus  ndltris  in  defcrco ,  {ieuc  diipQiuicillis.  Dcus  ''■  ^''^'- p»'"^'"»^»^»''^'"'^ 

^  S'™'7Ii;i''lloqiiens.-,dMoyfen,  vtfaccreflludftcundum  (o.^.mcfli^Z^l!;^£%  ,^„3, 

runr.        .^  ^.j  /^ :   J  ».  :    J  -   -Lr  r'-     ''^'""'^^J'-'^^''-^**^"^""-^^^^^^^^^     ^qdeftChnftus  lefus. '^^ 

<ini  V-  b  £f rr^n.Propter hec     vidcrac. Qaod  6C^induxeruc  t  iukipiences  pacrcs  noliri  cum  7  f  sH  mn  ^xcd. Rab. 
««^'^' VrHegia  rrans  Baby         •    a^infiguraie(uchrim.      ,,^^^^^^^^^^^;^^^^^^ 

lonem  duceminica-     Jefu in  pofleflionem  Genciu.mquas  cxpuJic  Deusa  fkcie  .pa-  o  "''  ^"'^^^'n  *'''"""'" 

priUl.Noneftputan-  ,,r  .^  iungc.„ber.,acu!umfuitv%e,dd,es^uid,&indirbusSalo™onis  templum  taoeruiculo     ^  ^1^,  qUI  sdlficafO  teQl 

dUS    primUS      martyr  c  fucocmt.  ^b^tDamd.  c  tc;ratusDeo,gtatisquf|,^t?batjccdpiiabco.    '  plodlXir,5"/<rf;/«W  CJ- Cf 

crrartc ,  qui  pro  eo     trum  noltrorCi  dfque  in  diebus  Dauid .  Qui  inuenic  gi^tiam     Hci^lorum  tc  capcreno» 

qUOd     in      propheta  aScieustabernaealuniilladnotifcniperlufGcerc&eccIefiiumbumfeire'.  poRunt  quqntomagis  do- 

fcriptUmeft,trasDa-  ,    ..     birVeru.u.cm_p!umcui,is,IIudfigura,lc.I,cet.ecclcfiai„.  ,  JOmuS  h^C qUam  xdificaui.  E 


mafcumduttifunt.di  f  anceDcum, & pemc vcmuenircccabernaculum  Deo  ncob:     verboautem-Salomq 

xit.transBabvIonem.  *«  Dauidyurfanguinuraprohibituseft.fedSalomon  figuraueripjcifici.i.filii  Derpacw  domum  do-        nis  adiuneit  teflimo» 

■^    .    \f     -  Cr  n.mofdihcauit.  bf  .Nonin  manufaaishn:itatdominus.  .  .  °,  ,      " 

S!?!":^":' :fr  fSaiomonautem  ^dificaitit  illidomum,  fednone\cclluSi&.  .S^^^^^ 


daqua.mvcrbumpoi  h  ,  ,«•.,  rt.  •».      ^  l     j  ..       /-7       cTv.  i  1»»'»'^?;  C^»<2?"<^-vtma 

..   ^        .  r>.    "^         *'  af  lanaiquibusinhab.tando  Deusptefider.     •>•' .f «  •,•,>■/-  ■     /- 

u  ,l„    s    r.,.„r,..,,,cC-.  anQuafithtonusea.&nosdomus.  bll  Peccatores.quoneamnationc  pr  fternit.         ^,,     'l      u-. 

DylOne,llUCtranStia-  bHcK:ideodicit,nefitintejppIoconfidinr.nipfiiB  taniiimhabitatotem  iJeam  elVe        epmnabltarc. 

•  bylonem.  putem.  g  Sicut per  propbe.BE. 

„lSaSia?SliKhifedescft,terriautcmfcalxllupedameori5.Qt'amdoraum''S:<^^^^^^^^ 

ti^eft.  ^caithrotius,cfiuro  &t«iafc3bciiiim.  '  3 & no  veritas,primum 

c    Tahernaculum.Bz.     a:dificabicismihi, dicic dommus,  aucquis  locus  rcquiecionis     ciixit,pofteateftimo. 
Qiiia  dicebant  eum  >,  ^  >       niumpofuit  dicentis 

far.dolococontrariQ  de  tabernaculo  quod 

olkndit  Dcum  non  appr^ciari ornatu  lapidum,  fcd  fplendo-  verius  fait Siintroiero in  tah.do.&r.  ad  vltimam  lcntcntiam  po- 

reuianimarum.Vnde  lubintelligitur, quodficut  tabernacu-  luitDeu.Vtinorcduoruntveitrium  tcftiumitctoeVerbum  cont.Adi- 

lumfadlotempIoeftdeicrttJm.-iicipiumtcmplum  meliori  *  AvG.Quidergomirum  libonathroni  fuifpiritaliter  fibi  nianich.e 

luccedcntecftdclendum,  vndelerc  ^onconfidentes  m  verbis  fcru!entibus,&:  bonafcabelli  pedum  fuorumdatcaanaliterfi  ^^- 

.  j     nadacij,dicaus  Templumdommittemplum  domni efl, dc  poftca./'d  bi  feruicntibus,Gum  (piritus  fuperior  fit  caro  infcrioi: ,  ficut 

ciam domui  in  qita  inuocatum esi  nomen  meum,?^ sn  tjua  habetisfida  fuperiora  fuat  ce4€ft.a,&  infcriora  terrcftria. 

(iam,ficntfeti Syloyvblhabitamtnomenmeum  a  ptincipiOyX^ ptOijcia  h  C<s/aw»2;.Sicdemonftratfecircur.dareoia,vndeaIibi,cCE- 

uosafactcmea.  j  lum  fcpalnndmetiri&rcrram  pugillo  feconcludcre  afferir. 

r<jfcmi./e.  Quiadicebantcumcontrafandulocuma^re^  iTerraautem.  Tcrreexemplo  dcfignar  oamem  crcaturam  jfa.  40  c 

oflcnditquod  m  fandum  locum  non  dl  locutus  bJaiphc-  cieatoris. 

miau).                                                                              •  k  v^«t(;wi/o;BED,Nonaureusvcl  marmoreusterreflrishabi  ifxii.a. 
r  d  Secbndumfor.KA.Quam  ciin  Sinaoftcndcrat,quia&:  fccii  taculilocus,iedillc  quem  prophetaiubne(3it,Superquem  rc 
.       dum ^^ <^quie- 

NICOLAVSDELYRA.  7  Quas  cx.Dcus.Ulua  entmput.mii^ts;actum  wrtute  aiuma  quam 

hutnana.  '  ' "' ■'^'•' ''^ • 

"it  iTigvra^.id  cf} imnginesdiuerfas.  8  VCqucindicD^.fupplefuiiiliudTabernaculuminterratlla.'^ 

2  Quasfecifti zdorzic CZs.id eP,ad adorandum eas.  prirno pofiiutu fuit in Syto,vt habeturlo.ii.0- tndepo^ea translatum 

i     Ettransfcramvos  in  Babylonem.  propter  illudpeccatum  &  interramThiltfiinorumti.l^e.^.f^inde  reduClum  interram  Ifael.i. 

transgteffionem.Ex  quo  patet  q4  idolotatria  de  qua  loquitur  hic  jl:nos  ,f  I{e.  6,^  indc  pluries  translatum  de  loco  adlocum  ptopterguerras,  Vf- 

pbeta  fuii  cauja  capiiuitaits  Jud£orum  de terrafua,  crhxcfuit  perpe-  qucindichiis  Dn.qui  transtulitin  lerufalem  arcam  domini  volens 

tratapQsiingrefiun»  huiustcTra,& maxime  temporibus  regum.^mos  ei 4sdificareternplum,vt habetur.z.^.y.Seddominus diftulit  ^dificatio 

«ttftm.^.^.cf.Migrare  vosfaciam  transDamaicii,/.W/r«£)«»»<x  nemtemplivfqueaitempus  Satomonis  filiifui,tdtodicitur\                     ; 

fcutn,veilongius a  terra  veilra quamfit  Damafcus,Babylon  aute  ptus  9  Q}i\ m.Et patet  litera  vfque ibi. 

diflat a\udAa,nam  Damafcusefi piope  terminum  ludf^.f^el  Stepba-  xoSed  non cx.in  mxquiaeflincompreljenftbilis  &  natura  fpiritua 

nus pojuit in  Babjlonern ,  vt patet.^.I{rg.vtti.  ludfi  vero.io.  tribuum  tis,l}ocautemaddit  beatus  Stephanusadremouendumerrorem  atiquo 

fuerut traslati tn terram .Afiynorum <\,B^g.l\.^i tranfitUS ad  illam  rum  ludaorum  exifiimantium,quod  Deus habitaret in templo,ficut ho 

cd^ctDnwzicum.&tdeoadexprtmendum  utramque  captiuitate  mo  infuadomo,ex  hocqnodpropitiatorium.quoderatintempto,Dei  fe 

qus wduUafuit prcpter  idolotatriam,.Amos fcripfit vttra  Damafcum  .  des dicebatur,ficutdixipteniu>  Exo.2S-& adpropofitum tnduciturau- 

Stephanns  autem  (odemfpiritu  toquens  dixit,in  Babytonem.  toritas  \fa.66. 

■jjQ    .  4  Ta.hcmaca.ConfequenterStepljanusfeexcufatdebtafpl}emia  con  II  Caelum  n\i.(c.Hac efllocutiometaplmica, ad defignanium  Df« 

W.8)  ^^*^ templum,confitens  itlud  ordinatione diuinafuifjefa£lum  &primoto  efie prinfentem  ubique  in  ccelo  & in  terra.Sibi  euim  nqn  competunt  cor 

'  qinturdi  tabetnaculo Moyfi,adcuias fimiUtudinem  quantum ai ahqua  porislineamenta,ideofubdttur. 

terrjplun)pof}cafuitfaiium,diciterg6.SiCntdiip.f.Deus,prout  patet  12  Quam  do.qdi. mi.f. ad habitandimmodo prxdiflo  ,  .q.d.  nullam 

Exod.25.                                                                                 ,  fedtantum  adhocquodibifiatoblatioDeoorationum  <&  farrificiorum, 

5  Qi-iod&indu.&c.cnm.Ic.r.c"m/o/*«r(7/«f><itif«Arpop«//.  tudixitSalomon.Tt.Pye  &. 

6  In  pol.Gen./rf efi m  terram  Qhananaorum.  13  Aut  quis  Io.rc.  mcc  c(i.q.d.nultus  aliut  a  me ,  quia  Deus  reqtiie- 
^ -k  fcit 

M0F^LITEI{.  primoexemplariterin  t3bernacuIoMoyfi,quodfuitmobilc 

dclocoadlocum  fccundoperfediurin  tcmploSalomonis.fi 
1  TjftmwM.ffn/.Hicexcufatfedcblafphcmiacotra  tcmplii  cutDaiiidprarccpitftctilccundumrcuelationemfibifaClanx 
affcrcf, quodoidinationcdiuinaadcultumipfiusfuiifaflu,    adominopcrNathamprophetam.z.Reg.y. 

Tom.vj.        L    z  ikDur* 


1o(d 


l 


Glo.ord.  &  Nicolai  de  Lyta.         ]o6 


^  quicfc«tfpirim$mcu$,nififupcrhijmilcm&:quictum&:tre  tas.ibifi  cntiunf.vthccxpc  lamiir.    .«^iautemquiforis  cft^» 

A  rncntcin  Lriiioncsmcos,  tumultus.impedir.miilto  magis  mterna  turbatio    Krfiorat 

Honjj.;/,  ^Chuv  Etiarohocpiophcticucft.ncqucilliusproprium.  quisMftraoratcumInhoctaaens,?<:firacet,ir  rumfimilc 

Et  magnadic^ndi  vcntasciat  m  monturo.Etcnim  opmor,il  ca,&:  fi  comedat,etiam  ficdamnum  li,.bct.F.t  fi  bibat,  nobi- 

ludctiaircxrcuelationccognouiflfc,  bat,lcdeat,l"urgat,dorm.iat,nam&:mU)rnniisniiaimaginan 


Q  f  Eftis. 


%  Noa  fuAiiieBtcs  iugum  legis- 


a  £)«r<i,  ll.\B.Purga- 

fai"tdl'«  cum argue  ^  mce?Nonnc  manus  mca  fecit  hrc omnia? Dura  ccruicc  &:  in  i 

Kiiif      inrimr  lll.<WsK  *    »«  iMgmBChmiileue  nan  t>(>tunie«ciicuneiU>coide.  b  if  Etflcarne  citcuucifi.  2, 

Dani  ,  incipit  lUUJCOi  U  ■»      •  Bo.it«mo.c..iJiabi»M<rliUte.  CfQa»ru..t  lutdx,  nccaviii  s  purgati. 

argUClC,  qui.iquilmC    -  dflNu.icgoqueuacCulitit.  enNoi.itiih,  fedrpiiituif-i.cto,  ^ 

criininceiMionuseft     circiicifis cordibus  'ii  au^ribus  vo''^ fempcr  ipiriruilancSto  t  re- ' 

dOuOriS  OtriciO.  «  Qui«Bun<]u*inFCl<iteuii<.iiagiti|. 

b   Eflrtf/r.BEn.Otlcn  d  wi-aue.yeUu.         ^  N»cmjdom«eptmn 


tur.Qii.deniminira- 
cundonon  turpej^ocu 
li  iniomiies.osdiltor- 
tuin,membra  trcmu 
la.lingua  Infr^nis.nul 
lique  parcens,  mens 


•  tl)equibujpr»dix«taf,cuinoluctuatobcdi-  ^   itupida  ,  tlgUrX  indc- 

bi  ni-.sinres  in,nciiu.i.a.  -  ccs,  multa  inluauit.u, 

cf  Nu'IWelli]jcdiiuon.1i:u|>eilccuti.  } 


I  'i  \.  videorodxmoniaco.  f.Liij 

ilticarum  G  r,,mocuIos,&:  ebno-  ^'^* 

(.  r       ■       '  t^  ■  .  T'  j  7  rum,  &:mfanietiuin , 

nonluntpcrlccunpacrcsvcttri' Etocciderunr  eos  qui  pra:-^  quiddiffcrutmtcr  le^ 


d*'oi?atomrf^?r.^i  c  rimtis,ficur&patrc8  vcftri  ita  &  vds  .  Q^cmprcpl 
dw  qua  contra  graria  r  ,Kp„noftii.  i     3s;t-.     .. 

euangclu  gloriaban-  -  ■ 

tur,non  valerc  ad  fa-  .  .         ^ n        j  ^  ..,    - 

lutcm.auico.Mtatio-  ^            .,     ««««"i-^o'"»""^"^'?'^"''-""'^'''''-'"»^^^^^^^^^  ^     «^  nonnen.hiled  quam 

rcm  &  audituin  hT-  ^  nunciabancdeaducntuiulh,  caiaWosnUncprodirorcs  6c^9  jntania  i  Quid  enim 
bebant  immundum       i         n  PcthocinexcuCibafsoftendit.                                   ,   afMi..i«e.io.  Qfiad  tcmpus  h.)c  tit, 

c  fox  Cemptr  fpiritm '     ppmicida: fuiltis ,  ciui  acccpiltis  lcgem  ui  dilpoluione  angc^     nam  &  iniamens  ad 
-         '  '       -    ' '"'--' — '^'^— '^ ■""^- -.^..^ -<-•....  =-•-:—      '■;empus    detinetur  , 


4  (Ofdinatapeitng<!los,!exc(l  inmauuuiea.il  Naaaliatum  luiuilljtMuip  qui  :ir..ut  infcrioio. 
a  i;  Opcielcii.i.ti..riiev(:ando. 


1  1 


$anilorefi.  *CHRys. 

Quando  nolebac  cflc  glorum,&  non  cuttodiilis.  Audiences autcm  hrcc  dificcaban- 
iacnticia,vos  lacrmca 

batisjqudndovolebat  „  .-         ^.  ^    ,  ^j 

hccum non  facnfica-     tur pordibus fuis,&  Itridebanr demibus m eum.Cuni  autem ^    tyns pancntiam coe|| 

it   n.  1  ^  (Jjiloq.ubituti.ieo.Noiieaimrjsel&^Uiloqiiuiii.M.fcd  O.ritus  pitt.su',.rt:i  .ijui  loquituiin       »  pandltUr,Od  ne  flOnTV 


g  « Quia ^clab^qc (audeiD  Dei.  blj  Niuiietatefutotis,  c-Motebcaialj. 

d,f  Sicatfoleh)it,uol  ilU  liori  maxiojc  fupetabundauitgrjna. 


I  2.  g  i^idit  gloria  Dei.  Be. 
I  ^  Adcontortanda  mat 


l.J''E 


batis:  quando  noluit  ti      '     ,^<5jiioq.i(.bituti.ieo.Noneaimrjsei&^uiioqiiuiii.:i,adr.j.ritu5pitt.su.rt:i,<iu.ioquituim* '^P^nditur,&neiiomi| 
vobis dare  preccpta  ,  ■        J°^'-  bfVndef^t.tauj;.imm'.  c»vt  11.64 aJuscaincconfoiatctuii^iatu.       j  j iai.'idandus  iitubct  IH 

rcquircbat.s,quando  ^  cflet plenus  ipuitu{an6l:o,mtendcns  m  c.rlum  vf  Jic  gloriam      teira,Deus  homocru  b 
accepiltis  neglexiftis        t     .         '    )»f  vetumhpii)i4c.D,<iuiieuur;x.(vcK9caicciiJii.bflvb  poir;>i)o«.«qWut,ciciuJi  j  ^ciri\usapparetinglo- 

bar^mpr™' °doH     ^  DcF.  ■fclcfum  ftantem  4  de^xtris  Dei  :T^^'^a:Md,c„  j'^,,^,,,^  „.«„ 

-.        .    ,     t^  '  ,  rrlljf  «fNoni  retattQi«eeleincntoiU(n.rtiQ:t'ti»aIneutiatione,quaiacotdel.ulifi!.bantt       .....     „  »^U    ^ ,  ..  K  ^^  ■   r„ 

lcruiebans  ,  qnanuo  b«iQiieinvosf.c.Ta.m3tis,veiuctiiait.n  rciHttciftioni»  oHcnti.t.  c^i  <iu a inte  pugnanii»'  0^11  m  aanucui  nacvira 

vult  ablbue   tcmplo  *''  .iduujniiseiueae£dextmftantcinuidit,q,.e^,j,.ie,pcrrc(uicicsadiutitci.rK^^^  „detcnn  mundato  ccu 

IV.".     »v...f.-.vj  «  OltcuJuur  vcriutteluiicMionis.  u  1.  ^  Diiamlitiiluei  oninia.irdicat,  <lunuJ«(  omniuiii  1  U  ,  .  j 

Jibi  feruiri,Iterucon- ]^  ■■     >.  i      '.t      s  -  viiibi^^Jiie.iift,'^  •;;,;. .,.;:._..  'i<)c<M'dis  videre  nur- 

trariumfacms.  Non      coelos  apcrf6sj&  filiuhominis  ftantem  a  dc.ans  VirtUtis   ,      ucruntgior.am  Dci, 

*^  vt  hic  Stcphanus.ic" 


dixit,  Dco  refiftitis, 

fcdfpiritui.Sic  nullii 

(ci:  inperfonisdilenmcn.F.tquodmalus.Sicut  patrcs  veftri, 

jnquit,&r  vos.Ita&:Chnilusopprobrauit,  quoniam  femper 

inagna  crcpabant  deprophetis. 

d  ?atres yeiiri.  RaB.  Supra  patres  noftri diccbat pcrfuadedo 

loqucns,nunc  mcrepando  patres  illorum  tantum  vocat ,  qui- 

bus  fimjlcs  funtin  malitia. 


Paulus  adtettumcae 
lutnraptns.  d 

*  Evs.EMiJSEN.Iuftcincimdanteroffertfanguincmfuii,  '• 
qu!  pioroculishabet  rtgcm  fuuai.timi  !&:  brauium<uiim. 

h  STifc.immobilircrfjanoitcru  cilor  s.vdhabitus  auxilian 
tis,&iriiu.iasiudi(.ati>,s:  |:roieruoi.iurf,iiaus,  fic  otienditur. 

*  Amb  Quic3Blos parns  habet  lesuad  dcxrra  Dei  cernit,qui 


inu. 


Trejff   S*  ^  £f  o«''RA.Tresgradu$malitia8Corumponityprimuscft  ,  chufoshabecoculosmentisleiu  iiaddcitam  Dei  nd  yidct 

ft\i\m^l\i  <}Uod  (pirituirefiltcrcnt,fecundasquod  prophetas  pcrfccuti  Contiteamurergo  lelum  ad  dextram.vt  cclum  &:  nobis  apc-  a  i r  pt 

<teQruiD.   funt,tertius,quodcrclcentcmaiitiaeococciderunt.  riatuC.Qauduntiibtcaelum,qui3lnerconiitcntur.  '  acn 

f  ^Md/m#sa«fm/b*c(i/yS«tf^tf»fM=-.*CHRy.Monhabitatfpiri  *T  E  RTV.Extunc  videtStcphanus  cumbpidarctur.adhuc 

tuflandus,vbi  furor,Male  Jictus  funbutidus.Nihil  lani  poteft  ftantem  ad  dextram  Dci.vt  cxi  ndo  fdTurum^doncc  pouat  illi 

ingredi,vbicgrcditurfuror.  Naficutin  tepeftate  maris  ma-  pateromnesinimicossubpedibus  lus. 

gnus  elt tumultus.nugnus  clamor ,  &:  necad  t6pus  pot  quis  i  V«/eof|.RA,Migraturus a  rerra  ca;Ios  vidit aperros,vt qui tcr 

philotophan,ricnequeiniM.Sedquidphilofophicum  vcl  di  renamvitamproChtiitocontempfit,mereaiurhercditatcm 

fendum,velfa?iendum,oportctpriusinportucfle.  Npnvi-  csli,&:ideo  inipfapaflionQvidetpr.xmium. 

detquomodo  quandovoluerimus,dcaliquib.neccflrariislo-  K  Fi//«/><wK;nH.B£.Cumfitfiliiiil5eiinalu;ttamenappcllarc 

qui,lcCQS  conturbationc  mundosobferuamus,Ibi  tranquilli  filium  hominis,vt  confundaturIi)da:orMm  inhdcliLtas  ,qui  vt 

■     ..,'.,  cg^pti- 

C  NICOLAVSDE    LY  rTa;  tem,utprj>diaumen,  '       -^    .  ,    ■■  ■ 

-fr'    ^fciti(ifeipfo,quia perfetpfum  efl  beatus.  1  z  Et non  ca.tfuia irritHmfacerentmandatum  Deipropter  tsadiuo- 

2  Duii.cei.Hiccotife<}uen(erexcufatfeStephanusdeblafphemiaco  nes fuas,Mat.i.^.c. 

tralegcm,confile7idoeamfan£iam  & a  Peodatam  ,  &  retorquendotn  ,  j  j  Audientcs autem.f//'c  vltimoponituripfius  Stephanilapidatioin 

fuos aduer/ams blafphemiam,eo quod  eam  muitipiidter  ttiolabant,  ^  iu§ia,&  fecundo eius patientia perfe£ia,tLi  Et iapidabant.  Circa pri* 


hoc  efl  quod  dtcic  Dura  CCi.t.objiinata  menfSf 

2  £t  mCir.cor.a  uitiis  &fordibus. 

i   Et  auribus.ii  blafphemijs  eJ"  detradionibus. 

4  Voiicvapcr Lpi.iC.ioqutn(iinMoyfecprophetis. 

5  Sicut  U,  patres  vc.vt  ex  pr^di. 

6  Quem  prophctarumnonfuntperfccuti.f  (i.v,f/t/pp4»«5«^ 

7  Et  OQ.iQsf.prophetas,vt patct de  'Lat. haria  vi  filio  loiad.t. j .Tara, 
2^.&  lfita,vt  diClumfuit  in  prmcipio  ifa.&  .dmos,  ut  dicit  Hiero.  in 
prologo,&  multis  alifs  locis. 

%  Q^[ptq.dciidiii,i.Chril}i,qi^dicituriuflus  antanomafice ,  vnde 
dicitl\r.Sa.quodvniuerfiprophet»nonfuntiacuti  niff  addtes  Meffia. 
fitUcet,prindtpaUter, 

9  Cuius  vos  nunc  prodi.cKw  luda  traSlando. 

10  Ethomi.fu.f/MJ  crucifixionem procurnndo» 


iM«W£/;f/tftrAudicnte&autem  hzcdiflccor.fuis.  quianonhabe- 
bantratioHeminterficiendicum,&tamenomnibus  modis  interficere 
Tolebant  e2r /ic di/ftcabnniur interiui,  quia paffio  puales  difcrepat  rene 

14  Et  ftn.den.fuis.  Q:utcanes  rabidi. 

15  Cum  autcm  effi  rple.fpi.Hrfcf«/w  plenitudofuitaugmentatain 
Wartyrio.  quod  efl  a£iui  iharitatls perfi tla. 

16  Intcndi^ns  in  coe.  vbi  fiduciam  fuam  collocauerat. 

1 7  Vidit  gl.Dei,<irf confottatiommjuam  ex gyatiafpeciali. 

18  Et  lctum  i\an.Hoc dicit.  adaffirmandam  eius  refurreStionem .  Et 
quiatalcs  Vifiones  fiuntlecunium  conuenientiam  eius  quod  figHificatwt 
vt  prcdi£ium  rfl,ideo  Stephanus  vidit  lefum  iiantem ,  addeJigHandnm 
quod  erat  paratus  ad eius  roborationem,quia  fiure  proprium ,  adiuuan- 
tisinprsliOifedercvero  proprium efl iudicantisvel  rcgnantis  propter 
hoc Mar.vl.d.vbi defcsibit  regnu  Chrisii,dicttur federe  a  drxtrisDei. 


.  1 1  Qui  acc.in  dif.^M;4  datajuit per angelum in petfona  Dei  loquen-    19  Eccc  vi.Df  conditiene bmus  uifionis  plemus  dicetue  in  fine  hiiius ca 

.^- *  £xcla-  ■ 

MQR^LiTEH^  ?arneffc  bonamVfanftain7cdTludJEis  non  cuftoditam.fed 

iJrfP^VWrJIicavulatfcdclplafphcmia  contraIcgcm,dice$    magisdiflripatam,&:riccontiacosicplicat  rccufationc  dc  fc 

cam  ^'P^^ 


1063  AdtusApojl:.      Cap.    VII.        106^ 

p^  purum  hominem  crucrfixcrunr,que  Dcu  credcre noluernnt.    e    DGmine le.in  C!r'i:m quod  vidi  apertum.  Chriftus  dixit  pa-  D 
,  a  Exihmantes.   sr  CiiRys.Profcfflo  fi  mentituscfici.vt  inla-     tri,Pntcrin  manus  tuascommendolpiritummcum,  Stcrha 

jLi  niens,  rciiquenduserat,ll'cautem  licloquens,\olebanlJos    nusquafi  fcruusdoaiino. 

doceri.Expollquam  dixitdemor  cioiu  ,&derelurrcaione         Domnehfu  fttfc:pffp,ritnm  mrum.  Lucae.44.f 

iiondumdixit,et!ahocpolteaoppoi:tuneaddiditdogma.lfta    f  Etlapidab.wtStcpba>mw.  i,-  TjERTVL.Cctcrum  fupra  Deu  Sp  vk "^*^ 
aateni  dicit  fibi  ap-  ,       .       ^  ,  .  dilieerenecanimam 

parU.Oe,   fiCUtialibi    al^'"^'="V!"^'r"'""°'*''"-  .  N.  blalVhcuun.an  audir.„t.        Irccbit.i-C^-.p.Kr/cpo/?, 

traaar,vt&:ficacci-      Dei  •  lixciamanres  autem  vogc  magnacontinua-unr  aurcs     quodPetrusccdimr, 

piarlcrnionem.qui   1  .         »  «1  Omnisturbacult.atur,quiavnammi»inn*;alo.  ^     D  «J  Q„5S  abominaUicm.         Quod  StCphanu^  OD- 

quoniam  dixerat  il-  "^iuas,  &mipetum  tccerunc  vnammitcrin  eum  .  Ecciicientcs     prunitur,quod  laco 

lumledere,  molertu  a  «  I.tChriftnscxtraii.M»tem,..ifrmeft.  b  ^   Falii(,mlapilal-ant,(eci.ndumle-r    buS  immolat  .  OUOd 

■II     V(,r    .,,-nr,(1^,Tm  g^radicentcm,piimamanus,«t,umiap.<!abiteum.  S    «i   VclpvTnimio turore.vdne         ^^^    •""'"'•itj  qUCU 

illisevat,ni.nciitum  ^                                                       ^  cimvcftimci;(i,i,-!!ummtangetent.  3  Paulus  diftrahitur,ip 

derelurrciaioneler-  c g^j^ extta ciuicatem,  lapitiabant.  +  Et telks  dcpdlucruntvc- .  ibrum ("anguine  Icri  •f-rodifc 

;rZnaare' aC  ^ilimcnta  fua  lecus  pedes  adolefcentis,  c^ui  vocabatur  Sau-  J  rpZutem.r.B...  5^4/^ 

hocrcmpoteconie-  ,      _   ,          '^  "'>^™P-P-™p°™«caufanomini.apeM                              Pio  (c  Uans  wauit  .  sbitcr. 

ao,&tacicmillius  elu-";.EtIapidabant  Stephanum  muocantcm  &edicentem,Do.-      proinimiciseenufle 

glonficatam    Dcus  f               U^S^^i:^^^^        ' '  '':^t^a...s,a,^.;^:r^^:""'''-  6  aii.  quorum  maior 

cniniquum  fitmile-  ^      ^    ^  ^  .    „  r  ■  ■                   « t  Ai)udpcumvoxmainapromimicisorantium.      miquitss  maius  fup- 

ricors.pcrqua;  infi-  mineIci'J,iulcipe  ipirirum  meum.Pd'luisautem  i^cntibusjcla''     plicandi  remedium 

diabatUr  «lll,  iifdem   „  «  ir  Chrirtumimit«tur,dicentcm,Pateti£nofccillis,&c.  f  Vtfjtinf.,lubi;c,ftai)ae   7   pofluhbat.    Et  mira 

volcbat  prouooure  ,  o  ^       j-  r>>        •  ^  n.  ...•"'T"'''"'^""'"^' 8  virtus  martvris,  qui 

figde  nihil  amplius     mauit voce  magnadirens:^  DommeneltatUcS  illis  hoc  pec-  ""  ex  zelo  eisa  quibus 

fadiin-i  clTet  Et  poft,  J-^  catum,t4"^''^  "^lciunt  quid  faciunc.  EtCLim  hocdixiilet,  ob- i^  tcnebatur,  perfidia;  thocnon 
Quamuisaliasaccu-   •  j^-.,.„i,,;r i.iclornino  loculpam  exprobrans  cdetexw. 

Kione  hxc   digna  j  dormiultjnaommo  .  ,  ^  °ardorc  charitatis  in 

iint.nihilominusco-  l  5morteorabatprooc  ^ 

gitaquoinodoeumquitaliafignafeccrat,quiomnesfermo    ciforibusfuis. 

ne vicerat.qui  talia dixerat,furclpientes, ficut volebant, furo-  h  Qim nefitmt.KA  B.MuIti eorum  occidcndo Stcphanum  ae- 

emfr.umimplerunt.  ^tii^ia^^mtieimplcrelegem^quibialphemumeumcrcdebat  lohKj. 

1  £'fH.tf«.RA.Inhocfeimplerelegemglorificabant.Moy-  hoc  &:Ghriltuspra:dixerat,^e«;f^inquif,;E>oM,y;oz»«K^«j»n-       * 
les  eium  de  blaiphemante  dixicEduc  eum  foras  extra  caiira,  terfiat  vv%,arbitrcturfeobJe(]:iiHm  prxffarc  Deo . 

Silapidcte-impopulus,  _  w  AMBR.Cuiuspr^cationisefFc(^uminapoftoIo  videmus.  dcD^nitc. 

•A'CHRys.licruexf.ciu;tatemmors,qjemadmodtideCro.  Pauljs  enimqui  lapidantium  Stephanum  veftimenta  (er-  Wb.6.ca.9. 

Etipla  linrtv;  confcilio.EtpraEdicaiiodiuiiigatur.  uabar,n6  multopoftea.pergratiamChnftifaiaus  Apoftolus 

•"^  c  £xrr;jn.BE.£tdomi!iusext. pottampaffliseft.quinosclc-  eft,quifucratanreper(equutor, 

gitdemundoadcasKim.  EtStcphanus  quafiaduenamundi  *  T£RTVi..LapidaturStephanus,&  veniam  lioftibus  fuis  J'-^cp«ic. 

cxLcmitatcm  lapidatur.uon  enim  hiv.  habens  manentem  ciui  poftulat .  cap.H. 

taienidbturam  tota  mentequsrebat,  5j  dum  mai  tyr  mundi  A  Ch  Rys.  Vndc  diuina illius,&:  mors  fan^aa eft.  Nam  huc  v£ 

adcxlosintuitumdirigit,per(ecutordurx  ceruicis ad lapides  quepermiflTumeratanimabusininferno  efle, 

raaniimmittit.  ^  i  ^''«'«''■'«"♦'^•PulchredKftumeftjObdormiuit.rVnonmortuus 

d  i^«;  voabatur  Saulus.*^^  Ch Rysos. Vide quam  diligenter ea  cft quia  obtulit  facriliciu m  dilc(^i6is,&:obdormiuit in  Ipe  rc- 

quxad  Paulum  pertinenr.narrantur.vt  tibimonftret  opus  (urredionis.San(^inon  moriuntur,quiainmeiiusmutantur, 

Dci^qaoJ  poftca  faCtum  eft  cum  illo,&:c.  &c  temporalis  «n  ajternam  vertitur . 

Domine 

N  I  C  O  L  A  V  S     DE     L  Y  R  A.    ^  ^uo  dicit beatus  Aug.al  TanUnum de  videndo  Dco,quodfibifuitcocef 

(*  lExclamanfesautem  voccma.ne<JKd/rcf«rSwffetf«jyer^«.  fumuidcrediuinameffentiam,eo^HdlcratdonorG?ntium,&Moyfi 

2  Omii.Xd  {\i.ac  fi efientblafph^matoria  .  ^uifmt  do£ior  lud,eorum.Et hoc wdeturdicere qu^dam  Glo./upra  tocU  F 
;  Er  impetum  fc. lon  r4tioae,fedfuria.  iUum  quxtaliseii.Qjtiiam  eleSiorum  aihucin  hac  vita  detctnti,murida 

V  Et  eiicien.r<»«^Mjw  blafph-:m'tm.  to  cordis  ocub  videre  meruetut gloria Dei,vt  hic  Stepbanus  &  Vatdui 

)   LttCy c.vt  exp".iitius  &celertuseuminter^cerent.  ad tertium c^luw  raptus.S^dh.:c  diflu-n  nonuidetitrbcne  confonuredi' 

5  E t  la. H(C confiquenter ponirur beati Stephtni perftSia patientta,&  tlis  fanSlorum  do8orum,qiii  concorditer  dtcunt qiibd talis  vifio  non eii 

ntmo ex etus  intentione  ad  Deum,ibi,Inuocantem  ^  (i/ce».Domine  conceffa  alicuiin  uita  prxfenti  vtciiti  fcnpbus exttrioribus,nift  homini 

eiufulcipcfpiritum  mcum  fecundo  ex eius  benigna condefcenfio  Chrifio.t^nde etPatiluf  non  diciiur Deum (ic uidi/fe,nif} in  raptu ab ifiis 

ic  ai proximum  aiiu  interficienteni  tpfum  cum  dicitur.  fenstbus.Stephunus auteutdctur  tunc  nonfuiffe  raptus,fed  magis  vtens 

7  Pofitisautemgcnibus.W /«  orandomodus  eff<;tdeuotHS.  fenfibus^utpoteloquens  ludmaudientibus.Pnptercjuodalijdicunt,^ 

\  Chmm.voce.in:ioni,quiaprocedcbat  ex  afjetiumagnoadpro-  fuituifioimaginaria,itaq) in  eius imaginatione fueruut  tffigics diuini- 

vmorumfulutem,  tus formatxadrepr^fentandum  Dcum  <!$•  hominem  Chnflum,ftLUt.\fa. 


Ne  ftatuas  ihhoc  pcc.  referuando  eis  peenam ^ternam ,  fed  da  eis  6.a. ifaias  vtdit  domi mmfedcntc mfiperjolium  excelfum,&-Jcraphm 

^'titenliam.ln aliquibus libris Jubditur,Qaii  nc(ciantqmdf:icmt.  flanttaexutraqneparte,ficutibidemfuitplemusdcclaraium,&  rnente 

tihon efi det  xtu,ncc efl  in  libris  corre£lis.hii entmfaitem  pro  partc  cognouit  Stephanus fignificatum  illis  reprafcntationis,&  fic  quantum 

na^nayriagiifueruntmotipaffionetquamignorantia.  ^gnorantiaaute  ad hoc nonjolum fuit tma:^inaria,ft'd etiam  cum hoc >riecalis,ficttl fiebat 

>inliO}untiaufata  erat  expiacedente  malitia.f.ex oiiio  & inutdiacon-  prophetts,ut  plenius  ditlumfuit m libropfalmorum ,  &  non  ditbtum  j> 

r.i  ipfum,vt  dttlum  eslfiipra.ca  .4.  lllo  moio  potutt  fieri.Scd  ex  mndoloqueniifcrtptnriC  videtur  qnodfuertt 

0  Etcum  hocdi.ejr/'6r/<oretW/r<j//xA/./«.5.^.0ratcpropcr-  corporjlis:<jHidiciturintexiu,Cam  clTetStephanus  plcnusfpiri-  VifioScr- 
equentibus&:calumiii.  tufin6to,intendcnsin  carlum  viditgioriam  DeJi&:c.  CtrcaqS  phaniqua 

1  OhdoTiVMUiindo.l^ameiHsaniniafantiifpmaabforptafuitin  aliquadtxerunt,quodvifusStephaniaDeofuit  fortificatutin  tantum,  "stuu. 
hyff'ofKpern£  clarttaiis .  quod  vidtt  lefum.fexifientem  in  cxlos  empyreo,cdo  aculies  vifiis  pene 

Circa prxdtSa  duhttatur,vtrum  vifio beati  Stephani  pramifiafuerit  trando.Sed  hoc  non  uidetur bene dtcltm ,  qttia  fupponere  videtur  quod 

*ientalis aut imaginaria  velcorporaliS.Ei  itcunt  altqui  quodfutt  tantU  vifus  jiat eyf.tramittedo  ab  oculo,  non  intus  ftifcipiendo  ah  obietio,quod 

lentalis.ita qttod exjpectaligraiiafuit concefjum  Stephano  videre non  improbat Vhilofhphus lib.de fenfu &fenfato.'Proptcr qiod Ctne pnciu- 

'■<l''*fn Ijumaniiatem Chriilij^d etiam dttmitatcm  jficut  &  \?aulo.De  diciouideiur prohabUius diceadum,  quoia  corpore Cri;ii cxiUentis  in 

quo  Vb  ckIo 

M~0  H  ^  L  I  T  E  I{.  tepropcrfequcnnb.&lcalumniantib.vos.lVIoRAi.iTER.pec 

excufationem  beatiSrephaniconftantcdocemurcbnrrafal. 

k  iErcla.aut.fttt  vo.rw^.non.potcntcs  vcritatcmaudircfcd  fasaccufationesconftantcrdeclarareveritatcm.Patet  aurem 

aquamfur^ofiftatimduxcrunreu  adlapiditioncm  ,&:  ipfc  infpicietitcxtum.quod  beatusStcphanus  infux  excufatiois 

.xontrariofu.iit  addominu  proipfisorationemfccundfido  proceffurcperitplureshiftorias  vet.Tefta.quarumcxpofitio 

SrinaChiifti.Mat.5.g.Bencfacitchisquioderuntvo5,&:ora  nesmyftic^pofitaifuntinlocisfuisfupcriusotdinatg. 

Tom.vj.        L    3 


io6j 


Glo.ord  &  Nicolai  de  Lyra.       io<^^ 


A                NlCOLAVS     DE     LYRA.  lorumquandocppirentincorporihuiaJfimptiiquxcoyporjiUtrr-riiet. 

ic  cslofmmmutdtMccului  Supluni  td  ytftoucbumanitatis  Cbrilii.  tur,tta  aliijua cffijites  corporalis  non  a  Dcoaliutipia^fedforruatapoteii 

7ianuHpoteliateeiusefl,tiuoJcorpusfuumftcwdeaturdlon^eficutde  ipl'ur,i  reprsfntareoculocorporali.ar  jic  probabiliter  abfque  aliqwaj 

prdpe.EtforteidemelidealiocorporeglonofottjUiatotaliter  eilanimt  fertiOHepotelldici,quodfifminmfioneb(ati^tcphani.mcntdtterta- 

JubteilHm.?rop:er  quod  videtur,<]Modad  nuiurn  eiut po{fit imntutare ut  men  cognouit,quod ilU effigia  non  e'ratipfa  deiras,ntfitantum  reprfjen 

futn  indijferenter alonge & prope,ftcut ia poteflate eius quod immutaC  tatiue.iThtiic moJodicedi concoraatlitcracum dicii.Eccc  video  c^. 

yifum  in  propna  velaiia  t§igie,ficutdiciturdecorpore  Cbrifli glorio-  zpcr.Sc  t.ho.Uail.a  dz.Da.nonficintcliigcndo,qHodcxlifuerunt  di. 

fo  Luc.ylDeitatem  vero  uon  potuit  videre  iflo  modo,{ed  ficut  tn  vifio  uift  cum  ftnt  tncorruptibilct,fed quiafic  clare  ridit,acftnuUum effctob 

nc  magiiiaria  formatur  in  virttite  maginatiua  aliqua  effigies  ad  repra  ilaculum  intermedtum .  vnie  dicit  quxdam  gl.qaod  hnc  vifio  non  fuit 

JentanUuni  Dcum  vi  diCium  cfl ,  ita  cxtotus  poteti  diuinuus  formari  fatia  per  referaiionern  elcmentorutn ,  Crfub  elementis  hic  intclligua' 

adimmutationern  corporalis  ocult,ficutfuo  moio  6t  in  apparitione  ange  tur  rtiam  corDoyr  cxlcHia. 

~^       VI 11.  " 


CAP. 


a  O  .AhIus  rtwffTOfMf.Nonquidcm  lapidauit,  fcd  lapidatib. 
^  c6fcnnt.vTidc  pcrirer.nifi gratia Dci  &  p^nireria ci lub 
ucniret.quiaqui  faciunt  idconlcntiuntdieni  lunt  mortc. 
*  Ch  Ry so.Non  temerc  coiitigit  hxc pcrkcutio ,  fcd  fingu* 
lari  difpcfationc.  Vi 


lib.t.hi(l 


dcs  quomodo  itcru 
icnrationcs  petmit- 
titDcusficri^&c.Si 
cni  m  non  fida  cfiet 
ncque  diicipuUdif- 
pcrfi  cflcnt. 
*  Evs£B.  Intcrca 
pcrfecutioprimaai 
ucrfus  ccclcfia  Dei 
quae  c\k  Hierofoly-  ^ 
misfaftafubprimo 
xnartyre  Stephano, 
omnesdifcipuloscx 
ceptis  duodccim,p  ^ 
vuiucrfam  lud^am, 
Samariamquediff 


C  A  P. 
A  VLVS 


lapidari,5i  iaccrc  mortunm,iu(lum  jllicpitaphiumftatuitc- 
uangehila.Etpontisgenibus.&c. 

c  r<wor4.Dcumtimentcs,fiucChriftianiquipoftcafunt  dii 
pcrfi.fiucludxi  timentcs  Dcum,&:  fi  nondum  Chriftiani. 
f  Srf>^/Mi.RAB.Saulcpcrfccutorc,quirexIfracl  fuitdc  rnbci 

Bcniamin.de  quafl: 
VIII;  Paulus,fediuxtaan- 

t       •  .      tiquorum  conliicti: 

aucem  crat  confcnnens  neci .  ^1;,^^  a  maionbuc 


cius  .  Fac^aeft  aucemin  illadicperlecucioz  hu„», 

a  %  Non  aUbi.ffCunduaiillud,  EieiicismiUtefleiia         ^r^uD.tc. 


Magna 


ma?na  +  in  edcle{ia,qu2Ecrat  lerofolymis,     inrama.&quodJji^ 
o        '       _..-_....   1 .'.        '      foPcrat,  &qu<:BH 


•  f  4.fcceian:  moiem  fopultiiuE. 


a  51  In  <imilitudliit;in  granocum  reminis.vccxiplisinJg^ia   _ 
^  lcgcstidciinuhi^iicacecuc.  5 

&^  omnes  diperli  lunc  per  regiones   lu- 

a  f  Quis  vtpaftorcsgtcfjij  conftantiorcicrantoiteris  . 
f  Cuu'.ietuiii,iaiic  a  I  hocquoi  dimilciai.di.Obdormiuit,  4 
led  non  ad'^!^-''" de  rcpulcaia  cuipori$,quod  modo  lacic . 

darx  2<^Samari^  prastcr  apo^itolos.Curaueruntautem  Stepiia^ 

a  f  Timotepetfccutorum.  (> 

lium  viri  timoratf  &feccruncpian6tummagnumrupereum.  -, 

a  5  Difcutcebacimpigctadvallandum,  t>    IT  MpteTa(lantium  nulli  fcxuipaicebat. 


wAr.y-a- 


fir,fcu  ponusvtian-  f  4-  SaulusYcrodeualbbaceccIeiiam,  *  perdomosjntrans.viros  ^ 


domus  ingr 

X\ix  ita  aniraa.i,  luj 

prolege  dabat.  T{i- 

piens,inquit,  viros  .: 
mtilieres, Vkic  HcUc 
tiam,  fc  confumc 
Jia,&:  infaniara.Oc 
ncs  quos  aflequcbs 
plurimismal; 


tur 
fta  fcriptura  iudicat      *  —~*—  "'"  """"^"^''l^^'/         "  •"    ^  '      "* *        ^      afficiebat,  utpotc 

bS"r„um  vlqt  h^  ■"»""«  trahc„,sm  cuflodum  .  Igiturqui  difperfi  era„tf„-t'^^-^^° 
adPhseniccm,&vU  :  pcrtranubant  cuaneelizantes  vcrbum  Dei .  Piiilippus  autcmj  jlilupu.sgrcgemiu) 


que  ad  Cyprum ,  at-  „ 
que  Antiochiam  dc  K. 

uenerunt.Quigeniibusquidcmcrcdcrcmiftcriumfidcinfi» 
ciumaudebant.IudKistamenpra:dicabanr. 
\>  UtUadie.KAB.  QuaSrephanusocciluscftjt^onquiatunc 
iblum  fada,fed  quia  ab  illa  die  coepit  pcrfecutio  tnagna,  occi 
fovnodcprincipibusccclefijc, 
<:  £f f /f.collcdio  vcl  congrcgatio.fiuc  vocatio, 
M«tti«-c.  d  Dif.funt.  Hoc cft quod  dominus  prscepit:Cum perlcqucn     *  Evse,  Phiiippus  qui crat vnusex fcptem  cum  Srcph:ir 
turvosinciuiratciftafugitcinalia.Eiusenimnutugercbaf,     diaconnsordinatus,defcenditSamariam,virtute  Dcirc} 
Vtoccanonctribulationisfierctfcminarium  cuangcHj.            tur,&:  prsdicabatprimus  uerbumDeiSamaritanKgcnti. 
C  *CHRys.Vclnondumcrantpertcdi,vclqu6dtantagratia    K    Thilippus.  ]^ e  d .  Dcnumeiodiftcminatorumfuit,q: 
pditus  crat,idc6  &c  plangunt  illum.Simul  autem  hic  oftcndit    primus  Chriftum  prxdicauit  Samarise.Diaconus  fccundus 
j|lloshominesfuiffe,nonfolummetus,fcdctiainludus&pla    Stephano.Sccunduspoflipfumnarratur,quafiha;rcs&reiu 
i^u$.Q£isenimnonplorairetvidensiliumn;ianfuetumagnii    dcmgradus, 
,_ ; Japidari,  * nf^  hde- 


ta  prophctiam  h 
licob,  Bcniaminli 
pus  rapaxmanccomcdctpra;dam,ferodiuidetlpoh3. 
hTw/^eMj.Trahcbar^nonoccidebar^quiafortairemanuseii 
cuftodicbatdoininus,neianguinc  innocentum  polluerci 
tur. 

i  ixyppr.RAB.Qnamuistimorcdifpcrfijtamenftabilcs  crar 
in  pta:dicationceuangclii. 


f 


N  I  C  O 


L  A  V  S 
CAP. 


D  E 
VIII. 


L  y  R  A. 


daifmo  &  ideo  tenuerunt  morempaternum.Coseqnenter  reuertitHrl 
cas  adjcnbendnm  perfecutionem  ecclefii  diccns. 
8  ^au.ve.de.ecnfre^nx  eamannibilare. 
6  Trahensin  cu&odi.ideflincarcerem.  T^n  dicitarquodinterj 
ceretyquia/icut dicit  Gio.Dtus  manus  ipfius pr(seruabat,ntfangHine 
nocemium  polluerentur.Et  quia  sicut  dicit  ^ugu.Deus  aieo  omnipot 
e^&  bonus,quoidemalis6licitbcna,tdeode  ifia  perfecutione  tllci 
bonum  d'/jeminationis fiieicatbolicf.propter  qnoi  fubditur. 


6  Yi.ll.i.timentes Deum,inter  quos  Gamalielfuit principalu,ulbal 
tur  in  Ugenda  de  inuentione  corporisfanSi  Stephani. 

f:  i  C  Aulas iUtctn.Toflqdefcriptaeft  Stephani  perfecutio fingn  7  Et  fe.plan.ma.fupcr  cnvn.feiundum  morem  ludxorum,  vtba. 

-^  laris,bic  confequeter  defcnbttur  eccle/if  perfecutiogeneralts.  tur  Gen.  vlti.de  taortel  acob,&  in  libro  TSlji.de  mone  yiaro  &  Mari 

<Jr  quia  habuit  ortum  experfecutione  Stephani,ib  ad  ipfam  fit  continu*  &  Deu.vl.de  morte  Moyfi,&\in  multii  altfs  locis  de  morte  notabiliu- 

tiocum  <//c««r,Saulus  autemcratconfcnticnsneci.^p<rfo«/^-  per/onarum.[lli autem qm scpelierunt  Stephanum erant conucrfi de 

quens  peccati  particeps  ifecundum  quod  f{om.').d.  ^iia  qui  talia  agunt 

digni  Junt  morte,non  foltm  qui  faciunt  ea,fcd  etiam  qui  conjentiuntfa 

fientibus.Et  fubditur  dcperfecutione  ecclefix,cum  dicitur. 

2  FaiSaeftauteminilladic.  tdefiittillotempore,quiaperJecutio 

fluribus  diebus  durauit. 

4  Er  omncs  di/cipuli difperfi  (\im.Secundum  quod dixerat  Salua- 
tor.Mat.io.c.Cu  vosperlcqunturin  ifta  ciuitate.fugite  inalia. 
i^.Vtxtet4]po.Iflierantprtt:cipalcf&firmiores,propterqu0dreman 

ferant  in perfecutione,ne ex fuga  eorum  crederetur  fidem  cathdica non  1  o  igitut qui  difperfi  cranr,dertranfibani.d;«cr/4f  ciiiitates.' 

babere f.rmum  fundamentum.confequcntcr intcrpowtur,beati  stepha'  II   idingchzm.VCtb.DeUudfishabitantibusinciuitatibusiUi 

»ifepultura,qu.^}upra  fuerat  omi/fa,cum  dicilur.  vt  habetur  infra.n. . 

5  Cati.2Utcn:i Sic.decenterjepelieruiit.  12  2hi\ipp\ismt.?o(iquamLucasprofccutusefldeprimodiaconc 
Vi. *Jf_ 

MQB^.ALITEB^  eft,qu6dtemporcplccuionisptraecclcliailliquiluncnrm 

•iel  Saulusautemeratcotifenti€nstiecieius,&c.Seqmt\iT  rcsdcber rcmancrcne fugaomniufidesdcrihbilisvidcat. 

a   C«rj«cr«»ra«reTOSrfp/;<j.T/«r.Nonhominumrimore,fcd  fic ApoftoliremanlcrutinIcrulalctanquafirmi,c?tcriuci 

Dci.quod  patet ex  hoc,qu6d  tficerat  magna  perfecu tio  fidc  recefterfit  &:  erat  eis  liciiu. Vii  dicit  Aug.Si  fortis  es,c6tcmi 

IiuminIerofolymis,&tamcncoftanrcrcuram  cgcruntdefc  mortc.fiautedcbilis.fugcSccunducft,  q;Deusadco  poKi 

fcpultujra  corporis  bcati  Stephani.Patct ctiani  cx  hoc  loco  SC  cft  &:  bonus,qd  de  malis  clicit  bona.na  cx  malo  ludxoru  c 

pluribusalijsiacrx  fcripturKlocis,qu6d  fepelire  morruos  eft  clefia  i?fequentiu  faaacft  dilcipuloru  di(perfio,&:  cx  hocp 

apud  Dcum  mcritorium  tanqua  opus  pictatij.propter quod  eoru  praidicationem  fidclium  multiplicatio.undc  fubditur 

f3n6lu$Tobiasdehocopcrccommcndatur.  n  VbilippusatitemdeicenJn  «.Etconcluditurpoftcl 

|0i|/.^««/V"^er4»;.£xUac4irpci:n9n«du9AjfltnQi5da.Ptiq:ia  s                     *  ^''^^"' 


10 


^7      Adiis  Ai 


7      riLcms  /^poflioi. 

jiitendeb^nt. RA^R.Crcdebint  audicntcsvcrba&videntesfi 
acna.D'!^  c-.iulh;  tidei,prop{er  veiba  prcdicationis,&  figna  vic 
tuturo.Ex  puxleuti  c  &  Santaritan?  muHeris  hiftoria  proba- 
turanimoshuius  gentisadcredendum  promptos  fuiffc. 
b  Etfii^imeHergoinagnHmgaudium.-fi  CHRys.Itafempctfa- 
cerciiIetDeus,&:tri 

'lifci^ls^t^tnircerCV  ,^     aSccui»dumfitumIoci.veIquiacumcmiMsiIUinf"iorerat. 

hi  niaiori  admiratio-     delcendensin  ciuitaccm  Samariieprediciibatillis  Chriftum. 

ne  fint.  HomineraelTevcrum  Dcum. 

c  ,w.'^.Rab,  Magi  a  Intcndebant  autem  turbxhisqua:a  Philippodiccbanturv- 

hiloiO-  Verba.  Mitacula. 


Cap.  VIII.         io68 

quicflretfapicntindefccndiflcqu^redum  apud  Iuda;os,  fe  in  L 
phantaimatc  Dei  non  p.iirum,fcd  efle  quafi  paflum. 
f  Dewf/i.Dcmentare clt  rationalenniientem abieutare.' 
g   Thi.KA.   DicuntquidamiftumFhiljppumfuiireapoflo 
lum,&:  vnumde  duodecim.fednonvidetur  verum  ieeundu 

fcncm  huius  hbri. 


dc  fingulis   pt 

phatur.denaturaniQ 

di,  curfn  fideium&: 

moribus. 

d  scdiiceni'  Seorfum 

$ii  veritate  ducens, 

vel  in  exccfllim  fiue 


z 
nanimiterjaudicntes  &  videntes  fignaquas  faciebat- 1  Multi  4 

Dzmones. 

cnimcorum  qui  habebantfpiritus  immundos ,  clamantcs  ^ 

fdamoncf.  Djflbluti.  (J 

vocemagnacxhibant.MuItiautem  paralytici&claudicura  - 

a  Cognita  veritate  Ijtati  fu  nt  fc  dc  tcncbii»  liberatos  eire. 


h  /f/KC/w. RA.Cuius 
erant  ignari  ,  vel  vt 
prxdictum  eft,  in  no- 
mine  lefu  tnnitatem 
prjedicauit ,  quitan- 
tum  vnam  perfonam 
de  trinitate  perfefic 
credit,  creduHtatea- 
liarum  duarum  carc- 
renonpotefl:. 
i  TuncSmon.  Beda. 


n. 


ftuporem  &:  admira-  btifunt.  Fadum  eft  ergo  magnumgaudium  in  illa  ciuitate.  ^   Crcdidit  verbis  Phi-  Beda 


tionem  conuertens 
perprcftigias. 
e  Dicenifeef]ealiquem 
nagnum  .  "k  T  E  R- 
Tvi.  Adeosmccon 
ucrto,quicxEuange 
liohcretici  eflc  voluc 
runt',  ex  quibus  eft 
primumomnium  Si- 
niomagus.  quiin  A- 
I  dis  apollolorum  c6- 
Idignam  mcruitab  A- 
)fto!o  PetrOjiuftam 
juclententiam.  Hic 
aufuscft,lummam  lc 


a CJuaC ignobilis.                        b  Nonmerito.quiaopercinojedieiiscrat.  lippl,  &  UirtUtcdClli- 

.           ^.          K       cScmperbonismalacontrariaaducrfaatHt.  ftuS  VCrC  Crcdldlt,  Vcl 

Viraute  quidamnomine  Simonc[ui  antc  tueratin  ciuitate  9  quod  magis  credibi- 

,    «p^jftisioq»-  ,  r    rr    I-  iole,fimulauitfccrede- 

magus ,  I  ieducens  gcntem  Samariar,  dicens  lc cHe  aliqucm  re,quo  ad  vfque  bap- 

a  Prophetam.vclangclum.liueDeumvelDeifilium.                      Seruoveliuniore.  tifllia    iulciGCrCt      Vt 

Regemvelaecrepiwrafentm.            ,  r           ? 

magnum,cuiau{cuitabantomnesaminimo  ulquead  maxi 

Chrifius.  Non  angeli.  a  Ignorabant  Chrilii  nomen. 


Smion; 


I  2.  qui  adeo  auidus  lau- 

dis  crat ,  ut  Chriftus 

j  •.       TT-     ii     -       T^  •  -  „  a'         crediveflet,arteaJdi- 

mum ,  diccntcs :  Hic clt  virtus  Dei qux  vocatur  magna.  At-i  5  (ccret   qua miracuia 

aHocfquod,  bArtibusvelfaIfi,uirtut.bus.     ,  j  4  f  lCCre'pOirei .    Qtiod    y 

etiam  ieguntur  fe>.if- 

^    .    r-    i^"'*"'"''^  /-  j-j/r       T>L-i-  *^fe  fiuxeflores  cius, 

f  cis  iuisdemcntalietcos  .  Cum  vcro  crcdidiiicnt  Philippo  c-      quimaiignis  mitruai 

VteftiIIud,P«nitentiamagite,appro.n.regtiuraC2.acc.^  _      _  artlb.  CCclclia  fiaudu 


a  Hocl.quod.  b  Artibusreltallts  uirtuubus. 

tcndebantautem  eum,  propter quod  multo  tempore  magi- 


dicerc  uirrutem  ,  id-  f  uangelizanti  de  rcgno  Dei  in  nomine  lelu  Chrifti  baptiza-i  6  lenteringrciii  baptii. 

«ft,fummumDeUm.   i^  a  InCht;ftoI<.funoneftir.afculusveIf«mina,&c.  ra       ,  r   «.     u  ,  mafutantur. 

,"'  ,  b  Wmulate,&li:ie,nccrcdentibusrefi(tensdefpe«u4habcretur.  ,,  ,j. 

Mundum  autcm  ab  ■  bantur  viriac  mulieres  Tunc  Simon  &iDiecreduiit  &rnm       '^  Bapn-siatus e/fet . 
tagciis  fuis  inrtitutu,  ^  '^^^^^^^  ^^;^  ^^        ]     ,1"       "      Tu  ipie  creaiait,<x  cum ,  y    ^  CHRys.Quor 

,    P  r      f  -  a  C»tporeaoncotde.uolebat.n.poteftat;mhabete,vtcuicunque,8cc.vtmfi:a  feqaitut.  •  ■'■,,   ^     .. 

icT^monefcobcrrate  j^  ^^^,^^^,^,  ^flet ,  adherebat  Philippo .  Videns etiam  figna      '^^""'^"^  '^'""^  ^ 


lomo 

ba 
ptiza- 


NICOLAVSE  LYRA. 
it  de  Stephano,hic  confequenterprofequitur  de  Thilippo,qui  poniturfe 
cuniui.6.c.  Et  diniditur  in  duas,  quia  primo  ponitur  prddicatio  Vbilip- 
pi.fecundo  cor.uerfio  Sauli,cfeq.Vrirna  adbuc  in  tres,quia  prirno  iefcri 
bit  lanUus  Lucns  eius  pradicationem  in  Samaria .  fecundo  defcribit 
pradicattonem  .Aethiopi  m  vw,/6/,  Angelus  aute.  tertio  tn  terra  ma- 
Wt/m,!i«,Philippus  autem  .Pmjw^  <i  J^«c  in  c/ttiiy.  TSJ^aw  i7a'/7r<ed<M 
Xmem  Tbilippi  pnmo  ponitur  multorum  conuerfto  ueraJecundo,unius 
<  fi£la,ibi,W ii  autem qmd^cn-Qircaprimum  £f;c«r«r,Philip. Z\i.qui 
cum  altfs  propter  perfecutionem  exierat  de  l  erufatem. 

1  Dciccndens  in  ci.  Sam.  Quia  tempore  regumfuerat  metropolis 
inregnodecemtribuum. 

2  Vtx(i\ci.V..Chu.]rlabitantes-n.ibierant partim ludxi.receperant 
enim  quinque  libros  'Moyft,ftcut  (ir  Saducdii. 

3  Intendc.au. tur.h.qua:  a  Philip.dic.rfeCAWno. 

4  Vmmmlzu.i.rtuercnter &  deuot^.&- fubditur  ratio. 

5  Et  uiden.fig.qui  i^.t.miracula  diuinx  uiriutis  declaratiua  in  te- 
hmomum  ueritatis  aThilippo  prxdicatin. 

6  Multi  e.co.qui hdb.i^\.\m.i.cbjefii admonibui. 

7  Chrv.z.\\a^.cyi\.f.d<tmones,coa6!iuirtuteChrini.Et.nedicerett4r, 
qundl)ccfieret  rirtute /uperions  dtcmenis  ,ftcutdi£lum  fuit  de  Cbrijio 
Luc.i  i.bJn  Becl^s^ebub  princtped^moniorum  eijcit  dnmonia.ideofub 
dunturaliamiracu[a,qu(i:nonpo/funtfieri  ni/iuirtutediuind,cuiu/mO' 
6i  efi  curatto  pamiyticorum  &  claudorum  fubdita ,  ctim  dicitur ,  Multi 
auttm. 

8  Fadum  cftergo gaudiura ma.in ciuit. illa; deuirtutis cogni- 
tiore,  &  di£lorum  curatione. 

9  Virautem.  Hic con/equenter de/cribitur unius conuerfto fi£Ia cum 
dicitur,Vit autcm  quidam  erat.n.Simon .  Communiterdicitur d 

I  d«lloribus 


do^orib.quod  iHe  fuerit  Simon  M^gus  qui  poitea  m  ultum  re/i/iebat  Te 
tro  &  Paulo  B^m<ii  pretdtcantib.  ^  idco  dixit,quod  eius  conuerfiofuit 
p6la,qutafi & adhoramtierafuit,tamen  aduomitum  redijt. 
lo  Q^ii  ante  fu.in  ciuit.  ma.i.  Vhiiofopl>us,ui  dicunt  aliqui,a  magni-- 
tudtnefcientiisftc  di£ius,ftcut  iir  illi  qui  ucnerant  adorare  Cbri/iuna- 
tum,Matt,z.Sedhuic  ditiocontrariatur  quodfubditur. 

1 1  ScAactm-i.extrauiam  ueritatis dttcens,quodnon  pbiiofophi,cu- 
ius cfi proprium  amare  uerHatem  &  docere.uEthic.fed  efi propriii  ho- 
minis  arte  magica  utentis. 

12  D\ccn^it.dXc3M^^.f.prophetam,uel  Chri^um.Vnde& lo./[. 
dicitur,quodSamaritant]icut&Iud^iexpe£ial7antCbrifium.v»dcdi 
xit  iila  muUer  SamaritanaScio  quia  Me/i<.asuenit,qui  dicitur  Chri/ius 
Cum  ergo  uenerit  lUe  annuuiabit  nobis  o>nnia.ideofubdttur. 

Ij  Dicen.h.eft  uirtus  De\.Etfic toquitur ^pofiolus  de  Cbrt/io.i. Co 
«BM.c.Pra:dicatnus  Chriftum  Dei  uirtutem,6dc. 
i4Attcndebantautemcum.c»f(ie»ffj«.  p 

15  Propterquod  multotemporc  magicisfuisartibusdcmen 
taflTct  COS.i.mentes  eorum  d  ueritate  aiieiia/^et.EK  quo  patet,quvoju- 
pradiSlus  eU  magus  d  magicts  artibns. 

i6  Innominc  Iciu  Chriftiba.  Hacn.formautebatureiclefapri' 
tnitiua  rationib.di£lisfitpya.z.c. 

17  Tunc  Simon  &  ipfc  crcdidk.f.fiSle,  ucifiuere , hoctamenfuit 
frtnfwfr/adAoj-tfw.  Etcumba.cffi.nt,adha:.  [^hiW^.  Etfubduurra- 
tio.  Vidensctiamfigna&uirtutesmaxi.ficri.D/mKr.n.aia//- 
quib.&  probabiliter,quodadljoc/annliaritatem  Tlviippi  qupiba:,ut 
per  hoc  confequi  poffet  uirtutemfeu  artcmftmiliafactcndi.  Vnde  &  in~ 
fra dicitur,quod  obtuiit  pecuniarn  apoflciis,  ut  per  impo/itione  manhU 
po/iet  dare  donum  fpiritu/]'an£li  ftgno  uiftbiii.  £x  quo  uidttur  quudnon 
fuit  conuerfus  yere,fed/i£le  tantum. 

*Cum 


MOK^^LITER. 


t  8  F<jf7«»jfy?frgo^<jH.w<i.dcucrbi[rcceptione  &  miraculo- 
rumoperationc. 

p/^/rdw.^Mj.no.s^/mo» .  Dc  conuerfionc  iftius  dicunt  commu- 
nitcrdo<!iorcs,quodfu!tfida.vndcpoftcaobtulitpccuni3m 
pto  potcftate  dandi  fpiritumfandum  in  figno  uifibili  fibi 

con- 


conccdcnda.propterquod  abipfo  dcnominaruruir  uin  Si- 
moniK.  pcr  hoc  ctiam  fignificatum  fu  t,  quodineccle^ja 
femperfuntaliquimaii  admixti  bonis.  Etcnim ficutiage- 
nanondumadlitiistrada,qna:pifces  malos  habctcumbo- 
nisadmixtos.  Pcrhocautem  quod  beatus  PetrusduiiSi- 
moni. 

Tom.vj*        L    4 


}q6 


9 


Glo  ord.&  Nicolai  dc  Lyra. 


A 


ptizaiiit.qtjemadmodum  Chriftus  &  Iiidam  ^jcgcrAr. 

^i Scupnis admirab(itHt.-k  ^Rys.Hicvidens  fignaquxfieb5t, 

obtUipcfcit  quidcm.non  audctautcm  grati.iin  rignonjm  pe 

tercotiapdoquidcm  viUbatetinm  alios  r.onaccc^jilVc- 

l)  Miieruota-ie.'l>f.&  /o.PctrubloaiineiJi  lociat  (jbijqnia virgi 

nit.isccckna;  gtata 


lO/O 

ninUrcacluctari  poflct. 

•k  Chrvs.  VidcslcclusSimonisf^peciinias.ittiilit.qiiauis 
non  vidinet  pecuniarum  gratia  lilum  !ioc  faceie,vnde  noni- 
g:)orantixopusefat,(ed  [cntantis,&i  voientisacculationcm 
qua:rc|:e,proptcr  hoc  &:  audic.?<o«f// pai-T.^r^Tf. 

f 'Pofffl^rfw. Raba, 


V 


c  inriominele.^Hoxi  a  &  virtqtcs mavimas hcii,  Itupcns admirabatur .  Ciim  autcm 


crt  nclcgcndum.m 
fiojninciclutStum, 
yt  alix  perfonx  c.\- 
cUidantur. 


b  Nuncipp3rrtqu>ruitciuius  Samarif 
quain  |irj:Ji]iic,l.ipU  Stm^iia. 


a  Dequib.non  tuii  {'hitij^^iui, Jc  quo ^(xJiduni  ell. 

aucliflent^polloli  quicratin  Icrofoly  mis ,  cjuia  rcccpiflct  Sa- 

aQuicunt  «oluuinf,  Nun  vaunircii  Jaos,|liciit&i:lidlluiliinu!.  iiii(ii,Tlinore 

'      '       '  ciuaiutnlkcoiniK' vribum. 


+  ilUpfur 
fuirat. 


R 

+r)ecorc. 

;nus. 


quo()  fiin 
terrogalli, 
(&c.namG 
i.q  i.Petr. 

^ltfimo.  c. 
fonfulcrc. 


d  /<•/«.  Qsiiaantcin  bmariavcibum  pdjmilcruptacl  cos  Perrum  ftc^Iobanncm^j 

patrcm  Crcdcbat,  &:  J     *'■     '  alan)eaim  rolaj^uabaptizaiicrant.  Viribiliter. 

lpintumlanclum,fi_     quicum  vcniflcnt,  praucrunc  praipiis,  vc  accipcrc*iic  ipiri- 
cutalijIndci.Veiple       ^  .  a.spiriiufran^tiij. 

nafidcs-v'niusperfo-     tumfant^um.Nondum  cnim  in  c|ncnc]uam  illdrum  t  venc- 

nX  tlupm     irinitail$  aM.A,  rinfticrimiiiJcjjaiauiuni.nonauuminr^iriiuflanfto. 

confumat.  ^  j-^-^t:^  fcd  baptizaci  tancum  cranc  m  nominc  domini  Iclu. 

tflr  v.^H  RyS..  ttquarC     .  lEccccxcmpl^mconGcinacionii. 

non  acccperuinlpi-  c|  iJ^jnc  imponcbanr  manusfjperillos,  &acdpiebancfpiri- 

ritUmfanCtUm^iiqui   Q  ».Quoaiijonftiaba»i,<luialo<lucljjtur. 

b.iptizaretnr?  vcl  for     iMnilanCl:um,Cum  vidifler auccm  Simon,quia  pcr  impofltio 
lanqnnPhilippusin  '  n    i  j  ■■  /r      cx.  i       i       • 

hoc  ApoHolos  bre-     ncm  manus  apoitolorum  daietur  ipinculianttus ,  obtulic eis 

ui  veniuros  honoia-  £  pecuniam,diccnS;,  Dacc  &  mihi  lianc  poccilaccm,  vc cuicun^ 

b.lt.V  cl  qi:Odhocdn  .  "  a(iiialiprinccp$lo<juiiurpriinus. 

num  non  habcbar,     qyp ii-npofuero  manus,accipiac  rpiritumiandlum .  Pccrus  au- 

Erat.n.CX  jC<>t.-miU   g    ^     ,.    •     ,\       -  (T^/p=q.niatL,atcci.m;>^rc»t. 

lis.idqiiod (^iagi.Mi-  |^ fc|Ti 4ixjtgd ^upj^,"}" Pccunia Uia acum ii in pcrditionc,quo - 


Non  baptizandi  tan- 
I  tuminaqua  ^prxdi 
candifiuc  virtutesf^ 
cicndiqnamhabebat 
Philippus,  led  vtcui-. 
cunq;  impofucro  1119 
nus,(5(:c. 

Be.  A-ipecunianon 
potcrantapoltolipo- 
tcfUte  il!a  d.ue,quib, 

2,  diClumcft,GratisaCr  \ 
ccpiiHs.gruns  datc.     I 

,  *  CHRys.  QQoillQ 
non  occiderut,ricut 
Ananiam,&:  Sa^hi- 
|-a,ii,quiaetiamol.'ni 
isquiin  Sabbatholi- 

^  gna  colligcrat ,  occi-  £ 
luseit.vtalijerudire. 
tur.ncquc  poOcaa- 
li-.is  idem  palfus  e(i. 
Sic&nunc  Pctrusfa 
cit ,  &:  punitis  iliis 
huncnon  punit,fcd 
dicitadeum,T*t'f«H;a 
tua,&c. 


1 


fpt,5inp. 


wTertvl,  Vtqnidergo  dehomine  Chtidum  redjmisi 
homineinquoChriftuseilf'Nonaliter&:  Simonfaccre  tc 
tauit.quumpecuniam  Apoftolisobtuiif  pro  (piMtu  Chrm.. 
Audiec  ergo  5:  iitcqui  fc  redimcs,Chtiiti  fpiritam  rcdemrt, 
Pccuina  tua  tecum  iit  jn  interitiim,quoniain  gratia  Deiprc- 


dcturdicendnm.V 
dcmcalnii  hc  Pht- 

lippusvnuscxlcprem  erat  fecundu':  a  Stephano,IJeo&:b.i. 
ptizans  ipuitum  landtuui  non  dabat.iirque.n,  facultatem  ha 
bcbar.Hoc enim  donum  folorum  ^poltoloru m  crat .  Et Ibi- 
dem,p.jrKm4'jrr,Spiritumacccperantrem;lTionis,(piritu  au- 
tem  fignorumnonreccpciant.  Etquodhocfitquodrpiriti^ 

fignorum  nonjacccperant,  videquc»inoslohoccernens,Sy-  tio_conlequcn.iaai  pi:ta(li,&:c. 

Iiioiiaccc0it  &:petiit,&:c.  *xDem.  Namcxinde&:Siinon  magisiam  fidclisquoniar 

Nam  virtutemquidcm3cceperanf  ftcicndifigna.non.iut  aliqiiid  adhuc  dccircuIatoriafcctac>.gitaiet,utf.  intcr  m.: 

dandialiisfpintumlan^um.  Igiturhocctatin  Ap^lt^''S  On-  ciilaprofetlionisfua;etlpiri'.i'ifanctu  pminumiinpofition^ 

gulare .  Vnde  &: pr^*cipuos,  &: non alios  videmus  hoc facerc,  ct.undinarer,maledi(5tus ab  apollolis  dc fideeiedtus elt ,  &:c. 

e  /OT/)o«f^<r«rm<i.R.AB.PhiIippu§  quiSamar  f  eu5ge''?!;ibat,  -k  iDEM.Smioniacsautem  magixdilciplinaangelisfer. 

vnusdcfeptefuit.Si.n.  ApQiloluscirct,maiu}Simponercpo{  niens,vtjque&:  ip(ainterido!olarnasdeputabatur,i<:aPettp 

fet.vt  fpintum  4cciperenc,quQd  lohs  cpilcopis  licet.Na  prcf-  ApoitoJo  in  iplo  Sin>one  damnabatuf- 

byter(iuepra:fcntefiueablcntc  cpilcopocombaptiZ.it,  crilT  g  Pfm»<?.Nonnofl:ra,quinonciipimus,f(:dtu3,qu^mfpiri- 

mateiungit, quod  ab  cpifcopocciileciatum  eil,non  tamen  tui  comparas,utilIam  pro  eo  uend3S,&:  illani  Ipirituiemas. 

ftontemolco  fign^t ,  quod  loiuscpilcopusfacitcum  tradit  Ideofpiritumemeiepo!cb^t,utaliisuendcnseumplusacci- 

Ijjiritum  parachtiimbapcizatis,  pcrepoffet. 

*  EpiPH.Namcum  Phi|ii.^pusdiaionnseirer,npnhabcbat  Teciatia.  RAB.Exhoccx^tpplurn  ppitur,ptpcrditoruiH! 

ptatemimponendimanus ,    vt  pcrhocdaret  Ipifjtu.  (an-  eleeniolynanon  recipi^tur. 

dum.Cumautcm,  Simon  non  ha|3cieircftuni  cor,nccinte  B£.Apoltolinolentespecuniam,dicunt,fitrccum,i,tiiai 

tioncmre^a,fed  rurpi  Iticroacftudiopecuniarumintentus  retine,  &:hocinperditionem,  utpccuniainiuftecongrcga- 

cfler^offerebat  pecupias  Petro  Apoftolo  ut  darer  fibi  pt^iem  ta,pccnam  aeternam  luas. 

ohibendi  fpiriiumfandtu  p manuqm  impofitiopem,ita  ro-  h  in perduioncm.BE.laiVi  cum  fententiam  malcdidionis pro 

nefecuminita,quoddare  vcllef  nyiltispromodicappcunia,  fetuiit,  non  ad  hanc  cx  vitio  ultionis  ,  fedexiuftitiaetun- 

atqjfic  per  exhtbitionenilpiptuflan^i  piukaspecuniascu-  punt.IudiciueniuiDeuntusafpicientes,quomaledidotna 

niul^re  ^la 


IP'33' 
iuLi: 


NICOLAVS    DE    LYRA. 

AlCumautem.  Pefcriptaprxd>c(t  ioiie  ^hil'Ppihic confe^uentc^ 
(iefcribiturcollatiofpiritufa/tdt.Crrca  cjuotifcienduui  qupi  Th-L  fpus  e- 
rat  titntum  diac  pnus,prop(er  ^uod  licct  pojjet  bapti^^^are,  twn  lunitn  n>4 
nus  imponere,  nec  per  conftujuens  donum  fpiuif4^'-.ndi  in  ligue  ui/ibilt 
dare.hoc.n.pertinebat  ad  ^poHolus .  ff^de  &  foh  epifcopi  qmfunt  luc- 
ceffores  corum  2 1  .difin  nouo  Teff.manus  mponunt.propfcr  quod  Vhi 
lippusfi^nificanttapollolis ,  utaliqui  eorum  ufnirentin  Sam^riam,& 
fupplerent  illud  quod  ad  eius  officium  non  fpc£l<i bat,&  hoc  e',i  quod  di~ 
^««c.Cum  autem  ai)dii'.Apoi\o. Ei  patet  Ineratilijue  thi. 
2  Nondum  cnim in  quemquaai iUo  w^.f.fignq  mfibili,uenerat 

tnmfn 


f  Tecunia  tua  tihi  fit  iri  perdnlonctn,  quo.  do.  Dci  enif{i,pe,pofiidert. 
Peditfxcmpluin  ccclcfi?  prglatis  ?xi^rpandi  totalucr  vitiii 

§i- 


famen tn eis inniftb'iUter,ftcHt  &  moio  in baptifmo,  1 

3  Scd  Bap'izati  tantumerantinnominc  dominiIcfu.II«e' 
d/(5iO'taniu m.  non  e§l detcrrninatio  huius  quod  eU .  in  nominc  do- 
n\lt\i\cii\.e)kclHdenio  alias  duas  perfonas,fedmagis  includuntur  'tnt<t\ 
Ht  dttlumeft  fupra.  propterquod  /^ftantum^f/^  magif  determinatial 
{juiusjcd  baptizuti  erant  tantim,  fei^ion  recepcrant  impoftlionem  nu 

riuumtdtofubJitur.T\:,nc\mponcbAr\t,Scc. 

4  Cun»  uidiflct.W/c  confqitcnter  poniiur  Simonisincrepatio.yole- 

bat^.cmerepoteflatem  dandi  fphitumfanClum  intentione  lucri  inde  re 
(ipienit ,  propter  quolab  ipfo  nominatur  uitium  Simonite,  quo aliquis 
yendit  ^  mttjptrttualia .  Et  patet  litefif  ufiue  ibi. 

*Non 


Sinioniac^K  prauitatis  ^itaqjnonhabcanroculuuVa.ipotcH'- 
(iam  teiTjporaleni  proqiojcndorum  iuecclefia,  fcdadtdo- 
n^itatca^  eoruin  m  fcicnti^  paritcr  ^  in  uita. 

'.'■■■*■  tEn. 


1071 


Adus 


Apoftol. 


l\  d  :beant  foiis  feriri  cognofciinr,& in  malcdiclo  non  peo 
caiir.in  c|uoa  iu  Jicio  Dei  non  difcordant.Cum  cnim  &£.  ma- 
JcdiC^ts  ip.noceriapcrnianet,&:  reum  maledidlio  abforbcr, 
exvti.^quepartecoliigifiirquiia  fummoiudicelentcntia^- 
laiint.vndc  Sunon  a^Pctio  malediftus  Jtrernaliter periit. 
a    Var.nteuli.zin    agc 


VJII. 


i3 
iie'c 
n.5e 


:olU- 
nc. 


pro  Ciipiditate  ,  &: 
praiioienruquo  pii- 
taltidcipiiitu  com- 
qierciiiP4ncripoflc. 
■k  AvG.Iam  etia 

f>ortaducntu  dccoe-  ^ 
orpirituflanifti,  qui-  l 
dam  Simon  pecunia  ^ 
voiuit eqndcra  Ipiri- 
tu  enicrc ,  fvcieraiir- 
fiiin'i&.'impium  nier  ^ 
cimonium,cpgitans,  , 
ia  bapri?:at!.is  m  Cjiri  ^ 
/Ic', 'amen  prniten- 
na-'  ociJiuni  ?.h  ipib 
Petrocorreptusacce 
pir. 

A  1  n  E  M.Habcmus 
etiam  in  adis  apofto 
lotr.m  S;rrioacm  ia 
baptizatum  cumpe- 
cuniaucllei  eir.ere.vt  g 
c;i;r  impo(itioneni 
lusdaretur.  Spiri 
anftus  admoni- 
l';r:0,  vtdehofjh 
pcccato  ageret  ; 
ctiam.Eltenim  ^ 
vCntiab(moru&  ^ 


Spiriium  fanftnin,qiii'cft"DeHs&Honum  Dei. 

ni;imdonum  Deiexiilimafli  pecuniapoflided.  non  efitibi 

a  In  (juodidum  eft,quodpcrnuiuiiseiiisaccipcrctutJfpiiitus. 

pars  ncque rors  in  f  fermone illo.Cor  enim  tuum  non  eft  re- 

a  Idcft.duplici  malp  cupiditatis5f.&  pr^ujfidei. 

dlum  coram Deo .   Pocnitcntiam  itac]ue age ab hac nequitia 

a  Npn  affirmatiue,led  dubitandoloquiiurjncdclpeiemus. 

tua,&  rof^a  Deum i\  forre remittntur iibi ha:c  cofjitatio  cor- 

b  Funiculius  quibuspcecatpnim  c;uik]uecoiiItringitu[. 


a  Perlidic 


e 
f 


dis  tui.  In  feileenim  amarituduiis  5^t  obl^gationciniqufta 

aQ^uaniuisceleSjtamenmihiuoncftoccullutn. 

tisvideo  tecfle,   R.clpondensautem  Simondixit;  :    Praxa- 

a  Pr^feucesplagas  tiincns  yiiitvitare. 

minivospromeaddomii-jum  ,   vtnibil  vcni^t  iiiper  mc 

Pettus8clpa|ines. 

a  Fjrraius  tcdiinonium  perliibentes  yerbij yel  (ignis. 

horum qwa: dixiflis  ,    EtiUi  quidcm   teltificati  6<r  locuti 

a  Sec^ndiim  modum  copfuetudi  lij.     Non fplum  in  |s»raa«ia. 

verbum  domini  rcdibatit    lerclblymam    6«:multis"|'  re- 


:r. 
xv: 

tu 
V 

t 

pc: 


gionibus.    Samaritanorumcuangeiizabant.    Angclus  au^ 

a  Pctfsftjoniseftiadicium  invtroquc. 

tcmdominilocutuseftadPhilippum  ,  dicen.s ,   Surge,6^ 


Cap.  VJll.  1072 

mone  (eptcmpJiciferopprimitur.Fruftraergcgratiamemc  D 

rctenratqui  fencn  exuit  mentecoruina. 

:frCiiKys.VidequoniodoqiiamuisfccleflusiIIeeflet,rc 

dargurustaniencredit,quemadmodum  vC  humilis  tadus, 

quandpiterumrcdargutuscltj&c. 

d  Vrxcamini .  Q.^^^^ 
defperationis  non  au 
det  ip(e  ptstcari,fed. 
I  Apoilolos  rogat,  vf 
pro  fe  pra;ccntur,ncc 
pro  le  audet  orare , 
2"  qui  non  credit  fe  ex* 
jiudiedu  cfle.AponQ 
iisctiamfideJoquit. 
e  Qu<R  dixiflis .  Non 

f|u^'  crcdidi,  (ed  qua- 
I  jnfideliseis  impuT- 
tatqueventutafunt,^ 
A  f  Q^''  redibant  lerofoly 
mitm.ic  CKRys.Qua 
reiterum  abcunt  il^ 
luc,  ibi  tyrannis.  ibi 
principiiimmaloru, 
.  ibi  qui  maxime  cla- 

5  mabant.Sicutinbcl-  & 
lisducesfaciunt',  &c 

6  nonrflinquuutlabo- 
rantcm  bcHi  partc.m,- 
idem&illifaciunt. 


.  Pcccaci. 


Addiftintlionemaugelgrui;)  S^thani 


7 


a  Dc  mctropuli  ludsprum  in  (iuicates  Ccnuup,qu<c  d;lcrtf  liuif. 


g    .Angelus   au.   Poffc 
fcditum  apoftoloru 

vadecontrameridianumad  via*m  qua:  defcendit  ab  lerula-   3  tcxitur.  ^"^ 

a  Caza  Philitoiotum  mcccopolis.    ideft,  Aphricam.        b  Non»i-.,fcd  Cazadicimc  dcfcrta,  n  l,    /^„„,».,™.,   13  r  »>    . 

cln  alter3pcrfe4io,inalteio  obedient.a.  -^  "    LOmramc.  a  K  T)  \ 

d  Piopier  vitilem  auimum.  BcnC  lu  mcridie  quaC 


lui.uliripa-na.inqua }   lemin  G'azam,heceit  defcrta.  £tiurge'nsabiic,  &ecccuir- 

edora  tudim^^.dicc  ■ 


les 


f'f'«f«.RA,Vtomncs  videantquod es.Non quod  ignoret 
Te'  "seum  p^nitenriam  nonafturum.fcdqniaomnibus  iu- 
Huci)  prccdi'.are,(uumf3cirotiicium,vtille fit  incxculabilis 
Coramomnibusefamarguitut.ncamplius  ab  co  fallantur. 


ritur,inuenitui:&:ab 
luiturille  qui  deuo- 
tioneardesjuelut  ge- 
tiumprlmiti.-^Deometuitconfecrari.  Inquo  illud  complq 
tum  elt,  Aethiopia  prxucnictmanuseius  Dco. 

MysT.admcridicmPhilippusexit;,ideft,ap9(loU  ad  Geii- 
tesubicalor  fideieft, 


*C.HRVs.Itaeratcog:tansma!umquiddamjproptcrhocfi    i  Ar/Naviade(c5dit,f6dperviam  dcfcendit  ex  matuialoci, 


dixit,S;t'jrtcrem  ttafuiibi,quiafcicbafincorrigibilem  cflc, 
proptercaprQeulpoltciabat,ncmpeI\omam  >  eoquod  a- 
poiinliiiiacnonprcuenerant.NQnpunitantemillum,  vtnc 
portca  neceflitatis  Iit  fides,utnercs  ctudclis  effe videatur,  vt 
eaquajpciiifeijtiaeinrroducat,  veleriam  quod  fulficicbat  ad 
correptionetn,arguiflc&f  dixiflccaqugincordcerant. 


K/nG.i.BEE!.VerusGaza,qua:terminus  quondam  Chana- 

nasorum  erat  iuxta  Aegyptum  funditus  ell  dcftiuita:&:  locQ 

eiusaliasEdificata. 
ALLj:G,Gentcsdefignnta  ctiltuDcidefcrtas,  Viiqua:ab 

Icruf3lemdcfccndit,&vi4mfalutisapcrit,Chriftusquicftve   ; 

ritas  6d  uita.dc  fuperna  enim  letufalem  ad  ima  defccdit  &  ni 
b  R  ^c  Df.cm  paretcor,dequopropheta  .  Q;jam bonus If-    gredinempeccatiundabaptifmidealbauit.  I0.14.», 

rael  I--cLis,quemfallcrenonpotcs,quia  fpirituflan£tus  difci-        A  CHRys.JVi-gnislaudibus  prgdicaturille.quando  quide  Uq 
plinspcff.gictfidlum.  &:iIleinAethiopia  m.tnes,&tantisoccupatusnegotiis,&:cu         ■ 

c  /'//c/.B£D.ldeo(piritusin  colqmbadefcendit,  vtafimpli'  noneflretfeftusdies,agcrctqueinfuperftitiofaciuitafe,venit 
(.ibusdocereticfufcipi.namquiamaritudinem  jncordc  Icr-  adoraturusHieru(alcm.Magnaqucdiligentiacra(:,quiaetia 
u.it,g[oisbaptizitnsv:deatur,Don  cft  avinculopeccati  folut'     incurrufedenslegebar. 

led  VjUdfi  ad  pudum  hora  baptizadipurgat',mox  acrio  re  d«e    1  yir,&c.po.BE.D.Mcmo  dicitur  quiin  fcriptura  tatum  ftude 

mode  (^bat     F 


NICOLAVS    DE    LY  R  A^ 

*  1  Non Q<\  tibi  p.nequef.in  ferm.ifto.iiif^,Jn  hac  pote^ate,fci 

lic:,  1 1 /pi'!t:^Jfanf^!us  iietur,vt  per ifnpofiiionem  manus  tux. 

2  CorciJHn  tu.non  ell leftum coram  Deo,  &:c,  Ytrtute  enirn 

Pei  n  urlar.tis  riaetat  initmafui  cordis. 

?  h^fi:iic<.i>UYiam:i.td{ii,inn£quitiaintentioHis,^utifat;itamaritit 

ditiem  culpA\(^  ducit  ad  amaritudtnem  gebennx. 

4  Pr^cairiini  vos  pro  lu^.hoc dixit  magis  ttmore\4u£lus  pmtt  qua 

arniiregratix. 

5  F.tiJI,qiiidemtcfti.&:Io,vcrbu.<?(ffrtn^m<zf/oBeOT  credentium 

6  Rc.ii.lc-wo^  ocicfr.Jidtn  riaperciuitatcsprjidicandounbum  Dci. 

7  Anf^dus.To/itaprAdicationePhilippiin  Satr.aria , hic  confequen- 
hr punitur  eiHs  pra:ditatio\in  uia,&  hofMthiopi  dc  lerujalcm  in  ter- 

ram 


ramjuam  reuertenti.Et  diuiditur  in  duas  partcs ,  quia  prtmo  ponitur 
Philippi pradicatio,fecundo  AethiQpis  conuerfio  f  ibi.  &:  dum  ircnr. 
Ctrcaprimii  dicttur.  Angelus au.domini)&-'c.va.contra  mcr.  ^i^ 
thiopia  enim  efl  in  plaga  auSiraU.  refpe&u  lerufalem. 
S  Ad  uiam  quae  defcenditableru./aK/i/fw  enim  ejlin  Iqco  altto 
riquamfit  illa  Ga-:^. 

9  H?c  eft  def.Ga:^.T  enim  vetus fuit omnino  deJlruUa,<(T  poflea  alii\ 
eiufdem  nomints  fnit  xdificafa  in  alio  tamenfitH^Via  autcm  illa  tranp.- 
hatper  Ci^^am  dc]atam,&  nonper Qa%a, dc  nouo  Mificatam>ideo  ai 
differentiam  illius  dtcitur,.yixc  Cli  d. 

10  E t  CCC.  vir.  {'erhoc  autem  quod  dicitur  vir  deftgnatur,  quod  non  di- 
ccbatur  cunuchus  ex  pnscijionc  memhrorum  genitaliumjed  a  casiitate 
0-  hotuflate  morumfecundtim  qnod dicit  Sduator  Mstth.z  1 .  b.  Sdnt 
eunuchi.qui  fecaftraucruntproptei  regnum  cclorum. 

fi  Qui 


M  0  \.A  L  1  T  E  P^ 

ft  7  A''.?'/«i<jK.<i./of«.PhiIippusos  lampadis  interprctatur  &: 
Jopcriplumquilibct  bonus  prsdicator  cuangelji  (ignifica- 

tut 


turinanilampashaberin  ore  Iplcndorem,&  intcnus  o!ci  li- 
quorcm.prcedicatorautembonus  habet  veritatis  rplcndore 
in  ore,&:  oleum  pietatis  infcrius  in  corde. 
10 (tfccevirJicihiops,  pcriftnmfignificaturhomodefidcriC; 

iV  habens 


Glo.orcl.&  Nicolai  de  L 


1073        ^io.or 

bLir.vtncclegerc  ce(T\rctinu;a,intanninn  rcligiancm  ama- 
A  bat.vtdevkimispartihusmundi  vcnirctadrcmpium  domi 

nvV^ndcnicritodiimqucrit  intcrprcfcm  lcftionis.ChriitQ 

qac  quarrctut,  ■.nucnit,&:  lecundum  Hicro.plus  rcpcnt  in dc 

lcrtofontcccclc!"KT,quamiaauuto  templo  lynagogg  .  Hic 

Aethiopsmiitaiiitpcl 

lc.quia  lordes  pcc- 

cati  in  lauacro  dcpQ- 

fuit,  a 

^  A,ethio  ,  natura  Sc  \^ 
tptxfc^*  mcrito.  Aethiopsc- 
*(f^7«        nimtencbrofus,  vn-  ^ 

dc  Aethtopia  prsueaiet 

ma.eius  Dea, 


icolai  cie  JLyra.         1074 

lcfjceret  fuavefte.vndedicit  Apoftolus ,  QHotijuot  inChnf:»  rv 
bapHTluients.Chrifiumin^itiiiis.  '''"x}  Gi 

g  PM£.i/«e /«?<•;<'.? '•i,crf-Ef<7"<"»o.RAn.Suas  iuuicem  lingua$- 
agnolcunt.vcl  pcrdodiina  eunuchi.vcl  pcr  fpiritij  Philippi, 
h  Q;<owoJQ/)o//M/»/i»o«.Hicarguitillorumaudaciam,quicxi  <- 


ftim.intfinedoaorc  ;"''"' 


in 


»TypuiG«ntinin-qutiii  Chrinofarnalib.dciidenucufuaciduDtur. 

b  Vutuinfi^incnutmtcgriuie.  c  Rcgina  A.iftriTsnitafiuib.  «"Ti  »udiff 

Ut>i.-°ntiaiQ  Silonun». 

>£thiop.s  CLinuchLis  t  potens ,  Candacis  rcginx  ^tbiopum, 

a  Coaft(etudo eiiuuchoruiq culioduc  theUuros  potentum .        Di-i.iiat. 

b  A«tct|  um  Piii''?po  loqueretm. 

qui  eint fLiperomncs gazas  cius ,  veiieratvidorarc in  IcrL-ia'- 

«ProptcrTibisccIebfiwtfmactemplifaiii»in.m«tGentiumfiinaftadiiclo<j;culi»idcotum;di<uU. 

lcm,  &C  rcuertebatur le^cns iuper currum  lilum ,  kgeulque 

S^nauJveUngcIus. 


3eda.  RcginaAc-d  liaiamprophctam.Dixitauicm fpiritusPhilippo:  Acccdc& 
pS?Jns  m  umu  c  adiungcteadcurrumiaum.Accurrensautcm  PhiHppus  au 

diuit  cum  legcntem  Kaiam  prophctam,&:  dixir,  tParainc  in 

aLinijuamr.onignotafcatquilibrumlejabat.  ^  ^       ^      • 

tclhgis i]ux legi.'^?  Qui aif.Et cjuomodo poflum,u no aliquis 

aVndcProch.naagat.        b  In  6gutadod)orU!ii  oiii  r 

it  mihirRogauitquc  Phi 

profi 


IcKijCCclcna  cll  Gcn-  jp 
.  vT-     j  tiamfidci  ic  uirtutu 

ucnit    intcrprctatio  h 
+d.jx  rije  nominis.Candacisc- 
fuerit.        niinintcrprefituico  [ 


3a\  Gentih  aflumoti  (nnt. 


fcripturam  diumain  ,\ 
intelligcrc.  ^^ 

i  Locus  autem fcrifturf 
(]Uam,KAZ.  domino 
I  pra:paranre.  ira  Icgcn 
dum,  locus  fcriptu» 
ra:  crat  hic.  Vcl  fic,t5. 

3  quamouisadoccifuir 
nam. 

K  Kogau.  *  C  H  R  ys. 
VidiQi  dihgcntiam  j 
Vidirti  dcfidcrium  f 
orat,  iitafcendat,  ac 
feciim  ledcat.  .Sicnc 
fciebat  quid  cflct  ille 
diCluius  icd  fimplici» 


^Ii 


t  oftendcrit  mihi?Rogauitquc  PhiUppum",  vtaicendcrct  &C^     tcrpntabat  fcprophc 

alnhocprofcaus.        Cum  fcdeiik&tcuolqitjihrura  eunudius.vcl  Ph'lil"P"».  ^'•^'^^  quav.lani  .UU-.:ta 


mnr.ua, dcquainPi.  ^r  fqcJeretlccum.Locusautem  icriptur^equemlegcbaterathic; 

fcribimr,prohlS  qUl   "-  alnnoccm         b  Painpnan  crufis.  c  Vutucirigciemt. 


4  Ecce  agnui  Oei.cccequi  tailitpeccata  mundi. 


rum.Ma;or  auicho. 
notcft,quod  no  rini  S 
pliciteraiccndi^ 


Pf.44 

Ibidem  C 


tTanquaouisadQccifioneduCUiselt,^:  iici-itai^i^uscorato  4cit  ledctumorai 


l 


coinmutabuntLir .  Et 
alibi ,  hud.Ji.  &  m.incL 
au.tu.&c. 

•\Ui.Si4,  c  Cania.re.  mQStm 

•ipfius.     illiusrcgionisafxmi 
nis  rcgi,6«:  eas  Canda 
ccsvocari. 
d  KeuertcbAm  .\nc\- 

picbat  reuertilegensm  —,..- .r.    r  ^  i  1         '  1         t> 

iiaia.Vbicuqueinno, .,  niam  tolleturdeterr^ vitaeius.K.eIpQdens  autcm  eunucfius.o    Humditate.  babb.  ,u 
Tclalutisnairatprin  *  Paiiione  qiia  humi-  ' '' 

cipium.dclfaia  lumi  ,  .         .  liauit  lc  fadus  obc- 

tur  tcitimQnium,qm  intcrprctatur  falus  domini.  dicns  vlqueaJ  mortem. 

c  D/v«V/pimMT.r^CRuysoj..Erqujre  non  ij  fi  apparet  ange-  *Tripart.Histor  lA.Hccenimfciendum  folumpa 
kis,&:ipfumducitad  ['hihppum.  QiiiafoitalTisnon  obedif-  tremnoflrcqucmadmodiimfiliumgcncrauerit.Etruriusfi» 
fct.Vcd  loUimpertetritusfuiiret.VidePhihppi f  hilofophiam.    iium.quomodoipfcdepatrc fitgcnitus, 


aPFUto.&Iudais.  b  Pauca  Pilato&jiontificih  red  Hetodinihilrcfpoiidit. 

dentc le  iine voce^fic non aperuit os luu.In  humiUtate* iudi 

a  Oiiia  in  paffionefe  humilians  non  iudicauit.fcd  feiniuaeiudicari  pennifit.    b  In  bartabam  httonem, 
q  uem  qualiiulium  pcticrunt.    cOenctjtioeiuscxIeftisnon  potcftenarrari,  qiiam  loanncs  ex 
pattc  di;^it.        Gcncrationero  «tiam  cainalijm  qui»  e.tplcate{ioftcj,quoinodo  ic  Yirgme  natus 
'  fiiicfemine. 

cm  cius  iiiblatum  cil.Gencraffone  eitis  quis  enarrabit.>  Quo- 

a  Vtincilo.nonintcrra  viuat. 


1  Inh!imilita.iu,eius  , 
^  B  E  D  A.  Qiua  iuda 
^  omnium  ucritateiu- 
■7  dicii'non  tepctir ,  fi- 
„  necuIpalcditioeUidg 
°  orum  &:uoce  Piiati 
9  damnatus. 


lfii.3^'^ 


Mooca;nmniatuscft,nondixit,ignota,cgorcdocebo,_nodi 
xu.Egoh;vcaccuratci'cio,nccauuIatiiseil,dicens .  Beatuses 
hoc  lcgens.ita  a  tcmcritaie  ac  adulatione  \  ei  bum  ahenu  erat 
lcd cutam legeicrc,&: milciicordcn-. cfledeclarabat,  opotr 
tebJiienim,illuminterrogare,ofOit£barillumdcfiderarc.  _ 
f  Tantfuam  o«u,drf.BED,Ouiscumad  vidnnam  ducitur.no 
icluaatur,&  Chriltuspa(TL!Scit\oli  ntatci  ropria.  velficut 
agnusinPafchaimmolarifolcbai,ficC  hrifi»  immolatuscfl: 
noftrum  pafcha,&;ficutagn  is  coran  tc  ntientcnon  Iblij  nos 
fanguincrcdcmitifedlanaopcruit,vt  aigcntes  infidchtatcca 

Icfa- 


*FvLG£N,Ideociusgeneratiojncnarrabilis  eftivtraquc.  -"'^ 


$4,1 


uum, 


Pnma  enim,qaia  de  patre  fmc  matre,fccunda  quia  de  matrc 

fincpatrc. 

ni  Gentrationem eius tlfii fnarrahit.Qimiiam,circ.Btr) A.Gcncri' 

tionediuinitatlsimpoilibileeft  cognofci.dcqua  dictur.^r. 

lucile.gcnuite.Pirtus  etiam  virginisquomodopotcft  CKponi  j" 

cuius  rationcmqujcrcnti  Mari^didum  eft .  Spmtufjantlus  fn- 

perueniet  tn  te^i^  vtrtus al.&c. 

n  ro//f/«r.Secundushomodec9loca;Ieftis,ran£iitatefegtc-[ 
gatus  a  tcrrcnis.Vel  dc  uita  in  niortem  tranwu.t,  r^ 

^  /ipm. 


J05, 


Cor.i 


l^  I  C  O  L  A  V  S    D  E    L  Y  R  A. 

it  1  QuicratfupomneNGizi.cius.Ecafew/»»  eius  thefaurarius. 


iniuriis  no  rediidit,<^  cumfdje  iucufareturtora  lhLuo,tac!sit  Aij.27. 
6  In  hu m i. lfa.4. ?  .c.fic,habct. De  anguHia  <^  Ue  iudicioftwlaitis  fft. 


&  fic  Gara  efi  hic  nomen  appellatitium,fupra  vero  eH  nomen  praprtH  Quodfic  tbtdemfuit  expofitum,de ahgH[lia,(cd!Cct,mortis,C de ludicio 

(iuttaiis  ei.iflentis  in  terra  VbiUfitnortfn,  vt habetur.i .I{rg-6.  quoomnes deceientes e\  diuinafenttntia  detinebantur in  litribo, fuhk 

Z  'V'cneratadora.inIc.jw«/nf;»iwG«;r'/<'r<'X  deuottone  veniebat  tuse/I per potentiamfu^refurreiitoniStEteo.icn  modo  cxpomndaeSl 

adorare  Deum  in  ltrufalem,vt h^bcfur  /o.lz.Velforteifie  erat  coti'  hac litera.lnh\jn\Ud  eff,per mortem  fiam  humiltter futiumt  tn  hn- 

uerfuideGcntilitate ad Iudaifmum,quodHidetur ex eo ijuofubdttur.  manitateaJfampta.PhU.z.a.Hamilnmt  fcmetipumfadus  obc- 

3  Lcgcnfquc  lfaiampro^/?f«f  e;ratedoUusa  luddis.Sicut  cr  mul  dicns  viqucad  mortcm. 

tilaicitxdeuutiariediittnthorascanontcasin  Latino , cjuamuis non  in-  7   lod\cmm e.id eft/entcntia diHiKa,quxfua  erat  inquantum  DeHS,\ 

teUiztnt.C^terapatent  ufque  ibi.  S  Sabhiainci\,(juiaChrifiorefurgeKtefandi,qiiicrantin  limbodc' 

4  Tanquam  ou is  ad  occifionem  dn(XvtS,(juodfcribiiur  Jfa.^^  .c.  tentitn  defueruntfuaUti. 

ttintelligitur id litcram ie Chriflo,ficut ibtJem  diffufius  dtCiun/fuit ,  9  Gc.C.i.muitipiicationem  fiieiiuv-  qui regevcranttir in  Chifioperht 

quiacum  ucrbo  vn^ poffet aduerfarios  omms  prosicrnere,pcrmijit/e  ptifmum,\oQiionhm  tolfciiicct,pcrrnotti'.Et  in  Imreadiiuriauft 

ad  Qcctfioncm  duci.  multipiicationts  fideiium^lo.ii.d.TsQfi  granuui  fumenticuJens  inter 

5  £t  ficut  agrjus  cor^m  tondentc  fc  fi.  quia  uerba  iniuriofa  pro  ram  mortuum  fuerit,ipfumfoium  utanct,  8>Cc,  Cxtcra  patent  ufqueibi 

iniunif  it  Et 


M  0  B^.4  L  l  T  E  B^ 


ie  habens  fuc  falu  tis.qnod  patct  ex  hoc  q>  dicitur,  quod  vcnc 
rat  adorarc  Dcurn  inlerufalcm  de  partibus  valdc  remotis,& 
per  conlequensquod  rcucvtens  Icgcbat  Ifaiam  propheta,  §[ 
uisnondum  habcictipfiusintclIigcnriam.Perhocautcmq» 
Philippus a  Dro niifllis cft ad docendum iplum, &:  baptizan- 
dutu/ignihuturomms  dcfidecasrc^c  faluarifcchdcm  do. 

mini 


mininoftri  IcfuChrirti.  Mittit  cidodorcm  ucl  liLi  leuc  j 
immediatcuenr.itcm.namqucnaturanondeficitin  rjccdl 
iriis,&:  miiltotr.inusadornaturc.qui  potcruv  ik'  bc.nir.uisei 
infinitaf,fidesauteftncceflariaad  lalutcu^  Hcbr.ii  b.Smefin 
impqfjibiie efl placcre Deo.?io^tcr quod  <\f.Kir  quod  in  lc  cfl 
conuertcndo le ad  Dcum  pcr  nientisiicuotioncn' , r>ni< i! 
rcuelat  fdei  ueritaicm,ucl  uiittitei  dodorcm .  E,\cmp!in 
habctur  inUa  c.io.dc  Cornelio  ccntunone,  \ 

^  Ibat, 


A6tus  Apo/t 


1075 

•fa  A/Ji^W.PA/.BE.QuiinterprctaturjOsIapadis ,  pulchrcosfuu 


c 


ap. 


iX.       1076 


lio. 
ivfti 


tus  maior.  F.x  hoc quocl  fpiritus  irruitin  cunuchO.dicitur  Phi  D 
Jippum  Apoilolumfiii(Te,aquo  innec  manus  jmpGfitonc 
necinnocat;onerpirituflanai  miflionem  legimus  fada.Vn- 
deapparetmpnmicias  Gcntiuninomanusimpofirione  nec 
muocationcIedfpontcfpiritumfanaumdefcendine.-vtApo 

ftoliexcufationem  ha- 


fitcetera,quKcum  illo 
Spadone  baptizando 
Piiilippuscgii,atquein 
eo  quod  ait,BaptiZAuic 
e.im  Philippu.s,  intelli. 


berent  contra  ludaos 
accufantes  eos ,  quia 

I  Gentcs   bap'jzabant  . 

2^  Quis  enim  pcflTet  pro- 
hibere  fpintumdomi- 
nis"  aut  quisarceretab 
aqua ,  in  quos  fpiritus 
dcfcenderat. 
f  Et  bapti^auit  eum. 
*TERTVL.SiPhilip. 
pus  tam  facile  tinxit 
cunuchum,  recogite- 
nius  manifcftam  &c- 
xertam    dignationem  ^ 
domini  inrcrceffiflTe  . 
Spiritus  Philippoprx- 

3  ccperat  in  eam  viam 

4prxtcnde.e.  Spado  &: 
jpfe  inuctuseltnono 


San.de  ba 


aperit.dumoblcuritatemprophetiasprofeitin  luce  fcient.a; 
Vel  h.Tc  circumlocutio  defignat  longiorem  lcr monem. 

^/ipcnit.K  A.  Thefaurum  fcicntia; apcruit.vel  aperuiros  vt 
fpiritus  loquatur  in  eo,fecundum  illud:Djiat3  os  tuum,&  ;m 
plebo  illud. 

Myftice  OS  CCCIefiaC  ,  ^  Low  rcriptu«  fi  iprcreudabat.wl  rhilippo  C  i.fe  le-cbat 

jKqucn,  ptms  ndae.  b  an  de alio  aliquo;  Apcricns  autem  Phillppus  os  fuu,&  inci- 

i^  uaiii..  a  «  Tiiiquara  ouis  ad  occilionera  duaus  eft. 

•<,n,.He  rem  fcrrpt'r?tlcuu.a;d  F^"^ ^  ^^^'^P^^"^^^ ^^^^'-^^^^"gclizauirilli lefum.Et  dumirent 
iop?'  qiis  inteiligendaadmi     perviam,veneruntad  c]uandaac]un,&^niteunuchus:  Ecce 

aquxQuisprohibetmebaptizari?  Dixitaute  Phihppus;Si 

,.  fBiptizati.  f  ideft.filiumcaehomuiis. 

credis  cx  torocorde,iicet.Etrerpondcnsaif:Crcdo  fiiiuDci 

Ciim  1'nilippUS,  intelU.  rr     r^  I><:'o"  h',miijj,i  baptizandus  :  Viide  lotdanis  dtfcer.fus  interpretatut . 

givoluitjmpietaom-  e  Ieiumeilc.Etiuihtltarecurram,&  delcenderut  vterquein 

Hia,  qux  licct  tacean-  £  fxinx  it.  ' 

tur  in  fcripturis  gratia     aquam,Phihppus  &  Eunuchu,s,&  baptizauit  eu.  Cum  auc 

breUitatiS,  tamen  ferie  a  t  Profici«ndo.  bfQuxeftquafifundamenwm. 

tradition  iS  tci mUS  i m-  r  ,  b^  ,       "^ '  Hieto^dicit  hoc  angdum  fecifie  in  4i.itu  fanao. 

:  pienda:  Pari  modo  e-  ^  aicendilientde  aqua,Ipiritas  domini  i\f  puit  Philippum,5d     ,  ,-  ■     -  .     .: 

tiam  in  eO  qUOd  fcrj-  5  »,Quiaperfeau.ftaas  »<>amJ>ebatdoarin=.c,uiaparacIetu^.empatermittJt.Udccctom  J   M^^^  |nUCtUS  Clt  nono. 

CtUmCLt    CUanffdiZaf  h  I'  J  ^f  Adpatrum.vcUdreijnum  «lorum.  '  •-'    ClOfUS ,  nCC  qUl  iubltO      ^ 

L  PhilTppum  Sa  oni     ^^""P^^  "^'^  '''^''  '^^"^  cunuchus.  Ibac  enim  pcr  viam  fham     tmgicocupifceret.Seci 

*vi         t^f/u         II     '  afVnaeftqumcjueciuitatumPhiliHhinofum.  *^  6  ad  tcmplum  Oradigra- 

9  niSdum  eft"'S     g^-^^^c^s- Philippus  aute inuentus  clt in  Azoto,&  pertr£{]es  7  ^'^  profedus^icriptura: 
■  ilUincathechjlmo  di-  '  Noadifcexncnsperfon...  T  7  d.n.n«:  jmprcffus.  Sjc 

W  mo'dVurLmnet'S     «"^"S^^^^^^^^  ciuitatibus  cunais^donec  veniret  C^faream     cSj  dt'ro'De.?ATofto 

ius  qui  credit  in  do-  \lTinT}^''!'^'^T''"^ 

rninumIcfum;HaceirenimcuangeIi^areChriftumnonta  riculozunuchiadiungeret.iuffit.Scripmra.pfiusfidaoccuc 

tum  dicere  quae  mnt  credenda  dc  Cnrilto.  icd  et.am  qux  rit,.n  temporeexort.uus  adfumitur.dominus  oftend  tur  Fi' 

obferua.,dae.,qmacccdttaJcompagemcorpor.s  Chnftu  desjion  moratur,aqua  nonexpcclatur,  Apoftolus  pcrfX 

o  £«a»ijc/'.Soluicqu.-E(tionejlljus  inrcrrogantis  dequopro-  ncgotioeripitur                                    '     *^          ^  ^ wj.iwv,iu 

phctjadjxu.Deraonftratautcmquoddeleiuprophetawm  ft  CHRysosT.Multumhinc  &  Philippus  luctatus  eft  .  p 

\.       j          ...            '        ..    .•    j                      .  ^^f"'<iqiiodaudiujtdeprophetis,deAbacuh,Ezechiele.ac 

c.^J?W4«.fAdhoccnimpr2djcatioduxcrat,vtaquam  deal.is.vid.tinicquoqaeficri.quiinminimotcmporeexpcr 

Jgerct,qua:debaptifmomv.aaudjerat.  tusfitmuItumit.nerisfeconfeciff-e,quandoquidem  in  Azo- 

tt""-  Vi^    '  'g"o"bat e.us  fidcm.  fcd  volebat  man.fc-  to  mucntus  eft,&  illjc  poftea  ftat, vbi  et.am  illum  cuajigdjza 

uamconfeffi'jnem,vtbaptizaturjs&:baptizandjsdareture-  reoportebat         "                                     ^  *  wuawgi-iiA* 

'Tru";!^"*^''"^^":?'^^''"'^^"^';  ^^  »       .         S  I««^«^«s.RA.abhominibus,qminrapmnoninucniebatur 

* CHiiys.Bene,vtdiu.aumoftendaturquodfadum,&vt    quiaambulauitinfolitudinc.velnimia veloctate 

ncputcturhomovulgans.  ,     .      ,  h  C^ABE.CajrarcamPalsftjnxdiatvbunfra  domumhabuif .  fr      ... 

eS^„.«sd<,.RA.Vellp.r.,tu$jrrujt.ncumfort.tcr.ficut&:in    fedefcrjbitur,qusvfquehodiedemonaratur,necnon&cu   "^'•"•'*- 

aportolosvenit.quanto  fidcs  fottior,  tanto  ipmtaljs  impc-    biculumfiljarumquatuoreiusprophetantjum  vjr<..num. 
(^Cap. 

*  ,  Vt  i^.n,-  PfS..  k.^  ^  r  A  ?  ^  /v^   ^  ^  \       j        ♦  ^^^P"'^  Phiiip.<.i^/pe£/«  cunucb,,  uU  io>'f,rmatwacm  fm  fidei. 
*l^Unapu^(cnp.M^^^^^^^  Terhuncraptumcognomt.VlnlippumU^eom.flur.fpecJncradtP' 

t  ^  iT         Va    r°/'^7       '^'"^'"'^^^^^  5    Ibat  perv..fu.  deveritat,scoimtior,ec^baptiJmirufception.. 

f.Joperhoc  cjHodbnpttfmutndeHotepetHt&fidehte^fuliepu,  vp*     6  Philip.au.*/c  confequenter defcribnur  pr^dicatfoTMippi  ,n  terra 


tsi  iuera  vfque  ibi. 

3  Spiritus  do.idefiJpintufianSius ,  vel  angelus,  qui  in  fcripXurafre- 

qnencer  nominaturjpititus.per  hoc  autem  quod  dicitur.Spiritus  dominit 

muluteintelligiturfpiritus  bonus.QuandoaHtfitfermo  defpiritu  ma 

t'gno,exprtmnur,ficutpatet.i.I{:g.i6Spititiis  domini  malus arri 

^.coatJiauL 


mmtm.a.Terra  enim  VhiUHtnorum  in  qua esi  ji-:^otus,  ckuditur  m/i 
ri  meiiterruneo  in  parte  occidentalt. 

7  £t  pcrtranf.euan.ciuj.  idefi,ludxis  habitantibus  in  Ifrael,  quifue 
rant  difpcrfi  a  tempore  regfs  .ArUtoi  hi. 

8  Ooacc ycCx.qu<teiiciuitasfupramaremediterraneum,fita,fi- 
cut  patetin  defcnptio/it  tcrra:  f^nffa. 


^tru.-^^^j^'^-^^.^^^'  7  P/."/.e5'f.o.<r.pqdngnificatur  cp  pdicatoreuanueiicus  non 

UtLT.^-  ''"'''*  fig"'hcatur  quo  J  illuminatus  dc  vcrita  det  cfl-c  ociSfuXied  poilg  fuffici^^uer  profeot  m  vno  oco? 

iounnfocS^  debetadproricedual.oitrafireficutetdominusdrxkW 

g2!^imopen^huuisjnundi,co^  quiag^aliisciuiMt.b.onorfer  me  euangHi2a.e  regnumPei. 

•^     I^ ,    ^     I     T     0        \.  .AUDl.'f'l0\\[ 

Tnct.^htdiciturinVmia.El(cxn\cMm  Ineo.c.g.rbidicimVosliUum  autem,approptn.temp.pro.&e. 

fri;      V/  "/V  f  "• '  ^'^'  eru.cnt  mihj  in  loco  ifto.M  mpletu  Now  legttur.Ge. i  s  .Dcumpromifife .Abrah^Lod  femen  eiusferui 

XC, '£;t|r?^''^"^  r^^-'"^'rralud..}edquodfemer!cis,b.re^^^^^^^^^^^ 

aa  morttem  btna,  rb, Irgem  a  Oeo  recep,t,vt habetur  Exo.\9- & zo.  ri,m,&c.vt  patet  ibidcm  litera 


.4     D     1     T     I     O       II. 

m  eo.c.vb,  dicitur  in  Po/ltLSed  Hiero.  dtcit  defanHa  Vaula ,  a  ipfa 
pfrtranjtiut  yfqur  in  Sichcm,&  rtdittbtfcpulchrum.  Iz.patrtarcharH 
Ex  hocquod  lofephus  longotemporefuit  anteHie  ro.&c.  nonfequi 


a     D     D      l     T     1     0       IIII. 

Ineo.c.vbidiciturin  Voflil.Cnm  efletStephanus  ple. 

ytfio  Stephani  non  vtd^turfwffc  corporalis  ex  modo  loquendi.  Quoi 
patet  difcurrendo particulas Itterx hic pofitas.nam  ex.  hocdicit .  Cum 
cflct  Stcphanus  plenus  fpiritu  fando .  non  habetur  qtiod  vifioilla 


turauodnnnfitr^  -  .s- ""-"•'•  >-y-.~"-"wu.oi.  «i^vc.^.»  ^"^*- ^^^i^ii^iini:,  \Jiciiii:,  lyiniiu  lanuo .non oabetur quod  vittotUa 

JluntTnoT/!,T         '"^''■''''''"^  1'*'''»'»"<=^''^''<^frc^'orporal,s,ey,plenitudineer,imfptritujianatq,a 

mhtnoriZLf'^^^'"^'''' ^n,'TT '^" P'frutantur,quam  anti  doque hornimbus rcuclantur aliquafupernatttralia, etiamfine aliqua ui 

IZZrFT^^^^^  f""'  ^"^'^ginaria  vel  corporalt  ,  vt  dicitur  de  DaJid  .   2    Re- 

laJJ"nl7,  -^'^^^^^^  ^«'».Ar:«r;^'.''-Sicut]uxauror.'Eorientefolemaneabfqucnu. 

dL Hterllrl        T'^' 'ndefw/lem traslatain Sichem ,  &fic  bibus reuclat.lrf «•i nrc ex hoc quod dicitur, intendens in  c(£lum koe 

^oHter.,mrepu^na,tid,Cialofephi.  habmy.l\amhocfoten  plane  inielUgidercmtudinc  intenttonis Ste. 


1075 


Glo.or(J.  &  Nicolai  Je  Lyra.       1076 


^    pbjni  qui  f)lum  in  Deum  (fui  in  ccelis  b  tbit.tt,ten  iebit,  ficut  i .  Mubt. 

A  jif.'iicitur.Sciii\\incc\3mc\x\\M\nf:<x\\in\.addefign4ndumqH6i>if 
fedioorantiumfeuclanuiitium  folum  (Ungebiitur  tn  Deum  fi^bitan- 
tem  in  (alis.Xec ttiam  ex  boctfiod  fequitur.  VlMx  gloriani  Dc\.b4 
betur  quo  l  vi/io  lUa  fHtfiet  corporalisjhut  nec  vtfto  E:^ecbielts,  in  qna^ 


cor.q.ftc maior  visfupernjturalis  limi^iis e(i,  qu^auinim  m^^i-i^eaf,    D 
flitlum intornientis  nibiLom'»'*^  adfupernaiura.ia  abHrabit,qu.irn lUa 
quc  antmam  t.tntum  circa  fenfihilia  oct  upjta'ii,fcd ajfLt£Iam  innenitft 
iut  invigtltjs.ltrm  qitanto{tg,nainrendatio<iiuHsprophettiis  vifuma 
i^isfunt  exprefjitiu  veritatis,tantQ  aUiorafuiit  tngradu  propbeti.o,ficHt 


/r?J.Apcrti(untca:li6dvidivinoncsDci.£^ec/,.i.«.i>«f?^/J?    ftinAerimtxol}e4aAetnceniioctuaaXis,\era^^^^^^ 

riJioapndomiiescommu'iiterdiciturfu:/feima'iinaria,cummentalita 

men  percepttone,proute(l  inprophett/s.  ynJeprobabilius  videlurdicen 

dumh:c,qhQ.t  vifto Stcphant  fuit  imaginaria,cuius  ftgnififatum  menta 

fiterperfede cooj.owt.Scd atter,dcndum,quo:i ahitudogradus  vifioms 

Stephaai  refpedu  vtfionum  aliarum  prophetalium  ex  muliis  poteH  co- 

fiderarr.primoex  vi  luminis  mentem  itlufirantis.  '^amficutmaior  v:s 

prophvt:ct  lnminis  est,qu.i  animam  occupatam  ctrca fenfibdta  tnyigi- 

lando  a^jflrabit  adf<pcr<iaturjltJ,quam  tlla  oiiA  animam  abilratiam  a 

fenfibilibns tn dormiendo inuenit,  vt infccutida  fecundx.ci.ii^.art.i.in 


riint quam  ftgna  Vbiraonis de fpicts.QtnefOfUyt  inpnsdiBa  quffiio' 
tie.ynde  quia  vifto  ^tephani  maximr  fuit  expre/fm  dignitatis  Omlli 
(fidexterjt» patris il.iniis ,  iico altsor  coiftderatur,  e?- eius mens ma- 
^is  vtdetur appropinquare ad  caufam  reuebntem.ltem  eius altitudoco 
fitcratur  excond>tione  Cbrisii  viftuddexteram  Deifiantis,quod  eslm^ 
visq'iam  Deum  viderej'cdi'ntemfuperfoUum,i&c.cim  feraphmtflan 
tibus,vt  lfa.6.Sicut  maior  eil  dignitas  Chriili  ai dextcram  Detfcden- 
tis,qttam  angelorum, vt  ./pn^o^us  pipbat  ad  Uebr^.U 


CAP.  IX. 


f  minas& 


SAm/ms  aut.  Redit 
adhoc  qnod  fu- 


vl 

c 

b 


Kraduerat:SaLilus  ad 
uc  deualtabat  <?cclc- 

^Gregqr  ivs. 
I,i.4.expo.  Qui  minis  &:  cidcs  fpi  d 
|i.rc.c.io.  jrabat  quum  nonbenc 
jcmuiahatur  ecclefi  mi 
nonlolum  nonaffligc 
bat ,  led  ctiam  augc-  q 
bat. 

*Ir>EM.vbiquee- 
lcdos  alf  ligcbant,lapi- 
tiantium  piothQmarty 
rem  Stephanum  vciti- 
nienta  fcruabat ,  &c  vp- 
lut  omnmni  manibus  cr 


C  A  P.     IX. 

a  C  Nondumdcuaftite&perrcqai  dimutebat. 

b  %  Iti  vcibis. 

-j-  ALilLisaiitcadhucfpiranst  minaru 

a  Inoptte.f  QMiaita  tune  vocabaiuur  <  liriftiani. 
a  Non  vocatus.lcd  fponte.ielosoiicuSiccinn. 


do  legitime  operatuS 
eHcNa  accedu  ad  prir»- 
cipcm ,  pctit  epiflolas 
I  al)iilo,vtquotqtiotin- 
^  uenitet, en"einvia,via  ^ 
eosqui  credcbant  vo- 


&:ca^dlsindi(cipulosdominiacceflit  3  car.qaiapudomnesfic 

a^  Noning-riintutei,  Ud  (ponte  pftiit. 

^d  principe  laccrdocu ,  &:  pctiit  ab  eo 


a  T  Epiftola  miflina.b<l  Svnsauitateinicmoiam.quiampto 
xnnis  lam  exeicacratptileCatiJiiem. 
Kf  ludfotuni.  jQv>ia  pjuijciant. 


4  tunc  nom  nabanriir  , 

foitaflis  ob  hoc  quo4 

J  viam  lecabant,  fcrcih 

6  tcininccclum. 

_f  yin£losper.iucer. 

'      ^CHiiysosT.  Qus| 

_      re  autcm  non  accepit 

f  iusvit«virosacmuIieres,vincto.sperducerecIeruralc.Eccii     pote.tatem  illicpmng 

■  '  -     - -•  o  diillos.fedmHicrufa- 

Jemducit;  vtita  cum 

9  maiore  potertate  ibi  pg 

namdcillistumat. 


epiito^las m  Damafcu  ad  fynacTogas-jVt  ii  quos  inucniret  hu 

^f  QuiayiuebanrdircipuUdomini.         b  H  VirumqHc  perlcq"iiut  ftxum. 


c«|  Nou  ait.vtotcidctct. 


a«Coniingerfdifituf  dcboiiis.        b«I  Prohibenduseratcumapi>topinqu*ict  ci^iitat, 

e^  Ncfcit  taidamoliinina  lj!iii.u-iC.i6tigrat;a. 

iter  facerecjcotingir  vt  appropinquaret  Damaico. Et  lubi^tQ 

auVttctieremi.  \>%  Vtpraisap-iftolisignis  apparuit,ita  Pauio  lux falfit. 


tcircufal  lapidat^at,  qui  expedi-  fcircufulfiteulux-dec^lo^&cadensin  terra,  audiuicvocem,      g  Circumfiilfn.*i.BU  S-- 

gUrauU.      toSadlaPldandumom  a«lncrep«ndoiteiatuj.  «gincrcp^ndo.nonnefciendointcriogat.  I  '  N  A  R.MagnihCC  fiqui  *' 

ne<.reddebat.  i,.  ^^,  .  '  „  a  .    .     /^'"•T"'ii       -  i  ideminhacvnaconacr  ^^r''^ 


mf.i2.b 


rM^ir.^-rMinister '  dicentem  fibi:+  S^ulc  Saule,c|uid  me  pepfequeris^Quidixic^    rione,&:  mifencotdie 
rensabCentes,cxdeatlicicb^tprefentes,dubitatai:vtrumocci "  magnitudo.Sj:  efticaciagrati?  commendatur.Subito,aitLu* 


lo.if. 


derct  fcu  f  lagelUret,vel  vtrumque  faccret. 
h  Spirans.Spitit in  modum  igtiis,non  abalioincitatusipfcij- 
hos  accendebat. 

d  ^ccf/y/faii  pmopfw. ACHRys.^ondumiatiatuscxde  Ste 
phani,nequeper(equutrone  ecclefiae  impletus  ac  difperfio- 
pe.acceditadptincipem  (accrdotij.vbi  implcturquodaChri 
(load  difcipulos  di6tum.Q;^ia  venit  hora.quod  omnisqui  oc 
ciditvosarbitraturfeobfeq  uam  Deoofferre.Hicigiturric 
faciebatnon  vt  ludai.AbfitiNam  quodzelofaciebat  manife 
itumcxeoquodexterascmitatesadibatr  IUiautcmetri  eaq 
inHicrofolymiscratcurabaiit.-foJumvtgloriamobtinerent. 
c  /wi3j»».»/t«»j.vtCHRy<.Quareautcm}n  Dam^fcum  ibat; 
ciuitas  erat  acregia  ••  rimebat  igitur  ne  &  illa  ciuitas  prx- 
ueniretur.  Etviderelicet  dendetium  ^ic  ardorein  quomo- 


N  1  C  O  L 


V 

A 


s 
p. 


D  E 

I  X. 


L  Y  R  A. 


piuiCo. 


SAUlus  Amem.Tr£miffaprxdicationeThilippi,  hic  confequeit- 
t        -  ■       ■ 


c:iS.Ctrctmful/ic.  ^c.  O  vere  iocClimabiiis  diuine dignatio pie 
latis.IUultratcfleftifulgorc  vel  aforisintusadhucluminisin 
capaeem,Qnj  necdum infundipotctatanima  faltem  circum  j 

funditur  cl.iritatc. 

*  AvG.PauIusproftratnseft  vtexc?carctuf  ,&excscatus 
eft  vt  mutatetur.mutatuseft  vt  mitteretur ,  miffus  vt  qualia 
ficerat  in  errore  talia  pro  veritare  paterqtur. 
h  Et  w.Territus  |4  terram  rcfugit,vei  quafi  adorans  in  facie 
cadit. 

i  QHii  we.BE.Noaaitmembra.fed  mc,quia  ipfein  mcbris 
adhucinimicospatitur.&bcneficia  membris  collata  fibifi- 
£ta dcnunciat.num ait.£/Mm« c2r (ie<</y2i  mihtman.Et  exponcnf 
dofubiuxit.Q_iadiu  vniet  minimisiftisteciitis.mihifcciftis. 

*AvGVST.Nondixitquidperlequeriskruosmeos;  ncc 
jfjrhoc^ 

quiatunc dtcebantur  difcipiili,quia  Honium  nominabantiir  Chri/iiaiu , 
vt  habetur  infr*  1 1. 

5  Acceftitad  principem  facerdotum.no»  vocatus,feife  inge- 
rens  voluntate nocendi  inflammatus. 

<5  Etpetiitabeoepiftolam,Wfx«»id«roWwri?»i-i5'f  pofietfidt- 
libusnocere. 


«.! 


rmc 
b.Pj 


^terdefcribitur  conuerfto  Saulidequo  mentiofaiiafuerat  breuiter 
fnprtncipiopricedetisca.Et  diuiditurintrcspatres:  quta  primodefcribi- 

tureiuscduerfiomiraculofaffecundocduerftregenfratiqgratiofajibi.^E-     

rxt^\:\te,ter(ior?generattpr£dicatiouirtuif4.tbi.Y\ikAattim.Couer  7  lnDi\u^k\im.vtihiperfeqi4ereturcredentesficutfecerat  inleru 

fnsautemfuttina£lHperfequendiChrifium,&  Clmito  pfumclanta-  falem.Cetera  patentvfque ibi.                                                    -| 

"  8  EtLib.ybiponitureiiisillufiratio&pro!lratio,&exc£catio&uo 

catio,cum  d/nfMr.Etfubi.cir.cum  luxde  cx.ficutjoletfieriin  corih 
fcattoae  &  fidgore. 

9  Et  ca.in  ler.pr*  ilupore  &  admiratione. 

10  Aodwvtvoccm. atiditucorporis&mcntis. 

11  Saule  Sau.Hxc  duplicatio  fit  ad  magis  mouendum  eius  attentUmt 
j  2  Qjid  mc  perfequeris,&:c.»/J  membns  meis,  qu£  perfequebatur 
'I'HMlus,&nd  Cbrisiumin  proprta  perfona,quifedebat  ad patris dexte 


Conue"^-  teeXceffiuaexcacantecorpnridi(er,&  aiterram  pfo!iernente,invoce 
I  ]*"  '  fenfibili  eim  vocanf^ ,  propter  quod  h^c  conner/iofu  (  miraculojd ,  & 

nizua.  "  ^^"^^^-'''"'^^^^^'^^^^'^•'Hptfteautem  conuerfionem  aliorum  fantio- 
rum,qu£  fittantumperinuiftbilemgratiam.  Trimo  igitur  panitur  per- 
ftcutionisadH^fCum  iiJc/r«r.Saulus  autem  adhuc f pi  idefl  ex  vehe- 
mentifpiritu  tgnem  perfecuttonis  infe  &  in  alijs  acceniens  cot^eiclefia 

2  Minarum.j»  verbts iniuriofts. 

3  £ t  ca;di  s.idesl,in  verheribus  &flagellis 


4  Indifcipulosdomini,&c.Kify2,  confM  wi<?««  I»  Chrifium,    ramglorio/m,\deofubditur. 


*Du- 


MO^,^llTEB^  Deusordinaiientdcquocunquc.ficutSaulumlupumaitoci 

*i^W«fa«rfw.PcrratrocitatemSaulic6tra  difcipulosdomi    fecitoiiiumpium  paftor  m. 

pidocemurdenuIliusfalutederpetare,quianefcimus  qujd     \iSaule  ^aulequid^e  pei(fequeris.Cliti([\}s  cniin  rcpiitat  iiD 

sV  tattuin 


10/9  AausApo/l     Cap.    XI.       1080 


flail.' 


ntariscapurprSomnibu,men.l>risclanm.  qSrarH^l^^    Z^^^^^ 

^CHRysnsT.Nondiaciili,cred£,nequealmdtaIequip    Loqucrcdominequiaaud.trcruustunc^c  '' 


«  ViiumJDeuf>ire[angc!u$> 


«  Deum  legis quxfebit,  dominum  nominatqui  de «cto  rocem  dabat. 
fa  f  igoDcusde  ciIcflibusI„quor,:]ucm.,.u,ti.)ui.pu.atas. 

f  Saluator.        <r     Vihonunci». 


a  QuTs es dominc?  Ectillc :  Ego  <Lim  lefu s,qucm  tu  pedeque    ^^ tcnpjum eih  1 
•    r>      -    n    »*.^**"'"^P°«""»"'^«-  b  f  H.i.or».  ^  aJJigabisosbouls 

ns.Durueltribiconrra  Itimulumcilcitrare:  Ectremais  ac  *  't^'**""*- 


mon 
3  co 
».Pav 


piam,  (ed  cnn-en  ob- 
iicif. Qiiid  iiiali,quod 
autmagnum,  auc  par 
uui]i  tibi  ica,  quod 
hocfacias.'       •     ■'"': 
^  *  Bernardvs. 
Vce  depiehenlns es 
Sauius,noii  e(td:fli- 
niulandi  locus,non  fa 
culta»  vlla  nesjnndi.In 
mjnib.  funr  cpiftoie    . 
crudclifli.nxkgario    ^ 

nisauaoritatisexecra   c  -  a  f  No„.«idemnt.      b  f  Lu„.i„e  cha,i»ti5. 

dx,pore(hrs,niqux.   £cum  eo  ,  ftaba^ic  llupefaai  ,  audientcs  quidem  vocem 


.res.j. 


c  .?«.?..  BE.Impiger  Dcut.ij.» 
opcrarevtbos.tfjdto 
do^aor  ecclefhx.ln  ie- 
Noa 
tn- 


emens 

'  ^''^^''^''^'"^'^''«fuitcumltupjre.      b 'f  Indica  t 


c 


a  f  Suipcfc3t,nonputa..$    efi..iiinciloeire.      „    .-.v,t.Lcrvocem,quitu.tcum  ItuDor,        U 

,        volu...atemtuamAegoobcd.a.n,.utcllc.x,r.<,.od^i.mu..,,:l,,.;:bTU'rjo,u3.'"   '"™  ^    d    ^^..rf-rr    RaB    In. 

llupensdixic:  Domineciaidme  vis faccrc  ?  Etdommus  ad  3  grem>rus ,  dukaieS 
eum  -    *^ "^ -■ ■    '  ......  .  .- -     -. 

quid 


:    Surge ,  &C  u.grcdere ciuitatem  ,  &C.  ibi  dicetur  tibi    "^  ^er^etur.nc  fandis  tri 
tcoporteatfaccrc      V.r.  autcm.ll,,c,ui  com.taba.,tur  t  do™\"i™*ctt'i"„! 


laf 


anio 


tur  Clindum  ,  qui 
Chrirti  membra  riu- 
ciclabatinrerris-&:c. 
I 
a  E^rofim  le/its.  Bed. 


o- 
i5 


ipornTdt  latcre  .    V  ui  autem  ill!,  q 

Lumine  cha.i„,is.  gtp^l,  ^  vt  l^dem  aifwt 

^^  .     ,     X  ,  j  ■ ,      quain    impugnaue- 

f  Faciem  loquentes  non  fidetant.  ^  Moda  fpome.  l-^t 

neraincmautem  vidcntes.  Surrcxit  autem  Paubsde  terra,  ^  e  £rAWExe-pIura  ^ 

K      ,       .    -r  1-        j.         -I    -1        •  1    I  _  ^r  •Manuseiusmamtusfuis  tenentet.        dilCCndi  datUr ,  &  fu- 

hapcinrqueoculis  +  nihil  videbat.  t  Admanusautemii-  pcrba  increpatur.vt  aSedm..^ 
«  ..<■.;»,«  .r,.«.x.r,x^.  ^  ^^^  trahentesintroduxeruntDamafcum.  Ecerat  tribdie  r  """"«^'luniindjgnu  Buducenu 
Nou  Dcum  vel  Dci  K  o  cxiltmict,  aquo  do-  »!"«»• 

,„  s;LS^~Sue.at..^  i<,co  co„fc.u„,us  rs^sXru"":.^^^^^^^^^^ 

bat.,c.,a.q.,oa„,=noda,cona.lc„,=.8.cauc.edci.,cepl„e    L.mvX  esS&\"dSfum      "'''''''^'"'■*''^^^ 

co„.gc,c„.^„ag„u„,r,i„h,s,na;,=a,„>e„,aaus,mi„,m,f  n™  auSl  „„  e  u?q     0^="^,^?=™ 

qi,cp.cta„s.IIcceftcn,mJiiea,lli,„i,,mpc„i,entia,h£cbla-  *  Per„  Fa-lix  cirl«,  ni,, ,  ,i„  .^T-' „      ■      ■. 

,pi,c,„,a,„,p,r„,mrana.„n.bla,|,he,n,ar,re„„ffib,l,s.Paa-  uaricaLoe  ,SdllnTo„„5r,nn^.^^,?l  S^^^ 

,l«qu,J.,„b;a:phc,„usfu,r.lc.l„a,„lpi,i,„mlana„m,quia  i  "?;,X;Rab  Sd,?^r,,^^^i^  ^ 

,gm>,ansfcc„,„incr.dul,r„c,non,„lt.„,rum6naumtta-  ba£t,°  raatcu.mrr^Zm  ^n^C    ^''''"'^Pr'''!'"''^  1^"'''''" 

lh™ans,.dOTConfeq„„,„scftm,lc„cordiam.  uXfinSchnlii  '^''''^ ''"'''■ 

crccm.S"""'^*-^"""'^"""  ^'"»'">'"i""'"»f'"i^    ^  ^;"---.BE.Oc„;i,no„pon-e„u,f„sbii„idcre,„ir,priu. 

.^^    *G,<rG.Mon4dominor=rpondetu,.Egofum.nigcni.  1^^?™^!^*  "XTS  «^''Ji'''^^^'^' ? ''''"'"^^ 

„;;,»sp,„s,egopri„cipi,-,,egove,Lman,elecula.Quialn,m  acmeTOM.quSdarn   S^^^^ 

Saute,ncarn„umdo,i!,numcrederecon,e,„neba,,&eins  hoitesSm  ateroEnHZion,^  K        a'"''!!'''''^'' ^ 

>„™n„a,:si„fi,.„a,je,ve«e,a,.dec5lohocquodc6;emp(e.  traheba„;Zm.;JupeX,eros,^ 

,.,j.,.l.ui,:F.go,umlolusN,z„eni,5,&:cq.dhocimcaudi  i  £,n4<.RtB.H,cda,Stforn,anri?^.nil!,^  ^.?1'  .  j      •    ■ 

c™S'r,,''ir:ff''''''"'''''""'°''''''''''P'''=-,*'''''''-  ^'-'■''''"'^""^Juocar:,^^^^^^^^^^^^^^ 

:Sc^ittrr„;ra'^T.-s;:„=,Sa's^ 
.!i;',o'=,'''f'''9'^-Tr«'=^''/''<'^«'^ 

.trSrzlSloJgiur*      "'"'""""""='"'"*"=•    '='"''C'|"'t,«Pf"topolt.v,r'cuela,e,fi'l',2f"um.nZv" 

,  «,.»,.,  J^rn  5;      ,        .  cuangelizareinillummGentibus.S^c. 

.dut^££^^^^^^^^  *D'ONy.s.Tantafuitineoeleua^SmcntisinDeu,quod 

edviu„cdcflicax,leddignumommacccptionc.Quapaua    vttesfcnfnrusac  uegetatxuxalms  aa.bSrinViuiS: 


NICOLAVS    DE    LYRA. 

I  Darum  eft  ti.con.ai.  cal.  idefl  ,potenticri  incomparabiliter 


turali.hoc tamen non  prouemtex impotentia  D€i,quia pofet totumfi- 

»/;//.,»  .A.  [II            "  'r""-"""'  ""■vti^ariviufcr  mulin  vnoitifianti reuelare. 

■j'iere,iieolii')'.tiiw:  ,   Cf-iK,.,.  fi        r  n-        i- 

Frrrparrt,,^.»     .   ^t-/j       -  '  ^"'^^"^ "'Jperaai audicnt .'squidem voccm ./i-;iicff,PiiK//. 

EtibidiccrurtiM  n.r.^  r..  M.   /j  .•    *    /nj         .1         ^,  ^"^^"/'"^^''^^&tonvidebantaliqHam  perfonamcuidirigeretferma 

u,tZZor,T«TV,?^     -^^^^  "'»'>"i'o^i''l'^ntfl»P^faa>.Cxtera.pate,tv/i,ueibL 

puZZlor'^  P''oc./y;«^.,«p„/.i7o.</p../..7««,  v«rf.  6      Etcrartnbusd.ebusnon  lurcUclvifucorporali-.videbatta 

*,wd,c;/«,.,.i  hyluorum.ltafn-queterfit  m  cogmtme  fupema  quMetur.ij.  Cor.xif.quam  expofuiibtdemdifufe. 

• tni^ali' ___^  *   Et 

c  hihim nnr^A^.  °-u  -^,^  ^  T  ^  ^-  fubijcitobed.endo. — 

'chabet^rcxem,rn/,i    ''r'TJ''^  t^«r^-cir;«^re-.«.e^r;^,rf/.r,*/^„j,,o/».LicctenimDcuspoffit 

icucftccon   xirF^deutrZTnmn    M?rr^^^r^^  vreiscornmimiccrtnflnxum  bonitarisfue.  Etinhoc  habent 

"'».wJ,S/;'r^  «cmpludoaores&alicpcrfona^inaliquxgratiacxcclletes. 

X)M»//;^7„,d^,j/-^'d  „«-,-,,,  r^  „u^j;„  «„•., .  "'3"i3'"s''bcral'tercommunicandi  j.Pe.4.b.f««/^«,/7«eprow 

i     ""i'UiXJeumottendittebel]ando,tatom3gisfc  toresmulttfomagratixDei. 


/ 


loS 


r 


Glo.ord.  &  Nicolai  clc  Lyra.         1082 


,  AJi«»Hidens  QuJanoncrcdebatDcumtcmadicrcfurgcndo 
A  inortgviaflciuoexcmploiftruitur.quucncbiastnduilucc 

jrcucrla  mutaiiit. 

*  c:HRVSosTOMVs:Qiiarcautcmnonbjbit,ncquc  co 

njeditcomfugcb.it,icptoptcicaquxfcccrat,con»iicbatur, 
prxcabatur ,  orabat 


ncSaulorwrimdcrentaro.-'jli,qiiosamircrat. 

*  BE.SaulusobliipeibiamdelcdedoQrinaelcgalisdcpou 
tuscft.  led  moxob  humilitatis  lubie^aionemadeuangcUza 
dum  Chri  (l  i  fidcm  leuatus  eft. 

H 1 E  R.Cur  autem  vas  ekaionis  dicitur?Ncmpe.quia  lcgis, 

&:  liuiftarum  (criptu 


Dcum, 


Vt  fcUl  quiin  oi>i>onunam  fit  anims  liberaii  i  ciotaw. 


.,.*;u, 


rarum  armatium. 


•    q  vt  lcuiqutm oi>i>onunum«i» •»""•»••"•—■■----•—•--   • 

b  -Non  tnartiu.  RAb,     bus  noii  viclcns,&:  non  maducans,  ncque  bibcns .  Eracautcm 

:.  a  .    ,  Chnih.  b    ^  M«;to»ociittrgiat«D<i,cuiiDcoaataellillumi«(iriop3uli.      _ 


"ie   Chrvsosto  ' 

HoC^animxJUiEac.a  .    ,  «.,  b    II  M"--".ttt6UtuD<i.cuiaDcoaat.c.tU.u«u,^n^^^^^^^^ 

ciderat.qua:  cibum  bquidamdiicipuIusDamakinomiue  Ananias :  &: dix  cad  lllu     j„quit,(cd & doQor. , 

:„»— i«r/.m    nrsn     h^  ^  *  «    ,  Conlitetuifc  fcruuni&uWireparatum.  M       >  j-^.„j;i- 

intcriorem  non  na              r    ^        ■          .         •     a     11      •    r          ,,    ^^.,-,.'1.^    rV^,^        & magna  diccnd; li. 
bucrai8,:potum.Ex     Jnvirudommus:Anania.Atilleaic:Ecccc^odomu.c.  Ltdo-     ,._...&_ , t 


mcdiaautcm  corpo^c 
jris&fiti  oftcnditur 


NihilalludinterueniJt.ftd  furtexcris  vidc. 


bartateviciur.ltacrc 
kitdodrina.mquit, 


ncorpo^C  ,  ,   N.hu.hu«|nteruen.„..ca.u.rc..„.-...         .  _^.    r,  ,      „,      kit doatina, mQuit, 

[lcnditur     ixiinus ad  illumtSurgc ,  vaMc jn  virum  qui  vocafui^l-cctus ,  2^  3  ^.j  g^  populos  ic  ic- 
animam    mdigenta  d.  ,  m  t.ibttiu<u,idefl,it.te.  iudsS<j.i.faie»nt.       b  ^  ideMe  ma^f»  «^»':"»^'-»^' *"»♦  r»-™"'''"      ecsvincatomnes. 


\9mi-%o. 


Jaiiarioportcrc, 

*  C  H  R  ysosTO. 
Quarc  nam  pcr  nu^ 
lumcxprpscipuisapo  c 
ftolis,hunc  vocauit, 
ncquc  mifitad  Ulius 
inftitutionem  aliqu5 
cx  his^quoniam  non 
oportebat  illum  pcc 
homines.fcdpChri 


ccsvincatomnes. 

nimora^c.Ec  vidicvirum  Ananiam  nomincinuocuntcm,  &;^     dusvtfratertgama- 

Hj  intejioieraScexKiio.cm.  ^  l^qiia;  landlisitulit, 

imuoncnrcm  fibi  manus,vc  vilum  recipiac. Rcfpondic  autcm     patatused luftinctc. 
"^  ,  oui.iupumt.mct.  ,       ,  ,  7  h  W»«r ;  ItnplcRi 

Ananias :  Dommc,  audiui  a  mulns  dc  viro  hoc ,  c]uanta  mala  8  cft  proFhetia  llai^diui.. 

-•-      ..        ,     -.         ,,-_■..     j_-: ;-i.,^.  .;„,-„  .4.,c,ft  n  «T   rrooluiitas  nondccft.         rPn<lS.  HabliaDBU. 


q  %  ttvoiui-.tasnondccft,     ccntis,  Habiiabi^u. 

3Ct  poLeitaicma"  puscQagncideft 

Sauluscu  Anama. 
"i-:     Dontinttsltju 


r   j      r~r.    :  t    «  Infanaaciuirateranaisaialafccii:&idcoincitcrislocisiin>enduseft.         , -.    »  - 

^^,^„  «„,..'2a^  n^  f  ftnclis  ruis  ftccr.c,,Ueru,alcm :  Ett Inc  habcr  j 

*""  "  '  L^tri':?";?"     principibus  faccrdocum  ,all,ganrfi  omncsqui  i,iucc.a«r  nc-     ^^    ,^„^^,,„,„ 
iiitanrem  iblum.Si-      jiien  ruum.Dixicautem  ad  cuin  cominus :  j  Vadc,,quoniamip-.]mj.^  tairiliarcni 

mul  autcm   Cnmba-        ,    ,     pxob.ndusmultitudine..ibuia.ionUavcliniegercflcarflC.  ^    l^^^Si^^l^i'"^"'' ■       cit  nOminC,kiUS,l 

l^::^-  t^Vl^^.  S  vastelca.onism.hi  cftiftc.vr  porrernoni^..mcum  co,.-.m.  ,qu,,.qu,arp«u,n 

*"j-    •3--^.         I  B,  .1^,,,;».,  a     «  liidiis,  b     f  Noniueumd;^ccbisfedbapt^3bit.  "*"' ^  "*^    *  T^,     ,  * 

f;ir^\,t1ru'rnu"S:od     Gcrinbu 

-j-plcdtum  aufeni(J.:AnaniaSVal  a    ,  In.en.ar.o..eproba.utc!cflumvas,vafaen.mi;Buhproba..o.nax.  o  /-iiHirM  U 

deinrigmsfuerit,ma     quancao}  orieaccu  panpronominemeo.ttabiit  Ananias,  &      kca;cim'«rWB 

nitedutit   Cxhisqua  fAd.saulum.  ,  V,«thecumin.adhucl,gantu.fde.  1  .S  Sci  CCllSCOirUSlO. 

adillwmdicit,6.'qua;  L  introiujtui domum,  &imponeseimanusdixit:SauIefiarcr,    ^„fi',f^eitiu  Lcii 

ille  reipondet  ,  dum  a    ^    Cuidixiniidomineqmdvisn^cf.ccre.        rb    ,    S^Brum  dicit.vt  kadou.inofcat  eflcm.ffum      J  „,.„j„ -,.„t  &  KC- 

dicit,  z)ow/ne««.</«/>x  •  dominus  lelus  roifit  me,  qui  app.ruit  tibi  in  via in  qua  vcnie-     [,  Jna"  ipeiaiu.oi^ 

t»ultlS,&C.  *  a    ,    vnoquemodo.^    b    ,    Inb,piidr.o.     •li;^.!pureturealufaaum_  mm  perfidiam  S:'- 

c  ^«««/rf.ll A B. Indi-     bas ,  vc  t  Videas,&  jmpleans  ipirjtuIantto.Et.contcltim  ceci-     ]us<:ctutuf,quaii '  I 
cium    familiaritatis  K  *  ^le  lerpentis  oculi 

aliquem  vocari  luo  ,  (Jcordis  texerat  ,  ll 

S°rnmL«t.RAB.VicidicunturAgri,autciuitatibus,autfibiin    cadcntibusrquamisfubmanuAnania:monaratunnfaci(^ 

trinfccusinciuitateproximi.  .       li^rnenrecepitmmcnte.  •,-,  j^^amterioris  vifh 

c  *  £f«m>«or^^CH;ivs.Iamautcmmctumilliu.sminuit.      RA.Quod  cadunt(quams,fimilitudoettmterions  viii 

&dicendo,£ffeoMt.qUafihoGdicat,C2cuselt,&tuimetuis^  rcnouatcTdcIcgisve  amine. 

ItaSdMofes  timct.undc  magisverbaiuut  t.mentis,quam        *  G^iEG.Carnalisvtdehccr^tcgumcn  nlUdur^^^^^^^ 

«nnrredentis  iat,&  idcirco  radios  vcriluminis  non  uideDat.^capouc 

^■'tr    ^DLniaud^Hi.:^  CHRys.Qu.ddicis^Dcusdicit,&tu  dubi  l"P"b?repugnat.oncsciusuiaa:Iunt.D^^^^^^ 

«'^•«^•^C  las^Sicnondumfciucruntp^cntiamChrifti.  "^^^""'^'^■^'""''^l^P''' ■'^''^Tcr?''"?^^ 

*  AMBR.Etcumipfereddcrcpoflctvfumvidendi,eum  t'onccec.derantabocul.scord.s.Cumciiima^t^^^^^^^^ 

tamcn ad  Ananiam  dilcipulu m  fuu  m.fit^ut  cius  bcncdiaio  laculo  cofoflus  .accret,hum.h  .am  &  pcnetrato  cmdcjcc 

jnc 


•fvimm  rc 
(ipias- 


r 


'        MirOT    aVS     DE     LYRA.  "  fuitfmilis  illi,de  qua  dicitur  cap.prxceden.qnda  pninipojitionetfi 

*  I  Etnonmanducans,ncque  bl fullcntatusiUartfmcfu.P  «-'^-^.^f^^^olorurndabatur  fpm^^^^^^^^^^ 

w    r       ij   L     •    »./,«»..  curattottem  corporalctn.  Suut  de  beato  Laurcntio  iegtiur,qHOii  y 

f  &ttm  quX difci.H^   confe,u.nter  ponitur  SauUcouer  batm^.fuperc.corum  octtlos.&tUuminabantur  .  'Konenm  at 

ftreveneratiot>erbat>tifmim,adauoiazendummittttur^nantas,cum  ^poltolus  lile  Jnamas .  ,^,.    ,r,^^liM 

ISraTattc^^^^^  iludatjmoaichrtflumconucr  9  Rdpondit  h^zv.m.feexcufando,eoquoiSauluseratfamci*^ 

fus:  fctentia &  vnafamofus,rthabeturinfra.z2.c^terapatet  rfcj;  tbi.  perjecuttone credenttum tn  Chrtlio  ^^.eUaorum  f.i< 

3  £tquircindornoIud«Saulum,&c/;()/>«m>»y-»«/i;.d«  ioVade,quoniamvaselc.  eft.r</ry?,/p«M//r4^W.aor«w5. 
yocabatur                                                          '  &  fcientix  coutenimm.  .1. 

4  1\t^.K(t?,{tn^,i>LOiefl,ierhar!oortundum.mucen\m  prtcrVau.  II   Vtportctn(5menmeum.o;crf  drfr^d;«r;0BfJ»f«rp4rrt| 
titranslatusfueratdelud^ea,&ibtcreHeratinpotcflate&famaficHt  fetjuenttbushuiuslibri, 

iiaumfuit.upra2.Tim0.rl  »^  ^F'"'"'"'^^"'^^"''"'-^"''^i"n;n..ot,ati  ««/4P«W 

5  Eccc  cni m  o.£fl  .»,«  or.^o  mentis  eleuatio  ■tn  Yieum  .fuerat au  1 3  Qoanta  oporteat  cu m  pto  "«'" '"^"22£  X 
«.«  r/^«e«dt(rrr.««»  ctlHm  raptus,  &  cxtUo  raptu  egrefius  gratius  tas  tribubttoncs  oponettranftre  '^'^/'■^«"'"''"^*^  f"  ^  J'"' 
Deoaiebat                 t          r      '                    100  ^ ^  -^tj^biit  fiiriam.ade\cqHendumdomintmandMum. 

6  Et  uidit'./« reuelationedomini.  I S  Et  .mpleans ^P^^^f'^^''^'"!"'"^^^^^^^^ 

7  Vimmhntinhmnomioc.ita^udireuelatiofuitf.bifaaa  non  16  E^cofeft.mcccideruntabocul.sc.umnqua^^^^^^^ 
folum  ieperfonajei  etiam  ie proprio  nomine.  iieH,macuU  albs&  durx.f,cut.funtfquams  ptfctum,cius  caujati 
t  Introcunicm&  imponcn.fibima  .Hacautemimpofttio  non  ramineoalummeexccjjiuoipjumexcecante.  ^ 

fuit j — 

fa   0  R  Jl  L  t  T  E  K  '  ^  confefiim  ceciierunt\ab  oiulis  eius  tanquam  Jquamx.  l  cr 

*  6  £«f*«»».or/.f.quiap?nitcnsdcbctorarcDcupropccca    fignificantur  peccatorum  ^aculx,  qu.bus  amot.spc 

lof u  fuoru  rcmiffioac&^pto  adipiiccnda  viriutu  perfed.oe.  contationcm  peccator,ftatim  rccipit grati^  lumen.  ^ 

16  Et 


\tl 


loS^ 


Adi 


-ap. 

A-  CHKys.hoceft,oraforum  obrnrabaf. 


e  Qj<oniamhiceff,^c.  *  CHRVs.Non quod  fnrrexif,  pra-dica-  i.Thcff.i. 
iiit;neqneqiiodvii].irSec1qi]id:  va!decuidenicre-por,elat 
hocdcgma.quod  hiceft  fihus  Dci,&:  doccbat,inquit,dcaor 
enimllatimerat. 


iisapof}.     Cap.  IX.         ioPa 

j  rebatdice',:Jominegd&:c.RepnIf(svideIicctfqnamis,i5ad 
cordis  vifcera  veiitatis  (agitts  pert.ifnerat  quando  dirpofira  e- 
].it.onefuperbi;Eenn-!,Guem  impMgnaucrat  dominum  cofi- 
tes.tV agcret  nefcicns  rcquirebar.intueri iibct  vbi eft  fxuus ;1 
Jeprequutor  vbi  hipus rapax,Eccein ouem  la  \  crfus  ell  gper 
ciinctarur  paitoris  le- 
niitain,quam  fcqua- 
tur. 

a    «I* 
Ch 

0:  firm 

irinereA-exmctu,  ^     efl.Fuitautem  cum  difcipulis^quierant Damafci.p  dicsali 
b  quot. Et continuo ingrcflus in fynagogas pr^dicabat  domi 


D 


Quia&antevidtrat. 


f  Conctltum  feccrvnt. 
*  Chrvsostom. 


L>iipliccm. 


cideruntaboculisciustaqualquama^j&viium  recepir.  Et  i  I"dxi  ad  vahdum  fyl- 

'■  -'-  logifmum    redcunt  . 

Non  cnim  iam  lyco 
phantcs,  6^accufato- 
rcs  SiifaHos  teitesin- 


Et  cum  accepifT. 


S  i 


Icliim  Chriftumhomincmcfic' 


num,quoniamhicc{lHIiusDd.Stupebant  aute  omnesa   ,  fadDt  Namauonurn 

=  Ir.fidclc!qtniKnoiab.int,ryftcrium.  ^  ^    J   lacmt.  iNam  qUOnUm 


C.1C  ieiunio,Si'ex  trirritia. 

Vo!jnsig'turj]liusau- 

gcriuiititiam  ,ca:cum 

manerepcrmjnt ,  do- 

ncc  venit  Ananias ,  vt  si'"''''''-'|"i""5"°"''.intiryftcrium 

nequ:sputct  coscitate  c  audieDant,&  diccbanf;Nonc  hiceftqui  expu"-nabatin  le^ 

pljanranametTe,    prO-  alcfu.quodmodopr^dicabat.        b  NonadhocvcnitqiioJf^ittant.im   diligetiam 

p:cr  hocciatfquamc.  r  l  -              ••             j             ^     --.-i     i     »'"'•''""  ^"''f"."""!,'- 

Uitnrnonopus  habe-  rulalecos,qui inuocabantnomciilud? & liucad hoc venic 

baraliadoiilrinq  ,  led  •    r»       -'i       j                 i      ?'»''-■  «'«<iiumhabuitvaasprobat:o. 
quod  acciderat ,  do-  j  "^^  vinCtos  lilos  ducerec  ad  pnncipcs iaccrdotum.  j  Paulus 

arinaerat.  autem  magisconualefcebat^&confLindebatludeos.quiha 

it  P  R  o  S.P.  Cocca-  -     -^  1 

:ilS  qilipoe    prOltratuf-  lerushomofft  Chriftus  Dcm. 

■"m^iliSS'  bitabanpDamafo,  affirmansquomamhiccft  Chrift... 
;r,ZS;r!^:^Cdmautcmim;&=ntur  dics  mult.  .  coIialuTm  fecc- 


•*  quirunt.  Nequeenini 
4  illos  vltra  ferunt .   Po- 


fteailliper  fcipfoshoc 


dicaior, 

b  Et  contin.  Implel 
fermonem  dominidi- 
csntis  ;  Qni  vu!t  ve- 
nircpoftn)e,abne.  fe. 
?ic. 

c  l<ijnne.K\  Ex "mplum  dat non erubefccndi.vbi potcft  ve- 
rasmatarefentcntias  uiis. 

ii  Cii  R  y  s.V.de  itirim  dotior  fadtus  eft  in  fynagogis.no  cru- 
bclcebat  mucatione  neq;  f.jrmu^abat  deftrucreea  inKjuib.an 
teacl3re''cebat.Nonrimplicitereratdo3:or,fedetinlynago 
gis.ka  ab  initiis  hotwo  erat  &  occidens,'.'^  ad  ccdcs  compoli- 
tus.VidcsvtminifeftamfigAuminillofadum. 
d  Panhs.&c.  Bf,  D.  Pctrus&PaulusLatina  velGraccafunt 
nomina;&:  non  Hebra;a:quia  Hebr.x*i ,  non  habent. 

*TERTVL.Paulusvetoapoftoiusdcpcrfwquutore,  qui 
priaiuscccicficfang jinem fudit,  poftcagladmm ftyjo mu 


a  Vttum in Oamarca dubitatur.ni  tamcn  m .igi? videturibi faftum eire. 
Autpsr  iudicium  hominuin.autpet  Ipititum.Stc. 


videbant  rcm  augcri , 

neque  ludicium  adhi- 

bent. 

A  Ckrvso.  Qtia-  n 

re?quia  fignu  hoc,iam 

fadum,  prsomnibus 
6  intollerabile  erat,eti5  tSauIus. 

&:quod  quinqj  8d  tria 

milliacredidexant,  &d 
_  in  /unur  a  omnibus  . 
■^  Etvideillum  iam  non 
o  gratia  leruari,  (ed,  hu- 

mana  lapientia ,  vtdi- 
5?  fcas  virtutem   viri  ct;a 


-{^abfquemiraculjs  cJare 
'       fccntis. 
runtin  vniim ludici vceum interiicerenc.  Nocc autem fi-       *  Tertv.  At  quin  lib.de  fa- 

^  &:Paulus,quifepermi  p'"P«- 

•  feratexpediriper  mu-  '^•'^*' 

rum  de  pcrfequut|one,qujB  adhoc  tempus  eiat  praecepti ,  ide 
i.iminclaufulaoftic;i,&inconfummationepiaiceptidilcipa 
Jis  magnopere  depr?cantib.ae  fe  Hierofol\m-ja  commitreret 
paflrurusiUicqugAgabijsprophetauerat,  folicitudinicoruni 
ndn  fubfcripfir,led  econtracio.Quid,inquit,facitis  laciyman 
tes  &:  conturbantes  cor meum?  Ego  non  modo  vincula  pati 
optaucrim.fcd  etiam  mori  Hierololymis,pronomine"domi 
nimeilefuChrifti. 

*  Ch  Rys.  Et  quomodo  ille  fugit.Non  erat  opus  timoris,  , 

ledciiftodiebatfcipfumuerbo.Sitimidus  fuia^et.nonuenif-. 
fctHieruf3lem,neque  ftarim  ru(ccpiiretdoarinam,remifif- 
ietalacritatcm. Atqne  non  erattimidus,fed  prudens,&:tem-  F 

.  Promde  non 
fi  cum  magno 

,■■      f     ■,  -1     •  .  ■ "       .  r-         ' — w^queL,tirittumuidcreuolen.s,quem 

la.onicenfg3udens.vti,inquit,glonamurinvobisinecclcfiis    maximeomnium  viderecupiebat,quoniam  nondumluum 
i)ei  protoicratuvcftra,&:fide,inomnib.peilcquutionib.  &c    erga  homincs  mmiftcrium  impletnm  erat. 
ptcllunsj&c,  *^ 


NICOLAVS    DE    LYRA. 

*i  Etfurg.ba.eft.Mnowmcr/jr/j'?/. 

2  Et cum  naQ^.o.con.alX.dupUdconfortatione,  fcilicet ,fpiritu  & 
corpore. 

3  ^^iXittttxn.Hic  confceiumter  ponitur  ipfiui  Sauli  bapij-^^^ati  con- 
liam  pri:iuai  io,  &  fecundo  ex  hoc  infurgens  contra  eum  perJecutio,ibi. 
Cf^aMcm.CircaprimHmdicttur. 

4  Et  continuoingtcf.  Ex  ejuo  patet  quoi  doHrinam  euangelicam 
hoiiljjbuit  ab  homi)ic,fed  a  Deo,ft'cut  ipfc  dicit  G-tl.  z. 

5  Stu pe.au t e m,&:  c.ex  tanta  m utationejubtta  ,  per  (juam  atrocifii- 
musjidet  cathtlc^perfccutorftd.usfueratcollatijjimtis  eius  pdicator. 
0  i'3.i'ih]saatcir..piocedcnifrmperdeboHoin  meius. 

7  Aflirmaus quoniam  hic clt  ChriUd esi.t^nod lcfus  Vaznen 


Idem. 


fequentium,qHod ifte  Saulus  non  Hattm  po/i  bapttfmujuum  iutt  de  D« 
tnaf.o  in  lerufalern  ficut  ipfe  dicit  Galat.  i  .fedprius  abiit  in  Arabiam  » 
tjua  luilrata  pr^iicando  reucrfus  eH  Damafcum,  deinie  posi  annos 
tres  afcendic  tn  lerufaltm  viiere  'Petrum ,  &  manfit  apud  eum  diebus 
(juiniecim.t^trum  aut  perjecutio  mota  contra  Saulum  in  Damajco ,  de 
qua  fit hic tBentio,fiierit  fafJa  c^uando primo  fuit in  Damafco  poft  eius 
baptifmum  uelquandoibtdem  rediit  \Arabia  perluHrata^Glo.non  deter 
minat,uideturtamen  mags  declinare  ad  hoc  quoifuerit  quanio  de  jlra 
bia  rediit  in  Darnafum  er  hoc  ralionabiliter,primo  quia  dicicur  hoc  . 
Cum  autcm  'mplerenturdi.mul.&:c.fx  quo  utdetur,quoi  ndfuit 
citopoH  baptifmum  eiusfedpofleaper  magnum  tempus,fin  reditu  de 
.Arab'ia,fecundo quia poH iRam perfecutionem immedi/itefuhditur  e~ 
iusaiuentusin  J-rufalemcum  dictur. CtwW  autem  ue.in  Ie.&:c./- 


t^  ucn-  Chriuus  in  Ugc  ^r  prephetis promiflus,qHod  declarabatpcrfcri  fle  uero  aiuentusfuttpcd  reduum  etus  de  hrahia i.i  Damafcu  ut  di£iii 
mrasvneris Teil.quas pnmodtdicerat a Camaltele, &pofiea  multo  efi.fliutiffis exponarur litera.Clim au.imp.dimiu. qut  fluxerunt ^ 
ic,}ctiius  a  Dcotllullrante.  •     baptifmo  Sault  vfque  ad  ems  reditutn  de  Mabta  in  Damafctm. 

°  ^^ni3uttmii\\.i;ic  confrqucntcrponittirortacoritra  eumperfe- 
pmo,cutr;dtcitur:Cum  aut.imp.di.mul  liptandumad  intcikaii 


9  Concilium  fc.trailandode  mortc etus,eo quodpcreumfides  Chri 
fiimultiirnconualrjcebat. 

tSrCufto- 


M  0  1{^jl  L  l  T  E  F^ 


tio  fanfla:  conuer(ationis,quod  notatiir  cum  (bbdit. 

3   Fuit  autam  cum  dtfcipnlts  aut  erant  Damafci per  aliquot.Sc.  vltcri' 


'r^^-tfwgenshapti7^atusef!.Qu)iponcot\tr]t\ot)etn(i€bct{e-    ucrbumidihcationrsinillisquifciuntWpoirunt  proponerc 
jr  '^^'oconfc(fionis,&:poftcafacr5communionis.idcolub    undefubditur. 

.  „[■  4  J^f continuoingreffus i)i fynagogas priedicahat dominim-.lcCvsm. 

*icumacccpiffct(iljm  confortaitts cn.^cor.kquentcrj^iohi    f  ^o^f^zw^fw/^.Exeiusfugadoccnturpredicatores  ccclefi? 

fugere 


jo8^        Glo.orcl.&  Nicolal  dc  Lyra        1086 

^    *  Io.Sicdirpicicb«.niucrM„x  «mi.us.v.  fc>c,  .Kri.    ^^^^Z^^^^^^^^^^^^l^;::^  : 
^Ai,mputrcfcaac6tcmni.Tyr.onosvcio.pto,ncj^o^^^^^^^^^^        S.!;',r^^''svl-&C,liaa,-,vttan,.iutcm,n,manutlccu.,davic.     i 


Pauli. 


partes  Syn^'6iCi!icix,vtruai  aiUcm  inimaaut  lecunoavicc 
Damafcl  infK^ias  pertulcnt.non  facile  patet.  Nam  &c  fecun<U 


Ho  1  de    rantesfurorcm.vtlutcnequoldam  calicescxi»imabat..Mar- 

,aud.b.sa.;;;!S,ero,5.cruc.atusa.nullefuppl.c.a.qua^^^^^^  rnS^^ot  JcTcoquo^^ 

""''•        cirepuctorum.dumodoproptccChriaualiquidfuftinact.  mtclugipote.tex  eoq  ^  cofilium  fcciQclu- 

Tuncenim.&tiinc  ^_, ;„.....„,„„,  f,4a,c.  dxos. 


■  Saulus. 


-._,.,-  NonfolumconciliutBffMrunttccl,  &c. 

K^i^dcC^^^^^^^^^ 

grqui^dlljcm^e  ^  acnoac,vtcnm  interficcrent.t  Accipientcs  autem  eum  dilci- 
coronatus.EtcnIco  ij  eiusnocte,pcrnmrumdimilerunteum  ,   lubmittcntcsin 

ar:iuscarccrchabi-C   puuv.  jj  •„'    „,  t„..wM,,.,,    r,.nr.Url^  innm-r.- 


2-  e  Tf.IIoc  cftqaod  GU.< 
3  ipiein  cpillola.iit  .• 

Eram  ignotus  facic  ; 
■^ccclefiis  hidxa;quc  1 
J  eiantmChiiito.ta- 


ar.luscarccrchabi-c   t,  't  n-o,-;,-.  1,^11^1  Irm    n-nnhTrfc  iuivTcrr  /:  menaudttumhabc 

tabatcoelumachbc  ^  Iporta.Cum «utcm  *  vcniUctm krulalun  , ruunmtic  lunj^crc  6^^^^^^^^^^ 

tius vcrbera cxcipic-     diicipulis,&f  omncs  timcbant cum,non  crcdcnics,c],^Ilcr c.ilci  7 

bat.&vuhicra.qua'-  r     ^^^.^^^  ,       ,-        n         j      •       '  1  8    *  CHRVS.Barna- 

ahibrauiad;ripiut:  ^  pul.js.Barnabasautcm  apprchcnlum  ilium  duxirauapostolos,  ^  basille  mitis  quida 

&:dolorcilnonmU»'  r     "■  !„.!..^..\,.LS^r..,nx^...\„J-riiMo.  .  " 


«  Bitnabas  dc  Paulo.fiuc  Piulus  J:  feip';;»- 


x.uv./iv.»  v.»..^..  ••"  .  ,i;«nabasacPaulo,fiucPiuIusa:i<:iF^-  .  ,  ■  r,-        T  •  o  ■      1         '^  C^  tnafuCruS  homO 

ius,qu5prxmiadi-      K,|-j^r3^i^;j»t;illisquommodoin  via  vidilletdcir.mum,6:  cjuialoio  crac.  Filiumautcm 

igcbatjCUm  ipfOSV  g  l  jQ^,jndoviptj:dixithiflori»pira<icab.it!fruin. 


tUbere, 


floqucnj 


^ptcrca  cnim  illos 

&c  gratiam  nomina- 

bat,&:c. 

a  CM^o.Non  ludasi. 


ri-'i 


nus,qu5prxmiadi-  ^^  ...„..,.  ..w 

ligcbatjCum  ipfosv  g '^  **'^'^'*"* '"'""' "1"*   **     jQ^,andovtptj:dixithiflori»pra<icab.it!fruin.  coalblationis intcr- 

tique  dolorcs".loco      ^,.-..,.-/.-;     ciuoniodoin  Damalco  f  fiducialitercgcrit  inno-^     pietari  quis  poflfc 

duceret  pr^mioru:  h  ^^^^^^-  '     >     1  :\\:,i,^rr,nK  .«^-rvipnc K-rMrilir  Jucialittr^  ^ '^^'^"''•^'"^•^"^'=^ 

"-      mincIeiu.EteratcamiUisintian.s,ecC.KiensRruUicuaJCiaiKti      amicus  Paulo  faft' i 

t  acTcs  in  nominc  dni.Loauebatur  quoc].Gctibus,&  dilputabai   ^  eih 

^'    Iud.xism.crCr.xcosnati..  .,  ^     .^         j  ^  4  f  B.w.BED.HiC  filft 

_  ..., 1  cumGrrcis  IlliauteqUcTrebantoccideiceu.Qaod  cumcognOj  ^  CyprmsgcnercLc 

B  fedClUCS   CUm  rCge  xr  '   iprcnontimui..fc.lftatrb.co..lcn;ir.    a  PaU(l>.a.    Vndcdoinint.srnq,.acunn;,j^ci..:tYf  P''"--  uitCS  ,  Q  prCClfl  agl  ^ 

fuoAretha,    Vt.ple'^  '''""  cu.,vostucrin,.rugi.c.nal,a„.  ,  O        ^T  r.  7^'?  X    ^  a^ 

fcnbitadGaUudeis  l  yi(rentfratres,deduxerunteumC^iaream , & milerunc  ilur-j_^..  f^^^^  a,,aiora. 
cni.n  concordabant  18  turatiuliflc. 

Gcnt.lesin  perlecu-  ^  ^p;5rf.BED.qnhoc£iaumert,&r.idquos  Apoilolosdua' 

tioneChnrtiancuum.  ^^^^^  j^^^g^^  nr,ipfeollcndicadGa!.lcribeus.c«wp/ji««e/.>«!  j/ifK^rf^awt 

i,Cot.ii.g  b  Mct-au.e-c.diJ.iii.V.^nmuvc^^  •  ecclcflC in-  ex  vtetomat.(T potha.  T>avdj bofi  annostni  vcni  lrro/oly,r>.ir.i  vide ., 

Gal.i.c.     additumeius,vtgenerahterdilctpuin^iKi.i  .  reTctrum,irmar,fiapuileumdicb.nmndedm.  Alium  autem  apo " 

tciligantur.nondum.n^P^w  "Sd.^^^^^^^^^^  qnaliquis  Itolorum  ncm.nem  v.di.nifi  lacobfi  fratrcm  domini.  Quccl 

c  Ai«.«;>/;LED.Genus  f  ;'§'  '"^^^^.J^^^^  2  fpei  mu  ergo fubtequentcr  a.r.f  t  e.c.ilLs in  &  ..x.hoc  ed  per  dies  qum  | 

inndas diaboh ^t'"'''''  X.  ai^S^  aS^     b.bes in  decim quib.cum Petio &c lacobo .  1  01  at. s cfl.Et quod epWc 

nim.ne  taluaturaViums.n.D^^^^^^  lafuad.cit.De.ndcvcn..npartcsSy..Vc^Ciiici«  ,  hoceftg 

terpretatur)aducrfitascft  ^^'-^  •^"(^'fi;^  &  fp^efco  Uxc.^^t.Loquebatur^dtfputabatcuv,  G-.cis 

taquceiunas&palmisconh^^^^^^  h  rS.Gr^c.Iudcidic.rt.qmterGrxcosdirpcrfionefuntnati 

iuna.oea.Iucusv.rid|tasfide^&pa^n^  BED.GrxcosinlemlUMucKosinDamalcociuitateGcnti, 

crgomaroaduerfita tisfecna^^^^^^  docu.t,quiainciuitatcDe.Gcnri!cs  adunanddunt  ,  luda 

datddcuadet.Grcg.IniTiorcmm    t.  iccir,^^  vcroinpcrfidiaGentiumpcrmanfuri. 

guftoinlat.tud.necap.cr.mp.,nph^^^^^^^^^  i  * l//.LcHR.Magn^alacritatis viftoria:qucporentis ho 

poll  ca  multis  a^^^-i^.^J^^^jP^^f "  f,^^^^^^^^^  ind.ciu  erat,et illos  v.ilde  meflo* faaosob  .d  quod  acciden 

^l^SlvfSur^^^iUi^^  KC./....»«.C,(areaPhilippic.uirascftSyr.a-.Tharius,ciu.t: 

n-.o  leru.^lem.Coucrlus  ...Darna.ci &^^^^^^^^  T*  S>T;««,  co,.o,.y:CH R VsosT.Licct proptcr  mctum , : 

biam  r'^J'"V^^"^:^;,^"^^^^^^  vidc  tame^cmhtant  fimul & prcd,caturum.&:  fecuriorcm fu:. 

cuaht  manus  Arcth^/^g'^.^^^^^^^^^^         rmodeftiam,  fcd  ad  ru  in  fua patria.Vidc au t  oro,quo non  omnia  gratia fiunt  ic 

lUum  non ad  Apoftolos  cuntcm  Fioi  a^^^  '  perm.tt.t  illos  Deus.etiam  propr.a  lapientia  multa  mode 

dilapulos,vtpotcddc.puiumcx.ltentcm,nonaum  reacfaccrchumanomore.Sienimabipfo  fadum  eftho. 

^  d%tlTJ^Nonqmmc.tobapt;zatuscftvcnit  in  lerufale  multomagisabilUs.Pcrmittithocvtignauorumpr^tcxtui 

GalaM.d.adapoilolo5;icd(ficutGaiathisfcnbitur;primoabiitjAta  aufcrat.  ^£.. 

: — [ ■  ■         A   V   S — D"^     L  Y  R  A  '        9  Duxit  ad  ap.fctlicet.Tctrum  &  latobutnjrai rcm  uoti. ini,ad  Ga 

*,  Cull0dit"4W«fm;p<r«..r.  ,oEtnai..il.quomodoinuiaui.do./«&«,™«*Jrto«>'n. 

tz::t:}::i!:;S::C:^  ;zEtc!iatcut„,u,M.te«.»»,«....5.«...  ^'»«  -i 

■,Cnm-ynnc'n\c.m,wediatepofidiaameuaftonm.  apudTctrum.      ^      ^       ,,  ,  ■  l    ,■   t^ 

l  Sal^\ungc  Sr.i.«;L.i«  ch>^num,,utatunc  adhucno  13  Loque.quo.Gcn.G.«r,/;fc«M«o.«mp/«r«  W.»n«/^. 

^    id...a.w.      f,  ,  lcmadorare,quibusprxdicabatChriJ!um. 

TTo^Tcl    7tZ^^^^^  ^famiUaritatcm.  .4  ^iM.lsncrantfud.ttnGr.ciatamcrtr,atiperdtfperr.on^^^^^^ 

/M*  /  ^umfaiiamtemfO>eregis^ntiocht,uideturtamenglo.diccre,quodi. 

f  inn  cr^c  ouod  cfl-etdi  fChrtftiuerus  .  X^»t  poft  haptifmt>m  e-     dtfpmauocum  Grxcisnonfuttm  \ert'.falcrn,fedin  uta  eundo  Hetfut  J 

rlZitMiaa,us,&percUq»cnsquodcffetChri  dtaaglo  qn^estmagtflraUs,par,mefcctirandum. 

r<ib8«f/j«««'«5,C.pfrfo«JJ         H        JJ  ^       '   r  \cQu(;xc.OC.mm.qttianonpoterautnfnUre,icrbneiHS. 

(aUemde  hocmuuidubitabant.  '   ,^^    .  P  <  r     ^l     .  1...,^. 

^  Lt  an.em  aUis constantior  &quiaforteplusaliisaudiueratic.,  J  6  Quod  cum  co.itdcft,,u  Chrtstumcrcdcntes. 

y  Bzr.^vMcm.aU,sconstantior,Grqu,a,vr    y        ^  ij  Ucd.cumCx.cjw^^estciuta^fitafupcrmare  medttcrraneum. 

ri"pZ\.fam:Uaritatem&fociet^^^^^  iS  Etdmur.pcr,tawgi,mentmiutt.nTharfHm,qu.cstciHita'. 

^infraii.fimuluocanturadapoftolatum.  '^^T 


ficv...  i\. 


*Fc 


, ■ ,  ■  >  ,  L  I  ■' '       '  ■        .  f 

"  M  0  H  .yi  L  l  T  E  I{  ptcrmalaqu^  priusleccrar,quouiquciu^.uiiiain.c..iai. 

* fugercpcrfccut.one quandocft perlonalis.ficut  fuitin^-  Barnabatn de fuaconuerfione uera.Et in  hoc doc^unur 

pofito,utficualeantBficerc  in  alio  loco.EtficChriftus  dirit  mines  uifamatosfugerc,doiicccontlctdcluacmcndatK 

Mat.x.d.Cuuospcrlequentur  inittaciuitatc,fugiteinaliam.  14  e<//y:cirr7«.«.oc.f«w.prcpterquodabiitmTharIum  ,cm 

3  f»nj««ftw«e.e^c.eownfffrt.quiarefugiebantcurcciperepo  petfecutiopctfonalis.  ^^^ 


loSp  Adusapo/1,    Cap.  IX.         1090 

^  Chrvsost.   Vt  igiturncqu;scx  tirrorc  hocflidum  xir.Tnfienisertimcnivir,vndeargiimcntnmdatPgni,vtTol  D 

piitct,  pnus  vthabuerunrecclcfix, nairar,  o(iv.ndcns,quod  latieflum.  Etcuiainon  lohimabitihrnuiatibuNi  bcraui, (cd 

perrcqtiutionistcmporcllierofoiymiscratvbi  atjtemrcscc  ctiamcum  (anitate  \  ir^.(qtieconrulir .  btaliter:  Ettuncron- 

cleriSjUbiqucn  p.Kc,runcpo(lea  m  Hiertjialcm  relinquitn-  dum  ludicia  (na-  vinutis  riibucraiu,  &■  ita  nuHitonon  cnge- 

deoferuens&:  aljcercrat.Noaenim.qaoniam  paxcrat,pu-  baturauirofidcs.ltac]uequeinadn:otit!niChri(!us,ii'tip  ens 
tabatnihil  opusfco  fioni.v  non  cngtbat 

aducntU.Et  piOpte.r  Non  folum  Tcro  folymis.  »  Vndedominas.Fritisroihitdlcsin  T«uraIem,^.dMfiue.»anfari9,8fC.  fidcm,  f  IC  ncqUC  ll.l. 

^uiJ,inqu.thocf.v^5P^^^^  Eccleiia  quidcm  rcr  TD^mludscam  &Gaii!aam  d<v:  Sa- 1  Nam  i'\Hicroioly- 

Clt&nOUl.CUmcnj;t  .mfeipnl.        bm  vnLfanaun.tc>npIumD.i.        c  Co«ue,l,n..o».I  crdandopcgra.         m«S  quklCm.mcr.tO 

paxj&poilqna  rai-  ^  aus  f<:mio.i.s.  fides  Jllornpnuseri- 

ftisaljutJ^Qu-aJ.os  J3  mariam  habebatpaccm ,  &:  a^dificabacnrambulans  in  rimo-2.  gcbatur.vnde&pro 

Obkclabantur   niaxi  Quiapaiacletuseft.        Siucinu!lii)licjbatur.  ptcr  fldC    qUOiquOt 

mc,vtpote(c}Musco  ^  cdoinini,  jSJConioIationefpiricus  iancd  replebatur.  Fad-um  3  moibisobnoxucrat 
nicnJitosf' muri-  Diicurtendo.pridicai.do.  in viS  c> poncbantuc 

tudiRi  aJmirabilcs,     eftaucem  vc  Petrus  dum    pertraniirec  vniucrfos  ,  deucnirec  p  nempc  vt  venicnfs 
lllnmautcm  conio-         .  r     o.      ^,  :  i,  r-     i         t     jj       t        .  •..       ..  .,,   j  ■  i  petri  vcl  vmbra,qt  c 

nebanr..^:  mao.s  du     ^^  ^'^"^^os  <]"^  habltabancLydd?  .  Inuenit  autem  ibi  homi-  g  Lmilloruobubra- 
;riineumcraiU.ViJj   ,  ,  ■        ic  U       No«nouem.r,v.rtusfitgiotiofiot.  rer,multa.n.  faaac 

iiiquomodo  bei:u  ancmcjucndamnomine  ^ncamabanmsoaoiaccnrcmingra"  rantillic  figna..illic 

paX  lCCnta?  lfi;0  V  idi  jFrater.        AeneasiiKerprctatutfrater.    b  Noncjodominifuin»n  fuam  quiritgloriam.        aUtCm  hoC  primUTO 

i  itiquid  fecer.tbellu     baco,  cjui  crac  paralyticus .  Eraic  Pctrus :  ^nca,  iancc  tc  domi       contigit.  Nam  Hgna  g 

iftudAi.lpCrnt  paCC  *  Inij>Ietutilludfaeietfieutreruusclaudus.        b  Tu.        Non  alius  tibi fternat.    c  Sinemora.   O   qUJedam  ficbatjUtal 

'■'facientcs  pcrSama-  r    ^\    'n  '  n  k  d  Quisparsoperisponiturpioomnioperc.       Uccrentur  alii,quJE- 

rianvconfufuscltSy  c  nusleiu  Chri(tus.|  Surge&fterneribi.  Eccoiumuoiurrexit.  9  dam  veroprocrede 

inonin  Iuda:a,  Sa-  f  Ec-viderunc  illum  omnes  qui  habicabanc  Lydde&  SaronaE,iot'""^confolationc. 
phorapunitaeft.  igi  d     'hlpmine  ^eneam. 

turno  quia  paxcrat  Raban.  Aeneasfi- 

icmifliora  erant negQiia,fcd  talis  crat  pax,vt  &:  confolationc  gnat  genus  humanG  languens  aniore  terrenoru,fed  Apofto- 

haberet  opi-s.  lorum  opcic  &:ore  fanatum,quia.n.mundus  quatuor  plagis 

•  Ecdefia ,  Taliavtfupradidum  eft,  infincnarrationum,&  diftinguitur,&rcurfusfeculiquatuortemporib.  variatur,qui 

pnncipiointerlcrunturf^peadlaudemapoftolorum&^eccle  poenitentia  amplc^titur  quafi  oaoannisgrabato  fternitur. 

fiaftic^fidei.  Grabatum  eft  (egniticsin  qua  quielcit  animus5gcr,quiin- 

b  £tto«ro.ConfoIatioinlaborcdatur,vndcpatetquodccclc-  iirniaturuoluptatecarnis^^dekdationefeculi 


fiatentabatur.  *Gregorivs.  Quideltdiccre.furgcnifimalaqujBpcrpe  ,.      ^^ 

_  ^     s*  Et  quid eft  dicere,(terne  tibi.ntfi  merccdis  ^.^j  j" 

cituobambulansconriderab4t,qu.TparsfitaJnata,  quxfuo    caufasinquib.rcquiefceredcbe.\soperare,vt&dc(eratrefuc 


c  ¥a6lumeflautenj.  rS:  CHRys.Qucmadmodum  duxinexcr-    trafti  derelinque: 


admultaegerat  fide  ubique  ilinm  circuncurfare  &i.  primum  gendoquifecir,&:inueniatflcn)cdo  quodfecerit.  Quod  v- 

ifiueniri.Chiandoeligendusapoftolus,hicprimus,quandolo  trumqueprophetacomprehcnviitbrcuiterdiccns:  Declina 

quendumludxis.apoftolosnonefl^eebrioscquadocuradus,  amalo&Decluiarequippeatnaloeftab  coquoiacuitfnrgc 

Claudus,  quandoconcionandum,hicpr?aliiscft,quandoa-  rc:Bonumver6faccrc,e(tmcrccdisoperainquibusreqiue-  Pf*l-Jj« 

gcndumconrraprincipes,quandoconira  Ananiam,quando  fceredebeat.praspararc.  Qui.n.declinata  malofedbonaad- 

abvmbrafanationesfiebant.hiccrat.Etvbiquidemcratperi  hucnonfacit,furrexitquidemabcoquoucuit,fcdubircgc- 

cu!um,hic  &j  vbi  moderaticrbi  aurem  tranquillitate  reserat  keredebcat,nondum  (tatuit. 

p';enjE,communiteromnes.  Sicnoncrigit  maiorcmhono-  c  5«r^f.C^emdeparalypficurauerat,furgcre&ftcrnerefi-  jt 

rem.lterutn  quando fieri  miracula ppus  crar.ille profilit .  Et  bi  pr^cepit.infinuans  ut  qui  fidcin  in  cot dc  prgceperat,  non 

hicitcuim  ipleperlc  laborar,at  iterfacit.  folum  toiporemdifcutiat,  fcd  ctiam  operaparet.inquibus 

xCHRysuST.Etqiiarenonexpe^auit  viri  fidcm.neque  quiefcau 

interrogauitvis  lanus  (icri/  Maxime  igitui  ad  multorum  f  I)ri. «S^^a. DujeciuitatcsfucruntconucrfasadDcum.ideo 

coniolaijoncm  faQurn  fft  hoc  miraculum  .   3ene  fic  di-  cnimficbantvirtutcsincij. 

N  I  C  OL  AVS    DE    LYRA.  au.utPe.utdumtranfi.  uni./.»BC/!»-//?«i»fre£/<?Br«/»<//«fr/7f^9-^ 

"k  1  ^cck.Hoc addttur ai» reddendum  laulam  (fuarr  fratres  potunut  as iui£xha')'canteit.td quo^ttm  coHfirtnationem in fide difcurrebat Te 

ftc deiucere  Saulum  de  \ctufaleni  vlquetid  C^iaream,ZS'  ai oiisnden-  trus  tanquam  boaus  pafwr. 

durnpacempcclefix  reddttantmludM pojtperjeiuttonemoccafionc^  4  Dmcnitet SLdiiiu.inChriflumcrfdentes,quifuntfan£iificatiper 

faniii  Siiphani  motam,  baptijmum, 

2  £t xdi .  Ver  multiplicattonem  Bdelium ,  cju^-quidern  multiplicatio  5    Qui  ha, Lydd^  Esl nomm  ciuitatis. 

tioneratiantum numerOffedetiammeru0,tdeofubiuur. h.m.  jntira.  6  Inue.autem.£r;>r;>»;>«r  autem  nomeneiusadmaioremhifiorU 

^lc'"!'  certificationem. 

3  Faft um  eft  au.  Superius  defcnpta e(l pr^dicatio euangelij per  Te-  7   Ab an.oc.  Et  fic e% inftrmitatis diuturnitate  & eius incurahilitate 
tf**»  m  lenif(ilem,& incidtnter prxdicatio  Stcphani  s^  'PhUippi,&  ft  fequens curatio  Jubita  mirabilior declaraturtcum  fubditur. 

tniiner coHuerfio  Vuuli,^ hic confecjuenterreuertitur  Lucat  adprinci  5   Surge  &:  dct.QMft dicat,de catero  non  indigebisleuantetedele- 

pak  propcfnum ,  f.  ai  defcrtbenium  euangeltf  publicattonem  per  Te-  iio,necparante  tibi  letlum,fed  tfia  poteris  per  tefacere. 

^^»nh&ho(.exiraft-rufalem,lt<ixistarnen.EtdiuiiicurindMas  Jecun  9  EtCOnil.i\.\t.yirtuteChri'iii,tfU£e'iinfinita. 
Jifio,  ium  -iuo  miraiulaper  Vetrumfaffa,ai  qu<£  creiiiit  multituio  magna,     i  o  Er  vi.illu m  SuhitopcrfeCle  i uratum  qncm  cognouerant  infirmitd 

ffcundkm  ponitur,  tbi ;  In  lOffcCirca  primum  dicitur;I&Q.um  eft  telonga&murabiltpcrnaturAitt  detentui». 

au.  *  Qui 


M  0  i\  .yi  L  I  T  E  j{.  bonis  gmtiis  fpoIiatus.Per  hocautcmquodaduoccmPetri 

t  ?  Fj&urnefl,&c.perti.titii.  In  hocdeditcxemplumdifcurrcn-  lurrcxir  (anus  uirtuteChrirti.fignificatur  lanatiopecc.itoris 

di  i  r.-Eiar'.f  &  pr^dicaioribus  pcr  locafidcliumad  tonfirman-  p^rbonam  fnonirionem  prcdicatorisuelconfeftoris.operan 

donieosinbons.&ianandumcosabinfirnKtatibuspeccato  teprincipalirergratiaSalnarons. 

rum.Vndcfnbd.tur.  .  .j,.  lo Etuiderunt.,&c.  /7«;  co«.  Perquod  fignificatur.quodexeui- 

6  iiueniraHir.&c.^rnitr'  paupcr  &  mi^cr  intcrprctaruf.lcfeo  denti  conuerfione  bona  peccatoris  noti  emcndantur  plurcs 

J>cr  ipfum  pcccato  diutuinus  fignificatur ,  qui  paupec  cft,aa  alii. 

Tom.vj.        M 


1091         Glo.orcl.&  Nicolai  de  Lyra 


1092 


a  NomiwTfctf.RAB.  ThabitadcHcbraBoinljtinum'Dorcas 

transfcrtur,vcl  damula.vt  m  excmplaribus  mucnitur. 

b  Dor.  ALLEG.Ideft,  damula  vclcaprea.fignificatanimam 

ftudio  virtutis fublimem  fcd  hominum  opmione  conrcmp- 

tibilem.lntcrprctationcmenimnpmioisLucasponcns,my- 

fleriumincfTc  fignifi 

cat,h?canimalia  mo 

lantia  in   montibus 

acute  uident ,  vndc 

abacuminevifusdor 

cadcs  GriEC?  nocan- . 

tur.  Sicmcritisopc-  t) 

rumcxcclfi  fbpcrius  c 

imcndunt,5<: fibi cir-  ^  facicbac.  Facrum  clt  aurcm  in  dicbu  >  illis , 

CUnlpCCte  muiguant  ♦  alnquiburdamcodicib.inueniiur.Ciimlauiflentvngucmis. 


In  loppeautcra  fuicqux- 


a 


S 


fimplicitcr  viuunt,di 
fcreto  gradu  opcris 
jOptW-  quaftfifla  vngulain- 
cedunt.uorbum  Dci 
aflidua  meditatione 
ruminant, 

t£?4UWis      *CHRysos.Qaa- 
'•  rccxpeaauit  utmo- 

rerccur  f  quarenon 
&:  ante  hoc  ffirernc  ^ 
rogatus  f"  Indignum   _ 
cenl'ebant,prora!ib.  r 
difcipulos    folicitos 
cfTc ,  &.  a  prxdicatio- 
ncauellcre.  Quonia^ 
&propter  hoc  dicit^ 
cjuodpropecrat,  &i 
itamonltratquod  ut  ■ 


Cam  pDiuefleni  iduetfi. 

qui  conucrfi  liinc  ad  dominum 

Cbnfliana, 

dam  dilcipula  nojnine  Thabira  :  c[ua:interprccaradicicur 

a  Njhil  iinpetfeftj  habens. 

+  Dorca.s    :    hxccrat  plenaoperibusbonis  6^clccmolynis 

Non  accipiens  pcrfonas.     « Quib.Pettusv(ri)it  Lyddain,        b  Non  fubitaicotsfuit.  , 

vc  infirmaca 


moreretur.Quam  cum  lauiirenr,  poluerunr cam  in  cocnacu- 
lo.CumauccmpropceflccLyddatabloppe  ,   diicipuliau- 

a  Nuraerusteftiuinquen^  dominusmittebat.        b  Sexumptudentiorem. 

dientesquiaPerruseliecin  ea ,  milcrunc  ad  cum  duos  viros : 

CaufainnoniBdicani,nevenJteiefu(e{ptoptcihuiniliutem.        almpiger  SchuinilisnuMiexcufatio 

nceftvfui. 

rogantes,  ne  t pigriceris  venire  vfque ad  nos :   Exurgens  au  - 
temPccrusvcniccumillis  ,   EccumaduenifleCjduxcrunclK 

K  Sanfteptofau&aran^Qrum  prrcintui. 

lumincoinaculum,  &circunileccruntiIlurnomnes  viduac 

a  Mifcti?  fux  mifericordem,& flent  coram  eo  qui  erat  mifeticots.         b  Non  luis  vocib.pio  dcfuntti  lcd  ip- 
tiu«  opctib.precaniiu,quia  clcciHoI/aa  noa  iuluo)  a  lecunda.Icil  ciiam  a  piiipa  inoiie  hbeiat. 

flentes  ,  dc  oftendentes  d  runicas  ^  veftes  quas  faciebat  t  il- 

a  Oiai  vt  ftiuus,Iefus  auieip  (Uiplet  vt  Deus, 


qux  prirtinum  vigorcm  qiiafi  viri  rcJTiimen  ad  tcmpus  obmi- 
ferant: \\q  proanima  delinqucnte  iui.'piicitcr  cxoranf .  Opus 
miCericordix  iiluisoflendunt,vtpdtcatquod  merito fleat  & 
idco  Pctruseiscompatitur. 
g  Etue^esijuasy&c,  *  CHRysT.Magnummulieriscncn- 

mium  qunadoquidc 

vtraquc  ficfaciebat, 

j  vt  venlqueplcnacf"- 

fct  manifcftum  au. 

2-  temquodprimumil 

5  lorum  ,   ctiaiiuuac 
huius  facitbat  dili. 

^gcntiam.  Quefccc- 
rat  inquit,cum  Dor 
casadhuc  cfUt  cuni 
ipfis  Multa  humili- 
tas,n6cnimficutnos 
agcbant,red  commii 
nster  omncs  trant; 
magna  clccmofinaj 
facicbat  rationem. 
*  EvshQ.Emisdetni 
.  tioquadr,  HoOT.l.Cum 
•^  iamomnibus  &ope 

6  rationis  &c  vitay^ 
nunciaiTetodiciiiic 

■7  tes  accurrunt  vidui, 
paupijres  zv 
tur,  tunicai       -   . 

o  qua:    facicbat    illi 
Dorcascoelo  often 


lisDorcas.Eiedisautemomnibusforas,   Pctrus  ponensge-  ?  dcme    conueniun 

aI.,«amuneIefu.non,n\neo.  ^       j  q  DcU  teaimoaia  OK 

nuaorauitjwrconuerfusadcorpusdixir, Thabirafurire.  t  Aty .  ritorumclamant.d 
..^.-„i_.  <....:..„ „...:„a.;.      ,.„.;i;,.„?       '        VI  funt^acpatricc.ho^ 


Faiiaoiatione. 


Ex  vifione  Pctrirefodit.         a  .\uxilium, 


4e!inquunt,quafi  in 
dieb.bonorum  lubi- 
ta  inficmitate  occfi- 
bunt.Scdcu  moxla- 
chrimis  infiftunt.fpS 


rem  fupcruacancam 

.^  hocpetiiflent. Difci-  ..v„„.. -„ -- 

pulaenimerat,  .  illaoculosaperuit,&  vifoPetroreledit.   Dansaaremillima-^  ^  rP^i^A^Srii?"^: 

C  Fa£iim  eH  atl.    Be-   *     '  *  aBoniopetisexemplum.  Qiiib,prxbuetatbcn«ficia.  ,   ICCUIO  gCUCiai  COr 

DA.SanaicumpecK  ,  ^    r  ,  n  .      ^  lequuntur  &  rcuo 

ixagilitatcm  natur?     iium  crexiceam,Ec  cu  vocafTetfandos  &  viauas, t  aliignauiti  4  uuntur,  reditquc  d 

"  .  H$eencptzciii<>acau(avittutuin.  j  e  lOCO  mOrtlSau  Viiat 

e^  viua.Notum  ?iut6  fadVu  eft  per  vniuerfaiti  lo  ppcn :  6c^cre- 16     ^  c^  Rysos.Ci; 

nam  omnes  eiecit 
planc  ne  iachiym 
Tccuperand^virtatisakcndunt.fanflorumauxnia  inuocant,    contnrbettir.necconfundatur. 

^bonaintermifTarecogitant^faciuntquodfequitur.  Qtiam  h  £/>^;i.RAB.Iuxtaexe»nplumChrifl;ifiIia  Archifynagoc 
fum la.Quxdc  Pctri vocatione, &c  eleemofynarum  Dorcadis  principis rcfufcitantis hoc  fadinm  eft,ad viiadam  elationet 
oftenfione  narrantur,  velneindignifignumvidev'ent. 

BEDA.Sifanftiignorantiavel  jnfirmitatcmortemanima?  i  ^pfr«jf.B£DA.l.led:usordcyrefurgentium,prtusocuIosa: 
incurruntjprorcdxintentionisinfcgritate  fufcitari  mcren-  tiS3pcruit,pofteaagnitavoce  Petiirefcdit.lumenluaecircu 
turficutPetrocontigit,cuirefte,quoddeDorcade  fcriptum  fpc^ionisamiirumrcccpit.vtacl  dodrinanicorutn  quiadi 
cft,apt^ri  potcft.  uant,viuant./?pem'fofc«.Itlifuntixcsgradusrclufcitacionis 

4  I«c<£««.KABAN.Inloco  fuperioriponitur,  vclpropteralti  4*CHRysosT.IIlicoftenditperpartemvitam  dcindcvi 
tudincmmeriti,vclpropterfublimitatemmiracuJi,quodfa-  tutemqua:inducebatur:lllampervc:rbum,hancpermanui 
ciendum  erat  de ea.  data autem  lili  manu  excitauit  illam,&  vocatis lanctis , acu 

e  Etcumaduenifrt.^fy  CHRysosTOM.Nonorant ,  fedillipcrr  duiscommendauitillumuiuentemrAiusqujdemadconf 
inittunt,vt  a  feipfb  vitam  rtti  concedatitahtc  impietur,quod  lationcm.quod  accepiffent  honorem,<5^uod  uidiftcnt mi 
elcemofinaliberatamortc.  culum.aliisautemutprajcfTet. 

f  f'/«i«*//<rfl.B£DA.Suntpi«cogitationesanim»  pcenitentis  k  DtfnjtfWfai.ContaftaManuPetriThabitarefurgit  ,  qu 
j    ,■  , '  quae  t^animam 


ta 


N  1  C  O   L  A  V  S     D  E     L  Y  R  A.  fuendisyeHtb.pauperumSedquomatnconJuereviaeiureJJemoaicM 

*  I  Qui  con.Tetro declarante eis  yirtute,& diuinttatem  lefuChri  &tame/'upradicitur,<iuod erat plena operib.bonis,&' eleemo/ynisyid 

fii.  2  in  loppc.HK pomturfecundum  miractdim  dejujcitattone  tnor  ntelius  expanitur.  Quas  hde.Ide^Jierifaciebat de Juis Jitmptibj^ 

tuxjcum  dicilur.ln  lop^c  m.Credensin  Cbrijlu/n,vt  pneditium  eji.  tum  ad  pannum.&  Juturam. 

3  J^omincThz.sicvocabaturinHebrnio.  9  EicQiis  zmcm.&cc.n  in  opere  miraculofo  elationem  rif^ret ^  * 

4  Quje  interpret3ta,&:c.£r  hoc  in  Gr<fcofermone,in  quofcripfn  Lu  yt  Deiimfecretius  &  efficacius exoraret. 
iaslibrum  &vtrumquenomeninlatinohabeteaniem  interpretatio  ip  Petrusponensge.//»  fwd 
nem,f.capra,-veldamula.Cceterapatentvfqueibiinlttera.  ■  '•  s-^>'«^j«  h  Onait.Deuote Deum qnoufque intellexitfe exauditum, 

5  Nepi.uc.ufquc&c.  sperabantenmeamrefufcitariptrwatla-  iz-  'Etcon.zd  COt.Examine(Mm.inChriilivirtute. 
nemVetri,quod&faClumfuit.  6  Duxeruntillumincoena.rije         —    .   — 
ratfMnuspofttum.  7  Etcircunfteterunt  illum,&c,^r7»0M(?ren; 
Vetrum  adpietatem,&  addeprecaadum  dominum  pro  fufcitatiene  de.. 


ij  Thabitafur..^/'off2«o»Moww. 

14  At  \\.&Cc.ic(mit.ExercensduQoperayit^,fyid?ndo  &feipfa 

tnouendo. 


15  Dansautemillimanum,&:c.£ry?c<Tp/>4m'fpr)/f<*?(?Ti«rf. 
t  Etoftendcn.  DicuntaliquiquodipfamultumUhoraueratincon.     16  Et CK.ma\.yidetes ytrtutem Chri^  inlJocfa&o.CaterapateK 


M0I{^^LITEI{.  humanam&diaboliIugge(tioneminpeccatuui.iat^^^iV>quv 

2  7»  /oppe<r«ff>w/j;r.MoRALiTER.Permortemcorporalcra  menpropterpridinamuitambonam&fideliumorationci 

iuftisqu2eratint£tabonis,fign:ficaturmorsfpiritnalis  cuiuf  tefugitadpriftin^mbonitatem^ficutiftafuit.amortecorp 

};bctpetfon?prwsbonisoperib.iuteut?,(cdpe¥  fragilit^teni  risfuicitAW. 


AdLisapo/l:     Cap.  X. 


1905  r^ccLisapoJt:     v^ap.  JK.  1904 

Jranimalagncsinpec-  a  didcrancmulti  in   domino,  FaiVumeftautem, vrdicsmul     infignc,redapudco-  I 
K  catisnullomcliusor-  aPuichraveipuiehritudo.bindomoobediciKi^moratur.  riariiim.p onu.ia nos 

dine  qiiam  ian6torii  ^  cCoriariumacuria.ueicoriatiumarorUf.  iii  humilitatem  iiidu 

excmplisconiialefcit     tos morareturin  loppeapud  Simdnem  qucndam  coriarium      ccns,  &:  nequc vilio- 
n  Faclnm  eil  a'tt.  &c.  rcs  conflindipermit- 

-k  CHRvsosT.Vide  humilitatcmac  m.AnluetudinemPe-    tcns  ,qui&propter  hoc  cenfnit  tranfcundum,qtK>niam  il- 
tri,qucdnonapudhuncmanct,nequeapudaIiuniquend3ni    liusdodrinaopushabebanteredendos, 

infignem 


^    D     D    1    T    I     0. 
Iac3.9.ybi(licitt4rm  Pofi//.Egoenim  oftcndam  illi,pef  effedu 
qu.Tntaoportear,&:c.  * 

Ht c ff «oJ ^.'c  ?m-.  >^ go  enim  oflendam quanta oporteaf  eum 
pro  nomi  ne  mco  i^AV.viJeturimpletum  quando  raptusfuit  in  para 

di/um. 


di/um,vt  hubeturz.Cor. 1 1.1« hac  cnm  vt/iorieintelligifurprtfmia  be* 
torTi  vid!/ie,qui£ excedunt totahumana  facultatem,na  quod  oculuf  non 
vidit,nsc auris aftdiuit,&c.i.Cor.2.b.^!y  fic o/icn/um  fuit/ibi,  q?  non 
funt  condign^  palfiones huius /eculi  atl futuram^lortam  &c.a-i  i;t.8. 
rf.£x  quo  oHendiiurmaniferie  quanta  oporteatpati  proamoreChriHi. 


V 


C      A      P.  X. 

hautem.is  CHRVSos.Hicnon  eratIudjEUs,ncqueiux 
,     talegem  viuebat,(edpriusnoftromore  vitam  ege- 
rat.Et  vide  duos  crcdere  nuc,nepc  Eunuchum  a  Gaza&  huc 
cuambo  fintindignitatib.magnaq;  proillis^liabitacura.Ve 
riincpiitiS,qL?ridcIe 


itiftntpropterbasdi 
gnitates.iMinime,fed 
propterpietatem.Sa-  a 
ne  propicr  hoc  digni 
tates  pofit?  funt,  vtb 
maiorpictas  oftenda 
tur .  Mirabiiius  etc- 
nim.quando  quis  in  ^ 
diuitiis  &  jotentia  a- 
genstaiisfucrit.Iama 
gnailHus  Jaus,qui  ta 
taperegr  n.itione  fu- 
lccpcrat,&:  ncq;  per 
illud  tempus  lcdio 


C  A 


cogno(certr,&:  myitenum  iBicarnationis  credcrs  ad  baptif- 
mum  vcniret,per  fidem  ergo  vcnit  ad  opera,  in  fide  vero  foli 
datnrperopcra. 

*  CHRysosTo.Excohorte,inquit,qu?  uocabaturltalica 
ffjijei^oc  cohors  efl,  qua:  nunc  vocatur  numcrus . 

c  I\cligi.&  ti.&c.KK- 
P   V   T      X.  B  AN.Et  hcecomnia 

bono  natur^&  lud^o 
,.rr   r         -t.  ■     ^n      n.  I  tum familiaritatc , 30 

a  A.CelarciicuocatainhonoMm  cuiusrdiflcatieft.  .■       .... 

Irautemquidan,  erat  m  Cxfarea  nomine  -  'S^S'^^^, 

a  Principespetfeainumericentumhabcnsfubfe.    2T.-.J»--       ^      •     Jr- 
bMilimm  Romanotum.  :>  lud^quamuiS  dlfpCC 

Cornclius,  Centuriocohorcisc|u<E  dicicur4  f»  in fynagogapcr om 

bSBptagtadumtimoiis.        clnfragtadumrcligionis,  ,  ^^     labbatUm     ICglS 

^  mandataiegcbant:ta 


d  Domus  fu.t. 


a  MiiTa*  Ronia,quzc{lin  lulia. 

Iralica,religi6rus,&  timensDeiacuomni  familia  iua,faciens  <>  menhocplusdeputa 

Hicapparet  gratia.quiaielijiofa  {^  timorataeiatomnisfamilia.a  Sinedifctetione  pcrfonarum.  _  tUr  diuiUX  infpuatio- 

bTuxraapoftoIumdiccntem.Sineinteimiforate.       7  „:  ^,,s  U^-^    .,,h-,p.. 

,  r  \  i'L-     o,    j  r^  /■  ni  qua  Dono  natura 

elcemoiynasmultas  plebi,  c<;,  dcprecans  Deum  lemper  .  8 li, vtecclefiaGent:u 

9  pnmitiua  jn  fimilitu 

nem  intctmittcbat.Et  Philippu  ni,  cum  in  curru  vchcrctur ,  dinem  Mariic  virginis  de  fpiritu  finc  virili  lemine,  id  eft,  do- 

orabat  &  muita  alia:magna  autcm  &  huius  laus  cfl,  quod  fa-  flrina  magiff  ri  concepiire  crcdatur. 

cit clccmofnnas ac  prcces  ,  &:  pius efl  in tanro  principatu. vn         *  Ch Rvs.Harcdicit.ne  putes  quodpp dignitatcm  illius ta 

de&ab dignitatehacvirum noti:m rcddit.Etmcrito,ncgs  liafadafint.Iraquequando Paulum adducioportebar.mini-  F 

dicatfcripturarum  hifloriam  fallere.  nicangeliis,fedipfcdominus3pparet,nequemittit  illum  ad 

RAB.Merit6pcrfeaionis&  opcre  vitili,fccundumillud  aliquemduodecimapoftolorum.fed  Ananiam.  Hicautem 

Vireratinterra  Hiisnominc  lob.  ffCusfit.Prsecipuumadducir,  ficut  &c  Philippum  ,  attcmpc- 

b  Cor.BE.N6virtutib.adfide,fcdfideptingcbat  ad  virtutcs.  rans  feiHoruminfirmititi.Sidocensquoniodotalibusutio- 

GREG.iit.Corneliuscuius  elcemolynje  antc  baptifmum  portcat.Qiioniam&Chriflus,ipfe,quiabiit,  apparerfcpeijs 

3ngeIorcffantcIaudantur,nonopcribusadfidem,fcdfidevc  quigrauircrpatiuntur,&:perfeipfosaccedcren6pofrunr.Vi. 

nit ad opcra.Si  emm  ante baptifmum  Deo  no  crcdcbat,  quo  dc aiucm  oro,hic iterum aliud clccmofyna: cncomiam.ficut 

orabat  aut quo hunc  Deus cxaudircr.fi  profedum  boni  ab  ip  iHis  inTabetha.' Vir ,  inquit',  pius &:  timen-s  Deum  cfi  oi do- 

fononpcterct.ScicbarigiturDeumcrcatorcmomnium.fcd  niofua.Audiamusnosquotquotdomeflicosncgligim^.Hic 

ignorabat filium incainatu:fidcm  habuit, cuius clccmofyna:  autem & militum curam gerebat , & facicbat eleemolynanx 

&orationcs Dco  placi.erunt.bono  opcrc promcruit,  vt  Deu  omni populo.Sic & dogmata,& uitaillius redta fucrunt. 

cognolcerct ,  ^  is  uidit 


N 


L  Y  R  A. 


iiiSc 


ICOLAVS     DE 
C  A  P  V  T    X. 

Ir  autcm  cinidcvn.TopquaTn/knGus  Lucas  defctipftt  ptt 
tlicaticnim  cuargelijptrTtttum  interIud<fOS,hicconfe 
fuenter  idem  facit  de  prtidicatione  Tetriintet  Gentilcs. 
Etdiuiditurin  duas  partes,c]uia  primo  defcrihitur.h/cc  prg 
iicatiOiftcundofuhdnur  Tettiper/ecutio,c.  i  z.Trima  in  duas,  in  parte 
princpaiem  &  incidentalem,(a./tquentis,ibi. EtiUi quidcm  . Trima 
aahui  m  dvas  cuia  prmoper  pr^dication^ m  Tetri  deicribttur  conuer- 
fto  Corritii  &  plurmtirum  aliorum  ,fetundo  ex  hoc  oritur  difceptatio 
lui'fori<m,<a.Jtqueuti.Trima  adhuc  tn tres,quij primo ponitur  appari 
tio angelijetundo bona  uocatioTetri.ibi.Et  cum  difceflifTct,  tcrtio 
tonuerfio  Cornelit  ,ibi.  Apcticn^i  3iincrr).Circa  primum  fctendum,^ 
Mpparitiones  aiigeltcf  fiunt  iliis  qui  hoc  merentur  ex  bonitate  vite ,  & 
ideo prmic  ponttur  Cornclii  uirtus,cum  dicitur .  Vit  autcm  quidim. 
ftcdiUus  acorporis  uirtute  &  mintis. 

2  Erat  in  tzxiz.Oufcratciuitasfortisex  fi'u,nanteratfupramare 
ntediterraneum &  cttatn  e\fGrtitudinemurorurH,propterquodin  ea 


habitabant  milites  I{omant  pro  tei>S  cuUodia,qu^  ^prnanis  erat  Jubie» 
Sa. 

3  ce.m\i.l/lef{,hahenscpntummilites  fuhse. 

4  Cohor.qua;dici.Iralica. £>-4«fm»2////i«jI«V«  deltalia,cuius 
caput  f f?  I{nma,&  fic  uidtbantur  efe  deprincipalibus  militibus  ad ter 
rf .  unodiam  deputatis. 

5  KcWsfxo.fnum  Deum  colcndo ficut  &  multialit  Gentiles legetft^ 
Mryfi  non  habentes . 

6  Eixnr.cnsDcaw.Offcnfasciitfcaucndo.  , 

7  Cumomnido.fu3.^w<jfK//(r<'>-»i/>ra^ 

8  Ficiens c\ccmo[.y.mv.\.^\cbi.ldeP,pauperihus ludxis. 

9  ¥.tdc]pic.Dcnn\(cm^cr.IdeH,omnibus  temponbus  adhoct» 
ptisvteumdirigeretinuiam  saliitis.Exhocloco  dicuntdoSiores  com 
muniter,quodfi  aliquis  paganus  conuertatfe  ad  deprecandum  primam 
eau/am  culus  per  feipfum  pcteU  habere  notitiam  aliquam  ,  rogando  ut 
dirigat  eum  adfalntemfuam,&  caueat  a  peccatis .  Deus  reuHabit  ftbi 
defi.ie  caiholica  quzntum  nece/farium  eH  adfalutem,uel  mittetfibi  do 
liortm, 

*Isuidit 


M  0  P^.A  L  l  r  E  R,.  to  PctioEtcxhocdiciturcoitcradodoribiis,  quod  fiouis 

"k  i  Fir au.quidam erat in  csfa.nomi.Corne.  Qiii  ficutdiciturin  dciiote  fc  habeatad  Defi  &  iuflcfid  pie  ciga  proxmium,!gno 

tcxtn.niucbatdcuotcergaDcumjSrpieaciuflecrga^ximu  rct  tamenaliquirldcneccfrariisad  folurcJDcusreuclabitrbi 

tti  myflerium  inc.irnationisignorabat,  inquo  eflfalusom-  pcr  f  .uetperdodorc.&proptcrhocdixitPetrus-nf.co.cap. 

niurn.proptcr quod  Dcus qui  vult  omrcs  faluos fieri,&'  ad  a-  In  vcritate  c6pcri,g)ron  efl  perfonaru  acceptor  Dcus.fcd  \rx 

initione  vetitatis ucnircptouidct  fibi de doftore bono.f  bea  omni geteg timct cu,& operatur  iufiitiam  , acceptus cftilli. 

to  Tom.vj.        M    a 


190) 


Glo.orcl&  Nicolai  de  Lyra        \c,o6 


^  a  IjwJif.RAB.Noninno^tc,  noninfomnis.quiaGcntilcs 
A  grollo  lenlu Ipirituales  l^:  nivtlicas  vihoncs  viUerc non  con- 
lueucrant.In hocetiam dcciaratur  myacrium diuinum  Gc 
tibusfincfigura&iarnigmatenianifellanduriicflc. 
b  //ino./«>.BE,D.Bcncoraculum.bapiUaiipcicndi  nonaho- 
raacccpit,  quia  in 

inoaeilhus  bapti,     jj-  jjjt  j„  vilu  manifeftc  quafi  in  nona  hora  dici,  ani^cliuiu 
Zin.1useratquilpi- 7  *•'  "''^*'' *                     ,  ^.    ^      '                  ,.,  .      ^  i-      a^;;!^:,-, 

iitumltuaidit  no-  bDeiinrrocunrcm ad {c,5c.dicentcm  libi  •  '^ ^'  '  '^  "^- 

nahorX  *-  aQuiihomoinfc.iorangi-la.         Non  wnitn  in  f-ciem  C'-cj^ilii' 

,uixic:  Qais 


nc  proucnir  vt  Dcu  pcrfcite  agnofccrer,S«:  incamationis  cius  ci 
myUcnumcredi-rer.quiccnusadiacnmontum  baptifmjtis 
pucnircr.Pc-rtiJeergovcnitadopcca.ieclpcropeMeftlohda 
tus  in  fid«.Vedibi.ilum  itaqucantc  graius  cll ,  ouia  qui  prius 
credidit.ipfv;  polt  virtutum  gradibusad  portcaditum  afcedir 

r.ED.  Cumelcc- 
1  molynisprccibufq; 


finc 


Ra  B.Gentilcsin     tuens  cum  cimorc  corrcpcus 
K  feculi  crcdcn-  d 


Corneli .  Ac  illc  in 

b  Ad  quid  rciHAi) 

cs  doininc  ?  Dixic  au 


fufcoptis  mox  do- 

tiorlal.itisaccein- 


a  Devalle  Oemilitjtis  cuint  oliiiutititur  Ueus 


+  Tob.  iz. 
c.x6.difc. 
dcinde  in 
fi.i.  q.7-C' 
non  onv 
nes. 
Dc  con. 


rarii  funt,  h^cctia 

horadcdicatur  ora 

tioni,  ficutpriiisin 

Petri  &  loannis  c- 

xcmplo  olknfum 

fuit. 

c  ^Kg.De.icCnKy 


hic  dicec  cibi  quid  ce  oporreac  faccr 

4  N'on  diliulii  obeJirc 


:>  ri  lubetiir  manite- 
A  Ile  innuitur,qii6d 

clccmoIyn:s  ix:  pr^ 
^  cibusplenamiioti- 
6  tia  fuxlalutis  qu^» 

rebataDco. 

Idp-^h    £f».CT.RAB.niC-t  ■ 

8  incipitrctnbunovt  "' 
qui  nufcncors  elt, 
milcrcatur  tuiDc' 
quia.Buj/;  tujtrtcor- 
lics  yquomam  mifiri'^ 
(ortiianiy^i.  E 

i  inlcp.  a-Chrvs 


t  famili^- 
»cs. 

+  adljacre 


X  onon  a  folo  cogno- 
m:nc,  icd  ctiam,.' 
U;co  manifcnat  ii.-  ^ 
1  t  inm. 

r>  E  D.Non  ipfc 
^      .,,         .       _  r.    /1  j-       'Corncliiisadrctiii 

miljc   illos   m  loppen.    Poltera   autcm   «icj  ^j^^jmf^.^^^^^j^bapti 

I  ^z.Tfn-ia  crat  tota  fa- 
miliacius. 
lopp.RAB.Ciiiitascfltcna:  promiflionis  mari  Tyrrheno^ 
proxima,&:inipluisor;ctjlil:ttoreiita,  inquam  lonas  dclce 
dens  intrauitnauem,M  fugcict. 

K  HoJpitatur,&c.Bf.D.\  lofpitatur  Pctrus  in  domo  Simonis.id 
cft,obcdicntis,quiellcoriaiiusquiadc(ltcrccclcncibilil3cn- 
ter  habitat,ubi  funt  obcdientcf.qui  cattigant  corpus  &'  tetui 
tuti fubiiciunt.tianlgrcfli  fludus faculi libcrtate mcnts.con 
flantiacnim  fidciflu>nm  eloriam  mudi,6^  tCfrorescotenut. 


Wrftice.    tcsnonxhora:ope  c  ccm  ilU  .  t  Orationcs  cux  &:  clccmolyna-  rua:  aicendcruncin 

f«Vtiettibu«inc<rlotibi.        Qiiia  omni!.ui bcncficij  piacbuerjs.  b  Nei)in;T«iiilMi%Vic. 
'^  ^        ,  c  •icxui\ij>iiniilKiliu» 

2  memoriam  in  confpectu  Dei  .  t  Ec  niinc  micte  viros  iii 

P  aHaacnusignommtibi.  b  AddilUnaioncmco.urii.incuiiis  aouiohol>lubatur. 

^^  pcn,& accerli  Simoncm  auendam,  qui  cognoininacur  Perrus  : 

i    *  j  Adcuiusii«F..-.c.uijui  ?■.■:«  cogiiomcnjiolituincH. 

hic  hofpiratur  apud  Simoncm  qucndam  coriarium ,  cuiu^  ell 

di(l.4.non   sOSTlQuarevidC^^cK  Tynhenum. 

**"""*'•  u  angelum  >  Etiam     domus  iuxca  mare 

fi?mat'otm'm^^^  1  Ec  cum    dircefTiirec    angclus    qui   iocjuebacur  illli  ,  vocauit  9  ^ e^^ ''j;;^^^^^^^^^^ 

rcm  Petri  ,im6n6  vn  aAmpliotcmnumcrummittit  icftm^m.Sftellcsidoncos.  I  Onon       l  g 

illms  fed  ahoru  in-     duos  t  domelHcos  iuos  ,    dC^  miliccm  t  mccucnccm  do-      m:nc,  icd  ctiam,, 

firmOrum  .    Nona  aExccntuiumititibusfubditisCbi.  .  Qui libi angclut dixe;at, 

autem  hora  quan-     minum  cx  his  cjui  lili  t  parebauc  .  Quibus    cum  narral- 
docur^dimitteba- ^-:.  poftvinonemcoindij.  iz 

bamTnVcr»"'^'«^q"'«f;^»''l"      fcC     omma 
Vicb4at.    inpreciliusijicom      ' 

puniftione. 

RAE.Nonfatha 

rx.lnhocexculanturapofloli  Gcntibus  prardicantes  5i  eas 

baptizantcsiquomodo  tnin"i  ^clarctur  ab  honuncquod  ma- 

nireflabatur  ab  angclo? 

d  l»rroettn.tfdye.RAB,ad  fcforfitansvocantemeum,&datur 

cxcofandioccafio  Pctro  /uda:is  contra  eum  difceptantibus 

&:dicentib.Cur  introillisad  virospra;putium  habcntes ,  &:c. 

e  Cornf/;. Familiarira.'.  oacnditur,qua  nomcn  Gentihiyhomi- 

njs  notitia;angeIoiumeflin(ertum.  „    .    . ,.  .  ,.,,^  -  ■    ,  rr    /-         r      ^,,.^..^ 

f  ^n//fmrw*CHBVSos.Videangdumnonflatimdicc-  1  frcttwrfj/RAB.Nonair.cumcuigilaflctCorncluis.cuinec 

rc,adquxdicendavenerat,fedpriuslolueremetum,&men  pro  fomniumnccincxtafi.fcdni.in  tcflcangelus  uifuselt. 

tcmflliusfublimiaconteinplantem.Etenimafpetlu  tcrritus  m  Duosdome.&c,liE d.Tics  mifitCornelins  ad  Petru  ,  quia 

crat.icd  mctu  modcrato,8t:  folum  animaducrtcntem  facien-  credens  Gent.litasapoftclica:  fidei,Europam,Afiam,Aphrj- 

te  /viox  vcrbametumfoluunt,im61ausinjllisdiaa,qusetor>  camq;  fubcgit,p3rtimfludiismiliraribu.s,hoc  cftinuantiap- 

r  midinis  afperitatem  mitigabat.  dicandi,partimdomeflicis  negocnsoccupando.  Notandum 

Bonaopera&:elcmo(yna:angelicum tcmperaucruntful  aurcm,quod unus  miles&:duodomeftici mittuntur,quanto 

gorcm  vtpofletfurtinetc,  enirofortioresrantopauciores  in  ecclefix  membris.  Inuc- 

Hom.  19  I  Ora//o.t«tf  €?•«>•  AGREG.Cornelais-Centurlocuiusclee  njesplures,quiaudirequamquil'ciantverbum  dicere. 

fuperEze  mofynx  antebaptifmumangclo  teflantclaudataifunt  ,non  n  M»7«f.-».RA.Nondicitdomefticosn-ietuercsdnir.,quiadi 

cbicl.        opcribusvcnitadfidcm.-lcdfidcvcnitadopcra.  Nam&:  ci^  jcerateurcligiosufuifletimetedomini3,cumdomoomnilua. 

an2elumdicitur.Orationcstue,&:cleemolyn2eal"ccnderunr,  o  Quib.&c^ CHRyso.Vidcquam alienuseftafaftu, nohdi 

inconipcaumDci,  SienimDeuir.vere&;antebaptilmum  xit,vocatc  mihi  Petru.fe  itautperfu.iderctnairauitomnia 
non  crcdiderat,quid  orabat  A''el  quomodo  hunccmnipotes 
Deu j exaudierat,fi  non ab ipfo fe in  bonis pfici  pctebat  f" Scic 
batigitur  creatorcmomniumDeum.fcd  quodeiusomnipo 
tcns filius  incarnatus cflet,ignorabat:neque enim  poterat bo 
naagcrc.nifiantccrcdidiiret.Scriptumnamquceft.Sincfide  n 

ttcbr.  II,  impofl[ibileeftplacereDco.Fidemergohabuit,cuiusopera  maneret,illumfortafrc,dcquodicitIob,quiapeilecarne  m-  (1.7.1 

tiones  &c  clcemofyna;  placcre pot«erunt.Bona  autem  aftio-  duifti  mc.  •• 

'^      ^ nc ^ApP'^'  _ 

N  l  C  O  L  A^  S    D  £    L  Y  R  A,  He/<eno,i&/.foftcaautcm.  Cw<ipr/rw»(rwrf<c»«r.EtcuindilccffiI. 

angC.Difp.irendoab  eo.  ^amftcutinpoteiiateangelicflformare  cor  i 

:Bf  I  Is  aidit.I {icfecundo poniturangeli  apparitio,cumdicitur.IS  ui-  pus  ut  app.treat,tta  &  diffoluere  ut  non  apputeat,  uclfubtto  transferre 

dit  m  uifti, Cor;7ord/i  jcdicet quia  angeltts  apparuit  ftbt  m  corporf  afiii  ipfum  ad alium  loctm,  unde  uideri nonpojjn. 

fto,utpatctexhocquaddiciturhic,  9   Vocauitduos  domcfticos&:c.£)erf;<o/i«5(/owjff?/w«o«  M/wi 

i  Ange.Deiintro.3dfe,&:diccn.Koce/fn/5/'///.  miturhictfuodeifentii-nentesdominnmfquufuprain  prin  ctpio  isttiu 

3  Corac.ln hocexcttateiusattentionem.  capiculieiat  cxprcJ]um,(;HodCorneltUi  erat  timens  Deum  cumomm\ 

4  Atlllcintucnscum  tim0.correptus.T»roprfr/"«/^oww/»/o//t«  domofna,/edintsU  mditeexprimitur  quinoneratde  domofuajfed  de 
frocedentem  de  vultti  angeli.  iiiins  Riprndiis  in  propria  domo  uiuebat. 

5  Dixit.quis  cs doa\i.yidebatur  enimmaior homine.  10  Exhisqali\.pi.Erat entm de tUis centummilitibus qui  eranteif» 

6  lyiKitZincmilli.^hlonrcfpondit ai4tem ei  quis effet,fei (}uid]Corne  bietiis. 


Idque  fingulari  rationefaciebat.Non  cnim  uolcbat  id  folaau 
thoritatepr?cipere,&:  accerferc,idcirconuncnanat,tam  mo 
deratus  erat  vir,tametfi  nihil  magnum  cogitari  poterat  dc  vi 
ro,quiapudcoriariumdiucrterat.  \.^ 

si^CyRlL.Ai.Ex.Bencautcm^qu^d  Pctrus  apud coriariti 


Diuilio, 


i/tf  vtile  fore:,unde  -pidetur  fmffe  angelus  cuflodite  Cornelij  deputatus. 

7  Ot.mo.fi\x  Uciccmo.tMx^SfCc.SiitcoramDeoacceptottpropter 
tjuod prouidit  ttbt  dcfalHtis  tUK  dotiore, Ueofubditur,  Et  nunc  mi tte 
itC&patetlitera. 

8  Et cum  d\i.Hic confcquenter defcribitur uocatio 'Petri,& fecunia 
eius receptio in  domo  Carneltj.tbi.  Ahera ai; tem  dxC.Trima autcm  di 
mditurin ditas,qm<i  primofQnitHr  miJIto  nunctQrHm.fecundo  diuina  rew 


iiQuibus  cum  mx.Qmniz,Ahangelofibidi(ia. 

U  Miiitil.inioppcn../ff/7Merf«i:/«/«T'e/r«OT. 

14  poftcra  au. Hic  confeduenter ponitur  reuelatio  faBa  Tetro,&dii'' 

dttur  in  duas  partcs,quiaprimo  ponitur uifio  Vetrifecunio  vifionitex- 

pofitiOtibi.Et  dum  intra  (e.Circaprimum  dicttur.  Poftera  au.dic 

IJ  efl,immediate/equenti,qw.t  nmcti  Cornelii  recefctunt indie  uifio 

nisfiiiifaQiKi&fecunia  iie  nenerunt  in  loppen. 

i<  Afccn- 


3iui 


!097  Adius  ApoHol.    Cap.  X         109^^ 

.^  a  Afpio.BE  -D  A.A';nl;fcra.i^pp3rcntibLi$iI!isfciIicetquia  culiqna;rcre&^fa!u3rcvcnir,quodindicau?tcnm  eadcm  ho-  D 

ConicliO mifii  hint.id  cft^tantum  piopinciuantibus,  ut  uidc  ra fupcr  putcum  S-imaria:  fedit. 

nptircntadofiioSimoniscoriarii.  d  C«w<>yi«.RABA.SahitemGentinmcompatiendo  erurit,q 

b  '/ nf-pc . 'A-  Cv R 1 1. L vs  A L E X  A  N D R I .  Petrus  vcro  apoflo-  nunc iu  Vifionc o(lenditur,qux' idco  fexta  hora  eft  vifa ,  qiua 

Iiis,cum  eilhin  Ioppc,&orare  vellet.alcenditin  fupcriora.E-  fextaastate  feculi  ert  fada. 
go  (latim  &.'  h.  c  ip-  t  CeciJitfupcreaititne 

linn,  GLiOd  noli;;tin-  Topp?.        aSiiperiorimyftetiavirurusquaCotaiamilcenditvifioBi.  f/j,2i!rc.  C  H  R  V.  Quid 

fcrioribusorr.rc,  (cl      icerillisEtciendbusix: ciuicadappropjnquaridbu.s,  alcendit      ci\  iK^xaa.  Suiriti.a 
alcendit  ad  iuperio- a  aDjtur«emi.iuniorindiiiiahotj.  I  lis,inquit,contC!npla 

rn.nofaiftradiciac-i^  Petriisin  fupcnora.^vroraretcircahoram  iexcam,&:cum  c-    2.  tiofjaae(tmi!!oqua 

Omij     cipiO- NcqUCCnim  ta  Iciunu&oiationisrimnKi-.nturcxempIa.    aHif.oric^-.velGantib.ptaJicate-        b.Miniftris  pranjium  fl  dicerCt  qUlS  ala  CX- 

♦**       napodoli  COn(?!.Um   ^      ,  parjnub.        cDefur^imidetoelo.velaOeo.        d  Humanam  natuiam.  .^  CCflit  eCOrpOfC. 

exfupcrfiuo  fupersoj  iurircr vbluicgurtare.Parandbusautemilliscccidic  iupcrcu  ^f  cdum apcr.B  Ejy  a. 

radolcffirad  Orandu,  aEtinutioateitenis.     b  Eli)rienscorpore(piiitufrtiatur,la!uteGentiun)quas  conueiteteiubeiut.  Apcrtio  CClirCUclatiO 

fcdqiKintUmC^Oar-   ^  c.So,ttercrauo„ecte.nen«,eidm.na«ue.at;one,.,i,iritaIi.  Corpus  Chrift..  J  ^*^     faCrameUtOrUm 

bitror,vtofic  eretur      mcntis  exceflusA' uidiccxiumapertum ,  &  deicenden.svas   <jcclcfttum    proximo 

^.,n  f 'n^f,;,r  ^i  n-,r^r      /^  3  Qiiia  fincfeminc  cor.ccptum  candotcm  caflitatis  €ufti.'dit.  Quia  mor.uum.        bQuia  tcfuctcxit.  f,^,.,.f .« /^^nf.i-.  ,.  r\..f; 

qUOJ  lCtlUSga  rror-   j.  ProptstdeitariscoiUortium.     EuangdiismusdeChiUtofuni  fcripta.  id  cliq  Kauorai.gulis,  _  rilll.ra  VJtntlDUf.UCll 

tuiis  crat  cuni  Chri-  ^  ^^  ^  cQuiadeccciodcfcendu.  '  gnatinhoccelos  Gc  ^,.. 

fto,qua;fur(um  funtg   quodda vclut linrtieumagnuquatnorinidi,s*iubmittidece   8  ttbus  efleapeVtos,ck;    "S^t"-'"'- 

qua:rebat-,  Vbl  Chri-h  aQuiaccclefiagcatialiipituenientisfpitiruseonfetuatur.        b  Animalium  gcneta.    Tria  geniium  ge-     q  inttOitum  CirC  pandS 

fiUSCftlcicXVeraDci     .     ,    ,.       ""-1^-:""-"-"«^^^^  «""=«•'«-  H^rcna-.  terren.s.^        _  ^  ^^^^ 

(edens :  6c  non  qux  ^  iom  rcrra,m  quoeratomnia  quadrupedia&:ie.-pctiaterr?.&      „  yasquod.  B  e  d  A. 

1  (nnpr*rrram    T'liu-i    V  Vitulenti  Sc  dolofi.        a  Superhi.        b  Ad  cuingelizandum.    Ite  baptiiate  om.&c.  I  ^  Prrleria  inriMtiinfhi 

}  lUpcriCrram.lJUCa-IV  cln  Gentib.quodft.erant.acfac9Uode«.        Recpem  Vnitaiemcorpocisecclcfix,cuim  Petmt  IlCtlCIiaintL.llUpt.Ol 

fceudcb.u  ad  iiia  re-  .  r  n  j  ^  ptinceps.        1 1  liueritatc&;  tide  pra 

a3.adi!]afa(^!gia,dc     voIadliacgli.EtratlaeilyoxaaeumiSurge  Pettc,  ©""ccidc-  4-dita.LintiKuin  aa- 
quiousdicir^.'domi-  1  '  temtintancn  conlu 

nus.  Qui in  tc£lo  cft,  mitjqu^ueftes  aliaS 

nondcfcendattolIcrctunJcamfuam.  _  corrupit,iofidelisexcluditdecordc  corruptioncmalajcogi- 

c  CircaijomTnftxtdm.ii  CRvsos.Videquomodofpiritus  con  tationis,ricincofruptibilitef  fitmatus(ide,utprauA  cogjtatio 

ncdit  tempora,neque citius,8i ncquc  tardms facit  hoc,a(cen  nc,quafi a tinea non  rodatur  in  mcnte.  A lirer ,  Tinea  ha;tcti- 

dit,inqiiit,Pcrrusin(upcriorcm  partcmdomus,  vtprarctcir  cus  vcftem  domini  conuperc  volens.lcd  non  i:alens,g)inil- 

cahocam('extam,hoccft  feorfum,&: in quietc quaii in  caena  larunicadomiaict^fignincatum.qua  m.litcs  no  diiiiijait  . 

culo.  Quatuorini:iaquibus"lintheudcpendcbat,quatuor(untpla- 

*TERTVL.AtquifaciliusinucniasPctrum  horafcxtaca  jisorbisqb.extenditccclefia.Velqjatuorifiitia  'E-.iagclaliE 

picndtC!bicaufa,priusinfuperioraadoranduafcendi(rc,quo  quatuor(unt,pquos  eccIefiacxleitidonoin":buta  lubiiroat. 

_^j^  magisfextaclieifiniriotfijioh'jicpoiTit,qua;illudabfolutura  fT  Z;>j£Af«m.Proccclcfia,procandorefanduatis,&:morrifica 

*"    po(torationcmTidebatur,Porrocum  in  codcm  comentario  tionecarnis. 

LucE.&tcrtiahoraorationisdemonilrctur.fubqai  (pirira        *HJE.hiadlibusquoquc Apoftoloru  liritcu  illnd  qaod  Li.ii.in 

fat^Qoinitiatiprocbriis  habcbantur,&:  (exta,qua  Pctrusafcc  quatuorpnncipiistettio  Pctro  Apodolo  dcmoflr.icur,  vane  Ezec.c.35. 

ditinfuperiora.St:  nonaq ua  templum  funt  interrogccfli, cuc  tatcm credetii*i  rigaificat,qux  in arca  qtioq;  di.iiuii  cotinet» 

noniiuelligainus  (aluaplanc  indiifctentia,  lempcr,  &  ubiq,  i  Deca.in  rer.il A 3, Indc  moncmur.vtvh!  caput  n-ifltu  eft  6C 

&oitcmporeoradum,tritrssiftashorasvtmfigniorcsinre-  radixcuiusramifumiis,illucpenctrctancoia  fpei  noftriE. 

bu$humanis,quxdicmdiftribuant,qur  negotiadiitingiit,q  K0mni<i^Mj.BEr).Onines  Gentcscrediturx6«:  in  vnitatecor 

publicc  refonant,ita&:  ib!emnioresfui(r.:in  or.itionibusdi-  porisChriftiaQ*umcnd.E,vtomnesefficianturmembra  c.us. 

uinis,quodetiamfuadeiDanielisquoqucargumentiitcrdic  Oflin.^Ma.s^r/^-r.BED.  Animalia  illa  Gentes  funtin  eironbus 

orantis,vtiqueperaliquarum  horarum  exccptionem,  non  a-  lcnmnndx,fed  trina  fubmifiionc^id  erc,myftcrio  ttinitatis  m 

liatumautemquaminngniorui.iicxindeApo(lohcarum,tcr  baptilmomundatx,quxrelidtahominis  imagine  bcfliarum  p 

tii,fextx,nonx.  &  lerpentiumfiguras  famp(crunt. 

RAb. Alialitcra.Iti  catnaculiim  ctiam  vidctur,quia  Gcnti-        Be D.De ommbus  malis dicitur.Homo  cum  in  honore  ef  Pf ^S.d. 

Iispopuluseftquafifupcnordomus,(ynagogaucrocftinfra  fet,nonintel!extt,cofnparatuscrt  lu.in.Virnmautem  ideft  ?  „    , 

quiamundoimmerfa.I»y«.  corruptumhomincmSalomonollend.tdiccns.  Deumtime,  "CI.12.A 

BED.Significans ecclefiam  rclifta cupiditate  terrcnorum  eir mandata  eim obfetua,hoc  e(l vmnis hnmo. 

conuerfationcincflishab.turam.SextahoraPetrusintcrprc  1  Oiatie.Mundamortificij&ntada.vthoftiaDeo  facias,  ut 

cescfuritifalutcm  utique mundi,quem  lcfus  lexta xtatc  ic-  crutidc  vctuftate in  nouitatcm  tranfeani. 

__^ ^ culi ^lAan. 

NICOLAVSDELYRA-  .7  Qu^.mUdenyanguLis. 
*  l  Afcen.Pertusin  {a.ytibifecrctius  *  deuotius  orartt  anteco-     8   Submitti decoe.in  tei:Verihordasinarigulisi.gjras. 

f>ie[iionem,f/cut,etramdeheatcFancifcole^itur.  9  In  quc e.omnia.  qni  idC-  J  d eH  anin^atta  tmnjunda  fccundtm  le 

i  I.t cum cCa.v. ^u.l.Oratrone tar/ienpr4cmi(ia,vt dinum  eft.  gem  Moyft per  quet  inteiligebantur  Ccraila ,(iuoi  \itJxiubjr,iii...tan-' 

J  Paran.au.tl.&c.exccf /i eii  rapiuafenfib. cxteriorti/.  tur  vtimmundos.nec  ettamcum  eis  lonuerfabantur .  Vcr  ejujdnipf  lita 

^  Etuidil.Y. fwneimaginaria,  tameninfpeciati intelligcbanturait.m.Ver/erpeiia  tnmi!  ^jT  vcf,er,o 

5  Cxlum afCttum.Sicut fieri folet in cornfcatione'  pleni.Ter volatiliafuperbi,qu(Cvi:iaitt  GentiUb.abuiiJabani. 


■  10. 
J- 


5  Etdcfccn.uas.quoddam,uc.hn.ma.£»;f«vf/«;,  quiatotintt    10  Etfa.cftuoxadcum.D^c*/i 
'ratimfiginarta  vifionc.  11  Surgc  ^c.occi.lntcrficiendoin  eis  vitia. 


A"  Et  nnn. 


M0I{^L1TEI{.  tcligionem  tranfeuntdeftatufcculin.  PerPctriTmucroqui 

ic  iTaran.Scquitar.  ccrcmoniaslcgisnimistencns  abominabatutcomcderc,  li- 

5  Etde T.eirc.Per  illud  uas litcralitcr  fignificatur  ecclcfia,  &  fignificantur  rcligiofi  nimis ccrcmoni.-iles,  qui  horrcnc  talcs 

3  animalia  immundain  uafc  exiftentiaGcntilcs  fignifican-  rccipere,&:  fibi  p  profeflione  incorporare,ci!m  tn  aiici'i  ma- 

urquiproptcr  idololatriam  &:aliavitiaimmundidiceban-  gisproficiantinreligioncgaliquialiiquiiiidebanturiiT  feca-  w^ 

:ur,&:tamep^nitcntcsrccipicndi  cratinecclefia,ficut  Dcus  lodcuoti,vndcdf  incollationib.patrumcfollationcPafuncii  * 

illcndit  bcatoPctroin  vifioncift3,proutplcniu$  dixiincx-  abbatis,cpabbasMoy(esquimetumortisncccfiirarccopul- 

^ofitioncliterali.  fusfugitad  monafterium.miiltoplusprofecitibidemqalii 

MysTiCE  ucropcriftudvas  rdigionisftatuspot  defignasi.  multiquinuIlaneceffitatc,fcd(bladcuorioncfuerantingref 

Pcrquatuor  initiapcr  quxvasdccoelofubmittebatur.qua-  fi,idcodicitur  Pctro.i.Pr^fidentimonaitciio. 

tuorreligionu patroni  inftinflu fpufTandi^f.B. Aug.  Bencdi-  n  Surge. Ad peccatorum contritorum rcceptione m. 

"US,Domiriicus,&r  B.Francifcus.  Perimmundaanimaliafi-  t  0f«c/f.Eosg[tumad'infoIentiafccu!aie,&:w4«£.'w.co,s,incor 

gnificantur illi qui  p^nitcntcsdccontiaftis  imraunditiis,ad  porandoperobfcnjantiamieculare. Etficdcipfis potdici. 

rcU-     '  Tom.vj.       M    3 


1099         Glo.or(i.&  Nicolai  dc  Lyra.         noo 


^  a  W^nf/«B£DA.Onimindiicatcibi)mforispofitum,  in  fuu  tur.nccaliquis  nifitrinaconfeni.-^ncp'irgatnr.T.!.:'0&  PctrusO 

A  traiicitc(>rpus:prccopircrgoGcntcspcrincredulita'cmforis  tcrtiointcrrog.itiisdcdilcdioncDei,  tiinacorrcxit  rcfpon- 

pofttaslbcictatl  ccclcfisquam  Pctrusfignificac  in(cri.  fionc.q^iod  tcr  ncgandopcccanit. 

b  t.i^iii'.*.oynne cou.ifc.it  CnRYS-Qiiidnam  hoccft.  Symbo-  c  EtMoriVf;-«w/fCMn:y(>,^<r.ACHRvsos.Hocuidcturqui  ietn 

lu:-n  totinsorbisfit.Homoilleprtputium  habcbat,&:nihil  adiilumdici,  totumautemludxisdicitur,  nam  H  magillcc 


t  tcrtio 
ttc. 


incrcpaturmukoma 

«SiinificatfaftMiwneontrjCentesftiraraiT)..  b  I)enj;natmctumeOndiin  Centet  pfopterfcaiKla-  glS  ni. 

luin  luiteotiun.vclproptetin.niundiCiam  8ceruHdit.itcmGeutiuui.  d     Ouoi   DCUS  pUrtfiea.  1 

.1  2<^mantiuca.AicauccmPccrLi.s:Ab{i('cdominc,qui.'inunqua  i    uu^tune  communedhe], 

j.,         a /(puJ  gentes.        b  Apud  lu.^xof.        e  raaaeftCientib.viicendo.(>criie8<  manduci.  >;S.  tSf  A  MB  ROS.F.tad 

1  •  -       a.:  j         T-        c    ;  uertitditlum  clfcde 

gcntibus,qu^  corpo- 

rexmagis  gcncratio 

nisfucccflioncm,5[ 

fpiritalisgrati^fcquc 

bantur.Hosmunda- 

,         ^     ^        ■         'r  1     r  T^  -r  -7   uitdominus,  Sdpaf 

f  eft  vas m  ccrlum.Ec oum  muM lc horlicarcc Pccru.s,c|uid  nam  /   fionis fuxfecit  hxrc- 

Q«jC  ad  rclerationera  occulti  i»yilcrii.  8      e\e  « 

rcprchcnfuri  crant,  bcflecvuioquam  vidillet,cccc  viriquimiiii  eranc  a  Cornciio   ^c  scatimrec.e^.itC^ 
quod  &:  contradixe-  coti^m.  Qucudam.  "*- 

rit,nam  magna  cura      inc|uircnccs  domum  Simonis  alticerunt  ad  ianuam .  Et  cum 

illam  Icgc  lcruabat .'     vocaflenc.inccrrojrabaCjil  Simo  qui  coffnominabatur  Pctrus 
Ad  gcntcs  mittcba-  i    i         i     r  ^^-         r.  •  i       r  j- 

tur,vtigirur<5i:  h.xiU  li lilic habercc holpicium.Pccro  aucem  cogicancedc  vilioiie,  di 


con^munc  cum  lu- 
dcivQuoniam  igitur 
accufiunierantom- 
ncs  Pctrum,tSquan» 
B  j^rcuaric.itorcm  ,  & 
hcc  uaide  iilis  frc- 
qucscrat,  ncccfTario 
isctempcltiueinquit 
nunquam  comedt  . 
Nunquid  iple  timnc 
rat.  Abfu  Scd  fpiritus 
ita  modcrabatur  cu, 
vt  diflcnfionem  ha- 
beat  contra  cos  qui 


e  FaaaeftGentib.dicendo.OcnJe&manduci. 

manducauiomnccommuac&immundum.Etvdx  itcrum 

^  a  Pnuuu  vetc.lecundoin  no.Tc.frzcipiturraluspi;Jicariin  Centib.  ? 

1  b?<-ic'uci="5  CliiiftiiHiiiiiciututtaluidc  Gemib. 

{ccundo'ad  cum:  Quod  Dcus  purificauir,cu  neconifnuncdi  ^ 

a  IdcltvasolirnF.impiocommendandavcritate  r><ionis,Te(pioiide  uiniiatisiuqua  Ccuics      J 
bapiizandx  funt.  . 

e  xcns.Hdcauccmtattumefttpcrcer,&tftacim  recepcum 


ffcres. 


lum  non  accufcnt,fi- 
cutiam  dixi,ha:cfin- 
gulari  difpcnfationc 
contigcrunt,  ucl  etia 
nc  u/dcatur  fpcdlru 
quoddamcfle,dixit. 
"i^equaquam  domine  , 
ifuia  nunquattt  cdi  iotn- 
muneuel  immundum. 
ludaeicibos  com- 


■  sanftusin:eriu$lo<)uens,velangcIus<jui  Cotnclio  vifusfiierat-        In  mcntenonorecainis. 
iBtisunhuiuiQtriuintibifiicrat  oftcniavilio.         Nuinerustciliurn  ^cpriucitfalis  Icxus. 

c  Explanat  quod  aiftum  cli,  5  urgc,ucciac,lSc  manduca. 


1 


R  1  L  I  VSAl-EXAN- 

DRi.Tcrtio  dicitur, ' 
&  per  iJlum  omnib.^ 
nobis .  Quod  Dew 
9    mundauit ,  tu  com- 
Qtnune  ncdixcris.Qu^ 
eHimmudantur,no 
,  .  -        I  ilubunaappcILuionc 

xicipirirusei:Eccc  uiri  crcs  quorrucce.Surgeitaque,  &  dclccn  j  j^mundantucneq;  lub 

a  Ad  hoc lelpicit quod  diaum  er3t,»bfit  domine.     b  ProptereadiclumeratCiuod  Deus  puiificau<t  &c.  ieCUnda,fcd    &  nifi 

cQuiafpiiiius  dixeiat,delccade,iionexpeit3t  nunciumadlirabillisiuuieiiduin.  T  ^^  11    .- 

^   '^  .         .       r  ^  ^tcrtia  appcllationo- 

clc,&  vadeciicis,niiiildubitans,quia  egomifiillos.DeTcen- 1  ^mineturnemo  mun 

^  ^  datux .  Nifienimin 

patre,&:fiiio&:  fpiri- 
tulando  fuerismim- 

munesuocant,quibusomncshomincsutuntur.  £t  ifta  ani-  datus,mundus  cflre no poteris.Proptcrca ergo  qoac  procmu 

niaIiaimmundaquaivngulamnonfinduut,ncc  ruminant,  dationeoftendebantur,nonfcmcj,ncquciterum,  lcdtcrtio 

fquamofainpifcibusfunt.Immundiucrocibidicunt  beftia-  oftenduntur,S<:tcrtioprfcipiuntur 
rumuclreptiliumcarnesnulli  hominucomcftibiles.Vngu-        BED.Pofttrinamemiflionelinthcu  CJelo  rccipitur  ,  quia 

Hm  non  diuuiit.quiJiterama  fpiritu  ,  uel  trinitatis  pcrfonas  poft  fcculic6uerfationc,quafide&baptifmo  miadata  ccclc- 

fjon  diftinguit.Non  ruininat  quiuerbumDciquodaudit  in  fiaperegrinatur,adca;Iefte  habitationc  feJicitcr  fufcipictur. 

«nemoria  non  retradat.necopercferuat.  f  Vas /«ca.BE.CorpusChnfti in afcefionc,uel  ecclefiai cxttc 

BED.Congruc  Petrooftcnlafunt  ha:c,cumCorneliusG£  misa(cenfuraeft,qncongrcgabunturclcdiaquatuorvetis. 

■     tilisadeum  niifir,nedubitarctincircuncifotraderefidcm,c-  g  'Etdiiintrafe  h^fitaretVetrns^&ck  CHRys.Qnoniaadmira 

rarcnimdeanimalibusinuafeofteniis,undc&fpirituIanQo  rctur,&:dubitarctPetrHs,veniuntviri  tcpcftiuc  dubitationc 

adfacicndum  confirmatur.  folucntcs.Quonia&Iofcphurapriuspcrmifitturbari,&tu<j 

BEDA.GentilcsPctrusiramundos-putabat,  fcd  prouifio  ArchangcIummittit.Facilccnira  anima  folutione  accipit 

Deiiamintermundoscoputar.Communcproimmudo  po  qu^priusdubitauit.Itaqucnondiuitiuspermittitur  hscfitan 

nitur,quiaquivariis(cruitilIccebns,mundusnoncft, fccun-  nequeantea,fcdc6modiifimotemporc.  | 

Matt.5,  c.  dum  ^Mad.TslcmopoteHduobHS  dominis  femire  Deo  &  mammont  h  Vetro  autem  cogitantey&cfc  CHRY.Efthic&Jaliadefcnfici 

quimtinduseire  defiderat,^mentemnondiuidat,fedinfola  Pctriaddifcipulos,vtdifcat.quod&:hKfitarit,didiccritq.noi{ 

Dcidilcdione  confttingat.  h?fitandu.2»w  fgo.inquit,i//of  m///.Vidcquantafpiritusfacui 

nEDA.Quiapcrquatuorpartesmundimyfteriu  trinitatis  tas.QuodautemfacitDcus,hocfpiritysdiciturfaccre.Vcrij 

aduodccim  apoftolis  erat  praidicandu , ideo  quatuor  linec  angclusnon  fic.Sed  primum  diceris,prcccs  tu^ ac  elcemol 

tertiaviccdecoelofahtemifl^e.VcliuxtaAmbrofiurajtcrtio  na:ru«,tunc,inquit,mitte,vtoftcndatquodiIIuc  milTusfit 

C  rcpetitaHguraopcrationctrinitatiscxpreffit,&:idcoinmini-  Spiritus  autcm,quoniam  X^om\nns.Egoillosmtft. 

lletiisinterrogatiotrinadcfertur,&:cofirmatiotiinacciebta  i  z^fyffniifn^.BEDA.Dcfcendcredetedo,  &:,ad  prxdicandi 

tur,  ^irc 


NICOLAVS    DE    LYRA. 

1  Et  mzn.^ncorporando  eos  ecclefiA perfidem  & facramenta .  Quia 
tamen  Vetrus  hoc  tunc  non  intelleiiit,ideo  refpondtt. 

2  Abrn6cc.imnLi\l.\dcfi,ctbumtnlegeprohibiCum,quod  apud  I«- 
dAosdicebaturimmundum&etiamcomtnune ,eo  quoA  a  G.nttlibus 
comttmiter  comcdeLatur,ficut  carues  porcin.i  ^  hHiufmodi. 

3  Et  vox  itcru  fccundo  ad  tnm.Ad  repeUeniu  eius  rcfponftone.- 

4  C^odDcuspuri.tu.necommune.I(if/r,i>/am«nrf«v/. 

5  Dlxcns. Chrtjtus  enim  pafius  efl  non  folum  pro  fdute  lud/iorHm  , 
/ed etiam  profalutc  CeKtilium,propter  quod  non  funt teputandi immu- 
di.  Simttttcr  perfuam  pajfionem  cuacuauit  le^is  ceremonialia,  ficut  fu- 
pra  declaratum  eft  in principio  epiftolg  ad  Hebr^os,&  in  plitribus  aliis 
locis aiqu^fperttntt prohibitiociborum,& ftt  eos purificautt  licttosf^ 
fuciendo,&  hoc  etiam  dicit  B^b.  lAoy.in  glo.magnafuper  Cen.  Omnis 
beft:aqu£immundareputatttrinhocfeculo,Deusfan5cus  &  benedi- 
Clusfacitceam  vtundam  in  futurofeeub,ftcutprimitusfuit,filiis  Tv^oc, 
Gcnefis  nono.a.Omnc  quod  moritur,aut  viuit,erit  vobis  in  ci- 


bum  Si.C.TrafeHsautemfeculum  uocat  uf^ue  ad  aduentum  Meffn 
futurum  autcm  a  tempore  Meffm  &  ultra.Et  eodem  modoaccipit  i^ 
Sa.  &  alii  doSlo^es  H  ebr^i  loquentes  de  prafentifeculo  &  futuro. 

6  Hoc aute  factum  cft  pcr  tct.ad  maiorem exprefftonem. 

7  Etftatim reccprumettuasincflumji/id^^/j/^^intiww,^! 
Genttles per  jiiem  Chrtfti habent  ingrejfum  ad  cilejtta,ficut  &  ludi 
i  Et dum  intra  fc  hxfita.&:c.H/c  confequenter apcriiur intelleilt 
di£ix  utftmtts,quia  nondtm  Tctrus  intell!gebaC,propter  quoi  dicitur 
Ecdum  intrafe  hxfitarct  Pctrus  &Lc.Et  patet  litera  ufqueibi. 

9  Pctroautecogitantcdcuifione.:Q«;rf//^»;/Jc<«'«. 

10  Di\'it iYintascl^uelandointelleCium. 

1 1  Ecceviritresquxrunt  tc.SljiifuntGentiles. 
lzSntgc\tzqnC:Deoratione. 
H  Et  delcendc. A<i  eos.OraHeratenim  infuperioribus  domus ,  «f « 
ilum  c(i. 

i^Etuadecum  cisnihildubitans.  De  communieando  cum  ipft- 
EttunctntcllcxitTetrus  uerbumDeidicentis .  Quod  Dcus  pui 

if  ficauit 


M  0  /^^  i  I  r  £  i^ 
4  SiHoi  Deus pnri.tu.ttc  cammu,diX€.&c. 


"kSsquenti 


IIOI 


Adus  ApoPcoi.    Cap. 


X 


1102 


morte  liberat,  hic  ab  .-pferna  Sj  ianuns  aperit  cccli.Vide  etiam 
qiianti  feccrir, qiiod  crcdat  Cornclius ,  vt  &r  anp.elus  milUis, 
&:rpiritusoperariis,$ipr!nccpsapolloloiiimacccrfK.]s,vi()o 
ncmqLietaIcmvidit,&:nihil  omnmointermifllua  cli.Quod 
fuctunt  Ccnturioncs,&:Chiliarchi,&:  reg.es,&.nulliis  horum 

alTcquutnseflquaiil 

dixit  .   Ecce  eiio  Ciim  quem 


I 


Pfir 


?  ireiubetur^vtccclefia  c^ominiminon  folualtifubeundofpc 
A  culctur.fcdetiam  ininfirmi",&-  quafi  .Tdhucexrcriusporiris 

fitriofliumSimcni.':,  i.obed'entix  puilantib.adaAiuam  re- 

deundo  vclutex  lcdo  iurgendo  prxdicer.  Domus  Simonis 

iuNtamareeflcdicitur,  i.fluctusfeculi^cfurorcSjVbiimpto- 

bihomines  quafi  pi- 

fce.sfcdeuorant.w  ^  j^^,^  ^^^^^^^^  p^^^^,^  adviros  * 
j  aoru-m  vero  conuerfjtio  , ,  ■  ■  ,-  .         .- 

a  E<?^"^o,c5-f.oncn  ^  c|uxrins.Qaa;cauiaelrpropterqiiam  ven!{t:i5?  Quidixcrunt 
dit  (ercircaducntum  c  Cornelius  Cencurio  vir  iuicus  &:  timcns  Deu.m ,  &:  teidmo- 

illorum      humilitatiS  ayeftr»qiiia&tuIud.iiuscslioca.iaituindlaipetniadciidum. 

etinmdanscxem^lu,  dnium  habensab  vniueriageatc  Iada:orum  j  reiponium  ac- 

d:mitfCnS  cirCUniitU  aKonifpirituimmundo. 

vGiborum.  e  cepicab  angclo  iando  acceriiri  tein  domum  iuam,  ^<.:x:>i- 

b   Qj<£  Cahfi eTl,^C£.  aObcditciubenti.  b  inhisvetbisappatetquiavilioncm  natrauerateis  Corneliu«. 

SpiJS  adcfle  humili-    .^    ,.      ,  i         M  t  J  •      •  cNoaci!la.nan!eiunt. 

terdixit.&quacaula  f  dnc  verbaabstc  .  Introduccns  igitur  eos  recepu  iioipitio. 
.  venerant tacuir, quia      Scqucnti autem die t  iurgens  profedus cit cum  illis,&: quida 

aaCOnlCrUanuam  nU  iQuia  (pititusinCorncliuui&f.io53atetaptirmumdc(ci.ndit.        b  NoiiciUa  manlciunt  in  via. 

inilitatemaliqiiando     ex fratribusab loppecdmitatiiunteum.  t  Alcera  autem  die 

prOphCt.a.-  fpirUUS  eX  ,  Dcf.d-rium  &  a.ligcntiam  eiusoftendit. 

parte  animum  tan-  gintroiuic  Cariarcam.Cornelius  vcro  cxpectabacillosconuo- 

g:t,    O^eXjpartC  nOn  aNcccir  riidicuntur.nll-pirablesamici.quincc  in  ncccmtitcdiliejuut. 

^^'''I'^-  ..  .      catiscognatisfuis&necefrariisamicis.Ecfaccueiccuinrroif- 

C      COnieUUS     CentUriO  aPromptusobcdirc.     bGcftucorporis  d-monftritdcuoiionemqua.nintushabebat 


Cor.K-l;o 


le ,  auditeomnesqui 

imilitiaelhs  grcgib.  •QuimJL 

afliihtis.  Piuscratm-  fi  cxm-., 

quit  ac  timens  Dcu. 

Etquodmaius,  talis 

erat  com  omni  do- 

mo  faa. 

h  Obiitus  ve.  Beda. 

Dodton  obuiam  ve- 

nitauditor,quici)uii- 
idocorde&:    mtenta 

aure  cum  defider.o 
^vetbum  fidci  lutce- 
3pit.  Namquiadcre- 
_,dendum  pertrahituc 
"^quafi  a  dodore  iaces  ■{• 
5  crigitur.  Si  quis  macu 
(jlasluas  erubefcens^ 

cidendoin  faciem  hu  & 
TmilitatiS&pudonsui 


Pof^era. 


rir:un„s  ,  e5-r,«f«q   (^^p^fj.^,     obuius  veniceiCorncIius7&p"iS^^^  ^r""'^  P'°^'"'  '"'^^ 


*CHRvs.Dicunt 


a  luxu  confuetudineoorandi.        b  Vt  Dcu.n  quodfuitimperitianon  ne ]'''"»  non.n.aagelus  cuin 
Deam  docuu.lcd doaorcm  demoniirauit.vt  de  Saalo  Jiftum  eH.    c  Vt  tu. 


turerigi. 


laudcs,vtperiuadcat  i  eiusadorauiceu.Pecrus  veroeleuauiceudiccns.  SuriTe,&etroJ^i  surge  &  ego  tpfe  ho-  H.ucxpo. 

qilOd&:   angeluS  ap-  «  Vetus&non  Oeus.        Domum.        bCognatos&.iniicjsquos^     j  ^  »WOpW,eirc.  *  GREG.   m^^rjl.    m 

paruitilli.lntrovoca-  ri    a  -        i         -  •!!     •  •    •        «^'"'^'-•'^^«at-  Primus  paftor  eccle- Ijo.  c.  lo, 

tosigiturcoscxccpitKipichomocu.Etloquescumillojintroiuit^&inueaicmuItos  fias  cumadorame  fe 
hoi|.it  o.  Videsvodc  Cornelio  fupcr  leli-  . 

inirium fit gcntiumJ  bihonorem    videret 

A» 'opioquioperibusdignuseflhabitus.Namnofliendun  oblatumadaeqnalitatem  conditionis  (ux,citius  recurntdi- 
tur  hidxi  cumtalisfucritfinonfuiflettabs,  quid  non  dixif-  ccn%,S'trge,yjr  ipfe  egobomofutn  Qjis.n.nefciatquod  condito- 
fcnr  ••  lutrodudtos  inquitiUoshorpitiOexcepit.  ViJeqaanti  riluohoitiodebeat,5t.noaho(ri>ni  proiterni.  Quiaeigohu- 
fccur;tas.Intusvocat,ncquidgrauecis  accidat.& fideitecvi  milurifibi pluiqaam debuit proxim,m> vidit ne v Itra huma 
£l:t.ucumillis.  nitatismctasmcns  intiimefccret  cflefehominem  recogno- 

d  ^efponfum .  Elecmofynis  &:orationibus  cius  perangclum    uit  quatenus  iliati  fibi  honoris  clitioncm  frangerct  cx  con, 

fiderataa:qualit3tecond;rionis.Exeocrgo  colhgendumefl: 
quanta  comniunis  natarx  mcmoria  in  corde  deprimi  dc-  " 

bcattcrrenjB  potcftatis  timor,  fi  ex  humanitatis  vocabulo 
agitur,  ne  cogitationis  eUtio  ex  (ecretis  coeleflibus  gene- 
retur. 

wCHRys.Hocfacienshumilitatcm  fuamoftcdir,&:aIios  p 
docuu.dcoq;  gratias  agit,acdeclaiarquod  licct  iu(rus,tamen 
g  CoMwo.co^^zjfw.cJ-f.Duplexcaufaconuocationisproxiraitas    &perl"emaltamhabeat  promptitudinem.  QuidigiturPe- 
cognationis  &  air.icitia.  trus?Surge,  nam  &c  ego  homo  (um .  Vides  quomodo  prxac 

:Sf  CHRy.s,Meritomonenimiuflum  fuiflTctctiamcogna-    lnsaliosdocccnihildefcmagnum  fcntire. 
tosj&amicosnon  fimul  aduuc  Etalitcr,&:illicpi.t(en      K  Ef/o^«<?n5f«>«///o,j«froz.£irc.BED.Communionema:quali-  Supra^a. 
tcsmagisquam  ilii  audiflcnt.  Vidutisquantaeleemofynz    tatismeruitfanaitasaaionis.ficutin  Anani?&:Saphyra:cul- 
vittus,&:inpriore, &:in  prafcntifcrmone^iilicatcmporali    pazelus vltionisiusapctuitpotcftatis: 

morte  ^fos 


relponditdominus. 

e  in  iomum .  Pct  hoc  fuadcnt  quia  angelus  iufliir  introirc  in 

domuni  eius,quamuis  Gentilis. 

{ Itttrodu.tgi.^c.  Hic  incipitcommunioapololorumcum 

Ge.^tibu5,quia deCcenderat ad  cos ,  qui  audiera.it ab  angelo 

prxxeptum  vtintrarcnt  indomu  GcntilisidcoGentilesho- 

ipitio  recepit. 


NICOL.A.VSE    LYRA. 
^k  ficautt,&c.intell!gendum  efie  d/  Gcntilib.  principditer,&  de  cibis 
iegc prchiintis conji (juentcr.  Csterapatcntex  fupraUtits  vfqueibi. 

1  IinioduccnSii^iturcos  reccpithofpitio  .  Communicanseis 
Oidorruni  uerbo. 

2  Sequcnti  autem  die  furgcns.^i/^«erf//^r/o«?, 

3  Pioftdus  cfl  cum  ilUs.Obediens  diutnis  mandatis. 

4  Etquidamcx  irm\bw.i.credentibus  deludaifmo. 

5  Abloppecomitati  (untcum.  Quoiautem/ubditurinalicjui- 
tus  libris.yt  Tetro  tesirsfmt ,  non  efl  de  teuu  ,  riec  habetur  tn  libris 
torfeUiSyfedpnmo  fuit qu£damglo.tnterUnearis,polleu  ttxtutinferta 
pertgmrantiamfcriptorumficui  ijnnmuUisaltjS  locis  veteris  ac  noui 
tcjiamenii. 

Altera 


6  Altera autem dlC.Hic confequentcr  defcnbitur  receptio Tetriin 
domo Qorneij cum dtcitur .  Altera autcm  dic/i efl,ln crajiino re^ 
ceffus  Tetri  ex  /  oppe. 

7  Cornelius  vcro  expedabat illo.s.  Cum  magno deftitrio  audien- 
diuerbum. 

8  Conuocatiscognatisfuis.  Vtomnesefient  participes  gratii 
Dei.  t 

9  Obi) ius  ei  venit  Cornelius.^^f  reciperet  eum  reuerentius. 

10  Et procidens ad  pcdes  cius ado.cum.  Moratione dulmfcte- 
bat  enim  eum  non  cffe  Dewn,fed  eius  nuncium. 

11  .S u rgc  &:  ego  i p ( c  ho mo  fu  m .Nofjficut  ille  qut  appamit  tibi 
proptcr  cjttod  non  decet  tantam  reuerentiam  mihi  fien .  Cattra  patent 
vfqueibi. 

*  Vos 


M0I{_JILITER. 

t  1  Setfuenti  autem  dicfurgcns  prcfeSus  e(l  ctim  illis,  &c.  Per  hoc 
oflenditur  quod  prardicotor  euangclicus  finc  dilatione  dc- 

bec 


betiread  Kaborandum  nro  inimarum  {alutc. 
t  V.t  fa£lum  eflcum  introif!et^etrHS,obuiusuenit ci Cornelius,  &c. 
Oflendens  quod  reucrentia  dodori  debeturmaximecum 
pto  animarum  falute  mittitur. 

Tom.vj.        M    4 


X 


Glo.ord  &  Nicolai  cic  L 


105         vjio.ora  «.  LNicuiai  uc:  i_.yra.  i;o^ 

S  a  yosfii'-s^uomeioalcm'»art,mptuiTo!uJf«..fc.  tV  Chrysos.     acccJ-Tcliceaf  inquir.  OlicJior^iturfcrmnniqiomc  vocj. 
%  VidcvrflatiiDdcdiuiiumifcPCOiJi^  d.M"enriT.on;}r.insq{I     riis.Scicbar.n.Pcr-.usronunc.*' Vilijnc.CcJdrimuni  niJtiHos 

m.i^:u  i!Iis  bona  Deii5  concc  acnt.  Non  l..»ium  autc  hoc  .iJ-    con.lccii  c\'  nict  ir..incip.irc 

miub.lchsccilquoif.-vIi.iJ.ifTcrit.rcJqiioJaliauoniodofi- 

mul  lublimi.i  loquiuir&imoJeUiJcraiioncm  habctnocnun 


duitnon  diyii.m^iirac- 
ccdcrcaJ  alsqvios  homi- 


c  .ytd nud!Uf  </xir.(//r,err.D ;;  n.In  C,:xc<s,'&:  in  quibnfJam  co- 
diCib.ita lcriptijR:  cit.A  ijuart.icio  vf.vn;  in  hanc hor.im  icm 

n  ins  ic  ador.-;ns  h  fcxta 

1  'ntertS;i.jj!j!lve'ifI:r.n3tio 


ncs,  Hi  naumusadte-  aconuenerant,clixirq.nd  illos.Vos  l<:iti.squomGdoabomi  j 
^t^  \[>J\^c\uah,     "acum  (it  viro  Iudci:o  coi^.iungi  aut  acccderc  ad  alicnigc- 


ISplcniii 
da. 


qiio.1  Ucus  hoc  iiiflit, 
inqait,  miuttiiin  cde  ad 
h.trcrcucl  accedcrcaJ 
ahcnigcnaiv.. 
b  Offfl.RAB.  Vjidi.-.it 
B  Va.lccum  lilisniliilda 

*  Sf<!«>^a  bitas,nehbt,qu.^  Dcus 
iciunns '    puriticauitjtunecondi 

xcrls. 

*CnRys.Hocappo 
nit  nc  uulcituc  adulari 
hoivni. 

C  Ji^^iinem  communrm 
aut  tmmundum  dtccrcbo- 
miiiem.ii  CvR  1 1 .  Al.n, 
xANn.  Vidcciir  nci.bi 
Potrus  i\forto  u.s  qita- 

*  Qiiivbi  jriu,cdiailUomnia,6c 

yj,_  cide  .id  ho  ninem  f ran 
UuhHe ,  &: hoiiiines in- 
tcllexifrc  ca  qux  fibi  in 
hntco  cxlitiis  laplo  fuc- 
rantdcmon.haiaf^S;:^ 
fortaiTo  dicat  aliquis. 
De  q  uadrupedib.i.s  qui 
dein  &c  rcpniibjs ,  S'.  a- 
uibus  rcdJifti  ratiuncm 
quod  hoiiuncs  inicili- 
gidebcanc  da  etiamd^ 
hisqua;  in  aquis  funt, 
quanJoquidcin  icxct-a 


Vi(quc.iJ  non.iin.  Etcc- 

cc  iiir.&rcx.  Dcccb.-a  il- 

l.MncxauJiri  qui  mflan 

tuin  dcprarcanJi  tnbus 

hoiii  contuuiis  a  lcxta 

roira- 

quotc 

^"  immundu  diccrc  homincm  proptcrquod  t  linc  dubira-  ^   porcdomnius  (q.iiro- 


b  nam 


a  In  vafe.  b  Si.ie  Jubitauone.    cHoini;ieiii.i>ncllc.vit  Petrii^  ie  oiri^i.Oennb  il:(>u;n  kXc. 

ilQiii  ;iuiKts  hoiiio  JilcccncnUiU  tli. 


.  Scd  mihi oftcndit  Dcu.s,ncmincm  c6*mmunc,  aut  i   Fl?^''^')!'f /'^'  ^' 

aQHiinuIiu«hoiuodilcerneiiii5cl>cuinJi>uJ  D.-um  nonfitperronafUii..'»crpt!o.  ,       U^Dut-la  nOnanV.C 


4    g.ibatuvproralute 


nii; 


d  Noo  intctrogibitl>toignorsi;!ia,reJt'topti.[C.>iifciri.>r.ci-i  coi  lu.  ^  ,  _.. 

ctioncveniacccrli:us.Intcrro<Tc)enro,quaniobcaufam  ac  f   "'<Jf'i':i|  cxciciisincru 
f ccrliias mcEt Corncliu.s air.  A  nudiu.s cjuarta dic  vlq.ad  c   11  A.Prim.Vdic  uiditan. 

a  Iciunium  &  otiiia  Jigiia  cir:-t3  lunt  vilionasng.Ii. 

hanc hora'm ' orans  cra  hora  nona  in  domo  mr.T  Vrecrc  7 


Ii.-».lnLc. 


ibmomca:  Etcccc 

In  ^rina  viri  ("i.nprtan^cli  pene  viJ?ntutpropt.TcxC!:H!'';:jiii  IVsiii.  l>  .Sfitean;;''Ii  cO  non  «.itletc-  .S 
c'i_ii'  njncui>.<i  pio([ieta.  In.uiiiiat^iiii  Kianii  &o.aiio>ii3proiiic«iitobiiiuiv'  qii-i.l  ijjjr.-baf 

g uir  lietit ancc  mc  i  vcicct ca'ndida  iS:  aic  Cornch  c.vaudita 
dtorado  tua, &  clccmolyna:  tua:  t  comcmorara:  lunt  in 

Ciui  loqut-tut  iicceriViia  ;ibi. 

confpc^cu  Dei.  Mittc  crgo  iri  Ioppcn,ik_acccrh  Simonc 
qui  cognominatur  Pctrusrhic  hofpitatur  in  domo  Simo 

aQuifi  obcuifiis. 

nis coriari  iuxta  marc* Co'nfcliim  intur  mifi  ad  rc,&  tu 

a  Sicut&e5oai  teraittenj).     Non  mal- vi  lu  Jii  putab.nu.         b  DiiinbtiKfecilti  vcnicndo. 
c  V.py  Vaii>ii.i.'^c^:giiaiiiucii]uosantcaJ;i.:niiini  tuuiii  colicgi. 

•  bene fecifti  vcniedo.Nunc ergo omncs  no's."|in  coJpcccu  9 

aObediic.  bNihiladiicntJS.     Niliii  Jcinittcinus.    cDo:>  i«  «  petto  non  uiitnicum 

liCUIll  fcJ  Oci  ijXlitolMlll 

i^l-o/-' 
:Ji  »,C 


ruoai 


udire 


umusauaireomniaqua.'cunc|uc 

a  Cicntibiu. 

adomino    A 


gchiin.Siin.lit  nuntios 
lccunda  nuncii  pciuc- 
netunt  loppcm  ccrc  a 
piofcctus  ctt  cum  cis 
quarca  ;icncrur.t  Cxta- 
rcan. 

*CHRyso.Etnona 
hora.inquit.orns.  Q;;iil 
cllhocs'  niihi  vid(.i 
iiJtciiipura  virpj  rcl;j;'o 
ix  llbi  conUiiuilic.  tt  111 
ahquot  dicbus  proptci 
iioccnim  dixir..^f. //urio 
d/>.  Vidc  quanta  htora- 
tioquaiunm  !e  indullc- 
nt  pietati.Tuncapp.uet 


b  Q^i  p.Tienterauiiiet.-.t tiiiafi    tljjufo oie. 

/».pcricusaurem  Pcrrusos  iuum  liixit 

No.i roium  lii  vilioue.reJ  mauifciii»  fignis  CoiBcIie  narr.intejqua:  ei  aiigclus  reuclauit. 

b  Nyii  a:i"cctait  i»t«r  Gciiiiej  Ct  luJsos 


cpra  ribi  iunt  *  VilliangclusilicvnLis  Jics 

I  lcraticquanJoabiccunt 

In  VC  ,  ,  milii  itcrum  uni:s,  & 


j. 


Te 
iii 


j  j^milii  itcrum  unus, 
quanJo  uenerunr,  itcfu 

h  rirarc  comperi,  quoniam  non  eilpcrlon:u-um  acccptor  '  ^rtuf.u 'firfccutidus 


dicspolt  quc  orauciat; 
dqipfis  munda ellequi'Jam  &  aiia deHgnat  imraunda".  Ni-    f  Etecceuir  ^ettt  coram  mrin uetiitn  Cpicndtuo.  Non  dicu angc- 


lum.ndcoaiicnuserat?.  faOuiScinquic. 

^<:  Co  R  N.Exaudita  eii  oratio  tua.Sc  clccmorinx  tux  in  mc 
moria  habita:  lunc  coram  Dco. 

*Cy:uL.HiEROSo.PjfcncfaneaIiquisctiampcr  peco- 
nias  iuttificari .  Exuriui,  inquit,  bi  dcdi'Jis  mihi  n-.anducarc 


h  linhi.sutucrbismeisci"ed.tture-\pofconifi  tclics  idoneos 
dedcroiplnmuobis  dominum  &:la]uatorcm  noiiru  lefum 
Chrifluin  tctiem  liorum  autoriidabo,  quomodo  pilces  ho- 
nunes  cllcdicantur.Similc  c(t  inquii  rcgnum  ceiorum  fagc- 
ng  miH.Einmare,  qugexoiimigcocrc  pifcium  collfgit,6o 
Matth.f^.  cumrepletafuent.leJenccs  luptalitrusconduntcosquibo-    Oinninoidpcrpccunias.Et  uisnofliquoJbona<Sc  opcspof 
ni  (untin  valisquiautem  ma  1  fotas  mittuntur-  Euidctcrdo-    funt  clT.;  oitium  rcgnicieloruai.^^^nde  omnw^«i«/.'ai«-,inquit; 
Cuiteosqui  retibuscoiligt  dicunlurpifccs,  UCl  bonoS  liomi-     &  dapjuper\b.&  hahshis  iht/uurnm  m  calts 
nes ciTcuci  malos.  g  /« coti.Dei.KA B.In  Grxco.In conlpcctu  Dei  aflumusquo; 

d  ]?ropterqnoili(iednbitationeverijccer/itus  .  ^  CHRysosTO.     rectcdtciturab  coqui  Deo  promptus  cratobicmpcraiccrc 
Quoaquamuis  in  hoc  legcm  prauaricarcrur,  quia  ueniat    dcnseumubiquepraiientem  cdc. 
totumDeoimputat.  Nonfoluninonadha:rcrc, lednequc    h  7v(pflf/j!/;e»-tfc.crc.I5ED. PatetDcumnon  cftcperfonarun- 

accc-  {C3"'i^"'^cp 


oL 


NieOLAVS    DE    LYRA. 
i  Vosfcitisquoabomi.fituiroludajocon.aut  accedeccada- 
lienigcnam./7of.n.ynfi;4«r/?ey  expericnttam,  quia  CentiLeserant  et 
intcr  ludeos  habttahant. 

2  Sed  mi.c)licn././Vi  m/ioueprtedina  &  eius e^ipofitione. 

3  hicnMCuiujcuwqiienatiOftts, 

4  Commi:.aut imu'.un.dice.hc.;.^«oi//ccr<z/;Vf«  hominidicere 
de (jHocunquf  alio,(fuod  fit  immundus. 

5  PrptCi  quud  iinc  'Su.aitcnius  tranfgrejfmtiis. 

6  Vtni a'..ccr../j nobis  Gcntiltbus. 

7  Interer.quamobcaii.fi<:c.//Vcf  ai/t  andifjct caufitri.  ii';ener.ili 
a  nui.cijs  Cotntlij .tamen arhnc  rnagis  miebai  audtrt  tnfpeci.tli. 

%  A  nu.q-.iar.  dic  ulqucad  hanc  ho.  Eudem.n.dicqva  Comeluis 
circa horam  no.tani  uid::  uiftonew,wifit  uuncios,ut  dictf  Ol.^/icundu 
du  mncrunt  luppcm  qux  disUt  Ctt/area  per  3  Jf.milliaru,ut  babetur, 

in 


in defcrtptione  terrafanclx  .    Tertuueio  aic  [\iiusiuii  iit  '.cf-pin 

^die  c^iiarta  intrauit  Cx/aream  Cmera  patent  cx  fupradiCiis  uj 

que  ibi. 

9  Nuncer.omnesin  con.  i\xo.^if\.\.Tarati cum  magnodcfiderio 

C5"  dcuottone. 

jo  Audi.omniaqux.prx.ti.pro  nonrafaluie. 

1 1  A  pcau./i/c  confcqu  curt-r  de/cribitur  ipfins  Cohidi] ,  e?"  eorum  qh 
cttm  to  eru  ut  conuci'jio,&  fccundo  eorum  bapt.z^tio,  tbi.^dhuc  loqu 
te  Conucrfio  autcm  corumf.i£lu  eH  per  prxdu.4iiOucm  Vctrt  tdeo  du 
r«>-.  Apc.aut.PcfrusOi  luum  d\.incipienspet  modum  breuis  prten,. 
a  iiisiitia  cf  boniiatc  diutna. 

12  in  ucr it.com. /.cx/?tT/»/p>;'fo^rot<rK/* 

ij  Quoniam  uon  clt  perl.acce.Dcus.r  di^ccrnens  inter  Gentilt 
&  \ud£os  qnamuTn  ad /aliuem  atcivam  quia  vult  ornneslaltiosfit^' 
Cir  ad  i;ogniuonem  ueritattsuenirc.t.  Ttmor.z.b.ideo/ubdttus. 

Scd 


.iit 


M01l.yiLITEI{. 
n  .Apcriens  autem  Pcf»woi/«KCT,^~c.Pcr  hocoftcndcnsquod 
dodorcatholicus  habcnsin  promptu  beneuolos  auditores 

attentos 


attentos&:  docilcs,quaIescrant  iuifcatim  procederedcbi 
ad  adum  docendi,&'  bonus  cfFcdus  lubJitur  cum  p>oiicad 
citur. 

iiO- 


liov 


r  Adiis  Apoftol.    Cap.  II. 


IIO 


6 


i'  acc:ptorem  q  lict  filinm  vniservfmm qui  omniu  condiror&:  Qiii.Vari  hoinincir,  loquebariu-cxi-ninm  lam  fadum,  &ala-  ^ 

\  Dominuselhmiritfaccrcpacem  humanogciieif.incuiusno  cntcr  Ailcipienremomniaquxa  iVaficrcbantur.Dcinuepr^ 

^  1    jninetcftintibiis  proph.ctisrcnv.iiicneni  pcccatorLim,non  parinsrcriuonenuq  Oir.udodomimiscmninmaddii^a^di- 

Kl    IiiCJEi rantum  lcd  ciiincs  crcdcnfcs accipcrenr.  cif.^«(-w tmfit tuati^^- /.'■^i«feM,Hoc cUjad bona \ acanrcmjnon 

Bl       tt  K  lEROMVMvs  Petroqi-ioqncdicentcilnveritateco-  iudiciumjiuentantcui. 

^B*  gnoicOjquianoneil: 

^^     aCCepiOr    pcrlonatll  n  Tai»  lujia  qium  Ccnt.li.    bVttuiimcs.     cil«moryn.isoutiones.ieiunis,i]i*tuoperatu',  cs. 


CCil.l 

jiiiCi- 


accepior  pcnonaru 
Deus,(cdinonuii!o 

,  co,qi)i  timctcum,&; 

§  opcr.itnnu(iit  amac 
cepcuscitiiii,quora 
qucaigiimcnto  ip!e 
<''^"''  .«diiins  Apodolcs  Pe 
triis  adacrlum   eos 
qiii  in  Cornclio  cx 
geaiibns  baptizat  ?, 
ncccircunctlo  lcan-b 
6i\-d\v.  tbfhncbar  v- 
titur,&.'  placu  eos,  (c 
ronprtuiirc  neg.irc 
aquam  hisqui  Ipin- 
lum  Ui>Criim  accc-, 
perant.rodcm  (m- 
Ciu^  Apo({(r!usP,ui-C 
Jusaducrliim  jplum 
PctrudiJputat.quod  , 
Jjcrlonarnn.  nin  (11^1 
acceptot  Dcns ,  (cvl 
vnua)qucn.qucpro 
venratcjudiccr. 

ft  C  H  K  y  s  o- 
S  TOM  vs.  Sei  tii  omni 
gfnte,  &c.  Koc  cii  , 

/fiucpii-pnciatusrir, 
fiuc  circiicilii.s.  Hoc 


Deiis ,   t  ^^ci  in  dmni  gcnrc qua:  rimerciim,  &  opcratur  iu- 

a  ticiu  &  tcacc>.jiit.     b  tuar.gclii.! iliumincarnaiifccit.q-.ii  eli  v.tju:u  patris.  c Non  rum niifiuii''nilUd 

oucstjnc  pCii;runtiiQ.Jliael. 

a  rtici.-im,nccepruse{t:illi  .   Ve.bum  mi'iirDcu,shlii.sirrael   , 

a  Deuspcrvftbun;  (iium  Ifl.itn  f  hrifluni.   Id  clrcconcili.ins.  b  Nonperalium  i.ur.cium.     c  Quia.  le- 
liisijui  vc.bump.H(i5,&  >crbuni  catofiicluiu  c'.t.     d  .Non  vniuig.-ntis. 

annuncians  paccmper  kium  Ghriitumhic    eli:  omnium 

Vel  qujil.  a  .^on  aliliipi.viicautrai:  Icfas. 


I 

1. 

3 

4 

5 
6 


b  Fos  fiitis,6^c.BE. 
O.-nniaqiia:  in  lym- 
boio  dicunrur  bre- 
uiter  complectitur, 
quod  Idusnt  Cliri- 
ltus,qi:odomnium 
dominus  ad  rccon- 
ciliationem  niunJi 
ininiis,  loannis  vo- 
ce  prxcon.zatus  fpi- 


dominus. Vos  (citis,  quod  facftum  eft per  vniuerlam  Iiid.xam   7    ^'^"  uncto  pcrudus, 

a  PiaJicatio  r.a.in;  lit.     b  Dehoc.M.itli».T:usai:.E.tind.-c.vpincrus  p.edcir;.  o       UCO  innaOitantC  pcr 

cijuiapuraf.iseft  refus.  _  ^     miracuia declaraius, 

9  crucitixui,mortuus, 
j  Q  (ulcitatus.luis  mani- 

tcitatus,  ludcx  om- 
1  I  nium  venturus  pcr 
1  2,  ecclefiam  pcr  totam 

orbc  dilatnrus  fide. 
'^  Raba.  Siclegen- 
I  4  dum:Scitis  Icfum  vc 


v^rbum   .    Incipiens.  cnim  a  GaliLta  polt:    baptifmum 
qjod    prredicauit    loanncs  ,      lelum  a  Nazareth  c]uo- 

a  Non  hjbcn5,vbic.ipi!i  fuuni  rccliiia.ct. 

modo  vnxit  cum   Dcus  Spiritu  Sans^to    6z   virtute   c]ui 

armpi»crS:!i,i.iii':s.  b  Moresinit»u«nJj.  cilcll.pciligna.  dCorporalive.'iatijn;,;|.uuilcpipermitti- 

lurliihiu.isiufette.        .        ' 

pcrtranfiit    bcnefaciendo    &    l^inando  omncs  opprcfTosa 

C>uiamnlien.)rninruv.?x-ib,intut.  a  Patctcum  tilia.  Dcitascun  veto  honine.  bVtipf;ait&  critisnu- 
lu  ic.lci  occ-  Noj  tedcs  tani  n  m  reg.  ii^.vA  oaiuiuin  ] u.t  fccit  iu  re^iouc. 


^  prfdicauit  loannes, 
^  lclum  a  Naziucth  , 


diabolo ,  quoniam    Deus   erac   cum  illo.   EcnosteiLCs    i ''quomoJo  vnxitcu, 


fe 


ludcorum    &    ^??^^;^'!,^'^^"?';'^"^-^-*- 


umus    omnmm  quc   lecic    in    R.ccrionc  Iud?orum    &      '  r^n^tir^^^n^^  n,n\ 
.  J    "■ ,        ,  ,  ■ ,.    ,,,,   ,  ?  ,,     ,  j  ,     r        ,     •  r.  cauit  ioanncs,  quoa 

a  Ethoc  patct  qaoamcrito  tcpruoautur  luiii  OcuaUbclectis.  Vc  raalcd.ttam  Jc  teuin  hoininem.      i  X  /•     i 

'^     ^  ^  °  vn.'.it  c ;un  ,  led  non 

Hierufalem,  quem  occiderunc   furtjcndemes    in    lii^no   1 9  tcri"""^  "lore ,  scd 
■^  ;  Ipintu  &:  virtute  fi~ 

gnorum. 

&Paulusmanifctraas,non  enim  eft  perfonarum  acceptio-        BE.AliaeditioficutunxiteuraDcusprardicauitcrgo  loan 

apudI)cum,dicit.Niinci5itur.Airamnso,nnes,  inqnit  cora  neslcfumficutunxitcam  neusfpiritulandto.dicens,  ipleba 

Pco.Vidcqu-intaftdcs.qnantapietas.  Sc.e.">atPetram  nibil  ptiz;bitin(piritu  fando.Etiteruin,uiditfpiritun3  dclcendcn 

humanididuiu,cumdixiir-;t,Dcnsmonltrauitmihi.Ideo&:  te!nlupcreumficutcol.iiuba,S.-C. 

aflunnsvtaudi.imusomniaqaxptxceptafunttibia  Dco.dt  c  Fns.tteum,rirc.B£  d  A.Nonoleo  vifibili  feddonogtatia:, 
cir.Quidigitur.NuquidaccTprusillieltisquiin  Perfideagit^  quoJ  fignific.it  oleum  vifibilcquonungntur  baptizati.  Nec 
Sifucrit  dignus.hac  ratione  acccpius  erit.vtalTequatnrfide.  tuncinundusfait  fpiritulando.quando  coluba  delccndit  fu 
Hinccti.im  Etinuchumeic  Aethiopi.inondclpexit.Etquidi  pcr  eumjtunceni^neccieriaprxfi^uribit.inqaabaptizati  fpi 
cctquis,dicisdch:sqai  DcumcoIunt,..^dclpe.:l:ifunr  ?"  Ab-  ntu  faa :lu  iccipmnt.SeJ  myiiicac^  inuifibili  vnilionc  per-  p^ 
fii.NullusquiDcnmcol!t,dclp'citur.Nocnimpoin:)ilce:t,  un:taseit,q'aando  vcrba  caro  fa,:tu  c(l,idclt,hnmananatura 
vtquisviiaingetcdelpiciaturvnqaam.Inomnieniin.inquit,  verboDciia  vtero  virginis  copui.ita,facta  elt  cueo  vnjper- 
ge."c,qiii  ti.mctDcuni,(S,:opcratur  laltitiam.  I  ilt.tiam  vo,:at  fona,<Si  ideoconitemiircfi  nati."i  de  fpiritu  &:  virgtne  Mana 
omncm  virtutem.Vidcs  vtdeprimatilliusarrog.uiam  nelu-  Mcliusc.t  cnim  licincclIijercquamdiuinitatemfihicQ  ho 
bli:r,edcfclentiar,JiccnJo,InomnigcntequitiincrDeain,  mineqaeaiairuaiplitcohiDitanfcfignificare.nc  Chriltiper 
acccptuscltilli.Qjafidicat,nullu:nrepelht,oiniKsaJi1iiitit  loai.ngeinincmiis.caJcntesindoannam  Neitorii. 
cicdcntci.  d  o^).7/7C'/c.i«.vjrf.ljE.lngrxcoaJJitur,pcrxI.dics,non  quod 
a  yerbum  miftt  Deum  filins  !fiael,&c.  C  H  RVSOSTOM  vs.  quoiidiecum  illomaJucarenc&biberentuiamcirct  contra- 
PtiniuiudcdomiintioneilUusdincrit,mukuq;fublimitcr.  riamIoanni,qui  octodics  mccrpuiiit  qaibus  eis  yifus  noii     ' 
Q_iia ^  eitvt 

NlCOL~AVS 


DE    L  Y  R  A. 

^  I  Scdinomni5cn.2ic.D?c/m.in(/o  ii  wa/o.     2    Et  opc.in 


diciiwn  dzdit  ^ho. Et  (fniiiGintihh.  non  fiitt  data  lei^jnec  prophetix. 
tdi'0  talts fidcs f!t!fcctt eis  vjiyic ^iBubltcaf.Ofietn  Enu)tgeLij,tulem  an- 
tem  habnit  Cor,telini  &ei'ts  doot^Hxi^tftfMn  pMet  ck  teniu. 

t^tctctiao boattm.  j   Accc  cit  il.  Scdiontta  hoc  vidctnr  qiod  dictiur  4  Verbam.Pr i:m'/foper modum  pij.e-riti  ■.u^  iiiHitia  ^ bo  atJttc di- 

<^^>omtttbusdothrbus,nuUurn  vttqtt%m  fi4i]fc jaluatum ,  iiiji per  ftdem  uinaj}ic co/i/e:{uenter  Vetntsacccdii  ad propofttum anuuactando  Chri 

^^<:AtMi,rii,'iccperconje.]!ien-igY4ti.t>ifthihniife,qH£ficitDsoaccepli  ii>fn,d.     V"erbam./c;/.'m  eHWgclicum.     4     Milic  Ocusfi.Ilr. 

luni noii  h 4beba'tt  Grntdci,l):cendum,quod  jtdes  rne iiatoris  femp.:r  l^rimo.       6       Annun.p.l.  Intcrnam  gratix;^  J'!'p'?riiu)rt  i^loria:. 

Jtit ai cefiarta aUjuluie,noi tat/ten  vniforrnttcr omri  tempore  Com-  7  ^ttlC.qHitnpcrfona.ppnafilijslfaelpyxdicauit.iTnecre.Ucurho 

n''o:ii pvpuUs.ToH pubicatwnetn  emm  Euangelij imnes  tcnentur  habe  mopurus ,fubdtt-ur.%   HiCCito:niiiUi'ndo.S:c.Pn-tOrt/ff//j:-fti  vc- 

fcli.ic7ncxpl\iiain  demedialoye,  cjHanturnalartunlos  incarnattoi>]s  rus  Dtus.^)  Vos  fci.Q_<[<?  interluiAOshabua;]is. 

naiiititatis c?  hiiufmo.ii,qu£  communtcer in  ecclefia  omnihus proponii  10   Qao J  fa.eft  pcr.  l  /  <•;?  res  verbQfigrtificatn.Et  qux  fn  ilU  fibdi 

t'<rcredcnda,yJntc declarationem  vero  iiatiuitatis  Chriflnnaiores  I u  tK>-/>c//:iefam  a  l\.\'i.\xcx\-\.fcil.ucmlfe ad  prxdicandum  fulutcrn. 

d.s.ornm quilius dataejt l:x  & pro/ictx ,de tilts  facientes  mrntiontm  1  c   Incipiens.n.dGa.   {hicnmincep.t  prxdcare,  vt p.itct.  Lu.^. 

tcnebantur haberejidem dc rru-diatorc,mif,us tameti  explicitam  quj'n  12   Poit  baptil'.Sc(7/t7't  loa>inis,qvaa::te  nonlegit.»  pMiceprxdt- 

i»no.Tcslj.in  ijiio  veritas  csl  rniigis  clucidat.t.  Minorcs  vero  lii  i.covT4.  cade.   15   QviOi\\)XX.\\cx.'iCC.ld  elt  quod  my.lcriwn  Chi.h  ftturi 

'i-h.icntnuicy.^lcile.  Ec/nfpiieuut  eifadjalutem  credere  Meffiam  lounnes prxJicauit,vtp.iret cxdecfrjue la-igclii.i^  Quom.^Jo.vn 

f'it'-*riiri,,Juut lex er pfoiJ)ct£  >iunci.ioant ,in quodam ta.'nen  gcicr.tti  x;teum,&:c  S"c//<f«  lefwn  inhninahanatura.i  5   SpnLlde!l,pleni 

^'^  t lig,iilicaiio».e Ugis cr proplictarum  yriontfitellexeruni in Jpeci ili.  tudinegraU£.i6   Kt  vir.I'(  opcrattonerriiraculorutntnquibus  hitma- 

Ante  i>crote-(ein  c~  prophtasjulicci  tempotelegis  iiatury:,fif,tcicbat  nitas  Chrifii  crA  m  .irumentum  cvniurtBum. 

fnrinilnis  crekre  vnum  D  um  rcmuneraioyern  lonorum  pcrmoiiim  16  Q^\i^^zxxrM\(.'oc.i>^iantum adin^rntationcmTnorum,& ftnatio 

'''><^(>c,>g,iiium,td(OUicit'if.Heh.]i.')..Acccdentemad  D^u-»  oportet  nemla-igui.iorum.        17     EcfiiianJo  onincs  opprcnosa  Jia. 

credcre qnta e'>,& iitquiyentibiisfe rernunnatorjit. Et  in  hoc i  fnplintc  Mentc  &  carpore.  1 8    Q^ioniam  D CUS crat  CU ni  liio  TerpleiiUU- 

coiitnwtur  fidrs  mcili.iiorts,pir  quemfit  rem'tncrutiobnnnr'tm  iC-ptt-  dincmgrarix,&  pcr  vnioiicm perfoti.ilem injiippofiioverbi. 

'"''<'mal(Aun,,JccundumqHod  atcilnrio.^.d.         Patcromneiu-  19  ]itaO!itc.i\:i.l'ci[Vifum>^aud,tiim. 

dicium  M    $ 


iiioy 


Glo.or(l.&  Nicblai  de  Lyra. 


5108 


^  ci'!,vttcrtiomanifcftarCtur&  totidcmdicbiisieiunauitantc 
.A  n^.ovK  mciboindigeiis.quotnianducauitpoft  tcfurrcftione 
iaiViCibononind  gcns.lciunif.irnnteroortem,  vtnosabfti- 
nci\,nv-:s  icdofidcriis  huius  tccnli.  Manducauit  doces  in  hoc 
quodnobilcum  c!t  vfqucadconlummationem  l^cuh.Ieiu- 
niumcftinccrtan-iinc 

tSiip.i.  c.  <^"'3  ^"i '"  agoiic  cft, 
ab  omnilHis  lc  abUi- 
i.Corint.  net .  CibuscniinCpc 
Mg- 


Dci,  non pcrmifitabfoluiMermonem  nequc ex  r rxcepto Pc  I 
tn.ficri  baptilm:im,  led  vbi  c;shibucr.^i:t  fe  mei/tcaJvnirabi- 
li.quamuis  dodrinx  principiumcHl;t&:crcdidcruntomnh 
no  baptilnia  cTc  rcmiilioncm  pcccarorum  tucadnenit  Ipus. 
Hocaurcmficbat  Dco  magnam  dcfcnfioncm  Perrohacdi 

lpcnr.iti«)nc  afFcrcnte. 
Non  fimpliciicr  au- 
tcmipiritumaccipiur,  1' 


Paiet vcl diuinlm.  a  Yifiuuiinoipoftbiduuni. 

tHunc  Dcus  rufcitauittcniadic,  &  +  dcditcum  manifc-  ^  - 

«PoJtrcluticilioncm.  bOuos  clcgcratDcus  .MnmultiMTiiigurauciat.        Icd  llUgUlS   !0>.')Ljcban 


pacis  qua:  pcrfcaae-     ftum  ficri  non  omni  populo,  Icd  tclbbus  t  pra;ordinati.s  1  tur.idquod&cbihipc  " 

rit  CU m  mOrtalC  hoC  ,  Pifcem paticm  Sc  AaUm mcllis,quiveti  Cgaa li«nt cotpoiii.  feClC  COS  qUl  11  mul  VC-  .j  ^ 

inducrit  immortali- j^  aDeo.nobisquimandiicauimus &:  bibimuscumillonoft- 3  neranr .  lamcmnam 
tatcm  nos  autcm  cii ,  r  ■    •  -r  •         i-  r  rcs  hcc  fit  conU.tutii 

viam  domini  carpi-b  c]uam  rclurrcxita  mortuis.    Lt  prxccpit  nobis  pra:dicarc4  Proptcr  ludios  e7c- 


iniis,3ucritatclecu- 
]i  iciimamu.« ,  &  futu- 
ra  rcpromiliioncrcfi 
fiCimur. 

Rah.  Per40.dics, 
nonaflidnc,  ledqui- 
buidam  vicibus  inil- 
loquadragcnario  dic 
rum  namcro  f-idis. 

£d'i.B£D.A.Hicex 


a  Quod  figLiriucruiit  ul>oiua<  rcliquix. 


b  Non  luJxis  iantuni,l<;>l  ciiani  C>i^il:bus. 

populd  6^  tellificari,   quia  ipfe  eH:  qui   conllirurus  eli: 

a  Paucquiotnnciiilicium  dcjitfilio.     b  Iul)otum,vcIi).uviuiinadLieniu  ChiiUiiiuiciiicutu 
c. Pcccatotuni.vel  <;  II  a.itc  inonui  doruiiciiiat 


a 


d  Non  nos  fjli  tcllc:  runiti!. 


nimillishoc  vaidc  ino 
)  lcftum  crat  Idco  hoc 
totum  Dcus  agit  £<;  Pc 


1>.| 

IV. 


Dc6iudexviu($rum&m;>rtuorum.Huicd'mt.cs  prophc-6  ;-[^;^^^^^ 
ta:  tcltimonium  perhibcnt ,  rcmillionem  pcccatorum  acci-  y  tcat  po^lhac  libsaccc 


a  Qui  iauocauciit  nomca  doinini  fjluus  ctit. 


b  Tain  luJai.quaiu  Cjcntilcs.        c  Fidccutn  opeiib. 
d  Nccjuai  finitts  vcibi; 


t  Quot- 
qaoc. 


pcrcper  nomcn  cius  omnes  quicrcdunt  ineum  .  Adhuc  3 

a  In  cum  cadii Ipiiitns  (lip.-t  quein huniiicin  tct^jiclcii.  b  Coinclium  ctini  Itiis. 

^it  Parus'qu(idm  ^  loqucnrcPctro  vcrbaha:c,ceciditipiritu(rana:us  (upcr om       "^^^^^ 

eUagchotacetUrPOlld  .^  •         J-    I  L  aNcfcicn.«gratt.mpcruc.,iic.d  Ccnics.  j-^,^^^^5 

refimcctionemfcbi-     ^*-''^  f  q^iaudicbant  vcrbum  .   Etobilupueruntexcircun-c,  fi,q^„j„ 


c 

tDonum- 


bifle cum  Chriilo.ni 

fiilliccredamus  indi 

catu-^.ubiait.Donec 

iUud  bibamuo.  mtc- 

gn.pat.mei. 

"ii^lvs^  quiwanducaui' 


cifionc  (idelcs  qui  venerantcum  Pccro ,  quia  &cin  t  natio- 

~  '   "  cSecunduin  lohcl  Eftundim  dcfpititumeo,&c. 


a  Genics. 


b  Oons. 


nes  tgratia fpiritullandi  eifufa  cil:.  Audicbant cnim  illos  lo 

a  Signiim  eft  in  linguis  quod  Ipiritus  dclccodcrit.      b  Qiiia  non  inanU  loquoitcs  lingui^,fc J 

maj!ialia  Dci.     St'.ipJiirjc.oii    " 

quetcs  linguis  &  magnificantes  Dcu.Tuc  rcipondit  Pci 

taus,& btbimH; cum  illo  q  >j uquid  cvqua  Q uis  prohibcrc pocclt, vt  no  bapcizccur  h 
poiUmamfmrexnamor  *  a  Afociisrius.veUfupro. 


dcrcadgctcs.  Etquod 
propter  ncc  oportcbat 
lUud  ficri  ne  mireris^ 
ubi.n.poft  tanta  criam 
larea  y.inHicro 
conrroucrlia 
onfaduraef- 
fetmihi  hcc  iimui  ac« 
cidiirent  idcirco  hoic 
cum  cxcelicntia  qua- 
damficbant. 


.      ,.       V.    ^        u      .r  TA  - -r--       r      'y   n  Bed.^. llepcntcde- 

quetcs hnguis & magnihcantes Dcu.  iuc rcipondit Pctrus. ^ oicenJit. Veldemontc  . 

iqi_ii      ludcBorum  cecidic  m 

poiUiuamfurrcxnamor  -  x        ^       x  *  a  Af>ciiMii:5,veUfupro.  vallcmGcntium  lccQ- , 

tuis.  fan<SlLirpiritiiacccpcrut,{icuf  &:  nos?t  Etiulliteos  biptzarii  idnmiHud. Vallesabun  i 

5^;Chii:;s.  Quare  *•  ■*■  dabuntfrumento. 

autem  non  rcfurges  '  d  S/);.Bed.^.  Spiritus 

fecitngnum.fedcomcditacbibit.  QuiaS^refurrcftio  ipfa,  donumDcieftinquantucisdaturquipcreum  diliguntDeii 

perfemagnumfignumcrat.  Nihilautem  adoftendendam  apudfeautemDcuseft,ctiamfinuIhdarur,primi&:fi!ioco- 

iljam  maius,q'.!am  comxdereacbibcre.  aicernusoecquiaillidanrficutdoaum  Dci,vtfcip(umdttfi- 

b  E( precepic nobis py^Mcare populo  &  teliificari,  &c.  «•ChRVSO.  cutDcus.Spirtusenim  vbi  vultfpirar.  ] 

Tcftifi'cari,inquir,  Hmcctiamcum  tertoredixitncpoircnt        Bed.  Ncbaptifmadub  tettraderc  Gcntib.  fpiri(ufr.uifti 

ad  ignoiantiamconfugere,F.tn6dixit,HiceftfiliusDei,lcd  teftimonioconfirmatur.Ethocfandumcft.nereptchenda 


lecc 


Li^ 


n.}. 


quod  maxime  iUos  teriebat .  Hic cft  prxfinitus a  Deo  iudex 
Viuorumacmortuorum.  Dcindc  vDlidacft  argumentatio  a 
Mait.zff.c  prophct;s,i!li  enimin  mjgnaeX!ftimationchabebantur,huic 
omnes  prophetJt  teftimon'um  o!.:nt.Poftquam  timore  con- 
cullit,  tunc&raddit  vcniam,  njnabiiIoapiophctisdi£lam 


tur  Pettus  SiC  ut  obftupefcerent  comi  tes  cius  teltcs  futu  ri  c6 
traIudxos&:  idco  anrebaptifmum,  necperinuocationem 
Pcrri  dcfcendit  fpiritus  &c  nouo  ordine  prxcurrentis  fpiritus 
in  tcitimoniuHi  fidei  Gentium  niinquamueroinludiisc* 
ucnifle  rcpentur. 


&,hocquod  tcrrebat,  abillodidumquodautemblandius  e  Tliinqiiidaqmm,  quis .  Deusqdmaiuseftpriusdedit.&or- 

erat  a  prophetis  (umptum.  dinem  prxpofterauit, nunquid  qd minuseitpot prohiberc- 

c  Cecidi,h;c.  *  CHRysosTOMVS.  Vidcdifpcnfationcm  Vosueniftisadhocutteftesfitisergoiudicate.X""""?'"™' 

Dei  *      ^CHRys. 


ci 


NICOLAVS    DE    LYRA- 

^i'Etdccumin:\..f',.Vermitltaerz'*>*ti"t'if"^>^rcf"^''^^'onemde 
clarantia  quxpofitafunt  jupra  i.c. 

2  Ncino  Oinni  po.fcd  i^.Stcundum  enim  qucd dicit  Dion.  li.cale- 
Slis  bierar.h(c eHlex diuinitus inllituia,  ut  ea  qux  tranfccndunt  cogni 
tionem natttrahm pritRofupcrioribns  reuclentur,ct pcr fuperiores alijs 
manifejicntur ,  fitutpatet  in  Jpinttbusangcliiis  in  ordtnc  l)tcrarchi£. 
t^amjupcriorcs  immedutca  Deoidumtnan:ur,medij  vero ajupetiori 
bus  dr  iifjeriores  a  mcdtjs.P^furreilio  atttcm  Chiilli  cjl  de trar.jccndcn 
tibus  {y-  tdtoptitiio  niaiuffliata  cU apoilolts,  0- cnrn  .pfis  manentibfif 
ferqucs  tunqiium  pertejUs  idoncos  alijs  manifeP.ata  esl  de  qua  idonei 
jatcfubdttjift 

3  Nobisquia  man.&:  bi.cum  ii.paft.rc.a  mor.  dddeclarandum 
yentatemluxrcfurrcriiQniSjUtdiClutti  cilfupra  i.c. 

4  Et  ptx.no.&icVt  habeturfiipra  i.c.Eteritis  rnihite!ies,&c. 

5  Qiiiaipfe eft qui con.cft  a Dco.  Tatre. 

6  ludcx  viuo.ii:  mor./.  iuflorum  qui  viuutit  vitagratix  &  iniquo- 

rtm 


rumqui mortuifunt motte citlpi propter quod dicitur Io.$ .  Patcr om 
nc  iudicium  dedit  filio. 

7  Huic omnes  pro  tc.^cr. Q^d.nosfoli nonfymus eitis  teucs,fede- 
tiam  omnes  Trophet^  antiqui  diuinitus  infpirati.ynde  dicit  I{a  Sa.He- 
brxus  fuper  Zachar.quod  vniuerfi  psophctx  nonfunt  locuti  nifi  ad  dtes 
Me(fie,f.de  pnncipah  intentione. 

8  A dhuc  lo.l  hc  conjequcntet  ponitur  Cornelij  &  cueo  exiflcntiii  ba 
pU^^^tio  et  primo  reccptione  jpirttuffantli  m  f:gnofenfibili,qu£  dicitwt 
qii.^dam  bapti-:^tiO,c.fi:q.i:^  fup.l.c.  d? quaJiiaditur.Ccc.lpi.SCC 

9  Etobftu.cx  cit.ih^diPtrantes  qitodiantagratiadareturGentiU- 
busficut&  iHdxisnutritis  inlcge^  prophetis.ConfeqiteHter ponitur 
baptizatio  in  aquajub  inuocatione  nomints  Chrifli cum  dicitur. 
loTunc  rc[pon.Pc.//:;f  <7MJ  cumeo  vsncrant admiranttbus. 

1 1  Nun.aquamquispropo-&:c.jC>.£y.nonex(^«oy^<r/'r/<^4rt£f«;/i5 
diniiixit  iiiter  nos  &  ipfos  Genttles  ficut  uidetis. 
iz  Etiuiru  cosbap.in  no.  lcQhu.Inhacn.formadabaturbaptif 
mus  iii  primitiua  ecclcfia  rationibus  dttlis  c. z .fupta.  ■'  "-, 

ATunc 


■      •  M  0  j{^^  L  l  T  E  I\i  hoc  oflcnditur  quo.lilli  qui  deuoteSC3tteuccau!.liuntvcr- 

bum  Dci  rccipiunt  gcatiam  fpiritjfl'an6li,Iicet  i\o\\  rccipiaut 
^  i  Jidlmlo.Vctr.uerbahaececi.fpirifuperomnesqui  au.EtTpcn    in  fisno  vUibili. 

hoc  MO',^ 


iiocj        AcIlis  Apoftol.    Cap.  XI.  iiio 

f^  wtCHnys.Vkfifliqnodcannim retnlit^&fqiionuxiolabora-  ft itl! u m dari.Qn od  Ambr.{oluens,dicitperynitatemnomi- 

A  uitvthoccnunciarct  hanc  dLidomribimentcinfi!ilfe.?v(««-  nis  myfterium  pienumfier!,quiaqui  Chriftumdicit.&ipa- 

9M;<j».7w,i.:quit,  quisprohiberepotcnt^Fcreenim.hoceft,  tremdquofilius  &:  rpiritumlan£tumctdefignat,quictpa- 

coiiti-.idiccnr'>,pr6hibcntibus,&:  dicentibus  quodnonopor  tiem  dicit,&:  filium&^fpirimm  pariter  oflcndit.&quifpiri- 

tethocficn.Toti;mf.-.dumeft,inquit,quodmagisnecelEi.  tumnominatpatremaqnoproceditf|  iritus,&:fiIitHUcuius 


riuaihiiib.3ptifmaquo 

quarr»  pio  fe  rationcm     apud  cos  aliquqt  dicbus . 
reJdirtuncprxcepitba 
jrz  )ri ,  docens  illos  reip- 

la, Adco  moleftu  erar  ludsis , &  propter hoc  prius fc  dcfen-    fto,5<: ^paflolus.ln  un»fpwtu bapv^^iatijumus, 

dit.qiiamuis  res  ipf^  ciamarenr,&;tuncpra-cepir.  Be.  Precipuecongruit  nos  in  noinine  Chriftibaptizari,fc  ^^^,^  ,^, 

a  /BKow/.if  r/^r//?/. CumlKrcgulacccIcf)?,baptifmumtradi    cundumi/lud.  QuicunquebaptizatiIumus,inChriIloIefu,  GaLj.dJ 
in  lu^minc  Timitatii:Lucas  tii  teftatur in  nomine  lefu  Chri    naorte  ipfius  batipzati  iumus. 

fti 


etiam  fpiritusefl:,  nun- 
cupat .  Vnde  vt  rationi 
^  copuletur  autoritas  fe- 
tiamin  fpiritubaptiza- 
tur>iecundumiHud.roj 
autem  bapti^  u\  ipiritufan 


rup.l.«.; 
iCorji.b 


N  I  .C  O  L  A  V  S    D  E    L  Y  11  A. 

1  Tunc  rogaucrunt  CiXtSLyi  pknius  inHruerentur  ia  0de  &folidarentut. 


£ 


I 


^     D     D     I    D     I     O.  &fHmmiiuftuseR,nondeheteff  perpmarumacce^or  .Si  OHtemdi- 

I      In  csp.lo.Fhididturin  PoHilla.ln  veritate  COmpcri. ;.  txperi-  catur^ex  h«e,€p  Gentiles qui  i»  primitiua  ecclefia  bMpti-^ahantur,  pro' 

mentoprohaui.  '  phetabantj&habebantdonalirgu^rumficuci^iudpbaptin^titper 

Hoc quod dicitur. In  vcritatc comperi.wo» uidetHr referendum ad  boc experimento probatur qmd lieus  nadifcreuic inter  I udaos & €en 

experimentumfenfibilefeu  corporale,quia  fcirct  quod  Deus  non  efl  ac-  tiles  quantum  aifalutem  :t'ernam.  Dicenium  qubd  prophetare  &  lith- 

ceptoT perfortarum,rton  caditfubfen/u.Hjfcrendum  efl  igitur  ad  verita  guis  varijs  loqui  funt gratis gratis  datx  tantum^^  n&agratumfacien 

tem  rationiSyfetundum  quem  competitHtyquod  Deus  quifumme  bontts  tes,&ideo  per  talia  noK  probatur  propofttum. 


na». 


C  A  P.    XI. 

a    A   ydieruttt  auteta 

-^  ^pofteli,&c. 

"k  CHRysos.  Poft-  a 
hxc  contendebanthii 
qui  ex  Circuncifione 
etant ,  non  Apoftoli. 
Qvnd  c(\  tfm^iytcrrot  ex 
pollularunt.  OfFcndc- 
bantur,inquit  nonpa- 
rum,&:vKicquidprg- 
texant ,  noo  dicunt. 
Quare  annuncialti, 
fed  quarc  fimul  cdi- 
jfti '  Ar  1'ctrus  nonin 
lioc  trigido  dido  mo- 
rabatiir.Re  uera  enitn 
frigdum  erat ,  fedin 
magno  illo  dicens.Si 
fpintus  particcps  fuc- 
runt&:illi,quomodo 
hocnoneiatcommu 


C  A  P  V  T       XI.  quod  diuinae  gratix  ef 

fet,  fcdquare  fimulc- 

•  Pister  ApoftoJo».  diftidicunt.  Etalitcr, 

VdierutaucApoftoIi&fracres  ^erant  i  Magnum&:  ferc  infi- 

aPioptetEunuchuin&corneiium.       ^  nitum  difctimen  crat 

in  Iud?a,qm  &:Ge*n  tes  reccperuc  verbu     inter  Samaritanos  8c 

ma,  dirceprabat  aduerlus  illu  g.  crac ex     accidit  illum  reprehen 

«Noncoroitcs.fedcredcntese.tludatis  quiciantuileiufalem.       }   di,Vt  hi  difcailt,  nOn  C« 

circiaci"iionedicetes:  Qpareintroiltiad  <;nim  rem  obitcr  Pc- 

Duoconualegemfecifti.  Aptlncipiovifionis.velincipiensfalu-         trUS  natraUlt .  VidcaU 

.-,    ,  ,  j  temGe„tibu.nunc,te.  7  tcm quam  alicnus  fit 

viros  pr^puciu  habentes,&;  manducalti  cum  lUisplncipiens  g  ^  f^d^  ^  ^^^^^  gloria. 
aut  Petrus  cxponebat  illi   ordincm  diccns :  t  Effo  eram  in     Incipiens  enim  Pctrus  t  fupio.a 


I  In  qua  hoia  Deus  me  falli  non  Cneret. 

ciuitateIoppcora"ns,&:viditi"cxcelFu  mentis  me^vifio- 
nem,dcrcendensvas  quoddam  velutlintheum  magnum 

a  Non  ab  alia  nunciatum  eli  mihi. 

quatuor  initiis  fubmitti  de  coelo ,  6c  vcni't  vlque  ad  me.  Ih 

..x^..    i  *  Solettei&finencgligentia. 

inunicandunWQua-  bquodintucns  confiderabam , & vidi  quadrupcdia terra^ & 
modoigiturin  Sama- 

ritanis  hoc non  fad um cft.-Scd contrarium?Etenim non  fo-  d  ^«rfdrKp.rfyr.e^rf.RA b b A.Miror quofdam  hoc intcrprcta- 

lumantea  baptifma  faaumnoncit,  fcd  ncqjc  poft  baptif-  rifupcrcfcisquiburdamlege  prohibitis,cumnccfcrpentes, 

ma,&rnonindignati,funt ,  fcd  magisreaudifamifcruntali-  nec  reptilia  edipoifint ,  necPetrus  fic  intellexit.fed omnes 

quos in  hoc  opus.  Vcrum  neque  iftud  obiiciunt,  fcicbant.n.  homines  ad  euangcUujequalitcr  vocari,  &  nullum  fccudura 

quod  j;:!»  naturam 


inquit  cxpofuit  illisp 
ordinem  dicens  .  Ego  g 
eram  tn  ciuttate  loppe^ 
orans.  Et  non  dicit  qut 
re ,  vel  qua  occafionc. 
Et  uidebam  in  raptu  men 
tis  uiftonem,  defcenderc^ 
uas  qHoddam,^c. 


N 


ICOLAVSDELYRA- 

C    A    P    V    T  XI. 

jVdicruntautem  Apo{{.?oflquamdefcriptae/l  Cor- 
nelij  conuerfio, hic  confequentcr pomtur  ex  hoc  orta  di 
fputatio.  Circa  quam  primo  qufjlio  proporutur,&  fecun 
do/<)luitur,ibi.lndpic[\s.Citca  primuntdicitHt  .Aa- 

tJiteautem  Apo{i.undecim,fimiluer, 

2  Vrntrcs.i.alijfidelescumeisextsientes. 

S  Qui  er^int  mlad.C4:fareaenimadquamiueratVetruseratfnter 

ra  Vhilijlinorum. 

4  Quoniam &  Gcn.  rccepcr.  ucrbum  Dci.  Scilicet  Cotnelius 

tr  anicifui. 

Cnm 


5  Cum  autem  afccn.Pet.Ie.Hoc diciturquia  lerufatem  erat  in aU 
tiori  Cttu  quam  Ctefarea,qu£  esl  fupermare  mediterraneum  ftta. 

6  Difceptabantaduerfusillumquierat,&:c.  idefijConuerQ 
de  ludai/m«. 

7  Quarc  intro.  &c.  Qji.  No«  eH  licitHm  communicare cum  incir' 
cumcifis. 

8  Incipicns  autcm,&:c.  Hic  confsquenterfoluitur  quxfiio ,  &  hoe 
pcrreuelationem  faflam  Tetro,quiafuitfibioflenfum  neminemrepu- 
tari  debere  immundum,cjrper  uerbumfpirituffanfii  dicentis,quod  iret 
cum  Gentibus & communicaret  cum eisfine  dubitatione.  Etpatctli- 
terae\di{liscapiteprxcedentis  ,  quia  repetitioeil  ilUus quod diCtum 
ejl  ibifUfque  ibi. 

*  Slcut 


\M0I{.AL1TE\. 

t  6  Difceptabant  antem ,  &c.  Ex  hochabctur  argumcntum 
quod  quando ^fupcrior  tacit  ahquid  inIolitum,Iicctfitbo- 

num 


num,tamcn  oftcndere  dcbet  illud  efle  rationabiii  tcr  faftum 
ad  pacem  ahorii,5<:  illidebent  acquiefcere  audiraluperhoc 
rationc,ficut  fcccruatidi  auditanarratione  Pctri,  vndcfub* 
diturpoftea. 

tHis 


lill 


Gi 


'\sc  Ni 


o.ora.Sc  iNicolai  de  Lyra. 


lai  de  L' 


iiii 


To.g.\i  1. 
in  Mat.  c. 


res.  $»   !n 

licSjUihil. 


If^  naturam  eflc  rollutum ,  Non cnim quia  bcftia^  comcderit,  verba  ad te prr qiu  CJ  "<« ^" >,  'v.  c^  ri«»/i  (/0%?« tu.i.  Vi Jcs  quo-  j) 

A  fcdqina  Gcntibusccmmunicauernincrcpatus  myiicrium  modofe("tinat.proptcridquoddixit.Etnihil  dchnr.anitvKc 

huiusvifioniscxpoiuit,  ^  viridicitjgitnr  cum  fpuitusmiflr.isru.&sDcusmirerif.&il- 

a  CommnKC uel im)»un.ium nHnqnamjntreiuit inos  meum.  lincpcrangclum  cuocatusru,hinciuge-it..Vfo!iiatdiifcrcn 

w  HiERONYMVS.  PopulusIudEorum  pattcm D«i cffc  tiamrcrumquidfacicndumeiat.  Atnihilhorumdicitfj,ia 
fc  iadkiuns,  com  mu- 

Fgo.fic  nnn  aliui. 

bcfti.TS,  &  rcptilia  5c^volatiIi.i  coeli .  AudiuiaLitcm&rvoccm 

1  Fimilliritoftsndiiiirex  nomtne.        b  Ecceprima  cxcufatio. 

ciiccnrcm  mihi:|SurgcPecrc:occi(ie&macluca.  Drxic aute: 

a  Si  cui  &  Tos  inoilo  icfutatiS' 


ncscibosnocat,qui 
biis  omnes  utuntuc 
homincs.Vcrbigra- 


portenorc  cofirinat, 
quod&iuxtailiudtc 
ItuiioniumfitjOmin 
contioucifia  carcns, ! 
&quare  dicir  ?  Noni 
hocf.i(Sum  eltfolum 


f?«.q  jc  iia  i-ullam  carnem, 
imerfc:lo  Jcporcs,  &:iftiufmo- 

■"  dianimantia,qu.;;un  a  ^Jcquaquam  domine  :   quia*  communc  aut  immundum     "   fupcrabundantia 
gulam  non  findunt  ^      ^  ^  Eccer«undicxcu&tio.  Dco,  utdcmonltrc- 


per. 


ncc  ruminant  ,  ncc 
fcammota  in  pifci- 
busfimt,  undc&:ia 
Aitibus  Auoftolo-- 
rum  Icriptucft.  i^woi 
DtHS  funiiilicat:  r,  tuiit 
(ommnnedixetis.  Com 
munc  ergo  quod  cx- 
tcris  hominibus  pa- 
tct,  &  quafinoncft 


Rcfpondit  autGHi  vox  lc  - 


nuncjuam  mtroiuit  in  o.s  mcum . 

«Fi^a.  bNonalias.  eld'c(l,pr.rccpitm'jn(ijri. 

4  No:i  toluin  faclo.i 'J  &  rcrbo  •lefutare  noli. 

cundo de  cc^Io :  Qux  Deus mundaufc ,  tu  ne  commune  di- 

a  CJuodeftticmitausiodiciaii^i/ndcteitia  exculatio  nalciriir. 

b  txllocC^nificitut  GeatesiaccclnmctTececipiendai. 

xcris .  Hoc  autcm  fadlum  elt  per  ter ,  &:  reccpt.i  lunt omnia 

Eccccrquartacxculatio.         a  .Vrpio.iliaca'.tlavi(ioextiiiicturoIlenla.        Quiiita  cxcufiiionumeio 
t«tUum  venicrtCk!<lbxupiiiicipaIi.  b  Non  egopLiaioillosad:)'. 

furfumincceium  .   Ec  ecce  viri  tres  confeltimailiircruntin 

Ecce  excufjtio  fexta. 

dcp.irteDei,proim,     domoinquacrai"n,miflia  Carfarcaad  mc.  Dixicauccm  (pi- 

mUndO    appellatur  .  aPiohibuitinc6cere,qu«&ciu.,&i«(ntqu«arguirit. 

Sctcndutamcnquo^:!  - 

ipfi  quidemcibi,  &: 


Septimaexculatio.tL-ttimonium  fadum. 

titus  mihijVt  irem  cum  illis  nihil  helitans.  Vcncrunt  autem 

Dcicrcatura,  per  [e  b^^,^m.,^g^,  icx  fratrcs  ifti ,  &  ingrcfli  fumusin  domumviri. 
OinniSinunoalit, {-d  „.-«..  ,••■     ..-,1    ■■J^-r  .    j      r     x.    ■    ■     rr    „ 

,     ,  ,    '■'-'-'  aHxmiaiieo(taiia,turiano,ldlicethicUsrindcrilione  angcuinsomoliii  obcmus  iiigieimm  Pe- 

idoloru  m ,  ac  dKnio- 


trusrocabatui. 


tur  ctiaminitiumno 
ab  apoitoIo.Si  aut  ern 
iua  Iponic  motns  il- 
liK  profcdus  circr.ni- 
hilquc  horum  acci- 
diflfc.plunmumpcr- 
culfi,  acattonitifuil- 
fcnt.  Etlicitcruniil- 
lorura  raetemcapit, 
diccns  ad  illos,  <y«i/f  j- 
licet  fpnitumfanifum  at.^ 
ceperuntftcut,^  nos. 
d  S/  ergo  eundem  gra^i 
tiam  dedit  lUn  Deusficiit{ 
Crnobis,<irc. 
»CHRysosT.  Vtcij 
abudatiilloru  obtutct 


B  num inuocario  ^a fa-  c  Narrauit autem  nobis  quomodo  vidiffct angclum in domo     o"4'P hoc  adiccit, 

aSoUtoraoic  angelusttitedicitui. 

fuaftantem&dicentcmfibi:  Mittcin  loppcn  &  .icccril  Si 
moncmqui  cognominarur  Petrus:  qui  loquitur  tibi  vcrba  * 

1  Decimi  cxculatio.cjuia  aogelus  f^Iutcm  nunciat  quam  aeijjt  is.  i, 

in  quibusfaluuscris,ra  &c  vniucr(a  domus  tua .  Cum  aurem  3 

aVndcciiracxcula<io,dclccni'ioipiriius.  b  Eodem  modoficuuninfciius. 

coepiflem  loqui,cecidic  fpirituflandius  fupereos,  licut&in  "^ 

«Duodecimaexcurttio,retmodoininiilcl]^iitu<anfto  adipfusia^usquicomple    \   iDleni'')7ir   lUos 

tiu  cAiu  Cientibus.  -^   'P**"  p^'- 5'»*    ,  r 

nosininitio.  Recordatusfiim  autcm  verbi  domini,  ficutdi-  ^  nonJicit  u  bis  f 

,         .  '  noDis,niicigisct!a 

cebat:T  loanncs  quidcm  baptizauitaqua,  vosautembapti-7  hac  rariooc  fenno 


ciatimirunda 

■*CHRySOsTOM. 

Nariat  ca  qus  neccf- 
iariaerant-.aiia  ucro 
obticet  ,  immo  per 
h3Cc6i.iUa  prot)at,&: 
uide  qaomojo  rario 
ncni  rcddit ,  &:non 
-vult  doitloris  autUo- 
ritateuti,  fcilicct.c- 
nim.quodquomo- 
dcftius  loqucretur  ,, 


donuui.  Videsqup.< 
moJo  eosqui  lcmcij 
credidcrunt  non  fi-i 
nitminushabwre.Pet 
donum    dedit    il 
Deus, fi cutifi  nobiS^ 
qui  cr»;dimus  in  dc 
minumlefa.a.  Etit 


hoc  magis  cis  pro- d zabimmi  fpirituiando .  Si  crpoeandcm  eratiamdeditilhs  8  nem.Qmdi^itunnv 

dcflct:   'Nutiquamttf^      r\         r        o         L-    a.      •         jj-  •      j        •  t  r        a  dignum   p.illi    elris,L 

t.b.  stciiHm  eii  iLit ,  in     C)cus,  licut &  Hobis  fqui  crcdidimus  m  dommum  lelum  9  q°,„jo  n'os  illos  fo.  ' 

^  aNoliteconaii.Si.B.egononpotui,nccvospoteritis.  j^  Ocio.S  dlC^mus? 

ChriPtumjCgd quis eram,cui  poircm|prohiberc dominum,     g  Hisauditis  ta.  &. 

•  AU  inetepatione  Pctii.  *  *f"uRvcr»cTf 

l,n«.i....»«,.nrr.l„«.,w  W*.,HRySOSTt 


tnejutt 

os  meuw  comtnune ,  -pil 
immundnm 


b  Giatias  egerun  t  (aluato  li. 


tloan 

<uo.i.a. 

inf.i9-a.    immundtm  .  Etfict<j- 

tcucrcdi  tumnegoriumdcfen  ^ 

^  acxu    .  debatur.  ^is audiris  tacuerunt,&  oIoriflca'ucrunc Deu dicentes.  Ers^o'  "■  V'd^s  qiJornodo  cx 

b   U  JcxfiaiyeS,&Cft.t  -        ,vt,cbis.  bQu^darparetindcfcenfufpiritas.  ^     I  3  COnCIOnC  Pctri  bcilCi 

dic^bus^adu^imQ!  ?  -'  Gencibus  panitentiim  Deus  dedic ad  viti .  Ec ilh  quidem  1 43^,"^^' gSi 
dus,peifcxffatrcso-  rificarunt  Dcu.quodi 

perapcitcdamonftrantur.qufdodtorcmcomitantur^quan-  p^niteiMiamillisdedit.Itahumiliatifuntabh.slcrmonibuS: 
do  luditoribus  intcr  ucrba  cjiliottationis  dcmonfcrature-  nincpoftca  apcrturnelt  o!tium  ueniendi  adgentcs.  Sic&:: 
xemplum  perfcdionis-  nos  oportctinbonis  proxiixium  giorificare  Dcum  ,&:non 

C  ^t  annunciawt  nobiiqucmoio  rident angelumin  domumfuamif.     inlultate.  * 

^fumdicc?itimfibi,Mitteinloppemuiros,&c.:f.  CHRysos. Etnon    f  frx" cJrGfif.drr.Hoceftquodinlob legifur.  Ab  AquiIon£ 
dixitca,qua;abangelodi<ila  crantCorncIio:Or.<r/o»«f««eir    aurumueniet,&adDcum  formidolola  laudatio  quiaprius 
eleemojynx  tux  afcendcruft  ni  ttttmoriale  ceram  Deo  .  Ncfcili-    frigidoGentiumin  pcdorelplcndorfideie.xortuscft.fiipra 
CctiHiitnbuatjUtpotc  nihil  magnum  habcntibus .  Loquetur    cademinopinatahdeludxa  Dcum  trcmendogJorificat. 
/  vtrba        g  £tiW»ij«;'i.^c.Rcuctiituradidquoddixcrat,igiturqui  di; 

([CFlpeili 


M 


m 


NICOLAVSE    LYRA. 

*  1  Sicut  &  in  nos  in  initio.«./«  di?  Ventecodes. 

2  RccordatUS  ium,&:c.E;r  quopatct  quod  talis  datio  rpirirufianSi 
infigno  fcnfibdi,dicitur  qu^dam  baptiT^tio  &  infi.concludit  ^etrus. 

3  Si  crgo  eandem  ^\:a..i./ignofen/ibili. 

4  Deditii.I«ci>caBc(/Ji. 

5  Sicut  &C  no.Circuncifis. 

6  Qui crcdi.in do.Ie.Chri.2<i. Circuncifio aut prxputium tiihilfa 
eitad  hoc,fedji'ies  UfuChrifli. 

7  Ego  quis  cram.^i  fum  puluis  & cinis. 


fuHmbetteplaeitum.  QHoiauteminaliquihusfubditur.l^edaretfpiri- 

tumfaniium  credentibns in  nominelefu  Chrijli,  non  efl  de  texiu ,  nec 

habetur  tn  Ubris  carre£iii,fedfuft  qHxlum  interUnearis  gl.  per  fcriptO' 

res  textui  snferta . 

9  His  z.u.di.I{ationabilibus  &  ueris. 

loTsiCQCtiinu^b increputione  Vetri eius  fa£lum approbantes. 

II  Etglotific.Deum.GriifWtf^<r«do(itf  hoc quodgratiam  fuantex 

tenderat  ai  Cintiles,ideofeqwtur, 

is  Ergo  &:  Gcnt  ^tcxwiitn.i.tempHs&locumpcenitentis. 

n  Ad  uitiiw.fiettrnamconfequendam. 


8  Cui  polTem  prohibc.^omi,Sc///crt  d*regratiamfuamfecundH     I+  Et  illi  quid-  &CC.  Httc  efipars  incidentalis,  &  diuiditur  in  dwts. 

fuum  -k  feCUrii  — 


)iuil 


"» 


M     O     B^    .yl     L     l     T     E     R. 

*  9  Hii  auditis  tacHerunt,&  glorificauerunt  Deum  dicen,  E  rgo,  &c. 


Et iUi  quuiem  difperfi fuerant  a  trihulutione  qus  facia  /uc'r.ij  j..o^ie- 
phttno,&c.  Hicadhucoftenditutbonuquod  Dcuselicuitcx 

tdilpcc-  j 


A6t! 


Cap.  XI. 


11(3  i  vccLis  apojR:.     \^ap.  y\i.  1114 

j.  :rfi erant.pcrtranfibantcnan^elizafes  verbum Dei.Intcrfcr-    ecclcfia crefccrc^cuni  pcrcxteras prouincl3s,lnfuIas  &: ciuira- 
'i  ieit-n.narrat;ode  Phi!ippo,Perro,Ioannc,Paulo.  tesnonfolum  Iud£is,fedetiam  Gentibuseuangelium  prcedi- 

^rantantemtfn'.  Rab  ANvs.Nondeiilisquifuerant  difperR     catnr. 

bIeruraIen),!eddeCyra&Cyrencfueraiir.AutexceptaAn-    d  Eimifer.Barnab.KAS ^tJ.  Barnabasvirilisinbonitatc.  Bar- 
och'a  ,  in  cetcris  ,  idclt  ,  in  Cypro  &:  Cyrenc  ad  Grx-    nabasfxpcinhoclibrolaudatur,ncob  indignitatem_mcritia- 

poltolatu   '  caruiflc 
quidifperri  fucranca   tribuladone  qu^  fcidafuerat  t  fub 

a  A  mottceiusinccpu.  b  proiiinciam  ''yiia  occidcnratem. 

Srephano,perambalaucrunt  vfque ad  Pha-nfcem&Cyprum 

a  Syiixduitaicm.         Ptitcrin  Antiotlrain  qtia  loquebantiir.vcl  non  crat  de  bij  tjui  loqucban 
tui in  Antiuchia.    b  ExcmpJo  ChiiUi  diceiiiis,non  lum  mifluj  nifi aJ  oucs <iui pfiieruntjdo- 

miis  ifcacl. 

&  Anriochiam,ncmini  loquentcs  verbum,  nifi  folis  lud.xis . 
'idesqnod  ea  quara  Erantautcm  quidam  ex  eis  vinCyprii  cv^Cyrenari,  quicum 

nadCornelum acta     introificnr  Antiochiam,Ioqucbantur ad  Grarcos,  annuncian 

Mnniafuntfingulart  .  tT        c  j        •    •  i,  4    ,     r 

ifpenfatione    geira  t>  tesdominumlelum.hterat manusdommicumeis.MuItui- 

luiit .  Hocautcm&:c  qucnumeruscredenrium  conuerfuseftad  dominum  .  Per-   9 
kfenfione  Cnri-        ^        QuojctiimGrxcisiocuiiruni.    ,  t 


os  lunt  locuci.  Ali- 
etGra:ciilii  quibus 
Dcun  funt  j  ludci 
ucrantgenere.fedin 
erGt.-Ecos  conuerfa 
iluniindifpcniatio- 
le. 

*Cl!  RISOST. 


I 
I 

3 

4 

; 

6 

7 
8 


ui  dc 


if 


ecclefic 


lerofoJy 


mis 


1,  &  ad  acculationc  nenic  autem    icrmo  ad  aurcs  ecclelix  qu^  erac 

;j.XOrUm    pertinet  .  aDcilfcGiacisin  Antiochiaciedciitib-        b  Ad  piobanJnin  «mini  fidem. 

aque  quando  Stc- ^j  fuperiltis,6.:  miierunt  Barnabam  vlqucad  Antiochiam.Qui 

hanUS   interempms  r  Vlrmteji,.       aPoft<,u.ta»uItt.5nu,„emsconi«iru5cft.  ^ 

:t,  quando  iaulus^  cum  perucni{rer,&  vidilVet^fanam  domini,  eauiluseft,   & 

K  ispenc  itatur,quan.  r  ^    ..  r       „  ■       ^ 

D  15  j.\.i.>-    i  ,  I  aSiairptopofuemnr&iicepennt. 

j  Apoltoh  fiagella-  ■  ■ »>-  .    . 


,  .       „        t  ob  Stc- 

credatnr,  quipoftca  phamim 
ab  apoftohs  Gentiu 
apoftoluseft  ordina- 

tus. 

*CHRySOSTi 

Quare  nam ,  lantaci- 
uitatc  l'ufcip:etevcr- 
bum ,  non  venerunc 
ipH.fed  mtlerunt  Bar 
nabam '  Pvoptcr  lu- 
daros .  Verumtamcn 
no  paruum  quiddana 
geritur,  etiamquod 


^  °  Paulus   huc  aducmt 
j  I  neqnefimphcitcrfed 


II 


&  valde  magna  cum 
difpenlatione  iJIum 
I  3  auerlantur,  vtnein- 
cludaturin  HieroJo- 


b  In  ijJcdoniini.vel  ri  Cntmerabr»  domini. 


14 


lymisvox  prxdicatio 


ilbnt,  quando  fx-     hortabaturomnesin  propdfitocordispermaiierc  in  domiiio   ^^  i"  nis  ,  tubaque  calo-^ 


USlatuerUnt,    tUnC  aBonusbonahonatur. 

3enies recepr?  funt,     qLiia  erat  vir  bdnus  Si  plenus  {pirirufando  &  fide:  S^appcfi- 

lUnC  O^   Samatltani  ,  InadueamBiiiwbf.        AJ^>iiotem  iinroeromcrcdentiijiD. 

iod&:  Paulus  cla-f  fitaeftmuitaturbadomino.Profedus.eft  aurcm  Tharfum, 

natdicens, Vobise-  r     1,^  r^     -n'  1 '    -     * 

~  ♦vtquarreretSaulum.QLiemcuminueniflet,  perduxic  An- 

«  Ai  g^elcs  a  quiUaan  erat  timcDiliim.        b  Non  odosc. 


tiochiam ,    &c^annum  totum  conuerfati  funt  in  ecclefia , 


itncceflarium   pri-§ 

nom  dici  (ermonem 

3ci:  quoniam  autcm 

•cpu!iflisillurH,&n6 

Jignosiudicaftis  ros 

pfos ,  Ecce  conucrtimur  ad  Gcntes. Acceflerunt  itaque  &:  ge 

^sallocuturi. 
)  Et erat manus domini cum ills.:^  CHRysoSTOM.Hoceft  figna 

perabantur.Vidcsquarcetiamnucfignorum  necctlitas  fuit 

tcredant. 

c  Mul!Hti}.rtimerHtcredett.BLT)A.Um  poft  rcuclatjoncm fVn- 
donis,inquafan£taanimiIialupernafpequicfcercnt ,  coepit 


I  6  rum.vidifti  quomo» 
do  vbique  maliois  il- 
^  '  Jorum  vtopus erat SC 
1  8  quemadmodum  vo- 
j  o  Jcbat.vfus  eft  Chrift' 
ctiamodio  quoperfc 
^-Oquebantur  Pauium 
2, 1  Jn  a;dificationcm  cc- 
ctcfis  cx  gcntibus  co 


NICOLAVS    DE    LYRA. 

^  fecundnm  dupLex  tn(tirns,feeuniunt  ibi.ln  his  autem  dicb.Pw- 
mm  autem  incidens,en  de  puhUcatione  euangHtj  per  ftieles  qut  recef 
C  hurtt  de  lerufalem  propter  peTfetutionem  ecclefi.f  in  morte  Stephani 
mam  yt  babeturfup.  in  prrn.  8  .cap.  CT  boc  efl  tjuod  dicilur  i  El  ii.quj- 
iem  qui  dif.fuer.a  trib.Id  efi,propter  tribulationem. 


2.2.  gregands. 

e  Ethortabaturomnesinpropofitocordis.  Nihil  mutauit  vel  addi- 
dit,fedperfeucrantiamdocuJit  ,  quia  vera  plena  fideseratin 
eis. 

f  rA«r/M>M.Diatimcft.n.fup.quod  fratresdeduxcranteumno 
fte  Ca:farcam,&  dimiferunt  Tlwrfiim, 
g  ft ^usre.Sautum. Eccchon\t3sBdtn3bx,qai non (blus praBfu- 
mitdocereplebem,fed  apoftolatusquaeritconfortem. 

ffcr^CHRy- 

f^t itcM  iituxt  natione  a^ebantad  tonuerjiimem 


Qjacfaft.fuc  fub.Steph.r<<ff?,/»»  moiteeius. 
Pct  ambu.vlqiic  ad  Pooe.Quxprouincia  esi  Syrid. 
EtCyprum./B/i«/a  efi  maris,fatis  nota. 
F.tanti.fiairax  ah  ,4ntiocbo  magnodenominata. 
Nemini  \o.vcx.£uangelicum. 


1 

2 

l 

4 

5 

6 

'.tusprtdtcauerat  Cor»elio&  altjs  Gentilibus,ideo  fubditur. 

7    Erantautem  qui,]des},ex difperfisde  lerufalem. 

l    Viri  Cypriji:  CyrcnsBi.  DeCypro  &  Cyrcnenati.Et  dictme 

ncaliqui  doilores  &  fatis  probabiliter,quodifii futrant  Gentiles,  eon- 

icifitatnen  primo  ad  ludai/n3um,deinde  ad  Chrifium,  &  ieiliis  fubdi- 

ur. 

>     Qiii  cn m  '!ntro.An.Ter aliqnodfpacium  ttmperit ibtmanevdo. 

I  o  Loqneban.ad  Gtx.\A  eSi,ad  Gtntiles, 

1 1     Annun. 


II    Annun.do.le. 

Gentium. 

12  Eterat  m3.d0.ld eHfVirtu  Deitnoperibtismiraculofis. 

1  ?  Cum  tls..Adconfrrmationemfu*do£irinA,  cuius  fubditurefelftts, 

cum  </»m«>-.MuItufque,&c. 

1 4  Penie.au.&:c.£0  quoi  .Apojiolterant  ibitqttibus  fignificabatuj  fro 
feHusfidei. 

15  Et  mifc.  Bar.&c..//rf  informandttm  plenius  iTedentes&  ecnfrmaa 
dum. 

16  Qui  cum,&c.gra.Dci.I)i!  multiplicatianefidelium. 
\J  GnnLcl\.yalde propter  honorem Dei &■  falMiem proximi. 


Nifi  fo.la.Tofiea etiam locMtifunt Gentibusyaudientes tfnidTe..     18   'Ethor.SLc.QutaqutperfeueraueritTjqtieiiffinemjhiefatuns  erit, 

Mattb.io.e. 

1 9  Qu  la  erat  vir  bo.  Ter  virtmes  acquifttas. 

20  Plenus  rpiri.&  h.Ter infufas. 

2  J  Etappa&c.  Ter  pradic.it ienem  BarnabiS  ad iilam  multitpdinem 
qu£  prius  credtderat,. 

22  Profe.eft  autem  yhm.Fbi  Saluusfuerat,vtdi£fHm  rnfup.prxce 
den.c.videbat  enimfe  non  fufficete  ad  tgiitam  muititttdtem  erndieniiani , 
&  regendam  fme  Saulifudetate. 

*  Etdo.tar. 


MO\.ALITET{. 

'  difpcrfionc difcipuloru  propter tiibolationc occafionc  bca 
i  Stephani  motamznam  e«  hocpublicatafuit  fiJes  ad  alia  ge- 
cm,&:perhocfigmfic.itumfuilgTm3iorccdefiac  fruftas  fo- 
ettempotepctlecutionisTyranrK>rum,qu3inteinporep3ci5 
ubdominioprincipiun  catholicorum.Vnde  beatus  Bcm.cx 
Wiit,iHnd  Eiz.^^t.A.KCceinpace  amarituio  mea amariffima.  Vt  ftt 
''erbuin  ccclefispropter  infolentias  inftirgentes  fempore  pa 
:isamaricatx,temporc  veropcrfcairionisTyrannorum  val- 
^Ccreuit ccclefia  niimero  &c  mento  fidelii'i/icut d  filiis  Itrael 
iicJtnr  Exod.j  .quod  quanto  opprimcbant  eos  Acgyptii,tanto 
magis  mu!tip;icabanrvii&  cvefccbant. 


14  Pirracr.tfaf./fc.esrf.Ex  bocoftenditurqoodecclefia  Roraa- 
naqu3enuncfuperioreft,quadodilatafionem  fidci  anditiRali 
qua  regionercmoriori,debet  inticmitrerc  viroj  idoncosratio 
nevirx&fcientix  »  neprocurarione  dcmonisafiquazizania 
mifteatiir  ;5<:  jlfodquod  dkibi  debono,moltiprtcinsaagcaftjr 
ficut  ifti  miferunr  Barnabam dequo  dicitur  h\z.Qjmerat  vcthsj 
&  plr.tpirithfan.&c. 

22  Vrofe.e^ autemThar.yt qvire.Saul.Yt  pcrctns  fociCtatcm  ffc 
ret  in  ccclefia  Anrioch  tnft  maior  jnokCtm  fidcli' .  m  .'qTTi  fccu 
rusefttanrus  vtibifi^defesprimonomjnarenturChrjnixni,  p 
hocautem  argunntur  illi  qui  in  quaGnnqoccomHXuracaiionc 
volant  magtflcriom  habecc  foJi, 


^ 


11!  y 


Glo.orcl.&  Nicolai  cle  Lyra 


>lal  de  L^ 


Jii6 


tio  hoc  fieri.fcd  proptcr  mala  qna:  in  ^  poftolos  fai\a  qnc  cQ  |>! 
&:ficrcntJongJminitcrtieicb.nDtus.Quumainc)npcccatis 
prciierartnr.rnmesmapna  fadacll  .lipniticans  lucieiseuen- 
tura  mala.Dicis:  Si  pioptcr  ilios  etat.proper  alios  quum  cffet 
opottcbat  ccflaie.  Qiiidcm  cnmi  iniultccgerant  Grcci.vr^. 

ptcrill&s  malorutn 


R.^BANvs.Omncs 
fcdc  noincn  trahc-  "^ 
bdtdc  fuoau^orc,  i , 
dco  fimdata  tidc  &  t> 
firmitatcm  obtincn 


S 


f  fabGdiii 
Matt.  ^-  ^' 


4»CHRYSOSTOMVS.VaIdevtiIlscratviriIlc.ctiamfrigi 
ac  Paulo  familiaris .  Idco^c  vcnit  ad  Aihlctam.ad  duce  bcili, 
ad  ccnatcm  fingulari  ducUo.ad  Jeonc  ,  ncc  habco  qi.o  nomi 
ncdignevoccm  illum.ucnitadcancm  ucnaticu,  Ucncsocci 
detcm,ad  tantnm  fortcm  ,ad  facicm  clara.ad  osorbi  futhcies 

aQuim   friui  d:ietrtdoniino«ppcfiirir.  cunihUquircrannuinsugebcniur 

Et  docucnmt  tiirfcam  miiltam  ,  iravt  cogncmiinnrcntur  pri- 

«  HocnoniiiiepiinivofjbamurChtifliici.  b  Moannoiino  ibiconuc.rjiiCniit. 

mum  Antiochix  dilcipiili  Chriltiani.   t  Inhi.saurcm  dicbus 

«  CiuiGdccinincntioiilicoiam  fitu  «luamtncrito.  Cijiia. 

tcpnmum  inAntio  c  fupc'r,.icncrunt  ab  leioiolymis  propheta:   Antiochiam  ,  & 

chia,VbiprCCa:tCnS  co(pore.quomiin  tnulii:uaim  loqucbatur. 

locis  tides  t!orebat:d  f^rgcns  vnuscxcis  nommc  Ag..bus,  fignificabat  }icr  fpiritum 

a  Gtjuemvclqjiapcrto:umoibcin.  b  Non  pctl>-CotunmitLiualla. 

famem  mdgnam  futuiamm  vniucrfo  oibcterrarum,  c)ux  fa, 

a  Tcmpusdi(iiu[ivlocui4<  vtccttiorfiiptophciji  .  b  Non  luntj  voluiuj- 

tcm,(cJlul'rianria:qualitaicni  ■ 

(^a  cft  fiib  Claudio  .  Ditcipuh  autem  pioutcjuifquchabcbat, 

Colle&ione  el  ecmoly  nz, 

propofucrunt  in  t  minilkrium  mittere  habitantibus  in  lu- 

Non  fibiiufu.  Qiii  probati  Cunt.vcl  eiant  fidalcs  Diiiiiiiii, 

daMfrarribus  :  quod  S^feccruntmirtcntcsad  icniores  pcrma- 
nus  Barnabe  &  Sauli, 


i 


fumptumefta  Chri 

to  nomcn  Chritlia- 

num. 

b   DifcipuliChrifi.hz 

DA,  Vidcnturdilci- 

puli  in  hoc  non  ler- 

iiafle  madatum  Dci 

diccntis;No/itefbl- 

JicitiefredecraUino. 

Scd  conttat  no  hoc 

enm  improbare  fi 


fiercntparricipcj.g 
^  nihilmalilecciant? 
2  Si  autcm  non  pro- 
,  ptcr  ludcos.&pro- 
'   bari  ii;os  magis  o- 

portcbat ,  co  quod 
^  hidcifacicbantpfChy 

fua  viriIi.occic|ebnil 
^  punicbant,  nnilflaj 

banr,  vbiqucpcrfol 
^  quibnntur.Et  vidc 

quomodo  fit  famc! 

quando  &:  Hthnic; 

7  lam  lulccpti  crant. 

8  AtdiciSrSiproptei 
-  mal.ihgcfiebant.o 
^  portebit  illos  aba* 

1  <^'iiis  feparan.  Quarc 
dic  mihi  ?  Noifte 


I  I 


priUsdixitChrilloj 


quishumano  more 

itfaprocurct,fcdno  1 1  In  n  fidotnbulatic 

procisDeQmilitet,utinopcfe  fuo  nonrcgnnm  Dei,fcdte  nem  habcbitisJTuai^tehccdici^Sjfcrfan  &hacdices.(jopo 

poraliaintueatur.  Adhanccrgoregulamlioc  preccptumre  tebatnequeflagcllari.  Sedvidevt  illisctiamfAmcstaluiisfia 

digitur,  vtinhorumprouifioncregnumDeiattedamus,  fed  caura.&clcemolyna:  occaromulta  concilumsbona.atq.it 

in  militi.i  Dci  ilh  non  co^itcmus.  etiam  uobis  faCtum  etret ,  fi  quidem  uoliifletis,  (ed  noluittii 

loheli-g.  c  T'/-o/»/;fr*.RAB.'\N.Dcq^iibusdi«flum  efl.Etprophetabunt  Pr^dicatur  autem  utpoil  hac,n'..igispra:p<iratifintadclcemi 

tiliivctlri.  Lauseft  Antiochicqnomultijifecti  coueniebat.  fyna.quiagrauiterafliligeban-ur,  ijquiinlcroiol^mis.  Ant 

infca.ii.c.  d    ^^<it"i.BF.DA.Naciustribiil.itionisinferprctatur,qnilc-  hocnoncrat  infame, &:mittiturBainabas&:  Paulusquimi 

cundiimnomenluum,  <S6hicfamc  gencrale, &  infra Paulo  luflrarunt. 

vinculaprophetnt.  e    ^»  I«s^/rf,c^f.BEDA.Sciebantin  Iudxa&:  maximelerofo 

-      ^CHRYSosT.Neceflariohic  fimem  magnam fuiuram  lymi&famemacnusligruituram,  ubierantpaupcrcs  lanaoti; 

fignificat.quje  lanelicutprediftaefl.cotigit.  Vt  enimnepu  quireb.fuis,domibiis&agrisuendit  sptcciaapoftolisdetu| 

tentquidam  proptet  hoctaftam  fame  quod  Chriftianifmus  leranr,pecunia:que  acquircndg  vluri  js  non  multu  vacabac 

ingretlusctt,vclquodda:monesdeie£lifuaint,prcdicit  (piri  Nonnullietiam  pro  fidea  ludcis  ab'ata  fi.bflantia  muldiy 

tuflanflusquodcucnturu,ficut&:Chriftuspredixitmulta,&  banfur,dequibusApoftolus:Eiiapinimbonorumveftror: 

cuenccunt .  Non  igi^ur  jjpter  hoc,  quoniam  oportebat  ab  ini  cum  gaudio  fufcepiftis. 

tiohoc 

N   I  C  O  L  A  Y  S     D   E     L~Y  R  A.  "t      SubCIaud./rf cft, trnipoyeCl.tiaij iTnperamis. 

^   I     '^t<io.tax.mu\.Q»<tcreuitiuaduentuSauli.  8     Di[ci,AU.S>CClde^i,Chri{irani quierant ^nticchis. 

2  Itavtcog.pii.An.di:.Chri../*»fc  f«/»»fC'^f«'fJ'«  Chrinum  9  VicouX  quifquehzh.S^-cundumfu.mfacultatcmfnonvtlunta 
rocabantur tantum  difctpuli.fedtitnc icefermtmminari  Chrtfiimi (i  quialtbenter plus feiiflent fi  pottvfjiiit, 

Chrincficut  Tlatontci dviatone.  10  Propo.inmim.mit.ha.in  ludfafra.Irff/^.Jn/fJ^K/i/fw,  ;7/i« 

3  In  his  autem  diebus.HJf  pomturfecunium  inddens deprxnutt-  nim  tanquam  magis  nltgioft  renunctantes  prcprietatt  yendtderuntp 
ciationeftttursfamis  lum  diciiur  hi  his  cutcm  diebuS  fuper  pro.  Jefftones  vt  inde promderetur  commHnitati,rt  habeturjupra  ^.capit 
ab  lc.  Anti.TKnc  enim  tn  ecclefta  erant  m ulti  habentes  fpirituvt  pro-  Fuerant  enim  bonis  mobtlibiis  Jpohati  in  perJecutione,qua  mocafiut . 
pheti£,feimdum  quodir^dixerat  lobelprtfheta,0  allegatHTaeRfup.  morte Stepbani,proptet quod  indigebant ab  altfs credenttbusauxilna 
2.cap. 

4  Et.fur.vnus.ff  in  tanta  multitudine  ntelius  audiretun 

5  Signi  pcr  fpi.ldeft,deriunciauit  in  fpiritu piopheiico. 

6  fAmemm;^.^C'QȣfaSaefi,&ftcappatuitveritasprophetiit, 


8     Sub 


maxime  tempore  famis,quod  &fecerunt,fuum  bonum  propojhum  ai 
implendo.  1 

II  Mitten.ad  (c.Curammultitudimshabentes.  i 

J2  Vcrmz.Bit.&i.S2iU.Quierantadbocfideles  & aptimncif. 


^     L 


MOB^^LlTt.B^.  ligiose,vthabeturfup.4.c.prouidentcseiscontiatamem,qti 

A  3  I«/?isafcr.c<rc.Pcf hocautemquodfidelcsquierant An  prophericed-cebaturfutura.docenturilliChriftianiquihi: 

tiochiEdifpofucrut  mittcredefacultatib.illisquierantinlc-  propnasfacultatcs,vtexillisadiuuentillosqnipropterChi 

rufale,qui  vendiderant  poflTcfliones  fuas  wt  viuercnt  magis  re  Uum  oamia  rehquetunt  maxime  temporc  neceflicatis. 


Ca  p.  XII. 
i  'T?  Qietn  atitcm  tempo. 
JL^    *  C  H  R  I  S  O  S, 

Qi^alcnam  tempus  di» 
citf^omninoquod  niox  a 
fcquebat.  Et  hicquidc 


C  A  P  V  T    XII. 

a  Qiio  paulusScCiiinaNjinifliruntinminifterium' 

|>  r^rminiftroSjQuodqaisiubei.ipfefjcit.  c  Qji  paflio- 

ni  Cliriftiintcifuerat.iilius  Hciodis  fub  (jijq  natus  clt  Chiiftus 

Odein     fiutcm    tempdre     miht 


fcqucntesdiesintcllig 
fedillos.inquib.  futu 
mox  er?  nt  ea  qusE  nar 
,  bat-Moscnimlcriptu 

ricrodes  i  efthocnopo\ti,&a 
quandoquid  cxponc 


Mjttbj, 


ficintcIligcrcconucnit.alibiaurcmalitcr.QuandoenimMat    pcrordinemiuxtaqucmeueniunt.aliquandoautcmqusj 
thaus  dicit;  In  diebus  iilis,adeft  loannes  pra:dicans,non  mox    fterius  contingunt  cnart  are,  quafi  mox  ficrenr. 

fcqucntcs B  e  p   a.  Nonfamistempore.quamqu.irfoClauci 

ENiCOLAVS  DE   L  Y  R  A.   C  A  P.  'X II.          imerpofitis  incidentib.dtClis  dejcribitur  cdtra  eu  orta  perjccutto.Et  di 
Ode  au.&:c Toji^i  fuperiuf  difiripta  ed  Tetriprxdicatichic    4itur  in  z .partes,quia  i.poniiurperfecutio  Tetri,fecundo  punitio  adut 
inter- •}(  fnrii^ibi: 

M0B^JIL1TEJ{^ 
i/e  I  £oi/m4«/.rcwp.wiy/tff^?«rc,DoftorcS4liquie;cpon?tesmoralitccincarccratJon£Pctri,dicuntcpEipsafignificiturl6^ 

vc  detcntio. 


Di 


\vq  Adusapofl:.'     Cap.  XII.  m8 

r  anno  foftarn hiftoric  refcrunt.cum  Hserodes  tcrtio  eiufdem  AVx in^ymoYun:.                                                                    D 

\  annolitdefjnaus.ledillotempocequojoblahones  dcfere-  A  1  d  EM.Iterufuperflualudajorumcuriofitas.Occidere 

,   bantui  lerofolyma  m.  quidcmnonprohibebant,intempore  atitemtamlaci.otalu 

BED.NoneftpurandumHerodemqui  terrarchaerat.por  committebant. 

I  ftearegemfaaam,hoccapituJodeiignatu.RefertIofephus:  BED.De  hoclacobo  Clemens  Alexandrinus  hiftoriam 

Gaium  imperio  fu-  refert:  Etis{^inqiiit ) 

fcePtO.COntinLlolu-  "    irAdtenenaosMigandosquoraam  deccclrfa.  b  ^T  Tormentit .  aUlObtulerat  Clj  lU- 

.  _>;„^;.^>i  L      «  ^Qi.'2fiinfMioresdcecclcfia.  T.    •       . 

^ThLS^-  »  '^^  '"i"f  ',7  f  igerct  quoiaim  d=  ecclefia .  Occidit  autem     ?rbuSrr« 

■rt^kKi;  /-in^nl  n  a    f  Nonlolumal.quosaffl,xit,feJctiamoccidit.  bfZebed».  (  C  tT  ^  ^iX  fa. 

S,'i°*e&™  b  Iaco'bumftatremloa;,n,sgladio.  Videns  autem  tquiaplace-     ^^f^SSnutJ^  ,  „^.„ 

_.:„,fl  ,.Ti.f/-«'.r.  »    f  Aftliftioni<juorundam,  &  occifioni  lacobi.  b     f  Quiaplusplaceret:  vbi  Piinccpsocci-  -      .  ^  TQUOa  ?ri 

nominarjLlUaitOan-  ^     dcretur.  ^  U  Idcononeftoccifus,fcdapprehenfus.vt&dcChtiaod.x«unt:.Nonnicct  CU   dUCCretUr  in  Via   jj^n,gg|j^ 

nOjid  elt.vlrimoim-  _    mPafchaocadcrequenquam.  ^  togauit  lacobum  da 

perijfuiannoeidem     retludseis,  a^ppoluic  appreheiidere  &  Pecrum  .   Eranc  autem  i  ri  fibi remiffionem. 

gtfcdcm  pariterc5-  _  »    ^ Quandiunonlicetoccidilieitumputantin  anguftiacruclari.  AriUc  patUmpcrdC 

tulilfe .  Ipfum  vero  diesazymorum.  Quem  cum  apprehendiflet,  mihtincarce-i  liberans.paxtibiin- 
■Hcrodem  qui  loan-  »  fNoti  fufficicbaifoiiuscatceriscuftodia.  quit,  &  ofcularus  cft 

jiem  occiderat ,  ve!  c  rem ,  tradenlque  Cjuatuor  quacernionibus  mihtum  ad  cufto-^  eum,&:itaamboca- 

.  Llt7 g^auuei  d  d'="d-m ,  volens polt  Palcha  producereeum  poi^ulo .   Et  Pe- 4  tL  """"    '""""  ,o„„„  - 

|l  _  v,  •  a    f  Exemplumorandipro  peticlirantibus,  &maximepfoeccIe(iatpaftoribus  .  _  |..JUaTet— • 

'   CrUCiatU,  eXlUOper-  flSicemmoraaduracfticcundumiilud.  Multumvaktdepteeatioiuaiaflidua.  C    Q_HatU.<JUaA^3,ttV  ni9  Bcda. 

petLiodamnaffe.Por  g  j-j-us  quidem  feruabatur  in  carcere  ,  oratio  autem  fiebat  fine  f  "^^  dicitur  prmce- 
rohLincHerodemfi      -rr  Uirjr^.^  ^        r^  psquatuor  militum 

ueAgrippamtertio  intermiilionc  ab  eccieiia  i.d  Deum  pro  eo  .  Cum  autem  6  rjcutenimCenturio 
Claudiianno.fuive   -     .,  /T .  u       J  •      .    ,?  '^^°PP°«"""«Jf'"tio-        centu.itaquaternio.  E 

ro  regni  7.:ab  ange-  fproducturus  cum  eiict  Herodes  ,  m  ipia  nocte  erat  Petrusy  quatuoriubfcimili- 
lopercuflumlregnu  g  teshabet. 

Agnpp?   filio  reli-  ,  d  Prodxce.RAB.Am 

qmire.Ariftoboius(quemdixi)apatrepcrfidoideft,  Hcro-    pIiorenimgratiaefretfiipricum'occidarentluijaEi,quiapnn 
de (ub quo natui eft Chriftus.cum  fratre  Alexandro  fuerat    ceps erat,non ipk } Isrodes.ficut S>c la^ obus. 
interfeftus.  c  Oratioautemfiebac/JneintermtffioneabeccUfta,i^s.'f^CHViy'' 

•fc  Ch  RysosT.Benc  autcm  dicit  Hcrodes  rex.hic  non  crat  sosr.Erat  enim  grauiflimum  ccrtamen ,  mcticuiolque  illos 
fub  quo  Chriftus  paflus  eft.Eccealiatetatio,  &uide  quomo  facicbat,&quod  illc  in  carccreconicdi-s  erat ,  &  quod  ifte 
dopetrclaxatione  &  aflFlidionem  contexantur  in  apoftolo  intcrfeftuseflet.Magniamorisindiciumoratio.Pattem  om 
rum fucccflabus omnia .  Noniamludgineque  Concilium,  ncsquerebantpatremmanluetum|,continuainquit,or3tio 
fedreximmittitmanusutaftligat.Maior  poteftas.^difficilius  fiebatproillo.Audirequomodoaftedieranterga  prxcepto- 
certame &  hoc  magis quo gratificari  Iuda:is  magis  ftudebat.  rcs,n6  cominantur.non  tumultuati  mnt,!ed  ad  preces coiiec 
a  0<:f'dif4M.Ia.:SrCHRysos.Simplicirer&:quali  fbrtuito.Si  fi,pr^fidiumrcuer4inexpugnabilc,adilludconfag  cbat.No  F 
«ute  quis rogarit.quare  Deus pcrmiferit^diccmus.^quod  pro  dicebant,hamilis  ego&: nihili  homo  pro  lilo  orarem .  Quo- 
illisipfisprimumquidetn  perfuadebat  ilIis,quod  pracualeat,  niamdiledioeratnihilMlecogitabant.;Vis  fcirequantafece 
licet  occidantur,id  quod  Sc  de  Stcphano  adum  eft.Secundo  rint  Iudasi,ctiam  non  voluntaru?  lllos  clariores  reddidcrunt, 
dabatjludxis  poftquam  implcflcntfurorem,vt  reducatur  ab    hos  diligentioresfeccrunt. 

infania,&:tertiooftendebatqHodhsjcpcrmiflione  flcrent.  f  1«  ipfafan5ieerat?etrusdormiens,etc.  •kCn  R  i  soSTOM.Vi- 
b  Vtdens aute  quiapUceretIu4&is,appojmtvt  apprehenderet &  Pe-  dcpcr  illamnodtcmillumeripuit,Si;!uxfulfitinhabitaculo, 
rr«(B.*CHicysosT.Omiraminhumanitatem,quiainregra-  neputetfpedrum  efle.EtluccmnemoviditprjetcriDum.Na 
tificatur illis  ^  fine  caufa  S>C  fimpliciter  faciens  .  Erantdutem    liccrctiam  hoc  fadtum  fit,&  mhilominus  putabat  efle  phata 

iies jcif^fiam, 

N  ICOLAVSDELYRA.  I  Enm  !Hi.diCS:izy.Scilicet,(}uandoapprehendnTetrum\&addi 

"kaduerfarij ,  ibi : Dclcendensque.Trmj iu  duas,quiaprimopom  tur  hoc adfignificandum  caufam  quare  ^atim  nou  occidit  Vetrum  (i~ 

rod  tur perfecutionis  occafio,fecudoipfaperfectttio,ibt:  Quem  cum^&^C.  cutfecerat de lacobo,uolebat  enim expe6lare trafttum  folennitatis  pa- 

M intelleUum  primifciendum,quod  tres  Werodes fuerunt  in  lud£a,de  fchjlis,in  qm  iuddti feptem  diebus  vefcuntur panibus  azymis. 

qtubusfcriptura  facit  meniionem.  Primusfuit  tnfiitutus  rex  I  udtex  a  z  Qaem  cu  m  ap.  Voftta  occaftone  perfecutionis  Veiri ,  hic  confe- 

I{Qmanis,euius  paterfuit  ldum£us,ifle  uocatusfuit  Herodes  jlfcalont  quenter  defcribitur  tpfa  perfecutio.Et  dtuiditur  iu  tres partes,  quta pri- 

ta &  tempore ipftus  natusfuit  Chriflus,Matt.i. propterquem  ifte occi  moponitur eius  incarieratioiniuriofa,fecudo eius Itberatio miraculofaf 

dittnnocentes  .Secundusfuitrocatus  Herodes  A.ntipas  filius  Herodis  i'>t,Qnn\  ltutcvt\.tertiocu  fuis affociatiogratiofa  ,ibi.  Cofiderans-  _^.  ._ 

jifcalonititnon tarnen primogenitus,& tsle  nunquamfuit  rex ,  fedte-  c\\^t.Ctrcapnmumdicitur.Q\\CTi\i:n^p.vn\,h\C.nepoffci  (ffngere.     ■'-'^"' ^  ' 

traHhaGalileie,Luc.i.&ifiedecoUauit  loannem  Baptil;lam,tandem  j   Tradenfqucquat.quaicr.mi.  £);amd«?m  qnaieriiw  qwha- 

accufatus  apud  tmperatorem  [{omanum ,  mifiusfuit  tn  e\iUum  apud  bet  quatuor  mHitesfubfiiij'  fn  quater quatuor funt fexdecim,qut  eum 

'Lugdunenfm.  Tertiue  uocatusfuit  Herodes  ^grippa  ftlius  ^rifioboli  cufloliebant. 

Heioiis  A.fcalonUii  &fiater  Herodts  jlntipx,&  licct ifle  in prtncipio  4  Volcns  poft  ]*.pto.<:.i,exponere morti ai  voluntatem populi. 

fmitpauper,tamen pofleafauenttbusfibi  duobus  imperatorib.  Koma  5   Ora.au.fi. Chtisius fuum  vicarium  aihuc  feruarci  m  uica, 

nis fcilicet Gaio &  Claudio fuit  eleuatus aclregnum,& ifie de I{oma ue  6  C^im  au.  litc confequenter defcribiiur  Itberatto Tetri miraculofa 

niensinlud^am honoiifice ualdereceptus fuit  aludais,  propter  quod  cumJuitur,Cam pto.iix fi:ilicet,deearcerevt  ocnderetur. 

infauorem  eorum  occidtt  facobum fratrem  loannis  &  incarcerauit  7  Inipln.n.lmmediatepnecedentc. 

Tetrim,vnde  verfus „AfcaUmta  necat pueros ,  ^Antipa  loannem.  U-  8   Erat  P.dor.in  d.mi.c.It4  cuftoditus,quodnon  patebat  vlla  eua- 

gnppa  lacobum,claudens  in  carcere  Petrum ,  &  fecundim  hoc  patei  fto  uta  humana .  Sedquia  defutente  bumanofubftdto  folet adefie  diui- 

fententia  huius  partis  ufque  ibi.  num,ideo  fubditur. 

__^ I  Et jgfFtecce 

MOR^^LITER.  fignificantqfimulcxiltentesprolongantiuttotfiaff^lictioncs 

-^ detctio pcccatoris  hominis in peccato.  Sed  9 per  homine  Nam  potentia  finc  negna no  nocct  bonis,!nequ!tia  vcro  fine 

landiflimum figni:  cetur peccator.mihi  vidctur  extrance  di  potentia non  multu  pot  nocurc eis.  Pet  angelum  vero libera 

ftum,cum  fenlus  mylticus  fundari  debeat  fupct  Iiterale  Pro  tem  a  carccre,intelligi  potelt  quilibet agcns  pro  bonorum  li 

ptcrquodaiiterexpono,rcilicer,9perHcrodem,fignificatur  beranone,naminhoceft  Dei  minifter.  Perhocaurcmquod 

quilibettytaniiusperfecutorfideliumj.|Etpoftvniusoccifio  Pctrusa:ftimabatfevifum  vidercoim  pcrangelumeduccrc 

ncmalium  incatccrar,expe£tanstempusioccifioni  ipiiusop  tur,fignificatq>oisIiberatioap^nacorporal:  noneftnifiso- 

portunum  .  Perincecarationemautemeius  potcftintelligi  nium,velresmodicarefpedu  iiberationisa  poena  purgato- 

qundibetaftlidtioinfti.Percuftodes  vero  fatellitcstyranniin  torii.PcrhocaurcpPerjusIiberatusadaliuIocutrafiitvbipo 

nialorumexecutioncminiftrantesfibi.Pcrduasvcrocaren.as  teratfacerefructuaiarum.fignificaturquodprcedicatorcuan 

quibusinioftcligaturSiteneturttytanipoietia&Jeiusncqtia  geliiinperfonali  pcjrfcgationc  dctalibi  vbi  proficere  valeac 

fignificantur,  ^  *  fe 


1119 


GIo.orcl.&  Nicolai  dc  Lyra 


1120 


CT  fiam,e6qu6d  fic  inexpeaatum  erar.fi  hoc  non  fuiflet  fa<aQ,    sosT.Vbi{unth?retici,quon»dotrarffierit  dicant  nunCjfcd  J 


nonpoteriinr,quamuisproptcfhociliumaccingiiubcati  8d 
calciariA'  hacrarionepcjri;adctci,quodnon  fit  phantalma, 
&: vt  excuriatLir  lomnus,8i  liriarouod  vcrum  fit.  Idcirco  lla- 
lim  ctiam  tfitcnxem  de piambus e.ui  cecidcTMnt. 

f  yene.adp./cr.liiiD, 


t  ruWig», 
Tua. 


l.Pcfa 


mu'tom3gisfuipicarusfuific£  lcilludi.Itaordinarar  aciccon 
tra  mortcm  f^cicbar hoc quod  mul tis diebus illic  ni.l(crar,&: 
nonfcruatuserar.F.cquarcdicitquis.non  permjfirillu  Dcus 
nccadcret  jn  manus  Hcrouis,5c  mox  tunccripujtf^Quiaillud 
quide  attonito.«;  eos 

fcClflet     hoc  aurcm  ,        «Nonliaboufpemeuadendiillahora. 

projliis  fadum  crt.  ^  d6rinicnsint.crduosmiiircsvin(5tu5catenisauabus:   t  <5>:  cu 

NunqitJlhabin  fuif  •iQuaiuotl>xccu>io<lUnicx,ggfunimill..caiecu.arfer.^ 

ienthoi.jjncs, fiom      {lodcsantcoiHum cultodicbantcarcercm  .   EtecceangeJus 

nia  diginO  morcfc-j  aFxpnrcntijangeli.        Taaucoiporal.- 

pilct?  Circa  Stcpha- 1)  dominia{titir,&:  lumcn  refullit  jn  habitaculo  ,  pcrcullocjue 

nunihlralc  COtlglt.  C  -.         uPriinarcUmntaptu  ia.  ' 

jNlonnelvtangciifa-      latercPctriexcirauircum dicens:lurge  vclocitcr.   Et  cccidc- 
cicm ihjusoitcndit  j"      ^.^^^j. c^^tenar de  manibus cius  .  Dixit  autcm  aneeKiS  a^d  eum: 

il   M  ///  viti  ^^  r  iv  A  '     ^  .  1        - 

a    i»*  »••  r«»i.  v^    .*vn.  aMempIumdjfurnon  arnbulaH4ifinccalceaoiCuu5,anjcloiul)entc,&j[>ofi(jU>co>ipler.[c.    b  (  aligj 

quatnOrditnCUkateS  j;eiius.c«calceaincnti, 

cunuhant  cuitod.a,  d  prxcingere,  5<^t  c^ilcea  te  caligois  tuas,  Et  fcQiz  (ic,&:  dijcit  ilii 
mi!'tcs,c3tenac^  ?ac-  ^  Tmi««noni„.pe4i.!t, 

ccf.cuUodes.  Circundatibivelhmcntumtuum  ?  ^rcquereme.  f.texiens 

b    L^Umen  f   SlgnUtn  »  Non putabat ^eri.id  efl  cftendijm.'£inaiie. 

pr^rcntisangehdei      fcqucbatureum?&nelciebac,quiaverum  eflet  ,  quod  ficbar 
Petrofunnen pra:bc-  ^  P^'^ angclum. Exiitimabat  aurcm  fe  viium  videre.  Tranieun- 

1  -ilii  •  r^filo-*»  aDuos  milites,         Primuinquatetuioncincam  fuis.     t.  CBllodei  carccris.     Sccunduin^uatct 

Dar,nCCaiUSietUlgC-  nionemfumfuis.        cQucf  puuiiff  fuilleinatf/ocarceris. 

b^t-     ^      n         f  tcs  autem  primam  &  iecundam  cuilodiam,  vcnerunc  ^d  pdr 

C    rerCUjJOifUe.DZuA  a  Patetcxttaciuitatimfyiirecarcerem.velinexteiiorepartecjijitatis.  b  A  fcipfa, 

Pcrcuilio  larcrisco-      j-^^  ferreamjqii4;  ducic ad  ciuitatem,qu£e  vltro  aperta  cil  eis, 

memOratlO    Clt  pal-  ^      aVtlciietverura.clkM3uodficbat,5(nonvliiouem. 

fianisChrifti,de cur      £j. exeuutes proceilerunt  vicijm  vrium,5c  continuo  difceilit 

lUSlarerclalUUSnO-  t  ■  Otte„d,tptius,quiahocn^Hit. 

ftraprofluxit.&nor^  jinijeJusabeo.EtPctrusad icreueriusdixit : Nunc  icio  vere, 
bisetiamprcfluracap    "^   ^^       . .,    ,        .  i         /•  '  •  i 

tenarumretentiSjt^n  qummiiitdoniiniJsangelumJuum  ,   &eripuitmcdcmanu 
le  lolatium  Peirus  .  „  Vbieffet. 

rsddit di.chnfloi^itur  i  Hcrodis ,   &^de  omni  expecratione plebis  ludxorum.  Con- 
incarnepaffo&uosca     fidcranfqucvcnit^d  domum  Mari.x  matris  loannis  ,  qui 

dem  co9j(attone  armn-  *  ^     '■ 

mnt.VefCufro^ue.KA-  j,Cau(koraUonisptoPeft,T.lexp,entu. 

BA.Tactum  corpo-  ^ 

ralem  corpore  cx ae  h  cognominatus  eft  Marcus,  vbi  crant  multi  congrcgati ,   8c^ 

prantes  ,  Pulfanteautcm  eo  jid  ofHum  ianutC  ,  procejlic 


Angufta  imo  fcrrea 
cratporta.qucducit 
ad  leri.Iaicmcocle. 

^  ftem ,  lcd  apoftolo 
rum  vcftigiis  nobis 

i,  cft  f.^6la  nicabihs  , 

^  quisaguinc  proprio 
oftiumfcrrcumvicc 

^runr .  Fcrrca  cnim 
oftia  Petro  cedunt 
cuftodi  aulx  coclc-. 
^lis,  quiccclcfijerc, 
cincns  cacumcn  in- 

^  fernumruperar. 

/^  %  ^dfe  reuerfus  ,  ^ 
cuimine  contcmpl^ 
tionis  ad  hoc  rcuer- 
fusei^quodinintcl. 

7  lei3:u  communi  po. 

o  usfuit, 
h  ]>iuncfiiovere,&e. 
*  C  H  RysosTo. 

^  Nunc.non  tuncqua 

doincarccrc  cram. 

i  Coiifiieranfcjiie  ve- 

mt  ad  domutKMariimg 

trii  IoanHis,&c. 

i/e  Chk ysosT. 

1  3  Quid  cft  conlcius^ 

j  ^hocrcputansubicf- 

let.  Veligiturhuius 

reifibicon(cius},ucl 

j  j  quod  non  fimpiici- 

^  terabireoportct.rcd 
rcmuneraie  bcnefa- 
l  7  dorem,  qpod  &  con 


10 

1 1 

1 1 


sciusuenitaduomu 


rcfumptopotuitjia 

bercaiigelus 

d  ^'eange.ifgCHKy  Marix.  Quiscfthic 

sosTQMv^s./rcrum  hQclocooftendit.quodnoncxidoliscua  loannesf  Forfanillcqui  (empercum  eiserat,  nam  propter 

fir.Nuil'Jscnimfi.iHnans&ceuadereeffodiendo  volcns  tan-  hocetiam  cognomeneiusponit.Vidcquantum  bonum  cft 

lamdiligentiamadhibetjitavtetiam  iandaliaaccipiat,  &:  fe  pcrfecutio,quantumpfecantesinnofleperficiur,quomodo 

prxcingat,  alacres,&:exciratDS  illosefficit.Vidiftiquantum  lucrumci- 

BED.PrppJietas&apoiioloscingplisvros  fuiffc  legimus,  disStephanifVidiftjvinculihuiusquaniavtihtas?  Deum  e- 

fedPetrusproprcrrigore  <rcarccns,ligamcntaad  horamla-  nimdum  nonapud  iniuftos  illos ,  tanquam  reos  conuinci 

3cauerat,yt  rijnitacirca  pedesdiuifla ,  frigus  nodis  vtcumquc  fuos,niagnum  oftendit&efficax^EuanscUum,  fed  iniuftisip 

tepcraret.Exemplumprxbes  infirmis,  vt  cam  moleftia  cor-  fisfacit  apparere  tr  bulationes  periemagnaSjdum  nihilhoru 

pprisveiin(uriatpntanru'hvimana,lieeataliquic^  laxare^e.p  p3tiuntur,ne Uberationcm  gorum  quaeumus  omnin6,nc- 

jpoCmngore,  iicquiAdi(ki\mcii.Sititlumbi  re/irt  prtcciniii,  &  quevltionem. 

fal<  taii peues  in  pr^paracione  euungeliipacis.  (pintazhuiW  virtptu  Js,  Pi-ocf//?rpMe//j,2^c,Etdominum  "dctumulo  Cgreflftim  pri- 

verbiqucprxdicandirefumereiubemurinfignia.  roaomniummulierdifcipuUsnunciauit,vtvbiaDundauiidc 

c  Tranfcuntes  aurcM  pritnam  &  fecundamcuh^diam  .  4*  CHRy-  Jifl:um,fuperarct,&:gratia. 

^ ,(^*Chrv- 


-'     JS  IC  O  L  A  V  S    D  E".^'y  RA.        "   " 
;fir  Etcccean.do.a.w4<i  Vetriliberationem. 
y.  Etlu.reful.in hz..Metusconjolattonem. 

3  Percuflbqnela.  pz-rtexcit^reteum  afomno. 

4  E r  ce,ca.  Diuina  virtute,  vet  angelica,  cm  natura  corporalis  obedif 
fidrnwnm  localem,propter  quoi potuit  illas  catenas  ftalirH  iijfvLucre. 

5  Pixdn.f^i  fit  aptus  ad  amhHtandiim  refoluerat  ennn  Vetrus  eingt* 
lumfuHm,vt  ve^is  pnfiet  coopcrire  pcdei  contra  frigiittatem  carteris. 
hoc  cntm  fihi  erfit lifttiim,iis-  maxime  contru  innninens  prriculum . 

0  Ercal.tc  fi.fi.iiautemcatigagenui  calceavfientinon  habtns  coriu 
fuper  pedem, vi  iictt gl.In  Grcco  in  quofcripfttfanClus  Lucat ,  hifben- 
tur fand<iUa,propter  (juodalnjiudtcunt  qnod  uera  litera ef},calcta  teca 
ligas,GallicegaUo  cfefw.7  Exifrima.au.fc  p}.  vlfortitudocnimcar 
teris  & diligens  cuHoUiafeeerunt  fil>i  iwaginationcnt  de  ettadendiim 
foteatia,propter  ijuodremgeflam  fctnnium  ^Himabat. 
8  Tran.au. pri.&:  I  c.SciUcet,  milirum  qui  erant opprpffi  fomno  uel 
quia  vtgilante^er4ntacrtfiaperfH(ii,ftcuti\..Ke.6.((ici(W  de  militibus 
quicaperevolebunt  f.t.'3^eifm. 

p  Vcncidpoi.Cet.lUaeratexteriorportacarceris. 

joQuq? 


10  Qn$  ducirad  ci.£x  quo ridetur,ijuod ilic  carcer  crat  exira  ciuf 

tatem  ficut  fit  in  pturibus  locis. 

il  Qu.-E  vltra  aperta  e(t  ^is.virtute  diuina  vel  an^elica  modo  prfM- 

£lo  de  tateni  s. 

j2  Etexcuntesproceffcruntvicumunum.4/iiw4/orm  Vetriaf 

fccurationem. 

\ 3  Etconti.difccflStangelusabcQ.S'«&«o</i/^*rf»f!/o//c«f  ii£lm 

efl /itpra.io.c. 

1 4  E  c  Petrus  ad  fc.i:euer,8^c.  E*  tuncpercepit  quod  non  erat  fom» 
nHm,fedresge^a. 

1 5  Conridcta.\:\(qac.Hic ponitur confeqtienterreflitHtio  "Pctri^adfi- 
dcles,curft dicttur,con(idctin[q\.ie./ctticet,ubieffet,&  quo diuertere 
pofiet.ne a  cuUodibtts  ittuentret(ir,non  timcre pafftonis  duClus,fedqiM 
per  uifnationem  angeli  circaprQlongationem  utta  fuffiebat  uolunta- 
tem  Dei  effe, 

\6  Venir  ad  donium  Mztix.QuA  nonfotumeratfidelis,fedetim 

hofpita  fidelium, 

17  PuIfnnrcautcmeoadofiiumia..|^«fc/<T«y4(?r<»f(/(?wo^'i  (Sf 

proinfidetiumperfecutionv. 

Vt  Prx- 


HO  K^l-IT  EB^ 


fctransfcrtc, 


*t»MOT 


|ii2i       Adus  Apoft. 

C  ^Cbtyf. Vidc  niitetn  quoinodo  ancjl!^ cum  iliis  lara  hi  pa? 

4  rihonorcfint.^Pr^v^^iM^iw.inquir.Bcn  apernit,Bcucczmn  hoc 
featim  tft,vc.?ne  cciani  illi  ftatim  vidcntcs  nn-nium  obflupe 
fc;in£,&  niinviscredant,fcd  vc  cxcrccaturillorum  mens,<S<: 
quiK^^^bisnioscl^jVcfaciamuSjinuencacftlaboranSj&iilla: 
nam  vc  illa  fer.u  li- 


Cap.XIl. 


1122. 


Sic 
cranc  Euange- 


u,in2:cl!a  ftudiuc. 


puIis,non  fo]umquodferuatuscft,fedcciamquodafi-icic,5<:  D 
fl.acim  accefTlt.  Difcunt  poRcA^Sc  familiares  omnia  manife 
fie, &extranej  didicifTcnt,  fl  voluiffenccrcdere .  Hac &  m 
Chriftocuenir.,x^«)jKc;jre,inquic.fjc(7Zio,ei^/»-./^*f.Videquo, 
noncftvaneglonofus,noncnimdixic.  Vbique  manifcfla 

facicehxc,  fed  fracri- 


con  n 


cnim 

ha. 

a     ^ngdtis  eiiii  efl 

Hicrony 


Magnadi- 
uc 


1.  c>,i- 


oia 


< 


gnjtasannnarumj 
ynaqiJvrquc  ab   ortii 
nr.Ciuicaris  habcat  An 
gclum  m  cuflodiam 
lib:  Jcput.itum. 

H  lE  IION  Y- 
M  V  S .  C^nod  au- 
tem  unufquifque  no- 
(frum  habeat  Ange- 
los  mulcx  fcnptura: 
doccnt,  exquibusil- 
lud  cft  .  Nolite  cofi- 
temnere  vnu  demi- 
nimis  iflis,qiiiaAnge 
lieorum,  videntq.uo 
ridie  facicm  pacris , 
qui  cfl  in  coelis.  Ec 
puciia  Rhodc  i^- 
LrumApo{\olumnun 
ciantc,  alii  Angclum 
ipfuis  effc  credebanc . 
Sinautemhocdemi-.. 
ninvs  dicicur,&:  dc  v- 
no  homine  quancoi 
magis  de  omnibus, 
fanitis ,  &:  pvxcipue 
dcApoflolis  fcncien- 
dumcflquorumAn- 
gch  quotidic  uideac 
faciem  patris,  iuxca 
illud  quod  fcriptum 
cft.Circudat  Angclus 

Domini  in  circuicu  timentiumcum .  Eclacob  dc  fcloqui- 
tur.Angelus  qui  libcrauit  mc.  Ifti  func  qui  alcendunc,5c  dc- 
Icendunc  fupcr  filium  hominis.- 

Ticonius.  Videcur  Angclus  hominis  eiTc  homo  inceriQr, 
qui  Deum  fcmpcr  fidc  concemplacur. 

Bcda.  Quod  vnufquifque  habeac  Angclum  fcripcura  te- 
il.itur:  vndc  Djminus:  Aogeli  inquic  eorum  fcmpcrvi- 
dcnt  f.Kicm  pacris:  Ec  lacob;  Angclus  qui  cruicmc  dc 
cunaismalis.  EchicdifcipulijAngcium  Pctri  venirecrc- 
debant. 

b  Tacerent.  Doncc  narrarct  virtuccm ;  Vcl  tacerc  iubec^ 
ncclamore  gaudencium  aduencus  cius  in  ciuicacc  cosno- 
fcaiur. 

•Jc    Chryfoftomus.  Defidcratior mulco pofthac  fuic  difci- 

pulis, 


a  \^idsns,velfoitis,ue'uiaoftrtitiidinis,vclvi(Tonis  fortituio. 

tpucllaad  videndu.nomine  R  ho'de.  Et  vt  cognouit  vocc 

Ex  impatientis.f.nancundiadueniumPetti. 

Pctri,pr3c  gaudio  non  aperuit  ianuaiii,fcd  introcurres  nun 
ciauit  rtare  Petrum  antefianuani  Et  ille  dixcrut  ad  eam.f 

1  Quiafciebant  Pctrum  iucucctatum  efle.  Rcm, 

Infanfs  .llla  autcm  affirniabat  fic  fe  habcre.IIli  autem  dicc 
a  bantjangeiuseiuseliPetrasautem  perfeucrabatpulfans. 

Quia  fcrtum  habebant  quodab  oinnibus  non  dimitteretur. 

Cum  aiite  aperuilTent  oItium,viderunt  eum,&:  obitupu^c- 

Silcntium  indicendo. 

b  runt.  Annucnsautemcismanu,  vttacercnt,  narrauitquo- 

a  Non  Iioraincs  non  iua  calliduas.vclfortitudo.        b  VirtutemWonatam  precibuseorum. 

modo  ddminuscduxifleteumdecarccre.Dixitqucaiiicia  6 

a  lmtp,l'cilicet,filio  Ali)ha:i.»lterIacobij»decoUatuscrat. 

b  Orantibui  pro  mc.  c  Eadem  nofle  in  alium  locum  timore 

Herodis.Sc  ludaorum. 

c  tcIa'coboj&fratrib.h?c.EtegrcflusabijtIaUuIocu.Fa6ta  7 

a  Ctallina  polt  educ^ioiiem  Fcrn  de  carccre.  b  Et  cuitodcs. 

t  Appirct  cjuod  daufum  reliquit  Petrus  carcercm,c]uq 
ajfcrto  non  eflit  anibijuuni  eum  euafille. 

aute  die*  erat  non  parua  turbatio  intcr  milites,quidnam  fa 

In  carcere. 

d  {knm  cflct  de  P^tro.Herodes  autcm  cum  rcquifiuiflet  eum 

a  Inquifiuit  vuum  cullodcs  noffent  quid  de  co  faftum  eflct . 

&  no  inuenifletjtinquifitione"  fa<5la  de  cullodib.iuflit  eos 

a  Ad  fe.vt  in  eos  vindicaret. 

duci .  Defc?ndenfque  a  ludsa  in  C^efarca,  ibi  c5moratus 

a  Ideo  nnibus  corum  ptoxonmit.  Tyru»,&  Sidoa  ciuiutes  funt  prouinciac  Phoenicis 

b  Tyrll,&  S.dooii , 

efl:.Erataute*tiratus  Tyriis,  &  Sydonijs.Acilli  vna^iimes  '"^  re^fuifvuftncm 

a  Qua(i theliurorum  cullos.    ^^    inneniffet iuqu.\ 

vencrunc  ad  tu,.  Et  perfualb  BlaAo,  qui erat  fup  cu  biculii 

a  Auiicus  coim  ejiuin  eracSc  patroaus,&  fotto 
{ttsfcs. 

^  regis  pofliulabat  pace.co  ^  aleVcnc  rcgionos  coru  ab  illo  . 


bus. 

c     FaSlaautem  die  e- 

rat  turbatio  non  partia , 

STOMVS.Adcoin-' 
fcnfacuscft,  quodc- 
tiam  iniulie  punire 
atjentat.  Ecccfcrmo 
nc  proillis  fnfcipio, 
V^nculacrantjCufto- 
des  incus,carccr  cLiu-' 
fus ,  nulquam  porfofr. 
f.isp.iiieSjOmuesea- 
demdiccbanCjVirra- 
pinonpotuit,  quare 
iljoscondemnas?  Si 
voluilfenc  foluere.an 
ccahoc  fccificnt,ucl 
flmulcxiffent.  Num 
pccunias  acceperiit  ? 
vnde?  C^i  neque  p.iu 
peribus   quod  darec 

9  habebac,  hisd.ab3C?  E 
Nequeenim  dccricx  i 

10  funtcarciKr,nequefo 

1 1  lutx.  Oportebac  vide 

12  re  cffc  rcm  diuinam , 
1}  nonhumanam. 

d     Herodes  autem  cum  tinfenflii 

&  c&te-' 
ra.  ^  Idcm.Quam- 
uis  audiuiflct  ab  U- 
lis ,  examinaucrac  c- 


8 


i6  nim,  &  quod  uincuU 
foluca,&j  quod  fanda- 
lia  accepic ,  &  quod 
vfqneadno6kcra  illam  cqmeis  fqerit.  Scdquid  fimul  nc 
occu  Itati  fucrunc?  quarc  non  ergo,&:  ipfl  cffugerunc?  Certo 
illum  oporcebac  admirari,oporccbac  obftupcfccre  acqui  po- 
ttci  manifeftum  cft omnibus  per  morcem  iliorum ,  &:  Dei 
miraculum,(5£illiusmalicia.  ^ 

e    DefcendemqHe.  Raba.  Vc  Pccri  folucio  nulli  nocercc ,  non 

Fcrmiccicur  Herodcs  vindicare  in  cuftodcs. 
InCxfaream,  Beda.  (^uiamuisiuxcaficumlocorum  CiB- 
iaream  Phihppi  diccrc  vidcatar ,  idco  quod ha:c ,  ficut Ty- 
rus ,  &:  Sidon  ciuitas  fic  Phocnicis ,  camen  lofcphijs  dicic 
hxcinCxfarcaPaieftinxgcfta,  qu<E  olim  cqrris  Scraconis  i^fgpijm, 
dida  eft  I  n  confinio  Phoenicis ,  &C,  Palcftm^  in  hcore  maris       ^ 
magni  fica. 

g    Wxreatur.  Bcd.Ncceflatia  habcbac  amicicia  vicini  rcgis, 

^    ideo 


NICOLAVS  DE  LYRA. 

\     P  rx  gaudio.  Scilicet,liherationis  Tetri^&  eiits  adtientus^ 
3t     Scd  intro  cu  r.^f  bonas  rumores  vebmer  nunciaret, 
i    lafanis.  TropterforiitHdinetn  enim carceris^ & cujlodiam d.iH^ 
:-mem  credibant  enaftonem  Tetriimpofftbilem  cfle. 

4  Angelus  eius  ci\.  Ex  Sm  loco,  &  ex  hoc  quod  dicitur  Matth, 
liJj.  Angcli  corum  fcmper  videnc  facicm  pacris,  dicunt  con- 
cwdittr  Jan£li,&  Do^ores,rpfingiili  horiiinci  habcni  ftngidos  angebs 
«dfHam  cujiodiam  deputatos,y  aUquando  appareitt  mjpecie  ilbrumy 
fnut  ^nvjeius  in  Jpecie  Diati  ^mbrojii  Mcdiolaniexiiientis  apparuit 
Turonis  injcpuhura  Beati  Martini ,  &  Beacui  Frandfcus  in  remotii 
«gtns  apparuitin  Capitub  ^reUtenJi. 

5  Ec  obftupucrunt.Pf  <«  admiratione  -fidetes  Tetrum  Vheratum^ 
&ignoraiitei  Libctationis rxodnrn^propter quodVetrus capu  narrare 
ipjum^cum  dcitur;  Annucns  autem,&c. 

t  N unciatc  Iacobo,&:  fra.Ff  reddant gratias  Deo  qui  exaudiuit 
fttitioner,itowrnpiOTHefii6iam ,  vidi^unttiifupra.  Oratioautem 
fitba:,zrc. 

7    Fa6ta  autcm  dir.  In  qwi  ordinatum  erat  occidi  Tetrum. 
o     Erat non  par.tur.incor.mi.  Quia tirnehant  neyjigentis  eorttm 
imputari,^-  per  conjrqm-ns  pumri^fi:  ut  &  fuClum  efl.rndtji'  bditur. 
9    Hctodcs autciii  .um rc^ .in». StiliLC',,Ti,t;»m^ 

lo    £c 


xo     Ecnoninuc.  Etportxcarcerisinuent£fuiffcHtapen*^ftcut 

exprejle  dicitur  deportaferrea, 

1 1     luflit  cos  du,  Scdic€t;,in  carcerem,  tanquamfuJpeCios  4e  libe^ 

rationeTetri,>tpoSieapnnirentur,fedHerQdesfuitimpeditMseelfri 

mortepr<euentus,vt  habetur  partefequenti. 

II     Dcfcendensquc,  HicconfequcnterdefcrihiturHerodispuni- 

tio.  Kt primo poititur eiuspceaa.  Secundoponwttur duo corollaria,>b'': 

Vcrbum Dommi.Circaprimum  dicitur :  Defccndensque a lu^  Dluifie 
dsa.irf  ijl^i  lerufalem,qux  eji  in  altiorijitu  Iud££. 
I J     In  Ca^farcam.T^^ow  Thilippi,vt dicit^gb.quji  ejl in  Troulncia 
Thcsnicis,  Jed  in  Cicfaream  Takiiin^yqHie  a  itiqnitus  dicebutiur  Tur- 
ris Scratonts,& ejiin cOinf.ttioTakJiinXy&Thcenuis,  Etcaufafnh- 
diiur,cum  dicitur. 

1 4  Erat  autem  iracus  Tyrijs ,  &  Sido»  Quicrant  deprouincia 
Th«tiicis:propter  quod  lermuius  eorum  approphquauit^v:  cos  dcbeU 
larcty&  puniret. 

1 5  At  illi  vnanimcs  vcncrqnc  ad  cum .  ,Ad  placandvmper. 

tbliitionem emeudx,  <iy  vt huc  meitus  facerent ,rogiumtnt eius cubi- 
culartum  qni  erat  eiu.fcrcuriuSy  vt  cjfet  l'um  neg)cii  mtdialor  pra 
eis.Et  fi-haitur  caufn  ct^tn  diciiur. 

16  Eo quod alcreniur rcgioncs corum  ab  \\\o.Ideli,ab He- 
rode .  T\(o/i  t/nr/,  ttira  eoiumpoie)  al  habere  vi^uaiiaji4jjii,n.-n:er  dc 
ttrra  Herodisaccrpta,  v-lptr  lam  ira-fportttiz. 

Tom,^.  N  ScatuCfl! 


1113 


Glorordi.&NicolaicleLyra.^         I234 


<^  idco  qiiod  rc» 
A  gio  coruin  val- 
dcanguftacffct 
Galilj:x,&:  V>X' 
m-xicx  finibus 
prclTa. 
a  dmfdirmy&t. 

loSEPH, 

—   Dutn   impicta- 

iaco.cap.io-  tcmilliciix  adu 

lationisnoncx- 
borrcrct  >  rc- 
fptc^cns  paiilo 
poii  immincn- 
tcm 


b    Defciibiturgloii».»tpofteanu!otCtmUeii«       ?    ||iuelfop«. 

Statuto  autcm  dic Hcrodcs  vcftitus  veftc rcgia  feditpro  tribunali ,  &; 


Tixtinico  sd  condiflun». 
d    Vbil<HU«<-iat  iuSii:'!- 


,     BUndicndoA  aJubr.<lo.        b     A.luU.io  N  rnuUM '.Jci  oller.^«(.^  o  'I 

concionabat  ad  cos.populus  autem  acclamabat,  Dci  vqccs,&  no  ho 


l  i.t4<  iinriq.' 
ludr.i*  ff  ii. 
i.<lr  bcllolu 


tcm ,  &:  infiftcn  || 

tcni  capici  fiio, 

X     vidit  Anjiciurn 

X    ciinK]iic  ""Riilit 

^,«jin,iwimi7.iL  UM  V.W...* -j'-..-- £     continuo  cxitij 

a  minis.  CofeftimaitcmpcrculVKcum  AngclusPomini,coquodnon  4    fui^  nnnifuum 

,     fcrfcquendo  Aroftolo,.St  nomcm  Dei  ,ifr.cndo.r>ulat,n.  non  lubito.  b  Falfo  d^n.onuo  lic.  jic.bum  crc.ct^    5       qi,C  pilUS  noUC- 

dcdiflctl  honorem  Uco,&  conrumptus  a  vermibusexpirauit.  Vcrbu  6    rac  prouiforcm 

,    InfiJclDut.        b     ln^>,<;uic.ur,idiea.!t<bantui.        y    Redit  ad  id  <juod  dixcrat.  7      bonorutn,  mdc  t 

Mituntcsadlfniorcsj-erinarutBatnabi.&SJtt''».  >•    f  1  O    *    8       COntinuiS      fcD- 

autcm  Domini  crcfccba^c,  etmultiplicabatur.barnabasautem ,  &T  ^    tcmdicbus  ve- 
Saulusrcucrriiuntlcrorolvmisexpletominiftcno,aflumptoIoannc  lo  msdolorc  cru, 

'  *  ^  ji  aaius.vitam  V!o 

qui  cognominatur  Marcus. 


lcntcr  abrupit, 


N  IC  OLA  V  S     P  E    L  Y  K  A. 

I     Statuto  auccm  dic^^  Herode,yt^  Tyrii ,  &  Sydonii  eius  au- 

dirent  fententiam. 

X     Hcrodcs  vcftitus  vef^c  rcgia./.  inftgrtiis  regaiihiis  decoratuf 

itdfuam  magnificciitiiijn  ojkndendam. 

3     ScditprotribunaIi.Af4_5«/)?cf. 
1»  4     Ec  concionab.itur  ad  eus.  Loquens  valde  egre^e^ 
^  j     Populasaiitcmac(namabat../rf</«/a»rfyHfro£/i. 

^     Dci  voccs,  &  non  bominis ,  Dkcbant.n.quod  talis  tloqucn' 

tia  non  erat  boniiniipwijcd  ufitiitem  habcntis. 

7    Conicftim  autcm  pcrcuffit  cum  Angclus  domini .  FchC' 


mentidolore  rentris,t>^-dici(  lofephus in  libro  antij. 

8  Ec  quod  non  dcdiHec  bonorcm  Deo.  Confiderando  proprii 
fragilitatcm  ,  fcd  ina^is  cortgaudci^s  de  ioc ,  quodpopulus  attnbucbat 
fibi  ditn'ium  bonorem. 

9  Ec confumpcus a  vermibus expirauit.  Computrefceniibus^n. 
inteflinis^diaabjntur  ibi  verincs  lUm inter.us  corrodcntef. 

10  Vcrbum  autcip  domini  crtfcbar ,  &cc.Hic ponuntux  dua 
CorolUrij .  Vrimmn  eit  de  niultipii(a,tivnc  fideimortuo  Herodeipftnil 
ferfecutore.-^j-  patetex  di^is.Sccundum  efl  de  redjtu  SaiUi,^  Uurn 
bxin  A-uhichiwri. 

11  Expk-to  ininiflcrio.Pj-o  quq  vcnerant Ieruf4fm  y>thab£tur 
in  fine  cxpiculi  pracedentis . 


rri^-ntl 


MQRALITiil^. 

1     Stotuo  autrnt  dit  Herodes  vefiitHS  vefle  regia  frdi^  pro  fr/i'««<*- 
liy&c.Pcv  hocautem  quodacccptansdiuinoshonorcs  adu-. 

latoPie 


— ^"^  ■■  ■    \^  ■■■ '-' — " -       -       <  .  _    V  1  " 

latorieflbi  impenfjs  ,pcr  Aiigclum  fuitpercuffiis  ,  &mifc- 
rabilitcrinortuus  doceri  debcntpr.rlati  ,&principcs  ,  vt 
non  accepcent ,  fcd  magis  impcdiant  inconuenientcs  fibi 
hoiiorc?. 


CAP.     XUl, 

f{ant  aiitem  in 
tcclcfta  ,    ifC. 

\  prophetx ,  (g?  (. 

oolores ,   v?"C. 

•fdern  eiacpniphetar. 
&i.  doclores  .  Vehalii 
eoru'n  prophetic,  a- 
liidottores  fucrunt. 
b  T^^^f^r.  Rab. A  cn-. 
lore  li  l.arinum  eft. 
Vel  afcendcns  incer- 
«o  V^ucatu».  prctaiurjfi  Hcbr^um. 
C  Dixit il'n fpirnui  fan- 
£ltts, & c. *  Chryf.  Q^uis 
non  tar.rx  authonca- 


t  Simon. 


1  Sraiil  cnm 


CAP.     XIII. 

J>r.tter  ilIo?,qui  ren  cbant.ab  leroroljmis. 

Riit  .outein  ecclcfia,  ^erat  Antiochia?  ' 

a     Dc  iuiur's.         b     ide.i.         c     prcieiiris. 

\^phet.'E  ^''t  doddrcs ,  i  quib.Barnabas  ^ 


ExaudibUis,audiL'n3  m«o.rcm,.iut  .:omcn  habitaculi, 
b     Iple  e>juans,u.'l  cnnfuigens. 


tcm ,  &  quum  mulni 
valerent  cotcntos  cf- 
fe.Qi^iomodo  autcm 
illis  dicit  per  prophc-. 
tas foifan.idcirco  pr§ 
occupans  dixtt.  fi/pro 
^     .  ^        _  phetx  crant  iciunabant- 

&tSime'o  q,VCCabat  NigCr&luciUS  4     que,&mimflrabant.Vt 

icias  magna  fobrieta- 
tcopuscire  .  In  An- 
fiochiaordinatur,ib 
prxdicat.  Scg  rc^ate  m 
^     hi,&e.  *  Idcm  qm:^ 

tcm.illis  dpmino;^  i?iwnantibMS>  dixic  illis  fpirituflfandus,    9  nondixit  Dommo  k- 

10  grcgate.fcdmihirO' 

ftendit  vnamcflTcpc 

tcftatem,ac virtutem .  Vides  quaptarcs fitieiunium?olkn 

dic  quod  fpiritus  omni  a  lacicbac. 

Scgregate.^  1 


D^  Cytenc  ciuirit;  fupradift.i 

Cyrc'nefis ,  &Manahe,geratHero- 

t     Quitodcmbfte^aliturcolJaflanfasdicitui.         Qai  mmc  noininati  funt. 

disTetrarcha:tcollo'dancus,&:SaulustMiniftrantibusau- 

rtophetit 


7 
8 


tis  cYtfkis ,  .lufus  effct  hor  diccre.atquc  ira  cum  non  cffent 
comtnMniter congregati?  Vidic  iHos  habcrc  maiQrcm  uiiti| 

tcm« 


Plulfieu 


NICOLA  VS    DE    LYRA. 
<:aP.     III. 

J?  «>;f  j«fcw».  Supius  dcfcripfa  publicatione  euangclii 
"<jA  L^i,^;  farta  per  prxdicaiionePetri.cunialiquibustamein 
i^l  f^--  i  •^''^ctibui,hicconfcquenterdcfcribitureadcpublica 
9^^  ^'"  P  przdicatione  Fauli.  Et  diuidif  induas  partcs, 
qaiaprimo  defcribit»rad  ApoUolacu  vocatio.Sccu. 
do  huius  ofticu  executio  ibi.£I  ipfi  ifuidcm.Cxica  primum  dicitar. 
1  Erantautem  in  ecclefia  cjux  erat  ^ntincbix  prophetx  .denui^cii' 
tcs  futura  pcr  donum  prophetia:,vt  dift um  de  Agabo  ,  fupra, 
I  I.c  plures  alii  erant  fimilcm  gratiam  habentcs. 
z  Lt  dodnrrs.  facram  fcripturam  exponentcs  per  dona  fapictiae 
&  fcientiaE,&  mterpretationis  fennonum. 
3  In  qtdbus  £  j'-';/i/w.t,Jlle  fccundum  Hieronymum,in  libro  illu 
Ilrium  virorum  cftille  qui  fupra.^.c.vocaiur  lofepb,Lcuitc$  Cv^ 
prius  geoere. 

— . ^t 


4  EtSimcn  (jHi  vocatur  'HJger.  ad  differ?tiam  Simoms  Pctn. 

5  .?:;£««■«;  Cji-e.i.natusdeCyrene, 

EtManahen  quierat  Herodis  tetrarch.lUe  eft  qni  diftus  eft  Hero 
desAntipas  ,  &dccollauitloanncmBaptiftam,vtdiftumeitii 

prin,cap.przccd, 

6  C(3//4iJ.jnc«j.i.de  eodcm  iafte  nutritus. 

7  Et  Saulfis .  dc  cuius  vocatione  ad  Apoftolatum  principalite 
hic  agitur. 

8  Miniflrantibus  antem  ilUs  domiao.in  bonis  opcribus  fecundui 
fuos  gradus,^  olficia. 

9  £t  iciunantibus.vt  menj  eflet  eleuatior  ad  diuina. 

1  o     Dixit  illis  fpiritiilianilus.\xram  autcm  hoc  fucrit  vcrbo  met 

tali  tantum  in  rcuclatione,  vel  verbo  fenfibili  diuinitusformat 

vcl  vtroque  modo,non  habetur  ex  tcxtu.Glof  camen  niteriini 

risdicitquoddi6tumfuitprophctis,&  per  confcquensinreO' 

latione.tamcnilla  glo.non  eftmultum  autentica. 

Segregate 


M    O    R    A    L    I    T    E    R. 

Eratit  aiii  incc.  &c.  Hic  auc  cxprimuntur  pcrfori^  folen- 


ncs  vt  prcmoDoBarnaba:,^  Sauhad  Apof^olatum  t 
iblpmiius  cclebrari.Nam  h^c  clcaio  autoritatiua,&:  i 


ofidatur 
impera- 

(lUC 


tiuc  fuit  a  fpiritu  fantfto,propcer  quod  dicitur. 

8     Miniflrantibus  autem  illis  dom.  &  ieijixit  illis  fpiritw  fanSus 

Scgrcgate  mi.  Bar.&  Sau.&c.  FuicauccmCXCCULiuepcr  homi 

nes  fanctos,&;  prophetas,yndp  fubditur. 

♦     *  fune 


luy 


Adusapofto- 


Ca 


u 


^  a  ^c^reic.temih'!  Bay,&  S4U.  ipeda,  Vicfetf  Saulus  iijxtaorJific 
A  hiflori.r  ij-  anno  poft  paffioneapoftolatiimcutniiarDabo» 
•'^'  &  PatiJi  vocabulu  acccpifle  .  quarcodecirno  m*^0  anno  iuvra 

Condidum  lacobi  Cephxq;  &  loannis  ad  magjft-rium  Ge- 

lium  profcftum  eirc^thiftoria^cclcfiafticaqpufcncicjdic^s 

apoflolis  fuiffc  pra»- 

CeptUm  ,  Vt  1 2.  anniS  ,    $epir»te,« foll  f.mi.nt  ^oArm,. 

in  ludjja    prardaca-'  f  ApodoUtns.  d  ideo:uas<.ioAi 

*  A(ruina»futuraenimDeo|untq"?lipr?tcii!a. 

*""''  ilUf   a  ^  Scgrcga te  mihi  Barnabam,3i  Saulu ra  ia  cpus  ad  qSi^C- 

■T-T  »    Vtprz^icMioeijpfxparetui,        b    Infnodum  ordiiundoruni. 


p     XIII.  1U($ 


mcl  annotandil  credidi ,  vbiGunqiic  fyragogam  Iud«orum 
Viden,<;,fciro  in  ciuitarc  gcfj.i.qua"  dicuntur. 

'H  Chryfofto.  Vidcs  iHo?  omniu m  diligcntiam  faccrc  & 
illis  primum  annunciari  vcrlnim  vc  r.cr  conrencioliorcs  cflH- 
cianqur  ?  Ec  illi  non  loqueban tyr  mii  I ucjxis  fo|j $ .  t; c h:  in- 

Synagogasabierunr. 

b    ^«etfosalerofolymij  Antloichiam  rorfifTff.  ~      ■    -       ---■ 


D 


ABodoUtus  d    Ideo,uas eioAioni,  pit.lu,  d:citux,  &  fey.rcgatus  in  cu.Bgellum  Dei, 

A(ruma»futuraenimDeo|untqM?lipr?tciita  '^ 


_  rropterreuefcntiam.fiutduricijni  liiJaortiu) 


^,  *     *»*'i'^*-*  *^"«»""".*»i,iiuc  uuiictajii  iiiujcortin)    ^ 

vcniUent  Salaminapra:dicabat  vcrbuDei  in  fynagcgis 

»    <iuidiceb»turMaicui.  b    PtxdicatLii».   7 

Iud;corum  Habcbantaute,&Ioanncminmini(lerio.  Et  ^ 
cu  perambula0cnt  vniucrfam  infulam  vfq;  ad  Paphu ,  in-  " 

Mileiicum. 


eh    JmponentefqMe 

Hrrctici  ad  rcaam    b  W'"?»»  cos.  l  unc  iciunatcs  &  oances  imponenre/que  jllis 

cpinioncm  veniencis  j.     .r'  ^"^«'^dq.o^airurnp.ifunt.        s,uiu5,j.B,.p,,,bas.    * 

ddiaum    corrigitur   c  manu5din-iilcruntcos,&  jplicjuidemmifllalpiritu  fanclo 

p,aU«   quidcm     Opi»  ,-  »    ASFlet.corege  Hoca,.m. 

nionis   mucacioncm    d  abieruntSeicuciamj&mdcnauigaucruntCyprum.Etcu 

fcntCntijE,    bapffma-  *     Promer  rr„,rr„,i,,«  f;.";,  ,.,„„;.. l 

risautcm  ,  vmilionc 
fanrti ,  vngucnti;  fuf- 
fragiorum  autcm  imr 
poritione  manuum; 
rcqucquicquamma-  ™«„vh)... 

reccorum  ,quxanre      pcncruntqucda  virii  magu  pfcudoprophetam  Iud?u,cui  ^ 

fuetac>quin  laluacur.  >   viiiuiiBmiin.iwifiiiu>»ire(int       iri^ »,<!.>:»..      ki, ,:,  ' 

C  Mifia  fpmttt  fan' 
l«rB,f?tf.  RABANVS.Ab 
li  hominibus  dimi(!i 
niox  a  fpiriaifaniSo 
mitcuncur  ad  Scleu^ 
ciam  ,  Dux  icineri 
corum  fuic ,  qui  cos 
fcparauic  a  czceris. 
d  ^bicYwn  Seieuciam, 
RABANVS.Inqui- 

bufdam  cxemplanbus  inucnitur:  Abicrpnt  Selcuciam  quar 
fftSal^mipa,duo  auccm  nominaviiiusciuicatis. 

...    .     r~i        r   rt c; 1-1-. i:.--..  o.; 


1    Filiu»i|!ro»!o,»elfiliui«4leficij.  Jdeft,maleficu5,        bPioconliilpoipei» 

Jigniptii.fecundus  a  confule.         c     Qui  ex  bono  nafurz  ueibum  Dei  delideiabat. 


f     PariTf».  BKDA. 
Corrupfclegitur.  Ba- 
ric(u,  vcl,  vcalijBari-  t  Accerfiui 
hen. 

■?<  CHRYSOSTO- 
MVS.  Icerum  Magus 
ludiius  fjcuc  Sinion, 
&:  vide  huii.:,  q:i:!ndo 
aliis  quidcni  prxciica- 
banc ,  non  vajdc  indi- 
gnanccm  qu.mdo  au- 
cem  acccjTcrunc  Pao- 
confulcm  ,  cunc  incji-^ 
gnaci  func  .  Miracu- 
lum:;iiccmcn  in  Pro- 
confulc  ,  quod    pra»- 
occupatus  illius   Ma- 
ia  voluic  audirc  apo- 


gia  \ 

■:|(iu^i..iccuiikiu>  •  k.uiitH.c.        V    ><ui « uonu  na(uiz  ueioum  uei  deiiaeiabat.  fj    1    <?      T         e    C        '     • 

f  nomc  crat  t  Ba-ri,  serat  cu4>c6fule'  Sergio  muIo  viro  pru'  ■  ■  f»'!;™,;.!';^'™"^  ^ 
dstCjhicaccerfitisBarnaba,  &Paulodcfiderabataudire  ' 

5  *    MaIeficu»quodaliitcommuneeft,eie(lpropriuin. 

vcrbiidci.Rcfiftcbatautillis  Elymas  Ma^gusjficnintcr 

a    Ideft,Migus quod  ad  traiifgrellioncm  r^ f,,.-.;,  .„-  c-^^^j..-  r>- r. .;. 

'■  prctaf 


) 


a    Ideft,Migus  quod  ad  traiifgrellioncra  refpecit.flur  fcmper  Deo  lelLtit. 

I  no'me  ei',  qi  es  auertere  jpcoluie  a  fidc.  ^aulus  aute 


n 

t 


Serg!us,&  PauUis, 


paracione  victoriaap- 
parec,  dum  M  agia  vin 
cicur  ,  Vbiqua:  vana 
gloria,&;  amor  pnnci- 
pacus  caulig  funt  malo- 
rum, 

g     Sergio    Tau.    Duo 

vnius    rjomina    func 


'  *  Cbryfoftomus.SinuiIpbicruncordinatij&rinC^yprum 
MuigaruntjCo  quod  illic  non  cfiec  pcrfecutio ,  &:  vcrbo  pcj 
lam 

ron  quxric  quarcJquandofpintu  mouffntur.  Non  cnim  fo- 
lum  oidinaci  Ii:nc a  fpintu,fc d cciam cmiffi. 
;  e.  in/^wtf^fS/iii/ico/Km.BEPAProptcngiiarosIocorumfc 

mcl 


iigarunr,co  quod  Hlic  non  cllet  pcrlecutio ,  Oc  vcrbo  IJcj 

jam  ip.irfo,in  Antiochiaquidcm  fat  plurcs  crantr.t  Pha'n>- 

prrpe  Pakflin«m  crat .  Cyprus  antem  non  itcm .  Vlcra 


Mtiii 


NICOLAVSDE    LYRA, 

}    Sfgrrgate  mib'B.ir.&  Sau,  Ft  procedant  ad  conuerfmem 

Getiuu),i,tvt;c  enim ifii  duo fm^unt ad apolioUtum  vocati, 

2  In  rtus^d  quod  aflumpfi  ccs . Ideii^in  opuspnblicationise- 
utngtlt:  Jii ui ,&  Mij  apcjiolt  adfjorfunt  afj  mpti. 

3  ■  Tuc  iciunantcs  &:  oraptcs  jmponcncefque  illis  manus  In 
mmm  ordinandorurn,>t  diti(  inier  Imearis  glo.  Tropter  ^uvd aliqui 
ix[tfnb)ti  iii  ut,t}uo0  tjic  brtuiier  tnculiantur  duA  i^iftori^,itip  f/uoi 
illi  ^m trtnt  ,.4ntiochia  ieiun«uitunt.(!;  ereuerhntpro  itfis,  f  tmc 
Viiftiunteos  in  lerufattmtybi erant apvflQli ,  adtjuosfvlummfifiUtm 
impofi. io pirtirehat.  Sedtextus  Iw  non  >  dnur  innuere^froptir  ^uod 
TiitliHt  dicnur  yt  yidetur  ,  tjuodiamin  ^ntiocl)ia  in  cjua  notabilitcr 
cnutrat  eicleffa^rt  diClum  efi  ffpra.  in  finc. r  l .cap.ad  regirum  tpftus 
fktrant  ab  apoiiolis  alitfui  epifcopi  ordinat ,  &  Uluc  miffi ,  &  illi  im^ 
pofununt  Barnabd ,  CT  Sauio  mcfnus^qurdfprflut  ,td  offic  um  epifo* 
porum^to eucdfuntfut cfioHS apojiol»run',z\ .di.c.m ho  Trflamfto, 

4  Et  pft quidcm  mifli  a  fpiriiufandio  H.f  lonfnfucrttr defriT 
btiur  uffinf  mpo  ftti  execut'0,t  t  primo  pwlica.io  luangclu  ftr^tM^ 
im  tu  Barnda.Secundo  (utn  iy'a,ca.  i  $  bi.Pufi  aliquot  dies.Pri 
piadikiditur  in  tres partts ^  <ju  «prmoponitur  pr<fdi(atioSaul',^ 
BanuhA  in  Cypro.Secnndoin  U<itiio,fcqtienticap.  Tertioponiui  cu-* 
iufdam  fuborm  quaiiionis  detommatio^c.  1 5  .Trima  adltuc  in  dua^  54 
primoponi:ur  apcftolotum  prnaiia-io  .  Securdnjudeorum  (ontradi' 
flJo,;tJ,Vidctcs  autcm.Tr/OT4  fuhucin  duas,quiaprin-o  potiitmf-' 
ftmo apofiolerum in  typre tnfula.ieciidoin  .Antiocl)iayii> . &  cu a 

P.iFho. 

1  . — . —  ■ 1   n  '  '        v 

MORALITER.    . 

}  Tune  ie'u»antei  ^  oraites  imponentef.illis  ma,dimi.eos,Vet  \)OQ 
autcm  fignificacur  ,  quod  ptomociocpilicoporunTqui  fimc 
apoflolorum  fucccfl<)rcs,(vt  dicitut  in  dccrctisdj  Ht  m  no. 
tcfta.)dcbctficriinltin^u  ff>irituflan£ti,&:  pcr  pcrfonas  Dcu 
pr2oculishabcntcs,&  i\.m  pcr potentias fccu larcs,vcl pcr 
milericordiasauc  prom.  honcs, 

4  Et  iffi  rfuideiii  mif.tjftrt. abi.^ircEx  hoc  patct  quod  eorii  iti- 
licratio,8c  tiauisawo  liotj  eracacafu ,  fcd  fp;ritiilTan.ili  didtu 

fccuadum 


h     f/ywtfj.Raba.tlymas  fccundum  quofdam  intcrprcwwr 
Oci  mci  menfura,vt  1  M.i5us,&  idco  rcliflebar, 

4«  Chryfoflomus.HiDC  nomcn  illiu»  mutatur cum  ordina 
tione,id  quod,&:  Pctro  accidif. 

i    ./<«e«f.Raba  Eum  qui  iBc?peracconucrti,a  6dcad  tranf- 
grelTioncm  volcbacconuerccreiuxta  nomcn  fuum. 
1     i-^/wr.Raba.intcrpretitur  ccntatio  rcfpici^ntis,  vcl  fecU'  p 
ritaSjVelmirabilis» 
^l^ti 

■  ■'    II        t       II, I         .      . '   .  '  I -,1111.        .1  ...I   u  ,,-  ~.  >»     . 

Vs^ho.Circaprimp.n,dtcitH> .Et ipli quidcm  miffi a fpiritu  fan- 
£iovt  patet  c)tdt1is,  * 

j     Abierunt  Selcuciam.  <^^ efi-ciHit^s tedifjcata a Sekmorent, 
,Aftx,deqHOfttlirmox.Macl]ab,^,  * 

if     Et  indc  nai.  gaucrunt  Cyprum.i^*  efl infulafamofa. 
7  Pradicabani  vcibum  Dei  m  fyna,fuda;orum.  Quia  dtbebH 
eis  utnuiiciare  >etbum eHangdii  um,  yt  l)aberur  inf,cod.i  ap. 
%    Habc  bantaurcm  &:  loannem  m  minifterio .  Sctlicet,pra- 
dicationtSy<^  bicefi^uKo^nominafusefiMarcus,infinecapitu!ipr£ 
cederaiff  * 

9  Irucncrunt  quendam  virum  Magum  pfcudo  ,  f^iafua 
tiiali(io  dtcfperat  proconfulcm,&  pvphlum, 

10  Cui  n.(  Bar,  sic  cfiin  Qr<s(o  ^  in  tihif  mreflls,  ^  tmitm 
•paletfic-tfitius  lefuf 

I  r     C^i  e.cumpro,  Scr,Pau,  ,Ab  ifto  mutatum  efl  nomen  Sanli 

inTtiutum,v{comn'unittrdon>resdiiHnt,quiafuitpri/naperfLnati9 

tabiUs.,^Uf  legitur  tenhtrfa  per  prfdicationem  SaHl>.y4ntiquitusenim 

hotnlm  s  ex  .it^cjuofado  noiabtfifoniebantur  notnina  nou^t/fcut  Joan 

msfHfus  Simnis  M<ichi>b*iexvi(iori(t  quam  hahit  de  Hircms^ 

Joannrs Hitcanus  yocatuifuit,>t  ffabetnr in biUo^fchotafli, 

It     RtfiPcbatau,iI.Ely,/y?p  efl  quivocatus  eft  ^ar  Jefu  .^tymas 

enim  mtcrpretfiiHr  DefOitimenfutit  filcenfHm^fif  enimftfcithatfi 

y^ocatWpi  mderitfr  nunciHs  L>ei. 

1}    Q^xxvxMmcr,i^teummagisinfHaf4'niliaritatepoffcttcner« 

1 4     Saulus  »a.Uc,Hieefi  iUe  ^uiprius  Snnlus  yo(abmr,&  mod$ 

Taulutruifonedifla, 

Rcplctus 


fccundii  illud  Ezcch, l . C, r'bi  erat  impetu i  fplritmtHtucgradicba- 
tur .  Cojicra  illos  prafdicatcrcs  qui  iccundum  carnis  impetiS 
gradiuntur.fciiicit.vbicrcdOth.Tbcrc]auturni6oiuium,vel 
tcmporalclucrum  alia  locadtdmando,  in  quibus  clfct  ma- 
lor  neccflitas  pred  candi. 
f    i-rtMiM/^e/^.^f.Sequitur. 

f  Saulus  autem  .^c^ :  ,0 ptcr.e  onrnt  dolo.&e.Tiyi  hoc  patet ,  qucd 
concradiccntes  fic'ei  vcl  cius  mulnpl-cafoncai  uiipcdicntcs 
non  lunc  bIanUicr.di,fcd  a,  liccr  .^'gucuii. 

Tom.6.  N       a  Ec 


iiij 


GloEord.&NicoIaideLyra.        liiS 


4f  A    QHi,&  P<i«.Beda. A  Sccgio  Paulo  pioconfule  qucm  fidei 
A  lubcgit/orciuseft  nomcn  Fauli. 

Beda.Apcc  GsutiumapjltQlasd>*  Qsncilinom^n  for- 

RABA.  AScrgio  Paulo  (\c  dii^qs  cum  mcrjtis nuicanr 
tur  &:nomina  .  Sau 

qui,  &Paulusrcplccus(i)iricuraii£bo , 

a  i  plcni  imi  r 


lusfilinsdoloriscrac 
aim  ccclcfu  pcrfa- 
qucrctur .  fi|ius  aute 
d  •'ctcrePauUis,qqin 
do  noii  fc  tancumi 
]|cd  ctiam  plurcs  ad 
flextcram     vocauir 

mucatum  c(t  nome, 
vc  pro  lofcph  voca- 
rccur  JBarnabas ,  id 
cli  filius  cojifolacio- 
nis ,  ficut  Saulus  pofl 
graducn  apoftolatus 
Pauli  nonicn  accc 


n  Saule  vocatus  cft 
Paulus.SaulusaSaq- 
lcimpio,  Ssipcrfecu- 
l.eQr.iy.b,  5orc  ,  Paulasa  mo- 
Uico. ,  &  humili  fpi- 
ricu  vQcacur  .  Vnde 
&:iiome  fuumiuter- 
prccadodiccbat.  Ega 
Jum  minimus  apoflolo- 
ri,aii'!niy>ipm  di.&c. 

4c  CHtlYSOSTO. 
Etvidenon  hiccon- 


nias,8»:  Elymas^Ananias  moce ,  Climjs  czzicacc.vc  hoc  ip-D 
(o  prob.iretur  Chriflum,i<:  hzz  facere  pocuiirc. 

^<  Chvvfoliomus.Quo  iUc  acjdaitus  cft  ligno  hoc  &;  huc 
voluic  adduccre.^/V'^''  «"^  tempuuvKm  punicnccs  ccat  vcrbCi< 
fcdadmoacncis,  fie:iimpu  ucnc;sfai;recve-buin  ,  omni* 

noillumfcciirerca: 

Olim  »el  nuBC  »iiuc'm,        b    Per  rptriiiina.       c    Elymim. 

intuens  incuai  Jixit:  i 

ifi.in!  aujmtntii.n.  Njn  njfc;n>l5.f«dirainndo.  j 


O  ple^neomniiWo&ornniyiaGia.filidiab^li,  8:inimicc  3 

a     r);i  4:  l>:.;'>i«  cius.  b     FiJen  Sc  p  iii;i;ntiam.  i^indatj.  ^ 

omnisiultitiaj.nonderinisfulrjertcreviascloininiretf^is  Ec  5 

Ide  l,i>oie.U»  a    Ertra  li.ur.Jc  intta  e».  6 


cuivN.KiciiuenQ 
hj.agir.fodaltctn 
pus ,  yc  procofabip 
iucrjfaci.\c. 
C     Et  confell'fti .  cacU 
ti/f,drt.RA.SANVS 
^jcxLcia...     vu..tu...  .-.,.---       ,        .    .^       ,  -       .  ..  Hic  implccur  qijod 

l>icutcnin;  B.unabx    b  nunceccc  minusdominiluperte,  &erisca:cus  non  viaens  7    mqinticis  lcgicur: 

a     Sicutii.-)n'.iiJ.4i'jle;iiiuftiti«.        b      p-iBi-enii»  »el  mjit^s.  c     «on  fot;uitu,    g       QapUn^Pul.acr        a:U 

fcddelutfu.naD<o.      ^  d  ^Cxct^isin.tiun,.  Ipr.cxcaa,.         ,  (/omO.W.  Cuii  PaUluS 

folem  vfque  ad  tempus .  Ee  contcltim  cecidit  in  cum  caligo  ,„  ^^^.^^3  pu,phjc.ini 

a    Jncitctimltumfevertcnsinmodnmicicotum.  •>    ^d  ie  duoondum. 

&  tenebrae  .   Et  circumiens  quxrebat  qui  ei  manum  darct. 

a    lde;l,ciiin  doftiini  Chtuii  uinutemiivraculi 

*-„..  ..V....V. Tunc  proconful  cun^uidilTetfacn^umcrcdidit,  admiransfu- 

pcnr, qiii  de fiipcrbo    d  pcr  dotlrina  domini .  Ec  cum  a  Papho  nauigaffet  Paulus ,  & 

humiliS  fa£luS  ,     prO  a     tx  quibu»  eiat  Bjrnaba».         |>     Ciuitatem  tllui».         c     lllius  rcgioBi».    ^  I4 

qui  cum  eo  erant,  vcnerunt  in  ?€  rgcnii  pampbylise.Ioanncs  <  5 

e    Hxc.cftcaufifuturidiffidii.        b    Vnde  cum  ci»  uenctit-        e     PauUis,8c  Bainabss  cum  fius.    16 

autcm  di(ce*dcns  ab  eis  rcucrfu.s  etl  Icrofolymam  .  Illr  vero  »7 

a    rcdibus  non  nauii;antes.  I  S 

pcrtianreuntes  Pcrgcn,vcncrunt  Antiochiamt  Pfidix.Et  in-      camis ,  qui  nuiuis  ^ 

^  a    (>\5coalueuerant  conucnire,S(  lcgeni  l(.-gcre,&  propiictas  ad  inodum  doiuin  c.T  dei.  '9    OCUlOS  InDOrilDat  311 

f  crcflxlVnaeoganidfefabbatorumicderunt  poftledlioneau       fcrre.alns, 

^  ■  '  a    Nonpotcftciuitasabfeondilupramonte^npoCta'.   t      d      TlVlcTrOCnnfnlc^ 

S  telegisetprophetarumiferu^ntprincipes  iynagog?  ad  cos, 

a     Quia  Iud*i  ertis-         b     Quafid;ccient  hocelt  op-.isdieihuius  quo  nilul  aliudoperamut. 
Dubitando  diclum  i]ui>d  cil  k'etfidix  fignum  c     Non  prieicationis,  non  cleilionis. 

dicetcs :  Viri  fra't'CS,  fi  quis eft  iu  yobis fcrmo  cxhdrtationis 


II 


i> 


ccpic  ;  cxcerini- 
nante  rudem  vinei 
id  ^fl  ,  proconfiilis 
mcnccm.  Scicbat  A 
p.iftoIusfui  menior 
cxepli  ,  detcnebris  £ 
oculorum  poffc  lu- 
men  mentis  furi!;c- 
rc.Non  cnim  mcre 
b.it  habcre  oculoi 


20 

21 


i.i,j<?;fudL 


tumcliis  locus   cfiji 

fcdftupori.  Impudr- 

tcs  cii,&:  cmutcfce  re 

ncfcicccs  fic  appcll.ue  conuenit'.  O.plene  omnl  dola.  fnquic,  e^ 

ornni  verfutiafik  di<MiJjoflis  omnis  iuiiicix.  Hic  reuelaC  qu2  in 

mcntc  cius  eranc ,  prxccxcu  falucis  pcrdente  proconfulcm 

"T^on  ccffas.  inquic ,  pcnmtcns  vias  domiui.  S^  credibiIiCcr,Non 

nos,  inquic  impugnas  ,fed  vias  domini  fLibuercis  reitas ,  &: 

cum  laudc  hoc  dicic. 

b    Et  nunc.&c.ms  cmit  .  Beda.  Oporcuic  Paulum  miraaila 

ageread  confuminacionemapoftoIaLUs .  quemdmconcra 

flinuilumcalcicranccmdominus  elcgerac. 

^  Tcrcullianus.  Apoftolimorruosfufcicauerunc  ,  quod 
Dcus  foIus,&f  dcbilcs  redincegrauerunc,qd  ncmo  nili  Chri- 
ftuSjimo.&plagasinflixerunc^quodnoluic  Chriftus.  None- 
iiUH  deccbac  cum,  fiuire  qui  paci  vcaerac,Percuflrus  cft  Aua- 

nias,&: 


v'dijfcty&c.  ^  Chry- 
fofto.  Mcrico  cuii\ 
cnim  qui  pre^^ccu- 
pacus  erac  M''2,'S« 
tiac  pirna  edytcri 
conucnicbac,if;i,& 
inAcgypto  iVIagi^ 

mufcis  infticuebantur . 

c    Fenenvit  ^n. Bod.i.  Dux  fnnc  Antiochix .  Vna  in  Syria a 

Sekucoregecondica,  quccRcbhtaantevocabatm-,  iu  qua 

primci cognominaci  funt difcipuli  Chriftiarv.  Altcradc qaa 

inodo  diitum  eft,ia  prouincia  M\d\x. 
^  Chryfoftomus.  Vide  autcm  illosnondiumoramrra 

hcnces ,  vtpoteconfule  iam  crcdulo  fatto,  nequc  cmoIhDJs 

adulacioac?,<5ihonare  ,fedftatim  operi iQcuiiibentes,^: in 

diucrfam  regionem  fcfhnantcs. 

f    UntiQcblarn  Tfi.  I^aba  Ad  ditfereciam  akerius  Antiochii; 

vt  crcditnr.fed  a  muitis  eadem  efte  piitacur. 

g    Sederunt\  Raba  Quafi  audituri  ic"cu,i ,  Aon  prsdicaturi. 

Ecceexemplum  bumilitacis. 

^  Chrj-foft. 


■i 


NIICOLAVS    DE    L  V  R  A, 

Replctusfpi  ,  Cmusvlrtute  vidcbat  ea  rjiuierant  aliisoccuUa. 
Intucns  in  cnmdi.Vronuncians  jyei  feriterttiam, 
O  ple.om.dolo.  J»  <i^iii//A<«, 
Et  om.faI./«  credibilibus, 
Fili  d\iLhQ.Terimitationem  in  operibus . 
Inimicc  omnis  i{i..y£cfMifitie,&  infufx. 
Non  defmis  {i\h.Qu^antum  eft  in  te. 
Vias  domini  re.  Idefi,fidem,&  mores. 
Ecce manus  domini.  ldcft,cius tnndiSa'. 
Et  cris  c^cus.  Ftpcenarefpddeat peccato,fciHcet,  cAcitas  cor 
poris  cxcitati  tux  mentis . 

1 1  Et  confcftim,&c  .tdeft,in  inftanti,  ad  oflendendum,quod  ct- 
Citas  illa  nonfuit  a  caufa  naturaliy  fed  fupcrnaturali. 

1 2  Tunc  procon.cum  vi.fa,  Trocedens  ex diuina  virtute  in  tc- 
fiimonium  do6irin^  per  apoflolosprxdKatx. 

1 5     Crcdidit.  Cognofcens,quod  deus,^ui  ■vcritas efl  prima  non  po- 
teft  efle  teftis  falfitatis. 

Adrnirans 


I 

3 

5 
4 
5 
6 

7 
8 

9 

10 


»4 


14  Ad  mirans  fuper  do.QMnd  effct  tanta  excellenti^,quoi  canfir- 
maretur  operibus  diuina  virtuu  f-Mus. 

15  Et  cum  a  Pa.H/c  confequenter  defcribitur  apoflolerum  prtdi 
catio  in  ^ntiochia.Circa,quam  primo  pomvtur  q-^^dam  priambula^ 
fcilicet,de  receffu  Ioannisy&.  acceffu  ad.Aiitiochiam  .  Secundopoiii- 
tur  ipfa pr(edicalio,ibi.Surgens  autem  Taulus.Circaprimum  diiitur, 
Et  cum  a  P.na.  Scilicet,Barnabas,&  leannes. 

1 6  Vencrunt  in  Per.  l^omen  eft  ciuitatis  in  re^no  Vamphyli*. 

17  loanncs  au,dif  HMJwi  autem  receffus  caufam  non  cxprimit  tex 
tus.T^n  vidttur  tamenfulffe  tatio»abilis,quia  propteripfum  Taului 
iudicauit  eum  uon  effe  iterum  tecipundum  in  focietate  eorum;pt  hubt 
turinfra  l^.cap. 

iS  Ilii  vcro,&:c.vcncruc  Anciochiam  Pfidiat.  Hocdicituraa 
dijft-rentiam  .Antiochi^  tcdificatte ,  &  denominat*  ab  ^ntiocbo  «*• 
gno,de  (fua  di6lum  eH  inprin.  buius  ca. 

19  hcingref.fy.  InquacongregabanturludM,  \ 

20  Scderunt..Ad  audiendum,^ideofubditur.  i 
ai  Poft l.&:c,£r quopatct,quodearumprxdicatiofit\t  eljicacltra 
haCyquodfc  non  ingvfferunt  adjpradicandum,fed  rogati  fucritnt. 

Surcrens 


M  O  R  A  L  I  T  E  R, 


fi    it  nunc  e(ce^&c.]?eT  hnc  dcfignacur.q,  impedicntes  pr^- 
^icacioqcrovcrbi  X>d  incurrunc  tcncbras  culpa.',&:  nifi  p?ni 

tcanc 


teant  incurrent  tcnebras  gehenn  x, 

19      Et  ingre/fifyna?;ogam.QviX  c{\\ocu<;o\:<itionis. 

■\    Dicfabbatitrum^Ql^s  cft  tcxi^pus  pi^dicacionis,  ideo  fcqui 

tur, 

Snr^eni 


I  A 


iiip        Adusapoflio.   Cap    XIIL 


1130 


^  Chryfo.Ec  ita  viam  parant  fermonibiis ,  fcd  non  priorps 
]oqniintur,fedad'roaiti  ,  &:t3nquaiTi  li  fpicesprouocan. 
Niriautcmexpedailcnr,  non  habirus  fuiir.-t  fermo  .  Bene 
aiitem  in  fabbatho  ingreiri  funt  in  fynagogam,  quandoom 
r.es  fuerunt  congregac!. 


Non  ad  not  qni  tion  indigtrou». 
neni  audientiiim. 


txmcmorcsfunt  vWqneeorn  quefn  Aegvptoacciderut.Ec  d 
vide,  vctcmpora  cahinir^cum  p  ;ccent,  &c  nufquacnmina  Rom.^.b, 
jn  medirim  affcrt ,  fed  ma^n.un  Dei  mifericordiam,relin- 
quens  ill.i  ipflv  cogitanda. 

b     TenaChanaa:-!,  t^c.  R.,bamis.  Scilicetrrprom:(Tlonis, 

c;'i,c  id.o^^/cplenfq; 

luxtaconruatudinem  "jr^ntirm  prnptaripuiiit 'di- 
c     Aliquo  fcilicti  coi  incto  iiletiiii  fijjno. 

ad  plcbem,d Jcite  Surgens  autem  Paulus,&:  manu  filentium 

a    luiisi,         b     Oentiles.         c    Timentes  fejrcgnt.qiiia  non  oiiiiies  timeb.int  Djum- 

d     Viiiquc, 

indiccnsait^ViVi  ffraelirsc&qui  timetKs  Deu.audite  Deus 

•     rr.T'cui:cl's  plc-bihus,(;iiialiOi  IJcos  n.-lcbant.  Elegit ,  ex  (,n-,ni  gcnerclionunmn. 

fe    Non  p.iircs  coru.n.        Abr»haiii,C!{c.    c    Kou  ve.lros,  iiuod  liitiiu»  ailprriuaiiciutiin.   A. 

a     Dcleiuiii». 

plebis  Ifrael  elegi't  patresnoftrosj&plcbcmcxaltiuit  cum  ^ 

a     Seruientes  in  luto  it  l,itcre  b     Pote!ia:e  qua  Ae^T^tici»pl.igs  inuhis    /C 

percuitit.  c     Ciiriilo.qui  eftbrachium  patris. 

cflcntinco^lajinterra  Aegypti,  &inbrachioexccl(()  cduxit  7 

a    LongamDei  fignat  paticnti.-in. 

eosexca,6if  pcrquadragintaannorum  tcmpusmorcseo-  8 

1     Grauitas  eorum  cilcnditur.  b  Viria  icptcm,vel  inniimerabilia. 

dciserat.idco&ipfe  b  ru fuftinu it  m dcferto.  EtdcftruensGenresrepteVj  in  terr.i  ^  'uspacerChammpa 

iUXta  lllum  eiS  loqLli-  a    Pacemdefignn&  diaifion.sqnahtatem.  « O    trcm  ipiJU';  tuiC   ,     & 

'»'«  cur  dicens.  Ftri  i^. xc  c  Chanaam,forte  dillribmt cistcrram  coru.t quafi  Doft  qua-"  ''^^"'^  nwlcdici  me- 
/i<4:,eirf.  V  ide  quomo-  -  .   ,^-,1 -_a ,.. , ■.. L..  ^.F.:., .' u 


t^iief 


a  Snrgcns  autem  Tv4- 
tus  &  n^anH  filentium 
iudicens  att :  ytri  Ifrae • 
lt.t,&c:,  *  Chryfo- 
£lo:nii5.  Vide  B.una- 
bani  vbique  ccdente 
Paulo  ficuc  &L  loaiuies 
vbiqucPccro.lileab- 
duxiteum  a  D.ima- 
fco,  qu:inviis  venera- 
biln'i-  clfecfcd  ad  com 
nnmem  vtilitatemfpc 
ftsbant  .  Et  fwgens  , 
iiiqait  ,  ac  innucns 
ni.mu .   Mos  hic  lu- 


dolcrmoni  via  parat, 
priusillos  Inndibusex 
tolIit,&  monfttatma- 
cnam  Dei  erga  illos 


*     Ideft.poit  i7uadtingentos  annos  ?{  ciiiinou.iginta,  &  diuilionein  icri.-e. 


videtui^  li^iacljeitda 
t i,cj,7jn  prima  diuilio 
nc  poft  diluiiin  hanc 
prouinri.T  (L-me  Sem 
fortitu  cff,fcd  pofiea 
3  aChnnanxis  violcn- 
tcr  clt  poncUa  .  Ec  lo 
iure  p:c!  j  pnifinis 
habiraror.bu!)  rcddi- 
tur,mcriro,nucc  Cha- 
nanxi  delcntur  ,  de 
quorum  llirpe  d;ci- 
tur.,v/:i/a/.'(!7«f  Cha'iaa,  Gcn  f.i. 
InuUif.ruorum  erit.  cu 


2  ruit. 


;.ii  a 


itcaic ,  quiain  Ifiac 


curam,  per  hoc  quod  j  Wcm ,  et  dcdft  illis  Saul  filium  Cis ,  viru  m  de  tfibu  Bcn-  '6  , 

dlCit.Tm.etCS  Deilm.   blC  °  ,     r.um  remi,ore.<:..n«elis.ncenim   eft  in  Chrnn:c,«  .^„n„,I.V  to.,!  ,n„,.  .„  VOCabltUr   tlbl    fcmC, 

iticipit  fcrmonem ,  & 
nondixit,adiien.i:.fd 


c  lamm  , 

quod  crat  calamiratiS 
mn^C.DcHSpleh-.s  lltarl. 
Vidc  quomodo  Dt:\i. 
illis  vt  proprium  trj- 
buit.qui  omniumco- 
munis  cff  Dcus  ,  Ec 
ofted^tolim  maxim^ 
abillobeneficia  popu 
io  conccira  ,  ficuc  6C 
Sccphanus  .  H<;cau- 
tcmfacmnt,  vt  doceac 
illos,quod  nunc  quoquc  eodcm  modo  filium  fuum  nii- 
Jit .  Sicut  &:  Chnflus  dixit  de  vinca.ita  &i  ilje  dicit.Etplebent 
exdtauit^&c. 

*  Idcin.Sanecontrariumeuenit,  priufquaminmultittidi- 
;  necreuiltcnt ,  fed  nnraciila propcer Ulos  fattiifunt&:  ^pphe- 

t<E 


Cum  tempore  Sa.n  ueris,rc  enim  eft  in  Chrnnicis.Sainuel  Jc  'paul  .innis  +a. 
b    Proptcr  kuinilitatera  radicis  &  peif.n»,  veJ  ui  figoia  Chriiii  ilifcitaii. 

b 


abexortu  ergo  illius 


annisquadrjginta  .  £,tamotoillo  furcitauitillfs'7  feminisvfqucadexi- 

a    Continua  oflcnditur  j,ai:entia.  b    Nifi  egoqu.trereninulhapparerct. '  "    tUmlfraeicX    Acgy- 

Dauidregem,cu'i & teftimonium perhibensdixit.  Inuenf '^  pto,fuciuriuxr,iHxo 

a        Paruxairpis.        b    Hocpropter  ip(um,velChriftum  de  Diuid  feminc  natuin-.-^   du  ariO!  quadrillgcn- 

c    HocChriilo  inaxime  curucnit. 

Dauid  filiu  m  lefTc  viru  m ,  fecundum  cor  meum ,  qui  facict 

J  _  •    Ad  hoc  tcndebant  rndfta. 

omncsvoluntatcs  mcas   .   HifiusDeuscxfeminc  fccun-'^ 


t  Kon  fubito.fcd  port  multas  prophttaruni  prcniifliones  hocfaftum  eft. 

Illam.nui  facict  onines  vo!untatesiiie.i5.  Defrufluventris  tuipo  fuper  fe.tuam. 

*      TtanslationeBi  fimul  cuin  nomine  ponit,quia  lefus  la  uator  inteipreuiut.        Spiritua  itci. 

dum  proimiflioncm  eduxit  Ifraei  faluatdrcm  kfum  , 


f  Depf  Ji.i. 
c.vt  ccgnoue- 
runc  circame 

li  quinque.  His  adde  diura. 
quadraginca  annos  in 
dcfcrco , &c  quinq;  iti 
terra  Chanaa,  qu.bus 
pcrattis  vcatur  terra 
quieiiidc  a  prTlijs  & 
fo!  s  fuide  milTa  fuper 
cam,  Sc  inuenicsan 


nosquadringenros  quinquaginra. 

d  Ded:t^&c. Tcpus  ludicu  nalit  ad  probada  patictia  Dei. 
c  ^nnis  (}uadraginta.^&c.  iicda.  Libcr  Rcgum  non  apcr- 
ic  cxponitquot  annis  Saiil  regnauerit,  lcd  Aportolusvul- 
go  loquens  hoc  quod   fama  crcbrior  habebac  ,  dixit 

^  Chronica 


NICOLAVS    DE    LYRA. 

II  Surgens  aucem,5<ic.  Hic  cmfcq  lentcr ponitnr  ipfa  prxdlcatio, 
in  i^ua  Tuului  ad  eoi  u  conuvrfionem  fjctt  talcm  ratione.lUe  Deus  qui 
titbeneficiapatribus  antiquis  contuUty  redemptionc  vobis  in  femine 
DauidpromifityfeJ  hunc  in  lefu  T^^z^renn  impkuit,  ergo  et  adbxren 
dum  e/i  tanquam  vcro  rcdemptori.Trimam  atttem  propofttionem  con- 
ccdebanty&  adhuc  conccdmt  omnes  Iudxi.,fed fecnnddm  negabat  & 
adhttc  negat.Sic  ergopmcedit  .ApeTlolus,qu>aprimo  t.^git  beneftcioru 
collationem,&  benedi^iionis  promijliovem.Secundo  eius  adimpletioni 
Vn.Huius  Deus.Tertio  infert  concluftnnem  inte'itam,ibi:Fidcte  ergo. 
circaprimim  (/icir«r.Surgens  autem  Paulus,  vt  mcltus  audiretur 
intanta  multitudine. 

2     Viri  Ilracl.  Qui  habetis  legis  &-prnphetarttm  notitiam . 
J     Q^i  ti mc.Dcum.  Fitatcs  eitts  ojf'enfam,hoc  cnim  dicit  captan 
doeorum  hcnruole'itiam,&  vt  melius  recipiani  eits  exhortatiunem. 

4  Deus  plebis  Ifiacl  elegit,&:c.  In^braham. 

5  Lt  plcbem  cxal.  Ter  ipfum  lofeph. 

6  Cum cflcnt  incolx in  terra  Aegypti.  In  qua pofi mortem  lo- 
feph  fubiedi  fucrunt graui  feruttuti,vt patet  Exod.  I . 

7  Ec  in  brachio  c\ceUo.IdeJi,in  fignis  mirabUibus.Eduxit  cos 
ex  ca,  vt  patet  tn  Exod. 

K  Etpcrquadragincaannorum  tcmpn?  morcseo.  Malos. 
5  b Jltinuit  mdcfLTto.i^/a  multotiei  rebeiiauerui  domino  vt pa- 

tct 


tet  in  lib.Exod.&  2\^«w. 

10  Defiruens,&c.i'n7/cff  Chanan^os^^morrhsos.  Eups,Tebu- 
f£os,Thcrefjiosfierge'z^os,&  Eth£OS,vtpatetin  itbro  lofue. 

11  Sortediff.&:c. /'r/^jfcrJo/Hciji 

II     Quafipoftquad.&:quin.an.yc;7/cer  4  natiuitatelfaac^a 

qua  vfqueadexitu  de..Atgypto  fluxerunt  anniquadfingeti,  vt  oficn 

fumfuit  Gen.  i  ^.&  fup.y.ca.  &  quadraginta  vfque  ad  iHgrefiu  ter- 

rx  prom  ffimis,et  inde  decem  qwbus  pugnauit  lofue  cotragetes  prxdi 

(las  ante diuifione terrx^vnde diciiur lofue  ii.ca.Mulco  tcmporc 

pugnauit  lofue  contra  regcs  ifJos . 

I  i     Ht  poft  hoc  dcd.&C/f  i/  regimen  populi,Iudic.  r. 

14     Vfqucad  Sam.prop  Inclu/iucqutafuu  vtimus  iud(X. 

IJ     Ecexindepoftulauerunt  regem.  i./^f^.S. 

16  EtdeditillisSaulfilium  Cis.  i.i^r^.io. 

17  Annisquad./'/  hocnumeroincludituf  tempusquoSamuelpo 
jndum  iud''cauit  qula  Saul  tantunt  annis  viginti  rcgnauit. 

jS     ¥x3n\oto\\.Tropterpeccatafua. 

19  Sufc.iI.Dauid.i./(^''5.i6.Tunc.n.vniSusfuicper Samuele. 

20  Cui & ccftimo.pcrhi.dix.&c.  i.i^rg.ij. 

21  Huius  Deus.  Hic  confcqucntcr  ^pofldns declarat  diuinte pro 
m:(fioriis  tmpletionem.  Sccudo  ad  hoc  inducitfcriptur^e  te/iificatione, 
ibi.Et  nos  vobif  Ctrca primH dicit.Hums  Dcus.  Scilicct  Dauid. 
2i    Exfennncfccundumpromiirio.&c.i>^<od  enimfuerttde 

^  fcminc 


M  O  R  A  L  T  T  E  R. 

1     Sur^jent  autem  Taf>liii,cr  mir  u  fAentiitm  indi(ensa'it,&c.\^bi 
ponifpi^-dicatio  P4Uli,in  qua  j;Iuiej  hiflonas  tangit  vcteris 

&: 


&  noui  Tef^amet),quari5  myf!icus  fcnfus  pofitus  eft  in  locis 
fuis.proptcr  qiiod  nunc  percranfco .  £c  pof^ea fequicur  hu- 
ius  prxdicationis  fiu6lus,cum  dicitur. 

Tom.d»  N    5 


iiji 


GIor.ord&  NicolaideLyra. 


ii3i 


^  Chronica  vcro  te- 

A  rtantur  ,  qqodSar 

inucl  li  Saul  ann'S 

qMaclraginta  Ifracii 

pr^fucrunc. 

H.«1».u.c  %  /«^"-Rabnnus, 

lud.ri';.  Ninvcni 

nili  ad  oucs  qux  pc 

Iww-i^i  ricrunr  domus  \{- 

rnel.  V<'1  vobisqiii 

cflis  difperli.qui^ 

vtfcqu:cur,h.i!)ita- 

corcs  leruf.ilfin  rg- 

pukruntilluJ. 

*  Cbryforromus. 
Hicdiccns,  vobi.s, 
nonfoparatiin  lu- 

fwf^ij^t  diCis  dicit  fcd  dac 
jllispnceftaccaucl- 
jcnd.fc  abhis  qui 
ca?d<ni  pacrarunc. 
l>  Jiidicv'tes.  lla- 
banus.  Icrfuiv»  circ 
reuni  inortis,Vcl 
iudicantcs     voccs 

g  cH,m)ncrcdoncts, 
qui  enim  dccrdhic 
fratri,dctrahtck-gii 
&:iud!catlcge.qua 
to  ;ii.:j;is  ChriftQ 
dctralRMitcs. 
C  f.tnuUacan.  mpr- 
fis  in"enunt  s  i  &c. 

*  Chy.lJ  Qiiod 
noeracignoraruic. 


b     Cu-u?  JuAorita»  ni«gni. 
f     In modvm  luictnx.ur.tl-'  ?«»»>  lumimm  Ch.nfto  meo. 


t    Noq  dante  quod  Chiifto  feiyibanu 

pr^d/cante    loanne   ante  facicm  adMciuus   cius  b^ptilmum 
poqnitcntiJromniftopulollracj  .  Cimi  implcrcr  nmem  loan. 

,n,c,?o/;,:do.u-  C  ..  incgo  Ch-  ..u,  cuci...  «IC  «t.i.cff..         c     £0«  luo,^.^,.  dc,au,  c.l, 

pcscurfum  liuim,ciiccbat:tQjem  mcarbicr.inuniefl?  ,  non 

CUn.li.q,»*  lcilicci  C!  fi  •.•.^>  liccu.i  iv.i  ind.^sm,  al.a». 


I 

2. 


{ 


Ponaiiu/s.n,  quod 
non  habucri.uiccu 
pro  Chr'ft*i»cuuis 
gratiactiain  occi- 
dcrunc, 
d  Et  pctierunt  a  Vl 
C  lato  vt  intefficerent  eumyO^c 


.    Q^iiiciu»  yrxcuil  >f  1  J.n  ^     ' 

n!';^:'i!^r^""''"'""'""'"*'^"''  ^^"-■^■-' c    M)ilna.,.>ir«rnui..,rHr.^r.rc. 

fum c<TO  ," Icd ccccvenit pdft mc, cuius pon ivim «iigtius  cal- 

^  a     Seitno  !uau  $  b    lu-lxi.rcilitci^. 

ciamenta  pcdHmrolncrc  .  Virifratrcs,  filu  .generis  Abialiam, 

a     Ve'.<eGem,Uu,i.otcftacci5,..     b     Uciis.     c     Ei.-.rg-' .im  uel  ChtrJu»   verb.mj  patrii. 

C'c  qui  in  vobis  tinunt  Deum  ,  vobis  verbum    la|f»tis   hums 
Hiiifumell-  .    Quicnimhabitabantlerufalctn  ,  &principc!jc- 

a         Icfuai  igii.irJuic»cCefalHaiorem.  -■*• 

ius  hunciiTnorantcs,t&VQCcsprophctarum  ,  cu^^pcromnc 

a         q^iaiuviiccjpleb.»  ciir.t.  lclWn.         b         Prcph^"  am  .iciucntei_ 

fabbatum  lccruntur    iudicantcs   implcucrunt  .  t   Etnuilam 

'"a        Cinj.mu  »  inc)U'i.:;eut.        b    ToUe  toUccrucilisccuin. 

caufam  morris  inuenunr.s  in  eo  ,  pcticrUnta  Pil.uovt  inrc:- 

rcrmamisiiulit..m.    a     li.li  in.ra«di*it.Co.ifuiE,astumeft.         b         Quia  pcr  c-somnu 
(jfta.li  manii.inc, m  s.os  a..,u,uui.  Qy^  nnpleueiuat  ui  o,ct,..n  e.t. 

ficercnt  eum  ,  Cumquc  confummrfirentomnia  c^ux  dc  eo 

•  ■  a         Q„sdcr,aM^.nci.ioi,hci.iiacrai.t.  b    Nonludiifidcles,  fcdl«fci,h,ciuiafu.tlud.u.s 

gciicrckproiiictcuni  luda:.  d,cur,inr  hocfccifii:  Dci,(.ni  ptiiuiitentcs  p.Oi,tci 

fablatuni.r.c  loii^ms  cr  uora  in  c,  i,ie,rc,nancicnt  contra  lcgis  pra:ccp:um. 
«    Hoc  dc  luJiis  dicitut  piopter  loicph.licut  ac   ptlas.vcl  qi.ia  luda:.  fcpuUhruin  municrunt. 

fcripta'crancdcpdncnces  cum  de  ligno  poTucrunc  m  monu- 

*  a     D.u:nit:5(ua,'<lu.Tcumpaticc<cfpitiiUuajeft.  b  Sccundum  hom.ncm. 

mcnto.Deusverofulcicauitcifmam<^rtmstertiadie  ,   quivi- 

,    C^uadiDgJua.  b         Noti»,«elceitis cognitoiibus.    c    Admoniana 

proximilviulalcin.  ^ 

fuscftpcr  dies  muUdshi's  qui  fimul alccnderant  cum  co  de 

a     fJou  e.jiiim  lucct:fl-'tos.         b  Idoi.ci. 

Galilxainlcrufalem,  qui  vfquc  nunciuntte4ks  eius  ad  ple- 

a        Et  filiii  ucftris.        b        Scilicct  icpromiisioncHi. 

bcm  .   Etnos  vdbis  annunciamusca^^m  qu^ad  pacrcspoftros 

a     qii.-dfurc;t3ii'rei.m.         b         Fioi.hriijm  qua  dntiiisgcnui  tc,u:  ,nf  a.  _ 

e  reprtfmifliofaclacft  ,    c|uoniani  hiinc  Dcus  adimplcuit  hlus 


6 

7 
%. 


Idcm.Vide  quanta  illi  cutn       cepcrunc  promifiioncm,vos  autcm 
fcdu-  


fediil:tr.r!"]inrrccc 
rinCjUiodiund  xiq 
niorcis ,  &.  Ptl.uuin 
in  np.cdiuivi  r.ticrt, 
pa"t;:n  cjdL;  viua- 
nitci^i^  P-iVio  ft.-r:» 
tribanal'  .  p.iumi 

aircvc  illi  g.iuii'us 

a',cufcntur,qu'.tra. 
dKUruciliuiii  viro 
al:c'iit'.'-'''''^-  Ctnoa 

pciiitiunt.  cri.mi  ne 

vniquidcm  niorcis 

cuifain  iUo  luu.n- 

tAoccidi.ica  vt  11 -a- 

nifcfTuiTi,qu'id  'j,<i 

t>ainacccpcrar,:iio 

non  v(  lcncC.lJ  q3 

"^  ni.inifctlcPcuiisdi 

^ '   Cit  ^Ii^clii.a-  t:,U:di- 

'  ^  w/ff,.V.ildcNunj'.r;t 

»^  illos  Riulus  ,  C>      ' 

'4  iion  uiorati.r  m    : 

^5  ovactudinc  P. 

fcd  iplis   • 

nictii  S.iiic  5::i  piu- 

nus  quidc  mcr.io 

I  ^  hcc  f  icic,\  t  petc  oc 

cidvtidus,3i:no'.' .- 

«7  ceiis,cV.oncn  J    ,. 

quod  i.ilc\dctiii!c 

Iruur.HiCi-urcno 

itcm  ,f'.d  min.ici/r, 

6..  tcrictlolunv 

e    H-nc  Deris adii p. 

Bida    In  Gr.xcii. 

Quonia  hac  D 

adimplcuic     n.    > 

coium  ncibis. 

.^  Chivfo.Hoccif 

Patrcsquidciu  ac , 

remiplam.  ,f 

i^  Sicut 


i8 


20 


il 


NICOLAVSDELYRA. 

j^  fcmincI)auid,p.irctMac.i  hoccc  continct^in  annalibus 

Iudi?oru.Intclligcndu  tn  cfi.Chriiifi  a  Dau;d  dcfcendillc  le 

CUnddcorpuicncaui  fu'>!t;'ncumrantu,6Lnon  fccudum  ra- 

tionc  rcminalc.  Quod  autc  Icfus  N.izarcnus  (ic  Saluator  If- 

raci,dcclarat  primo  pcr  prij-dicacionc  loanms  S  ip:illx,  qug 

fuiC  (icauthcncica.quod  Chnflusclie  crcdcb.icur ,  min  folu 

a  vulganbus,  fed  cciam a  niaionbus  vc  paccc  loan. i.Bc  idco 

fubduur, 

I     rrxi/can^f  JoMnc.  Dcnunciando  Chiiftuin  venturude 

proxiino,&:  ipfum  oftcndenda  cudi!5ito,dicens.£c(;c^.g««f 

Diif&c.ioan.i.d. 

i    Baptfmum  pcs.  Vc  populus  cflet  difpoficus  ad  ChriUum 

rccipicnduin  ,  iic  vt  bapcifmus  loaoivs  cfTcc  difpoliciuus  ad 

baptifmuniChnfti. 

)     il->cm  mc  arhiramini  ejfe^&c.  Per  hoc  apparct  loannis  hu 

niiliCHS  6i:  etiani  vcricas. 

4     C«/«j  non  fun,  dignus  cal.ped.  Ideft,  officiwm  fibi  ctiam  mi 

nimumimpcndcro:Non.n.  intcUigitur  pcrhocq,Chrifiui 

Falciacus  incclfcric .  icd  q,  loanne  iinptoporcionabilitcr  cx- 

pelicrit.Hic.n.modusloquedi  nc)  folu  ad  homiaes,iedeCi»d 

inanimataapplicaf' ,  licptdc  vino  multu  dcbihcomparado 

iplunvad  vinuopciiiiuin  dicitur,  cj,  no  cft  dignu  illuddilcal 

Ciarc,Ugnificando  quod  nuUius  clt  momcnci  rcfpcdu  iUius. 

%     yobisvcr.  ScilicetiiiCirnatum. 

0     Salutii  hmits  mif.eU.  Sciiicct  principalitcr.Tu  quia  in  pro- 

prja  pctfonaludiCis  pr^dicauit .  Tum  quia  in  mcdio  ludxa: 

Icilic:cc  in  Icrulalcm  opcratus  eft  laluccm.Idco  fubditur, 

7  ij^ieniw/^*./'.  Qu^tuniad  vulgarcs. 

8  Et  principes  cius.  ^iuiMUm  ad  maiores. 

9  Hnrc  /^^'io.Scilicct  Icfuni  Naza  rcnum  cffc  Chriflum  vc- 
rum..Mia  tamcn  fuic  ignorancia  pnncipum,alia  vulgarium, 
jicuc dictiini  cft  lupra  cap.S.camcn  ncutra  cxcufabac  a  coco: 

immo 


immo  prinio  32gr.inabat,quia  procedeb-it  cx  mnlitia .. 
IQ     Et  yocis  Trophetarum.  Du  Chtifto  loqu.-ntium  qua.su 
ccrdotcs&:  Scnbx  perinuidiam  excxcatimaleinteipiPJa 
ti  funt,&  lic  populum  dcccpcrunt. 

11  i«ti;cj«iej.Sc!licccIcfuni  morteclfcdignum. 

1 2  /f«/)/<-"e»-««f.Propheci'as  de  cius  pairionc  pr^* Jiclas, fcci 
duni  quod  didCU!-  Efaiaf.  y ? .c.  Tu>iqi.tm  nuis  ad  ucciftonem  d« 
£iHS,e c. U  m  mulcis  alij^  prophccaium  ditlis. 

1 3  Et  riuHam  caufam  nioHis inuemcn.in  eo.  Sicuc patcC  in cuai 
gelio&  Pilati  tctiimonio,  • 

14  l^etierunt dTilatOyvtlnterficerent eum.Vctvn\\\X.CS  ipllus 
&liccrprimo  rc{iircnt,taincn  finaliccr  pcticiomeoru;»* 
qmcuic  iudijorufn  fauorc,&:  Cxlaris  cimore. 

I  j      Cumque  confummafient  omnia  quix^^c.  ludxi  mili. 

16  Dcponentes  cum  de  /'?.  Scilicec  boni  Iud.ei,IoIi.'ph  U  Ni 
codcmus ,  liabccur  loii\.  i^-g.  Sacra  enim  fcnpcui  a  fub  vm 
conccxcu  {iequcnD,'t  craiiiic  dc  bonis  ad  nialos  cSi:  ccuuuci 
fo  ,licut  Pfal.77.d.Cumoccidciccco$quercbanccu  ,oecil 
non  poccianc cym  quj:rcrc,&:  idco cum  dicicu^.  Cum  ac^iii 
rercof.  incelligiturdeobfiinacis  in  pcccaco  .  Erquodfubdi 
tur.i>«.«r</;j»:c«w.  incclligiturdcp(j'i)icencibiii'6ircuc!rc..J" 
tibus  a  m.ilo,  H  hoc  fccundum  lUum  modum  cxponei^i  1 
cramfcnpturam,quidicicurdccorporc  domini  vprppcL 
mul.ico,prouc  plenius  dixi  in  principio  Gi"nclis. 
ij  Deus  vefiifci.eim.  Sciliccthpminem  Cbriftum. 
1 8     iltii  vifits  elL  Efi  v i  ucns. 

lo     Tcrdies  mul.  Sciliccc  40.vcd1.Snm ef^  fupra  i.cap. 
zo     nis  (jnifi.miUfcm.  Idcli  Apoltjlis,.^*;  rf,uenimclu«r(i 
eius.  Pcr  vifum  U  audicum  &:  operacionem  miraculor^i", 

innominciplius,  r   •     %,r 

II  £f/w.Hicconfcquenccr  inducic  facram  fcripcurar 
ad  fuum  propoIicum^JiJcns.  Etnos  vobis  a'-nun.0-c,re.fa.ey 
De  veibi  m^arnationcCS*:  cms  a  mortui?  rcfurrcct  lonc. 


^b^j 


Adi 


m  apofto. 

t  a    S:a>t  &  in pf.l.fecti^^do.  Qwd.im  codiccs  babcnc  in  primo 
A  qiiod  IC.1  cxpon.cur  pnnuim  &  fecridumnpudHcbrcosni 

vnum  pnilmum  ellc  compoficos,  quia  6£  a  beacuudinc  inci  - 

piac,&  incndcmhniar. 

b    F>n.sn>cHs.&c.Bcd:i.  Noncftputandumhocexem- 

plumpnilmi  adrcfur- 
,,,  redioncm  Chnf?i  ( 
'  cuiusproxime  memi- 
-.  nicj  pertinerc,  fcd  ad 

incjrnaponem  de  qua 
'•  fiipralocutusfuit.nam 

fcquens  verfus  mmi- 

fcrte  ccflacur  de  refuiv 

rcdione.Cum  enim  l'u 

pra  dc.  incarnatione 
refurrcetio 


XIII. 


1134 


.  ^     .  r    r        »      Oftendlt  hanc  efle  reprrmillioncm. 

a  t  veltris  refurcitanslcfum.  Sicut&in  nfafn-.o  recundo  fcH- 


a     Nnn  lciuus  vt  iitjri. 
vbi  nct  lieii  nec  cras. 


Confubftartialis.     c     lloc  proj)-,U,m  deitatis. 
n       .    r-".y-T"  u^    Ei'>'"e'fe'?"-W"i'!,ir.,-iiim.3sc(ubeo 

b  ptum  clt:  T  Fiiius  meus es  tu ,  cgo  hodi 


Indiuiijuate 


-    cgoliodiegenuire.    Qu6d 
autemrekifarauitenm  n  mortuis,amp]iusi,im  nonrcucr- 

a    Jmplel-o.,i;a.Da«idpromiii,fc,icc.,CJi.iftumdeeonalcimrnm.     c    Idcft  Chn(!i  qui 

furuincorruptioncitadixit.  Quiadabo  vobisianaa  Da, 


pafuone,  refurrc(;tio-  a  smc  mtndacio.  ^^^_        .-. 

jieegcnc  vcraque  ccfti  d  uid  fideliaMdeoquc  &  alibi  dicit.  t  Non  dabis fandum  tuij 

jnOn-jS     prophct?     a-  »    rutrcfuftio..;:!..    b    Ideohicpndiaa  deChiiftofuntecnondeDauid.      e     QHar.a  dccima 

flrilicqui   CfJ^O    inquiC  .   ,  ,       .  b        ,  geneistionc  at  Abral.=m. 

Aeccinusesarte  lecu  e  viderc  corruptionem  .  DauidcnimtinfuaVcneratione 

a     Fcc,fl-ctvolunt.t<-mDeifufMQc.facicconr;iicsuoluntatcsrac«.    b     Vt  na!«ntu..r 
ita  S;  n.ot  cntiijii  numcio  appi  fuus.  •"«.irm.i.in 

cum  adminiftraffet  volutati Dci  dormiuit,  ec  appofitus  cfl' 

Experimento  v»^n,;.  ™  1  f  1 


rxi 


la  til;us,n!.inc  in  cempo 
3  re  natlisapparcbis. 
C     San&a  Dattid.    Ra- 
b.inus.     JdeH  ,  tcm- 
plum  fsniflum  cx  Da- 
md  fcminc  nacum,id- 
eft  ,   corpus    Chrifti 
rcfufcicatum  in  mcor 
rupcionem. 

Sa*iRa  D.f.  Bcda. 
Efaias  noui  Tcffa- 
mcnti  myfteria  pr^Er 
rogansait  .  Confti- 
tuam  vobis  tcff  amcn- 
tum  ^ternum  fancla 


Cap 

ritur,iT)ors  vltra  nondon)inabitur,  &ideodicitfandaf5de  D  >. 
lia,idcf?,incorrupc3  &a;tern.ilirer  permanfura.  Rcm.(j.b. 

e  Dauide'iimirifnc,gcnerari(nc,4:-7c.  •?.  Chcyfof^onuis.Si- 
cnc&  Petruseiusnicmor  diccb.ir  licetdicerecum  fiducia 
dc- patriarcha Dauide  .    Etnoii  dicic  quod  n.ortuus  cf?, 

fcd,appnfitnsnd  patres 
fuos,  \d  quc;d  clariU.? 
crac,&  vide  ,  quod 
nufquam  illorumpo 
niccorrGClioncs,fcd 
caqua-  liabcnc  accn- 
facioncni.Namqiiod 
pctiu.crunt  &:ac(cpc 
luntmaxiiiicaccufa- 
cioillorum  mox    be- 
ncridadeKnumer.iCfpr,,,     b, 
t.iegit,  diccnscxul. 
t.auic,nicresci!iir.  H^ 
autL-m   non  iijoium 
ci.nncl.ii:dcs,fcdD.-i 
D.TUjclt'ni  .nucem  f 
commcndac  quonia  confirig" 
cx  illo  Chnltus, 


''■'  ti  inrcniirset. 


Vcrmiiim. 


ad  patrcs  fuos &  vidit  corruptioncm   .    Quem  veroDeus'^  ^   yidacco}n,m.    in 

f^.  .  a    Rcfpondetadidquodd.xciatDeus  ucrofufcitai!itc..n;.  ''^    GriECO;AlldlCeCOnCe 

lulcitauitnon  viditcorruptionem .  Wtumigiturfitvobis''^  ptores,&iefpicice&: 
.  _      a  icruuifaiuatorem.  °  ^5  difpcrdimini. 

vjri  tratres ,  quia  pcr  hunc  vobis  remi/Iio  peccatorum  an- '^  S   .Admiramni:  Ra- 

Pcccatis.    a    Hocdicitume  lerironfidsnr     V,    r>,.-fi.;..,; v,..'  !  7 

18 


CT 

ba 


Siciungc.,y^(/r///, 
ramwi  &  dilpnxi.*ab 


16 
Pccoitis.    a   Hocd^citurDelegiconhdant.    b    Qui  fi.it  vi.-tus  &a»[mcntum"p,^cari"'  ""    '7 

nunciaturab  omnibus,quibus  non  potuiftis  in  leee  Mov-'  -      ,   .^  -  ^^ 

C  ■     n-C  -T      1  '    Q;i«.u..usexfidcc(t.    b    Domacdcnsiuf:ificatur.  ^     '  ^    AffvrJjS  &  Ch.lldiEis, 

tiiultihcari.In hoc  olscjui  credit  iuftificatur  Vide^^te  cro-o^'^  '^fHnfiancaRomanis 

a    Contingatvoscontcnpiorescfle.        I»  v„o  lihro  mulrorum  prophc.aium.    b    Cjuc.einfid-^cs  ^^ 

nc  fuperueniat  vobisquod  didu  eft  in  prophctis  t  Vide^tct-  .'1"<^  vindiite 

a     Ir."rn;!iiortfmr>i.r;n   .uinoncredendocor.tcmptorescftis 


f  Abacuh.i.b. 


quiaopusope.vcnuf- 


-3  h     '^sn  creditis.,  circ.  ^l-uiacCcita 


Dauidndclia  in  He-  „     -  -  «      i"  ^"-"•"""■'''."^"""•''^^'"""""''""'"^«"••«"ptorescftis  5^1  15   ,  '^     ■ 

bi2o  .  Ecferiam  vo-  ^  <^of^ptores&admiramini,&difpereimini,quia  opus  odc-!;  ^^^^^nus.    Vel  pro 

-  .,.J..    :_    r         r-     15  pccrvcnufquevindi- 


blfcum   padtum    fcm-  •         l-    »  o  o    .  ,  '    Negamcsinarn.itioncn.'ueibi,z^i'' 

.,  h  rorcgoindicb  vcftnsopusquodndncrcduis.fiquiscnarly  f-^ 


pitcrnum    mifcricor 
diasDauidfidelis. 
.i   7{on  dabis^&c .  Rabanus.  Poflrefurrewlioncmnon  mo' 

ncur 


fuerinc. 


magnitudinem 
on  crcdcrc  dicun- 
tur  donec  complct» 


^  Exeun- 


NICOLAVS    DE    LYRA. 

1  Sicuc  &  in  pfal.S^ic.  Qui  adliteramintelligitur  de  Chrifioif$- 
cut  ibi  plenins  diilumfuit. 

2  Filius  mcus  es  tu.  J^laturatis  ^ per  cotifcqucns  eiufdefubflan 
ti<!i,quia  natura  diuina  non  e/i  multiplicab.lis;  alij  vcrojiint  filij  ado- 
ptiui, 

3  Ego  hodie  genui  te.  IdcQ^  itternaliter.  .Atternitas  enimper 
prxfens  fi:iniiicatur,€o  quod  in  mtcrnitate  nihil  trahfit  in  prxteritum 
nec  adquid  expc£laturfutnri* .  Et  ftc  ex  audoritatc  pfalmi  declarata 
efidiuiniias  Chrifli,humanitas  vero  eius  apparuit  adfeufum  inter  ho 
tnines  conuerfando  &  in  ea  moriendo.  Confequenter  declarat  enrnre- 
[urrexiffe  ad  vitam  imniortale,inducens  ad  hoc  au6ioritatem  Efa.  5  y. 
a.vk  er.im  noflra  translatio  habtt.  Feriam  vobifcfi  paiflum  fem 
piternu  mifericordias  Daiiid  fidelis.  transUtio.yo.  habet  quod 
hic  dii  itur, 

4  Dabo.vo.faniSa  Da.fide.  IdeJ},adimplcndo  vobis  verba  Dauid 
firma  &  verifftma.Et  (jnxfnnt  illafubdit. 

5  Non  dabis  fan.tuum  &:c.pfal.i  j.c.  Quod  intclligitur  de  cor 
pore  Chrifii  fan£li(fimo,quod  non  fuitputrefa£lum,  nec  incineratum., 
fed  virtute  diuina  celeriter  rcfufcitatum,  yt  ditlnm  ififupraplenius. 
l.ca .  Et  quod  hacfcriptura  non  intelligatur  de  Dauidfed de  Chriflo 
confeqmnter  oflendit  di. 

6  Dauid  eniminfuagc./rfes?,in /«orfmforf. 
Cum  admi.  I{egnum  ifrael,  > 
Voliintati  Dci.  Suppk  obediens. 
IJoxmmxx.  Somnomortis, 

Et  viditcor,  ldcii,putrefatiionem  &  incinerationem. 
Qucm  vero  Dcus  fufcirauit.  liomoChriJlus. 
Non  vi.  Idtfl  non  eflpaffus. 

Corruptioncm.  1{am  accelcrata  fuit  eius  refurredio ,  &ftd 
"Pitam  immoitalem . 

H    Notum  igitur  fit  vo.  ^bjque  aliqua  dubitatione . 

•  ,.  Quia 


7 
8 

9 

10 
II 
12 

'5 


15  Q^^i^pcthimc.Tanquamperfaluatorem. 

16  Vobisrcnmo^^cFanapereius  Ijumanitatemmeritorie, 
&pereiuidmnitatemeffe£lue.  'wttuue, 

'^'"rf^_^b.io.a.ImpcJfibileefuni,r^fanguinehnco,umauttZorum 
aufern  peccata. 

18  Inhoc.ScilicetinClmno. 

19  Qmn  is  qui  crc.  Tidefbrmata  charitate. 

^J^J^n^^cztar.rndeGen.i^.b.dicitur.Credidit^brahamDeo, 
&  reputarim  efi  ei  ad  lu^ittam.  ' 

2 1  Videtc  ergo.  Hic  confcquenter ^poHolus  infen  concHo»^ 
tntcntam,v,del(cct  quod no  dcbent  effe incnduli  Cin:fto,>,e  fupcr  eos 
vematpcena  &  malediaio  diccns.  V  idcce.     idiP.,d;h^en/er  caucte. 

22  Nc fuper  vobis  quod  dic.cft  in  prophctis./JfAiV///^.i2 
proptietarum  ^bacuch  enimprimofecundum  fashtione  nefiram  di 
citur,^fpicite  m  Cetibus  &  videte  &  admiramini  &  vbfiupifcite  qa 
opmiilfaaumin  diebus  veflrisquodnemocredet,cum  narr^buJfe 
tundumvero  trans'ationem.jo.quam  allegut  Inc  Lucai  dicitur 

45  yid^tccontcm.Diuin<epromi$onispcr  Chriflmi  adimptets. 
14  Et  admirami. De  magnitudine  maiifnper  vos  venturi.ldeo  Ihb 
ditur.  •' 

2S .  Ec di.  Ter  ^manos qui in  panam  mortis  Clmfll defiruxerU 
cimtatem  &  templun: ,  &  populum  ludxerumpartim  occideritnt  ^ 
partim  captiuauerunt ,  difpcrgentcs  eosper  diuafupartes  orbis .  Et 
jfia  captiuttas  qua  maxin,a  efi  irreparabilisfuitfi^uratapercapiiui 
tcm  Babylonicam  de qua  loquitur  yibacuch  pcr  ilLm  tanquam  per 
figuramdansintellgere  capr!uitatemfa£iamper  l^omanos  ciriunc 
futuram  de  qua  loquitur  hic  Taulus.  ' 

16  Quia  opus  ope.  Scilicet opus  incarnationis  Chrifii paffionis 
&-refurrc!lionis. 

27  Qiiod  non  cred!tis,&c.  Licet  enim  ad  pr^dicatione  Chrifll 
&  apofiolorumplures  deludxis  credidcruut^vtpatctexprxdiaisJtct 
mcntll.fueruntpancirefpcciuttoncredentium. 

Tom.6.  ^f    4  Excun- 


iijy        Glo£ord.^NicoIaideLyra. 


iu6 


4^  3.  ExeHntibui^utfilUsrc^abatftfe^xftifjl/otto&c»  -Jc  Chry- 
A  f"ftoiT>u5.  Vidifli  Paiili  (.ipicnti.im  ?  non  avic  roliim  in  ad: 
mirationefiiirjfcdctiadrficfcriuir.  inunilic  iIIi<;>vtrc-cii'ido 
aiidircciipcrcnrcudixifritfcmiijJ  qu;ifdani,5i:  nondumat> 
foluiirctac  confiimmafltt  fcrn)onc,iCA  vt  lilos  fibi  concilia 
retactamiliarcs  rcd- 


dcrcr,  ^  non  coriijCr 
tftfynigq  g^  rcndo  (i  niil  oninia 


vidiooncrcilanc,  quid  «Tliud  nifi  hoc  quo-^  ir.Tinfb  fcri? 
pcura  dc  cis  lc^ir)iOs,i\:  cri.-^m  pcr  cxpenmciuum.  cci-.caMis 
fcjgia  yidcliccc  proK-itifunt,iion  folum  vciioi;i  vidr.nn!;.  (i!.| 
tC|;im  vc  vidcic  oon  pairinr.VivJe  6c  Apo(}-4i  ("ijpcrHun  la- 
borc  rcputanccs  coruni  qui  vidcre  lun  pqcerant  in  Adbbus 

fujsd  cunc.C^iiiaiiir 


)u<i?)>. 


rdUcritvol:?is.Exeijnnj.iusaurom^illi<?  rogihant*,vt  fecjuen-  i 

a    l!n|>!ciiir  >llud<^uoi)  Jiftiimrit.SoncreJetiili^uUca-ctJuccit  vo- i>.    b    Ab^olioiis 

vel  cu.ii  incn>«ei.t  »J  .Joifio^  jrji;e  ' 

tifabbacQU^qJcrenturiibi  vcrba  hrcc.Cum  quc- t  diniifla'  ^ 


M^fh^t'* 


jn  il!nruanii7->os  ini- 
nuiidoncos  fucrcr. 

b      Et  CQtrntiii/n,  l^ir  **     N-"!' ?'i''f'l'"      b    Ocum.        Koc  Je  ludn»  iniclli;,c!idum. 

banus.    M^l  ui  lc-  b  cfTetfynagogn,  fccurrluntir-uftiludxorurn  ^  t  colentiunri 

£itur  Colcntll'111  llt  U  *    Quiwtiipmi^iGemiletfviflV.vcl  Iudii  ueniemes  d^rUiflpetfioite. 

rKutin  Qi.rco  ha-  Dcuu"»  .iciucnai-um  l''.iulum  &  Barnabam   •    Quilo^if.uires 

bctUr.    S.^Xniill.aC  iUl-  *     Vt  110«  lomai  auiJitort$,feu  Ijftore»  clVcnt  tniu  incniiciiics  .jutm  pcr!'t;b.         fciUu.iando  . 


dignos  vostc):ili!s^- 

icrna:  vita*,ccccct.(i 

ucrciiDijrad  pt-ncfs. 

*     Hi^ronv.  Iihw 


C 


*f 


T. 
m 

cu 


f  'Hgt}  fidtj- 
eu. 


ccni    eos   qui  natu- 

ra   GentiLs   trant, 

fcd  rcligionc  Iiidxi 

Gr^ce  vocac  profc- 

lycil 
^e    Chr)'foftomus. 

Scqucbacur  illosin- 

quic.Q,u.ircilIosnon 

bipcizauic     lt.itiin^ 

N'6  crac  ccmpus  p-r- 

fuaderc    oporccbac, 

yc  Ijc  lh'mi  mancanr. 

C     f^idtnies  antem  tt*r 

bn\li(d.v,'i;  c. 
4<    Chryfonomus. 

Vidcsquoir.odo  to- 

tciuionc  fad.i inags 

prop!g.iruac   picdi- 

p".tibiiem,&  ractpncrcddica  fcrontulcruntadgcntes. 

d     Trimum.  [vab.inus.  Primo  filiain  pr.r.cipiscuiaic  ve.iic 

J<fi,s,  fcd  njuiicrfiuxu  1'anguinispacicns  pr^npuicfanicacc. 
c  ^  ternx  v  tJt.  Ua.  Nc)  quia  fcirent  vicia^ccrn.im  ellc  qua 
rcfoucisancfed  cx  luo  fcnfu  &:  fide  fua  locuci  suc  Apoffoli. 
f  'Bice  conucrtiMti"  "Jgentes.  *  Tcrcullianus.VccrgopGrci- 
pcrctur  pi  cdicatio,apud  cjuos  priorcs  cam  pcrfic  i  oprrccbac 
vti  p.^iic  aiu<i  filij  quam  carnes  fumerenc ,  idco  lilis  fugc  rc 
tuc.id  tcpus  pr.TCcpif,  non  propccr  ckidendum  periculum 
proprionominc  pcrfccutionis  (  acqui.gfccutioncscospaf- 
furos  predicabat,'&:  tolerandas  doccbat)fcd proptcr  protc- 
aum  anfiunciationis ,  ncltatim  oppreliis.  Euangelijquoq; 
diilcminatio  perimcrctur.  Itaque Tdulus  & ap^fioli  ipji,  nic- 
inorcs  pr9.ccpti  Piii  conftanccr  iiiud  apud  liVacl  que  ia  do- 
^b  iria  uia  implcucrac ,  vobis  oportuit  in  pi  utus  fcrmonein 
pfadi,Sed  quonia  rcpulirriscuin  necdignos  vos  ^tcriia  vica 
cx:ftimanis,ccce  coucit.uiUi.-  nos  ad  uauoncs.  Acq;  cxindc 
couerfl  &:  ipfl  ficut  antcccilores  in(}ituerant,&:  in  viam  na- 
tionum  abicrunt,&:  ni  ciuitatcs  Samantaijoru  iniroicrut  vc 
in  cocam  fcilicec ccrran}  exirec  (onus  ;coruni ,  6«:  in  ccrmi- 
Ton),  j.librj  nosorbis  voccsccirum. 

icf.3.c.;.R«        *    Grcgorius.   Cum  cocfacrg  fidei  affcrcionibus  ludii 
'  C  -  .  Yj^jj 


'il  .idhuciudr&rt.int. 


fenc.c.6. 


duodtcim  apofioics 
chg.^c  lcfus  quot&:  f 
Apofiolos  niunini-  pt 
uicqui  polHcniicute 
pia.*djgog^  lcgisclc-. 
r      1  I  ■  »  "  B      T-»   •      c  •  "^b  .M"cin  cuanseliis 

luadcbant  cis  vt  pcrmancrcnnn  gratia  Dci  .  iccjucntj  vero      ^ ,p„,^:  ^.^r.ih.a  anu 

a    Habuaiures  ciuit.1  tit.         b    Secur.dum  cunluct.idtiu.i')  Iiidzoruin.  i-x 

/  Li  /■         •    ■    !i  •        J>j^  I  ci  JJcicUc  iiKrucuit 

labbato  pc.ic  vniucriii    ciuiras  conuenit  aildirc  vcrbum       miiiocnimapprche 

a     Coiiuci»  r":  ad  Apo.Vilos.     b    Non  usruiu.     c     Inuid.z.  i,  '       t  ' 

.r^.,,.i  '  \   '1     i  i      ^r  lCf,  S   dit  cos  ab  cxciruio 

c  Dei  .  Vidcntcsaurcmturpas  Iuda:irepletnuntzclp,  &con  „  ccua:,  iSc:al6";iiciu's 

a     Iniidavcritati.  b     Qni  cmiadic  i  ueiiutrblafiticinus  e.t.  ;       •         f:„,U,,5     foi   i,  .- 

11..  ,.  ni       Ji  II 'tl  10  t^'us  nnious  voc.u.', 

tradiccbantms:qu.Ta  Paulo  dicebantur  bialpnerpantes.      liVacldcvniucrfisi^j  g 

a     N.intim.-ntsIudio:uinprincipcs.  b     Ex  zelo  Dci.  jj    tlOlllbuS     CO"'!"^  ''  J 

Tunc  {•co'nltanterraulus&  Barnabasdixcrujit.  t  yobi.S;2  pnniupoi^uiulii 

i    Sccu*id'.iiniilud.Njn  I  eni  niliad  oucs  qu.T  jcrics.doii  us  Kael  Qu.a  rioinifliim.  ,,     i  ij  J/- nirl~ll<.  ^* '  P 

d  ppoVtebatprimum  loquivcrbum  Dei,fcdc]uoniarepellitis      ]i,s  ApoiioliiT ti 

a     Vt  fanctur  Emorrliois  mulicr.    b     Vranstcruniut  monics  in  cot  inaris.  lA    V^iiblS  OCjOrCr-bH'  01 1  '  1 

illud,&  indignos  vos  judicatis  ^tcrn?  vita;,e'cce  couertimu''^^  n-a  pi^dican  armo- ' 

Pi.tdixit.  a    lainhftuserat  Chri;li  aducnius.        Pofttcnebias  peiiidix.  l^    nC'C1UOniam  TiUCC   i' 

ad  Gentcs.  SiccnimpriBc^pit  nobisdominw3'  t  Pdliiitc  im?  ucrcicisaos,imusad 

»^  gcntcs. 

*  Idcm.  Si  cui 
aucf  rupuIijfiKitquarcdixcric.Difponadomuilfracl,^: 
nni.  luda  pailiu  nouu  utm  iccunduni  piictij  quod  ptpu;;  v,. 
pacribus  vcHriS,intcliiga!:  prinifi  ecck-ua  Cnritb  cx  ;  jd.cii, 
iScadillos  vcniliedoiimuun  faluatoreucq;  dixiifcn.iiu".-  , 
nifiadoucs  perdiCas-Jomui  Ifiavl,  .Sdid.pfaui  Apoiltoiji 
conrinn.nfie,  Vob.squidem  primum  oportcb.it  loqurvcr-. 
bu  Dei,fcd  quoa.a  repcjhtis  illiid,  &C  inUignos  vos  iud;C.itis 
scern^  viccj,ccccconucrcimuraJ  gcnCvS.  Non.n.oporccbat 
pane  filioru  darecan  bus  ,  fcd  quia  filij  pacie  in  fua  vcnicu- 
cem  fufcipcrc iiolucruncdcdit  ommbiu  ^occftacciTijVC  qui 
rcccpcruuccum,fiancfiii)  Dci. 

g  5"/e?2iOT,^3*f.  Ra.Propheciaptecepcu  immobilcc3:uobis 
primumdicicurdcindc  intcrcurprophcc^  cclliuioniuaiad 
perfonam  patr  is  loqucncis  .ad  filium  . 
h  Tojhite.  .3«  Chryfoli.Nam  vcgcnccsnon  concrificcur, 
quaficx  illoru  diiigcncia  bona  non  alilquancur ,  addu  pro- 


NICOLAVS  DE  LYRA. 
I  Exeunci.au.il.  i~a//a«Tdi/o^Siir«j/;.t.  i  l^o^n,  Scilicet 
pfincipesfyna^ogie.  j  Vt  fequcpti  fab.Io.fibi  vcr.hxc. /)/- 
cu!  expofitorcs,& gLvidetnr  innnere  quod  rogaueruHt hoc  maljciofe, 
la  enim moti  erat  cotra Bnrnaba  &  T.aidii ,  eo quod  Taidus  dixerat 
(jnod  m  lcge  MJ^fi  non  poterant  iujiificari,  &  idtq  volebai  hoc  iterit 
aiulirc ex orc  eiiis.yt  fic lyaberent  maiorem  occafionemeos  magisper 
ft(jHedi,iicutpoJlcafecerunt.  4  Cumquedimiiracffet.li.  Qj40 
iibctrcdmnteaddornumfnam.  y  Sccuci  funcmul.Iil.  ^«A<[(i- 
riu  Chriiio  crcdentit^rn^non  aulem  principum  fynagog^  contra  apo» 
fiolof  machinantium.  6  Ei  co.Dc[Mr\ad.Idefi,contierfotumde 
Centilitateadludaifrnum.  7  (^i  lo.fu.cis  vtper.ingr.Dci. 
Et  fi^^rniter  flar  nt  in  fide  CbriHi,,  ad  Cjuam  trant  vocati per gratiam 
Del.Cxterapatent.     8     yidcntcmx.TofitaTaHtipradicationry 

hic 


MORALITER. 


4    Cunfte  di.&-c.fe.funt  mul.  f.ad  fidem  conucrfi,io  fubdicur. 

r;     Ojii  loquen.&c.  vt  pcr.  C^ua  prqdicacorcs  rion  folij  dcbcc 

labtjrare  ad  cop.ucrfioncm  pcccacorum,fed  cciani  ad  pcrfe 

iicrauciam  ipfocum. 

^    -•■.••    •■  .  f^i^ 


8     Fidentesau.tw.&c.re.funfxr.lo.  Idcft,inuidia,  quxraturr 

m.nlum  facitquod  bonam  doclrinam  perucrnc .  Nam  P3'i 

lum  queancc  rogauerantdeitcraca  pr.cdicacione,pcr  inui' 

diam  impcdieruiic  obitinacc.  Ec  iltis  funt  fimilts  illi  qui  bc 

nam  dottnnam  alicuius  dodons  clcprauarc  niciicur,m  iplc 

infcriorcs  videantur.       - 

'  ludM 


plietiam  dicens.Poiuic  tc  in  lucem  gcncium  hoc  cif  vc  fis  in 
ialucem  vlquead  excrcma  icxvx..Audiences  autemger.tcs ,  &c. 
•2«  Ide.HociS»:  iIlosaLicriorcsrcddcbac,quiaquibusaaditis 
hil  dcbcbanc  frui.hisilli  fiuuncur.Ec  iltos  m.igis  niordcbac. 
Rabanus.  Non  aic  pofu;^vos,quia  quod  Cbnlto  dicicur 
hoc  ad  apoflolos  qui  mcmbra  cius  iuat.pertincc. 
^^ ^  Beda 

hic  confeifuente  r  ponititr  contradi6lo  principum  fynayo:'^tc  cim dici- 
tur.Vidcntes  aiutui-.fauefites apofiolis.  p  Rcplc.func  2eIo,& 
c6tra,his  quce  a  Pau.di.ft  motu  inuidite  cir  noexventatisamorc, 
10     Blafphemantes.  Dicendo  quod  erantpopul:  \eduUores. 
it   Tuncconftan.Pau.&Dar.dc.T^o,^/»o//Vorm.o)r.  li    Vo. 
bisopor.pri.lo.vcrbumDci.  i.j'fri//wc«a';^?e/ifffw.  ij     Scd 
quo.re.il.  veritatl  cotradicendo.  14  Etindignos.vos.ui.fai 
l^Actetn^^witx.qundaturaChnfio.     16     Ecccconucr.ai. 
Gcu.  Prxdicando  eis  tuangrlica  veritarem.     17     Sic cniin  pvx 
no.do.  Sicut  habetur  fupra.ca.  1  .a.Eriris  mihi  tcUcs  in  Ie> ufale,  y. 
in  o7lu.!aj  &  Sumaria  &  vfij;  ad  vliimiiterrx.  Mar.vkid.EHi.i- 
»'j  mmdiim  vniunfum  &c.IndMcit  eti.im  ad  boc  aucloritalcr-^  Efi  ■ 
^Sf-l'*^  ad  litcra  intelUgitur  de  ChriflojVt  ib  idcm  ditlumfui: 
1 8     Pofui  cc in lumcn Gencibus.  iluj^ per  apofiohrtim  ^ ■  -  u, 

^:  cationr 


}'?■• 


lij/       Adus  ApoHio.      Cap, 


"38 


3cd.i.  Q^io<Tdi(a'.im  e(i  fpecialitcr  Chrifto  [lo:  fibi  diducn 
"  cfre-arbitianriirapol^?l!,qma  membr^.ipfnis  fiint.lirur  pro- 

pccTciurdemcorpoiisvmonemdit^mn  eft  .  Saule  ,  Saule 
,  qiiid  nie  pctfc\&c. 

3    Ti-£oi<ii>tuti.Ordo effjVtpofl laburcs prxfenccs,&: morti- 

fic3t:oTK'm  carnis  vir 

In  manifeftq.        b 


tafequ'tnr. 
b  E^ti^^io.  fnii!.  RAr 
BANVS .  Sii^e  de  lu- 
dxvs  .  qui  kgis  rcli- 
CTioocm  (c-Fu.^banCi  ii- 
ue  dt?  Qcntibus  rcJir 
<;,iencm  fjli]are  jnfi- 
piei)tcs. 

c  Exct'Jf)pul,&cSe- 
cundimv  pra-ccptum 
aui .;;;  !ij  cxcutitur  pii 
jt.rviuis  ifi,  tcltunonium 
'■'  rjiiod  irancm  face- 
xril  laborcm. 

Bcda.  Puluis  cxcu- 
titurin.tcHimouium 
l.)bor:sfui,qui  ingrcf- 
li  funt  ciuirateni  illo- 
rum  i.''  predicaucrunc 
cis.VcI  cxrucitur  pul- 


Rab.inus,<^ii3  in  iudicio  fica  Chriflo  eiidenrur,fi  ur  pu-  D 

lu;s  qup  proiicic  vcncus  a  ficicrsrr.r  ,.  Si  vcroapofiolos  rcc  i- 

pcrenc .  pedes  fii'\^.idrf}',  fenfus ,  a  pulMcre.i.vitiis  foluercnt 

^  CHRYSOSTOMVS.HcrcrribilcbocfKicbancquod 

prxccperac  Chafkis  dicens.Ec  fi  gs  vos  no.accepcric  cgreffi 

cxculire     pulucrem 

Non  m  vna  tantijm  Ccut  piius  in  gente»  ludxomm.        e    Qi^it  neccflkfia  •  '       -  ■ 


M.lt. 


c!t  cnnc/a peccat  mfiimiuiciii. 

lumcn  Gcntibus ,  vt  fis  in  falutem  vfcjue  .id  cxtremuni  tcr- 

a    Per  omt.citciniinos.         b     Poft  tenelras  dr  Iuinir.e,i)oH.iiiguorem  de  rcinitari: 

ri.AudieV.tcsautemGentcSjgauiliprunt,  &:gIorificabant 

a     Euangelmm.vcl  Chnftum  vcibum  patris  conriteb.intur,S:grjt  .is.igcbaiu''.        Adeo, 

vcrbumdomini ,  &crediderunt  quo.tc]uoterant  pr.-eordi-  ^ 

a     Qimleindignosjydicau  nintluJari.        b     QM^ia  Vcrum  lemcn  Cil.        Keprobatii  lL'd»s 
lcminatut  miei  tier,tes,lcd  lamcn  utrif«uc  piadicabjtur. 

natiad  viram^ecernam.Diffemmabaturautcm  vcrbum  do- 
minipervniuerram  regionem .  ludcEiaurem  concitauerunt 

»     Ptincipespr  marios.        b    Anthioch  a:  riusdecjua  di.-tiniut. 

b  rcligiofas  mulieres  &  honeIbs,&  primos  ciuitaris .  Et exci- 

a        ptimaxij  quia  non  credebant. 

taueruntpcrfccutioneminPauium  ,  & Barnabam,& eiepj:- 


runtcosdefi;vl^us(uis  .  t  AtillicxcuflTopuIuerepcdumin 

a    rdc?ftlui,ti.inivtf«pediftume.l         b     Gaudium  cildefruftibus  fpuituflanai. 

cos  vencrunt  jlcojli^xh.  Difcipuli  quoquc  replebanturgaV 
dioj&fpiricufanGiQ.  . 


9 
10 


apcd.bus  vc(h-is  ,il- 
li  autcm  non  fimpli- 
citcr  hoc  fccc;  uc ,  fed 
poCi^qu.i  abadi  iiinc 
abcis.  Vcru.ncamcn 
ncquchoc  dfcipulis 
nocuit  ,  fcd  muko- 
inngis  pcrfeucrarunc 
in  vcibo  ,  id  quod 
manikrbt  adJens. 
Difciptili  awcm  imple- 
bjr,tnr<^ai'd!n  ,  ^<r  Ipiri- 
tuf.nfla.  Kifliocnim 
p;.rcc.ptpri5  fid'acia 
iiloiu  116  nnnuebat, 
fed  al.icriorcs  rcddc- 


iiis,  vcnihil  accipianc  >U'-' • 

abeis  qui  cuangclium  fpernunt,nec  eciam  nec^tnat-ia  vidui, 

Rabinus 


iU- 


ritu.ili  gaudioditancur. 


11  bacdircipulos- 

12  d  nifcipM.  (fuocjue 
li  BEDA  .  lud^is  fi- 
14  dem  perfequcntibus 

difcjpuiiecontrafpi-  n 


NICOLAVS    DE    LYRA. 

(3tionf  deuote  recrpermtf.dcm  Chrifli. 

1  Vc  fis  in  fi.ScC.  Q^jafuies  Chrifli dimlgata  efl  ybiijuc  etiam  a 
tmpore  apofiJotMw  fuut dccUrattm  fuhTfd.iZ.a. fi<per  itludtn 

omemterram,&C' 

2  Audientes.  ?.'C.  De  fni  ilhminatinne.  &  falutis  (onfccutione, 

3  Ec  elo.  ver.  hufl.Chriiinm  (jui  ell  verbum  patris. 

4  Et  crcquot.  •^1  'V/cirf  a  Deo  cnius  ordinatio  non  pottfl  fruflrayi. 
^  l)i(remi.a"'V.do.^f'fM>'  an-i-m  talt  modo  loquendi ,  eo  quodfe- 
mcn  illvnbum DeifVt d  c  tu: L  :c.S, 

6  ludxi  2U.ldffl,pyi"C'pesfynagogX. 

7  Concicau.re.mu.«S£c.F4«enfw  apqfiolis,eis  admmijlrantes  ne- 

cefiaria 


crffariadebonisfuh. 

8     i^^pri.ci.Quihabebantregeie(owmunitatem. 
$     Ec exci.pctfe.  Inuidia moti,vtftipra diduntefl. 

1 0  Ac illi cx.pul.pe.  Sicut dixerat  Satuator  Matt.iq. e&- hoc ia 
teflimotitumproprij  laboris  ad  coni,etftonem  inftdelium.  &  obfiinatio 
nisrcc^perevcrbtim  Dei  riolentium. 

1 1  Ven.Ico.  Sicut  dixerat  Saluatpr  Matt.lo.c.  Cum  yos per. 
fu.in  vnaci.fugi.in  aliam  :  nontimorefupplicijyfedamorepublica- 
tioni^s  euangelii, 

it     Di{ci.qooque.Ide/l.credentesinDeum. 

1 5    Rcpleb^tur  gau.We  cognitione veritatis  &  ajfeciitione  falutis.  ^ 

14     '£-t(piximimd!.o..Aquohuiufnfiodigattdiimcaufatur, 


MORALITER. 
6  Udii.conci.mu.  reli.  XiXx  futtencabanc  apoftolos  de  fuis  fa- 
cultacibusfecundiim  confuetudinem  apud  lud^os  exifien- 
tcm,&:iftihocexuiuidia  ncquicer  impedicbanc.rciltisfunc 
finiilcs  illi  qui  in  teffamcntis  vel  in  aliis  piis  operibus  impe- 
diuntelcemofvnas  clargiri  rcligiofis  paupcrib'niaximc  cir 
ta  ftudium,&:  prxdicationcm  laborancibus. 

t     Lt 


3  E^p"-".  Sicfaciutilliquiperfupcriorcsprocurant  pau- 
peres  religiofos  iy^  pdicationibus,&:  cpkflionib»  impcdiri. 
10  ^t  illi  excuffopulue.&c.  Per  qucd  dcfio,na  ur  ,  quod  fi 
aliqua  culpaleuis  di6lis  pra:dicacoribus  adhsercac,  vtpotc 
impatiencia:  clt  humanafragilicacecofurgencis  procali  im- 
pugnacione  debcnt  cam  ftacim  per  pccniceciam  decergcrcc 
ncjucrcfcac 


CAPVT 


CAP.   xriiL 

a"p  .A&um   esi    autem 
X    in    lconio   ,     &c. 
•}«    Chryfjfiomus. 
Iterum  in  fynagogas  in 
gfcdiuncur  .Vidcqua 
nonfucriiiC  meciculofi 
fadi.  C^umdixiffenc. 
Conutrtimur  adgentes  ex 
abundancia  tamcfuam 
dcfenfionem  tollunc, 

itavt  credcret  ludiEorutn  Gracocumque  magna   mul- 

cicudo 


I    Faultis  S(  Barnabas. 


xiiir, 

■     Ciuitas  eft. 

Adum  efi:  autem  in  Iconio ,  vt  fimul  intrdiret  fy- 
nagogam  Iudieorum,&  loqucrentur  ira  vt  crede- 

Giicifum  Gemilcsvclludsidiipeifi. 

retludsEorum,  &Gra;co'rumcopiolamuItitudo.  C^ive- 
ro increduli fuerunt  ludajijfufcitauerunt  ,  &ad  iracun- 

a     Qm  ctcdebjnt. 

diam  concitaucriint  animas  Gentium  aduerfus  fra'tres. 


ticudo.  Verifimilc 
cnimilIos,8<.^cum 
1  GriEcis  diflcruiile 
i  iluivero  incnduli  fu<'. 
5     Iudxi,&c.  ^IDEM. 

4  Simul  iam  cciam  ge- 

5  tes  concicabiic  quafi 
non  facis  cfiec  quod 
ipfi  obfil-terenc .  Cur 
igicurillucnonexie 
tunc?  Non  ferebanc 


perfcquuoncm,fcd  impugnabant  folum. 


^  Midto 


NICOLAVS    DE    LYRA. 
CAPVT    Xlill. 

FA£lum  eft  au.in  Iconio .  Dcfcripta  prxdicalione  apoflolorum 
m  CypYo  &  ^ntiochiay  hic  confcquentcr ponitur  corum prxdica 
tiuin  Ironio&quibufdam  aliis locis  propinquis .  Et  primo,circa  hoc 
ponttur progreffui  ad pradicandum .  Secundo  regreffus  ad  confjrman- 
dum^ibi. Cumquc  cuangclizaflcc .  circaprimum  defcribitttr  eorum 
prtdicatio  in  trihu:  ciuitatibus .  Et  primafui  Iconium  de  qua  dicitur. 
I  Fa^^im  cft  autem  in  Iconio  vt  fimul.  Scilicet  Taulus ,  & 
^Arnabis, 

Introircnt 


z    Introircntfynagogamludxorum  ,  Fbi  conueniebant,  & 
maxime  diebusf^bbatornm, 

3  Et  loquerentur.E»  verhum  euangelicutn,  et  confequenter  fub- 
dit  Lucas  ijuius  pradicationis  ejft8um. 

4  Ita  vc  cre.luda:0.&  Grx.S^cEt  dicuntur  hic  Gr^c.ifecundum 
a/tquns  ludxi  iii  Grxcia  natiffcd ad  ludaifrnum  conutrft. 

5  Qui  vero  increduli  fucrunc  ludxi.  Scilicei  natione.ifli enim 
magii  cootradicebant  euangelicte  veritati. 

6  Aduerfus  fi.Idcflytduerfus  crcdetcs  in  Chriflu.Fcl  aduerfus  Tatt 
m^et  BaYnaba^cm  expofitioni  (nagis  videtur  fequcns  litcra  cocordare 

Fiducia 


11^9        Glof.ordi.&NicoIaideLyra.        1140 


Itonii, 


a  Multoigitutttmpore demoTati  funt ,  &c.MjdaJiatfi^na  acpro^ 
digia,  &c,'i(CHllYSOSToMoc  liCicb.>t  fiducikm  ,  imo 
fiducJa  facicb,ic  illorum  alacruas ;  niim  proptcr  hocnliqua- 
diu  nufquam  fiijnafacicbanc.C^icd  autcm  crcdcbaiit  auJic 
tes.  cx  lignis  habcbanf .  i^taqucconduccbacaliquid^tcdi-; 
ccndi  libcrtds, 
b  Piuifa  eli  antm 
viuhitudn  ctultjiis . 

n^  CHRYSOSl  O- 

MVS.Noparuinfa- 
cicnd  acculacioncm 
Ctiain  iftud  fcindi. 
Hoc.crat  quod  di- 
ccbatChrifiiis.Nou 
vcni  mictcrepaccm 


mukicudo  indodrina  eorum.Paubs  autem  ,' &:  B.imnhas 
morab.inuir  inLvftris  .  Erhictiam  vcvlus  ia  quioufJ.iin 
noftris  codicibus  non  habcntur. 

f  CL«J«j.lJcda.  Sicut  cl.iudus  lUe  qucm  Pctrus  &  Tonnncs 
gd  poitanuemplicqrauir,pra?fi;»uiat  lud.corum  flr.ccitj 

hic  Licaonius  ^-gcr 


Ciim  fiihic'3  prTdicante». 

Multo  igitur  tcmporc  clemorari  funt  t  fiducialiter  agen- 

I    In  fignis.fc  prodigpj. 
b    Bjptifnii  iii  quo  fC!  rjiintnmfanftumdamr  rfmifllo, 

tcs  in   domino  ,  tertimdnium    pcrhibente  vcrbo   gratia? 
fux  ,  dante  figna  &  prodigiaficripcr  manuseoruni  .  Di 


Gcntcsalcgisiem 
pli  religionercm'> 
t     t.is,  fcd  Pauli  pr.rdi. 

1  cafione     collcdas. 
Jl^cxceras^inquic  de- 

2  dciunt  mihi&Bar- 
j     naba:  focict.icis ,  vc 


fed  gKidium 

C       ConfifOirnrit.^ifi- 

iVic^ad-  BANVS.  Fu^aapo- 
ferrciit.  Holoru  non  plus  fuic 
cxcimorc  quaanio' 


i  l^c  in  tel- 


uifa  ci\  autem    multitudo   ciuitatis  .  Et  quidanj  quiaem  4    nos  in  Gcnccs ,  ipfi 
crant  cum  ludaeis ,  quidam  vero  cum  Apoftolis  .  Cum  au- 
lem  fa^Slus  cflct  impctus  qcntilium  ,  &  ludxorum  cum 

Totnientis: 

principibus  fuis,  vc  t  contumcliis  afficcrent,  &:  lapida- 

a     SccuiiJiiui  illui?  Si  vos  pcrfc.fue.In  v;;a  ci.o:c 

t  intelli^entes  confuf^erunt  ad  ciuvtatem  Li-  6 


rcnt  cos  , 

Rfgions 


b     Diii-  ciuiiaics  liuu. 


rcvcrbiDci. 
^CKIIYSOSTO- 

MVS  .Itcrumquali 
JP  dtdita  operapropa- 

gare  volcnits  pr^- 

dicacioncm  poftqua 

Crcuiflcnt  ^  ijlosite- 

rum  cxpcllunt.Vide 

vbique  perfcquutio- 

ncs  magna  bona  fa- 

ccrc ,  61.  pcrfcquetcs 

vinci  cos  auccm  qui 

pcrfcquutioncm  tc- 

runt  clariorcs  appa- 

rere  .  Nam  vt  vcnic 

jn  Lyftra  facit  ma- 

gnum     miraculum 

ccii.m  daudo  fanato 

&magnavoce. 

d     Eiv'iiuefarh,&c. 

]&cd.j.quod  in  G.ijeco  fequicurDeus  aucem  pacem  fecic,qui 

dam  lacuii  codices  minus  habenc. 

c     Ei  ib:euan.irant .  Scquitui m  Grxco  :  Ec  comoca  eft  ois 
C  mulcitudo 


d  caoniae  ,  Lyftram,&Derben  ,  &tvt}Ju,erfttpincircumitu 

»    Adhocfugtrrint.ut  ibi  euaiigelizarepo/fent.     >    . 

c  regioncm  ,  &  ibi  cua'ngelizantcs  cram'.*'t  fet  quidam  vir 

'  a    . Qiiianec  naie,nec ambubre potertt, 
b     Maior  vittus  in  lanationeillius  qui  ab  vtcro  daudus  nu.ujuani  ambuljacrat. 

.f  Lyftris  infirmus  pcdibus,  icdeba*t  ciaudusex  vtero  ma- 
tris  fuae  ,   qui  nunquam  ambu!aucrat,„  hic  audiuit  Pau- 

a     Spiritufanfto  monftrante.vel  (ignis  infirmitatis,&  fidei  appaienribus. 

lum  loquentcm  .  Quiintuitus  eum  ,  &  videns  quia  fi- 

.     a     Tantaerat  fides  vtpercain  faluaripofi<:t,uel  hoccrcdidit  ut  faluusficrct;        b     Quihucuf- 

<iue  fedilti- 


g  de'mhaberetvtfaluusfieret  ,  dixitmagna  vocc*Surgefu- 

In  qominedomini.        Bonus  fctuus^doininum  glorificat.         a    Nou  vtantealicnos. 
b     Velocitasoiler.diturfanitatis.         Vt  Uliai  i.<-ut  ceruus  claudus.         c     ConliictuJine 
dimiuna,  neadhorauitantum  cxilulflc  putetiir.        d    Ciuatum  fenfus  turbatns. 

pcr pcdcs tyQs rc^us. Etexiliuit ,  & ambulabat.Turb^ aute 


aurcin  circuncifio- 
netn.Scd,&tcmpo 
ra  cxpofKionicon. 
ucnirit,qiii.iillcpri 
mo  fidci  rtporc  cf 
ncc  duin  Gcntibu 
vcibumcrcdcrccui 
hic  vero  Judxis  o' 
perfidiarcpuUls.j 
7  damnationis  pulij 
g  rcrcfperfis.inccri 
ua  coueife  GenjJ! 
tacisgiiudia  laluatiij 

9  g  DJrit  iiia^^r},} vi,&t I 

10  4«  CHflYSOST(jj 

11  MVS  .  Quare 

1 2  gna  voce  ?  Vc  curj 
15  crcdanc  vidc  antelS 

14  acccndebac  diligt 

15  ccrjqugaPaulodi? 

16  bantur  ,   hoccni! 

17  ef^  ,  quod  audiur 
ig  Vidiftifipientia:fi 

dium,niliilimp£d 
baccl3udicatio,qo 
diligcntcr    audir 
verbum, 

Bcda.  In  Gra:co.Dixic  magna  voce.  Tibi  dico  in  nomit 
domini  noftri  Icfu  Chnctt  furgc  fiipcr pcdes  cuos  redus . 

^  Lft.-iucrunt   F 


NICOL^VS 


D  E    L  V  R  A. 


{iliuifio. 


1     F/<f««<J.<igew.;Kdo.Humanatimorcpoftpofito  .  Etfubditur 

caufa. 

X     Te/limonium  perbi.SciUcet  domino, 

j     A'eJ'/'0i5rrf//*/«.€  .  Idcff  verboeuangelico.qufa  gratia&veri- 

tas per  lefum  faita efI,Io.  t .b.  £t  fubditur  modus  tcff ificandi cu 

dicitur. 

4  Dante /igna,&  prodigia  fieri per  manus eorum  .Diuifacft  autem 
multHfd»  ciuitatii.Ei  quidam  quidem  erant .  girc.Scilicet  apoftolq- 
rum,Cattera  patcnt. 

5  Cumauiem  .  Hicfecundoponiturpublicatio  cuangelij  per 
Pauluminlocis  Licaonix  .  Et  diuiditurinquatuorpartes,quia 
piiiTio  dclcribitur  hacc  praedicatio.Secundo  przdicationis  confir 
niatio,ibi.^i<^«/J«w/»/r.Tertiocrrorisremotio,ibi.r«f^ie<j«rffm. 
JEt  quarto  infurgcns  pcrfccutio ,  ihi.Superuenerunt  autem.Qitca. 
primum  diciturCww  autemfa&us ejftt  im.  &c.  quianonmoue- 
pantiircontraapoltolosratione ,  redpaffinneirz,  &iracundix. 

6  Coifiigerwtt ad «.circ.Secundum  vcrbum  Chrifli allcgatum 
fia.przcedenti. 

.    '^  ^     Et 


7     Et  ibi.ean .erant.O^cium  fibi  iniun^um  fideliter  &  diligc 

terexequcnres. 

g  Et  (jKtium  v/r.Hic  confequcntcr  ponitur  diftz  pi zdicatioi 

confimatio  pcr  opus  miracufofum  .  hoc  enim  modo confirmj 

illa  quz  tranfcenduminteiieduin  humanum,cuiufmodi  funt 

quz  funtfideicumdicitur.Ef  (7«ief<i»ji?i)r.notusquantum  adpi- 

fbnam,&  infirmitatis  incurabiiiratem. 

9  H.caH.P4«./o.Etcrcdidit. 

10  jQ«».SciJicetPaulus. 

1 1  Jntuituseum.  Vtfu  corporali  &  mcntali.Idco  fubditur. 
ji  Et  videns  cjuiafidem  Ijabe.Fidcs  cnim  oculis  coiporalibus '  • 
dcri  non  poteft.  1 

1 3  F'tfaiwisfi.M.cnte  &  corporc.  ' 

14  Dixit  magna  vo,  Vt  magis  attendcrctur  miraculum  adhoi  ■ 
rem  diu;num. 

I  y   Surge  super pe.tu.re.Qonm  omnibus  aflantibus. 

16  £rc.r///.Idelt,agiiiter  furrexit. 

17  Et  ambidabat .  Ad  declatationcmfubitz&perfedtzcu- 
ponis . 

18  rwrt.*  rtWfCM.Hic  cofcqucntcrponitur  crrorisrcmotioqU 

primi 


MORALITER, 

f  MuUo  igittirtempore demnrati  ,  cJ''* .Videntes qMod ibi  pro- 
iiciebant  in  conuerGone  infideliuna  per  do^trinam  fignis  ,  & 
virtutibusconfirmatam  ,  vt  patet  litcram  intuentij.Etperhoc 
docentur  przdicatorcs  cuangeiii  ,  vtquamdiu  proficerc  pof- 
ftjnt  in  vnoloco  veldiaccfi  ,  fitum  infurgat  perfccutio  pcr- 
funalfSjtpcr  ^uam  f^a  ptjcfeutia  ciTct  in  |>criculum  fuum,  §c 

profc^us 


pjrofeftusimpcdiOTcntura,  debcnt  alibifetransferre,  vbivs- 
antfru£tificarc.  1 

8  EtquidamvirLyUrisinfirtnuspedi .  ^''c.Perillum  quicl  - 
dus  eratcx  vteromatris  fuz  fignificatur  quilibct  dcfccndi' 
ab  Adam  fcminaii  virtute,  quianafciturcumfomite  pecc  s 
qui  facit  cum  a  re£titudinc  rationis  declinarc  ,  Genel  >. 
9.  Senfus ,  &  cogitatio  humani  cordisprona  /uut  ad  W"*" 
«b  adolejcentia  fua  .  Scd  pcr  voccm  Pauli  ,  id  efl  ,  doft  |i» 

cuangelii 


im     AdusApofto.      Cap.  XIIIl        1142 


}  rj  Leuanerunt.Kahnnus  ,  In  quo  notattir  pctulant^ia.  Vcl  al- 
\  cioreutfcntccia^fualinguaBarbara,  &:  vnius  Dcijgn.ua, 
l>  Focabnpt  Barnaha^  lourm.Taulnm  vero  Meroirinfn,  -fi  Chry 
foftomus  .  M.hi  v-.dctur  cciain  ab  afpcdu  vcnerabili  fuiffe 
Birnab.is.Etiam  hj;e  tecatio  non  parui,ab  inimo4ica  pbfcTT 
uadi  nirnictjtcproT 


crificantcs  fjmcrent  coronas,vi6timi<:  fimul  coronari<. 
d  Conf  ifju.^  d  J.^aumccs  fcincfunt  vcl7!mci)ca,  quia  dcorii 
culru  honorarur:h<)cfacicbant  Judri  quoticnsaliquidblaf- 
phcmumconcra  Dcumaudicbnu.Hcr.  id.*squi  nodcditho 
pore  Pco,fcd  apquicmc  immodcrato  f.ni;>ri  popuh,ab4ngc 

lopcrriili(iisc(t. 

^  cum  vidiflx-ntquodfeccratPauIus,  leuaucriintvocemruam 

a    Hocdicuntex   trjditioneGenf.hiim  intorauos  dij  in  diucitis  fcim  s  fapcrappaiude  icierumui 
Siultus  !.ric'rGcntilium,<;ui  omccquod  lupi.i  U  vidcni  deo»  dli:  putant 

J-icaoniccdicentcs:  Dij  t-  {imiles  fatli  hominibus  defcende- 

a      Qui  prior  cfTe  vidcbatut.        b     Dcoruin  paticm  &  hoininum  r;gein         c    (^icntdu.^   veibi. 

b  j:untadnos.  EtvocabantBarnabam,Ioueni:  Paqlum  vero, 

Serm»  vcl  clotjuentis  interp reiitur 


D 


Mercurium:c]uoniam  ipfe  crat  dux  vcrbi.  Sacerdos  quoque  6    bit.  c^nd  in  nos  rc- 

Lyftiis.        aj     Ad  immolandum.        b     Ad  ornandumcaputDei,autali<juoiiIigioi;is  inodo  IpiCitlS  ,   quail    pro- 


} 


dat,  vcrum ,  ^hiuc 

apcilolorum  virius 

oficnditur  .  Ecvide 

qiiumodo  vbiqjom 

;;ia    tnbuunt    D^'0. 

Hoc  ,  &:nos  imic-- 

mur ,  Nihil  noflrurn 

circpucemus,  qu.jn^ 

cV  qi::dcm,&ipfafi-T 

(^c-  non  ctt  noUrum 

op  :s  .  Quod  autem 

uun  Ik  noftrum ,  fcd 

niagis  Dci.audi  Paur 

luindicece,  Eciahoe 
5  noa  cy^.  nobis  fcd  Dei 

donum  .  Ne  igitur 

fublupe    fap'amus, 

nc    inflcnuir   cum 
"  unnisliommcs,  tcr- 

raaccjnis,funius,a< 

\n;bra. 
Beda  •  Cjiif  cIot 

qucns  ,  &^  lifcratus 

fuitfctrad.tur,  &:  lin- 

gu.im6<^  doqniurn 

hominibus  pr.cliarc 

putacur.  Vndc  Mer- 

curjum,quafi  niediq 

currcntcm.id  cfi,in-r 

tcraures,&:iingu.is 

Ijlflnj  vrr^jnr  Gr«ci 

Jiitcrprcica.. 
c  Cvrviai  .  RABA. 
Vtfacicmtempli  lu- 
xca  ricum  Gcnfjum 
oniaret.  vpl  eis  qual; 
diis  jm  n)obturus  1  m  poncret. 
Btda.MoscratGcncil  mn,v«(icorum  fuorumhonori  fa- 

crificantes 


I 

1 

4 
5 


^  Ch-yfuft.Vidic 
iJlos  vbiqueagloi-ic 
fiudioniudos.  qua 
non  foliim  non  dcfi 
dcrab.inr,fcd  &  quu 
d.;rctur  rcpcllcbac 
licur&Pctrusdcc- 


nobis  ignnto  obtuht. 
6 


7 


9 

ro 


louisg.eratanrecjuiratem,ta'uros&coronasanteianuasaf- 

a    JSJcnabx  quaii  loui.        b    Sdlicet  quod  vellcnt  fic(ificate.        c    Non  mocai.tur,nec  patientec 
fccunt  iniuciim.Dci  hotioicm.iibi  de  fecii. 

ferenscumpopulisvolebatfacrificare  Quod  ubi  audierunt 

a    Signutn  m3gni;doloris.         b     Commoti  animo. 

apoftoliBarnabas,&  paulus  cdnlcifiistunicisluisexilierunt  *' 
inturbas,clan.ates,&dicentes.Viriquidhascfacitis?  &nos  Jj 

a    Motulibus.      Nondii. 

t  mortales fumus,fimiles vobis homines ,  annunciantes  vo- 

•    loue.meicuiiOjfic  Ciucii»  dii».        b    Quiaaucrfi  eUis.  c    Non  moctilem  ,  vt 'nos  &  dii  vcftci 

<1    Nom  ne  ccEli.teicxmJcisomnesaeatiiiascomptehciidif 

bisab  his  vanisconuertiaJ  Deumviuum,  t  quifeciccoclum 
&terrammare,  &omniaqua!ineisfunt,  quipra:teritisi^e- 

a    L  beriaibitr  i.        b    Njii  uiam  ptoptet  OTtorum  diuftlit.ncm.  c     Non  Dei. 

ncrationibusdimifiro'mnesgentesingredi  viaslija^^s.Etqui- 

a    $cdpecucatiu.is  fcbenciiciafcDeumtCitatus  e'.K  b    Non  ex  tocoreliquit.fed  bcne. 


H 


faciens  &c. 


16 

»7 
18 

'9 
20 


pna  vircucc,  vcljjie 
tatc  fcccrimus  ain- 
biil.Trc  illum  ?  Bc  iUi 
idem  dicunr.folcph 
autcm  diccbdC  dc 
funiniis.nou'a  Dco 
manifcliatDr  li.>m- 
nioiu.Et  Danielfi- 
miliccr,^:  mihi  no 
in  f.ipicncia,qcltin 
me,rcuclatucil.  Et 
Paulus  vbique  hnc 
dicit,  vcquaudodi- 
cit,Sci}dh.rcg.!.fufT- 
ficit.Et  iccruai.  No 
fufiicimus  a  nobif- 


p.inicl.i. 
t.Cor.j. 


E 


t  Pra.r^y.a 


ipIiscogitare,qu3li 
,,  r  n-  ■     r         ■    r         ^1-      •  1         r    •-    j  ex  nobifipfis  ,  fcd 

dem  non  hne  tcltimcnio  iemetiplum  reliquit  bcnetacies  dc       fufficientia   no(lra 

a     Vtnici  Sc  uoluptati  cacni»  latis  faciciis  Deo  ctt 

^  c?lo*danspluuias,&tcmporafrud:ifcra,implenscibo  &1? 

Ad  o.tcnnorem  int.nnicatis  lux 

titia  corda  ^  corum  Et  h.^ec  diccntes  vix  (cdauerut  turbas ,  nc 
f  iibiimmolarenc.Supeiuencrunt  autem  quidaab  Antiochia 


12 


^3 


c  Isiyiplens  ciho .  &c, 
Ra.  dccarnalibuslo 
i]uitur,  q.alLEtitia  de 
cibis,&:  vino  qcflx 
tifitatcorhominis. 
f  Supe,&c. -^.iChTi 
fofiomus.Vidc  non 
vult  accufationctn 
corum  exaggcrarc,fed  magis  docet  eos,vt  totu  in  Deu  rcfe  • 
rant.Didicerauc  enim  non  tancam  habendam  dicendi  cur^ 

0  dignum 


NICOLAVS    DE    LYRA. 

primodef  rhitur.Ei  fecnndo  remouttiihi  (^od  vbi .  Circaprimurt% 
dicitur.  Turbx smcm. [dololutrin: deditx . 

1  Cum  u.diiLnt  quoj  feccrat  PauUis.  Credentei  hoc eii feciffe 

fnprtavirtHite. 

2  Lcuauerunt  vocem  fuam  Licao,  Idefl,p*-oprio  idiomate. 

i  Diccn  Di j  fi ni  i.fa.de,  &:c.  Credebant  enm  eos  de  cilo  defceni 
aJji-ini)H'na;aeffig'e. 

4  Ervo.B.Io,  Eoquodyidehatur  fenior  Atate . 

5  Pau.vcro.M.quo.ipfc.e.d.ver.Ji/<'//,pro/)0"e^?<f»/fc4f/o«»vei» 
i)nui,i>ip;tietiii  tcxtu.Mercurius  entm  dicitnr  fuijft  iLoqiteiifftmus,  et 
prcpter haac excelleniiam aiccbatur a  Centibus  Dt^seloquenti*  y& 
iimd  tam  daret  horninibn  s . 

6  Satcrdos  quoquc  lo.  Idffi/ius  cultui  deputaius . 

7  I  Juros.  ^dimrmilandum  . 

8  ttC(.)rona$ ..  .4d  lempLnm  ornandum  ,fic.tit  dicitux.  I  .Mach.4^, 
Ornaueruut  facicm  tcn"plicoronisaurcis, 

9  Cum  pt  pulis  vok  bac  facnfica,  Bamabx  &  T.iu. 

10  (^iod  vbi. Hic  confirjneuter  diffus  error  retnouetur  perapoUO'^ 
l»'  f-Mo  ^  -pcbo  ipfum  deieUanies.Idco  dicitur  . 

U  Coiifciflistuni.  In  ftgriud  loiis  ,eo  quod homines yolebant eis 
iiMpenutii  hotiorem  dimnum , ^uem  exbibcre  & reciptre erat  nefa- 
mm.Ideofubdiihr. 


Ec 


M    O    R     A     L    I    T    E     R, 

t  euargelici  vcl  pr^d  icaioris  engitur,  cu  ad  cius  perfu.ifia 
t^c  pcr  boni  nperis  cxcrcitiil  ad  virtutis  rcctitudinc  rcduci- 
Cii  ,ad  tunc  pcr  pcdcs  fuos,idefi ,  affcdus  rcdus  ffabilitur. 
3  D']fimili-if.i6ii  h<.tn>nibus  defcindtrunt  adfos.  Per  iflcs  figni 
cjnuradulatorc^  diuinos  hui-orcs,prabtis  vcl  principibus 
li-U  ^uibi.ftumque  hummibus  la.f  cndcntcs » 

i^od 


12  Et  dicentes .  Viri  quid  hxc  fa,  ideflfacete  vultis ,  auod  ef^ 
hlafpheuiatorium  diuinx  maiefiatis . 

13  Etnos  mor.fu.fif  «ortdw  . 

14  Annuncian.yo.abhis  vz.con.Supplertcedere^quadicuntur 
pana  quia  nulla  veritas  aui  vidifas  efl  in  idololatriajed  magis  darh- 
nabilnas  tr.axirna . 

1 5  Conuerci  ad  Deum  vi.Idefl,rjui  eff  ipfa  vitcipereffentiam.  Et 
dicitur  hoc  ad  difliniiionem  eorum  quifunt  monui  &  erronee  putan- 
tur  dijtVt  lupiter^Mcrcurius  &  huiufmodi , 

1 6  Qui  fe.c^.&:  ter. &c.  Creandn  de  mhilofuei  potentia infinita . 

17  Qui  in  praste.g,  Ffi^ue adpublicationem  euangelij . 
li     Dimiiit  omncs  Gcn.  Ideflfientiles  . 

19  Ingrcdi  vias  fuas  ldcft,agere  feciidum  libertatetn  arbitrii^rjuia 
non  dedtt  eis  legem  reflmgenttm  &  pvophctasficut  dedil  luddis . 
ao  Et  quideni  non  finc  tefti.  fe  reli.  SciUcct  oflenditfe  effe  vern 
Deum  omnium gentium  ,fed  oflendil  hoc  teflificans  per  multiplicctti, 
effetlum,  Ideofubd.tur . 

21  Benefa.de  c^lo^&c.^irfe  &  philofophi  natmaUratione  ex  ef* 
fe£libus  rfiultipliciter probauerunt  vnitatem  Dei  vtpatet  iz.Mctaph, 
&  m  pluribu^  altjf  locis . 

22  \i\{cdz.t\iX.Vropterpronita'emcarumadidololatriam, 

23  Superuencrunt .  Hic confequenter poniiur (ontraVaulU  perfe-^ 
cutio,tii  ri<ti/«r.Superuene,au.quidam  ab  ^n.Q^x  eflin  regionft 


7-i'»'-' 


10  Quod  vbi  aud^erun^  apofloli  Barnabas  cy-  Vaulus.et  coiijcifjis  efi. 
In  fignij  doloris,  eo  quod  fibi  vcljent  homin^s  cxhibcrc  id 
quod  efl  proprium  diuini  honoris.tit  per  hocdocerLjr  prin- 
cipes  &C  prclati  &  quicumquc  in  dignicatibus  confiiruti,  vc 
non  permittant  fibi  honorcs  exccffiuos  exhiberi,nepunian 
tur a  l-)eo,fic  fuit  Herodcs.prout  h;jbetur  (lip.ji.c. 
^  j  Supeiumerunt  autem  qui  ab  .Antioch,etc.  Sequ  itur 


1143        Glof.ordi.&NicolaideLyra.        1144 


^  d  gniim  aHquid  dc  Deo.qiuutum  vt  auditonbus  vtili.-i  dica- 
A  tur. V  idc  quam  l^tcccr  accMfationcm  ponit ,  quanuiis  ctn  pa 
lani  iaxartcr,probccgi{rct.Oporrcb..ic  cnim  puniri  ilios),  qui 
laiifs  bonis  frucbantiir,  &  nuttitorcm  fuu  non  ai:;nofccb.lt. 
N6  ditir  .-sutc  manifcflc  »  fcd  tnfinuai.  C^iitus  nobis  pluuias^ 
inqHit,d.ins .  Ita.fiC^ 

In  oainonrm  BauH 


*4eau*, 


i  Cttffa^ih 


D.uiid  dsccb.it  .  A 
iraciu  fnumnti,  i5c 
Vini.&olcifui  mul- 
tiplicati  func ,  Et  fx-: 
pcdc  codicione  dif- 
fcrcns,hxc  in  iiKdiii 
affcrt.qnin ,  :<  Hic- 
rcmiasdcprimoopi 
ficio  ,^  &  dcirde  dc 
pluuiisnarrans  pro- 
uidcntiam  Dcioom 
nicndat .  A:quc  iUe 
indccdo£lus,inquic, 
implcn$al:mcnto&i 
l^tiaa.Cuuilargita- 
tc.-ilimcntum,&£  no 
folum  ad  frngalita- 
tcrn  ac  vfum.Ei  bxc 
dicentcs  vix  compc- 
fcucrunc  turbas  ,  ne 
libiip-iRH'larcnt.  ^c 
toc  max  I  mc  ad  mira 
'iilunc.  Vidcsquod 
bf.-)C  coincnti  funt, 
ijuod  tuibamabhdc 
iiirania  libcranuit; 

Bvda  .  In  Gi arco 
fic  lucipit  hic  nar- 
raLiO  ..    Demvran-ibut 


b  Surgens^&c.profc^us  eli  cm  B^y.m  Dw.Bcda.  Priuic  anticiT 
padodixcratifiigcratad  ciuifatcs  Licaoni.T,Lvflras,&  Dcr- 
Dcn  :  ii  pprtc»  pcr  parccs  n  irrauic  primo  quod  failum  cft  iq 
Lyftris^modo  quod  in  Dcrbcn. 

■jc  Chryfoftomus. Vides alacricatemJ  vidcs  dcfidcrium  fjr 

ucnSj&fucccnfam? 
Iccruin  in  ijla  ipfnn 

&  konio  Iuda,i.t  &  perfuafisturbis,lapid.mefquc  Paulum  \    '^S^SZ.St 

a     Vt  «boni  Dibileiii.        b     Ne  Vidcrciur  a  Iud.viJ,  &.  fi.  cuiinicleiuleii.' .o.eb^ut.  jr     r  j 

,  ^raxcruntextraciuitarc,.xftimantesmortuaenc.Circu'nd-aa  ^  J.^e^lTL-rt^v^^^^^^ 

b  bu.sautc?udUcipulis,rurgcns  intrauitciuitatc,  &polkradie  5  bocfcminanverbu. 

V'^''''||li.'D<'i-  6  &:nonextinguendii 

profcduscft  cu  Barnabain  Dcrbcn.  Cumquc  cuagipliiaUent  7  proptercacoiudcfi. 

'  a     (i^ii  non  omne»  tectjncl  ant.         b     Vei  witegi  vdtigia,  pcr  (]u.t  yeneiam.  dcriUm.Ha'C  IIO  rt\i» 

tiuitati  illi,  &docuifl'cntmulfos,reucrfi  lunr  Lyltram,  Silco       nuscl.irosreddebat, 

a         Non  tidcin  deltiucntts.fcd  contiriiiar.tC4.ti.nJa:aiH.  "^       QUam  (ll^na  niacifn. 

niumA  Antiochiam,  *co'nfirmanresanimasdilcipulorum,  g    gaudcrc  f.iciclfant! 

a     Exoraiitcsjiroe  s  doimnuin,TCl  ipfos  difciruloscxhoitatiics  vt  peimaiicrciit.  tj        Nllfouam  ailCCm  (Ji- 

^  exho^rtantcfquc,  vrpcrnianercntinfidc  .  t  &quoniamper  10  cicquodrciialifuiH 

II  vbi  figna  fcccrunt 
fcd   vbi  meruerant 
pro    nun)inc   ilinn 
Jgnominiorihil 
Nam  ctiam   hc 
ClKifto  djdiccrd 
dicentcSjnegaudfl 
quod  da;moiiia 
bisfubiiciuncur.l 


multastribulatioiKSoporternosintrareinrcgnum  Dci  .  Et 
cum  t  conlbtuiflenciUisperfingulasecclcfias  prc.sbyter(xs, 

a    CuU)  diUipulis  iciutuai>bus,vndc  &  inanifeitum  cA  &  iplus  iriiinafTe. 
b     Oraiinnc  ut  fornorcs  eflcnt .         Difopuli, 

&oraflcnt  cum  ieiunationibus ,  commcndauerunt  cosdo- 

a     j.\.cgionem  in  ()ua  crai  alia  Antiocha. 

iTiino  inquemcredidcrunf.  Tranfeuntefque  pfidiamvene- 

a    Regioncm  in  i]ua  crat  ciuitas  Pcrgf  n. 

runt  inPamphyliam  ,  &loqucntcs  domini  verbum  inPer- 

a    Ciuitaicm  vt  plures  dicunt. 

dcfccnderunt  in  Athalia'm  ,  &;  inde  nauigauerunt 

a     lliamptiorctnex  qi^a  cxiucrau(,fcgrcgatia  fpiritu  iiKipiiscuangcl.i.         b     Ali.ittibus. 

c     .Sniruu,ilanfto  d^ccntiSCP^tatc  mihi  Pauluin,  &c. 
I,  , .    .  c    •     '    •  ^ 


12 
14 


nim  rcuera  gai 


gcn 


M 


Antidchiiin   j  vndq  crant   traditi  gratix  Dei  in  opus  i^ 


CMjCjr  doccntibus  fpcr- 
te^9tii:  ttenerunt  (juidam ,  c'  c 

a  jra^oKTf.Rab.Ad  lapidandum  ficut cad.^uer , de hoc  ipfe 
yd  Connt.Scmcl  K-pidatus  fum.&cc. 

•Jc  Ch  yfufi.Rcucra  diaboli  filij.Non  in  ciuitat!busfuis,fo- 
hun.fcd  ctu^  excra  illas  lixe  facicbant.tantoquc  liudio  ai.hc 
labant  tollcrc  pridicationem  ,  quanto apoHuli cngei c  nio- 
licbaiur.EL  cum  perfuaMciit,ini:jt,turbis,&:  lapidalfcnt  Pau 

'  lum.traxcrut  foraS  portam  .  Hic  inipktur,kititcic  tibi  gratia 
nica.VifCuscnim  meain  infirmitatepftcimr.  Mai'hoccrac 
quam  claudujti  fanarc  .Gcntilcs  qu  dcm  vt  dcos  putabanc, 
hiautcmtraxcrunipTfuadctcs  turbis.No.n.vtnlimilc  crac 
admiran  illos Ht  vidc,in  ciu'tatc  illa,in  qua  tani  admirabilcs 
iueic,incadcmgrauia  pa(icb.i!itur,idquoquc  vidcntibus  ^- 
dcrat.Quodautcm  ctiamproptcrhocpermictcb-uit^paci.au 
di  ho<;  iltuc  iprum  mamkiiaccmac  diccccm,nc  quis  mc  pu- 
tctcllcfupiaidquodvidccmcjvel  audicaliquid  exmc. 

f  b     Surgens 


&L  piiruin  cltjparf 
quid  propter  Chi 
ftum.  Dcindeinci 
uicjces  omncs  rcdu 
17  runt,  inquibuspcn 
jg  cliiati  kierunt. 
C     yt  pcrtnancrent 
Raban.  Conrra  mult.-js  tr!buIatJones,quia  mulcicudo  tribul 
tionum  fidci  p ofcit  pericgeraotiam. 

^ Q\\iy{on.Conjifmantei.^\a(\uit.yammasdi(cipHlorum .  Acqii 
itaconfirmati  fucrunr,imoappo(iti  funt  .  Pricdicabancigi 
tur,uc  offcnd.intur.  Atque  ca  difcipuli  quam  apoltoli  opan 
danc,vcdik.ac  flacima  pnncipioprc-Edicacionisvircucem,6 
quod  eciam  ipfas  oporteac  taliapati,S<:  vt  gencrofc  ftent  no 
folu  tigna  ftupentcs,fcd  mulco  inagis  fcncaciones.IdcircoL* 
ipfcdiccbac:  tundcm  agonc  habcnccs  flcuc  vidilks  in  mc,i.' 
audilris.vbique  pr^h9,pugna:,lapidacioncs .  Qualis  adhorc 
cio  Itatim  ab iiucio  affiidiones proponcrcf' 
d  J^<0'i/<iw/Jefw«/,tr/.Raban.Labor.pr2mictitur,dehincr 
gniincroicusprxdicacur  ,g.afpcs  prajmii  folaciu  cH^labon 
Raban.Quamuis cribulacionum  dilfii;ihs  lic  via  , appccci 
dum  ert  tamen  regnum  ccclorum  quo  icur  ad  vitam  .  Han 

^exhortationem  P 


NICLAVS      ELYRA. 

'Ierfide,vel  Tlidixfccnndum  aliam  titcram. 

1     £t  icon.f^Oi  prtcduaucrat  TanlHs  vtpatct  in  huiui  capituliprin 

iipio. 

a     lit  perfuafis  tW.Qux  defacili  ad  malum  mouentur. 

3  LapidanccsPau.trax.cx.ci.rd«^«4?»  vile cadauer indignum 
Jtpulturutf  d  j  canibuSyV  befiiis  dcuorandum, 

4  Circudantit)us  au.eu  dif.T^'' fcipen tur  adhuc  viuus  a  Tudfis. 
j  Surgci  iS  intia.ci.3^«7««  Lyjnam  a  Deo  curatus,  quodpaiet  ex 
eoeiuoafttbdttur. 

6     £c  poftcra  dic,,5ic.  T<lnn  enim  virtute  natuniipoii  di£lam  lapi- 

dationtm  poffct  ila  tranfire  in  aliam  c:uit.item. 

y-    Cumquceuang.  Hic confctjmnur  dcfcribitur  apofiolorumre- 

^rejjus  ad  cijntirmanuum  tUos  qui  crcdidcrunt  in  Chrifium.  Etpatet 

iacra  vfyue  ibi. 

8     -fcc  Ancio.iJ^*  efi  in  regione  Tftdit. 

5  Conftrmances  animas  dif.i«  moribus  &fidc  dicentes. 

} o     bt  (^uo.pcr  mu].tri.ecc,  Q^afi  dicat  no  debent  vos  retrahere 

perfecutiones 

M    O    R    L    I    T    E    R. 

^  Et  poP.eta  dci profedns  eH  cum  Baruaba in  Der.Fugicndo  pro- 
pccr  pcrkcucionem  peifonalcm  vc  ahbi  proftccrent  per  kia 
pi  xdidationcin  ,  in  hoc  dantes  cxeniplum  incaflbus  confl- 
ipihbus  aliis  ecc!lcria:  pra:dicaconbus, 

"fP^euer^ 


perfeculioneSy  &  mala  temporalia fine  ijuibttsnon  babenturbonac} 
fiia,  &  (Zierna  qux  tcmporalibus  bonisfunt  incomparabiliter  melior, 

1 1  Eccumc6Ih.il perlin.cc.prcf.  Et  nomine prefbyteroruhi 
intcUtguntur  etiam  altj  cccleftx  minifiri,vt  epifcopiydiaconi,  &  huiiij 
rnodi.. 

12  Ec  oralTcnt  cu m  ic. Quia per  ieiunittm  C4ro refren atur^& 
orationem  mcns  in  Deum  eleuatur. 

15  Commen.eosdo.  Sine cuius cuflodia /peciaH no po/^ent per 
uerare  in  bono  TfJ.  1 26.  a.Nili  dominus  cultodierit  cinita,  &i! 

14  Ec  loqucntcs  do.verbum  in  Per.  Huit  efl  cinttas  in  regioi 
Tamphylix. 

15  DcfccnderuntAtha.  ^ef«»</«»i  aliquos  efl  fiemen  chtitati 
Jecundum  alios  vero  regionis. 

1 6  f  t  indc  naui.Antio.  Quiit  efl  in  Syrij,&  ab  .Antiofho  maff 
nomin^tta. 

1 7  Vnde  cranc  cra.gracia:  Dci.Vt  diClum  cfl  fupra  in  princip 
pr<£ce.ca. 

18  In  opns.Trttdicationis  euangelij. 

^_ ^  Quod 

t  V^uer.fnnt  Ly.&  Jco.&  .An.con.a.&cVcx  hoc  daccs  forn 
prjcdicacoribusecclclia:,  vc  finc  follicici  non  lolii  dcpccca 
rum  conuerlionca  malis.fcd  cciam  deeoiii  confirmatioi 
in  bonis ,  licut  bonus  hortulanuspv  fta'  boris  plantationc 
folicitus  cli  ea  m  rigare  quoufque  bene  lirmauerit  radiccr 

^  MOR- 


114^ 


Adusapoft.   Cap.  XV." 


1146 


re  rpedl.i!:  annona,a  fortitcr  in  prxlia  pro  ciuibus  Iiboraiic- 
ric.  Ec_di^^inis  cfi  qiiidc  mcrccn.ariu>;  merccde  fu;i.Nc-mo  rii 
miliriisDeo  impiicnfc  ncgocijs  fccul.irib.vcpbccaceicui 
fe  jpb:uiic,Vox  ApoftoJi,  An-plcaand.'.  cft  icit^criftici.i  qua: 
gaiidiii  pariCjiicc  cms  cofidcrada  matcria,(jaVxpe  p  dulcedi 

ne  fruci'placccqu6 
'  Antiochiam.  riJanirn.arQ  horrmc 

quo4  compleuer nut .    Cum  autem  veniflcnt&cpngregaflrent  i  Jnradice,&:quilice- 

a    Afsigiiauemntfiuftumfuilaboris.    b    lu  doatina  &  fignis.    c    Ci>opcratu«  eft  raCUITI  fcicnciam  h.1- 

I  ^  .1  c     fT^    T^  c      .,,.    <>b'<».<.nt,xiUorum.       bcrc  dcfidcmc,  fi di- 

ccclcliam,retulcruntquanta  recillet  Deus cum  ilhs ,  quia app-  z  fccndi  non fufcepe- 

a     Ciitiiliiin  vel  fidem  qui  ei^  oranium.  ...  » 

ruiflet  Gentibus  oftium  fidei   .    Morati  funt  autem  tempus 


In  Antiochia. 


^cxhorcationcm  ficconcIudunc,quaftinccrtumh.ibentes  v- 

>crLim  .ideosampl'US  finc reuerfuri. 

:    Hicronymus.FuEura;  vica?  gloria  prxfentis  vit.x  incom- 

.id:scomp.iratur,pr.ecipue  qiiia  non  quipatiturfQdqui  fii 

:  iniuria  mifcr  cfi.  Vnde &^  Chnftunis  vexilla crucis  lunc 

,c|diC!£,i:ropbxa  no- 

Rrx  vicx  non  pom- 

pi?,fcd  mifcrijs  re- 

portantur  In  nol^ra 

chire  viri  forccs  op- 

probriafciunt  porra 

jrc,non  muncra.Na 

'Chnfti  vinculavolu 

c,inafunc&:  vertun- 

iji.ic!naniplexus. 

1*5    IJcm.IndcPau- 

!]uin  Apoftolum  pro 

feram,  quem  quotics  lego ,  videor  mihi  non  vcrba  audi  re, 

'    fed tonitrua ,  qui  oculo  mctis  futura  cqtcplas  diccbac.Quis 

,is(eparabicacharicateChnTIi  >  tribulatiof^ananguftiak? 

1  pcifecutio^  an  famcsJan  nuditas>an  periculii?  angladius? 

.  ios  pericula  no  feparant,nos  vcro  voluptates.  Illi  cacenas 

ibaiulanc  innoccnccs,nos  aqru  circunferimus  criminofi.  lUi 

'iii  carceribus  viniiijnos i  criclinijs  deiicici . IUi  i  neruo  poft 

ti.Dcfj  puro  corde,&;  fincera  cogic.Kione  l.iudaces,nos  tbr-^ 

■c  in  ipfa  ecclefia.dc  forenfibus  calQnijs  cogiramus.Ec  cii  01 

Tis1  .gis  equalicer  daca  fic  gracia  gchcnna  fj  u  rcgula  ^pmif- 
ii.icalif  Jcdiuicijs,alij  de  virtucib.  mcdicac^Mercenan^f^ 
ili  no  poc  accipere  Chf  1  rncrcecje .  Ois  nvlcs  in  cafiris  iu- 

re 


D^ 


non  modicum  cum  dilcipulis. 


5  rict^di:!,  periciargau 
4  dia  adipifci  nonpo- 
tericneccuiufquam 
crudicionis  quifqua 
h.iberefufficicc  glo- 
ri.Tir.  nifi  ^fliis  fucric 
antc pcrpefTus.  CCiquc nos D'i auxilio dcflitucos  hoftis in- 
uaferit.duxeritq;  ca  pciuos,  no  dcfpercmus  falute  ,  fcd  itenl 
armemur  ad  pr^IiQ.  Poc ficri  vt  vincamuSjVbi  yiwli  furnus,& 
in  eode  loco  criumphemus.ybi  fuimusaliqii capciiji.Nam  fi  ^ 
iuuat'diis  mifcros.habemus  falutc.Si  dcfpicit  peccatores,ha 
bemiis  fcpLilchrii .  Multograuior  cxpediica  mors,quaiIIa- 
tJr.Ad  hoc.n.laboremus,6«:infeculipcriclicemur  milicia,vt 
in  fucuro  fgculocoroncmur.Magnxmifengconfolacioeft, 
quando  in  cormencisquis  poficus,  fcicprofpera  fccucura  , 
Ec  hoc  efl.Cww  conjiitu:j]cnt.  IdcfI,ordinaficnt  profcqui 
crant  migraturi  .IIlo  autem  tcmporp  eiufdcm  numinis  erac 
epifcopi  6c  prcsbyteri. 


N  ICOLAVS    DE    LYRA. 

I  Qiiod  com.Ueflyfideiiterfuntexecuti.  2  Retulerunr,&:c. 
Indoilfina&miraculii.  J  Et  quia  aper.&:c.*'Ofawperoi'<z- 
timfua '  fi^e qnanon  fufficeret  do6lrina & miracnla.  t^xm  audien 
timeadei»pf£4icationem^&  videntium  idem  m:raculum;pnus  cre- 

iUtj 


dit,  alter  non.ldeo  dicit  Saluator  Ican.6.e.  Ncmo  potefi  vcnire 
ad  me  nifi  patcrqui  mifit  mctraxcriceum.   Etlo.i^,a.dicit 
^poflolt4s.Sine  me  nihil  pocefiis  f^cere  , 
4    Moracifuncauccmad  cempusnon  modicum  cum  dif. 
cipulis.  (onjirmandoees  infide^vita&daSrinapariter, 


C  A  P. 


XV. 

ETcjivdam  dcfcendentci,<&c.  *  Chryfoflomus.yidc  vbi- 
quecrsnficum.idgcntes,  ncccfiarium  initiu  aluda:is 
lialxrc.Antc  hocq  obiurgaba^.ratione  rcddcb.it,  &:  ad  dil- 
V'nfionc  oninia  loquebacur ,  id  quod  lcrmoncm  masis  gra- 
itura  rcddcbat  •  quod 
ilu&is  sueifantibus 
\cnitnd  gentcs.  Hic 
itcTum  vidcns  alium 
cxctlfum  oriri  ,  le- 
gcmflaiuit.Quonia 
Mnm  vt  pc  tc  a  Dco 
do6ti  apcftoli  ,  fine 
difcrimiiic  ommbus 
lequcbantur  ,  &C  hi 
\m  ex  ludxis  crant, 
>t»-ad  zelum   prouoca- 
bantur,nccdoccbant 
rimpliciter  circunci- 
'umcm  ,  fcdfineilla 
.ikiarinonpofic.Cu- 

uscontrariu  ccmpefiiue  nuncdicitur.r/  circ>incid!rn}ni,nopa 
eiiisferun-i.  Vidcscotinuas  tetationcs  int'6<;  forisj  Pulchra 
lutedifpcnfanonc  hocag!tM'auloprffentc  vtconcradicat. 
:cnon  dixit  Pauius.Qiiid^non  mcrcbor  fidc  a  tantis  fignis 

Sed 


C  A  P-     XV. 


DeIudcTs,Chri(tan;,quidem,fedadhncIudaizaiit«.  a   Ad  literam 
fecundum  limm  Ip..!  vel  paruitnicm  fenlu».    b    A'l  literam 

Vcra  conteilionem.    c    DcGentibus  crcdcntes. 


Scd  diflerit  propter  iIlos.Et  vidc  vt  iam  omnes difcunt^qu^ 
contigerant  intergentes,etiam  Samantani  &:gaudcnt. 
b    seditione.  A  Paulo  Sc  Barnaba,  contra  iIIos,q\ii  h^c  dice- 
banr, 

c  statue. Rabanus.Scilicet,hi  qui defcenderant de  Iud?a.&  ^ 

fratresquos  doccbac 
circuncidi ,  &£,  cciatn 
ipflApoftoli. 
d     Ft  afcende.    Beda. 
De  hac  afcenfionc 

Tquidadcfcendctes  dcIuM?adJcebIt  t  Ji'a  P<^^'lus  foMbic  ad 
/*         ,  .r    .  .  i       ■•  r    -  i^  2.  Calathas  :    Deinde 

iraircs    qanilicircuncidaminirccudu     pofiannos.i^.afccn- 

_^a    Nunfuffidtr^larpiri.uaUscrcuncif.o&fidesChrifti.   ^   dl  IcrofoIvmaiV.  CUm 

more  IVloyli.nopotlSilalaincri.FaCta  .  Barnaba     afiumpto  tr^iu«i 

^  A|ud.vis.  a     Contra Paulum,  Contra  Barnabam.    ^     &  TltO         6c    COntuIi 

b  autelcditione  non  minima  Paulo&Barnabae  aduerfusillos      cumeis  cuangdium 

^  »    SUu  loei,vcl  altitudine  fenruj.  Ex  vttifqae  diflentiemibus.  ClUod  prxdiCO  in  Gc 

c  ftatucrutvt  alcendcrent  Paulus&Barnabas  giquidaahjex  6  tibus  .  vbinumerus 

"  annoruquem  pofuit 

recenfendus  efi.  Pe- 
trus  &  P.iuUis  poft  paffi onc  domini  anno.jo.idefi  ,  vlcimo 
Nerouis  palli  funtmarcyrium.Pecrus  Romf.ij.annis  inca 
thcdi-aepifcopali  fcdir'.  Sedz^5<:i4«  crigincanoucm  fa- 
ciunc.ergo  &  Pecrus  eodem  i^.anno poft  paflione  domini 

^  quo 


NICOLAVS    DE 
C  A  P.    XV. 


LYR  A, 


iTJ  Tquidimdefccndcnces.&J.  Defcripta  VaHl\&Barnahf 
.Ci  pr£dicatioftc,hicco  lctfuenter ponitiir  determinatio  cuiufdam 
]U£Uionisfi4bntx,fcilicet.de  ti^^alium  obferuationc^qua^n  quidacre- 
imtes  deludia  imo  dicebant  ejfe  necejfariam  adfalutcm,etiam  Geii 
'tbus  conuerfts.Vaulus  ante  &  H^rnabas  afferebant  c'dtrarium,quii 
oerlegem  nouam  ludeifunt  abfoluti a debito  obferuand£ lcgi^,  Cen- 
tilet  vero  nuncfuamfiicunt  adeam  6bHgaii,quia  n'6,fuit  tis  data,nift 
okaHtum ad  moiaiiayqu4i  funt  de diHamine  lcgis  natura ,  <juji  omnes 
ibligatjicutplenius  dfclaratur  in  EpifloUiTauU  \ad  J^o.i^  Cal.&  in 

.  piH- 


pluribus  alijs  locis  .Trimo  igtturpro  determinatione  huius  dubtj  ad  a- 

poflolos  in  Ie>ufalem  recurTitur,fecundohocdubiumfoluitur,:bi.SllV 

rcKetunt.  Circa  pnmumdicitur.  Ecquidam  conuerfi.  BefeSia 

Tharifeorum, 

a     Defcendcnces .  iiua  eR  in  altiorifttu  tjuam  ftt  ^ntiochia. 

5     Docebanc  fracrcs.  De  Gentilitate  conuerfos. 

4  Qil'^  nifi  .  Etper  confequens  fornctis.,  omnii  le^ali^r,  tjuia  cir- 
cwicifto  eil  qu^dam proteflatio  &  obligalio  vniuerfa  legis  feruaHd.i» 
ytdiciturCal.^. 

5  F.ida  au.fc.&c.^^M  ajfcrebant  contrarlum,nam  hocdicere  e- 
rat  euactta  re  euangeUum. 

6  Scacu.&c.  Etpatet  Utera, 

Surre- 


MORALITER. 


m  u  i;.  A  L  i    1    t,  K. 

£f  jitidm  dcfcendentes  de  lu4MMed>tiatfrntreSyqitia  nifl  cir- 


clrcundamini  fecudti  more  Moyf!  non  poteflis  fal.  &c.  Pcr  iftos  q.  ni 
misludaizanccs  circucifionem  5C  aliorumobfcruacia  vo- 

t  lcbant 


1147        Clof.ordi.^cNicoIaideLyra?       J148 


^    q^ioci.m  Icrofclymis  plloqyitur  Panlus.i.q^iarro  Clatidij 
A  Ccjaris  Ron-iiim  vciii(recrcditiir:'(inHilquchaccxp«>ntipnc 
piu  lufii  cpdcm  anpo  quo  dcHJnus  paj^vis  c(!  ^  itfiiricxiCi 
ad  fidcmvcniflcprob?itur, 

a  Cu>n qutem  ■pclfjint  lencfolyniafn  , ffjicftifura «b c^tUjia^i^ a^ 
a(>oJio!is,&  frnior.&c. 


Tom4.comT« 


.jc  H'cronymus 

Pijm^  quippc  c?- 
tlcfi^  cx  hid^ris  &f 
j»pQ(ioli8  congrcga-. 
tucft  j^infincUl- 
^jxi  qgi  Annthriflii 
j)  Chriflo  fufceptu- 
ri  funt,nonl^-tabun 
mr  inChnftG. 

^._,„,.      *  Aii&uii.^uan- 

^p^JIiifiia^ic.');  gcjio  n o  crcdcrcm , 
piliaurhoritasecclc 
li^  m?  fpmmouc- 

tmrlihT.it      4«  Idcm,  Tcp<^^^ 

«ini^ttecd^.  rnns  crgQCCcIcUam 

<*?''<*•         cx  or?Uominidcfl- 

gnatamjvndcc^pcu 

tvt  dKfMcerSt  ",&:  qupufqMC  per. 

<lc  ho^  ifi^o-.  ucntura  clfcc,  c?pcii 

Wi  r^fciliccc  abHictM- 

«  falcm.  &  peru?ntu-r 

ra  in  omncsi  genccs, 

Hiciamquifqtiedi-. 

?crit,  Hicrufale  non 

illam  vihbijcm  ciui- 

catcm  in?clligcdam 

fcd  figuratc  politam 

vclpir|talitcraccipi4 

tur  totaccclcfta^ccr 

na«nc^lis»^cxpar 

tc  \  tcrris,  pcrcgi  in.i 


6.-  p9n'tenri.-;,qu3:  pcccata,&  vulncraqui^us  fubicaacfl  im 

bccilluare  rarnis.f  ilubritcr  curat , 

b  J^MJa  op,  Hoc  crrorc  dc;cepti  Gal.ntbxcircnnc:finncm!^ 

gifqucoblcruincia^cum  grana  baptifn.i  injfccbant, 

C    CoNHcucmittjue apo,  |lab,  H«c  datur  cxempUim  fhcicndi 

cpnMcnius.''dd(Lcr» 

nCd  '  ca  (^ua?  /id.-i  fimt 

ncccflaria. 

d  f^irffratresvot,  ^c,  1 

*  Chrvfoft.  Vidc 
Pctrum  hadcp.us  fo 
p.iratuma  ncgotiojj^ 
Iiidaiza  ucm ,  Vcjsfci 
tjs,  inquT.  Adcranc 
forfan  cx  his  qyi  voc^- 
ucrant  illU'^adCor- 
ncliiim  olim  »  U  ;in. 
^uciticu;nilIo,  cSdpto 
ptcrca    .Klducit  ijlos 


t(^lijsadapono1os  &  preibyte^os  in  Icrufalem  Ajpcr  Iiac 

•  Virjni  cifjendum  eiTe-i  UeCcpTiVus  .        1  l>iii  Ibiucmnirt  tlccr.dcjeut .         b    li^  fiincipiun) 
itinciit.        c    A"t">fhi«  S"""  "^'*'' f"' f""8"'l»"""'- 

qu^Ilidne.IllicrgoddduwtiabcccleTia  perrMnfibant  Ph?- 
uiccni&Samariam.narranccstonucrradonemGcnuwmj^ 

a  piiariuis  cnp^^iudet  uei)tai,i. 

^  f^cjcbantgaudium magnumomnibusfratribns. Ctim autc 
Vcni(fcntIcrolblymatn  j  rurccptiruntabecclcfia  &abapo- 
(lolis  &  fcnioribus,  annunciantcs  qganta  Dcus  fecifictcum 

a  Coipqrc  ucl  inconciiicucia atiimi,  b    1(^u  ptmv  Plianfri,  inodo  inChriftum  cte^cbar-t.  i>rcrca      lCIUUCIt    'IJOS 

illis  .Surrexerunc  autem  qaidam  de  t  b^r^Ti  pharifa?oruncw  i    feflcs'.  A  dicbus  antj. 

,  ^ln  ChrKlu^.  _  b     Opo|.ri  vav,  cmaic.-s.    i       quism     VOhisclcglt 

p  quicreaiacrut,dicentcs:QuaopQrteccircuncidico^}pra:ci  i    jW.aiidciiinv 

-        ■      -    ■'"' '- -'------ blsjHordtinPalcf 


^Ciencilo  ciedencci.  a    Ad  u|dcndutii  utiiuiquc  paicis  fentcntiam  ^0(1  ce^uiv  aiiniipc'.a(:oi<rtn 

f  puc  quoqucferuarcicgem  Moyfi,Conucacrutqucapoftoli 

a  Vt(iurqi)efai(iiqa3ifli»iniejf  iudices. 

&fenioresIuda2£ctdeverboho(;:.Cuautma'gna  conquifuio 

a  Surgctcficqu^cecdificuti&fixouinibusquaCpciaccpi  Igjaitui.  ^ii  quo  Cuin^liM. 

ba^tizatus  ei^  4 

d  6cretfurge'ns  pctrusdixit:Virifratrcs,vosfcitis,quoniaab  ^ 
^  antiquisdiebusPcusinnobisdcgitperosmeii  audircGcn  j 

a  Vctatn  fidcm  coium.  b    Sineeim  te,>imanio,non  audeiem    „ 

j.  tcs  ycrbu  cuangclii  3s  crcdcrc.  Et  qui  nouitcOrda  Dcusjte^fti 

■  ^l,ii)guis  loqui. 

mpnium  perhibuir»clans  jllis  fpiritum  iandu  (icut  ^  nobis, 

•    Qui^eundein  ffintum  dcdii  2c  eadciQdoua 


b    Ciicuncifos . 


(     Inciiccncifos. 


9 
lO 

n 

(2 


1 

na,inquit,  vclpr^ffflW 
tihusvobis,  ; 

*  Chiyf  Vidc  vr 
dit  Dtum  pcr  il,,., 

ioqiii,o^nih;lcff.  h,a- 
maiuim. 

*  Iiifl-nus.  MrCori' 
fll:u  r.  quod  ifi  comu- 
ncconfcrt  omnilus, 
pcr  vMim  protcrcn* 
dumcft. 
e  Ter  .T    t/irtrn  .  Rib. 


d    ^on  c'icttncil)one.  e  rcilpiinum    ■-    vj^_,  nlrpnii<;  <»y  arw^ 

g  S^mhildifcrci^itintcr  riQsikillQ^^jfide^puriiicascordacoru  '^  n^y: — ^r..^. l.. 


poicft  diccrc  ctiam 

illi^d  Hgnrate  dictu.^uia  oporccbac  ChriflS  pati,  &  rcfurgc-^ 
4Hf IV.  rc  terfa  d.i.cCM quifquis dixcrit,  ncc  qr.omodo  (jhriftianus 
habcndns cft.Skicnt  cr^o illnd proprie  pofitu  cft,  it:i  ^  quod 
adiqnftu  ert,^'^  omo;u  gcntiiim  eccldia  jncipi.cntc  ab  Hic- 
ruf 4cm.^xpo(n;t,n.d<;yninus  h^c  de  fe  diAa  cfTt  in kge  ,  &C 
nrophetis,&:  Pfilmis » &  vciq;  ipfa  expo(icio  non  potuit  cfle 
ngqrata.ajioquin  nan  cflct  cxpuhtio  Qcindc  cuni  Hicrufa- 
le  ig,ufate  polic^,  &:  fpiritual  tcf  inccllcuta  vniuersa  ccclcfla 
^  fjg'U^\c?c,quom  ")do  vnnuerficcclcli^,  incipic  ab  vniucrfacc 
clc-iia.canciua  Hicri^falem.  ji  icipiac  a.b  Hieruf  .lejManifi.  ftum 
cfl  crgo  propric  pjflcum  de  ij^  ciuitace,  vndc  cc  coepilfc  pro. 
batur  ecclclvi>  cci.im  acquc  ec'^ii\  ipfo  manifeflaocc ,  tk  nul- 
l^m  infidiarnm  Ia"cbram.  callidicaci  heretic£c  rdinquencc , 

■*  l..attancius  Fn  mian.  Sola  Qatholica  ecclcfla  eft  incra-i 
ucritjVel  a  qno  i\  quis  cx;ieric,  a  fpc  Yit?,ac  falucis  ^ccrn§  alic 
uusi clt .  Scci  ca.mcn  quia (inguli ,  quiquc  c^tus  ha;rct-cQrum 
fcpaciirjmuinChriftianosA^fua  e(fe  catholicam  ecc.fefiam 
pi4Canc,fcicndum  cfl  illam  ?(Ic ,  vcrara ,  in  qua  cft  confclTio 


b    _. 

^l  ftol;<.:qua(;diC:it,  qui 
p  ■  1  n:;  us  pre< '  ic;i  ui  r,c  - 
C'bus5  rinmsabcisiii- 
?;\im  legiscxcuciam,njm  EimucbonuHusapoftoloajtn  prij 
dicauirdV d Philipp* diacon', &c. gracuico  impl.cus cft  do  -o. 
f  Et  ^ni nnuit  loida  Deni.  *  Cbtvf  Ad (pi-^Klls  tcitmoniil du 
cic  illos.Dans  jllis  fpiricum  fan^tu ,  func&:.  nobrt.  Vidc  quo- 
mod.ivbiq,  jequatgctes,&;nibildiiudicatincei  nosiS^iIlos. 
g  Fidepn.  *  Chi^f  A  fola  fidc,inquit.illa  oflcquuci  func £*: 
non  opcribus  vcl  ih<  ircuncifionc  &;:  non  operibus  vcJ  ciccu 
cifione.;£cenim  hgc  non  dicnnt  folum  pro  gcncibqs  lattom 
reddentcSjft-dcciam  illosalcgcabduccrccupicnccs .  Vc.O 
iamhocnondum  dicunc. 

Ecd  Non  ergo  circuncifione  carnis  illos  muUri  opus  cft. 
quorii  tanca  ficlcs  caida  punficac,vc  ctiaancc  bapcifma  lp;.i- 
cum  accipcrc  mc!  cacur.Sed  pcrgraua  Chrifli  crcdimus  iaJ.' 
uari  ficuc  ii.  i\h.Si  crgo  iUi.i.parrcs  porcarc  iugum  le^is  non 
Yalences,pcr  graciam  faluand^s  fc  crcdiderunc,cuncn?cgra 
tiaanciquosiuftos  viuercfccicoxfidc  &  idco'facramCiita 
ccficcmporibusdiuerfa  ,  ad  vnitaccm  tamen  eiufdem  fidw  ■ 
concordiccx  concurrebanc . 


NICOLAVS    PE    L  Y  R  A.        ^ 

1  Surre\ernf((.Hic  confcqucnter  ponitur  folutio  dubitationis  c^ 

.   clmici|turintrcspartcs,quii  primq  pro  vtra^;  partefit  allegati(> 

fcfiinilj  veritatis  dctermia;itio,ib<  £i pofiijHam  la.yettioyctit»- 

Tw5'Iu(l«orA  tis  t(c(?rrt»inarc  publicatio(,ibi  Tunc  pUcuit ,  Circa  pnmu  prinio 

4«^*,  aUcgaturptQpartcatKrm3ti«a,cudicirur,fMfrcJC.c«f.</e/;c,  Ideft 

(e(\i.  z  P/j!4W/*or«/y^,,F.rant,n.tqacapi<cl  Imljfostrcjfeflaf  Vna 

Sacluc9oru,q4in-g:iUi(U  •.feiurrtr^io.iie&fpirjtutn  &  ang-lu  . 

Altcr^Pharilseorii.qui  YtTUmqjconfitebanturiTertiavctoEirc 

n  >.  q  qi4i  confit?bantur  rcfurre^tionc.fpirirum  Sc  angclijm  ficut 

ph.iril^'  ffd  viuel*a'  rchgiollas  fcabctes  omiiia  in  cpmMni,vt  dic^t 

I<ifcpiiusantiquitatii,li.  |3.   J   Dicinfes qtiia. [Et  patct  licera  vfq; 

ibi,  4  .iW^ewPc,  Vbia»iegatUf'propartcalteracumdicitur, 

f^iri 


5  A^iri/rafm  voj.Qiniafjitmnfuit  noToriafn  6  li^onmm  .xi)  i 
idcft.fatii  propc  rcpqs  miffionis  fpiritus  faufti  in  dic  l^ctccoU/ 
in  (igno vi(ibili,vt habctur.r.ca.  7  Dcus tnHobruQ^^ii  dicat,ii< 
iut  a3  prxdicandum  CQrne|io&  abjiGentilibos  CMilcfibus  ci 
eo  propria  votuntatc,fed  cx  dtutn «  miriine,  \t  pitet  lupr.iO.c 
g  £.'  ^ut  nauif  cur.de.  Homo  cnim  vidct  ca  qux  paccptil  'eusau 
tem  jntuctqr  cpr.  i . Ilcj.  1  (5.b.  9  Teiiftmnmm  prhbut.  Quot 
(ram  iulhiicati,  licctelfentincircuncili.  10  Dait  tiliijpiri 
lutn  fanSuTn. Idc(l,ligno  (enlibiiijfciUcct  in  doao linguarum. 
|i  iituiluUifcrruit,.ig-i.CircandCos.  i^  £f  ii/j-.  IncirCBH 
cifos.  i|  f /</; .  lefu  Chrifti .  14  "Pitriftcdnfcordieornni. 
£c  nqn  fecundum  circuncifioncra  canjis  ^  obrcruationcm  leg^- 
hum,&  cx  hoc  condudit  prpppfitum  di. 

tjunc 


M    O    R.    A    L    I    T    E    R. 

f  lehantimp  »nirc,  quafi  neccff.uiam  fuperconucrfosdeGca, 
Cilitatc  ad  *l4cm  Cr\r|(\i  hgnificantur illi  qui  fqper  populi|m  ca- 
f  holicum  ft  ituta  mmis  gram.i  ponunt,&  fljc  Iibcrtatcm  Chridia- 
nsie|.gi<ini$ui  feruitutcmnimisonerofam  conucrtunt.dcqui- 
busd'Cit  Anguft  »d  inquifuione^  lanuarij :  IpQm  rcligionem 
nollramquimin  pauciilimij  &  in  manitclblli.Tiis  cclcbrationli 
picr^mcuns  Det  ii^.fericcurdu  voluit  cfTe  liberana^fcruilibus  prc- 

inuqc 


muntoni^ribuSjadeo  vttolcrabiliq»(itconditiQ  Iti(laporiini,(^u 
legalibus  facr^mcntis  •  &  non  human^s  przlumption  bus  fub'] 
PUntur .  £t  (iciit  3eatus  Pctrus  &  apc|!V>'<  appQfucruut  (:pnue 
niensremedium,  vtparetinfipqucncibus  huiusca.  ficfuminu 

fiontifcxcumfuo  collegio  re  r^eclium  acjlnbcrcdebct  nt>n  fo 
um  (tatutis  prjelatorii  infcriorum,  fecl  etia  q  m  fuis  ii  nimis  gra' 
liia  vidcwur .  Pro  cxtcris  huiUt  (amtuh  ftjtticit^xpqficitiii 
rcrahs. 


H9 


AdusApGft.        Cap.  XV.      1150 


j  a  QuldtcntatliDenm.  ^  Chryfoffomus  .  Qiiid cft  tcntari 
Di^um  >  cur  increduli  fftis,  inquic  Dco  ?  qui  cencitis  illum 
-iLi:ili  no  poiiic  fcruarc  fidenif^lcaque  infidclitatis  cft  Jegcm 

•■  iiiferre. 

4c    UuiinusM  irtyr.  Nos  ccrte  qui  huius  (  Chrifli  )  ope  ad 
Pcum  acceflTjmus  , 

a  QuUteftimomqm  pcrliibnit.  b 

Qu!  i'edi-  fpituum  incircuncifis 


iion  carnalcm  iltam 
circuncifioncm  af- 
furr.pfiirius ,  fcd  fpi- 
ricujlc  illam ,  quam 
Enoch&fimilesob- 
fcru.mcruc,  hanc  nos 
pcr  baptifma,  vtpote 
peccacores  nati  ,  a 
])l-o  mi  ferance  accc' 
pimus,cumlicccom- 
nibus  accipcrc. 

^  IdemNouatc 
vobis  nouslia  cla- 
mac  lercmias  ad  no- 
piikim,  &:  nolitein 
fpinas  fementem  ia- 
ccrc.  Circuncidimi» 
nidomino ,  fcd  cir- 


re  fifTir,acmorst''Quodnonpot:u!musnos?,'Parrcsn(ifiri  D 
portare,fedpcrgratiam  domini  nofiji  Icfu  Chrifficrcdi- 
nius  fcruari,que.idn  odum,&  illi ,  quanta  vii  tutc  plcna  siic 
vcrba  hccqu^far.c  PauJus  nuilnuin  cpiftolaad  Romanos 
dixit,ha?c  e£i  hic.  S  i  tnim  Abraha,inquit,  e\  openbus  ;ufii- 

ficacus  cft,babcf  glo- 


Quafi  teflirnonif  n<^n  cieitntti .         c    Non  not, 
d     Grauitsicm  ciicunrifii.nis,  &  Icgis. 
d 


-um  1 

^    Nuncergo  quid  tenratisDeum.imponcreiugumrupcrcer- 

a.   Robur  tideicredennum.Qujanonpotuimus  per  lcgcmomnij  miplere,  vel  omnia 

qus  eiant  m  icge  obferuare  . 

b  uice'sciircipulorij,quod  nequenos,nequcpatrcsnoftripor- 

a     Gratuitum  in  donum  D('i  tine  opcribus  legis.  2> 

tarc  potuimus  ?  Scd  pcr  gra'tiam  domini  noftri  Icfu Chrifti 

Cjentilcs  orcdunt . 

c  crcdimus.raluari,quem.admodum,&iIIi.Tacuitautem  om- 
nis  multitudo,j&  audiebant  Barnaba ,  &  Paulum  narrantes 

a    Qu^ia  przputium,uiitute$  non  impedit. 

quanrADeusfecilTjtrigna,  &prodigiain  Gentibiispcrcos. 
d  litpoftquauitacuerunt,refponditlacobus,dicc.ns.  Virifra-  7 
iresauditeme.  Simonnarrauit, quemadmodumprimum  ^ 

Q^i^a  infirma;.  b     Vt  uocetur  popiilusDci  " 


riationfm  ,  H^dnon 
api;dDcum.  Vidcs 
quod  niiiois  ba;cdo- 
cct.qua  quod  gentes 
dcfindic?  Acfiquide 
abfq;  occafionc  h.cc 
dixiilir  forfan  mini- 
mc  obferu.itus  fuif- 
fec.lnino  autcm  fiitn 
p:u  hinc  deinde  m- 
trcpidc  loquitur.  Ec 
vide  vbiquc  ,  quod 
oninia,  qua'!n;:uici 
noueruiu  ,  illispro- 
fiiit.  Namiiilliiion 
nouuicnt  ,  ha.'c  nc- 


Deus  vifitauit  fumerccxGcntibuspopulum  no''minifuo,&  '°  quaquam  dida  fuif- 


a    Simo:ii. 


b     Ajentia  de  falute  Genfum  . 


cuocidimini  cordis 
vct^ri  prxputio  ,  ca- 
ucrcigitur  nc  infpi- 
ncra.&aioa  inculta 

iaci.at!s  femcn  vndc nullus  vobis fru^tus  proiieniac,  nofcitc 
Chr  (tun->,^cccenouilepul^  hcrrimu,  &pingucin  vcOns 
Cctd:bus.Eccccnim  dics  veniiit  diCit  Duminus,&  vift-ibo 
omnescircQcifos  in  Asgypto.Iud.Ta.IdiimaEa,tcrraq;  Moa 
bitarum.quoniam  gcntcs  omncs  incircucif^  sCt,  &  u.u  do 
mns Ifracl,'ncircunc;fum  cor  habrt.  Vidctis  no  hanc  cittu 
cifionem,qu<r  in  iignum  d,r.i  clt ,  Dcii  requif-rc  :nam  ncc 
Acgypcij-. prodcft^,  nec M  >abis:c, ncc Idumcs  ,  (ed  fit vel 
S>;ythaq.s,aii;  Pciia.mohibcatnotitil Dci,c$<:'ChrJ  cius,ncc 
1'  illiidaiiernri  violcr,  circu^rifuscflcircurilionc  opcma  vti 
liflimaqi  i".  vt  !mici..s  Dci  do.ns  fruitur  ,  vicifiim  il!i  offcrcs. 
'•'.<  Bcda.  conhatmult-plicirer  mtcll;gendum  quoddiclum 
cfl.Non  tentabisdominom  Deum  tuum  .  Illecigotctatg; 
alitcrquam  ipfcptdfclpit  faccr.-  laborat .  Q.ui  pra:(  cpta  cus 
fincgratia  fepofrcfcri(are  confidii .  Sed  Pcirus  grauc  lUgii 
lcgisaccruiccdifcipuiorum  tollerc  quxnt,  vi  imponat  uia 
ueiugumlibcrtaps. 

b    l^q^c  nos  n-:.  Rabanus. Vcl.non  potuimus  pr^  in  tolera- 
bili  grauitate.fcd  pcrgtati.im  Dci ,  &  non  percircuncifio- 
nem  nr >s  circunciti  cciam  crcdim.us  filuari. 
f  -K    CHRYSOSTOMVSPoftcaoltcndiceciamillisnon 
fiuffc  vtilcm,&:  cocum  in  legc^non  iUos  rcij  cit,&:  accufatio- 

ncm 


c    In  prophetis. 


nr,  nequectiamca 

huic  concordant  uc^^rba  prophetarum  ficuticriptum  cft,  '^  quxpofTca.Hmcdi- 

*      *  *  IJ  l^untquodil  i^entcs 

adduccre  volintfcnt. 


NICOLAVS DE LYRA. 

I  Nunc  ergo  quid.&c.A^t  enim  dicitur  inglo.  ille  Deit  tentdt.,<}Hi 
tliterifuarn  ipfe  prdcepit  facere  laborat .  Sicfaiiebat  illi  qui  dinbant 
Irgem  Et^aigdicam  fir,e  (bfcruativnc  legaliunon  fnfficcre  ad  falute, 
i  Quod  ncquc  nos,  &c.  Hic dic.tur  de  iudicialibusprxceptis ,  ^ 
c£rmonialibiis  propter  iudicialiu  feucritattm  &  cxremonialiumul» 
titudinem.Moralia  vcro  prxcepta  qu  £  funt  de  ditfamine  Itgis  natura- 
\i5.,obferuabilia  fnntt&remanent  in  Legenoua,  Sciendum  tamlquoi 
iudicialia^^  csrtmonialia  non  fuerunt  fimpliiiter  irobftrucibilia.  Vn 
de  dicit  Hieron.in  expcfttione  fdci  catl:olic£:jlnathemafit  qui  dicit 
Deum  aliquid  impo(libile  pracepiffe.Scd  dicuntur  inobferuabilia^quia 
dt  difficili  obleruabiha  ,  jficut  dicitur  aliquid  intranfibitey  quod  eit  de 
diffictli  tranftbile.^.rretaphyftc* . 

3  Scd  pcr  gratiam,&:c.  Etnon  per  opera  hgis . 

4  Quemadmodii  f>i  '\\\\.Sctlicet,patrcs  -peieiis  Teflamcnti .  Vnde 
dcAbraham  dtcnur  Gtn.  l  ^.b.antequa  rffetcircucifus,credid!t  .Ahra 
ham  Dto,&  rtpmatii  eft  ci  ad  iujiitia.  Ex  quc  patet,  quod  nonfuerat 
iuHificatus  ex  circunciftcne,fed  ex  fide  circunctfionern  pracedenteje- 
cundum  quod  deducii  ^pofiolus.l(p.4. 

5  Tacuit  autcm,  &c.  ConfcntiensTrtro. 

6  Et audicbant,&:C. A-^i  ponitur  aliud  aiiumentttn),  propartr  ij!a 
"iiifi  Deus  couerfioncm  Centium  itictrcincifatum  apprcb^-^fj-t  ,fig>ta 
&prodij>ia  in  eis  pn  apoiiolos  ncnfecifftt . 

7  Etpoi^quam.  Uic  confequenier poniiurrcritatis  dcterminatiOy 
cum  dicitur . 

8  Refpodit  Iacobus.£r4f  enim  cpifcopus  lcrofolymitanus,  &ideo 

lictt 


14 

non  camen  dcipicc- 
rc  dcbucrint. 

*  Cyt illus,Hierofo.Spiritus  fanftus in  vnitate  Parris  5c  filij 
nouum  tcfiamcntum  in  ccclefia  Catholica  coi)fiituens,li- 
berauit  nosa  graui  iugo  lcgis,dc  communibus,i!i<:;mmun- 
discibusdicOjf  ;bbatiique,&'  nijuiiunijs,  atquecircuncifio- 
nc,de  afperlionibus,  &  facnficijs ,  qua:  ad  tempiis  quidom 
data ,  vmbram  habcbac  fiirurorum  bonoru.  Aduenienre  au 
tcm  vcritatc,cohibitn  funt  mctito .  N m»  4>ptcr  ea,qu^  fuic , 
Antircbiqqu^fiionc,  g.diccbat  nccefllariumcflccircficid!, 
6c  icge  Moyli  icruarc,  Paulo  ^  Barnaba  ntiflb  Hierofoli. 
n  a,Apofioli  quihiccranc  Hiero(olimis,(ubuslc-galibus& 
typicis  rcbus  pcr  fcripta  cpifcolam  vniuersu  orbe  liberaruc. 
c  Tacuit  autem  omms  mid.  Notandus  ordoloquendi  vcl  lo- 
qucntium,quia  lingulis  loqucntibns  tarenc  primum  Pcci  o. 
d  Etpofiqi<am  &c.  Chryfo.Kiceracepifcopus  ccilcfi^*  Hic 
rofoIimitarx.Ec  impletur  nunc  quodinduoru  vcl  Ciiu.n  re 
ftiumconfifcat  cmnc  vcrbum.  VideauLcm,&:huius  fapicn 
tism  ,  cxprcphctisnouisvctcr,bufqucconfummancisfcr- 
monc  N(jn  enim  potcrat  oftcndcrc  aliquid  ficut  I*etrus,vel 
Paulus.  Et  bcneconiniuiu  tft.vt  pcr  illos  h^c  i::6\u  iir,t,Qui 
no  habicaturi  in  Hicrofolymis,:hic  aui  doceac ,  nc  t iict  rcus 
ncvc  Icntentiaeius  cofuccf.Et  quid  inqun^Firi  f  anes  amhte  F 

^    Wf, 


CatccLif. 


Ucet  Tetrus  fffetprincipalis  infrr  apcf1clus,tame  dttulit  ci  infua  dif 
(tfiyVt  dettrmaiationcm  dubi)p>  ift) rtt  dicens , 
J  Viri irzixci.Fide,licet  non  carne  . 

I  o  Audice  me.  Idejlyin  quxfiknis  determinatione , 

I I  Simon  nar.  Etpaiet  ex  dtQis  liiera , 
1 1  t  C  huic.  Scilicet ,  diRo  tius . 

13  Concor.ver.pro.De  Gentiumvocationeloquetium.Inducitttt- 
men  infpeciali  vnum  auBoritatem  adpropofitum,  ctmi  dicitur. 

14  Sicut  fcripcum  e^.^mos .^.qux  ficut ibidtm di£iii fuit,intelli- 
piur  adlitiramde  re^d'ficatione  eccltfiaper  vnienem  ludxorum ,  &• 
Gentium  in  vnafide  Clnisii.Etad  intelleSlun  huius  au£loritatis,qti* 
allegatur  hicfci  undum  translationcm.yo.  aliqua  bituiter  repcicnda 
funt,qux  d  £lafuerunt  .Jrnos.p.c.Trin^um  quod  Chrifiusnominatnr 
Dauidtnfcrifturavitcti^Ofca.i.  Pcfi  h^-crevicitcntr.r  fiiijlf- 
racl,&:quzrcncdominum  Deunifuum,&:  Dau!(^rcgcfuu. 

ybitranslatioChaldaica  (ifud  HebrXQS  aucioiticos  fuhabait;  .]:<.  f\ 

hcc  rcucrcenCfiJij  Ifr.i.cl,&:  qua?rcnccukum  Dci,&:  obcditc 
Mcflja;  filij  Dauid  regi  fuo.  Etfimiliter  /fre.  3o.6.Scruient  do 
mino  Dco  fuo,&;  D.iuid  rcgi  kxo.Fbi  trasUtin  Chaldaicafic  ha 
Aer,Colentcoram  dominofuo,&  obcdicntMcffia;  filio  Da 
lud.Secundum  eft,tjUod  vna  tii  cccltfia  qux  incepti  apnmo  .y/hd  iu- 
fio,vfq;  ad  vltimum  eleffum  qui infinc  nimidi  cfl  na  'cititrns,  vt  dicit 
bearuf  Greg.homil.y.Tertium  tfl  cjucd  ifia  ecciefta  vocattir  tabcrna' 
culim  Dei,fiuc  Chrifii,Ifa.^.b.Et  tabci  nacirfi.m  in  vmbra  dici, 
6cc.Et./ipoca.2i'a.  Ecce  ta,bcrn:iculum  dei  cum hominibus. 
Histr^miffis  exponatur  Litera  cum  diciiut  inpcrfona  Dei . 

Poft 


up        Glof.ordl-SiNicoIaideLyra, 


ii 


P 


t  A»». 


>    Qaia  irarai  &  wnw»  enm.        b    ^'''"icr.poft  iranri^nigMtionrtn,.        e    Reftaarabo. 
In  piophetii.        <i    lcrii&lera  ciuiiateiti  Djuid.        EcclcUJni  qua  cll  in  inanu  foit.i.sui 
■■  ■  cccidit  inyilleGentiliHtit 


fan^uis naa cft pffuhis  ^  qqodGpiflolaapoftolouim  fciuan-  ] 
cliim  dccrcuic. 

Etfiif.&fan.iicdxldcO.^i  fondcndofanguinom^yel  mandtjr 
pando  ciim  fanguincHxc  quidcm  vcnicncibus  clc  Gcutili, 
lacc  pro  rudimcncis  fidc',&^  inucccrata  Gcntilitacis  cofnctui 

d;nc  concclI.i  funt. 
fedne  pucarcnturc^ 
c!cm ,  &  pcrfcibori- 
bus  fufficcrc 


i«fji,9<l'c  Ulis. 


ff  fne,slmon  »i«rr<i«.'r.Qi»idam hunccflc dicunt  iUum a Lv^ci di 
A  ^um,  aliiautcmaliiimciufdcnominis,  fiucaiiicm  hicfnic 
alius  cft,non  opus  cft  fcrmpnc  cxquificioi:c,fcd  folum  quod 
fufccptu  ncccflina.qua:  narrauit.^ir^inqiiiCi/»"""  ''■  NJ^gn^ 
arcjuitax  viri,&:  pcrfcdioriftacocio,  vbi  tciliccc&:  finc  impo 
nit  opccibus. 

a      j(rHerear,  ^.  YCfdi, 

A<^YSTICt .  rcucr-  ft  piophet 

^'^^^^^  »t.ollh,crcucrtir,S:rc*dificg.|be^aiui«mDauidqn   C|S.;.;^ 

dccidit^&dirutaciiisrcsdiftcabo^&crigam  illud  ,  vtrccjuV  ^ 

a    rriterirrael,id;ctl,prtterlui.'j:oiChililoc^cdcnte».        b    Qui  bcncfcHt  Uiatli  fc  _ 

conKccmi.     '  '  ^^"'•^-  ^ 

rantcasteri  homiBumdominum  ,  &omncs  Gepfcsluper  ^ 

a     A  lntcrdotibusinb.iptiIino.  b     Complcnjquj;  prophctaiji  cr.int.  7 

quas  inuocatum  efl:nomemeum,dicitdominusfaciesh?c. 

3    rrjrcuiit  ab  iicino  quod  ftOuriis  ciat  i"  Gcnilbiis. 

Notuma  fcculo  ^ftdominoopusflium.Proptcrquod  cgo 

a     Cttncord.«ni  Petto.         b     Qiioddo.Tiinusaiiiucat  hoin"  non  ukjuictcr" 

tiuMico  non  inaufctarieosquicx  Gentibps  conuertuntur 

a*  luiiico.         b    Hicrtcoiiim  ciictpciljp.  Cuhibus, 

ad  Deum,rcd  fcrf bcre  ad  cos,ut  abillincant  fc a  contamina 

a     Vt  calli  (int.         b     Ncinhnniorcsrc  Cutfoccr.t. 


di  viasfuas.  cui  fcn- 
fiii  firmando  I;ko- 
bus  tcftimonium  in- 
tulit.  Hocapcrcccc- 
ftimonium  concor- 
dat  vcrbis  Simopis. 
b  TabernacuUui  Da. 
^CHRYSOSTO. 
Quid  igicur :  fuicica- 

'"  tacft  Hicvufalcm, 
an  non  raagis  diruca 
cft?  Scdnondc  hac 
abillodicbfunc  b<jc 
]p,cquani  dicic  fufci- 
tacioncm  ?  Eam,qu^ 

R  cftpoil Babyloue.  Si 
quis  diligcntcr  con- 
iidcr.iric,  niic  rcgnu 
panidis  ftare  inuc- 
iiict  icgnatcilloqui 
pxco  prog'>arus  .Vc 
autcmd;xiflcc:Ecr(? 


8 


c 

t 


C.irnihus,nc  comcdsnt, 

tionibusrimul.'iccorum,&  fornicacione5&ruftocatis,&  fan- 

a    Nc  bibant.        b    Weo  iiidicc  fci iberc,quia  fcripiura  Moyfi  qua  mandatur  ci^cuncifio. 
pci  cmnii  fabbata  lcgitur.fic  cti.iin  fcrciida  cft  lcnicntia  fttipture  iie  fit  dubia. 

Mdylcs  enima  temporibus  antiquishabetin  fin- 


guiue 


1 


gulis  ciuitatibps  quieum  pra:dicentinfynagogis  ,  vbiper 

a     Ctiniii-C!  daic  lcgans.cc  lidciibus  idoncis  trifbii». 

omue  fabbatum  legitur.TMicplycuit^poftolis,  &fcniori- 


I 


'    a'dificabo,  addiccau 
.  {ain  iilius  quare  dicat.Ff  retjuirant  ejui  rertquifunt  hor  ines  Bmi 
hnu,.  Si  igicur  proprcrhoc,credacft  ciuitaspioptc;-  liliun,^, 
pt  ip(is,mani{caH  quod  ^■dificarc  cuMt;:tc  fuit  «Actiu  vocatio, 
Rabanus.  Vmbra lcgis ,  qua:  tradinonibos  Phanfxoi iin^ 
Corrupca,domino  rcu'clantc  ,  idci{ ,  Doniino  in  carnc  appa- 
rcnte  pcr  gvatiam  cfi:  ereda,vc  ncn  tancum  Iudci,fcd  ctiam 
Gences  nomcn  cius  rcquiranc. 
>«ume#d   Q    Super  ^uasin.Rnb.Secui-Kiom  illud.  Inuocabanciaccrdo- 
^.>8-b-'  tcs  fuper  Ifracl .  Ec  inuocabitis  nomen  meum  fupcr  fiho5 
j^fraclEc alibi.Moyfcs,&:  Aron  faccrdotibus eius.iSdc. 
d     Inuocatum  eft.  Pro  fucuro  more  prophccico. 
C     "Hotum  afe.&c.  *  Chryfoft.Po(*ca  ponicur  qua  dignus  fi- 
de  {crmo.cia  nihil  nouu.Tcd  ab  antiqno  hcc  pfigurata  fuctQc 
f    Q»oi  tgoiudlco.  Rab.Rcac  iudicanduir. crar,  quod  triuni 
tcftimoniofirmatur,  duorum  apoiio)<;:iim,5i:  prophctaru. 
4J  Chrifoft.Quid  cft  iudico  cgo  ,  idclt,cum  poicfiacedico. 
^ircfcribcndumillis,&bcneUixithisqui  exgcncibuscon- 
uertuntur ,  manifeftam  fipcrnam  Dei  crga  liio.'.  cuiam  ,  &: 
obcdicnciam,ac  crcdulicacem  illorum  in  vocationc. 
g    £r/Kjfofar/j,Beda.Sufibcacum eft  roorcicinum,de  quo  Et 
zcchiel  dicit:0«»ff  motticinum,  6^  captum  a befiin  de anHfus  &  pe 
cenbus  facerdotcs  non  comcdant .  Hoc  pracceptum  conucnic  lcr- 
uare  illis,a  yiivti  fuuc  olco  fpiricuaii,ne  cotnedanc  illud  cuius 

fanguis 


!?.«!»•  4-^- 


iCSj&C. 

h     Etfanguine.  RA- 
BANyS.Efnifione 
humani  fangu!nisi&: 
quajnofivultfibifie 
ri  ,  akeri  nc  faciat. 
Hoc  cft  pr^ccptu  di« 
9    lcdionis      proximi 
I  o  quod  cft  infcrius. Al^ 
\i  tcrum  cft  iuperiusj 
Omnia  quxcnnqite  r>id- 
la  tis  vtfaciant  vobL  ' 
1}  mines,  ita  ,«?•>, 
/icire.Pcr  vnum  hm- 

14  liciacompcfcicui 

15  aliud  bcnignicas 
pagatur.  Qjiaii 

16  adhucrudibus  f* 

17  rius  non  iaiponi 
fedvtcaftilznco 
flincanc ,  &:c.L.,v- 

IS  quicur. 

i  Moyfesenim  ,  Cc 
B-"da .  Id  cft  ,  Etfi  prxccprorum  acerbitate  non  grauencura 
riobis  proccdente  camcn  ccmporc  dum  frequccius  ad  kctio 
nem  lcgis,&:prophcc3rumconucnerint,paulatin.i  vite  mlt: 
tuta,6<:  fcvuanda;inuicem  dilcflionis  lurafufcipicnc  .  Primi 
tiuam  enim  ccclcfian^.  adhuc iuda:zantcm  ba:c  jabata  ccic 
braftcconftat. 
^  Clcmcns  Romapus.  Cum  homincs  naturq  legetn  labc 
fa£tarcnr,&crearuram  aliqu.idofortuitam  duccrcncaliqui 
do  pkifquam  oportcrcc  in  honorc  habercnc,  &  ca  fibi  Pct 
spquaicnt.non  perfnififti  illos  errofe,fcd  excitaco  fancto  ier 
uo  cuoMofe,  pcr  eum  infubfidium  nacuralis,fcripram  leg 
dcdiftj,  6c  crcaturam  oftcndiftituumopuseife,  Pcorutn 
quc  mulcicudincm  cxtcrminafli. 
K  ybipcr  omnefahbatum  legi.  ^  Clcmens  Romanus .  Opjer 
turfcrui  quinquedicSjinSabbacOjCtDominicadicquic^.; 
in  ecclttfia  proprcr  docuinam  pictacis.Sabbacum  cnim  ciiv 
nius  crcationis  habcre  rationem  ,  Donuuum  rcfurrcc:,; 
ni$. 

1  r««cp/4,<t,Rabanu8.Diccntc  Petro,narranribus  Bariub 
&:  Paulo,  iudicantc  Iacot>olerofolymorumcpifcopo,^mc 
rito  placuic  fententia. 

m  Tlacuit  TOir..^/?.Rabanus,Mifi[i  a  Chrifto  Icgati  fuos  po , 
funcmitcerelegatos,  j 

^  apojioU  \ 


NICOl.AVS    DE    L  YR  A. 

I  ?oft  h.xc.  Idefl ,  pofi  curfum  veteris  Te.  z  Rcucrtar.  ^d 
genushumMitmnaturamhumanam  eifinmendo.  3  Etrea:di.ta 
IdeUyCCcleft^  Dei  fiuc  Cbrifli perprxdicatioac  Chrifii ,  &  apoi\olo\  H . 

4  Oiiod  deci.^Pcr  multapeccata^0-  maxitr.epev idoloUtriam. 

5  Et  dirucacius  reqd;jQ«i4 Gcmileserant diuifiper idoloUtria,m, 
multttlice,aliqinbus  Ioue,&  alijs  Di^nu  colcniibus,&  fic  de  aliis  diis 
Cetiu.  Umiliter, &  Judai  erarit  diruti, &  diuifi  pcr  varios  crrores.Va 
Hliaui  ucgabjnt  nfurreSioncm,Jpiritum,&  angeUm^vt  diSlU  eflfupr. 
&'aUqni  irritafaciebant  mandata  Dei  propter  traditionesfuas.,  quod 
efl  valde  erroncum  ^  quAommafunt  amotaper  frAdicationcm^  Chri- 
fli,&  apoJiolorum. 

6  Et  crigam  il.  "Per  tnagna  &multamirt{cuU  ad  exaltationem 
fidei  cdthulictefa^a . 

j    Vcrequirantc^.ho,  Ideflfientiles, 

3     Dominum.  Q^odpatct  pcr  orbcm  impletum. 

a     Notum  a  fe,eft  domino.  Idefl,ab  at^rno  cflfibi  notum, 

10  Opusfuum  .;  Quodldifpofmt  operariiatctnporedf  vocaiione 

Centinm. 

j I  Propccr quodcgo iu.non, Ideflydicendo  quod oponeat eos (ir 

cu'icidi^&  legalia  obferuare. 

H  §c4  i<iH,&iQ.VtQ^ter>nUat^ntfocietatiscortim\  &  ludxorm^ 


j  J  Vt  abfti.fe  a  con,Idefl,a  comeflione  de  idololhitis.,  qiiiaper  h 
dc facdi poffent  lndMfufpicari^quod  Gentiies  vellcnt  ad  idalolairia 
rcueniji  comcderent  de  illis. 

14  Et  fornicationc.  iliiam  Genti(cs  communiter  crcdebant  c^ 
liciiam,propier  quod  neciffariumfnit  cam  prohibere. 

1 5  Ec iuf  &  fan.  Hunc  enim  cibum conuerfide lud^ifmo tfb hon 
bant^&  idco  licct  cfjet  cibus  licitus^tamcn  proptcr  amicahiletnfocic 
tern  fcriptum  fuit  GentilibuSyVt  abflinerent  a  talibusftcnt  f  equm 
contingit  quod  aliquis  abfiinet  a  cibo  qwm  fcit  abominabilemfoi 
fuo.Tiocedente  autem  tempore  cejfante  caufa  (efjauit  ef]ttlHs,ntan  ' 
flata  euatigelicx  do£irinx  veritate,quod  Saluator  dixi:  Matth.  1 5 
Qujod  nihil  quod  per  os  intrac,coinciu!n.ic  hominem.ft  q^ 
nihil  rfl  reiicicndum,Qu^ad  cumgratiarum^ailione  recipitur,vt  dicii 
i.Tim.4. 

1 6  Moy.  IdeB^fcriptura  Moyfi  hahet . 

}j  A  tcm.an.  Illo  cnim  tcmpore  euangeito  nondum pMicato po 

rantludxi  cbferuare  Itgalia ,  ficut  frequcnter  dicium  cji  fupra  tn 

flolisTauli. 

1 8   Tunc d.Hic  confequetcrponitur  veritatis  determinatxpuhli 

qo  cum  diciiur, Tunc  pla.apofl .  Iflafic expllcantur  ad  ufletidinc 

utiod  hfi(  detcipanaiio  trat^b  cmtiLus  affnhtfiflifif^ d'fjt' 

«liscr 


i]j>         Adus  Apoftol.   Cap.  XV. 


iir 


)4 


idconiilluai  vcixum 
pomcur,vtomn'a  (i- 
nnilbona  cisvdlcin 
rcllis<intur. 
d  Eiiertc^tes  am.uas. 
I3cda .  In  Graxo :  E- 
uerccntcs  animasve- 
ftrasdiccntcs,  circua 
cidi  oporcct  &L  ol->fer 
u::re  lcgcm ,  quibus 
non  mandauimus. 
e  yifumeft./  lilcdy 
placuic. 


ncm  ffo£lrina  de  mcndacfo  pr,Tiudicand,im,TJerapiacco-  D 
cra  v(  riracem  ecckriarum,&  Apo(tolorri,5t  Chri{|i  6l  Da., 
*  Hiei\)nvm!is .   Hocctiam  niinc  inrclligendum  ,  quod 
prouocccur  Apcfloloru  choiu5  &  primi  Chnfti  ecclcna de  ^*'"';'     ,. . 
Iuda:orum populocongicgata , vt uKelhgatcrcacoreni, &  yamc.iiv^jj'" 

faAorem  fuum  ,  qui 


a  ^poVioll  &  fe.  APofloIorum  commiinis  ticulus  pr.xponi 
cur  nealiquadiffcnfionis  rclinquaturuccnfio. 
[)  Frutr.bns  ex  Gcnti.  Raban.  Pnmum  flili  bcncficium  ef?', 
(uapof^oliGentiresvocanc  fracres ,  id  cfl  ,  vnius  Dci  filios. 
c  salutem.  Eclvpfis  cfl.Vcl  latitudiiie  charitatis  omnever 
buman'?,ufluisc(f,  <3c 

a    Prsterapoftolos&f-niores.'" 

buscifmomniecclefiacligere  virosext eis,&mittere An-  « 
tiochiam  cum  Paulo  &  Barnaba  ludam,  qui  cognominaba- 

a    Qninon  eiani  de  .•'iioilolis. 

tur  Barfabas,  &  Sylam  viros  primos  in  fra'tnbus ,  lcribcntes  * 

c     Bainaba;  t/.  Pauli.  Ex  ludzis,  , 

per  ma'nus  eorum :  *  Apoftoli  &  (cniores  fratres  his  qui  funt 
AntiochiaE&  Syria?  &Cihci5ef;atribuscxGenribus  ("akuc. 


com- 


Quoniam  au 


Noarert 

a  nobis. 


Djquibusfupra.Et  quldam  defcendentes  de  ludxadoccbant. 

bi    Qm  ctiam  A  noftia  dilccf!i;i uiit  icnicntia. 

jdiuimus quia  qu^idam  cx nobis ^xcuntes turba-  l 

oTinfu.    Vanis.  b    Aveiititeeuingelij.        c    Ideodic>i!m  ell ,  cxcuntes 


Dicentes  qux  non  audiu  mus. 


anim«E  &:   corporis 
cinsficconditor.Ncc  'f 
timeac    perfequuco- 
res ,  quia  redcmptus 
fic  Chrifii  f.mguine, 
qui  vocaucric  eiino- 
mincfuoj&ob  fin-.i- 
liaritaccm  fpccialicer 
appellccpopuiri  fuii, 
fcd  piJEdiccc  incun-  ♦ 
6>anter,  &  nuUn  pcn- 
culareformidcf. 
*  Bernardus .  Ma- 


CeCc 


spirituifanSo .  Qin  d  ucrunt  vos  vc^rbis'' eu^rteutcs  animas  veltras:  "qufbus  non  6  gnacccleficchantas. 


arbicer  fuxpoceftacis 
vbivulcfpirat&quae 
vultloquitur. 

Spir:tU!fa>ii?n.  Raba 

nus.  Ec  nobishuma- 

no  quidcm  fcnfu,  fcd 

fano. 

g    £t«o.  Nonfolum 

vohincate  nofira  fed 


b    Vt  maior  fit  auftoiitas. 


Nec  coacli  furaus  hec  fctibere  ,  fed  dccieuiraus  ex  voluntate. 

mandauimus:  placuit  no'bis  collcdi''^  t  in  vnii  cligere  viros, 
&  mittercadvoscum  chariflTimis  noftris  Barnaba  &  Paulo, 

a    Commendanturi  vt  ct-datuieis.  b    la  omnein  teBUtionem.  e    Vitas. 

d 


Serm.  7».  ru- 
l>cr  Ontic. 

cir«unci4i    3c 


quajneajroiiLxqnidc 
Synagoga:  luas  deli 
ciasinuidct.  QjJidbc  rcruare  uge. 

nignius  quam  VCquc  tvnuimmter, 

dilig;ic  anima  fua  ip- 
ho'minibus  qui  trifdiderant  animas  fuas  pro  nomine  diii  l  ^^^    communicare 


Pio  nominis  fiii  ani  unciatione. 


quia  placuit  nobis  mifimus.         Cam  Biinaba  &  Paulo.  pacata  fic    inimiCie? 

noftriIefuChrifti.MirimuscrgoIudam&Sylam,qLii&ipfi  9  N-c  mirum  camcn  e 

a    Q^jinepiiiola  continentur.  Q;ii  Bainabas  £c  Paulus,  qUia   lalUS   CX  [UUXIS 

inftinau  eiufdemfpi  «j.  yobis  verbis  referent  ea'dem.  Vifumeft  cnim  fpirituifan-  ^°  ^^^-  ^   .„    ^, 

ntUS.  *  .  a    Quibusnihilvifumeiiiinefpiiitu.  „         -H  CjrrilluS  AlCXan  . 

4c  Gregorius .  Ec-  g  £^q ^ ndhis nihil  vltra imponere vobis oneris quam  hxc ne  "  ''"""^- chrifius pr^-  ^'"•^»'» ^^*y 

rlcfia  eft  OCUIUS    C^-     "  ,    Sobnetatem&tcmperantiamdocetta:.tinftiiutio.  13   CCpiC  ApoftollS,VC  ba 

:o,quiaperverbum     i  ccffaria  ,  Vt  abftinca^tis  VOS  ^^  immolaris  fimLilarhrnrnm.  "*  pcizarentomnesgcn 

liiccc,  ipfa  pes  clau- 

do:quia  pcradmto- 

rium  contincc .  Caj' 

cosenimprxdicando  illuminat,cIaudos  vcro opitulando 


tes,in  nomcn  patris 


fuftenint,csECUS  quippe  cfl,  qui  adhuc  quo  pcrgat  no  videt. 
Claudiis  autcm  efr,qui  non  potcfi  irc  quo  videt  Santla  ita- 
queccclcfiaexcrcmis  tribiilationibns  deprehenfa.antiquo- 
rumreniinifciturtcmporum,quando&:doctndoilluniina 
rcconfueuerar,  &:  ridiuuartdo  formare. 

*  TcrtiiUianus.  Omnegenusad  originem  fu irn cenfea- 
rur,  neccfTe  eft .  Icaque  toc  ac  tantse  ccclcfi^ ,  vna  cft  illa  ab 
Apoflolis  prima,ex  qua  omncs  Sic  t^mnes  prim5,&  omncs 
ApofioIica:,dum  omnes.vnam  probant  vnitaCQm.Coicacio 
pacis,  &:  appcUacio  fracernicacis,  &  coccficratio  hofpitalita- 
tis, qug  lura  non  alia  ro  regit,  quam  ciufdcm  facrameti  vna 
traditio.  Hancigiturdirigimuspraefcriptione.  Si  Dominus 
IcfusChnftus  Apoflolosmifitadprxdicandri,aliosn6e(re 
recipiedos  pr^dicatores,  quam  quos  Chrifius  inQituit,  quia 
necalius  patrcm  nouit  nifi  filius,  &  cui  filius  rcuelauic,  ncc 
alijs  vf  reuelafle  filius  quam  Apoftolisquos  mificad  pra:di- 
candii,  vciqucquod  illis  reuclauic.  Qijid  auccm  prxdicauc- 
rint,i.quid,illis  Chriftus  reuelaueric,  &:  hic  prxtcribam  non 
alitcr  probari  debcre,nifi  per  eafde  ccclcfias,  quas  ipfl  Apo 
fidli  condidcrut,1pfic!sprxdicando,tam  viua  (  quod  aiuc^ 
voccs,quam  per  cpiftolas  poftca.  Si  hxc  ita  funt,c6ftat  prd 
indeomnemdodiinam.qu^curhiillisecclcfijsApoftolicis 
matncibus  &:  ongmalibus  fidci  confpirct,vcritati  deputan- 
dum,  id  finc  dubio  cenencem  ,  quod  ccclefix  ab  Apoftolis, 
Apoftoli  a  Chf  o,Chnflus  a  Deo  fufccpic:'reliqua  vcro  om- 

ncm 


&  filij  &:  fpirituffan- 
6ti.  diiccrentqueeas  ' 

feruare  qu^cumquc  illis  prcccperat.Hi  autem  hoc  faftit.ue  ' 
volentes,methodo,  &  arte  docendi  vbi  primo  nihiloncro- 
fum  impofucruntcredentibus.  Scripfcruntcnimgentibus. 
Vifum  eft  fpui  fando,&:nobis,nullu  (>nus  vobis  imponere, 
nifi  vt  abftincatis  vosa  fcortationc  &:  futfocato,&  saguine. 
h  ^iam  hxc  ne.  Rabanus.  Ha;c  nccefiTaria  funt  finc  quibus  Matth.r.b. 
non  eft  falus,fed  circuncifio  neccffaria  non  eft:&  ea  qu^  vo 
bis  ficri  non  vultis ,  alij  nc  faciatis. 

i  Ft  ahjiineatis  vof,&c.*  Tertullianus.Propterea  igitur  quo  ^'^'^'^  fpe&z- 
niam  vtraquefpecics  (confecrationis  idolorum  &  mortiio  '"  '•'^•''♦•i 
rum)  Idoloru  conditionis  vniuseft,dum  mortui&dij  vnu 
funt.vtraq;  Idololatriaabftincmus  ,  nccminustepla  qu.im 
monumenca  dcfpuim.us:  ncutram  aram  nouimus,ncutram 
cffigiem  adoramus,non  facrificamus,  non  parcntamus,fed 
rcq;  de  facrificato  &  parcntato  edimus,quia  non  pofflimus 
coenam  Dci  cderc,&  coenam  dgmoniorum.Si  eigo  gulani 
&  ventrqm  ab  inquinamentis  liberamus,  quanto  magisau- 
guftiora  noftraoculos  &  auresabidolo  thytis  &  necrothy- 
tis  voluptatibus  abftinemus,  qux  non  intcftinis  tranfigun- 
turj,  fcd  in  ipfo  fpiritu  &animadigeruntur  ,|quorum  mon- 
dicia  magis  ad  Deum  perciner,quam  inceftinorum. 

4«  Idem.  Nihil  cffefacilius  poccft,  qiiam  caucio  Idolola- 
tria:,fi  timor  eius  in  capice fit, qugcuq;  neccUitas  minor eft  j^' .j^cJp 
jcriculo  cato  coparaca.Propterea  Spintuffan6tus  cofulenti- 
)us  tucApoftolis  vinculu&iugunobisrclaxauit,  vtldolo- 
atria;  deuitadx  vacaremus.  H^c  erit  lex  nf a,quo  cxpc  dita,  F 

^  hoc 


14- 


NICOLAVS  DE  LYRA. 

1  Eligere  •pi.  \t  fic  manifcllarctur  dctcrminatio  fcripto  vcl 
verbo. 

2  yiroipri.in  fratribns  QuiaJicetnon  cfTcnt  apofloli ,  tamen 
craiitdcnotabilionbus  poftapoftolos  ,'vc(4ceis.raagitcrcdcrc- 
tur ,  &  corum  legatio  fo^cmnior  redderctur. 

3  Q^oniamaudiuirrtus.  Quiaquidamcx,nobisexeDntcs,  ano- 
ftra  focictate  difcedentcs. 

4  Tui-bauerunt  fos  verbis.  Volentes  vobi$'imponcre  importa- 
bilc  onus  Icgis. 

5  ^'^ertentesanirnastfeflr.  A  ventateeuangclij. 

<  Qjtihus  non  mandauimus,  TaliadiccrC,  ficut  ipfi  finxerunt. 
Citera  paicnt  vfijuc  ibi. 

7     ^i 


7  Qjti  tradiderunt  animas  fuiis.  Id  cft,  cxpofuerunt  fc  pcriculo 
mortis. 

8  Tro  nomine dcmini.ld  eft,pro  prxdicationc  nominis  Chrifti. 

9  Q^i  &  ipp  re.vobis  rfrijj.Hxccadcquaffcribimusin  cpifto 
la,  vt  cu  cpiflola  qux  cft  vox  mortua,  concurrat  etiam  vox  viua. 

10  yifum  efi  enimfpirituifan£io.  ,A  quo  noa  poteft  cgredi  niii 
vcrura  &  fan^um. 

1 1  Et  nnbis.  Qni  fcribimus  fccundum  eius  inftinftutn'. 

1 1     7^'hil  vhra  imp  lUere  uohis  oneris.  Legaliam  obfcruantiaru. 

1  j     Qu^am  h(£c  ni cejfaria .  Ad  viucndum  communitcr  cum  lu- 

dzis  inecclefiaprimitiuj. 

1 4    yt  abjiinealis  uos  ab  immolatis  fimulachro.  Rationibus  prx« 

diAis. 

Toia.6.  O  Mt 


iiyy 


Glorord.^cNicoIaldeLyra.        n^6 


^  h.c  pleiiiiis  nfImn!ftrand.i,prop-.  i.T  Clr  ft  anoriVpt-r  qiiAm 
A  -ib  ah'-ncisa^:)i.f  jimjr,  ^  exarcin  i:njr,h  cc  accfdcinihiis 
acJ  fidcprDjXJiKndiU-Si  ingrcciit-nrihiis  in  Hdcni  irpiilcnnd.'» 
ci?.vt3cccdpn'csd  Jitjciciu,  «^l  fcru.n  t.s  p  rfcucicnt,n<i_n 
nbrcrg.intcsicniincicnc  fibi.ViiJ^rimus.n.n  jpin  arthcjvpu, 
&coruii$,&ini!!nus, 

a    loftitij  cH  k  nial  <  iblinCTr,5[  bon«  agere. 


C*vehtji 


fc  liipii^,  dc  caivs  ^i: 
icrptns  inct*^|t.li.»  c- 
rc,  cc!C'.*  IdolijJatrx 
in  rjrchctyrpnon  lu- 
bciuur.Nu'!r).'nim.il 
jn  [doloi.icrcni  figu- 
ra:um  cll.riuod  in  ar- 
ca  non  tti!C,i}K'CtIe- 
lia  non  fir. 

-V  Cyillus  Hicror 
folim.Pcr  hoclcriptq 
Jioc  apcrte  dccljra- 
runc,quod  tamccii  ab 
hominibusApoftohs 
lioccrat  fcripcu,  fcd 
cx  fpiritq  fando.  Oe- 


tioncconringunt.ita  vcvnufi^iiifqucfconi»runm  Ir-cfi  forfia 
ti.r,quod  if.  t\t\Ci  ^fj  Ec  .^litcr ;  htiam  oportcbat  non  ocsir» 
^quali  ln)nore  cffl-,fed  ahu  quidcm  prarL(Ie,nlium  vcrofub, 
ditumclIciV  hoc  fyam  difpcnfuionem  h,ibcf.N.ini  Cvprii 
nec^uaijua  fc  plcs  cxhibucranc  ficut  Anciochcni  &  rcliqui. 

titali)  nu-c^isopuih:} 
htb.int  tencntudine, 


Dcrlina  i  i^talo  8c  fac  bonum .        J?cundum  quod 


diftum  c  i  li'l'(a,  placuit  aj '^.luU»  ic  fcnii/i  but  &c. 

&  fanguinc  fi:ftocato,&:  fornicatioue:a  c^u ihns  curtodicntcs 
Vos,  bencagctis.Valctc.  IlliigicurdimiflidefccnclcruDt  An- 

3     Baiiubjs  &  r:>u'iit.  Antiichix  iiuclibus  ex  Ge:i(iL>i*. 

tiochiarn  &:congrcgata  mu^riiudine  tr.fdidcrunt  cpiftolam. 

QijiiCidum  e;t,  vilum  nnbis  cii  mliil  imponiic  nncri^ 


alij  vero  fcuent.ite. ' 
d  j.i  o;>Mj«o».  Hcda. 
Qiionia.-n  in  troHtc 
anci  fc  conf}itucn$ 
nimistcpidcf}cccrat, 
mcrito  Pauliis  cuii> 


Quani  cum  legiucnt,  gauiMluntrupcr  confolatioqe   ludas  j   abijcic  .nciiimsqiua 


Ejicepto  f  ju!o  {(  B^tnaba. 


a     DoOrina  .\  fjiHioruintarnunciaiione. 
Vt  incfilloU  dixc.uiit.  Vobtk  icictcnt  eadim. 

autcm&  Sylascum  &iprie(rcncpro'phctx:,  vcrboplurimQ  ^ 

a     Confol.ntione  nla  i-juam  dixinius.  ^   b     In  tidecuargelij  fiitcj  Kg  m. 


tqntagionc  .niionin) 
vires  corrumpercnT 
tur. 

C      Pijfcnfto.  Non   IQ 

hoc  dclinqticbjiit, 
quia  nonomniscorn 
niotiocft  pcccacuni, 


» 


currjcnica  cft  conlli- 


f  (onfuleb^t. 


t  ^efciui^ct. 


tutio.   QuocJ  ij  acci 

picntcs  ,qui  cranccu 

Barn^ba  &  Paulo,in 

vniijerfum  prbcni  Uc 

iicxerijric, 

a     yiji<m  efl  niitm  Sy. 

Rabanus.Maceria  ci^ 

futuri^fcrjTionis  •  io- 

lusauccm  lucJaJiahijC 

lerufalem, 

b     DcTnorab^ntur^n, 

iTC.  foji  atitfHOt  ai4t. 

Bcda.  Hisanccnidicr 

hus  ,implctu  clt  quocl 

ApolKijUS  ait :  Cum  ve 


co'nfo|ati  iuiii fratrcs,& ccnfirmaucrut.  fado  autem  ibi  ali-  , 

•     InJ.^niioihia.  b     Iiid.i»  &  Svias.     [/bitepc.-millnn  leiufaliin.         c    Apo:lolos. 

qu^nto  icmpore ,  dimifli  funt cum  pacc a  fratribus ad  f  eos 
a  qui  miicrantillos.  Viliim  cftautcm  Syl?ibi  remancre:  Judas  «    ^^^  irrr.t!onabilis,& 
'_  ^  autem  folusabijtlcrulalcm.  yaulusaute^parnabasdemo- 

»    De  ijioiibu»  peifeclis.  ^    Cbrilium  &  legnum  cocle !>«. 

rabantur  Antjochiic.do^centcs  6i  cuangclizantcs cum  alijs  ' 

a     Doiloiiluis.         b     Nc-n  fiiuin.  „ 

pluribus  vci bu  do^^mini .  poft  aliquot aute  dies dixip  ad  Bar- » 

naba  Paulus;  Rcuertcntcsvifitcmusfratrcspcrvniucrfasci-  '**  fii  cumratione. 

a    Vmi.n  fiima  (it  £des  coium ,  an non.,  qUC  ll  qUIS  lllotU 

uitatcsinquibuspr^dicauimps  verbumdomini,qu"pmodQ  "  ceib.uusc5uodfiuim, 

/  In  coraititu  fuo.  &  qiiod  lU  fu.im  glo- 

fehabcant;.Barnab4sautcm  t  volebatfccuanumere&joanrlj  nam  qii*auirtcc,V 

a    DiCL-n»  non  del ere airjfiii uel  fufcipi.  nC  fl  aUtCn'»  VtCiqiiC 

nem,  qui  cognominabatur  iVlarcus.paulusautem  t  ro'gabat  "^  vokbac ,  doccre ,  f. 


quaEiufienoti  fir. 
.5«  Chrvfoflor 
Ex.iccrbatio  non<i 
iJt  m.Tla  quandoj 
talibus    vnufqui 
contcndit ,  idc^uej 


a     Bainib:m. 
_a. 


b    loann^s  a  PampKylia^difcedens  reueifus  eft  leiufalem. 

e"um  (  vt qui  r difcdffilset  ab cis  4c Pamphylia ,  &  non ifset 

Nciudes  adhucgiaaarer.tur. 

nijkt  cephas  ^ntio-  j  cum  cisin  opus)  non  dcbcre  rccipi.  Fada  cft  autemtdii^ 

chlatHi  infatlCin  CiHl  rf»  a    Non  vitlo  commoii,  fed  %u:tu  inftigati  llrparaniur,  ut  plnribut  pizdicent. 

fi'^i-  e  fcnfio  ,  ita  vt  d|fccdere'nt  ab  inuiccm  .  tc  ^arnabas  qui- 


G^-*<:         c  H^uertentes  •pifttemut 
fratrei  ptr  fniuer.iirc, 

■^Chiyfofl.  V'deiterum,quantahumilitatecum  alijsfer 
moncm  commiinicant- Et  iam  qiiidem  reliquorii  Apofio- 
Jorum  confuctudineni  defcripfit  Lucas,ondcns  quod  vnus 
quide  tenerior,  cf  ad  condonaodu  propcnlior,  akcr  autcm 
cxachor,  ct  ajiflcnor. Yaria  cnim  ,suc  dona.  Quocl  auc  ec  hoc 
donum  Ut.fcd  iUudquidcalijshominii  moribuscongruic, 
jioc aijc  al  js,ec li  comiinicencur  iiuicilia futura func.  Ec  vide 
Q  tqr  quic|ctn ellc  cxalpera;:io:  omnia  aucc  Ungulari difpenfar 

tione 

NICOLAVS  DE  LYRA. 
I  Et  fornlcatiftne.  Qiiiim  crronfc  licita  elfc  pijtatis,  &  idco  ab 
(lincndiinficfl  ab  ca,iion  fqkiip  proptcr  amicabilcm  focictatcin 
^um  Iud2is,fcd  propccrnec^lHtatcat  falutis.  Cztcra  patenc 
vfque  i\>\. 
,  ?  Gaia/ifimtfuper  (onfolattoiie.  ^p  quod  cxpcditi  crant[4  lcgis 
pnere, 

3     ludas  autem  &  Sylis  cum  eJ'  ipft  e^entprophctx.  Id  cft,  illumi 
fiati  a  Dco  prophetijc  doiiQ, 

j^    rcrbo  pluri.confolati  funt  fratres.  Rcfcrcndo  ea  qux  crant  in 
epilloia  ad  inaiorem  .ittirmationcnn, 
5     Corjirmaurrunt.  Eosin  fide  .  Caetera  patcntvfque  ibi. 
'•      (S     yrlum  eflSyU  ibi  remanere  .  Tota  ilU  litcra  vfqt|c  ibi:Paulus 
9Ufcm,exc1i|(iuc,noncftin  Grxco,ncciulibriscorreftis,fod  pri 
mo  fui  t  appolita  pcr  modum  glofrx.co  quod  poHea  fubditur,^ 
Paulus  cxiUens  irj  Antiochia  accipu  Sylam  in fopum,!&  pollea 
jnfcrtacrt  textui  pcr  impcritiam  fcriptorum. 
7     Docentrs  &  euangcli-zantes  cnm  ali^s  plurtbus  verbum  domini. 
Ad  plcniorcm  inHrufiioncm  &  confirmationero  credentium. 
S     Tosl  aliquot  autcm  <i/ci.Superius  defcripta  ell  publicatio  cu| 
gcli)  pcr  Paulum  m  focictate  3.irnabx,  bicconfequenter  poni 
fur  eadcm  publicatio  pcr  cum  in  focietare  Sylx ,  Et  diuiditur  in 
duas  partcs ,  quia  primo  ponitur  Pauli  &  Barnabac  fcparatio,  fe 
cundo  ipfiiis  it  Syl»  aifocutio,  ibi ;  Pa»ilu$  vero.Circa  primum 


'T 


\6 


»7 


inft.tucTc,  (Schicqui- 
dcm  hrinc,  illcaiiteni 
aliam  vian»  ingrcluis 
cft:  qualc  hocfuer  r 
cnnicn?  Mulcacci.m 
humana  rationc  facu 
b.int .  Non  cnim  fuc 


tudapides  ,vellign3 
Et  videP.nuIum  ctiam  accufantem,  ec  cauf.im  diGcnccm 
Reuercbafur  cnini  Barnabam  prxmagna  modcflia ,  vtpo 
te,quia  in  talibus  libi  coinmunicarat,et  cum  ipfo  fucrackx 
non  lic  rcuercbatur.vt  propterca  quod  oportebat  curare  m 
gligcrer .  Vcer  igilur  melius  confulucnt  ,  non  cft  notirun 
pronunciarc.fcci  quod  magna  luerit  Dciordin.-uici,qu3ndt! 
tjiiidcm  hi  quidcm  fecun^am  vifitationcm  Hiicquuti  funt  j 
illi  auccm  uuUam.  ,  ~  t 
^  .^(fnmpt 


f     Dicit  Barn.ad  Taulum,  Qui  de  falute  horoiuum  erat  valdc  ft 
licitqi. 

I  o     I{euertentes  vifitemus  fratres  pcr  •pniHerfas  \ciuita .  Et  C(  { 
qoitur. 

I I  Q^flmodofe  haheant.  Vt  vidcamus  I;  firmitcr  ftent, 
\Z     Barnabas  autcm,  Ip  hocconlenticus. 

15  fulebut  fecum  affumere  &  Joan.  Eo  quod  fibi  fajnilian 
erac. 

1 4    Tanlus  autem  rogahat  eum,  Scilicet  BamabamjVt  ablUnerc 
a  focictatc  loannis. 

I  ?  Ft  qui  difccffiflet  ab  eis  de  Tamphylia .  Vt  habctur  fuperiu 
IJ.cap.  DifcclTcratcnim  timore  pcriiu^orumimmineiitimn 
vcl  amorc  nimiscarnali  ad  mattem  mancntem  in  Ierafalcm,v< 
forte  caufi  vtriufque.proptcr  quod  Paulus  cum  rcnucbat.Nar 
illiqui  vaduucad  prxdicandumdebenteirc  valdcfirmi,&a 
amore  carnali  fegregati,&  maximcquando  vadunt  inter  infidc 
les  &  pcrfcquutorcs,Iicut  erat  in  propolito. 

1 6  Fa£ia  e/t  autem  difienfto  ita  fc  difccde.  Non  tamen  contran 
charitati:  quiaquihbec  eorum  refpicicbar  adbonam,tame 
alia  &  alia  motus  rationc ,  &  hoc  etiamxontigit ,  quia  pcr  ho 
maior  fru£lu$  przdicationis  fa£lus  cft ,  coquod  prxdicaucrun 
Inpluribuslocis.  i 

1 7  F.t Barnabas quidem afiutnptoMarce naui^aret  in  Cypr«m.Vi j 
dc  erat  oriundus ,  vt  habccui  fupr.  4,  ca^it,  vc  confirmarct  cc 
iqfidc. 


11  y7        Adus  Apoftol.   Cap.  XV.        11)8 


a    ^ffuHipto  MdY.  Beda.  Qiii  iffnitate  fibi  coniundus  erae, 

leeuntiir  enim  fuiflcconfobrini.Barnabas  a  Paulo  dimifllis 

pnrri.imtnfulamrepetijt&nihilominusopuscuan^elijfibi 

iniunflurn  exercuit. 

b    llefio  Sr  Rab.-jn.  Adhocrcmanerc  cum  fccitdominus, 

iuxtaiHticJ:  Vifumefl 


autcm  S'lx  ibi  rema 
nere,  vt  Pauln  cnopc 
rarerur  ficut  M.ircu$ 
Barnabc.  fuitcnim  in 
hoc  dniinu  confiliij. 
4<  Cbryfoflomus. 
Taulus  yern  eleiio  Sih^ 
&c.  Admirabilis  efl' 


prius  n6 efl  ?  Etia  in  traditionis obtentu cxffTcda cfl,-'nquir,  D 
aythoritasfcripta.Ergoqui^ramu';  an  cttraditianon  fcnpta 
non  dcbeat  recipi?  Plane  negabmvis  rccipiedS.fi  nu]I;i  exe- 
plaprsiudicent  aiiaru  obrcniationii,  quis  (ine  vllius  fcriptu 
racmftrumcnto ,  folius  traditionis  titulo ,  exindeconfuctu 

dnis  pitrocinio  vin 

dcmafsumpto  Marconaui^arctcypriim,+ paulusvcroclc. 

a    D  inillus  vel  co.iin)-ndatu5.         b     Siiitiiuiraui.1o,' 

do  Sila  profedus  cft.tridirus  gra''tia:  Dei  a  fratribus.peram 

a     Breuiando  nartaiionem  non  ponii  noiniiia  iin^Hluxuin  locorum. 

b    s^aiamfundatacrar,  ^^^,  , 

bulabat  autcm  Syrirf m  &  ciliciam ,  confirmans  dcclcfiam  i   fub  amiflitis  manu 
prarcipicns  cuftodirc  precepta  apoftolorum  &  feniorum.  contcflamur  nos  re 

*  *■        *  nunciarc  di.ibolo.ec 


d:camus.  Denique  vc  t  ^^P-if •  g» 
a  b.iptifmace  ingre- 
diar.  Aquam  adituri , 
ibidem  ,  fcd  et  aligua 
to  prius  in  ccclefia , 


hic  vir,  ct  va!dc  magniis,  plurinnimcjue  profuit  Mirco  pu- 
jna  h.^c .  SeuerJtas cnim  Pauli  conuijrtit  illum  ,  benionitas 
vcro  B.irnab2  fccit,  ne  porro  rfjinquerecur  ct  ita  certat  qui 
dem,ad  vnuin  aute  nnem  tendcbat  vtilcns-Erenim  videns 
Panlum  vcll<*diuclli,  valdetcrrituseft.  ctcondensnitfeip- 
fum.  Et  itcrum  vidcns  Barnabam  fic  flbi  opitulantcm,  val- 
de  illum  dilcxit :  corrigcbaturqucdifcipulus  pr.Tceprorum 
pugna:  tantum  abfuit  ne  rfltnderctur .  Hcenim  fi  propter 
lionorem  fuiipforum  fcnflcnt,  mcrito  oflenfus  fuit :  quum 
aurcmpropttralterius  falutcm  ,ctpropter  vniun  contcn- 
dunt,ira  vt dcclaretur curn  ,  quieumhonoraritbenecofu- 
luille:  quidabfurdurn^  V^defapicntia  PauIi,non  priustran- 
fitad  alias  ciuitatcs,  priufquam  cas  qq*  acccpcrunt  ver- 
bum,  vifitaflet. 

■  c  Ttacipieiis  cuJioHrf  /  rx^^epta  ^po^olmm,^  feniorum-  *  C|e 
nens  Romanus.  Omniafccundum  tradita  nrbs  m^ndnta 
perficcrc  poflpitjs  >  fcicntesquod  qui  nosaudic  Chriftum  au 
dir,  ci  qui  Ch:  iftum  audit,  is  Dcum  et  pairem  ipfius  audit. 
•3«  luftinus  Martyr.  Quxrcrc  vcrocurnondixcritpro- 
phctacaufamhf  rum,  (afportationis  fcilicet  oflium  lofe- 
phi ,  ct  prxcepti  de  non  tangendo  mortuo )  pcrindccft,  ac 
fiquxras,  curncnomniafcripta,  cxplicatatraditafintab 
hisquieatradidcrunt,  cumin  r^i  nariationeapcrteconti- 
ncatur  rei  fenfus,  ideoquc  non  vifum  eft  fcriptur^  cum  cnu 
clcatcdeclararc. 

4«  CyriUus  Hicrofolimit.  Vidcteitsqucfratres,vtfcrue 
tis traditioncs  quas  nunc accepiftis ,  et  in  latitudine cot dis 
casdcfctibite,vtcumpietatcillas  cuftodiatis.  Ncquando 
vacillantcs  aliquos  inimicus  difluluat,  nc  quis  harcticuscx 
bis  qux  tradita  funt,aliquid  eucrtat. 
^ .  *Chryfoftomus  &  Thsophylaftus.Hinc  patct  quod  non 
'  omnia  pcr  epiflolam  tradidcnnt ,  fed  multa  ctiam  fine  lit.- 
ceris,  eadcm  veto  fidedigna  funt  tam  illa  quam  ifta.  Itaquc 
traditioncm  quoque  cccIcfiiE  fidc  dignam  putamus.  Tradi 
tiocft,  nihilquxrasamplius. 

^  Tcrtullianus ,  Et  quamdiu  pcr  hanclineam  fcrram  re- 
ciprocabimus  ,hsbcntes  obferuationcminuctcratam,qux 
przucnicndo  ftatu  tccit.Hanc  fi  nulla  fcriptura  dctcrmina- 
uit,ccrtc confuctudo corroborauitjt]  finc dubio de  traditio 

'  nc  manauit.Quomodo  enim  vfurpari  quid  pcceft,fi  traditii 

ptius 


E 

iJem  cap.  4. 


pompx,ct  Angeliseius.  Dchinc  tcrmcrgitarnur,amp!ius 
aliquid  rcfpondcntes^qiiamDominusineuangcliodeter- 
minauit.Inde  fufccpt;,  I.idtis,  &  mclliscoiicord^iam  pricgu- 
ftamus.  Exque  ea  die,  lauachro  quoCidiano  per  tornm  hcb-. 
domadam  abftincmus.Euchariftic  facramcntum  tc  iii  tctn. 
porc  viSus ,  &:  omnibus  mandacum  a  Donuncetiam  ante 
lucanis  coccibus,necde  aliorum  manu  i;  prijlidccium  fuini- 
mus.Obl  iciones  pro  dcfundis,pro  nacalicijs.aninu  dicfaci 
mus.Die  Do.Tsinico  iciuniu  ncfas  ducimus,vcl  dc  geniculis 
adorare.Eade  jmmunitateadicPafcharin  Petccoftcn  vfqj 
gaudemus .  Calicisaur  panis  ctiam  nofh i.aliquid  decuti in 
tcrram  anxiepatimur.Ad  omuev^i  progrclfuni.acq;  promo 
tum,ad  ocm  aditum,&  cxitum,.id  veftitiiin,  &l  calcCfitum, 
ad  lauacra,  ud  mcnfas,  ad  Iumina,ad  cubi|ia,ad  fcdilia,  qua- 
cumque  nos  conucrfjtio  ciercct,  frontem  crucis  fignaculu 
terimus.  Harum&aliarum  ciufnodidifciplinarum,  filc- 
ge,  cxpoftulcs  fcriprunrum,  imllam  mucnics ;  traditio  cbi 
prccendetur  auctrix.cofuetudo  coiifirmitrix,&  fidcs  obfcr- 
uattiX. Rationcm  traditioni.confuctudmi,  fidei,patiocina- 
tura  aut ipfc  perfpicies,aut  ab  aliquo qui  perfpexerit d; fces, 
Intcrim  nonnullam  cffecredcs,cuidcbeacurob(equium. 

4«  CyriUus  Alcxandrinus.  FUndamenca  proxima  Hc  vi-    .       . 
cinioranobis intelligi poflunc Appflol!, & euangeliftx ocu  E|^y.*''" 
lati  teftes,i5<:  miniftri  fcrmonis,fadiin  confirmacioncm 
fidcj .  Nam  vbicognoucrimus  ipforum  traditiones  circ  fe- 
quendas ,  tc^Ava  &  minime  alienam  aut  deuiam  a  Chrifto 
fcruabimus. 

*  Grcgorius.H^cfedes  Romana  fpeculationem  fuam  to  ^,-5,  ^^  ^.  .« 
toorbi  indicit,  &:nouasconflitutionesomnibusm;tcit,&:  ex  reohtfo,* 
cium  pcrfonarum  feruitioc3rct,icapr2facusIocus,remoc3  india.7. 
omni  confuetudine  pcfllma  regum ,  antiftitum,  ludicum , 
exemplum  diuina:  rcligionis  i^  honeftatis  c^tcris  exhibeac 
monaftcrijs,&  fuper  ca  plcna  gaudeat  Iibcrtave .  Cuius  re- 

ftorcs,  &:  filij  prxfentesctfucccfluntantumfubrcgumcii 
ftodia  pofiti  adinonitione fandi  Pctri ,  ct  fucccflx)rum  fuo- 
rum,huiusfantil2  Romanx  fcdispontificum  authoricace 
proclamentjctfiintumbitncccfljtasadeanf.  ^jj,       -^^ 

*  Wcm.  Sciens  quippe  eam  Apoftolic?  (edi  rcuerenriam  epiii.  i  ly.in- 
afidclibuscxhiberi ,  vtqu?  eiusfuiflrcncdccrcto  difpoficj,  J"^-»' 
nullius  deinceps  illicit*^  vfurpationis  molcftia  quacerencur.  ^' 

^CA- 


NICOLAVS  DE  LYRA. 

I  Tauiui  txro.  Hic  confequcnter  ponitur  praEdicatio  Pauli  cu 
Sila .  Circa  quam  primo  ponitur  irultiplex  Pauli  difcurfus  per 
oibcm  ad  prjdicandum.iecundo  cius  recurfus  ui  lerufaiem  ad 
trtltrandum,  \,t  vbi  pcrfecutus  fuerat  ecclciiam,  ibi  pro  ca  fuUi- 
ncf  et  perfccutionem  ,  fecunda  inapit  1  ^.cap.ibi.  His  antem  ex, 
circa  medium cap.prima  in  duas :  quia  pnmo  ponitur  difcurfus 
Pauli  ndconfirmandumconuerfos ,  ftcundoadconucttendum 
nonaumconuerfcs.  fe.cap.  ibi.  Ttanfcuntcs  autem,  Prima  adhuc 
iQtresquiapriroo  ddcuifusadconfiimandumincipitur,  fccun 

doaffo- 


do  aflbciatio  Timothci  interponitur.in  principio  feq.cap.tertio 

difcurfus  adconucrtendumrefumitur,ibi.  C«w«/<tm/>er;>-a«- 

fnel,  Circa  primum  Aicitur. Tau.v.e.Si,  in  ibcium  pro  Barnaba, 

proftftus  cftad  prxdicandum. 

2     rrrfff.^ra.Dc/.  Ideft,  recommcndatus, 

5     ^/ra.  Proeodeuotcorantibus. 

4  Ttram,  ahtern  Sy.  &  Ci.con.  Qu^os  antc cum Barnaba  infti» 
tuerar. 

5  T'Xcip'ens cu.frtt,  Pofita cap. prxc.  ad  rnioncm  Gentihura 
&Iudxorum. 

NICO- 


A  D  D  I  T  I  O. 

In cap.  15.  Vbi  d  citur  in  Poftil  Et  fvjfoeatis  &  fanguine,  &c. 
hunccniincibumcoiiuerii  de  ludaifmoabhorrebanr. 
Oincs  animaiium  iuf!ocatorum  Hcbtzi  crccliit  ciTe  iliicitas 

ad 


ad  efum,&  hoc  habct  per  traditiones  Tlialmudicas,  &  idco  per 
dccoli..r)ones  ca  intcrhciut .  In  qao  etiam  Saraceni eos  f|:quun- 
tur  ,  vnde  non  abltment  a  talibus  carnibus ,  quia  eat  abhorrent, 
fcd  ^ma  caj  acltimant  illicitas. 

Iosa.6,  O     2r 


s 


11)9         .  Glof  orcI.&  Nicolai  de  Ly  ra.         i\i^ 


0  CAPVTXVr, 

A  ,"r> '»'«''''/'•  SeqiiHur.  _ 

tX    -^'dusfi.  Rab.inus.  Vd  ludxi ,  &  lud^am  eam  fuifle 
3pp.iretcxh"cqu6dntpatrcGcntili. 
c    Etcrtn-dtditeHm.  * Chtyfoflon>us.  Dignumcfl  vtobltu 
pcfc.inHis  P.uili  f-pic 
tiam,  qui  t.intripcrc 
pugn.iuit  proptcrcir 
cuncilioncm  qui  om 
nia  mourr.it  >  &  non 
priiisdcliitit,  qo.im 
corrcxillct  confirma 
tum  d(ip;ma.Cttcuiv 
ciditdirLipulum.non 
fvilum  ahosnonpro- 
h!lcr,fcdctiamipfe 


Raban.  TmnHhcum  circiincidir  prn  f^and  ilo  lucfeoru,  p 
Be  logcm  Moyti  vidcretnr  dan.irf.  Itd  nm  cu  >fi  no  ivcxf- 
fari.a  Gcntibiis  non  in>pon(TC.Titi'i  nocircuncidit.neocc* 
fioncm  circiincidcndi  accipcicnr  Gcnrcsabco.  hc  hoccil 
quod  dicit;Scd  ptopter  fubuKroduClos  frati  cs  f  .Ubs  &:c. 

R.ibaniis.  l-rrpttr 

CAPVTXVI. 


lilii  Eruenit  autem  in  Dcrben  &  Lvrtram.Erec- 


l.Ib.  it  pr»". 
fcript.  4.1  uer, 


Ifdtoi,  nc  ipfiim  per 

fcqucrcnmr,vcl  Ti- 

mothcuii^vcl  nciif. 

,.,' .      I  ..  -1  •  '  r-  fcnflafidcalicnarclT.' 

ccdilcipulusquidamcratibinominc  imio  j  d    cuM-re  d<>?.  (fiui 

..    »n.«l.>.^.u.u-.i>xct«.Y       .  ^        fra/if.R.ib3nus.'Noi\ 

tneus,nliusmulicnsvidua?ndelis,patrc  ce  ^   prcdicabattiuodipft 
tili  Huic  tcftimonium  bonum  rcjdcbanr,  *   fcccratu  ,  fcd  quod 

,..      _     .  8  qminLvftri.crant&lcon,ofra,r«  Huncl   K^r;;;:,,;:^^;," 

iioct.icit,6«:itaonmi   ^  yoluit  paulustccum  proHcifcij&aflumcns  circuncidiceum  '   mnt.  Etcftc-veniplti 

no  ad  VHlltatCm  fpC»  »     Ra.lud*;»  faftusltn)lud»UiVteoi,lutrii'accrrni.  b    Ljr.liis  Sc  Uonio. 

aabat,  &  nihilcum      proptcrludxtfsquicrant  in  illis  locis.Scicbantcnimomncs,  « 

animi  prXCipitationC  »    Et  liliu»  cim  incitcumiluMlon  ttadeictdogmactcuncilionis,  &  non  volueruntcixcuiuidi. 

agcbat,  quod  pater  ciuscrat  Gcntilis  Cum  aiitem  pertranlircntciui- 


*Tcrtullianus.Scd 

quoni.impcruerUfh- 

niiini(h^T<.iici)ill<im 
g  rcprchcnfioncm   ad 

hocobtcndunt,  vtfu 

fpcdam  faciat  doctn 

namfupcriorcm,re- 

fpondcbo  quafl  pro 

Pctro:;pfuni  Paulum 

dixifft,  f.idumfcom 

nibus  eirc  omnia ,  lu- 

dsis  ludxummon  lu 

dii«,nonIud.tum  vt 

Qu.ncs   lucrifaccTCf. 

^dco  pr«  teirpori- 

bus,&caufis,&;pcr- 

fonisquadamrfprc- 

bc-ndcb.u,  inqua;& 

jpU  arqiic  pro  tcmporibus,  &pcrfonis,  &  caufis committc- 

t)ant,qucmadmodiim  fi<<c  Fcrus  rtpichcndcrct  Paulum, 

quod  proh;bcnscircuncifioncm,  ciicuncideruiple  1  imo- 

thcum .  Viderint  qui  dc  Apt  fiolis  ii  dic.int. 

Non  quodfiguijLlcgis  polt  veritaicmcuangclijaliqujd 

Vtilitatis  atFcrrent,fcd  rc  pcr  occafione  Gcntiulud^i  a  hde 

reccdercnt,quibus  vmbra  vctus  paulatim  tollcdaerat,ficuc 

Gcncibus  idi  f.ilatna .  Lcgalcs  vero  vmbrac,  quia  adomino 

mfiit utaj  inteidum  ab apollolis  illo  tcmporc lunt  vfurpaca: 

pro  dcdinanda  ludaorum  pcr.^dia  :  Gci.tilis  aucem  inllitu 

iioafaLhana  rcpertaj4  laiittis  nunquain  ei1  icccpca. 
C  Raban. 


Scatuia. 


10 


t 


redte  doccndi  etiajn 
quod  non  fcrcri';. 

R  ibanus.Fnfigura 
hirus  fidi  ti-minali 
bus  inducbaf  ur  f.icer 
d<jtcs,vclut  fcminattt 
ri  opus  non  fail: . 
e     Ei  ecclc.q  i:tc, . 
Rabanus.  Hoccft  i 
fape  didiscapitut 
qu.E  narrationibusl 
lcruHCur. 

f  P^etati  fmt .  Bcda. 
T?rribilisDcus'nco 
fil.js  fuper  filios  ho- 
niinum.  (^iidani  (e 
magiftrurii  kqui  pc r 
omnia  promatic^iicc 
pcrmittitur.  .nltcrfc- 


r 


J  tatcs,tradebant  eis cullodirct  dogmata,qu? crat dccrcta  ab 
c  apoftolis  &:  fenioribus  qui  crat  Icrofolymis .  Et  cccicfia^  qui- 

a     In  lii«  quiancr  credidcrant.  b     In  hiicui  conucrliad  fidcin  baptizabamur. 

dcm  confirmab.Yntur  fide ,  &  abi?ndabat  numcro  quotidic. 

a     A  qui  fnnt  Galathjc.fic  Boijjinati  -i  candore torpori»,&  inietpietantui  laftei. 

f  Tranfeuntcsautcm  phrygiam  i^Galaihixrcgioncm.vetati 

«     Qui  pisfcicbat  Atiachomincs  iion  mo<<ocr,-dituioj.  b     Minoic ,  qiua  leie  ouuie»  piadiftx 

ciuuaies  &  icgioncs  ininaiore  AfiafuMt. 

funtafpiiitulandoMoqui  verbumin  Afia^^.Cumveniflentau 

*    QuzeliEurops,  tuncenim  de  AiiauanCtruntinEuiopam.  b     Id  eli.iurlus  in  Aliam. 

c    Inquanon  ciai  ridei  oliiumajicituin. 

.  tem  in  Myfia'm,tcntabant  ire  in  Bithyniam,  &  non  pcrmific 

a    Siluatoiis,  quia  noncraBtlal..tcnircctptuii.  b     inqua  crat  apcriuui  lidei  oliJLm. 

cos  fpiritus  leTu.  cum  autcm  pcrtranfiflent  Myfia^^mjdcfccn 

deipnt  Troadcm,  &  vjfio  Pcr  nodtem  paulo  oltcnfa  cll.  i^  quiiufius.fcpclircpa 

*■  trem  prohibctur.In- 

uitus  ac  rcpugnans 
trahitur  Saulus.Cornclio  prccibus  &  clccmofynis  inlif^cn 
ti,vclut  rcmunerationis  yice  via  falutisoftenditur.  Hc  Uetis 
quinouitcc-ida,bcncHcijgr.^nadodv)rcmremouitab  Alia 
nc  fanduni  dctur  canibus,?^  coriniquum  decotempca  pra 
dicationcgrauius  ludtcetur. 

g  Tmtahant  ire.  Rabanus.Pcr mittuntur  ap(iftoIi  velle.fcc 
non  irc,vtapp3reacinfirmitashurnma,qui>dduiinoccnfi 
liofitrjbditadi.Fiat  voluntas  cu.i.  Retcrunturprouincia:: 
quibus  .ipofloh  vctantur,  vcalij  pradicent  in  cis  vc  [oannc 
&.:  Philippus  in  minori  Afia cuangchzaueruut,Lucas  in  Bi 
thynia,tVc.  \  t 

' 4^  yir  Maced  | 

crat  iicitum  virauit  fcandalum  ludaeoruro  .  Titum  qui  GenuL| 
crat  cx  patre&  matrenoncirtuHcidit .  vt  h 'betur  C-al.2.  j 
8  Cum  <2'^.Hicrcfumiturpr;dicatioadcontirmiutiuiucre(lei| 
tes,  &  patct  litera  vfque  ibi.  i 

$  Etec.ijui.c.f.ltniuod  augmentabantur  6dele$,&  roerito^' 
numero. 

10  Tranf.  Hic  confequentcr  dcfcribitur  prxdicatio  Pauli  a 
conuerfioncroinfidelium ,  &  primooflcnduurinquibusregK 
nibus  prohibiti  funr  pr5dicare,&  hoc  cx  diuina  rcuelatone  U 
licet  in  Alia  &  Buhynia.quia  pro  tuc  maiot  fruiklus  i(niuuicbi 
in  aliis  locis  praedicando ,  &  patet  htcra. 

1 1  Cuni  au.pert.  Hic  confcqucntcr  oHcndit  in  quibus  rcgioi 
bus  przdicauit  Paulus,qu'a  primo  pr^dicauit  in  re^no  Maced 
nix,  ffcundo  in  quibufdam  alijs  partibus  Grafc:ac,fccunda  in 
pit  ca.fc.ibi.i>^«i  au.deducrbart  Prima  in  dua$,quia  primo  defc 
bitur  vocitio  i'auli  ad  Mjccdoniam,  fccundocius  prardicati 
ibidcm,  ibi:  Eramus  «Hf.Citca  pnmum  dicitur.  Cum  au.per.M^ 
di.t.  Nomina  funt  ciuitatum  cxtra  Macedoniam. 
li     EtPifto&c.o/ienfaeii.ADeo. 

FirMact 


NICOLAVS    DE    LYRA. 
CAP.    XV  L 
j  T\5'K,a«.  Hic  ponitur  airociatio  Timothei ,  cum  dicitur. 
^  ^       ££cc<i/.  Scilicet  notabiiisia  fide&  rooribus. 
j      Muiieris  vi.jidtiis.  Id  cltcredcntis  in  Chnlium. 

4  Uhic  te.bo.n  d.  ]^e  fidc  &  motibus.  Ex  quo  patet,  quod  in 
f.in^iicate  eratfdmofus. 

5  Hitnc  vo.Vji'.le.prvf.  Ad  praedicandum  verbum  Dci. 
(t  £•  affu.c.enni.pro.lH.  ldelt,nc  fcandalizarct  eosducendofe 
•um  humincm  incircuncifum  dc  matrc  iudaea  natum  .  Ncc  ilta 
Circunciiiofuit  hfta,  vt  dicit  Hieron.fcd  vcra.vr  dicit  Aug.quia 
)lio  tciiiporc  nati  de  !ud.iifmo&  conuerli  adChiillum,poteraC 
licite  legalia  fcruare  proles  cnim  fequitur  vciitrcm,&  quia  ma- 
ioreitccrtirudodc  matreqiiamdc  paire,&  ideoquamuispatcr 
ciuscllecCiei>tiiis,reputabatur  tamen  ludzus. 
7  Siit btni  e.o.tj.p.t  .1  .Cen.  Hoc  autcmdicirur,qu'afimplicitcr 
f  rat  notum  quod  parcr  non  pcrnitcrat  eum  circuncidi.Sic  igi- 
fur  PauluiS  ci)  circuRcidendo  uon  malc  tccit,quia  per  hoc quod 

crac 


Pfl 


M  O  R  A  L  I  T  E  R. 

l     T'ruen}t,&c.     4     Hf«c;f.Exhocpater,quodfocius  pdica 

toris  cuanj];elici  dcbet  cffc  boni  nominis ,  &  idoneus  in  fcientia 

&  vita  vtpiitiit  rii  adiuuarc,  propter  t]H()d  inhuius  figuradicit 

JJeur.  j  2.b.  No  arabis  hmul  in  boue  &  afino,  quia  pra:dicatori 

in  agro  dominito  collaboranti ,  non  debct  fotius  ftolidus  aut  in- 

«uHttaliJtu»    furticicnsaHignari.      10     Jrjiif.au.(^7c.v.f.af!.v.ldcmdichut 

Vwj"  dw    tnfci]ucntcr"de  Bithynia.  V'-rbum  enim  j3ei  fubtrahitur  dupli 

*  '       '   ci  (awfat  V  W  cil,  i^uando  populus  cU  obltmatus  m  malo,  &  (ic 

{tidtiur 


dicitur  Ezech.j.g.Et  ens  mutus,  nec cjuafi  vir obiurgas.quia  < 
niusexalpcransctt.Lt  iiocfigiuHcatur  ptr  AIi.im,qua;  intcrp 
tatur  fullolleiis,  id  elt,  rcpeilcns  Dei  vcrbum .  Alia  tlt  quaiu 
populus  eit  luthcientcr  mitrudtus,  &  labi >r  prardi(^Uis  cft  ali 
neccllarius,  &  iic  Saluator  Luc.  4  g.  dixit  tui bis  eii  detiaere ' 
Ientibus,quia  &  alii'  ciuitaiih.  opor  ct  mctfagct  ■s^iengnuruC 
Et  hoc  lignificatur  pcr  Bithyniara  ,  quar  interptctatur  virtu 
filia,talis  autem  elt  plcbs  (utticicoier  luitiuAa. 
•J-    i}ef(.mderuntTro>ideM.&c, 

yir  Mac  I» 


i 


Adus  Apoftol. 

FirMacedo.  Angcliis  illuisgenrisaffiin.Iariis  viro  M?ce 


ll^l 


Ca 


P 


XVI. 


1162 


doni.fpprieratelingiiar.vcl  fornia  rDfoiaI:,"cliudicio  vcib 


b     Eraip^inf&deprcctnsenn.  -it  Chryfort.  Nnndixinmpe- 
rans.fed  obfccrans,  hoceff  Dro  illis  qtii  indigcbac  hac  ciira. 
c    MtHHi  aof.  Rabanus.  Hoc  cx  pcrfona  hominis  diClum, 
non  cnim  angcli  hu- 
manoauxilioindigcr, 


h     Vnrpurnria.hcd:^. Rcgina  indura  re^-ili  purpura.vcl  pur-  D 
purx  texrriK.vc!  purpuram  vcndcns,figiii(icatecclcfia, qug 
purpuram  veiidir,dum  fanguincm  pro  Chnfto  fundit,v£  vi 
tam  mercari  poflTit .  Purpura  rcde  fvtni^tnnem  colore&r  na- 
tura dclignac  quia dc fangumcconchyiiorum cftconfccta. 

J  ydda  npo(iolum,cii 

Ansjli  femper  ftare  dicumur.        •     -    -         •  -        .    _         . 


b     Esr  forma  Iiuinan». 


Velhocdicitangclus  *  Vir  Macedoquidam  crat  ftans  &  deprecans  cum,  diccns: 


propccr  ilJos  quibus 
pr.didet,vtbaptizcn- 
tur  ^:  falui  fianc .  Di- 
ccndo . 

^diuuariox,  Oftcn- 
dit.  Maccdones  vcl 
angcios.-;  Dco  infpi- 
rari,\xlaiiquos  doito 
rcsccrpille  doccri. 
d  SamutJiraciam.Thxz 
cia,NcapoIis,  5cPhi- 
lippiciuitatcsfunt. 
:  Colonia.  Ccda.  Eft 
,  qiix  dcfcdu  indigc- 
■"narurnnouisculcori- 
busimplctur,  vndca 


Hinc  pntet  Mc.  erfoicm  hpmiiiemfuifie. 

Tranfiensin  Macedoniamadiuua  nos.  Vtamcm  vifum  vi- 

a     Vtlox  ohedieiKii  pcrltitiui  nntitur.  b     H  ..  1.4C«  ofteiidii  fc  fuilTe  cumiteni  Pnnli. 

6ih  fHtirn  qii^efiuimus  proficifci  in  Maccdoniam,certi  fadii 
quod  vocaffet  nos  Dcus  cuangelizarc  cis.Nauigantes  autem 


Plcnis  vclis. 


a Troade redo curfu  venimus  Samothracia ,  &  fcqucnri  dic 


iquot 


jU^lili    UlC 

g  a     Vv'nientibut  a  mari  ptimaociurtit. 

f  Neapolim,  6^indephilippos,  qujEcftprimapars  Macedo- 
e  niasciuitascolonia.  Eramus  auteinhacvrbediebusa 

Conflliantlo  ve!  cogitanoo. 

tconfcrentcs.  Die  autem  fabbatorum  cgrcffi  fumus  t  foras 

a     Id  eA,  locus  apius  locutioni  pixdiciintium  vel  prxd.citicni  oiamiuin. 

portam  iuxta  flumen  ,  vbi  t  vidcbatur  oratid  efTe,  &  fe- 

a     OScndit  qind  oiationcm  vocau-t  locutioncm. 

^  dcntesloque'bamurniulieribusquaeconuenerant.  Et  qux- 

a    riebijUIlusciuitafs. 

i  dam  mulicrnomine  Lydda+purpuraria  ciuitatis  1  hyathire  ,"  ia,fcdilludperquod 

"   ' ""       -■^-   '-■        ^  -  --'      -'■  lcruara  fu-t.  Nondi- 

15  xic,  fimagnam  mulie 


b    Vcrum. 


c    Oiiunifidei. 


a    NltuM,  vel  lege  audita  *  ludaus 

norum  co'lens  Dcum  audiuit,  cuius  dominusaperuitcor 


ciikuagricolonia  di- 
ftaclf. 

*  .Aliqnot  cnnfercntes. 
'i\  quibufdam  libris 
nucniiur.  Confcren- 
ci  >;  vcrbu  domini  die 
fibbati. 

-     Die  autem  fabbathO' 
w.m  c^ejji  fumus ,  ^f. 
•5«  Chryroftonnis. 
Vidc  itcrumP.iuIum 
ludaizantcm,  tempo 

rifquc  acioci  ratione  ^  ^  mafncte.  Et  cocsit  nos 

babentem.  Vbi  puca-  ^ 

batur ,  inquic,  oratio 

effe :  non  cnim  folum  vbi  Svnagoga  crac ,» fed  etiam  foris 
prccabantiir.ita  vdocum  fcgrcgarent,  quon.am  crafsiores 
crantludaji.die  auccm  Sabbathorum  quando  vcnfiaiile  e- 
tat&  turbam  concurfuram. 

h    Turpu- 


fociis  fuis  domum  in- 
crarccocgir,quiare- 
pulfam  pra:dicacione 
.'i  Fud^is  ccckfii  dc- 
uotocordefufccpic. 

i      Cuius  Dnn:intir  ape- 

ri'itcor.  -'A  Chrvfolio. 

I;aqj.npcrirc,  Dcirft, 

attcdcrc  .Tucem  illius, 

•Sjitaeiacdiuinumac 

Ini  maiui  m .  Cr.  m  auum 

baptfata  effet  &  dimut 

eins.,&c. 

•5«  Idcm.  Vide,&: 

baptiz.^tur,5^acc.pic^^,;„i„„. 

•npoHolos  cum  canca  £ 

fipplicacioncjmulco 
9  maiore  quam  Abra- 
»o  ham.  Ecnondixic  vl- 

lam  aliam  conicftu- 


Diibolus  corda  cUudit.red  Dcus  aperit. 
-       "  d 


'*  rcm,ripiainiudicaiie 
ricis  me  .  Scd  quid? 


intcndere  his  qua:  dtcebantur  a  Paulo..  Cura  autcm  ba 

a    Ideft,  fidigna  fum,  vt  in  mehabitet  Deus  &maneat,  inttoite8c'marcie.   i^  F/dclctudomino.  St  (io 

ptizata  efTct  &  domus  eius ,  dcprccata  efl  diccns  :  Si  iu- 

a     In  domos  Geutilium  non  confucuerant  intiare  cauiii  ludxoiuni. 

dicatis  mcfidelem  dommoefre,introitem  do*mum  mcam, 

M".:;fione  alicuius  inteiualli 


'T 


'7  minomulcomagis  vo 


bis>  itifidubucns.Et 

'^  nodixitapudme,/f(f 

iti  dirnnm  tneam  maiiete^ 

Fa€i:um  eft  auccra  euntibus  1'  itavcoftendachoccu 

iragiia      fiicicndum 
alacricace .  Reucra  fi- 

delis  muher. 

K    Coegit  «oi.Rabanus.Hic  dacur  exemplum,vel  duo  exem 

pla  dantur  r  vnum  hofpitcs  cogendi,  alccrum  ad  nupcr  con 

ucrfos  incrandi. 

4^  TueHam  F 


NICOLAVS  DE  LYRA. 

1  r/r  Af<7ce.  Ideft,fiiniIitudoviri  habentis  habitum  &  effi- 
giem  Macedonis. 

2  2ra»/««gjrc.a«i.».  Annunciandonobisviamfalutis. 

3  ytaiitem&c.  Quia  Paulusfuitcertificatus ,  quod  noncrat 
vifio  vana,  fed  a  Dco  immiila .-  &  dc  hoc  focios  fuos  certificauit. 
Cartera  patcnt  vfquc  ibi. 

4  Et  inde  Thi.  Ciuitas  cft  dcnominata  i  Philippo  rege  Macc- 
donumpatre  Aiexandri  magni. 

5  J^iCeyipri.Eftcnim  prima  ciuitas  occurrcns  exeuntibus  dc 
mari,  cx  illa  parte  qua  Paulus  cum  fuis  fociis  extuir. 

6  Ciuicat  colonia.  Dicitur  autem  colonia,  quia  defe^lu  indige- 
narum  repletur  colentibus  alijs,  ideo  iic  nominatur  i  cultura 
agn. 

7  IPramus autem.  Defcripto  accefTuad  Macedoniam,hic  confc 
quenter  defcribitur  prsedicatio  fafta  ibidem,&  primo  in  Phiiip- 
|"5  riuitatc :  fecundo  in  Theftalonica,  qux  ctiam  cft  ciuitas  Ma- 
'^donije,  vt  dicit  Hierony.  in  prologo  fupcr  primam  cpiftolam 
ad  TIicn-»lanicenfes,fccuiida  pars  incipit  fe.cap.  Prima  in  duas, 
*\n\3  primo  ponitur  Pauli  pracdicatio,  lecundo  infurgens  pcrfc- 
^utioibi.Faftumertautcm.  Circa  pnmumdicitur.  ErawutaU' 
tem inhacur. Scihcet  l'h;lippis. 

^     Dicbiisali.  con.  Volebat  enim  Paulus  confiderarcconditio- 

ncm  populi  priufquam  proponcret  verbum. 

9    t>ie  autemfabba.  &c.p*r.iu.  (^ietis  ab  opcribus  in  quo  ma- 


gis  congregntur  popnlus. 

10  Fbi  v.ij.iffe.  Id  cftJocus  aptus  ad  orandum  &  prijdicandu. 

1 1  Lo(fueba.mul.  Solent  enim  magis  effe  deuoia'  quam  viri. 

12  Et  tjUim.n.Lyd.  Exprimitur  auicm  eius  nomcnadmaio- 
rcm  hiftoriat  certitudinem, 

13  Tnrpurari*.  Quiapurpuram  vendebatquat  cft  res  prccio- 
fa,erat€niin  diues,vtpatet  in  fcquen, 

14  Cinitatis,  De  hac  cmitate  dicif  Apoc.i.e.Et  angclo  Thya- 
thir?EcccIeri§  fcribe.De  hacenim  ciuitate  crat  h^c  mulieroruii 
da,  fcdmanebatin  Philippis,  quae  repletacrat  alijscolonis  vt 
didumeft. 

I  5  Colens Deum.Iim  enim  antc conuerfa fuerat  dc  Gentiiita- 
tcad  ludaifmum,  m  quo colitur  vnus  Deus. 

16  Ctiius  dominns.hlomo  cnim  non  pottll  nifiexterius  credcn 
da  proponcndo,  fed  Deus  docct  intcrius  mentem  illuminando, 
idco dicit  prxdicatoribus,  loan. i  j.a.  Smc roe.n.p.f. 

1 7  Cum  autem  ba.cf.d.ld  cft,familia  qux  erat  n)3gna,ideo  fub 
ditur  poftea. 

18  Ii:t>oite &  ma.Yt  ihi  cixxiefcitis  &refici3mini,nontantum 
vna  dic/cd  piuribus  hoc  enim  importat  manho,  &  ficpatct  cara 
diuitcm  fui(re,&  ctiain  valdc  dcuotam,  id?o  fubditur. 

19  £/co^(j»f  noj.Prccibus  vaidccriicacibus. 

20  F>]&.  efl.  Hic  confequenter  dcfcribitur  infurgens  perfecu- 
tio.cuius  primo  ponitur  occafiocum  dicuur.  Fa&um  c>rc.  ado.  id 
eft.ad  locum  orationis. 

Tuellam 


MORALITER. 

I  r!VAfjcf(f.QuxinterprctaturnriciuaIis,&  Ideofignificat 
pcrfoium.vcl  genrem  quac  cognolicicincipit  hdei  lumen  ,  & 
dcfiderat  aivipliu;  CfJoccri,prupter  quod  i^aij!us,id  cft,pr.-ed:ca- 
tor  cuangciicus  dcbet  ad  talcm  gentcm  vcl  perfonam  accedcrc 
&  eam  docere ,  ficut  &:  Pctnis  aa  Lornehum  atcellit  &  cum  in- 
ihuxit.vt  diftum  cft  fup.io.cap. 
U    It  2««  m.  Scquitur. 

17    Cm 


17  Cnm  awem  .  Per  hoc  cnim  quod  prccibus  fuis  coc2;it  Pau- 
lum  domum  luam  intrare,&  iibi  cum  foci)S  fuis  neccllaria  mini- 
Ur.ite,(ign)ficatur  quxiibet  perfona  Chri(liaiia,quaede  fuisfa- 
cuitatibus  miniftrat  Chnftimembris,  &  illispotiHimcqui  an- 
nunciantvctbum  falutis. 

zo     F a6ltmiefi,<&c.Vtc\ioc2i\it.,ci  Paulusprohibuit  fc&  focios 

laudari  a  djmonc  in  ilia  ioquenic ,  ficut  eti.im  CliriftusMar,i. 

c.dxmoni  diccnti .  Scio  ^  lis  faxiAus  Dei ,  filcntium  impofuit, 

Tom.^,  O     z 


11^3  GIorord.&NlcolaideLyra.         11^4 


^  a    rHaUmqu.xn.  b.f.(hy.  •}<  Cbiyf.  flrnnis,  Djcoro  ni:hi, 
A  quishiceft  clamons^Ociis.ioquicPiiyCQnjdloco  iicdicjtur. 
Vidcsquod&  Apollc)  dxn.on  rlt  ? 

Rrib.iniJS  l'hytonnv)Micu  m^Iiiiiirpficus.pcrqucm  Phy 
ton;fiiht?cagunt,  vt  moituc.sadlocucioncin  &:djujnac:o- 
ncrji  pcr  iDcuuatio- 
ncni  fuff  itciir. 


Bcd.!.  l)c  phytoni- 
ca  diiiin.nionc  in  l\- 
i.RcE.;8.c,  i^ro  Rcgqm  inucni.. 
rur,vbi  roiiaiHc  Saulc 
phyroninavclanin.ii 
San.dcliSi  vrlproca 
pofius  fpiritfi  iiunuin 
dum  inuoc.iuit  ab  in- 
feris ,  quod  rcinis  ma 


liijs tcnunoniijm  Paulu-^.multpsct fidelcs cIoccpifTrivrpo  j 
ic ob illo approhatii«,Piopic  •M  fjihncr ;ju.c pc*r  fe dicfu-.vc 
fiiic illi ficiat.Et  ipiV  {XTn^iflriunc qu ida n  fcis;>d illnis iiuca 
tuio.l^jitur  primil  quide  admifK  P.iuliis,%:  rc  fpicit  nnn  vo^ 
Jcns  UmplK'iter  mjjccie  lignis,Vbi4Utc  pvTfcucrauit  hv'C  Ji 

cci  c  dicbus  cucikis,:^ 

a  nobis3dora(ioncm,pucli.im  quandam  I)abcnr>:m(piricum  « 
phytonem  obuiarcnobis  ,  c.vx  qua^flum  magnu  pr^lUbat 

^  dominisfuisdiuinando.  HxcrubrccutaPaulum&nos.cb-  » 

a     viiiiinuis lint humiles  ,  laiiicn  cxcrMu^  r'i  rciuni  D^iii  arr»  i-f.ii  liint. 
b     Sriuoi  Dei  &  Druqi  cinriii.cdiiOiln^ni  brcimrr  tauddC, 

c  mabatilices.Ifti  homincsfcru  i  DeiexcelU  run:,cjuLannua-,  - 

a    Well,  cbmabat,  aui  pct  bonuni  iiatur.T,aut  D.o  Hjji-iic  ^^cr  f,iiiitunlphytonitum, 

ciant  vpbis  viam  faiuris.Hoc  autcm  facieoa  c  mulcis  dicbus. 

Illai.n  i  diabo!o  poflideii.  Quia  port  enm  claui.ibat. 

prxci- 


ius  cognominc  dici- 
tur  fic  vcxacitrn  ,cui 


B 


rariamccckiianiadu 
nauit,  ipfcPhvtonif- 
f.iin 


jmnumdo    ore 


V>act}i.  >^.c, 


magnaha  Dci  pra;di- 
cantcin  di(h-idc  .jraj- 
iiicns  aite  fua  priua- 
uic.  Hxccltc^^nim  po 
Ccn.i«i  apolicloruin , 
vcquj-hgaiicrunt  fur 
pcrccirjm,niicl!g:ua 
i?c  ir.  caio,  iSLCConr 
ucrfo. 
\>     S::hfccuta  J^dtilum. 


opus  monftri\bat.  Hi 
hun/ines  ,  jnquit  >  /-  r^j 
l>ti  4l'ii{l">i  funt  ij.ii  i.1-, 
rie  «ntiif-cinut  uobii  v/4 
falutis.  Tunc  prjccpic 
jlii  vtcxircr, 
e     ridentci  auttm  do- 
mirii  etus  quad  exi»:i  fpet. 
quxfl*  ( corii m  .ipprebca- 
deritetTjtdnra  i^c. 
.jc  Chrvfoflomus. 
^     Vbiq;  malornm  cjih 
f.i  pvcunix.  O  p-^gJ- 
norum    inhumaniti-  1 
tcni  ,vcau;j;cantpccu 
*    ni.un,  puell.mt  a  d.c- 
1    monijs  vcx;)ri  voliji 
6    Avrcp:  iPaulo  2ci 

Qmm.ilifi»l!i,ve:c3pti;.i,  veUlter  uslcgis.  7      dixcrunC  ,  inqdlt. 

mincs  conturbant  ciuit.item  nolham,curn  ijnc  Iu\1.xi,&an-  8   •io"''ii»-s    turbar 

a    FidcTii  HuCi;r  11;,  incu  usnjin  nc  rhyion.cmoxioiat  fp^.iltuj.  Auiitti.  CimtatCm    noUr^ 

nunciani:  moVcm.quem  non  licct  nobjs  fufcipere,  ncqnc  fa     Q'i'dnam  feccnmi 

Aftj.        a     CiiuiKliorcs  ludais.vcUoimni,  vc' d:i;iini!ii!cgi5.  QuarC  IglCUr  anCC  ll^ 


gicaabApcli.ncPhy  ^  Do*lens  autcm  paulus'^  conuerlus  dixic  fpiritui 

llOrepCrtUm.&labC-  ,     riiic;i!e,nonadiurociati»;ic.         b     Non  mco. 

pio'  tjbi  in  nominc  lcfu  Chri  exireab  ea,  Etcxijc  c^Je  hora. 


Hcbi(^uii>  ctia  nomi-  ^  Vidcntcs  autem  domini  cius,  quia  cxiuitt  fpcs  quarftus  eo- 

congruit:quia  Phyco-  ,        ,             ,.      ,          ^  ^.,                i          -    ■     r 

nao"s  abyfli  dicjciir.  rum  apprehcncicnccs  Paulum  &:  Silam  pcrduxerutm  torum 

Ccd.i .  qiiipurrii-  -  ad  principcsj&  oticrentcs eos  magirtr.itibus  dixeruf.Hi  ho- 


f  cere,ciiiimusR.d'mani  Etcucurritp!ebsaduerfuseos,&ma  9  non accr-.i!C!nis? lud^ 

8  Altcrumadabominarioncu;.,  a'terumadp(tnaii;rpca.n.  lo    IHqUlC,  qUUin  llUC.  j| 

giilratus>  &iciilistuniciseorummi]eruntt  yirgis  eosc?di. 

J»  Et  cum  multas  plagas  eis  intulilsentjmifcrunt  eos  in  carccre, 

pra:cipietes  cultodi  vtdiligcntercultodircccos.  Qui  cu  talc 

pceptum  accepifset,raiiit  eos  in  intcriore  carcercm,&:pedcs 


II 

u 

'3 
'4 


Rabanus.Quamuis 
ohuiaflTct ,  nun  infacjc,fcd  pofl  cos  clamat  foemineam  fecT 
yanspudicitiain. 

c  Ijti homnes.  Bcda.  Ncn  c(t  voluntatis  ifta  confeflBc^,  fed 
fimore  fpiritulfandiccygcnce  vera  fpiricus  ir.cnd^x.  lcjqiii- 
tur :  non  uufus  luce praicncc  fuas  ccnebras  ccla re, 
d  Trxcipio  &c.ixiu  t .  Bcda.  Baricu.  Q^u  fidc  impugnnb.ac 
arte  prjuatum  cxcecauic.  Hanc  qua  (pcrucrfa  1  iccc  mentc^ 
vcra  Ioqucbacur,ai  tc  fi>lammodo  pnuau:: :  quiaiudignuin 
cratvt  vciburncuangcii]  ipintiiSinimudusnunciarct.  txi> 
rc  &  lilcrc  pra:ccpic.-  quia  d.x'moncs  &L  cum  trcinore  dcbcc 
Dcujn  ccnfitcr!,noii  iaud^iic  cum  gaudiu. 

*  Chryfofl:.  Quid  ?  nuncjuid  6c  da;mon  ha:c  loqucbatur, 

&  P.ailus  pruhibuicrcv  illc  uiahgneagcb.ic^i:  luc  prudcicr. 

Q  Vt>iuiteuunhuuc;nonelicdiguuinfide.  Si.u.adiniliUccil- 

lius 

NICOLAVS    DE    LYIIA. 

1  TueL&c.Vhy.  Id  ell,  diumantcm :  noii  ciiim  Hia  puella  crat 
Phytomffi  (icut  liia  mulier  PliYtoniflj ,  de  qua  habciur  i.Reg. 
2«  a.  Illa  enim  non  erat  obfcfla  a  daemGnc,  fcd  pcr  ai  tem  magi. 
camfaciebat  app.irerecLcmone  in  fimiiitudinc  alicuiiis  mortui 
ad  d.indum  refponfum  de  occulris,  vt  di£tum  fuit  ibidcm:ilta  vc 
ro  (imo  d.Tmon  )  cxiltcns  in  ca  dabat  refponfa,  quia  multa  funt 
a daemon:bus cognita  qu^  Iiominibus  funt  occulta,&  hoc modo 
Xeifiottdendo  .^prtx.ma.efuin, 

2  C/<jw<j.Dicit  hoc  glo  quod  timorc  fpirituffanfticogcnte  fpi 
ritus  mcudax  vera  loqucbatur.Sed  hoc  non  videtur  vcrum,quia 
fubditur. 

3  I»"/f«J€5"c.  NondoluilTetdehoc  fi  fpiritufanclocogcntefa 
^um  fuiffct,  ncc  illud  impcdmiirct.  l^ropter  cjuod  vidct  mciius 
dicendum.quod  Paulus  impofuit  illi  pucllac  iilcntium  eijciendo 
ab  ca  d.T,-nonium  eo  modo  quo  Chriltus  homini  habenti  fpiritii 
immundum  &  diccnfi  ei ;  fcio  qma  fis  fanrtus  Dei ,  dixit.  Obmu- 
tife,::r  exidehamnc,  Marc.io.hoc cnim fccit  Chriltus.nc  veris 
falfa  mifceret.hcut  vencnum  fub  mcllc  propinatur,&  quia  nolc 
bac  tclhmonium  faniftitatis  a  daemqnc,  ne  per  hoc  darctur  appa 
rentia  diilo  Pharifa:orum,ijui  diccijant  cmn  faccrc  miracula  in 
Bcelicbub  principc  dxmoniorum.  ht  cildem  cauiis  Paulus  hoc 
nccitdxmonium,  quiaimponcbaturlibi&ahisapoftolisquod 


Vtcicmur  magicis  attibus. 


4  ^h 


Monic  ca.iiliabantq 
Et  annuncianc  nofi 
nu>i  cSjqiios  non  hcc: ' 
Dobis  fufcipcTc  neq. 
facere  quuin  K-cima- 
niliiius.   Maicftatii 
la^fx-  crimcn  dicum. 
f    Cum  /?r»«f  7^1.  Bcda.  larn  decrcrum  eiata  Romanis  ,nc 
quisDcus  rtcpcrecu!  ,riifiapprc)bantefcnatu. 
g     EC  cncurnt plcl)>  adiurfus t os,  *  Chryfolf .  O  inconfiderau 
tiam,  non  exquificruiit,  ncquccommunicarunt  fcnnoncs 
quamuis  tantu miraculo factoadorare oportcbat  vt fcruatc 
res  &  bcneta<:torcs  habcre,  nam  li  pecunias  volcb.uis,  qu. 
re  his  diuitijs  inucntis  non  accurriftisj^PolIe  demoncs  .ibig; 
le clariorcs  reddic ,  quam  ipiis  credere .  Eccc  iSt  hic  lign.i 
fed  pccuuiarum  cupidicas  plus  valuic. 
h    Mijciuut  eus iii car.  Rabanus.  Et  per  hoc  maior  virtus c' 
liberantis.  Ad  idcm  fpeitat  &  quod  fequicur  .  Milit  iii  incc 
riorem  carccren-i,  CL  pcdv.scorum  flriuxicligno. 

*  Chryfoft.  ItaqucPaulusquidcm  totumfecit,&:niir 
cula 6d dodnnam,  penculoruai  auce  &:  Silas  particcps  fuiiP 
^  Mcdi 


4  Fidentes  autcm.  Pofita  occafionc,  hic  confcquentcr  fubdif  u 
pcrfecutio ,  &  fccundo  diuina  liberalio ,  ibi.  M:  dia  aucetn  noB. 
Circi  primum  dicitur .  Fidentes  auicm  &c.  £t  pcr  confequer 
dolentes  dc  damno  temporaH. 

5  ^pptehendentes  Tau.  &c.  peidu.  Inforum. Yhi  trj£^abanu 
litcs. 

6  .Aiptinci.  ci.  Vt  punirent  cos  tanquara  makfadorcs ,  id< 
fubditur ,  eos  accufando. 

7  Hi  homincf  tontur.  ciuit.  Ideofunt  digni  morte  tanquam  ai 
uerfan)  reipublicse. 

8  Et  an.  morem  &c.  Scilicct  lefum  Chriftum  effe  Dcum. 

9  Ctmfi.  /\i.  lam  cnim  erat  decrctum  d  l<.omanis,nc  cjuis  re 
percturDeus ,  nifi  approbantcfenatu. 

10  Et cucutrit plebi  <i(iHer.Motiimpctupa1Iionis,&nondu£ 
rationis. 

1 1  Et  magijlratus ,  &•  fciffts  tunicis .  Scilicct  Pauli  &  Silz  c< 
tcmptibiliter. 

II     lulftrunt  virgis eoi c^.  cru.  Et  adaugmentum  crudclitai 

fubjuur. 

I  j     Etcum  mul.&c.Et  patct  litera. 

1 4     Miferunt  eoi  in  carccrcm  Qui  erat  fortior  &  gr.iuior. 

I  j     Et  pcdei  corum  jlrin.  lig.  Ad  inaioicm  lecuritatem ,  pone 

^0%  in  cyppo. 


]!% 


Adus  Apoftol      Cap.XI.        n66 


1  Medi.i  auttm  po- 
:le^<t-TC.  Or;induincrt 
iiiediH  noctc  &  in 
pcnctiiis  (cruandadi 
li"eiiri:)orationis. 

.jc.  Chryloftonnis. 
Quid  illis  animnbiis 
contcrenduni  ?Mul- 
cis  piJgis  acceptisfla 
oelijci  runc,  contu- 
i:icljis  affeLl:i  funt, 
txcremc  pcriciiraci 
funt,  inneruuincon- 
]ei;hrn.u,inquc  <ar- 
cercm  in£eriorem,&: 
ncqiic  iic  dorniire 
puccrant  ,  fcd  cota 
iioitcvigilant.  Vidc- 
05  qiiancum  bonum 
fkatHidioJnos  aute 
&:  in  molliltus  lcdis , 
&:mctuterriti  ,totas 
nades  dorniim',for- 
taffis  propccrca  in- 
lonincs  nianfcrunc, 
quoniam  m  pcricii- 
]isfu',Tunt  Nunquid 
fonini  tyrannis  lUos 
ca'p:c?  ntinquid  do- 
loriiifiixit:  nunquid 
ricrus  conf!crnaccs 
rcdclidit  ?  Atqni  harc 
qux  illos  cxcitabanc 
alacrcfque  facicbanc 
eunni  magna  vo]a- 
ptaccimpkbant.  Mc 
diaautem  node,in- 
quit ,  orances  lauda- 
banc  Dcum  ,  audie- 
bant  auccm  illos  vin- 
.ti.Nouiinienim  vi- 
debatur  cfle ,  ac  ad- 
mitabile. 

|)  Tirra;  motus  fadut 
eflma.&c.  Bcda.  Dc- 

uocio  oranciii  &  virtus  oracionis  expriinitur,quia  illis  in  car 
cere  bynmoscancntibus,laus  eoru  tcrram  mouct:  carcens 
fundamenca  cocutit.oftiaaperit,  catcnas  vinfborum  foluic. 

^Chryfoft.Terrxmotiis  fadiiscft,  ita  vc  ciiftos  c  fom- 
no  excitaretus.fii  ianu^  apcrtg  funt,vt  fadii  fierec  mirabile. 

Ha:c 


,-  Jaco.ia. 


Hxc  vinftinon  vide  jy 

ba.1 ,  alioqui  fuglllent.  t  arantes. 

omnes, 

Allcg.  Qui  omnc 
g.-iudiiim  cxtuuat  cu 
in  tentationes  varias 
incidcdt ,  jibcnter» 
quc  gioriatuf  in  in- 
firmitaribus  fuis,  vc 
in  eo  hab;tct  vucus  ■ 
ChriftijhiccumP.m 
lo  &i.  S:Ia  in  carcere 
Dcum JiiidaCjdi.  cu 


a    Media  rofle  firgebam  ad  oojifiicnduin  tibi. 

^  eorum  ftrinKirligno  xMediaaiuenode  paiilus&Silas^-ado  « 

Alias  hymnum  dicebant.  «    f  auliuu  &  Sibm.  b     Vinfti. 

rantes  laudabat  Deu ,  &  audicbant  co^s  qui  in  cuftodia  erit. 

a    Ad  timoremincutiendiim,  &  ad  oitiac.irccriaaj)(.ticnda. 

^  SubitovcrotcrrjEmo'tusfadluscftmagnus,  iravtmouercn-  ^ 

a    Magna  v  ttus  orationis ,  qua  omnis  oftia  intc-riora  fcilicct  &  .rxtericr.i  apcriuntiir. 

tur  fundamcnta  carceris,&  ftatim  aperta  lunt  omniaoliia,& 

a    Non  rohim  1'aiili  &  ,sil.i:,  fed  &  aliorum  vinftotuin.  Ex  terrzmotu  magno. 

vniuerforum  vuicula  foluta  lunt.  Expcrgefadusautem  cu~  j 
ftoscarceris,  &videns  ianuas  apcrtas  carceris,  cuaginato  4 
c  gladio  volcbat  fe  interficcre ,  azftmiansfugjflc  vindlos .  Cla-  ^ 
mauitaute  Paulusvorcmagnadicens.  Nihilfcceris  tibi  ma-      piopheta;  Tua  nfu-  pfaLji.j, 

a     Vincti  qu»s  cufiodieb.is  h    Aminiltris.  ^itim  mtllHI    0.    prefflir.l. 

li,  vniilerfi  cnim  hic  fumus.petitoque  lumine  ^  introgreffus  '^  <juJiarcui4cditme,exuU 
d  cft,&tremefadusprociditpau!o&SiIfeadpedes,&prodii'  s 

a     De  carccie.  b     Ho  ^orare  eos  incipit  plus  quam  decuit, 

C    Sentitfc  haneniismalcfecilTe. 

ccns eos fora's ait :  Domini,quid  me'oportctfacerevtfaluus  ' 

a    Non io miiltos dominos,  vt de nobi  dixini.  b    Sauacorcm 

n mciant  illi  qui  qu.^rebant  faiutem. 

fiam?Atillidixcrut.Credemdo'minumIefum&faluus  eris 

a    Non  tu  (blus.fcd  etiam.  b    Credens  in  lefum.        c    Non  vnus  tantum.fed  ambo  prxgau- 

dio,quia  oftium  lidci  apertum  erat  illa  hora  noftis .  Vcl  ollenditur  iquitas  bencfacxndi. 

tu  &  domus  tua.Et  Idcuti  funt  ei  vcrbun?  domini  cum  omni 
bus  qui  crant  in  domo  cms,  &  tc-llcns  cos  in  illa  hora  nodlis, 

De  qu;bus  dixerat.  Et  cnm  iiiHltas  plaga»  eis  intu.iffcni.        Lauans  lauatus  ell, 


mca.&c. 

c  (^la.autrm  TPau.f^i' 
hil  fr.&c.  l^abanus. 
Mugna  yox  eli,qua 
lcicjuia  occulcoruin 
declaratur  :  nouerac 
enim  etiam  m  ccne 
bris  illum  qui  vole 
bac  fc  incerficcre ,  ^ 
inimico  cultodi  pc 
percic, 

d    Trocidit^&c.  Ra 

potcn 

am:  po 


t  irrupit. 

E 


i  la^uitplagaseorii,  &baptizatuselHpfe&omnisdomuseius      banus.Propccr 

8  cotmuo.cumquepcrduxiftetcosindomumfuam^appofuit  ,,  ^'^"^>^ ^"«^'^'^'^ 

^  ,   r    r  r      ,  ^n    ,     ■       j  i  i       '  '  "  tcntia  quia  tcrra^mo 

a     Baptilmateacceploipirital  s  friictuslequitur,  id  e;l,  Iiutia.  n-      r 

eis  menfam,  &  larta^rus  elt*  cum  omni  domo  fua,tcre.  »  f"cMnla  ^"'^^^^^^^^^^^ 

dcns  Deo.  Etcum  dies  faduscflct ,  miicruntmagiftratusli-      uit  Paulus  cur  fevel  t«-""""«- 

a    Hoc  cultodi  dicitur.  b     Ne  plures  crH.int.  e    Qtiifi  dcfpctlos.  ICC  intCrficCte  .' idcO 

dtorcsdiccntes.DimitteMiomiuesillds.  Nunciauitautccu-  '^  pr^  ommbus  Paulo 

ftoscarccrisverbahiccpaulo,  quiamileruntmaeiftratusvt  '*  ^  .^'^*^  pirocidit.ad 
...  •      KT         •    •  •     •  ^i        -    ,     15  pedcs. 

duTiittammi.Nuncigiturexeuotesitempace.pauiusautdi-  i6  e    LauitpUgaseorum. 

a    Sine  reatu  Certo  a  ibdicibus  prolato.  —      -        _     -    - 

xit  cis  :  t  c^fos  nos  publice  J  indemna'cos  homines  Ro- 

a    Cenfum  ptQfefTos.  b    Occuliadifplicebateiec^io  ,  quiapublica 


«7 


Beda .  Pulchra  varie 

cas   :    quibus  plagas  ti(idiaa«a- 


tuerat  flagellatio. 


pandsmifenjncin  carcercm ,  &  nuncocculcenoseijciuut? 


vulnensliuicpereos  ^  cfii/ima» 

pl.igas  crimiais  anij  '^'""*'"' 

fic, 

f  Co«f/»ao.Rabanus, 
Velocitasobedientiajfignatur.  Nefcictarda  inoliumiafpv' 
rituil;jn6ti  gratia. 

g  Cumque pcrduxiffeti&c.  appofuiteis  menfam ,  &c.  Rabanus. 
Optimuni  vtrmfqueexemplum,ingrcirus  domus  ct  mcnfij 
apporicio.  p 

0  'hlonita. 


NICOL  A  VS    DE    L  Y  R  A. 

1  Media  autem  noCit;  Hic  confequenter  ponitur  eorum  libcra 
tio,&primotTiiracuiodiuuio,fecundohumano  mandatoibuEc 
cum.  Circa  primu  dicitur.  Media  antem noiieVaiitus  &  Stlas  ado 
tantes.  Sctundum  tllud  pial.Media  noQefurgebam  ad  conjitendum 
tibi. 

2  Suhitovero&c.  Adoftcndendumorationiseorum  virtutS, 
&  ad  incuiicndum  boniinibus  domini  timorcm. 

}     Expergef..£lus  autem  cuftos  carceris.  Ex  tcrrzmotu. 

4  Euaginatogladio  fo.  Ce.  in.  &  e.  Nc  proptcreuafioncm  Pauli 
&Silzdc  quorum  diligenticuftodia  habuerat  prxccptum  ftri- 
ftum  &  fpccialcpuniretur  graui  &:contcmpnbiii  mortc. 

5  CUmauit autimVaulut.  Scicns per  fpiritum caufam quare  vo 
lebatfeicitcrficerc. 

6  Et ircmefu£ius  .Qo^nokens  terrzmotum  diuina  virtute  fa 
ftum. 

7  Trocidit  Taulo  &  SiU  adprdes .  Ad  quorum  orationcm  fue 
rat  faftum  miraculum,  &c  quia  a  raortc  fucrat  liberatus  per  Pau 
liverbum. 

8  Etprodurens  eosforas.  CarcctCfti. 

__  9     i///f 

M  O  R  A  L  I  T  E  R. 

oftenditur  quod  prxdicator  verbi  dimni  v:tarc  dibct  laudcs  ma 
lorum  hominum  qui  funt  membra  diaboli,quia  licut  dicir  Sene 
ca  hbro  de  viriutibus .  Idcm  eftiaudati  a  turpibus  &  ob  turpia. 

I     Medi.1 


9  ^it  domim  ,  cjuid  me  oportet  facere .  Quafi  dicat  paratus  fu.m 
viam  falucis  audire&fideliterobedire.  Cxtcra  patent  vfquo 
ibi. 

10  EtUtatusefi  cumomnidomo.De  euafionemortis  corpora 
lis  perverbum  Pauli  :etiam  fpiritualisper  fufceptioncm  fidei. 

11  Et  cum  diesWK  confcquenter  ponitur  eorum  bberatio  man 
dato  humano,  cum  dicitur. 

1 2  Dimittehormnes Hlos .  Tranfeuntc  cnim paflionis  impetu', 
aducrtcrunt  magiftratus,  quodPaulus  &Silasiniuftc  fuerunt 
verbcrati  &  incarccrati  ideo  voicbant  cos  libcrarc. 

1 5  Taulus  autem  dixit  iUis.  Id  eft ,  ln^oribus^  qui  vcnerant  pro 
eorum  bberationc.  ' 

1 4  C£los  nospublice,  Quod  non  debet  fieri ,  nifi  publicis  malc 
fadloribus.  ' 

1 5  Indemnatot.  Quia  puniti  fucrunt  impetu  paflionis ,  &  non 
'udiciorationis. 

16  Homincs  l\omanot  miferunt,&c.  Quibus  magis  debet  dcfi.'r 
ri  quam  aliis,  eoquod  Romani  habebai  dominiumorbii.  Qjjod 
autem  PauluselletciuisRomanus,  habcturiiifr.jz.cap. 

l/     Et  nunc  occulte  ciiciunt .  Volentes  crimcn  iuum  occultare. 
Ko« 

1      Mcdia  autem  node  Vaidus  &  SHas  adorantes  laudnhant  dcmi,  ^ 
Pcrtcrr^motum  ipfisorantibusfaftum.fignificara  fuitfcqucns 
liberatio  Pauli  &  Silx  de  carcerc  &  cuftodiscarceris ,  &  faanlia; 
fuzabinfidelitatc. 

Tom.6.  O     4 


ii($7  GIorord.&NicolaidcLyra. 


Ji(^8 


A 


[1t.'  y{pn  ita,  frdvenianf 
^ipltnoseYiant, 

^  Chryioflomus, 
Bciuin  principiJDUs  mi 
)icum  dcnumianci- 
biis  ,  Paulusnoncxic, 
forfin  propccr  Ly- 
diam,&  alusfratrts, 
vel  ctiam  terrcc  illos 
nc  putcnturdisnicf-r 
fo 


a  Nonita,rcdveniant,&iprinosteijci:mt.  Nunciaueruntau-  \ 

Ad  lioc  quid  dijtciai  raulu». 

lem  magiftratibuslidoresvcrbah^c.TimuerunrqucnuditQ 
quod  Komani  eflenc,  &  vcnicntcs  dcprccari  funt  eos,&:  cdu- 
ccntcs  rogabanrvtegrcdercnturdevrbc.  fxcurrcs  aurcm  ' 

Rp,;  aiieiii.  a     Chii!b.-:nus  in  Lvdia  tm  i:cii.iniil-u5.         b     Ajnl^oli. 

de  carccre ,  introicpunt  ad  Lydiam,  i^  vifis  fratnbus  conio- 1 

AducDtu  ruo,  rz.*nii<l  <&  dj^r  lu.  ■    Foit  yetbutn  confobuunu,  . 

latifuntcos:&  profcdli  funt. 


fequiperirent.  Fcvt  ! 
etiam  aliosconfidcn-  \ 
tiorcs  taccrcnc.  Tri- 
plcx  deiicti  crinicn 
crat.quod  Romani^s, 
£c  non  audita  cjufa , 
&  publicc  conicco. 
ranc  m  carcercm. 


NICOLAVS    PE    JLyiiA» 

l     T^oa  ita.  Supplc  crit. 

f  Sed  •t>enia>i\&  i/j.n, «/.Fa£lo  confitcntes  quod  iniuffcno? 
vcrberaucrunc  &  incarcerauciuqtjiSd  lU  fattun»  crt,  vc  patcc 
cx  litcra  fcqucnti. 

^     Exeun. 


3  T.xrun.au.dc  car.  Qucin  rcintroieruncnecuftos  cnrccris 
poft  corum  rcc  cfium  i«culparctur  proptcr corum  eduitio- 
ncm. 

4  Intr.  in  Ly.  Nomcn  cft  regionis  fccundum  glo. 

5  Etvi.f.  IdeH,Chriflii:nisibidcmh;:bitnntibus. 
0     Conjulaci  funt  c.  Sua  prxfcntia,  &  fr.n£ta  dodrino. 

7     Etprcfenijnnt.  Alibi,  ad  prj:dicandum  vcrbum  Dci. 


A  D   Dvl  T  I  O    I. 

^  Jn  cap,  \6.  vbi  dicitur  jn  poft.  Xf c  ifia  cinur.cifiofait fida  vt 
dicii  Hier.fd  vera.  Simulatio  quam  hic  ponic  Hieron.non  flc 
incclligenda  eft,  qu.ifi  illos  a6lus  fccundij  rci  vericatcm  non 
feciffec,fcd  qui  ance  tacjcbat  tanqnam  lcgis  c<jremonias  ob- 
fcruans,  fcd  fplum  quadam  pialjmulatione,  nelcandaliza- 
rec  ludqos,  &:  corum  conuerfioncm  impedircr,  licuc  fl  quis 
pellicuiqm  virilis  nicmbriabfcinderccpropcer  famcaceni, 
V  •'■.•-.  non 


pon  caufa  legal»s  circunciflonis  cbfcrunndsjVt  in  prima fc- 
cundtC. q.ioj.arr.^.  iii  rcfponfioncprimiargumcuti. 
A  D  D  1  T  I  O     II. 

In  eo.cap.yhi  dicicur  in  Pofiil.  Diclt  hic  Glo.  quodtimorefpti 
tUifavBicoatntefpirituitnend^xvcraloqucbaiur. 

Paulus  npn  incclligitur  bicdoiuiffc  dehoc  quod  fpit 
fando  cogente  fadum  crat,fcd  de  hoc,quod  puclla  ach;j 
io  pnffidcb.itur,  vr  in  glo.interlineari ,  &  idco  glo.qiiii 
probac  Poftiliator,non  videtur  reprobanda. 


tL"c»4.g, 
Ipjn.if.c, 


ffim.f: 


C  A  P.     XV II. 

r^^  /^m  tfuierH  &c,  *  Chryfoft.  Iterum  paruas  ciuitatcs  tran 
%_y''^unt,3.:  ad  maiores  fcfiinant ,  vndc  quafi  cx  foncibus 
quiuufdam ,  in  vicinas  diuujgnndus  fcrmo .  Tro  n.oreautem 
fuo  intrauit ,  Paulus  in  Synagogam  ludaoruni ,  quamuis  di- 
xcfat.   Conuerrimur        ■    ' 
ad  gcntcs ;  non  rclin- 
qucbat  iiios ,  magnp 
cnim  amore  pfcqucr 
hacureos.  Audi  cnim 
liium  dicencem ,  fra- 
ttes  cxpefiiacio  quide 
.  cordis  mei ,  &  oracio 
ad  Dcum  pro  Ifraci 
eft,  vt  fcructur,&  ora 
ui   pnatherna  cffe  a 
CiiriOo  pro  fratribus 
mcis.  raciebat  autem 
hoc  propccr  promif- 
fioncm  Dei,  ac  glo- 
riam  .  Lt  nc  ctFcndi- 
culum  clfct  gt-ntibus, 

b  z?cAr/pfK.Bcda.Vcrunquepariter  defcriprurisinfinuat, 
f.  quia  Chnftum  pati  tk  reiuigcre  oportuic ,  &  quod  paffio 
acrcfurrcdio  ad  nuilum  almm  nifi  ad  lefum  pertinerct.Iu- 
.    '  .    .  -  dxi 


da:i  enim  qui  paffionem  &r  refurrcftionem  ncgarc  non po- 
tcranc,  Ancxhrifiu cxpedances eaad  It  fum  pcrtinerccun- 
tradicebanr,&  idc-o  Caulusnonmodt^Chrilfi  mvileriapre- 
dicac,  fcd  docct  in  Cli  ifio  lefu  cmnia  clieconfiimmrir.i. 
*  Chryfoftomus.  Bcne ,  quando  vocabanr ,  hoc  &:  Cliri- 

ffus  facicbat,nuiitum 

G  A  P  V  T    XVII. 


a    Nomins  funt  ciuitatum. 

Vmautem  perambulafl^ent  Amphipdlim&  J 

Apolloniam,vencrunt  Tbefralonicam,  vbi  i 

■  ^rat  fynagoga  luda-orum.Sccunduconfuc  * 

Iud5.oii.m  ve)  PaHili. 

tudincm  autem  *  Paulus  introiuit  ad  cos,  & 

b  per  labbata  tna  diflerebat  cis  de  icripturis  adaperiens  & 


mfinuans ,  t  quia  Chriftuni  oportuit  pati  ;  &  rcfurgcrc 


mortuis:  &quiahiccll  lefus  Chriftus ,  quem  ego  annun- 
cio  vobis .  £t  quidam  ex  cis  crediderunt ,  &c  adiundti 


dcfcripturis  dilTcrcs, 
&  non  fcmper  figna 
facicns,  quoniarnim 
iili  aducrl^U-^anrur ,  &; 
cum  vt  impofiorcm 
&  incantatorcm  ca- 
lumniabantur,!deo&r 
ipfcdelcnpturisdifiL 
rit.Quienim  foiisli- 
gnis  attcucac  pcifiia- 
ciere,  mcrito  fufpc- 
rtuseft.  QJui  auccex 
fcriptuns  pcvfnadcr, 
non  vcnit  in  cain  fu- 
fpicionem ,  &:  vbiquc 


NICOLAVS 
C  A  P. 


DE    LYRA. 
XVII. 


Ptoi/i*, 


■^m  tfu.teramb.  Hiccpfequenterponiturprjrdicatio  Pau 
!i  in  alijsiocis  Maccdonia:,^.'  primo  m  Theflaionica  fe 

cuiido  in  Beroe,ibi :  Fratres  vero.  Pnma  in  duas :  quia  primo 

ponitur  predicatio,fecundo  infui  gens  pcrfecutio  ibi:  zelan-' 

tei.  Circaprimum  dicitur. 

I      Cum  an.  peram.  ^rnphi.  &  ^4pol.  Ciuitates  funt  in  quibus 

non  contraxerunt  moram. 

a     yene.  Th.  vbierat  fy.  In  lila  cnim  ciuitate  cum  gentilibus 

habitabanc  mulci  Tud.£i. 

3     Secundim ,  &c.  iu  ad.  e.  Scilicct ,  Iuda»os ,  quibus  Paulus 

cbnfueuerat  prius  pra:dicare  quani  gentilibus ,  vtpatetex 

pr«Eccdcnci. 

, 4     gt 

MORALITER. 
f    CKWijM.pf-a/hi^H.Hicdcfcribicurfrudusprardicacionisip 
Hus  Pauli  m  Thcflalonica,&:  Bcroa,&  cius  recclTus  ab  vcra- 

quc 


inuenimusiilumdoftrinispcrfuadcre. 
b     .Adaperii  m  &  ih/iiiuam  (juia  Chnfium  oportuitpati.  *  Idcm. 
Vides  quod  ante omnia  psfllonem  pra:dicar,  fic de illa  non 
confundtbancur,fed  pra:dicabant,vt  faiucarcm. 
^Et 

4  Et  per,&c.defcr.  Lcgis  &  prophctarum. 

5  .Ada.&in.  Et^c\%. 

6  Quia  Chrifurn.ln  iegc  &  prophctis  promifl^iim. 

7  Opor.p.  ficut  patcc  ifa.54.&:  Ofcc  6.&:  in  plunbus  alijsla 
cis ,  ficuc  dcciaraui  cxponcndo  dida  prophetarum. 

8  Et  quia  hicefi  Chri.  (cilicer,Icfus  Nazarenus. 

5>  ilHem  ego  /in.vo.  Ira  quod  non  fcium  dcclarabat  ex  fupra 
didis  paffionem  Chnfii ,  &  eius  refurrcdionem,  fcd  cciam 
ifla  cfic  completa  in  lefu  Naravcno ,  Sc  fic  non  cflc expc- 
dlandum  aiuim  Chriftum  ficutexpctiiantIud£i,huiufmodi 
vero  fcripturas  per  quas  ifta  probantur,ergo  pofui  faltcui 
in  parre  in  quadam  quxfiione  dc  aduentu  Melfi^. 

10  £r<7/«.fArf.  fciiicct,  Iud«Eis. 

1 1  Crc.  In  Chnffum.  '    '         ' 
II     Et  adiun.  Fidc  &  focictatc. 

Et 

quc  propter  perfonalcm  pcrfecutionfm,&:cifdcm  ratfoni- 
bus  quibus  diclum  cf^  fupra  ipfum  dc alijs  locis rcccflifle,&J 
eadcm  morahtas  cit  hic  6l  ibu' 


11^9 


iMflC 


ikbIi 


u»rii 


f  a  Etdecoler.Gen,  Td 
A  ei^,&  dehis.QMiGe 
■i  ti](-ni  ricinii  lud  if- 
n-iomucaifiiint  ,& 
cIchis,gGenci]cs^ 
n"ianfir.incnni)ti.id 
Chn'fluconflu;.hat, 
Rahanus.  Prima 
caufaniahcix,  qiiod 
dc  viiJgo.Sccunda» 
quod&:  ma]i  cranc 
pr.EV(.iJgo, 
b  ZtLnies  autt^&c, 
^Chivfort.Irapu 
pliircs  cflcnc  Greci 
allumcbanc  quofda. 
Qnoniam  non  puca 
uctunc  Iud.ci  fcfuf- 
ficere  ad  fcdicione 
niouendam,  nec  lu- 
ftam  caufam  habe- 
bac,  cumultufcmp 
taliapcrficiunr,idq; 
afiOpcis  viris  ma]is. 
c  Trahe.  la  Bcda. 
In  Grsco,  lafonem 
3  &quofdamal!osfra 
crcs.vndeinrclligetv 
dum  cft,  lafone  fra- 
_  trcj&fidelc  fuifle. 
^  Chryfoftomus. 
Otyrannidem  abe- 
dibus  fine  caufa  il- 
losexcrahuc.  Hiom 
nes  contraria  dccrc 
to  Czfaris  faciunc, 
Kcgem  inquic  dicc 
tes  ctfe  Icfum.  Qu,o- 
niam  nihil  cotr.inii 
dicebiit  decret-»s,  ne 
que  commoucbaiic 
ciuitate,  inaliudcri» 
menil]osdicunc,& 
Mx  maieftacis ,  ac 
xtipiiblicx  accusac. 
d  l\egi:mali.  Raba. 
Preccr  C^farc^quod 
concra  dccrccij  Cx- 
faris 


AausapoaCap.  XVII. 


1170 


b    TQui  prius  non  c  ■lebant. 
-    -         -         b 


i    1  Dcum  Iijdiis.fc  ll(ret,tel!gtofis.  •  ^  , 

a  ilmt  Paulo,  &  Sili^,  &  t  de  colentibus  Gentilibufque  mjgna 

a     Vdeoniu  icrts  pr  us  crcdunt.vt  virosf.uilius  trahant.         b     %  lilos.qui  cn^d  deient. 

b  piultitudo,  &mulie'rcs  t  nobilesnon  paucje.  t  Zelanresau- 
tem  ludgi^aflumenrefqucdc  vulgo  virosquordannTialoSi 

a    1  Proptet  turbatuin  (imfuin  b     f  Ad  conuentum  commouent.         c     ITheflalonicam, 

Siiturbafadiaconcitaucruntciuitatem,  &:  t  alliftentesdo'- 

IViti  fidelis.  1  Pau!um,&Silam. 

jnui  lafonis,  quarrcbant  eosproduccreinpopulum.Etcum 

iPutJnieseisefIeoccu'tatos. 

c  noninueniflentcosjtrahcbantlafonem  1  &quordam  fratrcs 
^dprmcipesciqitatisclamantcs,  quoniam  hi,qui  vrbecon- 

a     TApoftoli,&eorumfun.cptore5. 

citant,&hucvencrunt,quos*furcepitIa(on,  1  &hidmnes 
d  contra  decrcta  C.Traris  faciunt  rcgcni  alium ,  dicentcs  cife 

Tlpfi  prius  concitati  concitant  plcbein.  a    ^Etiam  concitauemnt  cum  plebe  principes. 

lefum.  Concitaucruntautcmplebem,  &principesciuiratis 

a    fQuodii^auit  fefufcepifl.e,velpoeniientiaii)profefliiseft.        b    f  (^Jidefcendebant,&  ex 

cul^bant. 

jiudientcs  h^c;  Et  a'ccepta  fatisfadtione  a  Iafone,&  a  c^teris, 

^lafonem.Sc  cjttexos. 

dimiferunteos .  Fratres  vcro  confcftim  pcrnodedimiferuc 

a     fCiuitase:>.    b    f  Fortitudofideioftenditui,  quii  nec  pio  ludaroiumpeifccutioneloquiccfliint, 

Paulum,&  Silam  in  Bero^am.  C^ui  cum  vcnifTent^in  fynago- 

a    f  Quj  fufcepeiunt  eos  in  Eeioeni.        b    f  Geneie,vel  animn-,  qui  veibo  audieiido ,  8c  fctutando 

inftabant . 

gam  ludazorum  introierunt .  Hi  aute^m  crant  nob/lioresco-' 

'  rum,qui  funt Thcflalonicae ,  qui  fufcepcrunt  vcrbum  cii om- 

ni  t  auiditate ,  quotidic  fcrutantes fcripturas,(i  hasc ita  fe  ha- 

5De  Bcrocnfibus. 

bcrent  .  Etmultiquidemcredideruntexeis.&Gcntilium 
jnulicram  honeftarum.&f  viri  non  pauci .  Cum  autem  co- 

TQui  etant. 

gnouiflcntinThelfalonicaludiei,  quia  &  Bcrocprxdieatu 

Qui  etat  dux  «eibi. 

*  cft  a  Paulo  vcrbum  dei ,  venerunt ,  &  illuc  commouentcs ,  & 
^  turbantes  multitudinem  .  Statimque  tuncPaiilumdimifc- 
ruc  fratrcs, yt  irct  i vfque  ad  marc-  Silas  autem,  &  Timotheus 


8 

9 
10 

1 1 


H 


Beioe. 


rcnnanferutibi.  Qui  aute  deducebatPaulij,pcrduxeruccum 

a    (^iateftciuitas  Afiicx,  vel  Aihai»  .        b    Vel folo  veibo^vfl  pei epiftol.im.        Paulo. 

vfq;Athe'nis,&acc^pto  maJato  abcoad  J>tla,&Timotheu 
g  yt  quam  celcriter  venirenc  ad  illum ,  profedti  lunt.PauIus  au- 


fariscrar,  vndeine-  D 
uangclio:  Omnis,qui 
fe  1  e^etn  facit ,  cnntra- 
4icitC£fjri.Apo(^o\i  t  Z:-1r.aiiteni 
vcro  concradiccb.^c  ">""»"'•': 
^hriitiim  rcgem  cf  |,g„,_ 
lc  ludcorum,  id  eft,  t  aJorti  do- 
conficcncium,  vnde  m'""- 
&Iudei  ipfumChri 
ftumaccufibanc. 
e  .^T4«/(7.Quicrac 
dux  verbi,<S^^ideo 
poftca  folus  dimif- 
fuscft,vciretdeMa    _       . 
cedonuadm.ire.       tloaniS.g. 

i  ^tatimque,  iT  cfit. 
4«  Chryfof  Hici5 
Ppulii  folum  mitCLJc 
Mctucbancne  quid 
ipli  ma]i  accidercc, 
qui  c;ipuc  i]lorum 
omniij  er.ic.  Sic  non 
'  vbiqucgiaciaopera  „ 
bacur,fedfinicillos  *^ 
etiam  humanocon 
filio  agere  exufcicas 

16  illQS,a<:in  follicicu- 

17  dinemimmictcns. 

18  g    rrd/^^/.  Rab.Ab 

19  Achems  fracres  i]li, 

10  quiduxcruncPaulC» 
21  Quidade  Sila  didti 

11  pucat,&  TimochcOj 
2j  ckdeMacedoniaaq 
24  Paulii  profcdti  linc. 
2j  h  Taiiliisatitemy&e, 

•j;Chryfofto.Vide 

quod  maiores  cen- 

26  tationes  habct  apud 

j     Judeos ,  quam  apud 

geces.Athcniseninn 

o  nihil  calepatrfur.ni- 


Paulo.    2.9 
31 


■u -';■.■■  . 


hil  enim  pra;rer  ri- 
fum  padns  cff.  Apud 
iud^os  auce  mtiltc 
difficulcatcs,adeo  e- 
'  rac  iraci.Io&dicif.  p 
Tauloaui  expe&ate  eos 
^  ^ihenfs 


I- .  [.   II  ii  ji 


NICOLAVS    DE    LYRA. 

I  Et  de  co/.Cepcilib  prius  conuerns  ad  Iudaifmum,&  Hc  cole« 
l^antvnumdeum.  t  Cen(//<.  Ide{l,deeis,qui  vfquetuncper 
minrerunt  inGentilitate.  3  Zf/itn.dH.  Hic<onfcquentcrpo 
nicurmfurgens perfccutio,cum dicitur.  Zelan.au.Iu.lti\iidi^mQ- 
"'  .4  ./<j(/M.c/c.c:i7c.wi>/.Qui  pronifuntadfaciendamala. 
5  Et  Utr.fa.conci.  Contra  l'au  &  Silam,&  rectidum,quod  dicic 
loan  Chry fo.A  veritace  fe  eflc  vacuos  ptofein  funt,qui  multitu 
dme  fe  armauerunt.  6  Etaffi.  InquaPauluSj&SilasfueraC 
hofpitati.  y  Et  cumnon  in.e,  C^ia  lam  alibi  tranlierant, 
8  TM/;.eirf./r4.Ideft,Chriftiano$cumeo.  9  .Adpnn.ci.Yt 
pumrentur.     10     C/dM.c/wo./j/,  Ideft,fcilicet,  Paulus,&Sila$, 

I  (     Quosfuf.Ia,  Et  ideo  particeps  eft  maleficii  eorum. 

II  £f /j/oTwncJconrrtfjCi/^t.  Et  fuadcturin  quo.  ij  KCS^*'* 
aUum,dicentes,&c.  Sci]icet,nonfubie^uro  Cacfari,fcdmagise- 
ius  dominum.Imperatores  cnim  Romani  bene  pcrmittebant  a" 
lios  reges  effc.dii tfi  cis  eflent  fubicAi,&  redderer  eis  tributum. 
14  Etac.  Perrunabileexcufationem,vel  cmendx  folutionem, 
vel  alio  conucnienti  modo,quia  non  habetur  in  tex.  modus  hu 
iusfatisfaftionis.  15  Tratres.  Hic  confequenrer  defcribituc 
pridicatio  Pauli,&  Silar  in  Bcroc,  &  patet  iitcra  vfque  ibi. 

16  Hiawrm.  ScilicetjIudximanentesinBcroc. 

17  E.rant  «o/>i.Gcnere, vel  animo, vel  vtroque  modo. 

18  £or«»t,^«;7»nf,^<r.idcft,n)agis  nobilcs,quatQ  iiii,qui  habi 
tabantinTheflalonica. 


\9     Qui fufceperunt  rer.  Euangelicum  a  Paulo,  &  Sila  propofi- 
tum.     ao     Cum  omni  auidi.  Ideft  ardcnter,  &  deuote. 

2 1  Quptidie fcrutantes  fcripturas,  Lcgis,&  prophetaruro. 

22  Si  htecfe  /7<}^erfnt.Scilicer,quod  eflem  impieix  ia  iefu  Na 
zareno,ficut  Paulus,&  Silas  aflercbant, 

«5  Et  multi  quidem  credide.ex  m.Scilicef,Ludxis. 
24  Et  genhlium,&c.Sci\icet,\am  antc  conuerfarum  ad  ludaif- 
mucn.  25  CumaHtemcognouiJfeati/lThefl.Hic  coi\ka[ucntet 
tuouetur  quaeftio  contta  Paulum,  &  patet  htera  vfque  ibi. 
26  Staiimquct&c.  Vralibi  poflet  prxdicarecuangelmChri- 
fti.  27  SiUs  autem,&  Timotheus re.Ideii,ad  plenius  inftrueo 
dum',  &  confirroandum  in  lldc  conuerfos  ad  Chrifturo. 
a8  Quiautemdediic€bmt,&c.  Hic  confequenter  prafdicatio 
Paulidefcribitur,in  aliispartibus  Graccz  j  &  primoirt  ciuitate 
Athenienfi  fecudo  in  Corinthio.ca.ftqucn.tertio  in  Ephefo,ibi; 
Paulus  vero .  Circa  primum  primo  defcnbitur  eius  ad  Athenas 
peruentio.fecundocumphilofophisdifputatio.ibi:  Paulusautc 
tertio  przdicatio  eius  ,  ibi  ..Stans  autcm .  Circa  primum  dicirur. 
Qui autemded.Vaulum.  Vt  permarciretalibi  adpr^dicandum. 
29  P«r<<«rerMnffl.  Confolaticiu$focietate,&  doftrinxverita- 
te.  jo  ftac.Etperillos,  quidcduxeruiueum  vfqucad  A- 
thenas.  ^i  "Profe.funt.  Inftruftiiplcnius,&  confirmatisBc- 
rocnlibus  ,  ad  quod  remanferant . 

52     Taulusauteni.  Hicct^nfequcntcrdcfcribiturPaulidifputa 

tiacuin  philofophis ,  cuius  primo  ponicui  motiuum,  cii  dicirur. 

-    .-r '  ,    •" ''     i     Incitaba. 


TTr 


MORALITER. 

i8     ^i,^f.  Vt  Pauli  fapiciitia  a  deo  fibi  data  coram  philofo- 
phismanifeftarctur,  &  corUTialiqui  adChriftumconucrtcren- 
ttir.ficut  &  faftum  fuit,  vt  habetur  infr. 
32    TaHl.&cex.  Silam,&  Timothcum,licct  cnim  eflet  plenus 

fapienti^ 


fapicntia  acquifita,&  infufa,  tamcn  cxpeftabat  eo$  ad  confercn- 
diimcueis  publice  qd  praedicarct.Et  nqs  muItomas!;is,quinihiI 
funius  refpeftu ipfius,dcbemus  cum  fapieiitibus confcrrc ante* 
quam  aliquidnotabileproferr(>  maxioiecotampetfoiiithotabi 
libils  przfumamus . 


"7» 


GJo^ord.&NicoIaideLyra.        iiyi 


tcm  cum  Athcnis  cos  expcdarct  ,   incirabatur  fpiritusc- 

^  Inrpiranre  f^^iiitu, 

ius  in  ip(<j,vidcns  idololatri^c  ded itam  ciuitatcm .  Difputa- 


•jib.  i.  ie  Pti- 
giiic     erioris 


^  Aihcnis  cx.icerbabat  fpiricus  illius  in  ipfo,quum  fpeilarcc 
A  ciuitatcnn  idolis  obnoxiam.  Mcrito.Vix  cnun  alibi  tot  vidc 

bantur  idola.  Difputabat  /^/tnr  infynagoga,  &  in  foro  quotidic 

cum  lus,  qni  forte  ipluni  adiflfcnt . 
^  Idcm.  Vidc  itcrum  diflcric  apud  ludxos ,  vndiqucob- 

ftrucas  ora  coruin, 

qui  diccb.mc ,  quod 

ludzus   rcliquillcc. 

propterca  ,  quodad 

g(  ntts  fe  conucrtif- 

iec.  Mirumcft,quod 

Philofppbi    fic    iUo 

lo(Hicntc,non  (iatim 

dcriicrunteun^cum 

contumcliis,  nequc 

a  prxdicatione  rcli- 

iicrunt.dicctcs;.  Pro- 

cul    a    Philofophia 

abcft  ,  quia  nihilfa- 
^(iushabebat  .  Etah- 

tcr,quiancquccogi- 

tabant,ncqucintcUi- 

gcbant  ea .  qua;  dicc- 

bantur  .  Qiiomodo 

cnimcum  alijcx  eis 

corpusdiccbant  dcu 

alij  vcf o  volupc.item  foclicitatc m . 

a    £/jicMr«.  Rabiinus.VocanturabaucVore  fuo,quidrvolu- 

ptatis  aficrtor .  Stoici  Gra^ce  Latine  clcmenta,  qui  contcn-. 

del  art  paria  cflc  peccat.i,  i.omnc  peccatum  vniturmc  eflc. 
Bcda.  Epicuie;  prxccptoris  fui  traditionem  fccuti,felici- 

;tatcni  hominis  in  fola  volupt.itecorpc>ris,Scoici  in  folaani- 
nii  virtycc  pofuerunt,  Qui.intcr  fcdillidcntes,<ipoflolu  vna 

jiiniitcr  inipugnant,quiahominem  docebat  beatum  cfle  in 

.aninia,&:  corporc,non  in  prjefc-nti ,  ncc  ex  fe>  lcd  ex  gratia 

dci  per  lclum  Chriflum  in  refurrcdtionc. 
•  -tLattan.Firm.Deniqueaprimisillisfapiencibus,  (Pytha 
goric-s.Stoicis,Perip.uctiCi.s )  a  Socracc  vfque ad  Placonem 

jprn mutcflo,  &  mdubicacc  habitum  eft .  Donec  vnus  mul- 

iti,spofl:,fcculis  cxuttt delirus  Epicurus , qui  audcrec  negare, 

iidquodcl{cuidcmiffimunt,ftudio,f.iniieniedinoua,vcno- 

C  nuncfaoconliituerec  difciplinam.  Etquia  nihilnouipo- 

tairrcpcrire.  VctamendiHcntireacj^teris  viderecur.vecc- 

Aa,voluiccuertere,tnquoillumcircumlatiantes  Philofophi 

pc.scoargucrunt.  Ccrttils  el+igitur  mundumprouidcntia 


EtSioici.  ^  l.adan.Firm.Quodfineq^c^lij.neq;  terra,  i:| 
nequc  mare,  cj  mundi  p.irtes  funt  di)  efle  non  pofliint.cpjjo  vb 
ncc  mundus  quidcm  totus  dcus  cft  ,  que  idem  ipli  Stoici,&; 
animantem,&:  fapientem  eflccontedunt,  &proptcre3clcii 
in  quo  tan»  iRConflantes  fucrunt,  vc  nihil  didum  (itah  his, 

quod  non  ab  ijfdciT\ 


^Ciuiigtiieibuj. 


bat  igitur  in  fynagoga  cum  Iudazis,&tcolenti  bus,&;  in  foro 
a  peromnesdicsadeo.s,quiaudicrant.  Quidam auscm  Epi- 

curei,&  Stoici  philofophi  dirtercbant cum  co .  Et  quida  di- 
b  ccbant :  Quidvultt  fcminiucrbiushicdiccrc  ?    Alii  vcro  7 
^  diccbant,  nouorumdxmoniorum  videturannuntiatorefle  t 

quialerum.&refurrcdioncannuciabatcis.  Etapprchefum  g 
«^  cu  ad  Ariopagij  duxerunt,dicentcs :  Poflumus  fcire,qu2  ell  ^ 

hxc  noua,q  a  te  dicitur  dodlrina  ?  Noua  enim  qu?da  infers  t 

f  C^alia  fint,8c  id  quid  tenihnt. 

auri  bus  noftris.  Volumus  crgo  fcire  quidna  vclint  ha:c  cflc. 


1 151 


fuericeuerfum. 
Dtffrrebant  cnm  fo, 
•Jt  Chryfoftom^s. 
Non  ia  lcgibus  fuis 
vtcbantur  Athenien 
fes ,  Ytpotc  Romanis 
iam  fubieJh .  Et  vn-  ^ 
devoluerunthtcon- 
fiidarcr  Quoniain  vi 
debant,  &:alioscon-  * 
fcrentcs,  &:hominc  ! 
exiflimationiscuiuf-  ; 
dam. 

b  Q^',idvf4ltfeniin.Sc^ 
miniucrbius  cft ,  qui 
veibu  fcminat.  Vcl 
feminiucrbius  ,  id 
eft  ,  fpermologus  , 
quia  femen  cft  ver« 
bumdei  vnde.Sivo- 
bisfeminauimus  fpi.  &:c. 

Aug.  Legimus  Pjulum  apoftolum  di£lum  fuilTe  femina- 
torcm  vcrborum  ,qu6ddidumeftab!rridentibus,fcd  non 
refpucnduip  a  crcdciwibus,  erat  quippe  feminator  verborij 
fed  meffor  morum .  Et  nos  licet  paruuli,nec  illi  comp.iraJi 
in  agro  dci,  (quod  eft  cor  veftrum)  feminamus  verbuin  det 
expciflantcs  vbcrcm  frugcm,  vel  fruftum  de  tnorib.vedns. 
c    .Aliivero.  ^  Chryfofto.  Vide.ftatimcumcontuincliaag» 
grcdiuntur ,  animalis  cnim  homo  non  capit  ea,c]  funt  fpiri- 
tus  7V(;/«or«  dxmonioru  videiur,  inquit,  annunciator  ejfe,  Dcmo- 
nia  dcos  fuos  appellabac.Erant.n.ciuttates  ill(^  idolis  pleni. 
Rabanus.  A  ludasis  audierunt  vocabulum  dsmoniorum 
cfleabominabilc ,  Si.  idco  huic  abominationicGparantdo- 
dtrina  Pauli .  VcriudA'i  funr,qui  hoc  dicunr,id  cft,  Saducafi. 
d    ^d ./frioDagun).  Raban.Nomcn  eft  curis apud  Athenas, 
di£lum  ab  idolo  Marcis,  quod  apud  eos  Arios  vocacur. 

Chry fo.  Duxerunc  illum  ad  ATiopagum,non  vt  difccret.  • 
fedvtpunirencibierancmdiciafanguinis.  Videigicurquo 
modo  etia  n  fubfpedifcendi  vbiquc,  nouadodlrinamobii« 


jnflrudum,quam  muterix prouidentia conglobacum.    ^^j; ; '^  ;ciunc,loquaciuin eiuitas, ciuitas  itla erac. 

Et         ' 


•»  > 


lOi^ 


a  Fit 


NICOLAVS    DE    lYRA. 

^ '  Incicabacur  fpiritus  eius.  T^a  & ex  %elo  fidei  moUfleferehat 
idoloiatunm,e)ux  vigeb.it  in  cmiiate,  &  altos  ertores^idcefubditur. 

2  Difputa.igiji^ {\\S>CC.Sc!iicet  vnum deum,i!r  ifli erant  Gentt- 
les  conucrfi  ad  ludiufriium ,  eH:  ifli  cum  ludtlis  errabant  contra  Cljri- 
fium>dicin'.es  cumeffcventurum.  Taulus  autern  aflerebat  contrarium 
{tfiendensperfripcurasIefumT^a^^^ottnimeffeChriftum, 

3  I:  t  in  foroj&c.'  Ideflyin.4oco  comtnuni  vbi  conueniebant  Vhilo- 
.fopl»l  &  difputabat  cuw  eisd 

'4    .^^iidam  auCom  Epicurci.&:  Stoipi,StC.  Jdcfl,difputabant. 

5     Ciitll  co.DcfctiicilAte  hominis^qua  Epicutei  dicebant  confiflere 

i»'t;(»poris  voluptaiikts.  Sfoici  veroin  animtt  virfutib.tamen  inpner 

feiitt  vjltuta  viritjue^,fi£picutei,&Stoicinegabant  refurre^ione,& 

Ffltlicitas  vtr  per  confefjitens  atiamvitam.  Taulus  autem afferehat eam effe in  anir 

^b.paum.     ,  nta,&  c(trpure,&  hoc in  vjta  fiititra,nam beaiitudinem  anim<^  dice- 

Mt  ffff  i'i  aptrta  dei  vtfiotie ,  &  fruttione  I  .Corin.  i  ^.d.  VtdcmOs 

: eJaitinlunc.per  fpecuium.dd  in  aEmguwte ,  tunc aut  facic a4 

:ii.Q-ii^B(;*titHdine  veto  (orporis  ex  dotib-<i  clariiatis^lubtilitatis^agi- 

Mtaits,&  it/ipa(fibil:tatis,<fU£  caufabuntiir  in  corpore  ex  redundantia 

giort4  anitn£,efUtgfiet  ii)  refHrrcSione,&  hoc  tx  Chrijit  virtute  Thi- 

lip.  i.<i.5aluaiQrem  exftClawus  dortmum  lefum  Chrifium,  qui  refov- 

■  tnabjf  cvrpus  bumilitatis  noiirg.^configHratum  corpori  dmtatisfux. 

,..  ^,-.  .•„:...    ,     .,    .  .  Et 


Et  quia  iiia  videbantur  eis  imppfjibilia.  ideo  fuhditur. 

6  Er  g.da  diccbaut.C^tid  vult,&:c.  IdeU,feminator  verhorutn. 

7  Dicere..^rf.?^b  eli,nifimultiplicator  verhoru  frimloruin..4li 
yero  fupple  dicebat,  tfinh  efl  de  textu,licet  in  aliquib.  libris  ponaiur. ; 
;8  :  i^ono.dx.&CC.Dicit glo.^Thiiofophi illi audierut a  ludsis  in-\ 
I  ter  eos  habitantib.ex  difperfione  eori  faSla  tepore  .Antiochi  >e^s  ,n 

tne  d£mon:i  effe  abominabile,  &  io  doHrina  Tauli  vocabant  annUci. 
tione dixmonioru,tanqua iifde abominabile.  Scdifiudno  videtur  •per.l 
ijuiafubditur,(p  duxerunt  Taulim  ad  ^riopagum,  vbi  erat  locasjln 
dii,volentespleniusaudire,  (jux effet eius doBrina,  (^non  feciffent } 
effet  eis  abominabilis.Item  hoc  notnen  ddmon,  vel  disrf)on\u,no  efl  n I 
men  Hebraicu,fed  Griiicu,vt  dicit  ifido.^.Etymol.  &  idco  hoc  voci \ 
buia  no  didiciffetit  Graciab  Hebr(eis,fed  magis  e  conucrfo,&jecu& 
jj,  ibide  dicit  lfidor.d(tmon  Grtece  interpretatur  fciens,aut peritus  L 
iine,&  per  confequens  dxmonium  interpretatur  (cientia,  vclpcriti. 
Sic  etge  vidcturhnc  litcra  exponeda.Thilofophi enim  difpulanusi 
Taulonon  erant  eiufdem  ccndttionis,vel  opmionis,  vt  fatis  patett 
textu,&  io  iUi,(jui  doSrina  etus  reputabant  friuolam,  vocabanteu 
feminiuerhiutii.lLli  autem,qui  volebanteu  audire  plenius  tanejuab 
nattt  reputantes  eam,ltcet  tio  intelligerent  ad  plenum  dicebani  Tau 
^nnunciatorem nouorum ddmoniorum  ,  idrii,nouarum  fcientiarnt 
proftter  quod.     ^     Eum  ad  Kxio^.ybi  erat  locus  docendi. 

\  ■  I  Athenic 


MORALITER. 

4  Qjcidam  an.Epicmei.  Epicurci  tamcn,qui  foclicitat^  m  homi- 
»is  poncbant  in  voluptatibus  corporis,craui  tnagis  ionginqui  a 
doftrina  Pauh,8r:  ifti  diccbant  de  eo, 
+  j;^«Vi,«/f/"m.  Rcputanteseiusvcrbafriuola. 
]j  2ilii,^c.iiicm5.  IdeU,rcictiaru,dacm6.n.inGrsecoiquoLu- 
f  a$  Rr'ipfa  huc  libru,  idc  cft.qd  fapics,vndciri.s  df  arcus  djpii)Q. 
nis,>(iclLfapisntis  libr.meceoro.in  apxiqua  traiiilationc. 


^ 


Moraiitcr  per  hcK  Hgnificatur ,  ^  fapientcs  fapicntia  munc 
na,qux  terrena  cU,  &  animalis,^  dia|>olica,repurant  ccclcfia 
dicatorcs  vctborum  inanium  feminarores.  Uli  vero,  quidcD 
incipiunt  aliquid fentire ,  volunt  perfciflius  audire  diccntcs . 
f  Tofsutnus,cs' t^no.d.  Pr^dicatjo enim  euangelii  bcnedicil 
nona  doArin^  ,  fcjlicet  fbrmaliter  ,  Sf.  efl°e^iue;fprmalirerqi 
cft  doftnnanoui  teftamcnti :  cfFe£liue  ,nam  inducit  effeAiue 
pouitatem  grati^ ,  &  iiiulit^t  ad  glorjs  no^itatein  . 

Sti 


"7^ 


Aausapoft.Cap.XVIL 


1174 


;.il 


Athcnicnfes  autem  omnes ,  &  t  sduen.-c  hofpircsad  nihil  a- 

a     fNon  vt  (kmtter  crcrirrent,  fed  tantum  miraiciitur  . 
^Ide.i,qiiam  pauci  de  docfhina  intertog-^iaiit  qualis  lii,  Tt  crederent. 

liud  vacabant ,  nifi  aut  dicere.aut  audire  aliquid  noui .  Stans 
autem  PaulusinmcdioAriopagi,  ait:  Viri  Arhenienfes,  per 

a     IVtlhoininumgenerri.vel  per  omniadogmata.  "b    T  Idco  fuperaitiolos  vosiudico,4ui.ipisi:- 


A^    yhi^thenienfes^&c.Qundigno.c.h.an.  Refpondetad  lioc, 

niioddivcranr,velprxm;fcranc.  Nou.i  qu.cd  ini  infer.s,q.d, 

.\'oi!a  qiij;  infcro  incer  vetcra  vtUra  habccis.Hoc  aiitcm  di- 

cic  ad  perfuadcndiim,ne  quaii  noua  refticcnc  fua  verba. 

b    ignotadco.  Rabanus.  Jdefl, ycrpdeo,q[uemncmo no- 

uit,vt  cft .  Ncnio  e- 
|-„5,  nini  iiouic  filiCi ,  nifl 
r,  ;  pacer.ncqne  pacrcm 

nifl  filius  ,  U.  iuxca 

luuic  lcr.fum.aPau- 

!o  ignocus  dcus  di- 

ciciir:  Alicerauccm 

rx  coiij  fenfuigno- 

.  )  dyO  dcdicatacft 

;j.i;cara,  jdcft  ,  ilji 

u'^'o  quem  Gennlcs 

mnoranc .  Ergovel 

icripcunieraCjigno- 

todeo  dedicacacft, 

liue  aliquid  fimile, 

quodcacct^jVelfim-- 

pliciccr  lcriptum  c- 

rac ,  ignoco  dco. 
Beda.Notus  in  Ju 

dsa  deus,  fed  no  rc- 

cepcus.Ignocus  Achaixdeusquauispermulcaqnxfitus .  Ec 
itj4  qui  ignoracignorabicur .  Prxuaricacor  damnabicur^ncuccr 

iramunisaculpa,fedcxcufabilior,quifide  noobculit  Chri- 

(to  quem  ncfcicbac ,  quam  qui  rnanus  intulic  Chnflo  qucm 

fciebar. 
4c  ChryfoRo.Quid  cfl  hoc?Achenicnfes,quia  per  muica  ce 

poraacccperanc  dcos  eciam  cxcraneos,  vtpoce  lemplu  Mi- 

ncrua;,&:  Pancm.cSi  alios  a]iundc,timentcs  nec  forIan,&:  a- 
( lius  quifpiam  circt ,  quem  ignorarcnt,ip(is  quidem  nodum 

cognitus ,  qui  tamen  alibi  colatur ,  propccr  maiorcm  igiiur 

fccuntaceni,cciam  illi  alcarcercxcrunc,  &:quoniamnon  e- 

rac  manifclius deus,  infcnpcum  cLt.  ignoto deo. 
^  Tcrcul.  Inuenio  planc  ignotis  dcis  aras  proflitutas  ,  fed 

Atcicaidololatnacli,.  Itcrn  inccrtisdcis.fcd  fupcrftitio  Ko 

nianaert  , 

C      DCHS 


c     peu(,^uifccit  mundnni.  Nota  ordincm huius  difputationis  D 
quia  primo  vnu  dcum  auttorcin  mudi  omnium  docccelle 
in  quo  viuimus  moucmur,  &  fumus,  cuius  & genus  Rimus, 
vc  no  folu  pro  luce, &  vica,  fed  cri.i  pio coi^nacione  ge;icris 
diligcndus  oftendat .  Poiica  opinionc,  qii.B  ct^  de  idolis  r,i- 

tioncdeflruic,  quod 


feriens,  &c, 
b 


17J 


DmniatquafifuperftitioJfbsvost  judico.  Pr.^eterienscnim, 

g    IDcoriJm.qui  vobisfunt  noti.  b      T  Priteralionm  Deorum  aia;, 

c     1  Suigulis  aris  titulus  ponebatut  indicans  cui  lieJicat.ir  ciieiit. 

&  videns  fimula^cra  vcftra,inueni,&:ararainquafcriptum 

«    fQ,ignoiodcdi«faellha!caia.        b     TVt  v^  contitetur-  c ,  f  Quia  aram  ciiis  ha- 

bctis,  d    TNon  noua,vtdicitis,fcd  hocidein  illud,  fcicetigiiotuni. 

eratlgnoto  deo,  Quod  crgo ignorante^s cohtis. hdc ego an- 

a    5  Vtnon  fitignoiusdeus.  b    T  Petcreaturai  creatorem  notificat. 

c    1  Fruftus;,  3c  habitaiorescoelij&terre. 

nuncioVobis.t  DeuSjquifecitmundumj&omnia,qu9  in  eo 


r 

2 

4 

a 

7 

8 

9 
10 


niundicondicor,&!: 
dominus  tcmplisfa 
xcisnon  includatuc 
quodlargicoroinnis 
bcncficij  fangiiine 
vidimarum  non  e- 


geac 


q,hominum 


II 


11 


tPfalm.r^f.a 

Siipr.  14.C. 


crcacor,  &i.  omnium  j  videa 
guhcrnacor  non  pof 
lic  n>anu  homiiiis 
caufiri  .  Poftrcmo 
docccdeum,  adcu- 
iusimigniem  cfl  fa 
<!-"t\is  homo ,  non  clle 
fi.iuicm  mecaliis.Et' 
roris  rcmcdium  di.^ 
cicp^nitcndi  fiudiu,  Apoc.i^.b 
Siaucem  primo  de- 
ftruercc  c^rcmonias 
idoIorum,Gentcs  non  audircnreum.  Dum  etgo  vnu  deum  ■ 
perfuadcrer,  adiunxit  per  Chriflu  faliitcm  nobisdata,  ma- 
gis  tiiciim  Pominanshomincm^quam  dcum,incipicnfquc 
ab  iJlis.qux  gcflTic  in  corporc,fupra  homincm  oflcndiccli-.", 
qui  vida  morcc r<*furrcxic ,  pauiacirn  enim  fidcs  crcfcit ,  vc 
cu  fupra  homincrh cflc  monflrarctur,  deus  crcdacur .  Non 
intcrcfl quo  quifquccrcdac ordine .  Non  in  primis  pcrfefta 
quxruncur,  fcd  dcinicijsacfpcrfectaafccndicur. 

^C\\iy^Q^o.DcHs,qutfeiitmundu>y-,&c.  EcvidcquiEcranc,  F 
q  ;iuribusillorum  ingcrebac,  ncmpcquoddeusmundufc- 
ccrit .  C^i^ecplcbcinuncfciunc,hoc  ignorabanc  Achcnicn 
fcs,&:  Achcnicnfiu  fapienrcs .  Si.n,  fccit,manifcftu  efi,quod 
diis.  Vidc  quid  dicic  dcicacis  clll*  iudicia,nempc  efTe  condi- 
toicm,id  quod,&: filius habec.  Ecenim  prophi^cs  vbiq; hoc 
dicunc.dei  efle crcarc  mimdum .  Non licut  illi  alium  quide 

cffe 


Jitn 


NICOLAVS    DELYRA. 

T    Athcnicnfes .  lde^,de  terra  illa  natiui. 

z    Ec  aduenx  hofp.  .Q«i  aliunde  illuc  venerant  ratione  iludii,  fi- 

cHtmndo  conueniwu  Titnjtis . 

i    Adnihilaliudvac.  Trincipaliter. 

4  Nifi  auc  clicc. Qjjantum  ad  magiUros, 

5  Auc  audire.  Quantum  ad  difcipulos, 

6  Aliquid  noui.  tt  in  hoc  eis  affimilantur  Tariftenfes  mnlti. 

7  Scans  aucem,  Hic  confcqhenter  delcribitur  pnmo  Tauliprtndl' 
catio,&  fecundo audiforHm  dtninciio^ibi:  Cum  audiflcnt.  Trima 
in  dnas,  quiaprimo  incipitTaulus  a  quodam^quod  erat  .dthenienftb. 
mtum,i!r  conceffum,fecundo  profequitur  inientuni,ibi,Deus,<\\.n  fe 
cit  inundum.  Circaprimum  dicitur,  Stans  autem  Paulus.  Ft  me 
iiusaudiretur  a  multitudine , 

8  Ait, V  iri  Athenicnfcs^pcr  omnia  quafi  fupcrft.  Idefl^idoio 
rum  cuitores. 

9  Vos  iudico.  Hoc  patebat  ad  fenfum,  quia  in  ciwtate illa  erant 
doUmulta,ideofubdiiur.     10    Prajccricns  cnmi.&:c,Ignoco 

dco.In  qualibet  enim  ara  erat  titulus  fupcrfcriptus  illius  cuius  erat 
honori  confecrata^vt  Ioui,Mercurio,{*r  htnoi .  Inhoc  aute  altari  erat 
talis  tituius.Ignoto  dco.  Supple  cofecratum  e(i  hoc  altare.De  cuius 
confecratione  varie  di6ium  eil..Aliqui.n.dixeruuttquodfuit  confccra 
tum,  6"  inflitutum  a  poficris  HercuHs ,  qui  pofl  eius  mortcm  eicfli  de 
regnofuo,&  poteflatejfecurrcrunt  adauxilium  ^tbenienftum,per  q$ 
rejiiiuiifuerunt  adjiatum  prijiinum,  propter  quod  dixerufit  mifericor 
diam  in  ^thenis  pofuijfe  fibifedem,  cui  confecrauerunt  aram,fcilicet 
quia  mifericordia  n on  crat  aliqua  perfona^  qux  fuiffit  nota  hominib, 
ficut  lupiier ,  & Mercurius ,  &  hwHfrnodi  fuerant,quos  Gentiles ad 
deos  tranflatos  ejfe diccbant,vnde  &  i.Mac.  1 1  .e.diciiur,  PattC  no 
ftrointerdcostranflato,  &c.  Ideo  illudaltarcintttulatum  fuit 
Ignotodeo,  &■  determinatum ,  quod  non  fierent  oblationes,&  facrifi 
cia,nifi  degemitibus,lacljtymis,  &  precibus  miferorum  ibidem  mifcri 

cordiam 


cfrrdiam  poTiulantium.In  fcholaflica  vero  hifioria  dicitnr,quodThilo 
Jopbi  .Athcnis  exijientes,&  tenebrasfa£ias  in  diepaffonis  Chrijii  1.0 
fiderantes,  quod  nonpoterant  rjfe  virtute  naturs ,  eo  quod  nonfa£ix 
fucrunt  per  intetpofttionem  litHo:,  vt  dicit  Dionyjius  fe  viJiffc  lunam 
retrocedeniem  ab  oricnte,&  fupponentemfe  foH,tunc  enim  erat  quin 
tadecima,&  iterumeamredemtem  adlocnm  fuum  verfus  Oneniem 
talisautem  motus  lurix  erat  contra  curfm  naturx ,  propter  quodilla 
cclypfts  nonfuitnatnralis  .ItemquiailU  eclypfisfolis  inctepit  apar 
te  Orientis,&  in  eademparte  fuit  determinata,  vtpatet  ex  di£iis.E- 
clypfis  autem  naturalis  ipfius  folis  femper  incipit  a  parre  Occidentali 
&  in  parte  oppofita  terminatur,  Item  quia  in  illa  ectypjis  durauit  tri 
bus  horis,fcilicet  ab  horafexta  vfquc  ad  hora  nona,  vc  babetur  Mait. 
2j.e.Eclypft<  autem  1'olis  naturalis  non  tautum  durat  ,fed  modico .'?- 
pore.  H<£c  igitur,&  fimiliaattcndentes  Thiloffhi  confecraucrunt  al 
tare  deo,qui  talia  mirabilia  faciebac  ,qurm  vocauerunt  ignotum,et  be 
nefi  conftderetur  eius  excellentia,qux  incomprehenfibilis  efi  a  quacun 
que  creaiura  etiarn  beata,&  per  confcquens  aliquo  modo  fibi  incogni 
ta,&  multo  magis  non  beata .  Dixerunt  etiam,quod  ifie  deus  nolebat 
facrificium  de  animaltbuSifedde  prtcibtis  deuotis,&  Qraihnibus.Con 
fequcnter  apojiolus  appticat  adpropofititm,dicens. 

1 1  QiJod  crgo  ignorances  colitis ,  hoc  cgo  annucio  vobis, 
Jefum verum deum,&  l]or/iinem,Et  htec appticatio patet fecundum  vl 
timam  injlitutionem  di£li  altaris.  Conmnit  etiam  Chrijio  fccundu  pri 
mam  inflitutionem,ciuia  dicitur  confecraium  mifericordt£,quia  Chri 
fioproprie  '.omen  mifcricordi<econuenit,proprium  enim  eiiis  efi  mife- 
reri,&  parcere,propter  quod  miferifordia  vocatur,Tfai.S^.O(\cn- 
de  n.cj.mi.t.  &:  la.tu.da  no. 

1 2  Deus,qui  fccit  mundij.H'V  confequenter apofiolusprofcqui 
tur  intenium ,  ojlcndens  primo  condiliontm  Cljri^t,  qua^tum  ad  diui 
nitatcm,fcciindo quantum  adhnmanitatcm^ibi.  Et  fcinpora,  Circa 
frinium  ti<cJr,Dcus,qui  Ie,mun,&  om,qus  in  c.Qiacpropofitio 
ne  concedebant  comumtcr  Thilojvphi,  vocantes  deu  primam  caufam 

omtiivm. 


MORALITER.  . 
7  StansautemTautust&c.Hicrponiwnx^pxvAiciUoViuyuxn  qua 
conIlanter,&  intrt  pidc  dcdarat  diuinitatcm  Chn(h,&:  Plulofo 
phorum  floiiditatem  ,  quiacum  cfTent  literati.crant  taroen  ido- 
lolatri^  dcditi.proptcr  quod  Dionyfius,&  quidam  alii  magis  in 
tclligcnte»  cius  doftiinam  diuinis  tcflimoniis  cofirinatam ,  crc- 

diderunt, 


diderunf.vt  dicitur  in  finc  huius  cap.  Per  confl.intinm  vero  Pau 
li  fignificatur  conflantia  prxdicatoris  euangelici,  qui  confbntcr 
debetfidcm,&  moresprardicarc,  &  fapiciucs  mundana  fipien- 
tia,qu3c  ilultitiacflapud  dcum,coiifutare,dcqnibus  dicitiir  Ro< 
manorum  prira.c.  Djccatcs  cnim  fe  cITc  fapicntes,  ftultitafti 
funt, 

MORA^ 


1175: 


Gloliord.&NicoIaideLyra.        117^ 


i 


'  «    YMun<li,qui  Cgnificaiui  cceli,  &  lem  nomine.        5  Kon  panio  16co  cliuditur,nec 

vanit  coleiibus  diHinguiiiir.licut  limuhihra. 

a  funtjhiccocli,  &cerra?cumritdominus,  non  inmanufaifHs 

a     IFa.         ^v^A  li  lacicntium  eura.  b     l^  Ad  hoc,  vt  cobtiir.vt  deu». 

tcmplis  habicat,  necmanibushumaniscohiurindigensali- 

«^  5Aniinaiii,q'jain  inlpirai.        b     f  Acrcm  . 

b  quocum  ipfedetomnibus  vita'm,&  infpiratiQne,&:omnia 

5Exhomiiie.         lAdam 


*  fitoguine. 
P&I.49. 

ttrtquxrerCt. 
Tom.i.lib.4c 

n 

_tlj.q.i.$,l. 
jn  fi  irf.  c]  7.C. 
ni»\  ob;eruc«> 


viuinnis,moueiniir^ 
&rumi)s  .Lcpaulo 

•  --■- -  -  ,         .  .    ,     ,  ,         r  7     pon.Nonc9lum,& 

fccitque  ex  vno  *  omncgenushominum.innabitarcluper  ^    cerra,&:omnia,qu^ 


C 


ciT?  fa£torcm,  fcd  non  dommO  poncnccs  matcriaingcnita, 

a     jsan  inm.inHfa!iisteniplisbahiiat,&c.  *  Chryfoft.  N.mi 

iubit.it  qmdc  in  tcmplis.fed  non  in  talibus,fcd  in  .nninu  hu 

nuna  Vidctorporalcfnflulit  cukum.  Q;uid  iixirnrJ.Non  ha 

bicat  in  tcplo.qd  in  Hicrofolymis?Minimc,  lcdopcrabaC. 

Quomodo  igitur  cq 

Jcbaturmanibushu- 

manis  apud  Iudxos? 

Nonamanibus ,  fcd 

amcncibus.  Qui.i  il- 

la  no  quxrcb.it.qua- 

fi  opus  illis  habcu  . 

Nunquid,inquit,CQ- 

mcdam  adipcs  tau- 

roruin,  vcl  fangnine 

Ivrcorum     pocibo? 

Alioqui,  ncquchoc 

futFccifleijquodnul- 

lo  indigcat ,  id  quod 

atiinnabat . 

.j<  Auguflin.Dcus 
autcm  in  ipfisracio- 
nalisanima:fccictis, 
qui  homo  intcrior 
vocacur,  &quxrcn- 
dus,  &  dcprccandus 
cfl.  Hcccnim  fuate 
placifcvoIuit.QiiaT 

tc  non  opus  cft  locutionc  cu  oramus,  id  cfI,fonantibus  vcr- 
bis ,  nifi  foi tc,ficut  faccrdotcs  faciunc,  fignificanJaz  incntis 
fua: caufa,n6  vt  deus,  fcd  vt  homines audiant.&confcnfio- 
ncquadampcrcommeraorationemfufpendantur  inc;elu. 
b  CumipfeeivtonnbHsviiam^&infpiradonem.  -V  Chryfofl'. 
Duasconic<auras  deitatis  oflcndit ,  &:  q,  ipfe  nuUo  egeat,&: 
cj,cmniacuniaisfuppcditet.Confercumh!Somnia,qu<jde 
dco  Plato  PbiIofi>phacuseU,quafcunquc,&:  Epicu'us,&  nu- 
gi  apparcburic.Dans,inquic,vitam,&:  fpiritum.  Ecce  et  ani 
miE  op'ficcm  iUum  facit,non  genitorem.  Vide  itcrum  quo 
mododciIruitfcrmoncdematcria.FLCicquecxvnofangui 
iicomnegciuis  hoininum,  vchabiccc  fiiperomnem  facicm 
terriE .  H<tc  mcliora  func,  quam  qux  illi  tradunr,&:  conftin- 
dunt  .ncouios  ac  hylcn.Hic  cciain  ofledic,quod  non  clT:  por- 
iio,ncque  anima  hommis  deus,quod  ctiam  illi  dicunc. 
C  Ex  vno  om>ie  gcn.ho.  Bed.  In  Grxco  ex  vno  fanguinc^quia 
fanguis  propagincm  carnis  defignat ,  &  per  carncm  homo 
mtclligitur. 

d  in  tpfoenim  W,' Aug.Quia  id  opcratur  in  nobis,qudd  viui- 
mus,mouemur,&  funuis,&:  hocopus  cft  quo  continet  om- 
wa,quia cius  fapictia  j:em>-git  afine  vjque ad)i.fortiter,et  dif.o.f. 

Pcr 


PcrhancdifpoficionemJniHoviuimqs.  mo.&:fu.  QnoJfir 

hoc  opus  l\nmi  rcbus  fubtraxcrit,nec  viucmus ,  nec  juouc. 

bimiir.DCCcrimus. 

Augufri.  In  his,qu35  crc£uit  oftcnditnr  dcus  indefincntcr 

opciari .  Ncquccnimtanq^ciusfublianti.Tficinillofiimus 

lictic  dicicur  vitam 
liabcrei  fcmccipfo. 
Scdcum  aliudlim» 
qu.-imipfc,n6.ili«d 
inipfo  fumus  ,  nift 
quiaidopcracur.q, 


tActatum,8c  legnorum.         q     T  ldell,fiiiesC;e«uuni  fiiigubrum 

vniucrfam  faciemtcrr?,  definicns  (latuta  tempora,&  tc^^rmi- 

a    IFide.  f  Adbncfccit  gemii  humaiium,  iiiquxtantdeum.  5  Cliaritate. 

nos  habitationis  eorum  t  quxrerc  dcuni ,  fi  fortc  attrc- 

IQiivritur  ali  hoiuine  qujmuis  lit  prope  . 

«Stenteum  ,  autinucnianr  ,  quamuis  non  longe  fitabvno- 

a    t  Viiaqae  vita.        b    5Viioqueino.do  ,  fcihcet  raotUiDembroruin,&  dilcuifu  locriniin. 
,  T  Corporaliter,  liue  rpiiiiujlitcr. 

quoque noftrum  .  t  )n  ipfocnim  viuimus ,  &  moue^^mur ,  & 
lumus,  ficut  j&quidamtveftrorum  Poctarum  dixcrunt. 


9 
10 

u 

ij 
14 
15 
16 

^7 


incislunt  vniucrfa, 
fciliccc  fpirituali  cor 
poraIi,&:crcatuiai 
fcipfamancc,  fcditi 
illo  dc  quodicicur, 
in  illo  viuimus,mo- 
uemur,  &:fiimus,^3 
fipars  poccftcllcia 
cococuius  pars  c\ 
ipfimtocum  noetf  ^ 
nifiinillo  a  quoca.( 
dicumcft.NcqjKic 
fccijdum  corpusdf 
quia  &:  de  mundo  fimilitcr  pofTccdci^m  quofumus,m«ic. 
&?  vi.idco  dc  menccqua;  ad  iin.aginc  dci  accipicndu  cft>qtio 
dammodo  exccllcnci ,  &  mcclligibili.quiaquid  non  cx  ipfo 
de  quo  dicicur :  Ex  ipfo,&:  per  iplum,&:  m  ipfo  func  omrna. 
•}<Cyrillus  Alexandnnus.  Re£tc  igicur  Patilus  vicam  ixn- 
ninm  deum  cfle  affcncquam  in  co  viuamns,&:  moucamtir,^ 
&  linuis,nec  fignificarc  illud  voluic,  .id  falfam  omnia  fiMnv 
cpinionecrahences  ,  accorrumpences.  Noluicinqua  figni- 
ficaic,quia  quauis  linius  homincs,in  fubftancia  came  pacns,. 
(vcifii  ncgancur)fici  fimus,fcd  in  dco  viuim»,&:  mouemur,. 
&:  fumus,qiiia  cx  eofumuSj&  in  co  cofcruamur .  Ideoenim, 
viuimus,pr.Epofuic,dcindc,mouemur,fubiuxic,&:deintj  in- 
tulic  fumus,  vt  hoc  tcrtium  in  prjEccdcntiii  fenf  i  c6putarct. 
^  Chryfof.Hoc  dicit  qAiaficorporaliccrexcplo.Sicutim- 
poffibilecft'  ignorareacrcm  vbiquediffufum,  &:  nonlongc 
ab  vnoquoquenoftrura  cxiftentem,jmoecinnobiscxiftc- 
tem,ita  protc£to,&:  omnium  opificcm.  Vidc  quomodo  oin 
uiailIiusdiciteffe,prouidcniiamiIIiusefiedicit,  acconfer- 
uacione  cflTc  ab  illo,operandi  vim,  actum  haberc,&:  no  perir 
re,&:  non  dixit  per  illum,  lcdquod  propius  fuerit,in  illo. 
e  Sicuti&  quidam  vcJi.Toeta.Ris  q.  prophecas  no  recipicbar, 
^  Ron 


NICOLAVS    DE    lYRA. 

cmntum^Et  licet  „4ue>rois  ncge(  deum  habere  rationem  caufte  efficien 

fis,dicit  eum  tamen  habere  rationem  cauf£  finalis ,  &  imponit  ^ri- 

fintehjhoc  fenftJf<\boc  tatnen  non  habetur  ex  iiUis  .Artilote.  exprefie 

fed  magis  vppojiium  ,  vt dicurU  alii  txpofttorcs  ^ridotel.  Tlato  autt 

dixit  Dium  caufam  tjficientem  mundi ,  &  etiam  ex  tempore,vnde di' 

ciiur  ^.Vhyftcor.juod folus  Tlalogeneranii  tempus.  Mti  vero  Thilo 

fophi,  '1141  ponebant  mundum  a:ernum  ,ponebanttantum  vnam  cau- 

fjm  efficientem  omnium,vt  patet  de  ^uicenna  ,  &  multis  aliis,&  ex 

hoc  confeqnenier  declarat ,  quod  deus  non  concludilur aliquibus  lotis 

dcterminatis,di. 

1     Hic c^Ii,&:  ter.cum  fit  dom.  Vtpatet ex diUis. 

l,     Non  in  mani.ccm.ha.  T<fnquam  ibi  fontenius,fed magis  conti 

net  omniatanquam  cauf'',dans  eis  effe.,  &  conferuans^ig-  ex  hoc  con- 

clndit  vlteriits ,  quo4  non  indigetfacvficiis  humanis,&  oblationibus, 

dicen  r. 

I     Nec  manibushuman.colicis.  Idefl,facrificiis'humanisma' 

nibiii/ib'  obUtis  . 

4  Indigcns aliquo.  Cumfitper  fefufficiens,&  omnia alia  eo in- 
fiigeniia,  ideo  fnbditur. 

5  Cum  ipfc  dcc  om.vi.  Q^antum  adfpiritnales  creaturas,cuiuf- 
niodi  funt  angeti. 

6  Hc  infpirationcm.  Quantum  ad  animalia^qua  viuunt per  refpi 
Xationcm  aeris  ad  ref  igerium  cordis,in  qtio  cun/ijiit  vita.  Felper  ali- 
gtiodfupplens  vicem  refpirationis,vt  funt  pifces,&  huiufmoJiy&per 
huc  iniellignntur  homincs  viuentes  vita  fpirituali  quanium  adani- 
tnam  ,&  ccrporali,  adrcfpirationem. 

7  Et  onuua.  ^tia  quidquii  boni  efi  in  creatura  quacunque ,  to- 
fm  eil  a  dono  dei ,       ' 

^     Pecit- 


8     Fecitquc  ex  vno.Scilicet  ex  ^dam  homine primo. 

p     Omnegenushominum.  Ter  generationis  eontinuatienem. 

10  Inhabitarc  fuper  vni.fa.ter.  Qnia  multiplicato  genere  ki^ 
mano  capcrunt  inhabitaridiuerf^  partes  terr£ . 

1 1  Defi.fta.tc  n.  7{am  ante diluuium  vixerunt homines  maiori 
tempore ,  quampofl. 

li  Eccerm.hab.cor.Tv^jww  vnaregionediutiusviuunt,quaiit 
alia  ,  ftcut in  regione  Tigmxorum  viuunt  homincs  j^.  anuis  tantu,vel 
circitcr.Toteii  eiiam  alitei  cxponi,quia  determinauit  qHantum  qttnU 
betgcns  debcat  in  terra  fua  manere,  &  pofien,  ab  ea  cxpelU,ficut  Cha 
naneeifueruntexpulfideterra  promiffionis  per  filios  Ifraet,&ficde 
midtis  aliis,vnde  dicitur,Dan.i.c.  Ipfe miitat  tempora,et  xtates,trat 
fert  regna ,  atque  conflituit .  Confcquenter oflendit  ad  quid  fiant  iflct 
prtcdi&a,di. 

1 3  Qu,£rcre  dcu  m.  \ldefl,ad  hoc  iflafiunt ,  vt  homines  qudtrtnt 
deum  per  cognitionem . 

14  AcrrcCtcnc  cum,auc  inue.7»e>-  amorem. 

I  y  Quamuis  non  longe.  Immo propc,  quod  ofiendit  confequen» 
ter,di. 

%6  Inipfocnim.  Sicutincaufaefficiente.7{am  caufatinnobis 
viiiere  moucri  fit  effe,&  fic  eji  intimior  nobis^quam  nofipfi,quia  cort 
iungit  principia  intrinfeca.  Seiendum  tamen^quod  viuere  hominis  efl 
intclligere,nam  homo  efl  homo  per  inicUedurn ,  propter  quod  dicitur 
1  .Metaphy.  .Jnimalia  imaginationibus ,  &  memorns  viuunt,  bomo 
autem  ratiune,&  intel-edu.l^iiiere  etiam  viuenitkus  efi  ejf  ,^fic  in 
telligereeft  e/fe  humanum.E^  etiam  moueri  ipfius  inquanturn  csteri 
poteniix  moiientur per  votuntatem,& intellecium,&  fccundum  bot 
inducit  au£loritatem  Toet£^rati,dicens . 
17    Siciic,&:  quidam  yfctii.Poczai:,4a.ScilicetMatuf,&eiu.: 

fequaceSi 


|i'77 


Aausapoft.Cap.XVII. 


1178 


Arton  M'ivfi ,  non  irr".T,vd  alicuius  prophetarum/cd  aufto- 
/rum  iuorum  loquicur  celiimoniu-n  ,  vcrfum  Araci  pcncns, 
B.l  &:  defalliscornm  quibusciincradicerenonpoccraiicluam 
»f"'  vcricacem  confcruac,&  ci  n^rmac. 

jpfius  fB/r»,<r  f  .Dc  Araco  Pocta  hoc  fumpcu  e^  ceflimo- 


,«t 


jiium>nondcdiuina 
jpagina  ,  nenouavi- 


nondebemusaelhmareauro,  autargenro,  autlapidi  tfcul- 
pmr^e  anis  ,  &cogitationis  hominis  diuinum  cflc  fimilc. 

iPrateiita.  f  Quibus  gnnxaiuseltdcrus. 

Et  tempora  quidcm  huius  ignorantiie  I  dclpicicns  Deus, 

»    iPerapo  to^os.         b     ♦Prudeiuibus.        c    1  Peifdnar.         tlnomniloco. 
^KuUa  peifona,  nullus  I.icus  excipitur,  vcl  tcfcllitur.  d    t  Ad  hoc  oiuiiia  uicla  funt ,  vt  poeniten- 

tiam,  (ju.«:  e.t  in  cordj;  aj,int  in  opeie. 

nuncannunciathominibus  ,  vtomnes  vbiqucpoenitentia  7 

a     f  Qui»  deo  nihilfuiuiumeft.         1  D<es  iiatutus  caufa  poenitentiz  r(l . 

b    5Intio()uci[,quod  odeiant  illi ,  qui  rcfuircAioneir.  moiruoiuiii  non  ciedebant. 

agant,  eocjuod  fta'tuitdiem  in  qua  ludicaturus  eftorbem  in 

f  Nr>n  lecundum  peifonaruin  .icceptionem  .        b    Homine  ero,v  rtli,  vel  forte 


5  Chnllo.Fatei  non  mdicat  qucinquani,led  otnn '  iud  ciuni  dcdit  tilio 
b  — 


C  Cum  audrfTent  aiitfmrpfurre&inn^fnmnytuorutn  ,^C.  ^  Ter- 
tullianus  .  TalemP;!uIuspra:d!cabatr(.furrcdionemqu;  le, 
&c  Phanrr )  fufcept ranc,  &:  dnminiis  ipf;^ ,  dcfcnderar.A:  S-j- 
ducari  necalequoque  credcrentiin  crtn  <!lc  noUieranc.  Sed 
ncc  Achcmcnfcs  aha  intellcxcranta  Paulo  porcendi,dcniq; 

jrnfcrant,  110:1  irnfu 
riomnino,  lianima: 
fohus  rcOituci-ncm 
abcoauJiirent*.  Sa- 
fcc  pitrcnt  en  1  m  ver- 
naculajfuccPh  lofo- 
phix  frequcntiorem 
prxfumpnonem.  \t 
vbi  nationcs  prorco- 
nium  refiirrectionis 
jnaudao.'  rccro  ipfa 
iiouitatecocuirit,  61: 
digna  incrcdulitas 
reitantx,quxrtion!- 
bus  fidem  torquere 
ca^pic,  tuic  (3<:apo- 
tiolus  j-ert(/tumpc- 
ne  mfhuinentumK 


D 

Lib.  fr  Rpf^lr, 
cainis.  ca.  }V. 


t    5Ko«  natura.fed  fpiritu  eius  editi.roluntatc  aeati,&  adoptione  recreaii ,  8c  ideo  reftinime  di- 

i'deaturinferre.  .    flumeugenusip.f. 

ffliJ    ^GREGOR.    a  Ipliuscnjm  ,  &  tgenus  lumus.  Gcnusergocum  limus  Dci, 

'^''("r-t-mS  vidcliCCC  dci       b  T '^pu •''<:'•""' dcbet  adoiareopetahominutn. 

d:cimur,noncxe!US 

nacuraxditi,  fcdpcr 

fpiricumillius,ixvo 

iuncarieconditi,  &C 

|adopc!ue     tccrcaci. 

•Tahco  crgo  ad  hanc 

nobilitatcm  quifque 
Icnguur,quanto  pcr 

acccpta  iimjjii-e  ad 

l:miT.tudinein  illms 

cx  imicacionc  reno- 

uacur . 

b    CiHtesergf^t&cAt. 

nondcUn.Ms,  Raban. 

Homoinmcdioeft, 

habcns  dcum  fupe- 

riorem,  aurum,&:  ar 

gentiim  cum  cate- 

ris  huiufmodt  intc- 

nora ,  qua:  non  dc- 

bciit  ei  conspararj . 

C     Dcfpinens  deMuK.i 

banus.  Idcfl.igno- 

Leiw.vtveniaiid,  & 

lunc  dcfpiciens  ,  id 
*  cftjindifjiia  ludicans  fua  nocitia, 

d    Fidt.M prttbens  0 -nnibus.  Rabanus  Rcfurrcftionis  fua:  cxc- 

plo.  Vcl  liacuit  ludicare,  V  poft  lic  mngendum  clt  Hde  prx- 

ibcns  omnibus,  quod  rcfurgent. 

C     Cum 


8 

9 

10 


farfcrcnlpto, 
&inucacs. 


t  cR  haftftiu» 
dillitiiulanc. 


II 
12 
'i 


d  xquitatc  in  viro ,  in  quo  (htuit  fidcm  prajbcns  omnibus,  fii-  ^  ^ 

^  fatanscumamorruis.  Cumaudiflentautcmrcfurredione  's  «^«"^ huius  fpei  cor- 

.,  .,        .       j   ,  j  ,  '  roborarecuiaiut,& 

niortuorum,quidamquidemirridcbanr,quiaamverodixe  ^  eflccam  oiicndcns, 

a    Quafiiddicmi.iiiodo  non  cicJimus,necrefpuimus .  b     Qualiexcommunicanseos .  J    Q^    nonduiU    t'anfa-' 

runt:  Aud/cmus  tc  de  hoc  itcrum  Sic  Paulus  exiuit  de  medio       dam,&: corporalem 

^a    Kcnrem.inentes,extimorc.  &  quod  infjper  du- 

eorum  Quidam  vero  viriadh.-cre^ntcsci  crcdidcrunt,in  qui-       bitaDacur,nonalicer 

a    ludcx  curii  il  iHs  cui  numcn  Aiiof  agus  .  Corporalcm. 

f  bus,  &  Oionyfius Anopagua ,  ^niuliernomincDamaris,  J^  f   nio-yfvn.  Beda. 
&  ahi  cura  cis,  ^  H'c  efl  Oionynus,  % 

poltea  cpiicopus  Co 
nnchiorum  ordma- 
cus  benc rexit  ccclefiam.ad cu'us  vrilitatcm ctiam  multa re  ' 
liquit  volumma.cognome  alococui  pra:cr.itacc,ipicns.  A- 
riop.iguseft  Athenarumcuria,nomcntiahensaM4rte,qui 
Gra:ce  Arjos  dicicur,pagus,villa. 
#CAP. 


t 


NICOLAVS    DE    LYRA. 

'eqiuces,cuius  auEloritas  irat  ^thenier/fibus  nuta,  &  autintica,non 
fic aHtem  fucra  fcriptura^proptir  quod nou  aUegauit  eam^&  Jubuitur 
au^otitas,  cum  dicitnr, 

I  Ipflus  en  1  m,&:  genus  {amus.Idefl^propiiquitatem  feu  affini- 
tatem  ad ipfwn  hjbenieitinquantum  fumm  tntiLU£ii<aLii  na  urx ,  fi-r 
cut  ^  ipff-,!'  quifiSi  fumus  adimagmeeins.  ycruntameny^uia  ifia 
intclUiiuahias  non  ejieiufjem  rationis  in  ipfo,&  Hobis,iaeo  non  di- 
limur  eins  imago ,  fea  td  m>agmm  tm  fxQi .  fiUu s  auietn,(jui  efl  e- 
infiim  natH'*  cum  patte  diiitur  imugo  eius ,  in  quo  appara  cxceLlen 
tia  Chrift  refpeElu  noiiri . 

a  Genus ergo,S^c.P j/?t<J dedu^ionefut,hic inftri conclufionem 
inicnfaw.dcfrtj.Gcnus  cvgo.ldrfl,inteUeiiuaUs  naturx,tamen  in' 
Jiviisgranibuf  dijiantibus  ab  eius  perfeQione. 

5  Non  dcbemus  xihm.lungMur  Jic  littra,n'6  debemus  aHima- 
redimnum,idefl,ensdiui>,U'n. 

4  Eflc  flmilc  auro,fi^  argenco .  'N'm  ifia  Junt  infra  hominem^ 
qui<i  fuHt  irrationubiUj,&  etiam  infeiifibiUa,  deus  antem  fuprahomt- 
nem.-pt  diClum  efi  ^propter  quod  latriaii^u*  efl  cuUus  deo  dibitus,noit 
tfl talibus  idolis  adbibtnda  . 

$  Et  tempora.  Hic  confequtnter  declarat  coditionem  Chrifli  qua 
tum  ad  humanitatemtin  quu  intcr  hornines  apparhit ,  annuncians  eis 
^iamfaluiis  primoper  fiipfum^poflcuf  apofloUis,&  difcipulos  aUos, 
tt  hot  eii^quod  diciiur.Ei  tcmpcra  quidcm  huius  ignoran..^* 
luUuidiuinus  impeniiturid  lis . 

6  Dcfpiciens  dciis.ldei1,nolens  -pltra  deos  durare, 

7    Niinc 


7     \^vinc.  l4eii,tempoiegrati^i, 

t     Annunciat  hominibus.'PfrMM/«Kw,eJ'";'e>'  credentesin  (u^ 

9  Vt  omnes  vbiquc&c.  De  idolol.ttna,^  aUis  petcatiu 

10  Eo  quod  fla.diem  in  qua  lud.  cfl  orb.in  xqui.  i^ddend» 
debitai psnas  propeccutis,& prxmiapro  merifis. 

11  In  virojin qua fta.  Ideiitpi^r -pirum per qne dijfiniuit iudicart 
feculum,j.bominem  Ctmflum.,  ifui  iuauabii  informa  homtnis gloriof* 
ftcutditiurneflfup.i.cap.  Hic  lefus^qui  ajjunft  ■sefia  vobis,fie  ve- 
Hict,fciicet  ad  luduium  ,jicutj\ui  ibitiei»  expvfmm,iir  de  hoc  iudi- 
ctodiciturioan.^.d.  Patcrnoniudicatqiitquam.fcdomnciu- 
diciudeditfilio.  Etquoniam  hociuaicium  crit  i>n eJurre^Mne ge 
ntrJi,qu^m  prxcejftt  rejurrtdio  Chrijii^  ficui  eius  exemplar^  ^r  (au 
fi,ideofubditur.     iz     Fidemprx.  OrdinetutftcUtera, 

13  Su{c\x.zmcn\n.ScilicethomiHemChriflum. 

1 4  A  mortuis.  ^um  mortemfuflimitprofaUte  omnium^fx  ma 
xima  ihuritate ad  Gcnus  kur/ianum ,  &  obedientia  ad  patrem  deum, 
Fidcm  prajbcnsomnium.  I{!;fur>e^ionisJutura,quiaieJurre^i9 
Chrifli  canfa  efl,  &  exemplar  rtjir^ellionis noflnt , 

IJ  Cumaucem,  ToitquamdeJcriptaeJiprxdicatioTauli,biccd 
Jeqitemer ponitar  auditorum  d:liiallio,et  diuiditurin  tres  pancs^quo 
niam  aUqui  rejurieiiionem  mortuorumrcputabantimpofflbdem^df 
quibus  d'citur.  Ll^idam  qnidem  irridebant .  .Alii  vero  vuUbaiit  conji 
derare,&iflt  dixeruni.  Audicmus  tc  dc  hoc  itc.  Tertii  *ero  tredi 
deruni,inter  quos  nominaniur. 

16  Dionyi.Ar\opig.Tanquamfamofior, 

17  £t  muiier  no.  Da.  iiu^  ab  aU^^Uibus  dicitur  fuijie  vxor  tiut. 


Diuifio». 


A  U  D  I  T  1  O     I. 

In  cap.17.Vbi  dicitur  in  poitilla.  Item  quia tclypfts  durauittri- 
hus  horis . 

£clypfis  folaris  bcne  durat  quinque  tribus  horis  crefccdo ,  8c 
minuetido  in  obfcuriiate ,  licct  in  mora  obfcuritatis  valdcmodi 
cotcmpoteduret. 

A  D  D  I  T  I  O     II. 

Intod.cap.  Vbidicitur  inpoitilla.  Inipfo  enimriuimusmoue' 
f»ur^i^fi4„us,&c. 

In  hoc  dicit  apoftolus.  In  ipfo  enim  viuimus  mouemur,&  fu- 
«nui, poffmii inielligi  iriajUi^uj  l-^lulofophipnncipaiitcrinie- 

debant. 


debant ,  f.  ensinquodprincipalitcrafpiciurn  .Metaphvfici,qu> 
tra^tant  de  ente  inquantum  cns,  &  de  hoc  dicit  apoltoius.rum'» 
Secundupnncipale,  elimotusdequotraftant  Phyficiconiide- 
rantescorpusinquantumobilc.vtm  libris  Phyncorum,  &  hmoi 
dcquo  apottolusdicit  mouemur.Tertiu  eli  vita  dcquatraftanc 
inliorisde  aia,&  deanimalib  &  plant;s,&:hm6i,&  dehordicic 
in  ipfo  enim  viuimus,q  d.apoitolus  Philofophis  Athenienlibus. 
Quamuisnonlongelit  ab  vnoquoque  vcilru,  i.non  efl.nccde» 
bct  eiTc  longe  ab  vnoquoque  veflrum.  Quod  dicitur.  In  ipfo  e- 
nim  viuimus,mouemur,  &  fumus,i.ab  ipio  habemus  vita,&  roo 
xu,Sc  clTecirca^uoruuiii  cogQitionemcomniujaiterlabotatis. 


ii75> 


Gloflord.^iNicoIaideLyra.        1180 


c  A  p.  xviir. 


A  .iT^O/^fc^fr^.e^f.-JiCuryro.Mcricoin  Corinthnmarpiri- 
\_     tti  dii>  i£ur,in qn.j mlncrc oporceb.it, Athenicffs cnim 
quluis  I "0^5  dodrin^- amarorcs  e(rcfjc,ac:ame  no  nctcdchac 
ncquc.n.h^  c ctr abaiicfcd  vc  fcmpcr habcrct  noui  aliquid. 
quod   iabularencur, 


mollcslc(fV',  &  niilici  ffrrcu<;  t»ladius  rnagi*s,q|aurcus  ^baf. 
b  Scnofathnia^m.  Btdj.Qiiafi cxulcs,&:pcrcg,rini tcnto 
ria  fibi  qiiibus  in  via  vca  icur  ^di^canr. 

|5  d.i.  Sccn^  ,  vcl  fccnomata  obimbracula,  qu^  fagis,vcl 
arborumtiondibus  ,  vcl  virgukisvttcrcscomponcbanr. 

MYSTICH.Si 


(tudibant , 

Eo./iOi  Dr*iCp'ffe'. 
Clatfih  s  difceiii  rt  «<»w. 

pb'9.  anno  Claudij 

factum  narraf .  iiuc- 

tonius  dicit  .  quod 

Claudius      Iiidxos 

Roniacxpulii. 

f  r  tnanftt  apnd  Hlos. 

*  ChryfoHonuis. 

Papc.quam  iu(titi3 

jnucnic,  vtcoh;ib:ta 

B  rct?quoniam  illic  po 

r  iotfrporens  ciflnTiuin  nou  opor- 

iion-.cn  domi-  tpb^t  accipcrc.  Ec  it> 


nikiu< 


onantur ,  m- 


quogl 
ucni.Tntur,  licuictia 
nos.Vide  quomudu 
icoarft.ibat«r  Jcxincipit  iam  folui 
fp^iui,  Judxus  enim  curo 

ciict  rafus  poi^eam 
Ccnchrcis  in  Svri^ 
pioficifcitur  cu l'au 
lo  ,  ncqucinHieru- 
tyoft luc.  faiem ,  ncque in  vici 
pa  irc  fcr^mac  >  fcd 
valdcprocul.  Apud 
jllum  i^itur  manct, 
&:nQn  confunditur 
pianerc,  fcd  manct, 
imopropccrh  )Cip- 
fiimmanct,quiac6- 
modum  diuerfonu 


XVIII. 


C  A  P  V  T 

P.mlus. 

Oft  hxc  *  cgrcfllis  ab  Athenis.venit  Corin 
thum,  &inucniensqueJamIudv'cu  nomi 
ne  Aquila  ponticumgcnercquinupervc 
neratablrah-i,&Prifcillavxorc8icius,co 
quod  prajcepillet  Claudius  dilcedcrcoes 
ludaeos  a  Roma.acceftit  ad  cos  1  &.'  quia  eiufde  crat  artis  ma- 
b  nebatapudeos,  &operabatur.  Erantautcm  t  rccnofa^bo- 

a    Eiaendo  ijbcinicul.i.vel  fiincs,  quia  fifenos  Gi»te  ,  Lnine  funis  .  Scens  cibcrnacHl» 

dicuntur.qujt  obumbnnt. 

ri'ac  artis.  Et  difputabat in fynagoga  pcromne  labbatum.in- 
terponens  norncn  domini  le{ij,ruadebatque  ludsis,  &  Gr^- 
eis.Cum  vcniflent  aute  dc  Maccdonia  Sylas,  &  Timotheus, 

EuiiigeUi.  D;uin  cffc.vel  lcfum  liomineBi,iIlum  effc  ChiiHum,  id  cfl.Deuin. 

tinftabatvcrboPaulus,  teltificans  ludais  elTcIerum Chri- 

a    Chiillum  noneffe. 

ftumContraMicentibus  autcm  cis,  &  blafphcmantibuSjex- 

a     Eiiangcliicoraplct  priceptum.excutiie  puluercm,  Jcc.  b     Rcatus  veilrx  raortis  caaat. 

cutid*ns  ve(limcntafua,dixitadcos  Sa^^nguisveitcrfuperca 

^  a     Antmim.  b     Addelignjndam  munditiam  ab  hoc  fanguiije  cxculfit  vellinieiita. 

put  venhum .  Mu^^ndus  ego  t  cx  hoc ad  Gcntes  vadam.Ec  mi- 


8 


dg 


Qentilis. 

ransmdc,  intrauitindomumcuiufdamnomine  Titilufti 

Hoc  non  fru  tta  dicitut.ideo  deum  colcbat,  quia  deproxlmo  legcm  audiebat , 

CoMcntis  deum,cuius  domus  crat  coniunda  ^ynagogx .  cri- 

a    Hiceltqu  m  a  (e  baptUaiuui  Faulus  ^it.Ncm.ncmbaptizaui.nili  Crilpum  ,  Sc  GaiuiB. 
b     Princcps  ilius  fynagogx  tui  domus  coiv\inOa  erat . 

fpu*s  autem  archifyna^gogus  credidit  dommo  cum  omni  do 
mo  fua,  &  mulwcoriathiorum  audientes.  crcdchant,&  ba- 


ro 
II 
11 

15 


cuc  Petrus  a  flu£li- 
bus  fecuh  pcr  rrtia 
fidcicxtraxic,ficP,iu 
lus  vmbracula  pco 
rcdionis  crigcndo 
ab  vmbra  cnminis 
ardore  ccntationis, 
&a  vcntts  inftdianl 
vcrbo  ySc  opcrcdc 
fcndic  . 

C  San^uis  w.|Rah.i. 
Annunciaui  vobis 
iniquicarcm  vcflra. 
Si  iniqiio  non  annu 
ciaucricis  iniquitatfi 
fuam,fanguiiicciuS| 
demanu  tua  rcg,ra,l 

■Je  Chryfoftomi 
Hocfacic,  vtnon 
lo  verbo  tcrteac 
vchemcntius  dnK- 
ric ,  vc  potc  mulcis 
periiiafis . 
d  Tituufli.h^DK, 
Autpropriu  nomcn 
viro  fuic .  Aut  meri 
tt-1  iuftiti^  ficcognr 
minarus  cf^.  N5fiiii 
hic  Ticus  dilcipulu' 
Pauli,cuiipfeep!fte 
lamfcnpfic,  &Cri, 
t?  epifcopum  o'd 
n.it.cum  quo,  &:  B  i 
nabas  afccndcns  Ii 
rofoIymam,contuli 
cuangeliu  cum  ap< 


natt' crac ,  &  quaujS 

r;  rcijiamflgtsidoncu.  _  ^ ^ 

NJCfcridcasdilede.  Sic,n.palcflrapugilimagisvtilis,quam       ftolis,  inquirens  inconfilioeoruman  rccleprcdicarctpc- 
mollcs ^baptifma  * 


NICOLAVS  DE  LYRA. 
CAP.  XVIH. 
1  T\  Of^  hrjc  cgrcflTus  ab  Ath.  ff 'c  confff.ienter  defcribitur  pra 
Jffiulli*.  X.  dicatioTiidti  m  Corintho ,  &  diuidturin  duas  paries  ,  (juia 
fwno  ponituth4cpr£d!C4tio,  fccHndo  aduerfariorum  infurre£lio,!bi. 
Gallioneaijc.T»n»j.j adhuc in  dnas^tjuia  pnmoponitur quoddaprji 
dicationi pr£uiurn,f.  eius  aductus  ad  CorinthumyCHrn  dicit. 
l  VeniC  Co.I^H*  eft  ciuitas  in  proutncta  .AchMte ,  vt  patet  infrct 
eo.cap.  j  Etmucn.&C.Aq.  QHitamen  inChriflumcredtbatt 
cum  VrifcUia  •pxore  fua,vt  manifefie patet  in  fcq.  4  Eo  (J,  pra:. 
Clau.dlf.O.Iu.a  Ro  Hnius  aHt imperialis  prxcepri  caufa  non  expri 
ini'tir,  ?ed  infchohi  iica  hifluri^^  d'ci(ury  a,  hxcfnit  caufa^quia  ludfi 
hibitantes  I^pmxfamiliar/tatem  contraxerant  cu  .Agripina  eius  vxo 
re,&  faciebant  eani  Im!ai\arc,  j  Acccf  ad  cos.7'«  ^uia  erant 
Catbo(ici,tii  quia  erant  evifdcm  artisfcenofaSiorix ,  a  fcenj^  quod  ejl 
tabernaculu.ftue  tentorium,  Operaba'Hr  emm  T4''lt4S  in  hac  arte  pta 
"pifiu fiio  h:ibendn,negraHaret  cqs  qwbus  pr^ditabat,  fumptus  ab  eis 
accipiendo,&  vtpfr  hcc  reoeUerentur  Vfeudo  apofloli  propter  /jupfiA 
fTitdtcar.tcs,  6  Etdifp.infynag.perom.fab.  H/cpo/j^i^j-prtM 
liprxdicatioycjidicifur.  ttdifp.m.fyn.pcrom.fab.^/iif  d«f  rf/c^. 


tn- 


intendebat eperi  manuaU,  7  Cum  veniflCau.&c.infl.ver.  Tt 
dicatioms.  Ouod auttm  fubditur in aliquib.lihris euangclii non efi  1 
libris  corre£lis ,  fvd fnbintcliigitur.  .Ante  aduentu  autem  Syls,&  T 
moth.  prxdicabat  Tauius ,  tamen  in  diebus  fabb  uorum,!td poH  tn: 
adiientHmcaepitpriedicarefrequentius.  8  Tcftifl.Iud.  lefui 
cfle  Chriff,  In  lege,&prophitis  promijjum ,  &  hoc per  tcflimon 
legisy& propheiarum.  9  Contradic.aucem,«Si:  bldfpb.  Ipfn 
Icfum.  lo  Excuticns  veft.fua.  InftgnHm,quodfeieratdebi 
fuun  de  annunciando  eis  verbum  veritatis . 

1 1  Sanguis  vefter  fupcr  capuc  veftrum.  Idefl,pana  debita 
niet  fuper  vos  ex  rebelHone  vcfira. 

12  Ec  migrans  inde.?^o«  trAnfiens  ad  aliam  ciHitatem,vtpai 
exfeqnentibusjed  ad  alium  iocum  eiufdem  ciuitatis,ideo  f<bditHr. 
15     Incrauic  in  domumcuiufdam  nomme  'Tiv.Viiusami 

manebat  i*  domo  .Aquilx,  &  TrifciHx. 

11  Cuiusdomuscratconiundta  fynagoga:.  Verhoctm 
Taulus  poterat  facere  maioremfmUum  in  prxdicatione ,  eoquodf 
pulus  conueniebat  (Uic ,  ideofnbditur, 

15  Cri  fpus  aucem  ./y?e  efi  <y«ew  baptii^auit  Taulus,ftcutfcri 
I  .Coitiit.  i .  CMera  patent  vfque  ibi. 

1    Se< 


MORALITER. 
I  Tofihicc  egrrffuSyicrc.ve.Ci'.  Vbi  inucnit  Aquila,&  ciijs  uxo- 
rem  PrifcilUiP,qui  erant  Chrifliani,  ut  patct  ex  fequentibus in 
hoccapitulo. 
.  f  Et  quta  etuf.e,ar.  &c,  &  opera.  JLicet  autcm  pofTet  accipcre 
fumptus  ab  illis  quib.  pdicibat.tfi  opcrabatur  manibus  nc  gra- 
uarcntur.Viidc  dicit  3.  ThtfTai.j  b,  Memores  enmfariitflisjra- 
tres  Uboris  ni)flri,y  faiigationis  nv£leac  die 0prraies,ne  aliquem  ve- 
ftrutn  grauaremus.  £t  inf.io.g.dicit.  .Argentum  aute,Cr  auiii,aut 
•piflem  nulliusconcupiui,fi(ut  ipfifcitis,  quon.a  ad  ea,qu£  niihi  opfis 
erant, &  his,(fui  meium  Jitnt,mintilrauerumnianus  iltA.lnhoc  3Vit 
Paulusapoflolus  dedit  cxcplum  epifcopis,  quifuntfuccefTorcs 
^f  piloloruin^n^graijenf  ip  cxpcqfis  abbatjas ,  &  prioratus ,  qn 

Vtfitaoc 


vifitantfuas  dioecefcs,&  fimiliter  archidiacombus,&  quibul 
que  ^liis  vifitantibus  fuos  fubditos .  item operabatur  intacit 
dis  tabernaculis,licur  dicitur  m  textu. 

f  Erantautemfcenof.&c.artis.  Tabcrnacula  vrrofuntdott^ 
portatiles  ad  protegendum  habitantes  in  eis  ab  ardore  folis. 
pluuiis,&  a  ventis.  Pcr quae  moraliter  fignificatur  doftrina  I 
li.perquam  prorcjtiniurabardorccupiditatis,  &  a  pluuiisca: 
litatis,6<:a  vcfitisfupeibix,&  vanitati$,ficutpatet  fuasepiftc 
intuenci. 

p  Contradicentibus.  Segregauit  fe ,  &  fuos  ab  illis propter 
rum  obfIinafioncm,&  luxic  f e  {llis  in  quibus  poterat  proficei 
doArinam,&  ibi  diu  manfit  fecundum  diuinam  monitioncn 
in  tcxtu  patct .  Et  hocfacicns  deditcxcmplumaliisprxdic.- 
nbi;s  in  I<inili  cafi^  HmiUtci  facicndi , 

Gall 


11 


8i 


Adu5apofl:.G 


XVill. 


1182 


^  baptifma  fdci  Gentcs  Hne  circucifione  faliian  ,  np  quia  fpfc 
,  de  hoe  dubitarcr,  fed  vt  mentes  dubitantium  apofto)orum 
yuftoritate  confirmaret. 
a     Dixit  autedominui  Vanlo  no&e  per  •piftonem  .  y^oU  timercfed 


!ofinerey&  ne  taceas. 
teporc  mancc  illic. 
Nam  perfualk  qui- 
dem  illi,  3c  multitu- 
do  ,  &  fhmiliaritas 
Chrifliainplior.Ma 
iusenim  periculum 

»??1fuit    pofjca    etiam 

'  pluribiis  credentib* 

&c  Synagogcprinci- 

pc..  ilf  timeas^nqiiic. 

:  Hocad  cKcitandum 

dicicbat ,  quiarc^ 

'J.ircuuisc(itimens, 

vclnon  redargutus, 

fcd  cofortatur,  quafi 

nihilpafigrus.  Non 

cnim  fcmper   1II05 

jatfligifinit,neinfir-. 

Imioresfianc  .  Nihil 

jjljcnim ,  itacQntrifla- 
bac  Paulum  >  atquc 

s-i^incrcduli  quaficon- 
tradiccntcs.  Hoce- 
tiam  periculis  eis 
^rauius  fuic.  Etneft- 


ap. 

d     .Appyehendentes  aHtcmnmnei^^^iHbenem^&c.   *  Chrvfofto.  D 
Oconfufioncquaeonfiififunt.  Ec  nihilhorri,!nquicGallio- 
ni curr  crat ,  qu.uiis  hoc  totu  in  ipfius contiimeliam  fueric 
fcd  qunfi  indc  ptfirc^tcrepca  pcrcuciunt,  ipfi  facientes  indi- 
fcrcci  ftirpris pcr  confufloncm  opus.  £c quarc  ijlc  non  rcpcr 

cuffjt/ quumvVipfc 

ptlzabantur .  Dixit  autcm  dominus  no£tc  per  vifionem  Pau- 

a    ^froximitn  oftendit  tentitionem.         b     lEuangelium.         c     T  Vciiiattm  p«n'tei  tiraorem. 

lo:NdIi  nmcrc, fcdloquerej&nctaceas.Proptcrquod  ego 

a    TVobifcum  fum  vfijue«(J  confunimaticnem  f'culi. 

fum  teVum^ScnemptapponcturtibijVtt  noceatte,quonia 
populus  eft  mihj  multus  in  hac  ciuitate.  Sedit  autem  ibi  an 


Chryfoflpmus .  Ea  proptcr  mulco 


potcflaccm  habue- 
ric ,  fcd  docebatur 
1!  pdcffe,  &patien- 
rcrviuerc,&nonrc 
fcrirc.vc&Iudcxdi 
fcat  quis  ficminfue- 
tior.  Noparumhoc 


f  affligat. 


3 


num ,  &  fex  menfes  docens apud  eos  verbum  Jci .  GalHone  ^    Ff'f^'c  pr.i:fciic!b».  e 

■  a    r,Regioni,.inq\.ae.lCor.uthu..  ^^«^""^   P""»    ^orU 

autcm  proconfule  Achaijc  inf^rrexerunt  vnoanimolpdaej 

a    tVbi  Ptocorififl  fedebat. 

in  paulum,  &:adduxcrpnteumadtribunal  diceqtes:  Quia 

a    tAlterum  Iefuin,vel  deum  Iudacotum,fed  aliter  coeli  pncipit.id  ei1,quafi  patrcm. 

b  confralegcmhicpcrfijadethominibuscdlcredeum  ,  Inci- 

'  a    ^luxta  illtid,nc  tacc:is,  prsptei  quod  ego  fun^  tecum. 

pieme  autem  paulQapeVireos,  dixitGallio  adludjeos:  Si  s 

a    5Scelu5manlfeitumetiamGentibus,Sc  magaum.      b    T  Ad  ludios  enim  loquitur.  " 

(jiiidem  eflet  t  iniquum  ahquid ,  aut  facinus  pcflimum  o  viri 

a    f  ludex  inter  vos  clTem  . 

c  ludiEijtrcvflc  vos  fuftineVcm .  Sivcrdquajflioqesfuntdever- 

a    fWon  nollijt,nec  nobis  notat.        b    T:Iudiceti$. 

bo,&  npmmib.  Ie'gisycftr?,vofip|ivideriti5.'  ludcxegoho- 

a    i  In  Chtirtuin  ptedeniej. 

'»rinquic ,  Vo tjuod   d  rurri  nolo  clTe.  Ett  minauit  cos  a  tribunali .  Appreiiendcntes 

hi  VODuluS  TnultUSeJi  *    I°fi<l?ldi-  ^    ludzis.  cumiguomlniaexpuirisatribunaliCeniiletptinci- 

■    ■  r  r  pcm  eorum  maioie  comulneha  vctberantes  afficiebant. 

fis  «irDropte?  hoc       ^"^^"^  ^"^^^^  Softhe^ncm  principem  fynagogs  pcrcutiebac 

»        •_.        .,_  a    Cura  pro  abblatiuo.velcuri  prodatiuo. 

eum  antc  tribunal,&  nihil  eorum  Gallioni  cu*r?  erar.paulus 

a    PeifecutioDei^maioiem.vclmoiam.        b    AnnumS  &  lcx  ir.eafe,.  c    Chriliianis 


lili  spparcc  Chnfi'. 

b      hicipicyi^  auient 

Tauln.  Rabanus.lin 

Icndoillud.-Ncta- 

jas.proptcrqctcgo 

rntecu.  Eccxhoc 


6 
7 

9 
t 

10 
U 


IX 


Bcncfacicns. 
d| 


vero  curnt  adhuc  fuftinu^iflctdiesmultos  ,fratribus  valefa' 

b    Fidcsmutatiit  oidincm. 
b 


1} 


xquicas ,  &;illorurn 

cemcticas,qupdtalia 

iud;ciariain  fcnten- 

liamponulac.  Achi 

omoia  cicra  ordine 

faciunc. 

e     ^i  fibi  totonder» 

*  «Chtyfoflomus. 
Vidc  quomodo  lcj? 
folucaeftjVidequO" 
modo  confciencia 
dctincbatur;  Judaii^ 
cum  craccapicaradi 
ex  voco ,  veruncame 
opoffcbac  cciam  fa.- 
cnficium  fieri,quo(i 
non  clt  fadum  po(l 
vertjcr^cum  Solihcs- 
nein. 

Rabanus .  Pau* 
lus,vclAquila,  Vc 
mulcipucancPaulus 
veltimorelud^orij, 
yel  auidicate  qonucF 
tendicos.  Ambigue 


a    Rediit  de  Euiopa  in  Afi.im ,  led  titeuitei  aniicipat, 
_      _  Vnae.Non  e;t  maUuiu»,vcl  firmjna. 

ipparcrdcum  cum   c  cicns  na'uigauit in  Syriam  ,  &cumeo  prifcilla^&  Aquila.g,  14  d^a7mdt,*fcdfet5 

cofuifle.di. 
^C    De -pei  bo,  Q^d.de 
'j  vctbo  dcclaraco,nuc 


^iiarraco,id  c{t,e 
foangclio,  &nomini 
tefu,&Dei,  vclDci 


f  fibi  totondcrat  in  Cenchriscapuc,  habebac  enim  votum.  ij  clumHieronvm.  dc 

-    ■  -' 1        .    .      .  .  Paulo  eft  incelligen 

dum. 

f    Cenchis,  ElEpA. 


Eundo. 


Prifcillam,8c  Aquilam.  b     In  Ephefo .  j  ^ 

Dcucnitquc  Ephefum,6c  illtfs  ibi  reliquit,ip(e  vcrp  ingreflus  17 


Porcus  cft  Corinchi,  P 


,  vbi  nauem  afcenfu- 

pacris.  In  Griccapprchendeccs  omncs  Grxci  Softhcnem,       rvis  capnt  of  yoto  totondic  iuxta  Iegcm,qui  fe  deo  voueranf  nam.4  a. 

d  ^ppre-      ■       ,  -;^ • ^  comam 


NICOLAVS    DE    LYIIA. 

:  Scdit  auccm  ibi.  Idefl^manftt^ficut  dicitur  Denteron.l.g.Sedi-! 
lit  er^o  in  Cadefbarne  multo  tempQre^  id  ejl,manjijlis. 
i  Gallionc  autem.,  Hic  confecfueHter  defcrihiiur  aduerfamrum 
nfarredio  contra  Taulum\  &  patet  lifera  vjque  ibi. 
5  Diccntes-Quia contralegem hic pcrfuadcf. Scilicitcon- 
ra  legem  Moyfi  docet^  quia  lcx  Muyfi  docet  colae  deum  per  cfremo' 
naslegisquas  Vaulusdebite  cejiaredicebai^ytpaietinfpifiolisfuis 
fip'unbuslocis, 

\    Incipicnsau.Pau.apc.oS.  ^d  refpondendiim. 
)     Dixit  Gal.ad  lud.  Hefpondens pro  Vaulo. 
'    Si quidcm cflec ini.ali.  Inferendo  nocumentum  alteriin rebu^ 
"Ij  fmo,rapina,  -pel  aliquo  huiufmodi. 

'  Auc  fa.pcf.  T^ocendo  alteri in  perfona  propriaj,  velfibi  coniun- 
ia,rtpote  in  -vxoreyifel  prole,quod  cji  ptiusy  quam  ferre  nocumentum 
n  rebui, 

i  Reftc  vos  (ixfiia, ^udiendo  qummoniam  ■pefiram^&  facien' 
lo  iufittiam. 

)    Si  vcro  quzft.  Erat enim  CentiUs ,  &  ideo  non  curabat^nec  ai 
nrnpertinehat  difcutere  qu£jliones  ludaicx  lcgis . 
fo    Et  minauic  eos,&c.  Tanquam  deterentes  tempus  in  friuQlis. 
'  I     Apprchcnd.au, om,  Scdicet  minifiriproconfulis,qui  tales  re 
iulfoi  a  iudicefolent  percutiendo  expcllere. 

'  1    Paulus  vcro.  Hic  confcquenter  defcribitur  Tauli  in  Ephefo  p" 

i'(atio,&  bec  dupliciter  yprimo  infuo  aduentUyfecundo  in  fuo  redttu 

^^^^^^  cap.feq. 


fap.feq.Ttima  in  dHaSyf.mpar(cmprincipalem,&  incidentalcm,qut  Diuifio. 
intipit  ibi.  Vidcns  autcm.   Circa primum  dicitur ,  Paulus  vcro 
cum  adhucfuftinuiffcc.J«/«l,e.v;»e>gfj/cf  diesmultosin  CorinthOf 

1 3  Fracribus  valef.naui^.in  Syr.  ldefl,verfus  Syria^quia  tunq 
■pin;t Ephifum,»r    •tet ex  fequenttb, q  non eji in  Syru,fed  in ^fia^ 

14  Ciui  fibi  toco.  .inCcacU'  Q^ieji portus  c^rinthiorunr, 

1  j     Capuc.  Secmdu  ritim  T^a^^i^urenor^m completo  tempatt  voti 
fui.  Hooi.fecit  Taulus,qui  erat  natione ludaus  ad^uitandum  iHd^eo* 
tum  fcande^lum,>t  diSum  efifup,  1 6.cap.  de  (ixcuncifione  Timqthci^ 
ideo  -pero  voluitfpiritufian£lus,  v(  in  primiti»  a  ecclefia  non  fiatitn  i» 
hiberetur  bis^qui  ex  ludsis  coueriebatur  obferuatio  legaliu,ficut  inbi 
bebatur  his ,  qui  ex  Genttlib.conuertebaitur  Gentilitatis  ritus,  vt  in-    ' 
ter  hos  ritus  differentia  ojienderetur.  7S(5  GentiHtatis  ritns  reputaba-, 
tur  tanqua  omnino  tUicitus ,  &femper  a  deo  prohibitus .  B^tus  autem 
legis  ceffabatttanquam  impletus  per  Chrijii  pafffovem  vtpate  a  dco  ii^ 
figura  Chrifii  v:Jittutm,qux  ceffat adueniente  veritate.  Sedno  flatm 
omninQ  cejfare dehuit ,  ne  ab  aliqulbus  credexetur  femper  fuijfa  illifi- 
tusyficu  Gentilitatii  ritus,propter  t^uod conuerjis  de  ludaifmo  licebtt 
Itgalia  obfetnare  temporemedio  inier  pafftonem  Chriiii^&  pubti(ati<t 
ncm  cuangeliiyfic  tamcn,quod  nanponerent  fidern  credenies,qua<ifi-' 
tieial'obferuationefidesChrifiinonft4jficcretadfulutem. 
i(S    Dcucnitquc Ephefuni,&: illos ibi  rciiquit.  Scilifet ^qni 
lam,&Vrifcillum%  \ 
17    ipfe  Ycro  ingrcfllis  fynagogam  difpucabar.Of?f«rfe'/jpfr 
fcripturas in  leju  T^a^^^areno promi^iones  pattiim ejfvcompletaf. 
1     R(j2;:intibus 


M  O  R  A  L  I  T  E  R. 

'.     Callione  autem  procon..Achaix.  Scquitur. 
r    ludex  ego.  In  hoc  dcdit  c v^^plu  alijs  ludicibus,  vt  no  in- 

tcomittanic 


tromittant  fe  de  impertinentibus  ad  ipfos. 

14    ilui  ftbitoton.crc.  Moraliterautem  t6dere,&  fiiperflua 

Ueponcrc,Sc  hocpra:dicatoribuscuangclj  ncccflccft. 

ludxut 


ii83 


'  Oportet  «"n 
mno  nie  fcftft, 

cerc  io  lciola 


B 


♦ferjTtuara. 


C  coma  nntriebat ,  cf u 
■^  N.izarci  ticri  volc- 
bant,  &  port  cainro 
dctcs  igni  tradchat. 
HoccrgofcrirPjii- 
lus,nonoblitiisquid 
dc  aholitionc  lcgis 
aim  alij^  apofiolis 
ffatiicrantlerofcly- 
miSjfcd  ncfcandali- 
zarot  crcdentcs  ex 
lucljjis,  limiilauitfc 
ludxum ,  vt  ludzos 
lucrifacerct .  Quida 
codiccshabentjto- 
tondcrunt  caput  Pri 
fcilla,  &:  Aquila,  fcd 
Aug  6cHieronyni. 
lingulari  numcro  de 
Paulo  interprctatur. 
Hieronym.  fic  po- 
nit:  T^auigabat  SyriHy 
tr  cnm  eo  Trifcilia ,  & 
^rjMila,&  totondit  ca- 
ptitin  Cenchris ,  votum 
tnim  habcbat . 
a  Cxfaream.Kaban. 
CcXlarca  metropolis 
cft  Cappadoci^^.  N6 
dum  in  Syriam  Pb^ 
ricis  vencrat . 
b  Scient  tantHm  ha- 
fitfma  loannis,  &  cst. 
•5«  Chryfoftomus. 
S'  ad  baptifmiroar» 
nss  folu  crcdidcrac 
hic,quomodofpiri- 
tu  feruebat  ?  Nondii 
cnim  datus  erat  fic 
fpiritus. 


'^Iof.ord&  Nicolai  deLyra-        1184 


VJ 


fvnao-oeamdirputabar  cumludxis.  Rof^antibus  autcm  eis  ^ 
vcamplioritemporeraanercr,*  noncortlenliclcd  valcracies  " 

a    i.Srcun<l'.imillud,Si  drus  volueiit,  ciii  dixciiinu-i.ftc. 

&diccns,*itcrum  reuertar ad vos  Ued volcnte  ,  profcdlus  4 

«     10ippa(loci3,velPalx.tiiiz.         1A  CxUic  Augtillo  fic  vocaiain.  b    i  Pio  luco.f  rl  merito. 

""  1  tidelcf. 

^  ellabEphefo.EtdcrcendensCffarcamafccndit.&falutauic  5 

ISyix.  T   Vt  »nic  folitus  eiat. 

ccclcfiam ,  &dcfcendit  Antiochiam  .  Etfadfcoibialiquanto 
tcmporc  ,  profcdus  crt  perambulansex  ordinecalathiam 

a    Iv^u  pi^us  ctcdidenni.        b    T  Suos  uel  ChiiUianoa  .        c    ^  Supia  diAum  mi  deueaic 

Ei>lieluin.&illosibi  tcli>:u!t. 

rcgioncm,&  phrygiam.cdnfirmansomnesdilcipulos.  lu-  6 

a    TDe  Alcxaiidria  natus.    J 

dxus  autem  quidam  Apollo  nominc ,  AicxaVdri  nus  gcncrc,  8 

T  V(i»iibus.  p 

vircloquens,  deuenitEphcfumpotensinfcripturis.Hicerat  10 

a     IFidemChiifti.  b     iSuo,  ncl  fsnAo.         c     ri«dRaKit  lefum.  II 

cdo6lusvia'mdomini,  &feruensipirituIoquebatur,&doce  t 

a    <^od  foiuin  m  aqua  line  fpiritu  eiat. 

b  batdiligentcrea^quiefuntlefujfcienstantumba^ptifmfaloa-  12. 

a    Cum  fiducia  Iuda:is  przdicaie  .  Fizdicantrni. 

nis:  Hicergocoepict  fiducialiteragercinfynagoga.Qiiem 

a    Ad  liofpitiuiii,  ucl  piiuatum  coIioc]iiiuiii. 

cum  audiffcnt  prifcilia,&  Aquila ,  aflumpferunt  eum,&  dili 

a     Diceiiies  rpiiitumcfle  necelfirium  . 

gentiuscxpo'fucrunt  civiamdomini.  Cumautem  vcllctirc 

a     AdCoimihiot.    b    Piircilla,  &  Ac]ttila,&  cxicii  £dcles.  Qiii  erant  Cotinthi. 

c    Ntrimcient  «juali  ludzum. 

Acha^iam,  exhortati  fratres  fcripferunt  difcipulis,vt  fufcipe- 

a    Coniblationcm  Ego  planiaui  ApoUo  rigauit ,  dcus  incienicntum  dcdit. 

b    Fiius  Fauiupizdicanti. 

tcntcum.  Quicum  vcni(sent,cdntulitmultumhis,quicre''-  13 

a     Scconfjiabatui,  quia  uincendo  ludxos  confL.'abitm  Chiitlianos.  ia 

didcrunt.  *  Vehe'mcnterenim  ludxosreuincebat,  publice 
oftcndcns  per  fcripturas  efscchriltum  lefura . 


fpiritu.s.Siautcmqti;') 
port  illum  opiis  b,i- 
biiernnt  b.ipcifm.u 
Chrifti  multomagij  . 
ille.  Quid  igiturdi-| 
cediim.ncquceniin 
vtrumquc  limplici- 
tcr   ponic   fcnptor; 
Mihi  vidcr'  ille  cfil 
vnus  cx  ccntu  vigir 
ti.qui  cum  apoflol 
b.npcizaci.Vclfino: 
cfl  hoc,  fadum  c; 
idem  cu  hoc  ,  quoi 
&   cum  Cornclio 
fcd  non  baptizatin 
antcqiiam    diligcn 
tius  ciexpofiicrunt 
Hocautcm  cdciTi 
hi  vcru  vidctur,qii 
&   baptizari    lilin 
oportcb.it,quoniar 
diiodccim  alij  nili 
perfcdhim  fciuciii 
ncqneea,  qu.xdc! 
fu.  Mcritoautcm,i 
illcbaptiZ3b.it.  V 
rumtamc  fi  illi  pi 
b.iptifmn  loannis  • 
rum  baptizabanti 
oportcbat  ctianu 
fcipulos  hocfaccr  [ 
'     Coutultt  m<l.    Al  I 
tranflatio  ,  profi; ' 
multum  crcdcinil 
pcrgratiam,  hocc 
quod.TpofloUisfcr 
bit:£?o  phn;aui,./tf 
hrigauit^&c. 


t.( 


NrCOLAYS    DE    lYRA. 

1  Rogantibus  autcm  eis ,  vtjamplioti  tempore  mancrcc. 
^d  plemorem  infonnationcm . 

2  Non  confcnfit.  t^vlens  alibi  proficifci,rhi  '■  ondum  prxdicatu 
erat  euMgttiuniyOrdinauit  tamen  ibi  miniUros  ecclefite  ad  fideli.-m  in 
firu^hnem. 

3  Sed  valefacicns,  &  diccns.  .Adfui excufadonem ,  &  eorum 
tonfolaiione^H. 

4  Icerum  reuertar  ad  vos.  ^uod etiamfecit,vt  patet  ca.feq.  Qi^ 
*Htem  in  aliquibm  libris  intcrponitur .  OportCC  me  dicm  folcm- 
nem  aduenientem  facere  lerofolymis,  «0«  e(l  de  textu,nec  efi 
in  libris  correliis ,  qnia  nec  tunc  Taulusiuitin  lerufalem  ,fed  pofie* 
per  ntagnut»  tempus . 

5  Et  defcendens  Cacfarcam.  QuateHmetropoUs  Cappadoci*, 
>r  dicit  glo.  .Alia  autem  efl  C<efarea  Thilippi  inprouincia  VhaniciSy 

6  iterum  alia  in  TaUfiina  de  qutbus  habitum  eftfupra,  CaterapatH 
yfqueibi, 

6    Con- 


6  Confif  mans  omncs  difcipulos .  Id  efl,  Chrifiianos  infi 
Chrifii. 

7  ludxus  autem.H<€c  eHpars  incidentalis,  in  qua  occafionepi 
dicationis  Vanti  de  qua  faniHus  Lucas  loquuius  fuerat,facit  ment ; 
nem  de prxdicatione,quam  .Apollo  fecit  iliictem,dicens.  ludxus  a 
tem  qui.wow/nc. 

'  8     ApoUo  nominc.  Exprimitur  eius  nomen,  qu;a  eratfatnof 

9  Alexandrinus  gencrc.  Idcil,in  ^lcxandria  natits  per  difp. 
fionem  Iudieorurn,quam  fecerat  .Antiochus. 

10  Poccns  in  fcri.  Legis,&  prophetarufh. 

1 1  Hic  erat  edotilus  \i.ldefi,Euangelium  Chufii,imperfe£ie  1 
wew,  ideo  fubditur. 

I  z  Sciens  cantum.  Sed  .Aqiula^&  Trifcilla^qHi  remanferant  • 
phefihanc  imperfeflionem  fuppleuerunt .  Exquopatet,quodd:8j 
efifup.in  prin.cap.eos  effe  Chrflianos .  ' 

I J     Qyi  cum  vcniflTec.  Scilicet  in  .Achaiam  in  qua  eU  Corint) » 
14     Contulic.  Trius  per  prxdicationem  TauU,  propterquod  T- 
lus  i.Coriiith.i.b.dicit,EQo phnuiiiyApollo  rigauit. 


MORALITER. 
y     7ui*us  autem  quidam  .Apol.Qui  interpretarur  mirabiIii,ideo 
lignificatprsdicatol^eiii,  aaidebet  effe  mirabilis  in  bona  vita, 
&  ctiam  ia  do  Arina  fana,  ideo  ruoditi». 

10    To- 


l 


lo     Totens  infcri.  Ide(l,deuotus,ideo  fubditur. 
t     Etferuens,&c.  iQurm  ctm  audiffent  Trifcilla,  &  .Aquila.  1 1 
boc  autetn,qu6d  vir  tantx  excellentiz  do^rinatn  nmpliciii  jf 
fonarum  fufcepit  humilitcr,&  deuotcarguunrur  illi,qui  CX : 
przfumptionc  dedignantur  ab  aliis  difccrc  veritatcm . 

MOR 


Aa 


usapoft. 

P.        XIX. 


Gap.  XiX.    1186 


C    A 

yf&Ktnrfi.kqwnir 

b     S  fpi'  iti"u fa  riwn  rtrff^ff?/V,4«Chrv.Sricbnnt.n. 

quodno'-  hnbebantA'  vulcillosfatcn,v.tagnofiac 

quid  ipfis  dcfiCj&  pecaiic. 
C     S:dm(j>nftlpi>it"f 
fan6iuieflaHluimiis.li 


a  Baftizatosforfi^anab  ApoUo.vcl  lohannr,  feciiiidum  Aug. 

&inucniret  quoldam  dc  difcipulis. 

a  Sipoft  baptifinaniriniis  inipo£tionein, 
qua  if  iiiius  daiur  aaepiitis: 

Dixitquc  ad  eos,  Si  (piritum  fandlum 
c  accepiftisf  credentcs .  At  illi  dixcrun*  ad  eum :  Sed  neque 

B.ipt'fmate.r.panitentia:,yel  indulgentia:. 

fi  fpirituflandus eft audiuimus.Illc vero  ait.In  quo ergo ba  4    g^  [inVua;  &: proph 

Foen.temis  fcil:cet.  tlX  ,  BeilC  alUC  d:X  C 

ptizati  cftis  rCui  dixcruntJn  lohannis  baptifmate  Dixit 
^*  antemPau!us:IohannesbaptizauitbaprifmopoenitentiiC  y 
populum,dicens,  *in  eum  qui  venturus ^i^Qt poft ipfunL/ ,  ^ 

£,>jpt:zaiiao<  ^"    ^"  ''  -       '*"' -'■--'1  n .  .t 


a  Qvafi  dicaiur.credere  in  IpaiiiimfanfVum  non  e(i  loh  mni  contrarium.mtione 

♦u.ujipfe  pia:tuifoi  fi;it.        L  DicentcoiJtc  baptiz  tecmnesgenicsinr.omi 

Jie  pauisA  illiiA'  rpirituflanfti.  c  N.m  rebaprizati  quod 

audierant  lohanni  congiuerc. 

vt  cre'deret,hoc  ert  in  lefum.  His  auditis  baptizati  funt  iu  7 

CoDfumm.niionis, 

nominedomini  kfa.lEtcumimpofuiflfetillismanusPau 

a  Sgiijm  confuetumfp  xituflindlifufcepti. 

lus,venitfpu(rindusfupercos,&ld'qucbanturlinguis,& 

Docenio.vd  f  ituj'  p'ed  c 


a  Docenio.vd  f  ituj' p'ed  c^' do. 

pro'phc£abat.  Eiat  at  oes  viri  fere  duodccim.Introgreftus 


ifi 


leveroait.  1"  quo  crgo 

haptix^xti  ffln^  Qu.idixa 

runt.  Inlojnnislfaptif- 

ptate.  Dixit  autem  Vau- 

lusloannts  baptiv^^uit , 

&CiCtera. 

^T  crru.  Adco  poflca 

m  A6lis  Apoftoloru 

inucrimus,  quoniam 

qui    lominis   baptif- 

mum  habebant,  non 

acccpiflc      fpintum 

■fandum  ,  qiicm  nc 

auditu  quidem  no- 

ucrant,  ergonon,'e- 
'  rat  c(rleftc%qnod  coe- 

leflinnon  cxhbchat, 

quum  ipfum  quodcg 

leftcin  foane  fiicrac 
■  fpiritus  ^iph  tieipoft 

toti'JsfpK't'in  domi 

nuin  rranflotionc  vf- 

que  adco  dcfccenc  vc 

quem  pr  Edicauerat , 

quem  aducn^entcm 

aefignauent.pofimo 

dum,an  ipfeellet  mi- 

ferit  fcifcitatum.Age 

batur  itaq;  baptifmus 

Ppitcntia:,qu.?{i  can 

didatus  rciTiifiionis, 

&faodificationis,in  Chrifio  fubfccuturar.Nam  quod  prx- 

dicabatbaptf  niiin  poenitcntia:in  rcmiffioncm  dcliiloiu  ; 

in  futuram  rcmiflioncm  cnunriatun^  cft.Siquidcm  penke- 

tiaantecedit,remifiiofubf'quitur,&hnccftviam  pparare, 

qui  autcm  p  .Eparar,non  idcm  ipfcperfictt,fcd  aUi  pcrfiCiC- 

dum  pvccurar.Ipfeprofireturfiia  non  cfTc  c^lcfiia,fedChri 

fti.drccndo.Qnidcterraeft.deterra  loqu-tur,  quidefuper 

nis  vcnic,fupcr  omncs  efi.  Itcm  fola  f:  poenicentia  Cingere, 

vecurum  moxqui  cinguercC,in  fpiricu,ii:  igni.Scilicccquia 

vcra,&  fiab'lis  aqu^  fides,quae  cingitur  in  falutcm,fimulata 

autem,&  infirma  igni  tiDgicur  in  ludicium. 

d    lohunnes  bapti-:^iui'.Btdi.  Non  peccata  remifit.fcd  pen.i- 

tentiam  docuic.Nam  ficuc  circuncifi'»  in  pacnarrhis  figna- 

culum  fidei,quam  habebanc  fuit,ita^  hoclauacrum  popu 

lus  pceniccns,  qiiafi  figny  culum  (ux  dcuotionis  acccpit,  qd 

Chriiii  bapt'f(na,in  quo  fit  rcmifsio,figurabac. 
Rab.Non  cf^  bapcifmaquod  nondatur  innoietrinicaris 

B-ipcizati  a  luda  non rcbaptizatur.quia  in  fide  trinitatis,ftd 

baptiziti  a  Iohanne,quia  Ichannes in  aqua  tantum.  Chri- 

flus  iii  fpiritufando  baptizac  Cu  crgo  bonus  vel  malus  mi- 

nifter  baptizac, fi  plena  cft  trinicacis  fidcs,doniin»  baptizac. 

In  aqua  vcro  foJ-i  a  tnhlnc  baptizaci,a  Paulo  func  b.ipcizaci . 

Bc.Qiiaftio  cff  fi  illequi  pcr  ignor.Tnriam  furcc  a  non  ba 

l  pnzato,fed  tfi  rctlq  fidci  baptizarus  ef^  dcbeat  rebaptizari? 

C^ia  hocc.?pitulocxpofi(arror.Quid.n.d.tferr,ancuncan 

teinitium  baptifmiChfi,an  nuc  a  quopiam  fme  fufceptio- 

ne  ciufde  quifqua  baptizarctur?  cu  quo  lohannes  in  nde,S£ 

nominc 

DE"  LYR  A.^" 
XIX, 


ncmine  Chrifli  vcnturi baptiz.anic,iterii  baptizandos  pdica  D 
uit.diccns.Egobaptizo  inaqu3,iIIeb.)ptizalMt  m  fpijfando. 
c     F.tcum  iihpofuifkt  Tiulw:  iliis  maiiu  f,  erf .  *Ch  ry  fHf  Ab  i  p  fo 
baptifmateprophetanr,Hoc?.ucsm  loannis  b.-iptif  ivjs  non 
habcbatjIdao&:  imperfcduseratjVcaurcrn  calibus  digni  fic 

rcnc,  prius  illospr^- 
X   I  X.  parauir,acquehocuo 

lcbac  Ii'annes  bapci- 

Diftum  cft  Apol!o,venit  Ephcfum,illm; etiam  raulus [edit,vbi  Zans,  Vt  CrcdcrcnC  in 

^^s-^IL^   A  ^,"''^'"'^'"''^""""-  „        ^  cum.quipofl-revcn- 

^^fll  Adtum  clt  autem  cum  Apollo  cuet  i    turuscracHincofle- 

dicufdogma  magnii 
^  pcrfedc 


P. 


C    A 

Bi    Corinth  i,  vt  Paulus  peragratis  fupe- 
rior  ibus  partibus  veniret  EphefunL., 


quod  pcrtectc  pu-^7,a 
tura  peccatis,  quiba- 
ptizancur.Nili.npur 
garcncur;  non.ncce- 
pifTcnt  illi  fp-ricun, 
non  ta.m  (i:iDm  cun- 
fcqniij:!  cfT-nt  rh  irif- 
ni.ua.  licu;dc  quoJ 
dnplexdonum  fui.'rit 


tix, 

b.-iptifno  poenircdar, 

quod  loannis  ci\ ,  6C 

no  rcmifsionis  adda- 

ccPsillos,&fuadcns, 

q,  abfqueca  fitilUid.  coirm^.mSo 

*Hic.Saccrdotcs  quo  P^^^n-c-i 

q  ue  g.  dan  c  bapci  fmu , , 

&ad'Euchariflia  dni 

iroprecantur  adnci.u 


8 


faciunc  olcum  chiif- 
rriatis ,  manus  impp- 
nunc,  cathxumcnos 
crudiunt .  Lcuicas,  ^ 
alios  conffiruniu  fa- 
cc'-dores,  non  tam  in  E 
dignantur  nobis,hxcexponentibus,&'  propheris  vaticinan 
tib.  quamdominum  deprecencur,  &  fiudiofcagant,ncde 
facerdocibus,qui  violanc  fanda  domini^efTe  mercantur. 
*Grcg.Monc)ph  fitas  vero  &  alios  cx  fola  vera  confcfs  ione 
Ecclefia  recipir,quia  fandfum  b.-ipcifm.i  qnod  funt  apud  h^- 
reticosconfcquuti,  cuncin  cis  vircs  emundacionis  rccpic , 
cum  vcl  illis  per  impoficionem  manus  fpiricum  finduni  ac 
ceperincvel  illi  propter  profc  fsioncm  vcr?  fidci  Sandg,  & 
vniuerfilis  Ecclcfi^  vifLcnbus  fucrint  vnici. 
f    Erant  anie omnes  Rab.Iudii  ia  Dci  abyfliis  mnlca  Ecce  A-  piu-^^-' 
fi.l  Apoflolorii  vifltarionc  irdigna,nuncspoflolico  nume- 
n.  f  ;crata,&  ^phcti^  munercefi  fnblimata  .Et  noradum,n, 
fpiiflrauctus  hic  m  duodecim  difcipulos  V  f  ip  in  c.in.Cg.  nu  infrai.^.f. 
merus  pficit  duodenario  decies  dudo )  aducntus  fui  figna 
nionftrauit  ilhid  m  I(?rufdlem,  hoc  m  Ephcf  > ,  q  cfi  ciuitas 
G  9corum,in  quo  ofiedicur  illos  rm,fiue  dc  Iud^"is,  fiue de 
Gcncibus  fpinrum  replere.qui  funcincacholicavnicate.    " 
g    /iti-qgrtjjwaM/fw^efc.^ChryfVidevbiqucvtfcipfumia 
Synagogas  intrudit,&:  ficcgrcdicur,  Semper.n.ab  lilis  vole- 
bacoccafionem  fumere,  vc  diX'C.  Nam  &  genccs  cxrimula- 
bat  iam,&  aJacricerfufcipicbancipfim.  lud^i  aucem  fufci- 
piencibus  fidem  gencibus,pgnicudinc  ducebancur.VoJcbac 
difcipulos  illius  abftrahere,&  inde  facere  initium,  magis  cj 
congre^entur  illic.tc  non  fimplicicer  hoc  faciebat.propter 
hocdifierebatilliscontinuo,  quiaperfuadcbac.  Neigcur 
quoniamlibercacem  dicendiaudifii,afpericacem  putes.  De 
vtilibus  rcbus  difputat,de  regno.quis  non  audiffet?  F 
^  Quo- 


NIC  OLAVS 
C  A  P. 
y^  xA&uni  efi.  Hic  confcqucnter  defcnbitur  praidicarfo 
\  Pauh  apud  Epliefum  in  fuo  rcdito.Circa  quam  pri 
moponiturpixdicatioh^c.  fccundo  quorundam 
prafunr^ptionisrcpreUioibi.Tf^Jf  ;w"<rf  aMtrm.pri 
aia  in  duas,quia  primo  dcfcribitur  doftrina  Pauli, 
quantum  ad  ucrTstcmbaptifmi.fccundoquantamad  prardica 
tionem  eaan^ihi,ihi. ifitrogrpfifHS  autetn. piia>:i  parct,vfqui-  ibi- 
»  Si  fpiritHrn  (a'£lum  accepiflis .  f.in  lljj;no  fe n'"ibili ,  quia  tunc 
fic  dabatur  baptizatis  pcr  impofitioncm  manuum  Apoltolo- 
tum  . 

J     Sed  ncqut.Hoc  modo  datus,ucl  danduJ. 

^HcCiumus. 


4  .Audiuimus .  licct  audiuilTcnt  quod  Deus  cfTet  triuus ,  &  u- 
rus.cactera  patent  vfque  ibi. 

5  /o/7<r>(««ijpr/:?^-r«/f.Erat.n.baptifmusIohannisqu2dam  ^ 
tefl.itiofacicndi  poenitcntiam  ,  &difponcndifeadbaptifmuin 
Clirifii,in  quo  datur  gratia  iuftificans. 

6  Dicens  in  cum,oui  ■ventunts  rfki  prflipfum,ut  crederent,&c.  hoc 
.n.praedicabat  lohanncs.vt  paiet  Matt:. ?.&  lo.  i. 

7  ///» (luditis  haptlT^iifnnt  in  noniine  Dornini  lefu.ln  hac. n.for- 
madabarur  baprifmus  inprimitiua  ecclcfia.  rationibus  diftis 
fup.  j.c.Cztera  patcnt. 

8  Iritrogri-ffus  auterti  fynagogam.Viiz confequcntcr  ponitur  do- 
«riniPauli,  quantumad  publicationem  euangclii,  cum  di- 
citur. 

Ctm 


MORALITER. 

f45fHOTfJj4«{tw.Seqmtur.    z    m/^vir-cf.PauluJ. 


Si 


5      Sifp^r^tu^nfan&im  acccpiflls  credentes,  &c.ipct  hoc  oflcnditnr 
^  bonus  prslatU5,&  curatus  d<-bet  cflc  foiicitus  circa  neopliV- 


nS?         GIofordScNicolaicIcLyra, 


ii88 


Nuiia  ciit  iiiijoflUuJii  Diro.oiij  mi  lo  inijiidnur  loco. 
b  NoDinotl.c^ib.Nulla  vuius  l)ei  inodna  dl. 


B 


fa     QuotU:ed  fp-itait i»  fi^l^o.Mi.  Ab  hora qiunta,vfqiie .ij 
horamnonam.&dccimatn,  liciictraJ  curaqiibufda,  qijia 
t^orasopcriqunque.aliasquiiiq.ioUjvtniia:,  Ja.iidabacci- 
bo,&:orationi.qiiod  lujlla  tanion  auconcacc  finuacm-. 
b    i/</i7W<j^j("-j''.Rabptoclitjpiucc.y?lprupriuinnonvn 

t  lifc«*         ^  in^crprctacur  cjiiCi 
pcns,  vd  cofirmans . 

IH|octcmporc  Piiiilus 

;n  Kphcfo  f(piipfic  pri 

ma  cpiflola  ad  Cor, 

d     f^irtitesnoiiqujjli- 

Ifett&c. 

^cChty.Non  fcrentej^ 

'^angcba^c  fo!um,fcd 

&:  accipicntcs  appo- 

ncbant.  Idcirco  Chri    a 

ftus  non  pcrmictic  il-    b 

lumabirc  in  Afiam,    c 

obfcru^SiVC  cquidcm 

opinar  tcmpus  hoc. 
Jik.4.  iefide  -lcP.niiaf.Chriflus  do 
9z*k->r.i6.      mmus  laniflorum  [re-     d 
tx«U*«<    „  liquias,  vclucf.!luctfc- 

ras  funccs  prxburt,cx 

quibus  pKinma    ad 

nos  bcncticia  maniic^    e 

ru.iuiflimumquc  vn- 

guccum  profluicNec 

ucio  quiiquam   hiuc     f 

fcrmoni  fidcm  clecra    g 

hat .  N.iin  fi  <iqua  ia 

dcfcrto  cx  folida ,  <Sf 

afpcra  rupc,  atquc  C3( 

almi  mi^^^ill^iad  fcd.tn 

dam  Sampfonis  litim,  Dcoicauolencc,  profjIiir,cricnc,  cuc 

cuiquam  incrcdibilc  vidcacur  cx  martyrum  leliquiis  fuaue 

vng,ucnuim  fcaturirc?Minimcccrcc,iis  qtiidcm  quibiisDci 

pocjcia,honorquc,ciuc>  fandosfL<os  atiieu,pcrfpectus,&  cx- 

ploratuscfi.  AR'^»'^  >lli"d  quidcm  vctcti  kgccomparatuir\ 
Vuni,i^  crat,vt cjuifquis  mortuum cont^^iirccimmundus  ccftnctur, 

vcium  tii  in  niprtuorum  numcro  minime  hibciidi  funt.cx 

quo.n.ipfamct  vita,acviti' auchorintcr  moicuosafcripcus 

clt,cos  qui  in  fpc  refurre(^Uonis,fidcqiie  erga  cum,  dicm  ex 

tremam  claufcrunc,  morcup§h;Hid  quaquam,  appcjlamus . 

Qui.n.  morcuum  corpus  miracula  cdcrc  queac  i  qin  icaquc 

modo  pcr  ea  dastnoncs  expcllucur.morbi  protiiguDt.argro 

P  ci faiiantur ,  cxci profpiciqnt, Uprcf^ mundancur,  ccncacio- 

"  ncs,acma^rorcsdifcuciuncur,ac  dc;nqueomae  donuin  o- 

pciinum  a  patrelumunim  corum  opcra  ad  cos.qui  fide  mi- 

iiimc  dlibia,defcendicfquid  no  labons  fufcipi.is,v'c  patronii 

quendam  nanci  lcaris,qui  ce  morcali  rcgi  ortcrar,.K  cijo  no- 

minc  ad  cnm  verba  taciai?An  non  igicur  u  honoiadi  suc^ 

totius 


rotiushum.ini  !5enerisp.-i:rQnos  fcprj^irentir,  gc  Djo  na- 
llracauf.ifiippl'cant^Honorandicertc,&quidc:mit,i,vtc<» 
rum  nciivncten^pla  l)cocxcru.inius,d.ina()tfcramus,corij 
nn  rroi  i.'m  cobnms,  acquc  in  ca  'P"  iciialicer  oblcctcniur 
quon:niiruml2cicianoliraiis,aq'a.bjsiinicamijr,co§ruac' 

ac  non  du ni  cos  cole 

t  5teuia  m',o  lacct  <iuia  tequrbaiur. 

autcm  fynagoganitcum  fiducialcquebntur  pcrrrcs  mcn-  i 
rcs^dirpLicans&fuadcnsderegnoPci.Cumauiemquida  ^ 

a  Noii  fcliim  ron  cxcdcntc».  b  Dochiiuai. 

indurarenmr,&  non  cred^renttm^lediccntes  vfarn  domi 


Hiieiicuiu  hoinipcra poft  priinam,i\  ftcunjim cnrcrtionrm lUnuti . 
b   Ncinticc-rciKuiiiiiiciciium  bi.  l,  licinilt . 

pi  co|:am  multiiudmc,difcedcns  ab  cis  (egreaauit  dillipu 

a  idcit.inxdiHciuin  qnoiyianniu^  doccb^t.  JnUlQloco 

prxdicatjVt  vbi  abunaauit  jieitTdia.ti.tfs  fl.rcat.     " 

lps,quotidic  difputas  in  icho'la  tyranni  cuiuidani.Hoc:  au- 

D.rjiutJlio  in  filicla. 

tcm  fadum  c(^  pcr  bienniuw « i?*  vt  omncs  qui  habitabac 

.Muioie,  '  ^ 

in  Alia  audircnt  vernum  Domini,  *  Iuci«i,atquc  Gcntilcs . 


rc,.ic  dcmcrcri  ftud: 
nius.olfcndamus  po- 
tius,&:  irritcmus.Qji 
l  bns.n.rcb.Dcuscolic', 
4  iifdcm  quoquc  fcnii  t 
y  ciusobicttacur.Qoib,  ^' 
<*    auccDcus  ivtfcndicuc 

7  iifdcm  ipijus  ccia  nwli 

8  ces  otfcnduntur. 

9  c     Scmicinilij  llab.vc 

I  o  ftc-s  cx  uno  laterc  pcn 

II  dentcs.vclzop.cfiiie 
12  vcftcs  nodu'n  V,  yel  ,, 
ij  gciiusfudarii,quoHc 

14  bra:i  viuncurinca. 

f    £.vo)-c//i|/;.lijd.Iofc 
phus.  Excogitauit  Sa- 

1 5  lomon,&:  docuit  fuos 

16  modosexorcifmi.  i. 

17  coniurarionis,qu;bus 
immuudi  fpiricus  cx- 
pulfi  non  audcbantad 
huinincs  rcucrti .  Fic 
auccm  hoc  pcr  rcprp- 
bosad  condcmmcio- 
iicm  ipforum.&uci- 
lic.iccm  coium, qui  vi 


18 


Yi^rtutefqucnonquaslibet  fa^icbat  DciispermanumPau 

FjcitLat.        Suo  roormaiiationcsbreuiat 

li,  ita  uc  ctjam  fupcr  languidos  defcrrentur  a  corporc  cius, 

a  (^bus  l.ibota^itium  fudot  teiijitur.         b  Zoni.vel  gcuus  vellis:»cl  fudatij. 

fudaru,&  fcmicindia,  &  rcccdcb mt  ab  cis  languorcs,  & 
fpiritus  ncquam  egrcdiebantur.  Tcntaucruntautcmqui- 

a  1  liicon:t«ntibas.         a  ^  E.\i.rcilla  adiuiator. 

dam,  &deci'rcumeuntibus  Judxisexo^rciftisinuocarefu- 

Q^ibui  ars  erat  exorcizand;. 

peicos,quihabebanifpiritusma!os ,  nomen  pomini  Ic- 

dcnr,^.iud  un  ,';uia ' 
licccillos  difpioanc, 
qui  figna  faciunccamen  Dcum  honorani,id  cuius  inuoca- 
tionem  fic. 

4<Aug.u.Vcrapieracehornines  Dsi,acream  poceflaccm  iui  ' 
mic.micoiKririaniquc  pictaci  cxorciztndocijciunt.  |^ 

*Idcm.C^r  prj;funt,manum  obfcffo  Jinponcrc,&;  cxorciza  , 
redicmuiH"  &;per  diuinadamonemadiurandocxpclkrc.l 
*Jgnacius.S.i!u;o  Sjbdiaconos,lc(ttorcs,cantorcs,oftiario&, ' 
laborantcs.cxorcitiascoMfclibres. 

g  Inuocjref:4pet  eos  qiii  habebant  fpiriliif  ma'os.  '*Tcrru1].0pc 
racioda;monumcfihominis  cucrfio  ,lic  maliciafpuit.disa 
prirnordio  auipicataeft  inhomiiiisexitium.Ic.iquccorpori 
bus  quidcm  ,  $C  valetudincs  iniligunc,  &:  quofdamcaius  a- 
cci  bos,anima;  vcro  rtpcniinos,  61:  cxcraordinanos  pcr  uiin 
cxccfTus. 

*Iuftinus  .  Nunc  quoquc  nos  qui  in  ctucifixum  fub  Pontio 
Pilaco  Iclum  Dominum  nofirum  crcdi  mus,  dccmoncs  om 
ncs,<&:  fpiricus  maligu<js  adiuracoi  ciicunus,  6l  unpcraca  ta- 


ccre  cogunus. 


^  F.rant 


NICOLAVS  DE  LYllA, 


Cum  fiducia  kf}ueha(ur  :ipn^^o^\to  umoie.lvataino. 

Dlfputani.^\xm  (ontradiceiuibus. 

£//K4de«i.agdientrbus  vol  uutaric. 

DeregnoDci.  i.de  fupecn.i  felicitate,  quzconfiilitinapcrr^ 
Dei  vilioiic.f.deitacis  principiliter,6c  humanitatis  fccundario  « 
fqadcb  it  ctiam  dc  modo  veuieiidi  ad  hanc  beatitudiaem,  quae 
pft  per  (idcm  charitate  furmatam, 
5     Cum  autem  qmdawUduratcntur.m  fua  infidclitatc, 

AiaiedicCites  viant  dnmini.i.doOiinnm  Chrdti. 

C"ram  muhitudinr.^uQd  cratfigimm  obftinationis  eorum. 

Difcedensab  eis.Viixias. 

Scgregauit  JifcipUos.i.cvedentcs,nc  inficereacur  verbisobdi 
|iatorum. 

10  Qu^'irid}edfp'itan<.3iidec\3ritioncm  cuangelicx  ycrltatis. 

1 1  lHfcbuU.i.ia  zdiiicio  Je  quo  Paulus  fchoU.Ti  fecerac. 
L_  .•  lyan- 


Ji     Tyranni  cuiiifdatb.Dkuvt  aliqui  quoci  tyranni  cft  propriii 

romeniUiuscuiuserat  zdiHcium.Alij  vcro  U.tunt.nuod  cltap 

pcllatiuum,^  accipitur  t\ rannus  h  c  pro  homuie  poiente,  &  tc 

(itrat  ibi  Paulus  fcholam,  vt  obiiiiiati  timcrcutcuuimipcduc  , 

propter  domini  loci  poteiiatem  idcufubditur. 

I }      H  ocauttmfailumcji  per  bn  ?<'..H»,.pacibce. 

14      Ita  vt  omnes,(]ui  habuabaut y&c.i..tndivc  potcrant  libcre. 

Ij     y  irtutet.id  confitcpationem  huius  dodriux. 

j  6     T^pn  ejuaflibtt  faciebai  Dm.i.non  modicas,ve;  commuoes, 

fedmultas,&  cice  Uentc.svr(Icfubditur. 

17  liautetiam  fuper  lah^^Kiiiosdcfcrrcntur  acorprreeiu<.  qd«ft 
piaius,^  fi  per  taftum  Pauli,    ycI  pcr  cius oratione  ficreni  talia. 

18  TC'ituucriint  auterh.poi^c^mm  dcfcnpta  flt  pr.^ciicatio  lau 
li,hicconfequenterpqnitur  przfumptioiiisquotuudani  reprel 
fio  ,  qui  volebant  dxmoncs  expcllerc  abpblellis  vittutcnooii- 
nis  Chriiti  a  I^aulo  praEdicaii,in  qucm  t^mc^  non  credcbaiii.& 

patet  litera  v  fque  ibi. 

Sceux 


M    O    R    A    L    I    T     E    R. 

toSjVtpote  ne  force  circa  eos  aliquid  lit  QmilTuTi  dc  neceffariisad 
lalutcm.vel  ccclcfis  lacramenta,  vt  licmudodcbitofupplcatur 
pmina,iicut  in  propolito  Pauius  fccit. 
5  Cum  autem.ne  a  diiti  s  maledicis  mterficercntur. 
10  Q/<(;^rfr«////3  tJnj.Tyrannusdicitura  tyroG>;rce,  quod  c 
fortis  Latine.Paulus  n.acccpit  domum  pcr  locatiooem  a  quoda 
viro  potenti ,  cuius  timore aduerlarn  Pauli  noii  audcrc^it  mole- 
ihim  facerc  iibi,&  ibi  tccit  lclioIam,fccini  fenfam  litcralem.  Mq 
raliicrautciii  ^c.  iiti4uifuricm,  &  jboicxiicoi  ii^nificttur  (^hri^ 
.  ■  "  ftus 


llus.qui (iicit  de  fe  ipfo  Mit..v\.d.pata eflmihiomnispoi f(!ai Uca 
lc,&  tn  tcrrc.Dorv.Vii  .lutcm  cius  tll  ccclelia,in  qua  doitorcatlio 
Jicus  habetfthoiam,qu.:ndpdocensienct  Chrilti,&:apofloijr5 
dotir  n  am.quod  licn  faciunt  haererici,  liaiic  dofti  iiiam  dcp^aoa 
tes,nec  dodtorcs  vancgloricfi  curioia,&  iiiutiliadoccutes. 
ig  TeritautiuntaiuiT/..peT  iliosqui  abu{cbanturr.oinincChri 
fticumciTcnt  mcfcduii  ligiiii-icancurcctlclix  miiuilri  indig"i: 
facf  a  muuft  raKtc$,in  qui^us  fit  iouocatio  nom.nis  domini.Et  li- 
cut  illi  fucrunt  adsmoniaco  nudati,&  vulneraucprpor<iiter,a 
dr  m  tci.tu,iic  &  illi  iiidigtic  lacrauiijtaaiuiiftianttsdtiiudan- 

taf 


ii8^     Adusapoft.  Cap.  XIX.     1190 


i 


ptcnarium  gratia  fpi- 
rituflandi  defignatur 
jnquafigura  Chnfl' 
pofi  rcfurreclionem, 
cum  fcprem  difcipu- 
lise  epuldtus,filiiSce- 
ua:  quafi  fpintus  ma- 
los  expulfuri,  feptena 
riocefentur,  qui  quia 


Cos,qui  obdurefcebant  conuertcrc  dcbm"t?Dic  oro.  Sed  no  D 
conucrtit,&:  nc  mireris.M.ilkrg.n.nihileft  quodpfuadcac. 
Nc  igitur  admircmur  quomodo  non  crediderunt,qui  tales 
fadli.vbi.f.ipfjfi  lesdum  negaie  non  pofiunc  fa:pe  in  diuer 
fum  cos  compulit.ncmpe  in  nialitiam,  vc  quando  d^inonia 

cumdicuntfiliuDei. 

Nosnon  jridicamus.ecce  fignuminhdtlititit. 


fe 


»ut 


l 


a    Erant  autem.^Bc.in  Gr^co.Erant  autem  ciufdem  Sceuar, 

proprium  nomcu  facerdotis,  inccrprecatur  vcro  vulpecula 

clanians,velloqurns. 

b    S  p-ft/t filif,&c.Rcd.Qv\oni3vn  fachan^^j  trar  sfijurac fe  in 

angclumlucis,minifiroscciamfuoscadcuifimulationcco- 

lorat.vnde  quia  per  fc 

Kcee  exorcifraut.  -  , „.^»..^.,„.. , 

fujdiccntes:  Adiuro  vos  pcr  Icfum  qucm  Paiilus  prxdicat 
•  Erant  autem  cuiufdam  Sceu«  luda^i  principis  faccrdotum  * 

Similiter. 

°  feptcmfilii,qui  hoc  faciebant.  Rcfpodcns  autem  fpiritus 

a  De  hoc  Arat.ver.dicit.  Cognofcc  futorem  Gcns  inimica  tuuin.Dimon  regii.ire  fa- 
tctur.C^m  venifle  negM,atque  hoc  conuinceris  ipfo.        Qijp  llimulante  ruis. 

c  ncquamdixiteis  leTumnoui,  &Paulumfcio.  Vosautem  t 

^_ a  Tentantes  inuocare  nonienlefu (Jhtifti.  3 

non credendo,  fcd c6   d  qui  eftis?  Et  infilicns  homo  incosin  quocrat  dxmonium 

tando  Chrifii,5c  apo  «  Graue  ad  nocendu»j.         b  Non if fi  eis dominati  func.        c  DuoiuraexorciftaruiD. 

ftolorumnomen  in-       peilimum,&  dominatust  a'mborum,inualuitcontraeos>  4 

U0Cant,nOntmaDcO  a  I^SciUcet  cjuod  inualuit.  b  idrft,diuu'gatum. 

fcd eca  dxmombus ,   c  ita  vt nud i &  vulncrati effugerent de domo i]la.Ho'c  at lio 
fubdola:faIfitat.s  me      ^^^^  £^^-^^  ^q.  omnibusIudxis,atque  Gentihbus^habita 

1  Ptofteihoc&Autn. 

b.intEphefi,&cecidittimorfupcromnesilIos,  &  magni- 
ficabaiuf  nomcn  Dominilcfu.tMultiquecrcdcntium  ve-  8 

f  Philofophi,. 

niebantconfitentes,&:annunciantesadusfuos.muItiaut  9 
excis,quilfucrantcuriofafedati,c6mleruntIibros,  &co  '° 

a   Y  £xrmp'um  iclmquentcs.        b  Quz  inde  jpoflent  haberi  £  uendetcniui ^  vcl 
<]uibut  compaiati  erant.  1  3 

buflcrunt  cos  coram  omnibus,&  compuratf  s  pretijs  iiloru  15 

Hoc  dicitur.vt  maioi  fit  fides  illorum. 


rito  condemnantur. 
Et  benc  filn  Sceu?  di 
cunLur,qui  vulpetula 
clamas  intcrpretacur. 
Qiiod  animal  doli,  &: 
>ittutia:  fagacifllmum 
lud^os.Gctiles.&hq 
rcttcos  ccclcti^  ilidia 
tes  &  garrula  voccp- 
flrcpentcs  ondit ,  dc 
quib.cuftodib.  cccle 


fi^ pr(jcipitur.Capicc    g  inucncrunt pccuniam  dcnario  rum  quinquaginta milium 


His 


tiuod  combuircitint  Iibios,vt  pr  adiflum  dt. 

h  ItafortitcrcieTcebatverbum  Dei.&confirmabatur 

£iennio.        SanAo.TcI  iiia.        b  Qjiia  iam  ibi  prsdicatum  faeiat.Sc  ideo  traniltus  fufiiciebat. 

autcmexplctispropofuitpauiusinfpiritutranfirc  a  Ma 
cedonja,<kAchaiaircIcrofolymam,dicens.Quonianu  \l  ^^^^l^^^^  millenar^ius F 


nobisvulpcculasquj 
dcuaflant  vincas. 
c    hfi4m  ttOiUy&  Tau- 
lnm  lcio. 

•^Chryf.  Q^d.Vosno 
creditis,  fcdabuccn- 
teshoc  nomine,caha 

dicius.Igitur  defercum,&  facilc  cxpugnabilii  arma  cffis,& 
itanoneflispi^concs.fed  mei  inquit,eftis  M>gnus  fliror 
d^monis.Potuiilcnt  hjcillis  faccre  Apoftoli,  fcd  non  facic- 
bancnunc.Namquiimperabancillis,quih?cfacicbac,mul 
to  magis.  &.  ipfi  facere  pocuiflenc. 

d  Et  infiUem  /?o»Mo/»eoj,^c.*Chryf  Fortaffisdifupitillo- 
rum  vefles,6i:  dedolauic  iUorum  capic3.hoc.n.manifcC>.iuic 
dicendo,IiUilics,atqucadcofatiscrathoc  faccrc  Addicita 
et  nc  poflea  aufit,quis  nomcn  iUud  nominarc  ra  cemcrc.t  ar 
icnturalii,&  magnum  argumcntum  habcnt  D  u  fcire  oin 
ria,maximum  aigumentum  erat,piiufquam  a  dc^nonib.jr 
guerentur,fcipfos  accufabanc.ccrrcntur  necadern  patiacur. 
«  Hocautem  HOturn fallum efi  omniltus  ludd's,  ttque gentibm ,qui 
habUthantEphefi^&c.    ^  Chryfoftomus.Nonnchocctiam 

cos. 


An  non  videcisetiam 

nuchxcfieriJ&mul- 

tos  homines  fimilcs 

ferpencibus  eflc  mcrc 

dulos,&  ingratos,qui 

&  ipli  (icut  fcrpences 

quando  bencficia  ac- 

ccperinc&abaliqui- 

bus  humaniter  trada 

ti  fucrincbcnc-factori 

businfcflifiunc. 

f     Miilti  autcm  ,  prc. 

Beda .  MagiciC  artis 

mdufiriam,  cuiusfc- 

it.Ttores  merito  libros 

incciidunt,  licecprc- 

ciomagnoeftimatos  ^_   ^      .. 

quia d?mones quibus  ,.c.voiuiffent 

i:;ruii  rant,  fefum  ap- 

pcllarc,  &:  Apoftolos 

cius  vidcnchonorarc 

g     QuirKjuaglntamiim 
I  r  Bcda.Ecin  euangelio  £*" 
1 »  debicoribus  fub  quin- 

15  quagcnario  numero 
dcbjta  laxantur,  quia 
nos  quinque  fennbus 
corporis  fubfiftcnces 

14  in  h.ic  uita  decalogi 
ly  prgcepta  tranfgredi- 

16  mur,hiGaurep;opcer 


Lucr.f. 


icatcm  magici 


eftadicdus.  Aliter 
quinquagcnarius  numcrus  refercur  ad  poenitcnciam,&  pec 
catorum  rcmifliionem.  Vnde&quinqu;igcfiinus  cftpceni- 
tcnti^  pfilmus,5d  quinquagcfimus  cft  rcmilfi;)iiis  annus. 
h  Hwawtcmf^rp/er/j.erf.Chryf  Satdiu  conucif,^tus  in  ciui- 
tate,vulcitcrum  alio  tranfirc,vndeeciam  mittir  Timoth|U 
ac  Eraftu  in  Macdoniam.  Ipfc vi.ro  manctin  Ephcf). (<uo 
aut  ab  initio  volcns  in  Syna abire.itct u  reuertit  in  M  icedo 
niam,ondens  qjoianon  fua  virtute  facicbat  lam  prophctac 
diCes.Oporfe/  mt  etiam  H^nmam  vidcre.  Hocaut  dicens,forc.<lIis 
conf  )larur  cos,q,  non  abfucurus,fcd  breui  icerum  rediruius 
&  prophetia  dilcipulorum  excicatmentes.hinc  iv.ilii  vidcc' 
fcribcrcConuth  is  ab  tphero;acdiccre,Nolim  vos  ignorji- 
refracrcs  dcaifliclione,q  accidic  nobisin  Afia.  qm.n.^mi* 
fcracfe  vencuruin  in  Connchum  j  rationcm  rcddic ,  cj,  mo- 

^  rccur. 


NICOLAVS    DE    LYllA. 

1  Sceux  ifdniprincipis  Sacerdotum.ER  aute  Sceuz  nomen  pro 
pritus  illius  principis  facerdotum. 

2  Jefum  nouiy&  Taulum  /J:'o.i.  virtutcm  torum  cognofco. 

3  f^os  autemqui  eflis }  q.d.ad  vo$  non  pertmet  virrutes  eorum 
inaocare,cum  fitis  mcreduli. 

4  Et  dominatus  awbornm .  t.  duorum  de  fcptem  fil>j$  principis 
ludzorum.Confei^uenter  ponitur  fru^us  huius  repreilioniSjCU 
dicitur. 

5  HncautemnotumfaClumefiomnibus.  per  diuulgationem  eo- 
rumquiuiderant. 

6  Et  cuidit  timorfuper  omnes  ilhs.yt  null us  auderet  talia atten 
tare. 

7  Et magnificabatur  nomen  domini  Je/w.tanquam  magnz  uirtu 
tis  exiftens. 

S     Muktjiie  tredentium  Teniebint.sd  Paulum. 

9  Confitentes ,  &  annunciantes.  peccata  fua ,  &  relinqucntes  i- 
dola. 

10  Mnltiautemexehquifuerantcuriofa  feElati.  id  eft,  artes 
tnagicas. 

JI     Co/j<!</«ra«/;^roj,i.apportr:ueruntad  Apoflolum. 

11  ^t cotnb  ■fitrunt eos.in  conitvafium  di.xho\\ ^&i  honorcmlc 

fu 

M  O  R  ,\  L  I  T  E  R  . 

tutbonij^rataitis,&inbonisri,ifural:bu$  valncrantur. 
10    Mul .  aittem,i^  c.cHrtoJafs£lait.  i.ms^ita^cognofLentes  vir 

tuum 


fuChrifti. 

I  j  Et  compu.UcK  additur  ad  oftendendum  quod  hoc  fecerunC 
cxmigna  voluntate,comburcnteslibrosquos  etnerantita  carc. 
Sciendum  etiam  ,  quod  dcnarius  valcbat  deccm  nuramos  vfua» 
Ics,idco  fic  denominatur  a  numero  denario. 

1 4  Itafoftiter  crefcebat  verbum  Dei ,  pcr  multiplicationem  fi- 
dclium. 

15  Et  confirmabatur.per  augmentum  fidci  crcdentium. 

16  H<Ja«ff»ie.r^/em.  Supcriuspolituseftmulriplcx  Pauli^- 
greflus  perorbemadprzd  candum  ,  hicconfequcnterpomtur 
eiusrcgrcnusinlerufalcmadtolerandum  pro  Hilccatholica  , 
quamperfecutusfucratibidcm,vtd!0umeft,fup.8.c.&  ^.Et  di 
uiditur  in  trcs  partes,quia  primo  ponitur  prnpoliti  mfpiratiojfe  _ .  .. 
cundoremotioimpedimcnti,ibi.f  (7fi<jf^4«U''fl.  tertioprofecu 
tioinfpirati,feqa.cap  ibi.7v(of  mo.Circa  prmum  dicitur.Wij  cu 
temexpletis  .  fcilicet  difcuriibusPauliproptzJicationeEuan 
gclii. 

1 7  Vropofut  Taulus  in  fp'rilu.i.non  propria  voluntatc,fed  roa 
grs  fpiritulTmfti  reuelarionc,&  o.  din.itionc. 

1 8  T^anfir'  aMacdoni  /.ad  coiifirmar.ilu  cicdentes&  accipic 
d,im  colleAjm,ponan Jam  fideiibus  pjupcribus,qui  crant  in  Ic 
rufalcm. 

Oportet 


tutcmChrifti,artemm.igicamdimirerunt,&Iibrosc6buflcriint 
&  hoc  modo  fecit  C  yprianus  magus,  vt  habetur  in  legenda  Cy- 
pruni^&luiUiiz. 

Tom.^.  P    %        Demetrius 


1191        GloCord&Nicolaide  Lyra. 


Jl^2 


runc ,  doncc  noiiifTmio  tcmpore,  infcqucntc ,  virtus  crncis  l 

Dc-i  vjui  cos  difpt rdidic,  &  ibi illufionibus,  qujbus auLc  uos 

Ixdcbant.cocrcuit. 

d    jQif  mnnibnsftunt,  Rcd^Mir.^Gcnri) jum  ftultitia  talia  colc 

re.quccabhoniineconllicuijvcldclhui  poirt  cos,noi'cuiic. 

C      '^on  jobim   autm 
»  fjiponip  fHtnnm  na  rraiionem.    b  Qii.inu!»  proporurnt  tnnfire 
tawcn  intcriiii  iniitit    ff^atns  aj  pra-psiaiid..iv  e:ceii!olynam,<]ui  le 
(olllyiuani  eiat  alta:urus,cuiuiplevcnirct,iunt:  ikrcot  col!c<)a;. 
"  b 


^  rctur.Et  dicit,  Vltratcnt.iFioncmin.ursns  qux  cum  P<  me 
4  friQadb  liiit.Cijaui  Uicinlinuat  tumulciim  non  paruuin,di 
ccnsdc  vi.i  bac  tudMui  cUc.  lceruni,  p..Ticuluni,iterum.cu- 
muIcus.V'd'.-s  cl.iritud  ncmr-facXi  func  liijnaduplicia.ilii  ai^ 
jcin  concrad  iccb.inc.ia  Yt>»quc  conccxic  opera. 
9    j^o.rtflwf /<!''•  5v.ib. 
Qjarrjpriusnon  v)d$ 
racforiir.in,  vcl  qiUH  ...  ,     -       ,  i, 

icuen>d-iccb.iccribii-    a  portquam  fqcro  ipi  oportet  nie,  &  Koma  viderc.Mircens 
latipnem,  c)U4'ibi  paf-  -  ^^^  Macedoniam  diios  ex  miniftrantibus  fibi,Timo.  ^ 

ruinclicu,nonmulca       thciim,&  Eraltum,iplercm.inl}cad  tcmpusm  Afia.Fadta  3 

^j  ^Miior.:.  a  5  DiiTcnlioiiitfr  Paiilum  cumfiJelibus.iSc  nciiicitiumcum  iiihiclilus. 

t     in  MjfeJoniam  .       clt  autcm  illo  tcmpcrc turbatio  non  minima  de  vi|  i  Oo- 4 
Jlib.tr.innre  uokbac    ?  j^^jj^j^  Demeirius  cuim  quidani  nomine  argentarius  fa-  ^ 

dcAn.l,  inqUaClth-  ■  f  Eadcm  opciamibi «. 

phcfus, '",^^^'[' P^^^'"^'       cicns  a^des  argenteas  Dian?,prajftabatartificibus  non  mo  ^ 

diciimquxrtum.  Quosconuocans,  &co.squiejurmodi 

a  t  Qiiiadc  pretioaii.acii  luci  [li  LeLa.it. 

crantopifices,dixit.Viri,rcitisquiadchdcartificiocft  no  y   g's,&:n.)nconlidcrac 

ivbieit.        quodlihomohicva- 


ybiMiccdonia,  «Si:  A- 
chau  func ,  &:  lic  rur- 
fu^ircin  Aflam  ,i.Ie- 
r.ifilemcum  clccmo 
Aria,  dc^ua  fcnplic 
Cjorinchiis. 
Q  ^(7«  t.i«(.  Bcda.I- 
fleduui  viamdomini 
turb3rcnicicur,nonic 
propuuin  t.icbs  cxc- 
3  quicur,  Inc'-rpiccatur 
cnim.nimiu.npcilcr 
qucns.vndcccpla  Dia 
nx  argcnco  xdificat . 
Argcncuni  quippv-  clo 
qiiiu  ni,niticac,^  Q_*n 
|l;svciiut!.ircligionc 
(uam  nudo  fci  inoms 
nirorcf.jlcCiitUucic. 


^jcff?crif/.f,*ChiYfoft. 
pcmdcetiam  pcrxii 
lun»  cxa^gcrat,a(Jdcs 
Tiricliitftnr  nobis  ponio 
fc*i-,np  rcprobet^-Hic 
m^forc  manifcflat,q, 
pcncuUim  fic  tamcai  - 
patfuros  huius  avcis  o^ 
pificcs .  Et  quaniuis 
ba.c  dicta  fufiticicbanc 
illos  ad  impiccatcin 
adJuccrc,  fcd  niifcti 
qii'dam,ac  vilcscum 
cllicnc,  inhiiupt  ma- 


bis  acquifitio^&vidctis.&auditisjquianonfolum  Eplicfi 
fed  pcne  totius  Afia'  paulus  hic  fuadcns  aucrtit  multarrL, 

a  T  Ote  proprio  fc  con  Jemuant. 

turbam>dicens,quoniamndnfuntdiiquimanibus  fiunt. 

a  t  Vc;iditoiibiis,&  cijiptoibLS.         b  1  A.qsi.  t  o  lucti . 

Non  f  )lum  aurem  hasc  pcridiiabitur  nobis  pars  in  redar- 

a  5  0^.1  inculpabuur. 


guu'oiiemvcnire,fcd&magn5E  piana^templuminnihi- 

a  ^Scciuind  c  l-at  P.iuliis.dicensidolum  nihi  cfle. 

lu'm  rcputabitur,  fed  &  dcftrui  incipict  maicftas  cius, 
f  quam  tota  Afiaj&  orbis  colit.His  audiris  repkti  func  ira , 

T  Dcftrtii  non  p  terit. 

g  &  cxclamaucrunc  dicentes.  Magna  Diana  Ephefiorum, 


■  .^tChiyfi>.tac2cbi»r,ii">- 
quitdcluHraaru,ecea. 
f-t qio.ivjjo p;i.rf );lcerat fieri delubra argentea ?  fbrtaHi^ 
icjrcul.is,5<:coopv:rculj,qat Cibona  vocauc.  M.agnus.n.c- 
r.ic  h  "•'»■  'iliusMi  Ephclo,vbi  cti  imccmplum  illorum  fuc- 
^enf  un  taconcri(t.iiJ:t  cos,vjeumquifujccndi(rcc,  neno- 
nnnari  quidcm  vclL-nt  vidc  vbique  idololatriam  a  diuitiis 
fici  1 .  13.C  lUi  pi-opccr  pccuiiias  .  Ec  hic  propter  pecunias  do- 
knc,uon  quod  illis  pccaspcncliccccjr,  lccJquod  maccriam 
kicii  nonh  lOiiun  liiic. 
p  i;V,h^siT«!  ^M  ircia!is.Bcneigicurficiccis,fiabominamini  idola.  Hxc 
.uii  iMncopcra  m-in.Kini  hoiniiHun,no"  vidc;nia,nequeau 
•  dicnci.i,quia  ncc  tiacum  h )benc,qi.ie  nec  fe  ncc  vqs  quicqua 
iuuarcpj.riic.Qjin  pocius  cukorcs  fjosm  inilciadjccrnd: 
;nbui  icu)iiiS  fibincifcrunc,quiain  «pfis  inanuficbs dcmo- 
pi.-sdamn.uilpuscrrorisfalimcroierutic,q  li  hiftcnuspcrlo 
g  i  fccula  crcacura.id  imagincm  l)ci  tada  in  moi-cedvCcpe 

runc  V 


\»unos. 


Jcc  rantum,vc(jmnts 

8  conucrC.ic,5<:  pcr;r)i. 

icnturdii,qii.ilisil!:  .•> 
Dcus.  Er  qu»  ^' 
niagisillan.ibi 

9  propccrqai^  cimcnv. 
Dcmde  nc  v.d    cuc 

10  lucrigvaciadix.lc  vi- 
dc  quid  apponic  i^uig 
crlisciA  t.  Vidcsquod 

1 1 .  oficndic  n.aiorcmPau 
h  vircuccm,omncsmi 
fcros,&  .Trumnofos  il 
losvocans;  riqnidcin  : 
homo  qui  fugabacut  1 
(iincin'Jc,cVcabcriu- { 
culorum  fa£tarcanta  potcftjVideab  inimuisccitimoniadi  ; 
ri  ApottoliSjniicquidcmdiccbant.Ecccin-.pKfiis  Hicriifaj 
lem  doitrinavcflra.  Hicquod  deflruendaclt  Dian£Ema;c-l 
flas.Tuncdicebanc  conuenillcprbem  terratum,quoJ  h.  \: 
hic  peribant.  Nijc  qiiod  piriclitatnr  noba  p  irtia nojir^^fie repi o 
beiur,&  alKai.Sic  $i. ladqi  de  Chriflo  diccbanc,vidct'S  quod 
mundus  pofl  illum  vadit.Et,venienc  Romani,  £c  coUcninp 
ftramciuitacem. 

f  ffis  atlitit  repL-tifunt  ira.*ldc.Viidc  furor  ficlus  efljQnt:'. 
dodc  Dianaaudicrunt,quaiidode  lucri  laCtura,  c.iks. n.a  ii 
gjrium  moresfunc,facilccoriipi,CS£acccndi  folcnc.  j 

Bcda.i  non  folmn  opcranoftra  v.m;i,nec  mcrccj.- Jigna 
redarguetur,  verum  &:  rel  gio  noftradchincIfab:Cur,liPauj 
hdoc^iiaapr5uiIicricid.)laD-os  no  1  circ.  i 

g     AU;^na  Diana  Epbsfmnm.  Bcda.quia  Dcmccrius  pcrituri' 

^dixiC 


NlCOLAVS    DE    LYRA. 

1  Optrt-i  >ne.  Tunc.n.fuit  fibi  rcuclatun;,  quod  de  lerutaleni 
irei  Komam.m  )iJus  tamcn  euiidi,&  caufa  noii  fuerijm  mnc  iibi 

reuciac  ,  ct4intia  ij-fr 

2  iMutais  iiiiieM  in  Mactdoniam.  hocfecit,  vt  collefta  effet  fa- 
^t.i.aiitcqu  im  illuc  vemret.qu  )d  crat  libi  honellius,  &  cxpedi- 
tiM» ,  q.uij  noa  Iic  oporiuii  cuin  contrahere  motam  ptoptcr  di- 
^t.im  CQlicttam. 

3  F  i&.ii<i  iintem.  Hicconrcqucntcrponiturremotioimpedi 
picutijvV  diuiditur  ip  dua"!  partts.fecundum  duplex  irrpfdimcri 
tiin.Sccundum  poniturc.feq.ibi./*'/;.'  tumfuijjct.  Pnma  in  tres, 
qua  pri  noimpcviiinentum  ponuur,fecundo  tullitur  \bi,Ft  con 
J  .1  ji  ..tertioitcr  P.)uii  re(umitur,in  prin.fcq.c.Primaadhiicia 
(l.ia^.uuia  primo  ponitur  impedimenti  motiuum  principiijm^fe 
f.iiidociuscxercirium.ibi.  H  t  aujiiis ,  Dcmctrius  n  letitjiiud 
impediincntum  ,  commouensciuitatcm  contra  Paulum  ,  &  cius 
f.)iios,m<'tus  propterdainnum  tcmpoMle,&  cultum  Dianx.Lt 
p  itei  litcra,paucis  cxccpiis  ouz  exppnciitur. 

4.     ZJc  »'/j  Uotfnm  i.dc  tlde  Ciuilti. 

;     f.ii (e»i  A-<ifi  orgeureai.  Luna  autem  vocatur  Diana  ,  aDiaq 

quod 

'  M    O    K    A    L    I    T    H    K.  '  '" 

+  rrmrrrf"! fwi'".lftefjciebatidoI.i  argifntea,  proprerquodp 
ipinm  figjnificatur  promouensin  ccclelia  minus  idoneos  propter 
jir;je  .piin  .  Nam  t.diter  |i!pinpti  idoia  dtbciic  dici,  licut  Zaiha 
f j^  1 1  ,d. 0  ^^iur^  'S  iu^.iiju  UcielmqHens  gi  t^Lm,  £t  iiwme  Dcmc 

t»i 


quod  eft  lux  Gracce,&  neos  quod  cft  nouum.quia  cius  lux  reno 
uaturomnimefe.Dicebaturetiam  aGcntiiibus  prcies  viarum, 
quiacasoflenditdcnofte,  &  quiaillisnihil  crefcit,  pingif  Dia 
na  in  virgims  tigura  tcncns  fagittas ,  eo  quod  raJios  fuos  cmit- 
titvfque  adterram,  talcsergoimagines  Dianx  faciebatdeai 
gcntoi'tc  Demetrius,  &  tabcrnaculaargcntca  prorcponcndi.' 
im.iginibus,  llcut  frcquentcr  fit  inccclclia  deiauginibuslar 
ftorum. 
^     Trieilabat artificibi4S.intet  quos  erat  principalis. 

7  Sc:tis  (/ui.t  de  ho(  artificio  ejl  nobis  acquifiti  ;.magni  lucri. 

8  Taulus  hic  fuadens  auertit  multam  turbam.ib  cmptione  talimi 
imaginum,dicensineisnihiletfcnuminis,auc  virtutis. 

9  'H.}>"f  ^^'1*  <^utem  h(ecpericliiabiiur  n,  b  spars  i  t  reiUgutiontA 
venire  .  quia  redargujmur  de  falfitate  facicndo  imagines  nullan 
virtutemhai)cntes. 

I  o  Sed  &m,vi<t£DiantS  temfilum  in  nth'.lum  r€putab'tur.i,cu\tu 
cius  totaliier  dcficiet,qucm  ferpauerunt  patre.?  noflri. 

I I  Uis  auditis  rcplvti  (unt  :V<j.Hic  cpnfcqucn'  cr  ponitur  com. 
tionisexcrcmu  contra  Paulu,&  focios  eius.quos  volcbaiir  intc 
ficcrcp  ciuitatiscoaiotionccoutracos,&  patctlitcravfqucibi 


triiconuenit  taiiterpromou<nii.  lnterpretatur.n,pimium  pt 


,..j — ._..._-,,,  ... ,  „  .. — ._.  j..-.^    _-  .    ,  , 

vcro  qui  feditioncm  fcdauit  fignificatur  bonus pa;latus,«  cc 
tlaiis>qai  Simonix  vicium  ditrtj)at>&  repciut, 


519^      Adusapofl:, 


Cap 


XIX 


1:94 


$  dixitDianarp,^ 
^ijli  ccorr;irio  rra 


gnnm  eflcniira- 
tur. 

a  />«  theatrtim , 
4^0'rftcrdnt  qiiu 
p(^puliis  incom- 
pi  fitusirraticna 
)i]i  impcru ,  om 


t  Huiiis  c!amctit,vcldu3riitn  ;3rtium. 

Etimpletacft  ciuit;is  rorn  co^nfu/ione,  &impctum  feceruntvno 

3  Si>-ft.iciiiuin  vlii  u-i  i'Uiiiel-3niur,ibi  &  Panku!  cum  fuis  pi.nlro  vo!;i?r:int. 

a  animoin  rhcatrum,rapto  Caio,&  Ariftarcho  Macedonib,comi 

3  TlivrtraiB.qiiia  rnn  iTniclat  puniii. 

tibus  Paulj.Psuloautcm  volenfeintrareinpopiilun  ncnpermi 

i  Si!  .v.I  hdeics  ainid  rauli. 

fcrtint  difcipuli.  Quidam  autcm,&  de  Afia^principibu.scjui  erac 

^^. ,   -  _-,  a  Vbi  coiiiicntiis  pnpiiii. 

ri.i3udctJEtP.iu    b  amici  eiusjmiferuntad  eum,rogantesne  fe  darctin  ihca'tru.Aiij 

luS  obtcmper.ir,  0  Cmlmllca.        b  AcultoritusDianat. 

c  autem  ahud  clamabant .  Erat.n.ecclcria  confura,8c'  pluies  nefcie 

a  ^Prorcuctcntia. 

bant  qua  ex  caufa  conuen  iflent.De  turba  aute '  de'rraxerunt  Ale- 

»  t  Neoccidcieiui.vel  r.c  P.iu'un!  Otffndaret.  fa  f  Dum  trahitur manu  filcntluinpodubr. 

xa^ndrum.propcllentibus  eum  luda^is.Alexanderautem  manufi 

a  id  e:l,vt  popuIu5  teddeiet  caufam  concilij.vel  ip."^*  proraulojS:  fuis.  b  Ale.xar.drnm. 

lentiopoftuldto volebat  rationcm  reducrepopulo. Quem utco- 

a  Ccntra  Dcum  Iud:t.iruin. 

d  gnoueruntIuda;umcfle,vdxfadaell:vna  omnium  quafiperho- 

a  ViiL.        Ad  lilcntium. 

rasduasclamantiu:Magna  Diana  Ephefiorum  Et  cum  feda^flec 

X     F<"ri'freha:cellratio.         b  Nulhis  ve:'ro  clim.^n  contradicit. 

Scnbaturb:isdixit:Viri  EpheTij,c]uisenim  elthominum  quine- 
fciat  Ephcfiorum  ciuitatcm  cultricem  efle  magna^Dians  louif 
queprolis?Cum  eigo  hiscontradicinon  poflif,oportctvosfeda 

a  In  f  !||Ium.'V  fuos.         b  Ex  induiitia  coiumunlter  !oi]uiiur,ne  F.!u  iim  defcndeie.videatur, 

tos  cfle,&nihil  te'mercagere.  Adduxiflis*  n  horainesiflos,ne-  g 
e  quefacrilcgos,nequebIalphemantesdeamvefl:ram.QuodfiD.'-  9 


gnum,fii)ral  ud  D 
Vd  in 


oppro 


non  cnim  crac 
van,r  gloria:  cii- 
p;dL!'; ,  neque  ar 
roe,ans.  Scicntes 
cius  p.romptitu 
d:ncmobfccrap.c 
fic  omnes  illum 
l  .imabant  fidcles. 
Bed.?.  Locus  fe- 
micirciili  for- 
mam  hnbens  in 
quo  populus  l^3s 
ludos  fccnicos 
infpicieb.it .  vn 
dc  (S'  a  fpcdacu 
lo  Gra:ce  thea 
trum  nomcnac 
xpti.Dc  hoc  A- 
fiiiius .  Non  alio 
de'uitcaiif<sme 
r!tun:que  Dia- 
tii.Ciiiam  Latio 
tradtarc  foro,  ca 
picareaturp.sCo 
ciliidefurmtso- 
pus,&:c. 

b  .Alij  autent  4- 
liud  clvnabtnt  . 
Rabanus .  Vc  ue 
niantin  thcatiu. 
velDcumalium 
dicebanc  Ma» 
gnum 


CiiriLiianonim 


motrius,  &qiMcumeo  luntartificeshabentaduerfusaliquemj 

•  In  foiovbicaufzvcntilaiitut.non  theatialctrbidaiunatifuniuntur.        b  VtiuJi 

cent.         c  r)eme(riu^&  lui 

caufam,conucntusfo'renfcsagunrtjr,&proconfulesfunt,accu- 

'TCorcm  confulibusdifcrpteiit.  a  Frxter  cauijinattihcuni.         b  Vbi  dc  legibusagitur.nonde  occilicne 

fent  inuice.Si  quid JUt  altenus rci  qusritis.in leguima  Eccicfia 

a  Idej  ag.intu.%nam.         b    Put,ibiraur  feditionem  adueifut  al:quoscciici:ate. 

poreritabfoIui.Na'm  &:tpericlHamur  arguifeditioms  hodierr.ae 

a  K.eus  &  occidi  digRiit.  b  Caufimconuenicr.di. 

cum  nullusobnoxiusfir.dequopofllmusreddereratiotieinco-  zo  chnHianuslocu 

a  A!cxsniler,drleiuit,vcld  m  la  f.  cit.  2'     tUS  cff . 

curfusiftius  Etcu'mha:c  dixiflctjdimifittccclcfiam,  i?      ^  CAP 


i<f<'(uin . 
P.Hiium 
b!i.i. 

c  Cov/.f/^t.Raha 
mis,icLft.  coHc 
«Clioil!  iqti^chea 
tro  nffliic  5  crar 
pcrmixca  fiddi 
busfimilicer,  & 
pcifidis  diueifa 
clainancif.iis. 
d  rox  faila  ePi 
•pna  omrmm  qu.ft  fP<-ot»xerunt 
,  ,      '     ;    vcl  pnus   m- 

ixrhnra^duai  d4  ^^,^y,^,^nr, 

Tn.i>;iJi4m .   Mj^^nx 

lii.rna  Fphr-fi irnm. 

MiTitoevtr.-ihiK 

fu',i.?i     SvTihjin 

Ak-xandium  da 

cuiha  ili.i .   qux 

coca  Diiiiain  a- 

clorribac. 

e     i{'c(j-..'  fftcr-te  _ 

?9f,  ncq-.fshUfphe  '■'    . 

TKanei   dcam    ve  ^^,    5  fi,„„,^ 

jtram  .  KHianuS.  cri. 

Sacrilcgi   dicua 

tiir  a  prophana 

dil.gcntu .  S.v 
IV  crumenun  mun 
[I  dum,  &  prophu 
12  nu!n  fignificaC. 
i^  f  Etinm  hdc  di 
14  xifftt.  Rubanus. 
I  ^  Hoc  a.c  quali 
\6  ludaus,  nulcns  ^ej^j 

1 7  Ii  dxos  iih  idolo 

18  rnm    cukoribus 
ip  occidi.Aucquifi 


ttoncioHS  i.iti 


t  crlKionem 

F 


NlCOLAVS    DE    LYRA. 

I     Etimpetum  feceriint  uno  animo  in  thearum. \oc\ii  crat  vbi  pu- 

ricbantur  rei,&  dicitur  a  theoro.idcfl  fpcfto,co  quod  niulti  vc 

niebant  adtalia  fpeculandum,iliuc.n.viuientcr  traxcruut  comi 

te$  Pauli.  Cactera  patent  vfquc  ibi. 

2.     Erat.n.ecclefta  con/K/.t.i.congrcgatio  popnli. 

i    Confufa.  quoniain  pro  magna  partc  ignorabat  caqfam  illius 

commotionis. 

4  Detnrbaautemdetraxerunt^lexandrum,  propellentibui  eum 
luditis..Alexander  autem  mann  filentio.c^nxz  volcbat  cxcufarcPau 
Iuffi,fed  non  habuit  audituin,fed  tnagis  damoris  tuoiuitutn. 

5  Et  cumfedaffet  Scriba  turhas  dixit.\r{\c  impedirocntum  diflx 
comraotionis  tollitur.cum  dicitur.  Etcumfedafiet  9cn'>a  lurbM . 
Hic.n.habcbatotiicium  publicuminciiiitatc,  proptcrquod  po 
terat  populum  magis  fcdarc. 

6  Qms  entm  efi  k<)fninum.(\A.aon  oportct  hoc  procIatnsrCjCUtn 
fitnotumomnibus. 

7  Diantt  Inuifcjw  prolis. \.T)iinx  progcniti  a  loue  dc  Laton» 
eiU5concubiRa,vt  fcribunt  Poeta.C«terap.itfnt  vfqucibi. 

8  Quod  Ct  D'metriiisy&  t^m  cum  eofunt  arlificet  habmt  aduerfus 
«^^«e/n.iftorum  hominum, 

Caufam. 


Cdtt/aOT.aliquam  rationabilem. 
CoHuentusfjrenfes  aguntur.in  quibus  caufx  vcntilantur. 
Etproconfuiesfwt.i.prxkntts  ad  ludicanduau 
.Acci'fentiituiccm.  coram  mdicibus  ii  Jiabcnt  rationabilen» 


9 
10 
II 
12 

caufam. 

II  Si ijuid autem altmus rei qnxritis. proj>ter CTjfatn  Demetrii, 
&  qui  cum  eo  funt  artificum,  &  in  hoc  alloquiiur^opulum  per 
artiiices  commotum. 

1 4  In  legittma  ecilefia.i.ia  congrcgationc  proconf«Ium  Icgiti- 
meiudicantium. 

15  Pormr  4fe/(;/«/.i,declarari. 

t6     T^am  lO-periclitamur.i.it^periciilofutnns. 

ij    olrfiiifcditionis  hodicmf.^  praefidc,  vci  iu)peratorc,tanquam 

ncgligentes  de  cuflodia  ciuitatis  in  pace. 

I S     Cum  nulUs  obnoxius /itS mihun)  fit  obnoxiuj,i.rcu$. 

19     De quo nos pojjimus > eddei-erato  etfi.noiitis fupcrioribus. 

iO     Conc«r/«f?///«  j.i.comnotionis  populi. 

21      EtcumhxcdixJf.t.iUeScnhj. 

11  Dnnifit  cf£/fy?4r'..i.cbngrcgaiionempopuli,prxcipicns,  UC 
quUibctirct  in  pacc  ad  domum  fuam. 


ii9y        Glorord&NicoIaide  Lyn,         iii,.^ 


B 


fyriiueaci  A- 
fijiia  Suiif  ater 


^ezpeftjnerl^i 


P.        X  X. 

kcjuicur. 
-!jChyf.Abi 
hoc  tuinul- 
tu,multa  confolatio- 
nc  opu$  er.u .  Hoc  h- 
ne,.^^  facir,  vVvtcon- 
fuletur  difcipuloSjVa- 
dit  in  Maccdoniam , 
dcincje  in  Gnci.Tm, 
a     ^dGrxciam.  Bcd. 
C^i?  en  pfouinci.i  At 
chaij:,  ad  h.}ncu.(-n|c 
Pauhjs  poft  Maccdo- 
nJa.cja  (ic  ^ipofucrac, 
vt  fupra  dictu  c(t,tra- 
iiux  Maccdonia,  5f 
Achaiairc  Icrufalcm 
b     Sofipatei:  B=d.An 
tiqui  fic  dinineucbac 
Sofipaccr  ryrrni:.7c-i; 
di.Solj.quicrat  paccr 
Pvrthi.quafi  Pyrrhus 
filiusclariorfucrit,  (| 
patpr .  Ahtcr  comita- 
rus  cfl  cum  Sufipaccr 
vtfit  vnum  nomen. 
Pynhi,  fubaudi  ftlius 
In  Hcbrxo  Solipatcr 
in  ccrprctacur ,  n.irras 
difpcrnoncm,vel  lal- 
uansdifpcrfos. 
C  2Vai  vero  naui^uHimus 
pofl  dies  axy*nornm,tcc^ 

*Chry.t;tenim  mihi 
vidccuc  dies  fcftps  cc 
lebraircinn;agi)is  vc 
bibus. 


C      A       p. 


XK. 


Oftqiiam  autcm  cclTiuit  tumultus  \ 
vocatis  paulusdifcipulis,  &*^exhor- 

i  Vt  iin-iiorucrar. 

tarus  cos,valcdixit,  &  prci'fcdlu.s  clt,  ^ 
vtiretin  MaccdoniamCumaurem  ^ 

a  Suoinorehi:)on.?ir.  bicuiit.    f: 

pcrambulnflct  partcs  illas,6<:  exhoV-  7 
latusco.sTuifTctmultorermonc,  ve-  * 
nitadGra:ciam  Vbicumfuidct  mcnlcstrcSjfadjf  luntil  ^ 

I  Obrcdefunt  ludsi  viaiii  cxpcilinies  nf.uiijaiuium.  b  Ad  l.iu'>lc|}i 

li  /nndi*  a  luda:is  nauigaturo in  Syria'm,habuitquc  cofi-  ,0 

a  Fugicndoinlidias. 

liumi  vcrcucrtereturpcr  Maccdoniam'  Comitatuseftau- 

a  N.irrans  difiierCunein.vcUi  luaiii  difpctlos.        b  D;(lb!utns,vcl  diJTolutu». 

c  NuniinaiiiSiui. 

t>  tcmcumtSo^fipaterPyrrhjBeroenfis.  1  hcfT.tloniccfium 

a  Nouien  propriuin,:nicri)icrstiir  t'cmns,vcl  ciatio.vbi  hibcntaljSccindut.  b  A  ciuitjte  . 

vcro  A''iitarchus,&  Stfcundus  &  Caius,DCrbeus  &  Timo 
thcus.  Afiani  vero  Tichicus,&  Trophimus-  ni  cum  pric- 

a  KcifVo  itinere,non  enjn  limcbar.t  inlidias.        b  rauluin,&  Lucam,&  csietot  in  ciicuuiiiu 
vcnicntes. 

^  ccfliflentt  fiiftinueruntnosTroade,  nosverQnauigaui-  '* 

Qu.T  eft  pr^mi  pais  Maccdon'^. 

muspoftdicsazymoruma  philippis,  &venimus  adcos  ^J 
Troadcm  indiebusquinque,  vbidcmoratifiimusdiebus  i^ 

a  Ide(l,dic  don.inico,i]ui  eit  ptituut  a  Isbbato.        b  ide.%  ad  myftctia  celebtanda 

18 
»9 


II 


12 


U 


congtegariencmus 


feptcm.Vnaautcm'fabbari,cum'conueniflemusadfran 


a  C-5iporai«in,vel  f^iritu.ilcin. 


b  Ideo  in  n.)it;dilj)utat,t]uia  m  cra  iLnojt  ifr-.?luriii  etat. 


gendum  pa^ncm ,  paulusclirpurabatcumcisprofccturus  ^^ 
f  in  craftinum ,  protraxitque  fcrmoncm  vique  ad  me-  ^i 
diam  no^em-  £rit  ^uter^i  Idmpades  copiofx  m  c^naculo. 


bibus  APhil-ppisab-  l 
nauigsc,  vbi  f.idu-a 
quc^dccarceriscuito 
dih.ibc»;  Tcrrioautc 
nCicin  M.Kcdonuij»  ^' 
vcnic,  ic  magnuni  n^ 
ilimonium  d.irPlii.. 
hppcnfibus,  idco  Sn. 
dcmoiacurilhc. 
d     f^aaar<^tml'4bb.iti, 
Nonicn  dici  dicicur, 
vc  fic  prcpjiacio  vir- 
tiitisfacuiidx,&:di-   1 
ccnd(j«.  Jk-da.Allog.  ,tg 
Cdn.iculum  alcicudi)  1 
ch.irifniacon.Noxob 
fcuricas  fi.ripcur.irij. 
l-,Jmpadcs  cxp  ;'icio 
ncs  fi.-crccoruin.DiOi 
doiiunica  recor  J.icio 
rcfiirrc(itionisChrini 
vcl  noftic^.H  c  inouc 
tur  dodor  fpincualSi 
dulccd  nc  tclurrcdio 
iiis.iSi  vicxg.iud.oil- 
lcdtus,  audicores  ad 
fumma  prouocarc,.:^: 
prolixa  difpucarioiic 
fccrcca  fcripcurarum 
accingerc,iSi  cadc,pro 
pccr  infirmos  l.unpj 
dcplen^cxpohtiiniis 
illuitrarc,  'uxca  A:^'- 
liohim  quicum  cj  . 
fcc.  Abr.ih.im  duus  n- 
lioshabuic«5i.c.fuhiui. 
yi.it.  H^cauccmluiii 
duotclianicnca. 
^Ghiyf. 


N  j  g  O  L  A  V  s 
C    A    P. 


D  E    L  y  R  A. 
XX. 


Qf}tju.im .  Hic  confequentcr rcfuojitur  itcr  paqli ,  cqin 

dicitur. 

2     yocatisTaulusdifcipurn.i.CithoUas. 
'£xhoftatiiseos.\t  in  boiioincbo^tp  pcrmanercnt, 
4     yaled!xir.reccdei\s  ab  eis. 
j      Et  priyftlius  eli  vt  iret  in  Macedoniam.  fic.n.pcr  fpiritura  fan- 
^am  ordmarum  fucrat.vt  prius  rranfita  Maccdonia  irct  verfus 
I<rufalcm,vt  diftum  elt  ca.prarcedenti. 
(j     Cutn  autcfn perambiilajjri partCi  ///dX.f.Maccdonlx. 
-7     Et  exhortatus  eosfuifiet  multofermone ,  vt  firmitcr  pcrmane- 
rcnt  in  fidc. 

8  yrriit  ad  Gy£ciam,\.id  aliam  partcm  Graecix,nam  ^  Macc- 
donia  cfl  in  Cjrscia  large  diila. 

9  Vbi  cum  fuiff-t  menfc ^  ireufi&tfunt  ilU  infidl<e.}iic  poniiur  fe- 
cundum  impedHncatum  libi  fa^um  ex  inndiis  lud^ orum  in  via 
difpolita  ab  cis  cum  occidcrc  volcntiuro. 

) o     Hab/4itaue  confiliHm  V  n uerteretur,ad  cuadendufu  illas lilii 

dias,&  lic  fuit  retardatus  ab  itinere. 

1  I     C.)'niiatus  cji  a'ititn  ewi  Snftpater  P^rr/ji.f.filius, 

1 2.     Berueiift<,i.de  ciuitatc  Bcroc. 

1 5     H<  tHv  p\£cil]lffent  fufiihuentnt  nos  r^-oarfc.  i.cxpcftauerut. 

Lticas  n.qui  loquitur  remauferat  curaPaiilo,arcAa  viapropter 

infidias,(ieclin4ntc. 


MQRALITER. 

I  Tnlltjnain  autem  ccffauit  tw^iultus.&c.Sec^nitHt. 
9  FaliafHii  ilu  /i/?(<;<«.f.Paulo.pcr  hoc  autcm  quod  Paulus  ad 
emdcnHuminfidiasrctrqccfsit  per  Macedoni.im  docuit  nos  in 
periculi»  non omittere  ea  quq  poirunt  fieri,fccundum  prouidca 
tia  n  human.im.Nam  hoc  cflct  tentare  Deum,nili  dmina  reuc- 
latiueiret  ad  oppolituin. 

f  Erant  autem  liwpades  copiofjt  in  ca?»iic«?o.f.in  quo  Paulus  do 
ceb.it,  pcrquoHrignilicaturqqoJeuangclicadodtriiia  in  luce 
doceri  •.kbcr ,  ranqiiam  vcrifsim.i .  pcr  hoc  autem  quoJl  Paulus 
t}9Ccbatinteftioc5u«ulojUtexfe(jucnubuspatct,iigm(ic.uus 

iuit 


14  ?i{or  i»ero «ijw/.c^c.Rcmotis  impedimentis  itincris  Pauli 
hicconfequenter  ponitur  profccutioitnieris  inchoati.  f  vcrfu 
Icrufalcm,&  primopo  litur  per  uiam  proceirus,fecundoadte 
rpinumacccnus,ca.lcqucnti,'bi.Toy/«<.ei  fln/fwcyui.pnmadiu 
ditur  ui  quaruor  partcs  (etundui;)  quatuor  loca  in  quibus  Pau 
lus  fccit  .i.iquam  moram,cpi5  patebunt  prolequcndo  primus  \ 
tolocusfuitciuitas  Troadc  ,  adquamprimo  dcfcribiturPaul 
perucntio.cum  dic  itur.T^Of  vero nanigauimus pofi  d.es  ""^morui. 
i.folennitatc  Pafchalitraiifaffa. 

15  ^ThHippii  qua:cfttiuiia$Maccdoni«,  quam  primcPau 
lus  intrauit.vt  habetur  fup.  i  i.i..Si  ab  ea.uit.rccefsit,ut  habetu 
hic.  16  Et  venirnus  ai  eos  2  roaJem  i»  dicbns  rjuircjur.  ubilial 
tabantcomitcs  Pauli,qui  eum  prxcefieranr,ut  di^tuni  elh 

17  f^bi  dtmorati  fuhius  diebus  feptem. id  credcntium  confirtiu 
tioncm. 

1 8  yna  autem  fabbati.Hic  fecundo  poni  rur  Pauli  prxdicatic 
cumdicitur.  Fna  aufem  fatibm ,  t.dicdoiniaica,qua;  citptini 
polt  labbatum. 

19  Cum  conuenifjemus  adfrangendum  panem.pro  rcfcftionec<| 
porali.  I 

10  T^^ih/m;  difputabat  cum  «V.prius  rcficiens  eos  panc  uerbi  { 
uini. 

1 1  TrofeBurus  in  crafiinum,  ut  uerha  qu jf  rcccdcns  dicebat,  ; 
ftius  in  cordibus  audicntium  imprelfa  remancrcnt. 

i  2     Truiraxttque  fermontm,vf<fue  ad  mcdiam  noilim.vaultUtD 
licitus  de  ciba  fpi[ituali,&  paruni  de  corporah. 

Sedens. 


fuiripfiusraptuSjvfque  ad  fcrtiumcocluro,vthabctur2.Cori 
12  Itcm  Qm  gl.per  tria  t^-nacula  lignificantur  trcs  virtutcs  th' 
logicae.f  Fides,Spcs,&  Ch.intas.df  quibus  Paulus  doccbat  ef 
caciter,  &  dcuotc.per  Eutichumquiobdorn;iuit  Pauloproti 
hente  fermoncm  fignificatur  faomo  negligcns  audirc ,  q»»x  r 
cellaria  funt  ad  falutcm,&  lic  pcrmittcntc  Dcocadit  a  tertio 
naculo.i.dctharitatCjCommittendo  peccatum  mortale.perf 
lura  vcro  dcfccndcntem  ad  ipfum,  &  cnmplcxantcm  ,  fignifit 
tur  pr.xdicator,vcl  confefror,qui  pcr  charitatem  ad  cum  dc fc 
dit,&  pcrfacrasmonitionesipfumrefouet,&iuftruit,&iicD 

^ifcrautc  lapfus  ad  yitam  gratiz  re(iic> 

Fcfiina- 


"97 


Adi 


vbi  cramui  congregaci.  Scdens  aiitem  quidam  adolerccns 

a  Hi  ioncc.vcl  mydicc  lidem. 

*  nomiftc  Eutichus  fuper  fcneltram,  cum  mcrgerctur  fom- 

I  Carnali,uflfjiiiitu»li.        b  Prs  infiimiMie  fide.         c  Hiceit  faiirafomni.long.tudodifputaiioni» 

ndgraui,  difputantediu  paulo,  tdudusfomno  ccci- 

a  Hftonce.uel  j!iquemerioiemTi'nitatilindicat.         b  Uc(  ■rr.i,U"Idepr:'uitatefenfm. 

°  ditde  leVtio  coenaculo  deorrum-r,  &  rublatus  cli  mor- 

^  1  Carne.uelfpitiiu.  De  coEnaculo,ve!  coiuiiaticndo. 

^  tuus.  AdqucmcumdcIcendKTer  Piulus,  incubuir  fuper 
cum,&  coplexusdixitrNoiiteturban:  Animaenimipfius 

Cikumpjium 

in  ipfocft.Afccndcns  autcm  fragenfqucpancm,&guftas, 
fatifcjuc aliocutus clt  vfqucin  luccm ,  &  ficprofeclu.s  eft . 

Pailiiicelilegendum. 

f  Adduxcrunt  autcm  puerum  viuentcm,  &  t  confolati  funt 

Paul'>  perterrtm  iter  agente. 

non  minimc.  Nos  autcm  alccndctes  naucm  nauii^auimus  ?    qKepanem.mquii,acgif  aiocmcr. 
ci«itajeii,ueiinio'a.  lo  /?<?««. Hocfcrmonem 


:us  apoft. 

•^  ^iChryf.Vidcvtomniaadiiinila  funrpr^dicationi.Penceco 
A  ftetiinccrar.&dics  domin!cus,&  vfoueadnoifiisdiniidiij 

fermoncmextendir.adeo  filutcm  diicipuloium  cupiebat , 

quod  neque  per  nodlem  lllcbac,  fed  tunc  propter  filentium 

magis  dinercbar,..\:  ad  ipfum  cccnz  tempus. 

a     Eutichus.Bcdii.He 

braice  amens,  Gra:cc 

fortunatus  interprcta 

tur,  quorum  unum  ci 

quiper  adolcfcentiic 

vcliipratem  de  virtu- 

tum  culminc  cccidc- 

rit.alterumciquiper 

condcfcenfionc.pra!- 

dicicoris  ad  uirtucum 

fumma  rcdicrit,con- 

gruit. 

b     Detertio  ceertacuio. 

Beda .  Tria  co£n.icuIa 

m  quorum  fuprcmo 

Paulus  difputat.Fidcs 

Spes,  ChJritas,  maior 

auccm  hscft  Chari- 

cas,  quoniain  qui  pet 

ignauiam  defcrendo 

intcr  Apofloli  uoccs 

dormirarecepit,  lam 

inter  mortuus  copn- 

tatur.In  vno.n.oflen- 

dcs,otnnium  reus  ert 

C     Sublatiis  iiimor.Be 

da.IncerverbapriEdi- 

cacionis.occurritjVC 

dulced-^ne  miraculi , 

&do(5lr!n£fcrmo  fir 

nictur,&:vtgiliarum 

J^borarceat',  memO' 

ria  ctiam  magiflri  u 

difcciruriardius  mcft 

tiinfigatur. 

d    Cudefi-endiffetTau. 

incu.  Beda.  Dcfrendit,&  incubuir,coinplexusefl.  Hoceft 

qiiod  Paulus  di,  Filioli  quos  itcrl  parturio,  doncc  Chnftus 

formetur  m  vobis.Opcrofior.n.c(t  fufcitatiocorum  qui  per 

ncg!:gcntiam,quam  qul  pcr  necefsitatem,  &  mfirmitatcm 

peccant,&:  hxc  pcr  Euticnum,illa  pcr  Thabitam  a  Pctrofu 

icitatam  cxprimitur.Idco  ilU  in  die  moritur .  htc  in  media 

notl:e.Illa  poft  mortcm  in  ccrnaculo  ponitur,hic  tcrtio cce 

naculo  delapfus  moritur.lftc  piite,&  duccntc,  ilia  magiflro 

abfcntc.illa  mox  vifo  Petro  rcfcdit,hic  noSc  dcfundus  tan 

dc  mane  refurg  t,5c  f6le  iufticia:  afflante  rediuinus  adclncit. 

c    ./(nirna  enm ,  Rab.Non  cx  toto  difcefsit, vcl  redijt,hoc 

proptcr  mcrcdulos  dixtt,ut  non  cft  iriorcua  pucUa,  fcd  dor 
l  niit.fic.n.dcfperatio  toUitur. 

4«Chryf.  Vide  oro  fpedaculum,vc  crant  coadunati.Congrc 

gacis.n.di  fcipiilis,inquit,ctiam  fignum./« /cjenM^inquicfe 

dcbat,  &.intcmpcflanofte.  Tmei.ncaudiendidelidcrium. 

Confandamur  nos,qui  neque  in  dic  hoc  faci  mus .  Sed  Pa  u 

luSjdiciSjdilTercbac  tunc.Quid  dicis  Ecianu  Paulus  difleric, 

imo 


Cap.   XX.       1:5,8 

imo  ncque  tunc,ncquc  nunc  Paulus,fed  Chriflus,& niillus  IX 
audic.non  fencflra  nunc,non  fames,  non  fomnus  inrertur- 
bar,,ittamen  non  audimus,  no  anguflia  loci,non  aliquid  ho 
rum.Echocfanem.raculiim,qun(}ecianii]!ecu.!ne(retado 
lefcens.non  eiai  ignauus,&:  cuui  fomno  grau.ii  ettir  non  re 

ceflir ,  ncque  timuic 


perjculum,ncdelabc 

rctur.Nc  ir.ireris,no. 

n.ab  ignauiadormita 

uit ,  fed  a  ncccfsitate  tmagu  dcpref 

naturar.Tuautcm.vi-  f"»» 

dcjuro,  prompticudi- 

nem,quodetia  in  tec 

tio  cc*.nacuIo  erant. 

Noniium.  n.cratcc- 

cl  efia.  Vj  tui  bemiri  /,ia 

quic,animailliusin  ip 

fo  efi.Non  dixit,r"cfur 

gct,excit.ibo.n.illum 

lcd  qu:d,  ne  tuiben-i-  tDecon^i  di, 

i:i.V;dc;  vifaflu  carer,  f.cap.pe.m  fi. 

6C  prompte  confola-  "'«"""cula., 

tur.  EtVt^feJirfrcgU-  |„„,  „„„  ^^. 


II 


interpcllauit.non  cii- 
dic.  Vidci  finc  fuper- 
fluicatecccnam.  Er  vf 
guflaiiit,mqwt,Dco  co^- 
locutHseflffqite  addllu-  fpoftryic. 
Ctt'u<n ,  eJ^  :t.i  exiiti.  Vi-  E 


in  Affon ,  indc  fufcepturi  Paulum  .  Sic  cnim  dif]>o.fucrat 
ipfcper  icrram  itcr  fadlurus .  Cum  autem  conjenjflTcmus' 

•  Infulaeftquxeiieon.M  A'ian)  hiterprctaiar  enim.JdecUnan» 
iius  tianlmi^ratn.uel  ciu^tai  in  Cvpro  inlula. 

in  Afron,aflumpto  co  vcnimus  M  y  tile'iicn.  £t  inde  naui- 

Ciuius.uel  infula. 

Cantes  fcqucnti die  vcnimus  contra  Chium ,  &  t  alia  die*^^  *  S"  quomc.do  perno 

*  ^  alniulae.l.    ^'^    ™"f>qil-llc^'"Cnf£ 

applicuimus  Simum  & t  fequcnti  dic  vcnimus Milc tum .  ^^  ^'^'^'^'"^  •  q^'^'" '^^^V'^ 

^  Adudpr..ter.  'J  "^^.'"f»  audiccj.rcsab-ftempu,tere. 

PropofucratcnimPaulus-^tranfnauigarcEphefum  :net 
quamoraillificrctin  Afia.  Feltinabat  cnim  fi  poflibilc 

a  Vcl,fie«,ideii,quinquagclimat. 

fibi  cflec ,   vt  dicm  Pentecotten  faccrct  Icrofulymis . 


lerinc,  quam  fludiofi  ret; 
1(5  adaudiciidufuer;nt. 

Qiiid  nos  a  canibus 

diOamus  ?     V;dccis 
17  quantum  difcrimcn. 

.4ddux'rutft  m'r7:.pue- 
rum  viHttfn,&  confolatior.em  habuerur^t  noo  v!ilgareft?.in::.z,nu  h^'C 
confolatio ,  8c  quod  uiuum  recipiunt ,  &  c]tiod niiraculum 
fatfum  c(t. 

f  T^os autem afceudentes  naurn?,naif!(i'n:u< in  ^y7o»,*Idcm.v- 
biquc  adifcipulis  fcgregarur  Paulus.  Ecce,n.ipfcquidCpe- 
des  viam  ingrcduur ,  illi  autcni  niuigio  vadunt ,  pcrmittic 
illisq5leuiu>,eligcns  flbi  qd^mclc.iius.pcdcs  vadit,p.jrti!iv 
multagerensfapicnter,parLim  docci.s  ;il  )S  a  L-  nou  (Ipara 
t).Et inde naugancesy&c.  Idcm.Vidcs  quo  fcfl:nantc  Paulo 
pcrgunt,&  noii  moia  trahunt,lcd  pteieunt  infulas.propo- 
tucrat.n  Paulus  ptcrnauigire  Ephesu.ne  tps  terercti  Aiij. 
g  Tiniecoften.  Beda.Conflat  Pafc hx  temp;)«:,  &.'  Peiueco- 
Itcs  tcmporibus  Apoftolorutn  cclebratum  ciTi .  li.d.i.  Pra; 
ccpto  legis  omncs  ludxi  ter  in  .inno.i.in  Paftha,  IViireco  p 
Hc,&:  Scenophcgia  lerofolymam  conueniebant,&  Apoflo 
lus  ruptis  fxculi  nexibus  diem  quinqu3geflmum.i.rcmifsio 
uis,&  f^piritufTanfti  agcre  fcftinac. 
4«  Chtyfoftomus.  Non  erat  proptcr  fcflum,  fedpro- 

^pter 


NlCOLAVS    DE    LYR  A. 
I     Sedens.hhc  tertio  ad  confirniationem  do^lrinz  Pauli  poni- 
tur  fufetatio  mortui.Et  patet  iitera  vfque  ibi. 
1    //icu^h;tpocreM»i.exmagnacon3pafIione  Deum  oranspro 
ciusfufcitatione. 

3  Vnlite  turburi.  Sciebat  enim  per  fpiritum  adolcfcentem  re- 
fufcitandum. 

4  .Afcendcns  autem.id  cctnacu!um,vndc  iuucnis  deciderat. 

5  Frangfnfifiepanem.i.modKumaccip.ens. 

6  Satift/ue  allocutus  f/?,circunlf  antes  vcrbis  xdificatoriis. 

7  yfiue  in  liicem.dici,Bc  lic  profe£tus  cfl,ex  quo  patct  folicitu 
doPauIiprofUuteproximi,  quii  prof^f^urus  incraftinum  pcr 
totam  noftem  non  dormiuit ,  intentus  pracdicationi ,  vfijuc  ad 
xncdiam  noftem ,  &  runc  rcfufcitato  Eluticho ,  &  modico  p.ine 
gullato,  ferttionem  rcrurr.pdt  vfqucad  diemclarufu,  &  ficiuit 
viamfuam.  S  .^aU«Jtt(^H//f  «K.dcuiiapueri, &  fafto  miracu 
loadgloriam  Dci. 

9  'Hosaiitema(ie>i.  Hiccon^Vquenterponitur  fccundus  )ocu« 
inquoPaulus  contraxit  moran  ,in.(.apud  Mileium,.id  qoc  pri 

inu 


mo  dcfcribiluracccfFus  fccundoconfcqucnsfruftus,ibi.  A  Mi- 

Icto  aucem  tcttio  flcbilis  rcccirus.ibi  Et  cum  hsec  dixillet.Circ» 

priroum  dicitur.?s(ox  antem  afiendemes  namm.hnt  Pauio. 

jo     'hla  igam>is  in  ./iffon.AiXon  efl  noiiieu  loci,ad  quem  I'aulu$ 

vcnit  pcrtcrram, 

II     .Ajfumpio  eo.f.pi\x\o.  • 

II     yenimus  Mytilenen.iAyulci^e eft  nomen  infu?x. 

I J     Et  inde  nauivjntes  fe^-ie>iti  die tieuiinus  contra  Chium.A\ic]}U 

dicuntquod  funt  duz  didlioncs , <tli)  quod  vna  tantum. 

14  .Alia  die  applicuim'^s  Samutn.S'  n  um  nomcn  tff  portus. 

1 5  Etjequenti  die  iicnimu « Miletun^.abi  propofuerat  Paulus  ali 
^u.iiiTu!um  paufrire.  Et  reddir  rationem  quarc  nauigando  tran- 
lierat  Ephefum  abfqucapplicationcad  locum,  quxtamencrat 
ciuitasmctropolis>iiiquaPauIusfrcqiienterpr.cdicauerat,  cuna 
fubditur. 

1 6  T^  ^//<i»jor,j,e5rf,SI.n.dcclimfret  illuc,nportuifret  eu  diu- 
tius  morari  propter  multi!udincmcrcdcntium,&  folcnnitatctn 
loci.  Ei;  caula  fctlinationis  PauU  fubditur,cum  dicitur. 

17  f^t  diem pei.iccijl.j a.ler.iuiiijohnmziitet.ctat  autem  dies 

illa 


M  O  k    \  L  1  T  E  «.. 

t    f^fiinabal mm.  u  ■,oJJ;i/,U  ejjui, i-t  <fu?/.  Ttnte.fa.  Fcr  hoc  do 

ccutur 


ccniur  Caiholici  gencr:^'itcr  ,  Si  cccleliar  miiiiflri,  &  tcligiofi 
fpccuhtcr^Ut  m  dicbus  feltiuis  (int  in  facns  locis. 

Tom.tf.  P    4 


1199        Glof  ord.&  Nicolai  de  Lyfi.  ^     uoo 

^   ptcr  niultitudinem,interim  hoc  lud^s  dabac  quafi  rolat  fc  piites  fuperba  c(^c  verb.i,cf  audicores  adhibec  in  ccft?s  cdru  D 

^  ftiuitatcm,&  raperc  volcns  jnimicos,fcft:n.ibat  fcrmnncm  ;  quied  cuntur.quod  miiiime  jpfis  mentutur.Ha-cduclopis 

annuncjarc.Vidc  igifquantuiT\  lucrfi  oninrb.praEfentjnus  ?  vinUs cft,qU3fido  fuoruin  opcnnn  tciics  hjbct  djfcipulos. 

Btalitcr.nc Hphelii  negl:gantur,inccrim difpcHit,  «f  curac,  c    TeAificant  ?'rff"i«'^«e.iP';t/i>«  ,\srf.-}<i„h,yl,,f.Non  vobia 

b    ^iliguns  fe«.eirc.Bcd.Apctfcolicudic,qupd  cqt^u^  fucu  foluip,  lcd  cciam  Gra:eis.  HicciJ  jlla  ditcuJi  lil-crtas  cciam 


racrant,non(ibiip(J, 

fcdalitsdc  fcrcuela- 

t3Cogn<AJit,  cxqutb, 

infra»©.?      cracAg-ib.  prpphcta, 

&:illidifcipuliquici4 

aTyro  moncbant  pcr 

fpiiitum  neafccndc- 

rccIcrpfolYmam. 

a    ^  Milfto  autem  mit 

f  «lipi^    tei  Ephtfim  -pocauit  nm 

ieres  natueciiefix ,  &c^ 

«5«  ChryfVide  vcille 

vrgcat  quo  pn^  adna- 

♦fuffugorin^  uigctur,  &£.  non  dcfpir 

«orum  qu»  ef  ciat,fed  tocum  probc 

fent  jn  rem  j  jpg,  fg^    acccrfens 

g  principes,  &  cum  illis 
quz  dicta  func  tradas 
&admirat]oncdigni4 
cft,  quod  quandb  ne- 
ccflTjcas  adigit,  ta  cxi- 
mia  de  fcipfo  diccre 
sttentat,oiTini  mode- 
(ha  vtcns.Sicuc.n.Saf 
muel  iradicnrus  Sauli 
principacum  dc  ipfo 
dicit.  Nuquid  a  vobi? 
acccpi ,  vos  tcftes ,  ac 
tuita  me3  chi  Dcus.  EcDauid,quu 
r^eftfniliiipfi  fidcs  non  hibcrctur 
'^^^^  eijdicit.Inpuili  crarp 
pafccns  oues  pacris 
rnci,  &  quando  vcnic 
vrfus ,  manibus  illum 
difccrpfl.Et  ipfc  Pau- 
lus  Corinthijs  dicic , 
Infipicns  fui ,  uos  me 
COCgiflis.Ec  Dc^quo 
qiieiftud  ipfum  facic. 
non  fimpliciterdc  fe 


t)  yt  prcil  ytcios,vt  ii^  piico  |iabcmr. 


a  Non  M^lgan»  ad  Ephefujn.._ 

9  A  Mileto  aiucm  mittcs  tpherum,  vocauitmnfoKsnatu 
ccclcfi^.  Quicumvcnil}entddeum,^iimrult(rc{nr,  dixic 

a    NangKniiiur.rcdrxctnpIuin  <ic  fcproponitaUt  imiicniui .        b    Vt4i^uuicit.  deueiiiique 
Ephclum.otc.lupiata.js.    '  , 

cis.  Vo^slcitisaprimadiequaingreflrusfumin  Aria,qu3^ 
liter  vobifcum,  per  omnc  tcmpus  fucrim  feruiens  tipmi-: 
po  cumomni;hu|nilitate,&  iachrymis,&  tentationibus, 


Noii  vcrtris. 


qu»  mihi  ^tci4?runt  ex  infidiis  Iud?orum>  quomodo  uo 

Vctborum.  Veibo. 

^is  nihilt  fubtfaxcrin:i  vtihum-,  quominus  aanunciarem 

Fj;1o.         Comra  haircticos.         !r.  occulto. 

yobis,&  docercm  yos  pubhcc,'&  pcr  domo$,  tcftificas  lu 


licct  nihil  ^iKiiiicmus 
diccrc  op')rrct.  Hoco 
cnunproprie,  tcflifi* 
cor,  qu.indononatto 
detitibiisloquiniur.  i- 
caM.-Lsaic,  Tcftifi- 
cor  c?him,3c  ccrram  •• 
Ec  nunc  illc.Tct^ificas 
Itfd^ishir.uhacGrqci* 
p<tnitentiam  ag:i.)t,fi£ 
conuertantur  adDcu. 
Ncquc.  rflud^iilhvm 
Ijucrunr,  co  quhd  filiii 
ignoran!it,0(:  opcra  ac 
fidcm  non  habueriac 
cr^a  Icfum  Chnflum. 


;■£ 


f  teftifcatm;. 
{.Rcg.to. 
i.Reg.  17. 
},Cor.i7, 


9 


5.1c8|f 


djcis,atqucGetihbus  inDcumpoenitentiam,  &fidem  'n\6  ;  cj"  Mi*nd»s  rm  afan 
l,  pominu m  noftrum  lefum  Chriftiim  i  Et  nUnc eccc  alli-.  ^  g"i"e>&c.^Grc5.  O 5  ^ 

a  Quafi  coaams  .-«1  illud  itcr.        b  Sanrto  pia!!i;ientc,vel  incnte  inca-  llbcra  COmmilJOrum  ja; 

gatusegofpiritu  vadoinlcrufalem  ,  qua:  in  ca  ventura.* 

■  Vbiqucnon  fcmelinuno  loco  ,' 

funt  niihiignorans ,  nifi  quod  fpiritunfandtuspcr  omnes 

Et  pcr  me.fc  pet  alio». 

ciuitatcs,t  proteftatur  mihi  diccns .  Quoniam  vincula,  & 

Vt  vbi  aliquando  pcif<cutus  cA  ecclenam,ibi  nunc  pro  paca  ccclcfia:  doccrct. 

jribulationcs  lerofolymismc  rnanent.  Sed  nihil  horiimt 

a  Vitam  (juzinrpiiatut^fb^anilulteitipbTaliter  ,  quanipronihilo  ducit,  qui 
zterna:  vitx^audiaexpciflat.  Ideii,aiiiinam  meam. 

Ycreor,  ncc  t  facio  anima'm  mcam  prctiofiorcm ,  quanL» 

Moie  miIitJri.ynJe,cuifuraconfiimmaui. 

mc,dummodocgoconfummcm  curfum  menni,&  mini- 
ftcrium  verbi ,  quod  acccpi  a  Domino  lelu ,  t  teftificari 

a  B.emiflioni;  pcccatorum.vcl  fp  r  talis  graiii. 

<:uangclium  gra'ti je  Dei .  Et  nunc ecce  ego  fcio,quia  am- 

Q^ie.^is  in  f  rouinci'squ;6us  prjdicaui  . 

plius  non  videbitis  (acicm  meam  vos  omnes  per  quos  tra 

Idco  quia  non  videbuis  faciem  mcam.ycl  tellamcnta  rclinquo.quia  manuus  iuin,3cc. 

fiui  prsedicans  rcgnurn  Dei.Quaproptcr  coceftor  vo^  ho- 

a  Qirta  non  peperci  uitiis  eorum 

jpfo  dicens,  fed  quan    d  dierna  dic  ,  quia  mu^ndus  funi  a  fanguinc  omniunL». 
do  ei  non  creditur  be 


fibi  fanguinc  fucrat  [ 

dicator  cgrcgius^q.  di^ 

ccbac.  Mundusfuuii 

fanguine  omniu,  non. 

n/ubtcrfugi  quomiu^  j 

'^^  annunciaremoc  con^' 

iilium  Dci  vobis  .Si 
^^  nonannunciailcc,  um  ^ 
dusa  fangume  non  ci^ 
^2  fcc.  Sedqu;busoran4 
^i  coufilium  Dci  annun 
ciaie  fliiduic ,  ab  coiii 
languinemundusfuic  i 
In  qiia  voce  nos  con-  < 
uenimur,nosconflrin 
gimurnosTeidieonc 
dimur,  qui  fncerdotcs 
tiocamur.qui  fuper  ca 
malai  que  propna  h.i- 
14  bcmus ,  aiicnas  quoqj 
K5  mortcsaddimus,qui^ 
16  toc  occidimus,  q^iioit 


Q  ncficia  profert .  Vide  ^  7  ad  morte  m  ire  qiwcir 

igitur  &:  hic  cj.d  facic?  Pritnum  ipforu  ccftimoniu  ofTcrc ,  nc       die  tcpidi,  &  tacentes  uidcmus. 

putc^  ^^ttendite 


NICOLAVS    DE    LYRA. 

jlla  folcnnis  proptcr  tjationero  legis  quantijm  atl  Decalogi  prx- 

cepta,  Exod.ip.quaEn3ancntinlegenoua,&  proptcr  datjoacnj 

fpintuflanfti  crcdcntibps  in  (igno  vifibili.lup.io.c. 

I     .^Afi/fro<j?<few.Hii.poniturconfequensfruftus,  quiaPau- 

lus  mandauit  ibi  conuenire  miri'itros  eccleli^  dc  tota  liphclin^ 

(dineceli,  exbortans  cosad  bonum  rcgimcn  ecclcfix  Dci,  in  ibr- 

ipans  eos  prjmo  contra  fxaitiam  perkcutorum,  fecundo  contra 

frauduicpriamdcccptorum,ibi.  Attenditc.tcrtiocontra  concu 

pirccfitiam  tempotalium  bDnorum,  ibi.  Argent um  autem,&  in 

omnibus  pomt  fe  pro  cxcmplatijdoiccns  facto,  ac  uerbo.  prima 

|)ars  patet  vfque  ibi. 

X     tttcntationibus.\.Y>cr'\cu\\%  roorti?.., 

3      Q^e  mihi  acciderunt  ex  i>ifidijs  Iuixarum.  pro  quibus  nihii  Or 

pjili  dc  contingcntibus  ad  vcitrai}i  falutcm. 

4^     Ecdqcerem  vos publice^cir p?r  t/o;woj.i.priuatim. 

j '    Te^ificans Iudxis,atefne  (ientilibnsAndiffetcntcr. 

^     In  peumpcefiitentiatn,&fidem,&c.  i.annunciando  cis  pcet)i- 

feutiam  in  Dcum  or^inantem. 

7     Et  nunc  ecce  e^o  alli^atus  fpirita,  i.cx  rcuelationc  fpiritulfan- 


(\i  ad  hoc  aftriftqs ,  ci^i  tamcn  uolo  promptus  in  omnibus  obc ; 
dirc.  I 

S     Fadain  lerufaleiti  <?«*  in  ea  ventura  funt  igno.in  fpeciali,  fcie- 
bat  tamen  ca  gcneraliter>id^o  fubditur. 
9     'Hjft  quod  jpiriiujf.in£lus  per  omnes  ciuitates.iStequcater. 

I  o     Vroteftatur  mihi  dicens^quoniam  vincula.,  &•  tribuUtionesIe\ 
rofolymis  memanent. \.\hi  mccxpc^Vant.  ' 

I I  Sed  nihil  horum  ver(for.idcit,tiraco  fuflinerc  proptcr  Chri- 
ftum  . 

II     7v(^ec/4«oa«iw<iw>Bean».i.vitammeamfcnfibilem.  , 

j  3  Tretiofiorem,quam  wif.i.qu.im  animam  meam  inrclIeftiuS, 
qus  dicitur  ipfc  homo ,  co  modo  loqucndi  qqo  totum  nomin. 
jur  a  parte  nobiliori.Caetcra  patcnt  vlque  ibi. 

1 4  Quapropter  conteflor  uos  hodierna  dte .  i.liac  vltima  vicc  pr( 
omnibus.  i 

1 5  O^ia  nundttsfim  afanguine  (»w«/tt»i.f.veftrum,ctfi.dc  cxt  j 
ro  incurratis  aliquod  graue  pcccatum,  &  fubditur  caufa. 
j6     "^on  eHimfubterjugi .  proptcr  quzcunque  pcricuiaitnn 
ncntia  m;hi. 

1 7  Q^om  '>.  us  annunciarem  omne  confilium  Dci  pobis .  de  perti 
nentibus  ad  falutcm. 

Atten- 


M    O    R    A    L    I    T    E    R. 

I     ^  Milctn  autem  mittens  ^phefum  vocauit  maiores  natu  ecclefi* 
<^c.doccns  cqs,&  cxhortansjiit  cffcnt  loliciti  dc  bono  regiminc 

grcgis 


grcgis  fui ,  poncns  cxcmplmn  fux  follicitudinis ,  quam  fuerar 
multipliciter  cxpcrti,&  hoc  ficit  pcr  totum  refiduum  hmus  c; 
&  in  hoc  dcdit  exemplum  pmpibus  cc^lefiat  rcgcntibus  limi 
tcr  facicudi. 


1201 


Adus  2\d  oft. 


GaaXX. 


4^  H    ^t$end!teyobis,&e.  '  4t  Chtyfoa.Vidcv^  dup  pi;^a:cepf| 
!^  jgitur,ncq,  alios  cdrrigcre  fohim  habec  qujddam  Jucri ..  T/ 


1202 


Hicocnini,  inquic,  nealijsprxdicans  ipfereprobus  eSiciac : 
peque  fui  ibliiis  curam  haberc .  Qiii  caim  feipfum  aniac,  Sc 
qu.r  fua  func  qua^ricfinulis  cfl  ei.qui  talentum  defpditjnpt^ 
quod  pra:cligenda  fic 

"       "■  '  ■     (•    •  j    ^Nondinufi.uelfubterfugialiquem  fermonemdoaiina. ,,  Jj    ((Jjaxjinedemcafnatione . 

Non  enim  fubterfugi,quo  minus  annuci^rcm  omne  con 


po  aliqijid.aH^iturfi,  qijpd  *d»,fif et  cunilos,  qiiod  faluet  vni-  D 

uerfos , ,&c  vltr^  [olittim  niorpm  fortenihil dicitur ,  cereas 

iicaic,  paginasignotascunttisverfatinpcilore,  &:deliaa 

omma  recognofcens ,  foia  impndcntia  vtitnir  excufantis ,  .Sc 

hocjpfumquodrogacmr,  irafcitfiif.  C^aletuncentquifo, 


mf. 


noflra  filus  grcgi,  fcd 

quiaquado  nobilipfis 

attcdimus,tuc  &  grex 

lucruni  kibcc. 

b     Jntjko  vos  SpWitiif- 

1.  ■  fjnnnspofuic.     •?«  ClCr 

:•'':  mes  llom.  Coftitqite 

H\  Epifcopos  dignos  JDo 

mino,  pshyteros  quo-t 

.  [  qne,  &  diaConos ,  ho^ 

mines  pios,iuftos,mi» 

tcs,non  ciipidos,veri- 

catis  ftndiofos,  proba- 

cos ,  fandtos  non  acce- 

prores  perfonarum,  o 

valcanc  doccre  fermu 

nem  veriratis  ,  rc<;^e 

Locedcntes  in  placi- 

cis  Domini. 

c    Tofni:  Epifccpos.  Bc 

da.  Didlum  cft  fupra 

i')sbytcros  Ephefo  Mi 
etum  vocatos,  quos 
niic  Epilcopps,  id  cft, 
fiipsr  infpeftores  vo- 
cac, non  enim  vnaci- 


a    THocdicitmJiorbiisnatu.    l)  TW<^V,vos,k  viiluerfum  g^egemVobi, 
commiuura  cultoaite  ab  b.Tieticib. 


»  ijliu  Dei vobis.tAttenditc*  vobis,&  vniucrfo  gregi,inx3ub 

P  a    ^Speculatores.    b  tNonpropter  folum  nomcn,vcI  bonorem.f-d  vt  reg.iris.    c  <[Nonno!tram. 

c  VosfpintuiraniStuspofuitcpiTcOpos.regeVeeccIeria  '  £)ei 


a    ^Kon paruo pretio  .    b  fldeoatten-lendan 


^  c  TQardefi}iisJu;)t  &  cxtra Eacl* fi«ii 


quam  gcquifiuit  fanguinc  fuo.Ego  fcio,quoniam  intrabuc 

"  I»  Hirctici  ct^Ilidi  in  fide,  Jfcjifes 


IDe  mundo.q  d.iiinc  tiinendi  vobis  cum  ablens  cio. 
in  difputatione,crudele«iii  ocdfi*ne.      ' 
-^  ■  -  b      '  ' 


pofl:  difceUionem  mcam  lupi  t  rapacesjn  vp5  non  parccn- 

a    <[Pra:tereosquideforis  innabun:,    b  TDe  hisIoannesdicitjExnobise.tierunt, 
led  ex  nobis  non  fiierunil.  ^  ,       :  :    ; ',  :  f  In  fuperbiielatiooe. 

tes  grcgi.Et  ex  vpbifipfis  ?xurgenc  vi«  loquenses  perucrfa^  6 

r  '  IQuiaintxabunt,  &exurgew. 

vtadducantdifcipulospoftfc.  Propterquodvigilatc,  me-  7 
S  rnoriaretinentes:quoniampcrtricnniumnodte,&dienp  ^, 
ccflaui  cum  lachrymis  monens  vnum  cjuemque  veftru.  Ec  lo 

a    IFiagilesdeCgnatEpifcopos.        b    ^Vt  voscuftodesaliorum  cu  lodiat  Deus.  , 

c    «fS^irituflanfti qui  in Paulo loiuebatui:  vcl  verbo gtatiac ,  qnod  pwftat  gra- 
Jj  tiam  audientibus.  .  " 

nunccommendo  vos  *  Deo,  &  vcrbo  gratias  ipfius,qui  por  n 

omum,i4  eli.Ecclcfiam.    b  ICoeldlem,  j.vt  «diticct,&  fibi  h»- 


a    f  Vos  in  vnara  domum,i 

teditatemdetinSanilis.vt  ipfi  Cnt  hacieditaseius. 

tes  eft[3Edificare,  &  dare  haercditatenii-in  fan6tificatis  om- 

5iu  hoc  cognofcuntur  lupi  quod  hoc  concupifcunt. 


nibus.  Argentu,&  aurum  aut  veile  nullius  cocupiui,  tficuc 
&ipfi  fcitis,quonia  ad  ea  qug  mihi  opus  erant,&  his  q,nle^ 


M, 


uicasplures  Epifcopos 
habuic,  fcd  coidc  pre- 
sbytcros  nomine  Epj- 
fcopo.  fignificatjCon'^ 
iiidlus  eft  cnim  gradusi®^  in  mulfis  pcncfimillimus 

Hieron.Sicut  prcsbytcri  fciunt  fe  cx  Eccleli^confuetti- 
;ne ei,  qui  fibi  prcpofitus  fuerit  effc  fubietClos  ,  ita  Epifcopi 
jiouerint  fe  magis  confuetudinc ,  quam  difpofitionis  domi- 
nicevcrjrate,  prcsbyccris  eiTe  maiores,&:  in  communedebe 
rcEcclcfiam  regcre,  imicances  Moyfem :  qui  cum  haberec 
iiipoteftatefolus  pr(^effe  populo  Ifcacl ,  fepcuaginca  clegic|, 
cum  quibus  populum  iudicaret. 
,Md    {{egere  Eccleftam  Dei ,    ^     Hierony.  Secularcs  virosacl 
*  jminiftcrium  nonafifumas  Ecclcfi^;  ficcnim  legis .  Manus 
iccJtcmere  ncmini  impofucris.  Ec  iterum.Hi  primum  compro 
bencur,&  fic  miniurcncfinccrimineconfticuti.  Suntcnim 
multi,qui  fequcntcs  vpta  populorum,  difc.plinam  Ecclefix 
non  obfcruant,  ac  firje  expcrimento  bonx  vir^E  cligunt  non 
conucrfos.Acquc  vtconfuccudincm  rcprchendam.pcccan^ 
tesnobilicatcm  potius,quam  morcsoptimosbcncdicuncj 
&ance  rcgni  cofleftis  gubernacula  rradunc,  quam  dc  tcrre- 
naconucrfationc  fecuri  fint,quafi  vero  Deo  deficianc  faccr- 
dorcs,autClcricatus officium  pofljt  implerc ,  qui  necdum 
caftus  didicit  effc  abftincndo .  Taceo  de  reliquis  vita:  docu- 
mentis,  qupd  ignorat  libros ,  quod  confuctudinem  nefcit , 
&:priusdodorgentiumdicitui-,  vclminiftcr,  quamdifcac 
aliquid  impcritus ,  alicno  iudicio  in  pofterum  viucns  norj 
Dci ,  fcd  cuiufcunquc  facit  in  omnibus  voluncatcm ,  Dum 
( cnim  inflrucnti  fc  obcdientiam  debct ,  cedit  ad  tcmpus ,  & 
inuitus  nomcn  difcipuli  accipic  in  magiftro ,  minorquc  fic 
minimo.  Concurrunc  ad  Ecelcfiam  populi,  a  facerdoce  no- 

up 


12 

'4 


Epifcopc,  itidicium 
tuum  ,  cuin  interro- 
gacus,  nihiidixcris,  ac 
■  mujiercs  laicosq,-  pro 
fcictiaagiiicionis  vitx 
incrarc  Ecclcfiam  rc- 
cognoLieris? 

C     Ego  fcio  ^imiam  ,n-  e„„,Upoft. 
iribim  polt  d:fcc(iionm  "domini 
meam.     -j*     Clemens 
Rom.  Impios  hi-reti-  +  grau^, 
cos  qui  impocni^cntes 
fucnntjfegregatos  a  fi 
delibus  eijeitcacque  a  E 
Dei  Ecclefia  exccrmif 
nacc ,  pr^cipitcque  fi- 
delibiis,  vt  abeorum 
cofuetudineoinnibus 
modis  fc  abftincanc, 
nec  fcrmonis  cum  ijs, 
ncq;  prccumcommu 
nionem  habeanc  vila, 
ij  enim  aduerfarij,in(i 
diacorcsq;  func  Eccle- 
fia?  qui  grcgem  labefa 
6knc ,  6l  h(jrcdicaccm 
confaminanc. 

Optat^i  Mileuit.H^xe  Li.r.aduerfu» 
fici  vericacis  cxules,  fa  Parm.  Dona- 
ni,&veriflimifymbo  ■'.'*•  .  „.- 
lidefercpresdefinu^'"^'^^^^"®'^ 


EccleilcfanctcB  imp-jsfcnljbusdeprauapiconcempco  quod  timo 
bciie  fueranc  genici,vc  ignorantcs,  &c  rudes  dccipcrcnc  de  fe 
nafci  voluerunc.  Ecqui  lamdudum  incalibus  paftifuerant 
Cibis  >  corrupccla  malaj  digeftionis,  in  pcrnicic  miferorura 
difpucationibus  impijs  vencha  m^rtifera  vomuerunt. 
•j«     Hippolytus.  Diuiniloquiquiconfirmancaduencij  pp- Decbnrum. 
mini  Nuftri  lefu  Chrifti,figillatim  innuerunc  iftorum  dece-  jnund.i. 
ftandorum  ,  ac  exicialium  homjnum  demonfttracionem ,  ac 
palampi'xdicarqnt  nefaciasillpruma6"tibncs.  ' 

^c    CyriUusHierof. Fugehxrecicorumimpietgcem.Ecpii^  J^     ,  ,- 
.'    ■  r  « ■•      »1  Catechel.». 

nesoderish£recicos,ncqueauedixeriscalibus,  necommu- 

niccsoperibusinfruiiuolisifenebrarura,  nevefiscuriofus , 

nec  m  fcrmones  illonim  deuenire  vdis. 

Dei  quam  accjuiftuit fangnine fuo.  43eda.  Non  dubicac  fangui- 

nem  Dci  dicere  propcer  vn'oncm  pcrfona:  in  duabus  nacu- 

ris  lefu  Chrifti.pro  qqa  eft  in  cocIojCeftet  Neftorins filmm 

hominis  a  filio  Dci  fepararc,&;  duos  facere  Chriflos. 

f    Mcmoria  retinentes .  Rab.  Q^iod  dixerac  mcmoria  reci- 

ncndum ,  non  cnim  parij^  pft  cufipdia  diuini  prxccpti  me- 

moria. 

g     Qjtoniamper  trietinitm  nofle ,  &  die  non  ceffiui  currt  lachrymis 

meis  vnumquemijHeyelirum.  Hxc  Ardtusbi'cuicercxponit,di- 

cens:  C^i  clam  Ecclcfi<E,tria  dogmaca  fipius  edic.  Hiflori- 

cum  moralcfonans,typKumquevolumcn,  H:ncIudKa  vo- 

cans,,ftcrilisqu.pdiciturarbor,  Expcctaca,  cribiis  frudun^ 

nonacculicannis. 

\i    T^unciomracndovos  DeOy&c.    ^    Chryfoftom.c^odin 

^  cpiftolis 


NICOLAVS    DE    LYRA, 

1  Attcnditc  vobis.  Hic  confequenter  informat  eos  contra fraudit 
lentiam  deceptoruni,dicens :  Attcndite  vobis .  in  perfonisprepriis. 
1  Etvniuerfogrcgi.Cowwir//(jvey?ro»'fj5/>win;. 
?  yosSpirituflanduspofuicEpifcopos.  Iden^miniftros-.ffib 
tiomine  cnim  Epifcoporum  inielliguntur  alii  Ecclefi£  miniflri .  Vnde 
Epifcopus  Gr<£cefuperintendens  efl  Latine.  Exhuiufmodi  figilantit^ 
fubdit  canfam  di. 

4  Ego  fcio.  Ter  reiieUtionem  Spirituffan£li. 

5  (.^oniam  intrabunt  pr.ft  difccflioncm  meam  ]upi  rapa- 
ccs  in  vos.  id  efl,fa!fi.yipoftoU  ad  decipiendum  yos. 

6  Et  ex  vobjfipfis  exurgciir  viri  loqucntcs pcrucrfa.  idefl, 
nmtici  corrumpentes  articulosfidei. 

7  Proptcr  quod  vigila,  Super  cuflcdiagrcgit  vobis  commifji. 

•    Mcraoria  retmen5es.£<j,^«i«/«/j«<f  fof  docui,ideo  fubditur, 

$    C^iuoniam 


p  Qnoniam  pertriennium  .  Etquia  nifi  Dominus  cuUcdierit 
ciuitatcm,fr.vi,cjui  cu.eam.Tfal.  xz6,ideofnbdilur. 

10  EtnunccommcndovosDco,  &vcrbograti2ipfius, 
Id  eflJa6lo,i>el cffeBui.  Verbum  enim  in  fcriptnra  ftquenter  acclpi" 
tur ,  pro  fafio .  X.  I{egum  l.a.  Qjiod  eft  verbum  qimi  fiflum  eft. 
&  maxime  in  Deo,cuius  ifl  facere :  Tfal.  148.  a.lpfe  dixit ,  &  fa- 
£la  fttnt.  ■ 

1 1  Qui  potcns  cft  xdificare,  Tcrgratiam  inprafenti. 

12  Etdarcha:rcditatem.  G/or/<e;>j/i(fM>-o, 

1 3  In  fanttificatis  omnibus ,  T^am  ibi  nullus  admittitur ,  nift 
jandtts. 

1 4.  Argsntum ,  &  aurum  .  Hic  confcqitenter  informat  eos  cotu 
trtf  concKpifcentiam  tcmporatium pcr fuiip/ius  cxemplum,  quod&at 
els  pey  experientiam  notum. 

Miniftraucrunt  manus,  ^pttd  sqs  (nim  rixerat  de  proprto  la- 
l,Qre,E.fft*b4i((aufamydii;ens. 

Omnia 


120^        CIof!or(l.  &Nico]aicleLyra\        1204 


$C  l,it  htvmas  iiififttndnm ,  &r  nc  quis  infirmorum  pr^-uctur  I 
manibus  cflf  laborandum.hoc  cO.quod  albi  dicictir:  iliiod-  l 
cun^ue fupcrerogancn^iuni  rcdiero  teddam  tibi.  Euangcl  um,fci» 
liccr  pradicarc,6d  cx  Ennnselio  fumptus  non  quxvcrc. 
b     Beatiui  eft.  Rab.Hoc  in  Buangclio  non  leeitur,non  cnim  ' 

omnn  fcripta  f  int.fcj 

t    5ExeinpIumopfrlndietiiimEpifcopiie!»fijnumquodircrinunnir«liiji|. 
b     Exempln.maxmie  operaiidi. 

ciim  funr.miniftraucrunt  manus  iiljc.Omnia  'oftcndi  vo-  i 


■     Vt  egd  CUIU5  m'nut  nninillrauemnt. 


^  rpiflii|ts,hoc&  in cSfilijs pgir ab admonitionein pccs  dcfi- 
A  rit.Qjficiiim  illos  valdctcnuif.dicrj.Liipi^raucs  ingrcdie 
furjid  vos.nccpftcrnatasrcddacaJas.ac  pcrdat.  Videc6f(»Ia 
tionc.  Ef^tfjinquit^Sicdixitmanifcfians  pcrhoc,  q,quafi 
femp er  hoc  agat.  Contmenio  jiosJrMtCf  Pco,<jr  verbogratiA  eius. 
hoc  cft  gracae  illius,&: 
bcnc  fic  di  xit ;  Sciebac 
Cnimquod  gr^^tiafal- 
uat.  Subindc  iUos  mcp 
ntores  facic  graci?,qua 
fldebicorcs  (iudK  fio- 
rcs  facicns,5iconfidc- 
rc  fuadens ;  Qui  potent 
tfl TMs fuptrftruire .  7{on 
4icit  txtruere ,  fed  fup-r- 
{iruerr ,  of^Jdens  quud 
cxcrudi  eircnc .  Dein- 
3  dc  fpenfuturaememi-r 
nit  dicendo.£f  dare  vo- 
kis  hxTcditaie,  intcr  om 
pcs  fanttificacos,  Sub- 
ditur  itcrum  admoni- 
?io.  v//'^f')ti<w,(inquit) 

yelauri»tn,\e\  v(  ficm  nulliusconcupiui.^Radircm  malorum 
f  uariciam  fufiulit.  Argentum,  inquc.  ve!  aurum  non  dix  it, 
nonaccepi,  fcd  nequeconcupiui.  Q^ouiam  ad  e.t  qnx  mhiopns 
frant ,  ^  his ^wi  mccuui  funt , miHiftraw runt  manus  ift<e .  Omnia 
pflendi  vobis ,  q,  lic  laborances  oporccc  fufcipcreinfirmos . 
^  Idcm.Vidc  illum  opcrc  manu  irio  vfum.is:  no  fimplici- 
tcr.fcd  cu  fiicigatione.  Ncccflitatibus  mpis,  6c  hisq.  mccum 
fuiit,iriniflrauf:unc  manus  ifl^  Hocpadmonicionedixic, 
Et  vidc  qua  mento.No.n.dixicpccunijs  fuifle  nKliorcs,fed 
q.d?(.)partctfLifcipcic!'ifirinos,n6  limpir  oes,  fcd  infirmos. 
C  4     Qmnia  ofltndi  voii.f.Bsd.i.no folQ  dochin^  inccc  prelTuras, 

&c 


b  Ad  miniftrindam  infirmi»,Ccut  ejo  Ccci  hi» 
-      -   b 


',uiinei.um  funt.    S 


bis.quoniamfic  laborantcsoportetruicipercinfirmos,  ac  J 
meminifle  vcrbi  domini  Icfu  ('quoniam  ipfc  dixit)Bcatius  ^* 
crt  magis  darcquam  accipere.  Et  cum  h^c  dixifle;,pofitis 

»    tCommend.indoilloiDeo.orJuiietami>iorcSuii.ro(eauriu 
erJt.iBaxime  propiex  fuum  difcelTum,  k  liii>('riim  aducntiun. 

gcnibus  fiiisorauitcumomnib'illis.  Magnusauteflctus 
faduscftomnium.EtprocumbcntcsfupracollumPauli, 
ofculabantur  cum,  dolentes  maxime  in  vcrbo  quod  dixc- 
rat:Quoniam  amplius  faciem  c  Jus  non  cflcnt  viluri:&  dc- 
ducebant  eum  ad  naucm. 


P.iulus  forfitan  hoc  ab 
Apoftolisaudiuic ,  vcl 
a  Spirituiando  acce- 
pir,  vel  poccfl  dici  q,  fi 
116  verba ,  fcnfum  iliii 
lelusindicauicdi.Om 
ni  peccnci  da.£calib); 
Nolice  accipcrc  au- 
rum,5<:c. 

^  ClcmcnsRom. 
Vcrc  bcacus  diccndus 
cftis,  quicum  poffcc 
libi  m  iumptus  mini 
flrarc,  orphani,vidux, 
&  aduen.c  locum  non 
occupac,  quonum  & 
Dominus  bcaciotcm 
cfTc  dixit  eum  qui  dar.quam  qui  accipit. 

Bed.No  illis  %  rclichs  oibus  fecuti  funt  Dnm  diuitcs  cle^ 
mofynarios  pr^ponir^fed  illos  maximegloriftcat,qui  ci 
q  poffidctin  Icmcc  rcnuciantes,  nihilominus  iaboranc  cp:- 
radomanibus,vthabearvnde  tribuant  necellit.ite  paticnti. 
c  EtfaUusefl.  *  Chtyfofl.  Dixcrat,Ingrcfiunfuiitlupi 
rapaccs ,  Dixcrat ,  nuindus  fum  a  f.inguinc  ommum  .  Hic 
vtraque  terribilia,&  ad  contril^andum  futiicicntia.Maximc 
autem  omnuim  dolebar,qu6d  vlcraillum  vifuri  non  cflcnti 
&:  hincagonisifliusditficulcas  .  Dcduccbant  autemillun» 
ad  naucm,lic  diligcbanc  cum,fic  atfcdi  eranc  crga  eiim. 

S     CAP. 


NfCOI.AVS  DE  LYRA. 
I     0:nnia  oltcndi  VuDIS,  Vro  exemplo piifeiiionis. 
f     QLioniam  lii  labpranccs.  Idrft^propiioLbure  viuentes. 
I     Oportccfufciperc,  ^dUuSnnjm/idc!. 

4  Infjrmos,  Quifunr  auurtjjddandumta  di.  LhetenimTaulut 
fo/fei  aciiperefumptus  ab  lUis ,  qnibui  pr^edicabat,  tamenfre(juenter 
(tbflinebjt,ne  fru£lus  prtidit.aiictns  in.ptdiretur  iu  lUis:  ^uoniam  pro- 
ftir  auarniam  fuam  ab auditu  pijcdiiatioins  letraherentur ,  fubdit 
ttiamcaujamdic. 

5  Acmcniin'fre.5"pfi/f  opovrrf. 

(  t^uoniam  ipfc  dixit.  Licfthocnon  haheaturin  Euangelio,  te- 
nendum  lamin  elt  firmiicr  propter  verbum  .ApofioU  t/uod  dixit,  tfuia 
tion  omnia  eiusf^^afunt  fcripta  loa.vlt.gl.  c  n,ulto  minus eius  ver- 
bu ,  jed  per  reueLtionem  Taiilus  habuti  Ijoc  Chtijit  vcrbum ,  ficut  & 
ffHi  Euungelium,  Calat.  I. 

7    Bcatins 


7  Bcacius  cfi.  Ex hoc  voluerunt  tliqui  dicereyfttod  maioris perft- 
ilionis  efldiuitiasproprias  in feculo ercgure paupiribus,quam inrcli 
gion  e  )nend'care,fed  boc  reprobatur  li.de  EccUftaitisis  do.vhi  dicitw  1 
Bonum  ifl  cum  difpenfatione  bona  pauptribus  erogate  yfed  neliHs  e{ 
intentione fcquendi  Chriilum  totumfimul  date ,  &  abfolutunt  ajoli 
citudine  ctr/j  Chtiflo agcre.  Et  Hicron.cuntra  t^igihnt)tmi,di< /.ji^ec 
afitrit  tneitusfacercy  (jui  vtuntur  rebusfuis ,  &  paulatimfruHiis  poj 
fcffionum pauperibui diuidunt^sirc. Sequitur.T^n  a  me.jtia  Deo  n 
fpondetur,Fade^&  vende  omnta  qutt  hab.&  dapau.&  ve.&jtt{.mi 
propter  quod  vetbum  ifludi  Beatius  efl ,  &c.  JntelligcndHin  tfl  cxten 
paribus,qudinonfuntin  propofito, 

8  Ec  cum  hxc dixiflet .  Hu  fllimo  ponitur  Tauli  fithiHsreefj ; 
/«i,  co  quod  dixcrat;  quod  non  viderent  atnplius faciciu  etns .  ttpdti 
litera  hoc  excepto.  y  Otauic  cum  onmibus.Pro  confettiatior, 
torii  a  quib,>ccedebal,&  direCiioncfui^&  terum,quos  fccHin  dHttb*' 


A  D  D  I  T  I  O     I. 

In  cap.  20.vbi  dicitur  in  Poftil.  Verbum  cnim  in  Scriprura  fre- 
quentcr  Jctipiiur  profai^o. 

Verbumgratixuihoclofo  fccundum  Glo. intelligitur vcr- 
tum  (^uod  prxilat  gratiam  agentibus. 

A  D  D  i  T  I  O     II. 

In  cn.c,vbi  dicitur  in  poftil.  Beatius  tft  rnagis  dare quS accipere. 

Harc  (.onciujio  Ap<>Iit)ii,  f  c^  bcatius  e(i  magis  dare  (|ua  acci- 
pcre,  vf  lubere  no  modica  in  ronis  diftaminc  fundamcta.Poteft 
enim  prtmoiniimiIitydine.icpparticipatiQnediuin?cbcatitudi- 
laisfandari.iic  Na  diuina  bcatitudoc6p!cftitoesbcatitudincs,fi 
cut  &  diuina  pfcftio  coplcftirur  ocm  pfcflionc,  vt in  j  p.ir.q.  i6. 
C^nftarau'  q>  Dconiaximc  copetit  d.ircoibuscrcaturista 'uef- 
fc  naturat.qua  in  cflc  gratiac,&  glonas,  ^ut  cotcr  fcnptura  tcfta 
tur,!)0  aut  (.oucnit  libi  accipere/cja  bonoru  noftroru  non  cget.yt 
in  Plal.  ergo  Bf atius  eft  darc,  fci  undu  (^  Dco  a(Iimilamur,qua 
fc:  ipcre:p  quod  a  participarionc  diu"'*  limilitudinis  dc6cimus. 
Jte  quia  dansac^nt  ind»tioncbonii  honcftii,red  reciptes  noac- 
quirit  in  reccptionc.nili  bonu  vtile.Bouum  aute  honeltu  melius 
rlt.qua  bonii  vtile.fecundu  Philofophu.  item  ad  danfe  pcrtinet 
agcre,  ad  rccipicnig  autc  pertinct  pati,^  lic  habctur  intentu.Itc 
CXccllctiuj  eft  agcrc  qu3  pati.ik  p  cofcqucs  virtuolius,  qa  virtus 
Circa  d.riirile  coliftit,^  quidc  rres  vltimae  rones  poifunt  habcri  a 
Pbilof)pho,  9  Ethic*vbi  traftdtdcamorcbcncficiatorisadbe- 
neficiatii  &  ec6tra,His  antdimiiris.cja  Apoftolusfundat  le  inau 
^onrare  d«uina,di.  QuQniam  ipfr  d:x  t,  f.Chriftus:  lieutius  rfl  rna- 
f,is da.&c.  AttcdcndiJ  eft,  q>  licet  ifta  vcrba  no  cotineatur  lic  fub 
|:ad£  forma  in  £uagelio,c6tin£tur  \.f\  virtualiicr.Loquedo  enim 
(ie  dationcj^iut  ptmet  ad  clcemolyn5,vel  ad  beneficiu,dc  ^bus, 
Vfi  f*Ue  df  aJt?f^  f9i:4  Af  oftplu*  •»d  pfcns  agit*  vc  in litcra p^- 


tct.Coftat  quod  Chriftus  in  multis  locis  F.uigcli  j  datione  comi 
dauir,pcipies,feu  cofulcs  aftu  ad  hoc  pertmens.  Dc  elecmofyr 
cnim  patet,cu  dicit  Luc.  1 1  .f.  Date  ckemofynam,  &  omnia  muna 
funt  vobis.  Abftoditc  clecinofynam  m  fmu  paupcris  &c.  &  fic  i 
multis ahjs  locis.  Dc  datione  vero  q  j»tinet  ad  benchceti2,M' 
5.g.df :  Bcnefjcite  his  qui  ode.vos,vt  iuisfi.pa.  vr.qui  Srtrrtifufmj 
cit  oriri,&c.  No  tn  legitur  comcdafrcpcepifr  ,fcu  cofuluifle  r< 
ccptionc,mcdicatione.Similiter in  fioc  cp  d\zu:t'adr &  vend.or 
quxha.& da.panp.c^ c.mzn\(c9,coi\c:d'si,cu  pfe^iotoliftit  indi 
do  oia  paupcribus,&  feqoedo  ChriftuA  tiftx  fcqucla  Cbrifti  I 
j)feftior:tti  datioilla,  feu  crogatioa  Chriftopcepta,  feucoful 
eft  difpojitio  ad  ilia  pfeftionc,non  tn  .icccptio  ci  oppofita, vn< 
acccptioelecmorynariijfcu  bcneficioru  non  pcipitur.neccofu 
tur,fcu  c6mcndatur,vndc  nec  habet  rone  bcat  itudini»,feB  tir 
ti$,neceflitas  tfi  ad  ca qnq;  compcHit,^  nccelfiras ironcmeriti i 
ea  cxcludi t.iuxta  illud  Apoftoli.  i  .Corin.g.c,  .5";  eumgrli^^un 
tion eii  mihi gloria,nec( ffii as tamen  rnihi incurtbit  A^t^otitai au 
qu;p  allcgatur  in  Poft.de  Ecclefiafticis  dog.no  ob.  na  ib»  coine 
datur  cgeftas  no  ,f)prer  fcipfam,  fed  ^ptcr  folution8  a  foficito 
nc.Si  eiiim  aliqs  abijdans  diuiri  js  tar  f  pfc^oms  c  ifcr.vr  cx  ca 
folicitMdinc,n6impedireturaDeidiledione  n  hilominusei! 
pfc£fus  quaniu  ad  ftatii  vitar  ptincr.  Dc  Abmha  emm  ^  magi 
abundabar  diuitijs,legitur  Gcncf  i  y.3.  Ambi.ii  ccram  nie,&t 
^f>-/c<9«i.SimilitcrpatetdeDaiJid,&dcmultisaliis.Idcdiccn 

deau^oritatc  Hieron.quia  in  .n^ionc diuina  quam  allegat.tc 
perffftio  principalitf r  dcpciidet  a  ff quela  Clii ifti ,  cum  diciti 
ye"i &  fequere  me.Et^  c^uihuntmnihuh  potcft  concludi,q»umf 
citer  loqucndo,Beatius  cft  dare  qoam  accipcrc.prout  fonant  v 
ba  Apoftoii,  nihil  eis  addcndo  lu  cr  qiiaiidDque  fecundum  q 
f  g?rc  fit  perfcftiij$,fitut  egere  pio^^tcr  lcijuclam  Chniii. 


IG) 


l  CAP.  xxr. 

'^^4  Chnum^ 
B^odtm ,  i»dc  Ta-- 
tha.  Rab.Choos, 
&:  Pathara  infu- 
Ix  func. 


^iabeis  redlo  curfu  vcnimus  Choum,  &  fe- 
qucnti  die  Rhodum,&indc  path<iram.£c  cum 

.  ^  Prouinciam  Syr.x  vbi  Tyrus,  &  Sid  )n. 

inueniUcmus  nauem  transfrerantem  in  phoe-  a 
nicem  ,  afcendcntes  naufgauimus .   Cum  t  ap- 

a  ^  Prop  inquaremm  rt  »idcri  p oflcmuv.  *■ 

paruifsemusautem  Cypro,  relinquenrcs  cam 

a  f  Ad  ocademeni  retroifum  euntes  CDiiiueto  more  nautarum.     t.i.rl»  rniccB, 

ladfiniitram,  nauigauimusiaSyriam,  &vcni-  3 

f  Vrbem  phoenicit. 

mus  Tyrum  ;  ibi  enim  nauis  cxpofirura  erat 
onus.  Inuentisautemdifcipulis,manfimusib|  4 
diebus  feprem .    Qui  Puulo  dicebant  per  fpi-  ^ 

a  ^  $uum  vc!  ptofheiicum.fcicntes  tum  efle  .illipndum.  *  O 

ritifm  >  nc  alccndcrct  Hicrofoly mam .   Et  ex- 

a  1  S-pieni  pizciAn.    b  f  De  Tyro. 

b   Drducrntilm ,  &c.       pjetis  die'bus  profcdi  iba^ 

Bcd.  HiC  efi  imp  Cta  *  »  t  Hie.ofcIvm..ia. 

;DplK;t  a  q  dic.t ;  fth]     b  mUS,dcducentlbus  HOSO- 
im  Vi  munirwus  ruU  -i  .. 

<»m  tuun,  d,prec..  vm-      Hinibus  cum  vxonbus,  & 
mj  (i?_p/(.e~f.vrqiie  ad       filijs  vfquc  fcras  ciuitatc : 

&  pofitis  gcnibus  m  litto- 
reorauimus.Ettcumva- 

f  Atterutrum. 

lcfecifTemus  inuice,alcen-. 


..  f. 


fincFf;t].Ni!]lacn:m 

c  uir.is  fu  m."  ori  diil 

cfj'nc  Apof^oln  kt- 

.iptt,tciiuic,dinjilic. 

Dcni- 


NMCOLAVS    DE    LYR 
C    A    P.        XXI. 


A. 


Vm  aurcm.  tlk ponitur tertlHdocus^rn quoTaulus 
fecit  ali/juam  nwram^  f.ciuiias  Tyr  ,  ad  quoa  primopo- 
nitur acciffHSy& exprmurf^Ui  hu  uLtiUitper^u/e  ira-.- 
ftuitVaulus  jineinora,Et  paiet  l>ttra.!>Hi'idum  tatiK  »y 

<)uod iHiid  auiidponifir  in  alu/uibus  tib,  Deindt  Atyrrlmm,  non  eft  de' 

textit,nec  fflin  libriscrrentu 

1    \n  Phrtnicen,  'hf^ifnen iflVrouincis. 

3  Et  vcni  Tyrum.  £f  fubd.tur  caufa  cum  dicitur;  Ibi  enim  na- 
uis,  incjuatratKus.  expolicuracratonus.  ij.d.proptirhocnece^e 
fuityifuod  ibt  appticarctfius. 

4  hiucntis  auccm  djfcipulis,  lden,Chriflianis. 

5  Manlimus  ibi  dicbus  fcptcm  .  .^d  lotiJoUtiontm  noflrata 
corpoi  alt m  p"(i  namgationem  ,  or  ad  credentium  ibi  maacntiHm  Jpi' 
'iiHtlcm  conjulationem. 

i  C^ui  Paulo  dicebant.  Ver  fpiritum  'Prophctix, 
7  Nc  afccnderct  Hierololymam .  Sciadum  ejHodhoc  non  di- 
ubani  irnmediate  per  Spiritun,Ja'.8um,<]ui  Taulo  dicebat  itluc  afcen 
iere,&  ftc  contraria  diceret,fedperfpiriiumpr'ip'jeiixhabebant,(),/i 
Paulus  afctndtrei  m  lerufalen'^  tbiju/lineret petjeiutionem  iptopter 
^uod  ei  compatientes  exjuo  Jp.riiujuadebant^ne  illfic  afcendereiy  £fl 
'nim  lerufalem  in  fttu  altiort  fjuam  Tyius.Cotierapatent. 
i    Nos  vcro.  Hiiponitur  quattus  loiutyybi  moratusfuit  aliejuanm 

tulum 


Cap.XXI.  120  6 


Deniquchodiemon  D 
flaiui  iocusinarcnis 
vbi  pariccr  orabanc . 


Hominrs  cinitatU, 

dimus  in  nauem  :  illi  au- 

8  tcmrcdierunradfua.Nos 

a    •Huufquemanvehiinuir. 

9  vero nauigatiouc  explcta,a  Tyro  dcfcendimus  tcxpiici». 

ICiuitas  elt. 

°  PtoIa!maida,&faluratisfratribusmanfimusdic 


n  vnaapudillos.  tAliaaute 

12    trcttenain.  Palzitma:. 

dic  profcdi  venimus  Cx~ 
^^  faream.    Etintrantcsdo- 

.1  5  N<'ii  Apndo- 
li ,  (W  pr»dicj!Or  5 ,  r|tti  io  Samafii 
eu  n^tiiz.iuiteuiHuiio . 

mum  philippi  eua^ngeli- 

^D'.ii;onil>us. 

J4  ftx,quicratvnusdelcpte 

t  mafimus  apudcum.Huic 

autcmerant  filisequatuor 

a  f  Vt  lohehEi  prrphciabunt 
lii:i,fc  liiia:  veftj3:,&c. 


vii^incs  prdphetantes 

t  Et  cum  morarcmurpcr 
ij  diesaliquot,  fupeiuenit 

quidam  vira  Iuda:a  pro-  q 

phera ,  non^incAgabus. 

Is  cum  venififet  ad  n^s, 
^^  tulitzonam  Pauh,  &  alli- 

gansfiN  pedes,&  manus 

dixit :  Hscdiat .pimuf-    f  'S>1^^. 

fanclus:  Virumcuiuscft       &  films,dominus,6c 

zona  h^c ,  ficalliiTabunt       P^usefi  ,ncccotum 

.     ,       -',        T    j       o  up-iran  operatx) po- 

in  Icrulalcm  Iuda!i,&  rra-       teft,  quorum  nacura,  p 

dcntinmanusGcntiunw.       ^  voUmtas  vna  eft. 

^     ^teui- 


C      Th.iipp   Euangli    .podridieve. 
JtJ!,  Bcd.'I,  Ob  prom-  ronos  miicr.n- 

pcuiii  piadicationis  "i"s<C' P-'"'*»» 

c(li.  ium  Euangelifta  '^^'''  ^' 

n)cruit  vocari. 

d     t-fnic  autem  erantfi 

U.  Kab.  Al'bi  Hlix 

Ph;l:ppiApoii!)li  ,j.- 

phccilf^icguncurtuif 

fc  ,  icd  vcricati  huius 

locincnclU-uncradi 

ccndf!,nirifort;illcv- 

terqinjia.^i^^phccilllis  c 

habui(Icinccl"iu,acur, 

c    v^  ludxa .  Beda. 

Hocidcodicicur,  ^a 

Ccf^rc  a  in  qua  mora  f  fupf.tr,  4. 

tacuradSuniaria^tl 

retin  tofiniorh^ni 

cis,&  Pcikflin?  lica . 

i      Htec  dicit  Spitituf* 

fancfu  .  Bcd.  Pi ophe- 

tasvcrercsimicarur , 

qui  diccrc  folebant. 

Hxc  dicic  Dominoj 

Dcus ,  quia  Spirituf- 


tHlum  TmuIus,  f.in  Cxfarea.ad  quam  defcribitur  accrff^s.cum  dicitur 
Nos  vc^onauigarionecxplcta.  idefi,difpv/ita,&prMarata.    ' 

9  A  Tyro dcfccdimus  Pco]a?maid.i.  i^a: t.uc dicitur ^ihon. 

10  Lc  iJlutatis  frairibus.  td  .Ji,  Cbr.ji.ann  ibinanentibns. 

1 1  Maniimus  dic  vnaapud  illos .  ifia  mota  propter fui breui' 
tatem  non  addaur  ad  numo>  urn  aliaturtj  (juatuor. 

I  i  Alia  aiitcm  die  profcdb  vcnimus  Ca:faream .  TaUflin* 
(juam  Herodes  nomme  Ufans  appeltauit ,  a,,a:pnus  tunis  Stratonis 
dicebatiir. 

I I  Et  inwanccs  domum  Philippi  Euangclil?»  .  ^liaui  di- 
xtrim,i}Md  tjitfwt  Thtlippu^  Jlpofiotui,eo  riubd  dicitur  Imluan, 
getijia,id  e/i.annunciator  Euangetij,  ^Uodpropnepertimt  ad  ^pufia- 
lostfed  iUud  remoueturfct  hoc  quod  jubdiiur. 

14  Qui  crac  vnus  de  fcpccm  manfJmus.J'«7-m  Dlaconibust 
(te  cimbm  hahetur  6.cap.  St  e„im  e/Jet  T)nlippus .4poJiolH>,dicetetur 
rnus  dc  duodecim ,  dictiur  enim  tjie  Euangetiiia ,  quia  tert.poreperfe* 
culionis  yerbum  Euangelicum prMicauit  feruenttr.fup.c^, 

15  Supcruenitquidam  viraludxa  prophtta.  Habensfpiri- 

tum  propljetia:,vt  habeturfrp.  1 1 , 

\6  Tulic  zonam  Pauli,  &c  alligans  fibi  pedes,  &  manus  di-^ 
xir./«  hoc  mitabatur  modnm  Ttophctarum  aritti]uotut>.,(]uipropheT 
tf^^bant  aiiquandi)  non  folum-petbii,  fcd  etiam  fen/ibtlibuifaais,ft' 
cut  et.am  lercmias pifuit caietias  hgntas in  i ollojuo ,  lerem.  xn.  ai 
/igni{icandum,efuod  liii  de  quibui  prophm7^abat,AHcerentur  in  capti- 
uitatem  (atenm.Cmra  ^atem. 

Pofl 


MORALITER. 

[  Cimautcm.  Hicolicnditurfcruor  pradicandiin  Paulo; 
lamad  hoc  per  loca  vana  nauigauitjCumsprocefTus  dcfcri- 
Jicutvfqucibi. 

'  1  ^lta  autem  die,&c.Et  intrantes  iomum  ThiUpp>  Euangelifl^. 
tHe erat  vnus dc  fcpccm  Diaconibus  clcilis  ab  Apoff oli.s,vc 
Mbctur  fiip.6.  b.  Lt  iflc  pradicauicS.imaritanis,  ik.  pluribus 
iljs  gentil,us,vt  habctur  fup.S.c.propter  quod  Paulus  man- 
•itibi  fcptcnr,  dicbus  ad  conittvndum  deprofc6^uChrifiia- 
i2rcligioni<;,\'adquicfcedui>i  f  of^  laborcm  nauigationis, 
r  Huicauteni,&i  PcrPhilirpum  quiosl;tinpadis  intcrprc- 
atur  prxdicator  tuangclij  lignificatm: ;  nam  in  orp  lampa-» 

dis 


discfl  kiminfj  fplendor  quem  fouccexif^cncis  interinsolei 
liquormam  in  orc  prxdicatonsdcbet  tire  fplcndorvcrita- 
tis.quem  tbuct,&:  nutrit  dulcor  picraiis,  Pcr  quatuor  vir«^i- 
ncs  lignificantur  qiiatuor  virtutcsCaidinalcs  ,  quas  verui 
prxdicator  nutric  vcrbo ,  tSC  cxempio ,  ficut  chariHimas  fi- 
bl  filias. 

15  Superuenitquidamvir,  Alias  pluribus  vicibqs  fignifica- 
tum  fuerat  Paulo  pcr  Spiritumfanitum  ,  q,alljgandusforcc 
in  Icrufalem :  fed  ifra  piophctiaexprcfriushocfignificauic 
non  folum  verbo  fcd  ccia  lcnfibili  figno.propter  c},affifien- 
ces  Carhohci  rogabant  Paulu.vt  no  afccndcrec  lerofolyma, 
fcd  jpfc  aon  acquicuicfcd  uwgis  conlf  anciam  oflcndic  di. 


I207 


Glgf  or  d.  Sc  Nicolai  de  Ly  ra .        1208 


^  a  Sl^od cum andinifcmus.  ^  Tcrtull.Qjuim_vinculaP_»i.lo 
A  A£abiJSgefluquoqiprophcM(Ier,difcipuliHotes,  &oiaccs, 
» «Scorput» .  uiW:  Hierofolyin^ c6iiiittcrct,ti ulira ar;u»crut.  Illc.n.quod 
fcmpdocucrataiiiinacus;  Qiiid  ncti^,inq.tA' «^ocfiflatiscoc 
mcu?  ^t  c^o  tton  m'id9  vincula,  Hicrofolyiins  paci  opcaucrim, 
vcrum  ctinm  mori  pro 
pominc  Domini  mci  a 
LriChnl^i  .^t'iueiu 
tejfvrnni  iticend^y  fiJt  va- 
luntui  CU}mini,6.ikutCSy 


Quod  cum  aiidiflcmus,rogabamus  Sr  qui  loci  illius  ennt, 
neafcendcretlerGrolymam.Tuncrdpondicpaulus&di 

a  ^  P-'  hoc  fortituJfi  t.Jci  iii  Pnulo  imn.lijfoi. 

xit.Quid  facitis  flentes.&  affligcntescor  meum?Ego'au- 
tem  non  iolumalligari,  fed,  &  m<*ri  in  lerufalem  par.nus 
fum  propter  nomen  Domini  lefu.  Et  cum  ci  t  fuaderc  non 


fcilicct,  paffioncs  ad 
voluntatc  Dci  pcrci,ne 
rc.  Non  cn  i  m  dchor- 

tatiomsc6fil;o,fcddi-  ,  ,,. ...„ _ 

nuc^a^n^n^^^^^^^  b  po{rcmus,quieuimus  dicentcs:Domini  vdluntas  fiac.  Poft  , 

taUCrani  ,  VtnpuilUJU  u    f                            l                                                       ,  AdvolnntatcmJomimJmcmon  rmevmerc    , 


<V>V 


■  vaJ^ 


*  conficcndum  apud  ho 

,  mines.i^nccpcushu 

^ianum  (angui^um  fl- 

tiac ,  nec  Chriftus  vi- 

ccm  paflTionis  ,  quaft 

&:  ipfc  4e  ca  Cilutein 

cof-cuturus  cxpofciK, 

flatim  audiflTcc  a  fer- 

uo  I)ci,«quod  audic- 

^  ,   ..  ^      rat  dialpolus  a  Dcmi- 

tglorificabaat  ^^^  ;  ^^.^g,,,  Sath^n^s, 

fcand.ilHiiifiihies.  Scri- 

pcumcft,  Doininum 

t  ftudiofifta^  D.emii  tuum  adorabis. 


4 
5 


.,  .  -  a  A<1  voliintatcmilommijiuc  mori  fiue  vmerc 

,,,.  ,    tCnrdSe"   'dicsametni(los>rxpaWcendeban,uUcraf.lem,Ve 
fuhhus  far-  ^^.^   (^,odiiiam  tunc       nerunt  autem*  quidam  ex  difcipulis  a  Caclarea  nobilcum, 
Prodicus,autyalcmi-       odduccntcshunc  apud  qucm  hofpitaremur  lafone  quen- 
nusadfiflcrcc,fugge-    d  *^"  ^'  oJfidciem^  * 

rcnsjnonmccrrjscffb       ^j^jn  Cyprium  anti^^uum  difcipulum.  Etcum  veniflTcmus  ^ 

lerofolymamlibenterexcepcrunt  nos  fratres.Sequeti  au  6 

a  Apoftoluni  filium  Alphei.qui  ciat  Epifcopus  leiofolyraoium. 

tem  die  introibafPaulus  nobiicum  ad  la^cobum,  omnef- 

Tlulus. 

quecolleAifuntfeniores .  Quoscumialutaflet,  narrabat 
pcr  lineula,quac  Deus  feciflet  in  Getibus  per  miniikrium 

^G.-atias  ei  agciucs.  ■  f"       fl"  '  r>  •  c 

illius.  At  illicum  andiflcnt,!magnificabant  Deu,dixerut-  ~   fnVcncib.rpcr'm.ni- 

^lterrtjgandodicunt.  .,.      r  •      1      J      '  •        ^J-J  ftcriUm  llllUS  .  lCCrUlll 

queei.Vidcsfrater,quot  miliafuntinludacis^quicredidc-       jn,  ^,,^  ^p,,^  gcntc^ 

^  .,2<.htoresl.gisaduerfu.„te.  b  t  Indee.lzelus.  ^  ^3^1  fuilt  T  qUOmodo 

runt,&omnes:?mulatdresfuntlegis?Audieruntautdetc  g  audientcs ctum glon 

5,.iMovi.iege.               .                       5,  ficannt  Dcum,non 

quia  difceiTionem  doceas  a  Moy le ,  eorum  qui  per  (jcntcs  Pa^,ium  exrulerunt . 

funt  Iud$orum,diccns  nou  dcberc  coscircuncidere  filigs  neaiiendm.rat.  fLmt . 


•ii    Clryfaftpm.  Igitur  non  in  Ecclefii.  Nim  tunc  quidcni  ) 
quand.i  pro  dogmatibus  afocndcrunc  in  BcckTn  m.\iife» 
runc{  nuncautcmapud  difcipulum  qucndim  amiquuin, 
Oflcndit  lam  lon'j;u.n  tuilfjprjEdicatioms  ccmp'i<;. 
c     ./rf(//<i.(>/>Kw.licd.lacot%iftetiatcr<lni,niius  M.iria^foro- 

ris  macns  doniini  fuic , 
qu!  pofl  pa(fionc!r»{i4 
tim  ab  ApofiulisEpi. 
fcopus  ordinaiis  jo. 
ann.Ecckfnmrcxic.i. 
vf^ucady.Kcroiiisan 
nu',quiiuxt.uempH4, 
vbi  precipitatus  tuit, 
fcpulcus  cft. 

*  CHYSOS.  Hcfra- 
tcr  crat  domini,&:cpi 
fcopus  Hicrofolvmi- 
tanonim  adhoc  tps , 
vir  magnus  6c  mirabi- 
lis ,  adhiic  ingrcditur 
p.uilus  ,  licut  &  antc  | 
:id  illum  mutebacur.  I 
Ec  quomodo  audi.  S : 
cfuciti  wtteiit  rf?c,iiu|ii  r, 
IngtedicbalitrVainus  >,- 
hi\cHm  ad I.icvbu-n .  Yi- 
dcquamalicnuscfl  a 
faftu.  Omncf(j-te  pnfi))' 
teri  adcrant,  auihw  fili- 
tatis .  Narrabir  pcrfiti 
fecidc 


icr! 


rupra.  xo.e. 


&illifoiifcruics.  Scd 

^  nunc  audire  dcbc* 

bit ,  quatcnus  mulco 

pol^  venena  ifta  fuftu-    g 

dit,  nulliinfirmorum  ,  •.     •       i 

facilc  nocituia  Ji  qu;s  hanc  noflram  ex  fideprxbibentjvcl 

eciamfiperbiberitpoiioncm.  ^       ..         r 

b    ^uanms  diccntc.  eat  Paulus  lerufalcm,  ficut  dixcrat.Ec 

cealhi-atus  fpiricuvadoTciufilcm. 

Lib  dcfu«  m  c     Domini vdmtasfia>.*li:xiu\.  <^v£  crac  voluntas  domini? 

pcrf^nuw.  ?.  vtique  non  f.igicndi  iam  pcrfecutioncm,  Ccteru  poccranc, 
&:  priorcm  diii  voliincstem  propofuilic,qua  fugcre  manda- 
lie-ac.qui  iPuni  pctf  cutionem  vitatfemalue  rancIgiCcum 
cc  fiib  Apoftolistp  ilc  tucnt  fugx  pr?ccptu,licut  &c  rcliquo 
rum  pra(criptoruH.,n6  poccH  apud  nos  perfeuerarc.  quod 
apiid  doc^orti  noHios  conccirauic,  ctfi  non  propric  ad  illos 
fiutreCcmitfum.Auc  li  pcifcucraic  illuddominus  voluit,de 
CiiiQ^crunt  Apo(toli,qui  non  vfq.  in  fire  fugerc  curauerunt_. 
d  H«"C  apuJ  ^«er?/.llab.Vtl  hunc^i.Ph.lipfum  Euangelifta 
adduccntes.  Vcl  hunc,i.l3foncm  adduccntcs  ad  hoc. 

fChryfoftom. 


!♦•. 


nequeadmirati  funt , 
fed  Deum   glorifica- 
runt.Sic.n.narrauitjVt  i 
pote  Deo  acccptum  feren.s.  •  j 

f  yidcifiater.  ^ji  Chiyl.Vidcs,&  illicum  quantafubmif-i 
fione  loquuntur?"  Non  quia  cpifcopus  cum  magna autbori. 
tatc  loquicur,fed  illum  in  conlilij  focium  affLimunt,quali  fta 
tim,&:  ab  initioradonem  reddentcs  .  Tcrcnuente  non  vci 
lemus,fcdvides  negotij  neccfritatem?^jt/«(inquicJI^<of /''.w 
millia Iud£orum qui  crediderunt?t.t  non  dixcruncQuot  millu  c 
nobis  edo£ta  func.Ncc  dicic  audiuimus  clle,  fcd,  funt ,  Et  h. 
omnes,  inquif,  zcIot.T  funt  legis,hoc  eft  ftudioli  fcdatores . 
Duajcaufr  funt,  &:multicudo,  &propofitum .  Ncque.n.f 
pauci  fuifrencconcemnendi  erant,ncquefi  miilc!,&:  nooiT 
nes  lcgem  amplexi  efTent.multituda  crat  curanda  valdc. 
g  Diceris  non  rff&fce.Bcd.In  doilnna.n.  Chrifti  dan.!S  vehii 
facrilcgn,nec  Deo  madate  fcripta  q  a  Moyfe  funt  miniftr,- 
ta.hoc dicebac  de  Paulo,no  g  fcicbac  quo  fidelcs  ludai h^ 

^obfctua- 


^IICOLAVS  PE  LYRA. 

1  Poftdies,  Toffiluam4ep;riptuien  frogreffusTauliperviam\ 
bic  confeqnenter  defcriintureius  acceffns  adterminum,fcilicet,  leru- 
[alem ,  vbi  per  jhiritum  r>eniebat  ^dtolerandum  perfeculionem ,  ficut 
ibidcm pcrfccutus  fnerat  ^cclefim.ideQdiuiditur  in  duaS partes,quia 
prinio ponttur  eiui  benigna  rccfptiQ  <f  Chrtnianis,  fecwido eiusrniU' 
^na  pcrfecutioaludais,  ib:;  Cum  aiitcm  fcpccm  dies.  TJimain 
(lua);(jti!a  pumo  df-fcribitur  Tauli  rectptio.  jecundnfibi  fa6laperfua- 
fio^ib::  Di  xcruiuque  ci.  Circaprimum  didiur .  Poft  dicSj,&:  CXC, 
Tnanjionis  in  Cxja>i<t. 
»     My.i^d<\3imm\cr\i{!L\cm.Q^»tflin  altiori  fttu  quS,C*fana. 

5     Vcnctunt  auccm,&:c.  yolentes  prouidere  Taulo,&-fuisfoci\t 

de  hifhitio. 

4^    Cvprium  antiquum  .  IdeU,4lon,%otfmporeinfideUtatepro-' 

hatum.iiic  lafon  videturhahu  fft:  domicilium  int^r  CAfaream  t  &  Je- 

rufakm,vbi  charitatiue  recepit  Taulum. 

^     Ec  tum  vcniffemus.  Chrifiiaii  in  ferufakm  habitantes. 

6     Scqucjni 


6  Scquenti  autem,S)i.c,Epifcopum  lerofolymitanu.C^tefapath 

7  Dixeruncqueei.  Hic  confcquenter  defcribitur pcrfuafivfit^l 
Taulo.  Circa  quarn fciendum^quod  aliqui  detrahenies  TahlofcJtliiia 
uerunt  difcotd:am  in  lerufalem ,  quod  ipfe  prtidicans  ludsu  per  alii 
partes  difperfts  afjirmabat  ilUcitum  eii  effe  etiam  iUo  tempore  cirtm 
(ifionem,  &  alias  lcgis  ceremcniasferuarc,  quod  non  ei«t  verum,  m 
mo ipfeniet  Timothieum  circuncidit,vt  diRnm  cjifupra  1 6.-&  in  Cen 
chrisftbi caput fotondit,fupra  i^.cap.  Ttopter quod ad rcmouendui 
fcandalum  Indxorum  lerufalemhabitantium  perfuaferuntTauloU 
cob.  &  alii  feniores ,  vt purificaraur  in  templo  cuw  quihujdam  T^i 
:^ar£is ,  vt  ftc  omnibus  appareat  falfum  qnod  de  ipfo  di£lum  fuerat 
&  ipfc confenftt ,  vt  perhoc  quaderat  ftbtlicmmillotempore,amc 
tieret  fcandalum  infirmorum,  primo  ergo  circa  hoc  ponitur perfuafi 
Tacobijccundo  ajfcnfu\  T^uli,fbi:  Tunc  Paulus.  primapars,  &fc 
cunda  pateit  cx  difiis  paucis  exceptJS  qu£  difcurrcntur. 

8  £c  omncs  «mul.itqrcs  \<.'^\s.  fciuand£,ne  iiatim  dimiit^m 
tanquamitlcita,ficut  ritus  Ccmilium.. 
g    Audiei  unc  acicpm.  ibioit  larnen  nan  efl  yerum. 
^  .'  Oportcc 


^ii& 


MORALITER. 

f    ^wHerunt  autim  dc  rcliidxi  qu"  habicabat  in  Afia  odiebac 
eu,vcpa:c:  sx  fupradiftis,propccr  cjuod  dJt&maucrant  eu  iq 

lcrcjfo- 


jis  dicetcsq,  docebar  publicc  Iud?os  lcgaliaflati 
uiu.iLt^ic,tanquaiIlicitacisfciuari,quodciatfalftim;imn 

fa^q  oftcdiccontranu,Qn  Timothxu  circppcidit.fup.KJ  ■ 

*  qu-indo 


lerofolym 
dimirterc 


nop 


Adus  Apofl. 


Capxxr. 


a  .luQSjiieq;  fccundu  +confue'rudinciii  ingieJi  Quid  cr^^ocd 

^  a    INccefrcea.velopponur.iim.  ■  '  '^      ' 

tVtiqueoportetconucniremultirudinem.:audi-nc  ^nim  re  ' 
fuperueninTe.Hoccrgofacquodribidicimus  Siunobisyiri  t 
quatuorvotumhabentesfuperre:hisaflumptis  i  fmdlirica- 

tecumillis,&impendeinillis,ytradantcapiti:&  fciantom  . 
b  iies,quiaqu^deteaudierunt,faiarunt;  iedambulans,cN:  " 

C;>_d.iion  contra  legem  nos  dicmus  raod 


I  obft rinrcnr/. ;\>  cotrpdan  'a  :ui5torirate  Dci,&  il!p' u  ficrar 
•\  /r/crtir j  iantbcacc,  no  ^adip  f.  cda  fjlute  q  in  Chrifto  rciie- 

l3ca|>b3ptifmudabpf'.ir.  ScdiJlihocfpar(e'ac,qi|iriclefT..lia 

o'-f!.ru3bat  qu.ill occcffjria credetibus ,  Paulus  cnini  vche- 

nics  !ir.it;e  nrafdicatof  cis  aduerfabatur,  diccns  no  p  illd,fccl 

perKrafaChnrtiho-  -     '        ' 

minc  mflincari ,  qax 

pronriciabacur  in  vni 

b^al-cis-idcoqiicpcr 

icciicione  in  eij  fuici- 
''  ijre  moliebatu:-,tan- 

quaminimicumlfgis 

&:mand.itorum  Dci. 

hancfiiriimcrimina- 

tio!icm  'cogruedcuir 

t.aiitc.-dccelcbrado, 

(\ux  danare  videbaif 
ficcftcndcns  neclu- 

d^os  ninc  ab  cis^ficuc 

ncfarijs  prohibedos, 

i?c  Gcntilcs  .id  ea , 

ranqua  nectflariaco 

i'endos.  lam  cfi  Apo- 

ilolidccrcucranr.ne 

quis  cogercr  Gcntcs 

Iiidaizare ,  fcd  ludxi 

non  prohibcbantur. 

a     T^evie  ficundum  , 

Bcd.Non  funtprohi- 

bici  eo  tcmpore  Itidei 

in  Chriftu  crcclcncc^ 

fccundiini  lcgemin- 

grcdi,  flante  adhuc 

tcmplo,&:  fua  rcligio 

rc,qiiau!S  in  facrislio.Tcft.  filutem  habituri,  fed  crcdentes 

cx  Gcntib.^4iibcbatuf  ad  lcgcm  coucrti,  qui  tn  lcg-s  man- 

d.icaad  moics  ,&  muoditiacoi  poris  percinencia.vcV-fiNon 

-r)Ciipifccs,&  c.diligccerobfcruare  jubcbatur.qiiarca  Syno- 
Jus  H  erofoiymjs  l)£c  habica  cft.  Prim.i  faic  dc  clctiionc  al- 
.Tius  ApofToIi  pro  luda.  Secuda  deelcciione  fcpce  diacono 
u.Tertiaclc  circuciflone  no  imponcda  illis  qui  crcjcbat  de 
ictibus,  Quarta h^c dcliid?is  illo cempore non  jphibcndis, 
vbineccflicjscxigerct.lcgalibus  ceremon.js  inician  propccr 
icandilnnicorumqui  put.ibantapofloloslegcm  Moyfl,  fi- 
ciitid  .l.il.icr^ dogm.ua d.imnarc. 

b    i^<( 7  <jH£  de  te,  crc.  Bcd.  Non  enim  ira  rcprobas  lcgalia, 
irut  didiim  efhii  autcm  idco  ce!eb.'-arct,  vt  aiiione  fimula- 
d  fuam  occulcarct  fcnccntiam,non  hoc  diccrcc  ficobus. 
:    Dc bis  au[em,6' c.    ■a  ChryfofiHicreueicnter  loquicur. 
___^_^  Vulc 


nio 

c>  D 


mclSnl  ^'"'''r'"''' '  ^'^'^^'"«^''■'  nos  illi imperabamus.o 

jarenobif.u.  yidePaulu:nQdiar,pofsu  vriq:&Timotha:u 
adcf iiccre quc circuc^d:,  .V  p.-fsu  h 'c  l?!u  ui?rc  f -rn  on  bus" 
fcd  obtemperauit  eis,^'  oia  fccit,fi.  e!..  n,  concJucibiJv  crac. 

Non  cnimidcincrac 


TAntiqu.im.    b  f  In  fynaifoKim,  vcl  v -(iri  in  Im»/.       »  »t_ ■!• 

5Qu,d  aud.crnm  dc  tli   'Al  quid  t  bi  f,?i  iliTn  ■e!tf  ^"  '"""''^  '°""° 


3 


10  levcrbisrcdJ.TCj 

iv^nullorofcioharcfa 

ccrc.Sufpif  io  ic  carc- 

batcciam  impendij . 

d     T'tric'p.jiilui ,  .yc,  Lib.dcmono. 

•Jc  Tcrcul.Ica  rescxi- <^'+- 

gcb.nc,vtomnib.om       ,£„  ^ 

ni-ificrcr,qiioomucs 

lucri  ficcrcc  quijdoq; 

faciciisqtia;  aducrfus  Gabt.». 


^  -    <<^-">."' <-ui"i'a  icgcin  nos  aicmus  raoUo.  »'-'' •''►l  1 1  !jUJf  lUC  pro 

iplc  cultodiens  legem.   Delus  autcm  qui  crediderunt  ex  4    ^^'^^^.'^'^^"^'tcporngcf- 

a     TNontantumdiccntcs.     b  TNihiltalecuSoditeeos.  nifi  vt  obrcru  •  iicah  id.loth  t,s  &c  IjV^l^CUnCldCS  ^1^10 

Gentibusnos  fcripfimustiudicantes,  vt  abftmeint  feab  -    ^^"'l^-P-^^^P-^Tf^^HXT  i^ 
idolisiminolato,&fanguine,&fufFocato,  ^  fornicatione. 

j    T-      n        1  /r  i    ICiHatuorhabcntibiisvotum.     b  iRidens  coput. 

d  ^^ucPauIusaflumptisuiris  pofteradie  purificatuscumillis 

IDoneeofFcrretiir,  &c.     ,  TFuKm. 


5 


intrauitm  templum,  annunciansexpIet.ionem  dierum  pu- 
fificationis  doncc  ofTcrrctur pro  vnoquoq;  obiatio  corum^. 

c  Cumautem  feptemdies  confummarentur,  hi  quide^Afia 

f  erantludasi,cum  vidiffent cum in  Templo,  concitauerunt 

pmncm  populum,  &  iniec^runt  ci  nianus  clamantcs: 


induduu/sfilfosfra- 
trcs ,  &c  ralos  quoi"da 
inducc;.  !n  ceplu  pro- 
pcer  obfcruacione  lu- 
d^orum.partunensil 
los  dimc.c  formarec' 
Chriffusin  iplis,&ca 
cfacics  tanquam  nu- 
n\p,iruuli)s  ficjcido 
ip  cedoqu.rdapvenia, 
n    non  pcrinipcinim. 
12  4*  Chryf  HicPaulus 
non  obnititiir.fccjob 
e  n.  ,  Femperat;vndcmani 

Icltum  ,  quod  non  nccefTario  hoccrac  facicndum ,  ideoCJ.: 
pct fuadcnc  ci ,  fcd  quia  pcr  difpcn  fationem ,  &:  atcempcra- 
tioncm  morum,  non  fuitad  remoramecum  prcccjicationis, 
vbijf  etiam  ipficiifmodi  lcgem  illis  tulcrant. 
c     Cum  auiemfeptem  dies.  Bcd.Nondum con fummaci  eranr 
fcd  eorum  curfus  agebatur  adhuc  vndc  m  Grgco  exprcflius 
dr:Cu  inopicbat  fcptc  dics  cofuf|imari,alioquin  non  ffarcc 
q,  ipfc  pofl  quinq;  dics  aducnrus  fui  in  Ca?fr. ca  pfidi  dixst  j 
f].in()funt  plusdies  mcjqua  i  z.  cxquoafcediadorarein  le 
rulJc^Si  enim  y.his,^^  illis  quinq;  dicb.  cocilij  dies  quo  ipfe 
f  hanl^os.&Saducxosd.irociamr,  &iIlequo  lud^ieu  occi- 
dere  volueruCjadijcianc-.plus  qua  duodecim  dics  inucniunt' 
f    Concitauermt,::rc. Bcd.Quia vidcbat Gccilcsgratie fcaa- 
tores  minus cqrcmomas  lcgis,&  cepli  foleuniafrcqucncare   p 
f  imebant  ne  vcnucnc  Komani,&:  collcrent  locii,  5<:  <^ccem, 

Cura 


NlCOLAVS    D£    LYRA. 

1    Oportet  conucnire.  Oe  te  verbu  fdfo  fcaiduli^atam. 

i    Et  'iTipcn  Je.  i.fac  obLitionem  c-m  iil  s  ijudtfolcl  fieri  in  talibui, 

l    Scdambulans,\"C.  Tan^juam adbucfetu.tri Lcitam ,  dum  ta-r 

nraibi  non  ponacur  fidcs ,  tetiendo  ^uod  fine  tali  obfcruatione  fidef 

^hnfii  non  f:fficerct  ad  fjlufem.ideo  dictiur, 

t    I)e his autcm .  Qhos  ftliart  credimus  per  fidem  Jefu  Cbrifli 

<-t€  (ircHnctfionf,&  ultp  kgalibu4^-pt  hjbetur/upra  I  y. 

:    Scripfitnusiudicantes.  TroIudxorum^iTgeniinmcommHni 

o.ieatejt  r^arida,V[  diflurri  efl  fupra  15. 

•     ^rimiocnm,6cc.Hoceitimden»nciab4tf^nu!purificatuscum 
'■'li Xa^^^arxis  qui purific abamur  termino  fui  voti expleco,T^o„.6. 

'  Cum  Mtcm.HicconfeqHcnterdefcribiturVauU  perfectio  alit 
£!s,&  primu  pnniiur  hxc  perfecutio,fectoido  fubduur  Vaub  appella- 
Oycap.z^.  ibi:  Fclf ns autcm.  Trima in  dnaj ,  rjuiaprimopnnitur 
^rjecutio Vauhin  lerufalem ,  feiurdo apud Csfaream,  cap.z^.  Vri- 
t4  adhuc  m  duas ,  fjutaprimopon  t  -r  ilii  prrfecutio  ,  fecHnd> perfe- 
■mtiHm  dtfJcnfto.ti.c:^bi:S':icmmtem  Paulus,  Vrimx  adhncin 
ias,quia  primo  tnterfeciio  Vauli  quxritur,fscuitdo  eripiiur,dr-/y  le 
-nuhns.Circaprimum diciti,r:Cum  autc  fcpcem  cjics  conluin 
urcntur.  Confummatio  ijlorum  diem  accipicda  efl  aprimipio  ilce 
iJ  Vauh  m  Icrufatem.  Dicit  tamen  Gl.n  o.dum  erat  ifla  confmmatio- 
'iopp'roptnt}uabat,itaqubdfecundum  peritatem  erat  dies  qitinta,& 
5C  dicit  Qloff.  ad  ■pcrificandum  verbum  quoddicit  Vaului  infra  i^. 

7\(o« 


7{on  func  mihi  plus  dies  quam  d.iodecim ,  ex  quo  afcendi  adorare  in 
J<.rulalem,ftia <um iUs  quinqtte  oportct addere diem in  qua diffduif 
Vaulus  Saducxos  ,  &  Vharifaos  ab  inuicem ,  &  it^rum  aliam  in  qua 
du&usfuitin  CxfareamyVt patet  intmu,&  iterumq:mquepvflquos 
princeps  facerdntum  acqufauit  Vaulum  in  Cxfarea ,  vt  habelur  infrtt 
2  ^.quibus  fimtiU  iun£lisfunt  di4odecim  diis  prxcif.Sed  hic  modus  lo- 
quendi  vidttHr extraneus,f.(p  pro  quinqi^e  dtebns  dic.Uur  fcpion.Jdeo 
aliter  pntcfldici.,  ftpdiesilla  purificationis  f,it  feptimtt  ab  iugrefu 
TaultinJerufakm,  vttexiusinnuic  ^&  qunqitediesquibusptlueps 
facerditum  venitC.ifaream  accufare  VMlum^incipiwif  a  Vauli puri^ 
ficatione,&  captione  excl-ftue,&  fic  babentur  i  ^ .dies  prxcifc.  Diet 
a-tern  inq.iafuluii  ab  innicem  Vharif£0s,&  Saduc^os,&  alia  in  qua 
duSlusfutt  Cxfaream,fimul  concurrerunt  cum  duobus  primis  illis  quia 
q^eq'ibt4sprincrpsfjce'dotum  vcnit  Cixftream. 

8  Hi  qui  de  Alia  erant  Iud.Ei,  //;  ludaifmQ  obflitiati  qui  ibidem 
Taulo  lontradixcrant, 

9  Cum  vidiircnt  cum.  Fbi erat  Jndjioru  obflinatorumuliitudo, 
io     ConcitauciuntomncmpopuIum.Co/7:raP4/«/.«w, 

1 1  Kt  inicccrunt,&c.  Eum  morte  dignum.Ideof-.bditur, 
II  Hiccfi.H  c dicebjm,quiaVJulusprxferehat  Gentiles  vcrbum 
Pci  denote  recipimtes,  ludjiis  ipnm  rcpeUeniibns,  vt  pafct  in  phmbus 
U.s  fiipra ,  &  q,i.i  U^em  ni,u.mpr£ferehat  vetcri ,  CT  quia  dicebat 
Vcrum  facrificiutn.,  I.Eucharifliam  vbiquepofll-  ofcrri,  &  non  folum 
in  lerufjUm^  vbi  tantmmodo  licitum  era(  vjfWrifacrificia  lndxoru. 

Jnfupcr 


MORALITER. 

uanclo caput  lotcdit  fup. i b'.  e\  iic in  ccplo  purificacus  fuic, 

rpnlcdudcipfofalfum  fcminacu.  pioutincxponclitc- 

•  J  m: uw  fuit dictu.  Pcr q,  oficd.f,^  doaor  f.lfo  nocacus 

-  ii.aiu  cJcdtrjna,  c!cc  ifla  ncca  rcniuucrc,.tu  ^  fe  vt  ab  infa- 

niia 


mia  libercf:tii  ^  alijs  q.h.fua  cjuftrina  fana  odibilis  rcddercf. 
t  S"nt  nobis  viri  quaiuur .Pciidos  c^i.utv.or  viros,cuin  quibus 
PauluN  dicitur  hic  puriricacus,polTunt  intelligi  quacuor  E  ua 
gclific,cum  quibus  Paulus  fliit  vcraciter  puriticatus,eade  fi- 
dcnij 6i.  chantatc  pr^ditado,quam  ipfi  docucrunc  fcnbcdo. 

Et 


/ 


'aitt 


i2H 

^  A  Cum  yenifitt 
K  tdgradus.  Rcda. 
Gradus  dcfccn- 
lioiiisdc  tcplo, 
fed  aCccnlionis 
in  caftra  Ognvfl- 

b  Grxch  noni? 
F,a.  mtcrrcsi.uio 
vcl  atfimutio» 
quJa  VI  putatiir 
TnbunusGr^a 
lingua  loqucba- 
tur,  vd  nc  Fudxi 
cognofccrcnt . 
C      Tvfonnc  f«  f* 

Qj\idam  Acgy- 
ptiusvcncrat  m 
|.  !ud.cam  ,  qui  fi- 
*  demfibipropbe 
tix  roagica  arto 
confcifccns,  jo. 
milia  hidxorum 
c6grcgauit,quos 

ducens  per  de- 
fcrtum,  vrnicad 
montcin  Oliue- 
tj ,  paratus  irrue- 
re  inlerufakm, 


GU 


or 


d.&NicolaideLyrai         Wi 


d    QujtuomiUa.  t 
Bcd/Kon  cft  de  * 
hoc  numero  fa« 
tcUitu  iiKcrTri- 
bunuqui  ha;c  lo 


tQM-m  cte<ten,«  d«ccb.,  efli  v«.»  Icmncn,..V  naum  lcgcm  prxfcrcbat.Jt  locum  efli  Pci  diccb..  .o„m  lcclcfi^». 

Viri  Ifraelir^  adiuuate:Hic  clt  *  homo  qui  aduerius  populum,&  lc- 
ccm,6i locum  hunc  omnes  vbique  docens: infuper ^  Gentiles in-  » 

*^  a     1^Ciuit.ucin  Iciufjlcm.vcl  Tcroplum.  ^ 

duxit  in  temnlum,&  violauit  fanaum  Idcum  iltum.Viderant  cnim 

tlcmlilcHi.njninTcniplo. 

Trophimum  Epheruminciuitatccumiplo:  qucm  xltimauccunt, 
nuoniam  in  tcmplum  introduxiflet  Paulus  Commotaquc  eft  ciui- 
tastota,&raclaeftconcurriopopuli.  EtapprchendentesPaulutra-  .    l^^^^^^^^^^^c. 

T     iNcin  lcffpUiinrcfugcrct.  r 

hcbant cum  cxtra tcmplum.&  ftatim  claufx  (unt  ianuar.  tQuarren-  j^  l^^^^l^SccZ. 


cuius  cft,  U  lofc  I 
phum  qiii  dc  Ac  ^ 
gyptio  fcripfit , 
habcnda  contro 


'1- 


aducniens  pofl- 
ea  plurcs  publi- 
ca  fraude  con- 
iunxifle.  Tcm- 
pore  autcm  Fc- 
licis  hoc  genus 
latronum  furrc- 
xit.quiticas.id-  | 
cl^,  gladiosbtc- 
ues  manu  gdl-n 
tcs.populopct- , 


tibus  autcm  *  cum  occidcrc,nuciatu  crt  Tribuno  cohortis,  quia  to 
ta  confunditurlcrulalcm.  Quiftatim  aflumptis  miiitibus.&ccntu- 

a    Qoi  parati  crani,vtl  wm  incctpermt. 

rionibusdccurritad  ilios.  Quicu  vidiflcnt  tribunu,  &  milites,cef- 

•    Vcl  afccKlcnt.  . . 

faucruntpcrcutere  paulum.  TuncacceMcnsiribunusapprehcndic 
cum,  &  iuifit  allicja^ri  catenis  duabus ,  &  inierrogabat  quis  cliet ,  6C 

a    DiucrCd,uciUdiccb3iit:suiaccri.imt»ulimnoiil.abcbant.    b  Qu,«  tu.b:dam  profcn  fcntcmirm. 

ouid  fcciflet.  Ahi  aiftem  ahud  clamabant  in  turba.  Et  cum  non  pol- 

T  a    SuoruiJi  militum,  ne  liidari  occidcrent  eum.  .       .  ,     . 

fet  ccrtu  cognofccre  pr^  tumuItu^iutTit  duci  eum  in  ca'ftra.-tt  cum  6    n^crabanrvc 

a     Qii.bu»afce(Ki;iur  intcmpluin.     b  Ideo  fortbui  pottabatur.  ,  ,T>'/«e 

vcniO-ct ad gra^Jus ,  cont.git  vt  portaretur a  militibus  propter uim       JJ^J^,^;^^,";;  'f;. 

^  a  Ad  mc ,tcm.r.oli  mqui.crc  cauf.m.         Hoc  dirtum  cft  de  ifto  quod,&  3e  Chr.fto  diftum. cft.  P'^^'^'?' ,"' T^  ^ 

populi.Sequebatur  eum  multitudo  populi  clamans.Tollc  cum.  Et  7    f^^^^^J^J.^^^,^ 

•/.'inl^nifjlcm.  a  Cum  pararctur  cius  induft  o  nondum  tainen  a  grad  bu»  cxierat.  .  »  .,K  .T,,n  rinflK 

&camtibS:   b  cu'mccxp.flctduciincaftraPaulus,dic.ttr.buno.Silicctmihiloqm  9^  f^^^^^Z 
jtiiTue.  Stdoc-    c  3|jquicladtc?c^uid.xitci  Graccenofti?Nonnctues*i€gyptius,qui  ^^  commigwuit. 
antchosdiestumultumconcitafti.&eduxiftiitidefertumquatuor  ,»  t   Jf"'^  ^['"[^; 

a  Gladutorum.ficicntiigladiusd.citur.  I  J    _grdrf/^''J,    €?•  »«  ■ 

miIiavirorumficari\>rum?Etdicitadeumpaulus,egohomofum  ,4  jc  ^> Y  ;i»J^ 

a  Non  Acgypt  us.        b  Q^jdam  lib.i  p.o  muBicepshabent  ciui».        Mumacipien5j..ccnfum.    ,^    ^uld    nUlC    ly^- 

e  quiden-.ItfdxusaTharfoCilic.Xanon  ignot?cinitatismuniceps.  16  ^^•^,11^2 

a   0  d.Rom3nustcn:Lm  pt.f  (Tus.         Q^ia  ve.lei  fum.  '7    ''^  ^  , 

Ro^goautemte.pcrmittemihiloquiadpopulum.  Et  cum  ille  pcr-  ,8  ''^^^^^'J^^' 
mififlet,PauIusftansingrad.b.annuitmanuadplebcm,&magno  ^p  ^upn^odo  no 

~-  ' •■  •"•-" '"  "'"•"-""  2j  turbatusct^qu 

inodo  non  cor 
furusefi,tantiir 


q. 

'Uii 


curtens  ei  Fclix 
cumarmati.s.Ac 
gyptiocum  pau 
cis  {ligaio  ahos 
occidit. 

jfi  C.hrvfof^om. 
Vidcmalignita- 
tem  di.iboh.Im- 
pof^orcMt,  6C^ 
rnngus  iHc  Ac- 
gvpuus,  $<-■  attcn 
C  tabat  per  hoc  ad 
umbrare,  &c  fuo- 


VttJtuspopulu»  i.itellgciet.vJvt  pluttaceret. 

filcntio  fa6lo,allocutus  eft  Hebrxa  hngua  diccns. 


rumcriminum  focios  fsccre  Chrifium,&:  Apoflolum.fcd 
non  poi.uic. 

d     Qitatuof 


populumvidcnsaflantePrxfide?  Pri  mumii(i«tfurotcmi 
lorum,deindcnarrac.  ^    CK?. 


NICOLAVS  DE  LYRA. 

X    Infupcr  &:  Genules  induxit  in  templum.I/cf/<i«f  Getiks 

foffent  i*>^redt  ternplnm,  iftiautum  ad  aUijuam  pitrttfH  in  qua  orabant 

homincs  immudi^iamin  tngredi  non  poterani  vbi purificabantur  7^a- 

rarA i,ad  efiem  cxiitm.th  ^nt  Vauiu  u  Gcntiles  induxiffe. 

X     Et  apprehcndcn'<  Paulum  .  ^t  ibi  occideretur .  Sicut  loiada 

Tontifex  fecir educi  .Athaliam  extra  fepta  templi ,  -ot  interfcceretwr 

2.Va'al!pom.li. 

5  Et  rtatim  clauf?  funt  ianu^  .  7{ctemplum  contaminaretur 
txe^us  riiorte. 

4    Qnerentibiis  aut  eu  ocridere.Hic  confequenter  Tanlus  de  lu 
itturii  inariibui  eripitur^^ primo  Tribunuseripit  iiltsJecundoTaulus 
psrtjW}qmpopidumytbi:Etcumcapiffet.Circapritmmdicitur. 
<     KuncfatumelUribuno.  Cuieratimpojitacujiodiaciuitatis. 

6  EtiutlJcalbgaricatcnis.  T^e pofieteuaderejd^necin^ufijfa 
dc  eo .  Catcra  patoit  vfquc  tbi. 

7  ToUe  ca-n.  f.ie  vta  prxfenti  tanquam  viuere  indignum. 

%  Et  cum  i;oepilfv.'t  duti.  Hic  lofcquenterTauluspetitaUoquip» 
pulum.Ei  di>4idiiur  in  duas parter.quia  primo  ponitur  dlocutionis  exe 
Diwifio  cM^Jo^^^-Etcun  iWc.Circaprirnu  dicttur.  Ei  cum  coepiflct  ducJ 
in  cat^ra.Ki  tji,intra  fortalttiH  vbi  manebat  Tnbunus  lum  mititibt4S. 
9  S'  hcct  mihi  \o(]\i\.fJHmditcr,vt  cittus  impetrarct  quod  qi4£rit. 
xo  C^i  dixit  euGrecc  noiiiiEx  hoc  videiur^quodifle  Trtbunus 
fMt  Gr£i.  us  propter  quodpetebatji  Tau'usfciret  Itnguam  Grxcam^vt 
ftbi  to^ueretur  in  idtomate  magis  ftbi  notQ,  &  Iudai  affijientes  non 
inteUigerent. 

1 1    Nonnc 


1 1  Nonnc  tu  cs  Aegyptius  qui  antc  hos  ^'«f  ^^f  ^'f ^j' 
lofephus  2.o.lib.^ntiqu.Lt,4m,  q>  venit  in  lud^am  /^«i  "  (  g 
/i , & congre^auitjibimultitudtnem educemeam «f'''  ^j  , 
dtce'ns » ad  tiuriuffum  muri  lerufalem  .  corruerent .  &J^^l 
fubito,&bona  raperentci,4itatis,fcdFelixpr4esp>^'^»'2'^ 
multis  arv,atis  tnultos  ex  «.  occidtt,  &  aliquos  *'« J^/j;- "^* 
falfus propl^ta  pcrfugam  dif^aruit .  &  probabtU  cjlqnod  muUt  C 
eoficeuafert4nt,licet  lofepbusnondicat.  •.  •„  j-ftwK 

1  i    Et  cduxihi  m  dcfcrtu.7>W«o enim dlonnduxtt  tn^ftrn 
pofieared.xitpropelcrufalhrtdcpridanturctuttattm^^^^^ 

1 ;  Qiiacuor  miha  v)roru,&  ficarioru.E^  T  itlat 
uLuoTitc  vtebatur latrenes, cr  homicids, &  tndejtcart) dtctbat 
14  £tdiciC3deumPaulus.5«c««p»^.  ri,>,>  Ft 
i\  Ego  homo  fum  quidem  Iud?us  a  Tharfo  Cilici?.£f 
/««1  ille  Mgyptius . 

16  Non  ignot?.  Immofkmofx. 

17  Municeps. /Jf^,»«/jd^'**»'or.  _^     /:    •  .«I. 
I§     Vio-o^^tic.Folebatenimfnarrationefufccuerfim,an^ 

c,a>eIefulchr,lir4,&incred-Jitatcl„dxor-u,  vtpatetex  jeqHCtit  ^ 

19  Et  cum  ille  pcrm.flfla.  Hic  confequcnter pon,,nr'Uocu,^ 
nis  cxccutio,in  qua  Taulusprima  ud  boc  dit''''"'^^"^!^ 
tum  exequitur.fequenti  cap.Circa  primum  dicit,ir;  lit  cum 
licet,Tr,buni<sTaulopeimififfetlocji4i.  „,J,,«/!f 

20  Paulusffansingradibus.  rtmeliusaudtrttur  abtxiflc 

bus  iiif  riHS.  ..      . 

2 1  Annu.t  manu  ad  plebcm.  FtfacerentfiUntium.^^^ 


»' 


M  O  R  A  L  I  T  E  R. 

S  Et  cnm  ccepifftt  dnci  in caitra  p.ttd'is  dicit  iribuno:  Si  licet miht. 
lnhoc.ipp^iruicfcruorPauhcirc.i  fidcm  ChriHijqui  pcrcuf- 
fus,c.ipcus,(Jc  ItgatUb, vt  p.Kcc  cx  tcxcu  squ^icbat  publice  di- 

tetc 


cerc  modum  fue conucrflonis  ad  laudciTi  .»^^"i'"' Jf/ "' ,. 
hocoftoiidens  quod  pr^dicato."  Euangeii)  '^on  d^DCt  c 
rc  a  pr^dicatione .  &  Dei  laudc .  li "'"/"  P^;''',^  , 
mcucu ,  poc  ahbi  fc  trastcrrc  cx  caulis  dc  Paulu  lupr.d-.  f 


illj 


Aa 


us  Apoll:. 


,1  C    A    P.        X  X  I  L 

\  3    vf  ■  ,^  ^"  .  ^«^-     -^     ^hO'fof^on!.  Vi.fcabadiilationc 

^\:  vVf  liherum  fermonem  ,  ipffic:an)que  habcncem  . 

^H^  Non  enim  dixic  donifni,  neque  hcn,  frd  fracrcs 

quod  maximejimabacquaiidiccrer,  N6  fuipa- 

licnusa  vobis,neccon 

C     A     P, 


ni^. 


fra  vos .  yififrane<: ,  ac 

patres,  inquir ,  Hoc  ho- 

norH,illud  gcrm.inica- 

tiseft.fcquicur. 

b     Cnm  autem  aniffent^ 

&cj:t.    ^    Chyfoif, 

Yz  capit  illos,  vocis  pa- 

tri,^  agnitio.H  ibebauc 

cnrni  reuercnciq  qnan 

dani  lingu<c  \\h.E';_o  rpti 

tienipim,  inquic,  virfu- 

dausquod  max'meo- 

niniuin  audicu  iUis  crac 

ggicum. 

c    l^atHs  Tharfii.^m\$ 

in  oppido  Galileaf  Gi'- 
-,,  fcalinominc  fuicPau- 

]as,  quo  capto  a  Roma 

riscum  parccibus  fuis 

Tlia'  fum  Cilicix  mi- 

[trauit,  ob  nudium  au- 

•cni  lcgis  lerofolyma 

icnicns  a  Gamaliele* 

eftcrudtus.  Non  vo- 

.-acfeciucm,  fedmu- 

licipcm,  a  municipio, 

d  cft  ,  rerritorio  illius 

:!uitacis  in  qua  nutri- 

rme  us  cft.  Dicitur  m.unicj 

•um,qii6d  tanrn  mu^ 

i-a,  i.tributa  debita, 

c\  muncia  reddat  q,- 

lisergoG  fcali  natus, 

irnen  fcTh.irfcnfeni 

i:6it,  fic  Chriffus  iri 

jethlcem  nacuSjNaza 

aiuscdappcllatus. 
tiatus  iu  Tharfo.  Ci- 

';cij:neputentobgcn 

cm  aliamreligioncm 

ddit,  Educatus  autem 

'I  cinifate  hac  ad  pedes 

~>amaliel:s,o{icndn  fibi 

igcs  crgareligioncm 

iilfeffuduim.qiiador 

uidem  tam  clara  patria  quxqj  cantum  diftac  relidla,  amoro 

^gisibi  voiuic  educari .  Vidc  quomodo  itcru  ii,  honore  ha- 

^bttkgcm  Ha:ci.ut£^dil]osloquitui,nonfdumvt(edefcn- 

*  Wat,vcru  ct  vt  oftcndat  fe  non  humano  more.fed  diuina  vir 

tue  ad  pra:dicatione  adduau.  Non  enim  fic  eruditus  fadtus 

iia,nih  tuiktex.mius  quida,verifimiIcerathoc  fufpicari. 

<.uia  auiem  dcaiflimus  crat  in  Icgc  minimc  vcx  ifimilc^nifi 

maxima 


Cap.  XXII. 

jcima  ncccfficare  illum  mutatum  fiiiW:.  t) 

d.,.  ^emulatorlegis.  iicdaJn Graco.xmulatorlc^fs D  i ex!- 
fiens    fccundum  illud  ;  Tcfiinu^nium  illis  pcrh°beo  qudd 
a^mulacioncm  Dci  habencfednon  fccundum  fcienciam 
c    Saule,Saule.{Ub.^xdm  excmplaria  habennSaui.SauI,  Ram.to. 
Y  Y   \   J  vtofk-ndarurdcnomi 


lo 
11 

12 


Coiiii.     f  Senicres  . 

Irifratres,  &  patresaudite  quamad  i 
vos  iKf nc  reddotrationem. Cum  m-  ^ 
diflcnr  aute,  quia  Hcbrcca  lingua  lo-  ^ 
c|uereti]rad  iHos,  magis  prasltiteruc  4 
fiientiu. Et dixit:£go  fum  vir Iud?us  % 
natusTharfbCilicig.nutritusautem  ^ 

"    5In  Ifrufalem.    b  TAd^bfequium.vel  qma|)uer,&huiniUs    ' 

.      .      r       ^T^ 7" "       ,      ledcbat  ad  pcdes  niagiftti. 

in  ciuitate  ilta  fecus  pldes  Gamalicli,s,  +  eruditus  iuxta  ve-  8 

J       .  .  »    TI«iitator,Y;lzelatoraducifusChtiihano$.  + 

^  ritatem  patcrniElegis,a:mula'torlcgis,ficut&vosomncs  9 

f..     f         j.  ,  *    IChrilh  quaiM  nuiicpridico. 

cltis  hodie:1-qui  hanc  via'm  periecutus  fum  vfquc .id  mor- 

\    ^        ,p"°''""''''^'^i'''''''i.«Imorit.aratt.sprolese.         b     IC.ucetis,' 

te  m,alhgdns  &  trades  in  cuitodias  viros,ac  mulicrcs,ficut 

*    'poS™edSr'"'°'^""-    ''V«borua.u.pr.fcoc.,yel>pil^ptete!limonium 

prince'psracerdotum  mihitcftinionium  rcddi.,&omnes 
maiores  natu,  a  quibus,&  epiftolas  accipies  ad  fraires  Da- 
roafcum  pcrgebam.vt  adducerem  indc  vinaos  in  lerufile 
vt punirentur.Faclum  efl: aute  eunte  me,&  appropinqiian  1 3 

a    TVt(cuturIo!acir41ucid,or:Iuxqu.-Ecircupfiilliteum.     b  TADeo. 

tc  DatriafcQ,  ime^dia die  lubito  de  c?lo  circunfulfit  rae lux 
^  copiofa^S;  dccide"s  in  tcrra audiui  voce  dicete  mihi:ISaulc 

Tln<repandoHon,eniteratur  ,    ^Deumcf.ecredelnt  qui.ld»tfum  loc^u.b,ntur,      * 

5aulc,quidmepeireqneris?fgoauterefp6di:QuisesDd- 
piine?Dixit(|ue  ad  me,'Ego  fum  lefus  Nazarenus  quem  tn 

perlequcris.Etquimccumerantlumenquidemviderunc 
S  *voccm  autciusnonaudierunt^quiloquebaturmecii.E? 

j.     .     _^     •  I  /"  '     tTecognofcens  tibiobediam. 

dixi:Quid  faciira  Dominc?Dominusautem  dixitad  mc: 

^  SurgensvadcDamafcum,  &  ibitibidiceturdeomnibus 

qu^  te  oporieat facere.  Et  cum  non  vidcrcm  pr^  t  clari- 

.     T«5u«cxca:«ueratme.  ^Nonadoculum.  *• 

%m  luminis  ilJius,  ad  manum  dedmaus  a  comitibus  *  yeni 


nc  Saulis  Saulum  no- 

minatumcffe. 

f      Lnmeri  quidem  vide- 

runt.  Rod.Supradehac  Simra  91 

vifionc  narrac  hiffo-  tdefen/ionein 

ria,qi:6dcomircsiIlius*'""'^'""''- 

narcntf^upefaai,  au- 

dieces  quidem  vocem 

ncminem  aurcviden- 

tcs,vndecoIIi-itureos 

fniiim  vpcisconfuf<e, 

non,difcrimea  vcrbo- 

rum  audifrc, 

■^    Chiviuffom.Non  5  inftitutug 

clUacuin  operaca  lux  ^«""f=  "> 

^.•gaillos^quancumcr^;^'-'^!:/^ 

gahuc.Ecenimexc^c^  ' 

uij:  illius  oculos .  Quo 

cuetu.iIlifivoIuifTcnt,  E 

illuffraripoterat.  Itaq; 

niihi  vidctur,etiafin- 

gularj  ordinationc  ilr 

losnoncrederc,&:ita 

cfTc  tefjcs  fide  dignos . 

g     .Audirtunt.  Rab.In- 

tellexerunt,  fed  folum 

fonumvocisPduli,  vel 

ejus  qui  Paulo  loque- 

batur. 

*    C'hryfof?om.Non  tSupraJ.» 

funthgccontraria^Vo 

cesenimdu£eerant,v- 

na  Pauii,  altera  Domi- 

ni,  vocem  igitur  illic 

Pauli  dicic  hic  veroc- 

tiam  addidir,  dicens. 

Focem  rionandierwit  lo- 

quenii  5»i/;/.igitur  durii 

dicic:  Nullum  videur 

tcs,fignificai;nonvide 

rCjfcd  audire.Non  eni  ^  ^^^u 

dicitivoccm  non  vide-    • 

bancjfcd^nullum. 


vide- 
tes ,  ftetcrunc;  hoccft  *q"« «"« 
loquentem,M'-'ricoau  •"""" 
tcm  hoc  fa£lum  cfl.IIInm cnim  oportcbar  voccm  illam  ob- 
tincrc.  Si  cnim  audiflcncec^am  illi,  non  tantum  fuiirct  mi-  p 
raculum,-  quoniamigiturcrafTlorcs  vilionemagis  perfua- 
dentur,propcer  hoc  luccm  illi  viderunc  folum,!d  quod  facis 
crac  ad  perfuadcndum  illis, vnde  cciam  cxterrici  func, 
h     Et  ibi  libi.  Ra.ExempIum  humii  itatis,c6cra  Dodores  no 
difputadi,nec  dc  nobis  pfumcdi,  quafi  a  Dco  fimus  edodi, 

^     .Ananias 


NICOLAVS     DE    LYRA 
C    A    P.        XXII. 

Iri  fratres.///c  confquenier  Taulns  propofitum  rxequi- 
tnr,pnmoponitHreius  narratiojecundo pkbis  acclawa- 
tio,tbi:  Audicbantautem.  tertio  caufxd-.fcuffio,  ibi: 
-_:,,  Vocifcrantibus aucem.  yWwa/wfw,  ^«M  ^iriwa 
'■i".us  tTarratfuam  luJaicam  conuerfationem,  fecundofuam  ad  Chri 
)  T.  cn,,urrfi<meybr.¥3,auvn  cli  ZVilcm,tertio /ihifaflam  in  tem- 
p  ylionem,rbi:Fut\um  cli  autem  inihi.Circap,tmum  dicit. 
V  iri  nazTcs.QuantHm  ad  minores. 
Ec  patrcs.i^an/KTO  ad  tr.aioes. 
AnditC.  DiU?^enterijujEfrquuntur, 

M.igisprarftitcruntfilcntium,  TumquJa  per hoc fcherunt 
miaU  ^'"''"^  '■  ^**'"  'i"'"  %«'»'»  /«<"»  mcitusinteUigebant^ 

J^go  fum  vir  Iud,Eus.  ls!jt-one,&  l{eli^lone. 

iNatus  Tharfu  Cilicia:.  t^uipattr  Tauli  tranflatus  erat. 

, 7    Nurricus 


7  Nutricus  auccm  in  ciuicatc  ifta.  Scilicet, lerufalem  vbifueral; 
miflus  a  patre pro^udiofacrei  fcripturX;quia  Vigebat  ibi. 

8  Secus  pedes  Gamalielis.  Id  efl,in  do£lnaam  eius  qui  erat  rfa- 
£lor  valde famof4S,vt babetur fupra  $.cap. 

9  Acmulator  legis.  Id  etl,z^dans  pro  eius  obferuaUone,qHod  de* 
claratpereffe£lum,dicens. 

10  C^ii  hanc  viam.  Scilicet,  do^lrinam  ChriUianam,. 

1 1  Pcrfecutus  fum  vfque  ad  mortcm  alligans ,  &  tradcns 
in  cuftodias  viros,  ac  mulieres ,  Intendcns  annihilare  ipfmi ,  vt 
habitum eflfupraS.&  fi.cap. 

1 2  Sicut  princepsfaccrdotum  mihi  teflimonium  rcddic, 
^feruauerat  enim  literas  fibi  datasaprincipe  facrrdctim  de  conjilio 
ntaiorumfupra  ^.cap.  qu<eftbi  erant  ia  tejiimoniwn  eorufa. 

ij     Fa6lum  efi  aurcm  cunceme,  6c  appropinquanccDai- 
niafco.mcdiadic  fubico  de  calo  circunfulficj&c.  Hicconfe- 
quentcr  narratfnam  mirahilcm  conuerfionem ,  ©"  patet  fententia  ex 
didisfupra  p.cap.vfque  ibi, 
Dcus 


^...         M  O  R  A  1    I  TE  R. 

ur2'l        ''  "-^  f'"""  '""^"'-  Hic  Paulus  dcclarat  fuam  in- 
^'Ccntumcxnatione,ibi. 


j     Egofum  vir  Iud£us  natus,&c.  Ec  cx  legis  cognitione,ibi. 
t     Eruditus  iuxta  veritgtem patern£ leiiis,&c.&^l\oc dicityt  ma 
gis  audiacur  fcquentia,quod  &:  fa6lu  cfi,vnde  fcq.tur  pof^ca. 


./iudicbant 


1215 


Glorord.  &NicolaicleLyra.         w6 


fi 


»,     ^narksautrm^uid.:n,rir,crr,     4«     Ch-vfoft.Eeoc  iccru 
A  aliustcai^  &C  vidc  quomodo  illum  eti.i  fido  digiuim  ta^l  ic . 

4I  onm/'.-«  VidxifMrefii,s  cd  mc  ,-,d(l,o,i  d,x>t  f»w;\  lOC  Lc  n.\lij 

finc  uft.monio.  Et  cgo  cadc  \m  vidi.lunsauv  tcH»  wou.n 

arcbusiplis.  Ctvidc,  ^  ,.^„„^,. 

quomod<.  pcr  fon?  5d       j^^^^^fcum.  Ananiss  autcm  quidum  uir,*  fecudum  legcni 

tcr  fencaJiKur,  pcr.       .eft,monium  habens  ab  omnibu^  cohabitantibus    ludxis 
..  cwdotcs,  prcsbytcri,  ,-    ,^    eadcm  liora  *  rclpcxi  in  cum  At  illc  dixit :  Dcu; 

IKon  rv.cen<  rciK.vt.UHii,  put^tJiit. 


r 


\ 


*r«wr««»i<u  ,-o,-n,cj,s,  opciaqiJ.-c 
♦^^'^•^•'''•Jite  qu^ci.^cpalibs 
cf^,&  opcra  opcribus 
icftimonia  dant,noii 
pcifon.x  foluni , 

Saule  frater  rcfpict. 
Rab.  Duocrancino- 
culis  Pauli ,  cxcxca-. 
tio,  &:  illuminatio:  iC 
idco  merito  crcdidi  c. 
c  Trxordinauitie.Ki. 
Conueniens  ordo  pri 
mo  pr.X'ordinatus  la 
prxfcntia  Dci.Dcin- 
dc  cognofcit  vcrita-= 
tc:vidrt  uiflum,.m  lic 
cx  orc  ipfius  J  poiU-a 
fit  tcflis  coru  qu^  co-. 
gnouit.vidc.audiuit, 
d  Furi  me  in  ilnpore 
t»ef..-(y,i^cda.H  >ciHm 
narr.it  adclitioncm  , 
fcd  propter  necctrK 
fatcm,vtvic|  aturid^i 
r-tis  euangJiz.arc  gc 

tibus. '  ^ 

c  Confent:iham.  Bed. 
Contitcndo  ^  con-» 
icniKnot.it,4.,:a  non 
occidit,  nili  c.vd-."iis 
accipi-itur  pro  octi-- 
d-ns. 

4c    Chrvfoftom.V'-' 

Q  dc  itcrum  qu  >  fcrma 

'  dcrmit,nemp-in  v:W 

hdum  capuc-Mortwt 


grauchomicidjum.  CtjoJ  f.incminimcfcrcbant  ficdcillo  > 
rcprchcndi  Et  iam  propUccrj  implcbatur.   Zcl.is  igitur  ma- 
giiuSjic  accuf  ico  vclicinctis,&:tcllcs  veritacis  Chriftiridcn 
tcr  loqucncts  eran:  valde,lcd  ludoii  non  pcrmictcbanc  vUr; 
3udirc  tocam  cpncioncui  >  fcd  vlcraacccU  turorcclai-n.ib.u. 

f    2'roijcitntibusveiV 
fijoneuj._      ^  _     ^  .         ,  vienta  fna.,& pni.ieren. 

Bod.liipiirioncChn 
rti  folus  facerdos  dc 
throno  cxilicnsvcfti 
mcnta  fcidit,quia  tQc 
faccrdotium  vctusc- 
rat  mimucandu.  Nuc 


a    1Konr':cen*rciK.vt:i.J^'P"«^''^"'-  r  VCtO  ,  quia  tOta  gC:!' 

patrum  noftrorum  t  pr.wi-dmnuit  tc ,  vt  cognolgeres  vo-  ^    gior,a  rcgm  fpoii.m 

♦  3  iciuir.w^n.ve.Euapscimii^  dacrat , ouincs indu 

lunr.ntcmcius,  &vidercsiuftum,  &:audircsvoccmexorc  ? 

,     1CI,,;.*..no„.po,..on...:-no„cn,..bho.runa.us.Ve.rn^^^^  ^l,  ^.^rcr  r.^u.a.n..    ^ 


1CI,i-.lti.non  Apollnlon...,:'..oncn,..,  ab  ho.tiinibus.yel  ncr  h..mi..c.n.  w\c. 

fimau>fuaii,:»e;adomncMtatn.cond,iiK>.l.,faua, 1X1.5.     _  c      .  -  c. 

Ciiis:  quia  eris  teftis  illius  ad  omnvs  hommes  corum  qu^  ui- 

l^ln  vocc  vocu.tc. 


a     l^ln  vocc  vocu.tc.  . 

dirti,&audifti:i:cnuncquid  moraris?Exurge,&b3ptizare,  6 

*   *  '  ^  a     1I.ocuni,.'c  tcirri.spfitctit. 


&  abluc  pecc3ta  im  inuocato  nomine  t  ipfius.  Fadum  ell 

'♦  a    5P„,lmasiun.c'Kuiniiumd'-D.im,rcoredii<.    b  TSaucUiu cimtatcm. 


iNcSaJ.^^nas  .llunerct.     d  OnmnPci.  ^  .«    1   4    .r* 

d  autcm  reucrtcnti  mihiin  Icrura!em,&orannintep!o,^hc- 

»    ExM(i.A:„  ponum.u,  rau 're:aU:,al  enitior.c.    b  Cht..lum.    c   Nccen..iic,  &  admon.- 
tioncDc,  .  niiiiaftat.  .  ,    .         j. 

pi  mcin  ftuporc  nicniis,&viderei'lumd:centem  mihi  be- 
ftma,&cx>vcl<  citcrcxlcrulalem,  quoniamnon  recipiet 

a     Si.ftcue;c,seximpIummeicon.\erConis. 

tellimonium  luumtkmc  EregodJxi:Domincipfiiciuut. 
qiiu  cgo  eram  concludens  in  caicercm  ,  &  cardcns  pcr  fy- 
n.igog  iscos ,  qut  credebant  in  te.  1  £.t  cum  funderctur  lan- 

M  ,  vr=.  f-tam.  r        ■    }  s> 

%  guisScephanirellisiui,cgoaflabam,&tcon(cnnebam,& 
culiodiebam  vcftimcnta  intcrficicntium  iilum  Er  dixitad 

a    Q,.ar.cuu:,.iu^...:s(a=nr.ta,„en..on.ecp,e,,t.     L  ^Jo,,  M.tos  .    c  T...,  fid.  quam  tcco. 

mv:  Vade  quoniam  tPO  in  n.tlioncs  longe  mitiam  te  Au- 

r  ^  a      Miio..  usrf.iic  cs. 

diebanr  autem  cum  viqiad  hoc  verbu  m,  6.  kui)Verv.ntvo- 

cem  ruidicltes.-Tollcdcterra  hui'urn.cdi:rcr  crim  fcscft 
f  cumviuere,  Vociferantibusautcmeis,  &  pioiicicinibLS 

Vt  occi;i('rcnte;im,veI  in  ugnura  ina-ror  s  . 

g  vcftimenta  lua,  &  pulucrem 


mcnta  proijci  unc ,  & 
clamorc  puiuerc  mr 
tum  .^d  ccrluin  lol 
l.intfccundumiUnf] 
Supcrbia  corum  c,i, 
tcoderunt,  afcend 
fempcr. 
7     g      lufflf  Tribum. 
iincie'1'n  in  caUrj  , 
Ai     Chryfofl.  0, 
^     tcbat  hic  Tribi.: 

cciain   jUos  ipfus  n 
to  gue  ,  an  ita  fc  rcs  h 
1 1  bcant .  Ac  ille  n  I 
amplius  f.u  icns  ft 
grisiilumpr.ccipit  ' 
x.nminar:.  fulTiccni  | 
lllum,  inquic,  ir  f 
ci  in  cafira  ;  &:<! 
de  vt  dix;t ,  flag'j 
cxnminnnduni  eiii 
vif.  untpropccrqu: 
caufan^  iic  concra 
Iitm  clamarcnt, 
cu(  d  ab  inclan..  v 
lus  difceie  opor 
Lat.fi..  rcgarc,an.' 
qiivmcxdi£ls.ip{: 
t^  hci-dcrinr,lcdlimi 

17  citcr  vtcbatur  p.^i" 

1 8  ftate ,  &:^  facicba;  1 


I  2 


J4 


i5>  gratiamiiloruiv.  .1» 


cnimqjtpfciueric  |? 

fcq\uuar  ,&:  non  pcifcqui:tcr  fc>luni  ,fcd ctiammuicis  ina 

jiibus  occidctJS  Sicphaiiuin  j  mcnKnia;  lUoium  fuggcfiic 


giaue 


Vci  1  a.Mie,  vc!  iDcicbiut.-nn-.  .1,  imal  i:m 

isCtsnubus  in  atttm  j  iuflic  _  ^ 

cnim  hoc  quacrcb 
quomodo  iuf.e.iliqviid  facerec,ftd  cjuomodo  iuorumni 
Itumfuioicniphcaict.  ^     . 


'F 


NICOJ.  AVSDELYRA. 

1     Dcos  patrum  nofcrorum.  Sna  benignitate. 
i     Vccognofccrcs.  0«?  WC4  cw'«t'>/7'JHf. 

3  lit  vidcrcs iurcum.5't 7i<:ff,C/)i(/!M'«  bonunem^& Dcum^qHim 
viJi i:  rap  a.inn  lunlis  co-pwisjed mctis, 

4  Ec  audircs  vocem  cx  ore  eius. Dict>itis:Saule,Saiik,qHidtne 
ffrl>q'irti',{irc. 

5  c!^i!a  cris  tcftis  \\h\iS..Sciltcct,Chrifii  ad  omnes  bomioes,IndMS 

lciltcrty.jr  Gcntiles. 

6  Baptiz;irc,&:  ablue  peccaca  tua.  Tcr  virtntem  bcptifm.qta 
e[i  facramcmum  fidei. 

7  Inuocato  nomi ne  ipfius .  Tunc  etiim  ia  nominc  Cbrifli  daba- 
tur  b  ip'if'rtUf  ratiinibus  di£lis,X»cap. 

8  Fi-iiumeftauteinrcuerccnti.  Hfew/e^"*'""»' '""■'■<'^'"'- 
fiunemfihi  fkElamd'.  F.iaumcft  aiuem  rcucrccnti  mihi  m  le- 

L  Snpra*.»    rufalcm   H^cnonf'itim'ncd;atepo<^lHJ>tiefurionemJedii>rrjlt4' 
iirata  ,4>-abia  rediy.  Damafcu>r,&  inde  l.rufakm^  vt  dtUum  ijiju- 
pra  lo.cap,&  bubeiur  ex  Epi^ola  ad  GAat.  I . 
^     Ficri  mc  inf  upoic  mcncis. /(if/i,''J/'f«. 
10     Et  vdcre  illu.  f.  Chnflnm  in  vifione  imagiitma  intdlennnU. 
H     Fwfcina,&:cxivclocitcrcxIcruf.ilcm.  q.d.inuiliterfibi 

nirianvreiy 


rmamrts.itfv.hdvurcaufa.  j    ^.    L 

iz    C^ioniam  non  rccipiectcftimoniumtuum  dcmc..^ 

niiraniTaulusrejhofidit.  .  .      \ 

1  j  Domine ipfi  fciunt.&c.  Quafi^diccref.per ca qu^f  a c<»\i 
tc,&Jiadcs  itmMe"t  tfjc  cuti,<itioU  mllor,Mopyxaicarcm,m\e 
•perit'>rectrt:,sfffeni.  . 

14  Vadc  quoniam  ,  &c.  /7.  d.  GentiUs  vetlum  metm  recif:  f, 
quodh'd<£ii>ltrofv'y»iiir>'fUgnant. 

1 5  Audicbar.t  autcm  cum.  Hic  confeqncnter pomttir  firv. 
u.oris  contra  Taulum ,  quia per  vcbum  cins  vltir>,ma  ;«/.f.«  ■  -    • 
quml  maxir,.c  bubttantes ,»  lerufalcm  a  Deo  rjfent  refrob  it::^  C 
ttlei^qu^s  ludm  viles  rtfutabant,  cfie  a  Deo  clc5t .  Hco., cM 
Ta^iluriidtbi^remnri.  .         . 

16  Vot I tcrancibus autem  eis.  Hic confrquenter  tnqnmttir 
fa  d>ai  clamms .  lit  d  uduur  in  duus  partcs :  qi^taprtmoattent 
t„debtusini,uire»dirnodusJecundo  ItMitur  aliuiuebttus,tbi;i  o 

raauccii.  Ctn.,pri».um  diutur^  Vocifcrantibiis autem cu 
per  damorem  i^btinercnc  rjuoipcr  rationtm  uonpoieranf.      _ 

17  Er  prcijcicntibus  vcfiimcnta  fua.  /«  Jt-ntim doloris. 

1 8  Ec  piilucicm,&c.  In  dcirfiationem  vcrborum  "^'f'-'' 

19  luftit  tobunus cum  induci ui caftra .  Ft  caHjamdict 
triorii  iiiif:<i>ercl  ptrtormtnta.  . 


I- 
it 

IH 
'it 

:-E 


] 


(IS 


M  O  R  A  L  i    r   h  K. 

jc  .Audiehant  jutemmm.  Quiation  lclum  Chiiftumcom- 
mcndabaCjfcci  &:  eorum  rcpiobacioncm,  ^^ckwiionc  Gcn- 
tium  allcrebat:  quas  ta.ncn  luJasi  vilcs  rcpunb  mt:  picptcr 
quodcum  cisaoucoiuinuaicabanc ,  6«;  lUcoquaudo  audie- 

lunc 


lunc  CciitilcsUUi  pr.Ltcin,{uciuttciiibil.tcra.ncitaci 
mortcmclamoribus,&fignishorrib.libuspoftulantc. 

ai'ic  funt  limilcs.mali  tlcrici,&:  mali  religioll,qui  tu  .ni-  _ 
,n  piiKdicacionibus,  vd  kaionibus  fua  vicia  rccita  ,  >>■  f.. 
rmipiiciu  Chnfiianoiu  comendan,  turbantur,  iicucrm 


ili. 


1217 


Adus  A: 


a.ff 


a    TQui»  peicijpripar«turafiierat,nuticlnip!etum.    _     ,   ,  .-.^.v..^,,  .-w-,ti»i,i. 

tribunus induci  cum  in  cartra,  &fJageIlis C2edi,& t torqueri 

a    ^ldco  iiiflit  nonocciai. 

cum ,  vt  fciret  proptcr qua  caufam  fic  acdamarent  ci.  Et  cii  ^ 

a     f  Ad  flagellandum. 

aftrinxiflct  eum  loris,  dixitaftanti  fibi  Centurioni  paulus:  i 

.  .  '    Tludiciario  oidine  nullo  reatu  conii^rtiim. 

a  t  Si  homincm  Romanum ,  &  indemnatum  licec  vobisila-  5 
geliare  ?  Quo  audico  ccnturio  acccffit  ad  iribunum,  &  nun- 
ciauicci,diccns.'  Quidad;uruses?Hicenimciuis  Romanus 
cft.Accedchs  autem  tribunusdixicilli:Dicmihi,fitu  Roma  t 
b  nuscs?  Ac  illcdixit:£ciam.  Etrefpondiccribunus.-Egomulca 
c  fummaciuilicacemhanc'confccutusfum.  EcPauIusait:Ego  4 
autem,&  natus  fum .   protinusergo  difccft^d-unt  ab  iilo,qui  + 
eum  +  tonuri  mnt .  Tribunusquoquetimuicpoftquamrc-  6 
fciuit,quia  ciuis  Romanuseflcc,&  quiaaliigafleteum.  Poftc-  Z 
ra  auten^  dic  volens  fcire  r  diligentius ,  qua  cx  caufa  acccrfe- 
rctura  luda:is,ioluitcum,&iuflit  t  iaccrdotes  conucnire, 
&omne  concilium  ,  &  producensPaulumftatuit  t  inccr 
ilios. 


poftGl. 

(^  a    SlhominmTxnmantm^&c.  ^  Chrvfoflo.  Noneftmenti- 
A  tus  P  uikis  fe  d'ccns  Rom.inum  haminem.  Abfic.  Roman' 

cnim  erac.  lo  iS.:  crihiinus  co  audito  cerntus  cfr.Ec  cuius.in- 

quit,gr3tia,timuir?  Sict  nih:Iahud,cimuicnccapiaf,&  ma- 

iorepenadct.Ecvide.  Nonfimphciter  jnquit,nuquidhcec 

Vcb;s?Duocrimina, 

&  abfquc  iudicio,(S£ 

homine  Romanii. 

M.ignum  habcbanc 

priui)egium,qui  fic 

mersbanturappella 

ri,&n6oinncshnc 

affequebant''.  Ab  Ha 

driano  cnim  aiunc 

ocs  Romanos  cflTe 

diftos.Hocauteve- 

tusnonfjchabcbac. 

VclcciaRomanum 

vocabat ,  vt  poenam 

effugercc.Cocepcior 

enimfaa'fuiflecfla 

gcllacus,  nuc  autcm 

hocdi6to,  maiorcm 

illis  intuht  mcrum. 

Si  aiJC  flagcllaflent, 

&  aggrauaflent  re, 

vel  etia  occidiflcnt 

iHiJ,q(!nucefFugic. 

Vide  quomododc' 

concedit  cciahuma 
•a  no  more  multa  fie- 

!,&:  in  illis^  i  ahjs_. 

^      n1  colavs  de  lyra. 

I  Et  cum  aftrinxiflet  eun  loris,.  vi  flagil  are[ur,&  torejiiere- 
tur.  t  DixicaftanciflbiCcnturioni.  <7«?  ;7j,iefra,'fo>'ron6«f 
ne  modum  confnemm  torquendi  exi  ideren ',  vel  diminnerent, 
1  S:  hominem  Romanum.&c.  qu  ift  diceret,  certnm  efl^quod 
nontCiues  enim  l{omani  reputaha  itur  nobiles  per  totu  orbem,eo  quod 
ciitilaf  i{owana  dominabatnr  toti  orbi.T^obiles  antem  non  cfuxlliona 
bantnr  tunc  teniporis,&  adhuc  non  quxfiionantus  in  muUis  locis.  Ca 
terapatentvfqueibi. 

4  Egomultafumma. /ci/jcef /7cc««/*. 

5  Ciuihtatem  iflam.  vt  ciuit  B^manus  ejfem.a.d.  Quo  ciueF^p' 

MORALITER. 

Dicmihifitu  FyOmanusesf  Perciuitatcn;  Romanam.quztuc 
totimundo  dominabatur,  ciuitascxleftis  vndcproccdit  reginnc 
omniu.bcnc  fignificatur  .  Cuiuscmesfunt  aliqai  afuanatmita 
tc ,  fcilicet  illi ,  qui  funt  nobilcs  moribus,&  fic?c,fi  om^es  mge- 
nui  crant  crucs  Roroani.Proptcr  quod  dicit  Panlas. 

£^0  autem  natusjum,  £t  fic  nobilitas  iidei,&  morum  facit  ho  - 

C  A  P.  XXIII. 

J^tedens  aU' 

tem,  &c. 

b  Firifrat. 
•jc  Chryfoflomus. 
Vultd;cere,nofum 
mihi  ipfi  confcius, 
quodvosl?fcrim,ni 
nildignu  hifce  vin- 
cuhscommifi. 

Tercutette.  Kabz,  „ 
Nonpcrcutiar,  quia 

{irophctia  efl,n6  ma 
cdiftio.Paulo  dice- 
te:  B  -'nedicitc,&  no 
litcmaledicerc.  Et 
iteru:  Biidicitcrna- 
C  lcdiccntib'.Hocau- 


Cap.  XXIII.  ■   u,8 

Tfibunus  aurcm  rcfpondens ,  quod  multa  fumma  ciuil;- 
tatem  iIiamcoiT)pararir,ortc-ndic  cfn:-f  lipicioncm  pr.ccex- 
tus,  quod  Paulus  dicercc  feeflL-  Rom;inam,&  forfan  hoc  fu 
fpicabacur  ob  vilicaccm,  qvix  in  l^iulo  appirebat. 
b     Ego  multajumma.  Bl.  Alia  cdicio  manifbflius  infinuit  %<i 

dixitcribunus.l^ijiic 

D    T  Vt  eiuj  tonjitntis  (atiarentur, 


D 


tribunus,  t.in)  ficile 
diciscuc  Romanij. 
tecffe.  Ego.n.fcio 
quan^  prctio  ciuili- 
tatempofledi  ifta. 
C  Ciuditafcm.Ji  ii3. 
idel^.focialcinjiuer 
ciucs  coucfationc, 
vcl  rcipubliceadnii 
niftracionc.  Non.n. 
tribun*  ciuicatis  Ro 
mans^ciuis  clTcnon 
poflL-t,fcd  cofortiij 
cinicacisemprac ,  vt 
effer  partit.eps.  Pau- 
lusco  magis  cratci- 
uis  Rom.jnus,(j,  no 
copaiar.do  ,  fcd  h.)C 
n<ifL:endo  h.ih.bat. 
d  Ef^o  iiH'em,  Bcda, 
Idtft.ihocfumRo. 
mauusplus  ,quritu 
quia  non  ahbi  natu^ 
Romani'i  nomcne. 
mi ,  fcd  in  ipforu  ci_ 
uijitare  sil  ^gcnit' 


f-ex.iminari 

CUtB,VC 


-CIUIS 

Rrtin    li.c. 

h.M-6  li. 


f  exaniinaturi 


fceitum 
tprin.eus 
t  C/iduiilii/ 


manum,ita  tefacditer  dicl<,quia pauper ,  &  abteClus  vid.  rl ■ . 

6  Ec  Paulus  ait.Ego  auccm,i5<:  natus  iam.cim  ii<manus.q.d. 
pinguiui  iui  habro  in  hac  ciml:tate.,quam  tu .  T  iterenim  Tntdiinff- 
,?Te  nobititath hahuital^nrranis,  vi.  di^umfultfupm  2  Tmo',.^.^ 
fic  Taulus  eius  filius  natusfuit ingenum.omnes  autem  iugcnui crant 
ciws  Fyomani. 

7  Tribiinusquoquetimitir.  veex  appUcati^ie  Tauliadtor- 
menta  accufaretur  fuperioribus,&  puniretitr, 

8  Poftera  autem  die.  Hic  cor.fqaenler  pouim  dius  bquirevdi 
modus,&licitus,par!is,fciticet  vocando,  &  eas  ddigcmer  andiendo. 
Etpatet  literavfqueibi, 

minesciucscoelorum,Ephcf.2.d.l3m  noncftis  horpires,^  ad<3C 
njc,fcd  eftis  ciues,&  domcftici  dci.  AUqui  vcro  funt  ciues  caJe- 
ftesperpccuniam,dequafafiunrclecmofynaspaupetibusqui- 
busmercnturafcribi  coeleftibu^  ciuibus.  &dc  talibu;  fuitZa- 
chsus.qui  dixit  AominoXuc.i  <).h.Eccedimidium  ho.mco.dor.lne 
dopauperibus ,  &  ft  quid  d-quem  dcfraudaui  ,-reddo  qtiadrupUm. 
El  fic  Felix  iftc  fuit  ciuis  Romanus.idco  dicit.  Egomultafutnma. 
ciuilitatem  hanc  confecutus  fum. 


fDeftiuet. 


C  A  P.     XXIH. 

Ncendens  aucem  in  concilium  Pauluj  i 

*    T  Qi!]»  tgnorans  prfecutmfum. 

ait.  Viri  fracres,  egoomni  conicicntia 

a    5  Reus  no"  Cum. 

bdnacouerfatus  ftim  ante  deumvfq; 
in  hodiernu  dicm.  Princcps  autem  fa- 
ccrdoiii  Ananias  pr^eccpic  aftantibus  i 

TQuifi  ciof  udentci  g'oriant:s. 

fibi,  percucere  os  eius .  Tunc  Paulus  di^ 

^Qjiavideriseflc.quodnoncs.     b    T  Suj""lhcdrj,i  m  lyfi. 


xit  ad  cum,  t  Percutiet  rc  dcus  parics  dealt>atc  .  Et  tu  iedens 

a    TP"uo  iudicio,&  fiftoafupexficicex  tuofenfB  .    b    T  Qua  dicit.Educ  blafphemum  extra 
calt»a,&  lapidei  cum  cmnit  populus,    c    TDicenreni.Innoccntem.ac  iuRum  non 
,  oppruncs,veImaIedicet . 

iudicas  me  fccundum  Icgem ,  &  cotra  legem  lubes  me  pcr- 


Ce.mno  fi>ludeAna- 
nia,fed  &  dc  faccrdo 
tio  Iuda.'orum  acci- 
picndu  eft,quodpro 
vctcri  kf-.CjiVfidafu 
pei  ficie  dcalbaco  pa 
rieticomparac.  Alia 
cscplaria  habcc,  per- 
cuciacquodnon  ex 
jracundi,i,fed  infpira 
tionc  diuina  djxita- 
poHolus. 

C  Tercutiette.B  cfa. 
No  pturbationc  ani- 
mi  imocus  hoc  dixit, 
qni.'!  illudpotificium 
fliiiilc  paticci  dcalba 
_to  percuciedu  erac,Cc 


NICOLAVS    DE    LYRA. 

C  A  P.   xxiir. 

INccndcns  aucem ,  &c.  £go  omni  confcientiabona,  &c. 
&  non  pdum  .intc  homines,  ftcut  faciunt  hypocrita  q^iaft  dicatfi 
fie  canfa  petfqitmmi  mi:  q  .d.  Prmccps  autem  facerdocum,&:c. 
dolcns enitn de  hoc,qu6d  Taulusfc  iuilificabat. 

2      PtX- 


2     PrxccpiC  aftantibus.  & per  hoc  infinuaus,  quodfalfum  dice- 
bAt. 

$     Percutiettedeus.  ideflj7abenstanturHapparentiamiuflitix 
fed  non  exillentiam . 

Summum  faccrdoccm.'^«a/?  dicatfinon  e£fet  aliud  crimett,ex 
hoc  tamen  incurrifli  grauem  panam. 


MORALITER. 

l     Intetdensaute  'i,&c.  Z\>  n-niconfcieitia  '"■?«.  idtft.h^c  vc- 
tttatctn  dicebat ,  tamsn  propt^rhoc  fuitf  crculTus,  &  idcm  £re- 

quentcc 


qucntcrcontingit,  quodpropter  vcritatcm  diftam  horoincspa* 
tmnturcaiurnniam. 

3     Tercutisi  te Deus.n:im  illi,qui  propt  er  vcritatem  diftam  ali- 
Tum.t).  Q^  quecn 


1219         Gloford.&NicoIaidcLyra.         mo 


^  dcftrucndum  fupcnicnicntc  Chnfli  facerdotJQ ,  qi^od  pr.r^ 
A  dicantibus  apoflolis  cft  rcuclacum.Et  idco  aic  pcrcuciet.fun 
turum  cffcfignificans.  Qudd  cranquilloauccmanimohQQ 
dixcrit,  fcqucns  rcfponfio  oftcndit . 

•J<  Amhro.Pancs  qu^dam  c«\incntia  dcUi^oria  cft.Yii  J« 
4d  potifice  lud^oru 


t5xo.»v 


dicicPaul*.Pcrcutc- 
rctcincipjcc  dc'pa- 
ricsdcafbacc.  Paric- 
tcs.Pt  luto  c^mctif-r 
quecottantur .  Hinc 
a-dificabac  ^'".aypti 
Ciu;tatcs,  quando  ln 
dci  laccrcs  faccrc  co 
ccbacur.  In  Acgypta 
lutum  cotioebACur, 
^  popul*  dci  pccca- 
tuillicoperabacur. 
a  T^fikktm  fratrcSs 
Bcda,  id  cft,  non  co- 
gnofccba  efTc  Ana^ 
niam .  Vcl  fubcilitcr 
dicit  fe  ncfcirc  prin- 
cipem,quiafaccrdQ- 
*  tium  ludxorum  rc- 
probatumcft.  Beda 


malorri  vnicas  femp  bonis  cft  nociua ,  io  Paulus-  plecurorcs  D 
fuos  diflToci.irc  facagic, vc quc  vmci  cnxeric ,  didjciaci  lav.u 
rec.  Sicmarcrubru.qd  foli  fij  filios  Ifracl  ar^^ucraCjdiaisft 
ab  Acgypcrt  libcrauu,  C^  .tfu  fc  filiu  PharifaEorij,  fiue  iuxta  Suj 
Cr^cu,  nliii  Phftnfsei  telt  at',hoCcft,qcJ  rup.gloriabaffeanto 

pcdcs  Gamaliclis,  o 

a    5H»c  dicunt,ft  teuin  pctfullionts  cam  efTe  oftendatt.  t»i       ■  <-  .  * 

cuti?  Etquiaftabantdixcrunr:  Su'mniuni(accrdQtcdci  ma- 
«  Udicis?DixicJ^UtPaulus:Ncrciebamfratrcsc|uiaprincepscft  ' 

a    ^IJco  d^o  ncfcicbaiii,(;uia  nfcirrm  primiycm  eir>,reu>cflein.  ** 

faccrdotii.Scriptucftenim^tPrincipcm  populituinonma-  ^ 
b  lcdiccs.Sciensaut^l^aulus.quiavnaparscirctSaducxorum,  ^ 
c  &altcra  phariraeorum,exclamauitinconciliQ.t  Virifratrcs  s 


cgo  pharifajusfum ,  (ilius  pharifaiorum .  Ue  fpc,&  r^urre-  ^ 
<j  Cl;ionc  mortuoru  egoiudicof  ^Htcumharcdixiifctfaciaeft  8 

a    f  Duuiflj,  vt  icditctml  lua  ioca.    (j 

diflenliointcrPharifaeos,  ScSaducajos  ,  &folutaQftmulti- 
tudo .  S^ducaci  autem  dicunt  non  effc  refurrc^ftionem  mor- 

5  SanAuin. 

tuorum.ncque  angclum ,  ncque  fpiritum  :  Pharif«ci  autcm 
Ytraquc  confitcntur ,  faclus  eft  autem  cUmor  magnus. 


Pharifqus  crat^phc 
tas^tVlegedidiciflc. 
C     yiri  fratrrs  ego, 

•J«  Chryfo.Itcrutn 
humano  more  diffc 
rit,&  no  fempcr  gr.i 
tiafruifur,  fcdctpcr 
mitticur  afcipfbali- 
quid  aflferrc,quod  &c 
facit.  htinhoc&if» 
fcqiicnci  f jrmonc  ri 
y     tioncmrcddir.volcs 

10  fcindcre  malcitudi-» 

11  ne  in  m;i}umconfpi 
rancc.  Ecnonmcnti 

I  i  tur  cciam  hic,Pb  iri- 
ij  fsumfcdiccns.  Phi 
t^  ritacus  cnim  crac  cx 


tt 


tP 


K 


Etfi  hunc  vcre  nouerat  in  noua  tcftat 
nicnto,  principcm  non  cfle  faccp<.iQcnm,tamcn  crudiens  a-> 
lios  modcftius  fe  haberc  crga  eos,  quorum  funt  in  pjtcfta^ 
4c,tcmpcrate  rcfpondet . 

{  .KChryfo.Itaquc  quida dicqnt.q,  fcicns  irrifcrit.  Mihi  auc 
vidccur.quod  ncquc  omnino  lcierjc.c},  effa  pnnceps  faccr-. 
docu,alioquin,5^  honoraffcc .  lo  &  dcfcndic  quafi  accufacia 
flc.Et  :^ddii.Principi  populi  tui  non  diccs  male ,  Qijid  igitur 
dicit  ?Niifinon  princeps  cflecaliiine  fimpliciccrconcumc- 
lia  nocirc  opoicucraciAlinimc.Sedec  is,qui  concumcliaalfi 
Cit.magis  fercndus  cft .  Digna  ^uc qo eft,QuomQdo  ide ali-. 
bidicens.CQ  maledicimur,benedicimus,dum  pcrfcquutia 
ricpacimur,fuftincmus.  Hicfaneconcrariumfacic,&  nofo 
iu  copuici js  Iaceflic,fcd  cc  malcdicic .  Abfic,neucrii  horij  fe- 
ciffe  apparec,fed  re  cxaclius  confidcranci,  magis  vcrba  func 
libcrc  loquetis,q!iracundi.Ec  alicer;N(on  volebatcontcpti- 
bilis  vidcri  tritKino.Si.n.ilIc  quide  cribuno  peperciflec  flagel 
lari  Iud<cis  cxpofituro.q,  a  fcruis  cxdcrecuc  magis  illii  ayda 
ce  fcciflct,Propccc  hoc  non  ad  mimftrii  fermone  vcrt;ic,fed 
ad  CI4 ,  qui  iuflcracaclQrnans .  Ec  vald:  crcdo.q,  ncfciericcu 
cfle  principc  faccrdotii,  co  q,  poft  longum  ccmpus  redieric, 
C  ncquc  confinno  fueric  cii  Jud^is,  fcd  vider ic  illii  ec  cu  mu'« 
tis.Non.n.iam  manifcftns  crac princcps  faccrdocum .  Quti 
igitur  multi  cflcnc  ac  vari j,ica  mihi  cc  hxc^m  alios  corfifle  vi 
dccur,oftcndens,q,lcgicrcdac,&  pcrhoc  racionem  reddit. 
^    Scicns  autem  ?4«/«f  ,Bed.5i<;MC  vnicas  bunQrQ  vcilis  cft,(ic 

tnalorum 


progcnicoribus^pio- 
ptcr hbc,&;;  fic  r.icionem  red  Jic .  Phirifjius  ego  fum,PhAri-. 
ixi  filius,  (Sddc  fpq  ipfc  ac  rcfurreft-/oiie  mortuorumcgo  'a? 
dicor.j  Qjoiiiam  cnim  >IIi  noleban!:diccre,q'jarc  no'i  iudi- 
canc  iIlum,cogituritmipfe  cnuntiare.  Pliarifjjiauce,inquic 
Confitccur  vtraquc.Siane  cum  tna  finc^quomado  dicic  vcra- 
quc, vel  quo  J  fpincus.S*:  angclus  vnum  ftc vci  quod  non  fj- 
lum  dic1;io  illa  dc  duobuSjfcd  cci.im  dc  cnbus  a^cipicur.  Ic  i  - 
que abuflue  fic loauacus  ci^,&:  noii  pr  ipric. 

*Tcrcul,HahcsPauhimapud  fuinm  )s  facerdoces,  fub  cri 
busincerPharif^s,i<:Siduci;osfidri  fja;  ^fefrorcm.Viri, 
inquic ,  fracres ,  ego Phar ifeas  fqtn, filius  Pharifgoru.d:  fpc-  «>  f  « 
nunc ,  Sc  de  rcfurr&i^ione  ludicnr  apud  vos ,  vriq;  coi,nc  qi 
ia  crafgreflbr  lcgis  vidcbac,  de  pcipua  fidci  cocius  arciculo, 
idcft.dc  refurrectionc,  ad  Saduc^os  fapere  cxiftimirer" .  Ica 
^  nolebac  videri  rcfcindere  fidcm  refurrciaionis,  vciq,-  con     i 
firmabacfm  Pharif^os.refpucnsncgacorcsciusSiaducaros.     I 
d    Etcumhxcdixiffa^&c.  *  Grcgar,  Vnicacemrcproborii  "^'H 
perniciofam  fibi  Paulus  confpexerac ,  ^cum  m  mcdio  Sadu.  ^  ' 
c^oru  i.jPharif^oruquedcprehenfusdiccbac:  I>cfpe,&re- 
furredione  morcuoru  rao  iudicor:Qua  nimirii  voccpcufla 
procinus  concrafc  viciflimaudicncium  curba  difliluic.Cum  - 
qucin  du  is  parccs  tumulculciii  mulcicudo  diuidicur ,  Paulo    \ 
via  crcpcionis  aperit',  quia  auem  curba  perfcquentium  vni- 
Cacoaftrinxcracdiuifa  laJcafaac.Eiripjuncurcrgo  iu(ft,  duin 
diuiduncuriniufli,&:cledoruin,vocaad  pcrfcdum  pciuc- 
niyncdtim  reprobrorum  agmmapcr  djfcordu  cnfundun^. 
^zXjhl 


NICOLAVS    DE    L  Y  R  A. 

j  DixitaucemPaulus./emff/J?"*/*?,  z  Ncfcicbam.rff/oB 
ginquis^n,  pawbus  Tenerat,vt  patet  ex  prsdifiis  ,&  p.ari^  tn  leruftt' 
(emfleterat,prupterquodfierfonafuinmi  facerdotis  noncostofcebat, 
3"  Scripcumcft.  EAro</.iz.(/.  4  $cicm  nuiem.  Suprriusde 
fcripia  efl  TanlipfecutiOyhlc  confet^ueter  defcribltur  pfeqnct  u  iiffent 
fio.Sicdt  vnitas  bonoru  vtiUs efl  ,fic  vnitas malorH  nociua  eji  baiis. 
prupter  qmi  d-ffentio  eorU  expediens  efi,ftper  hoc  eoru  m  ilitia  impe 
4iatur.propter  hoc  TauluseorH diffenfione  procurauit .  £f  diuiditur 
i>)  duas  panes,<iuia  primoponitur  huius  diffenftonis procuratio.fecu» 
4o  oritur  cotra  Vaulii  nou^  m.tchinatio,ibi.  fa6la  aucem  die.  Circa. 
prirnudicititr.  Sciensauccm  Paulus.  quu per magnH  tempusaute 
fnc ifperant iflxfe^x,  vtdicit  lofephus artcquitatis  Iud*ic*libr.ii. 
f  Exclamauic  inconcilio.  w<tio»j«  i.  «;<i/>«ttr.  6  Ega 
Phanf^us  (iim.quantuin  adhoc,quodcredeb-tt  refurreCiiontm  mor- 
fu<jrum,fpiritum,&  angelim.  7  Filius  Pharif^orum.  Vuter 
fnim  fuus  fpiritualii  ,qui  eum  inflruxerat,{.Gamaliel  Pharif^eut  fae- 
XatjVt patet fupra.^ .C.&  firniliter  paterfitus  cirnalif^mi  eumpofue 
rat  fub  difciplina  Gamalielis .  ^  Pe  fpc ,  &:  itfurrcctione.  i, 
propterjpem  vitxfutura^quA efl  evpe&atio,&c» quam  cxpeil<^&  re 
furreilionemmortuorum,quam  prxdico.     9     hgoiudicoi . /dc'/?, 

ad  mor- 


ad  fnortem  condsitttari qusror.  i o  Eecum  dixiflcc.  nS Tha>i- 
fdi  eius  ditlu  approbant ,  Saducxi  vero  reprobant,  &  canfa  fubditnr 
cum  dicitnr.  1 1  Saducci  auccm  d\cnnz.& fic  negahait  rcfurre- 
£lioiiem  futuram,  nihil  enim  immortale  dicebant  inhomine  effe. 
1 2.  Ncque  angclum.  '^cgahant.n.omnem  creaturam  fpirituale. 
1 3  Ncquc  fpiricum.  generaUtcr,nam  &  ipfum  dsa  diccbant  effe 
corpareum.propter quoide iibris  facrx  fcriptune  recipieb^/it  tantu  <t 
qitin(f>ie  libros  Miyft ,  qui  minus  exprcffe  loquifitur  de  iflis^qua  libri 
prophctaru  .  Et  hic  error  proccfftCex  hoc,Q, intelletlm  htmiiits  fem-' 
per  intclUgit  cwnphantafm  tte,quod  n»n  potefl  corporatia  tranfcen* 
dere.vnde  iOi^iians  angelumj^ormst  ftbi  phantafma  hopi''nis  a/j«,^ 
cos.ta'is d  nn^  formit fibi ph.tntapita cuiufiam  rcgis m tgni owj.*. 
prxfiientis  .  "Procefjit  etiam  ex  falfo intclleSit  fc>  ipcurx,quJt  deo  a'-> 
tribnit  formam  corpoream,vc maius,oculos,aures,& cMera  corporii 
tncmbra,per qux  virtuta  eiusfpirituales intclVgnntur,  vtdxit  Gieg. 
i)i  w  )>  alib'4s,Habere  namfue  ocitlos  dicitu',quta  cunfla  videf.manue 
qitia  omnia  operatur,  &  fic  de  aliis .  Et(X  :ifdc7n  caufisprnceffit  er-^ 
rorqHorUdam  fmplicium  montcho-um  Deutt cff orporeum exiUi~ 
mant>ivn,proi>'er  qiioi  vocaii  funt  anthropytmoiphitx ,  vt  dicitur  />- 
Ifd  Ifcoitiio-iihHs  ptcrmn, 

1 4     Fa£lus  eft  mzei.x\.Vharif^oriim  cu>n  SaducaU  difput.intiii^M. 

I  ■  Ec 


M    O    R    L    I    T    E    R.; 

qu«m  perfcquuntur.a  Deo  grauiter  punienrur.Itcm  p»r  paricte 
dcalb.itumbcnefignificaturhypocriilsuiti»im  ,  quodefta  Dco 
grauitrr  punicnducp.nqmiicHtdicit  Hicron.  Simulata  fan^it^s 
puplcxeiliniquitas. 

X     'Htfdtbamfratres.  Ex  boc patet,^  fupcriofi  etiam  malo  d«, 

betur 


beturfeuercntiaquindiutolcraruradco,  &r  boc  modofanftuf 

J)auid  rcucrentiam  cxhibebat  Sauli.licut  pitcc.  2.  Ileg.  in  plu- 

ribus  locis. 

4     Siiens  aufm.  Sequitu'".  Et  cu  hse  d:xiflet,&c.  GlofTi.  Sicut 

ymras  bonoru  vtiliscll.fic  malorfi  vnitis  fempbonis  eftnociua. 

JpP4ulusp«j:fecutorcsI'uos  dilFociare  fatagit  ,  vtqucm  viiiri' 

v;iixcraHt 


1221        AdusApoft.  Cap.  XXIJI.        1222 

^g    '};\h'tlr»rJMnurn'mvs.  4«  Ch?vfofiFt  qnsrcronantcara-  hocverbu  qii.intar  fitnuulorirncis  nori^cqufanathcmatefa-  D 

>i'onc  pf^f^  illo  rcdcfidcifiircu!?  ijiis  nodu  c6nu'xtuserat,ncq;  ccrdotal;  .-i  fncict.irc  Cbnf^i ,  ^"  crckfix  nlicnancur. 

minifcnn  cr.ic  priufquan»  r.itionc  rcdd_eret  fuiirc  l'h.-5riflru .  «5«  Chiyfofionuis.  Anathcmati7;.uciunr  fcipfos,inquit,Vidc 

V'jdi$ qu<irdo  affccliones abfccdut ,  quo  vencas inueiutur .  vc func  vchementes ,  6e  vltionis  cupidi  in  n  alitia .  Qiiid cft 

h    Ou^dfiCpiritus.  Rab.HicapparctiuxcaHieron.Saducarus  auathemacizarunt ;  hoc  ei\ ,  dixcrunr  f'  <  nccxtrafidcm  in 


{■piritumn(>ncon(ne 
.  n,  &:  angclo5 ,  &  idco 
fpirjtum  nomm.int  , 
&:arg;ciutn,  cjui.ihoc 
roucr.inc  contrarium 

•'S^^dlciilis. 

=°-  ;     X:  d  ferpere^nr . 
Rab.  S.^ducffii  voicn- 
t;bu«etim  rr.ucre,  vel 
abvcri(l]'ic  limul  ton 
tcnclcuibus. 
4<     Chiyfof^omns. 
Timccq-,nuncTiibu- 
-Lis,  nc  difcerpacur, 
quonia  dixemc  quod 
Romar^us  lic.Vndc  &L 
non  carebac  rcs  pcri- 
culo.  Vidcquoduifte 
confelTus  elt  fc  cJe 
iRomanum.   Nonnc 
eci.Tnuncnonti:nu.f- 
fecTribunus,  tVmili- 
tes  Paulu  rjpuiffcnt  ? 
ludxi  veio  quicquid 
rcliquum  pcrpctraf- 
♦rti  fent,  quum  voluiffcnt 
quidcm  &  ancc3,licc£ 
""«  prohibcrccur.lta  noii 
fubliftit  malitia  ,  ta- 
metfi  tanta  re  moren 
tur,quamuisctadeo 
multadifpcnfarafinc, 
vc&ifurordiuulg.-.rc» 
tur ,  &  difccrcnt  per 
qu<ercfipifcant :  mhi- 
k)minusinftant,vndc 
magfiacft  defenfioil' 
la,  quod  difcetpturi 
homjncm,  qui  raptus 
,  cft,  vttanta  pencula 
,.,,,ef&igcrct. 
nnjt  d    Deuouerunt  ftdtcrn 
tet.  Bcda.  Gra;ce:a- 
nathcmatizaucrunt  , 
hoc 


f  Pro  Paule  contra  Sadurao». 

&:  cxurgcnrcsfqiiidam  Pharirjeoriim,pugnabantdiccnres: 

^  NiWmaliinucnimusinhomineirto.  tQuidfirpiritu.slo- 

cutus  eft  ci,aut  angelu  s'?  Et  cu  magna  diiTcnfio  fadla  cfTet, 

c  Timens  rribunus  ne  dilccrpcrctur  Paulus  ab  ipfiSjiufTit  mi- 
lites  defccndere,&  raperc  eum  dc  mcdio  coru,  ac.deducerc 
cum  in  caftra  Sequcnciautnodicaffiftensci  Dominusair: 

;>    ^Oppoxtuna cdhibetur confolitio  .      b  fSigsiS.at  eumdecatterolabnratiirum,  v?l  folaiiufn 

ctt  uolentiieuin  teiiificaticorani  multis. 

jCdnftans cfto.  Sicut cnim  tcftificatus es de  rae  in  lerufale, 
fic  tc  oportet  &i  Roin?  tcftificari.Fa(^a  aut  die  collegeriit  fc  <? 

a    ^Jlalediftione  allrinxcrunt.  "7 

d  quidam  cx  Iuda:is.&  deuoucrut/e,diccntcsnequR  mandu- 
^  caturos,ncq;  bibituros,donec  occider6t  Paulum.  Erant  au 

tcm  plusquam  quadragipt^viri  qui  hanc  coniurationcm 

feccrant :  qui  acccflerunt  ad  principcm  faccrdotum  ,  &  fc- 

niores,&dixcrunt:Deuotioncdcuouimus  nos.nihil  gufta- 

a    IKon  quod  coniutauimus.red  ut  producat  eum  :  fc  hoc  totum  faciie  cuin 
calliditate  Concilij  ex  cominuiii  confenfu  ad  t.-tlandum  cun^urationein  • 

turos,donecoccidamus  Paulum.Nuncergo  vos  notum  fa-fg 
citc  tribano  cu  confiIio,vt  *  adducat  illum  t  ad  vos  canquS  s» 

a    1 1d  eft,i»ufa  eius,&  rcatu. 

aliquid  ccrtiustcognituri  dc  co.  Nos  veropriufqua  appro- 
pict,paratifumusintcrficereillum.  Quodcu  audifiet  filius 
fbrorisPauli  infidias,  vcnjt&intrauitin  caftra,  nunciauit- 
quc  Paulo .  Vocans  aurem  Paulus  ad  fe  vnu  cx  Ccnturioni- 
bus.ait: Adolefccnte.  hunc  perduc  ad  tribunu  Habct  cnim 
ahquidindicarcilli.  Etillcquidem  affumcnseumduxitad 
Tnbunu,&  ait.ViitSusPauIusrogauitme,huncadolefce^ 
tcmpcrduccrcadtchabenteahquidloqui  tibi.  Appra^hcn 
dcnsautcmTribunusmanum  illius,  fccefric  cum  eo  fcor- 
fum,  &  intcrrogauit  illum :  Quid  cft  quod  habes  indicare 
mihi?  Illcautcmdixit:tIuda:isconucnitrogafete,vrcra-  H '11'-  Tales  funt  vc- 
ftina  dic Paulum  producas  in  concilium,quafi  aliquid  ccr-  '  ^  qui^pia^rSii  piet^acis 

laqucos 


J)tiim,  niliquodde- 
crcucrant  contraPau 
lum  implcrent.  Ta- 
lisautcmccnscf^ ,  vt 
quando  \n  bonu  con-  tquo4 
ucnicndum  ,  ncquc 
duo  concurnmt.-quan 
do  autcm  in  malum 
popu)ustotus,&  acci- 
puincfocios  ,  acpnn- 
cipcs . 

e  T^ofne  nanduceitu-' 
rot  ,  neq^^e  hibitu>os .  ■■ 
Bcda ,  cum  Don^nius 
dicat,  Bc;>ti  qui  cGi- 
rumc,  tklitiunt  tulh, 
Illi  contra  iniqinta- 
tcm  cfuriuor,  &:  ui- 
fti  fanguincm  fitiunt : 
adeovt  cti.nncibosa  p 
fe  abdif  ci  t  ,  donec  ^ 
mortciun;  faticntur : 
fcd  non  eti  f.ipicncia  , 
non  eft  prudencii.Vv-l 
tonfil.u  cdntra  Dcv.  , 
eripitur  enun  P.uilu<:  ,  , 
abeoruin  in.ndijs,  vt 
fcruatus  Roma-  c  Oi^ 
moniuni  rcdd.ic  Chri 
fto. 

^-i  CHIIYSOSTO- 
MV^S.  C6ndera,quo- 
mi'do  iUi  ncccfrica-» 

•  tcinqiiandam  fibijp- 
fis  ummgant  pcrana-^ 
thcm."tifmum.  Ecce 
iciumum    homicidij 

I  j  macer^,  ficuc  &  Hero- 
dcs  cti.'im   luramcn- 
to  ncccffitatem  fibijp  !) 
fi  iniunxcrat ,  ici  6c  F 


lO 

II 

12 


NICOLAVS    DE    LYRA. 

1    Et  cxurgcrtes  quidam  Pharifasorum, Sic.  VroTaulo. 
*    Diccntes.Nihil  mali.  Q^emfriutferftquebantHradmorimt 
modo  dkunt  innocentem. 

3  Quidfifpiritus.  ici//ccf  rfi«/»?/r. 

4  Locutus  cft  ei ,  auc  Angelus  .  Quafi  diceret :  nihil e!i miran* 
dumiifuia  vtrmque  legitur  in  Itbris Moyfi,  t>uos  ree!pieh,int  Sadncfii. 
1{am  Beus  legttur  locutus  cum^^braharn,  cir  ciiam  ^ngelus iu  plu' 
nbus  Ims  in  Gen.  iS-  m  boc  argucbant  contra  Suducxos,  ex  /criptura 
ab  eis  recepta. 

5  Timens  Tribunus  ne  difcerpcretur  Paulus.  Scilicet  a  Sa- 
dHC£is.  Ctttera  patent  in  litera  vfquc  ibi. 

6  Sic  te  oportct  &  Roma:  icftificari.  Et  ex  boc  motiis  fuit  ad. 
Csfdrem  appeilarcinfral^. 

7  ^.itU  aiitem  dic  collcgerunt.  Hic  confeejuenter  noua  machl- 
natiocontra  Vaulum  logitat^r.  &fccundo  dijftpatur,  ibi :  Qnod  cum 
audiffet .  Circaprimum  dicitur  :  Fada  autcm  dic  fcquenti  colle- 
gcrunt  fequicjam  cx  ludjeis .  dolentes  quod  Tautus  ftceuajerat 
faoienter.  Cdterapatent  vfqueibi. 

8  Nunc  ergo.  Ft  citn  expediamur  a  ieiunin,et  vos  htatis  intentu. 

9  Vos  notum  facite  rribanocuconcilio.'/««?u/Mry/c/itcrj. 

Vos 


VoS  cum  concilio.  IdeJlyVos  fimul  conciUati  Tharif<x:>,&  Saducxi 
Meper  •ptftram  diffenfionem  mptdiatis  Tauli  mortem :  Notum  faci'^ 
te  Tribuno.  rogantes  eum:  Vt  adducat  iUum  ad  vos  taiiquami^ 
<&  ptttet  litera. 

10  Qiicd cum  audiffet  filius  fororis.HiV  confcqucnter  dlSld  ma 
ch  naiio  fru/iratur  Circa  tjuod primo potiitur d:fite  machinationis  if- 
ui  latio-Jrcundo  eiufdtm  fruflratio,ibi:  TriLunus  igitur.  Circapritnum 
d:c;r«r:Quod cum  auciiflet  filius fororis  Pauli.^a; eratproeofo- 
lici.  H  ( inquirendo  (juid  pro  eo,vrl  contra  eum  poffet  fitri. 

1 1  Vcnit  &  intrauitin  calira .  T^nn  enimfic  tenebaiur  Taultts, 
quin  amicifui  ad  cum  poffentiugredi ,  &  minifirare  ei ,  tum  quia  non 
erat  pcr  iudicium  condemnatus,ttm  quia  cinis  Hotnanus. 

1 1  Vocans  autem  Paulus  ad  fe  vnum.  Dicitur  autem  Centmio 
qui  habet  centum  homines  in  armisfubfe,&fic  miftt  minorem  ad  ma^» 
iorem.Cieterapatcntvfjueibi,  '■'' ■ 

ij  Apprchendensautcm,  &c,fcccfliiccumeofcorfum.  rt 
loqueretur  eifecretius ,  &  forfitans  credens  quod  Taulus  ad  eum  ali-' 
quod  xenium  mitteretin  fecreto. 

14  lilcnutemdixitiludxisconucnicrogare  te.Idefl,fecerunt 
conuentionem  interrogandi  te . 

I  j  Vc  craf^ina  dic Paulum.  f^olentes proditorie  occidere  eum, 

Expettantes 


M    O    R    A    L    I    T    E     R. 

vinxcrant,diUocintilaxarcnr.S:cut  marc  riihrum  quod  fc.lf- 
dum  filios  Ifraclard.iucrat,  diuifumab  Acgyptolibcrauit. 
Etficdicicr.r  Ifjias  s8.b  D''jfoluc coll.gationei itnpirtatii. 

Sequcnti  autem  nofle  afftflens  ci  Dominus ,  &c.  Per  hoc  autem 
c,  Do.Tiinus  dixit  Paulo ,  quod  pof!  tcf^ificntioncm  eius  de 
Chi.Ulo  in  Icrulalcm  qu2  mctropolis  crat  ludsorum  opor- 

tcbac 


tebat  cum  tcflificare  Romx.  qui  metropolis  crat  omniurn 
Gcntium,fignificabatur  fiudus  pr^dicationis  Pauli  futurus 
in  conucifione  Gentium,&  ludxorum. 
7  Fii&j  atite  die  coUegcruntfe  quidam  ex  Iud<eis,&c.  Glt^-fia.  Cii 
Dfisdicat,  Bcatiquicfuriunt,6^fitiuntiufiitiam.  illi  contra 
iniquitatc  cfuriunt,&:  iufti  fanguine  fkiunt;  adco,vt  cc cibos 
a  fc  abdicencdonec  mortc  lufli  faciecur.  Scd  116  cfi  fapictia, 
Tom.6.  Q^  2 


1223         GIorord.&NicoIaideLyra'.         1124 


^  hqueoslcgit.  Hicno 
A  fint  f.icfrdotum ,  fcd 
larronuin  ,  hxc  non 
princjpum ,  fcd  faci- 
.  noroforum,  Ec  vidc 
maliciam  exccllciue  > 
non  funt  contcnci » 
quod  fc  mutuum  cor 
riimpanr,  ctiam  prin" 
ripcm  ,  vni  cum  ip- 
fiR  cprriimpcrcattcn- 
rant.  lic  kfirco  h«c 
ita  accidcrunt,  vc  il- 
Jc  difccrct  infidias  iU 
joiumjiftiautomnoa 
folum  cx  co  qood  n«- 
\\\\  potcranc  diccrc , 
fed  ctijm  tx  co  quod 
elam  molicbanturar- 
gucrunt  fefc  mbili  cf- 
fc,  Vcf ifjmilc  autcm 
cft  illos  ,  poftquain 
Paulus  amandatuscft 
fummos  Saccrdotcs 
accc(iri0'c ,  &  fic  con- 
fufos  cfle ,  &:  rc  infe- 
£ta  dimifTos. 
a  Tarate  milites  dneett 
tos ,  &c.  Rab.  Hoc, 
nc  idco  Iiidasi  aufer- 
rcnt,  &  ipfc  Tribu- 
nus  criminis  accufa- 
•  qu»  hjbciit  retur  apud  prarfidcm, 
•(JHerfm  cum  tanqu.im  accepturus 
pccuniani  a  Iudar!S,S£ 
pretium  mortis  Pau- 

b  Tiihil  •vero  iigmn^ 
morte  aut  vincuUs^&c, 
*  Chryioftom.  Vi- 
dc  S)C  epilfolam  habC' 
rc  exciifationcm  pro 
)llo,  Multum  cnini, 
in<juic 


£ 


n.'d« 


tius  inqiiifituri  fint  dc  illortu  vcro  ne  t  crcdidcris  illis .  Infi- 
dianturenimci  cxcisviriampbusquam  quadr3ginia,qui 
fe deuoucrunr  non  manducarc  neque  bib^ie,doncc  intcr- 

ficiant  eum:  &:  nonc  parnti  fiint  cxpcdlantes  pron.inum  » 
tuuni.Tribunus  igiturdunilitadolcfccntcm,  pr.xcipicns  ci  1 

^Tnbuiio  .  ^ 

ne  cui  loqucrctur,quoniam  h.^c  nota  fibi  f eciflet  Et  voca- 

ir.dt.hc». 

a  tisduobus  Cenrurionibus,  dixitillisrParatcmilitcsduccn- 
toSjVtcam  vrqueC-ciarcam.&cquitesfcptunginra.  &lan- 

^Jiul  •  iV  comitibus  eiu». 

ccarios  duccnios,  a  tcrtia  hora  nod:is,&:  iumcnta^  paratc, 

a  5Tiibufuis  ad  prsCdem.^uan  inin.)i  ii  niaipt'  is  iv.ittit  caufsni. 

vt  imponcntcsPaulum,  ialuumtperduccicnt.idFtflicem 
pricfidem. 'Timuitenimncforte  raperenrcum  luda:i,  &  4 
occidcrent.&ipfepofteacalumniam  fullincret,  tanquam 
acceprurus  pecuniam:(cribens  ci  epiftolacontincntc  Lxc  :  J 
Claudius  Lifias,optimo  prarfidi  Fclici  falurem. Virum  hunc 
comprchenfum  a  Iuda:is,&  incipicntcm  intcrfici  ab  eis,  fu- 
pcrucniescumexercitucripui,  co^^nitoquiaRomanuseft.  ^ 
Volcnsqi  fcire  caufam  qua  obijciebant  illi ,  deduxi  eum  in 
conciliumcorum.Quem  inueniaccufari  dcqujeftionibus 

^  legis  ipforum:nihil  vero  dignnm  morte,nut  vinculis  habe 
tem  cr  imen.  Et  cum  mihi  t  perlatum  cffct  de  infidjjs  quas 
paraucrant illi  *  mifi  cum  ad  tc ,  dcnuncisns  &  accufarori- 

c  busvc^^dicantapudtcjVale.  Militcsvcrofccundumpra:- 
ccptum  aftumentes  Paulum,duxerunt  illum  pcr  nodcm  in  7 

a  Ciuiiatmide  nomine  Antip3tiisdi^;im.    fSrjituaginta  8 

Antipa*tridcm ,  &  poflcradicdimiilis  cquitibus,  vt  ircnt  9 

i  irede^^ies.    b  TAb  Antipauice.     fEqtiitft. 

•  cumco,reuerfifiinradcaftra.Qu/cum veniftcntCzfarca,  '° 
&  tradidiftcnt  epiftolam  prxfidi ,  ftatucrunt  antc  illum ,  & 
paulum.Cum  legiffet  autem  * ,  &  intcrrogafsct  dc  qua  pro- 
uincia  cfset,&  cognofcens  quia  de  Cilicia  efset,  audiam  te,  ' ' 
(inquit)  cum  accufatores  tui  vcncrint.Iuflitque  in  prxtorio 

fAntiquipizlidis. 

Herodiscuftodiricum.  15 


inquir  inucni  hibcri 
criiv.cn,  &:.^raifjci(, 
ncm  cf^nna  il!n<: ,  ,^ 
contra  hiinc,  iic  aii 
xins  rrac.  Rt  j-rimiir 
quiJtm.fnqiiit,  quot 
inreriicicndiim  a  \\\ 
dxis  ciipticrit,  diiri 
dcaddit ,  qijoddc.!!! 
X  tilluniadcos^&iK 
que  fic  inu.  nr.eucil 
Ii  quidobij-crcnt.E 
oporccbat  ob    prior 
tfiricos  ficn  ,  &:cor 
fundi,  &:  iccuim  at 
tcntant  occidcrc,  v 
itcriini  pro  illo  cla 
riorfcrmofiat.  Etci 
nam  atcufatcic^  mi 
tit  <■  vt  pio  Tribuiu 
ibi  ha:cdi|igcntiusc 
quirancur,   &c  mm 
ccns  fiat. 
e     Miiues  ■pero  /i 
dumpr.-cccp!Hm  ctffi 
tesT.nnnui^^i-.^-c. 
^     Ch;yfiHom.j 
ducuntquafi  R 
qucnda  kncear 
patum,  i  u  tanta 
titudizic,  &:in  ri^^ 
timcntes  u  am,  Htir 
pctr.mpopuli .  Igic 
poftquain  cicccrut 
luui  e  cificatc,  tui 
defiflunc.Non.nutc 
Tribunus  cum  c.  n 
lllum  fciuritatcti: 
filTec ,  nili  &c  ipic 
nullo  eum  condci 
nafict,  &:  illorumla 
guinana  fciuiflctin 
tcm. 

CAP. 


n 


•fr 


Vi 


i 


,N1C0LAVS    DE    LYRA. 

j  Expeftantcs  promifiTum  tuum.  IdeU^quodtHpromixtaseis 
tdudionem  Tauli  adeos,{jr  impkas  opere. 

t  Tribunus  igitur,,f^jc  confetjuenter  dcfcribltur  reueUt/emachi- 
nationisfrttjlratio  ,  per  ho(  qHod  icerum  du6lusfuit  Cxfaream  adpra- 
fidcmtjui  erat  iudex fiiperior,&  hoc quod  diciiur:  Tnbunus  igitur 
dim  ifit  adolcfcentcm  .yt  iret  viam. 

3  Prxcipiensci  necui  loqucrecur.  T<[j:forteperhoc  dcduUio 
Tliiliin  Cxfufeam  impedirctitr.  Caterapateul  vf<}ueihi: 

4  Tiniuit  cnim  ncforte  rapcrent  eum  ludxi .  Totum  i^ud 
yfjueibiir.cluftHe.  Tanquamaccepturus  pecuniam.  noneftde 
texcu,nec  ifl  in  libris  corrcftis:  fcd  fuit  quxdam glofrcddens  raiivnem 
qmre  Tnbunns  mittebatTaulum  cum  fecuritate  tanta,  ^««  pcftea 
fer  fcriptoresfuit  tcxtu  i  inferta. 

j     Scribpns  ci  epiftolam  contincntem  hcc  .  Scilicet caufam 
.mi$onis,&cumfumptibus  cantis,&  patet  liCera,hoc  excepto. 
6    tnpui;  cognito  quia  Romarjus  eft.  Hoc  dicit  ad  acquiren' 

dam 


datn prafidis  beneuolentiam  ,  tjuaft  habens  magnum  T^lum  de  ciuil 
Jtypmanis:  quia  quaridu  eripuit  eum  de  manibus  lud<£uru»i,  non  tc^' 
uit  quo  d  efitt  ciuis  B^mianus  j  fed  pcflea  cognouit ,  qua»ci%  cum  j«  i 
flionari vuluit,vt  habctur  injine  cap.i  2.  I 

7   .  Duxerunt  iUum.  yt  euaderet  injidias  ludxorum. 
o     In  Antipatridem.  T^men  efl cuiujdam ciuitatis cxiflenlU  i 
ter  lerufalem,&  Ciifaream^tamcn  magis  prope  Cxfanam. 

9  Et  poficradicdimifljscquitibus,&:c.cumeo./.P4tt/(». 

10  Reuerfi  func  ad  caflra.  Scil\cet  ad  munitioncm  qua  erat 
Jetufakm  :  ideo  autem  reuerfi  fuerunt  milites ,  &  lancearif  qui  en 
pedites,quia  Vaulus  erat  extrapericulum  infidiarum. 

1 1  Audiamteinquic.  Mclius  enim  tHquiritur  viritas in pr.ff 
tiapariium,quawin  abfentia  atterius. 

1 1  luffitquc  in  pra;torio  Herodis.  i.quodfuerat  Herodis. 
Ij   Cufiodirieum  .   Herodesenim^fcalonitarcnotauit ,&d 
pliauit  ciuitatenf  iliam,  vocas  eam  Ctefaream  in  honorem  Csfaris  (■ 
p>  ius  diccbatur  tuiris  Strationis:&  ibi  adificaHit  prxtorium  quod 
huc  retmbat  nomen  autoris. 

CAR 


1227     AdusApoftol.  Gap.XXIIlI.     1228 


e 

i 


pop 


CAP.  XXIIII. 

T  citata  Tau 
locxpttaccu 
fare  Tettui" 

lusdicrns,&C. 

.^iChrvloffomus. 
Profedto  vos  hoc  fe 
ciftis  ,  oratorc  quid 
opuscrat?  Videquo 
niodo  hic  ftatim  ab 
inicio.quafi  reru  no 
uatorcm,  &  fcditio- 
fum  caluniari  vulc, 
&  indiccin  Inudibus 
("'■'  prsfoccnpac.Deindc 
'""'  qiiafimulta  poffitdi 
ccre .  prastcrcu  rrit,  &: 
vnum  hocdicit.  Vc 
aute  ne  diutius  te  dc 
tineam.vide  quomo 
doiudicipuniedidc 
fideriu  immittit,vt- 
5  potc  comprchcnfu- 
ro  orbis 
&  quafi  I 
no  opere 

b  J^axnrenorumi&c. 
Beda.  lilo  tcmpore 
Chriftianj^  oppro- 
brioNazarcni  vota 
bancur.Pofteaintcr 
ludxos  lurrexithx- 
refis.qditSacftNa- 
zarenoru,  qui  Chri- 
flum  fihum  dei  cre- 
dunt  de  Maria  natu 
paffum  etia ,  &  rcfur 
rexiffe ,  omnia  vece- 
ris  lcgismandacacu 
ftodicntes ,  fed  dum 
Tolutludzij&Chri 
flianic(rc,neucrum 
-func 

"  c  Qiitm  ,  &  appra- 
henfum.  Inhocloco 
quidam  noftri  codi 


ccns 


C  A  P.     XXIIII.' 

a    fAdaccnfandumPaulum. 

Oft  qulnquc  autcm  dics  deTccndic 
princcps  facerdotum  Anani-is  cum 

*    f  Qti.i  loqueremr  contta  Paulum. 

fenioribus  quibufdam  ,  &  Tertifllo 
quodam  oratore  >  qui  adicrunt  priefi- 

T  Ad  collocutioBcra, 

dem  aduerfus  paulum.  et  citato  Pau- 
lo  5   coepit  accufare  Tcrtullus  ,  di- 
cum  in  multa  pacc  agamus  pcrtc  ,  &  t  corrigan- 


fOpcra. 


a    TMiilia  opcra,    r 


manib'noftris  edu-  D 
xic,  iubcns  eius  accu 
facKres  antc  r.-.-  vcni- 
rc,quos  poflfis  ipfe  dt 
iudican;  deomuib' 
iftis  cognofcere,  &c. 
•5<  Chryfoftomus. 
Vcpcftilencciam,& 
vc  comuncm  hoftc 
gcncis  accufanc  ,  ^ 
prxfidem  fed^Na- 
Z:irenoru,vidcbacur 
boc  i^nominiofum» 
quoa  Nnzarenorui 
Ideo ,  &  hoc  allcga-  * 
runr^&tchhocitcrii 


tur  multa  pcr  tuam  prouidentiam  ,  fcmpcr ,  &vbiqu''e6   accufameum.Naza, 

t  fufccpimus  optimc  Fclix  cum  omni  gratiarumadio- |    rcth.n.conteniptior 

ne.  Nc  diutius  autcm  te  protraham ,  oro  t  brcuitcrau- 9    mncl  vJde^^nSne  t 


diasnosprotua*clcmcntia.  Inucnimushunchomincm  pe-  '°  quo,  vtfugiencem' 
ftiferum,&concitantemfcditionesomnibusIud«isinvni-  11  calumniacur,&vtx 

TNazarcno;ideft.Icfu.    "    fc  lllum  affequuros, 


panctM 


,&"    d  ctiamtemplumtvio-lareconatuscft.qucm&appra:henfum  ;|  ,-?ltSr„'l!: 


.  feduioau 


fi  ciiamccmpiumi  viui<iiccuuaiuiicir,qucmw«.>.i.'K*«vww.......    ^       j      1  n 

voluimus  lecundum  lcgerh  noltram  ludicarc.  SuperucnicHs      iudkare  voiuimm.  Vf- 
autcm  Tribunus  Lyfias,  cum  vi  magna  eripuitcum  dc  mani 


Ttibuno. 


bus  noftris ,  iubens  accufatorcs  cius  ad  te  vcnirc>  a  quo  pote- 

Veritatemcorura. 

risipfc  t  iudicans  dc  omnibus  iftis  cognofccredequibus 


de  9c  quomodo  le^e 
cocumelia  afFercruc. 
Ncquecniaihoclc- 
giscrac,  percucere, 
occidere,infidiari. 
r  A  I-  "  o  r    t    •    1-  "1  .     d     Superueniens  aU' 

nosaGcuIamuscum.Adicccruntaute,&Iuda:i,diccntcs ha:c  »7  temtribmus Lyftas. 

•.     r  L     L  D     /  J-  .    Signumficicntemariu  ■  .J«  Idem.NonCOn 

ita  Ic  habcrcRclponcut  autcm  pauius  a  nnuentc  libi  pr^lide  ^^  ucniebat  iili  re  hanc 

qiufi  dicat  amicitia»  veftraro noui.        Cumfiducia.  f^r^pr/»  ninm  r ^mi«n 

diccrc.  ExmuItisanniseflctciudiccmgcntihuicIcies,bono  ^9  fedc.Exquopoceris 

Excurabome.  Atcftibus,        Non  eft antiquum  tempuj.    ^^   HiijirJirasd^h^SOm- 

animopromctiatisfaciam.  potcsenimcognofcere,quiano  ^»  nib»cognofcerc,de 

,        /.  ,.  .,   .  1  ,       .  Konriolaictemtlum.   iS    aMlhm    HOS   aCCUfa- 

piusluntdicsmihi,quamduodccim,exquoafccndiadorarc  ^i  musillum.  Miece- 


in  lerufalcm  >  &  ncquein  tcmplo  inucnerunt  me  cum  aliquo  '4  rmt  mtem ,  &  ludd 

dicentcsthiXcfichabere» 
Quid  igicucPaulus, 
ces  minus  habent  aliquos  vcrfus,  qui  in  Grxco,ita  legutur;       nunquid ad  hzc  tacet?minime ,  fcd  hbere  loquicur  iteru,8d  p 
Qiiem  apprchcndimus,  &  fecundu  noftram  lege  voluimus       rcfpondcc,idque  volence  Pr^fide.  Addidit  enirn, 
iudicarc.  TranfiliensautLyfiasTrjbunuscummuIcavide       c    B^fponditautemTaulus^nnuentefibipnzfidedicers.  Exmuttis 
manibus ^  annis 

NICOLAVS    DE    LYRA.  ~ 

CAP.  XXIIIL 
;  Oft  quinquc  auccm  dics.  Superius  defcripta  ejl  perfe- 
cutio  Tauliin  lerufakm ,  hic  confequenter  ponitur  eiut 
perfecutio  apud  Cafarenm .  Et  diuiditur  in  ttespartes,/}* 
primo  poniturTauli  accufatio.fccundo  eius  defenfio,ibi: 
Rcfpondit  autem  IPnulus.tertioiudicis  refponfio^bi:  DifliUicau 
tcm.  Circaprimumpatttlitera  vfqaeibi, 
X    Et  citato  Paulo.Pcr  Viam  iudicii,-t>t  refponderet  ad  obieffa» 

3  Cocpit  accufare.or<i?or  ad  hoc  adduSlus.Et  primo  fecundummo 

dumboni  oratoris  captat beneuolentiam  ittdicis . 

4  --•  ... 

5 

6 

7 
S 

9 
10 

ri  iigrTa.Confequenter  accufat  Taulum,dicens. 

ti    Inucnimushunchomincmpcftiferum,?^^offr«»««i»o<» 

ixprimt,  quafipTte  nimia  maUtia  nominari  indignum. 

12     Ec 


Diccns  cum  in  multa  pacc. ideft,vitamiftam  tranfeamus. 
Et  corrigantur  mulca.arf  confcruationempacis  commHnis. 
Pcr  tuam  prouidcntiam.  ideft,per  tuum  regimcn. 
Scmper,&  vbiquc  fufccpimus.  regimen  tuum. 
Cum  omnigraciarum.  Dco^ettibidetaliregimint. 
Nc  diutius  auccm.  detinendo  tempus  in  verborum prolixitate. 
Oro  breuiccr  audias.  quafi  diceret^quxpetimtisfiintexaudi' 


12     £c  concitanc  em  fcdicioncs  omnibus  luda:.  cum  tame 

effet  prttdicator  Euangeliae  pacis . 

15     Ec  au(ftorc  fcd  i  c. ».  Cb  riftianoru^a  Jefu  T^faxarenofic  di6ioru. 

14  Qui  cciam  ccplum.  inducendo  ibi  Gentilts,hoc  enitft  imponC' 
bantfibifalfOfVtpatet  cxpradiSIis  fupra  2i.cap. 

1 5  Qnem,&  apprxhcnfum.  in  templo. 

1 6  Voluimus  fecundum  lcgcm .  quafi  dicat  iHud  pertinet  ad 
nos,ficut  &  cultum  templi  cuflodire.  Cxterapatent  vfque  ibi. 

17  Adicccrunt  auccm,&:  ludxi.  adapprobandum,&  confir' 
mandum  verba  Tertulli. 

iS     RcfponditaucemPauIus.  Hicconfequenter  poniturTauli 
defenfio,  &primo  captat  beneuolentiam  dicens . 
19     Ex  mulcis  annis  cc  efle.  rcbelli,  &  male  regibili. 
3  o     Sciens.  q.d.per  hoc  manifefie  patet  bonitas  tui  regimitus,quoi 
tandiu  habuifii  regimen  huius  Centis ,  &  hoc  ego  fciens . 
i. I     Bono  animo  pro  me.  fidens  de  tua  iuftitia,&  mea innocen- 
tia .  Confequenter  refpondet  ad  obie£la,&  primo  adprimum,fcilicet 
de  concitatione  feditionuminlerufalem  ,di. 
Zi     Poces  enim  cognofcere.  per  multos  tefles  fide dignos. 
»3     Quia  non  plus  func.y?c«{  dcclaratum  e/ifupra  ii.cap, 
14     Ec  ncque.  q  difputatiofacit  aliquando  comotione  audientiuml 

I    Anc 


M  O  R  A  L  I  T  E  R. 

1  Tofl  <fuinque.Vcr  iftos.qui  ad  accufandum  Paalum  defccde- 
runt  Cxfaream,iignificanturiili,  qui  nitunturimpugnare  veri- 
tatero,io  dicitur.£f  Defcendit.  f.a  culpa  in  culpam,quia  primo  co 
gitauerunt  homicidiu ,  &  nunc  deducerc  volcbant  ad  elTccaum. 
Item  quia  venerunt  in  multitudine,  fcilicet  principes  facerdotii 
&  feniorcs,&  cum  eis  multi  raiellitcs,  &  fic  taciunt  veritatis  im- 
pugiiatores .  loannes  os  aurcum,  A  yentatc  fc  eflc  vacuospro- 
felli  funt,qui  ouiltitudinc  fc  armaucmnt. 

tt 


Et  Tertullo.Sic  impugnatorcs  vcritatis  fccumhabent,qui  fal- 
fltatem  fciant  vcrbis  colorarc. 

1 1  Inuenimus  hunc.immo  fecundum  veritatcm  fa^utiferum,ff- 
cutpatetperrefponfionem  Paulidiccntisinfra.  ToHannosau- 
tem,&c.  Itcm  propofuit  Tcrtulluscontra  Paulum, 

12  Et  concitantem  feditiones.  quod  patetfalfum  pcr  refponfio- 
ncm  Pauli  diccnti  $  infr.  Inuenerunt  mepurificatum  in  templo,&c. 
Item  propofuit. 

22    Et  ahUorcmfeditionU  feSfiC  T^aZ^arenorurH,  qtti  elim,&e.  i. 
Toin.tf.  Q    j        Chriftia-. 


1229         Gloford.&NicoIaidcLyra. 


j 


230 


^  vtu!teljgteludicem,&c.  *  Chrvfoftom.  Knn  fiintbxcacin 
A,  lacionis  verba.teftifican  iuftitia  iudici ,  fed  illa  m:xgis,q,  nuil 
tii  pacc  potncui-  per  cu.Cur  igitqr  iniurtc  fcditiofi?  Obfmia 
autad  iniuftitiam  inipcllebant,hicquodiuflii,qrcbac.  lo  Sc 
dibebat.  Acquiorcalodcrctjus  nicis  iacisfacio.  Deinde  &  a 
fcnaporc  confitmat.  . 

difpLUantcmjautcocurramracienccturbc-e.neq;  in  fynago-  i 
gis,ncqucinciuitatc,  neqiicprobarc  poflunttibidcquibus  ^ 
nunc  mc  accufant.Confitcor  aute  tibi  lioc ,  quodt  fecudum  ^ 

i     INazarcnorum.         b     f  Diccmcs.limcniinusawitoreiii  fcdiiioni».     c    f  Sc  (liunem.  • 

fedam ,  qua  dicunt ha:reTim,(ic  defcruio  patri,&: dco  mco  <f 

•    t Vt  Ph»iif«i,non;tSiducj;'i,ieprobanres  <.iuidam  dcAi»,  qui  inlcge, St  prophctis.    ^  _ 

credcnso^mnibu.s  ,  quae  in  legc,  &prophecis;fcriptarunt,  ^ 

^  Dc  rc  Ci I  tci:! lonc  m  o  rniorum 


Scttns  te  mHlcit  annis. 
in^mindjc.  Erquid 
hoc  ad  dcmoflratio- 
rc  C'>nduccb.u?C>n- 
d't(!inc,qu<id6i:ipfc 
lciat,  iviUilfccorum 
fcciflic  quoruaccufa 
batnr.  Si  autcm  con- 
curfum  turbas  vnq] 
cocitafTct.vtiquc  iu- 
dcx  ipfc  cognoui  (Fcc 
rcc  ti ,  qui  tancus  c- 
racoccultufuiflcc. 
a  Sc5ldm  ,qujdicut, 
Bcda.Mdiusin  Gre 
co  habcnir,  fecundu 
viam,qu5xlicunthae. 
©  rcfim  ,  Sicdefecnio. 
pfi  dco.  noh,n.c6uc 
nif  ciK  %  Qr^ce  loci\ 
_  ,.   tuscfidicercfcdam 

dcruat  c!..ma  quadic^nc  hcrcfim,. 

te» ,  &  liiccn-  cutm  idcm  fic  Latiue . 

tei.Tallc  ini-  fccla,quodG''^cc  hf.. 

"»?'* no^^»"-    rcfis; .  Sed  ait,Sic  dc;,: 
feriiio  patri  deo  fecu 
dij  ilia  vja^  quain  in-. 
creduli  harrcfim.i.fc 
da  vxjcanc,  quafi  ma  , 
-  gi$habeant  pertiria-  ■ 
ciam  quxlibet  fe>lla- ., 
di ,  quaindufln^  rc- " 
dta  dignofccndi, 
b     Tatn,&Dtome9. 
Raban.  Cums  filiu^ 
dempnft  ror ,  no  fer:- . ; 
t  ptrnofiam  mJj ,  vt  in  aliis  codi- ' 

""'■"^"^'^jScibushabctur. 


5 

4 
5^ 


a 
b 


c     2\;^//?i/f  vsa^tff.  Raba.Hocpcrant:phrafi:n,fcicbatcnifn  * 

hoc  eis  placcrc,  quafidicat  nihilcoa'.aufi,nifiquia  prkdica 

ui,quod  &  ipfi  crcdunc . 
*  Chryfo.  Hx-ccrac  abund.ms  iiifiif^catio  ,  non  fuc^cre  ab 

accuiatoribus,  fcd  paiatum  cflc,ad  rcdJcnd.im  ronem  onv 

nib*.Derclurrcdio- 

nemorcuorucgoho 

diciqiiitiudicor.Ec 

nihildixiteoru.qucB 

merito  poicratdicc 

rc  ,  q,  infidiati  fint, 

o,  comprehcnderuc  ^ 

illum ,  quod  infidia^ 

f^ruxerint.heceiutn 

ab  illisdicucur  faifla 

cfiTc  ,  ab  hoc  auce  ni- 

fed 


fpeoi  habcns in dcum  ,  qua  & hi ipfi cxpedtant  rcfurrcs^io-  9    hil pcnculi crac,  fed 

/•         -  .    n      -  „   .    .  T '?"*'"' o    ■    r   n     1       r        "^  caccc,id  tacQr.itionc 

Hcmfuturaiulloru.&iniquorum.  In  iioc,&iplcitudeoline  "  rcddit.quauisplun. 
offendicuIo,confcicntiamhabercadDeum,&adhomines  '-  'J^^  diccre pocuiilcc. 

I —       ■■    •  rk    ft  1  l  r  r  n.  .      I J  d     D'.iiitl:i  amem  il- 

fcmpcr'.  Poltannos  autem  jjlures  clccmolynasradturusin  14  iqs,Feiixccrtiir,me. 

■■  .fv„krumcm.-.^i.%.^..-j;,,^?.  , ••..;•■]. j.l  ii;  ,    j:    ,-.'^    \>       .  ij     '  *  Chrvfoftomus. 

gentem  mcawni, &oblauones,p^vota,|nqiaousinucnc-  16  Videquant.iproba 

Wocapitcferu.iBtetni'cg<!m^'  ,     '  '  ' '    >i '•-•. /^ -■.    i !' ■         • '  17  tio,primum quidcr 

runt  me purmcaiu  in  tcmplo,non  cum  turba.ncque  cum  tu-  i8  a mulcis.demdc mt 
multu.  Et  apprehcnderunt  mcclamaptcs,&dicentes.  toIIc  '9  totempore  p:obai 

IMcinuciieiummtemplo.  ■    •'    •        1  Aaanos.  ncdiccTC  pollJnC  fll 

inimicunoftrum.  Quidamaqtcmex  AfiaIuda:i,quosopor-.  ^°  lacaiudicia,naquo- 

I  1  /i      /-r       Q.    '       r      r       •  i  l   f  "  j    *^  niaoratormeminc- 

tebat  apud  te  prarltQclle  ,  &  acculareiiquidhabcrentad-.,      ratLvfiediccsquoJ 

•  •■:  ^  ■■ -i    tAnania$cumfenioiib«s,&Tertullo.  •    ■,  ,  r  :•:  „;  oU^.,..!..;»  .11 "   r^  ■ 

>  .     '  '«1  •■-    r  j-  r         j-    ^  •  •    •       .   viabauxentiliu.luo 

uerfum  me,aui;hup»dicant,  iiquidmueneruntmmcuii-  i^  ^^^  tepettiucF 


1  jf «xhr,  r 


ICIS 


vccba,  &:  inquic ,  Di- 

"  "      '    '  '  x]\\\os 

probe  tcncs ,  qiis;  de 

viailla,  hoccfijdcdi 

zj  taopcradiflulicnon 

opushsibcs,  vtdifc;ir ' 

26  fed  volcns  icpcllc.v 

zy  lud^os^noluitdiinic 

,  .r       j     •    X      j^  1    ^   '  r-  •      •      n.    1  ^^  tcrcrf>pccrilIos.Pu-. 

<Jerccnacrit,taudiam  wos,  luflitqj  eentunoni  cultQdirc  cum,  39  nire  uci  u  no  poterac 

impudens.  n.  fuiircf 
. ._ ^  a  De  fuis  1 


*^(quitati.s,cumtlcrafm  conciho  ,  niU  devna  hacfolummodo  ^4  flniit  aut  Fcli 
vocc,qua  cian^aui  inter  cos  (tas.:  Qyonian^  dc  icfurrectione 

'■.•"■.        *■  .'>    i    '"  Iiil'   '    .  :.    'i  'li''\.''    ■■    ■■     ,  ».■  T  Iijdicare  inier  illo$. 

d  mortuoru.ego  iudiqor  hodiea  vobis .  t  Drilulitautcm  illos 

•a    ^Veritatis.cfua  inSaiilocrat,ueldcuia,quaD;  fatiebant  Faulo.     b    T  Hiw  dicit,ut  iudiciun» 
diffcrat,&  quia  Pauluj  dixerat:A.  quo  poterii  ueritatcm  cognofcerc. 

F.clix,certilfimefcicnsde  viahac,4icens,:  cutribunus  Lyfias 

5  faulum. 


NICOLA  VS    DE    L  y  R  A. 

Auc  concurfum  facicntcm/quod  eji  fed;iionis  fifinHm. 

Ncque  m  iyna^ogi^i.fHpple^inueneruntmepriCdt^a/acienie. 

Ncque  probarcpofiunc  t\\)i. illajnpplr. 

De  quibus  nune.  &tamen  dehent  probarecum  fint  a6iores. 

Conficcor.  Hicrcfpondet  ad fecundim,fcilicet  defeih  Chrifliii- 
rtorum ,  quim  sonficetur  fe  tenere  canquam  fan£iam ,  &  bonam ,  di. 
Confitcor  autcm  tibi  hoc .  tanqmm  iudici. 

6  Quod  fccundum  kd:im-Chriflianorum,cni5.  dicunt  hxrc-. 
i\m.idejl,magis  teneri  ex  pertinacia,  &  ignorantia  popiilarium,qua 
ex  tcjlimoniit  fcripturarum.  f^ndedicebant  loann.  j.c.  T^unquidex 
principibus  aliquis  credidit  in  eum,aut  et  Vharifm  ffed  ttsrba  hjec, 
qujinon  nouitlegem  malediBi  funt. 

7  Sicdefcrmo:pacri,&:dco  mco.omnium, 

3     Crcdcns  omnibus.  &  in  lefu  l<lax^reno  adimpleta  funt. 
J     Spem  habens  in  dcu.   de  beatitudine  confcqucnda  per  tpfum. 
10     C^am,  Sc  hi  ipfi  expc6tanc.  quantum  ad  Tharifxos,quA  et 
■  fecundnin  eos  non  babebitur ,  nifi  in  rejurredli0'e  mortuorum  yin  qua 
ittjii  xternaliter  pfxmiabuntnr ,  &  iniqui  damnabuntitr . 
%  I     Ec  hoc,&  ipfe  ftudio.  idefl,fine  fcandalo  a^iuo. 
js   ■  Ad  dcum,&:  ad  hominefempcr.  non  folum  cauens  offen^ 
fam  dei ,fed  etiam  hominum  quantum  eji  ex  mcy  &fic offenfa  accufa- 
forum  meorum procedit  ex eorum meramalitia. 

13  Pofl  annos>aucem  .  Hic  confequenter  refpondet  ad  tertium, 
fctlicet  de  violentia  templi^di,Pott  annos  autem  plures.  a  conuer- 
ftane  mea  ad  Chriflum  . 

14  Elecmofynas  fadlurus,  idefl,infidelesinlerufalemanetes,q 
fuas  pendiderant poffejjionet ,  vthabeturfupra.  j.cap.  propterquod 

Taulut 


Taultispro  sis  facicbat  collc&as  in  gentibus  aliiSyVt  habeturfupra  i» 

epijiolisfiiis. 

»5     V eni,  ittlerufalcr.i.     \6    Etoblationes. /ij(,7«iw. 

17     EtvotH.DeorcdiiUirus.^      (8     lxi(\mb\X%^  Etfic ipfumnoH 

Tiolauifedmagis  honoratii. 

1 9  Non  cum  turba.  inucnerunt  me.fcd  ojjerente  obhtiones  meat 
detsote.Confeqttenter  oflendity  qHifu(runtiUi,t^uiJntempl»eum  inut' 
ncrunt ,  &  tumultum  fecerunt  di. 

20  Qtiidam  autem.  vt  patet  exfupradi&is.  1  j. 

2 1  C^os  pportcbaC.5"ei  eorUm  abfentia  oiiendit  eos  magls  culpt 
bileseffede  concitatione  in  templo  fatla  »  quam  fcccrantfinc  caufi. 
2  z     Aut  hi  ipfi.  qui  funt  hic  prafentes., 

2j     DicantjiVc.  inconcilio.  iiic/j,/«;W/«7/ofo. 

24     Nifi  de  vna  hac.  quaji  dicat  ego  nonfui  caufa  diffcnfionis  eo- 

rur}j,fed  tpfimet  inniccm  pro  dtfenftone  feciarum  fuarilr:. 

2  5      Difiulit  auccm.  Ilic confequenter ponitttr  refponfio  iudicis,rt 

Jecundo fuifuccefforis ca.fe.Trimain  dua$,qtnaprirno ponitur iud'cit 

refponfio.fecundoprdidicationis  Tatili  audttioJbi.Poti  aliquot.C/r- 

ca primH dicitur.DifiahtaiK  iWos.differend) dare fcnt  nti,un. 

2.6     Ccrtifiiimc  fcicns.  vcr.tatis  pro  Tauto.formiU.tbat  1»  titrbnre 

Iud<xos  motus  timore  humano,ftciit  er  TiLttusfcicns  innocentia  Chri 

fii  tradidit  eum  tamen  ludxorum-^luntati  ,  necontra  cumaliquii 

tnachinarentur erga  C^farem  di.  pro  excufatione  diUtionis. 

27  Cu m  tribunus.tie  lerufals  in  C£farea,qu£  ejl in  itiferioxi fittt. 

28  Audiam  vos.H^nf  autem  excufationem  accepit  ex  vcrbis  Ter 
tuili,qui  in  ailegationc  fua  dixerat.^quod  de  omnibus.,qtix  dicebat  Fe- 
lixpoterata  lyHa  cognofcere  veritaiem. 

29  lullicque  Centqrjorii  cuflpdire  cum.  fcilicet  Tanhm. 

.     '  I     Ethdberc 


"TTr. 


1  I  j.i,  I.  j 


M    O    R    L    I    T    E    R, 

Chriftianorum,  oux  non  cft  fcd^a  fcditionis ,  fcd  vnionis  populi 
ad  deum.  idco  aa  hoc  dicit  Pauius. 

iccundum  ft£iam,quam  dicunt  h/treftm.  falfo  tamcn. 
^     Sic  diferuiodeopatri  eredcns  omnibus.  Itcm  propofuir. 


■  Quietiamtemplumviolare.  quod  cx  rcfponfione  Paulijpater 
falfun),  quia  non  cft  conatus  ipfum  violarc,fod  honorarc  per  ora 
tioncs,&:  vota ,  vt  patct  in  litera. 

3-^      nifiulitaHtemillos  Felix.Per  iflu  iniquus  iudcx  dcfignatur, 
qui  differt  dare  fententia  pro lanocete  in  fjaoie  partis  aducrU, 

&pcr 


1229       Adus  Apoftol.   Gap.XXV.      1230 


i  a    Befuis  mtniflrare.  Rab.DifcipuIis>&  focijs.  Aliteriuflicno 
L  prohiberequequa  miniftrareei  de  fuis  rcbus,vel  facukacib. 

b    Tiemefa^its,&c.ar  fperans.KabSic iunge.  cremefa6lus,& 

fpcrans  pro  his  duobus  dimific cum  iiberiB cuftodi3:,pra:  ci- 

more  dei,&:  fpc  pecunix. 

C     Sperans,  quod  &c. 

.j<  Chryfoftomus. 

>tie .  Videquomodonon 

J"-"  •  occukac  hic  iudicis 

mencem,  quamuis  li 

condenaflec,  nohoc 

fecilTcc ,  neque  fi  vo- 

lui{Iecaudirc,accufa 

v^i'  toreni,&maleuolu. 

4;  Tercullianus.  A- 

,  1  ^  poftoli  cradantcs,  p- 

fe^i!  fcquutionibus  agica- 

ti  ,  quando  fe  pccu- 
•>««'  nialiberauerutSqua: 

illisvtiq;  nodecrac, 

cx  prardrorii  prccijs 

ad  pedes  corum  de- 

pofitis,  redemulcis 

locupletibus  creden 


Sccphanusjhoc  modo  eis  in  pcrfecutionc fuccurrerunt?Pau  D 
lusquidemcumFelix  prajfes  pecunias  acccpcuru  fe  pro  eo 
a difcipulis  fperaflret ,  de  quo  &:  ipfe  in  fecreto  tra(ftauic  cum 
ipfo,ncque  ipfo pro  fe ,  neque  difcipuli  ^p  eo  numeraueruc. 
d    Biennio  autem  expleto  accepit,&C'  I3cda.  Bicnnium  dicitur 

conuerfationis  Pauli 


a  &  habcrc  t  rcquicm,  nec  qucnquam  prohibere  de  Cius  mini- 
ftrarcci.  *Poftaliquotautemdiesveniens  relixcuDrufilla 
vxorefua,qua:crat  Iuda:3,vocauit  Paulum  j&audiuitabco 
fidcm,quseft  in  Icfum  Chriftum.  Difputante autem  illo  de 

a    f  Scruili  limoic  tetriiuf . 

b  iuftitia,  &  t  caftitate,&  de  iudicio  futuro ,  tremefadus  pelix  7 

»    ^Liberam  oftendii  cuitcdum.  ° 

refpondit:t  Q.uodnuncattinccvade,temporeautemoppor-  9 
c  tuno  accerfam  tc ,  fimul  &  iper£s,  quod  pecunia  ei  darctur 

f  Quia  fpciabat  pccuniam.  a    fPauIum. 

a  Paulo ,  *  proptcr  quod ,  &  frcqucntcr  accerfens  e'um,lo- 


o 
II 

12 


Flzlid*tus  Felicit,  uel  ex  quo  Patiius  ad  Feliccm  cft  iddu^iujjc 
hoc  mcliuc  uidetui. 


in  Cajfarca,  &  non  p 
(idatus  Felicis,  cu  lu 
pradidum  fif,quod 
multis  annis  iudcx 
fucrit  illi  genti,  pfer- 
tim  cum  hifton^  nar 
ret ,  fccfido  Neronis 
anno  milfum  Roma. 
Apoftolu:Claud!um 
vero  C^farc  eo  ,  qS 
tcmporcquoAgrip- 
pam  filiumHerodis 
quem  angcius  X2qh- 
rc^pcuffic,  lud^oru 
regeconftitucric.  Fc 
licenquoquetotius, 


d  qucbatur cum  co .  Biennioautemexpletoacccpitfucccfro- 

Mon  foluendo  Faulum . 

rcm  Fclix  porcium  pcftum .  Volens  auccm  gratiam  prxftarc  J|  ^'^Gaiaxx^proGiS- 

tibus  viris  ac  foemi;    c  ludacis  pclix.rcliquic  Pauium  Vindum.  16  tof^""i  mififle  . 

nis,quihisetiarcfri-  e    B^Hcjuic.  Raban. 

gcna  fubminiftrabant,  Qiiado  Oncfiphonjs,aut  Aquila.auc       Vcrum  viues  an  moricns  rcliqueric  incertum  eft,  fed  tamcn 

Stcph  tniis,        nielius  videcur,quod  viuens  Iudais gratiam prxftiterit. 


NICOLAVS    DE    LYRA. 

Et  haberc./ci/icet  4  catenis^vtlinfe^ationibusfuii, 
Nec  quemquam  prohiberc  de  fuis..jw«f «. 
Miiiiftrarc  ci.neceffaria  vi8us^  CT  vefiitus. 
Poft  aliquot.  H-c  confequenter  ponitur  pr£<UcatioTauli,Felici 
eJr  eins  ■pxiin^cimfnbditur. 

5  Et  audiuit.  vxorefua  Judfia  ad  boc  inducente  virumfuum* 

6  Difput.mteautcmillo.t<<cft,/>i'<e<fiM7ife. 

7  1)  c  I  uft  I  c  I  a  .fcrttan  da  ad  proximuta, 

8  Etcaftiratc.a(//e/p/"«>w. 

^    Et  de  ludicio  futuro.  cuius  cofideratioinducit  timor^l diuin^. 

10  Tremefadus  Felix.  ex  auditu  talium, 

1 1  Refpondit: Quod  nunc.  tunc  enim liberauit  eum  a claufura 
fgrceris^dans  ei  libcrtaurh  eundi  per  ciuitatem^  ita  tameHtfuod  redi' 
tttai  matidatum  ipftus , 

li  Stmul,&:  fperans.  quaft dicat nen  folum  dedit hane libertat^ 
Taiilo  diuini  iudicii  timore^fed  etiam  cupiditate  pecuni^. 

ij    Bien- 


1 3  Bicnnio  auccm  explcto.  mud  biennia  non  cflt^puspnfida 
tus  felicis,aliternon  ■videyetur  verit^f},  dixit  ei  Taulus  fupr.  eo.ca.  Ex 
multis  annis  te  effe  iudicem  hulcgeutifcicns^&c.fed  ffltempus  Kone 
Tauli  tn  Cafarea.  Tempore enii/i  Feficis  refurrexerunt  in  luJ.i.1  mul- 
ti  UtroneSy&  falfi prophetx  popuiHfcdHce:es,&  con.munka;!tes,& 
communitatem  perturhantes.vt  dicit  lofcpbus,  in  ^mbus  capiendis,et 
reprimendif  Fetix  fuit  occupatus ,  ita  quod  caufam  Ttiuli  non  deter» 
minatiit,  &  quia  eius  determinatioriedijferre  volcbat;>^tpatet  exp'te 
difiis.  14  Acccpit  fuccefibrem.  Ica  fcribitis.- :■:  libris  corre- 
Bis,&  ita  nominat  eum  lofephus.  20.  libro  ludaicje  ^ntiquitatit. 
1  j  Volens  aut  gratiam.r/wefl  j  «c  accufaretur  ab  eis  de  malo  re- 
gimineterra.  16  ReliquitPauIum  vinL^um.m/oc5j/;Wtf- 
tem,quam  dederat  ei ,  tamen  per  hoc  non  euaftt  accufationem  ludaO' 
rum  apud  Cxfarem^  non  prp  Taulojedpropter  makm  terra  guberna- 
tioncm ,  vt dicit lofephus libro prxdi&o,  &  idem  contigit T'datc,qui 
infauorem  ludMrum  condemHauerat  Chrijium ,  nam  accufatus  a  lu- 
daisfuit  relegatus  in  exilium. 


MO  R  ALITER. 

&per  hoc  credens  pecunii  obtincre,  ficut  diti^hic  dc  ifto 
Feliccquod  fperabat  habcrc  pecuniam  a  Paulo ,  qua  tame 

CAP.  XXV. 


a  T?  Efius  aute  cu  ve- 
V  nijfet  in  pro- 
umciam^&c.  Raban. 
Palzftmcj.ficutP.-tl? 
[•*'  ftina:  pfides  alij  fcm 
peralijs  fucccdentes 
aRomanismitteban 
tur. 

mam ,  Casfarca  . 

ieatfi 


P.    XXV. 
ESTVS    au- 
rem  t  cu  vcnif- 

a    £x  quo  vcnil. 

fct  in  prouin- 


ciam»  pofttri-  * 

duum    afccndit    Icrofbly- 

Adicruntquc  cum  princi- 

Locututi, 

p^^j  pcs  facerdotum ,  &  primi  ludatorum  t  aduerfus 
Paulum  ,  &  rogabant  cum  poftulantes  gratiam  t 

Faulum. 

'  aduerfus  eum  ,  vt  iubcrct  cum  pcrduci  in  le-  t 


non  habuic,  proptcr  quod  volcns  gratiam  prxftare  ludxis , 
Paulura  vinftum  reliquicvc  dicicur  in  fine  huius  capituli. 


j  rufalemJnfidiastendentcs,  vtcum  inter)fic( 
4  rcntin  via.  Peftus  autercfpondit,feruari  qi 

Cclctius . 

dcm  PauluminCa?farea,fcautef'maturius ,.  ..,, 
profeduru.  Qui  ergo in  vobis,ait,pofentes 
funt,  dcfcendetesfimul,fiquod  eilin  viro 
crimcn ,  aceufent  cum .  Dcmoratus autem j 
intcr  cos  dics  non  amplius ,  quam  0(5lo ,  auc 
deccm,  defccndit  cajfaream ,  &t  alteradie 
fcditpro  Tribunali,  & iuffit  Paiilum  adduci.  ^ p"'^"'* 
'  Qui  cum  perdudus cffet ,  circunfteterunt 
cum ,  qui  ab  Icrofolyma  defcederanc  Iud?i, 


NICOLAVS    DE    LYRA. 
C  A  P,    XXV. 

^  Eftus  autcm  cum  vcniflrct.To/Ffo  tra&atu  Telicis  circa 
Taulum  inc  confequenter  ponitUr  traHatus  fui  fucceffih 
ris  erga  eum .  &  primo  in  Tauli  abfentia  .  fecundo  in  eius 
f^^^tiatibi.EtakeTndie.Circaprimuindicitur. 

1    Fcitus  crgo  cum  veniffet  in  prouinciam.  ludate. 

X    Poft  triduum  afccndit  lerofolvmam  a  Caefarca.  eo  quod 

nat  metropolis  terra .  Catera  patent  vfque  ibi. 

,,. 3     Infld!.iS 


5  Infidias  tcndcntcs,  vt  cum  intcrficcrenc.  in  via.  idefl^ten- 
dere  difponentes . 

4  Feflus  aut  refpodit  feruari  quidem  Paulumin  C^farea. 
Quia  in  caufts  maxime  arduis,ftcut  ejimors,  vel  vita l}ominis,non  eji 
procedendum  leuiter,  fed  mature. 

5  Et altcra  die  fedit  pro  Tribunali .  Hic  confcquenter ponitur 
trailjtus  in  Tauliprtefcntia .  Et  patet  litera  vfque  ibi. 

6  Circunftetcrunt  cum,  qui  ab  lerofoly ma  dcfccndc .  lu- 
daei.  7>t  ecrummultitudine,&circundationeterrctetur. 

I    Multas 


MORALITER. 
1    Fefius  autem  tm  venijfet  in  prouittciam.  Scquitur, 


Tofiulantes 


Vofiulantesgratiam  aduerfut  eum.  fcilicet  Paulum. 
Vt iuberet  eurh perduci  in  lerufalem.  Prius  enim  pctierunt  cu 
inEcrfici,vc  pacec  cx  hoc,  quod  dicicur  infra  in  codcm  capic. 
Tom.^.  Q^  4 


A 


1231         Glof  ord  &  Nicolai  de  Ly ra.         1232 


t»M. 


4     Cxfarem     apprllo. 

Rcda.  Qyod  Cxfa 
rcm  appcllac ,  qiiod 
Roniamjrcfellinat, 
idccificic,  vcdiiitius 
infiftcndo  prxdica-; 
tioni,  multiscieden 
tibus  coronacus  caf 
adChriftum  . 

4c  ChryfoOomus. 
At  hic  dixerif  quis. 
Etquare  cumamjjc 
rit,quodeci.T  Ilome 
dcbebattcffincariff 
mc  quafi  no  crcdes 
hecfaciclxic  ?  Abfit, 
fccl  valdc  crcdens. 


multas ,  &  graues  caufas  r-bijcientcs ,  quas  no  potcrant  pro-  i 
barc.Pauloraifioncin  redJentc ,<]uoniani  nequc  in  legem  ^ 
Jud^orum  ,  ncque  in  tcmpluni,  neque  in  csefarcm  quic- 
quam  pcccaui  .   Fcftus  autcm  volcns  ludapis  gratiam  pra?-  4 

1  Oi>iiunciii  d.Hiliiiaciuis  Roinanus  crat. 

ftare^rcfpondcns  Paulodixit:   Vjs  Icrofolymam  afcendere,  < 
$c  ibi  dc  hi.s  iudicari  ^pud  roc  ?  Dixit  autem  Pauius ;  Ad  tri-  ^ 

a    IQiJfxl  Ciliii  (JAu^eiai  in  C*firea.    ILocuicll  iudicij. 

h    iHocdicit.vtappi^ilarct  Czfarem.     5  Qi»  hic  eft  locus  iudicij. 

t>una'l CiTaris fto ,  tibime^^oportetiudicari.ludxis  t  noii 
Bocui,  ficut  tu  mclius nofti .  Si  enim  nocui ,  aut  dignum 
moftc  aliquid  fcci,  non  recufo  mori.  Si  vero  nihil  cft  corumj 

a     ^Eiiam  fi  tuvclisgratiam  prilUie  luJiis.     b     ^  Ad  noiiieaeii»confiigio. 

a  t  quxhiaccufantmc,  nemQ^potcltmeillisdonarc,  Cxfa- 


Imo  magis  tctantis 


femappcllo.   Tunc  Feftus  cum  Confiliolocutusrefpondit: 
fuiflrctfick-re  illafcn    5  Ca:farcmappcllafti,  adC{cfaccm  ibis  .   Etcumdiesaliquot 

teCl.l,&  innumcrisfc  a    f  VxoreiusfccundumquofcUm,  vclvirquidam. 

ipfum  mimittcrc  pc    ^.  tranfi(51:i  cfrcnt,  A^^rippa  rcx,8^  Bernice  defccndcrunt  ga:fa-  ij  'yiJ "  'ff •""  "'"'■3  fir, 
riculs.&diccrc.Vi-  ir\  j  »1  i-        i  1    ^   ^      , .  dum  lUc  vcrrirur  b 

dcnmurm^^^^^  pottit       ream.nd lalutandum  Feftum.  Etcumdiespluresibimot^-  »4  rofolymis.vtdifoas 


8 

9 
10 
(( 
11 


cctur  ?  Grat^a  m\vc\  £ 
cratcolloquj  cfi  ac» 
cufatiiribus.  Qno(\ 
corrnpcoiscteci^ert, 
&:ordinis  ludiciarij 
cofufi .  Vide  itcruni 
illiusprorogariiudi- 
cium,6<:inliJiasfic- 
ri,  occafione  prardi- 
cacionis .  Ha:c  cnim 
difpcnfantur ,  vtita 
cqm  facultatc,  &  cu  'jjj 
ftodia  abducatur,  in  "* 
Jcrufilem,qua(inal 
lus  infidictur  ,  non 
cnimidefueritjfim- 
pliciter  vcnire,  &:  in 
lali  lite  vcnire  .  Hoc 
cci.imconucnire  fc- 
cic  iudeos  iUuc.  Dc- 


dcus  ctiam  fic  cnpc 
rc  me  ,  non  ficit  au- 

tfio«;(;.a,,?-':^'^hocPuuiLis,fcd 

runr  .nihi.  .-rticrt  quicquid  iplc 
pvicerac,agcocum'p- 
mKtitdco.^xciini- 
culjs  jucem,  p<:  prin-i 
cipcin  inccrim  per- 
Ihingit  ficfcdctVn- 
dL-ns".  Qnaflhocdi- 
cat,  Siquideiniufte 
9i;o,  rcnc,  II  iuiccno 
mtuHeag,o,quid  mc 
cxponis:  Nullusme 
inquit  ,  potdanare, 

M^'tum  ci  incutit,  *c 
fi 


ij 


Wai  inihi< 


<»b  gr^ti^ni. 


rcntur,  Feftusregiindicauitdcpaulo,  diccns,  Virquidam 
eftdqrclidlusa  Fclicevindtus  ,  dcquocumcftemlerofoly- 
mis>  t  adieruntmcprincipes  facerdotum  ,  &  fenioreslu- 

a     Mortis.fccuiidiimlcgcsICoinanas. 

da^opum,  pQftul:intesaduerfus  illum  damnationcm  .  Ad 

^Daranatio  Pauli  giata  erat  ludxis, 

quosrelpondi.qui^noneftconfuctudo Romanis  *  dona-. 
rcaliquemhominem,  *  priufquamis,  quiaccufatur^pra?^  ijj  p5,qucmjngdiisi.T 

^     '     •  fspaciumelcuf.nd,.  '  ^  tCrtcClt  ,  qui  vfq;  ad 

fubuerfione    rci^nii  j 


\6 


quod  liccc  tcinpiis 
litnih  linfidi.E,  illi, 
pr.Eualcnt ,  dco  non 
conccdcntc.  :  ' 
c  ^■^ripptt  rex .  Hic 
Agrippa,  quicuvxo 
re  \'cnit  Cif.rC3(n, 
fili'  H>."rodis  Ai};np- 
n 


fentes  habeat  accufatores,  locumquc  defcndendiaccipiac 

^Cvfjrom. 

^d  ablucnda  crimina.quic  eiobiiciqntur .  Cum  crgo  huc  co- 
ueniflent,  finevlladiiatione  fcquenti  die  ,  fedens  proTri- 
bunali ,  iuffi  adduci  virum  .  Dc  quocuni  ftetiftent  accufa- 


non  poflit  cpam 
vcUct  donare .  Quin 

etiam  contra  illos  valuip  dificntia  ob  appellationem , 
^  C^farem  appcUafli^^id  C^Jamn  ibis.  Vidifti  qiiomodo  gratifi- 

cetur? 


JuddKe  cenuit . 

•{«Chtyfotlomus. 
HicAi^rippa  ,qui& 
Hcrodcs ,  alius  m  Iv 
cHe  vidctur ,  vt  Ik 
quartus  ille  pofl  cu. 
qui  lacobu  occidit 

Vide  inimicos  innoluntarios  fimul  opcwri,vt  lu  magnuir 

fiac  auditornim. 

^  a  De  (juibu 


NICOLAVS    DE    LYJIA. 
I     Mul':as,&  graues  caufas  obiicicntcs  quas  non  potcranc 
probare.^MfC  noh  exprimmtur  bic  ifci(X  refponfione Taulip^fcnt 
tn  parte  cum  dicitur. 

%  Paulo  rationem  rcddcnte,  ad  excludendum  excufationes  eo- 
rum .  }  Q^omam  ,  neque  in  legem  ludxpium ,  ncque 
in  tcmplum .  vtpatct  ex  rrlpon/ionibus Tauli cap.pracc. 

4  Fcltus  aqt  volcns  ludxis  gratiam  ptxttAre.Supetius  efl  de 
fcripta  multipkx pcrfecutia  TauU  a  ludteis  in  Icrufalem,&  in  Cxfa- 
rea,hic  conft^queter  ponitur  eius  appellatio,  per  (juam  exiuif  de  ludtea 
& iuit l{pnum,ficut  Dominus dixerat ei  fupra 2.}.cap.  Et diuiditur 
in  trespartes  ,  qnia  prinioT auli appellatio interponitur^fecundode 
(ippellante  confiilituriibi.  Et  cum  dies  aliquot^tertio  l{o>nam  tnittitur 
cap.3,8.Circa  primum  <//c/>«r.Fcfius  autem  volcns  gratiam  lu- 
da^is.  quia  timebat  acfufari  ab  e(S  yftcut  &  plures  alii ,  qui  in  eodem 
cfficio  prttccjferant . 

5  Refpondens  Paulo,  T^n  a4  eius  ■perha,propter  qux  debuiffet 
eum  dimitiere  tanquam  fine  culpa . 

(5  DixitaucemPaullls.  VQlenseuminducere,-t>tco(entiretinIe- 
rufalem  duci,&  ibi  iudicari ,  quod  erat  Taulopericulofum ,  propter 
quod  habuit  caufam  appcllandi .  ideofubdit. 
7  Ad  Tribunal  Czfari?  fto,  quia  Feflus non  babebat  auUoritit 
tem  iudicandi,  nifiaCtefare  .  Cxterapatentvfciue  ibi. 
3  Nemop5t  meillisdonare,  cumfminnocms,quodpatetex 
frxdi£lis,qim  ludAi  nibilpoterant  de  grauibus  ptobare  in  quibus  eU 

accH- 


itccufahant.ideo  formatfua.m  appcUationemydi  ccns. 

9  Cicfarem  appeUo.tanquamiudicemfuperioren,yadquemiici 
(ippcUare  ab  inferioti . 

10  Tunc  Fefius  cu m  coufllio  locutus.  id  tfi,  habito  confiu 
(um  fapientibu^  fihi  afjiflentibus.!   ' 

1 1  Ilefpondit  C.tfarem  appclUft  i.  dcferendo  appillationi,/, 
(;titiuliumerat,&  digrnm. 

12  Ltcunidics.  Hic confcquenter de-T aulo appellante quxrilu 
confilium  quantum  ad  mijfiouis  eins  modum ,  ^  primoin  eius  abfeh 
tia,fecu»doin  eiusprAfentia,ibi.  Alccta  autcn)  die.  Circaprimnt 
dicitur.Ecciim  dies  aliquot  tranfa£ki  c^ent..ab  appdiatiineTa 
li,  13  Agrippa  rex.lflc  fuit  fiiiusHerodis  .yigripp^quempet 
cnffit  .Angeltis  dornini,vt  hubetur  fup.li» 

14     Et  Bertiice./orw  eiuSyVt  dicit  lofephuSyLibroprimo,deIudi 

co  bello. 

I  y     Dcfcendcrunt  Cxhresm.Tenebat  enim  ifle  ^gripparei 

men  fuum  a  C£fare,ideo  voluit  fatutare  Teflum,qui  in  ludaa  tenebi 

Cxfarislocum.Citerapatentvfqueibi. 

16  Pofiulantes  aducrfus  ijlum  damnationcm.worto. 

17  Ad  quos  rndijquia  no  tftconfuctudo  Romanis  don; 
te.qmbufcunque perfonis,&  quxiHturiicunque  magnis  aliquenilfom 
nem  puniendum  ad  morttm. 

1 8  .Priufqua is,q. accufaC^jpfentes  habcat  accuf itorcsjt^^c- 
.4fpe£lus  enim,  &  auditus partium  prflcnnalitcr  muhum  cunjau 
iudici  adcognitionem  veritatis .  C£tcra  p.Uttitvfqueihi. 

I     Nullai 


MORALITER. 

1 6  Toflulantes  aduerfus  illum  damnationem^.  Scd  quia  non  por 
tucrunt  hoc  obtinere,vt  ibidem  df,  tuncpctierunt,vt  in  le 
rufalc  duceref,  intedentcscumoccidercper  infidias  in  via. 
§ic  igitur  pcr  Paulu  vindtumjlignificatur  quilibcc  innocens 

mmftc 


iniuftegrauatus.  Pcr  ludaros  autcm  'moui  pcifcqufntcsii 
ftum .  per  Fcflum  autcni  potcft  incclhgit  ludcx  mdlusfaui 
parti  fortiorijVndc  de  ipfo  dicinir  hic.  /?e//.«f  autem  vol.  A  ta 
veco  ludice  potcft,& d^bct  quilibet  innoccns  gnuatus c> 
ploPnuli  appdIarc,;nonfolijm  propc.-r  fqijn  p-?riculum< 
uitapdum.fcdcciam  ncjufticia  pcreac,S£co:!CMl  ccur. 

.  MORAL 


U3J      AdusApoft.      Cap.  XXVL      1234 


lanf  ■- 


hi 


fia 


llsba.  Hiscaofss 
vtiiib.liucver- 
bis  .•dcqiiib.fgo 
fu  fp:(rbi.r.  i,  ab 
3Cc;if.irorilHiscx 
jcdaba,  vel  ma- 
adc  quibiis  fa- 
picabir.  Aliter 

dequibuvdcft> 
accul^iconbusfa 
fpicabar  m.ilLim 
qui  iHiUamcaa- 
fam  digna  mor- 
te  dtfcrcb.mr, 
b  Sttj  f<pirJlitio 
ue.R.Tbaniis.Am 
borvi.idcft.Pau- 
li^  tudgorum, 
Jcgcm  vocabac 
fuperfticioncm. 
C  Cum  multa  am 
bithne.  llaban.  id 
eft,mulca  turba 
ambiecf  cos:  vel 
cum  muko  dcfi- 
derioPauJumau 
dicndi. 

B-da.Proam-r 
bicione  m  Gra:- 
coponicu'',pli3n 
caliajtideft.niul- 
liplex  appararus 
&pomparegalis 
otiJcij:  qua  ijlam 
am- 


9  toresjtnullamcaunimdeferebant,  dequibjscgo  furpicabarma*  * 
^  Jpm .  Qusftioncs  vpro  cjuafclan)  de  fua  fuperllJtione  habebanc  ad  * 

a    Sccunduiii  fcnfijinlud.Tori.nj 

HCrfuseum,  ^^dec^uodam  Icfu  defun(Slo,quem  atfirmabat  paulus  j 

Qi"™  ignoraba  tn- 


ambientc  vndi- 
quc  ftipabacur. 
d     yidetis  hUc  dO' 
mifie  decjuo  omnis 
multitudo  &c, 
^  Chrvfoftom. 


D 


vi  ucre  .  H^ruans  autem  cgo  de  huiuimodi  qua^ilione ,  dicebam ,  fi  ^  Poflni,a  omnes 


Vbi  fa^Vicntiorcs. 

vcllei:  ire  Icrofo!  j^mam  >  ^  ibi  iudicari  de  iftis .  Paulo  autem  appcl- 


JJ.;ronis. 


ludicio. 


lante,  vt  fcruarctur  Augufti  cognidoni,  iuffi  feruari  eum,  doncc 


cificabanturcis , 
codcmnabac  A- 
gnpp;i.  Qa-id  vU 
traf^Condcinna- 
bnnr  il!ii&Pha- 
rifci:  &c  quodcS 
derrnab.it,  Audi 
illiiin  dicentem, 
nullam  caufara 
attulerucquam 


concraillum  fen 
tentia  dederunr, 
tuncadiicic  pce- 
nam  Dcus .  Ob- 

J'".  vcr.cm nunt,       feiuaautcm  Co 

mitra  m  cum  ad  Ci^farem .  Agrippa  autem  dixitad  Fellum  ;  Volc-  e  cienabac  Lvfias, 
bam  &ip(ehominciiiaudire>Cras,inquit,  audicseura.  Altera  au^  7   codcmnabac  Fc 
c  tcm  dic  cum  venilTei  Agrippa  &:Bernicc,  cum  tmulta  ambitio-  s   pX^^^&hr^S  tmuiw 

a     Doniuin  vlncauf<c»udmntur  (roramiudic.biis.  r^       i  '  '"'  _       ratU. 

ne,  Scintroiflentinauditorium  cum  tribunis  &  virisprincipalibus 
ciuitatis ,  iubcntc  Fcfto,  addu6^us  eft  Paulus  Etdixit  Fcftus ;  Agrip- 

3     ludx».  b     Aiianiis  Sc  pra;fentes  ludii. 

«1  pare^i&omnesqui  fimul  adeftis  nobifcum  viri ,  videtis  huncho- 
niincm  >  de  quo  omnis  multitudo  lud^corum  intcrpeliauit  me  le- 

a    N jn  fo|um  letofoiymis,  (ed  eti.im  in  hoc  loco  id  elt,  iq  C?;ftic.i. 

rofolymis ,  petentes  &  accla^mantcs ,  non  oportere eum  viucre  am- 
plios.  Egovero  comperinihildignum  eummorteadmififlc.  Ipfo 
autem  hoc  appellante  ,  ^d  Auguftum  iudicaui  mittere.  De  quo  '«■  ^'-^.'J  fufpicabar. 

n    Dctellimonijsalicuiusproquovinftus.  tiriam  aCrUieiUC, 

quid  certura  fcribam  domino,  non  habco ;  proprer  quod  perduxi     f  dnoncoiunce 

j  o  j  A-  •  ■         i    c\      11  runc.  Niminfi- 

cum  ad  vos,  &  maximc  ad  tcrcx  Agrippa ,  vt  interrogaiione  tadta,  ]l  cji.^qi„de  &  fla- 

habcamquidfcribam.tSincrationeenimmihi  videturmittvre  vm-  '^  gitium  banc  fu- 

dtum ,  ^  t  caufam  cius  non  figmacarc.  £c!"lnquS 

auceni   coUeba- 
lurprorfus. 


app* 


NICOLAVS    D£    LYRA, 

X    V^idlam  caHfam.  fcilicet  caulis. 

i    Ego  fufpicabar.  vfdc  homicidio  vel  huiufoiodi. 

3  Q^xftiones  vero.i.  dc  religione  [udaica,  quam  bcnc  nominat 
luperHitionem,quia  fupcrftitiopropric  loquendo  e(t  vanavcl  fit 
perdua  religio  ,quz  tunc  vigcbat  apud  ludzos,  magis  curanccs 
detraditionibushominum quam de mandatis diuinis ,  Mu.7. 

4  Hjcfti4ns  aHic»i'<liiii  Gencdil  crat  nihd  fcicns  de  eorum  riCD 
vel  lcge. 

5  Pa2</o,€^c..y/w?.f.i.impcratoris.Sicutcnim  impcratorcs  Ro- 
tnani  vocaci  funt  Czfarcs  a  lulio  Czfarc  primo  imperatorc,  ita 
no[nin<iti  funt  Augqfb  &  adhucnominanturab  Auguf^oCap- 
rare,eoquod  multum  auxit  imperium. 

(    f^oUbum  &  ipfe.mm  Agrippa  lud^us  crat  &  multii  dc  Pau- 

loau- 


loaudierac. 

7  ^ltera  autem.  Hicconfequcnter  qusrirur  confilifj  in  pfcn- 
tia.  Et  Primo confiliu  quxritur ,  fccundo  Paulo  locus  ioquendi 
conccdiffC.  ly.Pnma  pars  patct.paucis  exceptis  quo;  difturrcnf. 
g  Cum  miilta  ambitione.  id  cft,cum  multo appaiaiu,&:  cultu  vc 
ftium  &  focietatis. 

9  Tetentes^  &c.  vt  ex  magnitudinc  clamoris  indinarctur  ani- 
mus  Fefli ,  ad  concedcndum  mortcm  Pauli. 

10  Dequo,&c.  quia  ficut  diftum  crtGcntirs.ignorans  qux- 
ftiones  8c  difcordias,  quz  funt  intcr {udzos  &  Chnltianos. 

11  £f  W4v/'Mf,e?'c.  quiesludzus. 

12  yt  intcnogationefa&a.  a  Paulo  pcr  tc. 

I  j  Habeam  quid  ftribam,  fciiicct  dc  ipfo.&  fubditur  caufa.  5i- 
ne  ratione  enim. 


CAP.     XXVI, 

aT)  Etmiititunibi  pro  te 

1  lo.&c.  ^  Chryfoft, 
Magno  audicndi  defi- 
dcrio,vtdicac  adhorca- 
luc  Rex .  Paulus  aucem 
nunc  magna  libercace 
loquicur  non  affcncans, 
fed  propccr  hoc  bcatum 
fe  dicesquod  loquacur 
ei  qui  omnia  fciac  6i.  qS 
pcopcer  hoc :  nam  hoc 
pra:tendic,diccns, 
b  T»T>c Taulus e.xtenta  marurationem reddehat,&c.  Profeclo  fi 
malc  fibi  cofc  lus  fuifier,turbari  oporccbacquod  loqucrecur 
apud  £um  qui  oia  fciac ,  fed  hoc  a  pura  colciencia  pipficifci- 

cur 


C    A    P.     XXVI. 

Grippa  vcro  ad  paulum  ait :  pcrmitti' 
tur  tibi  ioqui  pro  remctipfo .  Tunc 

«    Mr.ie  eoncionantium.Mel  ad  facicndum  filcntium. 

paulus  cxte'nta  manutcoepit  ratio- 
ncm  redderc  .  De  omnibirsquibus 
accufbr  a  ludsis  Rcx  Agrippa,  x- 

Eflejdiccndum  a  te, 

ilimo  rac  peatum  apud  te }  cum 


tur  non  declinare  iu- 
dicem  probe  omnia 
fciencem ,  qiix  fada 
funt,&g.iudere.Pro  |profediet. 
\nac6C  cum  magna  bat. 
libercaccloquitur.vc 
poce  iam  in  ipfum 
nuUum  dominium 
craxerant,  ^  quam- 
uis  non  elfcnc  vlcra 
domini ,  fcd  prxiia- 
lebac 


appellationis 
vis,  de  omnibus  tamen  copiose|racionem  reddic. 
c     De  emnibiis  quibus.  Beda.  Hunc  vcrfum  alia  cranflacio  fic 
habct; Aeftimo  meipfum  bcacum  apud  ce,incipiens  roncm 

^rcddc 


NICOLAVS 
C  A  P. 


DE    LYRA, 
XXV  L 


I   A  Gf/ppd  wro.  Hicconfequcnter  PauIusinquiritur.Etdiui 

x\  ditur  in  duas  partc';quia  primoauditur  Rauli  refponfio, 

fecundo  fupcream  habctur  collatioibi ;  Et  furrex,t.  Pnma  ad- 

I1UC 


huc  in  duas :  quia  prinio  ponitur  refponfio  Pauli  ad  Agrippam. 
fccundo  ad  Fellum  przfidem,  ibi :  H^c  lorjucnte.  Circa  primutn 
Paulus  captat  Agrippz  bencuolcntiam  ,  diccns. 
z     De  omnibus  (juibus  accufor,&c,  i,inuoccntcm,a  tc  iudicari. 
l     CwwyJw.intuaprzfentia.  * 

Max!' 


M    O    R    L    I    T    E    R. 

1     ^'^mptia.Vcx  Agrippim  vprovolentcm  Pauliim  .ludirclo- 
qucntcra  fignificatiu  ciuiofus  iuditor,qui  magis  dcfiderat  audi 

rcdo.> 


rc  doftorcmduftuscurjofitatc^quamprodifcendavcriratc  Re 
fiduumautcmhuiuscap.  cfl  narratio  Pauli  deconuerficne  fua 
tnirabili,dc  qaa  di^tum  eft  fupra  cap.^.  Sequitur. 


i235 


Glof.orcl  &  Nicolai  deLyra.       ii^6 


roddcre  hf>die.  qitod  Hiero,  ciim  fua  evpoficipnc  fic  f  orii:. 
l)coibiisq'iibusaccufora  luJxisprcx  A^nppa.ef^mq  me 
bcnrum.cu .ipud te fim hodic dcfcMidcdus^qui  n ofli onvics 
liid^oriic()nructudine$&qu.rf!ancs:!cger.ir.n.'l!i«d  lif,!'^: 
Bcatusquj  maiircs  Ioqu^ciirfap.cntis,&:  noucrac  tiiiof.itiu- 
nis  vcrbd  ^lccrc  qtia 


ifa.. 


^ligcBiUii-. 


W^' 


^. 


%ura  iudicis  prjdcnt:^ 

cogiiouiilct. 

a     Etnuidem  vittm. 

■  •:<  Chryfoflon-ius, 
Yiilc  diccrc,Quomo- 
ck)  (i.'ditiorus  iiiilfcni, 
qui  talis  fui  ndolcfces 
Irflcquc  tcttiinonium 
h.ihco  ab  oibu.s  IX-in- 
dc  &:  .1  fccta  probacia 
nem  addit .  Sccudum 
^xattiiTiraam,  inquic, 
fcttam  relig,ion>s  vi- 
xi .  Et  quoaiam  itcru 
vcrifimilc  erat  qujc- 
dam  dicerc  :  Quid  fi 
^ccta  quidcm  admira- 
bilis,tuautcinmalus^ 
Vide  quomodo  obic 
ilionem  cnlhgat ,  te- 
f!csd:ccnsomncs  lu- 
dxos,  qui  iplius  vcl  yi 
^amiVclccnucrfatio-- 
pcm  norunt. 
b  Qjud  incred'bile. 
i^abaM.YfHic^Rex 
qn:ddicis?Incredibi- 
lc  iudicacur  apud  vos 
&c.intcrrogrid  o,qua- 
fidicat.nacrt  incrcdi 
bilc.  Sufcitauic  quii 
demantc  mortuosin 
cxcmplum  futun.vel 
iufjicac. 

^  Chryfof!amus, 
Du.is  raciones  de  rc- 
furrcdione  ponit,y« 
nam  quidcm  a  pro- 
phctis ,  U.  rion  addu-_ 
cii  pr.  rtccatn  ,  (<:'i 
illam  ludjcorum  eife 
opmioncm  dicit.altc- 
rani  autcm  &^  fortior 
rcm. 


rem,quca  rebusipfis.C^ialisigic^b^cquiadfcehac  Chriflu  5 
amorcuis  icfurrexiflfc,  &  inflruitcciaillam  lombiis  enarras 
pnmu  fuaminraniamdiligQcer,dcind;,*eciamcum  laud^  lu 
dcorri.Nofie  &:  die  feruicndo  fper.ir,i;iquic  fe  pcrucnturas, 
Etiralicctnoneircm  vicajirreprchcnljoilis^^pccr  h^c  non 

oporrcbac  iudicari  6 

(J^iiapetiM» c«  lud  K« confuetudinii. 


a    AeTiinQracbfatum.         b     ^     , 

tfimmodefcnrurus  hodie,  maximc  te  icienteomnia.  qnx  » 

apud  Iucl»os  funti  conliietudincs  &  quasllioncs :  propter  » 
quod  oblccro,  paticnrer  mcaudias.  £c  quidcm  viram  3 
mc^m  a  iuucntut<? ,  qux  ab  initio  fuit  in  gente  mea  in  lero- 


Anic  vos  Geiitilcs. 


folymis.nouerunt  omnesludxi,  t  prajfcicntcs  m<*abin^ 
lio.fivelincicltimonium  pcrhibcrc,  quoniam  fccundum 
tccrtinimar^  fgd^arii  noftrc?  rdigionis  vixi  pharil^us.  Et 


rcx  Agnppa  Subditur 
&alia  ratio;  Curin- 
Cicdibile  iudicatura- 
pud  vos,  fi  Deus  cxci 
tcc  mortuos?  An  non 
h.xc  opiniovigct?SL 
n.  in  hoc  dogmatc  no 
educati  fuirfcnt.nunc 
autem  mtetarctur  vt 


Rcluiieiltjn^s. 


crimcn,'forfan  quidc 
iure  fcrmoncmnSre 
ccpifiTcc  Mox  dicit, 

nunc  infpequ^adpatres  noftros  repromiirionis  fada  cll  f  JJntJi"?  Lliwenam 

a     .\.itr;ir,bui..il.  Tuo.  .Spe  tclUtgcr.Ji.  7 

^EXeOj,   ftoiudicio  fubicd:us,inquaduodccim  tribus  no-  J 

«    Dcoptopter  ilUmfpciB.        b    Inucniti  viti  vcl  pctfcfli.        c    W  cp, 

quu  Cbtilluin  ptzdico  rcfutrexifle, 

ftrac  t  nocVe  ac  die  fcruie'n^cs  fperant  deuenire .  Ue  qua  fpe  ,o 

o  '  u 

^  pccuforaludafisRcx.  t  Quid  incredibile  iudicaturapud  ^ 

2    Sicutifti  inodo.tx  ftiroaqt.     ■' 

vos ,  fi  Deus  mortuoiifufcitat  ?  Et  cgo  quidem  exiftimaue-  h 
fam  mc  ^ducrlus;  npmcn  Jclu  Nazarcni  t  debere  multa 

3    Noii  tantoincxiilmani. 

eontraria  cigcre ;  quod  &  feci  Icrufo'ymis,  &  multos  fan-. 

doruin  cgo  in carccnbus  inclufi,a  principibus  facerdo- 

^  5um  potcftate  accepta  .     Ec  cum  occidercntur ,  dctuli  '^ 

fcntcnciam,.  Etpcr  oipncs  fynagogas  frcqucntcr  puniens '«  dic  etinm  &:prophc- 

•  a  Q^ain  piii».         1?  AdCmi,       tiam  oua  audiuit .  lo 

limdincm  'upi.  .  *  .       ,   • 

^os  ,.  conipcU-bam  blafphcmarc ;  &  amplius  infaniens  '7  plSis''tecx"populo& 

a    Ex  magiioaftifta.        b    Non  folum  ad  proxiinM  in  luuia  iitas.      c    Ciuitai.bu»  '8    r, ,.i,,^   ^J  J;...,,  ►• 

■  tciopeiibusiiiiusinranii.       Gcntibus  ad  quas  tC 

ineos,  perfcqusbar  vfque  in  exteras  ciuiratcs.  t  Inqui-  '*  rn|"o.    Hxcomnia 

'   ^  "a  Mettapoi.>nsyt.«Ph«.u£...  *»  oficndcns  dicehat.Et  J |l«' 

bus  dum  irem  DimaTcum  ,  cum  poteftatc  &  pcrmilTii      cgoquidcrncxiftima 
r        1  'i-  !••  •!•  j  tam  me  aduerlus  no- 

pnncipmn  iaceraotum,,qiemedia  yi  viavidi  rex,  deccc-      nicniefu&:c. 

(q  fupr^  fplen^orcn^  foliij  circuafalfiflTc  me  luracn>  ^  eos     c    cum  occidirentur  ie 
•        *  tuli  ftnt.Ki\:an  Alia 

«ditio;  OccidcndifQ}  r 
^  deculi 


hoc  artificium.Etfa- 
ccrdotum,  principc^ 
adducittcflcs,6<:cx- 
tcrnas  ciuitatcs,  &  q^ 
audicrit  dicentemU' 
bi:  Durum  cft  tibi  c6-  £ 
traflimulum  cilciira 
rc.  Deinde  oftcndit 
cciam  mifericordiara  t 
Dei ,  quia  etiamcum  »' 
perfcqucrctur  ipfum 
S.iulus,  ei  apparuit.fiS     j 
non  nnhi  foli  bencfe 
cit  fcd  ctiam alijs  iiii- 
fitdodorcm.dftcn- 


h 


^Sirirforum, 
Sjdticxorum, 
&   ludarorusn 


NiCOLAVS    DE    LYRA. 

t  Maxintete,  i(:;c.  ^  licinteiligis.  v^rb^  raea  icgis  &  prophetii 
confQna. 

X  Troptcrifriod nhfcero.  hqc  autetn  dixit ,  quia' iiitcndcbat plu- 
ra  diccre,vrcx  fequcntibus  patet. 

5  Et  qwd'rn.  Hic  confcqucntcr  profequitur  fuam  intentione. 
Circa  quam  Apo'tolijs  pnmo  nnrrat  luam  conuerfationem  in 
luJaifmo,  fecpndo  perfecucioneinquam  imuiit  populo  Chri* 
ftiano,ibi.£i  ego  f/uidem.tenio  fu.im  conucrfiq^cm  ab  crrore  pri 
ftino ,  ibi.  In  ^uiku^y  &c.  Circa  primum  dicit .  EtqMtdem  vitam 
' mfam M'U-n:iui\&:( .{n\zto^o.c(n'\i  Paulus fmt  com.i(rus & tra 
dit^s  doOrinz  Qimaliclis,  vt  didum  ed,  fupra  ii. 

4  QHni:i  tm  fe.  Hicun.  Scfta  cnim  Sadiicpf  (wum  qu»  in  crcden 
di<  d'mdehaturcontraiftam  nullaerat  ,  cum  negarct  generali- 
tcrfpiritu  n  &  refurrcftioncn>  mortuorum. 

5  £f  rftnc.  id  eit ,  pro  fpc. 

6  Qj<'  ad  patrei  noliro^.  fcilicct  de  Chrifto  venturo  &  refurrc- 
Aione  &  beatiBcationc  per  eum  6enda. 

2     f.i^i  eii.  patriarclvs  &  prophctis, 
$     Sto  lud-cio.  tanq  uam  malcfaftQr  &  f  ci|5, 
p     |»^'«»,fcilicet  fpe. 
IQ     Puodciimtribu<.  Dto. 

1 1  Sperans  dtwnire.  Nam  Pharifjpi  non  credentcj  Chrifto  fpo 
rab.inripfumventurum  &  refurrcaionem  mortuorum  fatlu- 
rurn.Sadurxi  vero  fperabant  ipfum  vcnturum  liomincm  ramen 
pur^m, fed  pptentcm &  tcmporalitcr regn iturum,  &  Romiiio- 
xmn  potentiann  ablaturu,  ncgabant  tamcn  refurreaioncm  mor 
tuorum.  ludnti  vcro  in  Chnitiim  crcdentcs  tencb.iiit  aducntum 
Cmsprimummfcfu  Naz.arenoimplctBm  :  fperabant  ramcn  ip- 
fMi«  fccHndq  vwqrumad  iHdicimn  flf  f^fcitatutmn  mortuos, 

pcuiat 


poenas  &  pracmia  ei$  fecundum  merita  &  demerita  reddituruni 
li  Dpfjuafpe  accufor.  a  Pharifncisoftinatis:  dehocquodPao 
lus  dicebat  Icfum  Nazarcnura  e(Te  Chriftum  in  lege  &  prophe 
ti.sprominUm,  ^  Saducxisvero  dc  fpc  refurreAioms  mortuo« 
rum,  ideo  fubdit. 

1  j  iiiiid  incrrdihlk^  Q^d.non  cft  ratio,qaia  Deus  legitar  niop- 
tuos  fufcitaiTe  in  veteri  tellamentoad  preces£lix.J.Reg.i7.S: 
ad  prcces  Elirej.^.Rcg  4. 

14  £r  fjfrt.'Hic  confcqucnrer  nairat perfecutionem  quam  fe- 
cerat  credentibus  in  Chni\ym  &  patet  fententia  ex  fupradiAis. 
8.&  9.cap,vlqueibu 

I  j  Et  cum.  £x  quo  videtor  quod  illa  perfecutione  nof>  foffls 
Stephanus  fuitoccifus,  fed  etiaw  plurei  alij. 

16  Detuli  fementiatrf.  non  tamen  ficut  iudex,  quia  Paului  tunc 
noii  crat  iydex,  fed  adhuc  iuuenis,fed  quia  fenJcntiam  datam  a 
principefaccrdotum&alijs  fenioribus  dcfercbat  cxeeutoribat 
vnde  fupra  in  fint.j.cap.dicitur,  quod  teftes  depofuerunt  vcfti- 
menta  fua  fccus  pedes  adolcfcentis  qui  vocabatur  Saulus,  &  la>- 
pidabant  Stephanum,&c. 

1 7  CoinpcUcbarn  btafphemareAd  cft,negare  lefum  Naiarenum 
eife  Chriitum. 

1 5  Kt  limpiius  infaiiicns  in  e0;,nam  non  faciebat  fana  tneotc,fe<l 
errorc. 

13  Terfe-juibarvfque  adextevas  ciuitstts .  qus  funt  cxtra  la- 
dxam  ficur  patet  de  Damafco  qujc  cil  in  Sytia,ficuc  dicicnr  Efa. 
y.b.  Caput  Syrix  Damafcus. 

20     /«<7«;i«f,Hicconfequcnternarratconucrfionem  fuamroi 
rabilcm  .  &:  pnmo  cam  n.irrat .  fccundo  adpropofitum  applicat, 
|bi.  liacex  caufa.  prima  pars  patct  cx  diftis  fupr.  9.  vfque  ibi. 
QnnnefqHe  nos  cum  decidijjeifius  in  tsnam ,  Hic  fuppietur  guod 

iupca 


uiiiai 


1237     AdusApofl, 


qui  mccurn  fimul  crant: 
omncfq;  nos  cum  decidif- 
femus  in  terram,audiui  vp 

a     In  qii.i  olim  Deus  patribus  lo-iui  con* 
fueueratjVt  magis  credatur  «juod  ili.itur. 

ccm  loqucntem  mihi  He- 

a    Prnptium  nunien  ingeminat ,  >  t  ad  ip- 
fuui  vUionem  periinere  ortendat. 

braicalingua;  t  Saule,  Saii 

In  membris- 

Ic,  quid  me  perfequeris? 


0  detuji  fcntentiam.  I, 
A  qiiaiicer  occiderccui- 

jpfc  ("cnccntiam  dcdi, 

OetHli  lliiteniiar.-i.Kab. 

iiidicaui  illos  cccjde"» 

dos  non  aic  pccidi,ni 
;    fi  forte  j:d  occifionc 

pcrcincat  quod  fcqui 

tur:  Punicnscus,  iS:c. 

^  ainpiius  inianicns 

&c. 

a     Contra  ftimukm,  r»    -i  •  n- 

llab.  Hucufquc  fine  ^  purum  eit  tibi  contra  Itl- 
l^imulo  rcfliciihjcd      mulum  calcitrare.  Ego  au 

tem  dixl:  Quises  domine? 
Dommus  autem  dixit ;  E- 
gq  fum  JcIlis  Nazarequs 
quem  tu  perfcqueris :  Sc4 
exurge  &  ftafupra  pedes 
tuos .  Ad  lioc  enim  appa- » 
ruitibi,  vtconftituatcmi-  * 
b.criucrrdic,licuiaic    ,  niftrum  &  tcftem  eorum  ? 

inACClbu.,nOntUim  '  .    m  hac  prima  v.Cone. 

crcdulus  c?lefti  vjfio      t^u^  vidifti,&  eoru  quibus 

a    Fol^eainmuItisTifionibus. 

apparebo  tibi  >  eripiens  te  do  populis  &  Genti- 

a     Caci  enim  funt.         b     Intcriores. 

bus,intquasnunc  mitto tc apeVirc oculos eo-  ^ 
rum,  vtconuertantura  tcncbris  ad  lucem^  &  ^ 

Hifunt  tenccra:.  Idjeft,  iucem. 

de  poteltate  fathanx  ad  Deum ,  vt  accipiant  ^ 

,  HTieditatem.  ' 

'  remiilionem   pcccatorum  ,   §C  fbrtcm  inter  l, 

t  fan- 


•  r.ric  li  rciifiiSjContra 

i\::   i.  ^iinpaicicrabis, 

qii.,i.iutisduruin  crt. 

5(t;iuuiiiscftipi4Cor- 

-'  ixxtio- 

.  IVoa  fifi incrednliis  coe 
lefli.  ^iHicronymus. 
VoUmtatc  Dei  voca- 
turquilquc  ad  iidem, 
fcd  fua  parce  &;  fuo  ai" ' 


N  I  C  O  L  A  V  S     D  E     L  Y  R  A, 

fiipn)  p.&  1 1 . omittitur  fcilicct  dc  cafu  fociorum  Pauli  cum  co, 
Bon  tamcn  ibi,  dicitur  qood  folus  ^aulus  cecidit,fcd  cafus  aliori» 
non  exprimitur.Caetcra  patcnt  cx  diftis  fupra.cj^cvfquc  ibi. 
I  M  hoc  mm.  in  raptu.  a  Ft  confl:tuant  le  minijirim,&c, 
tjii«  vidifti  &  audilti.  lliud  cnim  e(t  cfiicax  teflimonium  fcilicct 
pi.r  i/ifum  &  auditum.  J  Et  eorum.  ficut  in  lioc  libro  lcgun- 
turpiurcsapparitiones  diuinae  &  reuelatipnes  Paulopoftea  fa- 
£lSi  4  ^f  ro«Me»-t<i«t«r.  ^tcnebris  crrorum.  5  Iddluccm^ 
fidei  Clinftianx.  6  Et  de  potejlate.  in  qua  detinentur  capti^ 
«if^ridololatriam.  7  ^^ci  Dcww.per latriam.  S  ytaui- 
;)fii»/f.pergratiamin  praefcnti.  9  £f /bi  ff w.  pcr  gloriam  iq 
futuro  Ec  quia  haec  acquufuntur  pcr  vcraip  fidcm  ,  fubditur. 
10  TeffideMijnJicftj&c.  tanquaminrcdemptoremhominura 
&  glorificatorcm.  il  /^«(ie  rer.  quodcftnefarium.  Omniit 
vero  prsdifta  narrauit  Paulus,  vt  Agrippa  magis  fibi  crederet. 
li  6;cd/;a<^/i/«nf.  vtpatetfuprac).  15  Et  lerofotymis.Non 
jmmediatc  poft  Damafcum,(cd  prius  luftrata  Arabta  rcdijt  Pau 
lus  Damafcum ,  &  inde  vcnit  lerufalem  annunciansibi  Chri-. 
Ihim,  vtdiftumcft  fupracap.^.&az.  14  D'^^napcenitenti£. 
vt  fccundum  quantitate  deliftorum  (it  quantitas  bor.orum  opc-- 
rum.  Vnde  dicit  Greg. homih;!.  4.  Tanta  debet  quifquc  a  fc li- 
citarefcindere,  quantumfc  mcminitiliicita  pcrpetraiTe. 
1$  Hacexcaitfa.  Hic  confcqucnternarrationem  fuam appli- 
cat  ad  fuam  intennoncm,fcilicct  quod  captus  fucrat  ligatus  pra 
pterfuam  iuftitiam  di.  Hac  ex  cau.  fcilicct  quia  annunciabam 
lud3Ei5&  Gcntibus  conuerfic)ncm  ad  Dcum  pcrpoenitcnti* 
opera.  i4  MeludM  cum,  &c.  in  loco  dcuotionis  &  non|con-r 
tentionis,  1 7  Cumprehenfum.  volcntes  mc  intcrficerc ,  vt  Iia- 
betur.zi.cap.  18  J^MAf//io.me  protegentis.  19  Vfque.fit^ 
iDus&conltansmfan£topropo(ito.  20  f  eJ?«J,€^c.  id  cft,  m- 
difterenteromnibusfidemChrifti.  21  j^iOi/cicfra.  qui  pr^- 
dixit  de  Chrifto  futuro ,  &  impleta  funt  in  Icfu  Nazareno. 

ti.     Si 


MORALITER. 

t  Ff/JMtjeJ^f.Hominescnimcxccllcntcfcontemplatiuiiqualis 
luit  Paukis,  frequcntcr  reputati  funt  a  mundanis  homi  nibus  a- 
«ftciucs  &  infaiii.Tum  quia  conicmnebant  raiidana,  Tum  quia 

Diul« 


10 
u 


^s 


XI 


Gap.  XXVI.      1238 

tfandlos  pcrfidem  quareftin  mc.  Vnde  rex  ^ 

Agrippa,  non  fuitincredulu.s  coelciii  vifioni,  \  .  ,. 
fcdhisqui  funtDamafci  primum  &  lerofo- ^'""' 
lymis^&peromncmrcgionemrud^a!,&Gen- 
ribus  annunciabam,vtpGenirentiamagcrent, 
&conuerterencur  ad  Dcum,  digna  popniten- 
tia!  opera  facientcs .  Hac  cx  caufa  me  lud^i 
cumeffem  jn  templo,  comprehenfum  tcn- 
rabant  intcrficcre.  Auxi- 
Ho  autqm  gdiutus  Dei, 
yfque      iii      hodiernum 

a    f  erfcuero  ,  vel  in  inortem  non  cado; 

dicm  fto  teftif^cans  mi- 

Aetatc  vel  perfona. 

nori  atquc  maiori,  nihil 
isxtradiccns  quameaqux 
propheta:  funtlogutifutu 

ISiprofquia.        a    Erit, 

ra  efle,&  Moyfes;  f  fi  pafr 


IZ 


*5 


t6 


Hic  fenfus  eorum  qu.iprophet* 
pia:d..'ietant  &  Aloyfcs. 

ilbilis  Chrittus:  fiprimus 

a    Quia  prinius  refurrexit,  non  iteruin 
moritutns.        Sipro  qqia. 

cx  refurrctSione  mortuo^ 
runi  lumen  annunciatu- 
rus  efl  populo ,  &  Getibus. 
uxc  loqucnte  eo ,  &  ratio- 
ne  rcddete ,  f eftus  magna 

a     Mutabilises  dcdoftrinain  doclrinam.  ~' f  •■'•'pnvi.a.i-^un  tt- 

voce  dixit;tInsanis.PauIc:  c  fpexic  m  vanitaces  &  + .    .. 
mfariias  falfas.  trup.u. 

____^ ^  Multit 


C     Jnfanis  Taule.  Be.  | 

Infaniamputacquod 

bomo  vincl*  loco  cfe- 

ft  ndendi  .iccepccno 

decalumnia  qua  prc 

mitnr,  fcddecoDfafi  fi 

tia  qua  gloiiatwr  fcr- 

monrm  facic,  &  reiie 

latioHem  qua  de  pcr# 

feciicorc  mticacus  eft    ■ 

in  apofJolum  percur  . 

ric .  Infuper  difpsnfar  t  ^ paflUru». 

tionem  redempcoris, 

refiirreilioncm  mor- 

tuori'i  cocionancisha  Lucrf.c. 

bitu  diilcrit.Sicuc  ve-r 

roflulca  amentiaeft, 

q,  filius  pacrcm  dcfe- 

rens  porcos  pauic ,  fic 

fpiricualiseft  amecia. 

de  qua Paukis aic\-  Si^  i.Oor.f , e, 

ue  mece  excedimus,  ^'"al-y.a. 

fUie  fobrij  fum»  Deo. 

Ecpropheca:Nonre- 


iz  Sipaffibiits.  Hicaccipitur  fi  prp  quia.hoc  enim  dixerutpro- 
phct»;ficutdccLirauiin:pluribuslociSjexpQneqdo  libros  eo- 
rum.  Et  vnum  replico  quod  habctur  Efa.5  5.  quod  totum  intel- 
iigitur  ad  litcram  dc  Chrifto,fifut  ibi  fuitdeclararum.&  ibidici- 
tur  dc  ipfo ;  TtincjUi{m  ouis  ad  occ  ficncm  ducctur^&  quaft agnus  s;a 
ram  tondentefe  cbmt4tefcet,&c.Simi[ltct  Moyfes  hoc  pr? dixit  pcr 
facrificia  lcgis ;  &  potilfimc  agni  Pafcalis,  fignificans  Chnftura 
pro  falutc  mundj  immolandum ,  proptcr  quod  loannes  Baptiit» 
Icfu  Naz.areno  dixjt :  Eccc  agnus  Dci ,  ecce  qut  tolht  peccata 
mundi,Ioanni$.i,d.  Simiiitcr  Moyfcsfcribens  prophctiam  pa- 
triarchap  lacqb ,  Gcq,  49.  b,  7\(p«  auferetur  fceptrum  de  luda,  &• 
dux  defemore  eius,donecvewat^uimittendus  efl,&c.<\\xx  proplie- 
l:iadicituradlitcramdeChrifto,vtibidem  fuitdfclaratum ,  & 
fic  Moyfes  fcripfit  ipfum  de  tribu  luda  fecundum  cariiem  nafci 
turunj ,  &  per  confcqueqs  carqcm  painbilpm  jiabiturum  .  Itcm 
Pcut.j 2,.  Dvum  tjui  legenuit  dereliquifli,&  oblitus es  domini crea- 
toris  tui.  fccundum  doftor^s  antiquos  HcbraBoshacclitcra :  Z)c« 
qui^e  nafcifecit  debilitabis  &  obliuifceris  Deum  doleratum  tuum. 
?. J  Si  primus.fi  pro  quia,  quia  primus  refurrexit  ad  vit^m  im- 
inort3lem(icut  manifeftcprxdixitpropbctaDauid  Pfal.  15.C. 
ly^o»  dereiintjues  anirnam  meani  in  inferno  ,  nec  dabisfanSlum  tuum 
vitiere  co>-r«^^ionc»w,  cS^c.  ficut  cxpofitum  cft  fupra.i. 
54  Lumen.Utzcl,  24  £?;GfBfi^«i.  Hoc  enimfuitpracdi- 
ftum  Efa.  49.b.quodad  literamintelligityrdeChriftojficut 
ibi  fuit  cxpoia»m .  Parum  cft ,  yt  fi$  mihi  feruus  ad  fufcitandas 
tribus  Iaco|j,&  farccslfrael  conucrteqdas.  dedi  te  in  luccm  Gcn 
tium ,  yt  fis  falus  mea  vfquc  ad  extr?mum  tcrrac. 
?S  .Hxcloquen.&c.  Hic  confcqucntcr  ponitur  refponfio  Pau- 
li  ad  Fcftum  pr{fid?m,qui  Paulo  loquenci  dc  rcfurrcftione  mor 
tuorum  dixit. 

2.6  Infanis.  quia  rcfurrc£^ionem  mortuorum  credcbat  impof- 
fibilem  tanquam  Gcntilis ,  proptcr  quod  di£ium  Pauli  vocauit 
infaniam.  '     ' 

MultX 


multum  ardu «  loqucbantur  quae  mundanis  alicna  videbanf  vn- 
dc.4.Reg.{;.c.illc  ^pheta qui  venit  ad  unguedii  lehu.fuit  rcpu- 
tatus  infanus,pp  quod  tili  qui  cu  lehu  erat  dixcrunt  ei,  iiuid  ve- 
hit  ifle infanus  ad te?  £t  de  dno  noftro  Icfu  Chrifto  dicitur ;  Mar. 
5.cap.£f  exiermtfuitencre  eum diceHtes,quia  infurorem  verfus  efl. 

iit£ 


i239 


GIof.ord&NicoIaideLyrai     I240 


^  a    Muhd /f.Rab.PhiWophi  Gcntium  multa  lcgcndo  CcO^tiS 
A  commucab.inc. 

b    ^d mfaniamn  Rnb.  Mutabilitati.<.  Vcl  infaniam dicit  re- 
furre£lii>ncm  roorcuoruni,quam  annunciac. 


flor.Vidcnon  folum  v)rcula,fcdeciamq,vtmalefaftorha  D 
bitus  propofuicairplificans  vinculorugloriam.Di.iplcxauc 
p^n3,&:  q,ligatus,&:  quod  vc  impoftor.  Nam  fiquidcm  vin 
dhis  cHet,vrpofc  bcnc  ,ngcns,confolationc  qu.adam  habuif- 
fccnunc  aCit  vc  malc{adtor,&:  m  malis  dcprchcnfus.atcamc 

nihil  hzc  curab.-iC.  Ta 

a  multartc  liicra:adinfaniam  conuertunr.  Et  paulus:  Non  i   ^'^  ^^  anima  ca-leni 

b  a     Fs:fit«;ipciiiI.nii»inftri«furtpropria.  »•      amOtC  fublimiS:  Uam  I 

infanio(inGuir)optime  r eftc,kdvc"ritatis&fobrictatisvcr  ?   q^ium  hi  qui.fcdisa- 

Qu,dcn.iirioid/ch,uun.,n.,i.  4    moribus capiutur,ni- 

ba  loquor.  Scitcnimdchisrcx,  adquem&tconftanterlo-  ,   hilputaiitvciglor.o. 

^  .    Qu:r''emc,i.cUcChr,l(o«arraui.  'um ,    VCl    prctiofum 

quor.Laterecnimeumnihilhc^rumarbirror,  ncque  cnim 


C    tieque  enint.  *  Chryfofl.  Hic  dicit  dc crucc  &:  dc  rcfurrC' 

ftionc  ,  &  quod  hoc 

vlogmi  in  fotum  or- 

bem  cmanarit. 

d     Sciotjuiacredis.l&e 

da.  Hoc  non  f.dulan' 

<Jo,  fed  vcre  locmus 

efl.  Agrippa  cnim  ri- 

tu  ludarot  um  iic  leei- 

bus  imbutus   credc- 

bat  adChriftuillaue 

licate  pertingere;qua 


inangulo  quicquam  horum  geftumcft  .Citdis  rc^Agrip- 


Hoc  id  pciriudeudum  loquinir, 
b 


b    Qh<: 

di^is  vcl 


't 


i.ddiAiim  cU  dc  pisB. 
Chri'io. 


B  uis  in  concjone  qua-   ^  p.^  pj-ophetis  j  5^10*  quia  credis .  Agrippa  autem  ad  Paulum: 


f?.^»«teft  damcum  hidacisha- 
«)iiiit  perfnar  bita  dixiflc  lcgatur . 

«cas  vel  in""' 
( a  cx  pattc 
Bcrrnidct 


Scddc  reljgionis  au- 
xiJio  pra;fumitis,cum 
T  noB  loJum  lam  orbcm  d;fctpuli 
Bnc«tic.i  ex  p.ir  i^fi,  rrplcueiit ,  haud 
ic.vcturacuaj-       Deinutu  puta- 


Idcll.dcpictor  Dcum  vcl  Chriiir.in. 

•  tlnmodico  fuadesmefieriChriftianum.  Et  paulus:Opto 

a    Artitc  ve!  peiron.-i,  ut  $c  fupn. 

apudDeumt&:inmddico&  in  magno,  non  tantum  te, 

Non  enim  opto  ui nftos  efle  uos.  ChriiiuHU»  fcilicet. 

fed  ctiam  omncs  qui  audiunt  hodic,  ficri talcs,  qualis  &:  cgo 


quam  quodipforum 
concupifccntijs ,  fcr- 
uic,  id  cnim  folu  glo 
riofum  ac  honeftam 
pucanc ,  &  amafia  fic 
eisomni.Trmuiro  ma- 
gis  qui  cali  amore  fla-  J 
grant  nihili  faciunt 
prcciofa. 

f    Et  exurrexit  rex  & 
prafzi  &  Bernice ,  &c. 
.  ^Chryfoftomus. 
Vidc  quomodo  ite- 

nice,&  qui  afllftcbant  cis  Qui  cum  fecefldflcnt,'  loqucbantur  s   rum  pro  illo  fuffragia 

,  .      .^        ,.  .  ^-,  .,  .        ,.'  j.  fcrunt.  Etiam  pon« 

ad  muiccmdicentes.  Quia  nihilmortc,autvinculisaignum  »   qunmdixit,  infanis: 

qnid  fecit  homo ifte.  Agrippa  autem  Fcfto  dixit :  Dimiiti po  ">  abfoluunt  illum ,  di- 
'-'  =^   -  •  "  cctes ncc rrx)rte, ncc 

vinculis  dignum,& 
omninodimififlcnt,  | 
nifi  Cifarem  appcl- 
laffct,  fcd  hoc  fingulari  difpcnfatione  contigtt ,  non  hoc  : 
autcmfolum,federi2mquodcumvinculisvadic.  Proptcr 
hoc  diccbat,  vfque  ad  vincula^quafimalefsrtor:  Nnmfi  j 
Chriflus  cu  impi js  t eputatus cft,multo  magis il!e,fed qucTi  I 
admoQum  ilk  gloriam  non  curauit,ita  ncchicAdmirabile 
cn  n)  cl^,qucd'mistus  intcr  illos,nihil  damni  ab  cisaccipit. ; 


Solui  a  uinculis. 


musilljmcrcfcctcrc  f  Jum,  exccptisvmculis  his   Et  exurrcxitrcx&praeies&Der- 

ligioncm  ? 

c  QptoopHdDtMtnom 
nei  qutMdiwitt  <^c. 
•^-  Chi  yfuftomus. 
Vidcq.gloriatur  vin- 
culis,  qui  profert  illas 
ficut  cathtna  aurca, 
js  ea  nunc  dcprecatur 

Etne  miteiJs,infirmiores  adbuc  crat,&attcpcrabat  illis  fer 
rnonem,al  quiq,  vinculamagnifacit^audiquonumfempec 
in  cpi(1olis  oibus  praponit  alijs  dic<  ns ;  Paulus  vindluskfu 
Chnih.  £t it  ti u :  Huius gtatia cjrct  mrofit.t  tfl  cathc na,fcd 
Sc\mo  domini  aiUgatuf  auu  <fi .  Et  vfqj  ad  viiicula  quafi  malcia- 

6to^ 


terat  homo  hic^fi  non  appcllaflct  Cjcfarem. 


NICOLAVS  ;1>E  LYRA. 
j  MuUtUttrx.  hominesenim  ciica  mukas  fcripturas  con- 
uenentes  vchemcnter  fuum  fludium  habentaliquandoce 
Tcbrum  turbatum  &  organum  phantaliar  la;fum,&  pcr  con 
hqucns  intelledum  impeditu,  qui  in  adu  fuo  indiget  phan 
tafmate  ncccffario.  t  l^en  infanio,  Non  dixic  hoc  cx  adu 
latione  ,fcd  quiataliseratmodusloqucndi  cum  rcuerentia 
locumimperatorumtenentibus.  j  Scdvinritatif.cmt)gc 
licx.  4  Etfobrietatisvc*ba,qiuanonma:dchatmv(iiim 
dcbitx  locutionis.  y  ^t» <•«/»!.  Agripp.i,quicrac  inftru- 
ftusinlcge&prophens.  C^tcrapatcnt  vfqueibi.  6  Ih 
rnodico  fuades  mefieri.  Quod  duplicitcr  potefl  intclligi .  Vno 
rnodoncgatme.In  modico,idcfl,  in  nullo,  ficuc  frcquenter 
dicitur  tn  comum  fermonc.Alio  modo  affirmatiuc.  In  mo- 
dico  fuades,  id  etfaliquantulum  inclinas  mc  ad  hoc,fcd  no 
perfcitc.&  hic  fcnfus  piagts  congruit  fequcnti  liter^,  vt  vi- 
dcbitur.CdJtera  patent.  7  Et  exurrexir.  Hic  coafcqucntcr 
fuper  vetba  Pauli  habetur  coUatio,  cuoi  dicttur. 


8     Qui  cum  ftccfjiffcnt  /o^weZ/^wm.adpartcm  vtfccrcfluslG- 
qucrcntur.         9    Z3;Vfwffj,(d^f.  Etinteriflos  ficdicentcs 
fliit  Agnppaprimus  &principaliS',tamproptcrdignitatem 
rcgiam,quam  proptcrciusfapientiam,fuicenim  fapiensvaj 
de  &  elcquenSjVt  refcrt  lofcphus.i.libro  dc  ludaico  bello: 
proptcr  quod  contulit  condufioncm  conliiij ,  di.  Feflo. 
10     Dimttipoterat.  ficut  innoccns.  Et  hoc  modo  patetind 
naium  fuiflfe  aliquo  modo  ad  crcdendum  Chnfto,alitcr  m 
dixifiec  Paukim  innoccntem,fcd  magis  morte  dignum  tan 
qurmpfeudo  Chnfli  pracdicatorcm.  Vndelcgitur  inhiflo 
ria  lcholaflica, quod  imminente  deflru6tionc lud^a; & lei 
rufalcm  pcr  Romanos ,  Chrifliani  qui  crant  ibi  moniiu  au 
geli  tranficrunt  in  regnum  Agnpp.i-,  qui  erat  conf^deratu  i 
Romanis,vcpaccc  pcr  lolephum  ludaico  bello,&  ibi  fucru ' 
pacifice  rcccpci.     1 1     Si  «0»  apprllaffet.Ex  quo cnim  ad  fu 
periorem  crac  appcllacio  incerpofita  &  rcccpca ,  &  Paulun 
infcquebatur  vt  morte  dignum  pars  aduerfa ,  non  poccra 
cum  praifcs  abfque  fuo  pcriculo  dimitcere  libetum. 


A  D  D  I  T  I  O. 

tn  cap.25.vbi  dicitur  i*n  poftil.  Et  conflituam  te  miniftrum  & 
teftemeorum,qu»  vidifti  &  audifti.  Licctinrcbus  hiimaniscHi 
cax  tcftimonium  principalitcr  eft  per  viiiim  nonpcr  auditum,  ta 
inen,in  hisqaxpertinentad  fidem  tcPiironiumtftitaji  eftctia 
per  audituro  :  pidcs  enim  ex  auditu  ,  vt  ad  Rom.  ip.cap.prxfer 
tim  cum  iJla  quz  habentur  ex  auditu,  fcilicet,  auClotitate  facr^ 

fcri- 


fcripturar,proprie  applicantur  ad  ea  qus  vidcntur,tunc  enim  ( 
ftinionium  rcdditur  magis  ctHcax .  Sicut  cum  illa  qit«  crcdelM 
tur  dc  Chrifto  in  lcge,  plalmis  &  prophetis,  implcbantur  in  Ci 
tiinc  auditus  &vifus  fimilitcr  vc*um  tcftimonium  tribucbant  i 
ChriftojVnde  Luc.24.f.  Oportct  impUri  ca  eju/e  fcriptafunt  in  /r^ 
pfalmis  &  prophe  is  de  trie.  dc  qua  concordia ,  fcilicet  \ifu5  &  .11 
ditus  pfal.dicir.  S  cut audiuimus,!ta  vidimuSy&c.Si de  tali vifa » 
auditu  reddebat  Apoltolus  teftimonium. 


adiicrfTtaf. 
».CiMr.tikf 


CAP.  xxvn. 

Vr  autem    iudica^ 
tum ,  &c. 
i5eda.IngraJco:Vc 
iudi- 


C  A  P.     XXVII. 

Decreuit  Agiippa. 

T  t  autera  T  iudicatum  eft  eum   nauigare  in 


iudicatumeftnosn 
uigarcinltaliam.tr 
didcrunt   Paulum 
quofdam    alios   vi 
6toscenturioni. 

^  Had) 


fdccf 


NICOLAVS    DE    LYRA. 
C    A    P.    XXV  H. 

1     rtautemindicatum  en  cu„  mu-.gare  in  Ttaliam,  &  c.  Habito 


cofilio  de  miflionc  Pauli  ad  Ca:farc,  hic  cofcqucntcr  def( 
bic  Lucas  huius  cofih  j  cxecutione.Et  primo  dcfct  ibif  Pai 


MORALITER. 

Ec  fimilitcr  ilh  qui  contcmptis  tccrcnis  vac^nt  diuinar  con- 

ccm- 


tcmplationi  a  multis  iatui  rcputantur. 
I     Ft  autcm  iudicatumf&c.,Sc<lunut. 


H 


1241      Adus  Apoft.      Cap.  XXVII. 


1 


tliifmi 


.1  Hjdrftmrtinam.  Ra, 
A  idai,ad  Rnmam  na 
iiigjnccm  fecundiim 
qliofdr.m.fcd  melius 
dLTiuatur  de  nomi 
nc  ciuica 
qu.r  Had 

b  Tofeuerartte  nubif- 
curn.&c. 

^Chiyr.Vide  quoiif- 

quc  comit.nc.  &:  Ari- 

^aichus.Bor.e  etiam 

vtiliteradefl  ilie,  qui 

B  in  Macedoniaomnia 

' "'-  qui'  .ida  crant  anou- 

,    ,  ciaturus. 

c     Hnmane  autem  tra- 
iljrts  luLius  Vaftliiy  &c. 
4«  Jdcm.  Benc  facie- 
bathocpcrmittcdo, 
vt  profcdusadnotos 
curaretui .  Vcnfimile 
cnim  crat  illum  val- 
de  affliiflum  a  vincu- 
lis.a  metu,&  circu  m 
duiSione.Vidcquo- 
modo  ncquchococ 
cultatquodvoluiccu 
ram  habcre .  Itcrum 
tentationes  icerii  ve- 
ticontrarij;  videper 
omsia  vicam  f.mdo- 
rum  (iccontexi.Erfli 
gcranccribunal,  &  fa 
'"  ciunt  naufragium,ac 
'"  fcrunt  cempeftaccm, 
"'  qucd  &C  manifcftac  fubdens ,  Tunc  feUgus  quodefl  inter  CUi- 

ciam,&  ctet. 
C  d    rcnimMs  Liflram. BcdxPro  Liftra  in  Grzco Str.yrna  fcri 
pcum  ef^.Hiero.vero  Myrrham  ponic. 
C    tt  ibi  inuenitm  Centurio  nauem  Mexandrinam. &c, 

.^.Chrvfoft. 


Italiam,&:  tradiPaalum  cutn  reliqu  isVuflodij.sCentu 
rioninomincIuljccoIiortisAugu^AfccdtnresaDt 

a  TNonadltaJiam.rediuxta  Alii  Mca  ^id  Ai)iiilon<j 
^  ,  ,  ...  iiauigare  incipiebam. 

tis  Aphric.^    a  naue  Hadrumetmam  incipietes  nauigare  cuca'  Adz 
l72Tlb!f^    ^  locatfuftulimus^pcrfeucratcnobifcu  Arift.rchoMa-  ^ 

ccdonc  Thcflaloniccnfe.  S  cquenti  aut  dic  vcninjus  Si-  ^ 

a  Ad  Aquilonem.  ^  f  Cogitans. 

donera.HumaneauttradlansIuliusPauInm.pcnnifit  7 

fln  Sidonem  vrUcm  Phoenicis.        a  Piocurationem  nauiguionis. 

ad  amicos  irc'  &  curam  fui  agcre.  Et  indccu  iuflLjlifre-  8 

a  Ad  occidentem.  _  b  Ideo  Cyproapprojt  m.n.mus. 

mus,subnauigauimust  Cypru,proptcrea  quod  eflent 
vcnti  corrarij  .Et  pclagus  Cilici«,&  Paphy  fi^  nauijra- 

TCiuitM.  '  ° 

d  tcsjvenimust  LiftramquiccftLydi^.  Etibiinueniens 

g  a  Sicuthaic  AexandrinadicitUi,ira,illaHadfuuietin.i._ 

Ccnturio  na*ucrn  Alexandrinam  nauigantc  in  Itaha , 

fDenauiin  nauem. 

tranfpofuit  nos  in  ca.Et  cum  multis  dicbus  tardc  naui 

a  Infulam- 

f  garcmus,&vix  dcucniflfcmuscontra  Gnidumprohi- 

a  Ideotaidenauigauimus.  fltifulaeft. 

be'ntc  nos  vento,  adnauigauimus  Crcta:  iuxta  Sal- 

f  Nomen  loci.  Ys.ilmonem. 

moncm.  Etvixiuxtanauigantcs,  venimusinlocum 

^ln  Creta.  A  bonitate,vei  propriunv  e.t. 

qucndam  qui  vocaturt  Boniportus,  cui  iuxca  crat  ciui 

tasThalafla.  Multoautem  tcmpore,  ciimiam  non  ef- 

g  fettutanauigatio,  eoquodt  iciuniumiamprxterif- 


242 


*  ChiyfoP^.  Meriro  in-  D 

iKnitur,  itauc&illi  an-  tvinfii», 

nuncunt  iu  Afia,  qu;d 

y'~u\oaiddcnt,  6thiin 

l.ycij.  VfdcDaimnihil 

;iuu.u;irc,iicqucmucare, 

i<  d  pcrnuttere  illum  na- 

uigarc  ventis  imporcu- 

ns.  Scdctiamfic  mira- 

culum  opcratur,  nam  vc 

fccurc  nauigent,  non  per 

niiiit  iilis  in  mari ,  fcd 

fcmper  iuxta  terram  na- 

uigihant. 


f     Gfiidun  pmhibente  not 
yento ,  aihiaur^aHimm  Ctf^ta 
iuxtu  Sulvonem.  Bcda.  Vel 
contiaChuim,  fcd.mc- 
lius  in  qi  bufdim  Icgi- 
cur  contra  Gnidum.qu.e 
cftinfulacontra  Alhm  . 
g    7i/«»r'W.RAB.Famcs 
magna  in  nauigio,  infir-  £ 
miorcs  rcddcns  nautas . 
14  Alij  dicuilc  quadragcfl- 
ij  niamanceiiatale  Domi- 
16  ni .  quod  non  eft  proba- 
Ij  bilc  .   Mclius  icuinium 
i8  fcptimum  putandum  cft    «     . 
m  quo  occiius  crat  Uo   ^.Re.»;.?. 
dolias.   Vcl  diesieiunij 
19  dccimi  in  Ianuario,quan 


9 
10 


II 


12 
13 


20  docognoueruntin  B,iby 
lonc  captiui  templum  ef 
fcdeftruilum. 

*Chryfoft  leiunium  hic.opinor  dici  quod  Iud.ci  feruani. 
Nam  poftPcncecoftein  cxierunc  illinc  poltmulfum  cem- 
piis.ita  uc  II)  ipfaferiiiehycme  vcncrint  'n  p.irccsCreci^.Et  P 
hocquaquenon  paruum  miraculum ,  quoJ  illi  propcer 
hunc  feruaci  fuerinc.  ^ 

^  Tor'um 


NlCOLAVS  DL  LYRA. 

progrc(rns,fccundoadRomamciusacceflas,ibi.  ToH  men- 
j(i.M  o.tes :  c.fe.  Primadiuidituriotrcspar.  quia  primo 
piiiuturPaul:  per  mare  nauigatio .  fecundo  eius  naufraga- 
tio.ibi,  l^luL  o  a<tem  temporr.  tei  tio  ptift  naufragium  recrea 
tiOjin  pnncipio  fcqucntis  ca.Circa  pnmumfcjcdum,quod 
niiiltanoinina  ponunturhicdequibusahquidicuc,  quod 
funt  nomina  iiifularum,i.lij  ciuitaium  mautimaiu.  Vtrii- 
quc  tamcn  in  pluribus habrt  ccrtumdccertitudine.  Tum 
quia  ex  longiiudinc  tem.poris  multa  funi  mucata  viUarum, 
lcriarum.&:  inlularum.lkut  Pariiius antiquitus Lurecia di 
c<.f)diur,Tum  qiiia  nomina  func  zquiuoca,lkuc  Babylonia 
id  •ilain,qu.t  cft  in  Acgypco ,  &  ad  illam  qua-  fuit  antiqui- 
tusii.Cliald^a.diciturauccm.  ytautim^&t.  perconlilium 
pixdiCium. 

1  ti  n  «a/.  i.vin£lis,vel  cuftodia  dctencis. 

2  Ceotunoni  nomint .  Cohortcs  autcm  milicum  habebanc 
propna  nomma ,  vcqujtlibcccitius  congrcgari  policc  ab  a- 
1  js  diftinCta  .  vnde  &i  il)a  cui  przcracCornclms  uocabacur 
It.ilica,vt  habetur  iupra  i  o.c. 

5  .w)(ed<»'a.ficd.ctam  aciuitaceHadrumesnomine,qu5 
cft  in  Aphrica,vc  dicit  gl. 

4  Suitulimus.i.a.  tci  ra  rctraximus  ad  altitudincm  maris. 

5  7^f)/e»fr<3«rf.alijsquicum  Paulo  vcncranclerufalem,uc 
habciur  fupra  zo.rcucrtentibus  ad  loca  fua. 

6  ieijuentrautern  die  venimui .  in  qua  ciuitate  Paulus  ante 
praidicaucrat. 

7  T-f i  rnifit.ad  cos  faluandum,&:  in  fidc  firmandum. 

8  Ecnramjui.  acc  ipicndo  ab  cis  ncccfiananauigancibus 
profej&fuisfocns. 

Sub 


9  Subnauigauimus.ippwpiindo  irifiilc-fcd  non  ibi  defccn- 
dcndo,  propcercaquiavcnti  eflentconcrarij.qui  non  pcr- 
mitcebant  nauem  currerc  vcrfus  Icaliam,  6i.  lic  declinabac 
ad  latus. 

10  Etpelagus.hir\c  &:  inde  euagando. 

1 1  yenimiis.nomc  eft  ciuitatis  qug  eft  in  prouincia  Licia;. 
1 1  Tranfpvfuit  nos  in  eam  vc  citius,6d  cxpeditius  veniicmus 
Romam. 

ij    £rc«n»mtt/?«.propterdcfc6lumvcnti. 
14    Etvixde.contraCttidum.  nomen  cA  infula;  iecundum 
glof. 

ly-    Pr<36j^e»/e'.qufmucacuscracdcbili,procisurocninco- 
trarium,&;  fortiorem. 
■16    ^dnaui^jantibus.i.propc  Cretam,qux  cft  infula. 

1 7  iHxta  Salmouem.  qux  cft  ciuitas  maritima  did«e  infulx 
oppolitai"  ^'"'w^+i  «mv  • 

18  Ei  vix  iuxta  naui^antibus,^c.  ''n  Creca.non  cn  fic  di<flus 
abonicace,vtpatecinha  vbidicicurquod  noneratapcusad 
hyemandum,licuc  aliquando  aliqua  villa  nominacur  bona 
viIIa,quiECamcneft  multurn  defediua.  Diuifi». 
I  ^  Multo  autem  temporc.  Hic  confcqucncer  defcribicnr  nau 
fragacio.Ec  diuiditur  in  trcs  partcs,quia  primo  ponitur  pe- 
riculi  denunciacio.  fecundo  nauigancium  aliqualis  confola 
tio,ibi.Ec  cil  muIca.cercio,naufragij  perpcf>io,ibi.  Cum  au- 

tem  dics.Circa  primum  dicicur.Mw/fo  autem  tempore  peraCIo. 
non  in  porcu,quiaibi  non  manferunc,vc  infra,dicitur. 
?ao  Cum iam  non  ejfet,&  cater.  Akiqui  dicunt  quod  iftud  ie- 
iun  ium  fuic  Chriftianorum  ancchWiuicaccm  Domini,  vel 
ludxgrum  pro  morce  Godolia:,vcl  pro  cempli  dcflrudio- 
ne,  fed  nuUum  iftorum  vidctur  vcrum  ,  quia  Ccntuno,  Sc 
miiitcs ,  &£.  etiam  naut^  ,  falccm  pro  maion  parce  eranc 

Genti- 


MORALITER. 

7  IJumani  autcm  trailans,  &c.  per  hoc  oflcnditur  q,  Deus 
condcfccndit  (uftincntibus  propicr  ipfum  :  &  hoc  patuit  in 
Danic  lc,&;  focijs  fuis,(k  in  piuubus  alijs  vctcris,ac  noui  Tc 
f>an  cr.ti  pcrfonis. 

10  Lt  itide  cum  fufiulifferhus  fuhnauigauimus .  pcr  marc  q  uod 
ptoccliis  concutiiur  pracfens  fcculum  dcfignatur.pcr  Pau- 

lum 


lum  vero  clo<9:or,uel  confcirorprudens,&  animarutn  zclu 
habens .  porhocergoquod  nauigantescontraeiusconfi* 
lium  rncurrerunc  damna  magna ,  uc  pacec  ex  fcquenribus , 
&  eciam  fuarum  periculum  pcrfonarum,fignificacur  quod 
illi  qui  cranfcunc  per  uicamhuius  n.undi  in  quadcbencad 

fjorcum  falucis  nauigarc,ii  dcferanc,ucl  contcmnanc  confi 
ium  boni  dodoris,ueI  confefToris  incurrunc  magna  dam- 
na  fpiricualu,^  periculum  fubmerfioois  in  gchennam. 

Et 


1243       Gloflordl.&NicoIaideLyra'.      1244 


A  f^ortusCcre  dicitur 
quirH  ;n  Ph^-nicc  e 
r<  giore  Cra^.portu 
jiutcn;  Crctx  perc- 
bant.quia  Crctam 
r.';u:eab.-int, 

Bcch.  Afhruijsa.»t 

intcr  mcndidna  pla- 

E,.>n^&^  occidcntalc, 

rnntiisvcrgensad  oc 

B  tidi  nt.ilc,  Corus  in^ 

tftcl»  pottiii  tcrf!.ptcntrionalctn 

Crfi»  icTpir  &:  occidcniaic,  plus 

CKM.  (iiflcxus.^doccfdcn 

tc.  Etpi^oninciaFh? 

nicisdcr^  bnbtbat 

ad  occidcnrcm. 

c    ^j(/o".}\ab.nonie. 

loci  fic  vocnti ,  quia 

indc  fujucbaptur  n^ 

ucs  in  maic  piogrc- 

dicntcs. 


cuparenopoturrunr.  D 
Scd  fcapha  milli,  .nd 
Jucjarc  ctcperunc  na- 
uc ,  pr,Tcingece)!  eam, 
'1'r.ihcb.int  .luccir. ,  ic 
anclioras,  timetesne 


THort  fcjtur.  t    Ek Cgnt tcmpcIUtuin.Tt^irpircu ptafhetica. 

rct>conrolab;»tureos  paulus.ciicensei.s:  Virivideo',quQ- 
niamcLim  iniuria,&  miiltodamnononiolumoncris& 
liauisjicd  etiam  animarum  noilraru  incipit  cisc  nauiga- 

a    Dbmuio  Mu.|.        ^    <.n3uicul)iio,qiiit!pinir.^s  riat  luuii.      ^KiUilcia 
qo<  d  Fiiain  (!i(i  intni  r.-u  >  <jf  nificac. 

tio.Ccnturioautcgubcrna'tori,&  naucleromaeiscrede  4    '"'^^^""^''^"t  mSvrtes, 
°  °      iBv,mu.         >-xquopacctqiiodfu 

batjquamhisquaraPauIodiccbanrur.Etcumaptus  por  s    1^''^^^  ^  mcdio  luuis 

^        r  II  I  I      •     •  #1  r    fi     Jatcrc  utrmquc  circa 

tus  non  ciset  ad  riycmandum,plurimi  itatuerunt  conii-.       ciuidcmantcriora  dc 

-.  .  .     ,      r  1         /.         .  Kc"ovndevcncr,«-         mcrlis,  anchoras  his , 

lium  fiauigare  indc,  liquomodopoiNcnttdeuenicntcs  ^ 

•    Inli^lain.vel  riuiitic(ii  \n  C(cu. 

Phf niccm  hycmarc,1portum  Cretje  refpicientcm  ad  A-  ^^^ 

I    Ad  nicijduretiii  occiilemit  pUgain,()ux<le  Afhr^^a  noinenacccpit.        b    ACieta. 

c     Q'jii  a  Borei  poriui  erat  Cicti  II 

phiicum,&adCorum.Aipiranteautem  Aultrdatitima 

a    Ad  pottuin  Cteia;  piiutiiiie. 

tcs  pro^pofitum  fc  tenerc ,  cum  fuftulifscnt de  Afson ,  Ic- 
gcbant  Crctann. Non  poft  multum  autcm  tnifit ic contra 

A  ntimine  rrgionis.         TTyphoi.inflatio. 


12 

H 

'7 


qux  trahercntur  ad-  \^ 
lunxcrur,  quodficbat  E 
ad  rctardandum  naui 
gium,  tie  prapropcro 
incurfu  incidcrcnt  in 
Syrtcs  foloaudituter 
ribiles,  quiaotnniara 
piuntad  fc. 

Scaphdtn.  ficda.Eft 


....  ^17  lcuis  nauiculacxuimj 

d  ipfamvcntusTyphonicus,quivocatur  Euroaquilo-Cu  ,3  nefada,  crudocorio 

contctta  dida  Graxe 


5A  uento. 


^Ccntra  . 


19 


t^riwa^' 


d    jyphonicHs^  Aiia    |  ^uc  avrepta  cisctnauis,&  noii  pofsct  conariin  vcntu,da  ^o  a  contemp]ado,quod 


translatiOjVClustcin 
pcltiuus. 

e  iMfo.  Rab.  Idcf?, 
Borcas  vcnr.ts  intcp 
aquiloncm,<Si:  oricn 
tcn  .hicucntus  crac 
contiarius  naui  naui 
gaturajinPhgmcen, 
f  Cunijue.  Bt-da,  Ar 
liatranshrtio  manifc 
ftius  dici;.  Arrcpca 
naui  cijm  no  p')llcnc 
vcnto  occuncrc,c6- 
modaca  naui  fludi- 
Ijuscolligcrevciac^ 
pcruiu ,  Tupc  traof- 
turrimus  inllilam  , 
qu*  df  Cauda,^  oq- 


^Ceirame  remigio. 


^I 

21 


ta  naucilatiousfercbamur.  In  infulap  autcm  quandam 
tdccurrctcs,qu2e  vocatur  Cauda,  potuimus  vix  obtincre  M 


f  ene  euafillet  fcajiji^.         1  Be.Leuit  naulcula  eit  ctiit^  de  vi^  afboir  cautu. 
AfluAbus.         c    Scaphz.         d     Inprocin^u  tempeliaiit  aimanin. 
b  ■      * 


pcr  cam  nautz,vcl  pi- 
rata:  terras,&:  littus  ^ 
fpiciant .  Hanc  crgo 
cum  pro  adiuuanda 
.  .  ,  maiorcnaui  depofuif 

fcapha.QuafubiacaadiuWijsvtcbantur,actjngetesna  M  fcntin  man.uixflu- 

IVafequoiIainfacienteteain^autoiem.vndeleqiiitiufubmiQbnre.        •  Manis.lc  fca^ha'  CtU     lCrUCntG    pOtUC- 

b  i.fcapha 

^  ue.timentesncin  Svrtira  incidercnt,fubmifso  vafe,  nc 

*  a     Venco  (onttaiio. 

fcrcbanfur.  Vahda  autcnobistcmpcftatc  iadatis,feque 

a    EicAionc^n  euium  quzeram  in  naui.  Vtonfilia  . 

ti  dicia*dtum  ^ccrunt,&  certia  dic  fuis  manib.armamcn 

tanauisproieccrunt,NequcfoIeautcm,nequefidcribus  ^*  antcmnam,  nam  it» 

1  I  j-      o     -     /1         -       •  fercbamur. 

apparcntibus  pcr  piurcs  dics,&  tcpeitatc  no  cxigua  im-       j    jjyn/w.Rah. Angu- 

mmcntCjiamabiataeratfpcsiQninisfalutis  noltra:.£tcu  3°  Hia^gucaibulatio. 


b  i.fcapha        ^y^ j  obtincrc  n c  labc 
i?  rctur. 

*6  h      Ti»'€ntesne,&c.lic 

^7  da.  Aliatranslationc; 

timentcs  ne  in  Syrtcs 

i8   mcidcitnt,  laxantci 


cupa 


^  Of 


or* 


NlCOLAVS  DE  LYRA. 

tfertilci  hicc  ieiunia  nonferuitntes.ideo  mans  t>idetur,(fuod  hec ici» 
niumfuitin  t/iari^^vbipropter  tcwpeflatem  non  uacabat  nautis  co- 
ntedere,nifi paTum,ttoptir nauis  repinen, ip- alift profjter tnnarem, 
fropter  ij-md  haut£  dcbiliores  erant fafli, 

I  Confolaba  tur  cos,  datu  «i*  bonutti  confilium  fi  acclpere  vof 

iuijfft. 

a     V  iri  vidco.  fpiritu  propheti(«,<iui  certior  efi  ctperientia  n/ut^ 

fica.  ■•:«.-..\i;.-.  .    .         -I 

3  Quonian^  cnm.idefi,cm  pericula  magno  rerHm^&  corporum 
nOjir-^rum. 

4  Ccnturio  wzem.proptrr  nautican  fcientiam.Efi  aHtem  nau 
fterhi  dominui  nauispofieJJiui,tid  conduSiuk,&  dicitur  a  naue^  ^ 
tlctQsq^iijdefifirs. 

5  Et  cum.ciimtamen  hyems immineret. 

6  Plurimi  fkaru.i.firmiterdeliberauerunt. 

7  Nauigare  indc.  contraTauHconliliifm. 

%  5i  quomodo.^ttiE  eji  prope  Ucum  vnde  recrffergnt.  Thecntcet. 
n.propinqua  ( f\  Valxiiin^t  in  qua  efi  Cafarea  de  (juareiefferanty  nt 
p.-itcfxpy/i'.li£iis.  ; 

9  Hycm3ve.ibi  enim  fcilicet  inThaenice  erat  portus  ad  Ityeman 
dum, 

|o  Portu  m  crctas.  vnde  volcbant  recederetVt  patet  exprxdiffity 
&  ex  Irqnentihus.  .:::'.   .... 

I I  VKd^\cicr\tem.>YrefpicientemrtferturadThtaiicpmiju£re- 
fpicit  Cttiani,Citicportum  Cnt£  adpartem  occiden!alem..y1  phri(HS. 
n.&  Corus  funt  ventt  occiaecales  lateraks,tamen  ,Aphri(us ex par- 
te  tneridiri,Corus  autem  cx  parte  .yiquilonii,Gio.vero  aliter  ordinat 
literam  dicens  tjmd  portus  Cretit,de  (/uofit  hic  fermo,  eii  in  Thoeni' 
(e-.fid  di.itur portus  Crets,  eo  (jund refpicit  Crctam  ad  ocddentem  . 
Scdpnr/ia  cxpofitio  melior  vidttur,  &  »iagiscoiiJfi»fi  (onfueto  mo- 
do  loijurndi.  . 

II     A  fpi  rantc.^«/  ffi  ventus  meridionalis, 

I J,     Ad'Jiniances,/,n<i«.^4if  in  IhKnicimpcx ventiitfi laferaleftt 

l^Hofrpi^uLntet  VtHfftHr  nautx-.vplebanl  enini  naiiigarc  verfus  orien- 


teniyVt  patet  exprxdiSis. 

14  Cum  fuliuliifcnc .  LocuteH  vndefoluuttturtuiiies  mareini^ 
gredirntes,:jui  in  Litmo  dHiturflatio. 

1 5  Lcgcbant  Crctam.  idefi,  nauigio  tranfibant abeareceiien-' 
tes,l  gere  enim  efi  xquiHOium,(fHia  fignificat  furari,  (olligere,nam-  tpn 
gare,  tranfirCy  &  luerasfona>e ,  vnde  verfus ,  Furaurum  virgc  »1«'^ 
florcs  ,mare  nauita.hbros  ClericMs,j?qiiJUOce  fingula  quif- 
quclcg't. 

il6     Non  po(\.fnauem, 

17  Vcntus. i.maris  infiatiuuSy  &  tempefiucfus,  iiSus  a  Typhe:' 
quodeftinflatio. 

1 8  Euro  aquilo./zc  nominatur  Hle  ventus,&  efliateraiit  aqHiltl 
ni,cxparte  tatnen  orientis,&  fic  opponitur  jtphrico,  non  tamen  di 
reSe  omni'io  cx  qua  parte  nauigabaut, 

19  Cwmqucvioientiavtnti. 

10     Et  non  pofrv't.>".c<w7ti  a  vf wrHW,  1 

2t     Daca  nauc  ilatibus  fcrcbamur./.4waf»  velis  ibamusfetm 

dumflatum  vcnti, 

22     I  n  in  fu  lam  j.iuxta  eam  currentes,qma  non  ibi  pottxant  app 

carcprnpter  vitu  vcnti. 

2  ;     Potuimus  vix  obcincrc  fcapham.  i.ea  vti  ad  mttni(ndu'\ 

naurm .  Scapha.n.eil  nauicula  qua  nautx  vtuntur  ad  rundum  «'«j 

naurtn,  &  agendum  ea  qu*futit  necejfariapronauis  tuitione,id'i 

fubditur. 

24     Ad  iucori js.  «e  lign  a  foluerentur  a  vi  maris,  &  vt  tardiut  i  \ 

cedertt  nanis  ,ide)  fubditur, 

15     Timcntcs  aurcm  ne  in  Syrtim  incidercnt.f.v nimio >< 

ci  cur. Eil  autrm  Syrti!,vcl  Syrtes  locus  pcriculofus  ex arena.      1 

^6     Subniiiro  v^fe./i/cap/;.r. 

i7     Scqucnti  dipia^i4aifecerunt.  mHw  qux in naui eral 

necefi.ma.  | 

18     Ettcrti3die.?.i'ffnyl//(T. 

f,^     Nauis pr(Jic,ccruiu.  reiinentes ea tantum qtiit necrffaria 

rant  ad  nauigahduin.Cisicra  pa(etit. 

39     Et  CUiUftiK  (ofeiiueter  defcuiiJur  Tauli  i  '6f<jlatio,&pri 

■  '  poriitHt 


,.45      AdLisApoft.   Cap.  XXVil.      1246 


a  Qpnrtrbat  q:ti^.in,&c.  R.ab.Qnari  d icar.Dcum  non  audn 
rtis ,  vndc  fiipra  hortnbacur  (?os  Paulus  .  \c[  opartcbac  vn^ 
md\t<^ '  "-5  ^"^^  vf  audirctis  mc. 

it  Chryfbft.  Vide  poft  tantamtempeflatcm  ncp  impor- 
ti)mis,necinfolens  illis  loquitur,  fcd  vol(?ns,vc  vel  in  pofic- 
rymcrcd.int.vnds  Sc 


% 

t 

i 

4 
f 


fan£le,nos  vtina  ipfc benignus  e cclis nfpicia$,atq; hiinc po  D 
pulugnbcrnes,perfc£lij  perfeil^Trinicacis.qu^in  pacris.Sc 
filij,6i  Spiricuirinfti  contemplacioijc  pcrcipicur,&  cohcur, 
3doracoftm:mequc,fiquidcm  rcs  papat^  fucurxfincin  vita 
recincns ,  grpgcmcjuc  niec^m  pafcas,  fin  aut  ccclefia  bellis 

ilap.racura  cd  reda 

§    VoInHt»ri»  prr>  pericnlo.vel  neccffiprig  pro  penuria. 

mulca  ieiunatio  fuifTet,  tunc  ftans  Paulus  in  mpdioeorum 
?  dixiti:  Oportebat  quidem  q  viri  audico  me  non  t  tojlere  a 

a    Et  fic.        Vitatc.perAntijihqlim.        b     Tempe.laiis.        c    Vaforuai. 

Cr.eta,  t  lucriqnefaccreioiurigmhanc&iadturam.ptnnnc 

a    Quimuis  iiif  noii  audiftis.  Sano  &  forti. 

t  fuadeo  vobis  bono  animo  elTe .   Amiflio  enim  nulHus  a^  e 

a    Amiliqnem  nauis  ,  vel  iiritercpam  erit  amiffio  nauis. 

^  nimxcrit  cxvobis,  prjecerquam  nauis.  Aftitit  enjm  mihi  7 

a    Apoftolu?.        b    In  euangelio. 

hac  notSte  angelus  Dei,  cuius  ego  fum,&  cui  deTemio  « 

j    Peiiculum  maris.        b    Nonfruftibusmcrgeris  ,  fi:d'B.om.xpericlitabens. 

dicens:  Ne  timeas  Paule  ,  Capfan  te  oportct  aiTiftcret  ?  ro  infercus  cs  angeio- 

a    Nonefttiinendumetiamcomitibustuis.  rUUI  ,  an  Ctjam  dC  CU- 

^  Et  eccc  donauit  tibi  Deusomnes  qui  nauisant  tpcum,  'p  "^"'.".-  ^l"^"P"P"' 

11  .  .n         •*  .  .         °     j  .  tas  iniuriam&ibicf- 

propcer  quod  bono  animo  eitotc  viri  .     Crcdo  enim     fe,vndcDominusrc. 
Peojtquia  fic  erit  qucmadmodum  di^um  ^ftmihi» 


qua:  fa'ita  eranc  m  te-r 

'  ftimonium     aflumic 

vcritacis  dicedorum, 

Ec  duQ  prardicic,  & 

quod  in  infulam  cx- 
,,,tundiimiUis,&:quo4 
l   nauis  pcricura,  qui  an 

ie;n;!lafiUiandiiinc, 

jdquod  noneraccQti 

jc-ciur.i:  fcd  propbc- 

X',x,  Sc  qiiod  C^fari 

airifleiidusefrsc. 

b    ^Uitnenim.^eda, 

Non.dicichociautan^ 

do,fcd.adtidempro-. 

uocac  illosma^J^ideo 

marcturbacumcfljVC 

nc!rid  quod  audicus 

.  .l/pecialisintfpgra^ 

itiaapparcrec,  ^,     r  ^     j 

Iz  lccedo'iamttihiTieMsnmnes<fuit&c.'* Cm^^Xo^Qmm.QuOQ. 
juccm  didum  Faulo  donaiiit  cibi  eos.cancundem  cfl,Diffnt 
quidem  crant  qui  perirenc  ,  quoniam  inpbcdicnccs  fueruc, 
vcruntamcn  in  cui  graciam  hoc  fjr, 

*  Hicrpnymus.  Si  apoftoli  &  marcyrcs  adhuc  in  corporo 

conftituti  poirunt  orarc  prp  c(jteTis,qri  pro  fe  adhuc  dcbenc 

elTc  folicici,  quanco  magis  poft  coronas,  vidorias,  &  trium- 

plK)sJ  Vnus  honjo  Moyfes  fexccntis  millibus  armatoril  im 

petrat  a  Dco  venia.&^  Scephangs  imitator  dfii  fui,&:primus 

martvr  in  Chrifto,  pro  perfccutoribus  vcniadcprecatur:  Si 

poftquacu  Chriflo  cfTc  c^peiint ,  mmus  valcbunt  ?  Paulus 

ApoIioliiS  ducetas  fcptuaginta  fcx  aias  fibi  dicit  in  naui  co^ 

(ionatas:  ic  poftq^uam  rcfolutus  effe,  c^perit  cu  Chrifto,tuc 

ora  claiif  .irus  e{],&:  pro  ijsqui  in  toto  orbe  ad.fuum  euangc 

Im  credidcrunt,mutire  non  poterit  Meliorq;  eric  Vigilan- 

tmscanis  viucns.qua  ille  Lco  mortuus.  Rcdlc  hocde  ccclc' 

fiafte  pr oponcre ,  fi  Paulum  in  fpintu  mortuum  confitercr, 

Deniq;  fancti  non  appejlantur  mortui,fcddormicntcs,Vi^ 

^Lazarus ,  qui  rcfurretturus  cracdormifTc  pcrhibetnr .  Ec 

Apoftolus  Yctac  Thcirallonicefcs  dc  dormiccib'cotriftari. 

■"       ^{Bernardiis.Siinterraadhucpofitiomniapoccranc:n5 

quidein  fe,fcdm  Chrifto.quidnopoccruchodicvipecesin. 

•<li  a:ternaf^licitacc  cu  ipfo?  Mortalcs  adhuc  &:  moricuri,imp« 

''"  nu  vic2  &C  mortis  videb.mt'habere,foIo  minoru  vcrbo  mor 

nficanccs  viuos.Sd:  mortuos  fufcitatcsj  quaco  magis  niic,'c5 

»c  honoraU  func  nimis ,  nimis  cofortacus  cft  principatuscoria» 

*  Bafilius.Hi  funt  qui  npftra  pbtincntcs  regionem,quaQ 

quxdam  turrcs  contra^ducrlariortim  incqrfus  rcfugiu  cx- 

hibcin.  Bcneficium  hoc  fratrcs  charjflimi  gratiam  hanc  mi 

iiimc  dcficiecem  cx  Dco  obtincmus.Paratum  cft  hic  Chri- 

flianis  auxilium ,  ecclcfia  vidcliccc  martyrqm ,  cxcrcitus 

*  '^triumphantium ,  chorus  laudantium  Dcum , 

i<  Grcgorius  Nazianzcnvis.  Ac  vir  mihi  chare,  &  facro-: 

fanittc 


pas.autafTumas,  tecii- 
C]ue,&:  cum  tui  fimili- 
bus  colloces ,  tamctli  tegreJi: 
mngnum  fjtquodpo 
ftulo ,  in  Chrifto  Do- 
minonofiro. 

*  Ambrofiiis.  Vn»  Cem.cap;ii; 
dc  tc  euoccm ,  Petre; 
vt.doceasmc  q.dfle5 
cos,icaiicris  i  Vnde  , 
inqumi  ce  cuocem» 
De  Cy-lo,vbi  iam  cho- 


furrcxic.  Docc   nos 
quid  cibi  profuerinc 
lachrymx  cua:. 
4«  Ephrem ,  prccamur  bcaciffimi  marcyres,  qui  pro  Do- 
minolaluacore,proqueilliuscharicaco  fponce  &:impigrc  Ii/er;Je  fan- 
tormcncafubi{tis,acque  idcofamiliariusDpminoconiun-  *"  Martirib. 
(Xi  cftis ,  vc  pro  nobis  mJferis  &(.  pcccatoribus ,  &  negligen- 
tizfquallorefordencibus  Dommijm  inccrpellaredigncmi- 
ni.vc  fuperucniat  in  nos  gracia  Chrifli,qu$  corda  noftra  ra-  E         ''' 
diofandajcharicacis illuftrec,  vc ipfum  cojrocorde  diligere 
poffimus .  Vos  hempc  vere  bean  acque  gjoriofi  eftis',  qiios 
^geli  Sd  hpniines  pari  cpnfenfH  beacps  prxdicanc. 

P  R  V  D  E  N  T  l  V  S, 

Jllitasaruorefaniionuncarenasincola  ^ 

Confrequentantyobfecran!:es}toce,rotismuneref 

Exteri,  necnon  &  orbis  huc  colonus  aduenit : 

famanamterrasinomneisprecHcurritproditrix      \ 

fiic  patronos  effe  mundi ,  quos  prxcantes  ambiant 

'^mopurashicrogandofru^racongejferitpreces'. 

lntus  hmc  terfis  reuertit  fup^lic^tor  fktibus 

Qmne  quod  iuflum  popcfcip ,  impetratum  fentiens. 

Tant4pro  noJlrispericUs  cura  fuffragantium  efl^ 
"^on  ftnant ,  inane  vt  vllus  voce  murmur  fuerit : 
•  y4udiunt,flatimque  adauremB^egisxterniferunt. 
Jnde  larga  fonte  ab  ipfo  \dona  terris  influuntf 
fupplicum  caufas  petitis  tjux  medelis  irrigant. 
Tfjlfuis  bgnis  negauit  ^hriflus  ^nquam  tejiibHS, 

Septima  Sinodus  generalis,  qu^  efl  fecundaT^cana^^Cu  cimorc 
Pcioia  agamus,poftulanres  incercefliones  inconcaminac^  Aft  tiaf- 
Pcipara:  &:  fcmpcr  virginis  Dn^noftr^  MariiE,iccm  iando 
rum  angcIorum,oiumquc  fandloru,SaIucantcs  &:  vcneran-  _ 
das  corii  reliquias ,  VC  nps  faniiititudmjs  eorii  fiamus  partici-  ^ 
_' ^  pes.Sic 


NlCpLAVS    I^E    LYRA. 
ponitur  caufa'cDai  d  citur.  Et  cum  multa,&c.  partim  ex  timore, 
partim  cx  nacurarum  continua  pccupatione,  propter  quod  vav\ 
tumindigebant  confoiationc, 
1     Tuncjians.  conitantcr  8f  intrcpide. 
1    Dixit.  cos  argucndo  dc  contcmptu  fuiconlilij. 
5    Oportebai  quidcm  ,  &c.  non  tollcrc  naucm  a  C(Cta ,  fed  ibi 
hycmarfe. 

4  Lucrique.  id  cfljperlioc  cuitare  ifta  pcricula  8i  d<uniia.Cont 
fcqucnter  confolatur  cos  diccnt. 

5  £{  «K/zc.  quamuis  mc  noq  audicritis,  '' 

6  Bntio  animo.  id  eft,confo!ato$,quia  nayis  fola  peribit,per{b^ 
nis  faims .  hoc  prxdicit ,  yt  cum  vgncrit  prophctif oTpiritu  cun;x 

locu- 


locutiim  (ciant  fuifTc,  &:  dc  pcrtinentihus  ad-falutc  iibi  credanr. 

7  .Aflititenim.  talcseriim  rci|elatienes|magis  ^untdc  noA» 
quictatis  fen{ibus,quaHi  dc  dic. 

8  Cu/Hi/Mm.apoftolus&mininer. 

9  ?i(^e  Wme<zj.  a  periculo  maris, 

ip  Et  ecce  donauit,tibi  Deus,&c.  quantum  ad  falutcm  corpora 
lem.namomnc«cuaferunt,vtpatec  infincta.Vtrumautem  de- 
derit  eos;quantu  ad  falute  fpiritua!cm,non  hf  cxprcffcfed  pro- 
babilc  eft  cp  vifa implctione  fui  difti  &  miracuiis  q  fccit  in  infu- 
|a,vipcram  finc  fuilxfionec6burendo,&  infirmos  orationc^fu- 
rando  crcdiderunt  Chrifto.vnde  &  ccturio  qui  erat  principalior, 
prohibuit  vinftos  intcrfici  volcns  fcruarc  Paulum.  vnde  videba- 
tur  cx  tunc  iftciiqatus  adcrcdendurn.c^tcrapatem  vfqueibi. 

Sed 


M    O    R    A    L    I    T    E    R. 
5     iTf  nuic  fuadeo  vobif,&c.  Pcr  hoc autcm  quod  dtis  dcdit  pcr 
lonas  corum  Paulo  qui  nauigabant  cumeo,  iigniiicatur  quod 
noraincsftcc|aei|tcr  falutem  animx  confcquuntitrpcrboiiita- 

tcdl 


tem  illoruro  cum  qutbus  conuerfantur ,  licut  pcr  oppontum  per 
malorum  cooforcium  multi  perucrcuntur.  Pfal.  i-j.CumfanSa 
fan&us  eris,&  cum  innocente  innocens  eris,&  cum  cleCioele^us  eris 
&  cum  peruerfo  perMtrteris* 

Etcj- 


1247 


talucudiais. 


0  p<s .  S^ccnfm  rcddc- 

A  murperfcdiinomnc 
ojH)s  bonum  inChri- 
iToIcruDoinino  no- 
ftro. 

a  in  infitlam.  R.iban. 
<>nnfi  pro  lijiio  crt 
jjphecia  vcritacis  dc 
iiilbla,  vrciimadilla 
vcncnnc  dc  Jalutc  fua 
ccrci  linr. 

b  In  adrix.  R.lb.  Rc- 
gio.adqtiam  nauiga- 
banc .  Vcl  noincn  cu- 
iardam  frcci  m  Tyirc 
ootcrr^  dc  qu.v  Adria 

*  licus  linus  vocat'.  Ali- 
tcr  Adria  pUir.nlitcr 
accipicur  pro  fcopulis 
&:  idco  pucibanc  iiaii 
tae  rcgioncm  apparc- 
ic .  In  libro  Hcbr^oru 
Bominum  Adriacon 
.  tincnsmala.vcHocus 
malorum  dicitur. 
%  \attM..       c     T^i/i  in  naw.  Beda. 

B  Quiainnaufragioma 
gisnaurarum  lciecia, 
qui  'gnari  crac  mans, 
quam  milicum  arma 
prodcrarridco  melius 
rcrcbac  fcipha  quam 
raucas  cxciderc. 
d  Sumtrecibuni.Bcd, 
Nemo  feculi  tcmpc- 
flaccs cuadic , nifl  qui 
panc  vicx  psfcicur,  &: 
v<jui  in  Hoite  tribula- 
tionum,fapipncie,for 
titudinijtcinpcrancia: 
&  luftitninnicur,  aa 
xilio  doniini  corufca 
tcportum  falutiscon 
fcquTur,  ira  vc  f^'cuIo 
expedirus  fl  jmma  di- 
le6tionis,qua  calcftuc 
inceriora  qu^rat. 
C  EraTtitmt  vnuerfis. 
Raban.  Nonaic,  viri, 
quia  foicalTe  cranc  &c 
mulieres.Velpropccr 
cofufiohem  Chriftia- 

^  noruinimilicu  <i:  nait 
r.-frum 


Glof.orcl.&  Nicolai  dcLyra.      uaS 


»  Tnralamautcmquandamoportetnosdcuenirs.  Scd  poilea-  ' 

quam  quarradccima  nox  iuperuenit  >  nnuigai.tibus  nobfs  » 

*•  in  Adria  circa  mcdiam  nodlcm  » furpimbantur  n.una:  appa-  3 

rcre  fibi  aliquam  rcgi.onem .   Qui  &  fubmittcntcs  bolidem  4 
inucnerunt  paflus  viginii,1  &:pufillum  indctlcparaii,  in- 

a     In  protunJiutt  marii.  b     rrcpir.quante  ttita,        c    Qnjjadhucnnx  cut. 

ucnerunt  pafTus  quindecim.Timentes aUtcm  nc in  afpcra lo  * 
ca  incidcrcmus,  de  puppi  mittentes  anchoras  quatuor  opta-  ( 

1  jc-vM-  \^       C  j  -8    quodnonerac  vuIe;: 

bantdicm  ticri.  Nautisvero  quaercnnbus  rugerc  de  naui,  ,  rcpericulum. 


tarutn  iradicitur. 

•^  Chryfcfloiinis. 
E^  vnfiernnnif;uun 
quodtotcrantquiii 
nnilnauicabantrVc 
rifimilc  cVac  illos  ro 
galfc  cauiam  prnptc 
quamnauiganr.&d' 
dxiile  omnia:  qui^ 
mhilcdebanr,  q..iiH 
laciscratcuracibi,c 


IJ  e.l,  liiininflciit. 


Occalionc. 


a     Vt  r.auciii  Ircarcnt. 


f  ^rtemone.  Bcd 
'°  Arccmo  modicum  v 
"^  lum,diredionisnnii 

pocius  accommod; 


cum  mitilTent  fcaphaminmarefubt  obrentuqusiliincipe- 
rentaprora  anchorascxtendcre  ,  dixit  paulus  Ccnturioni 
*  &  mihtibus :  Nifi  hi  in  naui  manferint  vos  fakii  ficri  non  po-  13  ,.^1,  quj,„i  cclericK 

Ncocc.ilioiicm  darcnt  fiigicndi.  _       ^.i     i    /r-         -n     , 

g     Bithd.rfjuni.  Bcd, 
'*  Grxci  Th.alafran  v< 
canc  marc  Bithal.if 
vero  lignificac  litiis 
mare  protcncum  c 
demquc  marcfed 
detc,hinc  &indcc 
cundarum. 

Raba.B.chalalTi; 
in  terrs  intcriCv 
duplcx  mare  com: 
nit.QuodmarcGr 
ce  vocacur  Thalaf 

h      Et  prnra(]uiicm. 


'J 


teftis.  Tuncabfcideruntmihtcs  funesfcaphx,  &pa(rirunt 

Vt  foriioics,tflent  ad  lalioicin  fullincndum. 

eam  excidtrc .  Et  cum  lux  inciperetficri ,  t  rogabat  Paulus 
d  omues  fumcre  cibum  diccns :  Quartadccima  hodic die  cx- 

a  (  Screniiatcin,vel  aofque  cibo,  <]iiia  foifitaa  in  die  nou  cdcbant. 

pedlanccsiciunipermanctis  nihilaccipicntes.  Proprerquod 
t  rogo  vosacciperc  cibum  proTalutc  vcftra ,  quia  nullius  ^* 
veftrumcapiilusdecapitcpcribit.  Etcum  h^cdixilTet,  fu- 

a     Vt  a!ii>  efi'>  t  e.xemp!  >.  b     luxta  morcm  lolitum  in  comcdcndo,  &  pro  falute  nauigaiitium. 

m^ns  panem  gratias  egit  Deoin  confpcdtu  omnium .  £t 

Exhoitaiionis  vejbo,6c  opais  Cicmplo. 

cum  fregiflct  cocpit  manducarc .  t  Animarquiores  autcm  ^7 
e  fadi  omnes,&ipfifumpferuntcibum.  Eramus  vero  vniuer-  '^  Bcda .  Idco  nauis  i 

a    Foitioxesfifl.&nonindigertestritico.  pcrijCqUja  non  }( 

{x  anima:  in  naui  ducentce  fcptuagintafcx:  Etfatia^ti  cibo 

a    L:uioieiti  faciebant. 

allcuiafbant  naucm ,  iadantcs  triticumin  niarc.  Cum  autem 
dics  fadtus  cflet,terram  non  agnofcebant:  finum  veroquen- 

'a    Non  iu|'em,fcdaciium  ftcilcra. 

damconfidcrabant,  habe'ntcm  littus,  inquem  cogitabant  fi 

a    De  naai  in  nauem .         b    Sine  conatu  nauigij. 

poflent ,  eijccre  naucm.  Et  cum  anchora's  fuftulifl^cnt,  ccm- 
mittebant  le  mari,fimul  laxantes  iunduras  gubcrnaculo- 

a    Velo.        b    Secundiim  quod  vcntusducebat. 

f  fum  .   Et  leuato  arte'mone  lecundum  aurx  fJatum  tcndc- 

a    Id  eft.bimaiitimum.  -    -    , 

§  bantadljttus.Etcumincidifsemusinlocumtbithalafsum,  *J  vndarumHiadnisji 

a    i.ullud  dcfum  m.r.  inicaum.  "'t-  Scd  qUI  f  CaCta  I  - 

^^  ui  cuaferunc  rerr. 
pccuncquiapcrci 


i^ 


curfu  fiudibus  fuf 
lapfacfi,  fed  xqv 
ris  fundo  violcntcr 

ro  fixa,  partim  folorc 

»1  nctur,partimimpc : 
flutluum  fertur.vn  6 
frangirur.  Taliscfii 
fus  animi  leculo  c^ 

»»  diti,qui  noncalc"? 

23  def^dcnamundi,p- 
raniintcntionisce  e 
infigic,&icalequi» 

**  tis  operis  comp.ig'  j 


h  impegerunt  nauem .  Et  prora  quidem  fixa  mancbat  im- 


»7 


ii 


tiumexcmploalij 


tius  aguiJt^ 


NICOLAV^S    t>  £  LYRA. 

I 

1  Sedpoflea.nh  ortutcwptfiHiS. 

2  J^au  ■jaiitibus  nobis  in  .Adna.i^  cft,  in  mari  Adriatico  prope 
tnontem  Garginum,  vt  dicunt  aliqui.  A'")  autcm  dicuntj,  quod 
Alr  a  tll  nDrneii  appcllatiuum ,  &  lignificat  mare  petro(um,fic 
dtd^uin  ab  Adros  Craecc,  quod  ellpetra  Latinj .  Et  liu.e  magis 
conlonat  iitera  (cquens  cum  dicitnr. 

3  S':f<iiiabantur  naiitx  appavcr ,  cTC.  cx  fcopulis  app.irentibu$ 
dc  longc. 

4  Q^.'  f'<bmitten.  boUiem .  inflrumcntum  eft  ,  cx  quo  tcntatur 
profundum  maris  per  plumbum  vcl  ftannum  pendcns  ad  chor- 
dam. 

5  Timentts.  quia  non  inucneraiu  profundum  maris  xqualiter 
diftahs  in  brcui  fpacio. 

6  De  pnppi.  idctt,vltimapartenauis, 

7  Mittentes  anco.n  facercnt  nauem  ftare,ne  inciderent  in  afpe 
ra  loca. 

8  0/>faZ><i«f(</eOT.  vtnnagisvidcrenta  longcfieflfntibialiqui 
fcopuli. 

9  l^wtis-pero.  in  fcapha  quirmagis  euitare  poteft  talia  loca 
quam  nauis  magna. 

10  Sub  ohtentu.  id  cft,  fimulatione. 

1 1  i^afi  inciperent.  id  cll,  a  prima  partc  nauis. 

I  z     .Anchoras  extenderc  .  ad  naucm  magis  arcitandum.  QmoJ 

percipiens  Paulus  fpiritu  diuino. 

I  j     D:xit  Ccnturioni.  quianauisfiucnautis  &  in  mari  proccllo- 

faperiditaturcito. 

14    Tunc 


14  Tunc  abfciderunt.  nc  per  cam  poffent  fugc  re  nautae.  Ca 
rapatcnt  vfqucibi. 

15  leiuni  ftifnanetis .  id  eft,modicumaccipicntcsquodqi- 
fi  rihil  rcputatur,  2.  Phyficorum  .  &  etiam  communi  mojc  l>- 
qucndo  dc  hominc  modicum  comcdcntc  dicitur.quod  nihii  > 
medit.  non  enim  tantotcmpore  vixiflfcnt,  line  aliquah  cf  e- 
ftionc. 

16  Tropter  ejuod.  >t  fortiorcs  fitis  in naufragio  immincnud 
euadendum  dc  mari. 

1 7  ./InimxquiOres  autem  fa&i  funt  otnncs.  verbo  Pauli  &  cx  n- 

P'°-  .  <  .  '  «     [ 

18  £r4»M«.f>>e»o.  idcft,  homines.dcnomin3ndototum.i  plte 

nobiliori. 

1 8     CuiT)  atitem.Hic  confequcnter  defcribitur  naufragij  per  li- 

£o,cum  dicitur. 

20     Terratn.  fcilicet  inlittoremaris. 

i  I     Sintm.iA  eft  rccepcaculum  in  quadam  infula. 

22,     Et  ctm.iA  cit,  dc  m.iri  leuafieiir. 

1}     Comw/«tZ><i«f.quamuis  vidercntibipericulum  nauigan 

maius  tamen  pcricuium  erat  ibi  manerc  quam  ad finuro  ter 

re  prxdii^um. 

24     Et  Uuato.  id  clt ,  efl  paruo  vclo ,  quod  magis  dcfcruit  c 

£ttoni  nauis  quam  cclcritati  motionis. 

2  5     Et  cim.  iocus  eft  altus  i  fuudo  maris  habcs  mare^fun 

cx  vtraq;  parte,fic  diftus  a  bis,&  thalafia.qtl  cllmate  m  Gr 

z6     1'iipegerunt.  ad  tcrram  illam  altiorem. 

27     Et  prora.  qu  ia  mare  a©n  erat  ibi  tam  profundum ,  quo 

uis  poilct  ibi  natarc. 


JS 
o. 

la 


.P- 


1249 


Prologus  in  Epiftolam  lacobi. 


iiso 


^  pirumpehatui. 

A  mobilisi  puppisverofolucbaturauit  maris. 

Militum autem  conhlium  tuit,  ut  cuftodias 

cccidcrent,  nc  quis  cum  enatafTcc  fugerct. 

..  Ccnturioautcm  voles  feruare  Pau!um,  +  prohir. 

K»""  •  buitficri.iuilitqueeosquipolTentnatare,  c- 

mittere 


.-     ,  Ante  ninftoi.  rx 

mittcrciemmareprimosi  &euaderc,  6cad 

Nonnatantcs.  t  •'•'•'>' 'nqui- 

tcrram  cxire .  Et  c^teros  alios  in  tabuiis  tferc-  ^"^'^'"^  n.iuf, 

•  Pnter  t»bula$.  frigmcutii  . 

bant,  quofdam  fuper  ea  qux  dc  naui  crant  Et 
/icfacaumcit,  vt  omnesanima:euadcrentacl 
terram. 


NICOLAVS    DE    LYRA. 


I 

rion 


„..,  .,.  n„  ,      a         .     lufficque  co.s,&:c.  mi  erant  mllnes.  Dicit.  n.yej^rtm  in  libro 

Piippis  vc.folue.a  vi  ma.£jr  itn^em.n.  fiuauum  a  p  artepofte       de  re  mitna>i,cfuod  tyrones  B^ornani  aprwcipio  addifcebam .trtem  »4 
I  inuenltHmiolucLatur  comp^go  lignoru.  C^tera  patent  vfa  ibi .       tandi  qua  frequenter  e(i  neceparia  in  exercitibus.  Cxtcra  patent 

M  O  R  A  L  iT  E  R.  fueruntcorp^ralre7faluati,fign;fiaitur,cjuc)cf  pp^c,7i.,-3 

quaeeftfecundatabulapo{inaufragiuni  ipiricuale,mLiIci  fai 


B 


£t  &c.aUos  in  t.&c.Pei  bocaut  qiiod  plurimi  pcr  tabulas 

fuerunt 


uantur,&;  ad  portum  falucis  arcernx  felicjcer  dcducuncur. 


A  D  D  I  T  I  O    I. 

Incap.27.vbi  dicitur  in  poilil.£t  cum  iam  non  effet  tuta  nauiga 
tioyeotjuodlefu. 

Hoc  quod  dicitur,CK7W  iam  non  efiet  tuta  nauigatio/o  quod  iei» 
niw»» /ijra/>nf?fi'///er.nohuidcturrcfcrendumaddebilitatcmnau 
tarumproptcrpaucitatcm  comcftionis  pritentae.  Tum  quia 
proptcrhocnonpropricdn.creturnoncire  tuta  nauigatio,  fed 
quod  naurac  erant dcbiles  .  nauigatio.n.tuta  fuilTer  cum  fortio- 
ribusnautis  .Tumquianautx  propter  tcmpellatem,  &  timo- 
rem  non  dcfinunt  fuftcnrationcm  cibi  fiimcre ,  intantum  quod 
dicanturiciuni.Vndemciiuj  uideturdicendum,quodrario  hu- 
ius  quod  dicitur.C«r/i  iam  non  ej]et  tuta  nau  grdto  cll  propter  tcm 
porum  difFerentiam,  quia  iam  tempus  autumnale  incipicbat,in 

qno 

~  \  V  iii. 

T  ct*m  cua- 

fiffe,  &c. 

.j^Ciirvfof. 

vidcsqua 

tum  bcnu 
fadiim  ef^extcnpc- 
flafc?  nnnigiturcrac 
ex  derebiSionc.  Et 
qao,inqu'C,fcrcbant, 
quuTTihilederent, 
nuUumqujcibum  fa 
merent?Timor  tene- 
batillos.  &:appecitu 


quo  non  funt  tutae  nauigationes  ,  prarfertim  longinqnsc  ,  quod 
autcmiamincipicbetautumnalctcmpusdcclararcun  rjbdit  . 
£0  quodieimiumprattrifJet.AA  quod  fciendum.quodicianiuni 
principali(r!mum,&  cclebcrnmum  rudaeorum.eflfcllum  cxpia- 
tionis  quod  cft  decima  die  menfis  y.ut  habetur  [.cu;  1 6.q\x\  qui- 
demmenfis  concurntcommunitcrcum  mcnfe  feptembri  &fic 
eius  dccima  dics  communitc r  eft  propc  .Tquinoclium  autumna- 
Ir  a  partcante ,  uel  poft ,  &  fic  lam  inripicbar  tempus  incrtum 
adnauigandum.  Nec  obftatcjuodobiicit  poftilhtor,  d'icen$ 
quodcenturio.milites,  &  nautxraliaiciunia  non  fcruabant. 
quia  hacc  ratio  non  dependet  cx  obleruantia  leiunii  fcd  cx  mu- 
tatione  temporum  ab  aeft  itc  in  autumnum. 


F 


CAp.     XXVIII. 

T  cu  cuafifTemus^tuc  cognouim'  q,a 

a  HaMtatotes  infulz. 

My  til  en  c  i  n  fula  vocaba  t.  Barba^ri  ve 
ro  pilabat  nontmodica  humanitate 


Igne. 


Calorf. 


poftolus  ignem  acce- 
dit.  quiacorda  quic 
vndistempe(ia^:i"i  do 
cendo  cripic  a-aioris 
igne  calcfacit.  Sarme 
tafuntexhorciciones 
charitacem  accedcn- 
tes,  decerprajntegri- 


nobis.  Accefa  n.pyra^rcficiebat  nos  y    cace    fcnprurarum 


cibi  ncgabac  cxcre- 
mepericlicacnris.I^;!- 
turquod  faduin  efta 
temporeerac,  maxi- 
mum  auc  miraculil, 
quodintali  tcmpore 
apcricubs  mcdnsfer 
uati  funt,&:  ipfe.S^  ;p- 
pteripfumcajteri. 
a  Pjica.Rab.quidam 
dicuiit  pyram  nome 
ligni  effe. 

b    Cum  cong.  Bcda. 
Egrcffus  dc  mari  A- 

poftolus       

N  i  C  O  L"a  V 
C    A    P. 


oes,ppimbrc,g.imminGbat  &tfrig' 

a   Satmema  Bint  uinfarum.i.ramulcnli  Mentames  uuas,qui  aiefafti  comburebantur. 

Cu  congrcgairctautem  Paulus  farmentoVualiquata  mul- 

Fugiens  calorem. 

titudincm ,  &  impofuiiTct  iupcr  ignem>  vipcra  a  calore  cu. 

a  Inttauit,non  dcftruxit. 

proccfliiretjinuafit  raanum  eius.  Vt  vcro  vidcrunt  Barbari 
pcndentem  bcftiam  de  manu  cius ,  adinuiccm  diccbant , 

a  Qula  fciebant  homicidam  debeie  moii.  ' 

t  Vtique  hdmicida  cit  homo  hic ,  qui  cu  euafcrit  dc  mari 


8 

9 

10 


Diuina. 


vltio  cum  non  finit  uiuere .  Etille  quide  excutics  beftiam 
inignem,nihil  malipaiTuseft.  Atilliexiftimabantteumj  J 

a  Sccundum  moicm  peiculTorum  i  ferfcntibus. 

in  tumorem  conuertcndum ,  &fubito  cafurum,  &  mori. 

a  i.fferantibus  moii  paulum' 

Diuautemillisexpedantibus,  &  vidcntibus  nihil  in  eo 


6  quafi  frondibus  exci- 

7  fis  ramorum. 

c  Super  igncm.  B"da. 
eodem  ignt  quo  fuos 
fouct  bcffiam  coinbu 
rir,quiaeifdem  virtu 
tibus,  &.'fan6tiprofi- 
ciunr,&in-ipijcufuo 
aucorc  inuidendo  de- 
ficiilcvndc  prophcca 

1 1  Zclus  apprebeiidit  popu- 
lum  ineruditum,  &  nunc 

1 2  ignis  aducrfar.romrdit. 

3  d     ^//j.e^c.Bcd.quia 

4  fpus  immundus  fl.im 
1  j  ma  virtuul  de  coi  di- 

busfideliilpuifus,  do 
dorihiis  verivatis  ve- 
nenuyi  perfccutionis 
^  infundic. 


Myftice 

Sj.incnta. 
fiecipieiianr. 


1 1.  Gor.ii.r. 


Efa.iib. 


lcefiJiim  70 
t  fiiiuriiRi  \t 
inceiictccur. 


S    D  E    L  Y  R  A. 
XXVIII. 
rcMwewd.  Hiccontequentcr  poft  naufragium  ponitur 
pafforumrecrcatiu.^y  ti:tundo  huius  beneficij  recona 
pcnfatio,ibi.Co«  '_f7d«af'  .Circs  pr  muni  dicitur. 
J     £{C«r/jt«4//.^  c.perhabitatoresiniui  7. 
3     B<j*^/>(iri«frn.i,hjb!tai')res'niulsf  qai  au ..!nrur barbari ,  eo 
quodnonloquebanturHcbrane^Gi-vc-.ne».  ifine.alia  n.idio 
inatabatbaricadicuntiir.     4     7'<-<'/?4fc.7  ^il^f .lopatiendonau 
fragis.     5  .^icf/i.i.cogeric  i  gnoru.Tdci!ii,qdrpvra,apyr,q«f 
tftignis.     6  ;((/.i?ft  qdc  mari  cxiera  (>'aqua  totalitermadefa 
fti,vtpatct  ex  diftis,&  cum  hoc  crat  fngiditas  rj>i$.     7  C«  1 0  /. 

In 


MORALITER.    ^ 

1     Ef  f«me«a,<jrc.quxtr3nfmigratiointerprctar«r.&io  figni 
ficatur  per  hoc,qnod  cuadcntcs  de  fpijjli  naufi  agio  per  tabula 
pocniteiuiae  debent  ad  virniie.s  elhcacius  tranfroigrare,  utfic 
tempus  amiffum  valcant  recupcrarc. 
$    Barb.&c.Ex  hoc  babctur  argmncmum;quod  homincs  alii, 

qui 


in  quo  rfpparct  cius  charitas,  q  totus  madefadus  no  ftati  cucur 
rit  ad  igne,fed  collcgit  farmcta  ad  ignis  augmetationc  S  l^.p. 
fcrpes  eft  vencnatus,fic  nominatus,  eb  qd  vi  pariar.N.i  catuli  c- 
xdietes in  vetre matris qti crcfciir.Iatcra  eius  roclut,  ik  i.c  c:aut 
matremintcrficiendo.     9     ^/^Cii^me^eJrt.fugicnsigniscalorc. 

10  /'/Ma/if,eirc.ipfummorJendo.Caetera  patfntvlqnc  ibi. 

11  ^rwMp,.irc.icicbant.n.quiacommunceftapudomn.'s  grn 
tes,quodhomicidadebet.mori.      iz     /'/f/o.i.iurtitia  diuina. 

1 3  Tyv/zj  &c.tt)one  iibi  dcbiraq  cuafcrat  m  mari  luppleiis  per 
aliavia.  14  £n7/(f,^c.fcdm  Saluatorismilftone,  l.ucio.d. 
Dcdi  vobis  vinute  caL  adifn per  ferpetcs,& fcorpioncs,et  iiibil  vobis 
noctbunt.     15  ^/^i/.crc.fcdmmorcmconfuetutaliterpercuf. 

^°"'- 

quiciulliter  funt  nutriti,multomagis  dv"bciit  naufragis,  &  qui- 
biifiibet  alijs  anguftiam  palfis  aff  itu,&:  efFcftu  compati. 

7  Cum  Ciff.In  hoc  dedit  fuperionbus,  &praElatis,  c.xcmplum 
compaticndi,  non  tantum  Ipiritualitcr,  fedetiamcorporalitcr 
inferioribus  fuis. 

8  yifet*  a  calorr  cHmproccffifiet^inuaftt  maiiii,6^c,Vct  viperam 

Tom.6.  il  qux 


uji         Glonorcl.6cN«coIaideLyra.         jiyz 


i<N 


^  infiindit,quo  manum 
A  faucia  .i.bonum  op* 
fwn  UB  wcn  i  m  pcd  iat. 

^  In  locis  aktem  il(is  tr 
Xant  prxdijpiimatisin- 
juljt,  CHtnmea  Vublio^ 

•}«  Chryf.Ecccitcru 
alius  hofpitalis  Pu- 
b!ms,&diucs,&;abu- 
daimirimiis  iuhil  dc 
rcligionc  Chn  fcicns. 
fcdobfolam  calamir 
latcm  mifeitus  iUoiQ 
^  cft,hofpitioq\icbeni- 
cnc  trac^auit. 
D  Dyfeateria .  vel  dy- 
fin.  ^cd.  cft  paflao  \n- 
iC»hor,tt  tcftmoruni. 


rum,id<ffl  pkb.         l 

Injii^nf  C.:fioriim.  ft- 
nc,r,  Bcd:  Gcm'  'i;  .lu 
tc  Caltorcs  Umt  C.a- 
ilt:  i$c  PolJux ,  quo^  [: 
obidgcncilesm  ma-s 
ri  Dcos  iniiocant, 
quiainprodigii<:  nau 
tarumlifoUncllxin 


tiiwu? 


i.Timo.f.il 


<fd«nob« 


f  Etcumbe.  Curin- 
fidclem  infirmum  p- 
qc  falust  qui  Jinio^ 
thcum  Trophimum- 
que  infirmo5  fiddcs, 
\num  cur;%t,aUcrum 
rchnqui?  ?  Nifi  quq 
illcpcr  miracqlum  fo 
^risfananduscrat,  qu^ 
intcrius  non  viuebat, 
^oc  autcm  non  indi- 


1  idc.l  ftcic»  fujjlnyicein  cop.uertrntcs  ;nier  fe. 

mali  ficri ,  t  cqq  uertcnies  (c  (i\ccbat\t  eqni  cfle  Deum .  |n  ; 

Vinex.vrlagiL  .       -  '  2. 

a  locisaucemilliscMntprscliaprincipisinrulccn^^mine  pu  j 
bliijqajqosifulcipicnsjtriduo  bcnignc  t  liabuit .  CQmigif  ** 

Afciuore.  a  Fiofiuuio  uemiij.  } 

I?  ^utem  patrem  publii  fcbribus,  &  dyfentcna  vcxatum  ia-  ^ 
ccrc.  Ad  cjucm  Paul^i^  in trauit.  tt  cum  oraflcr,(3f  impoluif  g 
fctcimanus,tfalqauitcum.Quofa6lo,&omnesqui  inin  9    n3ui,vclmuenn;sap- 
fula  habcbantmfirmitatcv,acccdebanr,  &  curabant.  Qui  ;°  ff^crogS"'^^^^^ 
^tmultisiiQnoribnoshonoraucrunt,&nauigantibus  im-       "         "    ' 

t  Ex  (]>IJ  pftanUin,vi'ncr2nt  dc  AIm.vcI  cx  quo  in  infulaui  Jcuenrtunc. 

pofucrunt  c^wx  necc(laria  erant.Pdit  mclcs  autem  tres  nar 

Altcu.  Myiilcnc.  InUl*.    '"^ 

uigauimusin  naui  Alcxadrina,qua:in  inrulahycmaucrat: 

Alias  caOiutum. 

c  cui  crat  infigne  t  Caftprum-  Ht  cum  ueniflenius  Syracusa» 


12 


Ciuitatim  SiCiliz 


i6 


"cbant,quiintus  falu 
Otitcrniuebant. 

pfcdigiaCaT  d    Infi^^neCafl.  Rab.  Quia  aliqua  forfitan  ,  caflra  ibi  anti- 

ftwHW         auitus  tucrant  xdificata .  Vcl  Cui:  naui,quiaiub  tormaca- 

V  itroruminfi^niavcliscrantnnej^tariautarmii.  Velcaftro- 

rum, 


fpcri  curfus  funt  nun 
c\x.  Aliatranflatio. 
Cuieiat  figniim  lo- 
uisfiliijquiafcruntfa 
bulx  Ciittorcm ,  8c^ 
polluccra  Jlouis  filios 
fuiltb. 

e  Tuteolos.'  Piucoji ' 
locus  cli  vltra  l\oma  ^ 
vbi  vcigiliusfecitb4 
nca  mcd  icinalia ,  lin- 
■gula  pvopiiis  infcfi 
pcatitulis(vt  dicitur) 
contra  quam .  f.  valc- 
rcnr  qgfitudincm.vn 
de  Sjtcrnitani  inui- 
diaduiti  fupcrucnic- 
tes  in  manu  torti  ticu- 
zj  losdeftruxeiunt,  d: 
xdificata      mutila-.» 

uerunr. 

f    ^udffentfratres.K^h.ChnRiim  Romx  habitantes,vndc 

patec.Paulum  non  pnnio  prxdicafle  Romanis. 

^  ^  ^    *  Chry- 


Qircumnauiganicciici  SicU  am 

manfimus  ibi  triduo.Indc  circunlegetcs  dcpcninuis  Khc- 

i  Quo  inJigebant  RDii.Jin  naui;ituii. 

gium ,  &  poft  unum  diem  flante  Auitro  fcc^unda  die  veni- 

a  InfuUrn.         Mulci  lcgunt.ruieololin. 

mus  Pu tcolos, vbi  inucnris  fratribus  rogati  fumus  manerc 
apud  cos  dics  feptcm,&  fic  venimus  Roma.  Ec  inde  cii  au- 

a  Ab  Ai>f  loClaudio  condtui^uin,   jioximtmimaii . 

diflcnt  fratrcSjtoccurrerijc  nobis  vlq;  ad  Appij  foru,&ttri  ^^ 

a  Tribusdomibusin  liitoie  pofitiiCY  ui»  fund:iiuento  xdificatii.         Miiius  t  inuic. 

t)uftabcrnis.quos  cii  vidiflTet  Paulus,gratias  ages  Deo  acce 


iS 

19 
20 

2.1 

21 


NICOLAVS  D£   LYRa; 

I  CoMKfr^cnm/e.Vnusaltcricolloquendo. 

X     Dicebanteuwcfli Dcum.ctcdeine$<u  imn<ortal5.pcos.n.di- 
<:cbantGennlcsIiomincsiinmo.rrjhtatcmcqnfccutos,(cc4dmn 
fuam  zIliination^m,v^  Saturnum,Iouero,&  iic  de  aliis. 
5     Jij  locis  <:«.crc.f  r.«</w.i.pofleUi9nes,6f  dpmicilia, 

4  i^i  KOi //</,charitatiuc.' 

5  Triduo  beiiig.h:jb.\ii\u3k\ibus  rcficjendQ. 

^     CoM{^fif<:«;c?w.Hicconfcquciirerdcfcribiturdiftorutn  be- 

pc(iciorurnrccppcnfat»o,charitatiuetamen,quiabaiia  Dei  non 

«dunt  fi}b  prctio,ficut  diftum  clt,fup.5.&  hoc  clt  quod  dicitur 

Co«t(?«  i«/.pii.P«.principisinfu!aE. 

7     Febrib.&dy.\.tiuxu\cnuis  &  excoriarione  intcftinorum. 

^     yexa:um  iacere.  His.n.duabus  inHrmifatibi^s  limul  concur- 

|:cmibus  ?Il  hpmp  iporti  propuiquus. 

^     ^dquem  P<j*.i«/»j.vUitandoeumcharitatiilc. 

iq     Saluauit cum.iXuica  ^b  utraqucinfirmitate. 

I I  Q^i  etiam  mnLho.hos  Iw.de  benciicus  grati,  &  in  Paulo  co- 
giiofccqtcs  ^ei  yirtutcm  operari, 

12  Poy^wen/n.DcfcriptomuitipIiciproceflupcrviamjhic  c6- 
fcqucntcr  dcftribitur  prjusaccelfus  ad  tcrminura .  f.Romam . 
Et  primodelcribituracccflas.Secuudocoramorandi  modus,ibi 
Cumautcm.^ZiTCi  primum  djcitur.To/?»je«.jtt.frfj.Vtrum  autc 
hoc  tcmpus  iucipit  a  princpio  nauigationis  de  Cacfarca,  vel  ad- 
licntus  ad  liinc infulam,te)ctus  non  dicir.Vidctur  tamcn  mat;is 
|)robabilc,quod*CQmputetU|:  ab  ^ducqtu  iq  infula,nam  urpatct 

cx 


cx  pra:diitis  intendebac  hyematcalicubi ,  ncc  videturhycmaf- 
fe  alibi  quam  in  hac  injula. 

I  j  Cui  cratin.C.lk  cft  in  libriscorreftis.Duo.n.germani.rCa 
ltor,&  Poliux,  qui  dicuut  hic  Caltores  in  plurali  siit  a  primoge 
nito  hc  nomjnati,audicntes  Helenam  fororem  fuam  eife  rapta, 
infecutifunt  per  niare,  &  ortatempctlatenunquamcomparuc 
TuntproptcrquodGeiitiles  crcdidcrunc  illos  immortales  cflc 
fj£los,vociitcscosdeosraari$,&  proptcr  hoc  eoruminfignetia 
bcbatillanauis.  14  £; c«<«tic'/.r}'.  Sicilix  ciuitatem,  vndc 
fi^itbcataLucia.  ly  /«de  c/r.  i.circainfulamnauigantes. 
\  6     Deuemmu^  [{hcg.viWi  ell  i  n  Calabna. 

17  .5cc«»jrfad/f  pf.Pw.hiccUlocusvitraRomam.vbi  vergiHus. 
xdifieaffc  dicitur  balnea,fupponens  tiiulos  lingulis  cotra  tjual- 
libct  jnfirmitates  valcret ,  qux  Salernitani  poUca  dettruxcrunt.  | 

18  £?/?ci?t«/.Z^o.  i.propc  l<.oma!i».  ! 

19  £tiWec«»Jd«ci:y  ./*-<j.  i.ChiillianiRomxhibitantcs.  Ex| 
quo  patct ,  qijpd  Paulus  non  fuit  primus  qui  pr*dicauit  Romx 
Chriltum. 

20  Occurrerunt  -^.ad  ^ppiifo.Ctc  nomfnatum  a  quodara  confulc 
Claudio  Appio,a  quo  eit  via  Appia  nuncupata. 

21  £im7;«y?ate.«M.Eftnomcn  vnumcompohtumcxduobus 
intcgris,  &  cft  indeclinabil6,ipropter  quod  elt  hic  acculatiui  ca^  i 
fus.  clt  autem  propnum  pomcn  cuiufdam  notabilis  domus  tres 
fontcs  cofimiles  habetis,  jn  qua  vedcbanf  venaha  ^  ttafeucib. 
&  vbi  hofpitabant.  2 1  Q^ios  cum  vidi/fet^&c.  Dc injietione! 
Chriltianorii.     2j  .xf^ccf;?;^ j^^i.^ficicdi  in  pdicationc  cuajclii. 

Cum 


"  M    O    R    A    L    I    T    H    R. 

quqr  fpecies  eft  tcrpentis.diabolus  fignific4tur,qui  ferpcns  in  fa 
fra  (criprura  frcquenter  nominatur .  Pcrmanum  Pauli  bonura 
ppus  doftorisjvci  confcfforis  fignificatur,  quod  diabolus  venc- 
no  fpintualicorrumpcreconatur,  fcd  ?x  nocinignem  dciici- 
f  ur.nam  eius  pocna  >n  igne  gehcnns  pcr  hoc  augmcntatur. 
^  Ct>ntigit au.pa.Tu.  Pcrcaloremfcbrium,ardorcupiditatis, 
per  dyfcnicriam,qu2E  attenuatcorporis  fubltantiaro,vitiu  pro- 
fligalitatis  dehgnatur.  per  hoc  igitur,  quod  patcr  Publii  tebrib. 
^  dyfcntcria  ycxabatur.fignificatur  quod  prodigalitas,&  cupi- 
flitas  frcqeunter  in  eodcm  homine  fociantur.  Nam  licut  dicitur 
^.Ethico.Omnis  prodigus  ell  ctiam  cupidus.nam  vitium  prodi- 
galiratis  non  potcftdiucontinuari  de  propriisbonis,&  fic  cx  ha 
fitumaloproccditadcontinuandumdealicnis.  pcraliasfaaita- 
tcsquasfccitPaulusin  infula,  figuificaiitur  fpiritualcscuratiQ- 
ncs qua$  doiftor  bonuSjVcl  przdicator  facit  in  ccclclia. 
}  I  Qui  cr/jw.circ.quia  fpiritualia  bona  conferentibus  debent 
pxhibcricorporalia.  ij  T'o.^»jfB.e>-~c.per  hancaqtem  naui- 
|aiip|icna  ycjrfus  Ronjamillorun.,quieaafcrant  de  naufragio , 

figniftcatur 


lignificatur  procetrus  debitus  ad  coelellcm  patriam  illorum  qui 
euaferant  de  naufragio  pcr  pocnitentix  tabularo.Nam  Mytilc- 
nc,ficut  fupra.didum  elt,  tranfmigraiionem  ad  virtutes  fignifi- 
cat,qux  quidem  tranfmigratio  cft  virtutis  cxercitatio.Hancau 
tem  excrcitationem  fequitur  habitus  virtuofi  gcnerjtio ,  quani 
comitatur  operis  dcled^tatio .  Signum  cnim  habitus  generati  cll 
df lcftatio  in  opere,&  hoc  fignitlcatur,cum  fubditur .  14  £1 
CHw,(J7-c.qusinterpretaturmaterialatitif.  15  Indecir.&c 
quod  interpretatur  palccns  cos.Habens.n.habitum  virtuiis  de 
leftabilitcr  operatur  virtuo(us,&  fic  aliosreficitrefectioncbo 
na  quantum  clt  in  fc  .  Scd  quoniam  ex  operc  bono  procuranti 
di.ibolo  furgit  aliquando  piatio,ideo  dcbitus  procelTus  uirtuofi 
operantis  clt,  vt  le  muiiiat  contra  uitium  elationis,  quod  ht  pc 
confiderationcm  fua  fragilitatis.quod  lignific-itur  cum  fubdif 

17  Syrac.&c.  CujusinterpretatioeIl,declinatio.  perhumili 
tatem.n.dcclinat  unufquifque  ad  conliderandum  piopriam  fr 
gilitatem,Mic.6.  Umniltatiotua  in  medio  tui.  Et  quiafecun^un 
didumSaluatoris  Luc.i4.c.i;)r(//f./jK»».  exal.i^zo  fubditur. 

18  £r/<c,^c,qux  fubhraiias  intcrprctaf  iir. 


HO^ 


ocaii 


occupatum ,  quando 
flacim  re(5ta  judicia  re 
Cipir,  &  probacns  fcnr 
tctnias .  Porro  prxdi- 
catio  etiam  vfque  in 
Siciliam  peruenic.  Vi 
dequando  Sc  Putco- 
losinuentisquibufdi 
tranflt  mihi  accurre- 
runt  &  a}ij ,  tanta  Ua- 
trueratalacricas:non 
tiirbauitillosqSPau- 
luscratmyincMlis.Vj 
B  dc  ctiam  illum  itcrii 
humana  quadam  affe 
ftionctencri,  f^fts.n, 
fratribus,m^U\t.Jdu- 
cimfuinpftt,Qu3mm$ 
tanta  miracula    fe-: 

.  ciffet.attamcabafpe- 
duaugmentumfum- 
pfit.Et  hoc  difcimus, 
quod  humano  more 
etiamconfoI.itionem 
jcccpir,  &C  confra. 
a  Cum  autem  venijfc- 
tniis  B.otnam ,  &c, 

*Chryf^fNonpar 
pumctiamhocargu- 
niecum  eft  lUum  fuif- 
fc  per  omniaadmira- 
bilcm,nonenimian-| 
cum  alijs  numeraba- 
tur. 

b    Toii  lertium  autem 
dim,&c. 

C      *Chryfof.Voleb£C 

&  feipfum  ic  ahos  a 

crimi- 


rcndumillos.  Scatim 
igicur  hoc  vrget,  &:  frtnninotM 
pro  feipfo  rationcm  ^'<J't  uinftns 
reddit.  Quomodo  igi  Pf'""?''  "tr 

S^iod  ItmpltcttertrAdtie  jpfum. 
ri>it  ifffnm,  teflxntur  f{o- 
manorumprincipes^efnitt 
volebant, \nc^uit,me  (Ji 
;Tiitcere.Quarc  igitur 
non  dimifcrunt ,  in- 


T253        AdusApoft.    Cap.XXVlII.     1254 

f       *'ebryfoft.Propter  Panlum  vidcoiahijc  ficri  vc crcdanc  crimineliberare,  fequ'dem,  neaccufcncipfum,  &:hoc  ilIisD 

A  vinfli,milites ac  Cenrurio,na  etia  fi  lapides  fuifrcnt,&:  pro-  nocerct,  lUos  arjc  ne  videacur  cocum  cfTe illoruin  ViTifimi- 

pccrca  qua:  cofulueranc,  ic  i^ii  audierac,  &;  qu^  pr^djxcrac,  lc  eijiim  erac  pcrcrebmfTc  fama,quod  a  Fudcis  craj'  cus  effet' 
^  p^  miracula  qu^  idqj  luflScicbacadccr' 

jCCCraCj  OC  propCCr  be  ,       _  ^  .»    Pr-.ncipe  peregtmomni.cu;  cpmmendabantur  peregrini. 

ncficia  quibuseduca  *  pit  nduciani.  cum  autcm  venifsigmos  Romamt  pennif- 1 

pCraC,deiIlomagna  *    Noncamcattczupcicgrinis.  * 

vcique   copicafTcnc.     fumeftPaulo  pcrtijancre'*"  fibfmec  curp  culiodieutefemi- , 

Vldc  quandforedturr)  »    IJe;lciimvitovelmilitibusLyfi«itibuni  .Scpr^fidum  Feiicii&FftH. 

judicium  fueric,  &a  .»>  |ite'.  Poll  tcrtium  autcm  dicm  coquocauit  primos  Judaso-  4 
nuila  afFcaionc  pra:-     ^.^^^^ ^  Cumquc  conu^oifsent,  diccbat cjs :  £goyirifratres  r 

liihil aduerfus  plcbcm  faciens  autamorem  paternum,yin-  $ 
dus  ab  lerofoJymis  tradjtus  fum  ia  manus  Romanorum .    ^ 

Sl;ilicet  quid  cominireri^.  ..„,.    .^,,..,„,1     ,  _ 

Qiii  cumt  incerrogationcm  dc  mc  habuifTcnt,  voluerunt  s   quic ,  conrradicenci- 

medimittere,  coquod  nullacaufaciret  mortis  in  me .  Con-  *„  jj^^do"^^*^^^'^^],^"- 

tradiccncibus  autem  ludigis  coa(5|us  fum  appellarc  Ca:fa-  n  ciimma^^s"  aVm  vo^ 

r  11  1.'     .  ,*  '^''"'",^''^"' '»  luiflecexaggcrare,po 

rem ,  non  quali  gentem  meam  hapcns  aljquid  accularc.  13  tuiffct  malorc  impo. 

a    QuUnulUcaufjmorti,  eiUnme.  ^  tU  Vtl.JrffO  inquiC.COa- 

Pro'ptcrhanc  igitur  caufan)  t  rogauiyos  Videre  &  auoqui.  t^  msfumappeU>ire  c^a^ 

Refutreftioni..  I      "  -  1        •/-  .     '^  ««. Hc  it3  vcuiam  im 

proptcripcmenimliraclcatena  hac  circundatus  jum .  hx.  '^  pccrare.Quidigitur^ 

illidixcrunt  ad  eum :  nos  neque  literas  accepimus  dc  tca     y^  l^fe''  accufcs  kci- 

T    j  j        •        ^i-      •     r  •      •  1  ni  ?  Non , inquit.non 

Iuda:a,nequcaducniensaliquis  rracrum  nunciauit,aut  lo-     quafihabcamaliquid 
cutuseftquiddc  tc  malum.  t  Rogamus  autem  a  te  audirc  '^  S^°  gentcm  meam 

Chriftianofura.  aCCUfcrn  ,  fcd  Vt  Cjfu- 

qua:  fcntis  •  Nam  de  fe^fla  hac  notum  cft  nobis ,  quia  vbique  ''  Sia"^^  periculum.  vrom 

ludxi,  vci  iiii  Pauio.  ^^  pter  vos  enmhac  catetta 

ei  contradicitur .  Cum  conilituiflet  autcm  illi  diem ,  venc-  lo  ^'^'^''"datus  fm .  Tan- 
j  •      L    r  •  •       +     1  .  •     •  •L  I       ti  cuabcftvt  hoftili  aio 

rpnt  ad  cum  in  hofpitium  ■  plurimi,  qujbus  cxponebac  H  m vos fim atfcttus. 

teftiftcansrcgnumDci, fuadenfquceisdclcfu cxlege Moy- »?  c    ^yateiefpirituffan 

fi  &  prophetis ,  a  mane  yfque  ad  vefperam .  ec  quidam  cre- 1?  '^'«''['«f'"  f/^  F»-  if^- 
j  L         t  •  j-     L  -j  j  u  '^w-Dcda.Hancjjphe 

dcbant  his  qux  diccbantur»  quidamvcrononcrcdebant.  *^  ciam  quam  Apoiiolus 

.      .  rt-'  ^"^*^'" ,«"»"?'''•."•  vr     t  1  ^  fpuuufantVo,  pro- 

Cumquc  inuicem  non  cUent  conicntientes,  dilcedeDant  »7  phcta  a  dommo  di- 
diccnce  Paulo  vnuni  vcrbum:quiabcnc  fpirituflandtus  io-  *!  ^^^ni  cffc  pronunciat. 


E 


cutus  eft  pcr  Ifaiam  propbctam  ad  patrcs  noftros ,  dicens ;  3° 

Myllicc  Chri.lo  8c  vnicu.aucdoftjti  hoc  dicitut. 


Exquo  olteditur  vna 
cfTc  6c  voluntas&na 
tura  domini  &  fpiri- 


31  cfTc  <S^  voluntas&na  tI2i'<V 


Va'de ad populum iftnm » & dic ad cos :  t  Aurc audictis ,  &  j,  tufran^t, ,  &,„ nomi-  « 

f'  "c  fpiritusctiam  no- 


Signa. 


pon  jntclligetis,  ^  vidcntcs  videbicis,  $c  non  pcripicic-  h  in,>n  dominnmciii- 

""a  Int 


NICOLAVS    PE    L  YR  A. 

1    Cum  autcm.  Hic  conff quenter defcribitur  manfudi  tni^its.Et 

frimo  (juantum  ad  Ta'di  conditionem,  fm  dicitur, 

1    PcrmifTum  cft  Paulo  pcr.&c.  idefl,fbivolniffet, 

3  Cum  cufto.fc  militc.^fa  ^uod  non habtbat canerem claufum, 

4  Pof^  tcr.H/c  fecundo  ponitur  mcdt^s  mancndi  qhantum  ad  accu- 

falionem  Tauli.  Circa  quafn  primo  ponitur  narrativ  caufafute  appel-r 

lafionis  Secuudo  potitur  ab  eo  verbum  sdificaiior,is,ibi ,  Cum  cortili- 

tuiffent.CircaprmumdiiiiUY.     5    Conuociuit  primos  ludcp.. 

Jrnjuib.aliiviriualitercotififlunt.     6     Nihiladucr.plc.fa.  7S(^| 

inttmplo  innentus  fum  oblationem  faciens  fecnndum  modum  Iudiio-< 

rum.    7     ymttiis  <ih.  vtpatetfup.zi.     8     Qiii.f. /^o»;<«;.  ^ 

j    Cuminter. &cc,vtpatetfup.i^.tii;  26.     IQ     Contradicc- 

tibus  autem  ludxis.  Qj^ia  vnkbatit  me  occidere  inftdiis ,  vt  patet 

fupra  24.eJr  26.     1 1     Coadus  fum  ap.CiE.  cjuia  videbm  tudi- 

cem  imlinatum  ad  facictidum  omnium  ludnorum petitionem  in:ufta, 

12    Non qua.gcp.mcam. /ti//ff/, /Kf/a/M^w.     i?     Habcns 

ali.ac.fr^a  Cxfarem.     14     Proptcr  hac  igitur  caufam  rogaui 

Vos  yidere,  &cC.  .Ad  oficndendwn  vobis  inn"(etitiam  mcam  . 

I  s     Proptcr  (pcm  enim  Ifrael.  De  Chrifio  promiffo  in  lege ,  & 
prophetii,qu/t  in  Iifu  "HaT^Ycno  impli  ta  cfi,&  de  refurre^ione  mor- 
tueruip.,  qudt  in  eius  adutntu  fecundoimplebitur. 
16     Catena  hac  circum.fum.ro  qudd  ifia  prsdicaui,&  pradico, 
(*terapatentyjqueibi.     17  Rogamusautateau.qua:fcn.i)c 

lefH 


Jefu  'KfaT^areno.  1 8  Nam  dc  fcfta  hac,  f,  Chrifiianorum. 
i^  Notum efl  nobis.a principibus ludxorum,  vipatctexfupra' 
di£lisinmultii,crdiuerfislvcis.  20  Cuva  conQ.i.Hicconfequi 
ter  Taiilus  ad  eorum  pctitioncmproponit  verbum  euangelica: prtcdica 
tionis,proutfuhditur.  x  i  C^ibus  expo.  fcripiuras  pcteris  Te- 
fiamenti.  ii  TciM^^czns.iaeii^ianuambcatitudinis^cipcttaper 
fafionem  Chrifli .  ij  Suadcnfqueeis  dclcfu.  "JN^^a^i^awio,! 
eflvereClmfius.  24  ExkgcMoy(i,&prophetis.f>.veon<wi 
fcripturis.  ij  A  mane  vfque  ad  vefpcram.  i«  f  «0  a/)^^re« 
eiusfolicitudocircaprxdicaiionem.  26  £cquidam..^fli'oinftf 
rius  tra£li,lo.6.e.  T^ien.o  potefi  ygnire ad me,nift pater,  qui  miftt  me 
traxeriteu.  yj  Qiiidam veiononcre.  ^ deo fp fua dcmerl- 
fareprobati,  a8  Difccdcbantjf.n?  fre</f«ffr.  29  Dicea 
tc  Paulo  vnu  vcrbu.  obfiinatis.  50  Qiiia bene fpirituffan. 
lo.efiper  Efa.pro.  31  Vadeadpo.iftum,  &dicad  cos.^«<« 
an6ivritas  alltgata  fecundum  traflattuncm.Lxx,  riftrtur  ad  tmpus 
Chiifiifecundimfenfum  literalem,  vt  ibidem  ptenius  diCitimfuit,prx 
tiunciansludxorum  obliinatiottem  pro  partemaiori  inprimo  aditen- 
fu  Chrifli.,  jz  Auve.fcilicet,corporali. 
3  }  Auaic.&:  non  intcl  quia  ludm  nudieruntprxdicatione  Chri- 
fit,&  eius  apofiolorum ,  &  pro  maioriparte  veritateut  ab  eis  ditiaut 
non  reccperunt  credendo . 

j  4     Et  vi,vi,6i:  non  pcr.  quia  viderunt  miracula Cbrifli  corpora^ 
iibus  oculis,&  non  cognouertlHl  vvtuteta  fu<s  diuinitatis. 

t    In- 


M    O    R    A    L    I    T    E    R. 

4     "PoHtrrtittm^&cSupri  2^.c.dixit  dominus  Pnu!o:ERocon 
ftans ,  fuut  cnira  tcfUficatus  ct  de  mc  in  lcrufalcm,fic  &  RomaB 

opQrtcc 


oportct  tc  tefl  ficari ,  &  ideo Pnulus  poft  adiicntum  fuum  nd  ci- 

uitatem  Romanam,  voluit  Dei  mandatum  exequi ,  Joqueodo 

^onftantcr  primo  ludxis ,  Si  poitea  GeBt»libus  Mc  Cluilti,prQ- 

Tom.^.  R     3.  ptet 


iiy  j         GIoCGrd.  &  NicGlai  dc  Ly  ra.         12  j6 


US 


-     c 


hxc  faciiint  iiiis  ipforu  capicib.  inrid]ar!,&:  ptinndxmorbo  ] 
laboratcs,ncG  audircvplle,ncc  vidcrc pofTc.Nc  vidcatocu- 
Iis,i''«:  aud)antaunb.&  coticrtant  lc,&:  (anecos.Audoresita- 
que  fui  ipforu  intcritus  fucrunc ,  cij  nec  a  Chf  o  acutc  diftis 
aurc  adbibcrcnt,ncc  fux  ipforu  m^ntis  oculu  apcrircc.Si.n. 

hoc  fccilferjtcouer- 

,         -<  A       .  I-1     •        «         «L  i     lifuiffent,  &;ficulr(i 

Incraaiuum  cft  enim  cor  populi  huius ,  &  aunbus  gra-  ^    qi,em  oportmt  rcli- 

\  iQaufutdicnnt.  c  ■    t     quiflent ,  faluamac 

V  uitcr  audicrunt ,  &  oculos  luos  comprcllcrunt ,  ne torcc  vi*  >    fanam  fuam  mctcm 

deantoculis,  &auribusaudianr,&corcleintclligant,&con  4    rcliquiircnc . 

a    ^Q..<1.&  fi  iiit«lligerent,8{  conuertercBtur,  ffc  Unuemeot, 

ucrtantur,&lancmeos  .  Notumergofitvobis  ,  quoniam 

a    ICluilhiSjVeleuaii^Iium.    b    ^Noii  ft  Uidxi.        f  Irtus. 

Gentibus  rniflum  eithoc  ralutareDcij&ipfiaudignt  .  Et 
cumha?cdixiflet,  exieruntabeoludari,  multam  habentcs 
intcr  fe  qua^ftioncm.  Manfir  autem  bicnnio toto in  fuo  con-  1 1 

a    1Hoffuiiv]uadipfeci>Ddaxetat.    W    ^NonfolumludioiUedetiam  Gemes,  quasdixerat  (aluan    12 

dasreproliatis  ludiit.    .,    ..._  „i;„,,' l„lu_..5 

,a^„-^..i        b  ..  i.t  i    '  '3  tur  aliquandolibcrc 

duauj&fulcipiebatomnes,  quimgrediebantutadeu,pra:-  14  f^^  cQ prohibitionc, 

dicans  regnum  dci  >  &docens  ,  quaifunt  dcdominolcfu 

a    ft^ija  nullusptohibebai.vel  prohiberefocetac, 

Chrifto,  cum  omni  fiduciafineprohibicionc. 


B 


jk    Incra/pitum.  Bcd.  Kc  putctur  crafTtcud  o  gordis  ,84,  graui- 
"A  tas  aurium  nacuraecflc  noii  voltmtatis,  fubiungitculpam  li- 
bcri  arbicri)diccns,comprcfrcrunt,ne  farrc  vi.ocu. 
b    Vefone  >j<ioc«,Bcd.i.ipIi  piiBccdccib.mcricis  caufa  fuc- 
runtvVt  deus  cis  oculos  clauderctT.  Vcl  ad  fupcripia  iujjcndii 
efl  diccnre  domino 
ad^pheta.  VadcacJ 
populum,&  pcccara 
iI»iL».l».lfa.  quibus  cecitatcroc^ 
rucrunt  illis  impro* 
pcra,  li  forcc ,  vcl  fic 
audiant.  U  ad  mc  c5 
Bcrtantur . 

*Cyril.!Alcxand.> 
Excascatione  cx  par 
tc  faSa  Ifracli ,  diui- 
Bus  Paulus  fcnbic,in 
tcrprctans  fcrcquc- 
•dmodum  illisexc^ 
cationcm  paticonti 
gcrit»  Adhodicrnu 
cnim  vfquc  dic,qua- 
do  lcgicur  Mofcs,ve 
lum  cordi  coru  im- 
ponit^.Ecenim  qui  ad 

ifiam  dcmum  moru  fcricatcm  dclapfi  func ,  vt  cfrrcnes  pla- 
ne,ncquc Mofaicisfcriptis,ncqucfani^isprophi;cis,  addo 
etiam,ncque  ipil  Chrifto  obedire  voluerinccos  ncbnlx  in- 
tclligibilis  circunfundi  tencbris,&:  minimo  minus  a  lapidi- 
buslcnfucarcncibus  abcHc,c6fentancumefl,  Hocproinde 
vaticinium  ini^ituic  vmucrforum  dcus,6c  iubct  prophctam 
dcnunciarc  illis .  Aud'tu  audiccis.iJt  non  intclligecis  .  Eranc 
nimiriim  iptiauric!  telics.iUiditorcfque  vOcisfcruatons.do 
cuic  in  Synagogis.clamauit  Hierofolyaiis,ac  proinde  cranr, 
ac fi  nihil  onminoaudiuidcnt .  Erant  fpeftatorcs  rcium  ad- 
innabilitcr  fuprafidem  gef^aru  Spedarunt.n.lcprofos.mor 
bo  rcleuatoSjCXilicnces  claudos,cxcos  videnccs,mortuos  c 
monumenris rcfui gcntes ,  ar  illis  hxc  minim^  profucrunt, 
fnifcri  homincsperpctuoquafi  oibici  ipfis  oculisextitcrut. 
Hacdccaulavoce  faiictoiump-.jbroiilisverticur  ,  q,fcm- 
pcrprastr3d?ceruicisfucrint,accordc  immorigeri,  fanftof 
qucocciderint.  Dacam  vero  illis  cffe  obdurationem  dicit, 
nc  videant  oculis,&:  corde  intcUig.inc ,  &  conuertantur,  &: 
fahcm  cos.Hocdcmumerat  phne.quod  Chriftusdixithis,, 
qui  nQlcbantcredcre.Nc^murmurecis  intcr  vos,Ncmopoc 
vcnircad  me,niflpatcr ,  qui  mitit  mctraxcriccij,&:rurrus: 
!  Omnis,qutaudiuicapacrc,&:didicir,vcnicad  mc.Jtaquead 
agnitionem  Chrirti  pcr  reuclacioncm  dei ,  &:  patris ,  vocati 
non  funt,quod  f>luteipfius,&:  vit4  digmnon  lucrunt.ESicui 
placeat  alium  fenfum  his  vcrbis  npponcrchuncad  modum 
intclfgct.  Pradicitcnim  vniucrfjrudcus,vtqui  flTtoccul- 
ta,&:futura,aitqueomninocos  vifuros,  &audituros,mafu- 
rosaucac  fi  non  audijlfcnt,  ncquccoritcplacifiiifTcncidque 
ipfis  pp  mcncis  fux  mahtiatnaccidiiic .  Addit  dcjnde  dnm 

hec 


5 
6 

7 
8 

9 

10 


c  Conduilu.  Ra,in  li 
bera  cuf^odia ,  p  qu» 
conduccbatur ,  vcl 
in  fua  concioncqua 
contra  lud^osdilpu 
cabat . 

d     Sine  prohibitione. 
*Chrvfo.Pri'dica 


iT  Libcrtace  illiusinlo 
i<^  quendonihil  ^hibe 
^7  baCjVcl  morabat'  Vi 
i^  dasdifpefationcdei, 
Hoc  &  extcri  faciunt. 


NICOLAVS  DE  LYRA. 
I  Incrafratuenim,&:c,  metapbot ica e/i hcntio.  (jitiaftcHt  craf- 
fnudo  circa  cor  congregata  ffffocat  vitam  corporalemjta  malitialu 
daornm  exag^etata  in  mente  edrum  exunxit  in  eis  fita  fpiritHalem. 
i,  Et  anribus  gra.au.  dicentes  loan.vi.e.Durus  efl  bic  fertno,^uis 
potefl  eum  audire  i 

3  ^locn\o%  {i\oi.fcilicet^menfaks. 

4  Comprcffcrunt. /rfe^,  (ii^mfdrf  </fdm/»«£THNf. 

5  Nc  fortc  vi.5^c.  Et  hoc  dicitnr  proper  libcrtatcm  arbitrP!,pcr 
quxm  poterant  a  veritate  auerti  &  ad  e.m  conuerti:  ad  quamfi  con- 
uerft  fni/Jent ,  gratiam  fanantm  diuinitus  habuifknt, 

6  Notumcr.litvo. /«(^.w. 

7  Quoniam,&c.  ludjeis  repellcntibus  ipfwr.yiam  apoUoliex  ordi 
nationeDfi  prttdtcauerunt  Gentibus  euangeliii  Chrifli  lud^isrepel- 
lentibns.flcut  dixerit  Barnabas  &  Tanlus  fuprd  l  J.J.  Vobis  opor 
tcbatprimum  loqui  verbum  Dei,fcd  quoniam  repellins  il- 
lud  &:  indignos  vos  iudicatis  ^ccrn^  vicjc,ccccconuerumur 
ad  Gcntcs ,  ficcnim  praxepic nobis  dominus. 

8  Et  ipfl  audicnc./»c«tp.i/f  f  implettmpcr  orbem  terrarum. 

p  Ec  cum  hxc.di.exi.  &Lc:indgnatiqH'ia  Gentiles  eis  ppoocbat. 
l o  Multam.  T^am  aliqtii  credebant  Taub  ,  aliqui  difcredchant. 
"•  n    Man- 


M    O    R    A    L    I    T    E    R. 

pterquoddiciturinfinehuiuscapicnli.     3  Ltfnfcip.omncs, 
Cc-fr«idic.<;^c,S>C  in  hoc  dedic  cxcmplij  prasdicantibus  cu.ni 

gciium, 


Dimictit  litibundum  auditorem 
Omnia  cnim  fcire  ignauum  ac  ncgligentem  facit.  Loqucba- 
r'<r,  inqiJit,  dercgnoDei.  Videnihilfenfibilc,nihildcpra;- 
fcntibus  loqtiitur ,  fcd  fpe  iUos  pafcebat ,  quum  non  poffct 
oftenderc  a  fuo  fiatu .  Bcda.  Non  folum  enim  Komx  non 
cfi  prohibicus  pra^dicarcfed  nccdum  Neronis  iinperio  ro- 
boraco,nec  in  canca  crumpcncc  fcelera,  eft  dimilTus  in  occi- 
dentis  parcibus  pra;dicare.Poftca  vcro,idcft,vkimoNcro- 
nis  anno  rctcnrus,ab  eo  martyriocoronatuscl^. 

HIERONYMVS.  Pauliis  Romam  vinftus 
ingrcditur,vt  vinttos  fupcrfiitionis  crroribus  libcrarct.Ma- 
nensinhofpitioconductoperbicnnium,  vtnobis  vtriufq; 
inftrumcnti  donum  rcddac  a:tcrnam  .  I^ac  cxpoficionc 
docemur  ,  cxcera ,  qua;  in  hoc  voluminc  dc  Paulo  ,  vcl 
dcalijs  fcripcafunc,  nonfolum  frudum  ccclefiafticsdo- 
drinx  pr2monftrare,fcdetiammcdulIam  fplritualisfcn- 
fus,&:  vircutem  habcre. 

R  A  B  A  N  V  S.  Poftpafiionem  domini  vigcfimo- 
quinco  anno ,  idcft,  fecundo  Neronis,eodcm  tcmpore  quo 
Fcftus  ludar^  procurator  fucce.Tic  Felici ,  Paulus  Romam 
vindtus  miftus  cft,&:  per  biennium  in  libcra  mancns cufio- 
dia,aducrfusludxosde  aducntu  Chnfti  quotidiedifpuca- 
bat.  Sciendum  vcronodum  roboracoNcronisimperio.ib 
eo  PaulumdimifTum  efte.  uteuangclium  in  occidcncc  pra: 
dicarct,  cuius  pcrmilfionis  tcmpus  dcccnnium  {uifte  puta- 
tur,quando  bicnijilliu.s finis  in  ly.annis  poft  patfioiicm  do- 1 
mini,  id  eft,  Nerpnis  quarti  completionem  1ncurr1c.27.an- ! 
no  paflionis  domini ,  id  eft ,  Neronis.  14.  Pctrus  &:  Paulus 
martyrio  coronati  funt. 


1 1     Manfit  auKm.nicfecundopomturpnedicatio  TauU  ir,d>§e- 

rentcr  omnibus  ludatis  &  Gentilibus,  cum  dicitur :  Manfit  autcm 

biennio  toto.  fcdicet ,  I{pma. 

I  a     I n  fuo  con.  id  eji,  in  hofpitio  ab  eo  locato. 

ij     Et  fufomncs. />/<//jfcn72fcr. 

14  Qiii  mgre.  ad  cum.  ad  audiendum  Dei  rerltim. 

1 5  Pra:d  icans  rcg.  Dci.  id  efli,  beatitudinem  Aternam. 

1 6  Et docens.  ea  qux  funt  neceffaria  ad  falutem. 

17  Cum  omni  fiducia.  de  adiutorio  Siluatoris. 

18  Sinc  pruhi.  tmpcratoris.  Ex  boc  autc  quod  hic  dicit,  ManCt 
autcm  bicnnio  toto.  &c.  &  quod  dicebat  de  /f/«:finc  prohibi- 
tionc.  inntiiiur  verifim  liter,quod  iuit  ad prxdicandum  in  partibiti 
occidentis ,  &  maxbne  in  Hifpania ,  ficnt  fcripferat  }\()mjnis.  1  y. 
Ter  vos proficifcar in  H.fpamam.  Taulus enim aniiofecundoT^ro- 
nisftit  addufl:is  B^mam,  cr  biennio  manfi:  ibi,vt  dicitur  hic.  T^en 
veioinpcrauit.  iz.annisiin  quorum  vltimo  interfecit  Tetrum  & 
Taulum.&fic  videtur  quod  tempore  intcrmedio  Taulus  iucrit  adprf 
dicandum  inpanibus  occidcntis ,  &  maxime  in  llifpania ,  &  poftca 
redi]tP^M/iam  vt  circa  fincm  in/pcrii  l^ronis  &  ipfc  cum  be.tto Te- 
tro  per  martyriipalmam  tranfiret  ad  gloriam.^d  quam  nos  perducai 
qni  cumpdcre^  &fpi\iiufan6lo  v.nit  &  rcgnat in  fccultt  fcculorum 
.Amen. 


gclium,vtfincpcrfonarum  acccpcionedoceanc  omnesqii 
voliicaudirccum  omni  fiduciadcadiucoriodcimprgfcn 
ti,&:  ciuspra;mio  confequcndo.Ciuod  nobis  conccdat,  &:c 

Incipi 


^m 


I^IncipitPofllHaNi 
■^  colai  Je  Lyra 
fupcrEpirtolas 
Canonicasfaa 
d:oru  lacobi, 
petri,  loannis 
Euange!ift?,&: 
ludafj&primo 
prajfatio . 

}  Vatuor   funt 
minima  tcr- 
i^w  XX,   &  ipfa 
D  funt  fapien- 

tiora  fapicntibus.  Ttq- 
tierbior.jo.a.Septent  epi 
fioU  quxCanoniai.i.re- 
gulares  nmcupantur  edi 
ts  futit  aqaatuor  ^po- 
floUs,IacobOyT>etre,Ioa- 
ne,&  luda^  &  in  vno  //- 
bro  coUocantur.  Jdeo  de- 
ber.tur  his  anthorib.  fed, 
W!f:ifterialiter  taHttm , 
narti  autor  prircipalis  eji 
fpintuffanilus.ideo  potcjl 
^  conuenienter  dlci  iferbu 
"  propoftium.Qnzt\xot  funt 


Prologus  in  epiftoJa  lacobi. 

incifii  Prologus  Sarj6ii  Hieronymi  in/eptem 
EftftoUs  Qanonicas . 

ON'ita  ordd  cft  apud  Gra?cos,  qui 
integre  fapiunt ,  &  fidem  redtam  fe- 
dantur.epiftolarum  feptem  quie  ca 

nonic?  nuncupantur,ficut in  Latinis 
codicibus inucnitur ,  vt  quia  Petrus 
H  eft  primus  in  ordine  Apoftolorum , 
primsB  fint  etiam  eius  epiftol^'  in  or 
dine  c^terarumfed  Ikut  euangeliftas  dudum  ad  vcriratis 
lineamcorreximus,  ita  hasproprio  ordini  Deoiuuantc 
rcddimus.  Eftn  priraa  earum  vna  Iacobi,du«  Perri,  tres 
loannis,  &  vna  Iudae.X!.uaj  ft  fic,  vt  ab  eis  digcftsefunt,  ita 
quoqucab  intcrpretibus  fidelitcr  in  Latinum  eloquium^ 
vertcrcntur,necambiguitatcm  lcgcntibusfaccrenr,  nec 
fcrmonum  fele  varietas  tmpugnarct ,  illo  prajcipuo  loco 
vbi  de  Trinitatis  uiiitatc  in  prima  loannis  Epiftola  pofi- 
tumlcgimus,  in  quactiamabinfidelibustranslatoribiis 
multumcrratumefleafideiveritate  comperimus:  trium 

Minitaa  tcrrx.&C'*'»  ?«<>  <^vica  ifios  apa      quatuor  ftuuii  Taradifi  a^ua  fapientia 

Jlolos 


nyS 


floloitrta  notatur.numeD 

ra-ionistypusjibi.  Qua- 

tuor  Cunx.humiliationis 

<5«r,/Z>/.minin3a  tcrrjc 

Contemplationis  excejjtis 

ibi.  Et  ipfa  funt  fapicit  V. 

tiorafapicntibus. 

Circaprimum  fciendZ 
quod  quaternarius  esl  pri 
mus  numerus  quadratus, 
quia  confurgit  ex  dudit 
primi  numeri.f.binarii  ia 
feipfum ,  bit,  n.duo  qua- 
tuor  funt.quadratura  ve- 
roperfeUionem  virtutis 
figmat,-vt  Vhilofophus .  jp 
i.Ethicorum  virtuofunt 
vocat  quadratum,dicent 
5>     Qjii  vtique  vere  liunus^ 

10  &  quadratus  fine  vitu- 

1 1  perio.  T^m  ficut  corpus 

12  quadratum  in  quoiibet 
1}  iatere  optime  fedet  y  ita 

yiituofus  in  quolibet  ca- 

14  pu& fortun a  bcnefe  ha- 
bet.  Ijli  vero  qtiatuor  ^-  -» 
foJtiiU   fuerunt  v.itute  y^^\f,\ 
perft^i  ^propterquodin  can  .    ,.0  um 
multisqHatf.inan  s  funt  fig«u4. 
figurcti.    Ijii  enim  funt 

tnlitantem  Ecdefiam  irri-  p 
gantesi 


Expofitio  prologi  in  Ganonicas  Epiftolasincipit. 

On  ita  ordo  eji  apvd  Crgces ,  &c.  In  ifto  prologo  tria 
tangitHieronyreus.quae  reddut  auditores  docilcs 
bcnenolos,  &attcntos.  Primo  tangitotdincm,  ic 
nunKruro  canonicarum  epiftolarum,  pcr  quod  au 
ditordocilisrcdditur.  Dicit.n.TulliUs,  quod  doci 
lesauditorc»  habere  poterimus,  fi  fummam  caufacbreuitercx- 
twnamus  Sccundo  tangiturvtilitas,&  difticultasoperis,perqd 
au^itorisattcntioexcitatur.  Dicit.n.Tullius.  Attcntoshabcbi- 
mu^fi  polliccmur  nos  dc  rcbus  magnis.nouis ,  &  inufitatis  ver- 
ba  fafturos.  Tcrtio  conucrtens  fcrmonem  ad  Euftochium,  tan- 
eit  incommoda  qu?  eum  circunftant  proptcr  interprctationem 
facrse  fcripturac.pcrquod  bcneuolcntia  captatur.  Dicit  quidcm 
Tuliius.  Beneuolos  auditores  faccrc  poffumus,  fi  noftra  incom- 
inodarcfcrimus,inopiam,folicitudinem,caIamitatem,&c.Secu 
da  pars  incipit  ibi.  Quac  fi  fic,'vt  ab  cis  digcfts  funt,&c.  Tertia 
ibi.Sed  tu uirgo  Chnrti.&c.rn  prima  partc  duo  tanguntur.^Pri- 
niBin  eft.quod  Latini  non  ita  ordinant  iflas  epiibia$,ficut  Grae 
ci  .''Secundum  eft ,  quod  earum  rcftus  ordo  habetur  fecundum 
traditioncm  Hieron.  quod  notatur  ibi.  Scd  ficut  Euangchftas . 
Dicit  ergo. 

1  T^on  iia  nrdo  eH  Cep.tpiJlolarum.GXo.hipttm  funt  propter  fe- 
ptemdona  fpirituft^anfti.  Vel  propter  fideni  fanft.^  trinitatis  , 
quamcontincnt,quz  pcrquatuormundipartcs  diffafa  eft-Or- 
do,  &  numcrus,  &  autorcs  iftarum  epiftolarum  h?bentur  pcr  i- 
ftum  vcrficulum.r^ai^rcoft.T^e.duactrcs  funt  lo.vnicaludx. 
1  Qjtit.  Canonica  nuncupantur.i  rcgulares,ad  diffcrcntiam  caru 
qujsfeceruntpfcudo,fubnominibusapoftolorum.VelCathoU 
cz.i.  vniuerfales  a  fidc  vniucrfalis  ccclcfix,quia  non  vni  populo, 
r,on  vni  cinitati  fcriptsc  funt,fed  yniuerfahccclcUx.Catholicon 
Gra:ce,vniuerfalc  I.atine. 

7{on  p^(inquam)  j;a  ordo  aptid  Gracos  qui  integre  fapiunt.qmn 
tum  ad  cognitionem  crcdcndoru.Ef /zrfew  re&am  feSlantur.quia 
tum  ad  opcra  fidci,quafi  dicatjhabcnt  cognirionis  pcrfcftioncm 
in  credendis.habcnt  fidci  dire£^ionem  in  agcndi.vnum.n.iftorft 
fion  fufticit  fine  reliquo,vndc  hc.t.fidesfinf  operihus  mortua  eH. 
Et  confcqucntcr  dicitur  ibi  dc  Abraham .  Fides  cooperabatur ope 
rtbus  illius,&  ex  operibusfides  confummata  ejl. 
"i  Sicut  in  Latinis  codicibm inuenitur. {.qai  fcripti  funt  antc  tranf 
Istionem  Hicronymi.vt.r. 

4  iiuiaVetrus  eji  prirrius  in  ordine  .^pojlolorum.cui  psinciptiWtet 
datafuntclauesli?;andi,atquc  fo\ucn<ii,M^t. 16 x.Tibi dabo cla 
*ts  rtgni  calorum. Vnde  ecclclja  cantat  de  CO.  Tu  CS  paftor  ouiu, 
piinccps  Apoftolorum. 

Trim* 


5  Trimxfint  etiam  eius  epifiok  in  ordine  cxtrrarum. Wic  quin'- 
turc|uareabHieronymoaiiterordinantur?Rcrpondco,po{!unc 
ordinari  fccundum  ordinem,  &  dignitarcm  fcribentrum ,  &  (ic 

pnmx  funt  cpiftolac  Petri .  Vclfecundum  ordinem  temporum  Ctn«.n'«ri!ni 

Jjuibus  fcripfcrunt,  &  fic  prima  cft  epiftola  lacobi ,  qui  primus  ordoat.pk<. 
cripfit  intcr  Apoftolos.Iacobus.n  trigmta  annis  rcx:t  ccclefiam 
lerofolymitanam  poft  paftioncm  domini.  f.vfquc  ad  fcxtum  an- 
num  Neronis,&tuncfuitm.irtyrizatus.Pctru$  vero  jS.i.vltimo 
annoNeronis.Etccrtum  cft,quodin  vltimotemporcvitar  fux 
fcripfit.Vndedicit  i.^ctxi.i.^.Certumefl  quod  vetox  efl  drpi.Jiio 
tabcrn^culi mei.Exciuo p3tct,tiuod [cripCit  poft  lacobum.Ioan- 
nes  veromuhum  poft  cuagelium,&  cpiftolas  fcripfit.f.poftroor- 
tcm  Domitiani ,  qmaicucrfus  de  cxiliojnuenit  ecclcfiampcr 
hatrcticos  pertutbatam,&  tunc  fcripfit  cuangchum,&  epiftolas 
concraipfos. 

6  Sedficut  euangeliflas  dtidum.  Hic  oftenditur,quod  fccundum 
trinslationcm  Hieronymi  reftc  ordinantur .  Litcra  plana  eft . 
Hic  quacritur  quid  cft  quod  dicit  hic,  Euangeliftas  correximus? 
Rcfpondco.Corrcxit  quod  pertinebat  ad  euangeiii  veritatcm, 
quod  pcr  pfcudo,fiicrat  dcprauatum,&  quod  pcr  tranflatorum 
impcritiam  fuerat  immutatum. 

7  Itabas  epidolasproprio  aydi.reddid'.CCccuT\dum  quod  ordina 
t?  ftint  apud  Graecos,  &  non  fecundum  I.atinos  antiquorum  co 
dices qui  re^um ordincm non habibanc. 

8  Deoiuuante  reddid!.Cine  quo  mhil  pofTumus  facerc  bene,nec 
etiam  cogitarc  bonum .  i.Cor.  5 .b.  Fiduciam  takm  habemus  per 
Chriflum  ad  Dcum,non  qHodfiiffliientesfimus  ccgtare  aliquidano- 
bis  quafi  ex  nobis,fed  fnjpcientia  nafha  ex  Deo  eii. 

9  ^uxfific  ab  eis,&c.  In  hac  parte  tria  tanguntur.  Primum  cft 
vtilitas  tranflationis  debitae,fecundum  eft  crror  tranflationis  an 
tiqux,ibi./;j  qua  itiam  ab infidelibuSfZii  c.Tertium  cftpericulutn 
incidenSjVel  immincns  ex  huiufmodi  errorc,ibi.In  quo  maxime 
&c.Literacft  plana. 

10  fi/j^cf?<€.i.ordinataf,  eo.f.ordinequofuntfcriptx.  Notac]> 
digeroiris.dicitur  ordinare,  vel  cxplicare,  vcl  ordincm  dcf:ribe- 
rcjvel  in  numerum  ordinare,veI  exponercvel  diuidcrc  ordina- 
tim,ve!  euacuare,vcl  cbnctatcm  deponerecum  cibaria,&  potus 
diuiduntur,&  qu^dam  pars  purior  tranfmi ttitur  ad  membra  ad 
alimcntum  vitae,quaedam  gioflior  cinittitur  in  fecciTum,&  indc 
diciturdigeftus.ta.tum.      11     .Abinfeypre.hitinis. 

12  ^/Mi.'^«iiafew.i.dubietatcminordinc.  ' 

1 3  7<lecfermoniim  lutrietas.  Proptcr  diucrfitatcm  littcrx. 

14  In  pri.Io.epi.  I  .lo.  5 .  b.  Tresfunt  qui  te^imonium  dant  in  cceh, 
fater ,  verbum^  &  fpirituJfauQus .  &  illud  omiferant  Latini  intcr- 
prctcs, 

Tom.tf.  R    3        1    Irt       I 


12  ^p        Glorord  &  Nicolai  de  Lyra.        12^0 

A  ewrei ,  Qe^f.i-h.Q^atuor aurei  circuli  i>  arca  Trflamenti^<fMX  efl  tniHationis  notatur  excrffu^  (otetnpUtionis,CHm  iicitur,^t  jpfa  f^qj 

A  \^rij{us  U  cius  UteribuscxntenieSj  Exod.z^.b.  Quatuor  >enli  cocti  fapicntiora  hpicmxhus.Sapieates autem  htiius  mundireputatijuitt 

mortuos  V  "ificantes  ,  E^^cb.  j  y.i,  ii^atuor  vtri  in  fornace cnbula-  'Philifoohi,^t4i  tamcn  ad  vcram  fapierttiam^qua  Chrifius  cji,  non  at- 

tionii  :U»:fiptxi>iunentts^[)anie!.^.c.vb.t  diciiur,  ijuod  fpectes  fnius ,  tigerutit ,  fciundurn  f{Ho44icit  Hieronyrr.us in  epiflola odT auLinHnt 

quafi  fpenies  filif  Bei^qma  beatut  lacobus  Deifilto  lciu  Chrifla  infof  «/c  omnibus  facntfcripturx  libris.Hoc  doilus  vUto  nefciuit,hoc  Oe- 


pia,Cr  fig*tr*  corporis 
fuiffc  dicij^ur  fimilimus . 
If /  funt  efHJtuor  fdbri  cor 
HuapeccaiO'um  dcijCten 
fes^^ach.i.&aliiplures 
^untfruarii  ff-ffent  ad 
tr^pofttutn  induci  de  fa- 
(raJ^riptHrat  Jcdij^ifiif- 

Circafrfuniiumfcitn- 

dum,  tjHoiihutiiilitas  tfi 

decus ,  &  cuflos  otnttium 

|j  ■pittutim.  Crt^or,  ^ui 

**  cMeras  viriutes  fine  bur 

militnte  cvngregai,  qnaft 

puliicrcni  in  vfi.tuvi  pot- 

tat.  Ifii  vcro  quatHor  ^- 

pofloli,ficHt  ex  corurn  at 

^  {iibus, iO"  doQrinttpitetf 


tanturnpiodo  vocab^Ia,boc  eft  pqua?,  farguinis,  ^  fpirU 
tus  in  ip(a  fua  xditionc  ponentf s ,  &  patris ,  vcrbicjue ,  ac 
fpiritpi  icftimoniupi  omiticntcs ,  in  quo  ma^^ime,  &  fides  i 
Cathohca  roboratur,  ^  patris ,  &  filij ,  $c  fpiritufTancli  u-  ^ 
padiuinitatisfubllantiacomprobatur.  Jn  csetcris  vero  E-  ^ 


mofiktnes  elojnens  i^no-. 
rautt.  Ifii  autem  ./tpolio, 
libancfcienttam  attige» 
riint,  &fi(fapie\itiorts 
fapientibin  fuerunt .  De 
quopotcfi  exponi  quod  di 
(itur.  prtmn  Corinth.  i  .rf. 
Quod  ftultum  ert  Dei, 

pidolisquantunianolUaalicrum  diflct  xditio,  ledtoris  s  idffi,iHoddiciti,rde  pto 

pri,dq.«.a:  dcclinquo .  Sed  tu  virgo  Ch.,lli  Eu.l.rchium ,  ^  {«^.f  l-—  ^„^1 

dum  a  nicinipcnfiusfcriptgra;  vcritateminquiris,  meani  8  xt,\hMi,Hiifl^continctma- 

quodammodo  fcneclutem  inuidorum  dcnnbus,  vel mcr-  9  ionmf\2pientiam,  quam 

/i  j        ,  •     r^    •  i  \i-  '^  aifl}ominibuspo(fit  fjfi 

libuscorrodcndarncxponis  Quimetallarium  corrupto-  ,,  ^^  pien"r».  Dd  a-^rtm 
rcmc]ucfandatum  icripturarumpronunciant.  Sedegom  n  fumou.,  criitntifii^. 
tali  opcrcncc  jeipulorum  meorum  inuidcntiam  pcrtime-       tfTi!!Tr  ?.'"''"''''' 

r  r      rx      r  r  ij  i  pri/ictpaUa  coiporu  rius 

leo>nec  ian4t«c  icriptura?  vcritatcm  polceiitib.aenegabo,       n>yf}ici.  Etiimfiidu^«c 

fiolidi  fuerint  a  »/'UnJi 
fipientibits  trputati,tanicnfucruntfapirKtiffini.Sjpicntiu  eintn  l-ii 
lofphotunfKit  dcotfur»  dif  enuens  ex  ccgriiiont  ifiorum  jti,fnii!:.:>}i 
0r  corri'ptibiliutn,^'  duccns  in amore leneffrtum^piopier  qui.d dici. 
tur.textcni  9uioialiij&  diaholica.laccb  i.d.saptiiiiia  vtro^po- 
flolotun; fiin  dcfurfuni  tiefctndem  apatrelutniuuni  eorun^  mentn..:ir.. 
prrftaper  jpirttimfuii6li:m,propicrquodfui1ipudica,paiifiia.,rhCdt- 
fijJuadib'i:s,bonti  (onfentienstflena  mifricordia,^  bonis  fyu&ibui 
qudus pi rfi  flef  uentur dcBiin  aula  «xlefiis gloria .  .dd  quatn  im 
terciHcat  quif(iiefine  liifiit,^  regnat. 


fuetunt  humilimiy  qHod 

not.ttur.fum  dicitur.M.in\vnixexrx.Indc  quiUbct  corfmpotnit  dice- 
rcillud  i.Cor'»M5.^i  tgo(umminimus  Appftolpruni.  Fucrunt 
enirn  yfpofioli  dc  nalnraprincipio>\im^qux  funt  mininta  qiiant/tate  j, 
eir  maxima  vinute ,  fic  ifii  .Apofioliper  vcram  humilitatem  minimi 
fuerunt  infua  repntationc,&  maximi  per  fnam  pri:dii  ationcm  iu  fide 
lium  mu!tiplicntione,fecuKdiim illud  Efa.^o.d.  Minirous  crit in  ini( 
lc,&:paruulu$  ingcntcm  fcrtiliimam, 

Circa  tertium confideranduni^^jnod ficut dicitir Tro. li.a.P'bihu 
1»iUtai,ibifapietitia^Yopierquodciicaiflos^poliol(fspofia6tumhu 

rniliati^ 


•^^WF'^^?— Tf" 


NlCQLAy§    PELYRA, 

%     In  ^«o.f.tcftimonia  pattis,vcrbi,  &  fpirituflanfti. 

Z     I  !des  Caiholica  maxirne  roAo.i.confirinaiur  contra  haeretico; 

iuipugnantcs. 

j[  yn^  diwnitatis fub^antia  cixmp,  obatur patris,  &  filii  &  fpirituf 

faini.i.  cjuod  fi^  vna  fubftantiatrium  pcrfonaruro,  quod  negat 

Arrms,  licut  Sabcllius  negat  earum  trinitatcm,vndc  verfus.  Ar 

lius  horret  \^eti\  dicit,qupd  Sabellius  idem, 

4  In  cxieris  yero  epistoiis  quantum  afi.kilicet,3  prima  loannis, 

5  5eJr«Wre;oC/>r/;Ki.Hictangunturduo.Primo  cnim  tangun 
lurincommod^  occalione  luterprctationis  lacri  fcripturac  ip- 
fum  circi»nftantia.Secundo  foi  titudo  ipliuSjhue  ccn(tantia,ibi . 
Scd  ego  in  tali  opere,&c.  Dicit  ergo,  Scdtu  virgo  Chrifi.i  EttUo- 
chiuff.yide  fupra.veriu$  fincm  prpipgi  fuper  {oj'uej&  inucnies 
fati?  dc  Euliochio. 

6  hnpenfifts .  i.inltantius,  idcitfrequcntcr,^cum  magna  iii-* 
(tantia, 

Meam. 


7  Meatn  qHodammodo  fctteHutcm.i-v^e  {er^eat. 

8  DeBfi^Kf.  i.mordacibusdctraftionibus.  EccIcfi.ift.To.c.  S 
piordeat  icrpcns  in  {ilctio ,  nihil  to  roipys  babct  qui  occultc  dc 
Uaxit,lVoueib.3Q.b.  Gcncratioquxprodcntibusgladiosha- 
tf  t.Pialm.Lingua  corum  gladms  acucus, 

9  fd^y^!r».ffj.iiitcrroifccndofalfa. 

10  (^orruptonmque fanCiarum  fcripturarumprcnunciant .  Dam 
nando  YCta  ab  ahis  fcripta ,  &  hoc  contra  aik riicos ,  &  obelos 

quibus  (upplebat  diminuta,iugu[abat,&:  damftabat  fupcrflua  ir 

taliopcre,tan>vtili. 

1 1  'i^cc  xt,;ulatoium  meoturttinuidentiampertimefco.  Prouerbio 
rum  vigcfimoD^auo  a.tugit  impms  nemine  per(cqtjcnte,iu(tui| 
autcm  quafi  lco  confidens,abfque  tcrrorc  erit.  j 
11  T^lec fa'£iie feripturxvcritaicm  pofcentibus denrgabn.  hpe.ni 
eiTct  inuidcrc  ,  'iroo  cpmmunicabo  cx  charitate ,  &  maxiine  po- 
fccntibus.  Sapien.7.h.Qj}am  fincfidione  didici,&  fmc  inoidu 
fommumco.  ' 


ViC  opcri 
Hiciony, 
pr^rnittic 
prologu , 
in  qup  Q- 
(tcndic ,  quia  aci  ccr- 
tum  crdincm  d:gc- 
ftionis  iecundumG  e 
cos  cpi(^olas  rcdcgir, 
&  verirpccm  in  tranf- 
Jarionc  (eiuauitquod 
nonaliiantc  fe.Cano 
T)icx  dicuntur  hx  c- 
piiiolx.vel  ideo,quia 
in  canonc  ccclcfia- 
Itica:  fcriptura:  rccc- 
pt.c  fqnr,  vclquiare- 
gulam  fuppjcnf.  Do- 
ccnc  n.imque  cul^o- 
dia.m  in  ficjc,  tolcran- 
tiam  m  pcifccutio- 
|ic  .  Inftruunc  etiam 
ficja|iasyutuces  mul- 

USt 


Incipit  Argumentum  in  Epiftolas  Canonicas. 


Acobus,Petrus,Toanncs,&Iudasfeptem  Epi 
ftolas  ^diderunt,  tam  mylticas ,  quam  iuc- 
cjndas,  &  brcues  pariter,  acJongas.Preues 
in  verbis,longas  in  fcntentiis,vtl"arusf^tqui 
pon  incaritm  jedioneciEcutiat. 


Frologus  Hieron.in  Epiftolam  San^itacob^ 
ex  libro  de  illuHrtbus  ijiris. 

Acobus  qui  appdlatur  fratcr  domini.cogno- 

mcnto  iultus.vtnonnulli  exiftimanf  lofcph 

cxalia  vxorc.vt  autem  mihiuidctur,  Mari^ 

fororis  matris  Domini,  cuius  loannesin  lif 

bro  fuo  nKminit,fiIius,poft  palTioncra  .Domini  &:  rciiirrc- 


cas. 

a     Catholiras.  Catbo 
licajdicuntur  lixcpi 
ftoix,fcilicec,vniucr 
falcs,  afidc  vniiicrfi 
liscccleli.ciiodifco 
daatcs.vcl  canonic^ 
idcfi,rC5i'l.ircsadd 
ftantiam  eai  um  qui 
fcccrunt  pfcudo,  (iil 
nominibus  Apoffol' 
rum.S.pccm  fuiuh. 
cpiitola?,  proptcr  le 
ptemdoiu  f.inditp! 
ricus ,  vcl  pro  pcef  i 
dcmfandtar  trinifati 
q{jamcontincnt,qii; 
pcr  quatuor  mund 
parccsditfufaeit.pn 
ma  ponitur  cpiHoJ 
I.icoDi,  nonquiapri 
mum  fcripts  fucrii 
fcdproptcr  digmtJ 
^tcm, 


1271 


Prol 


roiogusinepi 


illioL 


amiaco 


R 


1272 


^  tem,quia  fcrfpta  eff  Iiida:is,qui  digr^uires  crant,quia  Domi 
A  niisinpropriapcrfonapr.Tdic>aitiUi5,5<:propi:ereosfucrac 

mifiusj  &  'pfi  primum  fid'  ni  fiifr  epcra/it ,  qiiorum  cpifco- 

pus  lacobus  ifte  fuerac  ordinatus .  Sceunda  Petri  ponitur , 

quia  cle£tis  sducnis  Gr^cc  profclycis  fcriplic.i.dc  Gentilica 

teadludaifmum,  dc  \ 

ludaifinoad  euarsgc 

lica:  cledionis   gra- 
■''•  tiam  conuerlis .  Legi 

iriusoccifobcaro  Stc 

phino,quiafiCtaeft 

perfccuno  magna  in 

illaccclcli.i,  quajcrac 

Icrofclymis,  &:om- 

iies  dsfperfi  iant  pcr 

re2;ioncs  Iud.ra; ,  & 

Samari.c,prstcr  Apo 

ftolos.  His  crgo  di- 

fperfisquipropteriu 

flitiam  pafli  funr.mit 

tit  hanc  cpifJolam. 
5  Scribitctiamilhs,qui 

perccptafidcChrifti 

necdumopcnb.per- 

fcdi  effe  curabant. 

Necnon  etiam,&  cis 

qui  fidci  exortcs  du- 

rabant ,  qui  &  ipfdm 

in  crcdcnnbus  quan- 

tum  ualucre  pcrfe^ui 

&pturbare  curabac. 

Qiiitamcnomncsin 

difpcrfione  fuerunc 

vanis  cafibus.a  patria 

profugi,&:  innumciis 

c^dibusmortibufquc 

&jcrumnis  vbicunqi 

cranc  ab  hoilibus  op- 

prcffi.  Itaquc  iuf^os 

hortatur  r^e  in  centa- 

tionibus  a  fide  dcfi- 

ciant,  pcccanccs  cafti 

gat,  &  admonct,  vt  a 

peccatis     fe    conti- 

ncant,virtutibuspro- 

ficiant.Nc  mfruauo- 

fumfibifit  jimmoe- 

tiam  damn  abile,q>  fi- 

dci  facramcnta  pcrce 

piffcncincrcdulos  ad 

Q  monctjVCpqnitentia 

dc  nccc  Saluatoris  c^ 

terifquc  quib.  impli- 
eantur  fcclcrib.gcric 
antcquam  vltio  c(jle- 

flis.vcl  inuifibihcer,vcl  ecvifibilitcrirruens  pcrcellat^a  in 
circucifionc  ordinacus  crat  Iacob.Apoftol*,curauit  eos  qui 
cx  circuncifionc  erant ,  ficut  prxfentcs  loqucndo  docere , 
flc  &  abfcntes  pcr  cpiflolam  confolari,incrcpare,inftruerc, 
eorrigere.Hieron.in  martyrologio .  Iacob.iLebedxi  ab  He- 

rode 


D 


dionem  ftatim  ab  apoftoKs  Icrorolymomm  cpifcopus  or- 
dinatus,vnam  tantum  rcripfit  epiftolam  qu?  de  feptem  ca- 
tholicisell,qu«c&ipra  &alioquodam  nomineeius  a:dita 
afleritur.Iicet  panlatim  procedente  tem  pore  obtinueric  au- 
toritatem.    Egefippus  vicinus  Apoftolorum  temporum  in 
quinro  commenrariorum  libro,de  lacobo  narrans  aic.  Su- 
fcepit  Ecclefiam  leiotolym.^e  poft  Apoftolos  fratcr  Domi- 
ni  lacobus,cognomento  iuftus,hic  dc  vtero  matris  fandlus 
fuiCjvinum  &  (icer  am  non  bibit,carnem  nullam  comedit, 
nunquamattonfuseftjnccvndlus  vnguento,  nccv(iisbal- 
nco.  Huicfolihcitum  erat  ingredi  Sandlafandorum.  Ve- 
ftibus  laneis  non  vtebatur,  (^A  iineis,  folufque  ingredicba- 
tur  templum ,  &  fixis  genibus  pro  populo  precabatur ,  in- 
tantum,vt  camclorum  duritiam  traxiffc  eius  gcnua  credc- 
rentur.Dicit&aha  multaiqua:  enumcrarclongum  eft.Sed 
&  lofcphus  in  viccfimoHbro  antiquitatum,  &  Clemensin 
fcptimohypotipofeonjidcft,informacionum,dicuntmor- 
tuoFcfto,  qui  ludaeam  procurabat,  Albinum  fucceflbrem.* 
cius  miflum  a  Ncrone,  qui  cum  necdum  ad  prouinciam  vc 
niflct,  Ananus  pontifex  adolefcens,  Anani  filius,  de  gcnere 
faccrdotah,  accepta  ad:ione  conciliiim  congrcgauit,  & 
compellcns  publicc  Iacobu.n,vcChriftum  negaret,contra- 
diccncemlapiJjriiuflit.  Qui cum  praecipicacus  dc  pinna 
tcmplijconfraclis cruribus  icmianimis,diceret.  Domine  i- 
gnofcc  illis.-  quid  cnim  faciant,nefciunt:fulionis  fuftc  ccre- 
bro  percuflusintcriit.Tradit  itcm  lofcphus  tanta:  cum  fan- 
£ticatis  f  uifle ,  &  cclebritatis  in  populo ,  vt  propter  eius  nc- 
cem  fubuerfam  lerufalcm  crcditum  fit.  Teftantur  Ada  a- 
poftolorum  multa  deeo.  Triginta  annis  Icro{c)lymam  rc- 
xitjvfque  adfcptimum  Neronisannum.IuxtatempIum,v- 
bi  prxcipitatus  fucrat.fepultuscft  •  Titulum  vlque  ad  obfi- 
dionem  Titi,&  vltiraam  Adriani  notiflimum  habuit.  Qui- 
dam  e  noftris  pucaucrunt  cum  in  montc  Oliucti  conditum: 
fcd  falfa  eonim  opinio  cft. 


rode  Agrippa  decoliatus  gladio  intcriit.AIphciautcm  filius 
in  Perfide  dcfun^tus.  Terdus  aucem  quieft  fracer  domini , 
qui  de  pinna  tcmpli  prxcipicatus  interiic.idem  \\\  expoticio  Apnl^o'"  q«a 
nc  Ifai^.Du.«  oliu.'C,&  crcs,&  quatuor,&; quinque.quatuor  "°'''i'^«^  -^ 
decim  Apoftoli  intclliguntur.i,duodecim  qui  adominoc- 

lcCti  funt,&  terciufde 
cimuslacobusquiap  ' 

pellatur  fjatcr  Domi 
ni.Paulus  quoquc  A- 
poftolus  vas  clcctio- 
nis  quartufdccimus 
cf^. 
ProinucftiguioneMirix  <iuin- 

dequinq;Mariisquas  ^"** 
agiographiaf(jpc  c6- 
memorac.  Notadum 
tres  fuerunt  forores , 
Maria.  f.maccrdomi 
ni,  &:MariamaterIa 
cobi  Alphci,  &;  lo- 
fcph,&  Maria  mater 
filiorum  Zebcdxi .  f. 
maioris  lacobi,  &:  lo- 
hannis"  Euangclif^aj. 
Maria  maccr  domini 
fuit  filia  loachim ,  8C 
Annx.  quamCIco- 
phas  fratt-r  lofeph  ac 
cepit  vxore  loachim 
dcfupido,  &  gcnera- 
uit  ex  ea  filiam  quam 
vocauic  Maiiam  de-  « 
dicquccam  cuidam 
nomine  A^pheo.  vn- 
dc  illc  lacob.  minor, 
qui  cognominacusefc 
iuftus,&:  fracer  domi 
ni,  didusdicicurla- 
cobus  Alphei.  j.filius 
Alpheia  patre.d  fp6  -'tuiJeiirm  & 
fauit  cciam  Clcorhis  *="'»'^'  ««^""^ 
fihamfuam.fMaria 
virginem  matrc  do- 
mini   lofcph    fracri 
fuo,cuiuj  virginicatis 
culfes,  &  folnrium 
partusrvfnc,  &nu- 
tritor  .Manaauieu^ 
xorZebedzi,  &  ip- 
fius  Ann?,&cuiufJa 
Salome  fuit,qui  poft  F 
Cleophamhabuic  ea. 
vndelegicurin  cuan 
gelio .  Miria  lacobi, 
&  SJome  .  Maria 
MagdalenjB  foror Lazari ,  &  Marthje  fuit,  qux  domim  pe- 
des  lachrymis  fuis  lauit,&  capillis  fuiscxcerlit.Qjapropcer 
ci  ipfc pcccatorum  veram  ablutioncm,&  fpiritalem  vn£ti 
nem  rctribait,de  qua  dii  s  feptem  d^emoncs  eiecit .  Qiiinj^ 
vowtur  Aegyptiaca,cuiusprofapia  adprgfcns  non  inquir- ^ 


Matth  lS»'\, 
Liic  7.f. 


Tom.tfJ 


R  4 


A 


12^3        Glof  ord.  &  Nico 

UMte  D.Ucobi  ept^olam  vere  Canonjcam  epe. 


lai  dc  Ly 


ra. 


12  (D 


4 


CanoD,84^  ^Apoflol.SiincQmnihus  vobisclcrich  fimu!,&  Jaicis  vcncr 
|-andi..icf.icfi  librijvcccris q uideni  tcftarncnci,  Mofis  quin- 
que,  G.:nctis,  Bxoc|us,  icc.  NoOr^  vpcQ,hoc  e(t,noui  t  .ita- 
lT»!rnci,eu  auclia  qua- 
tu;>r,  P.TuIi   cpiltol? 
quacuo!dc(  im.Pctri 


du9,'Ioanuisercs,J[a 

s-vm.n-.  conc  LaoUicCiug 
oportcat  lcgi  in  £cclc 
fl)s,  ,&:inau5borita;te 
rccipi,h2C  func  Gcn. 
Exod.&CrNoui  ccn.v 
nuncicuangcliumfccundil  M.uthrum,S<:c,  Canonicxopi 
flolt  feptcij^  lacobi  vna,Pc  tri  dux.Ionnnis  cres,  &  carccra, 
^^n-7.  ConcM  leuif.Sanctus euim,&  luftuscrat  facobus  Apo- 
CtW.h.«cr.e.A  ftolus.cui.ii  dicrbat.tn  mulcis  otfcndimus  omnes. 

*Dion.Arcof«ai;.QmncdytqmopcuTium,&;omnebonutn 

R  pcrfettum  dofurliuneft,dcfcendcnsa  pacreJumuium. 

fpift9.u.  *Aua.Martyr.Qu(cunquc(vcaic  (acobus  ApoitcTiusjcotam 

Icgcm  lcruaijcric,  dcfecciic  aute  iii  vno,  Uth\%  cftcium  rt». 

Fpiiio.i.  '^Alcx.pi  imus.muIcun->  cnim(v;  aic  beacus  lacobus  Apotto 

E.ifto^i  ]u<;)vdlecdcprccacioiufti. 

1  4v  com.  a4  ^Vtb.prunus,  qind  prodcft  fratres  mci,facobus  Apoflolus 

T^^miflfii.      aicSi  lidcm  quis  dicac  (c  habere.opcra  aucQm  non  habeac  ? 

'Ong.Ncc  folus  hxc  Paulu$,in  fuiscpi(to(is  fcribit,.nudi  & 

lacobumfracremnominjiimiliaproccltance.  cudicic,qui 

volucnc  amicus  e^Tehuius  fccul!,ininucus  Dei  cotticuccur, 

lohynopS,  *Atha.EpiftolxcachoLca;fepccm  ab  auchoribus  fuis,&ipf?. 


*T>amaf,Hi  noui  ccftamcncilibri  funt,quatuor  Euangeli  d, 
Acta  Apo!tolorum,fcpcemcacbQliC2  epiltolx,vna  tacobi,  i 
dua:|\tii.&c.      . 

•jtNicep.  Hu.us  flacobi  Appftoli)  cflrc crcditur  prima  intcr 
^atholicas,cpiltol3,magiutice  cum  mulca  libcrcace  fcnpta , 

■i'.  Idcm.  Porrod'uus 
^r^itmcntuvr  itj  eprflofam  Jacobi . 

Acobus  Apoftolusfancfium  inftituic  clcrunv» 
dcculturacoelciliumpracceptorum.&rcgii- 
la  ca  tholi<;je  ob(cruantix,&  dc  inuic^as  patiq 
ti?  nMielt:ite,&  de  reuclationc  plunmotum, 
^  dc  w^odationcniagiftrorum. 


Q      w-yi  •iii^.AM.i^.ijvui.ua  i^uuquc  laCODUS  in  Cpi 

CC,aic.faaorcs  vccbi,5^  npoauditores  cancum,v\c 


'Darraf. 


lacobus  fracei  Dom» 
ni,  duodccim  tribub. 
unaCachoiicam  irri- 
plk  epiftolam ,  duas 
itidcm  Pccrus,  trcb  di 
umus  Io.uincs:  unani 
ludas  lacobi  traicr; 
quas  numeroicptcm 
Vniucrlas ,  vc gciuia- 
nas,acqucnaciu.is  dudum  Ecclcfia  reccpi^;  ^  m  numcrum 
nouiTcflamenn  vcrnaculv)rum  libroru^vj;  maximerctulic. 
*'Corn.primus.  Suinuu.pcrc  c rgcTi  fanctus  Licobus  Apollo- 
lus  prohibcns  fjci Mmenrun» ,  loi|uicur  diccns.  Aucc  omnia  L 
fracces  mei,riolrte  iurare. 

♦Amb.Incobus  ApoitJus  icaloquicur.Nolicecrrare  fracrcs 
mcidilccii,&c.  . ..      ,      .  L' 

*Au2.Tocus  caiioh  fcHpcqr.irum  his  libns  concinctur.qum  " 
quclMoyfcos,&:c^His  quadraginu  quatuor  libiis  vcccnscc 
itamenticcrminarurauthoiitas.NoujautcmqiidCiK^rlibris 
euangelii,qu.uuordccuncpiltoIis  bcaci  Pauli  Apoltoli,  Pe- 
tri  duibus.cnbus  Ioanhis,vnaIudds,6£  vna  I.»cobi,^c. 
'^lnnoc:  prinnis.  Adiccicctiain  tiluis  meus  Celcftin  usin  c- 
piftola  lua  clic  a  cua.dUcdtoue  polUum  illud,quod  in  bcaci 
lacobi  cpululacoiifcripca  cWnhrmacur  quis  in  vobi&rcVc. 

*  Leo  pf im.us .  Diccncc  bcato  Apoftolo  lacobo.  Si  qqis  uc- 
(trum  indigccfapiciitia. 

*  Greg.primus.  Hmdacobus  actettatur  diccns.quicunqur 
tocain icgcm  fcruaueric,  otfcpdac auccm  m  vno,  tadus  cft 
omnium  rcus,&:  cetcra. 


I».hi5.«,l 


|.  8  fonft, 
pof.c  f  t 


ijm^H 


IT^CITIT  EXTQr- 
?'lT  I  0  17^  E^ 
fifivlumbeati  luobi 
i^pojloli  CanQnicam , 

C    A    P.      I. 

'  ^Acobus .  I- 
iTe  EccJct 
,  fi§  Iccofo- 
lymitan?, 
pofl  apoftolos  ad  pr^ 
cjicanctum  mitlus  cu 
ram,  CScrcgimen  fii- 
fcepic, 


I  'hl^C  I  T  l  T     E  T  I  S  TO   L   ^ 
nicabeati  lacobi  ydpoSloii. 


C  ^  '1^0-^ 


C     A     P. 


I. 


»  SupplanMtorvitiorum.vellnftaWt.        Celebrisperrona. 

AcobusPei,  &  Dfii  noftri  lefu  Ghrifti  feis 

-V-^in  j  OfSciumcelcbie.         b  Non  oi^rybDs.lcd  aliquibus  dc  omnibuSi 

?5  uu's  daodec^m  tribubusqu^  funt  iii  d  jlperfio 

^l        -a  Fid«n,&  conltamiai»i,»eI  vit.iin  steniam  oput.    b  Tiibulai^to  m  prafca 
ti.iuftitiain.in  futur.iaugct  coiOBam.    Niliil  clt  vjidle dqlfatis.vnde  dubitclii. 

"  '     '  '  '      •    ,b 


pe,  lklute'ra.  Omhe  gaudium  cxiitimatc  6 


uacurcrgoi-u.n  i  i^gc 
ti  Itudio  vcluc  a  mdifl 
rib^^cradica  mcmoria 
fanctitacis,fid  cum  mi- 
gna  veneiaciouc  ha 
.  bet^^vclvccuftacis,  vc 
prim^'faccrdoci)  iaii 
ctrficacioni«:  obccncu 
*Mctap.  Cum  ci  lipc 
rec  fcipfum  uocat  cA 
poftolum,  Epiltopu 
liacrem  Domiiw,,icc 


p 


•  confulcoina;^;niticist 
*£ufcb.Hunc  ipfum  lacobpm,  qui  dicebacur  frater  Dorni'       tiilis  abflinciit,  tu  qbJ^deleftabat^hunuhonb.  excplo  (.  iii 
ni,qui&:iuftiiscoguom:rjatus  eflabantiquisivirtucum  mc       {S  vcpbarifijosrum-faHumjSi^arroginttamcoargucfct,  v<ic 
rito,&:  infign:s  vitx  privulegio,pfimum  biftoria;  tradideriat       b, .  .|Di»o</ft?iw,t»;ii«Pj^ipuamlolicictidincm  deUtishabcr 


^ 


fufcepilfc  Ecclcfi2 ,  qucE  in  Hicrofolymis  eft ,  Scdem.ficuc 
.  Clcmens  in  fcxco  difpoficionum  Iibro  a(Icric,&:c. 
*Clcm.Rom.Eccgo  lacobus  fracer(i.conf6bnnus)  Chrifti, 
fc^m  carnem,fcruus  autem  canquam  Dci  vnigenici,Cps sfb 
ipfo  DominojX  ab  Apoft.Hierof.ord:nacus  hxc  dico,iS,:c.- 
;  *Eufc.Dcnique&  lacobi  cachedra,qui  primus  in  rerns  cps 
ab  ipfo  Saluatorc^&r  ab  Apoflolis  in  Hierofolymisefl  elc£.t', 
queinquetwcie  I3ni  voluminadiuinadefiguanc^vfq;  in  ho 
dicrumn  ibiconferuacur„acque;in  ea  fcdenroesquiufquc 
ad  pn^fcnscempus  fedisillius  facecdocium  forpuucur .  Ser- 

uacur 


a4  jj.perifinebac  Apoflolos.qm  legationc  pradoniino  u 
.circuncifionc  fungcbancur.yndc  &:  Paulusdicit,'j{aAi«j,e; 
Cephai.,&  loanttes  qui  >idebantm  cokmna  efkdextras  dc-deritfit'ni\ 
hi,&  parnab<e  focietath\vt  iwsin  Getttib>us,illidHtem  in  urcnnciji 
ne,<irc,  idcirco cis fcribic  pr^cipuc j&J  quia  ipfea Gctcns  Ap  j^- 
ftolis  fupcr  pos  ordinacus  erac  tipifcopuS. 
c    Owje^aM.Ncindignemini  lifnatimmudoHorpc,  fi  vc 
pi^timini,"q.anocftChriane  vericacisinrpalib.cxaicar^,fi.V| 
pocius  dcpnmijiVIali  nihil  habec  m  c^lo^^vosiuhil lU  miido  j 
Spe  illius  boni  ad  qS  ceditis  ^dgd  in  via  concingar  gaudei(  j 
dcbccis. ^^ 4^  Cnm   I 


Incipit  Poftilla  Nicolai  dc  Lvra  fupcr  epiitolara 

faqtti  lacobi  Apoil"li  Caiionicaip  , 

.Atob.U.(^c.l.iber  iftcciiuidituriii  quatuor  Apoflo- 

los  huius  libn  fcriptorcs,licuc  didum fuit  de|lib.  i  z 

Propbetaruip ,  qui  diuiditur  iccundum  uumeriiui 

1 1.  fcriptorum.partes  atitero  libri  patcbunt  piofc'- 

3uendo.Prima  pars  contiuct  epiftolam  bcati  lacobi,  qux  diui- 
iiur  in  duas  partes.f.in  proa;roium,&  in  tra<^>itum.Sciuda  in- 
(ipit  in.Omnegaudmrn.  in  prima  parte  prirao  dcicnbiturperiQ- 
na  falutans  ex  nomine,cuin  dicitur.  laco.ifte  elt  lacobus  minor 
fratcr  ludac  Apofto|i,&  tilius  Alphei . Alius  vcto  lacnb.  qui  d». 
citur  maior  fuit  fratcr  lolianqis  apoftpJi,&  cuangcli(l2,&  filius 
^ebcdaei.St(focxreiigiQnc,cumdf.  z  C/^rv/r/cj-.Non  aiii.  di 
titapoftolus,  quia  fcnbcbat  coueriis  ex  ludailmo  qpfcrcbat  lc 
foueriij  cx  Gciilitatc,vt  pafct  A  ^.6.Et  in  cpillolis  pauli  m  plu- 
f ib  icciSjPP  qtf  vt  cos  induccrct  id  humiliationc  cxeplu  ftu  no 
Iji^minqt  lc  Apoftp!um,quod  nomcn  ell  dignit.ni<;,fc J  feruum, 
quod  noaien  cil  rubit4tiOnis.Coiilcqucjitcr.d.iI!::nbuntur  perlb 
liapft  niatxfHfflyifUuf.     j   iJ«p<i,/n^,iij.' uopatctquodffri 

bcbac 


bebatconuern^  de  ludaifmo.Populus  enim  ludakus  induod 
cun  tnbus  diuidebatur. 

4  Q.l''^f^*it  i»  di.uextr^  terram  Iud.r.E. Illos enim  qutcrant " 
ludasa  poterat  mformare  vcrbo ,  qui  modus  intormaiidiclHc.i 
Cior  cft,quam  fcripto,crat.n  Epifcopus  Icrofolymitanus,  &li 
|IU qui  crant  in  ludaea,  cuius  mecropolis  clt  lerufalcm,  craat  d 
dicx.ccli  fua.Confcqucntercxpiimuntur  bonaoprata,cum  dic 
tur.  5  .S'<3/«.r.pergratiara  in  pr;^fciiti,&gloriam  intumic 
6  0/»«e;j<»w.Hic  iiKipittrartatus,in  quo  bcatus  I;KobuN  iiiu 
mat  credentcs  bene  le  habcre.Primci  rcfpedu  fui.  Setuudon 
fpeftu  proxi;ui,ca.fc.Tertiore(peCtu  PeijC.^.ibi.  ^lWilccri.  f 
'  cunduip  «rdinem  doftiinae  a  roagis  noosad  miuusnoraproci 
dendo.  ifta  tamen  diui/io  non  cft  hcpraecif^j  quin  invna  par 
ponacur  aliquicf dc  pertiucntibus ad alias,  &  ctouuerfo,  Sc  hc 
proptcr  conncxioncro  virtutum. 

Circa  primam  partcm  conlidcrandum.quod  rcfpeftu  fui  h 
mo  benc  fc  habet  per  hoc  quod  tctationibus  vinlitcr  refiltit, 
pcr  hoc  quod  vcnf  at|  humilitcr  acquicfcit.Quia  p  pnnr-U  vii ; 
vaja,&  ajcquirunturvututesmoralcs.Pcr  iLora  veroe\j)t''i 

)u  IIO."  Jl 


12 


65 


lacobi 


i 


j    Cnm  in  tetitationes  "parias  incict^ritis.  A  perfe£liQribiiS  Jncipic 

decxtnnfecistencationibus. 

b    scienres.  IJcQ  tcnrarnini  aducrfis.vtpcr  hocprobarepof 

iltis ,  quani  fiiniam  fidcm  futtirsretributionis  incordegq- 

itccis,quod  cft  intclligere  vircutcm  ipflus  paticntix. 

C     Trobdtio  fidei  vefirai 

9    Qaiaex  eodempattefuntideiqhibiturt 


Cap.   1 


n66 


fatie>itiam  operatnr.  Ea 

dem  fcncentia,  fed  co 

I  uciibordine  inPaulo 

I  \c^izM;Scienicstju6dtii 

ija  hitlatiopafientiam  c.pera- 

tur,patieritia  vero  proba- 

*   (ionem  »    pobjtio   rero 

jj)em.   Paticncia  enirn 


picntia,  poftulet  a  Dominp,  qui  daf  omnibus  sfflucncer,  &;D 
lion  improperar,&:d.ib:turei,  S^". 

Tanta  eft  vtilitas  tribnlacioniiT»,  quarn  (jquisignorac,  Bedax 
nodum  illuminacur  pcr  Spicuumfuiflum,  petacur  igirifr,  vc 
pcr  Spiritumfandq  apcriacur  fcnfus  tuus ,  &:cui;nofces  cjua 

pietqcc  pnccr  corrig>c 

.    b  Vel a  petfeCutinnf,  vel  a  concupifcentil,  ^''  •    •    ».  t 


Qu.v'varie  tcnt.ini.     d  Qiia  fi  pj  nltoveli '■  iKlci. 

a  fratresmei,cufniiitentationesvari'asinci<iericis.|cienrcs, 

D  a    Ideft,tribulatioc]ua(ides  probatut .     b  Qa,iin  exigit  fidc's  npfin  .     c  Fact  intellit,C;e,  8c  ha- 

bcic  virtutcm  patiemiac.    4  '4  cft^perfrTTe  oporantesficit,  propterhocrmidem  lciimur,  vt 

fitis  perfefti  non  deficifntes  intomientis,  Sc  in  fijf '"O ''!'C£'^ 

plensni  beatitudinem  fufiripieare*.' 


filios  quos  recipicNcc 
quifquaaic6fc!'is  fu« 
fragiliM:isdi(tJd.ic,  ^a. 
dat  oinn\bni-iicn>'  dicit  Heb.n.t» 
enim  ornnes  timentes  /c , 


tribulacioncs  non  via 
citur,  perfcwcus  pro- 
batur,  qu«  fentcntia 
,\k\c  quoque  diciciir ; 
Paciencia  opus  petfe- 
Ctxwn  habec,  &:  proba- 
tio  operaciir  pacicn- 
carn,  quodeft ,  tribu- 
Jacio  quxdacuract  ^- 
bacioncm  fidei ,  facit 
pcr  pacicnciam  excr- 
ccri ,  pcr  cjuod  fidcs 
pcrfccta  probacur, 


tibus.Non  enini  oiiinis  qui  d.tit  mihi,Doinine,Doniine,intr3bit  in  n-gnu^n  cpelorim:  ncc  omm  iu- 
ftOjdat  miod  pctit,li  contra  fiiam  falutcm peut.Ccut  8f  Paulo  cui  diftum  el.dum  p.-tere\  limjlum 
tolli:Siiffic :ttibigr,Tiiainea.  -  d     TQ^'»  dona  eios  nr)n  funt  ad  menfuiara. 

fapiencia,  ppftuIetaDeo,  quidat  dmnibustaffluenter, 

a    Fragilitatcm.  b    Ipfa  fapientia.quatdecnelo  venit.  c    Sic  credat,fc  f  c  v  iiat.vt  dignus 

Ct  eiaudiri,quii  qui  obdurat.vel  dedinat  atitem,ne  audiat  legem,oratio  eius  erit  execiabilis:. 

&  non  improperat,;  &  dabitur  ei .    poftulet  aucem  iru 


lO 

II 

12 

»5 


peruenicnte  vcnco  te- 
tationum  faciledefc- 
r  jt  fidei  f?atum|.  &:  fe- 
cLindum  tentantis.vo 
,^  luntacem  diltrabicur 


qu6d  t  probatio  fidei  ve'rtra:  pAieotian,  t  opcr.-,%r.  t  ,>>.  4   ^"^*  3«^*':  JS,.' ' 

ticntiaautemopuspertcdtum  babct,  vt  Utis  perfed:i,  &  jn^  J    quinon  merenturac- 

ppcrarur  ^baii^onem,    j  jcgri,  in  niillodeficicntcs.    Si  quis  autcm  veftrum  indieet  7    cipcrcfubdicqualicer 

quiafUU!Spat;eCiaper  ^,    0^1  poffit  intd!ig:re,o;,.irn  vt.Us  fit  tribuUtio.        b    Spititumilluininatotcm.        c  .'le  peten-    g       pCCerC  dcbcnC  ;  Po//.<- 

.:u...»,       : „,. j.,.:.  „,:,,.  ,.-.„.  :_.:..-_.,...  ,  Itp ancerit  tH  fidc nihH bji- f^ 

fttans,  Betla. 

c     Qm  aiitetn  hxficdff  f  timplidter  , 
Qui  confcicntia  pec»  pwc. . 
caci  prelTus  dubitac  dq 
prajniijs  caieflibus  fu 

fide  nihil  ha?fitans.  Qui  autcm  ha^fitat,  fimilis  cft  flur- 

a    Quiai  a  vento  tentationis  mouetur.vt  fluft(4s. 

<5bui  maris,  qui  a  vcnto  mouctur,  &c  circqmfcrtnr, 

a    Quoniam  qnidem  qui  ha:litat,iimilit  eft  fluAui  inaiis.  b    Carnalis  qui  hxlitat. 

c    Extaetito,        Velhicvel  infutuio,  ,--     . , 

Ndn  crgQ  exiftimc^  homo  ille  ,  quod  accipiac  ali-  J  ^^  crrorem,  &;fita 

^       '  -  ^        *  r  *    16  peoalienus. 

•J«    Damafcenus.Fra-  9"*'.  ?:  ^' 
t:res,Chriflianus  fide  ccnfetur. jQuare  qui  cum  fide  accedtc,  Jmagimbut. 
multalucrarur.Qui  auchasfitatjmaris  liuflui  fimihs,  qui  ve- 
to  ia£tatur,&:  ciicumflacur,is  nihilaccipict.Oesenim  iancti 
perfidem  pjacuerunt  Deo,  Proinde  incordisredticudme, 
non  aUc  m  mulcis  ar^umecis,Ecc|cfi^"  fufcipiamiis  infticuta. 
'J*     Auguftinus,  Sifidesdeficit,oratioperic.Vnde6^Apo- g^^  ^^ 
floliis  cum  ad  orandum  exhorcarecur,ait;  Omnis  tfmcnnqiie  in  yefbjs  Oom. 
tiocauerisnomenDomini,falM'is  erit,  Ec  vc  oflenderec  fidem  effe 
fontem  orationis ,  nec  poire  ire  riuum  ybi  capuc  aqiia  ficca-  / 

retur ,  adiunxit.  j^omorfo  inuocahmt.,  in  quem  mn  credtderunt  i  Roin.i»«, 
Ergo  vt  oremiisjcredainus, vt  6c  ipfa  non  deficiat  fides,ciua  • 
oramus,  oremus.  Fidcs  fundit  oracionemj.,fufa  ora^io  fiqei  e 
impecracfirmicacem,&c,  ^  *^ 

^    Oecume- 


ci    ii  qiiis  autem  ve,  tn- 

i.fa.    ^  Ircn^us.Pcu  fcire  nemo  potcft,nifi  Deo  docete, 

noc  cff,  fine  Dco,  non  cognofci  Deum.  Hoc  ipfum  aucem 

to-nofci eum  ,  voiuntacem  eflTe  pacns .  Cognofcunt  enim 

cumquibufcunqucreuciaucricfilius.&adhocfiliusreucla- 

uitpacre,vc  percii  omnibus  manifeficcur,  ^  cosg.credunc 

cijiufliinincorrupcclam,  ^  in  .-Ecernnm  refrigeriu  rccipiat, 

ii    Augufimus.  Sapienciamihividetufcflre  rerumhuma^ 

naruni^diuinarumque,  quxadbearam  vitampertineanc» 

non  (cientia  folum,fed  cciam  diligens  inquificic). 

.'.    Idcm.Scd  force  concincntia  Dei  donum  eft,fapient!am 

vero  libi  ipfc  homo  pr2fiaf,qua  illud  donum  npn  fuum,fed 

Deieifc  cognofcat.immoDcus  fapieces  facitcafcos,&tefli 

nioniu  Dci  fidcle  fapictia  pftac  paruulis,  Et  fj  g.s  indigct  fa- 

pientia,' 


NICOLAVSDE  LYRA. 
ie;Horantia,&acqoituturvirtutcsinteilcftua]cs.Secudaincipit, 
ibi:  Sciiispatres  niei.  Pripja  diaiditurinires.  NaBeatus  lacoDUS 
priroo  ponit  fua  inforroationc.Sccudo  infert  iutenta  coclufionc, 
ibi:Glmttur  aotcM.lciUo  rcmQnct  erronea  opinionc,ibi;  J^wo 
cumientatur.  Priroa  adhucin  duas:quiapritnoinducitadrciiilcn 
dum  tentationibusincaiibusJccrtis.SccundoindubijSjibiri^i^M» 
A!'tcm.  Ad  cuidentiam  ptimi  confiderandum,^  tcntationcsme- 
tum  induccntes  dc  amifsione  bopi  iam  habiti,lunc  vehcmcntio- 
rcs,qu.iBi  illae  quat  inducunt  appetitum  dc  acquifitione non ha- 
biti.  Viide  dicit  Aug.  Terrena  diliguniur  ar£tiu§  adcpta,quan^ 
concupita  conftringant.Nam  illa  vclut  ii)corporata,pr3efcindun 
tufjilfivcro  velut  cxtranca  rcpudiantur,5iquantofuntraagis 
intnnfecajtanto  mctus  dc arniisione cit  vchcmetior,  fic^t  metus 
de  amifsione  vit;i;,vcl  mcmbrorum  aliquorum,quara  dc  anfiifsiQ 
ne  bonni um  ponciiorura,  &  ideo  qui  bcnc  rciiftit  tentationibu* 
illis,bene  potcft  rcfillerc,&  alijs.  Quia  fccundua»  (f  dicit  quida, 
noncil  confcntaneum  rationi,  cupiditatc  cum  vinci qui  metu  nq 
fr..ngitur.Et  ideo  Beatus  Jacobus  doccns  refiiierc  tetation»bu$, 
poiiit excmplum  de  tentationibus  metum  inducetibus  de  amif- 
fioac boni  i.im habiti,  cuiufmodi  funt  perfccutioncs  in  perfonis, 
velrebusiam  pr.frefsis.Dicitcrgoi.Owie^ir^iti/Miw.i.t^leitcgau- 
dm,  quod  includit  in  fc  perfeftionc  cmin?ncius  pis  boni  gaudij, 

1  Exiftiina.fratresi-ici,  rinahtcrconfequi. 

2  Curn  ta  te-  tai  nes  varias  incideritis.  Si  tortiter  cis  rcftiteritis, 
i  Scientei  quhd  probatio  fidei  veflr^ .  In  pcrfccutionibus ,  pcr 
quasdcclaratur  homofidelireradhsErcrcDcu",  quandopcrad-. 

uerfaqujc^imquenonfeparaturab  co, 

4  Tatientiam  operatur.  Nam  per  cam  fuffcrcntiam  frcqucnta- 
tamvirtuspatientiaeacquiritur.pcrqucmquidcm  habitumfuf- 
fcrcntia  fic  talium,quac  pnmo  crat  fibi  difHciiis. 

5  Tatientia  autem  opus  perfrclum  habet.  \n  pcrfccutionibus  cnim 
illudquodpriroooccurrit  fullincnti,e(l  triiiitia,cx  hoc  vitcrius 
infurg,it  ira  ,  c,u:r  cft  appetitus  vindidtx  contra  perfequentcm, 

6  tertioodium.|Virtus  autcm  paticntiae  autert  trifhnam  iilam, 
*t  p«et  ex  djih$,&  lic  praefcindit  radiccm  duabus  alijs,quia  qui 
nori  irafc  itiir f oiifra  perfcqucntem,  ncc  odit  eum,  idco  bcne  di^ 
tiiur  ij  jn  hoc  iiabctopuspcrfcftum,'prpptctquQdfubditur. 

6     Vt 


6  Ftfitisperfe6ii,&intcgri.  Quiaqui  bcncrchftitteiitationi- 
bus  iftisjdc  facih  rcfiftic  alijs,rt  fupra  diftum  eft. 

7  Innullodeficientes.  Quiaiicutfupradiftum  perhoceuitan- 
tur  vitia,non  folum,  fedctiam  acquiruntur  oppoiitac  virrutcs. 

8  Siqtiis.  Hic  conf(?qucntcr  docecrefiftcre  tentqriouibusm 
cafibus  dubijs :  tentatur  enim  quis  aliquando  dealiquo  perpc-r 
trando  quod  ignorabat  cfTe  illicitum,  &  aliquando  d?  maio  fub 
fpecicboni,  proptcr  quodad  refiftendum  tcntarioniinhuiuf- 
modi  cafibqs  ncccfrc  liabct  ab  alio  dirigi .  Infallibile  vero  dire- 
^iuum ,  eft  ipfc  Dcus ,  qui  non  dcficit  ad  fc  veracitcr  rccurrcn- 
tibus,  ^a  fi  natura  no  dencit  in  neccfTarijs ,  multo  tninus  auAar 
naturae,  propt;er  quod  tales  dirigit  pcr  fcipfqm,  vel  per  minifte- 
i:ium,ficut  patet  Aft.  io.de  Cornelioiad  cuius  dircdtionem  mifit 
Petrum.  Idco  dicit  Beatus  lacobus ;  Siquisautem  vcfirum  indiget 
fapientia;  Quod  contingit  in  diibijs. 

9  .Toflulet  aDeo.,&c.  Namomnibushominihusdatbonana- 
turz,  quae  funt  tnagna  valde ,  &  fupcr  hxc  fe  difponcntibus dac 
bona  gratiz,  quz  funt  maiora ,  &  pcrfeucrantibus  bona  gloriz^ 
quz  funt  maxima, 

^o     Et  non  improperat.  Scilicct,gratis:namfrequenteringratis 

Iud.-eis  improperauic  per  Prophetas  bctieficia  cis  cxhibita  in  cxi.. 

tu  de  AegyptOjin  ^eferto,&  in  tcrra  promilfionis. 

II     Etdabiturei.  Nam  pct!tiofcmpcrcxauclitur,quandofi5 

pie.pro  fc,&  perfcucranter. 

j  t     Voflukt  autem  infide.  Icfu  Chrifti, 

1 3  liihil  hifitans .  De  diuina  poteftatc ,«  ac  ctiam  volun- 
tatc  dandi  pcccntibus  debitc,  fcilicet,  pi?  pro  fc,  &pcrfeuc- 
rantcr. 

14  QujiaHtemhffitat.  Dcpoteftate,vclvpluntatcdiuina. 

1 5  Similis  ffi  flti^iii  maris.  Quia  cfl inftabilis  non  habens  mca- 
Tcm  in  Deo  ftabilitcr  fixam. 

j6  Tv(o»  ergo  exiffimet  homa  ille,  quod  accipiat  aliquid  a  Domino\ 
Dc  pertincntibus  ad  bona  gratiz^quia  naturz  bona  funt  bonis, 
&  malis  communia,Matr.  j.g.  Qui  Solcm  fuum  oriri  facit  fuper 
boqos,  &  malos,&c.  Si  antem  aliquis  hzfitet  de  proprip  defe^la 
in  petcndo,  dubitans  nc  pctat  infufficicnti  mpdo,  pro  tali  hzfi- 
tationr  non  impeditur  fuz  poftulationis  exauditio ;  fcd  hzfitans 
dc  Deo  impcdicur.Dc  quo  adhuc  fubditur. 

rir 


12^7        Gloford.&NicoIaideLyra. 


h 


^^  Occumenius.  AnfTrigiturarnpfoomnemanimidu- 
A  plickatem,  ncque  omnino  cum  jliquid  a  Dco  pctis ,  animo 
vacillcs  diccndojflpud  reipfum.C^uo  pDlTum  a  Dco  qiiippia 
pcterc,&:  accipcr-.^  totus  in  ipfum  pcccaucrimfNe  hijcco- 
gitcs,fcdex  rotocordcconuerccreadDnm,  &C  pctcab  ipfo 
Qnc  h£(itatione,&:  co 


6 


t 

( 

r 


^nofccs  multitudine 

mifcricordis.eius ,  |q, 

nequaquam  te  dcfc- 

rat ,  fcd  pctitionem  a- 

nimartiuccomplebit'; 

tta«teiti»-  NonertcnimDcus:li 

■•  cuc  homincs,qui  mu- 

tuarum  iniuiiarij mc- 

t  hcAx  mincrutjfed  ipfcobli- 

uifcitur  iniuria;.&  mi- 

fcrccur  crcatura:  fua; . 

Vir  Aiplex  a     yir  duplex.  DuplcX 

411U»  iicitur.  efl  j  qiij  gcnuad  prc- 
ccs  flc^ic,  &:  mordcn 
tc  confcientia  de  im- 
petrationc  difHdit  . 
Duplcxquivulc  gau- 
dere  cum  fcculo  ,  Sc 
gaudere  cum  Dcoiqnj 


d     QH^^nhm  ficut  fl^s  fanl.IuTln!  vtpalma  floret'  Iniufhis  vt  fce- 
num.quia  illc  maner.hic cico  rranfic  Flos  iufri  fpes qixx frt 
«Clnmcxpccl.ir,  radixiuUicbanras  quaBimmobilismuiiec. 
Mah  radixcupidcas.flosdclciiiacio  ccmpor.ilium. 
c     ExortMsenitiiSolcum  ardortyij-c.     ^     Ambrolius.In«;er- 

mmum  fpecie,  &:ir 


■    f  Qoi  hxfitat  non  accipir,  qut  hzflnt  dupicx  cft.  &  duplcx  noii  accipic. 
b     Facile  aJucrfls  tcricnir^Sc  p rofpcrii  'ri:iatur,«t  a  vctuaic  Jiucrtat. 

a  quidaDomino.Virduplexaiiimoinconltanscltinomni  i 

a     ^ra^liis  V3tipcr,&  dcprcffiis  intci  malas.hanc  hiimiliationcin  intclligii  apud  Dcuin  cxaltationcni.    " 

b  busvijsfuis  Gloriecurautemfraterhumilisinexalcanonc 

a     ICitn  f^itiam  luain  amiitit. 

c  fua,  diucsautcminthumilitatcfua.-  quoniam  tficurflos 

j  a    ^Hicgloria.  b    f  Veief'H;oscito  tranfit.quia.  c    tlnlitixCliii  tus. 

t  fceni  tranfibit.  ExoVtus  eft  cnmi  Sdi  cum  ardor(;,&:  arefe 


Bni 


-I; 


ft        a     ^Tunc.         b     f  Dccidcntc  tlorc  totapulchritudofotni  pcrit .         IHonoifecuIi.  amiti,  8c  t.ilia. 

cit  foenum,  &  flo's  cius  decidit,  &  decor  vultus  cius  dcpc- 

j^a    f.i.inatUbuspetibitiquia  itei  Domini  refVum  negligit.         b    fVetcdcbctis  piti  tcntationcin.. 

f  rijt .  Ita  &  diues  in  itineVibus  fuis  marccfcec .  t  Beatus  vir 

tf  »    I^Qi!'*  P"  cxerciiium  tentationum  probatut  in  lide  ccil"cft".s:proptei  <)'..od  et:.-;m  tcn:a'.ur. 

O  o     1  Vere  tidcl  5  p  r  t;r.tat'0.iciii. 

qui  fuffeVt  tcntationcm,quoniam  cum  probatus  fucritac- 

a     f  Vt  uiumph.itorcs.  ^l'et  Frophetts,&  Apnftoloi.  ^Nonmundana. 

cipiet  coronam  vita: ,  quam  repromifit  D^us  !^  diligcnti- 

a    5Cujii  tcntatioiic  intciioii  capiatur.  b    IQu^fi  Dei:s  imm  tiat 

m.ilasc9g  ti'ijacs. 


^  dc bonis qu.c agit,  no   h  busfe.  Ncmocum tentatur,dicatquoniamaDeotcnte- 

Dcum  ,  lcd  fauorem    i 
quzricj  vndcdicicur; 


9 

lO 

1 1 

12 

14 
•T 

16 

»7 


U^t.cf. 


lccltr.t.c.  Vz  in-j;rcdicncibus  ccrram  dciabus  vijs. 
Epiit.quod  .^  Athanalius.H crccici  Eufcbiani  mucaco anfmo,  caquam 
*»•— «i>iUgj  vomicum  rcgrcffi  func .  Ec  quomodo  non  odio  digni 
func,  qui  nunctaiidemconrradicunc  (dccrccisConcilijNi- 
ccni,dcconfijbftAnriahcaceFilijcumpacre,)  eofquequos 
prodldcrunc ,  duces  fuac  h^refis  h  ibere  voluiic :  liomines 
jiimuumcales,  quales  Diuus  Licobus  duplices  cordc,  &: 
mftabilcs in  omnibus  vijs  appellac ,  nutquam  vnam  c.^n- 
dcmquc  fencenciam  ,feci.iliasaliam  fjuences ,  didaque  fua 
nunci.iude,  nunc  vicuperio  profequuntur ,  vc  quod  iam 
probarinc,a  veftigio  damnent? 

%t    Irc-na'us.  Cumfiiitduo,  vcl  crcs(hafretici)dccifdem 
non  ead.m  dicunc.fed  &:  rcbus,  &  nominibus  concraria  rc- 
fpondcnc. 
.prsefcrip.A-  ^    Tcrcull.A  rcgulis  fuis  varianc  incer  fe.dum  vnufquifquc 
•itgx.^g.    pf.Q  f^o  arbicrio  modulacur  qua:  accipic,  :5^c. 

b  ol'^neturaMtemfraterbumlis^&c.  ■JtTcrrull .  Q^od  fra- 
trcs  nos  vocamus,  non  alias  infamant  (cthnici)  quam  quod 
apud  ipfosomnefanguvnis'nomcn  dcaffedacionefimula- 
tumelt.  Ftacrcj auccm  vcftri  fumus,  iure  nacur^  macris 
vnius.Fracrcs  dicuncur&:b<!bentur,qui  vnum  fpiricum  bi- 
bermc  fancliiacis,  qui  de  vno  vcero  ignorancis,eiufdcm  ad 
vnam  lucem  eypauerunc  veriricis . 
Lf.flremat.  ^  Clemcns  Alex.indrinus.  Fracresnosomnes  clTe,  vt- 
pocc  vnius  Dd,  &  vnius  M.igiftri,  alicubi  Placo  dicerc 
V         vidccur  hoc  modo .  Qui  in  cjuitate  efcis,  omnino  fracrcs 

eftis,&:ca;c.  ..... 

C  c    Diues  autem.  Diuicem  vocat  qui  totam  fpem  ir  diuicijs 
"  p  -)nic .  non  nocec  h.ibcre  diuicias ,  fcd  amarc .  Diues autem . 

glorictur  ironice.  Q.non  dcbct  gloriari  in  fua  gloria  qua  fu- 
perbic,&:  alios  opprimit,  quia  tinienda  eft,  &  humihanda  m 
jnfernf>.Vcl,G/or.-f.i'«  httmil.fua.  id  cft,  non  fuperbia,fcd  hu- 
miliec  fc  fubfcruicndo  alijs  de  diuitijs. 

d     ^oniam 


vucncishcrba?  muiu 
rc,-im.igoeftvica:hu 
manat,  &nacuinrno- 
ftra:  fpeculum  elucct 
Virecenim  gloriahc 
minisincarne,  raqui 
flosfocni,  &qua:pu 
cacurcflefublim!s,c 
xiguaquafihcrb.icft 
pri  macuni  vt  f !os,ca 
ducaqualifcrnu.  Hu 
dicvideas  adnlefcer 
tcm  validuni,pi)bj-rc 
tis  arcatis  virtucc  f!r 
rcnccm,gr.nciafpecic 
fu.iuicolorercrsflir, 
die  cibi  f^cic,  &  or 
mutacus  occurrir.Qi 
pridic  cibiLiucinimiR 
dccore  form.T  gr.it' 
vifiis  efl,  aliodicm 
feradusapp.irer,arj 
Plerofque  auc  1, 


arer 


tudinisalicuius  infirmicatc  refolutus 
frangir.aut  inopia  macerac.autcrud  icas  vcxat,.iuc  vinacb' 
rumpunc,autfene£lusdcbilitac,aut  dclicicEeneruant,auch 
xuriadcc61orac,&c. 

f    Diues  in  itiner.  \ix  diuitis  temporalia ,  qu  'bus  bcatific 
quxrir,  qux  cito  dcftruentur.  Ardor  Solis ,  aducntusfcv 
iudicis;  vel  in  morte  cuiufque  improuifus,  vel  in  iudi 
communiter.In quo iuftus, v: arbor fruifcifera  manebit. 
g     Bejtus  vir.  Qi^ia  difiicile  cft-horcari  ad  concempcu  ini 
di,fubdic  de  magnicudine  prqmijiBeatus  vir,&c.Nor\  fol 
verbera,_&  carcercs  dcbecis  paci,  fed  &  amiffionem  rc  riii 
poraliii  q  func  vilcs,&  crafitori?,  &  amarorcs  caru  puniei 
^c    Athauaiius.  Mt^mores  quomodo  Arriani  fefc  primu 
aducrfus  Bfatum  marcyrem  PcCriim,deindc  concra  magi 
Avhillam,poftremoconcraBcacum  Alexandrum  gclTcri 
modo  peifequendi  mci.occidcndic^  le  octafiones  folertii 

aucupantur,idcnimficiuncnecqu!cfcercpofirunt,(canta« 
auidicas  fanguinis  noftri  ciFundendi  )  verum  eius  rci  mii 
nullacura.  Scioenim  &prxmiumbisqui  fuftincntrctt 
bucndum  cfteaS.iluuorej&quod  vos  vbi  fuftinuericis,h 
bebicis  glocam.quddicerelicebiCjF.dem  fcruauimus.Rc 
piccis  aiiccorona  vn^.quarcpromificDcusdiligcntibiisi 
h     l^emo  cutn  tentatur.  Hatlenus  de  cencationibus  cxcerio' 
bus,nuncdeill!squasinceriusinftigancediaboIo,vcIccia 
fragilicacc  n.acure  coleramus.  Vbi  cciam  illorii  crrorcm  d 
ftruir,cjui  dicebanc  malas  cogicaciones.r«cut&:  bonasaD' 
nobis  infpirari,&  hominem  quafi  ex  neceftitace  peccare. 
i     QuaniamaDeotente.  Exceriorem  ccncationem  immic 
Deus  ad  probacioncm  fuorum  ,  inceriorem  vcro  qua  fe 
concipicur  furcu,adulceriu,  homicid  u,  non  immiccic  Dci 
4«     Auguftinus.Eft  cencacio  adducens  peccacum,qua  Oc 
ncminem  ccncat:&  cft  tcntacio  pcr  fidcm,qua Deus  tcni 
rc  Gignatur.loan.^.  Hoc  autcm  dicebat  tentans  eum. 

*    Idcm. 


B( 


NlCOLAVS    DE    LYRA. 


yir  dupkx  animo.  Nunc  Deo  3dh.Trcns,nuncmundo. 
Inconitantcflinoi 
duccns  ad  pcrfci^um 


Inconffan  ^cflin  omnibus  »f/J  futs.  id  ell,opcribus  fuis ,  n^il 


,n^i 


3  Corietiir.  Poftquam  Bcatus  lacobus  indoxit  ad  rcfiftendura 
perfccutionibus  :  hic  confequcntcr  concludic  intentum,  lcilicct 
quod  non  folum  fuiu  fuftinend.T  paticnter,fcd  ctiam  gaudcnter 
proptcr  prjemium  fccundum  quod  dicit  Saluator  Matt  y  a.Bcati 
cftis,  cumalediverint  vos  hcroincs,  &  perfccuti  vosfuerint,&c. 
Sequitur  :  Gaudcte,&  exultate,  quoniam  merccs  vcftra  copiofa 
eft  incoelis.Et  hoceftquod  dicitur.Giorietur auiem  frater buthilis. 
id  eft,abicftu$,&  dcprcftus. 

4  Jnexaliatiohtfua.  Inccrlcflibusfutura. 

■  ^niuesauteminhumiVtatefua.  Ironicaeftlocutio,  vt  dicitGIofa. 
'  cuiconcordat  fcqucn«litcra,cumdicitur. 

^     Quoniamfr.Ht  fiosfani  tranfibit .  Ita  cito  dcficict  eius poten- 

fia.Et  ponit  excmplum  fcnfibilc,dicenj.   \ 
"7    Lxortus  ciieiiim  Sol  cumardore,  Exiftens  inCancro,  vcl 

Lconc. 

S     hl aefedtfattuv:»  Quia dcficit cius viror,& dccor , Et appli- 

cat 


cat  ad  propolitum,diccns. 

p     Ita  &  drucs  in  itineribusfniu  Scilicct  potent  ia,  &  gloria. 

10  Marcefcei.  f.  inmortc,&ctiamaliquandoaniemortcin^ 

11  Bcistns  vir.lnCpc. 

II     ^iififfm  tentat.hi quod non  vincitur  ab  ea,fcd  vincit 

1 3  Qupntam  cum probatus  fuerit .  Sicut  aurum  in  fbrnacc. 

14  .Accipict  coronam-ptt^.Et  tUDceritbe^iiusinTC. 

15  QjiamrcpromifitDeus  diHgertll^usfe.  Quia  nihil  cftacl' 
ptum  Dco,  nifi  fiat  ex  charitate.  i.  Corinth.  15.  Sidiftnbu  > 
oir.ncs  facuitates  meas  iii  cibospaupcrum.&c  Scquitur:  Ch.j- 
tatcm  autcmnoiihabucro.nihii  mihiprodc/i. 

1 6  Kl^rtno  cum  tcntatia  dicut  qiicni<:in  a  Dcc  tcntcttiY.  Hic  con 
qucntcr  circa  prardiifta  remouct  crrorem  dupliccm.  Sccundi 
j:emouct,ibi:  Nolitc  itaquc:  Circa  primum  fcicndum,qn6d  cj 
potcntix  animx  funt  a  Deo ,  &  ac^^usearum ,  ideo  dixerunt ; 
qui,qu6d  tcntatio  inducens  ad  malum  cft  a  Deo.ita  qu6d  Di  8 
e(i  aitor  mali  culp.-E,voicnre$  per  hoc  pcccata  fua  cxcufarejp 
ptcrquodrcmouctlioc,  diceiis;  'i^l<^mocU'n  t^-  ■tat.ir.  id^cli,  J 
tcntationem  ad  pcccatum  induci'ur. 
17     ViLatquoittan.aDeote/itt.Q^oix.afahocc[i[dl[um. 

'  Dt"s 


^ 


1265) 


lacobi 


i 


/pf  ^    Idcrp.Eft  ccntatio  qure  probac,de  qtin  dicicur.  Tencnuie 

*^  Dcus  Abraham  .  Tccacio  vero  iUa  de  qua  laccbus  locjuiturj 

!  jf  npn  jncclligicur  nili  qua  quifque  pcccato  im:'l;cacur. 

'■     '  jj    f^nujquifqne  tcntatt-.r.  J)w  limt  grncra  tcncationu. Vnum 

:i       quod  ^bar,fecundu  quod  tq^uic  Deus  Abraha,Aliud  quocj 

dccipic  fccundu  quod 

Dcus  ncminem  ccn-  »  ^Non  eft  immifror.     b 

«[ten  tat.Cum  i^ipcr  funda- 


Cap.  I. 


1270 


,n{tdf  mcr!tijm,lfgnum,foe- 
e  '■^ '  num ,  flipiilan)  xdifi- 
cann!S,diabolus  fuper 
ponitinccndiij.At.di 
ficcnuis  aurum,argen 
tum ,  lapides  piccio- 
fc.s:&:  tcntare  non  au- 
dcc,ncc  t.imcn  omni- 
no^dcrinit,  fcd  fcdec 
in  occukis,vt,intcrti- 
.  „j  ci.;t!nnoccntem. 

Aug,  Tcibus  modis 
-  tentatio  agitur  fuggc- 
(Ijonehcfts,  dclccta- 
c:one,  vcletinmconr 
fcnfu  ncflTa:  fragUita^ 
tis.Quod  fi  Ojggcfiio- 
ninon  confcntmius, 
tent.it'0  nobis  ad  V'- 


TTentaip«ntf>riim.        c    tNuHiim  in  tentationem  Indudt, 

tur.Deus  enim  t  inteniator  maloium  elt.  Ipfeenim  neiiji- 

a    1 A  Dco  nuUus.fed  {locius.  1  yel  cum  caro  fuaiiLi  fibi  tjusrit.yel cum  djabolui 

inceutiMJ  immitt  t, 

3  nem  tentat; .  Vnulquifque  vero  tenta^tur  a  concupircentia 

a     ^Arefto  itmcre.  b     TAd  malun. 

fuaabflra^cluSjdi^iliedtusiDcincieconcupifcentia  curn  corj 

a    ^p«lci:1an<lo,velcor.fci.t;ciido,        TFatinus  in  corde,.        b    ircrducit  aii  aAuinJnaiiifc.ie. 

e    1Feilciiiiii,&  in):pnfuctudmcippMu.i:  vitx-pcrduftum. 

ecpe'rit,  paritpeccatum,  peccatum yero  cum  co^nfummi-  7 

a    Et  quia  peccata,non  funt  a  Dco',        b     Exiftiinan(lo<]uod  ttiitamciua  vi-    8 

tioium  3  Deo  ^tocetiant.  <-i 

b  tum  fuerit  genernt  morccnij,    Nolite  itaque  errare  fra- 

a    Quibiisnihi)  inmile  perfua(<erem.  Qii.ifidiceret,a  nobisd.irentirenondebeiis 


Qii_a  pnrna  gratia,  &  eius  augmciitum  a  peo  cft. 
<■     Vt  caftitas,  IX.  alia:  virtutes, 


b    Mija  rion  a  Dco,jotius  boiia. 

^  trespieidilcdiffimi,  tOmne^darumoptimum,  ^om 

a    TP*"^<^"''^u?'^  ip&iun»  Yittutum.vp!  vita  aiteina  ciiia;  cfl  peifefta, 

b    QiialiradiusSolisaSole, 

pc  do'num  perfc6lu  m ,  defurfum  eft  de/cendens  a  parre  lu- 

a    In  cuius  natuia  nulla  mutabi!itas,fed  identitas,  ?c  non  folum  io  natura.Jied etiain  in  diftiibutio- 
iie  donoium:c]uia  fuU  iiona  lucis,Sc  non  teuebtas  errorum  iminittit. 


fcentia,paric  percfttu,  quod  generar  morcf  Ergo  ncabftra-  D  • 
haris a cocupifccna  tua,negace  i!I..Nal i ca.  ftg.,)llicica eft,la- 
fciua  fff,turp's  eft,alienacte  a  V>-o.  Noli  dare  confcnfionis 
amp]c<ri,ncplanga$  partii.-quia  licofcnf  ris,concipis.  Non- 
d Mai  tJmes peccatum?  Time (^uoJperdijric peccatum, Dulcc 

eft  peccatu ,  fed  ama- 
raeftmors,&c. 
b  Generat  mortem.  Si- 
cut  qui  cencacus  fu- 
perac  pra;mia  vicar,ira 
qui  concupifcentijsij 
ledtus  fupcratur ,  mc- 
rito  ruinam  morcis  in 
cutric. 

c      Omne  datum  optl- 
inumj&  omne  lionum  pcr 

9  fellmn,  Oi!cnfp,Q>  vi- 

10  cianona  Deo  nobis, 
fed  a  nobis  funt,  econ 
tra  of^edit,  quia  qtiid-  fdonum 
quidbouiagimus,  no 
anobis,fedaDeoeft. 
vude  patrcm  luminu 
vocac ,  id  eft,  auchore 


11 
li 


»5 


B 


donam  proucnic.  Si 


omnium  fpiricualium 
d  minum  apud  cjucm  noneft  tranfmutatio ,  nectviciffitu.  h  feXad nam, do li""""^*^ 

.  num  ad  gratia,  6cda- 

tum  jpfi  hommi  donum  gracie  folec  afcnbi .  Sed  &  bonum 
natursa  Dco eft.  In  baptifmo gratjam  datum opcimum.S^ 
in  datione  SpirirufTandh  donum  perfedlum  potefl  intclligi, 
^    Cyrjllus  AIexandrinus.<^)oniamdiuiniingenijcf!Dci4 


fiig2;cftio  illicit  dclcclandooffcndimus ,  fcd  nondura  mor» 
tcnuncurrimus.  Atridck£tacionemconcepti  facinoiisin 
cordc  fcquitur  partes  praux  adlioms,  iam  nPbis  mortisrcis 
v;£torhofiisabfcedit, 

Diucrfaintcntione  tencacDcus,  &:diaboIiis ;  Diabolus 
tcntaCjVt  tcntacum  in  criflitiam  miccnt,in  amaritudinem,!n 
n  urmuracione  contra  Dcij,&:  in  dcfperatione,Dcustcnt.ic, 
vt  homini  fuam  infirmitate  agnofccnti,&  conficcnti, in  fola 
fpe^diuinas  mifericord:«contlare  fortitudinc  ofledac.  vnde; 
T^am  viitus  in  infirmitite  cognofuturjinepe^ficitur.^x  in  Pf.i!,/>i- 
firmain  el1,tn  veropcyfecifiieam^n  tenrarionibus  trifhtia  rcpel- 
litur  gaudio.  In  fiicceirihus aut  fuperbi^  timorc  dcprinutur, 
-;?  Bernardus.  Quod  fcriptumeli,vnufquifquc  tentatur  n 
propria  concupifccnciaabtUadus,  &:  ill  id  :  Cotpus  quod 
corrumpitur.iggrauatanimam  :  &:  lUud  Apofloh',  Inucnio 
jcgem  inmcmbrismcjs,&c,  Putari  pofllint  cogcrevclun- 
tatcm,&:  preripere  Iibertatem.Ac  vero  quantislibct  quis  in- 
tusfoiisvctcntationibusvrgeatur,  libera  profefto  fcmpcr 
qu.4ntum  ad  arb.trium  fpc(3:at,  voluntas  et ic ;  libcre  quippc 
de  fuo  nihilominus  confcnfu  ludicabic 
•!<    CyiiUusAkxandrinus.  -Voluptas  quxdamanccomnc 

'  peccacum  pr^curric,6^fcruenscupidicas  ad  dcljctafolccilli^ 
ceie,qii?antepcccandia6t'«minfidet,&mentisconfenfum 
atnpit,pcrfuadcns  facile  hac  via  venicndum  nobis  efTe  quo 
ghfcimus,  Quod  difcipulus  Chf  ifii  verum  oftcndit,  diccns; 
Vnufquifqucafuacupiditatcdjf1ra5lus,atquefcdu£tustcn- 
tacur.  Cupiditas dcindc poftquam conccpecic, paritpecca- 
tum.Videsquomodoex  cupiditate  improbicasortu  dudc, 
V)dcsqu«modocxvoluptatisfeminedcli(ttaproducuntur. 
4«  Auguflinus.  Mortem  fine,fi  pcccatum  non  finas.  Noli 
cofcnnrc cocupilcctiz  tux.  No cft  vnde  cocipiat  nifl  de te, 

:  confcnfift.jQuaflconcubuiftiincorde  cuo.Surrcxitcocupi- 

fccntia. 


Lf.inlo.C.  tf 


cognofccre,ad  id  nemo  pc^umcurus  cftqiii  a  Dco  patrcco- 
gnitioncm  non  acccpenr,  nec  id  iniuria.  Si  cnim  omncda- 
tum  optiinum  defurfum  eft,&:c.quomodocognjtioChrifti 
dexcer.T  pafris  munus  non  crit?Autquomodo  vcni^cisper- 
ccptiojfumma  graciarum  omnium  non  erit? 

M     Idcm.  C^icmadmodii  ramisarborjjaradiccqualitas  nu  l.io.inIo.e.Ij 
Crimetumq;  pi.-cbccur^fic  fpiritualium  vntute fructuii  abeo 
nobis  coccdi.O.mne  namq;  bonu,non  a  nobis.fed  cjiuinitus 
datum  hjbemusjDcoruc  nihil  datur.Ipfecnim  orjgoojuin 
eft,ideo  radix,  &:  quaft  vitis  cft  Chnftus,  nos  aurepalm.ites. 
^    Fulgcntius .  A  Dco cmanat  cotius  bon(^  vojuntatis non 
tantum  princ!pium,fcd&  perfedio.  Ncqucemmlacobi  Epift4' 
Apoftoli  pr^dicatio  potcftaliqua  argumcntationecaffari,  ^"f**"*^" 
D.  Omne  dacum  optimum;&:c.  Necquifqqam  bominum, 
fiue  ad  cogitandu,  liucad  operandil  qiiodcunqiie  bonu  poc 
cc  idoncus,nift  fuerit  muncre  gratuico  diuin^  opitulationis 

adiutus,ncuseftenimg.opcraturinfuis,&vellc,&:pficcre.     . . ' 
d    V.cc  •piciffnudinis.  Lumcn^eius  aliqua  vmbra  non  intcrci-^^*"''?"** 
dit.utaliquamalaimmittac,  fcdfcmperbonalucisdonain 
nobis  aliqiundo  func  dona  Dei,  qu^  fuperuenicncia  obum- 
brancpcccaca,quod  non  in  Dco, 

4«   Aug.Cognofcimusnihilnacuracftimmucabile,nirifQlu  •  <Jedofm.Ee- 
pcu  pacrc,&:  iiliu, &: fpiricu  fandu, g,  mutarj no p6c a  bono.  '^^•'- ^** 
•J«    Hicron.  NecAngeli,  necaniin^ex  feipfis  perfeaam  DLilog.  %. 
habcnc  immorcalicacem,quia  per  gratiam  eam  poflidcnc.     *^'*"f-    ^'^^^- 
^    Grcgor,NatUfaangelica,&:fic©ntemplationiauthoris '•  ^'  ^***"^* 
inh?rendoinftatufuoimmutabilispmanct,eotfjipfoquo  u"^' 
creatura  clt ,  in  fcmetipfa  viciflicudme  mutahilitacis  habec, 

0    BOE- 


NICOLAVS  \>L  LYRA. 

1  Dcu5  enim  intcncaror malorum eft .  Sedbonorum  tament 
fhutdicifirGenef.ti.a.  TcncauK  Deus  Abr.iham,  yteiusobe-' 
dieniiam innotefceret alvjiy&  dnetur  eis  in ex(/nplum, 

2  Ipfccnirn  ncmincmtcntat. /«(/«cf'?i<M*»««'/'«f'»''<''"»  • 
}    Vnufquifquc  vero  tentatur.  Tah  lentationc  adpeccatm  in- 
iuctnte . 

4  A  concupifccntia  fua.  lnordinata,proptcr  cfmddicit^ttgufli 
l4(/e  ciuit.Dei;  >/uod  amor  fni  vfjue  ad  cometnpnm  Deifacii  ciuita- 
tem  dijboli,ad  fiapertmet  homopcrfecctum  generalit(rJd(o  arnor 
fui  tfndi  ns  ad  contenptum  pei.,(^ni  e{i  idem  ejuod  concupifcentia  inor- 
iinata,cli  caufa  omni':  peccatiyCr  fubditur procifins  cum  dicitur. 

5  Abftra£tus,&:illcdus.  Qj4iapiimoinfurgitcomplacehtia,fcH 
ddt[iatio ahfque  confenfti  pCifcUa  ^  &  tunc  adbnc  fiat  inttrminis 
peccati  venialis, 

6  Dcindcconcupifcentiacumconcepcric.  i^inualtierit. 
y     Panc  pcccatum.  Inducens  ad  i  onfenfum perfcCium. 

t     Pcccatum  vcrc  cum  con.fuc  In  opere  exteriori; 
9    Gtncrat  mortem.  Tsf^m  indugit  ad  reiterationt;&  confuetu^ 
iine.ad  quajeqttitur  obJlinaticqMa  efi  mort  anim*,7{rc  argumcmn 

indttiitimt 


in-ULiUm,  ep Deusfit  affjrpeccati  valct,  quia a£ius peccatitnqtiantu 
a£lus  efl  aliquqi  bonum.&  ideo  redudtur in  Deum,ficut  in  caufam  pri 
mam  effcientem,Sed  inquantum  matus,e^  priuatio,nec  habet  caufam 
ejficientem,fed  deficientem,f,maluiam  yoluntatis,  veleius  defe^umj 
ficut  m«tus'claHdicationfs  e(i  a  virtute  greffiua  effe£liue ,  deformitas 
autem  talis  motus  efl  ex  curuitate  tibix, 

lo  Nolite,7f  Jc  remouet  fecundU  errore}Q^ua  ftcut  dixerunt  aliqui 
Deum  e[fe  authorcpeccati,vt  di£}um^  efi^ia  altj  dixet  unt  bonum  meii- 
fiefie  ab  homine,f.  Telagiani,  dicentes  bominemftnegratia  pojjc  vi~ 
tam  Jitrrna  mereri,qu  od  retnouet  di.  Noljtc  crrare,  Etfubdit  in  quo. 
n  Om ne .  Qu^od eji  bonut/f  meritorium ,  faciens  hminem  vit* 
teterna  dignum, 
j  2     Et  omne  donum  perfedum,  i.bonumgloritt. 

13  Defurfumeft,  Et  non  efi  abhomine^qulabonummeritorium 
exceditproportionem  natur»  crearx,ficut  &  finis  adquem  ordinatur^ 
fccundum illnd.i,Corinth.i.b.  Ocuius  non  vidic,nccaurisaudi- 
uit,ncc  in  cor  hominis  afccndit,&:c, 

14  Apud  qucm.  Irnmutabiliter  enimfacitmutabilia/icutno^er 
intcUeSlus  immaterialiter  intelligit  materialia,  vnde  dicit  Boethius  de 
confotai.immobilis  manens dA(  cuniHa  moHtri ,  &  idi.m  dcclu-at  Thi- 
iofophus  i  .T  byficnrum, 

Ncc 


hyi        Gloford .  &  Nicolai  de  hjw        iiyi 


A 


OE  T  H  I  V  S, 

0  tjnl p«rpctua7nundu»trati(»tt gnbtrntt 
TeiraruniyCaliijue  fatoryqni  tempus  ab  .tuo. 
Ire iuhensyiiabil;f(jtu!manensx  d4S  CH»^a  uoueri.&e, 
a    yolunta*ie .  Omnc 


bonn.m  eft  a  Dco ,  &; 
Boa  lucncii  vcftris  ad 
hi^c  acccffiftis  »  fcd  fcH 
fnrimibc  «i«?  la  g''-'^'»  ^'11«»»  voiim 

^iB.    fujrura  ^'Kl5. 

•iftuuramnii  |>  yt  fimuitnitium^&e. 
Ncc  pcr  Imfk;  genitu- 
rain  putcmii&nos  cffc 
qiiod  ipfe  cft,  fcd  quc- 


b  Trius  filio»  teBtfbranim  . 
c     UDftnnaJEuaHjjclij, 


!|i: 


dain  pnncipatum  m  

creaEuris   adoptionc   e  Ira  enim  viriiuftitiam  Dci  non  op.eratur  .  t  Prdpccr  quod 

•    In  cxteiiwbut.    Aiuina;i&  corpotis,    b  Secuniiuin  malos  homm.'sabiindantes  In  dmiti)s 


Bobisconccffk.  Vnde 

alius  tvansjator ,  vtfi« 

JkucJnT»'"»'»  mus  primuLxcreatu- 

{&o.a<L  mo^ relox  ad audicndum , 
Supramonmt  adtolc 
lantiam  cctstionum, 
dcinceps  inflruii  nK>- 
lalibus  pr^cptis.  Pri- 
mo  adrnonct  aurem 
accommodare  docen 

_.  ti ,  fcro  os  apcrire  ad 

"  doccndum,qusa  ftuh um  eft  quodlnon  didicit  homo  alijs  p- 
dicarc.Qui  ergo  fapientia  diligit,primo  hac  a  Dco  poflulet, 
deh)nc  magifirum  vcritatis  inquirat,&  linguam  non  folum 
ab  otiofis  fermonibus  coerceat ,  fcd  etiam  a  vcricatc  pr^di- 
lccLj.b  candaquamnupcraceeperat.  vndeSalomon;  Tempus  tacen- 
~i'  .^tempusloiuendi»  Qiiia^tutius  vcntas  auditur  quam  pr^- 
dicatur. 

d  Tji^i/MJ^jijVd»».  Nontemere,&:finecaufairafcatur,vcl 
-  contra  fubditos  pcccantcs,  vcl  contra  quoslibet  fratres,  vel 
contraf^licitatem  malorum  ,  quia  maturitas  fapienti^  non 
nifi  tranquilla  mente  pcrcipitur.Er  qui  iratus  iudicat,eciam 
fi  iuftitiam  ludicat,  t.Hncn diuiDi  examinis  iuftitiam,  in  qua 
perturbationoncaditjiionpoceftimitari. 
4«  Grcgorius.  Pcriramgratiavit^focialisamatitur.con- 
cordia  rumpitur,lux  veritatis  amittitur,Spiritu(Tandi  fplen- 
dorexcluditur,  ir^ftimulisacccnfumcorpalpitat ,  corpus 
trcmit,linguafepr^pedir,faciesignefcit,cxafpcranturocu- 
li,&  nequaqurim  retognofcuntur  amici. 
^  Scnec-i.  Vtfurcntiumccrcaindiciafunc  nudax,'&mi- 
nax  vukus, triftis fron$,toiua f^cies,citatus gradus,inquieta 
nianus,color  varius,  crebra  fufpiria,  ita  irafcentium  eadcm 
figna  funt.  flagranr,&:  micant  oculi,  mulius  orc  toto  rubor, 
aefJuans  ab  imis  pra;cordi)s  fanguis,labia  quatiuntur,dentcs 
coprimuntur,fubrigutur  capilli,fpiritus  ffridens,  articuloru 
fonus,gcmitus,mugitusque,fern;opra:nipcus,  coplofcC  ma- 
nus,humus  pulfata  pcdibus,&:  tocum  concitum  corpus,  icc. 
c  T'Optir  quod  ah  )cientes omnnn  imn,un(litiam.  Monuit  ad  in- 
grcnda  doiirina,  ad  quam  fufcipicndam ,  &:  vt  in  ea  poflinc 

proficcre. 


proficcre,hortarur ad  munditiam corporis,'&  animx,    CJui B 
ron  declinat  a  malo,non  potcft  bonum  faccfc. 
f    Infitum  ferbum.QucHl  vefhis cordibus  pdicando  imponu 
muSjVcl  vcrbum  quod  in(itum,&:  fcminatu  cft  in  dic  rcdc 
ptioniSjquado  vos  genuit  J^cus:  nuc  pcrfedius  fufcipite,&: 

oprrib.implctc,  quod 

Tei  quam  ii-g(netati  In  filios  lucii,  b  Trius  filiet  tenebranim  .  in  mVnCCio  tcnecis 

g  Efloi  e  fa6lores  yer» 
li ,  &c.  -Ji  Augu, 
ftinus .  Scopus  Chri- 
ftianx  Rcligionis  cft, 
vc  qii^  cx  dodrina  vc- 
ritatisdidicimus,opc- 
rc  implcamus .  Bcati  e- 
nim  qui  audiunt  \>crbum 
Dei ,  &"' citjlodinnt  iUud . 

8  Sic&Paulusait.  ?^o« 

9  auditorcs  legis  iufii  fmu 

10  .pud  Dcum  ,  fed  fa&ofcs 

1 1  Ir^is  iuflificnbuntur .  Et 
in  Apocalvpli,  loan- 
ncs  cum  dixilfcr,-  Bea- 

12  tus(]ui  legit,  &  tjuian- 
dit  -perba  prnpbetis  bu- 

I  j  ius,  Protinus  adiunxit: 
Et  feruat  ea  qux  in\Hla 
fcripta  fuit. 

14  h  Conftderanti-fiuliHtn. 
Alleg.  Qui  proponit 


a  dinisobubratio.Volutaricenim  genuit  nos  vcrbd  vcrita- 

a     Ad  taoc.  Qu^a  vcb  thabuiAisadfitialabi,  aDominofuperna  giatia  iliulbaii. 

b  tisjU t  fimos t initium  aliquod creatura; eius.  tScitis fratrcs 

Et  Tt  iint.uir  cteaiujaai  tjuodpn  t  eft  sin»ol-i^  pe.fcucrct.  A  Dortorilus  vctiiatis. 

c  mci  dilcctiflfimi .   Sit  autem  omnis  homo  velox  ad  audicn- 

a     Ke  ame  teinpus  prxiunnt  doccie. 

d  dum,  tardus  autcmadloquendum,  &  tardusaditam-..  6 

•    li»cundu»,{t  Capadhonvines.apudDeumnone.liufUM.        b  C^iaJ.        c  Quiaattcmi  dcbetit    J 

elfc  a.l  audicnduiii  , 


iipotis, 
Malitia  proptix  ad  interiotit  hon  inis  ptauitaiem  icr;7icit 

abijcientcsomncmimmunditiam,&tabundatiam  mali- 

•    Coiittauani-    c  Cum  magno  lionotc .    £t  nonfolo  auiiitn  rur-ipitr,(ed  ctiam  o^cie  iro- 

flet(«(ii>ianoii*uditoics  «^  smilifunt.ftd  tjAores. 

f  tia?,inma'nfuetudincrufcipitcinfitumverbum,  quodpo- 

a    Et  fi  incotpoic  tentaiiouos,  vel  ct.«in  mottcm  pattroini.  Opete; 

g  teft ialuarc animas veftras.-Eilotcaut fadores verbi,& no 

Sineopciibus.  a     S)  pci  folum  soJicum  faluandns  vos  putitis  . 

auditores  tantii  falletes  vofmetipfos .  Quia  fi  quis  auditor 
h  cft  vcrbi,&  no  faclor,  hic  coparabitur  viro  cofiderati  vuU 


i.> 


t    0 


t  ip« 
t 

ihr. 


I.f.  Moral. 


Li.dciro, 


in  animo  fuo  confide* 
rarc  in  fcripturis  quafi  in  fpeculo  vultum  natiuitatis ,  quali- 
tcr  homo  fit  natus ,  quam  fr.ag'Iis ,  vcl  quid  futurus ,  quam 
brcuis  2ui,in  quantis  miferijs  pofitus.-  compunaionem  ma 
gnam,  &  voluncatcm  poenitendi  contraxit ,  &:  ftatim  aliqua 
tcntatione  feduiaus,  obliuifcicur  compunftionis ,  &  ad  pcr- 
cata  rcdit.  Cuius  inconftantiz  compavat,qui  libcnter  vcrbii 
3udit,&:  impl,erenegligit .  EtcftlimilitudointeriUum  qiii 
fponte  fua  fine  doaore  fe  ad  fcnpturas  compl!cuir,&:  illum 
qui  ab  alio  fcripcuras audit  cum  ncuter  implcuerit. 

Puer  cum  nafcicur,yagit.pcr  quodindicatur  doloranimc 
quod  in  vita  intrac  ad  mifcnas  carnis,quem  dolorem  poQca 
Gbliuifcicur,confueta  illccebris  carnis. 
^  Auguftinus.  MandataDeifiuccumleguncur,fiuccDm 
mcmoria  recoluntur,tanquam  fpeculiim  intuendum  eftfc- 
cundum  Apoftolum  lacobum  dicentem  ,  5"/  qms  a-iditoreH 
verbi,  &  nonfaBor,  hic  comcarabitur  viro  confidci  anti  vultttm  n*. 
tiuitatisfus  in  (pec.  &c.  Talem  fe  Dauid  vult  efTc,  vt  infpiciat 
tanquam  in  fpeculum  mandata  Dei  ,&  non  confundatur». 
quia  non  audicor  eoru  tatum  vult  cfrc,fed  fj£toi :  propterca 
opcatdirigi  viasfuasad  cuftodicndas  iuftificationes  Dcu 
4c  Bernardus.  Euangeliu,  fpeculii  vericatis  nemini  bhndi- 
cur,multu  feducit,talcm  in  eo  fe  quifquc  reperiet  qiialis  fue 
rit,  vc  necibi  timore  trcpidet  vbi  no  cft  timor,  nec  ia:tct'cu 
male  fccerit.  Sed  q,d  dicit  fcriptura?  Si  quis  auditorefl  verbi,  tr 
non  fa^lorjnc  comparabitur^&c.  Nos  aut  fres,c6fidcremus  nflf 
metipfosineaqiiamaudaiimus  facti  Euangelij  ]edione,vt 
proficiamus  ex  ca ,  &:  corrigamus  li  qua  in  nobis  dcprehcn- 


fiiai 


dimus  corrigenda. 


Tn 


lr«  inple» 


NICOLAVS    DE    LYRA. 

1     Nec  viciflitudmisobumbratio.  J^tmin  eoftmtplures  a&us 
inteWg,endi,&volendifibifuccedentes^fedvnicoaSufimpliciffimo, 
&  iterm  inteUigit^&  vnofc,&  'nnnia  alia. 
.X    Voluntaricenim  genuit nps  vir.^iicff,;>f»-'*>c}-&«?» /ncjr^a- 
tum,fiHodeflipfa  verita(yIoan.ii..i.Ego  llim  Vi3,vetiras,&  vita. 

3  VtflmusinitiumaliquodcreaturJEeius,£>;((r>j«<wdrf  c(fe 

gratie  quodhic  inchoaiur,  &  in  caloperficitur^  quia  gloria  cfi  gt  atia 
confummata. 

4  Scitis  fratres.  Voflquam  Beatus  lacobus  induxit  fideles  ad  icfi' 
iiendumtentationi,  hic  confequenter  eos  inducit  ad  acquiefcctdum 
yeritatt^.  &  primoeam  deuote  audiendo  .tfecundo  opere  adimplendo , 
ibi:  Eftorcautcm.  Circa\primum  dicit ;  Scicisfratrcsmcidilc- 
ftiflimi.  Id  eftjcire  debetis  quodfubditur. 

5  Sicautemomnishomovelox  adaudiendum.  Feritntis 
verbum, 

6  Tardus  autem  ad  loquendum.  '^m  hocpertinct  ad  DoSlo- 
ritofficium^ad  quodfe  ingerere  fflprafumptuofum, 

7  Et  tardus  ad  iram.  T^am  ira  qute  efl  pcr  vitium ,  acnlum  men- 
tii  excxcar,&  ira  qusperT^etumftpfum  aliquando  petturbat,[vt  dicit 
Gregortus  in  quinto  Moralium . 

8  lxACXiia\\'xxuQ.u(iieJlpervitium.     u 

9    luflitiam 


9  luftitiam  Dei  non opcratur.M/«Mf  dicir^&  piusfg latinem 
na qus.  iflfer  vitium , » )«  jolum  iuTlitiafn  omtierc  ficir,  fedcticp^ 
frequenter  adfaciendum  iniuflitiam  inducit.Confef-ucnter  p)  cfefi.fm 
co'iclud't,dicens, 

10  Propccr  quodabijcientes  omncm  immundicfam.  Cof 
poris,&  r,nimte,qii£  inte'l(iJum  hebetat. 

IX     £t abundannam  maliti^.  /.  irje procefsum ,  &  aH%nimu-'» 

vfque  ad  opui  iniiiflitix,quod  intcllc8Hm  vxcscat,vt  din,:m  eQ. 

12     In  manfuctudine  fufcipirc.  /.  verhum  fidei,qifod  dehrt mrn- 

tibusinfcri  humanis ,  E'}  autem  tna^fnemdo  quxdam  tra&ahilitas 

mentis,  propter  quod  cfl  drbita  d'fJ>cfitio(idrccip!endum  ivipreffiontm 

vcrbi  diiiini,ficHt  cerx,  ira&ahilttas  impreffionem  figiUi. 

1  j     Efto.  Wic  confequcnter  inducit  <id  acquitfccndtm  veritati,  ip- 

fanioperc  aJir,iplcndo.&  primo  ficitprrpafitumyfecuKdo  ycrnom  rp- 

pi)fitu>n,ibi-^i  quis aucem.  Circaprimim  dicit;  Eftote  autcm  fa- 

dores  vcrbi,&  non  audtorcs  tantum .  Trxccpta  eitlmdiuim 

faltcm  in  phmhus  fwit  de  opcrab.libus ,  &  ideo  non  fufficit  audttus  ■ 

fed  ret/tiirirur  opus.  Tropter  quod  dicic  Thilofoplyus  i  .Ethic.  quhd  iH 

quiattente  medicos  audiunt,  fcd  nibilfaci^int  eorum  qux  dicunt ,  f 

ficut  ifii  nov  hahint  corpushcne  curatuni,fic  necillianimam.propte 

qitod  de  tali  auditorcfubdiiur. 

14    Hiccomparabitur  viro  cofideranti  vultum  natiuitatis 

li  efi,vul(itmfuum  corporalem  in  quo  natiis  efi. 

It) 


bniu 


1273 


lacob 


i 


Gap.  II. 


12/4 


i. 


y  a    J;:  iegeferfcflis.  Le»em  pcifc£ls  libcrtatis,grati'am  uocat 

^  EiiangcliijquxpcrfetteliberosfJCiraferuitutetimoris.qiu 

£'•'•  Jccfem  tenebanc  ;n  timorc  feriiicbanc .  Quifquis  eam  tranf- 

<Trcdicbatiir,rine  mifcnncionc  hpidjbatm.H^clex  nemine 

ad  perfettmn  perdiixic.quia  etfi  cogebaccimore  feruirc,^no 

dabacgratiam,  ucco- 

i  Corpotali.vbi  foli  Ymbra  relticet. 

tum natiuitatis  fuxin fpeculo.  Confiderauitcnim  fe ,  &  i 

a  Qjia  nonrem.fed  folam  urabr,im  uidit.fic  5i  ille  q«i  habct  uerborum  unibram  ,  non  cor- 
puioperis.  b  Qui  folo  auditu  putat  fc  liiluari,f.l!itur,fed .        c  Audiendo  uetbum 

Euangelij. 

abiitj&ftatimoblituseftqualisfucrit  Qui  autem  perfpe-  t 

-,  CoBtinuatione  opcrit. 

xerit  in  lege  perfcdljelibiTtatis  ,  &  permanferit  in  ea  non 
auditorobliuioftisfiduSjfedfacSloroperis,  hicbcatusin  ^ 

a  Noninauditu.        b  Infiituro,&fihicmifer.  c  Nonfjlum  fitis  fafVores  urtbt ,    ^ 

fcd  Sclinguam tefienate. 

Ai!orent:nuncvtvndique    b  fadoYuocric. tSiquisautemputatfcreligiofum efle.non  ? 

munitOS  reudat  j  aCl-  a  Jcrfidemquamhabetperoper«fidei.  b  Non  intelliBen»  fe  puntcudum  pro  pec-   ^ 

ditnil  ValerehxCOm  tr         ^     \  r  r     %    ^"'"(j''"""'  c    lnutilis,nonmunda.    ^- 

„/;tnia,nif]etiamlingua    c  refr^naslinguam  fuam,  fea'feduccnscor  fuum,  nuiusva  g 

rcfrencturadetra6lio  ■  -    ■  -         - - 

nibus,mcndacijs,blaf 
^  phemijs,  ftultiloquijs 
^•''  mulciloquio. J^i^cor 
rumpunt  bonos  mores  col 
loqiiinpraua. 
*    Lattantius.  Hac 


~lii. 


plerctur  amore ,  &a 
pocnis  inferni  non  po 
tcracliberarc.fed  clu 
ricasquxdacur  in  E- 
uangcl!O.Mi.'//f/orrtc  ti 
woe.&ducitad  vica. 
b  Si  quis  auteni  pittat. 
monuerat  vt  vcibum 
Dci  non  folum  audi- 
renc,fed  etiam  implc 


\ti 


1  In  cotdis  inuemione.         b  Operit  execulione.         c  Qai  nonfalLtur  in  difccrn.ndo.ficut  ho 

niines  Ck  qui  iiliis  p:et.o:ifulit,Sc  retiibuic.    ) 

na  cft  rcIigio.Rcligio  munda,&  immaculata  apud  De'um 

a  Succtuieic.        b  Qui  catentprxfidiopatruin.&maritorumide  quibus  diciturquamdiu 
fecitUs  uni  de  hi»  iratribus  ineii  minimis.mihi  fecUis. 

& parrem  hazc eft ,  vifitare  pupillos ,  &  viduas  in  tribula- 

a  Intempoie  necefTitatiJ.        b  Qui  mundumdi  igit.immacutatumfea  f;culononcuftodit. 

tionc  corum,  &  immaculatum  fe  cultodire  ab  hoc  feculo. 


Anr 


coditionc  gignimur, 
vtgcnerantinosDco.iufta&dcbicaobfequia  prxbcamus, 
huncfolumnoucrimuSjhuncfcquamur.hocvmculopieta- 
tis  obffri6ti,Deo  rcligati  fumus,vnde  ipfa  religio  nomen  ac 
cepit,&;c.Diximus  nomen  rchgionis  a  vinculu  pietatis  effc 
dcdudum,quod  hominem  fibi  Deusreligaucrit,&  pietate 
conflrinxerit  quia  fcruire  nosci,vt  Domino,&  obfcqui,uc 
patri  ncccffl-  eft.  ■}<  Hier.ipfa  rtligio a rcligando,&: m  f a- 
tcem  Domini  vinciendo  nometi  acccpic. 
[i  Bcda.puichre  addidic,<jp'<'i  Deim^&  patrem.qw2  funt  qui 
horainibusreligiofividencur.cuma  Deo  habcantur  j)fani. 

Vndc 


NiCOLAVS  DE  LYRA. 
1  In  fpeculo .  Iii  qm  ytdttur  vmbratice ,  &  imperfeCie  propter 
^uod\talti  confiieratio  parHam,aut  nuUamfacit  imprcffionem.  Sic  efi 
dcauditupnecepiornT;  Dei  fineoperaiione. 
1  Qui  autcm  perfpcxeric  in  lege  pcrfci^a;  libercatis.V./»  le- 
ge  Eu3ngcUca,qux  diciiur  kx  libertatis:  Tum  quia  cfl  lex  amoris.  lex 
atiiem  vrttisfiiit  lex  timorts.Aug.in  lib.contra  ^damantium.Diffe' 
reniia  legis,&  Eua>:gelif,timor,&  amor .  timor  autem  rejpicit  condi- 
tinnmferuilem  ,  am^r  autem  liberam .  Tum  quia  tex  noua  liber»t  4 
feru  tiitc  Itgis  veieris,&  enerct  vtfrequentcr  diElum  ejifupra, 

3  Ec  pcrmanfcrit  in  ea.  Secundum  eam  viuenio. 

4  Hic  beatus  in  fafto.  id  efl,  in  operefuo, 

5  Si  quis.  Hic  confequenter  remouet  oppofitum\  ^uia  aliqui  vole- 

bant 


Vndc  «Sj  Salomon  3.\t.E(lviaquievideturhominirs5la^nomffma 
autcm  eius  deducunt  ad  mortem. 

c     ^ionref^enanslinguamfuam.&c.     4«  Auguft.  Verbofiras 

quid  aliud  cf^,quam  femen  quod  frudum  non  facic?0  vcr- 

bofc,erubefce,&:confideracuammiferiam .  quid.n.almd 

es,  quamfalinfacua- 

tum,quod  ad  nullum 

valec  condimentum? 

Vere  infrudifcrus  es, 

&faci$  infrudifcros, 

atelibentcraudiunc. 

O  verbofe ,  mendax , 

qui  vericaccm  raro  di 

cere  voluifti .  O  lo- 

quax,  cognofce tcip- 

fum,nainloquiiiua- 

quamerubefcis,  ncc 

confiJeras  quid,  fcd 

quantu  dicere  pdllis , 

<S(:c.O  artifcx  mcnda- 

ciorum,o  fabcr  fabu- 

9  Iarum,lcgequoddr. 

10  Qj4in  uir  lingttifns  nnn 
dirigetur  fttpcr  tarxrn.O 

1 1  monachf ,&  cu  diligc 
teraccedas.  Qui  oo  re 
frenaclinguafua,  hu- 
ius  vanaereligio&c. 

d  I{elig!o  wS.Quia  dixcrac  failore  operis  beatu,puc  q  txStz 
maximc  placcaiic  dicij:.f.mifcricordia,&  innoccnti.i.Na  in 
co  quod  pjpillos ,  &  viduas  vificare  luilit ,  cundta  qux  crga 
proximumagercdcbemusinfinuac.  Quod unaiaculaco.sa 
feculo  nos  lubet  culiodirc,vniucrf:i  in  quibus  nos  caftos  ob 
fcruaredecec,  oftend;c.Inquibusfunt,  &:caqu.£fupraob- 
fcruarc  monuit,vt  tardi  ad  Ioqucndum,t3rdiad  iram. 
e  Etimmaculaiumfecuflodire^&c.  ^  Bed.per  feculum  in- 
cclligic  mundum,feu  omnia  qua:  func  in  mundo,vc  funcco- 
cupifccntia  carnis,&:  oculorum)&:  fupcrbia  uit^ 

KloUre. 


D 

Pi.-ou.14.' 


Ser  ?..-i'i.frat. 
in  eremo , 


R 


riipr.re».c.i, 
lu.l. 


hant  viuere  otiofi^aedentti  quod  e:s  iiijfict  rcl  adJaLicm  f^iccptio  fi 
dd  propter  quod  hoc  improbat  di.  Si  quis  aucem  pucac  fe  relit^io" 
fum  eflc.  Jd  efl,perfeSum  Chri/iianum. 

6  Non  refi  ^nans  linguam  fuam.  laUandofe  qubd  hoc  credere 
fibifiifficitadfalutem. 

7  Scd  feduccns  cor  fuum.  Terfaifam  opmonem. 

8  Huius  vana  ert  rcligio.  Quia  non  inducit  ad  finem  debitum , 
ficut  medicina  vana  qtnc  non  induiit  fanitatem. 

9  'R.eMgiozWcm.Scilicet^Chrifiiana. 

10  Munda,&:  immaculaca  apud  Dcum.  id  c!i,.accepta  apud 
DeunL»  . 

1 1  Hxc  eft:vificarc  pupillos.  i.exercerefe  in  operibus  mifcricordiA 
erga  proximum>  &  in  opet  ibus  munditiat  ergafeipfum. 


A  D  D  I  T  I  O    1. 

Incap.i.vbidiciturinpoftil.Owne^dW/MOT.  i.coeleflcgaudiu. 

Ratio  autem  huius  difti:  Omne  gaudl.m  fflimate  fratres  ,  &c. 
Declaraturinglo.vbificdicitur:  Non  cftChriftianx  dienitatis 
in  tetnporalibus  exaltari,  fcd  porius  deprimi.  Mali  nihil  habent 
j.n  coclo,boni  nihil  in  trundo.Sed  fpe  illiUs  boni  ad  quod  tenditis 
quidquidm  viacontingat,gaudcre  dcbetis.hxcm  glo. 
A  b  D  ITIO    II. 

In  eo.cap.j.vbi  dicitur  m  poflil.  Sit  autem  omnis  homo  velox  ad 
tiudii:ndum,&c. 

Licet  hoc  quod  dicitur.  Slt  autem  omnis  homo  velox  ad  audien- 
ium^ardus  ad  ioqucndum .  Satis  proprieintelligatur  de  auditu  a 

docente 


doccte,  &  hmoi,  tii  vr^  ec  hoc  documctu  fe  cxtederc  adlilias  col- 
locutiones  humanas.in  ^bus  homo  pnus  det  audirc^q  loq  ,iuxta 
illud ProU. iS.c,  Q^i ant- refpondct qua  audiatjiultu  fv demtmshat^ 
Cr  confujione  dignu.Ei  hxc  expo  magis  cocordar  If 3e  fequenti,cu 
dicit.£t  tardus  ad ira.  E x  locutionibus  enim  inordmatis  cofueuic 
ira^aocari  magis  qu,a ex  hoc  tp  gs  fc  ingerat  oriicio  doftoris. 
ADDITIO    III. 

In  eo.ca.5.vbi  diciturin  poftil.  In  fpcculoin  quo  videtur  vm- 
bratice,&  imperfefte. 

Supcr  illudiHic copa^abitrir  viro  confideranti vultim natiuitatis 
fns.  inJpeculo.Gl.  Sicuttalis  cofidcras  non  rem,  fed  folti  vmbrara 
videt,fic  illc  qui  hapet  folii  vmbfam  vcrboxu,  non  corpus  operis. 


cAp.  n. 

I\a(res  mei  .    Oflendit, 

quod  hi  quil  us   fcri- 

b(  bar^fidc  imbuti,  fed 

opcribus  vacui  crfic:  & 

clcc- 


C    A    P. 


I  I. 


Et  vt  portitis  e(Ie  immacnlatt . 

RATRESMEI 


elcemofynam  quam  pra:dicabac, 
non  pauperibus  propccr  xterna , 
fed  diuitiLus  propcer  cemporalia 
commodafacicbaiic.  vndeeosrc- 


darguit. 


^  np- 


parics , 


N  I  C  O  L  A  V  S    D  E    LY^RTa:  ' 

C    A    P.        II. 

I{atres  nti.  Poflquim  Bcatus  laccbus  informauit  fidc- 
les  ad  bene  fe  habenHt»m  refpeOu  fui:  hic  confcqucn- 
tcndemfacitrrfpcftu  proximi  .   Er  diuiditurinduas 

quia  prin\oinducit  flddcsad  bcncfc  habendum  erga 

proximum 


proximum  in  coHationc  boni .  fecundo  in  euirationc  mali,  capir. 
fequen  Prima  in  duas:  quia  primo facit  propohfum  in  collatio- 
rebonihonorabilis.fecundoin  collatione  yu\\s,ih\:S ic lucjuirnini, 
Ad  cuidcntiam  autcm  primi,duo  funt  praemittenda  .  Primu  eft, 
quodfit  pcrfonaru  accepcio.  Secundiiqualitcr  hetlocu  m  exhi- 
bitionc  bonoru.  Circaprxmufciendum^fpsquitasdiitnbutiux 

iuAitiae 


My^         Glofo.d  &;NiCoIaideLyra.        ny6> 


^  3    Xp/jVf  .  Q^Dns  d-uitfs  inuftarct  4J  rdcui ,  ^  panpc  xc^ 

A  ^cfpiccret.Noii  ica  cfl,qiua  pns  paupcrcs  cicgic  sii  |v>c  n  u 

l.^et,i.i       fji),&:  co';  ftdcdonauit.Mundiis  pjupcrcm  abiicJC/Ji  1  tc  co 

lit.fidcs  Chr^ni  ctoiurj  dopct,qiju  amnis  el  »ria  diintvi  {^n 

quaip  fl  )sfarin,!nif^ricor<4ia  JH  pagpcrcs  fforcciu  jctcrin"!  ■ 

b     Dmtinx^lonu.XXo'' 


Bcia  -. 


n\fnuir>  gjorix  nomi 
nat.vt  cius  mflis  obc-. 
\  glqrlofi.ve',  diacur,  cjui  fcmpicer- 
^''«SlQr''  rcniuncr^c, 
r,uiclquid  prociusa- 
niorc  pjupcrti-«.c^.itur, 
*  Qccunicnius.qui 
cum  rcrp..'cl:u  pcrfo- 
narum  aliquid  fa^ic  ^ 


a  (Jaicunque  diuitcni  ptp^tci  diui^igs  cV-g:t,&  p:ojitci  paupeitateni  abiicit.ftiplMnuc  pcfcat. 

a  nolireii^  pcrIo.uacqrT)acccpdfine  habcrc  Hcieui  Domini  \ 
^  nQftrilcruCliriftitglorix.EteqirpfiintroieruincQnMeii-  *- 

.^liai  in  conr|<ciflu  vc.lio.  J 

tumvellrum  vu"  .lureum  anpulum  habens  in  yeftc  caiir 
^ida ,  introievi?  aurcm,  &  pauper  in  f^ndido  h^^biru,  Sc  in- 
tcndaiis  in  cum:,qui  ind^tu^  (?li:  Ysite  prajclara,$£  dixcriti^  4. 

l^houdlo  lo^o 


Ei 


mnlta  u^acul;;,  inuita    P  ^i:tu  fedc  hic  bcnCjpaupcri  autem  dicatis,tu  fta  ifii 


l-:t«<«'-?'ii 


»c,  aut 

a    (^iiod  eli.iionnc  pcctatup  operjminit. 

fe4c  fub  fcj^tjello  pedum  mcorum  :  nonne  iudicatis  apuci 

a  NnoaDeo.        b  Idert  iudic<^redci)ed»ipud  volipfos,quod  ptau^cof  t.iiis  in  acccpiione 
pcif>nau:n.  Wc:t  hi.man3ium, 

vofmctipfos,    &  fad:i  eftis  iudices  cogitationum  ini- 
quaruqi?   Audiccfratrc^djiiedifllmi.   No«n?  Pcus  cjc- 


\^-i'\ 


que  j)brofcipfum  rc 
plet,pro)^im.um  dcdc- 
corc  atli.cieus,ac  fcip- 
fuiT^ctiamante  ilUim. 
*  Cyriilus  Alex^nd. 
Cqm  nps  homincm  ^ 
Dco  cognitum,&:  vir 
tucibus  ri^tilanccm,  in 

folani  cacncm  rcfpicipntcs,cx  arrcgancia  pleriimque  paryi 
faciaiTius  ,  quomodo  rcgi  pinniuin  concrani  nou  crnnus  \ 
quomodo  accrbas  pirnaS  non  dabimiis,fubliniiaquancun\ 
lu  nobis  eft  dcprinicntcs,&:  Inccm  tencbras,&dulccamaru 
HOminanccs  :*  CoVirideranda  eli  igiciir  in  fanctis  gloria  fua , 
conliderandi.n.func  iion  carne,fcd  intrinfcca  gloria.vcrani 
pluriminoftium  hnmilcm  in  hoc  mundo  uirum  ,  cciam  U 
virt^icibus  C5(ccilac,in  folamtamen  cnducam  diuiciarum  glcj 
ria  in  iquis  oculi?  rcfpicicntes  non  vetk  iudicar|c,qu0S  Chci 
Ih  Difcipulus,  non  iniuriarcprchendicdicens.  Siintroieritin 
conuentu  vejlto  vir,&c.k^  a.  rcbus  eciamlipfis  cognofcere  pof 
funius,quam  amentes,  acque  in(aui  finc,  qui  cxccf iori  hab^- 
tu.non  mcrinfccis  bonis  homincm  admirancur,&c. 
c    r«/eif,erf.7«y?d.Aug.SihancdiftanciafecIcndi,&fladi 

ad 


ad horiQies  tcclpfiafticos refcranujs, n.in cP purandnm )  j;'  ] 
ue  cflc  p(cc.-';um  in  pprfouarum  ac  ccpticne  h.^berc  (VJ^ui 
Domiin  glor|X.C^.§.n.fcraccligi  diniicm  .icJ  ficlcin  ht>no.- 
ris  Jicclerix,coni<imptopaupcrcinftiucburc,6;fin:iiorijj 
Si  autcm dc  quoficj^anis contclIibMS loquitur  ^  uuis  non  h jj 

pcccat»  Nontii  pff;- 
cac,nihcumapudli:, 
mccipliim  incus  ita  iu 
dicat,vtPitanto|i:),c- 
liof,  quqntoditiQtvi 
deatur.hoc.n.vidctur 
ligUifivaflTcfubdvdf), 
7^(i»He  iudicptis  ffud 
vojnieiipfos^  &fa.ehu . 
inJices.,(^c, 

U  ^iuHte.  Diligcn- 
tiusacc(;nc|ice,s;anop 
quid;dorcSin  ftculo 
hi  mfijorcs  iii  tx.-^iv.i- 
ncdiU}no,(S<:;dcanQ 
fiincpi^etcrendi.najn 
!p:"usnonduiiccs,rccJ 
paupcreselcgic.  i.hu- 
milcs  pro  v-.onccnipru 
rcrum  Yifibilium,fidc  antcm  inuifibilium  diuuiariim.auin 
dodcfpicabilcs  apparoncfcd  h»)s  camen  expccbciouc  fucu 
ri  rcgni  pr^claros  rcddidir,iS<:  nobilcs. 
^  Cyrilkis.  Alcx-Diuiiiarum  omnisfplrndoraduentiC!.-)!Ti 
gtquccaducamhominibu.sglo/iaruadfcrf.Vircucsauccm, 
&c  inccnoris  hominis  fi)Igof,proprias,atquc  naturalcs  addu 
f  ic  diuicias,qux  non  fimul  cum  ilh  carifie  caderc  folcnc.lcd 
animo  infunc,&:  cum  ipfo  euoJarapud  pacrcm,  apud  qucin 
mult^  func  manfionc^,  Non  crgo  daiiciis  clacos,  ncc  ccrrc- 
flri  glona  quafl  flofculos  rutilances,ifed  cos  quos  fplcndorc 
pperiim  ad  inexcinguibilem  gloriam  currc:c  cognofcimus 
in  quibus  interior  pulchncudo  omni  lut^ucis  nunicro luccc, 
honor^jrc  debernus. 

C     Xpn  Dewj.pau^cs  clegic  DcU!;-di.X.o(i>c  timere  puftllHs  Grcx  f^ 

(iuia 


y 
a 


7 


.^equit^t  iiifti  . 


NlCOLAVS  DE  LYRA 


M*^iilnbuti-"  iufticiacinhoccQiUillitquod  aliqu^  diuerfis  tribuuntur  fccun- 

lur, -  '  dumprQportioncm,  vcldignitatcvnJuffumfquc.  Propterquod 

fiintali|diltnbutio,nc  attend^turad  cayfam  proptcrquaro  ali- 

auis  proportionacur  ad  talc  donum.fit  fccundum  apquitatem  iu-? 
in.T  diftnbutiua? ,  vt  fi  CanceUarius  Pavifienfis  promoucat  ali- 
quccn  ad  roagiftcvium,attendens  ad  fuam  futticientiam  fcientia 
pcrquam  eiticiacur  proportiqnatus,  vcl  dignus  rcfpcftutalis  hq 
noris.Sj  aijtem  attendat  ad  perfonam  tantum,vel  ad  aliaquam- 
cumquecaufam  ,  quxu<>ufacitadliocqu6d  proportioucturad 
^qnQrU  pxhi  t^lcm  honorcm,  vc  quia  eil  confangumeus,  comparriota  ,  vei  ci- 
Uw  va,  ujs,  vcl  aliquid  huiufmodi  lacit  contra  squitacem  lyllitia:  di.'hi- 

butiuae,  &  pcr  confcqucns  peccat :  quia  non  opponitur  virtu- 
tinifivitiunn,  &  tale  pcccatiim  vocatur  acccptio  perfonx,  feu 
pcrfonarum.Contingit  tamen  aliquam  codirioncm  perfonae  facc- 
tecaradignamrefpcttuvniusrci,  non  tamcnreipeclualterius , 
licutconfanguincitastacit  aliquem  dignum.vt  inftituaturh^res 
patrimonijnoii  autem  vr  dctur  ei  uiagilterium,  vel  praplatio  Ec- 
cicfiaflica.  Circa  fecundum  f  ieiidum  ,  quod  honor  datur  alicui 
in  teftimoniun)  virtutis.^.Ethic.Lt  ideo  fola  vtrtus  cftcaufa  dc- 
bitaliJnoris  cxilibcndi;&  hoccontingit  duplicitcr.  Vno  modo 
Virtus  propria ,  &  fic  virtuofo dcbetur  honor .  Alio  modo  virtus 
a!iena,&  ijc  principcj,&  przlati  funt  honorandiretiam  fi  fint  ma 
li,  inquantum  gcrunt  pcrfonam  Dei ,  &  communitatis  cui  prac- 
funt.Ef  eadcm  ratione  pgrcnte5,&  Domini  proptcr  p«rticipatir>_ 
ncm  diuinac  dignitatis,  quoniam  Dcqs  cft  omnium  patcr.tff  Do 
in  nus.Sjmiliter  fcncs  propter  fignum  virtuiis  quod  cft  fcneflus' 
tt  Similitcr  diuites  quia  maiorem  locum  obtinentincommuni- 
tatibus.  Si  autcm  folo  intuitu  diuitiacum  jionoiritur,  cft  acceptio 
perfonarum:&  (k  peccatum.&  fic  Iqquitur  Greg.homil.i^.Su- 
perbianoftraretunditur  ,  quae  inhominibus  nonqaturamqua 
ad  imaginem  Dei  funt  fafli,fcd  diqitias  honqramus.  His  igitur 
pracmiliis  acccdamus  ad  litpram,  in  qua  Beatuslacobiis  excludit 
3  fidclibus  perfonarumacceptionem  ,  pcrquam  mdebite  honof 
f.xhibetur,  &  fic  cpsrcducit  ad  dcbitam  honoris  cxhibitionem. 
}n  qua  fic  procedu:  quja  primo  proponit  intcnrum.  fecundo  in- 
dncit  excmplum,ibi:  Etenim.  Tertio  probat  a(liimptum,ibi:,.if(i 
(iite  fraires .  Quarto  cxcludit  falfum  intcllcduui,  ibi:  Si  lamen. 
Circa  primum  dicit. 

j  '^■'Lte  i'i  verfonarum.  Induccndoadfidcm.vcl  recipicndoad 
cam  peradminiftrationcm  facriivientorum  ,  vcl  nuiricndoin  ti- 
fieperboiiam  cxhortationcmcum  pcrfonaru  acceptionc,  Quod 
t^i  qiiandoju  iftisdcbitacauij  uouattcnditur,vt  uateccx  praedi- 

":   • ' " '  ■   ■ '       au. 


ftis,fcdindebita,  fci!»cctattcndendo  ad  proprmm  quxttum,  vel 
ad alia huiufmodi.propter  qiiar  praedKaa  non  dcbcnt  excrcen.S 
auccmattcndaturadhQnoremcfiuinuni,  &  EcclcfiJE  b.»num,&j 
deuotionem  rccipientis  fidcm,  ycl  cxhortationem  ,  no.i  ell  -acn ' 
ptio  pcrfonarum  in  talibus ,  li  prxdiita  m .gis  cxliibcaFitur  ali 
quibusquamaiijs,  fccundura  maioritatcm  dcuononiscorun) 
ucl  honoris  diuini,  &  Ecclciiae :  Sicut  conuCrlio  Coaftant:.) ;  ..■ 
fidcm:  cxcuiuscxemploualdemulti  ucuerunt  adfidcai,  A  e 
eiusfaftocft  Hccleljapromqta  ,  &  honorataquifi  pct  totuinoi, 
bem.  Sic  etiam  laborare  ad  conuerfioncm,&  nutr  tioncui  in  hd 
d.uitum,&  potentum  magis  quam  p^uperum,  non  cit  pcriunj 
rum  acceptio  ,  att?ndcndoadbona  qujf  ex  iplii  proucnirc ptjl 
funt  magis,qu3m  ex  p.iuperibus , 

t  Dvmiiii  noiin  lefu  Chrtlii  glorix .  Id  cft,  fidcm  Chrifti  qui  ci 
Dominus.&  dator  glorif.noii  fccundun;  perionai  um  acccptio 
nem,fcd  (ccundum  mcritprum  graJws,&  proporiioncni. 

3  htenim  fi  introie<it in  coni-entum,  Hic  coniequcnter  p' 
cxcmplum  ad  prnpolitum,de  diuue ,  &  paupcre  ingrediciH  1 
congregationem  ridelium  in  Ecclclia,&  potcft  duplicitcriHic. 
ligi.  Vnomododcpaupcrc,&diuitcintidclibus,  qui  funtadf 
dcm  ituluccndi.  Aiiomododc  paupcre,&  diiiite  hdclibus,  q: 
fuutiiifidcnutriendi.  Siigirur  pauper  intid?i;s ,  uclfidclisi 
contcmnatur,ut  dcciuscQueriione,&  nutritiouc  in  fidepariin 
aut  nihil  curctur.femper  c(t  peccaium.Si.-Dilitcrii  diucs  piopt 
diuitias  tantum  in  iftis  prafponatur.  quia  utrobiquceltacccp: 
perfon.Trum.&  inhisduobus  calibus  uidctur  loqm  i'ieatu$ijc 
bus.  Si  aiitem  diiics  prarhonorctur  in  prwdiitis  paupcri  nuii  h 
beiuio  rcipeftum  ad  diuitias  prafci(e,fed  ad  bonum  quod  cx  ci 
coi)ijer(ione,ucl  nutritionc  in  fide  probabiliter  ^ilim.itur  prou 
nir9,non  uidetur  cile  perfonarum  acccptio,  noupeccatuoi.  1 
fic  H)Cclligeiida  c(i  iita  litera,cum  fubditur. 

4  fH  dixeritts,  Scilicct,diuiti. 
j     Tnfedehic  bcne.  Attcndendoad  diuitias  prarcifc. 

6  T'inperi  4^Htcindicatis.  Ipfum  conrcninenvlojuel  propterp 
pcrtatem  pr.Tcifoipfum  minushanorabilcm,  &  amabilcm  IJt 
iudicanJo.  ideq  f^bditiir;  Ei  fuQ:.  efiis iudtces  cogitaiionum m 
{jujrum  . 

7  v^/jiiKe.  Hicconfequcnrcrprpbatfuppofitum,fcilicct,qu6 
diucs  propter  diuitias  pr^cife  pou  eft  magis  honorabilis,ncc  pa 
per  proptcr  panpcrtatcni  contcmpnbiUs.^  hoc  dupliciter.i^ri 
ma  diuina  audoric.ite,cum  dicitur. 

8  T\lonneDeKS.  Vt  patctdc  Apoftolis,tam?na  principioclcg 
;|liquos  diuites,ut  Zach£um,&  Laiuuiu. 


Act-i 


1277 


lacobi 


1 


it 


1278 


f  qma  cmplacuit  patri  T/ffiro  dare  vohh  regntm  .  Paupcrcs  Ctianj 

/\  parenresquorum  nucrirecurofficio.clegit. 
^    iv^flnnerf-wf^-Apcrtiusoftcnditquosdiuitesfuperitisdi- 
xerit.f.i  llos  qm  tliuuias  Chrifto  pr;Bferuc,  &ipri  alieni  a  fidc 
eos  %  crcdijc,per  potentia  ppprjmut,&;  ad  ludicia  poccntiQ- 
rum  crnhuc.  Hc  cft  alia 


^    fi 


caufajquare  non  func 

eligendi,quiamalain- 

ferunc  fidelibus. 

5  ^    Anibrofius  .  Ne- 

"1  quc  omnis  fanda  paii- 

np!ipcrtas,autdiuic!a;cri- 

I  niinof£,fe4vtluxuria 

j  infamac  diuirias ,  ita 

"*' paupcrtacem  cdmcrjr 

l{  daclanditas. 

qu'  ^    Ideni  •  Scias  T]cn 

"<»  omnes  diuitcs  auaros; 

•    ncrin  facultat:bus cri 

mcnhxrcre,  fcdmijs 
'  qui  vci  nefciunt  facul- 
,c  tatibus.  Nam  diuici^ 

vc  impedimenca  im- 
'S^^probis,  icabonis  func 

adiumenca  vircucis. 

b    Bhlpbemant .  Hxc 


w- 


i^ 


f.    f Inopes  reium  teraporalium.fed. 

git  pauperes  in  hoc  mundo,ciiuitesautetii  in  fide,&  h?rc-  j 

Ndd  mundana. 

des  regni ,  quod  repromifit  diligentibus  fe  ?  Vos  autem 

Aliasin.  Dicendo.tuillicfta. 

3  texhonoraftispaupcrcm*  tNonnediuitesperpotentiam  2. 

1    Aufereiidobona  vetberando.  b     Et  finc  culpa  faciunt  »os  condemnari. 

opprimuntvos,  &ipfitrahuntvos  adtiudicia?  Nonnc  3 

Etiam.  Salutifctum  Chriftl.  a 

b  ipfi  tblafphemantbonumnomcn,  quod  inuocatumeft 

Ad  f rotciilionem  vefttam.  Gratia;.  a    E.fcellentem  interalias. 

c  fupcr  vos  ?  Si  tamen  Icgem  perficitis  regalem  fecundum 

0  Id  cll.fecundura  quod  fcrijptura  teftatnr,  a    Scilicet,hanc, 

fcrjpturas:  t  diligesproximum  tuum,ljcuttcipfum,bcne- 

Id  e(t,pauperes  propter  pafjpertatcm  ibi)citis,&  diuites  ad  honorcs  propter  op^lendam  promouetis. 

facitis.  tSiautemperfonasaccipitis,peccatum  operami-  8 
c  pi,  trcdargutialcgcquafitranfgreflorcs.  IQuicunqucau-  9 

a    Sctuaieinanimopropofuerit.        b    tNonex  humana  fragilipaie,fcd  teputando  leueefle.    -    lO 

f  tem  totamIegem(cruauerit,oftendlcauteminvno,  fa- 


6 

7 


Ji 


g  dus  cft  oranium  reus,Qui  enim  dixitrnon  m?chaberis:di 
xit5&:  no  occidcs.  Quod  fi  no  m?chabcris,occides  aute,fa- 

,      a  •  Et  ita  contemptoi  legifljtoiij.    b  Pioxim  s.    c  Itaeftote  mifericordcsproximis.Ccut  Deus  vobis. 

^"lusefttraigreflbrlegis.  Sicloquimini,&hcfacite,ficuc^  J* 


Apoftolorum  ccmpo- 

ribus  piures  Gentiliii , 

^ludxorum  maximc 

priorcs  fcciffc  inuc- 

niuntur, 

c    Si  tmen  /fgew.Quia 

afpere ,  &:  de  contemptu  diuitum  locutus  erat ,  &:  qnodam- 

modo  contrarius  lcgi  diuina:,qua:omncs  diligi  prjEcipic,nc 

omnino  conccmnendi  diuiccs  pucencur,fubdicj  Quali  pro- 

ptcrprzdiilascaufasnonfunceligcndi .  Stdcamenfipcrfi- 

'»»•  citishaclegem  qux  dicit,-  Z);7/^«p>-ojri>5/;!»7.Benefacitis,quia 
ctfidiuitcsprcpterdiuitias  non  funtcligcndi,  non  tamcn 
propter  Dcum  miUus  func  diligendi. 
d    E^gjiem.ld  efl,excclknccm,vcl quia communis  cft  om- 
nibus,&:  omncs  cgimplctlicur.iVel  qua:  dicic;  'hion  confundai 

"!  ferfonam p  irpertSynec honores  vu'tum potcntis,  8c  alihl;  T^ulia  erit 
idiiimiaperfonarHm.  Icaparuum  vtmagnumaudicrifis,  quia 
'  iucBcinm  Dci  efi, 

c  ^icnntjHc  autem.  Ncputarentconcemptibilecflepccca- 
tum  in  hac  vna  rc  Icgcm  tranfgrcdi,addit;Quicunquc. 
f  Ofjtndnt  autim .  Vercqui  in  vnooffcnditefl  tranfgrcflbr 
conuslegis,quiaqui  peccac,contra  authorem  lcgis  facicque 
infualegenegligit,  &contracharitatem,  quxeftcaufa,&: 
mater  totius  leg^s  .  Hanc  fcntentiam  ex  fimili  videamus.  Sj 
quismeoffenderet,  omnesfracrcs  ,&:amicosmcosin  me 
cfll-ndercc,  &:quo(iamrriodoconcraomncspeccarec.  Sic 
qui  vnum  mandarum  ncgligic ,  C£Etera  qua:  complcca  vide-! 
bancur  adiuuare,fibi;inutilia  rcddic. 

«        Vclaliccr;  Chmtasdiplenitudolegis,  Jn  cuius  pceptis  tota 

'^'■^lex  pedet.  C<uiautecoptracjiaritatefacit,meritooiumrcus 
cfl.Ncmoaut  pcccac,nifi  concracharicatcm  faciatjquiancc 
(;Deu  vere  diligit cuius  lege  negligit ,  nec  proximu  in qucm 
cieiinqt.Quia ergo  fuperius  oftedcrac  cos  in  charicaic pecca 
re,  quiadicutpaupcri,cu  flailliccompccercrfubdit;  Quiin 
vno,i.charitatc  offcndit  (qux  cft  radix  oium  pri^ccpcorum^ 

ab 


Cap. 

ab  omnibus  prxecpris  quasfunt  quafi  fili)  cbaritacis,accura- 

tur  .Reconciliato  autem  jllo  vno  m  quoofi"cnderac,c.Ecera 

omnia  reconciliantur.  Cur  ergo  non  dicfirur  paria  pei:c.jta, 

nefcio,nifi  fortcquiamagisfacicconcracharitace,&:  inagis 

pffcncljc  Ecclcfjam  qui  grauigs,  &(.  minus  qui  leuius  peccac , 

p  Omnium  reus.  Apud 
Deum  qiiinihiidimic 
ticimpunicum,qui  fcit 
quam  nccclfariam  Ic- 
gcm  dederic ,  qui  nc- 
gligic  mandncum,cre- 
dicillud  a  Deo  inani- 
terinftitucum. 
•J<  Auguflinus,  De- 
fleac  pccnitcns,  quo- 
niain  in  vnootTcndcs 
fadius  eff  omniu  reus, 
Ingrarus  enim  cxticic, 
qui  plcnus  vircuriiius 
Dcum  oninino  non  ci 
muic.In  hoccnimquif 
quc  peccacor  fit  t>.t!- 
pabilior,  quoef?Dco 
acccptior.  Ideoenim 
Adam  plus  peccauit, 
quia  ojnni  bono  abun 
dauir.  Etiam  alio  mo  •- 
do  oflendens  in  yno , 
rcuscftomniumtquia 
omnis  vircus  pacuur 
detrimentur.i  ab  vno 
vicio.  Nam  li  quis  ca^ 
dicin  auariciam,largira:em  dcftruitj.S:  etiam  cafticacem  mi- 
norauit.  Amore enim pecuniic, vclviolarcc cafticaccm , vcl 
falcem  minusamarcc,&:c. 

■jc  Hicronymus.  Obfecrote,  nonne  Apoftoluslacobus 
fcribit,  Quiinvnooffenderit,  cum  efle  omnium  rcum? 
Ipfelocus  fe  interpretatur.  Nonenim  dixic,  quidiuiccm 
pnuperi  in  honoreprxculeric ,  reus  eft  adulccrij ,  vel  homis. 
cidiji  inhoceniin  deliranr  Stoici ,  paria  conrcndenccs  ef- 
fe  peccata,  fcdita;  Quidixit,  no  n  moechaberis,  dixic&:, 
Non  occidcs;  quod  &  fi  nonoccidis,  mcecharis  autem, 
fadus cs  tranfgrcfTor  Icgis .  Leuiacum  lembus,  Sc  grauia 
cum  grauibus  comparancur,  ncc  ferula  d;gnum  vicium, 
gIadiovindicandi}mcft,nccgIa4io  ^ignqm  fcelus,  fcrula 
cocrcendqm, 

h  Siclocjuimint ,  Quandoquidem  malumeftdiuicem  pro^ 
pccr  diuicias  cligi ,  paupcrem  abijci,  &  quia  bonum  eft  pro- 
pcer  Deum  cciam  diiiitcs  diligcrc  ,  pupillos ,  &  viduas  vi» 
llcarc;  crgo  fie  loquimini,  &facice.  Hoc  loquendo  ,  &: 
faciendocurace,vcproximosdiIigcndo,  a  Deocliligi  me- 
reamini,  mifcricordiam  impcndcntes  mifencordia  digni 
cxiftacis .  Lcx  libci^cacis lex  charicacis,  qijam  fuperius  rega- 
lem  vocauic ,  qua  dicicur ;  Diiigcs proximum  tuumjicut  teipfum, 
Qualegcvos  Deusiudicat,  cum  magnam  mifcricordiam 
donac ;  qqia  non  iudicam  ini  per  legem  poenarum ,  &  fcrui- 
tucis,  fed  per  Icgem  graci?: ,  quslponcancos  vocacadpce^ 
nicenciam,  &:  peccacadimiccic. 

Aliccr;  Grauiusiudicacurqui  Icgem  Moyfi.  quam  qui 
naturalcm  contemnit.  Graciius ctiam  quilegem  gtacijp» 
quam  lcgcmMoyfi  defpicit, 

^     Q^Beno 


D 


ftrihiinilia? 
lib.dc  vera.S: 
falfa  p^saicic. 
cap. 14. 


fDc  ponicet. 
dilt.;.c.{u 


i 


Pialo^o.T. 
adu.  pelagla- 


Bcdia. 


Snpra  co.b 


NICOLAVS  DE  LYRA. 
I  Diuices  in  fide.  <f.d.ei  dcbetis  conformar  ,&■  ftc  debet  in  Eccle- 
la  fierr.quiapauptres in temporalibus ,diuiies  tanicn in  fjnritualibus; 
iiuitus  tnagisprouenit  honor  diuir.us,&  bonum  Ecclefiic,diuitibus in 
'mporaUbus  funt  honorandi .  Secundo  hoc  idem  probat  fX  diuiium 
iuflcr,tate,dicens. 

i  Non  ne  diuices  per  poteciam.  In  bonis  poffeffis  darsnificade. 
5  Ec  iplj  trahunc  vos  ad  iudicia.  yt  condemnemini  ad  mortem 
n  perfonii^hu  enim  frcquentcr fiebant  in  EccUfiaprimitjua.  Tertio 
)ocprobat  de  diuitum  malignitate^dic. 

if  Nonnc  ipfi  blafphcmanc  bonum  nomen .  /.  lefu  Chrifli ,, 
fuedficut  Bern,dicit;Lfi  mel  in  ore,melos  in  aure,iuhilus  in  corde. 
;  Si  tamen  legcm.  Hic  remouet falfum  intdlcHum  circaprace- 
lentia.  Ex  his  enim  qun  dixit  de  diuitibus,pcffct  alicjuis  credcre,(juia 
fient  a  fidelibus  odiendi,quod  remouet  di.  Si  tamcn  Icgem  pcrfici- 
^^•idefl,aHgeregumdatam. 
'<    Secundum  fcripturas.  yeteris,ac  7{puiTef}at^enti. 

Dijigcs  proximum.  Id  tfl^ad  eandem  beatitudinem  confequen 
am.  Et  nomine proximi  intelUgitut  orrfnis  homo;  f  W4  ad  imaginem 
^ctfa£lus,<!:r  ad  heaiilttdmm  aptus, 

^       %     Si 


8  Siautemperfonasatcipius.Modop«</;iSo,  '■ 

9  Redarguti a Icgc.  Deut.i.c.ltaparuum audietis,vt magnumy 
nec  accipietis  cuiufquamperfonam.  Etfhbdit  rnakm  quod  indefequi- 
tHr,cum  dicilur. 

10  Qilicunqueautcm,  Q^iodeflintelUgendumdepcenadamni, 
quA  efi  caretia  diuinne  -piftonis^quam  incurrit  homo  p  niKtm  trafgref- 
fionern  icgis  diuin/e ;  qufa  peccatum  movtale  cfi  tranlgreffio  kg/s  dnti- 
n£,fedpcenamfenfus  incurrit  graitiorem  quiplwes  tranfgrcffioncsfa- 
cit.  Et  quqd  ^epcentt  damniinteUigatur,^  Uterafcquens  ofiendit,  cum 
dicitur, 

1 1  Qui  enim  dixic  qon  mncchaberis.  .Ab  yno  enim  Deofunt 
omnia,  propier  quodpex  "pnius  tranfgreffionem  offendifur,  &  per  con- 
fequens  eius  vifto  toUitur, 

I  ?,     Sic  loq uimi-H/c  confequenter  B.eatus  lacobus  inforivat fideles 

4e  collatione  boni  •ptiits,qux  conftjiit  in  opcribus  mifcricordix .  Et  di-  Diuii;«. 

uiditurin  duaspartes,  quia primofacit propofttum  .fecwidoremouet 

oppofttum,ibii  Quidprodcrit.  Circaprirnumdicit;  Sicloquimi- 

ni,&:  fic  facite.  yt  opera  vefira  finf  verbis  conformia,  eir  qualiter, 

fubdit. 

1 3    Sicut  per  Icgem,  U  <:/?,/fgf »» Euatig^elifttm^ 

Incipien- 


1279         Glof  ord.  &  Nieolai  4?  Lyra.        1280 


^  QJ3cncloqmmini*,&:bcncfecitc;  quia  fi  npglis)tis,c;rautiis 
A  damnabimmiquamquifucruntintcmporc  VIoyli,g.acui 
pluscommittiturplusabcocxigitur.  Q^.io  p!us  maiorcm 
quis  mifcrirordia  a  Diioconf-quicur,eo  iniuftiiis  indigcti 
£)ximo  mifericordiancgac,&:iuftiusluit{  qias  impiccacis. 
a     Juduiu»!  ftnenileri' 

t  Debeti»  mirfricoiditet  «getc 


cordtj.  ^  Bda.Sinc 

tluikandi.  mifcricordu  iudicabi 

turil'c,  quicumfacc- 

rc  pollctjno  fecii  mi- 

fericordiam  antcqua 

ludicarctur  .     Quod 

cumdcomnibus  mi'' 

♦  I  Rloriaf.ir    fL-,  icordibiis  rcac  fcn 

rdSrru-t.^cur,c6rtatqu.aquo 

^icium»         maiorcm   quifquc  a 

Domino    niifcricor- 

diaconfccuruscft,  eo 

iniuftius  indigcnti  ji- 

ximo  mifcrico  rdiahi 

ncgauit.coquc  iulhus 

impiccatis  fiiJE  pccnas 

luct.  Vndc  Dominus, 

^atth  *  ^^^^    ^^  iahUuf  vobis  , 

i.n.i  ciertur.    ,      .  ■     j-     ■     . 

De  facra  vnft.  d"»"'!":  >  C^  dmitietur 

^.vnico,  uobis. 

fi  }e  Aiiruflinus.Dici 
tu' in  qu.idam  Epif^»» 
l.i  Apoltoln  a  .   i».^i- 


qui  non  in  vnn  tannim,  fcd  in  multis  offen Junt ,  in  iudiciQ 
inucniancur .  d  omnium. 

c  Qi4idprod.frattes^€rc.  •}«  AuguExcuticndumeftacor- 
d  bus  rcIigiofis,ne  mala  fccurit  itc  fnlutem  fu.im  perdanc,(i 
ad  cam  obtincnd^m  futficcre  folani  fidem  putauennt ,  be 

nc  aucem  viucrc ,  Sc  . 

Naip  qui  potnitiSc  noa  fecit  mUeticoifjiam  antequain  iudictte-  bonis  OpcribuS  viaQl 

1  Dc;i  tencrc  ncglexc- 

2  nnt.  Nam  cciam  ccm  J 
}     poribusApoftolorum . 

nointcllcdis  quibuf- 
dam  fubobfcuris  fcn- 


tur.line  iiir.c(icatdia'iuJica^iiDr 

lcgcmlibertatistincipicntesiud  carit  ludicii/mcnimfi- 
nemifencoFdia  illi,  qui  non  facit  mifericordiam .  Su- 

3  Su|ieTp3Bitui  luilicin.Scrjnifiilluin  nit  iud'cimD><)uod  ell  cum  in:rrricordia,  per  ipfam  cnim 
Wifeiicordiajn  cummenJabilmt  cf^.ipagis  placct.  b  Vel  o.         c  rebeiis  bcne  agcre.fiuii  fal 

luniur  qui  fol,  in  tidein  fiifti.e.e  credunt. 


perc3valtat'autem  mifcricordiaiudicium.QLiidprodcric  4    tcntijs Apoftoli Paul 

*  t  CumhabeJttcmi-uiO^crandi.  hr./- nmrl^tn  <"iim  -ir 

fratrcs  mci,fi  fidcm  quis  dicatfc  fiabcre,opera  autem  non 

a    Fidcs  fmc  ujieiibus  mortua  ell  led  sui  per  dilcvlioncm  opcriiur.fatuac . 

habcat?  Nunquid  fide's  potcritfaluare  cum?  Si  autem  fra- 
tcr.&rorornuJifint,  &:indigcatvidu  quoridiano,  dicat 
auicm  aliquis  cx  vobis  illis.Iic  iu  pace,calcficimini,&  fa- 
tpramini,nondcdcritisautcmcisqua!nccc(Iiiriafunt  corr 

t  lllishuritasTc.lra.  Vtl  llnt  opetibuj .  b  (^iibus  rcuiuifcat. 

d  pori,quidprdderit?  tSic  fidesfinonhabeatopera,  mor- 

a  Cuntta  lciplam,qu.>d  cnim  ueiUspioiniliigiion  implet.         b  Irridcndo.         Vobis. 

"      '  Sincupciibus. 


Conc. 


I.ID 


cU^  jinv  7»:fericord'a , 
CTt  Ltahbi.Beii/  K/fe- 


hocquidcm  cum  ar 
bitracisutdicerc,&:c. 
Cum  dicit  Apoftolus 
aibitrarife  lullificari 
homincm  pcrfidcm, 
finc  opcnb.lcgis,non 
hocasit.vt  prxcepta 
ac  profclTa  fide  opeta 
iufiitiae  coccmnantur 
fcd  vt  fciat  fc  quifquf 
per  fidem  pofTc  luft: 
ficari,  ec  filegisoper 

c  tua  cfl  in  fcmctipfa^.Scd  dicet  quis:  Tu  fiden)  habes,&  ego  7    non  prxccfrerint.  Sc 

a  Fidcs.  b  Q...ia  non  hahes  opeia.n  poicsoltendc  pcraliqua  cei[aligna,uti.i.'dainie  qUUMtUr.n.  lUltirlCaCl 

eiio  tidciLUifi.;  ir  n  i.otciis,i;iiiii  .lelii.t  cpcia.  non  DrCCCduilt  1- ■'' 

©"pera  habco.   Oftende  nnhi  fidem  tuam  ifine  opcnbus,  g    cadum.Qmcigi 

a  S^rd  .-^0  per  .ipera  qui-  "iib  OjpofTum  inob,ire  ne  clf:  tidi:li;in.  *  ODinio  tUnC  fuCCat  C 

f  &:cgo'olkndain  tibi  cx  operibus  fidcm  meam.tTu  credis  9    xorra,ali?  Apoftolic 

^   "    ~  lain 


AK 


rum  mifrehtur  DcU'.\irc,o  in  i'lo  iudiciocrit,\:  mifi^ricoi-dia, 
fed  p.on  linc  iudiCH».Si. n.vpn  in  quemlihct/  J  m  v.w  cric 
niifericordia,qni  pr.eroiiauit  mifericuidiam,6d  ipf.i  mifcri- 
cordia  luftacut.qiKaconfufanQT  tJCit. 
lnPftl.i.(j3  *  ldcm.l\miaputatisop':ra  mif.--ncordia:?Acr;cd!re  :ft\'Ti 
fcntcntiam  dcfanda  i"cripruradepromptam.iud;':-i«i:n  (ine 
inifcricordiailli  qui  non  fccit  mifcr:cordiam .  Sifiemifcn- 
cordiaiudicabicu',  qu'  mifcncordiam  non  tecitanccqu;;n\ 
4udicarctur.Qj_iid  dcinde  fequiturj  SnpeyexuLut  auttm  miferi. 
(ordia  indiciurrt .  i.fupin-ponitur  mifcricordia  indicio ,  in  qno 
inuentum  fucritopus  mifcricordix.Ec  li  hrjbuentaiiqaid 
fortcin  iudicio  qiio  puniatui,tanquam  vnda  aiifericord.a:, 

Eeccaci  ignis  cxtmguicur. 
•  upetexa'rat  autem.^iLlit  ludicio  dolchit  0.  non  fccit  mife- 
iSc^a.  ri(  otdia,ita  qui  fccitrcmuneratus  cxuitabir.atqj  gaudebit. 
Alitcr.^uf  ( rfx  (/r<j'.  Supcrpomtur  nufcncordia iudicio,in 
quomucnium  fueritopus  m.fcricordia;,  &:  li  h^iKuciitali- 
quid  in  ludicio  quo  puniatur,t3nquam  unda  mifcncordi^, 
^ugnft.  jgn  is  peccati  cxtinguicur. 

lli»c.3i.a.  Al  cer. r«per' jf(j/r..f.plures permifcricordiam  colligutur, 

V  f.qui  mifcrici>rdiam  pixi\\t<:t\iz.Beati.n^)jifericordes,ejuoaiam 
ipli  nii.'OhftqU€n\Hr. 

Hic  latius  difputat  de  op;b.  mifericordix, vt  quos  pccde- 
tefcntentiatcrruerat, confolttur,  doccndoquib.rcmcdiis 
cxpicntur  quotidiana  pda,fine  quibus  no  agitur  vita,nc  iUi 

qui 


epiftola:  Pccri 

l3Cobi,Iudae,contra  eam  m.-ixim.-'diriguntintentionein,v 
vchcmciiteraftraant ,  fidem  lineopenb.nihil  prodefle,f 
cur tripfc  Piulus  no qualibec  fide, fed ea  f ilnbre  definiuic 
C\  p.jrd!iciitioncmopcracur.Aliamitanihil  prodcif^adfa 
lucein  iUfcueratjVtdicacS"'  habeani  omnem  fidem^charitatem  « 
tt  ffi  non  bab!:.i*n,nihilf:w.&Lc.l3.cohiiS  quoquc  vchemeccr  ir 
fcftus  cft  eis  qui  cupaint  fidem,fine  operibus  valeread  fal 
tem,  vcillos  et  d.cmonib.  coparet,  dic.  Etdxmones credunt,t 
connem  '/iu:it.(^\id  vcrius,breuius,vchementius  dici  pocuii 
ciim  &c  in  £uai;;eliolegamushocdixifreda:monia,GuCh| 
Uu  riliu  Pei  conficcrccur.qd  in  Petri cQfclIionc  laudatiicf  I 
i^fidprod:^  •t.^^iit liCobiiSjSilidem  quis dicat fe habere.,opera  ante  \ 
Non  bjbmf  Nunquid  pocerit  fides  faluare  cum?  Dicit  ctian 
jQ^  a  fidts  fir.e optnbus mortua efl .  C^licufque igitut fallunf'! 
qui  fide  morrua.fibi  vitam  perpetuam  pollicentur? 
d     Sh;&  fidtsSicut  fola  verba  pictatis  nudum,vclcfuriei ''' 
tc  no  rccreat  fi  no  &  cib*  pbcat'',&  vcftis,ita  fidcs  vcrbc ' 
nus  fcruata  no  faluat.Qd  lcgit''.^»  crediderit,&  bapti-;^uusf. 
ritffuluus  erii.Dc  Hdc  q  p  dilcdione operat',eft  intelligedi | 
e    Sed  dicet  quis .  .Non  folum  propter  praiditta^  rationcs  dt 
bctis  ad  bene  operandum  ineitari ,  fcdctiam  propterhcx 
ne  impropcrium  adaliispatiamini^quiaaliquisalkimptaf! 
daciatle  luisopcnbus.vcoftcndat  folamfidem  non  valci^ 
jmproperando  dicec,tn  fi.&c. 

f  Ti*  t.picbauit  cos  ^  opa  n  hcnt  vcra  fidc  n  hcrc,nuc  cui 

^  modi 


P|mfi«. 


NICOLAVS    DE    LYRA, 

I  Incipicntes  iiidtcari,i(ir^  ad  iudicium  futurum  dehite  dJfporti, 
vbi  dabiiKr fenteotia  beatitudmis  confequcndx  pro  opcribus  miferi- 
eordi£.Matth.i^.c.  Vcnitc  benedidf'  patns  mei,&c.  ^fubdi- 
»«r.Efuriui  cnim,iS<:  nondediftis  m'hi  m  mJ  ucare.&c. 
X  ludicium  cnim  fMcmifcncordia.A/rt^/j.  2<j.d.lze  male- 
fiiCti  in  igncm  .ctcrnum.J^tJ^M/fKr.Efuniiieni  ai&C  non  dedi 
ftis  mihi  raanducare,S<:c. 

j  Superexaltat autem  mifericordia  iudicinm  .  T^am  in  ca- 
ftbus  dubiti  inter  inlf.tia,^  'nifericordiam,femper  devlinandum  efl  ad 
parte  tnifiricordia.ynai-  dicit  l{a.S.fip  Exo.tjuod apud Hibr^osfuit 
antitjuitus  cofflttutu,  (juodfi  niaior  pnrs  iudiciim  in  uno  condemnet , 
aliefutni  ad  mirtem,nonptopter  hoc  eflinterflcicndmjed  e.vpeUanda 
tflmaior  delbtratio.  Si autcm maiorpars in  uno Itberet  cum,efl  libe- 
randus. 

4  Qil'cl  proderit.H/c  confequent  efl  remonee  oppofitum.f.quod  fi- 
deSyCtne  operibus  mifericordi^  valeat  :idfaltncm,Et  remouetprimop 
rationem.fccundopcrexe»,plim^:bi.V\s  aucem  fcirc,cjrM  primum 
ponitur  (juadruplex  ratio^Trima  accipitur  ex  defe6lu  ealis  Jidci,et  efl 
talis.Iltud  tjuoden  mortuum  fpiritualitcr,  non  potcft  faluare  Alerna- 
iitir.Fidcsfnie  operibus  eflhuiufmoHit^uia  uiuificatur  per  chMttatel, 

^Hior 


^morautem  Deinunquam  eflotiofus.Operatur.n.magnaflefi,ft 
tem  operan  reHuerit,amor  non  eU,ut  dicit  Greg.Homel. io.Et  hoc 
inieUige'idum  habita  opporiunitate  operandi,  propter  quodfides  q 
pnr  dileElioncm  non  operatur.,mortua  en,&fic  inefficax  adfalute. 
&  hf>c  ifi  qnoddicit .  Quid  prodcrit  fratrcs  mei,fi  fidcmqi  < 
dicat  fc  h.ibcre,operaaucem  non  hnhex. q.d.nihil proderit 
falutm,     J     Siaiizcm.HicponiturfecuadaratioqufaccipitUT 
ftiiAli .  Eiuci.n.jint  oper.bus  ftmilis eU  vcrbo  ftne intelltHu.  Sedt 
verbum  nihilpredefi.ftiuifialiquisdicatfamelico,v.jde,&6mei 
&  non  det  ei  aliquid  ad  comciendum ,  tale  vcrbum  nihilprodefl,  P 
mag-s  efi  fruflraiori!m,&  dcri(brium,&  hoc  efl  quod  dicitur.Si  •  ^ 
tcm  fr.itrcs,&:  fort)r  nudi  fint,£f  patetex  dtSiis  itteta. 
6     Scddicct  (\\.m.Hic ponitiir tertiaratio,qux acciDitiir ex of 
brio,qitod  potefl  inferrt  alicuific  credenri^quianon  potefi  ofiendcri 
deri)  juam  ft  requtr^tm ,  qux  non  verbisffcd  operibus  vere  ofiendit 

6  hoc  efl  quod  dicitur.Szd  dicct  quis.  i.poftfl  dicete rationabil  f 
iniproperat>do  ftc  cudtnti. 

7  Tu  ^idcn-\habcs:)ecundumdinumtuum.     i  Oftcndci 
hi  fidem  tuam  linc opc.Quafi dicat,nonpotes,fed cgopotero. 
oprrahabeo.      g     Tuctcdis.Hicpo^it/ir  q^tartar.itiOy  & a 
piiur  ex  dmmtnibus ,  qui  credunt  ex  tu.dcntia  figncrnm,  &  <  f' 
frcmijcunt timorefanarum ,  &•  tnmm bot  non  vaUi tit adfalm  P> 

qi' 


::8l 


lacobi 


Cap. 

1 


II. 


I2S2 


mcdi  fide  hnbcat,patcfacir,nc  illa  ralcfidein  mr)c;nifac!at. 
a     £r  ii.vr.ories  credunt^&  oitiireniiji  unt .  *>ci  iptlim  cft  .  ILxibar.t 


l.lf. 


a  Kon  imprcbo,fcd  non  fufiicit.  b  Neputesqttodaliquidmagnum  f:ci3t:narnScds. 

c  Vniiin  cllc  Dcum. 

^  qifi cft vnus Deus.benefacis. Et dasnncnes credunr,&:  con 

,  a  Quod  plus  «ft.         Non  folumraiionibasifcd  «tiam  cxemplc&autcritate  utar.      Sincopcrib. 

tremiTcunr.  Vis  autem  fcirc  o  homo inanis ,  cjm  fides  finc 

a  Llcct  Abtalijm  pcr  fidcm.quam  habcbat  iudus  erat.tamcn  per  operr,iiue  Ii3bebat,&  addi- 
dii,3mpllus  ell  iu(liticatus,qux  nifi  fecifi"ct,meritum  praccdcntis  fide;  aniilillct. 

c  openbustmortuaert?Abraha'mpacernoftern6neex  ope 

a  Ex  his.f.       Ideit,offi:tre  iiolens.        b  Arbitratur.n^uod  &  mortuos  potcnselHufcitare  Deus 

d  ribHS  iuftificatus crt ,  offcrens  filium  fuum  Ifaac  fup  alra- 

a  pct  fidcra  ante  eiat  iu(his,Sc  iides  duxit  ad  opcra.Sc  per  opeia  fidcs  ipfa  cll  at:gmcni,nt.-;,& 
oinprobata^Sc  ita  pei  illam  fidem  ,  qu»  duxit  ad  opera  appaiet  ueritas  fciiptuta;  cicdidit  li- 
Iiuin  promittenti,&  cunucm  immolsre  lubenti. 

^  rc?Videsqmtfides  cooperabaturoperibusiilius.&cxope 
ribus  fides  confummata  eft  ?  Ett  fuppleta  eft  fcriptura  di- 
cens.tCrediditAbrahamDeo.&repucatum  eftilhad  iu- 

I  a  Quia  fc  cft  in  Abraham. 

ftitiam,  &  amicusDciappdlatuscft.  Videtisquoniamex 

a  Fidei.         b  Q^habct  tcir.pus  opeiandi.        c  Sine  opciibtis.         d    Non  folum  Abicham 


pei  maioia  c  ;  eia.fcd  ctiair  Raj.b  i-fi  minora  opera  elt  iufiificara. 


$ 

'  A  ~    - 

I  jjj.  "djtrtrnrij  nb  bcnii>:ibm  cUmaiuia,  &  dicentia,  cjuia  tu  esfilius  Dei 

h\     fcd&  iccio,  qux  hc^mincm  obndebat ,  timcnsclamabac. 
li      Ondinihi  y^t^r-tibi  fili  Dtifuu.mi  f*  \yidiuro te per Deumnetne tof' 
j     ^MJ.QuicrgoP-um 

noncrcdunt,  vclcre- 

ditiimnon  timer,da:- 

nionib  tardiores,  6c^ 

proteruiorcs  funt. 

b  Fis  autem  fcire  c  fci- 
i       »fo/aii»;/t.  Piobaco,qd' 

fides    fine  opcribus 

iri(;rancft,  vteuidcn 

C!'j.s3dbon?.m  cpcra- 
... ..  tioiicuiinuitcccos^e- 
;••  i"  Icgans  exeniplum  bo 

r\x  opcracion  is  Abra- 

ha  pacriarcham  pro- 

ponici!!!S,quidccir- 

cuncifione    crcdide- 

rant,  vt  bonum  pa- 

trcm  quafi  boni  filii 

iniircntur  in  rcncatio- 

nc,&  in  cpcratione. 

C     ^bfahainpatcrro- 

^ff,&~r.Q(J  Abraham 

pcrlidcm  linc  opoi- 

bus  luftificacus  dici- 

tur,  dcopcnbus,  qux 

piiccdcbanc  intclli- 

gitur,  quia  pcr  opcra, 

qux  fecic  luHus  non 

h!ir,fcd fola fidc.hic de opcribus agitur, qux fidem  fcquun 

tur,per  qu^amplius  ii;fTificatur,cum  iam  perfiJem  fuifTct 

iu(ius,vndc  Paulus.  l^ide  ^hiabain  obmht  IJaac  ctmtcTitarelur . 

,  Hicoblatiocfl  (^pus,&:  tcfljmoniumfidei,&  lufiitix.  Pau- 

liis  in  Abraham  fidci  confl.intiam.  lacobus  laud.it  opcrum 

n-agnificcntiam  ,  quia  vtroque  fuit  perfe(ttus  Abraham  ,  & 

dc  vtroquc  in  cxcniplum  proponitur. 

d  Offercns  fil.um  fum  If.iac  fuper  ahaye^  Magnatcntatio  cum 

filium  lubcb.iturorcidercmagna  fides,cum  etiamde  mor 

fuo  ^  rcdtbat  fe  pofTc  fcmen  accipere.  Magnum  opu.s,cutn 

^  cJiicdiflimum  non  dubJtaretotfcrre. 

■  f-'     yidci  (jHoni am fides  cooperabatur  cperibns  illittf^drtxopc.&c. 

:  Quiaobtulit  illuiii ,  in  quoacceperacpromiflionem,  appa- 

.  icc  magna  virtus  fi(iei,qu:3  ctfi  cuin  otFcrrer,  credebat  pro- 

nrflTlonem  implend.mi,quia  pocencem  crcdebat  Dcum,  c- 

tiam  fufcitare  mortuum. 

f    Credidit  ^braham.Augufimus.  Aliud  ctt  crcdcrc  in  Dcu, 

aliud  crederc  Dco ,  ajiud  crcderc  Dcum .  Credcre  illu  m , 


6 

7 
8 


ui-ii 


cft  cicderc.quod  lit  Deus.Ocdcre  il'.i>fT  crcderc  vcra  ciTc 
qua;  ilie  dicic .  Crcdci c  in  lilum,  c(i  tcndcrecum  ( h nritatc 
inillum.primum  &fc(undum,d<rm(>num  &:multoiu  ma- 
lorum  cflicjnon  dubitarur.Tcrcuim.n.eflboiiorum. 
g     similiter^c caufarcntur  opcra  tanti  p;icris  fc  imir.iri  no 

poilc,  prafcitj/iicum 
modo  nuliui  cogac 
filios  cfferrc,  ad(Jit 
exemplum  prccacri- 
cis  mulicris,  quxper 
opcra  m ifcncord la; , 
&  h(>fpiralit^tis  fo- 
lucacff  apeccacis,  & 
afcripca  ciuis  Ifiueli- 
ticipopuli,  &:  annu- 
mciata  in  gcneratio- 
nibus  Saluaroris. 
h  \aab  nicrrtrix,  &c . 
Latitudcqux  fjgmfi- 
cacecclcliamfidc  di- 
JataCam.HuiUS  cxcm- 
pln  moncc  p.Tcri^  pe- 
reuntisinccrituin  c.i- 
9  ucre,  pcropcramife- 
ricordianucios  Chri 
10  fli  fMfc!pcrc,&:  fcrua- 
rc,&  ad  Icfum  rcmic- 
tere,  ficuc  Icgicur  bea 
cusGamalicl  fcciile. 
i  Siciit.n.  corpus  ,  pnc 
fpiritH.,^TC.  ^  l)i- 
dymus  Alcx.  Qj.Kjnia 
ficuc  fpiiuuscoh^res 
corpori  viuificac  eum ,  &  opera  fidei  coapcata  viiiam  eam 
eflc  procuranr,cogicandum  tfi,vtfidcs  habeacur  cum  ops- 
ribus  vircucedigniSjVC  non  m.^riua.fed  viu.-iconfiftac.Nam 
&:qui  habetcorpusanimalenon  morcuum  ,  fcd  viuum,il- 
lud  pcr  focietatem  fpiritus  vulchaberc.  Notandum.f.quia 
cum  fidesmortuaficpraiceropera,  iam  nequc  fidcs  cft, 
nam  ncque  homo  morcuus.homo  c(i,&c. 
*  Ephrem  Svrus.Cum  de  fidcdifpuns,confidc-ravcrum 
habeas  opera  fidei  congruetia.Nam  fi  dicedi  tm,&:  audien- 
di  ftndiofus  es,illud  in  ceiaciecur,fidcs  finc  opcnbus  mor- 
tuacfl .  profe6lo.n.mortui  func o.mties,  qui  Deum  fe  noffe 
proficcncur,fa(iIis  aucem  ncganc.cum  finr(vc  aic  apolk.lus) 
abominati,&;  increduli,&:  ad  omne  opus  boiuim  rcprobi. 
^  Bcrnar(Jus.  Sicut  corporis  vita  ex  motu  dignolVimus,'ra 
&:  fidci  vicam  cx  opcribus  bonis.Icaque  vit-i  L]u:dcm  in  cc^x 
poris  cft  anima,  vica  vero  fidei  cii  char)Cas,quia  pcr  illam  o- 
pcracur,ficuc  in  ApofJolo  legis.  Vnde  &  rcfrigcfccntecha- 
ricatcfidcs  moncur,(icuc  anima  rcccdcnce. 

^  C  A  P. 


D 


Bcda 


opeVibus  iuftificaturhomo,&  non  exfidctantumtSimilf 
tcr&Raabmeretrix,  nonnccxopibusiuftificataeft,fufci- 

a  lofue.         b  Kc  a  uiiisciuiiatisocciderentur.        \  ere  Abi:him  pcr  opcra  fidei  luftilicaius  el>, 

<]u:a  fine  operibus  non  fuiHet  iullus  etiam  ipfe  Abtaham  nedum  alii.  .  t 

piensnuncios,&abaviaeiicicns?Sicut.n.corpusfinefpiii  it 
tu  mortuum  eft,ita,&  fides  fine  operibus  mortua  cft. 


13 


timpletS 


tlor.i.h 

^x.q.i.c,  intc 
gritas 

li 

Com.in  hunc 
locum 


lib.  Jevuaip 
rit.§.88. 


Scr.s.  dere- 
fiirtcft.Pom. 
Galat,j  . 

F 


NICOLAVS    DE    LYRA. 

qmanonpoflunt  agere  opus  meritorium  ,  &  ftmiliter fuo  modoJideSy 

qu£  non  operatur  per  dileSiionim  non  proficit  adfalutem. 

I     Vis autem  fcirc.H/c confequenter  di£lum errorem  remouetper 

exemplnm  duplex.Secundumponitur^hiSnmUtcr  a.\iZCin,Vrimum 

tH  ipCius  .yihrah£  cjHod proponit  inuehendo  contra  aduerfarium  di . 

Visautem  fcirc.pei'  exnmplum. 

2.     O  homo  wiAnis. Dicitur  autem  res  inanis.,qu£  non  eonfequitur 

finemdebiiumftckt  medicina,  qu£  non  inducit  (anitatem ,  &  eadem 

raiione homo 'jui per  operabona non  confequitur beatitudinem. 

J     Quoniam  fidcs  fine  operib.&:c.^.rf.  oftendam  tibiper  exem- 

plum  patris  noflri  .Abrahet-.ideo  fequitur. 

4  Abraham  patcr  nofler  nonne  cx  operibus.^.t/./Jc.i^f rf  con 
tra hoc  videtur  di£lum  apofloli  i^om.^.a.Si  cnim  Abraham  ex  o- 
petibuslcgisiuflificatuscft  habecgloriam  ,  fed  non  apud 
Vcum,Ettbidem.^^..d.Ex  operib'  lcgis  non  iuftificabitur  om 
Ti\%CMO.DicendHm,quod  .Apoflolus  loquitur  ibi  contra  illos  qui  opC' 
ra  cAremonialia  legis  dicebant  effe  nccrfiaria  ad  falutem :  qun  tamtn 
iam  cpffauerant  in  morte  Chrifii  quantum  ad  efficaciam , 

5  Orfcrcns.  Hic  confequenter  ponit  exemplum  deobcdientia.A' 
haba  ad  Deum,procedente^ex  magna  Dei  dilenione,qu/i  femper  ma- 
netefficaxadf.lutem,  cumdiciiur;  Offerensfilium  fuum  Ifaac 
fupcr  alcare.G  mf.zz .paratus  lUum  immolare  exfide,  &  diUffione 
*dDeim,vt  habftHr Hcbr£.ii . crcdcns  quodamortuispofrec 
eum  faluare  \i:\\<,.ideofitbd!;ur. 

<    Vidcs  quo.fi.go.opc.illius.i^w*  non  effent  mcritoriaftnefidt^ 

finc 


flne  qua  impoffibilc  eft  placerepeo,Heb.ii. 

7  Ec  ex  operibus  fides  confunimaca  ctt.Habitns.n.firmatur, 
&  manifeilatur  peropera.  Et  fimUter  rnagnitndo  fidei  ..Abrahx  ap- 
paruit  ex  eius  obedientia  offereiidofiHnm,propterquod  lUciumfuic  ji' 
bi  a  domino .  7{unc  cognoui,  quod  timcas  dominum.  i.cognojccrefeci 
alios.T^otitiie.n.  Dei  nthil  acercfcit  de  nouo. 

8  Ec  fup.eft  fc.d.  Cic  Ab.d.Hoc.n.dinumfuit  ^brah^  Gene, 
lynonfolum  antequam  off^:rrct Ifaac^fed  etiam  ante/nam  hatus  tf- 
fet.Sed  ex  oblatione  Ifaac  fcriptura  ilLi  dicitur  effe  [hppl'.ta.,in(juan- 
tum  per  hoc  magnitudo fidti  ^brahafuit  aliis  declarata ,  yt  di8im 
efly&ftcconcluditintentum, 

9  Videcis  quoniam  ex  opcribus  iuflificatur  hotno.ita  quod 
'ptrunque  efl  nccejfarium  ad  luflificatiMcm.J^am  ft  fides,qux  non  c~ 
peratur per dik5lionem,mortHa eU,&  informisy  &  iiertim  operafme 
fide  nenfunt  Dco  placentia,vt  pr£di£lim  cfl. 

I  o  Similiter,&:  Kanb.Hic  ponitnr  fecunium  eremplum  de  I{.iab 
qu(e  exfiie  vnius  veriDeifalHuuit  exploratores  Iudieorum,  vt  habc" 
tur  lofue  x.&pcr  hoc  appoftta  eftadpopulum  Ifrael,Iofue  6.&  con 
fccuta  eflfalutem  ex  fide  fir/iul &  operibns,&  hoc  cfl  quod  dicit.  Si- 
mili.&:  Kaah.& patet  liiera  ex  diSis  vfqHe ibi. 

I I  £t  al.v. I{ccepit.n.eos  pcriinuam,  &  cmifit per ftneflram,  & 
perfuafit  eos  declinare  ad  montana,  ne  reperirentur  aperfcciitorib.  in 
iirata  puhtica.Et  ftcinfcrtur  conclufio  intenta  cum  dicitur. 

12  Sicutcnim  COTl^US.quidatuiiamcorpori. 

1 3  Ita,&:  fi.fine  opci.ftnedite^lione  opcrant(;qn£eflvita  animp 
j.Jo.3.f.Traflati  fumus  dc  morce  ad  vjta,qifi  diligimus,i5cc. 

Tom.6,  S  "Noli 


* 

u8^         GIonord.&NicoIai  deLyra.        128^ 


^  A    P    D    I    T    l    O      J. 

A      In  cap  t.vbi  dicitur  m  po(lilU .  Qkcuncjuc  cH'.(m  taum  lcgem 
feruiue>it,"ff'(ndrrir  dutew  in  ftt^jCit 

In  hoc  quod  dicit  Apoilnlai.Q^-icutitjue offcndrrit '» •f»nf,inut 
efl  omiftini  teiis.non  vidctur  loijui  cic  popiia  drtnmi  Mii(i)n,  cuin 
de"diftinftioncinter  pocnam  dimin,  (?l  pocnum  lcnrusnuila  lit 
mcntio  in  Unc  loco.nec  in  prxccdciuiUus.ncc  in  fct]uentibus.in 
hoc  cfum  qiiod  fecjuitur.i^jV;  dfxi\>to)f  nceih  ,beii-,aift<a^  »0 
occidcs.  nonlubctiir  ncc  innuitMrra!i«ilin|n^tio,  vndcc"()of)r 
tio  poftil.de  hoc  quod  dicitur.  Qj-  njj' ndtm  m  vii(/,6'c.  nqa  vi 
dcciir  propria.  faulitcrxconfonj,Ui.ct  quodprxfupponit  vcr^ 
fit,^  idcoalitcr  vidctur  dicendum  Adqi:Qd{t.icniluni,quod  p- 
(cpta  diuinz  icgis  przfcrtim  nc;4itiu4,qux  pbligat  ad  fcrupcr. 
9c  pro  fcmper.dc  qmbus  hic  aji^ifur.copul^itiue  funr  intcjligerj- 
(ia,ncquQd  ad  on-.niafcruanciaoaincscbligantur.Vndcquiin 
vnoofFendit,manifcftumeft>quod  nppmnia  feruar.udquorum 
omnium  ob ferM.it ioncm  tc(jetur,&  idcofa^tus  cli  omnm  reus. 
i.reus  tanquam  ille,  qui  non  omoia  fcruauit,  vt tenetur.  Et  iu.c 
vidctur  dicere  glo.vbi  (ic.Rcus  cii  apud  Pcum,qui  mhil  dimit- 
(it  impunitum,qui  fcit  quam  necelljriam  jrgcm  dedcrit.qui  ne 
gligit  mandatum,  crrdidit  iijud  inaiutcr  a  ].>ro  dji  um  ,  liac  iq 
glo.Ex  quohabcturjquodquiofTcndit  in  vnOioficpdit  fuofaOo 
fion  eflencce(rariam  totam  icgem,8('  lictoiius  lcgis  rttrcus.Ft 
|iotandum,quodbeatus  lacobusm  hocclccci  coiitrs  fai(.in>  do 
^rinam  Phanfxotum  ,  qui  lcgem  diunam  ttKoinicrprctiiitcs 
i:ommuniter  tcnent ,  quod  ille,  qui  piura  matidata  nurr^cio  fer- 
uat,&  tamcn  in  pauos  tranfgrcdiiur,  nihilominu^  clt  luftus  a- 
pmd  pCumj,co  quod  Peus  ^vt  dicuiit_^  iudicat  hominem  fecun- 

dum 


6»m  piuritatcm,vel  pauc jra tcm  n)cnrorum,&:  demeriiorum,  \.  jp 
ta  qucid  illc  ,  qui  plura  opcra  incntoi  la  fccji ,  etiam  li  pauc»  iiii, 
qua  numcro  dcmcritoria  pod.-a  tpmmittat  non  ptoj  tcr  hoc  ell 
iiuuftusapud  Deum.  Quodmaniti.lieponit  Ra.  Mov.infucj 
Deutcronom  in  tit. i  .dc  p<x;nit ci)tia,(V  lic aln  tcnent  cciromuiii 
lcr.Qux  qpidcm  doftrina  falliHima  cft,&  crronea.legitur enim 
Peutcronom.  zf.d.inf er  maledidtioncs.qux  ibi  pouuntur  tonr 
tra  tranfgrcUorcilcgis  vitima.Af(i/fM(;3«j^ft;nonpc;r»/i.jn«;n/fr. 
ffi->.'ihits lc^iijjiiiiis nec e'is  pcijiat .  Hxquopatct.quod  pcrtranf- 
Brellioncm  vniuiprxceptinon  pcrficiturlex,  &:  lic  incurritur 
jlis  malcdiv^io.Idcm  habetur  exprclsius  Hjcch.ij.c.  vbi  iici:- 
tiau)  ft dixtro iufloyCj  lo t  vita  niuatyff-  confifus  ift  luititia fua  futrit 
inicfnitarfiv  y  omnes iu^ii(i<t  eiUMilfliuinni  iradcnfur .  Etfic  patet, 
Pharilaica  do^iina  in  hoc,ricutinaliis,quam  pluribusdcuut  4 
vcritate  f;Kr.-c  (cripturx.&tlc  ho?  dof  ct  nos  Apoftolus  m dictis 
VCrbii,vtPrxdJctum  clt,&c. 

A    D    D    I    T    I    o     ir, 

In  fodfm  ?4. vbi  diciti^r  i  n  poftil,  'iuperexal(ai  aktem  mifcricor 
4ia.&c. 

Hocquoddicitor-  Soperexaltittantemmifericnrdia,  iudicium, 
alitcr  ,  ?>c  magis  proprie  cxponiiur  in  glof.vbific  fupraponitur  , 
mifcncordia  iudicio.quia  luciu  ium,qnod  cft  cum  int-cntordi  1 , 
pcripliim  miftricordiamcominendjbiiiusclt ,  &  magis  placct. 
hxc  ip  Glo.Ouod  autcm  poftil  ailcgat  dc  Ra.Sa.ell  vna  de  ini- 
quitatibus  1  halmudics  qnil>us  irritiim  ficicbant  mandaiiiDei 
proptirr  tradiiiones  fuas ,  V(  largtiis  fuit  di^um  m  additiunc  (u- 
pcr  lla.jj.&Zach.j. 


c  A  P.    in. 

a  X  ■T3//rf.S'Cut  monui  uo>  ad  opeia  facicnda ,  fic  moncQ 
X^  ad  vitauda  fliilra  magirtcri.r 
ff^f^f^oWatt  ^     Aug.Magiff ro.s  tunc  plures  ficri  cxiffimo,  cum  diuerfa 
l.Rctrac^at.    ^  ^^^^^  ^-^.  aduerfa  fenqunc.cuin  vcro  id:pluin  dicunr,&  ve 
^  rumdicunt.abvnuK 


vcn  magiftri  magiffe 
rio  non  reccdont.OP- 
fcndunt  autem  non 
tMat.t^*      (;gip  jHi  multa  dicunc 

t&mpturj  fur  Sic  quippe  incidunt 
|nuj .  a  mulciloquio  in  tal- 

_     -      .  fjjoquium. 

Qli»ft  4.a«f  .^     lullinus  Martyr. 


»»i!ik4. 


Cum  d^ipinant  harre- 
ticj  ahi  ah6s,ob  dillcn 
fiones  opinipnurn,p- 


P    V 


crt:d'n,led  nos  omnes  prxdicatoics  ctiam  maiores  in  inil» 
lis  otftT.dimus,ahj  malc  doccndo.ahj  male  uiucndo,&:  ;.hj$ 
modi.s.Sc  ilhsconnunH*rar,vthbcriusargu3t.  Alitcnuftus, 
ahtcr nialus offcndit.lulHis cainis  tragihtacc,nec lufius ilfc  B 
dciiujcvndc  ^AQirion.Sefiies in  dte  cadct  'tufius,&  rtjuri^e-.  Si- 

cut  quotid/ana  cli  (»f- 

T        U  I. 


a  Kifi  tantum  dKnti.Jc  infct  pturiscJofti.         b  Vflin 
pluiibu«Ecc'ciJis,uc|  jlure»ui  unancucUtis  cfle   nvigiitii. 
c  (^i.b  is  bonociipio-      , 

fOlicc  plijres  magi/lri  ficri  fratrcs  ^ 
mci,{cietcsqin  ni.ijus  iudicmm^fu-  ^ 

a  <itv>  &  in  uerbu,  U  i  n  cxioris,  &  iia  non  fuin^is  pcifcdi , 
(juia  ilL-  tantiim  ■;  l  iicrfjAji,  iJi   m  uctbo  noii  otJL-nilir. 

mitis ;  In  muicis  n.oifentiimusoes.  3 

Noiia!  u*. 


fcniiojitaquccdiana 
cf^  mcdcla  or.fto- 
nuin,  &.  bonorumo- 
perum.  Scd  liiipij 
cornu;iit !n  n"i.ilii!ii. 
*  AV(^VSTiNVS. '• 
Quod  aic  fanctus  loa- 
nes.  Sidixmmus  tju<h 
nia>fi  pecciiHm  nou  liabe 
mw,  &c.  quifqoiSlic 


i\ 


Si  Qsin  vcrbon6[ofFendit,Iiicpfe-  4    accipiendum  putaue 

rit.  vtDrouicrlui.iiil! 


fpicuum  cit  occafioiicm  hxrcfeon  ex  ambitionp,5<'  m  unia 
inuidia  h^icfiarcliarum  cfFcproptcr  quamcaulamlupi  i;ra 
ucs  ab  Apoftoh)Jiominari. 
Se^  'H^liteplHtes,  Multi  tucre  tcmppribus  Apoflc^lorum,  qui 

cJjfLcndcsjccsdoIud.cu  A'iCiotl-iiam,non  bcncerudici  in  lc 
gcfidcijdoccbnnccrcdentes  cx  Qenribus  dcbcre  circunci- 
di,&:  alios  cri oics  mduccbaijf,quaj  vcris  pr.Edicacorib.non 
paruum  Libore.n  quxi^ionis  contukrunt.Hos  crgoab  offi- 
cio  vcrbi  ren-.Qucr,nc  imp^d'ant  vcros  p.-cdicatorcs. 
b  A/4W.Qu!  indodns  otficium  docend  1  vVurpac,&:  Chf  m 
nonfincericcrnunciat,maioremdamnacioncmeretur,qua 
fi  folus  fuo fccJcre perircr.Sicut contra^  qui i)?ne i^irjii^iac, 
gradumfibibonqmacquirit. 
Hom.jQ.ip  ^  Oiigcncs.  Vidcs,qux  fit  conditio  principum  populi',no 
C  f-jl^^Tiprofiiis.irguunturdclKais.icdi^^propopulipeccato 
eogunfurrcddercrationcm,neipforumfitculpaquodpp- 
pulijs  deliquit,ne  forte  ng docuerint,ac  monucrint,  nequc 
folliciti  fqcrint  arguere  prxuaricacorcs  &  csec.  Hxc  li  cogi- 
farcnt  homines,nunquam  ambirent  principatum  .  Suftitic 
PMhi  pro  mcis  propnjsargui  dcljctis,  &:  pro  mcmetipfo  la- 
f  lonem  rcddcrc. 
<;    in  tnultis.  Verepericulofum  cfl,;quia  non  tm  vos  minus 

erudici, 

NlCOJLAVS  DE  L  VRA.        CAP7lli: 

0/;,/)/«.TOa.Poftquam  bcatus  lacobus  docuit  fidclcs  bcne  fe 


I  'W. 


tatemdidiimfic.nori  propter  vcricacc!n,anaLhcmaiic.4i.ii  ^^ 
cunqucdixeriCjin  oracione  dommica  diccre  fanctos,  a/wtf- 
te  nohis  debita  no//r.^, proalijs  pociufquam  pro  foipiis,  anaihc- 
ma  fic.  Saniius.n.iSt  lulius  ciat  Apoitolus  lacubus ,  cum  d. 
In  mtdiis  ajfendimus on,nes.\^am  quareadditum  cft,<'W"«.  uiQ  p 
vt  ifiafcnccntiaconuenircccum  Ff:lmo,  vbi  lcguur.  7^0«  i., 
iuUificabitur m confpcdu  tuo onnis  uiuins  ^  Vndcctiam  lanCtaS 
Danicl  in  oratione  pluralicer  dicii.Teccauimu>,i>tiquiiatemfe-  j 
cimus,&c. 

d    J^iryMM.VulcortcndcreineuicabilemverbiofFcnfioiic  11 
vtimpcntosdcccrreac,  necupiantpraElacioncm  ,  qui:),qiii  j 
cupitprzelfe,oporcccalijspcrfeaioremcife,  ncotlcndac 
dum  dcbet  prodcffcfed  unpcriti  non  potfunt  in  pricdican- 
do  non  offcndcre. 

e  In  vcrbo  non  offendit.  illo  vidclicet,cuius  offcnflonem  bu- 
inanapoceft  vicare  fragilicas.Vt  veibum  doli,dccraLtionjj, 
fuperbix,ia  6J:antix,fed,&  otiofi,&:  fupcrflu.c  locutionis. 
*  Qregorius.  Quisinueniripotcff  .quiqu.imlibttpcric  1 
6tus  fic,de  ociofo  camcn  fcrmoncnon  pcccct^facoboaccc- 
flantcq.ui  ii\t.Linguam  nullus  hominumdornarc  potefiJ^uVM  cul 
pas  rcdargucns  pcr  fcmctipfum  vetitas  ait.Owwe  vrlium  otnt 
fum  quud  loquittifucrint  homines,&c.  ^ 

•  .^  Bcr- 


Hi 


>t.t 


N 


_  liabcrc  ad  proximum  m  coiiatiQnc  boni,  Inc  confcquf  tcr 
idcm  facit  in  cuitationc  mali,  &  primo  in  ucrbo,  &  fccundo  fa- 
^o.cap.fcq.Pnipa  in  duas,qui.T  pnmo oftcndit  mala  ex  vitio  lin 
guac  prouenicnii3,proptcr  quae  dcbct  ab  omiub.  refugi.  Sccun- 
^obona  ex  taciturnitatc  fcqucptia,proptcr  quse  dcbct  ab  oibos 
Captari,ibi.  Q»isfapies.  Primajn  duas.quia  primpdeciarat  malu 
loqujcitaris  in  doftrina.fccudo  in  coi  vita,ibi.//i  multis.Cira  pri 
pium  fcicndum,quod  ex  loquacitateproucnit^qjaliqui  prsfuni 
ptnofpdoccrevolutquodncfciant.Contraqupsdicit.  i  7v(o- 
/;^ep/i(.Nam  doccrc  eft  opus  fapientis,quorum  paruuseft  nume 
m-fiffkmm  atmhffiHHh^ffl-hd.     $    Scien.(iuo.ma.u.i.ma. 

iorctn 


lorcm  damnationctp  incurntis  ,  quia  talcs  magiflri  ijciunt  alios 
errarc,&  pct  hoc  multplicitcr  damnationcm  incurrit.Mat.i^.b 
■$"/  aicus  cxco  ducatum  prxfiet  ambo  'm  fuueam  cadunt. 
j     In  mul.Hic  confequcntcr  oftcndit  malum  loqu.icitatis  in  coi 
vita,&hoc  cxquatuor.fquiaiuficit.communitcr.muiupliciicr 
incurabi!itcr,&innaturaliicr.fecundumponitur,ibi.7'offy2rtw. 
Tcrtium,ibi.0wn/5.'i.'i4r<)^4.  Quarium.  ibi.  Inipfabencdicimus. 
Circa  primum  4<c'iUn  multts  ojfen.cm.Si  wxiinc m  vcrbo.quia 
hnguafitacftinlubrico,  proptcr  quod  citius  rooueturadroa- 
lum,quamaliamcmbra,ideofubditur.     4     Siquisin  vcr.non 
ojfe.idi!,hicpcrfeSlus  efl  vir .  quia  ficilius  cultodiuntur  alia  piem- 
bra.Et  quiapaucifuntvaldepcrfcai.Eccl.7.d,^/r«»»</f  »»///?  J^ 
nuiareppcri.idio  yiiium  lineu*  inficii  cainmunitcr. 
'  TorJ 


nS^ 


Jacobi 


j^     ^e    Bernardus.Sideotrniverboocioro  reddicurifuntra- 

1  A  tinncm,qu.^nrodiflri(fliiisdcverbomer.da<:J,mordaci,iniu 

'iforli-  rofcelato  Iarciuo,adiil3rorio,riicdctra61orioiudicabucur? 

^i-     Nemovcflrufracresparui?ftimettempus,  quodin  veibis 

(   i     cofumitur  ociofis.Volac  quide  verbum  irrcuocabile.  Leuis 

qiiide  rcs  eft  fermo, 

quia  lcuicer  vol3C,fcd 

grpuiter  vulnerac ,  le- 

uiter  tranfit ,  fed  gra- 

uicer  vrit.lfUKcrpe- 

netrat  an;mum  ,  fcd 

nonleuitcrexit,  pro- 

fcrtur  leuiter ,  fed  no 

leuiccr  reuocicur ,  fa- 

cile  vclat ,  atque  idco 

facile  violat  cbarita- 

tctr),fcc.  Vidi  Caffia- 

Ttm  1. 1.  inruruit ,  tnona- 

f{ic.c.io.&'i$. 


Cap.    III. 


1286 


•  Qul  poteft  offifnfionein  vfrbi  Muf  re,pot«fl  oirnia  iticmbra  r«rporit,qu«faeiliu$  t 
guntui  3d  boni  oprra  cucundu cere.nc  a  rcfto  itineie  dmcrrantur. , 


erjr 


fle. 


tSi  autem  tra;nos  cquis  in  ora  mitrimus  ad  confentiendum 

,    .  •    AliamCniilitudinemididcmprobaBduniinduce 

nobis ,  omnc  corpus  illorum  circunferimus.  Et  eccc  naucs 

Alias  ualentibus. 

cum  magn«  fmt,&  a  ventis  validistminentur,circunferun 
turautemamodico  gubernaculotvbi  impetus  dirigentis 
volucrit.lta  &  lingua  modicum  quidcmmcmbrum  eil  j  & 

a    Quam  patuus  uel  exilii.  Vel ecce  modicui  ignit.  * 


dis,&^  in  ora  noftra 

multo  magis  debe- 

mut,-  mus  mictere.Qiiidam 

iw''   libri  habent.  Sicutau- 

*  temfnenosetjuiSy&c.Sc 

coniangicur    ad    fc- 

qucncia.  Si  autemfr£' 

tioi  cquis  in  ora  mitti- 

tniis  ,  &c.ita  &  lingun 

tnodicum  quidem  mcm- 

humtfl  ,  &magna  tx. 

Similicudo  de  equis 

ad  lingiiam  ,  conue- 

nientia &  fa cultatcm  refr^nandf  liwgu? ofledit  Similitudo 


piis  macul.it,&  imm-jdiiin  facitrepMtiri  incofpsclu  Dei,& 
idco gr.nuecfl fubir  •  nisginerium  qui.iconfi i.in  w.no.vnacft 
dc  membns  nofrris  nimis  propinqua  nobis.. 
f   Inflamniat  roram  .  Contaminat  totum  procurfum  vitse  te- 
poralisquoufquead  mortcm,  velutcurrenrerotaagimur. 

Vcl  rota  natiuiiatis  no- 
flne.  quia  merico  pri- 
mx  praruaricationis 
ab  interna  fclicitatc 
proicdi  ,  huc  illuc- 
quevagamece  rapca- 
mur  ,  vc  vbi  pericu- 
lum,vbi  fic  falus  igno 
remus.  Inflammacur 
cnim  h.Tc  rota  igtie 
lingux  ,  cum  vicium 
nacurx  perturbaci'»- 
nis  ineptis  etiam  no- 
xijs  fcrmonibus  accu 
mulacur. 

g     Cehenna.   Diabo- 

lus, piopter  quem  fa- 

ftaeft  Gehcnna  .Si- 

ftmpcr 


D 


BcdJt 


cut  gchenna 


a   Si ttUtem franos equli  ,        i    ~    fc       «,  ". —  ~—-—^ — 

inoramittimtis.  fubau-   b  magna  cxuitat.  tccetquantusignisquammagnamfilua  { 

,    nr>f^M       C  ^     *    Vinitumfi!BammaIcIoquendodeuorat.         Ipfaca.  T 

d  incedit.£ciinguaigniscft,tvniucifitasiniquitatis.Lingua  l 

iBtct  membn.                                                                             O           6 
-  n..         .  I     .  /n    .     .  '   r^wdo&anismodi».  7      --- j, r- 

*=  conltituitur  m  membris  noitris ,  qua:  maculat  totu  corpus  '   ^^^" '  ^^-  diabolus  v 

f  .     a  ^  »    Idcft.fuggeftionediaboli.  bicunO;  fit ,  VCl  in  aC- 

&  inHammat  rota  natiuitatis  nolJra:,inflammata  age'hcn-      re,velfubtenaf.'cum 

Et  utre  mala  lingua.  »  5      fctttOfmcnfafuarum 

f  na  Cmniscnimnaturabeftiarum&  volucrum&fcrpcn-  '°  fian>maru ,  &  h  k  pec 

_  Q^.tidje.  lamantca.  U    na  COmmotUS   Pum- 

tium  &  cactcrorum  domantur, &  domita  funt  a  natura  hu-      "'^  vitiotum  fuggc- 

tithominibiis,-.^  ca, 

qu2  eis  inuidcdo  fug- 

geffic,  per  lingu^  in- 

continentiam  aperit,pcr  cxcera  membra  ad  etie^um  per- 


fagintur.  ' 
t"  «{uccuoqac 

Bedaj 

fi 


l<a. 


u.« 


-tQ.id' 


demanibus.ctiam  pr^miumcontincntiSEvclp^nam  incon 
tincntiiE  proponit.dum  dicit  lirguam  m?gna cxultare. 

Allcgorice.Magn^E  naues  in  mari^mentes  hominu  in  mu 
do,vcnci  a  quibus  niinantur,3ppetitus  mentium ,  per  qaos 
naturaliter  coguntur  aliquid  agcrc,per  quod  periieniant  ad 
bonum  finem,velad  makim.Gubcrnaciilum,cordisinten- 
tic,qua  bcni  trsnfgrclTls  fei  i;]i  fiudbus  lalutis  portum  pe- 
tiint,rcp;obiquafiScyllavclCharybdi  intercunr.  tt  quiaex 
ahmdantia Cijrdis os lei^u:tur ,  rc^C  fubiurjgiC.  lla& Unguamo- 
dicum. 

b  EtnagraexuUyi.  S(ilicct,prami£,f  iir|-ctusdirigctisbe 
neca  giibernat.Si  male.fiblfuifquc  iragna  pc  rditionis  exul 
tat  sh  Salomon.Afm  &  t>Jta  in  manihus  Ut^gna.Vita  exultat,il 
bcnc  docct  ecckiiam  Mortcn >,fi  male. Agitur  namque  c6 
tra  ilios,qui&  vita&  fticntiadtftjtutidoccrcpra-fumcbat. 

Magna  exuUat.  Quidam  libri,8^  n.agnam  exultat.quiacz- 
terorum  verba  &  fcrfusdclpicicns,lingulariterfelapientc 
iaftat  &  facundtm.Contra  quod.Nolite  multiplicarcloqui 
fublimia  gloriantes. 

c  Lue  quantus  tgnis.  Sic  &  lingua  incontincns  magna  matc 
riam  bonoi  u  opctu  perire  facit .  Et cum  fcre  fit  impcflibile 
vitari  peccatum  ctiam  Imguz  a  pcrfe6lis,  non  qmuis  dcbct 
appctere  magifterium. 

d  Vntuerfttas  tnii^tittatis.  Quia  per  ea  cndtz  fere  facinor3,aiic 
concinnantur,vt  latrocinia,flupra,autpatratur,vt  pcriuna, 
fairatcftimonia,autdefcndutur,  vtcu  quilibetimpurusex- 
cufando  fcelus  quod  admifit,  fiinulat  bonG  quod  non  fecic. 
e  J^* maculat totum  corpus.  Et  quia taiis  efl  lingua  cotu cor- 

pus 


ducetecogic. 

h    Omn?r«/w.LegimusinPlinio  immaniffimamafpidein 
Ac^ypto a  Quoda  patrefam ilias  domica quotidi.'  d.-  rnucr 
nafuicgrellam.&amenfaeinsannonam  percipcrefijJita. 
Lcgimiis  in  Marcellinn ,  Tigridcin  manfuetam  faiaamali» 
India  Anaftalio  principi  miffim. 

Omnis  enim  natura  brf.iaru  &  >olucrum^&c.  Lmglia  pr?uor5 
beftijs  feroc!Cace,volucribuslcuitate,  fcrpcntrbus  virulecia 
prxtellit.Siint  bcfi)alcs>qui  cxacuctuntin  gladium  linguas 
fuas.  Sunt  volaciles  o  /?  pofuerunt  in  c^lum  o<  fuit ,  &  quoru  ',s  lo- 
cutum  efi  vanitatem.  Sunt  fcrpentini,de  quibus  dicitur .  yeru . 
num  afpidum  fub  labijs  rorum. 

Aliter .  Aliqui  beftiales  fenfu,&:  opere .  Aliqui  volucres 
inflabilitatc.Alijferpcntcsaflutianoccndijtaciliuspoilunt 
conucrti  quam  ungua  amagiftro  rcfrxnari. 

•jc  Auguiiiniu.Quod  apoftolus  lacobus  zkyHngum  hom 
numnullus  dornarrpotdi, uon  quafi  id  efict  facilius,quam  mun 
fuefadio  beftiarum,illam  fententiam  pronuntiauit  fed  po 
tiusoftendcnsquancum  ficinhoininc  lingua:rnaiuni  ,uca 
nullo  homine  doman  poftit,c{j  .nb  hominibus  domcncur  & 
befti?  Ncque  hoc  idco  dixit,  ut  huius  in  nos  maliper  ncg[i- 
gcntia  pcrmanere  patiamui-,(ed  ut  ac^omandam  liuguam 
diuinaegratifpofcamusauxilium.Noenim  ait,lingua  niil- 
lus  domare  pofl,f«id ,  nuilus  hominu|n ,  ut  cu  domatur  JDci 
mifericordia,Dci  adiutorio.Dci  gratia  fieri  fateamur.Conc 
tur  crgoanima  domarc  lingu*m,  &dum  conatur  pofcat  au 
xilium,&  oret  lingua,utdometurlmgu3,dumance  jUu,  qui 
dixJC  ad  fuos.7\(j>v  yos  efiiSfqui  loquimini,&e. 

V       ^  Ex 


B-daJ 
l'lin-lib'8i 


P.:t!.-4n 
Ibid.tj.b. 


L'b:de  natura 


Matti** 
F 


NICOLAVS  DE  LYRA. 

1  Poccft  etiam  frxno circunducere  totum  corpus.  Hte eHfe 
luenter  oflendit,quod\'ificit  muUipliciter,  pramittens  ad  Ijoc  triplex 
txmphm.Vrimu  efl  animafe,tiam  eijHuSyqui  eU  animal  maintm  cir 
cUucitttr  cwnfreno  paruulo.Sectindum  artificialc,  quia  nauis  m^n4 
mouetur  ctm  paruogubernaculo.  Tertiu  naturale.,  i^uia  modicus  ignis 
^agnam  ftluam  incendit.Et  eodem  modo  lingtta,tfu*  efl  modicum  me 
0'um  tnuUa  tna'4facii'-per  conte>riones,detramones,fe^tiot,es,&  hu 
tufmdt^ita  quodfere  nmnia  mala  proueniunt  ex  Vttio  lingut.I.t  ex  di 
^'^patetliterapaHdsexceptisyquadifcurrentuy.Potcfieiiafrxno 
circunduccrc  cocS  corpus.  Jof«/w  corpHs,fcilicet,«nimalis  maffii, 

2  Et  magn.i.  fciUcct,mala. 
5    £xulcat./rffy?,pro«oM/. 

4  Eccc  quantus  ignis,&:c.  i.quam  moScus, 

5  £.tlingua./ci//ccr^/rf. 

Ignis 


6  Ignis  eft.  acctdHs  coi?ttones,fedttknes  &  alta  mala,  'ofuhditur, 

7  Vniuerfiias  iniquitatis./«/»/?/(r  efl  mala  lingua  vinualiter. 

i  Q»x  maculat  tocum  corpus.  nant in  aUa  membra  redundat 
tnalum  eiut, 

9  Ec  inflammac rocam.  idefl^curfum  vitx no^r£,qu^  afjimiljtur; 
rot*,qu*  incipit  &  terminatur  ia  eodenipuaSliJ,&fic  nafcitur  homo 
impotens  &  ignorans,&ft  Moritur  naturaliter,  redit  ad  euniiemfla- 
tumdecomrnunicurfu. 

10  Inflammaca  a  gchcnnal.  idtfl,  a  diabolo^quiftc  nominatur, 
to  qnod  Gehenna  dtputatur, 

1 1  Omnis  eti i m  narura  befliari)m,&c.  Hic  confequmtrr  ofle 
ditur,qtti>d  inficit  inc  urabditer  ,quia  lingua  mala  nan  ek  domabilis  fi. 
cutCjttera  membra,quapofsiit  Ugari^&  a  /"««  aElihusimprdirijfioftc 
auteUngua,nifipr{fcindatur,&hoceflqidicitur.Ommsenimn3. 
Hoc  fiidemHs  adfrnsH^fp  multa  animaliaferocia  domanturad  ho7e, 

Tom.tf.  S    a  Liit" 


iiBj      GIof.ordi.&NicoIaideLyra.        J288 


4^  a    Exhfo oreproc. A\\ividcntesquodciZimiis,c\CTx\p\Qno- 
A  itt-o  induciincur.vt  limiliccr  bencdicinc  Sc  nvilcdicanc. 

t>  "^pn  oportct.  Vcrenqnopoicct,vccodcorcbcn..-lic,uT»  is 

cjc c.ipicc,&:  ni.il<;dicamus de  mcn^bris^i^a am iricqdiue  ix\\ 

iedictionisconrnmicurdulccdobencclictions .  C^|?liuuT 

ie  ,  Silimul  mifccs 

dulcem  &:  am^ira  ar 

quam  per  idcm  tora- 

mccxeanCjdulciscp- 

fnixcipne  aitiarae  in 

amarani  coucrcicur^ 

noamara  in  clukeiT^ 

commixcione  dujcis. 

Sicnonplacec  dulce 

dolingij?  ,  limixc^ 

d\9Lxnaxit\\dim.Modi 

cum  cnim  fertnentum  tq 

tam  mejfarn    corrupit, 

^,  non  cll  fpeciofa  lajis 

^nore  peccatoris, 

C    T^unaHidfons.  A\i- 

tcr,  OpoVcec  pra:dic^ 

tore  aliquando  ama- 

ra  prxdicacionc  vd, 

B  ^ccrahendOjincrcpaT 

tffipjitijprjf  do.Quodlacisdifiici- 

*^"^  leeft,vrdiuerfisver- 

bisadidemcendenci 

bu ;  vtruqque  faccre 

poflic. 

d  TiMfjitid  pQt.fr.t^in- 

Quid  oporcet ,  vt  dor 

&ov~  r  '  ^ 

jie  bcacitudinis     ac| 
qu:immonct,&dul-      _  -     ' 

cibu;^  vcaciir  vprbis,&  vtfic  vitis,  facies  oblinifci  omniu  te« 
poraliUjinquooportecafperis  vci  >  Scd  nunqiiid  idedo6tor 
potcfc  cffe  ncus  dulcbus  attrahedo,  &c  potefc  cHe  vicis  afpe 
ricrnbus  ab  aniorc  cerrenoru  retrahen.do.QjditticiIe  cfc.ivc 
neque  falfnd.i4lcem  poteji  fnctre  aquam.  ideft  aliquis  pr«edicacor 
acriter  morden?  n^ores  aliorum,in  eaden^  dbdtiaa  non  po 
tcfceffedulcispifdcn^.  ^ 

C  jQuiffapiens  &  difcipllnatus  inter  voj^Cofutatis  ijjis,  q.  nec 
Vitx  fant^icatenijiiec  lingiue  continentiam  babenc,nionec  il 
los,qui  fibi  fapicntes  videbamur.ve)  etiani  crant,vt  fapien.-' 
tian)  m^gis  oftcndanc  difciplin.ite  viucndo,quam  alios  dor 
ccndo,quia  qui  procliuipr  eic  ad  docedum  quam  facicnclu, 
aliquaiidp  iatlanciam,vel  contcntionem  incurrit,  vel  iniiii 
Q  diamconccaaliosdpaprcsj&aliam^ltamala. 

Non 


a    Nillus  tln^ot  goicl  mhibere  Iinguim  Terbof;m  riib<licorpm.Niillu<  c1><}u| 
alH]u2niii}  in  ji^ua  nonde  in>]uit. 


mani»lingi;a  m  .lutem  nullus  hominum  do  mate  poc.tli^r 

a  N''n  .luicrcit  m  vno.vi  f>lm  linj.iofu»  peccit.fed  more  veneni  ftrpit  de  vno  in  alium  tranfcundo. 
Q^ii  Jrtt,)|it  friui.prouocic  illuin  a4iqalediceodum.  De  cuiutTeneni  actncit.itc  plura  fubn'.'dic. 
Nnn  pote.t  domati.quia  e.l.  '  1,    Gratias  agenao  ve  i.imlaii(jo. 

quiccum  maliim.pleni  vcnenq  morcifero.  lx\  iplii  hcnedici 

a    Detiahendo.     b    RitKirialej.vt  ipfe  eit.',yel  ficut  ipfejirincipaliter  pra:e.l  onimbus.ica  & 
homines  pi.irfuni  czietit  ctcatuiis.        In  Tiinpcrio  aeaiutx  crraiorcm  otKndimus. 

musDcR&patrcnij&iq  ipr^malediciniushomin^s ,  qui  ^ 

Et  quia  Deum  b,-neJicinms  4c  aominek  in.    L 

?  adimagine&fimilitudine  Dei  fad\i  func.  t,3f  ipfo  ore  prg-  ^ 

Quc4  el^  inconuenient.  Scdi        Non  el\  vtile. 

b  pcdit  benedi^io  &^  malcdidio.Np oportet fratres  mej  h^c 
J  itaficfi.Nuquidff^nsdceodemfpraminetemanatdulccm 

H  (    sicut  aiboi  atnilfo  naiurali  fruAu  altc^ ius  atboii;  hon  fert  fiuAum,  flc  malcdiilui,  fic  fi  ben* 

luqui  vide.iiuiftuclum  b:nedi(liuiiis  nun  habet. 

&amaram  aquam?Niiqu/d  ppccft  fratresmci  ficus  t  vuas 

facere,aDtvi^isficus?Sict^  nequcfalfadulccm  pot^ftfaccre 

c  aquam .  Quis  fapicns  &  t  difciplinatus  inccr  vos?Oftcndat 

cx  l>ona  conucrfacionc  operationcm  fuam  in  mafuetudine 


•N  >  dcbecis  cico  effici  do£ltores,qa  quis  cx  vobis  cR  adcq 
f.ip  cscp^nicione  &:difciplinacus  cxcrcitacione,vtaudcac 
nvxgilterium  fibi  alf  im-*rc?Pni4s  difcat  bi-neopcrari  qu.t(n 
aliosdocercvcconucrfanJoinccr  \o%  cxcmpluni  aliorum 
po.Tjc  e(fc,  &:  hoc  in  ii)afuctudine ,  nc  propccF  fua  fapicntia 

&C  bonam  opcratio- 

nemaliosdcfpiciat. 

*    Laflantius.  Qn\.  | 

r^is  fapientiahomini?  ' 

mhocvnopofitaert, 

vc  Dcum  cognofcat 

&coUc.  Hocnoftrii 

dogma ,  hxc  fcncctia 

cft ,  Quanta  itaq;  vo- 

ce  poiiiim,tcftiticor, 

proclamo,  deuuntio. 

Hoccfc  illud  quod 

philofophi  oesinto- 

S>.     tafuavitaquijticriit, 

ncc  vnquatanic;;ia 

ueftigarc,  comprche' 

dcic  ,  tcnere  valuc- 

riJt,quiarcligion..-.r», 

ai^;  praua  ccnuciiic, 

auttoca  penitus   fu- 

lo  fculcrrK,&c.  QMivuic 

I  \  fap^cc  ac  bcacus  cii-.-, 

\z  audiat  Dci  vocci  , 

difcac  iufciciam  ,  la- 

I?  cramcncum  natmitij 


D 


ij 


Quo  ad  Deuin.&  quo  ad  proximnm.     »'   Si  zelum  nel  habentes  bona  U  citis.Sc  ex  confcinctia  bo- 

natsciti5.Sc  ex  confcieiniabonorum  operumamaii  eiga  proximoseltis.&eos  defpicit;s,&  indir 

gnaiitibus  veibit  detiiipatis.  b     Qiiod  miiiut  e.1. 

fapicntiac.Quodfizelunianiarum  habctis,  &conce'ntio- 

a    EcC^Donptoiumpunc  invetba.    b    Ne  pucciis  vos  h.ibiiuroi  g1ut,.im  pro  his.qux  liunt    I4   tlS  fua^   noriC,hUin3< 

ex  fuperbia  &  ad  depreinonem  al.ormn.    ,  f^^  ^Q,^j.^,j^j^,^j  ^  ^j.y|_ 


SciSVulcpdi-    S  0C5 funt in  ordibus  vcftrisjjnolice  giQriari  U  mendaccs  efie 


i<5  nafufcipiac,  vtfum- 
17  mum  illiid  bonum 
acl  qd  nacus  cfc,  p  ol- 
fic  adipifci. 

*  Augufcinus.  D;  fciplina  eft  Icx  Dei,qu?e  in  fapiencos  sni 
p\as  cransfuudicur,vc  canco  fe  mclius  viucre  fcianc ,  qganco 
perfc6t;us  eum  contemplantur  intelligcndo,&:  diligcncius 
uiuendo  cuftodiant. 

{  ^uodfiT^lum  amarum^^c.  *  fleda. Zelumjmarumdicit, 
quiacfc  zclns  dnlcis.a  quo  &;  Sinion  Apoitolus  mcritopcr- 
fedicordis  nprt^e  accepit.Qiiem  &  Hciias  habuit,  cumait: 
Zeb  %eia[usfnmprodomino^&c.  £,c  ApofcoIus:.x/e»JM/or  roi  Dti 
amulacione.  Efc  &i  bona  coritecio,quaixi  dommus  nos  habcrc 
pra^cepicdicens."  Conteudite  imrareper  4nguiiia>nporta>n . 
g  £fr«e«rf«cef  ej^etf(/..e>/M;.EcnoJicemenciriDco,cui  in  bap- 
tifmopromiliicis  abrcnunciarc  ppnipis  diabolijquod  ^i)» 
iacius  cum  dc  boni^  fupcf  bifis . 


tv 


NICOLAyS    PE    ^fVRA. 

f  LinguamaHtem.n\3\\\oc\M.^tn. 

X  t^uUns  homin^m.  quantumcunqi|e  fapien;, 

3  Domare potefl.  &  fubdi tur  ratJo.E)? enim. 

4  Inquieturtirna,lum.c\\iaCit:\  citinlubricoYtdiAutncft. 

5  P/e«a??e/iC«o.  dctraiftionis. 

i^  .Mortifero.  Nani  dccrador  interficit  eum  de  quo detrahttp 
infamjam,  Sc  eum,qifi  libei>tcr  atidit,&  feipfum  pcr  culpaqi. 

7  In  ipfa  benedicirtius  Deum^&c,  Hic  coqfcqucnter  qften^itjC^ 
vitiu  lingux  inficit  iqtuturaiiter,contra  enim  cursi}  natur;  eR, 

(.1,  ex  eodcm  principioprocedat  CQtraria,na  cotrarioru  cptrarix 
(uatcaur£,&  tamcnex  eadcmlingua  propedut  contran^.f.be- 

Dcdifliq  &  tnaledi£tio,&  hoc  cli,q4od  dicitur.  In  ipfa  enim  be- 
nedicimus  Dcww.pro  bencpcijs  fuis. 

8  Et  in  ipfa  maledicimus  bomines.,qtii  ad  im^ginem  &  CtmiUtudi'' 
nem  Deifailifnnt,  qt)i  frcqucncer  funt  innoccntes  qui  Adfimilitn 
dinem  Deifi£li fmt.  8cCicmi\cd\Ct\q  redi^ndat  in  Dcum  ^  (Icut 
Yituperium  faftura  imagini  rcgis  rcdundat  in  jpfum. 

5>  Tlon  oportet  fratresmei  hacitafieri.  Qai3  yidentut  naturx 
^Htrariari  Etfubditadhoccxcmplum  dcfonte,&  patet  litera 
de  (icu.qux  non  producit  nucej ,  quia  hoc  eilet  cotra  ciijs  natq  • 
jra.Et  fimilc  elt  quodammo  dc  lingua,  qux  crcata  eft  ad  beiicdi 
(Cnd&,&  iffalcdiccre  eft  ei  int^aturale.  £t  de  aqua  falfa,qux  noti 
fit'dulci> ,  fcdmanet  in  proprictatc  riaturx  fux ,  linguaautem 
inaledica  iranfmucatur  a  n  jtura  fua,vt  di^tum  cft. 
|0  iijj" ftpiens  & difciplinatHs inter  vot.  Poftqua bcatus  laco- 
^US  oilcdit  inalaexIoquaciMtc  f  roucaietia^  pp  qux  cli  fugic- 

da. 


da.hic  confpqucntcr  oftendit  bona  ex  taciturnitate  prnucnien- 

tia.pp  qnxeftap  pctcnda.Hxcautebona  funt,f«pieuj,&  difci 

plina,&  eis  anncxa ,  qux  beatus  lacobus  primo  propoiiit ,  ic<,u 

do  fapietil  dftingiiit,ibi. i^ot///  3^e/«wj.  Circa  prinium  fciciutu, 

quod  cx  taciturnita^-c  qux  coliftit  in  bona  audiedo  proucnitdi- 

(cfipbna,na  difcipuli  boni  propriu  eft  audire,cx  auditu  vcio  fj- 

pictiaacquiritur,&acquifitaaugmcntatur.ProuctbiQ.  i.a.  >Wv- 

diens  fapiens  fapientior.erit,  &  fic  vltcrius  fapieatia  in  bonis  op: 

ribus  manifcftatur,&  hoc  cft,quod  df .  Quiafapims  <0'  difc^i.i-.\ 

tusy&c.  fccudii  habitu  acquiiitum  vcl  infufum,vel  vtroquc  mo-| 

do,qi]i4  fapientia  ^cquiiita  benc  difponit  ad  fapicntia  uitulam, 

ficiftpatet  dcDanieIe&  foci)sei||s  Danicl.i. 

1 1      Oi^tendat  ex  bona  conuerfatioue  operauoaemfiam.  idcft  ;  p" 

cffciflum  c;|(tenprcmk 

li     In  manfueiudinefapientix.  qux  oppqqitur  loquac  itati  &  vi- 

tiolingu^. 

I  j     .^«.e  au.Quod  ft  -^^lum  amarum.  Hic  confcqucter  diftiugnii 

fapjeti^inmundana,&  (jiuina  .  Scciida  dcfcribitur.ibi.  Qjita^ 

temdefurfumed.  Orca  primu  fcicndii,q,fapietia  humana  hxcd 

cif.qu^  p  cautelas  &  mcndacia  tcnJit  ad  finc.indebitu  ,  &  h^ 

procedit  expallionibusinordinatis  niaximc  inuidix&od»»&| 

noc  cft  quod  dicitur.i^O(///^e/«OT  idcft,inuidiam. 

14     Fabctis.  ad  inuiccm. 

I  j     Et  contentiones funt  in  cordibns  yteflris.  i.intcntiones  infcre 

di  nocumcntum  proximo. 

1 6  Tiolne gioriari.  Ci  dcducatis  ad  efFcftii  taquS  (itis  fapicntc< 

17  Et  mendates  effc  aduerfus  veritatem.  qui^  non  clt  vcra  lapic 
tia/ed  magis  ftuUitia, Aco  fubditur. 


lacobi 


Cap.   illl. 


12.50 


a  yir.i: efl chmiflj faplent:d^&c .  * Bcd.PiiiIusficqucnterani 
ir.alcaFpcll^t  hominem,qui  nil  g^-ati^  fpiritualis  habcns ,  ca 


qu?  fic  vojuntas  Dci:Deindc,pacifica,non  abundans  in  fuoD 

fcnfu.fcd ajicno  magis atquicfcens confilio  vcl  uidicio . 

*  Augu.Inf^lix  homo  domine  ,  cui  fcint  omnia ,  tc  aucem  Lil).y.conf«r. 

nefcit.Bcatus  autem qui  tc fcit,  ctiam  fi iJ!) ncfciat .  *•■♦• 

e  />«(??«$ a/»?f?a.Poftquamfapicntiampcrfingulas  virtutcs 

diftinxit:  vtlaciliUS 

■,       r  .      -    vT         n       •      -nr  ••'•"'"■*' '"fT'>         t  muitetadhnnc,fru.- 

adiierlusveritate .  Non  eltcnim  iltarapientia  dcfurlum  de-  i    aiimeius  ftibirioit. 

a  A  Deo.qui  eft  fpir  tiialiuin  bonoruiDtiaiot.         b    Teiifni  gloni  cujid.T  .  c    Noii  fpijitualis,  f      Inriare  KI<in  DQ- 

ftd  iuore  aniinaliuin  fobfcntibilu  cui.-cns.        d    Id  (oluin  fapit  *c  agit,c]uoddiabolusin  uaiurahu-  in  ■pace.v^y^AxyKi- 

maiii  per  prauaiicat  ontm  infudit,fcilicet,quia  ad  vefana  Sc  noxia  fe  couueiiit .  fl  u!at  vidcff  doctlOr 

fccndcns a  patre  luminumrfed  terre^najanimaljs  ,  diaboiica.  *    vel  fandior quacft: 


lUO 


taiuiimodo,  qu^  nntLU-aliCfrc.irnis  fiuc  animx  fcnfibus  infi- 

ta  fimt,co2;irarc  ud  faccrc  nouip.  Merito  crgo  contcnciofj, 

&:  fup Aba  f;ip;ccin  eiic  terrcna,&:  diabolica  mcmorat:  quia 

d'>jm  tcrrcn.^  gloria 

ainquxrit,  dunicx- 

pers  anima:  fpirita- 

lis.remanesfolaca, 

qus fibi  nacuraltcr 

pcf^  reatum  primar 

pra'uaricatioriis  suc 

jj7iira,cogitat,iurea 

irialigno  dclufa  fpi- 

ritti.^dagedafcilla, 

c'l.ic,  fiint  vefana  & 


a  Vcrenon  eOaDro.qtiia  vbietr  zclusDei&contentiocomraproximos  .        blnanimo.         c    la 
Vtibis.     d  Mentij  huc  iliucquc  fisftuantis.ijuia  fc  ad  vnam  (iiperni  intuitu»  anchoram  figerc  neglexit  , 

e  Inconfpeftu  Dei  &  li  liominibusrccluin  vidcatur 
bl     .    5  -   _  c       .        •  I    ■  ■  n         .  d 


Vbi  cnim  t  zelus  6l  contentio,  ibi  inconftantia  ,  &  oe  dpus 
b  prauum.Qu^autemdefurfumcftrapietia  primum<]uidcnu 

iir  Vll  COnUertiC  C   *    Caile  intciligt  Sc  operatur .  b    fer  eiationemfe  a  Dco  velproximrium  fiicietafe  ron  difiungit. 

Iioxid.  v-unin.         .  c  In  quibulcai)quc,non  vltra  modum  nec  intia  fubliltit.  d    Quod  bonis  phccre.yidet.fi- 

b   Qu£  autem.    tiXC  bi  non  difpljcct  . 

cfr  mafuetudo,  qua    d  pudicacft.dcinde  pacifica,modeft3 ,  t  fuadibilis,bonis  con- 

fupcriushabendam  a     Inammo.        b     Operibusmiferieotdia:,ieiunij$,v.girijs,orationibu«. 

cllcpreccpiczeloa-    c  fcntiens,plenamirericdrdia,&  fru£tibusbonis,  t  iudicansfir 

ncfimulatione.  Fru(5i;usautemiulticix  inpace  feminaiurfa- 


5  Opeia  paa*. 

eicntibuspacem. 


maritiidin:s,&.  con 
tctionibusaducrfa. 
1  c  1>nmum  quidem  pu..- 
dica  eftdeinde.  Nifi 
priniu  pudicitiafe- 

deac  m  mcnte,nul]a  perfe(ftio  fequctur  in  operc  . 
d  Suadibilis bonts.  Si,quominiis a"it, vffl  piopter  ignoratiam 
vcl  pp  negligcnciam  bonorum  Uialioni  afl^cnfum  pr^ebcac . 
^j.  Bernard.Saplcntia  carnis  voluptuofadhnon  pudica:  tu- 
niiilcuofacfi:,nonpacifica:Sapientia  vcro  ,  quxex  Dco  pri- 
mu  piidxa  efi, non  qu2rcns,qux  fii.i  funt,fcd  qu^  lefu  Chri- 
fii:vcnon  fuam  quffque  f^ciat  voluntaccm,  icd  confidercc, 

qua: 


3  nohKcrat  proximu 

4  ad  couK-ndationem 
fui,quod  concertio- 
fatacicfipieua  Non 

5  foluiu  propcerpr.t-- 

6  diila  dcc  hiiiufmodi 
fapicntiain  app<'te-^  "^ 
re,fedetiaidco:qiiia 
a  ficrcntibuspaccm  tt"ft*l>«li*:\ 

7  gurii  iacccibus  hoc 
«     fbmcn  feminacur,&:  ^„;h,,j;r,c,. 

.,  ^  ,^ , '. J?  _  ptxparacur  in  pace  neus.&nihil 
'"  '•'  '' ' '"■-'xterhicbcdritudinisr  (imuLms. 
fruiftusjideltrricrccs  E 
....  .  ,   iufiitia;,quarproiu- 

flfs  6peribusretribiiiVulr.'Quihicffudct  paci:  &  tcrranvc-or-- 
dis  fui  operibus  pacis  quafi  fcmente  afpergif  iufium  cft ,  vt" 
habeatarccrnampaccmquafitrml^^^^huiiisTcminis.  Lifa.t?  inl-»- 

*  Cvnilus.AIcx.Idcirco(crcdo}etiam  tradcbat  fuisdifcipu  uuicum. 
lis  fidctc  dcpofitum  diccris  :  Pacem  meani  do  vobis,paccm- 
mcamrclinquovobis .  Nccenimacccptaefi[epoIIiintDe<>;* 
operanoftrajnifiinpaccpcragantur.  -' 


NldoLAVS    D    E    LTRA. 

I  '^oneflenimi/l.zfjpientiadefitrfumdefcendensapatre  lurftnnm. 
a  quo  eft  omnc  boiium, 

a    Sed  terrena.  inquantum  proccdit  cx  concupHcctia  oculorum. 
j    ^nima.  proccdcns  cx  concupifcentia  carnis . 

4  DitjWica.procedcnscx  fupcrbia  vitj.idcodf  fapicnna  roun 
dana.quia  omnc  quod  cii  in  mundo  rcducitur  ad  itta  tria.  i  .lo.j. 

5  i^fieiitt.Hiccofequeter  defcribif  fnpicntia  diuina,(iuca  Dca 
data&  ordinata  Primo  quatuad  tcrminu  ,  aquofacitrccedcre 

^  quod  cfl  malom,cum  dintur.-  Q^£  M.dexflfa.  i.,i  Dco  data . 

'  6  Trimum  cjur  p«.e^.i.facicns  rtccdcre  ab  omni  turpitudinc  .  Se- 
cundo  quantu  ad  tcrmmu  ad  quc  facit  tendcre  qui  ell  beatitudo 
in  qua  quietatur  appemu$.-(p  notatur  cu  df .Ptzc/^rj.Tertio  qu.i 
tuadiliapcrquaefapictia  perducitadpaceliucfinc,  vbi  poftrc- 
ccfsiiacorruptcla  turpitudmij  primooccurrit  homini,  q,  inom- 
nib.modu  dcbitii  teneat,idco  df :  Modefta  .  fccundo  vt  in  his  in 

"       '      quibus 


quibus  ipfe  fi  fibi  non  fufficit  aliorii  monitis  acquicfcat,&  quat  Ji 
ad  hoc  fubditur:  Suadibili5.&  hKcdir&pertincnt,ad  hoc,  q)  ho- 
mo  pacchjbcatm  feipfo.Sed  vlteriusadhoccf  fit  pacificus  etia 
aliJ5:primo  requiritur  vt  eoru  bonis no  repugnet.idco  df .  Bonis 
fb«/[«r/fnj.Se<.undaq,dcfcdibus  proximicopatiaturin.nflfcftu,     * 

6  fubucniat  iricffc£liJ,&quan:tiiadhocfubditur:PiV«d  mifert- 
cordia  &fru£libH%bonis .  Tcrtiorequiritur,  vr  dcfcftusaliorurn 
emcndare  charitariue  faragat.&  hoc  cil  quod  dicitur . 

7  7tf(i^/?ne/7»««.rnccorre£tioneexerceantcxodiopra:ccdenti  p 
charitatis  oftenfionc.Hxc  autc  hominis  purificatio  in  fe  &  cum 
alijs  in  via.cftquaedam  praElibatioperfeftx  pacis  in  pacru:&.lle 
eftfinisfapicntixprout  habetur  in  via.ideolubditur.       •;•.(;.  1 

8  Frniiui  «tt.in.i.bcatitudo  aeterna  qu3e  per  iuftitiaiu  acquirituri 
&  infruitionebeataconfiftir. 

9  In  pa.  quia  fcmcn  continct  fru£tum  futurum  potentialiter, 
&  inr.pcrfcfte,  fic  pacificatio  in  viadequa  diftum  cftjConnnec 
pacem  zterox  gloriz . 


a    i-i 


C  A  p.    iir 

V?^c/e  W/d.dT^c.Prohibuerat  zciu 
ctlatius  difputac,addcns  ctiam 
quuntur.  Ex  contcn- 
tione  concupifcen- 
tia ,  ex  concupifccn- 
ti)sbella&:l'tcs.Qui 
cnini  cupic  prafcrri 
vcl  tcmporalibus  a- 
bundate ,  odit,  mui- 
det.occidit. 

b     TropterquOfi.Pro- 

pter  hxc  ,  fcilicct, 
quod  Deu  digne  po- 
Itulatis,  fi  cnimillii  ^-      j- 

pia  interccflione  po-    b  tcitlS  adl 
ftu- 


I.  flularctis,etiam  ccmpdr^liaad  vfum  ticceflTaria ,  non  folum 

&  contcntioncm.vndc       fempitcrnadarec.  ''         ^^ ' 

alia  vitia ,  quxindc  fe-  Ec  quia  poficnt dicere,dicis  no5 non  poftuIare,certe quo 

c  A  p.   iin.  "d'^pf^'?»":^-.    .; 

a  Qjrx  fapiemi»  jax  8c  hic  &  in  fmurojfed  eeoiina  in  uobis  .  Kabb.  rCtltlS  qUii 

Niazcio&content.one.  , '    '  *'    dcaliquando,&  non 

Ndc'  bclia&^litcsinvobis?  Nonne*cxi   accipiris  co,  quod 

malepe. 

^  Bed  Pofi^LintaUte 
concupifccntix  &: 
tcrrcftrium  bonoriS 
in  hoc  loco  ditta;  inr 


a    Qii,a  quod  mens  praui  (uggciit  raanus  &  .lingua 
inienipciantei  i  ledit 


5 

4 

a  Veic  cx  concnp:fi.entj)s,nam  hoc  ordine.   • 


-hine?  Hlmi- 
run). 


concupifcentijs  ve(tris,qu£e  mili  tant  in 


mcmbris veftris?  Concupiicitis&non  y 

a  Quod  cupitit.        TEt  vt  habeatis.        ^Tamcn.  O 

habetfs,toGciditis & zclatis,&  non  po-  5' 

Eiiam  pio  tempotali  gloria  .  ^  jq 


tclligi ,  rcgnt  vfdc- 

licct  appeticus,  diul- 

!......, j,.„.w..^^.-.j,."..-.  I     ,    '.  10  tiarum  ,  bonorum"^ 

pifci.  LiiJgatis  &  beiligeratis,&  no  habctis,  propter  1 1  dignicacum.  Propter 

hax 


..X',;  s.' 


■\\!_ 


NICOLAVS    DE    LTRA. 
C  A  P.    II 11. 

VJ^lde  hella.  Poftquam  B.  hcobus  monuit  nc  proximo  malum 
inferatur  verbo,hicconfcquentcrinducitad.hocqu6dnon 
'nferaiur  failo,  cuius  radiccm  voien»  pracfcindcre  dicit . 
I     f^ndebel.  quibusinfertur  Motumentumcorporis  . 

EtUtts.m  ludicijs,  quib.inOrturnocutucntuinreb.pofl^ffis. 
V^nnc  fx  eon.i>e.  fupple  talia  oriuntur . 
ii^<e  w/7(.i.dominantur . 

1»  mem.ve.c^Mii tacmbn  moucntur  in  talibus  malis  a  concu- 

pifccn. 


pifcentia  contra  di£\amcn  reftae  rationis . 

6  Concu.&  nsn  /^d.quia  frequenrcr  tales  non  afrcquuntintcntu. 

7  OcaWin J.  innoccntes . 

8  Er:(e/am.  bonisinuidentes. 

9  £tno» /'0.<trf/pi.fatisfa£lionemconcupifccntiaBVcftraj,  qua 
femper  ad  malumacccnditur  . 

10  Litigatis  &  bel.&  non  ha.  Kepemio  cRcinCdem  fcntcntiac 
ad  maiorem  cxaggecationcm . 

11  Tro.quod  non  po.aliquid  a  Dcojpr^fumcntes  obtinerc  quod 
concupifcJtis  veftra  fortitudinc . 

Tom.tf.  S     5  Te- 


n^i        Glof-ordi.&NicoIaideLyra.        npi 


/  h?c.n,&: eiufircdi  innurtvr.i,  liics  frcquetcr  imcr  malos  &: 

At  bt-\h c6mKtiintur.Z.iri^/iM,  .nquic, bcUtgeratis^ pr.>  tcmpora- 

Jil.      rin.ncq,  hanp  obtircrc  valcr'S,  pp  hoc  Mi.r.irum  qui;» 

dniii  pcfiul.uc  noncutaflis.vtiffc  vobist'..liitana  qii.rciuc 
confcrrct .  Si  cnin^  iUuui pia  intcntionc  pofiularc£i$,3c  tcf- 
rcns  vobis  necclTi- 


\\?  ad  vfumtcwp^V 

ralein.&adfiuenciii 

ptrpccud  fupcrna  bo 

natribgcrcc, 

|1>.j.inIoan-  *  Qyx\\,  AlcJf.Quod 

to*»  pon  omnihus  limpli 

Citcr  Dc}  dona  pai  a- 

U  func  ,  Dif^ipulu? 

Chriftjoflendic,  di- 

ccns:  Tetith  ^&non 

accipith  j  foquod  tnale 

g  pettids .  Oainibus.n» 

t  proiitrr  qiT  qW»  POn  ad  (Miofc 

(j)ci(  D*M»«u-  a^cndum,  fcd  ad  rc^ 
rcrbis  rffiitic  pjeodas  eupiditatcs, 

|r«(4fum 


t   Di£nf'Deiiin. 


ira  pcr  MoyfenloqUi|UJ.7y('«/i7;Z.iVMf»/w  eiifAd;is^nrccuH>4ui  T 
ro* w»/:.  lit  lurfus :  Non  facicsopcra  corum ,  jid coiifcir^ci D 
fi.if  uas  corum ,  .  fj 

d  ^>i  'finidijm  conci<p':(citfpiriiu^,quih,^hUat in  yolis .  Vcl  frirf, 
iif upifcjci.qunf  14  inyidJim  ^ud  cft ,  hoc  defi Jcu-oi .  vc, 

inuid-atoJlacur.Vcr 


tus  cpnif  upi 


quodnon  poftulaiis.  pemis&non  accipins,eoquoc!  malc  ^    nnmdo.nccamctis 

a  Deo  ta.oii  injrJti.         f  Qi:n  in.igiiilia  qunm  Dfupi  aipatis.         1  Ail  fujifrfluieaitm.  J        cfl.  Vcl  i 


C 
f 


.1  Concupifcit  a<l  inu  d.am  idcU.crupii,  vt  iiiuiilraii;!  mm.    Q 

b  i^;itui{urAn puratis.quia inaniter fcnpturuclicai? Aiinuidiii  9 

C  .  a  Sin^us  quidaiur  inbaptirmp.  lO 

ti  concupircitlpjriti/s,  quihabitatinvobis.Maiorcmautcdat  h 

In  pjtaboluSalonionij  iuxtaamii^uain  irantlationfin  .  II 

gratilproptcrqqoddicicj  lDcusrupcrbisrcriftit;humilibu5  n 

I     Vi^lii 't'"^"".^''!""' "f ""'""''^'         ^     C^ia  liuiuilibus  dai  giatiam  vuluniiiemDfi  iinpletr.     I4 

c  Mala  ru^jeicnii.     .  . 

,  ,.    -     ,  ?ut6  dit  sr3'cil  Su  bditi  crgo  cftotc  Dcp,  r^firtite  autc  dia bo  - 1 6 

carnalclqucjvolupta        r.».  ,  ^t.  j,  r-  p 

tcs  fuas  quicquam  a 

Dco  pctunt,3ures  ]^e\}s  penitus  obftruxicNa  qu?  'pfc  odir, 

Suonia  turpia  func.pa  quomodo  c^teris  Jai gictur  ?  Quomo- 
oduiccdii.isiron5,amarumaliquid  fcatunrc  pofcnt  ? 
^  ^dHUerfnejfifis^tyc,  PiJtcrat,fupradcapcrtisinimicis  Dci; 
^onne  difii(esperpoientiam  opprimunt  vos ,  &  ipfi  trahdini  vos  ad 
iuaUia  ?  &c,  Scd  nc  putcnfyr  hi  foli  cITc  inimici ,  qui  apcrrc 


nonhabct. 

C    Miioremautmdat 

gratiam .  Tropter  (juud 

dicit:Deu;.Sphit*erz 

tiarncnfacitinuidc- 

rcimmo  datgracia, . 

idcfl.gratuitadoHa 
maioraqua  Uiiit  di- 
uitix  fcculi.  Pr()pccr  ^ 
quod.idciKvclcia-.  1 
mus  dac,  &:quibus 


,  hlafphcmanc  &  pcifcquunwr,  agit  hicet  dc  omnibus  ama- 
jonbu^  n->undi,quDd inimici func Pci.  Non dctisin concu- 
pjfceurijs  infumcre,  quia  pcr  \)xc  probaminiamatores  mu- 
fii,&:  ica  adultcri.quia  reiitto  amorp  fapicnci(?c(^lcftis,ad  am 
plexus  rngndi  declinatis,&:  pcr  hoc  inji-nici  Dci . 
p  .4npHtatis,<!:;c.fp.qui  h.  Non  dcbctishtigarc:nam  fpiritus, 
qili  in  vohis  ef?,rjon  cocupifcic  ad  inuidiam,  fcd  pouus  facic 
Concordcs,Cii  hoc  dicit  fcripcura,5c  an putatis ,  quod  inanis 
lit  icriptura  ? 
c  5a-/p«»M</if4<?qu5amalorumfocietacefidcles  cocrcens, 

c"  '" 


non  dat,  dicit  fcriptura . 

f  SuptrLis  reftjiiihumiiiifus  awemdatp^atiam ,  (^t.  iVJiilos  oin- 
ncs  punit  Dc^ftd  fuperhis  fpeci.iliterrcfillcredicicur,  quia 
maiori  p5na_plcduntur,qui  Dco  fubdi  p^nitcndo  ncgligQt. 
Scd  huniililnis  dat  gratiam ,  qui  in  fuorum  plagis  vitiorum 
manibus  vcri  nic  dici  fe  fuWunt . 

>$•  Auguftiniis.  Quant.T  fic  vcra;  humjlitatis  «'irtus ,  faci,- 
le  ex  verbis  dommi  agnofcicur,  qui  vtfuperbiatu  piiarifioT 
rum  darnnardt,  dixic :  Omnis  qui  fcexaltat  humiliabitiy, 
&rquifchumiliacexaltahicur.  Huaiilitatisquippcp^MTibns 
ad  c^li  culmina  confctnrijcur , qui.i  Dcus  cxcclfus  noii  fu;" 
pcibia ,  fcd  humilitace  accingitur  .  Dc hoc  diduifl  c U;Oais 
lupcrbis  reliftic  i  hunuiibus  auccin  dac  grariani .  Vftdc  &c  ia 
Pi,ilfni.s dicitur,t.vc^//«jdo»y/K«>,e;  humilia ir/^/c J.',c^i,.Difca- 
mus  crgo  huniilit.iccui  p<^r  qiiam  Dco  propinijuare  potcri^r 
musi,titut  iplc  in  £uangci;o  dicic :  Di;ciie  a  me^quia  »»,•«<, ^c* 

#  Pcr  , 


JSIICOLAVS  D£  LYIIA. 
I  Tetitis  &  non  accipitis.%\ASi  aliquaudo  aliqua  petatis  a  Deo, 
non  accipitis,^  fubditur  ratio  . 

X  Eo  (juod mali  petatiSfpetea^Q ca.qux  funt  faluti  veftraf  contra- 
ria:  vt  inimici  tnorf  era.ycl  pallioncm,vcl  aliquid  huiufaiodi.idco 
fubditur. 

j  Ft  in  conciipifcentijs  •vejlris  infutnatii.  i.  concupifcentias  vcftraj 
jropleatis ,  Jnfumo  infumis  eft  veriiumcompolitum  ab  in  &  fu- 
pio,&  fic infumere  eltintu»  fuo^ere ,  qup4  dt  concupiiceiitiam 
pialpruni  adimpicre . 

4  .Adtdteri.  Supcnus  B-Iacobus  docuit  fideles  bcne  fe  habere  re 
fpcftu  fi|i  &  proxia.i ,  iiic  confcqucter  idcm  facit  rcfpcftu  Dci. 
pilpnmp  facit  boc  ratiouediuinae  bonitatis,qi»?c  debcr  horoincs 
ijrtraljcrCfSeifundp  rationefusfcueritans,  quxdcbetreceden- 
tes  i\>  ep  tcrrerc.c.fcq.Pnma  m  duas,nam  primp  monet  a  mun- 
(Jo  Si  di^l?olo  reccdere  ,  recclfus.n.ab  vno  conttar»o  fpnccdit  ac- 
fcITum  ad  aiiud.Sccunda  incipit,ibi .  ^p/ro/j/Vj^ijtffe  Dto ,  CJrca. 
primum  priipo  mpnerrcpedcrcamundojfccundoadiaboio,  ibi. 
l^filiiie.  Pnma  in  duas,quia  primomonet  reiioquere  mund^m, 
Setiido  iaducif  fcpptgrarP  ad  fuum  propofuum,ibi;  .Anputatis 
Jgiiui  primo  monet  rcccderc  a  mundo.i.abinordinataconcupi- 
fccntia  dcledtabilium  hMiusmuodi  di,.yiduUeri.i  propria  fponfa, 
quseeftlexdiuina,Sap.8.a.£;r7H{/i«/Mm<»/««e»(<«e»7.ea,iir^««- 
fiui  eam  fponfamaJfumerc.fotniCiuc  jidhxtcntcs.f.concupifcen» 
tizmund.anz. 
j  ?^<'/c/r».q.d.bencdeberetisffirPPxraTipni«diftainine,&  cx 

frequenti  vobis  admpnitionc. 

^  Qjiia  amifiiia  huius  mHndi.i.ipQV^i\Mti  adh^Iio  delcftabilibu» 
huiusmundi. 

7  Inimica  efl  Deo.quia  f acit  rcccderc  ab  ipfo . 
f     Quicunque  crgo  voluerif  amicus  effe  fxculi  huius ,  inimicus  Dei 
fonUitui  ur, hoc  fequitur  c%  primo,&  patet.ConfccjUcnter  indu- 
pt  fcripturam  ad  luum  propofitum,diccns . 
^     .A»  putatis  tjuia  inahiterfcr)pturadicat.(\.d.\\oc  \\0\\  cft  putS- 
^um,  quia  non  continet  aliquod  faifqm  aut  fuperfluum . 
\Q  Ud  tnHidiam  concupifcitjpintkSjqui  b(ibifat  i»  >o^».H^c  iite- 

'  ra 


ra  dupiiciter  exponitur.  Vnomodode  fpiritu  liuuiano,  tc  acl^ 
«j'iturccrircliiue:&inteIli^j,iiur.iffcrtiuc.Et  ctireaii- 
tus  humaiiustcndit  adinmdiam.i.ad  triftitia  dc  bii.. 
quod  inordinauiconcupifcit ;  quod  pertmetad  amiciiiaiiu;uiu$ 
nundijVt  patet  ex  prxdiftiS  Et  fecunduhuuc  fcnfum  ha:c  ai.c- 
raaccipiturdc  Gcn.S.vbi  dicitur.  Se/ifut  t/iint,  ^^  i')^.t.i'  ocfdii 
humnm  pr^itiafunt  in  malui/i  ahadoltfcci.tia  f"a .  A^JOlloli  numquc 
non  femperallcgantvcrba  fcripturje  ,  fefifrequciuerreiirumiir  i 
tummodo.Et  feciidum  Itunc  leniumquod  imnicduite  iubdiruf;  1 
Maiorcm  anteendat gvutian),  diciturdealiofpiriiu.f  diuino  .  Alio  i 
modolcgiturdiftajitcrainterrogatiue,  &inteHig«turncg-at«0e3  I 
oid  inuidiarn  cniicupifdi  fpiritus^tjiii  habiiat  i/i  voiu.  q.d.nfii.  £t  \ 
eft  fcnfus.Spirituffynilus.qui  habitat  in  vobis.qui  datus  fjitVb- 
bisin  baptilmo^nonconcupilcit.i.npnfacic  vosconcupifccre  ad 
inuidiam.i.non  inducit  voj  ad  triftitiam  de  bono  proximi-,  quoi 
facit amicitia  huius  feculi.  Ht  fecundu hoc ifta iitcra  iumitut  ix. 
ft\moCipita\oSapictiat:Bcnignusenimeiifpir.tusfapicnti£,ScCi<; 
no  inducit  ad  inuidia,fcd  magis  ad  mutuam  charitate.io  fubdjt. 
1 1  Maiorcrn  auitrn  datgratiam,i\Mi  dat  dona  fpirituaiia.qu^  funt 
tnaiora  ct  meiiora  .  £t  h^ccxpolitioroclior  videtur  quapnnni, 
quia  magis  contmuat  iitcram  vt  patct ,  &  quia  m  libris  corrcffis 
pun^tatur  intcrrogatiuc  modo  di£lo ,  &  pcrconfcqucnsinielli,- 
eifur  ncgatiue . 

j j  Tropter  (fiiod.i.jitopter  maiora  bona  quac  dat  fpiritus  diuiaus 
i)ic;f.  f.fcriptura.  Prou.j, 
ij  Pfuffuperbisrefi/iU.dcnc^indoeisgratlxdoM, 

14  Humilihus  autem  datgratiam.mrt\  humiiitas  eil  dcbita  diffo^l 
iitio  ad  cam.hcc  cnim  iirera  habctur  Prou,}.  fccundum  trantia- 
tionem  Scptuaginfa,vbi  nolira  iitcra  habct:Ipfc  dciudct  lilufo- , . 
rcs,&manfucfi$dabitgratiaroptopterhocconciudit.  ^u 

1 5  iubdiii  ergo  fUote  Deo .  tanquam  vcrc  huroilcs,  vt  det  vebii ' 
gratiamfuam. 

16  Hjfifiite autem diaiolo  ^fugiet  a  vohis.Wic  cofcquctcr  monct 
a  diaboio  rccedere.Qrca  q,  fcicdil,!^  diabotus  eft  lupcrbus  fecii- 
dum  quod  df  de  eo  lob  6\.lpfe  esl  rtx  fuper  omnes filivs  fuperbit. 
Quantoaute  aliqutfcftfupcrbior  ,  tantomagis  abhotretfupc- 
ran.  proptcrquod  diaboius  vplcos  ahqucm  fortitcrrefift^' 

tei», 


nc)^ 


lacobi 


c 


Pcrfupcrbiamtnirabilisangdorumcrcatiiracccidicdcc^ 
A  lo,per  humilitacem  dci  fragilitas  hunianznatura^afcendic 
inc2lum,&:c. 
4«  Chryfonomus.Non  dix 'tfupcrbos  dimittic,  fed  re- 


ip. 


IIII. 


12^4 


rer 


■    Ita. 


lii..?*.  ^'^"^ fiiperbis .N6 qS inftrutta acie,aut pugna Deo fic opus 

aduerfus  fupcrbu. 

Qiiid.n.  effc  pof- 

flt.fuperbo  infir- 

mius?Navt  q.or- 

bac'eftoculis,om 

niu  appolicus  eft 

iniuria;,  ita&fup- 

bus,g.n6videtdo 

minum  ( na  fuper 

[Aigi-  bia,vting.tfcnpcu 

""  ra,n6  noire  domi- 

num)  etiam  ab  ho 


e    Dando  gratiam,  n  piomoueamini  meliiu.& 


6 


minibns  faeilefu- 


Him 


peraf.  <^  fi  etiam 
valid'ac  potescf- 
fct  fupcrbus,  nihil 
op*  cllcc  deo  excr 
'^'.^'  cicu  aducrfus  illu, 
quadoquide&:  vo 
luntas  illi  /ufllcic 
ad  inuertcda  oia, 
multom.igis  ad 
tollcdos  illos.  Cur 
igitrcfiflit?  C^o 
uehemes  odiu  de- 


«cr: 


sbo. 


fetbona  Ofeia.perhumilitatem. 
_  libeiandoabanguiliis. 

lo,  &  fugier  a  yobis .  ApprcJpinquatc  Dco ,  &  appropinquabic 

b    Et  ideOTOi.quihucufquefuiflispeccatores.Emun.m.innocentiammanuumhabete.&nefiri» 
dupUces  animo.ut  a:Jcina,&  temporilia  fimul  diligati» 
^    Innocentiam  nianuuni  habece. 

a  vobis  .   Emundatcrnanus  pcccatorcs.&purificatccordadu- 

a     Memores  {leleium.quarmifcn  feciftis.Alias.  quimiferos  fecidis.inilenas  huius  mundi,&  paupettatem 
tolerantes        b     lu  ancmo  j»co  commillis         c    Qui  fuit  deleuicatcleculi. 

b  pliccs  animo  .  t  MiTeri  cftocc ,  &  lugete,  &plorace,t  riTus  vc- 

a    Animi  pro  pci  petratione  alicuius  peccati. 

fterinlucaumcouertatur,  &gaucliuminmocroreni .  f  Humi- 

a    Et  ita  omnibus  modis  humihamin  i  paupeitarein,&  tribulationem  eius  amorc  fcxendo.uoCpfo» 
obiicieiido.        b    In  uita  a:tetna.        c    Non  folum  ctga'Deum  itauos  habeaci».fc(l 
etiam  erga  ftatte»  boni  fitis.Vicmra  detraaior.is  ad  uenenum  lingui  tefpicit. 

liamini  inconlpc^ftu  domini ,  &cxalrabit  vos.Nolite  detra- 

a    Ffiptct  aliquod  leuepeccatum.uelptopreialiquamfcien- 
tiam,ae°aliqu>d  tale. 

hcret  altcrutrum  fratres  mci  .  Quidctrahi't  fratri,  autquiiu- 

a    Ncputarent  lcuc  p  •ce.ntum  detrlhcie  legi  addit  efle 
pqmendot  licut  tianf^teflo  es. 

^  dicat  fratrem  fuum,  dctrahit  legi ,  &  iudicat  lcgem 


quare  non  potius  cri^itur  ad  Deum  ?&:c.  r> 

*  Hieronymus .  Oftendit  Diuos  lacobus  quoraodo  rcfi-  l^piflot Jil 
flcrc  dcbcamus  diabolo.fi  uciq;  fumus  fubdici  Dco  ciufq;  Dcowuiii, 
fjiciedo  voluncatcm,  vtdiuina  mereamur  gratia,&.-  faciiius 
nequam  fpiritui,auxilio  fan^i  Spuitus  rcfiffamus.Neq-,  vc- 

roaptacotra  nos 
vtit^vojuritate,  dc 
cofenfu  nofiroad 
ucrfarius  yircsac- 
cipit,noflroq;nos 
iugulauic  gladio. 
Infirrr;»ho(hscft, 
q.  no  pocefi  vmce-  f  Pro.i^.fc 
rc,niii  volecc,  &:c.  Hier.ji.c, 
a  E»iHdatenja»*pec  ^"^p-'^'*' 
catores,</ir  purificate  t  »«*".;.<* 
cordaduplices ,  &c. 

*Beda.Hoc  c  vera  E 
citcrnos  ap^pin- 
qiiaredfio,operis 
vidclicec  mundi- 
tia  ,  &  cordis  fim- 
plicitatc    habere. 


ro 
1 1 

12. 


Vitnpeiator     Et  non  debcs  iud'C3re,qu  a  Dso  iuiitarcris.quia  qui  dcdic lcgem.ut  impleretur, 
sudieat  non  implentes,&  ip(c  potcni  e.t, 

iudicas  lcgem,  non  fador  cs  lcgis,  fcd  iudex ,  Vnus eft  cnim  j  ^ 


clareterga  fuperbif. 

^ffiHitc auicm  diab.lo,&fuglet 4 uobis,&e* Auctiftin. Scitote 
quia  ncc  vos ,  nec aliquid  quod  ad  vos pcrtinct  Izdcre  po- 
ceftinimicusnifi  quantumDcuspermiferit  .  Permittitau- 
tem  hoc.Deus  duabusdecaufis,  quiapeccara  hominum- 
cxigunt,  Autvtprobct,  fi  boni  cftis,  aut  caftiEct  fi  pecca- 
torcs.  °        ^ 

*  IJem.Suadcrc  diabolus'&  follicitare  poteft,  cogcre  om- 
ninononpoteft.EtidcocumperDciadiutorium  ,  in  pote- 
ftacetua  fit,  vtrum  confentias  diabolo.quare  no  magis  Deo 
quamipfiobtcmperarcdeliberas?.3^c.Ei.f  cniil  adextris  quo 
dam  modo  pra:cipiens  Deu5,a fimff ns feducens fatanas,ho- 
mo  in  mcdio  coItitutus.Cor  quodinclinatur  ad  diabolum, 
:  « ^ quarc 

N  I  C  O  L  A  V  S    D  E    L  Y  R  A. 

tem,(iimittit  eum  tcntare,timens  ne  ab  co  rupcretur,propter  q<t 
rccedit  ab  co  ante  faciem  belii  Vndc  dicit  Ambrof.luper  Lucaro, 
quoddiabolusmffare  formidat,qaiafrcqucntius  rcfugit  tnum- 
pliari,&  hoc  cft,qaod  dicitm.BsJiliiie  auiem  diabolo. \tnlitei  rcpu 
gnando.Et  fugict  a  vobis . 

l  -Apyoptnqiia.Dto .  Hicconfequenterbcatuslacobusmonee 
tccedcrc  ad  Deu  rationc  fua:  bonitatis,  quz  debct  attrahere.^a 
ab  «o  procedit  effc  grati*,&  eflc  uarurx.Pnmo  ergo  inducit  ra- 
tioHeprimijfccundo  rationc  fecundi,ibi.  Et  nnitc,  Circa  pnmura 
iciendum,quod  ad  Dcum  accedimus  pcrdilcAionem,dile£tio  ve 
ro  Dci  indudit  dileflionem  proximi,  proptcr  quod  inducit  pri- 
inoaddiligcndum  Dcum.fccundo  proximum.  T<lnlite  detrahere, 
Prima  adhuc  in  duas,  quia  pnmo  inducit  ad  Dci  dilcilionem  fe 
cundo  ad  quacdam  habcmia  ad  ipfum  connexionem,ibi.  Eniun- 
date.Circ.1  ptimum  dicit,.yfppropintjHate,&f.  qiiae  appropinqua- 
tio  terminaturad  di]cdtionem,quz  cft  vnio  amantiscum  amato. 
i  Et  appropinqMubit  unbis .  dona  gratia;  fuae  conferendo,&  ctii 
augment.indo.Scd  contra  hoc  vidctur,quod  df .i.Ioan.4.d  jT/i  boc 
«fl  charitas ,  tion  quafi  nos  dikxermus  Deum.  fed  (juoniam  ipfe  prior 
di/fAr/f  «ox.Diccndum,quod  diligcre  eft  velle  alicui  bonum.  Si  igi 
turconfidcreturaftujdiuinardileftionisquieftin  ipfo  prxcc- 
dit  onnnia  tcmporalia  cum  fit  xtcrnus,  &  Uc  loquitur  loannes  in 
I  authoritatcinduaa.Siautcm  confidereturhuius  dilcaionis  effc 
I  ^.qui  cft  temporali$,fic  aliquid  eft  prjcedcns  ex  partc  Dei,et 
aliquid  expartehominis.Sicut  enim  Deusinfluxugeneralicon 
Uertit  omnia  ad  feipfum,  ficut  ad  fincm  vltimum  fecundum  effc 
naturacficinfluxu  fpcciali  conucrtithumanam  naturam  ad  fc,fi- 
cut  ad  finem  fupernaturalcm,&  hic  influxus  fpeciali$,n6  cft  ali- 
quagratiahabitualis,fcdcftmotio  diuina  fiueinftinftus  qux 
mouet  naturam  humanam  ad  bonum  nieritoriuro.ncc  dcncgat 
alicui  quamdiu  eft  in  hac  uita  prjtfenti.Scd  homines  diuerfimodc 
adhuncinftinftum  fe  habcnt,quiaaliquiacquicfcunt,&  fequu- 
tur,&  ficad  gratia  habitualcm  dc  congruo  difponunt.gbus  difp» 
fvP'"*  ^*"  ?^"''5  habitaalcp  qu5  mcritoric  opcrant.Alij  vero 
tcfutunt  inftinitui  dmino,&  iic  mcmo  cijhabitualis  gratia  dcae» 

gatur. 


i^  Innocensing.tma 

Siautem  '5  "'b^etmiidocor-. 

j^  de,  .iccipiec  bene- 

didbonemadomi 

n   no.Sandus  quoq; 

Spiritusdjfv^ipl-ng 

etrug;cc  fi6tum. 

b  Mifcrivfiatc,&c. 

*  Bcda.Noliteamore  locuplerari,  &  gaudere  in  hoc  fcculo, 

fcd  memores  fccJetu,qugfcccftis,hocpoti!is  procurate,vtp 

brcues  vtt^huius  mifcriaspaupcrcacem  ,aciamcncationem 

trafitorian!  ad  fempicernagaudiacjelef^isregni  percing.itis  jnpfji^jj-, 

•J<  Augufl.Fmtres,  qui  vobisdicunt^Feliceseflis  feducunc 

vos,ficut,&  dc;  cpifioJa  I.icobi  Apofioli,Mif'^ricftoce,;nquiC 

&  lugcte,iifus  vcf^er  m  luthim  conuertetur.Videcis,quxau 

didis,  quandovobishTcdicerenturin  rcgione  fecuricatis. 

Vf.qu;'  rcgio  ifta  fcand.ilorum  err,&:  tentationum,&:omni 

um  malorum ,  vt  ceniamus  hic,  &:  merca  mur  gaiidereibi, 

hic  tribulari,&:  confolari  ibij&c. 

c    Dsitrnhn Lgi^et iudicat  legem.Qlnx  detradionem  prohibuit 
^ ^  qiK.fl      F 

gatur.Patet  igitur,qrf  difpofitio  ad  gratiam  dc  congruo  ,  qu.e  cft 
ab  hommc  raodo  pracdifto ,  praccedit  collationc  grati.-e  habitua- 
li$,qux  eft  a  Dco,&  fic  dicitur  hic^/ippropinquate  Dci-'. Verutamc 
hancdifpofitionem  decongruo  prxcedit  diuinus  inftin£tus  fcu 
moiio  ad  bonum  ireritorium:ad  quod  natura  humana  dc  fc  non 
potcft,affurge: e,  &  fic dicit  Saluator loa.^x.J^mopoteH  venhe 
ad  miynifipater  meus ,  zirc.  &  fic  patet-,quod  principium'  meriti 
nmpliciter  cft  a  Deo,&  non  a  libcro  arbitrio. 

3  Emnndat  e.HtC  confcquenter  inducit  ad  qucdam  annexa  diiii 
nx  dtlei\iot\i.EmuHdate  »j.2.ideft,opci-a. 

4  £i^«rj)4c<«cco></.z.quia,quidiiig!tcoi-dismunditiam,'>n>wer 
gratiam  labiorum  fuorum  habebii  amivum  re^e/hfTro.i  i.b. 

5  Duplices  animo  .idcft  ,  ^qui  prius  fmftis  dupliccs  animo,  nunc 
Deo,nunc  diabolo,nunc  mundo  adhxrf  ndo. 

6  Miferi  f/iorf.idcft,ftatum  miferix  affumitc  recurredoad  cum 
cuius  proprium  eft,mifercri,&  parcere. 

7  i^;/«i>ffier.perdiflolunonem. 

S     Jn  lu9um.  percontririoncm.Eftautem  rifuslxtitia  extcrior 
Oaudium  mcntemrefpicitinteriorem,vtfitmutatiointegra  in 
facic.f.&  mcnte.  . 

9  Humiliamini  in  confpeHu.  qui  videt  omnia,  qu^cunque  laten- 
tia,&  nonfolum  inconfpeftuhomjnu,  quitantu  vidcntpaictia. 
ro  Et exaltabit. inc^o  vbicftpcrfciladilcftio. 
1 1  'i^lite delVMc  confcquentcr  inducit  ad  dilcflionem  proxi- 
tuircmouendodiIeAionisimpedimete,di  ;  Nolite  det.perquod 
infcrtur  famx  dctrimcntum,?^  pcr  hoc  innuit  oppofitu.fconfer 
uationc  bonx  famx,  &  eius  augmcntum,quod  cii  opus  diledlio» 
nisproximi.  ii  S^idetrahit,in  oie. 
I  j     ^ut  aui  iudicat.  cfic  malum  in  corde. 

14  Detrahit  legi.qu^  prohibet  hoc  {icri,Leuit,i^.7\(on  erisfufur 
ro,nec  criminator  inpopulo 

15  Etiudicat .  faftodifignanscam  cfTcmalarojquiafacit  tan- 
quam  Iicitum,quod  ipfa  dicitillicitum. 

16  3"/ «jKtf  wobedicns  ei,vt  fuperiori. 

17  ^fdi^.tanquafuperioripfi^qdtamceftf^ilfumjidcofubdif. 
x8     i^nus  eft  mim.ic  1 1  i  cet,  I )  eus. 

Tom.^.  S    4  Qui 


I2c)y       Glof^ord.&NicolaideLyra.         1296 


^  quafidicatlcxnonrecli-fccic.  V-'l  q'"4=t"hi  ^r:KX.r\  \c%cvt\ 
A  tacicnn,dcfr;<h"t,&:iudiC4C  lcgnn  qu^rc  calia  iiilf^  d^*dcnc, 

quj:  jujunas  fracru"'»  iubec  obliuiCi, 

a    Tuautttnafii.  Ncn  fcilum  ideo dcbcs  vitarcdccraftionj 

nc  vt  cranfgn'.{for  a  jPtp  njd[iccfis  .  S^d  idcp  ctiam ,  qiii.i  fcr 

in  nuUo  pr^cdlitis 

,llosquo5  v.tup.ra,  ,  No„i„p,ent«.     b  T-p''«^;„„^f-'{-'^^^^^^^ 

"'«   Hicronv-nus.    ^  lcgisUfor,S:iucIex,  qui ix^rdlpcrdcrc&liber.-fie^tTaaptem 


pt)(^  mprrcm  mhil  pflTc  ,  &  mprtcm  ipfam  nihil  dlc-.Sad  vt 
d0cc.1t ,  quq  viia  pr  gupuim  brcuts  cft  In  pia fcnti,quam  ca- 
picn  infiituro  mors  itcTna  fcquctur. 

.5«  N  A  Z  I  A  N  Z  i  N  V  S.Nc  com  quidcm  hominum  vit;^ 
longa  crt ,  li  CMin  diuin3>CSi  fcnipiccrfu  nacu!  .t  coipparctur, 

ncdum  ha  v  c*  rcli 


«.'jrMir^Nulli  vnquaomnt- 
ff^.mU^.  nc>dctr.nh'u  nccaliQ 
rum  vitupcratione 
telaudab'lcm  vidcri 
vclis:  m^gifquc  vir 
pm  tnam  prdin.nrc 
difcc,qu.imahcnam 


Uiiniwna»:n  dftMrt.oncin,f<:«  aliii'1  iudiciura.Eccc  voj  cljij.qui  diatii. 

.•iiulMlcuiutcanimirpJC.um  uitxvr^^ron"'"       '  ,        j. 

quiscs,quiiudicasproxiiiiun:i?fc.ccc'oqnc,qui4icitis.hodier 
t  aut  cralUno  ibimus  in  ciuitatem  illam ,  &c  facjcmus  ibj  c]ui- 
dem  annum.S:  mcrcabimur,^  lucrum  facicmus('  cm  igno- 


I 

2. 

i 

y 


quiic,  haJicufvjucCvc 
jta  dicam  )  hLim..rii  . 
folutio.vir^quctcrr,  ^  ^ 
poraria;  fims  cxtrcr 
mus.  Q^ianruiTi  nos 
aiucucrtic  Ccfariusl 
Qu.indiu  cius  difccft 
fuangemurrN.Minc 
ad  candcm  (cdcco^ 
cicatp  curfu   tendi 


jam  VM.*»»'  VJ1V4....--  a  AJiii,<iu.ac...ioix«.M«.      -   ..--T  -         -  c    -..  .    p^_^^,j,  p     cicatp  curiu   tendi- 

^if^cfrsT^cdS    i  ratisqMidcritincraftinum.Qifacllenimvitavcnr,'f  V..po;  7    '-J,;  Nonn=,dc", 

^"^       _„„Jl.     „a^  ♦        .     n-^  t,hiccm.niad^c<.uob,tproeo:utuosrpeloi.fi.iit^uitinoniroa-..:ai.$uo.  pUUllS  piopCq.C  CP- 


B  ptutx  mcmor  cfto 
*  Qiip4dicerp  c}Jcentis:NplidiJigCT 
^  citDWMH*'.  rcdctrahercncerar 
diceris.E.tahbi:Scpi 
aur?stuasfpinis  ,  &^ 
poh  audirc  linguam 
ficqn^  .  cftfanehoc 
vitium,  quod  omnir 
noextingui  dcbcac. 
fsjihil  tam  inquiccaf 
;inimq,nihilitamo- 
tijcm  aclcucm  men 
tcm  f3cit,quam  faci-r 


a    t.  hic  omnia  d^co  u.-brt  pto  eo:  ut  uos  fpe  loi.^iutis  ujtjr  non  i roa-.j:ai.$  uo- 
bUIucraf  tuii{cmpons,GrtH>oi.u»d.catis.S.a.  _  _       .    Q 


bijlucrat  tuti{cmpoi.s,icuywiiu.v->. -.-.  ^ 

cftadmodicumparens,  &:dcmccps  t  o^tcrniinjibitur  )PrQ 

T  j    j„u,junfatc&potcnnaP«:<)mniiiel:nvia'iis. 

eotvtdicatis,Si  dominusvoluerit,&riV4){cnmus,faciemus  9 

^   '  a    Nona,lumn.acii.m,uita:,&lucrjfuturitC(Bpon$uobi,ptpmittiUj.  lcJettim 

■         j)     Idclk,inJ.uid.ti.s,suefaciuntruperbo$.  • 

hoc  ,  autillyd  .  Nuncautem  exultatisin  ruperbiis  veftris. 

Ciu-liueii.bonU.        a    QuielUddcprcffionemaUorura.         b        C^.^a  exulLat.s.  «t  (uperb.t.s.igi. 
v<u-uu«i»D<jm».  x^  ,u,gj,ui,eipunieniiii.,qu.arc.isbonum,8ti:>^-Thcius. 

'  OmnisexultatiotaIismalignacft,.tScieutiigituf  bpaumla^ 
g?re,&  non  facicpti,pcccatnm  ?ft  iHi» 


puluis  propcd:c  cri 

u^us ;  Tahs  vita  no 

Hrapilfratces,  qfln  ^ 

xam,&:cadaca:nvi-  ^ 

fam3gim'.Talctcr- 

r^ludibnum,  vtcu 

no  Iiuuis,nafcamur: 

|Q  cum  nati  fuiuus,  rur 

fum  dillbluamur.  In 

II  fomniumfumus.in- 

is  ftabilc,fpcdru,quod 

tenerinopotcft.aui? 

pcrtraniicntis  vola 


1" 


|e  crederc ,  &  cbtrc-  ^    r  r      •    tt     r 

ftatorum  verba  tcmerario  mcntis anenfu  fcqui .  Hoc fa:po 
dc  amicitiimis  ctiam  inimicos  facif.  Hjnc  crcbri  dilTcniior 
nes.hinc  odia  iniufta  pafc;untur,&c. 

b  Ecce  nutJC  cjui  dicit .  foft  incrcpationcm  dctr^aionis  arr 
puit  illorum  tcnierica^cm ,  qui  pon  habcnccs  ct.ecicudincm 
VIC2 ,  cupidicate  fcmporahurn  vitam  Sc  lucrijm  promiccunc 

iibi  in  futurum.  ^    n4  ,        j- 

C  Facicmus  ibi  quidem  annum,&  mcrc«bmnr ,  eJre.IVl  ulcimoda 
ftultitiam  notac,quia,&  deluccorum  augmento  agunc,&:  le 
mnltotemporc  vi^uros  arbitrancur  ,  &:  fuacpotcU.^cis  a:iti- 
manf ,  vt  annum  faciant ,  &  in his  oninibus  fupcrni  ludicis 
cxamenadmentcmrcuocarccontcmnunt.  _ 

d    1^«.«  eii  enim  vita  vefira.&c. Nov\  ^onfentit  ijlis,  qui  dicuc 
■     ^  '     poft 


NICQLAVS    P^    tYRA, 

1  Qui  poccft  pcrdcre.n-iwy^rejorw, 
«     Ec  libcrarc./t^iiu/^-iSoca. 

2  Ju  autc  quis  cft  qui  uidicas proximum?^«a/;  dicattu  vfur 
pas  tibi  oSicium  diimumyad  cmui  ■'  ntore  mteii^aum  faendHm ,  <^uo4 
fudicarepropria-authoritatefoii  Dto  conueim^homiuibHS  antrexdiui 
nacommifiofictam  i  foroefclefiajUfoquaminfecuUri ,  ifla  tamcn 
fommiffiQ  non  fe extendit  ad  ea.qux  sUt  umn  vo  occulta,fed  diuinoiu- 
dicioreferuantur.  I)e his  mcrnyquxaliifuomodopatet,  velperfaaa 
velpfiT^napoffnnt  hort.ines  iud>r,u}e,£i  hocpatefi  efje  dupUciter  ,  l^nQ 
fnodo  ctim  prou/fH(idpuntiiene,et  boc  folum  pertinet  ad  iudices.^liii 
modofine  taliproceffii,  ^  hoc  etiam pertmet  ad  alios  homincs.Scien- 
dmi  tamen  ,    quoiiudUium  importal  fenfcntiam  firmam  de  aliquo,ft 

■  .  ■  crgoprocedat  ex euidcnti^  fa^i^nullum efi pcccatim.vtfiquii  iudictt 
Q  &  uuido  ali-i  homicida  ,  (fuia  vidit  eu  ho.nicidtit  commtente. Et  ide  videtur,/} 
ij.  procedatexvehementibnsfigms,vtfi(iuisvideatfolimcufola,nudU 


|u4if  ifi  bomi 

JWq 
C3tU 

iwflf 


cum  nHd4  in  eodem  le£lo]nif;  appareat  aliquid,  vnde  poffit  hoc  excufa- 
ri  in  toto  vel in  parte^vt  confanguineiias  mfltum  propinqua,ftcut  efi^ 
■  4dfiUum,vcl  tnfirmitas graun,feu  aliquod  bmufmodi,&-  fic  vi 


matris , 


4ens  iudicat  ffouas  cfiefornicmoj  fi  ambf  ftntfolut x,vel  aduUeras  fi 
4'r,b£  vel  aUerafm  Ugata.Si  aufcm  procedatiudiciu  ex probabiUbut 
feu  leuibusfignis,et  efi  iudiciit  degrauipeccato,  peccatum  efl  mcrtale, 
aitiatak  ludiciueflcotra  cbariiaiemproximi,&  experuerfoaffeSiH. 
Si  autem  non  ftt  indicium  vel  firmafentetia,fed  magis  fufpicio  qua  p 
jncipit  dubitare  de  bonitateproximijic  efl  venialepeccatum.  graue  u 
meny  velminHs  grauefeciiditm  maiorctatem  velminoritatemJfuf}>icio 


la 


tus,nauisinmanvc| 
fti<^ium  non  h3bcns,puIuis,vapor,rps  matucinus,fios  ccmpoi 
tc  nafccris ,  acquc  marcefccns.  Homo  ficiut  f^num  dies  cjiis, 
tanquam  tlos  agn  fic etf  lorcbic,  &:c.  ^  j 

e  Stienti  i^itur  bunitfacere,  &c.  Pcr  comm epiftola: ccxcii  oftcaj 
dit,  quoJ  htquibusfcribcbaf  fcicnciam  boni  tacicndi  habc-i 
baric,&:  rcctani  fidcm  didiccranc,ica  vc  aliis  fc magiftros fic- 
fi  pri'lumercnc,ncc  camen  operum  perfeaic^nem,."icq,me- 
ns  humihcaccrH,  neque  fcrmonisconcinenciam  adepti  crac. 
PropccrquodinceraJia  increpacioms,^:  cxhorcacionis  vcr- 
ba,modoeos  multuni  cerrec,quia  fcicnccs  bcnefacciciJt  no 
facienccs,  maius  peccacumhabencquam  fincfcircnc ,  licec 
ipfaboni  ignoraiuiamagnumiicpcccatuai ,  cumfcripcum 
iw.iVioransigaoriibitur. 

"  ^  #CAP. 


»itf. 


nis,&  ^robab'ilitatis,&  leuitatis  fignorum. 

4     Ecce  nunc.qui  dicicis,&c.  Hic  C0'ifequenter  inducit  adamt-, 

tem  Dei  ex  bonitate  eius,qu£  dat,&  conferuat  effe naturalcinduicns 

adbanc  conftdcrationcm,&  remouens  ofpofiium,  di.  Eccc  nucqui . 

diCicis,hoclie,&c.  quifi  veflrum  effe,  &  operarifittotaliter  iu  H-\ 

ftradiiione,cim  tamen  nonfitita^deofubditur. 

$     Qui  ignjracis  quid  eric  m  craftin.  id  eflfuturum^quia  Datt^ 

poterit  interim  opus  veflium,&  vitamfubtrahere^deofubditur, 

6  Quxtftenim  vica  vcftrr?iirrfy/joni/«. 

7  Vapor  cft  ad  modicum  parens,  &:  dc.&c.  id  efl,valdh  ciit 
tranfiens.  | 
^  Pro  eo,  vt  dicatis.  idefl,propter  hoc  debetis  dicere  tanquam  co- ' 
alii  a  veritate. 

9  3idominusvolucrit,&:ri  vixcrimusfacicmus  hocaui 
illucJjit/  ed  proponentes  fuppofitionem  diuinx  voluntutis  ommbusfu- 
^is  veflris^ex  qi>a  dependct  vita,&  omnis  operatio  ftflra. 

10  Nuncautcmcxuitatisiii  fuperbiis  veftris.  (^i^afi  diuvu 
adiutorio  ncn  indigratis. 

1 1  Omnis  exulcacio  talis  maligna  eft  .  /.  malo  igne  ignita 
quiaa  dfmone profedes,& ad igncmgebenna difponens,i^ maxirrn 
homines Uteratos,  &  fcientes,fecundum  quoddidtur  luc.i  %.f.  Scr 
uus  qui  cpgnpuit  vo|uratcm  domini  fui,&  non  facit  vapula 
bit   tu\ik\S.fciUcet,plagis,&  boceflqtwddicitur. 

if,  Scienti  igitur  bonum  faccre,&:  non  facienti ,  Scc.Etfifi 
bonumneceffitatis ,  ciui  ofrnffiocfl peccaium mortak.Si autcm  fitbi 
num  fupercrogatiotiis,  pcccatum  efi  vcniale,&  aliqna.  do  nuUitm. 

C.  A 1 . 


IK^J 


l 


Ca 


SedA. 


C  A  P.    V. 

AGite  nunc.  Tempore  accepto  in  die  falucis  futur as  pcc- 
nas  fleribus  ,  6c  cleemofyms  redimitc. 
b    Etxrugo.  No  folum  immifencordes  diuitcs  vifibilis  ge- 
henna.'  ignis  cruciabic ,  fpd  ctiam  mcinoria  inaniu  diuicwiii 
quibus  fu4s  culpas  rg- 


P 


V. 


1298 


dimere  potuerunt  , 
&  .mte  iudiciumanif 
nias  coruai ,  &L  poft 
|X'furre£l:ioneni  etiam 
carncscxuret  ,  cnni 
fibi  irafci  ccepcrinc 
quare  eulpas  eleernoT 
fynis  non  redemerint, 
Vnde  dicitur  diuiti; 
Ftli  recordaref  ejuiarc' 

soloxia,  ccpijlilfona  inv,&c.Rc 
cc  ^rugo  pecunia:  uer 
._licurin  teftimoniatn 

"*['''' pcquiti^e  jScaugmcn»- 

tumpcenae  »  quiain- 

telligic  fe  niale  con» 

3  grcgafTe  ea,  quibus 


Safitti- 


Aug.Cogitace  fratres  charifTimi, vbi  funt  rcges ,  vhi  po-  P 
tentes,ubi  amici,ubi  patentes.Ecce  quomodo  d^-tanra  pr.- 

tentiavGll^titia^tantaproucnitmifcrii&angufTiajdetacis  ^'''*'" 
diuiti  js.tot  inopig^de  tantis  fntiecatibus,t5ca  fr,mcs ,  d'c  tam 
JeuideIe6t4tione,ca  longa  infirmicas,de  ta  brcui  lucc ,  cam 

longx  rencbie,  de  ta 

C  A  P.     V.  ^  .       V 


pra 


a    Hueufciuc  ita  pcccaftis.fed  !am  pinitepriam  «giw, 
b    Inpecunia.  Inpoccaiis.        c    In  cordc. 

d     Manifcltationi  operis  &  vocis. 


Gite  nuc  diuites ,  plorate  vlulantcs  m 

a    Refj^cftu  f^turatum  mifetiuifin. 

miferiis  veftris,  qua:  aduenicnt  vobis, 

a     Iij  quibut  con/id  tiS  &  fupei^ue  congregatij . 

b  Qna;  ad  otnamentii  coipoiisqiiibus  indigcntcs  vcKre  potui^i» 

Piijitif  veftr?  putrcfadi:?  sut,&  ve^fti- 

a  Nonyfuneceffiiioatfrita'.  5 

menta  veftra  t  a  tineis  comcfla  func. 

"  Mag-s  ptjciofa  intff  diuiti.as.ac  niagis  dmabi  la.  f  Quod  non  congregartis  propter  yfum  viti. 

jie.ncict  cx  lua  .inivmitate.  J,    superflua  congregat  io  eojramrqu«  f uw  non  e f ant  necefla«a  fon- 

U  j,  grcgata  putrelcebant .  . 

Aurum  &  argcntu  veftrumt xruguiauit ,  &  ferugo eorum  t 
c  inte/iimoniiivobjsericSimanducabitcarnes  veftrajj  fi-  8 


nonindigcbat  adusii 


parua  fuauicarc  odo 
ris  velluxuna-jCaini 
dolorcs  ac  f<;cc*ros  da 
nacionis  perpcriiar,^: 
deucfiimcncoru  abii 
d.intia  ,  tanca  nudi- 
tas ,  &:c. 

g  Eccem.Magnaini 
quiciscum  pnuperes 
nolunt  farcipcrc.ccia. 
JTicTCcnnrijs  ,  ^  fa- 
mulisdcbicam  labo- 
ris  merccdciTi  nolanf 
reddcre  .  vi\dc  lob; 
Si  adnersji  me  ttrra  met 
clar:iat ,  &  fulci  dus  dC' 
fientffifru£itis  cius  come 
diabfquepecuniai  ' 

h    Merces.  Ecfipau- 
percs  paciencer  oni 
niafercntcsnon  ela 


Beda; 


^  .         .  f  p.cucla.ndani. 

c  cut  ignis,  The(aurizaftis  vobis  iram  in  nouiflimi$  dicbuj.  9 

Vita;,&:  propterea  gr^      f^  »NefA>lum4»m5abip>iiu,<)ui)retba«ojidatis,fe<JctiajnqBijU(:njiretinct:t.  JO 

uius  punietur,  t-      •  *  rr       b  0^' "'"'^8"»'"' "'«'Tcs-. 

^  Aug.Vxiiliquica*   g  Eccemercesoperarioru,  quimcuueruntregioncs  vcltras,  ,i  ..._^ .......  ^.. 

Jesfunt.Auarusmile-    h  qu^fraudataefta  vobisclamat;&c!amorcoru  in  aurcsdo-  u  manc,mercescanicn 

a  ,i.exercituuin.Ad  terroremillorumqvipaupeiejpuiantBullupihabciCfHtoicm.leddopiinusoininT.    I?    rctCnCa  clamaC  . 
t     potcns  cauu» (inguloium intuefaitui .  .-       r^      i   .•  VT  » 

••ruL.aL-         •   '    r      1     •      n-    r  «.•  '     £p«/.if;.  INec  cantu 

jC  mmilabbaothintromit.Epulariseltislupcrtcrram;&tin  14  pcccaftisfupcrfiueco  ^**'*^'"'^'' 

.om„ivo.upt.tcvii,r.is,^^„_u.^md^pa^^^^^^^^^  c  >d -..icium.  ^5  gfCgSdo, al.cnarapie 

Irfxuriis  enutriftis  corda  vcftra .  In  dic  t  dccifionis  adduxi-  ;^  pe^So^SegiX  .^-«•^."-•" 


r  icordia  no  habec-  Cu 
pidus  fimilis  crt  infer 
no.Infernus  quacum- 
cunque  plus  deuorat, 
lancomagis  cupic  Sc 
dcfidcrac,  fic  &  auar' 
nuquam  fdciabif  Crc 
fcit  &c  defidcrat.-fic  &  auarus  nuqua  faciabitur,  Crefcic  vana 
pocentia,crefcic  &  p^na.Potetes  poteiora  tormcnca  pat.en- 
tur.Quanto  maior  iionor  parat",  tanto  maius  periculii  com* 
paratur.Ifiitalessucelati ,  fupcrbuvanicate  plem.luxuriofi, 
gulofi,&  hominibus  magis  pjaccnces  qua  Deo.Hi  func  fcip 
fosamanccs,gula:leruiences,magis  quam  fpiricualibusinte 
dences,corpusornances,&anim3m  f^danccs.Foris  ornaci, 
intus  tabcfailifColli^cncfS  ^mjQtias  fccularcs ,  prudcnccs 
jEternaIes,&c. 

c    Ifl  iciiimonium.  i,ad  augmcntum  p(jnari}m,i.yt  hanc  vifi 
biliter  intucndo  maiores  cruciatus  fuftincatis. 
d    M<i«(/«C(»6/r.Corpora  vcl  carnales concupifccncias,quia 
luxuriolas  animas,&c  excerius  fxniens  fiamma  cruciabit,&f 
ida.  inceriuspungcns  dolor  fu?  cenacix  accufabic. 

e    Sicut,  Qui  ?on(umit  mctalla  ^  cxfcras  rcs,fic  f^rugo  vo 
Uras  carncs, 

f   r/;f/(jj,n.  Vereicapaciemini,  quiaquadonegleftacura 
paupcru  thtfauros  pccuni^  c6gregabatis,ira  intcrni  iudicis 
C  vobis  cunuilaftis,qu2 fi nondum  apparet,in nouifsimis  dic 
busiam  certifsima  rcftat, 

Aug^ 


-vrbisiraa^ 


gaudijsc2leltibus,ad  quofmoiatur 

q  P  ieiunia  &  affliftiones  venire  oportec,carnalcs  epulas  di-  vi&imx 

hgicis,  quas  cata  fbines  &:  fitis  in  fucuro  fequif,  vt  nec  gutta 

aqu^  inueniri  poflir.per  qua  ardes  lingua pcllic  refrigerari. 

Apparec,  q.a  illos  diuices  alloquit^^ex  quo  m^^gitenuncdiui 

tes,  qui  innecedom.ni  coiuraucranc,  &  necdum  fideeius 

qua  faluarentur,acceperanc-Dc  quibus  &  fupra  loqiiicurad 

Credcces.T^o^yne  diuites  pcf  potentia  opprirnHt  vos,  &  ipji  trahit  nt 

>os  ad  iudicia^Tsionnc  hiafphemant  bonum  nomen  quod  inuocatH  efi 

/«/jei^Mjf  Ecquiai^.cribubus  fcribir,qu^  suc  in  difperfione, 

jta fldeles  monec  opera  fidci  faccre,vc eos  ecia  qui  necdum 

crediderac,ad  fidc,&:  eius  opcra coiuicrti  fuadcor.Impropc 

ras  illis  morcc  filij  Dci,&  quafi  nihil  mali  fecifscc,Iuxuriofc 

&C  auare  viucbjcquibus  propric  conuenic  qij  aic.  Auanciam 

carnes  corum inftar ignis  raanducacuram ,  &c quia  chcfau- 

tizaueruncflbiinnouifiimis  dicbus  iram  ;  hocenimineis 

poft  occifionem  lacobi complecum  cft,  cum  lerufale ,  imo 

omnis  lud^aexpugnarecur ,  &  vaftarctura  llomanis  in  vl- 

tioncmdominici/anguinis  ,  &:c^terorum  fcelcrum  qux 

fecerant .  • 


K    Etin  lnxurijs  enfttrijiis.     ■$«    Bernardus 


F      1 

II 


NICO^AVS    DE    lYRA» 
CAP,    V. 

AGite  nunc.  Poftqua  beatus  lacobus  induxit  ad  adhxrendfi 
Deo  ex  conGderatione  fuz  bonitatis,hic  cofequenter  ide 
facit  ex  confideratione  fuz  fcncritatis ,  ijuac  maxitnc  in  iudicio 
apparebit  .Sciendum  tamen,quod  illud  mdicium  ficut  erit  terri- 
bile  malis.fic  erit  confolabile  iuflis.vnde  Saluator  dc  ipfo  loques 
Luce.2 1  .f.dixit  apoftoIis.Hii  autemfieri  incipicnlibus  refpicite  & 
leuate  capitayeflra.  i.exhilaratc  corda  vcflra,  vt  cxponit  Grcgo, 
horoe.i.ldcobeatuslacobusmaiisprimo  incutit  iudicistcrro- 
rem,vt  a  pcccatis  reiiliant.fccundo  iuftis  cius  fauorcm,  vt  ci  in- 
fcparabilitcradhxrcantjibi.Paricnicf/^^/fwr.  Circaprimum  pri-^ 
mo  incutit  timorem  iudicis  cupidis  &  auaris  di. 
I  ^'^ite  nunc  di.  f.veltras  voluntatcs,&  eft  ironica  Iocutio,qua5 
cft  inteiligenda  per  contrarium.ideo  fubditur. 
i  Tlorate  vIh.  £ft  autem  vlulatus  fonus  confufMS|qai  efl  fignii 
magni  dolons. 
j     In  mife.vefl.  idcft,pro  mifcrijs  vcftris, 

4  Qux  adue.vobis.,  m  iudicio  futuro.  Vt  patct  ex  fcquctib.  Et 
fubditur  duplex  catfH ,  prima  eft  indcbiia  bonorum  tcmpora- 
lium  congregatio  ftc  conferuatjo,  cum  dicitur. 

5  Diuitia  veflrx.  naturalc$,vt  bladu  in  horreo ,  &  vinii  in  cella 
rio,&  huiufmodi.cofequeter  loquitdediuitijs  artificialibusdi-i 
cens.    6    ,^«r«m  cirarg.Te.intcrraabfconditum. 

7    Et  gTu.eorum  in  te.vo.erit.  idcft.  ccntra  vos. 
I    I(  mandn.ca.  i.afHigct,qttia  ciit  caufii affii^lionis  i  gchenn* 

foft 


S|'^3^Vst;rm.,;Jehr. 

<4^  lOCUtl  vcrb,.ipof}.No 
eftdipiO  Dei 
elc^  &  potui. 


poft  iudicii^,quia  tuc  anima  cQ  corpore  afHgetur  igne  gehcnnae. 
9  ThefaHti^^aflis  vo^ii.idcft^congregaftis  vobis  Dei  vindiflam, 
jo  Jn  no.die.TuRC  crit  finale  iudicium;Confequcnter  ponitur 
caufa  fccunda,quap  cft  pauperum  defraudatio,cum  dicitur. 
11  £cce wfv,  ope.vcftrorum.  iz  C/i/w^zf.  vosaccufando.Ec 
fciendum  cj,  ifta  funt  peccata,  quae  fpccialiter  dicuntur  clamare 
ad  Dcum.f.innocentis  occificOenc.j.b.  Foxfarigninisfra.tMi, 
&c.  Vjtij  cptra  naturam  perpetratio,Gcn.  i  <j.c,Clamor  Sodo.& 
Gomor.&c.  Et  paupcrum  dciraudatio,vt  dicitur  hic. 
J3     Etclam,&c.fab,idcR,e\etcmum. 

1 4  Itttroiuit.  Ad  facicndam  vindiftaro  per  angelos,  qui  dicun 
tur  eius  cxcrcitus.quia  funt  diuinae  iuftitijc  executores. 

15  £;?«/af;e^/j.  Hicfcciidoincutittcrroic  carnalibus&Iafci- 
liis.Et  hocordinatc,quia  diuiti?  pi^  ftant  fomcntum  huiufmodi 
vitijs.dicit  i^itut.Epu.efiisfu.  hoc  cit  in  prsefenti  vifa,led  efurie- 
tis  poftca.ficut  patct  dc  diuitc  cpulone  ,  qui  pofitus  in  tormcn- 
tis  guttam  aquac  non  potuit  impetrare.Luc.  1 6. 

16  £r;n/«.inil!isdeled^ando  .  Ltbenedcluxuria  loquifpoft 
gulii  quia  miniftrat  fibi  matcriajquia  fcmen  eft  dc  fupet  fiuo  ali- 
menti.z.dcanima.  17  £f /k  (//c .  Hic  tertio  incutit  terrore  cru- 
delibus  &  malignis.qui  cx  diuitijs  fuis  &  potStia  mouent  pcrfc 
cutioneiufttSjCO  ^  funt  diinmiles  cis.feciiduquod  df  Sapien.j. 
c.ip  perfona  corum.Circumucniamus  crgo  iuftu,  quonia  inuti 
lis  cff  nobis.&c.Ideo  dicit./n  die.i.Xcporc  primitiuz  ecclefif ,  in 
quo  fidelcs  ducebaqtur  ad  iudicia,  &  occidebantur  finc  fui  refi- 
ftcfltia,&  fic  fonitur  hic  fingularc  pro  plurali,cum  dicitur. 

Ocei- 


U519        Glofiord.acNicolalcieLyrai       1306 


<i 


%ii^ferit 


t|iSmM>4]ii. 


t  coujcmnC' 
Biini  . 

t(nc{  aiRifiio 
«I. 


t  bcatoaJki^ 

a 


lomrd 


X<<e  patiltia. 


•cda. 


Ad  vc'unqucautcfirmiim,&  immutabile  fubinngiccvcm»  l^ 
pliini,dc  lubquancum  ad  laborcs,dc  domino  quancumacj 
cx!tum  mprtis, 

c    Siiffhentijrn  Inh.  No  dicic  fincm  lob.cui  ccmporalia  (Un^ 
rcflicucj.fcd  paticntiaIob.£tfincmDomini,quiaadpacie- 

dumcxcplolob  in 

■    Dominui»  Icfum.        b    Sei.        c    Qui«  unp,uam&aiia(l  occifiontir  du.rf», 

d  Quia  viJei:»  illos  punicndos. 

ftis  &  occidiftis  iuftiim^ct  non  reftirit  vobis .  paticntes ieitur 

i  Qui  incipit  in  tue  cuiuUiuc.        b    Si  illc  pio  u:&u  tem  iiuem  (ftiti  mn  j>«i:ntM  Uboiat, 

f (lote  fratrcs  vfqLc  ad  adue'ntuai  domini .  Ecce  agricola  cx- 
pcdlatprcciolum  frudum  tcrra?,  parientcrfcrcns,  donccac- 


dicitis  puJofi  tc  luxuriofi,quorum  Dcus  vcntcr  cft,  quor5 
omnis  v(u\  aut '"  vcncrc,auc  fuh  vcncrc  cft,qui(vt  ait  f-ico 
buN  Apoftojus)!  luxurijis  cnutril^is corda  &: corpor.i  vcl^ra; 
Aud  tc-,iudiCC,</»««^  <'f"'  ^*»^"'.  -^!^  TKntcrefcls.Deui  aute  &  hutc 
Cr  hAi  dtfirntt.Kx  vobis  qui  lafc:i(ifl:s  injiratis  Vijlris,  Vt  ^d  dili- 
gl&SVJH't3CC,^^'C- 

fitarc  ncjJigiiis^  Pin 
gucdocarois  >  faCU- 
litasvcjitnSidditi^ 
Corpops  ,  aoc  antc 
ew.rtc  vos  dclcrcnt» 
autvosin  niorccU-« 
las  rcJiifquccis 


I 

t 


•    Ftiuittias  . 


b    Eigo. 


$1  inoiam  facil. 


4 

6 


uicat,&tamcnon 
vc  tcmporaliarcci 
piant.ficut  lobvo- 
tushomojfcdxccr 
na  ficuc  Chciltus 
nouus  homo. 
•a    Auguftinuj. 


N,h . £t;,;2s  "  ''^L}'!^^.^!!!:'""'''"  ■ '''"""" '■s"'""'"'  7  p.r8"ur£ ?' 


corp<'ra  »  &  titjllat 
wcnFvbra  gcnitalij, 
ficut  incfcgenus  ci- 
bus ,  ruA;uf^uc  con  - 
uolfus. 

a  Tatientrs.  Incrc-. 
patis  fupcrbis  &  in^ 
crcd«lis,rurfus  con- 
uertiturad  cas  ,qui 
talium  imprubitatc 
fueranropprclti,  in~ 
uicans  ad  pacicncia, 
quia  cito  finicntur 
prcirurac  ,  vcl  luftis 
r.ptis  ad  domi  num, 
vt-1  pcrfcctttonbus 
priuatis  p.'.>tc(iate. 
b  Temp.raiieum,&c. 
Sic  vosaccipictiste 


-     iicut  agticola,         b    ^t  fitfuii  ir.iciiirtur  . 

vosjetco^^firmatccorda  veltra  ,  quoniam  aduentus  domini 

•     Vt  yofadglo{iam,iilia<ipanamr.ipianiui.  b    Qi^^afi  ui>s  maiora  mrxitis  patumini,&  pei- 

fcvuiorri  vr.lii  lUir  mala fcceiim.nihil  vdcantm feiic aduerli. 


poraliapmia  vclit 


jj  haberc  parienciam  £ 
14  Scdicac.  Si  colero  ^^ 

I  j  damnu  rcddcc  mi-  & 

16  hiDominus  filios  »^ 

17  duplos.Iobomnia 
iS  dupjarcccpic  ,  & 
19  tot  filios  genuit, 
10  quoccxtuJerat.No 

II  crgo  dupla  funt  } 
1%  Prorfus  dupla,qui« 


horretur.cxpauc-  *« 
fcitur,  concrcmi-  f' 
fcicur  .Hcquid  rc- 

q  appropinquabit.  Nol^eingcmiiccrcfratrcs^malrerutrum,  6    ccpit?Diiplaquam 

a     D3mneinin',eo<;uodiudifem.ai»''..  t]Uali"iitiqaeiudicjntein  vitupcrens.         b    Qjia.  lO    pdlderaC.  hrjO  ttC 

c     Qu.  Vobispiima  dJb.i.inim  .  .  p?n.M,.  u     Qii^i  uel  ptoximu»  elt  ad  (.ognofcenda  qnat    jj    homO   propCCr  tC" 

gcritis.velcito  vcniet  ud  ieftibucmiura&  ^obu  Jk  illi».  -      '-      "^ 

Vtnont  iudice'mini.  Ecce  ludexantc  lanuamaffiftit.  Excm- 
plumaccipitcfratrcs  cxitusnirli ,  &Ionganimitafis&tlabo 

a     liiuocaiione  notiiinis  vel  ad  amp.ianilum  iiomen. 

d  boris  &  patienria?,  pr<iphcias  qui  jotuti  lunt  inno^minc 

•    Qu.a  illo^uu^nos(eputaii>us(<;uciirramut.  b     Illos. 

c    lob  ficut  vetert  homim  lefiitut  i  funt  teinpoialia. 

c  domini  .  EccctbeafihcamuseoiCjui  fultinuerunc  .   SufFc- 

a    CluL.o  nouo  hoiuiiu  uiama  «auufa  in  Uiu..4u>l<xi  in ^e  datui  lefunrcAio. 

Idco  drbetit  itnitaii. 

f  rcntiam  loh  audidis  ,  &  finc*m  domini  vidiftjs  ,  quo- 

g"  a    Innatuia.  b    In  cHhibiiionilu*  fctatianun,  "  -      VT 

h  niam  milcricoYs  cft  domiflus  8c  miicrator  .  Antc  omnia  23  &iIliviucbac.Nc 

*  q.s  dicat.Fcram  ma 

la&:  rcddet  mihi 
Dfus,vt  reddidt  Iob,vt  ia  no  fit  patientia,  fcd  4uaricia,&!:c. 
•jc  Idem.Nou  aitjSuftincnciam  Ar  fincm  lobaudi(!is,fed,  ^^ 
f.nem  Dontini  fdifhs,  tanqiiam  dicerccMala  ccmporalia  tan-  ^ 
qusm  lob  fu(1iiu  cc-,f<.  dpro  hac  fuftinencia  non  temporalia 
buna  fijcratc.qux  iUi  aucta  rcdicruntjfed  xtcrna  potius  qu{ 
in  Domino  prarccfferunr. 

f    ttfitiem  do-i .  AudiPis  Icdione,uidi(^isoculi$in  crucelon 
ganimitcr  parientcm.icd  &  glonam  re(urredionis,&  afcc 
iionis  cuangcl  ra  pridicationc  diciiciftiS. 
g    £t»7;/irj/(/r.  VtvcJin  pra:fentifuos  atetationibuslibe- 
rct,&  pro  conflantia  fidei  ctiam  coram  hominibus  viucccs 
gloiificcCjVcl  po(?  morte  in  OLCuIcocoroncc.  Et  ncficqui- 
deab  honunibus n  cmonam qiamerucrc  laudis  auferat.  ^ 
h    .yf«/ct)»»ff;<i.  (^iiaJxtifcrumlingUiE  virus  adintegr5in 
fu!Sauditoribuscxhaurircdc(iderat ,  qui  detrahere  altcru- 
trum  vttuic,qui  iudicarcproximuiT)intcrdjxit,quiinadner 
Iitatibusiiigcmiiccrcprohibuit^qugsutapcrtapcccata.ad- 
dicctiam  hocquod  quibu(damlcycuidetur,utiurandic6-Mii.< 
fuctudincro  toilar ,  qucniain  omne  ociofum  uctbu  qood  F 


porancum  .i.  vjtam 

aniui^  pofl  mortcm.  Ei  ferotinim.  i.carnis  incorruptioncm. 
Vel  ceuiporaneum  in  opcribus  iuf^.cia: .  Sciocinu  in  bboiii 
rctribucione.vndc  Apo(tolus:  Habetis  fructuin  vcftiunain 
fandifi«:ationc,fincm  vcro  \  itam  atcrnam. 
c  'H^-liteingemfcere.  •}«  B.da.  C^iaii  vos  maioramericis 
aduerfa  patianiin',&  perfccucurcs  vciiri  cum  maxima  fcc« 
lera  fcccrint  mhil  tcire  vidcaiuuradyerfi  . 
4«  Tcrtullianiis.Njtalcsimpiiticntixinip(^:idiaboJodcprc 
hcndoiam  tiinccum  Dominum  Dcuii.  vniuerfaopc<-.».  fua 
hominifubiccitllimpaticiitertuln.DcccpithoininCiquia 
in  ':derat,inuidcrat,quiadoiucrat,dolucfat ,  quia  pat;cnccr 
ron  tuJerac,&c. 

d  Trophctat.  Prophcc.T qui  tam fincli  crac.vr  Dci  fpirirns 
per  cosfu.i  myi^cna  loqurrctur,  exttum  maljm  luoucrijt, 
moi te  patiedo  ab  iiihdclibus,vt  Z  u  hanas,  6i  alij  in  vv  Ccr.;, 
&inno.Tcfta.lohannes,Stcphaiius&ali{.Ncc^hoccxitu 
ingcmucruCjfcd  longamm  ccr  tcrrc  volcbat.Al;|  longos  fiX 
ft.i-uerc  laborcs  finc  murmuracione.vc  Noe  in  ^dificjtionc 
arce.Moyfcs  I  mcrcpaCionc,&  ducacu populi,Dauid  lof  ph. 

Ad 


iO-QQ 


1 


NICO  J.A  VS    DE    L  Y  RA. 

T     Occidiflis.  i.iNl{of  (fiivdfi^equenterfic  tn  fc>ip!itra..Aliqui  aute 

exponu-tt  hoc  de  'iccifi  )ne  CbriJii ,  tful  dicitw  iuHus   antononiafite, 

q'ita  »01  fi>lt4m  eft  iufliis  formaliteryfed  etiam  effc£iiue  dios  iujiijiea 

do,nec  reliitit  fuif  occifonbus  cum  tamen  pnffct  refifiere. 

X     Patientes.  Co>ifeqNentcr  corif!>li'uriufios  ne  tn  tnbuUtionibHS 

deficiant.,&  priino  indncit  eos  adpaitentiam ,  ftcundo  ad  reuerentta 

Dnitibi,  Ante  omnia.  Circa  pi imum  dicit. PMicntcs  igicur./»  m 

bulationibus. 

I  Vfquc  ad  ad.  tfui  reddct  ■pol>if  mcrcedem  khoris  -pefiri.Et ponit 

eximptnf^di, 

4  Eccc  agri.  vf^ue  ad  tempus  iebitum. 

5  Patieiiter  fc.  lahorcm  in  cultura  terrtefux. 

6  Djnec  accip.tc.  tdefiyprimitiuumfruSIum.  Terra  enlm  promif- 
ftonis,de  efua  lotfHitur ,  rcddit  duplicem fruflum  in  anno  .f.in  .Aprili 
Cr  Si-ptembri. 

7  Patien  .ig.  f{epetitio  efl  prtmiffit  fentiti*  ad  maiorlS  tmprrfftone. 

8  NulitC  in.tr.  videma  mutuaspfna^  ,fd  tnagiscofortate  alte- 
rutrum  adfortner  (oleratidum  ,ficutfcx  fratres  lummatrc  yidentt^s 
cruciatum  primum,inuicemfe  hortabantur  fortiter  mori.z.Mach.j. 

9  Vt  non. «.  condenmemmiffer  mutuam  querdam ,  & baum 
frangamini  per  impatientiam, 

jo    Eccc  iiufcilica  Cimfim 

Ancc 


1 1     Ance  \A.  ad  t>os  roborandum  i>elociter,vel  pr/tmiandum,&  /». 

ducit  ad  hoc  exfwplum  faH&orum,dic. 

1 1  Exem.acl!  a.  /l7«<j«'«w  ad  malum  pfn*  &  no  culp/e,auia  prC 

ciofacfl  inconipcdudomini  mors(andorGcius,Pf.ii5.b. 

I  j     £t  longaniinitatis.  in  expe^atione  promiffi. 

14     Et  laboris.  quetidiani. 

I  j     Er  paticntix.  in  adHerfitate; 

\6     Pi ophctas.  vobis  datos  in  exemplum  ad  taliafuflinendum. 

17  Qui  lo.funt.  cSfianter  coiemptts  perfecittiunibus  quaspropter 
hnc  pdffi  funt  ficut  patet  de  Michea,ZachAria,lfaia,lcrem,&  pluri' 
bus  altjs. 

1 8  Eccc  beatifi.  idef{,beatos  dicimus. 

j 9  Qui  fuftinucrunc.  tribulationes patienter.Et  inducit duo  nout 
biiia  cxenipla  dicens. 

ao     Sutfcrcn.  lob.  qui  exemplar  patientite  datus  eji  vebis. 
21      Ec  hncmquia  infua  paffione  fufiinuit  dolorem  aierbijfmupM 
tientiffime.  Et  dicit  vidifiis,quia  mulii  adhuc  ■piuebant  quipaffionet» 
demini  nofiri  lefu  Chrifii  viderant.  ^ 

XX  Quoniam.  in  affe^u.&c  mi. in (ffeamEx maxima.n.Deim 
fericoriiia  procejfit ,  quod  daret  nobisfiliumfuHin  in  redetnptionis  tuh 
fiixprccium,cr  fortnudinis  excmplurn. 

1 }  Ancc  omnia.  Uic  confequenter  inducit  fideles  ad  Dei  reueren 
tid,&  boc  in  qttatHQr.Trimo  in  iurameti  deuitatme.  Scio  infiructi 

^dcuoti» 


IjOl 


laeobi 


Gap.   V. 


Ij02 


S^  locuti  fuennr  homi nes.rcddenc  rjtione  df  eo  in  dic  iiidicij. 
iV  -1«  Auiinltinii,s.Hocpeccaci.jniqitnTi  nonrci'nueneat,li 
:c.  iiirdrc  peccaru  c.H?  Nam  periuriuin  Deccatu  eflfe ,  &  grande 
''«  p.vcc:4tn  m-modubic.ir.Scdnon  ait  ApDftolusNolJce pehU' 
"■  rari"  (k^^omf />wf,  Pr^ce0kilmi];s  incpsgcjipadponir 

sufem  frarrcs  mei  nolitciiirarcneq,  perc^Ium,n?que  per 
terrani,ncque  aliud  quodcunqueiprarrcntum.tSirau- 
temt  fcrmo,  verter,  cft  cft,  non  non,  vt  non  t  fub  iudicio 

a  Vel  proillata  :niu'i*.vcl  prpoliquaculpa.veldomeflicodnmno,  velqualibetre. 

decjdatis,  t  Trift.itifr  aliqui-s  veftrum?orct:  Acquo  anir 

a  Nonad  iiimores  nimurqut  di  ftotfaufafn  fujiunbeciliitatisiefiirar.  neforiequidpeieos  allocutio. 
multUm      feciC  ni«>velconlirjijoccntisa<:cipijt.  ' 


ffr  c^lu,  Pnia  iotkt  Dei 

if!l,&c.  Huicr.dmo- 

mtiop  i,Apof!oIi  om- 

t'  nino  f:ccongruit,vt 

'  •pihii  aliud  iiilTure  vi- 

\de«tur,  nili  quod  ad^, 

.i\dit,^nte  oifntia ,  ex 


quo 

iiirrncos  ,   auxitque 
"diiliculcate   qu^ftio-^ 
ni.  inuemmus  cnim 
iinai^e  fanftos,&  pri- 
mitus  ipfum  Domj- 
nufn  in  quo  non  eft 
jln. '».  oinnino  pccfacum.  Iwat>!t  dominus,&  non  pfnitehiift^e.  Per 
■'  memctipfumiuro,dicicDomJnus.N*oneftcrgo  peccafum 
iurarc.fcd  durum  malii  eft  hoc  dicere.f orte  quis  dicat,non 
g  efTc  de Pomino  Deo iur^tionis cxemplu.Dcus  cni|Ti  cfl,&J 
forcc  illi  foli  competit  iijrarcqui  no  poteft  peierare.Homi 
ncs  enim  ialfum  iurant,  vcl  cu  fallunr,vt.l  cum  f^lQtur.Auc 
putat  homo  vgiu  ciii^ q3  falfum  ett,&:  tcmere iurat,i.uc fcjc 
vcl  pucac  falfum  cfrc,&  came  ^)  vcro  iurac  ,.&  nihilominus 
cufcclercjurac.&c.  Vidccjsquam  iftadcteftadafitbcllua, 
&:  dc  rebui  humanis  excerminanda?R.ea  linguam  no  facic, 
nili  mens  rea.Quia  ergo  graue  pcccacum  eft  pcier^rccom- 
peiidium  dcdic  cibi  fcripri)ra;  T^oli  iurare  &c,  Fi^e  Chryfoi\.ho 
mll.l^.&  2")  .adpopuliim  ^ntiothennm, 
a    T^e^ae  ali.  puod.  Idco  a  lur^cioois  culpa  ccmpefco,  ne  fre- 
qutccr  iurando  vcra.aliquando  ctia  in  periurium  incidacis. 
>cd  co  logius  a  pcriurio  flctis,quod  ncr  vere  iurare  ve/itis, 
nifincccfli.as  co;;at.Sed.&  ilje  fub  iudiciumreatus  decidic. 


tudocener,uc  infirm/olco  cofccr.ito  ungrnc'a  Presbvrcris,  o 
&  orarionccomitantefanentur .  Hoc  t.-imtn  olcu  non  nifi 
abEpifc{)pislicetconfici.Namt)uodair ,  oleoinnonii/e Du- 
mini,  fignjficat  oieum  cofccratum  in  no,n>ine  Don  in i,  Vel 
ccrte  quiactiam  cum  vngunf  infiinium  ,  nomcn  Donijni 

pcr  c um  inuocare  dc 
bcnc. 

^.<  J  n  E  M.  Dicic  Tn  ap.  li;: 
Ap.  fiolus    lacobns: 
I     1'irr'niatiir  quii  w  vo^ 
>     hisUnJftcattg^c.Vur. 

3  dcpaccc  abipfi?  Apo 

4  flDJis  hunc  fan£lum 
y    JLcckfix  rnore  efic 


Marc. 


fidigt. 


4ic.«ccle. 


lei. 


jnoeft?  pfallat.lnfirmaturquisinvGbis?  inducatpref-  |   t^adicum,vcencrgu. 
c  pyteros  ecclefiaf ,  vt  orent  fuper  cum,  yngcnres  cun^/  7    meni,  vclaiij  qu?li- 

«  Coiirfciajo,velqnandoUiurgi!Br.         b  Nomen  dcraini  inuotetur.  «    Eiairem .  ^       t^etfEgrofi  VUgantur 

p"leo  1  np^^mini?  domjni.  Et  oyaiio  fidei  falpabit  infirmum>  p   «-)lco,  poncificaii  bp- 

ncdctionc  pbnfc- 
cratp , 
*  Fetrus  Damian.  Tcrcium  facramentjjm  c(f  vn«aio  iiifir 
piorum.Infirmacibus  nobis ,  &C  vfquc  ad  morceip  morcgli 
peccatorum  febre  languencibus ,  fpiricus  piecatis  aflTifiit,'^ 
recordacurquoniampuluisfumus.AitenimdiuusIacob»,  ' 
infirmapur  ^HzV.eS^cSolcmnis  vn£lio,iiquor  cxceIles,quo  fa» 
pitasrcdditur,peccatum  dimittitMr,immittiturtimorDo  p 
mini.  Vidcfne  qualitcr  facerdocalis  manus  infirmancis  cor 
pus  allciiicc,  &:  illcccbrofum  scfuum  mocionem  facracifli- 
ma  micigcc  vnai  oncf^Vnde  ^  fandi  patres  hanc  vn4\iDnc 
facramentum  efic  fanxerufjc  •  " 

^  Pcrnar.Scd  &  MaIachia$grflciasagcns(profufcicacione  InvitaMala- 
macronx  cuisifdam  a  morcuis, )  bencdixit  Dominum .  Ec  «^»f  cp'fi^«pi 
yiixit cam nihilominus ,  fciens in hoc facramcnto  remicci 
peccata,&:  quod  oratio  fldc!  ialLjeciiifirmum . 
^  Innocenr.PnmusJsJon efl dubium(quod  fcrjpciim efl d  g  -ft  ^  ad  De 
p.Iacobo,ca.y,)dcftdelibusa:grocancibusaccipivelimci  centium  Eu- 
ligcre  dcbcre ,  qui  fando oleo chrifmatis  perungi  polTunr,  gubinum  ,. . , 
,     _;/• c  ,1  ,       „,     .^.      ...  ppifco.ca,». 


qui  etfi nunquaiu pcierat,crcbrius ramcn qua opus eft  verii       duo ab epifcopoconfedo.omnibus Chriftianis  lic^c  vci  m 
dcierac.  Sicuc  dcdcrat  cptfiflato.fic  dat  &  mfirmiiti  cofilii'i  /,      fua aut  fuorii  ncceflitate  inungendo .  Na  idcirco  de  prcs- 

byterisdiftfi  cft,qu}aEpifcopi  occupationib^aliis  impedi- 
II  ad  ois  latiguidos  ire  no  polTunt.Cxteru.fi  Epifcopus  aut 


qiialitcr  fc  a  murmurationis  fliil:it;a  tucatur,iuxcsq;  modi5' 
vulnens  modu  ponat  mcdclaj.Trilfacus  prp  fc  orcr.  Infirma 
rus  corpore  vcl  fidciquia  maiore  fuflinec  plagam,  plurimo- 
nim  fe  adiutorio,&  hoc  fchiorum  turarc  mcmincric , 
jL,  "  :rri.^afM»-.QuiainprcflLirisiKgemifccrc  prohibujc,  {luiic 
T^njdeconcragcrcndumlic,  oflendic,  '       .  ' 

Ci>rJc.  b  Oret.ise  murmufet,nec  iudicia  Dcj  vitupcreF ,  fed  ad  ec- 
clcfiacurrac  flexis^enibus,vcl>eu  cpnfi.Iaoonem  micut. 
Ont.nc  feculi  trinitiam  qu^  raortcm  opcratur  abforbeat, 
&:  crebra  pfalmodiar  dulccdjne  npeiiiam  tnftitia'  pcftcm  dc 
corde  pcllat . 
.  c  InfirmaiHr  quU  in  "Pobis?  *  fied.  ..S»cuc  dcijerat  contriflato» 
_  licdat  confilium  &:  infirmanti  qualiter  fe  tueatur.  In  euan^ 
gclio  legimus  feciflc  Apoftolos  ^  &:  nunc  Ecclcfii  confucy 
■         ,  rudg  ' 


potcft,.^utdignumducitaliquem  afc  vifitandu&  bcnedi 
cere&:  tagcrechrifmarc,fine  cuntl»tionepoc,cuiuseft  /p- 
fum chrifmacoficcrcNam p9nircntibus  illud infundi no 
potcfljquia  genus  cft  facrameti.Nam  quibus  reliqua  facra 
mentanegantur,  qijoino^o  vnvjpigcnus  putaturpoflo 
concedi  f       ""  ■ 

*  AuguftinySfQuptjes  aliqua  infirmitas  fuperucnerir.cor 
piis  6z  fanguine  Chrifti  illc  qui  ^grotat  accipiat ,  &:  dcinde 
corpufcuiii  fuum  vngat,  vciliud  qupd  fcripcun)  cft  irijplca!? 
J^vj  infirmaturyinducac  presbytcros  eccleftx  tfut  rhgant  eum,&c. 

*  Ide.in  ifirmiraccno  qu^ranfpcacacore^^np  diuini,no  for  ftit.cath9l.e* 
cilegi,no  carcarij,neque^  fonces,arborcj,  s)ut  biuia  phyl*'  i«rf«u. 

«^eria 


Sertn.'»»f.<I« 

pempf 

Traft,  ilere- 


N  I  C  O  L  A  V  S    D  E    t  V  R  A. 

^  deuotione,ii>i..TTi(titntiUtetri'Tcrtio in f^cranenii fufceptifh» 
7ie,ibi.ln  firtnatur.  C>^iarto  in  proximi  cort^Siione^ibi .  Frat|:e$  mci, 
Circ a  priniii  dicit.  Ante  o.(x:i.tncif  i.non  prtponatis  iurarnentum 
omnibAS  ferbis  &  promiffis ,  Hoc  dicitur  ad  remouctidum  erroreM 
illorum  qui  dixerunt  iuramentum  cffe  frequentandum ,  eo  quod  dici-> 
tur  Deut. 2.d.V)ominum  Deum  tuutn  tunc,&  illi  folifer.ipnquf 
adhs.iurabrfquCjin  nominc  ilhus.propter quod  dixeruntyfucdfref 
quentatio  iuranienttfacft  ad  reucrentiam  Dei  ,&  fic  efi  exercendai 
Std hoc patet falfum pi  r  diQum  Cbrifii  Mat.^.f.  EgoautemdiCQ 
uobis,n6mra.omnino,&c.  &per  diiium  btatilacobi  in  figcloco. 
HocetiampatetperrationeM,quiaillud  quod  non  requirttur  nift  ad, 
fubueniendum  defe6lu'.,non  efiperfe  appetendumfeHfrequentandum^ 
ficut patet  de  med  ciua  ,  qu£  non  quaritur  nifi ad  fubueniendum  in^ 
firmitati.Et fic efi  de  iuramento,fMia  non  quaiiturnift  ad  (ubuenieri 
dum  defe3ui,qno  -pnus  homo non  credit  alteri,iri  quo  caJufubuenitHr 
per  iurametunt,in  quo  inducitMr  yeritas  Dei  inf^ilihi^s  in  tefiimoniU 
in  feJicMt  eum  luratur  per  Deum^  veiin  aliqna  crtatttra,  inquantum 
relucet  in  ea  veritas  dimna;»tper  calufi  qui  thronus  fieiffl ,  >elper 
terram,  qwafcabellumpedum  eiustfl^i4at.\.f,lurart  yero per (rea-> 
turam,fecundum  fe  eil  illicitum.  Etftc  patetquod  iuramfntutn  non  e^ 
inducendum,  nifi  in  cafu ,  in  quo  eft  ntceffarium ,  ad  confirmationetH 
^^''itatis.  Et fic intelLigenda efi auflmtas iuduRa ,  Deutiron.loM 
Uli  enim  cafu  iurandum  ptr  ntmen  Dti,  ^  nonper  ti^miim  idotorH» 

ftfUH-, 


fecftndum  quod  difitur  Eieod.Zi-^'  P«f  nomiqa  deoriim  extraneo- 
nim  non  iurabjs,  quiaper  ea nonefi  confirmandayerifaSyhot  $nim. 
pertinet  ad  tnfidelitatem,&c, 
I     Sit  autem  ftrroo  yeiiet.extra  cafur» pradiifumt 
31     Eft  eft,non  non.  ftmpUfiter  reritat^m  afjirmandOf  &  itegandor 
falfttatcm. 

3  Vtnonfubiudi, /(/r^,fo«(/fWwn'owc. 

4  VeQiditis.exfrcquenriiurationetadrndoinfalfamfidemtEccle 
H.h.Firmulttimiuransreplebituriniquitate,  ; 

5  Triftatur.  Hic  confrquenter  indudt  ad  Dei rfuerentiam  in  fer» 
uenti  deuotione,di.  Triitatur  quis, ;,  patiiur  acidtamy  qu^  efi  qux^ 
dam  trifiitia  in  obfequtji  diuinis, 

(  Oret, Aequo  an,eft?  i,nitatur  fpirituffi  erigere  ad  orandS  De& 
deuote  tam  fecurejdeo  dicitur,  Oret,  quampuhlice.Et  pfal,  Oratitf 
enim  &  pfalmodia  furft  conlra  diflam  triflitiam  optima  remedia,  '  ^ 
7  Infitfnatur,  Hi(  (onfequenter  inducif  ad  Dei  reuerentiam  infum 
ptione  facramenti,&  primofacit  propofituwtfecundo  declarat  quoddi 
rfifl«w,iW,Multwm  enim.  Trimumfacit  in  duplicifacramento.f.vn' 
fliottifextrentiet&ppiitetix.Quantum  adprimii  (//c/r,inlirmatur. 
q.lnfirmitate  de  quaprobabiliter  dubitafur  mori,nam  iflud  facramett 
tnm  eil  exeunti  de  ha(  vita. 

$  Indncat  prefby,  Licet  iflud  facramentumfuerit  ad  ChriBo  ivfti 
tHtum,tameaper  beatum  lacobumfuit  hic txprefsius publicatum. 
f    Et  6r«tio  fidci.  mporalfttr  ^jpirittMUlcr.ideofubdifttr. 

Et 


1 


303        Glof.ordi.3iNicoIaideLyra.        1504 


Iteitf.Hitt, 


ffVi%  ;ili(iuaa- 


♦  3  Rqt.17.3. 

>rq-4.cat>  fi 
^v  Uii  cbii 


4«U«k 


Abinfinniiat-corpom.  It  am  fi  cnnligfilt  moil. 

a  &talleuiabitcri  dominus.ht  fi  mpcccatis{ir,rcmitren 

CoC'|UJlibus.    a     Quoiid.an»  !<  !-ui>  grauiori?  lij>ri  inin.nnditiaBi  raceidoti  faiidainus,& 
quanio  mffciit  teiiiyuK  pu/gire  cuierout. 

■    turci.1  Confitcininicrgotalterum  peccataucftra,& 


orare pm inuice iit; ialucmini.Mulru enim ualecdcprc  4 


J.cuitic. 


IJh.t.eeNftir, 

/pi0i*.W.Jf, 


Caii,r* 


Tiionem  Si 
Burchar4. 


liKJoft.defa- 

C 


flrmcvprcr.inriAfcdqui  ^grDcat  in  rol.i  miforirordi^  Dci 
( ofid.it,Hiichnriftia  <  u  dciiotionc accipi.nt,Q!rriquc  bcncdi- 
ftu  fidclitf-rab  ErcU-riapccat,vndccoip  is  fiuiin  vng.vUi 
&  ftryndnm  Apnf?olum,oracio  fidci  faluibic  inHni^nm. 
^  Thcophvl.Q.uod  vnxerinc  olco  Apolloli,  fulas  M.irjiis 
parrat  ,  f;uod&fratcr 
Domini  Idcobus  in  ca- 
l.bolica  cpiftcla  dicit. 
Ji.fiipintur  quit  in  vohii} 
C(.  Eft  iiiitur  olcnm  6f 
ad  laborrs  vtilc,^  lucis 
fomtritum ,  5^  hilarira- 
tis  cffcdliuuni.fianific.ic 
quc  miferico'difi  Dci, 
^  gratiam  Spiritus  , 
pcr  c,uam  a  laborc  li- 
bcramur,  &1uccm  ac 
gaudjum  ,  hilaritatcm- 
que  fpintualcm  accipi- 
mus. 

4c  Qvyfoftomns .  Sa- 
ccrdotcs  non  folum  cu 
rcs  rcgcncrant  ,  f(d 
pof^eacri.im  condona- 
dorum  pobis  pccci^to- 
nim  f.icultatcro  obti- 
iiet.Infirrratur.inqnit,  x,   , 

mtcr  vos  aliquis?Acccr(at  prcsbvteros  £cclefiarj&r  orcnt  fii 
pcr  eum^vngcntes  cum  oleo,&c. 

*  Origencs.  Eft  fcptimadura  &:  laboriofa  pcr  p^nircntia 
rcmifTio  pccc.xorum  ,  eum  lauat  pc  ccator  lachrymis  ftratu 
fuum,&fiuntci  lacryma:pancsdieacno<£lc,cum  noerube- 
fcit  S.iccrdoci  indicaic  peccatu  ,  &'  quxrcrc  medicinam  .  In 
quounplctur  &  illud  quod  lacobus  Apofiolus  dii.ic.  Si  quis 
infirmacur,vorct  presbytcros  ecclcfij:,&:c. 
.2«  Clcmens.Rom.Bcncdicat  fpifcc  pus  aqnam  &:  olcum 
hoc  modo.Dominc  fabbaoth.Dc'  virturu  ,  creacor  aquaru, 
&:dstor(^k!,mifcricos&cbenigne,quidcdiliiatjuamaJ  po 
tuir,&  ad  mundiriein:olcum  ad  cxhi].»radum  faciem,  ipfe 
quoquc  nunc  pcr  Chrifiuir  f indifica  hac  aquam,&:  oleum, 
&davirtutcmfanitatiscflfcdricein,2:gntudinumexpukri- 
cem^d^momim  fugairiccm,omnibus  inlidijsaduerfdriam, 
pcrChiiftum,&rc.  • 

*'    Concilium.Vuormatienfc .  Infirmatur  /juis  in  yohis  ?  &c., 
ngneftdubiumdcfidelibusa-grotantibusaccipijVel  intcUi 
gi  dcbcre.P^nitcntibusiftud  fundinonpotcf^ ,  quiaell  ge- 
nusSacramcnti,&:c. 

■isConcilium.Meldenfc.Prcfbyter  inc^na  Dominiampul- 
las  trcs  fccuni  dcfcrat,vnam  ad  chrifma  ,alteram  ad  ok  i.m 
adcatechumcnosinungendos,  tcrtiam  ad  mfirmos  iuxta 
Apoftolicam  fcnteQtiam,nt  quando  quis  irifirmatur,  indu- 
cat  brcsbyccro^i^&c, 

■ii  Concirium.Flotehtinum.Quintum  facramentum  ef?  ex- 
tremavndio  ,  cumsmateria  cfcoleum  oliux  ,pcrepifco- 
pum  bcnedidumjHot;;  lacramentum  mfi  infirmo,  de  cuius 

■  niortc 

,111-.     -   '-         II.     V        J|  I    II   I    '     .!!.    I,       llil  ,U    »- I  H  '      J  J'. 


mi)rie  timctur,  dari  no  dcbct,qui  in  oculis,auribus,n.iribu<, 
inorc,in  manjbus,in  pedibus,in  rcnibus.vngcndusclf  For  '' 
nu  huius  facramcnti  cf^.Pcr  ifiam  vndioncm,&:  fuampijf- 
finiam  mifcricordiam  indulgcac  tibi  Dominus  qiiicquid 
prceanipcr  viIumi&:c.Ertectus  vcrocft  mcntis  fanacio ,  in- 

quantum  amein    cxpo* 


Noia,'iuai  U  allidua  .     Origine  corni».        Q.iaamis  nulli  honnini.ra  viriiiie  (etumlus. 

Nonduii'  irsn»  aiut.    a     Vi  iioi  mrniis  &  canm  ti.ipliiate. 


s 


dit.ipfiusctiam  coipo. 
ris  .  Dchoc  facramcn- 
to,inquit,bcatus  lacobus 
Apoftolus.iwjf»waJ«r  ^«ii 
iifpobiii&c.  ^'- 

a  Etfiin  peccatis.  Mul-  ^r. 
ti  proptcrpeccata  cciam  Bt  ■ 
corporis  picduntur  jnor 
tc  .  Si  crgo  infirmi  in 
pcccatis  funt  ,  &  hec 
prcibytcro  confcftiper 
fcctocordc  rcliqucnnt, 
&:  cmcndare  fatcgcrinr, 
dimircuntur  cis .  Ncquc 
enim  fine  confcffionc 
cmcndacionis  queijtpr^c 
rcdcfub 


t'-  6. 


^  catioinftiaf!?dua  tElias  hocratl  fimilisnobispaflibi-  6 

a     Adconuir.ccdam  (uicibiamresis.fi  nioliilaii»fentisduriii:m.  ^    y 

<■  lis,&oraticncurauit,vtn6pluercilLiperterram,&no  8 
^  pluitannosrres,&  menfcs  f-x.  Et  ruriiioraiiiti&c?lu  ^^ 
c  dcclitpluuia,&tcrrafrudu  fuu.Fratrcs  mei,  fiquiscx  ,, 

a    Vel.hcnc  inonendo,vel  tacenic  lirgua  e.%cmpla  bon*  a^ionis  o..endciido.    j  , 

vobiscrraueritaucritate.<5<:touertcritquiscu,fcirede  jj  ^^^^_^ ^ 

bet,c]uonia  g conuerti  fccerit  peccatore  ab  errore vis       erta dimitti, \tv( 

r  a     Aonipe^buimeiniiudicisfuppoliiioneviiime  iotisat-kondit.  _  ^  dltlir.CcW^rfW. 

fua:,falu.Tbit  animam  ciusa  mortC;&:  optrit  multitudi  '4  b    LHjshmo. Nc  trepi-  ^ 

ncm  peccaiorum.  '^  darccnoftra  fragtarc  / 

^  putans  (c  non  polic  lace-  4. 

rcfimilia  tantdprophetx,qui  curru  igneo  rapi  meruitadcg 
l(>s  ,  confulccde  ciusoranone  locuturusab  humilitatein-; 
choauic.Siir.ilisnobisp.iftibilisElias  carnc  infirir.usauidua 
pafcitur,mcnte  infirmus,unius  muhcrcula:  minis  cxterricus  ^ 
fugit  pcr  deferta.  ^-  ■*  •  * 

c    Or<i//o«" ora.Aftruitexcmploquantii  ualeatiufcidcprc-  E 
catio  aff.dua,aim  Blias  tantum  una  oratione  orando  ta  ion 
go  tfmpore  Cutiniicntc^iosjterris  imbrcsaucrtcrjt,{ructus 
rtiortalibus  hcgaueric. 

d  Etrurfum  .  Vbitcmpuspcrfpcxit ,  vbi  tabe  longxinc- j, 
d.x  cor  fupcibi  rcgis  &:  gcnns  idololatra;  ad  pa-nitcii- 
tiam  inflcxtim  uidit  ,  vna  oraticne  orauit ,  &  fruclus  & 
aquasquas  ncgaucrac  tcrris  rcftituit  .  Tanca  unus  Elias, 
una  orationc  impetrauit  ,  quid  ergo  mulii  fidelcs  multis 
oracionibusi? 

c     Si  (juis  ex  rebis.Okcnd  efficacia orationis,oftcndit  quSrif^ 
iit  mcnti  pro  fratnbus  orate,&  ad  fcJpitatc  reuocarc,tit  qui 
in  iupcnoripartcalinguanoftramalignam&^ociofamlocu' 
tioncm  remouir.in  fine  cpiftola"  quid  loqui  dcbeainus  oU6 
dcrei.Oremus,&:  pfallamus  quotics  aducrlis  pulfamur,  pcc 
cata  confitcamur,pro inuicc^n  orc  mns  ut  faluemur,  pru  fa- 
iijtc  proximotu  iio  Ibui  tcporali ,  fcd  potius  a'tcrna.Si  emitl 
niagn^  mcrcedis.eit  a  piorte  Cnpere  corpus  quandoquc  mo 
^icurum ,  quahti  nieriti  cft  a  njorceanimam  Jibcrarc  iii  t^ic 
fci  patria  fine  hnc  uidtiramf*   '  '  '    '','  " 
f    J^a/brtte.QuidathccxliceshabentfTaliiabic  animafuama 
morte.Et  ucicquicxrantem  corrjgit,perhoc  axupUora  gau ., 
diauitxcxlcftisfibiconquiriC.  ^        • 'i 

-  .-:    {  .\-:i^  •      '.   ^   ^'  ^  Si- 


NICOLAVS  DE  LYRA. 

1. '  Ef  alle.eum  do..\\i  iiitirmitate,ri  expcciiat  ci. 
■%     Etfi  i>i  pcc  fit  re.ei.  virtute  IiUihs  facramcnci.  Confcquenrer 
jnducit  ad  reucrenter  fumcndum  p^niccntiae  facramcntum  quo 
remitiuntur  peccata  rrortali3,dicens. 

3  Cofifiifrttiui  crgo  ahe.  1-x  quo patct  quod  confellio dcbet  fieri 
pon  iolum  deo,fedetiam  homini .  Vnde  &  in  legc  veteri  lacri- 
ficia  qux  oHcrebatjtur  dco  pro  pcccati$,offcrebantur  per  manii 
facerdotis.  4  Et orate pro inu.  Namconfcflor  tcnctur  orarc 
pro  contitente,&  cconuerfo. 

f  Multum  fwim.Hicconfcquentcrdcclaratquoddamdiiia.f, 
quod  oratio fit  magn^  cflicacix.quiadixcrat.quod  valet  contra 
tfiilitiam&  ad  dei  rcuerentiaminfacramentorupcrceptione.io 
dicit.Mnltum  enim  -pi.  Nam  ccontra  dc  iniufto  dicuur,£cc.i  j  .b. 
"^^ncfifpsciofaUuiinorepeccatoris. 

6  ^lfidua.  Nlvnadecoditionibasqu^faciutoratiouefemper 
czaudibilcm  cfl  quoti  iit  pcrfcuetas.  Aliae  vero  du(,quod  iit  pia, 

&  pro 

« >ii|ii  i  ' ■» — ■ — 'iiii.'i|>ii  .1  -  — ^ 

A  D  D  I  T  I  O:  - 

Inca.^.vbi  dfinP.oftil.Donecaccipjatt8poTaneii  &  fero.&c.^ 

No  meraini  legiflc  dc  terra  promitfionis,qd  duplice  fcuftii  in 

aono  rcdderet.nec  dc  hoc  comcndatur  Deu.  i  j.vbi  dc alij  ptinc 

tibus  atiicrtUuatCifcaftu^ificAttoQc  t«r«  laudar ,  muln  et  pc 

jegruu 


&  pro  fe  .     7     Elias  ho,erat fimi.nqbis fajfi,  Naro  timorc  motri» 
iiigit  afacie  iezabelis,^.  Reg.  19. 
8     Et  eraiione  ora.vt  n oti  phu  r.  j .  Rcg. 1 7. 
ji     Superter.  fcilicer  Ifracl .  Nam  proptcr  oialitiam  Achabfuit 
llla  piaga  indu£ba,vt  diAum  fuit  ibidem. 
i o     Et  rurfitm  ora.&  cx.dc.pl.  i .  Rc.  1 7. 
II     Fratns  mei.  Hic  sltimoinducir  ad  dci  rcuerentiam  inita- 
terna  correftionc,quae  e(l  aclus  dileftionis  proximi,&  pcr  cofc- 
qucns  orciinatur  aci  dilcdiunem  &  rcu^rejitiam  dci,dicens. 
IZ    ^i  1i*is  ex  vo.erra.a  verita.  fidci  vcl  morum. 
I  ^  Et  conuerterit  quis.  Ab  infidclitatc  ad  fidcm.vcl,a  viti;s  ad  vir 
tutes.  .  , 

f4     Saluabit  ani.ei.amor.  f  culp.-E  &  gehcnnx. 
15     Et  operit  multitudi.pec.  Vt  jio  videantur  a  dco  punienda  p^ 
na  aEtcrna,&  {ic  abeorccipietm  oloria,adquano5)iiduc<)tqcii 
patre,&:  lpiruufauifi;oviuit&rcgnatiafecuIafeculorum.  Amc. 

JiKipnt 


regrini  ibi  tranii:unt,qui  hoc  no  rcferunt.Hoc  autequod  df.Di» 
nec aeciptat trn,poraneui/i&  ferotinum, pote{\  intelligidehocq^ 
communitcr  cotingit  inomnibui  rcgiombus.f.qdaliquifru^us 
eiufdem  fpecici  vcniunt  magis  tcmpcftiue  ,  quara  a!ij ,  «juoruni 
primi  dicuntur  icmporancijlecundi  vcto  fcrotmi, 


IjOT 


) 


II 


ccri, 


A 


Cap.    I. 


jiUus  loan* 
frouintlx^  Gali. 
Sequicur. 
b  ^flerifcjHe 
fius  tjf:  itega'ur 
propter,  &c, 
Scd  ad  rcpcl- 
lcndum  coru 
opinionc  qiji 
rcgant  fccun 
<Ja  Pctri  eflc 
epiftolani,s5- 
£t\  Hyerony- 
nii  otftrenda 
cft  fentcntia, 
vbidiciccon- 
fligcns  contra 
P  louinianum  : 
Nolui  pmnc 
locumfccqn- 
dx  cpiftolx 
Pccri 


Frokgus  beati  HieroAn  epif/knai  Peiri  ex  Bro  de  illujlrth.viris, 
Imon  Pcrrus  filius  lohannis  ,  prouincis  Galiie^,  vico  eethfai- 
da,  fratcr  Andrcx  apoftoli  ,  &princcps  apoftoloruni  ,  poft 
jepircopatum  Andochenfis  ecclefis  ,  &  prfcdicationem  difpcr- 
fionis  cprum ,  qui  de  circuncifione  credidcranc ,  in  Ponro,  Qa- 
lathia  ^  Cappadocia,  Afia,  d^  Bithynia,  (ecundo  Claudiianno,adexpu. 
gnandum  Simonem  niagum  ,  l^^omampergir.lbiquevingintiquinqu^ 
apnis  cathedram  facerdotalem  tenuit ,  viquc  ad  vlpimurn  a°nnum  NcrQ. 
nis,ideft  quartum  decimum  •  A  quo,&  affixus  cruci,martyrio  coronart;s 
pft ,  capite  ad  terram  verfo,  &  in  fublimc  pedibus  e|euatis,  afl^rcns  fe  in- 

dignumqpodficcrucifigeretur,  vtdpminusfuus.ScripfitduascpitlQlas.' 
quaccanonicxnominantur.  quarufecundaap|crifquc  ciu5  cfreaesaiijri 
propter  ftylicum  priorc  difibnantiam.Scd  &ciiangelium  ju^fta  Marcpm* 
quiauditorciusj&interprcsfuitjhuius  dicirur  ,  Libriautpm^iuSjCqui* 
bus  unus  a<aorum  cii;s  fct «bitur  ,  aliuscqangejii ,  terriu§  pr^cjicationjs 
quartus  Apofalypfis  ,  quintusiudicii, intcrappcryphasfci-iptui^^srcpu- 
tantur  .  Sepultus  Romacin  Yaticanciuxtaviamtri^mphalem  ,  tQ;iij5 
orbis  vcneratiope  cel?bratur; 


1306 


n 


Pctri  poijcrc 
&  cu.ingelij 
iuxca  Marca, 
qui  incerprw 
ciusdicicur. 

TciTjporjC 
qno  coepic  cc- 
clefia  quidari) 
dc  Gecilicacp 
qoicranfierac 
ad   ludiifoju 
crcdideranc 
I!):'o,quipro- 
pcer  fiden)  pa 
ciebancur,  5^ 
clifperfi  erani; 
hos  ccvafqrcac 
i^poftolus. 
Scribicauceni 
aRoma  cem- 
porc  Ciaudij 


Argumeritum  in  eaf^m. 
Ifcipulos  falyatoris  inuiili  ,  totoorbc! 
difiufos ,  &  pcregrinos,  in  hoc  fcculo 
mopftrat ,  ^  prsBteritx  vitJE  pccnitcrc 


Incipit  epiflola  prima  Tetri  .Apfifl.oU 

PEtrus,  &c.  -j:  Didymus.  Alcxandr.PoficusPccruscir- 
cuncifioni^  ApolTo]us,omniuc|ueIud5orumhabensftu- 
dium,  fcnbic  cis  quj  in  tocius  orbis  difperlione  morabancur, 
tanquam  aduenis  ciuitatum  extrancaru ,  cum  vtiquc  uequa 
pfurcs  corum  in  In- 


(uadet  ,  &in  noijatn  vitamprpficpre  ,  totaemn 
follicitudinc cxhortatur  Simon  petrus fiijus  Joh^- 

nis,  prouincix  Gahl^a;,vicQB?thraida,fraccr  Aa- 
cjrexapoftoli, 

mudati  abomnibus  peccatis.vt  obcdireinciperenc  Chrlfto 
qui  pcr  inobedienciam  perieranc^vcafpcrfif^ngumc  Chnftj 
diabolipocefiacevicarent  ,  ficuclfraelperagnifanguinede 
Aegypto  ex!U!C.  luvcceri  lege  quccumquc  fanilificanda  l^»**-"»*? 
languinc  hoftiatum  folcbancafpcrgi, 


dxa  confificrcn 

.      4«    ATHANAS. 

"  Ifta  cpiftolnabcode 
nQminatacft  ,  a  quo 

^m  eftfcnpca.  pctrus  c- 

'"  nioi  doccndi   gracia 

'^"  cpiftolam  hanc    lu- 
d^is  ad  Chnflianif- 

C  nmniconucrfis  ,  in 
difperfionc  cofiicu- 
tis  fcripfic.  Poftqua 
enim  multi  cx  jllis 
crediderucconfirmaccos  .  Etprimum  quidJdcclaratquod 
fidcsinChriftuaprophctisprasnunciaca,  &:pcrpofdc  figni- 
ficata  fic  rcdcmptio  qua:  cft  pcr  fanguincm  eius ,  &  qd  ipfl5 
ac  gcncibus  omnia  finc  per  Euangclium  annunciaca ,  in  quie 
angdi  quoque  profpicercdtfideranc.Deinde  pofiquam  cp- 
fuluir,vc  digncconueifcnt^coqui  ipfos  vocauic,admoncc  vc 
rcgem  honorcnc ,  &:  mulicnbus  fimul  ac  viris  dcnunciar,vc 
vnanimcsfiut.  E:vbi  ad  morcs  honcflos  adhortatus  cfl  fi- 
gnificat  illis.q,  &c  infcris  innorucrit  a  JPomino  prxdicatio fa 
Iucis,&:  rcfurreLtionis.vc  &:  ij  q.  antcamorcui  lunt,refurgac, 
&  iudiccnciir  quidcm  in  corporc,  gratia  vcro  rcfurrcdionis 
pcrfuliinc.Ec  quod  finis  omnium  appropiaucric, pmncfc^uc 
paraci  cficdcbcancad  dandam  iudici  rationcm. 
•1«  Eufcb.  PctrusAocfiolus  prad.caciobisfua:  monirncn-r 
ta  nobis  paucii  dcrcliquir,  Vna  cnim  cius  epiftola  cft  de  qua 
nullus  omino  dubicauit.  jn  quibusaucem  prouinciis  pr^di- 
eauerit  Chriflum,propris  vocibus  incaepiftolaquamipfiu^ 
abfque ambiguicarc  ckruit  cHe,dcfignat,in  qua ad  cos  qui in 
difpcrfionccranc  lud^os  fcripfic. 

b    ElcSis.Ad  hocjvc  pcr  dacioncm  fpintus  fandtificarcntur 

raun- 


Jncipit  epiflola  prima  heati  Tetri  ap  o^oli, 

CApVT     I. 

Celcbte  nomcn. 

ETRVS.  Apoftolus  lefu  Chrifti  ele- 
(^lisaducnistdifperfionis  ponti,  Ga-^ 
lathijE,  Cappadocia^ ,  Afiaj,&  Bithy- 

a     Non  mctitis.ted  quo»  jtitciait ,  i5c  ptideftinauit  confoiinec 
iicti  imi.ti.fui.  - 

pix  ,  fecundum  prxfcientiani  Dei  ^ 


c     ^duenis.  Aducnj 
I,acine,Qr5cc,profe- 
lyci .  Sic  appcllabant  tia^ 
Jiidxiillos  qiii  dege 
tibu5  naci  in  Deum 
credcrc,&  qircucifio 
ne  acccpca  ludaicQ 
moreviuerc  iuxcalc 
^em  Dc!  volqcrunt, 
]tle(5lps  ergo  adue* 
nasdicicquidcgen- 
cilicace  £jd  fiifccpcio-  ? 
legis  ,  6f  poftr 


nem  Jegis  ,  _^  ^ 

modu  ad  acceptione  fidci  perucnerunt.Scd  &;  nos  fi  vcraci  . . 

tercu  prophctadiccrc  pofiim»,j^o«i.j>«i<j  cxlo  nos  fimu^  apni  „5«.      * 
tein  terra  ,  &■  peregritiificut  oes  patres  noflri.  ad  nos  quoque  epi- 
ftolas  beaci  Pecri  fcriptas  credere  ,  &:  vc  nobis  miflTas  lcgcro 
dcbemus.  Dcniqueniipfis  cpiftolis  admoiicc  nos  quafi  ali-  Pfal^nS»*» 
bi  pacria  habeces,C/;<iWj(/ifwi  obfccro  vos  tanq.  aduenas^  &^e^.a.v, 

^  Auguft.Vnufquifqehic,&indoniofuahofpcseft.Si  non  ^ 
eft.hofpes.non  inde  cranfeac.Si  cranficus  eft,  velic,nojic,|iof-  * 
pcscft  ,  Nam  dimictitillam  filiis  fuis,hofpeshofpitibus.Gc-  mfr.i.b. 
lliccibilocum  paccrtuus.ccfruruscslocumfilnstui^,  If^ec-  A^-*-» 
nianfurusmanes,necmanfurisrclinquis,&:c.  IbD^^ 

4«  ldcm.Omnishomoaducnaeftnafcendo,quopiamcoT  ^*' "     ™* 
pcllitur  migrarc  moricndo.VcI. 

^duenis.i.  aducnis  difperfis  ab  IcrQfolymi?  perfccucione 
quas  fafta  cft  fub  Scephano  ,  &  aliis  multis  perlecutionibus, 
tum a ludeiSjCum a gencibuspro fide Cbrilti affli(ais,& f^pc  ^J*  :" 
a  fcdibus  fuis  expuUis.  in^eue. 

d    i)i,^cry;o«/i.AnnoafcenfionisiportuuscftScephanus,  Sc 
muIcitirRoredifperfi.  8ei< 

c    Po«{/.Omncs  hajprouintii?  Grxcoru  funt  in  Afia,fcd  eft 

"  ct  aljji 


I 


Incipit  poflil.Nicolai de  i-Via  fupcr  primam  cpiftplam capq 
nicam  beati  Pccri, 

PEcrus  Apoft.  H£c  eii  fecundapttrs  principalis  huius  libri,in  qus 
ponuntur epijinUbeati  Vetri.Et  Aiuiditur in duas  fecmdnm  dnas 
etiis  epiHola.Epiflola  vcrnprima  in  tres  par(es  diuidiiur.f.in  frxfarior 
neratprofecutionem^corjclufionem.fecunda  incipit,  ibi .  JJencdiihis, 
tertiayibi.  Pcr  SiUianum  f\de\em,prope  fincm.In  prxfatione  ^rimo 
dcfcribiturptrfonafalutans^  'jr  hocfV  nomine,cum  dicitus  .  Pctrus. 
primo  enim  ^ocatnsfu.t  Simnnjrd  pojiea  cngnomiuatus  Vetrus  a  Te- 
tra ,  tficfi  Chriflui.prnpter  fideiflrmitate.  vnde  dicit  Au.ln  omntbHt 
ardeatlQii»*  fidei  inuei.ii  Teiius.Etex  oJficitjCHmfHbditHr.Apodo' 

lus 


lus  Icfu  Chrifti.  fccundoffrihunturperfonieft^lHtitt^,  chtu  dicitur 
2.     l^\cB.]S.f.a  DcoadfidemcatboHctfm, 

3  Aducnis.  ./id»(n'»  diiebatw  ilfi  qui  de  Qentilfiate  fontterteban 
tiir.&  illis  videlur  bcatus  Tetrusjpecialitcrfcribere, 

4  Difperfionis.»  exiflenttbHs  extra  to ram  Judxie .  tjuod  p4tet  ex 
hoc  ou!idf"bd!tur, 

5  ^onti  Qf^.& nominatiflalo(a,<iula Siltianusper quemfcripftty 
qtti efl  silas/orft:an  volebat  ire  ad illn loca  nd confirmandii  fideles  ea 
^iibi  fnerat  in  prs.dicatior.ciTi  TiHloutpatet  in  ^Bibusgpoftoloru. 

6  %CQ\xndmx\.iflnirefiUHr  adHlud  ^fitfUduii^elenis.bxc.n.ele- 

Sioincluiit 


ijoy      Glof  ord.  SiNicoIaideLyra.         1308 


&'3l!.i  Bnhyni.ijn  Europ.i,dc  qiiailliqui  in  Afi.ifunr  Bi- 
^  thyniiorfginenihabuerrjc.Ula  auteniqu.cin  Afu  B'thynia 
&  tiiaior  Phrygiavocatur.quajHicraflurninca  Galathia  di- 
ftcttninatiir. 

QratiaS\nce.r2Vs  Chrifti  ad  paccm  rccociliationis  cius 


tpeKfauf-  nuo  venit*,nihi}  p.-»d 
iaaioDcm.  jy.^^  n,(i  pe-aratiam 

cius  habcrev;ilcmus, 
1».C*tt»b  £?faA:.Nullaad* 
ucrfiias  retrahnc  vos 
aiaudibusUci,  om- 
lus  cnbuldtio  inuiccc  a 
vos  ad  laudcm ,  qiiia  b 
'  omnja  ad  facilitatc 

!  muftiplicantuci»  vc    c 

quod  bcne  cocpiftis, 
9eiA  jpcrfcftc  complcatis 
c     I{c  ge  iter  au  h  .cnm 
noftri  mcritis  gcne- 
B  ract  cffcmus  ad  n^or    d 
lem  >  fua  mifcricor-    c 
.  dia  nos  rcecncrauit 

pr«  robu  ^^  U'wm .  Sic  dilexit 

vitam  noftram  ,  vc    f 
»       pro  hac  filium  difpo 
f     t«  F>t«n  ncrct  mor),&  mortc    g 
J>er  refurredtionem 
deflrufta  fpem  no 


liorem  &  perpctuam  faculrate.  Quam  cum  dicit  mafuram.,  D 
pcrpctuit.ireni  cju<;  apcnt;  &duin  probac  melioif  ,diuinita- 
rem  rcpoficc  h^rc-ditacis  oftcndit .  Si er<ro  m  c^iis  fiddibiis 
b^c  rcfcruatur  haircditas,  friuolaqii^d.1&  tepida  ^ferunc 
aliij.,  p  ucaccs  c5  fc  percipcrc  i  tcrrcna  Hicrufjlc  millc  annis. 

e   In  (.orrupii.  Natu- 


patristinran(Slificationfm  rpiritusinobedicntiam&fafper  J 

a     Vi  «)inid  le»« '«rift't  pe"'"^*  to"^P'"t  •• 

fionem  fanguinis lcfu  Chrifti ,  gratia  vobis,& pax  multipli- 

a     Hfniinis  in  inundo  nati. 

cctur-t  Bcncdidlius  Dcus  &  pater  domini  noftri  lefu  Chrifti, 

a    r»iu  nos  gcnuit  t'e  mnterU.poliea  reiimdi;ro  profcftnm.vitat  rfgenet.^u  t. 

qui  fecundum  mifcricordiam  fuam  magnam  regencrauit 

a    Vclvita.         b    pcr  fidera  rffiirft  in  nobi»  nci  t  per  infidcIitJtcin  roorimt  inni  tia. 

nos  in  fpcm  viua  m  ptr  refurrcdioncm  lefu  Chrifti  ex  mor- 

a    Vbi.ncc fenio,necinotbo,n«c alia mccltitia nngemnr.        b    In >iuan> nullus  inunuBdus poft 

tuis  .  inh?redita*tcmincorruptibilcm  ,   &tinconta%ina-  ;-  P^^^.lll^.^i.^^St^^l' ^'^' 

a    Quianecin  iplisbcatonim  KomiruninieiiiiSi»ex  longoiifucileftisillaconueifjtioualetaUquindo       5  ,     *  r       . 

oilefcerTt.Ccut  Inxusrfifetitislcculi  folei  aliq  ardo  infathdiumucrti  fx  fo'e,fiuelongoufo.  i^    tlS,qUlaqUl  non  lCr- 


1  aliter  non  eft  animf 
ircorruptibilis  ,  fcd 
)     pratia  Dci  per  fidcm 

4  &:  iuftitiam  ad intcl- 

5  lcftum  pcrficitut  in- 
g    corruptibilis. 

7  f    7»  vMs.  Qiii  dc- 

8  dit  vobis  crcdctibus 

9  poteftatc  filios  Dei 

10  ficri .  poiuit  in  vobis 

1 1  illam  perfcueraciam,  f  :^ 


.    Non  inptjfcnti  daiiJa.fcd  tcinpoie  piaftitut.i  leddenda  iii  calis  ncbit. 

tam,  &immarccfcibilcm  ,  confcruatamincaslis  tinvobis, 


quiin  virtute  Dei  cultodimini  per  fidcm  in  falutem  para- 

—  »* i_       ir- j  _.i :_: : L.      'r^^r.^rm  ^       Ct/.ii»  f  Tinmnliarnrr, 


.a     Quandc  nouilTimadcihuctut  inimica  mor».        b     Tcmpore. 


Sicut  triumpliatorcs 


lam  Treueiarimtcmporcnouiffimo  .  Inquo  cxultabitis 


bis  cxcplumqj  refurgcndioftcndcrct.  Morruus  eft  ne  mori 
timcremus,furrexit,vt  rcfurreaionc  fperarcmus.Si  deprx- 
fcnti  ad  hoc  regencrauit,  vt  edctis  hicreditas  eius,quos  poffi 
deretjficuc  alig.s  homo  hJcrcditace.J«corr«/»t/fe./ew.ne  corrum 
pamini  criminalibus.J«co'  rawjw^i^iw. nc etiam  mediocribus 
contaminemini.r»jm<j»-ffj(7jWtm.neetiamquotidianis,&ye- 
niaiibus  marccfcatis.CoH/frwa^j»»  in calis .  vt ita feruemini  in 
anima&corpoi-e,  vrpermunditiafitiscxli ,  &fcdes  Dei 
d     Jnbartditatem  ini<i^>uftibdtm.  ^  Didymus.  Vt  oftendac 
quomodo  ininfiritu  bcatorumpermarcbit  h:Eicditas,in- 
corrupfam  ,&:ia  n^arccf  ihiKineamd  xit.pcrhoc  manite- 
fl3ns,&  diuinam  &  puran  hxrcditatem,coquod  fic  incota 
minabilis  tius  pcrccptio  aptid  cos,c.ui  jppnetatis  prxmio  di 
uitiatupr«fcnciuam  bonadifpiciiint,lcicntcs  fe  habcre  me- 

liorcm 


15  u.uieric  difciplinani 

16  patris,nonmcrciur 
17  hxrcditatcm  cius. 
ig  g    /«>/■>•.  NuUusfue  . 

19  libcrtatis     potcntia 

20  cuftodirc  valcc  in  bo 
ii-nis,  niriillcperficiat 
12  aquo  initium  bcnjB 

aftioni!;  b.-ibctis.Laboratc  dc  fidc  per  fidcm  vcnturi  in  falu- 
tcm  ?ternam,qua-  &:  fi  modo  non  apparcccamcnparatacft 
rcuelarijfi  nosfucrimusparaci. 

h  Irt  quo exultabitis.  Didvmus  Probacur  fldcs  eorum'i,i qui 
propccr  Deum  intcncatidnitusdiucrfistnbularur,  viqjad 
fincm  inhuiufmcdiprobata  fideperliftunc ,  Quosvtiquc 
ccnuenicexultarc  ,  litecaliquislaboreorumvoluncacibus 
importunus  cfle  vidcaiur.  Hunccnim  laborcm  hic  t  riftitix 
nominc  dcfignac.  Ccicum  cft  cnim  quoniam  qui  criflis  cft 
laboiando dum pro fidc dcccrcat,ncquc fccundum  m undi 
triftitiam  triftatur,ncquefecundum  poenitentiam.IUanam 
que  proamiflrionedckdabilium  rerum,  harcautem  proho 
norc  tranfadorum  gcritur  pcccatorum.  Vcriufque  vero  ha- 
rum  criftitiatum  cxtrancus  ciIecognofcicur,qui  t«atur,&c. 


NICOLAVS    DE    LYRA. 

Sio inchdit  aliijuid*f(nun:.f.fcire  e  ycVediuhutn.  ec.ucrtiirad 
bcc  o«(i/*r.Sccurdum  p.d.tf  acupiurhufrofcHtitia.proprgd(fli 
natione,  cjuxinctudd  eiiam  aHqucdtenforak.f.ccliat.omtn  grai^m_ 
prttfinii  &  ^lorig  infuturc,&  cju.jr.tun.  ad  hoc  dicitur . 

1  In  fauCti.  talis  enitnfcfSificatio  apprcpriatur  ffh  ituifcr.Bo.^ 

2  lnohi:d\cnt\3.i.per(bdientian!ltluChrifl:,eimfi^ii.cbcditS 
vfqucad  morcem,mortcm  autem  cwas.\M.i}.b.>yibhacau 
ten.  paffione  hahettt  (fficaciatnfacramenta  nouA  lrgis,qi4sfintipflru- 
»en<  a  naftr^funaifinatioms.teriiodefcribuntur  optata  bona ,  eH  dic.i 

3  GxiUZ.tn  prAicnti. 

A     Et  pax.i»  fiituro.  ,     •  • 

5  Multiplicccur .  quiatunct^uirtohiturtotushominisappetttus. 

6  Beucdiclus.Hiir  incipit  proftcutio fiue  traflatus  ,  i«  ifuo  beatus 

•ptirusinforniat  fideies.,^^  prmo  generditer  (juaniit  adahi,uoi  flatus 

ficcialesjbi.Saw{uhdn}C^otc,po(lmed:umftiur,dicap.Trima 

indnas,qu'.uprimofidelesinforn,atdefpiriti4^liregeneratione.f(iHio 

'  de  renatorum  educatione ,  fe.ca.  Trima  ad  huc  in  duos,c,taa  prin o  de 

re^emrationis  henefieio  Dco  ngrati.Hir,  fccundo  renatOf  ad  vttf  mt<tl 
d:)iiimiXortatiir,ibi .  ProptCt  q3  (uccinfti ,  Tnma  adhuc  m  tres 
tjuia  prim  >  regratiatur  dr  regenrratione  baptifmali.frcundo  refpondct 
tacitx  quieflioni,ibi,lT)  qnocxo\t3ibith:terticpr(pvfitiim  confirmat 
craculo  prophetali,ibi,Dc  qua  hlutc.Circapriwumfciendumy  quod 
btneHctum  fegenerationts  baptifmalis  efl  commutie  fidclibuscunHts: 
froptrr  cjuod  de  hoc  beneficto  rcgratiai  beatus  Teirus  profr  &  aliis, 
&•  vr  eos  inducat  ad  fimiles  grattarum  a6iiones,dicit  i]gi/«r,  Bcncdi- 
ttus  Deus.<?«d>'t«'»  ad  totam  trinttatem, 

7  Ec  pater  do.quantwn  ad  patrit  perfonatn, 

8  Qui  fecundum  mifer.«*r  non  fecundum  merita  noflra. 

5    Rcgenerauic  nos.f.infacramento  baptifmi  ^  per  quod  cffirimur 

fil^ 


filii  Deiadrptiui. 

i  o    hifpc  ni  viuam.»^fy?,c«-f4»». 

1 1  Pcr rciuircdjonc  lcfu. pcr quaw  habemus ccrtitudinefntu, 
ra:  glciificatior)i.',quia  cu  m  (ffh  f&ffibilis  himoficut,&i  HOf,ad  ritant 
in.n.ortaleni  nfuncx.t.^  qtna filii adcptiui habcni ius in  biereditatit 
fanic  pati(ne.,id(0  fibdiiur. 

la     In  hzrcd.ideft,adcoitfequendutn  hiereditatem . 
J  5      Incori  upti.  «am  httreditas  cxkflisnunquam  deficit. 
14    Et  incontaminatair.^H/<i«i/?;7»?,»?«nrf«ff»rccipif- 
I  y     Irnniarccfcibile.«<J«2/a«»  Jecorem  nunquam  minorauit.Sed 
quia  non  omnes  renatiper  baptifmum  hanc  htercditatcm  confequutur 
fedfolum  perfeuerantesin  bono,  fccundum  quod  dicitur  Mat.\o\e, 
Qui  autem  pcrfeueraucrit  vfq;  in  finem,hic  faluus  cric,&c. 
ideo  fubditur. 

16  Qow{cvu^t2iix\\ncx\\%.nonommbusvenatis,fed.         ; 

17  hwchxs.idc^tproyyohis. 

1 8  Qui  in  vir.  Dci  cu.  perfcutrantcs  in bono ,  quaferfcuerantlti. 
frincipaliter  efi  a  Dco. 

ip  Y^crfdcm.chariiatefcitnatam, 
20  In  ii\\[.\t'.m.fciUcetconfrqnc>^dant. 

zi  Paracam  in  ve.  in  tcxr\porc.ideft,in finali iudicio.tune enitHre 
uelabitur  manifefte.na elc£li  apparelunt gloriofi in anima.& corpore 
iZ  Inquo.  Hic  confequcniur  beatus  Tetrus  refpondet  cuida  tacit£ 
qiiaftioni,qUit  pcffet  cx prediClis  oriri.  "Kljim  ex  hoc quod  dilium  eftba 
fii^^^tos  cfjtfilios  Dii  adoftiucs,&  ccihtiixciies  regni  cxlcflii^poffetali- 
quisinfirniusfidtelis  quArere  .  Igitur  quomodo  dimittit  nos  Deusfilioi 
fuos,iot  &  tantas  tribflationcsfnflincre^T^ineccleftaprimitiua  crt 
dcntes  fuft Hebam  multas  tribulationes.  .Ad  quod  rcfpunUet  Tetrus  di,  \ 
ccnncfuod  hoc  non  efi  ad  malum  credcntium,  fed  ad  honi  eorU-.ftcut  au  j 
rum  infornaccproicRim  inde  non  dcterioratur ,  fedpuriiis  &  meliui 
efficitur,  &  hoc  efi  quod  dicit.ln  quo  cxultabi.^tovw/iur. 

Modicum 


IjCp 


I.Pccril. 


^  a    V'"^  C^  ofvrtrt.  ^i.i  qnamns  oporcec,  Vel  fi  oportct con^ 
trifl^ri/ibaiidicurnedeficianuis. 

V(  1  ita,  fi  non  opr.'.  cct  coprnftari,inucnjatur  probatip  vc 
flrxfideMii  i3i'dem,&:tniicnon  cricin  \]bro,fit. 
.  b     l^c  p.oaio,a  c.in  lau.Cu  iudex  lapdans  pain  ^icat;Efuriui, 
""'"  Cr  dcdji:  rr:i,wari.  crc. 


Cap.   I. 


1310 


C     "Prtcifiliar  ftt  a:iro, 

Paucniia  fancio:  om 
.  urocop-iriiCur,  qiiia 
ric;ic  inmetallis  aii- 
quidc;uroprccioU,us 
nondVt^hicspiid 
Dcuin  omni  luudc 
dignilftmaeli-  ^icut 
cMun  ^urum  in  for- 
nacc  examinacum  , 
proiacii  foras  cuius 
lic  tulgoris  appare- 
bit.iiatidcliumcon- 
ffancia  mter  prtflij- 
ras  cortcrrp.t)  lis 
vidcturj  fed  fiiiito 
fcrtamiiiciniudiCio 


(it,fan £li^'cauit  cos,  quilnis  femctipfum  deceter  irradfcauit.  D 
Igitur  licet  propherjE perlcrutati  finc in  quod ,  vel  qu.ile  ce- 
pus,fincm  acciperct animarum  falus,  ^  ^hrifti  fierent  paf- 
fioncs ,  &  glona; ,  cognoucrunr  tnnKn  pcr  rciu  lacioi^em , 
quam  non  libi ,  fcd  eis  qui  poff  aducntdin  eius  erant  futuri 

mininrabant.&c. 


*  J^'  «f r"»  «ne««  '"|^"'Wr  breuc,  &  If ue  yidf bitur,  quod  in  tribulationlbus  faculi  jrternuin  videbi- 

tur,c<graue.  b     Qaianon  nifi  per  trillitiain  rotcd  in  gaudia  perucniii. 

tmodicum  nunc  fi  oportetcontriftari  in  varijs  t  icntationi- 

a    Non  coimenium  vobis  tiibuiationc,  ad  nialum^fcd  ideo  vt  pioJ)ati9,i.vos  piobati  tidelcs  in  tsinino 
tiibulatiomscxco(ftaommiub;£ineyetultat:s.  r  ..        . 

Plus  placet  Deo  luinino  artifici  veflra  fides,quim  alicui  artifici  autuin. 


usjvc  prob^tio  veltr^  fidei  multo  prcciofior  fit  |uro,  quod  5 

^  ^  a     Tandcm. 

d  *pcrigncmprobatur,inueniaturinlaudem,&glori3m,&  4 

^       '"  fil^i^^^Len  per  fidejn  iJ^r"' ' ''  "°"  '"'"'"'  ™°'*'  '"'^  "rporaUter,  nec etiam  .pirifualiter. 

f  honorcminrcucbtioncIcfuChrifti,  quemcumnonvide 


Reipuneratorem. 


<r 

P 


do.  m.  [anBvrtim  lius. 
vndc  &:  fubiungit; 
Inueniaiur^&c. 
d  InlM.  Vtlauda- 
biles.&gloriofifitis 
rerar  jcr  conllantiam  In 
HMf.i.  indicuidicij, 
quando  rcuclabitur 


uc 


ritis  dihgctis .  In  quem  nuncquoque  non  videncei  creditjs, 

a    QiLianccocuIusTidit,necaurisaudiuit,necincorhoiiiinisafcen.8cc. 

credcntcs autcm cxillcabitis lcetitia inenarrabili,& glorifica^  8    Jf'''*"(  ^r^^.a^ 

a    IpfuniDcum.  b     Nullam  infirmitatc in  pafliixi.  *l"'^^     V-nilltO 

ta,reportantcs  finem  fidei  vcftra:,ralutcm  animarum  vcftra- 
quamsfitglonxo-    h  fum.  Dcquafaluteexquifierunt^atqucfcrutatiruntprophe.  9 

iTCnaeCVir.VndCUICl-  ,    IIliquitantamcognitioncmdeDeohabuetunt.  b     Inocculto  a  Domino,  yelab  AngeU».    lO 

tur-,  T.  ec.ofa  in  COn  fbe.  ^  "^'^,^ !"""  «°"">  P'°  ""i""  lcientn falutvij  amotc  Tii  deiidcriorum  a  Douiino,  vcl  ab  Angelo  mcrui; 

^  '^  appellaru^  ^     Q;.ior,diano  vfu. 

tx,  quidefuturainvobis  gratiaprophetauerunt,  fcruta'ntcs 

a     Qnamuis  ineiseflet  fpiritus. 

inquod,  vclqualctcmpusfignificarciineisipiritdsChrifti  , 

a    Capite,&  meiBbiis.  b    Non  tantum  aJucntum  eiuS.fcd  etijin  pafliones. 

Quje  pcicruccm  finiendi. 

pr^nuncians  easquas  in  Chrifto  t  funt  pafTiones ,  ^  t  p^fte- 

»    Tarda5,&diudefidcia:!spra:cedentihiistribBlationibus.  b    Scrutantibus  intcr  cxteia 

occultahoceuammiimafur.        Sicut eniinftclaallelladilfert inclaiitate.  c    Wud. 

r,  nm  niior -j-nr»r<^Ti  .    •  .  .     u^     IpC  "on  emnt  dooiini  noHra:  fjlutis.fcd  miniftti.vnde  vobis.&c. 

SDcuflKvi  *"  noresgloria.9,quibu''sreue'latumeft,quia  nonfibimaipfis, 

fl.rnriir  vnhic-  K^»  ;>!•  *    Nondiebmipfoiumca  falus.  fed  in  vc  trispctius,  quiin  fine  leculoium  nafcminicft  vemuia. 

UltJiui  vuuis, /■  r'(»e  b    Omi-.i.imyiiei :aRedcmptoiiS4U3modofuntimpleta,&.nui:ciata,qux 

c   Ei ^ii ; iatn.  Cum    "  Topis autcm  miniftrabant  ca  qujE nunc  nuHciaca  fuut  vor- 

•;!orificans  cam  di- 


k 
1 


II 

iz 


,  , ,.  LCt;  yenitc  beneciiilt  patrh  Triei^&c, 

t    Honcrem.  C^iandodicec;  TollaturlmpiHtyHefideatgloram 

j^^.  De.j&cunciufiiibuntin  vitam  iccrnam,  yndc,-  Siquisrmhi 

xij.  miinli(a.'iait,bonor  fitabit eum pa[ermei4i.,qui eii iu  cclis. 

•".<|  g    Salutern  ani.  Qiix falus niuicum  cft  amanda ;  quia de hac 
i.ilucc mulcum  exquificrunt,  q uando ,  vel  quo  ordine  falus 

^  ^a:ternamundoaducnirct.vndcd)cirur;Mijlt!prophcti£,S^ 
rcgesvolucruntvidcrcquivosvidcc)s,<IS(:noi)  vidcrunt. 
h  Decjuafalute.  *  Didymus,  Quoniamquidatn niino- 
rcm  allerunc  promiflioncm,&:  falute  fanctoiu,  qui  ante  ad- 
uencfi  Saluatoris  fucrunt,exifiimantcs  plus  aliquid  habuiflTc 
pcfter!orcs,co  quod  vidcruntMum  fcnfibilitcr.fignaab  co 
f^aa,&  doannam  audicrunt,  oflcdcndum  cff,quoniam  hu 
iufmodiopiniofaIfacft,DuoaducntusfuntChtifti;vnusc|,- 
dcm  intclligibilis ,  fccundum  quem  rccipitur  taquam  Dcus 
Vcrbum .  Altcr  fcnfibilis  fccundii  que  vidctur  ex  Maria  ^ 
greflus.Scd  diuinior  intc]l!gibilis,g;  fcnfibilis  qui  etia  prauis 
Qhominibuscficollatus.  Omnibusitaq,-  fan£t:sqijipoitadue 
tiim  fucrunc .  & ante  aducntum ,  intcUigibiliccr adueniens 
Deus  Vcrbum,  proportioncadtuum  quosvnufquifquegcf- 

fit, 


NlCOL  AVS  DE  LYRA. 

«    Modicum  fi  opor.contr.  temportliter. 

t    In  vanjs  tent.  Verfecutionem  in  rebus  pofftffis ,  aut  in  amicis , 

'detiarncorporibus  proprijs  omnes  enim  pcens  itmporales  modicA 

»nt,relj)':8u  xtemitatis. 

?     Vt  itroh.ve.a.  Irt  tribulationisfornace. 

i    Imcniimr.  IUefi,cedafpobis. 

4    Inhu.&Cc.  Sempiternam. 

J     In  rcuc.Icfu  Chr.  IdeH ,  temporeindicijinquomnifenabit 

lloriam  eUHorHm,vtpradiaum  efl. 

>     Qucm  cum  non.  Licet  enim  ali/jui  adbuc  viuerent,qui  huma- 

vtattm  Chrifli  viderant ,  tamen  eim  diuinitatem  non  yiderant ,  de 

niaenfides:ideofubditur. 

7    In  qucm  nunc  quo.non  yi,crc.  Fideformata  charitate,qux 

mt  credentem  divnum  vita  beata.ideo fubditur. 

i    Crcdcntes,&c.fa,a.u.  Etpatet  litera  exprtdiait. 

»     De  qua  falu.  Hic  confequentir  cor>firmat  pradiHa  oraculoprO' 

'heialidi.  De  qua  falu.  fiendaper  Chrifium . 

Exquificrunt,atquc,  7{on  naturalt  luminej  aut  rationejei 


(0 


^ttrnaturdnllufiratiQne, 


In 


*     Eufcbius.  Om- Li  i.hift,c,i. 
ncsillosquiab  Abra 
him  furfum  vcrfus  f5"i'"la"«>- 
vfq;  ad  primnm  ho-  " 
mincm  generncionis 
ordine  confcribun- 
tur.ctiam  finon  no- 
minc,  rebusrair.s^ 
rcligionc    Chritiia- 
nosfuif(e,fiquisdi- 
cat ,  non  mihi  vide- 
tur  errare. ,  Cuine- 
niin   nonien  Chri- 
ftiani  hoc  .ndiccc , 
quis 
crcdcns.pcr  cius  do- 
6'trinam,  fidcm ,  pic- 
tatcm ,  ac  iuflitiam 
tencat,  hoccrantc- 
tiam  i!!i  fintli  yiri,  ' 

quod  Chnffianinuc  -c 
cifc"  profircncur.iSfcC, 
Qiiid  igifiir  obflat, 
vt  non  vna,  arquc 
eadcm  rcligionis  ob 

i^  fcriiancia  dcputetur  ^  cefecutura» 
j  j_  in  his,  in  q u.uus  can- 
dem  fidci,  acqueo- 
i^  pcrumcfle  conflitic 
fbrmam>Er  idconp 
nouclla,  ncque  pe- 
»^  rcgrina  cfl  Chnflia- 
17  noruin  R9ligio,  vel 
nupcrexorta;  fcd  fl 
fjscfllibcrcinuocarcquod  verum  efl,  pnmaomnium.at- 
quc  ex  ipfa  fimul  mundi  originc  dcfcendcns ,  codcm  Chri- 
ffo  Deo  Dodoxc,&c  inflitutore,  iam  indc  ab  initip  fpcciem 
formamque  fufcipicns,&c. 

Irenau^ lib.^.  cap. \ 5 .^ugufi.  tra^. ^^.inlo.Ub.i^.  confra  faw 
flim,cap.ii.\6.l7.Et  inTfal.T^.ier  'JJ.&c, 
i  Trof /./erawf rw/j/j/irr.  PaIanihuibusloqucndo,&exponedo 
quz in  occulto  intcrn^ conccmplacionis  ipfi cogiiouertinc. 
K  Q.»od  •pel,&c.  Quod  ccmpus,quo  anno,  vcl  fub  quo  prin- 
cipc,  C)uale,  bclhcofum,  vel  pacificum;  vclquo  ordinc,pcr 
parcum  virginis.vel  quoalio  modo. 

I  SpiritusChr.  Archangclos,  &:prop!nquosvocatfpiricus,  Bcia.' 
pcr  quos  opcracur  Dominus,qui  Chriflo  funt  fubicdi, 

m     To/lerior.glorias.  Dua;luntglorificationcsDomini,fc-  Dominifunt 
cundumfufccpcihominis  formam.  Vna  qua  rcfurrcxita  dncglorifica-^ 
mortuis,&  alia  qua afccndit  in  coclum  ante  oculos  Apoflo-  Aa,"a 
lorum .  Rcflattcrti.i,&  ipfj  m  confpedu  hominum,cum  m  iAitt.i6.i 
maicflatcvcncrit,vtrcdd-atcu;.juefccundumopcrafua,       t 
n    f^obisautem.  Hocidco,  vt  moncac  liloscuram  gcrgrc 
falucis  oblat9,qiiam  fic  amaucrunt  pi  iof  cs  Cdndi. 

^     a     Spiritu- 

-■  ■  I         ■■        I  .1.1        . «        I  !     ■  >        ■  ■        ■■■     .      I    -  It 

II  In  quod,vel  qualc.  f.Chnfl.myfierium  impkretur,  tcmpore 
prop!nquo,yellonginquo:ctfi  impleretur  tepore  pacifico,Hct  bellicqfoi 
de  vtroque enim prophetaiierun^  T^m  Genef./\g.  Tatriarcba  Jucob 
prophctauit ,  quod  ejftt  implendum  tcmpore  quo  dcficcrct  regnurn  Iw- 
dxorum,dicens;^on  auferetur  fccptrum  dc  Iuda.5^  dux  de  fc 
morc  cius,doncc  vcniat  qui  mitcedus  cft.  Similiterprophcta- 
uerunt,iptemporepaciscJfctimplendii,Ifa.2..b.EtconRahuut  gla- 
dios  fuos  in  vomcrcs,  &:  lanccas  fiias  in  falccs.  CiniUus  enim 
omnibus  regnis  pacatisfub  Imperio  l{pmanorum  natus  efi-^Luc.i.b. 
12  SpititusChxi.  U<iiloqHcbaturinTrophetis ,quidici(Hrjpiri' 
tus  Ci}rifli,ficut  patris,quia  procedit  a  patre,&  filio. 

1  j     Prxnuncians,  ilux  in  Chrifiofunt  irnplet^* 

14  Vati^oncSjSc  po.Sicutpatct  Ifa.^^.-pbimuUiprtcher  loquitur 
de  paffione  Chrifli,&  glorificationeipfius  in  fine  capituU.Dicit  lamen 
paffiones,etglorias  in  plurali}  juia  non  folum  efl  pajfus  inje,feattiam 
in  rnenibris  fuis,  ftmiUter  eiusgloria  deriuai  urad  mcmbra . 

15  Quihus reucl. cliyquia non Qhi.  MyHeriumenimChrinit 
quodfuit  eis  reuelatum ,  non  fuit  eorum  femporibus  adimpletum  ,fei 
temporeChriflianorum.ideofubditur. 

1 6  Vobis  auccm  miniftra.  VrxnmciandofMtur^, 

17  Qu9nuncnunc.funcvob./w/»/«4. 

Pcr 


J3II        Gloforcl,  &NicoIai  dc  Lyra. 


A 


tln  qne.f  quj 
de     Chrillo 


t  defenurad 
vos 

t^ccommodS 
%a 

tqucniadmt- 
^Q  ii  qoi  vo- 
(auic  ros  loQ- 


b 
c 
d 
c 
f 


a  Fer  »9  vi!eiiiet  iMinciot  difcipplot. 

bis  per  e'os  qui  euangclizauerun  t  uobis  rpiritufancfto  miC- 

a  Vt  cuam  fupcifluas  cogiiniioacs  icfccctis  i  meme. 

rodcc.xlo/jn  qiiem  defiderant  Angeli  prorpjccre.^preY 

In  nra.  a  Coii'ianicr  ytii- iicraiido. 

quod  (uccindi  lumbos  mcntis  vcllr.Tjlobrii.^fedi  ipera 

Manit>:Utur  gtiiit  *  Chrifto.ac  a  fanilit,  **-— 


te  in  cam  qu?  t  oftertu"r  uobis^gratiam  t  in  rcuelafjonem       Xnarc/  Lumbos 


B 


,,  lefuChrifti.quafifiliiobc^dientiarnon^^configuratipriori       recflhacetia 

"  a  rer  hoc  quoda:nmiido  piiusciails  c.xtalalnlcs.Cd  ijin  no.lts  iiciitaiciii.         E.xcmjilo  Chiifti.  '       .  « 1.0 

bus  ignora'mis  vellrsdcfidcriis,  fedficcundum  eumqui  \l  ^'""7d,^mT""° 

i   AJ  liccuociuit.  Filii  eius.  b   jFinpl  contia  vitia.coiura  tnbulaiiones.  ,  l-  i^     u- 

h  vocauit  vo's  fanaum.vt  &  ipfi  fandti  in  omni  c6aerlirio-  ^  cl^rS^^T'"'' 

n  Farcr  ve^ter.qui  i.-il^suos  uolo  qualis  lUm. 

ne  fitis ,  qifi  fcriptum  cft  .  t  Sandli eritis ,  qift  e^^go  fand^us 

a  Diceijdo  in  oiaiionctitcr  no.br  ^u.  es  in  cvlis. 

i  fum.  t  htfipa^crcm  inuocatiscum ,  qui  finc  acccptio- 
ne  peifunarum  iudicat ,  fccundum  vniurcuiufque  opus , 


|jb,4.cap.<7 


t.i9-  Hitil. 


a  Spirimfanffo .  Spiritus  in  prophctis,  fpiritus  in  A pofloli'; , 
ira  appirct.qiiod  prophccx,&  Apol^oii  eandcm  1. 1  itc  nun 
ciant.  Illi  vcnturan^ifli  implccam  Vnaitaqucccclciia.cuT 
iui  pars prxccflitaduentum  Chri(t.,pnrs  lcqnitur. 
b  In  ^wfm.Tanta  cft  ciu»,qui  palTus  cfl  pru  uobis  hominib. 
glona  poflerior,vcc- 
tianiangchcj:  in  cx- 
lovirtutcs,  cumfmC: 
.Tccrna  fclicitacc  pcr- 
fc:tar,nonfoUimim- 
mondlisdcicuis  ma- 
gnificentianii  fcdaf- 
fuir.pCT  humanic.it'5 
cius  cl.nitatcm  fcm- 
pcr  .ifpiccrc  g.uidcnt . 
Scd  cur  ccrucre  deli- 
dcrant ,  cuiiisfacicm 
nunqu.im  ccrncre  ccf 
fantJNifiqMiacotcm- 
platio  diaini  pr.cfcn- 
tix,ita  Angclos  bc.aci- 
ficat,  vt  ciusfemper 
VI fa  gloria  fitK-'ntur, 
$£.  fcmpcr  ciUi  dulcc- 
dincm,  qualinouam 
infatiabilitcrcfui  i..nt. 
vcl  in  qucm  fpirinini- 
fanduni,qui  tancij'  ma 

icflatis,&:  glori^,  vc  fcmpcr  eius  vifio,  ficut  ctiam  ipfiuspa- 
tris,&:hiij,dcridcretutabAn'.;clis,qucin  gr.iti,i  diuina- pie- 
tatis  ad  terras  c.Hif.i  hu m aii ;e  fa! ucis  inific ,  oc  Ulultrandis  fi- 
^eiium  mentibus  infudic. 

•Jc  D:dyi!ius.NoCanduin  qnodapud  Gr.ccos,  in  .yr^e,  lega- 
t\ir,non  in  efiirm,6c  fic  exponiair ;  Si  quis  eAifriiM.'i.ienc  qux- 
ficiim  a  prophf  ;s  f.ilutcm  in  fincclfe  mundi.quod  in  omni 
bus,  if.'  in  fummo  cft  appctitu.  qu.uido  ipiius  qiiidcm  caiifi 
aliaciindi  fi^inc.ipfjinyerocuiusc.iufi  inillius.igitur.Noii 
abs  •■e  cft  cua  inccllig!  dc  fantl  s  Augclis.iSi:  limjiliciccr  cun 
£lis  hc.itis  ntionalibus  hocdictum,  cum  omncsappciicum 
habcanr.profpKx-rccaquxin  finefeculi  fuiic  agcnda. 
V  Ircnxus.Si  fibit  vos  huiulmodi  fcnfus,  vt  dicitis.  Q['id 
non  attulit  D,)m;:)usvcnics?Cngnofc'tcquoniam  omucm 
n()Uitatc.itculit,f;m3tipfim  a{f.Tcns,qui  fiiorac  annuncia- 
tus.etc.Scmccipfuin  atca]iti&  ca  q  pr.cdi.-li  fuiic  bona,  in  q 
concupifccbinc  Angcli  incendcre,&:  dooauit  hoininibus, 
'^  Qccum.Cum  h<cc  Chrifti  myftcna  fieri  incipcrcnt ,  cx 
abud.inci  gaudioangeli  cecincrunc;  j/ori.j  in  excclftsDeo^crc* 
*  Greg  QiiiadcDct)  pcrprinuimccclcb'^pr^dicatorcm 
dicitur.  Inquem  drfiJcr.i'it  angeli pro(picere  ,  funt  nonnulliqui 
fufpicantura'igclos  nequaquam  Ds^um  videre.cum  tamcn 
^libi  apcrce  d.ctum  \.\z..A'igeU  (emper  vidcnt fjcient patris.  Dcii 
itaqucangeli  &  vidcnt,&:  vidcrcdeiidcrant,ct  iitiunc  intue 
ri,&  intqentur.  Nc  autem  lit  in  dcliderio  anxietas,  dcflde- 
fancps  fatiantur,  &  ne  fjt  in  fatictate  fiftidium  ,  fatiati 
^cfidcrant .  tt  defldcr^nc  finc  iaborc)  qi  jia  dctidcrium  fa- 

(iccas 


tictas  comicarur,  v\  fatiantur  fine  fanidio ,  quia  ipfa  fatictas  E 
cxdc(id:rioJcmpcracccndirur.Sicquoque,&:noscrimus 
quaiulo  ad  iplum  fonccm  vic?  vcnerinuis.eric  nobis  dclcita 
biliccrimpicila  litisfinuil,acquefaciec.as,&:c. 
c    Tropicr  ti^od.  Quia  tarita  gracia  vobis  cft  promiiTa,  vt  rc-. 

uclaccvideaciMlla,? 


b  Nnn  irejulpf<,non  phantaftictircd  fpiritufaDAo 
diclantc. 

b 


Danii. 


I 

Z 

i 

4 

5 
6 


8 
9 


nunc  vidcncAngcii, 
tanto  amplms  digni 
efleciiratCjUCcam  p- 
cipcre  valeacis. 
d     SuccinSii  lumbos.     | 
^<     Grcgor.Lumbos«ij, 
carnis  fuccingcre.cfl 
luxunam  ab  cfF..du  t  • 
rcfrcnarc.   Lumbos  ■ 
vcro  menris  fuccins^e  " 


pcr 

coar- 


l 


14  contmcntiam 
1  j  ftamus. 

*    AVGVSTIN.IL 
16  Qiiidcftlumbos  ac- ' 
)7    cingcrc  >  Libid.ncs 
1 8  cocicere,quod  efl  0- 
pusconniientia:. 
c    Soljrii,&c.    *    Innocenc.Tcrtius.Gulaparadifiiinclau 
f]t,primogcnitaEfau  venJidit,fufp?nditpiftoicm  Pharao- 
nis,dccollau  c Biptiftam,  Bahhafar cum  Imperio perdidit, ' 
irr.icl  ad  viculi  idjlum  vencrandum  impuljt.&diuice  quo- 
tidic  fplendidc  cpulanccm  in  infcrno  fcpeliuic .  Quid  cur« 
pius  cbriofo  ?  Cu  1  fixcor  in  orc,tremor  in  corpor2,qu!  pro- 
micLic  nuilra,prodiCoccuica,cui  mcns  alicnatur,facies  craaf- 
form.>cur,&:c.  i 

f    Sper.xte.  Securiexp2ilacemcntc,&:  corporecafli.  Nam  ' 
qui  domino  fe  placcrc  non  iiouic ,  mcrito  fpc  bonorum  ca- 
rcns.nccitius  adueniar,mctuit. 

g    Filij.Et  vc  fccurc  poiricis  expe6tare,  fitis  filij  obedicntes  ' 
pacri  cornpienci.  j 

h     Qjivo.vosfan.  i.  fandbficacum,^:  fanflificantcm  uos,'ur 
inomni  conucrfarionclicis  Unch.Yn<ic.Efl3tf,&  vospcrf'Mi  F 
ftcut,^c.     *     Didymus.Cum  Dcusquipereuangcl  u  nc- 
uocauic  ad  falucem.fic  fanilus,  neceifc  eft  obedicntibus  vo- 
cationi  omni  conuerfjtionc ,  atquc  prudentia  fieri  f»n£tbl 
cius ,  prajcipuc  dum  is  qui  vocat  ad  harc  inuitcc ,  &:  ciibuat 
fintlicaccm .  Aic.n.  Quomodo  ego  fons  fanflicacis  funi,pcr 
fubftanciam  fandus  exiftens ,  vos  fludece  parricipan  fandi- 1 
tacc  quos  di!igo,vt  ficis  ficuc  &:  ego.  Et  vidc  difpefationcm .  1 
Sc  namquc  fandtim  cfle  dixit ,  acccdences  aucem  ad  ciun  | 
ficri,vcl  fucuros  iandlos  indicat. 

i     Sine  acccptione  pcrf.iud.&c.  non  vt  camalis  p.?tcr,qui  filiis  "^ 
pcccantibiis  indulgentius ,  quam  feruis  parcerc  confue- 
uic  Scd  Deus  pater,  &:  fcruos  obcdicntcs  imo,  &;ho- 

.  ^ftcs 


NICOLAVS    DE    LYRA. 

I  Per  COS  qui.  id  efl.pr<edicanerittst  Eiiatgelitm . 
1  Spiritufando  mif  inftgno  vifibilifm  die  Tentccofles.Tune.n, 
fuerunt  ilhminati,  &  conflantcs  effc£ii  ad  pr£dicandum  Enangeliunt 
in  omnibus  linguis ,  propter  tjnod  eis  non  mitus  credtndurn  efl ,  (^ttam 
prophetiMiHia eodem Ipiritu locuti funi :  imo magis, in yttantum per 
ewiiem  ffnritumfucrmt  magis  illuminati. 

3  Ir^  quem  defidcr.Tv^aw  eadem  eH  vifio,&  fruitio  trium perfo 
n.irum  iflidtamen  deftderiHm  non  itnportat  expcHationem  non  ha' 
biti,C(:d  cnn'tnuationem  habiti. 

4  Propter  quod.  W/c  confeqnznter  inducit  renatos ad  munditia , 
'pitf,&  p'iiAoporjitfuam  monitionem,fecundoinducit  adhocmulti- 
flicem  rationem,ibi .  Et  ll  patrem  ,  Circa primum  dicit .  Propter 
quod  i,^'iia  eflis  filtj  uei  per  adoptionem ,vt  prjtdiflitm  eft^ 

5  Succmdi  lum. '.c<i'?!  corpore,&  mente. 
t     Sobnj.jn  yiSu,{jr  veflitu. 

7  Perfcdi.in  omnt  virtutis  aiiu. 

8  Spcrate  in  cam .  i.fperate  ad  confeqtiendam gloriam ,  qutt e/l 
H^ratia  (onfnmmata,qu4  ojfirlHr  quaodo  ^radif  tn  frxfenti  datur,qii* 
(^mailorUf 


9  In  rcuela.  Icfu .  i.per  eius  reuelationem^quando  apertefatit  t 
faciem  videbitur. 

I  o  Quafi  fili j  obedientia: ,  8Cc.  in  mandatorum  Dei  «dimpU\ 
tione. 

I I  Non  configurati./.«o«  conformati. 

li  Prioribus  ignorantia;  voftraj.  i.carnalibus  ritijr,  f«ii«j 
eratis  dcditi  antequam  de  tenebris  ignoranfu  wcati  ejfetis  ad  lnmt ' 
fidei. 

1 3  Sed  fecundum  eum  qui  vocau.>:  ei  conforniem'ini,propt( 
quod  fubditur. 

14  Vt  &:  ipfi  fandi  imitantes  eum  proutpoteritis. 
1  s  Quoniam  fcriptum  cft.ie.ip.rf.Sandi  critis  . 
\6  Et  fi  pacrcrn.H«  confequenter  inducit  adfuumpropofitm 
tiplicem  rationem.prima  accipitm  ex  Dritimote,qui  facit  ab  itnmn 
ditiarecedere,Trau.i  j.rf.Pertimorcm  dcclinac  omnis  homi 
tnalo.di.Hc  fi  patrcm  inuocatis.fi/  accipitur  hicft,pro  quia;qH 
fideles  inuocam  Deum  tanquam  patrem  fuum. 

1 7  Qui  fine  acccptione  perfonarum  ludicac  &:c./«  {quita 
iuflitix . 

1 8  Secundum  vniufcu,  reddetis  eipvnam  >elprmiumprepi 
hdcpflma^is  limendHS. 

Tn 


^3J3 


I.  P 


ctn 


Cap.  I 


I 


:> 


i-f 


d  ^."S manum  fihi  dantcs  in  nlios  fib,"  adoptabat ,  &  qiii filio- 

A  rum  nominc  vidcbantur  honorabiiiorcs  pro  inobcdiencia 

hsr^-dicatis  rcdditcxortcs, 

F  f'  a    j'(  H.9»(>r£- ,  eiTf ,  *  Hicronymus.  Egocun£tis  peccatorum 

^l    jurd!bus:nqu;riicus,dicbusacnowtib.  operior  cutremore 

jreddcrc  nouifriinum 

Ne  per  neglijenti»ni  !c  defidetia  tanto  p«tre  fitit  indigni,&  dum  tempore  ejilij  veftri  fecuii  fitis.ad 
psttiim  bcatitudinisperucnirc  non  poflitis.  b     Ideo  iiaconnetilinjiii;  vosdico  Scientfs. 


t|uaa 


JrancCiT-  Hc  tem- 


pLis  quo  mihi  dica- 
tiir,  Hieronymc,  vcni 
turas . 

b     Incolatui  ve.  Ec  vc 

pofTlcis   cire  fancti , 

conuerfamin'   ccm- 

porc  vcftri  incolatus 

quadiu  inhuiusmun 

dicxilioeftis,  cimo- 

ipr^c^i-  xe.SeJtus  enim  ^uiffm' 

is  iiu't .  p(f  [fl  pauidus .  hoc  di- 

">*'^i"'  co  fi  inuocacis ,  quafl: 

Aliccraucem  nonm» 

uocacis  ,  nUlfolUcici 

&;cimidificis. 

c     Sciemes  quod   non 

cor,   Qganto    maius 

pretium  quoredem- 

pci  citis  a  corruptio- 

'  nc  vica?  carnalis ,  tan- 

'  toaiiiplius  cimcredc 

■  becis  1  nc  rcucrtcndo 

.  ad  corruptcla  vitio- 


inniccconnc(5luntur,vcvnum  finealcero  vtfalutcm  cufer- 
rc  nequcac .  Ica.n.vos  dommus  tcmpore  mcarnationis  fux 
fangumc  fuo  on^ncs  rcdcmic.vcnos  quoq;  noftro  tcmpore 
viricimprogcneracione  bapcifmi  ad  confortium  ciuidem 
rcgcneracionis  perucnire  mcrcamur . 

h     J^iia  omnh  caro  t>t 

.    *'- v^ii.)  .^iin  4ctuii  iitis.aa  /U.,... 

b     Ideoiiaconu' 


la^oc.Ila. 


a 
b 
c 


J 


Bi. 


in  timore  incolatus  vcftri  tcmpore  couerfamini.Scientes, 

«     Hu  precijs  folent  peccata  icdiini  inter  homines. 

quod  non  corruptibilibus  auro  vel  argento  redempti  eftis 

a  Etiam  a  priuaiicatione  legis. 

d  de  va'na  veftra  conuerfationetpatcrnje  traditionis^fed  pre- 

a  Ciii;j  immunisab  omnipeccato,         bAbaftuali.        c    Ab  origMi.ili. 

ciofofanguinc,  quafiagniincontaminati  &  irnmacula'd 

_  a     rrscord  nati  a  Deo  quod  per  eum  Ceret  ledemptio  . 

Chrifti,  t  pr^cognui  quidem  anteconftitutionem  mudi, 

a  ler  affuniptam  humanitatem.  b     Saluandoi. 

tmanifcftati  autcm  nouiflimis  temporibus,  propter  s6s  4 

a  fei  in<litutionfin  i*ius.  Vtvmbra. 

quiperipfumfidelcseftisinDeo.quifufcitauiteumamor  5 

a     Inafcenlionf.         TVt  eandeni  gtoiiam  vosfperaretish.ibsre  per  ipfum.    f 
b     Hoc  totiim  non  idco.ijuod  ipfeindigcrct  fed  vt  iidcs  uclUa. 
c  Vt  eandeui  gratiam  pei  ipfum  Iperetis  vos  haberc. 

tuis^&dediteigloria^m,  u  t  fidcs  veftra  &  fpes  cflet in  Deo. 

a  Eigo  muicem  diligiic.uos  dico  caUiticantcs  animas  v.»t  uni  fponfo  feruent  fidem. 

b     Ex  dileclione  Dei  obedientes  iitis  ad  omnia  ferenda.  _ 

f  Animasveftrastcaftificantesinobedie^^ntia  charitatis,  in  j} 

a  Eliani  fi  fiatres  uobis  noccant.  tOH''™  hucufque . 

fraternitatisamorc,tfimpliciexcordeinuiccmdiIigitc+at- 

»  Ideo  hof  agite.  b  Catms,  non  c.t  lege  qui:  in  multis  dciicit.fed  caangelio  immutabili 

cr  tcnuus.Renatinoncxfemi  necorruptibili,fedincorrupti 

redemptoris  otfenda- 

tis. 

d     Sedpr.fang.  Oi  do: 

Scdpreciofo  fangui- 

neChrifti,qua(iagni 

incoiuaminati  ^  \m- 

maculati .  Hic  cangit 

Leuincas,&:  faccrdo- 

ulcs  celebrarioncs.Significat  autcm  animam  mundam  per 

uiftitiam  que  offcrcur  Dco . 
lete..d.  g  ^^q.Manfueci.nonapcricntis  QS  fuum,  lana  fua  vefticn- 

tis  iTos  m  przdicatione  fua  . 

f  Simpl.  Non  ahquo  commodo,  vcl  incommodo ,  l^pn  ex 
Ich-  b.  fan^uinibus, «  que  ex  folun.i^i.^c. 
**-g  1{on  «-/e.Sicutcxfcminicorruptibilicaroquarcorrupi* 

iurnafcitur,fic pcr aqua  verbo Dci  cofccratam  vita  qu^ fi- 

nc  ncfciatjtribuctur  quod  ccia  apte  prophctico  icff  imonio 

[(jj^b^  aftruitur, quiaomniscarof(^num.  Sicut  incorruptibik  cft 

j  prcciu  dominic^  pafnonis  quo  rcdepti  fumus,ita  &:  incorru 

pcibilccfttacfmfacrifontis  qao  rcnafcimur.  Qi_isitalibi 

inuiccm 


j  Fum ,  animum 


vct^ri 


Verbum.i.filius  nei,uel  euangeliim  c.iiruinp!  non  potelt. 

b     Hanc  t:at,uiiaiein  dico  iiicoiruptbilem.qiiia  alia  natiuitas  e(l  corruptibilis  . 

6 


li,per  vc'rbum  Dei  viui  &  perma  nentis  in  ^tcrnum,t  quia 

a  Tianiitotia.  b    Omnej  delcftationes  cainis  . 

c  Qii:»3liquid  ptomittunte.it  le,&nuUura  taiucnaffeitjntfiuftum. 

omnis  caro  vt  f^nu'ui  6comnisgloTiat  cius  tanquamflos 


9 
lO 

1 1 

12 
IJ 

14 

16 
17 


f(£>tum  &  omnis  gloria. 
*  Hieronymus. 
Rcuera  fi  quis  fragi- 
litatum  carnis  afpi» 
Cit,  &  quodper  ho- 
raruin  momcncacrc 
fcimus  acquc  dccrc- 
fcimus  ,  nec  in  co- 
dcm  mancmus  flatu: 
ipfumqiie  quod  lo- 
quimur  ,  dietannis  , 
&:fciibimus  dc  vice 
noftra-  parcc  pr^rcr- 
uoiac,non  dubicabic 
c.irncm  ftrnum  di- 
ccTe,^'  gloriam  eiui; 
quaf]  fiorcm  tceui  : 
qui  dudum  infans,  fu 
bico  pucr,rcptMue  lu- 
uenis,  &:  viqucad  fc- 
nc(5tuccm  per  fpacia 
mutatur  incetta  ,  &L 
ancc  fe  fcncm  intcUi- 
gic,  quam  iuuenc.m 
ampliLi^-  non  cfle  ic 
miratur  .i_^ulchra  ava 
hcr  qliiE  adolcfccn- 
tum  pofi:  (ecrahcbat 
greges,  aracafronte 
concrahicur  :  &cc\i\x 
prius  amori,poftea  fa 
ftidioeft. 


tquam  tx  pa- 
triim  acccpcr.i 
Ui  tr.iduionc. 


•2«  AVCVSTINVS. 
Lxricia  fccuh'  vanitascft:  cummagna  expe<aacione  fpe- 
ratur  vc  veniac ,  &  non  poceft  teneri  cum  vcnenc .  Ifte  Uics 
qui  Iscus  cft.cras  vcique  non  crit.Tranfeunc  omiiia,  cuolac 
omnia,&:ficucfumus  vanefcunc.  Omnisquippe  carof^- 
num . 

*  Greg.Iniquorumpotetiaf^ni  floribuscomparatur,qnia 
dum  nitec,cadit:dum  cxcollitur,repente  tci  ininatur.Sit  in 
alcum  ftipula  rapicur,fcd  cafu  concico  ad  ima  reuocacur.Sic 
nubilaabinfimisfe  crigic.fcdcxorcusfolisradiushaucab- 
ftcrgir  acfinonfueric.Sic  fpumofa;  aquarum  bullic  ;nchoa 
tur  pluuij  s,fcd  celcrius  dirupcaj  pcreunc.Sic  omnis  caco  f?- 
num,  &c. 

"  Ver. 


tvehemenu 


Ifa.^o.f. 

Ei:cl.i4,<:, 

laco.i.b. 


TraA.tf.inIo. 


Ll.itf,  Moral. 
ca.j. 


N  I  C  O  L  A  V  S    D  E    LYRA. 
r    Incolatus  vc.tempore.  i.tempore  pr^fentis  riu.iw  cimorc. 
quifacit  ojfenfamDeipatris  cauere, 

3  Sciences.  Hic ponitur fecunda.  ratio,<iu(  accipitur  ex  bominis  va 
lore,qudi  palet  ex  hoc^quod  redemptus  efl  tanto  precio.fcilicet  fangui 
ne  Chrifit  preciofotpropter  qmi  »on  debetfc  paruipendere  vitijs  car 
nalibus  maculando,rnde  dicit  Hugo  libro  de  arrafponfa .  .Anipliws 
mihi  effe  t>ilis  non  debeo^quia  tanium  DeoplacniyVt  mori  pro  me  eli 
gerct  ne  me  perderet.ideo  rfici/wr.Sciences,  quod  non  corrupc. 
B  De  vana  veftra.  Conue/ft  enim  de  Gentillatc  aparltibus  erat 
informati  idolis  feruire^quod  ffJ  -paldevanum.  luxn  idolum  nihil 
cft.i .Corinch.  lo.i^icat  conuerft  de ludaifrr.o eratinformatiapa 
rentibu4Jpiritualibua.f'facerdotibm  relinquere  madata  Deipropter 
traditioncs  hominum,  vihabctur  Mat.i^.quodcrat  ctiam  valde  ma. 
lum.Toten  etiam  hoc  intelUgi  de  caremoniii  vcterii  Ugn^fA  dicun 
tur  vana.Tum  (juig  non  conftrebantgratiam.  Tum  quia  tiffauerunt 
in  morte  Chrifli  cjuantnmad  obligationem. 

4  Przcogniti  qui.an.  nam ab  Mrno  n.y?.erlum Chrifli  fuit prf 
q/rdinatum  a  Deo. 

5  Projpter  vos .  idefltoH  viUitatcm  vcflram. 

6  Qui  fufcit.cuma.j  /fftfno  vcroChnJiifaSiafuerita  totatri- 
nitate,aitribuituriar/if  f>atrij  ficut  &potcntiaper  (juamfaSa  ifl. 

7  Ec  dcdic  ei  gl,  lnbcet  torporis  cjHim  acctpit  in  fua  refmre£iio 
ne.namabin/tant!.  cr.nceptiontt  habuit gloriam  anim^^\ 

i     Vtfidcs','.,3crpcs.4- biniiiudint confequenHa."  ' 


9  R({cz  in<i.idefi,abipforecipienda, 

1 0  Animas  me.  Hic ponitur  tertia  ratio,  qua  acciphur  exfra  ■■ 
ternltatis  arnore  qui  turbatur (juando  aliqiii  vitijs fe maculant,  qntt 
ali)  abhorrenttideo  dicii.  Aaimas  vc.cafti.  i.vofmetipfos,  totum  a 
dignioripartenominando. 

1 1  In  o\^,c\\.i.ex charitate  mandata  Dciferuando  in  quibusprohi 
betur  adulterium,&  etiam  concupifcentla  vxoris  aiiente. 

1 2  In  fra.a.  ideft,ficut  vcrefratres  in  fide. 

1}     Simph.cor.  i.ftneplicadolofitatisfeufalfnatit. 

14  Inuicem  dili.atccn.  qu'afihomo  diligitfratremfmm  carna 
lem^quanto  magn  debet  diigercfpiritualemfratrem  fuurr,  ? 

1 5  Rcnaci  non  ex  fcminc.H;Vpo»/f «r  quarta  ratio,qMa  accrpi 
tur  ex originis  hono^e.homo enim  attendens nobiUta^ ^J'^  ori^iniSy 
etiafccundu  carne  abhorret  vitiji  fitdare  eam,  &  multj magii  debet 
abhorre fedacionem  fux  fpiritualisoriginis,iiuxt)icomparabiliter  efi 
dignior,  & hoc  efl quod  dicitur.  Rcnaci  non  cx  fc.  cor.  dtbetis 
fiipple  vofmetipfos  cafliflcare .  vndercferftr  adid  quod  predicitur , 
.Animas  veUras  Catiificantes.Vcx:  uerbum  Yyd  uiui.  exprefjuin  in- 
facramento  baptifmi,  in  quo ftt regeneratio  .  ^ccedente  enirnvcrbo 
adelemenlumpt facramentum.   "'  '■^^"  M!.'<>d  .v^vT     ^ 

16  Ec pcrmancntis  in  a:tcr. mfuo  effe&u .  Chara^cremmba' 
ptifmalis  efl  indelebilis gratia ,  ttiam  ibi  data  efl  arra  viht  atern^. 

17  Qaiaomniscaro.  c^r  hoc  itccipitur  de  jfaij..^o.per quod 
oflenditHr,quod omnis  nobilitas carnalis  originis  mhilefl refpe£lufpi 
ritHtilis» 

Tom.^.  T  De- 


13'T 


GIor.ord&NicoIaicleLyra.        1316 


^  rrtni  rnanet  instfrntim. 

Peda;         }ioc   e(i  autrm  uerbum 

<j:tr,4  eun>:%  ti^Jtum  e/i 

in  Mos ,  erc.  Siciit  crgq 

forniptibili?    carru- 


Vclfirn'.        b    InfirniiMtp,  vel  mnrte. 


*    Vclfvrm.        b    InWniifMp,  vei  mnne.  , 

agri.  Exaruit  r?nL3m,&  floscius  decidir:  verbum  aurcmdo- 
mini  manctin  r?tcrnum  Hoc  e(l  autcmYcrbpm^uodcuaji- 


roi  iiic  &  aliosai  olloliis. 

gelizatum  etl  in  vos . 


ptibilc  gcncrac ,  iti  ] 
vcibnni  qiu^cj  nia- 
nccin.m-rniim,  dac 
vicani  arrcrn.mi  rena- 
tis  cxaqua  Aifpihtu- 
fanclo. 


N  I  C  OL  A  VS    P  B    U  VRA. 

Hoc  eft  autcm  vvnhum  quod  euan^t  li-^atum  tf!  m  uoi,&c.  idcfl 

apud 


9pud,N.-im  primo  przdicatur  regencrJtia  baptiriaaliS4&  podea 
ca;ccra  fa^ramenra. 


A    D    D    I     1     l    Q. 

Prima  Pcrri  in  cap.i.  vbi  dicitur  in  VqihL  Aduenis,  aduen» 
fiicebantur  illi  qui  dc  Gentilit.icc  CQnuetccbauiur. 

Aduena  in  facra  fcriptur.i  iion  acciptur  pro  illn  qui  de  Gen 
tilitate  coucrtitur,&  huiufmodi,fed  pro  iilo  qui  aduciiit  dc  aiia 
Kgioric  adcohabitnndum  cum  indigenjsakcrius  terrae>  Utut 
erant  ludzi  qm  Ferofoiymis  propter  ahquas  perfccuriones  ad 
alias  tcrras  tranlibant.  Vndc  Gcn.  23.3.  Abrahamdicebat  Ac- 

thcis: 


theis:  .Aduena  r^o  ftm  afn'duo5.  quod  no  potefl  intcliigicx  hoc, 
quod  AbrahamcouertcreiurabcorumGciTilicate,  fcdfoluoi 
propccr  hoc ,  quod  ab  a!ia  rcgionc  vcncrat  ad  hnbirandum  cum 
ciS .  niiautemqui  CDHUcrtebaiiturde  Gcntiiitatc  diccbantuc 
profeiyti .  Ftcum  hoc  coifrordatprima  glo.iiihocloco,  iicctfc- 
cunda  vidcaiur  dilcordare,  prima  tamen  cll  tenenda.  Necetiam 
cft  vcr»fimi!c,quodbcatu5  l*errus  ,qui  apoRoIui  circuncifionis 
erac ,  fpccialiusfcribcrcccircuncilisprofclycis,  quamcircuncifit 
fidetibus  antiquis,&c. 


lili.fo.lloml. 
Humtl.  10. 


tHph.  4.f 
Col.3.b 


C  A  P.     II. 


a    Voluntatem  noceiKji  alij». 


B 


^^^^^S*  t  Eponentesigituromnem  malitiam 

<^^?y*Y/Nv  ;  L| J  a    Dccejitionem.  b     Cum  .iliud  incordr,  aliud  injoi 


> 

:orc. 


tui .  Indck-flum  prn- 
ficicndi  ftudium ,  iC 
ius;is  con.if.is  ad  prr- 
fcdionctTi ,  pcrfcvLio 
rcpar.itur.  Qj^iod  fi 
f^udcre  pcrrcdioni, 
cflc  pcrtcclum  cf^, 
profci^o  nolle  proB 
cere  dcficcre  cf^.  Fn 
modogcnitiinfantesrarionabilcsfine  7   ^^^^^    ^-^^"^    "pl'i" 

a     Slitipliciarudimcnta  lidc  ile  vbct  bus  matris  ecc!cfixc)irtcrite  id-  3n£^Cl0rum       rclIClCt, 

fcd  vcJ  afc  cndcre  ucl 
8 


&:omncm  ddlum  ,  &  fimulationcs,& 

a     Cirdis  coiitra  fu'. ccfiuialiorum.  b     Inverhis. 

inu/dias,  &  omnes  dctradlioncs:  ficut 

a     Sine  rng.i  dHflicitatis. 


[iplicia  rudimcnta  lidc'  de  vbct  bus  matris  ecclctia:  q 
elt  dc  vtriufquc  tcibincnti  doftoribu»  Ciui  diuina  eloquia  fctip 
fcruntrel  viui  vocc  pr.Tdic.Tnt. 


f  poriUuil; 
1  beaignut.. 


d  dolo  lac  cocupifc/tcvt  I  in  eo  crcfcati.'»  in  falute,  fi  tame  gu- 1 


Fidf  &  iniiiationc. 


g 


ftaiis  quoniam  -j  dulciscftdominus.Ad  quem  accedetes,ia-  ][ 


a     Cuin  diccrcnt ,  Non  b?  hcinus  rejcm  n!li  Cslatdn. 
b     Qm  ron  fhUitut  inliiidiliiclitione.  Kc  tm  catis  rcprohari. 


Matth.  10.  b 


{biJeiq.f .  b. 
Ipift,  »n^ 


C  A  P.     I  F. 

nT~X  Kponentes  i^.f.vta. 
JLJFAugurtin.  Quid 
elt  jn.ihtiariiifi  noccn 
di  amor.  Quid  dolus? 
nifl  aliud  agcre  ahqJ 
fimularc.  Q^iid  adiila- 
tio?  niii  fallnci  laude , 
fcduftio.  Qiiid  niui- 
diaJniliodiumfclici- 
Mtis  alicnx.  Quid  dc- 
tradio  ?  nifi  niord.i- 
cior  qii.i  vcracior  re- 
prchcfio.M.ilitin  ma- 
lo  dcle£latur  alicno. 
DoUis  duphcat  cor. 
Adulatio      linguam.  _   ^  _  ^  .  \       b       • 

Dccraaio  vulnerat  fa  h  pidcm  viuu  ab  hominibus  quide  re'probatum,a  Deo  autem  14 
mam. 

b     Sicutmo.  %e.  Qiiia 

fic  renati  cftis ,  &.'  filij  xtetni  ^:^0i\ ,  talcs  cf^otc pcr  fludium 
bonx  conucrfacionis,  qualcs  funt  infanccs  reccntcr  nati  pcr 
naturam  jctatis. 

c    j{ationd!.  Etfi  infantes  per  malitiam  rcmctam,  rationa- 
bilcs  tamen  per  fapicntiam:  nec  racio aliqua  ad  vcrfurias  fe 
culi  vos  trahat.fcd  finc  dojo  fitis.vndc :  EPotepruden.fi.f.&c. 
d     lac.con.  Tagit  illos  qui  ad  audicdas  facras  lcdicncs  tafli 
diofl  adueniuncignari  illiusfitis,&:  cfuriei  ,fic  qtia  dfis  ait: 
Beati  tjui  efuriunt  &  Jttiimt  niftltiarn. idcoq-,  tardins  .nd  pcrfciSta 
lalutis  incrcmenta  perueniut.quo  pcfsint  folido  cibo  vcrbi 
rcfici.i.arcana  coj'nofccrc  diuina ,  vcl  maiora  faccre  bona. 
e    l^t  m (0  tTf. Vt  ct  bcnc  difccndo  per  facra  dnkx  incarna- 
tionis  pcrucniarisad  contcmplationcmdiuipx  maicfiatis. 
4c  Bcrnardus,  Vera  virnis  fincm  nefcic,  leporc  non  clau- 
ditur.  Chancas  nunqua  excidit,nunc]u.am  cfl  ociofa.Timor 
dni  fantitus  pcrmanet  in  feculu  fcculiiNCiqua iuf^us  atbitra- 
tur  fecomprchcndifrc:  minqu.im  dicir,(.ir!s  cf^,fcd  fcmper 
cfuric,  fititq;  iufiitia :  ita  v  t  fi  fcmpcr  viucrct.fcmpcr  iuftior 
efl!c  f  ontcndcrct:  fcmp  dc  bono  in  mclius  prcficcrc  conare 

tur. 


fw-i 


defcendcrc  vidcban- 
turvniucrfi,vt : 

dareturintclli!;   

profcdum  &  dctc- 
dum  nihil  mcdium 
inucniii. 

f    Si  ta.g,  Hocpafto^l^ 
purgata  cordis  malir 
tia ,  vicalcm  Cht ifti alimcni.im  conc  upifcitc ,  fi  quanta tic 
diuinadulcfdofapitis.  Namquinihildeciusdulcedincgu  i 
ftat,non  cft  mirum  ii  hunc  tcrrcfctibus dcfidciijs  fordidarc  '■ 
noncuitat.       ■ 

g  ./i</  (7.,(if  .Q.  Acccditc  ad  crm,quia  acredenccs  pcr  fidem 
fuper  adificamini ,  tjHia  fundametJtum  aliud  nemo  poiejt  pontrr, 
prdter  Id  cjucd pvfitiim  ip.rucd  if  Ckrifus  It  fns. 

^  Chryfofkinus.  Nhil  cfl  quodprohibejiCjquominiisiiii-i 
prcpc  Dcum  fimus .  Deus enim  appropiuquans  egn  fmn^  aic ,  & 
noti  Dius  proctd.  "l^vn  /c ge  tfi ab  vnofjuntitie  «of^rww.  N6  P.dijii.c 
milcs  Qui  cxpellat,non  fatcllcsqui  tcpus  intcrrumpac.  Non 
cfl  qni  dicat :  nt  n  cfl  tcn^piis  acccdcndi ,  vcni  poitc;-, .  Sed 
qu.indo  vcnensjflat  audicns.ctiam  li  tcmporc ptandij.ctia  j 
fi  tempore c^na-,etiam fi  int\e  inrcnipefla,ctiam  fi in foro,  { 
ctiam  fi  in  via,ctiam  fi  in  ciihili  fucris,&;  tum  vccauens.ni- 
hil  vctat  quo  minus  tuam  pctitionem  audiatj  &c. 
h    Lapidm.  Snpcrqucm  fund.itura;rcrnaciuitas,non  matd  1 
rialcm  lapidcm.fcd  viuum,qui nullisconcuflionibus potuit  jj^ 
deijcijfic  nec  illi  qui  fundaci  funt  in  co.  ••  j 

4^  a     TavquatH   | 


PiuIS*t 


'""  NICOLAVS  D  E  LYRA. 

C  A  P.    1,L 

DEponentes.  Poflquaip  bcatus  Pctrus  inflruxit  fidelcs  dc  rc- 
gcncrationc  fpirituaii,hic  confcqucnter  infiruit  cos  clc  edu 
catioiie  cofequcnti.licut  opere  natur»;  DUtritib  fcquitur,&  diui- 
dicur  in  duas  p.irces  .•  quia  primo  inducic  a<t  hanc  educationcro, 
iccundo  ad  confcqucndam  perfcctionem,  ibi  :..yid  qum  accedcn- 
/cj.ficutinnacuralibus  pcrfcdtiofcquitur  cducacionem.nutriciq 
vero  iii  fidc  &  moribus  pra:fupponit  vjtiotum  abieftioncm , 
ideodicit. 

1     Deponentes  ig.  om.  id  cfl ,  malam  cogitationem  contra  proxi- 
futim  adhuc  in  corde  latcntem. 
9     Et  om.dolum.  ideft  vcrbum  proxirai  dcccptorium. 

3  Etft.  bonicatis  appareiicis  cancum. 

4  Etfn,  idcft.triftitias  dc  bonis  proximi. 

5  EtOt  de.  quibus  mfertur  nocuinentum  prcximo  ifteius  fa- 
i»a,qu3cci):  precionorpccuoia. 

^  i/cwwjo.^cr.  liegcncracienimpcr  baptifmum  dcbcnt  cffq 
fimiics  infantibui  e^uauxum  ad  innocentiam ,  fed  nori  quancum 
ad  igporantiam.      '."  ■ 

7  Lac.con.  fcilicet  facilioris  do^rinae,fccuncfura  quod  dicitur. 
I .  Cor. 3  .a.  Tfiuquam  patuflis  in  Cinifio  lac  voltis  potum  d<:di.  Non 
enim  de  louo  baptizatis  dcIjCBt  ,3rdua,&  ditficiiia  fidci  propo- 
pi,cjuc  ncnfuDtab  eiscaptibilia,{t4  ^'Utum  icuiajicutnecpue 

ris 


riscorporaliter  dantur  ftatim  cibaria  folida  ,  vtcarnes&pifces, 
fcd  de  facili  conucrtibilia,\tlac&huiufmodi. 

8  /•'tiMco,6"f.idcft  ,  pernotitiair  faciliumafccndaiisadno- 
titiam  magis  difiicilium  ,&:  pioficiatis  in  augmci;tn  *~  '■:: ,  Sr 
morum. 

9  Si  ta.gu.  Sicut  enim  cibus  corporalis  non  prcficit  nifi  ijpiat( 
iicnec  fpirituaiis. 

1 0  .Jd  q.  Hic  cofequcnter  inducit  fidcles  ad  pcrfciff ionis  ade* 
prioncm  ,  fccundo  adept.T  diffulioncm  ,  ibi :  Fis  autcm.  Prio» 
intrcs ,  quiaprniofacit  fuamadmoniticnem,  fecundo  indiicic 
fcriptura  confirmationcm  ,  ibi.  Trcfto  qucd.  tert;o!nfcrt  fuam 
conciufioncm  ,  ibi.  yobis  igitur.  Circa  pnmum  fciciKluni,  quod 
Chriftus  cft  fundamcmum  ccclefi?e ,  fccundumquod  dicicur.r. 
Cor. 3 .c.  Fundan.enttm  aliud neniopitc si ponereprteter id t/uud pa- 
fttum  tji ,  quod cji  Chtiflus  Itftis .  huic  autc m  fundamcnfo  adh.T- 
rcntfideies  per  fidemcliantate  formatam,&  lic  p-oliciufttad 
augmentum  fidei  &  morum.  &  hoc  eit  quod  dicit .  >4d  <j.  fcili- 
cctChriftum. 

11  .Xfcf^.'fide  formata  chariratc, 

1 2-;  -Lapi.  >»?.'non  tantuh>forma!itW,fecl  etiam  cfrcftiuc;  quia 

caufat  in  alijs  vitam  fpiriiualem. 

1  j     ^b  h.  &c.  ideft,  a  ludacis  perfidis  humana  tantum  fapic»' 

tibuSj&nondiuina. 

14    .dDcoa.Ad  falutemmundifiendamperipfum. 

r    r.t 


ii» 


iji; 


I.P 


etri 


a    Tanquam  la.t>i.  Pcr  infidehracem  diiri  &  infcnfibiles,  fed 
^  pcrdifcretioncmerudiciviiiificanturt\:aptifunt,  vtinDci 
^ificiocharitatecompin^antur  . 

.ji  Auguftinus.Deiisqui  vbiqueprxfenscft.&vbiqueto 
tus ,  non  in  omnibus  habitat ,  fcd  in  eis  tantum  quos  cfficic 
templij  fuum,cruens 


C^ap.  I. 


1318 


«    Vt  faccret  vtiaque  vnum. 


la  miiaculis  in  afcenftone. 


pofs)dcbant .  Sic & cu  lapis eleaus ^ honoratus fir, honoie  D 
prxftat  eis  qui  per  fide  fupcr  adificantur  fn  eo,  fund..mctu 
coru  robuftifsimu  vchemenrer  exificns.  Apud  eos  ciui  non 
creducno  honorabilis, fed  offcnfionis cli Iapis,&  pccrn  fca- 
dah,  cum  fimilescxiflanc^dificatoribusquidcfpcxcri^ceu, 

fcribis ,  &  Pharif.i;is! 


c    Eti.ini  vostan<]uam  lapides.i. 

ft>Ii'1i  in  iide^viui  m  rirtutibus. 


cleCtum&hononhcatiim.  Et  ipfitanquamlapidesviui  fu-  i 

a    Contrapluuia$,ventos,f  lumina.        '     


Vos  dico  exiftcntes  fareidotes  di- 
,  j./«  •      •    t  r  /-       J'i'°'co  la:titij;inunai. 

pera!dihcaminido'mosfpiritualcsin  facerdotium  fandum, 

_    Non  ficut  in  veteri  lege. 

c  ofFe 


eos  a  poceftatc  cene 
brarum.Alicerautcm 
diciturccmplumeius 
in  fignificatione,  cia 
fic  pcrmanus  homi- 
numde  rebus  inani- 

mis,  ficuc  cabernacu-   ^  ofiercntes  fpiritales  hoflias  acceptabilcs Dco  per  Icsu  Chri 
lum  lisnis,  vclis,  pel-  *  if,i_  *^  t    r,       ,  T^ 

libus  atquc  himifino-  d  ftum.Proptcr  quod  continetfcnptura.  t  eccc  ponam  in  Sion 

dimODUlbUS,  nCUte-  »    Solidum.        b    Feiteaioncm  omnibus.         c    Duospopulos  coniungentan. 

liamper  Salomoncm  1         aj  r  b  ^    Exommbus.        e    Redemptionisprccium. 

rcgem ,  tcmplum  la-     lapiacm  ffummurajangularem,  probatu,cIedum,precio'-  fo 

Quiinprecinmdatui.  a    Imitandoeum.        b    Keque  inpiarfenii  decallierubefcet,   ij 

_  _  nequeinfuturovacuuseiitpiimio.         c    Ab  auftjiitate  ptoplieti.' 

'  fum,&  qui  cr^diderit  in  edm  non  t  co^ifundetur.  Vo^bis igi-  u 

Credentesin  filium  honorabitp'itci,&  in  aduentu  eiusnonconfundentui.  j,-  1? 


n  fiiir)  pidibus ,  lignis ,  me 
■ '  ' '  tailis  coftruttu  m  :  ali- 
ter  vero  reipla  vcra  q 
illis  ifignificationibus 
B  figursta  cft,  vnde  di- 
cicur.  Tanquam  lajfi- 
des  viui  xdificamini 
domus  fpiritalis.  Et 
vndc  iccm  fcripcum 
eft :  7\(oi  ertim  tmpU 
Dei  vitii  fumvs  ,  jiatt 
Deus  dicit  :  Qnoniam 
inhahitabo  in  ilits,  inam 
bidabn,  &c. 
b  ^edificamini .  Ad 
ot?crendum  bonao- 
pera ,  cleemofynas , 


QMem  nolueiunt  poncie  infundamcnto  cotdis  fui  lud.ti  cainaliter  legem  fuam  te- 
ncndam  confamantes,  8c  omnem  (uam  iuiiitiam  coniiiruerevolentcs. 


tur  credentibusthonor:noncrcdcntibusautetia'pisquem  14  fmu  nGfiri 

Ettamen.  a     Inrhrlftion,  ^hX,.; K    -_   -/i   ^    '  ' 

reprobauerunta^dificantes,  hi 


Adhoccm,hoceff-, 
ad  non  crcdcndum, 
&  offendendum ,  in 
eopoficos  dicic  cos, 
qui  ab  eius  dodrina 
diffcnciTic.  Eftaucem 
pofitio  hxc  volunca- 
ria,  inicium  non  crc- 
dcndf  gerens ,  Sicuc 
cnimmunrius  qu!  in 
maligno  poficus  cft, 
noncxnacura,  ffdc^x 
p.ifilone  propua  pofi 
tionem  habuic  in  ma 
iignn,ic.i  &:  dequibus  tpudefi«. 
icrnio  eft,  ad  ncn  cre 
denduiri.-ifc-mecipfis 


rirai.  tg.d 


Fadus  ch 


lapisotlenlioniSj&pctrafcadalihisqu^ioflendijtvcrDo,  nec  » 

i^ainipfo  viu:mus,mouemur  &  fumus.t 


9  o- 

o 


b    rcrfidem. 


tf  lapis  cf.  cum  la-  Aft.^.b^ 
pisficinquofuftcncc- 


\ 


crcdutin  quo  &  poTitiTunt^  t  Vos  autcm  ecnus  cle^^dum  :  re-  "  u"^  ^  "''^'  qmefcanc 

qumtmnadie.  a     In  fan|2me  redonptionis  cius.  »?    DOIll  ,  mcrCcfuIlS  CnC  * 

_^     b   J,on:amv,uentesinpa(Tionibus8cdefiJetijs,  fcdfanae  &  iuileviuentes.   ^    Caufl     On^Cnfionisin 

gaIcfacerdotiu,Gessa6la,populusacqU"ifitioms,  vtvirtu^^tes  11  P'"'^fenci  non  cnd.n 

cibusincum ,  6t:idco 
cadcnrcs  func  dc  vi- 
tio  \n  vicium.Eft  in  futuro  pecra  fc.idali,quia  ad  ilkid  quem 
humilem  conculcauerunr,collidunturgrefi^iis  eorumiS^ca- 
dent  in  ignem  astcrnum.qui  par.cft  dia".&  an.cius. 
h     O^Jendunt  ver. Ofiendic  verbo,qui  eo  quod  verbii  audiuit. 
ofi"c;nditanimo,dum  quod  audiuir,no  credT,  cuius  ftukina 
cx.iggcrat. TS^ee  cre.in  q.p.  funt.ipcr  naturani  ad  hoc  funt  fadi 
homines,vc  credant  Dco,&:  voluncati  eius  obcempcrenc. 
i     Fos  aucem  ^.ele.hoc  ceftimonium  laudis  quodam  anciquo 
j^puloperMoyfen  dacum,Gencibus  dat-Apoftolus  qui  in 
Cbnftum  crcdunc ,  qui  vcluci  lapisangularis  in  eamquam 
in  fc  ffraelfaluccm  habucrac,  Gences  adunauit, 
K  Elc&tim.pcr  fidem  elccti  &  diftintti  ab  illis,qui  rcproban- 
tcs  lapidcm  fafti  func  rcprobi. 

1  I{egale fa.iummi  faccrdocis  corpori  vnici,c|.  rcgnu  fperare, 
&hoftias  immaculaca:  coucrfacKinisDeoofferrcdebcbar. 
m_  .Acqutfttionis.  in  fanguine  redepcionis  cius  ,qua  cirac  quo- 
d.Tpopulus  Ifracl  redepcus  saguine  agni  de  Aegvpco.  Vnde 
\ ',   i^  &  in  ^ 


Exod.i^.a 


preces  &c  vofipft.is. 

c    Ter  ic.  Chrif!.  hoc  .id omnia refertur.  ^dificamini  faccr- 

dotcs  cftis ,  offcrcis ,  &  hoc  totum  per  Icfum  Chnftum  cu- 

lusgraciaomnia  habctis. 

d    Tropter  qund.  Confirmandum ,  quod  dominus  propter 

firmitatem  fuamiurii  ficlapis  vocatus. 

e    Vnbis  igiiur  cre.  eji  ho.non  cr.  &c.que'n  re.  £d.it3  reprobatus 

abiftis  ficut  ab  iUis ,  &  iUe  lapis  his,  i.  credcntibus  eft  fiidus 

iaca.an.i5i:  infidclib'  faclus  eft  lapis  otfcnlionis  £c  pe.  fcan. 

f   3^0« cre.  quia  ficut ;pfi  in faa SEdificatione  cum  rcproba- 

uerunc ,  fi  j  &  ipfe  in  fuo  aducncu  reprobabic  illos  accipcrc 

in  fdiMcacir-.nem  d.  imus  fua:  qua:  cft  in  carlis. 

*  Didymus.  Sicut  Icfuscum  ficJumen,  vcnitin  mudum, 
vt  illurawaret  cos  qui  cijli  eranc,antc  ciiis  aduencu,ck:  cxc^- 
carecqui  male  viucbanc:  iiceciipoficus  cft  ad  minam  &C  re 
furrcCtione  multorij  in  lfrael,excitans  cos  qui  pcccato  cor- 
rucrant,&:corruerc  facicns  qui  in  peccatis  Itacii  firmifsimii 

pofside- 


NICOLAVS   DE  LYRA. 

1  Et  h.  in  m?raculorum  opcrationc,&  in  fua  gloriofa  refiurc- 
itionc,&  afcenlione  &c  ipirKufrauflimitlionc. 

2  £t  i^/J.  id  cft  vofipfi. 

3  Tanqitarn  l.  per  fidem  charitatc  fbrmatam. 

4  Siiper  £di.  id  ell  in  domos  fpiritualcs. 

J  Sacer.  Circa  quod  fcicndum  quod  licur  homo  Chriftuscfi: 
Dei  tcmplum,  quia  in  co  habitat  diuinitas,  &  faccrdos  &  fi  ho- 
ftia  ,  inquantum  obtulit  femctipfum  Dco  patri  pro  falute  mun- 
di.fic  fidelcs  ci  conformati  funt  Dei  domus,vcl  tcplum,  inquati 
tumDeus  habitatincis  pergratiam.funtctiam  faccrdotcs  & 
holtia,  inquantum  feipfos  offeruntDcopcr  deuotionem  &  fan- 
ftam  operationem.ideo  fubditur. 

6  Ojfeyentesfp.h.noncirnikiCicut  in  le.vcte. 

7  ^ccep'a  e.per  7c.Cfc.per  quem  fumus  Dco  patri  rcconciliati, 
proptcrquod  in  finc  oblationum  ,  &  orationum  ecclcfiz  poni- 
tur.  Per  dominum  lefum  Chriflum.  vcl  aliquid  fimilc,  quia  pcr 
ipfumnolhsoblationes&orationes  funt  acceptae. 

8  Tropterq.  Hicconfequcnterad  propofiiuinducit  fcriptura 
ii.Tropter qund  con.fc.  Ifa.  iH.  fecundurr.  tranflationcm.  70, 

9  Eccepo.  in.  i.ccclefia  per  Sion  fiwurata,  coquodibi  Chriftus 
pr?diciuit,&  apoftolis  fpiritumfanaum  mifir. 

10  Lapi.  furn.  i.Chnftum  .  ficut  ibidein  declaratum  fuit  ctiam 
per  difta  Hcbraicorum  dortorUm. 

}  I  anguUyem.  Quia  Chnftus  coniunxit  ludxos  &  Gcntilcs 
Jn  vna  ecclcfia  tanquam  duos  p;n  ictes. 

EieCiim.i  Deo  ad  opiis  nofli  ?  redcmptionis. 


12 


Ij    Treciofum.  pct  inhabitationemdeitatis . 


14    Et 


14  £f  ^a/cre.tanqua  in  faluatcre  oium  fidc  formata  charitatc 

15  Ts^o»  co>j/".  fcdmagis  honorabiturc^lcftihonore. 

1 6  Fobis  igttur.  Hic  c.k  diftis  infert  conclufionem,di.  T^obis  igi 
tur  cre.ho.  crit  fupple,  in  cflethbus. 

17  T^oncre.  amem.  &c.  xdi.\.  lud^orum  Scribe  &  faccrdores. 

18  Hic/jieyZc.(j».coiunges  ludcos  &  Getiies  in  vna  ccclcfia  dei. 

19  £f /j;i/xo/.hocaccipiturdc  Ifa.S.&intelligituradlitcram. 
de  reprobationc  Iudarorum,vt  ibidcm  difttim  fuit  idco  fubdif. 

20  His  qui  o/.j>eM.Iud3eis  obftinatis  blafphcmatibus  Chriftu. 

21  l^ncre.in  quo  &  po.funt.  Adhocenim  fuitcisdatalcx,vt 
difponercnf  ad  Chriftu,f  m  quod  df  Gal.2.  Lexp^da^o^us  m.Her 
fuitin  ClnisioySc  ipfi  promaiori  partcremanferunr  mcreduli. 

22  Fos.  Poftquam induxit  fideles ad  liaius  pcrfeftionem  con 
fcquendam,hicconfequcnter  inducireos  ad  huius  perfcftioins 
ditiulioncm.tunc  cnim  dicitur aliquid  peifcftum.cum  poteft  nl- 
tcrum  facerc  quale  ipfum  cft.4.  Mcteororum.  Et  primo  inducic 
ad  liinc  diflufionem  fjciendam  verbo  pr.-cdicationis .  fccunco 
cxcmplofacrs  conuerfitionis,ibi. Chjr!ffinir.arc.iptimum di- 
cit,  Fos  autcmgenus  f/c.fupplc  eltis per  baptifmum,  in  quo  fnfti 
cllis  filijDciadoptiui ,  &  pcrconfequens  de  generecius. 

,25  /^p^?4^e/;ic.i.conformati  Clirifto,qui  eftrex  &  facerdos  fecu 
dum  ordincm  Melchifedcch.qui  fuitrcx&  faccrdos,  Gcn.14. 
Etficeftde  verisChriftianis,  qui  funtrcgespcr  fubiccT^iohcra 
pafiionum,faccrdotes  per  orationis  dcuot?  facnficium,  idco  di- 
citur  Apoc.$.c.Fecifli  nos  Deo  nnflro  regnim.,&  facerdotcs,&c. 

24  GensfanCla.  id  cft.pcr  baptifmum  lauata  &  mundata. 

25  TopHl.acquift.f  xaioCo  fanguinc  Chrifti;vt  didu  cft  c.prcc. 
16     Vt  vir.anicius.vctbo  fandlx  exhortationis. 

Tom.(5.  T    2 


1319 


Glof.ord&NicoIaideLyra.      1320 


qui  amen^^iurcch.irifsiminuncupant^.noncoqiiodnatiira  D 
Mlesfiicnnr,  fcdquiacfscmcrucruc.D;ciccrf!;(>.Quoi)!ap- 
cipuo circa  vos affechi coftnngor,  obfccro  ac  iniuto,  vt ab- 
flincacis  a  carn.nl;bus  dcfiderijs ,  que  inimicicias  mulras  ha- 
bcnc aducrfus  aiam : qrfi alia anima: > & alia carnis fubrtin- 

cia  cl^.  lila  fiquidcm 

»  stfutmotduxit>coiiimM<^i$.  _  incorrupca  &  immoc 

annuncictis  eius  qui  dc  tcncbij*svosvocauitin  admirabilc  »   cahs,incoriupta,  im- 

ij  cii  f!cut  eijtii  a ium!ffn.tioiic ropiiii  r)ci.  ,    mortahaquc  dcHdc- 


^  &:  in  fcqucnti  verfu  myfVice  rccord.itur  vetcris  hiflqri»»  & 
A  iunp  fpccialitcrinvnopopuloimplccam  docct. 

^  Didymus.Sccundu  vctcrcm  difpolkionem  lcgis.aliud 
crac rcgnum,  Sc  ahud  faccrdora]cj;cnus,  (iaccrdot  »le  nam- 
quc.-i£cui,rcgalccx  ludagcncrcfuccedcbacPoftim  ;c»q; 
fucccfsitcuagclium, 
vnum  &:  cundtm  f.i- 
ccidoicmrctxcmquc   * 
Conauucr.s.ChriMus 


naqu?  vcrunquccit,   b  lurncn  fuum .  Qu^'  aliquando  non  pppulus Dei,  nuncau- 


t.K«RiA3>» 


cui  didum  cfl ,  Tu  es 
facerdos  in  xtcmum.  Et 
jCcrum  :  f  ga  fufdtaui 
fum  rcgcra  cwn  iuflitia. 
fgo  coujltu:uf  fum  rex 
tLbdix  e'i.  Hisicaque 
difpcnfacis  nccclU- 
rium  erac ,  difpcvfos 
ab  co  qui  {imiil  rcsc  & 
faccidoscft,  clccliun 
cfsc  gcsius  &  regale 
fHnuliSd  faccrdocalc. 
Pacrc  fiquidcm  coru 
vcruq;habcncc  prin- 
cipacum,  neccisccf^ 
cos  canquamcxicgc 
B  regale ,  &:  caquam  cx 
faccrdotccfsc  faccr- 
docalc  genus,  Qu.i 


Tcmpofc  gtJti». 


Fop.iio  eiut  vniu.         Q^  ncc  mirericaidiam  fpcrare  noucratis. 

tcm  populus  Dci:qm  non  coniccuti  mifericordiam,  nuc  au- 

a    Quij  elin  iiiilcTic.ifdiamconlccuti,  crgo, 

tcm  mifcricordiam  confccuri.  ChaViflimi  obfecro  vgs,  tan- 

a 


Suut  iiia^nx  quicommiiKnt  iniliciW  locoaddit,pcicgrii<a> :  c]ui  rcinper  de  locoiad  lu- 
cum  tranfeunt,         Manin  hocmundo,  fed  alibi  pairi^nihibemeb. 

^  quam aduc'nas  &pcrcgrinos,  abflincrevosacarnalibusde- 

Dum  concupilcentijs  blandicntibus  caio  cncrnitcr  uiblugatuf , 
inde  vitiormn  cxcfcitus  tiimiicf  aduetfui  animjni  arniaiut. 

fidcrijs,quae  militant  aduerfus  animam:  conucrfationem  vc- 

a     IScnc  of  Cfando. 

ftraminterGcntcs  habcntcst  bona'm,  vtineoquodderra- 

a    Putante ,  voi  Auiiot :   (|ui  Deos  eoiura  rcliquiftis :  &  pt optcr  peccata  veftr»  vos  in  mu^.do  affl: iji  cie- 
dLu'u.  Ex  vcftra  c^^Ita  conuciLiuonc, 

e  d:a'nt  de  vobis  tanquam  dc  malcfadoribus ,  cx  bonis  operi- 

Vei.rsm  dignitJtf  m. 

(  bus  vos  confidcrantcs,  glorificcnt  Dcura  in  dic  vifitationis. 

£t  tideiibuii  fn.  incredulis. 

5  t  Subici,^]  igitur  eltote  omni  humanac  crcatura:  propter 

_  V  .    a    Ne  velin  hoc  fidei  Chri 'im^  leligionispoflitdctrahi,  <iu.xl  percatn 

OrODrCr""  l^^CnS    fancla  trahuutiir  ima  condnion:».  RcgcvcIDco. 

dicutiu-,  vocati  ab  co   ^  Dcum,fiuc  rcgi  qua'fi  pr£ecellenti,{iue  ducibus  tanqua  ab  eo 


leiU. 


qui  laocluscffjVC  fan- 
tti  l^ut .  Hi  namquc  fupcr  hoG  quod  fan^fl.i  gens  vocantur , 
ctiampopulus  .itquilicioniscxiftunt.extranei  abomni  pcr- 
dicioncfai:h,icqiiiiitionefa,  qua?fitcxhJsquifufcipiuncur, 
non  quiproijcaii.cur. 

4«  Qcmens  Alcxand.  Qiiodclcdum  gcnus  iiimus ,  Dci 
clcdione,abundccluruin  cli.Rcgalc  autcm  dixir,quoniam 
ad  rcgnuni  vocati  fumus,  &:  fumus  Chnfti.Saccrdocium  au 
temproptcr  oblationcmquo.'  ficorat;onibus  &:duthiniS, 
quibus  acquirunturanmia:  qua:ofFcruntur  Deo. 
a  .AnnHnciciii .  Sicuc  libcrati  de  Acgypco ,  triumphale  car- 
nien  domino  cantauerunc ,  ita  nos  p.,f i  ccncbras  difloliitas, 
potiaccepcam  rcmifltonem  perChriftum  duccndi  .^d  p§- 
iriam  fiipernx  claricacis  ,  dcbemus  Dco  icpcndcre  gratias 
dign.is  c<clefi:bus  beneficijs.' 

b  i^(;d/;.Hincprobacurqi}iahacepif?olamfcribichis  qui 
de  Gcncibus  ad  fidem  vencrant .  Atiununtur  hi  vcifusde 
prophctiaOfcicin  quaagicurdc  voc.uioncGv.-nciu;n. 
c  0«Wj/^f«i.Hucuiquc  gcncralicer  itifiruxicccclefia,expli 
cans  vel  bencficia  quibus  nos  Dcus  ad  faiute  vocarc,vel  do 
pa  quibus  aliquando ludxos,  nunc  aut  nos  hnnorai c  digna 
tus  eii  , hic diticrfas  ndcliii  pcrfonas  folcrtcr  hortat',  ne  car- 
jialiter  viucndofe  rcddantindignostatagloria  fpiritus,nc 
dcgcncret  .i  gloria  nobilicacis  fibi  ^mifi.u.(St  primo  liberos 
&  fcrnoSjdehi  nc  mulicrcs  &  virob,candc  feniorcs  &  adolc- 
fccnccs  qualiccr fcfc  hfc dcbcac doccc,  &c aperce  liberos  ab- 
fiincrcacarnalib.  detidcrijsadmonecc;)  loledibcrcasvic^ 
icmilhoris  maiora  iUeccbraru  cicillanciu  colerare  pericula. 
l     4<  Didymus.  Qiii  propcer  diuuiam  pictacem  digni  func 

q"i 


rat:  hicaucemcutn 
fitcorruptaatq;ditfii 
fa,turpia&:langiicn- 
tiaconcupifcir.  Nam 
quando  fubcrahic  fc 
anima  k  pafsionibus 
corporalibus  munda 
&i  fplendida  confcr- 
u.ntur,  opcracionesdi 
gna.s  perficiens,  mc-» 
moriam  hnbens  bo- 
ni,diligens  Dcum6d  t^ 
fcicntiam  ciushabc- 
rc  volens  .  Qiiando 
veropafiionibus  car- 
nis  imp!icnrur,his  ad- 
ucrf.t  rcpcTiuntur,  ob 
huioncni  D^i,  amo-  E 
ij  rcm  hbidinis  potius- 
14  quamDci  dklcthonc 
habcns,itavtpcneto 
ta  putcturconucrtiia 


d 


\i 


r 


idi. 


carncm ,  &i.c. 
d    Tan^iuatnaduenas.Eo  minusanimumterrcnis  rcbns  fup- 
ponicc,quo  vos  patriam  m  c^-lis  habcre  meminifiis.Rcpro- 
bi  hic  h.dicnr  patriam,cuius  dcfidcnjsinhianr,  ideo  iclcja- 
buntur  in  pcrpctuum  cxilium,c.ircnrcs  voh'pt.uibus. 
c    Exbo.op.ron.  Plcrunquccontigit,vt  pagnni  qui  vitupcra- 
bant  fidcm  Chriltianorum,  poftea  coniidcrates  bonam  co    , 
ruinconucrfationcm,Chri(tum  laudareincipcrcnt. 
f    Indievi.  Jntcniporc  vif]tationis,quantaf]c v<^bisgloria    ^ 
donanda  perDenm,  iam  nunc  rccognofcunt  incrediili, 
cum  vosinffanccr  illum  peromnta  pcricula  lequipcrlpc- 
xcrinr.  Vcl,viticacionis,quando  vificabicdominus  illoscoQ 
uercendo. 

g  Subie.  igitur  eflote  omni  humanx  creatur/ipropter  DenmftKere- 
gi,  &c.  Et  vc  conuerfacio  vcfira  omnibus  placcac ,  non  icfi- 
fi.at!S  alicui  dignitati  hominum,alicui  perfona;,alicu/  pnnci 
patui.cuius  Dcus  vos  fubdi  voIuit,quia  noh  efi  poteftas  nili 
a  Dco  ,  6c  qui  potcf^ati  refifiic ,  Dci  ordinationi  rcfifiic .  Hc 
crcacuram  per  partcs  cxpontc. 

*  Didymus.  Praxoncs  vcricacisomnem  malicixoccafio   ! 
ncm  aufcrentes  a  nobis  fcribunc  qiiaccnus  cales  fiimis  apud 
eosqui  inpoccftacibusdegunt,  nepernos  Euangcliumaut  , 
dodrina  eius  impcdiatur,  nolcntcs  nos  cis  otiicium  dcbitz  i 
deuocionis  cxoluerc,&:  corum  adlibus  cffc  fubicdos:  quan- 
do  camcn  rcthslcgibus  aliquidagcrccomprolxmrur .  I'au-  Jn.t 
lus  enim  aic.  Ormis  anima pme^aiibus  fuhdica  fn,&c.  I 

h  Tanquani  abeondffis.  Mukocies  Deus  aliqucm  m.ilum  , 
tyrannidcmcxercere  pcrmiccic,vc&:nialicontundancur,  ' 
6l  boni  magis  probcntur. 

a     ^d  rin' 


NICOLAVS    PE    l  YRA. 

1     <Xuidete,\p\ox3ix\UZ. 

9.  t^os  vo.in  ad.lu.fii.f.fidei  &  grati^  &  finaliter  ad  lumc  glori?. 
5  Q^i  ali.non  pnp.Dd.  antc  cojiucilionem.  Hxc  autc  fcriptura 
iicctpnur  de  Ofeac.i.^f  intelhgif  ad  litcra  dc  vocatione  Gctium 
adfide,vt  ofienfumfuiCibidc.&liic'inducitur.  Quia  ficutdiclu 
cfiin  principiohuiuscpitt.  beatus  Pctrus  vf  ea  fpecialiter  fcrip- 
(ilfe  conucrtis  de  Gcntiiitatc.  Gentilesautem  diccbantur  no  po 
pulus  Dei  co  q,  eiac  idololatri^  dcditi.Iud^i  vero  dicebant  eius 
populus, vt  patet  injmultis  locis  vc.Tclt.co  tp  erat  cultores  vnius 
J^ei.  4.  ?>(««ca«.po.I)f/.q.d.nunc  aiitcconucrtbcthnam  ludaci 
obllinatifa£li  fiintnon  populus  Dei.  Gejuilcs  vcro  conuerli po 
pulut  eiu5,qui*  Ciintlo  incorporati. 

5  Qj:  non  confc.  m'.  quia  Gentilcs  non  habucrunt  prophctias 

6  lc^cm  diuinitu»  datam  ficut  ludzei. 

6  f^uncau.m'.  con.  pcr  lcgis  cuangclicx  fufceptionem. 

7  Charifftnii.  Hic con(cquenterinducit  fidcles ad ditFulioncm 
lidii  pcrexemplum  faivftaEConueifatnaais :  fecunio  pcrcxcm- 
Ali^ (i^b't<?  fut^i<:^ioni5,tbii  ^nbkQi  eJiou.Cit^i  primti dicitur. 

JJ     Obfe, 


8  Obfe.vos ,  &c.ad.per.  a  ciuitaCe  caElefli.  Hebr,  i  J.  f^on  habe' 
tHUs  hic^manentem  ciuitateniyfd  futuram  inquirimus:  ideo  pcrcgri- 
nifumus. 

9  ^bilincrevos a  carna.  deft.  Peregrinicnim  nonquxruntio 
dclitijs  mancrc,  fed  fcftinant  ad  patriam  tranlirc.  &  hoc  potilfi- 
me  competit  praedicatoribus  fccundum  cjuod  dicit  ApoltoIus.I. 
CoT.g  d.Caftigo  corpus  meum,(^  in  jcruituiem  redigo ,  nrfonc  cum 
alijsprxdicaucrim,  ipfe  reprobus  efficiar,dem£iui  a  dditijs  carnali- 
bus.idco  fubditur. 

10  i^ifts  mi.ad.animam.  a  culminc  virtutis  ipfam  dcijcicndo. 

11  Conucrfitionemve.interGcn.ha.bo.  Non  adlaudcm  pio- 
priam  ,  fcd  ad  Dci  gloriam  &  proximi  adificationc.  idco  fcquit* 
1  z  Glori.  Ueitm  in  die  vi.  diuinx  gratia  cos  ad  fidem  conuer- 
tendo. 

1}     Subit6li.  Hicconfequentcrinducitcosaddandumexem- 
plum  debi ts  humiliationis  quae  elt  fundamcntum  &  cuftos  offl- 
nis  virtutis  diccns.  SubieHi ejiote.  verahumilitatc. 
14     Omnihumanx  creaiurxpnpcer  Deum.  Inquantum  eiusima- 
go  relucet  in  ea,  &  potiflime  fuperioribus  pcrfonam dci  reprx- 

ictxtim\iUi.idtol\i.\:>dit\xxiSiueregi>6'~«'  *  fequitur. 

I     yii 


Ij^I 


I.p 


etri 


Cap.   11. 


1321 


a  ^d  uiadiflMi.  Non  qcf  fcmpcr  ita  f5ac,fcd"qd  cfle  debcat 
a6lio  ducis  fim  pliciccr  narrac  ,  qui  ecia  fi  bonos  danac :  non 
iTiinus  adlaudcm  eorum  percinet  quod  agic,fi  paciencer  im 
jrobitacc  eius  tolcran t  boni,  &  fapiecer  eius  aftuci^  reOftiic. 
j  Laudcm uero  bo,  i)uia/hc efi.  Verc qui  qujdquid di)ces agut, 
3011  i  laudem  confe 

Faenam. 


4 


l.CM 


quricui  :quia  hoc  vulc 
D;fus  qui  cciam  ma- 
Jis  vtituc  in  bonum  , 
vtvosvccnces  eciam 
illis  m  bonu  fiue  bo- 
nijfiue  mali  finc/j. 
obmu,  impru.  ho.  igno. 
Vcilli  duces  ignoran 
tes,quomodo  cis  in 
bonu  vtamini,  &per 
eos  laude  mereami- 
ni,  no  inuenianc  quid 
in  vobis  vittiperent , 
dum  etiam  ipfos  ho- 
noracis  bc  patimini, 
quamuis  finc  immun 
di. 

c  ?>{o»  qua.  ueLmen. 
Nun  habcnres'libcr- 
tacem  vcftram  in  ve- 
lamcn  malicia;.  Liber 
tas  vcftra  non  obuc- 
letcordavcftra  v(  ta- 
tolicencius  p?ccctiSi 
qudnr-o  minus  fl'iui» 
uce  depnn  imin',  &: 
iiccuipam  veltiano- 


g     T^on tantum bo.AhA  trartClxioiT^ntantumionis & mcde-D 
flisjed  etiam  difficilioribus. 

h     Z)?Tc/;o/'f  i.indifciplinaris.Schola  Cr^ce,Latinelocus,  in 
quo ad  audiendos  magiftros  liberaliij  aitiri  couenichjic ,  vn     ^^^' 
fchola  vacatioinccrprctad^jquiaibi  vac.ibacfludijs.  Schola.' 

ftici  igicuf  iuncerudi 

ti.  Difco]iindo£ti& 

I 


B.einunerationcm. 

»  mifliSjad  vindidtam  malefadorum,laudem  vero bonorum.  i  «grcfles.  Lcce  quo- 
^Quiaficcft  voluntasDcivt-bencfacicntesobmutercerefa- ^   "^0*^°  ^"P."  n^t-ne- 

a    Ethicbonafache.Qitafiliberi.  ^aC      fubdi   humanjB 

ciatisimprudentiiim  hominum  ignorantiam.  QuafiTibcri:  +  cccatur?  ^-prerDcu, 

a     QuoniiiOiUibertatevtiminiapud  homines.colibehusdiuino  fimuUtuifitis  fubiugati.  ^  ^t  UluymUS.    INon 

'^  e'cnon  '-  quafi  vclamehabcntes  maliti;Elibertatem,fed  ficut  6  ^^^^j^iJ"^,  timorcm 

a    Seruitus  Oei  haiuiiitaiom  tequitit,  b    it.eii4ite  ^ux  func  Cxf^tis  CiTari.         Vnuni.  7 

,  c     Obfequio.  g 

e  fcrui  Dci  t  Omncs  honorace»  fratcrnitatcm  diligfce.  Deum  * 

a    In  omni  otfequio  tim Jt  Jomini prscedat.        b    Quafi  prTceliemeraampliorihonore  veneremini. 

c    Vt  nec  Deum  offendatis ,  nec  domi  nis  obedire  recufetis. 

^  time*cc,  trcgemhonorificate.  tSe^ruifubditieltoteinomni  j^ 

a    Fide,  Tita,  moiibut.       b    "    '  ' 


Modelle  impct.intibus  2c 
condonantibus. 

^  limorc  dominis ,  non  tantum  bonis  &  t  modeftis  fed  ctiam 

a     U  e  t,  pei  hoc  efficitur  homo  gratus  Deo  :  fc  lioc  exigit  gtatia  fidei. 

?' tdifchoIis.H?'ccilenimtgratia>  fi  proptcrconfcicntiam 

L;'je5  ieput;t  tiutmas. 

"  Dci  fultinct  quis  triftitias  paticns  iniufte.  Q.uje  cft  cnim  gra- 

QM.amuis  beacfacientes. 

tia ,  fi  peccantcs  6c  colaphizati  fuffertis  ?  Scd  fi  bcnefacicn- 

M.<!ai  l.na  aduminis. 

1  tcstparientcrfuftmctis,hicceft  gratiaapudneum.  lehoc 

a    Vt  ^tiamiui.        b    £t  hoc  cxcinple  Chtitli.  c    Q^.udest^uia  pro  temortuuseilChiillus, 

atten.lc  quod  tcnuuur,  vobis  re.exem. 

m  cn/m  vocati  eftis.  tquia  &Chriftus  paftuseit  pro  nobis, 


feruos  habere  pr2:ci- 
picapud  dominos. 
Hiccnim  iicacion.ibi 
lis  &:  ad  irracionabi- 
lia  conftitutus  cft.Ted 
eumquicumdifcipli 
na  &:  redta  rationc  c6 
fiftit.cuius  propnurr» 
cU  icuerencia.  Qui, 
cn:m  propter  Chri- 
16  fium  &c  docbinam 
'7  cii:sDcumcimec,cu 
J^  rcucrctia  c\  fiibicdus 

20  eft,cum  ille  qai  pcr 

21  verbcra  aliaquc  tor- 
**  mcnca  timecDcum, 
W^  pafTibil-m  timorcm 


Coi.?.d 

Tv...ai.2.cap. 
'T  q.i.ca.  uu 

t  haman»» 


rriinelibeitats  prxce 

xatis.Vulciutliberos  eosrflT^afcruinaculparu,  vt  pcrma- 
nacfcrui crcacor  s  bom  &:  fideles.Vii  a  Idit  Seificutfend Dei. 
d  Fr.d.  Ec  intcr.oia  fracres,  am;:te  eciam  illns  qui  conditio 
neteporali  fub;ccb  funt  vnbis,vcfracres  r  Chrifto  diligire. 
c  Deil  timetr.  *  Didymus.Confcquens  eft  vt  pcr  hxc  vei ba 
difcipbnabil!Cer,&  ficut  oporcuc  oes  qui  n  fiilhmuatc  func 
honorcniur.&diligant^rccta  voluntatctiatcrnitatis.Oium 
cnim qui  laudabiliter agunt,Dc'is  timor  &c  f  ndamcntu  eft. 
^Oecumenius. Confidefadi]igenti;<rn,quomodo  Deo 
timorem  dicit  dift ribui ,  regi  vcro  honorem,  vc  ti  mdr  Deo 
rcddendusfici  qui  poceftanniamiSccorpuspcrde  :e,ncqua 
quam  regibus  obcemperemus,  cum  nos  ad  aliquid  abfurdii 
cxhottantur.Dei  namque  timor  vincerc  nouic  cti.im  hono 
rcm  qui  regibus  exhibecur :  magis  autcm  ipfos  honore  pri- 
uabitquiabipfisad  mala  cogitur,  iuxta  fanctum qui dixit: 
Contemnitur  coram  ipfo  is  qui  malignc  agic. 
1  f  Ser.lub.  Hucufquc  exhortacus  ett  libcros  ad  fubieftione, 
nunc  fcruis  loquitur  vc  &c  ipfi  fubiedti  finc  domiuis. 

I^on 


Qe.udesquia  pro te mortuus eil Chiillus,    *4   ■      ,  . 

■■     ^       •  ij  habere videc . 

16  i  Si  piuptercon.  Dei. 
Si  propter  Deu  fcien 
rem  bonam  incencio 
nem  aliquis  paticns  a domino  vcrberarur  iniuftCjCum  ei  be 
neferu!ar,lurtincc-i.leijes  rcput.^t  trifticias.h.rc  eftgrac!3,&; 
pcr  hoc  etficicur  gracus  Dco,&:  hocexigicgraiia  fidei. 
K  Vatiens  in:ufit.S\  iniufte p&cimini,gfarn  Dci  acqui;!Ci,«.Na 
li  vos  fuflFercis  panencer  pcnas  ilhcas  a  driis,vos  d:co  pccca- 
tesnolendo  obcdireeisi^colaphizaci  ab  ipfisdiiis.  i.lxps 
corrctti  ab  iUis,  vr  per  colaphos  ad  obcdicndf!  inducainini, 
qu^  gracia  crit  vobis  inde?Nihil  ^pcer  hoc  accipietis  a  Dco. 
^.  Auguft.Multoticns  difputando  &  fcribcndo  uionftra- 
ui  mus  no  cus  pode  habere  martyru  niorte,  qu:  ChriftMno- 
ru  non  habet  vica:cum  marcyre  hon  faciacpena  ,  fcd  cauf.:. 
*Idem.H2:rcticiquipropceriniquitaces,errorcs,fcditiO- 
nes,facrilcgia,moleftias  p.itiuntur,  noniinc  martyrum  feia 
dtant,  vt  hoc  pa  Uio  dealbaci  facilius  feranCiir.quia  lupi  limc. 
1  In  hoc  cnim  vo.  Multum  glorificat  condjtionem  feiuoru, 
quos  benefacicnces  $c  abfq;  culpa  vapulanccs  adominis  cru 
dclibus  improbis  affirmac  iifiitacores  dominiciE  paGionis. 
m    Q^ia  &  Cljiifius.Cum  fupra fpccialiter  feruos  nunc cota 

t^  ccclcfiam 


Epilf.^t, 


Scr.  fo.tJe 
Yert),dom, 


Bcda, 


NICOLAVS    DE    LYRA. 

1  ^d  vindiflam  malefa^ornm.  Sicut  func  cxtirpatorcs  vitiorii, 
&coaferuatores  virtutum,proptctquodeis  dcbetur  honorqui 
exhibendus  cft  aiicui  rauone  vartutii  m  fc,vel  in  alijs,vt  diftum 
eftjfupra  lac.  2. 

2  Q»ia[ic  efl  vo.  Dei.  quam  impleredebctis. 

;  Vt  btnefa.  obrnu.  fa.  Qma  pcr  hoc  ab  eis  auferctis  matcriam 
loqucndi  dc  vobis. 

4  Qriafilibcri.  fccundum  vcritatem,qu^  cftlibertas  ^vitijs. 

5  £f  ton  <7«.j/?i'./jj..'i4//./(.q.d  Hbcrtas  vcftralitadbonum,  & 
non  aJ  malum.  Quod  dicit  contra  aliquos ,  qui  dicebant  fc  cfle 
libcros  a  tribnto ,  co  quod  erant  filij  Dci  pcr  baptifmum.  quod 
noncftvcrum  &  lic  rctincndo  illud  quod  dcbcbatur  dominis 
tcmporalibusjcommittebant  furtum. 

6  Sed  ftc.  fer.  qui  rcddunt  vnicuiquc  quod  cft  fibi  debitu  Mat. 
rr.b.  l{tddite quA  funt Cxf»ris C(fjari.,&  qntefuntDei  Deo. 

7  Omnes  honorate.  inquantum  relucct  lA  cis  imago  Dei. 

S  Fraternitatem  di/i!;(tc.q.d.licet  omncs  fint  chantatc  diligcn- 
di,  tamcn  fpecialitcrChriiliani ,  qui  funtfratrcs  vcftri  CX  Chri- 
fto  &  ccdcfia  ficut  &  vos  rcgcncrati,  \ 

9  Dir«OT  fimf  fe.timorcfiliali. 

10  ASZ'^  honoratf.  inqu;»ntum  gcrit  perfonam  Dci. 

1 1  Serui  fubditi  fflofe.Poftquam  bcatus  1'ctrus  informauit  om 
nes  generalitcr,  hicconfequentcr  informat  cxiftentes  in  aliqui- 
bus  llatibus  fpccialitcr.&  primo  inftatu  fcruili.fccundoin  ftaru 
coniugali.  fcq.cap.^.ui  Ititupaltoralijinprinc.y.cap.^.  inftatu 
luucnili.ibi :  Sirfi.liter  adolcfcemes.  Primam  du.!S,quia  primo  po 
nit  fuiijn  dotuajcntuni.  fccundo  confirmat  pet  cxcmplum ,  jbi. 

InhQf 


Jn  hoc eni-o.  Circi  primum  dicit ; Si rulfnbditi eiiote  in  omni tmo. 
dominis.  Hic  accipituromnc  ,  prototo,  totumautcm&perfc- 
ftum  idemfunt.  5.Metaph  cftigitur  fcnfus. 
II  In  omni  timore.  id  dt  perftdo  timorc.  Eft  aurtm  timor  per- 
feftus ,  quando  quis  cauet  non  folum  ofFcnfam  Dei,  fcd  cciam 
hominis  proptcr  Dcum.  idco fubditur. 

13  J^ontantumboi.ii.  i.bcncmorigcratis. 

14  £r»jodf^/i.  i.operantibusfccundummodcramenrationij. 
I  5  Sedetiam  difchotis.id  eft  difcordantibus  ab  iftis  motibus  & 
impcrandi  modo.  1 

16  Hxceflenimgratia.ideSkrcspiUoCiconTaDeo,  quiaefl: 
fupcrerogationis. 

17  Siprop.cou.  Df/,  i.propterconfcientiamtimorofam  quam 
aliquis  habct  de  Dco,quia;non  folum,  vult  implerc  mandata,fcd 
etiainconfilia. 

18  Suflinct  quis  triflitias.  i.  illatas  a  dominis  pcrnas. 

'l  9  Vatiens  iniufle.  ideft  patientcr  luftinens  quod  infsrtur  in- 
iufte.quoddeclaratconfequencerdi. 

20  Qux  eft  enimgratla.  fupercrogationis. 

il  Sipeccantes&CGl!ip.[uffirtis.<\.d.nn\\iS^dt^vmoxi\\i^'ix{3,, 

21  Sed fibenefa.i.htnckxwentcs  doaiints  vcftns. 

25     Vatienterj.  proptcr  Dcumpanas  ab  cis  illatas  vobis. 

24     H£c  eflgra.  .1.  d.  vndc  reddet  fupcrcrogationis  prarrrium. 

2J     In  hocenim.  Hic  confequcnter  diftum  fuuni  conrinnat 

per  exemplum,di.  In  hoc  enim  vo.cfiis.  vt  iniuriam  pacieatcr  to- 

lerctij, 

16     Quia  &  Chrifl.  &c.  firoilia  &  maiora.  &  patet  litcra  vfquc 

ibi, 

Tom.tf.  T    3  ^ 


J3^? 


GIof.ord.&NicoIaldeLyra.   ,   1324 


0  ccclcfiam  inflruit,  Vt  ctiam  dominis  in  memoria  rr  uocct , 

A  quid  pro  coru  falute  vcl  libcrationc  (uus  auclor  pcitulerrt 

S«f,  ie^.  fe-      ^eAuguft.  Petrus  dicitanima?humanx.  Siqucre  iponfa, 

»i4  (« j.to,  j.  fequerc  veftigia  fpon(i  tqi.nulius  cc  metus  reuocct  a  cofor^ 

tiodiied^i  tui .  Ama  amanttfm ,  quja  primus illc  amauit  non 

amantcm:require  rc« 


I.ib,dcen"^'< 


quitetcm,  quiapnus 
illcquJ:fiuituonqu« 
rentcm.  • 

*  Idcm.  Ira  dicit. 


cii  cnim. 


^u  viiiittum  Qygj  £,-ga  [^  aguntur, 
&  vjt.  cap.y.  a.qi,anini!ccr  tcrn  no 
poliiint,  inio  tolcrare 
4f.dift.Mp,  pcccatumcrt:  quiaii 
f epiicopimi  de  noii  cis  cum  niagna 
l«nu.diii.i.  cxafpcrationc  rcfifli- 
turcotra  tcdcinctps 
Ijne  nienfura  cumu- 
B  lantur.  Paticncia  rc- 
f  vindiaa  ci  fpondct.  Si  paffio  re- 
S"'  »"''*  *"•**'  dcmptoris  ad  mcnte 
reducicur,  nibiltana 
durum  quod  non  ;c- 
quo  animotolcrctur. 
Chrifius  enim,iil  Pcti', 
pn/fiis  eflpronobis,nobis 


aitdominum  non  regcflifTc  m;iJcdith,cumq;  mal)s.-i3iccre 
tur.nonfuilIcmuiatumjAcqui  vjdcmuseu  &:  quofdam  Iu- 
daoS  vocalfc-canes,  &  caicos  Ph  irifxos,  6c  comminantcm 
hidXjBonH tjjfet r  Ji natus Horj fuiJfct.EtTolerabiliHi  irit SQjornis. 
qmm  ciuituii  i[lt.£.i,yermis  eorHm  non  /A.owwr;  aliaquc  innunic- 

ra  ^  Dicemus  crgo  qij 

a    Cbniumcriaiuiq,  tfibiilaiionum,  flagellarami  cnicii  8(  mortii.  ' 

vobis  rclinqucn.s  cxemplum,  vt  rccjuamini  vedigia  eius. 

Licci  uiKietur.  a     A  luiiais  Jt  (haiili-is  ol.Uriiir.t.bu.  cum. 

.    b     NfC  Vf il)i*,peccauit. 

j,  tQui  pcccatum  non  fccit,  nec  inue'ntus  eft  dolus  m  ore 

a    ■QuaC  fcduftor  &  damoniacus.  b  -Non  im^roiicribanllismila 


o 


•Hix  1(1  Cij  vcra  ciant. 


cius.  t  Qui  cuni  malccliccrcrur,non  malcdicebat.cum  pate- 
I,  retur ,  non  comminabatur.  Tradebat  autcm  t  iudica^^ti  fe  in 


nondicic,  domunun 
non  fiulfc  iQquutuin 
malcdi>lita  ,  aut  non 
fuille  miiiacum,  fcd 
cu  malcditlis  incfllc- 
rccur,non  rcgcrcbat 
malcditita.  Scd  licei 
profcrrct  aliquod  ma 
lcdidbum.non  cracop 
poncndo  fc  makdi 


t. 


I  vibice, 


a     Id»ft,  pjnam  pro  peccatis  dtbitam.         b     Omnium  coiniBuniter,  DOnLIlCJO 

iuftc.  t  Qju  peccata  noftra  ipfcpertulicin  corpore  fuofuper  j   ccntibus ,  fcd  obmr. 

i    Politq.  b    Sicut  ipfe  co.rpotaliter  morruuj  dl.  ,„.....        ^  ,    ,      rr^nc  ir   r3rr.<»tic    ^f^c 

c    Sicut  ipfe  vinit  noua  vita.  d    Sol.i  Jilcftionc  vel  carne  cius  faa*  liuida  in  pamone  :  uel   J      o^^"»   '»'-    carpcns   COS 

quiapiofola.inuiduIud.Tieunim6ttcadiudicaueiunt.  qui  nOIl  COnUCrtcban 

lignum,  vtpcccatismortui,  iuli:itfjEviuamus,cuiust  liuorc  ' 

a     Fer  uii;a  dilacciati  fpinis  uitiorum.  b    Jinc  pa:lore. 

c    In  panfione  Cluilti ,  corpore  8c  auima  teueifi  a4  eum <]ui  |to« 
pjfcii  ucrboueiitatis. 
N.im  infirrai  eratis. 

fanatieUis .  Eratis  enim  ficut  oue's  crranies,  fedconueVfi 


c  eftis  nunc  ad  paftorcm  ^  t  cpifcopu  aniraarum  veftrarum. 


9 

10 

1 1 


i.Tim,  >t 


C 


rclinijuens  cxempliim,ft 
fefjtumur  vefii^ia  cim  .  Ipfe Cnim  dicit ,  Sipmrcmfamllias Bcd- 
^bub  vocduerutyqucito mi^^is domrjiicos  c!ii>fSi  meperlcefuiaijunt, 
&vospcrfe(jnen(ur.  Scd  quantafunt  incomparationcpafsio- 
num  eius,qu.T patimur  >  Ilje enim  opprobria.in i(ioiwes,con 
tumelias,alapas,fputa,  flagclla,  ipincam  coronam,  crucem^ 
quc  fuitinuit,  &:nos  mifcnad  nofliamcofulioncm  vno  fer 
monefitigamur,  vnovcrbo  dcijcimur.  Etquid  agimusde 
eo  qnod  dicitur :  Si  non  compatimur,non  conrc^fiabimui? 
a     i^i  cum  maledicerelnr  f  &c,  ^  Oecumcnius.  Quomodo 

ait 


iut.Quum  nutcmop- 
probrijs  aflca^cfscc, 
&c  audifsct:  D£mo>num 
habi.s:  In  Deti^bubpia 
cipe.,&c.  Illis  tanrum 
dlxit.Si  c^oin  Btelxe- 
bub,  ^c.Cruciflxusau 
tcm  &c  malc  affedus 
poenis.orabat  potius,  at  non  minabatur,  6cc. 
b  rr(i«V/>^id«rew;«./fi«/M.Iilisiudicacibusfecunduminiu- 
ftam  lcgcm,vcporciuftus  cxiftens.  Siuccradcb.ici^eopatri 
miurtc  !udicanccs,idefl!cos  qui  eum  ncquifsimccondcmna 
banc,&:  ncci  eius  inflabanc,vt  fupplicia  fumenccs  crudian^, 
Tangic cu.mgclica  parabola, vc  pius  paflor  rclictis  nonjgiii- 
tanouem  ouibus  in  dcfcr.venit  yititarc  vnam  qu^-  pcricrat. 
C  £r cp.fc.auimarHm  .  Vcl  vificacorcfii ,  quod  idcm  cll. Epi- 
fcopus  cjiim.i.  fuperinccndcus ,  quia  qcuIi  domhnfuperiusios^ 
&  aures  eius  in  pieces  eorum  ,  Et.  Fijitauit  nos  onensex  alto. 

^CAP. 


,       aNlCOLAVS    DE    L  Y  RA. 

> 

1  Trtdebat  atUem  iudicantife iniujle  ,  id  cft  Pilato  ,  qui  ludaeo- 
rufnlauorc&Cxfaris  timore  condemnamt  euminiune  ,  loan. 

•j8.  Tradidit  autem  fc  Pilato,  qUia  tradidir  fe  ludxiseum  quae 
rentibus  admortem.Quibusobuiauit,dicens.  E^ofum.,  fiergome 
tjuxritis  (irtiie hos  abire.  fciens  ,quod  rradjturierant  cum  Pilato. 
Hscautcmtraditioex  parteCiirilti  proceirit  ex  obedientiaad 
patrem,  Sc  maximacharitate  ad  nos,  ex  partc  vero  lud*  ex  ma- 
Ximacupiditatc,ex  partc  ludaeorum  cx  maxima  mahgnitatc. 
proptcrquod  in  Cljnfto  fuitfummc  meruQna  ,  in  alijsautcm 
damnabilis  i^  iniqua. 

2  ^"  pecca.  nujira  ipfeper,in  corporefuo.  poenam  pro  ipfis  de- 
l>itam  fultinendo. 

3  Supcr  lignum.  fan^tx  crucis. 

4    yt 


4.  Vt  peccatis  mortui,  ideft,  vtampliusnon  pccccmus,ficut 
njortui. 

5  Iuilitia  viuamus,&e.  id  cfl  Chrifto,qui  clt  noftra  lullitia  cfFe 
ftiue. 

6  Cuius  [■uore,  &c.  qucm  habuit  in corpore ex cola.phiiatioiu- 
bus  &  percutfionibus. 

7  Sanati  ejits,  &c.i  pcccatorum  infirraitatibus.  quod  declarat 
vltcriusjdi. 

8  F.ratis  enim.  antc  conuerfationcm. 

9  Sicut  oues  errantes.  per  dcuia  vitiorum. 

10  S''d  conurrfiesiis  n««c  ^«^  p£2//oie»«.i.  Chriftum  ,  quipafcit 
voscorpore  Sc  fanguinc  fuo  in  cuchariltiac  facramcnto. 

I  I  Et  eprfcoptm  animarum  vcjlrarum.  faluti  fupcr  intcndcndo. 
Epifcopus  enim  Graecc ,  fuperintcnden$diciturLannc,ab  epiC 
quod  elt  fupra ,  Si  fcopos ,  quod  clt  intentio. 

CAP. 


AD   D  I  T  I  O    I. 

Incap.  2,  vbidicituriii  Poftil.  EtregaCe  facer.  id  cft  confortati 
Chriltoqui  eit  rex  &  facerdos. 

Notandii  quod  populus  Dei  fub  antiquo  Tcftamento  exiftcs 
diccbatur  rcgnum  f.iccrdotale,Exod.i9.Vnde  rcgnum  apudil- 
los  ponebatur  in  fubftantiuo  tauquara  principale ,  faccrdotium 
vero  in  adie^iuo  tanquam  minus  principalc ,  faccrdotium  cnim 
illius  temporis  erat  impcrfe£tum  ,  non  eni.n  offertbatur  ibi  niii 
fanguishircorum  &  vitulorum,  &huiufmodi.  Sed  genusin  no. 
Tcft.  exiftens  dicitur  rcgale  facerdotium,  vt  hic,m  quo  ponitur 
faccrdotium  in  fubftantiuo  tanquam  principalc,&  rcgale  in  ad- 
ieftino  ficut  minusprincipalc  ,  quia  faccrdotium  nouae  lcgis'eft 
perfe£tiHimum,pcr  quod  Chriftus  immolatur.de  ecclefia  tam2 
fuperion  vbi  hae  dignitatcs  ccffant ,  dicitur  .  Fecifiinos  Deono- 
flro  regnum  &  facer.  Apoc.  j.  cap.  quia  ibi  nulla  cft  pracemincn- 
tia  ratione  dignitatis  facerdotaUs  fcu  regalis,  nifi  fccundum  pro 
priamcnta  pcrfonalia, 

A  D  D  I  T  I  O     I  I. 

In  cocap.vbidiciturinPoft  Qui  aliqn  non  populus  Dci  &c. 
Hoc  quod  dicii  beaius  Pcttus.Qiji  ahquando  iion  populus  Dei, 

potcft 


poteftbcnedirigi  adconuerfos  de  perfidia  ludaica  ,inquiexi- 
ftcntes  non  crant  populus  Dej,  &  nunc  per  granam  baptifma- 
lem  faifti  funt  populus  Dei.Vnde  cxhoc  non  liabctur,quod  bea 
tus  Petrus  epiftolam  ifla  fpecialitcr  fcripfifTet  conucrlis  dc  Gcn- 
tilitate,  prout  vult  Poftillator.  necobftatquod  auilorit.is  ilia  lit 
fumpta  ab  Ofee  z.  vbi  agit  ad  literam  dc  vocatione  Gcncium. 
nam  etfi  ibillcaccipiatur  ,hic  tamenallegatur  per  hmilead  vo- 
cationem  ludxorum  ad  fidcm  Chrifti  recipiendjm  Sc  eius  iacra- 
menta.vndein  hoc  locodicit  glo.quodin  hoc  vctlu.faliquando 
nonpopulus,  myfticerecordatur  vctcrishiftorix  ,  &  h.inciuno- 
uo  populo  impletam  fpiritualiter  docct.  haee  in  glolfa, 
A  D  D  I  T  I  O     in. 

In  eo.cap.vbi dicitur  in  Poft.Ef  non  quaft  uelamen  habentes ma 
/i/j.t  libettatem. 

In  hoc  quod  dicitur.  yclamcn  malitiiS.  poteft  inttlligi  ignor.i- 
tia  ,  quae  cftquafi  velamcnoccultansfafturo  .  vndccum  aliqms 
ignoranter  vult  vt  excufationem  pcccati  habcat  kcundum  illud 
lob.  11. b.  Scientiam  viarum  tuaruiu  iiolumus.  talis  ignoraiiti-i 
affedata  proprie  dicitur  velamcn  malitiae  hbertatis,  quia  pcr  il- 
lara  quis  vult  liber  cffe  a  iuftitia ,  &c. 


i3'-5 


I.P 


etri 


A 


c  A  p.  irr. 


Cap.  111. 


1316 


Slm 
c!; 


imiUtst  & mulkrcs.  *  Oecumenius.  Pcrh^comnfacon- 
idens  fcrmoncm  de  moribus :  nempe  pcr  rcges,  pcr 
prxfKics^per  dominos,per  fcruos,&:c.crafit  ctiam  deinceps 
ad  c<^cuni  mulicrum  , &: ait.  Hxc duo curcnc  muliercs  fiue 

vxou"-,,  ftJbijci^pnjs 

C  A 


bcf.t 


B 


(5lam  conucrfationem  vcftram.  Quarum  non  fit  cxtrinfc-  fo  Neqiiarveftrum  p.> 

cus  capillatura,autcircundatio  auri/autindumeti  veftimen-  ;;  ^"ompoluSn^ 

torumcultus:  fcdquiabiconditusefthomocordisinincor-  '3  odium&auciiioncm 

ruptibilitate  quieti&modcfti  fpiritus,  quieftinconfpe6lu  \\  "''afitoruni  profccu- 
'  *  _.     r  T  t  -- curam.Omiiisman- 


Etiam  ante  tempu»  gMtix 

Dei!ocupIes.Sicenimaliquando&fand:£BmuIicrcsfpcran 

a    Non  in  otnatu  vediumi 

tesin  Dco  orn^banc  fc  fubicdt.t  proprijs  viris.  t  SicutSara 


tdi 


h'.\ 
:ina 
vir- 


viris.^^.nbomniorna 
tu  (S^ciiku  feipfis  ofic 
dcrcrilicnas ,  imitan- 
ics  fjndas  mulieres , 
quoniam  &:  illie  folu 
hunc  ciilcum  nouc- 
ranr,nempe  obcdien 
tiamcrcia  viros  fuos. 
Ecquod  lucrfi  fcquc- 
turcxhis?Bona^mu 
]atio  eorum  qui  a  fi- 
dealicnifunc:&Dci 
laudacio  propcer  nos 
abipfisprofcclra. 

Vidccurquodmu- 
liercs  eoru  qui  in  tri- 
bulacione  crant,con- 
temntbac  viros  fues, 
&:etijm  vcalijspUce 
renc.re  pnlchreorna- 
banc :  hoc  ficri  pro- 
hibcr. 

b       Ft&ft<fH!,&C.lU 

bonas  mulicres  vulc  viris  incrcdulfs  fubdi,vc  non  folum  ni- 
hil  mali  ad  impcrium  corum  facianr,  fcd  cciam  in  tam  fan- 
ftain  conucrfacionem  pcrfifiant  infupcrabilcs,  vc ipfis  vuis 
ctiam  exemplum  finc chariratis,  cafiitatis,  & fi dci. 
c  Qtiarwn  nonf:!.  Quareculrusnon  ficcapillatura.auc  auru 
circup.d.ins.anc  non  ficcultus  vcftimcncorum  indumcnci.i. 
non  fincfefliua  vcfiimencaquibusindnantur.  Scd  fic  vobis 
ornacus  homo  cordis  inccnor  foli  Dco  nocus,incon  uptibi- 
litacc  fpiritusrfpincus  dico  quieci  .^b  impugnationc  vitioroin 
&:modefii,ne  fupcrbiacqui  talis  rpirici-istcfihominibus  no 
paccc ,  camen  in  confpcdu  Dci  eft  duics. 
d  J.ut circH«d.^tioS\c\M  Cyprianus  ait:  Serico &  piirpnra  in- 
ducx.Chriflu  induere no  pnc. Auro &:  margaritis  &c  moniii- 
biis  adornacx  ornamcnca  cordis&corporis  pcrdidcrunr. 
QiiodfiPccrus  mulieresquoq.-admonec  cocrccndas&:ad 
ccclcfiaftica  difciplina  religiofa  obfcruatione'  modctadas, 
qua:  cxcufare  cultus  fuos  poiTunt  per  maricum;  quanco  ma- 
gisid obferuarc  virgine  fas  cfl",cui  nulla  ornacus  lui  compe- 
tic  venia,  nec  diuerterc  pofiTic  in  altcru  mend  iciii  culpij,  fed 
folaipfa  rcmmeat  in  crimine.Quia  cxtcrior  ho  vcfter  cor- 
rupcus  cft  &  beatitudine  integntacis  qu.T  proprieefl  virgi- 
nitatis ,  habcre  dcfiitiftis.  imicammi  incorrupcionc  fpiricus 

pcr 


pcr  ab(tinenciam,&:quod  corporc  non  potcftis:  mcnceprg  D 
flace.  Hasenim  Chriflusdiutrias,&hos  veflrxconiiindio- 
nis  quxricornarus.  Apud  Pychagoramnaturali  fcicncia:le- 
gidi-flance  cadem  fcncentia  inuenicur.  Vera  ornamcnca 
macronarum  pudiciciam ,  non  vcftes. 

•5'C  Tcrcullianus.      Liii.dcculm 
Vos  (vxorcs)  folis  ma  famin. 
ricis     veftris  placere 
dcbecis.  In  tacum  au- 
cem  placcbitis  eis  ,  in 
quantum  alteris  pla-  fvxoresf 
ccre  non  curaucricis. 
Secura:  eftocc  bcncdi  t  ctiam  qiu'.- 
£1^.  Vxor  niilla  dcfor 
rnis  efl  marico  fuo.Sa 
cis  pl.acec,  cum  clccla 
cA\ ,  fcu  moribus  feu  tcrireuet^tia 
forma  commQndaw. 


P.      III. 

Sicut  feiuidomlnispropter  Dcum.         i    Patientn  cum  fponlirvel 

ab  ipfis  ipootis. 

t  Imilitcr  &tmul/eres  fubdit?  fint  viris 

Nonaduletis.  a     Mariti.  b     Euangelij. 

fuis,  vt  t  ctfi  qui  no  credunt  verbo,pcr 

s    Bcnerehabemium&humiiiteipatientium  omnia. 

b     Pia-J-.cationis. 

mulfcrum  coucrfationem  fincverbo,  ? 

a     Conueitamurad  fidcni.        b    Tantammodo.  6 

lucrifiant,  cofidcrate^s  t  in  timore  fan  •  7 

a    Habitam  in  timore  Dei  conferuato.  ° 


16 

J7 
18 
1J> 


cus  ci.ftitims  exadtor 

eft.  Forinam  fidclis  p 

non  expc£t  5C .  In  do-  tV        i. 
»    ■  ,.  vtGcn.ig.o 

minum  delinquunt,      . 

qua:  cuccm  mcdica- 


minibus  vngur.gcn.^iS  ruborc  macu]ant,( .culos fuligine C'.>1- 
linunt.  Diiplicccillis  iiimirunipLifticaDci.in  ipiisrcdar- 
guunty  reprchcndunt  artificem  omnium. ,  &c.  Vidcoquaf- 
dam  &;capillumcroco  vertvre.  Pudeceas  cciam  nacionis 
fua^,quod  no  i  Gcrmania  auc  Gallia  finc  procrcacx.Peflime 
fibi  aufpicancurfiammeocapicc. 

^i  Clemcns  Alexan.  Si  Chnflus  de  vo^^^c  &:'dclic!js, rcbuf-  lib.i:psd.igo- 
que  fuperuacaneis ,  tanquam  non  nccefiariam  oino  curam  gi,cap.io. 
tollir,  IVIacch.<j. quid  ccnicndum  cft eum  diccc , de nimio 
orn:^tus  ftudio,  de  tindura  lanarum,  varictacecolorum,fu- 
perfiua  cura  gemmarii,aun  elaboracione,  capilli.s  arcificio- 
fis ,  &:  intortis crinibus  ?  Quid  de  fucata  oculoi um  pifluia, 
quid  dc  vulfionibus ,  purpunfsi  ac cerulte  fucacionibus, tin- 
ttifque  pilorum  colonbus ,  improbifque  huiufmodi  fraudi- 
bus  ?  Laudocrgo  &:admiror  vccercmLacedemonioriJciui 
catcm,que  folis  merctricibus  florid.is  veftcs  ,  &L  aureii  mun 
dum  gcftarc  permifit :  a  probis  mulicribus  mundi  ftudiun\ 
a ufcrens ,  quod  folis  merctricibus  fe  ornare cocedciet,  &:c. 
yidtcH-idcm  tib.}.pedagogi,cap,2.Et  Hieyonymim  epijl.ad  Marcd- 
lam^adL.itam^ad  Furiatn,adEnfiochium,&c. 
c  Sic  enim  aliqua>ido,&c.*  Didymus.Inuicac  f^m'nas,vcimi 
centur  fandaSj&pr^cipuc  Saram,  fuades  cis,  iic  fubijci  vii  ;s  p 


N  I  C  O 


L  A  V  S 
C  A  P. 


D  £ 
III. 


L  Y  R  A. 


1  C^lmt.&mu.  Hicconfequentcr  informnt  exinentcsinflatu 
Oconiugaii .  &  fecundo  rcucrtitur  ad  informandum  omncs 

in  "cncrali  ibi:  ln':fule  autcm  cmnes  •priaitimes.  Prima  in  duas,qu  fa 
primoinformat  fexum  muliebrcm.  fecundo  virilcm,  ibi :  yerift- 
rniiiter.  Prima  adhucinduas,quiaprimomuiicresinformat  dc 
debita  fubieftionc.  fccundo  dc  honcfla  compofitione,  ibi.  Qua- 
rum  jit.  Circa  primum  dicir.  Simil.  &  mu.  In  hoc  continuat  fc  ad 
partem  praEccdcntcra',  inquaagiturdc  fubic^tione  fcruorum 
ad  dominos  fuos. 

2  Fi.fa.  in  qmbus  magis  vigct  ratioquam  in  mulieribus,  pro- 
pcer  quod  ad  coi  pcrtinct  rcgimcn  &  adminitfratio  domus. 

l     Vt&  ftqm.k\\\czimx\. 

4  ISlon  cre.  vcr.  pracdicationi». 

5  Ter  muliernm  conucrfatknem.  id  cfl  pcr  vxorum  fuarum  con- 
ucrfationcm  fan^am. 

6  Sine  verbo.  praedicatjonis  communis. 

7  tncri^iinf.i.conucrtaiitur  ad  fidcm  fccundum  quod  dicitur. 
i.Cor.  7.  c.  Sanclificatm  cfi  vir  infidelis per  mulieremfidelem. 

8  Confiderantesfan^lam  conuerfationem  veflram,&c.  O  vos  mu- 
lieres. 

9  In  timore. filiali  ipfius  Dei ,  &  mutatur  hic  modus  loqucndi 
de  tcrtia  pccfona  ad  fccundam,quod  fit  ftcqucntcr  m  facra  fcri- 
ptura. 

10  Qijarumnon  fitextrhfecu(.,&c.  Hicconfequentcragitdc 
mulierura  compolitionc.quae  dcbct  effc  hoiicfta  &  non  curiofa. 
ideodicitur.  .Q«i?.n&«/;f.i?,c.  idcfl,  non  fit  extrinfecus;inparcns 
vjdcntibuj,  qma  hoc  cfl  ad  prouocationcm  iuconlincnti». 


1 1     .yf^«t«V.  rt«.  idcllornamcntaaurcacirca  caputluum,  Ikuc 

corons  aurc3e,&:  huiufmodi. 

1 1     .Aut  in  ve.  lungitur  fic  litcra, Aut  cultus  id  cft.ornatus  in- 

dumcnti  vcffimentorum  id  cfl,  indumenti  nimis  precioii  aut  cu- 

riofi,proptcr  quod  dicitur  indumcntum,  veftimctorum,  pcr  cx- 

ccllcntiam,ficut  rofa  dicitur  fios  florum. 

ij     Sedquiab.  f^. /)o»»oc.  idefl,  mens  ipfaquaedicitur  homo 

intcrior. 2.Cor. 4.d.  Licet  is  qui defcns cft,  homo  nofter  cornnnpa- 

tur ,  tamen  is  qui  intus  efl  renouatur  de  die  in  diem.  nam  incorrupri- 

bilis.&  dicicur  homo  interior  in  mulicrc  ficut  in  viro,  quia  com- 

munis  gcneris  eft  homo.  vnde  verfus .  Eft  communis  homo  pari- 

tcr  cum  virginc  latro. 

14     Inin.&c.  fpi.  dicitur  autcm  fpiritus  humanus  quierus , 

quandononpcrturbaturapalfionibus  concupifcibilis&  irafci- 

bilis  &  dicitur  modcftus,  quando  irt  aftibus  humanis  teiiet  mo- 

dum  dcbitum  fccundum  moderamcn  rcft^  r.itionis:primum  fic 

per  virtutes  moraics  quae  funt  circa  palfioncs,  fccundtim  .iur.r,a 

per  virtutescirca  opcrationcs,iicut  luftitia,  iiberalitns,  ?<  huuf. 

niodi,& quia  iftae  funt  verx  diuitiae.ficut  dir it  Greg.hom.C. Ve 

r.Tdiuitiae  funt  quas nos  diuites  virtucibus  faciunt .  ideo  fubdi- 

tur.  Quieflin  con.Dcilo. 

ly     sicenim .Vlic  confcqucnter  inducitcxcmplum  adfuum 

propofitum  de  ornatu  Sc  fubieilionc  raulicrum,  di.  Sic  ctiirn  a!i. 

ideft,  tcmporepraetcrito.  * 

16     Ei fAn£l£mu.  fpc.in Dco.  &hocinl3bilimundo. 

\  7     Ornabantfe.  ornatu  virtutum  intcriori,  &  p.irum  curabant 

dc  cxteriori. 

18  Subie&xpro.vi.  cisobcdicndo  inlicitis&  honeftis. 

1 9  Sicut  Sa.ob.^b.\nde  Cen.  1 8  .ad  cius  dii^ucu  cclcritcr  cora 
mifcuit  fimJlam.facicns  indc  panes. 

Tom.^.  T    4 


1327 


Glorord.&NicoIaidcLyra.      1318 


A  ficuc  illarubdicarrat  Abraba:ciiius&:fili3$ea$fa£lasdicif 
^  per  oprracioncs  bonas .  Sicuc  enini  quiS  fat  icns  opg".  Al.'r;^- 
h^,K  h  ibens  cws  Hdcm,  fHuis  cius  fic;  ifa  bona facicnfcs  ^r 
dclcs  fa-minxm.itrcni  h.ibenc  Saram. 
a  /'ir/.Sicut  pr^ccpi  vxonbus,  vc  pcr  fanda  conucrfationc 
fuam  lucrifaciat  ma- 

EcUm  in  hii  quz  |iasii  vidrbaniui 


^MPrf* 


byccft  lexdilctftionisoibus  confritutajvndevirtusomnis  O 
procedic.  ncpc  animi  tnudcH:.a,c6p3lTlo,m!rc:icordij,cx'tc 
r^gqnc  fjmilirer  virtutc:  qu.is  cnumcr.uiit.H.iM"i  vnanimicas 
qiiidcmcftconfcnfos  ruicdileimincc  rca  aliquidcfi  pro- 
pcnfoauimo.  Copaliiocft  nufcraciocncapos  qui  affligun? 

tur.taquaadfcipfos. 

Ez  fCuerepFia.  Ifonpranclomiritos.  "^ 

obediebac  AbrahiEidominum  cum  vocans.cuius  *  c:lis  filia:  ' 

Non  inJc  perturhrinini  li  alii|U.u  iiuli  inferri^r  3  iq)iiii>. 

benefacicntcs,& non t pcrcimcntes  vllam  peiturbarif>neaj.  i 
Virifimilirercohabitantesfecundumrcientiam  jtiuafiinfir-  ■» 

2  cas , vos    ,        •      -       r     I  I     I     •      •  1  ^ 

dicocuilli5,rcddedo  ^  niiori  vaiculo  mulicbn  ,  impcriientcs  nonorcm  tancju^m  (• 


ritos,  &:  fcruiant '11  s. 

Similitcr  pr^cipiovo 

bis  o  viri ,  vt  pcr  vcr 

fterritairlJp  f^ram  conucrfatipnc 


lucrifianc    mulicrc$, 
&:  cuflcxlite  cas ,  vos 


flnrninqa:). 


f  aflahilf». 


Idco tta  modcHe »0$  li.ibetc  niin  vxonbuj.ui  noqlp  o.vc. 
Si  ciiim  (liri.-urdes  ell(k:i$,iu.'[ioiics  ueHr^  nonplacctcut. 

cohirrcxlibus  gratia;  vitae,  ut  non  impediantur  orationcs  ve- 

a    Vt  iiet  cosiiatione  dilticpetis. 

b     Vt  alter  aliei^ius  onus  Ji  infortunlmn  fuiim  putet. 

(Irae.f  Tn  fide  autcm  omncs  vnanimes,  compaticntcs,frater- 

»    Ne  lieftrnatis  traternitaicm,  ne  per  lioc  a  tidc  Ibenus  nftav.i. 

b    Condonarxio  pcccaia ,  imf  endcndo  elccmaf>'na<:,Cc  de  ii'«  ne  fupeibiaiif 


nitati*samatorcs,  mircricorde.s,tmode{li,hpmilcs,r  norcd 

a     Q!io<i  feciindum  iuilitiaiq  fcculi  iulle  uiJetur  pofli:  fieii. 

b    In  aclu.  c    lo  ueibi». 

.lum  promalo,ncc  maleJidum  pro  maledid>o,fed  m  tunKlioftim     \ 
iobcnedicentes,quia  in  hocvocati  eilis,vtbenedi-  |j  Pfccatnmagno 


ic<M' 


««44. 


Aft^.^ 


dcbitum :  cohabitan- 

tcs.tt  hoc  lccundum 

confcicntiam,  non  in 

pafsionibus  dcfldcrij 

fcd  ficut  Dcum  jntel- 

ligimus,vclle,  feiliccc 

Vt  generctis  fiiios  in 

cukum  vnius  Dci,vos 

dicQ  impcrcicntcs  ho 

norem  vafculo  mulic 

bri,  quafi  mfirmiqri , 

&  in  veftibus,  &:  in 

alijs  nccefTarijs  cis  ^- 
^  uidentcs,  &L  fi  aliquan 

do  placet  illisacoicu 

ceflarCjimpcnditc  ho 

liorem,qi|ia  infirmio 

res  funt.  Impcndite 

ctiaiTi  tanquamcohx 

redibus  gratia:  in  pra: 

fenci  dataj  a  Peo ,  &: 

Yitx  danda:  in  fiituro  ,  vel  vita:  pro  gratia  dandx. 

b    irnpmientcs  ho.  Si  abflincmus  nos  a  coicii ,  honorem  tri- 

buimus.fi  non  abftmcmus,  pcrlpicuum  cft  honon  contra- 

rium  effe  concubicum. 

C    yt  non  m.o.y.  Impediri  orationes  ofEcio  coniug.nh"  comc 

morat.quia  quocicfcunq;  yxori  dcbitjj  rcddo,oiare  no  pof- 

fum .  Q^iod  ii  iuxta  Apofloli  fcrmoncm  fine  inccrmifMonc 

orandij  efl.nunqua crgo  mihi  coniusfio  fcruicndu  cft,ne ab 

prationc cui  femper  Uiitarc  lubeor ,  ylla  prapcdiar  hora, 

d    Infi.autem  omna  vn^.  Diucrfas  perfbnas ,  diucrfas  condi- 

iioncs,diucrfosfexusdocui.i?m  nuncomnescommuniccr 

admonco  in  caufadominic«E  tidci ,  vrmm  cor  &c  vnam  ani- 

mam  habeacis. 
.ji  Occumenus.  In  fumma  hoc  cfl  .  Quidopus  efl  arcicu- 
'     lanm  diflbrercSQibus  fimpliciccr  Dico.iS.am  hoc  fi^nificac 
^  TiMs :  &C  ad  hoc rcfpicic  folutis  fcopus  uibus  propoUcus ,  &: 

ha:c 


Omnia  cuiii  modo  tj.ijnr  s. 


9 

10 

II 

II 
'3 


detes  ma 
f  ccontrario 

8  8     C^ui  uult  oliendcjc  ic  beiieil.clifncm  hainTC, 

h  d^ioncm  hsrcdicate  poffidcatis .  t  Qu'i  enjm  vitara  vulc  di- 

a    Cum  in  lioc  fcculo  lint  dies  maii. 

Inierius  non  rciDuiniurct, 

ligcre ,  &:  dies  vide're  bonos,cocrccat  linguam  fgam  a  malo, 

a    Exteriusnoprofprataliquid  dolofuin.  b  Sictiamoccalio  exiotiusdatui  ut  pcccet. 

&  la  bia  eius  nc  joquancur  dojum .  Peciinet  autetii  a  maio> 


Fratcrnitas  ,  dcbicus 
crga  ppopinquos  atfc  *  &< 
(^tus  tanquamad  fra- 
tres.  Mifcricordiacft 
motus  abanimapro- 
cedcns  ad  bcnc  me- 
rcndudeijs,quieiuf- 
dem  funt  coditionis. 
Atiabilitas.fiucbcnc- 
uolcntia  eflbcnigni 
tas  ac  comitas  crga 
omncs,qui  ctiam  a- 
ga  iiloslit,  quifimi- 
)iumruncmoiuni,&: 
crga  amicos.  Hum:- 
liras  vcro  fiuc  animi  ki>. 
modcflia  cfl  aliuin  c6 
tcrrc , 
fccic, 
,^  &:  accufitioncs  fufh-  g 
,8  ncre.  His,inquicorr  t 
19  nati  virtutibuSjinfu-  li 
^°  per   qucquc  malitia 
Y^  non  facile  capiammi: 
,,  prartcrca,   armulato- 
14  rcscdam  ficisdiuino 
viucdi  moJo  djrcdi. 


tP 


e     7\lon  red.  Non  fo-  | 
lu  m  ccflccis  rcddere  m.nlum  pro  malo,  fcd  cciam  pro  malc- 
dicto  date  bcncdidioncm. 

f  iltsia  in  /w.quia  prohibuerat  malfi  pro  malo  rcddcrc,red 
potius  malcdicccibiis  bcncdiccrc  iuflcrac,recle  ,t)phcticotc 
flimonio  aftruitfratcrna  infpcdionc,&  bonos  icmpa^  nia- 
los  vidcri,  vtmcmincriiTius,&:  p.'.tictiaaoflraQuapat;iv.uc 
malos,  nofira  beneuulecia qua4.fcquetibus  bonaopumus, 
asterno  pra:m)o  muncianda,&:  perfccutores  digno  plcifcn 
dos  fupplicio,fi  vcro  pcnitucnt,nos  quoquc  pro  ipforumta 
lute  quain  prccabamur,coronamacccpturos. 
g  Fi  be.  Dlccntc  iudice:Venitc  bcncdi<ai  p.m.po.r.VcIbc 
ncdidio,qua  fandti  in  futura  vira  benediccnc  Dcum.  Quod 
crgo  quifque  in  futuro  vcnirc  dcfidcrat.hoc  in  prarfcnci  mc 
ditari  &:  agere  fatagat,conditorcm  ^  fratrem  bcncdicac,&: 
fc  dignum  fratcrna  bcncdictione  rcddat. 
h     Si^i  cnim  rult  vitam  ,  &c.  Occumenius  ,  Qui  ?b  om- 

^  nihus 


44 


NICOLAVS   lyE  LYRA. 
j     Domintm  enm  vr>,  viKJe  ?<  ibidem  dicinir  .  Podquam  confc- 
nui8f  damiim5mcui  vctulus  cfi^voluptati  operam  dabo. 
X     Cuiui  eli  fi.  bene.  quia  fic  eam  imitamini  tanquam  matremf 

3  Et  mnper.  vl.  pcr.q.d.  fic  cam  imitando  non  habctis  rimcrc» 
quod  per  vos  crga  virum  vcl  fam  iliam  vcniar  ^liqua  turbatio. 

4  yifim.  Hicconfcquentcr  inilruit  viros  Ai.Firi  fimi.co.fecun 
dumfcientiam.  Aliquicxponuiit  hanccoh.ibitacioncpi  dc  reddi- 
tionc dcbiti,  qux  ddict  hcri  fccundum  confcienttam,  vt  vir  non 
ipoucatur  ad  lioc  libidtnc,  fed  prolis  amorc  ad  I^ei  cultutn  cdu- 
^andx.  Potcft  ctiam  cxponi  vt  magis  confonet  pi acccdeutibus  & 
fcqucntibuStVt  videbitur  de  cohabitationc  domefiica,in  qua  mu 
licr  dcbet  cfTe  fubieft  a,vt  diflu  cfi.  &  eodem  modo  vir  qui  pr^- 
cfl  debet  praeeflc  fccudum  fcientiam,  ita,quod  non  tr.-ftet  vxo 
rcm  ficuc  ancillam  ,  fed  (icut  fociam  .  vndc  &  niulicr  ia£taeif  de 
latcrc  viri,Qcn.2.;.ideo  fubditur, 

5  j^MyJ/n,Nammulicre$  infirmiorcs  funt  viriscorporcdccoi 
icurfu.^  ctiam  mcntc,qma  miiius  vij^ent  intcllc^tu  &  ratione. 

6  1'np.ho.  cis  prouidcndo  de  viclu  &  vcftitu  fufficienn,  &  |io- 
nedc  fccundum  flatum  &  proprias  fjcuitatcs. 

7  Tanquamc.^j^.\it:e  bcafae  ad  quaro  pergratiam  pcrucnitur. 
ex  quocnim  vir  &  vxor  funt  coh^redts  viixfuturae ,  dcbcntin 
prxfcnti  focialitcr  &  amtcabiliter  conucnirc  .  ideo  iubditur. 

3  f^t  '  yi  0.  Namrum  vir  &:  vxornoniuntbciicconcordcs,  mi 
nus  pofrantorationi  vacarc.&lcorumDratioucsrunt  miuws  cx- 
audibiles. 

9     /«^.  Apoflolusliic  rcucrtiturad  informandumomncscom 

n-.uniter  oriiinando  pnnio  eosad  proximum.fccudoad  Dcum, 

ibi.Dominiim  autem.tertio,ad  fciprum.cap.fcq.  Prima  in  dwas, 

quia  primo  ordinat  ep$  iu  cpllatione  boni.fccundo  tn  pcrpellio- 

.  uem^li,  ibi.  7{oh  rcddcntef.  Circa  primum  d.citur.  lufidc.  Fidcj 

f-  atci  T  '"  ''"'^'"  atvipitui:  vqo  modo,vt  ctl  virtus  thc»lq^!ca.&  fic  inducit 

^'     '  ^"    '  gPS-»^  YMft-itea)  cjdcl:^',\;uMO(nUinJcrtosiith»flHitd.Aliomo 

.  dj,vt 


do, vt  c  it  virtus  n  oraJis,  &  fic  iide$  idem  ell  quod  hdclitas  Sc  lioc 
tnodo  inducir  eos  ad  vnitatcm  fidelitatis  mutux.&  quod  fubdiT 
rur  in  aliquibus  libris ,  In  orationc  cifutc.  uon  eit  de  tcxtu ,  ncc 
inlibriscorrcftis. 

To  Compa.  adinuice  iicut  irebra  vniuscorporismYflice  ipfmt 
Chriib.per  hoc  cnim  alleuiatur  iiic  qui patitur,cii  pcrcipit alios 
iibi  compatientcs.iicut  fuflinens  graue  pondus  corporalc,qnan- 
do  alij  cu  eo  oncri  ic  fupponunt,  vt  dicit  Philofophus.z.thetor, 
1 1  Fraterni.ama.  ideit  communitatis  fidcjium,  quia  licet  qui- 
Itbet  pcr  fe  iit  diligendus ,  tamcn  magis  cit  coniunitas  diligcda* 
1 1     Mifericor.  clcemofynas  indigentibus  tribucndo. 

1 3  Modeft.  in  oronibus  modum  debttum  tenendo. 

1 4  Humiles.  vt  non  dc  pracdiftis  bonis  pcr  f  jpcrbiam  clcucmi 
ni,  fed  totum  attribuatts  gratiae  Dei, 

15  T^onred.  f^icconfcqucnter  ordinat  fidclesinperpenione 
mali^in  quo  quis  potcit  dupliciter  deordinari,vno  modo per  au- 
daciam  vicem  rependendo,  alio  modo  pcr  ttmorcm  in  pulillani- 
mitatcmdccidcndo.lgiturprimorcmouetprimum.fccundofc- 
cundum  ibi.  F.t  quii  cfi.Primainduas,quia  primomonctvicem 
non  repcndere.fecundo  inducit  ad  hoc  auftorir.itcm  fcripturx, 
ihi.Quitmm.  Circa  primum  dicit.Ts^rjw  rc.vta.  in  taftis  iniurioiis, 

16  7{jc  ma.promal.  id  cil,  verbiscontemioiis. 

17  Std.ccon.be.  huius  Mtioncmatfignatdi. 

1 8  Q^.'^  "»  hc.VQ.  ejl,  ad  fidcm  catholicam. 

19  yi  /??  «e.Pei./jrf.p.quz  non  daiur  maledirtis.proptcr  quod 
dicit  Salqator  l.uc.6.d.  Bencdicite  rnale.  vobis. 

20  i>j^if»OT  vj.  Hicconfequenter  inducit  ad  propofitum  au- 
Aoritatem  fcripturx,Pfal.3  j.di.i^M»  vultvitam  (/;7ij;crf.f  beatam 
inquanullusmoritur,  ^i  £r£f/.v/.io.  inbeatitudinecalertij 
vbi  dies  noftibus  noni|iterrumpuntur,faciat  fuppic  quod  fcquif 
22.  Copr.lin.Mt  nonrcddatmalcdictii  pro  malcdiftoin  aperto 
^3     £;/4. /0. contra  nialedicentem  iibi  machina^domalumii^ 

OLCuUo,     14     Decii.^ifcm^tna.inopffc, 

l     l 


1<29 


I.p 


etn 


Cap.   111. 


H  nibusbencdic!cnr,vric3uceta:mulatorcfrodcbct:,  Echoriim 
lA  tcfte  indiicit  Dauid  diceccm:Qi)is  eft,qui  cupic  viderc  vita? 
I  VitS'nR"3m,non  qu.iet.'amirracionalu,fedqua  homofm 
dcum  viuirj&  dics  non  malos,fcd  bonos .  Nam  dies huius 
feculi  iuxt.a  patiiarcham  lacob^pauci  funt,&:  mali. 
Onia  oculi  domini. 


I35O 


a 

^c.  ^  Bcda,  Quia 
inalij  no.^^p  malo  rcd 
dcrc  vetucrac  ,  imo 
malcdipentib.  bcne- 
diccrciutfcrat,rede 
propht:ticotc(hmo- 


«    TVt  rm  afcfconditam.    b 


tcgram  perfcaiionc  hibuerimus,  non  tantu  enm  ore  fanvli- 
ficamus,  fcd&incordib  noflris.Sicanobisfancl^icjifno- 
men  dci,qn  induci  eo ,  ea  qu.c  funt  fantbracis  iniplom  js.  Ec 
ficucfan6tificacChriftus.ibco,quiimiracurcri,hcaninud- 
uertcndum cft, qm  qui  tranfcendic  mad.icum  pra-fens,quo 

mo  m.KuIcc  Clin- 

TCnm  df  n.cutn  fratre.    c    f  Vt  rcm  fiigitiuara. 


D 


&faciatbonum, inquiratpacem,&perfequatiirearn,quia  i 

a    iRffvertusniircticordii.  h    f  Pioptcr  celerem  efleiluni.  2, 

oculi  domini  iuper  iuftos  ,  &  aurcs  ciusinpreceseorum,  j 


f  Iudiciuiti,vel  nianifeftatio. 


P, 


flu,quicofitccurcu 
orc.^ncgacopcri- 
bus.  Sic  adquolda 
dicic.'i^-r  vos  bUfohc-  Roiii.». 
matur  nomen  nicim. 
C     Q'««;>o/'.  Volcci  Scd4- 
mucuo  aecipcrcrii- 
tjonabilcs  pccunias 
nnn  ncgcm* .  Vndc 
Paul'.  liifipxntuam  tM-irt.f» 
bulatc  pruptcr  eos ,  e}ui  Cui-4'3- 
1  -.-  ,.._^.  if  forisfnntyfcicntcsono- 

"  mucritiSjVtnonconturbcmmi.DommumaucemChriftum  n  Modn  op»mat  fiwi^ulis 
fanaificateincordibusveftris,  t  paratifemperad  tfatisfa-  u  refijmdm.  F'^r'seni 

e  dtioncraomnipolcenti  vos  radonem  dcca,  (^uarin  vobis  ''^  fidcics.voiVicaliquid  £-''''*""'• 

I    a    1Etnotantum4oarinam,fcd  etiam  in  doftrinamodeftiam  h3bfatis,qu.TeilmoieroniniumYirtutmn.       '     rrsarn-^fri^rf.  r\€'{'nf 
5VcM  cundum  modelhain,8£timorem,vtquodexEcriusoltcnditis,iniushabeatis.  4.wg,liUlLtrC  (Jv  ipc, 

g  eftfpe,&fide,redcumtmodeftia,&timore  ,  confcientiam  '^  '1'"  vobis  cft,  qyi 

t  Qui  fidem,  &  (iiem  coeleftium.quam  videfc non  pofllim  in  vtlbis  irrident  °^ n  ^^'■'^^l^""'^ 

_         -  ■  teraeitraboiiaopeiacontundantui,  qua^bonaeflenegarenonpollimt.         ,_   prjPCft     magiftcCIO,  , 

dosciicfuppiicio.Si    i^  habcntcs  bonam, vtineo,  quoddetrahuntdevobis  conr  Jg  doccacpacicnccs.ob aor.buT''' 

v^rr.     nfT.n!n,^rmr.  ":*  ftcuat  rcfulcantCS.       *«'"^^'*"''"'^ 


los,quacenus  mcmi-        '^^^"='  "'-'t.cai,ii  umn  ^;muiacorcsiucruis-'  loea  etii  quid  patl 

UCimUSj&noftraiTJ  .      .  *    ^Tenendam.ueliircquendjm.  b    f  Recedendo  a  fide ,  &aiieaionr;  9 

paticncia.qui  cclera-   ^^  "^"i  propter iuftitiam,beati .  Timorem  autcm  corum  ne  ti-  "^ 

nius  malos,(i:noftra 

bcncuolenriam  qua 

pcrfequcc:bus  bona 

opcamus,a:ccrno  prg 

mio  remuncradam, 

&  pcriccucores  no- 

ftrosfi  pgeniccreno 

luerinc  di>;no  plede 


I». 


vcro    pccnitucrinc. 

nosquoqucproipfo 

rum  falucc ,  quam  dcprGcabamur,adominocoronam  iufta: 

congratulationis  acccpcuros. 

b    Et  ejuis  eji.  Idco  dcbecis  a  malo  declinare,&:  facerc  bonu 

<^uia  ncmo  poteit  vos  retrahere  a  bono,ncc  a  corona,fi  per- 

lirtcrc  volueritis,  imo  profuntdum  nocerc  volunt . 

Etqnis.  Si  vcrbacontumeliofa,ri  rcru:n  dainna,fi  infcruc 
tormcnta,non  noccnt,fcd  patienciam  vcftram  cxercent.  S« 
quisautemhisvictusdeficit,nonillc,quimalum  inculit,fcij 
ipfe,qui  maluni  non  pcriulit,nocuic.  Tccatur  omnisdom', 
&L  ea,quaj  fupcr  pctram,&  ea,qux  fupra  arenam  fundac^icd 
vniformitas  fundamenti  coronampcrfeucrantia:tnbuic,al 
tcram  fragilis  flcuitui  a  ffrauic . 

c  Timorem  *u.  In  futuro  erilis  bcati  ,in  przftnti  autcm  nc 
limucritis  timorem  corum ,  idcft  iUa,  quc  in  cis  poffunc  \i- 
deri  timcnda,  vt  regia  poteftas  ,1^:  huiufiBodi. 
d  Dominum  auiem.  Sanditate  Chrifti,q;  fit  incoprehenfibi- 
lissilorisintimocordisafifeduincucnvni,^.:  ficipfum  Chri 
ftiifandificatc  in  vobis,vt  no  a  mcmoiia.no  ah  amorc  rcce-r 
dat.Qni  hac  fanctitate  no  cofiderar,  deficit  ad  ilidias  hofiis. 

4<Didymus.Sicutidu  i  agnificaturdeus.nonaugmcntu 
magnicudinis  ci  proferri  fignificatur.fed  ncquedumglori- 
ficaf, ci extrinfecus  culmcn  fublimitacis  aflTcrc-,  fic  ncq,-  dq 
fanftificatur  dns.ei  cicul'  fanflicacis  augccur ,  vnde  &  in  cor 
dib.noflrjs  hoc  faccre  mbemur .  Si  enim  fant^icacis  cius  in- 

tegram 


f  Hjiiionem.  Diiob' 
modis  dc  fpe  noflra ,  &  fide  racioncm  dcbemus  redderc,  vc, 
quxTcntibus  fideliter,vcl  infideliccr  reftascaufjs  {pci,6c  fi- 
dci  incimemus,&;  ipfam  fidcm,  &  fpcm  inccr  preUliras  illi-!- 
bacam  ceneamus ,  oflendcnccs  per  pacicnciam,quam  racio- 
nabiliccr  eam  confcruandam  didicimus ,  pro  cuius amore, 
nec  aducrfa  paci,ncc  morccm  fubire  formidamus , 

^  Oecumenius.  Pra:ccrca  ec  qrh  de  varijs  nefandis  rebiis 
nos  accufabanc ,  fcd  &  fpcm  noflram  inancm  cflc  oflcnde- 
banc,dicic  vc  dc  his  medicacas  rcfponfiones  fcramus,haben 
tcs  fimulcciam  vitam  probatam,quod  faneconfcicntia  vot 
cat.Id  autem  manfuctc  faQientes,inquit,&  cum  benignita- 
tc,confirmabitis  tunc  bcne  vobifipfis  efleconfcios,&  eos,^ 
prauas  de  vobis  habcnt  fufpitiones,pudefacictis, 

"^D]dymus.Proptcrca,qui  pra:fidere  ecclefiaflico  magi-. 
f!erio  deputatur,fuper  hoc,  quod  dcbet  habcre  dodrinam, 
dcbec  eciam  refulcances  obftruere,  6^c. 
g  Sed  cum  mode.  In  ipfa  doftrince  fcicncia  qualfcatcm  doc&f 
di  monetobferuari ,  vt  hqmilicas,  &  viuendo,&:loqueadQ 
monflrccur, 

h  ^f  in  eo,  quod  detrahunt  de  vnbis  confundantur^ifui  cctlumman* 
tur  veflrambonam  in  CbriHo  ,&c.  Yd  curatc  bencfacicntes,vc 
qui  vcflra;  bona:conuerfationi  detrahunt,  vcnicnte  tempo 
re  rccribucionisconfundancur  viJenccs  vos  cum  Chnflo 
coronari,  fc  cum  diabolo  damnari, 

■ ^  a  Mclius 


I 


NICOLAVS    DE    LYRA, 

I     Ec  fa.bo,  HAfunt  enim  duiepartes  iujlitix. 

t    Inquirac  pa.c«»i  proximo,€tiam  iniuriofo,E^.  iz  d.  Quod  C3? 

vobiscft.pacemcumomnibushominibushabences, 

3  Ec  perfe.  eam.  i.ferfetle  ftquatur,&  fubditur  retio  c'u  dicitur. 

4  Quia  o.&c,iuf  ftcut fuper  fpirituaUter  dik£los.ocului  (nim  di 
rigitur,ad  id  quod  fpecialiter  amatur. 

5  Ec  au.eius  in  prc.e.  tanquampnratA  adexaudiendum, 

6  Vulcus  auccm  do.fcilicet  irx,et  indignationis.vnde  in  Hcbrxa, 
fic  habetur .  Irx  dumini, 

7  Supcr  fa.ma.  ad  eos punkndum.vnde  inpfal.fub4it(tr.  ytper' 
iat  a  terra,fciUcet  riuentium  memoriam  eorutn . 

I  Ec  quis  efl.  Uic  confequenter  rentouet  timorem  inordinatum,per 
quem  homo  cadit  in  pufdUnimitatemy&frangiturper  iaconjiantia. 
Btquis  efl,qui  vo.no.  vos  perfequendo. 

9  Si  bon  i  ^mu.fu.  quafi  dicat  nullus  efl.hic  bonigenitiui  cafus,et 
neutrigeneris.  amatoribus  enim  boni,&  imitatoribus,  quod  importa- 
turper  xmulari,  (  vnde  ■perfus,.Aemulor  inflatur  amat,inuidet  ac  imi 
tatw  )  perfecutiones  non  funt  ad  dttrimeatum  ,/<rrf  magis  ad  virtutis 
augmentum,ideo  fubditur . 

10  Sed  &  fi  quid  p3.&cc.bc3ti.fuppleejiis  infpe,&  pojiea  eritis 
in  refi  perfeueretis.id:o  concludit. 

\  \l     Timorcm  autcm,&:c.nc  ix.timore deiiciete  a bono  virtutis. 

I I  Yt  non  conuir.  im^Atienter  adiurfafujiinendo. 

13    Do- 


1 31     Dominum  aiit,  Uic  confcqnenter ordinat fideles  add?um,& 

fecunda  inducit  exemplum,ibi.  Quia  Chriflus.  ^ddmm  autem  be- 

ne  ordinaturhomoper  fidemcharitateformatam,&hociatrib.Tri-  Homo  per  fi 

mumefi,quoi hincin  eius corde  firmetur ,  &  quantum  ad hoc  dicit,  <'^'"  "  rd'"-"' 

DominumautcmChri.(iin6tifi.  ideJifirma(e^Saa£lumenimin  ^„4.  "'"'"  "' 

ynafignificationeidemeii,quodfirmum, 

14  In  cordib.ve.y/f'i  firmiter  adhxrendo^quia  firmus  efi  infeipfo 
Secundit  efi  vt  hxc  fides  ad  alios  deriuetur ,  &  quantu  ad  hoc  fubdit, 

15  Parati  fcmperadfatisfadlionemomnipofccn,7«.eji:<fM 
pliciter.Fno  modofidcUfimplici.,quipetit  a  magis  proue£lo  in  fide  ple 
nius  erudiri..AUo  modo  infideUfidem  irrationabilem  reputati.  "Prima 
fatisfa6iio  ejiper  do£irinam  charitatiuam.fecund^  vero  perfidet  ratiq 
nabilem  defenftonem ,  oftendendo  quod  continet  omne  fan£titatetfi,& 
quiaper  miracula  a  deo  confirmata  efi ,  qui  non  poteji  effe  tefiisfalft- 
tatis ,  &  huiujmodi  .fecundum  a  domino  datam  ipfi  dcfindehti.ynde 
& illepromittit Luc,2\.  Egodabovobisos,  &  fopicntiam,cui 
non  poterunt  rcfiflcre ,  &concradicere  omncs  aducrfarij 
\c^n.verumtamen  ifladefcnfio  debet  carere  prtefumptione,&  ia£iaa 
t\a,ideofubditur.  Scd  cum  modcflia./rfeyZ  modo  dibito,&  honefio, 
\6     Et ti. &:c.bo.  ita quodftl bona difpofitio  intcrius, & exterius, 

17  Vt  in  co,qu6d  dc.&c.  reputantes  vosfatue,&  male  credere, 

1 8  Confundantur.  infeipfts  ex  bona  vefira  refponfione ,  &fanr 
Sa  conuetfatione  .Tertium  efi,quodpropter  quttcunque  aduerfa  boma 
«  fiie  non  eHttiatur^&  quantum  ad  becfubditur, 

1    Mcliiis 


'33» 


GIorord.&NicoIaideLyra.         1332 


^  a  MeliurefJ.  Iradcbetiscalunintorcs  p.iti,&:corijnrfcre,ij..i 
A  tiitius  cft  vobis  pati  pro  bcricfaibs,  t^  pro  malvfi^bs.Hic  li 
losargiiir,quiciiin  prnculpisarguuntura  frntrib.vel  cticm 
pa*nis  cocrcciuur.p.iticiitcr  tole:  ant.lcd  fi  .:bl'qucculp3  .nli 
quid  cis  infcrtur  a  fratrib.ir.ox  proruir.punt  in  iracundia,cE 
qui  haflcnus  vidc- 


venjrcE  in  carne  prn  nobis  moriturus.quod  fcmcl  fccir/^pc  D 
antea  vcnicbat  in  fpiritu  ad  quos  volcbat,vitls  cos  adinoncs 
ficut  volcbnt  vtique  in  fpiritii,quo  rniiiru,  &  viuificatus ctt, 
cum  in  paffionc  clfctcarnc  m  irtific  itus,  &c. 

^iidcm.Dc  Chrilio  diilum  cft.Mortificatus  carne.viuifi  Se|f 

catus  fpiritu  ,  fic  da  " 


b.intur  iniioxij  pcr 

in'p.itictiam,&:mur 

jnurat»oncm,rcddflt 

fenoxios.Vtili*fuit 

Tobix  pcrcuti  cxci- 

tate  finc  culpa,vt  ^- 

barctur  cms  paticn- 

tia,quam  E'yma;  ma 

go,  quiproperfidia 

pcrcuffiis  a  crcdito- 

fmorrificitos  tum  dcmcntatlonc 

^uidc  .n  «rnc  reniouctur ,  &  xter- 

wuucacu»,     n2.vltionipp.ir.atur. 

^  Chryfon.Ob  id 

mattyrcs   amamus, 

^MaK.i4.^  non  quod  cruciatur, 

twcaf  17-f  fed  quod  non  ob  ma 

lcfavtapuniatur.Pr^E 

donibus  radunturla 

tcra,&'  monumento 


I    f  Q^dirhnccaniundintar.quoi)  nhimniintur. 

fundantur)  qui  caluainiantur  veftram  bonam  in  Chrifto  co 

a     tQ^i.T  inaiorcfl,  pjipatat  tctribtttionem.    | 

ucrfationcm .  Meliuseilcnim.vtbcncfacientcsli  vdluntas  2, 

i 


4 

6 

7 
8 


a     5!>i  ni>n  fcincl  tnorimur  ,  i  uinporali  inor  s  pro  qua  rc^idetur  mcrccs  xicrna. 

Dcivclit,pati,  qiiani  malcfacicntcs,  tquia&CbrilKjsfemel 
propcccatisnoltrismorruuscft,  iullusproiniurtis,  vtnos 

^  50tt';rt  nos  Chriitus  dcu  pairi.i.vit.im  no  Uain  laudabilem  in  toii("j)c.->u  patris  oilendii  .•Oim  pcr  m «- 
(ilicationem  carnit  pru  ill.> gaudcmus immoiari ,  vel  oficic  no«  dea ,  cum  abfolutot  caine ooi  in 
ztcrnum  regnum  iHtrodiRit. 

offcrrd^t  dco ,  t  mortificatos  quiJem  carne ,  viuificatos  au- 

9 
10 

II 

prxdica'uic,qui  increduli  fuerat  aliquando,  t  quandot  cxpc-  13 
6labanc  dci  patictiam  in  diebus  noc,  cum  fabricarecur  arca,  ^"^ 

S    ^Crcdidcmnt  Dco.         ,  .       .  .  '     gCnS  CX  moriUlS  VII  - 

b    ^yci  illos,(^uilubmerfi  funt  indilunio,  fignificatnr  monificatio  carnis  ,  per  illo5,qui    l6   "  i-      ' 

laluati  Hini,figiiiHj:.ntui  viuiiic/iiio  rpirttus.     IQuMpein  oclaui  habebant.  tUtC    UlUinitatlS  ,  U- 

inquapauci,  idelt,  octoaniniielalu^fadticfuntperaquam.  .jj  "■>"•  vit.E   rcHituic 

■*      *•  i  i  omncs,  quiininfer- 


_     f  Sanc>n,vel  noilr-i 

b    1  renobrarum,!c  infidelitatis  ,  vcl  iq  carceie,i.in  carnalibus  defideiiit  viuens. 

tcm  fpiritu  .  In  quo,&  his,qui  in  carccrc  erat,fpiritu  venicns 


^l'er  Noe. 


iNon  cr^dcbam  dco  [ict  Koe  cninininanti. 
b  " 


homine  dici  poteft, 
Tabcfartus  carnc,  iu 
ftiflcatusfpiritu.Q^ 
nafcitur  dc  catnc,  ca 
roeft,&c. 

*  Occumen.Chri-  j, 
ftus  mortuus  quidc  D 
libcrauic  nos  a  mor-  c 
te,&  corruptione,in  ^. 
nouando  nobis  re-  l 
furrc6l:ioncm,&  daa 
dof)er  fuum  cxem- 
plum,  ncdcinccpsfl 
ne  fpc  rcfurrc£tionij 


moricnccs    fubeant 
mortc.n .  Viuiftcu'  i 
autcm,hoccft  rcfur- 


Tn  ?4icap. 


Fpiftolaad 
Auguii. 


Kpift.9*-ad 

Euakiotn' 

c 


£  rum  pcrfofforibns , 
maleficifqucndc  p.i- 
tiutur,&  martvrcs.F.i£taquidcm  funtcadrm,cxtcrum  cau- 
ix  cur  hxc  fiant,non  eft  cadcm. 

b  iiiih,ii-  Ch.  Qui  crgo  iuftiis  patitur,  ChriGum  imitatur, 
qui  fiflgcllis  corripitutslatronem  imitatur,qui  cum  Chnf^o 
in  criicc coanito pnadifum  intrauit ,  qui  ncc  flagt  llis  corri- 
gitur,finif^rum  hitronem  imita£ur,qui  propccr  pcccaca  afce 
dit  in iHUCcm,  &  poft cruccm  iuit  in T.irtaia. 
c  OjJ cnet deo. Quin  ctiam  runc,fl  qui  nd  pra.dicationem  do 
mini ,  quam  pcr  vitam  ftdclium  pr.TtendLbanccn.dcrc  vo- 
Iuiflcnt.&  ipfos  ofifcrrc  dco  patri  gaiid'.  bat.  Si  qui  autcm  dc 
trahebant  dc  bonis  quafi  dc  malcfadonbus,  immincntc  di 
luuio  confundcbantur. 

d  M^rttficatos  ^nidem  carfe,yiwficatos  autem,&c.  *  Hicr.Diis 
luxta  Pttrum,  occifus  cf?carnc,viuificitus  fpirmi,&  pi  adj 
cauit  fpifttibus conftitutis  in  carccrc ,  quando  dci  pacicncia 
expcdlvbatin  dicbus  Noc,d:luuium  impijs  infeiens. 

*  Euodius  Inccrrogo ,  qui  funfilli  fpirirus,de  quibus  in 
Epiftolafui  ponitPctrus,  Mortific.ituscarnc,viuificatus  au 
tem  fpintii  ,in  quo,&  cis,qui  incarccrccrancfpiritibus  vc- 
nicnspnrdicauit  ? 

*  Auu.  Ipfa  fcnptura'  vcrba  faris  indicant,cis  qui  diligcn 


no  crant,  vnarefnfci 
tansfccum.Multa  namquecorporafanttorum,quidormic  [«: 
ranr,cxcitata  funt,  &c. 

e  /'( crtnerc  Quihabctfcnfumobfcuratutencbris,mcrito 
cc  in  hac  vita  dfir  carcere  inclufi,&  in  hoc inrcriori  carccre 
mcntis  opcnbus  iniuftis  grauatur,doneccarnc  foluti  m  cx- 
t^riorcs  tencbras  proijciantur  secernx  damnationis.  H.ibcc 
&  iiifti  hic  carccrCjfcd  tribulationum,rcprcbi  vero  vitiorij.  ; 
f  Sptritu  ve.pradi.  Qui  noftris  teporib.carne  vcnicns  itcrvi  1 
tx  mundo  prjedicauitjipfe  ct  ance  diluuium  eis.qui  cunc  in« 
crcduli  crac ,  vixcrarq,-  carnalitcr,  fpiritu  venies  pdicauit,p 
fpiritu.n.fanduerat  i  Noe,&  in  c.Tceris  bonis,p  quoru  bona 
conucrfacione  alijs  malis  pdicabac,vccouerterenr  ad  bona. 
g  QHiindo expe.dd pa.Qum  pacieciadei  inuicaretiilosadp^ 
nirentiam,  parccns  illis  pcr  ccntum  annos  quibus  Noc^tli- 1 
ficabat  arcam ,  per  quam  offedebacur  quid  fucurum  eflccia 
mundo,  ipfi  nonvcebancurpaticntiadciadpitnitcntiain,! 
fcd  expcdabanc  eam  quafi  cflec  dur.'.cura  femper.  ■  | 

b    'Xoe.  Qui  inccrprccatur  rcquies,fignificacChrif!um,qui( 
ducfuis  fidelibus  requicmanimarum. 
i    Cum  fabri.ar.  Sicuc  arca  fdbricaca  eft  dc  lignis  lcuig.itis.G- 
cuc  ccclcfia  dc  colledione  fidelium  an  imarum,  ficut  pcicii 


terattcndunt,  quia  Chijfi^us  inortificarus  carnCjViuificntus  .te  nuindo  paucifaluantur  per  aquam ,  ficad  compar.itioiicj 

aut  fpintu  .  In  quo  fpintu  .idiicnicns  pdicauic  illis  fpiritib.  q  percutium  paruus  eff  elcdorum  iiumerus,  quia  anf^.uflacdf 

jncrcduli  fucrant,aliqa  in  diebus  Noe,qiioniam  pnufquam  via,qu£E  ducic  ad  vicam,&  pauci  func,qui  inucniunt  cam. 

venirec        ^  a  i^fo 


NICOLAVS    DE     LYRA, 

I  Meliuselt  cnim  .  £.<■  mnoatur  ficUtera. 

t    BciK-facicnccs.^dc  ptr  dikdionem  operante. 
5     Pm.aducffaquJtciinqne. 

4  S;  volun.dc  ve.  pro  fidclium probatione. 

5  Quam  m.ilcfa.  idvji  indehite  refi/icntes. 

6  Et  quia  Chnlhis.  Hic  adpropnfitum  iuducltextplum  de  Chri- 
fio^in  ffuo non  potnir  pi.ii:  exemp'um  ij:ia>itum  ad primamfidci  coirdi- 
ticiie.f.cius  coiifirma.ioncm  in  corde  crcdcntis ,  nam ineo  nonfuitfi- 
desjed  clara  Tfifio  ab  i>iflanti  conccptionis.fcd  qnantum  adfidei  deri 
uatione  m  j/if  ,C^  fi^j}trentiarn  adue\forii  pfoptcr  eius  veritate,  po- 
tiit  excplit  de  Cbrifloj  & prih.o  qnatum  ad  vltimam,  f  f  continuetfe  U 
tcrji  im-nediateprxcedentiydi.Quia  &  Chri.fcmcl  pro  pcccatis. 

7  MorCUUS cfl.  q.d.dcdit  nobis  excmplim  in  hoc.El  dicit  fcmel, 
qu\a  reftirrextt  ad  vitam  immartalem  ^&quia  vna  mors  eius  fufficit 
ad  umnid  pcccata  delcncia. 

$     luftusproiniuftis.  vtipfosiuflificaret.ideofubditur, 
9     Et  n.oiier.dco.mor.q..ca.;.»n/f  «yJ6i7M/<r^o;  ad  dtfideria  car 
»is.     lo     \/m\f\cA.m.fp\mu.  idiftfenfibilesj&mobiles  failos 
adfiqurndum  infliti£ium  fpiriiiiffaiilfi. 

II  In  quo,H/c  confequenter  ponit  exemplum  de alia  conditiotie,f. 
de  deiiuanonefidci,  &  prxdicationc.  &  primo  ponit  exeplu,fecundo 
infcrt  corollanu^ibi,  Quod,&  vos.  C ii ca pritnu  fciendtim,quod pr£ 
dicat  0 7<{oe  vocando adpmiteiia peccatores  fni tewporis ne  perixet 
in  dilumojnit  figura  pdicationis  Chriftiperfc,  &  difciptilos  rfque  ad 
fincmundUyocandopcccatores adpxnitentiS ,  nc  percant  in  iudicio 
finali'frcfter  ^ioddc  hocfonitixeflum  pcr  locttm  a minori faciem 


argumentum^quia  fi  ilbs  vocauit  adpxnitentiam.,multofor)ius  Wf. 
uit,&  vocabit  ahos,&  hoc  efl,quoddicitur.  In  quo.  i..^dfigurani) 
peccatorii  monificationc  in  carne,&  viuificationcin  fpiiitu  modo  d 
£io.     1 1     Ec  his,qui  in  cav.ch^ati  confuetudinepeccandi.fcciin 
</«»j///«£i'Pr<).j  d.lniquicaccsfuxcapiuncimpium.&funibii 
pcccacorum  fuorum  conf}ringecur,^Hoc/er.j:  temporc  'r^oc.fc 
cuduttiq:addiciiur  Gcn.S.b.  Omniscarocorrupcrac  viara  fuaj 
I  j      Spiricii  vc.pra;.  f.per  "^pejcui  infpirauitfaccre  arca,&prje ' 
dicare  pxnitcntia ,  licet  enim  non  fucrat  adhnc  humanitas  Chrtfli , : 
fi4ppofi[um  eft  ictirnum.Heb.i  }.b.icfusChTi.heri,&chodic,ipl\ 
&infccu.     14    Qiiiincre.flic.aliquan.  //)/?  t/tt)/o^«e«///'<' 
7^oe,quia  non  credeban  t,  qtiod diluuium  deberet inundare. 
1 5      Qiiando  cxpe.dci  pa.pcccatores  ad  pAnitetiam.cxx.annii 
cundum,quod dicifur  Gene.6.a.  Eruntque  dics  illius  cxx.annt 
rum.     i6     Ci}m  fahri.ctr.  perTs^oe^&filioseius. 
jy     In  qua  pau.i,o6i:oani.  fcilicetlioc,&  trcsfiliieius,&  vx 
reseoriini,Ccii.j. 

1 8     Salux  fadtx  funt  pcr  zqU3m.!nqiianti4  elcuauit  area  infl 
tne  a  tcrra^Gen.y.Iilo  modo  expomt^ojfa,&  do8orcs  lOMWiittr  p 
fum  iflH.Scd  qiiia  hxc  cxpofitio  accipit  myftitc  carcerem  pro  confti  ^ 
tudittcpcccandijo  aliter  po(efl  dici  abfqitc  prxiudicio  tainen,  q,acc 
pitur  i arcir prn limbo infcrni ,  in  quo dctinebantur  pati cs antiquij  1 
exponendo.ln  qi\o.f.  vtplitres  offcrrctdeopairi.El  his,qui  in  c. 
i.in  limbu.Spincn  vc.quia  in  ai.lma  defcHitad  detentos  in  limbo  c 
pore  iaccte  infepulchro.  Pra:dicauic.  quia  tuc eis myflcrimfui i 
carnationis^^  rcdeptionis  impletu  ejfv  declarauit,inter  quos  crit  j- 
qui,qui perierat in  ddmio  corporalimi  &  pot  dici  probabiliter,']t 

pi4c>. 


^'yS^ 


LP 


ctri 


A 

:  +  • 


.'6 

[,,,j:diUIS 

nd  "■■; 
tlll 


a 
b 


abil 

ied 

tbo- 

nn  enria 

:iri  defi 


eda 


B 


i 


*  Augufti.Noecum  fms  per3qiiam.&  lignumlibcratur, 
ric&;fam;lia  Clinrti  perbaptifmum  ,  &:paflfionem  crucis. 
Pr.vter  arca,  oninis  caro^q^  tcrra fuflenrabat  ctinfumpta  cft, 
ficprxter  Ecclcfix  focietate  aqua  bapfifmi ,  qiiauis  cadem 
lic ,  non  folu  non  valcr  ad  falute ,  fed  valet  potius  ad  perni- 
ciem.Pcraquim,c*^i 
arcam  Noe  cu  fais  i 
fublime  fublatuseft 
fic  familia  Cbriflip 
baptifmu ,  «3i  paflio- 
nem,  conuerfatjone 
habetincxlis,  &:fe- 
det  cum  Cliriiio  ja 
celeftibus.  Pauciad- 
modum,  id  cft,o>Lto 
homines  faluarifLiut 
inarc3,al!jsinnumc 
rispercuiitibus  ,  l:c 
valde  pauci  percru- 
cein,bapt;dnium,vi- 

tamqucCbrifiianJs  dignam  ad  vitam  xtcrna  pcrueniunc, 
Omne  genus  animalium  eciam  imuuLndorum  erat  in  arca, 
ricucin  Ecclc(ixfacran>ciuis,(?<:  boni,  cSi  mali  verfant"',  ^c, 
p  Qjiod  ii^  n.nunc  fi.f.  papcihna  facic  faluoS,  baptifmadico 
fimilis  formar,!defl  pcri')mniaalilniilatum  ilh  arcz,  g.aquic 
qu'd  ibi  carnalirer,  hic  fpinnialitcrgcrirur. 

Qnod  aquadikm  j  nuiios  faiuauit  extra  arcampofitos, 
fcd  occidit,rignificabat  omncm  hxrcticum,  liccc  habetem 
baptifmi  facramcnruiir ,  no.n  alijs,fcd  ipfisaquisad  inferna 
mcrgcndum  ,  quibus  arca  lublcuatur  ad  c^lum. 
b  ?^o«  car.de. lor,  NoD  dico  illu  baptifma  la!uare,vbi  tantu 
efcdcpofitiofordiu  catnis,  i.vbicaio  tantu  abluiturcxrcn', 
q3 lixrecici iiabucrunt,  Ld  vbi  efc  intenogatro purij cofcic 
tiu;,  I.  vbi  interrogat',&  cxigicur  a  bapcilca  bonaconfcientia 
baptizand!,g.:i  tale  bapcifma  falur.t,3l;ud  occidit:  Intcrroga 
tio  facta ,  &:  tcndcns  in  dcun» ,  vt  pcr  bonam  confcicnnam 

vnum 


Cap.   iill. 


tQuodj  &vosnunciimilis^orm*EraIuosfacitbaptirma,n6  ^ 

a     T  Non  fnlficii  habeic  l:3i)ri7.ando  bniinm  coiiti.iciuiam    — 
tiifi  ad  irtcrrog,itionemecclcli.i  lidcm  fu.im  oitendjt.  , 

carnisdcpiofitiorordium  ,  fedco^nfcicntis  bonieinterroga-  4 

a     lEt  hoc  per  returreftionen) ,   vt  ficut  Chriftus  furrcxit  a  fnoriiiis  per  gloriam  i>.itris 
jta,  &110S  purgatiayitiis  pciaqaam  legencrationis  innouitate  viia:  ambuiemiis. 

lioin  dcum ,  per  reTurrediionem  lelu  ChritH  a  mortuis,  qui  y 

■a    ICJ^n  potc't,quiaellind.?cc.  5 

c  eftindexteradei.dcgluricnsmortem,  vcvit^^ferna?h^re-  7 

a    f  Et  poit  deilruftam  mortein.  b     f  Augeli  primus. 

t!  des  cfEccrcmur,prdfe6lusinca£lum,fubie6lisfibiangeIis,&  8 

e    a     IPoteflatcs  fecundus.     b     TVirtutes  tertius  oido. 

po'teli:atibus,&  virtutibus. 


vnumefficiaturcumdeo. 

*Aug.Qi_iia  vilibijia  facramenta  pctatfs  inrflc  pafrunt  ct 
impijs,  ficuc  habuilic  baptifma  Simonc  magu  lcgimus, fiunt 
Cales  quales  apofcolus  ait .  Hahnitcs  forma  pkt.uifjiinntem  aut 
eius abnegantes.  Vatus  autem  pictatis  cfc  Hnis  pi a:'.:cp:i,i.i/t.j- 

ritasdfcorjrfiu-o  ,  & 
confcie'itia  h  ':i,t,  &  fi- 
dennufid.i.  VikIc  A- 
poft.  Pctruscumdc 
facramciuoarcx,  in 
qua  Noedomusadi 
luuio  liberatacfr,lo- 
quei-cciir,  S'ic,iiir  vos, 
n\quit,ft:ni!ifi;yma  ba- 
pifrna  hi,'')sf.icit.  Ec 
nc  (ibi  fuiHccre  puta 
rcntvifibilcfacrame 
tum,perqu<idhabe- 
banc  iormam  picca- 
tis,&:  permalosmo- 
res  perdite  viuendo,virrutemeiusabncg.uciit,contimio  fu 
bijcit;7s(or/  carnis  depofitio  fQrdiim  ,  fed  conjcieiiti.i  b^jiixinttrro- 
gatioin  deitm.,perrefurreSionrm,  is^c, 

c  Degltiticrti  r«w,Quod  drglutimus,ag!mus  vt  in  corporib. 
noftris  arfumptu  nufqua  partar.domimis  lic  nioi  tcm  fundi 
tus  confump(ic,vt  nihil  coiura  fe  valercf,i<:  mancncofpecie 
veri  corporis,  abcffct  labesprifcx  frag/litacis .  C^uc.d  ctiam 
nobis  promiccicur.vndcaddiCjvr  &:  nos  vi,a:cer.h,c,cUJ. 
d  VrofeSlus.  Sicut  Chriftus  rcfurgcns  afccndit  inc^lum,& 
fedct  ad  dcxtcram  dci ,  fic  ctiam  nobis  pcr  baptifma  viam 
falucis,^  regm  c^Iefci.s  pacrie;introitum  fiiiiauit. 
e  Sub.e1i>ft.an.  Scmpcrangclos  fubiedcs  fuitrefiltoDci 
non  dubitamusjfed  hic  idco  fubicftionis  meminit,vt  alfiim 
pcam  humanicacem,  ica  in  rcfurrcdionefublimatam  mon- 
ftraret,  quod  omni  angcliccdignitatis  potenci^  prijfcratur. 
Vnde,  Omnia  fubiccilti  fub  pcdibuseius. 


I''-.   iv.co>',i 
FiiilK  i.ii.  . 
1  j. 

I.  rim.5. 
1  Tiin.l. 


Beda 


Beda 

£ 

Pfal.S.b. 


rmemi 


NICOLAVSDELYRA. 

ridentes  diluniitm  increfcere,fccundum  tp  prxdtxi  rat  "Hoccrediderut 
multi,!fuipr!us  eranl  increduli,ZT  p£n:tu.  runi,depcccaiif  fM:s,{3-  fic 
defcenderunt  ad  limbii  cumpatribus  aliis.  Si  autcm  cbira  l)oc  dicatur., 
(juoddilHuiiii  vcniific  fubiro,tp  non  potneruni  p^nitee  ,  ftcundum  cp 
viietur  Salaator  dicere  Luc.  ly.f.  Iidcbar,&:  bibcbac,&:c.&;  ve- 
nicdiiuuiu,&:pcrdiditoes./)ice»;t/«'/;,ij(,/icefy«too-pe/iem/«  val 
libus,6^ plana  terra,non  tn  fic  tn  montib'4S ,  qina  aqux  i»  augmento 
fuo pofutruut.^0.dics.&  -^O.  nociesyiff-  ftt  habitantes  in  locis  arduis, 
ridentes  aqu.^s  increfcercjicut  dixerat  '\«c,  potnerunt  pitnitere.  Et 
fortede atiii,ficiit  dc ijlis dicit/tr.(iia\  incrc.fuc. dU.fan/e  inMutio- 
n?diluui!,fed  tiic  cred:derut,vt  didu  efl.Cteiera  exponatitr,ficulprt^.. 
1  Quod  &:  V. Hic  ex prj^diCiis  infert  corvLlarium.dtxerat.n.  pati- 
cos  ptr  aquam  fuiffe  fatuatos  in  diluuio^inquantuw  arca  eleuanit  eos 
a  terra.  Ideo  dicit^tjuodfimili  modoaqua  baptifmalis  faluat  fpintua- 
liter ,  per  gratiani  ibidem  datam  eteuat  mentes  a  terrenis  defideriis  ad 
petendum  cxlefiia,&  huc  efi,quod  dicit.  Quod  &:  VOS  nunc  fimi- 
iis  hrmx  ia\.f3..fpiritualiter.Iungaturfic  litera. 
2.  Baptif  fi.for./.TMot/o  fimili^ru quia  pancifaluatur  per  baptifmu 
refpeiiu  non  faluatorii,  tum  quia  eleuat  a  terrents  ad  fuperiora  modo 

di6lo, 

CAP.    IIII, 

a  /^Hriflo  igitur 
K^  paffo.&cA^oH 
quam  exemplum  do 
minic^  refurredio- 
nis,&  nofir^'  ablutio 
nisdeatc^j&diluuij 
facramento  affrux.-t 
reditadhoc,q,inc5- 
perat.vt  imitates  Sal 
uatorem  inter  bona,  qux  agimus  paticnter  malorum  nequi 
tia  toleremus.  C)uifquis  iuftorum  martvrio  cbrpus  fubijcit, 
nihil  in  mudo  habcns  vbi  peccet,hoc  tahtu  dcfiderare  cogi 
tur,  vt  finito  ccrtaminepcrcipiat^corona  vitiE.  Taliu  metes 

cupit 


di£io .ficHt  aqiia  dilumi faluauit  7{^oe ,  &  qui  (urn  eo  erantcorporali- 

tcr,  os  eteuando  ad  fupcriora  , 

3      Non  c.de.f.  q.d.virtus  baptifmi  non  cfl  folum  in  lolione corpo- 

ris,fedprincipatiter  m  i)tioneinentis,  ideo  fubditnr, 

.4     Sed  con.b. incer.T^am  a bjptizando  quxritur.  Credis  in  dcu^ 

&  rcfpondet.  Credo,perfe,fi  efi  acluitU),  vetptrpatrinos  Jitfiparuu- 

lus.Tides  autem  charitatcformatafacn  confcientiar/i  bonam  ni  deum 

tc'idcnttm.&  ideo  con/ungitur  cum  eo,qnod  pradicitur,  Conici.b. 

f<pp'e  tendentisin  dtitm. 

5  Per  re.Ic.Chri./?fr  quem  habemus  introiturn  ad ci£.k(liafemn- 
dum,qu6ddciiurin culte^aTaJchit:  Dtuf qui hudiernadieper vnige 
nitum  luum  Mernitatis  nobis  aditum  deuiSla  morte  referafli,  &  cxte. 

6  Qui  efi:  in  dcx.d.perfuam  afce'ifionem,Mar.vl.d.AiiQmpius 
eft  m  ca;lum  ,  &:  fcdct  a  dcxcris  dei. 

7  Dcglutiens  m.  quia  rtfurrexit  ad  pitam  immortalem,&  quia 
abfiutit  a  nobis  mortem  culpx. 

8  Subie.ii.Hic  angttorum  tres  ordines  exprimuntur.  ynus  dc  infe-. 
riori  Hierarchia,cum  dicitur,\n'^c\i^,&  duo  ie  media,ibi.  Et  po- 
teftatibus,&:  virtutibus.  &  pa  hos  omnes  atii  intetiiguniur  qui-. 
bus  homo  Cljrifius  pr^ficilur. 


C  A  P.     HII. 

5Quia  deglutiuit,quia  ha:rcdcs  erimus. 

a    5Non in  deitate  .    b    ^  Sicut  ip(e  fponte,  &  nos  fpontf,ficiif  tolerauit 
omnia,&  nos  toleremus  ,  vtide  venit  vtihtas. 

Hrifto  igitur  pafTo  in  caVnc ,  &  vos  eadem  cogita- 
b  tione t  armamini,c[,a q, paflTus  cft  in  carne  defijta pcccatis,vt 

f  Conhrmando  fe  in  bonis  operibus. 


non  ia  dcfideriis  hominii ,  fed  vdlutati  dei ,  quod  reliquu  eft  e 


cup't  Petr'  fempcr 
iinitaricum  propo- 
fito  dominica;  paf- 
fiopiscxcplo.  Nos 
eadem  cogitatione 
contra  ncquitia  pra 
uorurn,  contraobie 
damenta  viciorum 
pr^cjpitarmari,  vo- 
lcns  inrtlligi,  c^iiod 

etiam  nos  in  pace  ecclefise  quiefcentcs  ,  fi  h^ibnum  pa- 

ticntisinduimusfacile  luuantc  deo  lapfus  vitamuspecca- 

toiuin, 

b  Quia  quipaJftts.Qui  timore  iudicioru  calcft  ium  carnalcs 
^  in 


NICOLAVS   DE  LYRA.    CAP.  IIII, 

CHrifto  igit.pa  f.  Hic  bcattts  VetrUs  ordinanit  fdele%re\pc6iu  fiti 
&  fecundo  reutrtitnr  ad  (fldinandum  eos  refpctlu proximi  ibi, 
Antc  omnia.  Tatis  enim  retitrfto  maxime  fit  in  moralibus  propter 
connexione  virtutu.  vndc  &  Thitofophus.  I .  Ethico.traBat  de  fctici- 
tate ,  & iteru  rcdit  »d  traUandH de  eainfine libri .  ({^efpdu  vero  fui 
bcnefrhabet  homo,qfi  carofubditur  fpiritui.hnc  autemfit  per  mace- 
ratione,&  conciipifcentiiirum  repreffiQnemy& per  diuinxpit»itionis 

appro- 


apprnpinquationem,qii£ponituribi,  Omniu  finis.  Cir.primUdicit 
1  Chrifro  igi.paf  &  vos  ca.co.a.  qniajitlis  cogit!atio  indncii  ai 
waccraiio-  e  carnis,  &  repreffione  cocupiftenti.".  carnatiuio  fubditur. 
2,  Qi>ia  qui  paf.  etl  in.c.  idefl  redegit  carnem  fuam  in  obcdieniia 
anim<e.  j  Defijt  a  p.cijr«a/Ji«f.  4  V c  n.iam.  idefivolu- 
ftatibus  carnis  quas  comuniter  deftderant  homines.  j  Scd  V.  d. 
lungaturftc  litqra  ,  Sed  votnntati  dei  uiuat,e!obtdicndot 
■  6     C^od  r<:li.eft  in  canie  vi.  i.refiduum  prxfentis  ttitx. 

I     SufHcic 


133  J        GIorord.&NlcolaideLyra.        1336 


^  iii  mcnre con  ciipiTccrins  cxcinguit,in  finiilis Chrifto cnicifi 

A  xo,qiiarimortiuisexincnspcccatiS,dcicantu  fcruirio  viuir. 

a     BLfphemantct.  Et  (i  blafphcmanc  vos fcgrcgatos  a  pcrfi- 

dia  )u.i,t.imcn  inconucrfationc  vcllra  opcfa  (iifiitiar.&  pjcp 

•  tucis  vidcntcs  mir.iiKur,&:  fidcm  quodamnmdQ  vciicranc''. 

Bcd.t  b     Troptcr  boc  cnim 


tSatenimcif  ^  mortiiii  c.'W«jJ</'"3^»- 
robis  ,  <iaod  [„„fji  T.1:.-jci:r.ncrt 
uco  nos  inoftinca- 


ifinnKr-  v<>U> 
f. '■(:>"  Gcntiu 
pitrjiicrunt , 
VI, m  vcrljrc- 
fnur  in  lilci- 
liiis,  vinolcn- 
uu,&r. 


ri  cnrncviuinc-jri  fpi 
riui.vthisquoquc,^ 
m.iioribus  criniini- 
bus  inuoluti  ,  inter 
mortuos  qrarmimc 
randi  ,vcrbum  fidci 
cu.ingc]izare  pr^cc- 
pcrit,  vt  iudicentur 
quidem,i.condcncii 
iDe  f on.  dift;  j^jj.  3  ^^,,^j5  fccundu 

homines,i.fccundu 
hoc,qu6dad  mnrte 
pccpacorum  vixcrOc 
mcarne,  i.incnrn.ili 
tus  dcfidcri  js,  &L  ab- 
iedis  vitijs  viu:;nt  in 


^, 


•  tVere  iaro  ceftit  a  p4cc»tii,quia  coondetaia  i(nmamt9(C  fcelctU .  fufficit  ImpeDdifre  prztcritu  tempu». 

in  c.irne  viuar  icmporis .  t  Sutficir  enim  pr^ercrirum  tcmpus 

a    ISccurdJum.        b    ^lcaconfuiniiunJain.  ciuod  licut  Gentcs  apibulaueiuntde  vitio  in  viiiuniinonlia- 
/         biics  in  vno  vit»». 

sdvolunratemGentiumconfummandam,  hisquiambula- 
ucrunrin  juj^urijs,  dcfideriis,  vinolcntiis,  comefationibus, 
potationibus,ebrierntibus,&:  illicitisidolorum  cultibus.  t  lii 

•  IQiiiicarncm  crucifixifiiscui"  Viiiii:&  coniiiixlccf''' ■  tH 

quoadmnantur  nori  concuircntibus  vobis  in  eandemlu- 

•  ^ln  quamfiiuscuitcbatis,  .  . 

■    '  b    ^ldrominus  curate/i  benffariemes  bl.ifpliemamtni  a  re- 

prol'!s.i)uia  eid  vos  i.-^ictiS.non  taifbit  milus  iudc;[,  (jui  &  illia 
D!3tpiKii>iJ)&  vj^ispaticniia:piq;inia  rc^iiiiei. 

a  xurixconfufionem,  blafphemanres,  t  qui  reddcnt  rario- 
b  nem  ei,  quiparntus  ctiiudicare  viuos,  &  mortuos  .   Pro- 

a     tldfo  nonUcbctii  cuiaic,i;uij. 

pterhocenim  ,  6i  morruis  cuangciizatum  eft  :  Vtiudi- 
centur  qu:dcm  lccundum  homines  in  carne  ,  viuant 
c  auiem   lecundum   Dcum   in  ipiriru    .  Omnium  autcm 


N 


libro  ^e  refta 
|i..idTheo«ii.'. 
$inj»CMt. 


fpiritu,i.fpiriiU3liter 
iuxta  volunt.itc  dci, 

vcliudicciHurftci-ndumhcmincs,  idcftfccundumrationc 
qnam  dcus  dcdic  hominibus,vtratiokpfotuui  damnct  ma- 

V  la  in  in  pijs. 

4;Occumenius.  OrdotaliscfJ.  Hi  qui  voscalumniantur 
rcddtntrationcm  ci,qui  ocs  ludicac  viuos  ac  niortuos_.  Na 
1iud'catiii  ,&  mortui,  quod  manifeilu  cffexadiicp.t  j  diii  ad 
intcros.  C^um.n  co  quoque  veniflcr,pr2dicauit,ticuc  &i  i]s 
qui in tcrra viutbanr,non  qiiidc  fcrnionc,fed  opcrc.  Et que 
admodum  in  mundu  aducnicns,  iis  qui  paraci  erac,vc  ipfum 
co2;nofccrcntad  luftificationc  venit,  ignorare  aucciipicnti- 
huf.ad condcmnationc,ita  & his, qui  apud  infcros  erat .  Na 
his,qui  fecundu  carnem  humano  morc  vixcrar ,  ad  ludiciu 
aduenit.illis  vcro ,  qui  fccqndum  fpintum  vixcranc,ad  g)o- 
ria,&  faiucem.IraqucS^  viuorum,&  morcuorumiudex  mc 
rico  dici  pocelf.Ic.-iqus  quod  dicicur,rA  indicentur  carnc,]ta  ac 
cipicndum  tft.quodcum  accefiillec diis  adeos^qni  apudm 
fcrns  cranc ,  illi  qui  m  mundocarnalicer  vixerant,cop.dena- 
ti  funt,qui  vcrofpiritualircr, reminifcedocum  dotnino,auc 
pcr  fpem  bimam  vixerut.Porro,  iudicciitiir,acnmint,  didum 
eft,tumcndotcmpus'  pio  tcmporq.ncmpe  futurum  pro 
prictento, quod  frcquctis  eft  in  facraTcriptuid. 

4«  Cyril.Alcx.  Anima  Chrifli  vnioncn>  ad  vcrbum  forcica 
dcfcendic  quidcm  in  infcrnum,diuina  aucct^i  vircutc,'S<:  po 
icf^ate  vtcns,ctiam  fpintibus,  qui  illic  ciant  apparuic,diccs 
ill.s:tgrcdiminT,&;his,quiintenebris:  Reuclamini.  Httalc 
quiddam  eciam  ^ccrusdixifTc  videcufdc  vcrbodei  ,i\:ani 


3 
4 
$ 

6 

7 
9 

iO 

u 


14 

\6 
17 


tradiditfpiritum.  I> 

^  Epiphanius.  Chriflus  venit.vt  ijs  quidcm,  qui  olim  ip-  Con 
fum  cognoiicrut ,  &:ab  ipiius  deitatc  no  aberraucrunt,veru  ^< 

{)roptcr  crrores  in  infcrnodetcti  func,indulgcntia  largirct', 
lis  quide ,  qui  adhuc  in  mundo funt  pcr  pijnitentia ,  q.  vero 

jninferno,  pmifcri- 
cordiam,&  laluccm.  ' 

*ldcm.Ex  Acha-  Conjhj 

nafio.Corpus  crat  in  ^  ] 

monumento  pofitu       I 

quando  ipfe  iuit  ad 

prxdicadum  etiam 

fpiritibus  incarcerc  -efci;iiJ 

vclutPctrusdixit.id  tA-^i^ 

quodmaximeoftcn  '"" ' 

dicdemcciam  eorfi,  ! 

qiiidicuncinoffi,  &:  • 

carncm  mucacij  c^c  \ 

Verbum  .  Si  cnun  ' 

j  2,  hoc  c(fcc,non  tuitlcc  v,.i . 

j,  opusmonunieco,;p- qi:,i 

fum  enim  iuiffrt  p  '^ol; 

fcipfum  corpus  ad 

pra;dicandum  fpirw      j 

tibusininfcrno.  I 

4J  Atb.^nafuis.  In  ' 
mortcChnfticorpi)  ■ 
re  non  vlir.7  fepulchrum  ddato,  anima  ad  inferos  penctra- 
tnclocis  Ingct!  interuallodifcnminatis,  vtanimarumquas  5  j 
infcmus  ccncbac,vincula,  fuaanin»adifrumpcrcc,&:c.         |,!  j^  ^ 

■4':  Clcmcns  Ale.  Predicauicdominusijsquoque,quicrac  ni 
apud  inferos.Dicit  quidem  ccrcc  fcripcura. D/c/r  infcnius pcr-  h  i. 
dttioni:  Eiusfpeciem  non  uidimus^eius  autem  uocem  audiuimus.  No 
locus  vciquc  voceaccepca,dicicea,fed  ij,quifuntcollocati 
apud  infcroSj&rc.  Operatur  aut  exiflimo,Scruator,qiiquidc 
cms  cct  opus  fcruarc ,  quod  quide  cerre  fecit,  vt  qui  eos,qui 
in  ipfum  volucrint  crcdere,pcr  pr«dicatione,vbicunquc  ef 
fcnr,traxerit  ad  falute .  Si  ergo  dominus  nulla  alia  de  caufa 
dcfccndit  ad  infcros ,  quam  vtannunciarcteuangclium,li. 
cuc  defcedic.vc annijciarcc  omni bus,auc folis  Hcbrxis?  &c. 

•jj  Aug.  Fuiflc  Chnllum  apud  infcros,&  in  eorum  dolori  E  .«. 
biis  contiirucis  hoc  bcneficium  pr^ftitifre  non  dubico,vt  ab 
cifdcmdolonbuslaluosfacerec.  .    . 

*  Ambi o.Chriflus  triumphaco  diabolo,  defcendic in cor  ^ '^'^ 
terrar,  vc  ofienlio  eius  prxdicatio  ellet  mortuorum,  vc  quot 
quotcupidieius  dlent  libcrarcntur. 

*H darius.Scit  D.iuid  exhortationem  hanc  fandos  quic-  ^  ^"' 
fcences  m  inferno  defidcraic ,  fcit  tcflantc  Apoflolo  Pctro, 
dcfccndentc  in  inferna  domino  >  etiam  his ,  qui  in  catccre 
crant,  &c  incrcduli  quondara  fucrantin  diebus  Noe,exhor- 
tationcm  prxdicatam  fuilfe. 

*  IrenxusEa  proptcr  dominum  in  ca,qu2  funt  fub  rerra  '  [♦■"'' 
dcfcendifrc,euangelizantcm,  &  iUis  aduetum  fuum,rcmif- 


|r)c:)pri9.  \o 


nia  ipliusfccundumdifpenfaciuam  vnioncm  Nequcemm       fionem  pcccacorumcxifteRtemhis,quicredunt  in  cii.  Crc 

nud.i  ,  &.'pcrfedcitasvnigcnitidcfccnditininfcrnum,&:        -* ^ ' --       ■  .« 

prA'dicauitijs,quiillicfpintibus,  fed  ncque  admitnmus,q3 
ipfa  in  aiiim^  fpcciem  transfbrmata  fit  ,  fcdqucmadmo- 
du m  cum  ijs,qui  adhuc  in  canie,conuet f.icus  cfi  cum  carne, 
ita  &:  animabus  in  infcrno  pr^dicauit  ,animam  habcns  fibi 
vnit.im,in  quu  tuit. 

*  Idcm.  Cii  tcmpus  iam  cffct,vt  etiam  fpiritibus  apud  in- 
f.ros pr^dicirct,  ( vcnicn.vc  t.im viuoium,qu,im  morcuorij 
dominaiccui )  inorjc  pro nobis  fufcepic , cu  mclinaco  capice 

cradidic 


NICOLAVS    DE    LYRA. 

I  SuffJcit  cnim  pra;.ccm.  iMbct  pnnitenti ftifficcrc^cp praterito 
trmpore  vixitxarnalner ,  quam  viiam  Gentes  voluut  corfimuniter,& 
^pprtiint.,Et  p':r  hoc,(juod  d  cit.  SutliciC-  non  intclligenda  efl  appro- 
hatio  vit£  prateritfifed  magis  reprobatic.Voteii  eiiam  aliter  exponiy 
•pt  hxc  Inera.Suffifii  enimprxteritum  tempus,  iungatur  cum  eo.quod 
fuhditur.  i,  Ad  voluncacem  Gcncium  confummandam. 
ll^u-tiam  aliq'ii  fe laxant  adpcccata  carnalta  per  aliorum  monita. 

3  Ciji  ambulauerunc  in  luxunjs.^«(i«f'</»  ad  aBiim  extcriore. 

4  Ddlden  js.  qnantum  ad  affe£lum  interiorem.ConJfe^uentcr  t(i9 
^it  viiiu  m  ^u!^ ,  fjuod  efl  incitamentum  luxuriiH^  di. 

\     V inolcnci js.pci  excejfum  in  ■pino. 

6  Comefacionibus,  i«  cibo. 

7  Pocacioni.  iuebriatiuis  tjuibufcunque,  quarim  aliqutefmt  altA 
avirii  pvi.it  ione. 

%    fctiJ.id.c.^?,';  ctdtHi/repenter  oriimtttr  txf>fKdi£lis.Exo.  %2.b. 

§ccli; 


dideruncaucem  in  eum  omncs,qui  fpcrabancin  eum,ideff,  j 
qui  aduencum  ciusprxnunciauerunc^&tdifpofitionibusci'  1' 
feruicrunc  iufii,&:  propheti,&:patriaVcha:,quibusfimil!tct 
vc  nobis  rcmif]cpcccata,&:c. 

c  Owfliara.Quiadixeratin  iudicioiudicadosviuos,&nior 
tuos ,  ne  quis  blandirccur  fibi  de  longinquitate  futuri  iudi- 
cii.confulteadmonct.quiaetfi  incertusaduentus  cf!cxtrc 
mi  difcriminis,  tamcn  ccrtum  ef^  ommbus.quodin  hac  vi- 
ta  diu  fublificrc  ncquimus . 
^  a  Vigilite 

Sedit  populus  manducarc,  &:  biberc,&:furrcxcruntludcrc. 
idcji  iduloLatrare. 

9  In  q  .ad.  infiddes.^  &  luxutioft . 

10  Nonc.n.inca.lu.c.  quianonconcomitaminiaKpliuseosin 
freediSis  vitiis.     1 1     Blaf.  Chrijium  in  quem  crcditis. 

12     C^ii  re.ratio.m  iudicio  finali, 

r  j     Prop.h.c.&:  m.idefi^in  fideUbus,fecundim  illud  Matt.Dimitte 

morttm  lepelirc  mortnos  juos. 

14  Euang,c.c(t  vcar. ideflyrtcredentescondemnentur.  j 

15  Se.h.mc.abhomiaibiiscarnaliicrviuentihus. 

1 6  Vi.autem  fe.D.£  r  conuerfione  euim  adfidc  iiia  diio  confc/juu  < 
turyfedprlmu  occafionaliier^fecundHm  autem  ex  intentione  eHangeU- 
•zaiiiiumfldem.  i^j  Oamium  au.Hic  ponitur  fecundum  repref 
fiuum  carnaUum  vitiorim^cum dicitur.Omnium  a.f.a.  Qu^iadedit 
iudicii  nemofcit.  Tropler  quod  e/Tccgitanda  tanquam  femper  prop» 
f  «<»,!:?•  taUi  cogiiatio  rcprimit  carualia  yitiayideofubditur. 

l    Ef^b^t 


M57 


l.P 


ctri 


Cap.   1111. 


(^  a  V^vhte in or.Nc  an imusalTquid cogitet prjccer id folum 
;  A  qiiod  prccatur .  Cum  ad  oraduiTi  ftamus  omnis  carnalis  co 
'      <T!C  irio  abljftac ,  iiucncio  cordisfinccra  deum  non  fono  vo- 

cis.fcd  fenfu  animi  orec. 
:J»  b    Charitatm  conti.  baben,  Qtij  pcr  charitatem  proximQ  mo 

ncc,incicpac,cafti- 

cr.iCjperchancacciTi 

opcric  nuilcicudinc 


1338 


finis 


r«.f.<J  peccacorum,  ijma  qut 
conneni  feterit  pecra' 
toiem  Ah  enore  v:£[!i£ 
fjHahit  animam  eim  a 
mortf,&operitm<<!ti- 

''<^^-"'*  tiidinm  pcccatornn. 

"""K^  C     ^iacbar.op.   Ex 

l)lt'.»^t>  fragilirace  carnis  no 
!  fcmperoracioni,& 
hifpitalicaci  ,  vela- 
^  liis  virtutib.  inflfte- 
rc  pofiumus,  quas  p 
officiu  corpons ,  &;: 
opporcuna  rempora 
ficrinccefleeft.Ipfa 
auce  charitas  cuius 
inlhndah^c  fonsa- 
giicur,  qu2  inccriori 
hominiprarlidccsc- 
pcr  ibidcm  habcri_, 
quamuis  in  pubhcii 
non  fcmper  oftendi 
poceft. 

d  Siejuislo.  SiquiJ 
habec  fcientiam  lo- 
qucndi,non  fibi,fcd 
dcoimputct.timcac 
neprztcr  voluntate 
dei ,  vel  audloritace 
faii6tarum  fcripcura 


ap. 

putetis  vos  elTe  cxules  a  mcmbris  Chrifti ,  fenolicc  mirari 
de illatis  mal is,  vt  per  iila  tentct  vos  deus,&  probccquia an 
tiquum,  &  frequcnscft  cicaosdeiproiEternalaiuccinprx 
fcnriaducrla  pati. 

*  Cyprianus.  Ne  quifquam  mirctur nos  aflTiduis  pcrfccu- 

tionibus  facigari ,  &  cft  ad  fhtba' 
prefliinsaiigcnribus  ritm. 
frcquentcr  vrgeri ,  t  ft''"''», 
quando  harc  futura 
in  noiiiflimis  tcmpo 
ribus  dominus  ante 
pr.Tdixcrit,  &:mili'- 
tiam  noflram  moKi-  |;*»-<?4 cqu* 

ucrsmento  tt 


D 


Epift.  r^  qujt 


a    T  Non  dcficientes »  fiiV  . 


[iiis appropinquabit .   Efloteitaquc  t  prudentes,&vim- 

^Et  ut  intdligatis  modum  orandi,&  impctrarc  poffitis.qiwd  oMUcritis.habetc  charitatem  intet  uos.non 

Irnptci  ueftra  extenora,  led  m  uobiCpfis  uolipii  Ctis  cau(ad'lcftionis. 
ate  in  orationibus  .  ^nte  omnia  autcm  mutuam  in  vobif- 

a     TCijra  j.er  alias  uirtutes  culpx  diluuntiir,maximc  per  charitatcm.per 
,     f^        .         .  q"ampro.>tiinis  debiiadimitiuntur,  utadeoncbisroilradimutantut. 

b  metipfis  charitatem  t  continuam  habentes,tquiicharitas 
operitmultitudinem  pcccatorum.  tHofpitalesinuicem,fi- 

a    f  A  Deo  gratis  . 

ne  raurmuratione.VnufquirquCjficuta^cccpitgratiam  in  al- 

a    ^Qiodlibet  donu;n  fpirituiranifli aa  feruicndum  aliis.tam fecularibus,quam  fpiriiualibus. 

teru"trum  illam  adminiftrantcs  ,  ficut  boni  dilpenfatorcs  8 

a    tFormatxrecundiiindcfideriumuniuIcuiufquc.ficutinmaiina 
ftpicUat  (ecutiJum  cibos  quos  uolebat . 

d  multiformis  gratice Dei .  Si  quis  loquitur ,  t  quafi  fermones 

a    TVel  elcemorynam ,  uel  aliquod  bonum  opus.hmnilitcr  impehdat ,  quia nihil habcf  a fciplb, 
qaodimpcndat.led  alblo  dco. 

Dei.Siqu"is  miniftrat,tanquamex  virtutc,quam  adminiftrat 

"  lAaibutuearis. 

f  Adiutorem,&  mediatorem. 

Dcusjvt  in  omnibus  honorificetur  Deus,  per  lefum  Chriftu 

IFarai.        TPote.las. 

a    tHarchonafaciie.&pronuIIa  trlbulationcceirirc 

f  cui  cft  gIoria>&  imperiu  in  fccula  feculoru,ame .  cha^niTimi, 

'  a    tAbamorcdeineailluetisdelicicnicsafide' 

lVe!,miiari. 


9 
'o 
ii 
12 

15 
16 


111 


Ma^ 


flcno.&hortamcto  ,,..,„, 

lui  fcrmpnis  infiru-  admo<.iiiJi. 

xcrit.Pccrusquoque  Depfs.dift.j. 

Apoftolus  C!us  do-  l}nviMim. 

cuerit.ideo  pcVfccu-  Pftf^P^fj*! 
c     •  I      ctte.c.  majorcj 

tionesncn,vtprobe  ecdcfia 

mur,  &  vtdilcclioni  £ 

dei,iuflouim  prcce-  t  i.q.j.c.  non 

dentium  o^cpkvios  ^olua» 

etia  morte,  i<i  paflio  / 

n:b'copulcmur.I^o» 

fuitenim  in  cpiflola 

fuadiccns:  CharifQ- 

mi,  nolice  mirnriar- 

dorem  accidcnrcm 

vobis,  quiad  centa- 

tioncm  veftraiii  fit, 

nec  excidaris   tan- 

noHum  vobis 


nohtepe^regrmarir  in  fcruore,qui  ad  tetatione  vobis  fit,qua  ,,  'l"^"^ 

5  Repr^fen7ando.       l   COnCingaC. 

fi noui  ahquid  vobis contingat .  Scd  communi cates Chrifti  \\     *    ^'^<-''"-  ^^^^^  Libro  ac  ex- 

a    f  Quando  omne  uelamen  aufererur.        b     f  Alio.  pceiiuraS,  &  pCrfcCU  horcationc 

pa{rionibusgaudete,vt&inreue:UationcgIori«ceiuseaudea-  ??  tionesfieri,vcprobe  n,artyra.ca.i>. 
5Corpoie.  iq^iia.  °  D  21  mur.in  Deuccrono- **"• 

IPetmanentcs.  .  2.Z    mio:  Tent.lt  VX  dowi-^''^"^'*'^^' 


rum,  vel precer  vcili    g  tis  exultatcs.Sitcxprobramini in  nominc  Chrifti,beati eritis  ^3  nus  vejicr,€tc. ht apud 


tatcm  fracrcm  do 
ccat,necquoddicc- 
dum  cft  taccat. 

c    sifjismt.  Cumomniabcne,  &!fccundum  voliintatem 
ciiisfeceritis,non  vcftris  mericis,l"ed  gfacixciusaccnbuacis 
^  vcalij  vidcnces  vcflrabonaopera,  gionficcnc  patremve- 
flcuoi.quiincxiisefi. 

|1,  f   c/^rf..  o.Sipatiminifcruorctribulationum.quarconcrara 

tionem  infcruncur  ad  veflra  probatione,  &  gloria,non  ideo 

pucccis 


^4  Salonioncm.^dfyi?^'-  Eccle.i/.' 
^5  guli  prvbjt  fornaXy  & 
homines  iuilos  tentatio 
tribulatlonh.  Et  Pccr*  inepiflola:Nolicc  mirari  ardorcm,&:c. 
Timcndasnoneflciniunas ,  &:  pccnaspcrfccucionum,quia 
maiorcfldominusad  proccgendum,quamdiabolusadim 
pugnandum,  loannes  in  epiliola  probat.  AUior  eii,qui  in  vo-  F 
bis  eft^quam  qui  in  ijio  mundo,  &  cAtera. 

g    Bcatieritisj&c.  QuipatiturprononAeChrifti.lscat^.nS  j.Io.4i 

'^enim 


I 


NICOLAVS    DE    l  Y  K  A. 
I     Eflote  itaque  pnuidefl  vobis  prouidentes^vt  appareatis  mHdi. 

I  Ec  vigi.in  ora.  vt  deus  vos  dirigat,ftne  cuius  dire£iione  non  po- 
teflis  viuere  munde . 

3  hnteoa^nii.Hicconfequenterreuertituradordinadumfideles 
reJpeCln  proximi,  &  primo  in  communicatione  bonorum ,  fectmdo  in 
fetpeffione  malorHm,ibi.QciZKi^\xni.Citcaprimum  dicit.  Ance  om 
nia,&dc.in  vo.cha.  cjuia  ch.mtas  excelkntior  cjl  cxteris  virtutibus, 
i.Cor.  i^.d.  Maior  auccm  horum  cft  charicas.  ideo  fubditur. 

4  Quia  cha.ope.  m.p.  ne  viieantur  tanqua  diuino  iudicio  ptmicn 
da.Std  quia  charitas  debet  oflendi  in  opere,aliter  non  ejfet  vera^fecu- 
dum  quod  dicit  Greg.home.zci.  .Amor  dei  nunquam  eji  ociojus,opera 
tur.n.magnaft  efl,fi  aut  operari  remiit^amor  non  ejljdeo  fubditur. 

5  Hcfpitalcs  inui.fine  murmur.  i.fme expenjis  bofpitum. 

6  VnufquifquCjficucac.gra.a  </ow/flo  liberalitcr. 

7  In  alcerucrum  illam  admi.  aliis  communicando  gratis,&  he- 
nigne.  8  Sicucbonidifptnfa.  dominovejlro  conformef,qui4 
datgratis,&  liberaliter. 

9  Mulciformisgracixdci.  yidetur.n.hicbeatusTetrusloqui 
degratiagratis  data,qut»  datur  ad  vtilitatem  ecclcfix  dei ,  &  hxc  efl 
muttiformis,ftcut  dicit  apoflolus,  i  .ad  Cor.  1 2 . Ali j  quidc  pcr  fpiri- 
r.umdacur  fcrmo  fapicncix,alij  fcrmo  fcicnti2,&c.w^«e  co' 
dudit.  H^c auce  omnia opcracur  vnusacque  idem  fpiricus,di 
uidens  fingulis  prouc  vulc.  Sed  quia  in  vfu talisgratita  reqmritur 
intentio  re£la.ideofubditur. 

10  Si  quis  loquitur.  exhortationis  verba. 

II  Quafifermoncsdei.  idejl totumbonum  attrihuat  ieo,&  no 
fibi.     12     Si  qwsmim{\i:az.egentibustemporaliabona. 

•»j    Tanquamcxvirtutc,quamadminil1rat.  iieji,attribuat 

bw 


hoc  deo,quideditfibi  voluntatem,&  facultatem  hocfaciendi.ideofub 

ditur . 

14    Vcinomnibushonorificeturdeus.  i.Cor.io.g.  Omnia 

ingloriadcifacite. 

1  j     Per  Icium  Chri.  qui  ejl  mediator  dei,&  homintm. 

1 6  Charifilmi.Hic  ordinatfideles in  perpejjione  malip^na  ab  ad 
uerfariis  fidei .  Vnde  hic  inuitateos  adgloriam  martyrii .  Circa  quod 
primo  inducit  ad  confidcntiam,fecundo  toHit  erubefcentia,ibi.  Si  cx- 
probramini.OVtiT /)»■/>««  </ic«.  Chariiiimi,noli.pcrcgr.  i.a  fide 
alienari.  tj  In  fcruore.  perfecutionii,fic  exponitur  commuui' 
ter.potefl  etiam  aliter  cxponi  magis  lit^aliter  ftc.Nolite  peregrin . 
i.corpore  elovgari  timore  mortis  imminentis,  In  kiixove.perjecutio- 
nis,licet.n.licitum  ftt fugere,tamen  perfeilius  eft  remanere^niji  in  ca 
fu ,  vtpote  quando  perjecutio  efl  perfonalis,  &  quando  exfuga  appa- 
ret  maius  bonum  eccleftte,  propter  quod  fit  elongatio  ad  tempus,&  no 
timore  mortis,ficut  Taulusfugit  dc  Damafco ,  &  dc  lerufde  ^Sl.  9. 

18  Qui  ad  tctationem  vobis  fic.  i.ad  probationtm  fidei  veflrji. 

19  Quafi  noui  aliquid  vobis  contingat./tif^  nolitepcregrina- 
ri  di£lis  modis ,  quaft  perfecutio  ad  mortem  ftt  aliquid  nouum ,  quia 
multi  ante  vos  fufiinuerunt  mariyrium . 

3,0     Scd  communicantcs  Chriili  paf.  per  tolerantiam  martyrii 

gaadetc.fpiritu. 

Zi     Vt  in  re.gl.eius,  id efl  in  aperta  viftone  ipfius ,  ad  quamptr 

tnartydumperuenitur . 

z?     Gz\.\dea.tisQxn\tzn.iiternalitercumangeUs,     z^     Siex- 

probramini.  Hic  confequenter  tollit  erubefcentiam,&  primo  in  ver 

bis,dicens.  Si  cxprobramini./>er  verba  ignominiofa  vobis  illata, 

Z4     In  nomine  Chrifli.  idefi,propter  confeffionem  nominis  eitis, 

2  5    Bcaci  ericis.  primo  in  fjpe» 

I    Quoniam 


1339        GIof.ord&NicolaldeLyra.        1340 


^  cmm  dcbcris credcre ,  o,  finc  rcmuncrarionc  pati.imini,  fi- 
A  cutilli.quiprofiiisfcclenbuspatiiinciir.&inr.ici  puniuntur. 
Vcl  ncmocrubcfcnt  pti  pro  nornmc  ChriHi.fcd  crubcfcac 
c6rtiittcr<^  fcclca.j?  quib.iuftc  punuuur.  Qiiod  fl  pnritur.vc 
Chriftianus  ^  fidcHi  cofeflionc  nominis  Chrifli,n6crubc- 
fcac,  fcdpomisg,lori 


6\arum  ii>d.ig.itio  .  quc  exif^imare  oporret  fine  coru,qui  no 
crcdidcruntJiudiciu  nunc  non  incclligimus  condcn.^tionc, 
fed  inda^ationo  ,  fcrucationc,  difcuTlonem  ad  cligendiim, 
qurd  iiKliiis  cfl- .  Incipic  aru  primum  a  domo  dci,quoni,im 
iuxta  noflru  r\i:ig!ium  BaflliUjnaturaliccr  his,qui  nobis  fami 

liariffimi  fuac  ma"is 


Xi 


ficctdcum ,  pi-rma- 
t  ^>afb,&  ip«  n""S  in  hcc  nominc 
,j:u-i  dct  <u-  vt  pofiit  dici ,  bonus 
j.«t  voj  rccjca  cft  dommus  i,llc ,  qui 
***  hiibct  lam  fidclcs  lcr 

uo.s. 

a  Sf>i,  e.  f»prr  vos  re. 
Quia  requicfccnt  fu 
pcr  vos  patjcntcs,6d 
inprxfcnti  ex  parte 


qiioniam,t  quoci  cft  honoris,gloriar,e^  virtutis  dci,&  qui  cft  i 

c    ^Hic  vbi  nunaicmur.ciaiio  e)ipcftatur,(cdioifit»nmitinmdt  preni. 

ciusfpirkusrupervosrcquicrcir .  Ncinoauccm  vcltrumpa- 


tTJnqu.-ini  maledicus  patitui,  fju;  padiynis  (ii«  tempo 
le  in  lui  falutcm  iniun.i  pcr(ccutoiis  cftienatur 


Ciatur  quafi  homicida ,  aut  f ur ,  auc  t  malcdicus ,  aut  ahcno 


^PjtilUI 


rum  appetiror.  Si  autem,vt  Chriftianus,non  erubefcacglo- 

5Vndc:Ablifgtoiiati,Bi(iinciucedom!ni  noltr:,\c.     1  Q._Chriaiaiio. 


indignamur  qiiu  in 
nos  pcccaucrit :  dcQ 
autc  non  alij  fami-. 
lianorcs  funt,  quam 
fidcles ,  qui  complcc 
domumdci.fiucEc 
clcfia  .  ludiciuautc  jf. 
hoc  loco  dicit  aftii- 
«3:ioncs ,  quc  ab  im- 
pijs  infligunciir  fidc 


♦^i^^^^^^^adbcncopcranduin     c  rifice^t autcm  Deum  t  inilto  nominc,  quoniamtempuseft  l     libus.quarumctiam 


.N 


,    ^Vude.Iuflitia.at  mdi.Pistpa.fcdiseius.    b    IVela.  .      -   , 

•  c    5  i.a  fidelibus.    ^  Ex  quocipit  elVedoraiwdei. 

d     1  Si  piimum  Jitiuditium  a  nobis  (i  hiccrucial  fiuos  atnst,  fifla- 
gcUat  tilios.iiuid  dcDcni  rpciaic  (irui  iiequilliini  \ 

vtincipi3tiudiciu'mde  domd Dei.  SKiutemprimpmano- 
bis,quisfiniseorum,quinoncrcduntcuangclioDei  ?  Etfi 

»    1i^incibaDeiaudii,(ufclpii,i:  a.i-.j-IfC^iitiit ,  non  confcuts  (ibialicuius  mali . 
h    t;VCituaiido,dcccrwui!o  cum  majiio  ccit.irainc. 

c    ^lnDcum.  Qui  vctbo  Dci  contradicit  omnino  extra  deum. 

d    ^  In  proximum.     Qui  ctli  verba  n:cipit,tamcn  ipfum  con- 

temnit,  8cinembia"ciusaft"l:git.        e     Infctt.do  loco. 

d 


e  tfidcli  credtori  commcndcnt  animas  fuas  in  benefa(5tis. 


S)i  in  futiiro.  pci  fecle 
ad  remuncrandum. 
Quod  eft  lv>noris,vc 
U.  lu  pr^fcnti  ficis  lio 
Borabilcs  in    bonis 
opcnbus,  &:  in  fucu- 
ro  pnrcicipes  hono- 
nsClvrifii.  Ecqu')d 
cft  gloria?»  m  pra:fca 
■a  ti  pura  confcienria» 
iji  fucuro  fme  omiu 
corrupcionctamiu 
^YtWcHpoC-  anim.T.quamincor- 
Itfo"  porc.Hc  quod  cH  vir' 

tutiSj&inprxfenci, 

&: in fucuro  fupcr diabolum,'&  mcmbra eius  .  Ec  vndc \\xc 

omnia  fubiungic:Ec  rcquiefccc  fuper  vos  lpirici.i'ianchis,qui 

cfi  cius  ChriiTi .  Ipfc  cmm  plcniter  accepit,<S<:  menibris  fuis 

.  dcdft,&'infuturomaximed.ibit. 

lihr.j.adQui  ^j     /y</fl(>r»e^.«w;).jri.j.'«r,^c.    *  Cvprianus.  Fidclem  non 

«u»ttni..MA.3  *  opnrterci>baliadcl'6la,nifiobnomcnfulu  puniri.in  cpiflo 

]a  Pctri  .id  1'oncicos;  ^cc  qu  fcjuam  vejimw  laquamfnryauc  bomi 

fiddpatiaiur,ai4t  lanqujM  malefi(.us^aui  curas  alieuas  agens^fid  tan- 

quam  Ch'ijiiani<s  . 

c     iij4omam  tcmpn-^&c.Jdeo  paticndu  cft  pro  npnvnc  Chri- 

fli.  quiacum  nullu  malu  finc  p^na  pofiic  tranfiri,&:  deusfic 

in  vltimo  malos  mdicatn; ',  afpcrc  in  pfcnci  fljc;c;llac,&:  cor 

lcclc.t.a  npitocsquos  vult  rccipcread  faluccin.  Vndc  S:ilomon.  Fili 

Judicima  liei  ai.crdensad  fefui'titcm dri,0r£pa-a cor  tiium  nd icnta^ionc.Dwo SliE 

dupl«  judiciaciusvnumocculrum,<V.ilud  manifcftum.  OccuUu 

pa-naqua  nunc  vtsfquifqucho.auccxcrccturadpurgacio- 

iKin,aurmoneturad  conucrfioncm,aut  f\  contemnit  voca 

tcm,cxcecntur ad condcn^tionem. Aitcium  manifeftum,^ 

venturus  i  ft  ludicarc  viuos,&:  mortuos,  &:  nunc  cft  tcmpus 

vt  ecclcfia p  cxercitia  leculi  ad  gloria  piarparecur .  Rcprobi 

I        lob »i.h  xcto  nUL  ducwitin  bonis  diesfm^x&pwi^o  .id  infcrnadcfcendent. 

^      *  Qecumenius.Solicitoscos  rcdditac  tcrrccadcfidia  ip- 

fosrcpcltcns,&:vitaremilTa,idcoqucfiibiugir.  ^^Jfip^n^S 

a  nobis »  qui  fumus  domus  dei ,  incipit  rcrum  ih  vita  pera- 

ftarum 

'         NICOLAVS     DE     LYRA.  " 

1  Quoniajquod  cft  lionoris,&  glorif  ,  &  virtutis  dei.  ita  quoi 
honorrefcr'nr  ad  opus  rinuofnm  gloriaadconfcicntixbonumtejii- 
monium  ,virti'S  vi ro ad  fiumpbum  de diabnlo  habitim . 

2  F.t  qui  eft  eius  fpintus.  ide(ijpirithffa>'ilus,qui  dicitur fpiritus 
fillijicut  C7"  pairis,  >'a">  ab  ytroqueprocedn. 

j  Supcrvosrcquiefcit.j'»  j»o/;m  fpiritualitcr  habitado.yel aliter. 
Super  vos  requicfcit.  ftcut  ftfforfnpcr  cquum  ducens  eum  ferwiditm 
fuinn libitumyftc fpi> imffa" ^us indndt talis  fecundum  funrn inliin- 
£lum.,ad  i{pman.o£iauo  i  Qjjifpiritudeiaguntur  hi  filii  dcifuut. 
Cr  pcr  cwfeqiicns^quod  e/i  hunoris^  ^gloriiU  meriiQrium,&  virtuiis 
Cperatiuum  habitat  in  eis . 

4  Nemo  aute.  Hic  fecundo  tollit  erubefcentiam  in fa£lis ,  diccus. 
Nemoaut  vcftrum  patiaturquafihomicida.  lUienim,quipaliun 
turprofuis  crimtnib'<'  ,  > aiionabtliier erubefcunt. 

5  Si  autcm,vt  Chnftianus.  idcfi,profide  Cbriflipatiatur,non  pro 
crimine . 

6  Non  cru.  quia  hoc  efl  opus  virtuofurii^  qitod  non  eji  ci/ubefcihilcy 
fed  ma^ts  honorabile.ideo  fuhditur. 

7  Glorificet  autcro  deii  in  ifto  no,  /.  quod  non  folum  vocahttur 

Cbrifiia' 


induftionc  piarnun- 
ciabatdominus.rra-  w 
dent  vos  ad  cocilia ,  etc, 
DLindc,qiiaficoBfo  j 
landoeos  fiibiungic.  J 
Si  crgo  nobis  ,  qui  *' 
adeo  famili.ires  ipfi 
fumus  n6parcit,c6-  r 
j.  j  (idcrate  quis  fit  futu 

iuftf s quidcm  vfx faluabitur ,  impius,  &  peccator  vbi  parc-  J|  rus finis  impijs. 

bunt?ltaque,&hi,quipatiuntur((rcundumvoluntatemdci-  •-  ^    £tf""ii"u&c.Dc 


9 
lO 

II 

12. 


'  ^  prouerbijs  airumptii 
^     eft  iuxtavetctc  cdi- 
tionem  .  In  nofira, 


'  30 


r 


H 


qua:  fecundum  Hc- 
braicam  veritatem.ita  cfJ.  Siinfius  in  terra  recipit,quinto  m.tgis '  " 
impiu^,& peccator.\di.f^S\  tanta  cft  fragilitas  mortalis  vit§|vt 
ncc  lufli  quidcm,  qui  in  c^lo  coronadi  funt,hanc  fine  tnbu-  ; 
latiouibus^pterinnumerabilem  vitiat^  naturajlabcmtri 
feuncquanto  magis  hs^qut  cxlcflisglorixfuntcxortescer 
tum  damnacionis  fux  perpetux  exicium  fpedat? 

Aiig.  Qusricis  caufam  quareiufius  vix  in  dci  iudiciofalu* 
cffc  pofficiy  quarc?  nifi  qu;a  dei  iuflitiam  tancam  eire  ccrrii 
cft,vt  inccidum,qiuE  videncur  in  hominibus  nof!ro  iudicio 
eflTeiufia,  iudicio  dciinucniunturlniufu,fccundum  illud: 
HomQ  videt  in  facir.,  dens  auiem  intuetur  cor, 

Non  cft  labonofuin  dco  iiberare  iuftum:Sed  vt  of^enda- 
tur ,  quod  mcrito  fuericdamnata  toca  humana  natura,  non  , 
Viilt  facile de  tanto  malo,  n cc  ipfe deus  liberare,propter  qil 
&:  pcccata  procliuia  funt,&:  laboriofa  iufhcia,ni(i  amatibus;  i 
Scd  chantas ,  qua»  homincs  amances  facit,ex  deo  cft.  [ 
e    Commendent  an:masfuis,&c.  Et  quia  inCipic  iudicium  a  do  n 
mo  domini ,  &  per  mulcas  cribulationes  oportct  ingredi  in  \ 
rcgnumdeijitaquehocreifatillis  palfuris,  vt  quandopatiu  j 
tur  fccundum,qu6d  deus  vult,idcf^,propcer  iufiiciam.com  I 
mendentanimas  fuas  dco ,  nil  defe  pra*fumentcs,  vt  &:  hic ' 
fecundum,qu6d  vult  purgec,&:  in  fucuro  beatificer,  quia  fi- 
delis  eft  bonareddendo  iTlis  quos  creauit .  Patluntur  dico  j 
in  bcnefawtis, .  non  propter  peccata.                                  I 
_j^CKV. 

Cbrifiianusjed  etiafidelis  Chrifliper  martyrium.  Martyr  enim  Grt» 
ie,tcfiis  dicitur  Latine. 

8  Quoniam  tcmpus  eft,vt  incipiat  iudiciutn.  ideJl,condemnatii 
ad  mvitcm. 

9  A  domo  dci.  idejl,afidelihus  Cbrifli.  inprimitiua  cnirh  ecckftt 
thulti  tranfibant per  martyrium,ficut prxdixerat  Saluator  Joa.  iS.a^ 
Venit  bora,vt  ornnis,  qui  mterficit  >os  arbitretur  obfcquium fe pto- 
Jiare  deo. 

10  Sizmem  tpximumino.  incipittaliscondemnatio.  ■ 

1 1  Quis  finis  eorum  ,  qui  non  crc.  quafidicat  incomparabilita\ 
durior,(ctlicct  condemnatio  admortem  aternam. 

12  Et  fi  uiftus  quidcm  vix  faluabitur.  quiaper  multas  tribulx 
tio>:es  opo,  tet  eum  ingredi regnum  ctlorum,  liBu.^^. 
Ij     ImpiuSj&pcccator  vbiparebunt.  quafidicttnufrjuam.nani 
ininferni  profundo abfconditi ermt ,  & fic concludit  propofitumdtl 
iufiispatientibusdi. 
14     ItaquceJ*  hi.qui  jpa.martyrinm. 

ly     Secuitii.vo.dei.  qui  ficfieriordinauit,  { 

16  Fidcli  c.com.animas  fuas  in  beocfa.  &  fic fcfure eos  eonfet\ 
uatj&  cum  angelisgloriofe  coronat,  \ 


'>¥ 


IP 


ctri 


A  3 


C  A  P  V  T   V. 


Cap.    V. 


1342 


C  £«/o.Ciim.rupra  d-Hmfle  mdnuiflc-c liberos,& feruos, 
*J  viros ,  §>C  ipfas  nniliercs.poft  inrerpofitam  communc 

cxhorrationem  hicalloqmrur  fencs,  &  luuenes. 
*  Occumenius .  Gum  de  animi  inodeft ja  dilTerere pror 

ponac  ,  qti.Tm  ctiam 


obiccr  tccigiCjCimi  d 
Ecncfaciendo,&:c.ec 
mmc  feipfum  vocas 

tsb}'To$  fympicsbycerum,  id 
cft,(imul,<Sc  vna  prcf 
bycerum.  Per  hoc  au 
ceni  ipfe,  vcl  atatem 

a,prb^  defignac,  vclcpifco:- 

pihonorem  .  C^iod 

cnim,&:epifcopidi- 

cacur  prcsbyceri,no- 

p  uic,  &;  Adorii  liber. 

,  .j.  Dcindcvolens,  &:e- 
niincntiam  fuamde 
'  monflrarc,  &:qu6d 
modeftix  caufa  icip- 
fum  fymprcsbyceru, 
fubiungit  (uam  di- 
gnitatem.  Tejlis  aifli- 

iciiu  le  iliovum  Chri/ii .  Hoc 
periflarignificarcvo 
lcns .  Si  cgo.qui  taliij 
vilionii  vobis  inter- 


dum detmS.tamum  intuicu  fupcrnremercedis.  Monranmn, 
propcer  inopiam  v.tandam  nolite  f.rard.care.  Nulh.rq"  cff^ 
vos  nnpcllat,  quia  cunaa  opcra  rci,g.onis  debenr  cflcS 
tar.a,f,cot  in  conft  ruaione  t  .berna  "ul.,  qu;r  prS 
clefix  coliruaionem  fignificac.  omnis  multftudo  Sum 

Jfracl  mente  dcuo- 


n 


C  A  P  V  T    V 


1  Et  quij  oportet  pj,ti,&  <jui  f^uanKi iwmi^  conmnd^m dfo  mi 
tur  pat,m,n,,&  hbora.e  pro  eo.        a    1  Seties  runt  c,l,fecr!.i,cli^ 

t  Eniores  ergo ,  qui  in  vobis  funtdbfe- 

'    TSiniili  .ittati  confauete  . 


IQ.iu^ptjtrenjilio  patienteaftiti.pro  nomine  dus  carcerem 


&  vincuU  pertulij  &  qui  vidi  de  eo  fcripli. 


taprimit..rsdomino 
ad  fiocndum  opus 
tabcrnaculi  ,  &  ipfi 
artificcs  fpdcefeob 
tiilerunt, 

d     SimiUter  adnlefcen  neit. 
'«.Pofiquam  fcnio- 
rcs  quomodo  pr^ef- 
fent,docuic,  eci.T  mi 
nores  patcrnajcoru 
prouifioni.  ad  obcr 
diendum     inftruit.  f  quanrum  in 
iNinilque  aliudmo-  vobisett. 
nct ,  nifivtfenibus 
quospriusinfiiuxe-    r      j 
rat  fubditi  fint ,  8c  oZ     "  ' 
exempla  eorum  re-  E 


crot  confeniorj&teitisChriftinaffio-  ^ 

l»cobo,&  loannevid.t,  cu,us  et,ain  (petat  fe  plrr,ciiHW  fore 
riuecumrefurreft>oms,  &afcenfioriis  e,us  potent  aiu  c^ 
ali,sapoltolis,qu,  ai^uerunt.vidit.  ■  "•""» 

num ,  qui  &  eius ,  qua:  in  futuro  reue-  5 

hK..jni»,  .  -,*     T  Imer  vos,  ve!  voiipfi.qHi  eftis. 

°  iandadtgloristcommunicator:pafcitcjtquieftinvobis  ^ 

1    •    ,*    ^ljlisfubditisdeomnibusncccffariis.   IN.hil  pr.-tdicet,s,nifi  fecundumdeum 

c  gregemdci,tproujdentesnoncoaa:e,fedfpontaneefecun-  7 

a    THumilitatem,fciIicet,quamIubditoshabereuultis,ipliprius&   8 
1  t  /ftunioratret^s,  &an,mointentofcruetis.  *    '  CXCmpla  COrum  rC 

dum  dcum,  ncque  turpis  lucri  gratia ,  fed  voIuntane,nequc  9    fp-ciant .  &  ,mitcn 

.  ,.  f    ^Pervosinformeturpre.xadhumilitatcm:.  ^  tq   tUr.Scd  nc  platl  hoC 

vtdominantes  inclcris,  ledformafaiaigrceisexanimo.Et  n  aud.cntes  putarenc -«''"™'» 

t     fEtmdehocconfcqueminiprncmiuig.     b    T  Qui  prior  humiliatus  eit .  fubditis  fuis     &  non 

cumapparucricpnncepspaftorum^percipictisimmarccfTi-  j]  fibi humilitacis  iura 

f  sciiicet e.x anirao.  j^  cfl!cferuanda,conci-  . 
nuo  gencralitcr  ad- 
.„..      --•v,,,„.„ucu>mi<c;(o,5,  «c.  ,/r  nionendofubdit. 

^    r      •       •!  j./-^  ^     TAlusollenditeuerbo.&exemplo.    5  In  finu  femper  habete.  e      Omnpt  ^ut^^ ;«,.; 

'^»'°fbustOrnncsautem.nu,cemhumilitate,ninfinuate,  [l  cen.Zlu    ^IT 

a     TAucWitateSalomonisdeterietafupetbia.qusdiaboIumdeiecit.  '°   «,   H,  f.,„       A  J 

,  S,cuthominibuspaenitentibus.  »'<•&:  lcnCS  doCCndo 

quiadeusfuperbisrcfiftic,  humilibusautedatgratia.fHu-  ip  J^'""enes  fubfequc 

•  I ^  ,  .  ,  '     QuihiC  cltis  in  peregrinatione,  r      '  ...        .    .     _ 

miliamini  igitur  fub  potenti  manu  dci,  vt  vds  exalcct  t  in  te-  ^     l  """'.'^""^'"'-  Qh? 

ludicii,  *  f>.,„.,„  «.._:__  w  ,  *M  iw  Htgratia,  quamcon 


prcsl"um,nondedi-    d  k."l,.f-«  ^«.-/^«-^  ^T     •       c      t-  i   i  r         'sciiic«exanirao  j 

gnor  mcipfum  ap-       Dilcm  coronam  gloria: .  Similiter  adolcfcentcs  fubditi  cftotc  i 

pcllare  fvmprcsbyce  ^'''""'^^ '"""",'' V':jlh^":iii!,^,ffi^.l;il"^':^^^^  .  .        i 


■r         '         .         .  Corporis,  &animi.  ""u        'i 'i  ' r',"    rciimerit 

porevifitarionis,  t  omncmfolicitudincm  vcftraproiicien-  20  fF^humihbus.fub-  p«rt.mum 

a    Sicutanchorammmari.  .,     i„  „„;;,:„... . .?^,  ^^         ■'.    ^"  0":.  Vt  qUO  maglS  hu       " 


^cii 


aim,neque  vos,  qui 
;  iufii  cltis  extollami- 

ni  aducrfus  cos ,  qui 
~  vobis  iferiores  funr. 
•  Communicator  glorix, 

qM£  reuelanda  tfl .  Vc 

demoflret  mcdcfti(^ 

animi  exccllentiam, 

qucmadmodum ,  &L 
'  Paulus  dicit  :  Cum 

Chnflus  manifefia- 

tus  fucrit ,  tuc  &  nos 

manifefiabimur. 

b    -Pafcite.  Sicut  dominus PeCro  totius  gregis curam  habc- 

rciufficita  Petrus  fcqucntibus  ccclcfia:  paftonbus  iure  man 

ciat ,  vt  eum  quifque ,  qui  fecum  eft,gregcm  dci  folicita gu- 

bernacionctutecur. 

c    \oncoa.  Non  pra:dicatecuangeIiumppinopiam  tcpo- 

raliumrerum,vc  decuagcho  viuerepolficis,/e(i/ponrf,/"ec««- 

______  dum 


tIaco.4;c. 


Beda. 

t  cum  erit  op- 


Itiproiicitc  ,  ut  &  uos:collaboretis  adiutrici. 
gratic.     Kon  intenti  deleftationibus  feculi. 


t  Luc.  ii.c. 

mihati  fuerinrpro-  Roman.  i».c. 


1    •  .  .     ,-  o'''"?     «onintentideleCtationibusfeculi     -y    iun.ui.i    luiri  liu  pro- 

tes  in  cum ,  quoniam  ipU cura  cft  dc  vobis .  Sobrii  eftotc,  &  U  P'^"  'P''"'"  tempore 


NICOLAVS    DE    LYRA. 
C  A  P  V  T    V. 

C  Eniorcs  ergo,qui.  ToHquam  beatus  Tetrus  informauit fideles 

*^  generaliter,&ferM.Js,&co»iugatos  fpecialiter ,  &  poftea  inter' 

pofuit  informationes  diquas  in  communi,hic  informat  fpecialiter  cxi 

fientes  in  Uatupaflorali ,  di. 

I     Scniores  ergo.  Dicuntur  atttem  feniores  epifcopi,presbyteri,& 

do^ores.vnde  i  .de  anima.rbi  tranflatio  noftra  habet .  Si  fenex  ha- 

bcret  oculu  luucnis,  vidcret  vtiqucvt  iuuenis.  mtiqua  habet. 

Si  prcfbyter  haberet  oculum  iuaenis,&c.  debentenim  egemi- 

'■'ilirieccltftte  maturi  moribus,&  atate. 

J     Obfccro./>«TOi/irer,e^  charitatiue. 

]     ConknioT.idefl,conf!miliseisigtate,&officio. 

^  Et  tcftis  Chri.paffionij.  quas  ego  vidi. yel  aliter.TeRis  Chri 

Ti  paffionum,  quiapro  eofuitparatns  ad  martyrium  in  carcere  He 

'odis..A£iu.  12. 

;  Ec  cius,&c.  com  munica.  id  eil.ad  horam  particeps  fa£lus  W- 
—  mtsglori<e  ChriRi  in  transfiguratione.  vbife  tunc  ofiendit  Tetro.Io 
m  f"ni,&  lacobo  informa  humanitatis gloriofa,  in  qna  apparebit  ma- 
m  tifefteiniHdicio.f^el  aliter.Commumcator.idefl,pr<edicator  glo- 
W  \iZ,Chriiii,qu£  reuelanda efl  in  futuro  modo pradiSo.Confequenter 
P  mit  formam  fu£  obfecrationis.dicens. 

>    Pafcitcqui  \n  vobis  eft  gregem  dei.idesi,popu[um  commif- 
myeflroregimini.  ^ 

Prouidentcs.  populo  de  ici  verbo,  &  ekcharifiin  facrmento. 

8    Non 


certaminis,  coglo- 
ricfius  ex.iltencur  tc 
„  .,..,.•.  ,  pore  retributionis. 
Hum.licate  dicimus,  VeIquandoaliquispro.ibIuendispec- 
catis  mcipic  falubntcr  attcri ,  vel  quando  fpbntanea  mentis 
deuotioneperfeaioresdco,  &  hominibushumiliancur  vel 
quando  contra  perfccutores  pcr  paticntix  virtutcm  inuia* 
animus  armatur  .  Ecadomncgcnus  humilitatis  fequitur 
congruamcrcescxaltationis. 
--~- . • _j0k  a  Tanquam 

8  Non  coa61:e,fed  fpon.  idefl  non  amaro  animojedlibero. 

9  Ncque  turpis  lucri  gvatia.idefl  propter  quxSiHm  temporalem, 

10  Sed  voluntarie.  propter  honorem  diuinum. 

1 1  Neque,vtdominances  incle^ideflnan  eleuatiperfuperbi^ 
rat^tone  prdationis . 

12  Sed  for.f.^re.lyfa&i,eflnomtnatiuicafu4,&pluralisnumeri 
ideli  tenentes  dcbitam  humilitatem  ad  fubditorum  informationem. 

13  Ex  animo.  ita,-vt humiiitasfit  vera,&  nonfiSa. 

14  ^^C-^p.p.pa.fcilicet,Chriflusiniudicio, 
X  y     Perci.immar.  idefl,indefe£Iibilem. 

1 6     Coronam  glo./»  anima  fimui, &  corpore. 

IJ     Simili.  Hic  y^itimo  ittfotmat  exifientesin  ftatu  iuuemU,&pri 

mo  de  humilitate ,  qua  debet  effe  in  iuue/ibus,di. 

1 8  Omnes  a.inui.  hu.infi.  idefl,vcrbis,&  operibus  demonHratf 
vt  excitetis  vos  mutuoadopera  humilitatis. 

1 9  Quia  deus  fu.re.  vipatet  in  eie£iione  angelorum  fuperhientiU 
&  iH  eieBione hominum  bumiltHm  ad  loca  angelorum .  propter  quod 
conciudit.Humiliamini,&c. 

io  O mne  folicitudinem  veftram  proijcicntes  in  eu,quo- 
n.am  ipfi  cura  eft  de  vo.  non  quodomittantfacere,  quod  infeefl, 
nam  hoc  effet  tentare  deum  Jed  quod  ipfi  credant  aflequi  mne  bonu 
pcr  virtutem  dei . 

Z  l  Sobri j  efJo.  Hicfecundo  informat  eos  de  vigilantia^et  fobrieta 
te^quafunt  multum  neceffari.^,dicens.Sohm  eiiotc.in  viau,&  ve 
fiitu.    zz    htsi^i.idefidiiigenteritpecctttisprtifautu. 

l    Quia 


Humillcatis  ' 
gcnus  triplex 


1343 


Gloford^&NicQlai  deLyr^.        1344 


0 

A 


!ib.  dezcIo,8i 

liuore. 

Tj  qu».j.M. 

nulii. 


a  Tan<fuam Uornxiens^&c.  Sicut  rugitus  Jcronis  impediC  aiv- 
rcs,ncalium  fonum  cxcipianc ,  fic diaboius  fidclium  mcn- 
tcs  tcrrendo,&:  illtcica  fuggcrcndo  a  via  v.critatis,nc  vQcem 
Chrifti  audiant,  aucrtit.  „  ^ 

*  Cvprianus.Excubandum  cfl  hatrcs  dilcaillimt ,  atquc 

omnibus  viribns  cla 


celcOcs adimac.  Ec cum  latcntcr  non  potcft  f.illcre,iddic a^  J> 
pertos  tcrrorcs,  In  pacc  fub  dolus.m  perfecutionc  violcsus, 
tonica  qucm  animus  dcbec  tantum  cflTe  par.itus  ad  rclilfcn  ■ 
dum,qu.intum  paracuscfi  lUcad  impugnandum. 
c    Scitnus.  Tancpmaiorchabctcfiduciam,quantoconftat  j^ 

»     quianon  vosfoli  tt- 


•7 


b^;""nntai    ,  &vigilatc,quiaad»cr6riustvericrdiabolu..,tanq„amlco  |    un>,n, .  W  ,j^ap.r- ^^ 
co  frjuienti,  &  lacula    ^  j„criens  circumit  quxreos  qucm  dcuorct  j  cui  reliltuc  T  tor-  ^    eadcm ,  .\:  comums 

iuainonincscorpo-  £5  r,H«f„n,...i7,u,..,  ^  .       c      nnftrcfrMcrmntii. 


jf<(|(l. 


faeiuuige.  i* 


corpo 
ris  partcs,quibus  vul 
ncrari  pofltimus,diri 
genti,foli?ita5cplc- 
na  vigilantia  rcpu- 
gncmus ,  fccundum 
quodapoftokis  pr^- 
moncc,dicens.  Sobrij 
tfiotc ,  &  ■iiigilate,quia 
&  atte. 

*  Athanafius,  O- 
Hm  fcrpcns  dccepc- 
tatEiiamx&ciusinT 


t\in  fi;  qiuli  niuius 


a   ridfsinqiuiiniuus.  .  .  ,5     noflt^ fratcrmcatiji, 

c  tes  in  fide' ,  fcientcs  candcm  pafliopcm ci ,  (\ux  m  mundo  ^    fratemsecdefix, q 

_,.„,.  ■  '  a     FiJei  liwi ,  5c  aliaium.    _-,'■'  -  ■ 


Quod  .»  ,ob,s  c!l  facc.  '  \  ^ "•''  "•"  '  ^'  '"""'".     / 

cftvcftrjEfratcrniiaiitfieri.ncusaMtcmommsgrat.»,  qui  g 

■Dacor.  Exiftames,vt  ircubr»  •  « 


cft  pcr  totum  mun- 
dum,  &qui3acofti 
tutionc  mundi  fcm- 


•Ditor.  *xmanics,vt  Hicnij"  P     tutionc  munui  icm- 

VQcauitnos  in  artcrnam  eloriamfuam  iiiChriltoIfeiu  mo^  ,o  per  paflTi  funt  iufti. 

a    lUitviitutibus  ijuasiam  liabctisfureradict  al,asvtrtuiev    j,    pucjeat  VOS  foloS  pre 
b    A.l  pctfctcndas  triDuliponei.  r  rx 

.    w._u^.; ,8cerrpfedi(VoluWii.un,i.-tcmcfdciisreducet.  IJ    omtllbUS  HOn  POUC 

nfirmabit,  folidabitquc  .  ipfi  i 


,    fiembia  timofe. 

dicum  pa0bs ,  t  pcrfici'ct ,  con 


omnibus  non  po(][c 
pati. 

gloria,&impcriiimmfccula[ecalorum,amcn.  PcrSiluar  ^^^  vcimperans,fc-dob.!i.'' 

r  Qiu  mihi  nccefli.ius  «at ,  «ed  c*uU  veftrx  Wutis  eum  dun>C^^.^^  ^^^^.^  i.itelliBcre  .        .  1  (^    fecrans,&  COnCeflds 


ildfaTo^ro^bi    dnJmfidclcmfratrGmvobis,vtarbitrQr,brcuitcrfcripfi,tcb-.7-aoruj,refc^^^^^^^ 


vcnic,  nunc  aut  con- 
culcacur,  &  volcs  dc 
cipcrcaudic,  K<it/frtf 
troSatana.  Olimad- 
uerlarius  nofler  dia- 
bolus.vcleocircui- 
«  bac,fitiensnoftramanimam,nuncauremGum  draconecS- 
culcatur,  ac  deinccps  breuidoniinus  coatcret  Satatwi"  fa» 
pcdibusnoftris. 
ttbr,  viftJoJ».      *Origenes.eircuitomnemcerramnon  c^rnahbus  veftw 
eiic,fedcircuicionibus  iniquicatis,  non  torrcnis grenib%fcd 
rpiritualib.fcduaionib.Circuirti  cerram,celerrime  amnia.i^ 
fub cxlo func  per.ngraff!,&;omnia,qu«  la aerc  func  peiuol.-\ 
do.cunaa  quj?  fub  cx\o  func  mfpicicndo,  fubico  aboricnce 
ad  occidence  cranfcundo,S<:  a  mei  idiano  ad  aquiloncm  per 
uolando,&:  ca,  q  per  quatuor  terminos  oibis  in  omnib.iien 
tib.&:  prouinciis,&  rcgionib.atquc  Imgms  fitint,  vel  di^ 
tur,vidcns.&:  sudiens,&  fcicns.ea  vcro,que  in  corde  atque 
intraanimu  traaanrur  ncfciens.SicTcrra  circuis  o  diabole 
ad  defbJandQ,ad  exterminadu.Etq  lubcaflo  funt  peragras» 
ad  perturbandu  ,  &  pcrucrtendu,&:  ad  furorcm  concitadas 
atq;  exaccrbandas  gentcs  adueifus  gcntcs ,  &  regiones,&(c, 
*  hw^.  Non  cerfat  inimicus  pcrlequi,  &  fi  non  apcrte  l^- 
uit,inlidi)s  agit,indc  did'  cft  ko,&  draGo,lco  proprer  apcr- 
tam  iram  draco  propcer  occulcas  inlidias.  Dr.ico  ciecic  Ad* 
de  paradifo,  idcm  ipfe  leo  petfecucus  ett  ccclefiam,diccntc 
VctroiMuerfarius  vefler  diabolus/tcut  teo,&c. 
b    CfrcwTOJf  .Tanqua  hoftis  obfides  muros  claufos  explorat, 
an  fic  pars  ahqua  muroru  minus  ftabilis,cuius  aditu  ad  inte- 
riora  pcnetret^  Otlcrc  oculisformas  illicicas,&  faciles  volu. 
r  pcaccs  vtvifudcfcruaccafcicace,aurcs^canora,vtemolliac 
Chriftianurigorc,  hngua  conuicio  ^uocac,  manum  iniunjs 
laccffcntib.  ad  cedc  inftigat,  honores  cercenos  prQmittit.vc 

cjclcfccs 


,.v..w.. -.  .  -  n      18  rum  hanc  cflcv^cra*  [">' 

fecrans.a< conteftans hanc c(Ie veram gratiam  dci,  in  c^ua  «a  ^^  graciam , quam fcri 

Quodegodicouob.».dicunt&alii.  ^    Euangdifta a  me  bapt.zatuw  me  doAus.  lO    bcndo  prcdlCO,  quij 

c  tis.Salutatvosccclcfia,qcftinBabybnetcallcaa,&Ma'r-  -  ■^^;;»;:^^^-^'^;; 

vos  faluos  ficri .  V4 
obfccrans  vos.vcfaciatishancgratinm  inquaftatis.qu.nna 
buti  crtis,e(re  vcram  graci.am  vcftram,  &  proficicntcm  vo- j 
bis .  Q^ui  cratiam  fpernic,non  gratiam  minuit.fed  hanc  noB 
fuam,ideli,non  iibi  vtilcm  rcddit. 

e    in  Ba.  Roma  vocat  Babyloncm  pp  confufionem  muki- 1 
phcis  idololatrix ,  m  cuius  medio  fancta  ccclelia  adhuc  ru- 
dis,«S<:  parua  ia  fulgebat ,  (icut  plebs  Ifraeliticaparuo  nuiiu 
ro,i&:  captiua  fcdes  fuper  flumina  Babylonis  abfcntia  fand.. 
tcrra:  deiiebat.nec  canticum  diii  in  aliena  tcrracantabat,^ 


TTtaftai.io.Jft 
ioan: 


Cyprfcw-w 


uolmdo  &:ca,  qperquatuortermmosoiDi..uommu.3.i.       bcnedum  audicorcshortatur  adpat.em.aaduerfltatunvp-  , 
^ib  &  D?;L%^&  rc?^on.b.atque  Imgu.s  fium.  vcl  dicun,       fcncium. dicit  ecclcfiam,qu?  fccum  cft  in  Baby bne  conll.- 
tib.3^prouinci>s,ocrc^^uniuaL^  .      _o^_  _  . ^^ ^       ti,tam^i,inconfufionecribu}acionum,quia  fandadcicmicaj  i 

apermixcionc,5<:prcfrura  diabol:  nonpoteftetreimmunis. 

*  Oecumcnius.Babvlonem  vocacRomam.eoquodadco 
infignis  ac  pclara  cifct,  q3  &  Babylon  multo  tcporc  habuic  i 

*  Hicrony.Pctrus  in  cpiftola  prima,fub  nomine  Babylo-  ta»* 
nisfiguraliter-Romam  rignificans,Salutacvos  Ecclcfia.que 
cft  in  Babylone  coUeaa ,  6c  Marcus  filius  meus. 

^  Tcrcullian.Babylon  apud  loannem  porcac  figuram  Ro- 
man9  vrbis,&:  ob  m'agmtudinem,6d  ob  Monarchia,&:  quia 
non  minus  tunc pet fequebatur  fanctos ,  quam  olim  Baby- 
ion  pcrfequcbatur  ludxos  vnum  deum  confitentes. 

*  Eufebius.  Papias  Hicrapolues  cpifcopus  dicit,quod  PC' j,,. J 
trus  mprima epiltola fua,quam dc  vrbe Roma fcrip(it,iTic-ip,j. 
mincric  M^ici ,  in  qua  tropice  Romam  Babylona  nomina 
rit.ciun  dicit,Salutat  vos  ca,qu?  in  Babyionceft  coUccta  cc 
Clcfw,  &  Marcus  filius  meus .  . 

^  a  Inci^^ 


NICOLAVSDEI.yRA. 

X    Quia  aducr.  Scc.v\i§i.petf£uitiam» 

2     Circumiuit.j5rer»j<j/uw»i.  ■ 

X     Ouxrcns qucm  dc  incorperanioCtbi  permoYtalemcutpam'' 

4     Cui  rc.fortcs  in  h^.fomata  charitatetquA ejl  armaturafujfi- 

ciensadftlnrefiiitndum. 

c     Scicntes  ca.  paf.  idefl.d^monis  infulium,  &  teutatmem, 

6  Et  qui  in  mun.ideft/ratribus  vefiris per  mundum  difpetfis^quit 
fi dicat  refiHite diabolo, ficut &ifft,Kt qma talis rcfiftmin iadiiet 
diuina  affiftentia,  ideo  fubdit. 

7  Dcus  au.o.gra,  fcilicet^dator. 
Z     Qui  vo.n.  perfidem. 

j>    In  a;tcr.gl,fuam.^»4/jV«*. 

30     InChri.Ic.  confetiuendam,idefl,pYoChriJlo]efu. 

II     Modi.paf.  Omntsenim  ptena  temporalis  eflmodicarefpedu 

'atern<£  ritx ,  ht  etiam  refpeUu  mercedis  expeElati». 

j  2     Ipfc  pcr  fi.  fcilicet,  ad  quod  veflra  vii  tus  nonfufficit. 

J3     Confirma.  veflramfragilitatem. 

14    Solidab. $ratiam  vobis  datm.  Ipfi  gloria,&  imp. 

j  5    Pcr 


l  y  Per  S:Iuanum.H*c  e/?  vltimapars.ftue  conclufto  huius  epiii 
Uyin  (jua  primo  oflenditper  quem  fcribit,vt  recipientes  eam  ftnt  fm 
gis  certi ,  qiiod  emanauerit  a  Tetro,&  non  ab  aliquo  pfeudo  apoUok 
di.Vct  Sil.fide.f.vo, vt  atbicr.brcui.fcripfi.  vt  meliuspoffitU  n, 
.  nere^&  opere  adimplere, 

1 6  Ohfcc. iden,obfecrando  monens,&  non  Imperans  deprxdiUi 
rumadimpletione. 

17  Ez  con.&cc.gr. fcilicetifidescathoHca. 

18  In  qua  tta.firmiter  radicati.  Secu  ndo  eos  falutat  expartefid 
lium^cfui  cum  eo  erant  B^mx ,  vndefcripftt  hanc  cpiflolam ,  dt. 

1 9  Salucac  vos  eccl.  idefl^congreg.itiofidelium. 

XO  Qux  eft  in  3a.  i.B^ma.cjuamfiguraliter  Babylonem  voc^^ti 
fecundum  quod  dicit  Hierony.  in  lib.  lUuflrium  vi.quiaficut  Babyi^ 
fuit  ciuitas  max ima,&  idololatriit  dedita,  ficut patet  in  Daniele .  j 
J{pmafuit  poHea  exfimili  opere .  vnde  dicit  Leo  Tapa  in  fermone 
faȣlis  .Apoflolis  Tetro,&  Taulo  dc  ciuitate B^mana,qu<d  magnc 
credebatfeciffe  reliv.ioncm,  fl nullius  refpueretfatfitatcmjdcfi,  ido  , 
Utriam.  %  l  Coilcdk.  fcilicet,ad  fidem  Chrifli,pcut  &  oh^ ' 
clefu.  a  1  Ec  Marcus  filius  mcuSi8Cc.fcilicetfpirituatis  m 
ftifmOi&io^rina,  ^. 


I 


ms 


II.  Pccri 


Gao.  I. 


'^ftf  i    Tln  fSgnam  commanis  fidei.       h    tPacIfico  «••; 

\tr  '  lumbino,  n»nfifln,nonfubdolo. 

i'^.  cus  filius  mcus  .  Salutate  inuiccm  in  olculo  t  An- 

dlo. 


m^ 


«    T  A  jrati»  ineaff  it,fn  tMtU  finit.    b    T  (^uod  ws- 

nilBatis  ecdefiis  fcribo  ,  oranibus  per  orbenii  terrarum  eccle(i;s  fcribo. 

^  (5to,Gratia  vobisomnibus,  qii^i cftis Chri- 
j  ftolcfu,  Amcn. 


imjiun 


NICOLAVSDE    tYRA. 

I.   Saliitatcin.  infigno  mtitute  cha^itatU. 
%     In  ofcii.ran.  non  adultenno/tcut  ,/ihfaloH  ofculabatur populn. 
i .!^e.  1 5 . J.T^on  fjmnUtorio,ficut loib  ^mafunr, z.}{rgum  lo.capi. 
J^HproditorioJlcut  Itidas  dominum.Mait.i6.e.  Tslon  impudico,fi' 

cut 


cut  mulier  adultera  iuuenem.Trouerb.j.a.  Sed  ofculofandOyquod  eji 

charitatis  ftgnum ,  &  eiusfomentum. 

J     Gnm.  fcilicet  dei. 

4     Vohis  omnihus.  fcilicetjit. 

j     Qui  cflis  in  Chrifto  Iefu,Amcn.  incorperatifihiperfidem. 


S 


ArgHjnentum  infecundam  epiflolam 

cAnontcam  beati  Petri. 
ImonPecrus  per  fidem  huic  mundo  fa- 

pien- 


pientes  mortuos  ^{^t  dcclarat,  eifdemque 
pietacis  quanta  {it  magnitudo  luce  ipfa  cla 
rius  manitefl:at. 


Ucifit  epiflola  fecun- 
da  Tetri. 


IncipitepiHoU  canonica  fecundabeati  PetriapoUolt. 

C  A  P  V  T     I. 


^S 


a  < 


faluatoris Icfu  chrifti  >  gratia  vobis ,  &  pax  t  adimpleatur  in  ^ 

f  Velag.  a    f  In  quo  eil  viti  zternz  confummatio.  unde  funt  confirmati  in  unum  .  9 

cognitioncm  dei,  &  Ie'fu  Chrifti  domini noftri.1  Quomodo  ^o 


C  A  P.    I. 

\mon.  Ift.imcif- 

dcm  quibus,  & 

B  prima  fcribit  epifto- 

[       lam,eleclis  profelitis 

^   .   difperflonis  Poti.Ga 

w""  lar.hix,  Cappadocia: 

iftitji  AchaiXj&fBithynix, 

confirmans  cos  ad- 

ucr(uspfeiido,quivc 

ramdoctrinam  auer 

ccntes,  fuosinducc- 

bantcrrorcs,  vtqui 

perfccutoribus  non  ccffenint,hxrcticis  non  c^dant . 

♦Athanaflus.Pari  modo,&  ifta  cpidolaabcodcm  (D  Pe- 

trojconfcripta.cjnfdcm  nomcn  prxfert.Nam  idcm  Pctrus, 

:i  &hancadcosfcripfit,qui  iamcrcdiderant.Eftaiiccm  hasc 

cpiftola  rcfricatio  priorum.  Cum  enim  cognouiflet  cito  fu- 

turam  corponsfui  rcfolutionem,diligcntcr  hoc  egir,vt  om 

nes  admoncrctur  eorum  de  quibus  ancea  pcr  Euangclij  do- 

iilrinam  crantinftrudi. 

*H'cronvmus.Dui  cpiftola?,qua:  feruncur  Petri  ftylo  in 

'■5  tcr fe ,  &:  charadere  difcrepant,  ftruduraque  verborum.cx 

quointclligimas  pro  neccffitate  rcrum,  eum  diucrfis  inccr 

pretibusvfum. 

*Ambrof.Vnde dicic  beatus  Petrus  Apoftolus  omnis  feri 
ptura  indiget  intcrpretatione . 
*Idcm.<^id  illa  attcxam,&;  quafi  toto  fludio  te  vrgcam, 
-  quodhomincmdeusdiuinz  confortcmfecitnaturic,  ficuc 
inepiftola  Pctri  lcgimus. 
^jj..     *Idem.BeatusPctrusincpiftolafecunda,CM(/tf,  inquit, 
jim    ToiiJ  adimpleatur  in  recognitione  domini  nofiri  lefu  Ch  rifii. 
^d  fc,     *  Profpcr .  Idcm  Pecrus  in  cpiftola  fccunda,  Gratia  vobis 
inquitaciimplcatur,&c. 
*  Grcgorius.  Hinc  Pctrus  magnis  laudibus  Loth  cxtulit. 


b  Seruusy  &  .Apofl. 
Commcndatur  pcr 
ibnafcribcncis. 
C  Coxejualem.  Cox  J^eia 
quales  (ibi  cogno-  ^ 
(cit,nonprocircun 
cifione,fed  quia  ca- 
dem,quam:pfiac- 
cepcrat  Chriftigra 
tiam,&:fidc,&:hac 
p  opcra  cxerccbac. 
d  Iniujii.  hanciu- 
fticiam  nttn  huma- 
naprudccia  reperic 
ncc  lcgis  inftitucio 
docuit ,  fed  nofter 
faluator  m  euangclio  ohdit.TSQ ft  abuttdtumt  iufiitia  vefira  plus 
quam  Scribarum,  &  Tbarifteortmt  nou  intrabitisregnum  calmtw. 


f  Obedient,rciltcet,fidei.    b    f  Agnofcens  veritatem,  firmut  ia 
hie,    c    ^HiudUU.  d    5  Nuncius  lalua- 

torit,  &  regis  noftii. 

Imo'n  p^trus  feruus,  &  apoftolus  lefu 
Chnfti,his  qui  t  co^qualem  nobifcum 

I^Diuina  eleilione     a    INonin  circuncifionelegis  scjuatiellisan 
riquz  pkbi  dei,fed  iide,  quz  fine  operibus  iegis  faliiat. 

fortiti  funt  fidem,  t  in  iufti  tia  dei  noftri 


I 

2, 

4 

5 
6 

7 


Mattha!.j.c. 


V    i 


quia  bonum  mtcr  rcprobos  eura  inuenit,  &:c. 


b    Ser- 


c    Gra.vo.ln prima  nuiltipl!cctur,in hac adimplcaf.g.a  ilki  ^^^ 
incipiencib.hanc pcrfediorib.fcribic.Multiplicatur  gfa  be- 
ne  proficientib.in  hac  vita  per  fidem,  adimplcbitur  pcruc- 
nicntibus  in  alia  vita  per  fpem.  Vnde  addic,  in  co^ni.d.ide% 
vc  nofcatis  vnum  vcru  deum,&:  que  mifit  lerum  ChrifTu. 

*Athanafius. Primum  quidem  de  fide  di{Icrit,&:  oftcdit  lo Syaopfi. 
quod  a  prophetis  illa  fit  annunciaca,  &  quod  propheti^  dc 
Saluatore,non  fint  human2,fcd  a  deo  pr^nunciat?. 

*Oecu.Longo  quidcm  traaatu  reddita  eft  feries,porro, 
h^ccftintclligcntia.Tanquainnumcrisaccfeptisbonispcr 
Chrifti  appantionem,  pcr  q  poflumus  diuing  natur?  cofor 
tcs  effici,&:  ad  vitam  ac  pietatem  reduei,  ita  conuerfarrde- 
bcmus.vc  fidc  fubminiftremus  vircucem,&  per  hr^nc  viam 
gradiamuradpromotionemin  piccacc,  donccadbonorii 
pcrfcaioncm,qu?eft  diledtio^veniamus.Djuin^aucem  na 
turxconforccs  fafti  fumus  per  Dominici  ac  dci  aducnruin, 
qui  noftr?  nacur?  primicias  in  fcipfo  aflump(ic,&  afiiunen- 
do  fanaificauic.  Qitodftprimiti£fan£l£,fanaa  eli  &  majfa.  ^""^- '  ^* 

f    Quomodoo.  Itaadimpleacur,  vtpereucognofcacisquo,  J^';'^''^-^» 
id  cft,  qua  perfeae  funt  nobis  donata  pcr  gra tiam  cius  om-  p  "' '"*• 
nia  dona  no  ifirmitatis,ficut  in  veteri  legc.^ft/  neminem  duxit 

ai 


NICOLAVS    DE    LYRA. 
C  A  P  V  T    I. 

Slmon  Pc.  Hic  incipit  fecunda  Tetri  epifiola^quamfcripftt  eif' 
dem  (jutbits,&  primam.  &  diuiditurin  duas  partes,f.in  faluta- 
tionem,&  profccutior.etn.  fectinda  ibi.  Vos  autcm.  Inprimapartc 
primo  defcribitur perfona  falutans  ex  nomineprimo,  cum  dicitur. 
I  Simon.  quod  nomen  babuit  antequam  "pocaretur  a  CbriJio,et  ab 
adiun(io,cum  dicilur . 

1  Pctf us.  Hoc  nomenftbi  impofuit  Cbrrflus  afirmitatef!dei,&  ad 
difcretionem  aherius  Simonis,qiii  diHus  cfl  zdotes.  .AH.  I .  Defcribl- 
twr  etiam  ex  humilitate,  cum  dicitur . 

5  Seruus.  &  ex  officii  dtgnitate.ihi.  Ecapoftoluslcfu  Chriftf. 
4  His,qui  co^qualc  nobifcum  fortiti  innUHic  fecundo  defcri 
bunturperfon£,cum  dicitur.  His.qui  coequa.nobifcufor.ffi.f^er 
ly  ce,tqualem,non  excluduntur  diuer/i  gradus  in  fide  circa  obit^tim, 
na  adpdem  in  qiiolibet  requiritur,ejuod  arficuUfiiki  credantur.fi  quis 
enim  vniifolHm  articultm  difcrederct,nullius fidem  proprie  difia  ba- 
beret.  tamen  tnfidefuntgradusquantumadexplicationem.licet.n. 
cmnesfideles  crtdant  ornnts  articulosfaltem  impHcite,tamen  haben- 
tes  maiorem  notitiam  plura  credunt  explicite,fiiniliter  quantum  ad itt 
tentionem,quta  rnus  creditfcruentius,  &  ftrmius  alio,fed  per  ly  coit- 
qtt^m,«xclHditurdifitn&ioIudmHmy  &  GcntiliMm^qHia  Centiles 

(Ttimti 


credentes/eqiialiter  receperunt  dona  dei,  inter  qute  efl  fides,ficut  et  Ih 
dxi.vndel{o.x.c.  Nocftdiftin<aioIud9i,&  Gr^ci.naidcm  do 
niinus  omniii  diues  in  omnes,qui  muocanc  illu.  ynde  et  UH. 
X.Corneiius ,  &  alij  Centiles,qui  erant  cum  eo  fhirittmfanBum  rece- 
perunt,eodem  modo ,  ftcut  ludtei  receperunt  /n  diepentec«fies,&hoc 
efl,quod  dicitur.  His.i.Gentilibus  conuerfts  quibus  fcribebat  TetruSy 
•»t  di£lum  efl  in  prin.  epiHolte  pr^tccdentis. 

5  Co^quai.no.Iuditis  de  quibus  crat  Tetrus. 

6  Sortitifuntf  &  etiam  aiia dona  dei.jdeo  ftibditur. 

7  In  iufti.dei.  dataper  eum.&  accipitur  hic  iuHitiaprout  eU  orh- 
nis  virtusjicut  accipit phiiofophus  vno  modo.  j.  Ethi.fed  ibi  loquitur 
de  iuflitia  acquifita,hic  autem  agttur  de  infufa . 

8  Gratia.  HictertiodefcribHnturoptatabona.cumdicitHr.GvA. 
vo.  in  prafetitii 

j>     Ezpzx. in futuroybi  quietabitur totus hominis  appetitns. 

10  Adimplcac.c.dei.;Ve/?,per  cognitianem  eius  in  prifenti,i}ui  di 
rigit  illam  cognofcendo  de  Chriflo ,  quxfequuntur ,  Q^iomodo  omnia, 
&c.totum eflfub vno verbo vfqueibi  '.Vos autem.exciufitte , & ideo 
ef!  de  falutaiione  in  qua  exprimuntur  optata  bona,  &  efl  litera  ititri- 
cata,propter  qupdfic  iungatur. 

11  In  co.dci,&i.idefl,pt  cognofcatis-.quam  henigne,&perfe£ie  da 
natafunt  nobis  omnia,qHjeadvitamgratiit  pertinent. 

Tom.tf.  V 


1347        Gloford.&NicolaideLyra-   '    1345 


A 


pntre &  tilio  8c  fpiritu  finfto  fociens cjata  cft  , ne  fin£t5  jRa 
diu-f»  ifn^^iie  focietatrni  p.  qcando  abncgemus. 
d  Mi>t'ihit.iHfi,Sort Mu  fugiatis  corjcupifccncia  mijndi/ecj 
Ct  i  m  ni'>ratc  in  fidc  vpftra  yirturcm  quuli  feruili  &  hiimiU 
niQdo  gftcnd:tcfiatribu.s  virtiitcm  "d  cft,  conftantiam  vc» 

0rgbonarconusrf4- 

f  Obtinriidini'  f    Cotiferu»iKlaflU  -  -  - 


[^, 


omnunobfsdiujna!  virtutis  fux  quar ad  vitam  &pietit<;rtf 

a    £1  )ioc.        fcr  cogntti^-^ncm  fiiunorit  oipnia  niyllctia  diuinitaiis  qulut  Uiuarciniu. 
coi^nouiiiir.» 

a,  donata  (unt  per  cdgnitioncm  ei"S  qpi  vocawit  nos  propria 


f  H  «igertti? 
9  forrfip  JQ- 
^e  qiiared  in 
mQdq  per  ei 
tup  iicen  m5  . 
fSeJ&i  hQC 
ipfi  oit)  niarf- 
|iit>iio  ftudiq 
t  teperiiiifi?. 


4Jppr/c<7.'<w.f«d  Jon.1  virtutis  fo^  quj  funt  futfjcietia  ad  vit.} 

&  pietice,f««'<i  «•»!•»/•»  <fusci4nf}i4e  audmt  a  p<tf rr^nofaffcit .  Vcl  fl 

lcgatur,quiad  vita&  pictatemdonatacft:  iraexpomtur  vc 

cognofcatis.quomododominus  nob»i«0!T»nia  virtunsfux 

dona  iuxta  modum  noftra;  cap^cjcati?  pricl^  ccric  i  qux  vic- 

tl4S  donata  cft  ad  vi- 

tam  &:  pictatem  cq^  •  O"^ 

fcqucndam . 

a  Tropriai^.  Non  atlr 

gclym  .nonarchan- 

gcium  ad  filiiadum 

inifit.nDinnobisaJi* 

quid  boni  perquod  i  •  .       --  h  •  c        ^-  -      d        o    ■  r        i  -/» 

faluarcmur,  inucnif,    b  glona  &  virtutc,per  qua  niaxi  ma  &  precjola  nobis  proniif- 

fcd  infirmOS  &  1  trlo»      C  «    CJratia  litvjbu&pnxvtpfrhic.    b    Coh,credet  tiliiDei,  no*pcrnaiuram, 

.        iiii  :>  s».  1  g,i\j  fedpergratiain  it.i  tainen  »t  (itii  tuEicntcs.necorruinpaniini,  a  conciijiilccnMa 

Tault  &  XnaV^^^*'  ^^  donauic ,  w't  pcr  hxc  cfficiamini  diuins  conlorres naturjc,  ^ 
b  Maxma  &  p.no.  ifugicntescius ,  qu^inmpndoellconcupifcentiip  corrup-  J 
/jrowi/rfddcft;  vit5   ^  fiotieni.t  Vos  autcm  cur^  omncm  fubinferentcs,miniftrate  9 

xtcrnamiquam  pcr 
cius  cog/iitionccon 
fcqpan-i^r,  Vcl  quae 


a    Quando  trantfiguratuseit  innior,!e.        b    Miraculotum. 

c    Vel  prr  quem  Chri'him,vel  per  qu*  dona. 
d     Qiianto  pctfeAiu*  quit  Dcumjcognofcistanto  Jiluj  proipflnium  cius  ■nngijtudinem  fcnCt. 
,        i c ^ d o, -r    ..     !_• -/» 


Cof;niiioiirm. 


promifitnobisdeco 
ucrfjonc  aliorii  per 
noSjvel  aducntu  fpi=- 
rituflrandi.ycl  de  po- 
tcntia  miracnlorum 
donauitt 


a  Boni  operationi».        b    In  bona  cciiuetfatione  difcite  beneftcerc  fpe  xtcrnorum  non  tem-    jq 
poraliuni.        c     DifcretioniS  fcicn^i  ruid,qui,quando  »cl  quot|iodo,le4  qu.'  '"''  rpcfie  d>f,.icr 
tionit  folet  blandiiivolupi.-.t  ideuiiifgen.iniiii^tfa.  jibili.  I( 

f '  itj  Irdc  vcftra  virtutem,  in  vfrtute  aptem  fcientiam»  ni  (cietia  '2. 

•  A  mali».        f  A  uoluptatibut 


tionis.qfidciingcrc 
da  clt,  nc  linc  opcrii- 
bus  fldcs  ociofa  fir^ 
rtal-osvcftrocxciu 
plo  inbonaconucr» 
fationcconfirmctis, 

In  folo  Dco  fit  oin 
vcfiracurainoccul- 
fo  cords  ;  ne  fici$ 
moUes  &:  d  froluti, 
c  lif.JH.ab  i^umbQ 
nafhccrcdidiceritis, 
fpcvif^-xtcrn^mox 
iimalisabftinetc,(34 
in  cogitationc&ia 
opcrcjiic  in  vacuuiri 


b    Abftiiiemiati)  patientiafequitur.ut  quia   uoluptatibus    IJ    Ci^ii-nt'     r~  t^]    fi  ' 
mundi  le  contmet.aducrfaeiutluftineat.  ,,    lClCntia  CA'lC.cIU  CC- 

•    ■  •       •  ^  dat.fifeabillecfcbris 


?iutem  t  a^bftincntiam »  inabltinentia  autcm  paticntiam, 


f 


a  Vteigaeos  qi-xis  toleratit  pie,foliciteex  chahtate  iitis. 


\l  fcculi 
coerccst 


aliquis  noq 


in  patjcntigi  autcra  pjetatem  ,  jn  pietatc  autcm  amorcm  17  ^^•^"-«-'"'-  ^,     , 

'  '  -  TDei.  jg  f  I1  pieta.au. Nona]:* 

f:^ob.promjf.de,Vc\   „  fr^temitgcis  ,  in  amprc  ?utcm  frateriaUatis  cbarjtatcm.  ••--■>'•  —  •"'•••'■•-•- 
)dconobis,qmnatu-    &•'■■'• 
rafumusludxi,  qui 


magiftcno  ipft'cor 
poralitcr  vfi  fumiis  omnia  f^crameta  rcferauic,&:  idco  maxi 
ina &  prctiofj  fpirituflTandi  promiffa  donauic,  vt  per  hoc  ec 
Vos  qui  ex  Getibi}seftis,qui  carnahcer  Chnnu  non  vid  (tis, 
diuina;  fusc  nacur^  donarct  cflTc  participes ,  vt  ficut  nos  pro« 
iniflaabillo  vcl  accepimus  yclaccepru-os  confidinrius ,  fic 
&  voscrcdcnccsdcdoniseiijsficisindub.j  . 


*  Athan.Intcgrc  &  fulidc impeitiri  patrcm,(fiho  fua fubfta       quidem  fidem  qu^  fitndam..'icu  n  clt  ac  b.3fis  fcu  principiii 


ni.4>>ii  t-e 


Ciam^,idemelt,ac(jdicas,ex  patrcgigni.  lamgcnitumcflfe, 
quid  ajiiid  figitificatjquam  filij  naturanipP  lij  auccm  partici- 
patumfent!untomnia,cxeiuspcrSpiritugratia  Acq;  indc 
clarii  &  cuides  fucric , film  nullius  rci  cxtranciE,diucrfA'q,  a 
Patrcparticipacuimbui  actmgi,  fed  id  ipfum ,  q?  ex  patris 
participatu  exiftic  filiu  cfTe ,  ac  proindc  ij  qui  filij  participes 
nunc,eti3m  Oci  parcicipcs  ficri  dicucur,&:  hoc  cft  quod  Pc- 
%n]s dixil;yt diuinx  nafwxeffictamurcommunicatorcs. 
*  0''g  Nuc rcquiramus  quae fit  ctiam  focietas  fpiritu',Au- 
di  dc  hi?  Apofioliim  Pauluni  dicentem:  Si  cjuod foUtium  cha- 
ritatisjitjua  focicas  fpiritiis,&c.Et  itcrum  Petrus  dicit:C6for- 
tc5  faCii  cfiis  diuina:  nacura?,  ^  cft,  locij.  Igicur  fi  nobis  cum 

patrc 


NtCOLAVS    DE    LYRA. 

f  Df qitiap  vi.i.per  virtntem  dinitam,(ju<x cR  in  eo.f.Chri(io,yerun' 

tamen  jwa  cognitio  Chrifti  &  donorum  eifis  deiiuata  cfl  ad  pr£dica- 

fioaem  apoflolorum  immediife  illuminatorum,  ideofubditur . 

if  Et  pio.i.cultum  Utriix^qu^ptft(is,a  Tullio  &  do^oribui  catholicit 

nominatur. 

I     Per  co.eiu».f.C/;r/ni  nobis  donatamab  eo. 

4  C  ui  vo.n.  pcr  vo,&  vir.cww  tjfcmus  fimplice^  &  liiot^.^S.^. 
propter  qund  lotum  tfl  ab  ipfo . 

5  Pcr  <\}l^vc\.\.glor'iam  &  ytrttitem  Chrifli , 

Mjxi.&  prc,no.pcr.//?/r;f«w  fanRum  figno  viftbil!,&  dontm  lirt 
^uarumjnut  promiferat  Luc.  6.%.  yos  aute  mancte  in  (iuitate[  donec 
induamini  y\tt\Mefii.d\to.&liih.xyb.^i  epim  non  abicropara. 
cletus  non  yenict  ad  vos,  fi  autcm  abiero ,  mittam  euir  ad  vos. 
^t  fubditur  ibidem.Q^m  autem  yencrit  lile  fpiritus  yeritatis,  do- 
ccbit  omnem  veritatem. 

6  Vt  pcr  ii^c.  dmafpiri)uffanHivobis  dattt, 

7  ^^<:\im\ni.  credentesnoi\r<iprAdicatiom. 

8  Diuinae  coa.tiitut.perdonagratixficut&nouficutenimper 
fectiones  naturalet  sHt  q>iada  diuinx  naturit participattones  in  effe  na 
furaliffic  donagratix  in  ejfe  fupernaturali^&  quonia  acceflus  tfd  ter- 
minum  ad  quem  inckMt  recefiUtn  a  termino  oppofito  »  ideo  fubditur, 

Vo» 


l 


ccrms  rei  intu^tu  pic 
^  cacis  opera  aduttfi». 


rijs  vcftris  i  mpendb- 
tis,niil  fi^atcrna?  dfle 

£lionis,vtpro  eis  orptis  vcconuertantqr,  qm  dodnna  vcflra 

vcl  incrcpationibus  nolunc  conuerti . 

g  C/;<ir/>4few,Dci,qu.'?mcritoamori  fr^tcrnitatis  adiungi- 

tur,  quianeci^cusfineproximo,  necproximus  finc  Dco 

pcrfedcdiligitur, 

.jc  OL-cum.Gradus  antem  traditad  promotioncm.Primijra 


bonorum.Deindcfecundogradu,virtuccm(incopcra,nam 
fjnc  his  fidcs  morcua  c(\,vt  di .  it  larubusPofl  hsc  vcro,fcic 
tia  ,  quz cfl  cpgnitiofcerctorum D.i  myiferioruni,qua:n5 
cuiuis  contingic,  fcd  cxercitato  in  h^bitu  mchoru  opcrum, 
Pofthxctemperati3,ham  &.  h^ic  «ipusc-ft  ei  quiad  n^cnfura 
pcruenit,ne  doni  magnitudincl.ifpu  at.  Quomam  aucenoa 
contingitcum  qui  modicotcinpoic  vtitui  teperaut:a,firmi 
ter donum  poflSdere ,  fubing>-c(ra tolcrantia  rc omne  pcra- 
git,&:  pietatcconciliat',  pcrtciSliorcm  in  Dcum  confidentiJ 
ctliciens:i6  quoquc  cx  pictatc  qu^fita  cfl  fratcrna  chr.r.tas, 
qua:ncquaquamacccdunifi  bcnigniiasadomniatribucrjt 
aditij  piecatis.Ec  fupcr  omnia  bonorum  omniu  complcnK- '. 

^  tum 


9  Vos  autcm.  Uic  incipitprofccutio  epiflole,in  qua  primo  credetet 
inducit  ad  tentndumfidei  vcritatemjuundo  adprfcauendum  oppoff 
tam  falfitatem.c.fecj.Trima  in  dnas,(jHiap>imo  ponit  diSlam  induQi» 
nem,feLUiido  induGtonii  rationem^ib^.Hxceniai. 

CircaprimutK,fciedum  quodfidfsfinc  operilus  mortua  efl,vt  diBi 
tfl  fi^pra.I aco.^.pt opter  tjuod  nvn  eflperfeHa  rfejuctfuat/ue,  nonpro- 
pter  alicjuam  falfitate ,  nam  fideiformatie  non  fubrH  faljuni,  fedpro' 
fter  operis  dcfcflumyidco  credentes  indncit  adfidem  operatamperdiie 
&ionem  &  alias  virtutes  annexas  di.Vos  autcm.  fnpplefitis. 

I  o     Curam  omnem  fub.  ad  implenium  quodfubuitur. 

I I  Mininrare  in  fi.ve.v.r.  bene  opcrandi,vt  appayat  V'uj: 
}2     In  vir.autem  fcicntiam.  i.difcretionem.uperii  dirt£liU»m. 

I  j  Jn  (cicntiam  abftin.  non  fnium  ab  illicitisjl-deiiam  ab  aliqui- 
bus  li(itts,perucnientes  ad  confiliorumpnftSionpm . 

14  In  flbftinentia  aut  em  paticn./;c«i  dicitur  Matth.S.b.Cwm  au 
tem  leiunatis,  temporibus  non  iniu.Bts,f(.Uicct, nuVite  fieri  Ccut  \\y- 
pocritztrifies,&c. 

1 5  In  pa.au.picta.fcof  efi  enim perfeflionis,  quod  homofitfibid» 
tuspcr  abflinentiam,&  aliispiui  pcr  co  dffce>  ftonera . 

I (J     In  pi eta.au.  clrca  aliquas pet fonas fingulares. 

17  Fraternitatu.  i.communif.nis  fiddium. 

18  Kmo.q!tiabonumcomm'n-Hs  eHdittinius^&mellut. 

19  In  amo.au.fra.cha.  ideft,vnione  ad  Deum,qu*  efl  vinculSpet ' 
feQiqni$fCol.i.Sf& ftr  (onfcpcm  ontniHn  prxdiSivrHperfe^iua. 

Hzc 


\9 


il.   Pc 


m 


i^ 


ru( n  dJcitiOjqiictradmodtim &  Paiilc!,^  vciitati  videtiir. 
3  W.ice';»»/ii'<;tf/ci/w.,p  (.,  f6h^*ccenccc6^-olijbm!niftrate 
qiii:i  hj:t  oinnia  li s\\n>z  vubis  in  iirfirctii  cordis,&  ctift  fupc- 
rciit.i-.iducrliini  yiuorumbclta  pmiaiucrint,  non  vacnos 

viicwcibiiscoliitucnt  inhL,cicculo,5(:iinefructuin  futuro. 
Vcno  vacuos  invo- 


V-ic4p,       1. 


hltfit. 


bda. 


rupcc 
iifuii- 


urarn 


Qho  ad  »o(Jpf<M.  ,, ,„ .. 

UXQ  cnim  fi  vobifcu  aflint  &I lupercnt,non  vacuos ,  ncc  fine 

a    lii lUtiiii.1.         Quoadali<«.        Viinitmn.  Mciccdis.  b     Ijid  c  iinlitu,  qutndo 

cognofoiut  Icfus.yel  incognitione,idet>,j  tojitei  hoc  quu  cognouiUis. 

frudu  vos  coltitucntm  domini  noftri  iefu  chrilfi  cognttio 

a    Verchet  tcceiidalUnt.quia.  b    Almnine  diuini  folnalicnus.  c  No» 

liabertduccm  boniim  iiincrii.  ^ 

ne.Cai  enim  nppr?(loruntli?G,c?cu'seft,  &  manutentins,  J   ^lnxZorlT^^'^ 

a     Pe,rb.|>uluiumuclpeii)arBiti:ntiajn.    b     plisiiilUnin  ,uel  in  o.jibusdiu  tor.fue-    (>  {•iniCraC.nuClT), 

,         ^  ^        «eut.  c  A;bi.-.iium.  p     yirtuccni,rc!'.ri.:iam, 

tobliuionemaccipienspurgatio'nisve'terum  fuorum  di\i~  ^    abifiiicjuiain.patie- 


Kfi^ 


Se< 


CiSijlis  lii.ucv;!3hin 
boiiolicjiioievacuii, 
ncclinctVudUjina-     a 
lijsqiioscxcmplo  vc 
Jiro  conuercicis. 
b   C^utiscj'i&  tna.ien. 
Qculus  lcictiairi,  rna     b 
nus  opcracicncm  dc 
il^nac.  Cxcuscli  6i. 
,|jfi3nucccaiis,qui  lci-    c 
euti^iT»  rczlx  opcra- 
tionis  non  habcns  ,    d 
quidqiiidiibii.cttum 
vidt.'Cur,opei'aturj  & 
Um'c  vcncacis  igno-    e 
rasquail  mauumad 
opus  quod  ao  videc     f 
extcndciisgrdrusm    g 
icci  quod  noii  picui- 
dcc  c.xtolhCjidcoque 
mifcr  inruuiamper 
dicionis  qv.a  prasfci- 
rencquibacincidic.    h 
C  Oblmontm  ac.  C^a     i 
do  homo  de  pcccato 
in  ptccatQ  caditjVl-     jc 
dttut  ublitus   padi 
quod  in  baptiliho-cum  Deo  mijc. 

d  .JC  iliuj:iittrjrai,eima^iifutagttey&c,Oc(:\\n-\tnX>0XCO^e 
ramuiquic,vcpcnnancnt(.matqucimnniubiiC!noiteiida- 
tis  vcftram  vocauoncm  acque  clcdione ,  hoc  cfr,  fcrnionc 
iniiructionis  vclir^,  qucm  adclcchoncmacvucacionc  vc- 
firam  audiCtis ,  vt  irrcptchcnlibilcs  iuis ,  nc  qii  ili  iiumeris 
beiobliuiudiccminijlcdpecuititefiraum  hubcnccs  voca 
tionem  vcHram. 

c  Cutam-vo.ve.  Multi  vo.pau.elcCcrtacrgo eft  vocatio  cn 
aoru  qui  ad  tidcm  vcniunt.(^i  ucro  tldci  iacramencis  quo: 
pcrcepcrtint,bona  opcra  quoq;  pcrfeucrancer  adiunjjucitti 
luani  vucationc.eciam  cIcctio*icm  ccrca  intucncibus  taeiuc. 
;  'i>ic  U  qui  poli  vocationc  ad  vicia  vcrtuntur ,  cu  in  his  viti js 
cx  hac  vita  migrauennt  ja  ojnnibus  ccrtuni  rc4ciiti'r.quo« 

rc- 


13  jO 

rcprobi  fucrinc. 

f  7<(onp.aU.ji,an.  i.ad  vitam  attcrnani  acdngecis,vw  amplius 
no  pcccabiti.s,  vcl  cnm'nj!ia  vitabiC(s,qu^  qui  cgtrir,r,o  ha- 
bet  hf  rcdicatc  in  rcgno  Chrifli ,  a  quibus  immnnis  ;<.  i;.i.ncc 
diio  permanct  ,qui  l'upnid;dis  virtutibus  fem.incipaucrit. 

Sine  yenialibus  vcro 


D 


»     lella  vitioruin.         b     In  pr.Tfenti. 
Nonappar.bi,  in  confpeftii  inco  vacuui. 


I 

1 
i 

4 
S 


nullasclfcpotel 


M- 


g  Sue.izccUicl  lo 
qiicn5dca-diHc!oin 
rnonfc  c6lrituto,aic: 
lit  in  o£lo  grailibus  af- 
cenfuirius.Htbiv  Pc- 


E-tec.^o.d. 


Gradiisv/f- 
nitum  o^. 
Hedi. 


Q_;ia  ciwUs  t  t  qui  h  ic  non  haoct.    b     Mjiori  i^mlio  ad  hxc  retinenna  iaborate. 

(Slorum.Quaproptcrfratresniagis+fatagitc,  vt  perbonao- 

a    O.icnuaus  uos  teue  uot^tos  a  Deo  &  eleito»,  bcnefacicndo  iaciatit  uos  ccrtos  de  prjipio  ueflri. 
ilotat.onis. 

pcr^t  ceitam.vocationem  tveftram&clcdioncm  faciatis> 

UccutiHi.uaieiquia.        a    Moitalilei.    b    In  futuia  uiia. 

c    Mimlliando  tiM. 

hxc  cnim facientcs non  peccabuis  a'h"quando .  Sicenim  a- 

a    itleit,ii:itutes  per  quas  introibitis  ad  uitain. 

bundantcrminiftrabitur  vobis  intrditus  in  a^tcrnii  rcgnum 

Q_iia  adeo  utilia. 

domini  &  faluatoris  noftri  Icfu  Chriiii .  Propter  quod  vos 

a    Velfuperhis.        Oilogtadikns.     b    Qiiodin  prtfenti  de  iiis  potelfciri. 

tincipiam  lcmpcr  commonerc  de  his.  Et  quidem  fcientes  & 

a     Quamuit  conliimaii  litis.  b    Inluiurnmeliusuidcbitis,&i}icliusconliruiati 

eiitisjncc  crit  opus  nioneri. 

confinpatosyosinprcfentiveritate  .  luftumautcmarbitror 

introitns  p.itcns  ad  f  ;nct.ifai 


10  iiam,  pictacc,  Iratcr- 

if  nitat.samorcni,clia  topcrafndat. 

li  ritaic,  quibus  t  it;icn 

X}  tesmiindiahsconcu 

14  pifccnrixcorrimcio-  -P"  •»"•■>  «fc 

ncm,  id  habifatioiit:  ^'^(^^^ 
I  y  rcgru  cejcitis  af^cu- 
1.6  dcred:bcmus,dcg. 

17  busPfal.  .Afceuffmcs 

18  in corde fnj (iifpofm  in  ^^^'^i^ 

19  palk  laihry?»jn4m  m  T 
io  hocloco  (juern  poffJ.Hz 

2 (  infcrr.  nt  ainbu':.ibutt 
Zi  deviriuiein  vinuum, 
23   &  "pidcliitur  I)cus  i)eij- 
rurn  in  Si.m  , 

h   /«£;>.Vclitvobis 
CCTij  «S<:  ■     " 


oru  iceru  ac  iccru  mancbo  in 
vos,^ fciTiper  ero in incf ptione.quianuqua.m  erit  rinis mo 
n!tioni.s.Quod  crgo  no  elt  mihi  pigrum  f^-pius  itejrarc,  vobis 
non  iit  onerofu m  f .r.pius  .ludi  rc. 

i  Et  qiii.fci. C^are  uult  moncre  illos  qui  fciut,&:  cpfirmati 
fnnr?Ideofci)icetvtfcientiaquamhabcnt  (.pt-nbnsrxcrcc 
anc,&:  veritatcm  cuius  pra'I  ;ntia  con  tirmati  iiiii  t  (i\a  m»cce 
cutiDdianc,ne  quando  pct^ripgiitros  crroris  cxcidant  a  fim^ 
plicicate  &:  cai^itate  ficlci. 

h^  Jnflum  autem^&c,  Idco  moncbo,qiiia  iuTi  u  arbitror(per 
lioc c), dominus  bcnigne  uocaiiitnie,(S<:c6firrnauit,  &  aiios 
cofirmare  monuit diccns,  Co>:fir>nfifratres  tuos)  fof^icarc vus 
quati  dormientcs  ad  ha:cpr.Ediita,fcinper  cxirtcns  iq  com- 
n)onendofolicicus. 

^  DepO' 


NICOLAVS DE LYRA, 

1  H;c  c.  Hic  confcquenter ponitur  mduBionis  diSx  ratto^&printa 
ratiol:,wfta  exparte  tndu6lionis  JccHndo  ex  parte  indncentis ,  ibi. 
Propter  quod.Priwa  ratio.quiafiftc  acquiefcaiur  iniu£lionidtas» 
pouenu  mdt  magnum  bouum,^  euitMHrmainHm  malnmt&htc  ejl 
quoddicitur.H(^c*.priedi£ia. 

2  Si\ob\s  iWint.infcparabiliter, 
}     Et  {ufcr.oppnfiiavitia, 

4  Non  vacuo5,nec  fmc  fruftu.  imoplenot  meritis  &pr4mtp, 

5  Vosconltitu./j'»»a//fcr. 

6  In  domini  noftri  lefu  Chrifti  co.  J.«i«J  'ipfrta  vifione  lohan, 
ij.a.Hxc  efi  vita  £tLYna;vt  coinofcant  tefoUm  DeHm,&  quem  mi 
fifiilcfum  Chrifiuni. 

7  Cme.^c.c^c.ed.inintelleSu. 

S     Et  manu  tcn.  i.dubius  in  effcflii. 

9  Ohliuionem  ic.i.perejfeihmvidetHroblitHS. 

10  TUT^monii.perbaptifmHm  ,  in  quoaccepit  nouam  ntamper 
fidem  charitateformatam,&  ati^s  virtutibus  operanteni. 

1 1  Quapropter  fra.niag.fatagi.  procedendode  bcno  in  meliHS* 
18    Vt  per  bonaopcraccrt.vo.ai^(/c»Jca{fcc)/Jc<J'». 

IJ     B.tc\e(\ioaem.adbeatiiudinem. 

1 4  Faciatis.  ^uafi  dicat,ft  cffetis  a  bonis  operibus  octoft  videtHr  vo 
catio  & eledio  veflra  viagis  effefccundumprmfentem  iirflitia  ^uam 
feeundum  eterna  Dtipr4tdifim>*tioncm.  Safduiu  tamtn  quod  hic  <(- 

cipiiMr 


cipitn r  certitudo pro probabili coie^ura,qu^  certitudo  ejl in  rnoraltb. 
&■  humanis  agibiltbus  requirendajecundu  q4  dieitkr.t.^th.  Difi.':ph~ 
nati  enim  eli  intantum  certitudine  incjuinrcfecundu  vnum  quodque 
genus  inquantii  natura  rei  recipit,proximum  enim  videtur  matbtma-^ 
ticum  perfuadetc  acceptare,&  rheioricum  demonfiratioacs  repcperc, 
JJ     H^ccaimfa.  i.opcrabonacontinuantes, 

16  Non  peccabitis  aliquando,/«7/cef  mortali  pecc6to,qnia  venia 
le  non  potefi  vitari  omnino. 

17  Sicnimiliun.i.permultamerita. 

18  Miniftrabuur  vobis  iatroitus  in  ztcr.reg.  quod  efi  fumme  dz- 
fiierandnm. 

i  9  Proptcr  quod.  Bic  confeqtteter  iniucitur propofitu  rationc  fnm 
fta  fxparte  i>idHcentis,&  hac  efl  duplexjecunda  ponitnr  ibi.l^b.n. 
Ttima  vero accipitur  ex curapafloyali  qua  mouerc  debet  paflce ad 
informandum  fubditos in  bono  &  confirmandum  {jsrrr.^ximeqraio 
fcit  obitu  fuiipropinquu.&  ftc  erat  in  Tetropajiorefid.  l-u,&  hoc  eji 
quod  <f/ci/.  Propter  quod  v.incipiam  fcmper  como.de  his.it/  eji.,de 
eperibus  boni:^  &  dcit .  Jncipiiva.i.ita  freqi.cnitr  hccjatiarn^aifi 
fempcr  efiem  in  prin  ciplo. 
io  Etquidcmfcientes.i(»»«m/4cere, 
ai     Et  ccnfirmatos.  vox. 

?i  In  ptxkntivcri. fupple dffiitro.ejfe.,propter qund pnnitur in  ali 
quibus  Lbris.yolo.qulafubinttUigitnrJ  cet  nnn  fr  Ue  ttxtu. 
a  j     luftum  autcm  arbitror,  ratione  offiaj  nnht  irtipoftti. 

Tom.iJ.  V    t  Quam- 


Gloford  &Nicolai deLyra.        jj ji 


A 


Xib-3.ca«, 


a  a/p\rt:io  t4i?«-,w«,Piil'-hre non  morteni,red  drpofitioMq 
vcKat^qmaficc'}  famulisDei&irnis  rccinacuiacxnc-r.Jicin; 
viatorib.tvr.fi.cto  itineredomij  propri.l  p'.o  hibit  (tio.ic  ra-. 
bcri:aci»li;-:U!ii%&!;f>cutpor;t:s  incxpcdiaoncprofiratoho 
(k  ad  pairi.5m  rcdirc 


HcgvlJppus. 
pUbs  Romaii.i  i.icty- 
mis  qnijrens  IVtriim, 
ncfcrclittquerct.  & 
fluduanic  intcr  pro- 
ccllas  ^cntium  dc- 
ftitucrct,v''ius  prc- 
cibusccflitif^romifiq 
♦  ftmpcr  ut  (c  vrbc  cgrcl.ft»rum . 
not  p.ii  eii-  Proxima  noctc  ulu- 
tum  meQ  fco-  tatis  frattitius  ,  6f  cc- 
,Qmen..nf  fi  lcbrataoratiooc ,  pro 
*''"*''^*'*''ficifcnoUis   CtEp.C. 
Vbi    vcntum  crt  ad 
por'ra,vidct  llbi  Chn- 
.      lium  occurrcre,  &C 
tPr*remoi»^j  cum  di.xit : 

Dominc,quo  venis? 
DixitciChrifluslrc- 
rum  venio  cruci^i. 
TnccUcxit  Pctrus  dc 
^  fua  didum  pairiouc, 
*  quod    incoChriftus 
paUurus  vidcretur , 
quipantur  in  fmgu- 
lis,non  vtique  coi- 
poiis  doloic ,  fcd  qua 
dam  m.fcricordix  c6 
pafiionc ,  aucgUiriae 
cclcbntate  .  Eccon- 
perfTus  m  vibcm  rc- 
drt ,  c.nptufqnc  a  pcr- 
ad 


1 

vcntatii 


Ideft.corpore  in  quo  irci  huiui  vit»  9gitur,t(  fOiilra  adueiritiot 
itatii  ceitJnici)  i^nut. 

quandiu  fiim  in  tabemaculo,(uicirarc  vos  in  commonitio  ^ 

a    iJcnmJjj.tiufiOjquu  citbielnouebot  iwJjn,  6t  ujuhipfeudofubtntxabunt  coufraquo,    « 
TOiopon?f  aiinMi.' 

3  nejceitusqd^veloxcftdeporuiotabernaculimei.rccundu 

»     Vt  vciiioIXomain  iicruiii  cnicitig' &  alibi.Ex-    ^ 
tcndens  niinu«  tuiii^  aliu^  tc  cingi:i,&:c. 

b  quod  &  dfis  nofter  Icfas  Cbriflus  iignjficauic  milii.  Dabo 

■  '         Volo.  ^,  4 

c  auteopera^&: frcqueter babcrc  vos poftobitum  meum,vt 

a  Habeans.         Ideo  adeofum  folititus,  quia  iiiJtua  tcscll  i;uanid<>ceo.     V 

d  horum  omniumrricmoriamfaciati5.NonenuTi1"indocl:a.s  ^ 
fabulasrccuti,notamfccimusvobisdni  noltri  lcfu  ChrilU  J 

a     Ouaoinnuoperjiur  Jt  vontinct.       b     Qiu  ninni.i»uiur3  ab  iiernoptiuidit. 

c    fotiutduce.inut-voteama^Miiux  vidiniu»  de  lilotrans&guiaioinmontij. 

d    Sunius. 

c  virtute  Sc  t  priiclcie^itiam,  fed  fpcculatores  fadi  illius  ma- 

a    Qu^aluKniagnuai  fuit.        Q_accepH  a  Deo  fccunduni  quod  bomo. 

b     Qiu«doficic«,&  uot  iUcniaciiisfulfcrunt. 

gnitudinis.  Accipiens  cnim  a  Deo  patre honorem,  &glo. 


*.  Clemcns.Rom.Pctrn^J  hreui  morrturus  diccb.u  ClcrhS.  T. 
ti:Ccftas  crto  qui..i  Mcceflc  clT.te  fufcipcrc  onuu-  paiaiia,  E, 
quia  ncc  ci;o  pro  f  ilure  omniu  ab  obfccrando  ccli.ibo.Qua  ^' 
to  crgo  mihi  citius  acquieucris.tanto  mecitms  iabons  &:  Kj 

iiiti^mce  mcioicrckuabis.  j 

d     T^erim  indonat 

fabuLs,&c.  Hic  &  pa» 

ganos  tangft  iSi:  hcrc'. 

licos  .  Pjgani  quid- 

quid  cos  dclcftAbat. 

Dcus  appcUare  non 

timuerunt .  Hxrctici 

.ncceptisdci  vcri  iiiy- 

frcnjs,  de  cartcro  non 

diuiiiis  fcriptura  at- 

tcnderc  ,  fcd  potius 

ad  fcnfuincrroucum 

has   male.    intctprc- 

tando  fcransfcrrc  du-  l 

ducrunt. 


I.) 

IIU) 


teti 


9     C  Sed(pe.fa.il.  Tramfl    j 


lO 
It 


guratio  doinmi  ic  cb 
iii^num  c- 


Ti  a,  V 


Pm  uocem<<f!;i»!iiii  gloria  ricr.itiseiut  datuit.        Claiiflcanduiii. 

b    A  paiie  gloiiuioinagiiilicantc  lilium.        c    ConUibnantialis. 


12 


occ  delapfa  ad  cu  huiuimodi  a"  magnifica  g  ia.  t  Hi'c 

Qu;a,nullus  eilacccdct. 

cft  fihus  meus  dilci^us,in  quo  rnihi  bii  complacui,ipsu  au 


rc:iu«,laciibui.Ioannes 
b 


Ad  coinpriibainiura  eluj  diuinain  naturatn. 
b  " 


ditcEt  hac  voce  no^saudiuim^  de  caclo  allaia  c\i  cifcm'  cii 

a    Thabor.vel  firuilc  SceumauJiuiraus  inalio  inonte,iacfi.oliucti 
cguando  oribac. 

ipio  in  mo^ntefando.  Et  iiabcriius  firmiorem|)ropheticii 


fccutoribus  cruci 

iudicatur,pofcic  vc  inucrfis  veftigijscruci  affigctu^quod  m 

dignusctfftqui  iiinili  modocrucifigcrctur,vi.  p.ulus  cLldci 

fl\\\i^.,Sii,C.l^ideUn'brof.epi\\.li.&c. 

b    Labcaktem  op.  C^niacito  tranflturus,  io  intcdm  du  yiuo 

d.ibo  opcfam,^#vos  frcqucncer.f.quoiries  inftabunc  p[cudo 

&  volec  vos  ablTrahere,l)dbeatis  ha,-c  in  (nemofiapotl'  obt- 

tum  inciini,quando  mc'priEfcntem  non  h,ibebicis  doctore, 

non  quolibet  modohabcrcfed  ita  vt  hoium  memorram  fa 

ciatisopcreadimplendOj&aliosdoccndo. 

c    T  olt  obitun!,&c.  Obitu~s  dicitur  fanttorum  quando  excuc 

obuiamfponto.  C  • 

•is     Occumenius.Noiinulliperhypcrbaton  intelliguthoc 

modo  :  Daboautcm  opcram,  ^  poH  meum  cxitum  ,  vos 

habcic  iemper  ,  Uuciiidics  ,  iSccoiitinuchorum  mcmo 

riam,volcntcs  ex  hocoikndere  ,  quod  diam  poll  mortem 

Sandti  cotum  mcn)incrunt  qua:  hicpro  viueniibus  pcrfc- 

ccrunt, 

Cle- 


ritascius 

rat  reiuricctuiins  fua 

&Lnoflia:.  PcrEl.am 

qui  cuin  coappsruic 

intclliguur    iciurrc- 

dio  corum  qui  flie- 

I }  runcancclcgcm .  Pc: 

14  Moyfcn  eorau}  qiii 

1)  lubIcge,Pctri]&:I.i 

1 6  cobum  &C  lohanneir, 

17  corum  qui  fub  gratia. 

18  VchperMoylcii  uior 

19  tuum  mortuotu ,  pcr 

20  viuos  viuoruiu. 
-■     11   f    Etlube.jir.     QmoJ 

22  dixi  vobis  non  eit  fa- 
bulofum  fcdcerul,  li  non  cantum  liis  llgnis  dccl.uatu .  fcd 
ctiam  ad-confirmationc  noltrx  prardicacioni'»  hjbemus  pro 
phcticum  (crmone  Dauid.Z)oM/V/«f  rf.-jrif  admejilinsmcus  etnt, 
&c.  iirmiore  inccr  alios  prophctas,quiaclarius  alijs  de  Chti 
ftgpropliccauit.  ,  . 

g    Ftrmio.  Si  quis  teftimonio  noftro  minus credic»  quia  in 
fecrcto  gloriam  rcdemptoris  confpeximus ,  ccrto  f;;rnioni 
prophctico  nullus  audebit  contradicere. 
•i«     Augu.  Quis  uoftfum  non  mu vciir ,  delata  voce  de  c jlo  t 
Ccrtiorem  prophcticum  fcrmoneni  ab  Apoftolo d:ctmn  ci    ''■ 
Li  Ccrciorc  accrte  dixic,n6  vcrioic,nonmclioie.Tacnii,. 
vciiis  iUc-lermo dcc^Uijquam  prophcticus.tabonus , t.a %-^ 
cilis.  Quid  eft  ergo  certiore  ,  niliinquomagisconfirmctur  ; 
auditor^Qnare  bocJQuia  siit  homiiics  infidcles,  qui  lic  dc- 
trahunt  Chrifto  ,  vc  dicant  cum  in.igicis  artibus  fcciife  qux 
fcctt.PoUcnt  ergo  ctia  iltam  vocc  delata  de  c^lo,  p  coicctu 
ras  huiuanas  &illicicas  cunoliuces  ad  magicas  aitcs  rctcrrc. 

^  Scd 


J.}.b 


N  I  C  O  L  A  V  S    D  E    LYRA. 
I     Quamdiu  fum  in  hoc^ia..idejl,vmns  in  hoc  corport,quod  diti 
tur  ijbernacitlim  aninix, 
Z     Sufciiarc  vos  in  commo.  idcfl,excitare  >os  adbonurn, 

3  Ccr.quod  vclox  clt  depofito  ubct.faebat  cnim  mortefuam 
propiiKjuamperChriilireuelatwiiem, 

4  Dabo  auccm  operam.  i.effltaciter  &  fretjuenter  hoc  /aciam, 

5  Hibere  vos.  Jupple  memoriarn  de  cmnmotionibus  meis, 

$  Pott  obicum  meuin.  Vaflor  enim  bums  defidcrat  &  (]u£ritfa 
lntem  fu  i  gregis  non  jobtm  pro  ternporcfucfed  ctiam  profuturo. 

7  Vt  horum  mcmoriam  faciacis.  t.opcreimpleatis.Ex  diSispa 
tei,nmd  hanc  epiftoUm  fcripfii  F{ntnicficut  &  pr£cedcntem,ria  jictit 
duiturhictpropinquus  crat  paJJio>iifi4X.,qnam  fuftinuit  l{omie. 

8  Non  cnim  indo£tas  {z,Hic pomtur feciida  ratioyfua  accipitnr 
ex  doUoris  (ertitudine^fjui  tanto  magis  mouctur  ad  docendu ,  quatito 
fcitjuam  dodrinam  efk  veram.Erat  autem  Tetruns  deticritatefux  do 
S,in[  duplici  via  ctrtm.fecudaponitur  ibi.Et  habcmus.Pr/w.i  via 
fuit  per  auditum  immediaie  a  Deo patre  ,  a  quonuUafalfitas  potnH 
tffcideodicit^^on  cnim  indodas  fabulas  {ccnii.  ficutfequun* 
tur  Toette  &  doQores  fali. 

9  Notam  teci  vo.do,no.Ie.Chir.vir.voii>;)r<«fiic5io  e^/frmo 
nem  miraculif  Chrifli nomirie  failif  fonjirmando  ad  fux  diuinitais 
oflenftcncnh 

I  Ec 


10  Et  prxfcientiam.  nam  inijuantu  Deus nouit  omnia  ab  fterna, 
&■  inquantii  homo,ab  inflanti  conceptionis  Houitquti  cognofcit  Deiit 
fcientiavifionts  ,  cjuf  refpicit  habentia  efjefechndunnjuamiunnMe 
difjerentiam  temporis. 

1 1  Scd  {^i:,^i..\\.n\z^.i.magnifics trasfigurationis , qtu  vidtritt 
Telrus ,  lacobus,  &  Ioanncs,in  qua  trasfiguratione  appamit  ektu 
forma  humanitatis  gloriofte. 

12  Accipiens  c.a  patrc  ho.&glo.  i.teilimonium  honoris  &^ 
ris,  ditiin^. 

ij     Voccdel3pra.(/ec<e/o. 

14     Ad  eu  m.  jenftbititer. 

1%     Ad  m.ignifiglo./.tf£>eo/)(jw. 

16  Huiufccmodl.  i.qua  voxfnit  talis. 

17  Hic  eft  fi.mc.di.)C«4r«rj/« ,  &  per  confequens  einfdem glo- 
ritemecum. 

j8  In  quo  mihi  compla.  vtper  eum perficiam  falutcmgenerU 
humani, 

19  Ipfumauditc.  aure cordts& mentis,credentes cius  do^tH*. 

20  Et  hanc  vo.nos.audi.  fenJibiLter  c^  intelligil/iliter . 

21  Cum  cflcmus  cum ipfo  in  mon. fan.  qni  dicitur fanSusri 
tione  huius  apparitionis  faH£i£,qu*  defcribit  ur  Mat.  1 7. 

22,  Ethabemus.  hjic  ponitur  fecudavia  certitudinii  qMhahul 
Teirus  ex  fcriptma  pr(>pbet(ca,(klui  intelleflu  habuitf  Chrifiii,Luc 

*  vlti. 


■3)"? 


II.   P 


etri 


A 


a  fcrmonem,cui  bcnefacitisattcndcntcsquafi  lucern?Iuce- 
b  ti  in  caliginofo  loco,donccdiesillucefcat,  &  lucifcroria- 
c  turincordibusveftris.Hocprimumintclligentes,  quod 


>pii4ca 
n 


omnist  prophetia  fcripturxpropria  interpretatione  non 
fit.Non  enim  voluntatehumanaallataeftfaliquandopro 
phetia ,  fed  fpiritulando  t  infpirati  locuti  funt  fandi  Dei 
homines . 


Bj. 


Scd  prophere nncea  fiicrunt.non  dico ante  iftam  vocem  {cd 
antc  Chrilti  carnem.Nondiiin  bomo  erat  Chnftus,qu.Tiido 
mific  prophetas .  Qiiifquis  d;citeuin  magum  fuiffe,  (i  ergo 
nvii;ii-isarcibusfecic,vtcolerGCur  Sc  raorcuus,nunqiiid  ma 
eiis^r.icanccf]uam  nntus?£ecequareait  Apoftolus  Pctrus, 
Uabcrnniicrtiorem  pro- 

phcticuinfcrmoncui.voK  -  loperando. 

de  cxlo  qua  fidclcs 
admoneancur  ,  pro- 
phccicus  fcrmo  quo 
infiddes  conuincant" 
a  Cni  benefacitis  at- 
tendentes  quaft  li^cem. 
Vtlucempoflicishi- 
bercfcencKT,  hoc  in 
teijigcntcs  ,quia  rlul- 
lus  landoruin  pro- 
phctarum  propriafua 
inccrprecatione    po- 

pulis  dogmjta  vic^  pra:dJcancric,fcd  qi^is  a  Deo  didicerant 
m  fccreco.hxc  plebi  Dci  obferuanda  cradcbant.l^iuiniGcn 
tiuni  dc  cordc  fuo fingebant.Sicut  crgo  prophec^ non  fua  , 
fed  Oei  verbafcribcbaric,  ita  ledor  non  fua  mterpretatione 
vti  debcc  nc  a  fide  cxorbicct.Sed  laborec  attendercquomo 
do  vcrba  fua  volucrit  intelligi  iUe  quifcripfir. 
b  licalig.lo.  Inhuius  fecnli  nodeplenacencitionibus,  & 
uitiis,&J  erronb.vbi  difficilc  inuenitur  quifqiiam  qui  no  of- 
fendit.contrn  qii;E  ncceffarin  eft  h:ec lucerna.Sed  nunqmd 
[^  erit  neceflari.i?i\'o  vcique,fed  do.di.iUK.m  fucuro  aprarcac 
claritas  Dd.€^/".i.clarusintellewlus  nofter,vcI  ipfeChrift* 
om.tHY  in  tor.';.  .Dilcdio  crit  q^Liale  nunc  dptamus,&:  q,a  non 
eli,fufpir3nn:s,&:qualiserit,iinguliinfingulis  videbimus  , 
qijo  luinc  tacies  noftr.is  altcrutrum  uidcmus.intenm  ad  no 
durnam  hicernam  pcrcinet,quod  filu  Dei  fumus,&:  nondij, 
apparuictj.dcnmus.  Ad  coparationc  impiorfidicsfumus 

ad 


Cap.  I. 


1 


3H 


a  1  id<ft,propnaprophetantis»olu«tate,fcd  fpiritu  fan 
fto  ni  eo  lo<;ucnte 


I 

2 
J 

4 

6 

7 
8 


ad  comparationem  iutmx  \itx  Uicerna  fndif emns.  D 

c     Hoc pri,intel.Aticnd\tc prophetico fcrnioni,  nam  a  Dco  B«.d« 
ef^,Qiiod  poccfi probari  pcrhoc,quocJ  prophetia non  rff  ta 
libus  vcrbis,  &C  tali  modo  lociititmis  fcripta ,  qu.^li  vriincur 
homincs  in  locudone  fua ,  &  quali  fcculares  fcripturx  func 

pompoIita:,&  inrcr- 
iveiard.nti.  prctatx  .Ec  vcrrnon 
el]  locutioprophcta- 
rum  fecundum  fuam 
vcl  audicntium  volu- 
tatem,fedfaundan\ 
voluntatem  fpincuf- 

fandi.quiloqucbacur 
inillis. 

Hocprirnwv  ittclli'^' 
tesy&c.  ^  Ofcunuc- 
narrando  fubiunjic, 
qnareprophrtefuadj 
da  nou  fucrinc"  mcer-  E 
prctati,fimul  autem  difcernitquoque  vcram  prophctiam  a 
da:monKaca,&:  fida,  qna:  in  hxrencis  opcraii  dcprchcn-iit'', 
&  aic.  Qmnis  prophttica  fcriptura  propria-,li'.)c  priu.Hu;  nb 
cft  interpretationis.Hoceft,Prophu'Ciam  quidcm  a  Deoac  x 
cipiimt  prophece,at  non  vt  illi  voIunt,fed  licut  diuinus  Spi-  ■ 
ritus  ipfos  mouendo  operatur,&  noucrunc  f mc,  ac  intcllc- 
xcrunc  demiffum  ad  ipfos  prophcticum  fcrmonem  ,  atta- 
mcn  ipfius  interpretationem  non  facicbant .  Id  :jntc;n-,  non 
habueruncpleudoprophct.T.auc  Gr.TCoruir;  vaticinia ,  nc- 
Quc.n.cognofcebancdnmagicarcntur,fLdir;nuiiavecordes 
etFecti,ignorabar'C  qiiid  fibi  accideret,tanq'j.an  ebrii.  BeJ^. 

d     J<ione.vo.hu.  Sictit  in  poccffcue  proplietarum  non  erat 
fcmper  habere  fpiritum ,  fcmperfurura  pra;diccrc,  ;ca  non 
crac  poteftatis eorurn  ,  vt  qujecunque  velitnt. dicercnc,  fed 
ea  fola  dicebant  qua:  a  rpuiiu  ddicciMnr .  Hxc  idco  dicun-  k 
tur,ne  quis  ad  libitum  fuum  fciipturas  exponat. 

^CAP. 


NICOLAVS    DE    LYRA. 

"filt.g.  Apcruit  iUis  fcnfum.vt  intclligerent  fcripturas,  f.pro- 
phetarum,&  boceft  (juod  dicit.Et  habcmus  firm'0.pro.fcr-.yK.£ 
firmitas  pntefl  adJuo  itferri.f.adfer  monem  Tttn,  &  ftt  ftrmo  prophe 
ticHi  non  eflfirmiorfermont  eiut  fimpliciter,ftd  magis  ennuerfo,  na 
^poHoli  magis  fuerunt  iUuminati  a  Deo,qHamprophet£tntiqui.erat 
tmenfir»:ior  aliquo,  vtpoie  I ud£orum prophetali  do£lrina  nutrito  , 
homines.n.majis  crtdunl  confuetis  diciapud  eos ,  ftcut dictt piulofo' 
pbus.i.Mtt  -iph  .tjund  aliqui  magis  affentiunt  fabi!Lis,&  diSispoeta- 
rtim,(jHam  ratioi:>bm  ccrtis  pbdofophorum.Inter  Geniiles  autem  qui 
busTetrus  fpecialiter  fi.rtbebat,erant  aliqni  de  ludaifmo  conuerft,e<) 
quodfiebat  vna  ecchfia  ex  Iudxis,c^  Gentibus. 

Toiefl  etiam  diSa  firmitas  referri  ad fermoncs  aliorum  propbe- 
tarum  a  Dauid,cuius  fcrmofirmior  eft,quam  aliorum,co  qnodfnit  exl 
tnius  oropbetarur(3,vt  dicitur  in  principio  Gloffs.  libri  Tfalterij,eo  qi 
altj  prophetx  verit  tem  ftbi  reuelatam  in  vifionibus  imaginariis  vide 
run  t,vt  ibi  dicilur.Dauid  aUttm  per  inlellcflumfine  taltbus  imagini' 
hus.Sicut  clarius  videt  qui  demonflrationes  geometricas  capitfinedc- 
fcriptione  figurarum,quam  illi  ^ui  non  capiun-  fme  tali  defcriptione , 
yt  plenius  dixi  cum  tra£larem  degradibus  prophetix  in  prtncipio  lihri 
Tlalmoium.Ethoc  modo  videlur  Tetrus  loqui,€um  «iiVi/ .Kabcfir- 

raip. 


mio.proph.fer.»aw/ifCK«</M»j  Glo.inteWgit  dcfcrmonc  D:tuid,qui 
habeturinTfal.2,b.Y)ominmd\x\t;\d  me,filius  incus cs  tu,c- 
go'hodicgenuitC.<7«/  ad hteram  ihtdligiti^)- de  Chuflo,  fiLUt  fuit 
vfienfiim,ctiamper  amiqitos  doQores  Hibrxomrn.Hanc  autem  auto- 
ritatem  non  exprimit  h:c  beatus  Tetrus,quia  eadcm  eflfcutcntia  cu.n 
prius  allegata.Hic  cfljilius  meus  dileBus  qHahtumfpe£lat  adpropofi* 
tiim.  1  Cuibcncfacitis  zttcn^^.JcrmoniprophetatiiM. 
t     Quafl  lucer.ar.  i.in  hoc  mundo  ignorantisz  tencbris  objcur.uo . 

3  Donec  d\.el\i.i.clara  vifio  vertiat. 

4  V.t\\iC\i.i.diuina  claritas. 

5  Oriatur  in  cor.  v.^«ia  non  efl  vifibilis  oculis  corporalibus,fed 
tantummentdibus. 

6  Hoc  primiim  intel.H/V  reddit  rationemfui  di&i.f.quod  femto 
nipropheticodebet  attendi,quiaproceditex  diuinareuclat!onc^&  n'o 
ex humana  fi£Iione,& hoc efl  qitcd dicit.hoc  primuni  inteJlinc. 
quod  omnis  proph.fcript.  i.infncrafcriptura  pofiia ,  quud liicit: 
ad  excludendum  prophetias,qux  nonfunt  alicuius  firmitatis. 

7  'Propria interpretatio ,  i.non  fit  fenfu  himanc,xdeofubd:tm . 

8  Non.nvoluntate  humana  allataeftaliquandoprophc- 
tia,fed  fpiritufan6toinfpiraci.it  quo  non potefi  niji  veritas  injpim 
ri)&  in  uirtute citts pronunciaii. 


A    D    D    I    T    I    O     I. 

SecundaPctn.i.cap.vbidiciturinpoflil.  Ziii,  i. Gentilibtis 
conuetfis. 

Hoc  cftquod  dicitbeatus  Petrus. His  qui  coaqualem  nohifctm 
fortiti  funt  fidem.non  folum  mtclligitur  de  conucrfii  .i  Genti^lita 
tcprout  poftillator  dicit,fed  etiaKi  a  ludnrfino,fpecu!iter  dc  il- 
lisludacisqui  pertcn»pus  poftquam  ApoftoJi  «icccperant  fpiri 
tumfanOum  in  dic  pentecoftes,fuerunt  ad  fitJ  n)  i;nnucrfi,&  i6 
deiilis  dicitur,quod  fucrunt  fortiti  fiden.  cum  Apoltolis  primi- 
tiuis>  inteliiger  do  coacqualitatcm  non  fecuiKlum  gradum  ,  fcd 
ftout  in  poItUl.Et  fic  iisc  cpiftola  ficut ,  &  f  liecedens  utrifquc 

conuetiis  . 


conirerlis  dirigitur. 

A    D    D    I    T    I    O      ir. 

In  codcm  cap.ubi  dicitur  in  poftil.Et  habemus  firmiorem  pror 
pheticumfcrmonem,&c. 

Pcrhoc  quoddicit  Apoholus.tJabemus firmiorcm propbctiiu/n 
/crwo«ew,fatishabctur  quod  loquebaturconuerfis  de  ludiifmo 
principalitcr,qprophetica  ucrba  rccipiebant  ab  antiquo.de  lioc 
autcm  quod  dixit  poftiIlator,quocl  D.iuid  fuit  pximius  prophe- 
tarum  ,  vt  diciturinprincipioGlolTKlibri,  inaddinone  fupec 
frincipiunahbriPfalteriihabcturplenius. 


Tom.^. 


V    3 


^ 


ijyy         GIuflord.&Nicolai  dcLyra.        13^^ 


C    A    P.      II. 

*  Occumcniiis.Gum  prophct.T  nomcn 


).Co.r.t^ 


a  XJ^yerunt^&c 

i7communcfir,quod&:ad  prophccas  reicrtur,  ccinfir- 
macnuncnoncflrcpfeudopropliccis  .ictciidcnduin.  iit  ab 
hoc  p.iululam  diffcrc  Paulus ,  dum  doccc  ^uod  ncmo  djcit 
Domuuim  Icfum  ni- 


fSR^WU»  tft 


li  pcc  fpincumfandij.' 
Hinc  auccm  aufpica- 
tur  harrcfi  obuiam  irc 
^iducrfus  Nicolaicis  , 
duplicem  diccns  ip- 
forum  majiciam.func 
.n.  do2;matc  quidcm 
impiilVimi,  quodfua 
in  Qiriflum  blafphc- 
Iiiia  dcinonlirarunc , 
uica  auccoi  (iiaximc 
gbfcocni. 

Idco  ica  vos  com- 
monea,&:  toc  aucori- 
tacibivs  viorijnc  dcci- 
piamini  pcr  pfcudo , 
B  qui  finguc  Chriltum 
nondum  vcniffc.  Vc]( 
fi  veniilc  faccntur,  .nli 
quos  errorcs  inccrfe 
runc,  qui  grauiter  pu- 
nicncur  pro  *iicnda- 
cijs  fuis  cum  fuis  \c- 
qiwcibus.SicucinpQ- 
pulo  Ifrael  fueiunc 
pfcudo  prophcc^,q  ui 


admodum  cnim  perpra:fcientiambonispra:parauitbona,  D 
ira,&:  maliscungriluin  iplis  locum. 

i    Si.ti.Deutau.^i  apoftacas  Angclos  tradicos  pocnis  infcrni  Bi 

ad  maiores  cruciat'  refcruacin  dic  ludicij,  fed ctiam  mudfi  *°*'li 

^pcer  fcelcra  dclcuicii  Somoditas  dcleuic,(Sc  Noc,  &;  Lodi     | 

faluauit:conli^c  qui? 

T         II. 


C     A     P     V 

'J^^-^yM  Verunt  vero,  &  pfcudo  ^phct?  in  po 


a  lain  funt.fcd  tirti"te  cuinpiiniunnu.rctl 
poll  obuuin  mrum  manifcH^^bunmr. 


F  -'X   f<^?vii  pulojficut&invobiscrunttmagidfi 

1       \^f^^!^.l(''*  a  In  corda  ?citt.i.  b  D.  ctrinas, 

.    ..        .,  '  quifccantA  lcp»r»nt  aDeo.vmtc  pciibunt'. 

mendacesjquitintroducantfedlas^ 

a  ChriHum.  '  b  S.iiiguine.  .      c  hllt. 

ditionis,  &cum  ciui^cmitfeoSjDe^ij 


a  Ncpta  veiitaie  inducHnt  faKitatcm  pto  i|u.i  cito  periclitabun 
»ur.    b  Aquii^usgfiuceit  caucfi.tjuia  inulti,  acc.         Nullani 
fpein  uitap  fi»tur.T  babcntei.concupiUentias  pratdicant.quibus  catnalcs  facile  confentiiint. 

tncgat,  ryperdugwnies  fibi  cclerem  pcrditioncm.  Ec  multi 

a  Canitatis,&:  cxtera  bona  opera  . 

fequenturcorum  t  luxurias ,  perquos^v/a  vcritatis  blaf- 

a    Noucaufa  rcligionis.fcdanirttix.ut  aU<]uid  lucrentur  fingunt  nouas  JdoAiiiut , 
nr'j  uotcniuiit  Deo.lcddc  uohis  libialiijuidcominodi  acquirunt. 

phcmabitur:  &  in  auaritiu  ficti§  verbis  de  vobis  nego- 

a  Magiftris.Sc  fe(]uacibus.        b    Fan^itcinx  iam  oliin  apudDeum  ^eis^proBifje 
non  cefljai,piaien|ialitei  exciuciant.ucc  tine  caiebun;. 
Tiabat  a  maiori . 

ciabuntur.  Quibiis  iudicium  iam  olim  non  t  ccjTatj  & 

a  Diabolus*inodo  dcci^ icai,pailea  cotmeutatuius. 


nouitdomin'  piosdc 
tcncacionc  cripcre.ini 
I     quos  vcrq  indicmiu- 

dicij  craciandos  rcfer  ^ ' 
z     uarc.Quamuishucin  "^ 
t     fcriorcmneremquaf^ 
carccrcm  acccpcnnt, 
4    qui  quantumadcxlfi  t 
infcrnusdicitur.Tcftac  ^" 
adhucpxnavlcimiiu  fn 
dicij,quia;»4rdmfy?f-  } 
gnis  (iUboloj&  ^ingclhe  ^ 
J     »«j-.  non  enim  peniiic- 1 
a     ticiilos  Deus  comlu- 

7  mi,  fcd  feruat,  vc  gr.v 

8  uius  puni.incur  cum 
fuis    mcmbns ,  ticuc 


fc 


b  Qui  dign  oris  natur*. 
6« 


fe4a. 


pcrditiocorumnondorniitat.tSi.n.Dcusangelispcccan- 

t  a  Alia  cranflatio.Et  caiccribus  caliginls  itvfeiniietiudcns,tiadiditiniudicio 

puniendos  feruari. 

Cii^iiinunci^S^int^ &ru    g  tibus non pepercit, iedtrudetibus  inferni detradtos in tar- 

dicium  pcrpetuedam 
nacionis  fuftinuc^ruut.fic  &  if^i. 


9«(Ia 


b  ^'efifai.ScdajLatine.hiErefes  Gira:cc,cum  quis  ftuka  ob- 
-  (tinationecrroreni  nuem  femelconccpic,  fcmpcr  feitari 
nullatenus  cciTat^quod  preprium  ha:rccicorum  eft. 
p  Terditionem.  Merito perditionem  iibi  inducunr,  qui  rc- 
demptorem  fuam  ncgcintjVcl  non  qualen^  vcritas  oftcndit 
fcd  qualcm  fibiipfi  fingunr,  &  pra^dicanc,  «S.:  propcerca  alic- 
ni  a  rcdcmpcore  nil  ccrtius  quam  foucam  expet^anc 
d  y'ia veri.blaf.pcr ha;recicos,nQn  folurn  in  eis  quus  fus  ha: 
Q  rcfifcdudtosairociantjfcd  incisquoqucquos  pcrimpuriifi- 
nia  facta  fua,&  facrificia,vel  myficria  cxccranda,qu9  faciijc 
in  odiun*  Chrifiiaui  nominis  concicant ,  exifJimancib.  im- 
perids  omnes  Chrifiianos.huiufniodi  flagitiis  mancipacos . 
C  Et  in  auaritia  fiSlh  Pci-i/jjeJ^c/Occum.Parricularius  lclo 
qui  oficndens  addidit,»>r^of/ai««/«r.penitus  autem  alienans 
ipfos  a  diuina  dodhina,  dixic  eos  fidis  vci  fcrmonibUs .  Seci 
habebuiK  inquiciinpiccacis  fuae  (tipendia,nempe  mbrccm. 
Porrp  M»?o/w;.pra;fcienci£Dci  fignificaciuum  cfi.  Qiiem- 

acjniodun^ 


9  ChrilTus    glorifican- 

10  dus  cft  cum  inis  . 
g     B^tdcnttbni.  Rudcn 

1 1  tes  func  funes  quibus  ti 
iz  n^utg  velafufpenduc, 
I  j  vt  flante  aura  portus 

tranquillitatcm  defc-  fi 

14  rat,fcquci"empcran> 

15  biguis  fludibus  cic  . 
i6  dant.Ciiiibusrudcnch  ' 
17  busconuenicntcr  inv 

roundorum  fpirituum  conamina  comparancur,qui  mox.vt 
flance  fuperbia  impulli.feaduerfus  crcacorem  erexeruut.ip 
iis  elationis  fuarconacibus  in  abyill  profunda  luuc  rapci. 
■jc    Aug.  peccafrequofd  itn  angclos,^\:  in  huius  mundi  ima  la, 
detrufos.qui  cis  vcluc  career  efi  vfquead  fucurain  in  die  iu-  c: 
dicii  vlcimam  damnacionem,Apofiolus  Petrus  apertifiiine 
oficndit,  cliccns,quodDcus  Angelispeccancibus  non  pe- 
perccrit.  > 

'*'  Idem.prcirfusneeaIiacaufa,neciuflior,nccmanifeftior  '' 
inueniri  f)otert,cur  verifiima  pietate  rencatur  fixum,&:  im 
fiiobile ,  "nuHum  regreiTum  ad  iu(titiam,vitamque  fancto- 
rum  diabolum,&  Angclos  cius  habituruni»nifi  quia  lcriptu 
ra,qua:  nerninem  fallit,dicit  eis  Deum  no  peperciilc,&:  lic 
ab  illo  ciTe  inter  impios  pra:damnaros,  vt  carcenbus  caliiji- 
nis  inferni  retruii  traderencur  feruandi,  atque  vltimo  ludi-  n 
cio  {)uniendi,quaiidoeos  «ternus  igmsaccipiet.vbicrucia- 
buntur  in  Tecula  fcculorum. 

"*    ID£M. C^uia mali  Angcli  non  a  Dco  mali  funt  conditi  u 

4^  lcd     M 


li!  ti 


.Vi.^''» 


NICQLAVS    DE    LYRA. 
C    A    P    V    T      U. 

FVerunC  ve.  ToHtjuam  beatus  Tetrus  inditxit fideles  ad  teneduni 
jidei  vericatem ,  hic  confeqitenterinducit  eos  ad  pr£cauendum  op- 
pjjitam  fulfitatem,&  primo  citca  aduentim  Chrifii  in  rnundum  ,fe- 
cundo  circa  aduentim  eius  ad  iudicinm  ca.fe.prima  falfttas  eii  hxreti 
corumfidem  Chrifli  (orrumpeniium,qHorum  printo  ojtendit  malitiam 
&  fscundo  pcenam^ibi.C)^\bus  iudiCium.Circa  primum  dicit. 

1  Fuerunc  vc.&:  pfcU.pro.in  po.fludjsorum  ante  Chrifii  adue- 
tum,ftcut patet  in  librisTaralip.& ^gum in  pluribus  locis. 

2  Sicuc  S^  in  vo.Chrifiianis. 

3  Erac  m3.quales  fuerunt pfeudo  apofloliy&  h.tretici. 

4  Qtii  incro.fe.pcr./iCM^  Libon,&  Chcrintus  negantes diuinitate 
Chriilietiam  a  tempore  apofiolorum ,  propter  quod  bcatus  loannes  in 
priticipio  euangelii  fui  declarauit  diuinitatem  Chrifli  di.ln  principio 
crac  verbum,5r:c.  fecundum  quod  dicit  Hier.in  prologo  fuper  loan- 
tiem.,&  pofiea  ^rrius^&  multi  afii  errauertint  circafiiem  Chri/ii. 

5  Supcvd\i.{i.ce.pci:.i.cttufam  perditionis^  &  nonfolum  fibi ,  fed 
ftiam  aliiSjideofubditur. 

6  pr  mul.icco.lu.adhoc.n.quod  plures  cos  fequercntur^concedef 
bant  carnales  delitias^ad  quas  hominesfunt  proni, 

7  Pcrquosviavc./.^dfj  Catbolica. 

6  hUiphe.a  paganis,&  ludxis,tanquam  mala,per  hoc.n.datwin 
fidelibfisu(cafiodeTi4endi,&  contemntndifidem  Catbolicam. 

fi6^is 


51     piftis  v.ideiiaddecipiendumcompofitis, 

10  Dc  uo.ne.boni  vcjtra  temporalia  fubtrahendo . 

1 1  Q^ibus  iu.7>o//^«ii»»  oflendit  }},£reticorum  maliciamjiic  con- 
fequenter  declarat  eqrum panam,&  fecundo  panx grauitatem.\li- 
gis  mtcm.Trima  diuiditur  induas:quiaprimofacup)opofitim,je- 
cundo  in  ducit  ad  hoc  triplex  cxemplttm  /ii.Si.n.angchs.  Circ^  pri-  ^ 
mum  t//c/t:Quibus  iu.id cflpceia  ad  qu.tm  condemnabuntur. 

I  z  lam  o.non  cei.quia  fuperdurabityVt  exponunt  alifti.fcd  bfc 
expofttio  videtur  excludi per  hoc  quod prstnittitur.lam  o.&  fic  loj- 
turdeprxterito duratio illa fempiterna , & defuturo .  ideo mdusfic 
exponitur  vt  vidctur.Ian\  olim  non  ceU.aprincipio  mundi  rjt  pr£ 
parata.T^  aprincipio  diftin&ionis  reru  locusinferni  eU  abaliis  difti 
Hus^&fic  dicitur  fa.^o.g.Vrxparatactt  ab  heri  Tophec,  a  regc 
pnjparaca  profunda &C  dilacaca,nucrimencu  cius  ignis,  &:li- 
gna  mulca,flacus  domini  ficut  torrcs  fulphuris  fuccedes  ea . 
I  j  Sie.  D.  Hic confequcnter probat propofition per triplex exem- 
plum.primumefl  de^ngelis  peccantibusde  quibus  dicit.Suc.iXn.pec. 
non  pe.a  pana  dcbita. 
14     ]c.rru.ideflfunibus. 

1 5:  Infcrni,iyK//«nei  funtpeccata,  qfunt  ca  detra&ionis  ad  infef  i 
m,fecundum  quod  dicitur  Trouer.  5  .  </ .  Iniquitatcs  iux  capiunC  j 
impium,&:  funibus  pcccatorum  fuoruni  conflringitur . 

16  DctraAos.dfocietate^ngelorumfan£lorum. 

17  In  tar.cra.cru,m  iu.  iU  efipofi  iudicium, 

*  Rcfcr, 


'3!7 


II.  P 


ccn 


Cap.  II 


1358 


^  Tcd  pecccando  facli  funt  mali,fic  Pccrus  in  cpiffola  fua  dfcit: 
,\  S/  Deus  angelis  peccantibus  non  pepercK,  C~c.  H  ric  Petriis  ondic 

adhuceisvlcimiiudicijpenam  dtri  ,dequaDns  dicit.  /« 

in  i^nem  itternuni ^qui paratus  eji  diabdo  0-  angilis  eins,  Quauis  ii 

pena]!ter hunc infernu,hoccfl  infcriorem  caligmofum  ae- 

rcm  Mnquam  carce-»  , .  .     ,. ,.       ^  ••.....»  ^  .     . 

»         .  .  «    ladtttiadidK  yt  iclciuarentut  lu  ludicium,  idelt,  dcmnatiouem  .  b    Ideft, 

rcm  aCCepCrint  ,  qUl  hominibus  fecunduin  originem  priini  peccati  Tiuentibu.; . 

tamcn  aer  quando-    ^  tarum  tradidit cruciatidosin  iudicium  treferuari,  &tori'gi- 

a    C^ii  iutlitis  oj>era  faciens  qualitei  cotatn  Deo  viuendum  eflct  oftendit. 

fj  nali  mundonon  pcpercit,t  fedodauum  Noeiuftmsprieco- 

a     Inducensmundodiluuiuni,  idcll,  fubmerHonem  iinpioriun  .  b    Si. 

c  nemcuftodiuir,  diluuiummundoimpioruminducens,  ecci- 

^  uitatcs  Sodomorum  &  GomorrJeorum  in  cincrem  redii^ense-  ^ 

^  7 

8 


^..i,  os.  quc  &:  cxlu  diciiur , 
vbi  aues  volitat.iVc. 


Jen  a.  a  Ori^inalimun.ldcm 

W*-  mundus  e{\  poft  dilu 

uiuqui&  ante.  Sed 

tame  ille  quafi.ilius 

fuit,quiaillemijdus 

aqua  perijt,  &  tota  fa 

cesccrraj&totusil- 

leacrakitudineaqua 

Ct"  ■  rum  mutatus  cft . 

b  OBauum .  Ssxfunt 

aij.  ^tacesfeculi.fepcima 

Beft  illa  vitavbi  ani- 

m?  fandorum  f^Iici 

fabbacho.i-  arterna 


t  ami  jt  o. 


a     Patrntci  lignificans  omnitio  peiituros  qui  Gmiles  iftis  forrni 

uerfioncdamnauiti  exe*mplum  eorum  qui  impie  ad:uri  funt 

e  ponens,  t&iuftumLothoppreftum  a  t  nefandorum  iniu- 
riora  ac  luxuriofa  conucrfatione  cripuit.  Afpcdlu  cnim  &  au- 

a  Quode/ai  diffici'c,!ntet  ta!esia;Btiamferuare. 

ditu  iuftus  erat  habitansapud  eos,  quldcdie  in  dicm  ani- 

a  Etli  ho«  &  illud  tc  omnia  ifta.  crgo. 

f  mam  iuftani  iniquis  operibus  cruciabant .  t  Nouic  Dtns 

a  Sicur  N">e&  Loth-  b    SicutdiaboUm,oi'iginaInn  mundum,  Sodomitas; 

rcquieperfruuntur.    g  pios  dc  tcntationc  cripcre  ,  iniquos   vero  in  diem  iudi- 

Ochua  COmuniS  re-      h'  *  ■^        aReferuabit. 

■^fnfr.fuTcdio.Qccultccr    j  cii  rcferuarc  cruciandos.  t  Ma^is  autcm  eds  qui  poft  car- 

■1  go  infinuat  per  tepo  ^  ■*      *• 

>.  ralisdiluuij  difcrimcn  futuri  iudicii  dicm .  qiidamnacisrc- 
probis  omnibusjiufti  glonam  vita? perpetis accipient. 
-  c  £fcJ«».Ha:ciuifacesdupliciterinigncmfuntreduda:,quia 
'  &  pvimo eas  per  inccndium  cum  adiacentib.  terns  in cuie- 
rem  redcgit.Et  cum loca  incendii  pofimodum  mortui  ma- 
risvndzcontexerint,feruare  adhuc  voluit  rcgionecirca  po 
ficam  fpeciein  pnfca?  pcena?.  Nafcutur  enim  poma  pulcher- 
rima,quse &: edendi  cupiditatem  fpedantibus gencrcnt .  S'v 
carpas  fatifcunt,& rcfoluuntur  in  cinercni,  fumumqueex- 
citant  quafiadhuc  ardcant , 

d  Jn  aflf.Ignis  qui  Sodomitas  femel  puniuit.fignificat  q,  im 

pii  fine  fine  funt  paflbri.Quod  tcrra  hjmigabunda,q)  frucUis 

pulchcrrimicincremintuJhabent  &:foetorem,  innuitquis 

Cdilediocarnalis  ctfiftultis  atridet^,nii  tamca  m  inuifibili- 

^ ^^ -bus 

_  ^  y-RX  ~" 


bus  nifi  incendium  fibi  refcruant, vel  vt  fumus  tormentoru  D 
eis  in  feculafeculorumafcendat. 

e  Loth  opprejfim ,  Cruciabat  iuftii  iniqua  proximoru  fada  &  Becfa. 
diiSta.qui  cernes  corrigcre  no  valebat,ipfe  autc  in  boi>'s  adi- 
bus  fereferuabat.  Ncc  vifis,  vel  audicis  flagitijs  fe  fufcabat, 

vel  vifu,  velauditu 
iuftus,quia  nihil  in . 
illo  videbant.nihil 
deeoaudiebat,nifi 
q3  pcrtincbat  ad 
iufl;itiam. 
fT^uit  domimspios, 
*  Oecum.Epipho 
nematevtrorumq; 
meminitjScpioru 
&impiorri,6cfalu- 
tis  &:  fupplicij.  Cu- 1  nefarlls  per 
pir  auc  vt  illorii  qui  libidiBofain 
dcm  abominencur  «nucrfatio- 
maIiciam,h'oru  aut  ^™* 
a:mulentur  falute, 
Is  enim  oculis  &: 
aunbus  iuftus .  Cu 
j»  multahabcrctqua; 
jg  ad  impudicitiam 
inflamarent  6i  cx- 
timnlarent,  acin- 
nitarcnt  ,  oculos, 
aures ,  coucrfationem  inter  malos,  nullo  inquit  indudus  cft 
ad  ipforum  xmulationem  . 

g  Iniquos.  Pfeudo  &C  eoru  feqiiaces,&  ideo  nolitc  eos  fequ/. 
h  Indiemiudic.  Ec   ante  diein  iudicij  foluticorporepc^nas 
luunt  ,&in  uidiciograuioraexpedantquandocorpore5i:   * 
animacruciabuntur . 

1  Magisautemeosqni  poflcarn.iiirc,  *  Oecumen.nicicdcim 
puris  Nicoiaitis,Gnofticis,Naafenis,  vel  Ccrdonianis:  varie 
cnimnominafortitaefteorum  iniquitas,&;quemadmodti 
fcrler.itisfat^is,  ita&  nominibusconfufaciredeprehendit'. 
Na  hi  ad  omnem  carnalem  impudiciam  intrepide  peruene 
runt.  Quodfi  quifpiadehisdifcercveIit,fumptoin  manu 
libroa  bcato  viro  Iren(jo,Gallo,copofito,  queaduerfus  fal- 
fo  dida  fapicntia  infcripfit,inueniet  horu  immundirias^po- 

"^  tif-      r. 


9 

10 
II 
12 

13 
H 
iT 


19 
10 


NICOLAVSDE 

j  i^c/tr.primocnimcccidcruntin  huncaeremcaliginofum  ,  vbi 
funtadcxercitiumbonorum  ,  habentcs  tamcn  fuam  poenam  & 
fuppliciom.Poft-iudiciuro  vcro  dctrudcntur  in  inferno  dcficicn- 
te  fanftorum  cxercitio,&  crcfcct  eorum  p^na  accidcntalis  cx  his 
quoi  indaxcrunt  ad  peccatum  &  damnatiune,hcut  gloria  faaito 
rum  angeiorum  ex  his  quos  induxetut  ad  bonum  &  Talucc.  £t  cx 
diftis  fuppienducft.quod  limiliterDeus  non  parcct  hxreticis  , 
X  Etori.Etponiturfccundumexcmplumdcfubracrfis  indilu- 
uiopropter  peccata  eotam,di.Et  cri.mii.non pe.  Dicitur  autchic 
originaiis  mundus  homincf  qui  fuerunt  antc  diluuium.eo  quod 
tunc  currcbat  prima  xtas  mundi,qax  terminata  fuit  m  diluuio . 

3  Sed offa.quia  cum  co  fuerunt  feptc perfonac a  diluuio  faluatar. 

4  7«fiir;<pr*.qui3praedicauithotBi«ibusilliu$tempori$  p^< 
tentiara.vt  di£\um  eft  fupra  epiftola  i.  j.c. 

^  Dilunium  mHn.impio.in.dicit  autetn  mundo  quia  tunc  omnia 
carocorruperat  viam  fuam,Gcn.<. 

6  EtciHi.Hic  ponitnrtcrtiumcxcmplumdcciuitatibustempore 
Loth,vt  habetur  Gen.  ip.e.dicens  .Ei  ctuitttes  Sodomor.  <&  Comor 
rxo./«  cjn.re.quiapluitfupcrcasigncni  &fulphur,  vthabctur 
ibidcm . 

7  Exemplumeo.fiuiimpie4liurifuntpo.i.oiicndcni({uod  ficpu- 
nientur  nifi  p^niteant . 

8  EtiuftumLothoppreJfumanefan.iniu.fecuDdum  quod  dicitur 
Gcn.ip.d.  f^irr.que facicbant Lnthvehementijfmey  &c. 

9  ^c luxurofa conuerfatione.li im vitium contra naturam volc- 
oant  cxercere . 

10  £c^?//r.per angeIo$,qui  eum  cuni  vxore ac  fiiiabus cxtra ciui 
tatem  duxerunt,vt  habetur  ibidem.Et  fubditur  caufa  . 

1 1  .AfpeRu  eiiim  &  auditu  iuflus  crat.i.quafi  ex  vita  &  fama  cius 
iuftitia  appatcbat. 

1 2  Habiians  apud  eos  qui de  die  tn  (ijVm.idcft,qu3fi  con tinue. 

15  ^aimamiUilam.ipCiuiLoth. 

14  I niqui s  nperi.frncia.N am  cmcndarenonpoterat,&ficcudo- 

lore  portabat .  Condudit  ergo . 

ly  '^uit  Deus pios  de lentaiione.ideHtde  mone . 

16  friperf.quandoexpedif  cis,vt  patctdcLoth,&  NoC. 

17  Iniqi4osveroindiemiudici}.C.e\uemi.    ■ 

iS  P\c fer uare cruciandos. c[iiia  tunc cruciabuntur  non  folu  in  ani- 
ma,fi(ut  ih  iudicium.fcd  eti3  in  corporc.Et  cx  didis  exeplis  c5- 

,     du- 


dadendem  vft,qj  fimiliter  hzreticis  df  p^na  debita  no  parcetur. 
19  A/aj;?rd«tc»Meo^.Hicconfcquentcro(tcndithuiuspcncgra- 
uitatcm,de  qua  primo  ponitur  duplcx  ratio  fccudo  prim^  racio-  Diuifio. 
nis  declaratio.ibi,H/  v:ro.  Prima  adhuc  in  duas  fecundum  dupli 
cem  rationem,fecunda  ibi.^w^f/i.Prima  vero  ratio  accipitur  ex 
parteculpx  p^nam  mcrentis.Ex  qumtitatccnirnculpsaccipi- 
torquantitaspoen;  Deuter.  15.3.  Secund-imme^ifurauipeccati^Erreucldi^ 
■  erit  &  plagarum  7W.'/<i<;.Secundura  autem  cxpofitorc!»  beatus  Pe-  nionibtis  gn- 
trusdicithic  hxreticos  grauiuspunicndos ,  quamciaerajncs  &  ""''  pumca- 
aliosde  quibus  pofuit  cxempla,ita  quod  no  folum  h  .>c  cil  argu  ""^'^ 
mcntumafimili ,  fcdctiam  amiion  ncgatiue,cum  licuur  .  Si 
deusangelispeccantibus  nonpepercit,&alijs  dequibusconfe- 
quenter  profequitur,multo  minus  hf  reticis,ex  hoc  fcquitur  pec 
catum  cornm  cfTc  grauius.Ex  hoc  fatis  patet  dc  peccato  niortuo 
rum  in  diluuio  &  fubucrfionc  Sodomac  &  Gomorrae .  Nam  pec 
cata  propter  qu^  principaliter  induftj  fuerunt  punitiones  lUx, 
fueruntcarnaliavtpatetexpraedictis.  Hxrclis  veroeiipeccatii 
infideUtatis,qHod  eft  dircfte  contra  deum  ,  &  fic  fecundu  fuum 
gcnus  grauius  cft  pcccatis  carnalibus .Iterum  h^rcfis  eft  grauior 
fpccics  mfidciitatis.nam  grauius  eft  fidem  fufceptam  corrurape 
re  vel  negare,quodf«ciunt  h^rctici,  quam  non  iufceptara  quod 
faciunt  ludfi  &  pagani,ficutapudhominespeius  eft  promiirum 
dencgarc,quam  promiffum  no  taccre ,  &  fic  fcquiturquod  p^na 
hercticorum  fit  grauior ,  &  maximc  quando  funt  inuoluti  cuoi 
hoc  peccatiscarnalib.qualcsdefcributurhic  perbeatu  Pctrii,  vc 
patct  ex  pr?cedentib.&  fequcntibus,dc  peccato  vero  &  p^-  n,i  J^ 
monum  magis  eft  dubifi.Vcruntn  idem  poteft  dici  probaSiiifcr  / 

dc  iplis  faltem  quantii  ad  multos  eoru ,  quia  doctores  catholici 
dicuntconcorditcr,qd!  homines  boni  pcr  merit.i  funr afliiraendi 
adfingulo$ordines'angdorii,&ficad  ^qualeglorjii.Etc.uIe  ra- 
tione  vf  vt  homines  mali  p  fua  demerica  lecundu  plus  vel  mitms 
puniendi  funt  in  fimilibus  gradibus  p^nahbus  daBraonura.Cutn 
igitur  haerefis  fit  peflima  fpecics  ihfidcliratis.quac  cft  valde gra- 
ue  pcccatum,fcquitur  quod  corum  p^a.i  iit  grauior  qii  tm  maX- 
torum  dxraonum ,  &  raaxime  quanHo  fuiir  hxrcliarch.^  &  n!i js 
vitijs  irretiti,  qaales  dcfcribuntur ifti  fiitein  corum  .ili^ui .  His 
diftis  patetprimaiatiograuispunitionis  hjcfccicorucu  quc  ac- 
cipiturcxgrauitatcculpaeeorum.cii  d\c\t\xt.Alagms  auiemeos, 
fcilicethfreticosrefcruac  Dcus  cruciandos. 
ao     ilutpofl  carntm.  eiohedietxdo. 

Tom.^.  V    4  In 


13^9        Glor.ordi.&NicoIaideLym.        13^0 


nidtiir.quf  in  regnofic  mini»r.  inierprcrati  fuut  fapienccs  v.'-  0 
ri,dicc-ntc^  qu'»  cH  Ik  p  *rfe£tus  incei  h  jnnncs,nullo  morca 
liiim  [niiio:  c{t,]n  qu»  intcrjoreft  onnjui  rtipcrnorum  r.icio 
nalium  maiur  citeo;  c|uia  non  folum  virrutii;  fcicntixq;  dit- 
fcrpntia  pociorcs  fuut^ngcLjlcd  ccum  tjuod  non  linc  j^niui 

btisac  patiibilib.  pcr> 

f  I^tniMWrM  dicit.quiptorfitufirdf  corraptipnUmiiora.iniu^lW^^^pstipnfur  tprmeiir»,  (luaiji 

ecneta!ct  in<<]ui.  b     T-i'!'" '■"'""  ^"''"^'"""  ^'"fT"'" '"''''•""'*' ■ 

c    Oomiimm  lirrumiudiiem  ta.iuin  cojctiefi^CTe  no'nnt. 

jj  nc m  in  cocupifcentia  immunditi?ambuIat,dommatJonem 

t    A<i  niaioricriraina 

b 


A   iiflimuin  proprer  Marcu  vrrum  ohfrcniffimum  ,  &  cos  qui 
^  r.bipfofcdo<5^'fucrunt,accorroptasmifcrnsmulicrcs,  adc^ 
Jr-f  Jji.i.ca.  I .  y.^.C/c. 

ji-  D(.miniJtioco>iSupcTbo$ dicir  ii.  arrogantes.qui  &  ipligrajf 
Uiora  gencralibus  luiiqri  funt  fuppiicia. 
b  SCIjs  non  me.  hx- 
rcticos  dicit  qui  blaf» 
phcmates  fidem  vcj 
vitani  orthodoxoru 
fc£tas  fui  noininis,  id 
cft.hxrcfcs  indutut. 


B 


tPr»fcAi.i. 

fvi  fcpfu»  k  qinbusct.amgrauiqr 

f  jiuiti^  •         inftnc  tribuIatiQ . 

lCum;  c    A'/>;".  id  clt,  in  quir 

tCen.w  t^s  malis ,  quia  con- 

temnunt  dominatio 

^    ffcrunt.  ncm:quiaaudaccs,8<: 

cartcra  qux  fcquun- 

taiuM.  tur.  Hzcnamqucfa-! 

ciedo  angch  dxmor 

nia  fieri.ac  p^nas  fqae 

fupcrbi^  fplviere  mc- 

ruerunt ,  &  quod  na- 

f  f«*Wo»^  tura  corumlio  p.iti- 

tur  vt  faciant  vc  pol- 

lui  carnalibus  concu- 

pifcenrijs:adilludho 

» '  inincs  alliciut,  &:pro 

illis  c;iam  danipabuntur . 

d  ybi ange.\b'\ cruciabuntur  iniqui,  vbi  angcli  mali  qui  prius 
cotra  Dcu  fupcrbicrant,  &:  inde  puniti  funciiam  non  portac, 
fedpotiusabijciuntiudiciumfupcrbiendicontra  Dcurn,tji 
eft  cxccrabilc  adiierfus  feipfos,  quia  pro  illo  grauiccr  punm- 
tur,&:  cerrif i  magnicudinc  pgnarum ,  u ab  il lo  iudicio prx- 
fumptionis dcliftunt.fed ilri  iniqui nodii  dctirtunt.  Vcl cor- 
qucbuntur  ibi  idcf^,  apud  Dcym ,  vbi  angeli  boni  non  futti- 
rcnt  fed  vindiqant  ii  quid cxccrabile contra  illos  dictur  fi- 
■  cut  fubucrcerunt  Sodomicas,lic  &  apoiioli  aliquando  vindi 
cabant^vc  cum  Petrus  occidic  Ananiam  . 
*  DidytT).AngcIi  mancnces  in  fan£i:it3tc  qua  habent  a  Dcq, 
funt  potiorcs  nominib*,liecc  cxccllctcr  beaci  tinc  komincs. 
fiquidemcufipdiuntfanctosviroSj&eisauxiliancur,  duni 
homincs ncquaquam  valcanc angelis  prxbere  folacia.  Si£  &: 
jUud  vtiq,-  quod  in  Ei|angelio  dc  loannc  didu  ef^,Qiiia.nul? 
C  Jus  inter  nato?  mulicrum  nsaioi  fic  co:cum  potipr  iUo  inuc- 

niatur 


I 

X 

i 

b    inpcrr^traiis.    c    ^inc  liinore  vltinni«fr{<ar3M  huuimesa   ^ 
Deo.Cc  iniUuunt  .idjilifplwinandiim.  J 


quccontcmn.unt,audaces,1fibipUcenccstrectasn6  metuut  * 

a     Oinnes  hi  rcfciujiuui  ii  maiorj.viM  taiita  vis  e:l  pixnsrum.iiuod  Jc   angeli  m.  !i  ijui  !uni  lua-    „ 
iorci  fortitudlne,&  (obutiiurew  ad  pcrfcrendum  <jU'm  honjinCT,noil  portani  ijjafi  oiun  inioterabile. 

jntrodpccreiblafphcmantcs.  t  Vbiangclf  fortitudinc&vir-  ^o 

C  a  Q^aiiium  ad  paiienicf  .i.inaitaei   poni.ii.    i : 

d  tutccumfintmaiorcs,non!portantadLierrumic*cxecrabil£  '^^ 

^Mjjiftri  ctrotit'. 


plcxi  Loiponlnis 
Vnus  dcnique  angc- 
Uispcufficrcgis  Ally 
norum  fub  vno  nio- 
mcnci  cempore  excr 
cicum  centiimo£lo- f  (fi 
ginca  quinque  mil-  P" 
lia.  Et  alcer  penc  om ", 
nem  populum  Ifnc- 
litarum  vaffauir,  niii 
cito  Dauid  rexcoiii 


tc 


^«" 


.         :-B'»™„.  »  14  rogaltet  Deum  ,  vt  "■ 

ludicium.Hivcrovcluttirrationabiliapccora,  tnaturahtcr  u  jr^undiic  fincmda-r 

fTendunt.  .  fSieifti.        fl^rc  blafphcmcnt.  t^  '' 

c  incaptionera^pernicieminhis  qus:ignorant  blafphcman  J^  ^   'ytlut..irram.p^.^\-  b 

Yln  cortupiolcnfu.  a     A  confortiofanftofum.  .mr.,>mlN,!.l^,,c    h 

'  ■  b     Vt(]uiinfotdibu$eft.for<1c;fcaiadhuc.  'P  CUt     irraCIOn.UJlllDUS    *" 

tcs,irt  t  corruptionefuaperibunt,  pcrcipientcs mcrc^dem  1°  fnima!Hij?us  mairs- 
-,•...-,••  t^  ,Y-  j-  •  j   1    •  ■         •    ,,  leeftcauf.5p,ibuiilc- 

f  jniuItitiaB,  voluptateracxiltimantcsaici  delitias ,  coinqui-  \\  piusincaptionjm;^ 

C  a    ^Et  fccundummalamexiftiraationcBi.  T  Vt  ibi  vos  dccmiant    ,?   nr>r,.ii/-ir-i-i-.    iiinrii--in 

P  .  _  I  1    I  a      «         /vi  .  ...       /-'.      ■  a^t    uci  11.V.11.  111    luiivirfii- 

nationes  &  ipaculrc  ;  dcuajs  atfluentcs  »n  conuiuijs  iyis;  u  cerincid.-rc,icah.ei;s 

cici  comparaci  iumct 
tis  infipicncibus,propcerappccicum  fua:  corrupcioms  cvple- 
dum  incorrupcain  citholicx  ccclcfi.c  dotli  ina  blafphcm.-in 
tes  ^  vicam,Iibiperditionislaqucosncdunc,dcquib*cuin 
dixiIIct:blafphemantesincorrupcionc  fua,  rc(5caddidit&: 
6(:pcribunc . 

*  Oecum.Vclucirracionabiliapccora,hoce{%  folofenfivi- 
uentia,nonaucem  mence&:  vica  inteliecluah:  propccrquod 
etriam  fhcilccapiuncur  corrupcibilibus:id  cftjCircumadionc 
in  vic.-icorrupta;ammi  excandcfGentia&:  concupifceti.i  .icti 
&L  tradi,in  his  qua;  ignoranc,fiue  in  fponcanea  lua  ignorana 
ingereces  malcdida,digna  fibi  perdicione  penbucrefcrcces 
nierccde  iniufticix,  qua  cupicbanci.idquod  libi  conciliai  iic 
fiVfffcerffWj/wiM/Jmnc.i.p^namprdknaiis  openbus,^  maximc  ^' 
illi  qui  cum  corriipcioni  carnis  feruianc ,  &:  vcfanis  cencncur 
crroribus.conuerfacioncm  iuftarum  bfalphemac,  &: cis  qui 
fapiuncdecralierc  ndn  ccliknc , 

g  A^o/w/^/rfim.Volupcas  bona  vcl  mala.  Voluptas  bonareftc  F 

^  dics 


NICOLAVS OE LYRA. 

I  7«  concu.imntnn.  idcft,luxuriae  qux  f^dat  totum  hominc,  & 
inaxime  in  peccatoconcranacunm],quodfrequenterin  fcriptu- 
ira  nominafur  immunditia. 

3  ^mbulant.  fic  viupndo. 

j  Do>w/«<zno«f»j(7'if  co«fe>«.ide(l,Chriftum,qui  non  folum  di- 
f itur  dominut  in  cocreto.fcd  &  dominatio  in  atjfttafto  pp  excel 
lcntiam  dtii;.quia  eft  rex  regum  &  dns  d«minancium.  Apo.  i  p.e. 

4  ^udaces.  alHrmando  faifum  pro  vero. 

5  Sibi  pb.  de  feiptis  magnam  fapientiam  ¥ftirnantes,(^uo(i  cft 
jirgumenturo  infipieptia^ 

0    SeSas.  hxrefum. 

7  T^on  metuuntfiice.  eas  adinucniendo  &  docendo. 

8  Blaphcman.  fidei  vcritatcm,&  pcr  confcquCns  eiusauAorc, 

9  Fbi.  Hic  ponitur  fccunda  ratio  grauiratis  pf  nc  hcreticorp, 
quacaccipitur  ex  parfe  fubic^ti  pcnam  fuftinctis.Nam  dcmoncs 
qui  funt  rcrtiorcsad  fuftinendum  vix  poITunt  fuftinere  panaiu 
inferni ,  &  multo  mjnus  hxretici  qui  funt  debilioris  viriutis ,  & 
(ic  ex  hac  partc  grauius  aIHigutur,&  hoc  eliquod  dicitur:Vbi, 
ideft  in  p^na  in^frni.     10     ^ngcli,  f.mali. 

^  I  Fortitudine  &  -virtute  cum  ftnt  maiores.  quia  natiiralia  retnan 
ferunt  in  eis  integra,vt  dicir  Dionylius. 

12  1<loit  portant.  i.vix  fuftinet.licut  enim  impoflibiic  dicitqr  qd 
cftdedifBcili  poiribilc.  5.  mctaphylices,  ita  importabile  dicitur 
quod  cum  ditticultate  portatur . 

}  J  Execrabile  iudi.  ideft,p$iiam  qu^  non  dicitur  exccrabilij  in- 
quatum  eft  a  Deo,quia  hc  eft  iqfta,  fed  cx  partc  dsemonum  qui 
cxccrantur  eam  tanquam  iniuftam. 

y4  Hi  Vffo.Hic  declarar  primS  ration?  de  grauitatc  p(jn^  h^rc 
ficQru,pp  grauitatc  cuip^  ipforu.&  primo  ponitur  h.Tc  dcciara 
lio,fcc&do  iot9ntac6claiio,ibr.Si  cmra.Inifta  vcro  dcdaration* 

Qocan- 


notaturdcluxuria,infipicntia,&  Iupcrbia,&  lupra  in  principio 
ca.de  auaritia-.  16  ifta quatuor  dcciarac  in  quatuor  parribus  ^u^ 
patebunt  profcqu?ndo.Primodeciaratcorum  inlipientiatn.  iii 
•»ero.  h^retici  fuppie,funr. 
ly     Veliit  irrationabdiapecora.  carcntcs  intcllcftu  veriratis. 

16  Tslaturaliter  in  capti.  i.cx  impetu  nature  brutalu  ad  pabuiik, 
&  Qc  incidunt  in  iaqucum  &  capimuur  &  necantur,&  lic  ducun 
tur  in  pcrnicicm,qu5  dicitur  a  per,&  ncco  necas. 

17  In  his  qux ignorant  bUfpim.  i.fic  h^reticibiafphemantes.  In 
his  quie  igno.  ideft,articulis  fidei,contra  quos  cx  crrorc  latrant. 
\Z     In  cor.fua.  ideft,in  fenfu  fuo  corrupro ,  quo  corrupn  funt  9( 
alios  corrumpunt. 

19     Terii/^nr.  p^nagchenn^. 

to     Tercipien.mtr.  ideft.p^naro  debitam  fu^  maliti^  . 

ai     Folupta.  Hicconfequcter  declarat  h^reticoru  iuxuriS  dit 

yolupta.exi.  dieideli.  Grca  qd  fciencium  ,  quod  voioptas  ide  cft 

q4  dclcftatio,qu5  pot  cITe  bona  &  maia,bona,{i  lit  dc  opcribns 

virtutu  intciieitualm  vel  moraiiu,mala  aut.fi  fit  dc  adibus  vcne 

rcis.Voiuptas  igitur  qu^  ide  cft  qd  dcie6l:atio,p6t  cllc  bona  &  ho 

ncfta,maia  &  turpis,licct  autc  frcquctius  accipiatur  pro  deicda 

tionccarnisquf  turpis  eft  maximeinvencrcis,  tn  hic  accipitBf 

pro  deleftationc  honefta  in  operibus  bonis,  io  dicitur  volupta» 

cliei,quia  qui  facit  veritate  vcnit  ad  luce,Ioh.^.c,  Eft  igitur  fei^ 

fuSjCj,  hi^retici  luxuriofidclcdiationcscarnisrcputantcirc  vola- 

ptatem  dici,idcft,cas  cile  licitas  &  honeftas,&  lic  iungatut  lite- 

ri.Folupta.diei.  idcft.delcdationcm  honcftam. 

22     Hx-;7?iw(i«.  fupplecirc. 

22    Deli.cQin,  idcft,iuxuri{, vbi  eft  coinquinatio  ex  duarum  per 

fonarum  coniundlione. 

Z4     £tmtf.ideft,gui?.ideofubditur. 

Z5     Detitijs  affluen.in  conui.fuis. ifi  quonotaiHr  cxcciTus  in  quali 

tate  ^quantitacecibi  (cpotus, 

lOf 


I 


3^1 


II.  P 


ecn 


/C  dies  vocamr,qiia  farn^i  in  domino  delcftatur.  Volupcas  ma 

A  l3,nt^^-"cu  reprobi  ad  pcrficicnda  opera  cenebraru  peruerfc 

dclc:.hnrur.Iniufti  ergodclicias  coinquinacionis&:  niacub 

cxiliiinanc  volupcace  d!ci,quia  cuni  vacec  delicijs  impunffi 

mis  &:  cxecradiiTimis  has opcimas  6i  quafi  lucifiuas  iudicac, 

'    *  ClPlirAN.  Infa- 


Cap.  II. 


1362 


"  niunc  prorfus  ,    ar- 

ic<i.iua  dcnc  defidcro  f?mi- 

noori    naru  quocquoc  huic 

r.ii!aiu'  iiicerdidioninonce- 

^•^*^     dunc,  &  ob|coenicaci- 

bus  inftances,mjlunc 

nioriquam  concenci 

finc  a  iaceribus  mu- 

licrum  aliqua  difum- 

ttionediueili  ,  ficad 

cxplcndum  fu?  auidi 

tacis  ingluuiicm  ecia 

nunito  cemporis  non 

finc  focminx  volupca 

CC&hunchabenc  in 

pulieribus  fru£tum, 

vciniliisfemper  de- 

fixaincencione,  deli- 

dcria  facicnc  oculo- 

rum.ne  vcl  momcn- 

P  tum  aliquod  crafcac, 

quado  indigcanc  qif 

aftedanc  .  Sic  inccr 

cos  mccgricas  cmori- 

tucvbiomnis  com- 


i>?tiam  in  geftu  corpotis  profitentiir  neq>!iti«jr  an'nii,Uf  l  ociilocided  .initn»  c!i).Tdebet  proui 
dete,uel  pculos  ra.igill|x  eotum  eupit  adulteiia.uel  cluii  uxoiibus.uel  cum  diabolo. 

tluxuriances  vobifcum ,  ocu  los  habentcs  plcnos  t  adulterii 


a    Vcl  incelliibiiibus  deliftis. 


b     A  quibus  non  fncile  ccnatur,<]uia  iunt  quafi  natiiralia, 
utfaturitas.cbrictas.fomnolcntia.,     c    Vel  e.xccecatun). 


comparanrur  prophet^qui  verbisafi  nxconcra  naturam  lo- 
quenriscorripicur.NectameaprcpofKoprcuiitinciisrctar 
datur.Qui  vcniijtde  Bofor.Bofor  c;;rncus,fiuc  in  nibulatio 
ne  dicitur ,  quia  nulla  alia  canfa  magis  adultcrant  vci  bu  vc- 
ritatis,quaproconcupjfcentia  carnis.Vndc&:in  cribulacio- 

ne  func  pofici  ,  non 
quod  pro  domino  pa 
riatur,fcd  animosin 
fii  morum  fuis  doctri 
nis  &  pcrucrfis  cx- 
emplis  opprin)Vincnc 
refipifccrc  poffinc, 
Balaam  vanns  popu-^ 
lus  ,  vcl  pra'cipicans 
Cos,quodilIiconue- 
nic .  Qui  cnim  agnica 
vcricaccm  fponrcdc 
fcrunc.vanus  popu- 

for,quimerccdcminiquitatisamauit,concpcioneveroha-  ^^  Jus  func  tV.mprajci- 

Quiasiina.  ,  II  pitium  fuos  mictunc 

buit  fu9  vcfanif .Subiugale  mutum  animal  in  hominis  voce  ' '  audicores,  quibus  n6 

a    Konl?uamcs,fedpotiuscoinquinantes.    ^J    lalUtaiia   C\\iX   COm- 

rpquensprohibuitprophetxinfipientiam.  t  Hifuntfontes  ^4  gac.ied erronca  qux 

Obftmaiitc*  initinclu  diaboli.  a    Pfeudo.ucl  liarreticis.    ^J    delCaCnt  pf^dlCanC, 

b     Obfcntitas  peccatoiupi  fctuatBi  vt  fotdtlcant  ampliu»    l6   dc  QUlbui;    fubdiCUC, 
vcl  infernalcs  pana:.  ,^.  T         ,■  /• 

fmcaqua,&nebul^turbinibus  exagitat^,quibuscal]go  '?  "^'  ^""'^'"'"  ^"'  '" 
tencbrarum  ^  referuatur .  Superbia  enim  vanitatis  loquen- 


D 

Nu.ti.<|. 


^inccflabilis  delidli.pellicientcsanimas  inftabiles,cdr  ex 

a    Quiaquicqiudagunt,cau(iauariti.Tftciunt.    b    lampoficfsia  malediclioneiterna. 

.    "  ■  c    Exrationecniincognofccie  dcbebant  quid  credcte,  &  quomodo 

viuere  debebant. 

crcitatumin  auaVitia  habentes,  maIcdid:ionisfiIiide'rclin- 

A  ftatu  memit.  Ad  id«n  tendentcs,3d  cuod  ille  tetendit,  qui  ueniebat  nunledicert, 

populo  Ifrael  contra  uoluntatcm  Dci.fcd  continget  illjs  licut  Balaani 
contigit,<)uem  conipuit  afiua  fua  defua  ucfania. 

quentcs  vjam  retftam  erraueruc,tfccuci  viam  Balaam  cx  Bo 


i 

z 

3 

.4 

6 

7 


iidii\terr,tc 
qiii.i  ppcf.m- 
do  ceffaremc 
fcunt . 


e  tcs  pclliciunttin  dcfidcriis  carnk  luxuri^  cos  qui  paululum 


18 
19 


■••tce» 


moratio,liuec6uiucndo,fiuccomancndocorruptionisaffc- 
dionibus  inc^uinat^.Quos  fanw^us  Pecrus  Apoftolus  defigna-r 
uicdic(:ns, 7«  co«M  iuijijuii  luxMianieSfOculosbabentesplenoi  mg 
chationihus^i^c. 

a  TcUiciemes.  Pelliccs  dicuncur  mcretriccs,a  pollucionc  vel 
v  apdlisformolitaccqua  mcaucos  illiciunc  .  Pellicinnc  prgo 
r,  ammas  mftabiles  variorumdogmacumerroncisfe6tis,qua- 
fl  conftuprancium  iuxibus. 

b  Cor  cxer(ita'wn.  *  Oecumcn.Cor  ipforum  ad  nihil  aliud 
quam  ad  eiipiditaccm  cxercicatum  eft  liue  impudicitia,(^uc 
cc  poflL-ffionum,propcer  que  ambo  dcrelinqucccs  viam  qug 
eos  ad  falutcm  dirigcrccab  hac  abcrrauerunt,idemque  iUis 
contigit  quod  Balaa  filio  Bofor,  quonia  Si,  iUe  ob  muneriim 
largiaonedilexit  mcrcedcm  iniquiutis  .Ethincergodifci 
mus,quodBalaampropterfuxcupfdicatisafFcclum,quein- 
fana  Ilu  vacrjinacionc  alebacfealcl  a  Deo pro,hibitus,rurs,u 
adB.iLicpercinacicerproficif^jproperabac ,  fed  Dei  pauorc 
pr^pcdicus  ac  terrorib.q.in  viac6tigerunt,verba  bencdiiitio 
iiis  no  immMtauic,quod  diuinationis  no  erat,fcd  prophcti;c. 
c  Secuti  viam  BaUam.  Aliquando  h^rccici  ta  exccrada  do§- 
nriata  proferur,vt  eciam  pagani  fiulci,  diuina  cognicione  ca- 
rentis.iilorii  dctcfientucinfariiam,iIlorri  diftorca&DeocQ 
traria  icincra  fapiendo  fanius  redarguanc.  Ec  quod  pciqs  eft 
luulti  catholicorum  incantu  arnant  merccdc  iniquitatis ,  vc 
P  etiam  dodi  cierici  ab  indodis  laicis  nicrito  laccrcntur.Qui 
^  compa- 


da! 


(jua.  promittunt  im- 
brem    dovtrinarum 

20  qucm   non   habcnt, 

21  velut  nubes  prophc- 

22  ticT  ad  qqas  pcruc- 
niat  veritas  Dei  ,  &turbinibusd^monum&:vitiQruinagir 
tancur,  loquuncur  grandia  ,  &totuseoriinilcrtnolupcyi 
bia  efi:. 

d  Hifunt.  Non  funt  imitandi  pfeudo,  quia  licet  vidcantur 
vtiles,nihil  camen  in  cis  eft  nifi  vanicas  6^  immunditia . 
c  Superhia.Su^cibc  diccnccs  fe  effe  iuftos  quamuis  fic  vania, 
carnaliterdelidcrantes,&  luxuriofe  yiu6mes,pel!iciuntqui 
parumeffugiunt,quicumfimilcj!eistunt,tamenaliquate- 
nus  dcdinanteoriiai  fociecatem,8f  a  peccans  aliquatcniis 
abftinent. 

•J«  Auguftinus  .  C^uidam  putavierunc  \\oc  cfic  liberc  vi- 
uerc,vt  canqua  dc  redepcioac  fccuri.quicquid  Iibcret ,  licc  - 
refibiarbitrareritur,nonintuetes  quod  <X\<X\xc^.^osinliber~ 
tate  voc4tieflis fratres,taninmtie  Ukertatem  in  o  ccafione  deiit  car- 
nis.  Vndc  &  ipfc  Pecrus  dicit^Liberi  noftcnt  veUmcntu  mditi.i 
habetes libertatem.Aitdeillis &  in  fecandi  epiftola  fua.Wi sut 
fontesfi(ci,&  nebuU  a  turbineexagitat^^&c.Q^id  adhuc  promiq 
titureoncra'iftammanifeftiffima  vericacc  condicio  melior, 
i;s  qui  cognouerunc  viam  iuftici^,  hoc  cft  dominij  Chriilu , 
&:  pcrdice  viuunc,quafi  omnino  non  cognouilTcnccu  aper- 
tiffime  dicaCur,Me/<J(ii  erat  illis  non  cognvfiere.&c.  Idco  cc  fon 
tes  ficcos  eos  appellac,fontcs,videlicec,qcK  acceperinc  agni- 
tionem  Pomini  Chrifti,ficcos  autc,  quia  non  congrucnccr 
viuunc.Dctalibusquippe  ludasetiam  Apoftolusloquicur. 
In  defide.car.&c.lmmandus  cft  omnis  qui  cxaltat  cor  fuii, 

^  vc 


tNu.it.dli. 
<].7,c.focuti. 


tiudfd: 

De  pg.  dif.t. 
c.  ficcnini-S. 
rurfus  • 


E 

tpercciticupi 
icccl3$carniF, 


IM  Rde  ac 

operibui , 
c.ip.i4. 
Cilath.y, 
l.Pctr.», 


Il>i.c,»i, 


N  ICOLAVS    D  E    LYRA, 

Z     Luxuriantes  ro.  i.vos  ad  hoc  pertrahentes. 

2  Oculos  haben.ple.adul.  i.Hgnis  adultcrij. 

3  Et  incef.del.  i.gulx  quz  iatisfa^ionem  rcpetit  quaticiie. 

4  Vellicien.  idett,dccipiente$. 

5  .Animas  injiabiles.  i.qu7  non  fant  in  fidc  firmata;. 

6  Corexerci.  Hicconlcqucntcr  dcclarateorumauaritiamdi. 
Cor.exer.  qiiia  frcqucnter  cogitant  qualiter  bona  limpliciUin  ad 
fc  trahant . 

7  MalediSlionisfif  i.iaaledi^ionc  diuina  digni,{Icut  djcitur caor 
tisfiliusille  quieftmortc  dignus.  j.Rcg.12. 

t     Derelinquentes  •piam  re.  iuititiar . 

9  Errauerent.  per  dcuium  auaritiz. 

10  Secuti  yiam  £<i.qui  cupiditatc  duAus  iuit  ad  maledicendum 
populo  Ifracl.  Nu.ia.quod  crat  iniquum.ideo  fubditur. 

X  l     U^i  mtrce,ini.am<i.  tanquam  cu|)idus,&  auarus. 

Cor- 


1 2  Correptlonem  vero  ha.fux  vefania.i.sRtiim  fuara  qux  corri- 
puiteum  a  via  dcclinando ,  &  pcdem  eius  paricti  aiiidcndo  ,  dc 
ctiam  diuina  virtutcloquendo,vt  habctur  Nu.2t. 

13  T>>-o/;ii«/>p»'o.i»/7/»/c«.oftcndcndoperhspcfigna,  quodibat 
ad  Balach  mente  peruerfa. 

1 4  Hifunt.  hic  dcclarat  hsrcticorumfuperbiam  di. 

m  funt  fontes fine  aqua.  nam  ab  eis  non  cpianat  fons  /apicntia?, 

1 5  7{ebuU^propter  obfcu.  erroris. 

16  Turbinibus  exa.  i.ventis  teropcftuofis  fuperbiz, 

17  i^ibuscali.tenc.in^etai. 

1 8  B^ferua.  yt  p^na  refpondcat  culpac. 

1 9,     Superbia  enim  vani.loquen.  crroncam  do£):rinam, 

zo     7e///citfnr.  i.dccipiijnt. 

31     In  deCide.car.  i.luxurie  carnalis,ad  dinin^ioncm  idolo}atri| 

qu9  cil  luxuria  fpiritualis. 

21     Eos  (juipatUu.effu.  i.aliquantulum  fe  fubtrahunt  a  doftrina 

(cclcfiJF,talcs  cam  cita  ab  hzrcticis  dccipiuntur. 

Qui 


^2        GlGf.orJ&NicoIaideLyra,        13^4 


1303 


^ 


•    Eirant  8c  ilio»  etrne  fcriunt.  V     ^ ....  ... 

(    In  fiu  TeAa  ptom  tvmt  effc  .ibeitJtem  comedeniii  .X  bibcnai  &  djjiturndi  3t  legrandi  m  ftetnum 


i  l»f  p«n.di. 
4.cip.  fi;efu- 
{icntes. 

■^  pcr  cogniiio 


im.4.icproui 

drntia. 

t  cognouiflr. 

B 


•f  ai  iioluta- 
)>rum  ^IM^ 


Be4a. 


Pl««,i^t5» 


vt  qui  paululum  rcfugerint  a  pcccatis,  ad  fuum  rcu?rtantur 

crrorcm  &  fludcant  in  luxuria. 

a  Siemm  &c.in  cogmtione  domini  nofin  &  SaluAtvii  lefu  CbriUi. 

CJrc.Rcfugicntcs  coinqumationcs  dc  animc  &c  corporis  quas 

mudus  immittit:rurfus  miplicaii  his  licutantc  baptifmu  fu 

pcrantur  ab  lUis  coin- 

quinationibus ,  appa- 

rct  quod  faila  funt  po 

flcriora  dtcriorapria 

ribus:  quia  magisof- 

fcndunt  Dcum  quam 

antc  baptifinum.  Sc 

maiorcs   pccnas  pa- 

ticntur.quia  mcdaccs 

funt  promifRoncs  ia- 

axin  baptifmo. 

b    Meltm  entm  erat  illis 

trc.  •!«  Saluian.Mafsil. 

Nunc  quia  iam  Chn- 

flum  agnouifti,  U  nc- 

gligis  qucm  agnoui- 

ili,  qui  fufceptus  cs 

quafi  mtraos  Pci  pcr 

fidci  agnitioncm  pra 

ijcieris  pcr  teporcm. 

Quod  quidcrn  etiam 

bcatus  Apoftojus  Pc- 

;ruscuidcntcrexpofuic,dicensdcvitiofis  5^:tcpidis,  id  clt, 

roalc  viucntibus  Chriflianis :  M,elins  erat  illii  non  cognofc^reve 
ritatem,  (jnam  &c.  Qnod  vt  cuidcntcr  de  his  didum  intclifci 
inus,qui  fub  Chriftiano  noic  in  fordibus  mundi  atq;  mi^ 
ritatibus  viuunt ,  audi  quid  oifdc  in  eode loco dicit ,  Ji  enim 
inquir,  rcfugientes  coin^uinationes  mundi  in  ii^nitionem  Dni  nodri, 
hi  rurfus  impliciti  fupnar,i,fa£Iafunt illis nouiljima peiora prioribus. 
c  Contigit  eitim  illis.  In  proqcrbijs  cum  cxpoQtionc  pofitum 
cft  ,  Sicutcanisqui  rcucrtiturad  vomitu  l'uu,ita  fTultiis  qui 
ircrat ftultitia  fua.  £t  pof^  Apoflolus  addit  de  fuo,  &fus Ua 
in  vo.Ih.  Canis cu  vomic  profetto  cibu,  qui  pcttus  dcpnmc- 

bar 


bac  f roijcit,  fcd  cu  ad  vomitu  rcucrtitur,  vndc  lcui.ituj  fuc-  D 
r.nt  1  urlu.s  occupatur.Sic  qui  ncquicia  quc  meiitis  mtima  p- 
mcbat,confitendoproijcic,  poficoteflionedum  rcpetit,rc- 
fuinic.  Sus  du  in  lutolauat^fordidiorrcddit'.  Sicqui  pcccatii 
pldiigit,  ncc  tudcferit,  pgcaa;  grauiori  fc  fubijcit ,  qui  &:  ip^ 

fam  quam  impecrare 

Vel  conueiriri 


effugiunt ,  qui  in  crrore  conucriantur  libertate  illi.s  promic-  « 

a     IdelKctiiicorrupiivel  feiui  diabolitouumpentij.  Et  veic  luiit feiui,  quia.   * 

tentcsj  cumipliicrifiii.ntcorruptionis   AquQcnimquisfu-  j 

Et  ucic  luni  lciui  >c<]iiifit.  ,  t|Ui»  cum  ptiu»  libeii  eflent  irpJo  toguniui  fetuircgrauiws  quam  antet.     ^ 

»  pcratusdtjhuius&rcruuselt.  t  Sjenimrcfugicntes  coin-  r 
quinationcs  mundi  t  in  cognitione  dominj  nolbj  £<  falua^o  7 
ris  lcfu  chrifti,  his  rurfus  implicati  fupcrantur,  fadia  f^nt  eis  l 

Vcie  deteriora.  *     Minnsinalum. 

y.  ppftcriora  dctcriora  prioribus.  M^Uus  cnim  erat  illis  non  ' 

*  a    Quia  prxtetn:alai]nziicut  piius  agunt.yisuaiicatoietproiniflioniifunt. 

tcognofccrcviam  iuftitiac,quam  po*ft  agnitioncm retror-  ' 

Probat  auftoiitate  fub  fpccic  CJnis.quod  funt  ncquam  fciur. 

fum  conuerti  ab  co  quod  illis  traditumcftfandomandato. 

Illis  conuenit  illud  ucrum  piouctbium.uel  illa  pais  libii  qux  continet  illud  pioueibium. 

c  Contigit  cnim  illud  cis  vcri  prouerbij:tCanis  rcueriljs  ad 
fuum  vomitum,  &  fus  lota  t  iq  volutabro  lijti. 


potuic  vcniam  con- 
tcmpfic,  &  quafi  in  lu 
cofa  aqua  femccipsu 
voluit:  quia  dum  ficti 
bus  fuis  vitx  mundi» 
tia  fubcrahicantc  Dci 
oculos  fordidas  ipfas      , 
ctia  lachrymas  facit.  ?'    | 
•}«  C^farius  Arela-  nJ 
ten.  Sicutgaudedum      r 
cft  dc  jllo,  qui  ad  mo- 
naflcrium    vcnicns,      l 
■  manfuctudincm,obc  g  ' 
dicntiam,&  paticntii 
volucrit  mitis&  hu- 
niilis  exhibere;irac- 
contrario  lugendum 
cfldeco.qui  corporc  ♦•' 
tatum  de  fcculo  cxif-  ^'^ 
fe  videtur,  cordcta-  d 


mcn  in  mudo  rcman  f.i 
fifircinfideliter,autinfcliciterrcdijfrccognofcic'',  &pro  hu- 
niiliracc  profcrt  fupcrbiam,  pro  paticntiairacundiam,  con- 
tcmptum  proobcdientja:  procharicatismcdicamento,ma 
litia:  cff undet  venenum,Talibus  couenic  illa  beati  Pccri  vo- 
ra  ik.  multum  cimcnda  fcnccntia :  Melius  fuerat  litis  non  cogna  j 
fcere,  &c.  6c  itcrum ,  Canis  reuerfus  ad  vomitumfnum ,  &fHs  lota 
in  votutabro luti.  Sed  ncc de  talibus dcfperandum  cf^,fratrcs, 
quia  potcnseflDns  orationibus  vcflris  fcintillam  rompun 
ttionis  acccdcre  ,.iV  omncm  fcculi  voluptatcm  falubri  igno 
confumcrc,  &:c.  Vidc  Auguftinum  librodc  bono  pcrfcuc- 
ranti«,cap.i  5,&: mitio com.  in  Plalm.8 j.  6ic.  F 


NICOLAVS    DE    L  Y  RA. 

1     .^j.fciliccchscrctici. 

1    /«errorcco//.  ideftjindurati. 

3  Liber.iUis  promit.  diccndo  ^uod  licicc  pofsinc  vci  delcaa^ 
btlibus  carnis,vc  fic  cicius  decipi^nc  laxanccs  ca  ad  H^ia?  f unc 
bonnnesproni. 

4  C«»»;p//,  fcilicechxrccici, 

5  j^erMi/iit  corrwp. quod  probatconfcquentcrdi, 

6  Jl  quo enim  qui^  fnpera.  cfl ,  hu.  &  ler.  cjt.  ipli  vcro  fupcraci 
func  acorrupcionevitioru ,  vcpacec  perpr^diiSla.ergo.  &;c. 
y  iiww.  hicinfercconclufionem  mcenram.f.quod  here- 
lici  finc  alijs  pqccacoribus  grauius punicndi,qma  rccidiuum 

ad  iii- 


ad  infidelitatcm  &:  aliavitia,  eorum  culpam  aggrauac  pcr 

ingracicudincm,&  hoc  cft  quod  dicicur.  Si  enim  nfugien.coin, 

ntun.  idcft  vitialuxurix,  gul.S^  auariria?,&  fuperbia?. 

8    in  cog.  dotmni.  no.  id  cit ,  pcr  rcccptioncmfidei  qu2  taUa 

prohibec, 

g     His  rur.im^li.  per  rccidiuum. 

10  ieparantur.  pcr  confuecudincm, 

1 1  Fa£lafunt  eis  pofleriora  dete.priori.pioptct  aggrauttionem 
prxdidlam.idco  fubditur. 

II  Meiiusenimeratillisnoncognofctreviamiuf.  &c.  quia  per 
rccidiuum  ingratitudo  diqini  bencficij  perccpti  aggrauat 
pcccatum.CiEcera  patcnt , 


A  D  D  I  T  I  O. 

Incap.2.vbidiciturmPoftiIIa.Sedrudcncibus.i.funibus, 

Super 


Super  illud  verbum  ,  rudcntibus.  Glo.Rudentcs  func  iii- 
ncs  quibus  nauca:  vcla  fufpcndunc. 


%ti>^ 


t  im 


C  A  P.  U I. 
aTJT  y/nf  ecce  vo.lam 
jTX  '^'3m  cpiflola 
iut^-ii  ad  rcpcllcndos 
pfcudo,  £c  vc  mcam 
magnam  foUicitudir 
nem  vobis  oftcndam, 
ccce  pro  cadcm  caufa 
hanc  ctiam  fccudam 
fcribo  tpiflolam. 
b  /'f  j«(  wo,  Vt  pcr  il- 
tmandatjno-  las  cpiflolas  fitisme-- 
ftri.qiii  lumii*  morcs  cortim  verbo- 

^'fatlt"'  ^,"'"  q"^.^g.°  'P.<C  Pr? 


f  pdlAa  fntit, 


&  tapoftolorum  vc 

&filuatQiJj      ■"V  n"— -o- •»">- f"Y 

,*«««v   ♦..   fens  pr«dixi  vobis.  A^f J-iornw,  dico acccptoru,  a/^ 


C  A  P.    IIU 

ANctccce  vobis  chariflimi  fccun- 1 

i    Epiflolis.  Vobis  quibus  fcribo  epinolam: 

dam  fcribo  cpiftolam ,  in  qu^busvcftr^ 

a    Vt  vos  commoneam ,  Jc  vos  alios  commoneatii. 

cxcito  in  comratfnitionem  finceram  , 
mcntcm ,  vt  mcmores  fitis  eorum  qu?  4 
t  pr?dixi  vcrborum  4  fand:is  prophctis 
ftrorumjpraeccptoruni  drii  ^  (aluatoris. 


tt.pro.  qux 
anftori- 


tuic  &:  fcruarc  pr^ccpit. 


auifloricacc  sadorum 
prophecnriim  confir- 
niancur,&:fitis  mcmo 
rcs  prsceptonim  f;in 
ftorum  apofioloiunr.nC 
prarccpta  qua;  fan£ft 
apofioli  dcderunr,  vo 
biSjdimittatis  pro  pr^ 
dicationc  illoiTi  pfcu- 
do,  &i.  quJE  pr£ccpts 
func  ctiam  do.  &fal. 
quia  ipfe  dominus 
qui  vcnit  faluarc  nos, 
hxc  praeccpca  infti- 

^  Jlhf 


N  I  C 


O  L  A  V 

C  A  P. 


I 


D 

II. 


E    LYR  A. 


ITT  yfnc ecce vo.cba.  Poftquam  Apoflolus  rcmouit  crrore 
XJLi^irca  pnmijm  Chrifti  aducntum  contingentem  ,  hic 
coiiicqucntcr  docct  pr^caucrc errorem  futuru  circa  fccun- 
dum  t  ius  aducntum .  Cirta  quod  fic proccdit , quia  primo 
fidclps loJucit  ad tcnendum fuam dottrinam  ^di.Hanc ecct; 

ro,cha. 


yo.cha.fi.fcri.  ep.in  qui.  icililicctprimam  &  fecundam. 
a     Fcflram  exci.in  ww.ideftjpcr  monitioncm  charitatiuam. 
5     Ft  memo.  fttis  eo.  quxprx.  ver.  fandorum ,  vt  ea  rctineatis 
in  mcnte ,  &:  impleacis  opcrc ,  Et  llibdicur  cuius  funt  vej:ba 
dicens, 

4     Vrephe.  &  ^po.  re.prK.do.  &fal.  qna:  vcrbafuncd/iiprx» 
ccpca ,  nos  aut  fumus  cius  miniftn  dcnunciando  vobis  ipfa. 

Hoc 


1 


3^y 


I1.P 


etn. 


lil. 


1366 


^  a    /;/'*ro.Illudentcs  fidei,&:  fpei  Chriftianorum,  quod  tcm- 
A  piis  icfiirreftionis  fururum  fibi  fruftrapromictant.non  iux- 

t.-icatholicam  fidem,ledfecundum  propriasconcupifcetias 

nnibnl.inccs;nouispcccatisgaudenccs,&:dicentcs.  vbiefif. 

Hocvoluntvobisinducere,vcomnesprotnifltoncsdeChri 

fto  v.inas  cred.itrs.  Q. 


non  func  impleta  in 

Chri(}o,  qux  dcillo 

pr,cdi£ta  func  in  pro- 

phctis.^ut  ubi  efl  adu:e. 

Qjjuod  fignum  de  nd 

iicncu  eius  poccftis  'o- 

ficndcre?C^nullus  ad- 

ucntuscft  fucurus.  I- 

dco  non  credunc  fucu 

rumadaencum,  quia 

exqno.pj.no.dor.  idefta 

n  cempore  refurreflio- 

jiis,&:  pacres  fcfTl  eum 


promifladomini  car- 
d;ircafreucrant.vndc 
conf^atomnibus,  qui 
diliguntaduentum  e- 
ius,mentcm  in  haco- 
pinione  cemperacius 


-indffcrptione 

-auc 


Cap. 

diiTerenfur.fidcles adoriuntur  tanquam  iIIurores,& dicunt,  D 
Vbi  ef}  proniiffioaduetus  eiuseHiec  aut  illis  tpib.nu2,abant' 
Gnoftici,autNaazeni,q  &  ipfi  J-iJpcnani,&:  Euchiricerat. 
b    /-'^if^pj-o.Paulusfcribens  Thcllalonicenfib.coerceteos 
qui  diem  dommi  inf!are  autumabant .   Pecrus  reprchendic 

illos  qui  aduentum,&: 

a    Tcinpore  Antichtini,cuius!am  funtidi  prj-cones.  .  '    _      - 

tHocpnmumfclentcs,quod  venientin  nouifTimisdicbus  ^ 
indeceptioncilluforesiuxtapropriasconcupifcentiasam  3 
buIantes,dicentes,VbicftpromifriOjautaduGntus  cius?Ex  ^ 

a  Ex  parte  flultorupi  non  eft  prcrniflio.aut  aduentus,quia  ex  quo  antlqui  patrcs  roortui  funt.nihil    ^ . 
uidemusinutatumin  inuiidd.nequc  aUij^iJ  iinniutabitur.inli  ficut  modo  ell.  6 

qu'oenimpatresdormieruntj  omnia  fic  perfeuerantab  7    cohibcndam,vcneq} 

a  Hic  Apoftolusexfuaparte.  b  Nullum  iudiciiun  cirefuturum    8       vicilHUn    Cltiufq,*  ad- 

initiot  creatur^  ,  La'tet  enim  eos  hoc  volcntes,  quod  9    ucncumdiemdtii,ne 

a  Aliatranlhtio  coeli  erant  olimdeaqua,&  per  atjuamconftituti.        b  Altcrius  modi.  1°    qUC     rurfum    ta^diuS  p 

coeli  eraW  +  priqs,  &  terra  de  aqua,  &  per  aquamj  "    hunc.aduenrare  fufpi 

*  *  ^  li  cemur.fcdhocfiilum 

procuremus,  vc fiue"  ocius  ,  fmefero  aducnien^  paratos  nos 
poffit  inuenire,dum  venerit. 

c  Latet. Ideo  dicunt  omnia  eodem  modo  perfeuerare,  q.a 
vel  vere  nefciunt ,  vel  fingunt  fe  nefcirc ,  vc  vos  decipianc ; 
Duo  Dei  iudicia,alterum  per  aquam  quod  prx'ceriit,  alt erti 
per  ignem  quod  reff at .  Hoc dicit latet  eos  quod celi,  i.  ide 
humidus  acr,&  turbulentus  dc  quo  dicftur.Afi/«w  in  cxlo  cn^  ,  ,  ^ 
^noa/V  rm/)«5 //<?<»».  Erantprius,ideftinterpriorcs  creaturas  '  '  * 
mundi ,  vel  prius ,  ideft  ante  diluuium*.  Ec  quod  terra  erac 
priusconfiftens  deaqua,"ideft  perremotionem  aqua?,  qu« 
opcrate  verbo  Dei  congregaca  eft  in  vnum,  &  ita  apparuic 
anda.S^  confiftens  per  aquam,quia  diuina  difpoficione  vc- 
nis  aquarum  cft  totaplena,ficut  eorpus  anim?.lium  fangui- 
ne.ne  ariditate  deficercr,(i  irrigatio  aqu«  deficeret,  p  qua: 
duo.  i.in  quibus  duabus  partibus  aere,&  cerra,qua:  turic  crac 
nuindusalterius  modiquamifte,periit,  inundatus  aquadi- 
luuii.Nam  fupenorcs  partes  non  accigit  diluuium.CfiH  aucc 
qui  nuncfunc,  &:cerraeodem  vcrbo  Dei,  repoficiineam 
forr^am ,  quam  modo  habencfunc  referuati  igni  in  melius  „ 


m  expedliando  requierunr,vbi  primum 
cirpic prxdicari  rcfurrcdio  mortuorum,ownM  curfus,&  or- 
doomniumcreacurarum//V  per/e.ficucmodo,^  nihil  muca 
cum  eft,  ad  ccftimonium  aducncus  eius,  &  hoc  ab  ini.creatu. 
Sicucfuic  in  principio  mundi,fic  adhucef^,&  ideo  non  cre- 
w.t-c'8  dqncvllumaduencumfuturum.  ^  Aug.nuncvideamus 
quid  eciam  Apoftolus  Pecrus  de  iudicio  fcnpferic.  yenient , 
inquic.w  nouifimo  dierum  illuftone  illndentes^&c. Ntbil  hic  dixic 
dc  refurreftionc  morcuorum,fed  fanede  perdicione  munr 
dihuius  facis ,  vbietjam  commemoracur  fadtum  ante  dilu- 
uium, vidctur  admonuifte  quodammodo,  quatenus  in  fine 
huius  fcculi  mundum  iftum  periturum  eire  credamus. 
*  Occum.  QiiarehancmemoriamPetrusexcitari  iubcat, 
fubiungit.qrfihiquiafreclionib.addidiviuuntiuxta  ^prias 
concupifcencias,vidcnces  quofda  Dci  aduencum  for  mida- 
tes,quem  vna  cum  aliis  diuinicus  infpiracis,ipfc  quoque  dns 
pra:nunciauic,&  propcerea  fuam  inhoncftam  vicam  parui- 
pcndenreSjdcindc  eciam  v'dences,quod  fermonesnon  fta- 
Q  timfortircnturcffedum,  fed  propter  multorun^falutem 

difft:tentqr 


.irf 


commu- 


NICOL  AVS  DE  LYRA. 

I  Hocpri.Viic  confequenter  inducit  ad  prxcaucnduro  crrorc, 
qui  crror  pnmo  ponitur,  &  cius  motiua  ratio,  fecundo  ratioms 
fim  cxclufio.ibi  Z,<jm.».eoj.tcrtio  vcritatis  decerminatio,ibi.  .Aduc- 
piet  autem.Oxci  primum  dicit, H oc pri.fci.quod  ve.ia  dif.wo.potif- 
limc  circa  Anticlirifh  tcmpora. 

3  In  dece.illu.i.iUu^oies  veritatis  habcntes  verba  compofita  ad 
decipicndum. 

3  IiiXtapro.co.  i.fc^m  deleftabilia  mundi,  &carnisuiucntcs. 

4  Dicen.&c.  Circaquodfciendum,  quodcircafuturumiudi- 
ciumfuit  vnuserror  atempore  Apotlolorum .  fquod  illudm- 
dicium  crat  valdcpropinquum.Qucmrcmouet  Pauius  Apoflo- 
lus.i.ThclIal.j.a.diccns.  }\pgatnHsautemvosfratirei,vinoncito 
Tnoueamini  a  velirofcnfu,neque  ttrreamini  quaft  inflet  dies  domini  . 
Alius autem  crror  efl  totalitcr contrarius.  f illorum  qui  ncgant 
iudiciumfuturum  ,  &  efl;  crroriliorumquidixeruntdiuinam 
prouidentiam  non  fc  extenderead aftus  hum3nos,&  etiam  illo- 
rum  qui  ncgant  immortalitatem  animac  humanae,ad  vtrumquc 
.n.crrorcm  fequitur  iudicium  non  cfTc  futurum.  Errores  auteni 
ifli  rcnoaabuntur,&  inualefcent  circa  tcmpora  Ant'chrifii,&  p 
confcqucnscondulio  fequcnsdejenerali  iudicio  non  futuro. 
Ratiouero  motiuaipforum  cfl ,  proptcrcurfumnaturat,  quia 
temponbuSjdcquibus  noneflmemoria  procelfit  perrcuolutio- 
ncs  dicrum,&  annorum.  ita  quod  non  fuit  mundi  notabilis  mu- 
tatio,ncc  fimilitcr  crit,vt  dicunt,&  hoc  ef^  quod  dicitur .  Dicen- 

,fej;-p6ie/?/)ro.i7</«e«.ei;«.q.d.nonpotcflortcndipcral)quod  ap- 
parens,quod  fit  Chriflus  venturus  ad  iudicandum,nec  per  con- 
fequcnsquodimplcturus  fitillas  promillioncs ,  quas  Chriflia- 
nidicuntmcisimplcrc,  fccundumquod  diciturLucrai.c  His 
autem  fieri  incipienlibus  refpicite,  &  leuate  capita  vellra ,  quoniam 
appropinquatredemptiovcflra .  Et  fubditur  ditti  conHrtpatio, 
cum  dicitur. 

5  £Ar  9«o  c.p4.rfor.antiqui(Timi. 

6  Omniaficp.in  fuocnrfu,&  eadem  rationc  fic  pcrfcuerabunt 
fine  talimutationcquaEdiciruriniudiciofutura. 

7  Latet  c.Hic  confcqucntcr  ponitur  rationis  exclufio  .  In  hac 
.n.rationc  duo  implicantur. Vnum  efl,quod  non  fuit  dc  praeteri 
to  notabilis  mutatio,ex  quoconcluditur,quod  necerit  de  futu- 
ro,  Aliud  cfl  quod  promiHioncs  faftar  Chriftianisnon  funt  im- 
plctae.ncc  implcbuntur,  &  cx  tali  rctardatione  implctionis  ar- 
guitur  iudicium  no  efTc  futurum.  Propter  quod  bcatus  Pctrus 
ytimo  cxciudit  priniii,fccundo  fccundum^ibi.^'»»?»  vero .  Pri- 


mum  autem  exdudit  tanquam  falfum  pcr  diIuuium,quod  nota 
bilitcr  mutauit  mundum  fubmcrgendo  omne  viuum,pr3etcr  il- 
la  qu^  faluata  fucrunt  in  arca^Gen.y.Terra  etiafuitnotabilijer 
immutata.  nl  atc  ^ferebat  tVuftus  plurcs  &  meliores  ^pter  qdf 
cfus carnium  &  pif(:ium,conccfrus  cf^  pofl diluuiura  ,  Gen.9.& 
pro  dcbilitationchumanae  naturae.igitur  pcr  hanc  mutationcm 
primo  diftuni  aliorum  cxduditur,  &  fecundo  propofitum  con- 
ciuditur  ibi.Caeli  autem . 

Circa  primum  fcicndum,quod  litera  dupliciter  efl  exponen-    Formationi» 
da  fccundum  duas  cxpofitioncs  de  fbrmatione  rerum,  &  earum  remm  cjtppfi» 
diftinftionc,  quas  diffufc  pofui  in  principio  Gen .  Vna  eft  quod  "°  ^"Pl^^ 
matcria  omnium  corporalium,excepto  c^Io  cmpyreo:produfta 
fuit  primofub  vnacommuniforma,propter  quod  vocaf  plurib. 
nominibus.f  terra.Gcn.i.a.7n/)r;n«^io/cc/>  Dcus  cxltm ,  &  ter- 
raw.fccundum  Bcdam.n.&  Strabo.  &  alios  fequentes  hunc  cxpo  S 

fitionis  modum,pcr  caelum  intclligiturcxlum  empyreum,quod 
ftatimfadum  Angcliscflrcpletum.  pcrterram  veromatcriacor 
poraIium.Vocaturctiamabyfrus,&aqua.ibidcm,re«etr<«erant 
Juper  faciem  abyfji,  &  fpiritus  Dominifercbatur  fuper  aquas :  ficut 
vohintas  artificis  fuper  matcriamdcqua  vult  aliqua  difiinfte 
formarc.  ita  quod  dc  illa  prima  dic  fbrmata  elt  lux,fecunda  die 
caelum  ftellatum^&  cryftallinum  fupcr  ipfum.tertia  die  quatuor 
clemcnta.Sciendum  etiam  quod  bcatus  P«trus  non  loquitur  hic 
dc  aliquo  caelo  nifi  de  acrco  co  quod  fuit  purgatum  per  diluuiii, 
afccndcns  i  ^.cubitos  fupra  cacumina  montium.  de  qua  purga- 
tioneloquiturhicbcatusPetrus.  Igiturfccundum  hunc  ma- 
dum  fic  cxponitur  litera. 

Latet  enim  cos.  i.  illos  qui  dicunt mutationcm  notabilcm  mun-» 
di  non  cffe  faftam  in  praeterito,Woc,f  quod  fequitur  pottea. 
8  Folentes.c[mf\  di.hzc  ignorantia  efl  affe.^nta,  quia  poterant 
fcirc  pcr  facram  fcriptura  quae  loquitur  dc  diIuuio,vndc  fubdif, 
<)  ilnpd c^li crant prius.i.c^Moaznxe:  A\\\x\xi\xm  eratc^Iumacrcu, 
quod  dicitur  caeliin  plurali  proptcr  eius  duas  partes.  f  fupcrio- 
rcm,qu3e  tranfcendit  cacumina  montium,  quae  cum  cajlo  reuoU 
uitur  motu  diurno ,  vt  habctur  primo  Mctcororum,  &  inferio- 
rcm,quae  rion  fic  rcuoluitur  proptcr  impcdimentum  montium 

10  £f  ferra.i.elcmcntum  tcrrae. 

11  Deaqua.i.  de  informimatcria,qu3enominaturaquavtdi- 
ftum  cf\:&  dc  illa  fafta  funt  clcmcnta,vt  diftum  efl. 

12  £/prr<7^M4>»cow.quiapartibusterr?admifcenturaqu  ?,vt 
terra  habeat  continuationcra  &  coufiflcntiam.alitcr  cnimrcIbU 

ucrcturinpuluercs. 

:    Dei. 


\^6y        Glof ord.  &  Nicolai  de  Lyra.        i^6^ 


c 
d 


B 


ccmmi:Mnda,in  diciudidj,&  pcrdftionis  impiorii  liominu. 
A  *    Ot-cumcn.Porro  quod  huius  vniucrfi  fist  f  orruptio,no 

folumChuftianis.fcd  etiam  Gia-cnrum  fjpicfihus  vidctur, 

qiicmadmodu  Hcr.iclito  Ephcflo,&:  Hmpcdocli  Aruhnao. 

Scd  dicct.nliquis.Et  quxfuic  ratio,  vt  condcrctur,Or"i'"»w 

oportcbar  ad  n;hilu 

rcdigt  mjndum<di- 
f  conflientM  ccmus  quodnon  pc- 

mtusadnihilumicn 

drt  mundus ,  icd  ad 

rcnouationem.  f  to- 
I  pterea  Prophcta  di- 

Cit,  Et  renouabts  facitt» 

terr^- 

•«    Clcmcns  Rom. 

Necefire  cft  ccftam 

ouoiu  quamuis  pul- 

chrefada,  &:diligc!i 

tcr  formata  vidca- 

tur,frangi,  &:rci'olui,vtindcpiillujproccd3t,  fic&huius 

mundi  occefle  cft  tranfirc  Ilatum ,  vt  liaius-  illc  iliblimiur 
regni  ca"lcftis  efllilgeat. 

a  Ter  qux  il.t.m.a.inun.pcr.  Pcrijt  tcrra,  quia  fubmerfa  tanto 
remporcfrucliftcarcdcltitit,  pofka  ctiamdiHimilem  plc- 
rifqucinlocisabcaquam  prius  acccperac  faciem  reccpit, 
pcrierunc  &:  cccli  fccmidum  fpccics  hLiins  acris .  Occupnuic 
enim  aqua  totam  ifJam  c.ipac!taccm,vb!  aucs  volitanc.  Suiic 
^  cali  fupcriores,  fcd  vtrum  &:  ipli  pcricuri  llinc  igni ,  an  hi 
foli  qui  ctiam  in  diluuio  penerunc ,  dilceptacio  cltaliquaii- 

to  fcrupulolior  inter  doctos. 

•J«  Augulfuuis .  In  EpiHoIa  Pccri  ApoWoli,vbi  aqua  inun- 
datus  qui  tunc  erat  penfledictus  cft  muudus  ,  facis  darum 
cfr.iSi  quxpars  mundi  a  toto  fignificata  cft,  $L  quatcnus  pe- 
riffc dida  lit, &:  qui  C'xli  rcpnfici  igni  rcf •iuandi  in  dicm  lu- 
dicij.  Poflunc  inctliigi  illicali  pcricuri,&clcmentaarfura, 
qiii in  hac  ima  muiidi  p.irte  fublilHinc pioccllofa , &L  turbu- 
,Knta,in  qua  eofdcm  calosdixic  cffcrcpofitos^faluis  iUisfu 
pcnoribus,  &:  in  fua  integrirate  mancncibus,  in  quorum  fii- 
mamento  funt  fydera  conftituta. 

b  ynum  -ve.hoc.  Probato  quod  iudicium  verceric,of^cndic 
a  ctticax  tuerit.  Si  dicitur  vobis  a  pfcudo ,  qnod  vulcis  potc- 
nis  facercquia  tantum  tempus  reltat  vfquc  ad  diem  iudicij> 

quod 


qi-6d  cx  longinquitatc  temporis  iudcx  fcirc  muka  no  potc- 
j  it,non  crcdatis  ci.Sjquia  quirquid  pot fieri  millcannis.ita  vi 
dct,Ocu?  illud  quod  fit  vna  dic.  Si  dicunt,millc  annis  pccni» 
tcndo  non  aticqiiiinini  veninm  dclittorri,noncredatis,qn'a 
vnui  dieS  vcrse  p^nitcncix  taniu  valct  quantu  mille  anni,fi- 

cutiacroni .  Si  dicijt,- 

f  Pun.i.in  qiiibus  partibiis  aetcSc  tern. 


tconfirtcris  Dei  vcrbcper qu?  illc  tunc  mundus  aqua  inun- 

t     IFollui.is  i>«rcc«is  hoji.inuii.  i.cr  i^iuj.i.  p.ir^Jtus  c;l .  b     IFoft  dili.u  um  ,K  coim-)uiuMtut 

pctcJili.icferuJi.  funi  ut  puigei.tui  pcr  if  ncm  cum  luu  iinlis  hJbuaiot  tu»  m  d;e  ludicij. 

datusperijt .  Ccclfauicmquinuncfunt.&terracodcmvfr- 
bolrepofiti  funiigni,  referuatiindicm  iudicicij,  &perditio- 
nisimpiorumhominum.  Vnum  vcrohoc  non  latcatvos 
charidimi,  tquiavnusdicsapudDominum,ficutmjIican- 
ni,&millcanni,ficutdicsvnus.NotardatOominuspromir- 
iione  fuam,  ficut  quida  cxiftimac,rcd  1  patieccr  agit  proptcr 


I 

3 

4- 
5 
6 

7 
% 

9 

to 
II 

li 
U 
1  + 
rs 
1« 

'7 
II 


non  oportct  tadiula  ^"^ 
borarCjVna  die  pocc- 
flis  refipifccrc,  noti 
crcdatis,g.a  millc  an- 
nilaborisnoplusiuf 
ficiunt  ad  vita  quain  f  p,  ^ 
vnusdics.Etquando 
quidcm  futurum  cft 
iudicifi ,  crgonolite 
fcduci  pcr  plcudo ,  q 
dicutvobis,qu6dii<: 
fl  fit  futurniudiciu,  t'l' 1,111 


lei^i. 


^.xo.Jeciuit 


II«M« 


3 

4 
5 

e 


NICOLAVS    DE    LYRA. 

Dei  ver.Supplc  fafta  funt  ilb,vt  patct  Gencf.  1 . 

Verfjux,.  f.tria  clenienta  pr«cdi£ta,  aerem,aijuam,&  tcrrain. 

Jlletunc  lum.  i.tempore  Nuc. 

.Aqua.  r.diluui). 

Inurt.  a  fordibusfaftis  in  mundo  fcnfibili. 

Veri]t.  Quiaon)n!a  viucntiafucrunt  mortua,cxceptis  falua- 
tis  in  arca  Elementa  ctiam  fucrunt  dcteriorata.Q£od  autcm  di- 
luuium  proccUit  ex  tribus  elcmcntis  prxdiftis,  paict  Gcncf.^. b, 
vbi  diciTur,  [{liptifuni  omnes  fanici  abyfjirnctgnx.  i.Occani,  quia 
caucrnofitates  terra:,intraquascontinctur  marc,rupt^  fuerunt, 
&  iic  aquac  mans  cffufacfucrunt  fuper  tcrram  habitabilcm.  Ex 
quo  patct,q>pcraquam,&  tciramfadumeltdiluuium.  Simili' 
tcr  pcr  aerem.  nam  ibi  fubditur .  £<  fnClu  eft  pluma  fuper  tctratn 
j[OMicbuu&  ^o.noflibus,  &  lic  magna  pars  acns  conucrfa  fuit  in 
aquam.  Aiia  vero  cxpoliuo  accipitur  fccundum  diflum  Hebr.to- 
rum,&  plurium  DoQorum  Catbolicorum,qui  dicunt  a  princi- 
pio  crcationis  oninia  corporalia,  quantum  ad  principalcs  inundi 
partcs,f.corpor.i  ccclcft.-a,^  qoatuor  elemcnta  fuifFe  limul  prp- 
^ufta  fub  formis  fuis  fubftaniialibus  adinuiccm  di(linLlis,&  for 
matio.feu  dilt  iK^io  corum  qujc  defcnbitur  in  principio  Gcncf. 
fafta  primadic.fccunda,  tertia,  &quaitapon  accipitur,  nifi  fe- 
(undum  propriccates,&  qualitatcs  accidcntalcs.ficut  dicitur  ali- 
quis  homo  ficri,quado  peruenit  ad  ztatem  adultam,&  hoc  pro- 
pter  dcbitam  quantitatem,&  r9bur.corporis,&  fimilia^quc  tuhc 
ai  tii)git,&  tamcn  non  iunt,nili  propnetatcs  accidccalcs,  quia  fp- 
icudum  iiiamfub(lantiafa£luscfthomo  aprincipio  vnionisani- 
mz  cum  corpore  .  &  ficlux  qusediciturfada  priroa  die  cft  ipfa 
claritas  Solis,q iix  cfl-  eius  qualifbs.  Quod  autcm  dicitur  Sol  ficri 
terti.1  dic,hoc  c(l  lecundum  motum  eius  proprium  ab  Occidcnte 
inOricnfcm.Coelum  veroquodditicurfafliilccunda  dic,i  cor- 
pnra  coelcftia,  hatc  faftio  accipitur  fccundu  (oIiditatcm,tnnc  cis 
datam  fccundum  Hcbracos,fccundua!ios  vcro  clt  virtus  infiucn 
di  in  infcnora  qux  tunc  fuit  cis  data.  SimiUter  iormatio  elemcn- 
toru,feudi(tindtiofaftafuit  tcrtia  dic  fccundii  proprictatcsacci- 
dcntnlcs,nam  antc  dictn  tcrtiu  clementu  iaqu^ non  habuit  dcbi 
tam  delitatcm,  fcd  vaporalitcrelcuabaturptrtofuacris  fpaciq, 
§c  fic  vni^  plempntH  noi>  yidcbatur  ab  4I1P  dulindtuinec  fimilite^ 


non  tamen  vobis  ti-  ^ 
mendum.quiacum  finttotcogicationcs.&totadushon^i- 1. 
niim,li  figillaciivi  dcbcaiu  difcuci,  no  futikient  millia  amio- 
ru,cu  in  vno  folo  dic  dic.itur  fucuru  iiidiciu,&:  fic  multn  po- 
tcru;laccreiiidicem.  Sed  nonlatcac  vosifiud,qu6dt2ncum 
valct  apud  Dcum  vnus  dics  ad  agcndum  aliquid  ,  quantum 
milleanni  hominibusad  folanucm  facicndam. 
c  Sicit  tniHe  anni.  In  agnitione  diuinx  virtutis,&  prxterira, 
&C  pr^fcncia,^:  futuia(^qualiter  potiitia  c6ftant,&:  qu?  longa 
nobis,vel  brcuia  vidcntur  cemporum  curiicula^^qiialis  func 
fpacij  apud  conditorem  tcmporum  ,  &C  omnia  equaliccr,  & 
ma'ma,&:  pa:  ua  confpicic-Idco  hoc  comemorac  Apof^olus, 
vcconuinc;it  cos  qui  dicebant,  vbi  cfi^promifficaucaducn- 
tuseius^  oficdcns  Deumncquaquam  oblicum  fua;promif- 
fionis,aucaduencus.  Sed  cum  ica  vnumquemqj  diem  feculi 
nofirixccrnafuamemoriacocemptecur,  vtannorum  miilc 
circumicus,&  ica  miUcannos,  vc  vnius  dici  fpacium  fincla- 
bore  circumfpiciac,ir.anifc(^eincclligendum  c(i,q)  ipfoiuni 
quoquc  dicrum,  &:annorum  omnium  finem  ccrcilumc  t\o 
ucriCjSctbfq;  vlladubicacione  hocquoq;  prcnoucrit,quado. 
aduentus  iplius  claritas  rcuelanda ,  quando  proimfTa  fandliS 
finc  rcddend.iprxmia.Vnde  &:rci^e  fubiungicur.  «. 

d     Tsl^on  tar.do.Et  quia  oiTinia  vjdct,poccflis  croderc,q,  T)0' 
jninus  non  cardac  prormlfjs  implendis,g.aoondum  cfi  ceiti- 

0  pus 


rcrra,quia  erat  aquiscooperC3,fed  tucaqu^  fuitdebita  dcnfitas, 
&  fic  occupauit  minorem  locum,&  faftae  fucrut  concauiratcs  ift 
terra,  vbi  rccepta  fuit  vna  pars  clcmenti  aquae,&  lic  rcmanfit  di- 
fcoopcrta  vnapars  tcrrxaquis  prohabitauonchominu  ,  &  aiii- 
imlm,  &  acr apparuit  in  fua  tranfparentia ,  (icut  plenius  dixi in 
principioGeneCEt  fccundu  hoc  cxponenda  eft  (ic  litcra  ha:c,c& 
dicitur.  Car/ic;(i«;5n"i<i.  i.duaepartcsacns,  fuperior,&  infcrior, 
Errcna.i.elemcncutcrrac.Df  rti7«i2/;))-»j,:r.>i,mododiclo,quiaper 
denfitatem  aqux  ,  &receptionera  eius  ihtraconcauitatesicrraB 
apparucrunt  clcmenta  diflincta.Caetcra  exponantur  ficut  priiis. 
•j  Cwli.  Hic  cx  diftis  concludit  propofitum,  arguens  i  fimih,  ^ 
vt  mudus  fuit  immutatus  per  aquam  tempore  Noc.fic  aducniE- 
tc  iudice  immutabitur  per  ignem  conflagrationis,qul  fecundum 
Doftores  Catholicos  tmaicendct,quantu  aqu^  diluuijafccndc 
riit.&  hoc  cft  quod  dicit;C<r//ijH.i.fupcrior  pars  acris  &  infcrier. 
8  Et  fc>'>-<?,Idcftclcmentum  tcrrae.p  quod  etumintelligiture- 
lementum  aquae  ,  co  (j,  non  eft  totaliter  fcparatum  a  terra  ,  fcd 
partcsaliquaeaquaccommifccntur  partibus  terrx,  &a!iquacm 
terracconcauitatecontinentur,vtdiftuxn  cft. 
p     £o</£;»2  w.  diuino. 

jo     l\epofi.f.  i.confcrunti.quoniam  fi  virtus  Dci  confcruans  ab 
eisretraherctur.in  nihilum  redigcreiitur. 
II     /^>j;,rc./rt(//cM/«.  i.perignem  purgandi. 
li     Etper.im.bo.tunc  cnimcorpore,&anima  damnabuntur. 
I  j     ynum  ve.  hic  cxcludit  fecundum  motiuum  de  rctardationc 
implctionum  dminorum  promiflorum  ,  quia  non  cftrctardatio 
ex  partc  Dei,licct  nobis  vidcatur.proptcr  quod  dicitur. 
14     (hjja  vnus di-a.ilo.ft.mil.an.Cicautcm\ocitikxxt  Pctrusfccun 
dum  quod  dicitur  Plal.^^.b.  Mille  hnniante  oculostuos,tanq!i.tm 
dies  l)cfle}nae}U£  pr^terijc .  Permillcnarium  annum  incclligitur 
quantacunqucjrcuoluuo  temporum,  qii.cmodica  c(t,  &  nullius 
momcnti  comparata  diuinae  ^cernitati.proptcr  quod  refponden 
dp  corum  argumcnto  fubdit. 
1  c     'VoBrj>-.i.iurcdditioncpromi(rorunotardarvltradcbitu. 

16  Sic.fj.  crrouecpropterhocnegantcsfuturamiudiciumjVC 
pr^diflum  eft. 

17  5'ea(/>.7.j'^.  iudiciumdifFcrendo. 

j?     Trofter  yoj.vtiufti,f.iumcnto^pficiant,&inaliperpcni«e- 

tjam 


^■^9 


II.  Pe 


rri 


Cap.   Jll. 


1370 


'  pii?;niipicujiiuM.».u.i..cjcu]oain'-rc,vc(-iCLtorumlummnm 
•-  qaa  pr^uidic  prius  admiplcac.vtide  in  Apoc.  Et  MBum  tji  iliis, 
■  vt  ncitiiifccrentadkuc modicum tempas^ donec  compleMiur  cbnferul 


torhtn 

a    Cxii  mdigno. AWcg.  Cxli.i.{znet\  fi  quid  in  eis  purgandum 

fflper  ignem  purga- 

bliriCUr.  mvosinuitmtibus  «efcatit.  b    Etut  alij.quiconumendifumconuerMntur. 

b  Eiementa .  Qtjacuor, 
qmbus  mundjsconii 


d  Etpro.ipfius expe.  A.]ka:,.f<liy]itc crcdcrc  ilJis  qiii  diconc ni-t) 
hil  eflTe implecum  dc oninib.c]  den.iciuirace  Chrifti promif-  A:.oc.  14.  g, 
fa func,diccntes,vbi  rjoiii  cf li  &  noua  cerra  qu^  fpmiirt suc:  AUego. 
Nouosc(jIos crcdimus  iilos  in  quib.iufljcia  inhabit.u,&  no- 
uamcerram  ilios.qui  ferficfiudunouicaris,  &:hnsdicimus 

promifla  Dci,  vci  nos 


rhf,..a. 


r  hj  1  ■  .         ,1  .   ,     ■  c    Vel  reCplfcerc. 

vo  s,no  iens  aliquos  penrcfed  omncs  ad  p^nitendaar!  re'- 

filC     lIlcm:TXiin'ieJliS  "INontardat.fedpotius.  a    Iinpfouilu«,tapicnsadmduimn. 

llll,  iii*.ii  ..A.u.    ig,j  .s  b  Qiumdifuu,oimnl,erunt,quiatanturaafcendctiii*d;,gnisq«ai,iumafcc.,ditac)uadi)uui( 


■               VT              ^  T.  "  ^' """■""'"  "■'"""'"">S'Mr3ncuraaicenaciimr;a;,gnisqiiamumafcci)ditaquadiluuii. 

■*:,S  *%,:?«  '  u«t..Uduemetautemd.csdomini.ficutfuT,in<juo'Wi  ^ 

j.Hi...  I.  .^^w^.uii.wt   ^i  a  Iiiuoluemis  n;nis.                b     Inahnmfomiam  .                         ^                        , 

Z!"^^'":^.  magnoimpetutrarnfient,clcmentavcrocaIorefoIuetur,  4 

«•«,  ir  m.*l  „>.v..',i   «.  ,                             ^    TQii?ndoqu.dem  in  t-.nto  iudicio  ina!i  in  peiu5,bani  iri  melius  fiint  nu,tn.-,di.    i 


ais coucrfationibus & pietatibusrcxpedlantes, &tprope -  ^    03'^^^''' '"  'p '^ 


quodin  liac  vica'ficri  <" fcfeleranu- 

riohpocclt,  Jdt.cncu«. 

f    Satagite  imm.7.   ^r 

-  .       i...>..-u..-nc.cnt,ica.  i  j     "■'•   ^f  iiinC  Vl^iluC  dC 

uetur:&  elcmenta  if^nis  ardore  tabefcent  ?  t  Nouos  vero  '4  ^^'^^^^  dic/cur,  Be.m  Lucn.e. 

fermilli  t;rws  cumfetic-   lApoc.ii. 

■fiuxtapron 
qui  fum . 


Bene  sgendo,ut  talet  litis  pioptej  quos  liluandos  dominus  ueniat  ad  iiidiciuin. 
b    luditij  . 

ra'ntesin  aduentu  die-i  dominiper  que  c^eli  ardentcs  ibl- 

1  Prioradcficicnt,fcd. 


I  cglos&nouaterrar&prom,(Ia,pfiusexpeaamus,inqui  ^^S^ltSir^J^J 

IQ.i^adiesd  imin.  uenit.  ;  _:;      .  n-      . 


Ycrd  in  mijliorcm  rc 
ft::ii--r  facicm .  Vnde 
iii  iv>:  icncibus  ,  ?v(o- 

Mcscxios  C^  nouamter- 

ram  ,  cr  prmiff'a  ipfins 

excc&amus ,  ^c.  Vcl : 

Elemenca  fandi ,  q u i 

fucrunc  alijs  maceria 

bcRC  opeiandi  ,  per 

ccmporale    fuppliciu 

ioiucncur  in  mdius;. 

c    'Hosmvs.cs,  Non 

aicalios  ,  fcd  vctcrcs 

is;.Tnciquds/n  mcjius 

commutandos.  \(ndc 

Daiud;  Ipfi peribunt,ti4 

annm pirmMcs ,  C"  oni- 

nct  fum-  v^fii.-  verrVit-' 

fcetit .  Hitficut  opcncriii 

mutit.eos ,  cJ"  muta.  t&-c. 

Qux  mucabijcur  f  Gor 

luc  pro  ccito,  quia 

cofumpci  pcr  igncni, 
>  moxabeuccigacgra- 
'  tigrcm  reiUmencTpc- 

cicm. Dc  ignc  &  Equanihil  tale  h.nbemus,quin  potius  habe- 

nuis  in  Ap<;c.iJypij.ir  m.-jy^  iam  noi  f/if.Habcmus  6Lin  prophe 

cis.  Lii.x  lucerua  noa  iuccbit  ibi  amplius . 
J  Ej 


in  quibijs  iu(i;cia  ha- 
bicacSr  vericaccm  fci- 
mus.  Ca^Ios.i.f^nftos 
expcilamus  nouos  fti 
turos,  &:  ccrram  noua 
quiapromifir. 
e  In qm.\dci\  qiii ccm 
pore  fucurifeculi,i«- 


a    tQiandoqtiidem  in  tiiito  iudicio  ina!i  in  peiu5,bQni  iri  melius  fiint  mutn.idi.    5  P^l^C    fuCUri  fcculi ,  iu- 

tcrra aurem  & omnia quSin  ipfa funtexuretur.Cu'm  ii^it  6  I^iiiahabitat.  quiacunc 

hxcomniadifroluedafmt.qualcsoportctvosefletin/in-  7  ^"'^'"-*  fi^W'pm  pro 

Tiunobis,                              lAdalioi.               aSerfrem.                                           «  modo  CercammrS  CO- 


8 

p 

lO 

I/ 

12. 

13 


1Qu[adiesd  imin.  uenit.  '      "*       j'^       ■/  r ,  ■      , 

bus  iuftitia  habitat  propter  quod  chardHmi  ha:c  expefta  'l  fe  d  ford;bil?  nL^u" 

a    A  vcnial.busincorpoie.  b    A  cr.mir^aiibusin  mente.  nr'm  ^.la  > +■ 

c  .Abeo,vciadhonorcmciusvenientis&  pa^lamis.  d    pacificatifemillispercatis.  '"-»' ^'■"lOaiC  quiqua- 

tcs.tfata^itc immaculati & ' inuiolabilesennueniri  i  pa-  -  '^"•^ "V<^crt, cum om 


a  N: 


g 
h 


putctisquodtardctpromimoneradomi.nu.,fedintellg,tequod,dco  longan.miici".x-    jt)    "'"'■'^  honiinibu»    pa-  R^,^'^."^!' 


pcifht  doininus.ut  plures  rajuentui. 

cc,&domini  noltri  icfu  Chrilli  longanimitatcm  &  falu- 
tem  arbitramini ,  ficut  &  chariiiimus  frarer  nofler  pau^ 
lus  fecundum  datam  fibi  fapicntiamfcrip/icvobis,  f  fi 


llpfepaulus.  a    Epodolis. 

b     Qi.a:  ego  pia:d..\i,ut  Jisc  ficiatis  qua:  docui^. 


ccmh;ibec  ,  quiom- 
^'  ncs  illecebras  cirms 
^^  fpiiicusrcginjini  fub- 
^»  dicinfciplopacefcli- 
^4  ciflima  vtens. 


«lam  in  om 

2C    _      j.    •    T"V V  nibusferecpi 

^      i'^«-I.adomino.  (fohsloquens 


«     v<^.«.  vj..  j.j«.u..M,ui  iiie».  laciaus  qua:aocur.  2<5    'llt     /"    t  '/-,-,  -   IfOllS  Ic 

cut  &  in  omnibus  epiftohs  ,  loquens  in  cis  dchhzj  dclsItqSS!^fnom- 

r      r,,  ....  diciomundusellyhu- 

manaf^'pefalluncuriudicia.  ^ 

h  ^''^■«''.f'auluilIisfcnpfifl[bdicic.rnquooild]C,quiac},Pau- 
lus  quibufda  fpeqaiicer  ccclcfijs  fcnpiic,  omnibus  f-ccicfijs,  p 

^  qox 


NiCOLAVS    Dli    L  Y  RA. 
*  tiamredcant.ideofubditur. 
I.  J^Qkns ali.pcr.c^aiatnm&xfc. 

3  ^dw  Poftquacxclalitcrrorcmcircaiudiciiimfuturu.hiccon 
fecfuencci  dctertnmac  vcritatem,i&  primo  ponitur  fi^-c  detcrmi 
natio.fecundo  lubdKur  vtilis  monif lO.C/iw  /»(n(r  hxc.  tcrtio  do- 
ftnn^  Pauli  approbatio.ibi.  J"it«r  cir  cj[>;jW//mM/.quano  cocludi- 
ttvintentaconcluiioibi.f  of /j;(«>-.Circ.i  primum  dicitur..y^(i«e- 
nie^aci/ifirfo.i.dicsiudicijrquaEdiciturdies  domini  quiatuc  in 
omnibusfiet  voluntas  ciusm  punitionc  malorum  &  praeinia- 
tioncbonorum.&  fubditurmodusvcnicndi.cum  dicitur . 

3  5^/caf/«r.i.repcnte  &  ex  improuifo.ficut  dicitur.  Matth.24.c. 
Ledie  autem  illa  ^  hora  nernofcit,  &c. 

4  In  ^ctf/i.i.fupccior  pars  acris  &  mferior  . 

5  Magno  im.lran.A  ftaCu  m  quo  nunc  funt  per  impctum  ignis  co 
flagrantis .. 

6  Ekmenta  wroc^j./o/.q.d.non folum  acr,fcd  clcmcnta  ignc  pur 
gabuntur. 

7  Tora  au.&o.&c.  Non  folum  terra,  fed  etiaro  omnia  quaein 
ipfa  fuiit  £a£t3,8c  de  ipfa  produfta  exurcntur . 

8  Cum  Igi.hxc.  Hic  cx  diftis  fubditur  vtilis  monitio,quia  fi  tanra 
diftriftioiudicis  apparebitin  fcnfibilib.clcmetis.homincs  mcri- 
ri  &  dcmeriti  boni  &  mali  capaccs  debcnt  ciTe  foliciti,  quod  fint 
in  aduentu  ludicis  preparati,&  hoc  cft  quod  dicitur,C«w/g/./;^c 
o»j«i<i  eU.diffol.fint.wudo  difto. 

S  Quaks  oportet  ifos  effe  infan.con.  vofipfos , 

10  Etpkta.id  proximos.q.d.opottct  vos  cflc  multuro  in  talibus 
prsparatof . 

1 1  Expe£lan.cum  fecuritate. 
ii  £rpro.cum,hilaritate, 

1 3  In  aduen.diei. f.extremi  iudicij,  ficut  dicit  Saluator  Luc.  J  i  .f. 
His  autem  {ieriincipientibus  refpicite  &  leuatc  capita  rfflraJ\.e^\i\- 
laratc  corda, vt  cxponit  Grcg.homil.  l  .Pcr  qucm  fcilicct  aducn- 
tum  diciiudicij . 

14  ^(«/jarrfert.exponaturvtfupra. 

1 5  2v(o«oj  »*.f «.^f.Non  dKit  aliosjfed nouos.i.eofdcni  fubfta- 

tia. 


tia,in  melms  tamen  immutatos,&  fic  innouatos . 

1 6  Et  pro.ipJius .  £fa.(5  j  .ca.  £cce ego  creo cdos nouos  &  tcrram 
neuam.      ■  •  ..... 

17  /«/?«/6«f/«f?/.fe4t/Mf.i.habirabit,&Ioquiturdc  futuropcr 
modu  pr«teriti,proptcr  ccrtitudinem prophcti^, quia  tunc  om 
nia  ad  lincam  lufhti^  reduccntur,  idco  concludit . 

18  7^ro/,rer7Ko</c/;<jn;//J.eA:.i:iuftamrctribiitJoncm  pro  oicritis 
vcldemcritisi  , 

19  Satagiieimma.  apeccatiscarnalibus. 
so  £f/««io.  a  fpiritualibus, 

li  l>tneniriinpa.conkiemi:t. 

2'1  £t</o,no..'o«.i.rcmuncr.itionis  vcftrafabiprodilationem  . 
2  3  Salutem  arti.i.rcputatc  ad  augmeiuu  prcmi j  vcftri  &  mcritj. 
z-4  Stcut  &  ch.Hic  confequentcr  ponit ur  doftrin*  Pauli  anpro 
batio.cui  pfeudo  apoftoli  dctrahebant,  dicentes,  quod  noncrat 
apoi^olus,eo  quodnonfrieratcumChriftoficMrnii;,&  idcodicc 
bant  doctrinam  eius  non  cfTc  recipicndam  vrapoftoiica/fccundo 
dictb.int  camcontinerc  erronca,pcruerrcntcs  eius  mtclleftum. 
Vcrbi  gratia.Ex  coquod  dicit  Ro.y.d.A-Zij  abundauit  deli£!urK,fu- 
perabundauit&gratia,Aicth3iiteutnindncexehotnme%  ad  frc- 
qucntationcm  pcccati ,  vt  confcqucrcntur  a»gmcntum  oratir . 
Quod  noneft  verum,fcdintendit  ibi  diccrc,  quod  ficur  ttmpo- 
rclcgis  Mofaicx  pcccatum  abundab.ir ,  co  quod  ipfaoftendebat 
pcccatum.fcd non  fanabat ,  fic per  Chriiium  fub lcge fadfi  ara- 
tia  abundat.ideo  dicitur,Ioh.4.ca..7«o«//(7/j^f  f.r7»rfA7Vf//,  \oi\\xt 
Pctrus  Apoftclus  vtrumquc remouet.  Vndc primo oftendit  i'au 
lum  effe  vcrum  apoftoIum,nominans  ipfum  fr.itrcm  char)ihn,u, 
6\cevs,Sicut  &  chariffmus,&c.  fecundooftcndit  cius  dodrinam 
cile  fan£l:am,diccn$ . 

i  5^  Sccundim  datam  fthi  fapien.fcripfit  vohis ,  non  inftirflu  pro- 
prio.fcd  diuino.Oftcncht  ctiam  ipfum  efTc  conformcm  iuse  do- 
ftrine,diccns  . 

26  Sicut  &  in  omnibns epifloits  lcqucns  /»m.f.cpiftoIis  . 
17  De/j«.i.dccifdemdcquibuisfcripfi  vobis.f.  dcveritatc  fide 
catholicx,&  de  przparationc  ad  tuturum  iudicium ,  ficut  palc 
in  cpiftohs  Pauh  in  pluribus  lotis. 


1371        Gloflord.  &NicolaideLyra;        1372 


^  q  funtpcrorbemgenerahtcrfcripfit.Pccrus  fapicntia  PauH 
A  Ijudat.Paulusdcfcdicit.E^^o/^K/nmiiinhf  rtpoy?o^<""«»,  tjuifon 
/«wrf/^wKJvo.eJ^c.Pauluspropriorifcinfidclicatcbumiliat,^: 
alioium  apoftolorum  innoccntia  picr^rt.Etccpriinusapo- 
rtolorii  oblitus  fui  primacus,^  datarum  iibi  clauium,d.uam 
Paulo  miratur  fapic- 
tia ,  quia  tnos  cfl  c!o-  .«  tfiftoi"'».»"!' 


b     iine  lumine  infti|ix . 


d^n.^irione. 
acfari^rum 


aorum,vcoiasisaiiQ    a  m  quihus^funtjquicdam  difficilia  intelletau ,  quacindodi  &  2, 

rUm   quam  fuaS     mi-  »     Menic,ouiaimerdo«o5doncccnuliamurnoni>cimaient.  ^    ^  3 

rccur  vircutcs,  dc  pcr    b  inftabiles ,  t  deprauant,ficut  &  cacteras icripturas ad  iua ip-  4 


T  ri.tt . 

ftodite,ne  t  infipicntium  crrore  tradudli  cxcidatis  a  propria  7    tcrprctantur,  quod 


B 


od  difpofic.qnc  inf^itiiti  fui inrcrucrtit:&  fi  rccipit,  non  rccip 
pit  inti-gr.is:o<:  ti  aliquatcnus  mtcgras  prxilar,  nihilominus 
diucrf.is  fKfKificioncs  commcncaci  conuerrit . 
a  Dijjicilia .  In  cpiftolis  l^auli  tjuar  dcpr.iuancur  ab  haireticis 
dicicmaximeilla  quib.dcgracia  Dci  ioquicur.quj  iuftiiicac 

impios.  1.  cx  impijs 
I     facitiuf^os.Dicit.n. 
yhi^nhudauh  ptccatu, 
fnperabundauit  i^rAtia,  i  j.. 
Nc  quis  dcfperaretaqj' 
hasfe  ad  profcdlum      forum  t  pcrditionem  .  Vosigiturt  fratres  prarfcientcs  cu-  ^    dccommiffispecca'"- r 
excitcnt.  ,H.,c.   ^  o  '  6    ns ,  h^retici  lu  in- ^- 

*  Oecumcn.  Quem- 
adinodum    illi    qui 

{)rophctas  &  Apoito 
os  occidcrunr,  ita  ic 
qui  ferm'onc5  corum 
pcrucrtcndo  fuflulc- 

runt ,  cidcm  ludicio        ^tcrnitatlS,amen.  \i  igituxfratrespYxfcien- 

funtobnoxij,quado-  tesi^itinftpiites  muld- 

quidcm  &  lili  OCCi-         ^,,         .,       ,,  _.        ,  ^.,        ....        _  f^rios  i>itrothac  erto-. 

dcrunt  cos:nc  hi  qui  ab ipfis  falutnria  doccbatur,  pollcnt  ab       m.C^idam  ludicium fClturum  ncgantcj.quidam  diuina  cin 

'  '        '----'' -1.-.:--       quiaLillaiitcs,quid.unmiL-iutcrpictanccs,quid4mIuxurie 

fr^na  laxances,&  alia  mulca . 

b  /)fp»-.j«rf'?r.NullusvctcrisvelnouiTeftametiIibcrin  quo 
iia;rccicialiquid  n6perucrterii)c,vcldemedo,vei  addcndo, 
vclmucando.Vnicu  rcmcdium  jndoijis  ,  humili  ftabilitatc 
vcrbisd'>doru,naudicupra:bcfc,  quamfiabilitatequiaha:- 
rccici  nonhabcnc,vcncofuperbi.cqaifi  palcalcuis  de  ccclc 
fia  toliuncur,vndc  ad  fuam  ipforuni  perditioncm . 


^rideL  IScd  poiiut; 

firmitate.  Crcfciteveroingratia&cognitione  dompjni  no- 

a  InierquotitJisiiasaJueilitatcs.  h     Ei  mJxiinccuin  diudoideiatus  vidckitur. 

ftri  &  Chrifti  lefu  raiuatpris .  Ipfi  gloria  !k  nunp  &  jn  dienij 
^tcrnitatis,amen. 


8  fuadcacplurafaccrc 

P  pcccaca ,  vt  pociora 

iQ  pcr  hccc   rccipianc 

II  bona.  Concraquos 

1 1  Pccrus  fubius^ic,  Vos  ^ 


cis  iuuari:&  li^i  limiliccr  dctorquec  lcimoiics,  ncaliqui  pcr 
iplbsfaiuccmopcrarcnciir.  ...  . 

*  Jrcnaeus.Cu  ex  fcripcuris  ar^uuntur  ha:recici,in  ;iccu la- 
tionc  conucrcuntur  jpfarum,qu.!ii  116  rcile  hnbcdnt,  nc-quc 
finc  cx  auclioricate,5d  quia  vanc funt  diiXx.U  quia  non  pof- 
fitcxhis  ,rfucniriveritas,3bhisquincfc:iantciadicioncm 


l.d«  prafc  ^*  Tcrtial.Iliahcrcfis,u6recip!tqualdafcripcui:as,&:aqu:i,'; 
■       Crccipic',  adduaionibus.adicaionibus,  &:  dctradionibus 


ad 


NICOLAV^.DELYRA. 

1  In  quibus  func  quapdam  dirtici.intcl.m<iAi>/;(;  mdibus ,  ideafnb- 
4itur . 

2  Qux  indo(\i.in  facris Jcripturis ' 

3  Et  I nltabiies.in  fide  &  moribus . 

4  Dcprauant  male  iutn-pretjndo . 

5  Sicut  &  cxteras  fcriptura$./.ett<i»^ffif  & prophetarum,  quas lur 
d£i  &  hnretui  corri-mpitnt . 

6  KA  fuam  ipfo.  pcrditioiicm .  vt diiium  efifapra capitulc  prfcer 
denii. 

7  Vosigitur  fratrcsprar^ci  HmeefivliimapDrs^'  in  tfuaconclHdi- 
turinuntum.Wcxi  leitur  fratrcs  prjefcicn.iad/tei»  effefcnturu,  dr 

fal-  . 


faHaclas  hxreticorum. 

S     Cul\oditc.i.dili)ieater  cauete.  Ouodfe^uitur  in  aliquibus  libris, 

f^ifti.etipf'>s,no»  eft  de  textu . 

9  Ne  infipientium  crro.f rq^Ju./.c.rfy^ reiulamfide', iuQi . 

10  Excidatis  aprop.jf(/«  ^worww, 

1 1  Crcfcite  verp  in  gratia  .  merendo  eius  augmentumper  opcra 

II  Et  in  cognitionc  domini  noftri  &  Chrifli  fcfu  faUjatoris , 
id  rfl.vi  magis  expUcite cognofcatis  artictdos  fidei  &  bcneficii  hfu 
Chnfli. 

n  ipfi  gloria  &  nunc  &  in  dicm  xternitatis .  ii  tjl ,  ftncfine : 
olnicn . 


A  D  D  I  T  I  O. 

In  ca.j.vbi  dicitur  in  Poft.Circa  primum  fciendum,quod  lite 
ra  hzc  dupliorer  cft  exponenda,  &c. 

Sicot  dif^um fmt  in  additionc  fuper  Gen. i,  propter  yaricta- 
tes  opinionum  circa  foripationem  rerum  &  earum  diftin£tione, 
non  cft  variada  expoiltio  literalis  facrac  fcripturz  dc  produftio 
ncrerumquz  in  ilio  capitulo  traditur.-idcm  diccndum  cft  dc  cx- 
pofitione  vcrborum  B,  Petri  in  hoc  Ioco,cum  dicitur;Latet  enim 
eos.&c.quod  non  depcndct  ex  varicratcopinionum  praedi^taru, 
fcd  propria  cxpofitiohuius  fatishabcturinGlo,  vbi  fuperillud 
verbum.Latct  cnim  eos  hoc  voletes  quod  erant  celi  prius,&c,fi(; 
dicic.ldeo  dicunt  omnia  perleuerare  eodem  modo,quia  verc  nc 
fciunt  vel  fir.gunt  fcncfcire,vtvos  decipjant,duoDci  iudicual.- 
terura  pcr  ajjuam  quod  prjtcrijt.alterum  pcr  igncm  quod  reftat 

hoc 


hoc  dicit:  Latet  cos.quod  c^li.i.iftc  aer  humidus  &  turbulentus, 
dc  quo  dicitur:i1//7««f  in  cxlo  cognottit  tipusfium.itinx  prius  i  in- 
tcrpriorcs  crcaturasmundi.Vel  prius.i.antediluuium.Etquoa' 
tcrra  crat  prius  confiftens  de  aqua.i.pcr  remofioncm  aqna,quc 
opcrantc  verbo  Dci  cogrcgata  cftin  vnam,  &itaapparuit  arida 
&  CQfiflcnsperaquani-,  quia  diuinadifpofitioncvenisaquarutn 
cft  tota  plcnarficuccorpus  animalis  vcnarum  fanguinc,nc  aridi- 
tate  deficerct  fi  irrigatio  deficeret  aquarum:perquar  duo.i.dua. 
bus  partibuj,  aere  &  tcrra  qua  tunc  crant  roundus  altcriijs  m&. 
di  quam  iftc.perijt  inundatus  aqua  diluuij.Na  fupcriorcs  partci 
attigit  diIuuium.Ca:Ii  autcni  qui  ngnc  funt&  terr3,e«dcm  vcr- 
bo  Dcirepofiti:incamformamquaipmodohabent,  furttrcfer 
uati  igni  in  melius  commutandi  ui  dic  iudicij .  H?c  sn  Gio.qu» 
propria  cft  &  confona  litcr2,n.ec  indigcc  introduf>ionc  variaru, 
opimonuna  vt  patctbcncconfidcranti , 


1373        il.  Prolo 


roiogus  m  cpi 


m 


oannjs 


1374 


b  fnper  f ««  re 
cnm  per  or.  ad  "Pa.  Dc 
Afc,Hb.qi'o  IJc  loquiriir 
.ii/ :.ji).  Hier.  Papiasluhan- 
K»''  "■^  nis  auditor  Icropoli- 
'^*''  lanus  cpifcopus  ,  in  a 
Afia  qmnque  t,Stwm 
fcriplic  volumina, 
quz  prznotauit  cx- 
planationum  fcrmo 
nunidomini.Inquir 
J3us  cqm  fc  m  prae- 
p  I  fatione  aflcrat  non 
*l  varias  opinioncs  fc- 
qui/ed  apoltolos  ha- 
J3creaucorcs,ait,Co 
flderabam  quid  An- 
drcas.quid  Pecrus  di 
.  xiffcncquid  Philip- 
pus ,  quid  Thomas, 
quid  lohannes,  quid 
^accharus,  vclquid 
alius  quilibctdifcjpu 
lorumdomini,quid 
Ctiam  Ariftion,  Sc  fe 
nior  lohapnesdifci- 
puli  Chrifti  loqueba 
turrNortcnimtantu 
g  roihi  libri  ad  Icgcdil 
profunt,quantum  vi 
iiavox,&:  vfqucho- 
dic  in  fuis  autcfibus 
perfonas.  Ex  qvio  ap 
parct  in  ipfo  caralo- 
gonominum  alium 
eflcloanncmquiin- 
tcr  apoftolos  poni^ 
tur,a)iumcflcfcnio- 
rcm  loancm ,  quem 
poft  Ariftionecnu- 
nicrat.  Hocautpdi- 
ximus  proptcr  pno-  b 
rcm  opinionJ,quam 
a-plcnfq,  rctulimqs 
tradicam  induaspo- 
flcriorcs  cpiftolas  lo 
annis  ,  nonapoftoli 
cffcfedprcfbyteri. 

In  prmcipio  cpi- 
flolas  ad  commcnda 
tionemfcrmonjsdi- 
uinitatem,  &  huma- 
nitatcm  ChriftideQ 
gnat,  inquocharic^"» 
te  Dei  ad  homincs, 
Sc  fuam  ad  illos  qui- 
busfcribit,  infinuac. 
C  Scripfcrat  loancs  c- 
uange- 


Prdjatio  meronymi in  epiflolas  canonic^s  iphannis,    iiangdium  .nduerfus  d 
<^  li^ro  d^  tllfiHrihus  ^iris. 


.  Ohanncs  apoftolus  quem  leflis  dilixit 
plurimum,filiuszabcd?i,fratcrIacobi 
apoftoli,  qucm  Heredcspoft  paffione 
domini  decollai;erat ,  noui01mus  om- 
nium  fcripfit  cuangelium ,  rogatusab 
Afijp  epifcopis  adiicrfusCcrinthuma- 
liofque  hsereticos .  EtmaximctuncE- 
bionitarum  dogma  confurgensjquiaiTcrunt  Chriftum  ante 
MarJam  non  fniffc  •  Vndcctiam  compulfus  cft  diuinam  cius 
natiuitatem  ediccrc.  Scd  $:  aliamcaufamhuiusfcripturiE  fe 
runt,  Q.uod  cum  legiftct  Matthasi*  Marci,&  jLuca:  volumina, 
probaucrit  quide  tcxtum  hiftorijc,  &vcracosdixi(re  flrm^- 
werit,fe4  vnius  taotum  anni  in  quo  paftus  eft  poft  carccrem 
loannis  ,  hiftoriam  tcxilTc.  praitcrniiflbitaqucannocuius 
adla  a  tribu?  cxpofita  fucrant,  fupcrioris  tcmporis  antequam 
Joanncs  claudcretur  in  carcercm ,  gefta  narrauit ,  ficut  ma- 
nifcftumcffc  potcft  his ,  quiquatuorcuageliorum  volumi- 
na  lcgerint,qua:  rcs  diaphoniam  qua:  vidcbatur  lohannis  ef- 
fc,  cumcxtcristulit.  iripfitautemvnamcpiftolam*  cuius 
exordium  hoccft,  Quodfuitabinitio  ,quodaudiuimus.&: 
vidjmusoculisnoftrjs,  quod  pcrfpeximus,  &  manu?  noftra: 
tra<5lauerunt  dc  ucrbo  vita:  quae  ab  vniucrfis  ccclcfiafticis,  8: 
cruditiffimis  viris  comprobatur .  Rcliqua:  autcm  dua: ,  qua- 
rumprincipium  cft  ,  Senior,clc(5l:e,domin^&:natiseius&: 
fcqucns,Senior ,  Caio  chariffimo.qucm  cgo  in  veritatc  dili- 
go,&c.Iohannis  pra:fbytcri  afleruntur^cnius.&hodicalte- 
rum  fcpulchrum  apud  £phefumoftcnditur,&nonnullipu^ 
tantduasmemoriasciufdcmlohanniscuangcUtta:  efle.  Su- 
pcr  q  ua  rc  cum  pcr  ordinam  ad  papiam  auditorem  eius  vcn 
tum  fuerit,difrercmiis.  Q.uartodccimo  igitur,anno,fecundi 
poft  Ncroncm  pcrlccutioncm  moucntc  Domipano ,  in  Pa- 
ihmos  infulam  rclcgatusfcripfit  Apocalypfim-  Q.uamintcr- 
prctanturluftinusmartyr,&lr2ncu$.  Intcrfe^oautc  Do- 
mitiano,&  a(5lis  cius  ob  nimiam  crudclitatcm  a  fenatu  refcif 
fis,fub  Ncrua  principc  rcdiit  Ephefum,ibiquc  vfquc  ad  Tra 
ianum  principempcrfcucrans,totasAfia:fundauit ,  &rcxit 
ccclcfias .  Confcdufquc  fcnio,fcxagcfimo  o(5lauo  anho  poft 
paflioncm  domini,mortuus,&  iwxta  cadc  vrbcmfcpultus  ?ftj 


dogmaca  hxrcnco- 
runi,qui  de  Vcrbi  ^- 
ternitatc  malc  sctie 
banc,  &:  ma  le  prxdi- 
cabant.Scribit  ctiam 
cpiftolaaducrfus  co 
rundunfy  hxrctico- 
rumftulatia,inqua 
dc  fidei,&  charicatis 
pcrfc£tioncagic ,  vc 
incclligamus  q.d  crc 
dcrc,g.ddJligcredc 
beamus.Multi  enim . 
prauisdogmacib'in 
du£li,  dc  linccricacc 
fidci,&:  charicatis  no 
bcnc  inccUige^aE^i 
ccbatcnimopcra  ef- 
fccharitatis,  crebro 
coniiiuari,luxuriari,  ' 
confencirc  vitiis  alic 
nis,  contradicentes 
commuicare  paffio 
nibus  Chriftij&ca:- 
tcris,  qu»  implentur  ^ 
per  charicaccm  Der"^^"'*^^ 
&  proximi: 
«j<  Achanafius .  Hoc 
nominefloannis^vo 
cacur  ifta  epiftola, 
propccr  quod  a  lo- 
annc  cuangelifta  fcri 
pcacft,vt  commonc 
faccrcc  cos  ,  qiii  iam 
jn  Dominum  credi- 
deranc .  Ec  primum 
quidcm  perindeac- 
quein  Euagclio,ica, 
&:inhacepiftola  dc 
Vcrbidiuinicacedif- 
fcric,  oftcdes  in  Dco 
jllud  fcmpcr  cffc ,  ac 
docens  Pacrem  cfTc 
lucem ,  vc  Vcrbu  ita 
cognofcamus  ex  Pa-  ^ 

trc  cfTe  tanquam  ful- 
gorcmeluce,  Diftc 
rensautcmdcdiuini 
.ta  cVerbi  ,cxponic 
fidci  noftr^  myftc- 
rium  non  effe  rcm  f 

nouitia ,  fedleflTe  fem 
piterniim  ab  initio, 
nunc  vero  manifc-  ■ 
ft^tum  in  domino,  ' 
qui  vita  eft  fcmpiter 
na&ver'Deus,&9. 


Argummtum  inprimam  epijiolam  canonic^  nesfratrum  nec  ^eum  /cire^  necpios  fieri 

beati  lohannis.  pojte  eoufque  difertat ,  ijt  ejfe  comprobet 

Ationem  njerbi ,  ^  quodDeus  ipfi  homicidas,  fo  quododiumpt interfe6iionis 

fltcharitasmamfefiati^ffufurrO'  Qccafio. 

rtes 


u 


<^]I^ 


1375        Glorord.  &NicoIaic!eL7ra:       ip^ 


Jncffh  epifiola  l^eaiilohArk" 
ms  aj^oBoU  , 


CAPVT  I. 


t«4tt 


B 


C  »at.f  rnj. 


ti^   y«d  fuU  a\y  Ini. 
V/  In    vcro    efiTc 

deitatis,  quocj  audiui-. 

nius,  pcrkgem$:^- 

phetas ,  quod  vidimu^ 

fcnfibilitcc  homincm 

vcnicntcm,  qucxlpcr 

fpcximus.diuinicatcm 

aducrtcntcs  in  homi- 

rc,  &  manus  contrc- 

ftaucrixnt  ,  cfc   vcrba 

vica;,non  fortuitucon 

fcntientes  ei  qui  in  car 

Bc  vifiis;  fcd  cvini  mul 

ta  contredtationc  fcri 

pturas  pcrhibcntcs  to 

ftimonium  cic    ipfo 
vcrbo.  Qiiodvidicali 

quis  nunciare  poteft 

alifs  ,  qiiod  pcrfcdc 
confpexerit  aliquan- 
ddnon  poccftcxpUca- 
rc  vcrbis . 

b    Initio.  Fuit  ab  ini- 
tic  Dci  filius  ,  fed  cun- 
dem  in  carne  viderut 
&:audieruntdifcipuli. 
•jj  Athanas.  Quod  filius  principium  exiftcndi  non  habuit, 
fcd  fcmpcr,&:  antcfufceptum  homincm,in  pacreerat ,  de- 
clarat  loannes.  i  n  prima  cpiflola  diccns.Quod  erat  ab  initio, 
quodaudiuimus,quodvidimusoculisnQ(tris,quodconcem 
plati  fumus,&rc, 

^  Oecum.Hoe  dicic  &:  aducrfus  Iudeos,&  aduerfus  Grx- 
cos.quoniam  niyi^crium  quodapud  noseft,  tanquam  rece- 
tius  calumniancur.Oftcndit  crgo  quod  ctiam  antiquum  flt, 
quia  ab  imtio.hoc  cfr,fimul  cuni  cocepto  principio  Aut.  q3 
non  folu  lc'gc,fcd  &:  ipfavifibilicreacurahoc  fublimius  cft; 
iUa  cnim  initium  habuir,hoc  auccm  crac  cciam  ante  hoc  ini- 
tium.QiJum  igitur  Gra:corum  myftcria  aut  nudiufterci'  or- 

ta 


Jnci^te  efi^olaprima  heAti  lohan^ 
nis  apoftoli. 
C  A  P  V  T     I. 

In  principioetat  vcibumrSc  vvtbum  rrit.  Scc.  a  Idcft 

ab  initul:.i.  a  patrc,     b     Et  ucrbuin  carofacluni  r|t. 

VodlFuitab  initio  quod  audi- 


a    Cuiu  hotnuubns  conusirantcrp.        b    Et  vi-    5 


dimus  gloMam  eius. 

uimus ,  q^  vidimus  oculis  no- 

a     Vitam.f  eius.&  erijm  fpiritii.tlihus  ocnhs  diuinam 

uirtutem  cius  in  mumc  csgnouimus  .        b    Verum 

corpui,non  phantafma. 

{tris,c|>  pfpexi  mus,  &  ma'nus  no 

I  Viuilicante  in  anima  Sc  incorpore.  b  Fanisan- 
geloium  aflUmptione  hominibus  in  notu!t,iniraculis 
c  Uruit.fuitexir ,  &  alios  lecum  furgere  fecit ,  pei  hzc 

vita  nianiieitata  elt. 
b 


4 
5 

6 

7 
8 


ta  finr,quid  poccric  quifpiam  dicere,'  D 

^  Rcd.i.Laudac  dcuotionccoriiquiin  vm^tateEcclcfi^ 
pcvfcueraliau,  iliorum  impietatemcoargucns,q.ciuspacc 
vcfano  idio'-!iace  turbabant .  Ccrinthi  maxune,&:  Marcio 
nis,qui  Chriiium  aii  Mariam  non  fuiflTe  contendcbant.  Vn 

dc  mox  diuinitacem 
fimul  ,  &  humnita- 
tcm  vcra  eiufdem  do 
mini  noftri  lefu  Chri 
1  fti  dcfignac  diccns. 
i.  Qnodfuhtib  initio.  fuit 
cnim  ab  initio  filiuj 
Dci,quodin  cuangc- 
liodicit  ,  Jnprinapia 
eratyerbum  ,  fcdcun. 
dcm  filium  Dci  in  ho 
minc  apparcnce  au- 
dierunc,  quodfubdi- 
dir,  iluod  audiuimus, 
quod  yidimus  oculis  no'  b 
flm  ,  &c.  bchoc  efl 

_ quodineuangeliodi- 

llr?  cotrcdaucrut  dc'  vcrbo  vit^e ,  &  vlta  manifcrtata  cft,  9    3<'c  •  Et  vethum  carofa' 

Iflircumfidclibus.  Inzteiua  diuinitate.    lO   Slt^mefl ,  &  babitauitin 

d  &  vidimus  &  tcftamur,  &  annunciamus  vobis  vitam  z-  » i  nobis.Et yidimui gloriam  ^^ 

a     Ex  teinpoie  in  fcumanirare.  Repetit.     12.    eiUS,&C, 

ternam  ,  quos  erat  apud  patrcm  ,  &  appaVuit  nobis.  n     £r»w<i.Magnafami- 

a    Incarne.  b    Veiba ore  eius.  c    (^debetis ciedcre  illis  qui  videiuDi    H    liatiCatC    Ci    COniunCll  • 

,  jcaudicruni.  _    d   quinonjid.ftis.  jj  vcramcainem  habc-      - 

c  Quod   vidimus,  &  audiulmus  annunciamus  vobis,  i6  re  paipando  proba 

9\  uimus,&ante,&:p  ' 

tefurredvo"cm,quibus  dicitur,  'Palpate,&  uidete. 
c    Vidi.  manifcflatam,quodnoninfideles,&:ccf1esfum 
Vidimus,&  incrcdulisanniiciantes  martyreseffedifumus 
d    ^nnunfia.uo.S^c  pcf  cos  audiuimus  nos,fcd  non  vidmius 
minus  ergo  f^liccs^quamilli. 

e  iluodutdimus,&  audiuiniUs,annunciamusuobis.  •?<  Oecumc 
nius.Q^odnam  illud.eft  ?  Quod  is  quicft  vita  artcrna,  nobis 
nianitcliacusef},inffie6l:orcs  ipfiusfa6bi  fumus,&:ancepa(Tio 
nem,&  poft  refurrcdione.  Ipfeenim  \n  carne  clauis  alfixus 
fuitcruci,&  in  eadecarne  refurrexit.  Ecquodlucrum  vobis 
ex  hac  annunciatione  aticrimus?  Nempe  illud  quod  quem* 
admodum  vos  cpforces  aiTumimus  p  fcrmone corii  q  vidi- 
m'  &  audiuim'ita  &  cofotres  patris  ac  filii  ipfius  lcfu  Chri. 

^  Aug     F 


N  I  C  O 


L  A  V  S 
CAP. 


D  E 
I. 


L  Y  l\  A. 


QVod  fuit ,  &C.Hic  incipit  tertia pars princtpalii huius  libriy 
in  tjuaponuntur  epilioU  beati  loannis  apoflvli  &  euangeliflf. 
Et  qttia  frcundum  ordi  cm  doflrind  cotnmunia  dcbcnt fpiritualia  prf- 
cedere,'deo ponitur primo  adinformandum  homincs generaliter  ,fecA 
do  ad  tnformandum  alcftas perfonas  fpecialiter  ,  in principio  epiiloU 
fecwtdx.Trteftiis  in  duaspartes  diuiditHr.f.in profmium,  &  tratlatUy 
qui  incipi\ibi ,  Et  hxc  ctt  annunciatioj«  prologo  triafacit^quia 
trimo  reddit  auditnres  attetos.,fecudOydociles  fiue  do£ios,ibi,  Et  vita. 
terttobentuolos,ibi,Q^od  vid\mus  .Circaprimtimfciendum  ,  ^uod 
iifflcultai  materix  readere debet  auditores  attentos,  nam  ad  capiendii 
talia  re^utritur  maior  attintio.Interilta  vero  ^usfpeSantad  dodri- 
nam  catholicam  maxima  difficultas  efl  circa  rmanatione  filii  a  patre 
in  diumistde cjua  f^adattnfr.^.ca.dicens ,  Trcsfuntquitcftimo- 
nium  dant  in  ca;lo,patcr,vcrbum,&  fpn\tu^lmck\\s,Similiter 
maxima  difficultas  eflcttca  incarnationtS  perfomefilii  affumentis  na- 
tUram  humanam  in  vnitatefuppofiti,dt qua  dicit ,  infra.<^.a.  Om- 
nis  fpiritus,  qnicoficcturlefum  Chrifium  incarne  vcnifTe, 
cx  Deo  ef^.  &  hoc  e^i,<fitod  didt. 

l  Quod  fuit  ab  ini .  ConflruQio  eflfufpenfiua  vfcj;  ibi ,  Annun- 
ciamus  vo.  &  ideo  fic  conflruenda  eli  litera,  Annunciamus  vo- 
bis  quodfuit  ab  \r\\uo.i.verhum  quod  proceffit  ntternaUter  a  patre, 
qui  efl  principiii,feH  initiiitdtius  emanationis  perfonarii,  fecundum,^ 
llicit  .Aug.l.  deiri.  Tater  efl principiii  tntius  trinitatis. principiu.n. 
fi^nificat  id  a  quo  aliqutdproccdit,  verbu,fiue  filius:nam  ex  eode  ver- 
hum  quo  &  filnis  proceiit  a  patre .  Ideopater  dicitur  principium,fiue 
initium  filii,  fiut  verhi.  Et  cf,  ille  fit  intelkClus  htuus  btem ,  patet  per 
hoc  quod  fubditur,alt(jtiibus  tamen  interpoficis,  de  verbo  vitx.  Confe- 
quenter  procedit  ad  myflerium  incarnationis,dicens. 
»  Quodaudi./".«  Bea.Iohanne  Baptma  incarnativerbiprAcone., 
(uius  iifctpulusfuit  illelohannes  apoflolus,&eua"gelifla.Et  dicunt 
eommunitcr  do(lotes,auou  ipfe  &  .Andreas  fuerunt  iVi  duo difcipuli 
ifui  audlto  a  Johanne  baptifia  ie  Chrifio  .  Eccc  agiius  Dci,  fccuti 
funt  lc{\im,loh.\.d.Sed  lohannes  exfrcffit  nomem  .AndretCy  &fu' 
Mm  facuititfuig  nolebttfe  commendare. 

Quod 


5  Quod  \'i.oc.no.ci<m  ipfo conucrfando,fecufidtim  quod  ditiiur  lo 
).a.  •  Vei  bum  caro  fadum  efJ,&  habicauit  in  nobis ,  vidimus 
gloriam  cius.  Oculis  enim  corporalibiis  viderunt  tius  humanitatem, 

6  dittinitatem  eius  oculis  mentaUbusperfidem ,  &  non  folum  moio 
perfidem  communem  qux  efl  ex  auditu ,  fed  etiam  perillufly&tiont 
fpecialcm,qu£  efl  quodammodo  ex  V!fu.ideofubditur. 

4  Qaodperlpe.i.pcrfe^ius  infpeximus.Videruntenim  epofloU 
Chriftii  cdcos  illuminantem,mortuosfufcitante,&  huiufmodi,qu&  non 
poffunt  nifi  diuina  virtutefieri,&  talia  frequeter faciebat  imperando 
tanquam  propria  vtrtutc,&  ftc  virtus diuinitatis  vidcbatur  quodctm- 
tnodo  in  operibus  illisficut  caufa  in  efleSlibus  fuis  fuo  modo. 
j  £t  ma.no.concre.4<i  declaratione  veritatisfua  refurreBionts, 
Lu.vi.f.  Palpare,&:  videte,quiafpiritus  carntm ,  &  oflanon 
habet,ficut  me  videtis  habere.  , 

6     De  verbo  vitx.quia  verbum  incarnatum  efl  vitaper  et^entian, 

6  etiam per efficaciam.Efl  enim  autor  uitg,grati£,naturx,<& glorit. 

7  Et  V.H/c  reddit  auditores  dociles.lUa  enim  qute  clarius  ccgnofcH' 
tur,clarius  proferuntur.unde  Hiero.inprologo  fuper  Tttateachu  dicit, 
£luodmelius  noutmus,&mtlius  &proferimt4s.j(poflolivtrodedim- 
nisfuerunt  magis  illuminati,  qnam  altj  prtecedentes  uelfuturi.propter 
quod  clarius  potuerunt  docere  de  diuinit  .  &  bocfacit  auditores  doci- 
hs.ideodicit,lLt  vica./.  uerbum  quod  efi  uitapereffentia,ut  liiCli*  efl. 

8  Manifefl.cfl.pf»-  ofa  diuina  in  humaitate affumpta  e.xercitatt- 

9  Et  \i'nos  apofloli  cteteris  clarius . 

10  ^tte(\am\n:.deuifu&  auditu. 

11  Et  annuncia.vo.ttf  edoSlifitis, 

1 1     Vitam  a;ter.i .  Herba  iucamatu ,  ut  dilfum  efl  loh.  1 7.  J.H2C 

cf^  vitaxterna.vtcognofcant  tcfolum  Dcuin  veru,&qucm 

miflfii  Icfum  Chriflum. 

j  3     Qua:  e.apud  pa,  utperfona  diflinHa  ab  eo  per  ^ternamgentt* 

tionem  in  diuina  natura, 

14     Ec  aipp^i.no.temporaliter  in  humanitate  affumpta. 

I  j     Quod  vi.  Hic  ultimo  reddit  auditores  beniuolosi  ex  bonitate 

finis  huius  do£Irina.naper  eam  habetur  uitagratitt  in  pr£fenti,&  w* 

ta  gloris  in  futuro.&  boc  efi  quod  dicit,Qiiod  vidi.&c.  iam  expofi^ 

tumcflfupra.     16     hr\nut\c\.V.\t&L\os{m.h.n.ptrcbaritati 

^UA  eft  cadem  cum  gratiatuel  ei  irfcparabilifer  afinexa. 

Et 


'577 


I.I 


oannis. 


Cao.I. 


[tli.  Mi 


leii.fc 


S 


Kon  pto  a!iq«C»inpoj:»li  quxfta.rfd  ut  bene  uiuen((o,bcne  credfn<lo,patienter  omnia  fetendo 
b    Etfernoftianjfocietatemttanfeati«adDei;<bcietatem. 
^  Tt  ''<""»  h.-ercdes  Dei.cohattedes  Chrirti. 

uc  &  uos  focictatem  habcatis  nobifcum,&rocietas  noftra  Cic 

a     Nontranfitorienunciamus.fedmemoriicominendamus. 

cum  patrc  &  filio  cius  Icfu  Clirifto.Et  hancfcribimus  vobis 

a    Iii  boc  feculfi  .n  unitate  ccc:eCx,&  in  futuro  in  angelorum  focietate. 

b  Vtmultosaiicindein  focientemducainus.        c     Vel  noftrum. 

vtgaudeatis,&gaudiumvcftrumfitplcnum.Et;harceftan 

Cicdcndam . 

niinciatio quam  audiuimus ab eo ,  &  annunciimus  vobis, 

a     (^ia  pcliittcncbiaipeccaioiam.  b    liieft,ignorantia,ucl  nequitia 

quoniam  Dcus  lux  cft,  $j  tencbra:  in  eo  non  funt  vllaj.Si  di- 

a    Per  fidem,&  chaiitatem.qua:  Deo  fociint.  b    Inpeccatis 

xcrimus.quoniam  focictatcm  habcmus  cum  co ,  &in  tene-  ^ 

a    Peccatum  peccato  «ddentes.  b     In  nobis-  Ore,8c  opere 

/  c    Diiin  alios  ad  idem  mendacium  eitemplo  noilro  indacimus  I  I 

Si  eatiem  eauia  dicimur  Iux,quia  Cliiiiius  diAut  eu  lux,!detl,cxemplg  eius  illuininantes  alios        r  t 


ti-is ambulamus,mcniimur & vcritatcm non facimus.Si au  i 

feichariiatem 


B 


•lAni- 


4<  Aue.illi  uidcrut  Dominum  prajfenccm  in  cirnc,  cc  ver 
ba  cx  eius  orcaudicrunt ,  &  annunciauerunc  nobis ,  &■  nos 
nonuidimus.  Minuscrgorumusfelices,  quamilli  >  Audi 
quod  adiungit.f^*  &  w«  focietatem  habeatis  nnbifrum.  Socii  fu- 
inus>qui3  fidcm  commnnem  tcnemus.  Nam  Dominus  c5 
folansnosquiipfiim 
iam  in  coelo  feden-  * 

tem  manii(cumTho 
majcontrartarenon 
poliumus ,  fed  fidc 
contingimus  ,  aic  » 
Bcitti QUi non  vidcuH, 
t^  (redunt .  Nos  de» 
fcripti  fumus,nos  de 
flgn.ici  fumus,iiat  er 
go  in  nobis  beatitu- 
do,  quam  Domjnus 
prardixit  fucuram . 
Scd  quid  magnum 
eft  focietatem  habc 
rccumhominibus  i 
NoU  concemnerc  , 
audiquidaddat,  Et 
focieCas  noflra  flt  cum 
Deo  paire,&  fitio  eius , 
&  CiCtera. 

^    Beda.  manifcflc 

oflendit,quod  quicunquc  focieratem  cum  Dcohabcre  de- 
fldcrant,primaEt-clcria;fociecacfdcbetadu!iari ,  illamquc 
fidcm  addifccrc,eiufqiic  facramc  ntts  imbui,qu3m  difcipuli 
percepcrunta  Domino.N^JCitialiquominusad  Deumper- 
tinent.qui  pcr  Apoftolorum  dodnnam  crcdunt,qiiam  illi , 
quipcripfum  pra-dfcantcm  in  mundo  Dominuin  credc- 
bant,  &cart. 

*  Oecumcniu";.  Animaduertcquodpropccrfummamu- 
nioncm,rilium  Patris  ctiam  uocct  aflumptini  a  noDis  natu 
ram,cuius  nncurx  fanguis  eft  omnino,noii  Dei.  An  non  cc- 
godeliruseft,  &impiustseflonu'-.  quiFiliicarnemfcpa- 
rans,  matremip(iusnonpatitur^«r/«#y,  id.:ft,  Dcimatrcm 
tppellari? 

n  f^t  &  vof /oc.C^uicunque  uult  focius  Dci  fieri,prius  debcc 
focietati  Ecckfia:  adunari.  Ncc  minus  h.ibt  nt  qui  pcr  Apo- 
flolos,quam  qui  pcr  ipfum  credidcrunt.  Vnde dicitur.  Biati 
(jui  non  videru'it,&  crtdiderHnt.  Et  itcrum.  J^on  pro  his  rogo  tan- 
tuntyfed  &pro his  quf  crednurifHit  per  verbum  eorwn  in  me. 
b  Zt  hec  efi  an.C^^arc ucrbum  caro  fadum,q.d  noui  attulic 
roundorCur  ucnic paci?Non fruftra fu;c,vi Jc  quid  voluit do 
'  ccrc,  quia  Deus  lux  cft  .  Hac  fcntentia  diuinx  purita- 
Ciscxcellentiammonflrat,  quam  imicariiubcmur  .  Hmc 

M<inicha:i 


ap 


*37 


8 


Manicha:iconfutanturquiDei  naturama  principe  tenc-D 
brarum  dicuncbellouidtam,^:  uitiatam. 
c     xAnnunciamus  uobis,qitoniam.  Applicuimusnosadluccm , 
&lux  nobis  irradiaurt.Tcncbr£ecran>u.s,modo  pcrUKcluK 
fumus,&a!iosilluminamus,dijp£ccatadimittiy&:tcncbras 

CKpcllinuneiamus. 


5 
4 

J 

6 

7 
8 


d   d^usIhxcH,  &c. 

■a  Occumcnms.his 
didis  rurfus  fermo- 
nem  rcfumit,  cxpla- 
nansquxlic  annun- 
ciatio ,  quam  audi- 
nit,  &aithanccfle, 
Qj^od  Beiisi,ixcfi,&te 
ncbr^  in£o  non  fnnt.\il 
diuic  cnim  ab  ipfo 
Chrifto.  EgofumlHX 
mttndi  Et.  Luxin  mun~ 
durn  re/y/.Iux.n.eft  fpi 
ricualis  agitans  ani- 
mxnoftr^oculosad 
fui  furccpcioncrn,  6C 
abhisomnibus  ma-  g 


j  tcrialibus  auertcns. 


.,  ,1  r        „  •    r     n  •    1  r'"-"~ atque  ad  folum  fui 

h  temmIuccambuIamus,iicut&ipIecItmIuce,focietatem  14  dcfiderium  amato- 

y  rio  atfcdu  urgens  . 

Tenebrasautem,ucl  )gnorantiam,dicic  vejpcccatum,  qu« 
in  Dco  non  confpiciuncur. 

*    Didymus.Lux  vere  cft  Deus  intelligibilis,arqucperpc- 
tua.Huicconcraiias  cffecencbras  incclligendum  eft.i.igno- 
rantiam,&:  nequitiam.quaiin  Deo  nonfuncC^in.n.maiitia 
in  Dco  non  cft.conftat  cx  eo.Deusfidelis,&  >wn  til  iniulinia  a-  ^^"f*?* 
pudenm.hl  izcmtn.Tijvi^Hid  iniuflitia  apud  eumiAbfi!.Q.,\\a.  vc-  d"™  ,V&it 
ro.iiec  ignorantia  apud  eum  cft.manifcftat  Danicl,dicens .  Sap.8,' 
Qui  cognofcit  qux  in  tenebris  funt.Et  iliud.Occulcorum  ajnitor  Dms 
eognofcens  omnia  antequam  fiant. 

C^ui  crgo  uult  habercfocietatem  cu  luce,  pclht  tenebras 
peccatorum.quia  tcncbr^  cum  luce  focietatcm  hjbere  non 
poffunt.vnde  fcquitur,  fjrfj.hoc  eft,curvcrbum  caro  fadum 
cft,ut  lioc  annunciarec  mundo. 

e  5"/c^/rm»»w.Ha6tcnuscommcndaC!o  epiflolce.hicoflen- 
dit  qualicercharicas  fic  habenda. 

f    £f  i«/e«eAm4wZ»,w««.perfiftencesinpeccacis,&aliosob-  Ans»iift, 
fcuranccs  non  compucancur  m  membris  eius.unde..^*  con  ^.CoT.f. 
uentioChrifliadBeliaUqujtficittaslucisadtenebras?  P 

g  -fiitMrewwiw.itafumusmundi^fcdtiinondcbcmuspu- 
tarc  nos  quadiu  uiuimus  omnino  poflc a  peccatis  mundari. 
h  Sicuty&  ipfe,&c.DciiS  in  iuce  clie  dicitur,quia  su  ma  boni 

^tos 


NICOLAVS    DE    LYRA. 

f  Et foc.nofl .fit cumpa.& fi.EtpcthocintcWi^itar  fpirituflan- 
dtai  qui  cil  tertia  inTrinitatc  pcrfona,per  charitaicm.n.totaTri 
nitas  inhabitat  mcntes  iuiiorum,  ficut  amans  habitat  in  amato , 
^,  &  c  conucrfo,propter  quod  dicitur inf.^.c.Qjn  manet in cbaritate 
i^r  in  Deomanec^&c.  Sicautem  noneftinpeccatoribu$,licctfitin 
eis  per  prxfentiam,  cflcntiam,  &  potcntiam,  pcr  qucm  modum 
etiamcftinc«tcriscrcaturis .  Etquiafocictisgratixeftdifpofi- 
tio  ad  focictatcm  glorix,idco  fubditur. 

2  Et  hxcfcri.&c.De  gloria  iam  habita  in  fpe. 

3  £t^<«<,«e./ifp/f.Qu^andohabebitisinre, 

4  Et  hxc  efl  iin.Finito  proccmio,hic  acccditur  ad  traftatum,  in 
^uo  agitur  dc  his  quz  in  prooemio  funt  brcuitcr  prxiibata.Sunc 
autcmtria,ucpatctexprxdiftis.f.xtcrnali$vcrbigcneratio,tc- 
poraliscius  incatnatio,hdelium  adinuiccm,  &cum  Dcoaflbcia- 
tio  ,  &  de  hi$  traftat  in  proccflu  huius  epiftolx ,  non  tamcn  co- 
dcm  ordinc.  Namutcontinuetdicendadiftis  .immcdiatcpri- 
ino  traftat  dc  ultimo,fciliccr  dc  Dci,&  fidcliom  aflbciatione,fe- 
cutido de uerbi  incarnationc cap. 4.  tertio  de cius  gencratione , 
cap.^.Circaprimumfcicndum^quod  rocictasDcij&^bominuni 
jn  charitatc  inchoatur  in  uia  ,  &  confummatur  in  patria,  igitur 

Waifi  P'''""^  traftat  de  ca,vt  in  via  habctur.fccundo  prout  in  patna  cx 
pcc^atur,cap.}.prunadiuiditurintrespartc$,  nam  primocxclu 
dit  huius  focietatis  impedimentum,fccundo  inducit  ad  cius  pro 
niotiuum,ibi.Ef  in  hoc  fcimus.tcrtio  vt  cuitctur  przdiftx  focieta 
tis  faftx  difiipatiuum.ibi ,  7{olite  ddigere .  Prima  adhuc  in  duas , 
quia  primo  dcdarat  propofitumjfccundo  coiicludit  intentum,  in 
principiocip.fequ.pTimaadhat  in  duas.quia  primofacitpropo 
iltuin,fccundo  renaouet  ^uoddam  falfum  did\im,ihi.SidixeTi- 

mus. 


mus .  Circa  primum  icicndum ,  quod  nmiluudo facic  alFociatio* 
ncm,Ecdciia{i.i^.O>hneanimaldiligit /tbi /imili  .Omnii  caro  adft" 
bi  ftmile  coniungetux,&  omnis  homo  /ibi  /twili  ajfi>ciabitur,8c  p  op" 
pofitum  diUimilitudoimpcditcam  2.Cotinth.6.c.  Qu£.v.yiirti~ 
tipatioiuflitixcuminiquitute ,  aut  quxfocietaslucH  ad  tentbrasf 
peccatumautem  tenebraeft,  &  idcofacit  diinmilituduiem  ad 
Dcum,  qux  cft  lux  ucra,  &  pcrconfcqucns  impcdit  Ibcictateoi 
cumeo.  Dicitergo.  Et hac efl annun.  Idcft,  rcs  annunciatiO- 
nedigna. 

5  i^Mam  4«(f/.  cJ^c.i. a  verboincarnato, 

6  Et  annwiciamus  Mo^jV.Tanquam  cius  Apoftoll ,  &  miniftri ,  & 
quid  fit,illud  fubdit, 

7  QHoniam  Deus  lux  efl.Hoc audierunt  ab  co.Toan.p.a, Quam- 
diufum  in  mund'\l<tx fum  mundi.L.\ix  cnim  habet  rationcm  m.iiii- 
feftatiui,in  vcrbo  autcm  diuino  omnia  declarantur,  proptcr  q<f 
propric  lux  dicitur.  Vnde  Auguft.  j.fuper  Geii.Chriftus  non  di- 
citur,fic  lux,ficut  lapis,fcd  illud  proprie,hoc  figurate. 

8  £f  t.'.Ignorantii,&culpx. 

9  In  eo  nonfunt  «/.Nullus.n.dcfcftus  in  eo  poteft  cflc,idco  fub 
dit.SidixerimHs,&c. 

10  Etin  teneb.amb.f.culpXySc  pcrconfequcnsignorantif.quf 
fcmper concamitatur culpam  5 . tthic.Ignorat  omnis  malu$,6<;^ 
Viou,lH..Errant qui  nprranturmalurn. 

]  I  Mentirttur  .  Vcrbo  ,  quia  fumus  confcii  malorum  no- 
ftrorum, 

11  Et  veritattm  non  fa.Mentiendo  £i(\o,8c  non  folum  vcrbo  > 
hypocrin$.n.mendacium  cft  in  fa£lo. 

I }     Si  autem  in  iuce  ambul.VuxcnAo  in  mcritoriis  opcribus 
1 4     Sodstatem  habmus  adinuicem.  ftoptci  fimilitudinem  ad  ip- 
fum. 

Tota.6.  X  Mt 


1379        GloCord.&NicoIaideL^r^,        1380 


0  t3s  vbi  proficcrc  valcac  non  iiu»cnic,hon;^o  in  lucpaait^ulat,^ 
A  quia  virtucum  opcribus  ad  piclicra  pr^fipc. 

Aug.Dcus  lux  cft,quaro  uon  capir  l  cus,  UQ¥  quam  no^^ 
capit  tcirpus,odor  qucpa  oon  (pargit  aatus,  nbus  quc.uQn 
minu,t9dacica4,iW§Wxij»Squcm  nondiucllit  fs<tictas. 
Si.  dixerin.iff ,  6"*' 


Siauim  cowjft^^^^o-^w^rf^eirc.ycrumquecomplcxuscftjquod  P 
&  rogarc  pro  peccaps  debe.-imus,&:  irnpetremus  lua^i -cn- 
ciam  cqm  rogarnus .  Idco  i^  fidclcm  dixicdominum  ad  di- 
JTiiCtcnda  peccaca,fi(Jcm  pollicitacionis  fua;  rcfcru3nce,qLiJ« 
orarc  pirodcbicis,&:pc*ccacis  docuic,patcrnam  mifcricordia 

promific,  &:uenian\ 


t  »c  pee.  «li.t. 

Deconf.  di 

c.iteratiir. 


Illi  cciam  noM  babcc. 
^baritatcm ,  qui  de 
mcriusrupcbifncc^ 
fcdicunt  cfic:  muu- 


a    5t  hoc  merlto.    Sacumentum dominicat  pafllonis  omnia  j>cccati  origin.ilU,8c  aauilia  laxauit 

hj^bcmus  adinuicemj  &  fanguis  lefu  Chrilli  filii  cius  cmun-  , 


lecuturam.Quia  linc 
peccato  m  hac  vica  cf 

tbiideiioiltaalicjujmilma.  ^  fc  non  poffumUS,  pti 

a  datnos,aborpnipeccato. tSidixenmus,quoniampccca-  i    mafalucisfpescdip- 

A.'iiuicrapcccjia.         a    Quia  Peusab  eratis  lclubtrah.t.fed      ^     ^     Ex  humiliiate.^  fl  COnfclTio  ,  pluS  CK 

b  tumnon habcmus,ipifi nos fcducinius 8<: veritas in nobis no  , 

'     *  a    Deus  qui  promirit  gratiam  humiltbus  fidclis  cH  excquendo ,  8c 

uOus.quia  verc  confe;lioni  iuHe  aimittit. 


.  cft.Siconfitcamurpcccatanoltra,fidehs,  &iulluscft,vtrc- 

'     '-  '    a    Vtreit.    '   b  "Sme  quibus  non  uinitui.  c    roflWToIuiio-  ■" 

ncmcarnis.        In  «tcina  uita.        Vt  ncc  i»cccareueIimHs,necyonimHs.  J 

nobis pcccita  noftra,&  cmundec  nos  ab  omni  iniqui  ^ 

jnfiteamui.muBjiujiur.fedfinofipfos^honotareiioIiimus.        b    (^Afi  non  egcmus  abfolui .  7 

.    "    '  j    lui,  Q^ii  Jicit.Ncc  inians  uiuiis  dxi  fine  peccato  eft.  j{ 


ncxncarnis.        In  «tcina  uita.  _     Vt  nec  i»cccareueIimHs,necponimHs.  J 

mittat 

Q  «    Siconfiteam „   ,     .  .  .  ■    •   v,     -  i  r      ■  n 

.  £    loi,.  (^ii  Jicit.Ncc  intans  uiuiis  axi  fine  peccato  eft.  Q 

tatc.S./  dixerimusqi^oniam  npn  pecpauimus,  mcndacem  f^  9 

a 'chiiaiisperquemremillip.  nonmanetinlupeibis.ttclueibuquod  ro    auiCPCCCata,  Cri!;0  tO 
di.xii.Qu,nioma.oi^es.hua.-l,ate.nommbus.                                ^^     borCt  humilita.S  cba- 


*M3 


Lib.  <k9t^ 


•**  b    W/i&fWttf.Non  aic 
j^on  tuJjuimus.  Nc 
forccdc  pra?  tcricis  di 
^oix»  uidcrcrur. 
C    '.yi  cotifitramnr  pec. 

i  OECVMENWS 
Rcpccic  fcrmoncm , 
abundantiuseoyces, 
vtfrcquencia  produ 
6tB  icdargucionis,& 

Bipforpcccacjmasni-       cimuscum,&  verbum  ciuTnoncft  innobis. 
tudine  cocrccu ,  &    i    •     .  <r    .'^,    '  ^  .'..., 

adccnfcffioncm  in- 

uicct.Qii,ancum  aiitem  bonum  a  confcnionc  oriacur,rignifi- 
cauic Dcus.qui dixit.D  c CHprimumppcaca tna^ut iulliliceris, 

'.  *.  Aug.Ergoriceconfeffusfucrispcccacorcm,efl  intcyeri 
tas.Nam  ipla  vcritas  lux  eft.Nondum  perfcftc  fplcnduic  vi 
ia  cua,quia  infunc  peccata  tua,fcd  ^ameri  ia  1  liluminari  ca-- 
pifti,quia  ineft  confci^io  pcccatorUm.-Expaucice  quado  mi 
fneras  etiam  leuia  pcccata  ;ua,nam  lcuia  multa  faciunc  vnu 
grande .  Multa:  gucrx  implent  fiumen,mulca  grana  faciun^ 
nialTam.Ec  qu^  fpes  eft?  arice  omnia,conieflio,nc  qui  fquam 
fcdicac  iuftum,&  anccoculos  JDei  qui  uidcc  id  quod  eft,eri 
gacceruiccm  fuam  homo,qui  hon  crat,&:  cfl;,&:c. 
*•  Cyp.Salubriccr  admoncmur  qupd  pcccatorcs  fumus ,  ^ 
pro  pcccacis  rogare  compelUmur  jUC  dij  indulgentia  deDeo 
peticur,confcienti£B  fii^animis  r.ecordetur.Ne  quis  fiai  qua 
fi  innoccns.placcatjcum  innocens  nemo  fic,  &  (e  extolledo 

j^  plus  pereat,  inftruitur  &  docetyir  peGcare  fc  quotidie ,  durn 
quotidic  pro  pcccatis  iubctur  ora^c .  Sic  loannes  in  cpiftoia 
lua  tt\oncXydiccii$.Si  dixerimus  quia peccatum  nonhahcmus^&c. 

Si 


humih.tate,quamex  ^ 
necefl^cate,  dcindc  ^ 
dilcdlio  qua   diligi- 
muscumcui  humi- 
liamur,&:  charitas  o- 
perit  mulcitudincrt^ 
pcccacorum.  Supcr- 
biacxtinguitchanta  E, 
ccm,charicasexcin- 


II  ricacemhumilicasdu 
4        catadconfefi^ioncm 
d    ^emitut  nobispeccata  noUra.Vcl  pcccata  maiora,iniquita 
ccm  minora. 

9  Mendaccni.^plu^  Dc^s  cx  fe  uerax,homo  cx  Deo  uerax , 
cx  fc  mendax.Inipoffibileeft  quemlibci;  fanaum  aliquan- 
d.o  iion  cadcrc  in  minimi.s  pcocatis.Ncc  iufticffcdcfiftuac, 
quia  ocius  opicula^ie  C^co  refufgunc. 

t    Eiver.eiui  Mo«c/i,6~c.Aug.lni5.deTrin.c.ii.Voccsquas  y, 
proferimus  fignafuncrerumquascogicamus.  proindc  ver-  ? 
bum  quod  foris  foriac  fignum  eft  verbi,quod  mtus  lucec,cu 
magis  vcirbi  compeac  uomen.Nam  illud  quod  profercur  o- 
rc  carnis  uox  uerbi  cft,ucrbumquc&  ipfum  dicic ,  pp  illud 
a  quo,uc  foris  appareac  affumpcum  efl.Ica ucrbum  noftrum 
iiox  qiiodammodo  corporis  fic,affamc.ndo  cam  fotmam  ia, 
qua  ipfum  manifeftctur  (cnfibus  hominum ,  Ticuc  uerbuna 
Dci  cai:p  fadum  eft ,  airumendo eam in quaipfum  manife? 
flccur  feniibus  hotninu m .  Ec  iic  uerbum  noftrum  fit  uox ,    . 
nec  mucatiir  in  uoci:m,ica  ucrbum  Dci  cwo  fadum  cft,  ncc. 
mucacur  in  carncm. 

^  CAP. 


NlCOL  AVS  DE  LYU  A. 

I  Et  fanguis  lefu  Chrijiifili\  cius  emun.nos  ab  omni pecc.Qmi  fa 
cra  nouae  legis  dc  quibus  cft  baptifmus>&:  pf  nitemia,quibus  aq 
fcrtur  omnc  pcccatum,clticaciam  I^ab^nt  a  paHionc  Chrifti. 
a  Sidixerimus.  Hicremouctquoddamfolfum  diftumquoali- 
^ui  ia£tabant  fc  immunes  eiTe  a  peccaco,o[iendens  quod  aliqui^ 
fion  potcll  hoc  dicerc  dc  peccato  przfenti,nec  dc  praeteri;o,nifi 
iibi  rcuclatum  fiicrit  a  Deo .  JDicit  igituf .  Si  dixerimus  quoniam 
fec.rion  ha.Dfprxhmi. 

^  Ipfi  nosfe.i. cxtr^  focictatcm  Dciducimus  pcrfalfitatera,  ga 
ii  de  pcccato  ypniali  (it  fcymo ,  il!ud  non  potcfl  in  prxfcntiuita 
totalitcr  vitari.de  illo  cnim  dicitur  Ptoucihio.z^.b.Septies  in  die 
<:adit  iuflusfii  fic  nullus  potcft  ueracitcr  atiiriiiarc  fc  illo  carcrc . 
Scd  quia  pcccatum  vcniale  non  feparat  a  Dei  focietate,idco  mc- 
liusuideturquoddepcccatomortali  loquarur,  nullus.n.potcfl 
Xcire  fc  peccatocarercnifiDcus  fibi  rcuclaucrit,  .^cclefiaft.p.a. 
I^fcit  homo  vtrum  amore  vel  odio  dignusfit .  propter  quod  fi  abf- 
<jucDcireuc]ationca(rcrat  fc  omni  peccato  mortali  carere, 
sam  incurrit  pcccatum  ia£tanti3e,&  fi^perbiz,  &  «tiam  falfitati$  , 
afTcrendQ  quod  ncfcit,ideo  fubditur.  £f  veri.in  no.nfn  e^t. 

4  Sifonfi[ea.pecca.no.U\im'\\iut,dc  uerc. 

5  fidWiJ.inrcddendoprpmiffa. 

4S    £r  iuflus  efl.  Quia  profniifum  cft  aliquo  modo  dcbitum,&  fic 
reddere  f\.\  iufluna. 

Ft 


7  Ftremit  »o./)ecM,«£^.Sic,n.promifit.Mat.3.a.P*E»iff«fM»»  a- 
giie,ap.enimreg.&c. 

8  Etemm*nos  aib  onini  iniquitate.^x  ecdcfiap  facranoenta.vt  di« 
^um  eft. 

9  3'i<//ce.^«o.««)?jpec.Dcprzterito. 

10  Mendacemfa.ettm.i.DtKiTa  diccptcm  contrarium,fi  qusr^- 
tur.ybi  dicunt  dodtoresaliqui,quodhocdixitIob.i5.b.  i^is  . 
efl  bomo  vt  immaculatusfit^i^  utiuHtts  appareat  natus  de  muiiere  ? 
Tranflatio  alia  habet .  iijrnio  mundus  afordejVCjHe  infms  cuius  ejt 
yiiius  diei  vitaftper  terram.fed  ifti  non  vidcntur  bene  dicercqui^  ; 
verbum  allcgatum  non  cft  ipfius  domini,  nec  fanfti  lob  cx  fpir*- 
tu  Dei  loquentis,  fed  cft  ycrbum  Eliphaz,  Themanitis,  qui  licet 
in  proccfTu  libri  tnulta  ucra  dixit,tamcn  falfam  conduhon^  ni- 
titur  fuftincre.ut  patet  per  fententiam  Dci  in  fine  libri,  prootcf 
quod  dicerc,quod  vcrbumeiusfitverbumdomininon  vidciur 
conucnientcr  dii^um .  Sedalibi  dicitdc  peccato  originaliper 
os  DauidprophetzPfaI.jo.b.J«f«i[7«;;<if;i«xco»cf/!f«j/7w.  & 
inpeccatis  concepit  memater  mea.Ex.  dc  aftuab  dicit  Mat.^.b.Vbi 
docet  omnes  orare  pro  pcccatorum  fuorum  remilfione .  Dimitte 
nobis  debita  noHr<:,quod  eft  friuolum  ei  qui  non  habcrct  peccata, 
&  per  Apoftoium  Kpman.^.a.^^^  antcm  Deus  verax:  omnishomo 
mendax. 

1 1  Ferhum  f/Kx.i.Chriftus  qui  eft  vcrbum  Dei  patris. 

1 2  l^n  efl  in  no.ftt  eratiam  fandifiuntcm. 


A    p    D    ;    T    I    O      I. 

In  canomcaprimaBeati loannis^cap.T .  Vbidicitur  in  poftilla. 
Quod  audiuimus,fcilicct  a  Bcato  loanne Baptifia. 

Hoc  quod  dicitur  a  beato  Ipanne.C^uod  audiuimus  poteft  re- 
fcrriadillaquzinantiquis  fcripturis  facris  deChriftotraduji- 
torjquz  pcr  fidcm  quz  ex  auditu  eft  intelliguntur,  vt  ad  Rom. 
lo.c.iluoduidimus  oculis  noflris.teknur  ad  illa  quz  Apoftoliqi- 
dcruntinconucrfationcChriftj,  quz  proprie erant conformia 
illis ,  quz  audierunt  in  prznofticis  propherarum ,  eo  modo  quo 
Chriftus  dixit  Lucz  fcptimo  d.  Iterenunciateloanni;  quxandi- 
ftis,  &uidifl.is.  proutfuttcxpofituminadditiotie  fuper  illud 

uerbuta 


y/ethuva.^od  profpeximus. in  transfigurationcm,  in  qua  gloriam 
humanitatis  Chrifti  diligcptcr  infpexerunt.£"r»»«n«x«o;fr*co«- 
pe^aueruntyin  refurrcAione,prout  in  poftilla. 

ADDITIQ      ir. 

In  eo.cap.y  bi  difitur  in  poftilla.Dicunt  doftorcs  aliqui  quoj 
hoc  dicit  lob  i  ^.b.Qnis  efl  homo  ut immacuUtns  fit. 

Quodautcmautoritatediuina  teftetur,  quod  omnis  Iiohio 
peccatorefthabetur  exprcfrcEcclcf  7.c.ubidicitur.7N{o«f/?fniw 
bomo  iuflus  in  terra  quifacict  bonimy&  non  ^<f f ef.Sirailitcr  in  P£  j 
Omnis  homq  mcntitutf. 


.»r 


/ 


1381 


I.[ 


cannis. 


c  A  p.    I  r. 

F'ioh  mii  kxi  fcrrho  rebis.vc  non  pec.ne  malam  fccuritatcm 
aQumatis,  pudicntcs  vos  a  Dco  mundari,  fed  vcilem  ti- 
niurcmhabcati<;. 

*    Oecumcn ius.Natura:  noflrx  inftabilitatcm,& procliui- 
tncem    ad   pcccan  - 


i^8i 


dumrciciis,  quodq,- 


nobis  faniiliare  fcm 
pcr  Ilt,ut  ad  dctcrio- 
ra  labamur.cumque 
infidietur  prxtcrca 
noflrxfaluti  ir-uid:o 
fusdxmon ,  neccile 
cflcosqui  Dcoism 
tafnilxrcs  c&Q.i  sut 
pcccarc,nifi  cr.utc  vi 
uar.t,h^t  fubiungit , 
quod  fi  etiam 
remifTioncm   laba 


Cap.  II. 

noIitimcrcneperdascaufamcofcflionistua-.&rc.Sed  vide  I-» 
iplum  loannem  feruantcmjium:licatem,  ccrccuir  luHus  r 
rat  &  magnus,qnidepc6loreDonnni  myftenorum  (cc.cl 
ta  biberacnon  dixK.habetii.fed  '^duocaium.inqwz^hobc^u^s  ,„3 
luit  le  poncre  in  numero  pcccatorum,vc  haberecadiiocatii, 
C     A    P        rr  ^9/'amponerefepro 


Qnibti»  debto  prmiidea-Jc  uos  mil.i  obcdiie 

V.  memori.i  tencitU.         c  ■  I>iccndo,,!on  pccciuimuf. 


,lj     1.  .f  -p.:"-        '^ ^«<^"ao,i.on  pccciuimuf.     " 

Ilioli  rnei  hgcrciibo  vobis,vt  no  pecce  ^ 
tis.  Sed  &  fi  ^s  pcccaucrit,  aduocaru  4 
habem' apud  patrejcsu  Ctym  iu/iu    5 

Q>nmodoi„?.Si^:;:dp::f::::f::;::^;;^:yt;?sr: .  v!^'^a.inticpopuio. 

?oit    c  ^^  ^P^^  ^ft  propitJd-cio  pro  pcccatis  nollris ,  non  pro  n«/tris       ^'^  pl-^i  0,-..^,^«./  g°'°^* 
ba-    f  autemtantum,fcdctiamprototiusmundi.Etinhoc(cimus  8    f '';,^;^^"-0^=>^Apo 

mur.nedenODlilpflS  _  »    HoceftnofreDeumquodama/e.         b     Charit.tem.  ilOlUS  T 

Con- 


Chrifloadtiocacuni, 

&:inucniriintcrdaTn 

nandosfupcrbos.fcd 

djcct  aliqiiis     iirgo 

fandi  non  petut  pro 

nob)s?.Scdatcendite 

fcripcuras,<3cuidete 

quj.uVprarpoficico- 

m?nd.intfcpopu!o. 


T» 


Viuimi.5ticrauita,nonmotirnut.  b    Vete*oblciunda  funt  mandau    Quia  Dmrh. 

ptifmumdicimmno»inif>fomanere.Sc(iuidicitfe.  "•' "•aca  ,  quia  poit  b». 

mus,quoniam  m  ipro(u'mus.qu'i  dicit  fein  ipfo  mancrc^dc 

a     Inuiaiuaitiat,8cchar.tatij,&njtientijr.  Oui  oro  ii,i.„;,-ic  ^.     • 

b    Qil.dic.t,su.uui,uenirc,o:tmc,aVn.femetipf.,m,&1S.?u.:ril°-t^^^ 
c    Dc  uirtute  in  uirtutera.        Piomodofuo.  u    Et  attcndendr f.i;? 

h«cmandjti,q»,anon  in.  «  attcnaenda  funt 

bct ,  Ucut  illc'  ambula^uit  ,•  &  ipfc  ambulaVc .  Cha  nffimi , 


defpercnuis 
ticrli  namque  rur- 
funj  filucem  confc- 
■«j}.b  •qucmur  pcr  mcdia- 
torcm     Dominum 
Icfum. 
3  b     Siquh  peccauerit. 
Si  ex  humana  fiag!- 
litate   non   potcfiis 
omnia  uitia  caucre, 
date  opcram,vt  falte 
maicra ,  Sc  apcrtiora 
cjucacis,  utnon  ap- 
ptehendat  uos  ccn- 
tatio,  nifihumana* 
Quod  fi  quis  ctiam 

poft  admonicionem  mcam  cecidcrit.nondcfpcret. 
c    ^'/«oc.3iam.Noncftaduocatus,nificumuocantibus.  Di 
fplicennt  pccrata  tibi,clama,&  iplc  audit,&:  liber.it. 
d    Waifww.Iuanncs  vir  iuflus  conccmpcrans fe  infirmis  no 
.  dixit ,  habctis,  fcd  habcmus.  Ponitfcde  mimcro  peccaco- 
rum,vt  habeat  aduocatum. 
c    lulittm.iuihis  adaocatus  iniuflas  caufas non  fufcipit,  g,  tii 
iuftos  nos  dcfendet  in  iudicio,fi  nosaccufamus  iniuflos. 
*    Oecumenius. Humano  modo,&  difpcnfationc quadam 
hxc dii>afunt,ut  oflendens candcm  ftlij cum  patre  natura, 
car.dcmque  porcntiam  tV  quod  quidquid  taccret  una  trium 
lan(aarumpcrlonarum,communecfrer,&:rcliqius. 
^    Aug.Si  de  iufirmitate  uitat  furrepfcrit  pcccacum,  conti 
^  nuo  u  de,continuo  difpliccar,continuo  damiia,5d  cum  da- 
naucriSjfccurus  ad  ludiccin  ucnies .  ibi  habcs  aduocatum . 

noli 


pro 

Hoc  eft  noire  Deum  quod  ams/e.         o     «..nantatem. 

g  quoniam  cognoui'muscum  ,  fi  maVlata  ciusobfcruamus 
1QuiMicitfeno(reDcum,  &ma"'ndatacius  non  cuftodic 

a    Vehnhoc.  b    Chtifti,qui  dicit  Egofum  uiaueritai,&:  uita  ' 


9 

10 

I( 
12, 


oUis  pro  picbe  ,  o- 
rat  plcbs  pib  Apo- 
ftolo,oiamus  pro  uo 
b:sfr.urcs,fedd:uos 
oiacc pro nobis .  In- 
ujccn.  pio  (e  omnia 


NICOLAVS    DE     LYRA. 
C    A    P.      II. 

lHoli  n:ei.  Hic  ex  prsdiflis infert  conclofioncm  inten- 
'  tam,quod  fulicct  dcbcmus  peccatum  vitare,  dicens , 
Filioli  mei  ^<ec.  prsdift  a. 

Scribo  yoMtnonpec.^^c  focictati  diuinsimpedimcn 
tum  ponatis. 

3  .S'frf,cJ"//^«/y;)«r.ExhumanafragiIitatc. 

4  ^dtwca.hab.apndpa.&c.  Oflendcnccm  patri  pro  peccatori- 
busuulncra. 

5  luflum.ClA.  Non  intcrpeilat  pro  quibufcunque  peccatorib. 
lcd  folum  pro  uere  pocnircnnbus. 

6  Etipleefipro.propec.no.Aame.Scpanine.  Nam  fcipfum  ob- 
tulit  pro  noftra  eipiatione. 

7  'Hpiprnnn.au.tan.fcdpro.to.fnun.r.quintum  ad  fufBcientia, 
fed  pro  eleftis  tantum  quantum  ad  cfficaciam ,  nam  alii  ponunt 
obicem, 

8  Et  hocfci.Uic confequentcr  ponitur  dift*  focictatis  promp 
tiuum ,  quod  eft  opus meritorium,  per  quod  charitas,  per  quam 
Deus  in  nobis  hibitjt ,  &  nos  in  ipfo ,  meretur  augeri,  ut  aufta 
Tnercatur,&perfJci,^icigiturproceditbcatusIoanncs,quodpn. 
mo  ad  opus  meritorium  inducit  omnes  gencraliter.Sccundo  ali- 
quos  rpecialiter,ibi.  Uribo  vohisfilin.  pnma  in  duas,  quia  primo 
inducit  ad  opus  meritorium.  Secundo  confirmatfuum  diftum , 
ibi .  Charijfimr.  Circa  pnmum  diotur, Et  in  btcfci.  probabili  ta- 
rocnconieaura. 

9  ^oniam  co^^no.eum.Nouui  amatiua,quxeftpraftica,prouc 
praxis  extenditur  ad  cffcaum. 

10  Si  rnMdata  eius  ot.quiaficut  dicic  Creg.Ho.io.  Amor  Dci 

ounqiian) 


hoc  fcr.  cfio- 
ni^ifi  cjgncitii.furn.  Sci-. 

17  re,  vcl  cognokere 

18  non  fcinper  propccr 
nonci.3mdicitui-,icd 
PP  cxperimenciun  , 

19  iiiunioacin  aKerins 

20  rcl  .   CognofcmHis 
._        -  E)-nni,quandovni- 

mcir  ci,  qui  fic  nofcir,  nwndata  cius  fcruac./V/  hocfci.i.nouxia. 

habemus,quoniam  co^nouimus  uniti,&  adhKrentcs  ei. 
g     Si  mandata  cius.  Debcmus  fr.ngilicatcm  nofirarn  .utcnde 
re,debemusin  pcccacis aduocacum  qua:rerc,quod  uc  anpe- 
trcmus  decuf^odiendis  mandacislaborcraus ,  per  qu*  ad 
cognicionemipfius  vcnitur.  , 

*    Cypr.Ioannes  Apof^olns  mandaciCdcobfcjruandiscun-  " 
ttis  qu.Epra:ceperac  Chnfius)  mcmor,  in  cpiftolafuapoit-  «ts^-  tc  „„.  eft 
iiiodum  ponit.in hoc  intclligimus.qmacoi^nouunus cum  »m-yi<:n, & 
. fl pra:ccpca cius  cuftodiamus.  Hxcpiarccpta cij  culioriicda  '■?"«"f«'r« 
luggcritis,diuina,&  ca-Icft/a  mand.7tafcruacis.Hoi;  cU  ctlc  ^ 
contcHorem  Diii,hoc  efi  cfie  martyrcm  Chriai,lcruare  uo- 
cis  (ui  muiolatam  circn  omnia,ec folidam  firmicacem,ctc;. 
h     Qj4i  dicKjettof.&c.Non  efl  inagnum  unum  Dcum  noae 
cum  ct  damoncs  crcdancjcc  contreraifcanc. 

^     *    Cyprianus, 

nunquameftotiofus,opcratur.n.magnalicft,fiautcmrcumio-    . 
pcrarJ,amor  non  eft.  fdco  fubdit  ur. 
1 1     j^d  dicitfe  nofc Demi.  Notitia  charitate  formata. 
.    12.     £f  Wrfn.e.t^J^c.Facultatchabita. 

13  Mendaxefl.<:imA\cntis  nou  fubeft  diftoeius. 

14  Q^tiautemfer.ver.rius.CoxAc  ret.ncdo,&  opcrc  adimplc  Jo. 
I J  Terfi-aa  e/^.pctfeaum  df  cui  nihil  dccft.  5  .Mcca.fe<l  Iuk  po 
tcftintclligi  dupliciter,quoadpfcns.Vno  mocui  mhirdccit  de 

his  ad  4  tenetur,&  fic  qui  fcruat  verbum  Dci  quantum  ad  cius  P«'-fcft']^''^>- 
pr2cepta,dicitur in  chantate  pcrfcaus. Ai.o  modo accipitur cui  '"' '^"1^^""* 
nihil  dceft  de his  qu.E poccft  habere,&  lic  charicas  non  cft  pci fe 
fta  in  via  ,  quia  fcmper  potcft  quilibk  quantumcunquc  pcrfc- 
ftusinmcritocrcfcercvnustamendicituralio  pcrfeaiorinqiu 
tum  non  folum  feruat  m.indata.quas  funt  neceHitatis,rcd  etiaiu 

cum  hoc  con(iha,qu«  fuat  fupcrerogationis.Et  hc  diCTt  Saiuator 
muCni  uiam  pcrfcaioais  quaercnti.Mat.  1 9.A.S1  fis pcfcil.-.s  ijfe 
fadc^vende Ofnnia(jH£habes,& du pat4pmb.&  ycni^&jhjturcr/if. 
Et  quanto quis  feruentius  eius  mandata,  vcl  pluia  dc  confiliis  ex 
chsrirate  feru,it,&  ftriaius.tanto  dicitur  m.igis  jv-rteaus.  &  qa 
pcrch.iritatem  Dcus  habitat  in  nobis,idco  fubditur.  16  1« 
hoc  fci.qno.in  ipfofn.T^meu  hic  accipicur  fcicncia  large  pro  comc 
ftura  probab,li,vtdiau.meftc.pr,cc.nififupcrl]ociubeaturre- 
ucldtio  diuina.C^iod  autem  fcquicur  m  aliquib.  j'«  mipfo perfcm 
f<ermus,non  cil in  libris  corrcais .  17  j^/u  dicitfe  in  ipfo  ma. 
pcrcharitatcm.  18  £)cZ'et^//.<zw.intcrhomincsc6uerfando 
19  Et  ipfe  rtw.ipfum  imitando  non  folura  in  obfcruationc  prx 
ceptorum,fed  etiamconfiliorum  fccundum  fuam  poHibilitas.c, 
qjuamuis  ad  hoc  non  teneatur  dc  necclfitatc. 
30  Charifmi.Hic  confcqucmer  confirmat  diftum  fuum .  f.  c^ 
Tom.^.  X    z      piat- 


1383        GlororJ.(S<iNicoIai(ieLyra.         138^ 


i$  ^    Cvprianus.  Grauior  nimc,&  {brociorpiignatmm:ner, 

A  ad  quarn  Mc  incoiTupta,&:  uirn,KC  rolnifla  pararcfcr  Ucbcnc 

fpidii.  q"?  niilucs  CbriHi,c<>nlidcrant«idc.rco  tc  quotidic  cal icc l..n- 

ia2i  Thiba.  „u,nij  Cbrifti  bibcrcjvt  ponint,So  iptJ  proptcr  Chnftuni  sa 

Htaaot.  puincm  fiuidcrc .  Hoc  ca.  n.vcllccuin  CUrilio  i^ucnin.ia 

quodChnflus.&do 

^-uitA'  tccic  unitan, 
(ecundumioauiicm 
Apoft«jUun   diccn- 

tcm ,  iin'  «^f ''  /*  '* 
(hriflo  tnAneHy,  dibff 
(juamoilo  illi  iirr.buU- 
ttit »  ^  'pl<^  ambiilare^ 

ftedirfJp.K -5^    ^di-m.Si  noo  cft 

iirruus,  &:hbcr:itori 
dcbctobiciuiumli- 


Dci,&  pioviini.  A^ 

*    Cyprian,C^uiodicfratrcm,intencbrl5an-\bu]ar,&nefc'c  ^'^j'" \ 
quo  car,ic.n.5icfcius  m  gchi.-nnam,!c;narus,&:  carcus  prajcipi 
laiur  m  p<rnsm,rcccdcns  fi  ijicec  a  Chrilli  luminQ  diccncis. 
Egofum  iumcn  »iundi,&c.StC<;\\i\mt  autcm  Chriflum.qui  pra»- 

ccpns  cius   mfiflit, 

Vltcatum  2b  Abcl.Jc  (tvdit  ptu%tt?,non  quiaaj  ucietcoe 


Wt' 


(    F.t  innaditui^. 
liotnincoi  i^criircat. 

pon  mandatum nouum  fcribo uohis,  fcd  mandatum  ucrus, 

a     Fidfi  velit»'.  ■     b    Uoi- Jc  vcibuiu  illu<i,qucd  sr.diiUsauic&abaJiisptxdicatpiibus 
c.t  illii.l  OCFUS  uuiiajibiu,i<icuuctus,c)uia  aiidVl". 

)d 

1  sDuJtum 
utiie  uidiio,!  CIUU1&  ilCiui^  UJuil  ijuili  noiiuiu  «^1 11(0. 

audifti."!.! Iterum  mAndatuni  nouum  fcribo  vobis,qimd  vc 

luhoc  )i>pjict  eflcnouum^icetiaflivetuiuiiuia.        a    Nox  pcirce;ili,dics  niitcni  aiTwrinqua 
t)i{.  b     LiquiJeomiiibui  io,)uif,lt  UClitJt.l"-'!  <■■<"' ojiiiio  liHxi^e.Tiiiium. 

.  i    ■  .     "  '\  <"  <•>  b 


quj  pcr  m.^gi; 
ius  ■  viam 


c.t  illii.l  OCFUS  uuiFajibiu,i<icouctus,c)uia  au(Si,;iii. 

quod  habuiliis ab  initio. Mandatum  vcius  cO:  verbum  quo 

a     Ethacmiii.laiura  drbrrii 'rixtf,nui.i  noiitantum  fcmcl  prxdico,&  coinir.ciulo,  <ed  <]uia  sDuJtu 


;iflcrii  c- 
gradituit 
Cjuiitincr.icius  fifta 
tur.oui  idquodChri 
flus,u:fccic,&;docuit 
iiTiiratir.&rc. 

*  AVGVSTI- 
N  V  S .  Eia  fratics 
ir.ci  ,  quamdiadicc-r 
iirjs  vcbis,dilig!tci- 


tlo: 


rum cft,&  in  ipfo,&:  in vobis,quia £cncbr<j  tranficrunc &  ve  4    nimirosjRcfpniacu- 

a    CliiiftiwifiJc-.iielbonicopcrationis.  b     Qjfni  Pcus  p.-i- *;'>  diligi-^  ^.      l>Ufqii:fq',lC  COl  (llUni 


«  xcinpliun  noiki  Ec- 
clcfix  orc  cclcbi  a- 
tin.[il^id'iitfeinCh't 
/ioh,aneye,d'brtquvvio 
(itfjd^-t.ambulandum 
cft   igitur  ucftmiis 


Oitja  rcatuni  fu','.m  nonintclKcit. 


ignoianti.t.        a    De  uitio  in  uitium.        b       _ 

fratrem  (iuim  in  tencbris  ambulat ,  &  ncfcft  quo  cat ,  quia 

a    lia  tU'bat  oculum."d,iiineiici<ai.  b     liiuilibilcs  quibus  D«us  uidc tur. 

c    Obcditi.ccs  yatii.u.I  nupcr  gcniti.  l^aruuii  r.on  ;;uce,red  l'<  icncia 

tenebr«  obc^rcauerunt  ocuid^s  cius .    Scribo  vobis  ftUcli 


K 


|3ie9>,t.4 


fihiltp.».b^ 


p.u'ibus ,  a;mu!a  ingrttlione  nitcndum  efl .  Tunc  rcfpondcc 
adftdcm  namiuis^fc^liacioveiitacis,  &: t-redcuti  prxmium 
datm',hquod  crcd;tur,&:scr;;rur. 

ii  T^nn  mandAitm  "(w^-wytr/i.  tadcn^  cbaritas  m.Tndacumve 
tus  cfl,quiaab  initio  commcndara.  Culcm  nouuin  nianda- 
^um^quiatcncbiiscicil:  sdciidcnnm  nou.rlucis  iiifundic. 
.J;  jvinihus  Afiic.C^oinododicic.Tyjv/  mmdaUon  noHumfcri 
Ifo  vobisiciim  Doiriiuis  in  Euant',elio  nouum  appcl|ci ?qu<)d 
inandacum  victus  dixic,  quod  h.ibcbat  s  inquit ,  ab  initio.  I- 
dco  cro^o  vctus;  quia  lam  illud  audiflis ,  alioqui  contranum 
CricPominOjiibi  xt.M-ind:iturn  twnum  do  vohis^vt  dtli^^atls  inui- 
fm.idco  crgo  vccus,quia  lam  audiflis,  &  ipfum  noua  >  con 
tendic  iccriJ,dicens.A/'i'i!<.«'«'«  riouHnifcriboitobis.  non  alceruio 
fcd  idcm  ijstum  quod  dixi  uctus,idem  eft  nouum. 
b  Q^od  uerum  ert.Sccundum  quod  proanllc  per  obferu.ntio 
nem  inandacorum  Dei  ad  ipfius»  ognitjoncm ,  6i.  diiettio- 
nem  pcruemri. 

q  i.t  in  ipfo.  Chrifto  implernm.quia  obediuit  patri  ufquead 
xitorceni,&  ideo  gkiriFiCatus. 

d  £i /««(/.  Q',:orumquidamiam  pcrhoccum  Dcoglorian 
tur,i\:  vere c(t  iu>uuro,qiiia  tenehra:  ia.Ti  tranf.  Jcncbrx ad 
vctcrcm  homincm  peitiuent,lux  ucroad  uouum  hoininc. 
c  Tenehrx  tr.wf  i.cotpus  pa(Iibil<;,&:  mitcriiecarnis  in  Chn- 
ftoiranlicrunt,&:  uerum  lumen  imtnorc;;litat!S  laj-n  luccc  in 
co  quo  illumin.-iccciain  alios,qui  fucrunc  vctus  homo,&:  te 
ncbrx,iiunc  autcm  lux  in  domiqo. 
f  iluidicitfciv.  Detcrminat  quod  mandacumaccipiat .  i. 
cliaricatcni ,  &:QLialitcrcliaiJusipfahabeadaijc.  l.dilcitlip 

Pci,6^ 


li  trcm  fiiiim',  nondi- 

1}  cac^  quia  in  luiniiic 

ambulat,quia  in  tciic 

14  briscrt.  Hocexpone 

rc  ncctfic  nontli, 

fcd   gaudcrc  fi  ncn 


fiatjaur  plangere  fi  fiar. 
g  i^i ddig:tfratrernju:'m .  Eft  in  luminc  fcienti.c,&:  opcra- 
tionis,fi  d 7«'  oiiteii in  ;c/M'gnQrancia;,6«:  per  ipiam  ignor..:^- 
tKi«n  an'.rulatdeuitioin  uiciujn.c^wfyf  ^i-nonprouidcr  =j 
ear.Ad  quam  panam  rccipiendus  ^it.W c\,n^fcn  qno  e<rr,i.ii;nD 
rac  v;am  (|Ua conucrc.a£i;r,ad  inclius,^  hoc  non  lOjqu  vi a a- 
pcrta lic,fbd ej".ia  tene.obcxca.acu.ciHs.Qiu a lumine  Chn'h  rc 
ccdcns  pcccacis ,  &carnali  voiupcacc  icapricpeditur,  v».c- 
tia:nli  boaum  uidcac,nori  camcn  cxcquacur. 

Xi^«tf;7/g./-«.Tolcracomnia  propcer  unicaccmcharitatis  c- 
tiam  fi  frairi  adhibctcon'cttionem,non  ira(citur,iion  igno- 
miniofainfcrc.  T ax.n .yhflta  diligcmibits  kgcm  tuam .,  i.chunca-  ^ 
tcm.i^  noa  eflillisfcandalum. 

h  Q^iautemodttfratrem  ■is-c.  *  Occumcnius.Hoccfi.Qui 
dicit  fe cfTc;  Chrifti,  6^ fratrcm  llium  odit,  mentitur,  &:  non 
cfl:  Chn(ti .  Si.n.  Chnflus  iUum  ita  dilcxit,  ucammam  fuain 
pro  co  poncrct,  quomodo  is  quifc  dicit  clfe  Chrifli,od:t  fra, 
trcm  fuum  p.'-oquo  Chnflus  morruuscfl  ?  Aiit  cnam  hoc 
modo.Qui  dicit  fe  elfc  Dci,  &:  odit  f ratre  fuum  qui  cfl  Chrit 
flus(ipfenamquediCit.  Nuntiabonomcn  cuum  Iratnbust 
meis^hic  non  cfl  Dei,fcd  diaboIi.N.-Jin  fi  Dci  cflccdiligcrcc 
utique  tratrem  fuum,&: ica  eciam  Chnflum. 
i  Scribo  -pobis  filiuli. pTxponit  caufain  qux  poflct  cos  ablira- 
here ab  Qtnorc  mundi, quia  baptizatis  in  nominc  Chri({i,&: 
jnuocantibus  nomcn  Chrifti ,  dimittuntur  pcccata.  Eigo  « 
Chnfio  magis  adhxrcndum  cft  quam  mundo.  ' 

K     Tiholi.  Hoc  ctia  modo  potcfl  habcri  cha.ricas  fi  diligitis. 
Deu,&:  nmndu,&:  omnia  qux  funceius  necogitctis.Et  lixc 

t^  fcnbo 


NICOL  A  VS  DE  LYR  A. 

pr.TCcptum  de  dilcaianc  Dei,&  proximi,  cx  tjuo  proccdunto- 
pera  bona,e(fab  antiquodatum,i(icens.C/;<ir'//?»Mi«o«  ma.nouum 
j<  rt.uo.erc.Ell.n.hoc  mandatum  dc  didaminc  legis  naturalhs,  (j, 
J'.ot?io  diligat  Dcum  a  quo  liabcc cnc,&  viiierciSt  hommem  libi 
Jirailcmiq  fpccic. Vnde  &  brura  animalia  hoc  ficiunt,Eccl.  1 5.C 
Omne  animaldiligit  Jibi /imile,&  (iccftinfertum  mcntihumanf  a 
fua  primaconditionc.Hftctiam  dclcge  fcriptadiiiina.Dcut.iJ.c. 
.p.liges Dominum Deumiutmtoto cordf tuo .  &c.  &dcdile.^ione 
proximi  dicitur  Lcu.  i  ^.d.Diligespioximum  tuifmjicut  teipfum,  & 
fic  cfl  datum  ab  initio  legis. 

I     Jterumman.nouimfcri.vo.  Quiaidcra  priccptu.Tj  dcdile- 
^ionc  rcnouatum  c(l  in  Euange!io,quod  dicitur  lex  amoris. 
2.     il^toivcrumefl.i.uexi^lcHMm. 

3  lit  in  ip.  CDeo  humanato ,  qui  ex  charitatc  maxJRia  palTus 
rd  pro  not)is. 

4  Etinvo.  Quiapcrliocdcdit  hominibusmaximumincenti- 
uuin  amoris ,  proptcr  quod  immincnte  fua  pallionc  dicit  Ipaqn. 
\  j  .d.  Mandatltm  liouum  do  vobis ,  vt  diligain  iiiuicm ,  Jicut  (IjleT 


5     Quia  rc»<?.i.figura,&  vmbra  vctcris  Teftaraentf. 

^     Tranfterunt.m  palfionc  Domini,  in  cuius  lignum  velumtem' 

p(i  tmcJuitfcifium,Luc,i^. 

j     EtverumlH.iamlu.i.\ernasEmn%c\ii. 

8     jQ«i  di.fe  in  lu.cfi.in  ventatc  Euangclica  viucre. 

5>     Ec  frarrcmfttum  odit  in  teneb.eJi.jCuipx,  Sc  ignorantix.Et  pcr 

oppofitum. 

10  ii^i<//./M.IoDeo,&fecundumDcum,quodc(tch3ntati- 
uc  diligere. 

11  In  /'<.w<7.fgratix,&pcrconfcquen$inIumincincrcato,ia 
quomanet  pcr  gratiim,(icutamans  inamato. 

I  z  Etfcan.in  tonon  c^/.faftiuum,  &  palliuum  .  Scandalum.n. 
cft  diftuni,vc!  fiauro  minus  re£tum,altcri  prcbcns  occalioneni 
ruinae.Mancns  autcm  in  lumine  diclo  modo,ex  faifto,  uel  difto 
fuo  non  prsbct  aireri  occafionem  pccpandi,nec  cx  fado  alterius 
vet  diiio  ruit  in  pcccatum. 

13  Qjii  dutcrn  odit  fratrem  fuum  t  &  cxtera.  patct  cx  di^is 
fcntcntia. 

1 4  Scribo  vo.  Hic  cofcquetcr  ad  opa  mcritoria  joducit  aliquos 
fpecialitcr.  Etprimobaptaatosab  co,dcquorafalute  crat  tpc- 

ciaiiUi" 


I 


5% 


I.I 


oannis; 


CaD.lI. 


^  fcribo  vobis,vt  t^em  vtilem.Oi-niiibus  fcriboquibiifdam,vc 
J{  filiis,quibufdam,vc  pptribus,a]iis  vtiiiuenibus. 

fi/;o//.pAtrcs,adoleftciitcs,iuucncs.Idcofllii,quiarcrr)ic 

tiinrur  pcccatn.Ideo  pitrcs,quia  cpgnouiftis  antiqua  Jdco 

iuucncs,qi'ia  fortcs,quia  vicifiis. 

a     ^doltfccrte<.  Ado 


? 


J386 


i&lloli 


lcfccntix-tempuSjp- 
pt-rr  inccntiuacar- 
nis  lubricujfcd  pro- 
prcr  roburitatis  ha- 
bileccrtamini,  &hi 
tcntamenr.Tvolupta 
tum  vcrbi  Dci  amo 
rcviccrunr,iS^pcrfc 
curi(;ncscontemp(b 
rur.r. 


b  I'if.int€S .  Humi- 
les  fpiritu  ,  qui  quo 
B  mag;s  humiliantur 
fiib  potenti  manu 
DeijCo  fublimius  no 
runtarcanadiuinita 
M;.n.d.  ^'*'  vnde.  lleuelafti 
caparuulisi 
C  Scriho  uo.itt.  Con- 
rider.uectiam 


a    Non  Pauli.non  Donati. 

quoniam  rcmittuntur  uobis  peccata  propter  nomcn  e/us. 

a    Kon  ztatc,red  fapientia.        Venerandi  fcnes  ouibu»  iam  dcbet  ainor  mundi  fr'gefceie. 
Quoriim  eit  meminille  andqua,&  iunioribus  pandcrc- 
b     Scitis  Chiiitmn  cum  patrc.Sc  fpiritnfanifto  fcmiier  fuinc,&  hoc  aliis  nunciatis. 

Scribo  uobis  patres,quoniam  cognoumis  eu  qui  ab  initio 
g  eft .  Scribo  vobis  adolcfcentcs,quoniam  viciftis  malignu. 

Humiles  ff  irim. 

b  Scribo  vobislinfantes,quon.iam  cognouiftis  p.itrcm.Scri 

a    Commer.dasSc  repctit.Mcmentote  vos  elle  pstrcs  fi  obliuifcimini  eum  qm  ab 
initio  c>t,pcidi:is  patcrnicatem. 

bo  vobis  patrcs.quoniam  cognouiftis  eum  q,  ab  initio  eft 

a  Q,ui  in  uiituie  animi,&  amoie  veibi  Dei  incentiua  carni»  niciftis,&  diabolo  uirilitcc 
le.titiflis.  b    Kon  ex  vobis.fed  quia  ucrbum  Dei  clt 

c    Filius  Dei.pndicatio  filii  Dei 

f.  Scribovobisiuucncs,  quoriiaforteseftis,  &ve'rbumDci 

i    Et  turpe  cflet  uinci  ab  illo  guero  uicidis.  b    Vobisomnibushoc  fcribo. 

c    AbuiidintiamniundiuelpHichruudiiKraeius. 

in  vobis  manet,&  vi'ciftis  malignum.nolitcdiiigerc  mu'n 

a    Vt  aurum,Scargentum,8comnefiuxumdiui:iarum.  b    Qaia. 

Sicut  pcr  odiutn  proximi.iti per  amorcm  mundi cxtinguitur  auior  Dei,  &c. 
*         —  b  "    ^ 


d 

e 


ctiam  quia  «tti 
aWv 


dum,ncquc  e*a  qu^e  in  mundo  funt.Sf  quis  diligit  miidum, 
non  eft  charitas  patris  in  co.Qm  omnc  quod  eft  in  mundo 


,arq; 
lu&nes 
cftiSjpugnaffVt  vin 
catiSjVincitc  vt  coro 

ncmini,humiIescftote,ncinpugnacadatis. 
*  Occumcnius.  CMioniamdixcrat,  prxccprum  nouum 
fcribo  vobis,rignificaceriam  difooritioncm  ilIorum,qui  li- 
tcrasenrcncacccpturi,id  autedciign.it  per  progrcflum  iux 
tacorporaleaugmcnrum.  Nouerat.n.quod  non  marquali 
hbnorcfernioncm  cftbntomnes  acccpcuri,  nequcxqua- 
li,  fli.dio,fcd  hi  quidim  vtluti  pueruli  magis  pcr  modum 
inft!u6ljonis,qiiibus  tamcn  fpondctpcccatorum  remillio 
nem  pcrfidcm  in  Chriftum.  x\lii  veroficutqui  promoue- 
runt  in  virum  perfcdtum  ^ratis  plcnitudinis  Chrirti,quib, 
etiam  tcflificatur  quod  cognitionem  habeant  iilius,qui  ab 
initio  cft,is  autcm  eft  Dcus  Vcrbum.porro alii  quali  adol^ 
fccntes  funt,quibus  canquam  iuucmlitcr,  ac  robufte  lc  ge- 
rentibusaduerfus  affc£tus.  &:affiitl:ioncs  ,atteftaturquud 
acccpcuri  fint  p^Imam  vi*5tona»,o<;c. 
C  d  Et  uiciftis .  T\ ahcbantur  tunc  temporis  ex  confuccudi- 
Ro.ij.d  ne ad  Iup3nar,fed  ifti  vinlitcr  rclilicndo  vinccbant. 

c  .T^ioiiiedU.v.Vumm  mundoad  neccfliracc,fed  non  di 
ligitcad  fuperfluicatc.Ec  carniscurane  fecentis  ui  defide 

riis. 


riis.i^o/irc  dllignr  mirdtm,  Vnum  cor  duos  fibi  aduerf  irfos 
amorcs  non capit.Radicati  in charicitt,  fup  hac  radicc  m- 
hilsdificctis,nifiqdconiien!tcharit3ti,  quianon  potcffs 
duobus diiis  fcruirc.Sicut  diledio  Oci  fbns  omnium  virtu 
tum,itadiIc£biomundi  omiiium  vitiorum.vndefL-quitur. 

f  Q^pniamomneqmd 
eflin  mundo.  Omncs 

1  diicitorcsmundi,ni- 

2  hilhabctnifihectria, 
quibus  omniavitio- 

j     rumgcneracomprc- 

4  hcnduntur.  Concnpi 
fccntiacarniscft  de- 

y  fiderium  omnm,qu5 
ad  voliiptaccm  &  de- 
lirias  corpons  pcrci- 
ncnt,vccibus,  potus, 

.  concubitus,  &  huiuf- 
modi .  Conciipifccn- 

6  tiaociilorum,  cftom 
nis  cunoficjis,  qujefit 
in  difccndisarcib.nia 

7  gicis,mcontcmplm- 

8  disfpeftaculisinfu- 

9  peruacuis  acquiren- 

10  disrcbusccmporali- 

11  bus.indignofcendis 
II  carpcndifque     uitiis 

proximorum.Super- 
bia  uirx,  cum  quis  fe  iaaac  in  honoribus;  magnas  faiuijias 
cxpctit.  Pcr  \\xc  tna  victus  clf  Adam,  quiacibum  vciirum 
concupiuir,voIuit  cirefciens  bonum  &  malum,voliiitclic 
ficut  Dcus.Hgctria  vicirChriftus,  quia  non  cftcaptus  amo 
rc  panis  corporalis,non  dcfcendit  depinna  quod  cflec  cen- 
tarc  Deum.noluic  excolli  fuper  rcgnamundi. 
*  AVGVSTINVS.  Pompxdiabolifuncqusqueillicica 
defidcria,qua?corpent,non  cxornancanimam,  vcfuncdc- 
fidcria  camiSjdcfideria  oci;lorum,ambitiones  f"culi.  Ad  co 
cupifccntiam  carnis  pertinent  illeeebriB  volupcacum  ad 
concupifcenciam  oculorum  nugacitas  fpedtaculorum  ,  ad 
ambitionemf2CuIiinfaniafupcrbig,vbi  fumusinflarus,  uc 
homo  politus  in  aliqua  poccftuce  homincm  fe  cfle  non'  a- 
gqofcaccum  dc  hominc  ludicat.C^ui  ergo  vulc  mundQ  vin 
ccrc,  cria  ifta  vincac,  qus  func in  mundo,  6c  per  h^c  illum 
vincic  cciam  qui  fuadendoper  fupcrbiam  deccpic  mundij. 
Poftquamaucem  homorcnunciando  diabolocxcludicpef 
limum  inuaforcm,incroducac  optimum  pofleflbrcm^crc- 
dac  in  Deum  pacrcm  oiiinipocenccm,6ic. 

<^  Concupifcentia. 


D 

Mact.<.C 


Munii  trla ', 


E 


Matt.4.a 


Lib.j.  defytn 
bolo.cap.i 


NICOLAVS  DE  LYRA. 
cialiter  foliciras,  non.n.omncs  eujfdcm  ciuitatis  vcl  patri*  ba- 
ptinuit  vcl  conucrtit.naminpartibusilhs  Paulus  prxdicauit, 
&  TimothcuJ  &  plures  alij,  vt  patct  ex  epiltoiis  Pauli,&  Afti- 
bu$  Apoftoiorum,  Dicit  ergo.J^cr/ijo  •Pu.jiLWh  filioli  propric  di 
cuntur  aiicQius  aquo  bptizati  funt.vet  dc  baptifmo  leuati. 

1  Qnr.v.ian  ren7.vr.pee.  Id  cfl:,rcmilla  fuht  in  baptifmo.qui  dc 
let  totam  cuipam,&  pocnam . 

2  Vroptcr  nomen  eius .  f.Chriftiin  cnius  nominedabatur  ba- 
ptifmus  in  primitiua  cccle(ia,vt  habctur  Aft.  2,.  Q^d.decTtero 
non  debctfs  inquinari  pcr  percatum  .Sccundo  inducit  conucr- 
fos  monbus,&  fcictia  de  quibus  efl  multu  curandum,  eo  quod 
bonum  ipforum  redundat  in  totam  £cclcliam,propter  qood  vo 
cat  eos  patres.dicens. 

3  Scribo  vob!s,&c.(ftii  ab  ini.  Id  e(l,vCrbum  incarnatum  pro- 
cedens  a  patrc.vt  diitu  cft  in  principio  huius  cpiflol^.  Q^.  cis: 
Ex  quo  habetis  maiorem  fcientiam  alijs  dcbctis  cfle  aliorii  exe 
plum  virtutis.  Tcrtio  inducitadolcfccntcs,in  quibus  incipiunt 
concupifccntixcarnis  vigcre  j  proptcr  quod  laudar  co$  de  ca- 
ftitate,vt  ad  eam  magis  animentur ,  nam  virtus  laudat^i  crefcit. 
Ideo  dicit. 

4  Scribo  vohis  adolefcentts,  fjuoniam  •piciflis  malignum  .  I  d  cft , 
roaligniinccntiuum,  qui  cftigniscocupifccnti^carnalis.  Q^. 
decarteronon  debctis  pcrnutterc  vos  vmciacarnalibus  dclidc- 
nis.  Q«.irto  inducit  irfantcs.  tamen  aliquo  modo  rationis  ca- 

J)aces,  quilicct  pjucacognofcant  dediuinis  ,  tamcnrccogno- 
cunt  Dcum  eflc  patrcm  luftorum.  Dicit  igitur . 

5  Scrihn  vobis  itifantes.,^u  ■>n..a  i  'gnouiftispatrern.  Q^d.  Ex  quo 
cognouiftisrumdebftis  eu  reuteri ,  fc  ^utpoHibilc  vobiscft 
mit ari  .Quito  inducit  iuuenes.q  iS  habct  robur  corporis  diccs. 

6  Scribo  vobis  iuuenes,^HoniamforUs  eftis.  Q^d.Sicut  cftis  for* 

tcs 


tes in  corporc  ,  ita  fitismentc,  vtnondeficiatisinquacunque 
tribuiationc.  £t  fubditur  ad  hoc  ratio. 

7  £t  »'id//ij»?a//^««w.  Idclt ,  diabolum  rcnunciandoci  & 
pompiseiusinbaptifmo.  Qjl.  dcbctisfirrouerflarc,ne  dccx- 
tero  vincamini  ab  ipf o . 

8  T^ilite  diligere .  Hic  ponitur  diuinx  focietatis  cum  homini 

bus  dilsipatiuum ,  ut  euitctur,quod  cfl  duplex  ,  fcihccrcupidi- 

tas,quz  eft  vencnum  charitatis,  in  qua  charitate  confifht  difta- 

focietas ,  6;^  hxrefis  peruerfitas ,  qux  didtam  focictatcm  dif- 

folmt.Ergoprimodocetcauereprimum.  Sccundofecundum, 

ibi,-  Filiolt.  Circa  primum  dicit.  1{olite diligere  wHndum  .  Non  ac- 

cipitor  hic  mandus  pro  vniucrfitatc  crcaturarum ,  ficut  dicitur 

loin.i.3i.Mundusper  ipfum  fuClus efl.CtcdLtavx  enim  dilio-endx 

funt,  inquantumpereasa&endi^us ,  tanquam  pcr  fcalam  ad 

cognitionem  Crcatoris,  Rom.  i  .c.  Inuijibilia  cnir/t  tpfius ,  ui  tft^ 

Dei  a  creatura mandi .  Id eft ,  ab  liominc  pcr  ca  qux  t.^{ii  funt , 

intelle&a  confpiciunt!4r :  Sempiternacjujque  viituseius,  c^r  dini- 

nitas.  Scdaccipitur  hicmundus  pro  hominjbusdclcftabilu 

huius  mundi  inordinatcquacrentibus,  de  quibus  dicitur  lo.in. 

I.  a.  Mundus  cum  non  cognoiitt .,  quiaoccupatiocirca  delcdV.ibi- 

liamundiiropcdit  cognitioncm  Dei .  Licct  autemnatura  fic 

in  ipfis  diligenda,  uitium  camen  eft  oJiendum,  &  fu<ricn- 

dum  .  l^am  amicus  flulttrim  fimilis  ifficiemr .  Vrouerbiorum 

1 5 .  rf.  Nominatur  autem  hic  mundus  rationc  uitiorum  .  Idco 

fubditur. 

9  TSlcejue.eaqufin  muti.fuHt.  Id  cft.uitia  eorum. 

10  Si  quis  dtligit  niun.  Hoc  modo  diftu m. 

1 1  'Non  efl  cha.pa.in  eo.  Nam  amor  dclc^tabilium  huius  mun 
di  rctrahit  ab  amore  diuino. 

1  i     Qufiniam  otnne  quod  efl  in  mundo.  Id  cft,in  hominibus  mun 
danis. 

Tom-6.  X    3        Concti^ 


1387        GIonord.&NicoIaidcLyra.        1388 


^  a  Co«fMp;/c#»».'/<f.Qnarc5ciipifccrta,&  fiipbia  non  cft  ck  pa 
A  trcpugnavitiorunocx  Deoc{^patrc,.\:condicorr,  fcJcx 
mfjdiamorequcmDcopr.Tfcriinus.  Eccit  Pcushomincs 
rcdos,"prircmifcuerutinfinitisq6nib.l)casinrctacorni4 
lotum  cftjfed  vnufquifque  tcutacur  a  propna  cocuprfcccia 
b  QHiauiemfaeituov 
lun  noc eciam  moao  puu^n» vc ubusi^  aur-.ac u^!bu». 


4«    Didymus  Alcx.Non  dc  omnibus  qui  fillacem  doflri- 1> 
n.im  habcnc.harc  fcrrtsuntur,  fed  dc  folis  dcclinancibus  ad 
falfam  fcttam  poft  inftruftioncin  Emngclirain.qvi  caqu^ 
cx  Chriftianis  fafti  nofountur  Antichrifij,r,uoniam  qiian- 
tum  ad  hoc,quod  aliquaiido  fufccperunt  dodtrin-Am  Chri 

fti.cxdifcipulisChri 


6i« 


potcftb.-.bcri  ch.jn-       cdocupiTccnti^  caVnireit^ico^icupirccntia  oculoruni,&  \    t^M^S^^^ 

t.1S,  fl  nullo  inftinau      a  /^0,«..  a,„l>i.io  Uc-i.  b    Non  eft  ex  Deo  creante.Sc  p««ne  «obi.  frzu.de.ue,     ^       '"^"^  doitnniS.^Ua 


harrcticorum  dcmfti 
cftis.afiUc,&:ccccris 
qux  func  J)t;i .  Et  uc 
camtcncatis  pcrma 
ncant  in  vobis  ,  qux 
fiudi(tisabinicio,pro 
ponitcaufas.  Filioli, 
quia  nouiiiima  ho- 
ra. 

C     filioh  mei  nouiff. 
bora  efl .  Ec  proptcr 
ha:cdcbctis  pcrfific 
w  1'^LVli.n»  rc ,  quia  mulci  Anci 


lod  e\  r)?oquo.r  nosajiplicatnu»  jJ  uiun«tuni.  ^ 

tfuperbfa  vkx (]ux  non  elt cx  patre, ied  ex  mundo  eft, t&  t 

«    rJiridebeiuiisaiihxrcrc.uonjuunilo  ^iuii.  l»    In  noiumloi;n  un.  c    Q^iia    6 

in  iili  die  (>ciibuntuii>uciCOg<'ationesejruin>  d  Nonqui  tantuni  dicit.PSt  Pne.    _ 

b  mundustrifnfibitj&cdncupirccntiacius.Quiauremfacit  g 

Qiiirtetn.i  qujcliuit.  Pi'>j)- e.'l  tjnis  vnjcuit^ue  .    g 

c  YoluntatcmDci,manctinjECcrnum.FiIiolimei,  notiifli-  ,o 

Oeo  &  ecclcfix  rius  concrarius.  jj 

.itiahoracft,  &ricutaudiftis,  quia  Antichrilbst  vcnit,  ii 

Ei.suia  raulti  Antulituii  iunt    ,^    CanCCS  quod  llnC  A'! 

d  nunc  Antichriftimulri  fadlifunt.  Vndclcimus,  quia  14  tichnfiu 

e  a     Abr.ine  Jilationc  uoniet  dies  •udicii.  b     Ab  unitate  Citholica  recrdentcs  .    jc     *       IrCIliCUS.M^arCUS 

f  nouifllma hora  eft.  t  Hx  nobisprodierunt,icdcxnobis  i6  quidan^ hxreii.m  ha 

fttirjs 


t.q. 


proptcrlicecannun 
ciciic  fcripturas,non  Cj  ii 
func  rccipicndi,cun\ 
ab  earum  fcnfti  rcccf 
fcrinr,  &:  .id  impios 
fcnfus  acccflerinc,rc 
ccdcntcsab  vndio- 
nc-,quain  habcbant  a 
Spirituf.jncto,iJ<:cnc 


im 


Lib 


I 


chrifiiq.vos  volunt 
B  fcduccrc,/;c«t  aud;flis  ffHia  jfntichriflus  ven.  Cum  quanro.n, 
impccu,»\ierroreaudiftis  vcncurum  Ancichriftum.cu  can- 
ta  violcncia,&  ifii  vcmunc.In  vndccima  hora  fumiis,vcnic 
SaluatorincarnCj&fccuturael^  peftis  Ancichrifii,quc  pr? 
conia  ialucisimpugncr.qua:  vincam  quam  Chriffuscxco- 
lic,cxtirpct,&:  huius  ncquifTimi  c.ipitts  iam  mulca  membra 
prarmiflafunr, a  quibuscaucndumcit,quiaiam  imminct 
finis  f£Culi.Vcl,A(/)»;'/7;wa  hora.  i.limilis  nouiffimx.Similis 
cfi  h«c  pcrfccucio  illi  futura;.  < 

d  Tiunc  .'{nticbrifii  wm.  Antichrif!i  omncs  hxrctiri,omncs 
qui  fidcm  quam  confitcnttir  verbis  dcflruuntavtib.omncs 
Chrifto  concrarij,qui  vencuro  fuocapici  ccftimonium  rcd 
dunc.quia myficrium iniquitacis iam  operatur. 
c  Unticbrifli  mtil.  Qiiia  baptizati,&  chnfmatc  vn^i  pcr  q 
iJb.»o.d«ciii.  ^^^'^^  pollunc  decijpcfunc  Chro,&  ecclefi^  cius  cocr.inj 
*^  "*     Augu.Admyfteriuminiquicacispcrrincrcarbicrantur 

muIci,quod  aic  in  cpiftola  fua  loannes.  Sicut  audiuinis  qtioi 
^ntichriiius  ^t  >t:nturus,nH:ic  antem  .Antichrifii  mcltifaflifmt , 
^c.Sicuccrgo  ante  fincm  in  hachora.inquiunt.quain  loa 
nes  nouifTimam  dicit ,  cxicrunc  multi  h.Trccici  de  medio 
tccIericC ,  quos  multos  dicit  Anrtchriftos ,  ita  omncs  tunc 
indecxibuncquinonad  Chrif^um,  fcdadillumnouiffi- 
mum  Antichriffum  pertincbunf,&  tuncreuelab.tur. 
^  Origcncs.Gciieiahiervnuscft  Antichriflus,fpecicsau 
tem  lUius  multa:,tanquam  fidicamus.Mcndaciutn  gcnc- 
raliter  vnum  eft  ,  fccundum  di{t'ci'cnti.is  auccm  falforum 
dogmacum,inueniuncur  mulcactre  mcndacia.  Si.n.mcn- 
C  dacium  non  differca  mend3cio,puca  auc  Bafilidis.auc  Mar 
cionis.aut  Valcncini,auc  aliquorum  limilium,vnurn  vide- 
turcffe  mcndacium.Si  aucem  fecundum  diucrfa  dogmaca 
mcntiuntur,multi  funt  qui  exurgunt.  Hi.n.funt  Antichri- 
(li.&quicunqucpoftcosfurrexerint.Similicerdicesdeprg 
dicacoubus  fingularum  h$rcfum. 

^    Didy- 


a. 


17  magicx    la^pc) 
peiitifFimus  ,per hanc uiros  mulcos, & fccnnnas icciuccns 
ad  fc  conucrtic,uclucad  Idcncifrimum^^v^pcrlc-dilVimum, 
&  habencrm  uircuccm  maximam  pr^curfof  ^crc  cxilicns 
Ancichrifii.  1» 

^    O  E  C  V  M  E  N I V  S  .  Nam  fi  AntW^rifium  in 
quic,CKpcdamus,nunc aucem  Antichrifii  mulci utrfantur 
in  hac  uica(dicitautem  Chcrintum  iliiquc  fimilcs)inanifi? 
iium  cf^quodtcmpus  confummationis  imininc.it,  dam 
mulci  Autichnfii  unum  pr^ccdunt,itcrque  illi  parant. 
*    Cypnanus.BeatusIoannes  ,;  ulcamh2rclim,au:fchtf  f 
ma  difcrcuic,  fcd  uniucM  fos  qui  dc  Ecclcfia  exilfcnr,  A  •< 

chriftos  appellauic.Vndc  apparcc  aducrfarios  Domin: . 
tichriflosomnesefr..-,quosconfiecacharicace  ucqucab  wni 
t.icc  Ecclcfi.E  Catholics  reccffilTc. 
f    Exnohisprodiermt,&c.  Scd  licct  fint  niulti  Antichrifti , 
non camcn  uos  tcrrcat  fi  ad  Iiidaifmum  >  ucl  paganifa.um  ^E  - 
rcdicrunt ,  nc putctis  ecclcliam  cx  |ioc  pati  aiiquod  dam*      1 
niim,quia li ex  nobis  exierunc ,  cam(;n  non  er.iiit  ex  nobis      , 
uer.nciter .  .Non  pocuifircnc cgrcdi  nifi clfcnc  Cljriflo con- 
trarii,  quinonefiChrifioconcrarius,  incorporcChrilti 
mancc .  Sic  iunc  fiCU  in  Ecckfia  quomodo  humorcs  nuli 
in  corpore,quandocuomuncur  rcleuacur  corpus,fic  qu.in 
do  cxcunc  mali.rclcuaciir  ccclefia. 
*    AVGVSTINVS^  Exduobiispfis,  cur  huicdonetur 
perfcucrancia  vfquein  fincm  ,  illi  aucem  non  donccur ,  in-  ^'' 
fcrutabiliora  funt  iudicia  Dd.  fllud  camcnfidclibusdcbcc  p^^^ 
efle certiflimum,hiiiiccire  cx  pr.cdcilinatis,illum  non  cf- 
fc.Nam  fifuiffcncex  nobis,aicunus  pi;Edcftinacorum,qui 
de  pe6lorc Domini  bibcbac  hoc  lccrc-cum,  manfiilcnt  vti 
que  nobifcum.Sed  nonne  vtrique  a  Dco  creati,vti  iquecx 
Adam  nati,uttiqucdctcrra  f.;di  crant,&  ciufdcm  natursc 
animasacceperant?Nonne  vtrique  vocati.vtriquc  cx  im.» 
piis  iuflificaci;&^lauactu  rcgcncrationis  vtriq.rcnou.itiJ 

4^  Vcra 


NICOLAVS    DE     LYRA. 
I     ConcHpifcentia  carnis  e/t.Q^x  vigct  in  volupruofis. 
^     Et  concupifceutia  oculorHm.m  cupicIiS,&  auaris, 
J     Etfuperhia  vitit.in  ambrrioils. 

4  i)«<c.Sciljcct  triplexconcupirccntia. 

5  ?v(on  f/i( cv ^jrce.Quia  nihil  vitiofumfiraDco,licct  rcs  co 
cupitaefintabco,df  cnampotentiaconcupircibilis  ,  &  ciusa- 
ftus  quantum  ad  cns ,  non  autcm  inquantum  dcordinatus. 

6  SedexmundoeH.  Quia  pcrucnitexdcfcclu,  fcu  malitia 
'    hominuBamundanorum. 

7  £(»iMn(fMj.i.homincsmundani. 

8  Tranfibit.  Dehocmundopcrmortcm,*vit3eniinprafcn$ 
non  cft  nifi  quidam  tranlitus,Sap.2.b.  A'«)^>'j;fr4n//f«j  esi  tem- 
pus  noilrum. 

p  Qui autemfacit  vol. T>ei,ma.in  aternurn.Quia  dc ftatu  graiiap 
tranfit  ad  ftatum  g1oriaf,qux  cft  gratia  coniummati.  , 
10  Fi/io//.Hic  confcquenter  docet  primo  prxcauere  hzrctico 
rum  perucrfitatem.EtfccundofirmitcrtencrcCatholicam  ve 
ritatcm^ibi.f^oi  quod  audinis.Tcnioctrca  difta  facit  breuem  rc- 
capitulationem  ad  maiorcm  diftotum  firmitarcm  .  Hacjcripfi 
JH$<  fio,  vobis.Ptim3  in  dua$,quia  primo  monet  hscretifos  cauere.Scci^ 
dodocct  cos  cognofcerc.Jbi.i^erf  T^oj.Circa  primum  dicit.Fi/io/i 
H»f  accipiiyr  fi)ipU  lar|ips,^uain  fHpr*  ftilicctpro  omnibus  fi- 

(l(hbus> 


c 

dclibu$,qui  dicuntur  filioli  beati  Ioannit,eo  quod  crat  Apoflo 
lusuiillispartibus. 

XI  7{0Hi(fiTM  horaefl .  ide{lfcxtaitas,&  vltimahuius  mun- 
di,quac  limul  currif  cum  fcptima,qu«  cfi  .Ttas  quiciicntmm  in 
coeloatemporcpaffionis  Chriffi,  pcr  quam  aperca  eil  ianua 
cocIc(ti$.AIitcr  cxponitur  dc  rcmporc  Antichriiti,quod  diCJtur 
hora  nouiffima,co  quod  cfl  futurum  circa  fincm  munciijtamcrt 
aliquo  modo  inc^pit  a  tempore  Apoftoli  in  quo  Ebion,&  Clif 
rintus  furrcxerunt ,  &  plurcs  ahj  harrcrici ,  qui  facrunt  Hgura 
Antithrifti,ficutbeatus  roanncsBapriftadicitur  vcnillc  111  fpi 
riru  HeIis,Luc.i.  EthuiccxpoijtiOBimagisconcordatlitcr4 
fcquens,cum  dicitur. 

I  i  Ei  ficut  audiflis,quia  .Antichrifius  yenit.  idcft,venturus  cff 
tcmpore  fuo. 

1 5  Tslutic  .Antichrifl:  mul.fa&i ftint .  fh.Trctici  corrumpcntei 
veritatcmEuangelii,ficuttaciet  Antichriilus. 

14  Vndejci.i.e^  hoc  perpcndimus. 

1 5  Quia  uouiffima  hora  f//.i.qnpd  tempus  Antichrifli  quodaBB 
modoincocpicin  eis. 

1 6  Ex  nobis  prodierunt.ld  cfl,cx  focietarc  noftra.Nam  hxrc- 
tici  propriedicuutur,  quifidcm  Catholicara  fufccptam  cor» 
rumpunt. 

}7    i$'c</c.v«oWj,?^(.Sec5durancrB3inDf>p«'3f'icftin3t'onS^, 


'3% 


1.1 


oannis 


Ca 


P 


II. 


i|^o 


ftinaci  fccudum  pro- 

pofitum  eius,qui  vni- 

uetT;iopcr.itur. 

deyute    *  Cypria.Coh^rcrc 

1*         no  potamaritudo  cii 

dulccdine  ,  caligocu 

f  D  :icra  luminc,pluuja  cu  fere 

ft.caico.  nitate,pujna  cil  pacc, 

cu  f^cundhtate  (ferili- 

tas ,  cu  foncibus  ficci' 

tas ,  cu  tranqr.illicate 

tcpeftas.Nemo  exifli 

mtt  bonos  de  ccclefia 

poffe  difcedcre.Triti 


hancdiuinumfpiritum.qui  vosducitinomnem  vericatem  D 
Qm hoc ita  cft  ,  fciiisquod  non  fcriba  vobis  bxc  canqn -m' 

ignorantibus.fcd  tanqua  fcicntihus.qii^nahscf^Nouifliiim 
tcmpus,Ancichrifti  aduencuni,omnia  efTc  plcna  mcndacio  ' 
Propterca  igitur  quod  abundcc  mcndacium,aic:Dicocc.anV 

Ancichriftos  multos' 


^  Vcrafunthecoi3,ex  nobiseranr,verunramcnfccunduaHa 
j\  quandam  difcrctionem  non  cranc  cx  nobis .  l\(jim  fi  fnijfent 

ex rtobis^manftfftnt  nri^ur  nebifcum, }^on  crant  cx  cis ,  quia  non 

erant  fccundu  piopoficum  vocati,iion  crant  in  Chnftoclc- 

tti  ance  conff  icucionem  nmndij  non  eranc  in  eo  fortem  con 

fccuci:non  erac  pr^de 

•    '«<•«  probatui  C]Uod  non  ciant  cK  nobij.  f  rratjcftinatione  &  eltftionc  domini 

^  j  b     Qliienira  vfqueinlidenipericufrauerit,  hicfiluujciit.' 

a  noerant.Namnfuiflentexnobis,  permanfifTentvtiq  no  r 
bifcum.Scd  vtmanifeftifint,  quoniamnonfuntomnesex  ^ 

5  Vot  dcbttis  perinancrcquia  habetis  baptifmum  vcl  fpiritumfanftum ',  pcr  qucm  omnis  dolot    i 
ignorantl»  &  geccati  pellitur,  a    Q.ui  fint  l.oni,  cjui  mali , 

ncc  e!t  opus.vt  doceamini.miia  vnftio  vos  docct .  b    Qu^  tcncnda  fuutdeiid*. 

b  nobis.tSedvcsvndlionehabetisafandlo,  &ndftisomnia  4 

_  a    Verenouiflisomnia.nam.  b    Siignoraretijqua  teiienda  eniini  de    ^ 

•■  fidcpoffcm  vobisqualipatuuli»Iacmlniiliate,f«dqma  jcrfewtjclUsin  fcienua    ficut   /? 

petfeftit  lcribo.  *      T   *' 

Ncfnfcripfi  Vobis,quafi  ignocantibus  vcritatem ,  fed  quafi 

f  Et  hxcetiamfcicatibuSiOullummeiidaciumex  vetitate,  &9uimemitui 
'^  non  ell  ex  Chiiilo .  ■        , 

d  fcietibus  ca.  Et  qm  omnc  m^ndacium  ex  vcritate  non  cfl, 

»  Scd  fpecialiter.        f  Propiium  nomen.    ^         TMefsias  in  lejeproraiirut. 


cumnoncapic  vetus, 
nec  arbore  folida  radi 


qoiseft  medax?nifi  isquincg3t,qifiIefuscftChrifbs.Hic 


fundacam  procella   ^  cft  Antichriltus,quincgatpatre&filiu.  Omnisqui  negat 

^..«.-r.r     Iry^nf^cf^t.      *  *    lefum  effc.  b    Ncc  filium.ncc  ipfum"paticm  iiabct  placatum. 

HlCrClC.   inanespa-      ^  e    Co:de,voce.&  opere.  d    lefum  eOc  Cbiiftum 


s 


ce 

fubucrc 

lee  cepeftace  iadatur, 
iniialidx  arborcs^ir- 
bini  .sicurfione  euercii 
I»  tur.Hos  execracur  &  percutit 

runt  ex  nobis,fed  mn  erunt  ex  nobis.Hmc  hxrefes  hiXx  func  frc- 
quencer,  &  fiunc  dum  pcrucrfa  mens  non  habet  pacem ,  dii 
perfidia  difcordans  nonccnctvnitatcm  .Fieri  yerohjBcdo- 
minuspermitcicmanenceproprixlibcrcatis  arbicrio ,  vtdii 
corda&:  mentes  noftras  veritatis  difcrimen  examinac,  pto- 
batorum  fidcs  integra,manifeftaluccclarefcat,&c. 
•""*•  a  sedut  manifefii.!S/Mzi  qai  n6funtcxnobis,accipiuntnobi 
fcum  facramenta  Chrifti,fcd  tcncacio  probac,  quia  non  fanc 
exnobis,qiiilIis  tentatio  veiierit^quafioccafioneventi  vo- 
lant  foras,quia  grana  non  eranc.  Omnes  tunc  vojabunt  cum 
arcadiiica  cigperit  ventilari  m  diciudicij .  Idcopermittente 
Dco  quidam  ante  vltimam  diffentioncm  cxeuc  deccclefia, 


f.!ctoscfrc. 
c  "Ajo/^/yow.Noftisve 
ricacefidci&v!Cv%do- 
6tipervrii3:ioncfpiri. 
tus,nec  opushabecis 
doccri.nifivtpcrfifta 
tis  ineoqcf  coepiflis. 
d  Et  quoniatti  omne  men 
dacium  Dixerac;omne 
mcndaciu  noricftcx: 
vcritate.Sedquiamul 
ta  funt  gcnera  m-rnda 
ciorum  inter  fedifpa- 
ria,nimc  fingulare  po 

8  nitmcdaciu  i)cgatio« 

9  nis  Chrifti  cuius  com 

10  paratione  ca^cera  aut 
u  parua,autnullavidea 


filium  ncc  patre  m  habct.  Q.ui  confitetur  fihu  m  &  patrcm  ^  *  E""^  •  ^"^  propriu  eft 

*  ludccoiu  vcdicac,  le- -Q"'f<"< 

"         fus  no  cft  Ch"ift*  fpfl  ""^  "'"''" 
cit  foanes  Apoftolus,dices :  Exle'       &  omnium  qui  Chrifti  mandacis  obtcmperarc  cocemmmc.  "'''"  ^"'^' 

e  H/c e/?..^/j«"c/)«f?«w/«; «flf .7f p.?.  Eccc admonici  fumus  quol 
modo  co^nofcamus  Antichriftum ,  fcilicec ,  quicunque  ne:.^ 
gatChriftum  .  , 

^  Oecu m. Hoc impius  Simon  dclirans nugabatur,  aliu  cftc 
lefum  ,&  alium  Chriftum ,  Icfun»  quidem  eum  qui  erat  a 
S.MariaiChriftum  veroqui  in  lordaneeccclodi  fccnderat. 
Qiu  igitur  huic  applaudit  mendacio,inquic,  is  eft  Antichri- 
ftus .  Quod  dupliciter  accpicndum  cft ,  Si  de  cc  qui  negac 
lefum  efte  Chriftum,^  de  eo  qui  negat  parrem  &:  filium . 
Namisetiammendaxeft&:  Antichrifius.  .. 

f  £5«  negatpattem.  Fruftra  confitccur Dcum  patrcm  qui  ne- 
gat  filium  qui  ex  Deo  procedit . 


fire 
et. 


oflcndt. ntcs  fe non  fuifle dc corpore Chrifti,  vc  per  hoc  ma       g  Omnis qui negatfilium . Ne quis dicac ,  Chriftiim  non colo 


nifcftc  clarcfcar,quoniam  non  funt  omnes  ex  nobis,  qui  no 
bifcum  intra  poflci  facramcnca  Chnfli  recipiunt,  &  idco  no 
dcbct  vos  grauarc  corum  feparatio . 
b  Sed  uosunSionfm.Cum  de  hgrcticis  loquerctur.repcnte  ad 
fuos  conuerfus  dicit  cos  habcrc  vnSioncm  a  fando,  vt  e  co- 
tratio  oftendat,  quod  hJEretici  &  omnes  Ancichrifti  finc  gra 
tiz  fpintualis  munere  priuaci,  ncc  pcrtincnc  ad  cum  quifan 
dais  vocatur  a  prophetis . 

*  Occum.Tanquam  diceret.Scd  quid  cgo vobis  hajc nar- 
roquali  ignorantibusrNon  cft  apud  voshorum  ignorantia. 
Sacrara.n.vniaioncpcr  fanclum  bapcifmaaccepiftis ,  &  pet 
C  hanc 


fed  Df^um  patrcm  colo  5  addit  t  Omis . 

4c  Cyprian.Chiideftahudquamparticipemblafphemanti-p  -r 

bus  haereticis  ficri,dcfcnderc  vclle,  quod  remiffam  peccaco  SldlnfaiV 

rum  accipcre  in  Chnfti  nomine  poflic,  blafphcmans  graui-  num , 

ter&peccansinPatrem  &:  Dominum  &  Deum  Chrifli? 

Quid  deinde  illud  qualccft.vtquifilium  Dei  ncgat,  neque 

patrcm  habeat,&  qui  negacpatrem  filiurn  habcre^vidcacur, 

cum  filius  conteftccur  &:  dicat .  Xemopqiefi  ad  me  •penire ,  nift  loan  el 

/iifrftzV/irfaf«»«<i/»4;>ic.  vtmanifcfturnfit  nullamremiflione 
pcecatorum  in  baptifmo  accipi  i  filio  poffc  ,  quam  conftec 
pacrcm  non  dediUej&c. 


NICOLAVS    DE    LYRA. 

l  T^amfifuiffcntexnobis.Hocmoio.  ^ 

1  TermayfftJJcnt  vtiqne  nobifcum.  Quia  diuina  prsdeflinatio  non 

fruilratur  cSc^a  fuo . 

^  Sed  V  manifefti.  Scilicet,  fupple  exierunt  de  focietate  noflta» 

vt  fic  i  fidelibus  cuitcntur . 

4  Sed  vos .  Hic  confequcnter  docetmodnm  cognofccodi  hzre- 
ticot ,  qui  aliquando  aliunde  veniebant  ad  fubucrtcndum  fideni 
fimphcium.Et  primo  tangit  a  parte  fideli  um,dicens  .^'cdvoj  rn- 
&ionem.  graciae . 

5  Habetis  «/^nc/o.SuppIe  rpintu,<}u;  data  eft  vobis  in  baptifmo. 
^  Et  nojiis  omnia  f.ad  falutcm  ncceflaria.  Natura  enim  non  dc6 
cit  in  necefTarijs,  &  rouito  minus  au^or  naturz ,  veritas  autem 
fidei  neccirina  eft  ad  falutcm,rarocn  magis  vcl  minus  explicite> 
fccundum  ftatum  credcnnum.Naro  facerdote  plura  tenctur  ex- 
plicite  cognofccre  de  his  quz  funt  (idei,quam  iimplices  laici.  Et 
ideo  (i  veniat  hzrencus  adcorrumpcndum  fidcm,&  fidelis  fe  co 
uertat  ad  Deum  ad  habendum  eius  vn^tionem  dirigentcm,non 
«lefictcc  quia  cum  ditigac  p^r  fc  vcl  pcr  aiuwjfccundum  ca  <[u% 

pcr- 


ptinent  ad  ftatum  ruam,&  fic  in  potcftate  eft  ha^crc  vnftionem 

docentem  de  omnibus  necenarijs  ad  falutcm.  lllud  autcm  habe 

dicimur,quod  cft  in  potcftate  noftra  habendi . 

7  T^ovfcrip/itjHafiignorantibusveritatem.Hocdicit  fpecialiter  p 

pro  maioribus  qui  fcicbant  &lfltates  hxrefum,  &  vcritatem  arci 

culorum  difccrnere .  Sccundo  dat  roodum  cognofcendi  ex  parte 

hxrcticorum,dicens . 

S  Quiseflmendax.  Scilicet  in  fide . 

5>  "Kfifi  is  qui  negttt.  ideft,negationcm  quz  fcquitur  aflirmat  cf* 

fcveramfcilicec. 

1 0  Quoniam  lefus  non  efl  Chriflus.  Hoc enim  afHrmnnt ludci  ob- 
fiinati,dicente$  quod  Icfus  Nazarenus  no  eft  Chriftuj  in  legc  & 
prophetispromifl(is,hocetiamatfirmabanthzrccici  quiiudai-  * 
zabant  po(t  fufceptionem  baptifmi . 

Zi  Hif fJ?.^«/.idcft,ChriftocontrariUs. 

1 1  Qui  negatpatrem  &  filium.  Sunt.n  corrclatiua,  qu»  poflta  (c 
ponunt  &  perempta  fc  perimunt ,  idco  qui  ncg.it  vnu,  ncvr.it  g^ 
aUcrum,&  fimiliter  qui  confitctur  vnum,confitctur  &  altcrum. 

Tom.^,  X     4  y^g 


1391        Glof.ordi.&NicolaideLyra.^        1391 


j  Quod audiflit  «&  hitio ,  e^f,Si  qyjis dixcrjc.cccc  hic  Chfs, 
ccc  iUlc,ne  crcdidcritis,qHod  ab  apollolis  audiftis  tcncie, 
b  Etyos  in  fllio  &  p4tTc.h:iex\ziSi  mcbu^tviSt&cfxhitVti  mci 
moria,&  protcdtione  patris  &  filii  nqn  cxcidacis  &:  hoc  dc- 
betis  appctcrc  vc  fitis  in  patrc,  &  fi}io,qui4  indc  metccdcm 
conicqunnini 

f  uicattim.        propirmm 
■    '      istcUri. 


Q    In  fi.  0r/>4.Filium 
piimo    ponic  ,  qma  4 

Io»n.|4-4,    ucma  vtmtai  ptirtm^  b 
mfiperfilium,  c 

4     H*^c  rjl  repromiffi», 
Memoria     piomifliE 
n^crcedis  pcrfcucranT  4 
tcn»  w  (*ca?  m  ppc-» 
rc. 
^  c    noct(^tf>os.  NcniQ 

doccnti  tribuat  quQ4 
ex  orc  dopcntis  intcl- 

fvMVnAoi-  jjgij,  niii mtus qui  do-! 
^^  ccatfu,hnguadot^o- 
nscxtcnus,  inv4CU- 
um   iaborat  ncc  tar 
incn  do£lor     taceac 
.      ,.    QUOdpotcft,agat. 
AwpMlW,  ^    std  ficHt  vnaia  ,c.  5 
idcft,  fpiritus  fanaus, 
«uiius    facramcmum  h 
fl\  in  vnilionc  viObH  \ 
li,velvncl;iocharitatis 
Qu^ditfunditurincor 


totu  &  no  vobis  impucare,mala  vobis,&:  diaboloi  nipucacd, 
i     Flioti  ma.in  eo,  Qni  jntcr  perfccucioncs  in  domino  niaiicq 
non  cofufiis  fpem  habcc  in  ciijs  aduencu,  fcd  qui  hic crubef- 
cicconfundccurinciusaduentu,cuiuspra:cepcaneglcxic. 
^  Qecumcnivis ,  M^inetc m co , (^KeJ Vc habc.imus fi- 

duciani  in  ipfa  cum 

piKO.        b    Fm  pr»dicau>iei,  -^       - 


f    ConueiUtlonis 


f 


_ _  Per  oVfciHJiioncm  mPinoritertensttn. 

habct.Vosquo^audjftisab  ininoVn  vobis  pcrinancat.g.a 
ii  in  yobis  permanfcrit  ^4"  ab  initio  audiftis ,  &  vos  in  liliQ 

a     Hic  ^er  fiilem.in  ^uiufo  ^r  fycui.  I>      <iui  non  inemuar . 

c     Fer  te,ic  pei  ius>  pi:^icatoies. 

^  patre  mancbitis.Ec  h^c  ^ft  rcpromifliQ ,  c]ua  l^pfe  pdlli^ 

a    Non  «uruiii  ntc  alicjaid  tctremim.        Qjiitcnti  fiii»  ad  hzc  qur  dico, 
quii  piopicr  itioi  inalus  v iiandos  rcripli  lizc. 

cituseftnobisvirnmaftcrnam  .  Ha?crcripfivobis,clf  his^ 

•    Vd  pefuctlicdognuiutiut  ,  vel  jierlliai  illci:ebras,»clj>er  adueifafzculia  V  u  itcrna  vo< 
ictralmnr.         b     Ec  vtdufVrinam  <|uaii(  exteiiui^ciubeiie  tentarli.curaie  vc  fpuicu* 
bntti  Btitia  quam  ia  ba^ulnio  coiUctuu  eiii(,ijue||ram  in  corporc,  Sc  coide  fciueiis, 

yosfecjiicunt  •  Ht  t  vndtio  quS  acccpiftis  ab  co  t  mancwin 

Ec  ficfit,vid6crnteroi(inceriut  IpirituininaiiDdigeaciteacrinfecui  hominum;  - 
inrtitiitioDC  doceri. 

YQbis.Et  no  ncceire  habctis.vt  ahquis  doccat  vos  >  fcd  ficut 

a        Q^e  •.eiicnda  fuiic.        QnoJ  pte^ico  >jui  aliter  prxdicanc  ii}B  ijam,  nec  inueoietis  vitam 
jctefnaio.nilifeqiiaintni  charicaiciB  li^e  quam  pci  me  au4illit.         b     £ci4eo  quia  Yetumt;^ 
Idcl),non  eilmucablicui  uccut  icx. 

Yo^tio  ciys  dQC<?t  vos  de  dcnnibus; .  Ecverumcft  ,  noncft 
jH?ndaciu.Et ficut  docuit  vos manctc  in  co .  Et  ndc  filioH 

a    Hoc  commodui:)  habituii.        b    Ad  pizmmin  bonetun,5c  inalotum  dainnationem. 

manctc  in  co, vt  cum  apparucrit,habeamus fiducia ,  &;  na 

a    Fio  co  neglcAo  uel  negaio.        b    Si  hoc  coutlac.       pfiacip alitet  aiuoi  & 
i^atura  totius  iiifticiz 


appaiucnc   .     Qjid 

enimclarius  aocdeli 

dcrab:Iius     fiqucia, 

qua    cxhibicuri   fu- 

mus  Chnfto  noflros 

invicapera.:iosljbo- 

rcsjfaciences  1i»jc  cu 

fiducia  ,  Si  in  nullo 

pudorcm  fuflinctes 

m  aduentu  eius  ?  £c 

quomam  venfimilc 

eracquofdam  inccr- 

y    rogauuos   ,    quibus. 

*    opcribiis  gracicificcj 

^    polIenc,doccccciam 

lo  hoc,&  ait;  Sifcitis  cjuo 

I »  nitm  iu(ius  eR .  C^an- 

'^  cumHchocadgloru 

'J  cioncm,  &fidacjain 

qgfcra  nulius  ignor 

14  racficucnequc  iUiyi 

'^  nempe  ,   qaanc3,55< 

I*  qualisficdileciio,  fic 

is  bcnignicasquamcr-. 


toifl 

E 


uanda 

cor  quod  iiPplet?  in- 

f^ammaC.  n  r  nr  • 

f;     £t  f^.,tfl  &  non  cjl  tpcnda,  Alia  ^ranuatio.  Lc  vcrax  clt  lc\- 
iccc  vnfiicnon  cf^  rnendax. 

Ji  jii4Bcfei»»co.i!f ««c/i.w.CrcbrainteraciQcinculcac ,  vtme 
pbwar^ius  infigac ,  Manetemeu.  Ec  fi  quid  boqi  habccis,illi. 

cocum 


virisquifempcrma- 
._       .     .  ^  nencin  eoiiccmpla- 

fionc  Dci.In  nobismflicia  incifucex  fidc.Inicium  iufticie  co 
fclliopcccacorum.  Pcrficiccurjafticia,quandono  encluii* 
cqm  carne,fcd  cnumphus  de  holfe. 
1  £:r/>.lanaCifumusexmiioiuf}iciaiuftipacris  reg.oporrec 


HICOI.  AVS    DE    L  Y  R  A- 

I    yot  quQd .  Hic  Cpnfequctcr  roonet  cos  t^*re  fidei  vfritacen» 
^i^ens.Fos  (juod  au,ab  JnJ,v?ftrs  coni|crlionis. 
a     j»»o,p.S>Reh*fiwtionc,&cleqiatiQne. 

I  Qiiiafiin  «o,p.Scilic«,fidescha?itatcformataqu3tT>rc?«pi- 
|tis  iji  baptifmQ . 

4  Etuosinfi^&pa-rHaflnfirxfemi^ptxpitiim. 

5  Et hacefi re.quani ip.pol.e/i  «e.Darcinfilturo ;  fcilkct vitain 
aternam.loio.^ji.  Hkc  efi  trolanta^  eitts  ^ui  mifn  mepatris ,  ut  omt 
pis  qni  uiiet  filium,<&  credn  irt  CHm,habeat  uitam  stcrnam. 

$  l\Acfcripfi.  Hic  ponit  circa  prxdifta  rcc^pitulationem  a4 
iraioretn  afiirmationcra.diCCRS,  Hacfcripfi  uo,de  his  qui  uosfedu, 
idel^conantur  vos  cjecipcrp, 

7  l^t  uQs  unfiionem.Qtmix, 

8  i^«M<fc.freo.Ic|elt,a  Deo  mbaptifmo. 

ff     Maneat  in  uohis,  fn  poteftacc  cnim  borainis  cft  iHam  gratiatn 
CofcroarCaquia  Deiis  non  fubtra|»it  gratiam  fuam  ab  aliqiio,ni- 
fi  jpfe  prius  ri4btrahat  fc  a  Dcq  pcr  maUon  VQluntatcm. 
|o     f.tnQnr)e.habetisutali.}iomo. 

II  /)o«<?J«oi,Noneftnonperhocintclligenclum,  quodfid^ 
|e$  fiqiplice^  contcmnerc  dcbeant  dodWnJni  fupcriorura,  vcl  e- 
tiam  ncgligerc  cuipeam  pofTunt  haberc,qui.i  doftrina  Dci  cft, 
fcd  hocdic|tur,quian  humana  do^rina  deficerct,ljeiis  fuppie- 

«■«, 

ADDlTiO. 

In  (ap.%,y^i dicftpr  m poftill^f4r/^«/iW0« mandatum  nouum 
fcribo  tiobis, 

Pr^ccpta  do  dile^one  T>ei,ic  ^ximi.in  qbus  tota  lex,&  pror 
phclz  pendcr,  vt  dicjf  M^?ti2  inquatu  (uut  de  pecefntatc  falu- 
tis  iaiplenda,}n  vpteri  lege  ad  plcnii  continenf  fcilicet,  Leuit.19. 
Peut.<?.Scd  mquantu  ad  perfcftione  impletionis  diftorii  pr^cc 
ptoru  pcrtinct  tang  coniilia  non  iq  jcge  vcteri.fed  in  lege  noua 
f  omineptur.Q4  de  priipQ  patet  Mat.  ?9.c,Ji  uis  pfeffus  elfe,  &Cy 
De fccundo vcro loan- t ^.Mandatum nouum do uobis, ut  diligatis 
fnuiccm,ficutdilexiuos.  Modns.cniro  diU^ionis  Chrifti  ad  difci- 
pi)lQS  fcu  ad  HuQ>3ny  ^cnas,  i|Di  quidc  modus  dcclaraf  cu  dicic^ 

§*C^t 


regul» 


rct,vtfupra  didtumelt. 

12,     Seu  ficiii  unclio  aus  Ideft.Dci  qu3c  eflfafficicns. 

I?     Docetuosdeomnibks.  Nsccflariis  ad  falu.tcm  ,maxime  in  ca 

fuinquo  deficithumanadoarina  ,  Vndcfreqm-nterinacniuf 

ahqui  Jimpliccs  nutriti  iucampis  clarius  videntcs  in  his  aux  suc 

neccflariaad  falutcm,quamilliquiqualiqootidieaudiur  fermo 

n^^inciuitatibus  magms. 

14     Ftue.e/iy  &noneJimendaciu»i.'Nam  abeo»  quiefl 

V^ritatts  non  potcft  proccdere  nifi  verum  . 

I  y     ^tficut ao.uos  manetein.  to.  Pcr  bonaiQ  voluntarem . 

16  yt  cumap.lti  indieio, 

17  ^<i^w.)?.Ideft,ccrtitudinemdebcatitudine  noflra, 

18  f.tnoncon.<ibeoinade.h^iitndo  illamcernbilenvfeaten- 
tiam  qux  habetur  Matth.i  ^.d.Itc  malcdifti  in  i<^.xter.&c. 

\9    i^i/n.ldcft^quia cuihbct  fidch hoc notum clt  dc Dco,* 
10     5"cirofejCJ^c./,/».Idcft,operaiuftitiae. 
21     *r/;>,»<if«f  fy?.Idcfthocfacitinquantumhabet  cflrcabeo 
& Ci  loquitur  dc operibus  iuflitiac  quar  eft  uirtus politica   vcrui» 
cft.quia  ab  ipfo  cft  omnc  bonum  naturz,  &  roulio  fortjus  cft  ve 
rumdeopenbus  iviftitiarinfufx,qux  daturcumgratia  ,pcrqij4 
homoconftituitur  influadamparticiparione  fupernaturali  cfTc 
diuini ,  fecundum  ^  tlicjtur  a.Pc.i.  Maxima,&  pi  ctiofa  nobis 
promifTadonauit,  vtphfcerticumini  diuinj  cofortcx  natur*. 

NICOL   ' 


Sicutcgo  dilcxi  vos.attingit  fummum  gradum  perfba^onis  dile 
aionis  proximi,proutfuitpIene  declaratu  inadditionc  fup  cuao 

gelium  loan.ca.fupradid^o.Vnde  pr^difta  pratccpta  quaniuad 
eaquaefuntdencccffitatefalutis  in  vcterilegccontincntur,  & 
jdeo  non  funt  noua ,  quanjo  vero  ad  ca  qu?  pertinc  nt  ad  pcrfc- 
ftionc  pcr  modum  confilijjtantum  in  legc  npua  contincntur  & 
fccundii  hoc  dicunturnoua  Etficproprieintelhguntur  vctba 
bcati  Ioannis,cii  dicit,No  maqdatum  nouum  fcribo  vobis ,  fcd 
niandatii  yctns,fciliccr,quantii  ad  ea  qu^  funt  dc  pcppflitate  pr{ 
ccpti.Etcii  dicit./fcrww  mandatum  nuuum  fcnbo  uobis,&c.mtelU- 
gcndura  cft  quantur^  ad  ea  qux  pertincnt  ad  perfcftiopeip  j«- 
plecioois.Et  dc  hoc  yidc  ampiius  in  additiffoc  pragdi^a. 


>m 


1,1 


oatnnis 


iii 


0  c  A  p.  iir, 

^  ^y^y idtte qui.cha.  Qiiantis&  qudlibns  donis  offcnderic 
Y     Deus  crga  nos  parernam  charicatem.  Dcdic  cnim  vc 
lioc  f(;culonominc&:a6^unominaremurfilij  Dci,&infu« 
turo  Iimus,poflicicndp  hxrcditarjainbcatitudincm, 
b     tieiit  no.pa.  Vc 


Mi 


eum  amare'noucti- 
inuSiStpoflrimuSjno 
ramc  vc  domjnum 
fcrui  ,  fcd  ctiam  UC 
patrenlij.  Vndcdi^ 
fiiar:.  iii*otquot  autem 
receperunt  eum ,  de4it 
eis  po.fi. Deifiiri, 
C  filii  D«/M.Qua(} 
dicar,  cflTc  &  dici  fi^ 
JiosL)ci,qu$digni' 
las  eft  ?  Rcfpondcc 
Chairiffimi  nunc  filii 


c  A  P. 


Cap.  III  1394 

inus.Nodu  vcro  manifefluip  ef^,&:  operatio  gus  apcrca.at-  D 
tame  fcimus  dii  apparucrjc ,  fimiles  oftcdcmur  patri  noftro  • 
vifuri  cu  pcrfctlc .  Dum  crgo  fic  cxpedacio,  &  fpcrac  vnuf- 
quifquefefimilcmforc  Dco.utexcellecer  uideatcum,cafti 
fieet  fcmctipfum.Cifti  ficat  3Ute  fc  quifqpe  adus  &  f  ipien- 

tiam  inculpabilcm 

IIL 


Etfi  Jion  imcUigitjs.quod  omnif  iufticia  fit  eit  Deo,  per  h«£  pr<* jre, 
■        j  >    Grati».  b     Indigni». 

Idctcqualemcharitate  dedit  nobispatcr 

a     Inhocleculo.        b     In  futuro  poflidcndo.  f    Oiiod 

filii  Dri  )!ii(:in\ui,ara>torcs  jtiundi  non  drligunt  nos.non  Beicipimtt 
nofu>m  digniiaiein.npn  noi  uen«rantar,fed  affligunt. 

vt  filii  Dci  notninemur  ^  ilmus  ?roptcr 

P«trcin. 


II 


5.f«?P'- 


I 


hoc  mudus  non  nouitnos,quia  non  nouit  eum.Chariflimi, 

a    Cum  defpefti  fumut  rauBdo  .  )>Ion afcei)d>t,in  {cor  Jjommis  qua  ptsparauit  Deusdi.fe. 

c  nunc  fiUi  Dei  (umus,(Sj  nondum  apparuit  quid  erimus  .Sci- 

a    Infepsndoaduentu.        b    Scciin^um  coipus  iaimorulcs  «c  impaflibilcs  ficut  ipfc 
filiijt. 

Deife,  Nunc  pcr  mj    ^  njusjquoniam  cum  apparuit.fimfles  ei  crimus,quoniam  vj  ? 

g  raCUia  qua;  laCimUS      ^  ■    $ol»e«iiijTifiokc»tific»t.Beitimundoc9rde,qMOiiiamipfiDeumuidebHnt.  -ji       i"'I 

^  perpuricacem  ui-  ^    QuodailfiijiiUtudinemDeiperuenturusfit.  ■■-• 

txapparcc  quod  fu-       dcbimus  ficutj  cft  ,  &  o.mnis  qui  habet  fpem  hanc  in  co, 

rnUS  filij  Dci       fcd  ■    lnpraJ"eBtifanftitaiemDeiiniitMuipie?iucndo,fcculariadefideriaabncgando. 

•  j       •j    /1  .  '  .Sinfti  eftote  ficut  &  patot  veftcr.    b    Quihabct  fpemfanftificat  fciiicet.Omnijqui.p.f. 

.     qUldqUldcftinprX  _       .     _c  _  ...  "  c    VoIuntateicaSu 

fcnci  parum  ti\  ad 

refpcttumfuturi. 

d     Similes  eri.  Cum 

immutabilisaEtcrng 

diuinitatis  contepla 

Sione  pfrucmur  nos 

«quoq;  immortalcs 

&.  astcrni  in  illo  eri- 

mu$,n6idcqd  ipfe 

fed  fimiles  quia  crcatura  &:  ad  fimilitudin£  cius  fa£li  fiimus, 

,  c    Q^oniatn  vid.  Secundia  quod  ucrbum  caro  fadu  eft  vide 

lunt  niali,&  in  ludiciofunt  uifuri,fed  quomodo  ucrbum  in 
,   principiocratapud  patrcm,  uidcbiitfoli  )ufti,&  tolletur  im 
'\  pius  nc  uidcarglonamDei, 
'  ^    DidymusAlex.Pcre.iquxfcribicexcitatauditores ,ut 

agnofcant  quales  ex  Deo  fint  fatJi  diccn$;0  confideles  no- 

Hri  digni  qui  di]igamini,filij  Dci  fumus  i^m  a  pra:fenti  fecu 

■  io ,  quia  conftac  in  nobis  ficuti  poflibile  eft  in  prjcfenti  uita 

fihorii  adoptio.Sj(;ut.n.cx  parte  cognofcimus,&  arra  s  fpiri- 

tus  nunc  hat)emus,fic  &  particula  (uc  ita  dic5 )  filioru  ado- 
g  piioncpoflidemusjdumad  plcnum  eam  in  fucuro  pcrcipia- 

mus. 


habens, 

f    SanfJificatfe.N^  rrt.t*.rerp«. 

aufcrc  Jiberum  arbi  f'"""''^ '»« 

j-  j  ri  wtioMem 

j  tnum,dudicit  qcf 
i     homofefan(3tifi,ac, 

nec  tamcn  cofcntit 

Pclagianis,  q.dicut 

honiincm  noii  indi  ^"?' 

gere-fa.  Scd  ficuc,8,fi;„,. 

glonadiuinajrimjli 

tudinis  proaiono- 

ftro  pra:cipimur  fpe 

rarejljcmudiciadi^ 

uina;  fati^icacis  pro 
9   noftra  capacitacc  ii| 

11  bemur  inucari  ufp- 

12  euntegra.uitareina 
la  Uborem'  diccces 
Dso..Adlutor  meutef  g»*'»-"P- 
tUftie  derdinquai  m:.    ^^,  „.  .  ,  -■ 

£  f  pcccatH  m  e]t  /  ■■»'  jijc  rcK  tacuf 


l 


fantStifica  t  fc  ficut  6c  illc  fandus  cft.lOis  qui  fa'cit  pegcatu  ^ ? 

1    Ncm°  dicat.ergo  ego  homo  pcccttot  fua.feJ  iniquut  nsn  fum.  Qui  peccec  cofitrii-    ^4    g 

_      rm.nimirum|qu.tatidminelegisejc,fti^    _     ^        .  '^  "      .    .  „  JJ     0«/.  GraSCC ,  nOmoS 

&:miquitatetacu,pcccatueltmiquitas.  EtfcitlsquiaiHcap  i6  exideanomia.i.in^- 

a     Primoaduentii.         b     Ecce  agnus  Dei.ecce.ftrc.  c    Et  potuit  qjia  peccatum  in    ij     nuitlS  OUC  cft  COCra 

eononcftfiefretiuilopeccatumiUie^lctaufcrcndum.  4     Vet.- uaunisipfe.cft  a       y      ^w  ^a»  vji^  wij.  yvv  « 

pcccnM.qaiscnsniilliquiacihzienteiexhocquodadharentuitantpetcata.  lo      ICgC  UCl  llllCiegCtin 

parui't,vtpcccata  tollcreLt&pecca'cuincon6eft.Omni$  ^^  dcdicicPtcfOT^y? 

-  '  *  -  JBi^rt.-.Qiiidquidpec 

C3mus  cpci^  lcgen> 
facimus,  uii.  Vrfuarlcantes  reputaui  omnespeccatores  terr<s  Notj 


folurn  qui  fcriptam  legcm  conccmnuut,fed  ccism cjui  lanp  p^,,j| 
ccntiamnacuralislcgiscorrumpunc.  • 

h  £f/"«m.Ncnosquipcccati$&  iniquitatibus  carcrcn^ 
pofTumus^dc  falute  dcfperemus.f  ubdit,quod  per  Chnftij  a 
pcccatisfoluimur.NonfoIupgraciafacti  fumu';  filij  i>ci,  jc 
fperamus  ^  ci  fimilcs,  fed  cc  aB  iniq.tace  libcramur ,  cjui*  19 
apparuic, vcpdH  collcrec ,  de  qua  iniq.cace  ficmo  fc  cj^cufet. 
i  Teccatatollerei.  ToIIit  dimictcndo  facla.adiuuado  nc  fiant, 
ducendo  ad  vitam  vt  ficri  omnino  non  poflint. 
K  Omnitquiin  eowa. ^uafi,Etquidprodeftnobis,  g,a  lin» 
pcccaco  vcnit5'R  cfpou|io,OIs  qui  jn  cp  mancc,  non  peccat.  F 


hiSut, 


NICOLAVS    DE    LYRA, 
C  A  P.    III. 

Vldete  qua,fi.  Poflqua  bcatus  loanncs  traftauit  de  focieta'' 
tc  Dci  &  hominurn  qux  habetur  in  via:hic  confequcntcr 
trajlat  de  illa  qua:  in  patria  expcftatur.fic  diuiditur  in  duas  par- 
tes.quia  primo  dcciarat  eius  perfedionera.Secundo  dcbitam  id 
ipfam  difpofttioncm,ibi.£r  omnis.  Circa  primum  dicit. 
X     yidete.  Idelt,dilieenter  attendite. 

a  '  .^j/fm  rtrt.  CaFlc{tis,no$infiliosadoptando,Io.i.c,  Dedit 
cis  poteHatem  filiof  Dci  ficri ,  his  qui  ctcdunt  in  nooiiti?  $iu$, 
Ideofubditur.  *■•• /'^ -" 

5  ytfi.Dei  nnmine,&.  In  vcritate.ita  quod  hoc  nomcn  in  no- 
bis  non  cft  vacuum,nec  inane,  &  per  confetjucnJ  h-^bemusiuf 
in  c^lcfti  h^reditate. 

4  Tropter  hocmun.non.  Notitia  approbatiqnis.Hominei  enim 
inundani  non  approbant  fcd  reprobant  illoj  qui  terreniscon- 
temptij  tendunt  ad  hxreditatcro  c^leftenjjeps  raifcros  &  ftultpS 
reputantes.Et  fubditurcaufacum  di(itur. 

5  iiuianon  «<>««.  Pcr  hoc  enim  quod  hominei mundani  fwnt 
terrenistotaliter  intenn,aucrtuntur  acognitioneDci  patris,iOT 
quantuai  eft  dator  c^Ieftis  h$reditati$,quod  non  approbant^led 
xeprobantcontemptorestcrrenorum,  &  appctitotctc^leftium. 
Et  fi  quxratur  quf  funt  ifta  c5leftia?R.cfpondcC. 

6  Charilfiminuncfi.  Pergratiara  adoptionis. 

7  Et  non ap.  Qyia  jlia bona cflcftia  non  funtcoprehcnGbilia, 
quafi  dicat.pon  ppfTunt  fufticicnter  cxprinoi  ab  hominibus  vit^ 
przfentis  |  .Corin.i.ca.Oculus  noa  vidit ,  &  auns  non  au  &  in 
cor.&c, 

8  Sci,  Quafi,dicat,hoc  tantii  fcimus  in  generali  de  c^leftibui. 

9  Q»<mim  fktn  ap,  i.cuaa  nobts  fc  pattcm  oftcndcrit,in  poC- 

fcffio. 


refsionecoclcftjs  hxreditatis  nos  poncndo , 
10     Simtles  ei  m.In  ipfum  quantum  pofsibile  eft  transformati, 
&  ciconiundi.  £tfubditiirn)odushmu$CQniun£tionis,&  tranf> 
forinationis^cum  dicitur. 

H  QuoniamyidebimmenmficutieU].  Videndoipfumclaretri- 
num ,  &  vnura .  Cognitio  cnim  fecundum  omnes  prophctaQtcs 
fit  per  afsimilationem  cognofcentis  ad  cognitum,  hxc  aucem  vi- 
(io  cft  perfedlifsima  cognitio,  qui  poteft  habcri  a  crcatura  intel- 
lcftuali,  &  pcrconfequenseft  ibiafsimilatio  perfe^ifsima  ad 
Dcura ,  &  transformatip  per  amorcm  annexum  ^  )i)  jj^c  conhftiC 
focietas  Dc),&  beatorum. 

iz  Eto.  Hicc^onfequenterdeclarardcbitamdifpontionemad 
hanc  focietatem  confequciidam,qux  duplcx  eft  .  $ccunda  poni- 
tur,ibi;  QmaisqtiinoneHiufius.  Primaind"9S,- quiaprjmofacit 
propontum.Secundorcmouctquoddan)  diOum  erroneum.ibu 
filiuli.  Prima  vero  difpolitio  ad  vifionem  Dci  confcquendam  cft 
puritas mcnti$,fecunduro di^um  Saluatori$,Mat, $.a. Beati  muri' 
docor.quoniam  ipfi  Dcum  yit/c.Idco  dicit.£t  o.Hoc  cft  iR  Dco  ff?- 
rans  ipfum  vidcrc  £icie  ad  facicm  clare. 
1  ?     SanSi.fe.  Confcicntiam  cmundando. 

14  Sicut  &il.fan.efl,Proftcr  quod  no  admittif  ad  fni  vifioncm, 
niil  fanftos.  Et  quia  ab  ca  repcUuQtiir  immuiidi,  coqfequcntet 
oftendit  cum  dicittir. 

1 5  Omnis  qui  facit .  Nam  pcccatum  eft  trapfgrefsio  1cgi$  diui- 
nae ,  Ux  autem  dipina  cftipfa  «quitas ,  &  ideo  in  orani  pcccatQ 
tnortali  eft  ^quitatis  corruptio,^  pcr  ^pnfequens  miquitas. 

16  £r/(;;.  Incarrieailumpta. 

17  yppeccata  tol,  Quae  funt  diHinse  uifionis  iropedimcnta, 

18  f.tpeccatum  Id  cft,  edc  non  poteft.  IdCQfuiidit, 

1 9  Omtiis  qui.  Ftdc  formata  charitatc. 


%i 


m 


Giot  or3  &  Nicolai  cleLyra.      ij9<^' 


lc  bal?ct  cpmittcrc  non  poteft,&:  ad  hoc  fcqucntia  fpcdant  D 
de  quolibet  cnminali  potcft  accipi. 

g  '  i^toniamftmen  ipfius  f/?.  Vcriis  filius  patris  non  potcft  le- 
gcm  dimittcrc.Lcxpntristft.Diligitc  jniiicem, 
•$<    AVGVSTJN VS.In  hoc multum  falluntur  PelagianJ  UV..  t 

miriHS  confidcrado  wei  ■ 


ride. 


In  hBnMninm 


^  a    Qktpeceat^non  »i.e«w.Et  qui  manet  in  eo  no  peccat.Et  in 
.A  pocncmovos  fcducat,  dicendoqd  vcl  iuflitialitcxhom»- 

nc,Tcl  quod  cu  pcccato  pcflit  iliquis  in  Dco  manerc,  quia 

&  omnis iuftitia cx  D-o,&:  on>nc  pcccaium  cx  dnbolo. 

b    il!'i  ficii  inftitiam,  ld<ft,qui  habcc  aftum  luftmc  &C  miet\ 

jioncm.iuftusquidc 

eft,fcd  non  cx  fe,fcd 

(jcutillccftab  cadc 

radiccprocedit.  lu- 

fliciain  ill(i  princi- 

paliter,in  ifto  fccun 

dariCjtn  illo  natura- 

litcr,miftoperado- 

^tionem.  Quod  cft, 

quiiuftuseft,ah  illo 

iuftus  cft. 

C     Sicut  &  M.&c  .%i 

cutnofuperin^qua 

litatedici  folccvcr- 

» cirlfl"^',^    f  naW  eft  ex  D7o,peccarum  non  facir  quomam  ftmcn  ■pfiu: 

m.nicA^imaPinedc       *  Ncc  .antmn  no»  y«c«.,(ed  W  jottft  p«cca.e qnand>H ueibmn  ictm«.  .     «inqV 

finiii»  w.  nii-^"'»-"^  pecsatuin  non  cl!,  _L   i''       ' 

fpcsulo,quia  hic  cor 
pusjibi  tantu  im.igo 


quiincomanet,non  peccat.Etomnisquipcccat,  nonuidit 

'^■i')V^l         a    Alu.fcmit.        Indc.ta.c.    b    GulUnJolua..i.a.cm«.»»Ji  enimguf.rt  <]ua.n  fuamt 
'  do....aUsnonptccan<loa.idendariu»gloj.afer.inoucret.  Sed.  _ 

cum,nec  co^nduit eum.Fiiioli,ncmo vos kducat .  QUi tacit 

Pet  partiiiyationem.  ^ 

c  iuftitiam,iuftus  eft,  ficut  &  ille  iuftus  cft.Qui  facit  pcccatum 

lt„,;.toc  eiu..    .    Su.  c.eatiom.  ..eip.en.  yeccaie  jeceat  c.ntinue  Vlque  .n  f^f^;'^;^^^^,  „,^,, 

d  cx  diabolo  cft,  quoniam  ab  initid  diaboluspeccat  •  t  In  hoc 

rcr.arne»..  '  »     QM,b...  lig«..r  homo.      b     I.a/o.Ui.,<]U.a0.nna.   ^ 

e  apparuitfiliusDci.vtdiflbluatopcra  diaboli .  tOmnisqm 


I 

Z 

3 
4 
5 

6 

7 
8 

9 

lO 


Non  icpendem  Deo  quod  dcbet. 
d 


Aae. 


<ktamchic&:ibio- 

culi,&:hic&ibiau- 

rc$,itanoshabcmu$ 

imagine  Dei,iuftitia 

t)ei,  fanclitate  Dei, 

kd  no  imagine  qua 

filiuscftxqualispa- 

ri,n6  uiftitiam  Dci  qua  illc  iwftus  efl  mcommutabili  pcrpc- 

tuicatcNoscfcdendoineumquenon  vidcmus  vtaliquan- 

do  vidcamus ,  non  fanaitate  qua  illc  fandus  cft  xternitatc 

nos  fandifidc.  xm 

d    Ex  diubolo  tfl.  No  carnis  originem  ducendo,  ficut  Mam- 

chxus  voluit  de  cunaishominrbns,fcd  imitatioiicm  &:fug 

gcHione  pccc.andi  fumendoab-ilIo,iJcuc  filij  Abr.hedicuii 

tur  imicando  fidem  cius,3c  luda-i  dcfctentcs  fidcm  Abrah? 

fadi  func  non  filij  Abmh^.fed  diaboli. 

c    ytJilsolun.  [dcft,deftruat  illam  natiuitatc  quam  a  diabo 

lo  traximus.  Adam  a  Deo  fatlus,ftxi  pcccando  a  diabolo  na- 

tus,calcs g.nuit qualis fuit.  Gu  cocup.fcfniia nati  lumus an 

tcqua  nofti.idcbiiaaddamu$.  De  illa  damnationeqanala 

inur,morimut.Sed  natus  efl  Chriflus  homo ,  vt  foluat  pcc 

cata  liotninum  vt  rcducat  ad  vitam, 

t    ■i^uca.non  h.  Non  dc  omni  peccato  dicit.  Si  d,xerimus  quta 

peccatum  non  habewus.vnftpfos  icducimusScd  dc  violatioae  cha 

ntans,<iua  qm  fcmcn  Dcf,&;  verbum  Uci  quo  tcnacus  cit  in 


natus 

In  hoc  quod 


g  incoman£t,&nonppteftpeccare,quoniamcxDeo 

a     Qupanonpeccant.         b     A  hurtibuseoiumcognofccrisco».  «     '' 

peccl^t.     d     'iuia  fluod  ex  Dc j  cU  non  pcccat.crgo  «juod  peccat  tx  Deo  non  elt- ^  _ 

cft.In  hdc  manifcfti sut  filii dei.&  filii  diaboli.Ommsqui  n6 


fcfipturas.  Nocnim  ""^- 
aducttunc  co  q^tiof- 
queficri  filios  Dci, 
quo  eirc  incipiunc  in 
nouitatc  fpiricus,& 
rcnouari  iinteriorc 
hominem  feciiduni 
imagincm  cius  qui 
creauitcos .  Non  c- 
nim  cx  qua  hora  vf-  '     * 
quc  baptizatur.om-  .j^ 
nis  inftrmjtas   cius  c.p. 
abfumitur,  fcd  rcno  loa. 
uatioincipitarcmij 
12  lioncomiuumpec- jj 
1  j  catorum.  Et  inquan  ^ 
14  tu  quilque  fpiriiua- 
I  j  liafapit  ,c]uiiam  fa- 

16  pitjintatuni  rcnoua 

17  tur.  Cstctaverom 
ig  fpcfadtalunt.donec 

-    ' '  d    verecf.habendad.leaio.  ^  19    CCia  lU  CC  fianC,  vfq; 

h  cftiuftus,ndncftaxdeo&quinondiligitfratrefiiu,qi3oni^  ,o  ^^^^^-^^^f^-^'^^ 

rcm  ftatum  immo»- 
talitacis  &  incorruptionis  ,  quainduemurinrclurrcaione 

mortuoium.  ,  --     _         ,.r 

h  in  hot  manifc.fuvt.  Dilcaio  eftcerci]  fignu  quo  difccrnutur  U; 
fi!ij  Dci,&:  filij  diaboli.  Alia  funccciTimunia  bonis  &i  malis. 
In  hoc  foncc,  non communicac  alieinis.Quicquid  vis  habe, 
hoG  lolum  nifi  habcas,nihil  cibi  pcodttft.Alia  no  habcas,h«K 
habcimplcfti  Iegcm,quiaplenitudoli.*gis Chantas.      _  , ^   j, 
4C  Cypnanus.Difcordans  &  difsiderjs,&;  paccm  cum  fratn  l. 
busnonhabtns,fccur.dumquodApoflolus  tcftaturnccfi  D 
pro  nomine  Chnfti  occifus  fuerlt,  ctitnc  diUcnlionis  fratcr 
ne  potctit  cuadcrc.quia  ficut  fcriptum  cft,  qui  ftatre  fuu  6- 
dir,homicidacft ,  necadregnuc?loruruperuet(it,autcum 
Dco  vcnit  homicida.No  poteft  cisc  cum  Chfifto,qui  imita 
torIud2malu!tefse,quamChnfti.Qualcdc:lidueft,quod 
nee  baptifmo  fanguinis  potcft  ablui. 
*  Iden).Homicidi)facinoreconiWngicum  quifquiszela 
nerit,& odio habucnt fracrcm  fuum  dcclarac loannes  apo-  *' 
flolus  in  cpiftola  fua,&c.  ^, 


b    V«\  de.    c    NoD  eft  ex  Deo. 
Vere  cf.  habenda  dileftio. 


M 


NICOLAVS  DELYRA. 

,     Non  pec.  i^amdiHfic  manet.quia  ctmtrariafmulept  non  pof* 
funtineodcmlnbielio.  . 

a    Et  omnis  qui  pcc.non  vidit  <um.  ^idet  enimDeum  cUre.cutn 
videac  ipfumf^mtmm  bonum,mllo modopoteftauertt  abtoperpec- 

r^Nec  co.c.  Tide  formata  charitate.Tlecperhoc efl  intelHgendum 

luod  babensfikm  charitate  formatam  ,  non  poffu  peccare,T>t  alitjHl 

iixer-Ht  &  malc.Apoca.X.a.ChixiWtm  tuam  primam  rcl.qu.fti. 

«cmor  etb  itaquc  vndc  excidcris ,  &c.  SedHc  eftinteUigendum, 

7uod  nullM  vnns aautideformata  tharitaie,yeLmftetin  ea peccat 

Jdeo  dicCH  .^ec  cog.e,  Sciltcet,aai4peccando. 

4    l\\io\i.Hccon\eJHenterremouetquoddadiaum  erroneu,erant 

Inim  aUq.il  duente>,quod  ccgmttofideifiaeopmbu^Jufflciebatadf^ 

lutm,conir4quemenoremicrtpfti  beatus  lacobus  vt  >frr,eftfupr. 

in  epiUaful^  fic  contra  ipfum  dicit  beafus  /oafl«i.Filioli(»»tt) 

jicmovot  (eda.Vrsdtfloerrore. 

^     (^i  [ici:  m\.h.ldeii,eperaiuftiliti» 

(g     tuUu»cft  ^tnon  ille  quicreditftne  operibus. 

7     Qj^i  facit  pcc.ex  dia.  ell.  Licet  dicatfe  ejfe  Chriftianum. 

%    Quo.  ab  ;n.tio.T\^07i  cjiper  hoc  intelligehdtm  quia  crealu^sfuertt 

ntalus, w dix^-rnrit aliq» qniafcribitur Oen. i .rf.Vjdit  Dcus cuntta 

quae  fccerat.fi:  cranc  valde  bona.  Sed  (fuia  ex  quo  primo-  peccamt 

fetnper  in  ptccaio  pirfeuerauit,nampec(atum  eius  eftirTemediabiUt 

g^adpeccandumhominesindMxit. 

m     in  hoc  appaiuic  flDci,  iit  bnnutnifate  nffum^tM. 


10  f  C  diflbluat  opera  diaboli.  Termortemfuam,  &  ecckfutjff 
tramenta  ab  eius  mortis  efficaciam  habentia.Idem  concliidit. 

U     Omnix  qui  natus  eft  ex  Deo,  Terfacramentum  baptijmi  quoi 
eflfacramentumfideiformatx. 

1 1  pcccatum  non  facit.  Inquantumfic  natus ,  qtm  ^dcsformat* 
tbaritatenanftat  cum  peccalo  mortali.Ideofubditur. 

1 3     Quoniam  femen  ipfius  in  eo  raanet.  Scilicet,gratia  jwf  noit 
tompatiturfecHmtalepeuatum. 

IJ^  £t  aon  poteft  peccarc.  Inquantum  habens gratiam^ui  no» 
poteft  cfife  ratiopeccandi ,  ficutfedes  inquantum  fedes  non  pctedam' 
iularciT  in  hocfenfu,  fedentem  ambulareeft  impoffibile  ,  poteft  ta- 
menpeccareper  veriibilitatem  liberi  arbitri^.quodnon  confirmatiir 
iu  boao per gratiam  in prxfenti ,  nifi  in  aliquibus  ex  gratia  Jj>eciaU» 
propcer  ifuod  infert  diftinaionem  fiUorum  Dci  &  diabolt,  dtcens. 
15     InWmanife.funthlij  UiiSciliGet^quianonpcccantmor' 

\6  Et  fi.diabo.  Tcr  operationc peccati.Et fic  patetyquod nofuttit 
ttUaui  fiiu  Dci  per  fidem  fine  opeyibns,quod  concludcre  intendebat. 
17  Omnis  Hicponitur  fecunda  dtf^ofitio  adbeatitttdtne  ,quaei 
charitasfratnnaM:*t.  ^.a.Btni  mifcricordes,quonum .  pJi  m.fe 
ricordiam  confequciUur.£t  duaditur  in  duas  partes.na primoindu 
cit  ad  fratern^  chariiai^  aaum.Secundo  dcclarat  debttuw  n>cdu  tbt. 
filio\uCircaprimamp.ntemprimocontiauatf*adprediaadi(enf. 

Omnis  qui  non  cft  iu.  J:.ftitia infufa. 

i8     ^ox\ciicyiDt<i.il;iiailbfolafacttdigntim*ternayita. 

19     £t  qux  npn  diligit  fr?trc.  Similitir  non  efl  dignuf  nta  beat^ 
zo    Quoniam  hec  cft  aniMiociaiiQj(^(y?,r«  MnHnctata. 


'397 


1.1 


oannis 


Cap.    111. 


t  A 


a  Quonim  ^pe.elusmaligtti  fr^r.  Vjbi  cft  iniiidi,i,n5  eft  frflfcr- 
r)Usamor.Opcr.-iCainmal4nondicir,nifi  inuidi5,&:  odium 
fratris.Opa  Abcl  iufta  non  dicic,nifi|?  charirate,hinc  difccr- 
nuntur  hommes.Ncmoactedac  iingii.is,vcl  fa6^,i.Cor  fi  noti 
bcncfanat  pro  fracribus  fujs,  oftcdit  qmd  infehabeac.  Cain 
rtdcotfcrcbat,crca- 

H«e  eft  prxceptuiB  mMim*n  dili.innicetn 


i3p8 


Ii4- 


virium  p.iupcrtatem  mctuat ,  quifracrctndiligit,  apcrtum 
dac  iudicium,quia  .id  fortcm  iuflorum  pcrcineac. 
d     Mnnet  in  morte.  V  ita  carnis  aniina,  vita  anim.r  Deus.Cor- 
poris  mors  amictere  fpiritum,anim»  rnors  amitcerc  Dcum. 
C^iiergo  pcroduun  fratrisamitcicOeum.anuttic  vicam. 

e     ^ui  odit  fratrenui . 

hsc  cft  annunciaticquam  audiftis  ab  inido,vt  diligatis  al-  ,    SfSrcm '  'IxS 

a    TExilleates.  b    Diabolo  qui  imiidit  Dco,&  cecidit.inuidit  ho-    ,       nrlir:;      </■  r\^-.^^A.^ 

miBi,  &  deiccit.  *    du  ira ,  oc  aji(.oraa  ^ 

terutrum .  t  Non  ficut  Cain,  qui  ex  malieno  erat ,  &  occidit  *  ^&^  ficquantum  ad  fe 

Videundeproceflithomicidiura.  4  O  ^      OCCldlCCU  iu  aoima . 


i.c.tn- 


*ttm 


tura  crcatori,fed  noji 

benc  di  uidcb  jc,  quar 

do  crcdebat  placerc 

muncra  qua:  ot?cre- 

batcum  odio  fracriS 

Abel  cum  dilc6tione 

obculit,&placuit. 

b     T^lite  mirari  frat, 

4i    Didyrr.us.  Non    . 

cff  mirandum  fl  pra- 

ui  bomincs  ,  qui  no- 

minanrur   roundus, 

odio  habent  cosqui 

fccundum  Chriflum 

pieviuuncjtuccnim 

cflec  magis  mirabi- 

le,  (idligcrenceos.    d 

Quaprc>pccr  ccQ  nos    c 

odic  mundus.inquic, 

loannes  vcruncamen 

difciplinabiliccr  no-    f 

uimus  ,  quod  rclin-    g 

qucntes  morccm ,  in 

vica  fumus ,  fraccrna 

charicatcm  habentcs 

m  pecSorc.  Mortem, 

&:uitaminhis,  non    h 

iiiaqu^communitcr 

dicutur  pcrcipcrc  dc- 

bcmus,  qu;busctiam  irrationaliaanimalia  participantur, 

kd v:tam sternam quxcx fide S:5luacons ,  &  vircute gcne- 

ratur,&  contranameifequcntcm  moxpcccacorum.  X^uo- 

niam  qui  in  hac  mcrtc  cft,  non  habcc  Dcj  mcmonam  •  quia 

nec  relpcxic  intdligibilcm  lucem. 

Nonmirorfiamacormundi  fratrem  odit  fcparatum  .-jb 
amorc  mundi ,  &  calcflibus  intcntum deliderijs .  Rcligio 
fcccatori  cft  abommatio. 

c    "i^os fcimHs,ic;n. f<cmo  de  viitutib.  fc  cxfolIat,ncmo  fuaru 

virium 


7 
8 


fratrem  fuum.Ec  proptc|:quid  occiditeum?  Quoniamopc- 

QuMi  inuidebat  fratri.  a     lufta  jer  charitatem  .  t)     Dileaionem  h.nbete  , 

nec  proptet  mundi  «lium',  vel  perlccutionei  dileOiuncm  dmiittcte  ,  quia  teuiattoni- 
bus  probamim. 

ra  cius  maligna  crant ,  fratris  autcm  eius  bona.  t  Noiicc  mi- 

a    MundianiJtotes.  b    Propier  mundum  nondcbet  minui  dileftio-,  Qiiia. 

rarifratrcsjfiodit  vos  mundus.Nos(cimus,quoniam  tranf-  9 

'  Actetna.  pei  hoc.  i  O 

latifumusde  mortcadvitam,  quoniam  diligimusfratres.  t  ^  i 

'Scd.  fiauem.  a    >lontantumucntuiuseftiua;ternaniiuortem,  lcdiam    12, 

Biinct.         b    Anima.       c    Diligei»  deb«mus,DOq  , 
odifTcqula.qui  odit. 

Qui  non  diligit  ma*net  in  mortc .  t  Omnfs  qui  odit  fratrem 

a    Qui  ucl  lerro  peicutit ,  ue!  odio  infequiturl. 

fuum ,  homicida  eft .   Et  fcitis ,  quoniam  omnis  homicida 

a    Etfi  pcr  gdem  hic  inter  fanilos  uiuere  cetnitur. 

non  habct  vita'm  a:ternam  in  fc  manentcra-. .  t  In  hoc 


Siquiscontcmnaco- 
diuin  fracfis  noa  con 
tcmnccincordc  fuo 
boniicidium  ?   Non  tr«aa,if.c 
moucc  manus  .id  oc- 
cidcndura ,  &.  homi- 
cida  iam  ceiiccur,  vi- 
uiciljc,  &:irtcinccr- ,^        .._  , 
feaoriudicacur.         I^J^.Ss  /i 
I      "^on  habvt  Pitam  crg 


n 


Mnltijmodis  haiendam  efTechiritatc»:  probaui ,  utucroaJ  finetn  ueniam  ,  ex  cha- 
(itatc<lcbemusuii^i%mpioK3tribusponeie,  ficut  Chrilius animam  poliut  pieom- 
Bibus  nobis. 


xttrnaw.  In  pcrpecuo  E 
cuin  Cain_d.imuabi- 

14  cur,  qui  hoc  generc 

15  homicrdij  ccnecur  , 

1 6  vc  difcordcc;  a  fracri- 

17  bus. 
g     Inhofcogno.chari, 
Dei.  PrxpoTjcis  raul- 
Cis  rationibus  dcha^ 


go» 


tIoan.i3:b 


cognounnus  charitatem  Dei ,  quoniam  illc  pro  nobis      u    ^    , 

^^■^   ^  r  r  •        o  Ji  11  o  henda  charitace,{:an- 

ammam  luam  poluit :   &  nos  debemus  pro  fratribus  a-  i*»  dc  fupponicdech.iri 

nimas  *  ponerc .  Qui  habucrit  fubftantiara  huius  mundi ,  19  ^^^[^  pcrfeaione  fub 

excplo  paffionis  do- 
minic^.HancPecrus 
monetur  haberc  cum  Domino'  incerroganti  proficerccur  fe 
artiarc,cui  dicicur .  C;/r«  auttm  fenueris  extendes  manus  ttias,^  a-  Ioan>»i-* 
/ii<i te  cingctt&duci t riuo tii non  vis.ln  quibus  vcrbis,vc animam  *^^'*^ '^ 
pto ©Uibus ponerecdocebacur. Maiorerncnim  charitatem  nemo 
habetyriuam  vt  animam  fuam  ponat  (juispro  amicis  fuis, 
h    iiui hahuerit^  &c.  Si  vcl  ex  r^is  opporcunicate,ve!  ex  h'j- 
mana  infirmicace  no  ptigeric  aias  ponere,  debcmus  falce  rcs 
noftras^fracrib.deponerc,&  hocefl  nucrimccucharicatis.  n. 
Qni  didicic  re  fuam  datc,  qiique  poccric  fcipfum  deponcrc . 

^  -5«  Cyprjanus. 


I 
3 

J 
4 
5 
6 

7 


NICOLAVS  D£  LYRA. 

i^am  audiflis  ab  initio.  Conucrfionis  vcftr*. 

Fc  Uiligatis  alterutrum^  Charitatiue. 

'Honfii.utCain.  Supple  lins. 

ii»i  exmalig.erat.  Id  eU.d.aboIo. 

Itocciditfratremfuum.AbeLGcneC^. 

tt propter  quidoccidn  eumi  rcfpondet. 

Qjioniamoperaeiusmalignaerantfratrisautemeiusy&e.  Ifta 
tu,t occafio prxua.  Naraftunera  Abcl  propter  cius  iutlitiam  c- 
rant acccpta  Deo :  in  cums  fignum  ignis  defccndit  dc  coclo ,  & 
confumplit  eius  facnfici«m,  vndc  Gcnef  ^.a.vbi  dicitur.Er  refpi- 
xit  Deus  ad .Abil,  &  muntra  eius,  intcrpretatio  7  heodotionis  ha- 
bct .  Inflammauit  Deui  fupcr  Abd;  talis  cnim  mflammatio  fi- 
jnum  cft  acceptationis  dJumar,  vt  patct  tf.Iud.cum  de  oblationc 
Gcdconijj&ij.inoblaiioncManuc.&^.Rcgum  ig.inobla- 
tioncHelia,  &  2.  Paralipomenon^.  de  oblanoneSalomonis . 
t^odvidcnsCainconcepitodiumcontrafratrcm.&inuidiam; 
tx quoodiojlicut  ex  caufa  propmqua  occidtt  eum.Dicuntur  au- 
tem  opcra  Cain  fuiflc  maJigna ,  quia  licet  offcrrct  Uco  ,  lamen 
depcioribus,&:ex  vbluntate  pcrucrfa.  IdeodiciturGencf.^.a. 
^d  Cain  autem,&  ad  munera  cius  non  rel}>exit.Quili  dicat.proptcr 
oialuiam  Cain  niunera  eiui  non  acceptauit,&  cK.  hoc  condudit, 
«icens. 

«  "^oltte  mrarifratresft  odit  vos mun.  Quia  opcra  eius  maligna 
lunr,>eltra  autem  bona.Et  fubdit  caufaro  bonitaiis,diccns. 
9  "Hosfcimus.  Ccrtitadinaliter,  fi  referatur  ad  Apoftolos  qui 
»«ceperunt  fpiritumfanftum  infigno  vifibili,&  in  gratia  fucrunc 
fonhrmati ,  &  dc  hocper  di^inam  rcuelationcm  fueruntccrtifi- 
cati.Si  autem  ad  alioi  referatur,mnc  hoc  fcire  accipitur  pro  pro- 
babiiiconicftura. 

I  o     iluoniam  irahf.fu.de  m.  Culpx. 

II  ^dyttam.Qrn\x. 

^A     i^","''^  <^'-A-Opera  vcr»  ex  charitate  fafta  funt  raeritoria, 
•dcofubditperoppofituiD. 

i  K,»i  nen  dd.ma.in  w.quia  caret  tharitaf  c  qu?  cft  vita  animx. 
»4  Omnis  qui od.fra.fu.Qaod  eft  peiuj  quam  non  diligere  euQi. 
I  j    Hom.efl.  Suijpfius  fpiritualitcr ,  lc  fiatrij  fui  corporaliter , 

«li^o- 


difpofitiue  tamen ;  nam  odium  eit  difpofitioad  homicidiutu,  ii- 
cut  diftum  ett  de  Cain, 

16  Etfci.qu.omnis  h.aon  ha.tfi,Quia  non  habct  gratiam  quae  cft 
in  nobis  quxdam  inchoatio  vuae  aEtcrnsF ,  quac  confummatur  in 
gIoria,qux  eft  grana  confummata. 

17  Inh.c.  Hicconfequentcrinducita^actumfratcrnxchari- 
tatis  pcr  excmplum  Chrifti.qui  mo:  i  voluit  pro  noftra  falute.  Ec 
primo  facit  fuam  ioduftioncm.Seciido  aliquorum  exclufioncra, 
ibi;  Quibabuerit,&c.  Circaprimump?tetlitera  vfqucibi, 

Ig  Etnosde.profr.animasp.  Idcft,vitamcorporaiemprofaIutc 
eorum  fpirituali  cxponcre.  Et  hoc  dcbitum  paiet  ex ordinccha- 
ritans  fecundum  quem  Dcus  fuper  omnia  diligend^is  eft,&  poft 
ipfum  anima  propna,&  tertioloco  anima  proximi,quarto,&  vl- 
timo  proprium  corpus ,  fccunduro  Auguft.  i .  dc  do£trina  Chri- 
ftiana.Bonum  verominusdiligibilc.fccundumordincrareftuni 
debct  exponi  pro  falutc  magis  diligibilisjpropter  quod  vita  cor- 
poralis  eft  cxponenda  pro  fpirituali  falutc  proximi.  Non  tamcn 
omnes  fempcr  adhoc  tcnentur,nec  vniformiter.  Cuius  ra'tio  eft, 

3uia  cuilibet  femper  imrainct  cura  fui  corporis ,  non  aqtcm  cura 
cfalutefpirituali  proximi,  fedfolumjn  cafuncceffitatis ,  vtG 
quis  vidcat  periclitari  proximum  fpiritualiter ,  &  non  poJfit  fibi 
aiiter  fubuenire,nifi  pcr  hoc  q,  talis  videns  cxponit  fe  morti  cor- 
porali,intaIicafutenctur  hocfaccre,  &nonaliu$.  Ethocmodo 
videf  Bcatus  Vitalis  roartyr  Vrfinum  medicum  in  articuto  mor- 
tis  pofitum  pro  fide  Chnlti ,  &  expaucfcentem  fuis  cxhortatio- 
nibusroborafle,proquoadmortefuitc6dcmnatus.Il|i  vcroqui 
curam  animaru  habcr,vt  facerdotes  Curati,Epifcopi,  &  alij  prc» 
lati,non  foiu  in  hoc  cafu,fed  et  in  alijs  tcnentur  pro  falutc  fubdi- 
torii  fuoru  vita  exponere  corporalc ,  vtpotc  fi  lupus  mtcr  grego 
adcorrumpendum  cum  in  fide,vel  moribus,aIircr  non  eflet  pa- 
ftor,fcd  mercenariu$,fecundum  teftiroonium  Saluaroris  lo.  xo, 
19  ii«ibrt.Hicconfequcteroftedit  in  aliquibus  dcfeitu  humi 
■  charitatis  dicens..Q^»//.;^./j<i./l;.»;.i.diuitias.Hictangitduplex  ca 
£'us  in  quo  cleemofyna  faccrc  neceflitatis  cft,&  pcepti.Vnus  ac- 
cipi?  cx  parte  facientis.f.qn  habct  fupcrfluum  vi£tui,&  veftitui, 
coafideratis  necefiitatib.  perfpn^ ,  &  ftatus ,  &  non  folum  §ax 
prxfcntcm  fiatuna ,  fed  ctiaoa  fccuaduro  ca  quae  probabiliter 

poflunt 


Ordo  ilileai» 
nis. 


»599 


GloCord.  &  Nicolai  de  Lyra.        i^oo 


A 

Serm.  dcop^ 
ie,&  ele?mo- 
yna 

W-itth.  »S- 


re  fuadcnt.  Scdqui 
malacogitatjfi  poflec 
Deo  occultarct,  qui 
uero  bona,  hi  facili- 
me  cordibusfii.ident 


tcArdibllsnu, 


&:  in  hac  eciam  Cuademus  corda  noflra  ad  mcUora  opera 
cxcogicanda, 

f  Etinanfp.f^c.  i.talcs  cogitationcscorda  noflra  haberc 
fuademus,quaediuinisfiiitdignxc.;nrpc6tibus.  Oinncs.n,^ 
ilhquid  faccrc  difponuntad  idem  fadlum  mcdicandum  cor- 

da  fua  fc  conuerce» 

$    Viflm.utl  ntCiius.        b    Vt  non  compitialMr  niircrieilliui.velnihildet  etia»  Ccoinpatiitur. 
Si  fufctHua  iion  poie»  «iarcftatii.inimam  luam  nonfptcs  ponL-rcpro  ftatre. 

&  vi^crit  fratr(5  fuu  ne'ccirttatempanete,&clauferitvifcera  ^ 
a  iuaabeOjquocharitasDvimanct  inco?Filiolimei,nondi  2 

L  ■*  a    Contra  uerbo,8c  lingua.  3       

c  lieamus  verbo,neque  linguajfcd  operc,  ^  veritate.  In  hoc  4    ut confpcd^ui  Dd pa- 

(X  *    Com  opera  piraii»  in  vciiiaie  faaiinis  ,  patet  quod  cx  D«o,  qui  eft  ucritM  fmnm.cum  ciui    5       tcficri  defidcrent,  q^ 

peM;v\.oncmpron.odonotlro.in,tan,ur.  r      "0        <?      cft  indiClUm  mas;n« 

f  cognofci'mus,  quonum  ex  veritatc  lumus,  $c  m  conlpedtu  ^    perfeaionis.cuin'fiia 

Admel.oiacxcogiianJa.  _  ^^  ,  ^^  g       Opcratio,  UCl  COglta- 

9    tusaDeo  gaudct  ui- 
cornortrum,maiorcft  Dcuscordcnoftro,&:nouitomnia.  lo  dcii,<jmaquifaci(>cri. 

■     Indilcflionc,fcd  ccrtifuraus.quod  paiain  Jileftionemfratruin  habemas,  fjlutem  fratram  qui-    II    taieW.VSntt  ad  luceni,1tt 
remes,nanaliuacinolumtotnm.ltcralinonicprchcndctitiiiotationeDjminica,dumdicimut.  tManifeHentUf  CIUS     OM- 

Dimitte  nobijdcbitanoitra.licut  8c  nos,!<c.  *  '  '.      ,  Vn 

Chariirimi,ricornoftrumnontre'prehendcritnos,fiducia  '^  J-*'  ?«w  « /^fo  /^^^ 

'  g     Ex  radice  tharit«tu.         b     Etlialiquando  non  ad  ujluntaicm.fcniper  tamen  ad  falutcm.  *T    '  .  -.  _ 

cflpcrfcaa  ch.uuas    h  habemusad  Dcum,  &quicquidpe'tierimusaccipiemusab  'H.™Tn.m;r.ft  n  ? 

i.nillo,quinonponit  ,  ci.arrtati».  Ammo.  operadiariiatis.      '^  noc magnum CIT , qu 


^    Cyprianus.  loanncs  ponic  charitacem  Dci  nocfTc  apuJ 

cos,quus  vidcamus  opcrari  in  paupcrc  noHe.  Sicnim  DwHS 

clccmofynispaupcriim  fccncracur,&:  rum  d.uur  mimnus , 

Chriftodatur.uoncft  quod  quis ccrren.-i  ca'lcft:b.  prafcrar, 

ncc  diuim.s  humana  prafponat.Sic  vidu.i  cum  in  fitcitacc,  Si 

iamcconrum.ptis  oip 

nibus  dc  modico  &r- 

rc,&;*oleo,  quodfu- 

rcrfucrat.fcciflctfub 

Cinccilium  panc.quQ 

afsupioculibcn.smo 

ritnracffcti  fupcruc- 

nitHclias,&:pctiicfi' 

bi  prius  ad  cdendum 

dari.  indeillamcum 

U.III,  <•  j    AU  melioia  cxcogiianja. 

fcmyrarcNucVbi'    ^  ciusfua'dcbimustcorda  noftra .  qm fi  t reprehendcrit nos 

tauicaqcHelijB  filios 

macerin  tamc,»<S<:c- 

geftacc  pracpofuic   j 

&:ca:c. 

a     Ttlioli.  Quia  non 


F 


t   H 


eo,quoniam  ma'ndata  eius  cuftodimus,&  ea  quse  funt  pla- 

Inabfconditoubi.pfcuidet.        "■    «^  -'■-'-■:   -   i-,i;>i..,i j 


t  ioM.tr% 


Quaii  aliquis  quxreret,(]uod  eli  illud  mandatum, 
fidc$,&  d.lcftio. 


17  perdiledionem,  ita 

mundas  habemtis  co 

gicaciones,quodDco 

citacora^meofacimus.tEtho^^ceft  mandatumeiusvtcrc-  i8  cas  uolumus  often- 

a     Qiiia  noneftaiiudnomen  inquooporieat  faiuosficri.         b     Hoc  cft  man  meum  ,  tit  diligati»  dere»qUiaCCiamllCO- 

iiiuiccm  Ccut  &  d.lexi  uos  Amate  uosad  hoc  ad  quod  uo»  diligo,ideft,ut  ad  beaiiiudincm  per-  fcicnCia        aCCUfafCt 

tiiigatii. 

damus  in  no'minc  filij  eius  lefuChrifti,  &diligamusal- 

a    Ita  purp  amorc.iion  licut  latrones.uel  quilibet  fcclcrati  fediligunt.fcd  non  caftc. 
iVuiant  (c  inuiccm  piali,fed  amot  iftc  taitaieus  e:l,&  pcior  quam  difcoidia. 

b    Kon  ;.mas  legem.cuius  coDicmnislcgem, 

terutru'm,  ficut  dcditmandatunu  nobis.  Et  qu''i  leruat  , 


animam  pro  tiacnb. 
vcl  qui  falccm  non 
dacpccuniam*  ergo 
YC  pei  ti-t;}:am  charita- 
ccinhabcacis  filioii  e- 
iufdempatcis,nondi- 
li.&c, 

b  lipn  diligamus  ver- 
lfo,nequclin.  In  verbo 
pura  locucio,no  opus 
\n  lingua  mulciplex 

oratiomcelligicur.fi-    k  /r- o.       /• 

cut  quidam  f.Epc  repccitis  fcrmonibus  aftcctum  fuum  uo.. 
lunt  commendarc. 

c  Sed  o/xrrc.Quiaetiamfi  fallimur  in  dilc£l:ione  ex  humana 
infirmit.-ite,non  fallimur  in  merccde,  quia  maior  eft  corde 
noftro,&:  nouic  quo  zelo  fiant  omnia. 
d  Et  vcri.Vt  fimplici  intentione  bencficia  prajflcmus  non 
proptcr  iadanciam,uel  propter  aliquod  temporale  commo 
;  dum.fed  refpcutu  folius  Dei. 
e  In  hoc,&c.f.c.no.ir)  hoc  quod  vcritatcm  diligimus  fcimus 
q,cxucntatefumu,s.i.fcimusnosexDco  fqui  cft  uentas ) 
hanc  qcram  dilciaionem  haberc ,  &  cx  hac  dilcdione  fci- 
musnoseffc  inconfpcdu ,  i.promcrcd  ciusconfpcflum, 
^  &:m 


&  vcUec 


nos intus , 

laterc  Deum,  quia 
nonbono  animo  bo 
nanoftra  facercmus, 
tamen  Dco  latcic 
nonpoflemus,  quia 
maioreftcordc  noflro,  &  nooit  omnia,  valet  crgo  di- 
lc£tio,  qui  nos  commendat  illi,quemlacere  non  pof— 
fcmus. 

h  Et  9tt/c./>e.Magna  prom:ffio,&  dcfidcrabilis  fidelib.  Scd 
fiquisadcopcruerfuSjUtccEleftibuspromifsis  non  dclc^ie- 
tur,f.ikcm  timcat  quod  c  contrario  fapicntia  terribiliter  in 
tonat .  .Q«; auertit  auiimfuam,vi non audiat legetn,  oratio eius erii 
execrMlis.  ,  ^ 

1    Ethoceflman.  Mandatum  fingularimodopra?ponit,& 
duo  fubiungit,quia  hxc  ncqueunt  feparari. 
k,    Et  tjui.fer.m.Qiu  merccde  hxc mandata fidei,&  diledio 
nis  fcrucnturcxequitnr. 

/»ln 


lu. 


NICOLAVSDELYRA, 

Diuitlnlhil  *  pofrontoccurrere&  frequenfcroccurrunt.  Etfecunduhoc 
ffo  fuma  dicitur  Luc.  1 1  .f. Quodfuperefl^date  elemofynani.  Vndc  Bafilius. 
Famelici  panis  cft  quem  tutencs,nuditunica,  quam  incoclaui 
conferuas,difcalciati  calccusquiapud  tcmarce{cit,indigcnti$ 
argentum  quod  pofiidcmus  inhumatuip ,  quocirca  tot  iniuria- 
ris  quot  dare  valcres.Ef  hoc  idcm  dicit  Amb.  in  decretis  ^1,47. 
c.ficut  hi .  E t  hoc  notatur  cum  dicitur.  Qu,i  habut.fubflan. huius 
mundi.  i.diuitias  fupetfluas  mododifto.  Sccunduscafusaccipi 
tur  cx  parte  rccipicntis  ,  (cilicct  quando  j>atitur  vrgentem  nc- 
ceUita!e,&nonapparet  vndc  fuftcntari  polfit  nili  pcrclcemo- 
fynam  iftius,&  tuciftc  tcnctur  dare  n6  fol5  de  fuperfI^o,ficut 
incafu  prsdido.fed  cti.ii  ('e  ncccfTario.non  pcrfon^  fu^  fecun- 
<lu  indimduii  con(ideratac,(quia  plus  quilibet  tenetur  libi  qui 
aiteri.il  fii  in  neceintate  fimili)fcd  dc  neccfTario  fui  ftatus,nam 
quilibetdebetfercrtringcrc  vt  proxitniiadiuuctin  vltimanc- 
celfitatcEt  fecondum  hoc  fubditur. 
3  £t  Ti.^<i./«.ne./)<i,  Scilicet,v!timam, 
%     Eu/<i«/c.w/ce.  Subuentionemeidcnegando, 

3  Quomodo  chari.&c.  QuaCi  dicat  nullo  mo ,  in  tali  enim  cafu 
cft  tranfgrefTorprxceptidiuini^propter  quod  dicit  Amb.Pafce 
|ame  morientem,iinonpauiftioccidifti. 

4  Filioli .  Hic  confcquenter  inducir  ad  debitu  diligendi  mo- 
inm,d'Qcns. Fiiioli  nreiifi  non  dili.-pcr.  Scilicct  tancum,  ficut  illi 
■qui  vcrbo  dicunt  fe  fratnbus,  compati,fed  de  fa^lo  nihil,  &  hic 
eft  amor  fiOus  fiuc  vanus . 

5  "Njtquelin.  ScilicetfalUci.ficut  loab  dicit  Amafse.z.Re.io. 
c.Saluefnl  frater.  Etftatim  intcrfccitcum,  &  hic  amornonfo- 
lumcftfi^us  &  vanus,fcd  eciam  f  rodicodus, 

§e<l 


6  Srd  opere.ContTi  ptimum. 

7  Et  i>m.Contra  fecundura. 

$     J« /)Oc.f  efiicaciter,&  ucracirer.  % 

9  Cf'^'/o/c;.^«o.vfn./M.i.exDeoquieftipfaueritas,  .« 

10  Et  con.eius  fua.cor.nofira.Ad  ueraechantatisopera. 

Vcl  aVnet.Suadebimus  cor.ifo.i.confidenter  praefcntarcpotcn» 
tnus  coram  co  corda  noftra  ,  quod  fi  aliter  diligeremus .  l.  uane^ 
uclfalfCjhoc  facerenon  pofTemus.ideo  fubditur. 

1 1  Quoniam  fircpre.nos cor.nojir.  Dc  uana,uei  falfadile^lioti^- 
\t  Maior,&c.no.omnia.  proptcr  quod  talis  uanitas,uel  falfitas 
nonlatcbitcum. 

I  ^  Chariffimiift  cor  noflrtm  non  reprehendetit  €6S .  De  uana,uel 
falfadilcflione, 

1 4  Fiduciam  ba.ad  Deum .  in  noftris  necefsitatibus  recurrendi 
ad  ipfum. 

15  Etquicejuidpe.  DepertincHtibusadnoftramfalutcm,  & 
pcrfeucranter. 

16  .Accipicmns  ah  eo.  Non  tamen  femperftatim,fed  tcmpore 
opportuno.nam  aliquando  differt  petitioncs fidclium implere» 
Ut  non fic  uilefcatquod  pratftat,&  uf  prolixiori  defiderio,&  p* 
ftulationisrepctitioncmeritumcisaccrefcat,  &  fubditur  ratio 
impIetionis,cu  m  dicitur. 

17  Q^onianman.f.cu.&c.ipCc  auterocuftodientibus  mandata 
eiusuitam  ^tcrnam  promittit.Mar.i^.c.J"/  uis  ad  uitam  in^redi,fer 
uamandata  .  Et  fidelis  eftadimplendoptomifIa,&quaefiotciu$ 
mandata,fubdit  dicens. 

18  Et  hoc  efi  man,eius.,&c.Wic  accipitur  fingulare  pro  plurali» 
quia  omnia  mandata  eius  continentur  in  fide  per  dilcftionemo^ 
pcrailtc.Ro.ij.c.r/fwiVwrfo  ergo  legis cfidHe&io. 

ip    EtqHiJer.man,cius,fCtdilc(\ioncvciidmphadQ 

Jit 


i4ot 


I.I 


oannis 


Cap.  llil 


1402 


A 


a  Jn  illo  mnet ,  &c* 
primis  ccmponbus 
crcfcentis  Ecck-fix, 
cadebac  fpiritus  fu^ 
per  crcdences  ,  &  lo^ 
qucbantur  linguis,&J 
facie- 


TDeOiVtin  domo.vt  in  tuto  rcfugio. 

b    T  Vt  in  niundo  vafc,  &  in  prafcnti,  U  in  futuro. 


mandata  cius  \n  illo'  manct,&  ipfe  in  eo .  Etin  hoc  rcimus , 

a    ISi  (erunmusch^ritatenjnwnetin  nQbis,&  fidubitamusaninnobis  hsbitct,  manifcflis  fij 
poirumus  often»lcte,quia  dcdit  nobisgeucia  linguariun,giatiam  fanit9i>mi,&  czteta  liiaj 

^Sanfto. 

quoniam  ma'iictin  nobis  dc  fpiritu  quem  dcditnobis. 


facfebanc  miractila ,  D 
Sed  nunc  n6  cg,et  ec- 
clefia  exterioribiis  i\- 
gnis.Ois  q.  hec  fid2,&:    ' 
t  haritate ,  tcflatur  m 
fe  fpirituniai.incre. 


NlCOLAVS    ED    LYRA. 

I    In  illo  ma.net.  Sicut  amans  in  amato,  &  ctiam  econuerro,&c. 
a     Et  in  hocfcirnHsquoJiiam  ma.in  nohis.  Difto  modo. 


3  /)e//»im«.  Hocelhper  fpiritum. 

4  ^lttem  dedit  nubis.  S\  lioc  latelligatur  dc  Beato  Ioannc,&  alijs 
Apofto!is,iftud  ftirc  cft  per  certitudine  diuin^  reuclationis^fi  aut 
dc  alijSjCft  per  probabilem  coic^uranj,vc  di^um  eft  fup.eo.cap. 


C     A     P.        I  I  I  I.  vc(!ris,qniChrif^u  in  carneveniflrenpcrtifTjmcnc2;ant,&c. 

j,  ^^qgri(liminoUte>&c.  .J«  Occumcnius.Poffquafermone  Conftatenim  cos  non  eflecx  Deo,  mquatnuincrrant,in- 

V_y  ibfoluit dc  dilcitione  erga  proximri,&  hac  indicium  .quantum  peccaHt,inquantum  bl-ifphernnnt.  Scrmo  t»  He 

^tHc  ucmoffmuit  permafionis  Spiritus quc  accepimus,fubiu  4<     Idem.Airianus  qui  non  confitctur  Cbnffum cflc aequa-  verb.Apoit, 

gicnunceorumquoq;  dijudiCMtioncm  qui  vercfratres  func  lemDeo,&:  nacura,a;tcrnit3Ccquecoi£tcriuim^ignenci, x- 


C    A     P. 


5 
6 


pfeuddprophet£C  cxierunt-in  mundu-In  ho^c  cognofcitur  fpiri- 

a    5  Voce  ,;&  operatione;,  U  ea  chatitate  inliiuii  auditores ,  qua  charitaie  Dcu»  faiflut 

eft  homo.  „ 

tusDci.Omnisfpirjtusqui  confiteturlerumChriftumincarne  7    ?qualcm  patn  eiuf- 

a    5Et  huic  credendum.  b    fCJui  diiiinitatem.vclanimam,  vel  carncmnegat,  vel  prarccpta  dcm  lUOltantl.TjiE- 


„.  J, 


^fcproximijvchanc 

Jiabences,  non  io- 

<:idamus  occalionc 

prgccpcidcdiledio 

rcinfalfosfracres, 

falfos  apoflolos,  fal 

jfo^,-  ,4)phctas,  ma- 
5  -ximuindenobisda 

nucomparatcs.Si- 

^quidccomplcdedo 

jllos,  canquam  iimi 

liijclicncmotij,  pri 

jnii  nobifipfis  no- 

ccbimus,  dum  (cr- 

jnone  communicai 

inuscumhisquifi- 

deinipij  func,&:fan 

fla  canibusjpponi- 

jnus;  deinde&his 

qui  vna  nobifcum 

verfancur.  Noflra 

namq;  erga  illcs  di- 

lct^iofuadebic  mul 

jiSjVC ipios  aifumant  pr^cepcores,  crcdatq;  his  qu^  ab  ipfis  , 

dicuatur,  dum  non  obfcruantcsvcluci  futto  fubdudifunc 

profcer  illorumconucrlationcm,  quam  habencnobifcum* 

EcqiKxifichorum  indicium  ,  dicichoccffcquod  fcquitur. 

OmBii  fpiritus  (jiii  co'ifiietur,&c. 

H    Auguf^inas .  Q^.iifquis  hxc  prarccpti  contcmpfcrit ,  & 

omni  fpiricui  credeudii  pucaueric,necc{ic  cfl,  vt  incurrac  in 

pfeudoprophccas,&  quod  pciuscft  blafphcinec  vcros  ^pphe 

tas .  Hic  ia  cx  ifto  pccpco  horao  cautus  cffedus,  didurus  cft 

mihi  obccmpcrarc  dclidcro ,  cja  6c  cgo  in  pfcudoprophccas. 

noloincurrerc,&:  a  mcdacibus  dccipi.Sed  vndcprobo  fpiri 

lasfO  fi  Sadus  loancs  diccrc  dignarccur,quomodo  proben 

tur  qui  ex  Dco  func.Hoc  fequicur.Cum  cnim  nos  propcerea 

faccrct  folicitos,  &C  caucos,  ne  oi  fpiricui  crcdamus,fed  pro- 

bemus  fpiricus  g.  ex  Dzo  func ,  <iuia  mulci  pfcud()prophccx 

exwrunc  in  hunc  mundiJ,concinuo  vidic  quid  dcfidercmus. 

Hinccognofcicurfpiritus  Dei.Omnis  fpiriius  qui  confitmr,&c. 
^  Ergo  repcllice  Manich^os  a  domibus,ab  auribus  a  corbibus 

vcftris 


I  I   I   I. 


a  ^Spititualitei  loquenti ,  vt  eum  eligstis  ad  imitandum  ,  qu!a  quzda« 
dona  fpiiitus  funt  communia  (am  bonis  quammalis ,  przlc-r  cha- 
ritatcm. 

Hariiriminoliteomnifpirifu^icrcdcrcjfed 

a    1SifecundumDeum,lunt  fpiritualcs,  fi  charitate  nitantur,quia  C  my- 
fteria  omnia  nouci.chaiitatcm  autem  non  ha.&c. 

b     ^lden  prxniunjo  vos,<iiioniam,&c. 

^batc  fpiric'  fi  ex  Dco  fintrquo^^nia  multi 

a     f  Qttifub  oDtentu  fidei  ciioies  prxdicant ,  &  malis  excmplis  cotrum^ 
•uiit .  *  Chantaicm  non  habentes  . 


TQuomodo  piobare  polfumus , 
Dt.,fciiicet  c;uod  omms  fpi. 


lioc  ligno  iiofcitur  fjpiritut 


qualerr.  pacri.qui  fc 

mcripii.un  exinani- 

uitfirmam  fcruiac 

cipiens,  non  forma 

Deiamiticns,  non 

I .  cofirctur  Chriftum 

z     in  carnc  vcniffc.Sic 

l     &  Eunomius  par  ci, 

fociuscinonmultii 

■^    diucrfus,&iftcne- 

gat  Chriftum.  Sic 

Sabeljius.Phocinus, 

DonatiftagdS  Qui 

cofitctur  quod  nos. 


vnigenitum  filium 


nc^liKit 


d  venifle,ex Deo' eft.  Et omnis  fpiritus.quitfoluh lefum,  ex Dco  8 

IPriarabuius.  a    ^lminincnteDci  iudicio.    g 

non  cft.Et  hic  cft  AntichrUtus;de  quo  audiftis^quoniam  vcnft  10 


tnon  coni?  p- 

tur  Chiiiii  1)1 
in    caru;;   ^c- 


tcrno  coa:tcrnum , 
dicamuseis.Vcrbis 
confuemini ,  f-i6tis 
negaris.  Quid  cft  "'^* 
negorc  fadis  ?  Su- 
pcrbirciSi  lchifma- 
ta  facere,non  in  Dco,fed  in  homincglonari,&c. 

Multi  hsEietici ,  mulci  fchifmatjci  confitcncur  lefiiinin 
carne  veniffc ,  icd  fadlis  ncganr ,  non  habendo  chancarcm , 
charitatc  verbum  caro  fadum  eit,  qui  no  habct  charicarem, 
ncgaccum  veniifc  in carne ,  6c  hic conuincitur  fpiritun»  cx 
Deo  non  habcrCjfpiritus  Dei  non  fonohngu^.fedamando, 
&  facicndo  dicit  Icfum  in  carnc  vcnific,lefus  vcnic  vccoili- 
gat,ha2reticusfpatgit,hicnonhabet  fpiricum  Dei.  .  Aug.re.-p.? 

b     .:QKow,»»«/.Charicaten6habctes,&  vnicarcccclcfigpf.auo  «ie  veiti.jj. 
do^iriatcfcindetes,nihilominus  fpiritiSfanctii  in  fecoccnJut 
cflcjfubdic,  vt  pcrfructus  probentur  li  funtpfeudo,  vcl  vcn 
prophet^,  quia  non  colliguntur  defpinis  vii£,nefie  de  tribults  ficu. « 
C    Omnisfpir.  &c.  Multi  hxrccici  qoi  VHicatem  Ecclcfi;E  le- 
parare  prauo  dogmacc  volcbant,  huncvcrficulum  ex  Epi- 
ftola  raferunt,ne  per  cum  errorcs  conuincerenrur. 
d     Soluit.  Qj^iDcumabhominediftinguic,  quimcmbraa 
Deodiuidit,  qui  verbaDcimaleincerpretacur,  quiaDco 
roale  viuenilo  recedic. 

#    Et 


Mittli  7.C 


JN  I  C  O  L  A  V  S 

C    A    P. 


D  E    L  Y  R  A. 
IIII. 

:  Hariffimi.  Haec  cft  fccunda  pars  principalis  traflatus 
huius  Epiftolac,  in  qua  Beatus  loannes  agit  de  verbi 
incarnationc,&:  primo  veritateo»  dcclarat.  Secundo 
declarationcm  confirmat,ibi:  Et  nOs  yidimus.  Prima 
B,  in  duas ,  quia  primo  dctcrminat  veritatem ,  Secuado  inducit  ad 
charitatem,  ibi:  Cbanffmi.  &  quia  oppofita  iuxta  fe  pofita  magis 
eluccfcunt,  idco  dctcrminando  veritatcm  ponit  iuxta  oppofitara 
filfitatem .  Et  diuiditur  in  duas  partcs,  q^uia  primo  dcterminat 
tcritatero  in  comparationc  ad  doccntes.  Secundo  ad  audicntes, 
ibi;  Ipft  de  rnundofunt,&c,  Circa  primum  dicit, 
a  XoUieornnifpiritui  credere.ld  cft.omni  loquenti  de  fpintua- 
libus.inter  quae  incarnatio  verbi  cft  de  naaioribus. 

3  SedprobateSpirituu  M.odiiS  autem  probandipofteaponitur, 
fed  primo  ponitur,ratio  probnndi,cuno  dicitur. 

4  Qnoniam  mu(ti  ffeudoprophetx.ld  eftjOaulti  Doftores  falfi  dc 
uicarnatione. 

5  Exiciunt  m  mua.  Scilic«t  Ebion ,  &  ChcrintUJ ,  \t  diaum  eft 

fopra. 


fupra.Et  fubditurmodus  probationis.cum  dicitur. 

i     In  hoc  cognofiiturSpiriius  Dei.  Id  cft,loquens  dc  fpiritualibui 

cx  infpiratione  diuina. 

•7     Omnisfpiritns,&c.  cx  Deo  e/i.  Id  cft,  loquitur  cx  infpirationc 

diuini.Chriftus  enim  cft  nomen  fuppofiti  induplici  natura,  Id- 

licct  diuma  &  humana.  Indiuin.i,ab  acterno  iu  humana,cx  lem 

porc.  Vcnit  igitur  in  carncm  humanam  naturam  ailumeudo  in 

Vir^^inc.fed  vcnit  incarne  nafcendodecaincarneaiiumpta.  Et 

(ic  patct,quod  venilfcin  ciirnc,  incltodit  venifli  in  carncm;  quia 

fccundum  pr.-efuppoiiit  primum.prbpter  quod  Apoftolus  niagi» 

exprellit  fecundum  quam  pnmum. 

8  Etomnis  (piritusquifoluit  lefum .  Sicut  Ebion  ,  &  Chcrintus 
reganr.es  eius  diumitatero,&omnemalumi"canentcsdeincar-' 
nationcvcibi. 

9  Ex  Dco  mn  efl.  Id  cft,non  loquitur  cx  fpiritu  diuino,fcd  ma- 
ligno.Ideofubditur,  • 

10  Et  hiceji  ^ntichrijius.  Non  folum  in  perfona,fcd  in  figura, 
vt  diftum  eft  fup.i.c.  Et  fic  patct  litcra  fequeas  cuoi  dicicur.  De 
quo  audiitis  auoniafla,5(c« 

yos 


1405        Glof ord  &  Nicolai  de  Lyra.       I404 


^a    EtHHnciaminmmdotJi.    ^  Oecumcn.Inmundoaitiara 
A  cflc  Antichriftu.noncorporaliccr.fcd  propccTcomm  6lcP.- 
cia  qui  via  ill'  prxparant,  nempc  pfcudoproph  't^s,  pleudo- 
apoftolos,&>:  harrcticos.Hicaut  Ancichnftushomo  cric,qui 
Sacanam  circunferct ,  clatus  aducrfus  omncm  qui  df  Dcus, 
..  Thcfly.  K  aut  numc.Idco  quo- 
quc  idola  colcrc  al- 
pernabitur,  <i«JOS  di- 
c.\  Deosfigniticauit . 
Porro  pcr  hoc  quod 
addk,  Ownf  »'»"»<•»>« 
Chnftianirmum  fi- 
nificati  &:fcipfum 


l 


olum  connbicur  o- 
flcndereDcum. 
b  Maior  eii  qui  ia  vo 
hiSftjuam  qui  in  mundo. 
^  Occumcn.  Ve- 
rifimilc  crat  quof- 
dam  horum  fgre  fcr 
rcdumillosquidcm 
vidcrcc  a  mulcis  cos 
^  habcriinprctio,  fcfc 
autem  dcfpici.  Idco 
ai^.  Nc  mcerore  atfi- 
ciamini,fi  vosamul 
tis  contcmniniini,'il 
li  vero  ab  his  al&i- 
muntur.. 

•}<  Cyprianus.  Ad 
V\  .idcoVfef  gcrcdum  ccrtamcn 
dtMippalico.animatos  effc  opor- 


c 
d 


hmimcdcbemusaudire,  fcilicetquldiligitex  Dea  n^cus 
cft,a£  Dcq-n  n;)U't,qu!a  Dcus  chan  ta?  eft."Dixcrat,chancas 
cx  PcQ  cft,hc  fup  •■;id  Jidic,Dcus  charitas  eft. 

Ausuftinns.  Chiritas  cft  affl-Ausanimi  addilit^cndum 
Pcuni  proptcr  Dcuni,&  proxjmuin  propter  Deu.ltom  ali- 

bijTu  auccin  Domi- 

•    f  HiWttniin  fnentibuttoruraqmChriftoYeiWo,  vel  opcre  lepugnaat ,  naoi  iim  epentut  mylle> 
iii!i;i  ii.iH"'"'-»-  *>    iAmiioiibutmundi.  c     llli  non  funi  c>  Deo.frd  vos.' 

A    IConfiicndo  lc^mveiuile  iacuoe  habendo 

t.iiJiiiaici^. 

5C nunc i.im  in  mundo  cft.  Vos  ex  Dco cflis  filioli,6<:  vfciftis 

■    lAntichtiUmu.  b    TS<dnonTiinjie;ii-e;i  aibltrii,  fed(jui«Hi«ioiefl  Dnuadprategcndum 

qujiiidiibolosadiuipujnindun».        lOccct  habcic  (ucm  ,  & 
ctiAnuiein.  < 

cum ,  quoniara  maior  cft  <]ui  in  vobis  cft^,  quam  qui  in  mun- 

a    IScd  fi'iri!ujl.um  corda  non  rolTuntauciictc. 

do.  Ipfi  dc  mundo  funtjidco  dc  mundoloquuntur,  5^mun- 

f  Quia  chitiiatem  habemu».  |a    ^ferjch.iritatem. 

dus  eos  audit .  Nos  cx  Dco  fumus.  t  Qui  noui't  Dcum,audit 

a    ^Pradicatore»  vetitatij.        b     ^Qiiichiniaicm  non  habet  .         c     f  Carnalii  non  yrrcipit  ea  «^u.t 
fujic  IpiiituiOci.  i    IQuiaud  riios,habetfri<i>umTeiituit,qiunonauait,habetrpiti- 


tumeiioiit 


I 

2 

3 
4 
5 
6 

7 
9 


ne  ncqjafFcdusani- 
mi ,  ncq;  aninn«  cs*^ 
fcd  Dominos  Dcus 
animitues.  C^iifh- 
citcontracharicice, 
contra  Dcumfacit'; 
facile  quamquam  vi 
deacur  cuiuis  faccrc 
cocra  hommcm,  fed 
contra  Dcum  facerc 

?uisnontimct?         ^j 
Chxr.exd.e!tX^\\m% 
DeuseftcxDeo,  Sj>i 


fDcum 
Epift.  9  qiiT 


nosinuiccm,quiacliaritascxDcocft.  Etomnisqui  diligic  H  tuftinclus.&illediu 

^QiiiapcimancntapudDsum.  a     fEt  hic,  &infuiuiop!cnius.    '5    giC  Ul  C^IO  bablCaC  fpi 

tfratrcm  fuum,  cx  Dto  natuseft,  & cognalcft  Deuiti .  Qui  '^  naiffjndus; £igo  ji 

*    5Adnoiui«m  Dci  i,on  vcniiurnifi  pcr  chai;t-icni,<]uia  in  maliuolam  .i.non  in.ipi;fa.    '7    lCttiO  cft  DcUS  ,  fcd 
iFraieinadilcaiodui;itadnotitiamDei,<]uie!t(iiinir.adilcaio.    jg    DcUSauicxDc         '^.r 

f  nondiligit,  nonnou'itDeum,  tquoniamDcuscharirascft.  »9  itaveredicitm  &diti 
S,    ,  ■     i,     ■       f^-;         k-  .^^'""'^','!'"'"'V     ■'    ^olc<aiocxDco,.VDe»'' 

h  In  hoc apparuit  chantas  Dei  m  nobis,quoniam  faliiiniiijiim  ai  dilcaiocft.  Cum  di- 


tet  in  diuinis  caftris  t^t     ••  • 

mihrcs  Chrifti ,  vt  incorrupta  fidci  firmitate  non  bL-vpditia» 
dtcipiat,non  mina-teneat,  non  cruciatus,  atq;  tormcta dc- 
tiincat,aa  maior  cft  cjui  in  nobis  cft,  %  qui  cft  in  hoc  mudo. 
4:  Idem.  Timcndas  non  efle iniurias,&  p?nas  perfccuno- 
num.quia  maior  cft  Dominus  ad  protegcndum^qaam  dia- 
bolus  ad  impuguandum,Ioannes  in  EpUtola  probac,diccns; 
Maiorellqiiioivohirefit&c. 

c-  Ipfi  de  mundo.  Hi  fpiptus  non  funtdiligcndi,non  funt  au-- 
diendi .  CLUia  etfi Chnfl.  nomcn  inupcanr,  & Iigno  Chiifti 
fc  notant,  tamcn  fiint  dc  illurum  numero  qui  mundana  cu- 
piunt,qui  (.oelcftia  ignorant. 

d    Ipfi  de  mundo  lo.  Raiione  mundana:  fapientis  probantcj, 
non  poffc  Dcum  hominem  morcuum  fufcitarc ,  bominem 
mortalcm  m  ca-Iis habere  manfionem,&  alia  huiufmodi. 
e    Charijjimi  dili.nou  Commcndauit  charitaLcm  mulcis  mo- 
C  dis,  iam  ad  eius  fmgulaicmlaudem  acccdit ,  m  quo  eum 

maxime 


ia  citur.cx  Dco,  aui  fj- 
'  '        .    liusintclligirur,  aur 

SpiiKUllaniaus .  Cuni  Apoftolusdicat;  Charit4Sd!)fufaeflin^<>i 
curdibiisnojiris  per  Spiriturnfandnm  quida'useji»obis ,  intclIifN 
mus  dilc6tioncm  Spiritumfandum  efTe.  Hic  eft  fons  in  quo 
non  commun:cat alienus.cum  irt  onvnibus  alijs  facramentis 
Ecclcfi;E  communicct.  Ad  Ininc  fontem  bibcndum  nos  hoc 
tatur.dicens.DiIigamus  inuicenT. 

g  i^ohiam  Deus  churi.Kon  dilTcrt  in  Dco,vt  iunus,&  iufti- 
tiadicatur,vtdiligens,&  dileaio  dicacur,  quiano  trafnomi- 
naciue  a  luflitia  dicitur  iuftus,vcl  diligcs  diledlione,  quia  m- 

flitia,  vel  dilcdionc  habcat,  fcd  quia cft  iuflitia,  Vcldileftio. 
h  In  hoc  jpparuit.  Probando,  9  Deus  charitas  eft,&  n,  nos 
diligit,  voluitinduccrenos  fuocxcmplo,  vt  inuiccm  difgc- 
rcmus,&:  ad  notitiam  ems  vcnircmus.  Sicut  Dcus  non  expc 
dauit,  vteumdiligeremusflcnosnonfcxpcdlcmus,  vtalij 
nos  diligant,fcd  priores d;Iigamus .  Dilcctio  patris  probata  f 
cft,quia  mifit  fTiium;diIcdio  filij  quia  morcuus  cft. 


N  I  C  O  L  A  V  S    JJ>  li    L  Y  K  A. 
I     rosex  Deoeflisfil  ol.  Pcrbaptifmuroregcnerati. 
Z     £f  vtcilhs  eum.  f  figuralc m  Anticbriftum,  confitendo  Icfum 
Chnftu  dic  Dcu,&  veru  homincm.vei.  Vitiflisemi.  i.mundum, 
dcumccndoconcupifcemiam  oculorii,&  carms  &  fuperbiam  yi- 
tz  qu«  nommeniundi  intclligtintur,vt  diftum  cft  fup.icap. 
j     iluoniam  ma.efi  e/uain  yo.eil.Spintus  Dci  in  quo  viciltis  cotl 
cupiftentiasmundi,&nonvirturcproptia. 

4  Q^am  tjus  in  mmd().i.c^u^m  fpintus  malignus  qui  habitat  ia 
kominibus  mundanis,&  cxcitatconcupifccntiaspr^diftas. 

5  lofi  Hictofequcntcrdeterminatvcritatcexparteaudi5tiu. 
Circatj  fcicdu,  ly  qi.bctlibetcrauditiUudadquodpronitate  Jia 
bet,&  oppoiitu  abhorretrio  hirccici  in  doftnna  fua  iaxabat  hoi- 
bus  miiclanis  dcleftabilia, vt  lic  facilius  j^ucrtcrct  cos  circa  crcdt- 
biiia.Et  boc  eft  q<J  dicjt,  7;>//.i  hxretici  (^  funt  figura  Antichrilti. 

6  De  mun.  f.  i.  qiizrcntcs  huius  mundi  dclcftabilia ;  vndc  dicit 
Aug.inlib.de  vtiiitatc  crcdcndi.Harrcticus  cft  qui  alicuius  tem- 
poraliscommodi,&  maximcgloriaj  principatusqucfu;  gratiafal 
ias,ac  aouas  opinioncs  gignit,vcl  fequitur. 

7  Ideodemun.lo.  Nam  ex  abundaotia  cordis  0$  loquimr. 
S     £t  mun.eos  au  Nam  ad  ea  qux  przdicant  afficitur. 

9  Tvfof  cjr  £>f o/«.Rcgencrati.  10  j^»  no.Df /im.Fide  formata 
charitatc.  11  ^-^«rfj  noj.  Acquieftcndo  do£trinx  noitrae. 
12  ilui  non  tflcx  DeOyrtonau.n.  Scd  magisabhorrctdo^^rinam 
noftram.  i  j  In  hnc cogfpir.-p?,&  fpiri.crroris.  Doftorcm,  Sc 
difcipulum  veritarij,&  doftorem,&  difdpulum  erroris  falfi- 
l^  Chariffitni.  Dcclarata  veritatc  dc  verbi  incarnationc,hic  rc- 
ucrtitur  ad  traflandum  de  charitate,  dc  qua  in  hoc  libro  princi- 
palitcr  intcn^t^v t  patet  ex  procelfu  libt i .propfcr  quod t radado 
de  ahjsiintcrmifcet  dc  charitate.)Ad  i;|iui  iiiducit  hic  quadruplici 
rationc.Prima  fumitur  cx  filiatione  Dei,quaoi  pcr  charitatccon 
fe(|aiur  iniipfadiuiditintcrflhosrcgni^  &  pcrditionis,iodicit, 

14    Dili- 


1 4  DiligamMos  inuic.quia  charitasix  Deo  efi.  i.a  Dco  infufa  eiV 
I  j  Et  omnis  qui ditigii f  atrem fium  cx  Deo  natns  tfl.  Q_uia cliari- 
tas  cil  quxdam  participatio  diuinx  naturx  in  nobis. 

16  Etcog.Deum.  Hicponiturratiofeconda,  quxaccipiturcx 
Dci  cognitionc,  quam  dcbcmusappctcrc ,  &  (ic  hanc  habcmus. 
per  charitacem.Nam  ficut  maluia  voluncatis  pcr  h.ibitum  vitio- 
fumperucrcit  ration!$iudicium,itaeconucrfobonitaseiusqu* 
eftpcrchantatem,caufatinintelle£lu  iiidicium  reftum;  proptct 
quoddicitur  i.Cor.i.d.  .Animalishovionon  fapiteaqux  funtfpi- 
ritus  Dei  ,fpiritualis  autem  iudicat  omnia .  £ t  boc  cft  quod  dicitur. 

17  £f  co^g.DfK»».  f.habcns  charitatcm. 

18  j^i»o>zrfi%;>.  Dilcftionecharitatfua.         "  i 
i^     7\(p/»n(»/<if  flf«m.  fnotitiameritoria. 

zo     Quon.Dtus  cha.efl.  Non  cft  pcr  hocintclIigendum,<j>  Dcu» 
fit  charitas  mouens  immediate  volutate  humana  ad  adVfi  diiigcdi 
fine  babttu  medio,  vt  vidctur  fcntire  Magifter  fentcntiaru  in  17. 
dift.primi  libri,  quia  fic  tollerctur  ratio  dcleftabilis  ab  aftu  diii'- 
gcndi.Na  habitus  perficicns  potentia  facit  av^lum  dclcftabilem, 
5.Ethic.Dcu$  aut  no  pot  cfTe  fbrma  perficics  potcntia  voJuwati» 
crcatx,ergo  &c.  Similiter  ratio  meriti;na  fic  in  artu  diligcdj  vo- 
liitaseettanturpodomota,&  licn6diligcrctlibcre,ncc  p  confc-- 
ques  meritoric.Io  tcnct  ab  oibus  doftoribus.q,  Dcus  monet  ipsS 
volutatead aftu  dili^cdi  meritoriu  p  habitu  charitatis  infurum  , 
ficut  intellcftii  ad  aitu crcdcdi  p  habuii  lidei.  Eft  ig't  lic  iuieilf- 
gedu.  QKon.Deus,&c.  f.incrcata.ficut  cftbonitas,&  fapiciuia  ad 
cuius  cognitionc rcifla  inclinat  charitatis  habitus, vt  di^u  c  fup, 
Obic£tu.n.huius  cog»itioni$  no  cft  vcrii  abfolutc,fcd  vcrfi  cofu- 
fc  fe  habcs  appctitui  rcfto,  io  fubtra£la  dileftionc  charitatiua.q 
facit  appctituiiitelle^iuiirc^ii,maximecirca  Deu,n5remanec 
talis  cognitio,     ?i      Inhoc  apparuit,  Hicponiturtcrtiaratio  , 
qox  accipiturcx  Dci  imitationcquxex  dilcftionc  Dci  ad  nos. 
3i    SiuQhimfilitmfHHm  vni^smtu  mi.i.in  humanitatc  aflumpta. 


I40J 


1.1 


oannis 


Cap.  IIII. 


1406 


Vi/ibllem  es  cune. 


ciDcusapparuic.Di- 
cediim  namquc  cft , 
quiafaciem  noii  vi- 
dic,   fcd   poarema  tq»o* 
Dci.H5C  autcm  func 


Moti  pro  i^iindo.  b 

c    Refufcitantcm,  "in  l^acniiffione  . 

vnigenicummifitDcus  inmundum»  vtviuamus  pereum^. 

a    Mmifclh. 

a  In   liQc  cft'  charitas ,    noq    t   quafi    nos    dilcxerimus 

a    Amauiiiniquos,fcdnon  imquitatera.  b    Expeiimentum  dileftionis  . 

Deum ,  t fed quoniam  ipfe prior dilexit  nos ,  &c  mifit  filid-m  ^    nerST r^^^^^^^ 

p--lln;eiJis.        a    Eilote  etgoimitatorcsDcuticut  fili)<;.haiifliml,8c  ambulate  in  dilcftione.  J  raUOnCS   COniCr 

b  fuum  propitiationem  pro  pcccatis  noltris .    ChariiTimi,  fi  4 

Sed  non  inii]uitatcra.  a    Nonenlrav.debitmehomo,  &  vmet.        5 

c  Dcui,dilexitnQS>&nosdebemusalterutrudiligere,tD^unc-  6 

d  .a    Sed  lamen.        b    Sincei3,&difcipIiB»bilichafitatenonreraifla;,|&defidiofara»nfuctudine; 

c  mo  vidit  vnquam.  S f  diliga^nus  inuiccm,  Deus in  nobis  ma-  7 

a    Infpirando  bona.  b    Habitando  in  te.  Dcuslaciet  te  perfcftnm .  o 

c    Si  diligamus,  ipanetinnobit  qaod  taliexpeiimentupiobamiiSi  quoniatn 
defpiiitu,  &c. 

f  netj&charitaseiusinnobispcrfedlaeft.InhoccQgnofcimus  9 

g  _  Subtilitetdejliuinitatefuatacitfciie.&Ioqui-    ^q    hoC  in  tempus^aliud 

h  quoniaincomanemuSj&ipfeinnobiiSjqmdeSpiritufandio  u   di^ffer^mus.&c.  Di- 

a    Perhoc  piob.imus,  qu6ddeSpiiitnfinftodedit,qui3vidimus,  ideft",  peiiufpitantemfuiiitiim    jr    Ccdum  quOQUe  cft 
'  fidenommui',  &perteililjeanterolpiiitumteihficamur,  quodnonhiquiSpititum  Unftum  K,"/- r       *        »        ^'» 

b    Quia  in  mundo  erat ,  &  mundus  ewu  M^C  lermonemjlK/J- 


non  tccepeiunt. 


S  .1    tioti quaft  n/if.  Non  priusdileximus,  vcqtiafi  mcritono- 

A  (^r^diicfftionisipfc  diligerccnos,  fed  &  ipfe  ptior  dilexic 

nos.vtpraECuntegracia  ciusnos  cum  diligamus. 

4<    Oecumenius.  Koccff.  In  hocoflcnditurquodDeusfiE 

phnritas.Dcindeextollcns  bonitatcin  charitatis  Dei,ait,:No 

qiiod  nos  dilexcri- 

pius  ipfum  hoc  fecit 

Deus  ,  dans  filium 

fuum  pro  nobis/]ua 

fidikais  debuiflec, 

vt  diligcncibus    rc- 

jjf.  pcnderet   arqualcm 

tinaffe«Surn>fcdpcrcha 

ritatem  prioraufpi- 

cans  beneficiumer- 

ganos,  mifit  filium 

fimm,nec  folum  mi- 

fic,  verumctiam  pro 

pcccatis  noftris  pro- 

prio  illius  fanguinc 

placatuscfi.Sificcr- 

go  dilcxit  nos  Deus, 

quamquaminnatu- 

ra  nihil  nobis  com- 

piiinc  cflTct  cum  illo 

multomagis  dcbe- 

raus,  &:  nos  dihgcre 

^  eos,qui  ciuidcm  no- 

'  bifcum  funtnaturae; 

&^  cogni  to  bono, 

quod  a  charitate  proccdic  ,  iniiiccn)  illud  admniflrarc . 
Quemadmodum  cnimculpacftiUi ,  qui  non  cligit  quod 
eligcndum  cft ,  ;ta  &:  laudi  datur  ijs  qui  diligunt  dignos  di- 
ledtione,  co  quod  chari  fint.  Ita  autem  atfetti,  vtrum- 
quc  habemus,  &  a^ararsre*,  id  cft,  chariflimi,  6c  <^«7r*Ti- 
fii,  hoc  cft ,  amorc  profcquentcs  per  diicilionem  crga  pro- 
ximos. 

b  Tropltiationem.  Alia  translatio  litatorcm,  id  cft,  facrifica- 
torcm  pro  peccatis  noflris. 

c     EtnosdebemusalterutrumdUigere .  Dilige,&quod  visfac. 
Siue  taceas,  dile£iione  tace ;  fiuc  clamas ,  dilcdionp  clama. 
pe  hac  radice  non  poteft,nifi  bonum  cxire. 
d    brum  nemo  vidit -pnqua^m.  Sicut  vidcntur  \^a.  vif^bilia  cor- 
poris  fenfibus  not3,fic  non  vidctur  D.eus,  5ed  &  fi  aliquan- 
dohoc  mpdo  videndi  vifus  cfl.non  ficut  \^x  rjatur^  yiden- 
tur,  fedvoluntatevifuscftjfpeciequavoluitapparens,  la- 
tcnte  natura ,  &  incommutabiliter  in  fe  permanen^e .  Eo 
autem  modo  quo  videtur  ficiit  cff ,  nunc  fQrtatfc  vidctur  at) 
Angelis,  a  nobistunc  vidcbi?qrcum  xquales  Angelis  eri- 
mus.  Sed  nec  tunc  vidcbitur,ficut  ifla  vjfibilia,  quxcorpo- 
ralivifioneccrnqntur,  fcd  vnigenicus  quicftinfinu  pattJS 
C  ipfe  narrabit ;  quod-nonad  oculos,  fedad  mentium  vilio- 
nempertinet.  Sicutcrgo  fi  Soletn  iflum  vidcjreyeUen-.us, 
Qculum  porporis  purgarcmus ;  ficvolentes  vidcrcD.cum, 
pculum  mentis  purgemus.Sed  quiahxc  vifio  in  fururofpe- 
ratur,  quid  agendum  eft,  quo  folatio  vtcndum ,  dum  adbuc 
pcrcgrinamur  in  corporcJ 

•J«    Pidytniis. 


ap. 

^    Pidymus.  Cum  inuifibilis  fit  Deus.nullus eum  fenfibi-   D 
liter  vidic  vnquam,  quandonon  potefl:  videreafpet1:j'i  cor- 
poralis  incorporalia.Intcrrogemus,  vndc  affi'-ment  quidani 
vifum  ;^b  ajiquibjs  creatorem?  Et  fiquidcm  Moyfen  protu-  Ejtod;» j 
lerintjfciant  quia  prxter  qua^n  quod  diu  rogauicintclligibi- 

licernoii  fcnfiblirer 

Qijia  ptiuj  martui. 


pfir;h^'c  namque  po 
firema,  ic  poli  Deu 
funt,  SiEfaiainme- 
dium  dcduxerint,di 
ccntes  eum  vidiire 
Deum,  &:pedesfe- 
dentisinthrono.Du 
JEfaix  di£ta ,  multa 
e>{pofitione  egcant» 


tloantt.k. 
i-TiiQ6.C 


non  cognouit. 


-       .    ..        ,  .     „  •  j-      .    o      b/i-r       -  .^  15  ^«'^'«ifignificactem- 

fuo  deqitnobi^,  &no$¥idimus^8^teltmcamur ,  quoniapa-  14  pusaiiquodcercum, 

quiavidere  difcipli-i 
liabilitcrPeumprof 
qcniet  ei?  qui  tempus  mundumque  tranfcendunt. 
e  Diltgamus  inuicem.  Sic  Dcus  in  nobis  manet. 
f  Et  char.  eius ,  &c.  Incipediligere,  ccepitDeus  inteefle; 
crefce  in  diledtione,  &1  amplius  habitando  m  te  Deus  faciec 
te  perfe6tum,  vt  diligas,  &:  inioiicumj,  ficut  &  iple  inimicos 
<Iilexit , 

g  In  hoccogno.  Vnde  fcicmusfi  habcarr^us  fpiritumDei? 
Intcxrogavifceratua,  fifintplenacharitate,  habens  fpiri- 
tum  pei .  Quia  ch.aritas Dei  dif.  efl  in  cordibtis  nofiris  per  Spiri- 
ttimfan^Hm  c/Ui  datus  efl  nobis. 

h    Qjioniam  in  co  manemm  ■  Deus  \x\  nobis  mancc ,  &  nos  in 
D.eo ,  &  nemo  de  falute  c^efperet ,  quia  etfi  morbi  fcelcrum 
nosdeprimunc,  omnipotenscft  medicusqui  faluec.  Gau- 
deamus  in  fpc,vc  veniamiis  ad  rem. 
4«    Qecumenius .  Muka  ex  his  qux  nobis  inuifibilia  fnnc , 
cxadionibus  cfTedeprehendimus.  Ccrte.qucmadmodum  > 
neque animam  quifpiaip  vidit ,  fed  tamcn, ex a£lionibus , & 
motiopibusinnobis  cffe  deprehendit;  kiic  d"'l.c<5tionem 
Pei  erga  nos ,  vcluti  per  quandam  motioncm ,  ac  opera- 
tionem  deprchenclimus .  ]p,t  qux  cft  operatio?  Pura,  ac 
lyncera  diledbo  crga  proximum .  Hoc  indtcium  cft ,  & 
nos  in  ipfo,  &  ipfum  in  nobis  manerc,  quod  eciam  dc 
fpintu  fuo  clederit  nobis  .   <^oniatn  ergo  per  puramdi- 
le<aionem  cum  eo  cpmmunicamus,  cx  hoc  etiam  nos» 
inquic,  qui  fecundum  carncmcum  vidimus,  cognouimus 
f  um ,  &:  tcf^ificamur  quod  patcr  miferic  cum  Saluacorcrnt 
mundi.  '  •  -      •' 


Roip.ri» 


P 


■Sj; .  .V  •:—■ r— 

NICOLAVS    PE    LYRA. 

l  Vt  viuamus  per  t\\m.yitagrati«  quam  influit  nobisjicift^afuf 
influitfcnfum,z^  moturn  membris  fuis. 

1  Sed  qqoniam  ipfc  prior  dilexit  nos.  DiUgere  enim  f  fl  t>eUe  alir 
cuibonun.  ^uid']uid  auttm  boni  natur/e,velgratia,  velgl^orntin  no' 
bis  eft,yelpoicfi  eJfe,totum  eft  a  Deo  agente  voluntarie. 

3  Et  niilit  filium  fuum  propitia.  Id efl ,  hoiiiarH  per  qtttm  Deus 
patir  nijhis  propitius  rtdderetur. 

4  PropetcansnoftriJ.  ScilicettclUndis.  Sxhocconcluditintn' 
tum  dic. 

5  CharifTImi.&c  Etpatet  litera. 

$  Deum.  Hic  poniiuf  quaxta  ratio,  quA  acdpitur  tx  diuina  man' 
fione  in  mbis,  quam  debemus  appettre  fumme.,  &  hancfacit  charita' 
tiua  dile£liojnon  autem  v'fio  (jua  non  habetur  in  pr^fenti  vita.  Et  boc 
rflquoddicit:  Deumnemoviditvnquaoj,  Exod.^i-d.  Nonyider 
l>itmehomo,&  viucc.  Diiit  tamen  ^ugu^in.quodconceffumfuit 
TmuIo  ,  &  Moyft  videre  diuinam  eflentiam  ^fed  hoc  fuit  in  raptu  >  & 
tranfttorie^^  nonmanfiue^de  quamanfiwttfibifltmOf  vtpatetex 
bttTA, 

7   Si 


7  Si  dil  igamus  i^l.  Charitatiue. 

8  Pcus  in  nobis  oianct .  Sicut  amatus  in amante:  quaquidern,  ■ 
manfto  eji  aliqualiter  eadem  cum  manftonepatrix.l^m  habitus  cha» 
ritatis  non  euacuatur  adueniente  iiatu  fatria ,  fed  manst ,  &  perftci^ 
tur,fedcognitioviteeuacuatur. 

$     £t  charitas  eiuj  in  no.perfc.cfl.  Exponatur  ftcut  fupra  z.c, 

10  Inhoccqg.Exponatur  vt  fut)rain  fine  cap.praced. 

11  Etnos,  SupYatnprincipiohuiuscap.tra£iauitdeincarnationi 
T?erbi  hi(  confirmat  diBam  determinationem ,  &"  primofuit  propoji" 
tum.fecundo  inducit  ad dile£lionis  aSum^ibii  Df u$  chantas  eft.  DCf 
terminationem  vero\fi<ppofitam  de  incarnatione  verhi  confirmat  pei^ 
boc^  quod  conuerfatus  fuit  cum  verbo  incarnato ,  &  opera  ei^s  vidtt^ 
&  boc  e(i quod  dtcit.  Et  no?.  &  alij  ^pofioli. 

1 1     Vidimus.  Fiderunt  tnim  eius  bumanitatem  oculis  corporalihuT^ 

et  eius  diuinitateoculis  mentalibus,non  infe/ed  in  effe8ibusfuis,fictit 

yidetur  caufa  in  effefiu;  viderunt  enim  eumfacientem  miracula  virtu» 

tem  totius  natura  creat^  tranfcendentia ,  &  ifonfolum  orando ,  ficut 

alijSaHiiiJedetiam  irfiperando,tanquam  virtutepropria. 

l\'  Ettc{\iR.Dtvifudi£iomodo. 

Ji    Q^tuim  paten  Eiufdtm  natHr«,& fQttfiatis  cum  to. 

Saliu- 


1407        GIoford.&NicolaiclcLyra.  ■    1408 


a  Qj^ipfHis con.  Supra  dixcrat,  fi  d ilig  amiis,  Deus  nunct  in 
A  nobis;  hicdixic,quiconfcflrusfac.  qm  Ic.fitPei,  irt  DcomaT 
ncc,&Dcusinco.Infinuas,cjiquifquis  hahct  di)e<Sioncm  in 
fratrcs,  illc  vcrctcftacur  Icfum  efle  Dci  filium .  C^iarii  cnim 
caufarum  ciTcdlus  conueniunc,^  ipf;  caufxconucuiuuc  . 
b     Deusin^&c.  Vi- 

•    ^Ad  cogDitionera  hoi^inur^. 

IMos  j>cr  rpitifum  danim  crfdii^u» 


ciflimin  fc  habita(, 
qui  concincc ,  6c  qui 
concinctur.  Habicat 
in  Dco,fcd  vc  conci- 
ncaris ,  h.nbitac  m  cc 
Dcus ,  fcd  vt  conci- 
licac  ne  cadas ,  quo 


pcrtincar.ch^ritas.dum  didtur.  Deus  tha*it«s  f/?,  qu;  diledio  ) 
pacris,&rftlijcllclegimrf'  Rcfponfio.Null.itcr.iisita  Spinms  i 
^niJus  ch.nritas  intolligjtur,  quin  non  fit  p.itcr,  &:  filuis  cha- 
ritds,  Sicut  Spiritus  fanitus  cft  ch.iricas,  ita  &  p.itercflH  hiiri- 
t3S,&:  filius  cft  chat icas;  no  tii  tccs  charicatcs,  fcd  vn.i  chari, 

cas.  Sed  q.aSpiritus 

b    f  Hon  modo  Salnatoretn.  ftd  8c  iwdicem 


Sc  Kihtic:mat ,  8c  exeinplo  noKio  quilquis  per  eun- 
deinVpiiiiuin  confcflus  verUa  confelTione  cordis  ,  vt  Jiec  hxieticorum  fraudibus ,  iiec  pej- 
(ecutorum  t6rmeniis ,  ncc  cainalium  frjtrum  exempru ,  ncc  propria  fragilitate  ti- 
tubet . 

a  tcr  niifit  filium  ruum  Saluatorcm  muncii .  Quifquis  confeflus 

a     iNemodicit  Dominus  lefus.nifiid  fpi.Scc.  ; 

b  fucrir,  quo^niam  IcfusdtfiliusDei:  Dcusin  co  manct,  &ipre 

^Chiilhana  fide.ac  fi  videnmus.         1  '\inx  neminein  fallii. 


fanitusdonum  Dei 
proprie  dicicur,  52 


J  *     tChiiftianafide.acfividenrous.         I^iin  ncmineiniallii.    4 

modo  cadet  qucm    ^  in Dco .   Etnosco2no'uimus,  &crcclimust  charitati, quam  5 

contmet  Deiis  >  .:.  r»  '  ^  u.  ^  .         ^ 


Concinet  Dcus :  .^  1     1      t^  i  .'-     ^  1      •         n    «  **  •      1 

^€    Didymus.  In       habct  Dcus  m  nobis ,  Dcus  chantas  cll:,  &:  qui  manet  m  cna 


Euangclijs  lcgicur. 
<^iifquis  confcflTut 
lucrit  me,  &(.  cgo  co 
ficebor  cum,-qu.o  in-' 
tcllcdlu  hec  quoquc 
?  diccnda  (unc.  Non 
cnim  Deus  pcrma- 
ncc  in  co ,  tjui  vocc 


oem  IDiiiiuin  conl.:Ilus  verua  coniciiionc  corais  ,  vt  jicc  iiztcricoium  ii«uuiuu»  ,  ntt  pc^-  ^ 

nullumdonumDci 
charicaccm.iiusert, 
immofineeonullii 
donum  Dei  ad  per- 
pctuam  bcacicudinS. 
hominem  dediice- 
rcpoceric,  proindc 
Spiricus  fanCius  di- 
citur  Charicas. 
c  Inhocperfe^aefl. 
Hoc  figno  poccft 
probatc  quicunquo 
quancum  fcceric  in 
charicate.  Intcrroga 
cortuum,&:rcfpon 
dcbittibi.Crcdita- 
liquis  diemiudici), 
fedquianoncf^  pcr 
fcdus  in  charitatc, 

1VtperfeAinraujdiligai»tis.    .0    CCCpit  timCrC  ,  fcd  fi 

poqna habct.  Qui  autetn  timctj  non  cft  pcrfe(^us  in  chantatq.  j^  pcrfeauscfTccfidu 


6 

7 

^PerhocoftenditurpeifcftePeumdiligere  ,  fiaduentumiudicijeius  nontimemui ,  qut    ' 
timet  non  e.l  pcrtcclus  in  chatiiate.  0 

c  ritatcin  Dco  manet,&  Dcus in  cos^  In  hoc  perfe^^a  cft cha-  9 

a     Non  timentes  .ipparcre  iudici.  I O 

f  ritasnobifcu,  vtfidifciamhabcamusindiciudicij  rquiaficut  n 

5fcr  hochabemiis  tiduciain  ,  quia  iniiMniur  pertcflionrpdileftiOBi»  eiiumi|iund»,  aroando  I  a 

etia«>  iiiimicos,  ficut  ille  plui;  fuper  lultos,  &  Iniultos  in.coclo.  ,  , 

«    ^Quic  pto  metito  iHliiiis  iiducianihabct ,  fcd  &  przfentes  tiibulationes  facit  non  li-  ^ 
mcri  chariias. 

S  illcefti&nosfiimusinhocmundo.TimoVnoncftincharita'  14 

a    fSeruilcm.  b    ^Qllia  torquet  coi  cor.fcientia  peccatoruiu  ,  cum  nondum  fafta  cft    I  5 

b     .  .  16 


m 


uftificaiio. 


h  tc,  fcdperfcdacharitasforas  mittittimo^re,  quoniamtimor  ly 


fancummodo  confi 
tecur,  quialcfuseft 
filiusDci,  &opcri- 
bus  cu  ncgat .  C^ia- 
propcerharc  confef- 
iio  oportcr ,  vc  con- 
iunda  fit  rcHis  dog- 

|natibus,&  bonis  operibus.Stcenim  quilibet  filium Dei  con 
ficendolefum,  in  Deopcrparcicipacioiiiscius  modumma 
ncbit,  vt  &  Dcus  quo  particip.atur.in  co  permanet. 
^  Et  nos  cog.  Nos  vidimus,  &  tcftamur  quod  Dcu«  mific  fi- 
lium  fuum,&:  cognounnus  qua  caufa  hoc  fecic;  non  quia  irv- 
d!gercc,non  quja  aliquid  debercc.fed  fola  charicace,cum  ha- 
berec  vnicum,noluic  illum  cflc  vnum,fcd  vc  fracres  habercc, 
&  adoptauit  illos  qui  cum  illo  poflTidcrcnc  vitam  ajtcrnam. 
d  Deus  charitai  ejt .  fde  fupcriusdixcrar,  ccce  iterij  dicit,vc 
ampliusc5mendct,&:  vc  aliii  tffeitu  chantatis  adiungac.  Su- 
pradixic  per  charicate  fa£tfi  cfle  primuaduetumfilij  Dciin 
inundiiad  faluccm  mundi;  hicpercandemcharicaceannun 
Ciac  (alucemfidcliu  in  fccundoaduencu  iniudicm.  Diidile^ 
vlionc  cpmendacdilctttionc  Dei,nec  pcnicus  caccc,  ncc  fre- 
qucncer  nominac.-dilcdionc  inimici  omnmo  cacetjfraternx 
^haricacis  ficquenciflimc  mcminic.Cur  boc?Cum  dicac  non 
eflcmagnii,fidiligamuseosquinosdiligunc,nifieciaadini- 
jmicos  dilcdtio  pei  cingac.Sed  qui  vfq,-  ad  dilcdione  inimico- 
ru  pcrucnit,n6cranfibic  fracres,-oportccenim  vr(ficuc  ignis) 
priusoccupct  proxima,&  fic  in  loginquiora  defcendac.  Q^i 
optac de  inimico,vc fraccr  fiac,fiacro diligic.Non  enim  amac 
Q  in  illo  quod  eft,  fcd  quod  vulc  efie ;  ficut  faber  amac  lignum 
dc  fylua  rtcifum,de  quo  aliquid  eft  fa£lurus,non  amac  quod 
cft,fed  quod  fadiurus.Nfon  minus  crgo  monuic  dechancacc. 
In  mucua  dileiiionc cft  perfeclio  charicacis  diuina:. 
*    Auguftin^is.  Vtrum  ad  folam  Sandi  fpiritus  pcrfonam 

pcrcincac, 

NICQLAVS    DE    tyRAT" 

X     Saluatorcm  mun.  TerfHam  pajfionem  in  hkmanitate  ajfumpta^ 

ideo  concludit. 

%     Quifquis  con.fu.  Corde,&  ore  confejfone  eharitatiua, 

)     Quonum  lclai. Homoverns. 

4.     Eft  fi.Dci.  Ita  cjubdidem  eflfufpofttum  ttriufque  naturx diui- 

n£yfalic€tji!7-  human^. 

5  Dcus  in  co  ma.  Ver  gratiam. 

6  Et  noi co^.r erkum  incarnatum  modo  prxdi^o. 

7  Et  credim«$,&c.  Id efi,ii^  credimus  ipfum jpecialiter  haUtarc 
nobifcum  per  charitatem, 

8  Dcuicha.cft.  Hicinducitadcharitatem^&vtmagismoueatt 
frimo  commendat  eam.  fecundo  ai  eaminuitat.ibi:  Nos  crgo.  Circa 
frimum  commendat  eamde  tribns^primo  :  quiafacit  nas  participare 
dcitatcmy&  hocefl  (juod  dicit,  Dcui  cha.eft.  Scilicet increata. 

^  Et  qui  roa.in  chi.Creata  qu*  eft  quxdam participatio  charitatis 
increat^  quA  e(i  Deus, 

JO     In  Dco  tDi.Sicut participans  in  participato. 
}  I      Et  Dcus  in  co.Sicutparticipatu  in  participante.Secundoquia 
f<intra  horroremfuturi  iudictj  datfecuritatem.,&  hoc  efl  quod  dicitur. 
li     In  hoc.pcrfc.cft  char.  ^mor  enimfacit  confidere  depnefenti^ 
-    .  mati» 


iLii 


ciam  habcrcc ,  ecfi 
defiderarei ,  non  ci- 

mcrct,  Qnando  conuerticur  aliquis  ad  poen>tcnda,incipic  ti- 
merc,  fcd  proccflTa  bonae couerfacionis  difcit no  cimcrc,  loti 

cpcare.vc  vetiiac;ficuc  Pau!us;C«pio  (///«./«/,  e^  fi/^ '^"•'"f '"■''■"'• 

f    i^iaftcut  ille  ef{,&c.  Vc  cxpoficum  cft,  ficuc  non  lcmpcr 

ad  aequalicaccm  ,  fed  ad  quandam  fimilicudmem  diciciir :  ll- 

cuc  aurcs  habeo.  Sic  &  i  mago,  fi  ad  imaginem  Dci  tatti  iu- 

intis,quarcnonficucDeusfumus? 

g     Timornon  efl  in  charitate.  Per  hocjintelligitur  perfecta  chs* 

Htas.quiaintali  charitacequ^ad  imitacioncmdiumsboiu» 

tacis  eciam  inimicis  benefacic,  non  eft  cimor. 

4:    Auguftinus.PrxmilTus  cimor  in  cor  noftrum  pcllic  inde 

c6fuccudincm,malorum  operum,&  feruac  charicaci  locuin, 

qua  canquam  domina  vcnicnce,vc  iUa  infideac  abfcedic. 

*    Idem.Timorferuuseft,charicas  liberaeft,&  vc  ficdica-  'M- 

muSjCimor  feruuseftcharicacis .  Nepofltdeac  diaboluscor  f^ 

Vuum  ,  prxccdac  fcruus  in  corde  cuo ,  &  fcrucc  vencura:  do-  \ 

minxlocum.FaGvclciniorepoenXjfinondumpotcsamora 

i^ftiti^ .  Veniet  domina ,  &  fet uus  abfcedet ,  quiacharitas 
confummata  foras  micciccimorcm. 
•J«  Idcm.Timor  ifte  quo  gehennam  cimcs,&ideo  mala  no  [ 
facisjcontincc  cc,  &:  fic  volencem  peccare  animo,  non  finic 
Eft  quidamcuftostimor,  quafipxdagoguslcgis,  liceraeft 
minans  nondum  gratia  luuans.  Cuflodiat  tamcn  timor  i^Cy 
dumnon  faciscimendo,&:veni'eccharitas.  j,^,j 

h    Toras  mitnt timorem.lWu  de  quodf;Initiu  fapicncia:  timor 
t>omini;quo  cimec  quifq;  incipicns  opcra  iufticia:,nc  veni^f 

^    diftnaus 


amatitideo  fubditur. 

13  Quiifi.i\.eR.  Scilicet  benefaciens  de  (celo  iHtlist&  iniuUis. 

14  Et  nos  fu.Pro  amore  cius  anicas,  &  inimicos  diligendo  fecundit 
^uoddiciturMat.^.g.  Diligitcini.vcft.&c.  &fubdilur.'VtCnis(i. 
pa.ve.quiin  coelis  eft,  qui  Solcm  fuum oriri  facit  fuper  bonos,  & 
malos.&lpluit  fupcr  iul.tos,&  iRiuCios.TertiOiquia  exclndit  tmoris 
feruilitatem^ideo  dtcit. 

1 5  Tiraor  non  eft  in  ch.  Quod  intelligitHr  deferuill  timore,&  in-% 
,  quantum  feruilis  efl. 

16  Sed pcrfc.  &c.  Charitas autem  quiScumque excludit timorem 
feruilem,Qr  ideo  quod  dicitur  hiciCharitas  perfeifa  efl,id  efifperfeUia 
cl}aritatis  etiam  minime  habet  timorem  excludcre. 

17  Quoa.ti.p.h.IdefijtimorifernilidebelurpanayquiafacitcaHe^ 
re peccatum folnmmodo  uc pnniatur:  nm  propter  deteflatioiem  titif, 
nec  propter  vitandam  offenfam  Dei ;  ficut  mulier  habens  volHntatetn 
ddulterandi^abflinet  aitquando  timens  a  yiropmiri, 

18  Qui  autem  ti.  Hocwo</o. 

19  Non  cft  perf.  in  ch.  /.  non  habet  chariiatem  ipfum  perftcien- 
tem..Alio  modo  exponitur  de  timore  imtialiiqui facit  cauere peccatum 
partim  propter  pcena,&  fartim  propter  offenfam,tamen  principaliter 

propter  offenfam  Dei,&hic  timor  Dei.  inquantii  refpicitpanam;fem- 
per  minuitftr  crefcente  tharitate,&  ideo  cum  dicitur.Timor  non  efi  i» 

charitate 


1409 


I.  loannis   Cap.Iill 


1410 


|A 


■ii 


dinnftijs  iiidcx  &  fc  minus  caffigntum  djmnet.Pcrfc£l.i  cha 
ricasperfcdam  tacic  luftn  ia,nec  habct  vnde  timcac,  fcd  defi- 
derac.Almd  cft  timere  Deum  ne mirtat  m  gchcnnam  qui  ti-. 
mor  nodum  caftus  ccliabir.  Alind  timerc  ne  re  deferat  ou:  ci 
mor  caftus  pcrmanec  in  feculu  feculi,*quia  dciidciat  aducn- 
tum  rponli. 
a  i^t/niam  Dcusprior 
d'lnoi.  ^  j^uguftin.  a 
Qna:  mcrita  bona 
tuiic  habcrc  .  potera- 
inus  ,  quomodo  n)cu 
non  drligcbanius :  Vt 
D.  aic.percmus  dilc-. 
cHoncmqua  dilgcre  b 
nius,diledifun)uscu  c 
«m  nondum  habc- 
ren)us .  Hi>c  loanncs 
aperciffinicdicic  non 
quod  nos  dikxerimus  Deum,fcd  qui.i  ipfe  prior  dilcxir  nos. 
Opcimeomnino  atqjvenflimc.  Non.n.habcrcmus  vndcillu 
diligerem'  nifi  hoc  ab  illo  cu  prior  nos  diligcretifumcrcim». 
Dilcdio  Dei  dcdic  nobis  vt  dilcgeremus  cum.vnde  dicic. 
T^s  vos  n,e e'.cgiUis,ftd  tgo  etegi  vos. 

b  DjeumquetnnoH-pidet.  *6ecumcnius.  Sub  iungitautchuc 
efficacjiliranmquoque  H-rmonemad  conuintendum  eos 
qui  diuinam  charitatem  corrumpere  conantur,  tolc  quippi- 
anijdicetis.  Diled.ofuiccharitas  coit.acformjtur  omnino 
cx  mutua  conuerfacione.coucrfatio  autem  comiccm  habec 

f.atris 


fratrfs  afpedu,&  cx  hoc  maxime  olligattir ad  eius  d;lc9io-  D- 
nc  .  Si  quidcmattradiuusefJafpcdus^ddilcdione.  Q^tfi 
hoc  verum  ef!,  qui  id  quod  fortiusattrahit addiledione ni- 
hili  facit ,  &  fratrem  quem  uidit  non  diligit,fi  Deum  qucm 
non  viditdicatfcdiligtrc,quincquecumcocoinierfaC'iscft 

ncquc  vllo  fenfu  ca- 

a    Kullanfcefnnte.fed  at  deinlmiclsaniico«,5cc. 

Noscrg®  tdiligamusDeum,  quoniam  Dcus  pridr  dilcxit  i 

a     Qnii  multi  u«rbo  tenus  dicunt  diligo.fubditur.Si  quis 

nos.  Siquis  dixcntqunntam  diligo  Deum,  &  fratiem  fuum  1 
cdcrirjmendaxcft.Q^iicnim  nondiiigitfratrcmfuumque  ^ 

a    Qina  res  incogf  ta  amari  non  poiefl 

videt ,  Dcum  quemnonvidct  ,quomo'dopotcftdiligcrc?  ♦ 
Et  hoc  mandarum  habcmus  a  Dco ,  vr  qui  diligit  Dcum  di-  c 

a    Qtiia  f\  tra  iJin  non  dilijit  nec  Ocum  diligit  cuius  aatos  non  diligit. 

ligat,&  friitrcm  fuum. 


pipoteff  ,  quomodo 
vcrare  cifc  dcprchen- 
decur  ^  Si  quis  igicur 
impudcnter  dicac  fc 
Deum  quidem  dili- 
gcre  fratrcm  vcro  o- 
dio  hibere,  nonncis 
non  foJum  diiiinam 
corrtimpic  eharicatc 
fed  ,  &  prjEcepti  cius. 
tra  grcQor  inuenicur 


tDjligJm*  cj) 


Cuius?Eiusdequodi- 
cit.Pcrhoc cognofcent  omncs qd  mei  fitis  difcipalr,  li  cha 
ritatem  habucritis  incer  vos  mutuam  .  Qui  crgo  dcuni  dili- 
git,&huius  difcipulum  fce(reaflcrit,diligat,&:  fratrem  i^- 
tailliuspr^ceptum. 

Ideo  non  vidcc  Dcum  quia  non  habecdilcdione  idco  no 
habct  diledionem  quia  non  d/ligitfratrc,quia  fi  habercc  di- 
lcdiottcm,  viderec  Deum,  ergopurgaco  oculo  p diledionc 
tendamusadcontuenda  incomucabilcm  Dci  fubftaaci<im. 
c  iZtfoof  Wdw.  Nequisaudeacdiccre,diligcrcpolIum  Dcii,  F 
cciainfinondiligamfratremaddic.£f  ii»c  man.&c.  quafldi-^ 
cat,qu()modo  diligis  eum  cuius  ncgligis  maodacum^ 


NICOLAVS    DE    LYRA. 

cbaritate  fubintelligitur  perfetia, 

l     NoS er  3»» xm-ffa  charitatis comrnendationc,  hic confequpnter  in 
'<  ^  ducit  ad  charitaiew  habendam,  er  primo  ad  charitatem  Dei  di .  NoS 
'*  crgo dih.&Cc.Exponatur -ptfupra eo.ca.confequenter indncit ad ch* 
'  nta'emproximidi, 
1     Si  quis  dixc,iS<:c.mendax  cfi.^ia  dlleSlioproximi  includiiur 
in  4i>cCln)iie B:i,&  ad  hoc indncit  rationem.di. 
3     Q.ri  enim  non  d\.^d  cuius inielle3nm (ciendum^qi dnpriciter 
I    tii  akijuid  Caufa  diUnionis.  Fno  modo  fuut  id  quod  tii  ratio  uiligendi 
!    ^hec  modobotun  alicmm  eficufa  diligendi  ipfnm:narti.vnii  quod  • 
tpn.  dig'iMr luquantum  bonum..Alio modo  ficut id quod c/i via  qu£~ 
daii.  ad  acqitcndum  diU£iioneni,6-  hoc  modo  ui/ioatcuius  efi  cauft 
dikblHin is  eius,non  tauitn  fic  quod  ea  ratiom  fv  ditigibilcy  quia  eji  ui- 
ftn  it  ,fcii  qui.1  pcr  bifivne  huiufmodi  ducitur  quis  ad  dili£fl)  nem  eius. 
igif^r  nvi  op.rtet  qugd  lUud  quod  efl  magis  uifibdc  ,  ftt  magis  dili- 
liUt,utli^uv<l  magis  diligatur ,  ftdbene  eji  lUudquod prius  nobis  oc- 
^  currit 


/  D  D  I  T  I  O. 

JHM.^.vbidiciturin  Poilil.-^o»;5  Deus charitas eJL^^oti  ef^p 
hoc  intelligcdu,  (p  Fje'  Ut  chantas  tnoucns  immediatc  volutatc. 

Quamuis  rationes  quas  tangit  Hoitilla  ad  oltendura  qd  non  eft 
inteiligcndum  Dcu  cilechar  tatemrooucn  eimmediate  voiuta 
Tcm  ad  aftu  diligcdi  mcritonu  ime  aliquo  habuu  medio.iicut  ef- 
ficaces  ,  &c6munitera  doflonbus  tcneanf;  tame  videndii  cll qd 
diccndu  lit  ad  autoriratcs  fanftorii  praecipuc  Aug.  cx  ^hus  videf . 
q)DeuSeftilladiledio  quahodiligit  proximu,  vtin  J{.  detrin. 
dicic.&in.i^.de  tri  Quod  ita  di£tum  cfl.i)..«  Charitas cfi  .(icuc 
diCif.Deuifpiritut efi. [cdmiifci\ueii(^  Dcuseflcntialitcr  dicitur 

fpiritus 


currjt  ad  diligendum.  Et  iioc  modo  arguit  .Apojiolus-qund proximus  eo 
quodeU  magis  nobis  cngniius  ,occarritmagis  nobisdtligendus,propter 
fjuodftaliquis  proximur/i  non  diligit  arguitpotefi  quod  Deum  nondi 
iigar^non  quia  proxmus  fit  magts  aiHgendus,  fed  quia  nobisprimo  oc^ 
lurrit  ditigendus yt dttlum cfi.Vnde  ditii  Gregorius l^omel.^y.T^-v  Ijis 
qu£  animus  nouit ,  furgit  ad  incognita  qu£  non  nouit,  utper  hoc  quod 
ftt  notum  diligere  dtfcat  y&  tncognita  amare.  Etftcintetligitur  qund 
dicitur  htc.Clai  c.non  ciufra.fu  qucm  vi  Ef  fic  occurritftbiprimo 
dit  'iendus  ratione  ftnitlitudinis  in  fptcie.^cci.X  ^.c.  Omnc  animal 
diligitfibifimile,&c. 

4  Deiim  qucm  non  vi.EcJic  primo  non  occurrit  diligendus. 
j  Quomodo  potefi  di.  :QM.i/i  dicat  non  eji prob.ib  le  ,  qma  dile- 
£iio proximi  efl  quMam  via  ad  dileBionem  Dei ,  non  tamen  fcquitur 
propcer  huc  tpfit  maior  uelperfe£iior,fed  magis  e  connerfo.T^a  iltud  ^ 
eft  prius  in  uia  genera'ionisy  efl  pofteriui  ordme  perfeQionis,  ficutp*' 
tet  de  pueritia,&  de  ftatu  uirtli, 

6  Et  hoc nam.ha.a  Dco.Mat.zz.ubi pr^ctptnm de diledione pro- 
xlmi  coniungitur  mandato  de  diie£l'mc  Pei, 


fpritu$.er»o,& charitas  eft  ipfc  Dcus  cfrentialitcr. Ad  quas  auto- 
ntatcsrcfpondcndu  ctt  fccundii  lanftii  Tho.fccundar  grzj.ar.z  pcuc cnoui 
in  refpofionc  primi  argumcBti ,  qiiod  ipfa  cfreniiadiuina  chari-  docharius 
taseft.iicut,  &  fapicntia  cft,ficut,&  bonitaseft.Vndcficut  boni 
dicunturbonitatc  quae  Deus  cft.  fk  fapientcs  fapicnt  a  qus  Dc 
us.quia  bonitas  qua  formaliter  boni  fumus  eft  participatio  qd« 
dam  diuin?  bonitatis.  &  fapicntiaquaformalRerfapicntcs  fu- 
mus.eft  participatiodiuin?  fjpicntisc.ltactiam  charitas  qua  for 
maliterdJligiinus  proximumcft  participatio  qu?dam  diuinr 
chantatis.  Hic  enim  modus  loqucndi  con fuetus  cft  apud Plato- 
nicosquorum  doftrinis  Aug'ftinusfuitimbutus,cp  quidahon 
adufrtctcs.ex  vcrbis  eius  fump  ferunt  occalionc  crradi.  hi;c  illc. 


CAPVT  V. 

OMnis  qui  credlt. 
Crcdit  qui    fic     a 
viuitquomodo  Chri 
ftusprxccpit,  aliter, 
&demoneicredunc.  , 

Opcra  autem  pra:cer  fidem.vcl  nulla.vcl  eciam  fi  bona  Vide 
antur.funtinania.quiapr^tcrviamChnftum. 

a  Omnts 


CAPVT     V- 

Mnis  quicrcditquoniamlefus  cft  Chriftus,  cx 


Dio 


In  kac  fide. 

nacus  eft 


I>eum. 


l/kiTim. 


a.  Omnis  quicre  jYc 
reqni  diligit  Dcum, 
diligit  fratrem.  Nain 
qui  diligiC  Deum  p.i- 
tretn  ,  dilig^t  Djfi  fi« 
lium:ip.JCTcgenicum 

&  q,diligicdcu  filiii  ,diligireciadci  filios  mcbra  ill:'  capicis. 

~    ;odiligamus  filiosdei  vcdiligamusfilmdeicuij^smebra 

futic. 


Etomnisquidiligic  eum,  qui  5 


Erg 


NICOLAVS    DE    L  Y  R  A. 

CAPVT  y.    .  ,     ^     ,  . 

/-^  Mnisquicre.  H-ec  etiiertiaparsprincipaiistraaatus  hutut 
VJ  epifl'il^Jn  qua  trafiat  beatus  loannes  de  xterna  vcrbcemaatio 
ne.  Et  diuiditur  in  duas  partr  c^uia  primo  continuatfeprxdiRis  imme 
diatededdcaioneproximifecHndotraiiatdeemanationeverk'  ,  »*/: 


-- ,.»...  > 
H?c  cft  vi,!Joria.C/rf  <f  primum  dicit. 

1  Omnis  qui  Lte.Fide  charitate  formata, 

2  Qnoniam  Iclus  T*{5^-i)-efl«f. 

3  Eft  Chrif^us  In  iege,^  prophetis  promijfus. 

4  Ex  Dco  TM.cH.Ter  tegeneraiionem  baptifmalem, 

<     Ec  oram  q.ui  ducu  qui,  Idcfl  ,  DeH  qtdfiieles  filioifun^  fecit^ 


t 


1411        Glof  ord.&NicoIai  dcLyra. 


^412 


4 

A 


ti{.^4.cJ. 


I.(b.  i>c  rrfta 
fidc  ;m1  rcgi- 
«at. 


X.ib.  a  jucrfos 
fbaxci,  C.18, 


|A4tt)l>>»< 


Ca|-3-«* 


Toni  .9.  U.de 
lutu.  &grat> 


funt,&diligcndjfilium  inccgrum.dilis-imiu^parrS  dilcdio 

cnim  comp.igioat  corpus  ClKirti.vt  fK  vnus Chnilus.  Ita qui 

amacffatrt,tinatfc'"pIum.Ciiillocniin  ipfc  vfuniclt.  Nec 

potcft  no  diligerc  Chnitu  qui  nicbra  Chrifti  diligit .  Sic  qui 

filium  dihgit  qui  c\\  idc  cum  paitcnccciiacio,  &:  patrem  di- 

liiiit.  O^^misquicr. 

Et  vcre  qui  diligic  i.jd,.     Ho«m«i.     km,. 

Jicum.diligit  bi  ha- 

trcm.  Nam  qui  dili- 

git  U^-u  qui  gcnuici 

diligiceumquigcni 

tii&ell,  fccunduqd 

gcnitus  d^  ab  co.  tc 

3uis  nacus?C^ii  cre- 
ic ,  &c.  &  quis  cft 
«juigcnmt  Pcuspa 
tcr,  <^i  crgo  diligic 
Dcum  gcncrantcm 
ia  fideidiligit  gcnc- 
rat^^infide.ttco- 
ucruenccr  loqucns 
de  dilciCtione,  mc- 
minic  fidci  quia  fi 
quis  adcucftdurus, 


Eo. 


enimquifqucnondiligit.&grauccfl.aucdiligtc,  o«:grauc  jn 
ctic  non  potcft. 

•j<  Ocrcumenius .  Non  ficutdixit  Chrifius  iugum  mcum 
lcuc  cli.hic  &:  ipfo. quod  pr^ccpra  lcuia  func ,  frd  quod  gra- 
uianonfunc .  Apud  eum  namqucquiaad  virtuteni  ddJucitf 

eciam  qujjlcuiasuc 

Ille  reftf  ptobitur  dil!g«i«  proximuin  <)ui  f  tiwi 


ItrlPl 

l<  mindaia  cius  f.c.i;,ut,Fiol>Jt<o  dile^.tioniirihihiiiuen  opeiit 

gcnuit diligit ,  & eum  qui  naius  eU  cx  Deo  .    In  hoc  cogno 

a     Hoc  rf,  yrswptum  mc.ul  di.inui. 

{cimus,quonianr»  diligimusnatosDei  cuni  Deum  diligamus 

«  f«i  hoc  prnbatur  chantiiOri  cHe  >n  nub  s;ii  oiindii'  eiuscurcodjmiit  dilij^rndo  tilios  i<ei. 
Ideocuniuifu  ut  Druin  diligainus,&  nianda»  ciu>laciaiiiiii,(]uiaaiitct  nonettdileAtOk 
Mon  diligit  (egcni  I)«i  eiui  Irgcin  non  diligit.^x  aiiinte  legtt  lcx  riu>  debct  impleri  . 

&  mandataciusfacimus.    Haec  cft  enimcharicasJ^ci,  vt  j 

«Qii,iC  iicat  libeniei  cuftodirnda  runr.quia  . 

I  mandata  eius  cultodiamus,  &  madata  eius  graui;>  non  funt. 
Q,uoniam  omnc  quod  natum  cft  ex  Deo ,  vincit  mundum : 

)     Dcmor.ntatiuc.iiuali  digitnofttndit  lidrn  t>n<|uau>cnnlirceiitrin&  primanentcui. 
>  iQujiipolsit  conieiiipiuininiindilubete  nili  <]uicicd:i  Icfum  cfTecuiu  ^ui  piupheu- 

tu>  eft  Chliftui  U.  i)ui  iiingit  digna  opeca  Hdei 

haec   cft 


t,  t  &   haec  cft   vidtona    qux   vincic   mundum  ,   fides 

c  nollra .     Q.uis  eU  autem  qui  vincit  mundum «  mfi  qui  1 1  emm  gMuitatiriia- 

bcc  di]ia;cre  ti-Jtrc 


admodum     gr;iuia 

repiitancur .  Qucm- 

I     admodum  apud  eii 

1     qui  robur  ac  fanita- 

tcm   pcrdidic   quJt 

cmnia  bona  ctikir, 

cciam  quaEadiiiodfi 

lcuia  funt.j^/auia  vi- 

dcmur .    Siquidcm 

4  quia  vidcbacur  qui- 

5  bufda  prarccpta  L)ci 

6  clle  grauia  ,  vtpote 

7  quar  Dci  cffcnt:pro- 

8  pccrca   dicic    qviocf 

9  prxccpta  cius  gra- 

10  uianonfunc.  Qiiid. 


vc  ncgligac  amaro 

homincm    propcer 

hoc  quod  homo  cvi,quod  in  codcm  exilio  cfi  monendus  eft 

vcfalccmideo  diligac  quiaexDco  nacuselt  quiaparciccps 

ciufdcm  graci^  cft. Scd  quia  mulci  diligu:  proximos  propccr 

conf3nguinicaccm,vcl  propter  ccmpoiale  coininodum,  de- 

^crminacquisvcrusamacoreflproximi. 

•K  Cyrillus  Alexandrmus.  Icaque  qui  non  credic  nequc 
inccr  filios  ]  )ci  compucabicur.  Si  eniin  omnibus  poteiia- 
tcmfiliosDci  !ieri  dcdit  qui  filium  acccpcrunt,  ficucdi- 
cic  Eiwngclifta  qui  non  fufccpcrunc  cum  ncque  in  filijs  Dei 
connumcrancur  ,  cum  per  quem  iioc  cxiliit  non  agno- 
lccnccs . 

•J<  Tcrrullianus  Ec  habes  Cota  inflrumenta  cius ,  qux  in 
bunc  modum  pronuncianc ,  &j  duo  pYpponunc ,  Dcum  pa- 
trcm,  &:  dommumnofli  um  lefum  Chniium  filium  patris, 
&IcfuinipfumeireChriitum  in  altcroquoqjnomincDci 
fil  um .  Nam  exindc  co  lure  quo  vtrimiquc  nomc  vnius  cft, 
id  ci^  D.m"  filius  etiam  altcrum  (inc  altero  eiufd jin  eii  Siue 
foIuinmodoChriilusidcm  cii&  lefusquia  vnifcftlefus. 
Quorum  nommu  -n,alcerum  cft  propruun ,  quia  ab  Angcio 
impoficum cft.  Alccrum accjdciis quod ab vnci;ionc conue- 
iiicdum  camen  Chnftus  filiusftr,nonp.iccf. 
a  Grau  a  110'ifHnt.  Non  crahunt  dcorfum  vt  calcntum  pliibij 
fed  furfum  vehic,  ^c  cxcclfos&ciccufiodia  mandacoiu  Dci. 
Qrauh  no»  f-m.  lugum  n.Dci  fuauc,&:o.nusleue.Qua>enun 
nJCurafuadurafunciSt  afpera,amoc  Dji  3c  fp'-s  pr^nni)  tacif 
lcuia  S  quis  graui-i  ciTc  djcat,infirmicaccm  ttii'maccufjC,q,a 
fortifunclouia,ck  vcrcnonfuntgrauia  quiaoinncquodna- 
f  iiur,nafcitur  cx  peo.Qui  diligit  Dcun),&:  proxiniii.  Qu^i 
dc  mandacis  Dei  ica  fc  initicuit,  vt  ca  ad  adioneni  pcrducac 
^  hic  vincic  mundum  concemnic  blandim-nca  vcf  aducrfi- 
tatcs  fcculi ,  etiam  pfam  mortcin  corporis  quarrit  qa«c  fur- 
fum  f^int  non  quoj  fuperccrram  .  Et  nc  quis  iua  vircute^on- 
fidat  fe  pofTc  vinccre  mundum  fubdit 

*  Auguftinus .  Ec  prxccpta  ems  grauia  non  func :  vt  >  cui 
gr^uia  iunc ,  cQnfidcrec  non  pocuilfc  diuinicus  dici ,  grauia 
non  func  nifi quia poccft  cire cordis atfeLtus ,  cui  giauia  non 
func  6c  pecat  quo  dcftruitur,  vc  implcac  quod  iubccur.QuQ- 
niodociienimgrauc  cum  lic  dilc^tioius  mandatum^  au( 

cnim 

N  I  C  O  L  A  V  S    D  E     L  Y  R  A, 

I  r>iligit,&:  cum  qui  nacus  cx  Dco,  Idcii^QHcmcmque fiddtm 
sLter  nQn^tU^eretfu^cienter  D(um  ,  niff  (um  e*  diligctet  mmbtra 
tius.IdeelulHlitHr, 

t,  In  hoc  co.quoniam  diligit  natos  Dei  cum  Deum  diliga 
mus .  7\(4«  dileQio  Det  includit  dxkBionem  proximi  ,  pt  diilum  efi. 
^eJ  quia  atnor  Dei  Hotfefl  ociofus  operaturenimma^nafieii  vt  dicit 
Grego.Homii..lo.ideo  fu^itur. 

i  Ec  mandaia  cius  faciamus .  Vrobatia  enim  dileSionii  exhibi- 
tioefioperit. 

4     H*c  ctt  ciiim  chari.Dei.ftfc-^,e;>r;^if  .0«  charitai. 

j     Vt  manda.eius  cuftodia.Cor(/e  retmendo  &  opcre  adimpleH" 

do.Etne  aliqiiii  fe  excufet  propter dcjficultatem  hec  rtrminct  di. 

#  it  qjaudatcjus  grauia  rioa  im^  Sciiiift  amdti.l^im  illa  qu( 


Prartcrca  quid  gra- 
uitatis  habec  vilita- 
reeumqaiincarcerceft?ncque  enim  liberare  lubec  eii  qui 
eft  iu  carccrc,quod  ditticiic  clfcc,icd  tancum  vilicarc,nequc 
cum  qui  argrocac  libcrare  ab  a;gricudine,fed  cantum  vifitare 
nequccfunciiti  mcnfamopiparam  iubecapponerc,  ncque 
nuclo  fuppedicarc  vcftimencum  fuperllua  varicgatione  prj- 
paratum ,  fcd  quasnccclianum  vfum  tnbuant ,  qucm  is  qui 
efuritauc  nudus  eft  rcquirit . 

'H  Didymus  Alcxaiidrinus  .  Non  cnimricucpcccatume 
comparjtum  taleto  plumbi  iigmficac  onusmaximum  vcr- 
gensdeorlum,  Icavirtusqua:  ediucrfocontiftiteius  .  Hajc 
nanquc  volcntcsfeelcuac,&exccJfas  facicSicitaqueccum 
mandaca  Dci  dii  fiunc.lcuia  func,&:  nuUo  onere  dcprimunc 
Siquis  auccm  acccdcns  ad  canon  iicuc  oportec ,  cagrauia 
ciic  dicac ,  fuam  innrmicatcm  magis  accufet .  His  nam  "jue 
qui  robur  oauiino  non  habcnt  grauia  iudicantur,&:  ca  valde 
lcuiirima  vnde  non  fcriplic  mandata  eius  lcuia  funt.Scd  ait, 
grauia  non  funt .  Illud  folum  affumens  quoddeorfumnon 
trahit  &:  furfmn  vchit,  vt  luftc  fcdemur  quod  iuftum  eil.cic- 
pcrimentum  vciq;  cognofceces  quia  Chrilb  lugum  lcuc  cll  n  jj 
fuauiracem  obtincns  copiofam . 

b  Et  hitt  efl  viHuria  quts  yincit  mnndum  fidet  nofira .    Illa  fidcj 
quo;  pcr  dilciSiionem  opcratur,  qu.£  Dei  auxilium  flagitat. 

■1«  Didymus  Alcxandrinus .  Hjcc  clt  vidoria  qux  vincit 
fcculum ,  id  eft ,  fides  quam  habemus  credentes  Icfum  cliis 
fumquiprophctatusChnftus.  His  igitur  infcrt  (quia ne- 
cefiarioconicqucnseft)  vt  qui  credidit  Icfum  elicfilium 
Dei  vittoriam  habcac  contra  mutidiim .  Vincit  autem  fo 
culum,  quimalo  nonvincitur:  fedmbonodtuinciceum. 
Vincitur  autem  quod  malum  eft,quando  virtutem  &  ipfain 
bonicatem  hjhcc,  qua? fcmccipfam  ad hxc  inform ir .  Cuiit 
hoc  vciquc  opcre  bqnitatis  Sc  conueriatiune  non  »rauiun> 
niandatorum  qui  credic  viuam  fidem  habet  fecundum  qui 
&  cx  qua  erit  fiims  D?»  crcdcns  vnigcnito  Dci  filio  ita  vr 
ctiam  participctur  eo .  * 

.  C  Q^iseitautetnqHivmcitmun,&c,Dctcrm\mt<\nxMci^\1k 
cit,lcilicet  fides  Chrifti .  Quafi  vercper  fidem  vincic  mun  d 
dumquiaperaliudnon  vincicur.  fides nolira.hccc <\\iq  ftdes 
vinac,quie  credic  verumhomuiemSi  vcrum  D  -um  . 

^  Hictji 


de  naturafuidura  funt  &  a^iera,  amor  Deit&  fpes  pramii  facit  lctiis 
ide»  fubditur . 

7    Quoniam  omnc  quod  nacum  cft  cx  Dco.  Tcrftdem  chm 
taie  formatam  r 

S  Vincic  mundu.ldefittentatienis  diaholi  mundi,& perfecutioniu 
f  Ec  hzc .  Poffia  continuationc di£lts de  dite&ione  proximi.bic 
confequcnier  determinaf  de  emanatione  ferbi .  Et primoponitur  de, 
terminatioJecHitdo  dettrniiuAtionis tnanifefiatie,tbt.  Er  fpiritus  cft. 
tertiomanifeiUiionis  intentio,il;i.El  hoc  cft  tcftimonium ,  CircM 
frimu  continuakdofe  ad  hec  quod  dixeral  iinmediate .  Omnc  quod 
natucftcx  Dco.vincicmuudus.  oflendit  qi'id  ftt  illud  tjuottfadt 
vincere  dicens,]p.C  hzc  cft  vitto.qu^  yin.miidum././af/f  vinecre, 
10  Fidcs nortra.Dff  verbo  Dci  tdio  fnbdiiur. 
n     Qni$ Cft  au,qui  VlU.nmn.  nUi  qui  CIcdX.F;de  formata. 

Quoniara 


1413 


II 


pannis 


ri5 


^  credit,  quoniani  Icfus  eft  filws  Dci  ?  Hic  cft  qui  venit  per  a- 

« Q^a  crat  xMrnus  venit  ad  ftlutein,  &  peccatorum  reinimotiem  per  axjuam  bautifmi ,  & 
lansuinem  pallionis,  4t  non  (olum  d.gnatus  e:l  liaptiziri  pmptcr  nollram  abjuuonem  ■  ic 
vtbaptifmifaciainetitumnobisconlccraret,  fed  Sc  fanguinem  pro  nolha  tedcmptione 
j  dedit. 

<juam,  &  fanguincrti  IcfusChriftus :  non  in  aqua  folum  ,  fcd 

lEc  licei  feciindum  Jioniinem  fit  raffus ,  tanien  fj.ititus  viliis  fupir  cum  bauti- 
zatum  .frfjjecie  toliimba:,  ve:  fpiritus,  id  ell ,  omnis  fp ntualis  Dortor  tc 
ftatur  hoc  quod  Chi^ltus  eil  veruas,  verus  Dei  tilius:  nop  ph^ntsfma ,  vcrus 

niediainr,&  rec(>Jiciiiaioc;immuni  a  peccato,6c  lufficicns  ad  aufcrenda om- 
nia  pecciiamundi.  ,     . 

b  in  aqiia,&  fanguine .  £t  fpiritus cft  qjii  teftificatur,  quoniam  ' 
tCliriftus  cft  veritas.tQupnja  tres  funt  qiji  reftimonium  dant 

a    Vnus  Dcus  de  eadcm  re  teftantej. 

in  coel  o:pater,verbu,  Sffplrltufrandus,  &hrrres  vnum  funt. 
c  Ec  trcs  funt  qui  teftimoniutn  dant  in  cerra ,  fpiritus ,  aqua ,  &  ^ 


fan 


i Et  ;u:a  ita  ceita  tc  liinoiiia  hsbemus^ergr)  debcnius liacc accipere ,  quia  (fjiani  tcftiinonia 
homnum  qux  meiit  li  poifunt  folenms  accipere .  jg 

guis:  &  hi  tres  vnum  funt.   Si  teftinioniura  homifium 


^  a     Hic  cfl  tjui  venh  fnr  afjuam.  Qijod  quia  fola  fides,&  confcf- 
A  fio  diuinicacisnon  fufficitad  rdutetn  ad  viiccndiUQ  jtnnn- 
duai.addit  &dchumanitace.       ••■";•".      ^         .       ;    ■ 
•j«    Ocxumtnii.is  .QMoniani,&:  propigationis  filiorum  me- 
iriincraf,dicens,  Omnc quod  nacum  eft  ex  Deo,hxc  autem 
pci  facrum  bapcifma 
nobis  contingunr,jp- 
ptereadicit,  Hiccft 
qui  venit  peraquam 
&  fanguinem  Icfus 
Chiiftus  .    Et  tuius 
gratia  vcnit  J*  vtnos 
rcgcnerer,  ac  filios 
Dcietii,iat,-  nam<S<: 
hoctanquam  fcrmo 
neni  confequens  fu- 
bintdligitur ,  vc  fic 
hicfcnlus.  Etomne 
quod  natum  eft  cx 
Deo  vincit  mudura . 
Qiiomodo  auteni  na 
B  tum  eft  ?peraquam, 
jnquit,  &fanguine. 
Siquidcm  IcfisChri 
flus  qui  vcnicper  a- 
quam  regcnctat,&:  fanguinera.  Additautcm  rurfum  rcpete 
.do  fermonc.dKcs:  Non  pci  aqua  foJUjVrdeliLCcrcgenerans, 
.  fed  per aqua,&:  fanguine  .  Vultenim  pfunu  dcfignationem 
oftedere  Chiifti  q.  nosadoptauit,qrh  honu)  g.iu  ipiocrat  pri 
mus  a  T>eo  adoptatus ,  nobis  quoq,-  pcr  fua  adoptione  dedic 
buiufmodi  dignitaccm,quod  ecia  cnbus  ccmporibus  demon 
flratum  cff  ^nempc  in  bapcifmo  in  lGrdane,cij  patcr  fupern» 
'■3  teftificarcturcuqinbapuzaturfuumciTcfiliiJdilecliJ.  Qtiis 
aute illcerat?  is  nc  qui  ingrcflijs  cfl  aquan-,,an  homo  qui  vna 
cuin  Dco  verbo  aflumptus  eft  ?  is  ccrtc  qui  in  occulco  appa- 
rebat,nam  huic  opus  erac  teftimonio .  Pcr  aquam  crgo.hoc 
cftin  baptifmace,  quod  fit  pcraqu3m,dcm6ikatus  cit  films 
Dcieftc  lcfus  per tcftimoniuii!  patris.  Perfanguincm  vcro 
quando  crucifigcndus  dxcbat,  Glorifica  mctu  paccr,  &:  dc- 
lata  cft  vox.  Ec  glorificaui,&  rurfum  glorificabo:  quam  ctia 
tonicruumeflecxiftimabani.hi  qui  audiucrat.  Per  fpmcum 
aute»i,qtiando  canquam  Deus  lurrexic  cx  niorcuis.Nam  fo- 
]i  Dco  hoc  rclinquitur,vt  feipfuni  fufciccc. 
\y   Spiritus.  Idcftjhumanaanimaquamcmifitmpaffionc. 
Aqua,&:  fanguisqua^fluxerijt  dclateic,quou  fi-iri  nopoflTcc 
r^  fi  vcra  carnis  naturanon  habcrct.Sed  .V  nuc  patflonc  iudor 
"  g.fadluseft,ficucguccxfjnguinis,ofteJic  vcricatccarnis.Hoc 
autc  quando  de  latcrc  iam  mortu;  coutta  •  latuca  aqua  &  fan 
guis  vmacitcr  fluxic ,  tcftabatur  quod  corpusDomini  polt 

niortcni 


v»ap 


.V. 


I4I4 


morccmmeliusenrct  vidlurum,  &  morseius  vit:i  m  nobisD 

darcc .  C^od  vero  fudor,  ficuc  fanguis  in  ccrram  fluebac,  fi- 
gnabac  quod  fuo  fanguineEccIcfiaiU  to  o  orbebuarer, 
■a     Oecumcnius.  Porrodictiortie  Spiiicas,  fignitilriCDcus    -^''"'•♦» 
quando.quidcm,&:  Spirituscft  Dcus.Q^oniam  igitui  tribus 

teftificacibus  Icfu  a- 


2» 

21 


dopcioncm ,  neinpe 
baptifm6,p.i{fionc, 
&  rcfurrcitioncni- 
hil  ambiguiratis  ha- 
bct  Dominiadoptio, 
perquamadopcione 
nobisqtiocjuc,  vt,qui 
eflrcc  primici.-c  totitis 
.  .huiT^anx  moflx' ,  do- 
nauic  v,c  fil^j  Dei  cf- 
fcnius.  ■-  tpe  fliw.tri. 

c     il^dmamtnsfunt.  cel.m.'i..c.p. 
I  cr  hoc  apparcc,  q)  in^uadam. 
lefiis  cft  ventas ,  ye- ' 
rus  Dcus,  verusho-  p 
mo,  qui  dcvtioque 
habcmus  ccrtum  te- 
ffimonium ,  de  Dei- 
tate  per  Pattem ,  & 
filium,&  fpirituflandum,  dc  humanitateper  aninaain,  aqua 
6c  languincm".  Pacer  dedic  tcftimonium  clcicatis  quando  di- 
x\i:Hic  cfi  filius  metis dileRus.  Ipic  filius  dedic,i:ji~iando  in  moti-  MitrT^d' 
te  transfiguratijs  eft,&:  potcntiam  duiinicaci?,  &  fpem  a:tcr-  luid.  17!  a 
nx bcatitudinis  oftendit.Spaitufirandus dedicqtiando  fupcr 
bapcizatum  in fpecie columb.r  requicuit,  vcl  quando ad  vu- 
cacionem  nominis  Ghtifticorda  crcdentuim  impieuit. 
•Jc    Ikrnardus.Trcs  mtcrfa,fpiritiJs,aqua,<:;c  f.ins'ais.Simil!-  I" ^-^''5  &  vs 
tcr  in  inferno,vt  in  £f:iia  lcginuis.  Vcrmis  corum  non  mo- ''"'  '"'^"«•'er. 
rietur,&  ignis  coru  non  cxcuiguctur.Duo mala liint  vcrmis,  iVay 
&ignis,altcroroditurconfcienu3,alteroconcrcmacurcor- 
pora.  Tcrtium  additur defjperatio,  qus  in  eb  vtique  intclli- 
giturquoddic:tur,non  morictur,&nonextinguccur,Hisc^ 
in  coeln  func  dacur  teftimonium  beatitudinis ,  his  qui  in  cer- 
ra.iuftificationis,  his  qui  in  infcrno  funt,  danatioms.  Pnmij 
teftunoniumeftgiori^.fccundumgratia;,certiumirx. 
•J«  _  Tertullianus.  Vencrat  pcraqudm,  &  fanguincm,  ficuf  u  debapcif 
Ioancsfcripfit,vtaqua  linquciccur,languincgiorificarccur.  c.i6. 
Proinde  vt  nos  faccretaqua  vocatos ,  fanguuieelacos ,  hos 
duoibaptifmosdevulncrepeifoifi  latcriscmifit.  Quiaqui 
in  fanguinem  cius  crederenc  aqua  Luurecur ,  qui  aqua lauil-  ^ 
fcnc,ec!am  fahguincm  pocarcnc.  Hic  cft  bapcifmus  qui  i  ;u4- 
crum,&  non  acccpcum  rcpra:fcncac,8dpcrdiJuni  rcddic. 
d    Si  tejii. Magnil cft  ccftimonium  Dauid  hois  quod  de  filio 

#     Dci 


.66. 


NICOLAVSDELYRA. 

1  Quoniam  Icfus  cft  ri.  Dci .T^aturalt^ : i;  per  confeqne-ns  eiuf- 
dem  natur^  cum  eo ,  nott  deita;e  fpecifica ,  ^nid  natura  diiiina  non  efl 
dit(!fibitis,ficut hwrianay  ftdidentitite numerdi  , d  iiiaffus  tamen in 
perfnna,<juta.nat.ura  non  patitur^ec  ratio,.iUodgtg'iens,{s-  gtnilus  ab 
eofit  vnum  infuppoftto. 

2  Hic  c{\.Scilicet^Deifiliui  teternaliter  a  patregeniius. 

3  Qui  ve.I«  mundum  ad  nosfaluandim. 

4  Pcr  aqiiam.  BaptifrHakm,quia  per  ta£iumfuxfacratijjlma  ear- 
nii  in  baptifmo  dcdtt  T>im  regener atiuam  aquis, 

f.    Etfan.Ejfufumiuprettjnoftriefalutis. 

6  Icfus  Chri.  ^'cctts/joOTo. 

7  Konin  aquafolij.  SicutioanesBaptifla,cmusbaptifmusfolii 
lauabat  corpora,fed  n'o  auferebat  peccata,fii.u:facit  baptijmuiChrifli. 
%  Sed  in  aqua  &  {an.i.in  bapttfmo  virtutem  regeneratinam  habe- 
tc,&  fanguine  ai  infinitas  anirnas  fi  effent  redimeHdas  fuficientc. 

9  Ec  fpi.cft.Hic  confequemer  ponitur  di^x  detcrmiaaiionis  mani- 
feftatio,&  eft  quadruplex.non  lamenponuntur  hic  fecHndum  ordinem 
temporis.  ynafuit  per  fpiritus  fan^i  miffionem  fuper  ^poilolos  in  fi- 
gno  vifibili  in  teftimonium  quod  lefus  ad  dexttram  patris glorificatus 
eft  eius  naturalisfilius,i>nus  cum  ipfo  Deus.Et  hoc  teftimoniHprfdixie 
.5ji/;<<j/o»-/04w.i5.d.  Cumaute  vcneritparacletusque  cgo  mic 
ta  vobis  a  pacrc  fpiritu  vcritatis,qui  a  patrcproccdit,illc  tcfti 
moniijpcrhibebitdemc^dr^ocey^^HOtirfic/rM^Ecfpi././d/jflwJ. 

10  Ei\  c\ui  letti.Ctiiusteftimoniumnonpotifteficfalfum. 

1 1  <.^oniam  Chn.cft  \/c.i.Deipatrisfiiiiis  quiprocedit  apatre 
ptr  mudum  intclle[lm,Qrftc  vft  e^s  verbum.idem  enim  eft  verbum,& 
filius,  propter  hoc  illa  quepeninent  ad  intelle£lum,  vt  veritasi  ^fa- 
pientia,  &  huiufmodi,appropriantur  fiUo  in  diuinis. 

i  i    Qiiomam  ircs.  Hic  ponitur fecunda  manifnftatio^qH^  eflper 

apertam 


Mpertam  vifionem  ,  namipfa  bcatatrinitas  manifeflat  febentis  qtian- 

tum  ad perfonarum  difliniiionetu,  &  vcrbi  emahatiotiem  n patrc.  &■ 

fpiritusfanCti  ab  vtrcque,&.  hoc  eflquod dieitur:  Quonis.  crcs  iunc" 

qui  ccfti.danCj&c.  ventatm  rnanifeiiandoy  natu  isitirnoniim  daie 

cfl  verttatem  mantfcftare. 

li     Fiter.  Ingenitus. 

14.     Vctbum..Abeogenitum. 

15     htfpiti.Trocedensapatret&verbo. 

\6    Ec  hi crcs vnum  func.  in effentia,& fic vnus Deusftiper om- 

niagloriofus, 

17  Et  cres  funt.  Hicponitur  tertia  manifcflatJo,qiu  eftper  Cbri- 
Jii  pafjiontm  in  qua  anima  Cbriflifuit  a  corportfeparaia,  ^s  a  coi  pore 
mertuo fluxerunt fanguis,& aqua,  loann.i^.f.  Dicit  igituv}  Ec trcs 
funt  qui  cefti.danc  in  tctxsL,veritatem  fiii]  Dei  mani/efidndo. 

18  Spincus.  i.anima  Chrifli ,  in  qua  ad  lirnbum  patrum  defccndit^ 
&  eis  je  manifiHauit  oUendendo  fitarn  dtitattm,  &  patermtkm  pro- 
prietatem,extunc  enim DcntH  clare  vidtrunt.  Troptcr  r/nod  Doihinu^ 
dixit  latro»i,Luc.2}.f.  Hodic mccum  cris  in  paradilo.  • 

19  Aqua  &:  fan.J^'«e  veritatcm  manifcftant in  Ecckfixfacr.imen 
tii  habentibtt^  cfficaciam  ex  ipfis ,  qtix  quidem  facramenta  confcrun- 
tiir  in  fide,&  conjcffione  Trtnitatu. 

20  Et  hitrcs  vnij  func.ii«/<i  ciiueniut  in  afjertioneHniusnerirfitis . 
il  Si  Ccf.  Hicponitur  qnarta  manifciiatio qii.t  fuit  perftnftBilem 
vocem.  'Kfjm  in  bapiifmo  Clnifli,&  eiws  transfiguraiione  audita  fuit 
vox  fenfibiiis  fatris  dicentis  de  ChriHo.  Hic  cli  filius  mcus  dilc- 
dil^.bic  fingulariter  dicitur;  per  hoc  oflendcns quod ipfefotus  est  eius 
nattiralis  fiiius,&  per  confequens  vnus  cum  ipfo  in  natura,&  pcrfona. 
diflin£lus,cxteri  vere  qui  plurificantur  funt  eiusfili'}  adoptini.Diciinr 
ergO;Si  tcl\i.ho,SiCCi,.Accipiitir  hic  fiproquia,nam  teftimonium  ho' 
minitm  recipimus,tanquam  ftijjiciens  in  rebus  fmnanis. 

T01M.6.  Y    2 


W5 


Glof!ord.  &NicoIai  deLyra. 


141^ 


^Dci  pcrhi^et;  DtxitDomnus  Dminonf-o/ck sdevtrlt  mrt.X^xi 

A  «iatn  inducic  filmm  lo<ju?ccm,  Dow»  »r  dixit  ai  m^^f.lius  mcHs  ' 

P'»l.V''^ .  eitu  Maiusccftimoniuni  prjccurfor.<;,quiaic,-  F.^obaptiX<>vot^- 

^•«tjc.    ^gl  ilie  b.miz^bit  vos  ipi>itufando.  Scd  maius  cft  rcftimomu ' 

r>arrK  oui  fDintutTi  qu<J  fcmpcf  plcHus  crat ,  in  cu  Vifibihtcr- ' 


patrisquifpintumqu 
roiTjc,quafid>C3t-Si  ■ 
crcditis  hominibus 
pr^nunciancibus  ad- 
uc««um,crc-d»ccpa- 
tiiccrtificaiici  adue- 
niflcChrif^nm. 
t  loann.  f.i.       ^  ,  CyrilU:<;  Alc- 

j-ib.  de  ftrta  jcandrinus  .   Tcfti- 

iidca4  regin,  ^oriiuni  autcm  pa- 

tcrpcrhibuit  filio  p 

fpincum,  &:pcrvo- 

ccm.  Quiacnimcfl 

filius  cius  fccundum 

vcncaccm ,  tcftifica- 

tus  cft  quod  pocuic 

ipfe  fpiricum  fuum 

ftndis  fuppt-ditarc, 

(5<:prqptcriliam  vir- 

tuces  opcrari,  qua- 

proptcrdiccbac;  U- 

•crcdcn,ib..s  }^   '^c  danficabic, 

innom<ufiiji  Tcflatus  cftaucem. 


tMeliu»  accipien<am. 


crcdidilTc,  noncf^njmcn  filij  in  Chriftovnio^pnitoO.ofx  IX 
adi»ptif)nisc61uecudinc,qiiodpropiiumcJt.id  r.ilaten).  Si  fT 
gofalu^  in  nominiscofeirionccn^giirrocur  in  nomiiie  vc- 
ritas  non  fit,  qirii^dfniYnoic  ventas  ef>,qun  ainfti)rirarcci-ea-. 
tiocflcdicitur,  cumrt6creationisconfciIiofilncemrrn-.c-  : 

t^atura,fcdftlijiHj:c 

fPcrquotfprobo.        tSciJicct.qiiij  tcf.eft, 

accipimus.teftimonium  Uci  ma'ius  clt.  Quoniarh  hoc  ert  tc 

1     THicci  liMmmeiiidileiiuj.inquoinilu 
b(  .ecoiii,<lxui. 

ftimoniiim  Dei ,  quod  maiuseft:,  quia  tdhficatuscftdefilio  ^ 
fuo  .  t  Qui  crcdicin  filium  Dci,habct  tcftimonium  Dei  in  (c. 

a    iSed.  5DicitnonelIefinuui,vclinmorempatic.  b    ?  Diccr.do  ,  Ej;o  & pjte» 

tnumfumu».  j^  f  In  liocnicndaccBi 

Qui  vero  non  crcditinfilium.mendacem  faciteum,  quiano 

t    ^Tucs  filimmcujdileftiis:  intc  coinpacuit uiilii.  tt in |)»ilione; 
ClaiiliiJui,  Jc  iicrum  clatificabu. 

crcditin  teftimdrilo  qiiod  reftificaruieft  Deus/defihofuo. 
Et  hoc  eft  teftimoniiim.-  quoniam  vitain  acternam  dcdit  no- 

5Crrdci-.d<S;  !c  (m  tantlo. 

bis  Dcas ,  5£  hjtc  vita  in  fiiio  tius  eft .    Qui  habct  fiiium 


5 


4 
6 


Dei,  habetvira 


7 
8 

■9 

10 


tHisdebetis 


[am:qui  non  habctfiliuraDei, yitam  non  ha-  ^ 

adhibtrchiian.iiiia!  a    fVtcei<i"fiti3'turuii»e,trTbeatitirdfn}s: 


f  Nc  lcducamini.fraudibus  eoruui  ,  (|ui  ncgant  Chriltum  (flc  £lium  Dei , 
qciia  mcrito  fid«i  vit.im  habcbitcs. 


I? 


igitur  falus  vcr.i  eft ..  ^^^ 
hoc    perfccl.e  *^;dei  quu 
nicritu,Iefum  Chri- 
liumfilium  D:*i  tie. 
didiffc.  Noenimef? 
m  nobis  dilettio  ad 
Dc-um  Pacrem,nili 
perfilijfidcm. 
c     Ethocefitefii.De 
filio  teftarusefl,  &c 
ctiam  denobis  filijs 
adnptiiiis,  quod  pcr 
filium  fuun;  vnicum 
etiam  iiobis  ia!i>  lai 
fpe ,  quidoquc  in  ro ' 
vitasetcrnamiJaret. 
d     EchsceH  r>i'j.  In  . 
fide,  &conftiIionc. 
nominis,  in  perccp- 


^ib.S.inloan 


&:aliomodo«  Glo- 

rificauitenimcuminTordanc,  dicens ;  Hiceft  filiusmcus 
dilcTaus.m  quo  mihi  bcnccomplacui.  Quicunque  igicur  le- 
parant  iUum,  dicunc  non  clTe  filium  vcrum  cum  qui  cx  mu- 
R  licrc:teferunt  autem  filiationis  nomen ad  nudiim,  ic  folum 
filium  cx  Dco.mcndacem  faciunt  pacr«:.  {iic.irnatum  cnim 
vcrbum  monfirauic  in  Iordanc,&:  turic  tcftimonium  pcrhi- 
buit ci  fpiritus.quod  &  Deu^  fir,&:  filius.&  vcrc. 
4<  Idcm.  Porropacercocfcffisnihil,nififalu5repetcns,  & 
hominesadfidcm  .-idduccrc,  nc  crcdacjrilli  Chrif^usefTc 
contrarius,  &  alicnus.voccctrlo  dclapfa  ccfiimonium  lUi 

pcrhibct.  ., 

a  j^.j  credit  in  fillum  Dei .  I.ntclligit  patrcm  veraccm  m  cc- 
flimonio  filij ,  qui  non  crcdic  dicit  p<urem  mbncitum  .'  Fru- 
i^raigiturdicuntluda:ifccrcdcrcin  pacrem,  qui  contcm- 

nuncChriflum.  ,  -■    a.- . 

b    In  filim  •  Qi''-'^  patcrtelratur  de ftlio ,  ctcdamuS  in  tt- 
lium,  quiaquicrcdic  jnfilium  ,  ica  vcbencoperando  ten- 
ditinipfumfiiiUm,habccteltimQnium  Dciinfe,qu,ifidc 
co  etiam  tcftatur  Deus,  quod  ipfc  fic  ci-edcns.cnnrtnumc^ 
ro  filiorum  Dci ,  ipfo  filio  fuis  ita  pailicciUc ;  Si  ijui^s  ki;hi  m- 
tiilirauerit ,  l^onorificabit  Mufn  pater  mi-iil.  b"i  ergd  Dcum  tcflcm 
tu£B  fidci  habueris,quid  te  hominum  infamia,vel  perfccutio 
Q  \xd\O.Si  DeuspronoVis^iluscoiitTitnasi 
Jlotn.g.f.        ^     Hilarius.Scribcndi  Euaiigcl.j  nonjiriam  (16.11111«;  ptfr- 
Lib.K.ae  t.uijt  caufam,  qium  vtomncscrederctklumcfre  Ghnftum 
filium  Dci.Si  fufficicacIfalutcm'ChriftJi''nercderc,cadcmfi 
fides  cft  non  Chnflum  tancumodo ,  fcd  Chriflu  tiiium  Dci 

crcdt* 


bct.  Ha:c  fcribo  vobiSi  *  vt  fciatis '  quoniam  vitamhabetis  14  tione  facramenco» 

lUm  cius;  quia  ne- 
mo  vcnir  nd  patrc, 
nifl  pcr  cum.  Ef  non  e(l  aVui  vnmen  in cfuo  oporteat  hus/uhos  ficri.  loaa 


loan.n.c}, 


Jniut. 


Ecncp.irum  vidcreturd  xiflevitamcfTcin  filio,  addit,  ip-  ^^ 
fum  filium  circ  illain  vitam  .  Sicut  enim  pater  h.ibct*  icam       j 
iirfefrietipro;fic  dedit  &  filio  vitam  habcrc  in  fe,qui  dac  fuis  £  f 
vitam';etcrnam. 

•jj     TcrtuIlianus.Viderint  igitirr  Antichrif^i,qui  ne^ant  '>-^  f '' 
trcnij&firiiJ.Negantcnimpatremjdum  eundt-m  filiuri 
cunt,&negacfilium,dumcundem  patrcm  credunc,  daudo  '"' 
illls  qu.T  non  funr,3ufcrendo  qux  lunt .  Qoi  vero  con fcftus 
fueiitChnft-um  filiu  Dei  (nonpatreni)D  ■usin  illo  maner, 
&  ipfcin  Deo.Noscrediinusteftimonium  Dei,quoteftatus 
cftdc  filiofuo.Qui  filium  non  habet,nec  vitam  habet.Non 
ha^iiec  autcm  fili(iin,qui  cum  alium  quam  filiumcrcdit. 
C     Hfcfcribo  vobsyvt  fciatis  cjHoniam  vitam  habitis  xternam,&c. 
4<    Ocfcumcnius.   Tanquam  incpilogo  fummatim  prxdi- 
Gt3  rcpctit,&:  ait,Scripfi  vobis  ha:c,tanquam  hxrcdibus  vitq 
jEternar  -,  ncquaquam  enim  ha:c.fcriberentur  his  qui  non  vi- 
ucrcnt  fccundu  fpem  vir.Txcerns;gancq;  fandadarccani- 
bus,neq;  n.argantasfpargcrccoram  porcis,  laudcm  proiuc 
rctur.  Tanqua  m  haredibus  ergo  vitarajtcrna:fcribeuss<c- 
pctit  brcuibus,  vt  diximus.Primum  q>.firniitcr  crcdere  opor 
tcatinnomenfilij  Dei,  hoccft  in  traditum  nobisabillodi- 
uinum  cultum  .  Nam  hocfignificarc  vult  nomc  fiiij  Dei,fl- 
curi  di-xmius ,  coi  vidclicet  vtam  perat  ipfa  facri  bapiifmatis  ^. 
gracia.  Dcinde  quod  huiusindubitats fidei,nuilani  fit aliud 
lignum,nifl  fiducia,quam  per  irreprchehlibilcn  {idcm,re- 
pcrimus  apud  ipfumjlicuc  eriam  in  fupcrioribus  diximus.      , 

^    Et 


H  I  C  O  L  A  V  S    D  E    L  Y  R  A. 


Pitttfio 


I  Tcftimonium  Dci  maius cf!  IdeJ{.eertius,nam  einon pote/i 
fubeffe  falfum,  ficHtfubifepoteiiteUimomo howtmm,& per confe- 
auens  efi  magis  credibde  in  rcbus  diuinis,  cjuamtiflimohiim  hominunt 

inhiimanisf  ^    1  •  _»•  -^    /• 

j.    qiioniamtcftificatuscftdcfiliofud.  tii  transfiguratione  ^ 

tr  bjptifrnOfVt  pr£dinum  efl.  ^ 

3  Quicrcditin  filium  Dei«habct  tcflimoniurh  Dciiij  fc. 
Id  efl.,iffelium  illius  tefiimoni). 

4  Qui  non crcdit  filip.  DoSrinx  eius  acquiefcendo. 

5  Mendaccm  facit  c\xvc\.SciUcei,Deum  patrem.,rjH!  dixit  teWfi- 
(andoihic  ffifitius  meus  dileffus,^  adiunxit,Ipfum  audite,vt  habetur 
Msith.iy.ideofubditut. 

6  Qiua  no  crcdit  in  tcflimohio  quod  tcftificatus  eft  Deus 
dcfil\oi\iO.Etpatetex  di£lis.  ,     .     , 

7«  £t  hoc  cft  teflimonium  .  Hic  confequentir  ponitnr  pintdi-- 
Rx  manifcdationis  intetitioj  0-primo  ex  parie  pei  teliificantis ,  fi- 
cundo  rx parte loannis  firi\>tntis.,ibi;  Hxt  fcriBo  vobis.  Circapri-^ 
pfum  fcicrfd/im  ,  ejuod  pr/tdiffje  manifrflationts  intenfio  cx  partc  Dei 
efl ,  ijuod  homincs  per  hoc  confcijnantur  xternam  vitam  ,  &  hoC 
ffi  tiuod  dicilur :  Et  hoc  cft;tcflin)onium  .  id  efl,  intentio  enis,ft- 
ftejinrs.  »*,—.»...*..<,.•.......  y...  • -^  tSJ'^''    ^•»•".«1** vi>-- 

§    (.^ioniainVitamactcrpamaccritnobiSPcus.  SsenimU' 

cipiatwr 


cipiatur  vila  beataformliter^^nx  rfi  vifto,  <if  fruiti»  diuina,  fie  d*ditf 
eam  in prxfenti  in  fpe  ,  &  infuturo  in  re ,  &  de pr.iftn ti  illis  ijifK-im  ■■ 
fuhtinbeatitud'me,fiaiitcrnacctpiatur  rita  beata  ubiiBiite ,  fii  feUut 
Deiratione  D<itatis  efl  ipfa  vifio  beata  prineipaliter ,  in  cfiusafpf'  , 
ffuBeati  refjciiintur  intcrius ,  &-ratione  humanitatis  fecu-idario , 
in  eius  afpe£iu  rcficiuntur  extcrius ,  fieut  dicit  .yiuptHinus  Ju-^, 
per  loanncm.  Et  fictjUOdhrnmododcdit  lUhisviCam  l/r^titin .,  t/tiv- 
niam  dedit  nobis  filium  funmverum  Deum  ^  s^ir  hominem ,  idcoJMf 

ditur  . 

9  Et  harc  vita  in  filio  cius  cft.  Scilicet^obieSiue. 

10  Qui  ha.fi.  Ter  fidem  charitate  formatam. 

I  r     Habct  vi.  Sdlicet ,  beatam  infpe ,  &  fi  liabet filiuin  per  vifio^ 

nem,&  fruitionem,habct  cam  in  re. 

12'    Quinon  ha.fi.  Dei.Wocn/odo,i>f////ff. 

ij     'Viram  nonha.  Confimilnvr,  •juiajitut  ajfirinatiofci)nitHrai 

fiffirmaiioveniititne^Jtioadnegat^ontfrt. 

XJ.     Harc  fcri.  Hic  conJhjHenirr  ponifur  intentio  loannisfiribentis, 

t^primo  quanium  dd  bonum  habendumjccundo  tjuantum  adiam  i>^'  ^ 

hitum,'bi;  Scimus  quia/7'Wwd  in  dutts,fecundum  duplcx  bonum  co*- 

fequcndum,fecunda  iOi;  F.t  hxc  c(\.Circaprmiim  fetendi<m,<iaod  vo- 

luntas  Beati  loannis  conforms  erat  voluntati  Dei  t(fiili(anui,&  idc» 

intindebat,  quod  HU  eftnbHS  fcribebot ,  per  hncvitambeatamc»«le- 

(iucrcntur,ide<idiati  Haic  fcri.V(».&:c.  [jBicrcUitfsJdeperdilc^io- 

iiintoperantt. 


147 


1.1 


oannis 


Cap.V. 


t' 


Tt  tiii- 


a  a;tcrnam,tquicreditisin  nominefiiij  Dei.  Ethrcceftfidueia 
b  quamhabemusadDeum,  quia  quodcunquc  petierimu.sfe- 

a  <^.idixit.PriHiumqu«;terfgJ)ei,\o.Y«>-  b  Et  noh  nu.doinVuturo  trmporeaudict. 
led  et:a.n  tcimus  <;uod  quotidie  ,udiu.t,J<  aud.t.  &  pcr  hoc  qt.od  inodo audiniur  iumus  certl 
acri.tuto.         Etnon  taniuininfuturotcmpore.datidociTcftumpctitiom. 

^  cundum  voluntatemeius,auditnos.  Et*  fcmius,  qniaaud/^t 
nosquicquidpetierimus,  Scimus,quoniam  habemus  peti- 

Pcr  conlcfiionem.vcl  alio  modo.  Non  crimiiulitcr,  rcl  ncn  ?f(juc  ad  mortlni. 

d  tiones,quaspo(tulamusaDco.  Quifcitfratrcmiuumpecca- 

1'roeo.  ~    ADeo.  a    Pro  oraiionefua.  b    Eidico. 

re  peccatum  non  ad  morte,  pctat5&  dabitur  e '  vita  pccca^nti  8 

a    Non  crirairaliter.  Sed.   '         b     Vf.juead  mortem  vita:.  b     Quia  quodin  liacvitanoa 

corrigitur  ,  eius  uen.a  po;l  mortem  frultra  pollulatu/poteft  ,  &  de  omni  cri.iiinali  accipi  quicquid 
ab  a:i|U.tati5  rationc  dilcrepat  intet  peccata  miineratur.lcd  minima  iaHis  no.i  obfunt,  lcd  quxdam 
ab  vmr.  iu^titia  ita  difi.ordant,ut  nil.  corrigantur  mergint  in  poenam. 

c  no  ad  morte.1  Eft  pecca^tu  ad  morte,n6  pro  illo  dico  vt  roget 
quis.tOmnis  iniquitas  peccatu  cft  &c  eft  peccatu  ad  mortem. 

Qui  lcmen  Dci  liabct  in  le,noii potefl  pcccart  ad ioortem,:iimul  enim  non  potcft  ovetui 
iu;t.tiam,  &  peccatum.  i  r    "' 

g  tScimusquoniamomnisquinatuscftexDeo,  nonpeccat. 


bci» 

1 

bcrb 


"i  a     Et  hxc eflfidn.MiMphcitcv cadcm  que  fupra  prornifcraty 

\  inculc3t,vtnos  adornndiim  viuaciusexcitct. 

i  b    S.cvndum -rolttn.Vz  quod  vclic rcqicmus.vcl  qnalcs  nos  ce 

dcOdc-r.it  .id  rojanduru  vcniainus.Si  volumus  noflra  fahitc, 

&:  proximorijjtion  diicordcmusa  voluncatc  Dei.  Si  volutas 

ijoOra  pcr  ignoran- 

tiam  .1  voirit.ice  Dci  » 

rcccrIi::bona  volun- 
cas  Dd noftram  flul 
nni  corrigic,  vt  Apo 
ftoloPaulo  cotiKic. 
Sccnndum  volnn.  Non 
fecildum  noff ra  car- 
ji.riiia  dcfidcria ,  qui.i 
quid  orcmus,  licut 
opoiTct,  ncfcimus, 
riflipfc  fuamollen- 
dac  voIuntatcm,qui 
mclius  quam  nofjp- 
fl  nofJram  intcljigit 
vtilic.Kc.  Sipcfimus 
fccundum  volunta- 
tcm  cius,  impetra- 
nuis ,  ficut  ;quando 
pccimus  pro  fratre 
pro  quo  cft  peten- 
dum. 

c     Scimus  quon,  &c.     f^ 
(^)ia  fcimusquonia 

lubcmus  ab  eo  pctitioncs  quas  pctimus ,  nihil  pctnmus, 
quodcificaduerfum,  nibilnifiquodriosdocuit,  quodno- 
bis  infpirauit,  pccannis ;  &L  flin  aliquo  erramus ,  fiatim  cor* 
rigimur. 

^  Didymus,  Q^iicxpcrimcntoartisagnofcunt,  quomo- 
6o  opcris alicuiui  qua;que  neccllaria eoirigantur,  fpem  ha- 
bcntoptimatn,  vcduin  opusfucrit,  barcadimpicrcpoifint. 
Quiaigitur  cc;,-!m  facri  viri,Ioanncs,&qui  cum  co  Apoflo- 
li  ipfisnpcribusagnoucrunc,  quoniam  crcbro  pofhilantc.5 
DcumquodcicUet  gracuin,  &:  acccpcabile ,  perccpcrunc 
prifumunc,  quiaquocies  ica  pecicrunt,  qux  cupiuntDco 
anrucntc  mcrcbuntur.  Habcntcsenim  fcicntinm,munifi- 
ccntiflimus.atque  largiliimus  Dcus  eft,&:  pctitioncs  iccun- 
durflvoluntacemfuambabitas  confcrt,  multam  fiduciam 
conccpcrnnt  apudcum,tanqu.im  filijapudpatrcm  .  Q^ja- 
proptcrconfiduntfcpcrcipcrc  proquibus  rogantur,  ccrtc 
fcicntcs ,  quoniam  audit  cos  cum  prxfian  iibi  pofcunt  qus 
illigratanofcuntur. 

d  Q^i  fcit  ftatrem.  Loquitur  dc  quotidianis,&  lcuibus  pcc- 
catis,qua?ficutdifficilev)t.nntur,itafjcile  curantur;  Sidi- 
do,  vcicogitatu,  vclobliuione,  vcl  jgnorantia pcccafii,, 
confitcrefratri,  ficut  Jacobusdocct,  ToiiuLf:  piv  tcinter- 
ueniat.  Et  fiilleiterum  cibi  confitccur,  tu  ctiain  pro  iilo 
intcrHcni .  Hic  fufficjt  Dominica  oratio,  &i.  mutua  con- 
fclTio  lcuis  cfl  panitentia .  Porro  fi  graue  peccatum  fuc- 
ric,  inducpresbyccrosEcclefix,  &:  ad  iltorum  cxanien  ca- 
fligatc. 

c    Efipeccatum  ad  mortem .  Quod  fcparat  a  Dco ,  ficut  mors 

fcparac 


1418 


fcpar.:t  an  imam  a  enrpore. 

^  Occumenius.  Hoc  folum  peccatu  ad  mortem  ef!,  quod 
ad  poenitcntiam  non  rcfpicir :  qiio  cum  s-grotafTct  ludas  in 
fempiccrnam  mortem  abdufius  cft .  Scd  ^V illi  pcccantad 
morteiTi,qui  iniuriarumfuntmenMjres.  Nam  viseorum  g. 

fEtnontantuminfutnrobonicoctcmalpei-aredcbeti&exfidcChtiai.fccI  '""      ^    ""t 'HJU- 

ct.am  inhac  vita  e«  Wucia  ,  rpiod  impc.tr.ibimus ,  quicquid  falubritcitpe- 


D 


9 

10 

II 

12 

»4 
16 


riariim  fc;idunc  ad 
inortc,aitS.iIo>iion. 
Ncque  hi  cnim  rc- 
fpiciendo  conuertG- 
tur,  in iurismcmo- 
riam  rctincntcs  ,  &C 
fcruanccs  iram  ad-  ^ 
iicrfus  proximum, 
fcd  finc  pccniccntia 
pcccTtnc. 

Efl  peccntim  ad  mor 
tem.  Dominus  pro 
pcrf..'Cucoribu4  ora- 
reiubcc.hicdicitno 
oradum  proquibuf-. 
datn,qu!afui'Cinfra~ 
cribus  pcccaca  qux. 
inimicftrum  pcrfe- 
cncione  func  grauio 
i'a.  Pccr.-icun)  fratris 
cftad  morrcni  cum 
pofi  agnicione  V>d 


quxpergratiamda- R 
ta  cfi,  aliquis  oppugn.it5  frnrcrnicacem,  iSc  aducrfus  gra- 
tiam  ,  qua  rcconciliatus  cfi  inaidtx  ftcibus  a^itacur.  "Efl- 
peccatun-.  non  ad  mortcm,  fi  quis  amorem  s  fracrcnoa 
aiicnaueric,    fcd  pcr  aiiquam  infirmicaccm  anuVii  oflicia      '     :..-. 
traccinitatis  non  cxhibucric,  vndc  Chnftus;  Vater  ii;/H;-^"<^-»3-"^ 
jccillii ,  quia  nefcjant  (juid  ficimt .   Nondum  cnim  pcr  gra-  ■* 

cram  Ipincus  participes  frdi .  focictacca)  Imdx  frarerni- 
tacisinieranc.  Sic  &:Si:ephanusoraiiitproiliis  qui  giaciain  Aft.r.g, 
Dci  non  acccperant.  Pauluspro  Akxandro  nonorac,quia 
cum  iam  ffatcr  crat,fr;)tcrnitaccm  impugnab.nc;Pro  ilhsqui  '»'Tim.4.c 

iimorefuccubucranc.orac.vnde.-Omncs^ncdcrciiqucrunc,   -      •  v 
fcdnoniHisimputecur.  , 

f    Omnis  iniquitM  peccatim.   Omnis.  Q^.  Vcre  crandum 


quia  rnuKis  pcc- roKty.b- 


(11  pr;.  j,a 


cfl  pro  pcccancibus  non  ad  morccirj 

cacis  occupancur  omncs,  &  nemo  potcft  cllc  Imc  pcc-  ieciindima 
cato ,  quia  oainis  iuiquicas  cfi  peccacum  .   S-d  fupra  al.a  !!.'!"? : 
efi  peccatum  ad  niorcem  j  quod  non  huinana  fr  .gilica- 
te  commictitur,  &  id:o  uracionc  iuftorum  non  purga- 
tur;  quoniam  qui  talia  agunt,  rcgnum  Dci  non  confc- 
qucntur.  - 

g     Omnis  ijuinatu^  efl.  <iui  n.arus  cft;ex  Dco ,  non  pcccac 
admortcm  :  quinoncff  natu^,  peccac.  fcd  nos  funuisde- 
iUis  qui  nati  funtcx  Dco ,  idco  non  pcccabimus ,  non  tau- 
gcmur  abhoftc,  fed  mundi  amatorcs  func  fubicdi  iuali-t 
gnohofti.  ;„ 

h  ,  'Honpeccat.DaMid  grauicer peccauit,fcd  qula ex  Deo  na- 
tus cfl,ad  focictaccm  filiorum  Dci  pcrcincbat,  non  peccauic , 
ad  tiiorccm,fcd  vcniam  poeniccndo  meruic 

^    •}«  Didymus. 


NICOLAVS   DE    LYRA. 

1  ,  In  nomi. fi.Dci.  St  tamen  pcrfencretis. 

2  Et  hasc  eft  fidu.  Hicponitfcfundum  bonum  confequendumjci- 
licet,  orationumfuarum  ejjc&um,'&  primo  illudponit  /fccundo  circa 
hfic  qnandam  difiinCiionem facit ibi:(^]  {c\X..Circ9primum dicif.Et 
hxc  efl  fidu.quam  ha.adde.  Scilicct,adDc!  fiiiim. 

i     Quia  quod  ^c.iccnu.vos.S cil\cet,bcKepLic:ti. 

4  Audic  nos.  "A{o»  tamen  fcmper  [latim,fcd  lempore  competenti., 

5  Etfci.  quiaau.  &:c.  QmdcflintcUigtndumquando  petitioe^ 
pia  pro  fe,&  perfeuerans.  his  enim  comurrentibus  ftmptr  exaudituTy 

6  ficeji  iHtclligcndnm  (fuodfubdilur. 

6  Sci  mus,  Sd  cxc.  iluia  repei  itio  efl  eiufdem  ad  maiorem  affertio^ 
7.m . 

7  Qiu'  fcit. W/f  confeejiienter  circapetitionempro  peccatoribus  fa- 
cit  quandati  di(iin£iioricm,dicens;Qm  fcit  fra.fuum  peccarc  pcc- 
Ca.non  ad  mortcm.  id  c(i,excludcndo  impanitcntiamfinaiem,  qu* 
^uis  montur,&  i„  pucato  mortali  peccat. 

9     Vez^it.  Orandoproeo. 

9  Et  dabi.ci  vita.  Sciticct,gratix,quia  talispeccator  ingratia  Wft 
rnw,  de  quo  lioc  fcitur^tamen  quodfit  peccAtornon  ad  mortcm  t  fcirs, 
non  p(itefi,uifi  pcr  dmnam  rtueiationtm. 

10    Eft 


10  Eft  pccca.ad  mor.  Scilicct,finalis  impoinitcntia,  qm  ijuh  in 
.  fnovtaUpeccatomoritur, 
I i  Non  pro  ijlo  di.  VC  ro.quis.  Quia  non  rfl  orandum  pro  da-n^  ■ 
natis.Etft  ipfo  vincnte fciretur ,  quod  effet  de  prxfcitis,  fmUitcr  non 
effet  pro  eo  orandum ,  vtpoin  am  £tcrnam  euadctet,  prout  dicmt  aii- 
^ui.  Toffci  tamenoraripro  eo,vt  minus peccarct ;  CT pir  confi (ji.!(rts 
minus  puniretur  in  inferno,  fcd  quia  hoc  nefcitur,qnia  qivlilKt  pccta- 
tor  qnandiu  vinitpotefi  rcdire  adgratiam ,  ideo  pro  omnibus  piccaro- 
ribusadhuc-pinentihuseflorandHm. 

ri  Onanis  iniquitas .  ldefi,iranfgreffio  diuinvrumpraceptornm, 
tjme  continent  mquitatem  iufliti^, 

15  Peccacumcft.A/orf<j/c. 

14  Ec  cft  peccarum  ad  morcem.  5'/  qnis  in  eoperftuiret  rfijue 
ad  finem  vitx  inclufiue. 

1  J  Scimus .  Hic  ponitur  intentio  Beati  Inannis  circa  bonuni  iam 
l}abitum:&  eil  diipiex,fecundum  ponitur  ibi;Rt  (chnos.Intentio  ve- 
roBeatiloannii  efl  affecnrare  fiiios  Dei  pcr  adoptionem  de  vitatiouc 
peccati  mortalis,fi  voiucrint per  dotinm  ^rati<i  qitod  iam  habent,  ideo 
dicit :  Sciinus  quod  omnis  qui  natlis  eft  ex  Dco;  per  graiiam 
haptifmaiem. 

1 6  Non  pcccac.  Q^Handiu  in  ea  fiat ,  &  inteiliguur  de  peccaio. 
moruiiquodnonpotefi  Harfcumgratia, 

Tom.6.  y    3 


1419       Glof.ord.&NicoIaideLyra.        1420 


^  ii  Didyrrus.QuoniamquinnfcirurcxDco,fiTncnciii<:ha 
A  bcns  jn  fcmctipfopcccarcnopotcH.duui  hoc  pnmituslcri- 
pfiircr,ncccrronccnunc  air,fcicndiimcuod  non  pcccir.qui 
natus cfr  cx  Dco .  Si cnim facundo  uiHitiam  h.'.Lcr,\ t  fit rx 
Dco,fi.mulautciHefIcpcccatun\aiiulii£i.imjnipo6)bilcclt. 
Paljm  df  is-^uf,  c|> 


j<    Orcnmcnius.  Dicit.nurcm  mundum  eos nn-  bonis opc-  D 
1  ibu''  non  tt?.ddcrnnt  fcipfos  in  adopcioncm  Dd. 


t  <)ui  uenitui 
rlltt  Deofcr 
ttJt  rcjiifun) 


duni  fic  npcr.itur, 
honioiurtus  cll,  & 
nop  dclinquic. 
a      Scd  gennct-o^Dci 
(onfcruat  cuni .   Qijia 
voluncarir,i!V:  no  na- 
turaliter  fili^cflDci 
homo   huiufmodi , 
compctcntcr  adic- 
cic ,  Scd  gentrat.  ^f. 
Qui  in  gencracionc 
^  Dci  perfcacr.int,pcc 

Icfn  Cfcrifto  £.j,j.g  „5  poilimc ,  nc- 

*  quc  a  maligno  con- 
tingi.  Quodics,  & 
»iox  milccri  ncque- 


Gixii  <)i'l  rrtisti  runt  factiiuiiiin  prprrfitum  cjno  »<ifaii  riini  Sar.Oi.  rcruat  tit  rnmmiiilt 
pecciiuin  .id  mortcm.etr.  in  liuibu  '  ' 
noit»pr>il:i'i  lat^,', 


[idslibn  huiTMiu  trigiliia  cdcliquerir,nea  nialigno 


4e     CvrillusAkx.IlIuminaccnim  hi  iiS,rrpcii.caufcmor;i- 
tiamcrfatnr.n,qua'?nrc!liscndi.nrunjtnr,  vcnatuu  Dffico 
gnofccrct.fibid.itoabufa  e(t,&:  vc  prodip;i  adcrcanir.is  vm 

infpxicnd;  c6i'crrir. 
^  D'dviinis.Noa 
cnim  pcr  hrc  .irbi- 

fcd  t  gciieratio  Dei  conicruatcum ,  &  malignus  non  tangct       tranciLiinefr,dumar 

Renatiinbaptirmo.  I       guic  Vtiq;  Opcr.l  m.> 

cum.  Scimusc|uoniam  cxDcorumus,  &  mundnstotusin  ^    ligna.&fcand.lima 

a     I'cr  tarnem.non  nifi  proji?t  ncnrn.r.  Ijlmcin.  j       nilOll.1t ,  6l  (idiri  di- 

nialignopofituscfl:.  Etfcimusquoni.un  hliusDci  venir,&:  4    cic  difcipulosfdosa 

1    Crcdenubu».  b    Crcdendo»c:t!:i.  Pci  aliuin  .  T       n-lUndo,quod  di.' CO- 

b        r  ,^      J  ^r^"-   c    ^    flirurioneteiT.T,3<: 

dedit  nobis  lcnlum  ,  vt  cognolcamus  verum  Ucum,  (Sclimus 

Vi  mcmWa 


f  cr  hoc  ermas  Dei  iii  Deo  Tiucntcs  liiic  tine ,  iii  vluciiic  liiie  initio , 
vel  lermino. 

in  vcro  filio eius.  *  Hic  eft  vei us  Dcus,  &  vita  xterna .  Filioli, 

S.cui  vafa  finAa 


6 

7 

s 

9 

10 


ca'li,&q  inhi^fir-ic 
harcdicar.  M.il  gni 
n.-imque,  &'vtncr:- 
ci,  &r  conccprnrcs 


cuftcJdite  vos  a  {Imulacris . 


unt^ficiufliii.),  &ini 
quita$,malignu5 &gcncratio Dci.  Tangir  crgo aliquos  ma- 
lignoj  Ixdens,!?.:  afnigcns,fcd  non  nd  m.ilum  coi  um. 
b  EtmalignusnontirgacHm.  •><  Di'jyinu$.Dc;nccpsdum 
prxmonuiirctaquoniam  voluncanc,&:  non  nautralica'  filius 
cft  Dci  homo  hn\6i  copccenter  aJiccic.  Sedjeruj:  femetipfHm, 
C  maUgnus  nontan^tt  cum  .  Sieru,o  propcerea  malignus  non 
tangic  cum.quod  lcruat  fcmctipfum,  no  cx  nacura,  fed  acci- 
dcnccr  habct,vc  non  dclinquac.Si  qms  autc  lcmccipfum  fer- 
uac  orat  diuinitus  cuftodin,  vt  incdchjs  pnuincac  a  maligno. 

lioM.f  Prjtccptumnamq;cuHodi.r,qua:HudK)  nollro  fic,hocGft, 
quo ait.cuftodi  cor cuum,  & pofi  pauca  cuRodicc  vos  ab  ido 

fiiiu.  lis-^uftodii'-' vcro diuinxcxcmpUim clt quo ai£;Dominc fcr 
uabis  nos,&ccunodies  nos.Et  illudi.Siib  vmbr.i  ;ilaruni  cuaru 

loan  17.  pi^otegc mc.Etillud.P.ucrfandccunodi  cos. Tangiciurcm 
aliquem  malignusLrdcns,&:aftligcns  cum.qund  riianiicflu 
cfl,cx  co  quod  ait  ,•  Noncontingcc  tcm;ilum,idcxcoqLiod 

Zachar.i  didtumeftaDcobcncfaftoribu^-  Qiu  tecigit  vps  (vcl  vcalij 

?lal.iaf  quitecigeric)cangicpupill3moculi  UH'i.Quibus&,  illudcoa 
cordar,Nolite  cangere  Cliriftos  mc(iS.  \ 

c     Etrr.Mud:istotits,  Non  folum  mund!  amatorc!: ,  fedcciam 
nuper  nati,qui  non  habcntdifcrctionem  boni,&:inali,  pro- 

fitcrpnmam  praru.iricacioncm  pcrtincntadrcgnumdiabo- 
i,nili^racia  Dci  cruancui'  a  (cucbris. 
C  ^    Occumcnius. 


N  I  C  O  L  A  V  S    D  E    L  Y  R  A. 

t     Scd  gencratio  Dci .  Idc/i,  ipfa  gratiafer  qu.m  ccnjtituitur in 

quodam  tffe  diuinufi-ftnaturaii, 

a     Confcruat  eum.  £>uanium  ctl  defe. 

J     Et  malignus  noii  langct  ciim.] nducrndo  jd  mortale peccatunt, 

nifi  voluntane  declinet  a  Itatugratix,  fubtjcitndofe  maligno  pcrpec 

(atum  moriale  ex  liberi arl^itri]  dcfeBiblltta^c. 

4  StirousquoniamcxDco  {¥imu%.Si  hocrefcratur ad  .Xpofldot 
tjuicrantingratiit  coiifirmatt ,  zr  debocpcrrentlationem  certificati^ 
i/iudpoteramfcire per  (erfinidinem ,  Si  autcm  rcferatur  ad  alios  iu- 
fios,eIi  per  probabtlem.  conie^^i[^,ficut  dicium  eflfttpra. 

5  Ec  roundus  totus.  Jd  cflfhomines  in  delca.ibtl:bus  mmKtifinm 
fuutnponentes, 

^     In  ma!ig./(/e/?ji/j  malo  igne  co»cupifcentia,pofita$c({. 

7     Et  kimut.HicponiturfcCHndum  bonum  habitu*  ^fcilicct  Dei  co^ 

^nitiOfCurn  dicitur;  £t  fcimus  quo.filius  Dci\xa.inmundum, 

8     Et 


A     D     D     I     T     I     O. 

J«  cap.<i.  vbJ  dicitur  in  portil,  Omne  quod  natum  ejl  ex  Deo.,&c. 

Orca  hoc  quod  dicitur  liic :  Hxc  eft  vicSoria  qux  vincit  mun- 
flum,  fidci  nollra;  attcdcndum  cft.quod  Apollolus  fiipraHcbr. 
1 1  f.dicit  dc  Sanfti$,quod  per  fidcm  vicerunt  rcgna.  Vnde  con- 
fideranda  cft  differentia  intcr  iftas  duas  viftorias  qux  fiut  per  fi- 
dcm.quia  pcr  vnaro  dicuntur  vinci  rcgna.  per  aliam  dicitur  viiici 
n.unduJ.  Ad  quod  fciendu,quod  antiqui,  lc'!icct,patrc.s  fpb  vet. 
Tcfta.exiftentes  pcrfidem  vinccbantregna.ficut  Moyfes  Aci^y- 
ptO.IofucChananjam.Dauid  Idumfam,&:huiulmodi,quf  lunt 
rcgna  particu!aria,&  boc  patet  in  hiftonjs  vet.Tcfta.  Scd  S.-tn<ai 
fub  no.Tcft.in primitiua  ecdefia  exiltcntes.no  folum  pcr  fidem 
vicerunt  rcgna,fcd  ctmundu,&  idco  dc  eis  df;  h'arc  efl  viftona 
qu*  vincit  mundu.fittes  veftra.  Cuiuj  ratio  cftjn..m  illc  mftus  q 
iprDitnt» mundi  vfquc  ad motte»  paticdo inuiol-biiirer  in  fide 

tnanct. 


II  odij  homincs  funt, 

la   qiii    pcr  Donnni.ra 

15  vcrba  fignificancur. 

Hos  ipirur  arcuit  ,p 

malignis operibus,  quos etiam  notans , dicit cfTc dc  fcauda- 

lis,&:  babentcs  od;o  fauctos  viros. 

d  Etfiinius  //«o.Ncmo  iinc  diiiinacognitioncad  vitam  ercr 
nam  pcrucnirc,  ncmocognofcercfinegratia  Dciporcfl^^a 
nc.n.)  n  Hiic  filium,  nifi  pacer,  ncquc  pacrcm  quis nonic.  n/fi 
fibus ,  &:cu!  voh)cr!rftl,usrcuel.jre,  &:patrem,  &:  filium. 
Vttuiv.quccnim  fihus  rcuclat,  qui  carnc  vifibilis  appaiens, 
diuimtatis  arcana  per  Ei(«ngclium  mundo  paccfccic. 
e  Filidi.Ec quia  vcrui.i  Dcum,&:  vcrum hamincmcos;no- 
fcicis,&:_vita  ;ecerna  cxpcctatis,  cirflodicc  vos a  dudrinis  hq- 
rcc'Coru,qui  fpccie  fanctiracis  fibi  afrumunt,  aui  p.Muis  do'.^, 
n„inbus  gloria  incorruptibilis  Dei  in  fimilitudinc  con  upr''- 
bhumrcrummut.nnc.  ALiariciacnimcl^ fiiniilacroru.il  fc:- 
uicus.qui  cti.im  muodum  r:)co  pra:ponunt,idolol:«ra;  fu!>c. 
f  Ciifioditc.Cam  ccf^in.onium  pcrfciflionis  in  multis  pcrhi- 
bucnc  illis,  poccfl  camen  timeri,  nealiquis  nupcr  conucrfus 
rcliqtiias  fitpcriticionis  mentc  rccinuenc. 
4<  Occumcnius.  Inrcrrogaruncnonnulli.  Siadperfeitos 
hcTc lcnbit ,  quam  ob  cauf im  nunc  iuber,  vc  fibi  caucanc  ab 
idolis:  Dicimus  ergo quod  quia  vniuerfc Ecclefix h.rc  fcri- 
pUr,qua:  non  coca  conflabat  cx  populo  fcle£to,fcd  ecia  eranc 
ahqui  in  ipfa,  qui  fegnionbus  .nfficcrencur ,  his  crgo  pra:cipic 
omnia  rcfpicicns  ad  corum  lubncitatem. 

^    CAP. 


8  Etdcditiio.fcn.vtco.ve.Deum.J7rtcr«;»»(/f(//M/)oMf7«d« 
do  apcrnit  illts  fenfum^vt  inteUi^eTcr::  frripturas,  L  iic.rlcg.  ali)  i  aw 
tem  fiddibtis  datfufumcognofcoid!  Deum  per  fidem ,  ejuam  habens 
fcitfe  habcre  illam-.faltem  illam  ^«4  efl ex  audittt^^uamuis  nefciatfe 
hdbert  cbaritatem. 

9  Et  fi  in  ve.fi.ciu$.  E/  adhtrentes  perfidem.^pofloH  vero  co?«n- 
tteruntfeeffeitt  eopcrfidem  charitatefoimatam,  &  hoc  certitudina- 
liter:aln  vero  iufii  conteduraliter. 

10  Hiccft  vc.Dcus.  ScilicetMus,  tfuielivnitsD.'usrtmparre. 
Inhocexcludttiir  error  omnium  neifantium  ChriBi  veram  Deitat'»» . 

1 1  Et  vica  xterna.  ScHicet,obieaitte,>tprxdi^um  efieod.cap.  (^l. 
timo  dictt.  ■^ 

1 2  Filioli  cufto.vos  a  fimu.  Jd  eff,a  chUu id^ylolttrig,  per  hoc  inft- 
nuatis ,  quod  ddtgcnier  Hudeant  in  cultu  pnius  yeri  Dd  i>ifeparabii' 
ter  permanere.  > 

li     Amcn.  jig(  dicitur  ad  pnccedsmium  confirmationem. 


- 


manct.non  folum  vnum  regnum.vel  plnrs  rcgna  vincir,  fc-d  muir 
dum.  Mundus  enim congregatus  non  pofTct  ampLiLs  f  icere  coii- 
tra  vnum  homincm  quam  ipfum  muiripliciter  torquere.  &  ffna- 
liter  interficerc,&  ideo Sanfti qui  ifta  fuftinucruiit  pcr  fii-em  ro- 
tum  mundum  viccrunr,  fupcrando  omnia  qjx  mundii^  cotra  il- 
los  poiTct  faccrc:  iuxta illud  Luc.  j  i.a.  Ne  terrc.imini  .nh  il'is  qui 
occiduntcorpus,&:^  pofthocnon  h  ihcnt  amplnnquid  fici.int. 
Antiqui  tamcn  qui  huiufmodi  doftnna.ni  iioii  hahucruntexpli- ' 
citam  vcrbo^ncccxcmplo  cxpcrta,  licer  per  fidcm  viccruntrcgna 
ahqua, vt  diftum  cft.non  tamen  mundum  pcr  hoc  viccr»iir,q\aa ' 
fnrtc  diccrctur.quod  d  plura  rcgna  fuificnt  cogrcsrn.i  corra  cos, 
ro  poruirtcnt  ea  vinccre,  ficut  iiia  patica  viceruiit,\n.-ie  n.uantcr 
dicitur  dc  illis.quod  pcr fidcm  viccrunt  rci!;na.  non  mundum^-^e 
nouis  vcro  df.Hcc  cft  viifloria  qux  vincit  n^uHum.fldcs  vcftr.i.Et 
.de  ifta  matcria  vide|»lcniui  in  additionc  fu^iradifta  ad  I^tbr.u. 


I42I 


ill 


oannis 


142Z 


Inci^it  argumentum  in  fecmdam 

epifioUm  eitifdem . 

,y^  Squeadeo  adfaiKflani  foeminam  kriblt, 

vt 


utcandcmdominam  nondubitet  litcris  appella-  ^ 
rc,  dufdemque  filiis  teftimonium,  quod  aiubulec 
in  uerita£e,perhibet. 


Incipit  epiftola  fecunda  loannis  apoftoli.  ucrfarcci.r,dcindc doccc  Ma  noflrx  myfterium  no  cffe  re, 

^  .         <"es.Hortatnr!tcruaddiloftionc,&:vc  tnnncatindcarina 


E-vor  El(.&c.Dc  Audorirate  crium  fcqucntium  cpi 


jni.84. 


SE-ti 
ftolarum. 
Canon.Apoflolorum .  Suc  omnibiis  uobis  clericis  fimul 

&'.Iaicis  vencradi,  ac 


cap. 


»    Ego  fenior  tam  «tate  quam  moiibiu  vel  rapientia  fcribo^ 
b    Ptoptium  eit.  c    Taiii  naiiita  i]uain  iiJe. 

tEnio^r  Eledjedominse  &nans  cius' j  quos 

a    Veio  amoie  vel  cjuia  perfeueraiis  in  verit.ite. 
b    Vt  lit  maior  auftotitas. 

ego  diljgo  in  vcritate.e  t  non  ego  lolus ,  fed 

a  Q»i  Deura  eligunt  ad  imit.induni,&  loljin  De.im  operibus 
charitatis  (]uxium.  I>  Non  ob  aliaui  cauliun  ujs  diligimus, 
nifipruptci  «ciitatin  fidei.qua:  inexDujnabilisperdurat. 

&  omnes  qui  cdgnoucrunt  vcritatem  ,  proptcr  veritatem 

a    Vfiue  in  finera  vits.uel  durans  in  astertium. 

qux  pcrmanet  in  t uobis ,  &  uobiicum  crit  in  ^temum  .  Sit 

a    reifeuerans.  b  Kcaiiilio  pecrjtcrum.  c  Si  poft  baptifmum 

in  cli<;ao  lapfi  eftis.  d    NexnnpliusDeiunuelfratrcs  olftndatis. 

uobifcum  gra  tia  &  mifcricordia  ,  pax  a  deopatrc  ,  &a 


C.S». 


facnlibrijvcccns.g.- 

deccffamctijMolis 
imus  quinquc&lr.  noftia 

vc.Oj^ioc  cft.nouite 

ftamcnti  ,cuangclia 

qaatuor,Pauli  cpifto 

Lc     quacuordecim. 

Pccri  epiftolx*  du;c. 

loannis  trcs   ludse 

B  vna.&c. 

If>.3d  *  Hie.Iacobus,Pe- 

u.iiiiuii.  trus.Ioaucs  &:  ludas 

,i*no.  Api^ilcT^emcpifto- 

a,,        las  cdidcrunttaray 

flicas.qua  fuccinctas 

&:breucs  paritcr  &:  longas ,  breuesm  verbiSjlongasinfen- 

tenciis.ut  1  ai  us  fit  qui  non  ea  rum  ledionc  c^cutiat. 

Ij^^  *     Aug.Tutus  canon  facrarum  fcrip:  uraru  his  libris  conti 
,p.8.'  ncturquinquc  Moyfi^'os,&c.noui  aute  ccrtamenti,qiiatuor 
Iibriscuangcli).  quatuujdecimcpiHolis  Pauli  Apoftoli,Pc- 
tri  duabus  cr  t  is  Ioannis,vna  Iv)dx,&  vna  I.icobi,&:c. 
•  *  Damafcenus.Hinoiiiceflamcntilibriluncquatuoreua- 
^°^  gelia,AAa  A podolornm.fcptem  c.i; holics  epiUolx,  vna  la 
■  cobi,duaPctri,cres  loannts.Indg  vna,&c. 

*  ConciliumLaodiccnuni  Nonoportetpfalmos  abidio 

tiscompofitos  &  vulgares  in  Eccleliis  dici ,  ncque  libros 
qui  funt  cxcra  canonem  legerCjnilifoluscinonicos  noui  $c 
vcteris  teftamenti.Qiiar  auteoporteat  legi  ,&:  iii  autlonca- 
tem  rccipi  hxcfunt,  Gcnefis,  Exodus,  iStC.noui  ccftamcnci 
•quattiorEuangclia,  &:c.  canonicecpiftol^fcptem  .lacobi 
vna.Potri  dua:,Ioannistre$,Iudx  vna.&c. 

*  Concilium  Carhagmenfe.  Pla^uit  vt  praitcr  fcripturas 
canonicas  mhil  in  Ecclefia  legatur  lub  ndmine.diuiiiarum 
fcripturarum'.  Sunc  autcm  fcnptura:  cahynicar  .  Gcnelis. 
Exodus,&:c.noU!  Tcftamenu,cuangcl;orjm  libn  quaruor, 
&c.Pauliepiftola:quat'uordccim,Petri  apoftoli  dax,  loan- 
nis  Apofioli  trcs,  lud j:  Apoftoli  vna,&:  lacobi  vn3,&:c. 

*  Auguftinus.HancepifloIamfcniorfaclus  Domin^fcri 
bit  &C  liberiseius .  Cumcnim  vidcrccliberos  huiusredein 
fidcconucrfari,muIcos  autem  feduibtorcs  circuirc  qui  dicc- 
rent,adiicntu  Chnfii  in  caruc«non  elle  fac^u,cpiftolam  hac 

C  fcribit,&  principio  quidc  laudat  quod  libcri  cius  bcne  con- 

uerfa- 

Expofitio  vcncriabilis  fratris  Nicolai  dc  Lyra  in 
fccundam  cpiftolani  loannis  apoftoli. 

EniorEIe.do.  Toflejuahettur  loannes  in  epiflola 

prima  infUuxitfiddesgtfterdner,  hic  confequenttr 

in  duabus  epiflotts  inflruit  aliquas  perfonas  fpeciali 

ter.Diutditur  aute  hAc  epiflola  in  tret  patres  fciliett^ 

fatutationem,profecuttonem  &■  conciufionena,\eiim- 

d4,i6;.Ganifus  fum.ierfw  ihi.  Plura  habens  fcnbcre.  J«  prima 

parte  notatur  primo  perfona  fali4tans,cum  dicitur.Senior,  &  boc  ra 

tiene  Atatit proneCix  &  flatus  feu  officij ,  illi  enim  qui  tunc  rcgebant 

eeckftastfenes  vrlfeniores  dicehantur  ratione  difcretionis  &  maturi 

tatis  in  morihus^inter  reiiirtf  vero  ecclefiarum  qui  tHc  erat  in  .Jfta, 

loannet  erat prtHcipalior^ideodicitur  hic.Scnior.  Secundo  notantur 

perfont  falutat*,cum  dicitur . 

2  EhEtx  do.^  na.eius.Em  enim  ma^na  &  ncbilis,  domhia  no 
mine  EleCla  habensprolem  &  fumiham  fidekw>&  tmniflros  ecilcfM 
fuflentabat, 

Qaos 


quaf  ipfiscr.ictiadica.Dcinccp';  docctcos  Antichri(h'i  cfTc, 

qui  Cbnfiu  in  cnrnc  no  veniflcdicat.  Denuci.it auciilis,  ne 

eos  qui  huiuimodi  funt,in  domil  fua  quifqua  rccipiat,neq; 

...  nir  JL^-T  •  n    1-  falutc  illis  dic.ic.atq; 

Incipitcpiftola  lecunda  bcatiloannisapoltoli.  itatcrminatcpifto- 

lam. 

Cii  quid.i  dubitec, 
vtrij  hcduecpiftolx 
fintloanis  apoftoli. 


Pcr  hoc  autc  quod 
fiint  fimik's  prim.-e,- 
&:iii  verbiscVifimi 
Ii  alTcitionc  fideiSC 


I 

2 

4 
V 
6 

7  charitacis    .iducrfus 

8  h^rccicos ,  probacur 

9  clfe  apotioli  ,  non 
10  loannis  prcsbvceri. 
n  Pres  by  cerii  autem 
12  knbii  hic  feipsu  5<: 


Ofcumen. 


i«J4r- 


Sjtepfi 


A.*^  io. 


no  apbftolum,  ncq;  feruij  lefu  Chnfii , queadnmdu  rdiqui 
apodoli.Siquide  apoftolu  r>6  icnbii  fc,co fofraffis  q,  116  pri 
mus  in  AfiaprsdicaOTcccuagcli^.rcd  poft  PauUim,nequ'-'  in 
traficu.licut  illc.q.  pi-rcurrcba'c  Buagelij  circuitu  f;d  ii^.mes 
)bi,&:  prij^fens  pr^fcntibusexponcbatfcrmone.  Scd  ncque 
fciuum  lefu  Chrifli.confidcbatcnim,co  quod  pUirimumdi 
ligcrctur  ,fcextraferuicuriscfte  timore.fokmi  autc  voluic 
i"c  appcllarepresbycerum,(hic  (^  iam  fcnioreftc-r,  dum  has 
fcnbcrec  (  na  id  fignificat  PiCst>yter )  .lur  etiam cpifcopum 
vocansfcipfum  nomineprcsbvtcri  ,cu  illo  tcporenomcn 
,  prcsbYtcri  folitu  dfct et de  epifcopis  dici,  qucmadmodum 
6c  ex  Adiis  mamfcftum  eft,qux  icripfit  beatus  LHcas,&:  ex  "^^ 
cpiltolaPctri^  ^  ,,■.■'  '         'P^M-' 

Scfibit  aute  ad  qu.adamBabyfonica  qu^ptoprio  nomine 
Ele^a  vocabatur,  monens  ipfam  &  natos  eius ,  ne  propter  - 
haircticos  difccdac  a  propofico  fidci.Pcr  hanc  Elcda  figni- 
ftcatur  vmuerfalis  mater  eccIefia.Per  fWios  eius,minorcs  ab 
ccck  fia  geniti  in  fide.Scribircrgo  vniuerfali  ecclcfia; ,  non 
eire  fidei  pcrfedioneextra  tharitatem,&  h^reticos  detcfta 
tuf  quidiuiduntltfumChnlium. 

b  T^onegd:  Scripturus'Cocra  baircticos  qui  a  vericacc  excide 
runt.dicit  omniu  qui  veritatem  nouerunt  vnan»  diletlioue 
m  fandoseffe,  vriin^ilic.  dinecacholicoru  abh^rflicorum 
dctcrreat  focictatcOmnts  fidclcs  in  vcntatc coukntiunt, 
hajrctici  m  erronbus  difplicent. 

c  Eta  Chrifio.  Etant  tunctcmporis  h^retici  qui  ncgabaAc 
dominum  I/;fum  verum pci  (ilium,quos  contur.ir.  F 

4^  Ga»i- 


S  Quos  cgo  dili.in  weu.Idefl,\chariiatiua  dileSiione  alfimfalla 
lia  &  fimiTlationc. 

4  Ec  non  ego  folus,fed  omnes  qui  co.ve.Jde!i.(^tHnesfldeles 
quicognouerunt£biiftuta,quieflipfaveritas. 

5  Propter  veritatcm.  Scilicei,fidei  iirboniC  vit<e. 

6  tj^ta! pcf manec m  vob,is.Pfr!?>-««iaw. 

7  Et  vobi.ct  it  in  xter. Tt;rgloriam,qu£  efigratia  coKfummata. 
Tertiofonitntur  optatti  hona  cumdicitur. 

%     SitMo\^\.^v^.luffificans. 

9     Mifet  icordia.  Tpam  peccatis  debitam  relaxans. 

j  o     PatxJdeft^^terna  heatitudo  appetitum  totaltter  quietans. 

II     KDso^nrcAquofuntijlabona. 

II  Eca  Chtifto  lefu flli.o pa.m  ue.&r cha-  Ter  quaintelligitur 

IpiritusfnnSuSyCui  charitas appyopriatutj  c^  fic  tres pcrfoniC  cxpri- 

muntur,eo  quod  ihdiuifajHnt  Qpera  trinitacis..Aliter  etiam  pqt  dici, 

quod  per  expreffionepatris  &  jilli  ftibintclligitttr  fpirtus  fantlns  qni 

eft amborum nexMs ^  &  cum  fubdttur. In  uc.&:claa.  fupplcndur/t 

eft,vtproficiatisin  t,hi^nuti;&-:pmtate^idfft,in  iiUQione  &cius 

(opi$i«ttc,     .  ■  V  T'fi  ..?;.-T]3lr 

Tom.e.  Y    4  G.ai- 


^.inide  uRi 


I 


f 


1423        Gloford&NicoIaideLyra.        1424 


jC-      '       .,  „4f(?f.Qyaridicarq,ccnctisccncrc,nihilaluid 
abli  ,rccipuc,qin3inhi$4Uchai5gaudcon  hjl.iluid 

adfaluccvohisUiperaddi  cxpeco.  Ou^cr^.»  15311  Jc.i  Jc  vc- 
t\to bono  principio  ne  Ucum  dolcrc  dr  dcfc:lu  vcftro , <j.a 
vt  iolicituscuftosomnuqu2circavo$  tiuntcognolvO, 
4c     Orcumcnius 


f<am  maxi'ni  certd 

caufagaud.jcl^Kiuc 

nircaliqucmqaiUnc 

ptTcndiculo  gradiaf 

xctXo  curfa  in  fide 

Chnrti   iusf.i   'llius 

,  prcccptum  Q^iod  cft 

'"»'♦' amcprxccpcum?  II- 

ludquodaic  incuan' 

gclio  Chnftiis .  Uin 

nicjdiligic  piarccpta 

incafcruabic.Patrcin 

aiitcm  viKat    nunc 

Chriftumquadoqui- 

dcm  ^Viplcpatcrcft 

*■        filiorum  ,quiapatrc 

fuodilpcfationcqua- 

dam  fibi  d.iti  fuiu  imc 

ta  id  quod  diilu  cft 

B  cccccgo&lfili)  quos 

Ifi.g.  jjedit  inihiDcus. 

Ceu.i.c,  ^     ^mbHtantes  in  w. 

Pofirus  cft  Adam  in 

paradifo,  vt  operarc- 

cur  &  cuftodirct  il- 

lud.  Opcratio  crfc- 

t»«.  ^.i^c.opi  ^us  prouedioncm 


Ap(  flolis.iudicrantnouainduccb.int,&:pcrhoc  fMternac  O 
charitacis  fedcra  d:ftipabant . 

d  '  vovijrjj  iM«/,Hoc dc  h^reticis  pot  accipi,c]ui  conficenrur 
lcli  m  incarnatum.Sed  \cl  veraniciusrarnem,  v?l  vcram 
durnicatcm,  vclvcrum  elus  patrcm  J>uin,  aut  aliquid 

t.ilenc9,.inc,  Vilpo- 


p  Q2.ip,«frn'j«  8ccox<ja<li«p«n.'"le.V  cumpirrepot.?*  &  opciitiir .        b  Ti.lfi  ^uam  in  bapuf- 
inn  ..ruiniifi.ii.        <    D:i  :Sc  ^iaxiiiii.        •!     Iii  doir  uiodcurlli')  hono  princiiii  > . 

a  Chriito  icfii  filio  patristn  veritatc  &  charitatcGauifu.'!  fum  r 

a  Ali>|U>ttbit>l(eDoaouni:t.        b  <^i.>iidie  pr<  bciendo,  c    InTcrifidc. 

b  valde,  qiioni.iminucnidefilijstuisambulantcs  in  vcrit.ite  t 

»    t^in  \trtit-\t.         b     1  Ei  percai|ui  lijbct  cah|ic4n«  um  dc  cxietocoiiiiJcntciiogo  Tt    J 
icaia.b>|.'in. 


tcft  dc  Iud.ris  acci- 
pi»  qui  lcfum  noii- 
dum  ad  faluccm  niun 
di  vcnitie  dcncganc 
fcd  cxpcclant  vcntu- 
rumAntichriftum. 


(icutmandatumacccpimusapatre.  Ernuncro<^o  te  domi- 4    c  yidecepnf.&c.  iHu 


»a,non tancjuam  mandatum nouum firibcns tibi^fed quod 

1  Fidei  uel  i  1'rioribus  riii.bu».         b     Vtsotiij>ii  fide»  8c  dilc.l^o  lUibatjpcimancat. 

habmiTius  ab  inicid  ,   vtdiligamusalicrutrum.  tt  ih*cccft 

a    ^ldeft.retueiuu»  inandata.nou  cxeamus  aJ  aliquo»  ctroic-s  non  ccficnius  [ab  opTC  uirtutum. 

b     Uclt.deeaclutititt  d.u. 

charitas,vtambulc'musfccundum  mandatacius.Hocenim 
cllmandatum  vtquemadmodum  audillisabinitio  ,inco 

•  Etncc«|fi?efvutp«jreueici:,.       ■     -        - 


Fiius  Chiiftiani  nominisconfcffores .         c  De  noftro  confoitio. 
d    Aii  ainuicm  8c  dod>titiaiu  niundi. 

ambuletis .  Quo'niam  muhi  fcdudtorcs  exierut in  mundum 

j  Ni-c  Jo<>rinJ  Bec  ulta.  b     J.Ub  ftruinac  nonna^n  fanftitatis  . 

II  non  confitcntur  leiiim  Chriftum  veniffe  in  carnc :  Hic 

A  quibus  e:>ncie,*iiii  hi  ulrs  ficAc  cjui  cis  (onrrntiunt.         Et  ideo. 


qui 


t.-^libus  ne  confcn- 
riatis,  fcd  potiusat- 
tcndice  qualiter  fitis 
pcifcdc  inUfudi  sd 
ridemiir  conti.int;a. 

9  t     Mcrcedcm.  J)cum 

10  plcnum  cum  locun- 

1 1  ditacc  capiacis  ,  pcr- 

12  fcucrando  in  doLVn- 
li  navohis  cradica  ,   i:. 

no  confemjcndo  co- 
14  rumcnori. 
I  J  g     Et  noii .  Si  quis  fc-  p 


Cht.fi 


Mi 


cuftodia    pcr 


fcclio- 


f  datis  quir  opcrati  cftis,  (cd  vt  merccdem  plenam  t  accipiatis 

a     IVialiquJmlcduftioncin  ucl  limoicm  . 

S  [Omncsquircccdunt.&ncn  permancntin  dodrmaChri- 

a  Sed  li  pcifeuetauttit  ulque  in  iin. ui  faluiis  eiit.  b     Vnuscnim  uCrus  Deusfunt  patci  & 

fiIius,noneft  ii!  us  poltciior  iion  cri  minor  patre. 


19  ncmquc     mandato-., 

20  rum  Dei  lit ,  fcparac 

21  fea  Dco,  nchabcat 

22  Dcuin.  Pcradualcm 
2}  &c6amplacu:anlvi« 


nis  ipfius  ftacum  ac    ^  ftj Deum non habcnt .    QUipermanctindoarina ',  hicet  H  tamfic  ahcuuis  ^  ■ 

que  COnftanCiaai  dC-  ,  Qjijndo>i«idfmpcrliancdoarinamSchit&infutuioDcu$liabciur&non;.cr  doaiinamillo-  ^^^    Clt  CfCaCOl 


lum  ergo.Si  ^uis.  ^  UlUm 

patrcm6dFjliumhabet.  Siqufsvcnit  advos,  &  hanc  do-  25  h  Ouipemanet.  \T 

a  Nontantumnon.i(rentiaii»,ftd  necadhoram  ici.ipiat>s,nedumhofpiu!cscireuuliis,pcrmalacoium    2-6    nCt  Ul    CUagcllC 
collo<juiacoiTunipantur  boni  iriiiics  ucUti.  .  "  - 

dlrinam  non  adfert ,  ndlite  rccipcrc  cum  in   domum 


iignat . 

4«  Oecumcnius . 
Idcm  cft  ambularc 
iuxca  prxccpta  ,  &: 
caferuarc.  Upcracur 
pamque  vircutcs  Sc 
cflchabenciuxcafua  ,  ,,      . 

opcrationcm.lcaquequi  ceftac  in  his  progredj,r),cque  ea  fer- 
uac,auccuftodic.Ambulare  vcro  diitum  cltfccundum  profC 
dum  &  augmcncum.Ecenim  quancum  quis  fcciidum  vn tu- 
tcm  opcracur,tantum  vlterius  graditur  ma;orem  honclti  ha- 
bitum  libi  acquircns .  Infinita  eft  cnim  &:  nuquam  dehcicns 
via  virtutis. 

c     -Nontanquamr/ian.  Arguitbxrccicos,  quireli.ilisqua;  ab 

Apo- 


2-7  drina,quifccunduin 
28  ca  fjpic  &:  r.gic .  Sepa- 
racfeabillaqui.ilitit 
fapit&iiagit. 
i  Si  (}uis  venit  ad  vos,&c. Cum  loancs  apud  Ephcllim  balncas 
lauandi  gratia  intrarct,&:  videret  Cherinchum,  cxiuit.diccs, 
Fugiamus  hinc,nc  balnc^  ipf^cornipant  nos  in  quibus  Che- 
rincus  lauacur  vffritatis  inimicus.Fecic  ergo  quod  docuic.Ta- 
ca.n.  Apoftoli  acque  eorum  difcipuli  cunc  in  rcligionc  cuiccU 
vccbancur,vc  ncc  vcrbi  quidem  communioncm  cum  aliquo 
cormn  qui  a  ventacc  dcuiaucranc,habcre  patercncur. 

Islec 


N  I  C  O  1.  A  V  S    I>  E     L  Y  R  A. 

1  Gauifus  fum  vA.FinitafJucatione,hicinapitprofeciitio,in  qua. 

primnti  h»mt»r  dorninampr<xii£iam  &  eius  domum  ad  honum  pro- 

fcqitendum  jecMido  ad  malumprxcaucnduritjibi .   Quoniairi  ntuki. 

CirCJprimurfifciendum,quod  Pirtus  budata  cnfcii,ideabcatus  Juan- 

ttes  pt  incicct  ad  prcficiendutn  in  futuro  taudaC  bonum  deprateriio  di^ 

lens  fon^i<jrK/4«rfp.Gaui.fum  val.  domino. 

j  Qiionum  tnucn i  de  ftiijs  tuis  ambulances. Ided^proficientes. 

1     In  vcricaceui.  f  ;</«  C?' »wor«w. 

4    Sicuc  mandatum  acccpimus  a  pacrc.  Ideii ,  a Chrifio  qui  efl 

pjter  0'HuiHm  Chriiiiunoruiu .  Coniequmer'induut,adfraficicndum 

in  mclmsydi.  "-  ■ 

s  Et  nunc  ro^^o  tc  do\vt\nft.-Depr(ife^v  in  mandatodilc&iunisin 
tf.ta  tota lex  implerur.Kii.  ii^.c.VUiuudo  lcgis cfiddeiko.- 
6  No  tanquam  mandatuin  nouum  fcribtns  tibi,  fcd  quod 
\ijt\:)\i\m\iSA\i\n\t\o.Qutaficutdi£lumeilfupra.z.cit.mandaiHmde 
diiefiione  efi  de  diUamine  legis  naturalis ,  &  fic  aprincipio  conditio- 
nis  huma'tx,&  dc lege  Mofaica,&  ftc cfi  ab initio  tigis dal^,&reno- 
itatwn  f  n  in  lege  noHa,&  fic  ab  initio  legis  euangttic£. 
*j    Vt  diligamiis  alterutrum.  InDeo  &propter  Deum. 

8  Et  ha;c  cfl  charitas  vt  ambulemus.  sremperproficieado. 

9  Sccundum  mand  ita  eius.  Ea  opere  adimplendo. 

10  Hoc  cnim  cl^  mandacum..S'«7;<:ff  dikciionis  Dei  &proximi 
in  quo  tmpticite  co>:tinentur  omnia  maadata  qutsfunt  qu,«dam  expli- 
ficioics  mandati  dilcCiionis. 

\l    Vt  qucmadmodum  au  ab  ini.  Fefirs  conuerfionis. 

Jti 


li     In  co  ambuletis.  Semper  proficiendo. 

1 3  Qnoniam  mul.  Hic  confcquenter  inducit  adprjieauendum  m» 
lumi& primo  ofleNdic ipfum,s:ir  mducit  adcaUendnrti  ,lecundotradit 
cauedi modi,m,ibi.Si  quis.Circa primuPttikic .Q,uonizm  mfilt!  [c 
du.  S^afi  dicat  adboc  monui  vos  in  bonopr(ificere,quiamttlt:  f-J^.ilo 
res  inducum  ad cuntrariu,a  quihus  efi  cauendu.  &  qni  fi-.nt  iiiij-  ■m;?. 

14  Qui  non  confi.  lefum  Chri.uCiin  car.  idcfl,  rpfun;  tijr  \e. 
rum  Deum  ab  £terno,&  hemiem  in  tewporeficul  siitludai objiinatif 
&  hceretici  pertierfe /eutientes  de  Chriflo. 

1 5  Hic  eft  fedu.  j^;  fic  de  co  perucrfefentit. 
Et  Ancichriftus./«^^Hrrf,//Va«on  inperfonx. 
V  idete  vofmetipfos.  Jdcft,diligckter  lonfiatraic ^- ca.et^. 
Nepcrd^.Omniaopcrabona.  » 
Qu,a:  ope.cftis.  T^am perduntur per corrufcionem  haicfiu 
Scd.  fuppleftc  inbonoperfeueretis. 

Vc  merce.ple.ac.  In patria,vbi  tot^liter faiiatur  appctitits. , 
O mnes  qui  re.  Jdefi ,  in  pnmo  bcne  inccditper  viam  iufiitis. 
Et  non  per.  in  doc.Chri.  .A  via  iuflttixrecedcndo, 
Dcijm  non  h.i.  'Fcrgratiam  quxperiiiturper  v>>Hmpe«cati^ 

mortale. 

2  j     Si  quis.  Hic  confequenter  traditprxcauendi modum  di.Si  qms 

ue.ad  vo^.  fuh  fpecie  reltgivfitatis. 

i6     H  t  hanc  doc.  Sciltcee  Chrilii. 

27  "Non  ^di^cn.Sedmagisconirariam. 

28  Nolite reci.cum  in  do.  Jdefl ,  nolite  communicarc  cum  coin 
fotu  >elciboJeu  habitaculo,nefeducminiab  eo. 

Nec' 


16 

»7 

20 

32 
2-3 

i4 


i42y 


11. 1 


oannis 


1426 


a  Tiec  aue  ei  oV.Qciia  rigniim  vidcrur  conrenfiis  errarls,hac 
eniindicimasainicisqiioruinopcranD.bis  phcc^jic,  &;  vos  fl 
fortcdcceprinon  eflrctisyalii  forfanpertalcm  veftram  fami 
J:aritaccm  polfcnt  decipi,qiiicrcderenc  illospUccre  vobis, 
f^rjccredcrcnriilis. 
•5c  CCNC[l  IVM 

'^        *  *    Secundum  quod  u«Mt  f  fl  infl'tuta  .communem  fe  oflendit  cum  illo  aliquin  fimulatio 


efl  quT  in  Chrcftianis  effe  non  drbet . 


ibjjiza-  NE.N.Toannrsapo-  

flolus  in  cpiaola  fua    a  necaiie  eidixericis.  Q,ui  cnim  dicit  illi  auc,cdmmunicac  opc  1 
tquisa  voi       nbuj>eiusmalignis  .  Eccc  prjedixvobis  ,  vtindicdomini  5 

a     Decommonitiore  eiurjfiii  rei.velforlltan  et  sm  dc  filHs.  4 

non  confundamini  .  Plurahabensvobisfcribercnoluipcr  ^ 

a    Per  ftripturatn.que  non  adeovos  foinnioiieb:i,quantum  viia,&  prafeniisma^ifLfl.  ^* 

chartamj&atramcntatafcribcrc  •  Sperocnim  nie  fiiturum  1 

a     Inltruendo^.        a        Mcinn.     c    Vcfrrnni  inrtruendum.tiei  ad  os  iliomin 
feruerfbrum  obfttnendum.        Illir  conhifis  urfr.i  tidecnnfirniara. 

apudvds,&osaddsloqui,tvtgaudium  tvcftrum  plenum 

Vcl  jd  literain  fotfirso  tilii  altetius  metropolis  eccI-Ga:  Q;K)d  rgo  e.x  parte  mea  dico. 

fit.Salutanc  tc  filii  (broris  tu«  Ele6l:a:.Gratia  tccum. 


polait  .  Siqu 

vf  venlt  &  do£lrinam  Chri 

■■  ■•■'■Ua  ftinon  hibctnclite  am 

'•^'  admHterein  do;nunjve' 

'Jtram,  &c.  Q.iomodo 

adm^ccirtalcs  tcmc- 

reindomu  Dci  pof- 

fiint,  qui  in  djmum 

'  ^'  nuflram  priuatam  ad^ 

'■"  micti    prohibentur  ? 

Aut  quomodo  cum 

cis  finc  Ecclcfia:  bap 

tifmocommunicarepofrumus  qiiibusfi  Auctantum  dixc- 

rinius.fadtis  corum^malis  communicamus^ 

,  CleincnsAlxandrin.Talcsfducare  prohibcc^  in  hofpi 

tium,fufcipcre.  Hoccnim  in  huiufmodi  non  cfl  inhumanu, 

B  fednccconquirercvercondirputare  cum  tahbus  admonec 

qui  non  valent  incelligibilicer  diuina  cradlare  ,nc  per  cos  rra 

hantur  a  do^lirina  ventatis ,  verfimilibus  indui^i  rarionibus 

Arbicroraucemquia  ,  &orarecurh  c-ilibus  non    oporcer, 

Ip.ad  quoniam  in  oratione  qox  fit  in  domo  poflquaim  ab  orando 

ffipP-  furgicur,falucaciogaudijef^,&  pacis  iiidicium  . 

^  Polvcarpus.Abflinctca  fcand.ilis,5i  falfis  fratribus  qui  in 
uanum  porcant  nomcn  domini,  qui  oberrare  ficiunc  inanes 
homincs.Omniscnimqui  nnneonfiteturlcfum  Chrifkim 
m  carnc  veni(Ie,hic  Antichriflus  cft  ,  Et  oui  non  confiretur 
miflenum  cruci<,ex  diabolo  Ec  qui  dccorfcnt  eloquia  domi 
niad  propriad.-fidcria.&ldixeric  ncque  rcfurre£tionem  ne- 
quciudicium  circ,hicprimo genicus  Satanajcft.  Proptcr  q  J 
relinqucntesvanitatesmukorum,  &:f3lfasdoi.1:nn.is,  ad  il- 
ludq,  traditum  efl  nobis.a  pnncipio  vcrbum  rcdcrcamur, 

Clemens 


8 
9 

lO 

II 

11 


*  Clemens llon-nn.Ipfos h.crcticos qui imp?nitcnres fuc 
rint  icn;rcgatosa  fidclibus  eiicitc.atq.-n  Dci  ecclcfiaextcrmi 
te,prscipitequc  fidclibusvt  ab  eorum  confuetudinc omiii  - 
bus modis fc  abfliiicant  ,  nec fermonis cum  lis, neque  prc- 
cum  communioncm  habeant  vlhm.ij  enim  aducrfarii  infi- 

diacorcfqjfunt  cccle- 
(i.T,  qui  grcgcm  labe 
fadanc,6.i  h^rcdicacc 
contnmiiv.inc. 

*Ignarius  .  Fiigicc 
impias,  &  Deuni  ab- 
ncp.intcs  hrrcfcs,  di 
nboli  CDim  funr  adin 
ucurioncs,  fcrpcntis 
illorum.iu>:l:oris,  qui 
p'.-r  mulicrc  fcduxic 
Adam  pacrem  ^ciie- 
risnoflri.fugicevero 
n-.ahs  quoqu--  cius 
foboles. 
•5<  Aihanafius.Om 
nia hercticorum  verba fufpcfla fiinr,&  vc fcrip-.um clt  nnpij 
infidiastendiint  ,di£laque  impiorum  dolofa  .  ctiamfi  vel 
folum  mnuanc ,  non  tamea  id  faciuat  fioc  pcruerficatc 
animi. 

*■  Martialis  Obferuace  eos  qui in  hvpocrifi  loquuntur  men 
dacium,vt  vos  deuia  veritaris.quam  cum  Dcoch-giflis  nuer 
tanc  in  femitas  incongruas  iniquitarum  nc2l;gencia:  hicquii 
to  magis  per  ipfos  pulfac  oftium  meptis  vcftr^  ,  Sacaoas  vo- 
lcnsirrumpercintro,  &  gcrmcn  in  vospictatisobruerc,eo 
maa;is  folidi  in  charitate ,  '&  firmi  in  fide  ,  &  al.icres  i  r»  fpe 
Dei  gIori7,ralibus  rcfiflice  vinlircr.fcienccs  quod  pcrafibunc 
fubomniccIeritarequ<j  vobiscocraria  func,  D.v>pro  vobis 
pugnante:pcrm,inebuntaucem  in^ccrnum  ,qu^pcr  gracia 
ipiritus  Dci  cnnflituca  funt  vobis. 

b    Tlnira  fc.j.If)cell!gicc  hnnc  admonitioncm  vobis  fore  pcr- 
urilem,  quia  ad  confirmationeru  illius  decreui  cciam  vcnirc 
ad  vos.nectamenexcocointerimpocui  filere, 
G     Salutanttc.SiciitAciaochvns  vcr-cacis  Auc  prohibecdicc- 
rc,ica  e  concra  eIc£tos  ex  perfona  electorum  falucac. 


D 

Lil>,7.  conflf 


'fialiii. 


i  NoftrHtn. 


S«rm.4.ccn 
tia  Arjjaok 
ci)i(toI,:<tl 
ToloUn. 
£ 


N  I  C  O  L  A  V  S    D  E    L  Y  R  A. 

1  T^c aueeidixeritii. Communicindozi  in  vcrbo,  &  hoc  cftfi- 
niilitfr  proptcr  pencuium  corruptionTS. 

2  ^;e»i/»«</i.i/,<jM«.cocnmuiiicando  ei  in  vcrbis.  •: 

j  Commur7ic4t operi.etus  ma.ldtA,txpoaitpeticu\o  communi- 
candicuni  coinopercmaligno.Alitcretiam  cjtponicur  iftalitc- 
-Tirdeh^rcncisabecclcfiaprxcifis  percxcorotnunicationem,  qma 
participans  fcicccrcum  t^libus  inciu-rit^xcomunicatioirett)  fal- 
tem  m.norero,nili  incafibus  conccliis. 

4  tice pyfdi.xj .  £a  quz  di£ia  funt,fcilicec  perfcuerantiam in 
bonoi&  dcclinationema malo. 

5  /-■/ i»  dwde/.Idc(I,iudicij, 

6  Tion  confu 
ft  $.  7  Tlura 

qua  pritno  fe  cxcufat  de  brcuitate  fcripturz  ^^iceiis.  TlHtyiha' 
itchi  >obis fcnbere.^<e{u%  oon  contiitentur  ii^  hac  epijjola^  .j,  _ , 
„  8     'Ntqjfijfi 


»/«nrfa.Cum  rcprobi$,fed  ma|^i$honorcmini  cum  ele 
ra  habrm  i>«'/f ci.H^c  cft  cohcTufio  huiiis~cpiftoTar ,  in 


8     '^pluipcrcbartam  ,  &  atramentum /cribere  .  C^aeeftvox^ 

mortua. 

p     Spcrn  enim  mef!M.i,-c.&  os  ad  os  loqw.Vct  vocem  viuam  que 

habct  maiorem  efficaciam.Vndc  dicit  Hicroymus  ad  Paulinum 

deomnib.facrcfcripturxlibrts,H3betnefcioquidlatentis  cner- 

gix  vmx  vocis  aftus,&  m  aurcs  difcipuli  de  auAoris  orc  transfuf» 

fortius.fonat. 

10  f^t  gai4d  umvefirumplcnum  ftt. Ex  taei  pxxCenm  ,  8c  tffica- 
ciori  doftrina.Vel  aliter.  rtgaudium  vcfirum  f,le.fir.  Iddl,vr  per 
meam  doftrinam  perueniat  finaliteradpatriam  jvbiellgaudij 
plcnitudo.  ^ 

1 1  Satutantte  filiiforms  tua  Ele.  Habcbat  enim  ifta  domina 
fororem  ciufdcra  nominis  cum  ca,cuius  filij  crantcum  bcato  lo- 
anneeuangclifta, 

12  GratiateiU  arnen.HxccRconfirmstJO  epiftolx,  inqua  Apo 
ftolus  optat  ifti  dominae  confirmationcm  in  gratia  adoptionis,ta- 
men  iftc  verfus  non  eft  in  libf i$  corrcftis. 


ADDITIO.    L 

Secttttia  loSfis. yhi  dicitur  in  Potlil.  Senm.&c  hoc  ratione  atta- 
tis  prouefty,&  Hatus  feu  othcij.&c. 

Bcatus  ioannei;  tamz.huroilitatis fuit,quod  in  libris  fuis ,  nd 
rommat  fc  apoftolum  ,  nec  de  fe  dicit  aliquod  nomen  digdi^te 
dclignany,  fed  nominat-fe  m  euagelio  difcipuiu  qucro  diligebat 
I^fus  non  expnmens  nomcn  fuum  proprium  ex  humilitatc.Simi 
lircrinpctmaftucanonicanoncxpnmitnomenfuum  ,  nccom- 
cium,necaliquid  huiufmodi,  quiomma  ad  magnam  pcrtinent 
hiimanitatcm.  Vndc  ex  hoc  videtur  ,quod  cum  hic  dicitur.  Seni- 
or.tcfcrkntiiicft  foluinadxtate,qus  noaimportat  aliqua  digni- 
c--.ijcr^ixc7!t  ■-'  .n.i-..  tatcm 


tatcm  necftatumalfiorem,fedXoljum  quandam  maturitatequz 
communitcrin  fcnibusdebctinucniri,iuxtaillud  .  Inantiquis 
cft  rapicntia,&c.&  fic  non  comendat  fe  cx  rcftoria  fcu  prxlatia, 
fed  folum  ex  aptiquitate  dierum  fccundum  quam  fuis  fcrmoni- 
bus  debetet  acgefccrc,  &  fic  intclligedii  cft  in  fcqucti canonica. 
!.-.      >  AD  D  I  TIO.     II. 

In  ea.epijlola .  vbidiciturinPoftil .  I^n  tanquam  mandatHm 
riouum. 

Qualitcrintelligatur,  quodmandatUTn  dedile^ione  Dci  ,& 
proximi  no  eftnouum,&:  qualitcrdcbct  intclligieflenouum.ha 
bctur  fupra  additionepnma.i.ca.videibi. 


1427         Gloi.Grdi.SiNicoIaideLyra.-       J428 


Argumentum  in  terti^nm  cpifio- 
lam  eiufdem. 
Aium    pictatis    caufa    cxtollic ,  atquc 
3]  vt  in  ipia  pietatc  mancai  ,    cxhorta- 

tur: 


tur  ;  riotrepcm  impietatis  ,  &rup^rbi:e  cau, 
1a  obiufgat  .  Demetrio  aurem  bonum  telli- 
moniura     pcrhibet    cum     fratribus     vniucr- 
fis. 


Incipit  epifiola  tcrtia  eitifdem, 

laSiaodJ  *C  Enior  Gjio^&e.  *  Athnnafms.Ift-'  gvioqucrpiftol.i  loan- 
*J,  nis  eft,  vc  Sc infcnjptio  habcc .  Miii.i c(\  a'.i;cm_id  G.vv. 
Ecpiimuni  qiMdcnilaudateiirrtproptcr  tcftimoniQ  hufpica 
Iicatisq«0(iivjbcbac 


ab  omnibus,  horta 

tiirquc  cum  vc  m 

i9tHi.c     ^'''Tofito  pcififiac, 

Ugimus  aciiatrcs  rccipiar.ac 

dcdMcat.Accufatau 

tcm    Diotrcpcin  , 

qiiod  is  non  foluni 

rihil  pribebat  paii- 

tnprcrpc-    PC"t.us.TcdctiriaIi. 

rca§3nr,&  °^  proh,bd)at  ,  ac 

leflcvak-nt  nvilca    nug.'ibarur. 

Tflles  alicnos  dicic- 

cfToa  ueritate,  ncq-, 

cognofccrc  Deum. 

Demetrium     vcro 

laudac,  optimum  il- 

ponhabeo  li  tcftimonium  im- 

g^udiuiu  pcndcns. 

*  Occumcnius . 
Epif^ola  cli  de  ho- 
fpic.i]it<itc .  Ec  pri- 
«lumquidcm  con 


rc.ngicanun.i  tu.j. 

*  fdcm.  Profpcrc  autcmagit,ncmpeinpolicia,quxcfifc- 
cundum  euangclium. 

c     i)e  omjiil>:ii  oy-a.&c,  Siciic nunc abundac cibi,&:  bona  volii 
jas  largicdi  iiidigcn::bus,&  facultas  opcrum,ica  foinpcr  vir- 

tutibus  plcnam  dot 
minoadiuu.inte  vi- 
tam  duccrc  polfis. 
d  Gaiiifus  fum  vjU 
Indcccs  cncc,  fl  de- 
ficicncc  fidc  modo 
dolercm,  de  quo  lia 
ftcnus  gaudcbam 
&:i6n6  cantu  pro- 
pter  falutcm  ciiam 


Incipit  episloU  heati  loannis  apoHoli  terti^. 


H°-  .... 

t   Enior  Gaio  carilfimo  quem  pgo  diligo 

Non  lemporil.imi  bonoruin  gratia.fcd  pirtpici  iicrn.1. 

in  vcritate  .  Chariflime  deomnibus  t  ora- 

a    Hoc  .1  (loniino  ciebtit  precibu»  cxopio.uc  bene  quod  agis,t>cm. 
pcititij».        b     Co>i)orc&  an.nio. 


tioncm  facio  hjplpeYc  leingredij&va^^lcrcfi  6    fed  ctiam  propter 


ftohtit  elccmoruianmi  oiivritu'        Vi  ficut  .iiiima  ua!caj,  U 
cori.orc  ,        a     lnicina  meniis  iiitentio.         A  le. 


B 


tM.iius  his 


cut  profpcrc a'git  anima  tua .  Gauifus  fum  valde  vcnicntibus  ^ 

Peregriiiii.        a    Vere  djaiitati.oux  nonccnitab  opcre.         a     Tam  niidiole  reddunt.  o 

tcfrunonium.quainftuJioliis  tuctadbene  «•perand.ii».  O 

fratribus  ,  &teft!monium  pcrhibentibus verira'titua:,ficut  9 
e  tuin  veritateambulas  .  f  Maiorem  horumnonhabcogratia 

i  Stcundum  fideni.  Vcra  fide. 

quam  vt  filios  meos  audiaminueritate  ambulantes.  Charif- 
g  fime  fidehter  facis  tjuicquid  opcraris  in  fratrcs  ,  &   hoc 


me.^m  autoricjccm 
mlnlc  hofpit.-ilit.nti. 
e  /«  yoitace  ambn- 
lat.  *  Qccumcnius. 
In  ventate  ambulac 
qui  iuxtafimplicita 

1 1  tem  Euangelica  am 

12  buIat.ArnbuJareau- 
15  tem  nodicic  niotio 
14  nem  tibiarum ,  quii 
ij  huiufmodi    jirciUis 

de  loco  ad  lociini 


£ 


nu-nd.K  G'iun>proquofcrcbatura  multis  tcflimQniu  de  tr3nficns,vnus(icvniucrf}sanimalibuspedcshabctibi!S,fLiJ 

h  ifpical-cacc.  Ec  txhortatur  vc  jn  (.odim  manciit  propoficb,  ordinatum,  ac  temperarum  progreffiim  luxta  acrem  aninii 

cicduccndo  achumaiiitcrrecipicndofratrcs.  Rurfum  quo-  aftectum  qucmpauciancquunturetiamcorum  qui  incclle- 

qucipfius  cnmmend.uoblationcm,  &  accufac  .Diotrcpcn  dtuhon Carcnt, 

quodnccipfctnbuatquicquampiuperibus  ,  &:aliosprohi-  f  "  Ai-iioi-cw^^o.IdcoGauifusfum  qiiiahorumfratcu  vcnicu 
bc.it  id  faccre  mulraquedcblaccrcc.Huiufmodiautem-dicit —  tiumnon  habcomaiorcmgraciamidefT,quandofi;^trcs.vc- 

alienos  efle  a  veritace,6J  Dcum  ignorare.  Dcmctriuti»  vero  niunc ad  mcin  nullo  fafto  vcl  vcrbo.coru  magis  gaudeo,  ^ 

commcndat,optimun)de  illofc:renstcftimonium.  annunciancfiliosmeosquospriedicandovel  baptizandogc 

Gaius  fidc  Chnfli  (ufceptai,bonus  in  aclibus  prsdicatores  'riui,  vcritatem  rc6te  fidei,&  boni^  opcrationis  obfcruare. 

& auditorcs  verbi  Dei  fufcipicb.nc,  &defaculcatibusmirii-  •$<  Oecumenius  ^ffmV*'' luxta  Gri^xe  linguic   propricta- 


«Cor.i.d 


•jftrabaCjficut  in  epiflnla declar.itu:  .Commcnd.it  antemhof 
«V'ialir.''tCm,&neabea  defii^t  cxemplo,^  inf^n^tu  Diotre 

pis  inuitat.Diotrcpcs  enim  .-iffcrcb.u  .'nucileni  dld  hofpirali- 
.  tem.Vidccur  G.iiusfuiireCo!^nthius,vndcP.iulus,  ;gi\::ias  a- 
'■  f>o  Dro  mto^quod  nemintnt  /leiinmbapti^hii m/i  ChrfpHtrt,&Gaiu^ 

Et  alibi,5'a//rta'  uoi  Gaius  hvjpesmeii-etioritis  eichfte. 

b     QHe>ne'io,^-c.    ,.4«  Occuincnius.  In  vcritatcdiligit,  qui 

fccudum  Domunfni  diligicatfctttidfacharitatc,Sicut  ^fpe- 

re 


tem,  noneflapca  drctiocomparaciua,  fcd  pofuic  illam  tan- 
quaniexaggeracioni  qu«rens  vehcmentiorcm  cxaggeratio 
ncnt,(k  ita  copjparatiuum  formauic  a  comparatiuo. 
.. g.  Cl}ari(Jimi'fi.idcouon  dcbes  dcficerc  ab hofpitaliratc ,  &c 
elcemofynis,  quidquid  cnim  opciansin  fratres  fidclitei,:d 
cft  iictit  fidclis.idcfi  ficucdecct  fidclem  facisnon  pro  vana 
glona  fod fide«i  cuafhopcribus  oftcndis. 
•}c  OEC Vm.  Fidclitcr  faeis  hoc  ef^  vc  fidelc dccct  virum. 

^  Tro 


;.l".  '"l!"  CT 
'■■1. 


'  I    ■  ''.iiij  li.i  i'j.! 


TTTT 


«I. 


H' 


U.    (1 


;> 


Piuifla. 


Expoftio  Nicolai  de  Lyra  in  ter- 
ttameptflolamloannis. 

Enittr  G  lie .  Hafcepirtola  ficut  &  pcetiensdiuiditurin 
trc,spartcs,fcilicet,falutatic>nem,profecntionem,&co 
Clu(ioncm,fccunrla,ibi,C/)(7r;/^w<.Tertia.  ibi,/M«/f  <»•  i'] 
pi  ima  partc  dcfchbitur  pnmo  falutans  ex  xtatc  &  otK 
ciocumdi(:uur.  5i.««i3!.>  ;;  .i 

1     i"<''-it)c.Sicut  diftum  cfl  in  cpjftola  prxcedenti.  Sccundopcr- 

oianafa|utatacxnomine,&famiriaritatc,cumdicitur. 

a,  Gaiochanfimo  .  Iliccrat  CGnnthius.dlcdcquodicit  Paulus 
.  l.Co.i  .b.  Gratras  agA  Dco  meo,quod  ncminem  vcftrum  bapti 
Wui,  nihCrifpum  ,  &Gaium,dequodicitRo.i6.  .S-rt/MfatMoi 
Gaii'$hofpesmt,<s.  recipiebat  enim,  &  ludemabat  pratdicatorcj 
verbi  diuini,propterquodcrat  Apoltoiocharilfimus.  Tertiono 
tarur  aficaus  falutantis ad  falutatum^cum  dicitur . 
5  KHern  f^o.Non  verbo  folum  aut  lingua. 
4  ajanjfim.Hxc\t\ci^h  profecutio  hmusepiflolar.inqua  bca- 
tus  loancs  pnroo  monet  Gaiu  de  pcrfeucrantia  in  bono ,  {ccfido 
lle  dcchnanone  a  raalo,ibi.Scnpiifse,Cata  primu,vt  Gai'  cffica- 

cius 


"  ti\js'fedpiatfuanlmonitionem  ,  primogratiasagitdefuisboni.? 

opcribuJ^^rattf  rti^s^dirpf  ecans  prb  iTlturis.di.C/w>-i'/.dc  omnu  S<i- 
J.i£etbonijppcnbus,jqua:faciS.. 

j,-   Orationemfa.&c.  Idell,  dc  bono  in  melius  fcmpcr  proficere. 

6     Sicut  pro.agit  aii,Qu:\(i  dicat,i(la,Aoft  funt  opera  fiifla,  (icut 
•'  lUrtrh^^pocritaruittopera,  quxnon  procedunt  eX  confciCriiia& 

intcntioncrefta,idcolubditiWi'    '  anjl?»,-.     >>•,  Efitnv»    -  r 
^».7    etftt//w^>»«4/y«^,//inldcff,prastiicarora>iis,&p«r»grgi»sfi« 
^■•ttehbus.  :'|j:o;.:  ;  •  i.     v.  .-,,>_  .  •  .      •■  .-A::  ":-;r:- 

3'g  "  Ef7c.pfri;.r.f«rf.Infi<lc&'operibu$mifcricordi». 
■<^'  Maiorcm  /)o,;jo«.ideft,niliil  mihi eft gratiollus audirc. 
'  lO     ^<JW»r^.NoBCarnalcs,  quw  virgo.ina:uumpcrroanfit, 

fcd  fpiritualesi  '  ■  .-•'••li,' ..  i      '■   .-,.,... 

1 1     /«  veritaie.  Pcr  riam  fidei  iSc  tnom(o.9^fcoaf(quefltcr  in 

bcnoconfirmatcumdi,       '  -.?.Ci-ibr.rr'jIol  ,1 

ii  '   Chari(fime.  lirga  Dcum  &:  proximum. 

13  Si^ici/tiid.Boni. 

14  Opcraris.Pet  baptismum  regencratos  nobilcum. 

l^  £'/.>oc.  Supplemaximccft  acceptum  Deo.dicunturaiitem 
h  pcregrini  hdelcs  dcfuisciuitatibusproptcrfidcm  Chnftub 
incicduhs  cic  Ai . 

Qui 


1^19 


lill 


oannis 


1430 


^  a    Trono.n.ejui^&c.  Qiii vcrcfurithonoranJi, non.n.pro 
A  fiiis  fccleribus  <r>pu]fi  futici  patria,  fcd  fpontc  proflcli  func 
pronomint  Chrilh  ampiiaodo,  &:  pro  noinine  cius  pa- 
ricndo. 

b    'Nj;>s  fr^o  df.  ro.innes  omnia  diniifcrat,&:  fc  diuitib.conu 
nicrat.  ut  plKTiorcs 

rcdd^r    i?c  promptio  *    Aqu!ba«iiihil««ptA.istcni|>or»Ie.         Quos  nonnofcii.        b     Orcrihusmifericcrtis. 

in  peregrfnos  qui reftJiTionium  icdcliderrir  cbaritati  ruar in 

a    Et  iiQ  cxemploiuo  3lii  incitinturad  hcfpitalitatrni.        b     Dum  a^uil  tc  f.inr.  Adalialoc* 

ad  quor  nolLnt  irc.         c     In  inirilltis  Dciiin  honoras. 

confpedu  ccclcfiar:  quos  benefacies  deducensd/gne  Deo. 

a    Alienati  lebui prpi>ri|5.        b     Vtanxietatefamiscogercntui  nrguciiicio. 

•    Suis  crntribulibHS . 

Pronominc  n  ciusprofediTuntjnihil  accipientcsa'Gentili 

a    Qai  poir.imusruiiplcieindigcnti.im  eotuiD.        b     lden,dainc:tic<>s  ru^ici. 

c    Qjii  iion  riifficimii»  prrdic^ra 

bus.No'scrgo  debcmus  fufcipere  hnioi ,  vt  coopera^torcs  (i- 

a     Frzdicandz  fidci. 

musvcricati.s.  t  Scripfiflem  forfiran  ccclcfiar:  tredisauia- 

Ap|>etit.        Dominari.        a    Noniana  autoritaiem.        Nol)t<fmepillol3in. 


fith 


res  ad  commifccn 
dum  piiJPCM  ibus. 
*  OHCVMENIVS. 

pr>    ayxfiAf^B.iyfStu  ,  i. 

fiif.ipcri\ufi  uti  cum 
dicitur,  SuRcpcruiJt 
jr.c',licutlcop:ii.icas 
;id  pr.cdjm .  pcr  hoc 
autem  inftruit  nos , 
iie  cgcnos  cxpcctc- 
inus ,  donec  ad  nos 


perfu.nm  malitiam  exciratas  dcbcmns  a?qu,inimiccrtoIcr.v  D 
re,vcmcricumnobiscrcfcat,aliqtunuoet!amcompef(.crc 
n"  dum  dc  nobis  diiHminant.corum  cjui  audirc  bona  potc- 
rant,corda  corrump;jnr. 

•J«     Oecumcnius.  Si  praeccptumeftnon  rcddcndum  cfTc 

malum  pro  malo, 
Quomodo  iffe  nunc 
hxc  conniinatur .' 
Dicin;uscigo  quod 
hocprxccpcum  clf , 
ne  ilii  rcdd.-imus  ma- 
Ium,quiini;os  ipfos 
folosdcliC]uit.N.\m  " 
fi  peccarum  cll  ad- 
urrfun,  nos,  (!i:ftdei 
adfcrc  nnpc;y.ijici.'- 
tum,rcrcrcndi:rn  cii  -, 
tali,  (kut  &.'Paiiius  *- 


veniant,fcdaccurra-    d  mat  primatum  gcrcrcineisDiotrepes.nbn  rccipitnos  Pro 


itS  . 


miis,&:infcquamur 
illoSjlicut  Abraham, 
&:Lot. 

C  Suipftfiem  forfitan 
0c.  pcrfcuerare  dc- 
bes  in  clecmofyna, 
quia  udlitatcm  tan- 
tam  m  ea  intelligo , 
<juod  non  folum  li-- 
b',  ftdctiam  toticc- 
c]t{3a;  fcriplilltm  dc 
commcndarione  e- 

kcnu)(ypa:,fc  d  h,K  ncccdltfltedimifi,  quia  Diotrepcs  non 
curatnoflii.mautoritaccin.Diocrcpcshxreriarchailbustc- 
poris  noua doccndo  princip.irum  libi  ufurpabat .  Diocrt  pcs 
fr  rciofc  infulfus,fiucdcxorinlinuans  intcrprccacur,  utpcr- 
fidiamcordisctirim  no  inchgnct. 
d  Ecili/iet  i]]i  tCLki'i3:.Q»<i:fi»/iray:.j.dubititmc cft  ccclcfia 
&:  uc  pcr  obfc!  uationem  clccmofyua:  mererciur  pcrfcda 
ficn  ccclctia  fcri  pliflcm. 

c  Coti.mtncbo  i.in  omnium  notitia  manifcftius  argucdo  ^- 
ducam,c]uorum  exvmplarnufquam  bflbct.fcd  facitcajS.:  no 
ua  inucnit,garricns  f.iUis  raiionib.vtens  in  nos  cou{ut.jndos 
&:fcad  vos-aftdcrcirahcndos.  Nocaficut  linguas  dctra- 
heutium  noflro  vitK)  nondcbcn)UScxcitarc,ncpcreant,ita 

pcr 


I 

z 
I 
4 

7 

9 

10 

II 
12. 
1? 


Hhnio, cjui  pcrnertc-  ^**-^**-'^^"^' 

batuinsDumini. 

f     CLvilJime,  noU  i- 

1 4  mltat i %r:.i'im  ,f  d ^iuod 

15  bonum  efi.  ^i  hcuc,  t»u<l««aao 
6-  CiCt. 

•J<  Didymus.Cum 
nulla  conununiolit 
kici  ad  tcnrbrjis ,  auc 
concordia  Chrjfto, 
cum  B;-Iial ,  qui  bo- 
num  facitadu.ilitcr. 


16 

17 


Quiadcpranatnosi&cnoflralciipta.  a    Fatcfaciaoi.  Mendaci>,Sc  crrores  aflercBtibui. 

ptcr  hoc  fi  vencro,  tco'irj moncbo  cius  opcra  q^ux  faci t,  vcr- 

a    Quad  mihi  «letrahit.quodhofpitalitateind  lluadet.  b    A4  dainiutionem 

bismalignisgarricnsinnos.&quafieiiftanonfufficia^unc 

a     CJuod  i<riti!icat  ajit.  Indgentes.  b     Neimpcndant  curiiii  humanitJtis;  i/ 

queipfe  fufcipit  fratrc«,&eos  qui  fulcipiut  jphibet,&  dcec  18 

a    Tamfarcipientet.quatafufccptos.        b    Non  de  coafoitio  fideliuin,lcd  de  loco  ubt  ceaucniuac    19 
c    Qmcqnidilledicatjtu. 

clefiaeiicit.Chariinmenoliimitari  maIii,{edquod  bonueft  u 

Qui  bcne  r  acit,cx  Deo:qui  aute  male  tacit,no  vidct  Dcum  2 ^  atquc  contcmpluti 

uc;  Dcum  ChrUium 
habcns qui cff,  vera  lux  procul cfl a ccnebri.';,  &  B.-liil,  quo- 
niai  A  coiurarium  cO  bcnefacienti  malc  faccrc ,  qui  malefc- 
cic  pc'-  hoc  ipfum  opus,cuin  fk  Bclial,&  tentbrarum,is  non 
vidciDeum,  nccfecuiiduiiiqualitatemabquainognitione 
habctcius.  Omniscnim  quipeccac,  nonuiditcurn,  neca- 
gnouiceumj.quoducToafpcdu  uti,vel  non  vti  conft.K,cum 
ahcjuod  fenlibilc  vidcaturctinm  abeo  ,  qui  malef.jcit,  Ua- 
fprclum  habcat^Ec  li  non  uideacqui  afpcctu  priuatur,\Iicec 
iir  bopus ,  Jndubicaiitcr  ollcnditur  Dcum  non  cfTccorpus , 
quando  bcnef.icicns , eo quod  cor  habcat  mundun^ ,  uide.it  F 
Dcum,  licctafpciLhicanialipnu.icusfic,  tmn  non  uidcac 
cum  malefacicns  ,  quamuis  acic uchcmentcr acuta conli- 
flat .  Et  cx  hoc ergo  (hoc  cll  bencf jciendi , Sc  malrfacicndi 

fcrmoiH-) 


N  ic  O  LA  V  b    D  E    L  YRA. 

1  Qtiitefiimn  iumrrJdidertintcharitati.Quam  eis^xhibuifti, 

2  lii  con/piSu  cccUfu.  El  pro  hoc  {uulti  moti  funt  aci  iimilc  £a- 
ciendum  exemplo  tut. 

5  Qjii^shenf fa.  luivgatur  litera.  Quos.rperegrinoscuroadte 
»enerint .  Deducent.i.tuis  cieemofynis  prouidens,vt  indc traa- 
icant  ad  alia  loca.Bencfacics  dignc  Deo.i.ad  honorcni  Doniini, 

6  fubditurratio. 

4     v^iont.wi«e#rt;w.i,profide  vnius  veri  Dei,&nonprocritai- 

nibus  fuis, 

J    1'  ofeSi fMnr.ixompulfi  funt  exirc  dc  locis  fuis  fpoliati  boni» 

propriis. 

6  NibilaccJpier.tes .  i  a  fuis  contribulibus,  &  ciuibus  ,  ut  dicit 
GlofTa.non  quia  non  poflcnt  accipere,fedquia  illi  nolebant  da- 
rc,vt  egeiiatc  compulJa  redircnt  ad  idololatriam  Gentilitatis,  & 
coiicludit. 

7  'Hos  er.&c. Cam  cxpenGs  noflris.  Hoc  autem  dicit  loannes, 
non  quia  liaberet  diuitias ,  fcd  quia.dc confilio eius  dimtes  talia 

eribns  ipfedifpcn 
ra  ,  ut  habetur 


facicbant,&  quia  bona  ccdcfix  data  pro  pauper 
fabatinEphcfb,  iicut  Apoftohaliun  lerufalc 


Apt 

8  yt cooperatores ft.}A\n\i\Tmi«nect(f»ni  illis  quiueritatem 
prxdicant ,  &  illis  qui  pro  ucntatc  iidci  tribulationc» ,  &  exiUa 
iuttinenr. 

9  Sitipfiffen.  Hic  caDfe^ocntcr  iniiruit  Gaium  de  cuitatione 

malMttm 


maloruin,&  allociationc  bonotuia,di.  Stripjijjeiuf.ec.  i.comtnu- 
mtati  fidelium  in  tua ciuitate. 

10  iec/{{.i.cupitinordinate. 

1 1  Trimaium,itffc.Dio.  Nomcb  cfl  cuiufdam  harrcfiarchx,  qui 
vfurpabat  iibi  primatum  illius  eccleiix. 

iz     7\(o«rcc/p««oJ.i.epiftolamnoflr4m. 

1 5  Tropter  hoc.id  locum  illum. 

»4     Commonebo eius  opp.^^^r.i.arguam  in  palaro,&  puniam  Apo 

fioli.n. tales  rtbelles tradebant aliquando Sathans  ad  vcxaJuin 

corporaliter,vthabetur  i.Cor.^. 

I  $     Ferbis  «j.i.malo  ignc  igniti$,fcilicct,  igne  fupcrbiac,  Sc  ia- 

uidiae. 

1 6  Omiens  in  nos .  i.inaniter,  Sc  irrationabiliter  loqueas  con- 
tra  nos  veros  Chrifli  difcipulos. 

17  £r^tt«//.pronimiapietare. 

1 8  T^etfue  ip.  i.pauperes  fidelci,dc  veritatis  prxdicatores  non 
recipit  hofpitio. 

19  Eteos  qui fuf.pro.Svh  comminarionc  pocoae  ne  de  cztero  re 
cipiant. 

jo     £f  (/pff.  Sicontraprohibirfonero  eiusficianr,  iniufliiTicre 

tamcn  cum  opera  charitatis  faciant,propter  quod  de  iilo,  Si  fuis 

fcquacibus,fubdir. 

2 1     Chaxi/Jime,&c.fcd  quod  bo.&c  fubditur  ratio. 

2t     Qu^i  bene  facit  ex  Dco  efi .  Nam  omnc  bonum  procedic 

ab  co. 

ia     Sjii  au.mLfa.n«n  T^/.i^r.Cognitioac  tormata  charitate. 

Dcr/ittriit 


i4^i       GIoford.&NicolaiacLyra.      1432 


^  fciriK.ne)  dcmon- 

A  ftiar^quxfinuilnon 

flibJiHuntcflc  con- 

ti a^ii .   Icc-in  cx  co 

qnod  dictun»   cii  . 

nHtdiucrbis  in  fchr 
ptura    diujua    rc-r 
Ijcis. 

a     Drmctrio  Ujiiir.on. 
•B  Quod  tponiifli  illum 
iiilvt 


C^^idraf  f:piat. 


Ad  eum  i;eBientibu».&  teeedcntibut 


a  Dcmerno tcftimonium rcdditurabomnibu s, & ab ipla vc 

a    ADco.         b     AiiMiinu-iiiltifmeml«>rp.taliiaiis.  c     1111;.  d    Pet  .ali»  teiti- 

»ik.ijiauiejqi:j:  pii'i'Juue:a.  ^  j 

ritatc :  fcd &  nos  tclliind^nium  pcrliibemus ,  &  nolti quo- 

a     Pc  tonimondatione  c:cemorvii.T,fc  de  aliis  etiam 

riam  tcftimurium  noflru  vcrum  elt  Multa  h.ibuifcribcre 
tibijfcd  nolui  pcr  airametum,&  calamumfcribcrctibi.Spc 

a    Kcui»  lcquiadottiuni.VelcsDioueBijgbnxaendLin.  b     Abillo  \  loiicye.icab 

*    '      ^      '  '  omniliismjln  iii  tibi  Djx . 

b  ro  aurcm  pronniis  re  videre.ctosad  osloqucmur.  Paxtibi. 

a     l^u.>dtedoc<o,doeealioi.        b     Vel  per  n"mcn. 

Salutant  te  arpici.balur^tu  amicosnommarim. 

L  Y  R  A. 


uclic  imitari  .iperir,15 

uc  imitetur  Dcme- 

trium,ucii!Tiililau- 

de  omnuim  pofiTit» 

&  ipfc  dii^nus  cxi- 

ftcrc. 

b     Taxtibi.  Amicis 

7  gratiampacis,  &:fa- 

8  kuismandaCjUCucri 
P  tacisinmiicosafilu- 

lo  tc  monftrcc  cxtra- 
ir  ncos. 


NICOLAVS    DE 

X  Dem(tt>ote.rr4.^onum  dcopenbusfhantatis.^ 

a  i-tb  mnibtss.ijiCam  cognofccritibus, 

3  Et  ab tp.Ti  A.ADeo  c]ui  c{\  ipfa  vcritas. 

4  £/«oi/-fy?i.Q_uiaexp<:rtifumui. 

j  £fnc//;.Similiterpcrcxpcrienti.im.  _ 

6  Q_:,o>iijm  t.  .m.vt.eli.  Qjd.  iltum  debcs  imitari,  5:  anocjare 


Diotrepem  autcm,&  eius  fc^uaccs  dcuitare. 


MuUa 


7     M-l  .:/u.cri.Hic  puimurconclunoepi(loi;i  &  exponatur  , 
ficutconclurioepillouTf  prar^dcntis.vfcjucibi. 
g     Tax  tibi.ln  quo  optat  Caio  pacem  iiiterrtam  confcienciz,& 
paccm  fraicrnamamiciiiar,&  pacem  lupernamgloriac. 

9  i'd/«f.jnt/f  j?rt/V.'.i.fidclcsc]ui  fiun  apudmc. 

10  5j//f.f«.a»;.'.i  fidclcsqui  (iint  .ipud  tc, 

11  iVJow/n-ir/w.Ad  maiorcm  charitat/scxprcfTionem  .quateft 
jnchoatiq  iuturaf  fa-licitatis. Ad  |  nos  perdu.qui  ui.,*:  reg.  &C. 


..  ——■ 'T- — r-i— — r    -  ,  ^ 

FroiogHS  in  Ept^ohm  Canonicam  ludx. 

—  Vdas  fratcr  lacobi  quse  dc  fc- 

ptcm  Ganonicis  cll  paruara  E- 
pjllolatn  rcliquit.  ttquiadeli- 
bro  Enoch  qui  apocry phus  elt. 
in  Caaflumpiit  tc(bmonium  ,  4 

-    X.  _^^  .t    nr^    plerifquc  reiicitur.-  tamen  auto- 

rirarem  vctulta  tc,  ctiam  6f  vfu  meruit  3d  mtcr  faii 

ttas  fcripturascomputatur. 

Jnci^it 


Jncipit  Argumenium  m  EpiHolam  ^eati 
ludx  ApoJIoli, 


Vdas  Apoftolus  fratrcs  dc  corrupto- 
ribusvia:  veritatis  ita  informat,  vt^ 
ilhcitum  efTc  difTertet  de  fubiugo  fc- 
mcl  crutos  feruitutis  denuo  opcram 


fuam  officijs"nauare  feruihbus . 


Xa  fynopfi, 


Jnctpit  ^ptsiola  I udA  ApoHoU  ^ 
C    A    p    V    T     f. 

a  1  ydat.    ^    A  h..naf.  Hanc  ludas  cpiflolam  q-icmndmo- 
l.)uin,&'  vSc,  pr.  ciiili  blcijpU  ,  ,u.  laaiL,  cdidc  anc.  £tt 
pi!ti.ma!ii,u'nLnriini 


crust  ic-.  Cifffvqiii- 
diJil^fubinir.rcfli  do- 
cc  cnt  ,.Tdi.)phoium 
cfi,ptciatunseti.in\ 
cijrum ,  quidoniiiiii 
nrg.int ,  iKi  tfich.n- 
buit ,  ut  fcribcrcr,  &: 
caucos  rcddcrcc  f  ^- 
|^nfi:i£:atis  crtt  £t  mitioqiiidc 
'  horcaturco&,urccr- 
lenr,  atquerrad:rafi 
bifidcmanrat.Dvin 
dcabiic  cc.i'c.'s,  caii- 


quos  Pctrire  , &  loanncs  in  fuis  damnant  cpif^nlis.  Intendir 
autem  con  moncre  fiticlcs  ne  Gonfcntiant  pcruciforibus  > 
qui  a  fidci,&:  caftitacis  giacia  rccrahcbanc . 
b    Seruttiyirc.fi-a.iato.     *    Clcmcns  Alcx.IudasquicatHiJ- 
licamfcripritepirtolanrtfratct  filiorum  lofcph  cxtans  val- 

dcrcligiofuscumfci, 

Jncipit  EpifioU  Canonica  ludA  Apojloli. 


C     A     P    V     T      I. 


9  Confitenstamveibo.quimfafto. 
c    Matiiia,iide,doaiina,i)itx. 


b    Commendatioperfons. 
d    Qui  fant  memkra  Dei,ou  i  Deum 

habenc^atxcn,  ic  pationum  . 

Vdas  feruusIefuChrifti,fraierl3Cobi,  hisqui  \ 

a    froptei  lidcm.ic  opcra.  b    Qui  per  hlium  habcnt  accefliun 

art  patrcm. 

funtin  Oco  patrc+di'le{3:is,&  Chrifto  Icfu  con 

CoMwa  peruerforej,         b     Adhancduiinitatem.ad  iiernam  gloriam 


^  feru^atvs&vocatis,  Mifcricor Jia  uobis,  &pax,&charitas 

qd.imfedud.ircs  ,&  . 

dcniinciac  nc 


7 
8 


proi- 

fi"i comir.iinioncnt  habcrcnt,  fc  cntcs  non cfi fatisuocatos 
dic,n(li  ctian.digne  ambiilccur  J+.t  uoc;'Cionc,co  quod  6C 
pviorcm  populum  Dominus  ex  Aegypto  cdpiilum ,  cum  m 
fidc  uidcrct.iHin  pcriiftcre.  pcrdiciCrir,  iV  angdisordiiicm 
ftuim  non  cufiodipntibus  non  pcpcicerit  Ha*-  rationcfccc- 
dcndiimcficecalibus.  Et  M  (.haclcmnamquc  Arthangc- 
kim  non  fuflinuific  blafphcminm  draboli.Doccc  icaqpc pcr- 
d!c:oncm  iftoium ,  ficuc  Scdomicnrum  futuram  .  poflliiEC 
adhortatui  ad  bonos  morcs  fidci  fiabihiatcm  adominoap-' 
prccatus.claudit  cpiflolam. 

Qui  6i  Thadxus  CQntra  cofdcm  fidci  corrupcorcs  fcribit, 
■  •"         ■  -      '    -.  '-  quos 


ret  propinquiraterti 
Domin),non  tamcn. 
dixit  fiati  c  cius  clfc , 
fcdquiddixitjlitd.is 
feruus  lefu  Chrifti. 
*  Occumcnius.  Si 
tisfu-thuic,  inquarrt 
prafcnti  Apoftolo» 
ad  gloriar  fpledorcm 
quumfcipibm  Chr^ 
ftifcruum  nomuul^ 
fct,  eti:mva  lacobo^ 
celcbris  rcddi.Siqiii- 
dcm  quum  lacobiiSj 
apudomncsob  uir- 


piuifio. 


Pojlil.  Nicol.de  Ljrajuper  Epijlolam  ludx. 
C    A    P    V    T      1. 

IFdas  hjii  Chri.fet.Hic  incipit  epinolabcaii  iuda!  apofiuli,quz 
licut  duz  przccdciites  diuiditur  in  tres  parics,(.lahitatioucin, 
pfrrecunoncm,&  conclDfioncro,fecund.it  :bi  t  t)urijfi.,.um  tmticM 
Ti> ii.i  ibi.£/ auterri  qui potois e/i.in  prima partc iiotihcaiur  per- 
fona  falutans  cx  nominc,cum  dititur.;m.4  .bccundo  cx  reugio- 
pe,cuiT,  dicitur.  i  i^rr/.-ttj,  6"c.i.fidclisChriltiaiius,  &  cxco- 
gno:iiine,cumfubditui'.     ^     fMfa.Sicautcuitmtco^iiouuna- 

tus. 


tutem  m.ixmiscfTcrreturlaudibus^cfFcftum  efl  vchicapDcf 
auditoies  facilius  recipcrcciiraddodrinam  fcrmonis,qua- 
niamnaciwitacis ,  acfanguiniscommunioncquaqiiamarie;^ 
nata  uidci  etiir  moribus  abco  cum  quocngnacionc  conimii 
nicaufr,&  maximefi  fub  vno  Domino Chnflodcgcn$,fcr- 
uicucis  lUEum  cqnaliccrcum  fraticcrahcrc  pioponitur 

Non  ddplicctChrifto,  necdifcordata  lacobomeapraj- 
dicacio . 

c    Co.t'-  w.vocar,cofcn;ar,  diligic  filios,  &  mebra  Dci  {s.cit.  > 
d     Mifcncordia  iwbii.ii  Deus  t^pic  mifcrcri  vobis  condonan 
do  dciida,in»pleat,mifcricordiam  fupcraddendabon.7  du- 
''  ■ ..-:.«,•...,:,■..■      •   ^-  ccncfo  ■" 

tus,.idycflru£tionemIudxproditori«  Secundoponantur  pcrlo 
rxfalutatff.cumdicirur.     4     ;//5i/«/.)-ideformacaclurif.itc. 

5  P:/efl'/j.A  mc,&  fidclibus  cun(fiis.  6  Et  Chrifio.\.Chii' 
llo lefu  adunatis, & congrcgatis,iicut  mcmbra  vniuntur capiti, 

6  hoc  pcr  voc.itioncn)  ad  fidcm,&  conferuacroncin  in  e»dc,qtt« 
funt  cx  gratia  diuma. Et  licet  vocatie  j»onatur  hic  poi^crior  con- 
fcruat  ione,  t.imcn  prior  cft  tempore,ncc  efl  vis  in  hoc  facicda,  q» 
tranfpofitio  noinmuni  non  variat  U^niiicationc  eoru.Tcrtio  po- 
nunturoptatabonacijdf.  7  A^Vi^/for.p^ta  vclharelaxans. 
^     £rfa.i.Ctfnfcientiamquictans.     9     £;c/;.j.  Dcocoiiiges. 


1433 


Epifl:plc^,rucl<«. 


,.'-4. 


ry 


4 


A 


cendo  ad  xterna.  Si  cft  rcGoneiliaUis  inimicis,  iternam  pa- 
cem  dct  f.iclis  amicis  in  qna  in  nullo  ab eo  diffenciatis. 
:^  Oc^cumcnius.Milericordiam  vcro.pacem,  &:  charicare, 
ipfis  nuilciplicari  prccatur.niifcncordiatn  quidem  quouiam 
propter  uifcera  mifcncordixDei  rcuocati  fumus,  &:  aflum 
pci  ab  eo  m  mini- 

'  tadirnplcatur.Charifrimitomncmrolitudinerafaciensrcri-  ^ 
bcndiuobisdecommuniue(lrafalute,neccflehabui  fcribc-  , 

V»5.  Vobi»  a  faiiiflis, 

rc  uobis,dcprecanstfupdr  ccrtari  femel  tradice  fan<ais  fidei. 

a     Ideo  nectffe  hjbui,qula.         Sub  Tpecic  rjligionis  quafi  fidem  lefu  prajditem. 

h     Huinans:  fapientiK.  c     Ignoti  Deci,&  fanilif .         d     Ab  «tcinoin  pr.Tfcicntijl  Dei 

praruifi  fmit  iuSo  Dci  iudicio.ut  fordcfcercut,&  ^lioj  in  forde»  pr«tipiiarcns,  &  inde  iudi- 

cabumut  ad  ijiorteni.  ' 

fubintroierunt enim homines quidara,qui olimprofcriprr-  9 

VelDei.  a     Ipli  dicowpirdi- 

uina.f(iiptura  quddam  dolo  utentes  ad  ^eltiuoisdtim  cultuin  Dei. . 

erantin  hoc  iudiciUm  impii,doraini  noftrigrariam  transfe' 

Tauiuo]enti(im,quan>nolcntinin         '      "'  " 


tl.q»- 


liSgula'  iiet  Cliriftianotum. 

rentes in.Iuxuriam,  &folumdomina'iorcm,  &t)ominum 


B 


eo  m  mini 
(Iros  .•  pacem  aqccm     a 
ga.&hancipfcDcus. 
patccnobisdonauir, 
reducensnosquiof- 
fendjramus  ad  fuam 
amicitiamperfilminr. 
fuum  Icfum  Chri-, 
fliim   :   charicnrem 
vero  quoniam  prj- 
pcer     charitaccm  , 
quam  erganos  har    b 
buitvfiigcnicus  filius 
fuis  expofitus  eft  pro    c 
nobis  in  morrem.. 
Hxc  igicur  abundc 
tribui  ipfis  prccatur 
conformia    diccns, 
cum  Beato  Dauid,     d 
quiaic.  Extendcmi-    c 
fcricordiam     tuatir 
cognofccntibus  tc. 

a  C7jariffirMi.E.§o  qui  vcflr;?  faluti  prouiderc  habui  nccefle, 
propter  pfeudo  qui  vobis  fc  ingerunt/cribcndi  uobis  aduio 
niciones  dc  vcftrafalute  communi.  i.dc  fidc  qu^  eft  ta  mca 
fa]us,quam  vcftrfl,&  omrHum  fidelium.f  fides  qux  pcr  dilc 
dioncm  operatur,  ego  dico  facies  omncm  folitudmem  icri 
bendi  vobis.  i.omnia  qiiarperctnenc  ad  folicicum .  Oro  pro 
vobis ,  difputocontra fc<ltjd6rcs  veflros  ,  &  ut  uobis  fci.icis 
prouidcrefcribo  uobis  dc  illis,dc'tcgo  nx:quitias  corum,ofJe 
do  uobis  qualiccr  fideni ,  &  dilc.ilionem  dcbe.itis  tctiicrc,  &C 
cum  lim  ita  foHcituspro  uobisjadmonicionem  meam  reci 


immundis  tcnebrarum.magis  autcm  etiam  arffuicc,  ca. 
occulca  abeisfiuntturpccfteciamdici.Turpirnarnquc  & 
vchcmenter  turpia  faciunt.quafi  myff  ico  modo,qui  tcEt\ta 
Symonis  Magi  fe^uuncur.poi^i  hnc  autcm,  &  MarcioniH.»;, ' 
acquc  vaknciDiani,&:  Sithiniani  nephanda committunc.  Vii  t.Tfm., 

de& alia  Epiftola  de  ^t.intum  wihi 
cis fcnbicdiccns.ifli  f^"  ''"'"'"'•r '- 
funt.quimgrcdiun-^,  c.m,r,Mni 

tUrmdomoSj&Ca-  fal.rtc,  vt  i,on 
ptiuant  mulicrculas  pot«eriin  non 

peccacis inaolucas,5i  <"'"'>er«.obii 
libidinibusuariis  du ' 
dtas.&fub  Qi-qili  )i>c  ' 
rqJigibpifagtliitUir-  ' 
pfa.C^iaproprfr  inTu 
xurj^ni   craonulilfe  ' 


a    Cump4tre,&fpiritufanao.  b    Saluatorem  noftruin,        Rcgcij  ^io.lnini 

c    Et  ouia'  illi  iicgant.ic  volunt  uos  indiicete,ut  negcris  contra  illos  uolo  jos  coinnioiierc. 

noftiu m  lefu ni,  Ch riftum  negantes .   Cp mmonere  au 

Non  filius  Naucfed  Domtnus  aote-.qui  non  a  partu  uirginis  mitium  habuit,ied  etat  Oeu, 

"eli 


4 

r 

6 

7 
S 

9 

10  xurj^i 

11  cos  d i c i c  g ra t i ani  dq- / 
i;^  miiii,  pcrq:.i.i!ii  Ijvu  , 
I  j  riam,&: cffc£l.is  cius  * 
14  nc^anc  folum  domi- E 
'  i 


zternus,qui  natus  de  uirgine  nomen  leTus  accepic, 

tem  vos  volo  feicntes  fcmcl  t  omnia ,  quoniam  t  Ic^V 


natore    ,&dom;nu, 
id  noIiruiuIcfuiJiChri  ■ 
;7  ftuiii.j  ■.""   '     '  ■ 

18  -5«     Ojrumpnius.  liomiao 

19  quod autem 'd'^i,irju'f' 
Zo  fituntadlafduiiim,hoC 

e{\  dcprauant  detorquentes  a  tem perancia  ad  lafmuiam.uri-  ^ 
de  &negarec6cingicipfosdominum  noftrum  Iqfum  Chri  . 
fi:um.  An  non  ncgant  qui  uit;e  impuritate  do£torem  om:iis 
tcmpcranti;E  ueluci  c]3mofa,ac  fouora  vouC  abiurant.'v^ic. 
n.communiocfllucicumtcncbrjs.  i    j  n 

4C'    Aug.  Omncs  hxrctici  eeneraliter  fcienti^ pollicicatio-  '•*•*'*  ,V*  ,' 
nedecipwnr.&reprchcnduntcosquos  liiiiphcicercredcn  ^^y 
tcsinucncrunt,  quiaomnino?arnaIiapL'rfi4adc;nCjquafiad , 
carnalium  oculorum  apercionem  conancur  adclLiccre,vt  in  rx 

tcrioroculuscxcaecarus.     •*«     Optacus  Milcuic.  HcCrctici  '•«•a^"-P"- 
vcritatis  cxules  fani,5i  verilTlmi  Symboli  defertorcs.defina      "^ 


percdebct!S;Hgo  dico,  dcprrcansTion  fuperaddi  aliam  fide       ccclefia:  fanfta:  lam  piis  fcnfibus  dcprau3c;,GocemptQ  quod 


Vcrtras  fidci,fed  fandoe  fidei  fcmcl  tradica;  uobis,  6c  omnib 
fa  ndis  ab  apoff olis  fuper  ccrcari ,  ufque  ad  mortcm ,  ut  pt o 
ca  fi  rrccefle  cft  moriamini,&  ideo  fcripfi.uc  fcircnx  ftacu  m 
veftrx  ftdd ,  &:  meam  folicitudincm  oflcndercm  uobis ,  Sc 
frcin  fide  confirmarcmini. 

\y  Gratiam  trar>f  Duritiam,&  diftriftionem  Icgis.qua:  dicit 
oculumpro  oculo,dentem  pro  de«tc,tcmperatgraciacua 
gcliijinquopurgantnr  fcclcracommiflapcrpcenitcnciami 
atcleemofyn«efruclus.Sed  hanc  gratiam  transfcrunt  in  lu- 
xqnam,quinunctanroIicentius  pcccant.quantominusui- 
dcntfcafpcritatc  legisdcfacinoribusexaniinari.  *  Di- 
dymus.pucoautcm  quia  &  de  mulcis  hxrclib.  qua:cocpcrut 
tcmpor'b. Apoftolorum  dicicur  hoc,  &  authoribus  eorum , 
qui.f.impudcntiam,mulcamqueluxuriam  func  fectati  itajUC 
ipfam  fpurciciam  fuam  ,  acque  luxunam  idolorum  fa- 
cnficiis  permifcercnt,  Nam  &  Paulus  de  huiufmodiho 


minibos  ,  ica  dicic. 


£t  nolite  communicare  operibus 
immundis 


bcnefucrantgenici ,  ut  ignorantcs,  il  rudes  decipej:ent,de 
fe  nafci  uolucrunt.  fc  t  q.ui  iamdudi^m  in  taliLjus  pafti  fuerac  | 
cibis,corruptcla  mala:  digcliipnjs.in  pcrnicie  UDferprum^' 
difputationibus  impiis  vcncna  mortifcia  upmucrixiit. 
c    .Jo/Mw.patcrcura  filio,&  IpiricufandipfoluSjdoiiiifiacpr 
filius  cum  pacrc,&  fpii  fandto  folus  diiator,rpiis  f  iniTius  cum 
patre,&  filio  folus  dtiacor.Quicumquecrgo  hirecicus  pacic 
Chrifti  vcrum  Deum  bonum.S^  lufium  ncgac  folum  domi- 
nacorem,&:  domuium  nolfru  ncg.-ic.  Qui  lcfum  fijium  ,f>ci  p 
cffenegat,  &hicdominatorcmfo|uu:,  &:Doniiuum  no-:. 
firum  ncgac .  qui  fpirirulTandi  pGcencis  decrahSt  ^  oC  hic  fo- 
lum  dominatorem,&  dominum  nofirum  nega:, 
d    Omia.  Omniaarcanafidei,&nonhabecisopus  reccn- 
tia,quafl  fandiora  a  nouisaudirc  magiUris,ideii,pcrfcctc  icL 
tis  omnia  qux  fcicnda  func  de  fide,  &:  ideo  non efi  opus,  uc ' 
audiacis  illos. 

e    Q^oniam  /e.confucacis  bjcfccicis  deindc  vc  rcuoccc  eos  cj, 

^  ci;cdi(^.crapt. 


t 


NICOLAVS    DE    LYRA. 

1  ^Adimplea.  in  ce lefti  gioria,  vbt  tc  no  alibi  chantas pficitur . 

2  Chariffimi.Hic  incipit  epiftolae  profecutio,^  diiiiditur  in  duas. 
paTtes,quiaprimo  ludas  Apoftolusproponitmtei]tum,fecundo 
profequitur  propofitum,ibi.  Cowwof/eye.  Eilaucem  propofitum 
apottrrli  confirmare  fideles  conrra  harrcticorum  deceptioncs  ,  & 
hoc  cft  quod  dicic,  Charifjimi.  Quia  paftor  dcbct  efTc  folici:  us  d« 
ouib.  3  5ai^f;4(/{«o.e^r.inhac.n.cpiftolainftruit  bcatuslu- 
dasomnesfideicsgcncraliter  ,  &  nonpcrfonas  aliquasfpcciali- 
tcr,ficut{acit  bcatus  Joannesin  duab.  epifioiis  pr,ec.  4  ?^e- 
<f/jif /;<i.pphxteticosinfurgcntcs,ytpofieafubdif.  5  Dfpre- 
ctfBi.fupplc  vos.     6     Super  certan .t.fortitct  certari  a  uobis. 

7  Semel  tra.fan,  Qjl.iftud  certamen  cft  fidei.i.pro  fidc  tradita, 
SanBis .  f  Apoftolis  a,Chiifto .  Semel .  i  perfcAc  quando  aperuic 
fenfumeis,vt  intcUigcrentfcripturas.Lu.vl.Diciturctiam/ew/e/ 
pp  vnitateio  fidei,&  autoris  ipiiut  Epk.t^.a.ynus domitius,una  H 
Ues,unum  baptifma.Et  fubditurdi^i  ccrtaminiscaufa,cum  dicit. 

8  Subintroierunt  enm.i.fub  fpecic  pictatis  introicrunt. 

9  Homines  fiuHa»i,,&c.impui,  CHaerenci.pictas.n.uno  modo  fl- 
jfnat  diuinu[n.culiuxn:h(f retici  vero  fub  fpecie  reiigiolitaCiS,&  di 
uinicultus  introduxcruittcontrarium,  proptcr  qupddicuiituf 
impii.  jo  X^<o.i.ab;terno  prxfcitjaDco.  11  Jnhoc.u 
condemnationcm  .  Alitcr  potcft  dici .  Qui  olim  prxfcit»  funt.i.a 
longotemporc  prafigurati.&  hic  fenfus  vidctur  magis  concor» 
darc  fequemibus.  Jtt  ponunturpluresprjcfigurationcs  iftormn. 

hacrcticoiruii». 


haereticorum.     \z     £)ow«;«o.i.fidemcathQlicamnobis,gr;itis 
datam,     1  j     Tramferentcs  in  /.  Vt.n.trahercnt  homines  ad  fua , 
fcAam,concedcbant  pcccata  carnalia  tanqyam  licita,ad  qux  d-\ 
ni  funt  hdmines,  ac  etiam  ipfi  exercebant,  vr  frequenccr  diftmii" 
eft  fupr.      14     £t/b.(/o.perhoc3utemquod  lefusChnftusdici 
turhicfolusdominator,&  Deus,non  excluduntur  patcr,&Tpiri 
lus  fan£tus,quia  diflio cxcluOua  adiun^a  vni  pcrronx  in  diu>niit 
rcfpcftu  praedicati  eIIentialis,non  cxdudit  aiias,&  iic  eft  in  pro'^ 
polito.Solu$.n.idcmeft,quodnoncumalio,propterquodexclu- 
dit  folum  id  qiiod  importacalieratcm.pacer  autcrn  ,  &  fpiritus 
fandlusnon  funtalius  Deus,&  dominatora  filio.rcd  vnusi 
15     •>^cga«f,'i.Falfa  doftrina,&  vitamala.      \6'    C'>n."t,'>irrn . 
Hicconfcqucnterprofeqiuriirpropofitum.f  coiifirmariJufide- 
les  contrjivcrrutiam  harreticorii.in  quo  fic^x)ccdif,q3  primo  mui 
tiplicitcrcorum  prauitatcm  declarat,  fec^nlo  fidelcs  in  verir.«o' 
cprifirmat.  ibi.A^oi  iiutem.primu  vero  facit  dupliciter  primo  p  fcrl 
ptur,a$  figuralcs,fcdo  per  fimilitudmes  naturalcs,ibi  'Simllnbr  hi 
fHvt.pxivaa  adhuc  in  tres  partes,gT  primo  inaucit  tria  dc  fcnptu- 
ra.ScJoad  propofitu  ippiicAt ipi'i,i[n.Similitcr  &hi  cJrt.S.  Tcr 
tio  inducit  alia  tria,ibi.r<e  ////... pnmu  aut  cft.punitio  iudaforum, 
pp  incredulitatem  fuam  rcbclUntiuni  in  defetto,  vt  parct  Ex.i?".' 
&  Nu.  14.&  in  plurib.aliis locis.  Dicitergo.Cor/;/Ko.&  nd  docett 
denouo,&  fubditro.     17     5"f/e/7.Vo$.f'"   18     Semd.i.pfei^ti 
ita  (j  no  oportct  vos  itcru  docere, fcd  de  fcitit in  habitu  comonr- 
1«.     J9     Oi»«M.f.adfjili4t^ncccftaria!"'aaj    Q^or.iam.CCiiis 

TopHlurn 


i45j        Gloford.  &Nicolal  deLyra.        14^6 


A 


<&  crcdidcranc  maligmi,  &:  impiis,  oneiulc  qn.^nta  ^n  m.ignj- 
A  tudo  domini  (jucni  neg.inc,oftendens,qti.od  ipfecft  qui  rdii^ 
jiirpopiilumlfraclcx  Aegvpco.5'<o»»'4wj  le,  Sifnt.nln  Ifrael  [ 
claniantcs  ad  d.^minuni  cx  Ac  e.y  pco  ha\?uera\c,d\ffidcnrej 
dc  poicntia  Dei  in  crcmo  pun;t'i  fuicnc  5£'lfli  masidi  i  ini- 

rtimo  humiW.        ToftM  murmu^antet. 


fcquaccs,  g.paq"as 
baptifmidotcncbiis 
iaiiorancix  cxicrunc 

O  — 


■5<     Onsic  ipf.jcftlex,qtixctiamdtaboIum,&:angtlos"cms  I) 
inijnciiia?Tcrnum,quicis  pr^pir-iniiseft  pertrSnjc.  Iltficur  t., , 
ccrtum  cf+,qo«a  hcqueiHr  Adgoli  xtccnis-aftridivinculisad  »<1 
u<d  ciiim  fciwcntUrjncqueifti  in  i^^.nemarrcrnum,  quicis 
pfxpararus  dt  miccerentiu- ,  nili  quia  pofitam  fibi  a  l>co  !c- 

non  feruauc- 

b  .  Vcfbi»>tp_rfi  <B  errme/ 


populu  dc  terra.  vEuypti  iaIuahs,iccunclo eifts qui  no  cred? 

*    fei  fefiicniet,8calii»moiw.        "^-^ —  .- -  - .  ^  -  j---:- 


a 
b 


ciparumjfed  dereliquciunt  fuu  domiciliu  in ItKiiciu 

a     Hu<us  aerisiim  damnatoiifferuitgriiii^rtiKFicntt.        b    l<lcu«ti«iuaca1uat>i 


C 

d 

c 


quuex  eoium  imitJlionfmois  xicma  !•  «jutiir. 

Dci  vinculisastcrnisrubcaMiginc  rcferuarc.iSicut  Sodoma  \. 

Sodcm»,5t  tioTnofn.     '  .      .      s     E«tr3natuoun.  . .' 

& Gomorra  &  finitim?  ciuitatcsfimili  modo cxf<jrnicat?,&  \^ 

Malhil-jrum.         »  '  VoiicJebitaiti  c«ncubiti(i.  Triiipor.iliu*i, 

ab  eutes  pofl:  carne  altera  fadi  lunt  cxeplu  ignis  sterni  poe- 

..,    ,    ,  Sunt  Sodoinitx  .  Sunt^iiamrundt..       a    $ini]^,uec  aliorun. 

nam' ruftinentcs.Similiter &lii quiearneffi iqyiBe'macahlit' J4  f"d eorrupiffcnt^da 


•.p«.i.a.. 


C 

L.z^.raonl.c , 


cicdentcs  fiadprio- 

risv.txconcupifccn 

tiasmcntcrcdcunt , 

damnantilr  .    Sicuc 

prius  pcitidcm,  &: 

bona  opcta  mcrccur 

f.iluari ,  fic  fccundo 

pcr  murmurationc, 

&  immuJitiam  mc- 

rcnturdamnari.Vcl 

fccundo.i.bispcrdi- 
R  dit,  quiamalos ,  &C 

nunc  &:poftmddum 

punit.Nam  qui  prx- 
•  -  fcntia  mala  non  cor- 

riguntad  fcquentiapcrducilnt. 
■    4e     Occum.PoftquamimpurorumNicolaitarum.V.Uenti 

nianorum,acMarcionifiarumdixitlafciuiam,&:  vcUicinu- . 

f^ioncquadam  infi-ncscosabipforamfctulcnta  turpicudi 

ne  rcddidit,cti.im  liac  fubiuHgicpoffcaquAm  Dns  populun> 

cx  Ac2,ypto,&c.fimul  quidem  per  hxc  oficndcns  qd  idem 
Dcus  vctcris,ac  noui  ccltamcnti  fit  author ,  &  non  licuc  di-  , 

cunt  hi  lrclcrati,.il:u  fuiffe  vctcns  vindicantcm,ac  auum , 

alium  veronoui  mitcm,achumanumpia:iidecilcDaun  . 

*    Didym.Animaducrtendum  cfl  folum  dominatorem  cl 

fc  Chnftum,  co  quod  folus  uerus  lit  Dcus .  S.e;n.ciim  iolus 

litdominacor,  &  DominuSlcfus  non  expcUic  authoncare 

patrcm  diccns  ci  Domine  ccr!i,vV  terrx.  S;c  neque  patcr  cu .. 

folus  fic  verus  Dcus  cxcraneum  facit  a  ventatc  deiwi  is  tiliii. 

Diaum  namque  eft  ante  hxc  dc  eo  quod  fit  uerusl^cus  .fte 

folus  Dominator,.?^  Dominus  lefus  Chnftus,qui  cduxu  po- 

pulum  cx  Acgvpto  per  Movfcn,quibusitadictiscoulcquc$ 

eft,  vt  non  fitalter  Dcus  Movfcos,  ncquc.n.cft  alius  prfccr 

Trinitatem .  Vnum  etiam  Moyfcs  monftiarc digm>l*:nur 

fecundum  quod  didum  efhiHe dc  mc  fcnpht.&  illud  qu<)d 

fcnpfir  Movfcs  inuenimus  Icfum  implcuilie.quap'  optcr  &: 

ipicpi^cuidensprophctixuiicutecruccmmaximas  habcrc 

•diuitias  fc  putauit  impropcnllW  Cbrifti,&  noi>  alucr,quam 

illc  qui  ciixrt.Mihi  gloriandUm  c.i\  mcnicc  Chnfti.Cmn  er- 

Eo llfus  fit,  qui ex  Accypto  Hct)i'iCos  cduxit . conirat  quod 

non  dchun,ar.itatccxManapro(  cdcnte,  lccundumquod 

dc  Dco  vcrbum  diftum  cft  lcfus,iic:uci  proximc  dixic ,  no- 

bis  autcm  unusdommus  Itfus  Chnftvis  pcr  qucm  omnia. 

a  \//"e./o  y.ttucrcnon  funtimiti-.ndi.quiJcfum  uon  ue 

n:m  Dcum .  fcd  hcmuncm  dc  vrraqfec  icxugcnitum  mcn- 

tiuntur.Si  n.ai  giljspcttancibusnon  pcpercit,nccliomini- 

busiiipcrbicntibusp.ircit.  _ 

b     '^ouje,uautruntfu.prin.S\chorr\mc%,f\\i\  nofcruantprm 

cipaium  quopergratiam  adoptionis  blu  JXi  lunccflcdi. 

Scd  rclinquunt  domicilium  . ' .umtatcm  ct  cliUix,in  qua  re- 

nati  funt,vcl ledcs rt guKideftis quas accep turi erant ,  fih- 

dcm  fcruarcnt,6c  antc  ludieium  giauicer.ti:  g.rauius  in  uni- 

uerialiuidiciodamnabit.  ^ 

4«     Grt  g.  luspcruei  fa:  libcrtatis  appctiit,  vc  pra'cfict  coecc- 

ris.nullilquc  lubcflct,  ^  . 

*  ^    O/jg- 

"^N  rC "6  L  A  V  S     D  E"~L  Y  R  aT~ 

1     7>op/i<».pcrvenratemfuaediuinitans  quar.->S3eternt.>e(t,r 

deo  dicitur  Heb.  i  j  b.lcfus  Chriftus  htri,&  hodic  ipfc,  &  in  fe- 
cula.     1     Stcundo.i.^oiX. 

3  £oj^Ki.J.defiruxitindcfcrto,vtdifturoeft. 

4  ^//^«.'of.Hic  ponitur  fccmidum,fcilicetcafusane;clorUm,dc 
quohabcturlfa  i^.&EzechiS.  qui  proptcrfuam  fu}»crbiani 
deicfti  tucrunt  in  hunc  aerem  caligmofum  ad  bonorum  cxcrci- 
tium  ,  fed  timto  hoc  e xcrcitio  tn  iudicio  finah  rctrudentur  in  m 
fcrno,&  hoc  cft  quod  dicitur..//«_gf/.)j  »f.i.fu3e  conditionis  nobi- 
lemitatum.  5  lcti  d.  .Glof  iiJterimcaris.cocleftcm  h3l)it.itio- 
nem  fpintualem  vrfioncm  Dci.Si  per  vifioncni  De»  intclligit  ip 
f<  elotrator  vifionem  apertam  eireniiae  diuin3e,non  dicit  vcrum, 
quia  nuilus  videns  diuinam  efrentiam  poteil  peccarc  .  Si  autcm 
iiucilific  cognitioatm  namralcm  angeloi um  de  dco,.»dhuc  non 
tidctuTbenc  <;{re  vcrum.quia  naturalia  rcmanlcruiu  in  cis intc- 
»ra.ideomcliiisdicitur,vt  videtuf.  S(dde.  i.corlura  tmpyfeuni , 
iij  Quo  cicati  fuerunt  tanquam  in  loco  conuciucuu  lu«  naturae , 


QH<>rtnn  ratan  li  f  <>tr%n>a  maiui. 
D    Fcr  huinilitaicm  (icr  .l^edientiam  .    ~ 

dcrut  perdidit:Angclos  \ttTo  qui  non  fcruaucruc  +  i\iu  pnn  ,^ 

a     Qii,'^  yci  gr  tiam  Dei  alii<  p  i  c  p.'baniut  fuliefli'.  rj.iimbus.        L.  „jici  :in>ribi»in  C^lc- 

'   (teninabitcuonemilpir.fuaicm  Dci uiliuiKin.        c    VrniiKOsad  ud  c^in  lui  trluicit;,uelalii)ui4 
•  ;!-'  OLCultaie  non  jnnti^nt 

p 


3gni..^ 


11 


gem 

runr,ncqucaduidi- 
dumucnircnt.  n;fi 
cotralcgcm  aiiquid  l^*"-'»" 
comifillTcnc ,  itaccr- 
tumuidcretucqma 
fi  cuftodiflcrnc  polit.i 
fibi  lcgcm  ncquc  ifti 
inigncm  xcctnum, 
ncqrie  illi  fub  (j-ccrna 
caligimsuincula  de-  .  f- 
cidifleoi:.    *    Qi,- ' 
eu.  Qni  angelica?  di- 
gnicatis  honorc.forti 
tifuerant,quumpr.E 
fegnitie  non  perma- 


T^^"^^  jM^lfv^tf^^.-^l  liflan in {uaorigmc 


ttj.libi  ex  bonitace  c^  , . 
i  lcftc  vitaiinft.cmia.ad  indieiri,  flucc5demnatione  fupplicio  ,y^' 
Magni  «3i:  incuicrabil^s  dici  rcpofuit,&  confcruauicNa  hoc 
etnunc  tigniftca<.T4T«|.«)(*iuxraiIIud  qcEaicChrs.quipra:pa- 
raciSs  cft  d;aboio,ad.Ai>gclis  cius  4.,  Et  cerce  .  Sodomica;  in  fi- 
gnum  pi opo) luncur  igii is  a.-ccrui,qui  ipfos  excepcurus ci^  , 
c     /Jc/i/.^j-vu.fupcrbia.&cordeimpoeruccjiti.Vclicntericia 
diuinaquj:cosinperpccuumcoar*aabit.Vduinculacup!di 
tas  infiavaium  rcriim,  qtiauindiadfuperiorarcucrti  non 
p.jffunt.     *     Clcmcns  Alcx.vicinum  c?trislocum,hoccft 
caliginofum  aerctp  ligni^icac.  Vincul?.ucro  di)^i?  amiflione 
hv>nor.s  in  quo  cpufticcr.inc,  &  cupidicacem  infimarum  re- 
n,iai,cupidjt.Kequippcdcuintti  propriacoLicranoqucunr. 
d    i^i,t  K/  .Jo.pcfjcjaccxcmplum  damnatioiuseoruni.quifo- 
lumdominatorcm  ncgatcommemoratointeritu  infidclis 
p  .puii,uel  angclprumcxjgentium  fe  cpncra  Deum.dac  ccia 
cxi wpluni  p(iL;na:.4iorum,  qui  cjomini  graciam  cransfcrunc 
inluxunam.cominemorans  mccndium  Sodomorum. 
e    h.t  abcime^.QQGnn),%%  fprnicac?,hoG  cft  dechnantcs,qd  "B 
TTjft-fVaj-lignificat.C.irncm  vcro alienamdicit maicujinam, 
qLK.d  «d  congrefluin.qui  fic  gciicracionis  gracia  non  profic. 
C>ro.n.ad  congrctfmn  {acies.caro  {^min^  eft ,  iuxca  illud  q» 
a  primo  parcntcdjdu  cft.  Oscx  ofiiP.meis,&:caroexcarne 
nica.nulculorumautcaroaUcnaeftinquaacoitu.  quaqua 
in  fij^ujinaquoqucvnaquidcmlcgib.vm  iun(aa,fua  &c  jppria 
caio  cft,qii.E  auc  etfufa  cft,&;  pubiica  cxcranca,6<:  alicna  cft, 
ae rclida  ad  piaculum  propcmodum  mafculini  generis . 
f .  £jr6^^./«?<».i.{ignjficatio  a-tern^  cobuftionis.liciii:  exarfc.. 
rync  ignc  bbidinis.drferunc  ignecemporali,  qui  cemporalis 
nonfiutpurgator..Ui,lcdiniciumpcenx,&{ignumfucuri. 
g     Carnai)ijHdem,&-c,     *  Hicr.ditticjlcinharrccicisinueni- 
tur.quiuirgamcartitacisbabcac.     *     Occumenius.  Admi- Co.i 
rationc  dignum  cli,  quod  adco  vcrecunde  fcrmoiicm  pro-  olcc 
tulerit,inultain,n,lafciujain,6<:  impudenciam  dc  ipfis  ceifa-. 
lur  dicens,  qu(:>d  6l  uica  func  impuri ,  &  lingua  maximc  la- 
fciui:,  vchcmcntcm  autcm  opcns  turpicudincm  rectc  com-  ' 
prchcndic  pcr  hoc  verbum  /ww/tf/ivaVo»  (  id  cft  ,  foin- 
ui.inccs  ,  ucl  agiiati  in  fomnis .)  quod  nos  paulum  ,  &c 
quantum   dcccns  cr:c  dcnudabimus    fumpto   incclledii 
cn  operc  ,  quod  dc  his  cdidic  Beatus  Epiphaniiis,  Cy- 
pri  tpUcopus ,   &  Pauarion  appcilauit,  dicit  cnim  hic 
,  ..•,..  .  '  "0  qiiod 


&  ab  illo  deiefti  fuerunr,ut  diftum  cll:. 

6  In  »*</'. Coftru.ifur  fic  iitera.y^«/e/«i/«i>.f  Dch.s  pcccant es .iii 
gclos,  Shb  cu!<  I .in  hoc  acre  caliginofo  ratione  prxdi(fta.  !tt  indi, 
i.ufque  ad  tcmpus  exrrcmiiudicu.  yincaihi£Urnk.  datiuicalus 
efl;,quia  tunc  tradcnturiiinculis.acrcrnis.i.ininfcrnoretrufi. 

7  iifut  5r..Hicponiturccrtiumcxemplum,quodhaberurGe; 
I9.dcciuitatibusfubuerfis,&igne  fulphurcocombulhs  proptcf 
jlnabirantium  icKdit.if em,in  quibus  uigebat  uitium  contr.i  n.itu- 
ra.m,&  hoc  elt  quod  dicitur.5"iV«r  J"o.i.propinqua;  duabus  diftii. 
g     f/w/f/i.i.eodcm  uitio  infcftat, 

9  EtAhnun.i  inconuenicncem,iDafcuIi  innTafculos  turpitudine 
operaiites.  10  f«^/.i,fimilitudo,&figura,  n  Tana.iO- 
ccndii  iulphurei.  12  /^^taij.f.gtbennsE.  ij  .y/w///.Hicco 
fetjucnr«r  tria  pr^difta  apphcat  ad  malitiam  hf rcticorum,&  pri 
tyio  facit  propolitum,fccundo  dcclarat  quoddam  diftum,il>i.f» 
Mhhait.(^irc3  primum  di.i"/rw.f.hxrctici.  1 4  Carnem .  £t  fit. 
fumfimilcs  Sodomitis,^  inhocnotirur  non  (olum  de  fornica- 
ticm<,uel  adultcrio,fcd  etiam  de  uitio  conira  uaturam. 

Deml- 


'437 


1.  I 


oannis 


c 


:cel.<J- 


qiiod  fcdcfti  iniborboritaj(.i.fetulentiacccnoopplcri)qu5 
kde  mulienbus  tu-  nufcerentur^non  in  vulua  femeetJimde 
bant,fcd  inipcrfcaa  abominatione/uis  mnnibus  illud  fufci^ 
pientc";  l^acim  illud  in  os  immicrebant  n>ulicru  cum  quibus 
cornipci  eranc,&:  ita  a  fe  mutuo difcedebac  impurimagnfi 
qoidda   fe  pcrcgille     . 

f  Sieut  pepuln*  noii  cicdeiu 


ap.  IIII. 


1438 


a  tdorainationcm  auc   fpcrnunt  ,  t  maicdatem   autCHL. 

A    Sirut  angdi  apo^ats  k  v/%«  «.^m  ^.k««^<  k)*<»k»^,.,- ^... v<-  . 


b  blaiphcmant .  t  Cum   Michael  archangdus   cum  dia 

T  ConiendeM. 


I 

Z 
gi-iua     cuiii    014-  j 

bolo  difputans  alrercarctur  dc  Moyfi  corporc  ,   non  eft  4 

r  ^»  Vt  maleliceret  ei  quaC  maI.T  ctetturi.  •Vtquiefa» 

aulus  iudicium  infcrrc  blafphemix  ,  fed  dixit .   t  Impc-  c 

...  •  •"*  «"'uertaHfusblafphemare.fedHi.kc.       b  Blafphemanda  efle  ^ 

rct  rit)i  Deus .  Hi    autcm  qujccunquc   quidcm  ieno-  n 

1  Eafupe|bunonaliqiiacaufa.  b  $  lo  appetitu  cainii  ficu,  bnita  animalii  g 

rabant  blalphcmcnt  ,   qu^cunquc    autem   naturalitcr  <? 


B 


pucariccs.Hoc  itnpu- 

rumfacinus  propcer 

inipcrfcdionem  ap- 

peliacinfomniii  quo 

niam  eiufmodi  func 

qui  in  infomnijs  a- 

guDtur .  Inquinances 

crgo   per    fatulan- 

tem  hjncaflumptio- 

ne  fua  carnem  am- 

pliiis  adhuc  infaniiic 

inquicaducrfus  diui- 

ra  nacura  dnm  huius 

afpcrances.&dominacionc.quamipfain  vniuerfum  habcc. 

a  pom/».4«f/per.  Inminonb.peccatismaieftatem  blafphc- 

maces.in  criminalibus  nolendo  humiliter  eonfiteri  &:  p^nt"- 

teie,nullum  habencescimorem,  nec  fidcm  venturi  iudicis. 

*  IrcncusMarc.Hifuntquiexurguncconcravcricatem,  & 
aduerfus  Ecclefiam  Dci . 

*  Cypnanus.Non  aliundchxrcfes  oborta:  func,  auc  naca 
fchifmaca,  quam  indc  quodfacerdotiDeinon  obtempe- 
xacur.' 

^  Oecum.Auc  dominationem  fpernunc,  hoc  eftperfe«!iio- 
ncm  myfttrij  quod eft  fecundum  Chrifium  in  oidinc,&:  vi 
ce  myfteriormn  angelicorum  fuas  inipudicitias  perficicces . 
Aozas  autem.i.fplcndorcsdicic  vccusacnouum  ccftamcn- 
tum ,  qucadmodum  Paulus  aicEcenim  fi  id  quod  abolctur 
pcr  gloriam  fuit,niulcomagis  quod  pcrmanet  in  gloria  eft . 
ttrurfum.  Namfiadminiftratio  condcmn.-.tionis  glona, 
multomagis  adminifiratto  luftitix  glona,  Auc  cciam  fplcn- 
dorcs  dicicEctlcfiafticosprincipaius,  inquos  malcdida 
cogruunc  qucmadmt-dum  difccrc  licf  c ctnm  a  certia  loan- 
risdileJlicpiitolainccrquosaic  circ  Diotrcphcn  qui  mali- 

fnis  fcrmonibus  adueruisipfojgarnrct . 
C«w  iWi.j.Moyfcs,qui  vi  Dcus  erat  confticucus  Pharaonf, 
&  qui  crat  princeps  &  nuncius.quancum  ad  alios,difpucans 
cum  Pharaone,dlcercarctur,idcfi,figna  facerctaltcrnacon 
trafigna  magoruin,{ic  corpore  Moyfi,ideft,populo  Ifrael, 
vtpermitccrecillosfacrificarcDcofuo  ,  non  efl  aufusin- 
fene p<Tnam  blafphcmi^ huius  fcculi ,  Sed  dixit ,  Impcrcc 
nbidominus.  Vclalicer.  Cumdominiislefusalcercarccur 
cum  Pilaco,dg  corporc  Moyfi,idcft,  dc  ccclefia ,  noluic  ali- 
quam  blafphemiam  infcrrc ,  fcd  canquam  ouis  ad  occifio- 
nem  ductuj. 

Cum  Aii.De  ouibm  fcripturis  hoc  tcftimonium  aflliinpfe- 
rit.n  n  patecScd  allrgoricc  planu  cfi.Corpus  Moyli popu 
lus  Ifrael,  quu  Moyfes  illius  populi  portiofiiit  idcoqueqd' 
dc  populo  fadu  lcgirur  in  Zachjria.reac  dc  Moyfi  corporc 
faaumforfandicicApoftolus.  In  Zacharia  Icgitur.  O/kndit 
mihtdminus  Je/umfdccrdotem  mdgnum  ftantem  cor*m  «ingelo  do^ 

nini 


mim ,  &  Sathunflabat  a  dextris  eius  vt  aduerfaretur  ei,&  dixit do-  D 
mnutadSatban  Incrrpet  domnus  inte  Sathan  &increpet  domi- 
»us  m  te,^fut  elegit  letufaUm.  Qu la  Icfus  (accrdos  defiderabat. 
Ilrael  de  capnuitace  libcrari,&  in  ccrram  propria  rcdire,re- 
imcfaacei  Sachanas ,  nolens  populum  libcrari ,  fcd  hoftibus 
....      .    ,  Geciiibus  macipari. 

1  Ideil,3nge!o«  fanfto».  --  -  "^      - 


NICOLAVSDELVRA. 

I  Dminationem autfpernunt.  Ideft.iprum  Chriftum  ,  qui  non 
folum  «licitur  dojninus  in  concreto  ,  fed  etiam  doibinatio  in 
abftraftoproptcrcxcelUnfiamdominirfijiApoca.ip.ca.Habct 
w  vcftimento  &  m  fcmore  fuo  fcnptum  rcx  regum  &  dommus 
«lominitium,&  licajfimilanturhxretici  aneelijtle  C5I0  eieftis 
proptcr  fuam  fupcrbiam. 

»  Maieftaremauternlflafphemant.Uca  ,  fanftam  trinitatem, 
qma  blafphcmia  corum  contra  thriftum  redundat  intotam 
tnnitatem,&  m  hoc  allimuJantur  ludxis exiftcntibus in dcfer- 
to  dequibui  dicitur.Nume.  -.^hj^fyue^^o  di  fahet  mibipopulut 
ijtef&ftc  merentur  condemnari  &  punirifnu:pYitdi£li. 
l  Cum  Michael  archan^^dus  cum  diabolo  difputans  altercaretur  de 
Moyficorpore.  Hic  «onfequentcr  declarat  vltimo  diftum  fc»licct 
quodblarphemiafitvnldcgraucpeccatum,  perhocquod  Mi^ 
chacl  non  fuit aufu»  biafphcmarc  iia:nioncro  proptcr  eiuj  natu-» 
raiabonaja.Et  j>crhocpat«,<iuodbL»fphcinarc  Dcii  quius  na-. 

tura 


lo  angclus ,  q.  populi    . 
adiucorcr.u  incrcp.i  ^  •"P"*^»' 
bacacq;  ab  inuinapo  Ldiaacong. 
puli  remoucbac  Sed  runt. 
vbicuque,vcl  quado  fAt- 
cuuq;  h^c  alcercacio 
aii^li  cum  diabolo  ^1^,,^,^ 
raC:ta  mcric ,  hoc  di- 
li";enccr  intucndum 
cix  .  C^iia  Michacl 
archangclus,fi  dia- 
bolo  libi  aducrfanti 
,       r  ,        ,  ^  blafphcniiam  diccre 

noluicled  roodcfrocum  fermonccocrcuic.quantoinao^is 
hominibusomnis  blafphcmia  cft  cauenda  ,  &:maxiiTie 
in  crcacorem .  Diabolus  in  fubflantia  bonus,{cd  voluntate  n„j.».u. 
malus  6.  idco  ab  angclo  no  blafphcmacur.quia .liiquid  pro  g^*^"- 
terrcaducrfus  bonam  n.uuram  bl-ifphemiaiu  rcputac  archa 
gelus,&:  fi  mala  cITcc  nacuradiaboli  dominus  no  increparcc 
probonoopcrcquodin  nula  nacura  non  poficc  cfic .  Sed   ' 
cum  dns  incrcpacaliquid  boni ,  cx  bona  natura  perucnirc 
potlcoltedic  P6c  fingi  angclfi  cgifTc  alccrcaconecu  diabo-  - 
lo  de  corporc  MoyIi,quali  nollcc  fcpulcura  Moyli  ludeis  re 
uclata  cfle,nc  eu  quafi  D^-um  adorarcnc ,  ad  quod  clficicn-  ^ 

du  conabaturdiaboIus,fcd  noinucniturinaudoritaccAli-    ^"'^* 
tcr  Iegic',quia  abfcondit  dominus  corpus  Moyfi .  Et  ob  hoc 
foriitan.nc  populus  Ifrad  more  Gcncilium,qu:  amicos  fibf 
regcs.fii  principespoft  morre  fadis  corum  ftacuis  colebant        ' 
vcdcos.corpus  Moyfi  adorarcnc,i^  pcr  idololacram  huiuf- 
modi  a  Deo  prxuaricaretLir.Poteft  crgo  vidcre  quafi  fucric 
ccrtamen,&  alccrcatio  M.chaclis  cum  diabolo  voletccor  Deut.to.c!. 
pus  Moyii  rcuclarc ,  vt  popukim  per  idololacna  deciperet. 
Michacl  autcm  proliibcncc  nt  populus  cuius  princcps  erac 
peccarecQuod  ccfi  nunqua  in  vc.Te.kgirur,propcer  auilo 
iicacemcamcnApoftoli,  qui fccretiora  qusdam  noucrac 
quarnobis  occulta  funcnon  dcbec  a  cjuopiam  refelli. 

Vcl  fic.Morcuo  Moy lc  fubcrahit  dominus  miflb ancelo    ' 
corpus Moyli.ica  vtnullus  dc  populo  cui  prarfuerat fcircc  ,^ 
lcpulcuram.  Pra;uidcraccnimduminus  Movfcn  poftmor-        ''^ 
ccm  a  ludsis  adorandum ,  &:  ficcorpus  haberent  pro  Deo 
nabeiidum,&  ideodiabolusculcum  Icgis  defideras  verciin  C»ecwHcnI. 
idolo!atnam,altcrcatus  fuiilediciturcum  illo  angdo.quia 
qui  aDco  miflTus  fucrac,Michacl  dic/^,  ideft  quis  vc  olus» 
^*  ^''"'^""/'^^'""^"'^"''^^'^"^''''^■''''^'^^phcrnanteSf&c. 
Oecumenius.MichacI  quidcm  ica  fectc  ncque  aduerfus 

virum  fiuc  Mofen  tulic  couicumrhi  vero  dc  dogmacis  qux 
non  noucruncmalcdjcoscomponunc  ^rtnones;  qua;  vero 
nacurah  motu  fiuc  iudicio,  canquam  animannaracionisex 
pertia  noucrunc,harcperfcquuntur  canquara  cquiinfani- 
cnccsin  fjmellas^auc  vcluci  porci. 


tura  cft  excellentior  in  infinitum.cft  grauifllmii  peccatu ,  Dicit 
«rgo.CttwAf/.  volebttt.n,diabolusreuclarciorpusMoyliIudxis 
ad  idoloiatriam  pronii  vt  eum  adorarent  tanqu;im  Deum.Mi- 
chaclautemtuncprinceps  fynagog*  hocvolcbat  tmpcdire . 

4  J^ott  efl  aufus  iudicium  infcrre blafphemu.  Ipfi  diabolo  ratio- 
ne  difta. 

5  Sed  dixit  Jmperet  tibi  Deus.Vt  defiftas  a  dirta  rcucIario.Licet 
antchocnonfitfcriptuminfincDeut.  vbias^itur  dc  fepultura 
Moy(i,tamen  crcdcndum  eft  firmiter  fic  fmfle,  proptcr  dictui?» 
Apoftoli  loqucntis  ex  fpiritu  Dci. 

f     H/4«/ew.  Scilicethxretici. 

7     Quxcuncjue  ^ni.ignora.bLifphe.  Circa  articulos  fidei,&  maxi- 

me  ciixa  trinitatem  perfonarum  in  vnitatc  circntie  &  vnionem 

nacur  jc  diuinar  &  humanx  in  fuppofito  vcrbi. 

S  Blafphe.  Aftcrcntcs  efrcfalfas. 

9  ^"<ecun^ue  autemnaturaliter  tan.l  cognouerunt  rcnAialic»- 
gnitione  eftc  carni  delcftabilia  qux  cognocio  dicirur  cftc  nat» 
talis  prout  natura  diuiditur  coutta  rationem ,  ideo  fubditur. 

'  Tatf 


1459       Glorord&NicoIaldeLyra.        1440 

^  a  V*iUi%,  Quia  t? oia hxrctici  irpnflrnri  funta  vcrbo  vcri-  c  M.icils^b  folu  in  coincfftcioniboSj^cbrietacibusc^rna 

A  catis  cccidiHc,oftcdic  cos  diucrfis  ni jf  s  rubicdus  y.t  illh  qui  libus  pcreunt  &  uiacul,uicur,(cd  et  fiinc  inarula; ahoru  i>i  n- 

'\n  vw  Cui..-.  Vi5  Caai  nbcunt  quippinuidia  mcliorufibi  do  liosfciuin  pcrdunt  dv.minigi  iti.i  iii  luxiin.iir  insferentCi. 

CtorunomcvtbonoririceruraMiimqut.qui  notr:ftancur  lia  *  Trrtul.Ccna  nortradcnominerarionc  fuiolicdic  v)(.af 

pw'o  rcpcljucur.iiiftos fratrcs  noluc  imitari,fcd  cos cx  inui-  ,n.  iyxKn  id qd  dilcd^io pcncs  Gracoscft.C^iacifc.  nq;  fuin- 

di.i  fpiriru.iliccr  ,ali-  pnbuscoficthicrum 

an  &!  Ctjro  inlltcr  OC  •    Nullimionf^slii^^JircrMj.        Implfndi».    b    Tottim  »ff«Ounnd  hor  incliiiaiit. 

ciduc.  A  vulcu  ci  Dci      tanquaniiiiucaanimalia  norunt   ,  in  hiscunumpuntur.   t 

»»vr>/^llnt,i=' nihil  IT  nil    >  »    D.imii.-tiocrit     b    Gl.idio mali  Jo^^rinat  armantiir  in  trjtres  vt  Ciin malo  coiiClio 

CXpCllUnt.nmU  la  pU    a  dec.p.m,f..r.«  BVi,>H,con.r.ao1orc.  fc crigum.vt  CI,o.e. 

f  a«o„.ii..  ^irprcuK^^^^^^^^      ""  V3e'illis  tquiinv,a^Cainabierunt.&t  crrorc  Bal.am  nier- 

'   '  c  cedccftuli  iunt   ,    &contradidione  Chorepcrierunt  .   Hi 

,1  a     Id;o  eiiain  ciu.-ndi.     b     Vl.ideUcrent  h.mrtbti  &  utilit.iti  luatvcl  cfmedciu  uiinnouidcre. 

^  c    Studentcf  giiixulttxinodu.il.    d    OmniamjlJ  cum  miiii»  conieuii>iii^Uciciucs. 

funt  t  in  epulis    macula;    co'nuiur.ntcs  ,  finc  timoi*  fc- 

_  a    Nonpsuj);rcsChrili.        Non  fiint  f.iU  ucro  pailotc.     b      Qi»j  alio»   i>bfci)r.*iu . '  c    Q^ia, 

*"  ad  fuggellioncin  rpituuuin  iinmundnruin  indiuetfut  uitioiuin  eii>.ic>  rcptantur.  ,     , 

rum  ,vcnfaccquam  f  jpetipfos  pafcentcs,nubes  finc  aqua  ,  quxavcnriscircunfc-'"  crtcotcmphno  m 
noucruiit impugn^c.  *        *■  ■■■.■'  *  .      .         n  diocnu  .  Si  hoiu-t 

b     Conti-ddi.Cho.per.  Qiii incrcpatione  fan£t?  ccclcfia:  nolut 


■tTncharitaiiT 
hm<  «eftris.  I- 
roniiiuiit  pjh 
fciuqi 


omniti  qux  habct  fc 
jiuitores  crcduac.  Er 
rorcBalaam  pcrciic, 
Qui  proa.Tioreccrrc- 
Irrium    commodo- 


cf^  piccuis  nominc 
^  faccrc  fumpcri.fiiui- 
^  demopcsquoqucrc 
j  frigcrio  ifto  luua- 
4  mus  ,nonquapcncs 
V  vos  parafici  atfc-danc 

6  fubautloramccovcn 

7  cris  inccr  contunie- 

8  Iiasfaginadi,  fcdqua 
p  pcnes  J3cum  maior 


.■(U 


D 


Apolc 

adHvTf 


ii  h,S 
t  Pctr 
!  li)  fci 
nc  mt 
ijuafdt 
(uu  B 


P 


0eae.f,c. 


ffamtr.zi. 


c 


emendari,fcd  appccicu  indcbiti  primarus  ab  vnirace  cct  lclic 
<c  diuidunt,&;  fcicntcs  quantum  mali  gcrant,ad  (cclcrum  ta 
mcn  tartara  cjcfccndunt . 

*  Occumcnius.Viam  Cain  hoc efl  pcr  frntris  occifioncm 
narri  &:  ipli  cahadoccnccs  fracres,fiiie  ciufdem  forris  homi- 
nes,occidunt  illos  prauis  dodnnis.Auc  cciam  fcmcnabfor- 
bcntcs,fratrem  in  vircutcintcnminc.qucm  fcminis  hi;Ai- 
fjcatio  pcofcrrcc  in  vicam. Viani  aucein  B.jlaa  ,  co  qd*  &r  ipfi 
(icut illc Iticri graciam ha:c  faciunc .  I^irro  viam  Cuic,  quo- 
piam  &  ipfi  ficuf  1  Jle  prarccptons  oiiicium,  quum  iinc  ludi- 
gni  rapucrunc 

*  Dydimus.Quoniamperomnia  declar.iti  funt  rccidifl!e 
a  vcrbo  vcritatis  h,crccici  ofic.Jic  cos  diuerfis  fubieSlos  ma- 
Jis.dicicenim  eos  in  viam  C-iin  ambularc, quiproprcrinui- 
dia,&:  impicracc  nccayic fracrc.Qui  dum coucriiJan  dcbiiif- 
fct  co  qyod  facrificium  eius  fufccptum  non  crac ,  qiiod  iiTt- 
pieindubir5tcrobculcrac.&:imjcan  frarrc,vc  &:  iftcpicdeo 
niunusotJcrat.inuidiatpagiscorniptus  adueifuseij.homici 
da  pnmusapparuit.lic  no  in  lioc  folo  quicuic,fed  extcndcns  ' 
impietatcm  Ijam  pcccatorcirca  Dcum  fadus  voluntanc,  a 
vultu  eius  expulfus  cire,nih;l  ia  purans  jn  fcdei  prouidcncia 
prpiacnircfccfrdutnomiiiaqua:  habcbac  fc  auiJtoriciceefic 
crcdebar,&;  volucacc  fuam .  Praefenccs  igicur  hxrecicos  am- 
bulare  inquit  in  via  eius,&!:  cxtra  vultum  dei  proptcr  igno- 
tainiafadoSjfed  ctiampra:poncntcsfemcc!pfoscrcacori,  il- 
Iifiquideanimalisnacura:feaurcm  fpiricuales  effc  diceccs. 
Quapropccrnoredtc  diuiduncea,quxvolui)Cimmolances 
ptfcrrc  fc  pucanc,q].ionia  pnminas  fibimcc  fcctidas  vtro  par 
tcs  offcrunt  deo:dicic  igicur  eoldc  fimilcs cll-L-  Balaam  prx- 
poncccs  piccati  mcrf cdc  oblacam  ci  a  Rcgc  Madiauita ,  vt 
malcdiccrct  cis  qui  dci  bencdi;l:onc  frucbancur.  Qui  cciam 
iniu(ficia;mcrccdcdilfulilunc:vacicinanccs.ii.inucnii5cur& 
pro Sando  fpiricu  fpintu  cnoris  habenccs.vndc eciam dant 
&:  ifli  confilium  fornicacionis,&:  idolorum  culcurx.ficutilJc  ' 
procjiciancpopulidei.  Hinamque  Chorcconcradiitione 
fcijiccterraiieriic.nic  fiquidc  rcftitic  Saccrdocio  Aaron  dei 
voluntatecoUacoj&proptcr  concradidtionem  nouamorce 
mutilatus  cft  ipfc,^  «^ui  cum  eo  clle  vidcbancijr 


Afacu- 


cnufi  cflconniui)  rcliquumordincm  difciplina:  dc  caufa 
a:lTimacc,quid  ficdcicl.gioni$otiicio,nihil  vti!itacis,iiihil 
immodi.-fti.t  admictic.no  priusdilcumbicurqujmoranoad 
dci'i  pi  a:guflccur,cdiciir  quam  cfuricnccs  capitJL^bibitur  q.ia 
tum  pudiciscfl  vtilcita  (aturantur,  vtqui  memincnnt  ct 
pernv>dcm  .idorandum  dcum  fibi  eflTc.  ita  ctia  fabulantur, 
'  vt  qui  lciantdominum  aiidiic.I^oflaquam  manuakm&:  lu 
niin.'  vt  quilq;  dc lcnptuns  fandis ,  veJ de  proprio ingcnib 
potclt  prouocatur  in  mcdiiJdcoGanerc  hincprobaturquo 
modol' :bcric.Acqucoratioconuiuii'i  dirimit.indcdifccdi- 
turnon  in  catcruas  cxfionum,  ncqucincJaflcsdifcurlatio- 
nu,ncc  in  crupt!oncslafciuiaium,fcdad  candecuiam  mo- 
dcflix,&:  pudicitia:,  vt  qui  no  tam  c^nam  cgnaucrint,quam 
difciplinam. 

d  ConmHmtesfinerirrtore,&c.*'  CIcmcnsAIcxandr.  Ad 
c^-nasconucnicntcsfimuJ  viros&:  mulicres  poflquam  f.i- 
tictatcvcnere  excitantccxfatiatifucrint  Jumincamotoco 
euncquomodo  voJunc,&:cum  quibus  voJuntcanum,luum, 
&:  h.-rcorum  Jibidincs  imitati . 

*  Epiphanius.  Quum  mcntem  fuam  liccntcr  infania:cx 
pofuerunc ,  inmjmcns  voluptatu  atfcit;bus  fcipfos  tradunt 
dcguntaucehiiii  luxu,&:otnniaadcorporuin  volupcaccm 
opcrantur:nos  aute  omnino  no  accedunt,nifi  forte  ad  incf- 
candas.inimas  inflabilcs  maligna  (uadadnna.Innulla.n. 
rc  nobis  (imilcs  siit,  fcd  nominc  noflro  foJu  appcllari  glona 
tur,  quop  conlidum  nomcn  improbitaccm  fuaopercntur. 
c  Semetii>fospafcentes.  *  Oec-umcnius.Hoccttablquecimo 
rcfcipfoscomponcntesnihilvcrici  inquit  ludicuim  quod 
ipfis  imininct  co qd*  rcgcrc  ncfliat ,  fcd cqci c^cos ducctes 
&:  in  foucam  iuxta  domini  vcrbum  vna  cum  t^$  qui  rcgun- 
tur  incidentes. 

*  Grcg'>rius.Scudeamus  cor  noflrum  ccrrcnorum  paflo- 
rum  imicationc  luccendcrc  ,  qui  IiycmaJes  nodcsimbnbus 
gcluquc  conftridi  dacunc  fd?pcpjruigiles,ne  vcl  vnaouis, 
&:  non  fortc  vtilis  pcrcac. 

f  Tslubes.  Comparatfcpra[:dicatoribuspIuentibusiuflicia, 
corufcantib.  per  miracula  ,  f-d  ipfi  func  nubcs  obfcurances 
foJem,ponentes  in  c^Ium  os  fuum  pcruerfa  fupcrbe  doccn- 
do  liuc  aqua  l"apienti.£. 

^  ^tbo- 


fi 

f.i.; 
dec. 


tib.  )ll 
hcfc  ■ 


l 

Cc 

Epii 


^IICOLAVS  DE  LYRA. 

1  TanquaU"»  mu.a.  iljjefunt  ratione  curentia. 

2  In  his  cor. Ter fenfmn.i.confenfu  voluntatis  & per  abufum  coit' 
fuetudinis,  .] 

3  V?  il  •  Hic  iterum  induit  tria  defcriptura  coitra  hxreiicos.Trimu 
efi  de  C  iin  ,qi4i  e  X  inuidiafraterna^^  odio  intetfccit  ^bchftc  Ijxrcti- 
ci  ex  inui4ia,&  odio  veros  apojloios  &  fdeles perfequcbantur  ad  mar 
tem.Vroptsr  quod  imp/ecabatureis  non  optando  ,Jed  pmnuntiando 
ipftus  Cain  fnalediCfionem  dicens.Vq  ijjis  qui  in  via  caim  ab.  Eil 
autem  >*  comminati»maledi£iionis  £terna,S  ecundumeft  de  Balaam' 
qni  cnpiditate  du&us  yoluit  malcdicerefilijs  Ifrael,  vt  habci  \u.21 . 
et  t}.&  quonia  n'6  potuit  a  Deo  pruhibitus,docuit  Salach  ponetefca. 
dalum  coramfilijf  Ifraelper  meretAices  eos  ad  idololatriam  prouocan 
tes^Tsj^u.tySichareticipropter^uffliipradicSteSfVerisminiflriChri 
fli  male({iccbaf,&  eos  quantiipoteraut  fcandalixabat ideo  fubditur. 

4  Et  errorc  BaJaam  mcrccdc  cffiifi  iunt.i.propter  quxflum  te~ 
poralem  fe  malis  expofuerunt .  Tertium,  eft  deChorequi  exambi- 
*iottc  facerdetii  fiditionem  mouitjpropter  quoi  a terra  cUftbi  adh^' 

rc»' 


rentibus  abforptus  fuk.T^ume.xrj.Sic  hfretici  pro  ambitione  bonorit 
&glorixfe6las  erroneas  fin.xcrunt,&  per  confequens  ppiam  Clme, ' 
rneruerunt,ideodicitur.    . 

5  Hc in  concradidio.  hefl,&  -px illis qui  contradiBt one  Chore- 
ideflypropter  fcditionem  in  ecclefia  motam  ad  fimiliiudinem  Chore»-^ 

6  Pcrictllt\t.Iden,periremerucrunt.  * 

7  Hl  func  in  cpulis  fuis.  Toflqnam  declarauit  malitia  h^rrticnA 
rum  perfcripturai  fi^urales,  hic  confequentcr  idem  facitp  erfimdii  $f 
dines  naturales  &  diuiditur  in  tres  partes.,  quia  primof.icitpropofi- ' 
tumjecundo  inducit  ad  hocpropheticS  rf/(?7«rOT,?A;.Prophctauic  nU' 
tem.Te>-//o  apofloU  di8um.,<bi.'W  os  amemCircaprimum  dicit.  Hi' 
funcinepulisfuismaculec6uiuaccs.Ffwor<j'//«r/./(  deexcef»' 
fu  notabui  m  cibo  &  potu,quia  nonfblum  dicuntur  maciUaiiin  coA 
creto,fcd  etiam  maculf  in  abflraffn^i  dco  fubditur. 

8  Sinc  timo.Dei  &  bonorum  hominurn. 

$     Semccipfos  ^zkcmcs. Supsrflue  m  quantitate ,  &  ijualitate. 

10  Nuhcsdnc  zq\ia..?apientiefalHtaris. 

11  Q115  a  vencis  circunfcruq,  ^uperbif  motibus  &  vanitatit. 

Arbo- 


H¥ 


Epiitola  ludae 


144; 


ei:» 


^  a    ^rW«o«f«w.Comparantf<r3rboribusbonufru£liim  fe 
A  rencibus,  fed  funt  arbores  .iiurmales,rardc  fcrunt  bonfi  fruf 

i£tum,licutaiborin  sutunoplantar.i,  vclquiacuncfolia.ca- 

diinc,&:  fruttiis,  vel  ([  rupercrefv-icfructus,adulterinuscft,3£ 

jnurilis.  Si  quid.n.ficiuncquod  bonu  vidcatur,non  bona  in 

tentioncagunc,  fed 

ftbona,quxfuncin 

alijs  extirpcnr. 

b     BismonuxScmel 

rnoritur,  quxnonfii 


di  funr,fed  et  audoricarc  Enoch ,  quod  iam  olim  pra  fcripri  D 
funt  ni  c:ile  iudicium  imp;;  homincs,  qui  nofiris  ceniporib* 
fubincroicruncad  fubuiTCc^drini  fidcni  pnorum. 
c     Eaoch.lu  flirpe  Cain  EMof;li,!,qui  dcdicjcio  inccrpreca^^ur, 
primus  nafcitur.In  clcdlorii  vcro  pro^cnic  Enoch  fcpcimus 

njemoratur,quia  rc- 

^  •?"''"'"""?'"*•  nr<  bi  in  hac  V'ra    ci 

*  runturvirbores^-autunciles.inrriidtuoficbismorfUfjCraclica-  r    antccrt,f.ipf)s?difl 

'^  ^Omittcndo.&coinm-ttcndo.    a    f Semper  inquieti,  tumidi ,  lencbrofi,  amati,  llatilitJtcBj  ecdcJix   2,      Ca ndo  dcdisT  inr  cICJ* 

5    (9i  veroedificationis 


f  Knllam  »ti!it*tem,»el  Hbi.ve'  aliis  ficientes.        «    T  Nunc  !ii  an'nn  , 


iiiipugnanie».        b    1  Ad  fimilitudit.ein  tuincntiuii)  vndamn  fuperbientesaltiiis  l'c  atioKuac, 
fed  Dntu  ani  pliits  confuii  quali  in  rpuinat  leuiflimut  difroluuntui.lSi.  jiersuni . 


.fferjE.  cicfruduni  boniimi    c  tacjtfiuc^usfcrl maris,  defpumanccsruas confufiones.fidera  4    fu^dirdrcarioncinti 


tNon  ad  tempus,  vt  liarciici  dicunt. 

crrantia ,  quibus  t  procella  tencbrarum  confcruats  ell  in  x- 
d  tcrnum  .  prophctauitautemdchisfeptimusab  AdaEnoch 

C  »    <Pauenter,&  lertibiliter.    lE-tirtens.        b^    tSanftotum,|quicum  eoiudicabunt. 

f  diccns :  t  Hccc  venict  dominus  in iandiis  milibus fuis faccrc 

a    TPoenat  iniicreRdo.        b    fMalos 


iudiciuni    contra 


:    fComiinceieeo» ,  qui  pt:us  latebant.o.lendendo 
opera  iiDpiet.!tis  eurum,  ijuz  piius  occulr;:banc. 

omne''^  ,  &   aVgucrc  omncs  impios 
de  omnibus  operibus  impictatis  corum  ,    quibus  im- 

^ln  aftu  opeii».  fiBlifrhcmantes  maieftstem. 

g  picegerunc  *  &  dc  omnibus  duris  >  qux  locuti  funt 


Bismoricur,q  ixfi- 
ric  frudum  mnlnm. 
^iUgo.  Vflbismortu^  quia 
anre  rcpus  tidei  mor 
tui,fedindc  vififur- 
A5c.Lb,Scrcpcrfidcm,rur- 
fusrcdeuc  ad  impie- 
taccm,  &  ideoeradi- 
caCJ  ab  hxrcdit^ce,  q, 
fperabanc  feh^bitu- 
ros  ,  vcl  a  folidicacc 
charitatis  in  quafan- 
4Liidicuncur  radicati. 

c  Sid'ra.  In  [\oc apoffctas  fignificat.quia .'ii  fimilitudinem 
diaboli ,  dc  fedibus  ai^gclorum  cct  idcrunt ,  quibus  propter 
aportaflim  cencbrx  rcfcruantur.5/</f>-4.Lucem  «eritacis  pro 
mitcunr  in  hoc mari  viciorum.  Scd nunquam  in eodcm  lia- 
tu  docendijvel  vita:  pcrduratit ,  &C  alijs  caufa  naufragij  func, 

j  &  ipfis  pro  ccncbris  quas  m  ecclelias  dci  induccbant ,  tcnc- 
brx  inferni  parantur ,  Hc  qui  paccm  Rdei  mundana  tcmpc- 
ftacc  curbabaiit  procclla  tormcntorum  pcrcellenmr. 

44  Occumen.Maruijsautem  faxis  ipfos  comparat.&r  nubi 
bus  aqua  carcncibu5,ac  arbonbys  autunalibus ,  vndifquc  cf- 
ferisacftcllis  crraticis.Nfiquse  his  naturaconacniunch^c  il 
li  libcra  voluncacc  habcnt.  Siquidc,&:  faxa  maris  nauigancib* 
pcrniciofx funt ,  quum  cx  improuifo  occurrunt.ficut  &  ipft 
hi»,qui  vnaconcnuiancur  imminct ,  vcinopinatum  mnlLi,&: 
luibcsaqua  carentcs,qu2  a  rentis  circumaguncur  ad  qcuti- 
«juelocapcruencrinc ,  nonrcfrigcriaeximbrc,qi!cnonha- 
bcnc,l"ed  caliginem  ipfis  induciic.  Similiccr,&:  hi  falurari  fcr 
monenon  irriganc  animaseo.um  quosalTcquuncur,fed  ob 
fcurac  pocius  f^clciiiflimis  fuis dodrinis,  vctti  prauis  dqmo 
nu  infiicucis.Sed  6c  arborcs  autunales  func  bis  monuc,nepc 
&:frudus  fui  amitfionc,6i:folioru  dcfiuxu.  Tunc.n.aridc  vi 
deiuiir,pulchritudincpriuatx,liue  vcnuftace,<Sj  fruchimle- 
qucbacur,6d  iucundo  folioru  ornatu .  His  confcnrancu  efr, 
quod  iftisconcingic,nai<:  ipfi bis  moriuntut,fuum  tiuilum 
:  abijcicntcsfcminisabfoipcionc,  &:cafta;conuerfjcionis  or 
nacu fcfc pnuanccs.  Ideoquoqucaparadifoccclcfixdiii  cra 
dicancur,(ii:cxcra  ipfam  pi:oicc^i,colliguniurad  igncm^tcr 
nu.  Quem.n.flatuin,aut  radicc  habcbir,qui  proptcr  fcruorfi 
voluptatumab  omnibusabijcitur?Porroltcllarcrratica:  ap- 
f)cllencur,&:  ip(i,non  quod  hrmamcnium  fidci  noftr^exor 
nances ,  Chriliij  lufliti^  folc  habcant  pcr  ipfos  proccdencc, 
tc  virtutum  horas  pcrficictcm,  ac  fidclcs,qut  luxta  ipfas  or- 
dinarcntur  viuificatem,Jfed  quod  videantur  in  angtlij  lucij 
transformari,quemadmodu  ,  &:  malignus  dxmon,qui  ipfis 

f^  prxdominatutjid  fo!u  habcntcs,quodc6trarijsdogmatis  fc 
rantuf  ad  diii  dogmara,  per  qu^  &  illis ,  qui  appropinquan; 
tcncbras  cffundunt ,  &  libiipiis  caliginc  xcernam  conciliac, 
d    TrophttaHtt.  Non  folu  mea  aiidontate  probo,t],  punicn-? 

di 


LiS.deliaWta 

a)ulii..j. 


& 


5  ncccniporis,  i.infc 

6  ptimocxpcdanr. 

7  *  TcrtaSli.in.  Scio 

8  fcr-pruranii  Enucii  , 

9  qus  hjnc  ovd:ncia 

10  angclisd/dic,nonr<3 

1 1  cipi  .T  qaiburd.iai,q.^ 
la  nccinariiianiim  la- 
ij  daicum  admitiicur, 

14  Ot^iiior  riori  putauc- 

15  runcillamantccata-. 
clyfmum  a:diCa,pofl 
cii  cafum  orbisoiu- 

nium  rcrum  abolicorcm,filua  c{K"potuiflc.  Si  iflaratiocit 

rccordentur  ptoncpotcm  ipiius  Hnoch  fuiili.- fupcrftitciu 

catachlyfmiNoc,qui  vtiqnedomcfticonoiiiinc.oi  hxrcdi 

tariacradicione  audici-ac,  t\;  nicmincracdeproaui  fuiicncs  . 

deum  gratia,&  dcomnibus  pra:dicacis  -ias,  cuin  Enoch  fi-r 

ho  fuo  Macufalcm  nihil  aliud  uiondaucric  ,  qu.un  "C  tJOtic  a 

corum  putieris  fuis  tradcrcc  .  Igif"firic  dubio  poruit  N< »c  in 

pixdicacionis dclcgacionc fuccdflfre ,  vclquia,&: aiias  noti 

tacuiffec,  cam  de  dci  cofcruacoris  fui  difpoficiont ,  quam  do 

ipfadomus  {\xx gloria.  Hoc  fi  11  n  ca espedicch.ibercr,iii.!d 

quoqucaflertioiicmf.xipcurx  iliius  cucretur  ,  proindepo» 

tuiCaboIefaiia ea  violentia catachlyfmi,  in  fpiritu  rurfus  rc.. 

formarcqucadmodij,  &.  Hicrofolymis  Bibvlonia  cxpugna.» 

cione  delctis,omnc  litfirumenm  iudaica;  !iter.nura-  pcrlif- 

dramcolfacrcftauratum.  Scdcum  Enochcadcfcnpiurr.ep 

de domino  pra:dicarit,  a  nobis  quidc  nihil  omnino  rcijacn 

dumclf,  quod  pcrtinecad  nos  .  Eclcgimusomncfcnpcurl 

ardificacioni  habilcmdiuinicus  infpirari  ,  a  rjdxispaffcaia 

videri  propccrca  rciCLlam,  ficuc  &  cxccra  ferc.qux  Chrif lu 

fonanc.  Nec  vtiquc  mirum  hoc,fi  fcripcuras  aliquas  non  rc- 

cepcruncde  deolocucas,quem  &c  ipfim  coramloquciKcm 

non  erancrccepcuri.  EoacccdicquodEnochapudludam 

apotiolum  ccfiimonium  poflidcc. 

f    E(ce  venict  dominus.  V era fenccncia,^,  diis  arguet  ini  pios, 

&:dcoperib.&:  dc  verbis .  Scd  nocandum,cj,liber  Hnoch  de 

quo  hoc  atilimpfic  cefiimoniu  apocrypli»  dcputauir  ab  aho 

quodam.fub  nominc  Enoch  compolitus,in  quo  Iibro  inLiirii 

fcredibiliacontinencur  ,  vnde&:hxc  cpfIolaIud.T,qu?dc  tmcre<i;!i 

apocryphotcftimoniiihibet,  prifcis  temporibus  a  plciJq,- 

rcijcicbatur .  Scd  camcn  au6toricateiam,  &:  vecr.ll-ite,cS«:  vlu 

meruir,vtinterfan«tlas fciipuirascoputctur .  Maximc,qui;\ ^'^=^' 

talc  tcliimoniumdcapocryphofumpfic,  quodnon  apociy- 

phum,&: dubium,fed  vcialucc eHVt pcifpicuum .  Liccc c- 

nim  dc  apocryphis  tcflimpnium  vcncacis  fumcrc. 

g     iluAlocmil'uatconiraicum  p(ccatoretmpii.   *  Occumen.  F 

Impius  apeccatorc ditfcrcinco,quod  impius  peccatuin iia 

bet  circa  dcum ,  pcccator  vcro  circa  ca,qua;  aguntur  in  v  ic^ 

conucrfacionc  a  lufiitie  fcopo  abcrrjc. 

*  ^   a  Uifunt. 


N  I  C  O  L  A  V  S    D    E    LYR  A. 

I  A rbores  au.  jfpparentis,  folia  tantum  habentCiMeofMbditter^ 
%     Tnfruftuo(x./rfeO,io«M  eperibus  carentts. 

3  Bis  mortux.  SemelanteconuerftoHtmpermortaltptecttum,et^ 
iterufn  fofl  lapfuw  in  barefm  . 

4  YiriA\C3^x..Aradice  charittte. 

5  Fluflus  feri  maris.  IdeU.,inquieti,&  lonorum  turhatim. 

6  Dcfpumantcs  fuas  tonfijlio.  Idefl^cum  magnofaUt4,&  fuper- 
bia  fuas  htrcfts  pronuncianits,  ex  quibus  dtHtniunt  cd  confuftontm 
^ternam  , 

7  Sideri  m.in.  Tert^anot  erroret. 

9     Quibusproccll.itcncbrarum.  Idejl^tempefla! pttnerHVf. 
9     Confcruata  cft  iu  zicr.  Stilicet  linfnraotpbi  nulla  efl  rcdcptio. 

io     Prophet. 


10  Propher.aut.  h'>c adpropofituminducit d^iBum  propbctlcitm 
i//.Prophetauitautcm<lchi$.  Scilicethxreticisfu^uris. 

1 1  Septimusab  Adatti  Enoch.-.Ambubui  aiit  co»/>putatii.,vt  h.i- 
beturGen.i.cir  t.Tarali.l.di.     li     Eccc  uc.m  f.in.fpi.yci//cf/ 

:cititr 

!  flU 


angtloYum  fthi  affiftcntiuw,&mirnf{yantiumj'ciunc>tm  (}i:v<ld:cii 

Da.J.c.Thronipofttifunr,^  anu.dicriifc.&c.etfubditur.  iMih.i  i 

hummmiftrabantci,&clccic$mi,ccu.&c.   i?  Facereiudicmm. 

condemnationis.     14     Contraomiies.  Sc'ilicttrcproba!yiudictUfH 

tnimelc[iorumnoneratcontrtifny,fcdpr^e:s. 

15     Etargucrcomncsimpiosdeomnibus.   ^hntdicit  Safuttor 

M.jrr/>.z?.</.Iteraalediaiinigncinaeternum.Efunui,Stnonde 

fliftis  mihi  mnnducare,&c. 
Ht.Scilicctb^ritici. 

Tom.tf,  Z 


1443      Glof  ord.  &  Nicolai  dc  Ly  ra.        14*44 


^  n.     HifuntM  frairibus  aliquid  boni  rontiptr,murmurant,&: 

A  ponqpcnintur,qu3fi  fuatoflici^as  lu  lilotn  prorperiratemi- 

nuicur.  Auari.n.  quibusmbil  furticit ,  cnain  slijs  jnuidcnc. 


nis  opciibus  fupcr  funLlamcntum  frJci ,  vthpiclcs  viiii  po- 
naminiin  cJomocJci. 

C  In  ipiritufttiBo prantcs.Vt  dc  vcfcris  vii  ibus  non  ^fu nucis 
fcd  iii  cliiiiii<j  cuitioms  adiutorio  rpcretis,non  ^  vqs  fjluari 
pupmcSjfcd  aductu  ipirjpuir^Cif  .jn  vo»  pccice,quo  inipira- 

tiardcc  usorctjsnc 

cumh's,quifpiritu 
nonhabent,  abeo- 


O 


f  Eciara.  f  Contu  dn  d.rpo(i['ion«in. 


nuacuf.  Auari.n.  qui 

b  MHrmHtantes,&onvulo.ln'izC'  ampl  us  quilquc  nnirmur 
r3r,6iconqucrirur  dc  pfcr}f'o.  cpcl9fi.elaborib.  quantp  m\- 
yius  in  fc  dclidccia 

CarniSCXtJngKlt.Sed  fl„h.om,n»,        llndcam. 

^rcptra  fapiU.s  Da- 
niel,&:ct'tcrifanr 
fiun    dcfidcnorun; 
l?«:i,quaiuobn» 

folafupcrna  d:,r.^>.r  - -.•,,.  r 

ranctintomagisdc  .       .         ^.     c  N.nca>^aa..A.om..      d  scd<,u.c,».dHi.d,.m  .«^^^^^^^^^  y     Hoccft  vDripfos cu 

quiturfupisrbigrP^inirantcsperron^SiquailtuscauIa.Vosau- <5    (ioditc,fufcipien:cs 

,       a    Cmdc.&operc.  ^    vrL       H       3  doniiUO  mifcficor 

pcm  chariflimi  mcmorcs  cltoce  verborum  ,  qujc  pr.tdiaa  «    diam,  conciliantcs 

^     vobis  ad  cjctrcmum 
vicam  a:tcrn.am. 

*  Aiiguffinus.  Si 

non  vacat  omncs  pa 

I*-  gmas  fcriptur.-innn 

I  ?  reuulucrc,ccni:  clu- 

cundum dcfjcJcria* fua ambulantcs io impietatibus. Hi funt  ^^  ntatc.&in cainiic- 

A  foitc  lUiloruia.  AniBi*  concupifcentijj  ;fequ«ntes .  *)    niCS  Omncm  ItlCn- 

p  quifcercgantfcmcdpfos.animalcstipiritumnonhabcntcs.  ^^  tiaindicecc  Apoflo 

»     S^JOslKicmodoibillitd.ncntiatii.         Vt  fiiis  te«plum dei.  ^  ^        „  \Z    '^,* ,  ,      I^^^l'"''*  ^'S'^ 

pric^^^ffyVf,  quifub    jj  Vos  aqtem  chariflimi  fuperaedificantcs 

(;JcntibuS,&:apud  fc  Oei,TeI  tcIIio  ranailicato. 

indignatur  oflcndp- 


fpiciunc  tr.-ii.ficoria, 
^cund.i,qi)^vidcn 
cur  aducifa. 

^Qccumcn.  Poft 
lixc  autcm  ab  horu 
irppiorum  aflimila.- 
jionc  abfolutus ,  iam 
rcm  quoquc  ipf.im, 
•ggreditur  accufans 
ipiorum  yitia  ,  vo- 
canfque  eos,mi»f  mu 
rifpjftlpfp»  ratorcs,  &:  cauillato- 
fcs  .  Ef^  autcm  pro 


Ouibus  crtdeRduBi.ouia  naocti  dumiui,  k  pr«cjitwuiii  etiain  yioi-h'tj-  futurTum. 

b    lllmtuuati  rpiriturinflo. 


funt  ab  apdftohs  domini  noftri  Icfu  Chrifti,  qui  dicebac  vo- 

a    Tempor»  AniicUtitU  ,  ciiiui  irti  iam  funt  ytnmbuIJ .    b    Non  laifii  a  dcj  .    c    Veriwti»  . 

t>is,quoniam  in  nduiflimistcmpohbus  venicntilluforcsfe- 

a     C^ucstali  fignopmeftiscognofcere,  <)u6d£ulofi,autti. 
b     Vclfeciinduu:i<>a(id('[iauspieiaium  " 


|0 


II 


Scr 

tHTl 

Ro, 


Duiai  cultas. 
b 


t  vofmcfipfosfan-  ^^  cfidjlcaia,ftnispi,j 

*  1?  cepticft  charirssde 

c  aiflimx noftra:  fidd  ,  inlpiriiuianaoorantcs,  vofmctipfos  fl  cordc puro,  &: (icuc 
f  .      ...    ,,.  1     r  iTL  -r    ■        j-        j       •    *■  radix  omnium  ma- 

^  indiIedioncdcirerpatc,expedtantcsmiIencordiamaQmi-  u  lorum  dicupidiras 


n 


Conuinciie  ad  viilitatem.non  illoium,  lcd  ecclefis. 

ni  noftri  lefu  Chrifti  in  vitaxterna  Et  hos  quidcm  t  arguite 

a    CettilGme  daainitosdiuinc  iudicio.        b    Vitioium,'&  iic  de  i{iic  toimenioium. 
c    (^idam  vi.  d    Velquusin  ptccatoobliiiutOiTidcus,mileicmiui,doIemes,qubd  noopo- 

teliis  ce$  fjluare. 

S  iudicatosrtillosvcrofaluatcdeignerapietcs.  Ahjsaikmifc- 

t    Foenitcntibut  proximi*.  b    C^iia  cnncnpifcentittcirnis  polluiiar. 

U  e    Corpiis  luoitale,  Sc  ^afliDilcquo  rcltiuiamnu. 


r 

fi  fnffii,u'^if  vero, 
qui  fcnipcr  fiudcc 
B  omncs  capiilari  ,  &: 
di.acri)s  laccllcre. 
Porr6  |ii  murmura- 
torcs  ac  cauill.'t(5rc$ 

tfftcM.  quuiji  libcre  ,  &  pa- 
lam  non  poflific  fua 
do^rina  vti  propter 
focditatcmmo  enim 
carcrct  periculopi)- 

blicarcimpudicitia  iunfta  impiecateac  blafphcmia.Cauilla 
rores  vcro,  vc  qui  ca,qu^  func  alia,imo  qu^  vcncatis  func  ca 
Jijniaritur,  quo  videlicccfua  mala  fualquc  iafciuias  ftabiliat. 
c  ^/''rJ<«w.(^c.  Qi^iafpiricumfandu,quocpgregacurecclc 
fu,^  fpiritualiscfticitur  nonhabctjio  animalcs,infcij,n6jp- 
MidcnccSjio  dcflunnt.quiacoagulumcharicatis  non  habcnc. 
Q  d  .5"«/'<rr*d/^c<:«/M»()/mrt//>/^/,eirc.Acdifiv;accs  vofipfusmbp- 

nis 


pii 

2$  ita  &  radix  o  niiiQ 
^4  bonorpm  efi  ch^ri- 
M  tas. 

2^  g  Illos  nero  f.)lu4te. 
*7  '^ii  non  funt  d5na- 
2-8  ci  apud  dcum,  fcd 


he    Coipiisiuoitale,  a  taiuauequOTeltiuiamnia.       ,o    _,;,'__„_,  ^ ■ 
t     .    ..      .                 V                             i     «>       !■      /1            I  c  -  ^v  ctiampropcc.iduiic 

i  rcminiiatimorc^odientcscam.quajtcarnaiiscltmaculata  30  in  ignc-m,  ducccc  vc 

fcipfos  I'berenr. 
h  /««wore.Hocad 
triaillaadiungcndumeft.  Nam  5i  apol^atas  cumquifquc 
arguit,&:  damnabilcsoftcndic,  in  timoredjbcc  argucrc,nc 
forcefibi  fuifquc aliquid  talccontinga: ,  &:  qui dc  inccndio 
vitiorum  alium  calligans  cupic,timca£  ne ,  6£.  ipfe  ccncecur, 
&:  qui  pocnicenti  proximo  u»  ferccur,circunfpiciac  nc  forcc 
plus  iulto.vcl  fcueruscxiftac.  vcl  pius. 
i    Oditntcieam,  Noncorpus  »  fcd  nuculatum  eflb  odilfc 

^  debcmus 


NICOLAVS   DE  LYRA. 
j     SHntmwmu.  Comraverosapoftolos,&clciminiflros. 
%     Il^eriilofi.  De  dcf«:ftu  fimuKito  viftus ,  &  vcftitu$,vt  pccu- 
piam  ejctorqucantab  ilh$,  quibuspraedicant,vt  lauuas  viuant, 
id^  fubditur. 

5  Secnndurndcfideriafuaamhulantes.  Pccunianamqueprzbet 
facultatcm  viucndi  volupcuoicfefundum  illud  Ecde.iu.d.  Te- 
cunia  obediunt  omtiia, 

4     Et  os  illorum  lotjuitur  fuperbiam.  De  fuis  operibuj,  &  doflri- 

na  fiira,&  inanitcr  fc  iaftaodo,  &  przdicatorcs  ventatis  conte- 

fiendo. 

f     Mirantes.  Id  eft.mirabiles  dicentcs. 

^     Pcr/on/i",  Diuitum,&potcntum. 

7     :>uajius  Ciift/d.Adulando  cnim  diuitibus,&  potentibus  dicc- 

bant  coifacercmirabiiia  faftaadhonorcm  dci.communis  boni, 

6  fic  ab  eis  dona  ,  &  pccunias  extorqucbant. 

H     Fofautem.  Declaratahxrpncoru  prauitatepcrdiftumpro- 
pheticuqj ,  hic  confcqijenter  idcm  facit  per  apoUplicum  di.  f^ot 
auttm  chariffimi  me.e/lote.Cordc,Sc  opcrc. 
p     yerborum,tjM£prad!Gafuntabapoiiolis.  De  haercticij. 

10  ^W  dJccbant  yobis.A^A  cautclam  fpntr*  falfps  dodtorei. 

1 1  ^oniam  in  noHilfimis  temporibus  venient  illufores .  Pcr  do- 
ftrmam  errorit.  Licer  enim  a  principio  ecclpfix  aliqui  vencrint, 
tamcn  imminente  Antichtifti  tcropore  plurcs  vpnicnt,  qui  eriit 
eius  nuncii  de  propinquo . 

J  »     ieciindum  de.fua  ambii.  Idcft,carnaliter  viucntc$,&hanc  vi- 
«am  hominibus  laxantes,  ad  quam  funt  proni. 
I  j     In  impietati.  Ideft.vt  per  hoc  aucrtani  coj  a  vcro  cultu  diui 
po,  qui  pictat  nominatBf. 

14    Mi 


14  Hl  funt^qui  fegre^dnt  femetipfjs,  Ab  vnitatc  fidei  catholicx. 

1 5  yAnimales.  Id  eft,  fenfualitatem  fctjuentcs,  iieut  aniinalia 
bruta. 

1 6  Splrifum  aon  hab,  Scilicct  fan£tum,fcd  oiagis  fpiritum  cr- 
roncum. 

1 7  f^os  autcm,  Peclarata  multi plicirer  hzreticorum  prauita- 
te,hicconfcquentpr  ^idclet  fulidatinfidfifirmicaredic^fis./^d; 
autcm  charijjimifuper^difjcaf.vofiiiet.  In  fanAis  opcribus,&  mc- 
ditationibut.  iS  j^^fn^/^'' «m//?.^.  Ideft.fuperaddentcsiiU 
fidci  noftrz  fanAilIimz^ficut  firmo,&  ftabili  fundamciito. 

19  /'*//"V/rM.(»dNrei.  Quielcuattideliuinm^ccs.  Oraciocnim 
fccundum  Damafcenum,  cft  afccnfus  mentis  in  deuin. 
ao  yofmetipfoi  iniik^iione dd  feruate  .  Opera  charitatis  couti- 
nuando.Nam  ifta  diic^tio  non  fubtrahitur  ex  parrc  dci,  mfi  pri* 
mo  deficiat  cx  parte  hominis,  &  fic  iix  eius  ppteftate  eft  hanc  di 
le^tionem  confcruare. 

ai  ExpeClantetmifericordiam  domininflflrilefHChrisli.  Ethoc 
in  fpe,quz  certa  expe£tatio  eft  futurz  beatitudtqis,  ex  gratia,cc 
tneritis  prouenicnt . 

II     Et  hos  quidem.  Scilicet  hzreticos  obftinatos. 
2  j     ^rguitt  iuiic,  Idcft,arguendos  oftenditc  tanquaro  cqindS- 
natps.     34     ///of  vrrc.^Quinon  funtadhucobftinati. 
25     Saluate.  Pcrbonam  doiinnam,  &  vitjm. 
2.6     Deigne  rapt,  Idcft,nc  defcendant  ad  igncm  gehennz. 
Z7     ^tiis  «jjK/efM.Scilicer  peccatoribus,qui  non  funt  hzretici. 
28     Mifercmitti.  £is  comp3ticntcs,&  ad  emcndationem  cotuia 
laborantet. 

Z9     Intimore,  Nefortecontingat  votfimiliterpcccare. 
30     Odientet,&  tamjqMi  car.cfimafMjM.  Ideft,coQuerfationem, 

liiui 


144) 


Epifliola  ludae 


1446 


■  I 

!«•  i. 


B 

foi.?. 

ItltU 

ijftri 

:Hfti. 
pnti. 


dcbcmus,&  .irf.ucrc ,  vt  immaculatu  rcdd.imus,  vt  de  car- 
p,-ilifpu.ilccfticiat^  Qdg.:.n(>n  noflnarbitnj  potcflaic,fed 
dc!  nvaciapronciendum  cft.reitc  fubiungitur.  Eiautem,&r. 

^"Hieronymus.  Abfqueviri(\  qqod  dicicurGra:cc  *«»"« 
ideil,ma!i£ia  hominiiai  circ  poffc,aio>  m>ieiMpritvy,\dci\^\\.\(i 
pccc;;tocirenc-o,id 
cniin  foli  dco  coni- 
petit,omnifq;crca- 
tura  pcccato  fubia- 
ccr,&:indigccmifc- 
ricordiadci. 

*  Idem.Qu iffa- 
tim  de  Chrifti  fbrtw 
proccdunc  iubcntur 
diccre  .  Dcbicano- 
ftra  dimictc  nobis, 
nonhVimilitatisme- 
dacio.fed  pauore  fra 
gihtatishuman^fua 


a    I1 ' xltJcionc.Cyuos  fupcrius  m0ncb.1t  in  tirnorc  dco  fer»  D 
uire,dicitconflitutndos  in  cxiilt.icinnc,  quiaquanro  magis 
trepidi  de actibus  in  prafenti  fuci  imuSjtantoamplius  in  fu- 
turodeperccpta  mcrccdc  Ixtabur.ur. 
b    Clona  magnificen.  Si  hnbetis  gloriam  purf  fidei.&cofcic- 

tia: ,  &  magnificcn 

f  In  omnibiit  vf ftrit  operlb!)».  fln  prxrenti. 

tuiiicam:Ei  autcn),qui  potcns cft  vos  conferua re  finc  pccca-  * 

a    flntuturo.        b    ^Coram  »ngelis,i]uicontemp  anturdei  glnriani.     ^  Abonuii  lordc.  5 

to,  &cdnftitucreantccon{pedlumgloria:fua2immaculatos  "^ 
a  in  cxultationc  ,  inaduentu  domini  nortri  Icfu  Chrifti,  fo-  e 

a    lEi.    b     1Q^iifoluscftcteatorAlaltiat»r,inittendofiliiini.  y      ^^^^    ,»„1,    ,  v^^j    ,i,,- 

Ifdeofaluaton  noftfo,  pcrlefumchriftumdominum  no-  8    putaicquiantctcmi- ^"/^^'^. 

iimputet.  ^  .  .  .  o    porainpra;fei!ti,&^^"'*"'",,^* 

b  ftrura,glorH,magnihccntia,impcrium,&poteftasanteom-  lo  port  omnia  cenipo- !!".rtc"omnU 
niafccula,&nunc,&inomniafeculafcculorum:Amcn.       »»  "^^^.  glo-wfiis  m  fecub, 

'  .   iz-ellentia,  magnincus  . 

in  opcribus  ,  jinpc-.,..    . 
confcienci.im fo^rnndantcs,  rans  tam  volentibus , quam nolentibus ,  &  potens  cunuhil  ** 

*Tertul.Solidcifilioferuabaturfincdcli6lispcrmancrc.       refiftic. 


tia  in  opcratione ,  & 
impcriii  fuper  infir-. 
mitatcm  ,  \c\  fupcr 
darmoncs  ,  &  potc- 
ftatcm  rcfiftcndi  vi- 
tijs  ,  vcl  tortonbus , 
dco  non  yobis  im- 


NICOLAVSDE     LYR  A. 

/fT«(/ ai^.fK»- eo,^«o</ di.ma'.  Aliis  autcm  miferemin  i.^/«  ijcrt 
pcccmriknsfit  compMtiendnift ,  tamen  eorum  vitmm  rjl  odiendim. 
I  Ei  aute.  H£c  efi  vUimapars,&  cofirmatio  hius  ejjiflolx^eftum 
ttminat  beaiui ludasin diuinaiaudc^dicens  .  Ei.^utc,quipotens 
cfl  vos  confcruare  finc  peccato,  Scilice!  dco,(ine  cw.us  gratid  ho 
mo  non  potefi  a  peccato  refur^crCy  nec  in  bono  meritorto  perfeuerart. 
X     Et  conrtituc.  Scilicct  vos. 

3  Antc  confpedum  glo.fua:.  Ter  apertam  vifimetn. 

4  Immaculatos in  exultacionc .  ^ii  nuUns  habens  macuLm 
admiititur  ad  earn.jipoca.  1 1  .g.\on  inlrahit  in  eam  aliquid  ctinqui 
natum. 

5  Ib  aducntu  domini  noftri  Icfq  Chrifti .  ^diudiciHm.tunc 

enim 


enimdabiturele&isgloriaperfeR.tincorpore^&  Mima. 

€    Soli  deo  faluatori  noftro.  Jpfefolus  potefi  nosfaluare  Aterna 

falute. 

7  Pcr  Icfum  Chriftum  dominum  hoftrum .  'h^am  bumavi- 
tasChriliieJlbnmanx  falutis  inilrumentim  diuinitati  coniunSium, 
vt  freqtienter  diHum  efi  fupta. 

8  Gloria.  Intjuantum  apparet  dignus  omni  laude.  Eil  enimgltria, 
clara  cumlaudenotitia. 

9  M:ie,nif\i:cnti3.Ex  difuJtonefu.tbonitatisfuperomnta. 

10  Imperilim.  Rx obcdientia totius creatune ad ipfum. 

1 1  Et  poteftas  In pan:tione,mahrumy& pr^miatioae  bonorum. 
1 2.     Ante  omnia  fecula.iict-f  eniiT.pr^di^i  a£lus  circa  creaturat  ■ 
finttemporales,tamen  virtus diuhiajuatalia  fadtyejl ^teina ,A>t^e . 


Tr^fatio  NicoUi  de  Lyra  in  Apocafyp/lm 
loannis  tncipit. 

Vortet te iterum prophctare popu'is.,&  Centibus.  A po. 
lo.d.  Sicut  dixiinprincipioGenelis  vctus,&  no- 
uum  teftatnentam  ad  inuicem  corrcfpondcnt,  nam 
fc  habcntjficut  rota  in  mcdio  rot«,Ezcchie.i  .d.Et 
hoc  patet  pcr  libros  vtriufque .  In  vcteri.n.  Tcfta- 
mentofunt  libri  !fg3lcs,hiftoriaIcs,fapientialcs,  &  prophclales. 
Innouo  vcroIegjrcfpondeteaange!iuin,libn  hiUorulibus,  A- 
ftusapoftoIorum,fapientiahb.vcr"oep|lloi^Pauiicumfeptemca 
nonicis,  prophetalibus  aut  Apocalyplis.Vnde  bene  dicitur  bea- 
to loanni verbum  propofitum,  Oportee te iicnm pr.iphtt.irepopu' 
lis,&  Gentibuf.  Et  dicitur  itcrum,idcft,poft  prophetas  vetcris  te 
ftamenti ,  Vndc  in  vcrbo  propofito  poffunt  notari  quatuor  con- 
ditiones  huius  hbn.Prima  cft  cius  neceliitas,quac  notatur  ibi.O- 
porier. Secunda  cft  iplius  vcritas,ibi,  Teprophctare.  Jertiaordi- 
ris,qualitai,ibi,/rcr«w.  Quarta  eiufdem  gcneralita$,ibi,  PopH/ii 
Cgentibus. 

Circa  primum  confiderandum,  quod  ficut  dicir  apoftolus  He 
brato. lo.g,  Tatientia  uobis  neceffryia  cfl,  quam  lijcilms  habcmus, 
fi  tnbolationesfuturasaliquo  modo  praccognofcamus  fecundu, 
quod  dicit  bca.Grcgo.Homcj  j.Mmus  lacula  fcnunc,quar  pr* 
uidcntur ,  &  nos  toicrabllius  mudi  mala  fufflpimus.fi  cotra  hxc 
per  prouidctiaeclvpeum  munimur .  Bcatus  vcro  loanncs  in  hoc 
libro  prophcticodcfcribir  tribulacioncs  ccclcfiz  futurasafuo 
tempore  vfque  ad  fincro  mundi  fccundum  cathoiicos  do£torcs, 
vtcontra  ipfas  paticntiae clypco  neccffano  muniarour,&  fic  pa- 
ter  necefTitas  huius  libn.Proprcr  quod  dicitur  loanni  infra  i  .d. 
Scrtheetgo,r)uxuidifli,&(jH^fuiit,<Q-  qux  npomtfieri c//o.Q_d,fcri 
be in  hoclibro  ,  quae  vidifti.i.rcuclationcs  diuinitus factas tibi. 
Et  quae  funt,quia  tribulationcs  ccclefiae  iam  incoepcrat.  E  t  qux 
oportet  ficri  cito,fccundum  diumam  ordinationcm  ad  paticntif 
fidclium  probationcn),  Poft  hacc,nam  licet  a  pnncipio  nafccntis 
ccclefiae  furrexerint  tribulationes  contra  ca-tum  fidelium,\t  pa 
tetinaftibusapoftolorum  ,  tamen  maioret  furgent  circa  finen» 
tnundi  tcmporcantKhrifti, 

Circafecundumconliderandum,  (p  incognitionehabitain- 
ueftigationc  humana  freoMcnter  laliit as contmgir.nam  licet  pri 
ma  principia  ilnt  pcr  fe  noM ,  tamen  in  dedu^tionc  ipforum  ad 
conduliunes maximc  remotas  i<in  ingit  frequcntcr  err.irc .  Scd 
incognitionehabitarcuclationc  diuma  rwn  poteftcfTefaltita^ 
cum  ipfc  f\i  reguU  vctitacis .  Cognitio  vcro  ^pphcuca  qualis  el^ 

ini 


in  hoc  Iibro  contcnta,non  .pcedit  cx  inueftigationc  humana,fed 
rcuclationc  diuina  2  Pc.  r.d.  T^onenim  voluntate humana  alUta 
eil  alicjuando  prophtti.i ,  fed  fpiritu  locuti  funt  fanSi  deihomines. 
Preptcr  quod  in  hoc  Iibro  non  eft  falfitas  aliqua.fed  veriras  me- 
ra,Ideodicitureivlti.ca.b.£r</a-{Vmi/;/,fcilicecangclusloquens 
loanni.  H*c  Herb.ifidelilfima,  &  uera  funtt&dorninuf  deusfpiri-'  . 
tuum  prvpheiarum  mijitangdumfuum  oflendere  fcruisjuisy  qunt  opor 
tetfiericito. 

Circatcrtiu  in  quon(«aturordinIsqualifas,cu  dicitur,  Itcru, 
idcft,po!l  prophetas  veteris  teftamcnti',  confiderandiijc),  licut  li 
bri  prophetales  in  vetcri  Tftftamento  funtvitimi,  fccundum  or- 
dinequchabcntin  bibliisn<  <ftrisc6iter,  (namapud  ludxoscft 
aliter,)licct  autlibri  Machabxoruponaturin  bibliisnol^rispofl 
libros  prophetaru  ,  tii  non  ftint  de canone  Hebtxorum  ,  fecun- 
dnm  quod  dicit  Hicron  m-prologo  Galcato,qui  pracniittitur  li- 
bris  Rcgu,  &  ideointcrlibroscanonicos  vctcris  Teft.imcnti  li- 
bri  proplictales  funt  vhimi,  ficut  dixi,&  iimilitcri^cr  libros  na 
ui  teft.liber  ApocaLcft  vltim.  Vnde  pot  cxponi  ilIud,quod  dici- 
tur  lo  2 1 .a.Mamfefljuitfe iterii lefus ad mare Tyberiadis.  Ad cui' 
inteiligentia  fciefldu,quod  locus  aliquando  accipitur  pro  habi- 
tantibusinipfo,  ficutdiciturcoitcr,  Pariiius  fccit  talcfcftuvel 
fpc£taculu,i.popalus  habitans  Parifijs.  Bcatus  vero  loanncs  pro 
pc marc  Galilasae,  quod  altero  nominc  dicitur  marc  Tyberiadii 
fuit  nacus,&  in  code  pifciitionibusfuitoccupat',  &  inde  a  Jphri- 
fto  vocatus,  vt  habctur  Matt.  4.  proptcr  quod  conucnienter  po- 
tcft  nomine  Tyberiadis  delignari,vt  fit  fenfus.  Manifeflauitfc  ite 
ru lefis ad mare Tybcriadis,idcH,36  foanncm  cuangeliftam./ 0«. 
i.poftprophctas  vctensteftamcnti.  Item  aiitcr,  Iterum.f.femcl 
ineuangciii  dcfcriptionc,  &  alias in  Apocalypiis  reuclarione. 

Circa  quartum  coniidcrandum,qu6d  prophetz  veteris  Tefta 
rrenti,  iicctprophctaucrintdc  pluribus  popalis ,  &  Gc^ntibus, 
vtpatethbrosintucnti.tamcnprophetauerunttantuin  vni  po- 
pulo.(iuegcnti,fcilicet  Iudxorum,Ionatamcn  cxccpto.qni  fuic 
roilTuiadprophetandumNiniuitis,crctcrivcroadpropiiet.iiulu 
ludx,  [oanncs  vcro  prophctauit  in  hoc  libro  omnibus  Gentibus 
&  populis,quia  prophetauit  vniucrfaii  ecclefiac  ex  omiubusGi:- 
tibu$,&  populiS,&  lingms  conftitutx ,  vt  magis  videbitur  in  li- , 
bri  profceutionc ,  proptcrquod  dcipfo  potcftdiciillud  Ifa.55. 
Ecce  leUem pnpidis  drdi  eitrn  ducem^ac  prxceptorem  Gfntibus.  Dicic 
teftcm ,  quia  protcftatus  fuit  vniucrfali  ecclcfix  dc  futuns  tril)U-, 
lationibus.  I  .)ucem  ac  praccptorcm,vt  pcr  eiin  vitam,&  doftri- 
nam  oroncs  Gcntes  (fi  fcquanturipfum)adcccleftcmgIoriam 
dcducantur,przftante  domino  noftro  Icfu  Chrifto,qui  cum  pa- 
tre,&  fpiruufanftoviuitj&re^natinfcculafceuioium.  Anicn. 
Toin.6.  Z     4 


A. 


1447       Pr-ii^'-  Gilber.in  Acocal 


ypfun      14 


f^.Timo  3  c 


■  ■  ^ 


L 


^-i. 


9 


i  U*»-; 


Incipil  prjtfalio  QUbcrti  Pi^r^iftev/is 
in  Apocalypfim  hannis. 

\  Mncs,  qiii  pic  volunt  ^ 
vjiicrcinClirilto,  ( iKut 
.-^it  Apollohis  )  peir-cii- 
tior.cin  patjcnriir.  ]'.»xf;^  ^ 
illu(^ :  t  Fili  acccdco'»^!^, 
feruituccrG  ciciyiija iniu-  4 
liiiiu ,  6v:  ti  mc.rc,  &  pra:-  \ 
p^f^aaniinam tuamad  tentatJonem.t  Tcnta-  7 
lio  namv]iic  cll  vita  hominis  fupcr  icrf.im.  . 
Nc  autcm  fidclcs  inhisdcficianc,  conlol.icur  \ 
tMJtth.ij.c',  eosdominiis,  atquecoirfirnntdicens:  t  Vo 

bifcumrumvlquc  adconiummaiioncm  fccu-  n 

'U4,  lij  ^  &no!iceiiinerepu(illu.sgrcx.  Propterc-a  J^ 

vidcn.s  Deus  patcr  tribulationcs  ,  quas  pallara  j^ 

cratcc(;lcria,abapoftolis  fundaca  lupcr  pctra  '5 

C     ■  Chrilhini, 

Eiufdem  in  prxfUtiomm  (^ilhcrti  fnpcr 
Apocalypfim  loannis  expofitio . 

.\j/.ei,cj :! pic Holuni tiiii: >c.  Ciiior.iainctrcdtisciB. 
cicnii,&:  opus nrtifici  coiiiic  nicnccr  icfponclcc 
Artilkuniautcm  quidameirarrifcxauiorica- 
tc  ,  qtnciam  miuinLiio,  liccciamciccffi.icnce, 
Gilhcrui.s  buic  opcri  piMT.iitccni  pr.rr.inoacrri 
rft.im  ,  piimo  ipfnn  clcterriiinac in r^latione  aJ  .t. tiricc.i\,(i 
iic  cfficicnicm juc^ontaccfccundo in rcl.itioncidariifirc, 
fiueclticicntcm  ni;nincrio,;b!;  f^idit  ■^■'.te'>i  lojn.-ies,';:'  f-ipfit 
tirc.  QiKiniamiUJCcni  arcifjx  noncftoper;iir,'cun"ui.-.pctH, 
fcd  pra.-ccdencc  dirpolkione.qium  quidcm  coiif^"c|uicur  o- 
peraciocirca  m.ircn.-m,&  ipfjm  opct;.itioiicm  informat  in- 
tcncio  cx  parcc  agc.uis ,  6i  monis  cx  p;irreoperis,ad  quem, 
vel qua^fcquitur^pfum oper.uum  in ctrc.;>u,pFimoidcccrmi 
riaturdcctficien:c,fit;c:irtificemquancumdidifponcns,fe 
cundoinquanruni  cft  ai;cns,ibi.  Py^uelaiiii Autcm tcta triiii'.ai. 
tcn io  de  mater:.i  adionis ,  ibi .  Dc  tjm  nuchiiooc  hanc  librum 
/(riZ^.erc.qnarrodcinccntioncagcnciSjibi,  Ftqnosdchmciatit 
fuppliaa  ti nf;,;.qu/nto de  ipfo  opci;;c(^!hf.  Iden ific lihcr  ne in 
rrluiHas  fcnp.&c.tcxio  dc  modoat^iOiS,  ibl.  Cwn  antcm  lnanni 
bmc  in  utftoncfuernut  renelatJ.  lit  in  hiftex  tnngaritur  quafuor 
caufx  vnacum  ciuf^to.  Elticicnsautcm  inquantuincltdG 
duplici  diffctcnti,i,iVilic.et  difponcnns,  &  ai^encis .  P r.emic- 
tcnsigitur  cxpolUuihuius,fc!licetGi)bcrcusinpriinaparte 
iHius  prxfationis ,  brcucm  fi^.f-iium  tranationcin  cx  vcrbis 
jpfuisconfobtioris  Chiifli,fubirigitqu;il!tcrdcusd;fpofuic 
tribuIation(fltucur.is  ecclcii.j;  reuclarc.  £c  qii!aa;fpolictoni 
rationabili  rcfpondcc  racio  coniK,-nicn5,  intcrferit  racioncm 
quare  dc'  fic  ciifpofuic,ibi.  Vropurca  uidcns  dtuspatar  tri.  Tna 
jgicurin  bacparcicula  prirrto  tanguncur  .fcihcecconfolatio 
l)dclium,racio  difpoficionjs  c}iuin#,&:  Jpfa  d;fpoficio .  Dicic 
CCi^o.  l  ;.M..i. 

I  Omnes,qnipic.,&  inflc.  Idcft,religiofe. 
t     t^duut  uiutn  in  Ckrijlo.  Sicuc  dicicur  z.Timo.j.c.Pa/ecw- 
tioncm  patiei/tur, 

i  luxtM  illud.  Eccl.r.a.  Fili  accedcns  ad  feruitucem  dci,cui 
fcruirc  rcgnare  cft. 

4    Sta  in  tiiJ{!ria.\:irm\j%,S!  pararus  ad  opera  iufiitia:  cxcrce- 
da,  fob.  J.a.  Jn^>cfjus  Tobias  inueuit iu.  jiAU.fplcndidurn  prxcin- 
(lum,&  ejuaft paraiinn  ad  at/dbiiLinduw. 
j    Et  timure.Vc  nibil,quod  faeicndum  cft  negligaSjEcc.y.c, 
Q^i  timet  dimtinum  nthil  ncgUgit . 

6  Et pritp.a.tu.  Idcft,vc5luntatcm  tuam. 

7  .^(iffnM.Suliincndarn  laco.i.Beatusuir^ntufuflerttentatio- 
ntm.  lupplc  fponte.Et  quarc  hoc  lit  f;icicndum,l'ubiungit  di 
Ccn%.Tentationamqueeii  pita bomiiiis fiiper  terraKU  lob  y.a.Alia 
]ncr:[.Militia  efl  t/ita  hominisfuptr  ferr<iw.Quafi  dicat  homo  ad 
fioc  pofitus  cft  fupcr  tcrram  ,  vt  t.mqiiain  miles  fortis,  dc^ 
ftrcnuus  fitin  cencationibus . 

8  Vs  autemfidel^  in  his.  lam  di<5lis,pcrlccucionc,fcihccc,ai 
icntatione. 

$    /)f^n.i»f  .Quan  fatigati. 
10     Cotifolaiur  tos  do.  Vt  liilarcs  rcdd.u,&:  alacres. 

II  ^tifucfotifir.  Vffoiiestllici4f,&:iiabilcs.  Confolatur 

mciuam 


'■'^  Chrilhim,  vtminustimcanrnr ,  difporuit  vna  l); 
,j^  cunifilio  ,i>:ipiritulando  casrcuclMc.Rcuc- 
»9  lauitautem  lota  Trinitas  Chrifto  rccuno'i?in 
^^  humanitatcmtChntlusvcro  Jonnni  pc-rani/e- 
♦  i  lum,  loanncs  ccclcfi.^e  :  l)c  aua  rcuclationc 
^i  hunchbruiivcpaipofuit,  Ynde&libcriUc  A- 
^j  pocaiypm<licitur,idclt,  rcuclatio,  quia  hic 
zis  contincntur,  q.ia:  DcusrCuclauir  loanni ,  &c  ^  " 
^^  loanncs  ccclcficT,  qu.intarcilicetecclcfiapal- 
i8  fa  fitintcmpofcprimiciuo',  &nuncpatiatur, 
2-?  &  in  nouillimis  temporibus  Antichrillipaf- 

fuira  (ic ,  quando  tanta  crit  tribulatio ,  vt  fi  ficri 
^^  f)'otcfl:,etiamnioi?eanturelc(5li  ,  &  quae  pro 

his ,  &  nunc,&  m  tururo  praemia  fic  fulcepvura 
3^  vtquosdcnunci.ica  iup.>Iic!a  tcrrcnt,  promil; 
L  fa  prajmia lictificcnc     Ideo  iitc liber inter  rcli- 

quas  fcripcurai  noui  Teftamenti  prophctije 

nominc  p 

•  'vv  ;    ■.  ■■■!■.■  .     s    ,  -     , 

inqu.^.inarqueconnrmjr,  diccns. 

1 1     yoUjcnm  fur>:  ryfjw:  ad  confuw>ria!lonemfccnli,M.utl.vhi.d. 

fci-licccaci  cucnJum  vos. 

Ij    .  t.inolireti.p'fi.[rc.\.Li,\.\2. 

1 4  Vr-ftcrca  vi.icxs p.i.  Polua  fidclium  confolacionc ran- 
gitciufim  qiurc  cribu!  icioncs  ccclcfi.e  reucbve  difpoluit, 
videJiccf.vt  pr;vuifx  a  fidelibus  tninus  timca'>! ur  Gtcg.  Mi 
mi.s  !.i';ulifcriunc,qu  c  prxuidencur.  Vropte(e.i.  Sc:licct,quu 
cu'ifolacur,&:conHrm.K  fidclcs. 

1 5  FiJcns  dins  patcf  tribuLuiones,  &c.  fnper pjcrrarn  Chrifiwn. 

1  .Cor.  1  o.b.  Vetra aiitcrn  i.-at  Chrijh' t,  &C  Mitt. 1 6.C.Super  hanc  ' 
p?'-r,tfrt,fci!fcec  me  Chiiltum,  xdificaho  ecciefiarri  meari/. 
I  ^_,  ytmiiius /i/,';PanfK;,S^ii.cct cribulaciones. 
jy"     f'!^:fpofuit.tt:\\sp:\V..'t. 

\ 8      l^na.  Id  cfi,pa'itcr,.£Ww^//o,dr'  fpiriitifuncl-eas reueUyr. 
1  ^     l{cui-lju:t auient  tot.winiias .   H;c  Laiigtcur  dc  artilicc in- 
,  quantumcUoparans,liueagens,  Htquiah^cacl.ionoQlv- 
lumrequucbac  m.iccriam  iji  qua,led cui,  futiiungicdiccns. 

20  ChriftofecnNdtim  burnani!a:ci/i.lili.i\yCliri[\oir,c\ii.inaun 
cfthomo,6«:inquantum;clf  dcus,ipfeeciamfib:  hoinini  rc-  , 
uelauir .  Sed  nonne  anima  Chnlii  atcmporcconceprioiiis 
fciuitoinuia,q«xdeui:Rcfp(pniio.  LiLCcomniaiduiCjnon 
t.imen.ita  limpide,ficuc  deus  .propcer  quod  circa  ej,qiic  f  ;i 
uicaliquid  pocerac  a  dco  reucian  tibi . 

ii     Cbrin:'s vcrr) Ir>an/ji.,per angt:Lim.Iua'ines.  Reuel.iuit. 

2 1  Ecclcfix.Scihccc  Afie  fpcci.-iliterjloanncs fcp.:em ccclc 
fijs,quj:funtin  Afi;i,fcdgcncraiucrvmuerfc. 

23  De  cjua rcucUiione.  Idcfi ,dc  quibus  reuclalis,vc!,3ggrc- 
gatiue,id^eft,dc"quibusrcuelationibus. 

24  Hunc  H^ruincampofuit.   Scilicct  loanncs. 
ly     f^itde.  Idcn,qu)a  de  h;ic  rciielatione. 

i6    .Apocalydtciiur.  idel^)rcuclatio,ab.ipo,qiiodcll  re.&T 

c.ilypfis,quod  eff  vclamentum,  qualircuc]amcncum,vcl  ic 

uclacio,qui3  ibi  multa  rcuckintur. 

^7     U^x iletis  reiuiauit  loanni.,'yc.in  tanpQrepriniitiiia.  Idclt  CC- 

porc  tu.ndationiSi&i  p!anracionis  fu cEt  quaut.i. 

iS      ?{«/;i .Idclt,tCiriporc  ii\odcu\o.,paliatiir.  tc  qu.ii)   K 

29  In  muijfirnis  tcmporibus  ^>:ticl)>:fli  pafiiira  fn  ,  </  .inJl 
tanta  crit  tribulatio  ,  vl  ftjieri  potcfly  cliam  vtuucant.ti  cl-.fci. 

Matth?.24. 

30  £t<^M.t!p';/.?»,^n««c.  Inaliquibus  mcmbns. 

31  Et infuturo.ln  omnibus,prieM/j  fi: fufccpnir.t  Vel:  Nunc 
quacum  ad  dona  gratia:.In  fucuri>,qunncum  ad  dona  glo; 

Zi  f/^t cjHos dcnun. fupp.tcrrenl.  Hic  tangitur  Intentioicuc- 
lantis. 

}j  Tromijfa pramia lietificent.  Q.uia  fccundum  Bcrnardiini.' 
Confideratio  pr.xmi)  muiuit  vim  fl.igcll'.  Sencca:Spcs  prx- 
inij  folatium  ftt  l4bor;s . 

34  Idcoiflc liber inut re. &c.  Prophctix  nominc  ccnfectir. 
Hic  dcclaratur  dc  ipfo  opcraio,  .V  prlino  fimplicitcr.fccuu 
dociuscxcellcntiam  in  rcfpedu  ;iliarum  prc:>phcciarum  ni.t 
nifcfiat.ibi .  Qua:  ali)se(^cxcellcncior,tcrciociusaucl()fit;i- 
tem declaracibi;  ^^d  lutus  confir-'  and.zm  auihritaicm.  D  ■tci - 
ininacurt  igitur  quarc  iff  c  libcr  dicitur  prophetia,  ciini  dic- 
lur .  IJeo,quafid/cat,quiahicpra;nunci.-inturcribiilationL!, 

pia:ccdcntcs ,  &:  prxmiajqu^fcqviuncucidcoific  lib.cr,iS:c. 

I     !l'X 


1449  cumexpoIicioneNiCGlaicIeLyra.  1450 


0  mominc  cenfetur  j  <\ux  aiiis  exccllcntior  cft  i 
^  prophctiis .  Sicutenim  nouum  Teftamentum  ^ 
pi«Eilatvetcri,euangeIinmIcgi,itahiEc  pro- 
phetiaprophetiis  vcterisTcftamenti ,  quiadq  5 
Chrilto,  &:  ecclefia  magna  cx  parte  iam  adim- 
pleta  lacramcnta  denunciac .   Vel  etiam  ideo, 
quia  cum  a\\\%  vnifaria,  ifti  trifaria  data  eft  pro 
^  phctia  fimul,  fcilicetdc  pra^terito,&  pra^fenti, 
&faturo.  Adcuiusconfirmandamaudlorira-  4 
temconcufritetiamau6loritas  mittcntis,  dc- 
fercntis,&  accipientis.  Mittentis.fciHccttrini- 
tatis ,  &  defercntis angel) ,  &  accipientis,(cili- 
cetloannis.  Cumautem  loannihiccinvifio-  S 
nefucrunt  rcuelata,  &  funttriagencravifior 
^num,rubquo  generc  cojuincatur  vidcndum 

cft, 


<5  cft .  Vifio cnim  alia  corporalis ,  quando  videli-  D 

cet  corporalibus  oculis  aliquid  vidcmus .  A lia 

7  fpintualisfeuimaginaria  ,  cum  videlicetdor- 

mientcs,vei  etiam  vlgilantes,  imagines  rerum 

cernimus,c|uibusa!iquid  aliud  fignificatur.  Si- 

^  cutviditPharaorpicas,&  Moyfcsrubumarde- 

10  rc,illedormiens,iftc  vigilans.  Aliaintellcdua- 

ii  lis  ,  quandovidclicct  fpiritufandlo  reuclantc, 

intclledu  mentis  veritacem  myftcriorum  ,fi- 

XI  cuteft,  capimus .  Quomodo  vidit  Ioannes,quie 

in  libro  refcruntur.  Non  eni  m  figuras  tantunu 

vidit  fpiritu,fed  &  earum  fignificata  mente  iii 

J3  tellexit.Viditautcmloanncs.&fcripficin  path 

mos  infula  rclegatus  aDomitianoinexilium 

principcimpiifiimo.Hac  eu  adfciibeducopel-  F 

lente 


NICOLAVS  DE  LYRA, 
I     Qnaaiihex.  Hicdeclaraturde  coin  comparationc&Je- 


l 


tcrminatur  primo,  cjuod  cxccllit  alias  prophetias,  fecundo  hoc 
iuribus  decauliJ,liue  rationibusoncnditur,ibi.  Qnia  di'Ciy-i~ 
to,r:*r  tc.&c.  ])icitur  ergo.  £iH£  altis  excd.eHprophetiis,  Et  mo- 
dusexccllcndi  fubiangitur, 

1  Sicut cnlm  m.Tcjl.&c.  Quomodo  autcm prxflat  nouum  Te- 
ihmcntum  vcteriJNonne  ciicitur  Ezc^.quod  rota  cratin  rota» 
&.  vccus  tell.  in  no.  Sc  c conuerfojergo  vnum  alce'  i  prattlat.K.c- 
fponfio ,  vetus  e(i  in  nouo  pcr  cxplicationcm,lcd  nouum  in  vct- 
tcri  pcr  imphcationcm.  Pra;terca  vctus  e(l  in  nouo  matcrialiter, 
nouum  in  vctcri  formalitcr ,  8c  idco  nouum  pr«(ht  vcteri,quaii 
forma  prxftantior,  &  clegantior  matcna. 

3  0!tiadeChiriJ}'!,&ec.m.ig.expane,&c,  Hict.inguntnrratio-r 
nes  duz  quarc  hxc  propinccia  cli  cxccllentior  alns. Vna  efl:,quia 
multa  dc  myfteriis  Chrifti ,  &  ecclchx  iam  completa  prophctat. 
A!ia  c(t,quia  illi  data  e{t  trifaria  prophctia,ahi$  vnifina  .  Nota 
qu6dfor,tarisco«nponiturcum  vnus,&:  diciturvnir.iriusab  vni 
idc(l,dc  vno  loquens ,  vnde  vnifarius  dicitur  propheta,qui  tan- 
tum  prophctat  dc  vno  temporc,bifarms,qui  de  duobus.Et  quin 
quebifatiusponiturprobtlingui,trifarius,qui  detribus.  Inali- 
quibos  vcro  hbris  fcrib.tur  vmpharia  ptr  ph.&  tunc  componitur 
tb  vnus,vna,vnum,&  phares  t|uode(ldiiiifio,vndcvnif4ria,i(l 
eftjfimplcx  dci  prophetia ,  trifaria  triplex, 

4  .Au  Luus  con.au.  Hic  dcdarat  auiloritatem.  Quafi  dicat.ex 
his  habet aufloriratem  liber  iftc,  qma  trinitas  ea.qux  ibi  dicun 
tur,reuclauit,  &  rcuelationcs  angeiu.^  npportauit,&  loanncs  a- 
polioluscas  ecclefix  nunciauit .  His tribus  teftibils  crcdcndum 
t^Htijuiavt ore duonim ,Hel irium teHium fiabit omneHerbum,  Dcut. 
l<p.d.  &Matt.  i8.b. 

5  Cum  auicm  Io.h£c  in  ui.fuer,  Primo  detcrminatur  modus  a- 
^ionis.fccundo  fubmngitur  diftin£tio  vifionum,  ibi.  Fifioenim 
altacorporalis,&c.  tertio  determmMur  fubquogcncrcvifionis 
fiebat hzc rct)clatio,ibi.  Qnomoiouidttlo.  quxinhocli.rc.&c* 
Dicit  ergo .  .  - 

6  yifto  enim  alia  corpo,&c.aliquid uidcmus.  Sicut  Balthafar  vi- 
ditmanumfcribcntcm  inparietc,  Dan.  5.  Ht  Elifzuscutrui 
igneos,inquibu5£liasraptusfuit  ^.Reg.i.b. 

,AUa fpiritualis.lrr.sgmei  rerum  ccroimus  quibus.  aliiuid 4* 
;W/;^^.quam  cernitur,fupplc.  Sicut. 
8     f^idit  Tfc(j./pi,ideft,fpicarum  imagincs,  Gene.41. 
f     Et  Moy.ru. arde.Exod.^. 

1  o  Jlle  dnr,ifle  «;.Sed  contra,corporalibus  oculis.vidit  Moy  fcs 
&  hoc  corporalc  erat ,  quod  videbatur ,  ergo  vifio  rubi  non  crat 
fpiritualis  vifio.  Refponfio,refcrendo  vifionem  ad  illild,quod  c- 
rat  corpore,vcl  corporaliter  vifum,  eratvifiocorporalis.rcfercn 
do  autem  ad  fignatam  per  id,quod fic  videbatur,imaginaria  feu 
fpiritualis  dici  potcft.Vcl  fortc.vt  quidam  dicunt,vidcbaturqui 
rcucranoncracignis  .  Vifioautcm  imaginariafuit  vifioPctri. 
AA.io.b.  quandofcilicet  pofitusin  cxtafi  vidicquadrupedi,& 
fcrpentia,&  di£tum  cft  ei.  Mdta^&  manduca, 
IX  ^liaintet.&cficuteflcapimus.  Hac.  n.vifione  res  intelle- 
AuaicSjquzfontfineiuiagine  vidcmus,  vndcGlo.Z-Cor.ii.a. 


l 


dicit.Hac  cnim  vifione,  quxdiciturintellcctualisjea  ccmuntur, 
qux  nec  funt  corpora,nec  vllas  gerunt  formas  eorum  fimiles  vc- 
lutipfa  mcns,  &  omnis  affcfliobona. 

1 1      O^nmodo  uidit  loan.&c. earim  flgnificata  rr.cntc inttl.  Coa» 
traquxdamglofTi  dicit.  loanncs  in  menteim.ngines  vidit.  Rc- 
fponfio  fecundura  ditier.^os  rclpt^qs  imaginaria  fuit ,  &  inrcHc- 
ftualis,  qmamcntis  mtcllcftu  iiluminatoa  fpiritufindloverita- 
tcmcognouit,perhocpatet,qu6d  veriliimcfuitprophetia.  No- 
tJ.quoil  non  dicitur  viiio  ,nific6'incataIiudmyfticc,quoddcO 
rcuclante  fciatur,  &  idco  triplex  vifio  diciturtriplex cocium, 
rj      ^idit aiitIo.& fcrip.itiT^th.    In  hac fecimda  parte pfatio 
nis  determinatur  dc  ipfo  opere  fecundum,  quod  rcfertur  ad  crti 
cicntem,Iiucadarti(lccmminifterio,qui  clt  loanncs.  Progredi- 
tur  igiturinhacpartcfic  .  PrimoGxponiturquiseftifteartifcx, 
&  qua*  fit  eius  aftio.  Et  quia  hzc aftio cum  fit  materiali5,rcqui- 
rit  locum.&  tempns^fubiijngitur  de  loco,&  icporc,ibi.  In  Paih 
mosinfula,  vbitangitur  quo  locofcripfit ,  &  quo,fciliccttcm- 
porccxfliifui.quoddatur  intciligi  perhoc,quod  dicitur,  Rclc- 
gatus.participiumenim  tcippus  confignificaf. Et  quiaartificio- 
fcoperans  operaturaliqua  caui^i  moius,confequcnter  fubJitnr 
dc  caufa  mouente  eum  ad  fcribcndum  ,  qux  eft  dupicx  ,  vna  eft 
pullulatu  crrorum,  qux  tangitur  ibi .  Hac  eum  ad  fcrbendum 
CompeIIentcaufa,etc,Aliacauraeftin((ruftioecc!efiarum  Aii?, 
&  ecclefix  jencralis .  Vndc  prim.i  caufa  fuit  cxtirpatio  malorii 
fccunda  informatio,fiuc  inftruftio  boiiorum ,  qux  tangitur ibi. 
Scribit  autcm  loannes  fcptcm  ccclcfiis  A  fix,&c.  gener alcm  cc- 
clcfiamdoccns.icilicctper  Afiammiiiorem:  Dequadicitlfidor.  Afiadupkx. 
ctymol.  I  j.  Afia  minor  ab  oricntc  Cappadocia  aiigitur,ab  aliis  " 
partibus  vndiquc  mari  circundatur,nam  a.feptentrione  potefta- 
tum  Euxinum  hibct^aboccafu  Propontidcra ,  a  mcndie  Aegy- 
ptummare,  &  c^.  Aha  cft  Afiamaior  di£ta  a  nominc  cuiufdam 
mulieris,qux apud  antiquos  impcriu  tenuic  orientis,  hxc  in  tcr- 
rapartcorbisdifpofita,ab  «rientcortu  folis,  ameridieoceano, 
ab  occiduo  noftro  mari  finitur ,  a  feptencrionc  Mxotidc  lacu,  & 
Thanaifluuiotcrminatur,  &c.  Et  quiaaftiohuiufmodirequinc 
matcriara ,  confequcnter  fubditur  dc  matcria  huius  operis,cutn 
dicitur.  Eftitaqucmatcria  loannisinhocopereftatus  ipcciali 
tcr  Afians  ccclcfix.nccnon  &  totms  videlicet .  Qux  ideft,qu3 
ja  roala  in  prxfenti  patiatur,  &  prxmia  in  futuro  rcccptura  fit. 
Et  quia  intcntio rcgit  agentem ,  fiue  informar,  &  mudus  opera 
tionis,confcquentcrtangiturinicntio  fcribcntes ,  cum  dicitur, 
Intentio  vero  eius  cft  moncrc  ad  paticntiam,  qux  feruanda  cii. 
Tum  quia  breuis  labor.  Tum  quia  prxmium  magnum.  Deindc 
fubditur  modus,cum  dicitur .  Modus  traftandi  talis.  Primo  prx, 
inittit  prologQ,&  falutatiorltm,  vbi  rcddir  auditores  benignos, 
&atfcntos,&c.  Scxigiturfunt  p.irticulxiftius  partis,  &  iic  ordi 
nat.T.  Priroocnim  tangiturdeciHcientc  inqiiancu  eftclHcicns, 
iWuQHt  fcilicet  loanriesfcribens.  Secundo  de  loco,&  temporc  ijui 
bus  fcripficTertio  de  caufa  motiua  ad  fcnbcndum .  Quarto  de 
materia.Quinto  dc  intcntione.Sexto  de  modo.Dicit  ergo.Yidic 
autIoannes,&  fcripfitin  Pathmo.Apoc.i.*.F«;;n  infiiLi^qiuuo 
tatur  Tathmos,  Et  nota,cj,  dicitur  hic  Pathnio$,&  hic  Pathmus, 
roi,in  cadc  fignificatione ,  &  vtrunque  hsbet  Pathmo  in  dariuo, 
&  ablatiuojlicut  CIaros,Claro,  Tencdos  Tcnedo,Dclos  Delo. 
Tom.iJ,  Z    j 


I 


14JI        Gloflorcl.ScNicQlaicleLyra,        14^2 


'^  lentecaura.quiadum  cxqltenercturaDomi- 

^  fiano  in  Paihmos  infula  ,  \n  ccclefijs  qiiibus  J 
pr«crat,mulca  puHulaucrunf   atque  mplcuCr  . 
runcvicia.atquc  diuerfie  haprefes.  tnntenim  4 
quidam  h^retici  ibidiccntes ,  Chrillumnon 
fuinc  ante  Mariam,  quintcmporalitcrdcca 
natuserai.  Quosj  loannes  in  prjncipiofuaii- 

«  gclij  fui  rcdarguit,dicens:In  principiocratvcr 
hum,  litinhochbrocumdicit:  Aiph.i.&o,  5 
jdclt,  principium  ,  &c  finis  .  Dicebancctiani  6 
quidam  >  ecclcHam  pond«Te  tnbulationum  7 
^nte  finem  farculi  defitura m,&  prq labore  non  8 
prasmium  aEternpmiulcepruram  •  Horumcr- 
gocrrorcs  volensdcftruerploanncsj  oitcndic 
Chrifi:um  principiumcfie,  &fiiicVn,  vndelfaT 
I  V*Ah^,  ias :  t  Antc  mc  noi)  clt  formatus  l)cus ,  &:  poft 
menoncrit.  Etecclcfiampcrexcrcicium tri-  9, 
bulationum  non  definerc ,  fcd  proficerc  &  pro  \^^ 

Chisbrauiuma;ternum  recipcre,  vel  riifcipcre,  12 
§cribic  fiuterp  loanncs  icpccii^  ^<;<:!cfiis  Afiaj 

&  carum 


rqiCOLAVS    DE    LYRA. 

f't^  *"!yi"  I     In  ec.quibqs  pr$.^/f«  miperh,cuius  t»cmpolis  erat  Ephefus^ 
bn^tt  prAfiiit  enini  loanncs  feptemeccle/iis  illitis  ^fw, 

2  Pullulari<i>t.  Inchoatione.Vutlulo  las,diaturgerniinareyyelmul 
tiplicare. 

3  Atque  inolcuerunt,  I(ief},creueru»t  confuetucline^vitia  qu^  mo. 
ires  CQrrumpun',atq:ie diucrfaharefes  ^quii  vioUbant^dem. 

4  Erant  cnmi  quidana;  Manifcjlat  cuiufmodi  h.^reffs  puUulabant 
ibijtilicei  in  Jlfia  . 

5  Alpha.  TrincipiumelementorumQr*coriim0^finis,qftodbene 
conueni'-  ei,de  qiio  dicitur  Ifa.^^.b.  .Ante  menon  cHformaius  Deus, 

6  po(l  me  non  erit » 

f  Di^ehiat.T^on  credentes  veritati^quA  dicit Matt.flt.d.Yohi^- 
^um  iuin  qmmbiis  dicb.us   vrquc  ad  confummaupQcm  f;- 

7  hntc  fi.fc.dcfi.  Idc^,dcfe£iuram,a  deftno  uis,defij,i>eldeftuiydt 
finere^defiiumdefttu.H^c  autcn. 

jl  Et  pro  labofc  non  pr^mium  ^tcrnum  fufccpturam .  Cum  ta- 
rnen  d  catur  Sap.\o.d.  K.eddetdcus  ipc|cedemlaboruaifanftch: 
yqm  (uor^m .  . 

9     Et ecclc.per cxtrijjula.  Supplfofiendit. 
\o     Non  dcfinercjfcd  proficcrc.  Q^odfacit  y^poca.Xi.f.bi dicit^ 
quqd  mulicri  d^kCf  funt  du;  ai^   aquil;  mag(i(^,vtvolarctin 

dcfcrtam 


n 


&  carum  fcpte  epifcopis,dc  praedidis  ii\ftru6s,  P 
&  per  cam  totgm  generalcm  ecclcHam  do- 
censEftitaque marjrialoannisin  hocppcfc,- 
ftatus  Ijscciahtcr  Afianx  ecclcfia: ,  ncc  non ,  & 
totiusvjdciiccti  qu^in  pricfenti  patiatur,&in 

H  futaro  receptura fic .  lucenrio  vcro  cius  eft  rno- 
ncrc  ad  priticntiam  ,  qux  lcruandacft,  tntn, 
quia  breuis  labor,  tum  quja  prasmium  magnQ,  ^ 

^ J  Modusrradlandi  tahs,  pnmo  pricmittit  prolo- 
gum,  &  falytationem ,  vbi  reddit  auditprcs  bc-. 
pignos  ,  &  a^tcn^s ,  quoprjcmiflTo  acccdic  ad 
narrationcm .  Anrc  narrationcrn  verooftcndic 
chnftumcfleabjEcerno  fine  principio,&fine. 
inducens  ipfum  loquentem.  Egofurnalpha, 
&0,  id  cft ,  principium  ,  &  finis .  Boftcaaccc- 
dcp.s  ad  narrationcm  diftinguit  fcptcm  vifio- 
lits,  quibusterminatis,  ifte  libcrconfumma- 
rur .  Prxmiccit  aurem  prologum,dicens,  Apo- 
calypfis  Icfu  Chrifti,fubaudis,hiEC  cft .  Sicuc  in  ^ 
jiliis ;  Vifio  Ilaix  h*cc  cft ,  &  parabolx  Salomo- 
nis  ha:  func. 


defcrtum  Ipcum.  Scd  prpficc.  Sicut  aurum  in  igne  non  drficit ,  fei 
frofic:i.Stip.l4,icitur ae  lujiis.  Tanquam  aurum  in  fornacc proba 
^itillcs, 

11  Et  pro  his.  S(i!icet  modicis  tribulationibus. 

1 2  i^rauiqm  ^tcrnum  recipcre.  ldcji,vitam  itternam  j  .Timo.%. 
Si  cpmmormi  fumus ,  &  conumcmus ,  fi  fuftincmus ,  &  conre- 

^iubitDUS.Huceritquandofponfadiidai/ithalamuy»  fponft^dutabi 
(tirdotcbona,d:(tns  cum LyailludGencf.^o.c.  Dotauitmcdomi- 
nus  dotc  bpna. 

I  i  C^5  in  pr^fcnp  fcculopatiatur ,  &  qu^  in  futuro  rcceptu- 
rafit.  Scfticetptfmia  xternapromodica,&  leui tribulatione z.Cor. 
4.rf.  Id  quod  m  prffenti  cft  mpmentaneum,&  lcuc  tribulationu 
noftr^t ,  fupra  oiodunq  in  fubhmitatc  «tcrnum  gUnat  pondw 
ppcratur  in  nobis. 

;4  lntCDtiovetoe»is.Wcta>!ghMr'int?tt(iofcribentis,quiteJlm<h 
nere  adpatieraiam.  Intentio  enim  Ioannisfuitfupra,fcilicetfubd'm 
infltuere ,  quantum  ai  intelle£ium ,  l)ic autem  intendit  eos  informare 
quantumad  tffedum . 

1 5  Modus  tra  ftandi  talis,  Hic  tangkur formalis  caufa,fecundm 
quodaitenditurpenes modum agendi,piimo pramittit  loannes prolo' 
gum,cuM  dicitur.  Apocalypfis  Icfu  Chrifti,&c.  &  falutatione^ibi. 
Joannes  fcptcm  ecclefijs.^cc.  Q^opriimiiio  accedit  ad  mrralioni 
fbi.E^o  loannes fiaecr  vefter,&c.  cap.y.JciUcet  fecundum Jrptcm 
ecctejias  quibusjgribit  fecundum  feptemjiatus  eccleft*igenerales. 


Prothemata  in  Apocalypfim. 


SIcuc  in  fecvilaribus  libris,  ira  quxruntur.rntcntio  fcilicct, 
vtilitas>&i  cui  parci  philofophicfupponacur.Sic  quoque 
in  boc  hbro  d)uino  cna  qu^riitur,  materia,in  tencio,  vcilicas, 
&:  cui  p.itti  huniilita 
fis,id  cft ,  vic?  fubiar 
ccac  .  Vitacninialia 
philargyca,  ajiapra- 
ftica,  aiia  thcorica, 
jdcft,coccmplatiua, 
cui  libcr  iftc  fubia- 
ccc.Incenciocftau- 
iSoris  huius  ponc- 
refigna.pcrqu^co 


poffimus  ad  vcilicacc.ad  rcmuncracionem,fcilicet  pacientia: 
noftra;,id  eft,ad  duplicem  ftola  animar,  fcilicec  ac  corpons 
beacitudinem.  Et  notandum  qilomodo  patientiani  cumcn 
^at,oftcndendo,fcilicet  pcr  varias  fimilftudincs,  vt  pequos 
iL  funiiia ,  pfccutiones  pfentis,  &  futura:  ecclctiar  in  tcporc 

Ancichrill!,  i.  diucr- 

Item  alius  prologus  Hier.irt  eadem . 

~  Oannes  Apoftolus ,  &  EuaogcUfta ,  a  Chrifto 


fas  cribulacioncsdi- 
uerforij  flacuQ  ect  k 
fix'piu'niunicnosi(. 
fcrendo,  v  c  forcioi  i" 
limus  ad  iuiiincdu 
Nam  leuius  laedii 
quidquid  prxuidi 
musance.  Illudquc 
cjue  fciendum,  tj,  p 
incndcc  nobis  patic  tiuscomendacpati. 

fiam,id  cft.faciccnaspacieccs  pro  nomineChrifli,vtdepa-       tia.idco videlicec,  qrn  fundamccij  cftomniu  vircucu.PiuJ 
|icnti4 cundoad conccplationcm  cjieftisglona: pcrucnire       tio  tcftc,^ ait.Vidua  vel debilis eft  Y»rtMS, J nopatic.firniii 

polfimus  ^^^- 


ele<^us,atque  dilcdus,in  tato  amorc  dilcdiio- 
nisvbcrior  habitus  eft  ,  vtincoenafupcrpe- 
<5tus  eius  rccijmbcret,  &  ad  cruccni  aftanci  fcli 
tnatrcm  propriam  commendaftcc  >  vcqucm 


Hier.ProL 


A 


ler.rroiogLisin/ipoca 


lypii 


iim. 


HH 


lacionum .  Intcncio  vcro  eft  nos  inuicare  ad  patientiam,  vc 
per  pacicnciam  veniamusad  cucemplacionem,  percStepla- 
tioncm  ad  reuelacioncm  ,  inde  ad  bcacicudme  iii  qua  habe- 
mus  finalc  criuCun  huius  operis.Ec  quia  non  qusricurin  di- 
uinicate  de  philofophia ,  fed  de  vica,  vidcamus  cui  vica:  fup- 

ponacur. 
t  t  j  T  ....^..  .^  Vica  alia  thcorica 

nubcre  volentem ,  ad  amplexum  virginitatis  afciuerat ,  ipU       jd  (.f^  ,concemplaci 

ctiam  cuflodiendam  virgincm  tradidifrec .  Hic  itaque  cum 

propcer  verbum  dei ,  &:teftimonium  lefuChriftiin  path- 

mosinfulam  fortireturexilium,  ilhcab  eodcm  Apocalyp- 

fis  pr^oftenfa  defcribitur,vtiicutinprincipiocanonis,ideft 

hbri  Gencfcos,  incorruptibilc  principium  prxnotatur ,  itac- 

tiam  incorruptibilis  finis  per  virgmem  in  Apocalypfi  red- 

dcretundicentis.  Ego  (um  alpha,& ojnitiia,  &  finis .  Hic eft 

loannes,  qui  fciensfupcrucnirtc  hbi  dicm  egreftionis  dc  cor 

pore ,  conuocatis  in  Ephefo  difcipuhs  delcedit  in  defoftum 

lepuIturjE  fucT  focum,  orationeq'LiecompIeta,  reddiditfpiri- 

tum  tam  a  dolorc  mortis  fci<5lus  ex^raneus,  qua  a  corruptio- 

nc  carnis  nnfcituralicnus  Cuius  tamcn  fcriptur^e  difpofitio, 

vel  [ibriordinatio,  idcoanobispcr  fingulanonexponitur, 

vtnefcientibusinquircndi  defideriam  coliocefur,  &qua?- 

rentibus  laboris  frudlus»  &Deo  magiftcrij  dodrina  fcruc- 

tur. 


Eus  p.icer  pra^uidens  rnbulationcs  quas  paffjra 

||<C\^  crarfdnd.i  ecclefi.i  pofiquam  abapo-fl-oiis  fuic 

vKY^  fundaca,difpofuit  cum  fiho,&:  fan,5tofpiriru  eas 

'J^i   tribul.itiones,&:  carum  prxmia  reuelarcjacula 

-       cnim,qua:pr^aidcntur  minus  laidut.^Ita  Chfo 

in.inifcftauit  fccun-  '  ' 

dum  iiumanitatcm 

Chriftus  loantn' ,  &c 

loanncs  ecclcfiere- 

uclauic,  quieMccile- 

bac  omiiibus  priui- 

legio  caffitatis ,  cc  q. 

jMCia  dci  interprc- 
B  tacur.qui  omniabo- 

pa ,  qucagebac  gra- 

ticdcia(cribcbat,& 

g.  oia  inmiania  tor- 

ineiorri  equanimita 

te  mccis  fufiincbat . 

Scd    quia     conilac 

hanc  rcuclatipncm 

faciim  clie  vifione, 

videndum  cff   fub 

quo  gcncrevifionis 
■'  ell.  Vifiocnimalia 

corporalis  efi  alia  fpi 

ritualis,  aliamtelle- 

ttuahs.  Vifiocorpo- 

ralis  cfr ,  qua  vde- 

musorlum,  &:tcr- 

rain,  &c9tcrata]ia. 

Vifio  fpiritualis  clc 

quando  in  eo,quod  vidctur ,  aliud  pr,Trenditur,ficut  fuit  dc 

Moyfe,qui  vidfc  rubum  non  ardcntcm  ardere ,  quod  aliud 

figniticabar .  Inccllcdualis  vcroquando  fpiritufandointi- 

mante  aliquis confpicicaliquid  mvi^icum  ,  iicuc fani^us  lo- 

anncs  in  hoc  libro  fccic .  Nam  non  rcaliter  irta  vidit,fcd  di- 
^  uinoflamincinfpirantccouenienriafigiiapairionudcfigna 
^  tiuaintclIcduiiuoconfigurauit.Nuncq  fic  maceria  illms,vi 

dcamus .  Maceria  i.lius  funt  fcptt;figna,idcrt,gcncratnbu- 

lationum 


D 


ua.  Aliapr.icl:ica,  id 
cft.adbua,  fcdpraiti 
ca  ad  theoricam  con 
flac  rcfcrri  . 

Ec  nocandum  eft 
qnarenos  magis  ad 
paticciam ,  qunm  ad 
alias  virruces  uiicec. 
Adquod  djccndum 
cft,qu(Hjficucfidcs 
cft  tiiiKlamcncum 
omnium  vftnicum, 
ficpiCiencia  quoda- 
modo  cli  lult^'nca- 
mcncum,  vndc  Pru- 
dencius.^/(/«<^  fj}  vir- 
tus^  qiiamnoupatien- 
tlajirmat. 

Nocandum  ucro 
cft  quadam  parccm 
huiuslibri  pvo  jpce- 
mio,  velproprolo- 
goaccipi,  fcilicct  vf- 
que  aJ  illCi  vcrfum. 
F.gnloanvesfui,  &  c<etera.Jn  qua  partc  nos  inuirac  ad  Icgendit, 
6c  ad  audien(Jum ,  &  ad  feruandum ,  quia  li  hoc  fcccnmus, 
bcacicudinem  confcqucmur,(?<:  fic  commcndac  opus  fuum. 
Lcgcndus  eft  ifrc  liber,  quia  eft  Apocalypfis  Icfu  Chri(Ti,icf 
cft  reuclacio noncuiufLbec,  fcd  I.fu Chrifti .  Vellegcndus 
cft  hbcr  hic ,  quia  beatus  eft ,  qui  legic ,  6<;^  qui  audic  verba 
propijcciiElctlionishuius  Apocalypfisjidcftrcuclacionis  le . 
fu  Chnfti . 


Incipit  Argumenmm  in  Apocalyp/im  IBeati  loannis. 

POCALYPSIS  loannis tot habet facramen 
ta  quot  vcrba.  Parum  dixi,&  promerito  volu- 
minislausomnis  inferioreft.  In  vcrbisftnguhs 
raultipliccslatcntintclhgentijc. 


iTocalypfishttc  ititrr  Rcliquos  nouiteftamcti  libros 
prophctia  vocatur ,  fed  alijs  cxcelletior  propherijs 
quia  dc  Chriflo,  &  ccclclia  magna  cx  parte  adim- 
pleta  iam  facramenta  dennuciac .  Vcl  etiam,ideo 
qiiia  cum  alijs  vnifaria ,  ifii  trifaria  data  cft  prophccia  limul, 
lcilicec  de  prajceri- 
todepra:fenti,&:dc 
futuro.Et  ficut  euan 
gelium  legis  obfer- 
uantias  fic  iftapro- 
phetia  cxcellit  vetc- 
res  a  longc  profpi- 
cientcsvcturaspro- 
phctias.  Ad  cuius  ro- 
borandam  firmita- 
tem  occurric  etiam 

au(^oriras  mittencis ,  deferentis ,  &  accipicntis:  hanc  enim 
dcus,ideft,tota  criniracis  mific  Nam  de  pacre  dicitur .  Mic- 
tens per  /tngelHmfiium.¥ilius auccm  dicic.  Ego  lefus  mift  angelum. 
Scd  &  de  ipiricufaniSto  hoc  fcripcum  ctt.Dominus  deus  omnipo 
tens.  Sciendu  icaquCjquiacu  finc  addicamencofpiricusponi 
tur,coca  Trinicatis  frequencius  intclligitur.vndc  cft.  Spiriins 
eUdeus.  Et.  Qui ha.aw.aHdien.au.  quid fpiritus dicat  eccleftis.  Ec 
quamquam  angelus  folius  Vcrbi  incarnati  perfonam  geffc- 
rit,tota  tfi  Trinitas  in  angclo  operata  cft.  Quod  autc loanes 
in  exilio  ifta  vidit  manifeftat  Chriftu  fidem  in  terrenis  pref 
luris  ccrlum  vcndicarc .  Et  fciendum,quod  cum  dicit  Apo- 
calypfis  fubaudiendum  eff,h.Tccft  litcra,  fcd  hunc  modum 
locutionis  ,  qui  diminutionc  verbi  fit.frequctcr  inuemmus 
jn  diuinis  fcripturis  vnde  Salomon  ait  fineadminlculo  vcr- 
hi.TaraboU  Salomonis.El  ifiiAS.yifio  Ifaite. 

I^^l^  Lphaprincipium  Eft  elementorum  Grxcomm  ,  &L  o 
t57.i"i-j   finis ,  quod  bcnc  tonucnic  illi  dc  quo  dicit  Ifaias. 

Jlnte  me  non  ejl  forrtiatus  dcus,  cjt  posi  we  non  crit. 

Caufa,  qu.-EbeatumIoannenri  fcribere  moucbat, 
quia  intcrim  du  ipfe  cxul  tcncfcf  a  Domitiano  in  ecclefijs 
qiub.praecrat,nc^uiiia:mulca:moiwUcrunt,ad  quorum  cor- 

rcftioaem 


rci^ione  ipfecommonctur  pcrangelu  in  vifione ,  fiuedor- 
niics,fiuc  fpirjtualiier  rapcus .  Pcr  hoc,quod  loannes omni 
humanoeloquio,  &auxiiiodeftitucus,diuinicus  eft  vificac' 
innui  cur  nobis,  quod  quanto  magis  ab  hoc  cumultu  recedi- 
mus  taco  magis  diuina  vjfitatioe  digni  iudicabimur .  Ec  eft 

niatcria  im  hoclibro 
Ecclcfia  de  quaom 
ncs  fiunc  viiioncs. 
Quidquiu  :ia:cm  in- 
ducitur  df^Aiuichri 
fto  ,  &z  d.rmonibtis 
ad  coprobatioMeni 
ecclefia:  fic .  Hocau- 
tem  mouo  tiattiac 
dchacniai;ena,fcili- 
cecoftendciidocoa 
ditioncs  ipfius  Ecclefi^fecundiim  prxfcncem ,  &:  fucumm 
ftacum  .  Secundum  pr.cfcnccm,quod  multaspcrfccutiones 
opocceac  hic  paci  Eccleliam  .  Ec  jccm  in  prasfcnci  ecia  inul- 
tas  dignicaceSjVC  remifiioncm  peccacorumjilluminacionem 
animarum,6^  calia .  In  fucuro  aucem  obcinere  vicam,  &:  in- 
tcrminabilem  Ixciciam.  Einalis  caufaeft,vc  fibi  fubdicos  qui 
bus  principaliccr  fcribic,  deind(i5  cxcerosadmoneacad  futii- 
nendastribulationes  cum  paticntia,  nifi  ditBdentcs  dc  re- 
muncrationc  magna. 

Nomen  ctiam  au^Soris  quxritur,  quod  gratia  dei  dicitur, 
quodeftloanncs.  Quod  beneconucnitincjntioni.omucs 
cnim  pro  Chrifto  paticnces  gracia  dei,id  c[i,;;uxilio  di  i  p,;- 
tiuntur  ,alicer  enim  dcficcrcnc,ficucdicic  apoftolis,  Gratia 
deifumJdquodfum.Locus  quoque  in  quo  compofuic  nocacur. 
Puchmos  videlicec  infula,  in  qua  poficus  in  cxilium  fiacrat  a 
Domitiaoo  Ca:fare propter  vcrbum  dei,  quod  pr.Tdioabac. 
Pcr  quam  infula  defignacur  Ecciefia ,  qu.c  quocidic  alfnlcus 
huius  fcculi  pacicur ,  immobjlis  camcii  cxificns  .  P.ichmos 
enim  ebullicio,vel  frecum  incerprecacur.  Vid(5dumquomo 
do  vifionis  Foaimcs  calia  vidic .  Trcs  namque  modi  vifionii 
func ,  Vnus  cii  C5lum,8<:  cerr.a,&  fimilia  eorporcis  oculis  vi- 
dcmus.  Alius  cum  dormicntes,veicciam  vigilancesaliquid 
Tom.6.  Z    4        vidcmus 


»455 


GloUa  ordmana' 


Hy^> 


vidcmusjp  quod  alfud  figuramus.fif  "C  Pharno  vidit  craflas 
vaccas.vcl  boucs  macras .  Alius  mpdus  cliintellcctualis.  cQ 
aliquid  mcntc  concipuTius  non  per  imai^incs ,  (cd  Ucuct^h 
Vt  Dauid  in  Pfahnis.diccns:  ^H<ii.im  quid toqumur  tn  n^t  domi' 
nnidcui,  loanncs  vcro  imagincs  m  nicncc  vniit,6iio  cis  vc- 
ritatem  incellcxit. 

Matcria,f}atus  Afie,  &  totiu?  prqfcntis  ccc|cfic.Litcra  fic 
ac li ita commoiiprcc .  Attciiditc hanc vifioncm, quia vifiq' 
fcuclaca  cft  in  Chrifip  Icfq .  C^.»licas,idcO,n»odus,tribuU- 
f  lones  intu^ .  &  cxccrius  ,econtra:  \o  cuiifolacioncs ,  lucus 
|)rcuis labor,^*:  ccrca  pixmia  .  Intcrinojpancnccr  fcirc om- 

P  g     A  V  T  H  O  il  E     E  T 

AVTfHORITATE    LI- 
\n  Apocalypfis. 

SententiaPatrHm  Gr&corum, 


|.9>.rccL  fcie- 
rar.CJpjjpar 


Dl-iiogo 


Apoeal,!». 
|jbr.4M.J7. 


I.tb.jf.up.x(. 


^ib.f.cap.j*. 


|.ib;.  7,hiilo. 


''f D.ionyfius  Arcop.Siuc arranam  iH-tt^  (rciipcura  ficm) 
ac  rnyfiicam  omoino  vifionem  dilcvb  difcipuli,  diui!unv.|i 
doipini  Icfii,&  alcifiimam  chcologiam  cis,  qui  dij  flcri  mc- 
rcntur  «ponir,eofquc  pcr  rnyfictia  (^cra,&:  dmma  fijftollic 
atcjuc  contirmac,  $cc.  "    ' 

*■  luftinus  Martyr.  Apud  nos  vir  quidam  nomincloan- 
nesvnus  c  Chhtti  Apoftolis  in  reuclacipnc  fibi  fada  pro- 
phctauic  ,  millc  annos  habicuros  Hicrof.ilyma  quotqubc 
Chrifio  nvjftiocrcdidcnnc,  ac  mox  lcquucuram  vniuctfa- 
lcm  rcfurredionem  omnuim^arqucjudicium. 

^lrenasus  Miicyr.  fo.iiincsdominid;i'cij;ulus  in  Apoca- 
Ivpfi ,  f.iccrdota]cm,  bi  groriofum  rcgni  cius  vidcns  aduen- 
tum.Cpnucrfus  fum  ( inquit }  vidcrc  vpceai,qu.e  loqucb.!- 
cur  mecum ,  6tc. 

*■  Idcm.  loanncs  domini  difcipulus  in  Apcc.ilvpG  cdifTc- 
rcns ,  qua:  fcicfint  dcccm  bcftix  cornua,qui'  .1  Daiiiele  vifa 
funt,  manifeftauitde  dcccin  rcgnisnouiiiiniotempore  fu- 
curis,&:ci 

*  Idern.His  aurem  fic  fe  Iiabcntibiis,&:  m  ornnib.antiquis 
&  probatiflimis,6c  vctcris  fcnpcuris  numero  |iqc,&<S6.pofi- 
to,&  teflimonium  perhibcntibus  his,qui  faciem  loannis  vi 
clcrunt,  &  racionc  docentc  i>os,quoniapa  imir.erus  nopunis 
bcftias  fccundum"  compiTtatKHiem  Gra;corum  pcr  Jitcras, 
qux  in  eo  funt,fcxccntos  habcbit,  fcxag!nta,&  fcx,&c.Nc- 
que  enim  ante  mulcum  tcmpons  vifum  efi,  ( id  quod  in  A- 
pocalypfi  contiiietur,}  fcd  pcn?  ftjb  nofirofcculo,ad  fincrp 
Poniitiani  impcnj, 

^fcufcbius.I^ionyfius  Alcxandrinusvcniensad  Apqcalyp 
fim  Ioannis,h«c  dc  ca  fcnbit.  Noiinulli  oj  pixdcceHbribus 
notiris  penitus  libcllum  hunc  refut3ndum,&:  a  canonc  fcri- 
pcurarum  abijciencium  c^  pucauer|4nt,&c.cgo  vcro  (qua- 
tum  ad  mcam  fcnccciam  pcrtiMcc)fperncrc,a!4C  abijcerc  fcri 
pcuram  libn  huius  nullatentjs  audeo,maxime  pum  niulti  ex 
fratnbus,  iia  mccum  fentianc .  Scd  hoc  magisdceo iudicoi 
quod  cxcedantatque  cmincant ,  qiia;  in  eo fcripcafunt hu- 
rnana;  auditionis  niodum  ,&  fit  in  co  arcanus  quidam,&  re 
condicusatqqeaclmirandusomnibus  fenfus ,  quem&ego 
admiror ac  vencior,ctiam  fi  non  intcljigo ,  lii  ita fentio.qd' 
diuma  aliqua  facramenta  fcrmqnibus  cotegantur  humanis, 
non  tam  iudicio  meo  difcerncns,  quam  fidc  credcs,&  idco 
non  reprobo ,  qux  non  intelligo,  fcd  tanto  raagis  admirop 
guanto  n)iuus  alJcquor^Scc. 

Clcmens 


^  Glcmens  AIcxindrinus.Ex  fanctis  lap!dil>us  fupf«ro?m 
Icrul.ilcm  fuific confiruJtani accipinnis,&:  duodecim  por- 
tasc^lcilisciuicatislapid^bus  prctiqrisalliinilatasfulcipica 
dam  apoftolK",T  vocisgraciam  fignificarcadmitfimus. 

•};  Origcncs.Soi  c  docali  tuba  primus  M Jttharus  in  Euan- 
gclio  fuo  incrcpuit.Marais,Lucas,&:  loanms  poltea  fuis  tu 
bi^cccincri,int,addtn:!il<>minusadhuc,  6£  Ioai>ncs  tuba 
pancrr  pcr  cpifipl.n  fu.is,<fc  Apocalypiim. 

H<  Athauaiius.  Hf>cr>omine  (Apoc.ilvpfis)vocaturhicli- 
bcr,propterea  qaod  hanc  rcueIat;oncm  ipfe  Xoan  ics  cuan- 
gelifta,&;  thwlogusin  Paihmosmfuladicl.i,domin!codic 
yidiciufi'ifquocoufcripfir,  vcad  fcpccm  ecck'fi.rs  nncccrct. 

^JSpiphamvis.Alogi  vviccnctir  (quidam  hirctici  )  H.ibuc 

tuntenim  fcJtamlibros  faucti  Ipaniiistcijcienccm  Qu,uin 

enim  alicm  finca  prjsdicationc  vc^bipcr  loanncm ,  ix  nc- 

que  loaunis  ciwngcliwn  jlSne<jue  Apocalypfim  admictant, 

alogi  vocantuv,  &:e/ 


n 

lib  p, 

.Apb.j 


1.! 

la 


\ 


r^'*^ 


ScntentiaPatnim  LatinoVum, 


^  TcrtMlUarius.Si  Apocilypfim  loannis  Marcion  rcfpuir,  l^ 
ordd  tair|cn  cpifcoporum  ad  origincm  rcccnfcns  in  loati-  ^^  ■ 
ncm  fiM'>it  auftorem . 

^ Idcin.Nam,'!'*:  loannes  apoftolus  in  ApocalvpfijCnfcm 
dcf  ribitcx  oredciprodcunccm  bis  acutum,przdcucum- 

*Cypnanus.DominHsin  Apoc.iIypfiloquinudiccns.Tv^r  ' 
pguanerisvtrbd  prbpheii£hitins.,&,t.  \n  Apocalypfiangclus  lo- 
anni  volcnci  adorare fe  rcfiftit  dicens.K/i/e «c  feceris,&c. 

^  Hilari.  Ncquaquam  pfalmorum  librum,nifi  pcr  fi  Jcm  P  . 
aduentus  Chntti  poffc  mcelligi,  ita  bcati  loannis  Apocalvp  1'  " 
fi  docemur.  Hxc dicit  faiiiius ,  &  verus,  qui  Jjubel  cUues  Dauid, 
crc. 

*Ambrof.  Sicutcuidcnter  in  Apncalvpfi  loanniscuangc  ; 
lifi.T  fcnpcum  eft.  H^ibes  lilic tenentt s doSinnam  BaUitm^&c. 

^  Hicronymus.  Quartudccimo anno  fccundam  poff  Nc-  : 
rf>nem  perfccutioncm  moucntc  Domiciano ,  loaiines  in  i 
Patbmon  infulam  rclcgarus,fcripfic  Apocalvpiim.quam  in 
tcrpreratur  luff inus  martyr,&:  Ircuicus. 

•i<  Auguflmus.  Oixi  vobisfracrcs.quialoannesiftceuan-  . 
gefiffa  mulrum  alce  volac ,  &:  my (Icnum  .iltc  volancs  quid 
cft,vtcommemorcmcharicati  vcff r^  llt  apud  Ezcchicieav 
prophctam,  &:  in  Apocalypfi  ipfius  Ioannis,cuiuscft  hocc^ 
uangelium  commcmoracur  animalhabenspetfonashomf 
nis  vnuU,lconis,aquiIx,&:c, 


Sententia  Conciliorum  . 


4<Concilium  Ancyranum.Et  loannes.Apofif^l^i^  Apoca  ^  -^ 
Ivpfis  facrarnentum  in  fpiricu,non  in  corpore  vidit,  6c  audi- 
^it,ficut ipfc dicit.  Statimfti in  fpititu,&c.  q ^,^, 

•it  Toletanum.Apocalvpfim  librum  multorum  ConcilioT 
runtauftoritas,  &:  fynqdicafandtorum  pra;fulum  R.omauo 
rum  decreta  loannij  euangclifi«efreprxfcribunr,  &:inccr 
diuinos  libros  fufcipicndum  confiituunt.Siquiscumnon  , 
reccperit.autapafchavfqucadpcncccoficm  Mtfirumtc-  ^ 
pore  in  Ecclcfia  non  praj4icauerit,excommunit.icionis  (cn 
cenciam  habcbir,&:c, 

Tfolog, 


>'    ^ 


•:>ty^^ 


HJ7 


A 


pocaJypfis 


IB 


frologumprAmim  :f^lutationem  in 
^jlroque  captat, 

CAPVT  I. 
3  A  'P«fi(y-/f/«<^*'''^-Pr£eparataiiditpresbeneuoIos&:ac- 
Jl\  tentos ,  ficut  &:  ibi  loanncs  feptcm  ccplefijs  qua  func 
inAtJa. 

b  Q^im  dc.  Sccundil 
homincm  accepit  ea 
apacie  &:  vcrbo  iibi 
cognico5^  fpintufan- 

ao. 

c  Qiia  oportet firrl.Qua. 

fl  dicac,&incuicabiie 

eftquin  {ianc,&:vcile 

vc  fiac.  Oporcec  vc  pa« 

pancur  tnbulaciones 

cito, 

d    C;>o.picit.vtfcpa 

rcntnefic  graucpaci, 

cicofiiicndi  fLincL^bo 

res&pr^enaia  danda. 

Brcuis  labur,  fcftinaca 

gloria, 

e    £i  fig.  Dcus  pacer 

filio,  &,fijius  loanni 

fubligiiJo,idcft,fiib 


Cap. 


I 


1458 


quodinfeparabiIcpacr!s&  filij  opusomnc  prcbetur:  imo  D 
eciam  Spiricus  fancticuiusnomen  hic  frequenccr  inliniia- 
tur .  Cuoaucemapud  Dcum  ficri  diciturquancilcunquein 
hacvica  moruljs  aliquid  protelctur .  ^vow/aw  mWe.anni  ante  P-^'-^^- 
oculus  eius  tanquam  dies  heflcrnus  qui  prMeriji; .  Diccndo .  rif^nifi- 
cauit  feruo  fuo  loanni ,  aliquid  ctiam  fucurorum  &:  nj^-fierio- 
rum  off  cndir.  ncc  fuperficie  litei-ar  nos  voluic  remancre  con- 

tencos  quosad  mvfle' 


Incipit  liber  Apocalyp/ls  beati  loannis  ApoHoli, 
C  A  P  y  T    I- 

Hoc  clt  reuelario. 

'ocALYPsis.  lerpChriftiGLuip  I 

a    Dcus  fateivtiuhildebens.  CJuilio.  » 

b    VefboSf  exeiiipio. 

c    NoiiIudKis,  nonphilofophis. 

dedit  illi Deus  t  pala facere (cruis furs  ? 

a    De  his.  b    Vcl  in  breui.  4 

c    Id  cll  f  er  iignum  oftendit.    ^ 

quas:  oportct  fien  cito,  &  figuificauit,  ^ 

,  a    PetfonamChrii  i  habentein. 

*'  b    Nonlupeibo  ,  fedhuniili. 

mittes t  per angeiii fuum  feruo  fuo  loani ,  qui teftimonium  s 
^  perhibuitverboDei,&tcftimoniumlcfiiChriftiinhisque-fo  o,.       rr'      -vr~ 

1,^  Vtlitcrati.        Vtla>ci&addUcente,.         tibri.  ^     ^      J^  apparUliTcmOrCabbuS 

•  cunquevidittBeatusquilcgit,&quiauditverbapropherix  -  &p'i\?afSS,Tem'! 

4«  Andreas  C^fa- 


ria  altius  peifcrutaar 
cia  fignificationis  ver- 
bofccicintecos.  fdco 
S)^\c\x.,  palam  facereferuit 
fuis,  non  folum  vni  cx 
mulcjs ,  k-d  per  vnnm 
potius  vniuerfis.id  c(i 
ccckiiajquamiii  vni- 
tacc  fundauic.  Re6ie 

ad:ccic,  per  angclum  fuu 
aGhriffofuiffe  difci- 
pulo  demonfiraca  cu 
pcr  aliLimpcam  crea- 
curamnonperduiini-  g 
catis  cflcnciam  Chri-  ■ 
fium  femper  cjarcac 
Tcniorcalibus 
incarnatione 


fcrjpco,  nc  locus  hc  tunbus  peruertendi ,  &  vt  gratius  fic  fi. 

dclibus  li  cum  excrcicio  confequcncur , 

f    Xi^<;f<-yiiw./7f///i^.Qniccftacurvcrbaipfius  Chrifti  habica 

tam  de  vecbo,  id  cfljdiuinicace ,  quam  de  bumanicace  Icfu 

Chnfti. 

g    Ferbo  Dei. Vilius  vocacur  vcrbum  Dci,quia  per  cum  ma- 

nifeflacus  eft  in  uiundo  pacer. . 

h    in  his  eju<£  yidit.  \n  his  qu2  cprporaliter  vidic,  vc  paflum, 

ycl  fola  mente.vc  fuiifc  cum  p.itrcance  omnia. 

•5«  Primafius.  Poft  cxorci^  Ec<  k^fia; ,  quitiam  fijcrac  Apo- 
ftolotum  pra^dicacione  fundaca,  rcuclanoporcuic,  qualicer 
tuiirct  latius  propagada  vcl  quali  et  fine  contenta  vt  prjEdi- 
catorcs  vcntatis  huuis  cognitionis  fiducja  freji  indubitaccr 
aggrcdercnt^pauci  inermes  multos  armaros,humiks  fupcr 
bos  infirmi  nobilcs  viui  came  fpiricalicer  morcuos.Idco  h^-c 
reuelacio  dicicur  lefu  Chrifti,  qua  propccrca  paccr  dedit  ei, 

quod 


res:  Cappadoci^  Epifcopus.Chpfrus  inquic ,  harc  mihi  qui 
diferce  illum  profcfiiis  fum  ,  caquam  fcruofuo  perangelum 
manifcftauic  quo  !u.  ca  qu.E  func ,  &:  ea  c\ux  noticjam  liomi- 
num  adhuc  fugiunt  6c  ca  rurllim  qu^  olimiijcura  func  mihi 
pcr  vilioncm  oflcnfa  ,  palam  ad  aiidicnciiim  conueriioncm 
concef^erpiibliccq;  pr^dicem.  Vcraquecnimprophctico 
Ipiricu  haufi.  Acq;  hic  fenfus  cx  oracionis  cenore  colli^irur: 
quando  quidem  verba  h<i?c, ifuA  iitnt,&  quxfieri oportet%rx^~ 
fencis  fucurique  ccporis  notioncm  manifefiepra-fe  ferunr. 
,  i  Beatiis.  Chriflus  dcdic  mihi,-beatus  autcm  quia  me  acce- 
perit.  Be<z.  quia  ha;c  Apocalypfis  eft  lcfu  Chniti.&c 
K  Ii(!'/f.ldeftnairatalijs'qusaudiuit:quiapluresab  vno 
legentepoiruntaudire.  Vel  audienc,&:  in  hocnocataudico 
rcs,  quia  plurcs .;  Illi  foli  beaci  qui  audiunc  vc  mente  recoa- 
danc,  &  mcncerccondunt,  vcopcrccomp|canc;&opcre 
implcncvcvicamxcernam  poirideanc.     ;  ,       ■ 

'      -'••:-      -■>■■■  ■  ■ '•-'•-  ^  Seruat 


Jncipit  Pojiil.  Nicolai  de  Ljrafuper  librum 
Apocaljpfim  beati  loannis  apofioli, 

c  A  p  y  T  ir 

?  A  Tocal.Iefus  Chrifl.  Liber  iftc  in  duas  partes  diuiditxin  pro^- 
jL\(nium,&  tradtatum,quiincipitin  cap.feq.Inprooemio  vc 
ro  tiia  facit ,  quia  pnmo  reddit  auditores  attentos,  fecundo  be- 
ncuolosjibi :  loan.feptem  ecclefiis.  tertio  dociles  iiuc  dodos,Jibi, 
Ego  loannes ,  qux  tria  inprologis  fjeri  confueucrunt.  Pnmum 
facit  dupliciter  primo  ex  auftoritatc  &  arduitatc  huius  doftri- 
rx,fecundo  cius  vtilitatc,  ibi :  Beafus tjui legi»  Ad  hsec  cnim  duq 
folenthomines  attcnderc.  Circaprimum  fciendumquodficut 
diftumfuitinprincipiolibrfpfal.  reuclatio  prophetica  qux  fit 
cum  imaginana  vifionc ,  qualis  cft  ifta  quae  deftnbiturin  hoc  li. 
(nam  loannes  habuit  imaginarias  viiiones,&  quid  fignificarcnt 
imcilexit)  altioris  gradus  eU  quando  apparet  aliqua  perfona  dc 
occultis,  quam  ii  ficrct  finc  tali  apparitione  perfonac,  &  quanto 
perfona  fic  apparens  eft  altior,  tanto  reuelat io  eft  gradus  altions 
ficut  pcrfona  angelica  altior  eft  quam  humana  ,  &  diuina  quam 
angelica.Licet  autem  angelus  apparucrit  loanni  eum  inlbuens 
in  Apocalypfi  ,  tamen  apparebat  tanquam  rcprefcntans  pcrfo- 
nam  filij  Dei  humanati,&  in  eius  perfona  loqucns,  vt  poftea  ma 
gis^apparcbic.proptcr  hoc  tcudatio  in  hoc  libro  contenta  eft  val 

dc 


dc  ardua  &autentica,&:  hoc  cftquod  dkitur.  .ApocaUtf.Chrifl. 
reuclatio  fada  m  perfona  Icfu  Chrifti  modo  didto. 
z'  .^«iJwrfc.Pater.  namfilius  deitatemhabetapatrc. 

3  Talamfa.iddlminikiiarc. 

4  Jcr./«.idcftdcuotisfidehbus&ftijdiofis. 

5  i^-so/Jor.y^.a.fciIicettribuIationcsecclefiK.quasopartcrfic 
ri.  nam  hoc  proccdit  ex  diuina  ordinatione,  qus  non  potcft  fru- 
^lrari,  &hocfit  adprobationcmfiidclium&augmcntua;glona 
ipforum. 

6  Etfig.mit.an.  Dido  modo  apparcntem. 

7  .S"er./«o.  ideftcuangeliftac.      ' 

5  Quiteii.perh.ver.dei.  In  principio  cuangclij  fui  quantum 
ad  emanationero  cius  aetcrnam  diccns.  In  prindpio  erae  firbum, 

6  verbutn erat apud Deum ,  & Deus eratverhum  .  &  quantum  ad 
pius  incarnationem  temporakm  dicens .  £(  verbuM  caro  fa£lunt 
f//,e?-c.  Idcofubditur. 

9     £r?fy?.7e/.Ciny?.ideftdcIcfuChriftq. 

j o     QjUi^cunque  vidit.  In  eius  conucrfatione,miracuIorum  ope- 

rationc,  roortc&  rcfurreftione,ficutpatecin  cuangcJn  lui  i-ro- 

fccutionc. 

1 1  Beat.  Hicconfcquentcr  rcddit  auditorcs  attentos  ex  huius 
Jibri  vtihtate ,  qusconfiftit  in  beatitudinis  coafecunonc  .  dilt. 
£fww^«i/e.  qua^umaddoftores. 

12  £f^'«<jM£//r.  C^antumaddifcipulosftudiofos. 
JJ     ^'er6<i^»-o/>A-/;«/«j.  Menteattendcndo. 

FAfer- 


MORALITER. 

1  .yipocal.Ief.Chrin.Sicm  diftij  fiiit  in  expofitionc  Iitcrali,bea 
tus  loancs  in  principio  libri  huius  reddit  auditores  bencuolos, 
docilcs,&  attcntos.  rerlibrumautemiftum  qui  dicitur  Apo- 
calypfij.id  eft,rcuelatio,poteft  intciligi  tota  fcnptura  facra  qug 
clt  diumitus  reuclata.  Ad  quam  tcdduntur  auditorcs  docilcs  pcr 
fidcm  qu3E  apcrit  ipfius  iniclligentiam  ,  ficut  dicitur  Ifa.y.b.  fe- 
cundum  aliam  tranflatiqnem.  l^ft  credideritis  non  intelligetis.  & 
ad  Hebrx.i  i.b.dkitur.  Crft/cre  enim  oportct^&c.  Sc  fic  cft  etiara 

in 


in  ahjs fcicnnjs in  quibus  opottc^t difcipulum  in  muitis  ctcderc 
doaoriquae  poftcaintelligunturab  ipfo.  Atcenti  verorcddun- 
tur  auditores  per  fpcm,  quac  cft  certa  cxpeaatio  futur;t  bcatitu 
dinis,  cuius  viam  oftcdit  facra  fcriptura.  qmlibcr autcm  atteutus 
eft  ad  confidcrandum  viam  quae  ducit  ad  terminura  deiidcratu. 
Bcneuoh  vcro  rcdduntur  auditorcs  pcr  charitatem  qu^  facit  ad 
Deum  conformiratem.  i.Ioan.^.c.qui  maner  in  cha.&c.propter 
quod  talis  eft  bencuolus  ad  audiendum  Dci  vcrba,qu5  tradun- 
tut  in  facra  fcriptura. 


1459     GIof!or(I.  &NicoIaideLyra.        14^0 


^  a     SauAt  tt.  Ira  dico  fl  fcmat.  J^on  euim  audilotcs  le^is,  fcd  fn- 
A  0oresiu/lifMnt.icruatea.ciw  fidcm  Clinfti  &  c^clcfi^  non  vio 
lat,  6ct'niccminata&qiia?ritpromiiTajVcrcbcatus,g.a  ncc 
longa  mora  l.iboris,  &  prjrmia  vicma, 

•}€  Andrcas.  Bcatos  prardicat  non  quoftiis  promifcuc  qui 
ha-c  icgnnt  vcl  au- 

*  huius$:fcruat  caqUcX  in  ^a  fcripta  funt.  tTempus  enim  l 

1  j^Kicin.  *    Rciiillio  jici.c.noruin. 

e  propecli  loanncs  fcptcm  ecclcfijs,  quajfiintin  Afia.Gratia  j 


Ditufi«* 


initip :  cft  modp  pcr  conflitutioncm  mundi  rogens  (>mn?a  D 
qua:crcauic:  vcnturuscftportfinom  mundiciiTilio&fpiri 
tu  fando  vt  rcgncc cum  far.dis  in  fccula  fcculoi  um.  I'cr  {c- 
ptcm  aiJc  fpiritus,fpiritus  fandus  co  quod  fic  lcptitormis  in- 
lclligiC'.  Et a Itju  Chii/iaqui eil  teiiisfidilis.  lile  vcracitcr  tcftis 
^  '  fidclis  cft , 


a     Quict  4  vitiis.         I>     1(1  cit  J  Chilito. 


A  kptUuiaiiTpitituquiciuidcnivnuJiiiJturagraiiaiuuiUillribunoncuiultipkx. 

b     Vt  iliuHiinct  eo>  in  quibus  fcdct  Dcus. 


diunt,  iedquibono-r 
rum  opcrum  fludio 
intcnci  lcgunt  vcl  au- 
diunt.  Crccrum  tcivv 
pus  quo  bcatitudinc  ^     ^     ^  . 

hanccomparavcliccc  ^  vobis&p.ixab  cocjui  eft&  qui  crat,  &  qui  venturusclt;  l 

quodqucoibusvcflu    ^  "  ■     -  --'^=-= — :-.-- : i:.i,:i — i.;..u. 

cLofe  opcrccur  in  pro 
pinquo  cilc  adnioncc. 
Notum  cft  cnim  i\- 
lud  Chrifti.  Me  oporttt 
«pcrari  opcraelusquimi 
fttme  donec  dieseji  venit 
no.r,  &c.  Alio  quoque 
fcnintcmpus  quo  mc 
ritorum  prxmia  diflri 
bucnturpropinquuin  f  g^  Y^^y^^  jjos  ;i  peccaiis  noftris  in  fan^innc  fuo  ,  &  fecit  i7 


&  a  feptem  fpiritibus  qui  in  confpcdla  throni  cius  ilint :  \ 

k    rlura  dirturus  lepciit  lic  Chiifto  fetunduin-humiBitatcu).         b    Qjji  fccfleDHm  iiccpro 

iinjnincnte  murtc  ncgauit. 

leTu  Chrifto ,  qui  eft  teftis  fideh*s ,  primogcnitus  9 

,     Vcl  teftis  fidelis.  Opciian  iiofttorum  indic  iudicijijuindodirct,  Vidillis  nic  cfiiriemcnj    '"^ 

&  li.  3cc.vcnite  bcnedic>i  i 


e^ 


Kcgcmiuin  tcrtniiiatem.        ;a    Si<c<,iilitet 
pr.i\licatorcs. 


1  patcis  mci,  £cc. 

^  mortuorum?  &  princeps  regum  terraj.t  Qui  dile^xit  nos 

*  a    Quia  fola  dilecltonq  lauit  nos.        b    Onginalibus  »cl  aaualibus 


c    Non  vitiili,  non  arie- 
tis  licut  in  vctcri  lcge. 


cft:fiquidcm  vitc  hu- 


^  iusfpacium  cum  ivccrnitate  comparatum  brcuiffimum  cft. 
b  ic/jrmfc.principalitcrillisquibus  mugiflereratconlti- 
tucuSj&pcrfimilcaliis  DcusdcdicQirifto,Chri(tusIoan- 
rii,Ioannesaucemecclclijs,  vcl  pcrlcpccm  vniucrl.ccccle- 
iix  quia  fcpccm  vniucrlicaccm  ligniticancvel  quia  fcptitbr* 
mi  Ipiricuillufiraiicur. 

^  Ambrofius .  Pcrpende  quia  torus-hic  libcrin  fcpteiia- 
rio  numcro conliliic  Ucut  func  feptcm  L-cclefjx  ad  quas h^c 
fcripca  dinguntur .  Sunc  fcptcm  candclabra ,  fcptcm  flellic, 
fk.*pcc!n  lampadcs ,  fcpccm  coriiua ,  agni  fcpccm  oculi,  fep- 
tcin  ligilla ,  fcpccmangcli  cubiscanentcs ,  6c  tocidcm  pbia- 
las  habcntes  feptcm  tonitrua,  6c  draconis  fepccm,capica.Et 
fidligcntcr  aducrtas  totuslibcnnfcpcem  viiionesdiflin- 
duscft. 

c  In  ^fia.K^\3.  efl  elaciOjEcclcfia  crgo  nunc  eft  in  clationc 
virtucum,vel  olim  viciorum.Afiacft  ifta  non  magnaiUafci- 
licetqua:  dicicur  tercia  pars  mundi ,  fcd  quxdam  prouincia 
vbi  eranc  fcpcem  cmicatcs , K  lcptem  ccclcfi^  cum  fcptem 
cpifcopis. 

Aii^  uiinot  cft  pars  maioris  Afi^  contincns  fcptem  ciui- 
tatcs  quarum  Ephcfus  eft  mecropolis ,  In  hac  minori  euan- 
rclizauit  Paulus,fcd  poftea in  diuifionc apoftolorum  loan- 
ncs  caro  obtinuic  EpliefusinetrQpolitanaifcd.es  tocius  Afi? 
in  qua  loanncs  pr^ftnc. 

d  Oratia  vobts.  Pr^parac  auditorcs  in  falucationc  bencuo- 
los ii. attcntos.licut  ci:  in  prologo. 

c  jQji  eU  cr  qiii  a^j^Aeternaliter  quarnuis  natus  cx  tempo- 
re  lam  immucabilis  per  humanicacem,&f  olim  corrupcibilis 
taiis  vcnturus  cft,&:  ii  mundo  non  apparet  calis. 

.5«  AmbrolnJS.HictotaTrinitasdemoultratur.  Pereum 

^  nanque ,  >?"' 'ifii ,  &quiejl,  & qni  •pentitrus  eft .  pater  defi- 

gnacur.  Eratnamque  antcconiticucioncm  mundi,linc  vllo 

inicio 


qiii  ncfcie 
mcntiri:  qui  quod  clc 
dis  fuis  rcpromifit  li-.l 
nc  dubio  implcbic. 
Quincc  eumquicali 
cc  .nqu.c  frigid.i;  cgcn-i 
ti  dcdcrit  a  mcrccdo 
vacuum  dcrelinquic, 
Cuius  vcrba  ita  rtxa 
pcrmanentvt  facilius 
lit  coelum  &:  tcrram 
in  nihillu  redigi  qua 
aliquid  immutari  cx 
oinmbus  quje  fc  tac\u 
rumcliv-prxdixir.  . 
f  Etiifeptemfpintib-tt.^y 
Spiritus  idcm  fonacj.i 
quod  charitas,  vndc 
actribuitiirfpiricuirc- 


mifTlo  peccatorum,&:  alia  dona  qu^  func  dona  totius  Trini  - 
tacis,  vtincciligamusTrinicaccni  cxfoladiledioncopcrar:.  ^ 
Pcrfonam  patris  taccc,quia  dc  Dcq  creacorc  nemo  inalc  m- 
tcllcxcrcic ,  ponic  perfonam  fiiij&  fpiricuirantli  dcquibus 
omnes  nafcuntur  i  n  ccclcfi;s  h^rcfes.  ^ 

f  77jrf»;/.Suntangclieius&:fandtihomincs,inquibusnunc    I 
fedet  Dcus  &:  iudicac  nc  in  fucuro  iudiccc.  ' 

g  Trimogeni.  Dicic  ^p  dcfperaccs  de  morcc  Chrift i  vc  illi  q.  l>  if 
dixcrunt.  Nos  putabamus  quod  ipfe  elTct  rcdepcurus  ifracl.  '• 
h  /riortnorum.  Qui  vos  non  terreat,  quia  furrexit  6c  clt  iin-; 
paflibilisvelprius  mortificantiu  fcquiapeccatu  non  fccic 
1  Vrinceps  regum  terrs.  Princcps  tcrrenarum  potcitatum  pd 
tens  eas  remoucrc  &;  ad  vcilicatemfuorum  vei  iandtorum 
permiccens  impios  fcruirc. 

K  Uuidile.  Commendac  pcrfonam  filij  qui  hanc  rcuelatio 
ncm  per  angelum  fecerac  f oanni  quali  dicac ,  Crcdicc  huic 
reuclacioni  &c  poccnci  adhorcationi,quam  Chnltus  manite- 
ftauic  qui  pro  nobis  palfus  eit  &c  refurrcxic. 
1  ^pec.  no.  Originalibiis  vcl  aitualibus ,  non  fuis ,  fcd  no- 
ftris  quia  non  peccauic. 

llcgnum  poccntes  vitijs  rcfifterc  &pro  nobis  &  pro  fra- 
tribus  nofmetipfos  Dco  otfcrcntcs. 

•5<  Ambrofius.  llegnum  Dei  cx  iiominibus  Chriftus  fccic 
quando  eos  talcs  conftituit  in  quibus  ipfc  cum  pacrc  &:  fpj- 
ricufanctoinhabicarc  &:rcgnaredignarcc.  Saccrdoccs  Dc» 
cledtidicuncureoquod  meinbra  lunc  fummifaccrdocisdcP"»' 
quo  Pfal.  lop.  Tu esfacsrdos  in  xternum,  Polliint  &:  alitcr  fjccr 
dotes  dici  co  quod  fcmetipfos  quotidie  pcr compu!i6tionc  j_  ^ . 
cordis ,  &:  orationes  c^tcraque  bona  opera  otfcranc  Dt-'o  li-  i 
cut  dicit  Pfal.  Sacrificium  dcojpiritus  contrtbdatus .  Elt  ct  lacri-  j  p, 
ficiu  laudis  quod  quotidie  offerrc  Dco  fan5ta  Ecclcfia  con- ! 
fucuic  de  quo  idem.  Immolajacrificiumlaudis. 

^  Ecce 


Aeternita» 


NICOLAVS    DE    LYRA. 

1  Et  fer.ea.  Tribulationes  futuras  paticntcr  fuftinendo  &  fub- 
<litur  ratio. 

2  Tempti<  emnrpropc  rfi.  Id  cit ,  cito  tranfiens  quafi  dicat  labor 
patientix  brcuiseit,  8c  prjetnium  beatitudinis  aetcrnum. 

3  /Oiji/uj.Hicconfcquenterrcddit.iuditoresbcncuolos.  Ec 
diuiditur  in  duas  partes  quia  primo  propolitii  fKit,fccundo  quf 
ftioneno  taciram  foluitjibi.Ecce^e-u.'. Primum  facit  ex  hoc.quod 
eisoptat  bona  fpiritualia  &  aetcrna,diccns./o(jM««./e.cc.Perhiic 
ieptenarium  intelhgiturconfequentcr  vniuerlicas  eccleiiarunj 
in  ori>e  conftiturarum.Vnde  dicit  Grego.  hprpel.25.  Quia  fep- 
tem  diebus  omne  tcmpus  coroptelicnduurjplfte  feptenano  uu- 
snero  vniueriitas  figuratur. 

4  Cratta  vu.  In  pr^renti  vita. 

^  Et  pax.  In  fucura  nam ,  ibi  quietabitur  [totaliter  humanus 
appetitus. 

<J     ^beofjitiefl.ld  efla  Deoxtcrno.Actcrnitatis  cnim  fccun- 

dum  Boetium  de  c6folatioiic,e{t  in  terminabilis  vitx  tota  fimui 

&  perfefta  potlHIio.fedanobisqui  intelligimuscumcontinuo 

&  temporc  limplicitasciusnon  apprchcnditurnifiper  compa- 

•'tationem  ad  tcmpus.  Nam  alfillit  omni  tempori,|ctiam  infinito 

''*li  ciiet,propter  quod  nobis  hoc  exprimitur  per  differentia  j  tcm- 

*'  potis 


poris  praefentis  practcriti  &  futuri. 

7  Et  dfeptemfpiritibus.ld  clt,  vniucrfitatc  angelorum,  qui  mi- 
niftri  fun  t  noltrae  falutis. 

8  }^«/  in  confpeEiu  eJf^c.ScilicetjParati  cius  cxequi  voluntatcm. 

9  Etd  Icfu  Cbrilio  qui  efi  teflis  fi.  Paternae  gloriae  &  maieltatis, 
vt  patct  in  cuangelio. 

l&  Vrimoge. mor.  Id  clt primus inter  refurgcntes  a  mortuis  li- 
cet  antc  ipfiim  Lazarus  &  plures  alij  fuennt  a  morte  rcfufcitau: 
hoctamen  iuitad  vitam  niortalem ,  qux  ma<^is  propriedicitur 
niors quam  vita,fecundum quod  dicit  beatus  Greg.hom.25.pro 
pterquodvcra  rcfurrciftio  tn  ad  vitam  immortalcmad  quam 
Chriltus  refurrexit  primus.-naoi  cius  re  furreftio  elt  cauU  rciur- 
rcdlionisaliorum. 

I  r  Etprinceps  regum  ter.  Proptcr  quod  dixit  in  fua  rcfurre^io- 
ne.Data  cll  mihi  omuis  poteltas  in  cijlo  &  in  terra.  Mai .  vlt.d. 

1 2  i^rtj  di.nos  tr  la.nos.  Id  elt  fola  dileiftionc  lua  &  non  mcntis 
noftns  nos  lauit. 

13  .yi  peccatis  noflris.  Originalibus  &  actualibus. 

14  Infanguinefuo.  Sacramentum  enim  baptifmi  &  p^nitentiae 
quibus  deletur  originalc  pcccatum  &  aftualc  habent  cHicaciam 
a  fua  paffione  benedifta . 

I  j     Etfecit  nos  regnum,  Id  eft,  afcnbi  ciucs  cclcitis  rcgni. 

Etfacef' 


4 


■l 


1461        Apocalypfis 

^  .1  £ccevenit,&c.Etvevc  dcberisglonficare,quia  ipfceft  qiii 
A  yenciiruscftad  remunerandum.fAwn/^/.  i.cumfandi-J^qui 
niihr";  fiierunc,copluendo  al']S  doJlrina,  &  miraculn  facieri 
do.  Vd  ficuc  in  nube  afcendic,  in  luibe  veriiec ,  per  qua  Dei 
clcmenciam  incd!igirnus,qj  bonis  cft  refrigerium  f<.  iliumi^ 
patio.-mslis  vero  ter- 
rpr&:  cxc^cario,quoc| 
&  flgnificatu  cft  per 
nubcm  ,  qua  edu i\i 
(unc  filij  Ifrael  de  Ac? 
gypto; 

b     Et  fide.  enm.  Alia 
tranflacio  hnbcc,  yidc 
bicomnis  terra  rnlc; 
QjLi.Talem  vidcbunc 
qualepiimpij  vencu- 
rumnoncredcb^nc. 
c    Ornnls  ocu.  Boni  vc 
JsEtcntur ,  mali  vt  con 
fundancur ,  videbunr. 
d     VUngent .  Scu  col- 
bdenc  fupcr  eum.im- 
poccnccs  cius  impcriQ 
_  rcliflerc , aci  fimilitu- 
"  dinem  lapidis  &  fiiili- 
Jium ,  vel  vlangent  fe, 

rdcfijdolcbunc  refpicientes  eos  qgi  fundati  funt  fuper  cijm, 
quia  non  tancum  dolebuntdc  ipib  tormcnto,quam  quod  rc 
pcllentur  i  cali  conlorcio. 

•j<  Andrcas.  Qui  veluc  agnus  fujc  iugulatus,  is  paterna  glo 
ria&  maicf^areexornatus.iudcx  oliminnubibus  cH  vcntu 
rus.  Siuc  BLibium  vocabulo  radiantcm  angejorum  fplcndo- 
rcm  accipias ,  fiuc  nubcs  eiufmodi  cuiufmodi  ipfum  vna  cii 
jjifcipulis  in  monte  Thabor  operuere.  Eccclo  potrpcum 
f!;loria  &  maicflacc  defccndcnce omnis  quidciTi  oailus  con 
fpicabicur ,  ij  auccm  foli  qui  cum  pupugcrunc ,  deniq;  tnbus 
tcrrz  qua*  in  perfidia  ad  fincm  vfquc  pcrftitere,plangent  6c 
lamcntabuniur  fupcr  cum. 

*  Ambrofius.  Qui  cum  puppgcriint,  vclint.nolint,  vidc- 
rccompcllentur ,  impij  vidcliccc|Iudiiquicum  crucifixo- 
runc ,  ficuc  fcnpcum  eft :  Vjdcbpnc  in  qucm  cransfixcrunc. 
Plangencautcm  fc cur  prxccpca Pci  concciTipfcrupc,rur 
propcer  brcue gaudium  pcrpccuam  criflitiam  acquificunc, 
c  Etiam  amen,  Pcr  harc  duo  a4ucrbia,quoi u  Yuum  cft  (ii e 
cum  fciliccc  cciam,fignificancur  Gcnccs,pcr  amen  quod  cll 
Hebr^um,  Ind^i,  qui  omnesDcum  vidcbuncin  iudicio. 
f  Egofum.yexc  ycnicc,^  quia  ipfe  promiccit  fc  vcnturum, 
-- Vcl  pr^mifiTa  falucacioncredditacccntos.  Q^d,  Ncamchoc 
■^  didum  ,  fcd  ab  ipfo  Chrifto  crcdacis. 
g  Mpht.prin.  Ancc qucm  null^s,ve| a  qup  omnia c^pcriic. 

h     0,fini$. 


D 

Si-i-.4-cont. 
Arijati. 


Oap.   1.         I462 

h     O^jfwzV.Poffqucmnullus,  velinquooTatcrminabnntt  r. 
*  Athanafius.Vnus  Pcus cft,&:  non cft  alius  pra^rcr ciin ; 
Cum igjtur folus patcr  dicitur  Dcus.vclcum  vnus  Dcus  cf- 
fc  pronunciacur,auc  cfi  illud  :  Egofuni,dr  prater  me  »0  es»  Dcwc 
auc  cum  illud:Egofitm  prirnus,&  pcf{  hncfuiurus.  JlV dlc  oia  iUa  Dtnr.j. 

dicunrur .  Vi  uscnim 
folusDeus,&:  primus 
cfl  .  Jslcque  ea  nd  dc- 
molitioncm  F  ilij  rc- 
fervicur,abfic,efi  enim  t  Mw, M.i 
illc  ipfe  in  vno  primo  l-"c  i4-«- 
&folo,vcvniusf.>liusL'::;"^P"""- 
&  primi  vnicum  Ver- 


Secundum  quod  homo.  Sectmdmn '<]liod  Deu».  »     Idfovt  laudetur. 

nostrcgnum&facer^otes  Pgo  &  pacrifuo.  Ipfi  gloria&  ' 

a     Vt  ei  obcdiatis. 

a  impcrium  in  farcula  fjcculorum ,  Amen .  t  eccc  venit  curn  j 

a    Tam  bonus  qiiam  malus'  4 

h  nubibus,&vidcbic  eumomnis  opulus,^quieumt  pupu- 1 

yt  magis  ciucientui,  t    Et  omrics  tcrtcni  Sc  vitiisdediti. 

b    Quodoinni  lingua  finnanrfmn.  ,     -  . 

j  gcrunt.  Ergoplangcntfefuperciipmncstribus  tcrrjEjCtiam  l  ^,'^0^^^"^'^ 

Et  Amen.  9tX\T)\\n 

Am^.Egofumalpba&o,principium^finis,dicit.dominus  .p    ,^^ aS"'i.sinc°l 

a    Dominusdico.  Moie  Fiophetaium  hoc  d:cit.  A  pcirwni.    '•    i      •  1     i     i  ,: 

T^     a         •    n.        •  o        •  n.  •  t:        11  li2,JturtKinnal'>crcini 

Peus,quicfl:,quierat,&quJventurusc{tomnipoteDS.  Ego  ;*  t,tlm:qucmadmodu 

HnmiUtaspari.  y^lfocius.  ^  ^  I*   CCiam  pCC  id  quod  aiC, 

Joannesfratrerve(ter&  partjcep§  m  tribulation?  &regno  15  poUreZn  carprefme! 

.      .    .     i:"*7,°^*L"">      c--     ■   ry  ■         U         '4  Qiioniaui  cnim  apud 

^  patientiain  Chrilto  lefu  ,  fui  m  mlula,quas  appcllatur  \l  j^^niines  nonconcin- 

'9  gic  vt^liquidinitioca 


funt; 


1 


Locus. 


Caufa. 


Pathmps ,  propter  vcrbum  Dci  &  teftimonium  Icfu  Chrifti, 


^*'  reatac  fine,  vfus  cft 
principio  ag  fiacqiix  E 


NICOLAVS    DE    L  YRA. 
X     It  faccrdotes.Q^iicnxts  hoQiaslaudis  acccptabilcs  pcf  ips^, 
■^     fifo.  Ideft,  toti  Trinitati. 

3  Etpitri  fuo,  Ad  cuius  gloriam pmnia ordii^at,      ' 

4  Jp/i^/orj<i.  In  fcipfo, 

5  Etin^^frfMW.  Supcrpmnu  alia, 

(J     Infxctda  fxcttloritf,i,ainen.  id  t{\,  aFrernalitcr, 
7     Ecce  venit  cum  "«.H'C  confcqueiitcr  rcfpoadct  ci|idam  tac^r 
IX  quxftioni ,  qqa  poiTct  quzri ;  quando  dabitur  (idclibus  vit^ 
beata  quam  loanncs  cis  optat  ?  Et  rcfpondctur.quod  in  iudiciq 

{inali ,  quando  in  corpore  &  anima  erunt  totajiter  bcati ,  cuiu;; 

expefbtio  breuis,&  nulia  eU  comparata  atternitati ,  idco  dicic^: 

Ecce  venit.  De  propinqito. 

8  Cum  nubib'ts.  Sic  cnim  venict  ad  iudicium,  Matth.24.Vidc- 
bunt  filium  hominit  vementcm  in  nubibus  coe-li  cuxn  virtute 
roalta&maicftate. 

9  Et  yidebh  cum  omtjis  oculus.  Quia  in  iudicip  apparcbit  in  fbr- 
nu  humana,  quae  cfl  yifjbiiis  ommbus.idco  fubditur. 

10  Et  (jui  eum  pupugerunt.id  eft,Iudzi,qui  cum  Ijngu^crucifi- 
xerunt,&  militcs  manu,&  Pilatus iudicando.  Vifio  tamc  ipfius 
erit  valdcdclcftabilis  iufti$,nam  yemcrcis  Saluator,proptcr 
quod  loquens  dc  fuo  aducntu  ad  iudicii|m,Luc,2,i.c.  His  autem 
ficri  incipientibus  refpicite,&  leuatccapita  vcftra,  id  eft,  exhi- 
laratecordd,vtexponitbeatutGre§orius  Homiliapriroa.Quo- 
niam  appropmquat  rcdcmptio  vcftra.  Scd  erit  tcrribihs,impijJj, 
quia  venietcis  punitio,  ideo  fubditur. 

1 1     Etplangtriifefuper  eum  omnes  tribus  tetr^.  id  ert,pmne$  quo 
rum  corda  in  terrcnis  afFcaibus  funt  dcfixa. 
1 1     Etiam  men.  Etiam  cft  aduerbmm  athrmandi  in  Latino,  & 
fimiljtcr  amcn  in  Hcbr«o,&  pcc  hanc  duf  licco)  atiirnaationem 

iniinua-! 


apud  nos  funt  pro  co  quod  cfl,  perpctuus. 

^  Ambrolius.  Potcft  Saluatoridco  princjpiumdict  ,eo 
quod  ipfe  lir  principium,  id  cft,  crcator  gencris  humani, & 
audor  laUicis ,  Finis  autem  poceft  dici,  quia  ipfe  eft  finis  Le- 
gis.finis  mortis,  om^iifque-pva-uaricationis.  Eft  auccin  mo- 
dt)  in  muncjo  Ecclciiam  fuam  regens,crac  ancc  conflituuo- 
ncm  mundi  stcrnalitcrcum  pacrepermanens,vencuruscfl 
ad  indicium,  vr  iudicct  muudum. 

j   Eg(>Jpa."e\  Finitafalutacione  progrcdiiuradnarracionerft 
imp()ncndoquacuor,perlcinam,locum>caufamipfiusloci,  , 

cenipus ,  qux  valenc  ad  commendacioncm  ipfius  repclacio- 
nis.  Egi>  loan,  Q.dScio  quia  tribulamini,fcd  exemplo  Chri-v 
fti  patientcr  futfcracis ,  vc  ijcis  parcicipes  rpgni  ipfius, 
K  Fyarer-t>cjier,^c,in  Clmflo.ln  fidci  vnicacc,&'  propccriljam 
fidc  cribulacus  fui,licuc  &  alij,  pcr  quod  ad  regnu  perucmre 
5aticnter  fuftinui ,  habcndo  Chnftum  inolbus  cxemplura. 
Tathmos.ld  cfl,frctum,fciliccttribuiatio,in  qi|a  magts  c^ 
cftiaa  fidelibus  aperiuntur.  Ecclefiacomparatur  infiil<F, 
qgia  licut  infula  marinis  procellis  illiditur,  ica  cccleiia  perfc  Ecelfifia  jVuf 
cucionibus  m^rinorum,ide(t,mundanorum  affligitur.         latnain. 
m     Vropter  uevbum  Dci.  Id  cft,  propcer  CcftimoniUm  diuini- 
taci&humanicacicxhibicum, 

•jt  Ambrofius.  Difcipulos  vocacfratrcs.quiavnoChrifti 
fanguinc  redcpti,&:  ynai  macre  Ecclcl?a  gencraci  cracSociij 
^feeorumF 

infinuatur ,  quod  eft  irrctrailabilis  ycritas :  Et  fubditur  ratio 

cumdicitur. 

13     ^^o/i<wii/p/><i.Q^d,Non  potcftfruftrarivelimmutarimea 

fcntentia .  Dicjtur  autcm  alpha  &  o,  nam  alph»  eft  prima  Ijcera 

Graecorii  &  o  vltima,&  per  hoc  infinuatur»quod  Dcus  cft  prin- 

ppium  omnium  cfFc^tuum  &  finij  ad  qucm  omnia  ordmantur* 

Proucrb.  16.  i.  vniucrfa  proptcrfcmetipfumoperatuscft  domi- 

pu$,&  idco  quod  fubditur  :  Trittcipiurn  &finii,  Eft  cxpolitio  li- 

terKduplicis  pr^cedent!!5. 

j4     Quiefi^quierat  &(iuit>entu.^c.  Exponaturvrfupra. 

}  5   Ego  /04«,Hic  confequenter  reddit  auditorcs  docilcs  per  hoc, 


quod  modum&matenam  rcuelationis  inhoc  jibrocontent^ 
tangitfubquadam  breUitatc,  quod  jnlibrorum  proemijs  fieri 
confueuit.  Et  diuiditur  in  duas  partcs,  quia  primo  tangitur  hu- 
ius  reuelatiotiis  locus  &  tcnDpus  fecundo  matcria  &  modus,  ibi: 
Et  audiui.  Cjrca  primiim  dicitur ;  Ego  loannes  frater  veflcr.  Non 
tarnalicognationcfcdfpintuali  rcgcncratione  perfacramciv- 
tum  baptifmi, 

1 6  Et  particeps  f» trib.  Nam  proptcr  Chriiium  fuit  mcrfu$ i» 
fcruentisoleidolium. 

17  Et  r^BO.C^lefti,ad  quod  oportct  per  multas  tribulatione» 
jntrarcAfi.i^. 

18  £fpa/ifn,/»r/>r»3.Jf/.idcft,propterIefum,quia  datpatien 
tiam  in  tribulationibus. 

19  Euiininfula quA appel.  Path.  Dc  fcrucptis  cnimoleidQlio 
non  aduftus  exiens ,  fcd  vt  fortis  athleta  perunftus  ad  infulam 
Pathmos  fuit  in  exilium  relegatus,  in  quadominoreuelantc 
Apocalypfim  cpnfcripfit  >  &  fic  tangitur  locus. 

ao  Vropter  yerb.Dei,  &c.  In  quo  tangit  cam  fuaprclegationis, 
pp  hoc  cnim  ^  nolcbat  Chriftii  ncgarc ,  ncc  i  pr;dicatione  no- 

minis 


Piuifio, 


14^3      ^^°^  °^^'  ^  Nicolai  dc  Lyra .       1464 


t  i«f.  4'a» 


fp  corum  in  perfccutionc  ctijm  di  :if  ,quia  omncs  Ecckfias 
Dnmiciani  pcrfccucio .  urbaucrat .  Socium  in  regao,  quia  & 
fe  mcmbriim  Ecclcfia?,ficut  &  ipfi  crant,fatet»s'ti)r.5ocium 
lc  corum  ctiam  m  pr»ticntia  tcflatus  cf^.quin  cc  ip(i  xqi.»:mi- 
ipircr  adrtcrfa  tolc|abanc>licuc  &:  ipfc  qui  prp  amdrc  Clinfti 
inI\icimios  inlularc- 

•    In  excelTa  acntii.  b     Infje  refiirreftionii  fiitursrpjrrffurreflionetiiChnftt. 

Tenipui.  c    Cognoui.  d    Quiade'tutuiis  vcl  de  nugnit.raaniiertatio^cni. 

»  t pui  in  fpir/tu  i  dominica dic,  &  audiui po(l  me  voccm  ma  i 


'Y.  Idem  Sabbach'im  noftrum,  cuius  fin  i)  tipn  crit  Vc-fpc 
ra ,  crit  Dominicusdics  vclut  ottauus  xtcrnus ,  qui  Chnfti 
rci'urrc£tionc  faciacus  cfi  ,  a:ternam  non  folum  fpintus,  ve- 
rum  etiam  cprpotis  rcquicm  prstigarans. 
b    ^udiuip-jfi  me  uoc.  Poft  fc  audiuic,qu  ia  dum  dc  pr^fcnti- 

bus  cduftus  in  antcrio 


»1 


Ull 


1.1 
«i, 


lc 


g.u us  ccncbatur. 

'*Andrcas.  Qiian- 
tIoinquic,&:vencr{ra 
icr,ii  vcflrarum  afRj- 
dionum  focius  fum  , 


b    QiiodTi(uiu>c$,?el  iam  Tides. 
"in  mente  leconde.  vel  ad  literam. 


^  gnam  tanquam  x\}hx dicctis :  *  quoM  vides,  fcribc in  libro  J 

^  O  *■  vel  Afi?,  Eiilicfuiii,  &  Smyr.&c. 


mcrito  apud  vos  fidc 

&j  auaoricjicm  obti-  j  g,  j^iit jg  ieptcm  ccclefijs  qu.T  funt  in  Afia,  Ephclo,  &  Smyr 

jierc dcbco.  Igmur  p-       ^  -    ■         *-  -  ^  ■■■    ■  „    .   l.....x„.. 


(^^nticuin.        Diuiilo  coruuuia. 


a    Tiibus  ainabili*.        Idco. 


f  9j  dift.c.dia 
c«Di  func  in 
p:{iicipio. 

Jjb.  3.  biA.  c 


Laodicijp.Etconuerfusfum,  yt  vidercm  yoc?m  qusloquc- 

Qiiia  conuerfus  Tuin.  f 


<Sen.tl.a. 
Jrid.ip.c 
Jbid.j.b 
3.Reg.3b 

Apolog.t. 


Scrm.  tji. 
^c  leoip. 


Ipiftola^  115, 


prer  ccf^impnium  le 
fu  Chrifli  ad  inful^m 
Pathmon  rclcg.itus, 
&  vc  ibi  acatcm  agp- 
rcm  condemnatus , 
<ir/ftcria  <S<;  arcana 
qux  inilla  vidij  vobis 
dcnuncio. 

4«  Eufcbius,  Mulca 
crga  nuikos crudclicace  Domicianus  c>;crcica ,  plurimifqup 
in  vrbc  Roma  &C  illuftribus  viris,nullo  iuic,  nu)l.nqiie  ratio- 
necrucidacis,  iiiu.iimerisctiamin  cxilium  trulJs,  &:bonorii 
dircpcionc  muld.icis,ad  vltimum  Ncroniana:  Thcomnchiij 
&  impietatis  fiicccljbr  efficitur.cum  patcr  fuusVcfpafiaiuis 
nihil  prorfus  noftns  irrogaucnciaiuii.T.  Qiio  in  ttcorc  Apo 
ftolus  Sc  Euangclifta  loahncs,  obpredic;uioncm  vcrbi diui- 
ui ,  &;  tcftimoui.um  vcricatis,in  iniuUm  faihmos  tradiiur 
rcleg.icus. 

a  In  damnka  Jie .  Solec  rcrum  qiKilitas  ex  tcpore  notari,  vt 
Abraha  in  fcruorem  fidei,angclu  in  mcriJic  vidit  :Loth  in 
pciditione  Sodome  vefp.cre,  Ada  poft  mcridrcm  au.vo.dor 
mini..Salon-'on  non  rcieruaturuslapicntiam  noifte diiccpic. 

^>:  Iiifi  ;nus  M.u  tyr.Conucnrus  noftros  facros  die  Solis  fa- 
cimus,qm  hacdie  primum  Deus  dcpulfis  tencbris,formaca 
quc  matcria  mundij  creauic.  Feftus  Cliiiftus  quoque  ferua- 
tor  noffcr  cadcm  die  refurrexic amortuis  :  &  confpiciendii 
fc  Apoflolis  &C  difcipulis  pbuic ,  cifqj  fua  doftrina  imparcijc. 

.^  Auguftinus.  Dominicum  dicm  Apoftoli,&:  Apofiolici 
viri  ideo  religiofa  folcnnicatehabendum  fanxeruncquiain 
eodem  redempcor  nofter  rcfurrexic  a  morcuis. 

^  Wcm.  Dics  Dominicus  non  Iud?is,lcd  Chriftianis  Do 
mini  rtfuric<itionedcclaracus ci^ ,  &  ex  illo  babere ci^piz  fc- 
ftiuicaccm  fuam.Anim?quippcomnivim  fanitorum  anrc  rc 
furrcftioncm  corporis  func  quidem  in  requic,fed  in  ca  non 
fun^;  adtone  qvt:i  forpora  reccpta  vegetantur.Talcm  qiiippe 
adionem  fignificat  dicj  pdauus,qm  ^  prunus,quia  non  au 
|crc illam  requiem,  led  gloiificat. 

*    Idem. 


lliuuunata. 


riincip iuin  jialchntudinis. 

■      .  'a    SMiar^vtl  faluanj. 

nx,  &  pcrgamo,  &TliiatYrx,  &  fardis^  &PhiUdclpniiE,  & 

-  •'  '         "•■  ■•  ■      Ideft,  niemoriainiiabuidefiibditis.  c     Vt  iii:clligctem. 


ra  vcrac  contcirpl.icio 
nis  fe  cxccncli.rir,5£ 
alios  rcfpicercadino- 
nitnseft.  Vel  poftfc 
audic,  quia  a  lcge& 
prophccis  predictum 
cfthoCjidcniniintel- 
ligit. 

C  Quod  ui.  fcri.  Com- 
nviinis  admcMUtio  fic 
loanni ,  quxmonuic 
communiicr  mittcrc 
tcc'cfi.EAlix,  &pec 


^  batur  mihi.t  Ec  conuerfus  vidi  feptem  candelabra  aurea,  5;  f  ea$  uuclligendxfunc 

^  a    idcn,incoinmuni,iiuiaomiiibu5fcofticrtDeusidert,prilloeftfubiienire.        ^  OmUCi  altX  ^.CClciiaf, 

h  in  medidfeptcm  candclabrarum  aurcorura  fimilcmfilio  ho  *"  H^ccommunisadmo 

■  *    '  nitio  ficvfqueibi.Ec 

.nngclo  Fpbcfij&c.Siue  fimul  &  vno  intuicu,fiuc  pcr  tcmpo 
radiucrf.i  hanc  vifionera  vidic  Ioanncs,angclus  vcrumhbcc 
ciconfcrrepocuit. 

d  iplnfo.  Voluncas  mca  in^repretacqr ,  vd  lapfus  profun- 
dus.vcjconfilium. 

*  Arcchas.  Vocem  tanquam  tubam  a  cergo  audita  fuiffb 
fcribit,  co  tj,  adcrar  pcnccratiuus  fonus  opportunc  miftiis  fic 
ad  oem  Ecclefiam.Porro  fepcem  tantu  fccclefijs  mictcrc  lu-' 
betur  que  vidic,  no  Qj  cotidc  linc  in  Afia  ciuicaccs.fcd  illis  iut 
betur  hxc  mitcere,  vc  que  euangelica  prf  dicacionc  fufccpc- 
rant.Auc  ctiam  eo  qj  numerus  feptenarius  cognatUs  fic  huid 
corruptibili  fceulo,  refpondens  ctiam  requici  futuri  fcculi, 
Idco  qurique  fepcem  c^los,ac  fcptcm  Angclos  c^teris  fupc-- 
riorcs  fcripfic  magnus  Jren^usLugdunenfis  Epifcopus. 
e  Etcohuerfus  |«//;.Ecid,eo,quiaaudiuivoccm,conueifu$ 
fam.&c. 

f  Sipum  ctm.  \d.  cft,  fepccm  ccclefias  ardentes  tc,  illumina'. 
cas  fapicntia  diuini  verbi. 

g  .Aurea.  Sicut  aurum  per  ignem  probatu ,  percuftionibus 
extenfumcadclabrumefticitur,  ficccclcfiatribulationibus 
purgata  tcntationu  itlibus  in  longanimitatcm  extcnfa  con- 
fummetur,fi  habeac  voccm  in  oreji<:  non  m  operccandcU 
brum  quidem  eft,fcd  non  aureum. 

h  Simitcmfilio  hominis.  id  cfc,  angclij  in  perlbna  Chrifti.qui 
iam  non  filius  hominis , fed  fimiTis  ,quia  lam  non  moricur. 
Vel  filio  hominis  fimilis,quia  non  cum  peccato.fcd  i.n  fimi 
litudincm  carnis  pcccati  apparuic  Chrifcus,  inquoomnia 
^cceflariaad  rcgimen  ecclefi^.  _ 

^  Todere. 


l 


PioiSo!: 


>iICOLAVS    DE    LYRA. 
minis  eius  cefiare,  fuit  in  exilium  relegatqs.Confc^ucnter  taa- 
gitur  rcuelationis  tetnpus ,  cum  dicitur. 
1     fui  infpi.  id  eft,  in  extali  mcnti?. 

X  Jndumincadie.  Qux  deputata  eft  contemplationi  dinin^f, 
&  pcr  confcquens  apta  ell  rcudatioui  ficndx. 
}  Et  andi.Hk  conlequentcr  tangitur  in  breui  rcuclationis  ma 
tcria  &C  modus. Et  dimditur  in  quatuor  paric.s,quia  pnmo  poni 
lur  rcuelantis  defcriptio ,  fecundo  audientis  trcpidacio ,  ibi :  '£t 
cum  vi.tcrtiptimentisconfoIaiio,ibi:  Etpofuit,quartofcribcn- 
tis  informatio,  ibi :  Scribc  crgo.  Circa  primum  dicitur  :  Etaudi- 
uipoflme  voccm  magn.  tanq.  tub.  in  quo  delignatuif  virtus  &  au- 
Aoritas  angeli  ioqucntis  in  petfona  Chrifti. 

4  Dicentis.  Mih». 

5  iijicd  vi.fcri.  m  lib.  Ad  inftru^^ionem  fidelium. 

i-  Et  mttefeptcm  ecchf.  &c.  Ephef.  &  Smyr.  His  enim  feptem 
«cclelijs  primp  fcripfit:  &confequeateralijs  vniucrfis,vtprsdi- 
^tum  cft ,  &  in  pcrfccutiofTc  amplius  appar  Ait. 

. 7     E« 


7  Et  c-onuerfus  fum.  Per  hanc  conucrnonem  intelligitur,  quod 
in  apprcbcnfipne  reuclatipnisdiuipapoportct  mentemilterr«- 
nis  auerti,&  ad  (^lcftia  conuerti. 

8  Ft  uiderem  uoc.ii.  eft.vocis  prolatorem,quia  vox  piopric  non 
eft  vifibilis,  potefttatnen  (iccxponi.  t^iw.uo.  id  eft,  pcrcipercm, 
iicut  £xod.i^.c.Cun0.us,autem  populut  videbat  voccs. 

9  Et  conuerfus  uidifeptetn  cand.aur.  Scptem  ecclcfias  lignificaa 
tia,  yt  cxponitur  infira. 

10  Ettn  medioftpiem  candclnhro.an.fmil.fMo  hotr.inis.iA  eft,ia- 
gelum  reprefentantcm  Chriftum,  qui  filius  hominis  frcquentcr 
ih  Euangclio  nominatur,  vr  patet  intucmi,&vt  oftcndatur 
quod  illc  qui  apparcbat  erat  angclus  &  non  Chnftus ;  ideo  non 
cficiiur  hic  quod  loannes  videi-it  filium  homims ,  fcd  fimilcm  fi- 
lio  hominis .  Pcr  hoc  autcm  quod  dicitur.  In  mediofcptim  cande 
labrarum ,  iHtelligitur  quod  Chnftus  eft  in  mcHiaeccIcfiarum  ui 
nomine  eiusconfecrctarum,  fecundum  quoddicitux  M.itth,v! 
tim.d.Eccc  vobifcum  fum  omnibus  diebus,vfqucad  coji/umnia 
tionem  feculi. 

.  Ftflirum 


M    Q    R    A    L    I    T    E    R. 

9  Et  tonuerfus  yidi  fcptctn  candelabra  aurea,&c.  Secundum  fcn 
fum  literalcm  pcr  fimilem  filio  hominis  cxiftcntem  in  medio  c^ii 
4elabrorum,intclligitur  Chriftus  exiftens  in  medio  ecclcliarum 
pcr  prbcm  diffufarum  ad  conferuationciri  &  cenfolationem  ca 
j:um ,  ficut  proroifit  Matthli  vUioi.  d.  Effc  vqbifcum fum  omni 


husdiehuSf&c, 

Moralitcr  autcm  pcr  Chriflum  poteft  intcl/igi  quilibet  bonus 
przlatus,  cpquocicftcius  vicarius:  propterquod  dicirurLuc. 
lo.c.Qui  vos  audit  mc  audit,  idco  przlatus  debct  «flc  firo.lis  fi- 
ho  hominis ,  id  cft ,  Chrifto ,  cui  debet  cius  vicarius  conformari 
quantum  potcft  fra^ilitas  aoftra  pati. 

refiitm 


Cap.    L 


jr 


*.i\ 


i^6f       Apqpalypfis 

a  ^Tcirre.  fd  cfl.raccrdotnli  v«fte,;deft,carnf  in  qm  fe  obfu 
Iit,&qaiHidie  rff. TCiCpicfcncaiisfc-  Deo  pstn.Vf!  rodcris 
cftecclc!i.i,qu;  vell:t  irD^us  vt  tunicaqu^cft  taUns,  quja 
vfquc-ad  fir.cm  niiind:  duraru:?. 

*  Jrmaiis.  loannes  Dominidjfcipulusin  Apocalypfi,  fa- 
ccrdotjlcn  ^'Aono- 

fim    rOf^ni  Ch' llii    Vi-  *    Ciput  infeoflenditquod  ifuisexigit.  t>    tmguiocnimans.quiac.ifetiortm  lciusr. 

dcm  sdlientum ,  Cuti-  a  minis  veftitum  t podere,  &  prjEcinfStum  ad  mamillas zona  ' 
"  -'■"        *'  -'°    J  aurca  .Caputautem  eius&  capilli  erant  candidi  tanquam  3 


1 


^  1    Id  eft  «cltin^cnta  contra  ftifus  &  vitia 


oinni  crcatura. 


c  !ana  alba,&  tanqaam nix.tEt oculi cius  veiut fJamma  ignis, 


l  &pcdescius  rimilestauricalcho,ricutincarainotardcnti 


uerfmfum,  inqinr,v;£/e 

ix  focem qtix  Ijij»' hi:ur 

maim  ,  &  vidt  pftm 

candlihra ,  6^  C,  In  bis 

cnim  aliqii id  a  Pntrc 

clarum  ei»  ligniftcar, 

vf  (:aput:  al!qaidj.jccr 

dorsft,  vt  poderem ,  r.Iiqnid  vcro  adfincm,  qncmadmo- 

dutr  calchoiibanum  in  ci.niinofucccfum,quodcli  fortitu- 

do  fidc! ,  ^  pcricucpbile  oratiomim,  propccr  aduenjcns  in 

^rrctcmporum  focccnfipnis  incertdium. 

■;:  Aii2,uln'ni!<:.  Siuc  filiushominis,  Ijucfcptemcandela- 
brs, (iue  fcptcm  {!cl!.'e,  Ecclcfia  jMCcJIi!/Jturci)mcapitefiio 
Chiifio.Duas  mamilljs  diK)  tcfhmcnca  intcUigcqufdcpe 
:lore  S:iluacoris,tanqiia  de  pcrcni  fonrc  iiccipiui:  vnde  Chri 
:lir.nun:  populum  nutriancad  vitiigcern?..  Zonn.iurea  cho- 
ruscff  fiuc  niultitudo  '.an6lorum.Sicuccnmi  dcnngulope- 
dus  flnngKUr,iia  faiKi*utn  mukitudo  C hriiioadh^rct. 
b  TrncinUum  ad  mamiUas.  D.inicl  cintium  rencs  vidic  in  ve 
tcr.TcPtamcn.quia  ibi  carnalia  conflringuntur,  hic  mamil- 
]as,quia  in  nouo  Tcftaincuto,ctiaincogTtationcs  iudicatur. 
c  Capilli  crant  cand.  Id  eii,fand:i  cxtenuati,&  adh^rcntcs  ip 
fi  capici ,  vcl  cogitarioncs  cius. 

d     TatqHam  /.i«.7.  Vdjfjcift  Inna  alba  .ipta  cft  ad  quofcunque 
colores;:ccipiend;..s,iic  fautliad  tnbulationcs. 
c    "^ix.  Nix  caudor  imniortalicatis  , quia  candidior  omni 
trcatura. 

f  OcuLM  efl,dona  fpiritnff-mda.Qui  funt  Chrifti  habcnris 
&:dantis,func  cct]cha'2Ccip:ciitis,~quiil!uminantiV  taciu: 
ardcre .  Vcl  oculi  func  ipli  fpincualcs  in  ccclciia,  vel  diuina 
priEcepta. 

g  Etpeda.  Id  cfl,v]t!mi"fidcles,qui  multis  concufTionibus 
non  rctinebunt  pnorcm  n.icuram,  (kut  .lurichalcum,  quod 
fepeincendicur.t^  meliorcm  accipit  tolorcm. 
li  Jn  caminoar^enti.ln  alia  tranflationc  habetur:  aurich.iIco 
Libani,  per  quod  oflcnditur,  quo3  in  lUa  regionc  vbi  domi- 
nuscrucifixuscIi,maximcillacnbuIatiocftvaIi£ura. 

^«Augiiftinus.  Capilios.ilbos  mulcitudincm  albatorum, 

[id^cft.ncophvtorum  cxbspcifmo  prodciinoum  dicic.La- 

ram  dixic,qiua  outs  Chnfli  fLint.Niucnitiixit,quia  ficut  nix 

■  -'^i;-'*.  :-^        ^.^.v..;!;::.  .  .  vltro 


b    luimottalitis  cum  g!orij,gloiiollor  cft 
Et  fidelcs  in  ecclelia,  tju  ex  vtr.niiie  paitc  viaeic  dcbcnt. 


Non  cuiiiicr.led. 


O, 


vltrode  C(jlo  defccdic.ica  &:  gmria  Kiptifmi  nullis  prcccdcn  D 
tibusmcriCiS  vcnir.  Oculieiusvtbf  fiafiunai^nir.ln  oculisprai-    ' 
cepta  Dei  dirit,ficucfcriptu  cf?;Luccrn3pcdibus  mcis  ver- 
buin  tuii.In  pedibus  ignitis  Ecclcfia  inceliigicur.queimmi- 
ncnte  die  iudicij,nin)iecatc  prciKuaru  probanda,&  lene  cx» 

miiiandacfl.  Ideoau- 

b    ClnguIo'ch»rj^aris,quiad.!ffliorcmfciU3r.  fchalco       iimilauit 

quod  cx  zrc  (V  igne 
multo  ac  mcdic.nnn- 
ncpcrduciturnd  auri 
colorcm :  lic  Ecclcija 
per  inbuLiCioncs  &C 
paflloncs  purior  red- 
ditur, 
•>fi  A  mbrofius  .  'Pcr 
raptflex.per  c.-ipillosqui  cxco  nakunt'',  nuiitKudincseoru: 
dcligranf  qui  pcr  lcge  f.ilui  iath  funt.C^i  CKpilli  taqua  lana 
alba,&:  t.inqua  nix  cticdnr,quiapopu!usiHeicencbns  vitio 
ru  pcr  legc  clf  cuiundacus.Oculi  cuffca  qvK  Aca  fc  funr,!cn 
gelatcq;  perfpiciunt.Pcr  cculos  igifpre  phct^dcfignaiicur, 
qui  c.i  qu.vvi.ncuracranc,longc;inrcpr9Liidcicmcruciunt., 
Qui  licuc  flama ignis cflcdnr  ,  quia  Spiricu  landto  illumiuati 
•  mvltcna  cgleftia  cotcplati  funr.Perptdcs  Apofloli  dcfignu- 
tur,[&  c^tcri  qui  cx  ludeiscredidcrunc.  Acs  iff  aurichalcum 
cl^  conuerfum.qnex  lud^is  Apofcoli  funcckdi.Perforna- 
ccm  aiir,(iuc  mundus,fuictnbul;itiones  quas  Chnfrus  in  co 
pafTus  e!c,  poffunc  dcf ignari.  In  hac ergo  tbrnace  per  dochi- 
,njm  Euangerij  rplcndorcm  auri  flccrpcre  mcrucrunc. 

*:  Andrcas.  Vocat  lefum  non  ablulute  hominem,fed  hq 
mini  fimik  m,  quia  uo  tantri  hcmo,  fed  fimuiquoque  Dcus 
crat.  Vidic  &c  poderchoc  cii.cilan  veftc  !ndutu,vc  pote  po- 
tiiicem  fecundu  ordinem  Melchifedcch.Zona  aupca  pr>jcjn 
dum.noncircalumbos  vtcetcrimorraliu,adcomprimen- 
d.is cai nis illeccbras,fcd  circa  mamilUs,cii  vc  hinc  oficndiC' 
opus  nobis  cflc  clementia ,  qu^  iufla  Dei  iram  intolerabile, 
concineat:tum  ctia  vtvciitas,qua;duoteftamenta,pcrqus 
fidcicscanquaperduodoniinj  vbera  nutriuntur,vndcqu.iq; 
cingit,hoc  fymbolo  comonfiretur.Dicitur  aucem  aurca,ad 
dcfjgnandam  linguiarcm  eius  cxcellentia  &  cafcimonia.Ec 
fi  nofcracaufacarnem  inducus  rccens  in  mcdiumprodjjc,fe 
cundum-fc  tamcn  antiquus ,  imo  oibus  modis  fcmpiternus 
cft,atq;  m  cius  rci  argrii  canis  c.ipilliSKipcrtus  ccrnicur.Ocu- 
Ii  aut  eius  ignita:  fiammx  fpccicm  pra:  fe  fcrunc.:  quamuis 
enim  fanctos  iUuftrant  &c  rccreant,  lcclcratos  cii  incendunc 
direque  cxcruciant.  Per  pcdcs  Naziauzenus  Chrifci  fccun- 
dum  carne  Occonomiam  fignificatam  exi^imat,fiquidcni 
fucrofandu  carodiuinitati  illius  pedu  loco  quodamodo  cxi- 
fcitit :  na & pcr illa ad jios  vcnit , ic nofccam falutepacrauitt 

^  Etuoi:, 


t  ardentos. 


NICOLAVS  DE  L  YRA. 
1  Veflitum  podere.  £ft  autem  poderis  vcflis  faccrdotaiis  linra 
quccom[nuniterdicituTa!bj,&  dicitura  posquod  eftpcs,&  h^ 
rco  hsercs,  quafi  pedibus  hcrens :  nam  attingit  vfque  ad  pedcs. 
a  Et prxcinffum ad  mamillas.  Per  pr^cinftionem  adrenes  intel 
ligitur  rcflnftio  carnis,  qu^  pr^cipiturin  vctcri  Teflamcnto. 
Perejmautem  quc  cfl  ad  mamillas  circa  pcftusintclhgiturrc- 
ftriAiomentis,quacpr^-cipitur  injoyo:  vnde  Matth.j.e.  ^»rfi- 
fl>s  (ju<a  dMnrn  cjl  antiquis :  non  mfchaberis ,  ego  autcm  dico  voiiis, 
i^mcunque  >idcr:t  mulicrcm  ad  concupifcendnm  carn,iarn  efl  mcecha- 
tusea  in  corde  juo.  Apparitio  vcroangcli  ficbat  ad  deiigtianduoi 
continentiam,qux  dcbet  cffe  in  minillris  Chrifti  pro  liatu  noui 
Teflanscnti.Scicndum  tamcn.quod  lex  vctus  prohibebat  concu- 
pifcentiam  alicnat  vxoris  Exod.io.c.  7v(j)«  coruu.vxo.proximi  tui. 
TaiBcnquianon  puniebat,nccpunicndamapcrte  dicebat,ideo 
dicitur  in gloff.  Philip.  2.  C^od lcx  vetus  prohibebit  manum , 
t\oa  animum  :  qma  non  ita  cxpreffe  &  elticaciterprohibebat  li- 

cut 


M    O    R    A    L    I    T    E    R. 


I 


1  Veflitumpodere.  id  e[t,tunica  linea  alba  vfquc  ad  talutn  per- 
Tine;cntcm ,  pcr  quana  fignificatur  caUitas  perfeuerans  Y^u^  ad 
hnemvitx. 

3  EtprAcinUum  ad  mamillas  T^na  auren.  Per  zonain  aurcam  fi- 
gnificatur  chariras,quz  pretiofior cft  virtutibusalijsficutau- 
tum  c^tens  metallis.  Et  bene  dicitur  zona,quia  lungit  &  ftrin- 
eit  homineoi  cum  Dco  &  proxuso  dilcAioac  (irma  Sc  dicitur 

,  cffc 


cut  lex  noua,  &  quod  modicum  cft,  quafi  nihil  reputatur,lib.£, 
Phyficorum. 

3  Caputautem  elus  &  capilli erant  candid.  Apparehat  enim  an- 
gelus  in  fpecie  facerdotis,quia  vcftitus  poderi^ ,  9c  etian}  iu  Jicis^ 
inhoc  quodgtadiuscx  vtraquc  parte  acutusprocedebat  deoie 
eius,  ut  habctur  infra  ;  maturitas  aute  xtatis  &  tiiorum,qu^  per 
canicicm  delignatur ,  decct  iudicc«  &  faccrdotcs ,  proptcr quod 
in  canicie  appircbat ,  e  contrario  vero  indeccns  eft  luucni  c.ini> 
cies  ,  &  idco Chriftus  Can.^.vbi  defcribitur  vt  iuucnis  fpoiifus, 
dicuntur  ei«j  capiUi  n.grl ,  com^  capitis  eius  ficut  elatx  palmarum, 
mgriH  cjuafi  coruHS. 

4  Ei  ocMliy&c.ve.ftam.ignis.  Nam  acuties  fui  vjfus  pcrtingit  vf- 
que ad  intiina  rerum  cognofceda.  Omnia enim  nuda  ciraperiafuHt 
ochUs  cius^Hcb.^. 

5  Et  pedes  eiusfim.aur.  Ignito ,  idco  fubditur, 

6  Sicut  in  camino  ardenti.  In  quo  delignatur  ardor  tribulationis 
Chrifti  fidclibus  immincntis . 

Et  vox 


effccirca  mamillas,  id  eft ,  jHope  cor,quia  quodcharitatediligi- 
tur,  cprdchabetur. 

3  Caput  auttm  eius  & capdli  erant\c«ndidi ,  Pcr  quod  fignifica- 
tur  maturitas  raentis  &  ^tatis. 

4  Et  oculi  eius  vclutjiamma  ignis .  Per  quod  iigniftcatur  viuaci- 
tas  iutelicOus  in  cognitione  veritatis. 

^  Etpedeseinsftmiles  aurichakoftcut  in  camino  ardenti.Ver  qnod 
lignificaturfcruor  affe^ioais  ad  procutaqdum  lionoremDei& 
(alutem  proximi« 


Etvox 


14^7       Glof  ord.  &NicolaideLyra-.      1468 


^'a  Er»M)jr.Idcft,pdicat  o.e>usobtinct  vtmaquc,  qtiia  mini- 
A  dat,vd,qua  V(Kcm  rcccperunc  la  mulci  poptilj,  qui  i:oiiipa- 
rantur aqux pp  Huxum ,  t;jnco  migis conliarc dcbccis.  Vcl 
VDxdacrix  muk.iru  aquarum,  i.graciaru,  vridc  vox  U  <.)uicur. 
b  sreUas.Stdlc Epi,qui  dcbtnc  alijs  lutcic  vcrbo  &:  txcm 
plovicx,quiciti  pcc-  « 

caucrunc ,  ficlji  vo-  ,  £[  yox  iilius  tanquam  vox  aquarum  multarum , 

cat-.tur.fccimdu  quod  pci  i>i«cic4t<jret  wi  rcnpiuH» 


apud  llfaianixHunf  rxur^amtturic chrifcahor^fi; cJltcm  in  Ap 


io|S 


CalVDll;  H  -•  ;t  ' »  a'<fv  moriis,  cr  i'iferorunf,&c, 
c     Lt  ciitn  Hdjfmi.  Eccc  Ii  .iuncs  qui  ftare  vidcbatur,  v\fo  do 
iiiinocctidictanqiu  ir  (.rtuus^quia  viiurquifqucvirfanitus  ^r 
quanto  fc  ad  conccnipl.ii  idfi  diumicaccm  alcius  cicxci  ic,C3a 

to.ipud  fc  iiitrorfuiT» 

&  Iiabebat  [ 


t  DepriiiNf. 
•«  orc  I  priiu 


M»tt)i.ie,« 
t  Ifo.  44.  *> 


mfjituii fimc: quos ba  ^  -^^  jcxtcra  fua  ftellas fcptem.t  Et ex  orc eius gladius  vtraquc  j 

bctindCXCCra.ideiT,  hiHilimile^iplilMccburt.Kle.t.h^ntlmileiiili. 

in  pocioriiuis  donis ,  j  n^nf^  aciirus  cxibat ,  t  &  facies  eius  ficut  ibi  iucct  m  virtutc  ♦ 

qiucpcr  ckxccram  fi-  *              ci;".». 

gnificantur.  «  (^^  £[  cum  vidiflem  cum  cccidi  ad  pedcs  cius  tanqua  mor- 

C       ht  eX  Ore.  IdClXfQC  ,     Uelt,  f"P"vite5liununitaiisim-.T.            Ideo.                     6 

infinuatione   cximt  ,  tuus,&  pofuit  dextcram  iiam.fupeV  me  diccns :  Noti  timcre  ^ 

"*  "                                                                                                          Aeteinaliter.        ■    '    Secundam  cainein.   « 

f 


prardicatio,qua:  vtru 

quefccat.in  vctcriTc     ^  ^„^  ^^^  pnmus  &  nouilTimus ,  &  viuus  &c  fui  mortuus ,  &i 

Itamcto.carnanbopc-   »       ,^o,„„r...  ^ 

ra,in  nouo  concupi-  ^  ^^^^  ^^^^  viucns  in  fxcula  fiEculorum.  t  Et  habco  claucs  T., 

*  lccntjas :  vndc  ;  ^on    j  j  i 


infcrius  cadir,  quia  in 
coparacioncDc)  cius 
jn.ignicudo  quam  prr 
fu.ilk ,  f.icile  dcfpici- 
tur.  Hinc  ff?,  quod  jl, 
Abr.ihani  vifodomi-  \ 
nofe  pulueicm&Cci- 
ncrcmcognouit.  Itc 
Ic  b:  ./iudiiH  auris  audi- 
uitey&c, 

f  Cecidi.  Qniproiecf 
curam  humanitacis 
ad  funilitudincm  vlti 
morum  fidclium. 


entm  uos  ejlisqui  locfuimi 
ni,fcd  fpiritus  patris  ueflri^tjui  loqmturin  uobts. 
d  sicutfolluc.i0iir.h\  cit,in  mcfidic  linc nubibus.  Ve!  ficuc 
,             '     ipfeChriflusinrcfurrc(ftionc.Vcl,qufixuscritinerenuim. 
*  Andrcas.  Haud  iniuria  vox  iliius  aquarum  mulcirudini 
siflRmilacur:namvnacadcmq;illius5<:fpiritusvoxclt.  Aft 
fpiritus  ficvt  aqux  viux  torrcntcs  e  fidclium  vcntrc  fiuant, 
clarcquc  pcr  tcrrarum  orbem  pcribncnc.Pon  6  auccm  quos  " 
hic  f^cllas ,  illos  paulo  polt  fcptciu  Ecclcliarum  angclos  ap- 
pcllat.Pcr  gladium  autcm'  vtrinquc  acutum  condcmnatio- 
nis  fcntcntix ,  quam contra  impios  fulminabic,  infinuatur. 
h  a  cni  m  quouis  ancipiti  gladio  pcnctrabilior  ciic ,  auc  certc 
~dcgladiofpincus,quo  inceriorhomo  circiimcidirur.cft  hic, 
fcrnio.  Quod  vero  facics  ciu.s  infla r  Solis  lucid.i  dicjiur ,  ad 
niencis  Jlluflrationem  refcrri  debcc:quandoquidcm  hic  fol 
likj.  iin.     iuftaix  vi  propria  &:  potcftacc  lucct  6c  illuminac. 
Iiici*i. c.itJ.       4«  Cypnanus.  QiiodcumrcfurrexiflctChriftus,accipc- 
Pau.y.          ret  a  Pacrcomncm  pocCflacem ,  &  potcflascius  ^'tcrna  lit, 
*^'i3'      „  fcflbifapud  Dauiele ;  yideb*m no8e,v  cue  m  uubibusy&c.  Ec 
**           .                                                                   .      apud 
' '  if  >jjrjji .  _ "-: ' \ 

NICOLAVS    DE    LYRA. 

I      Et  •vox  illius  tttnquam  vox  dquatuni  niulta .  In  quo  notatur 
^         virtus  &  audontas  loquentis ,  ficut  fupra  per  voccm  tubsc, 
cftcnmieademifignificatio  replicara  penllam  fimiluudi- 
nem  ad  maiorcm  expreflioncm. 

£  ftfca/jfttf^ci^c.^e/./iT^.idcftjepifeopos.vtcxponiturinfi- 
ne  cap.qui dicuntui  fcclia:,quia dcbcnt ccclcliam  illumina- 
rc  vica  panccr  &:  do6tnna,D.inicI.  ii.  Q^i  ad  iufliiim  erudiunt 
plnrimos ,  (juaft  JiclU  inpirpctuas  ximtituies.  Dicuntur  autem 
cfle  in  dextcra  Chrifci :  finc  quo  non  pofTunt  rci^eoperari, 
loan.i  5.a.  Sine  mr  nihUpotefiisfacerei  Hoc dicit  apofcolis,quo 
rum  fuccefsores  funt  cpifcopi  iu  ccclcfia  Dei ,  vt  dicitur  in 
decrctisdifc.il.  cap./«  no««T<ry?dwe);to. 

3  Et  ex  ore  eiusgla.vtraijueparte  acu.exi.id  cfr,fentcncia  iufta. 

4  f  f  facies  eius  ftcut  fol  lucetin  uirtute  ftut .  Nam  eft  lux  ucrA 
tfux iHuminat omurm  hominim  uenientcmin  hu  icmundwr),  lo.i.a. 
^  Et cum  uidiffcm eum crcdi ad  pedes eius . HlC confcquenccr 
ponicur  loanms  trepidacio,  cum  dicitur.  Etcum  w-difiem  enm 
cecidiadpcdes.  Hocautcm  fadumcfr,ad  dccl.uandum  fragi-' 
licacem  hun>anam  iuxca  virtutcm  angclicam.Simile  lcgitut 

de 


M    O    R    A    L    I    T    E    R. 

j  Et  >ox iilius tanijHam  >ox  a/^Hirtm muUarum .  Pcr  qua figni- 
iiciturelhcat  ia  vcrbi  tam  in  prxdicaudo  quam  m  cornpiendo, 
qux  dcbet  cfle  in  prxiato. 

1  Et habebat i-  dexiera  fua  Beltasfeptem.  Pcr neliaj fignificant- 
faptcntes  alios  dirigctej,  Danicl.ii.b.  Quiadi^iUitiamerudiunt 
flu: imnStquAJi  iUitx  in  pnpetttas  sternitates.  Irem  quia  feptc  die- 
bus omnc  tcrapusreuolmtur,  rcrtc feptenario numero  vniuerfi 
tas  dclignatur.Prf  latus  igitur  fcptc  flclias  habct  in  fua  dextera, 
quadolapietes  luxdiqcccfis  funt  decofilioacfaroiliaritate  fua. 
j  Et  ex  orc  elm^ladim  ex  vtracjueparte  acutu\  exihat.  Pcr  quod 
oftcnditur,quod  fcutcntiapr^Iati  dcbct  elTc  ficiufta,quodnon 
faueat  iniuftc  vni  parti  velaltcri. 

4     Et  fj  eiiis  ficii)  fottlitei,'&c:Nam  afpeaus  ralis  fupcrioris  cft 
delcaabilisomnibusbonis.  Dequo  potcft  diciilludEccl.n.c; 
bufcclumen &  deie£labiie efi oculis  videre  folim. 
j      Et  cum  vidijietHyCecidi  adpcdes  eius  tanquam  morluus.Per  hoc 
tignificaturrcucrcntia^ux  bono  przlatu  dcbctur. 

6    Et 


g     Tamfnam  nwriii':  . 
•  Mortuus  mundo,viuus  Dco,  vcl  n'I  tcrrcriicacis  cupicns. 
h    /)-.vfc>-4w/«  r/r.Seihcct  fandum  fpintum confoitanccm, 
id  cft,auxilium  fuLim. 

i  ^iti  timere .  Pati  pro  mc  tribulac^ncs  6c  morccm  ,  qnia 
cgc  qui  non  indigcbim  proptcr  mc,cum  lim  priinus  &i.  no 
uiirimus,  fui  mortuus&l  viuus. 

K  Sitm  uiums.  Scd  non  idco  ccrrcamini,quia  manifcflc  fur- 
rexi,  nccampliusmoriar. 

•}c  Andrcas.Idem  paflbs  cft  Apoftolus  quodTofue,&:  pro- 
pheta  Danicl,qucm  proindc  Chriflus  ob  natur^-  imbccilli- 
taccm  corrobor.uiit.taiiq;  orationccomjxrllauit:  Nibil  me- 
iucs,nc(^;  cnim  ob  id  huc  vcn),vt  morti  tc  dcd.i.Etcnim cii 
pruicipij  finifq;  cxpers  clfcm.mortcm  hominu  cauira  vIitQ, 
iubiic  no  dubitaui.  Q^in  mortis  quoq;  bc  infcrni  clnucs,lioc 
cI?,abfoluia  m  anm:»^-  &:  corporis  morte  potcftacem  habco. 
1  Ethjbdt.^ti^x^non  pa  iarvostentari  fupraquampor 
tcflis  fcrrc,  quia  habco  poccftatem  fupcr  diabolum  &:  fupet 
irivmbracjus. 


de  Danrclc  in  angeli  vifionc,  Dan.  lo.hoc  tamen  magis  h 
bctlocum  m  propolito,ii#quoangclus  apparebat  vtrepr 
fcntans  pcrfonam  diuinam,  vt  pra;di<Suin  eft,  qux  incor 
parabilitcrcxcedic  angelicam.   : ..  .vr:  y  i^ .;'.;; 

6  Et  pofuit  dexteram  fuam  fuper .  Hic  confcqucntcr  poni 
cimentisconfolatioicum  clicitur.  Et pofutt  dexieran  junm  /i 
per  mv .  Ad  confortandum  fiagilitatem  meara .  Idco  fubdi^ 
cur ,  diuns . 

7  iV(p//fiTOe>'f  .Etfubditrationenn. 

8  Egofumprimui  &.nouiffmus.  Pcr  hoc  idem  fignacurqiiod 
fupra  dicitur .  Ego  fum  atplia ,  &  o,  cj-c.  Similitcr  exponatur 
cjuafi  dicat,  potens  fum  ce  faluare,ideo  non  dcbcs  timc-.c.\ 

9  Etjuimoauus .  In  hunianitate  afsumpta  progcneris  hu- 
niani  falutc,  propccr  quod  non  dcbcs  cimerc. 

10  Et  ecce  fitm Mucns  in  fxcuU  fteculorum.  QuiaChrifcusho- 
morcfurrexicad  vicam  immorcalem. 

1 1  £t  habeo claucs  mor.  icf  cft,  poccfcatcm  educcndiindc  iu 
fcos,quod  fccic  in  fua  rcfurrC(ilion6j&:  ibirccludcdi  impios, 
quodmaximefaciecin  ludicio  finali  dicens  illudcernbik 
VCrbcjui  Macth.i  5  .d.  he  maiediSii  in  ignein  xternum. 

Scrihe 

$  Etpifuit devtcram  fuam  fuper  mediceis :  T^pli timerc.  Qoia fi- 1 
cut  fubditus  dcbet  pr^iatum  rcucrcn,  lic  vcrfa  vicc  prilatus  de- 
bcc  fubdttumconlolari.  ' 

a  Egoftmprimus  &•  nnutffimus.  Qnia  boniis  pr^latus  debcr  ef- ; 
feprimusad  laborcm,&n#uillimus  ad  reqmem  tcmporalem. 
Vndc  fuper  illud  Apoftoli.-i5«;  Epifcopatum  drfiderat^bonum  ofus 
defiderat.  Dicit  queda  Gloila,  hoc  diftum  fuit quando  is  qui  po  i 
puiis  pr? ficiebatur  primus  ad  tormenta  ducebatur,  &  lioc  patct ' 
per  eftcclu,  fi  tcpus«ecclcfi^primiriuae  admcmona  reducacar. 

I  EfviuHs.  Vira  grati^ .  Nam  ctfi  bonus  pr^latus  de  hoc  non 
habcatcertitudincni  ^  liabettamcn  probabiicm  conicdaram,^ 
aliquando certus  cH  per  reueiationcm  diuinam. 
p  £r//(i»wmMHt.  Saitcmmorteoriginaliscuipj. 
10  Et  eccefum  viuens  in  facula  fxculorum .  Quia  mftus  propri» 
non  moritar  j  (cdtranfit  dc  vic3.gratif  ad.vitam.glorie  feropitcr 
nam.  Proptcr  quod  obitus  fanftorum  nataic  dicitur  ipforum. 

I I  Et  habeo  cia.mcr.Quii  prjJatus  habct  potcftatem  maligno 

cx^ommunicaxidi. 

MORA- 


14^?        ^ 


»    Sfcat  ffTioaem  8c  tefiirr»ftion«m, 


ipocalypiis 

A  Qij.icIa'JCmaliciiiusdo-^iiis  babef ,  qnf  viilcintromictic, 
T5,:qLiem  vuh  abingrflTu  d(ni)U5repcliit.Ci,nie:;  igiCmorcis 
cJ  ^ inferni  ponTldf c ,  quia quos, viiit,  a datnnacioiic  perpcftix 
''  mortis  liberar,  quos  yulc aucecodcm  daiiirjaf ipnis pcficuio 

•arterenv^.nerelinir, 

X     Mortii  &  inferni, 

Diabohis  c^  mors, 

qiiia  cauri  ell  pecca- 

ti,ideft*moitiS,mi- 

nindciusjnfcrnusjin 

quibiis  h.ibec  lotum, 

b    ^'  /  i'/"" ^" f'^'^'  P^ti 
h£c.  In  vlcimis  fid<.-li- 

.    bus.per  quorum  cxe-     fcptem  ecclefise  funt. 
plum  irti  mulcum  de- 
bcncanimari. 

^  Aitchas  Cappadox.Quc  a]fando  vifa  funt>parcim  qui» 

dcni  iam  fada  func,qu§  ctiam  iuxca  ccmpiis  iam  terminum 

forc/ca  func ,  non  camsn  ica  vc  ecjam  in  intericum  iam  abie- 

riucidco quoq;  de  ipfis dixicScnbc que  vidifti,&:  qug  func: 

rmfumq;  denonnuilis  futurum  eft  vc  fianc  Mytierii/eptem 

ifitllariim.Q^onUm  ipfl  fignificauic  qu^na  finc  fcpccm  ftella: 

|&luccrnx,ac  candclabra.liuiusquoquegratia  ipfumcrqdic 

quxna  fiiigulis  di£turus  fit  eccjcfijs.Sccllas  auccm  vocat  an- 

^  gclos  Ecclcfiarum  prcfcii.  s ,  vt  pote  hicem  fortitos  ab  ipfo 

5  folff  iuftitix ,  quod  ctii  opinacus  cfl  quiipiam  corum  qui/o- 

rinfecus 


CaD  11. 


? 


1470 


"b: 


rinfecusfurjcfapienccs.  tuccmisvrroriaecandiis  •  viros  D 
facros  ad  hoc  ordinatos,yc  Chriftt  ilimamacioncl jcuplcca* 
renc,&:  ignoraci^ ccncjbr.is  qiiij  m  pR-mi  v.ta  func,  dslpcrgc 
rcnc.  Pon-o  candelabra  ipfas  eeclcfi.3s  cm  nia  fcrenccs  Imni- 
naria,qui  funt  pccptores.iuxw raulu,fcrmnne  vit? cocincn 
.    ^  r        u  ■      ^ .      ,  ^">  vniueiia  vero  au- 

,  mortis&in&rni.Scr,bcergoqu:evMifti,&qu'sf;„,&qu9  •  Sr&Tl" 

,  oportcc  ficri  poft  hxc.  Sacramentum  feptem  ftellarum  quas  \  (^"d  ec.aV  culSlLr 

vidifti in dcxtera mca,  & feptem candclabra aurca : Scptem  ^  Ec.lcfiB    prarfedus 

ftelk,angcli  funtfeptcnjccdefiarumj&fcpccmcandclabra, '  gSTheSg^^^^^^^ 

taca  authoricate  coa- 
firmauic. 

-}«  Andreas .  Probsbilc  cjuoq;  fit,  per  feptc  ftdUs  fepcc vc 
angelos,  quos  frcnxus,  ^  fiptphanius  inrejligentium  cclo- 
rumnomincalicub)  exprimunctocius  vniucrfi  gubernacio 
nem ,  qua;  in  dexteraChrifti  ficucomnes  quoquetcrrx  fi- 
nes  lita  ert,hoc  loeo  fig/iiticari.  Siquide  is  eft,qui  iuxta  pro- 
niiflfionem  fuam  in  mcdio  Ecck-fiarum  ambulacmundum 
que  per  fan<3:os  angclos  admimftrac 
c  SacrMientHm,  Scilic«;c  myftcnum,' vbi  aliud  ridecur,  ic  «- 
lind  intelligituc 

H(jc  prima  vjfio  eft  dc  correprior>c  ecclefiarum.  Angelus 
AUcgoriam  in  partc  aperic ,  vt  doccac  vbiq;  debere  rcquiri.  ^ 


NICOLAVS  DE  LYRA. 
S  Ifr/Aff  frx«.HiccoBfequcnter  pomtur  fcrtbemis  informatio, 
inquoetiatntangicur  loateria  huiusiibri  in  quodamgenerali, 
cum  dicitur ;  Scrih:  ergo  qu£  vid.  id  eft,  apparittonem  lam  diaa. 
3  Et  qusjuat.  td  eft.tribuUtionciB  ccclcliK  lam  inchoaiam,& 
circa  fijiem  mundi  .Tiagis  in»rautfccntem,  idco  fubdtiur. 
5  £t  quAoportet  fieri.  ia  futuns  tribulationibus  ad  probatio- 
nem  eie^^orum. 

i4    Saira-nentum  [eptcm  nelUrum.  id  efljfecretum  pcr  ipfas  figni 
^catum.t^odconrequenterexponiturcuindicitur, 
5     StptemJlelU,a  gelijiintfeptm efelefiarum.lde&^  cpifcopi  ip- 

farum: 


farum,vndc  angclus  qut  intcrpretatur  miflus,«ft  hic  nonoen  epi 
ffopalis ofticij.ficut  Muiach.z.b.dicit :  Labia  facerdutis (uliadiunt 
fctentiam,  &  lcaem  ex  ore  eius  requ':rut,t^  angelus  enimdomini  rvcr- 
c««ttwef?.Epifcopu$  cnim  cft  ftccrdos  principalis  in  aliqua  dij- 
ce(j,vnd"e  5£  jn  legc  fupremu?  jntcr  ipintltros  D«  vocatur  facer 
dos  fummus, 

6  Et  feptem  candel.  aur.  Nam  llcur  candclabra  fuftcatant'lumi. 
paria,fic  ccclcfixdoftarcs  quifunt  luminaria  ccdeli<r,de  bonit 
ecclcfix  dcbent  fuftentari.E t  dicuutur  aurca.nam  hac  dsbct  ex 
chiritate  ficri,  qux  pcr  aurum  fignatur,  quii  ficur  auruo)  exccl- 
lit  omnia  alia  mctalla,  ficcharitai  ali»  Dei  d»iu  i.  Cor.ij.d.^4- 
/•»•  ai4!em  horum  efi  charirat. 


C  A  P.    II. 


ET  an^elo.  Id  cft,epifcopo  fcribic,dcmanu  cuius  pccca- 


_  _    fubditorum reqmrit ,  &  fine  cuius confcnfu  fubdi- 
^  losiudicare  non  prjefumic  ipfcloanncs. 
««i    *Richardus  a  San^o  Viiiore.Faaa  fupcrius  inftruftionc 
gcnerali  dc  eo  qui  fi 

C    A 


I<MUII£i*. 


milisfiliohomints  ap 


iJ 


^  imic,  ad  fingularcs 
«dmonicioncs.qu?  fiq 
gulis  Epifcopis ,  fiue 
pEcclcfijs  faitxfunc, 
dcfcribend.as  acccdic 

In  quibus  vniucrfalcs  epifcoporgm  «qup  paftorum  Ecclc^ 
■aru  Chrif^icxhortaciones  concincntur,  &  per  has  rcilorcs 
mgmficancur .  Scri  pcum  quippc  cft ;  Q^tod  *ii  dico ,  omaihHt 
mo .  Ac primum quidcm  dc  tpifcopu EcclcfijB  Epheli agic 
qmcxcetis&  pr^lacionc&dignicace  fiiblimiorcxticic,  vc 
oumiilequiin  ciuiuce  mccropoli  rcfidcbac.incrcpacur, 

omni- 


NICOLAVS    DE    L  Y  RA. 
C  A  P.    II. 

ET  angelo  Epheft.  Finito  prooemio ,  hic  incipit  traAatus.  Et  4i- 
uiditur  in  duas  partes,nam  primo  informantur  feptcm  eccle 
liae  m  fpcciah  ,  fccundo  tota  ecclefiaingenerali  ^.cap.  Prima 
«liuiditur  in  fcptem  partei  fecundum  feptem  ecclelias ,  qux  pa- 
lebunt  profequendo  .  Inprimavero  partcinformaturccclefi* 
£phefina,cuius  prxraittitur  commendario ,  vt  meiius  rccipiarur 
icquens  corrcaio  qux  ponitur  ibi :  Sed  habeo  aiuerfum  tc.  laoxi 
«la  parte  dicitur. 

i    Et 


omnibusalijsemcndacus  jncxcn^plumcoircdionis  propo* 
natur.  *^ 

■it  Andrcas.  Ephefioriim  Ecclcfiam  deduobusauctribus 
fummacim  commendac,dc  vno  aucc  incufat,  idq;  in  mcdio 
pollocac  Etcnim  colcranciam  laborpmq;  qucm  pro  fidc  fia- 

fcepcrat,  tmnoditira 
V     T        II.  quoquequoimprobojt 

rum  fcclcra  &impo- 

K»t«  quad  ia  omnibus  faU  non  foli  epifcopo ,  fod  8c coramilS*  lo.         (luraS  DCrfcq UCbatur 

T  .ngclo^Ephcr,  c«Icf«fcribe:  Hsc  dicic  qui ;  l,';^^'„;!;r„K^i 

ttJ'fidcmhabcac,vc- 
rum  in  cos  qui  fe  pro  apoftolis  Venditabanc ,  diligcnter in- 
quirac,  falfofqtic  compcrcos  prud^ncer  repudiec 
b  ilphefi.  Ephcfiis  fecundu  benc  pcrfifiencium  parrem  vo 
lucas  inccrpretatur,quoru  operibus  Dcus  dclectacur.de  qui 
bus  proponit.vc  per  horum  excmplum  qui  lapfi  fucraccor- 
rigancur, fccundu  9,  Ephefus  inccrprccacur  confiliii,  id cft, 
^  ^indigms 

r     Ecai. Ephe/iec. id eft, eiusepifcopo,  ficutprxdiftum elt,& 
iraaccipiaturiu  fequcntibu$.Etinformandocpifcopumqui  eft 
caputillius  ccclefixinformatpopulumfibifubditum.vtexfc- 
quentibut  app.irebtt .  Dicunt  autcm  expofitores  communiter , 
quod  iftc  fuit  Timothcu»  Pauli  difcipulus  qucm  conftiruit  cpi* 
kopumecclefixEphefin?,ficutdiftuTO  eftfuprai.Timoth  i  ra 
Boenbcatusloannesapoftoluseratfuperomnesepjfcopos  A(ie 
cuius  ecclefias  fundauir  &  rexit, vt  habctur  m  Iibroilluftrium  vi 
rorum,  tamcn  commumter  raancbat  Ephefi. 
»     Mm  di.tjui  te.fcp.fiel.  Exponatur  vt  fupra. 
. Sria 


MORALITER. 

t»     Et  an^eloEphrfi.  Ephefus  confilijna  meutn  interpretitur 
ideohxc  fcriptura  aorahter  duijitur  illorum  coBgregationi, 


qui non  folum  ad  prcccpta  dccjlogi,fcd  ctiam  ad  cuaneeli;  coa 
fiHa  faltem  aliqua  func  obligati ,  cuiufmodipropric  funtrcli- 
giofi.  * 

i    Hrff  dicit  f «■  te.  &e.  id  eft,Chriftm  fccundS  fenfum  literale. 

Seio 


1471 


Glo^ori  &NicolaicIcLy 


ra. 


1472I 


^  indigcnscoHfllio,riiiclnpfiisprofunda':,  vclvoluntas  mc». 

A  a     Stp.iem.  Incipit  lingul.ircs  ;iduiO!iitioiic$,  q.i?  liaguk&: 

vn«ijer(al«  cflc  pofiunc  fccunduin  diycrfa  ir«cn«t»ia  cuiufli- 

l>ctccc}cfi?. 

b   >7oi  potei /■«//. Vi  Ij^umanitatis. Vcl,»»o»/)o/My?»n.Malos  %r\ 

cnicdcs  vel  expcUas. 

—  -'     *  I    Llcct  pecciitnmt,  ■dhucn«ti«iinitntea<2 


rumquc  di.>tlrinam  falfam  cflccomprobauic.  ■. 

<X     J iifii'iui]itpn>!>cer  nomen  mtum.Wcl  hoc  non  (ccidi  pro  hu- 
nianal.iudc,  fcd  propter  nomcn  nv:um  glonficandum. 
c     kfnotdfcilU.:  NociJtcaufamhumanidcfcilusfuiffcni- 
^auxjliinn  prcucnitlcc. 


^  A  mbrolius.Cu  fcri 
prura  prfcipiac  ,vt  tolc- 
rcmus  ma!o8,cur  hic  lau 
datur  quoci  non  p«^tuc- 
nc  iuflincrc  m-'iJos?Scictr 


Siait  4oiia  diuldfiM  vcl  nondum  qnictui. 
(^iia  iiuiklum  ulct .  VI  in  cit  quicUat. 

tc'nct  fcptcm  (^cllas  in  dcxtcra  fiia,qu  i  ambulat  m  medio  fe- 

U  cli.  api>iubo.  a    Ttibulit  onem. 

ptcm  candelabrorum  aureorum.Scioopcra  tua,&  laborcm  [ 

Qi!i«  noninuiiniiiJ»  Jediliio  j>i«niiO.  b     lii  hainanc  conttj  te  Jgentc».    . 


dum quod  de  h^rcticis      iui,m,&: paticntfam  tui,  & quia non  potcs fultiuere  maHos,  i 
didum efl . Nam proxi-  -.  .      r       -  .1     _       , '.     . 


f  Sed  htiheo  adnerfun. 
r^.Vclcpifcopusir 
pfona(ua,aifcdu$ 
tjdiovitioruin  fub 
dicis,  vclfubditia- 
morc  terrcnorum, 
tlifaccrd.^sfuicbcllq 
nus,&  tamcndam' 
natuscft,quiafilio! 
corngcrc  nolebar. 
*Andrcas.C^iod 


«« idiMi 


^fiua. 


-     _  Id  eft,  probilh  dofiiiniir.  CD.-um.                Mmo»a  Doo,  vt  ficiliusdetipiant. 

morum  mala  aliquado  ,  &  tcntallicosquiredicuntapoltoioscire.  &not^funt,  &in-  ♦ 

B  rCprchcndcndoCOrngC  1          ,    MaUpiir.U.fio.K.«tum,8cmah»l.,.                     b    lnm.I..ciu,  ^ 

rC      dcbcinUS    tCmporC  '  ipf.  cumuncli  ingeiu«i  pcr  tcrrena,  poteftatn.  

oportuno:aliquandopa  a  ucnifti  COS  m?nd^CCS.  *  Et  pi"ticniiamhabcs,  &fu(l:inuifti  g    primam    dilcctio- 

ticntcrtolcr;MC,vtquos  ucft,  pet.                                                                 »  hoc  aj  comiiium  peitmct.  9    ncm  ,  folicamqiK 

eorrcptio  nocmcndat,  « proptcr  nomcn  meum ,  &£  non  defccifti.  i>e'dhabco  ad-  "  ^rg.T  cgcnos  bcnc- 

paticnii.iadcmcndacio  **     comiai.uucotoHz.                                                                        .          .      *J  ficietjamrcmifsiui 
Acm  proiiocct.  Omnis 
cnim  qui  paftorcft  £c- 


ucrfum  tc,  '  cuod  cbaritaicm  tuam  primam  reliquifti.  13  quap.ircrat,cxcr 

*  ccrcc,id  viciovcf. 


t.Cfr.\ft,  Tt. 


ckfi?,  focietatem  h^rcticorum  quantuni  potcfl  vitarc  dc- 
bctjncpcr  occarioncmfamiiiariratiscoruin,  co;da  liii^^pli- 
fium  vcncnofu^  maliti.xcorrurnp5c.Sicut  cnim  lupus  quic 
tus  intcr  oucs  fiiic  laccwtionccJrunUcai  vcifari  nonpo- 
tcft, fic  ncc  hcrcticus  intcr  fimphccs. 
c     Tentafii  (oi.Kon  tcncantur  nifl  qui  intus  func  in  ccclefia. 
*  Ambrofius.  Qiidam  praua  doccntcs  (cniporibus  Apo- 
flclo:um,ApoftoIos  (ctnediccb.nic,vt  per  rcucrcnciano- 
minis  taciliuspraudUi  doi^irinam  incordibusaudicntiiipla- 
tarcnc ,  quos  &  Paulus  flamnat ,  6i  domiiius  cauc- ndus  inii- 
Q  nij^,dites:./jfrfw<//ie^./a///ip»^oflA»«/V.  Jioscrgojftt;  falfos,co- 
'_, iiwque 

NICOLAVS    OE    l-VaA, 

I     Sch  opeya  tua.  jJ  eft^approbo. 

3  Et Ubormiuum ,<^c.  idcU,  tnbulationein  ^b  aducrfarijs 

fidei. 

j .    Et  patientiamtnam,  in  tribulatione  tibi  fufcitata. 

4  £r  (juianon pctci  fuflinetnmatoi.  Cam  eiscommunicado,  fcd 
mjgiteosreiicisaconfottiofidcliuin ,  necprrumpaturinalis  co 
fum.  , 

5  Et  tentafli  eoi.Experimentum  accipiendo  de  ip(is  per  vitaoi 
corum&do£lrinam. 

6  il^tfv diciintapoileloi ejje.  ideft ,  a  Chnfto  minbs ad  doccn- 
^um  populum, 

•7  Et  non  funt.  Scd  magis  fubucrfores  fidclium  ,  qualcs  crant 
tbion  &  Chcnnthus  Sk  cateri  hxrctiti,  qui  tunc  in' Aha  furre- 
]Cerunt,&  iimiliterpicucio  apoitoliqui  diccbant  fcmiiros  ab 
apoftolis  111  {crufaltm  mancntibus ,  fcilicct  Pctro  &  lacobo ,  & 
fub  hoc  prxiextu,  faiso  camcn  duccbant  nbfcruationcm  legaliit 
iimulcum  LuangeIioe(rcneccirariamadfalutem,  vtpatuit  lu- 
prainEpdlolts  Pauliinpluribu$Iocis. 
S  £r  inuenifli  coi  mendaces .  Non  folum  in  do£lrina  ,  fed  eriai» 
}n  vita,  quiaeytpriut  fanAitatcn>i(in)ulabaat,vtf)[i:ipliccs  magis 
dccipcrcnt. 

9    E' 


M   0   R   A   J.   I   T   E   R. 


]  Scio  optra  tua.  jd  eft,  approljo ,  nam  bonprnm  religiofprnm 
opera  i  Deo  fiintapprobaTa. 

I  Etpaiicniiam  luatn  .  Qux  reIieion«  cft  iicc«(Iaria,  nam  in  rp- 
ligione  quacunqiie  fupt  aliqua  graiiia  fuftmenda, 

4  Et  qiiia  non  potes  [uflineremalos .  Nam  m  rcligionc  bene  dir 
fpollta  feruatur  difciplinaregularis,  qii^puniuntur. 

5  £/  tiiitafli ens tjtti  fe dictint ^poflolos .  J^er  iftos  intelligl  pof- 
funt  hypocritar,qui  fub  fpccic  maioris  fanAitatisquzrunc  latcn 
^er  peccire,  &  quando  de  tal.bus  experimentum  nabccur,dcij- 
$}^ti,mx,  auismcodaccs  jnucniumur  .Qjiiatanirn  taleshabent 

«hauaudcr 


tit.  Ad  quam dcnuo  rcuocarc  contcndic ,  huc  namque per- 
iinct  comniinntio.quam  ir.ov  iubiungit,  ic  vcrba illa :  Agc 
panitcnciiun,  &  prirnaopGr;i  tac. 

^  Ambrotius .  Mulri  cni;n  func  qui  inicio  conf.icrfioni; 
fuxin  fcruicio  Dci  tcrucnccscxifiunc,  fcd  prrcc^Tu  cempo 
ris  ccpc(i:unc ,  quod  huic  Prxfuli  ccclclij:  Epheliconci^illi 
manitcllurn  cft. 

*  Primarius.Velalius  cfl  qui  dileaioncm  dc(critinchoi  1 
trjm  iiicer  Ephclbs ,  abus  qui  proptcr  iiomcn  j)ei  circa  ma 
losdicitur  lcruarc  paticnuam  :  Ucquc  mixtosopcmus;pc( 
liraos  pcregnnancciu  habtrc  docct  Hcclcliam. 

^  Memor  efi 

p     Et  patientiam  Ijabes .  In  tribulationibus ,  quas  exciattctuo 

contra  te. 

jo     ttfufliHuinipropter  nomen  mtum.  Non  proptcr  inanem  glc 

rum. 

1 1  Sedhabeo  aduerfum  te.  Hic  conrcquenter  fubditur  corrcfti( 
&  vtmcliusportctur  coffimcndatio,fubdituribi  :Sidlnchal>ts 
circaprimuni  dicitur.  Stdhahcit  aduerjum  te.Dc£cCtumcottiztf 
dum,quod  fubditurcum  dicitur. 

1 2  i^pd  charitaiew  tuam  pnmam.  id  eft ,  epera  charitatis,  QO» 
habuifti  in  principio  cux  conucrilonis. 

1 5     I{eli(}uifli .  Ex  hpc apparct  quod  fupra  diftum  eft ,  fcilicei» 
quod  vcrbum  domini  dirigitur  ad  cpiliropum  non  (olum  pro  fe 
ledi?tiam  prppopulo  hbifubdito.  Nam  cumTimotheusclIf 
Pauli  fpccialis  difcipulus ,  &  pra:dileftu$ ,  non  eft  vcriiimile 
quod  proccircrit  in  fpitituaiibys  dcticicndo,  fcd  magisprofi 
ciendo ,  propcer  quod  ifiud  inteliigitur  de  populo  (ibi  lubdito 
Confueucrunt  cnim  fuUcncare  pauperesChrdbanos  fcruente' 
6^  deuotc,  &  clcemofynam  mittcrc  Hdelibus  m  lerufaiem  habi 
tantibus ,  qui  fuas  pollcHioncs  vcndidcrant  ad  fultcntationen 
Chrdtocredentiuni ,  vtp.*tet  Aft.  4.  &  retrigeratus  eratabho.i 
fcruoreidcoaondiciiur  quodrcliqucritlimpliciterchinrateni 
fed  primani.  id  ed,  fcruons  gradum  pnus  h^itum,ad  qucm  rc 
ducitur,  cum  dicitur. 

Mcmo, 


aliquando  poteores  dcfcnforcs,inde  eft,  quod  arguentes  eorui»; 
malitiam  abquando  fuftincre  habcnt  iqiuriao),  ptoptcr  quac 
ratncn  non  dcbcnt  dcficcrc  i  vcritve^ 

1 1  Sed  hiibeo  aduerfnm  te,  quod  (haritatem  tuamprimm  rtli^m: 
yl/,Idcft,feruorcmdcuorionisad  Deum,  &  pietatisad  prov 
irum,()mni$cnimrc!igiocjuanrum^Unquebencfteceiitinob 
ffruantij»  rcgulanbus ,  tarxico  multuni  declinaftc  videtur  a  pj 
terni»  tradittombus,  proptcr  quod non dicitur  hic chantateipr 
Ijquifti  abfolutc,  led  cliantatcrp  pnnian? ,  id  cft ,  aliquem  perfi ' 
Aionis  gradum  j  primispatribus  obferuarum ,  vndc  debcmu 
recorHari,&  adpriinum  gradum  quantum  pofFumus  rcuert: 
icUo  (ubditur. 

Mcmi 


147^        Apocaiypfis      Cap.  11. 


A  s^    Mefriorr^ovndrrrfldcri'.  *  Aug.  Mirorqnofdamficob- 

A  ft!n.iroscflc,vr  dandim  hon  putenclapfispgiiitcntia^aucpf 

ieti  niccnrib.cxiftinicnt  V(-njani  deneiiandam,  cum  fcriptu  flt: 

Memr  H!o  vndc  sxcidnis.Yvqyic  ei  df  quem  conftec  excidifle. 

e?iim     *Cvprianus.  I-ap(isumiii  humihtatecofifultucupimus, 

&quoiu'm  r^luti  no 


gnitat5  fuam,3ut gradum. VndcPetrus  Hccff.negauit  Chrfr  D 
ftum,  nonpeididitaponolicumgradum.>;  .    . 

c    Sed hoc baLes bonum.  QaairwiishoccRidaerfutSitcums 
non  dcfperes ,  quia  habcs  bonum. 

d  FaSa.i.coem  vfum  nuihcru^&comcftione  idolochitoru. 

e     }^icniaifarum.bii 


aduiaiionecopoiira 

fedfinccra  fidepro- 

fpicmiu^vt  vcra  pe- 

,^tji,3j  niccci;i,.V  gemicu  dt) 

,i]i-no.  lore  pleno   dominu 

it  I.  dcprccc'c'jr,  quia  fcri 

"■!'" ■^*'  pcum  i:ft.A1e>t.cnto  fn 

ilf  ctcidcrts ,  &  n^epx- 

qlcap.  nitenaain.  Ec  itcrum 

ioquicurfcripcuradi 

uina.  Ciim  couerfusge- 

itiueris ,  tunc  faVtaberis 

^fcici  vbi  fueris, 

lit^n-     44ldem.  Etquide 

<am-  jjj  fepcem  Ecdcfias 


a    tQueniam  qnidem  »Jueifum  te  eft. 


iii,j; 


.*'• 


a-  t  Memorcftoiraqae vnde cxcideris,&agcpGenkcrimnp,£ 

IDignosfruftus  pacn.-tcntiat.     »    riim-.sfiiiuliaojieia.    Sed.     Vt  animi',  &  corpore  inierticiam.  '   j 

b  &prfmaoperafac.  Sinaute,vcniotibi,&moucbocandela-  4 

a     Id;it,inhoc,quodinterpretatu:r70li»ntas.     Hic  iterum  iioluntas.  .  c 

c  bfu  tuu dcIo'co fuo ,  nifi  pcenitcntia  egeris .  Sed  hoc habcs.e 

Qiiy  ideo  odi  ti ,  6;  me  odiirw  v\def.    7 


colaus  ftultu.s  popul' 
■ideft,Gcmilcs  deura. 
ignoraoccs ,  publice. 
vxoribus  vcentes,  «|. 
idolothita  comcduc 
&:  foue  regQarccrc- 
dGc.  H<jrccici  quaq,- 
rtnlci  deum,qu.ib.  ex- 


Hjimo. 


(j  bonum,tquia odifti  fadla  Nicohitaru ,  qu se  &  ego  odi .'Qui* 8    ror  idolotu  culcvia; 

'a    Qaivmdico.omnibusdico.    b    Diuinnm  intelieftum.    c    W  «it  Tnnitaj .  ,..';,. "i      ,^p      impuraC'',  &  fomJCa--, 

f  habet  aurem  ,  audiat  quid  fpiritus  dicat  ecclefijs  .^  Vfn-*io  tur,  imaiudiri|car-. 

a    iD hono  ddiciaium,  id elVecclelJa...   tl    n;S  feruicces,  flulcid:, 

ccntidabocdcrcdcli2novitae,quodeft  t  in  pa'radifb Dci  li  lud.ii,  ftulci  ecfaih  l.'2'''>^''='* 

^  ^  ^  -   :i3  ai'riaU:i,_q.cencfnV''*'''''*** 

dedificolytmHiKJu, 


g  fcribens  fingulis  fua  quoq ;  facinora,&  deliila  ingercns.pce- 
nitcmini  dicebat:  Omnibus?  nifi  illis ,  f  quos  pretio  magno 
fui  fanguinisredemerat?'  O  ce impiCl  fccleftumqueharrccice 
Nouacranc,  qui  poff  cot,&  tanta  in  Ecclcfia.a quibufdam  rc 
tro  voluncariecommiiT.icrimina,  qujcfic^cuipfein  domo 
dc!  priufquam  apoftica  cflTe  cognoueras,  6c  hxc  poflTc  abolc 
n  de  memona  ,  fuceedente  bono  vcique  doaicras,tu  hodic 
retrattas  an  debcanc  iapforum  curari  vulnera  . 
I  ?.  *  Ambrof  Vuk fc  prajueniri fol tuftiCKcSd  vt  prxueniatur 
expcdat.  Audt  quemadmodum  exp-ctcc,  &  cupiat  praucni 
ri.DicitangelusPergamiEcclefiaf;  Agepocnitentiam.  . 
b  Mouebo  cnndd.ibrHm.  Auferam  vircutes,&:  doua  fpiricuf- 
fanai,per  qux  funt  conftituta  candelabra. 

*Richardus.a  fando  Viito.Poft  admonitionem  addit  co 
ininationem,  vc  li  admonitione  contcmneret,falcenii  comi 
nationc  formidatec  Ad.eciccito ,  vt  ex  certa  dcfignationc, 
&feftinati6eaduccus  fui  niaiore  cmojeincuterccnegligc- 
tx.Montbm andelahriim de  locofuo  i.aufcra  eccleiiam  tibi  com- 
miflam  de  manu  tua,  ne  ea  amplius  manu  ieneas,nec  cufto 
d:as, fcd  alteri  gubcrnanda trada.  Ex  hoc  ppcndi tc  q uata fic 
culpa  poftacceptam  ^ratiam  negligenter  agcre,  ncc  in  ipfa 
pioficere  fcd  n.agis dcficcrc.Vndc  Paulus  admonct.  HorU- 
murvosngiH  vactum  gratiamdei  rectpiatis  .  '" 

*Hjymo.Moucbocandclabru,i  mouebotedcloco  ▼ir-' 
tptis  tu.c,6£  dc  focietatc  fidclium.  Non  dicit.Eijcia  candcla 

C  hrii tuu  dc loco fuo.fed ciintu,/«o«eio,qui^licec quis  pccccc, 
tri  fi  p^nitentiain  egcric  perfcwla,non  aiTutcecpnftinam  di- 

gnitatem 


^lrengus.Nicolaic^  magiftrii  habcnr,jvj,culaii,v:i>u  cviep  \^, , 
ce,  qui  primi  ad  Diacon-u  ab apoftglis  ordinati  funt,ci.  indi-      •*''''*7. 

fcrcce  vuiunc.PrenifiimeaiicperluhanisApoeaiypfiiuma- 
nifcftancur.qui  finc^nullam  diftcrenna  cfli  doccnces  iBjhie-  .d.{*U  \ 

chando  ,  &)doloihyton  cdcrerquapropterciixicdccisicr».  ^ 
mo;Sed  habes.quod  odiftioperaNicolaitaru,  q  &  cgo  odi. 

*  Tcrtul .H ic  NicoLius  dixit rencbras  i  cocupifcctTaWmi  ii,de pr^fcri. 
nis,&5de  fceda  obfcoena  fuifle  ,  cx  liac  p.nixtionc.pudor  e, 
dicercq  fii:tida,&:  i m miida.  Suc  &  c^tera  obfccena-  Ocs.n, 

referc  quofda  curpitudinis  natos,6^  c6plexus,'y  puiixrioncs. 
execrabiIcs,-,obfcttnafq;  coiudas,  &:  qda  cx  ipas  adhuc  cur- 
piora  .•Satis  cft nobis,(^  totam  iffa  h^rcllm  Apocalypfis  dxii 
grauiflima  fcntati^  auitoricacc  danauit  diccs.  Oinix  dvSlnna 
T^cobitarU.qra  OT  ego  odi.  *  Clcmcs.  Alc\.  Cum  formofam'  lib.ftrom. 
vxore  hercc  Nicojaus,  &'fi'jiflec  ci  ab  apoftclis  citprobata ze' 
lotypia ,  in  mediu  adducla  ni|iiljcrc,permifit  cui  vcllct  cam 
nubcre.  Eius  failfi  ,6i  diilurn  mconfidcTace  fcaur;ntes,qui 
cius  hircfim  pfcquuncur.impuJenter  cff  ifcquc  fornicnnC. 
f    iiji babet  aurem,  Cur  audicndum?quia  perfcucranti  Chri 
ftus  eft lignum  v'ca:,quia  vmbrACulum,&:  iobur,&:  dans  ilU  '^ 
aum,  i.  cprpus,&:  fanguinem,  &  hic  maxime m  fururo /" "  " 

*  Andrcas.^ure  corporcam  nulkis  no  morcaliiifvjrcif  fpi  ,?''''''"''?■ 
ritaleaut  fpiricahs  tm.cuiufmodi  £fa.obtigic.Hominiicaq-  '       ^' 
cx  plio,q,  cotra  d?moncs  gcnt',  vnttoria  rctei-enci,efca  dc W 

gho  vitf  deecrpta^mictif,nepe  eteriioru  bonoru  coirano. 
Vtrimq.-aucvtSalomo,  &pfcnsEuangcliftaaIicubidilc-t'- 
tc  attirmac,eft  Chriftus.Si  igitr^terna  illa  bona  confcqui  de-  ^ 

^  fideramus. 


\ 


NICOLAVS    D    E    LYR.A. 

X     Aftfmorc/?o.  ideftaquantograduchiritatii. 

2     .Agepsnitentiam,  dtom\\\\ont  x.:iT\u\3om. 

7,     Et  prima  operafac.  i.  fic  ferucntcr,&:  deuote.ficut  prius.Hc 

hoc  p3tet,<p  nominc  angcli  non  intclhgitur  hicangelus  fan^us 

cuftos  ecclelix  Ephefinac ,  vt  voluerunr  aliqui  dicerc,  na  angcU 

fanfti  iion  poflunt  ab  aliquo  gradu  fuae  pcrtedionis  excidere. 

4  J^/ft  a«tm.  fuppletecorrigas. 

5  Veniotibi.  ad  tc  punicndum.         > 

6  Etmouebocandelabam.  fubtrahendo  fubditostuos  abobe- 
dientjatua,  vtexponunt  aliqtji  .  Sed  hoc  non  videtur  bene  ili- 
Aum.quianccuipa  ptincipalitcr  retorqttcretunn  Ep>fcopum, 
ic  non  iii  populum,  quod  elt  fmprobatum.pofletetiam  dici,^  m 
ftigidatio  difta  prirox  chantatis  non  contigit  tempore  tanti  do- 
ftotiSjf.  Timothci,  fed alterius  libi  fu(cedentis,nana  illo tepore 
Lpifcopifan£li,qui  populoprzficiebantur  ,  primi  adtormenta 
duccbantur,&  lic  frcquenter  mutabantur.Illi  cmm.qui  dicunt. 
cjuod  Timothcus  hic  intclligitur  angelus  Epheli  ccclciix ,  mo- 
Uentur  ex  hoc,  <j>  circa  illa  tcmpor»nullu>eo  exccllencior  inue- 
nitur  rexifl^e  ccclefiam  Epheiuuro,  &  hoc magis mouet  ad oppo 
fitum,quiatemporcprxlaticxcellentiorisHiinuscontinguntde 
fc£tu$  in  ecclcGa  fibi  commifla,proptcr  quod  faiuo  mcliori  iudi- 
cio  magis  vidctur ,  quod  fucrit  alius  a  fan£>o  Tiraothco. 

7  .Jed />oc/j<i. Hiccofequeterfubditurcoroedaiio,  vtmorebo- 

ni 

M  O  R  A  L  I  T  E  R. 

I     Memor  eflo,&c.idc(\,not\  habcbis  coram  deo  tatum  me- 
ricum,ficut  fi  rcdires  ad  ftatum  priftinum . 
7    ^frffcof^^tef.Iflifmfcnfumliteralem  diccbat,q,  vxores 
dcbctcfllcocsaliis.ficucalif  rcs,dcq,b. dr  Ad.^.g.  Erat illis 
cmnta  coia.  Et  ideo  pcr  iftos  Nicolaitas  figniftcantur  illi,  qui 

func 


niSamaritanipoft  vinu  mortificatiuu  infundatur  oleii  knitiuii. 
cumdicitur.  Sed  bochabes.  f  bonuro,&  commciufationcdi^nu/ 
8     0.1^1*  odiflifuHa.  ^icoUitarum.  non  dix't,  Nicoiairas,reiifa-- 
fta  ,quiaperfonaefuntcxcharicatcdiIigcndz,  fedcorum  vina 
odio  (unt  liabeuda.|Iftc  Nicolaus  fuic  in  primitiua  ccclcfia  h.ibes- 
vi|lde  pukhram  vxorem,&  impofitum  fait  libi.quod  nimis  z.e)a- 
bat  cam  ,  prcpter  quod  ad  oitcndendum  conr ranum cfcidit  in , 
peius  yitiuro.lccundum  illud  Pocticum,  DccidiMnScyllanitu-' 
picns  vitare  Charybdim,  Expofuit  cnim  vxorcm  fuam  aliis  chri 
fiianis,  dicenscrroneefic  vxorcscflccommuiiic.ind.is,fitut&,ii 
has  rcs.Dicitur  inScholafticahiftoria  lib.^.c.ip.  Idcdocet  Ce 
mens  Ale.Ii,^.ftrom^qu6d  Nicolaus  ipfc  vixit  faiiAe,&  caite,fed 
aluincontinenteshoc  dixcrunr. 
J>     ilii^i  habtt  a«r£7M.ideft  intelle^um  capaccm. 

10  v.<W/4^idcft,mentecapiat. 

H  Quidfpirvus.  Exhocpatct,quodlicct  fermodirigaturhic 
primo  cccleiiac  Epheiins ,  tamcn  confcqucnrer  dingitur  omni 
busaliisperoibemconftitutis,  vt  di^um  citfupra. 

1 2  Fincenti.  mundum,&  carncm,&  diabolum. 

1  3  Dabo  ed^re  de  ligno  vitx.  iftud  lignum  Cliriitus  cft,vt  h  .be- 
tur  in  finc  huius  libri ,  quo  fruuiuur  beati .  nam  eiuvdiHUiitatc 
reficiuntur  interius,  &  eius  humanitate  exterius,feiiidurti  quoj 
dicit  Aug.fupcrillud  lohan.io.b.  Jngiedieiur ,  &  egrediciurjiQr 
fafcuainueniet.  .... 

'■'       ■•'.^•^-■E<  ^ 

funt  nimis  ad  luxuria  relaxati,&  in  oi  religioc  ifti  succxoft^ 
5>  Q^ihabet  aurem.  fcilicet  cordis,&: corporis,^«.</wr.  fcfli- 
ccccu  cffl-itu  impIecionis,&  fubdiciu- pr^mium.cCi  dicitur. 

1 1  rincenti.  fcilicct  ccncationes  uiUHdicarnis,&:  diaholi. 

1 3  Babo  edere  dc  ligno  vitx.  clabo  ci  fruicione  bonitatis  Chri* 
fti,qui  cft  vcrc  lignum  vita; . 

Tom.5,  A  a 


1475      Glorord&NicelaiJcLyra. 


1476 


inconucnientcr  vocancur.  1") 

^H.iyn  >.Ad  horu.n  focictaccm  .ocrtincnt  ctia  falfi  Chri 
ftiani ,  qiii  Chriili.inuin  qviidc.n  non>cn  habcnc ,  fcd  opcra 
Chriftianicacisnonh.»bciir,dcquibusPauius:  Confitentitrje  '•''^ 
nojfe  iewnJaUii  amcm  negani. 


^  ficjcra  inus,contra  animi  pcrfurbationcs  carnifquc  volupta 

A  tcsacrc  ccrtamcn  ineamus  vjdoriaquc  potinftudeamus. 

Quandoquidcm  pcr  domininoftriaratiam  atquctkmcn- 

twm  iftiufmodi  liborcs  fua  merccdc  minqiia  trultrnbuntQr. 

*Primas.  Paradifus  Ecckria  dicitur .  Lignu  vit.c,lapia  dci 

dominus  kfus  Chri 

*  mei. Et  angclo  Smyrnar  ccclcfiac  fcribc:Ha:c  dicit  primus,&  r 
^  nouinimus,quifuitmormus,&viiiit.Scio*tribulacionem  » 

1A<l!Ueram.    1     tl"  Ips  rtmanfrjtionif.     ^NalU  vefti»effic«'or.  quamdjii.e.licui  ho».».  f 

^Caiiiuluf  mifeiijc»iibMlaiijli  in&mjntur.  Il     /•   T-  '        I_     4. 

tuam,&pauperratatuam.fedaiuescs,&t  bhfphcm.irisab  J 

•  lCoi,littntes.'S.hliiAt,rah««m:n.,oyei»Abr3hifacaent.    1  i.congregi..o  fathan:t,i.a<lacffu.i.  ) 

his/oui fedicunt  liUnBos clTc ,  &  non  funt ,  fed  lunt fynago- 

*  '^  tScdtamen.  ^  ;^'"""»^-.^        l 

<Tafathana:.Nihilhorutimcas,qu«pafluruses.tEcccminu- 

0  ^Carccrein  ponitpro  omni  tribiilaiiofie .  ^ 

^  rus  cft  diabolus  aliquos  cx  vobis  in  carccre ,  vt  tentemini,& 

U    *  ■*•  1    5  Sed  quicquid  illiingennr.iucfto. 

f  habcbitis  tribulationedicb.dece,  Eftdfidclis  vfq; ad morte, 
&  dabo  tibi  coronam  vitae .  Qui  habet  aurcm  t  audiar,quid 

Quia 


ftuj,q.incruccpcpe 
dit,  Q&incccJcfia, 
&m  fpuali  paradifo 
vitalc  alicmcntu  c^- 
Jeftifq;panispbctH- 
dchb.  facranietum. 
a  j-m^ro*. S.nyrn;ica 
ficuintcrprciaf^iVd 
quafimyrrha^ctcan 
ticu  in  quib.dcfc£U- 
fur,myrrb3ficcfta- 
jnara,vtctcorporaa 
putrcdincfcruct, 

*Richardus  a  fan- 
(to  WiCt.  Ad  cpifct)- 
puSmyrn?ca.ciin5 
icntic.continccurdi 


^RICHARDVS. 

Habuit  ifte  uducrfa- 
rios.falfos  lu  J:Eos.fi 
cuc  rc3:orEph-'(ia- 
poftolos  falfos  P.atct 
aut  cx  iftis,quod  an- 
tiquushoftisbonuin  tWj/;.  su 
quod  nonpoteftiin  ewuir 
pcdirc,acmalii,qil 
non  v.Ucc  cfticcrcp 
fux  fupcrbi^  copli-  to» 
ccs  daj.Tiones  ,  hoc  »  c.i 
conacur  pcrficerc  g  *"**  - 
fua:  prauicacis  ioiica- 

*^  torcshTmincs 

M 


9 

lO 

I  ( 


C     ^AlitfHos  ex  v,)bit»  jjuJ  t 

^4  Hicpatct,qu6dnon 

.   n-        .     **■""•    •       •  ?    J  «,     .     ^^  dcvno  folo,  fcddc 

5  Spiritusdicatccclcfijs.  t   Quiviccncnonlardctura  mortc  i6  piunb.mccllisatur. 

d  ft  tentemini.  id  cft.        , 
vt  ^bcmini.vcl  dcfpcdi  habcamini  in  di.ibolo,&  meb.  ei». 
e    jD«!>»i»<<?cew.idcft,ccmporeil!iusbcIli,deus  cnim  fuos  \<i  ?  ' 
bcllamittens  Decalogoarmac.  Vcl  x  diebus.idsft.toco  hoc 
temporc  inquo  per  fcpccin  dicscontratri.i  principaliavi- 
tia  pugnatur,auariciam,cupidicacem,  vanam  gloriam. 
f    EHofidelis.  *  Richardus.  Pr^Kaaperfccucione,  horca- 
turad  longanimicacem  pacienci(j  ,  8c  obcinenci  viftona,fpo 
dcccoronara.Quaridiccret.Quicquidmaliingeranc.cupA-  ^ 
ticnccr  fuftine  Tolerancia  namqus  cranficoria,  corona  ccer 
na,pugnamodica,mcrcesimmenf,i,p(jnaIeuis,gloria  im^di 
mabilis.^Dabo  tibi  poft  mortcm,pro  mortc  vit§  ^ccrnicace. 
g    ^  morie fvctttida.  Prima  morsanim^  in  pcccacis.fcctinda 
m  pocnis,prima  mors  corporis  quando  dilIoluitur,fccunda, 
quando  damnabitur  in  iudicio .  [ 

*Haym.In  facra  fcripcura  trcs  mortcs  frequcter  ponunf, 
Vnapcccati.Altcra  carnis,tcrtia  fuppliciu  ^tcrn^  danatiois. 


rigens,cum  dc  bonis 

t«*»J-^'aaib.laudat,aclauda  -jv;.».fi,^^ 

^  do  ad  mcliora  prouocat,futuras  tnbulat.oncs  pd.cif,^.  ftdc 

litcr  pngnaci  corona  promittit.In  principio  autcm  Chnftu 

dcfcnbit,quiintr.bulationib.fubucnircpofrit:hcfi_concia- 

ea  pro  ipfo occumbcrc .  fpcren.us  p  ipfum  ad  y.ca  rcdire. 
B  £c  dicitprimus.  Talc  dcfcribic  Chriftum,q,  valcat  ad  con 
folacionc  coru  ,quib.  tribulationcs  ingcruntur.H*c  dicitprt- 
J.«i  Q  d.nc  dcfidatis  vos.quiacgo  tatus  proptcr  vos  paffus 
fummortc,dcqoarcfurrcxi,  quodidcmcxpeact.s,&vos. 
Sc^tribHhtioltn.  *  Ambr.Potcftficri,vtSn,yrn;corum 
Ecdefiaoandeperfccutionca  contribulatorib.  fuisinrap.- 
na  bonoru  fuoru  pcrtqlcrit,  quam  &  .lla,qu?  apud  H lerofo 
lyma  crjt ,  ideoq;  tribulatio .  &  paupcrtas  cius  a  dno.^  pro 
nfis  fuflinuit,laudatur.  Pot  &C  p  hoc  volutar.a  paupcrtas  in- 

iidcl.cctrcbus,diucsvirtutib.Iud?i,quiinChriflublafphe- 
C  piabacnon  Iud|.,  id  cftjC6fl^?ccs,fcd  fynagoga  l>^th^n?  "o 


NICOLAVS   D£  LYRA. 
I     Et  angelo.  Hxc  eft  fecunda  pars  pnncipalis,  in  qua  informa- 
turecciefiaStnyrnenfis.cuiusponiturhic  commcndatio,cum  di- 
dtui.Etangelo  Srnyrn.ecc.  ifle  fuit  fanftus  Policarpus  fccundum 
doftorescomiiinniter.     2  H*c  rf/fi<  pWwttj.  Exponatur.vtfup. 
7     Scjo  tribulationem  tuam.  i.  approbo  in  ea  tuam  paticnt.am. 
4     Et  paupertatemtuani. intemTpoxiVib.     5     Seddiueses.mipt 
ritualibus.     6    Etblafpherr,aris,&c.fccundua\yiemiictTn. 
7     Sedfyna^nga  Sathamc.  quia  funt  obftinati  in  fua  m^idelitatc 
fontra  Cbriifturo.fccundum  cn.m,qu6d  dicitur  Ecclefiaftica  hi 
Oorije.  lib.^.c.  II.  m  cimtate  Smyrnarorum  roulti  ludai  habita- 
bant.qui  mctaucrunt  Gcntiies  adpcrfequendugrauiterChri 
ftianos  ,  in  qua  pcrfecutipnc  piurimi  non  folum  fuerunt  fuis  re- 
bus  fpoliati  ,  fcd ctiam  partvrio coronati.inter  quos  bcatus  Po- 
Jicarpi4s  fuit  in  Igncm  proie^us .  Cc  cum  ignis  cum  non  Ixderet, 
gladio  pfrcufTus  migrauit  ad  Pojninum.idco  fubditur. 
^     Vjhil  horum  imeas.  quafi  dicat  pip protegcntc pcr  martyrii 
palmamtranfibisad  gloriam. 

9  Ecce  miffurus  cfi^&c  quia  ad  hoc  facienduro  incitabit  infide 
\ct.  10  ;^f/f«ffTOi»/,  i.probcHiini,ficutauruminfornace,ifla 
lamcn  probatio  non  cft  cx  intentionc  diaboli,  qui^  non  intcdit 
tribulatorum  bonum ,  fcd  cx  inteprionc  dci, qui  cx  mali» eiicit 
bona,  &  fic  cx  fxuitia  tyrannpruiP  elicuit  paticntiam  manyrii, 

&:  co- 


&  coronam. 

II  Et habcbitis.lHad  cxponiturmultiplicitcr.  Vno  modore- 
f«rendo  ad  tribulationcm  ecciefije  gcncraliter,  cuius  a  doftorib. 
dicuntur  cfTc  Jeccm  tribuiarioncs .  quae  lignanrur  hic  pcr  dccc 
dics .  Alio  modo.vt  pcr  decem  dicrum  tribulationem  intclliga- 
tur  tribulatio  perfcfta ,  quia  denarius  eft  numerus  pcrfeftus,  & 
primU5  limcs  numcrorum,  quia  numeri  fcqucntcs  funt  replica- 
tioncs  dcfwrii,  &  partium  cius,vt  dicitur,  J.  Phyficoruro.vndc- 
cim  enim  vnitm>&  decem.duodecim  duo,  &  deccm.&  fic  vfquc 
ad  vieinti  qux  funt  bis  dccem  ,  tnginta  tcr  deccm ,  &  fic  confc- 
qucnter .  Alio  modo  apphcando  ad  dccem  praeccpta  Dccalogi. 
quafi  dicat  tribulatio  ecclefiz  durabit  quamdiu  obferuatio 
przccptorum  Dccalogt,  quod  cft  vfque  ad  fincm  mundi .  Pof- 
fctetiaroalitcrfaluomeliori  .udiciocxponi,  vtpcr  dcccmdics 
intellieanturdcccmanni  ,  fccundumilludEz.ecIiix.quario[>. 
Diempro  anno  dedh  fottc  tantura  durauitperfecutio  Smyrnenfi» 

ecdcfiz. 

II     Efiofiddis.  ideft.firoiusin  fi^e. 

1 1     yfque  ad  mortem.  ,pro  ipfa  toleranda. 

J4     Etdabotibicoroaamvitd,  id«ft,vbimorsnonbabctlocum. 

15  £iut habet aurem.  exponaiur,vtfupra  vfqucibi. 

16  ^onUdetur  amortefecHada.  ideft,abiufcrno,  quidicitur 

rpors  fccunda.iDfr.i  !• 

I     £r 


MORALITER. 
I     j)t  AHftlo  Smyrna  ecclefm.  Smyrna  intcrpretatur  canticnm, 
ti  rovrrha,  propier  fluod  rooraliter  hacc  fcriptura  dmgitur  ill.s, 
qu.  tribulat.oncs  patientcr  fuftincnt,nec  franguntur  pcr  impa- 

?ientia,  fed  magis  ahqp  de  virtute  coftantix  gloriantur.fjcut  dr, 
kCt. K .%.  Ibantgaudtits  a  confpeSu  cocHii,quonia  dignf  habmfunt 
pronomine  lefu  conturr.eliampati .   &  talibus  dicit  Chriftus, 
I      SciotribHlatiottemtuam.^dpii,3pproho. 
4     Et  pauptftatem  tuam,  in  lemporalibus. 
«     x;(irf;«e/er.  ideft.infpiritujiibui,  ,    „      .  „ 

7  Eiblafphemaritahbis.  Hoc  nomen  ad  Chnftianitatcm  efj: 
frSflatu.flcut  djcjtliir  ^o.i.d.T^on  ««/»,<?«/  in  rnanifcfio  ludnius  eji 
neque^fUi in  manifefta  efi  in  carne  circttncifio,fei  qui  in  «bfiodito  lu- 
ilusti\,&ctrcuncifto  cordisinfpiritu,  non  liura^cuius  laus  no  ah  ho 
piniiiifstfcd  ex  deo  td.  Igitur  per »lIos,<jui  dicut  k  f  ffe  .Iudxos,& 


non  funt  fignificantur  naafi  Chriftiani ,  qui  Chnftum  vcrbo  c6- 
fitcntor,  fcd  monbus  now  fequuntur  ,  de  quibus  dicitur  ad  Ti- 
tMta.ud.Confitenturfenoffeieim,faais  antem  negant.  Et  tales  pcf 
iimifrcqucntcrblafphemaiTtinnocentc$afFiiftos,dicctcs,qood 
mcrueruntroaiarapati,  &  paocurant  aliquando  pxnaseotum 
augmcntan.Idcofubditur.  1 

9     Ecce  miffurus  efi  diabolus.  Hoc  cnim  facit  diaboluj  per  malos  | 
homincs.qui  funteiusmcmbra.  _      > 

X  I  Et  habebiiis  tribHLnionem,&c.  Pcr  quos  fignificatur  totu  ti  , 
pusvfqueadfincfeculi,  eoquodoes  numen  fcquentcsdena-  j 
rium  funt  replicationfsipfius ,  &  partiu  fuaru.  vndccim.n.funt  ! 
accem,&:  vnum.&ficconfequentervfqucad  viginti ,  qux  luiit  { 
bis  dccera .  Et  pro  tali  pcrfecutione  bonorum  a  roalis  d:citur.i. 
T\.m/i.a.Omncs,tiuipieyoluntriHereinChrif\o,perfecut:ohcrr.l>n- 
ticntHr,  £,t  prKmiupatictixfubduur^cu  dicitur:  Efto  fid<:!is.&c. 

£l  .tr.gek 


'477 


A 


A 


pocalypfis 


Q[ietriorshicfccunda,nontcrti;5nominntur,qiii;idchif;ra- 
turnmodo  apnw  fcrmo,qua:  noccnc,dc  niorcc.f.pccr  ati,  & 
morrc  i^*tcrnifupplic!)  adquarumoimparationcm  iflaquac 
ccminuniscft,  niorsuoncfTdjcciida. 
a  Etirtr^clopergj?»''.  ^  Richardus.  Ad  cpifcopum  Pei- 
^am;  fcrmone  diuer 


Cap, 


IL 


147  8 


TiC,  qnem  quidcm  de 
bono  laudai  piinv.im: 
deindede  nialomcre 
pac,  niore  prudenris 
n%':ys  nied'ci ,  qui  ci- 
incntis  innrniiapofie 
nia  primu  fu<ju:cer cir 
cuqua':);  crailir  poHra 
fcrruin  nifigic,  <V  la- 


q,  m  fide  niea  perfcucrafti.Scd  cauc  ne  ce  folidu  cfTe  crcdas  D 
&  in  hoc  vcl  in  illo  dcficias:  fcd  mcmcto  Antiphc  ff  i  ui  mci 
hdclis,&  ^p  me  vfq;  ad  mortc  fuOine  illius  excplo  pfccucio 
nc  praue  nacionii.Ncc  dc  mcrico  gIoricris,fi  in  alcerucro  ,p-    ' 
leccris:cj.a  Anciphas  q  maioi-c  pcna  o  cu  fuf!inuic,in  virtucc 

meriti  te  longe  pra;- 
ccfTic.  Nunc  tibipro- 

-    r         j"  f-  ' 1    T\  >  •        t   ^     n     t  pono  huius  imrc>nio- 

a  iccunda.t.iangdoPergamieccle{i^rcnbe:H?cd!citqui  i     ncm:admoneo  vchu- 
h  U   1    ^^^'^'"^^''''''l^'' ''''"" ^'"''""'^°''^''"''i''''°"^'"'"^^^^  t     iusexemplovirescol- 

D  habecrhomphxarrfcx  vcraque  parte  acuram .  Scio  *  vbi  J    lig«s,  &  ad  paciencia: 


tC^uieftgchenna.        a  Pfrgamus  dmiilocornuum  imwpretiitut .  Vt  fintdtoilTamalB  frr 


•pera  tua  (c 


In  medio  prauxnatiouis. 

l.  r- 


.i.congtegmo  fat!iana:.i  niiierlanj  .        fConira  dirpu- 
laiite».        TTribulatiocllilluminano  iuuis 


..Cf~ 


b  Ibi  fcilicet 
t     si    -  j    li  --  j   c        rt   />     I  '.>"!".        iitiomatioc:tiiiuminano  iuuis. 

habitas,vbi  icdes  eft  lathanar,&:  cenes  homen  meu,  &n6 

jtiiu.ii  JU1.3H.,  <■!,  la.-  tProaIi,rjatt,lMil.iiio.;e.     a_  Q  libui  Iiocfecirti.         b     Qui  eft.         c    Martir  falicet  lii.t . 

tenccm   putrcdincm    d  negalti  hde mca.  Et  i diebusfillis Antiphasteftismeusfi- 

Cdlicic  ,  &:  loCUm  fanii  f  EIus  excmplo  ;abor,uc.     TQu:,ficoncjullo,i,uiaillumoccidenint.     t  Sedtiuamuis  ii.  hocconfnns 

rcddic.  e  dehSj^occifus ell apud  vos,vbi  fathanashabitac.  Sed ha 

■}J       AndrCaS  .  Ido-  a  Sico.rigatis.         tVel  In  paucls.        TPitcris.noneipcUls. 

Jolacria:  dcdica  erac    f  bco  aduerfum tepauca,tquia  habcsiflic  tenentes  dodlri- 

Pcrgami  Ciuitasad    5  _^a  Vanusi.opu!us.  tElidcns.  b     Deicairicumvariisrebus 

Euangdif^a  hxcfcri-    g  nam  Balaam.qui  docebat*  Balaac  mittere  fcandalum  co- 

blC.InCerim  ndclCS  qUl  a  Cumdimonecoiponl.teruelfpirirualitcr.     b  Siiniliter 

inilla  dc5cb.int,  pro-       ram  hliisirrael,rcilicetcderet&  forriicari.Ita^habes  &  tu 

pier  Cuierar.Ciain  gua  a  Con:raimpug.untes.        bln  pleufque  adduur  quam  cjo  odl.    c  De  ifto  ficut  de  .Ilo. 


corcna  pcicingas.  //«■ 
ius  mariyrii  hnlnriam- 
defcripfn  MHapbndes 
cxtat:r:ic  apni  Smium , 
I0i/t(i-2..y/pn{ii.it. 
C  Stdhah-oaduerfum  te 
pauCa.  *■  Amb.lesiin' 

10  QuodBjliicrex^Moa- 

11  biraru  ad  fuggef^ione 
Balanm  poflic-rit  fpc- 
ciofas  rtinlieres  in  coa 
fpcftu  filioru m  IfraeJ, 
dijsfuis  ficnhoantcs.  ■ 
Quarum  pulchcitudo 


t  mcis 


IX 


^._. „..^  j  ...-..,.,.„4,......,.,.         u  •iip.cii.iiucaaaiturquamcjoodi.    c  De  ilto  licut  de  illo  vJuariim    Tilllrhrininr» 

mcencacionibusoi^k-n    h  tencntcsdodrinara  Nicolauarum .  SimiUtcrpgnitetiam  u  i^n  founLd  perT- >'-'°''- 
derinccommendac.  ^  ,.-j      iii    ^    ''^ 


dermc ,  commendac 

Ponoautem  pergladium  ancipitcin,aut  Euangclij  dodri- 

nam.cccdcncium  co.daC!rcuncidenrcm,ndek-<que  nb  infi- 

dclibus  feccrnentem  infinuac,  Aut  percinptonam  iudicis 

concra  impios  fentcntiam . 

b  l^nrKph^a?».  Exigit  vt  irti  hnnc  gladium  habcant  in  cIe.ltio 

iie  bonorum,^:  rcprobatiof.e  malorum  . 

c  'h{o>i  tKgaflifidan  «"«i-j  .Tribulado  iuftis iliumjjinatiOjContu 

macibus  corrrpcio,  obflinacis  cxciccafio . 

d  .Ancipb.utejlisrneus.   *  And.Qufdii  Antiphas  nomincfor 

citrmius  coftantiiiimufqiic  marcvr  Chrifii  cxacc  Pi-njjanii 

cuius  ego niartynum  olim  legi.  Facit  aucem  tu.igchlTa  pc-' 

culiarem  illius  hocloco  mcncione,tum  quo  hdclmin  ciuita 

n>  jIIius  vinus  arv^uc conftantia  plana fiac :  cum  ecia  quo  fe- 

ductorum  eiuld,-in  immanicaccm  ob  oculos  nobis  ponac. 

*  Richardus.  EumpcrAntipamcorroborando,patenter 

dicic:Laudo  quidem  qcf  intcr  malos  vlq,  modo  bene  vixiffi 

quod 


N  I  C  O  L  A  V  S    D  E    L  Y  R  A. 

I   Et  angelo.H^c efl  tertia p.irs,i/t-tfHa ponitr^r inform.ttin  "Fcrgn- 

rnetifts  ecclcfis ,  cuins prirtio ponitur  commct-datio  de  bono  vt  mcliut 

recipiatur  correS/o  de  mali},!,ux  ponitur  ibi.  Scd  bdbco.Circa  primu 

dicttM  Et  angelo  Pergamcnlis./.Bf  jro  Tolycarpu,  vi  dicimt  com 

muniter  doBores . 

z  HiC  dicic  qui  habet  rompheam ./ ,  gUdium  ex  Ptraqueparie 

acutum,  ftcut  dillum  efi.  i  .c.&  expofitum . 

3  Scio  vbi  habicas./.i//  bono  tribulationis ,ideo  dicitur. 

^  Vbi fedes  eft  [dthznx.i.eiuspotejiasjrfideles  inducidoadper' 

fecutionem  ecclefix . 

5  £t  ccnes  nomcn  meum.  moribui  &fidc . 

6  Etnonncgafti  Mcm  mca.m.inperfccHtionibus  &  tormentis, 

7  Et.  pro  iiiell . 

S  In  dicbus  ill is  Ancipas.J/fe  martyr fpecialitcr  nominatur,  quia 
verbo  (uo  &  exemplo  alios  ad  mariyrum  animauii . 

9  Scd  habeo.  Hic  confequenterponitur  correBio  de  malo  cum  dici- 
rwi^.Scd  ha.hco.f.ptccata  corrigcnda , 

10  Habcnlhcmen  in  ecclefiaTergamenft . 

1 1  Tcncnces dodrina .  Balaa.  Hxc hijloria  habetur.t^u. i^.vbi 
dicitur  quod  Balac  rex  Moabitarum  ex  doHrina  Balaam  rnifit  pud- 

Us 


It^ 


M  O  R  A  L  I  T  E  R . 

1  Ef  angelo  Ttrgami.  Pcrgamus  interpretatur  diuifjo  cornuum. 
Ettamcduplexcornu  moraliter  loqucndo  fcilicctcornu  con- 
itanti^  &  cornu  fupcrbiae.proptcr  qd  hxc  fcriptura  poteft  diri- 
giad  congrcgationcm  in qua  $nt  aliqui  conftantes  pro  veritare 
fuftincnda  ,  &,il!qmarrogantc$  pro  fua  ambmone  promoucn 
da.  ideofobditur. 

2  UxcdcnciHil)abctromphxam,&c.x\\iiiC\\ri^\Xi  fui  gladii 
lententia  protee^u  conitantcsA  dciicit  arro2antc$;&  quantum 
adarrogantesiubdiuir. 

3  Scti,  vbi habitau&c.  quij  Sn- hanaf  cft  rex  fuper  omnesfiUos 
ppeibix.yt  dicitur  Zob.u.d.&  pro  cojiftantibus  fubditur. 

Et 


tradaml.bidincuicos 
.icccndit.fed  er  vtdc  facrificiis  eorum  C(Mncd  .'!<nr,  pcrdu-J 
xit.  Nicolaica»  vero eranc hxrccicinuptias deceftances , dc- 
ccncc-fqucfidclcs,  vcquibulcuiiq;  vcllcnt  n<ifrcrcntui  iri> 
re  befiiarum.  Sicut  ergo  per  doclrin.a  Balaa  filii  If bcl  in  for ' 
nicat!onismaium,diI.!p(iTunr,&:  multiindcpericrur ,  m  Sc 
Nicolaic? quofda cx  fidclib. Pergamefib. fur. piaua dodrina  • 
m  fornicarionis  nialu  deiccerur.Qd  aur  dicir,H^k.9  a^urrfim 
/e/7«Hfd, lignat paucos ex  fid<:Iib..-ib km-cicis effe deceptos.  - 
g  £d/4.!m.  ideft  ha;retici  qnidoccncccrrenosprincipcsqua-< 
licer fubuercanc  vidences  Dcum  .  Vel  Bilaam,  idcfi,da;mo- 
nes  ,oui  docenc  carnem  dccipcrc  anim.is  vidcnccs  Dcum. 
f  Di>Clri'iam  \icolaitarum.  IdL  o  cnim  r^pccit  dc  Nicolaitis, VC 
ad  p{i;nicenciam  inuitct,quod  non  fccit. 
h  similiteypptiientiaaze.  ^  Ambr.Hoc  vidccurmihiad  Aii- 
gclum  Ephefi  Ecclefiar  refpicere  q.  d.  Sicuc  prgccpi  angelo- 
Epheli,vcp9niccncia  agctcc,  cocj,  chancaccmpnmamrcli- 

^  quiffcc      F 


,-.*:. iipv.?V 


las  pulchras  prope  caftra  Hebr^orum.^^t  carum pi<lchrituyii„e  Htk ei 
lut  trant  luxurwfi^aUiccrcntur  ad iduloLityiat.i:  &  fic  Deus  .,jf,  aC- 
rctur  contra  totum popubtm.  Diant  eigo  hic  ali^tn  expofiton^s.qmd 
tn  eccleftaTcrgamenfi  tuKc  crant  aliqmverbo &  excmplo  alios  //.- 
duientes  adfornicationcm  tanciuam  licitam  ,&  adcomcdcndum  </-• 
idolorHm  facrificip  ad  tomm  vemrationem.Dicmt  eiiarn,  cp  cum  boc 
erat  aUqui  ttncnies,&  doccntcs  crrorem  ^icolaifuprapjfitum  .  SeW 
hoc  nonyidetur  verum.quia  CtficfuiJfet,non  diccretur  in  textu:  Ha- 
bco  aducrfum  cc  pauca ,  fed  mukaprflpicr  quod  rnclius  vidnur  Ui- 
cendu„i,quod  in  eccLefia  Tcrgamoifierat  tanium  error  T^-colaiapud' 
aliquos,vt  diciiur  in  lextu,  &  doflrina  B  alaam  inditcitur  tantum  pro 
JimilttudineveUxemplo.  Etfecundum Ijocfaluo  mclwi ludicioficcfl 
exponenda  litera:  H.ibcs  illicccnences  dodrina  lialaamAc 
«0« re,jedfimilitudine,ftcut homo laigus peraliquam  fimilnulnem 
dicitur  Mcxandcr .  Etquodifiefit  inteUeaus ,  vidctur  ex  hoc  auod- 
fequitur  infra .  ' 

1 2  Ica  habeSj&c.  quafi  dicat  manifefle  Balac  tcnuit  do&rinampe- 
Jiijeram  Balaam ,  fic  apud tefmt  aliqui tenentes  doffrinam  T^JicoIai 
erroneam,  ficut  dttlum  eflfupra . 

ij  Similitcrpixnicenciamage.  y?t«f</;V?«w  eflfupraEphcJinx 
eeclefite  dereliSlaprima  charitate . 

.  Si  qud- 


5  Ettenen  Etponitur  cxemplum  in  particulan,  tum  dicitur. 

7     E.tindiebusjUis.Ai4tipas.cimintetpie(M{ir(i.^ns  tr.Hnii'ii.iia 

jlleqmproveritatcconftantermoriiur,.pfedataliiscXeni»Iu 
tranlcundi  pcr  eundem  pafsum. 

'J  ied  habco  ndurrfUm  tepcuca.  lJalaam,ideft,h.ibcs  &  aliquos  illis 
limiicsjdc  quibu5  fubdiuir. 

II  Ita  hab€s\&c.qui  nimis  iaxabant  carnis  vitiri,&  prr  ifh>s  de 
quibushicdicitur,  Iignilkatur<pintcriiinrt<;prnfiJ"fu;uali- 
quandoaliqui  lubnci in  carnc ,  ficut  dc  finftc.  Bo-wt^icio  mar- 
tyrc  dicitur.Eccrfiomo  q  ucm  qujerimus  adultcr  c(t,  cbriofus,- 

6  ramen  eratconftantitfin-ic  pa {][«?. 

1}     iirailiterppiitentianiagc.dcliocquddipeccitnixi. 

Tota.6.  Aa     z  rin- 


1479        Glororci  &NicoIaicIeLyra.        J480 


quiffetrlimil  itcr  &:  tn  pcnitctia  if^c ,  co  qiuVl  a  clnntatc  dc- 

uiaacnSjVtalKTios  cuoni  pcr  taciciunnacc^i^ictcrcs.  s«  <jKit- 

niinitt^venijm ubi cii^^.SoWi  pcrad-.icimnn  l>.ii  mors  intclli- 

Bi:vnicuiq;  cnim  Doniiinistunc  vcnit,qiijd(>  pcr  mortiui 

3j'*ni  a  corporc  fcparai.Eft  igitm  hoiu  l"cnrj!..Si  p>£ni  cciam 

n6cgcns,vcni.a  libi  ,     .  ,. 

CHO, vttcrcrmorrc  ^  - -.'    .  . 

quiprtjniicJfrcncgli- 

gis,dilIoIuam.£rfw- 

gHab<i    ii    ^l^dio    orit 

Wi.  ldcfl,.ilJ!iiinlo. 

po  tuo  pon.:  j^jidium 

vcfboiu  ineorijin  in    a 

picciys,  inquodcij-     b 

ciam  aduciiaiiosycr    c 


fi  Qiii  non  c-»rri2''s  ,         «    f.i  conuiacam 


ritatis. 
^  And.  Manna.-ib- 
B  fconditum  cft  cxjc- 


.  tumquodncmorcitnifi  quiaccipic.  Et  angclo  Thiatyrx 
f  cccleiia:  fcribe ;  Ha;cdicirfi!iusDeiqui  habct  oculostan- 


Q^ios  nctclle  e.i  imliai 


Eicnd  t^.C. 
f.f2ot.xAi. 


ftis  vitac  p.nnis  ,  qui  .  v<:.^> .........:....«,...,..  ^    i .....,..., ......v..  ^   1.........^. 

noftra  ca  c  calo  dc    g  quamflammam  ignis,&pedescius  limiks' auncnnlc(>:No  j^ 


iapfus  ad  manducin- 
dumappriinceft  ido 
ncus.  Q^iiin  bona  ill.^ 
qtuc  in  altcro  f.tculo 
fandisrcpofua  funt, 
inanna  quoq;appcl- 


f  in  cleemofynis  .  a     ^uiaex  his  tnbuUii.i. 

ui  opcratua,  &  Ijdem  &  chnriratcm,  fii  miniltcrium,  &  p^- 

1  Inomi<it<us  iduetiis.         f   <^^'aiu'lit  ci:i.-lcli.i  d  Iruioi.bus  ad  f  ertc^KMKin  iiriiir. 

tientiam  tuam  ,   &opera  tua  nouilhma  plura  prionbus. 

^lson  cxcoir.munitJS.  ^Mollcni  5c  lall- u.Jin. 

Sed  habeo  aducrfum  lepauca.  quia  permittis  niulicrciuj 


b  Etda'>o  ri.ln  DnniclciAfcinTuscft  bpji;  fi:ir  manib.ln  pro-  D 
ucibi!S.O"?'».'V  't/[lt-)i*  expeilafo  vf^ffolatitis.ldc  corp''  li.iidu  D 
vcl  pcr  f.-ipsu  Iuc:dt1,cauidfi  vii  turib.S,:  fpc  inimorcnlic.iris.  '"" 
c  £f  /'/  c.iu ulo. Vcl fupcr  bapcifnio ;iddo  niarcvri fi cuius  viiu 
non  intcll.githypoctituquiprul.uiJchotiiinijnipacitu!-. 

j  d  iti7pr;i./,,C^iinquc 
j^  liccris.Cquipquevul- 
ncnbus  oftcfnm  Kiic 
incorpoic  ei"  incru 
ce,qiiodmarcyrfu!C. 
C  7\(//l  tjui  arcipii .  c]iii 
opcrcc6pict,quia///'i  «•!• » 
d  tit  fe  uv(sc  Dciui  cr 
ttiand^taciu!  nunciiiia 
ciit  ^nieiidax  e(l , 
t  Et.^it^eb  Thinty  y* , 
*  Richard..  MoK  fo- 
lico  auchoricaic  Sil- 
uatoris  antcpo:  lic :  iC 
titui'midcl(  iibitqua 
lcni  fcqucntis  cajiitu 
1.  lcntciici.T  ranonciii. 
dcpolcit.  Qjiiiaciuia 
eriit  in  Thi.ifVi  n  qui- 
d.!in  faJli  Chri(li,.ni 
qui  fenictipfos  cum 


illos  hwnicJiios  '^.rccafl.',dic^i  ilo.ltr  in  i^iciii  cteinuni 

a^c:(iqaomrnus,vciiiam  tibi  cito,  ik  pugnabo  cum  illisin  ? 
qlad io oris  mci .  Qui  habct  aurcm  .nidiar ,  quid  fpirirus  di-  5 

«  Aliatianslatio  habet,ni»rgat.tjui.         TW!  nir.netij.Ciin  <|ui  l'ui  in  injiiiu  a: 'riondfjs .     T  Inteiim  .    6 

cat  eccleiijs.  Vinccnti  dabo  manna  abfcondicum ,  6l  dabo  7 

i  Al  :■%  I'jc:ddin.         1 1n  tiii  corpote.     f  Ad  (;uid!i>cr  kot  nuiuvn  inuitrtui.    Q 

cicalculumcandidum  ,  &:incalculonon!cn  nouum  fcrip-  -^ 

■  lO 


I!Iuin'n.itainici;irrtatui.vcl  uinenslioilia. 


5  i.iiitinii  H.:elc,.         t  Idc:l  ri-crpi' 


1  I 

1? 


H^ 


16 

17 

19 
20 
21 


lantur,vt  qu.T  &.  cali 

tus  vcniant,&:  in  ca:lo  tantu  plcnc  (.bting.ic.  Horu  cuta  pof. 

fcffionc  illi  dcniG  potiuntur,  qui  dubokiiii  &c  muiuJu  vicc- 

rut.  Acccpturl  quuqi  funtcandiriiini  victoiTquecalculum: 

vicpotcjquiad  iudicisdextcram  tolloccntur  di»nih:ibcbu- 

tur.^c(:ipicnt&  nopKfi  uouuni  pra-fcnti  vita:  prorfusinco 

gnitJum.Oipulpscnimnonvidit.iiccaunsaudiuic,  quzqua- 

taque  in  futurp  aruo  pr^parara  Ibnt  iufiis . 

a  Manna.  Actcriia  aloriam  dc  qua  oiiincs  diccnc.  Quid  cft 

hoc?  qMniam  ncc  ocuIm  vidit,nu  aurit  andiuit , 


iiuil.cnbus  1;'U  dx- 
monibus  fornicando  pollucbanc,&  alios  excmplo  vcl  vcrl.'o 
.id  c.idc  icclcra  pcrtr.ihcrcs  fcduccbant:rc(flc  eum  dixii  ha- 
bctc oculos  licut  flamina  igni<,vc  cum  oflcndcrcc oi.i qiia:- 
cunquc  gcrercnt  pcr  finm  i.ipicntiam  pcnctrando  conicm 
plarijN:  pcdcscaisrinilcsaurichalcojvccum  ligiiificarcc  il- 
Jos  .idmoncie  dc  piaiuciuibus  fuis  cxirc  dcbcrc:iii:  vcl  Uuk- 
ntos  clcdlos  dcbcic  vinlirer  imitari . 

g 7s(j'//if;;/)rt/;«ij,d'~f.Filiusdona  fpirituflinilihabcc.i.datciii 
vultvclaufcrt:Idco  vidcacifliqui  lamrcccpciutilla^doiia, 

^  ne 


\? 


NICOLAVS    DE    LYRA. 

1  Si  quqminus.i.//  /w  alKim  ueglv.xcr.s  hxc  comgerc  . 
3  Vcniam  tibi Cffo  .  m  f.n.}li  iudicio ,  (jnod  (fl yaldi:  propi»quum 
^ternitati  (omparatumfTiopter  quod  Uuuur.i.loh.z.c.^oaiiiima. 
ho.^aeft  . 

3  Et  pugnabo  cum  illis.  i«i  errore  o bflinatis . 

4  In  gladio  oris  mci./.in  fententia  illa  horribile .  ItC  maledi(^i 
in  igncni  xtcrnum,  icc.  Matth.ij.d. 

5  Qui  habcc  aurem  audint.E.v;)o»><j;«r  vt  fupra  vftjue  ib\ 

6  Vinccnti  dabo  mmm.^laniid figi4ra'e,corporaU-  O"  nianifcflu 
datumfiiitfiltjilff.iclin  diferto,  Exo.l6.Sed  vtrum  manna  efl  ipft 
Chriiius  ftcu>idurr.,'juoidtcii  Joh.6.d.Amcn  dico  vobisnodcdic 
ypbis  Moyfcs  pnnc  dcc(;Io,  fcdpatcrmcus  d.icvobis  pa- 
nem  de  c^lo  vcrum .  Ei  fubditur .  Ego  fum  panis  vita: ,  ^c. 
hoc  ejl  manna  cjdcfie  tp  beatos  rcficit  interiut  e^  cxcerius ,  vtpradi- 
fium  cjl ,  &  d  citurabfcondiium  hominibus  vit£  prxfcntisyfccundum 
^uoddicitur.Tfal.  jo.f.  Qiiam  magna  rniilticudo  dulccdinis 
lujcdomincquam  ablcondifli  timcntibuj  tc . 

7  Etdabocicalculumcandidum./.  corptis dote claritatis decO' 
reHHin,cfund dicitur  calculusfiue lapiUus ,  qu^a efi  tencum  a  dominOy 
ficM  &  taplS  . 

j8  In  calc.  ulp  nofwen  nouum.tjuia  tunc  quiHbet  heatuf  manifefle 
(jT  corporuliter  per  doies  corporis  gloriqjf  erif  afcriptus  ciuitafi  c<<- 
lefiium . 

$  9«Jod  ncmo  fcit  nifi  qui accipit .  fecundiiqHod(^citur.}.Cor. 
t.b.Ocu\m  non  vidit,&:  auris  non  aiidiuit,|S^  in  cor  hominis 
non  afccndit  qua:  pra:para(.jic  Dcus  diligcntibus  ic.lmtpefttat 
enim  illiuf  dutceamis  non  eii  cugnofcibilis  a  tnaioribu},  Jed  a  compre- 
henlnribus  qui  iam  acceperunf . 

J  o  Et  ang(  lo.Hitc  efi  part  principatis ,  in  qua  informatur  Tljiifty' 
fefistcctffia.El  dtiiiditkr  in  trcf  partss,quiaprimo  ponitur  eius  fom- 
pendattOff^cHndo  matorurcprxhenfio^ibi.  Sed  hnbco.  tertio bonorii 
a matis  difcritio,ibi.  Vos  auccm.  Circapnmum  dicitur.Et  angclo 
Thia- 


M  ORALITfiR. 
fi  ^»«fc«r/.tpntationcmcarnis. 

t  d4o  '»<«»'».eirf.i.fruitioncmbpnitatisdiuinaf,qH¥at)rcQ 
dita cft hominibus prafcntis  vitic  .  ,  ^ij;  .li  ,,u., 

r  }it  djbo ei  catculum  fa'»«<id«m.i.Chi  iftum  qui  dicitur lapis'. 
Pfal. » 17.C.  Lapidtm quem  reprobaifrrwit  XuijicaHtcs,  hic  fatiiu  c(l 
tncapiit  anguti.ec.&i  cft  cadidus  cx  fornia  coipons  gloriofa. 
p  */ m LaifuloMOifn itokia^jaiftuju  .{.  tniapncl,.^,  jnicrpi-e- 

.  tati^i- 


Thiatvrx .  qui  ab  alifjuibHS  dicitur  fulfle  9.1r*neu t :  qul  non  folum 
iifam  ecclefiamy  l'ed&  muliasalijs  vit.t  &  doQnna  lUufiraiiit ,  & 
vfquc  ac  Lugdmixfi.,  (jux  eii  Gailorum  ciuitasperuenit .  icd hac  rio» 
vdeiur  probabiliter  diQum  ,  priti.o  (juia  non  fuit  contemporancn'  R. 
Ivha' >ii ,(juividetur fcvibeve rpifc( p!s fibi  contcmpuraneis  ,  fli>rnit 
autem  Ircnxusjub  ComtnodOcAuretto,  vtdicic  Hiero.in  librtiHtififii 
virorHm,quicoepit  imperare  anno  domini.  l  ^i.Secundo ,  (fuia  tntit  cii 
vcrillmilc,  (ftiod  epifiopnstantA  vitx  &  doilrino!  in  ccclcfiafua  pcy, 
mitteret  itla  qlix  iifrafcributitur  ,  Tinptcr  (juodfaiuo  rncUori  imini» 
videtur  tnihi.,quodfiterit  atiiis  minwn  excelleriti<e  &  luhanni  cotcm- 
poraneus,  tuiic  rcgens  ecctcfiam  Thiaiyi  anenfem . 

1 1  Ha:c  dicit  filius  Dci.naturaiiiyi^ui  efi  Chrifius,  Cjeterifuntfilif 
adopiiui , 

12  Qui habetoculostanquam. Kxponittur,vtfapra.i.ca. 
1}  hioui.  per  aoprobationcm . 

14  Opcratua./«aj^f(5//. 
Ij  Ecfidem./ni«/e//e^«. 

16  Etchantatcm.  inaflcffu. 

1 7  Et  miniftcnum. /erwicnrfo  Deo deuote , 

1 8  Et  patientiam  tuam.  in  tribidatione . 

19  Et  opcra  cua  nouiiritna  plura  pnonb. procedendofdUcet  ie 
bono  in  melius . 

a/>  Sed  habco.H/c  confequtnttr  arguitfuos defeSus,  qui  notainut 
citmfubditur. 

2 1  Quia  permittis. Ccrfh»»  efl,quod  non  tfl ilia,quj:.}.j{egJii iiur 
idclolaira  Ci' fornicaria  ,  quiaquadrin^'cntit  annis  cj'  an.ptius  ame 
fuit pedibus equotum concHlcata.i\.l\eg.^.  Et dicunt  ali(jni.,(juod ti ^: 
vxor  rpifcopi.Sed  huc  n  on  efl  verijimile,,(juod  vir  tam  bontnficu:  ptA- 
tnijfim  e(l  tatcm  habcret  vxorem.Etidto  dtcendum,(jUod  futt  aliu  /«/- 
fa  propheiiJfa,vcl  furte  atiijuis  haretiius  'piifiguraliter  dffigiiatur  no 
nr.ine  muticbn propter  molticiein carnalts  vittj ,  vnde  &  fiequtnttr 
l^omo  molUf  &  efjtminatus  famina  nominatur . 

Quar 


tatur,Deu  s  nobifcum . 

10  Lt  angelo  fhiatyrx ecctefne.Qifq incerpretaf  illun^inata, &: 
«dco  lignific.uccclcliaaliqu.-ini  particularc  fidc  Chrifti  illu 
niin3tam,&:  bonis  opcnbus  adornatam,dc  quibus  fubditur. 
J  i  T^oui  opera  tua  &  fidtfn^&  charitatem.Scd  ignoracia  fcu  na 
gligcntia  pri-lidcncis  fcu  prxfidentiii  pcrmictuncur  aliqoa 
inala:dcqmbus  fubditur. 

»0  Sed babeo  adtitrfum .  per qua  fignificantur dmlnatricrsfli: 

t  fora- 


c 

1481        ApocaJypfls        Cap.  11        148 


^ncpcr  conrcnfammalorurripcrri-inre.^.VdcbanntccVfi-       f<»rnn«-^m;r.^M^r„„.-  ^n..  •  i  r^ 

A  dcmordoretrocradiiSjnoqnodpnusfirchantasaLr^fidf?         infMn-.  o>w^.,.  ^^  '■-«'"«-iijjcr vc,rampcnituiitidM*du  <-' 

c'j     ,  1  r  '"» »"^»-iJ'ijiidbcjuanacs.       ipuim  leaeniioconuerccnnc .  .  •-v^/* 

Priiisfidcs,exfidechancas,exc!rincatcbonaopera,  -    " -, 

*  Aiidr.Ecfi,inquit,veftram,in  fideconftantiam  ,  vefiram- 
quccrgacgcnorum&pauperum  minifterium  charicatem, 
&:vcflradenjquepa- 

,      I  TSecundumquoddicitnr.  i  In  rc. 

a  Iczabel  quar  fc  dicit  prophecen  docerc  ,  &  feducfre  fcr-  t 

a  Sefcim.untet.        fCum muli  r.bns.ve!  cum  damone. 

b  uos  mcos ,  fornicari  &  manducare  de  idolothitis .  f  Et  dcdi  ] 


•Je  Richard  MiraDeipiecas,miracIemenci,T.  Qiiaridocdm 
niitcimusculpam,iion  ftacim  infcrc  penam,fl-d  confcrt  n^e 
dcJa:&:  reuocac  adintcgricatciuftici£,vt  perducat  ad  iucun 


tjcnciam  commcdo, 
acccpcaq;  habeo :  ac^ 
tamehocnomine  iu- 
re  vos  reprchedo ,  q, 
NicolaitarQ  hzrcfim 
(qiix  propcer  impia 
impuramq;   lafciuia 
Iczabcl  |>  tropii  hoc 
locoappcllacur)  pala  , 
cbcinerc  permittitis, 
hadenufque  permi- 
fcricis.  Hxc  enim  r% 
feruis  meis  ob  irigc- 
nij  ruditatem ,  men- 
tifque  fimplicicatem 
magnam  oflTonfionis 
occafione  offcrt  imo 


ditatcmglony.  Sed 
quando  conccmptus 
pcniceti.r  generat  in- 
cfciTia-itum  ai]pq,&  fio^.j^  j, 
prouocatiram  vindi- 


P  •11  .         .  -..   *-%«vui  j     prouocatiram  vinai- 

iuitcmpus,  vtpfnitentiam  agerct,  &  non  vult  p?nitcre  a  4    ft?rc6>cpofl  incrcpa 

«  EKjuianonvultpfniterc         b    E.xcarcando.         c  In  fccutiwtempM:candi-.    5       tioricm,  adiCciCCOm 
X  .  °_"'"'"mcumliiisopenbus,mitt«iBin  Dcrditioneni  *  -^:  •  ,.._ 

1 


f.  .  'L''*"'"incumfuisoperibus,mitt«iBinperditionem 

ornicationc  fua  .   '^     ' 


n^^'„'         b  •       .     ,  c-  H.   o    minationem.ScdiSd; 

t  i  conformesfb  r      ^^^  ^^''  ""'"^  ""^  ^"  ^^'^""^  '  ^  ^F^  7     diJu^ercr  cft  inrucdu 

l.i.comormesnbifiuntperoperaproquibiiapuniemut.  ••         A       «/  r    -    '  1    >■>- 

moechanrurcumcaintribulationemaxima  erunt,nif,pce-  ^  da^tJXm^rp^eS.s 
nitcntiam.gerintaboperibusaiir&Edusl^Sam  n  "^^Zc^t^ 

in  r^r^rr^,^  .V.U^  »  Infutur»  fcent in xe quod  tan„m,hici-fide.  ^12    pllClCefdlxic,  miltaca 

mmortem:Ethscicientomnesecclcfi^,t  quiae^o  fum  .3  /^^^«^«.fcdcempera 

rrrMr,','r37'rr™'!!l""'Tj''6r'"  •  '   ^""-"'>'i- •    ,  »4  u.r camra.nat.nn(r.u 

icrutansrcncs&corcla,&dabovnicuiqucvcftrum  fecun-  15  dicens : tv//; ^e^/;. «- 

„_-.,.. tBomsbo«a.ma!i,,nala.        .  Hocill.sfacio.        b     Co.mn..ta..o  peif.n»,.nterpofitio  fenrenti» .  tUm  C'Jmn>.Ho\iX\t  Xl 

v7Jmau^1dX?m"^  ^^niopera(ua.Vob.sautemdico&c^ttequiThiatyra:  i5  per  ekenacum  te?: 

vlumqus  idolisim-  aExvnb.s.      b<i,odf.neie6enoncauius.  ^  "^         „  rore  Dcccacores nr:»- 

^ifhtl^sTnte abr       '^'' '  ^"^^""^"^  "««  h^bcnt  dodrinam  hanc ,  &  qui  non  S  cp.taa  in  d.^Uo 


■f  7f>.i  lere 


pulchreia  anteabla 
laftati  videbantur,denu6  attraxit,&  quotidie  adhuc  pertra- 
g  hit.Hancproindc  lezabcl  qi.iam  pnmumcompcfce ,  ofquc 
cius  obftrue :  Siquidcm  maligno  fpiritu  agif.ata,prophcta  fe 
^  fc  iadare  non  dubitac . 
*  Aug.  DicitprxporitisEccIcfiarumqui  luxuriofis  &c  f^r- 

|nicantibus,&:  ahud  qur  dlibct  malum  agctibus  f^ucritate  di- 
fcipling  Ecclefiaftica?  non  imponmit.Et  potefi  hoc  et  dc  hx 
reticis  intcnigi,  qui  Ghriftiano  nominc  fibi  blandiuntur . 
Ha,  a  /cK.''^r/.nuxusf:inguinis,veIfliicns,vctfierqLnliniu  Vt  mu 
Ijctes  temporc  mcnf^rui  fiuxu.-n  fanguinis  patiuncur.fic  re- 
probus  qui  malc concipit,mox  vt  tepus  cVt  psrficit:  Sc cum 
,  poft  flamma  augctur.totus  fluens dicitur.du  vero  m confue 
'  tudmcducit,f9tore  latc  fpargit.Ethifunttresmortui  fufci- 
!  tat!,vnusindomo,aIuscxtraportam,  lertiusinffpulchro. 
^sv.g-      le7^ib'l.^xox  Achab.vel  hu,uscpifcopi,&  pcr  h.nnc  inielh 
gutur  hjeretici,qui  ftngunt  fc  bouos,fcd  ad  mollicieaj  & la- 
fciuiam  inducunt . 

b  foro/cdr/.Fornicatiodicicur qu.idriformis  in  animo,/;  Wrfe' 
rts  mutierem  ad,conct4.eam^&c.  In  adu  ipfo ,  in  amorc  terreno- 
rum,in  cultu  idolotum . 

c  Et  dedidlitempus.  *  And.Quiamaligna  illa  hxrcfis,tcm- 
porequodadpcxnitfntidmagcndacommodumnadacrar, 
.  bcne  vti  non  voluit:Fcccdcijciam  iliamin  zgntudincm  &: 
morte .  In  tropo  preftans  nctana  iUam  Nicolaitarum  pcfte 
proptcrverfipcllemhircticoru  vcrfutia  mulieri  adulccrx 
coparat.Comm.nacur  vero  non  illam  tria  m  xgritudincm  &: 
mortcfcdireduru,nifirefipueric:vcrum  c^teros  quoq;  om 
ncs,qui  Dco  pcr  myftica  f  ornicationem  defcrto,cum  illa  fe 
C  fe 


NICOLAVS    DE    EYRA. 
1  Qujefedicit  propbeten.hlCe  tamen. 
t  Docere.etTojcm . 

3   Etfeducere  feruos  meos  .i.fimphccs  Chriftianoj. 
^  Fornicari.Dtccs.hocciTc  licitum.multj  etiam  dixeriit  crronee 
fornicationem  (impliccm  effe  licicam.  Vclhoc  intclligitur  de  er 
rorc  Nicolai  qui  tunc  vigcbat,  vt  fupra  didum  cft , 

5  EtmanducaredetdnlothittK  in  vencrationcjdoIorum,aIiterno 
enet  licitum  nifi  rationc  fcandalifiroplicium,fcciidum  quod  dp- 
cet  Apoftolus.i.Cor.8. 

6  Et  dedi illi tftnpiAs,Tftpcmtentiam age.Et fic  crat obftinata,  pro- 
ptcr  quod  fubditur  p^na. 

7  Eue  ego  mitto  eam  tnlf&Hm.  infernaUs  p;n« ,  dc  quo  dicitur 

'^ii.lA^-Detra6iaefl.  adinferos  fitperbiatuayconcid^t  ca-iauer  tuumt 
fuker  teflernetur  tinea  &  opcrimentum  tuum  erunt  uermes . 

8  Et  <jui  mfchan.  communicando  malis  ipfiuj. 

9  In\tribulatione.  in  infcroocum  ca. 

VJf'  . 


\ 


MORALITER. 

f  forti!eg?,qa?  decipiunt  limpiiccs.&frcqucntcrfunt  mcdia 
trccs  luxuri*,&  idco  dxitiir. 

4     F^rnicari,&c.  IHolum  aurcm  iuxuriofi  cft  mulicrrocupit»  , 
proptct  quod  idolothituni  dicitur  illud  «juod  pro  cius  cocubittt 

dona- 


nenT :  fcd  per  c'pi:ra- 
mcntum  comminationis  eos  reuocare,flp<^niccrc  vcllccacl 
confidentiam  fua:  mifcrationis . 

d  I'4  le6lum.in  fecuricate  pccciidi,vel  leftu  doIoris.AIia  traf-- 
latio  ponit  ludu pro  lccto,  quo ,j*cerna  m.fcriam  dt-fignauic.  E 
cQuiavgofHmfcrutant.  *  Amb.perrcaesquiintra  corpus 
cocinentur  &  ex  quib.libido  procedcrcdicirur ,  pcccata  .ib- 
fcondica,per  corda  auc  cogitationcsocculca'  ddignacur .  Ec 
efi  fenfus .Ec  fcienc in die  ludicij,  quando &  ipfa muJier ,  & 
omncs quidecepti  func  ab ea  ,  damnabuntur omnes  Eccle- 
f);e.i.om.icsqui  Chriftiano  nominc  cenfencur,  non  fulum 
elcdi,fcd  cciam  rcprobi.quia  ego  fum  fcrucans  rencs,&:  Cor 
da;Idcf{  noh  folum  peccaca  qui^  patenr,verumeciam  &  qug 
lucnc,  fed  &  ipfascogitaciones  intueor :  &  in  iila  dic  dabo 
vnicuiquevcftrumfccundumopcra  vcftra.  ,^ 

i  Fobisautemdico^HiThiatyr£.  ^  Haym.  Siiperipsincrcp;!-- 
ucrac  rcprobos,  nucaucem  ad  cIea:os  vcrbfi  verticldeoqua 
bcnedicit:^oiij  dicot&  cf/mx.  i.iuflis,qui  fupra  non  cftis  co 
prchenfi  innumcro  rtproboru.^fti  nonl/abent  doQrinam  h^nc,  Gen.i." 
idcft,  quos  praua  |)fuafio  Iczabdis  no  inciinac  ad  mala\)pc-  ^'^  '^- 
ratione,vt  malos  videlicct  iniitentur,.'//*;  vjo»/  cb^^aonerunt-  alr'- 
tudinem  i-^rrfwui.i.fiipcrbiam  illius  no  funt  imitac. ,  qua  voluir  q^j^  , ,. 

fimilisficrialtiflrimo.proquaniesadtcrranuiltasangeluru'  ' 
legioncs  fibi  cofcnticccs  fecu  detccic.  Huius  alcicu Jine cune 
ho_cognouic,cii  hanc  imitando  Dco  fimilis  fien  cocupiuir. 
Hacalcicudineilliquoqjcognouerucquicurrim  vfqiadc^- 
lu  erigere  gcfticbat.  Scd  eledi  notitia  altitudinis  Satan^-  no 
hentquia  in  cuiTiis  fcmccipfoshumiliat  vcftigia  redcpcoris 
fequentcs,qui  dicic.  Difdte  a  me,quia  mitisfum,&  hurritis  corde.  Mittb.  n, 

"^  7{on      t 


10  7{jfi penitent.  in  prxfet\ti  viti . 

11  £f)?/<of  ei«f.  Ideftimitatoresipfius. 

II     i/Jffr^cidiM/nmorrew.  ftilicetgehennam. 

1 3     Eifcient  otnnes  ecclefix.  Tunc  manifeftc  quod  cft  «nodo  oc- 

cultum. 

f  4  ^''J  egofim  fcrutans.  examinans  &  puniens  concupifccn- 
tias&malas  cogitationcs. 

15  Ecdabo  vnicuiqur  veflrrm.  pcnam  impijs  &  gloriam  iuftis. 

16  y^obisdicoy&c.  Hicponiiur  dircrctio  bongrua  malis  ^V  pri 
mo  cosfpccialitcrinformando,  fccundopraemium  promitiedo, 
ibi. Et  qui  wccri/. Circa  primum,  d^\ct\\it.f^obis  auie  duv,&  cMtni 
qui  Thiatyra  eflts^Et  qui  iiint  iili,fubditur. 

1/  ^icunijue non  bubent do&rinam  hanc.i.non  rccipiuntdo- 
ftrinamlczabcl. 

j8  ^t  qainon  cngnoueruntaltitiidinerH9atban.f.'\  do  approb.miB 
rut  fu perbias  Ebioms  &  Chcrinti ,  qm  fuperbia  clati  dixerunt 
contrareucrcntiam  perfong  Chrjfti,ciusd:miutatem  nrgaiites. 

•J«  pro- 


donatur. 

6     Et  dedi  illi  tempus.  Quia  tales  vctul«  ja  malis  v.c,tcratae  vix 

aut  Bunquam  volunt  ad  bonum  redire. 

2  6     robis  autem  dieo,&c.  idcft  qm  doftrinam  tafctfi  peftifcram 

noniecipitij. 

Tom.^,  Aa    3  £t 


1483       Glorprd&NicolaideLyra.       1484 


^  a  1^0«  w/fMw.Quida  pfcudo  tcrrcbanc  eos,qiii.i  adhuc  mif- 
A  tuiuscratdoniin^maiorcstribul.icujDCsqiMinpitli  cdl-nc, 
contrabocdicit.<^iod  non  miuccvcl  Icgalcs  c^fcr^ianna';. 
b  f.t q^i-p\(it\t.  *  And.Quifuun>ralcntiimbcnc.collocar 
ucpt,  ic  opcra  mca  fcccnt,  ait  in  iiuangclio  Pomipus ,  da- 
bo  illipotcflatemfu- 
fftrolhnatutet  praquinquc  ^utuccc  .  ir  -v^h    _>       .^  »     f. 

i;iuil.icc:  autpcr  po 


c  ^ibn  iili  nellam-SzeWn  matutina  Iucifcr,qui  ortus  dic  nuciat,  D 
idcfl,Chriflusquirefurgensfidci  lucc&iinniorfalstacisin- 
tulit  mundo,d.ibit  crgo  flcilam  macucinam  fcpuim  Sc  glo- 
riam  rcfurrcdianis,vcl  ndla  m.uuriia  rcfurrctlio  prim.x . 
*  And. Aut  flcUam  fpaiutinam  cam  hoc  loco  vocat,  dc  qua. 

Efdia^diccbac  :  Q^uo' 


«t«*«* 


?cflatcm,cuiushoclQ 
foficmcntip  illud  iij 
diciu  infinnatur,  qu6 
fcdutti'vcl  incrcduli 
abijsiudicabuntur,& 
vclutivirga  fcrrcaco 
tcrentui,qui  cx  gcr.ti 
bus&infidclibuspcr 
fidcm  promptamquc 
obcdicntianrChrifto 
fe  adiunxcrunt.  Notu 
fflcni«>  illudChiifli 
(cruacoris.  VinNini- 


c    Qiudim  egtefll  de  ImlM.    T  Me  miireruni. 

ppgQOuerunt  t  ^ltimdiocm  fathanac  quemadmodLj  dfcuut 


«    Vetein  lr);'s.        b.Quiamni»  ill;hociicunt,taincn.        QmC  <li.I.^boiatc 
t\f  f  ctfljt^  ijuxjim  drdlUed^j  miinra  nomini. 

a  nonmirramfqpcr  vosnlHidpondils,  Tamcn  id  qiiod  ha- 

«IKfiiiUueif.         ll*loncicdcn»ei».        IKtcumlioc.        IVitacfux,  «clSti.uc  jd  («erieaionem. 


mnd:^  cecidijli  de  cxlo  lu 
c/%?  cuiui^inodi  flclla 
Dominusfubcrcden- 
tium  pcdibus  fc  pro 
culcandam  daturum 


4p^ 


b  bctis  tcnctcjdoncc  venil £t  qui  vicerit ,  6f  culbdierit  vfq,  ^    hic dTfSmo","^ quam 

1  Inhocfeculo.  Ccnti!itcrviqent«.  ^         .         _     Imc  Prn*  in  fi- 

in finem opera mea ,  dabo  illi poteftate  fupcr  Gentcs ,  t  &  *:    dcSmm cordib.vcluti  *^ 

*  luflitiainflrsiblli.Qiiidam  ut  ««ininopcrejni,  quidiniftinmHiusiminitentiir.  ],■,(•'('  nim  mfci  in  fu»  *"  ^'^ 

regct  ilias  in  virga'  rcrrc{i,&  tanquam  vas figuli  cofringten- 

e  tur.fieut  &  cgo  accepi  a  patre  meo,& dabo  illi  ftcllam  ma 
■  lutin^^m.  Qujhabet;iurciji,;iudiatquidrpiritusdi<:?l  cc- 
clcfij? . 


uitarfurgetin  ludicio 

cum  gcncrationc  hac 

&:  condcmnabijt  ca.Cu  aOt  fubdic ,  fiait  cgo  a  patrc  acccp», 

aiiuinpcc  caiyii  lium.4iJ9qj  natur^oracionis  filuni  actcpcr.it . 


II  canonicafcribitiqiia: 

li  vaqialiudnihil  clt^ 

ij  luxquqdaa  Chnflol 

14  crcdcciiieordadinu- 

nas.Qiiin&Ioh.ines 

baptifla,&:Elia>Thcf 

bitcs,lucifcri  nomiiie 

a^uibufdSquoq;  app.Mbntunca  quib.cpsquinqiparcc  habi 

turpscrcdibilc  iicc^ui  flrpn.uep.ugnandpPiabijlu  viccruott^ 


Vi 


? 


-     NieOf.AVS  Di:  LYRA. 
*  propter  quod  B.Jol/aiines  in  principto  cujn^ei]  ftii  eius  ditiinitati 
declarauh  fccundum  fjnod  dicitur  in  Hhro  illufiriu m  yirorum  . 

1  Q^pmadmodum.H/c  tangitur  vitatio  alterins  erroris.f,  pfendo 
aDoflotorum,^ui cum cuangelio dicebant ejje ncce/fa>iam  obferuatio* 
nemlcgal!uiv,quxdiciturpoKdi.\simpoa3bi\c..yi.Q.i^.et<}ttantum 
ad  hoc  d'cit  lohannes  vdpotim  an^ehs  apparens  ei  inperfona  Chri- 
y?/:Qucmadmndiim  d>cunt.;s/£i<(io  apoiioii . 

2  Non  niittam  fupcr  vos  aliud  pondus.i.  obferuationem  legis, 
tjund  pondui  falfi  apoflol!  dicuft  vobis  effe  imponendum . 

5  Tamcn  id  quod  h.ibccis  .i.veritaiem emngeltcam  ifobiiper  ve 
ros  apoftoloi  prddiiiam , 

4  Tcncte.^rmirtT . 

5  Donec  ven iam .^cf  tudicitim . 

^  Etqijiviccrit.  H/f  c')n/c^«fu(erpr«(f/fll(»j//«/9rw4f  prxm/um 
fromittehdo  dc.Et  qui  ricenctfntationcs  mundi  carnis  ^  diaboli . 

Et 


7    Etcuflpdicritvfqueinfincmoperamca.  ideil,vf^ue^i 

mortcrn . 

S  Opcrnmei.Hocdicituyquialefusciepitfacere  &ponea  doce-. 

re,./i^o.'..  .,     .      w  1 

9   Dabo  illi  potcflatcm.  in  finati iudicio^m  ejuo  perfefli  hdicabMt ' 
c«w  Chrifio,  &frchabcbuntpolenatemfnper^eHtesiudicaiid<is 

I  o  Ht  reget  illas  in  v  irgn  forrca  .i.infiexibili  iuflitia .  > 

I I  Et  tanquam  vas  figul i  confi  ingcntur .  i^uia  tunc peccatorn- 
in  infernum  retrudentur . 

11  Sicut  &:  ego  acccpi .  Omnia  enim  tjutt  htd>et  pllHs:  habct  a  p*' 

tre. 

n  E t  dabo  illi  flcllam matutinam  .  idtH corpus ^oriofum  dne 

claritatisrefulgens. 

r4  Qi^ii h3betaurcm,audiatquid  fpiritusdicatccciefijs  .ex- 

ponatur  vtfupra , 


M  O  R  A  L  ?  T  E  R. 

9  Tipn  mittamfHpcr  uos  aliudpondus.  pcf  quod  ngnificatur  pce 
na  gehcnnx  grauiffima. 

3     Tamenid  tjuod  habetis  tc«f  tcidcfclin  bpno  qqod  habctisper 
laicratc.£«  f  «i  wccr//,c*rf.  fcquitpr. 

Pabo 

""C  A  R  ' 


5  Dabo  iUi  potefla.  fuper  gcntcs,qui  intcrpretacur  gcnici,jf:i 
les  fignificantur  motus  carnales.gui  fsUjt  confringendj  uiil 
ga  ferrca.idcfl  pcenitcntia  dura. 
I  j  Et  dabo  ilti  ^ellam  tnittitinam.  i.Chriflum  in  pr^iii 
dicit  de  fcipfo.inf. \\t.^.Egofim  radiK  &gfnus  PMidiftflU  i 
dida  &  matucina. 


III. 


aT?  r  angelo  ecclefi^  Sav 


d/j.Sardis  princi 
piu  pulchritudinis  qui 
primum  nihil  vcl  parum  virtutis  habet,  deindeturpis  pcr  vi 
tia.vcl  hvpocrit^qui  cxtrapulchn,intus  dcformcs  Velprin 
Cipium  pulchritudinis  cfl-aemundo  cxilTc. 

4c  Ricirdus.Qiiinto  loco  fingulanum  admotiitionem  j 
Epifcppus  Satdis  no  ficuc  c^ccri  pr^nrfli.de .nliqua  virtuce^ 
vcl  bona  opatiorw  laudaC,fed  de  fida  &  fimiilata  iuflitia  gra 
ui  &  dura  animaduerfione ^  facra  vifione  redargu  itf,  &  vt 
Q  pgnitcatmifericorditeradmoncf.Ecoa  Icofpc^qhoniinii 
quarunda  virtutum  ^  bonorij  opcrfi  fimulationepalliatus 

dc 


Xriacipiutn  f ulchrifiidinis  vcl  apta  paincipio  piilchiitudinit.  I 

Tangcloccclefix*Sardis  icribc.  HjEcdicitx^ui  x 


■J 


A  P.      III.  dcforisappsfciwt.fctl 

mtus  in  eofpeclu  l>ci 
nulla  ucrnatc  iufliti* 
fulrus  crn£,ialis  i  prin»- 
cipio  dclcnbitur  ei 
Chriflus  qui  omnia  occulta  poflitCOgnofcerc,iS«:.qui  pQCcnx 
fit  cum  qn  reliqvicrit  de  pccfato  punirc.  Ait  crgo .  fhu  dicit 
(]ui habetfepti  flellas.qiui]  diccrrt.  Tuquicora  hominibiii 
p  hypocrifim  bonu  facis.fcd  in  oeculto  mc  ctHcmnSdo  mai 
lus  exifliSjdii  audis  habcre  fcpce  fpiritus  Dei,mc habcro an« 
maduercc,me  p  mca  fapictia  no  folu  m3nifcfla,fcd  ocrnka 
n6  foluoperafcd&cogitationcs  fpiritualiterpenecrado  vi- 
dcrc.Et di5  me  audis  habcre  fcpre f!cllas,inrellige  mc .^d  pti 
nicndute,&:  aliosEpifcoposlideliqucrintjpocentemcllc.  F 

5,70 


N  I  C  O 


L  A  V  S 
CAP. 


D  E 
lU. 


L  Y  R  A. 


I  "C  T  angclo  cccleflx  Sardis.  Dicunt expofttores  aliqui ,  quod 
XZ»  i^e  fult  fan6lMf  Melito ,qi4em  ajferimt  circa  tcmporaillafuif- 
fe  Sardenfem  epifcopum,cr  ibidem  martyrio  confummatum,boc  alle 
^antes  ex  €ccle/iajlic£  hifloria.  5  .tibro.i^.cap.  Scdfatua  corum  rcue- 
rentia  hoc  non  habetur  ibi,fcd  quod  fuie  ctdnucljtis^roptcr  rr^tum  c{ 
lorum  cafiitatem  conferuandco^  quodplenuifpiriiufaftfio  )n  ciuita 
te  J"o>  denfium  requiefcit  expcclaus  aduentum  domini .  Et  dabo  quod 
cumiiluqutibidicunturdeipfo,  quodftteritmartyr  &epifcopuSy 
boc  tamen  nmffl  affirmandum  eorum  diauntfed  magis  ad  contraria, 

nam 


ttam  in  tcxtu  fubditur.l^omen  habes  quod  Viuas,&  mortuus  es,  qd' 
de  tamfanfloepifcopo  n'6  videturverificari,nec  etiam  depopulofibi 
fubditOiquia  cidpafubditorum  redundatin  pr£latum.&  tctnporefan 
fti prxlatijotent  in populo  fubdito  vitio  magis  euitari ,  propter  Ciiwd 
videtur  melius  dicendum,quodfuerit  alius  epifcopus  Sardenfis ,  qui 
nonfuit  tantttfah6litatii ,  nam  tunc  temporis  ftcut  diiium  eflfupra, 
freqricnter  cpifcopi  mntabantur.Sic  ir^opri>(ed>lur,quia primcpohl 
turpeccatorum  reprxhcnfto^feciido  paucorum  tomnieHdatio,ibi.  Sed 
habes.  Circaprimum  dicitnr. 

i     Ha:c  dicit  qui  habct  fcptcm  fpiri.  i.  rniuerfttatem  langclo» 
rumfibi  affiflentem,  - 

"  Et 


-r-*« 


M;    O    R    A    t    I    T    Ev    R.. 

i  ^tan.^eloeccUff*.t^iae:ia^ctpt€tAmt  princcps  p^ilthriwdi- 


nis ,  &:  figniftcac  hvpocritam  qui  gloriarur  in  cxtcriori  pul« 
icbttiiidiiic  viriucis  8pparcutis,idco  fubditur. 


148)        Apocalypfis  Cap.   lil.        i^Sij 


omnibus  cpe;ibus  tuis  qu^^ 


2  habet  feptem  fpiritus  Dei,&  fepte  ftellas  .  Scioopera  tua, 

a  Quia  qui  in  vno  offcnditomniuniiTusdV.        b  Idcftrolicitus  dcrilute. 

b  quia  nome  habcs  quod  viuas,  &  mo  rtuus  es.  Elto''  vigilas, 

^Velreliqua.        TVigiladico.non  cnim.        Et  idco  non  funt  in  bcKcplacito. 

c  &:con6rmaca:tera,qu2^morituraerat.  Nocniminuenio  5 

^Er  qu:a  non  fuut  pioiia.        ^lncepifti,  6 


opera  tua  plcna  coram  Dco  meo.In  mente  ereo  habe qua  "^    perfeao  viio  dicicur, 


■^  a  .ic/oo/pffrtfwrf.  firfcio,qi  odi 
A  rishiinianain  laudem . 

*     AuiiufK  Aiidiuimu<;  B  Irvhannem  .peccarorehominem 
ternbilitcrinciep4ntc:&  Hxuinjcntir.morecoiiderenuis, 
bc cu cremore tmieamns  quod  divtu  cft :  7^o«i  o/)fr<i  tua,qfua 
ntfrien  habcs  ^uo^i  vnas, 
Cr  moriunt  a  .  N6  mo- 
rinir  nifi  mortalccri- 
men  comircrit,fecun- 
diuii  jllud  quoddidu 
rc  :?.  eft ,  ,Anma  tfuspaca- 
uerityipfamorktur  .  Q& 
pcius  cft,multi  in  cor- 
poribijs  viuis  animas 
n-o  mortiias  portare  no- 
fcuncur. 

b     Elhyigilans.    Vcl 

ideovigila,  qifialiccc 

fis  meteimmotus,^el 

in  mente  laud.ibil;s , 

Ut.c.  non  es  tame  perfcLiUS 

fjer.  nifl  c?teros   excices, 

fl      vel  non  cft  facis  Chri- 

1 1      ftum  conficcri,  nifi  e- 

1 L.  riam  opera  feccns . 

*  1  j5  *    Ambrofius .  Vigi- 

I      Jac  qui  fcmper  bona 

l      opera  exerccc  Prxci- 

picur  ergo  huic  vc  vigi 

lcCvJdcft.vcinchari- 

tacis  opcrib.  fcmccipsu  excrceacmeparua  bona  q  adhuc  vi- 
dcbat  h-^bere deperiret.C^iia ficuc  morcufi cft fineaia,  ica &C 
nosliqlibecbonavidcamurhfe,monua  fumfuharicasde- 
^"  fueric.Operacius  non  eranc  plena,fcd  vacua,  quia  charicace 
non  replcbancuj:vnde & quinque  virgincs  facux a coforcio 
fponfi  ca-ieftis  rcpiiifs  func,  quia  olcu  charitatis  in  vafis  fuis 
habcrcnoluerunc 

c  7{on  eniminuenio.  Dum  fjne  charicacc,  vcl  pro  laude,  vel 
quiacommitciccuminale. 

d  In  mente  ergo  habe.  Idcfl.rccordare  qualicer  fidem  Chrifti 
in  baptifmatc  pcrccpens :  vbi promifilii  renuncinturum  tc 
diabolo &: omnibus  pompis cius.  Recordaicetiam  quod  a 
dodoribus  fido  Chriftianxqualiccr  ce  viuere  oporcccaiidi- 
tjifti:&:  ferua quod  dud  fti  ,<St  p^niccnciam  age,eoquod a bo 
nis  opcnbus  candiu  corpuifti . 

c  ^Mcf/fWf.  afandtupacnbus,  qni^^qu!  in  vno  offendity  omnim 
retii  eji.Vel  rcccperunc  mercedem  fuam .  Vcl  charitatem  au- 
tem  non  haBeam.,  nihilfutn . 

f    si  vePo  nen  vigilaueris.  *  Ambr.IdcftadbonaopTagcda, 
temcripsu  non  excitaueris,  veniamtanejuamfur.  Illi  J)iis  can- 
I C  quam fur fupcrucnit,vt cum per morte ab hac mundani ha- 
bicacionc  fubtrahacqui  jn  prauitacib.  fuis  rcquicfccns,  ncq; 

avicijs 


avicijsvulcabf^inere,  neq;  ;pfammorcem  oboculosponc-  D 
re:iicut  Dominus  dicicin  J£uagelio:  qiea  fifciretpaterfamdias  Mattli.14. 
quahorafuTveniret. 

g     Sedhabes.     *    Ambr.  Ecce,  difcipuli  paftorincgligenti 
preponucur,vcfaltejaeoraimicacione  proficcrcc.Scd  miiu 

-  cur  pauca  nominaha 


T.i.nofco. 


bere  dicacur ,  &c  non 
paucoshomines.  Sed 
hoc  .id  cxccllentiam 
/nagnam  alicuiusfan- 
6l;i  pertincc,  cum  eum 
Drus  nominatim  fc- 
rc  dicicur,  ficuc  Movfi 


a  Operecomple.        b     Dc  hocquoddimiferas.    8        T^CIti  te  (Xnarnine  .    Ec  Exod.J.' 


e  liter  acccpcris & audieris,& ferua,&p?nitentiam  aee.  t  Si  ^    '" cuangclio,  Domi 

TExcecando  te  .       .,  a  f  Velfpoliem  &  occidam.    .^^    ""^   P'^^)?'''''!^  OUCS  VO- 

f  vcro no  vigilaueris,veniam  ad  tetanquam  fu'r ,  &  nefcies  " '  ^^^  nominacim.lrti  ci: 

fContratc.        fQuafipaiicos  naminatos.i.bonojqui  nominatione  digni  funt.    '^    gO  paUCI    ^.   VOCC  DCl 

^g  qua  hora  veniaad  te.  t  Scd  habes  pauca  nomina  in  Sardis  '^  ^^"'ian  mcrcpcur,no 

a  Cjiminali maculjjvel  fjclam  raaculam  lachrymis  dcleucrunt.        Idco.     a  Be  uirtute  in  uirtmem.    ^4    'nqUinaUCrunC     VelTI- 

h  quin6inquinaueruotueftimenta(ua,&a'mbulabuntme  ^^  meca fua.idcfi , mudi- 

a  S^cut  ego  pricipi  uef  piasuidi.  fEt  Ciuiliter  de  imtator  ibus  hoium  . 

cu^m  in  albis.quia  digni  funt.rQui  vicerit  fic,  veftietur  ve 

fr  .i.CmtUier  vJltie.ue.al.        a  Non  lutt.aham  gratiam  .Mmus  dicit  &  p!us  intclligii. 

^-  ilimeatisalbis,&  no*n  delcbo  nomeeius  dc  libro  vitjc,  & 

f  In  beneplacito.  '  lEt  mgaudio  angeiorum. 


loh.io. 

tl.Ths.^.C, 

x.Pctt.j.c. 


i(j  ciam  quam  in  baptif- 
md  pcrccpcrunc ,  for- 

17  dibus  viciorij  non  iri- 
quinauetunc.  Etambu- 

jg   Libunt inal()is ,  idtflitl 


confitcbor  nomen  eiiis  cora  patrc  meo ,  &  eoram  angelis       boms  operibus.xi«i  */- 

t  '  "4  «nj5v,iio   j^  ceritt  jic-pdUeiur.idcn 

qni  per  ptcniccnciam, 
&  lacrymasdiabolum  viceric.  &  vifia  omniaafe-cxpuleric 
eandcm  mundiciam  quam  b^iptizatus  poflidec ,  >V  ipfe  con- 
fcqpjccur.  Hxc  »dco  dicic ,  vc  &:  pafidrcm  Sardis  EccIefijE,82 
omncseciam  pcccacorecad  p^uicenciam  prouocet  . 
h  'Hon  intfumauerNnt  vemteenia  fiia .  veficm  immortalita- 
tis  &:  innocenti.E  ,qu3m  acccperunc  in  bapcifmo,  vcl  fua  bo- 
iiaopcra. 

i  _  X.W  dekbo.  Delct  rcprobos,  fccundum  illud:  ludurauit  do- 

mviuscx)rThara«nis. 

K    De  libro  pit£.  Lil?er  vitx  prxfcientia  Dei  efl: ,  in  qua  om- 

niacontinencur. 

1     Confittboruomen  elus.  dicens  :  ^enite  benedimpatrismei.Vcl  Exo.to.g. 


h:ib. 

r.Jb. 

i 

f 

I 


hic,  Dedifiis  tnihi  manducare  cr  bibcre. 
*  Richardus  Epm  Ph-ladejphia:  vilio  coelef^is  alloquens  in 
hocfermonc  laudib.  iufficix  attoilit.-necdealiqua  ne°lK>-en 
cia.vel  culpa,ficuc  neccpm  S.myrns  rcprchendit.  Pro^JiJUtic 
ci  gratiamfapientiaadprxdicandii,  &:  aduerfariosIuda:os 
le ilh  fubmifluru:  &:  in  hora  tcntacionis  fu;E  pcrfc-£tionis  m- 
XJliu.Advlcimumhorcatureuadpacicntia,  nepcrdac  cbro- 
na.  Aic  aut,  H^c  dicitfanam  &  vauK  Sadus  m  bonitace,  vetus 
in  promiffione ;  qui  eo  quod  fandus  non  peccat:  &  quiH  ve- 
rus ,  nunquam  meiJticur.  Ec  quia  habcc  clauem  Damd,cm  vulc 

^  myfle- 


Mat.tf.c. 


MORALITER. 

I  Ec  fepcem  ftcJlas.  idefl,vniuerfitatem  epifcoporum,vt  diSlum 
eflfnpra.i.ci. 

V    Scio  opcra  tua .  quia  nihil  latet  me. 

5     Quia  nomcn  habcs.  i.fan£litatem  apparentcm ,& famam. 

4  E c  morcuus  cs,  lf>iriiualiter fecundnm  vcritatem. 

5  Efto  vigilans.  ad  cognitionem  defe£luum  in  tc  &  tuogrege. 
9     Ec  con  firma  Cieccr a.  i.tibijubditos  va ba  &  exemplo, 

7  C^ua:  Jiioritura  crant.  Topulus  enim  defacdi  adpeccata  labi- 
tur,nifiexemplo  &  verbo prxUtorum  fuiientetur. 

8  Non  cnim  inucnio  opera  tua  plcna.  ideji perfe^a^fed  ma- 
gis  defeSiiua. 

9  In  mcncc  crgo  hskiQ.  fcilicet  do&rinam  Chri/liper  etus  apo/lo 
los  veros. 

10  Ec  ferua.  opere  adimplcnda. 

II  Ec  p^niccnciam  agc.  de  omijjione  bonorum ,  &  commiffione 
malorum. 

Si 


I  i     Si  vcro  non  vigilaucris.  /.  diligens  fueris  circx  di6la. 

I  j     Veniam  ad  cc.  in  mortc  . 

i  4     Tanquam  fur,  quia  nihiltHcertius  boramortis. 

IJ     Scd  habcs  pauca.    Hlc  confequenter  ponitur  commenda- 

tio paucorum, cum  d?c»«r.Scdhabespauca  nominainSardis 

quj  non  inquinaucrunc.i7.i/.w«/fi/«rfo/«/>(i;for«wf«t)r/«w  rriacn 

lataefiperpeccatum. 

1 6     £c  arobulabunc  mc.  f.illi  qui nmfuat  perpeccatum  macu- 

Uti,& pcr  albedinem  vejiii  intelligitur ^olaglorice  &  imortalitatfs. 

Et  qwa  non  efiacceptio  perfonarHm  apud  Deum.  ideo  fubditur. 

•I 7     Qui  viccric fic.  q.d.nonfolum  ifli,fed quicunque  vicerit  mun 

d:*m,carnem,&  diaboluin,fioia  gLorite  vijiietut: 

18  Ec  non  delc.&C.  Efi  aute  liber  vit£  Deipnedeflinatio^in  ejuo 
nullitis  fcriptus  ftmpliciter  deletur,  quia  finaliter  faluabitnr ,  dicitur 
tame  deleri  fecundum  quid,quando  cadtt  a  iufiitia,^'  refcribi^^i^atia 
recHperata. 

19  Ec  confitcbor  nomcn  eius.  i.quod  vereftt  Ciniflianus. 
.  Qui 


M   O  K  A  L  I  T  E  R. 

i     Q.^ianomen  hab<;s,^c.\'\t3vrzxix. 

4  Et  mortuus  es.  mortc  culpx. 

5  Es\o  vigilans.  vt  pofTis  rcfurgcre. 

8  7\(_on  enim  tnuenio.  fcd  vacui  mcritcnam  dc  talibus  dicitur. 
Mat.5.a.  <^men  dico  V;his  recepic.mctccdem  fuam  . 

9  In  menteeygohibe.C.i  D"  bona  natur.iE  &  bona  gratii.gra 
ti5  dataE  ,  &  bonafortun*.<j.d.iftanon  acccpilti  vt  indclctmas 
miindo,carni,vcl  diabolo. 

li     S^  vero  noii  vigilauerii. oppieSus  graui  fomno  ptccatorum. 


1 3  yeniam  ad  te.  i.fubito  tc  auferam  de  pracfemi  mundo,&  (fic 
no  poteris  mundari  dc  peccato.  Sed  quia  intcr  malos  fuut  femp. 
aliqui  boni,nam  ecclelia  cft  quafi  fagena  nondum  ad  litus  maris 
trafta.habens  pifccs  maios  cum  bonis  admixtos.ideo  (equitur. 

1 5  Sed  habes  pauca  nomina  Sardis.  idcit  paucas  pcrfonasab  hy 
pocrili  mundas. 

16  ^rawW.impugnatorcs.n.eiufdeambulabunt  fimul.Chri 
ftus  autc  vitium  hypacrifi  multiplicitcr  impugnauit  vt  patct  cx 

,  euagelij  dccurfu,proptcrc},  illiqui  impugnant  hoc  vitiuafeip 
fis  vd  ajijs  repeliendo.digni  funt  ambulare  cum  Chrifto. 

Toin.^.  Aa    4  Ec 


iaSt       GlGf.orcl.&NicGlaidcLyra.       J488 


^  mvf^eria  fapicntix  aperit  &  largitur.  Crcdc  crgo  FOtcntem 
A  incxhibcndispromiflis.  .  n 

*  Andreas.Dau.d.c3rclauis  appclbtjoncc.nfdcrn  rcgnum 
defi-na(fquandoquidccUuis.nterpotcftati'.fymhQi.iccnlc 
rifofct.  Clai.isrurfuml.bnpfalmoriJ,omnifqueprophct.<j, 

caSpirit'fanaus.Pcr 


tiuccnim  omncsco 

gitaponis  thcfaiK'  ^" 
pcTiuntur.Etquidcm  a 

priorcm  claucm  accc 

pitChriftusvtlvjmo, 

poflcriorcm  •■"«c  vt  b 

fcmpitcrnus  Ucus  n^ 

tqraiiterobtinct,        c 
iQhtH.b,  ^  lixciicit.  Quafl  di-  4 

cat,  labora  dc  conucr 

fioncfratru  licutccc- 

pifti,quiaincoquo4 

promiIi,<?Morff  «?«?/>£•  c 
-  titrittsfatrcmin  nomi- 

m  ue  meo^dalfit  vobis^  fum   f 
*^  vcrax  in  promiftisjvii  g 

fcircpoteflis  q,  mul-  ^ 

tos  congrcgabo  vobis    { 

ficptdcfidcratis,  jj 

^j    C/rt«(//f.  Vt  qua:r^- 

mus,ajpm>,vtinucnia  ^ 

mus,  vtinquifitorffu 

^um  accipiat  fudoris 
fui,&:largitorgrat.as  fucbonitatis  habcat. 
c    £«f  de</i  coram  tc,  iMcrito dcdi ,  quia apcrte  non  potcras 
habere  pcr  tc,quia  mcdicam  habcs  virtuccnv 
Aa.4  b.  d  Ojlium.Qoxdi  hominu  prius dura.Vcl fcripturas obfcuras, 
Vcl.mcipfum  qui  fum  vernm oftium  ad  vic;tm,  vnde difci- 
puli  prohibiciio^ui  &  ca;fi  dixer\it.7^o»f  «/«/«««i  qu^wdmut 

noH  floqui,  . 

*  Priipafius.Oftiu  quod  Chriftus  aper.ttunc  vclcmn  Ec- 
clcfi?  C9pit,qii  dilcipulis  fenfuin  apcruit,vc  .ntclligeret  fcrir 
pturas.Hocnulliusunq-.iam  vi  pr^cliiditur,quod  illiprcdH 
cantibus  per  totu  mundum  iam  p.inditur,Vnde  Apoftolus, 
onium  nobisyinquitia^ertHm  efimagnum  in  Domim^tr  aduerfan\ 

f    Andrcas,  Confcfli  mis  mcr- 
cedcm, 


Cias.  Qui  habet  aurcm,  audiat  quid  fpiritus  dicat  ccclcfiis. 

Amot  fjatris.vbi  filLnan»  hMcdiuiem 


Ccde,quacon{cflus  es  nonini  meu  ludrorumconuerfionc  P 
&pcniccciafercsinqiiic,Prc?cidcthinamq;.ad  pcdcstuos, 
cxindeq;  vf  ad  mcadducacur,  mctifq;  iUuminacioneconfe 
qaantur  abftc  pctcnc,dcca:terQ  noq  lam  in  .-iperto ,  fcd  ab* 
fconc|ito  cordis  Iuda;i  facuri, 

4«  1'rimanus.Hoa 

l     nouii  ccciefia;  cancij 

Philadclrhictucpro 

Et ,ngclo  Ph,-l,dclphi:r ecclefi* fctibct  Hscd.cu fanftus  -■    ''l."^"-^?;";;,";  f^'^  £:,'■ 

adliJeiii  vdfciipiuiM.     b     Anie  prico^.qui  conculcMcnt.    Subtiaiifudi.  graiiain.  firca  nilC  nUinCl!  pr^J 

&verus,quihabet  clauemDauid,quiape*nt  ^nemoclau  4  mmciac.qnluJxiin 

^  ^  Ayprobo.     Boni.  tcce  rc.ucit.  _        ^  j  Choftuni  crcdcntc? 

dit,claudit&»emoapcrit.  Sciooperaiua.Eccedcdicpra  «J  cms  cctlcfi;?  fubiiw 

teortiumapcrtum.quodncmo  potcrt  claudcre.t^uiaigo-  J  ^Z^^^^v^a,,,. 

.    No„fu^,b.m.ueln.odic«,.cc^^.«auonefutur,ub,nullusbU,r.  lna„gu»u..  fub dlti  fum  HziW  L  dc 

dfc^m  habcs virtuccm,&  Teruartj  vcrbum  mcum,&  nonc-  ^^  ^fXirApSusd.- 

rrniiii»li<«      1    Infjx"  uifione  loqwitur  de  conuerdone  angclorum.  .     »      . 

gaftinomenmcum.  Eccc d>bo dc fy n,goga iathana: qui  -  l:;^^-;";^; 

<3  Quoniouodabo.  ,    '.  "^.  ,.  , 

dicunt fc lud.yos^c£.& UQU  lbnt,fcd  mcntiun.ur.Ecce  fa-  \l  tl^^^^f^, 

'b    Venetetuiutlofeph^doiaMeruntfrairesfui.  l^    ifraelfaluUS fieret, 

ciamillosvtvcniant,  &adoremantcpcdcstuos ,  a^rcient  16  f  j«Jfoi,HQcnomc 

*■  .^  ^  /1.1  ••  nr 


quia  ego  dilcxi  tcQiionia  feruafti  vcrbum  patienti^  mea;, 

(^iiu  fcruafti.  . 

^  cgo  r?ruabo  ic  ab  horatentationis  c^us  vetura  clt  in  or  • 


17 
1? 


pcrdidcruntdumde  . 
Chriftadixeruc,  H«c  E 
nefcimui.  loh.«.b 

g     Mcntiuniur.  Nitu 
ii^r  comprobarc  vcr- 


I.uc.a4. 


C    EccedabQdeJjfna^oga 


NICOLAVS    ED    LYRA, 

I     Qui  habct  aurem  audiat  quid  fpiritus  dicat  ccclefiis.  ex-^ 
ponatur  vt  fupra. 

j  EjtangeloPhiladelphiz-  Dicuntexpofitores  commmiterqi 
ifle  fuit  QuadratHSyde  quo  dicUur.^.EccUfluJlU^  hilkri*  ib.l.cap. 
quodfmhomofacriiiitensvaldeintelligensi&multafcriplitadfi- 
4ei  Cbriiii  declarationcm&infidelium  cofHtationern.  Sic  ergo  proce-. 
diiur  ,  quia  primoponitur  eius  commendaiio,fecundo  per  ipfnm  in- 
■fidelium  conuerfio  Jbi. Eccc  dabo.  tertioprorniffioJbi.Qui  viccrit, 
Circu  primum  dicitnr, 

3  H^cdicit  fan£lus  &  vcrus.?,Cfer;y?«f  7«»  eflfan5lusfan£loru. 
Daa  5.  eir/pp^mfajM.H.^i.Egofumviavcritas&uita. 

4  Qui  habet  claucm  Pauid.  idefi,pottfia,tem  apericndi  inteUe- 
if?«n; /■tr//Jf//r«rwm,I«f.i4,.?,Aperuic  ijlisfcnfuqi.&c. 

5  C^ui  apcric  &  ncmo  claudit.7«/i4  nullu^s  potefi  mpedire  abjn 
ttlle6lH  fcriptururum  eQS  quos  vulf  crudire,  ncc  aliquis potcfi  eat  in- 
teUifere,  nift  ipfo  referan  te. 

6  Scjo  opcra  tua,  ideft  apprcbo. 

7  Eccc  (jcdi  coram  tc  oftium  apcitum.  adfcripturas  inteUi-a 
^endum^vt  prt4i£lurn  efi. 

I  Q^iodncmopotcftclaade,  ;,ffi»jpff<i/r«rf</o^ri»;<«»fr/Mfe, 
9  Qjjiamodicamhabes  yircu.  ^.rf,  ^///««ort  dedi  tibi gratiam 
fttiracuhrum  ficut  muliis  aiiii  epifcopis  idiws  temporis ,  recompenfa' 
tfitibi  in  inttlU.8ufairarHmfcripturarHmex(ellenti, 


Ec 


MORALITER. 

a  tt  artgelo  Tbi'.idelphi£.  qua:  intcrprctatur  faiuas  adliarrcnte 
(lomino,io  per  ipfam  flgnificacur  humilitas  vara,  qu^  cft  cuHos 
virti|tu,2;  percqfequcns  falusDeoadhxrencii|m,propcerquod 
liumilihus  dicicur  ,  Hxc  dicit  &fanl}us  &  verus  qui  habet  clauem 
Dau:d,qHi  apertt.  humilibus  fua  fecreta.£t  claudit.  ea  arroganti- 
\>Qi,  Mit.M.d.Confitebor  tibi domine pater  cdi  &  terra,quia  abfcon 
difli  h£c,&c. 
^    Scio  oDcfa  tHttf  idcft  approbo, 

Ecce 


bis  &  quibufdam  fjmulacionibus. 
h    Eccefaciarn iUos  vf  veniant.Vnriti  imitari  opcra cuaper  fi- 
militudincm  humiliatis  fuse. 

i  Scient.ExtJ:^  poftci  non  crcdidcrunt  l>eu  diligcreccclefia 
quapermittcbata{Ricti,q,nuncfacicfidemdiicdionis,id- 
cft,ccrticudine  nc  fuccumbacis,quia  venio  ad  rcmuneradu, 
K  scriiaiiiverbtimpatientiiemei£.  Prxccpcum  dc  paticntia 
quod  in  meoftendi,orans  pro  pcrfccucoribus. 
1  .yib  hora  tenta(ionis.,&c:f.\/e]  gcncralis  pfccutionis  in  Chri 
flianos  ftacim  poftNcroncfucura2,vel  vlcimotpeAntichn. 
*  Andrcas.Tentationishoram  aut  fxuam  ioipiorum  cy- 
rannoram  Romanoium  aduerfus  Chnfti.Tnos  p.:i  fccuc:one 
appellac:(eacnim  iamcij  prq  foribus  vrgebaOaqua  lc  illuin 
libetacuium  refpondet,auceamccrtc  lempcftatcm,  quam  F 
I  ■  ■      #  Anci- 


XQ    Et feruafti  verbum  mcum, opere & do&rina. 

1 1  Ec  non  negafti  nomen  mcum.  i«  pcrfccutmne fideliurn, 

1 2  Ecce  dabo.  Hic  ponitur  confequenter  infidelium  coutrfiopcr 
ipfum,in  diocefi  enimfua  multi  hahiiabant  iuda:iyquori'Tri  plurcs  per 
eius  do^rina  fuerunt  couerft ,  &  hoc  cfi  quoddicitiir.\Lcce  cgo  da- 
bo  de  fynagoga.Sachana;.  idefi,aLiquos  de  ludps quoru  co)<g'ega- 
tio  dicitur  fynagoga  Sathanfpro  illv  ternpore,(juia  pnfi  refiirrc^ione 
Clnifli  &  afcenfm^m  ad  cxlos,&  prAdicationem  apoflclorwu  rnatii 
hant  in  infideUtate. 

13  Qiii dicunc fe lud^os c(ic.Htbrieienim  •pocatifunt  luixi 
apatriarcha.,a  quo  defcendit  Clmflusfecudum carn?  &  idcopoflqua 
negauerunt  Chritium^  non  rcmanfit  in  eis  res  huius  nvmnis ,  fed  in 
Chrifiianis  confjtentibus  Chnflim  de  tribu  luda  veniffe ,  circtinciji 
fj>iritu,&  non  larnejecundum  quod dicitur i^.  3. rf.  Non enim  quv 
m  manifefto  ludgus  eft,  ncq;  qu^  in  manifcfto  in  cacnccft 
circuncifio,  fcd  qui  in  abfcpndicp  ludgus cft &  circunCifia 
cordis  in  fpiricu,non  licera. 

14  Ecce  raciam  illos  vc  vcniant,&c.  qt*'"^  plurcs  de  liid.<:is,vt 
4i£lum  eH ,  conuerfifuerunt  ad  Chrifium  humiltantes  fe  coram  eOy& 
(ifis  miniliro  Qjiadrato. 

15  Etfciciit.periUuminationemfidci. 

\6     Quiaergo  dilcxi  tc.  promouendo  non  folum  nd  fldem  cathO' 
iicam,fed  etiatfi  adepifcopalem  dignitaten. 
17  Quoniam  fcruafti  vcrbum  patiencig  vncx.verbo  &  opere. 
j§  Ec  ego  feri4^bp  te  ab  hora  tenta.fcr irnpcrutoresB^nm.tno^ 

^  domi- 


i 


7" Ecce dedi coram  fe  ffiium  apertum. fcilicet  gIorix,quod  fuperbi? 
clauditur. 

9  QHiamodicamhabesviytHtem,iemnii\xcn  tuatn  opinioncm, 
fcd  rcalitcr  magnam,qu!a  vere  humilcs  parum  aut  nihil  vircutis 
fcntiunt  de  feipli$,Luc.  ly.c.Cum  omm  bcnefeceritis,  dicitcferui 
inutilcs  fumus . 

1 2     Ecce  dabo  defynagoga  Sathans  i.dc  malis  Chriflianis  &  lU' 
pcfbiseosad  tuam  huiniiicatemcoBUcrtcndo.tdcorcquitur, 
14    Eccefaciam  illes  pt  pgniant ,  &  adorent^&e.  &  cam  vcnit. 

'  f  naia 


i^Bp        ApocaIypfi$ 


iil 


14^0 


fvientet, 


Cap, 

Ancichriffusfub  finefecuH,contra  Cbnfl^fideles  p  vniiier-  ftac  nc  per  fupcrbicndo,veUIio  quolibcc  mocadac,ncalius  D 

fum  mundu excitabit.Ex  qua  Chriftus  Dfis  feclacores  fuos,  coronam eius  apcipiac . 

nc  fupra  vires  cencentur,fefe  erepcurum  promitcic ,  fiue  per         *  Cyprian.Qunmdiu  Salomon  in  vtjs  Domini  ambulauir,  ^^ ''«  vnit. 

coiporis  diflbluciQne ancc illud ccmpus e  medio  illos  tollat,  tandm  graciam  Dornmi  obtinuic.-poftqua dereliquit  Domi  ^"''^' 

fiue alia  via  &  roue ab  impehdctiti  pcriculo cofdeni  eripiac.  pi  viam,perdidit &  gratiam. Et  ideo  fcnpcum  cft:  Tene quol  ^'^*^* 
*  Ambrofius.Vcl  habes,nealius  accipiat 

hora  tcntationis  dip   a  jjem  vjiiucrfum  t  tcntarc  habitantes  in  terra ,  Eece  venio  ^    corofiam  tuam .  Qupd 

iudlCij  fignificat.Tcn      b  a  Etideoteneimerimquodhabesfcilicetfiden)  &opera;.  VtiqUC  DominUS  UOU 

tationcm  autem  prp     c  cito .  Tcne  quod  habcs, VC ncmo  accipiac  COronam  tuam-.  ^  *     minarct'' , auferri pof- 

^Qui».  \.  .,  3     fc  coronam  iufticiar, 


manifcftatioe  pofuit, 
fada 


^  Quivicerit,  faciamillumcolumnamintcmploPeimei,  4 

5Non  patiar  eum  amplias  dilcedere.  a    Vlus  quain  mens  hominis  capiat.    5 

e  &  foras  non  egrcdietur  amplius.  jEt  fcribam  fuper  eum  ^ 

1  a    Quodamtnodo  eiit  Dcus.        Ciuitas  Dei  vocabitur  munitus  virtutibus  ,  7 

l^nomcn  Dei  mei,  &c  nomcn  ciuitatis  Pci  mei  nouic  le-  ^ 

a    QuiaDeusfnittit  omnesvittutes.        b    Iddl.Chriltianas.ideli.vnftusgrJtia. 

h  rufalcm  ,  quje  dcfcendit  de  coeloa  Dco'  meo  /  &  no- 

a    Qii;a  nihii  habet  de  Adam. 

mcn  mcum  nduum .  Qui  habet  aiirem  ,  audiat  qujd  fpiri- 

a     Laodicia  interpretatur  Tomitus,uel  ttibus  aniabilis. 

i  tus  dicat  ccclefiis .  Etangclo  Laodic/ie  ecclefiie  icribe: 


quia  fjnguloru 
omnibus  manifeftaT 
buntqr.  Aqua  hora 
tetationis,  nos  &  om 
pes  cleJtosfups  Dq- 
inmus  faluabit. 
a  Tetitarf  hahitantes 
\n  tena.  Sicut  in  feque 
tibus  fexto  fxpius  or- 
dine,{ic&:hicin(cx- 
to  angelo  nouiffima 
defignaturpcrfecutio 
in  qua  quidam  ludaro 

rum  funt  dccipicndirquidam  Wx  monicislegcfpiritiialiter 
impIeturi,hoftem  creduntur  viduri . 
b  Ecce  yenio  cito .  Tematio  vero  vcnicc,fed  ne  fuccumbatis, 
quia  veriio  ad  rcmuncrandum . 

c  Teneqitodliabes&c.  *  Richard.  Quiain  tribulacione  pofi- 
tus  erac,vt  poce,  in  medio  nationis  iiifidclis  prau^  &  perucc 
ixfic  tcntationccflc  veturam  audicbat,rc£te  ne  in  prcffhris 
£  deficiat,fccit6vcncurQ,videlicet  adremuneradij  dcnijciac 
quafi  dicat.Vinlitcr  oem  fuftine  tribulatione  pro  me  :  quia 
cccc  cito  vcnio  ad  rcmuncratione.  Tcne  quodbabes,  fidcm.  f. 
&  bonaopera:&:  in  cis  perfcuera:ue  fi  no  habueris  petfeue- 
ratiam,aIiusaccipiatcoronamtuam.  Cum.n.fitPcc^ertus 
fuorum  numcrus,quando  alius  per  culpam  labitur.alius  pcr 
mifcficordiam  fubinducitur;vt  m  loco  vndclapfi  sut  df  mo 
ncs  afcendant  homincs:  &  in  cultufn  diuinum  qucm  ludsca 
rehquitjGencilicas  incroiuic, 

*  Primaf.  Hiceleftorumnumeruni  ftupcnda  eonfiderar 
tionecognofcimus:o(!edpns  huic  numcro  nec  addi  quem^ 
pofle,nec  minui.ciim  ficiftum  propriam  coronadicicamic- 
tere,vcaliuseapercepcurus  accedac.  Vftdeintelligitur  nec 
alium  polfe  fuccedere  ,  fi  quod  illp  tcnuicpcrfcueranti  fide 
j  cuftodiat.Sic  etiam  Iud^orum  elatio  eft  fruftraC3,c^ui  cjc  ftir 
**"*''  pe  Abraha; gloriabantur  ,Votens  cnimeji DeuSy\nq\iit,de lapidi 
bns  iiiis  fufcnare  fMos  ^brahx,c^tt3  promiffio  jTiancrct  cx  mii 
nere,&  gloriatio  carnalis  vacuaretur  in  genere  . 
*  Haymo.Inhacfentcntiaoftenditur,quoniam  rcmunera- 
tio  qu2  fupcrbictibus  aliquibus  lufro  Dci  judicio  aufcrtur , 
alijs  tnifencorditcr  rctribuicur.fdeo  videdii  eft  vnicuiq;  qui 


nifi  quia  recedccciu- 
ftitia,  reccdat  ncccflc 
eft  Sc  corona , 

7  d   Colnmnam  intemplo, 

8  Firmum  in  fe  &  fuftc- 

9  tantemaliosvcrbo^C 

10  excmplo . 
e     T^on  egredietw.  Cii 

11  fitDco  ccrtusnumc- 
rus  fuorum,  fi quis  la- 
bicur,3lins  miicricor- 


dia  cius  fubinducicur, 

ficut  per  fupeibia  lu- 

dgorutn  GcntilitasfubintrauitFiliusiqnior.nGentilium  po 

pulus  exierat,fcd  morte  vitiili  fagiriari.i'  cruore  Chnfti  rc- 

conciliatus  non  cxibit  ampliiis , 

f  Er/wW/«^ere«w,drc.*  Andr.Incordeinquit,  ciufmodi 
columnaj,diumi  nominisfupernqBqueHicruIalem  notitiam 
infcribani:quopuIchntudincm,quxinipfaexiftit,fpiritalib. 
oculis confidcrct.Bt  nomcn  ifidem  nouum  meum,  quod  in 
futurofcculointerfanilospercelebreerit.Vcrbuautpoftca- 
quam  citra  vllam  fui  mucationccaro  femel  noftracaufaeffc 
ttum  cft,fufcepta'humanitaci  fcrnione  admecics,hum:?noq. 
more  Ioquens,c^lcftem  paciem  Deu  ^ppellac  fuum.  Hicru- 
falem  autem  a  fupcrnis  dciccnderedicitur,  fiquidcm  diuina 
cognitio  ab  Angclis  cxprfa ,  certo  quodam  ordine  ad  homi- 
nesvfquepertin^it  .PcrChriftumnamquecapucnoftru  hi 
&:  illi  inter  fcinuicem  apti  funt , 
g  'Houx.ybx  nihil  vecuit.a,cis, fed  plena vifio  pacis . 
h  Dcc«/o,dcconformitarcca;icftium  creacurarum. 
1  Et angelo Laudicix^&c .* \\:\ch:ir.E^\ko^u.Loz.'d\c\x  fc  pri- 
mploco  fingularum  admonicionum,&  vilionisprinix  facr^ 
yifio  ponic,&;  fam  dc  Icpore,&  arrogancia,&:  ia4antia„&  pe 
riavirtutum&opcrumiuflitia?grauiterrcprehcndit,admo- 
ncns  ad  pgnitentia:^:  p^nitenti  de  fcclcreprornittit  indulgc 
tiam .  Rccte  igitur  Chriftus  a  quo de ominibus  his  rcdargiii- 
tur ,  fidclis  &:  vcrus  in  pnncipio  fcrmonis  illi  prsfcnbicur  , 
quinonpoflitmenciri;&:principiumcreacura:  Dei  conuc- 
nicnter  denunciatur,finc  quo  iufticia  non  poflic  haberi,  vt  cQ 
fidclem,&:  verum  priiicipium  boai  increpantcm  fc  audircc, 
ad  femctipfum  citius  rcdirec . 


NICOLAVS  DE  LYRA, 

4<  domitantes  toti  orbi  &  yoiquefidem  cathoiica  perfequentet.Sed 
contra  hoc  videtur  ,  nam  ifta perfccutio  iamfueratfub  duobus  impe^ 
raioribt4S,fcilicet  ^erQne&  Domitiano,ut  habetur inlegendaheati 
Johannis  euangei.ftte.qui  de  pracepto  Domitiani fuit  mifjks  in  exiliu 
iH  infulam  qux.  dicitur  TatbmtSy  in  quafcripfit  hunc  tihrft^  &  eodem 
anno  Domitianm  inlerfeSmfuit ,  Dicendum ,  quod  licet perfecutio 
Chrifiianorum  per  ijtos  imperatores  tranfijfet^tamen  maior  eratfutu-r 
raper  aitquos  atiosfequentes  ,  de  qua  loquitur  hic  lohannesperntih- 
dum  futuri,&  antequam  vcniret  ijiefuit  ajfumptus  a  domino .  Idct 
fubditur. 

1  Ecccucniocito.  «rf  fe«cc/p/e»</«w. 

2  TcxiCc^uodhibGS.idejltgratiamtibidatam. 

■}  Vt  ncmo  acc  ipiat.  Cadentibus  enim  aliquibus  a  fujlitia,in  pnt 
fenti.aiijeis JurrogMtur,ftcut patei  in  tegenda.^o.martyrU,quia  vno 
ex  eis  cadente,clauicutarius  furrogatus  fuit.,  &  eius  corona  accepit,. 

4  Qui  vicerit.  Hic  confequenter  ponitur  pmmij  promiffio,iiiud  ta 
men  prsrnium  videtur  effe  augmetumgratixin  prtxfenti  tempore.Di 
cit  riit.tr. Qu\  uiccrit,  mailgnum. 

5  Faciam  illum  colunjnani.  i.fortem  &  potentem  in  ftdctnon 
folum  profe,  fed  etiam pro  atvji  confortandis  & fuflentandis  ,  fecun- 
dum  hunc  rnodiim  Tetrus  &  lohannes  &  lacobus  columnx  dicUtur  , 

ad    ' 


adGalath.z.b. 

0     In  templo  Dci  mci.iden,in  ecclefia  militante,vt  patebit  exfc 

quentibus, 

7     Et  foras  non  egrcdieturampIius,/>e»'fl;/'o/?tf/74iw,»cf /ler  ca: 

communicittionem, 

S     Et  fcribam  fuper  eu m  nomen  Dei  mci ,  quia  tates  infcri- 

ptura  dicHtur  dtj.Tfat.S  i  .i.Ego  dixi  dij  eftis.  quod  exponens  Sal- 

uator  lohan.  i  o.g.dicit.lllos  ad  quos  tadtus  eft  fermo  Dei  dcos 

dicit.  reprsfentat  enim  m  ecclefia perfonam  Dei. 

9  Et  nomen  ciuitatis,&:c,  ideii,  ceclcfi^  mititantis ,  quodpatet 
ex  hoc  quodfubditur. 

10  C^a:  dcfccndit  de,  C?Io,1^aw  ecckfta  militans  rcgitur  &  or- 
dinatur  a Jpirituffan£lo  ISlotandu  vero,quvdCloriiittsinquantumbc~ 
xno  loquitur  hic  nominans  Deumfuum,&  nomen  meii  nouum,quia  di 
citur  Chrifiianus  a  Chrifio,quod  nomen  non  habuitapriticipio,  licet 
vocacusfuit  lefus  in  circUcifione.  Luc.  i  .fcdpofl  baptifmu  iater  homi 
nes  vocatus  efi  Clmfius.Etfimiliter  eiusfideles  a principio  non  fuerut 
vocati  Chrifiiani .  fcdtantumdifciputi.  ,poiiea}ide  diffufa  vfrfuein 
y^ntiocbiamfidetes  ibimuttiplicati,primo  vocati  Chriiiiani,vthabe 
tur^Q.i, 

1 1  Qui  habet  aurem  audiat.  exponatur  vtfupra. 

1»  Ec  angclp  Laodici£.H*t  ejtfeptima  part  principalis ,  in  quit 
:  r      v-  ^  fcrihit 


M  ORALITER, 

t  na  ornni  hora  diabolqs  infidiacur  fidelib.ut  cos  penicrtac, 
4  J^'  ficerit facia  lilii  columnain templu  Dei mei.  i.firmu  & fta 
bilc  m  gloria  de  cuius  racionc  cft  fccuritas.Idcofubditur. 


7    Etforas  non  egredtetur  amplius  .Et  fcribttm'  quia  confcripcus 
cric  inccrciucsc^Ieftes. 

12  Et angelo  Lao.q  interprcta^,fuic in  vomitu,&  fignificat  aci 
<diosu ,  g,  ingrcfs^  rcligionc  cx  hoc  [rcputac  fc  (aluadu.  Sicuc 

t  illc 


149*        GIof.ordi.&NicolaideLyra;      1492 


.  ^  a  HMc  dieit  4men,&c.  4*  Iiiftinus  Martyr.Poft  preces,&  eu 
A  chariftiam  cotus  cq^m  Clirillianoriimaccinic.Atnc  Ec  uox 
Ajwlog.i    Hcbraica  lingua  figniticar  idcm  quod  Fiar. 

*  Ambrof.Amcn,vcrc,riuc  fidcliccr  jntcrprcratur.Quod 
cft  amc,hoc  c(t,&  tcftis  fidcJis  Hc  ucrus .  N6 16  fc  prinapiu 
crcaturs:  Dci  dicir,  qc? 


*    Saluianus.  Vcl  hoc  eft  diccre.  Vcinam  ant  cilorcm,  ac 
fidc  bonoru  habcrcs  Chriftnnoru.auc  cerce  t'ri";us  &:  igno 
rantiapaganorum.Auc.n.fidcstecalidaDcoinnnuarccaLic 
ccrtc  ad  prafcns  adhuc  lcgis  ignoracia  tc  excufarct.  Nuc  .ic 
quia  Chriflu  la  agnouif!i,&  ncgligis  quc  agnouifli.qui  fuf- 

z      ccptusesqua(iinir.ios 


uid. 


ipfe  fic  crcacura  >  fcd 
quod  ab  ipfo  omnia 
f  int  creau ,  ut  potcar- 
tfenudiu.  ^iiicc^us  fccic  domu, 
fnntcrrogaueris  ,quis 
B  fucric  pnncipium  do- 
mus,diccturtibi.  Ar- 
nfex  ,  qui  cam  prius 
fiKnic  c6ccpir>&:  pol^ 
eaxdiBcanic, 
b  T(fta.  eorum  qua: 
audiuic  a  pacre  incre- 
pidus.Vel.cui  fides  cft 
adhibenda,  m  omni- 
bus.  Vcljtcftis  operum 
noftrorum  apud  pacrc. 
^"  '  c     £/   verus.   Vcricas 


a    In  omnibu»  verbi»  •  .  V '  ■.' .  I 

a  Hxc  dicic  Amcn  teftis  fiiicli.s  &  verus,quieftprincipiu  4 

^  a     Piiinicrfarioiiii  velrecrcaliiJiiis.         b    Noii  n\c  Utem  .  j 

c  creatur?Dci,Sciooperatua,c|uiancq,  frigiduses,neq.  6 

tl    JNoii  iiii;' de.iiliMi'',        a  0.na  fpeie.ldefrigidis  maior  .  b  Torpens.    y 

c  lcalidus :  vtina  mgidus  cfl'es,aut  caiidus :  led  quia  tepi-  8 

i  ExtoaimyrticanJo.        b    "^         ""         '^"'^ 
lid' 


iDeconroitio  rin^oiuin  lemoDcre. 

tecuomcrcex 

£1  ibi  replctus  T;i(utibi|j|^ 
b 


f  dus  e.?,  &  ncc  fngidus  nec  calid',  incipia 

g    a    Ver  pia;di«torej  meo»  iii  i|uibui  loijuoi.  -  b 

h  ore  mco :  quia  dicis  quod  diucs  fum  &  locuplctatus ,  & 

•  Et  eo>  ex  p.arte  jnej  adJi4i.  b  Cjm  pcr  ignoranrim  luara   perea»  . 

luill ms  cgco:  Sc  ncfcis  quia  tu  cs  mifcr  &  mirerabi!is& 

a    Ab  oyeribus  vucutit.        b  Q^ia  vitia  non  recognofcii  -     * 


c    Aifrtutibus  inanimo. 
d    SeiiHiircricordiainTiondcnego.         e  Fruclura  panitentii. 

pa*Upcr  &  c3ecu''s&  nudu's.   Suadcotibi  emereamc 

a  Meipfum  uel  clutitaiein.        b    In  igne  pofitura  ud  ignlemem. 

c  Igne  tiibuUfionis.  d  Opeiibus  uirtutum  . 

au'rum  igni^tum  t  pro'baium  ,  vtlocuplcs  fias,  & 


eft  ,  quia  pcreum  pro- 

nvtii»  patris  coplcntur. 

d    Ticquc  fri^idtts  f « nctjue  calidus.  qnia  nequc  omaino  fidem 

)gnoras,ncqucapcrtc  ncgas  accepum. 

c    ytinatnfrigidus.^on  opcac  cuni  irigidum  fimplicitcr,fed 

talcm  dequo  maior  fpcsfubctur. 

*     Ambrofias.Frig'dusnoncrat,quiaqiiamuisoper3fidei 

no babcrctjtbl.^ fidc «b  luftij cxiftimabat .  Cilidiis  non erac, 

quia  char  itas  iHi  dc  ccsixi^  tnam  frigidus  elies.aut  ealidus.i.  vti- 

na  aiK  cbaricate  fcrucrcs.auc  ce  pcccacorc  licuc  es,  exiftima 

rcs,v:  pcr  cimorem  ignis  xccrni  pgaiccntiau^  ad  bona  opc^ 

ra  agcnda  inipcllcrcns , 

Sal- 


9 
10 

II 

12 

»T 
16 

18 

19 

20 


Dcipfideiagnitione, 
proijcieris  pcrtepore . 
*  Hieronymus.C^ii 
inter  uitia  atque  virtu- 
tcs  ,  medius  flud^uar, 
&duplici  cordc  accc 
ditad  uirtutem  Dci, 
iftc  rcclitfime  uocatur 
bcta  fcmicoda.ad  quc 
&:  in  Apocalypfi  loan- 
nis  loquitiur  DcusJ-^ti- 
nam  aut  caltdus  ejfcsi 
aut  fri^idus  ,  nunc  au- 
tem  qifia  tepides  es ,  f«o- 


in>i«( 


tnamtc.    Qiiitcpidi  &: 
dormientcS;pleni  func  • 
furoris  Domni,&:c. 
f    Incipiam  te  cuomere^f 
Rcm  mimbilcm  didu 

riR,quod  tepidi  excommunicandi  rftcnc^quia  ab  hominib. 

boni  crcdcl3atur,dicit  (e  veraccm  ift  omnibus  vt  in  hoc  libi 

credatuf,6i:  li  illi  refip:fcere  voluennc,  promittic  confcrua- 

tionem,quia  dcdit  primam  fidcm. 

g     Ex  ore  meo.  Dc  orc  cuomitur  qui  in  deteriora  prxcipita 

rur,vclquiinip^nitens  moritur. 

h    Diueifutn.  purgatus  ii\  bapcifnio.Vel,  diues  fcientix  diui 

nx.Vcl  fccularis. 

i  Su.ideo  tibi  emere  a  nte  amm  ignitumprobatum.  Quia  talia  ope 

ra  non  perducunc  ad  falutcm. 

^  npn 


NICOLAVS    DE    tYl^A. 

furd>.)^r.  ^e  fctibit  epifcopo  LaouiccHjiy^ucM  ali^juiexpufitores  afferunt  fuifie 
>ap.  14 .  vocat  ^anCli.Stgarcm ,  hoc  allegantes ex  \ .libru  Ecci  ftaftica:  biflorix.i.^. 
>a^3icm,  p^  yg^y^/^j eorum reueremia non nonmatur ibi epifcopu(,fed facer 
dos  &  mirtyr.d;-  ib:  dicit  tr  cjHod  Laodict.t  mjuicfci:^  plurcs  aittcm 
dlij  ib  dem  nominatifub  Hitminc  epifcopi  exprimuntur ,  Oato  tamen^ 
quOdfuerit  Laodict£  epifcopui,ioi  habetur  propter  hocprOfofttumt 
frdmagisiftvidetur oppofirum  ,  namdlHd  quodfetfuituriniexiUy 
f  Quia  tepid'es  &:  no  calidus,ncc  frigidus,incip;a  tc  cuome- 

rc  cx  orc  meo,'/o«  riuctur  cbucmtntcr  fibi  appHca  i,quia  exferm, 
re  charitatis  obtinuit  palmam  martyri],nec  e(uni  popnlo  fibi  fubie- 
8o,rationibut  prsdi[iii  in  conftmttbui  articulis .  Ideofaluo  meliori 
iudicio dico,qui)d  fuit  alius minoris ptrfcHionis  exijicns.  Tunc  enim 
•pt prAdiQum  efl^laniii  tpiftopi  freqiicnter  occidibantur  .;Vtlin  exi- 
litm  mittebantiir ,& fuccedebant eis aiti  minusdeuoti.Sic ergo pro- 
cediiw\tiuia  punio  ponitur  culpx  reprchenfio.fecundofalubris  motri- 
l/o,i/»/,Suadeolibi.  teriioprami]  promiftio ,  ibi.i^i  v/cerit.Circa 
primutn  dicitur. 

I  Hxc  dicit  A  mcn.  aduerbium  eft  Hcbraicu,&  fignat  idt  qut>d 
vere^ropter  cfuod  atiribnitHr  Chrijio,qui  dicit  defeipfo  loban.i^a. 
Ego  fum  via  vcritas  &c  vica. 

i  Tcftis  fideJis.p/iw«*  maieftatisjeeundum  quod  dicitur  lohan. 
jJf.Q^iod  fcimus  loquimur,&  quod  vidimus  rcrtamur. 
)  Qiii  cft  principium  creatur.£  Dci.Nam  omnia  pcr  ipfum 
tavita  funt,&  finc  ipto  fadum  cft  nihil.iohan.i.a. 

4  Scio  opcratiu.  effrfuppleyimperfetla.ideofubditur. 

5  Quia  neq  uc  thgidus  a.deuitans  iranfgreftiones  p^me  timore: 

6  Ncquc  calidus.  ideft  itnplcnsprxcepta  meaferuore  charitatis, 

7  Scdquiatcpiduscs.i<fcrt,fW»i<iii^flMm,  acidtofus  i^o- 
diofus. 

%  Incipiam  te  euomcre.  idtfl,  a  me  te  eijccrejicut  quid  abomi 
aabik.nam  ociofttas  omnium  vitiorum  cftfenttna, 

9  Qi}udicis.tefalfoiaSandodemeritis., 

10  Quoddiuesfum./«mw^w>Wf. 

Ec 


1 1     Eclocuplecatus.  ex  exercitio  doSrina. 

li     Ec  nuUius  cgeo.  ideil,doceri  ab  aliquo. 

I  j     Ec  nclcis  quia  tu  es  mifev.per carcntiam  grali^. 

14^  Ermiferabilis./»t>-re.jj«>w;)p/i«. 

ly     Ez  pmpev.bonisfpiritualibus. 

16     Stcxcus.quianonvidestuosdefeilus. 

1.7     Ec  nudus.  idefttvirtutibus  fpoliatus. 

18  Suadeo  cibi.  Hic  confequcnter  ponitur  falubris  monitioycum  di 
citur .  Suadeo  cibi  emcre.  openbus  honis. 

19  Aurum  ignicum.»ie/i,/4/?««fM  tharitate  accensa^alittrinfla 
retperfuperbiam.Sedcontrahocdidum  vidctur  Apoiiolut  dicere 
J\o,tn.  I  i.<i.Si  auce  gratia,iam  non  ex  opcribus,aIioquin  gracia 
i^m  non  cft  gratia.Cfe.jmai  autem  idem  eft  cumgratiayVel  ei  infe 
parabiliter  an7}exa.y&  per  confequens  non  emiturper  opera.  bicen- 
4um,quodgratia  vno  modo  accipiturpro  habitu  animamgratam  fa^ 
citte  Deo .  ^lio  modopro  motidne  dinina,qua  momt  animam  ad  bo- 
numfuptrnaturalejicut  motione generali  mouct  omnia  ad  bonafibi 
connaturalia.Similiter  meritum  dupliciter  accipitur,  vno  modo  pro 
meritocondigni^aliomodopromeritOLongrui.Si  aute  accipiaturgrx 
tia  prinio  modo  &  cmnino  prima ,  fic  non  caditfub  merite  condigni^ 
&  fic  inteU.gitur  diSium  .ApoUoli  pnxallegatum,  tamen  habens  gra-' 
tiam  primam  ex  eperibtis  meretur  de  condigno  eius  atigmentationcm. 
prima  tamegratia  bcnc  caditfub  merito  congrui,  qniaft  homofaciat 
quod  in  fe  eft  fe  difponendo  ai  gratiam  ,  congruurn  eii  quod  Deus  ilU 
infuttdat  cam,ft  autem  accipialur  fecudo  modo,ftc  non  cadit  fub  me 
rito,f«d  prxcedtt  omne  meritum  condigni  &  congrui ,  talis  enim  in~ 
fluxus  diuinus  comraunitet  fit  omnibus  hominibus^quaKdiu  funt  in  vi 
tapr^fenti  jfcdaliquifequunturhuiic  infiuxum  pcr  conatum  Itbcri 
arbitri)  fe  difponcntes  adfupernaturale  bonum  ,  &  fic  merentur  de 
coiigruo  gratiain  habitualemftbi  ir.fundi  a  Deo,ZT  per  eam  eius  aiig' 
mehtation?  decondigno,  alii  vcro  non  fiquuntur,propter quod  dime 
renturftbiipfis  relinqtti  vltetius  &  inpcccaia  labuper  di^e^libiiita^ 
tem  liberi  arbitrii .   Scquitur. 

to    Vc  locuples  fias.  iiuidis  fpiritttalibus . 

Ec 


M    O    R    A    L    I    T    E    R. 

t  «11«  epifcopus  Laodiccnfi»  diccbatfidcfincopcribus  fuffice 
rc  ad  falutcm,  &  fic  nec  frigus  timoris.ncc  calor  chantatis  ex- 
citant  ad  bonum  opus ,  propter  quod  abominabilis  eft  Deo  &: 
angehsems  ,  &  pctcoukqucmdcconfortio  Ian£lorura  cuQr 
pictidus, 

Sluoi 


10     QHOcf^diues  fum  &  locupktatus.  ia  fpiritualibu$,eo  quodha 

bes  habitum  rcligiofum. 

I  j     Et  nefcis  qnia  mi.es.  priuatus  bonrs  fpititualibus  , 

quam  fecularisetiam  malus,csteristamen  patibus. 

iS     Suadeo  tibi  a  me  emere.  pcr  exercitationem  in  bono  opere 

\^    %4urum  i^nitum,  iden,charitatis  incendium.        : 


magis 


1495        Apocalypfis         Cap.  lll.        1494 


Lit,c, 


llapn; 


^  a    7s(9«  appareai  f o/«y7o.Mclius  elt  hic enibefcere  ocram  paq 
£\  cis,qu.ini  m  fiituro  cprarp  pmnibus.  Vel  non  dimictam  pro 

crubcfcenna. 
4:  Aueutt  Sicucmagnam  arborcm  virere,&  frudumnon 

rcdderciiihil  prodeftjfignihil.prodcft  Chnaniiciicj,&:  Chri 

Ihana  operanon  ha- 

bere,&  ivleodicit.C"o« 

fuLo  tibi  a  meemere  au- 

rim  confiatum  ,  ideft, 

coccnde,  vt  pro  nomi 

ne  Chriftialiquidpa- 

tians .  Et  coUyrio  vnge 

oci</,wf«oj:vcqu3dli- 

bencer  per  fcnpcuras 

cognofcis,  opcieim- 

plcas. 
.«  ANDREAS.Si- 

dicclccrelubecame, 
inquic,quiver.ns  fta- 
]^  bilcfqueopeslargior, 
ferneci  defiderio ,  ,vo- 
kntique  animo  igni- 
tumaurumemicnc- 
pe  facra:  dodlrine  ver 
hum  igne  exploraru 
fplcdidumquc  reddi- 
tu.  P^T  hoc  cnim  cor- 

di  cuo  eiufmodi  thcfaurus  obringet,qui  ncc  viokri,nec  diri- 
pi  tacile  poterit.Veflierifque  fplcndida  virtucum  ftola ,  qua 
nudicas  quam  eXipeccato  contraxcras,concegctur  PercoUy 
rium avitem  innucre  vidctur  excernarum  rcrum  pcnuriam, 
muncrumque  deipicientiam  .  Nam  fi  dona  videntifi  oculos 
cxcaicantjomnino  munerumcontemptiohos  aperiec. 
b  Co//)'»-io.Oculi,vt  vidcamus  inungeqtur,  cum  ad  cognof- 
cendumverilummisclaritaccm,intclle£tus  noftri  acie  me- 
dicamine  iiona-ppcracionis  adjuuamus  .  Collyrioin.Trace' 
ptumdomirii  illuminas  oculos .  Vcliuiunge  donofpiricusfanfti 
nicncem  quam  ccrrena  conclufcranc. 
c  E^joquosamoy&c.  *  Andreas.  Pap^.quantaDeiclemecia? 
quanca  fuauicate  &:  bcnignitace  reprehenfionem  temperac? 
* Cvprianus  Qiii.peccantem  blandimcntisadulancihus  pal 
pat,peccandi  fomicefubmmiftrac  ncc  comprimic  dclii^b,!!- 
lcjfd.nutric,  At  qui  cohliis  fortioribus  redarguitjflmulacq.ia 

ftruic 


ftruit  fratre,promoaec  ad  falutc.i^oj  rf/7/^o,inquit  Dominus, 
redarq^uo^&  cailig^oSxc  oportcc,  &  Dei  faccrdotem  non  obfe- 
g.is  decipiencibus  fallere,  fed  rcmcdfiis  falucaribus  prouidere 
^  Hicronimus  .  Magnauaquandonobis  pcccancibus. 
non  irafcicur  Pei|S. 

*  Haymon.  Mul- 
tisrrvodis  Dcusomni 
potens  arguj,t;,&:caft! 
.  gat  quos  amac  ,  idco- 
quclibenter  eius  cole- 
randa  func  vcrba  ,  &; 
vcrbcra.  Hmc  perSa 
lomonc  dicjcur,  Q^tcm 
jdiigit  Dmmus    corri-. 


a     Pcr  gtati*  infuiionem.         b    Quia  fide  5c  opere  eiut  deleftabor;    Per  eiufdcni  iuftificationein. 
c     Qu^aip  le  l.xtabiimdemeoauxilio.f.petbonx«oi;fcicntir  incunditatem.         d      Qnidplura? 

Ium,&  c^nabo  cum  illo ,  &  ipfe  mccum  •  Q.urviccrir,da1x> 

a    Pcr  q  uem  iuJiciaria  potetlas  .    fcilicet  non  folum  priuiJegiaU  digaitate ,  fed  e- 
tiam  chaiitatis.Sc  VQUmta.is  confotmitate. 

ci  federc  mccum  in  throno'  meo ,  ficuc  &  cgo  vici,3<:  fedi  cu 
patre  meo  in  throno  eius.  Q,ui  habec  aureai  audiat:*<^uid  fpi 
ritusdicatccclefijs. 


a    Ipfis  Tittutibusj 

&veftimcntis  albisinduaris  ,  f  vtnonappareatconfufio  ^ 

A  virtutibus 

nuditatisrua: ,  &  coUyrio  inunge  ociilos  tuos ,  vtvideas.t  j 

a    Canfa  pramifia.        b    Faciocojnofcere.peccatumJ.        c    .C?ftet  leddo.        d    Qu^osvi-  ^ 
des  pati  a  duerfa.  ^ 

Egdquosamo.arguo.&caftigd  .  -/£mularcergo,&poeni.-  6 

Dc  tcpiditatc.         Et  dcbet  agere.         |>    Corclaufum.         c    Inci^po.         '  ^ 

te'ntiamagc*  Ecccftoad  oftiumj&pulfo.  Siquisaudierit  8   gii.flizdUt  aiitcm.omr 

Inielligendo.        Ad  ppus  faciendum.        •     Fei  veiam  fidcra.         InTceieto  cotdis.  9      .«''W^   fitium    quexn    recir 

VQcem meam ,  & aperuerit mihi ianuam ,  imrQibo  adiL-  S°  f^^ Cconcrario  rcprp- 

■    -     -■  -  ...-.-     .,....,.         ,j  bosin  fuis  voluptacir 

I  j  bus  remancre  pcrmir 
\i  ric,  iuxcaillud  ;  Diaiy» 
1 4  eosfecudu'»  dcfideria  (.cy 
ly  tiiseorum. 

1(5  d     EeceeguQciai  .  oljf 
17  d»"  pulfo.  Si  cjitis  (iMdief 
rit.&^c.ExpeiXo  vel  ix| 
fpiro,  vcl  per  prasdic* 
tores  voco. 
^  AmbrofiusPulfatDomingsadoflium  noftrum  ,  cuoi 
per  fcripcuram  diuinam  quotidie  nos  admoncc,vc  vicia  rclin 
queres.ad  bonaoperaagendaconuercamur.Vocem  ciusitu 
ciimus.&:  ianuam  aperimus ,  cum  mandaca  cius  cota  mentis 
inccncione  fufcipimus  Ad  nos  vcro  incrac,  cum  dc  noftris 
profe£libusgauder,Q5namus  nQSCumiHo.cumjde.fpccglc 
ftis  glorigcxulcamus. 

c  Scdcre  mecim  in  trbono  meo .  Judicarc  in  illis  in  quibus  fc» 
deo,5^iudico.  H^EcdeprxIacis,  &perpra:lacosdefubdicis. 
*Primafius.Confcflbrcm,  parcicipcnipoccfktisdicitacq; 
iudicij,de  qua  loannes.  Dedii  eispotefiatemfiliosDeifieri,hisqui 
(rcdunt  innomine  eius.Et.Sedelutis  mecum  in  duodecim  tliTOhis;  iudi 
cantesdmdecimtribuslfrael. 

f  Sicut,&egov!ci^&fedi ,  cumpatremeointhroMeiMS  .  Qui^ 
vicloria,&:  fcflio  cius  eftcaufa  vidlona: ,  &:feffioni$  co- 
rum. 

#CAP. 


D 


Fpift  ola-ad 
Caitrutium 

t49.(lift.c. 
hitic  erenim. 
t  l'ro.  j  .l>. 
Gcnc.k», 


Prouer;|. 


prai, 
6 


Iohan.il 
Macth,i4. 


NfCOLAVS    D£    L  YRA. 
1     Ec  vcftimencis  albis  in(imnsjdefl,»irtutibus. 
1    Ec  non  apparca  confulio  nudicacis  ru«E.cor4w  Deo  0"  ange 
lisfanQis.  .     . 

3  Ec  collycib  inungc  oculos  tuos.vt  vide&s,.idn,gratiafpiri' 
tusfanBi  qni  illuminat  ocutos  tpentis.Dicunt  <j«/ei».Inungc.  quia  li- 
cet  gratia  f(t  afolo  Deo  data^tamen  in  poteflate  bominis  eU  vt  fibi 
uetur,quia  potefife  aieam  difpn  ere  modo  di£lo, 

4  Ego  quos  amo  arguo,&  cafligo,  ftcut  paterfilios  4iU£iQt. 
Acmularc  cr^oJdeTl^emitare  bonos. 
Ec  p^niccnciam  age.de  peccAtis  perpetratis: 
HcccftQ  ad  oftium.cord/j  humani. 
Ec  pulfo.tfif  bonum  fupsruaturalemonendo. 
Siquisaudicric  vocem  meam.  wonif/oni  wM  confentienH». 

Ec 


i  L    '       I  >m. 


■il.-'f  ■ 


5 

6 

7 
8 
9 


lo  Ecaperueric  mihi  ianuam,jB«-  conatum  liberi  arbitrii  ad 
<bonum  ii  IncroiboadiIlum.yci7/cWf«-§r4r/<!nj  ^r««w/rf«"e«- 
tem  h  abitaudo  iti  illo. 

.iz  Et  c^nabo  cum  illo,&:  ipfe  mccum..7y(«atiB  ,i5f«y  intali  hor 
minedeleSfatHr^&ipfeinDeo. 

1 3     Qui  viceric.  Hic  •vltimo  povitur  pmmiipromiffioi^cum  didtur 
Quiviccvit.infultusmundi,carnis.,&diaboli. 
.  14    Dabp  ci  federc  mecum  inthrono  meo ,  ide^,  quietem  in 
ceckfli  regno. 
1  j     Sicuc,&  cgo  vici.perpaffionem  meam. 

16  Ecfedieumpacremeoinchronocius  .  Marci-pltimod* 
.Ajjnmptns  efi  in  ciium^&  fedet  a  dextrisDei. 

17  Qui  habec  aurcm  audiac  quid  fpiricus  dicac  ecclefiis . 
Exponiturvtfupra, 


6 


M    Q    R    A    L    I    T    E    R. 

t    Vf  non a^parent  confiijlio.lXi  ludicio  fijpali, 


£f 


3     Et  collyrio  inungc.idcR  ftudio  facrx  fcripturXjquod  illurrii 
"nac  inrelledlum. 
j    jtemulnre  «xo.idcft,imifare  bonos,C«tcra  patent. 

MOIIA- 


i49y     GIof.orcI.&NlcolaideLyra.      149^ 


ccnsjAfcende.huc,  &  olteda  tibi  qua: 

Et  <]uia,ita  de&dmbam. 

J  oportcc  ficri  cito  .  Poft  ha?c  ftatj  fui  iu  Ipiritu.  Et  eccc  fedcs 


CAP.    IIII 

Cflhieoidi.     ^  Richardus.Prjcccdcnsvifioma- 
iora,<J^plcnioraqiurcliqux,continctdocunpM, 
vc  potc  q  ad  vni'  rcgion;s  videliccc  Alic  fpcciali 
tcr  mifla  cft  corrci!tionc.  KIjc  vcro  qu^  icquucur 
longc  m«iora ,  obicu- 
riora  ,  &:  fublimiora 
ccntincnt  facramcn- 
ta.fKuc  qux  ad  vni- 
uc  rfa  gcncralitcr  Ec- 
■  cJcfixpcrtincnccrudi 
tionc.  Viidcin  huius 
fanaxviftonis  ing^cf- 
fu   fan£to  Thcologo 
rcftcdicitur.  ^fcende 
huc  ,  &  cflendam  tibi 
<jMt    oforttt   fteri    pofl 
I».fc.Liquctcx  coquod 
^licitur ,  ^4.fccnde  ,  Ex 
ccllctiora  cflc  ca,qux 
vifurus  crat  ,quam  ca 

qux  vidcrat. Agic autc ifta  vifio de  Scdentc  in  throno, De li- 
brofcptcmflgiIlis(ignaco,&:dcagnolibrumapciicncc.De- 
fcribic  ctiam  mulcipliccs  fandJf,EcdeIix  vfquc  in  fincm  tri 
bulaiioncs,&  fcqucntcs  bcatituciincs,vc  clcfti  cx  aud:cu  tri- 
bulationum,contra  cas  pra:muniancur,6>:  ex  promifiione  rc 
tribucionum  robulhorcs  cfficiancur, 
Hxc  vifio  dc  rcuclacione  myficrioru,Corrcftos  enim  copcci 
tcr  fcquicur  fccrccorurn  rcuelatio.  H^*c  vifio  poceft  appcllari 
rcuclacio  myflcriorum,quxfpiricu  apcriuncur. 
a  Toft  h<tc  vidi  .  Inhac  fccundaviiioncagicde  fedcntc  in 
throno,  &  de  ornacu  eius,'li«:  de  agno  apencce  librum.id  cff, 
diuinam  difpofitioncmdcreparacionehumani  gcneris,  & 
dc folocntc.7.  figilla .i.obfcuritates  vt  cum  vidcnmus  Dcii 
'tancamincclligcnciam  fcripturum  impendiffe  hominibus* 
grati  ei  limus.nce  pro  ca  p.ui  formidemus. 
"  Viliobarcnon  prima,  fcd  fccundaponiturjquiaiam  fuos 
iniiitatad  cnbuKntioncs ,  quas  non  valcnt  pati ,  nifi  negleda 
pnuscorrigantur,quodt»itin  primacorrcdtionc.Fcrchxc 
tota  vifio  dcfidclibusulcimisagit,quod  multum  valcc  ad 
animationem  prxfcntium ,  pauc^  etiam  de  his  inducit  qui 
antc  Jncarnationcm  Chrifli  palll  funt  quod  .nd  idem  valct . 
b  Jn  f/.i.fcriptura  q  cft  uia  ad  uita ,  uc*l  Chrs  eft  oftiu  cuiuy 
fti^io,  myftena antc claufa,modo aperta his  g. fidc,&  ope  sut c^iu. 
'  «•  Auguft.&Primafi.  OftiQm  apcrtum  Chrifcum  dicic 
n3tum,p.iffum,ac  fufcicatQ,qui  cfc  ianua,ipfo  dicete,E^9/««i 
efi.um.Codu  Ecclefiam  dicit ,  co  quod  fit  habitaculu  Dci  ubi 
c^lcfcia  gcruntur,Hoc  cft,qu(>d  ficuc  in  c^lo  uoluncate  Dci, 
£.  ua  ficn  poiculamus  in  ccrra. Aliquando  aufcm  C5lij,&:  ccrra 

...  .,,..^.,.  .  &;eccle- 


^  ecclefiam  dicic.propter  rerram  qu^  &  cclu  cofiftit,fuiecri  D 
in  fidcles  rcclis  fidcliii  prxdicationibus  acquiruntiir,  fiuccTi 
caro  fpintui  fubditur,  liuc  cum  tcrrcna  c^lcftibus  teconcili* 
t'a  iunguntur. 
4«  AMBROSI.Oftium  apcrtum  eftcdicitur.quia  omnibus 

ad  fevenircdcfvdc- 

CApIIIl 

Knn  t(mpoi«,rrd  oidine.        Videre  potuit.quia. 

Cllhjpc  Yidi>  &ccceoftium  apcrtum    » 

'■   <"J,'''t'   >l      «    Qiuntiiil' »4f»  9U«  in  h»c  uifione  uidi' 
f.nctus  Tci1jmciiruin,<iuod  prccedit  nonum 

incoelo,  &voxprima  quann  audiui, 

■    HO^tmtis  ad.bcUum.ium  quoJ  ad  ideis  ualet 
ut  piti  dcbcajo. 

tanquam  tuba:  loqucntismecuiri.^  di- 

a    B.cddcns  ia(ioncni  curpati  doccat. 


Tu  corici!>us  ampliliraanimi :m  ad  ifta  alia. 
-    b  -'  - 


J 

4 

5 
6 


r 


r5nbus,quauis  fcclc 

rib*dcprimat'Chri 

ftusoftiii  mifcricoi 

di^fu^apcrirc  non 

dcdignatur,ficutip  nia^j 

fcdicit»neuagcl,»e 

nite  ad  me  omncs  qtii 

Uborafis.  &c. 

c     r<jn</H««^Nodif 

fenticntisarationa"» 

licatemcadandora- 

noncs. 

d     Oflendam  ti.  Q(j.X 
iamprxrcricrutdi- 
cicqu^adhucopor 
rcc  fieri ,  ut  pote  in  codcm  futu  quo  cqpcrint,pcrmanfura. 
Vcl  pofc  correClionc  oporcec  uidere fccreca  pcr  qux anime- 
tur  in  prxlia.  Vcl  qu?  oporcec  ficri  cico  poft  hgcidcfCjin  ulci 
nns  fidclibas.Vcl.poftl-K^c  fui  in  fpiritu. 
e  Stanm  fui  in.  N6  rcpugnaui,fed  abicci  curS  toti"  tecreica.'is 
f    Ef  ff./f</fi.iVlaiorcsinquibusfedccDcus,&:iudipc,:fcd,  E 
cci.i  iu  fubdici'svbialij.Velquidamicacrantapci,vccompe-  Sapr 
tenter  Deusfedercc,&:  quiefcerec  in  cis , 

*  Auguft.Solium  pofitum  ci\  fcdesiudicancis,  fuper  quam 
vidicfimilirudinem  iafpidis  ,  &  fardij.Iafpisaquxcolorem 
habctj&fardius  ignis.In  his  duobus  lapidibus  duo  ludicia  in 
tclliguntur,  vnumquod  iampcraquamfaclumeftin  dilu- 
liio  ,  aliudquodeticperigncm  in  confummacione  f<jciili, 
Poccftctiahoclocovitafcruoru  Dei  intelligi,  qmaad  iimi- 
litudinem  aqu£E&  ignis  interdum  in  hac  vita omocs fancli 
habeirt  profpera,interdum  patiunturaduerfa. 
■^  Andreas.  Pcrh^incfede,  Chrifti  in  fandtis  requiesdefi- 
gnactir.fiquidcin  illisvclucmthronoquodainfidct.C^tcru 
pacri,qiiehoc  locovisii  inducic,  nollaomnino  corporca  fi- 
gura  affingir,  vt  in  prima  vifione Fiho  affiuxerat ,  vcru  pre- 
tiofis  tantii  lapidibus  illu  comparat,  lafpidi  quide  c\S  is  viri- 
discxirtat,  fuaq;  viriditateDiuinf  naturc^qu^  fcm  p  floret. 
&:virct,&cfca  viucncibuspr(jftac,fvinbolii  pr^feferac  A.li 
milacur  Sardio  ob  tcrroru  qucm  hoftibus  incuccrc  nncus 
eft.  AiuncnamqjSardiumfcnSjfpcvitrifqueterribilevideri, 
prarccrca,  vi  nacucali  ^gracorporafanarefolitum.Sanevi 
magno  Epiphanio  placccnon  modocumonbus,fi  commo- 

dcadhibeacur,medetur,vcrumeciaIcrroilJatis  vulneribus.  - 

:■    •■ai>;^.T^'.  ..-:;-„.:.■ /.r-?-  ::-o--/  .      - ..  -  ^  ^^^^^^       F 


NICOLAVS    DE    LYRA. 

CAP.  nir. 

Oft  hxc  vidi. Defcripta  vifione beati Iohannis,\qua  rcf\>i 
cit  informationim  feptem  ecclcfiarnm  ^fiafpecialitery  //- 
cet  ex confetjuenti  refpitiat  aliarum  ecclefiarum  inform^- 
tioncm  vt prtediBum  cji^hic  confecjMenter  ponuntur  >ifiO' 
aet  eiufde  xefpic  etcsdireOeinformationetotiui  ecckfittgeaeraliter. 
'S^ainfpiriiufub  quibufda  imaginVms  fidit  decurfum  e(clrfiti  ab  apo 
fioloriieporc vfque adfinemiidi,(juantu adtribuUtiona  , confolatio- 
nes  &  irnmurab  litatcs  notabiles  (juarii  tame  aliquf  iam precefferunt.^ 
<2r  aliefuffunt  fiiturx.  yifiones  ante  iflas  ima^inariai  beatus  Johan- 
ties  fcrtpfUyintelle^lum  tamen  earum  non  exprffit ,  licct  ad  plenum  in- 
.  tellexerit ,  aliijuando  tamcn  interpofuit  per  qu.tdatur-eia  ad  reliqua 
fliqyalittr  capiendajicut fupra  i.ca.dixit .  Scptem  candelabra  aurca, 
Jepicecctffitefiint.&fcpte  flelltefcpte  angcli.i.epifcopi  earum  .  &fi- 
piiluer  in  fequcntibus  aliqua  dicit ,  licet  raro  ad  aperiendum  tliqua^ 
liter  intellcAu  occultorurH,vt patcbit  i«  locisfuii,domino  concedente. 
fropter  quod  inteUeOus  titeratis  non  ff?  ille,quipcr  vocesfignificatur 
imniediaie,fed  ille  qui  per  imagines  fi^^nificftt ,  ficut  ludic.^.b.  dicitur^ 
qS  ligna  dixcrant  ad  arbore  rhamnum,veni,  &:  tmpa  nobis. 
fenfus  literalis  non  efl  de  arboribus  vellignis  ,  feddeviri  Sicbem  per 
Itgnafignificatis^cuifecertmtfuperfeUhimelcchregem.Sciendiietia^ 
^kod  tfl^  vifiones  nidiflinguiitui  exparteteporis  )n  quo  faHdi  funt^ 
quia  lobannes  totum  vidit  vna  die .  quodpatetpro  Ifoc  quod  dicit  j.c! 
———____ ^"' 

MORALITER. 

I  Voft  htc  vidi,&ecce  ofiij}  apertum.Vci  qcl  inrclligitur  Chri- 
ftuSj^quidicicdcfeipfoIoh.innis.x.b.  tgofum  ofiuim.EiiQud 
oftiu  dicitur  apcrtum,  c^a  Chfs  paratus  fcmp  ad  recipiendu 
mifcricorditcrp^mtcnccs,Scdcjuoni5dMS  mifcncordia  no 

Cftfi- 


Fuiin  fpiritu,in  dommico  dic.feddiilingunturaparte  temporu  in 
quibiASpa^  tim  impletsfunt,  Cir  partim  implendx ,  vi  magis  viMntur 
infcrius perfequendo .  I{cfidiuum  igitur  huiui  lihri  in  duaspartcs  diui- 
ditur , quiaprimopoHitiir modus huiusvifionisjecundo cuifus  ir^ple- 
tionis  ,  ta.6.Circaprin.umfccu  dum,quodtota  Trinitas  rcuclamt  Di 
^pocalypfim  hominiClmno ,  Chriftus  autem  lohannipcr  .^ngetiiin 
tiuspcrjona  toquentem,  Chriflus  enim  homofuprrior  eft  angelis ,  pro- 
pter  vnioncm  adfuppofitum  diuinum,&ptettitudinemgra)ia,  licctfit 
tninor  angetis  ratione  natune  himanx^fecundum  quoddicitur  Htb  i. 
Igiturprimo ponitur  maieflas  Dei  reueiantis,fecudo  dignitas  homtnis 

Chrifiirei>etutionemrecipictis,cap.fe.Trimimdeclarati,rextribtrs.f 
ex  imperiali throno,&  ex  nobili  confortiofthi ,  Et  in  circu i tu  fcdis.' 
&  reuerenti  obfcquio,il>i. Et  rcquic.non  habebant :  Circaptimutn 
dicitbeatus  lohaniies.Vo^  hxc  vid\,Sicenim  videhatima^inarieac 
fi  oftium  cdi  aperiretur,pcr  quod defignabatur  quod  dccurfus  cccltfiji 
ftbireuetabatur,qu£  cftuminfcripiiira  nominatur,  fecumdum  quod 
dicit  Gregorius  Ijomil.)  6.1[egr,um  ccelorum  prxfentis  temporis  ecctefia 
dicitur,  in  qua  doElor  qui  mandatum  foluit  minimus  vocatur,&  c. 
2  Et  vox  prima./n  quo notatur  autoritas an%eti loqucntis ,  vt di- 
aum eflfupra.ycap.  }  A fccndc hnc.ad  videndum ecctefi.t decur. 
fum.ideofubdititr,  4  Etoftendam  ubi.ficundumordinatimeDci, 
qii£  non potcftfruftrari.  Et.  y  Statim  fui  in  fpi.  vifionem  ima^ina 
riam  intclllgrndo.  6  Kt  eccc  fcdas  pofica erat  in  c^lo .  ■Pcrqua 
fedem intelltgitur  autoritas,&potcflas vei ecctefiam  ngentis. 
. Ecfu- 

cft  fine  iufticia,idco  fcquicur. 

6    Et  eccejedespofita.kilicct  Chrifti  iudicancis.hoc  deber  prg 

cacorquiperlohanncm  fignificacur,attcnte  videre,6t:  popu 

lo  nunciarc,nc  dc  Chrifti  mifcricordu  nimis  confidac  \cl  de  ' 

rigorcfuxiuftitixdefpercc, 

ftia 


H97 


A 


v-ap. 


ttfpcfiui' 


i- 


C  SirniUs  erat 
^«y.Priiis  jncopriitus 
pcr  carncm  mudo  ap 
paruitjCOinngcns  ini 
micos,robur  Tuis  tri- 
bucns. 

d  lafpidis&fardinh. 
Pcf  colorcm  duorij 
lapidun»  notat  dcum 
&:  hominem. 
c  Et  iriu  *  An- 
drcas .  Porro  Lis 
qua:  Sniaragdi  colo- 
reui  armulatur,  varia 
&:flonda  coekftium 
virtutum  &C  ordinu 


Cum  in  mediofenumfHcrhglorificatus.Vigmti quatuor  feniores,  H 
pra-pofiti  &  populi  funt  .In  duodccim  Apoffolos ,  prajpofi-  Pial.i», 
tos,&  in  alijsduodccim.rcliquam  PcclGfiam  intclligc.    - 
*     Ambrof.  Viginti  quatuor  fcniores  in  hoc  libro,wIiquan- 
do  patrcs  vetcris  tcfl  amcnti,  aliqfi  noui  aliquando  fimii}  v- 

tj-iufque  fignificant 

Paratm  a»!  iutjicandiim. 


I 
i 


B 


pocalypfis 

a    ^'«'«'fWf.ChriftusfuprainrcrcandelabraambuIans  ,  nonc 
fcdcns,idcll,iudic5smcr!tafiiigMlorum,  deqiio  digaciapc. 
hic  mcnoriani.quoshortatuscfiadpugnam. 
b    i^</  (Mat.  V  bi  tanrum  boni  fnnt ,  non  cff  opus  iudica- 
rcidcft.difccrnerc,  vbi  boni  U  mali  ^ibi  difcretion?  w*  c^. 

-      <■•-•'•■ afpi- 

Vtexceden».  ,.  ,      , 

^  pofita  crat  in  caslo ,  &  fupra  fcdcm  fedens  .  Et  qui  fede*b«t 

^  a     Diuijiitas  inirat  &  fuis^itpafcua.     b     Caroinpafsionerubet.         Wcll  pax. 

c  fimilis  crat  afpcdlui  la pidis  iiaipidis  &:fardinis  .  Etiriscrat 

U  a    Smaiagdds  vitidis  &  tubeus. 

c  in  circumitu  fcdis  fimilis  t  vifioni  Smaragdina:  .  ft  in  cir-  4 

I  1    Vt.«pi>cndicia  &  in  iudicio  eins  confentieiitia.    b    Minoi  ccclclia  tam  in  veteii  quam  in  nouo    5 

Tellaraento.  '  Vidi. 

cumitu  fcdis  fcdilia  viginti  quatuor  ,  &fupra  rhronos  vi-  ^ 

i  »    Vel  veaiiMentis.        (^a;inbaptifmoiiiduerunt  ti»ibusamiciunt8relcrti.  _ 

g  gintiquatuorfcniorcsfcdentcs  ,  circumamidiftdlisalbis,  g 

*^  a    Ideft.in  mentibus.        Vel«a:.  Veliett. 

'  &incapitibuscorLicoronasaurcas ,  &  de  thrgno  procedc-  9 

^  Comniinationes.  .  ' " 

^  bant  fulgura,&  voccs  &  tonitrua,  &feptelapadcs  ardcntcs  \' 
ornamaa.diuctfaq;  ^  antc  thronu,qua:sutfcptefpiritusDci.tEtin cofpedlufcdi 

corundcm  munia&  *■  *       *^  *^ 

jniniilena  adabiat. 

*    Augufi.lris  gca;Ci  lacinaquc  lingua  arcus  vocatur,qui'in 

die  plLiuixapparcre  vidctur.Et  quid  pcr  hanc,nifi  recocilia 

tio  mundi  delignatur,  qua:  per  incarnati  Vcrbi  difpenfatio 

ucm  tacta  cognofcicur^ 

Quali.vidi  pr^parantcs  fc  ad  hoc,  vc  accipcret  Dcfi  fcflb- 
re,6inedcficcrcnt,vidiauxriiia.Hoccfl,!ns  erat  in  circuitu 
fedis  lifiTtlis  vifioni,&c.idcfi,  pax.i.propiciatio  33ci  qua:  cft 
in  circuitu,vc  protcgens.Qiiam  &  baptifirus  qui  cft  vtridis 


lill.  1498 


U 


Qitando  fcdcmus ,  a 
laborc  quicfcimus 
Perfedilia  igicqrvi- 
ginti  quatuor,vigin- 
ti  quatuor  libri  vctc 
ri.^  tcfl^amct!  defigna  \ 

tur.Supcr.z4.igitur 
thronos.  ^^.fcniorcs 
fcdiire  vifisiit.quia 
patrcs  vcteris  telia- 
mcntialaboribus& 
ciirishu!.us  f^culiin 
lcdl:ionc&:  mcJica- 
tionc  diuin.oru  libra 
rum  quodammodo 
quicfcebac  Peralba  E 
vcilimenta,  vita^pu  fOeelecc. 
ntas.pcrcoronasau  ^'^^'P"'"  ■" 


imau 


color  , tSc fanguis Chrifii  ticicqui clt  rubcus  color  .  Vcl his 
colonbus  not.uur  ludicium ,  aqua  praetcritu.n ,  ignis  futu- 
rum>in  quibus  liios  faluabic. 

i  smgra-^diKe.  Pcr  colorc  viridc  Smaragdi,  ^colorcftaqua- 
ticus  bapc;linus  incclligitur  Per  ruborcciuIde,donafpiricuf- 
fancti  in  baptifmo  acccpta ,  pcr  qux  comburuncur  pccc.ita, 
|r  yigintifjua.feniorcs,  Daodecim  prophcci.  li.apolToh, 
qiiamuisplurcs  vcriufque  ordinis. 

J^owlorcs  alias  dicutur.z4.alias  i  a.  Omncs  doflorcs  vcte 
ris  fiue  noua:  lcgis  dicilcur  1 2  propccr  fide  Trmicacis  qua  an 
iKincianc  4.partibus  mijdi.  Vcl.  i^.liunt  per  fcxies.^.Scx  rc- 
ferunturad  opcra.que.fi.dicbus  tecit  ,quatuor  adcuagelia, 
idclt,h^c  qu^  in  nouo^Si  in  vecen  Tefta.opera  Dci  coiic 
■j:    Auguliin.Scniorcs  coum  Ecclclia  dicic,  ficuc  Sc  Efaias 

Cum 


tem  aureas,opera  bona  defignancur.  f^ifsi  „,  „„,. 

h     Circunjio.at.  Peccata  ceguntur  &  albent  virtutibus.         nem wrrann. 

i    Coronau  ideft ,  vidoriam  per  fapienciam  6c  charicatcm 

etiamadinimicos. 

If     De  </5rono.icIcfi,ccclcfi3,idc(^,aqua  pluic  fulgura,idcft,tni 

(racula  qu?  Cerrenc,&:  illum/nanr. 

■a  Ambrof.Pcr  tulgur.i,iniracula que  operarur  Dcus  pcr 
Sanftos  fuos,per  voces,predicatio,per  tonicrua  verQ,tcrror 
.gchenn^  ignis  dcfignac .  Quia  fanili  prijdicatorej  eos  quos 
amorcceleftis  pacrii^a  vitijs  reuocarc  ncqueuc,cis  tormen- 
ta^tetna  qua:  inipijs  pra^paraca  ("uncopponunt.vtquos  blail 
dicijs  ncqucuntjfaltcm  tcrroribiis  a  vitijs  cornpcfcant. 
1  Septefnfpiritus.  I  an^padcsdona  fpiritufiancb,qua:  accen- 
dunt  &:  illuminancparata  omnibusillis  qui  func  fcdes  Qei. 
m  In  confpe8u.  Qu,ia  intelligunt  facramcncu  &i.rd  facramc 
ti,nec  rccipiunt  nili  quos  idoncos  vidennt  &cognouerinc. 
•?«  Andreas.Pcrfrptehosfpintus,  autfcpccangcIosca;re- 
ris  pra'fianciocscu  Ircnaroacc.percoporrcc.autfeptc  viui- 
fici  illius  Spintus  charifmata ,  quoru  mciuionc  facit  Efaias 
prophcta.  Haymon.  Septem  fpiiitusdicuntur,cum  vnus 
fic ,  propter  feptiformem  gratiam  ,  quf  fuperDominum^ 
requicuiflcnarratur.Beacaucem  lampadibuj  comparatf,  F 

^  Spiri-  f 


NICOLAVS    ED    LYRA. 

1  Et  fupra  fedcnj  fedcns.  fcilicet  Deus  trinus  &  ynus. 
X  Et  quifedebac  fimiliS  crac  afpcilui  iafpidis  -S^  fardinis.r<i 
les  apparitiones  fiunt fecudh  (onenienuam  adidcfuod  reuelatur.Deus 
Mtemfic  apparebat;ptgubcrnans  ecclcftam  militantem .  Circa  quam 
fe  habet  vt  confolator  &  charitatis  incenfor,  propter  quod  ia  primi' 
tiua  eccUfia  fuper  apoflolos  mifit  fpiritumfanflum  in  ftmilitudine 
ignis .  Ideo  dicitur  hic  colorii  iafpidii ,  idefi ,  viridis ,coior  eii  confor- 

tatiuus  vifus.,&  fardinisyidcfl,rubei  coloris,qui  propter  fimiUtudinem 
Ad  ignem  fignat  incendium  chmiatis. 

3  Et  iris  crit  in  cir.f e.  Ter  efuain.defignalHrffduf  Dei  ad  tccle- 
fiamfuam.J^amirisftgnumeflfadcrisintcrDeutii  &  terram,vt  dici 
tMrCeHe.9. 

4  Sif^lis  vifioni  Smaragdini^.  Simaragdus  aut?  eflviridis  co- 
loris^&hic  efl  vnus  de  celoriOus  iridis,&fic  apparebat  ille  iris  ima- 
ginariu/s.^<juod  color  viridis  intcnfior  c/cteris  videbalur.  In  quo  defi- 
gnatur  confolatio  Deifuis  elellis  afutura,  maxime  in  tribulationibns 
fccleflxfuiuris,eo  tjuod  viridis  color  efl  confortatiuus  vifus. 

5  Et  incircumitu  fcdis.  Hic  cbfequeter defcribitur Dei  maieflas 
ex  nobili  iofortio,ium  diciiur.E,z  incircumitu  fcdis.fcdi.viginti, 
Ter  quA  defignaniur  vniuerfA  cathedrales  ecclefu,tju£  licetflnt  mul 
t<e,  tamenjub  tali  numero  dejignantur  ,  propter  concordantiam  noui 
Teilamenti  ad  vetus,'»  quo  kgitur.  I  .Taralip.z  '^  .quod fanBus  Da- 
hid  voleni  augmentare  cultum  diuiiMm,flatuit  viginti  quatuor  facer 
doiesin^cmploferHebiomadasfuueffiueminiflrantes ,  infacra.n. 

fcri' 


fcriptura  frequentcrponitur  determinatws  numcrus  pro  indetexmina' 
to,ftcut fupra  di£lum  efl.i.ca. quodperfeptem  fpiritus  Dei  intelligi- 
tur  tnuUitudo  angelorumfan8Qrum,&ftc  dicit  Greg.Humtl.Zj.quod 
pcrfeptem  d^mones  vniuerfa  vitia  figurantur, 

6  Et  fupra  trhonos  viginti  quatuor.T>er  quos  deflgnantur  vni 
uerft  eoifcopi,in  quibusdcbct  effe  xtatis  ir  morum  maturitas. 

7  Circumamiifti  albis.  i^amin  ipfis  debet  rcfulgcre caliitas . 

^  Ec  in  capicibus  corum  coronas  aureas.  7^5  in  mctibKs  m- 
ru  qux  diciitur  capita  rcfpcSH  viriumfenflttuarii,deb.et  refHlgere  fa 
pieti*  clariia4,qiuper  ^urii  frequeter  infacrafcriptnra  defignatur» 
p     Ec  dc  crh  ono.  fdlicet  Dei. 

10  Procedebanc  ful.vo.6c  cronitrua.  i.corufcatio  wiratuloruy 
& denunciatioprxmiorum pro  bonit  opcribuf  ^& tirror  fupplicio- 
Yumpro  maltsufla  vero  tria  in primitiua  ecclefla  &  po.il  temporibut 
tnultii  concedebantur  a  Oeo  ecclefi<t  prxlatif. 

11  Etfeptcmlampadcsardentesantethronuni.  f.Dei. 

12  Qu^  funt  fcptem.  Et  exponendo  quidper  lanipadesfeptem  /o 
teUigatur,aperit  aliqua  aliter  adalia  capiendu .  Diciintur  autem  bic 
feptemfpiritus  Dei,frptem  donafpirituffandi  ,parata  dari  dr(ponen' 
tibus  fe,  ideo  dicuntur  ante  Dei  thronum  cfie .  Vtl  pcr  fcpte  Jpiritut 
intelligitur  vniuirftlas  fan&orii angelorum  taritta  .id  Deibeneplaci- 
tnm  exequendum,feciidum  illud Heb.x.diOmncs  2dimwi\rator]'] 
fpiritus  func,&C.Qj<«  dicMntiirlctmpades  nrdentes .-qitia  illt^minant 
&  accendnnt  fideles  ad  cngnitioncm  &  amore  c^lefimrn , 

13  Et  in  confpctotu  {cdinidtii  Jiaptifmi facramcntKm. 

Simi- 


MORALIT        ER. 

5     Etin  cinumitu (cdis fedilia.i.fociezas  clc<^orum  ad  crcsan- 

gclorum  HierachiasafTumpcoru,  fccudum  trcs  odonarios. 

in  i^.contentos ,  OiLt jnanus  vcro  quictcm  bcaticudinis  fi- 

gnificat, 

1 1    Etfeftem  iawpades.  i.angcloru  fQciecaccs,  idco  fubdictir 


li.  Q»f  funt  feptem fpiritus D«.idcfl,vniucrfiras angelorum 
nam  pcr  feptcnarium  nufncrum  vniuerfitas  ficuc  trequcn- 
f  cr  didtuni  cft.figuratur. 

15  Et  in  conJpeQu  fedia.  i.baptifmi  facra mcntum,  fine  quo 
nocfl acccflus  ad  Dei  confpcdum,Iohan.j.a,  "liifiqmi  rena 
tusfueritcx  a^H»&  fpiri^ufanSlOynoii  poteft  introire  In  rt.Dci. 

t  £' 


I 


1499        GlofGrd.ScNicelaidcLyra.        1500 


a    Idel.dfdili  eBnicrapUttsni  re>enium,l(  icripiamec  euram  uel  rrcordationem  de  fubditit. 


*  tanqiiam  marc  vureum 

D  »    Circumcjuaqueueluf  exciiliii. 


finulccrj 

_     ,-_.j , -  Aniinata  &  iiijiiiinanti].     b     ti' j>iti  off.nuin. 

c  &in.  circmtu  fcdis  y  cjuatuor  animalia  plcna  oculis  antc 
j.&rctro  .  Etanimal  primum  fimiiclconi  ,  &lccundum 
f  animal  fimile  vitulo,&  tertium  animaJ  habcns  faciem  qua- 
pfihominis  ,  &quartum  animalfimilcaquikvolanii^  Ez 
i  quatuor  animalia  fingula  corum  habcbant  alas  fcnas, 


f> 


('ech.j.b. 


Spiritus  f»wftus,quia  ad  Dct  amorc  fanflos  accod  €,&  Kxitjh 
iicfidci  illiiminacnc  toiicacrroris  incurrac.  Ncq.;  aJibi  njli 
antcthrrnuliicct.quiaSpiritu  fanciu  h.ibcrc  non  pjflnnt, 
quicfiquecxtra  Eiclefiafuni  h^rctici.  Vn&:  in  Canonibus 
dicitur,vtfitalcsitcru£cclclJ?c6iungi  pcrrcccam  fidc  vo 

lucrint,flccipiat  ma- 

nusEpifcopiinnpofi 

tiont  m,quaccnus  lic 

po(lintrcc'ref<^Spi- 

ritum  fanclum  quc 

pcrdidcnint. 

a  >fjr»w.B^ptifnius 

finccritatc  fidciluci 

duspofiqucmcribu 

Jationis  igne  clcdi 

ducutur.idtirmitaic 

bonorum  cpciu ,  fi- 

cutcxaqaidurcfcit  Cryftallus. 

b    Jnw*.  Pl.inicicquandaad(imilimdincm  nidiris.qnih.i 

bctplatca  latam  &:  ipaciofani ,  vbi  fcdcc  &:  mdic;»i  ludicia. 

c    5fdii.Icruf.ilcmvcUitfulknEatorcs,vchoiiio,Vcvirulus; 

vtlcCjVtaquila.  ^jp?!  • 

d     iijijiuor.  propccrofScium  qu.idrrfnrix  pra:d:c.iC!onis. 
c     jtnijiia-  Cbnfius.qui  n.aus  cfi,paHijs,icluiTcs,alV.cdc,<;. 
Fidclcs  quoquerationalcs.malucci,  vt  honio.Sinc  te^rorc 
fcrcntcs  aducif.i,vt  lco-Scfc  mortificanccs,v*  vitulHS.Calfe 
ftiapctciHCS.vtaquila.  ^-.t    '._  •■     ^ 

f  Tlena  ocu.  Mcniorcs  pixteritorij  pcccatonl,>.V  caothccs 
fibi  irt  futuru.vcl  habctcs  cognicione  dc  his  qii^  Dctis  tccit, 
Ycl  taduruscil  in  tine  mundi,  vcl  vete.ti»:  no.  TcltanK-iud 
vcl  placent  Deo  6i  hommibus. 

^<  Ambro.Qiiatuor  aniiralia,non  fulu  quaruor  Euangcli"- 

fta$,rcd&omncsdo:iorcsUcclcfixquicorum  fcquitfird^ 

ftrina,dcfign5t.In  circuitu  vcro  lcdis  ltant,ij.a  docti/rcs  Ec 

clcfi?  populu  libi  c6mitram,&:a  viUbilibus ,  6c  ab  inuilibitt- 

bus  huftibhs,quata  viiiUtc  pofsuc  dcfcndficln  mcdio  lcdJs 

Confiitunt,quiavnun;quequccoiu  vtin  virtutib.oiiinibiif- 

ijuc  bonis  opcrlb.  proficiat,admonctc  no  dctinucCiiiiUuor 

b?c  igif  animalia an  &  retro  oculos habuitfcvila  funcqaia 

prcdicacorcs  lA\idn  iSc  lucura  Sc  p'^terit.i  infpiCiUc.  An,ocii- 

Whabet.quia  d  e  ludicij  damnationeque  impiorum  ,  glo- 

riamque lultoru  dum  infpiciiit.auditor.bus  liiis  g.d  c.iuere, 

&  quid  appctcrc  dcbcat,oHcdui)C.  Kctro  oculos  habcntjCfa 

.vitapr?ctdcntiumpat'.umdumintuciit,i?iiptiincori]  mii 

•tationc  pruficiuntjcoruque  vita  acquc  ductrinam  audicort- 

biis  lui!.  anf.cponunt,vt  &:  ipfi m  coi  u  imi  caticnc  proficiat. 

g    LeeHt.  Leo  mortuus  n.<fL,itf dic  tcitia  vocc  patris  \Muifica 

lur.Sic  &.  Chfs  die  tcrtia  rcfurrexit ,  6c  rcfurg,crc  oporcuir, 

quia mortuus {iiit,&:  moii potuit, quia hoino , & cuhomo 

bc  moi  Cuus  rcfurgcrc  opoituit,quia  aquila,idcH,Dcus. 

Qu,ia  Ezethicl qui  quud futuiu  crdtpr^iiidit,piuis  homi- 

ncm 


nepol"uir,pofHcone,quiaChril'^usinpr.irdicationeIe  >rufc  1> 
polt  vicuiiis.quia  facnficncus  fuir,tandeaqiiib.qaia  alccd.c 
in  c^j(>s,Ii)hannes  implctavjdcns,lconempra:ponitquali 
fundanicntum  tutius  fidci. 

*    Ambrof.Figurasquatuoranimalium  non  omnes.inJlo  • 

ics  vno  mc  do  cxpo 


ry  ftallo ,  &  in  medio  fedis 


fucrunt.Sedabaint 

^     quioribiis  nobis  tra 

-     ditnm  cfl-.vtpcrlco 

ne,Marcumintcl!i- 

1"     gcrciii',  pervituln, 

Luca,perhominc, 

Matthiii,  pcr  aqui- 

>     lamvcroloanncm. 

•:«     Andrcas.Eiuf- 

modianimaliapro- 

phetaEzcchiclcon 


L  3  .c» 


tcmplaiusqiioqiic  legitur 

*  Ircncus.Ncquc  pluranumcrdquam  qnaruor,ncquer_u: 
fos paiicioracupitcirc  Euangclia.  qiionia.n.quuuormuJ^ 
rcgioncs  sur,&:  quatuor  princip.ilcs  fpintus,  coUimna  aure 
Ecckfi.f  cft  Euanc^cUii,c6fcqucnscft  qu.itiior  ea  habcrc  co 
lumnas.Ex  quibus  mamfcnu  clt  quoniam  Vcrbu  quadntnr 
mc  nobis  dcdit  £u5gcliiJ,quod  in  vno  Spiriai  continctur. 
Etetiim  Ch'crubim,quadrifbrmia,&  forma:  ip(orum,ima- 
'cintsfunt,diJpo(icionisFili)Uci.  •    „     • 

*  H;ivmo.M.icth.Eus  idcirco pcrhomine  incclligicur.quia  M.tt.i 
humanicacefilij  Dci  dcfcnbicint^povcdiccns.L  6f»-?e/;er4-  ^;^^J- 
rWnn  lcfu  Chrifli .  MarCU'-  {?  lconc  intclligif ,  quia  a  cLimorc  i^^^, 
iricho.itjvcluci  lco.diccs.A^oxf.-awflwm  j«  rffArto.  Tcrtiu  po-  E/.ah 
nitlcriptura  vrtulu,qui:i  afaccrdotioc(jpitdites.^«i?/'|(/'<"  E  : 
bi4S  Herod.s  rcgis,S.>ctrdos  (jmdam.Qimio  loco  ponit  aquilam, 
quorvtiq;  kanne figniftcjir,qui a Diuinitatect^pit ^c.Hqc 
quacivor  animaha  iigniftcabacquatuor  fiumin.1  P.uadilKdc 

vno  tontc  Chnfti  m  Hcclclia  manantia  Similitcr  &c  qu.uuor  q.„.j 
Circuh  aic.T,quib.portnfEcclclia.Significat  quoqi  h?cqua- 
tuor  animalia  Dominii  nof^ru  Icfum  Chrifti^qui  nacuscft 
vt'  homo,p:iiius  cit  vt  vitulus,rcfuncxic  vc  lco,  afccndit  lu- 
pcr  omncs cxlos  vc  aquila. 

h  Ei  qiHitmr  anitndHu  ftnguU  eorum  fejfcfirtn«.Quafi,ad  hoc  VC 
ifl^a  d^e  Chrifto  prxdicai  cnc  bcnc  inftruda  cr.mc. 
'i  Masfenas.  Pnm.i  ala  tcx  n,icuralis,fecuda  lex  Moyfi,ccrtj3 
prophc;t^,quarcacuagcliu,quintn  inftitutioncsapoftoloru, 
lcxca quurucunq;  vt  Au.Gre  .Ambro.p  qiiosccdefia aka 
pecic,&:  a quib.pr^dicacores  .iccipiiJc,corius  pdicationis  fun 
damcntu.Vcl  lcx  al?cognitio  opcrii  Dei  factoria.^.dicbus, 
quoiii  notiCia  in  alcum  l^ibleuanc  qui  in  cis  bencoperatur. 

*  And.Qiiatuor  h^c  animalia,vc  tiiagno  Dion.visii  eft  diia 
busalis  ob  id  focics  fuas  ccgebac,  duab.  rursu  pcdes,&  dua- 
bus  tadc  mcdijs  volab.ncquo  hinc  coftarct  qur.nto  cii  mc^tu 
&  reuerctia  i  lubUmioru  rcru  ibcona  U  inquifinone  ferat:, 

0  quan- 

fumus  qiu:  audiuimus  &  vidimus  nonloqui.5'a/v//£i.jf,4  ^n- 


triarclulct 
%tUJ|10r. 


K  1  C  O  L  A  V  S    D  E    L  Y  R  A. 

X  Simile  crylf  allo.  Q^ia  non  e!t  rnobile  velfiutdttm  .  fei  imprimit  tiochena\  quA  affimiUtur  -pitulo :  quiafuitparata  obedire  ttiandattt 

chara£ierem mddebderh :  fropta  quod non  eli reiterabile .  \4poiloi0rum  in  lertifdem  exillcntiim^vt patet ^Sl. \<^.&  ijuia pri- 

^  Ec  in  mc.fc.i<«:c.^ua.  i.jHitunr  cuangelilU,  vt  dicunt  aliqui. Sed  inq  iu  ea  vocaii  fuat  difapuli  chrijTiani^  J4£I. 1 1 .  Teriia  efl .Akxan- 

Utnafeqien s  videtur in  aUqni dfinnarc, vbi dicitur-.lii  ahimal  pri-  irinatQt* afp.nn-latur  homini ,  nam in ea aprincipio  fuerunt  do^otci 

nififimileleoni&c. &tertiiaanimal  habens  ficiequafiho-  'ko£linonfoiuminLUeris  diuinn  ,  fed  etiam humanis y  vtVioius. 

minis. natn per faciem hominis intflltgitur  AUtthxus^  vi d:£lurnfnit  ThcricheusTlnlofophus,&  .Athan.ilius , & plttres  alii .  Qjtarta  csi 

fupya  Inprincipio  euangeiifiarum,  &  tn  hoc  concordantfan^i  doflo'  Conjiantinopolitana ,  qux  affimiUtur  aquiU  volanti .  narn  in  eafue- 

tes.M,jtihaiis  veib  non  efitercius in ordineeuangchfl.7rii,Jedprinus^  ' runt  viriper contcmplationem  ekuati ,  vt Grcgorius  'b{.i':^i<in':^u!ts, 

iHr  prifnumlcripfitcHangelium,vtdicitHierc.iriprolr,gofuptr  Mat'  &  plures  alii .  ^ 

thxum.ldeo T^.dentur alu probahiltus diccn^fcifcet quodper  quatuor  3  Ec quacuor animalia&c.alas fcnas.^/j prima efl tixndtnra- 

antmalia  intelliguniur  quatm patriarchales  ((clefia.,  quarumprima  lts\[rcunda  Ux  Mofaica,teriia prophetaru  oracula,  quarta  lua^ctium 

ift  Hierofolymita>!a,narn  ibi  incofpit  ccclefia.et  afjimilatur  lcani^pro-  confili(irurn,quinta  dofirina  apofiolorum  ,fcxta  flatma  gencraliu  con- 

pter  cojiiianttam  tbi  ex  (ientium,vt patct  de  Teiro  &  loanncAH.  j.  citiorum.^ilis  ciiim  alisfex  viri  ecclefiaUui  debcnt  afcemkrejurfuta 

quiconfianter dixruit  principibns liidxo>um.   Obcdircoportcc  per contemplationem dimnorum ,  & di fcendere dcorfum  adsaifica- 

Dco  magis  quarn  hoibus.  &  ito um.  Si  mcliUS  cft  in  cofpedu  tionem proximorum  ,  &  volare  ad dcxieram  pro  gratiarum  aclme 

Dci  vos  potius  aixdirc  quam  Dcum,iiidicatCjnon  cni  m  pof-  in  profperis ,,  &  ad  finifiram per paticntiam  in  aduerfis  k 

fumus  Etin 


*^ 


M    Q    R    A    L-r  T  -E'  11. 

Z  Etin  tnefe.&  circu.fequa.ani.  fc\\\cet  quatuorcuagclifla-. 
t  Etaai.pri,fi.leo  K'mcuangcliuMaici,  quipcr  iconeli- 
Rnif icatur^uagclium  pctri df,quu  Marcus  fcn pfit  cuage- 
liurtilicut  Pctrumrcf  crcntcaudiuit,  vih3bct'l.bro  viioiQ 
liluftiiu.Lc  limilitcr  ibidcdiciiur,  quod  c^.pauUisni  owflo 
lis  .UiScuagcUu  tuu  nominat,iiit;clli!TitdcLat,-i;  voiuminc, 
vt  dixcrMi  dovtores  aU^.Ec  ga  Pgiiys  a.  i^yU'.^  m  apoit«U 
!  ,  r  prieci*    . 


prxcipui,idco  cuagcliu  Marci  &:  Luc^hic  primoT?onunfV 
Iobaii.autcvUimoilnplitcufigcliri,vcin  prxdido  librodi 
citur,i6  ponicur  hic  in  quarto  loco  fub  fimijitndinc  aquiU». 
.&:pcrconfcqucnscuangcUunvMaiihiEi,  tcrtium  tcnctlo- 
cum  in  facic  hoitiinis. 

3  Et  quatuor  antmaliafin.mu  habe.aUs fenas.Prim^i  ala  cft  lex» 
fv^nda  piophct;v,tcrtia  agicgraph<i,quartacuangcliu,qu  n 
taciodrina  Apoftolornm^ifcxtainftituca  patrum  .  Iflisau- 
;t  ni  aUs  dcbcwc  ecclcfie  pra;dicatpies  U  dodorcs  Yolai  e  ad 


a    Non  ceflabanf. 

^  &in  drcultu  &  inrus  plcna  runt  oculis.  Et  requiem  non  » 


a    la  profpenj  vel  in  aduerfis  ,  vel  c»fitinu^. 


Koi        Apocalypfis 

qiunt^cjjcnitione  hiuftosdiuin'tati«radios ,  Adaliosinter 
yi  ledos  orJi.ncs 6C  fcdes  nnn  jbfqi  Dci  iufTu  tranfmircere  fo- 

kant.  forro  fancl?  ift<E  virnitf.-s  ob  id  requit^  haberc  ncgan- 

rii.^cj,  a  diuinis  laudibus  nnquam  c  eflent.  C^cerum  per  fan- 

eticjtis  nomcn  tcrtio  repecicu  diuinitati,quaejii  tnbus  hypo 

i^.ifibus  cx  qquo  fub- 

fifficlaudcdcfenint. 

illud  autem  ,  i^</  eji , 

^iii  traty  &  qw  venturf.s 

tfl ,  facrofandx  Trini 

tatis  myffcrium ,  ob 

oculosnobisp  onit. 
^cPrimafi.  Anima- 

liaer.int  plcna  oculis 

antc  i\:  retro  ;  vel ,  fi- 

cut  .^lia  tranflatiodi- 

cit  intus  &:  foris.Intus 

coquod  indignis  lu- 

inen  cuangclij  fitoc- 

cultum  .  Si  enimoper' 

tum  efl  Euangelium  no- 

jflrHm  (mquir)  in  his  qui 

ftrcunt  eji  occulatum . 

Alircr,  antt  &  retro^ 
IB  Quod  vbjcunque  fru- 

dificans  dilatetur  Ec 

cl  fia ,  in  luminc  vul- 

tus  Dci  ambuht,  &  rt 
.  tttUta  facie  g^loriS  Domi 
;  nifpeculatur.Aliiicr^aH- 

i  te&retroalasfenas,^\.\x  fi  viginti  qu*tuorfubfumatur,vctc- 
,  ris  tcftamc  nti  l:brus  infiniiat,  quos  ciufdcni  nunicri  canoni 
» caauthorit«cfufcipin)US,tanqua  vigintiquatuor  fcniorcs 

tnbunalia  pr?fidcnies .  Idco  autcft  noui  tcftamcnti  pr^di- 
•  catio  fru6luofa,quia  tcftimonijs  veteris  fulta  firmat"  Hoc  te 

nct  Et  clefia  antc  &  rctro,i.&  tiic  fub  lcgc,&  nunc  fub  gra. 
.a     ini/>^.^r».Velpcrliceram  timplice^5crallegoria  perfe 

ftiores inflruut.Vel  q..i  in  medio  in  finibus  temilluminat. 

b    Tl'  na  f'tnt  ochHs.  Q^ua  ff  mundos  feruant  &:  alios  cxcn^- 

plo  informant .  Vel  plena  funt oculis  in. i.  confcicntia  mundi: 

tr  in  cir.  iin  ronfpeciu  hominum  irrepr^ht-nfibilcs. 
.  c     £•'  recficm  »oii  haklfuttt.  •?<  Au^uflinus.  Pro  eo  vt  diceret. 

N  'n  ccflabant  hxc  decantare .  Nam  maxima&:  vnicacft 

£.r  £tis  requies  in  c^io.laudero  fummj  Trinitatis,  qu^  Dcus 

cff  ,indffcfla  vocc  dicere. 
*Ambn  fuis.Tcr  fandii  Dum  vocantes,demonffrant  Pa 

trcni.&  f  ilium,&  Spiritii  f.indum.Quod  aute  dieunt,Do»«» 

nus  Drus  omi^ipnt^nf,  i  pluralitatc  trafcuntcsad  fingnlaritatc, 

ofrenduntPatre  &  F:lium,&Spirirumfindi5  vniusefleDo 

irinationis,  vmus  Dcitatis  vniusOipotenti^.  Indefincntcr 

aur  6i.  quaruor  EuageliDi,&  ocs  doci  >rcs  Ecclefix.qui  qua 
^  tuor  animalibus  dcfignacur^fandam  Trinitate  inuocarc  di- 
"^  cuntiir,quia  dii  fidem  fanda:  Triniutis  Sc  mcntc  rctinct,& 

orc  pro- 


Cap.    V. 


1J02 


ore  profitentur ,  dum  opTa  fidei  adimplent,  dum  candemD 
prfdicant  ,dum  in  graciarum  adionibus  ipfum  Deumtri- 
num  &:vnum  exorant  fi>C  laudanr,dum  fiucm.indiicant  liuc 
bibunt,omnia  in  nomine  Domini  noftri  lefu Chriili fa- 
ciuuc ,  Trinitatem  fandam  indciincnter  «nuocant. 

d     ^jH  VFKturus  efl.  Fi 


lius  corporalitcr  appa 

rcbit,tota  neicasFidc 

libusfe  manifcfiabit. 

C    £f  eum  dareat  ilk  ani  t  H^-*.fc 

ntdia&c.  ^Ambrof. 


Qu^ia  Tiinita»  in  perlbnii. 

habebant  die' ac  node,  dicentia:  tSa^ndlus,  Sandus,  San- 

lcmel.quia  vnitasinmaieftate.  a    Sme  piincipio,        b    Iinmutsbili».  ^ 

<Jlus,DominusDcus  omnipotcns,quierat,&  quie''!^,  &  *  Qiiaruoralaliagloria, 

a    Idjel>,quia.        b    Attribuermt  «c  profitereiitur  &  pridic.iient.  &:  llonorem  &  bcnC- 

c    Pra«l:c«toresTbique.        d    Fpdc.liise  iniefurte^ione    v-liflifcertfioiie,  J,  ..V;,^„„  ,..  r„  j„„,;  r.. 

n     r  i  h  II         ■      tf       !     •<<•«.    o,       d  aionem  ledcntilu- 

d  quivcnturus  clt.  Etcumdarent  illa  animajja  gloriam,  &  t 

a    Opcrationis.  Honoreopctationisvcl  nafcenCone. 

f  hdnorcm & bencdidlioncm  (cdcnti  fupcrthronumjviucil- 

a    Huniliabaot  fe.  Omnes  mdices  <ie.!c  no  le. 

b    Qui  fupnius  pixclicatnies,hic  iuftl  iudices. 

g  tiinfcculafcculorumjprdcidebantvigintiquatuorfcnid^fcs  ^ 

labenepladto. 

*"  antefcdentcm in  throno,  &adorabant  viucntem  in fecula 
lcculorum,  &  mittcbant  coronas  fuas  ante  thronum ,  di-  » 

a    Exemplum  alijt  dantes.  Dignut  es  cui  trferamus. 

ce'ntcs:DignuscsDominc  Deusnoftcraccipercgloriam, , 

t    QiiodfiiprabtnediAiofcm.  b    luxti. 

«  achonorcm,&:viriute?m,quiatucrcaftiomnia,&proptcr  »«> 

t    Inmentc,  idetl,  in  fapicntiaDciTiucbt^lt.  " 

voluntatcm  tuam  t  crant ,  &  creata  funt .  " 


pcr  thronum  danc, 
quia  do^rina  Euinge 
lij  ifl  toco  orbe  legi- 
tutiL  prxdivatur.pcr 
quam  gloria,  6l  ho- 
nor,  «?/bcncdidio  Pa 
tri  &:  FiliO  &  Spiritui , 
faniiod.mir.Ad  vo- 
cem  coru  omnes  ca- 
dunt&:  jdurant,  quia 
fandi  pervniueifum  Bojuaoflci." 
orfacm  confiituci  au- 
dientes  dodrinS  Eu5  E 
gclij ,  humiiiant  fc  in 
colpechi  Dei,  vt  cum 
ip(o  viuant  in  fecuU 
ffculorum.  Coronas  autcm  fuas  antc  tnronum  mittuncda 
qiiicqtiid  bnni  agunt,  Dco  tribuuni ,  non  (ibi ,  fccundum 
Apoflili  prseceptum,  Q^igloriaiur.,'n  Do.minoghrittnr. 

•Jt  Gr<.*gor.Coronas  aiite  thronu  Dci  mittere,  cft  certami  ^  Qatao. 
nu  fuoru  vidonas  no  fibi  tribiicre,fcd  auJturijvt  ad  illfi  rcfc  Ub.»».  tAa- 
rat  vdoria laudis  a  quo  fe  fdiit accepifsc  vires ccrtaminis.  ral.cj». 

*  Andreas.Hinc difcimus  fcniores  in  diuini^ laudis  dcca- 
tarione  virtucibus  c^lcftibus  cofociari;  vidoriamquede  ho 
flibus  nulli  alceri  qua  Df(>,arccpra  ferre,Tu(inquiiit)  Dfjc, 
vidricium  coronarum  audor  &:  largicor  exfiitifli,qua  ob  re 
ab  vniuerfa  creatura,gloria,«5i:  graciaru  zS^io  iure  cibi  dcbtlf. 
f  Etbem .  Supernx  remuncracionis,  yel  in  cxalcacionc ,  -pt  V'hi!LiX.h 
ei  omne  genufieQ  ttur  ^le.ter.  &c. 

g  £t4<l().Q3afen6habebac,abilloreq.rcbacvoccctopere. 
n  Diceates .  In  fecrctocordis  attribucnfes  Deo  vidoriam 
vitiorum  veltrihulationum. 

i  Creafii  omnia.ldco  omnia  ad  te  referenda,quia  omn  '<?,  a  tc 
habent  iniciii.Inuiiibilia  cc  vel  angclos  &:  animas,vt  rpiriau 
Ics  efse  dicit,cum  dc  impijs  ficit  pios  fpiritualicerereacos.  \ 

K  Vro.vo.tua.Etnddefubico.&tjuodfaiiiiefiiHipfoyitacrat, 
1     £r««.In  mentepnufquani  formarenturinopcre.  j, 

m    Creata  fimt.  Vifibilitcr  exiffendo ,  quiedam  fecundiim  ^ 
fpiricualcm  intclligcutiam  vcl  crcat)onem> 

^CAP.. 


NlCOLAVS    DE    L  Y  RA. 
I     Et  in  circuitu  &  intusplenafunt  «cuLs  conG  Jerando  prxfen- 
tia  prxterita  &  futura. 

2.  Etre.nonha.  Hicconfequenter  oftenditur  Deimaiedas  ex 
obfequio  reuerenti ,  &  primo  in  Pirriarchalibus  ecclciiis,  cum 
«iicitur.  Ir  requiem  non  habebant.  fcilicet  quatuor  aniaaalia  qua- 
tuor  Patriarchalcs  ccclcfias  iignantia . 

5  0'f  acrnoc.  di.  fan.  Nam  in  illis  ecclcnjs  primo  valde  deuote 
cclebratum  fuit  diumum  otiicium  diurnum  paritcr  &  noc^urnu. 
£r  ponitur  hic  rcr  fan^us ,  ad  dcligDanduBi  Trinitatemperfo* 
2iarum.&  fubditur. 

4  Dotnitruf  Ocus  omnipotens.  ad  dcGgnandum  vnitatem  euen* 
tiz.nam  trcs  pcrfonz  funt  vnus  Dcus,&  dominus  omnipotens. 

5  Qhi  erat  &  {jui  eH .  pcr  hoc  cxprimitur  cius  zternitas ,  qux 
non  app^hcditur  a  nobis  in  via,  niii  pcrcomparatioacm ad  dif» 
fercntiai  temporii ,  vt  fupra  di^um  cA.i  .cap. 

6  Et  cum  dji.  Confcquentcr  dcfcribitur  obfcquium  diuin^  laU 
dit,  fljuantum  adaliascathedralcsccclenas  pcrorbcmconiiitu- 
tas  quz  in  diuinisofticijscclebrandis  feqHidebentordinationc 
<]uatuor  ccctcliarum  Patriarchatium.cum  ecclcna  tamen  Roma 
na  quz  princif  alit  ic  caput  cli omnium,&  hoc  cfl  quod  dicitur. 

Etcum 

MORALITER. 

pjpdicadii  &  docendit.  de  quibus  dicitur  Efa.^o.b.  Quifuntt^i 
4jui  vt  nnhe\  -polant  &c.  V  t  aHimilari  dcbent  quatuor  animalibut 
pr^di£tis.lcoBi  pcr  confianua,vituloper  pAticaua  qui  cft  animal 


Etcum  d.i.lU  aiit.gli-.ci  leruicndo&  ipfum  cotlaudandoin  pluri 
bus  modis  oificiorum  &  mintftrationibus  facramcntorum. 

7  Troci.fi.  fe.  i.alix  Cathcdrales  cccleiiz  fc  eis  conformantes. 

8  Et  mittebant  coronas  fuss  anieihronum.  in  (Ignii  rcuercntix, 
per  hoc  confitentes,  quod  habenr  i  Deo  ciaritatS  virtutis,&  fa- 
pienrix,  qux  pcr  coronas  aureas  dclignantur,  vt  di  Au  ell  fupra. 
^  Dicentes D'^nus es domine  Dcus  no.ac.glo.Nun  cllperhocin- 
tclligendu,  qd  Deus  accipiat  aliquid  de  nouo,  vcl  qd  ei  abqui^ 
accrcfcat  cy  operibus  &  laudibus  hurQiois ,  fcd  quod  homiaes 
ex  bencficijs  ab  eo  reccptis  tenenf  airjrjere  ad  laudandil  \  glo 
rihcandum  exccltentiam  ^tcrnx  fu^  maieilatis. 

10  Siuia  tu  ereadi  omwa.  dc  nihilo  producendo, 

1 1  Etpropter  >oluntatem  tuam  erant.  in  difpolitionc  tua ab ^ter 
no  antcquam  crearcntur,(icut  domu^  matcrialis  anrr quim  (it  in 
cffeftu,  prxcxiftit  in  difpofltione  arti(icis.&  fccundum  hoc  dici 
tur  7.  Mctaphylicx,  quod  domus  m  matcria  (it  ^  demo  qu«  cft 
in  anima.  omnia  vero  crcata  fc  habcnt  ad  Deum  (icur  artiticiata 
ad  artificem ,  Sap.  y.cap-  Omniumenim  efl  arttfex  ornnem  habens 
"pKtutem&c. 

li  Et  ereata  funt.  ideft,produftaineffeftu  intcmporc,&lio« 
cx  diuiaa  volumatc,non  cj(  natur<c:  ncceditate. 

CAP. 

tr^^^T TT     -lirilHM T—  -nil  l'!      1,        .1.11    I  II  ■!       i  I       ii*.M        i* 

imraolaticm,horoini  per  manrurtudinem,&  aquilx  pcr  cotepla 
tionisaltitudinc.  6  Et cum  da.c^mtuoT  ■mi"/a.-ilo.<'^  /;r,.Sequit. 
7  Trocidebant yiginti fe.nam  cx  eorum  dortrina  fanfti  Ecclelij 
lailitantu  adorant  Dcum  Tiu<nt«m  in  fccula  feculorum. 

MOKA- 


lye^       Glorord  &NiccilaicIeLyra.        ijo^ 


C    A    P.     V. 

AtT^»'"'^"*'"''**  Inftl:operqacrooniuiafccit,  adqiicmco- 
Jtl  im  Ubn  )nt<-ncio, 

b  LOfriim.  Idcft ,  duo  Teftam.qu»  idcm  fiint.foris  fciliccc 
vctas  fiGinifii  ans.vclquiaforuifccapromicuC-lncus  fciliccc 
nouiim  fignii^acum. 


vclqiiia  uKcfdom^- 
mittit  bcatitiidmc.ai. 
Vclintus,idcft,inoc 
cdtioribus  (cilicet.p- 
fcaiores.fortsinlira 
plicioribiis  vcrbis.fci- 
licet  minus  pcrfciftos. 
Vcl  libcr  difpofitio 
diuina  dc  rcparatione 
liominnm,quicft  fcri 
ptus,  id  cft,  manifcfta 
lus  intus ,  id  cft ,  yb- 
icurc,  in  vcteri.Tcfla 
mcnto  vt  Moyfes. 
^d  ■pcfperum  minolabi- 
tis agnum ,  \h\  manifc- 
B  flans  in  vltima  srcatc 
fQiuram  noflrana  rc- 
paracioncm  pcr  Chri 


dcm.niilliq;  mortalmm  fitis  prrfp.-^.im  eiurdcmq;  fi-mira  ! 
trm  fignificant.Aut  pcrlibru  Prophctia  ipJa  vniut-i-fi  intcl- 

liguur,  quamChriftusineuangclKMmplrta  aflerit.Q^ieaui 
adhuc  rchqua  func ,  ca  no  nflimis  dicbus  ccrro  impl-hurnr,  ^ 
c     Signaium .  Fad?  furic  fcnpcur^  Prophctanim  chitifx ,  Sc 

obfourc ,  fcd  per  cutn 
C      A      P.         V-  poftaperta-. 

d    SigillJi.  idcfi^vmm 

vidi    in  dextera  fedcntis  fupra  l   "^rfis  obfcurK..nbus. 

.„„^,,„-„:.i.n.^  ^  vclcl.iufusfeptitoio.i 


niuinaiii  diicofitionfni. 


thronum  librum  fcriptum  irttu-s  &J   fp-ntu ,  pcrqucmfi- 

r  Qes  anpririir 


apentur. 
c  Sept/-m.  Dicir,quia 
vc  fcquentibusdcter 
minabitilla  fcprcm  fi 
gilla,  fcilicetalbumc- 
quum&rutfnm&int 
griun  &c.  quf  ipcrta 

hbrura,  &foluerefignaculacius  ?  EtnemopdteratV  neqnc  .,  ^occdcfi^quxa^J  E 

•     _  VtJionio.         Aninlaexuix.icoipoie.         Imftcrc.         Peifeftf imciliijeic.  -Ihnc   .  f 

vmte  E,ci;onrionciii  eitisqun  cnarrabit  i  aiuUS  CqUllS  llipra  qUC 

ii>  cceIo,  nequc  in  tcrrn ,  nequc  fubtus  terram  apcrire  li-  "  ^ditCliriftus,&do- 
,  ^     -  .  .,1  r-  ii   1  I  -  •"  ..  •l*rina&:excmp]omu 

brum,  nequc  rclpicerc  illum .  Et  ego  tlebam  multu ,  quonia  «*  0,^,^  ^  quam  rJtfas  c- 

quus  impiis!;nauit. 


Id  eil,  munituDi.    Ideii  ,  vinuettitatibus 

foris,figna*tum  figillisfeptcm.  Etvi- 

Audiui.         a     Qiieinlibet  ptioiuinpatfUiB.  K 

di  angelum  fortcm  pr^dicantcmuo- 

linpkic  wl  acciperc. 

ce  magna  :   Quis  cft  dignus  aperirc  s 

Vcit)a  lojnnis..,         ,..,■',   .1..     Vi  aiigclus.  9 


fW*i4«, 


.(.> 
/- 


IP?' 


fij  ifnniolationcm',  &  foris  cuid'cntcr,i.ln  nouo  Tcftameco. 
*Pnmafi.Libcrfcriptus  intu:>  &:  fonscii  vcriiniquLtefla 
inentum.A  foris^vctus^qu-jd  vid'-batur,nb  incus  nouu  quud 
intus  laccbac  Viuis  auccm  libcr  dicitur,  quia  ncc  nouuin  li- 
rcvcccrc,nccvctusIiiicnGUo  .  Nam  vccus  uuncius  cftfifi 
vclamcn  noui ,  &:  nouum  adimplccio  vctcris,  quia&:  vccus 
qu.jmuis  a  foris  eflcc,non  tocum  apparcb.ic,  non  rocum  late 
,     b.ic  Vcl,  vc  clariusexprimacur,  oniius  difpcfacio  Saluacoris, 
libiihicnomKicfrcqucnratur  ,,quiJcin  vcioquc  tcftamcnto 
'  vcl  promfflaicguur,  vclpcracb.  Sjgnacisdicif  fignisfcpcc, 
quia  mulcifaria  myftcridrum  latcntmui  plcniaidiiic  leitus. 
•3<  Andrcas.  Vd.per  hunc  librum  tcnacilfimam  fjpiencif- 
limamq;  Dci  mcmoria  accipimus.m  qua iuxca  D.iUid.  om- 
ncs  homincs  dcfcnpci  func,opeiuq;  diuinorum  abyfli.im.Li 
bri  huius  incima  pp  fpiricum  in  eo  inclufum,captu  func  dif- 
ficilia,cxcrcma  vcrc,ncpe  ca  qiic  pcr  liccr.n  oflcruucur,niiiio 
C  ri  negotio  capiunt'.  Scpcem  auccm  fi^ij^jccrta  huius libn  fi - 

.<  dcm. 


f    ,^'?^'-.  SaAi  p.icrcs  inrcllcxcruc  aliqti  a  Deo  difpofita  rc- 
parationc  lcruf.ile,  &:  qfificrcc viderc cxoptabanc ,  fed  qilo 
ficfcc  ignor;ibac^d'^»ec.  f.rcuclanic  antcqua  fieret  qiubufda^. 
~     %«  Ambrotius-.  Angelus  fortis  patrcs  vctcris  twflifianifi. 
cat,qui  vocc  magna  pra:dicaucrunt,qri  Chriftum  ad  redera 
ptioncm  gtnerishumaiii  ventunl  eflcpra:dixerunt.fncerro 
gncio  tiut  dclideriHm  fandorii  fignificat,dcfidcrabant  enim 
Chriflu  vidcrc  in  carnc,&:  audirc  fcrmoncs  eius,co q,  fcirec 
oi'!  myfleria  vetcris  tc^amctiabeo  cilc  rcuelad.i:  Iicuap^c 
dixit  Apoftolis  :  Mulnpriifhetx.  &  regis  voluetunt  videre&d.  >  £„ 
g    'Pr^ci/cjntfw.ligiiircntcm&alijsannunciancem,  &.  pre 
nimio  dcfldcno  tSdiu  dilTern  conqucrcntcm. 
b     ^perirc iibrumHr  joluere.  Dilimam  difpofitionem  vcl  Std. 
ucrfjsobicuntates  fcnpturarijmtollcre.  v 

i     Flebum  mtiltum  quoniam,  Hoc  m  pcrfona  priorum  patrum 
quod  non  intclligebarit,verdilatam  rcparanoncm  dolcba!  lu 
ynderMuIci regcs  6i. prophcca;  vclucruc viderc que  vos ccc.  i> 
■  '     '         ■■:.■'■.■'.■. i^  Etnemt 


LYRA. 


Sei^tuOei 


N  ICOLAVS    D  E 

C    A     P.       V. 

ET  trldiin  dextcrit.  Hic  confcqiicntcr  dcfcnbinir  dignitasChri 
Ib  hominisreuclationem  accipicr.tis.Circi  quimptimopr^ 
niittitur  profundit.is  diuini  fecrcujecuiido  difiicultas  apericndi 
ibi.  tc  v.tU.xcruo  infcnur  dignuas  Chnfti  ibi.  Et  vnus.Cita  pri*- 
aiuindicitur. 

Z  Et  yidiin  dex.lWt  fcfii.s  eft  DcuS  tifinuS  &  vnus,  vt  di£>u  cft. 
5  I./Ar«w.  LibcrJllcclldiuth:afcienti3,i.i  quaotoniafantfcri- 
pta.Sciendumtamcnquodin  Dtfo  Doniiur  doplex  kienna  ,  vel 
poiiusvnadupiici  roododiflj,  fcilicct/cientia  iimpliCis  notitis, 
€\nx  fc  cxtendit  ad  omnu  poHibilia,  quaf  nvnquam  fuerunt  ncc 
crunf.Et  fcientia  vilionis,quz  refpicit  cxiltcK.ria  proqu;icnquc 
diflcrcntiatemporis^fcilicet  practeriti  vef  prxfenfiv  vcf  tutari,& 
ifta  funt  in  virtute  Dei  opcratiua  ,  iot^uantum  opcraCur  ^f^^  i» 
aliquornnporc.  T-lia  vero  funt  iliaquzreuclata  funt  ijomfm 
Cliritto,&  al>  eo  loanni  Apoftofo.virtus  vcro  Dei  operatiua  h:c- 
taphoricc  cficitur  manus  cius  dextera .-  quia  pcr  manum  dexcciS 
operamur ,  &  rdco  liber  qui  dicitur  J>ei  notitia  dc  difpofitis  ab 
coficri/conuenicnterdicitureflc  in  dextcra  inanu  Dei. 

4  Siina  .  Signiitio  ifta  cicfignat  cf.!ulioncm  diuiiiae  fcientix  dc 
difpolitis  abcoficri,quoufque  fintab  corcuclata  fieri,velin 
«Ifcttu  produfta. 

5  SigiUisjfptem.  i.omnimodis  obfcuritatibus,  vtcxponunt  ali- 
'                    qui,&  fecundum  hoc  ponitur  hic  numerus  determmatus  proin- 

detcTminato,  f.feptenanus  proobfcuritatum  multitudine,  ficuc 

dicii*Grcg.  homi|.2j.  Maria  crgofcptcm  darmonia  habmt,  qux 

. '        vni- 

MORALITER. 
I  Et  ridi  in  dtxtcra.  Seci^ciu  fenfum  literalem  hic  liber  eft  Dei 
przfcicntijeorumqu^fiitura  eranrinecclciia.  Moralifcrautein 
hic  lilier  eft  facra  fcriptura  qu«  deriuatiJ  cit  a  fcicntia  diuina.  Et 
d:citur  hiC  liber  fcnptus  intus  &  ibris .  fotjs  quaiuum  ad  feiifus 
Scrfptiirj  fi-  hiftorcns.  &  patentes ,  intus  autem  quanturn  ad  myfticos  &  la- 
era  aoihcnti-  f«ntci,'&  lignatus  ligiljis  fcptcm.  Circa  quod  fcicdum.quodad 
"lam^'*^  ^  '^'^  icriptura  (igillatur,ut  magis  authctica  rcddatvr.Scptem  au- 
tem  funt  c^^jz  ficrl  fcripturam  pr^czteris  aurh(Etica;n  reddunt, 
qo^  funr,  3gcncJsauaoritas,qetl  lpirituilanaus,fubu«ftinobiU 
t«»;Cjuod  clt  ipic  Dcus^otna^  traftandi  ucrita^,(juia  uulluro  pa- 

ticm 


fM«» 


vniuerfis  vitijs  plcna  f uit.Sed  hoc  di£tum  non  bcnc  confonat  hi«   • 
quae  fcquuntur  cap.fcqueiiti  deapcrtione  figillorum  proccden- 
do  a  'primo  figillo  ufqu»  ad  ieptimum  dctcrminate .  ex  quo  pa- 
tct.quod  leptunaiius  iigillorum  non  ponitur  ibi  pro  indercnrn. 
nata  mulntudinc  obfcuntatum.  Jdeo  uidctur  meiius  diccndum, 
quod  figilla  ifla  no  funt  aliud  nifi  Dei  uoluntaj  claucfeiis  &  ape 
ricns  luum  fecreium ,  prour  &  quand'j&  quomodo  fibiplacct,      t 
quxiicet  fitunamfc,  diciturtamcn  multipicxaduanoseffe-.-    * 
ftus  rclata,  fccundum  illud  l^fal. i lo.a.  Magnaopcra^ttimini cr^'' 
tjuiftta  in  urtines  fuiuuiates  eius .  Septenarius  igitur  figiHorum  efl 
feptenariusreuclat*onisdiuin.TE  uoiijntansad  rcucUiida  loao-  ~ 
ni  diftmaa  reuclationibus  feptem,  ud  ficnda  in  feptem  tcmpo- 
nbus. 

6  Et  ridi.  Hic  confequenter  defcribitur  difiicultas  apcricnd,, 
cum  Aicnnt.  E.t  vtdt  angclum  fortem .  Iftcuidcturfuiile  Gabncl 
qui  interpretatur  fortitudo  }3ei. 

7  L^ti  ejl  dignus  aperire  libium .  id  eft ,  manifcftare  Dci  fecrc- 
tum. 

8  Etfutuerefignacula  eiuu  ideft,  figillatutn  oftcndcre  quaiiter 
Hngula  de  quibus  dicetur  procedunt  ex  diuina  uoluntate. 

^     £i  nemopa.in  coeU.  quaiitum ad  Angelos., 

10  7\^f.'«f  interra.  quantuinadhomincs. 

1 1  '^ecjue  Jubtus  tcrram.  quanium  ad  darmoncs ,  in  quibus  rc- 
nsanferunt  n3t,uralia  jntcgra.  ■.^..At.i 

12  .yfptrire libyhifi. Quii  nullus  iftorQpotad  fccrera  diuina  at>- 
tingcre.nifi  Dco  rcwclate^qui  primo  reuelauu  C hfo  hoi  &:  CliM 
ftusloanni.     12     £t  fgo /i'c/>jm»;»/.  PcrhancHctudelignatur 

ioannil     ! 

titurfalfum.finisbonitas,  qtSidcftinefTabifcgaudiuni.  femcii»  ,| 
vx  multitudo :  iiam  fub  una  iit^cra  plurimosh.ibet  fenfu^^jConti-  .  { 
ncntias  latitudo,  naui  harc  lcripCuraquodSaiodo  fccxtciiditaj 
nmnia  inquantum  liabcnt  h.ibiiu&incmad  I^eam,qui  eft  ciut 
Jubicftum.ipliuSjfingulis  api itudo. V  ndc  Grcg.in  proiogo  Mo- 
ralium  :  Diuinusfcrmoficutm  myrtcn;sprudentes  exercet,  fic 
plerumque  fupcrficie  iimpliccs  rcfouet.Habet  in  publico  undc 
paruulos  nutriat ,  feruac  in  fecreto  uude  itufntes  fubhmium  acf- 
mirationc  fufpcndar.Bft  enim  quali'.quidam  tiuuius  plauus  &3I 
tus,  in  quo  agnus  ambulct,  &  eltph  's  nater. 
7     j^iH efidtgnHs^aptrii t Ubrutn, iyfd^irc  jtgnacu.iius . Qu .i fi  di- 

tyetj 


1)0) 


g;^  a  Etncmodignus.  Amb.NuIIiis  ange!as  coeliim  inhabitans. 


ADocalypfis      Cap.  V. 


1 


50^ 


ti 


ph.3' 


t&getc. 


nukisiuilus"inrerraconrTQcns,nu!iuscnanncxiisqtiimortis  ■ 
debitum  lolu.  raiit,  in  mundo  vnquani  apraruit ,  qui  genus 
humjnum  dc  poteihre  diaboli  redimcrct.  qua;  redcmptio  , 
apertio,efi  vcteris  tcilamcnci. 
:VPrim.  Nullnsran- 

clOrUmetiam    defun-  Q^,iaomnesioqii!i.iti.        p.iincamationem 

aorum, hbrum  apcn-     ncmo  digniis mucntus  eil  aperire  f  libru m  ,nec  videre il  - 
rcdignus  muentus eft  ^  lum  .    Ec  vnus dc  lenioribus dixic  mihi:  Ne flueris .    Ecce 

ted  neque  pcrlpiCere  U  Diibolum.        aProccScns^Dauid.vdlitmamcntiimDair'!.     b  Ad  hoc  ^frapctiar.  , 

Iiim,iJe!t  comprclKn  j^  viciclcodecribu  ludaradix  Dauid,aperirc  librum^:  fol 

derC.     Vr.QC  i  aUlUSm  aSiottilleprcdiscrat.        b  Exequiturqur)inoi1ovic;tleo,&vbi. 


habet  in  canda,ven: igia  delet  nc  inueniatur:Ita  Chriftus  fugit  D 
permontes.i.diuinitasIuda:oslatuitairumpta  carnediuinita 
tc  texit.ne  pofltt  30  noici.Leo  docmit  apcrtis  ocuhs,ita  Chri- 
fiiis  expirauit  diuiaitatc  viuente. 

c  i?etf^;>i>«^4.f/>nEcclefiaqiixiChrifl,otanquam  thronus 

poffidetur ,  tanquam  . 

Perfccle  intc!ligere.  .        .  ^  . 


compra:hcniibiles  di-     yefefcprem  firjnaculaeius.Ec vidi,&<"  eccem  mcdio  thro-  a  ^-  ----_--:    -       >  . 

C-'"''".  ^  °  .,ri,n.Wn„if,.i,vi«;,.,.        Kr.rr..ni.,,H;,.,.,„,.„.  '^OCUilsflgniS&  VirtUtl. 


animalia  pafcitur,  tan- 

quam  feniorcs  in  iudi- 
j  cio  poteftatis  honora- 

tur,ipfafuper  Chrittii 
2-  ^dificata  in  fepte  cor- 
■^  nibus   fortitudinis  re- 

gnoexaltatur,  in  fcpte 


CltdlUltiaS.     ^i.iim,  -  aChrilltimquifuitviaima. 

fe  gent-Dus   pra.'dica         ^  quatuor animahum,&in  medio  ieiiioru  acrnum  ftan 
re, dcquib.  Dominus      '■^•-^  1  r        1     i  r  /- 

dic!r,id e(t,charitarem  d  tem  tanquaiii  occiium,habencem  cornua  iepccm,6c  ocu 


.T3q  ios  icptem  , 

f.agnus.     Homo  Chriilrs. 


b  Ccitantesadiuuantem. 

5  busillurainatur. 

:fr  AvG.  Throni,ani- 

6malia,  feniores&ag- 

nusquioccifuselhEc- 

'  clefia  eft  cum  capite 

,.  ^  fuo  qux  pro   Chnfto  ■ 

Ec  venic  6c    accepic  dc  dexcera  iedencis   g  moritur,vtcum.Chri- 

Etquia.  ftO  Viuat-    PoffuUt    ^ 


qui  iunc  iepccm  ipiricus  Deimiili  in  om- 

a  AJcogiiitionera  hominum  petcarnem. 

b  A  Verbofibivnito. 


inthronolibrum  .  t   Eccumapcruiirec  hbrum  ,  cj[ua-  „  maftvres  in  Ecdcfia 


noiitcftamenn 
•  icgelatebar,  &qua 
'  Chaftus  lux  priien- 

liilumine  relcruaue- £  nem  tcrram    . 

rit ,  nullusfic  idoneo  vcMe 

jporuitvifu  coafpicere 

vr  valerct  aclu  quo-      "  *  ■*  ^  quafiagnusoccilus  ac 

quepefagere,eoquO(i  cipi. 

eain  fja  Chnftusdifpenfationepotuit  adimplere .  Ab  illis  *  AND.Septemoculi,totidemqueagijicornua,  fignificant 

"■^  ■  tantumprxuideripotuit.nonctiamperlici  filebat  autemin  leptemfpirirusChriili.qaoru  Elaias  6<:  Zachacias  memine- 

lohanne  EccIena,graaataoneribus  peccatorum ,  implorans  re.QaoJ  autagnus  ille  cerniturveUin  occifus ,  hoc  vitam& 

redemptorisfaiauxiliuiiijqiodinilliasapertioaeiibriconu-  fpeciemiUiuspolmortem  &:  immolationem  exprimit.In 

ft-eredemonih-auit.  ift^naq.tanqua  vereoccifus  manifeftaperpeflionislu^vefti- 

a.£fv«.de/J.QjilibetprophetaquiChriftiaduentumannun  giaoftendit;qu;cpoftfuamquoqueexmortuis  reliatrefliio- 

ciando  coalolatur  alios.  nem.in  corpore  fuo  reliqua  cffe  voluit. 

*  AMB.nictcaiorprophctasdefignat,nuidixeruntquomo  *  A.ME.Tanquamoccifusviluseft.quiamortcmin  tranfitu 

do 6d  qno  tempbre  Chnllus  veturus  effet.  Pcr leonem  igitur  guftauit,&paulo poil  refurgens  nunquam  moritur,mors  illi 

de6ribuIuda.Ghrilbisinteil;gicar,qL3iextribuIuda,S<:proge  vitranondominabitur. 

nieDaaidottuseft.Leoaatcmpropterfortitudinem  vocat  d  Tanquamoccafum.  Q^ija  &  fi  mortuos,exvirtuteDeiviuit. 

quadiabolfi  vicit^&eledosfuosaboiuspoccftateiiripait.  Vi  Veiinter  fuostaquaoccifuseft,inquib.quotidiemortificat. 

dtergodiab  )lum,vrapji:iretlibrum5<:tolueretfignaculae-  e  Cocn-.^jye/jffOTje^f.Qi.iiadat tegnum,quodin  cormb.norat. 

ius,quiahbornon  poft^jt  ;iporin,  niii  prius  vinceretur  diabo-  Oculos.quiailiuminar.Velcornuaeminetiores  fandi  inca- 

!Kri  lus,quievictoriaaperttofa:t  vetcristcftamenti.  piteChriftofundati  carncmexcedentes. 

jpa-  5  /'/c/?Leo.Leodumfagacurperraontcsfugit,&nodoque  i  Ef>enit,ci' accepitUbmm.-k  Vkiu.  librum  dedexttaDei*  ^ 

«Jj^^ipfum 


Tfa.  ^i. 
Zach.j. 


Rom.  6. 


NICOLAVS     DE     LYRA. 

"itlohannis  deftderium  de  fciendo  ecchftx  futurum  pofiejiiim . 

1  E t  vnus.  llic  eorifetjHenter infertur digmtas  Chrislt ,  quifoUs iruen- 
f.is  efl  dignus,diE{afecrctapyimoaccipere,&  altjsper  loanncmnunciu- 

.  re,cum djcitHr.Et  vnus dc fenioribus  ConfcUndo me de dcftderii m<i 
implctione  .  Quisautem  eratiUefeniornondtcitur:  Etdtcuntaliquo 
quo  ifuit  Matth^us  euangelifia.qui  dixit  in  perfona  Chrifli  Mat.  ult.d. 
Dataeft  mihio;-nnispofeftasin  coeloSrinterra.jc/fo <<«/>">■. 

2  Eccevicitleodetribu.  'hlamChristus  utClorfuiiinfuarefurre- 
£lione.  Sed  quicquid  fitde  veritate.ratio  tamen  non  videtur  ViUere,quia 
lohannes  no accepii  hancnoti laruper  Matthxifcripturam,fedper  reue 
lationemfpecialem. Efi  autem  di£lum  fupra  qiioipcrfeniores  iiittlbgun 
tur  ecclejite  prdati :  &  ideo  videtur  melius,  quod  i^e,  fcmorfuerit  P^ — 
tr«J,ir  dicttu  r  vnus,idefl  primus  inter  .Apo^iolos,fjr  modo  loquendi  quo 
dicitui  Genf.i.c.Factum cft  vcrpere&:  manedies  viuistdefl,pri- 
mus  tranfterat  enim  iarn  beatus  Tetrus  per  murtyrium  adgloriam,qwa 
fub  l>{croi,cpafiusfiiit.Iohannes  autem  poflea  tempore  Domicianihac 
reuelationtm  accepit  &  fc  anima  Vetri  afjidens  Chrido,  uelaliqua  ef- 
figies  Vetrum  repnfeutans  dim  lohanni ;  Vldc  nc  fieucris  S>CC. 

3  Ra.  Da.  1.  de  radice  Dauid  defcendens  fecunduia  carncm,  fecundum 

quod  prdi.dif.erat  Uf.  xi.a.  Egredictur  vitga  dc  radicc  lelTejSd  fios 
deradicceius,&c. 

4  A per.l  1  b.manifeflare eccUOig de curfum  aDeo pmordinatum. 

5  Et  ui.&:  ccce  in  medio  throni,  &:c.  agnu  m.idtA,  Cimslum  in 
medio  e:clcfiarum  per  crbem  in  nomine,eius  conslitutarum.  ficut  ipfe  di 
c;'fA/£jfi».a/f.'i.Ecces;govobil'cumfumomnibusdiebusuique 
zdcon[iiaMX\atioaCinCxcuh.quiflcutdi£lusefllcorationerefurre- 
{iionis,  itadtcitur  hic  agnus  ratione immolationis,propter  quodetiam 

dicitur 


dicitur nans,quia  rcfurrey.ic ai mtam  immoiudeni, l\nma.vi.b.C\\^l' 
ftus  rclurgens  ex  mortuis  ia  non  montur.  £r  taqua  occifus,  quia 
quotidte  in  ecclcfia  immolatur itoti  jicundum  carnem,qua  refarrexit 
ad  uttam  immortalem,ut  dUlum  efl:feUfecundum  effe£itm  anr  repntse. 
tationem,quia  p^r  oblettonem  euchansiix  commumcatur  riokts  ejfeSius 
fu£palJtonis.  Ipfa  etiam  efi fintilitudo  repr^fentattua  tpfiusjccundum 
quoddtcithrLuc.xm.b.Hociiciicma\Qzm  comemorationem. 
lUiidenim  quod reprxfentat  ali']Ut.i}nominatur  nomine  ipf/us,ftcHt  ima 
gu  VetrinominaturVetrtis^  ZTeadem  ratione  eucharifli^ agnus immO' 
latus.  cr  adhoc  defignanium  non  diiiturhic  agnus  occifus  ftmpiiciter 
/edlariarumoccifus . 

6  Habentem  cornua  feptem,irfdyZ  poteflates.^t  idcm  defignatnr 
per feptemJpiritHs,quiafcptem  donajati8tfptritusfuntquaftftpiecor 
nua  fiue  poteflates,  ad  reprtmendum  uirtutem  inimici . 

7  Mifsi  in omncm  tcrram.  Q^iia  Qhnflus paratus efi daiedonafpi 
rituJan£homHthomiuiadeafeiutitedifponenti. 

8  Etvenit, &:accepitde  dexrera  ledentis  inthronolibrum. 
ISljn  eSi  per  hoc  tntelltgendum  ,  quod  Chriflus  tuuc  acceperit  notitiam 
depfoceffn  ecclefix  :  i^am  anima  Cbrtfit  ab  inflanti  fua  crcaiionis  diui 
iittati  coutunQa ,  hahun  notniatn  omnium  quf  Deus  cognofcit  fcientta 
uiftonts,iiiterq»e est proce/fus ecclefiee,ut patct cx prpittiis.  Etideoper 
hoc  quod  lohanues  uidit  accipere  eum  ltbrii,deftgnatiir  acceptio  notltin 
a  pnncipio  creatioiiis  animx  Cbrifli,fcd  de  nouo  lohanni  reuelandx ,  is' 
per  eum  uniuerjali  eccleft^. 

9  Etcumapcruiffctlibrum . Hicconfeqnentcr  defcribitur alfiflen- 
tium  Qhriflo  iucundicas,!iC  prtmofibiaffifientiumin  cccicfia  mtlitante. 
Jecundo  tn  trittmpiiante,  ibi:  Ef  «1^1  gj"  audtut,  Circa  primum  dicitur. 
Et  cum  i]petui([cthbvxm.SiCc.adreuelandumeccleJta  piocrflum. 

rk    i  Quatuor 


M  0  B^A  L  l  T  E  i{.  librunecaperircpoffunt,  ninillercfcruauetit  qui  habctcla- 

iieDauid,quiaperit&  nemoclaudit,c]audit&:nerro  aperir, 
*ccrct,nuIlus,nifiChriftus.VndeHiero.inepiftolaadPauli  propterqd  mulrilegutur  magisprofeciffe  inintellc<3^ufacr« 
num.Quantihodieputantfenofl"eJiteras,tcncnt  fignificatu    fcriptwta;pcrorationem,quanipcrftudii  exercitationem . 

Tomovj.    Bb 


l)OJ 


Glo.orcl.&  NicoUi  dc  Lyra 


jyoS 


tr  ipfum  difpcnfatioo?  a  ptre  &  a  fcipfo  difporua.acccpinTe  f\. 
A  Ij.js  h(,'isdr,qi:!avtcrc!Liccum  (piiiiuluo.ui  thionoiubitat. 
D«itcra.hic ct  pro  fa!  ;citan:  vit^onx  debcnuis  ac cipere.nec 
ca- lulitcr intclligi tiebct . tn.i^dc  alia  p.itris  dcxtcra iibi fi di- 
catur  acQpcrc ,  cum  idem  tilms  pa?tis,idcmquc  iplc  lit  dcxtc 
raSc4ciJfcnipcrvin- 

d^ie,q»acgouicifxcuiii,  a  tuoi  aninialm ,  &viginci  qu 
ccclcfnmvi 


d  Tribtt.  Dicitura  tribisordinibu;,  inquibus.Ti.  Hngux  iti  D 
fmguhs.quariim  multipopuli.iuno^v.ilonationcs.Trcsordi- 
ncs|alu3riU(iruin,Noe.  Danicl.Iob.  Vcltrcsordmcs  Gcntiu, 
Gra:ci,Hwbr.v.Chti(liani. 
e  ^iii  ejr  jaJ.  Non  lolumanimahaJJi  feniorescxcificiofuo  ^^^^ 

iuematteflatcs,tcdc- 

Omnet  iuJ>c:5- 

atuor  (cnioFcs  cecidcriinc  co- 

I  jcta  corda t:ua-,.n  a J  Jrcciioucin  iiiiinif ortiir. 


I 

..r 


f.iamquc  cccicuimvi  ,  ,     ,  ^-         i-    •  i  o      i      l  I  ..    .2- 

J>ricem  fccir  cxidcrc,  b  lam  agno  halxntcs  iinguli  cuharas  ^  phiains  auicas  plcna.s  ^ 

dcipudcciaraiurlibru         ,  .  «''iiuu.tct  .cdoifnuum.  -•>    .. 

accipcrc.  c  od6ramcntorum,cju.TluntorarioncsIandl:orui-n,  dc  canta-4  aoru  contortiogratu 

^^A.vtB.  Vclacnus  de  a  bincpcfca.o.  Qiiiaiinrannisa  pcccato.  ^  vcUccipcrc.       ^   Janiur,qui  tcftimoniii 


naniauaiui. 

f  ./<>.;!;.. V  i, fupcrnorii 

Ipirituu  ,  quiccdcni 

a)uniunt5,:cultodii!r, 

qui  de  rcparato   laiv 


dcxicra  tcdctis  in  thro 
nolibruni  accepit:  qa 
bomo  Chriftus  afua 
diuinotrituacccp 
lacramcnta  diuinaru 
fLripturaru  rcli:raret. 
a  Cectd.(o.  Humiiia  dc 


rirclibriim&iohicre  hgnaculacius  t  quoniamoccilis  vS.' 


.^t!vt  (d^  rcdemillinosDeusin  ianguinetuoexomni  tribu  &hn-7 
a  &  populo  6c  nationc ,  6c  fcciiU  nos  Dco  nolho  +  rcgnu^ 

t  Spiri.uali.er  legnantes, 


iiuc 

P 


Nos  ip(bio(frrrntcs,fc  pro  aliis  otartrs.        v 

b  SuPcrtJtrcni.JV  ni.vcl  (lipn  teiram  viuen.ium. 


P 


''conturgentcsSdfeco, 


E 


Coloff.3 


Pfal  J40, 


bant  canticum  nouum ,  diccntcs ;  Dii.n!us cs  dominc apc-.^   pcrhibctChnUo.Sdm 

"■  "  "    natmitatcquandoap» 

p.ifucrunt  pattonbus, 
&inpaflionc,  &:  in  rc- 
fr.  n  cQ  ionc  4i.ifccnno 
nctelK-itimntiudirem  •j-fy.| 
vcnturum.VclangcIl    ' 

fm"murj=t'uT.^^rac64otcs.Etr=gi«bimL,,slupcrte"^^^^^^ 

txxv  u^hen  rif,  I  I  ixiflcnu.mi.       ...,•..•        duccntcs ,  quicitcun-  frfg 

b  c^^rMort.ficatio-  e  ui voccm angclorum  mujrorum  incircuicu  ihroni^iani^ii^^^^^s^honGrantiuos 
nesviforumisiconcu  r        ,■         o  r    •  o  4.     ■^"''''"'''•''iV  - 1  jpracdicatorcsfi^iuosiu 

DUcinifaruVii  Ui a^     ^  m?hum  ^ reniorum,& ?ratnumeruseornmtmilha milhu   ^^1^,^  tcaimonioeora 
raiienuc^chord.T.per       ,.         .  *  ta-    ''^-'■■»-«"''*„«spra.w4c.e,<,.i-      *  ^conturgent^ 

lienumcruxChrifli.u     diccnnum  voccmagna  :    Dignus  cft  agnus  ,  C]ui  occiiusi  jformantcs. 
chordascarolanaoru  •  am.i"uni.atemppccato.    ,      i,^:)^.'*^)^"' !*»•'.&  f'V'<u«moituus.  ^  Muliorum  in  circuitu 

qujE  tcnditurinli^no,  ^  fft>  acciperc  virtucem  (Sc  diuiniratcm  ,  &  lapiennam ,  £<:_,    ,/,,o„,-  ^  a)ur„aLtum  & 

A,',.^x,i-nr'TCi<:tnr,r\en.  i  QttiiuiciidiaboImnconita.i>iu  ?amone.      >Inrc,uricaione.    i:  impamii:.i;t:in  &  nnmot        feniorim  ,&r.   QuantO 

UUlll  U.tJl.1  iia  iw>  M'*.»*  .alitatciu.  li  li.c.i>uai)oi".e.  '  ■' 

d™ci^"chU"     forrittidincm  ,  &  bonor^m,  &c  gloa.am,  &   bneai-^  J;S-'°  — 

UCiiLC»  «.iut.t.11»  V"*'  aEtatppct*.        b  Vt  uuiomine  lelu  oiuocgc.dec.c^  f<c.  J- 

*AMiS[;ftusqua-^<^^°^^^^  '    ^^  ^"'"^^^  crcaturam  c|uff;dt  mcdo,&cjuei  7  J^-j;-^.^  mtUium  dicert. 
doex   Viiginc  natus  t.w?» «ocf, eirc.quiafini- 

cll,qnpa(rusett,&:fefiirrexit,&:inca;15afccndit,librum  vet,  tumefl;9pudDeum,qmdhominibusinlinitum. 

tcn.aperuit.quia  qua  ibi  fignificantur,opcre3dimplcuir.Po-  i  Sapientiam  &  fortitudtnm,&c.  Cognitionemomnium  rcrii 

llca.qua:  in  illoobfcura  cf3nt&  in  nouo ,  Dodtorib.  Ecclefia:  ficut  uc  rbum  fibi  unitum. 

pcr  infpirationcm  Spintustandiapeipit,  quaeapcrtiO,  rcfc-  K  Et  omnem  creaturam  e]us,&c.  *  AND.Abomnibusfineea 

ratioctt  figiHorum .  Quod aut  caoantcies cora agno,ad cof-  viuanr.fiue inteHiganr,  fiuequouis alio  modo exittant.Deus 

^  demdodorcsecclcfia:pertinct.QuotiC8.n.natiuitate,paflio-  tanquamomniumprincipiumc>icautalaudatur&:glorific.i- 

nem,&:  reiurreftionem  Diii  ad  memoriam  rcducunt,&:  hcc  tur,necnon  vnigenitus  &  contubiKnntialis  eiufdcm  tilius,qui 

prx-figurata  Si  pr^diclarccolunt  &:inc.uangeliomuettigare  hominitotiquccreaturc.qusperipfumfadlactl.nouitatem 

non  definiit,  toties  cis  libcr  figiiatus  aperitur.Cadiit  veto  cp  impertitus  ett.Et  fi  intcrim  fecundum  naturam  alUimptam, 

,  ramagno,cumpermedit4tionemdiuinarum  fcripturarum  tanquam  homo  potettateminca  qu3efuntincaio6iiiitcr- 

confiderantes  immcnfamclemcntiamDei,  humiiiantfe  in  ra.acccpitTcfcribatur. 

confpedu  Ci:eatonsfui,&:quantoIemagispcrhumilitatem  ¥c  HAy,  DigniJcttvthumanitasfiliiDc;,qucEtantafuftinuit 
deiiciunt,  tantoplusinamoreciuscxardeicunr.  Per  cithar.as  cfUciamenta,poftfputa,pofi:alapas,  morte,&fcpulturam,re  p 
autcm  mortificatio  carnisdefignatur,ficutdicitApoftolus.  furgar,&indexterapatriscollocct,adorctur,&:glorificetur, 
Mortificatemembra  ue{ira,&c.  pliialsueroaureje,cordafuiir  atquc  bcncdicatur,  vt  videlicciiptaoiapofIidcat,inca;lo,i.in    - 
landorumfpiritali  fapientiarcpleta,qucodoramentis  plcna  3ngclis,&:inhoib.fubtcrra,ininferno,&:in  mari,&qu?funt 
fuifledicuntur,vidclicet  orationibus,qua:adDeum  afcen-  inco.  ^  Amb  R.Percreaturam  qu£eincjEloerar,angeli,pet 
dunt.ut  Ptalmitla fibi  prccatur.i3/r/><it«>'  oratio mea,jkut  inccn-  eam  qux crat  in  terra,homines:per  earn  autemqQx crat  lub 
fumtncorjfpeClutuoDomine.  tus  tcrram,ii,quiiamdebitnmmortis  (oluerant,dcfignatur.     , 
c  CanrvKw.CumcxultationenouamTcftamct^tumecclefi^  Sedfi  per  crcarura  qu.xmterraeft,ocsanimas  dcbemusin* 
opcrcjprofiteturjdum  in,mottc  cius  baptizai:  telligcrc,  quorii  corpora  in  tcrra  requietcu  t,  quomotjo  ij  qui 
Tribu,  i^apud 

Y  ~ 


NICOLAVS      DE    LYRA- 

rfc  1  Qu3tuoranimalia.j.(/«<ir«orefc/fy/<e  patriarchales. 

2   Ety/\gint\qu3taoi:  (cniotCSy^C. idejtyuniuerjaicathedralesec- 

ileftttper  orbem  dijjufx ,  &  pfr  hoc  ctiamfubinteUi^utitur  altx  abeis 

(onilttuti. 

i  Cccidcrun t  coram  agnO.Hdm  e^  hoc  habuermt  materiam  uene 

tan-h  ipjum. 

4  Habentcs  finguli.ci.t?«o«ifA'/)on/r«rc«TO/rtft(/;V«<r. 

5  Qiix  funt,&:c.mf r<jpibor/f f .  &  per  hxc  &  fimilia  apcritur aliquo 
tnodo  uia  ad  expnnendum  reliqua,vt  pritdi&um  efi. 

6  Et  cantab.can.;.pm/«f n5  ad  nouum  Teilamentum. 

7  D\gi'\.csdo.&  pateietfupradiSisfcntentia. 

.%  Qu.oc.  cs.  Meritum  procedit iUud  qiiod cadit fub  merito.propter  is  D\g.ci[  zgn.Qmnia ifta  habuit nel  faltem plura  ante paffiont.quoi 
(jHoiacceptio  notitia  procefjus  eccleftx  quiprAceffit  mortem  Chnfli,  dico  propter ^loriam corporis  &  buiufmo-ii qu£Jecutafunt.& tdeo ac-r 
wf  dt£lum%fl^non  ceciditfub  merito ipftus/icut  ntc  gloria  antm^  Chri  •  ceptio  taltum  hic accipiturpro  manifef(atione  eorum  ai laudem  &  ho 
flhfedglortacorporis  qu*  fecuta  cfl  fub  merito  bene  cectdit.merftitm.  norem  nominis  Cbrifli.  Etconfequenterponiturlaiis  ChriHiin  omnib. 
fuicorporis glorificationem  & exaltationem  Et eoiem  modopotefi di-     creaturis,cum  diciiur. 

(idereuelationedtUiproceffusfaUaloanniy&pereimttniucrfaUec.  16  Etomncm  creaturartl.quaJ  \x\Cx\o,quantm adhomines,qut 
(lefis  ad  declarationem  bonitatts  &  maieflatis  Cbrifli,  nam  h^c  reue-     tam  ftmt  in patrta. 

latiofaUa  eii pofl paffionei»,  j  7  Et  qqai  (a.quantum  ad  exiHentes  adhuc  in  uia. 

*jEt 


9  Ex  omni  trib.?;<:>»  eeclefia  eH  ex  omnibus  Gentibus  colkSa. 

10  Etfcnos  Dco.i.regni  eius  participes. 
J 1  Et  ia.hoflias  laudis  Deo  ojferentes , 

1 2  Et  te.fu.no« dicitur.ln  terra ubifan^iconcuUantur,fedfHpertef 

ram.i.in  cflo  ubifanCitcum  Chrtflo  nominantur. 

1 5  E t  vi.H'c  confequenter ponttur  iucunditas ajfiflentium  Chttfio /«  « 

cle/ia  triumphante,rum  dicitur.Et  \'i.&C  au.  vo.  an.  in  boc  notatur  ip- 

forum  mutittudo  maxima,fecundum  illud  \ob  2  5  .a.T^nquid  efl  nume 

rus  militum  eius\Et  idem  defignnturin  hocquodfubditur. 

1 4  Et  e.nu.e.mi.  Sicut.n.  corporacdefiia totam  regionem  element^ 

rcm  e\cedmt,qHS,  quafi  incdpa>abiliter in  quantitate continua,fic an- 

geUomnia  corporaU,*  inq-tantilate  diJ'creta,accipiendo  quantitatem  eii' 

fcrctam  pro qualibet  multUuiine  numeraU  uel  numtrata. 


lyop  '  npoca 

ap'i(i  irtfcroscmciantur.Dcumlandarecrededi  siit.Pcroeiii 
'a  qmc in  terra,&  qiix  fiibtus  terram  eft,  (blos  ekiSos  dcbcmus 

V      ~ii- __-o'    -^. I    _      •  -u    o, u:, .-.l^.,j 


Apocalypfis:     Cap.  VI. 


IJIO 


c  CmV/rr.>'«/i««,eJrf.Nonfupcrb;untquodaliosiudicant,fed  D 
humiliantfe. 


intcliigere:qui  &:in  terra bonis  operib. &  rerbi.s  oeu  laudare  *  AND.Et  hincqnoqucdemonftrarur  per  lefum Chriftum 
non  denftunt;&:incoelis  cum  Dommo  pofitia  laudibuse-  quidiuulfaconiunxit,maceri£EqueinrerftitiumdiflbIuit,vnu 
iusnunquamceflant-  cxomnibushominib  ouile,&vnam  rurfumexhoIbus&:|an 


Tetreftriiim.        a  Infcrnotum. 


cEtoinnu. 


a  BenediSio.  id  eft,au- 
gmentatioquara  ha- 
bemus  inbonis  ope- 

ribuS,&honOr  quiin  -  aTrinitati.        b  Secundum  humaniiaictn 

de  fequitur,  &:  gloria  ^  omiie.s  audiui  dicentes :  iedenti  iii  throno  5c^  agno 

de      VirrutlDUS     quaS  iExilt»tio.  blmpainbilins.c  Inrefurrcaione.cQuiaumnipoten«. 


b  Ad  litnain,velinunduni. 

fupcr  terram,  2<^lubtus  tcrram,&mare,&c]u5cineo  funt , 

b 

uaffibilitas.c  Inrdurrc4lione.cQuiaumniooren«. 


Bene- 


i  baptifmoaccipim',     ^iQ.{^  5,  honor  &c_glo'ria ,  6C  poteltas  in  feculaleculorum. 

Oc  pOtLiia.,  qi.a  COnCU  D  ,  ^.1  prjiicatoresexofiicio  «onucnitalios  confirm.ifc.b  Hora  confirma  lonis. 

pilccntiis  refiftimus,  ^  ^tquatuoranimaliadicebantramcn  .    Etviijintiquatuor  ie 
nonnobis.led  tibiat-  ^  ...  ..  .       cd         J 

tnbLiatur. 

b  fJ  qtiat.ani.  Om  nes 

fcniores  &:  animalia 

tcflunonio    angelo- 

lorum  afienfum  prxbent.omncs  infimiil. ^^ 

'        N   ICOLAVS       DE     LYRA.  dupjum,quuii»teuHhuiiescrfaii<ripcrcasarcenduntadcognofiendu 

•A  I  Etlub.  xcx/Hjirn  ornr.es crcatmc  ar  irrationales  &  vttacaren.     Dmm^CT per  coiifeqHfns  adipftmkudandum&glorificandum.CAte 
tes  itcuntur  laudare  Ci}riiium,inqu  intu lunt  matfria  &  occafio  laudan     ra  q"g  fetjuuntur patent  ex  praditlis. 

okTdT 


In  co.^da fua.  Mentc.orc&operc. 

niores  cccideruntinfaciesluas,  Sc  adorauerunt  viucntenij 
in  ixcula  Ixculorum. 


gclisEcclefiam  faQa 
cfre.Ecce  enim  24.  fc 
niores,perquoslalua 
I  dorum  plenitudo  a- 
dumbratur,digni  hoc 
loco  pr£edicantur,qui 
confona  voce  cum 
quatuor  myfticis  ani 
malibus,qua:  interc^ 
reiosangclos  prima- 
tum  tenenr.Dtu  lau- 
dent  &:  adorent,  quo- 
laudationis  munere 


nos  quoque  in  i}>(b 
ChridoDominonoftropacifque  darore  diem  habcamur- 


GLO  S 

T«».PoUqi.>a 
^  agnusquede 
le  prxdiitla  a 
crant,imp!cuit,  &:  ec  |^ 
clefiam  lua  tefVimo- 
nio  prophcrarumj,  &: 
angelorum  in  fide  lo  c 
!idauit,aperu:reislen 
fi5m,vr  inteiligat  (cri- 
pturas ,  &  ppra;dica- 


a  Quod  aperuifiet .  Si- 
gnaruserat.quiacm- 

'  niaChriftusvcl  infc, 
vcl  m  (uis  aperuir.  Ip- 
fe.n.  (tiis  aperuit  fen- 
fus,  vt  h^c  Ogilla  in 
fcnpturis  Iteiligeret. 

3  Inprimoligilloaper- 


C  A  P.     VI. 

T  vidi quod  aperuiilet agnus  vnum  de  ie- 

a  iohanncmi-ptimitiuilequcntem  inuiMntecdeliam. 

ptem  iigiilisj&audiui  vnumdc  cjuatuor 
animalibusdicens  :  tanquamvocetoni- 

<iuia  icrret. 

trui :  Veni,  &:  vide.Et  vidi :  & ecce  equus  4  ^o»'  ^nde  egrefluscft 

,  cquusalbus,intelligi- 
^  T  turccclefijEciealbatio 

torescxterius'denunciar,qu6dprohacfidcp3tideceat,&:quc  perbaptifmum.Infccundoequorufoapertapcrfccutiofun- 
auxilia,vclquascoronas(uispra;fcrat,'quiafac>amcmoria|de  dentiufanguinem,vndebapt:zatisinlurgunt  tribulationes  . 
repnrationc, fi  de  rribulationibus  taccret,  iam pofTent defice-  In  tertio  nigro,ha:reticorum perfecutio  occulta .. In  quarto 
rc,fi  deitnrrouilo  tribuiatioinfurp,cres.  pallido,fal(brumreatuumapcrt3,&:occulta. 

5VQvAElcquunrur,&:(cptcmfigilloru  apertionc  diftin-  *RiCHA.Primum  animalinhacvifioneeft  Marcus,  qui 
gunt,aJ  fequentis  tcpons  redemptione,&:  ordinem  rcterun-  in  principio  Euangelii  fui de  rcfurreclione Chrifli  menrione 
tur.Inquibuscledorum  virtutes,&  reproborum  in  clectos  fecirj&^ciuldemrefurrcdionis  prxdicatores  figurauit.Hui* 
perfecutiones,&.'p.uicntiumtribulationesabexordio  nafccn  voxquafitonitruifonuit,quiafubit6,nou3,mirabUia,grad!a 
tis  Ecclefis  v(q;  in  fincm  mundi  defcribuntur :  &:  non  fimul  cornfcantibus  miraculispronunciauit./^fmjinquitjCjr  vtde.Vc 
&: femel.fed  (ecundurn  dilpofitionem &: apertione  figillorii  ni  per maiorcm intentionem,&:  vide  per  intelligcntiam fpiri 
paulatimprcdidacompleri,&:occultamanife(tari  multifor-  ta!cm,iamaperiremy(licampromifIionemDeTper  regene- 
mitcroftcndi.ntur.Inhocautcapituloagitdeortu  &:primo    rationcm  genenshumani. 

ftatuEccIefixrcna('cctis,&:devetuftaiisperbaptifmudifpofi  c  yeni&  ^/d.Etamylteriotranfij&icot^plctam  vide  vcrita- 
tione.PrimuigiturfcripturefacrxfignaculumChriltus  aper    tem  veliuftitiam. 

uii,du  mundu  rc4imcdo,&fprimiriucEcclcfia;donaSpiritus    d  iVfef^»«j.Ecclcfiainbaptifraodealbata,velmaximeprx- 
in  fundendo,patern£promiflionisprimordia  vfq.adilludtc-    dicatorcsqui  vbiqucDeum  fcrunt. 
pus  latenria,in  (e  &:  pcr  fe  complera  &:  cxhibita  nunifeftauit. ^  tSr  Amb. 


NICOLAVS  DE  LYRA. 

C  A  p.  VI. 
Tviqu.a.  Toslefuamdefcriptus  eH  modus  diuinareuelatio- 
ms,hic  confequenter  de/cribitur  decurfus  irnpleiionis ,  &  hoc 
fubfiptem  ftgtUorum  apertionibus  ,(fuibus  fgillis  liber  diceba 
turfgnatus,&  ideofecundumfeptemfigilU  dimditurin  Je- 
ftem  partetftfux  patent  in  Ineta.lgiturin  prima  parte  dicit. 
I  Et ai:qu.2.ag.vnUfV.fprimum,eomodoloeiuendi  quodtciturCen. 
i.a.Etfidumelt  vefperc&:mancdies  unus./.pr/w«x,  unde  & 


Tilatum  nii/it  in  exUiiim,qm  thri/tum  intque  tuUicaun  ^jtmtliterile 
rodem,qui decollaiierat  lch.&  Chrtftum  m  paffionefpreuerat,  LHC.23. 
ideofubdttur.Et  exiuit  vincens  Vt  iimccrct.f. aduerfarios  ChriHi  vt 
diRtim  efi.Srd hoc  non  uidetur  mibi conuenienterdicti .  7\^a  isle  Caius 
tntantum  futteUtus  &  peruerfus  cjuodpcr  orbem  miftt/latuafua,  utiti 
tlla  adoraretur ut deus,&  quia  habitantes  in  ludxa rtnuerut  h&cfacere 
mifit  Tetronium  cum  ex ercitu  in  luda:a,ut  in  teplc  poneret  diBam  fla- 
tuam,&  renucntes  inter/iceret,ut  dicit  lofephns  ttbris  antiquitatum,& 
de  ludatcobello.Tamen  Tetronttss  non dcdit hoc executtont,ejuia  Caius 


conjequmtf^ribt  dicitur.YAcXum  c(t  vefpere&:  manc  dies  lecudus    fuit  morte  prxuentus.Ei  in  tUo  tcmpore  apoiioli &  alti  Chrifiiam  ha 


&  fu  confequenter  ufque  adfeptimum  eodem  modo.  Confequeter  dejcri 
bitur  apcrtio/ecundt  figilliis-  terttj  vfque ad feptimum. 
2  Etau.un.i.prtmurti  eadcm rationequa & de/tgdlts dtdum eff,nam 
con/equenter  agttur  de  alifs  tribus  animalibus.Et  ftcundum  illos  qui  p 
animalia  dicuni  fgnariquatuor  Euangcliilas,iHefuit  Marcus  infimi 
litudine  leontt  defignatus,qHx  fimtliludo  ponttur prtma  fupra,  c.4.  Sed 
ijuontam  illud  ditlum  non  conjbnat  ordini  euar.geltiiariirii,tn  quo  Mat- 
thfus ponitur prtmus  &  Marcusfecundus^tdeodixi/upya.c^.  qu  dpcr 
ouatuor  antnialta  quatuor patrtarchales  eccleftx  deftgnantitr,  &  fic  ha 


bitabant  tn  Ierufale,&  \udiea,&/icpatet  qwd  Catus  nbfuiteis  cbfola 
htlis tfed magis  borti'jilis,(o quod pyf  cxterts  hubitatoribus ludxiH horri 
diitrat  etsmandatH  Cuifdcdi£ia  adoratione.Licet att  ipfe  mtferit  in 
ertUu  Herode  &  TiUturn  ,hoc  tamen  nonfuttpropter  Clmi\li,fed  pro 
altis  caufis  totaiutr  dc/peratts,ut  refcrt  lofephus,quas  ca  bremtatis  om 
itto.ftnitliterquodfubdttur.Exmnumcens\'t\MCCtct.nonutdetur 
ftbi  conuenienter appltcari,quia  ^pmx  fuit  turpiterinterfeSut  propter 
fuas  malitias,&  uxor  emsgladio  ccrifofia,&  eius  umcaftlia  parteii  al- 
lifa,ptopitr quod vidtntur ai'i  rrieltusdicere  f.quod per equttm albii  i«- 


beoconfp(jheterdicerequodtllequiperprimumantmaldefignatur,futt  telltgttur  c^tus  .Apofi.dealbatus  fantlitate  uitx,&quia  hcatus  lacobut 

patrianha pttrn^  ecilefia patriarcl}alis,fctltcet Ierofolymitane,qut fuit  letofoltmitan^  ecclefta  cpifcopus,utdicit  Hier.in Itbro illu/iriii  uirorum 

beatus  lacohus  .^ppetlatus  frater  domini,eo  quod  futt /imiltmus  ftbi,  &  dtcttur  vfusfuiffe  tunc  nb  uefitbus  laneis,fed  lineis,  &  perconfequens  al 

hicahteiamtrati/ieratpergladiumfubT^erone,vtpa:et  perlofephit.  bts.&idernffiimaripotrfiprohabtlitcrdcaltjsapo^olis,unde&Mahu 

20.li.antiquitatti.hfc  aiit  reuelatio faUa futt  loani tcrnpore  Domitiani.  metus  iwcat  ros  viros  iealhatos.Ter  fedentern fuptr  equurn  illii  intelli~ 

2  Vc.&ui.decarjumecclefifprimttiuie.j^.  EtCCCqu.Ter quem  fvt  gitur CrriQu:  ft(ior,&du£lor eorum,fecundum illud ad  Ro.S.f.Quicu 

dicutext>ofitores  a\tqui)deftgnatur  Caius imperator,fm luccejfit  imme  que  fpiritu  Dei  aguntur,hi  filii  Dei  {ur\t.&  fecundum  ImcficeSi 

dtate  Tyhnun,  Cub  quo  paflus  Chriilus  fuerat.  Et  dcftgnatur  per  equnm  litera  exponenda.Et  CCCe  equ-alb./c »/;cff,  ipoiiolorum lenatus. 

t!l''tinr.ro  qurd  ,ion  fujt  Chriflianis  moleflrisjed magts  confolabilis,nam  "klEt  CCCC 

fignificatur  homocaftus candore caltitati.s  dcalbarus,  pcr  fcf 


M0H^^LITEI{. 

*  t  Etccccec^uusa.bus,&fe.fupcreum,&c.Pciequutailham 


forcm  aut  cius,angclusbonus  cuflcs  ipfius,pcr  via  muditix 

Toni.v).    Bb    2 


i^u  Glo,ord&  Nicolai  clc  Lyra 


jyiz 


^  a  ^wi.vj.ideft.Chriflushabct  fcripturamqu^iliuminatluos, 
A  Sdocciditinimicos. 

b  ^rexjwKT/n.Quodprcdicitoresfaciiuit.Dcoattribuunt, 
A  A  V  G.Equusaibus  LcclciiiacUjfenbrCbiilhis.cicu  arcu- 
bcllico  pcr  Zachariam  promiilus  cU.Zach.  lo.  Vclcquu  aibu 
intcHigimus   prophc-  > 

tas&:Apoltolos;cqui- ^  _ 

tcmcoronatum,  ha-     albus,  &  qui  leacbac  lupcr  illum  , 

»  Dcus  in  ftnQis  coronaiur.ucl  fc:unduin  huminiuteii 


d  E^Mwir/y^iM.Siiperioricontrariu^.f.apcrti  pcrfcctitorcs&sa 

gainokmi. 

c   Sn7?icu;  p.tcem de  terra.c^  v:  iniiiiem  ,  &c.i6  eft ,  CO:iC':flrini 

elt  a  Deo.vt  .uifcnci  omncm  quictcin  ani^niiab  his  qdi  funt 

tcrrcnisdcdu;. 

I 


D 


j. 


betcm  arcum ,  cogno- 
fcimus  non  folu  Chri- 
ftum,  fedetiamSpiri- 
B  tumfanftum.  Poltea- 
quam  cnim  Dommus 
afccnditincoelum,  &C 
apcruit  vniucrfa,inifit 
Spiritum  Ian<ftum,cu 


b  In  ludxii  vcl  ui  lc. 


t  Diiiinam  fc  iptura'n. 

labcbac  arcum,  &:daca5 

.i.poietb».  4- 


Vif  A  V  G  V  s  T 1 N .  Con- 
cra  v;ctriccm  vinc-.n- 
temquc  Fccicfia  cmic 
oquus  rufuSjid  e,poj.H)- 


Oc-tucs  C4ru  mcnib[is. 


_  .  ,   pulusfini(k'r&:  malus 

cftcicdrona,&.'exiuitviiiccnsvcviiicci-cL.  Eccum  r,pcruii-6  tx  (efforc  ino  diabolo 

C  Oidineviaciidi.nonteropotc,  7    laUgUinoicfUS.  Cui  da- 

fctli^^illumlccunciumjaudiai  fccunciumanimal,  dicens:  8  tus  ea  gladins    nu- 

^  a<:>uiaqiiO()m€ordclubci,opc«ecoinplct.        fl  iiliabolui.  _       p    gUUS  Vt  tolleret  paCCm 

Vcni,  &vidc.  Exiuitalius  cquus  ruflis,  <:\:c]in!cdcbatru^  io'!ererra,fci!icctluapa- 

d  Aufetrct.         Ghdioiliatc.iil.u.-lpecnuConis.       ''■  I  I  CL-m,  liOC  ell  mundrtna 


iusvcrboprgdicatorcs  ^  nereum,datum  e(leivt{umcretpaccdctcrra,c\:  vtinuiccm  liNamccdefiacccmam 
*^''"*'"  ^'^'"^^'^'''^J  f  leinccrficiant,&darusclieigladiusmagnus.tEt  cumape^ltusi^^^^ 


ipaceui.quainiibi  Chri 


(agitte  adcor 
hdminumpcrtingerct  .    .        .,-.,..  r,  ,  •       „ 

&:vincerc:uincreduli.     ruilTcc  (li^illum  tcrtium,audiui  tertiu  animal,dicen.s:  Veni,  » s  *  h  a  v  mo.  Pcr  equu 


i6rutum,dcbemus  intel 
i^ligcre    omne  corpus 
diaboii^hoccrr.omncsreprobos,  quiacaput  oiViniumrcprO' 
boium  c(t  diaooius ,  vc  Chr.ftus elcLloruti) .  Hoc corput  e(l 
peccatisciuentaiuni,&:anunaruin  uitcrfcd.onibus  fangui- 
nem.Datacltaurcmdiabolo  potcias.vrfuinat  paccmdcter 
ra,quandopermittitur  iuflo  Deiiudicio.vt  hociollii  facerc. 
gclii prcdicarionem  velutarcum  infrattum  cotra  daemoncs    De terta  veco  fumit  p.icem ,  id cU,  dc  tetrcnis  homimbus.cu 
fntcderunclaiutaribufquclagictisvulneratosadChdfluad    faciccosdircordes6.'  Zizaiuoruuidiuortia  interecsleminat. 
duxcrnnt.Corona obi J  Ibi titi,quod  pcr  vcritatis  arma  erro-     De quo adhuc  fub:ugirur.£f  vr  irjutcem/cinterfidjnt,  djtus  cft  il 


tatcm .  Coron?  fupcr 
caput ,  promifli  pcr 
Spirttum  faniium  intelligcnda  funt,&c.  SicVrmaftti  &  Haj- 

tno.  ., 

*  AKD.NosMctodiifentcnia:lib;^ntera(tipu!amur,fcriocn 

tisinhuncmodum.Primi  lisiili  folutio  ad  Apoltoloromge 
ncrationemhaudincomiriode  trausfertur.  HinamqueEua 


ris  ducc  deuiccrunt.rcS.v  q  vidon?  fpc  viq;  ad  violenta  mor 
C  tcm,nomcDii:profcili  luut.EapphocIocoociuir  vi(3:Kvrr 
viuceret.  Prima  itaq;  vic^oriaQpcr  Apollolos  Chrillnsna- 
dusdhGentiumfuit  connerfio.-Iecunda  autc  (ponrancusa 
corporecxitus.nonabi^iquccrucarueiusrcic.iula  fufceptus. 
c  £fc«w.Vidensdiabolusecclcfiam  inftituiadlocQlupplen- 
dum  vnde  ipie  cecidcrat,  ca  lubuertere  nititur  prius  apcrte. 


N  1  C  O  L  A  V  S    D  E    L  Y  R  A. 


Uglxdius  OT4^»i'<j.GlaaiU  11  non  corporeum  debemus  intclhge 

rc,(edfpiritaa!ein,quono:-.  tmtuiucoipora  ,  quantu  animg 

uigulantur .  Gladius  enin)  hic  uucliigitur,  mala  perluafiojlo- 

cutio  praaa,dcceptio  iniqu.i. 

f  interjiciiint  ,ic^dat:iSe(ieigUl:'ii  m.t^nus,Et  cnm  aperuiflet,  &c. 

Magnapote(tasinterlicicndi,quiaaonlolummniinorcs,fcd 

ctiaminmaioiesjvtin  Pctrum. 

^_ii' 

noTum  occidit exfua  cti-.diinate ,vam  enam  ttiatrem  propr.afr^fitxoie 
fratrcm,^  fororcmactiiamSenecatfiJiium  pr^ccptorem  dicitur  OLcr 
dtffe.yllio  moio  'm.zgii  proprie pro  ipfa  r:<[euiiie ,  tjuui  7{^frocitiitatcm 
^manam inccnd: /icit tn  •/nu^^riapuTte^vc  vidcret cjU.au  fuf:rtt  aniicjui 
tusinceniium  Troi^.ln  tali  vcro  iiicendi)ex com>»ixtione  fumi  &fii 
m^  apparentia  rufcdims  caufatur. 
1 1  Etcjui fe.fupercum./?^froi.^if,7J domininium. 


Vf  I  Etquifc.fuperil./a7<Vi-f,C/;r;/?Hr. 

z  Habebat^ar.in  mA.{m,ide(l,ver!jumprpdicatioms in manuopera 
tionis  qui  coepit  facerc  &:  (ioccz<:,\^.i.&  ficfecerunt  apofioliper 
in{1tn£Ium  ^r  diieatitm  ipfius. 

3  EldzXicii.lnfuarefurreSione&afcenfione.  .  .  ^ 

4  Etcxm\t.Vereffe£iumfuHmdandoApoHolis  inftgno  vifibilifpiTt     iz  Datumcftei.I/o^^.aDfo  pertni/ium. 
riiumfanUttm.  12  Vt  fumeret./Vff^/arct. 

5  Vi(\ccns..Aduerfauosfuos  in  iHixaprimo^nameoiemdie couerft     \  j    Paccmdeter.£);</<i  ttirbatafuitciuttasperl{cmanumin.feriim 
funtadeumprxdicanteTetrotnanitUta,  ^^.}.&  alteradieqmnque     proptcrfuamdeficia. 


mllia,^£l  ?, 

t  'Etvm.Tertotnmorbemfubijciendofuxfideiiugo  colla  gentmmna 

in  biati  tcmporeper  prsdicationem  ^poflolortm  &  aliorum  Chrifii 

cifcipulorum,Chriflo  cooperante & fcrtuonem  eorum  fignis  feqtietibus 

confirmanie,Mar,  rlt.pradicatum  fuit  euangeltum.7{am  riuente  ad 

htu  bea to  Vetro  fides  catholica  diffufa  fuitvfquead  finest  err^  habita- 

btUs,proui  declaraui/iipcrilUid  Tj.ii.a.ln  omncm  tcrram,  &ca;t. 

Cfiiper  Episiolam,i{om.io. 

7  Etcumaperuiflctfigillum  (ccund.H£ce(i/ecudapars,in  qu$ 

de/cribitiir  fiatus  ecclefix  a  tempore  T^eronis  rfquc  ad  Titum  impera- 

torem,cum  dicitur. 


14  Et  vt inuic.le.interf].7v(4»J ex occafioncfuapcrfidi^Jpfo  interfe 
£lo.Otto,Calba,ViteUius  roluerunt  vjurpaieimpenuw,  e^  ex  eorur» 
pugna  ad  inuicem  raldc  muUifuerunt  inierft £ii. 
I  j"  Etdatusefteigla.ma.jf/c/?,/;oi'c/?<zi  inierfcietidi  CbriHiar.os  , 
nam  ipfeprimam  pefecuttonem  mouit  contra  ecclcfam,loquendo  depct 
fecutionibus  motis pcr impcratores  l{pmanos,nam  anieu pcrfecuttonc m 
fuHinucrat per  Yudf.os.Mandatum  verocrudele  Cuij (uprappftum,  no 
futt  re£ie  contra ecclejiam,fed contra  habitantci  ludxam, quorum  pau 
cicomparatiue erani Chrifiiani,nec etiam  mandatum  tUu.ifitit  daium 
cxecutioni,&ideoprimaffecutio ccclcf/£attri'>uititr l^aoni.  Claudius 
etiam  imperator qutfutt  medius  inter Qatiim  &  T>{€ronem,non  Ug.tur 


8  Ani\iviii'ccundam ini.SecundumpnediSlaidefuttprimuspatri-  feciffe  Untjitams  aUquam perfccnt tqncm .l^tro autcm ^folioicum 
archa  eccUfne  ,^ntiochen^,fciUcet  bcatus  Tctrus,  qtitprtmo  rexU  tilam  prtncipes,fctUcet,Tetrum  cr  Tauluni  occidit,&  aiios  muitos  ClmHia 
eciieftam:vt habetur iibro iliuslrnm  virotum.qHi  tempore liUius  vifio     nosl^om^  ^pcrimpcriumoccidi/ecit,: 


nis  lam  tranfierat  per  mariy)i:tK,dicens. 

9  Vcni  &:  vidcliatum  eccie/iafub  Jicrone. 

10  Et  exiuit  alius  equus  tu.i.l{omanuspopiilHS,qui  dicitur  rufus  te- 
fore  T^lcronts dupUciter. t^no  modo accipicndo  rufeJi/i em  pio  rubedine, 
ficut  in  plurtbus  aitjs  iocis  accipttJcriptura,co  quod  h^cro  multos  B^ma 

norum 


16  Et  cum  aperuilfct  ligillum,&:c.f/f(r  efl  tntiapars  in  qua  de. 
fcribiiur  ecciefex/iatus  Jnb  Ttto,cum  dtcitur. 

17  Audi.ter.animal.&c.i^£//p^.vM>'c:/.;ara/7nw«w  ccciefiis  Ale- 
xanirtne,fc.Ucct,beatum  Murcum ,  fecundum  quoi  in libro  iiiuHritm 
uirortm  habetur. 

*iEt 


MOIl.AllTEI{. 

*duccns  cum  ficutfeflbr  cquum,vndcdici  potcftilludRo. 

t.cQuifpiriiu  Dciagimtur,l}i  fiii  Pei  funt. 

2  Habebatarcum.id  cft,uirtutcm  rcpcllcndi  fpiritum  malignii 

impcllcntemadhixurixcafum. 

2  Et  data  cft  cf co.Nam  angelis  cuftodibus  cx  falutc traditoru 

fu^cuftodi^  augctut  gloria. 

A  £t«7«««m,Suntcnimprompti  ad  protcgcftdum  traditos 

w«  cuftodi^fccundum  voluntatcm  Pci, 


7   Et  cum  aperuiffcc  figiiluni,^c,  S cq ui t u r. 

lo  Etexi.ab.eqis.ru.Pci:  quem  moralitcr  iignificaturhomo  cac 

nalis  igne  luxuris  aduftus. 

nEf?«.PerhuncIeiroreni  fignificatur  fpiritus  mahgnas  im 

pcIIcnsipfumadhocvitiu.EtquoniamexhocuitiO  frcquen 

tcroriutdiirenfioneshomicidia^&guerrggraucsificutpatct 

debeIloTroianofamofifsimo,quodortum fu:t dc raptu  Hc 

lcnc,8^fimileptingit  multoticsdc  vitio  luxurif.ppqd  Icgtur. 

12  D<7.ef?.«.Pcrmifl"um  cft  difto  maligno  ijpimm.ut/ii.pa. 

16  Etcumaperuifcct.ScquUui, 


w;\ 


m 


Apocalypfis;    Cap.  VI. 


ir4 


a  "Eteccf^quus  n/. Vidcns diabolus  fc pcr^apems  perfecutio-  intelligcntixhidorialTsvidelicet  &fpiritua!ispcrfc^iofigu-  D 

nes.noiiprofecifrcimmirtith^rcticos.quifalfisrationibusco  raiScd  [nticivnmn  bilibreaidenatioposii;t,pruptc£vii,wtc 

tcndant,v£ficiimsdecipiant.  euangeliifacramcrwi:&:  tres  bihbreshordei,pto^'tcrqdinv€ 

*  RiCHAR.CerDcnsdiabolusperapertamfc  perfequutio-  tcntcftamcntocontincnturiex.Plalmi  &  Prophetae.lnteri'i- 

ncm  neq.!aqiiair!profeciirecontraEcclcna,adnoccndQalia  citauteleirori  nigricqui.diabolovidelKethxieticoiu  d(  mi 
aigunienta  qu.xfiuif,  natori  ne  vmum  &o- 

&;lerUOriJ  Dei  nUmC  «Ofturcansruavitiaquiburdamoptribusbonis.        b  Ipfi  diabolo.quodfiiioperamur  pereum,        leum  ia;dat,  idClt;,  tlC 

runiquem^crn-iani      „        .,        ^  •    "      „        -rjL-r        *''''""""i  pfcaos  doa..res  n,a- 

feilamirapiorum  per  a  &C..  Vide  .    Lt  ecceequns  niger ,  &:  C|ui  icdebac  luper  eum  iia-  i  io^  arguentes,  nequc 


fequutionem  prina- 
pnm  minuerc  nopo 
tuit.peroccnltamhs  q 


^  Angcliexilletuis. 

ranquam  vncenij 


B 


,  pios  confolantes  hx- 
teticaprauitatecorrii 

3  perepixiumat.  Non 

4  ergo  debet  fidclcs  e-  +Cfi?f  i)^' 
quum  vel  rcflote  for  i  m  ■  ii:.a 

^  nudare,dueis&:pl.-  ttiria  a't 
nitudoac  pctfediodi  ]'?>'}  "  '« 
uina:  lap  en^-^mutit  Jcibuaiuc 


a  Qtui:  pr3<licant,opcrc  attcftantut' 

latftaccram  in  manu  iua  .   Et  audiui 

i  Viscapiens.duos  (ijitatios,quodc(lccclella<«duobuspopulisvelhabcn5  fidcm  &  opera'ioncin 

reticbrummalitiain    j  in  mcdio  quaruor  animalium  dicentium  :  t  Bilibris  tri 

firmarC  tetauit .  Equ'  aEmptimranguineClmfti.  bNamadminusoporte:lubereiiJemfanft{Ttiniiaiis, 

crgo  nigerocculwm  ^  {-j^-j  denario  vno  ,  £<_  tres  bilibres  hordei  dcnario  vno 
hxreticoru  verfutiaq 
bufda  facr^fcripture 

verbispaliiatamj&^uemanifcftc  videatur,  obfufcatam  den-  *  AMBR.Magnafuntq  ixprotulit,&vaIdeobkura.  Pcrtri- 

giiat.SefIorautcmftareraminmanuhabui(redicitur,q'jiadi  ticumnamqueex  quopanisoptimusconficitur,;diuina  (cri- 

lccctio  &  intelligentia quam  hxrctici  fcre  haberedicu nt,  dia-  pturam  poirumus acciperc,qnx  clt  panis  ammatu.dux  uer6 

boloafcnbitur,  qm  malitiam  aduerfus  hdelesconcepta,  du  libr.'Etritici,duoteftamentadciignaut,exquibusmagna  ciDu 

fupercquumrurum  fcdemus,impierenonpotuir,fup  nigru  rumcopianobisfihtlipatresprxparauerunt,  qu  camultipii 

cquum  perficere feducens  tcntauit .  Quod  non  valuit  pcr  pri  citer  expoluetunt.-denarius  autem  Dominu  leiam  delignat. 

cipunifjrorcm,hocetficerevoluitper  hxrcticorijprauitate.  BinxergolibrxtritJci  denanocopu!atur,quiaquodicnptu- 

Principesalienoscoi:traEccIefiampausinfiainmiuit,dyme  raloquitur,3d  vniusDeiomn;potentiam,magmtudme,bum 

fticosdcindediucrfis  hxrefibuscorrapit:vtpoftquaexterius  tatc,atq;  leueritatem  pertinet.  Perafperitatem   ordei  opera 

bcllaceftarent.bvlluminteriusebuliirct.Cuiusvudeliccthx-  fanc^orQdefign3ntur,qu9deftarioc6Kinguutur,quiaqun.gi 

rcticcprauitatisimpietas.uiaximcadaobus  Conflantmi  ma  boniin  hoc munus  ele-ti  operantur,  autaducrlipatauuur  , 

gni,&:fequenciumiaiperatorum,tcmporibuspuli:ihu!t.Scd  proamore  v^nius  Dciagunt&:patiuiitur,^c 

antoritate fauilx Ecclcfig,&: ccclcfiaihcorum do(Soram c6-  e  Tntki. rriticu perfediouesqu pec tribu!arioncatrriti  ignc 

preiTi  caudem  celfauit.  dcco6ti funt,Deo  cibus fuauis.Hordeu  muiores  in  eode  ge- 

b  Stat^'.  Qu^iidicuntfehtbercvcra  difcrctioncinlcnpturis.  nerc.Vinum,prxloqjideinattnti,lednonttacxco£ti3cre.sfa 


njiQ. 


c  Etaud:.iau.Q_iu  hic  inpugnahcreticorutti  eft  magis  peri- 

culum,pr9tend;turauxiliuiu. 

d  Biiibris.V Ao  iidclcs  uc  tim:atis,quiante  vos  potcrant l^dc 

rc,3^vos  JiabolinclfJatisUtoSjquianonproficietiSjquia  bili 

bristntici. 

*ff  R.  iCH  AR.Qiiia  <iiuina  miferatiocirca  maiorum  pcticulo- 

ruim;lationcm,iiuiorcmfoIetadferrcconlblationc,red1cdi 

Citur.  Auiiui  •pocem <i:ce>itrm:  BiLbris  tritici denario  vno,&i.la  me 

dio quatuor animalium,  id  cil,in  mcdio  comuni  tcftimonio 

qiiatuorEuangeliftarum.&omniu  prgdicatorum.Bihbristri 


tum  in  le.&:  alios  ad  benc  opcrandum  inebnanies:  Oku  lunc 
non  alios  incbriantes,fed  puris  orationibus  vngentes. 

Vel  uinum,&olcum  confeiroresproferuorccharitatis, & 
dulcedinc mifcricordic,quam  habent  m  le  &c  in  alios.Pcr  tri- 
ticu"intelligimus  maiorcs  martyres,qui  luut  bihbrcsihabent. 
n.prcter  martynum  opera.Si  dde(Clionem  Dc^  proxi  u  ii,vcl 
fide  3^  opera.Per  hordeu  minores  martyres.f.qui  lola  tidc  ha 
benttrinitatiSfincoperib.&fineulladiledioncfeJ  lola  fide 
faluant  infanguine.Quifuntires  bilibies,  pfidcmtnnitatis. 

Velalitenficutcnim  triticumpriusmuitui«(erifur,&:  po 


ticidcnariovno,iSic.Qaafidiccret.Netimeatis6ficlcles,qua  fteaopri  muspiniseflicitur.ficChnftusmultuminftusdiucC 

uis  videatisperfecutioni  fuc^dcre  diuerfas hxrel(£*^:quia  non  fis  pfecut  oni bus  fadius  cft  nt>bis  }>aniS  vitc ,  dando  nobis  coc 

poteruntvoslfdere,necannOiU(acrxfcripturx  mmucre,  fi  pusruu&fangninem.EtitafidelesmultstribuiiUionib.rciut 

in  pfe.iafidevoluentisftare.Qjid  eniraper  denariQ,  aptius  &cibusoptimusDeo  fFedi,imitatorci.tritKi.i.Xputficiuiit. 
accipimus,qnam  fidei  perfedione'  Qjid per  triticum,nifi fa        Vel  funtpieni  tritici.i.  triticc^ prfdicationisquia  pdicatio 

cruEuangeliuf'  Quidpcrhordcii.nifi  vetus  tcftametii?Quid  fideutaaudientiu  ucordarciic:t,iicuttnticum  lupcroes  fc- 
per  bi!iurem,nifi  noui  vel  vctcris  teftamcnti  intelligentia  hi- 
ftorialc  &  fpirituale^PulluIantibus  igiwr  hxrericis  &  h^cefib. 
inmcdioEcclefix ,  procUmaturfidelibuscontrahasrcticorii 
prauitates  dilputantib.pcffcda  &:  duplex  in  vtroquc  teftamc 

tointclIigentia,q^fideiintegritatc&:perfcdlionedonat.Bih  proximi.Vcl,bil!bredilcctioneDei&.;pximihabeicsafquefi 

brisaut  vas,duos capicai Icxtacios efle dicitur,in quo duplicis  de tiinitat iS)6c quatuor  euangelijs obcdictes ccr  cm  quat uor  ^ 

. intd-  ^  lunt 

cedtt  malum  p<XnA,fecunun,n  qu^i  dicuuf  jimus.  ^.  i^oneft  malum 
in  ciui[utc,ejnodnonfecerit  domuius, 

5  Bili.tri. i)en.yid inteUe£ium  hnius jciendum,qHod  dicit  Hugo  Flori^ 
ceniisdefiHe  belli  l{pmanorum  contra ludieos  .  F-Jfi  Jeaiqu'-  t^cmani 
muUa  cfde  tfuarebaut  quibus  mancpiacapciua  venderenr.fcti  quiaptu 
rimi  venales  O"  pauci  mueniebantur  emptores,non  defuerei)ni  tfgiti' 
ta  manctpia  uno  nummtfmate  mercarentur,vt  ftcut  Dominum  enttrat 


gctcs guuu .  £t qui  funt  imitatores  trit;ci  pt^dicario  pcgit  in 
ufiodenario,ideft,quiun3Uinicsobediuni  dcnano.i.  D.calo 
go,id  eft,decem  prcccptislcgis.Libr3c61latcx.iz.unujs,pt;c 
g)notantur  i2.apo!lol;,^^erbilibreuerob:ua  dilcQioDei  &C 


•k 


NICOLAVS     DELYRA. 

I   Et <iCCt.cc\a.n\.tdesl,eTierc>tus enim I{omanu% qu  dicitur  ni- 


gf^reffettiuc,ficutfoLdt'iturcdidus.Exercitusfinml{omanusiubrito 

l>ittintumuffiixithabitanteilerufjlem,qiOitfueruittf'amedenigi-ati& 

tttjiajftiClionibus,im  quod  refcrt  lofcphus  Lihro  Ue  ludaico  bello. 

1   £t  qui  fc  lupci. c.fulicet,Titus  regens  lUum  exercnum. 

3  y{3!ocbzi[i:{.6cc.ide'sl,diutn3mtHiittiam,quumopereexequeba- 

tur,namex  ord>,ie dtuinf  iuflitia proeej(ftt,quod exercitus R^manus lu-     triginta  deuarits,/}c ecoiuer/odcnario  vno  triginta uederetur.Sunt au 


dMsfartmoccidit  & partimcaptiuauitinviniiClummortis  Qhri/ti, 
ficut  mamfedeprxiixtt  luc.i  i  .Ecce  uenientdies in  tc,&: circun 
dabunttcinimici  tai,&£.c.quia tamen  erat  prfter  intentionem  Titi 
&  exercitus  (ui,quiproptcr  aliam  caufam  ttenerunt  coutra  lud£os,fup 
ple  propter  rebellionem  ipforum  contra  imperium  Rjtmanum  vtpatet 
per  I  ofeplmm  itbro  de  ludatco  bello,ideo  dicitur  quod  habebat  (iateram 
inmanu,& noninmente,  nam  exequebaturopuscHmnfiuHitiamodo 
pradiiioiper  manu  enim  opus  tntettigitur,quia per  eam  cfficitur. 
4  £t  auditam  uo.in  mc.id,/i,dethro»o  Deiincutuscircuttu erant 
qAutuor  animalta.  vt  dttlum  eUfupra,c.\.&per  hoc  deftgnatur  quod  fa. 


tem  nimmi/ma  &  denaiiusunum  &  idemMaih.ii-h  dicentr  aomi' 
Bo.Oftcnditemihinummi(macenfus^<trf!f«rAtilliobtuleruc 
ci  dcnznnm.dicebatur autcm denarius,eo quod  ualfbat  decem  num- 
mos  vfuatr-t.Itcm  notandum,quod  bilibrts  efl  nomen  compofitum  ex  hir 
&  ltbra,quia  continet  duas  lihras,quinque  ucro  iudp  tjic  per  vnata  li- 
bram  deftgnantur,eo  quod  quinque  libri  Moyfi  ab  omnibus  iudxis  reci* 
piuntur,atios  autem  tibros  iud^cnou  recipiuat ,  qui  Saducei  dxuntur  . 
Efi igititr fcnjui. ^&xUbns  trit'cidcnanouno,&:c.^(«4//m  de  ue- 
nalilJHs  tiidps  vtlioyibtis  qui per hordeum  quodesl  uilegrmum  deftgni 
tur,triginta  pro  uno  demitio  dabantur,ut  di&um  eH,ita  decem  de  fortio 


tium  Titi  eontra ludfos procedebat ex  ordinatione dtuina,  a  qua  proce-     ribus  &  apttoribus  ad /iruiertium  pro  uno  drnario  uendebantur, 
djt^ ^  »  1  Et 

MOR^.ALlTEl{j 
*  I  Et  ecceequ.m.Vcr c\vtcm  fignificatprxlatus  dcuitio  fimo- 
n;9notntus,&:  ficfimadenigratus, 

2  Etqutjrde&c.pcrqwcm  figuificatur  dxmon  ipfum  impcl- 
lcns  ad  hoc  uitium,Sd  cuius  lequitui  inftinitum. 


j  H</^eW/?.m'.NiminducitadpondcrandummuItum  tcai 
poralia,&:  modicum  sjterna. 

4  vtau.tan.&c.\.\nfMv.2tn\  currcntcm  de  fimonia. 

5  Biltb.rih.c[n\3.  prjjlatus fimoniacus fecundum  i.a'orem tCM 
poralcm  uult  habexe  uia^us  uel  minu^  pretium. 

Tom.HJ.    Bb    $ 


Tji^  Glo.or(].&:  Nicolai  dc  Lyra       '    i^i6 

^  funt.i2.qninumerolibraconftat.pcrtrcs  fidcmfanaxtr  ni  internusanpellantvir.qiuanauinfernnsneqr.a^^-^iiicitSi-iri  D 

A  tatis,]5  4quatiioreiiangcliahabentcspcrbi!ibce,di!eAion6  cit.fedfeinpcr  ad  rccipicndasaninvT>  iiaumJ.vxar,'nailli  >ire 

DciCx:pro.\inii.Pertritic'jm  polfumusintcUigere  nouuTc,  tedil3tantadambicntiatcrrcna,ni.c  t.ntuni  accjuiretxpof. 

phordcunivetus.Bilibrcdiciturtrificum,id  cll.nouQTelh  funt.quantLicupiunt.Vndcfequunnirdiabolu.idcit^iniir.int 

^ptcr  duplice intcllii;cntiani,id cftjhillonalcm ic  tpiriiuale,  illu.qui eft  waputomnis  tnaliti?.  Dau c^tt.U  pousiasfupi r i,iix. 


Qu.Nc  tmicatisvos 

fidelcs:dabiturenim 

vobis  perfeiT:io*,  pei'  a 

quam  poreritis  reli-  u 

llcrc  hf  reticis. 

a  £rv/.,iro/.ideft,i- 

llosqui  funt  rcfefti ;  c 

&ideovino,idcft,sa 

guinc  mco,&:olco,id 

:ft,fpiritusa<^ovndi. 


a*Ideo.        b  Aliquem  ifloruni.        Sccccuquini  fiijflli. 


&vinum&oleuinnel'Clcris.Ec  cum  apperuiflet  figillum       uipcr  onmc 

Qiuiiusitatus.      .       .       1      j  .  ^    bos  ,  •^ui  in  quaiitoc 

cjuartum:auaiuivoccmcjLiartianimalis,aiccncis:  Veni,  &c  3   partibubmor.itur, 

ai.uiortui./cUfjli.vqte-.  f^hyiijc.-it.i.  Duboliu.f.  ^      riciUC,  OCCldcntC  3 

vide  .  Et  ccccecjLiuspalluius  ,  &:c|iii  ledcbat  liipereum 

&  infcrnus    lc;.|ucbacur  eum   .   Et 

a  Veli)]un^. 

fuper  c]uatuor  parres    terra:  inicr- 

aQuipoteftas.    ^Maieriali.vcl  pe[fiu!;9>iib.    c  Diuini Vfrbi.         d  Vciifticisvcrhis, 
b  1-  r  e  o d 


d  nomcn  illi  mors  , 
data  eft   illi  potcftas 


4 
6 


c 

Vinamiltr.hlter  Cmi  aQuiPOteftas.    ^Maieriali,vclpe[ftu!;9riib.    cDluiniyfrbi.       'd Vciifhcisvcrhis,    eBcUiiUb.^mi 

tur denario  vno.  .        *  nitnwc:  =  j  iitcram. 

h  Etcumap.fi.quar,Vi£  ({c^^c  ^  gladio  ,  £ime  >  &:  morce  ,    &:bc{iiisterras.  Et 

dcnS  diaboklS,  neCp  ai.cumicucla(rctfc«eucccIcliiq4aniuin>dft3tunvltiaiura.fteinpo:e  AnrliU.i.a. 

apertasttibularioncs     ^.^jiYi  apcruiHct  quincum  iigillum  ,   vidi  lubcus  alrare  a- 
necpcrapcrtashgrc- 5  *•  * 

IcspolTefcproficcre,  * 

praMnittitta.'losfrarres;  qui  fub  habitn  religionis  obtinent  idcofcinderenonporeft,quiafideCluiliivnitacft,&<:illi,diui 

mturam.&ruficqui,  &:nigriperiieitendo  hdem.  fi.lntcrfccitverohas  paitesgladio  n.aixfuggeftionis,  ume 

*  AvG.Inequopallidohomincsintelliguiitutmaliqui  per  audicndi  verbi  Dci,iv,orterpiriiuali  arqueinieriori.&lbcltiis 

Jccurioncsexcitarenondefinunt.KUtrcsequivnum  lunt,cj  rcrr9,idcff,etfcratishcminibus,ficutNcrone,Dominano, &: 

cxicrutpoftaibuni.&conrraalbum.adfcflbrcm  habcnt  dia  cicterispciccutoribuslandorum 


/ 

8 

9 

10 

11 

i2 

1  ? 


lone,  (Scnicridic.V 
jn  quatuor  ^gnis  pr 
cipahbus ,  Caldaoru 
Medorum  &  Pcrfa- 
rum,.\iaccdonbm,at 
que  Romanoifi .  Su- 
per  has  partes  tcrrjg 
habct  potcftate  dia- 
bohis,&:  cuin  his  c6~ 
tra  vnam  Chrilhpu- 
gnatEcclefiam.qua 


bottj,qm  eft  mois.Trcs  crgo  cqui.fames ,  &:  bclh  6<.  pcftis  in 
tcl!iguntnr:quod  ct;a  Dotninusineuangeliofuopia-dixit.q 
6c  iarnfiifnt,&:imminentcdiciuJiciiampiiU'>  futL.ra  funr. 
*  H.\y.MO.Defi.;nantur  j^.er  pallidum  equumomncs  repro 
bi.ad  pallorenj  ^tctnci;  moitis  vcnturici^ciror  mors  df  ,quo  no 
mineiiiabolusintcllii:itur,cuiusinuidia  morsinrrauinn  or- 


c  f:f  (7H(./f.i.n)orfi,quia  pcreum  niorsr.cceffit  vel  ad  litcram 

quiaocciditqtioldatii  ia  caine,quoldani  in  anima, 

d  AM>/.i.  infatiabilestcrrcnis.euminntantur,  vel  i.iinferno 

e  Super quj.\.(upct onviza  malos,vbiq  le  morantcs,  vel  fuper 

ludaeos  &: Gcntiles,ha;reticos &:  (allos  chriftianos. 

f  Er  f ttw.Oftcnfis  tnbulationtbus,qua: in  prefenti  imminent 


betcrrarq.Supcrcos;cdorquipallidifunr,hoceit,qui  opera    fidclibus^nedeficiantalquateilliscetfificans  de  pia:fenuco- 

niortis  habcnt;5i:  cum  ipfi  lint  mortui,etiam  alios  exr-ngue    rona  paticntes  conlolaiur. 

jrcquxrunr.Vndc &:iequ4ar.In/ernj»i/f<^«e^^rMre«OT,Ipfi.n.bn    g  r;(//f/i<^.idefr,capiti fuo humiliantes fe,ucl/»i,in abfcofo;  p 


♦dco 


quia 


Nl(aOLAVS    PE    LYRA, 

tiSf  I  Et  vi  &:  o].per  vinum,quod ef? Utificatiuum,  inteUiguntur  Chri 
^iani,ejui  repteOantur  ^awJio  fpititualt  fecunduni  quod  dicitur  ^4£f.  l  J . 
/jiDilcipuli  verorepleba»irurgaud;o&.fpiritiijTando.  Etftmi 
literper  olettm  proptcrpietatis  &  mutuxchantatts  nbfequium  fecun- 


9  Inicrfi.sJxT^aminomnibusiflis  pattibus  multi  Chri^tani  gladio^ 
intetfe6li  fitcrunt  de  »ian:ia'o  eius. 

10  Fame.j^wM  multi  in  carcenbus  fame  cruciati  mortui  fuerHnt. 

11  Et  befriis  xcrquta  plureseorum  druorandi  bc/iiis  tradebantHr  ,ftcut 
patet  in  lcgendis  plurium  martynim. Et  qtna  rlnribus  aUis  moclis  .iliqm 


<iumquoddicitur^£i.^g.QLiQtq\jiOtcnim  poflcflbres  doniorii  martyri-^abanrur.s.fufpenfionefubmerfionecombu/iione&huii.fKodi, 

& agrorij  crant,vcndebant aftcrentes  pcia  eorum ,  &:  ponc^  ideo tnttrponitur. 

bantad  pedes  Apoftolorum,quidiuidebat  fingulis  prout  cui  1 2  Et  morrcw  oot««  modus  affUgendi  murtyrcs  incUi.iatur.  Expr^- 

<\\ie Ojpas ct^t. Et  iHi  fiterunt li(fi per  o.etcitum  TUi,namanteeius  di£iis  veropatetyquodficHtZ,acha.vi.perequos  quadrupUciter  incolo- 

aduentum  Chri/iianihabitantes  in  lerufalem  e^  in  lud^a  monitu  ange  re  rariatos  defignatafuerunt  quatuor  regna,ut  dittitmfuit  tbidem ,  ftc 

fico  tran/ierunt  vltra  lordanet»  in  cimtatem  nomine  Tcllam^  in  regno  in  i/io  loco  per  eqwtm  album  defignatur  regnitm  Chri/ii proutfuit  in  ct 

*^Z"PP*  exifientem,qm  confxieratus  erat  t{otnanis.  tii  afofiolorum  &  crcdenctbus  primis ,  per  alios  trcs  equos  I{omanum 

2  Etcumaperuiirctquintum.H/c;/jo/j/rparj^««rr«  vbidefcri-  impcTium,cuiusliatusfuititariatus  intnbustemporibus. 

hitttr  fiatus Ecclefix  tempore Domitianifqmfecundam  perfecutionem  l?  Etcum  aperuifletquintum.Hic;n«'p;f  ^M;'nrdpdrj,;B^t.a:/f/?rt 

jnouit comra  Ecclefiami^  multn  alia  malafciit  in  impeno  F^mano ,  bitur  ecclefix  perfetutio  a  Traiano  imperatore,  qm  Domitiano  fuccef- 

dicitUT  igitur;  ftt,u/quead  Diocletianum.ine enim  Traianustertiam  perfecutionem 

3  Audi uo.qu 2iT,zn,\.i.'Patriacrh xfeu ^pifcopi  Cwjlantinopolitai^  exercuit  contra ecclefiam.Marcus .Antonim quartam,Seuerus qiiinta, 
iam  defttntiiyficut  (ii£lum  efi  de  aliis  trihs.  Mny^^n^^  cjui e^  Maximianus fextam,  Deciusfeptimam ,  yalenanus 

4  Et  cc.cqu.pzl.t.populusRcmdttus.Domitianus  enim  magnam  par  o£iauam,.AureUanu%  nonam.Licet autem  muht  tmpcratores  intetme- 
temfenatorum  &  aliorum  nobUium  in  exilium  miftt  &  interfecit  impo  dijfueriut  inter  ifios,quorum  temporibus  chrifiianifuerunt  martyri^^a- 
nens eis crimina,vt ftc  raperet corum  bona,propier qmdc^teri  ^ont§  ti,tfiitamen  fpecialitei  diountur  ChrtHianoritm  perfecutiontm  exer- 
&  aliht  erat  m  magno  timore  pofiti,nefimUiter  eisfieret .  Timor  autc  cuiffe,quiafecerunt  &  renouauerunt  cdi£ia  contra  chriHianos  •  Mij 
factt,  exteriora  mcmbra paiiida,&  potijfime faciem ,  propter  quodj^o-,  yero  non  fic,&  ideo  quod  aiiqut  teniporibus  fun  fucrunt  manyn^^^tt , 
pianum  imperittm pro  temppre iilo  fgntficaturper  eciuHm  paUidum.  hocfutt  ex  dt£iis pmcedentinm  imperatQrum,qu& non  crant  renouata. 

5  Et qui  fcdc.fpo.fu./.£>o»;;V/<iH«f  Imperator.  Temporibus  igitur  iftorumtmper.%torim  non  erant ecclefix  ncc  altaria 

6  Nomcniili  mots-Mtiue & pajjine,quia  muitos innocentes  intev  fiabtlia,fedtnlociso:ciiltis,& potijfimeinmartyrumcrip;is,inquibus 
fecitCvt  diSum  e/i)pQti//ime  ChriHianos,contraquos  rnouit  /ccundum  funt  corpora  eorum ibidem fcpidta,portabatur  &  erigebatur  altare  li- 
perfecutione,& finaiiter  interfe£lus  fua a  Senatu  l{nmano propter fua,  gneumpio  ceiebratione  mifiarum.Et  Ijoc cfiquod  d;c;f«r.  EtCU  aper 
frudeiitatcm,ut habetur  in  Legendabeatiloannii  Euangeitfix.  m{^ct,&CC.nnim3iS ititcr.i.mariyres tnterfc£los,eo quod erant ibi cor- 

7  ^tinic.cntXi.Qniapoficur/umuit^prxfentisHatim  captns  efi  ad  poraiOTum.Etan/imtUsmodusloqHendiftcutExo.i.a.Omnesanimi 
pccnam  Gcljennx.  quetgrefi^fnntdefemore  lacnb.i  l}omines,quamuis anime  eorum  non 
S  EtdataeItillipo.fu.qua./«^«/A«f  rf;/4r<jf«to  eratP^iimanumitn  jfueruntegn/i^defcmore]acob,quino»funtexiraduce,/ed  aDcoper 
perium.  (reationem  iiifu/x  corporibus  cgre/Jis  delacob  per  gEnerationcm. 


M  0  B^U  Ll  T  E  P^ 
fe  I  Ef«i._eirc.pcrvinumquoconficiturfangniseucharifti§ 
facranientu,pcro!eumvcioquod  poniturin  plurib.facrame 
tis.fignificanturtjsicta  factamcta.Per  hoc  igitur  quod  df  ,eir 
«.eJro/ejif^Xs.tlgnificaturquodprxlatusfimoniacus  icm^  di 
Cit.giCorra  ecclefi?  facranieta  &  cius  ordinationcs  nihif  .hat, 
a  Et  cum  <i;'f.f-Mr./;^;/.Scquitur. 

4  ffw.fjMpa/.pcrquehomofignificaturvitioinuidi^  liuid. 
j  Ei  fwyf./j<.«<«.i.ai4boJus,cumsfcquitucinftinaum, 


<S  '^p.illi mors.Yaie Sapien;2.d.iuuidia diaboU mors intrauit 
inor.ter. 

7  £f;«/ern«t/e(y»e/><7/«re«»i.i.infcrnipoena,adrecipiedum  de 
ccptospcrcum. 

8  'i.tdata  efliiUpotenas.iiam  hoc  vitioiugulantur  fpirirualitcc 
multi  in  omnibus terr^  parribus,  &: aliqui etia  corporaliter. 
ij  Et  cum  aperuijfet,&c.  \ n tcrfct^tor alicuius  dicitu r  non  fo!u r« 
auferens  ei  uitam  corporale,Ied  etia  fubltantiam  de  qua  dS 
uiucte.Propter  quod  pec  animas  hic  ciamaccs  cot.fuos  intec 

fetaorcs 


Apocalypiis,- 


Cap.  VI. 


1)17  /\pocaiypiis;     ^ap.  VI.  ki8 

^S  quunemoinhacvitaperdpitqnomodoibi  finr. 
A  it  lviCHAR.Pcrrecntionib.riiperiusdcrcriptis,neaudietinm, 
nicntes  deficercnt  ex  tot  tribuKitionib.prcdidis  Ibiatur  diuina 
milciicordi.i  Ijchrymabilemfanftorum  martyrum  querinio 
niidono  prime  ftola:,&  promifTi  conlcruora  ^  fratru  eorum 
faiup.tionc.  Igitur  opcr- 

tion^^iHiOuintieit  leCIJ  Eccelocus.        i.rubprotcdlioneChrifiifftaltare. 

'"ddSfrSccSro" »  '""^■^"  .Ketftaorum  prdptet  vctbumDJi;  &  ptSptcttc-  .  ^  P^ap  «fca.r« 

T,rhri   r,^ri^lor,M;i    AlMr^rir-ik  a  ..opete  oftendebant.Chtiftum  i™tando.  Magno  defidetio.         Ctll,    CtJnirapcrittUlcrC!» 

Chr'S;i;(u^S^^^^^ 

—  -  a  Rationcpotenti».        b  Sanaitatein  amans.cln  promifTi! * 

b 


ap.   vi.  jy 

dicii,ficf,&dicsiudiciidamnatiocritimpiorum,ranrtideini- 
micis  fuisvltionempoftulanr,q'jandopctuiuvt  dics  Domini 
vcnidf. 

"k  ANDR.QnircceprioremdodloiumFccIcfi^fcntenti-^mfe 
quuntur,ha;c  tanquam  fururorum  accipiunt,  &:  pr.Tientis  !oci 

qu.-rieiasntqucclamores 
in  cosconucnirc  llatuut 


D 


a  i.Ptopter  pr.i!ceptam  Dei,  quod  imple 
Uiiiint.    bOiiodcotam  al'isaiieltatiir. 


•^'  naq^offerimus  patri 


bo- 


aRationcpotenti».        b  Sanaitatem  amans.cln  promiflfis.d  Vacai  in  pletittjuc. 


napcrfidcmqucccgitaC 
nius,loquimur,  autope  J 
ramur  .  Reneerjoani- 
me  randlo.^ii  interfcfto- 
rumrubtus  altare   Dei  c 
virciuntquia  Chriflo  le 
per   humiliratcm   fnb- 
mittant:  &:  per  ipiurn  a 


dicctes:"^  Vlqaequo  ddminc  i.indlus  &  verus,  non  iudicas 


Amori. 


a  Sc.licetmfcteiidopae.iamciFiifotibmianguinis  noftti.  rrenasinfercndo. 

&nonvindicas(anguinemnofi:ruin  de  hisqui  habicanc 

In  tarenis.  a  Bcatitudoanim»: .  A  Dco  infpiratum. 

in  tcrra?  Et  datx  funt  illis  fingul^e  ItoL-c  albx' ,  &  di Jtii  clt 


a  Paiienterc.tpeftarent. 

illis  vc requieiccrcnc cempus  adhuc 


.  rcnus.quiinter  ipfos  Dei 
•^  ciernentia  non  piorfu.^^in 
4  digni  inucnientur,  .id  Do 
minum  couertantur.  Ob 
flinatc  autcm  impii  pcr 
■^  vniucrfalem  totius  orbis 
6  confummationem  cxci- 


modicum 

iiiii.La>i>..  .-'..  l-vi  >i.'>.i.>.u.  Seil/cet,qiiiahabcntcundcmdominurB- 

Patreiudicium^S^  vin-f  f  compleancur confcrui corum ,  &fracreseorumqui  in- 

diaamdc  pcrfecutori-     terficiendiiluuficuc&illi.Ec vidicum aperuiflct  ficucfi- 
busexamore  uulit:£rc  r 


j  _dantur,n6iufljadiniqui- 

donec  -^  tatcme.xtendant 


manus 
8  iuas. 

<j  ^SfHAVM.Nonautempu 
tandumett  quodillicor- 
poreomodo  voceernit- 

quirunt.  tar,ncut  &:no.s,quiaereu 

&  AvG.Vel  aram.Dei  EcclefiamdicitjfubcDiusoculis  tnar-  flatuinfolleventristraximusporganu  £^utturis.fedvoxillorQ 
tyrescffedi  funt.ttiquiafanguisfanaorumfuper  terramfun-  dcfiderium  cttipforum.Ettantomagisquilqueilloruclamat 
ditur,fubarachmarcdicuntur,  licutcltillud  Sanguisfiatris  tui    quantomagisdcfideriofiagrat-Petuntautemdc  reprobisvia 


PCizi, 


"  clamatadmedetcrra. 
,V°.4.  ^  A.viBR.Vclanimccfanctorum  fnbaltarequiefcunt,qu!a  fi- 
cut  capiti  fuppofita  (iint  membra.eique  cohxret,ita  Sc  anims 
fanctornm  in  cslefti  gloria  conrtitut5,Chru'to  (aluatori  fubic 
£ta:funt,eiqueperconnexionemmembrorumne<fluntur. 
a  ..^//o.Chriftusluperquem  feoffcrunt,&:quem  habetmunj- 
mentum.VelipfT;  animxaltarefuntdequib.  fumus  procedit 


di6lam,quaoptantvenirediemIudicii,&:refurrctlionemcor 
porumfuorum.  eEtdati£funttUtsfingulffioU,&c. 

•k  AMBR.Stok-albaj^gloriaedfandarumanimarutTi:  ftolas 
albas  fingulas  fandti  Dei  nunc  pofiident,qu!a  corpotib.  in  ter  • 
raquicfccntib.ftolisanimaebeatitudiniscrernsEperfruntur.  Bi 
nasftolastuncpercipicnr,cumpo(trcrurre(aioncm  ,  anmix 
cum  corponb.gioriam  cailcftis  patriefinc  finc  pofiidcbunr. 


Deodeleaabilis,&:quiafueruntfanguincliniti,modoexiften    f  Cowyi-m  foy«)H.Seruicaulaipfius  do'mini,fratres  ex  dilcdtio- 
tcsfubtus,i.in  mmori  dignitatequam  fint  futur2,quianondu    nedebentexpcctare 


nifi  vnam  ftoiam  acceperunt, 

b  hitetfeClorumpropicr  verbi.Yd  aperto  martyrio,vcl  aliquibus 

anxietatibus. 

c  ^/^«f^Ko.Defiderantmainsgaudium  &  c6fortium  fanfto 

rum,&iuftitixDei  confcntiuntindamnatione  impiorum. 

d  luiicas {2" nonuindicat fangmnem.lt aLQ.Kndo  difcrctionem  bo 

norum  &malorum. 


SANCTORVM  ANIMAE  ANTE  IVDI- 
cium  Dcofruuntur.Gr^cipatres . 
tS-DiONys.  Afeopag.  noruntprofcdoletotosperccpturos 
exadiffimam ad  Chrifti  fpeciem,rcquiem ,  cum  ad  prarfentis 
vitiefincm  pcruenerint,viamq;ad  immortalituefuame  vici- 
noiamintuentesclarius  Diuin!tatislaudantmuneia,diuinaq; 
lctitiagcftiunt,noni3madd^teriora  conuerfioncm  mctuLn- 


li.cTe  ecde 
lia  i-ierac. 
C.7.p.i.a^ 


Aali.^    *A.MB.Cumfctipturapra:cipiar,maIumproraalonon  red-  tes,  fedparatabona(efirmitcrperpetuoquehabituros  probc 

dcrcfedcontra.diiigcreinimicos,  quideftquod  fanfti  incoc  nofccntes.A  IvsT.MART.Vtpoftanimiacorporecxceffijni 

kftibusconftituti.vltioncmdeinimicis  fuiscxpetunt. Sedfci  ftatimht  bonorummaloruquc  dinindio.ducuntur  enim  ad 

rauslaQdos  DeidiemultimQ  defiderarcinquo&corpora  ,  loca,qua;eisdignafunt,abangeIis,bonorumquidemanimii.T 

&merccdemplcnam  laborumfuoruaDomino  percipiet .  paradifum,vbiconfuetudoe(t,&:afpcctusangelorum,vifiovc 

Na huc die defideralcm  cffe difcipulis  fuis  Diis  manifcftauit  ro ctiam  conferuatoris  (^rifti  cx  verbis his,pcregrinari  d cor- 

L:.ii.  dxctns.Leuatecapita  ve^raguomamajipropinquat  rcdcmptio  ueslra  pore,&:prglentesefleaddominum:improborumauteadloca 

'*'•      Etinorationcdom.inicaailiducpetimus.  Mueniatregnumtuu  ioferorum,&:c.  *  lR£N.Iuftus&:£equis&:prcccptaeiusienia 


gctib.pio- 
poilta. 


Verum  quia  fan£lorum  relurrcftioatq; glorificatio  m die  iu 


NICOLAVS    DE    LYRA. 
ft  1  Proptervcrbum.  quanttim ad  doSeres  qut fuerunt  martyri^ati 
froptcr prxdicationem  verbt  diuini- 

£t  proptcr  ted-tjuantum  adftmpUtes  Chrifiianos  qiii  mariyri^ban- 
tnr.vtquodnoUhant  negare  Clmflum,fedmagis  protejlabanturjc  crede 


tibus &?in dileQione eius pcrleucrantibos , quibutdam  autem 
cx  poenitentia  vitam  donans  ,incorruptclam  ioco  numensco- 

6  Erdidtum  zii,i>cc.corforaeoruminmonumeniis. 


Ii.i.c.r.ad 
uerfushg- 
rcfes. 


7  Temp.adhuc./r/^.id;«rf/fi«»7,^«0(i dtcitur modicum aternitatico 

paratUtpropterqnodfoh.i.can.z.c.dtctiur  filiolinouiflimahoraeft. 

tunc.n.refiirgent in  corporib.gbriofis,  &fic habebuntjecundamjioiant 

qutxeHglonacorporis. 
reinipfum.  z  LtchmzbzMXOce.IfleclamornoneflaUudquamma     8  Doncc Complczntur. I^ljm pofleapropter nomen Chrifli niuUi sut 
vifcsiaiio  nequitix  tyrunnorum  cnram  Deo  mertto  punienda ,  &  innocen     interfe£it,&  adhuc  pUires  interfictenturtn  perfecutione  ^ntichrisU 


tix  martyrum  pmmianda.ficut  dixit  domtnus  ipfi  C<i/«.Gf  .4.  E  cce  vox 
fanguinisfratris  tui  Abel  clamat  ad  mc  dc  tcm.t.eiusinnocentid 
declarat  tuam  nequitiam  puntedam  in  mortis  eius  vindiiia.ldcofubdiiur 

3  Vfqucqaodo.fupplequics. 

4  Sanftus  &:  verus  non  iudi.&:c.dc  his  qui  ha.in  ter.  i.de  tyran- 
tiis  dominantib.fuper  teiram. 

5  Et  datJt  funt,&:c.?«w  cutlibetdata  ejigloria  anim<e. 


9  Et  vidi cum.W<f confqucnterdefcribiturliatus ecclefi^fub Diocleti* 
no  qui  decimam  perfecuiionem  rnouit  contra  ecclefiam  cum  cvllogafuo 
Maximiano.Et  ifia  pcrfccutiofuit atroctor pr^ccdetib.in  tantum  quodin 
fiazo.dies  li.mtUiapromifcuifexusUgacurmartyrio coronati.  Ethoc 
efi  qiiod  defcrtbit  loljanues  Ji4b',aperttone  figitUjeyiti.Et  diuidiiur  induas 
partes.quiaprimofcriljiturimmanitafperJecutionis.Secuiiiloftiauitasdi 
uinx  confolationis,ibi:  Voji  h^c  vidi.  Circaprimum  dicitur. 

J- 1  Terr? 


DiuiHob 


MOr,.ALlTEI{. 

"k  fcdlorcs,fignificanturanimx exinentes  in  purgatorio,  q  cla 
mant  ptra  boiia  exccutionu  fnaru  detinentes ,  dc quib.debenr 
refici  pcr  orationes  bonori"i.&:  clcemofynas  in  fuftcntationem 
paiipcriim,&:  fic  aninia:  transfcrentur  ad  vita  gloria: ,  ^p  quod 
talesfraudatorcspunicturficutanimaruhomicid^.Adhocha 
beturcxempkiminhiiloria  Caroli,incuiusexercitu  cficfleti 
Hifpania,ctarduomiIitcs  adinuicem  propinqui,quoru  vnus 
moriQin.oa)mifitaIteribonavtvenderenturj&prcciQpaupe 


rib.proeiusanimadiilnuueretur.Ulc  autcmcofidcrans  quod 
cquusmortui  cratbonus&:fortis,illufibirctinuit,necproeo 
aiiquidpauperib.dcdir.Pofteavcroanimadefundfi  appnruitci 
arguenscumdeinfidclitate,&:quodproipfadiuitiiis  fuirdete 
rain  grauipeni,&:eidenunciansqiiodgrauiuspunirctiir.  Et 
tuncaudita;(untvocc«i  horribiles,quafi  vrforum,&:ferociubc 
ftiarum,&:illcmi!erabilitercxpirauit. 
9  Efvr/.',fe$-c.fmewor«j.lnmoitcvcropr9latinotabilisinfcicn 
tia&virtutcfit  fpiritualiter tcrra:  motus ,  quandofucccditei 
malusp;x!atus. 

Tomov).        Bb    4 


!5!9 


Glo.orcl.&  Nicolai  clc  Lyra 


iszo 


'*  An'sP  i-  "r'*«-"<-l»catorcs  ccclerij:.ponqu3m cxeunf  ^'^ corro-  D 
iil\;)cqtuvf.ainpermor*runi(lucia,.'i:utaritic,uipaties.c\L--  c.Api 
i\h  p.urificrcr-pntjoedifrciuiu.fei!  ni.x  vi  ocatnisco-iig^iio  ['^^- 
liccxcunt.ui  ccclcihfoiic  reqii:crcui''.t.  "j" 

a  ^olfuttHs  ey^,;u«;il,ilU!utjUib.lLicctrcpntabiintur  Fci  &.':  pec-  [["^y: 

catp'c.s(.l.-,nt.ucni  lua  ijpyjl 

InpcffecatiMeAmiclitifti.  fc  rctincOtCS,    VclOuia 

^  gillLimrcxcum  ;6<..cccctcrrxmot!.i.sma<;!VJs  facliiscll  .   p.: '  (iiiid..m  .id  f^nciuis 

I  AliijuiifiJclU.        j  lui^vuUlipuib.        bCl;iiidoav)resvil.-5,o,..i:tu.iiuf.  U.:«,'QCnt    ,    \Cl    v^-lr!- 

'^rolfaduscit  nigeijtan(]ualaccasciiicinu^,i.\;ljna  tora  favb  2.  'J-i^i/^l^ei''"!.  *"^' "'^: 

i.fc;l.'Gi.        a<ij>»lii^u«  piiictHt.        b.i.ptiu»lut:diliitiiiter.iesu(iciiis.  ^    OOCi.iiUS    /vntUlUil.l 

^  clilicutlanguis,6cilcll 


IfS*  fefr.S^cal.if.utatcruxtcrnamcircutT^unir. 

A  'Ji  C.\siL.Vosnouccrtaoccu:uit,icd  c^-/iiniriiiccp  t,  ap:rrx 
Ponul.Icc  f^iiir  \ob  sparadiliporrx, 

Mir.  Vr.y  .j^  Greg.  NAZiAN.Tu  obitercdonosrcrpicc,  iVdararn  nu- 
jii  ii.:,iliii.  j^jrj.j.umdcbiiiratcu->,<Sc4ifJtuloIumdolortu»,\?i  jubcdiilc 
ephrcin.     4;rc,vclad:uua,Mh:nc 
piubpoft  dctriuni    difccdcntcui 
T  .Mar.  n,  luc  iu  ftenia  t.vbciiucu 

larccipiat ,  6.:bcat.i:n 

trinitatcmco,  quoeil 

niodo ,  tccum  paritcr 

contcmplai  i  valc^m. 

•jt  Gr  i  o.NvcIn  cc!c- 


ai.t-(ud^> 


c^lidcccslocccidcratlun-r  rcrraai,  -  rcTporccr.toblcurus 

,it^Uc,ie»;<vacJosr<oi«.-«clcr\a..mc»I.Mi/dii;cte;.t;s.  4   id  Cii  ,  ni.ihS  ;Ull.lCUl.S 


t>  :>.i  i.-iaaiciiia.i) ' 


i..t  J.:  uiiiti.  I31r:i.. 


coriiicaRS, 
b  Tc!i(>'<Jn fac(us.\^ux 
in  lacco  pofit-i  cxrra 
jion  luccr,  fiMCics  lu;:e 


Ihbus  tabcruaculisani-  j                                              ,   .— -  (, — • -* 

musiiliusconfcdit.vbi  o  ficutlicus  j  cmjtcjtgroaos luos,CLUiiavcn Lo  magno  mouc- 

^abiicit.    riuJt  oidiucs  an^cloru 
~  pattiarcharum  populi, 

vbichori prophct3rum,vbifedesapol}o'orum ,  vbi gaudium  prardicarionisnon  cftuni.ient. 

martyruui,vbipiorumla:titi3,dodorumiplendor,cclcbrcspri  *  A.MB.Pcrf  >  cmidciupopulusludforur.-ticfignniur,  llcc 

inogcnitorum  cctus.vbi  pur.-c  Ict.uitium  voccs.  jgiturtaiJtuse.t  iiigc.  t.iv]:i.tni  laccns  c;hc!nn.«;,q'.iia  pupul  s  lu 

:fe  lD£.\i.tu  vcrudiuinoaflillcnsaltari.vitaqiicprincipi,  &  f,i-  clxor.nu  quipropccrcoeinition-.-in  vimis  i)ci,£cpropici  cuilo 

crolanin:i"vnacum  angclisfacrificanstrinitati  ,  oiumumno-  dum  lcgis.vcliitioi  ininundotciulgcbat.inter  (.^rcras  geiites 

ftrum  recordafcuobilque peccatoriLvvcniam  impctia.  faiii^us  eil  orunib.hominiL>.odio.'iij ,  piopter  inxjDitatC!.  luas . 

Hom.j.in  i:  Ch  ttys.Pcccatores  vb  tuerint.procul a  rcgc liu-.r,atq;ideo  S^cco n.imqu? p^Miri.nte.\  vcOrjiit.vt  ip.dic-nt  fc  clTe  pcccato-  i, 

epi.adPhi  digniquiflqatur.lulh  verofiuchic,llueinfururo  fcculofucT  res.iiol  eigonigredincm(accihai)U!t,qui:»otnuib.geniib.  lu- 

Ijpcnfcs.    linr.cum  rcge funr,illictamcn  magis.iS:  proptius  uon  pcr in-r  deorum  f.i61:  niora  patuerunr. 

j^  grcfl jfu,ac  tidcm,fcd  facic  ad  faciem. 
HcrcG78.  ^EJ^iPH.S.in^li  (untinhonore.quicsipforumin  g!Qri.i,pcr- 
*      *  *  fcdio hincin pcrf.clionc.lbrsipforum  in beatitu-iine, in  luan 
fionib.(andlis,tripudiumcumangclis,dia:tain<:a;|o,  glpriain 
iio.^,oreincocnparabjli,brauJA  in  Chritip, 


L  A  T  I  N  l- 


A  HAyM.Vei,fo!,ipl"epra:d!catoresrigniflcat,qu!b  Dominus 
dicit-.vos  eiiis  lux nuusdi  qui  vtiqi-.c  f:ent  tunc  fanqaam  (accus 
cil!Ciuus,quiacclnbautcoram  uupiis.quicqiiid  h.rocbaiitlumi 
nis,^virtutis.Ini:lisqnoqucoblcurabiturfol,qui  tiinorc  con 
cufli.aut  blandiriisdcltuitijnegabuutChrirtumjivadtencbras 
errorisdcuolucntur 

^  Stcll'^ceeUde((;^io,ceciicrmt [upprtcrr.intyiS^c. 

;&  A:.'iBR.per(lcllasprincipesl.';cerdQt..!m  dcHgnnntur^fcribe 

...    ,  p^^  tS;CyrR-Qiiisnonomnib.virib.cl,^borer,vtcumChrifIo  fla-    &'pharilxi,periicu.uautcni,tcrramIudcorumpt)flimusintel 

hortmar*  tim gaudcat.vtpoii tOTmcnt^.icfuppliciatcrrcna  ad  pncma     Jigcrc.Groluverociu(dcmarborisfLudusinutiles vocantur  , 

cvkiaio.  diuinapcrucniatclauduturoculiinpcr(equutionib.terr.-c,(ed    quicclolabuntur ,  cuiiiarboi-cadciiivcntoconcutitur  .Fi- 

patet  coelu.murs  infcrtur,fed  Immortaliras  fcquit,  occilo  mu    cus  igitur  vento  comaioia  zWt^Si.  inutiles  frudus  a  te  Cinifit,ci^ 

<iuscripitur,fed  reJiuiuoparadifus  cxhibctur,vita  teporalise.<     terra  Iad?:orum  a  RQminisinualtHta  e(f,&r  gentem  inutileui 

tinguitur  led  etcma  rcparatur,quanta  cll:  dignitasjik  quanta  fc 

curitas.exirehincIi;ruin,cIaudereinmomcntooculQsqaibus 

homines  vidcbant  &c apcrire  cofdem  (tatim,vt  Dcns  videbat 

Iopfa.i24  &^Ghriltus,tam  vclo.citcrmigran4iqu5ta  f^licitas.vtterrisrc 

°  *  ^  pcntefubtraharisvtinc^Ieflib.regnisreponaris?*  Hvr..quo- 

inodo poflumus montes non eos  fignificatos  effe intelligcre ,     ciderunt,non ut uerx flell.x cxli,fcd  fici .t grofli  immaturi  fru 

qui  fuper  terrcnam  naturam  glorioIi,iam  in  Dei  reb.  exulrant?    ^us  fici,  mag.no  uenro  mouente  agitati  (piritu  diabolico  cxagi 

AdVIar-  :Sr  Hif  R.nuncprobrcuilabore,a:tcrnabeatitudine  fruitur,ex    tatirCongrua(anefimilitudoabarborenci&  groflis  eiusca- 

cciiam  dc  cipitarangclorumchoris,chriilumlj.quiiur.  ducisquiauidcIicetiUiqubquequi  tiictcmporisinChriltum 

obituic^.^  *  AvG.Peripfumvosrogo.quivoWlcgit,  quivostalesfccit,    credidcrantcxludxis,&rerantquafi  primifruftuscrucisChri 

i.tncdiw.  decuiuspulchritudineialatiamini,decuius,immortalitatc,ia    fti,excidcruntn)agnoucntomoucnte,ucntoinuidix  f  gentiu 

iminoitaic$fa(iiicftis.,deci\iusbcati(lima  vifionc  fempergai^    falutemodientcs,§£contrafidcmEuangelijfuania:mulantcs 

dctiS.  pleriquecircuncifionem, 

InPnpa-  *GR^G.Papa.IJcatitudoanimabusfanSor(aantevefurrc<5lio     *HAyM.  Vcl.  Stcllxc?li,Sandifuntquiintenebnsifliusuitc 

pitcnt.      ncm  ttibuitur.&corporib.nihilominus  ppfl  refi\rrc<3ionem    lucent,uelutiinfifmamcntoStellx,quiti-.ncutiquede  ccloca 

conferctur.  Bcda  finguias  modo  flellas habent animx  de  fua    dcnt.quando  fub illa pcrfequutione  ualidiffima-.flde  rccedut,^ 

^immortalitategaudentes,refurgcntib.autcmcprporib.intcr-    pnusfiderefta&operib.iultisuidcbanturluccre. 

rafuaduphciapollidcbant.  -   -  d  G?'o/7c)iy/<.i,inancsfrudusnullumeaimpermittitDeuscade 

re,quieiferuitueroamore.  .        CJ^aQ/»?» 


&:DeoQdibilei:ia  (eexpuht,  uthabifatioficrctfid^lium.  Stcl 
I.x  itaque  rnore  giofTori  m.in  tcrram  cccidcrunt,  quia  cos  qui 
perdoitrinam  legisuelur  flellxin  populotcfulgcbant,eadcm 
penaconclulit,&:cxteram  multitudmcm. 
•k  RvPER.Cecidcrunt.quifibi  uidebautur  cffc  ftellxcoeli.ce 


^ICOLAYS    DE    LYRA. 

*  I  Tcrra:motus  magnus  fad:us,&:c.i7«/<t/«  om'i>-p^rtib.  impei 
C  rtf  ryomani  ta^  mperio  Dioi letia ni  &  Mjximiani,motifuitt  ludu es  c^po 
tentrs  adinterftClionem  popuUChriHiani. 

2  Er  fol  fadus  cA.i.CbriHus  qui eiifol iufiitie deni^ratus  efl ,  (juan- 
tktnadfamam  nominis,c3'  ctiaminmembris  fuis,qHib .  imponcbatur  cj, 
effent  malcfui  Cir  M>'gi,&inhoca  ChnUo  edoEli per apodolos  altos^ue 
difcipulos  quos  docuerat  de  talib.  vt  dicebant  infideles,  &  ftc  quantum  e^ 
rat  infe,notnen  Chrinidenigrabant. 
^  EtlunatotafaQacft,&:c.<7«w/«»ffa/f/J4  totafuitfanguinemar 


tyrum  ruhricata^ 

4  Et  flcUx  c^li  de  coslo  cecidetunt  fupcr  tcrram.&c./.wwWe- 
tniuentesinecclefintmore  Morti'incttnatifueruntad  idololatrandnm, 
ynde  <&  Marcellus  Vapa  tnnc  timore  mortis  idolis  thurificauit,  dr  pcr 
Ipocconiiaitur  qnoiplurcs  aliffimiliterfccriit-Fenimtamen  beatus  Mar 
cetlits  peniten,tta  duClus,posiea  martyrium  pro  Chr:liofujliriuit,&  crffa- 
uit  epifcopatus  !{omanus  jcptcm  annis&fex.  menfib.propter  mmanita- 
tcm  perjecutionis  illius. 

5  Scut  ficus  cimxt\t,&Cc.mo.Dicunturautcm^rofJificusprtmitem 
poris  &  irnmituri,qui  de  factli  cadunt  a  migno  "pcnto concujji.  Tunc a» 
tem  emauMit  in  ccdcfia  furbo,  tempe^uo/^  per/ecutionis. 

r        *lEt 


3  £f/«Hdrof4,eJrc.Namccclefi.a,cuipr:?fidet,rcpIeturacpnfai\ 
M   OP^^LJTEJ{.  guincisfimplicitcrindignis. 

■*  2  ttfolfuHHs  f/?,cJ?-f .proptct dcf^Ctuqi Jiiminis, (cientia:,  §c    4  Etftellfcfli dec^lo.&c.Qmi bonx pcrfonenon habcntlocum 
♦"'*•  inillocolJcgio.  ' 


ApoaJypHs;     Cap. 


VI. 


JJ22 


4 


i  -^      1 

;i  Cx/^/jw.i.ncclen.irccedetamarifideSfoperc.  Vnd^r.-Exite  c  Z);ai/?r.QnjequidmaIevoIuntimp!cntcs. 

dtC.i.dcBaby.onc  popiihsmcusA' iiiiuiiindr!  nctetigcriris.  d  Fo>-rrj.lnlubiiCrtctidis3l;;s.Scriiuspccc.ui,l!beriunitix.Hi 

4*  AMLiRos.PercAium,'--cfi!sTc!K'imcntuni  dcrignitur,li-  dcfpcrantes  alanCii.s.sHxiliidgrnonumqucrunt.vtlcillihbG 

bcr  vcr6quaiiJo;nnolMitur.,eiui  (cnpturaabocuiis  inrucn-  rcnt  inquibusconfidcbanr. 

tiun.  abrconditur.LiDcrcigoiiidarisjnuolutuseiUqujalpiri-  tS:  Ambros. Perrcgcsterra:,principc5:&  tribunos,eos  qui 


D 


tur  .    Ecccxluin  rccdlii- iicuc  libc 


^b. 


-nor 
do 


a.i  faca  rcnyturs.-qiiiaoccuhaliitar.        bTcel.irtes  priJ;c3tioncs  impiis. 

r  inuolucds  j.5<_omnis 

a  Vi;tutceiv.inenies.  ,      b.i.periecutioiubus  tu!l.        c  Amj^isfiJe  &optre  (rpiralnntiir. 

ni^-s  rnaiuie*  6i  niinores. 

'^~"  tcrra-& 


ralcintelligentiam  m- 

vctcri  teitameto ,  qus 

Chiiilil  dc-n-sonlhibar 

intclligcrc  noluerunr.  a  ,  ^  d .i.cimi rdi 

Coelii  itaq;  ficut  libcr     mon.'s&  iniiiLr  ciclocis  fuis  motxfunc  .    Ec  rcges 

ini-'OlUtUS  lClCillt,   Cja    [)  aTctii.        b  Qui  iura  iiibuunt.        cOpcribu.'!.        d  Cciitr.T  tcntatioucmilubori. 

vetus  Tcaamentu  lu-     principes  6<^  tribuni  ,   &  diute  &  fo'rccs  &:  omnis  fcr 

C  a.i.coningatusuclit.ruus  Dci.        b.^  pcccato  velcouiugio.        Ad  litcram. 

juiis  ,    uk  iiber,  ablcondcrunc  ie  in  ipeluncis  &  in 

a  Imp!oribuntaiixil'jfaailJtiiin.  AficCtione. 


da;os  dercliqnit,&:ad 
gentcs  trjiiHuit. 
"^  RvPtrvTvs  .Cce- 
lum  inquo  fibi  quaii 
Stellai  luccrc  ludi-liatnr 
jcirntiJ  icnis  erijt.  in  qtia 
delpeclu  gcnt  um  o.n 
niiim  quafialt;  &:niti- 
dub  ludxi  gloriaban- 
tur.Scd  aufeieturauo 
bis  rcgnum  Dci .  Cce- 
lum  crgo  rccc(Iir,quia 


hancterram  rcgerevi 
dcbantur,poflumus  in 
teiligercpcrdiuitcs  SC 
fortcs,  (eruos  &:libe- 
ros,  ca-teram  multitu- 
dincm. 

^-  AND.Reges  terrae 
hi  hocioco  dici  videti 


pctris      tur,  quorumltudium 

^  4  f :  l^ominium   ctrca 

montium :  t  &dicunc  moniibus  dc  pecris  :    Cadice  iliper  5  rcrrampi-xapue  occu 

Orationibus.        .i-a  pr.uV,.:ia.  .  P..rris  3c  Hj  ^Vpiritufranai.  ^  patur'.  nihilque    COm- 

nos,'3^''abicondircnosafacieicdencisi.:pa-  chronum,  6c  ^  '"^'"c  cum  ctdo ha- 
^i  ,.  1     •  •  UM    n       j  •  D      u  bent.  Qiiiainrccon- 

a.i.Cliiif.iuoiiiims.  b  Neceflevtc.idaus.  e  ReDtnborum.  ^  ^ —  ., 

.\i!iadiutuaie3iisptedbus.  ipirant  CUlTl  CmniDUS 

abiraa2;ni,  qudniamvenit  dicsma|;nusira;  ipioruni  .  Et7^'^"'^"'sprincipibus,&: 

■    n    ^  •,  -  Q  diuitibus ,  rcrumquc 

quis  pouerit  Ite?  ^  terrcnarufcrnis&libc 

^    ,,  _  ^  .  >    ris,hoc  ell,  a  Chnfti 

fcnlJ.siiloruincoangnflatifunt,&:dirparu(tilli5:im6non  da  feruituteabfolutis.A-HAyMo.Regesautc.pnincipesac  tribu 

taeliillis.propter  inopiam  ccrdis.fpiatualisfacrxlegis  intcl  ni,iuxtaqua!itatcmgradus,oes  repmbosfigniHcantjmaioris 

ligentia,quomodoreceliit>Sicutliberinuoiutusinqnit.Pul-  fcilicctdignitatishomincs,mediocres,&minores,quitimcii 

chrelatisinnuitquidpercceiumrecede.nsintGlligivoluerir,  tcsamittcre  regua.S»:  honorcm,dum  viderint  Antichriftum 

qui  recclTum  illum  libroinuolutofimilauit.  Quid  namque-  regnare  &c  meuibraillius,tfanlibuntadeos,&:  mouebuntuc 

citdicere,qui3co:lumficutliber&:c.nifiacfidiceretur,quia  ad  malum,vteisparcant,&:diuitiasnonamittant. 

&cIaulae(H!lisomnisfcripturadiuina&coe!e(lis?  EtUIisq-  c£f(/<.mo.Pctac  vel  (utrraga  Angeloru.gsut  mote 


motescmietio 


demaquibus  hoccce!umrcceflit,hicc(glcftisliberinuolutus  res,&petrcfirmuate;vteori'ipc!b  mifcricordiaiudicislpettet 
imo&fignatuseft;  nobisautadquosvenit  reccdendoabil-        RogatboniianiloruinterceiTionib.leprotcgi  afacie  Dci 

Jis,rc!'eratus-iwapcrtusert.*pRiM.RedecoelamCideftEc-  irati.Iratusdidturqunndofuosficaifligipcrmutit.  Etillata 

eIeiiam^vtcuolutu,&: non inuoiutum  libruni infinuat recef-  lis  tribulatio a Deo  permifl^iquafi facies irati  dicitur.  Vel ro- 

ri(Ia(>uicqaidenimfueritinuolutum,agnolciaquoquanul  gatmalidem5csquosiitatisut,vteosdefendat3biraiudicis. 

Jatcnuspotcfl^namg^euolaitur.detcdumprotinusdeclarat.  *  AMB.Qnalitcrautfein  (pcluncis&:  Petiis  montium  ab> 

Ita &  hxccQ  manifeiti  i'icrit perfecunone difcret.i ,  euitans  fconderunt,ioi'ephus manifcltenarrar,qui euerfionem  Hie- 

reccdit.vtabextranci-sabditanon  videatur,!fibit3ntu(^i.ab.  rufalemdelcribit.TantaenimfuitaflFlictio,  vtcum  fame  diu 

lecrcdercpotjpervnicatem  fpuscognua,incognitos&:ahe-  tina  confumerentur.&abho^tibuscxterius,  &;multo  dete- 

nigenaspra;cauet,(equeperdifcretionisfpiritu,neintelltaa  riusapra;donibusintrinfecusaffligerentur, ablconderunt  (e 

,pdatur,occultat. *  A ;-i D. Vel.Coeiu  inflar  libri  innolui , im  in puteis.in clcacis,&in quibnfdam  terra- abditis locis,cupien 

Chri;h aduentu  incertum elTc indicat,  fi  quidcm hbri  fubito  tcs  mori,vr  prolixam  mi(lriam,mortis copendioterminaiet. 

&:  abfque  vllo  peneltrcpitu  aperiunt.  Aut  virtutcsca:leftes,  Quict  fcietes  feprofceleribusfuisiftapati,  &:  poit  mortefe 

di'i  eos  quiexficiedecidut,e;<comiferjtioneIugent,moIefta  intctni  pajnaseircpaflTuroi.ctipicbantvt  montibus  fubquib. 

quadaanimia:gr;tudine,&.quafitorturaprx'fclaturu.  Quin  delitefcebant,opprunerentur&:ablconderenturafacie  Dei 

eta;iudquoquefignificatur,ngpectoelumn6lubitutualique  &:Chri(tieius,quemgrauitcrnouerantie  oiTcndifle. 

intcrirumautabolitionem,(cdtantumquandainnoiutione,  *  AND.Exquibusciadib. &:  incommodis,tiiultamVefpa 

p'  f^  &:  admchorcm  ilatummut.itionem.  Vcl  montes  fuperbi:  fianaobfidione  lud^us,quiChri(tumincrucemegerunt,cQe 

lnfu!a:ncgociisi?culiagitati  moucbunturafide.  nerunt.At  verolublccutifinem.nempefubAntichnitiadue 

b  /^/^ijes/er.Secundumdiueifoshonores  igculi,quos  nolcn-  tummultopluramuItoqucieueriora&:crudeljora  malato 

tcs  pcidere,delcrent fidcm,  tum  ut  i ta dicam orbem  oppriment. 

___^ -«^'CAP. 


De  bcllo 
iuH.lib-ca, 
II. 


NICOLAVS  DELYRA. 
*  I  Et  coelum  rcceflit  ficutliber.Coe/«>n  hk  duuur  Ecclefiap- 
fcitis  tempow  ficnt  &  AlaM2./Simile  eftrcgnum  coclorum 
thcfauroabfc5dito  inagro  &cc.prout expomi  Greg.hom.  \j.quoi 
QhnUianttuncfc occnltabant  quantum poterant, cxctptis  valde  pait- 
tis,eiui  ex  maximoferuoreft  ntariyrio  ojfcrebant, 

2  Et  omnis  mons  iCcl^mfuper  montes  &  rupes  cjuafi  inaccejfihi 
les,z^  infutis  maris  claufi  uoifuerant  Qhusliani  quArchanlur  &  exter 
mtriabantur,fj^/ic  dicumur  ijia  loca  motapropter  motioncm  habitan- 
Uum,ficut  du  itur  Tarifiusfacere  uelpatt  quod  populus  inbabitans  agit 
■velpcitttur. 

3  F.t  rcgcs.In omnibus  enimpartibus orbisiam  diffufa erat ^des  Qa- 
tholica,vtfupra  ditlum  eU,&  de  omnifiatu  hominum  maloritm,  mino 
rum,&  mediocrium  aliqmd  ircdiderunt,qui  rahiem  perfecutionis  mot£ 
per  Dtocletianum  &  Maximianurn  no  ferentes,quxrebant  fe  abfconde 
re  in  iucis  cauernofisjub  motibus.ldeofubdit. 

4  Ablconderuni.&c.  Et alqui etiam  corum  timentes  ibi capi  ir 
logo  c) uciatu ad mortim 'icdH(i,defidi.tabant mori  breuiter  ,  fuppofita 
tamen  Dei  voluntatc,neui  tormentorum  incliharcntur  ad  Chrisium  ne 
gandum.Et  hoc  defiderium  cxprmitutfCum  dicitur. 

Et 


j  Et  dicunt  monti,  &:c.&  ublcouditc .  l<aii  i.ontra uos , liietin 
Deo  non  cadat  ira proprie,dicitur  tamen  irafci  metaphorice  contraali- 
quos,qnflagelLt  eos.qui  ad  modttrn  iratifc  habet.Tamen  quandoflagel 
lat  cle£los hoc facit magis ex fitabcnignit ate ad  mgmentum  meritiip 
Jorum  ac  prxmii. 

6  Eta.h.i.bominis ChriHi qui uidebatur irafcicontrafuam  Ecclefiam 
modo  di6lo. 

7  Qi\O.U€.i.tpmpus ptrfccutionis  magnx ah eispermiffa 

8  £t  quis  po.q.d.ualicpauci, Ceciierat  enim Marcellus  Ttpa  quica 
put  erat  Ecctefi^,  vt  prxditIumesl,propter  quod  videbatur  diffi.ite  quoi 
alii  inferiores  pofSentflare. 

^literautem  cxponitur ah  aliqtnlms iltud  .Vx  dicunt  modo  &:c. 
Quoi  per  montes  i!3-petras intcltiguntur faniii,qHi  tam  erant  tn  fatria 
qui  dicuntur  montes propter funm  exattationem  adcoclefiia ,  & petra 
propter cefrmationtm in bono,quoruw fuffragia  poflnlabant  fidclesin 
pcrfecutione pofiti.Et fic  efl  fenfus,'Et(.\n:.\xy\tmoau\n.\s . idcfi.fan- 
Siis.QAditelh^-^crnos.idefl.condc-Jiendite  nobis  .  Et  abfconditc 
nos  a./J  cf},protcgite  nos  orationibus  ucUris  erga  Deum  &■  agnum ,  ut 
ccffct anohis rabies huius perfecutionis.Scd alta  expofttio  uidetur  mtt' 
gis  titcratis, 

*  CAp. 


M  O  Il^  L  I  T  E  I{. 

ie  1  E?f.f/«wrw^r/?m.Nam&:defludiofacfa:  fciiptura:n6 

curattalispra:latu.s. 

2  F.tomnis  mr,ns&  infiiU  c^cPcr  montescontemplat!ui,p  'n- 

fiil.isimtulfii  m3riscircundaras,a£tiiiifignificantur.Et  dicut 

dclGcofuoinoucrijquiatempore  malipra:latia  fuiitonisa- 


liquoinodoimpcdiunfur. 

3  Et  rtgpi  rac.f.i.homincs  laici  cuiufciiquc  flatus  pro  cofilio 

animarum  fuarum  recurruntad/oca  clauflraliumqnianon 

inucnintin  Ecclefiaproptcrprefidentismalum.6  Qitoniaue- 

«/td/fj.Ptrmiflao.n.maliprxlati,ngnfieftir<TDei5popi'liim 

Icb:4.d.  fPFCccatapopulifacitregnaiehoJne  hyi  ocrita 


T 


I 


523  Glo.orcl.&:  Nicolai  clc  Lyra  ^^24 

CAP.    VII.                                  .  fnpcrrerra,  ncqncriipcrv^laarborc.hoccfTjncpr.xdfcarct  D 

Ofi  hjcc  6~f-Mn\v\-V\c\  EccIeh3;bcl!odefprIpto,fubiic!t  fi.icChridiin  ii'llisPioiuciis:iialiqiib.inriilis,iiii!aquai:ri 

,tcmporc  li'jiiJsbclliciiaboliimnoccrcp.uarum,  fcdd  tchoiv.!iiu.-.Nccvcrolciiircr,autpaaiainttrnrioneri:ncb.\t 

Dco reficnatum,  ne luialiijua  tcnus  toipcant  vcl  de-  lc.l  legibui;  .!c prolcriptionib.  publicis.  &: cufdis  pfnarum 

fpcrcnr.  gcncribusadiiccfusvcntatisprtcconcspropofitis. 

aQ«.j'Hor.  l'roq*Jitu  AHAVMO.Iprian- 

tuofpartib.mudi,! C   A   P.  VII.                                               gcli  rencbanr  q.i.i- 

ClUlbUS  nOCCnt.  i-SS ■     f— ^.l  Nonnotitdiii«fuiiciijvi(ionum,rt,lordinem.  tUOr  VCtOS  nc  ijaret 

c^.jf./o,.D:abolus  ^^S^&-S^  t /;^f li^irru^""^"'';:  i!;;^;^^::                        fupcrt^rr5,naqua- 

angdusdiciti.mif  a  llfc    ^^»f^  Qfl;  hxc  vidi  quaLiior   nnfTelos  ftan-M"°' '''*'''-?" ''''^''* 

lus,LVaDcoadpro[,  /*>      1^1  jg^  LV,.uninrc,«o.in:„.i3i?ci.,.                          lisrc-nisplaM.iratc 

ba:ioncbonoru&:  ^<     tg(/^  ces    ftiper  quacuor  aiuruios   terra-  ,   tc- -  ""^.b^"^°"!"^'*^''"f 

dcccptiong  malo.  C  ^     r^^f  >  v^>v^c.<,.^^o.,..3ic^.M^o^u.ii.,u^,,.                 ^  ftupopulu  utnul- 

ru.i^f  prlcipcdiaboj  ^«     ^^^'nhj^  bTTijncomiadum&uocojiaciiiiiu.  ^                    .   ^          f  lus alicuiu» tlatu  rc- 

Jo  ad  Uibucrfionc  <»^  __S^^M^^^  ncnccs  quaruor  vcnco.ucir.r  ,   nc  finrcnt     ligionis  auderct -^ 

cundorum.  ^-^5^5»^^oS3J  HjbiuiiiU)u>int.-rt»,u;iie.ttii>sdc.!iii3.                  iui"-       ^  cos  cmittcrc ,  aut 

*  Ambro.sivs.  r  I'-— 7r-?B=-=-=j—  .i  faper  tcrram  ,  ncque  iiipcrmarc  ,  ne-     mutirc,&:ver&fi vc 

PcrqUatUOr  AngC-  p.  ^  a  .i.quiiiiinexcc(iilTcttciie.iiun;iD,ii<;l<lui"'np'ra"isl't3Jt'.udhrica:i.\.i  -i  c   rit.UlS  tiarC  ac.licrs 

los  quaruor  rcgna  ,o  <4;.niioa.ga.iii4iiuu.ia.,.i.irj,iiit.  -*  )doKi,vtdoccrct:n6 

dcfignat.Afliriori'in  queinvllamaihorcm  .    ErvidialterunianL:cluma!cendenrcm  6  (L,,,r  j„g  ho,m  ^  ^ 

fcil;cet,Pcrl.irum,Maccdonum  ,  atqucRomanoru.Scdg-i  eificiunrur  nunu.fedlunt  fimulacra.adnihilum  vtilia. 

potelKisquaruor rcgnorij  ad  folos  Rom.ino5  ttaficrat p  qu.i  -.i"  il.i  c.Q.iaruor  vcnti,ijntqu Kuor  cuanvieliorum  libri.  Illi 

tuor.igclos.foli  Rom.ini  intcl!igutiir;cia fibi  potclt.uc  qiu-  venn  t  inc fupcr  rerr i.n  ,m rrc,  &; .irb.KCs fl.uir ,  quando  pcr 

B  tuorrcjnorum  vendicauerat.Pcrquatuoragulos  vniucrfoe  fcChdOwtores  Lu.iugeliaSacra;nciKiplcnitudincrerrenadi 

gentcsq"xintraquatuo|mundipljg3Sc6iincntur,dcngna  ligentibus,pixdicant.Q_;ospra:v1iCti  apo.iat.tangelitunc  nc 

iu,quas libi  Roinar.i  liibicccranr.  aiuplius lupci  terrd.iuaic  vcl  in arjon?  fiei.fc  tencre  pot.ibiic 

*  pR  I M  ASi  vs.In  quatuor.  angelis  irtis  regrtn  qn.atuor  dc-  ga  nc  vcrbu  (acn  cu.igcrii  nulis  vcl  bonis  pdicci;ur,!:a->oi.-abut. 
fignariEcciefiainlo.innccognoicit  Aninoru.Medoru.Per-  -^fc  And  Ecli lilhxcaJ  incoiMiv,>diiilaa  qnibukla  n refcra 
farum,  Rom.qurefuoquodamodo  poreratu  omnia  pibcan-  tur,q  u-c/uJxiquonda-n  a  Romanis  pcrpclli  fuiit.  Arbitran 
ftia,nullumproIibitoiurefuifinerenrrc,p;rarc.  ^  tureitimfcrquatuormyiici  ani  nalia  cffeclum,  vrncque 
c  7V/;fri#r.lntcmporctr;buhtionisn.h)l  niagiseflneccflariQ  mar;,nequevl!aal!a  viairaindiuinam,iuipcn'-lciiteque  clade 
qu5pr?Jic.itio,&:ideonititurdiabv)lusdetincrcajamoiioco  cintarej-^otuerint.mulrotamcn  rcAiusad  Anrichrithaducn 
c  /•'<■«'<•"•  Vtnrusnubcscxcirat.rerramrigarrsf.udifcfamta-  tumhiclovUsrcfcrtur:Tunccnimfcuaillatcpeliasfur,bQde 
cit,facieej'.5shiiarcmreddit,ficpr.Tdicatiomentcshomiuu  .  dcfcuictnQin  vn.iaiiquater'a'p.ure  Iblum,  led  in  vniuetfa 


f  ^"pfrwi.ir.H.>bitat!busin!nfuIisvcldiucrfisvitiisatY;ucntib 
*  AMnuos-Qi^iaruorcrgo  Angciiquaruotuenros  teneoant 
ne  fiarcntlupet  tcrtani,  quia  Rornani  qui  per  angclos  qua- 
tuordcfignaniur.oinncm  rerracxdibus&iapinis, &:  morta 
litatib.  hcm  replcfc.s,n6  fincbatgcnus  hum.inG-  efie  pacatu 


terra.Qiiare  5t  rupcrquatuoreiusangulosltctiflenarratur,^ 
iiTipictcnt  miniiler.iidiuinitusquideilbidcmandatii,  nobis 
autl-ognitfi.Eit  vcrovctoru  cohibitiolcgiii  diilblutioncor 
dinisjietabilcqjcomiatoiiimalorucuetuhauddubicifinuat. 
g  Et  v/i/M/rw/.Hicangeiuscltilielapisfineman.b.  pciiiis.  g 


Dan. 


*  Rvp.Qiiatuorangcliftantesi^upcrquatuorangulosrerr^,     Hatuaqtuor  mctallisto  !atec6fregit,hicqtuur  \ctosIcluit. 


tenebantquatuof  vcnros.id  cii  cmnia  regna  mundi  prohib . 
banrprxdicarores.Vcntiquippchoclocoin  bonam  pariem 
accipiutur,6,:  ApolloIosChrilti,fiue  uniucrfos  pra-dicarores 
:  Euagciii fignificant.Quatuor  hi  angdi  id  titvninerfa  terraru 
fegna.vetos  pdiaostenebant,id  e(t,rcncrc  volci  ar,  ne  flaret 
■     M 


I  C 


L  Y  R  A. 


CiuiCo. 


Ot  A  V  1>  D  E 
C  A  P.  VII. 
OPihaec  vidi.  Tofi(ji4(imdcfcriptaenacerbitas  perfecu- 
tiouis  ,hie confeqHenier  dtfoihitur  fuaiiitas  canjoljtionis 
5j^«.f/u^4  eii  in  Ecdcfia  Pii  tethpore  Consiantiniex  He- 
■  lena  nati.  tt  dtHidiiur  in  duas  partes ,  qttia  pnmo  ponitur 
iuc  confolaiio  quanium  ad  exiittntesin  Eccltfi.i  mditante.  Sccundo 
«fjiaitumadexiiientPsinEctl(fiatriuiT>fhaKte,ibi  :  Poflhccvidi- 


lui.Tnma  adhncirt  duas.quiaprimo  vncmittitur  perfecutionts  breui- 
lat.fcil.quatuor  tyrannoruth  in  dtutrfis  partibus  imperij  J{pmani  domi- 
tianf.Hm.Secundo  torum  rfpcffwpi r Cc.iiflaiitinum,ibi  :  EtVidial- 
tctuw.Circa  priHium  Jciendurtt^ejuod  ficut  diciturin  Ecclefiauiiahiflo 

ria 9.  tib. poHqnam  Omlettanus &  Maximanus  dcpofuerunt infignta     qui tn infulis malis,  c2r aiiqui tn  filuis pcrftcucionemfugitntts,  z^ om- 
impem,conititutifunt impera:orcs duo.f.Galcrius eJ-  Confiantinus.Ga     nes ifii defgtiatitur nortnnibus locorum ijlorum.  Sicut hjbicantts  Vaii' 


h  AJ(cn'ien.'Ex quoChr;lhiS''xpir:iuir,aiccndir,du diabolum 
ligauir,&  pcr  prcEdicarorcs  muciu  illiiminauit  fidc.ficut  ioi  lu 
niinc.Ve;,.y«/te/;d/.'.7/7m«.i.aP«trc,pr('ficicnsiapientiacciEt3 
te.Vela  (cdcfccndit,quianon  pcrcoi.cubitum  viri,  carncm  ^ 
affumpfir,ied  iplecam  creauir,qni  ti)  orruslolis.i.i.^irris. 

quenter  nommantnr  angeLi  ,Jicu[  diciiirn  cst  Jnpra  cap.  i  .Uc  Epi/cvpis 
Jtptem  Eccleftarum  q*ii  A>:geli  nominamur,  &fifitnt  boHi,fim .  -fn- 
gcli  Det,&Ji  mali  magis  Junt  ^ngeli  Sathanx  ,J'altemproillo  tempO' 
re  qito  funt  mali,ricut  ditium  e(i  fupra  ^  .cap.de  ^ngelo  Sardis  .  No 
men  habcs  q?  viuas,&:  mortuus  cs.Hocergo  modoquatuor  ffrcu- 
tores  Ecclefif  li^i  nominantur  hic  Angcli,currt  dicitun  i  Poit  hcc, 
&LC.i. damnantes.  i  Su\>cr qii^motqmtuor  partes tmperij ,vt 
dt£iumefl.  i  Tcncnics  qu^tuor.i.  impedientcsdo£lores  EcclcfiCf 
neverbumOeiprxdicarent.  De  quofljtudtcitur  Cant.^.  d.  Snrge 
^quilo, &  vcm  .Aufler,perfla  hottum  meum,&ftuetit arorn.tta  tliiuSf 
quia perfiatum prccdtcationis  fceciiudatur  hortus  Ecclcji^  militantts. 
4  Supcr  icitAiW.Chrifiianovum  cnim aliqut habttahant in  art.ia,ali' 


Amb 


Ndta, 


lerius  autcm  duos  Ctcfares  inHitutt.fctl  Seuerum  in  ltalia,&Ma%imia' 
pum  inonenie.  ConHantinus  autem  ex  Weleua gtnutrat  filiutn  uomtne 
Coniiantinum,qtu  mortuopatre  fadus  esl  impcrutor ,  cr  affumpjit  in 
conjoriinm  tmperif  Lumium  ,qiiiltcet pnmojutrit pacifuus  Cintstsa^ 
fioruiu,tartiett^  cit  pofleafa£ius  eji pcrjectitor.  Maxennus  vci  0  BfimA 
tyrannf^^abat ,  &  flc  erant  quatuorperjeciitorcs  Eccleflx.  11/  quatuor 
partibusirnpeiii.fMaximiaitusin  oricnte  ,  Seucttts  in  ltiilij,Ma)ien 
tiut  Komx,htcinitts  .yilexandria,qux  eH  in  .Aegypto.  Uem  notandum, 
^iidi  homiiies  maXimepatentes  &  in  d'gnitate  confiituci  in  hoc  librofre 


ftisdefignanturnominetpJius,vndcconnnunimodo  loqucndt  dtcitur . 
Tari/iisfccit  taleftfcum,id  eft.fopulus  habttansibi. 

5  Er  vidi.UicconJequenterdeJcribitur  dUiorum,  qUiituor  tyrannoru 
reprcjjio.  Circaquam  prtmo  pomtur  reprcffionts  atius.Secundo  Jhhdi- 
turfeqHenifru:tus,tbi:Etaudi.Circa  primum  prcmtttitur  repnmentts 
ccnditio,cum dicitur.  Et  vidi altcrum  Angclum, if/^/r  imperatore 
Conjtanttnum. 

6  Aicendcntcm  ab  ortu  folis.?s(^,72  eKordinatione  folis  iiifiitia 
afceuditad  dignitatem  imperialem,ut  daret paccm  Ecclcfl^. 


grat!aru(i;actio,quc  fiatu  inipeditingiatitudo.  Abaquilonc 

aduerfitatis  dcbct  flarc  patictia  cx  cotidcratione  beneticiorii 

diuinorum.cxemplobeatilobdicetisrj/iowa/^/ce-piwMjdtMa- 

nu  Dominimalaautcm  quarenonfuUincamus  ?  SCiilliuncflalum 

impeditcontemptusdiuinorumiudiciorum. 

5   Et  viii.aherum  angelum  ajcenden.  ab ortufolis,  ijabentemfignum, 

Perqaegi"iaIiterfignificatipoteitpdicator,  quitanquaalter 

cftippqiiod  indcflare  det  1'piritushumi'itatis  queimpcdit  fu  angekis  cit  annilciator  verbi  diuini,&:  in  pnncipio  praidicatio 
pcrb.a.Morsaut  vd eiosoccafusc.t  cil  Angu(tia&:  inccrtitu  nis  lug  fignat  fe  fignocrucis.Spiritualiterailt  fignificarl  pot 
dincproprcrquod  indcflarcdetvctustimoris.que  impcdit  bearus  Francifcusitigmatib.Chti(tie6fignarus.lpfever6&: 
Ut\x\  fpcsl6sa:vii«.Aljaultto  vcco  pcofpcrit4tisdcbst  ilate    al/ipdicatorcsprsd.carcdebcnt  gontraquatuorvitia  pra:di 

*  aa^ij 


M    Q  lt^.A  L   l  T  E   1\. 
Hominis   *  J  T^/t/w.Hoclitcralirer cxpofuidcquqtuortyr.anisMo 
flatus  qua  ralitcrautcxponipotdequatuorvitiisimpcdietib.falute  ho- 
dtuplca.     minis.Circaquodfcicdii,quod  natiuitas  hominispoteitdici 

ciusAultcr,5iaducrfitaseiusAquilo,('ecundiiillud  Icre.i.c. 

.Ah    Mquilonepanditur   omnrmalum.    Ortusautem  h6is  vilis 


Iob.2< 


\<;26 


ADocalvDfis;     CaD.  VII. 


\ 

io 


,.uv 


JJ27 

D 


tif.9 


pocaiypiis:     ^ap. 

a  Sgnum.i.Cmccn:  quaruosflgnarcr,velporenti5patri^qua  numeroomnescomprehendir. 
lcm.iiciiTimLinirarem  apcccitoperqjani  DeLisapparcr,^!  tV  A  mb.  Percenrumquadraginraqnnfuor  milinprxfen- 
omnisliopeccuror.Hoclignucy:  fi  non  ri.%fi Jci  rame  Annqiii  tis  Ecc!cfixeie(n;iderignanrur.Duodccicsiiamqueduodcni 
patrespertulcrunr.SignQgerirurinfrorcneccierurmrnbula  fiurcenrumquadragifira  quatuor.Omnesigitur  qui  lidem 
tione.na^ignano  pcdoris,c6tellioeftcocdis.  Cum  cathcchi  duodecim  Apottolorum  c«Ilodiur,aclu{q;  imiranrur,inhoc 
zir.a-  'c^.tans.  miungi-  ..  v«:ii,.n,cruc^v-dp<-.«a,en,f3d.„.iinmacua&^imittc„dipc.cau.  numerc  conriUunt. 

rUmipCCtOre,  Vtnae  l>Cljm„ff  I>vioi,f.iCc.c.        fiilandodimones  nr,iQionercften3mt.  'ft     R  V  P  E  R  T  V  S. 

cordishibear:infron  j  aborrafolishabentcni  t -gnu'm  Dci  viui:  ficclamauicvoce  i  Hccnumerohnito.ia 
te  ne  erubelcat ,  led  ai.mjgaoiini>ciio.  bi.petnunum.     cNontai.tumqunntu.nvoi.iiit  nun.crabilis  Hgnifica- 

COnfiteatUr.rortiem-M  ,.  ,,  d..^uar,s:rcdtameniconuct.c,..li5.    ^  ^,  jj^,,.      j^jjj^j,      ££^1-036, 

cjcUruraJ uJiitiamote     magnac|uaCLiorangeiis,cuibus datum  clt  nocere  rerra:6c  3  mu!titudo,qua;dePa- 
autemconfcf.fiadfa.ln  a<i:ncUboic>is.  '    tnarchis, vel  ptoiapia 

mari,dicens:t  Nd luc  nocere  rerrx  tVmari ,   neque  arbori-  ^  carnis,  uel  ndei  imita- 

Donecego  intcriiisScmcicxteriui:  tignociucisdiicetnamus.  f   tione  DrO£enit3eft. 

bus quo adutque lignemus leruos    Dei  nolhi  in  froncibus  (j     *  P  r  1  m  a  s  ivs. 

ai.inieiiexiquaicscirentfig.iandL         ,    ^  ^  Euidenter agnofcitur, 

.  eoru.EraudiuinumeruIignacorucecuquaclragica  quacuor  7hocmyfticinumcriin 

0  propteipeifcaioncm.  ^     _  dicio.mnumerabilem 


fcapri!i>,vtonus  Chri 
fti  portet.hi  vernce.vt 
rationein  conferuer, 
que  elt  vertex  Sc  ca- 
put  homini^  inierio- 
ris. 


£ 


*  Am  BROSIVS.c 
Signu  aute  Dci  viui,  j 
elt  Chnlh  diuinitas.  ^' 
Nam  in  carn.'  pofit'', 
fignum  Dci  viui  ha-^ 
buit  :  quia  ea  opera 
geilir^quc  demonftra 


millia  liixnaci.ex  omni  cribu  filioru  Ifrael.Ex  cribu  luda.duo  eleftorum  muhiiudi- 

O  r             ■ 

^                           a  Filiuirvideusi.opct-ihocad  leferuatosadopciandum.  HCm    pr.Xllgnari  ,   tari* 

decim  millia  fignaci.Ex  tribu  Rube,duodecim  millia  figna  quam  numemm  fini- 

aAccii.ftisfittibuIatioiinniiie.it.        b  i.bejtus.mundanisnon  infntus.  tUmptO  infinitOligni 

ci-Ex  tribu  Gad^duodeci  millia  lignad.Ex  cribu  Alcr,duode  ficatiue  commendar;. 

lJealatiiudoi.exchariutcfuaaliislai"iens.         ^  A*    HAyMO.  Eccle- 

cl  miIIiafi)^naci.ExtribuNepra!r,duodedmiiIiaIi2nari.Ex  fiaigitur.quiaXrinita 

°                                                                     "^  tis  notitia  ex  vniuer- 

fis  generationib.aggregatur.quatuorq^flummib.paradifi  irrl 


batcuniclle  vnicum 
filiumDei,ficutipfedicit.'operaquxcgofacio&:c, 


•k  Havmon.  Vel.Signumhocquo  fignantur  omnesferui  gatur,&:inquataorpaitesmudidiftendit,  refteinduodenis 

Dci in ffontib.fuis,ipium  fignum elt  fand.^Ecrucis.qudd fide  milib.figuratur:fed fi in eoquod crediderit perficiat.necefTe 

les  in  Hcclefia  dupliciter,m  corpore  f.&ranima.porrar.In  cor  efl:  vt  duodcnarius  miiliij  numerus  quadra  lolidirate  lugatur 

pore.quia  fignantur  in fronre,in  nomine  Patris &:  Filii  & Spi  Nam  &; cenrenarius  numerus,qui a ieua rransfcrt ad  dexteta 

ntus findi;ln vinima  vero,quia  Chrifti  paflioneimitant, cru  generalem  fignificat  fanftoru  numeiu,qui  in pcrfedtionc o- 

cifigctesfecumvitiis&iconcupifccntustNonprodeft.n.hoc  perisinuenti,indexteraIuntcollocandi. 

fignumexteriusquicqiia.nifiiSiipfumquisaccipiat  intenUs  c  E;»:on2Kim'6M.i.exomnib.fidemIacobimifantib. 

*  Andre  AS.Hoc autem  &c  fi  his  quondam  ex parteaccide  d  E*  tW^«.i.pueris  qui  naii  ic  baptizati  iola  cofcflioncpatrii 

rit.qui  ex  ludcis  inChrillum  credcntesdeputationem  illam,  fpiritualium  faluantur.h«iii.Gonfitens,hocfuffic;t,hisqu;  no 

quxciuitatio<Lc,Hi:rofolymoruaRomanisillataeit,admira  relcruat.hicvtviuat.ludascjprimnsotdincgentfationisfiiit 

bihtcreuaferijrjqiii/^mimagnum  1                                        "  -           -                          ._     _ 


lacobum.qui  iilorummul 
'titudine  Apoftolo  Pauloallegabat,aliqnoc  miryadescfficie- 
bant.Veruntimeaducntus  Antichnltitepore  maximehoc, 
locu  hab.ebit,qf)nimirumviuifica:crucis  fignum  fidelesatj 
infidelib  lecernet.IIi.n.intrepidecitraq.vllumruborem  cru- 
cis  Chrifti  fignaculum  in  confpcduimpiorum  deferent. 
"k  RvPERT.Signumuocationisatqjiuttificationis,  meritum 


quartus,perqueinnuiturfpiritualispro(apiaattendeda.Exgc 

nere Dannaicctur x\ntichriftus,idcohic  pr^mittitur ,  vtcx 

omninumerolandoiuoftcdatjr  Ap.tichnftuseiiciedusVel  Haymon.' 

Dan,ttranfiliensiudiciuHcbreoru,quiapoftqua  ventas  ve- 

nit,legaliatranfierunr,S<:GeiinIispopulusidolorumoblitus,  rimafius. 

in  veritatem  fiHrexitChnfto  naro in  text<v9tate. 

e  D«o'/«;>B.Pcrduodecim  habemnseosouifideTTinitatisin  Havmoni. 


C^ 


Sue  &:f)jesmagnificitionisfutura:clt,fignarifcruos  eiufdc  quatuor  mundipartib.funtfignati,&:vthospfeitosoftcnda 

►ciinfrontib.eorur.gnocrucis.quodoiimfuitopprobiiura  nmsduodecim.perquatuormultipiicamus.cx:  fiuniquadta 

&:pcnadamnatorum,nuncautemdeciis&:falusiuftorum.  gintaodo,  vtvero  adTnnitatehgcpcrfediorcferatur.  48. 

b  rfwr;<'W(7«.iJM^/»w.Finitumponit,qu:aDeusfibitubcerto  mulnplicamus,dn:fi«.n'..nt  164.  ^Pri- 

"irrc  O  L  A^ 


D  E    L  Y  R  A. 


"k  1  Habentem  fignum./i  eP.fignum  Crucis  Chrifti.Scrihiiurenim 
EccUftaflicx  hiftori*! Lb.9  ^  Conftantinus  veniens  i{otna  contra Ma- 
yientium  ibt  tyraniiiT^jnteWf&frequenter  cogitaret  de  dijpofitwne  bel- 
lt,C  pro  vitioria  exoi  aret  Deum  c^li,  ejuamuis  nondum  iff  i  bapi  :^d- 
tus,ajpicicnstK  CAlu,yt  fit  fgnum  Crucis  vtilans,^  lum  mirareturde 
infclita  vifi(ine,vidtt  angelos affifientes  eir  dicentis  fibi.lo  hoc  figno 
Vinces.rf««c de  viRoria  futura  feturus .fignum  Crucisficut  viderat , 
depingificit  tnmilttarib.vextUis,cr  fic  piocedens  contta  Mauntium, 
cbtinuitpletiumtriumphum.  z  Etclamauit  vore  m.i.qua.ang. 
i.quatuortyrannispr£di£its.  j  Q^b.SA.c[\.i.permifiHm,e^. 
4  Nocere tcrrs &:  mari.C/;«;;/rf»/f habitanttb.in  terra artda,&in 
infulis  maris,dtcens.  5  tioiltC  noccrc&CC.Tsljmifiof  quatuorty- 
rannos  rcprej/n  a  nocuinetoChrt',itanoium,aliquos dehHlando,  ficutdt 
£ium  eit  oe  Ma xentio  &  idem  pofiea  aceidit  de  hicinio  contn  Chriflu 
nos  crudeliter  ,infurgente,m  ^lexadria  er  .Aegypto,aUos  anteduosfuo 
mandato  dettrre,:do,&  h^c  habenlur  EcclefiaUicA  hijhri^  lib.  9. 
6  Qnoadulque  ^\2,.Co>iiianttnus-i.a  beato  Sduejiro  baptiT^Hus ho 


eius feruQS Chrifii COHjignamt.S<.icndum ante, t-jMOd  hic  dt£tto  quoad- 
ufque,non  tenetur  hic  fimte,fic  int(il'gendo,quod  fignatis  fidi  libus  tem 
pore  Con(iantini,quatuor  tyranni  pradiSii  debereiu  redtre  ad  perfecutio 
nrr/i  Ecilefi<s:,ficutctmidicitur.Sede:is  hic  quoadutquc  ncniam. 
Ter  qu()ddefignalur,quodme aduenicrte  non  debeas  amptiusfedere^, 
fcdieneturind(finiti,ficut  cumdtcitur:  Ifienou  pcenitutt  quoadufque 
VDiit.i.nnnquam  p^nituit,quiapofi  mortem penitere  non  pctutt. 
7  hx.iia(S\\x\.\\icconfequentercie!cribitur  di£i<e  reprefjtonts  fru6luS, 
quxeHmultipltcatiocreaenttum  Chn/to.Et  iticunt  expofttores ,  quoi 
hic primo ponitur  numerus conutrjorum  ad  Chrijtim  de  [i<da'jmo,(y 
ideofi4bdiiur.EK(^\r\ni.tt\.Etpofieacumfubditur.?odhqcui(i\.To 
nitur  multituio  cenuerforum  de  Gcntilitate,qtufuit  multo  maicrquaft 
incomparabiltter,quam  de tudaifmo.fed  faluo  meliori  iudicio,  pr  mum 
non  videtur  rAtionabUiter  aiClum,  qrtia  ante  tempora  Conjtantim  lu- 
dditam  erant infta  infidehta  e  ol>ftinaii,propter (juod  non  uidetur  ^ 
tempore  Confiantini  totfnerint  baptiZJti,ficut  dicitur  hic.fi  144.  miU, 
Item  qtiia  ex  qualihet  Tnbu  encepta  Tribu  Dan,loco  cuius  norrunatur 
trtbus  lofeph ,  dicunlur .  1  i  millia  fignati ,  &  ttimenfecuiidnm  Ue- 


^orauit,  ^ e%altauit  Ecciefiam ,& potiffime facerdotes & altos Eccle  brxos  &  Latinos  decemTnblisfuerunt  capt\mtf  &  inthtU  ultrx 

rirnimllro'.iZTmult.tprtuilegiaChri[iia>iisdedit,ia-ftcexemplo&  montes  difpios  ,  &  fic  de  tllis  non  videntur  tunc  aliqui  fu,jie 

.^erbo  rnuUosadbaptijmum  tnduxit,&ftc'permy'leriumfacerdotum  baptii^ati  .     SUuefier  fei.undum  de    conuerfiane   GfntUum    nort 

MOI{^^LITEJ{j.  tribumManafrcquiinterpretaTurobliuio.illiquiobiiuikun 

fta,&:clamarecu  oranonept,  malignoslpiritus  dcquatuor  turmundan^conuer(iitionis.PertribumSymeon,quiinrer- 


Vitiis  prgdidis  tcntantes.  7  Et jMJ.Per iltos  (ignatos , fignifi- 
cantur  illi  qui  pct  predicationcm  ad  bonum  c6uerfi,n6 folii 
operanturbonuqdclt  neceflitatis,(edetillud  quodcft  lupe 
togationis.y  £xfW  Perhocfignificantureminentes  in  lau- 
dibus  diuinis,quia  luda  cofites  interpretatur,fiue  laudas.Per 
tribum  Rubcn.emincntesincontemplationc  ,  quia  Rubcn 
intcrprcraturfiliiisvrfionis.PcrtribumGad,eminetesin  bel 


prctatiir  audics,aud;toresdcuotidiuini(ermonis.  PcrtribS 
Leui,quunierpretanturadditus,illiqui  ftudcntadkrc  bonis 
Per tribum  Ifachar,qui inicrpretaturmerces.habcnresoculii 
ad  mercedem  a:rerneretributionis.PertribumZal.u;on,qui 
interpretaturhabitaci.iIum,prepaiantesDominohabitaculii 
fua;mcntis.Pcr  tribum  /otephquiinterpretatnraccreCcens, 
perficientesinaugmentovirturis. Pcrtribum  Beniamin,  q 


loptradt:mones,qaCiadinterprcraturaccindus.Pertribu  A    interprctatur  filius  dcxtera:,iIliquidicunturfiliiChrlfti,  ra^ 
fcr,quiuiicrpreiaiurbeatus,lentiesdulcedine  beatitudints .    tioncaiicuius  (pecialisaflimilationis. 

tfibum  Tofthae 


^i-j         Glo.orJ.&  Nicolai  dc  Lyra  lyiB 

^  *  PRiMASiVS,omniumlribiiumnominadcciirfLirus,mi-    quod  periliamnumcnimvniucrli  fidelcs^&pcrn.tr.b.acci  D 
A  rum  noncft.quodaludaorruscaldemnomaiatimrcuolue    picnticiuiitosvncsGcntcs. 

ritiictcibu.n.IudanafcivoluirDominus  lcius  Chrilhis.ncq;  *  A.MnRos.Fcrturb.im  lupcriorcmq.io  numero  cojv.prc- 
n-dc  tcrrcnisgencraiiofiib.iucordocotexiiur,  vt  maioresna  hcditur.clcrtiq  'iin  £ccienarK)5;ulist'"ponb.i.ir)oram,',  (.lefi- 
tucxmaiDrcprofercs.adludaquiquaituscli],  perucnirct:led  gnatur.Etqui.iauiltiluntvocati.pauci  verockfli.&incopa- 
dccrctonumcrorcdcm  rationc  reproboifi  cxi- 

Btorum  quoplcnitudi-  «i.obiumnec  prouutenjquxjdvfumpcrtineDtvitz.  gua  cu:  turba  c'e£lo- 

nemeieaorum  fignifi-a  tribu  Manallcs.duodeciin  millia  liijnan.Ex  trihii  Svmco  r^""  •  nonimmerito, 
carcvoluit.adquamvo  t     ,       i     -       n     /'  ir    >..  U    t       •    J       j  ii     i'      numero  ccntum   qna- 

lcns  mtcnrionem  no-  b  diiodcci  mil!ia%nati.Ex  tribj  Lcm,  dLK^dccim  millia  ii     .uorm.liia,  clcfti.  qui 

ftram  neccdaiia  confi-  c  gnaci'Ex  tribu  liachariduodcci  miilia  iii^nari.  Et  tribii  Za  finouiis  tcmponbus  m 

dcrationcdirigcrc     in^^    j       j      j^,^j     lljj    j-    j^,j„.£^j,jU,,,i;,i-    }     I   ^j     j  Ec  lclia  Dci  laborant 

cartcris  quoque  fratii- "  "^  »  •  t-         i      f^      ••     j       j     ■       -i-    r         •  dchsnantur.  Incvlelti 

busnominandisnonnac  millialignati.  Ex  tribu  lieniamin.duodcci  miHia  lignari-  veiobcatitucliuc,vb:na 

tiuitatiSOrdinCm  rcCcr-  (  aSiciitetitquafiprjtdi(ajin,(ieiriJiaai.iii.lciuin         bN>nnerus;)coe.-ttus.ho:iim*j<lt  «ulis  tCmpOtib.  CX  Om- 

•     •  o  nxt         ^  iiicoe.MiiN-  '^  ,  ^ .,  ^ 

bcnnuforlb^n^^m  i^tl  g  P6fth?cvidi  turb.nl  niag.i.im.qu.am  ci,nu\,,c,arcncn,o  ■  Cllr^''?;^*^;-;,^: 


riorcspraeponcrct.  i.d.b,tb,.vti.n,.     ....vn.c,u,c,ucg..,c.     i,i,.v:,.v.b..  ^  g.intur,  taiuacorumcf- 

*      R  vPERTVS.  ,  potcratcx  omnibusgcntiba.s<N:  tribubiis&  populis&lin  ,  ^^itur  uuiltitudo  ,  vi 
Porro.&inordiueifto  *^      '^""'''"^«''^'"''"''^'"'^^.^r^^baptm^l^^Hr,,^:^'";^?^^^  4n.ll.|nu;i.crocomprc 


vc 


nominumduodecimfi  i  ^iis  ftantcsantcthronum,&  i»  conipedtu  aV-a^^i-^^ifto  .  hendipofiit. 
liorumlfracl,  ratiomi-      "   *  ^  <^  5*      Rvpertvs. 

niftranOn  dccft   ,    quia  ai.viaoti5quzf«luuawrcxopeiib.hocdefuiHro.        bEtippra:fci>:iclainib4iit,Jcmaxime    (jNUiV.CfUS       (au^lorum 

vidclicet    non    iecun-  tatutum.  inrcr-pturisbifanamin 

dumordinetnfuaigcnc     lisalbis,&  palmxin  manibus  corum.  Eiclamabant  vocc  ^  tc;i,g;tur,a!i;s  quidem 
rationis.quofccundnm  *■  8  promultitudme  ipforu 

carnemecniti   vel  nati  al  asautcm  pro  muln- 

funr,liicdi(pofitiinueniuntiir,quodvtiqucnonperignoran-  pliciprofcdu virtutum.Sccundam  vtruirq,-  modum  turba 

tiamaccidit.fcicerticaufamyftcrii.Conucnientera  hidain  illamdinumciarenemopotcrar.iNJam&iplDia  itatc  lua  hig 

choat.&Dan  pr^tcrmifit-.quianonordmem  tcirenggene-  iam  funt.cuiJiCKsquinouiflimi  pcdequutione   AntichrilU 

rationis  fcdiuxtanominumintcrprerationcm  virtutes  Hccle  martyni  liolasatque  vidioricpn)n-:a5  accepturi  funt,foli  Deo 

fiarcxponeredccreuit.quxaconfeflionc  pra:fcnti<S<:laude  ,  numc"rati,uclnumcrabile.<.lunt,(«'quam  multorum  U:erum 

addextcramvitajfcftinat^rerna:.  fint,f(hmarinonpotefi,quippeubinumcrus  infinitusclh 

a  yj/«o);(. Triftitia^nuemixronscxauditioi.fuperdcprgteris  *  HAyM.NumcruscIciflorumapud  homincsfinuus. 

pcccatisdoicnsad  virtutisconucrlationem.  *  RiCH.Supcriuspofuit  iuftos  qui  pnfiior.cm  Chr:(ti  piJC- 

b  L<f«i.i.additu$.i.ctiamnon  iniundafibifaciens.  cefTcrijt.n^odofubiungiteosqui  tempore  giaticfidei  fignu 

Q  l/4fi!»ar.i.mercer,i.ad  remuneratioaem  tendcns,  vt  CupiodiC  accepcrunt.Quorum  numerum  idto non  ["onit,'ut  apene  fi 

/o,&  eJJecHm  ChriHo.  gnificet.quod  cum  humanus  lenfi:';  capere  prfTit, 

pliili.i.c.    d  z.//>«'/o«.i.habiracuiu fortitudinis.i.labore  non  recnfantes,  hSfafw.fpacatidcoobcdiiciudicijUfctiui.vpJat  s,hocIpiiti; 

fedaliqn.pneccflitatcftatrudeMariaadMarthadefcedetcs  i  ^mtniHolisalbis,&L.ic  Am  B.Per  Itolasalbas,  anima.ura 

e  I»/f/>fe.i.'augmctu.i.Ecclcfia  numerolandoru  locuplctates.  mundina  defignatur.Palma:  veroin  fignum  uidonx  ponuo 

f  £f«irf»?;w,i.fiiiusdexter«.ideltdproipuuioneDciomnia&  tur.PalmasigiturnonfoIumfanc^iMartvres  ,quib.ui(floria 

nihil  afercputantes.  fpccialirer  adfcnbitur,fcd&omn(.sek£iti  qui  inhoc  feculo 

g  Poy?ib<«f.Cumfecundumfiguradefignandosfub  ccrtonu  pofitip  u;fibi|es&:inuifibi!esfortitcrdimicarutica:lellibea 

-  niero  vidifler,&:  tantumododc  filiis  llrael.niic  apcitedocet  tiiudinepcflidet.Palma:aut  prarmia  funt  uidori^l"an£toiu . 

r:?=HAvMo. 


NICOLAVS     DE     LYRA.  triimphantedemanyrib.tlliHstcpons  ta£lutit:fttttayiag>,aptrCbr* 

yideturprohabiliterdiiltim.qniatextusdiffonareuidetur  in  pluribus,  fium  animas  eorum lufcipientem.I gitur  hxr  letit^a  pyimo  d.'fcribitur' 

quodmagis uidebitttr ptifequendo.Sic  ignw quantum  mihi  utdeturad  Seiundo  loannes de boc plenius o/ienditur,ib!.lE.tTc{pondit.Circapri 

prafcns,tn hac prima partc def(.ubitur multitudo conuerfotum  adChri  »77<wd»£/r.Poft h^cuidi turbam  magnam  martyrum. 

ftum  tempore Conflantini  de  qHaancjiif  gente ucl  natione,  qniper  ba-  z  Quam  dmumcrare nemopoterat . Temportb.cnim  Diocleti* 

ptifmum  remnominis  \fraelconfequuntur,fecTtdum  quodprxdirit  ifa.  ni & Maxtmiam  totfucruntmariyrt^ati,qu6Jperhomines  nonpote- 

44.a.EfFundam  f piritum  meu n  •  (upcr  femcn  tuu  &C  bcncdi-  runt  adcenum  numeru  reduci,nam  tnfra  triginta dies  lcguntur.  i  j.mi 

ftioncs  meas  f upcr  (lirpcm  tuam,ci  gcrminabunt.Ef/f^«/fHr,  / ia  mattyrfzati.ut diRum  eti. Fna  eiiam  vtce  Maxmianus  tnterfecit 

Illc dicet.Domini  cgo  fu m,&:  ille  inuocauit i nomine  lacob  legionem  Thcbeorum,in  qua eratfex mtllia,  & tj.milites Chrtsiiani. 

&:hic  tcribet  in  manu  fua  Domino,  &:  in  nominc  Ifrael  afli»  Judices  etiamindiuerftspartibusdemandatoidorum  bnperatorum  tot 

nailabitur,  Quodintdligttur  di  Gtr.lib.ccnucrfisad  Chrifiu,ftcut  ihi  interfecerunt Cbriflianos,quotnonpoterant  fub ceteno  numero  redigi, 

dem plcniusfuit dt£lum,Hoc etitm  dicit  Apoiiolus  J{o.2.d,T{on.n.qui  7^m Diocletianuslegitur  vigintt annts  imperaffe. 

in  manifeflo  ludtus  e/l,ticque  qui  in  manifefio  incarneefl  circuncifto,  3    Ex  ominib.  Gcnrib,  &C  tlibub. &C  populis  &:  linguis.  £x  hoc 

fed  qui in  abfcondito  \ud^us  efi.f.pcr  fidem  Chrtfii ,  &  circuncifio  cor-  videiur,quod  non  ag/tur  hic  de  conuerfis  ex  Gcntditatp  tamen,ficut  di 

dis in  fpiritu.f.per  recifionem  vitiorum, Et  fic patet,quoi  nomen  ifrae-  cunt aliqui,fed  de  martyri^atis  per  Dtocletianwn  &■  Ma \ tmtanu,inter 

lisfecundum  rem  ^  ventatcm  tranfitadpopulum  in  ChriUo  legene-  quosfueruntaliquideludaifmoconuerfi^d  Cimftum,&  deom;}ipopu~ 

ratum,&  per  confequens  nominj  duodecimtributm  ifrael  adduouecim  lo&gente. 

^pollulos noHi Teflamenti,qui  correjpondent  duodecim  patrturchis re.  4  Stantes  antc  thronum.P^r  clarum  diuinitatisafpr£lum. 

Te.Trib.ycroDanijic  on.i.titur,eoapde ipfadicitHrUnticlnifiui  nafii  5    Et in conipc^u.Qttia pcut  beati refictuntur intertus tn  afpe^udi 

turus.SciendHm  et,quodcum dicftur  fjic.i  z.millta  fignati ,  poniturnu.  uinitatts,ita  exterius in afpettu humanitatis  ChrtfiiJecuHdum  quod  d^ 

tnerus  dcfrrminatus pro indetermtnato^n^m  multo  plures  temporib.tl-  ctt  ^uguU.fuper  loh. 

lisperdtucrfasfartesorbis  fueruntbapti^^^att^ficutfup./^  c.Terviginti  6  Aa\i(Xil\o\is a.\hh.Vergloriamanlmi,qu£per!iolam  albamdefl 

ifuaiuorfcniores  tntelligitur  ■pniuerfitas  pr^latoru  hcclefix,qu()i  eH  mul  gnattir ,  vt di6lum  eii  c.pr^ce. 

tomaior,(icutdiSumfuitibidemHisverodi£itspatetlitera.  7  Etpalma:,&:c.   lnfignumperfe5xvi&ort£,  qudnonhaheturirt 

I    Pofl  hxc. H/V  confequenter defcribitur  confolatio  quantum  ad  exi-  prxfcnti  vita  in  qtia  bomincs  quantumcunquefantiifuntfentper  impu 

fientes  in  Ecclcfia  triumphantei^am  ficut poft perfecuttonem  acerbf  gna,&  ftc non  loquttur  btc,vt  videtur  de bapti:^atis  exilienttb.  in  vit, 

fimam  temporib.Dioclettani  &  Maximianifatla  eft confelatio  magna  jed  dc  martyriT^atis  in  patria. 

i»ecilefiamilitanteperConftantinumpacemeiattribuentem  ,  fic  in  $  V.tc\am3.bmtuoccmzgnz.7{am incdiseli  laus Dei  continua. 

_^____,^^__^ w  Diccntes 

i4  0  ^A  L  l  T  E  F^  fcruantcaqu.Tneecfrariafiintadlalutem.i»cienuum  .uu,q> 

i^rt       j  «     /1            /^  cumdiciturhic.Z)^m/>Hl«.  rfho.Ponirur  numciusdetermina- 

I  To/»»«f>;d/.Pcnftosfignificantilliquicoucrrudad  bonu  tusproindctcrminato,ficutircqua«erfitinlibroifto. 


1^29 


ADocal 


Cap.VlI. 


pocaiyplis;     v^ap.v  11.  1530 

^  HAVM.Per  flolasalbasaccipc  pniitatebaptifmi.purpatio-    a!iquidquxrere,9easliicnomin3iierit,qnarum  fuam  Deus  D 


U 


nc occulti  &:  aperti  martvrii, abhi t ioiKo,- fcntis  lachrymaru. 

Ance  mediarorisaducntu  corda  lin  mani  gcneris  m.iciilis  pec 

catorumcrantreperfa.feddealbata  funr  modisfupra  nomi- 

natis.Palmas  in  manib.habent  cle^Lli ,  du  quolibec  modo  triu 

ph.mtde  antiquo  hoiie 

&:liuius(£Eculi  volufta-  m^jmo dcfick-rio. 

tibus.  amagnAjc{icctcs:SaIusDeonofl:ro,qailcdes{upthidau, 

A  RVP£RTVS.    Palm?  Vtiuuantes.  •*   i.inprotediouecius. 

Eromnes  angeli  (labant  icircuiru  throni  &: 

a  PrasJieatotuin noui  Sc vetctis  tcftamemi.  b  Humili.iceruntfecotam.Dco. 

e  Ad  hoc  vt  in  :picerciuui. 

reni6rum,&c]i;atuoranimviIiu,&cccidcrut  in  confpe- 

Fationibilitcr. 

ctu  throni  in  facies  ruas,&  adorauerunt  Dcum  dicentes 

ai.vetitasCt  Deo,Sc Denediaio.  bQaaoninia  fcit,vclnosfcientes.faci! 


ergo  in  manibus 


:.  ho. 


Palm^ 
eo- 

rum,  quianimirumqua 
tuor  ptincipalia  rcgna 
mundi,viccrunt,-&  ipfjs 
vo'cntib.nocere  reluda 
tib.&omniconatu  refi- 
Ikntibus.  N  hiiominus 
fignatifunt,  &fignum 
Dci  viui  in  frontib.  accc- 
perunr. 

±      GREGORlVS.Pal- 

mas  in  manib.tenerc-.eil 
vi'3orias  in  opcrauone 
tcnuiffe.Cuius  ope  ratio- 
nispatma  ibi  tribuetur. 
vbiiamfine  certai«ir.c 
gaudebit. 

a     Salus  Deonojlio^fedes. 
Nonpernos,fcdp  agnu   f  / 
h.ibemusfa!ute.i.remif'      * 


b  &  agno 


Ecclefiarn  voluit  efTe  participem  vt cuni  illa  Deo in  laudibus 
dantur,  abipfofecapcrcepifiofinguhfatcantur.  Confidc- 
randum  naniquccfhnohicnominariillaqux  foli  copetunt 
DeOjfedetiamquxfiddibusdonaredignatur.Non  hicom- 

ripotenti3,maieftas,fem 

ai.nosipfosinquib.iudicat.     •  pitCmitaS  lonuit,  quS  fo- 

j  lusDcusfemperiurepof 
feditjfcd  illa  feptem  in  q- 

j  busvniuerfepoffuntfidc 
libusconccfl^  virtutcsin 

3  tclligiabillo,  quicisde- 

4  ditpoteftatemfilios  Dei 
fieri. 

^  *RvPERTVS.  Septem 
^  funtvocul?,  benedictio. 


Qii.-jd  babetin  fc  &  dataliis. 

D 


A      '',    n^.    J-  >•     o     I     •        o  r    ^b     .     o  &:c.Solctautcm  feptcna  loana. 

c  Amen.BcnedictiOjc^ clanta.s,&: iapienna,c\' gratiarum  6  no numero  defignari  v- 


ai-^oteutiirefiftcr.di. 


A     ^.     I  ■•*:"■'-• ■'—?    ^ft'^7'"";!^  ^      ...      ,    _  niuerfitas.tamapudfecu 

"  awtio,nonor,&  virtus,6v:roratudo,Deo  noitroi  lccula  /  larcsphilofophos,quam 

aFiJtfiit,    b  Dcfidetio&tisfaciens.        cOmncsfeiiiores vnus.ijaiaidemdoccnt.  E.xponunt.   3    aDllH  FcclefiafticOS  erffO 

feculorumtamen.  Etrcrpo'nditvnusde  fenioribus,   &  9  ^  hic  quicquid  kudis  , 

^  Q,.oni,md;gni.  glonficationis.aut  lubih 

dix-itmihi  :    Hiqui    amid:!  lunt  ftolis  albis  ,    quiiofoms.concipcrc  poteft 

^  ^v-r    ,j,  -.r    "  mensautprorerrequecu 

Q.Ncfcio.lcddoce  inc.quiatuKis.  n  -11     i  1 

funt,  &vndcvcncrunt:   Etd.xitlU:  Do>m...mit^..ZSm:f^S^. 

Veniunr.ScvcntutJlunt.  •    ,  •  u  -ii-    u      .-_ 

_,.••!■        TT-r  1       •!       , .  dubitamus  ab  illis  bcans 

Etdixicmihi  :   Hi  (untquiveneruntdecnbii-J2,^pji^^jjjlj_  Deodeclamari, 


cis 


:c 


fionem  peccatorum  &  pro  ("andlis  omnib.  quia 

bonam operationeai  &: a:tcrnam  gloriam.  mortui fuerant,& rcuixerunt:perierant  &:  inucnti funt. 

b  £to.-«nfj.Perfupradidosangelosintelligipofruntmaiores  *  HAyMO.Hxcomniacumadtrinitate.quxvnus  &:  verus  E 
pralati,per iftos  minores  prslati,  vel  fubditi  tantum  ficu t si5t  eft  Deus,pcrtincant,fpccialitcr  tti  ad incarnati  verbi  perfona 
angcli  &:  Archjigcli,5<:  tti  omnes  angeli.i.niicii.Scd  &c  modo  referHntur,er  infidelium  ow.hidxoru m  hac  autoritatc  claudun 
lunt  maiores &:  minores  prxlati,id  cft  Archiepifcopi  &:  Epi.  tur.Ipfi. n.dicunt,maIedi£lio  congruit  crucifixo,quia maledi 
Angclos  inducit  de  conlbitio  fandorfi  gaudentes ,  &  tefti-  Chis  homoqui  pendet  in  ligno.Nos  ccotrario,quod  nuHi  me 
moniueoriaconfirmantes,vtpoteilosquorumofficioturba  liusconucnit  bencdiftioquamilli.qui  maledi^aum  Jegis  ab 
quam  viderat,in  hac  fidc periiiterar. Vel p  fupradida  itelliga  ftulit  a  nobis,&  benediftionem  Abrah? ad  gcntes pcruenirc 
musiudicesinEccicfiis.hicvcrodefiibJitiscorumfubditur.  fccit.Dicuntiterumnonconuenithominimortuo  claritas, 
*  Aaiuros.  Superiusmilli.imillium  AngelorumDcum  lcdfoliDcoviuo.Nosvero.neminimagisquamiUiadicribe 
iaudaredicuntnr:  hicautemnullonumcro  comprchedunt,  damclariiatem,quiain  dimnitatemanes,autoreft  lucisfter 
fedoesincircuiruthroni  ftare  dicut.Poirumusp  fuperiores  nac,&hum3nitate  mortuus adhoram,tenia  diefurrexit.S>c  eft  illi  Sap.5. 
cositelligercquiad  diuerfaofficial  miidodcrtinant:  eosaut  claritatccomparticeps.Noneft,inquiunt,vefterChriftusiIIa 
quifinenumeropoountillo.«quiicclcftibus  cum  Domino  fapientia,  quaiattingitafinevfquead  finefortitcr,  quonia 
conuer(antur.  *  An DR.Ecce  vna ex  Angclis & hominibus  paruulusex noftra lorore natus eft,&: per incrcmeta teporQ , 
Ecclcfiaccnftituitur.Etquidcmprifcis  fanftis^tametfi  angc  fapicntia,vthomoprofccit:nosvero,noeftiIlafapientiapaf- 
hsnondiftimilibuSjforniidabilesapparebantangeli.quomo  fadctrimentuinaflumptohce,(cdnugisha:cab  illa  aff^um" 
modo  cx  Danieie &: aUis cognofcerc licct :  tucaLit vna  cu  ho  pta  manfit vna  lapientia.qua mudus cit  fadus  &c  reftauratus 
minib.m;niftrabur,fiue  corporc  veftiti,locoq,-circufcripti,vt  homo  dc  terra  creatus,&:  ad  c?lii  lubleuatus.Ipfi  dicut,  nulla 
cruditisqbufdapiacet,Iter  iplbsc6pareat;fiuevtaliismagis  cidcbeturgratiarumadioprolaluteanimaru,  quia  luaipfe 
j)bat,trinailla!6gitudinislatitudinis&4)funditatisirercape  libcrarenon  potuit.Noscontr3,nulhquamilli  coueictiuSjO^ 
dlnc(vtqcorporu  fitpropria)deftituti,n6in  propria  natura  vtaffcrretfaluteanimarunoftraru,propriapoteftate,vo/uic 
con(piciant,fedincafigufagi  Deoillistribuercvilumfucnr,  animaponcre,quodfinolet,nunciponcret.  I/;/?/fw/w<iJc«»f,  i.Car.i.' 
utvtfit,circuituanimaIiii5<:feniorumconfiftercccrnentuf.    wo/?4;fC6Wyir«.xterna  virtus&:fortitudo,gal3flari  potuitex 

itinere.Nosepr.qa  g?  infirmij  cftDeijfortiuscft  hoib .  Illius 
eniminfirmitas  totamudifortitudincmacvirtute^strauit.  ^.  ,     , 
e  Etrefponditunus.Wii^mibzxn tantadignitatc, moneturatte  R''*!"* 
dcrcquaviapotuitillucalcedere,utidealiosdoceatilpicerc. 
f  Kijunt  quiuenerunt  ex  mazna  trihul.&c.  ifc  A  M  5ROS.  Hic  de- 
monftratnonadcledos,quiinh3Cuitahborat,  fcdad  cosg 
incoelclti  uita  cum  Dominorcquiefcunt,hxc  pertinerc.No 
ptcnaiiovirtutum  numero,iilapotiflimu  rationemoucmur    cmsadidemagnairibulatione,fed  ad  magnastribulationcs  F 
aliqujd ^  pcrfc- 

'  AV 


c  jimen.QSi  attiibuitis  Dco,benefacitis..VcI  amen,zd  teque- 
tialegctur../i/Hf».i.vcritas  in  prgmiflis,^  /«eflfd/i^/o.i.cxaltatio 
quamhabctfnperomncmcreaturam,vcInoftraexalratioin 
virtutib.ej~f/irr/7<7i:id  c(t  impaflibilitas.vcl  veftrainoperib. 

^mcni(??je^/i3/o,(rrc.Qjiumctatomnia  beneficia,de  qnib. 
funt  habendxgratcs. 
d  BcnediUio^ip-claritaii&c.rfe  Vk\mm\y$.  Enumcrato  fc- 


NICOLAVS    DE    LYRA. 

ic  l  Dicetes  ia\MS,&Cc..i.falus  ^ua habem^ ,inefi  nobisaPeo  <&agno. 
2  Etomncsangeliftabatincircuituthro.r^ifytts/i^rrt»  adexe 
(juendumyoliintatem  Dei.  sEtlcniorum&quatuoraninialiu». 
Epifioporum  &Tatrianharumiamincaloregnantium  .  4  Etce- 
ciderunt in  coni^C.Gratias  agentes  Deo  detriurr.pho martyrum. 


SilueBer.Sed  hoc  nonuidctur  conuenienter  dt£lum,quia  iobanncs  non 
fuit  inflru£lus  a  heato  Silucjiro  per  multa  tcmpora  pofl  nafcituro ,  quia 
floruit tempore ConUantini  ,  qui ccepit imperare anno Dcmini.ii^.Et 
ideo  vidctur  mcliusjejuodt^efetiior  fuerit  beatus  Petriis ,  ejui  dicitur 
ynus/cnior.i.primus  inter  prdatos  Ecclefl£,ftcut  ditJumeJi.Jupraiap, 
6.  10  Hiqai  SimiQ.i (unt.ej.d.tudebesfcrire.  11   Etdixulli.Do 


5   Dicentes.Amcn.7^o///rtKdfw  Martyrtm  fuprd  pofitam:Sn\viS  mwc  mi.tv.Qjiiregnas  injcciilacum  eis,namante  reucbtionemlo- 

Dco uoilro.Etfubditureortim  laus,cum  dicitur:  6   Bencdidio.  hannifatlampcrmartyriumtranftcratad gloriam  vtofienfumefl  fu- 

i.laus.^y  Et c\a,n.i.diuulgatio  nominis,er ctttra  (juxfcquunturjup-  pra,c./^.d.Iohannes.T\.\ qui fcis potcs  me  docetc dc  ipfis. 

ple,attribuantur.%  £)conoftroin  lecQla.Non  eflpet  hoc intelligen  12  Etdiximihi.Hifunt.f^rfwnfci  demundopcrmartyrium  tempo 

dum ,quod  ex  crcaturis aliquid accrefcat  Deo  in  feipfofed  tantum  m  ef-  pore  Dioclettani  &  Maximiani  impcratorum,  quia  tunc  fuit  tribulatio 

ferubusfuis.  9  Etrefpondit  vnus.H»c  confequenter  lohanncs  de  maxma,vtdi^tumeft.Ex  hocetiamuidetur,quodnonlQqmtur  decon 

ili£lts  martyribus  inflruitiir  plenius,cum  dicitur.  Et  re(pondit  vnus.  uerfts  adfidcm  temporc  Conflanttni,quia  tunc  nonfuit.  i£.cclefiie  tribula 

Secundun  illos  qui dicunt ,  quod  litera  immediate  pnecedens  loquitur  tio,fcd maxima  coiifolatic,prcpter  qued loqmtur ficut dixide  martyrib. 

de  conuerfls  exgcntilitate  tempore  Conflantini.  Iflejenior  fuit  beatus  tcmporispraccdentis.ldeojubditur. 

*Et 


1^31  Glo.ord.&  Nicolai  cle  Lyra 


I 


53^ 


^  pcrfcrcndasinmundiim  vcniur.Hic.n.efttcmpiistribu!atio-  *    RvPBRTVs.Dicac  node,idefl,inartcrnitate  feruiimt,  D, 

A  nis,illictepuspacis.Sarii-iitaqucdcniAgna  tiibulationc  vc-  novtiqucl.iboriofo  aut  lcrmli  minirtciio.fediuciuuioatquc 

niut  qui  ab  hac  vita lubtiaui,  vbi  tnbalationis  tcmpu$  cft,ia  libcrah  amons  rripudjo. 

«rerna quicte c<jllocanCur.  c  lipn eltfrieiit,neiiuc fittent,&c.Qoi  dedit cognitioncm  ange- 

*  An  DREAs.Bcati  plane,  qui  pertcmporarios  laborcscxi-  Jis,dabitctiam  candcm  illiscognitionem. 


gualquc 
kil.as 


corporis  mo- 
icmpitcrnam 


■  QuU nemo Cint prccaio.pioptd  CbiiQum-    h Q3U Oon  untao) pcrtinetad  Mitty^. 

cPcmuujMi  up"ijiionera. 


quiqiieobidquodvnaa  laaoncmagLia,& laueruncitoKis luas,   t  &:deaibauerunc 

CUm  ChrillO  impinrC  InJiJepaflionis.  a  Anl«Pon)miiiniu4ic?iii,»cl  in  coiifu^tio  .«.ngelorum. 

ccrtarunr,  crucemquc b  cas in  languinc agni.Idco  funt  ante thronurn  Dd  ,  &c  icr- 


1  ConiiniKvelhic.     b  In  I-ccldla  vcl  incntlo. 


Aa.14- 

+  I)a.H.c. 
tufta.3i.a 


B 


pcrtulcrfit,  fiinulcum  . 

illorcgnant,&:  pcrpc-     uiunccidieacnoCtcm rcmj:>!o  cius;  (Sc'quilcdciin  throno, 

Quia  tiuciauivjqo  jianefi:  r.i.uevii*. 

habitabitfupcrillob- .   tNonclurienc  ,   ncqucdtic^tam- 

•  Moiucvel  niiaocuibuUtio. 


ti)o  miniltrant 

*  PRiMAsivs.Cumc 

autcmfidclium  numc 

ruscxma'.;na,|dicn:ur,     pUus,ncque  cadet  fupcr  ijlos  idl,  necjue  vllus;?Uus  ,   quo 


tr.bulatione  vcnilTc 
quidaliuddcmoniir; 
tur.nifiquod   alibile- 


quidaliuLe.Unanx^l">''^»^^g""S'^^^'i"^^^^^"^^^'"°^"^^^^  5idcdaccc 


DerictdteinTinutcminprcfenti,    . 

eos  aci  t  vita:  fon tes  aquaru m,   &c  aftergcc  Deas omncm  la 
chrymam  aboculifv  curuin. 


gimus.oportct  nos  pet 

t  viucw.     mulcis  tribul.&c.fic  c- 

nim  percxcrcitia  prel 

,  futarum  fidclium  ou- 

nieius  reliquarur.ficut 

pondercpr.vlorumadhibito.olcumdiPwenti  clir.i  coficitur, 
Aipcrtrituramtribuix  recondendamhorrco  fruaicntum 
tritumcolligitur. 
aSfoWwi.cJ^c.InnocetiiinbaptifmoacccpTa.vel  corporafua    nuisfuihncbunr.quiaipiccfc  fbns  vitar, 


:V     Amrrosivs 

Cii  m  D  o  m  i  n  u  s  J  icat 

in  Eu.ingclio;  Ckrati 

I  qui  cluriunt  Cs:  fiuur, 

«SicCurhic  fan6tinu 

j,  quamcfunrcdicutur 

Sed  non  ad  eos  qui  m 

^  hac  vita  sut  poliu.lo 

4  (jtur.Qui  vidciucs  in- 

f  iiidjtiashominu.cfu- 

-'  nuntadfifiutiuliitia, 

^  cupientcs  omncs  ho- 

-7  iTiincscne,  ficutipfi 

.  Ibnt.  Efuriuntttiam, 

"  vcfua  luifitia  quon- 

9  dic  crclcat,elunut  vi- 

_  tam  ^'tcrnam.Anim^ 

vero  landtorum  noa 

tfurient,quiaiam  efu 

riernnt,&  vitam  ^'ter 

nim  percipere  mcruerunt, 

i^  fiAyMO.FaiiiciTiquippefandi  i.inonpatiuntur,quiapre- 
lcnn.i  ilhus larjrabuntur.quicil  panis  vujus.  Sitim  quoque 


h  ElfetM.i.iicacnotle.  *  ANDREAS.P^rdicm  &!  nodcm 
qu.Td.ucmporispcrcnnitasa(Clionifq;  co:uinuirashoc  loco 
dclignatur,quau(.iQquiiicmib;  nulla  noxelV,  fedvnarantum 
dies.no  io!ehoc,q'cn(ib.obiicit,iliuftrata,(ed  !ole  lulhtixq 
mentecernitur,iliuminat.i.Ve',  forfan  periiocte  ^fan.j.ipr 
lufq.abdita  cognitioms  inyltcriddcnoi|tur,per  diem  autem 
Q  qu«dameuidentucaptuquc  facjlia. 


♦J*  ANDR.QuiadluIuosnon  Tc(hmcnroiftud:)habiturisut 

cnunpanem  illumcficitcm.vitcquefontcm. 

d  Dediueceos  ad  pj£iC,crt.Etpcr  hocinfuturodeducctadom 

nimodam  refedtionem. 

e    AtiUerget  Deus omnetnUchrynj>n..Oi\\ncm  dolorcm  fiuc^ 

dclnilisluis  ,  fiuepro  aduerfis  ,  velcxil»ovclcatenshuiu£ 

modi. 

«<:rCAP. 


NICOLAVS    DE    LYRA. 

*  I  Et  laucrunt,&c,(anguinc.T»roptfr^«o(<eora»i  fanguisfmtef 
fi*fus,&  ideo  tnerito  diciturfanguis  agni.ejuia  eRfdtigms  [membrorunt 
tpftusjin  (juib.dicit fe perfecutwnem pati,jU.^.\ .Sauli  Saule,quidme 
prrfetjiteris^Martyres  autem  pradiiii  acceperunt  primamfiolam.i,An$ 
mjegloriam,v(fupra  Ui£ium  eRyptr  ejfuftonem  fui  fanguitiis. 
Z   Ideo  Cunt.f^^identes  eumfacieadfaciem. 

3  Et fcr.&:c*in.j2«M  tbt efllausiugis.Tj.s  j.a.Beati qui habitant 
in  domo  tu4  Domine,in  fccula  feeulorum  laudabunt,te. 

4  Et  qui  icdct.Scilicet  Deus. 

5  \  labirabit  fupcr.i^«w  non  poffunt  ab  'eo  euelli. 

6  Non^fiiticnt.i.nullamtribulationem  aut  inquietitdinem  paiien-r 
tur  amplius,n4in  in  beatiludine  tjuietatur  appetitus. 

7  Quoniamagnusquieftin  mediothro./rc"/>»flax. 

8  llcgetillos./wwfdM^ff,  fidelemuteminterraexeMtttes  reguntur 
ab  eo  pcrmtmiiros  Ecclefts. 

9  Et  dcducetcosad  vittcfontcsaquaru.Co«r/»K<:w(io:nr/i^/o.. 
riam  ammx quoufque cum  hoc  accipiant  gkriftm  corporis  infutura  re- 
/urreiiione,&  tunf  ernnt  in  fiontib.aquarum  yitaper duplicem gloria 
fcorporis  &■  anirn». 

10  Et  ihCicrs^ctDcusomncm.Tlam  vltra non babebunt aliquattf 
trifliiix  matcriamjcd plenam  &perfe£ijm  confulationcm.Cotitra  hic 
expofttioncm  quam  pofui  ex  te\tupofiet  argui,  i^nmo  quiadicitur,  Port 


hiECvidi  turbanuTiagnani,6«:.c.£*<jr«o  watfwr  ijuod  non  lo-'ji<itur 
de martyrtb.tempore Cuti(iaiitini p> fied^iitij.de quo  ante  fccerut  meti' 
tionemjed  rnagis  deconuerfis  ex gtntilttate tempore  ip]ius,fiLut  dicut 
expofttores  aUqui,St:cun.io  quia  inf.  1 1  [oljanncs  toqucns  de  ctw.tate  ca 
/f///rf/a't.Ettemplum  non  vidi  in  ea,H/c  awem  dicitur .  Et  lei- 
uient  die  ac  no(fle  in  tcmplo  cius.£i  quo  videtut,  qucdtion  loqui- 
tur  de  martyrib,ex.tfientib.taM  tn  patria,jed  dcfiieltb.qui  funt  aahuc  in 
via. 

A.dprimt4mdicendumquodcum4icitur.Vott  hxcvidi.ScC.Iy  poft 
non  referturaiordincm  retgefiffed ad  ordinem  vifionnftu  'ifjLriptiO' 
nis.llla.n.quffunlpriusfaSa,freqttenter/untponeriusoiienJ.j  prophe 
tis  &  defcripta,ficut  manifejie  putet  infcriptura  veteris  ac  noui  Tejta' 
mentiipropter  quodnon  valct  argutnentum. 

.Adjecundum  dicendum,quod  posiiUud  verbum  lo.ftihditur  immcdia 
tc-.Vominus  enim  Deus  omnipotes templum  dlitis  efi &  agnus.Ex  quo 
patet,quod  verbum  lohannis  non  excluJitura  ciuitate  c^lefii  tetnplum 
omnimodejed  tamen  templum  materiale  *jp  figurale,qualefuit  m  vete 
rt  Tc  Oametito  reJpeClu  noui,&m  nouo  rej'pe£iu  i^li.  Cultus  enim  Dei  itt 
nouo  leSlamento  eit  qtiMam  figura  &  reprfjentatio  cultus  ipfiusfiue 
laudtsabhtigeltifantiis^  btaiisincalo,  quiacultus iflt  i.oneiiad 
aliudordinaiuSyideonullomodo  efi  figuratiHUs,quia  tbi  Dcus  cthiur  ir 
laudatiir,vt  clare  &  pri.fentiai,ier  vi^its  ftne  figura  !&  inigmalir,&  ftc 
negaturibi  templumjigurale,&-  Domiuusominpotens  dtciiHrtetnplii 
ciHsficHtpienius  ojiendetur  quando  erimus  ibi  Dominoc  oncedeiite. 

*CAP. 


^  I>  I)  1  T  l  0. 

In  cap.j.  vbi  dicitttr  in  ToBilla.  Et  dicunt  cxpofttores  aliqui,quod  hic 
frimoponiturnumerus  conuerforutn  &c. 

htcet  opinio  expofitorum  quam  reprobat  Tofiiilator  rationabilitcr 
yideatur  impugnari,poJJct  tameJuHineri.llumfecundum  ift.in  prim  0 
lib.de  fHnimobonOffeptemreguloi  funt  feuclaues  circa  expfttiones  fa- 
trffcriptura,q%asettam  Toflil.ideflfecundo  prologo fuper  Gen.  repe- 
tit,  quarum  quarta  regula  feu  clauiseflde  parte  &  toto.f.quod  facra 
fcripturatraiiansde parte  ,quandoque  trartftt  in  totum>& econuerfo, 
ytidemexempliHcatur  de  quadam  prophetia,  lfai;ij  Vbipropheta 
traSans adliteram  ie ciuttate  Babylonica,dicens:  Onus  Babylonis; 
T^ttfitadintelligeniumverbumAetotomundo,  &  poflea  reuertitur 
0d  loquendum  conira  BabilonemfpiritHaUter,  grom  ibtdem  plenius  coht 

(iifcfur 


tinetur ,  Vnde  &  in  propefito  beatus  lohattes  tradans  de  conuerfis  ai 
Chriitum  de  luiaijmo  teniporeCoHantini,tranJ it  ad  loquendum  de 
totafynjgogaantiquaquxfiiijiib  fide  Chnfii  fututi,quam  propriiJe 
Jignat  per  iiumcmm  ftgaatcruti  de.lz.Tribubus  lfrael,quia  a  tepore 
.jbel  iuiii  a  quo  tncarpitfynagoga  ttdelium,mulii  fuerunt  fub  fide  Chri- 
jii,  &  de  qtialibet  trtbu,quia  la  hocfpacio  tncluditur  tempus  ante  tranf" 
migrationcrn  decem  trtbuitm,&  ideo  dequalibet  ttibufacit  mentionem, 
prxteriribum  Dan,qu§  omttiiturexratione  contentainpoHU.  Simtli» 
ter  fequitur.^^oii  h$c  vjdi  tur.mag.&c.'P<-r/;oc/«le//;^/f«r  multitn 
do  conuerjorum  degentilitate,quf  fuit  mtdto  maiorquam  multitudvfide 
lium  filii  Ifracl.  Et  :deo  dicit  de  ea,quod  numerari  non  potefi.  Fuit  etiam 
ftne  diHin£iione  tribuum,dc  qua  m  ultttudine  beatus  loatines  loquens  tra 
ftt  ad  multitudinem  ccclefiis  Eccleft£,quf  e^  mater  omnium,  cjrficua» 
dum  prndiilam  e\pofitionern  Uilorpotefl  applicate  fingulaftngulis  d 
pet€nter,non  tfbHantib.  obeiiioiubus  J>cfiU(aforis. 


m 


A 


^■K 


vni. 


^m 


b. 


pocaiypiis.    v_.ap. 

C  A  P.     V  i  1 1.  mecjialiorafiirilentiumincxlo,  ciimelcdorum  animusin  D 

ETniwiipfra;/"??!!!  h.^cfertia^vifione  funt  m.iteria  feptem     h.ic  morMh  viti.&aiiquiddefiipernaquicte  peicipit,  &ta- 
Anne!;  caner.tcs  tubis  ad  defrrudionem  inimicorum  &     nicn  m  couund  pcr^cpcrnr,diu  llarenon  valet. 
'^     ■  ■"      '  *"  "  "*"'' c  i^fp.^miZBsj.Vniucrlos.vclfepriformifpiritu  imbiitos. 

d  Ec  (/df,c/I<Hf,Qn!anondifp!icetDeidamnatioimpiorum. 
A      P.      VIII.  ARiCH.Septeman    ■ 

T    cum     aperuiikr    %illum     fepfi_  ,  g^li.ftintes  m  ccn- 

a  Qiiia  poll  mortciTi  Aiiticlirilti  f ax  «iv  iii  I  cdclia- 

mum  ,  fa^um.  elt  ijkniium  in  coclo 

a  Qui»  cilo  vcni-t  aii  iudicium. 

cjuafi  mcdia  liora.   Er  vidi  fcprcm  an- 
W^i!    gclosilantcsin    conipcdu  Dci  ,   &^  "^  pdicatcs  verbo  Dei 

^^i^Skfe^^!!  aAquoi.       i.omcmm  pr,d  cndi.  Qul  Idcircodiai  SUt 


ad  rKr.iiiiudinem  illorum  qui  canentes  tubis  dellruxerunt 

mccnia  Jcncho.Inquoiatis  patct.  Qiuiii  dicat  cum  intclle- 

xiileni  lhlua;ionem  C 

lutlGrum,  exaliapar      j, 

te  inrellcxi  danuu- 

tionem    impiorum  b 

per  officium  picedi-. 

cationisbonis  miun 

aum.  a 

*  Am r.  i^.pcctio  fe-  e 

ptimifigilli  adnati- r 


uiratemCiirilH  pcr- 
tmct.  Scd  qucrendficr 
nobis  e(l,curinfepti 
nio,nonmquiniolo 
co  pona  tu  r.  I  n  G  c  ne 
fiicriptumeft,  quia 


lp<-auDei,(untpra: 
dicatoresvniuerij,g 
omne  tempus,quo 
fcptedierij  numero 
3  vo)uituK,coopcrate 


i  fanifh  gratia 


gelusvenic 


i.olTiciiim  prxd  cjndi 
b  I  icaior. 

data^funtillisicprcruba; .  Et  alius  an- 

Cliiiflu.':.      i.luinianiiaicn.  tibi  vr.iuii.     i.Apoftolos 


&  ileCit  ante  alcare  habens  iliunbulum  aureum : 


^  rexdiebusfecitDcuscundaqu.xexcocIo&terra  originesu- 

pferiint,feptimoautemrequieuit,&idc!rcovocauir  diem  le 

primu  Sabbatij.id  ell.rcquicm.Qusautem  requicsnollra,ni 

iiChri(tu$?noinconuenientercrgoin  figdh  feptimi  apertio 

nenatiuitasChr;(hpon-;tur,quiaip(ee(l  requiesomniu  San- 

^orum,qaa;pcr  icptimuaidicm  figuratur.  "k  AND.Freque 

ter&  fam  hariteraJmodum  hicfandlus  .numerum  fepiena 

riu  aflumit,vt  qui  pra-fentis  faiculi  Symbolum  pra;  fefcrat,&: 

ad  Sxbbanfmum  Anaoruque.requiem  rcdU  tendat.;Qiiare 

hocquoqueloco  pcr  leptirni  figilli  folutionem  nihil  ahud 

de!iotv.iputandume(l,quamimpendentem  regni  tcrreni , 

lerrcnique  vita:  «<:conucrIationisfinem&:  diflblutionem, 

b  F4Clum  eSl,fileatium,iTc. ;Sr  -'V.M.B  R.Pcr  filentium  pax qux ab 
C  Odauiano  Augu(to,Chriftonalccntepervniueriumorbem 

faaaeli.dcfignatur.MediaautemhoM  filentium  hiXu  e(i,    diciiurahu.s.cja.ibaliisangeJis.i.vniuerfis  pra:dicatoribus,  &: 

quia,  paxqnam  Ecclcfiaininitiofideiapud  paganoshabuit|,     gratialanclitaiis,&:cxcellcriadignitafis,  6c  potentia  uirtutis 

paucotemporemanfit:NamaNeroneimperatorc  intcrru-     16geremotus-Quivenit,dijnatura;no(lrxfragilitateafsQpfit. 

ptaef^,&LPetroPauIoq;inrerfe£l:is,pcepit  oes  Xpianospfcg.     f  f/ateBj.Dirturusex  prsdicationciuflorueuenturatn  dam- 
'    *  H.-\y  V  l,C;oelumiuitoiuEcclefiavocatur,quiE  dua  fre-    nationemimpiorum,pra:mittitquafiexcufationc,  neeiscul- 

qu  nriarerucorpor3liu,contcmplationeintimocuiufda  (e- 

crcti,fcccfrum  petxt,&cogitationum  tumultus  rcprimens, 

jntcina:i-;uietislccreiu  penetiar,quafiquodda  filicntiu  Deo 

inmcntcprxpar.ir.Scd  quiainhacvitanequaquam  cotepla- 

tiopcrfcacagirur.animoquercnitcnticogitationii  tumult' 

fe  ingaiit.ccfte  filet:ii  quafi  media  hora  faclu  dr .  Quafi  ergo 

media 


angcli.quia  a  Deo 

5  mif]i,flantesincon- 

^  fpcftu  Dei,  quiaad 

diuinti    oblequium 

7parari.Danturillisfe 

ptetnba:,qniaattribuitureisvniuerfaleoificiripdicationisdi- 

uine,vrcanatad  elccloru  munitione,&re,pboril  deftruftioe 

c  E/.tAttjj«.Stetitangclusantealtarcparatusimmolareadfi 

tiulitudme  l.icerdotis,vel  Chnlfus  altarequi  feobtulit.&  fup 

que  EcclcfiaofFert  Deo  preces.S/cf;r(ergo).inff  «j/Mr^.i.ante  f'e 

ip(um,quia  non  habet  mediatoreni  per  quem  placeat.Vel,^e 

r/f^nfea/.i.antequa  cireraltare.i.ofllerret  le;/?ef/f.i.  adiuit  fuos 

atemporcnatiuitatis.I.Vcl,a/fjre;Ecclefiaqu5charitatisignc 

accenla.DeoperChriltumluamittitmimcra. 

^  A.MEii.ifle[angehisChriftum  fignificat.Venitautem  qa 
periacarnationismyfteriumapparu  t.PeraltareaureumEc- 
cle(iadefignarur.Antcaltarcergoftetit,quiaApol1olis&coe 
tc  iscredenr;bus,exqinbusEcclefia'tficc6flabat,quod  Deus 
e(rct,manifc!lauit.*RiCH.AIiusangelusChriftux,quibene 


N  1  C  O  L  A  V  S 

C      A      P. 


D  E    L  Y  R  A. 


padedamnationc  impiotumimputetar,  quia  quantum  ad 
ipfos  prsEdicatioeorumboiia,  &abonodoftore  iniunda. 
g  7/;«niK/«.i.Apofto.qui  fu;nva(aignis.(pirirusfandi,&  de 
quibus  cxcu nt  oiationes qux elcuanrur coram  Deo. 
^  AMBRos.Perthunbulum  quod  inmanutenebat,  corda 
Apoltoloru  csteroruq.-credentiudemonftrantur,  qd  aurcu 
^  luiire 


hreuis perjecutio poH  tepus  ConJtuntiiiie\.cttata  per  J ulianum  apofiata 
quiintcrfecit  Vaulum  iCr  lohannem  i^  plures  alios,  ^  midta  mala  gjr 
V    I   i    I.  damnaintulic  Chrifltanis,&  deip/oiiiciihrhic. 

Z  Fadum  cft  filentium  in  coelo./.fn  Ecclefia  militante,qv^freq'ie 

ET  cum  ^pcv.Vofiquam  fupenusin  apertione fex ftgillortm  defcri  terin  libro hoc  cdU  nominatur  vc  prxdiSum  efl.jfle enim  lulianui  prf 
pta  esl.Ecclefix  pngnacontra  lyrannos.vt patet ex  prsdiRis.  Ijic  cepit  Ecclefias clauii prohiljens  diuinum  ofjictum  folcnniter  cclebrari 
tonftejueuterdp/cnbiturEccleftnpugnaiontrahxretuosfuh  aperlione  &■  fic fa^um eH  filentium in cwlo  .Quiatamen  lulianusapo/iata  pA' 
Jeptim'  fi'itlli.lHa tamen diutfionon efi prMsfa,nam  atempore.Apoflo  tum imperautt.f.anno  vno  &/ex  menjibus,'  fecundum  Hiero.  ideojub- 
lum contra  fcclcfiam infumxerunt h.tretui,vt patet  tx  JiipradiSis in     dittir. 


^poiiolorum  epiHolis,&  po:l  tcmpus  Confiantini  faerunt,  &  erunt  ali 
/jui  tyran:i,fcUhtcdtf{iniiiOaccivitur/ecundum illu^quod  prmcipati 
terdifiribitur in  prjtcedcntihus.W^retici  verofutmi  funt  intcr  Chri- 
iitanos  vfque ad  fincm  munaificut  ofiendit  Saluator  Matt.  1 1 .Tcrpara 
bolum  Z^^^inis fcminatxin mediotritici,quam  noluitera  dicari  uf.jHe 
ad  tne/jcifi,per quam  intAbgitur  tempus iudicii,  propter  quodpars  iHa 
III gem)  au  durat  u/que  ad  finernfeu  terminum  Imius  libri.  Et  diuiturin 
tnspanes,  nam  pnmo  dc/cnbitur  fiatus  EccleftJt  iudtcium  prxcedms 
j««»;/o /«)<««»»  cow/faj,i9.c./trEtvidithronummagnum.rfr 
iiofubfequens,  ibi .  Et  ego  lohannes.  Trimapars  iiuiditur  tn  duas 
pa>  ics.l^am  prufio  dcfcribitur  ptigna  inter  Ecclrfiam  &  hxreticos  di- 
Soi  p)  Pfrie.Sceundo  inter  wfam  &  hsreticos  diCios  extenfo  nomine  .c. 
l  z.Vma  achuc  tn  duas.T^am pimo agttur  de  tnucr.tnrihus  hxrc/im . 
l*  $jeciir:'.io defautonbas corum,c.fc.Vrima adhucin duas,  quiaprimocon 
■  ■■'  tmuj Je pifCiiiclis.Srcundo eXeqnilur de  heretic:s,tbi. Et  (eptc m  ange 
h.\c prfrectiinti ve» o partt  duofuntditiu defialu  Ecclefix.J.pcrfecutio 
tyrnuhvrum,Ci'  con/ol  iiiofequi-ns  per  Consiantinu  m.Trimo  ergo  /e  co 
ttnuat  frimo.ToJiea  fecundo,ibt.^ldSigc\\iS.Qirca  prnm  ponitur  q.ia 

breuis 


3  Quafi  mc.?s(4W  ipfoin  bello  Tnfarum  interfe£io  apcrt^  fueriint 
Eccle/i£  i^  ( (xpn  rchgio  Chrijiianagaudere,  vt  habetur  tn  lcgendafan- 
Boium  raartyrum  lohunnis  cir  'Paul.  Conseqitenter  ponitur  coniinua-' 
tio  adfequcntia,cum  dicitur. 

4  Et  vidi.fe.De/^«  verofeptem,angelis  &  eorum  tubycinijs  dicitur 
in  fequentibus  figillatim. 

5  Et  al ius  ang.  Hic ponitur  continu.itio  adfccundum  prxcedens  quod 

fiiit  Ecclefialiheratioper  Co  tfiancinum,ad qnam  fecuca  fuic  pcclefia- 

rum  icdtficatio,& diuinorum Jolennis  celebratio .  .^dhanc  autrm  ccte- 

britatem  addtt  Damafus  Tapa,quifatis  citopofi  tempus  lulianiapofia 

t(iipr.tfuit  Ecctefm  f{oman£,&  ordinaiiit  per  omnes  Ecciefias pjalmot 
die r.c£iuq'te caHere,&  ut  in  fine  p/almo'um  diceretur.  Gloria  patri  & 
fdio  &c.Tropter quod de ipfo  dictturiEt  aliusangelus.i^n/im  Tapa 
Damafus,qui  fitit  nlius  a  feptem prxdiBis. 

6  Vtnit&i.  llcma.\nc:i\u:c.QHiapriefuit  Eccleft£  I\pmav^. 

7  Habens thunbulum  aureum.I(/«/ cor  Deo dcuotum  fecundim 
///«dp/i/.i40.«i.Dirigaturoiatiomeaficut  incenfum  in  con- 
fpectu  tuo. 

*Et 


MOP^.ALlTEI[: 


*  r  F.t  cu*n  aefr.Litcralitcr  hoc  cxpofui  dc  tcmporc luliani  a- 
p(.>ftati,Qui  chMdifccit  Ecclenas.ncfolcnitercclcbrarent  di 
uina  per  que <juantu ad  hoc  fignificatur  pr^latuSjqui  lerrani 

fuppo 


fupponit  inrcrUiCto  linc  ratKtnc  bona. 

5  Ec  alitis  an.ucnit  &  fie.ante.Qu\  ad  literam  dicitur  fuifle  Da- 
mafus  papa,quiordinauit  vtclerusdie&:  no£tecaneret  Pfal- 
mosinEcclefii«,&peripfumfignificatur  quilibct  fupetior 
rcligio  fus  vel  fecu!aris,qui  follicitus  cft  de  diuinls  deuote  cc- 
lebrcndis.Ideo  fubditur. 

*  Et  da- 


! 


o^  Glo.orcl.&  Nicolai  cic  Lyra 

^  faifrcdicitur.qHiacordadifcipulorum  perfidcm  purificata,&: 

A  parfipiemumquamaCliriftodidiccrantinaurata  er.-mt, 

*  RiCHA.Thunbulum  liiiu  Apoltoli,quiadelcclorum  prc 

ccsfumma;  dminit.itioilcrcndaS,iuEccic(ia  funt  priucipali 

tcrinaitLiti.Qiiiaptcaurciiuat.&iaunfulgorcmhabcnt ,  gi 

diuinam  mfciapicn-  ,,„,, 

tian.  COntincnt:6CpeC  .ASanai.offau,m.Chufio.        bOuuoncsD^rodcIe.aabUcs. 

tinrowi»  eamcunaisiumim-^  j.  ^  ^^^^  f^^^^^.  ^j  incenia  miilca,  vc  d.ircc  dc  OMtionibus 

iija,  do!uCCnt.lItUd  thun  '  ,i.i„bc,Kylac.wlidcaii.mthww. 

bulum  in  manu  an-  b  ,  ,  , 

gelus  Uabuit.exquo^  faiKitorLim    omniiim    {upcr  aiireiuTi  akare  cjiioaGlt  ancc 

ChriftuS      duodecim    ,  Ouiaitaillirjntdju.  *  .        I-rjc^Jecs. 

Apoftolos  elegit;      d  thronum  Dci.   Ecalccndicfumn.sinccnibruir}  de  oracioni- 

ifrH.^y.VlO.  Quid  pet  jiOpentione.-      Vndcarccadit.CUtilloexcunic.    Vel  Cliafwiftuunut  ».  i,  pc:  ^t^poui.iii 

tliuribulum aurcum, ^  ,        r     o  i  ■        *         i-  i'^"'      *^''  r 

inquoismis  ponituc,'^  bus  lanccorum  dc  manu  Angcli  coram  Uco   ,    tt  accc- 
nifi  co^pus  Domini  .Dccoici»ii.i.m,:,..oyiii.!cnuicut.       ^      . 

intelligcredebcmus)  pitAngelus  churibulum    ,    &  impicuit  iIImci  tie^gnc  al- 

TuCenimJCCepitthu  ai.ini!!osijuicrjntaptlfcitcfi:iii2ui:i.        liAbillis.^      c.\!ia.i;. 

ribukim,quando  fua:     caris  ,   6c  millrin"  ccrram  ,   &  £icl:a  {iinr  cdnicrua    ,    &: 

diuiniCati  noitra  COn-  «SuaCones.        b.Miiaotla.        c  ttjr.bufcijui  5il  bonum.quibufJim  aJ  maluiu.       ■  •'"'     -l' 

iunxit  mortalicatcm  :  r  voces    6c.  fulgura  ,   &  ccrr.xmofus  magnus  ,   S-Tleptcm 

qUOd  thuribulum  bC  «VaiuciGira^iiicatorcsAputtolosimitantcs.  Otficium l>tj;dn.'aiidi. 

qui    hahcbanc    fcpcciii     tubas    pracparauerunc 


Angcli 


d  l"«>3ttf.CompunCtiopocr<;ata,ci:a:-5r,is ftudio, igne vifio-  1 
nis  Dci  iiKcriusacccnfa. 

A  AMBKos.Pcrfumumaromitum,  non  foium  orationes 
fidcliiim  ,lcd.\:fr.i[;rati.\bonorumcpefuindorign.atiir,v-jiiq 
abEccleuaindcfinenteralcenditmcofpcdu  Dei.Qu:fiim» 

dc  nnnu  angcJicon- 
Rcp  ifcntatweaspitti.  fceudcfcdicinT,  quia 

rjuR-uiiidboni  fidclcs 

*  iaciucjopcr^iate  Dco 

z  i.tciuut. 

■fc  Rvp.fumusinccn 

lorum  fuauifiiiria  eil 

aftediio  saclitum  pie 

cum,  qua:  fic  cx  ndc  ^ 

dclcaionem  operan- 

•^  tc,dulcefiit,&:coram 

Dco  conltiig.r ,  quo- 

n.Ovioahignc  crcma 

tedum  liqneicitmcc 

4  (um,funiu.crcatodo 

f  lifcfum  iurluui  nan- 

"^  busp.itulis  ler.fum  in 

lpirausmiua:fuauira- 

7  tia.  iiJuc  viq;  pulchra 

o  gmdatione  huiulce- 

mo^lifun-.iisafccndif. 

l/  Dc  orationbiis  Sau- 


5 


ne  aurcQ  dicitur,  quia 
in  iplb  sutomnes  thc 
fauri  lapientix  br  (cic- 
tia:ab(cuditi.Poirum' 

"^  £<:pcr  thuribulum  aurcum.inquocremanturaromata,  inrei  ftorara,ad  manu angeii.de  manu angcli  coia Dco  aicendit. 

ligcreEcclcfiam.qucigneamoiisdiu  laaaccenla.a.im  iasad  A*  H.-vyMO.Sicut  fumuscxcrcmaiisaiomatibusprocicatur, 

I)cumdirigilorationes.Nam&:ipfa(apicntarcpletacil,qua  ficvutuscompundionisexftudioorationisgignitur.Scduc 

abiplo  fuupercipiicapitc.  r.i.-inuaiigelicoiam  D<ouiccndunr,  quapcrrcdtniptorcm 

p  t*  l'a.i.MAS.TburibuluiU,hocc(l,immacnlatumcorpus,Spi  nonrum.quxdiidelibuscomut  :nt,auDcijpairCperuen.ut. 

jritafanCtolupcrucnientcconceptumjqiiod  prp  numdo  uni  w  RiCHAR.llla(61aoratioiucarleUibuselLaccccpta,quam 

iierloredimcndoobtulitoblationeni&hoUiamDcom  o-  filiusoffertpatri. 

dorcmiuamratis.  -  c  irf.^iCfp/tkS^^s^p/m.Quosacccperatadii  ununandum,chri 

ft,lBc*«/diaM/ra.^  AMBR.Incentamu!ta,pr3:ceptafuntEjan  itus  accipercdiciturau  iliud  cfriciuni. 

gclii.Incenjaeniminthuribuloponunrur.vt  caJoteiguisac-.  A  AMBR.Angc!iis,idclt,Lhri(tus,ihuribuIum.i.cotdad.la 

i:cpto,fra2rantianiodons(iucucuiuquaque(pargani,Simili  puiorumdeignealuris,ideltdcSpirituSanctoimpleuii:un 

ter&:  chriftusdodnnam  Euangelij  in  cordibus  difcipuloru  po(t  afcenlionem  luam  lu  coeio.'^ ,  decimodie  hpiritu  i..ndo 

fuorum  pofiiir,quugnccharitaiisfufccori,odorcmfideifuae  m.flbdecoclo,cordadifcipulorun!impleuit,ac(c!entiaouu 

peromncsgcuresfi.\'-r(erunt.       dc  ;•;•,,  niu  linguiiumdedit.Mifitcrgoangciusigncm.queinthuri 

*  R.VP.Vel,oraiionesSandtornm  patrum,  fine  patriarcha-r  bulopoluerat.inicrtam.qiii.xdoctiinamtideiquamincordi 

rum,quaEhicincenrav'ocarimeruerunt,ill^fuerunr,  quasef-  bus  Apoltolorum  eflrudit.t^HAyMo.Tuucargclusthuribu 

,;fundebantpropterChriftum,proptereiusadipifcedum,ma-  luaccepit,cumDonnnusintravterum  virginisnatupam  hu- 

gnopatri  Abrabcpromiirum,vtinipfobenediccrenturcum  manaconiunxit.velcum  piimfi  in  ludca  dilcipulo.s  eiegit.qa 

olbusgennbusjhuecognationibusrerr.x^atqueabfoluerent  necdealio(pintu,ledexf-'iplodcquoimplctacft  Eccleiia.ip 

s^bijla  prima:  prguaricationis  malediftione.  '  fe  impleuit  coipus  (uum,veri^  c^tcrosad  menfuram.ipsij  aut 

i.Co  r  b?  ^  i?roMOo«/.Dixit,iionotatJones,quianonoesrcprsfentat  pkn.tudineSpiritusimplcuir.Ef  w;/i/«  r«M.  Hoc  duphcitcr 

parti,fcdc3sexauditqucadfalutem pejrtinet.Deoriiriow^w.  p6tintelligi.Pr/m;<»2c«i*«7«///S/'mr;^»(.Si3niftuinterran"!,hoc  I04. 

Q.u4iIlialiqunndopetuntqdpetendumn6c(ret,  vtPauius.  eft,iuApoito!orumcorda,quandofuig.nsamortis  intulfia 

fnSiiper .j«r^a/.^4rf.i.illi  qui  elt  fupra (e  (ecundum  humanita-  uit digcns.^ccipite fpiriium  S.Dcindc  mifit  eundem  in  corda 

'tcm.lecuiulumquau  eTla'tarc!.Trinitatis.  gentilium,quicredidcruntincumperpra?dicationem  Apo- 

■itAND.Altarclioc.eftChri.^usinquoomnisSanfta&mini  ^toIorum.Primu  per(efccir,fccundumpcr  Apoftolos. 

.Arato:i^visDofitaefi,omniumquemartyrum  vi£timx&:/^  :^  AND.HuiusangelitypumgcritvnusquilibetpontifcxjVt 

crificiaimmoianturSioiTcmntur.Thymiamataautemfunt  potemediatorinterDcum&(:hominemc6tlitutus.Nam&: 

pranoncs (ap^orumjqua: Deogratiodoris locolunt.  6c  huiusprcces furfum euehitilliusautem gianatn 6c piopi 

ic  RicHAR.Ipicnamquceltahare,  quialupereumofFerun-  tiationcdeor(umreuehit.Aliosrur(umfuauiblado..];aJin6 

turpafriomniavct.ihumana:Iufiitia*.  tionis  uerbo.apeccatisauertit.Aliosleuerioriquada  caltig^ 

A  Amur.  Super  aitareaurcumdcoraiionibus  Sandorurp  tionc,adlanammcntemreducir.  n- 

dedit  Dcus,quando  fiiperccrda  crcdentium  ,  fidem  doftri-  f  Pnptirauerurtt.l d  cl\  prius  iir.pleuerunt  operc  qua:  ditfturi  p 

C  nam,aclufquc  rpoltoloru,  c^terorumquc  pr^dicatoruiii  pp-  eiiimorc.Vc\,Prjkparaa£runt.id  eitpr.xuideruniquid  conucui 

|ujt,vthaberentvndeetudircntuf,&:<5updimitarentuf.  tetvuicuiquepetionc, 

CTHAyxMo. 


N  I  C  O  L  A  V  S     D  E    L  Y  R  A. 

tS:  i  Eidatalunrciincenfiimul.  Qh£  func oratioiu-s Jan&otum  , 
vam pct aw.or.tatem  JipoHoltcam  a Deo  fibi datam  orationes  [.iitfio- 
rum  augmentatx,&  multiplic  it£  funt  perorbem. 

2  Vtdarcrdcorationibusfanftorumo;nnium,&:c. ^rf/Ji/M- 
mum,enim  pontiflcem  pcrtinet  refei  re  liehotioncm  populi  in  Deum,  cu 
fit  caput  •vitiuerfalis  Ecclcfts. 

3  Etaccccpitarjgclusthuribulum,&:imp]cuitilluddeigne 
alti.2^ama  Dcoaccepit  donumferuide  charitalis. 


4  Etmifif  in  tcn-Ain.Q^na exferuore cljuritatis a Dt.oaiccp{f,indu 
\it  adfcruorem  deuotionisijahitatores  ttrr£,ut  diCium,  f  i7, 

5  Etl^aCta  (unt  toilitriiA./aii£lxprj.dicaiioties. 

6  Et  iiOCCi.Diuimelaudis. 

7  f X MSfUnxXortifcaiionum inm''raculis.Klam iilo  tcmpore  muUi 
pralati  ey  alti  deuotc  lj.tbucriitgratiam  miraculorum  tn  Eccltfia  Dti, 
S  Etterra:motus  magnus.  1{aper  ifiamotafuerutcordatcrrcna 
ad  operatione  boni.  Conjequeter  ponitur  continuatio  adfcquetia  >  cu  af; 
9    Et  fcptem  angeli.£>f  quibus  Hatim  diciturpoHea. 

''l  ^-.- :tEtpri- 


iM  O   n  .A  L  l  T  E  I{. 

fiEtdatafunteiince.mul.VcT  fe&:  alios  deuoros.  Etquia  no  fo 
Ifi  lo!Iiciruscftdccclebrationcofficii,(cdetiamdepra:d|ca- 
tionc  rerbi  diuini.idco  fubd.t.j  Et acce.angc.thnrib.Scquitur; 
f  £r/<jf/rfy;wt;o«/.i.j)r^'dicationesterrentes,quc(unt  dediui- 

nis 


Et' 
c6b 


nis  iudiciis&:  punitionibus. 

6  fnio.i.prxdicationes demulcente,'qux funt de diuinis pro 
miflioi)ibus. 

7  £f/;<(?«.i.prgdicationcsabamoremnndi  dnTidenres. 

8  f,ttcrrxmottis.  i.prxdicanonesadtiniorcniDei  inducetes. 


1)37^^ 


Cai 


VIIL 


Apocal^pfis.    ^^ap.  viii.        15 

t^      A  HAVMO.DuobnsmodisfepTxparintelecti  adprxdica    fe<n;i,omnesvcroreprobiin  tertiaparrclntclligendifunt. 
A  <iLim:Priiii  >qaiaaiitequam  pradicationis  vcrbumadpubli-  ''  .1  r    i  , 

cum  profcrantjcogifantqiiemadaiodu  finguiisperfonis  ver 
bom  apteatfcciindumqualirates  fingiiIotum,qciomodo(er 
uisquoDom  ois.quomoJo  Pr.xlatis,  quomodofubiedis, 
quoinodo  fimplicio 
ribus,  quomodoper 


D 


f  chorus  apodoloruin  in  ludca. 


e  ./irioyww.ArboresmaioresIud^'!,  qui  inlegc  linc  qucreU 
conuerlabantur.  • 

A  Andreas.  IfthxcvtqiTibufdam  placer.dcnotant  iup- 
pUciaimpiisapudinferoscottituta,vanismetaphorisperrt.s 

(enfibiies ,  pxnam  in- 

i.u..a,^ f^         (.  ,         •  T^  •  •Tcrribili.crir.alis/uauieerbonis:  fcrrc  apt3S,  adumbta- 

feclioribus.  Vel  ccrtc  a  le,vttubac-inerent.  htprimusangelu.scLibacecinit,  Ethcta  i  ta.Nosautemarbitra 
prcparantfe,quiaque  k  »  ideoirjtifiinrcomraprasdicnores.  i.tiagciiu!Dpcrf«utioni>ext:riu5.  mur  non  tertiam  tao- 

*     '■',.  .  i-  ^  '.    "    U  Interius.  bQiuahicduo  tueaiiucauli  vt.ntethccrenteos.  c  Eiiainiuud  totum.    2<  ,  _ 

pr^aicatoiri  uint,pruis  i.graHdo,ig.u5,&ranguis.nifluse^.  r.petirara Dei.  tum  moralium  parie» 

ipli  faciuntprimuq;     cftgrando  &:  ignismixtain  languine,  ecmiirumedin  ter-  ^  extotahominumulti 

ea  in  (C    Oftcdunt   fa-  f.omncs  reprobi.  Terremsdeditorum.  Malorum  ptxpondcrat.  4  tudinC  in  futUrO  lCCU 

ft!S'deinde  etiam  Ver   ^  a  i.maiorum.  i;quantumadprilatos,quineccontcmplatiui,nca£liui,(edterreBisdcditi.        Jq    DOCnaS    datUraill 

:maximam. 


Mauh.7. 


bis,  vtfimplices  eru.  ^  ram,&  tertia  pars  rerrcC  combultaelt,  &  tertia  pars  arborum  T  led  longei 

dientUr  eXCmpIOOpC                a  ADeoexcicita&aminiltrisciusdamnata.  b  i.omneiinflorcniimdircqiiicfcenMs.Stcito    f  Lafa   namaue  fli  <&-ipX 

^   ^.       ^                  f*                                                          atdentes.iluxuriofi.  Tcinporcinaiiytum.                   ■^          r       .          ' 

*,r,XSfoSio"L°:  f  cdncrcmat..  eft  ,  6^  omnc  fen^m  viride  combuiiumeft.  t^trja^Xc^^ 

[lufta      ^Ambrosxvs.  T  h:ccfigniikan  torme 

Pr^dic3toresqnippefan£liadhocparati  fempcr  cxiftunt,  vt  ta&:cruciatu,s,quiantefecuIiconfummationem  homin.bus 

quofcumquepoflrunt,perdodrinam(ucprjcdicationisdomi  inferentur.Etquidem  grandinem  indicare,  DeunTira  iulra 

noacqnirmt.  prouocatum.eiufmodifiagellaimmittere.Ignemautem  faa 

•k  lliCHAR,  Magnum  efl  officiumprxdicationis,  vnde  guinemixtum.quotidianas  depopLi)ationes,incenv{iait<dem 

nece(reefl:,vtqaiillude*erceredebent,&:  firmentur  virtutc  6dC5dcsperbarbarorammanusiil3tas,aquibusnuViirumrec 

fan<ititatis,&:  vtantur  hbra difcretionis,                             '  tia  pars rerum  , qu?in  terra exlhnr, abfumetur .  £el)um  cm 

a  Et  primm  angelus.Oi^mc narrationis,  vel quia  ha:c  CEcitas  non  tantum  homines.fed  humiquoque  nafcentia  ,  vt  vidc- 

Iudxorumpriuscontingitpr.'£dicantibusapoftolis.  mus,hcdcre&:con(umerefolet. 

■ic  AMB.Pcrprimumangelumprxdicatoicsquiantelcge  "ic  IlAyMO.Cumdidum  eft,qucd  tertiapars  tcrracombufla 

g  facrunt,detignantur,quiafandivui,qui  antelegem  fuerunt,  *f?.Sicvidenturha£CVcrbafonare,quafi  induabusparnbuse- 

qaamaisnuliam  legeai  habcrcnt,  nifinaturalem,  hoc  qui-  ledlorumplurcsremanferint,quamin  tertiaperierint.fedno  E 

b.ilcunque poterant fuafiflc conati funt,vt  Deum  creatorcm  cft  ita:>B«/H cuimfnnt  vocati,  pauci  vero electi.  In duabus itaquc  Mwh.io. 

fuumtiinefentatquediligerent,&quodquispatinonvellet,  partibus,omnesbonicomptehenduntnr,  t]ui  diuifi  funt  in  &ii- 

alteri  non  facerct.  duali  numero,id  cft  in  prelatis  &  fubiedis,  in  pricdicatoribus 

*  RvpER.Vel^prim/angcUvclprim^tub^cantus.clamor  &cauditoribus.Intertiaautem  partcomnes  reprobi .  Super 

illcfuitjdequoad  AbrahamDominus  locutuseft. C/.jwoj-5'o-  hos  omnes  vt;nitgrando.i.ira  Dei,  &  ignis  ^tern^  damna- 

domorunt&GomorrijAmultiplicatuseHi&c.Dcnlqnz  abangelis  tionis.                        ' 

nobisdeputatis,dienoctuqueDomino  fadori  nottro  opera  A  AMCROsivs.VeI,Eaqua;reptcmangeIis  canentibusfa 

noftranuntiatKur.Si  ergo magnum fit opus  quod  agimus,  £tafui(revifafunt,inbonampartem,ficut  mihi  vidcntur  ac- 

dumannuntiatur,ipfaanauntiatioquaficantus  tubaseil.qua  cipienda  funt.Petgran.iinsm  igiturquxpcrcutii,verba  fan- 

fimagnus  clamor.Siuepergrandepeccatum,fiueoratio  fit  ttornmvirorum.qugcorda  prauornm  hominum  arguendo 

vehcmens.antcDeumclamoreft.  pcrcutiebant,defignantur.Perignemrpiiitusfandusdefigna      .  '  . 

b  Etfa£ia  eH j^rando.ii  cft,prsdicatio  aliis  fuauis,vifa  cft  eis  co  tur.qui  iu  fandis  inhabitans  mi  nifter  vctborum  corum  exti- 

denia&grauis.  tir,&:c. 

c  Ii^waOT.Iudritcrraexcultipcrlcgcm  &  prophctas.  f    Omnefenumviridej&c^AunKO.VctfixnvimvmdcMqui 
d  £;rmM/>4r5.Du9partcsiuftorumpetfedi  &:minu$  perfe  fidcleserantviri,dcfignantur;quiomnequcd  in  lc  reprobil 
fedi,  «^fuit. 


lOi 


NICOLAVS    DE    LYRA. 

tfif  I  Et  primus ang.H/r  confequenter  exequitur  de h}re(iarcbU ,  & 
Itcet  multifueruntytamen  de  quatuor  tantumfacit  exprefsam  mentione 
eontra  quos  quatuor generalta  conctlia  principaiia  fuermt  congregata. 
Etftcunium  hoc  diuiJitur  in  quatuor  partes  qus  patebunt  profequcndo. 
Inhacprimaficmenttode  .Arrio.qui  fuperbia  inftatus  errorem  afseruit 
contraa>ttculumfan£lf  trinitatis,dtcens,  quoi  ftcut pater  &  ftltus & 
fpiritufsanClusfunt  ■iiflinSi  in  perfrnis,ita  etiam  in  efsentijs .  Et  ftcfo- 
>  Iksoaterefset  verus  Detts,ftlius  &fptritufsan£luscreaturf,  &  neuter 


fa,vnde dicitur xo.Ub.eccleftafcic^ biftorie.Eatempeftute  facies  eccle~ 
ftxfaia  & admodum tutpts erat.non  entm  jicul prius ab  externis,fed 
dpropriis  v/tfiatHr,fugabat a[ius,&  alius fHgabatur,&  vterque  deec.- 
(lefta  effefe  dicebat. 

4  Etignismixta./Jffl,/g>»f<cw«to/on/f ,  ex  qua fecuta  efl  effufio 
firiguinis,&  potiffimetepore  yalentis  imperatoris,qui  lapfusin  hxre- 
ftin  .Arrianam  per/equebaturcalfi)oliioi,eorum  aliquos  comburendo,& 
aliosgladio  oceidendo,&  alijs  raodis  ajfiigeaJo. 

5  E t tertia pars  tcttx.Dicitur autem Inc tertia pars tertf  Chrifliani, 


poftetdtci  Deusnifitantum  parttctpatiue.Contra  hunc  errorem  congre     alix  iuxpartrs  ludfi  &  Vaganiqui  iegem  MoyH  non  habuernnt,nec  fi 


gatumeflgenrralc concilium.iiS.epifcoporum in  'hliaea  ciuitate  B/ 
thinift&condemnatuTP,  eft  tbi  dogma  perucrfum  Arrij.l^on  tamen  ab 
erroredejiiteruntplureseius  itfctpult  fed  eum  renouantes  infecerunt 
etiam  pluresfrtnctpes  &  Imperatores  perfecutionem  contra  catholtcos 
moMentes,vi  injcquentibns  apparebit.De  hoc  igitur  ^rrio  dicitur. 

itprimu^.idem  .,imHs.l^am  homines  malitianominanturin  hoc 
libro  an^clt  ftcut  honi,vt  diCium  eft  in  principio  cap.prxccdcntis. 
2   Tuba  ceci.C«7«  magnoboatu  &fuperbia  di£iam  hfrefim  publi- 
cando. 

5  Eth{\a.c(i.i.grandis tempeftas, quf  nomine  grandinis  frequenter 


demChrtfli  rcceperunt  .  Igttur  dctertia  purte  quxClntfiianttasdi' 
citur,loquiiur  hic  \oannes,qn(  tgne  .Jrrian<e  perfidix  fuit  corruptn  /» 
laicis,qui  per  terram  dcfignantitr^co  quoi  terrenis  aSltbus  funt  intenti 
&  inprxUtis  &  clericis,qui  fignantttr  per  arbores,eo  quodper  cogni- 
tionem  fctipturarum  funt  fuper  alios  eltuatt.Ver  fcenum  vtride  intelli 
guntur noiielU  ai  Clniiiianitatcm  difpofttt,&  hi  fierunt  populus  Co- 
thorum,qui  volens  Chr!flianttsfi:ri,miftt  ad  yalentem imperatorem 
profaceriotihns  ClniWaHis  habeniis,  qui  docerent  eos  de  fide  caiholi- 
ca  &  ecclefijflicis  faeramentis,&  ipfe  rnifit  ets  presbyteros  ^rrianos 
ficut  ipfe  ^rrianui  erat,q  ti  corruperunt  eos  bpefi  .Arriana.  Ideo  dici 


t&  Tulgarilocutionedefignaturinecclefia,quipcrhocfuttintrafediui     tur.Et  tcrtia  ip:xvi>tct.combuiii.Et patet ex dit'tis litera. 
fa  *  I 


Et 


M     0 


^    L    l     T    E    J{. 


*  I  Ef  pMww<j»^.eirf.Perfcptcmangclos  qui  dicuntur  tuha 
canerelecundumliteralemfcnfum,fignificanturfcptem  ha: 
refiarcha:,quifucruntangeliSarhanK,&:periplbsmoraliter 
fignifican tur  homines  maliciofi  &:  maligni.  primus  fiiir  Ar- 
rius.quidiuifif  vnirateefrentixindiuinis  perfonis.  Ideo  per 
illu  moralitcrfignificarurdiuiforperfbnarum  pacem  ad  in- 
uiccmhabentium.  DequodiciturEccle.28.b.Sulurro&:bi- 
linguis  maledidus,mulios  turbauit  pacem  habentcs. 
3  Etfa£ia  eil grando.i.tcmpcHas  grandis,quje  fequitur  ad  tur- 

bati 


bationcm  pacis. 

4  Etignis ;»/xf.i.fciltcct  iracundix .  Nam  ira  cft  accenfio  lan- 
guiniscircacor. 

t  Mixtaini'anguine,etmi.  Nam  ad  ifta  fequitur  fanguinis  cf- 
fiifio. 

5  ffrfrt/apayr.ideftlaici^qaifunttcrtiaparspopiili.AIi^dux 
partesfuntclerici&ircligiofi;  In  turbatione  veropacis  laici 
percutiunturcorporaliter.quia  pugnantmanuahter. 

t  Ettertia parsarbor.id ci\,rclis,ioComm. 

t  E/owwf/inttw.i.clericigcncralitcr.  In  turbationc  namque 

pacis  omncs  ifti  Ixdunturr 

C  c 


JU 


1539        Glo.orc!.&  Nicolal  cie  Lyra.  1^40 

kr  fuit  ienccharitatiscombufTerunt,  pcrpcrmiaionemdiuiium.'Gentilesbcncmaricomparatur, 

A      «"RicHARD.fanumngmncathomincs^quia  dcbcnt    qii!afluauabantperclaier(brucJlturamidolorum,&:mul- 
qucmadmodujn  focnum  viridc  pcrvirrutem  pcrfcueraoti?    toium  amaritudincm  vit  orum. 

?cnircruircrc.Fa-numaurcmrotucomburitur,quiaqui(gs  A  H  a  y  MO.MiffL-scft  inmarc:  hoccftinmundnm,&: 
lolum  crcdulitatis  vitotcmhabct,  &:uirtutum  U  opcrum  in cordibus reproborum  habitarc  cocpit.  Pr^dicante  itaquc 
bonorumfruaucret  ^    .^  ^^   .  ccckfiain  fuis  doao- 

vcnicnte  tcntationc .  .  oxdopr,du«o™«.  cennbu.  ^" 'cXlVirrn.rro.u.ion..  ribus,  exclufusc(^ab 

r.El^]nccSc>  Etrecundusangclustubacccinit,&c.^iiquimo'ns  magnus  t  i^^^tcS^^^^^ 

llgnitatlSinCCndlOraCl  ,  mmdi..  b  Adnoccr.dnm.  c(:p«.mn.on<rdiuma.  ^    r,rrlmati   V  rnmr.nll.ic 

li  COnCrCmatUr.  i  .UuGfntilcsaaifunnumiaiiJctrjpctbiim.fluauiiitespcridoloUauin.  -    uruiUdii,C!C  i-^jmpuiiu» 

e  Uuinccai>tttcn«:occulterccc^ctuntdc«fin»in.  f  i.pcccatorum.  _      *    e'l  rCdirC  ad  fuOS,  llOn 

a    EtfecundMsanzelus.,   igne.ardcnsmiPfusclt in ma^-c.Et fadacft  tertiaparsma^-is  ^  quod m cis non fucrit, 

r^^.inJnm       r^rrl.nrni  b  .  Eftundeui«fi).gumem.  b    txiccar..  c  i.fjpicntc.  muii.l.ucl  ph.lorot-liicjui   4    ^^  q^q^j   jjjjj^QjjS  j^ 

lCClinauni       UCCIincill  "  nccdidur»t.onis,ncci>iaJ.cjt.oncluntconuctli.  J    .  „,     ^  i-  1 

s"™ rod',mrierm  f^»g<i>''^  ™°"w <=« '^"'^  p'" "f '"™ ^"'^"n^.q^v i«bc  »^  i!rraSc^pT ' J 

aum   quoa  impiciuni  ^  i.dircictioncm.  b  iaUojgubcinmuum.  ftcaipotciiiietico-tm.  '7  ■ 

cans  &^!>X'SaTGed  bantanimasin  mari,&  tcrtia  pars  nau.i'i  intcnit.  Ettcrtius  8  AKDREAS:In. 

CanS,0CiporfO115iiUVJCW  j  i.cccIcfiJ.ucUdlitetam  1>  i  httcfiardia.  <  i.JUbolusinu.Jcits,uelftp.cnil,..ct.cus.    9    .p-;^^  n.j:,-,us   fortafllS 

'     *"*  ANnRF.sGr  ^  angclus tubacccmit,  8cccciJitdec?Iollcllamagnaardc.s,  i^^f.opoabcrrabimus, 

w  n.NDKt.\b.^c-  -       V.  incenditec  coniumiiur.  ^ '  fi  prxfcntcm  Vitam 

mi^inutSdlab^olXi^     tanquam  facuIa.Ecccciditin  rcrtiam  partem  flu'minum,&  J^du^met.phoricosma 

g.,..        fignatum  arbirramur.  reappellatur.iflhxcin 

^i:  H   A  y  M  o.  Mons  magnus.cfl  diabolus  ,  qui  commodafub:turam.teitiamq;,qua:inip(aviuit,parternpla 

cxtollit    in  altitudincm  fupcrbi.-c.vndc   in  initio    lus  gisiftiscxercendamconlumcndamc;  dixerimus.fiqLudem 

creationis  vo.luii  fimilis  fieri  aitiflimo  ,  vclctiam  propte--  obdiuinorumiudiciorumabiflbm  fit,vtaliiquidcm  (celera 

reamons  appellatur,quiain  nouiflimo  tcmpore  aegrcdic—  tie  veftigiopuniantur,aliivcr6adconuer(ationem&:poeni- 

j.  tur  homincmpctditumj&cipfc  Dco  fimilcmfecflc  oflen-  tcntiamdiu  multumqiu^expcdcntur. 

*  iJct.  c  A/m«(jef?rfy.Dua,'parrcs.i.boniomncscrediderunt.tertio 

Homil  <J.      *  RiCHAR,Monsraagnus.i,diabolus  ,monspcrtumo-  .i.reprobidatifuntinreprcbum(i:n(um. 

inApot-L  rem,magnuspertumorisniagnirud>nem.  d  i:^j/<8/»j.<i«;.eirc.i.illorumGentiliumquiabaliisdigniorcsre 

;ft:  AvG.MonsillcdiaboIus.maremundusiftcintclligitur,  putabanturptoquibufdambonisoperibiis, 

*  AMB.VcljPcr  montcm  magnum,  lcx  Mofis defigna-  e  Et rmu.ordine narrationis.&:  quia  i((ud  poft  illa  duo  conti 
tur.Quxproptcrgrauitateinpondcris'fui,montiaflimil.Jtur,  git.Poflquam  enim  diabolusomncs  luda:os&:  Gcntilescx- 
&:  proptcr  fpiriialcni  intclligetiam,qug  in  Icgc fulgebat,ignc  cxcarc  non  potuit.im  mifi t  cif.  h^teticos,^.:  qnofda  lubuertit. 
ardercdjcitur.  f  Ceadit  decxlo.ic  W  A  VMO.  Ipledefignatuiper  flellam,qui 
b  In  wjrf.Gcntiies.funt  mare.i.flucntcs  in  multa  viti.i,  in  qui  &  per  montem,antiquus  videlicet  hoflis,qui intcr  c^tera ccli 
buscumantecflfctdiabolus,  vcretamen  miflus  dicitur,quia  c!araluminacreatus,primumadhuctantumnomenrctinet, 
quibufdamrcccdennbusaliosrctincrcnititur.                 .  nonquodlucear,fed  quiainlocisangelum  fctrasfigurat.Na 

*  lli  CH  A.CoIlc<^is ad  fidem  in  praidicarione ex  ludsa fi  &l in  c?Io  flcUa  magna  lucifer  appellatur.qua: prae  f «fcris  lu- 
dclibusjfccunda  flatim  pr^dicatio  in Gentibus.quae niaris  no  cct.Et  quia etiam  pr.s  c^ teris  rideribus,id  cfl,  angclicis  (piriti 
minedefignantur,per(bnuit,8«:cxeis  vtiqacfaluandoscouo.  busluxit,reifle  non  fimpIiciterftclla,fedcumaditameto  ma 
cauit.ScddiabolusquiinprimaprcdicatioealiquosexIud^is  gna  rtella  vocatur. 

fjbiaufFcrridolucrar.&idcircojntudxaperlcquutionem  cx  A-  AvG,HomlnesmaliinteIlis;untur,quimalis  moribus 

citauerat,vtpra:dic3tioucm  adgcntcstransferri  vidit,  ftatim  &iniquisa(3ibus  deecclefia  tanquam  dcca;lo  cadunt. 

in  Gentibus  pcrfcquutionem  ad  ciufdem  impcdimcntum        *  AME.Vcl.Eandcmhabctfignificationemflellaquam 

excitauit;  dicit  ergo' Af#«i  e/i»niwrtre,idcft,in  Gentiles,  &angclus,fignificatnamqucpropheias. 

pcr  ,jP   a  Fontes 

NlCOi-AVbDE      LYRA.  8  Ettcr.parsna.interiit,(?wrfw<ix/w<jp4Wpr;e/ij«or«»j  «?-c«Mto- 

;fif  I  "Eticcundus 3ingc\\iS.Htcccn/equcnteragiturdefecundoh£re  lumpercjuas  duci  debent  alif  adfalutis  portum,corruptifuerHnt per 

fiarcba.f.Macedonio,(jHi  differebatah  hrrio,dicens  filium  effe  eiufdem  errorem  diRum.Contrahunc  vero  Macedonium  con<^regatafuit fecun 

nai  ur*  cum  patre,fed  conueniebat  cum  eo,dicens  fpiritum  fan5ium  ef  da  Tniuerfalis  fynodus  m  Conftantinopol. i  ^o.epifcoporum  ,'»  qua  di- 

fecreaturam  ^feruum  filvj.ldeo  de  ipfo  dicitur.  Et  fecundus.ange-  ilus  errorfuit  eondemnatus. 

C  lus.i.Macedonius^tjuiduiturangelus  Sathana:  9  Et  tcxtmsangcl.Hic confe^juenter a^iturde  tertio  hxreftarchi.f. 

Z   Tuba  cecimt.tdeft,ficttift}ejbiiimotuserroremdocuit.  Telagio,quitemporeMcadijHonorij  errauit  cnca  gratiam  fpirituf- 

3  Ettanqnammons,<<ie^,A«rf/?s  w<i^««.  fanRi,afierensquodfineeapoterathomoen.p!tris  naturaUbus  mereri 

4  Igncardcns./;/7fr^J/f,Milfuscftinmarc.  ideH  ,  ineccleftam  vitam<eternam.Dicebatetiam,t{ii6Jpueri  nafcuntur  fme  culpa  origi- 
rattone baptifmiper  naredefignatam,eo qubdmare efireceptaculuin  nali,&per  confcquens quod  d  culpa non purgantur aqua baptifmali,  de 
tmmum  aquarum,&  ecclefia  ynica  efiper  baptifmi  Jacramentum.  hocergo  dicitunEt  tcrtius  angc.».Pp/a^/«^Tuba  ceci.  E^ponatur 
3   Et  fa£la  eft  tcr.pars.j.dff «rp^ra efi  tcnia pars  aaua  baptifmalis ,  vt prius. 

accipiendopartemtamen  valdelarge.BaptifmusemmconfcrturinnO'  10  Et  ccci.dccxlo.id efi,de eccle/iamititante  quf  frequenter  cflum 

rnine  trinitatfs,cum  tertia  perfona  efifpiritufian£ius,qHtfecundum  er~  nominatur  infcriptura  noui  reliamenti,vtfupta  ditlum  efl .  Df  koc  f- 

rerem  Macedcntj  d/citur  deturpari,  per  quem  ajferitur  ataturaeffefer  uim  t^Io  ceciiit  Telagius  in  errorem  prxdi^um,de  quofnhditur. 

jitlis  conditioniSyVt  dt£ium  efi.  j  i  SlcHa  mag.f «/r  enim  homo  literatus  &  religiofus.f.monacbus. 

6  Et  mor.cft.i»  fo.;./fl  morft//fi?o.  12  Ardcnstanquam.Ai«</rox  <•«/»»  corr«pjf  ratione  literaturx ,  & 

7  Tcriia  pars  crca.<7M/d  multi  per  baptifmum  regenerati  &  noua  ratiotie  apparentiefundttatis  tn  habitu  religiofo&  conuerfatione. 
freaiurafa£li,corruptifucrunt  per ertorem  M-acedonif.  i ;   Et  ccci.in  tcr.  Verfontes  &flumina defignatur  ecclefia baptifmt 

_                        8   Et  hbusaquiscongrfigata&faithficata.                                   "k    t     Bt 

MOK^.ALlTER.  perquosfignificanturinaquisvoluptaiumviucntcs. 

*  +  £t fecundus angehis.lAe  fuir Maccdoni'  quidixitfpiritu  8  Ectertiapan  «^/««w.Perquasintelliguntur  habcntcs  cura 

fanclu  non  c^Tc  Deu,&:  fic  ipfum  repulit  a  dcitate,&:  idco  pet  animaruin,quiali'js  debentdeferrcad  portum  falutis.&  plu- 

iplum  fignificantur  illi  qui  rcpcUiintviam  (piritufTanfti  clc-  res  ralium  pcreunt  in  contentionibus  prjedi^hs. 

ciioncprilatorum.&  ficprocuranrlitigiaaduocatorum.  9  Ettertius  angel.ii\ciaii  Pclagius,quidixitbeatitudinempof 

3  Ettanqitam  TOOHf. Pcr hoc fignificatur  ralis rcpulius  fpiritul-  fe  haberi  finegratia.idco per iftum  moralitcr fignificatur  pr» 

fancli,q_ui  diciiur  mons  magnus  pcr  c}ationem,&  ardens  per  fumptuolus.ideo  (cquitur. 

ambiii6cm,6<: miflfus  ipmarepr^*(entis(ccuhper-diaboIipro  10  £rfff/.</f  f*/oflf//.ejrr.pra:flimptuofuscnimeftquafi  flelU 

curationcm.  (ccundumfuam  praE(umptionem,tamencaditproptcrfuam 

'j"^!/^^-'*"'^'"'^''"'"''^'^'*?"*^'*''^'^*^  Ptoccdituraliquan  prx'(uinptioncm,&:  ardct  perambitionem. 

adcffuflioncmfanguinis.  f  F/«.cr;>»/on.j^ttj.P<:rqu^fignificantur  magiftri  &:  fchoU' 

7  TfTHafmcrcaiurAm.  ifta  creaturaad  Jjtcramfunt  pifccs  rcs,quunficiuntur  ciusdoarmaperuerfa,         * 


1^41 


Apocalypfis.   Cap.  VIII.       1^42 

r\a.  5<i:aiiafi  totiusfideiori     damraDnittammaioresauamtiiinores.Hasouatuordana-  D 


'^  a  Fontes.  Dicuntur  in quibus fumma  l^ qnafi  totius  fidei ori  dam  rapuit  tam  maiores quam  minores .  Has quatuor dana- 

^  50Comprehenditur,ficutefteuangelium.Flumina,qu5inde  tionesvtpreteritasnartauit,vtpotcqu^-quotiJieviirineccle 

ard.  trahuntur,  ficutcxpofitioneseorumfunt, inquib.funtduo  fij^.Ties  v'er6futuraspra:nunciarifacit,vtdoceatinnouifli- 

fenfusfidclium,  hiftorialis  &:aIlegor)CUs.Tertius  efthsreti-  mistemporib.&  grauiorespr^teritis  immincre.quodctiam 

corum)  cum  hacrcfcs  fuas  confirmant  prauis  cxpofitionibus  ad  confolationcm  pra:fentium  potcfl  redigi. 

fcripturarum.  d  Et pevcuffci  efl pars ter  fanti.r.& 


Subttaftionegratise. 


b  EtnomenfielUabjyn-  Amaritudo.  tiafolis,&c.  Pbili^. 

thium,&c.  a  in  fonres  viquarum,  &  nomcn  ftelL-e  dicicur  abfinthium ,  Et  i      *  HAyMo.PcrLu- 

*RvPER.Abfvn  \  r  n      n        ■  •      1  r     I  •         o/^       1  -u        -i  nam,folcm  &:  ftclias 

thiumGr^cumdlno  b faCla cft terna  parsaquaruminablinthium,8<:  muiahomi ^  inhociocointell.gere 

incnherbjE,qusguftu  c  iies  mortuifuntdcacjais,  quiaamarxfad;a:iunc.  Etquartus^  debemns,qu?obVcu- 

amariflimacftjfuauiS    J  f.tempore  hypocritarun»-  a  i.maioresdoaoies.  ^     ^       b  i.exctcata.  5    rat3  in  tCrtia  partC  dua 

odorc,  temperamcn- 
tumcorpori  pr^ftans, 
cuiuscontufafolia  fuc 
co  fijo  vomitum  extor 
qucnt,  &  aufFercndis 
doloribus  vel  contufio 
nibus  cotporu  m  vtilif- 
fima  coinprobatur . 


,  ,  ...  .  /-.1.  ^rr     /1    oX        •    "  hus  rcmanentibus  in 

angcius  tuba  cecinir,  &  tercia  pars  lolis  perculla  eit,  cc  tcrcia  j  claritarc,  in  bonis  prac- 


a  Miaoies  pizdicatoies. 


i.cleiicorum. 


i.iellgioroium. 


b  Simpliciores. 
c  Vt  amitterent cognitionem  &  bonam  operatiuncm. 
" "  b     ~  "      • 


latis  &c  fubditis ,  in  do? 

pars  \m\x.^  tertia  pars  ll:cllaru,ita  u t oblcuraretur  tercia  pars ^  ftonbus  &  auditorit». 
r  '  ,1  .    .      .  .,  KTii        •  k, .  ^       lolpiacnim  ecclclia  lo- 

a  Iilummiti  a  maioiibus.  b  Iliuminatiammotibusi  11  -  — 

coru,  &  dici  n5  lucerec pars  tcrria,&  no^is  iimiUter.  Ec  vidi,  ^^' |!J^t "" oTaSIL- 

izquehaerctici  in  ccclc' 

*HAyMO.Pcrabfynthium,qujEamatinimacfthcrba,do-  fia  crant,  quafi  iuxcfleputabantur,  fed ftatimvtcrrorillo- 

ftriiia  hircticoru m  mtelligitur perueria, qui  pcr  fuam  falfit.t  rum  dcrcdus cft,&:  a  catholicis  fidcs eorum  expbrata, agni- 

tem dulccdincm  fidei  conuertcrunt  in  amaritudinem  pecfi-  ta cft  corum  ca:citas,6<:  lunt  obfcurati, quia ab  ecclefia  cie£ti 

die8ierroris,&operationis,quiaomnisopcratio  illorum  &  funt.Vcrbigratia;C?cusfiponaturinraJiofolis,quialipien- 

doilrinainamaritudiRem  verlacft.  Eieduscnim  ab  clc(5lis  tcsocu]oshabet,ftatimcfcitasillismanifeftatur ,  quoniam 

B  antiquus hoftis,dum  rcprobos inuadit  mendacio, illos venc-  iplum  modicum lumen quod  videbatur habcrc, pcrdiJit,  ita 

i)oinficit.Quodenimfan6kaccc!cfiainfaciispaginis  rc(fta;fi  illiftatimvtinconfpeducxaminantium  pofitilunt ,  cogni- 

clcicongruercdocct,hoch2retici,Iudxiatque  philoiophi  in  tuseftcorumcrror,&:  quipriusvidebanturJuccreper  fdcm, 

ptauumdogiiuconucrtuntj&quoilliad  incrcmenta  virtu-  ccpcruntobfcurari,&:abcccIefiacxpulfi  funtproptcr  fuam 

tum,hocpraueviucntes  catholici  ad  incitamcnta  vitiorum  infidclitatem. 

vtuntur.  *  P  R  i  M.  Aptius  fanc  quarto  angclo  memorato » horum 

*RiCHAR.NomcnftcIlx,  idcfl:,turb?  hxrcticx  dicitur  voluitfaccremcntionem^qu.xquartodieinconditioncraan 

abfynthium.-quia quilquis ab  hzrctica prauitatc feducitur,ad  di  fatla  narrantur,vt praeeftcnt dici &: nodi ,  vt cum ifti  mali , 

prauieintelligentif.&ilpuitahsmortisamaritudinem  perdu-  quorum  vnum  ciicorpuscxtenus  apcrtum  inrulque  latens 

citur.  abecclcfiafcparatur,minu(qucluccre  tranfgreflionibus  luis 

"k  AMB.VcljPcrabfynthiumcomrainationcs  prophctarfi  ccclcfiaefeciunr  dignitatcm,quafitcrtiampartcmfohs,lun^, 

intcUiguntur.quaspopuloptccantiingcrcbant,  prxdicentcs  5dftcllarum,fu:sobfcuritatibusadimcntc.scontraordinatio- 

cis,quod nifi  pocnitcntiamagcrcnt,  in  pr^dam  &:  captiuita-  nemcommunicanturfaccrecreatoris.qui ficutfolcm,luna, 

tcmdarcuturhoftibusluis .  Etquodfinccfic  poenitcrcnt,  ftellaslnco  velfpeciecjctcrisemincrc  voluitvifibihtcrcondi 

jnortcperpctuadamnarentur.  tis,itaccclefiam  fuam.dignitate  &gioriapectotum  mundii 

c  Etquar.an  Quartusordinenarrationis,&  ordine  rci.  Cum  dominariprxccpit,vclleobfcurarcnotantur. 
cnimdiaboIusquosdamdcIudJcis&:  Gcntilibus  cxcjecaiTct,        *  An  d  r.  Arbitramur  ha;ccognatailIiselTc,quxdefo- 

tandemipfosfiliosecclcfiscxpugnareaggrcflruseft,  &:quof-  lc,Iuna, vtrmfqueobfcurationeapudioclcm  lcguntur,quac 

dam  ^  muito 


'■•-«. 


jtus 
Bus. 


NICOLAVS    DE    LYRA. 

*  I  Et  nomcn  ftel.diciturabnn.  quia  t«ntra  dulcedinem  grattte 
fpintuffitntli  prxdicabat. 

2  Et  fadla  eft  ter.pars.^ww  magnapars ecclefu  corrupta  fuitper e- 
lus  dogma  peruerfum. 

3  Ec  multi  ho.mor.funt./j()/mM<iif<r»'. 

4  Dcaq\iis.ideft,deriusdogmatibus peruerfts. 

5  Quia ama.fa.funt.».fo«ir(ir/£ dulcedini fpirituffan6ii,& fpiritua- 
liter  viuificanti. 

6  Et  quartus  ang.H/V  confequenter  agitur  de  quarto  harefiarcha.f. 
£utice,qui  in  domino  noflro  lefu  Chriflo  ajferuit  effe  vnam  naturamft 
cul  &  vnam  perfonam,di.qu6J  ex  natura  diuma  &  humana  in  incar- 
nationefaUaesl  vnanaturaperquaniam  confuftonem  feu  cmmixtio 
nem  ftcut elementisfuo  moio  rcfultat  vna  mtxti  naiura .  Quod  efl im- 
poffibile,cum  natura  diuina  non  ftt  alteri  commtfcibiUs,nec  aliquo  mo- 
do tranfmutabilis,igiturdeipfodicttur.Etqnmai angel./*.  Eutices. 

7  Tubacccinit.£xpo«ar«»-wy«pM. 

8  Ettcr pi:s(o.pc:cui.i.deitatis,qu£dictturfal,Sap.s.b.  Etfolin- 
telllgentii  non  luxitnobis.  tamen  hic  pars  accipttur  valde  large ,  inqua 
tum  fiitus  cil  vna  de  tribus  perfonis  in  diuinis ,  qui  fecundum  errorem^ 


Eutici s  dicttur percuffns  y  qr4tajecu7ui.tr/iipf14mnontffetbomOj  neque 
Deusyjicut  ntixtum  non  efi  aUquod  elementorum^feii dlia  natura  e\  eis 
refukans. 

9  Et  tcn'npzrs\a.i.eccleft£,cuiusmHUi ftmplices infelli  &  percuf 
ftfuerunt  dtClo  crrore. 

lOEtlcrtia  pzz%i\c\.i.epifcoporum,quorumaliqui  Eutict  confeiife' 
lunt  ■&  fubfcripferunt,&  Oc  obfcurati  tenebris  erroris  fuerunt. 
II  Etdici  nonlucerctparstcrtia^&^nod.fim.Pcj-iiirw/ntf//'^» 
turnouum  Teflamentum,& per no£iem  vetus,I{o.ij.d.  Nox  pr^cef 
fit,dicsautcm  appropinquauit,&:c.£/if /^//«r/<?n/«j^«od  ille  E« 
tices  cumfuis  fequacibus  obfcurauerunt  fcripturas  veterts  &  noui  Te- 
flamenti,qu£  loquimtur  de  natura  diHtna  &  humana  Chrifit ,  tanqftam 
de  diflintlis  O" inconfu/is  cas  cxponendo peruerfe. 
U  Et  vidi.ToHquam  beatus  lohannes  locutus  eH  de  hirefum  inuftt- 
tonbus,hic  confequenter loquitur  de  earum  fdutortbus ,  &  primo  pr*- 
mittit  breuem prxfa:ioncm,fecmdo  profequitur intentio>iem,c.fequen 
Circa  primum  dicit.lc.t  uidi  &:audi.uocem  un!U$aquila:,/>f/?,'/'- 
ftufmec  lohannis  quipcraquilamdepgnatur.l^oquiturentmhicde  fe 
metipjo tanquam dc alia perfona,ftcut commmiter loquitur in  euange 
Uo  fuo.Vnde  ca.vUi.du:itde feipfo.Hicefi  difcipuUts  ille  qui  teftimo- 
tiiumperhibetde  his,<!^c. 

A  i  Volan- 


M  0  II.A  L  l  T  E  R. 
1 6  Et  quartus  ang.ldc  fuit  Euticcs,qui  dixit  vnam  naturam  fi- 
dainChriftocxdiuinitateA:humanitatc,quodcftimpofti- 
bilc.&idcopcripfummoralitcr  fignificamrillcqui  coniun 
gitcaqu2nondebcntconiungi,(.  fiddcs  fimpliccs  cuminfi 
dclib.nam  pcr  hoc  dc facili  corrumputur.  Idco dicitur  Iccun 
doadCorinthios  6.  c.  "HpUteiugum  ducere cuminfidcUbus,qu}.n. 
participatio  iuflitiacum  iniquitate. 
8  i-ttertiapArs foUs  percuffatfi ,  ^  tertia pars lunx,& tertia pars 


y/f//a>'/<f«.quiapcrdictamconiunctionem  limpiiciumcuinfi- 

dclibusdiminuiturfidcs&:dcuotio  adChriftum.quicft  foi 

iuftitie,&:  ad  B.Virginem,  &:  alios  fanftos ,  pcr  lanam  &:  ftcl- 

lasfiguratos.  Etcadem  fcntcntia  fignificaturpcr  hoc  quod 

fubditur. 

t  Et dict  non  lucent  tertiapars,&  n»^.ftmiUt.qmz  nox  &:  dics  no 

habcnt  luccm,nificxiolc&:luna&:ftclIis. 

12  Etuidt&audiui,&c.PerqMm  fignificaturpr^dicator  con- 

ftat;^  contra  peccatorcS;&:  dicens. 

Cc    z 


1543        Glo.orcl.&  Nicolai  cle  Lyra. 


'H4 


/J  tnultoantc  dominicam  dc  fjcculi  confummationc  fcntcn-    tienspcr  mcdium  carlum  voUntesclamanf.quoties  magna  D 

h  tiamprsdifta  ftiiffc  conllat.  autoritateiacommunitotiusccclcfix  audicntialublimitcc 

*AvG.In  hisccclcfiaintclligitur/inquaquotidicquima    &:  recta  prxdicant. 

livel  tictifunt.perfuadcntediabolo pcccatorum vulncnbus    b  ^; vtys.  *  Amb. Triaripofuit,cxquib.primum  adha:- 

percutiuntiirinanima.  rcticospertinct,quiccclcfum  Dd  uiultismodis  mipiigna- 

a  A^mw  «9«.  Aquila  ,  ,       ,  rcconatimnt.Sccun 

1.  oesrtedicatorcsqui  ,      •  ,         ,      •  i-Ece!cGxqujmfcccUtf«tetad.<,m..      dumadpagano$,qui 

•rvnumaa        ^1  nginqua{;5  a  &  audiui  t  voccm  vniusaquil?  volands  pcr  mcdium  c^luin,  i  candcmccclcriaDd 


iantc  pcr  fpiciunt.S^ccclefja       ,.      ^■'."«'  .Qa,.m,ot„mundo,»ci«YM]>t'iii»tc.  b  Nonsu..c«icfi«.  pcrfcquuti (unt,  ma- 

mcdiu  c;- orcumcumcs  prxdi  b  oiccntisvocemagna.Va:  vxv^nabicanabusm  tcrra.Uccas-  ^  ximamqiiefidcliura 


li.diccmf  (i,candofutura'mu-        ,       .  Acfij.ieti.h«iti.»«.  ...  multitudine  interfc- 

vocc.       niunt.quioesvQUi,     tc"svocibus   triumangclorum,cjuieranrtubacamcuri.       3  ccrunt.TcrtiuadAn 

quiaadidcm  tcndut.  tichnttum,qui  popu 

^AMB.Pcrc^lutninhoclococcc/cnadcfignatur.aquilavc    lumDeiinfi.mundidcbcllaturuscft.Necputarcdcbennis, 

r6ChiiUum6<:ciusapoftoJosdcmonthat.  Aquilacrgopcr    quodtriavaE.adclctVos  perttncant.quidiuerfas  caUmitatcs 

incdmmc?lumvol.ibar,&:clamabat,qaiaChrilHispnm'.iai    abimpiispcrtulerunt,fcdponusadcofdemimpios,quieol. 

pcrludasam:  ApoJloiivcro  ciuspctvmucrfas  gcotes  euan-    demcal.imitatcsintu]ciunr,Vnde6c^<t,i>tf6itJ/i«/».(»rcrr^:di 

gcliumpr^dicaucrant.  cit.Impij  namquequinihilaiiudquam  tcrramqua;runt  lui- 

*  Avti.Ecclciiam  intelligi voKiit uolante  in  mcdio  ea:Ii.i.     bitatorcs  tcrr? iuilc  vocantur.-Iufti  autcm qui  fempcr defidc 

jn  mcdio  fui,  &:  pcr afliduitatcm  prfdicationis  pla«3s  nouii-    rant  c^>iellia,ca:li  habi tatorcs  rcde  vocantur. 

fimistpisannuuciatcm.  Quando.n.faccrdosinccclcfiaDci     VtANn.Ex  hisquoq;  difcimus,quantadiuinorumangclo 

dicm  iudiciiannunciar.aquilain  mcdio  cxU  volat. 

*  RiCHAR.  Aquilaqua:ircucrberatisoculiscontra  folcm 
£  ad  fublimiauolat.vniucrfitatcm  dioinoium(criptoriim&: 

pr^dicitoriim  figniticacqui  cctcns  ftdclibus  c.xlellia  fecrcta 

Jubtilius  lcrutantur,aItius&dcIariuscontcmpIantur.Qui  be- 

ncdicuntur aquili uua ,  quia magnaeft eorum in  iacrx fcrl 


rum  fitmiferario,quantaq;  corundemcrga  hoicshumani-, 
tas.Etenim  ad  Dci  iinjtatiouem  miferct  cos  hclum,  qui du- 
rius  pp  pcccata  excipiuntur,  multo  vcro  magis  illoruin,  qui 
ncpfagis  quidem  luauiteradmoniii.cmendantur.  Inquos 
vcl  maximeiplum  va;quadrat,vtquiinterradcgant&:terrc 
na  tantum  fapiant,&:  c^nuiu  vctus  &:  puluercm ,  quam  fua- 


ptura:  contcuiplirionc  &:  prfdicationc  concordia.  Qtii  to-  uc  vngucntum,quodno(lricai.laChrilluscftud't. 

^N   ICOLAVS     DE     LYRA.  4  Hibi.in  tCT.i]UodeJicommuiiebo»is&malis.namrtri(j;fHntha- 

He i  Volantis pcr  mcdiiim  Cf !u m'quia nidit ecdeft^ decHrrum,ut  bitatores terrxjecundum  curjum uns. prtefentis.Tribulatwnes.n.defi ri 

prxdiili  efl .  t^usquide  ecclefia  in  hoclibro  frequecercdu  nominatur.  ftttfubtubicinio  trtum  an^elorumfecjueniium,  pariim fucrunt catholi 

9  Diccns  uoce  mit,i\3..Perquoi  deft^natHrmagnitudotnbuUtio-  corum,(?- ptnim  hxrettcorum,  vt  yidebiiur profequendo.  TetefiautS 

nisfuturx.  parsiflaaliterexpoitt.vtvoxaejuiU  dequadtcitur hic,fMerituo\cU'- 

3   \x\X\X,Terquoddefjgnatur,quodfubtubicini»triumangelo-  iufiam  fantlipatriarchx  ConUantinopolitani  per aqutlum deftgnati, 

Tumfequ-tilium  defcnbimr  tnaior tribfdatio quam  fub  tHbicinis  qua-  vt di^um  eHfupra  c.4.  quem  alfifientem  Deo  vidit  I oannes, &  diceu 

luor prxceientiiim.Dtcit autem.  temquxhic  ponuntur.Cxterum  expofitiomn  mutatur. 

W    0I{,*4LITEI{.  4    //"jiudB.j/jrmrt.  Muterrenisatlectibushabentibuscorda 

U  r<«PieT»i^.f.corporalismifcria:,culpx&:gehcnnx.  dcfi.xa. 

C     A     P    V    T        IX.  cidir,interrcnis  &:terrtnadiligentib..dominationeaccepir, 

ET*qwn  jB.Ordinc narrationis  & ordine  tcmporis.Hic  cft  A" H .\y MO.de cxlo  cadit  quotidie^qn cx  Gcntilitate quidani 

cnimdamnatiocorumquosdiabolusimmittit  adpta;-  conuertunturadfidcm  ,fiucexparentibusChnftianisnati, 

parandasviasantetacicm  Antichrifti.  fontcbaptjlmafisrcgcncranrur.dlabolorcnunciant^&^om- 

b  Eiuidi  flel. flamma hgrcticorum dcquapaucadixcrat quo  nibusopcribus &: pompis cins . In tcrram cadit. i.  in eos  qui 


fomite  crueit ,  cxponit 
c  5rf//4»».i.diabolum  ca 
tinf.  aO'»'  dcntem,&:  ne  quis  in  lo 
cum  fuum .  i.  in  paradi- 
(umcatlaborantcm: 
*-  *AMB.?crftcllamhc- 
rcfiarch?  dclignantur, 
quia  ficui  ftells  in  cxlo 


C     A     P     V     T 

Hi^pixdicat  an^clas  quod  diabolus  crcidit. 
Dc  ccclclU,vcI  ad  litciam. 


d  huiulmo- 
ondixit,vidi        j 
r,&:pcrtcrra 
ftavifiomy-        J 
quiuiderer,  jyj 


Diuifio. 


tcrrcni  funt,nam  in  c£- 
I      X.  lo(hoccftinfanais^ 

*  potcftatem  no  habct. 

-r       •  1  L         •    •     .     a.    'JAU        z  *RvPER.Stcllaifta 

i  qumtus  angclus  tuba  cccmir,  oc.  T  vidi  Itellam  ,  qux  dc  ca:lo  cccidit, 

»  Damnatione,  ^b  Doroinantcm  tcirciiis.  '   diaboluS  cft.  Et  UOtan 

aeca;locecidi0eintcrram,  &dataeftilliclauis  5  dumquod  huiufmo- 

diftcllanondixit,vidi 
rcfulgent.ita  &:  ift i antequ.im  cadctcnt  doflrina &: fapicntia    cadcre,  fcd cccidiflTe lam  dudu  quippc  ccciderar, 
rcfulgcbanr  in  ccclcfia.Dc ca:Io  in  terram  cccidit,quia  ab  cc    repctebat,qfi  h^c ficri  ccpcrunr, quc piitiloco ifta  vi 
clcfiapracifi,corpori  rcproborum.quipcr  tcrram  defignan    ft;carcplicat.  C^illcceci'dit,nullus  holum  cratqui 
tur.fociatilunr.  •  pra-ter  illumqui  dici.  \ idebam  fathanam  ficut  fulgur  de cdo ca' 

*  RiCHAR.Poftquamdiabolusviditquodper  fingulama  rfenffw.Qui.n.hocdicithomoChriftus,priuseratDeus,qua 
la,pcrfccurorumcrudclitatcm,hxrcticorumpr3uitatem,hy  fierethomo.piiufquamangelusillcftellafiucluciferilleca 
pocrirarum  fimulationem,  lacram  impedireprardicatione  dcret,imopriufqua\n  angclusautcrcaturaaliquafieret. 
n6potuit,uniuerfamalorugcncsainduxit,&:qd  perfingula  d  ffrftfrdfi/.Abyffus.i.tcnebrofi.  Puteus.i.profundiorcshx. 
figilldrimnovaluir.pomniaparircrcfficcrctefauit.Vidiftcl  rctici,quiaaliosmerguntprauisfentcntiis.Inhosclaucm.i. 
la.i.uidi  quoddiabohisqui  luciferdiftuscft,qui  dc  c?lo ce-    poreftatcm accipcrc"dicitur,quia  tunc no ficut modoa Dco 

nos,  utfupra  diClum  efi,pcr  quns  tnfeiia  eHgcns  tlta  hxrefts  .Atrianat 
^  fimilitergcns  Fandalua  quje  magna  trtbulationem  fecit  in  jiplni- 
ca  &  pofica  in  1  talia,i^  etiam  in  G.Ulia'ut  habetur.z  i  .Itb.fpeculi  hi- 
iiorialis,&  in  pluribus  Chronicis  dicitur.Dicitigitur, 

1  Etqmnxna  ing.i.l^'alens,quicfpitimperareannodomini.i67. 

2  htvidi  Ac\.dc.i.yaientem,^uiexperfuafionev\orisfuadealtitu 
dm>'  fidei  catholicx  cfctJitin  hxreftm  Jirrtanam,ut  diUum  eH,  qui  di' 
cituf  angclus  hic  &  fiella,ficutfupra.  l.c.  ijdem homines  iiellx  dicun- 
tur  &  ar^gfli.Scprem  fidU  angelifuntfeptem  ecclefiarum. 
i    Et  data  eft.  poteHas  relenandi  eJ"  exaltadi bxreftm  ^rrij  condem* 


i\   i 


COi.AVS    DE    LYRA 

C      A      P      V      T  IX. 

T^  Et quintus angclus.H/c beatus loannes profequitur i-itantu de 
•*~^hxrc/itm fautonh.qui  dicuntur proprie  bxretici.Ec  HUidiiurin  t'et 
partet.quia pnmo  a-j^it  de hxrettcis  ditiis proprie  quantum  ad  yania~ 
los.fecundo quantum ad  rtalicos,ibi.\L>i  lextUS  angelus.fm;o«7tt<fH- 
tumadGothos.w.c.ibi.lr.t  in  ilUhov3.Trtmainduas,<fuia  primo  \o- 
annes  eiequitur  propofitum.fecundodecLarat  quoddam  dtSlum,  ibi.Bt 
fimilitudincs.f  Jrra  prirrsumfcicndurn,qHod  yalens  imptraior  ad  ter 
ram  Gnthnruni  unleiium  recipere  fidem  Chrifii  mifitfacerdotes  .Arria- 

MOB^AllTEl^.  gimeecclcfiarQmirtitraccrdorcsmorib.&fcIadcficicntcs, 

j  Ef ^j«»»r«i.Scdm  litcralc fenfum  iftc  fuit  Valens impcrator  per quorum exempla mala  fubditi peiorantur.  &: fic dicitur, 

Arriampcrfidiadeprauatus.aquo  Vadalipcticrut.utmittc-  z  £f  v/t/(/?f.i.epm  malum,qiiiftclladiciturrationcoflicii,ut 

rctcis  f  iccrdotcs  Chriftianos,qcos  inftructer.&^baptizarct:  hr  (up.  1.  c.  ftcll?  (eptcm  angcli  funtecclefiarum.i.epifcopi. 

&:  iplc  mifit  cis  faccrdotcs  Arnanos  qui  cos  hxrefi  Arriana  t  Decxlocecidt/Je.Vct  tcrrcnorum  cupiditatem. 

60tijpct£ji,Etidcojpipltiuj  fignificatui; eps  malus,quiadte  3  £»<i<jf<if^f/.quiapcrmittiturci  abutipotcftate  cpifcopali. 


1^4^ 


Apocalypfis.    Cap.  IX.        i^'^^ 


frai4 
19» 


B 


S  rcfrenabitur . Ve! clauis illa principcs per  quos hErctiei opc-     mittuntur per orbem» obfcurant folc.i.ccclcfiam , U ("ar.^lis 
A    rabantur.  aciuftisintcrdum  facinntobfcuritarem.quiatantusefl  malo 

^  HAVMO.Perputeumhxrctici  intelliguntur.qui  fuapra-    rumnumcru5,vtaIiquotiensvixintertosiu(l-iappareant;ltd 
uadodrina  &:profunda,  hominesin nnaterraidemergunt.    lumen eorum  extingucrenonpoflunr,  quiaillis  admalum 
Clauis  veropiitei  abylli,  potcftas  inteliigitur  diaboli,quido-     confentire  non  acquicfcunt. 

niinaturha:reticis,  p'a-  d  £x/>r«nf /o.Difcipu- 

gaiiis,&:cxtcrisinfi-a  ■    i     ^  t^  •  « Mui.osr..„.rfi^aoftdnncorum«c«,n,.  ^    ilicorumlocuaiscooi 

de'ib.  Lcgimuscn^m  ,    puteiabylli.Etapcruicputeum  abylii,  t6<-  <^icendittumus  .  parantur,quiancq,vo 
quodD.PctrodatefuntD  _,        » i.»doari.npnticiiiau  „    nr.„  '  lantinaitumvelmco 

claues.i  potcnasligan-c  puteilicuti-umusrornacismcgnx,cVob{curat^cltlol,&aer  2.  templationem  per  co 

p.7.a  di&:fo!uendi,iraergo  « PcitotummundBm.  b  i.D^fcipi,iiAntichrim&h5retkorum.  ^    ,  gnitionem.necfirmi- 

in hocloco,c!auis  quxd  defumoputei.t  Etdcrumoputciexieruntioculta^in  terra,  ^  tcrgradiuntur  perbo- 

^cfta'"^  daraeftdiabo!o,poten      &dataeit  illispoteibs,  ficutliabcntt  rcorpionesterre.  Et  '^namoperationemtfed 
lia  intelligitur,quam*'  ^  ,  Rudcsinfidc&dccii.ij-aciics.  b  Etfiquorum.       j  f uperbia fahunt .  5d in 

cxercet  in  reprobos,^  pr^ceptum  efliliis,  neliedercntftxnum  terre,  nequeoranc  gpenisrecidunt,&quia 
qucillidaraelledicit.r  r   ^^J     s.^,_       bumftuaificantes.  cNuHumpcnims.  ^  iuntcorroforesbono 

proptcrhocquodnon     vij-ide,nequeomncmarborem,nilitantum  Iiomincsquino  7  twm. 

ellabbta.hcurindura  mvctitatc^  Inmmtc.  «  i.quinonaudcntinap«to  confiten.      ^  8  ^    *    A  ^^ ?-°]   VT • 

tum  crt cor Pharaonis.      j^^       iijrnum  Dei  in  frontibus  luis  -  £t  di^um  cft  illis,  «  ^""''''i'^^^;^  hi.^? "" 
i.non  cmolutum.Vel      "■ '■^^  o  V  naeotu,quinarreijiat- 

pcrclauem,po(ramusintelligerepotentiamcarnalcm,ideft,  cha;appeIlatifunf,magnamuItitudoha:rcticorum  gencrata 

regcs  & principes huius  fcculi,quos;fibi  coniungebant  hxne-  eft.  In tcrram  exierunt ,  quia  a  focietate  elcftorum  ieparati, 

ticY.quia  non  auderent  tanta&:  talia'loqui,nifi  eifent  tempo-  cis.  qui  terra  vocant,id  c(l,infidelibus  coniunfti  funt. 

!g  rahfultipotentia.  *  HAyMo.Locu(tgexicruntinterram,idc(l,difcipuli  crro 

'     *  Ax\iB.Vel,Percbuem,Iiberumarbitrium  ha:reticorum  risnati:funf,quitcrrenacordahominumdecipcrent.Namlo 

quod habueriitin maIo,dcfignatur,per abyiTum  veto corda  cuftxnequeredlosgrcfrus  habent.vtquedam animalia,ncqj 

corum,per  pu teum  autem,ora  eoru dcfignatur,  Data eft  er-  volatum  ,  vt  aues,quia difcipuli  ha:reticoru,vel ipfi  hxretici, 

go  ha:rericisclauisabyfli,quiapcrmifitDcush?refesefle.  ncq;fidemrcdam  habentvtvolent.&c^ieftia  cum  landis 

a  ^perui t pu.abyffi. Hxrcics  quxlatcbantincordibuscorura  appctant,neq;greirusrcdlosopcrationis. 

profcrre  fecit.  *  lliciiAR.Quidaccipirurperlocuftas,nifimalorum  vni 

b  frfw«;/or.nmilisdo(arina;Antichrifti,quieft  fornaxpur-  uerfitas/quiadmodumlocuftarumjadaltafatiuntpcrclatio 

gansbonos,&:incineremredigensmalos.  nem,&:adtcrramrcciduntpcrcupidiratcm. 

*  AMB.Per fumum dodrina  h^reticorum defignatur,quia  cS^/cMf Arf./c.Scorpius,bhndus  facic.cauda  pungit  occulte.ycl 
ficut  fumus  ventoimpullus  cito  euanefcit,ifa6i  dodrina  hx  fcorpioni  comparat,quia  ficut  fcorpius  cauda.fic  hasretici  dc 
reticorum , pcr doarinam  fanclorum  patrum ,  vclut fumus  cipiunt pcr  temporalia.qua:  debent  pofl  effe, ficutj:auda po- 
cuanuit.  fteriorpars  inanimali.Velideocomparat,quiaqn  fcorpius 

*  HAyMo.afcenditfumus,ideft,  prauorum  hxreticorum,  pungit,nonfenfitur,poftcadiffV.nditvenenum.ficdcceptiab 
doftrina  manifeilata  eft.Qua; bene  fumo  comparatur , quia  h.^rciicis  non  fentiunf,fed  tandem  perimuntur. 
lumine  vcritatis caref,&: quod fandis in  fcripfura lacra lume  *  Rv p.Scorpio vermis potius  quam  animal.aut fcrpcns  ac 

{)r2:bet,hocha:reticisceciratcminfundir,quietiamaliis,fidei  mafusacuIeo,&:exeoGra:cc  vocatur,q?caudafigar,&i:arcua 

umen  oblcu rare  non  ccfranf. Fotnax  magna ,  cft  nouijlima  to  vulnere  vcnena  diffundar idcirco  di.xit  fcorpiones tcrrJE, 

vcxatio.tcmpore antichrifti futura ,  de qua  fu mus egrediet ,  quia  (corpio  vcrmis  terrenus ell: ,  orevel  capite  innoxio prx- 

id  eft,3duerfa  dodrina,quae  mcntes  percuntium ,  in  caliginfi  blandiens,&  tunc  dcmum  cauda  conuerfain  cautu  feriens. 

vertaf,cui  fumus  putei comparatur.quia  ficut nunc,& eo am  *  Ri CH A  R.Scorpio facie  blandus apparet.cauda nocet.Sic 

plius  error,i«:a  nuncfeminabiturabimpiis,vndedicit.-<r«r«-  prauoruvniuerfitas,  quodnonpotcftpcrapcrtam  icuitiam,  F 

bulatioqualisr.onfuit.  hocadimplefenititur,peroccultam  malitiam. 

*  Rvp.Fumusdiciturfornacismagna;,quia,fumus  nonni  A  IlAyMO.Poteftasnocendifcorpionisincaudaeft^perhac 
ficx  (ubiacentiignefit.ficnonnifiex  przcedentecaulacupi  enimpercurir,&venenadifl:undit.Talesfunthxretici,quifaI 
ditatis,fiucconcupifccntia:nafciturca:citasmentis,fiueob-  fisverapermifcent,vifaciliiisaudiroresdecipiant.Sicq;vcne 
kurariocordisinfipicntis.  no  mala;doarin.-edecipiunt  fimplices. 
c  06/c«ra  e«/c/.cir4fr.EtperhocpercufIifuntquidamillumi  *  AMB.SxpcDeus  diciturdedifte,quodpermittit.Perfcor 
nantes  alios,&:quidamillumin3nabeis.  pionesvero.pofTumusdxmonesaccipere.Quificuticorpio- 
•k  Amb.  PeriblcmChriftusfajpeintelligitur.-inhocautcm  ncscum  nonpr^uidentur.corporahominuluovenenoinfi- 
loco,  membra ciufdem.id eft , prsdicatores  fandii  defigaati  ciunt  &: extingunt.ita  &: darmones  incautis  hominib.venena 
funt,pcraeremveropopulusfidclis,quicisfubieduserat.Sed  malarumperfuafionumingcrunf.Etdumadperpetradalce 
quo  c\Q(k\ obfcurati funt.quos prauitas ctratica decipere non  lcra pcrtrahunt.coru  animas  veneuo fua;  malitiaj infedtas  oc 
valuitJ^Sed  oblcurati funt  eos,quos heretici  deciperc  potuc-  cidunr.Potcftas  ergo  locuttarum.id  c(f,hJcreticorum,fimuis 
runt,  qui  &:  in  («quenribus  pcr  locuftasdcfignantur :  vcrum  eft  potcftati  fcorpionum.id c(},daemonum,quia  ficut d^mo- 
claritaseorumca:terishdeIibuslaterenonpotuit,ficutiluccr  nes  inhocfemperinfiffunr^vtquofcunquepotruntdccipiaf, 
na  fub  medio  abfcondi  non  poteft.  ita  &:  ha;rerici  tora  virtute  labor.it,*vtquofcunquepollunt.in 

*  AvGvsT.Obfcuratumdixitiolcm.nonoccidifre.Pccca-  foueamfu^pcrditionisderaergant. 
ta enim  malorum &: fupcrborum hominum.quz paflim  co-  f  Vr.\icep.  efi H.iie.U.  &c.  quia  dolos  iftorum  refrenat  Deus 

NICOLAVSDE    LYRA. 
^  ttectam.nam  ptr poteUatem  imperialem  mifttfacerdoCes  .Arrianos 
ad  'nficiendum  populos  multos.ideofitbditur. 
t   Etapcruit,&c.&:  af.fu./.^oSmia  erronca  veritatem  obfcuratiua, 
ideofubditur:  z  Etobfcu.cft  Co\.i.Chri[}us,quiJecundum htereftm 
.  illam  negatur  efje  verus  Deus,vt  diiium  esi  cap.prace. 

3  Et  aer.;.  ecclefix  tfU£  illiminatur d  ChriHoficut  aer  ajole  vifibili. 
Temporibus  autcm ilU.s ecclcfiaerrore ./frriffuit objcurata.  intantum 
^uod  maior pars  ecikfu futlj fuit  Arriana. 

4  Et  de  fu.pu.cxi. VanJu//  hxrefi  .Arriana  infe£li,  quidicunturlocn 
ii<t,riUiaficut  locuHiefaltant  de  loco  ad  locun:,  fic  yandali de  Hi\pJ.nia 
tranfterunt  in  .ytphncam,  <&  indc  pofieaintrauerunt  italtam  &Ga[- 

M  0  PiZl  L  I  T  eTr. 
1  Efapc'r«;f.apcriendoviam  Simonie  qux  cft  abyfTuscuip^. 


Jhard' 
litLf. 


liam  eas  vaHaado.ideojubdiiur. 

5  Et  dz.c{\.\\.\p.f.noccndihominihm  cautclis,deccptio)2ibus,etarmis. 
hoc  enim  pcrmiffum  eft  eis  d  Deofuo  iudicio  occulto. 

6  Et\)rxcc.e(l\\.ideJ?,propbetatum d Dco. 

7  Ne  \cdc.!!'Zc..Adc!iius  intelle£lumfciendim,quod  jtphrica'antein 
greffum  t^andalorum  erat  habitata  partim  a  Cbriftianis ,  &  partim  d 
Paganis,ficut &  multx.terriii tcmporihus  illts.Vaganos  autem occide- 
runt,non  autcm  Chriflianos ,  qui  Cbrifliani  quantum  ad  minorcs  figni- 
ficanturperfcsnnm  terr£,quantum  ad  mediocres  per  omne  viriie,quan 
tum  ad  maiores  per  arbores, 

8  Ni fi  ran t u m  l\o.i.)Laganos,qui nonfuntfigno crucis conftgnati. 

9  Ft  di.eft  V&LC-lHud  referturad  Chrifiianos,  de  eiuibus  pradixcrat. 


"^Etafccnfu.lWnf^imic.&obfcura.e/lfollC^milyis^^nqaemquo 
dammodo  iflc  funmsredundat.  nam  homines  aliquando 
tnurmuranr conrra  eum,  eo  quod  pcrmifit  talem  pr^latum 

promoneri. 

4    Et defu.pu.LC^cctdotQS  Sc  miniftri  firaoniace  promoti. 


5  Et(/i?.f/?.f.Ixdendopopulu  fubditu  mal/s  vcrbis  &:  cx?plis. 

6  Et prf.esi il.ne U.&c.omne  vi.\i.  homines  ?ircntes  fanftacon- 
uerfatione,  &: radicatos in  fide.talesenimnon  lcdunt  malis 
corum,quiafcanda)izari  cft  pufillorum.ideo  fubdirur. 

8  ">(/// M«rtt»j/?o.i.quinon  funrfirmi  infidcformatacharita- 
tc,ad  confitcndum  conftanter  Chnftum  opcre  &:  fer mone. 

Cc    j 


1)47        Glo.ord.&  Nicolai  de  Lyra.  j^^B 

jtJ'  licctipnnonintelliganr.  *  A\ic.Indicb,il!is,qi;ib.eiia.Hgdiigratiaf-crvniucM\vm  D 

A  j  T(f  w/dfrcHr.Cumpcrdolosncqiicunthcrctid,inaliquj  mundircfulgct.qujrrfnt  homincsnvoircm.  Qucrtbat  P.»u- 
fubi.icrrcrcvoiunr,contraquc^Dci  prjccptui^icftjVtcorpg  tus  mortcm  pcrlequcndo  ecclefiani  Dci,  &:nonin.icnii: 
xaoccidant.Icdanipnasnondccipiant.  Cum,quiaChri(lusi]nicftmurLisiTnpcnetrabilis,fcilliobii- 

b  Menfih.ifumqup.  A!ia]i!cradicitmcnrib.Ipx,proprcr(c??ta  pcnsgnijortptjij^aiqu^rcbat, c,um)cctraxit,&:ad vi{.i,quo4 
ics.quibusbgc  vit*  jpfccft.violcmcrrc- 

diltin^uitur.  a  ri        « '^'K«oiporibus^uiAqiK.fen^iB'tadigent,bu».  x  duxit  Nosquoidam 

*  A^vG.Quiadux  i  nc  occidercnt  pos,  My.t  cruciarcnr  incnlibus  qainquc  ,  Jit  '  vidimus.quiquccric- 

f^artcslimt  inccclc-  .         ^      P^^ei^fi^i^tvg-f^inMnbM'»-»!!!)!.  ^  runt  mortcm  &:  uq 

ia,  bonorum  (cili-  c  cruciatuseori;m,vtcruciatusjeorpii^cum  pcrcu;.it homipct)i.  ^  inucncrnnt  cam,&; 
Cct,&:malorum,vna  TimcBfesii?ruu>.  vipiJb»tioM««'?J»'«ur.  c.upierunt  mori  ,&!: 

pars  fjc  pcrcutitur,  Et  in  diehus  illis  jquarrcnt  -homincs  morcem  H  *Xon  ii)ue-  ^  morsfugitabcis.Scj 
vtcorrieat»  aljaluis  »Efpionqu»iitetcunquequ«rteot,rcJ<icft4eubuqi»c!,cupicot.  4 lT>usn.quDldam,qui 

voluptaTibm-    rclin-d    .  ..  j  r  j  -    u  >,no5-^ci.«tdcpr»b,i,8.ftfbcU^i^  amplius  qnamopor 

fluiturParsbonoru  nicntcam,6:dc.fiderabuntmori,  &fugiecr>iorsabi!lis .  Etfi  tcbatfccJiumdihge 
Humiliationi  tradi- ^      .i.i-u,in,ti.ioc«nx.  b  i.hve—..  E,a,«.  cswcrdoaou..  J  tcs  ,multotcmpoie 

tur  ad  cognitioncm  f  miUtuduies  Ipf  iift^rum.  Unm^  .^quis  par.atis  m  prclmm ,  ^  labora.lTc  ,  vt  carnis 
iuftiti«,«i.commc-  fua:  dcfideria   perfi- 

piorationcm pccnitcntix.  jccrcnt.Scd.cuma.didquodoptabantpcmenitc  nonpoflcnt 

V^  AMB.Quoddicitpn]cccptumcftillis,vrnni|bia<Jd,fmo-  j,\;fpncntes.fcculifallapromifla,addiuitiascx!cftes  acquiren 
ncspertinerc.lTantacftncquitiadcnvonum/tfihocDctJS  dasfccontulerunt.  ViJm^us&quoIdatureliquiflemonaftc 
pcrmififlct,ftatimvthomon)ortalcYacii)u?admiriQct,cum  ria&^inferuitioquoru.idam  potcntmmfcpofuine,utdiui- 
rntcrficercnt.Scd  cxpcclat  Dcus  hoonincs  impios, vf ^liquj-  lias quas pcr le  liaberc non  potcrant ,  corum  luftVagiis  obti-  ^ 
!do'p?nitcntiaadcun»rcdcant,&:f3lucntur,^ucvt  iuftjpcr  r.ent.Scdcumidnonpoflcnt.fiJicuaim  rcliquiflc,&:admona 
cos  probcniur.Prxccpit  crgo,id  cft,not) pcripint.  ftcria  lu.»  rcdiiflc  atque  ni  bonis openbus  vitarn  tcrminsfl^c, 

*  R.iCHARr>.Pr.^cipiturha:rctici$,^prinripa|ibusdijboli     Hicrgo  mortcm  qua:ficrunt&:non  inucncruntcam. 
P      miniiiris.ncnon  Vcrebonosnonljedint,  lsdi?cctcrrcnis       ^  HAyMO.DicsiftiqiiibusclcdiquaTentmortcm,intclli- 
dcditosoccidant,  quiacohibcnrur  nc  libcrtatcm  audicndi    gunturab  afccnfione  Dominiuiqucad  confummanoncm 
vcrbuin  Dei,vcl'rcdam fidptn  fiifcipicndi,anferanf.  ffCuli.Spcciahter autem fict  hocremponb.  aniii;hrifti .  Hor 

A  AMB.Pcr  mcnfcsquinquc,omne  tcmpus  uita- prarfcn-  mines ii) hoc  loco  accipimus laccrdptcs, &  ccclcfiarum pr? 
t1s,quodinqninquejctaribus,conni]tjt,ppnumusintclligcrc.  pofitos,  quj  cupi  uidtrmttempote  illo  tantum  piauitatis 
Vdtn^  natngucactas eft  jnfant^a,  fcciinda  puccitia,  tcrtia  adp  dogma  infurgcrc ,  ficut  iam cx  par te  fadum  cft  tcmponbas 
!erccntia,qu»rtaiuuenlus,quintafcnc!ftus .  Inquinqucergo  hxrcricorum,qu¥rcntmortem,qui4  optabunrinDei  con- 
i«cnfib.i.omni,t.cmporcuit:pprasfcntis,nonfojamha:rctici,  fcniplationeconfiftcrcutfunr  mortiii  n)undo,  &:Dcoui- 
fcdomncsimpii  cruciantur.Nam,ucljntnoiint,cumadmc  uani,Scdnpnpot,crunttuncgrcgemfibicommiflumrelin- 
nioriam  mortcni  pqenamqucquc  mortcm  fcqujtur,  rcdij-  qucrc in ora  luporum,ric  forte damna  grcgum,  luper  eos  rc 
cunt,quamuis  dc profpcritatibus  JKculi  uidcantur  cxultarc,  pertaritur,  &  iilis in  pcccatuin  rcputcnir,  fi eos  eirare  aut  pc 
tamcn  ciMCiantur  intriiifccus.co  qood  fciant  fc  prq  fcclcrib,  iixz  pro  fuj  quiete  permilcrin.t.5"t(i  mon  fngiet.  Nolcntcs  itaqj 
fuis  «tcrnaliter  cOc  ctuciandos.PoflumjJS  ctjam  pcr  mcnfcs  fan^i  ui.uunt,proprcr  alioruip  ii'cr3,&:  djiatarn  mortem  pro 
quinqucomneteippushniusmundiintclJigcre.Prirnusna-  ptcralioriapalilutemscquanimifcrfcrunt,  , 
qucmcnfiseftabonginemundivfqucad  diUuiium.Sccun-  c  Similituilifteslo.  &c.  Cunioftcndifictquatitcrnocercnr,& 
dusadiiuijiouiqucadxVlofem.TertipsaMofevfqucadD;^  pcrdolos&pcroccultam  jmpugnaripncm&iinurroqjDci 
Uid.QuattusaDauid  pfquead  Chriftum.  QuinrusaChrj-  rcfr^parioriem^nqnftoftenditqualciiprifintperquosopera 
flo.pfqupadlKCuliconiummarioncm.  Jniiscrgoquinquc    ripoJfnnr- 

ricpfibus  omncs  fabiicatorcscrrorum  cruciantur ,  fiuc co  f  Sitndes equi$ .  Quja }Jcloccs;^d  difcurrcnduiTi,&  feroccs  ad 
|iipdpquofupcriusdi.xiau',s,f.ucqupdfallasaditjucriiipncs  .ipipugn.apdpm.i8cnoppi:ouidcntqup$incurrant,fiucinui- 
|uas,uidentavcritatefupcrari.  cijiosifiuciphoftes, 

c  ytcxKciatns  fcorpij.  Cum  darafitpptcftascrpciandi,npna-  *  AMB.pcr  cquosf^pcpr^dicatprcsdefignantur.  Locunic 
pertc  tormcntant.tcd apu J  lcculi  prjncipcs accufant.  perp finDJlcs  cquis patatis  m  pra-lium  cire  dicuntur ,  qma  fi- 

d  f //«jji.njorj.quia  cura  grep.is  eos  aftringit  labpri.  CUt  predicatorcs  fapdi  tpti  uirtutc  laboranr,utqnofcunquc 

Hayn^o-  ^  ^ jj  b.per lixc  jngcns  Vupplicioru m  magnitudp (ubindi»    ppffunt dc laquci  diaboli eripiant.ita &:  hictetici ad  hoc  fcmr 
•   (catur:folentenimqui  magnis  cruciatibus  detinci)tur,morT    pcrarmanrur,utqupfcunquepol)runtdccipcre,inbaratrum    , 
jcminupcarc&:cxport.ire.  QuoJautemadcps,quiintor-    fu^damnationisinuolu^t. 

incnti$uitamdconnt,uocatanonaccedar,illud  cxocculip     ^  fiAyMD,  ^quisaffimiiantur  pmocs  lijErcticiprpptcrue  E 
Pei  iudicip  prouenit .  Indicat  enim  is  morraliu|»  gcpcrj    locftm  ubiquccurftim>  quia  totuip  fubito  replebuntnun- 
vtijc ac falutare  c.flTe peccaium ,  quod  parcns cft,&:  tprmcn-    dHnlLocuftis  pero propter  uacuitarem .  In  prxlium uaduf, 
torum  conciliatdr,',p<?narum  qtfe.infcrunturamaritudjpc,    <juiacontrafidemcletborumre(flampiignant. 
&:grauitate  cxofuniillireddcrc.'  *  ANDRf  AS,Qi)idamputantperlocuftas3ngeloscflrc 

»  Amb.  ^diuinx 

N   1  C  O   L    A  V  S     P  E     J^  y  R  A.  ppjloquiebjiHtut&ptfhcabintjfctuudhmquoiciiciiCte.ciuit^k^. 

*  Sub  yno  n.confexiu  littr/efacrajcriptura  tranfit alitjuandodealir  2   Menfi.qpiuquc.  Terhoc  def/^narur ejuod rcgnum  yandutorhtn 
^Uib.perfcnis  ad  alias  lo(juendo,iic  fi  effi nt  eAiiem^ut  pattt  VfaV.^l.d.  durauit  tmporfbus  quinque  r(gum,&  tunc  fuit  extcrminatuni  perBe     ; 
Ci/TO  ociideret  cos qui.rLbani  et.rn.  cir  tatnen  certum  eil,tjuod altf  etat  lifariuni pairiciutn  a  lufiiniano mperatore iu  .Jpliritam  mifium. 
p(cifi,i& ah; quaienus citm pafiiHhtia  duClt. Et eoai tn thodoloquitHr  J    f.t crucia  ^C.N<j>« aliquiitiorim;  regumprimo fmul.iUfruin he- 
fnc  dehaLilatorib.^fhriff,quipariim eraptChriltian',  O"  ^attifn^cf  tiiuolentiam  Chrihtants,&  eospoflea  grauiter  afflixerunt im.mtum 
gani,c-  fic  de  una parte  tranfit ad  aliatnfnb  eoiem  contfxtu.  ijuod  (nulti  ecrutn  wagis  uellent  mori  quam  uidere tatem  conciiicaiio- 

l    Sv;d  ut  cru.  & c.  Licet.n.  non  occiderent  Chti/itflnps,utcf6Itim  fli^  nemeccleftarufn  &  hiiinjirointn  eius,ficut dicitur  i .Matt. ? .g.Mcitus 

tamen  affixcrunt  cos  muliiplu iter,cr/peciaitter  epih  cpos  &  dpClores  rfl  tipbis  mori  in beUo,Guanf  uidere  niala  gentis noflrje  &  fanCiorum. 

repehen'io  &  aliquos  c(>rporali(er  affttgend$.unde  \\onorificus  Vandt}  tdeo  fubdttur. 

lorum  rex  mi.Uosrptfioposm  exilium  ^tfit,&  Cmiliter  franfitrnuif  4  jEt  m  dicbps  iHis  qna^rent  homincs  morrcm,&'c. 

«ius qui poHeiim  rrgnauit.isr  Gillorine,qui aliqmb.eftfiopts  ortl^tdo-  J   Et  fimilitpdircs.  H/c  fOiilcquenterdeclarat  quoddam  diBtim. 

Xit  Uiiguasjccit  exirahiip-  jadicitus  amputari,  qm  tatnen  foflfa  doMO  Yfitf  Jaios  etufu  dixerat  (ocuftas,iacpconditiones  atiquas  Vandalortm 

. "ff  cxprimif 

MO^^.ALfTEK,  4  ffin  d/>i,j//jf.N4mthopiincs  zelum  Dcijhabcntes  u.dentcs 

f  Etdic.eii%ne  oc.f.cprppralitcr,  pt  dicit  gl.intprljnitaris.  falia.dicunt  aliquandp  turbati ;  Vtinam  non  uidiflcmus  ta- 

j  Sed  utcm,eos.  menfisdicitura mcncquodcftdcfcftus.B?  liamala.ficpti.^achab.j.g.diciturrMcliiiscftnobismonin 

pcrhocfignificantur  quinqucdcfcdusqui  funtinmalisfa-  bcl)oquam  uidcremalagentisno(tra;&:fancl:orum. 

^crdptibu$.(.fcjcntir,uita:,cloqpcntia:,mifericord«,&:iu(ti  S  Etftrni\ttM.locu.  cJrf .  quis^  t.i}es  faccrdotcs  paratifuntadfa- 

ti?.perquosfubdm$bonadcbiufubitahunt^r,i$pppQfm  (pcndummalum. 
jnaujufctuntur.                                       -•  ♦.-  iMO\M 


IH9 

S  di'-iinj;!  uA"onisadaiiniOros.Nobis',iuTcni  vero  nmiliusfit. 


Apocalypfis.    Cap.  IX. 


I 


^yo 


nem  agcre  fingut.&rdeinde  fiwjjulcntcr  nd  molliciem  vitio  IX 
psr  prcJtcl.is  loculKiN  malignos  d.vnicncs  rigni.ficari.  Hi     rum  perrrahunt,  acdcmiim  pcradionispraua:lnggeUione,  • 
en::i'  leinperaccin£tilbnr,,-ij^beIliiainoS:sinfercndum.  &:  perpetiationemcrndclirerlan^anr. 

a  7-.«-''7«'^'«^'"'<'.idet>,viCtona;depr£Cipitatisacquirirx  ,non     :f5r  HAyMO.Loc^j.i-r  fitics  huinanas,&:cipiIlosmnlierum 
per  vcnm  fapicnwatn.  .  habenr,  vt  in  ha;rctica  pcrfidia  vterque  fexus  fibi  nequius 

it  A  M  3  RO.  l'er  ^.  j  applaudat,  tueatur, 

.-,^••,-1  1  iv- Inrnll^rnm  »  i.inmcniibusvbiinfe  &cor3niilii5nipctbiunt,  b  Q.ui.i imn  vpr.-t  corona. 

COlOn.lbiOCUl  uUilu,  ^  c  Nondcvao  auro.i.rni.anHa.  b  Vulius- 

|^r.l,j?,'^'tc*'' on'-i^ib  ^pc'*<^-'^pt^i^'^  earum  ranquamcoronc  limile.s  auro ,  6<r"fidcs 

ltk.1.1...     .•  .    3'  a  Qjiadcuaoiirtranrrc  hoininespios  aiiii  intusfint  tcii.  b  Sicutmofc?  nuiliemiii  func 

tur  lOCUltarum,  aU-  iiiollesS.tl>:xibilcsinonincviri!m. 

ruiViirfa-'»»"  cfanr,  c  cnrum  licutfacies  hominum.  Et:  habebani         " 

fcd  finv.litudir.caiiri 

habcl 


icbanr.quiafipie-     pijlos  mulicrum,  S^dcnrcs earum  ficurdenrcs  1 

leCl-llariS,   inqiiatl  a  i.tum-j^ttislcntcmiarniTiqucmfaciuntfolti; 


hcrciiC!  maximc  con 
B  {idebanr.aurumnon 

er.it,  ideft.iapientia, 
fed  poiiiJS  ihultitia. 


cV  H.-^VMO.Fiere 
ticinon  habentcoro 
nas,l'cd  qualdam  fi- 
gura.s,qi:ari  coronas, 
nec  fniit  aurca  ,  fed 
auro  fniMles,  quafi.l!^ 
quoddaai  falhtatis  (i-  h 
gmcntum,  quia  ipfi 


Er  habcbant  loricas  ficur  loricas  fcrrcas,&  vox  alarum  earum, 
^  iicuc  voxcurruum  equorum  mulrorum  currcnrium  m  bci- 

a  i.ncccatUiB.q.iiapcccars  faciunt. 

f  lum.  Er  hahcbanr caudas  fimiles  (corpionum  ,  &  aculci  cranc 


atquedcfcndat. 

^  d  i.oricas.  i.  cord^a 

ob/rinata,qn9  fagit 

ta  veritatis  non  pe- 

^  nctraf.Vclfcntetias 

dcccptionibus  mu- 

conumeranr.  4  nitas,quasuifringic 

]ti3m  dcticiuiit.  veritas. 


ic  capillos  licucca 

I  .1I  os  lanianics. 


Q_d.r;.lta»tJi'.l  »os    oni  nctiineaci-.^iuia. 


b  M.ili5,rcCMnJuui  quirnuc.Qiiljs  t.ii.tum. 


ou.rr, 

hoi 


in  cauclis earum ,  cCpo-^i^^i'' earum  noccre  homuubus  mcn- 

Uiaboluin  doniinai.tcin  In  ic.i 


e  Stcut  vox  cur.  &e. 

j  Diuerfi  curr'diucr 

^  fis  viis  &:  a  diuerfis 

cquisadidembellQ 

rapiuntur,"ficiflili- 

-7  cec  diuerfis  hxrefi 


(T 


bus  vnanimiterec- 

,.,  T^    1     1    I  /•  '  I     rr-         cleliam  impugnat. 

libusquinque-  Erhabcoanc  luperic  rcgcm  angeJumabyih  ,  -j-     -^  H.^yMo.Vox 

cuinomenHebraicc  Abaddon,  Grarceauccm  ApoIIion,  6c    o  hircficorum  benc 

^  "  umilisdicirur  cirri 

9  bus  equorum  cur- 
renriuminbellum. 
leviaorcsfiriiaiant,&dignosremuner.ationc,fedneccoro-  Namcarrusquandoaftabulisprodeimr,diuihabinuicemi\: 
nas,necexaurohabent,quiahabenteslbrmampietatisvirtu^feiundimccdercloient,vfqucquoad]ocum  certammisve- 
tcm eius  abnegant.  "  nientes  coniungantu r,&:  pari  voto  pugnent: Ita  &:  hf  retici fe 

b  ££/;.jii£".r<j.i.morcsIapfos&:eff^minatos,quicisadhx*rcnr,     met;p{o5diuidunt,&:contrariosnbi  errores  proferunt.  Sed 


&: ab  eis ad deceptionem ahorum  dependcnt.Vd  capiUi  mi 

norcs.quos  adhxrenics  fbidecipiunt. 

c  /)<"«?« /ifo.Laniatum  habcntiScfcetofem; 

•k  A.MB.ios.Loculuxfaciemhominishabere  videbantur, 

fednmilitudocrat,no:i  vcritas,quiahxrcticividenturquide 

Icicntiam  habcrediuinarvim  icripturaru.fcd  procui  a  verita 


quamuis  interfediilideant,  tameuvnanimitercontraeccie-  B 

li.r  vnitatcm  pugnanr. 

*  ANDR.Strepitumaiarumintelligentium  locuftarumob 

id  milit.irium  curruum  irrcpituiallimilaium  putamus,quod 

f.'.(tu  finte[atXMng:niiq  lecelci-icateprxdit.-E, 

f  Et  h.ihrbant  can.Poi\quM-n  non  valet  rario  vel  tumultus  co- 


tedi(t.iar,qui3cim  recbe  no.i  infeliigunt.Habebant  &:Io-  rum.quxruntauxilium  pr!ncipum,q;iicaudxdicuntur,quii 

cu/Ixcapiilosmulicrum,qMiancutfancfieccltfia:Dcihabet  vta(lfingant,terrent&:blanduintur.Velcaudx,doloixient5 

turmas  fuss.qux  ccrtis  tc;nporib.addiuinaofficiaceiebran-  tix,quibuscoramblandiuntur&:latenterpungunt. 

dacontluebant,ita&;hxreticihabcbantpopulosin(anos,qui  g  ££/'-ii<'i'.inf.Oitenfoqua!csinfefint,nion([rar  pef^uem 

in  diuerfis  locis  conuenicbanr,  non  ad  minittcna  daiina ,  lcd  hxc  pofTunr. 

^  addiabolicaotticiacclebrandxDentesleonumdcntcshxre  h  Cu/Komew.q.d.  .^dhoccauetcvobisHebr^i^Gr^ci&iLarini, 

ticorum  funt.quia ficut  P.igtni  ecclefiam  Dei  pcrfequeban-  oninis  ecclefi.i,quia  Chriili  euangelium  aliqua  harum  crium 

tur  Sc  quofcumque  poteranc  tcrroribusin  perditionis  vora-  linguarum  eli  lirripfum  &:  rcceprum. 


ginem  impiicabantrhahxreticiquofdam  potcntcs  homines 
libi  fociantcs  ecclcfiam  Dei  perfequuti  iunt,mult6lque  mo 
rcdentiUm,minis&:imprcflionibusaffiictosinventrc:nfua; 
maliti.x  denierfcrunt. 

*  RiCH A R n vs.Tria ponit.ficics hominum.capillos mu» 
Jicrum,dcntes  leonu  m.Qux  tria  mali  &:  maxime  lixtctici  ha 
beredcfcribuntur,primum,quia  fccunclafecundumratio- 

nem 

~"~N TcrO~L~A~ V  S    D  EnrYXX 

*  ex^rimic nominelocHfiarur»  di.  Et  fimili.  locu.fi.  equis  para. 
Jn  pvx.per hoc defignans,q'iod (^andali fueruri(V}ami  tet  helltco/i. 

1  Etiupcr  CXPcrauitm  infcriptMra  fignatur  fAgar  fupienti^yan 
dalt  vero  tnter  cxteros  barbaros  ptus  babe^e  vtdebantur  defulgore  natu 
ralis  iniuflri^.qu.i  fi  ordtnettir  ad  bonur»,fortitHr  nomen  fapientte,qus 
dicitur  fcientta  fapida,  ft  aHtcm  ad  aialum  fortitur  nomen  cantelx.  Stc 
autem  erat  tn  eis.o"  ideo  non  dicitur  quod  haberent  coronas  aureas,fed 
fimdei  auro,nam  per  qttani.im  ftmiUtudtncm  bonum  ad  malum  trans- 
fcrimu  r.  5 .  AJ  etaph.ftcut  dicttur  fapiens  latro  Vcl  bon  us,qui  procedtt  in 
furrisfnis  cautelosi. 

2  Etfacicsearum  ficnt.  17«^,  ratio  qua  diHinguitur  homod  aete- 

ris  animulib.plus  vigebattn  eis  quam  tn  cxterts burbartcis genttbus,vt     gno (^andalorum  dicitur  htc:Et  habc.lupcr  li;  re.an.abyili.fow/Jc/- 
dt£iume1,  lentemcos ad  vaflationembon.ideofubdtcur: 

3  E thabcbant capil.fi anrapiI.mu,^«/a»Mm>i4«f<:<r/)j7/jMr4W,     9  Cuino.Hc.Abad.(///pe'>',^ew  vel exterminans.Et ponitur  hoc  nd 
ficutfit  adhuc  in aliquibus  gfntibus.  men  tn  tribus l/ngnispriiicipal'biis,quia  pltires  homines dcLi>i'i^u!S  tflis 

4  Etdentcscirum  ficv.t  de.le. //f<7«o  rff/7^fj<rf«r  ferocitas eoru.     exiermmaununt.  yelqtiia  loannes  fLrihcbat  vntucrfali ccclefi.i  qnx, 

5  E t  habebant lo.fcr.«aw  armati  erant  adgentes  alias  impugnan-    fnndata  esl  in  omnibus  lingnts  per  trcs  priKcipales  bic  fignificatts. 
dum.  ic   I  Va: 


A  RvPER.Anhelusilteabyiliimanitcflecontrariuseftan- 
geIomngniconfilii,rexcontrariusregi,re.<  filiorum  fuperbi^ 
aducrlusvcloppolims  regitiliorum  liipicnfix.  Nam&:fcri- 
ptuia  nomims  liuius ,  &'  fcriptuia nominis  illius,  Hebraicc 
Gr5ce&:Lacincdcpofita,iilummalum,iitumbonumomni 
busgcntibus.ignolccndumprxdicnr.  « 

-k  iliCHARD. Angelusaby(IidiaboIiiseft,quie(lrex& 
^  princeps    ■ 

6  Et  VO'<  aLl.e.l.licut  vox  CWt.quia  cum  magno itrepttuprocefitteH 
rum  exercitufper Italiam  CT Gallia>n,ut prxdi.clvn  efi. 

7  Er  habcban  t  cau.  Patetfentcntta  ex  dt&is/iipra  vfquc  ihi.  \ 

8  Et  habebant  iupzr.Ai ct^us tntelUSum  fciendum  quodfccuniuni 
Diony  in  damombus  naturiLa  rem.tnjerunt  i'Ucgra,<<ir  per  conjequens 
remanfcruncin  cisordines  diilincli,prout feqiiutur  difiiniltontim  natu- 
rA.Tenctur  autem  commiuuter  a  doioYibus,  quod aliqui  cectderunt  di 
fingufs  oriintbus,Cf  ftc  norriina  ftngitlorurn  d.tmonum  remaneritindx 
monibiis.  Trtmus  autern  ordo  idfertoin  Hierarcbi£  nomtnaturordo 

prtncipatwtm,qHi  prafunt  dtuerCts  regnts  Etftcut  angehfantti  promo- 
uent  dtucrfa  r^gna  fihi comrnifia ad bontim,fic pfr  oppofitum  funt  angi 
li  mali  ea  i't,  V-llentes  ai  malum.  tnttur  de  arigelo  tnalo  pr.vfidente  re- 


M  0  l^jl  L  l   r  E   R. 
*A   I  £f/«/7erM.Mra»n/.i«.quiaproptertonruram.clericaIeni 
&:ordinem  hominesdcferuntcis  hunorcm. 

3  £f  hahf  hantcapiUos  ftctit capiLcis  vtendo  prout  poffunf ad  or- 
natumillicitum. 

4  Et  dcnies earim.pcr  q\iod  fignificatur  crudclitas  ipforum. 

i  £</''z6(64nt{ow4f.i.falfascxculationcsmaiorum  fuprum. 


6  Et  vox^ul.i.lUx  luntale.potenciatemporaiis  &:  lupcrbia,e}t 
qu;bus  procedunt  verba  ladatiua  &:  contumeliofa. 

7  Et habe.cai:.l.ts,c'Tc.id  d\,i'dm[\me$  maloseosfequentes. 
t  ffpoff^rffcifrttw.&cxponaturficutprius. 

8  £f habe.fupcrfc  rr^ew.fcilicct  diabolum,  cuius  fequuntur  iri 
ilin(flura. 

C  c    4    ■-"■■■ 


I^s^ 


i^d         Glo.orcl.&  Nicolai  dc  Lyra. 

^  princepsruperprofGditatcm&obfcuritatcm  totiuspcccai.  nimirum  fubdicm  ludicii.cum  i 

^  nuiproptcieafubtripHcilitcradcfcribitur.vtfandtaccclcfia  multitudinc  ,adimpiori;mcoi-!c1cmnarioiicmfolucntur,.ic 

ubiq; terrarum  diffula,quancunq; litcra  vtatur.vcrfatias  dia  nnquam  Dci  miaiftri tcrtiam  mortalium  parrem  mtcmccio 

bolim  ciusfrauduleniislhtcllitlb.caucrc doceatiir,Diabolus  nidabunt. Ego vcro  hofce  etiam  non angclos,  fcd pefllmos 


nimirum  fubdicm  Iudicii,cum  innumcrabilium  angelora 


regcm.diaboiummcc  "^*-*  •i-'-'*"^'-"'-'*  »'-'«-»-*"  .xi..^..v..v  ^^^....^.,^^  ^^....^...^  »i.^ixoa"  ■  cumauicgaiub  tx-aui 

riioaccipimus.vtqui  ,  rci  quod  eRante  ociilo.st  Dci,  diccnrem  lexcoangclojqui  5  gatos  vnusquifpiam 

verc  il!ospcrdat,qui  ^          j  i.ptcdieacflcfoiutoincauca.ntiibicicai.                Qujmorrurra(iiaj,vi>i<;i.cctnaiii;iti!,paino,  exangclorum  numc- 

Memipnhabcnt.Co      ,    ,    ,    '       ,          *     ,                         rcPjrtcci:.o,4c.iccu!io.             «  roliberoseo  tcmpo- 


v^ro C^tcrminans  vocat.quia  ^  pst  fc,&:  fuos>clcdos  quoliq;  dxmoncs  cflc  cxif>imo,quos  uixta  diinnij  mandatum  e  fubli 
cxtra  tcrminum  fpi-  niiCv-lo  rum  altarifcu 

ritnlisconuerfationisa   t      •    m    1  Apama».t«.  1  ••    «,  t  ius  cxemplum  inve- 

ci  cSimur  ^^^       Latinc habens  nomen  t  extermmans. Vjc  vnum  abiir,6^eccc     ^eri tabernaculo  exta 

.  vci.po(ihuncrcxtnY,,gcius.  ,  1  •    ^- tabatj  cicftos ,  Sc  pec 

•     *  A N  D  R  E  A  s.     vcniunt adnuc duo  va:  polt  nxc. Et  lextus  angclus  tuba  ccci-  ^  chriili in  carnem ad- 

Pcr  h-rumdcniqucb  ,.    .  »  SHpcr^uoqmcsiia  ofFctt.jraDcoaccipi.ut.      „e,.,tumajlcertumlo 

tDomini  jegcm.diabolummcc  "i^  •  Etaudiui  vocem  vnamcx  quacuor  corniDus  alrarisau-  4cumabIcgatos  fi^alli 

riioi 

verc  1 

iidemiprinaui.iii.'^v/      ,    ,    ,  ,  ,,   ,  i  ■    u        -  /' 

traquemproindeir- c  habcbat  tubam:  Soluequacuor  angelos,quialligaci  luncin  6  redimittet,quogen- 
rcconciliabilc  bcllQ^   ^  ,        » E.itaiiii;ciam.utis.     ■      ,  tes  conturbent&ve- 

gcram'  oportct.quof  flumincmagno  Euphracc  .  Ecioluciluntqnatuor  angcliqui  xcnt,  cafdcmq;  non 
rila.quspofthffcven  v  7  tatum  aduerfus  Chri 

tura  comminatur.minus  fcntiam.us.  ftianos,fed  contrafe  inuiccm  quoq;  inlHgent.Si  autcm  qua- 

A  HAyMo.lledcexterminansdicitur,quiaficutChriftoc6-  tuorplureluedcmoncs  Euphrati  vcre  alligatia\Tcrantur,ni- 
gregandi.ficdiabolocongruitnomenextcrminandi.  hil  nouiaut  inuritatiaffcritur.Conftatnamqucalios  inabyf- 

*  AMB.Ccrtum  c(t  omnib.hxreticorum  principcm  cnc  dia  fum  fxpe  am.indatos , alios  in  porcos  cicdos , alios alio  pro 
boIum,&  extcrminator  vocatur,coquod  cAtermmatoi  fit  to  Dei  vcluntatcad  tcmpus  ablcgatos  fL!ifle,in  omne,poft  cuu, 
tius bonitatis,  vbiprimum  bcllum,  quodaducrfushcminemgctunt,intc- 

a  y.i vnnm ahift- ordinc  narrationis  & ordinc  tempot is ,  h.xc  gre abfolucrint.apud  infcrcs  cruciandos. Crcdibilc  fit quoq; 
cftenim  damnatiomalorum  qua;  crittempore  Anrichrilli.      Euphratisobid  mcntionem  fieri,quodantichriltuscxillislo 

cis  cxoriturus  credatur.  Dc  ingenti  dxnnonum  multitudine 
noneftdubitandum.cumomnes  landiacrcm  huncdcmoni 
bus  refcrtum  affcrant. 


B 


b  Ex.jK.i/Ko»' cor.PerquatuorquedeChri(loprcdic3ntur,quc 
I"untnatiuit3S,paflio,refurrc(ttio,$cafccnfio.circa  quxalia 
funt. 


c  Mtarhauyei.  Altarc  Chnnus ,  cornuaaltarispraedicatores  A  Ri  charc.  Quatuorangcli  kmtvniuerfi  dcmoncs  per 

Chriftum  Hiblcuantc„&  pro  co  mori  parati,ficut  (anguis  po  quatuor  partes  mundi  in  diebusantichrifti  fcuientcs:&  repro 

ncbaturincornib.alraris  Vcl  aliter.Ecclcfia.fieimmolains.in  bosquofq;  adcleQoru  pcrfequutionemcommoucntcs.Qui 

qua  cornua.i.dcfenfores  aIioru,qui omnes  ad  ide  tedur.yel  ab  eledis  pr§dicatonb.ti:nc  fblui  prccipiuntur.-quiaab  eis  tol 

quaruorcornuacuagelicaqdocetdetcgifraudes  antichrill!.  nendi,autloIuti,ad  bonoru  r,  cautelampra:dicabuntur.  Qui 

d  Focem  -rriifw.Prxcones  prxteriti  tcmporis  premonec  illos  modoinfiumiacmagno  tuphr.itealliganrur.quianccontia 

quierunttcmpore  anuchrilli.  "  genushumanumproJibitofeuiantper^baptifmumrcfrenaq 

,  c  ^otKe.  ^/w.Proquatuorpartib.mundi,veI  quiaquatnordc  tut. 

Chriftoprfdicata  impugnant.i^o/.^c.quiaEuphrates  fluuius  5V  HAyMo.Da:monesmodoligatifunt,quianonpofluntr.o 

circumicnsBabylDiicm.i.principesiv.undaniperquosdiabo  cercquantQ  volunt,exquoDominusveniens,eispotcflatem 

Jusci  in  ipfisclfctoccultcopcrabatur,hos  iubctjcxc6icari,vt  abiTulit.Quo  in  loco  confiderandum  eft.quautum  feuirent, 

quiin  eis  eratquariIi^;jtus,percos  fibi  traditosapertiusopc-  fiioluti  eflent,  qui  moioligati  tm  fcuinnt.  Perflumen  Eu- 

retur.Velquatuorangeliimmundilpiritusinquatuorpartib.  phratemjinquoangelialligailfuntpotcntiafecularisintelli- 

Q  mundiregn3ntcs,quifucruntrefrfnatiinpartioneChri(H.  gitur,qui.iinprincipibushuiusIa:culimaximcdiabolushabi 

•fi  ANDR.Suntqui  hofceangclosquatuorex  piimariis  &  tat,&:  in  cis regnar. 

ilUuflriorib  eflcputant,nempeMichaclcm,GabrieIem,  Ra-  f  5o/«r//«»r,«5'i.SoIutodiaboloraultiprccipitantur,quiada- 

phalcm,&:  Vrielem,qui  hadenusquidemdiuin^contempla  lios  cxcJecandos  moliuntur. 
tionis  incunditati  &:  vberMti  .liicHati  tenentur,tunc  vero,  iff:^  a  In 

17y  r~a: 


* 


KlCOLAVo     OE     LYRA.  Prima  adhucindtias.f.in  partem  prntcipalem  Cr  incidet,talem,<fux  in 

i  Yx\'numa.b'nUde(i[vnag  a  us perfecutio.f.yandalorurn.        cipit,ibi:EtcxteTi  hominum.Ow  p/7»«?B <//«>»?•: Etfextusan 


2  Et  CCCe \'C.idhuc.iiffi,dH£gr.!Ucs  tribulationes aUtS. 
Z  Etfextus  angc.H/c  confeqiK-ntvr  (igituvfie  fautoribus  hxrefutn, 
ijitantnm ad  J laiicos  & principcs  Conf}antinopol!tanos..Ad cuius  intel 
le£iumlciendu,quod  Ana  Uafius  imperator  hxrefi  Euticiana  corruptus, 
Cfpifimper.ne  anno  domini.^9'i.&  "rpeyauit  annis.z  $ .tunc  regnabat 
in  J taliaThcadoricusrex  .Arrianus.  Er  tuncHemporis  eleili funt dito 
"papx  in  ccntentione.fSymmachus,&  Lnurentius.pro  ejiiibus  fa£la  eji 
(ontentiomagna  inpopido  Qhnfiiano  &  inclero  procedens  vf^uead 
homicidia  multa.Finalitertamcnecclefia  Lanrentium  repulit,&  Sym- 
machum  approbauit.Tafcbafius  autem  diaconus  catdinalis,licct  alias 
fffetfanElus  &  deiiotus  tawen  inhoc  errauit,  quia  Laurenttum  quantu 
fotuit,fuflinuit,proptcrquod  poii  mottem  fuam  inuentus  fttit  in  feena 
purgatorij  a  Gerrnuno  cpifopo  Capuano,  vtrcfcrt  Grego.  dulogorurn 
lib.4.,Ex  hocautern  motaesitnbulatio  magnainecclejfaper  i/uatHorr 
bon.ineipy^itSlor.flaurentium & Symmachim pro pap .:,•/, cr  .yJn.^- 
flafium ^  Theodorifum pro  ■^lohxreftmfuarum.  X/im  videntesclc- 
tum  catljolicum  contendcntem  ufijuo  ad homicidia  ,  repiicauerUnt  enrn 
pciorem\quam  aiite,e> /imiltter  dotlrinam  catljolicam  pvopter quod  in 
(itatifuerunt  ai  cius  perfecutionem.  Et  ifh  quaUtor  prjeditli  nominan- 
tur  hic  augcli,quia  nomen  angeU  in  hoc  libro  indiffennter  .ittribuitur  ba 
nts,&m.%lis,vt paietex  fupradi6lis.  Hts  igiturpr^miffnfic  procedi- 
tur,quia primo  ponitur  eciiefia  tribuLtio.fecunJo  eiiis  confolatio,ca.fe. 


gelus  tuba  cecmit.f  Laurcntius,qHi  conatu  imp)obo&  verhofupcr 
boadpapatumanhelawt. 

4  Et  andiui  vocem./T vocfw  Tafihalij  cardinalis  de coll-gio  eccle- 
fi£l^mar\&  cxificntis,quiin  elc^tionem  dedit  voccmfuam  hanrenttOf 
&  eius  partemfuflinuit  contra  eccUfix  immunitatem. 

5  D\ccn.{cy(..zn.ide(l,Laurentio. 

6  Soluc.qua.an././«  ^pmanoimperio,quod  vocatur  fhimen  magnum 
propt  er  multitudmem populorum  ine\iflentium,fecundum  quod dicitur 
infra  i^.rf.aqu? mult? popull nwilti.l^minatHr  etiam Euphrates, 
quiaficut  Euphrat^s  est  quarcus  fluuius  paradift.QeneJ.z.cap.fic  intcr 
qu.itUQr regria principaliaregnum  l{omanu diiitur quartitm  ,  Dan.z.f. 
In  hoc  aute  impcrio  quatuorlargeli.J.L,aurenttus,SymmachHs,Ana[la- 
fi!is,&  TheaiortcuSftenebantur  ligatiante  clcnionem  Laurcnttf,inqui 
tum  ceffabant  ah  ecclejix  tuibatione,qui  pcr  eius  eletiionem  ad  titrba 
tionem  eccUfu  excitati  fuermc  modo  prxdiRo.ideo  fubditur.  Et  Ibl. 
fufu.&c. 

7  Qai  para.erant./fo//r/»3«e ccclepam perturhare.Sciendnm  tameriy 
quoU  1'afchaliiis  flans  pro  Lauantto  non  intendebat  hanc  turbationcm : 
fed  q:iiafecu:a/!iir,l;cetprx!cr  cius  mtentionem,  adeUtiionem  hau- 
rentij citi  voccm  Juam_dcdit,idco  diciturhu  dixijfe  Laurentio  -.SoiuC 
q[.muot  on.tkc.-quia  pcr  luis  ambitiontm  ipfe  ay-  alij  tres  procejfcrut 
adeccleffiurbationem.  ^    i   Vt 


A  +  -nnL     ^*^^v,-4i/r7=;i^  ftorumcontraimpedicntcsipfum,dupIicitasadulatorumfal 

fe  1  loil  hxc&fextut  ange.Hic^d  .'iteram  dicitur  jfuifle  Lau  fo  iplum  commendantium.&cupiditas  magnatorum  iplutn 

rcntius,quipcrc6tcntioncmconatnsc(f  papatumobtincre,  muneribusfufl:inentium.dcquibusdicitur. 

exqiiofecut3fuitturbatioecclefia;.&:pcripfum  fignificatur  5  Solue.qua.an.  &c.  Euphratcsfrugifer  interpretatur.&:ideo 

quilibctatTibitiofusquipcrcontcntioneminiquamobtincrc  lignificatcumulationcmdiuitiaru.cuiusappctituligati  (unr, 

^'V^^l             •'^"'"^^'"'^  P^*^  ^^^^  (bluuntur  quatuor an  pr^didi  quatuor,^:  ideo  quatuor  dantur  eis  munera,  foluun 

gclibathanx.quib.nititurpropofitum  obtinerc.f  falfitasad-  turadloqucndumpromalitia  promoucnda. 

WOC4toruQaalignorumproco.loqucntium,malignitasdcjta  6  QHiparaticmitinhoram,kUi\,coi\timk. 

it  vt 


I 


3 


A 


C 


ap. 


j 


poca. 

a  ./T  horavi  ^  rf/m.Vel  pcr  horn  accipc  medietate anni,perdie    tam  ngnific3r.-,& angdiis  fathans  nonnumqua  in aneelum 
A  vnaannum,pcr menkm almmannuiu.&perannum  tertiu:     lucis Ittransfigurar^.S:  (ub  fp^cievirturu.vitiapalllatvtquS 


yy4 


na  per  tresannos&diMidiQdurabit  periecutio  Antichrifti.     non  pote/tvi.nmulationedccipiar 
b  ^v?'>J  w//.Vr.Sanifi:i  deCeprajccptislegisp--^"--     ■     '  ,      •      .         ^" 


.■'erfcfti,ptraquos 
duplex  numerus  ponit  malbru ,  qjia mali pluies funt  bonis. 
c  Etaudi.  &c.  Etbene- 

nCpOnolUD  CertOnU-  .  Cont.W&diH.  Ciu&diu.  fteptoboson,ncs, 

meto,  qim audiui,  i.in-  ^  parati  erancm  hor.im  &  diem,&  menfcm  8c  annujVrocci 


iV  AMRROS.Lorica;,ignca:,hvacinthina?,&ruIphurecef- 
le  dicuntur.Per  igncm  plane  crudelitas  perfequutorum  me- 

tis,pei-hyacinthum, 
qui  ca:h  hgurnm  ha- 


B 


tdlcxiirc.quod  plurcs  b  dercncterriam  ixu-tehominum.EtnLimerusequeltris  cxer 
eUentmahquamDom.       _;^.__  ..;_; •n-      i  ,         -n-      o         ,-    •         ^  "       _; 


■^  bct,  honor  dcitatis  , 

^  quemdiisrefcranr.de 

c  citu.s,  vigics miliies dena millia ,  8c  audiui  numerum  eoru    f  ^§"3"^.  Per  luiphur 

d    £f;r.r/.ideft,riCUtJ    c      -  .   ,.  .  .^  „  ^      a  Di.b.!iven,«n,in„rupcrcos,u„..„'    <?  ^^f  ^^^^ 

inrcikxeram.quodad'^  E^^if^  vidiequosm  vifione,  &qudedebanciupercos,  ha-  I  Phemia:quasmChri. 

dcOrudlOem  aliorum    C,       »  Propt=t;sncmi«f:IibUiDis.        b  f.apisfamidicoloris.        b  .i.maiorcsintcrminifltosdiaboli.    ^    "11™  PrOtaetjant.Cte- 

cquirabanf,ficintcllixif  bebant ioricas igneas,&:  hyacinthinas&  lulphurcas,  &ca%o  ^^''^^''''■^Y^.^^^^^o 

qUOd   perdiabolu   hOC  a  Qniaorclaniant&fctcnt.         b  .i.dcpridicationcapcrf-.maU.  j  j    „„\'f' o""^  .      ,"^^    ]'■ 

faciebar.t,  quem  ficutg  pita  equorum  erant  tanquam  capita  leonum,  &  de  ore-n  aimulaii         "^  ^ 

eqmportabant,velequih  ipforum  procedebatignis  &c  fumus  6dulphur.  Etabhis^j  propter'c?uddftatcm 

.diaboh,(aperquosma-       "  ^  ^  '%ientis,cordaIua  in- 

iitunciantiv.  ,.        ^  ^  atiMi)erant,vtnon  folum  in  Chriflum  oon  crederent,fcde- 

w  AMBR.inhoclocopcrequos.infanipopuli.pcrfeflo-  tiatr.  feruoscius  pcrfcquereiUur. 

rasautcm  cquorum.prindp^s  tcrrxdcfignantur,  perloricas  f  T^incjuam  ca.leo.  Superius  in  plagalocuflarum  vidit  faciem 

vcro,quxiausgladioruma(crepdiunt,duntiacordiumre-  hominum,hicleonum,quiahcrctidaliquid  huwianirariso 

proboram  defignauir,quxad  corda  eorum  gladium  fpiritus  ftendunt,miniflri  Antichrifti,quod  docet  didis  &:  fignis.hoc 

acccdere  non  fimt.  etiampeniscoguntconfitcri.  s     >  v.* 

A  AND.PerequoshocIocodefignariarbitramurhomines  k  H.\vMo.Percapitaequorumauthoresintdli<Tunturefro  ^ 

veneriluxu:quededitos,bdluinamquevitamducentes,  Aut  rum,qui.Vforfcslunt,adconterendosinfirmos,&:cum  fefi 

dasmoncslane,quiaIiorum  imperiovdutiferui  lubiaccnt,  mulantcflbboisumodorem.fcetorib.inuenainturrepleti  Os 

quoruni  vcdores sut fpiritus,qui prmcipatum intcr  rehquos  enim  Iconum &  coipora  diianiat, &naturale  fcetor^eeerit 

tenent.Dxmones namque,vtcepto  apud cos  more  non  mo  *  AMB.Pcr  capiraequorum  Imperatores  Romani defiena* 

do,mutnasfiDinmccfiioperasprxftanr,verum,prauisquoq;  tur,qaiacapitaeflevidebanturomniumperfequutorum,qui 

nominio.tamulan.iildemqucviciflimtanquamorganisada-  '      --      ■  ••  •        .     -f     -  i  '■^ 

liorum  cognatornm  hominum  fraudem  tic  infidias  vti  folef. 
e  Habebant  loricasigneas.  id  eft.municbant  eos  fentcntiis  de 


quib.fequ!turetcrnapa:na,vbicftignis&:fcetor&fumus.f'f/ 
Ajif./o//./H^.ideft,cternam  p§nam,qu?  nunquam  dimittit 
quosaccipit. 

*  An D.  Per igncas,  hyacinthinas  &:  fulphureas loricas,  ac- 

reaslceIcratorum(pirituumnamras,ignearquceorundcmvi 
res  Siopcrationcs  infinuari  credimus. 

*  R I  c  H  A  R  D .Habent  darmoncs  loricas.pcr  pcrplexatn  aftu 


penequutorum,qui 
ctiamobinfatiabilemrabicmleonib.aflimilantur. 
g  Procedebat ignis.  ca arternce;  pgna:.  f^elignis,id  eft ,  cupiditas, 
fumusM  cft,fuperbia,/«/pA«r,id  efl,  foctor  malorum  operum. 
h  f«wj«cir'/K//7AKr.PxoptercaquiaGxci&:in  tcnebris  pofiti, 
propterfoctorcmvitiorumSdmalorumoperum. 
*  AND.Pcrignem dcniq,- qui cfi  fumo&  fulphureex oreil 
loru  cgrcflTus  tertiam  homini'i  partc non abfq,-  cominanone 
afferiturinterempturus,autpcccata,qu§perlethif£rosd9mo 
num  infultus,verfuta(q.  illoril  (uggethones  in  animu  ingre- 

diuntur.cordilq.fruausinccndut.autvaftitate&deprcdatio 


tiam,.gneas,perardcntem.nuidiam,(uIphureas,pcr%torem  nemiila.quKper  barbarorummanusduitatib.inferetur.aut 

jntami?.  hyacinthinas  per  fucum  &  fimulationem  .uftiti?.  frequentes certc ca;des  fanguinifq. efl^ulP.ones,quc iuxta diui 

Hyacinthusnamquec2UhabensfimiIicudincm,cileftem vi  naminterminationemteriiam hominuparte e mediotollet. 

^^'n  i     ,  ^  *  Amer. 


N  I  colavs.de   LYRA. 

*  I  Vtoccidcrcnttertiampartcm.«(€crfrf/irp<j«'e//af«rpo;»M 
lus  catholtcus,yt  di6iumeslfupra.^.cap.e{uiinmagnaparte  fuit  occi- 
fns,partmper  malos adb£rentes  Laurentio,&  ftmiliier  peradhmen 
tes  Symmacho,&  partim  per  Unafiafium  imperatorem  hxreticu,  qui 
luultos  epif  opos  in  eKibH  miftt,&  multos  catholicos  aff'ltxit,&  partim 
per  rheodortcum  regem  ^rrianum,qm  totam  l.  taliari  quantum  ad  or 
todoxosgUdioperdere  ■poluit,&  fanCium  loannempapam,&  Symma 
ehum  &  Boetium  riros prxclanfiimcs  ^  confulesmarfjrf:r^ntt,utba 
betur  tn  legenda  fanilt  loannts  papx  &  martyns. 

a  i.inun\z.cC{nci\.cv.cr.iddt^adh£rentiumpr£Ai£lisquatuer,  & 
mouentium  eos  adturbationem  Chrtfitanorum. 

3  Vigics  milIies.H/cpo«/:«r«awm«  determiuatus pro numeroin 

detert,iinato/icutfupra^.cap.C!rdefiguatHr,qHoiibiera)  magna  mui 
tttuAo.  ' 

4  Etitavidi  cqtiO$invi.idcfl,fubditospratdi&os  quatuor&obe- 
dientesetstn  malo,&  fpectaliter  jlnaSlafio  &  Theodorico. 

5  £  t  qui  (edebani  fuper  eos.  lcilicet,  quatuorpr^diai  arigeU  eos 

do- 


docentes. 

6  Habcbant  loricas.S^/f «<f  /«  bonis hon.inibus tuflttia dicitureotum 
lorita,Lphe.6.:.J  nduite  loricam  in!Uti£,fic  per  oppofitum  tniuUitta  di 
citur  hic  lorica  m  atorum. 

7  lgnc<L.perappertitumferuiditmnocefidi,         ' 

8  Et  hyacinrhinas./(/fi^/,M/<?i^(j co/or/j./K  quodeftgnatnr  appa^ens 
T^elusfidei.  Nam  hteretici afferentes  fe  h^bcrefidet  ueritatem,ex  Im  cx 
citant  contra  vcri  catholicos  perfecutionem. 

9  Et  fuiphurcas.propfer  fceditatem  vtttorum  eainentcm  in  eis,  & 
procedentem  extra  in  operibus  malis. 

10  Etcapitacquorum.ii/fff/,/;c/«c//;«  malorum ei obedientium. 

1 1  Erant tanquam  capira./«  ^ao notatur crudditas  eorum. 

12  'Ex.dcoic\]^(omm.fctUceX.,^mulatioms,<iuantim ad Syrnmachti 
&  Lamentium. 

1 3  'Et^i\tnus.vanitatis,quantum  oA Unaflafitm. 

I^Ef  lulphur./a?for.r,^«.i«f«'«  ai  Thtodoricum  .Arrianum. 

15   Etab his.&cxt.tertia pais hominum./d eH, magna  pars  Chri 

fiianorum  modoprxdi&o. 

'Je  I  Poteftas 


MOKALITEII, 
ic  1  '^^ofc/rffrfnffm/djw/jtfrrem^owmaw.  adinuice  litigaiitiQ 
quorum  unaparshabctiultitiam,&:aliapars  oppofitu°&;tec 
tiaparscftiudicantium.partem  vero  iultamparatifuntpro 
muneribus  quantum  poITuntimpugnare. 
a  Ef  Mawtrwrr^ttf^j/f.eirc.PcrhocdefignaturmuIritudo  ma- 

gnatalium,;&:pon!turhicnumerusdetcrminatusproinde- 
terminato. 

4  £f/fa  Wi/e^wof.drc.Perhocintelligunrurpr^diaiquatuor, 
quidicunturcqui,co,quodfequuturinftina:umdKmonis,fi 
cutcquus(e(roris,idco  fcquitur. 

5  Ft  quifedcbant  fupcr eos  habebant  loricas  ignis.  quia  dxmoncs 

inflam 


inflammatcosignecupidiraris.quodfignificaturpcrloricas 

igneas,&:  coloranteos  fraudulcnr]aiu(bti^"apparenns,quod 

pcrhyacinthinasfignificarur.coquod  hyacinthnseft  coioris 

c,deftis,&: focdant  eo3  focrore  luxuris  &:carnahtatis,quod 

per  (ulphureas  fignificatur. 

xo  Etraptuequorum,&c.  Pcrhocdcfignaturcrudditasifto- 

rum,qui(cquunturhabcnasd.\'monum. 

n   Et  de  oreeonm  /5ro<:(.-'./^'/!;j.diflcnfionis  inter  homines. 

15  £fy/«;»/a.vanitaris. 

14  Ef y?//p^«r.focdiratis'nfamie. 

1 5  Etabhistribuspla.occi.eflicrp(tTsho.ici\\ccif\\i^omm  modo 
pr^difto. 

U0E^.A-  ' 


'S^5 


Glo.orci.&  Nicoiai  cic  Lyra. 


^^6 


^S) 


dic.irinnisciiangc!jca;dcpcr>it, 
a    Od/aefi  tntupars. 


B 


dcrc  V irulcntum  pecca tuni.quo J cii  mois  in  mx. 

i^:  H.AVMO.InGcnc. 

!i^cdc'nSfipKcc^  tnbusplagis  occificftrcrtia  parsIiominum,dcignc&;^de     il^Sl^J^ji,:!;^; ■;:;:; 

rouP  noL.mf  c'bfumo&:{L^^  fr.udcma;cru.tuoms. 

rS^JvSrair"  ^^^"^  cnim  tcquorinnorccorumcIlA-Hica  !cit,s  (ori:.Nr.m  ,  „,gi(tri,qui  luarcr- 

Ct*.  t,    ..       p.  .  ^  iivc.-cincauJijlijUniPOldUun.  b  .*!iosio»iotc»,r,iiiiiicrJe'.t.         ..^Hii     Hr^Aiim    rlr-ri 

^  .Lt«!:iTM"o-^  cadd?  corum  i,m:lc,s  icrpcuribu.shabcnccs  c.^pit.,Ck,n  hb  ^"^^Z^^^^ 

'"'''""'•        ,         .  .  p  ,,  .     ,  .      t^    .      J  quiacos.quoslubucr- 

noccnc.  Lccxrerrhomincs,c]ni  non  lunrocrilim  lu.spjagis,  ^tcrencqueuntpcrpia 

»  Qiiia  iJrin'crcuii(/)urJ  iioiicgciuiit  pcc  iitcniiair..  ,     njt.ltClll    CrrOriS       TCT 

jicque  pccnircntir.iv.  ci:crL;iJi  cic c)pcribi:i; manuum  (unrum    ^  roicntiam  rcculi  op- 


«re. 


:ia 


SIV5.  Supi.rui.s  cz): 
cquorum ,  vt  lconum 


cflc  dicuniur.  In  orc 
vcro  lcoiuim  dentcs 
confillunt.quib.  con- 
tcrunt  omniavJ<:  di'a- 
ni.ic,qu.x'  ccpcrint.rof 
fumus  it.iquc  pcr  dcn- 
tc.scarnit'vc.'>  inttliigc 
xe,  qui  inorc  iconurn, 
idcft.inpctcilucpcr- 
fcquiitorum  j><>riti»co 
lum  inipcriodiuer("'S 


aNoncjictui-.i  ita(|uii;ado 


l>  QJodtiiicii 


8  primunt,benccaudx 


vci;jonadorarcntda-monJa^  limr.laciiranuica  iS^:argcnrca     iiiorumfimilcslcipcn 
6c'  arca&:  inpidcat'V  iignca,c]uaMicqucvidcrcpo;ranr,  nc-  "t  niJasdicumur. 


qucaudirc,neciucanibulare,  &s^  non  cgcrunrpai.ircnciam 
abbomicjdii.sluis,ncqucavcneticiisluts,ncqucafornicatio- 


nciu.i^ncquc 


afurcislujs. 


*    A  M  B  R  O.SIVS. 

vd  .  Rcdc  dodrina 
phiiolophorum  ,  lcr- 
pciujbiis  .Tffimilaiur, 
qi)i.i  plcna  erat  nicn- 
cruciatibL:scori.>orac!">iab.intranctorum.Corponigit;irsa  d.iciis&rf^aliacii.c.porcft.is  crirocquorumincaudiseiat.quia 
ilorum  pcrlcquutorcs  m  ote,id  ell ,  in  poteitaies  hjbcb.uu,  p.;r!cqutito; cs-ecciclhi;  per  d<.>cirinam  ph,lolophotum,volc" 
icd .ininus no  habebant.occidcre potcfaat,quos  vinccrc no  bantcucriere rciigioncm Chnilianam. 
va|cba::t  'i  EKnurihorrjtiifi^qtnttunfnntocctfi.'^-:   ANDR.Hxccum prai- 

*  RicjjARr).Osfig:)ific3truggc(tioncm  manife(lam,cau     ccdentibuscohcrent:nan\cum  p.^u!oaiucdixi(rct,  trcsjllas 
daoccultam  Irauduientiam  ,  &C  mali  dum  non  poflnnrorc     plagas  tcrtia  huuim  partc ablumpfiire.Jc:  qu.x'dain  intcrca  in 


cauda  noccnr.quia^conanturoccuUc  pcrliccrc,quod  non  va- 

lcnrapcrtc.   '  .  ^ 

c  5'//.//n/<'rp«i//i«j.QuibIandiunturfacie,<5ioccuitcimmit- 

tuntvcnenum. 

*  Pr  iM.fs.Bcncliicinfimilitudinemprxuar^caiionis. 
antiqux,rerpcntum  mcminiCcuius  libilo  mulier  fcduda,    miieriaspropedicmfubituios  elTi;. 

audaclcc 


teipoluilTcr.hic  nunchibiicitho;n:nescxtcros  quibusparci 
tuiii  crat ,  hdc  cfl  quibns pi xdicta;  p Ligx illatx non  fuera nt , 
pccnitenriarn  rcpudi.iirc.ncqucab  idololatriaccdibus ,  fcoc- 
tauonib.furtis,noqr.c  Vi;n;ic;is,quibusa(rucuerant,(c(econti 
nuiircadcoque  (.aUlcm  rcliqui  vci  grauiorcscalamitatesSc 


C3*  CAP. 


NICOLAVS    DE    LYRA. 

*  I  Pdtcflascnimcquorumifiore  coruracft.&incaudis 
coru m.id  cll ,  quatmr  primipJilius  ^rxdiUis ,  ficut  &  os  eli  fiima 
pars  capitis, 

2  Lu\\CZ,\id\%COX\\m.idesi,minnlrisfc<juentthus\eo%  ai.tndum, 

3  Nam  caudxcoium  (imiics  {v.v'^^cnu\r>vts.proptera[lutiamfer~ 
pent\nam^cjHs  erat  in  eis  ai cathoLcos  perji qurruium. 

4  Habcntcs  capita.T^Jw in  eiercinbus  Junt  tribuni  &  centHriones 
&  huiHfmodi,qui (unt capitaiiei  refpetlufuhditorum  fibi. 

5  Bt iiihis noccauncitabant enim  fkos fubdttos adperfeqHendHtn 
iferi  Chriilianos. 

6  Et  cgtcri  hom  i n cs. H^c  cfl p,trs  incidentalis,nam  I oannes  in  hoc 
libro  dcjcrihitflaium  ecclefixjenipore  vero  Theodortciregis,de  quoirn 
mediate anie dtxarat,contigit  quedam  occifio  magna  in  paganis,qui no 
funt  de  ecclcfiaj^  fic  dejcribitur  hic  inctdoitaliler,  tunc  tnim  Saxones 

contra 


contra  Thuringospt4onatterunt,&  plures  eommfnerunt  occift  hinc  & 
indequam  deChrinianis  in  prxdi^la  \iafiafij  &  Theoioriciperfe- 
cutione,& hoc eti quoi dicitur-Etcxtcii  homines  ,fcilicet,Saxo.  p 
num  &  Thuringorum.qm  non  cotifneb.^ntur  Chri^lum. 

7  Q>ni  non  funtoccill  in  his  plagis. ii eJl,profiJe  ChriRi ,  ftpple 
funtoccifi  morte  corporali  &  fterna,&-  hiceH  modus  luqueudi,qui,apud 
HebrMS diciturdecurtatiiSjficut z.Kcg.i.b.PtopQiueriLtDciUd  ia 
dieiJla przmium  ci,qui pcrcufliiVct  lebulciVTi , &:c.  &  tamen 
non  dicitur  qualefit  illud  pr£mtum,fed  eHf^pplendum^quod  e/fetprin- 
ceps  miUtis,ftcutfuppletHr  i  .Va^al.  1 1.  &  ftcfuhtntelligendian  eji  hic^ 
quod  iHi  nonjolum  erant  mottui  morte  corporali,fed  ettam  gch(nnx,&' 
fiibditur  caufa  cum  dicifur, 

8  JScquepocnitcntiamcgcruntdeoperibus.iif/?,de  peccatis 
commiJ]is,&'notanttir  quinque  genera  peccatorum ,  Jciltcet,  nudtipLex 
ttioloUtria,multiplex  homicidiHm,multipiex  venefictum,&  luxHria,&' 
furtum.Etpatethtera.  ; 

CJ*  CAP. 


M  0  B^A  l  l  T  E  B^ 

\  VoteUas fB/wf^7<or«w,eirc.namaduocati,dctraiflorcs,&:adu 
latorcs  Siininfle  llidentantes  vcrbis  fuis  dirta  m.iin. 
2  £MnMM(</fcor«)w.idclt,familiiscorum,quscisafIiinilanrur 
inmalitia. 

6  Et  cttcri bomines ,  qui nonfunt  occifi  in  his plagis.  Quia  prxdifti 
mali  &  ctiam  alii,vt  frcqucnter  profpcrantur  in  vita  pr^fenti, 
pofTcnt.autc  m  pcr  hoc  aliqui  credercquod  auadere  t  pu  nitio 

ncm 


nem  Dci.ideo  hoc  remouetur  cum  dicitur :  EtcAterihomines, 

qui  nonfunt occiji in  hispbgis.ia  elt^qui  non funt pcr  impugna- 

tioncm  malorum  tribulati, 

8    'i^equepcsaitentiam  egcrnni  deopertbus,  &c.  dc  malis  fuis ,  qux 

conlcqucntcr  magis  cxplic.intur  cum  dicitur. 

t   yt  iion  adcrcnt d&monia  &  JimHlachra,&c.itA  magis cis obfU- 

nati  perman(erunt,&:(ubintelligitur,grauiusininfcrnopu- 

nicntur,qua:  quidem  grauitas  explicari  non  poteft  vcrbis  hu- 

maniSjidco  ad  hoc  lignihcandum  hic  tacetur. 


■p 

^i 


Apocalypfis.   Cap.  X. 


1558 


i)jy  /Tipocaj 

C      A    P    V    T       %.  carneinduta.intcrhoies  appar«itdns,dcqua;EcccZ)o»w<««*  p. 

T?  rv/i/<i;'/,rfw.Quiafortisarmatusfortcm  diabolucxu-  Mfcendjtfupcrittbem^arc.Suiyct nabc quippelciKmcnszicca  ^'^i^'^- 

J^peramr.  dit,quandocamcm,fincgraucdincpcccatial1unip(it. 

*  KvrER.C^is.n.il]ccftangcIusaIius,nifiangeiU«magni  d  £f/Vw/»c«,QuivcramdcDeo  habct  cogaitionem,repu- 

con!i:ii,angdus te(hmentiDci,vcrcalius&:longe diflimi-  tatcum Dcum» 


C     A     P 


*  AMB.Iris  mifcri- 

V      T  X,  cordiam    defignat. 

aniiswimriuni.  Irjm  in  capite  habc- 

'  T  vidialiumangclum  fortem  defcen-  '  bat.quiaeius  diuuii- 

a  Demeiitin  CfiiifttiJmuwJjua  «CoivcilianjCbi.         2-  taS  anlC  inCarnaliO- 

clentcm de  cclo amiClum  nubc,  cc iris  3  "cn^ ^^am  latam  mi 

■    "     r    r    ■        •  fcricordiamafiump- 

mcapite  eras  .  hc  racies  cius  «rat,  vt^j-^fjj^  vthomofieri 

aC^Uf^ijitua.u;>o.ccenfi.&aliosiUa™in.w«.  ,  pfO  hominibuS  nOll 

iol,  &  pedeseius  tancjuam  columna  ^  dedignaretur,  ^ad 
ignis.  Ethabcbatin  manuiualibellu^vJtimu.pcfliaTamor 

fi  i.pcccitorcsfitmioics.  y  tcdamnari. 

apcrtum ,  &  poluit  pcdem  luum  dex- «     *HAyMO  Caput 
^  *  ^  aneeli.intelhguurdi 


lisomnib.aiigclis.HQi- 
angcliun  torrcm  di- 
4:it,nam  vcie  cft  fortis 
i:no  &C  fortitudinis 
pnncci.s, 

ik  TvicAR.  Altcran- 
gcIiisChrirtus,  alrcr, 
quia  a  fupiadid^is  an- 
gelis  lathana:  ionge  di 
jjcrdis.angcius,  gapa- 
tcine  \olunratis  nun-  £ 
jciu.s  foitis  quia  viitus 
Dei.  g 

^A.MB.Quiafupcrios  ^  *  ^  "  angeli.intelhguut 

narraucrai  aJuerlitatcs  tcclcfia:  quasabhjcreticis, &;paga-  uinitasfilijDei;IrisaijtGra;ce,Latincarcusdr,quiadiuerns 

nispalla  cit,  rcltat.vidcprofpcritatccius.qualiterinterpcr-  coloribusin  nube  apparcre  vr,in&:fignum  propitiationis  d 

fccutionejcrcucrii,n3rrcr.Conltatnamq;cccIefiainperfc-  tpcdiiumiponiuniiiiierDeum&shoies.Tuncq^titarcusin 

quutionib.crcuilTe.  &:quaDto  amp!iusopprimebatur,taa'o  cazlo.cumradiislolisimbrifcra  rubcs  fuerit  illuilrata,quia 

ampjiuspfortabatur&crcfcebat.licutdcfiliisiacobinfigu-  dumclaritaslucis  a:tern3ucarncmairumpfit,rcconciliatiofa 

ra eiuldc ccclcfi^; fcriptum  legimus.Angclus  fortis, dfim  no  e(t  mundo.hi arcaquoquc duo (unt  colorcs principales,  ce- 

ftrunj  lelum  Chrm  cfcfignat,de  quo:  Dotninnsfottis  &potens.  rulcus.(.&:  igncus  pcr  quos  duo  ludicia  fignantur. 

*b  Dffc^/o.i.ccignitioncangclorum.  c  r<i«^«<twco/«w>7<»;^««.  liliinquibusvcrelucciimagoDei, 

*  HAyMo.Cumdomiausubiquc  fit,,'quomododcfcendit  vtin  conicmplatiuis.vclprsedicatio. 

(dc ca:lo^ad  quod  proculdubio  diccndu m,  quia  dcfccnfio  li-  ft  Rv p e  r.H^c dclcnptio  no  nihil a  priorc  difFcrt,vbi  primu  E 

lius,  nihil  aluid  fmt  nifi  huuiiluatis  cius  incarnat;o.  ipfc>3  nuncdcfctibit  loanni  vifus clt .  lllicnamq,-  filius  hois 

*ilvrEKT.  Dccglo,uidcliCcr,ubieratprius.ISIamquodc-  nianifcftefcribit,hocmlocoangelusfottis.Aliaautfuithu- 

fccndatdccx/o,nifijinuterumuirginis?n6.n.dcillouirginis  iusfidiftius  defcriptionis  ca&:mtentio:iilic  naq>pCherin- 

utcroinitiumhabuitcxiftcndi,  ficutquidadixcruntblalphc  tii  &:Hcbionc,  quiChriituantc  Maria  fuiflcncgare  caepe- 

manrcs  h^rcticj^ied  in  iUuni  utcrum  dc  c^lo  dcfccndit  cuin  rant,oftedcbatur  cide  tal.«.chcmatc,qualcde  Chriftoopor- 

dc  finupatrisadueuit.  EtquiDeuscrat,homofa6lus,  quod-  tcrctcumpcrhiberctcftMnonium.  Hicautoib.fignificaba- 

quccrat  ucrbuniin  ptincipio,ucrbumcarofaQumelt,non  tur,quantumvelqualcotbivniucrIoimpendcatnegotium, 

mut^aincarncn)diuiriitatc,(cd  carnc  afl^umpta.  proptcrquod  vcner.tChriftus  in  hunc  mundum,&c 

f  ^ittiS.  nu,\.  fc  humiluntcmafrumptionc  carnis , ucl quia  *HAyMO. Per pcdcsangeli^pr^dicatorcs intciligutur,inqui 

COgnofcibilcmfccit.LatcntciTiincarnc,qua:cftuobisrcfn-  busptotummundu,incarnataDciiapictiaambulauit.  Qui 

gcriumcontrauitia.  bcneetcoIiJnx,&ignicdparanti)r,quia&morc  colunarum 

*  AM.B.Qjidcfcendcnsde  cjploamidusnubeeflcdicitur,  lup  impofitii  ecclefi^vrdificiu  poriant,&:fpiritufanaoac- 
quiadoniuiusnoftcrucnjcnsinmundam,carncm,qua;pcr  ccnfi,corda  auditoru  adamorcDci  pr^dicando  inflamant. 
iuibcindcfigaatac(t,indmt,  utpcrcarnis afrumptioncm,fc  *ll.VPER.Hicpedcscius dnr tanquamcolumnaignis,quo 
hominibusconformarct,quo5rcdimcrcucnicbat.  diftofignificaturpdicatorcscius,^quosvcnitadnos.  Siir.n. 

*  RyPER.Nubcshicinplcrifqucfcrjpturarumlocismyfti  pcdescius,ocscuangcliiciusporntorcsatq;miniftnlftipc- 
cis carnem  illani  fignificar,pulchra  nimirum  &: confidcrau  dcs  cx  co fafti  funt  tang  columnaignis ,  ex  quo  uenit  fupcr 
fimilitudine,quia  iiidclicct  ficut  fol,  cum  nube  tegitur  &  la-  cos  Ipiritus  lan£tus  tana  'gnis.Ex  tuncn.qui  prius  frigidi  tue 
tct,  tamcn lcitur,quia pr^fcns  cft dum f uum orbcm non o-  rant,imbccilles,S^  pauidi,  idiotx&: finc l.tens,  fadi lunt for 
Itendit,  &:  tamcnorbivniuerrodicmf4cit,ficinillacarne  tcs5dfccurifacundi,&omnium  lcripturariimpcriti.  ^ 
Dcus&:latuit&;  pca;fcnsdiguolcip  Jtuit.dumdiuinitatcm  f  lcjhab.intna.fua,&-c.omt\cs  fctiptuiasopcrationcfuacom- 
fiiam,utfcmpcrcrat,  tcnuitinuifibiIcm,&:tj»mcnpwopcra  plctas,paftimprxdicando,partini,quaBdefcdi(ltacrantcoin 
vifibilia  uniucrlum  roundum  iUuminauit.  plendo,tandcm  luis  leniumaperiendo. 

C    ic  HAyMO.Kubc  ami(£;tusapparuitangclus,nimirum,quia  g  TeJem/uum.  i.  pottatorcsfiraum  fidc  &:aUosfuftinentcs. 
catnc ^  a  Stm- 

N  I  c  6  L  A  y  s 


D 


E 


E     L  Y  R  A,  j  \n\itiain  aa[ic.bjpiijm4Us^ratif. 

C     A       P.         X.  ^  htiu&inc^i.ciQS.qiiianUiiCuuitpaectnecclefix.  EHenitniris/i- 

T  vidi, icc.Tof}(jHatn  defcripta  eji  ecclefif  tnultiplex  tribuUtio,  ^nnmfaderiSyGen.g 
hic  conJeqHcntcr  dejcribitur  etus  initialis  conjolatio,&  primo  po 


Miur  a£ius  conJ'olationis,feciidofru^us  deuotionis,c.feq.Vrim(t  in  duas 
qmaptimoponUurditlaconfoUtiopcrmpcratore  l<<llinu.fecuioe(us 
coiinuatioper  lutlintanum  »fpoie^/i««?«,fi/.Etaudlui  UOCCm.OrM 
pritr.ii  fctcndu,quod  luHinus  feniorpofi  ^najiajium  h{reticii  imptra 
uitannosxo  &iapit imperare annodotr.iniquingcntejimoii.qiuavio 
fe rebgionis  ChriJtian.tferHes  uolutt tn partib.orietts ecclefias .Arriano 
>S  eis  ai'fme,&  per  epos  catholicos  confecrari,fednon  perfectt  tmpe- 


5  ElfaciCSCiuscrat,vtfol.;>iotf-fr.^(/e;/«^y/;/f«c/iJ)'m. 

6  tt  pedes  c\\XS,6^C.'Pcrpcdes  intelliguntUT alfc£iioms,quiaflcut 
corpHS  moHetur  peiibHs,fic  ammui  affetii  KHabuit  auiem  tjie  luliinus 
afjetiimes aecenfas  igne  chMtiatis  ad prvmotionern  Cbrir.iunttatis. 

7  tthabe.in  iit&im U\:iU.aycr.<jutajcrtpJ/t & tm/it tptitvlas per 
lottim tmpcrium fmm infahoum  Chniiianorum. 

8  Etpoluit  pcdcmfuumdex.  lup.ma.fini.an.fuperter.^w* 
fcripjit  habttautibustnterra &  tninfulis  maris.velaliter.  Terniare, 


dttusprcfib.  loannisTapie,ne occafionc hutus oes  ClmHtanideUalia  quodefiloctis aquarHm,intdlt^iiHr populus Chrijlianus,per aquamba 

fccidtrentur ^Udio per ThtQdoncHmtcgem ^rrtanli,qui tame poiiea  ptijmi  regeniraius,ptr terram  uero paguniin  tcirenisdefidertfs Jixi, 

intfrfrcit  S,loannem,  w  pr*:dt[lim  efl.lgttur  de  \usIiho  dicitur  hic,  de  utriufque  nero  multt  erant  de  fmptrio  lujiini,fedfuit  magis  fauora- 

1  E t  uidi aliu m  angclu m  for.  proptcr impi  riatem  potefiatetn.  btlis  Chi tsiianis , ptopter quod dicitur .  E t pofuit  pcdem  luum  fu- 

2  Dctcc.dc  CXlo.f.mtliiatisecclefixper  regencraitone  baptifmale.  pramarc,&^C. 
3  Ainid. »  I  Et 

MOf{^^LlTEI{.  4  £fW5mc<x^;(e>««j,Siculcnimins  eftfigaum  diuinifocdc- 

tiEf«»/</M»-^r.HocadIitcracxpofuidcimpatorcIuftiniano.  ris,ficPapabonusaDeodatus,fignumeft,9DeusefteccIc 

MoRALiTER  autcm  potcft  cxponidcfummoPontifi-  fias pacificatus. 


cebono,  qui  impcnalipilcocoronatur,  &  diciturangcins 

fortis  propter  rnagnitudincm  potcftatis,&:  dclccndens  dC|C? 

Jo.quiadatursiDco. 

i  v^m/^HmaH/)r.LdiutnaptOtc{:tionc, 


6  £tpe.e.tan.co.na.  cin.«5affc6liones  accef^  funt  ignc  charitatis. 

7  Etha. inma.fuali, quia ptatcm cocrccndi malos  pcrbulla. 
S  EtpofuifpedemfnMtndextrum,  &c.  quiapoteftasfccxtendit 
ad  habitantcsin  tcira  &:  nauigantcs  in  mati. 

^  M0I{>4' 


iyy9        Glo,orcl.&  Nicolai  Jc  Lyra.  55:60 

a  SiniruHmMutemfuperter.ldcii,la^crcQS^aic[aoq\iomo'io  vtnonadaliorummaiiifcftcnrurvtilitatcm.Verum dicSium  D 

A  rurtentabant,ct(in6crcdebantHocert.po(uitmaiorcs&:fic  quiaqaodnosIubfigiUorign.imiisomdib.notumcfl^ccolu- 

miorcspcidicatorcsfupcrmaiorespcccatorcs,  minorcs  fup  mus.fed  folummododcfamili.iribus.S^iquibuscrcderenos, 

jninorcs.  proccrto.poflrefcimus.Qapd  autempaUmdicimus,&non 

i:  RicHARDVs.fupcrponitdcxtrum  pcdefupcamare,  figillamnsaanotiiiamultorumdicimus-Dicirurautcm  loa 

finilh-um  fupertcna,  ni&'  omni  dodorum 

quiaiuspotcihtifub-                 ^               .  i.inpeccmm^iuxioiw.b  i.minuj6tmof.  ordini  in  illo ,  S/^l-I  , 

didi  populum  gcntu     trum  iupra  mare,li»iltrmTi  aucm  lupcr  icrram,&  clamaui      quianon  omnib.  funt 
lemin  cultaramulto-"^  ,    » Demasnisagentc.     b  Tamrenibjitct.  _  t         r     rnaiiifettanda  cloquia 

rumdeoru.&inama- j   voccmagna,qucmftdmodumculcorugic.tErcum  clamal     diuina.  J^J 

ritudinemultorumvi-^  r       r  ^    •  /•  "  id<.nw         ^.  ^  ^j^  j,  j^^  ^  sPer  ^^^ 

tiorum.quondamflu-     let,locura  luntlcptcm tonijrua  voccsiuas  .  Etcum  locu-  3  h?c]i ndicatur  muira  jn, 

£lantCm  ,  &  S^CntCm  ,  »  Vniuerlilucccflbtcstcitoteuiiufctenics.^    ,  b  Tcmpaticutumoangiuisvclaqux.        llOC    tCmpOTC  inCCrta 

ludaicamiuvniusDci      ta  fuifTcnt  leptcm  tonitrua  voces  luas  ,  dc  ego  lcripturus     cflcquipcrexperime 

Hdcm  quondam  firmi  <^  •  intcUe^ii.  b  i,fisiiia,vtamicispatc»rAinir.iicosi^n.  tum  ccrtiimq;  rcrum 

J  ter  folidatam.  Supcc     cram  .  Et  audiui  voccm  dc  ca'lo  dicentem  mihi  :*igna      cucntuolimpatehent 

gCntCSCnimpOnitdeX    ,  a  .i.minifcfta/ei.ifidelibusin  quibus  locum  non  liabcnt.         MoUCtUt  namqUC  pCC 

tru.quiacosclcgitadd  c[ux  locutafunt  feptem  tonitrua,  &:  noiiea  lcribcrc.  lEc  4  celeftcmvoceEuangc 

?u"r  finrumlqL^     -\?^1-  ^"-l^  vidi  flantem  fupra  mare  &  fupra  tcrram,      ^i^^^^^Z^Z  , , 
cosidiquitaddamna-^  1    «-"f-K   i--.h— .cmi,ujcpcrpc:.t.  •    ,        •  c  tum  imprimat.perfe- k 

tioncm    Icempofuit.  ^^^auic  manum  luam  ad  ca:lum,&iurauit  perviucntcm  ^^£^3^  J,^^  ,li^,,„n,  e.s 
primo  dextrum  fupra^  '  comprelicnfione  ple- Ch 

Miarc.dcindc  finiftrum  fupcr  terram,qniaprim6  gentcs  vo.    namqueintcIIigcntiam,nouiiIimis  tcmporib.afieruet. 
cataiiiuftitiam:(Kcumplenitudogentium  intraucnt,  tunc     A  PR_iM.Iubettirncficutaudiuit,inapertofcribcrct,feddif 
omnislfiacilaluuserit.  creterignamodifjcanstcmpcrcrct.ncautoib.indifcretcpjte 

*  Rvp.Pcdcmiuumdcxtrumpofuitfupermare.finiftrum     rcnt,autficiiiintcllc£lafaftjdiumgenerarent, 
Rutcmfupcrtcrram.idcft,  pr^dicatorcsfuos  iam  confirma-     *  AMB.Voxdeca;lo,voxdceccicfia:fcrJbere,&:pra:dicarc, 
tosinvniucrfitatei.ngcntiummifit.cumautcmadhuceflent    ficutfcriptovattramcnroin  volumine  fcribit,ita&:  doiftor 
infirmi.tantumin  ludxaillosprxdicarciuffit.namplerunq,     verba  Dciicnbit,cueapra:dicando  incordibusaudientium  ^ 
pomincrcrra:,Iiida;a,marisvocabulogentcsfignificantur.       plantar.Signareautcmc]ucdamiubetur,naminitiofidei,do- 

*  AiiB.Poflumusautem  per  mare  populum  gentium  dcfi-    itoresnonauii  gentibusauftcrioraChnfti  prxccpta  commit 
gnarc.ob  profunditatcm  errorum  &:ignoranti.x,  pcrterram    tere,  neforteduritia  prxccptorum  tcrriti.non  audercnt  adfi 

.  vcro,quajcxcolitur,vt fru£lum  ferat,lud?os.Pedem  ergo fuu  dem Chrifti  fufcipiendam accederc  ficdicit  Pau;us:T^n<^«tfw  j 

dextrum.dominus  fuper  marc  poimt,qn  fpccJglius  gentibus  paruulis  in  Chrilio  lac pofnm  dedi  voh'n,r,otifoUdum  ctbnm. 

doGnnam!cuangelii,quamIud9istradidit,pcdcmfiniftrum,  c  Etange.z^c.Cuw,  t.intadcfolaiiocritin  cccicfia,quod  etiani 

lupcrtcrrampoluir,quandolegemIud2EisfpcciaIitcrtradtr.  prcdicatioeritabiaru,ncfii.'ielcsderpcrenr,accipiuntconroIa- 

b  Quetnadnio.cum lco. ru. Vox lcon:s cftcnditcius virtutum &:  tionem.non ad deirimentii  iua;  falutis predicatione  fubtrahi. 

jnfeit terrorcf  Cum  lco  cauda  circa  filuam  fulcuni  fecerit  5c  f  luramt,&c,Et  pcr  hoc  firmitcr  ftatuit,quia  Deuscrat,nam  fi 

rugit,nulIafcraiumaudctexuc,itaChrittusfuosinfiJecon-  Chriftusrefurrexit.&nosielurgemus. 

cludcns,rugitncaliquiscxeat  *  AND.Cum  Deusnullum  femaiorcmhabcat, perqncm 

c  Sf«/):ar«sfrd7K.Hicfcrtperibnameorum,qui  Antichrifti  iurarepoiIit,perIcaietipfumiucarcfolituscft,  Angeliautem 

temporc  voicnt  pra;dicarecx  pra;cedentinm  imitationc.  tanquam  rescrcaic  per  creatorem  iurant,eaque  qure  dicunr, 

d  Signo <7K«/o.infpitatione  diuina.vcl  angelica  admonitione,  proptcr  noftram  d;llidcntiam  Sc  incrcduIitatcm,CJEl  efti  ^  ar- 

*  RiciiARr).Pra:cepitvoxdiuinafignari,prohibetfcribi  tcftationcconfirmant. 

vocesfcptemtonitruorum,quiaficdcbcmuscle£lispropa!a  AHAyMO.CumdnsinEuangclioiurareprohibcat.qnideft, 

re,vtrcprobisabfcondamusdifta&:fa£l:af3nftorum.Signa,  quod  ipfead  ca;lum  manumlcuans.iuratpcrviuentcm  infc 

vtamicispateant&:inimicislatcant.  CUiafcculorum?Sedfcicndamquiahomincsretkeiurarepro 

_  *  Rv P.Signaqu^.quod  eft dicerc,  myftcria fcripturarum,  hibentur.quia fgpc iuramcnto falIuntur,non cnim  homincs, 

^  qua:  datum  tibi nofle,&: exponere  piomptu cft,figna,id cft,vt  a  iuramentoconihuiflret  Deus.fi in  co  pcccatu  deefle  cogno  p p 

fignata  lunt&:  caufa  pofteusqi!a;renda  rclinquc,  vtno  funt  uiflet.Dcusitaq;  iurarepotcft,qui  nommcntituraliqn.  lura- 

vciut  merccs  vltronejE.dcquibus  vuJgo  dicilur,quod  foleat  mentumautemeius,cftomnisfermoiIlius,quiaquicquidIo 

putcrc.  quitur,ab(qucvi!aambiguit3tecompletur. 

ie  HAyMo.Quiaaudicratloannes ihpcrms^ejuodvidesfcribe.  m  AMB.Nosquando'iuramus,volumus,vtfirmum';fit,qnod 

voiuit  et  ea,qu2  a  tonitruis  audiuit  fcr;bcrc,fcd  di£tu  cft  ei  fi  loquimur.Dixiffe  crgo  dni  iuraflfe  eft,quia  ficr  j  non  poteft,vt 

gna.Voi  mcrito  quxriturquarc  ilii  hoc,dicatur ,  cii  loanneo-  quod  loquitur  Deus,irritu  fiat.  lurauit  autem,non  in  quibuf- 

|iinesdodtoresfigurcntur,gnon  deteloquiadiuinafigillare,  dam  verbisfeobIigando,feddiccndoca,  quc  vcntnracraiit. 

vt ^  g  E,t 

NlCOLAVS    DE    LYRA.  ferjAow/uw.M^iK.iS.-i.Vidctenecontemnatisvnumcxhispa 

ff  i  Et  chma  vo.migM.dans  iTTiperiali  authoritatc  mandata.  fillis.Dicocnimvobis,quiaangelicorLifempervidet  ficicm 

2  QucmadmodumcumIcorug.<i(irmore»i./4rrwflorKW,v«(iff  patris|mei,quiinc3:lisell.e5'  iiiiangelifuntdeordtneinferiori.  M 
dicii  Pro.20.<7.Sicut  ru^itus  leonis,ita  &:  terror  tcgis.Etficut  cla  tertm  vero  jationedignitatisfen  ufficii:S  tngulis  enimregnis  prxsHt  an 
piori(ltfuitterrtbiUs.Atrianis,ttafi4itcofolabiiiscatbtjlicis,idfuhiit.  geit,quidicunti4r priitctpatus,:^ funt defuperiori  ordine inferioris  hie- 

3  £t  cum  cla.lo.lunt  fc.to.vo.fuas.z. vn»«'r//;a;  eccUfiarufepte-  T«rchi*,&  ifii  ftmt cuJiodes/peciaUter  regtim,inquantum  in  eis  virtH4 
uario numero defignatJ,eo  g>  vt,iturfiias fepcenano  dcfignai,  vt  dicit  Uter  confiduntregna.,  propter  q!4od\  nominantur principes  infcriptura, 
Crrgo.homiLii.EtclamaMiiinvoceslaudnmdtuinar.Kj.l^eruntame,  DM.i0.d.Nemoettadiutor  mciisinomnib.  his,nifi  Michacl 
ffuUlufiinusnonpcrfecitcontra  Mrianos quoiinteniehjtraiione pr^  princeps  VC^CZ-^ubidem:  Ci4m  egrederetiir apparujt prineeps Gr^ 
ditlo.tdeoprohibetur loames  eafribere.vn4efubditur\.  Signa,  qujE  corum  vcniens,&  ideotsii  angeUaUquandq  accipiuntur  pro  regibus 
locuta  funt,&£c,  feu  regnts  quibus  prxfunt,&  ftc  efi  in  propofito,vt  magis  videbiturprfi 

4  Et  ange. \\icc  confequenter defcrihitur eccleftnf^  confolatio promifja  fequendo. Dicit  igitur; E r  angelijs,&:c./(i  (H,angeU{s  lufiininni ratio 
fer angelum  luflin.  Circa  quodfctendum,quod imperatores  &  reges  ha  ne  impertj. 
fHt  ^Hosangelos  cuflodes,vnHmrationefingularifperfona:,ficut&c^  5  Leuauit,S^c.Si:iu.(j:i  w^/orc^»  reifuturieaffertionem, 

teri  ^      ie  i  Quia 

M  0  K^A  L  l  T  l  9^  nicandifuosfubditosconrumaccs.Perhocaut,quodIoanes 

*  i  itc/^i.To.wM.eirc.cxcomunicandohajrcticos&^rebellcs.  prohibetur  hocfcriberc,  fignificatur,^  huiufmodiccnfurg 

3  I:;f«»»f/4./o./«nt/fp,ro.fcptenariumtonitruorufignificatur  nomultiplicad^,  (cdfoliavtedQefteisinmagna  neccflitatc 

ymuccfitasfrjUtotum, qwpoicilaicm h»bcnt excoramu-  t  f-t iura.peryiuen,infec,fe(ul,i(^ cftjftrmitccdifpofuit. 

ni«u4i  *  rn^' 


1)^1  Apocalypfis.    Cap.  X.  i^6i 

Vf  3  Ft eti t]ux in il. Cum  6ic\t:rrea.ea  tiuitiueofmt, hxtcdaiqno-  ciumpra:dicandi.TIIiautcmideoprxd)cauerunt,quiaaChri  D 

A  rundanic!e(Truxit,qiii3firLuintres  qualdam  noncrcatas  i  ftoad  hocinftitutifucrunt.Chriftusvcroeos  inftituit,  quia 

Deo.icd  adeaione,vtbutonem.  tuctepuspdicandi  cnt,&:  ipfsad  hoc  vcnerat,  fcd  modo  vi- 

b  7-fm;?«SrfH;.no«er;>.ideit,nulla  varietas.fed  ctcrna  ftabihtas  dedeftruftionem  tcpons  Antichrifti  corraria  conftrudioni 

animarum  immortalitas.Hoc ilU  Viiimi conhderantes  patie  quam  Chriftus  fccit,&  per  hoc  pcrpendc  prardicatione  mc- 
turlJbenter.  rito  fubtrahrVelali- 

^ANDREAS.  Ill-  a    .       r         1      r         1  •  Qi^i^demhiloomniafccitfuos&inmclmsrecrcarjpomit.  tCr.  Dcfctipta  feuitia 

ratauLcmillumam-  ,  in  lcculaleculorum,Cuicreauitca?lum,  &eaqLKTin  illolunr,      Antichrim,con(ola- 
phus  tcpas  port  hac  ^  ^  tcrram,&  ea,  (]nx in  ea  funr,  &  mare,  &  ea,  aua: in  co  funr,     tionem  lubdit quam 

10re,atqUChoCVClin  C  aQ.iiiaimniortaIes&impsnibileseffidcntJt,cume£ontratempusmalotumfitinfecuU.  habcbunttUnC  tCpO- 

futurofeculo,inquo  ^^quia  tempus  amplius  nonerit,  lcd  in  diebus  vocis  leptimi  i  ris,fci!icet,quodhdc 
nullumcxtabittem-       ^  a  curapr=rciicauu,quoddiunondurabit.  ^  ^  lcs  confidcrabunt  ta- 

pi:s ,  quod  fole  hoc  e  -^j^CTcli  cum  ccpcrit  tubacancrc,  confummabitur  myrterium  i  l'^^^  Chnno  in  or- 
fenfibili tneturetur ,  f  ^  V  ,^  '^     ,.        .  ,-  -  ,  jL         ,.    .      dcfuo,  quodcrit  eis  Cor.i.b. 

fed vita  tantu fterna,     Dei,licutcuangelizauitperleruosiuos  prophetas:  Etaudiui  3  confolatio. 

C^ia:  tempOrariu  nU-  g  ^  a  Diuinamadmonitionem.  Decifdem.  b  ftationemreddentem.  d    Myflerium  Dci  .   id 

nierum  excedit.  Aut  hvoccmdccxioicerum  loquentem  mccum,  &dicente.  Vade,  ^efl,rcmuneratio  fan- 

rerfCteniPnS  loEOtn    ■  aipereamiatellige.        i.promererc  Uei  gtatiam.        b  i.paratiadiuiiarcomnesaccedcntcs.  5  dlOtUm     QUOd  eft  fc- 

poVi  fexta  angelT  vo-  ^  &  accipc  Ubrum  apertii  dc  manu  angcli  Ibatis  lupramare, Sc  ^  cretu  quod.  nec  ocu- 

CemnofutUrum,CO  K  a  Sicutobe.liens,&smp!i»uimcnt.-m.  ^  b  Opetationc&  oratione.  lUS  Vi.nCC  aU.aU. 

qaod  iamtfi  ad  exi-     fupcrterram.  Etabiiad  angelum  dicensei,  vtdviretmihili-  7     AANDREAs.Per 
tum  tendant ,  qu^-  hec  fignificari  arbi- 

cunqac  ante  pr^Jicla  crant.  tror  pofl  abfolutam  fex  feculoru  periodu,  in  dieb.leptimi  (x 

A  R.vpERTvs.Tcmpor3quippecirca  vcl  intra  cslii  ter-  culi'(quodtpspcrtubam  feptimamcxprimitur,)eaoia,quce 

B  ram.m  nc,^  omnia,qua; in eis  lnnt,variantur,fibique  dece-  per  lando.>!  prophetas  dida eranr,  &: ante cxpleta  non  eranr, 

dcndo  fuccedi.inr,ac perindc,qui illa  creauit,  fine  dubio  tem  tii  demum, nepe  ad  feculi  finem,c«rto  euentura.Harum  aut 

poraquoqneiilorumpLgfixit.,  eademque  finire  potens  efl  rcrumexplctionem  obid  Euangelium,  I^tumvc  nuntium 

cum  volucrit.  appeliatjquodaiternarequieslani^iis  iamtumparatacrit. 

:fi:  RiCH.  Tempusamprfius  nonerir,  i.vanitas  mutabilita-        *  HAy.vio.  Confummabitur.i.perficietur  quidquid  mo-  £ 

tisnonerit.Credinamquepotefl,quodnec  firmamentum  dolatet,quiaconfummatiohicnonabolitionem,  fcdpcrfe-  ' 

voluetur  amplius,  nec  pianeta:  mouebunrur,ncc  nubcs  con-  dionem  fignificat- 

ctefcent,necfljminacurrcnt,necventusfpirabit,nccterra  c  S/cwffMtw^j. Intentio  prophetarumfuitprima  dcaduentu 

germinabit,  necanimalgcnerabit  Potcftet^flimariomnia  domini,&dcconfummationefcculi. 

corpoiaexcleincnt.scoinpoiitainiudiciicoflagrationcdif-  f  Etaudiui. q.d.  Oiten(adertrudtionequ?erittpe  Antichri-' . 

lolui.&cin  eiementa  reuerci,  necampliuscorpus  cxelcmen-  fti.&sindcetpr^dicationcfubtrafta,  Sdob  hocfidelib.  confo 

tis  eonfici,fed  elementa  in ^tcrnum,  in  fua  puritate perfeuc-  lationc  adhibita.monetur  quc  vidit  interim  pr?dJcare,quafi 

rare.Poirumusquoqueopinanacremiftii.quimodoex  agi-  dicaturapertefibi:Eccc  reuelauitibioh,modouade6ipras- 

tationecontinuanobu)oi'useit&:(p-.(rus,puigan,  clarificari,  dica,necqafuntafperadeuita,necteriearisprotribulationc 

lolemqucin  co  nullum  cxcrcere  calorem  pofTe prx  nimia  aliqua.qma  nontantapatierisquantapatienturqujperfeuc- 

fubrilitat<*,fed&:mirab:lcmhabcrefj!gorem.  rabunttcmpore  Aatichrifti,  hocadconfolaiioncm  pra:("cn-     ,   i    , 

^SfHAjrMo.Cum  rcmp.isimpiorumfitinfecula.quomodo  tisecclcfiftiicapponiturubimaiortribulatiopronunciatur. 

tcmpus amplius non ent?ad quod dicendum.quiaiuftis non  g  yade.Cliod  benc fciebat intelligerc  monv:tur,ut per admo 

erattcmpus^i.mutabilitasaliqua.quiaeruntun  nutabilcsin  nitionemaliiprxdicaturiinformcntur. 

nientc,&:incorruptibilcsincorpore.  Tcmpusquippeeft  vi-  h  5/ii«/j/I<p.r«(r.quiaimpleregraucefthumanitati,quceft 

cifiitudodicrumac  noaium.ideoqueibiiamtcmpusnon  mollis&fragilis. 

crit,vbinullauarietas  cuiuslibctrei.  i  £f<j&^.  quiaDeusfiqucm  paratu  uidet.quod  ncccfTarium 

c  Con/um,mysie.qim  teporc  Antichnfti  tanta  crit  deftrudio,  cft  fponteoftcrt. 

prohibcturiHis.quicrunttcmporcipfius.prfdicaticqLauis  k  ./4V<i»^.id  cft,adfcripturamaDeocompletam&fideIib. 


e 


prsdicaicuclint,cum&:cx  anteccfToribusfuis  habcantorti-    iniimatam. 

cium  13='  a  Mci 


NICOLAVSDELYRA.  4  Sicut  emng.pcr  lcr.eiHiprxdixeruntdominumfcfutnChri/ium 

1  Quiatc.am.noncrit.  T^oneHper  hoi intellt^pniacefiatiotpm-  cumfuis fHeUh.regnaturum,&  ftcuttemporc Jeptimi  angeli pr^ualue 

ponsJimpliciter,(iuia  pofl tulficintum  feptimiangeli in  hociibro defcri  runt  ChnHianicontra  bxreticos  infideles,  &  tunc audiuit  loannesde 

bttur  magnus  decurfus  temporisujque  ad  fin.muHii.fedccffatio  tempo  cdlo  uoces,  di.  Fadum  eft  regnum  huiuS  mundi  domini  noftri 

ris  c}uantumaduirtutemhxrells^rrianji,utuidebiturc.feci.  cjnodfuit  &:  Chnfti  cius.Mf  habcturca.feq. 

impletum I ufiint lunioris tempore (juifuit tertius impcrator ab ifio lu-  5    Et aihv.H ic confet]nenter  ponitnr  confolationis ecclfftf  continua^ 

iiiiiofeniore.Ex  qHopitct,(pillud,  quod dicitur hic de angelo slante fu-  tioperimperatorem  \u(iintanum,quiin  principio fui  regni  fntc  uere  ca- 

framarei^  fuper  terram,quoileuauit  munimfuim,&-  iurauit,  &c.  tholicus ,  eir  ctpit  imperareanno  domini quingcrifmo 20.  Fuitauiem 

non  potell  inteUigt  de  lufiinofeniore,  quia  no  habuit  notitiam  de  fiendis  homo  literatus,&leges  I{omanas  ahhreuiauit,  &  in  uno  uolumine  co- 

poU  mortemfuam,/ed  ang.-^lusfiius cognotiit per diuinam  reuelatione,  pilauit,quod diClumefi.Coiex  IufUr;iani,in  quo  multasle<(es  ClnifHa-' 

quod  uoluntas  I  u/iinifemorisdedeflmElione  ^4rriana.  hxrefis ,  qux  ta-  nis  fauorabilcs  pofuit ,  de  quo  loquitur  hic  I  oannes  dic.  E  t  au.vo. Ifta 

menfuit  impedtta  ratione  prddida  tempore  Jujlini  iunioris,foretcom-  futt  uox  angeli,per  queChuJius  loquebatur  1  oanni ,  ut  habeiur  in  pria 
flenda.C-  ficut  prxccgnouit,f'c  lurautt.  cipio  huius  lihri. 

2  Cuni  coc.&c.  nam  in pnrtcipioimperif  luniniiunioris  hocfuitco     6  Vade&:ac.  li.  /.  Codicem  lu/liniani  ,quidiciturhic acctpiendus a 
fletum,ut  utdebitur.  loannc,quiifauorabilis  erat  ecclefif,utdi6ium  efl. 

3  Coniuir\.i.x\.idefi,feiretum  a Dco prouifum.  7  Dc  mz  aa.Hicfuit  angelus  fufl^inani  ratione imperij,ut  uidrhitur. 

Sicut  *  I  Et 

M  0  P^^^  L  I  T  E  !{.  prxdicatorfignificatur,  quihjjbctaPapapotcflatecxcrcen- 

1  Qtiiatempus  amplms  nonerir.Sicat  dixiin  expofitione  literali,  di  ofticium  piasdicandi,  Hc  fic  iftudotficium  dulceeft  pp  fpS 
hocnon  intcHigirurdeceftationc  tcmporis  fimpliciter,(ed  prsmii ,  fcd  cum  poftea  prxdicator  pcrcipit,  qjfecundum 
quantumadhnerefim  Arrianam,&:  fimiiiter  Papa  debetdc-  fuam  prx  ficationcin  non  viuitur,  amaricatureiusconfcietl 
ftnicreomncm  hxrcfim  &crroneamdoctrinam-  tia,nafijarguitut  propria  culpa,&:ficdicitpocta. 

6  f^ade,&  accipelibrum,&c.Hoc  imtdi^Xmxi  loannipcrqucm         TurpsefldoRoricum  culpa  redarguit  ipfum. 

^MOI^jl- 


iy^3        Glo.ord.&  Nicolai  de  Lyra. 


¥^ 


^  a  Mdpilihranii&t.it  HAyMO.A,cccptQmlibrnra  dcuorare        RichAr.Nc  (an£tiis  loanncsabofficiopr^dicationis  fu-  Q 

A  cft ciun auiditatc,  fcripturam  fccrctis iccodcre  vifccrib.  Vcl  fpendisA-  in  cxilio  rclegatiis,de Iiberatione cxilii , recupera- 

notandLim,qaia  nondicit,accipc&bibei!Iiim  (ed,dcuora,id  tioncamjfliorticiidefpcrarct,  fed  fcmcripfumde  vrriufquc 

cft.auidc manduca.Scrip£ura  cnim  facra m quibufdam  locis  bcncficioconfortaret,Iibrum dc  angclo, id crt ,  fcientiam  de 

potus  cft.in  quibufdam  vcto  cibus.In  rcbus  obfcuriorib.qu»  Chrifto  acciperc  prccipitur,8i  ci,quod  facram  prxdicationS 


tfa^tuniiu(juircnilo&opei<ndo. 


finc  cxpofitionc  m 

tclligi  non  poflunt.     bi-uin. Et dixic mih i :  accipc  libnim ,  &  deiioraiiifi,  &  facict  i 

ClbuS  efl    quia  Vclutl  r  ,  Sedi.Uccbi.c.siundo&  p..d.«„do. 

!!!l?i^, ,  4^'  M^,?!!,,?'     amaricari  vcntrem  tiium ,  fed  in  orc  tuo  cric  dulcc  canquam  * 
ruminandolunutur.  ,  .i.ui.cuuoncchriftifubfe<jucnao.  ^ 

mcl.t  Et  acccpi  librum  de  manu  angcii,&  dcuoraui  illu,5Q_, 

eratinorcmeotaquamel  tf^Lilcc.  Etcudcuoraflemeum  , 

1  ^  Qui:i  rxibis  dccaiccrc 

amaricatus  cft  vcnter  mcus.  Et  dixit  mihi.Oportec  tc  Hi^ru  m 
prophetarc  populis  &  Gcniibus  &:  linguis  &  rcgibus  mcdcis. 


.  _  In  apcrtioribus  ucro, 

T  kzec.j.  qii4;intclligi  fmccx- 
«crcift*:  pofitioncpofl-unt.ibi 

b     racict  MnaTtcare  . 
He  Ambro.  Pcrosinc 
quo  (apores  difcct- 


popuiis  ic  rcgibus 
multisminiftrarc  dc- 
beatdcclaratur. 

*  ANnREAs.Per 
ha;caltcrurrum  infi- 
nu.itur  nepc.qu^pcc 
diuina  Apocaiypum 
oftcnlalunt  Euangc-  ^^ 
\U\x  ,  ca  nondum  fi- 
ncml'ortita,neq;  lia- 
3  tim  quoque  iortitu- 


ra ,  fed  oporrcrc  bca- 

nuntur.corda apoftolorum  intclligcre  poflumus.  Pct  ventre  tum  illum  virum  partim  per  Euangelium,  qj  fcripfit.paitim 

autcm,inquoocsrputcitiajcommotanturcoiporis,memo-  eipcrprffcnteni  hunclibrum  v(q;adfeculifinem,qua;futu- 

riampcccatorummtcUigcrc  deb'wmus.Libcrigitdudeuora  raiunt  iedor;b.annunciare.  Autfanftum  certe  apcftolum 

tHr,vtmcldulccfuiflcdicitur,qujadiuinalcripturaduinni£  mortcmnccdumgu(tafl"c,fcdlubleculifineni  venturum,vt 

B  tcrcuoIuitur.SC  vitama:ternaDcimandaracu(lodientib.rc-  impofturarum  Antichriftnmpetumfiftatatquecoerccat.       E 

promittit,dulci$ vt md in cordc efficit.cu  vcro  mentc a  lupc  A  ilv i>.Oportct te itcrum  prophetarc: Ac fi  dicatnamdudii 

riotib.ad  infcriora.i.d  contemplatione ca:leltis  patn.-cad  pec-  quidem  lcio,qi!od  ablolui  velis  a  corpore,ex  totocorde  dcfi 

cata  fua intucdadeducir,pana("q;  quas  impii p!0 peccatis  (uis  dcrans  fiiciem  mcam  videre, &;odor  meus  concupifccntias 

p^fluri  funtjoftcndit.qufantca  fucrat  dulcis  in  dcmonltratio  aternitat.s  excitauit  in  tc,&:  pro  hoc  mulioties  logaft  i  mc,vt 

necxlcftisglori.r,amaracflicitur,inpeccaforurooftenfionc.  veniresadmc,dixitibiquoticsrogaftimc,&nuncdico,cspe 

*  AND.Suauislanc&iucundaniturorumcogniiioacci  ^a.vtpopululin^rcscrcditurummihi.Obhanccamoportct 

dcttibi;att.imcnamarumreddetvetrcm,hocelt,cortutim.  tcitcrumprophctarcpopuiismultis,  idqcf  cuuifummaicuc 

AlitcrcQcuangcIiftaTirm.igna;  fanntanseflet,improbafa-  rcntialcgant  &audiaiirpopul!  multi.&cNamecccducxu- 

ftapercxpcricntunonguftaucrat.Vcru  vbilibrum,  quiim-  ldStu,intcrim,Chcrinthusin(anit,furit  Matcion,HebionbIa 

proborum&:ncquamhominij  fada  continebat,  dcuerauc-  lphcmareincipit,pracrereaventuruseft  Arriaspcruicaxlatd- 

rat,edod^us  cfi  dulccdmem.q  peccatu  initio  offert,  poft  opus  les  diaboli,per(ua(urus  populis  &"  rcgib.iriultis  iilium  Dei  cf- 

patratu  inamarirudincm,hoceft,p9na&:cruciatu  conuerti.  recrcaturam.in  ipecirecfjpilTe.  Proptoriftosoportettciterii 

:ftf  PRi.Eritmclinorcidcft.cum  perccpens.obleQaberise-  prophctarcvtabhispcftiDuspopulumChriftiannmlibcres. 

loquijdiuinidulcedine.&fpefalutis  promiflf,  (edprofedlo  *  AMBpr^dicitureijquodabcxilioadprfdicandum  reditu 

amarirudinem  fcnties,cuhoc  &:dcuoiis  ccpcris  pr^dicare.  rusfit  Sedcumlanftipatres  tradant,quodpolHeuerfioncm 

Audira.n.prcdicationcdiuiniiudicii,alii  pocnitcoti^amariru  dcexilioin  Ephefotantummodo,&;circaadiacentialocapr5 

dineinmc'iiiyconucrfimutantur,aliio(fenfi  in  lupermda-  dicaucrit,it  iq!iemo!tuusfit,&:corpuseiusrequelcat,quo 

C  rantur,&:odiacircapr2Edicatoresacritergcrunt.  gentibusei  piophetane  dicirurf'f,.dprophetauir,  !de(t,  prs-  ^ 

c  Et  di.mi.Oper.te.erc.Cam  egoreciperem,licet  amara  intel"'  dicauit  per  Euang.  iinm  (uum ,  quoa  poftca  fcripfir  omnib. 


ligcrcm,monuir,vt  nccpro  morte  dimittcrem  . 

N  1  COl.  A  V  S    D  E    L  Y 
I   Et  dixit,&:c.r«n^.'<<iw  rem  in  oredeLcSabtlem. 


&:inmeditatjonce  us  mn.ti  profic  liiit. 


R  A. 


i^e,quitraMh  Itbrum  loanni^nonfiti:  i,<jiin,ariks  ,(]hij  Id/jfurnfuum 

irt  hxrefm  non  pr^mdtt ,  fed  angeluseiuiy  quietiarn  addidit  loquem 

Joanni. 

3    Oportet  tc  'ncmm,&Cc.quia poRea  dc  multii gentihui  (^popuUi 

loannesprophetici  fcripfit  in  boc  libro. 

quanullumcft  mcndacium,  nuliuserror.ficutiuphilopho 

Er datmeH tfiihi. -f:  R.V p.Calamus fimilis virg^ facul  rum libris,Iudxorum &: haereticoru.quorum doctiiiia.plena 
tat6fcribendifigni(icat,cumagirteri)authoritate.  eftmendacio.  Sacraautcmfcripturaexomniparteeftrcifla. 
Calamusnamquefcriptorum,virga magiftrorumeft.Etfunt  *  PRiMASivs.Euangeliumarundinisfcribiturofticio. Vc- 
vcl  fuerunt,qaibuscalamusdatuseft,lcdnon  fimilis  virg^.id    rum  ne  in  arundine  aliqua  inaiuws  putireiur,  reda:  virga: 


2  Et  faqiet  amaric3ri,&c.^«w  liinittianua  in  Hne  vttxfuxfuithA- 
refi deprauatus:^  ftc  eius  rnemor.a  in  libro  contenta  fa5ia  futt  fideltb. 
nmara^qux  in  principto  vitxO^fv.i  riufcis.Ex  hoc  paiet,quodangelus 

^  c"  A   1'    V    r      x" r. 

ic  a 


(ft  ,  fimilis  facultas 

fed  non  cum  illa  ma- 

gifterij  dignitatc,  vt 

dcnullaillorum  fcn- 

tcntiavcldidioncli-*^ 

ecat  cuiquaecclcfia-, 

ftico  dubitarc.  Hocb 

namqjmagifteriumtantummodo  prophetaru5i  apoftolo- 

rum  eil,&:  illis lolis h^c  virga data eit. 

*  H  Ay Mo. Per calamu m.id.quod  calamo cfiicitur.inteflige 

rcdebemus.idcft.diUuiamfcripturam^qLiiaanciquicalamo 

lcribcbant.Vndcipl"ecalamusnoninanis,('ed  fim;i:s  virgirdi 

^tur.  In virga enim  rcdtitudo  facrx  fcripturg  iiuclligaur,  in 


C     A     P     V     T        XI 

a  Sciiptuucalamorciifca, 

T  dacus  eft  mihi  calamus  fimilis  virgas ,  ^f  di 

Etige  ad  pjxdicandum. 

dum  efl  mihi :  Sur2:c  &  metirc  cemplum  Dci, 


b  i.fceptio,quia  teges  conlU- 
tuitadinoneas^ 
b 


fimilis  dicitur,  in  qua 
propter  naturale  ro- 
bur,(oIiditasdeiigna 
tur,quxadfideirefc- 
renda  cft  firmitatcm, 
fiueproredsE  ccedu- 
litatis  intranlgrcllibt- 


NICOLAVS    DE    LYRA.        CAP-  XL 

-.    ..     .    ^   \^   TdztuscA.\?oflaaueccUfia(liCa:confolacionis,poniturhlc 

t»eclicaiio       i^fruausdeuotionis,&fecundo  reuertitur  loianes  ad  dejcrtbendu 

r^cmpii  ponduscuiHldamcccleria(ltcxtribulationis,ibi,^r.  ciuitatem  fanaa. 

Circapnmum  ftiendum,q^od Faltx  Papa  qui  temporib.tUis  pr.tfuit 

ecclefis  l^manx,in(lttuit  fejiiuitatem  dedicatiois  ecclefi^  per  annos  fin 

^Hlos  celtbrart.lndcdicatione  vero  epifcopus  ctrcumit  ecclefia  dedican 

datn 

M  0  R  ^  L  I  T  E       . 

*  .^-^'''«•f'^'»'.f'»'e^cHoc  literalirer  cxponit  dc  Foelici  papa, 

qui  fcftu  dcdication  is  ccclcfi?  fol2nitcr  inftimitcelcbrandii. 

MoRALjTER  aut  templu  Dci  menseft  cuiullibet  boni 

Vm4wni,l.Cor,  i^JempUtn  Oeijandum  eH,^  efiis  vqs,Hoq  44 


Jemregulam. 

*  RiCHARDVS.PrsBdicatiocalamusfimilisvirgaeelTedici 

tur,calamus,quiafonat,fimiUs  virgc,  quiarcditudinem  ler- 

uar. 

b  Mrt»>f.idcft,itafccundum  vniufcuiufquccapacitatempr^ 

dica,ut  conftituas  ecciefiam  &:  in  eaaltarc. 

jg»  RlCHAA. 


dam,tr  fic  fe  hahet  per  modU  mcfurads  nturos  eiusextrrius,0-  inpaui 
menlo  ecclefie  ab  angulo\tn  angulu  tranfnerfaliter  fcribttur  alphabetti 
Gr£cum,&  fic quoiammodo  menfnraturfpaciuminterius.  Ettm  hoc 
dictt  loannes in  perfi)na  ecileffx  loquens prophetice:  Et  d.l.cft  mi.ca, 
fi.virgg.waw  dedicans  templum  in  manujua portat  afperfonum. 
z  SavgcSc  mcv.tzm.yerbumefilccBlictspapxad^uemlibct epifo- 
fum  pro  dedicatione  ecclefm. 

•  *  Atri. 
tem  tcplum  mcticndil  efr  per  diligcntS  confcicntia:  diCcuflio 
ne.neibidcaliquidlatcar.qdoculosdiuincmaieftatisoffen- 
dat.Pcraltarc.quod  cftquadratum  fignificaturquadratura 
virmtumcardinalium.Peradoranccsinco,bonxconceptiQ- 
ncs  in  animo,&i  ifta  difponi  dcbem  i  quoUbct  Cbtiitiano, 


ly^^                 Apocalypfis.    Cap.  XI.  1^66 

jf    ^j^icnAR.Vtaclhncccrtiordexdificand.ipcripriusprc-  fiueccclefiamcatholicapercamaccipias.menfesquadragin  D 

'^  dicationcm/anda  ccciefiaefficiatur.rurgere&metiritem-  tadoosagetib.  calcanda  alFeriturhoc  loco,i!iud  lubindicat, 

pluuiDeiiubetur.Qaod.n.voxil  Udiuinafaceretunc  praice-  nififallor,fidelesprobatorq>viros,tre^annoscudmiidio,qui 

pitinreuelatiorie,hocpoItmodiimcgitinpra:dicationc.San  busantichriIlus(^"uiet,niagnamperfiequurione  perpeffuios. 

tta.n.ccclefia  incrementumaccipit,fccundumquodfcin(e  AHAyAio.Ciuitasfan5baolimappellabaturHierufale.Ve 

ipfa  pcr  prxdicationis  runtanaennonhicdeil 

vcrbumextendit,quod      „      *  ichriftum.         ^b  i.conflim«quaiit«ib;.doient.  ,    n     r    •    T  ladicitur.ledpotiusde 
crgoinreuelatione  ine-  ^  &  alrare,&  adoranres  in  eo.  Atrium  autem  quod  cltt  roris  ^  ccclefia.Hanc  ciujtate  t  intra. 

*i"doCit  ficnum  eifu*  a  Excommumcandooftendeteeflicfotis.        bOmnmofubtrahepr.xdicn-oncm.       c  i.con- 2,   Calcant  hxrCtici,  Paga- 

*               »    ,'.    6'.        ■  ,r    ■  1                           tormesfaaifuntGentilibus.            .  ,       ■       j    ,-  ir  r 

ITtXZHC,  c  C"meftGe„tibus.Ccm.tuemfanaamcalcabuntmen-^  P„t'>-|X'S^^^^ 

actioneniJilatatosextc  i  libusquadraginraduobus .  Erdaboduobus  reilibusmeis  ,  nonpotcil,&tantoma 

riuSaltare,interiuSCOn-  »  j.txit>usannis&dn«idio,ficaiipfeChtiftusfizd.c»uit.        b  i.prrdicatitcs  p^nitentiam  &  excm-        giS  elimatUr.qoatO  Cal 

B  tca^plationideditos.ec      ^            ,        l      .    i-'i             n     j  p.1'">"5"<*"«!-        ,,            7  catur,ita  fandaecclc- 
jntentos  .    Hoc  tcm-  c  ^^^P^^opherabunt  diebus  mille  ducenris  iexagmra  amidi     fiacxpcrfequutionei)- 

plumfinealtarcmet;rirr      •      xi-r            =>  i^ip'^"""'"^»;"'»"^;-  ,,,      ,           •     „  fidorum  redditurper- 
pr2cipitur,quifquisaai  ^  laccis.  Hilunt  dua:  oliuc,  &^du.o  candelabralucentia,  8  fcaior&lueulentior. 

uisfiuecontempiatiuis                  -  *llvP.Notumeft  hi- 

vetbum  cruditionis  admjniftrare  monctur,fecunduiu  vtro-  ftoriisccclenafticis,quiaciuitatcmfanaam,i.ecclefiamhae- 

rumquecapacitatem,  reticicumgenrib.fimilifuroreperfequutifunt,nontantum 

*  An  d.Nos  arbitramur  Dei  viuitemplumccclefiamap-  mcnlib.quadragintaduobus,fed  menfib,  &annis  multo  plu 
pcllari,inquarat:ona!eshoftia:Deoofferuniur,  rimis.Curergodixitmenfib.quadiagintaduob.quinonfunt  £ 
a  ^m«''H.i.faiios  Chnilianos,qui  fcecclcfiamfimulant,fed  ampliusqua  trcsanni&femillis^  videlicetpiopterintiman- 
faftis  abncgant.  dammagnitudincmperfequutionis  Artichrifti,quctantae-    - 

t^  RiCH  A IL Atrium  vcro falfi  Chriftiani  funt.qui  vidcn-  rit.vt  pcoc  fola  debcat agnofci  &c  pr£Eno(ci,6d  pro cudis  per- 

tur conlecrati eo.quod  baptizaci (unt,fed  pleni  lunt cadauc-  fequutionib.(  la computari,quah  cater? pctfequutiones il- 

ribus,i.vitiis&:prauisopcribus,qui  quamuis  iunftifintfide-  licomparatx.perfcquutionesnonfintaut  fuerint. 

libus nomine,  longe  tamcn  ab  cis  funt  aftionc.  Ifti dcniquc  -jt  Pr i  m AS.Omncs  iudei  hgrerici  atque gcntiies ecclefiatn     ■ 

non co.mprehcnduntur  lub  menfura calami,  quia  non fub,  diuerfis  modis  indcfinenurappugnando,quafi  conculcant,- 

duniur  verbo  Dd.  numeras  autem  menfium.nou  ;flimam  tantam  periequutio 

APaiMAS.Crcdulitatismal^doiSrinam.&confuctudi-  nemfignificat,lcdetiamChri(iianitatisomnctempus,  pro- 

nis  infaultx  contagiainherccicisludicis  &c  Gentilibus  foris  pterfexmundiztatcs,&:feptemdies,quibu^pra:tetmcanti- 

iubentur  cxpcUi.qjoniamadfandlalanftorumindignuelt  bus&remeant  bus,omnetempuseuoluitur. 

talcjpioperarc.  c  Et  t/.i.!i«.q-d.cum  muioreft  tribulatio  nondcbetis  ceflare 

*  An  D  R.Atrium autcm  exterius,gentium  & infidelium  quia  tcmporc ipfius  cu  grauior  fucdt,faciam  illosprKdicarc. 
Iiid^orum  fynagogamarbicramurappellari.vtpotcpropter  c  D«oZ»«j te-.De  Elia&Enochagitur,  perquos  prgdicatorcs 
impictatem,  quiobftddatenetur,qu^abangclomenlurc-  alij  intclliguntur, 

tur,indignam,nojit.n.d')ininus,quifunt,  iniquosautem&  *  AMBR.SubitoraltumtacitadEHamatqucEnoch,qui 

prfuaricatorcs,isquialiasomnianouit,ignoraredicitur,quia  temporibus  Antichditiucnturifunr.Etpulcnrofatis  ordinc 

illorum  fada  non  probar.  uidclicet,vt qui  ludaroiu  deic(ftionem  per  figuram  atrii  pro- 

*  Rvp.QuodcftillLidatrium,quodiamforiscft,nifiquod  tulerat,corum  reftaurationem  fubncfterettacite.Conftat  e- 

cunque conuenticulum  h^rcticoru m.qui &: fi  fele elTeintus  nim^Iudxos in fine mundi pr^dicationeElix &C Enoch,ad  fi- 

contcndunt,  nihilomuiuitamenforis  funt,  6cintcmplum  dcmChrifticflcreuertendos. 

Dcinequaquamperueniunr,autpertinent.  A  ANDREAS.Perhostcftcsplcriquc  doitorum  accepe- 

*  A .MB.Si  foris erat,quoforas  eiici  poterats^Pcr  atrium  cr  runt  Enoch  Sc  Hdiam.                                                        ' 
goIuda:idefignantur,quiforis  eranrper  incrcdulitatem.  :SrPRiMASivs.QuodcftIoanncs,hocduoteftes:ideft,cc   . 

*  AvG.Ipfiatriumfunt,quividenturinecclefiatflc,&:fo  clefia  duobusteftamentispra:dicans,&:  prophctans. 

^  rislunt^fiueh^ictici  fiucmale  viuentescatholici.  A  HAyMolnhistcftibusomnisecclefia  compreheditur 

b  Cimta.fan. i. ccclefiam adiuftc  viuendum  congrcgatam,&:  in fuis  pra:dicatoribus,qua: peromne tcmpus  uitx  prJefentis 

vif tutibus  imbntam  pcrfequcntur  menfibus 4z.i.  tnbus an-  propherat  &: pr^dicat myftena filii,fiuc nuc ,  fiuc in extcrnis 

nis&:dimidio,quibus  regnabit  Auticiiiltus.q.d.fciatisom-  tempoiibus. 

ncsperfccutiones,qu^(untinpra:lenti,&qua:fueruntinpr?  c  £>/<ritts »«//f.Notat,quod  hidicsnonperficiunt  tres  annos 

teritoabAntichriftoproccdcie,ficutdlas,qua;erunttempo  &:dimidium,ficut&:Chnftusnoncompleuitdimidiumaa 

refuo.  numpra:dicationiSlua:. 

*  Andr.  Quod  autcm  fan^a,fiue  nouamHierufalem,  f  Hijuntduin  o/;.EtadcAepliihotudebctis  prcdicarc,  na  ifti. 
fiue i^Havmo. 

NICOLAVS     DE     LYRA.  telegatusperBelfanumpatrumj&MenttasfermsDeiincarcereaffU 

it  I  Atn.au  qttod  eft  fQ.&i.c.Ipfeemm  inHitwt,  ejnBdtton  celebrare  ctus.  Et hoc eftq> dutt I oanncs.Et  ciin.lzn.i.ecilefia..,  qui  aiciuitas 

turm:JJa,nifitnlococonfecrato.  2  Quoniamda.eft  Gen.<y«e  ojfe-  fan8a,nacliynnasciumJpiritufJ'au£locon%ngata./^  CA\cA..Arthe' 

runtjacuficitfua nonfo ium  in  locit  conjecratis.fed  etinm  in  prophanis.  mius.luflinianus,Thfo1ora  &  Belijarius,ecctefi^  mini(lros^iauitct op 

3   Et  Cim.ian.h! ic confequenter rcumitur  B.l oanncs  ad defuibenda  pnmendo.  5  McniWiy^-iqiiAdxi.Tanto  cnim lepore  velcjrcitfrdicit 

trihulattonemquandamecclefif  excitatam per  jlrthemium  patrianha  illa perfecutioduraffe.f.pir tres annos & dmidiu.6   Et  dnbo  duob, 

Coriliantinopolitanum,quipropter hpefim  Euticianam  qua erat  corru  tc(\.i.6Cc.conHanti.m  Hirfapientiamfupp.Et  iflifuerunt  SUuerius  & 

ftus,per  ^gapttu  papafun  depofitus,&  loco  eius  Mennasferuus  Dei  Meunas  Deifetuus,qui  conflanter  fleterunt  centrafautot  es  hsrefis  E« 

monechusinfiitutus.SedTheodordimp(ratriyiinfeUaeadeh£reft,pe-  tician<everitatepr£dicando,ideoJf4bditur.y  Et prophc.di. &C.</Hf 

tijtaSdueriopapaMthemminHitui,ficut patetmlegenda  fanCliSil-  facii4tidetenipui,q>prius.f.tresanriof  &dimidiif,velcnciter.S  Ami 

uerij,&  quia  renuit  Imfai ere.Theo4ora  indignata,&  luHinianus  et'  di  {:iC.i.vilibus  vesiimentis,na  Silncrius papafpoUatusfuit  vep.e  pa- 

mariihs h^reft  Euticianaper  jlrthemiu deprauatus,moueruntperfecu  pali,Q;  indutus  veflemonachali.9  Hi  iv^ntd.oW.propter  plenitudi- 

tionecontra  miniilros  ecclefi^,tt4  fp  Silucrius  fuit  depofitus&  in  extliu  nem  pietatis.  10  E t  duo  czndc.propter ardorem  chati'atii. 

relegatns  *  I    In 

MOI{^^L,ITEI{.                    .  quia  ficutdicitGreg.hom.?9.Dfisbinosmifit  difcipulosad 

1  ^tWawi.f^irc.Perhocfignificatur.gjnuIlufacrificiucxtravni  prxdicandu,vtpcr  hocinfinuarct,gjqchantatcergaaItcrum 

tatecccicfisfaiftiicftDeoacceptu.cmoi  (iintinfideliumob  nonhaber,pra;dicationisofficiunull.iteniisfufcipered<;bef. 

lationcs&:ha:reticorfi,quiquantupoflbnt  calcantecclefiam  8  ^wj/fljAcpcrquod  fignificaturaipenias  viix,qnaein  prsc- 

f)if|?c,quodfignificatur&:menIes  qiiadragintaduos,accipie  d!Catoribustfrcdebct.i.Cor.9.d.Ctf;//^ofO)/;Hf  wf«ff»,  &infer. 

do mi meru  dcterminatti  pro indctcrmin.ito,  ficut frequcn-  re.nefor te cum alikprfiicaurrim,ipfeycprohus (fficiar- 

tcrfit  mhoclibro.6  Ef e/iio«/«o. /ewm.fprsdicatoribus  po-  9  Hi/«nf (iw(«o/««*.Pcraffluentiampietatis. 

teftate  arguedi  falfitaic  hgrcticotu  &l  ifidcliu.Et  dicunt  duo,  10  Etiuo  cW.Per  refulgentiam  honeftatis. 

quia  *  I  /« 


^^6j        Glo.ord  &  Nicolai  cle  Lyra  i)(38 

^      *  HwMo.Tpfifpccialitcrduo/.  Enoch&Elias.diiKoli-  *  And.  OimfnenfAm  Deibcnlgnitatem.qui  vulncriinfli  D 

"A  uxappdla'»tur,pfoptevn;tionetnrpiritus(andi,qiiaruntini  aoctfic.iccmilarim  mei^icinam,  infusoqucveninofilin.ise 

bai.:4icu'\turS<:caaacl  tbra,viui.i!'jccbunt,aiii(quc  veritat  s  mox  antidotum  adhibct.Cum  cnim  Antichnltusinomnib. 

ludicnotenJcnt^.^^vcrb  )5dopcrc.  prodigiisvcneficorumomniumprinceps,omniumquepr.-E- 

A  AMDaEAS.HiduoapudZichariamfubduarumoliua  Ihgiatorum  coriphcus faturus  fit,  vtpote  vniucrfi  diaboli 

rum.  toiidcmque can-  fr.mde  &  cncrgia  pec 

dclabrOriifchcmatedC  QuodDcopUceititiendcntei.  «Djntcjlumenarm.  Aptopofitorcuoc.re.  fefte  imbUtUS  ;  DcUS 

lincaatur,ojid  forian  inconlpeCludominiccrrxftaiites.  Echquisvoluericeosno  i  opt.max.ianaos  illos 
oaoJb^morum  Dooqj  4pioiu*n»ieatentia.  Dmn»bt.  .     .  2  vdorum fignorum  at 

phccntiuopcrumolco  ccre,  ignisexietacorcilloram,  oc  deuorabicmimicoseo-  j  qucmiraculommvit- 
cogntionisKimioifo.  r       •        i       •  corpotaimoae.     i.fp  tuuai.  fcnteutia        4  tutc  armabit ,  quo  \  C- 

meniuf.igicrgt,ucrita  fLim.  Etliquis  voluericcosl.cdere,  licoporcetcumoccidi.  5  ntatisoiknfionc  me- 

tiCl"   UChlCUla  CXllteni.  «  i  fciipmr«s,quiceUnt  .ncina.  b  Q^ia  non pi?  licabuui,  nifi  congriio  tcmpore.         6  daciuu1,luC.U]Ue  patC*         i 

'  a  Hi  habcnc  pocellaccm  claudendi  carlum,  nepiuac  diebus  ^factionc.tenebras  rc. 

A    RVPERTVS*F.»  a  Q;ianiiimiJ  hoiquos  rcprobaios  viJ<|(nt.  j{  darguailt ,  &  (cdUClOS 

runtoliue,idclt,  ca.ila  bprophecixipforumj&C^poccftacein  habcnciuperacj;^asc6n-  9 ad uentans luccm con 

milCricOrd  C  tUncaCCC  .     *  •'•  biterrenos.        c  Memo  citoplagjrnr.i  .'icgypii.     lOuCrtant. 

lcrand^.Candclabra uc  c  ucrccndieasinianguir.em,&percutereccrram  omni  plaga,i  i  b  superaquas.\^t?(,(Ki 
roiuquo  funt?  In  coui  *  Qiioderitpetircsanuosacdimiiiium.      1 2  pcT  dotirinas,  qua:  sut 

dciicct.quodiuilltbdic     quoticrcunquevoluerint.  Etcum  finierint  relHnioniu  Iliu,«5  fidclibusaqux  ur.gati 
bustam  nignsta  n  te-  Antich.iftus.  ^  Adrcgnum.  Pcrici.eb.ofos.  i^gautc?. 

ncbrofis.clata  prophe-     befl:ia,qua:arcenditdeabyiro£iciecaducrlLiscos  bcllnm,  &:i5  c  j n  fjvgnmem^&c.  m   e 

tiariflC  piCdlCatlonclu  a  Vtquicunc)ueviderinttlmeanteiscoiitb.ro»ti.        l6  pCCCatUm.Vc!  CUm  aU- 

ccbunt.itautficnnon  J  vincetillos,  &occideccos  .    Eccorporacorum  iaccbuncin'7ditaneglg>tur,ue'cu 

pOilit.Utin  errorcm  m  ,  lerufalem.         b  01,minvirtutibus,nuncin.n.iiiia.         c  imuia,  .luia  nemo  prxdicabii '  8  audiri  Ctiam  COnteill- 

B  ducatur  quifpiam  clc-     placcis  ciuicacis  ma>rnc,  qua;  vocacurlr)iritualitcr  Socomai^niiur. 

a  Cbiiftus.  b  Eli$ 8t  Enoch,        c  Contradicendovetitati.        d  Qyidjm oculis  , qui  2 1   fe    AM  3  R.  Sl  per  Ciui- 

»''°«"-   fa.ai iroruc? ™  c  ^  ^gyP'"Svbi &  dom,-nust.llorum crucifixu. c!t:E;vi.'e;^,  r„;:;;„r,r,'.';cm uo  *' 
cammaliouoiocoter-     buncdepopulis&  tribubus  &  linguis&  Gentibu.s,  8c^iacc-24lucnnuisinicll  gert-  , 

rafponti.uticosmaie-     buntcorpora  corum  pertrcsdics&dimidium,  &corpora^5  r^^^J^.^.^J?"^,'^^^^^^^^ 
itasdiuina  commorari  *■     r  r  '  r  cir^Voi&dominoseo 

pcrcipit.pcrcontempia  rum  crucifixus  eit  ■,  i 

tionisgratiamDcodeferuiunt.candelabratuncficnt.cumad  ueritatenonaberrabimus.eogjira  Hciulalem  uiqi.ead  lo 

€x^>lendumpra:dicationisotH:iu'nuencrint,quando«ideli-  lufit  ddtrufta,  &:ifta,qua:procaa;diticataclf,  noninuDlo- 

5  Re»  ,-  cct  o.nnibus  fidelibus &: infidelibus  uerbum  Dei  annuncia-  c  ),(cd  in  alio  I  ta elle  dic.itur. 

li  ,g'       bunt.  *  AND.Polteaquamimpoftorisfraudcmdetcxerint.eam- 

k&gd.7.     a  llihjhentpotefiatfm,<yc.KiCH-Qii^ntim  potentiam  inre-  que  modisomnibusvirandam  palamo(tcnderint,Antichri- 

biiscorporalibushabiturilint.ctiamfecunium  feniumlite-  ftus,(ecundu.ii  permiflionemdminam  interficictillos.iplo- 

ra:man.feltatur,m.ignamigirur  h-ibcbunt  poteftatem.fcJ  rumquecorporaperpl.iteasveteris  &:iameiicrfe  Hicrololi 

tamcn  m.igisftudcbuntlcruare  paticntiam,quamirrogarc  Bi«,inquadominus  no;lerpa(luseit,vliiocitroqueiadatain 

uindidlam.  fepuitarelinquet. 

*  Amb.  LegimiisEliamorationcclaufifrecxIum&iteru  *  II  AyM'>.Ciuitatcm  magnam  quantumaJliteram  ,ap- 

aperuiire ,  lcil  &:  Muyfen  aquasinlanguinem  conuertide,  pellantHierufale^quxcii.itasDeimagnadicebatur, lcdpoft 

noncrgopurandum  eit  Eliam  minorem  uirfJtem  habere  ,  qua-u  dominum  fuuminterfecir^iam  no  dicinirciuitasma- 

cumajexplendumluepf^dicaiionisotficiumuencrit.quam  gna.led  Sodoma.  IncuiuspIatcafpcci.iIircrdfir.acerecofpo 

C  habuit  co  tempore . quo  inter  ht-mines  tonucrfatus  eft ,  fed  ra  fandorum.  taiiquam/.  vt  vbi  principale  certamcn  er.t.ibi 

potioie.PolTumus  ctura  pcrcdi  m  ecclefiam.perpKiuiam,  mortuorumcorporamultipliciter  percar.  Al.tcraitcm,per 

ucrbafanftorum  IpiriTaliterintclligere.ClauditurnamqjCJE  ciuitateiT:  magnamin  quaincebuntcorporafanCtoruu.,io- 

Jumimpiis,cQ Deusfuoiudciocorda  eorumitaobdurarifi  tusmundusintcll'gitur,qi.iainomnibusniundipart.b.tur.c 

nit,ut  nulIouiodouerbiDeiaditumacccdendiadcor  luum  temporis,fandi;nterficientur. 

tribuat.utlalutntur.  c  ./rffgy/jfKJ.i.tcnebrolafinccognitloneDci.  _ 
^  An-                                                                             ^a  Et      K 

iNiv^ULAVSDELYRA.  15  Facietaduer.c  bel.wo(/o/jr4;(//5o.i6  Etocciuctc.'/oHe««» 

^    I    Incon.do.ter.ftan.pff  fon/i(J«f/tf»J  m/f4//J.  uiUperreli^ionemexilij.iy   Et  cor.eo.licc.i.rcpuialuitur  r:lia,  (i- 

Z  Etli  qws  uo.eo^ilo.ficutfaOumfuitpeypradiCios  perfecutotes  cutcadaueriacens  intera.l$   Inyh  cmi.md.t.in  fiddtun'  cot  gtet^a 

ecclefts,   5    \%ni^  e.:(.ict  de  OXC  CO.i.verha e% feruore fidet  proceden  Uone,cjU£ii*nce^aiualdemagna.\g  Q;^-XiXO.(Y\x\.Sodo.prvpttr  vi 

tia.  4  El dcmi. COium.eesferte.ido  fcntcntia  excommunnatioriis,  tiorum  vilitatem.       20   hlAcgV. propiererrcrumtenebrofitatem. 

ideofubditur.^  htC\quiiiUO.COslq,gludtomateriali.f  21   Vbi&do.ilio/^f/w/f/o.az  Ctuci.eft.fx/>o<:en/»»,//«o.ipMrfj- 

6  SlCOpor,eumoc.^/.j.i/o//>»r/f««/f.  7  Hi  ha  pote.clau.cae.pfr  cabatcontravuiaSinbarumcjr  Pharif  orum  tonrepcrunt  intndiata 

flaues ecdefix.i   Ne  plu.die.pro.ip./ww  bemflaa  eu lejif  non pro  &  odium  conira  eim,  ex  ejuoionfijncnter  obfcurata  eftdla  logtttlio, 

ficiunt excomninnii.atis tu/t^,g  Et  po.ha.lu.aquis././;>.  tuorumdo  qiiamhubebantde  chriJtoperfcripiHrasp>ophctarum,(uut  plchtusde 

&rinaSiic quibusdiciml^\Qu.g.d.A.q,txi<.\xt\wc  MaotCiinin.  cLaraui juperiUud Mait.ii.d.i\^xiCQ\(^ iUtcd\>.cx\i(\\,t\:Ccith(^- 

O  Conucrfcudieas.nlan.q//i'n(/f7/c/oto>-/<w/u////a/m.  xci^&cccr ficobjcuratiptoctfjttuniaieiusouafionem. 

II   Et  pcf c.tcx i.h.>reii(os  terrenis (iiios,vnded>cit.^u?.Siterramdi  23    Et  uidc.de po.&:  iri.&:c.n<i?w»//or«fO)-MWf/«/'//ie^«>S/om««/ 

Uigis  terraes.iz  Ocx\x\\y\c.fententiaexiommu»icarioms  aggrauan-  tis  populis  &  diuerfarim  linguarum  fut  nota.z^  Pertresdi.&:c.//'C 

^"^n  J''^""^^"''^*^^'^'-^""'"'''^''"'^^'^""^o''/^''«'f''  de(cendenio.  aectpitur  dies proanno  fecuudtimiUttd  Ei^^-A/j.^.i. Diemproanno 

14  licltia,qusaf  deabyf./,BW//^/y.'»<r  patritius , co modo  loqtiendo  dcditibi  Tantum  entm dii»auit deieClto torum,vt prxdi   umeft. 

quo  crudelii  homodicitur leoyvelcanis  rabtdus.  25   Et  cor.co.non  iJ.po.in  \i\o,i.principes  Ew.icianinonpnm-ttet 

, - 15  Faciet  *  fts 

^  ^  P  K^  l  l  T  E  l\.  (uitdiCiuxnEzcCi.^.Erismutus^neccfuaftviro.Huf^ans^quiado- 

_'  j!"'on.do.trr  ftan.pcx  conftantem  pr^diratione  vcritatis.  »2«; exajperam  eii.t)  Ef  pot.hab.fp.aq  :.ha;rcticorum  doclnnas, 

2  jify^uii-po.wBo.predicationemcorumimpcd/endo.  dcquibusdictur  Prou.^.d.^/y/^jc/Krf/W^/^/t/ow  funt.\o  Con- 

3  '.g"'"<^"-f<<eo.<.fu.i.ferucnspr.TdKatio.4  E^</(?tto.i.dcuoran  «CTff«d/>4i//i/"<i«.i.oftcndendieorum  falfitatem.ii  Et  pertwe. 
a  jseosm  igncgehennalidenunciabit.  ffr.i.cupidos&auaros  ii  O/w/j/p/a^a.Cinfemi ,  qu.i  pr,vd:ca- 
iltc  &  ^"""■T^    '''"'''^""''^^'^'      ^  S/co/)or.f«woc.fpiritua  torcspcrcuriunrpcccatoresquaui  odenunciantiplam  fupcC* 
Dra-^          *^"''    r^         ^  H//;j./>o,(/^i/.c.£.ej>f.hocfitquando  vos  venturamu   fc/c//w6'//.ff/f  ./<.  ,pia;dicarione,qux  tcrmi 
j>i»aicatorcscclUat  pr^dicare^ptcrmaUtampopuh,  ficut  nabitutcircanmdihnemidcoiubduut.H  Be('tiatiu<fai.\.Ax\' 

fuit  tichrillus 


\)69 


Apocalypfis.    Cap,  XI.        1570 

^  a  £fm«nfr4»»/«en.'.DonaadIitcram,vdcongr3tulationcs&:    patiendLi.o.lcndit&ipibni  coronas.vt  {imiliteriftuloannc,  D 
A  confabulationesadinuiccmdeeisloqucntfs.  livelquemlibetaliadccoronaftiapromodokiocerrLifaciat. 

*  ANDR.Quimendacibas  Antichriltiprodigiispraioccu  rk  Rvp.Cumdumproplietarentrcftes  i(ti,tcmpusPiophe 
pati,nomeniiiius  Deocxcfnm  cordibaskiis  Icmel  inftriplc  tixillorum  dicbusniillclexagintaprffinitumcft.poriquam 
iut,fiueillj,exiudxiscrigineduxerint,fiueexgcntiua)natio  autembelitiaocciditcorpora,trib.annis&:  dimidio.trcsdies, 
iicvenerint.illifanfta  &  dimidium  dicere 

illacorporainirionu-  Ne mcmoria  corum  h^bMtm.  complacitu  efl:nimi- 

mcntuminfcrn  non  a  eorujii  non  linenr  pcniin  monumcnris  .  Er  inhabiranres  i  rum.quia  fanaisDci 
fjncnt:  Vcrumquod  a  iurtoimHaffiia.oi>rp'.crumcUcpuUtio.  teflibus.in  agoneper 

a  flagcllis,qux  ad  iU     rerram  gai-iaebunr  iupcr  illos,  &  iucundabunrur,  &  munera  z  moleaaccrtantibus, 
lotumfalutcm&:c6-  ,      _  .        ,  .    ,  a conttadiccudo iuitpjiutis.  duminflat.dum  pr^- 

uerfioncmintulerat,  b  mitrenr  inuiccm  ,  quoniamhi  duo  prophetj?  cruciauerunt  ^  lijnseflanguftiajtem  . 

IlberatOS  fe  Vldcant  ,       ,  AUashahitabant.  alJcft.annosrcs&dimidiuni.Cpolhnortcin  Amichiifti.  4  pUS,longUm  VldCtUr, 

ktumfcfl:umq;diem  c  co.s,(qui  habitanriupcr  rerram.Er  poltdies  rre.s  &  dimidium  c  poftqua  aute  abicric 

agenti  haud  COgltan-  *  Omaiaatemalitcrviuilicans.    ^    b  Vidiintraturum.         £ '-amiminorti^s.imp^flibiles.  tCmpUS  illud,tUnC  itl 

ipiricusvirx  a  Deo  intra!uitineo.s.  Et  llcrerunt  iupcrpedes  ^jetcmitate  beata  po- 

-= :-r.._.,:.  „..,.,.. :.,,.:  .     .  ,: X  Tl  tlS  pofl  tCtgU  01,  rC- 


3  tcsqucT.  doiBinusa- 
mat,&:  cadigarequo- 
que  folcrc ;  camoque 
&C  frocno  illorum  ma- 
xillas  coltringcrcqai 
feadiplum  adiunge- 
recunclatur,quo  vcl 
neccfiitate  coacli  ,ad 
viaai  re<^tam,a  qua  ab 
errarant.aliquando  fcucrtantur 


a  Aiiascontigit. 


ti.Sc 
ii. 


a  i.p(X'iainfi:rnalis,vel  laucrentia  Uei. 
Vt  poiidus  opptiiiisns.  cAliasilios.  ~      Itaglotificaios 

fuos,  &  timor  magnus  cecidic  iuper  ed>,  qui  viderunreos. 

aMagnatpotedatil.  b  A  Chlirto.vclarchingdo. 

di.adco.ilijtiiu:ii  lancior  um. 

Aicen- 

dice  iiuc.Etaicendecuncincccluminnube,  &  videruncillos 

Deoincosintraredi 
citur,rcfurre£lionis  tepusacciperc  poffumus ,  quod  pofl:  tria 


c  i.h.xcoperant-m 

Er audierunt vdccm  magnam de ca:lodice icem cis 


fpicientibus  breuc  vi- 
rrdcbitur^uifl.e  quod 

pcrtulerunr. 

*  Ambro.  quod 
8  poflrtrcsdi&s  &ddimi 
„  dium  fpiritus  vitae  a  £ 


II 


i:  AvcHocfcmperfdiSumeft.&nuncinuicemmittunt  t5pora&:diinidiam,qu3uisn6ttatim,  inproxunotamefict. 

fidnouiilimegaudcbunt&cpulabuntur.quoticsenimiuftiaf  d  iMpfr^eiiff.ideitfupcrfeiplosquipriusfueruntnonindigs 

tliguntur,cxuitantiniufli&:  cpulanrur.  tesahquoquoiiitantur.ledcrunt  firmi. 

"A  ilvp.Pcccatumpeccatorum  oinniumdetcrrinumcft,  A  HAyko.BeneUaredicunturfandiquiaiamincommuta 

impiosletari,cuui  malefecerint,&:meritotahbus,muUus&:  bilcs  eruntinmente,i!<:incorruptibilesincorpore. 

incxha(tasthelaurusrcpo(ituseitirxOeiviuentis.  ft  AMB.(labL]ntqaippeluperpcdcsfuos,quandopofl^rcfur 

ik  HAyMo.Redeinhabitanicsterramvocantur.quidcin  recl:ionistCinpas,quaniaritcorumvirtasatque  magnificen 
teritu 6c nccc  Sandoru gaudcntcs,niGte ad prasmia cotineda  tia.omnibus impiis  manifcltabitur. 
clcdos.vcl  ad  hia ccnndcranda (upplicia crigcre no  nouerut.  d  i^ocem  mjgnam.qa.x:  illos  refrigerct,&  inimicos terreat. 
b  ££;;o;iJw.O:tenIatribulationceoruin  ,  perquorumoe-  "fc  Ha^mo.  Voxiita.quajcos  vocatvtcalos  afccndant,ipfa 
plun>iftuinmtabatadpra:dicaadum,ctfinece(rcfucritadc6  citdcquaapoflolusdicitilpfcDnsinvocearchangeliafcen- 
patiendum jjg?"  a  ditchuc, 

'  L  Y  lC~A. 


NICOLAVS    DE 
^  eis  exhib:re,aliquoi  beneficium  humanitatis. 

1  Et  inhabitantcs.f.  Euticianam  qttx  tunc dominabatur  in  terram. 

2  Caudebunt  {u\)cr  Ulos.de eorum  deieSione. 

3  Et  munera  mittcnt  Inuicem.in  fignum Utitix. 

t  Qiidniam  hi  duo  prophetx  cruciauerunt,8ic.f A:co»jm«»;V4 
tionibus  &  aggrauattonibus, 

5  Et  poft  dies  trcs.&c./J  ef},pofl  tres annos  &  dimidium. 

6  Spirirus  vitx a  Dco. <j«'4 rcflitnti  fueruut  ad itatum  priWnum, 
etfic  viuificati fuerunt  d  morte ciudt.sUuerius  enim  anno  domiiti  quin 
gentefimo. i6.fedit  iterum  infede papali, 

7  Ettimor  magnusccciditfupcrcos.yc//Jcet,EanVM«oy. 

8  Etaudicrunt  voccm  migr\im.idefi,demititanteecilefiaeosre 
C  flituentead  gradum  prinini  fjonorts.l^erum  tamen  beatus  Siluerius  tn 

exiliumremifius  ibiic  mortuusfuit  ,^  ficperpalmam  martyrij  ad 
calum  afcendit,^~-  idet»  tenendum  de feruo Dei Menna.& Cf^ aliter po 
tefl  eKpoiii  quod  diciiur:Et  audicrunt  voccm  magnam./c//;c<!f  D?« 
Vocantis  eos  adgloriam. 

9  Et vidcruntilios  inimicieorum  permiracuU  fum  gtorifica- 
tionem  teUificam ia.Scribitur  enim  in  legenda  heati  Siluarii,  quol  ipfo 
monuoin  loco  e\ilif,occurrit  muliuuio  male  habentinm ,  &  Jaluifie 


Ad  Thef- 
fal.4. 


ra  eorum  infepulta  ad  terro) em  ChnflianoruAn  meiio cimtdtts  magn/e, 
ide^,congregationis^iitichrifioadherentis,qHxeritvaldemagna,Et 
dicitur  Sodoma  &•  ^egjp;uf,idefl,viiis  &  tencbrofa  &  yidebutde  po 
putis  &  tribus,quia  de  cun^i is  Gentibus  rnutti  adhfrebunt ^ntichriflo. 
^er  tres  dies,  fcificet  naturale  s ,  ^  pirtem  quartidiei.  Et  inhahtantes 
terram gaudebunt  ,ideil,adh£rcntes  ^nttchriilo.Etpofl  tresdies  & 
dimidium  fpiritus  vit£,&C{it.  qma  refufiitabuntur  ,  &  ad  ccleUia 
transfcrentm  in  tefiimonium  vcritatis  fuf  pradicationis .  Lt  htecexpo» 
fitione  magis  concordat  liter^  qttant  prxcedens:vtraque  tamen  potefl  di 
ci literalis.Ad cuiuseuidenttamfctcndHm  ,qu6d illndquod efl  altirius 
figura  neceffario  eH infe  tes  aiiqua ,  quia  quod  nihil efl ,  non potefi  ali- 
quidfigurare  vel  figmficare ,  propter  quod  figura  triplicitcr potefl  acci- 
pi .  yno  *nodo  vt  res  tn  fe  tantum .  Mio  modo  vt  figura  tripttciter  po- 
tefiacctpif^no  moio  vtresinfetxntum .  Mio  modo  vt  figura  alterius 
tanturn  fcrtio modo  vt  res infe^  fjgtira  aieriiu ,  &  hic triplcx mo- 
dui  inueniiur  frequenler in  facra  fcriptura ,  verbigratiaqnoi  de  Salo- 
woned/c/f;<r  ^/^f^ij.  ii.«  Dcprauatumelt  coreiuspcr  mulicres, 
&:c.  diciriir  deeo  jccHnium  fe  tantim ,  &  ttullo  mo.io  vt  fuit  figura 
Chrifli,&ficfenfUs  Itteralis efl  tantum  de  Salomoue ,  &  illud  quod  de 
eouiciturTfal-n.-;i,d.Ainc  Ibiem  pcrmanctnomen  Cius,«t)«pa 
lefl intelligi de  S J.lomoitr.-  jecuniun  fi  ,  fed  tanivm  vt  futt  figura  Chri- 


hant.  ?aj)us  autem  t  tiefupra  pofitus  communiter  expoiiiur  de  Enocb  Jii:pyopter  qwifenf^s  literatis  ta itura  e(l  ds  Chnllo ,  ficut  tbuiem  ple 

& Etia,qui  dtcnntur  futuri  tefles Chridi aiprxiicandtim contra prefi-  ntns  f^itdeciirjtim,dlud.iutcm  q  ioidoninus  d;xitdeeo,z.  I{fg.j.b. 

dtam ,Antichrifli,tribus annis & dimidto.Ainicli f,iccis,iie'^,in  hahe-  EgociOiUi  inpatrem,^:  ipl-Ctit  mihlin  filiam,;«f<f///^;f«r 

bttuabie£lo,quid!cuntur  duA  otiu^  per  exuberantiam  pietatis ,  &  duo  dc.S  4omone  ftcuniwn  ft,&  f-cuniun  quoi  fuitfigura  Chnfit,  quia 

candeiabra pcr  ardorcm  charitatis,^  flantes in  confpe^u  D'i, per  con  funfilius  Dn per  aioptionts glo^ia^n  fdtem  pfincipio  rcgni  f.<i ,  vt  pa- 

fiantiam ,  rontra  AntichnsU  malitiam .  Dicttur  etium  hic  quod  ignts  tet.z.K eg. ^  fmtfigiira  Chnfti,  qu-  efc  DctfiUu;  pcr  naturam,  qiitcfitiJ 

ex  trt  de  ueeoium,  id  eft ,  vcrbum  fcruidx  pradicationis ,  quo  matitia  tio  pirfcUior  cji  quarn  alix, 
^ntichrtiii  (^T  fuorum  detegctur.&  verbum  detiotao'ationis,quorne- 
tttorii  .JhtiihiiHus  &  magna  pars  Juiexercitus  fulminabitur,/icut 
diRtm  fuit  fleniHS.2.Thtjial.2.Iactent  &  tutic  mtracula  vera  contra 
fgna^nttcl}riflimendacta,qHibus  .Antuhniius  curn  fuis  affligetur 
tdiOjubdUtir.Hihabentpoteiiatem,&c,finalitcrtamen  ^ntnimflus, 
qut  ctc ttur  h.c  beflta proptcr  Juam  crudelttatc m.  ^fccndens dealyjjo, 
f>ropterditmonisfibtprtu4ti  poteiiatem.Occtdtt  eos,&  tacebunt  corpo 

M  0  F^A  L  1  T  E  J^  rribusann.s5<:duinLiiodurabit. 

ttichriftusquipcrfc&iiuosfatcllitcsintcrficictproutpotc-  6  Sp-;m^  «/>;<?  Dro.i.intrabit.namaliquitimoreAntichiflifc 

'■'tccclclia:  ptjEdicatores,  (Si:aliquieorumdimittentur  inie-  occultanrcsnianifcflc  appaiebuntik  prxdicabut.Vclcfl  hic 

pultiinconteniptumChrifti.  fimilis  modus  loquendi,iicut  Pia^.yj.d.Cutn vcciderct cos qux- 

1  uinhabitantestcrram.  i.dominantcsinca, cuiufmodicrat  rcfwwjnoniidemnumerofcdinfpcmjquiaoccJfi  ncnqua:- 
Antichrifius  &:cxcrcitusciu.s.  rcbanr.fic  porcfthicdicideprcdicator  bus  pr^didis. 

2  Cauddiirfuppr  ///of.quia  nullusaudcbitpr^dicarccotracos.  8  Et  audierunt  uoccm,&c,  quod  potefl  intcliitdi  de  uoce  Chri- 
S  £t pojt dies  trcs &  tiimidium,i,VQii^cCQtioncm  AiilUhiiiMqiiX  ftiquadicct.^cn/if  ifWf-M.w.ei-c.vthabeturiVlatsh.^j. 

Dd 


zsr  lic cft ibidupt':xjenjiii literaiis,  vntts  de 
Salomone  ratione  filiationis aioptiu.t  ,]atiiis  de  Chrifto  ratiortcfiltalio- 
nis  natiirjlis  per  illam  figuratx ,  c^  boc  Jicunio  modo  inducit  ^Apofto- 
lus  iiitiam autoritate Ucb.].vdproljarnlii diiiinitate  Chrifti,  quxproba- 
lio  non  fit  perfcrpturam  cfficacucr,nifi  acciptatiir  in  fciijU  Uterali,ficut 
dtcit  ,Aug.contra  Donatijtas .  Stc antem  ejt  tn  propofito  duplcx  fenfut 
litcrahs .  Et  vnus  cji  implctus  in  SiLierio  ?apa,  &  Minnu  Dci  fcruo. 
qui  fiierunt  figurx  Encch&  EIia,&  atius  iwplebttur  in  Eiwch& 


n?» 


Glo.or(i.&:  Nicolai  de  Lyra 


1^72 


^  dite  hiic,id cft,3d  Dcu.&r ad  caput vcftrii,quia mebt a  eflis  il  cd. Aut lepfcm  millia illos forte  dcnotant,qui cx ludxis  An- 

A  lius,qui,moJofingulisrcJdituriiseltrccunda.nopera  lua  .  ticiiriltocrcdideiam. 

Jdeoqj  uolitemorari  m  tcrra.neiuokiaminiipei'  mirerora.  d  n^liqm  verQintiniorem  &c.  if  A.WiKosws  .  KcWqmqw/wi 

z  Tttramontt  ma^nus.xAaii^cucm  moti  funt,vt  puniaiitur in  timorcm  (uiiim:fli,clcdosdcnnnant.  ic  Rvper.  Qui  ("unt 

infjrno.Vclad  acitrudioncmcccleii^occilismagUlns.  vclcruntrcliqui,ninoninciclc£lj  qtiiftabunr  a  dextn.sj^iiun 

*  llvPERT.N;h!l  j  qiiidautcmiftitimc- 

vcnus qua  quod  in  il-                                                    •  Wefl,in ipfo,emiK,rcjiori^^^^^^  biit ,  quado  diaholus 

^i^Sunuall  ^  Scapcimaparsciuitatiscccidit .   Etocc.i;.u'„t  intcrrxmo-  ^.'^^'pf^rndJene" 
profundo  Cl  ^—     "^    ,,.._.:—  .,.■».'„_.: :.. 


g 

tamque 


b  On-.ii'.;>  pcifcdU  III  malicii. 


pcccji:m.        4  :dcit,in  rcueieniiaiii  jjcjvcl  unientiiecaJaiit. 


c(i[iuud.Mllicccnlcrunt  iu  psnasydin    J  rOriS    CXCUtlCtUt  ,    Vt 


t 


fanctorum  ct;aforti- 


h 


fomnofopuiitur.       e  .,         ,-        y,  ..  ^r     \  ■ 

A  An  D R E  A  s .  r  tunominahominumieptcmmillia,  ec  rclKjuiinmriOrem  " ludoturbct.Ertau- 
Iftha-c  foKan  fcn(iU  ^  ^  rr         i    i  i     •       aNii^i^biaitri.ucntcs.  V  7temincisa:iquo  mo 

modo eucniet: lubli- e  luncmiHi,&acderuntglQriam  JJcoGa-li.  Varlecudum  abuc,  g  do tremor Iseius, &: ti 
mioriautelcnlu.per  I  ^  »otJmenaujtiomi&icmporis.  moilecurus,  qui^idic 

tericmotu  rcrQ  mo-  "6c  ecccva:  tercium  VGniec  cjto   .   Eclcpcimus  angelus  tuba  ^  c^Ieltiregnofercmu 

biliumatqn^  tiuxaru  i  cecinic,  8cfa6'ta:iunc  voces  magnxin  ca:Io,diccnces:t  Fa6"tu  '  °  "erariccrti  crunt,S£ 
adllabihorcmfirmio        ,,         » ^^  „   •,   ^^i       i-    •        »         i  i  pio  carnis  infirmita- 

rcmquc ftatum  trans     clt  regnum  huius  mundi  domini  noltri  bi,  Chriiti  eius ,  tx  re-  j  2  te cotrcmilccnt ,  per 
latiodcfignatur.  1  j  tanti  turbinis  mciu  . 

*»AvG.Velinillorcrrxmotupcrfccutiointclligitur,quam     *  ANr).Infidelib.isc?fis,ChriftiquequoJ  mariynbus  glo- 
diaboluspcrmaloshoir.incscxcrcercconlueuir.  riadonatis,quotquotlalute  non  indigni  competti  lunt,om 

b  Er<i«/»iap4rj.idcit,homo,quiad  hoc_CQnrtitutus  vidctur    ncsDcumlaudit)uscxtulcrunf. 


vtdcciniusordorcUaurctur. 
*  H AVMo.I  lic  locus  in  Huangelio  cxponitur ,  vbi  Dominus 
dicit.quod  mulicrquaidam  habcns  Dcccm  pcrdid^rit  vnam 
€xillis,noucquippc(untordinesangclorum,(cdhomo  dcci 
mus  eft  crcatus.qui  locum  a  diabolo  euacuatum  repleret .  1- 
/la  dccima  pais  pcriit  in  illis  qui  coulenlerunt  &  crcdiderunt 
Antichrifto  non  autem  tota dccima pars pcnit,  fed  pars  tan- 
tum.inh.treticisIcilicet.Iiidxis.Paganis,  &:  faKis  fratrious. 
w  An  D.Quod autcm  dcdccima  cmitatis  panc  Ciuidcmque 


"k  AvG.Ideoautedixit,timuerunt,quiaVidffns  luftus  pecc4 

loris  interitum,plus  acccnditur  in  obleruilione  prsccptotij, 

e  Cloriam  Deo.idcH  ,  la  idesDco  dciuftorumlaluationc  &: 

&  malorumdamiiatione. 

f  Etfeptmui  ..,<rt^e/«f,^irf.BE.Se)f  tubi^priores,  fgculiprxfen- 

tisctatiOus  o  nparata;,vanos  bcllorum  ecclclia:  dciiuncia- 

uereconcurlus.Scprimo  (erolabbauairerninunciajVictcna 

t^ntum  Hi.  impenum  veri  regisind  cat. 

g  Fatiaijmtvoces.-fc  AiviB.Poftumus  per  c^lum  ccclcfiam  , 


ruinahicdicitur,hocad  impicrans  calum  refern  uidetur,qp     per  voccs  vcro  magnas,  lanctorum  vcrba  iinclligcrc,qUi  ui 


pequainec3dmon!tionc,ncquc(iint>orum  adcalum  raptu 
adlanammcntemrcdirc  animumaliquando  iHdnxcnt. 
c  Ofc//dy«w//H/£')^r4:woftt.omnmodcftfudaininfcrnp, vcl pe- 
ftca  non  rcfipucrunt. 
*  AND.Scptemdcniqucmiliaoccifa,eos'fignificarearbitra 


aducntu  Doiiiini.ad  l,deoium  vcnientc.s,cxulrabuni.  ,  ^ 
AHAyMO.Voccsi.l^n  niUhud  lunt,nifi  n  ag  piUlanctorii 
vcrbaiiKeil!gcrc,quiinDeum,t*«:graf;arQaCi;oi)esploriatiu. 
*  RvPE.Voces  iUa;magna:  bcaiorum  angclon.m  &c  lap- 
iftorumoiimium  n^ncuinilcciccni  in  ttcmum. 


jnur,quiin(eptjma  prxlcntis  vnq  gtatc  obtorpciccntcs,  ad  h  Fattum  Quipriusviliscrat6iabiedus,!amregnat,cpronas 

odauam  re(urrcdioiiisnonanhLlani,quosproindc  mortem  bonos.maios  condcnmans. 

fccuda,hoc  eltj^tcrnum  gehenng  fuppJiciijm  fubire  necetsu  1  htngaabtt.A  e(t,pcrmanebit  regnum  ipfius  in  fc,fcilicct  aq 

"    '  _     ett,  '      .  •  "  (^avt 

N  1  C  O  L  A  V  5    D  E    L  Y  R  A. 

tfir  Elia;  cui  magn  concordat  litera,vt  vifum  ef},Qr  perfeQius  in  eis  itn 
flebiiur:p\  opter  quod  ie  ip/is  ehjenjus  principaliter  tntentus. 

1  tt  in  illa  hoXi.Defiripta  perfi  cutione  icileff  a  yundalis  i^r  princi- 
pibus  Coniiantinopolitanis  i^  1  luLicn  J:ic  icfcquenter  poniturtiujdem 
pcrjccutioa Goihis <}ui  fHerunt ylrriani,rt  d.iiunt  eii juprac.i.^  diui 
diturih iitspati^sitam inpriitiaponiiu>  Coihp^im pt>jeiutip,jeiunao 
eotun/d:/i>utiioi  i  Zt icftimus in.teUioldeuo.iohis auf^mi ntatio,ibt 
£1  apertum  clt  temp.tma /?./>;«(»;  es,jliendum,  (juoaeoternpore 
cjuo  lu/ftnianus  ei?  7 hcodora &■  ^ribtmius  ptrfet^uebctntur  r/.inijiros 
eiclilix,  yi^iiUis  Tapa  funein  cdloeiut  rhi/iofuti  iratiusper  ciuitd 
tern  (.oi/iuntuwpditanarti ,c;  tlerus  qui  cum  toerat ,  adUutlus  fuerat 
oamiiaius  aa  ti.ei lallafcindcaafiiiw  rju  loca.Tivpier  quoJ  Dei  luaicio 
Jouiiiri^  Liothoiumtolietto  ri.agnoff.eutiu  inuajhtnperium  ,  <& 
Tuuliasptoutncias  peruagatus  ftaltam  ua/i^uit,& JuAtium  Hetiulanu 
ip-ji < pum  l^erujiht.m  curi,  po[ulo nuitaiis  tntcr/icit,  ^  muitvs  alios 
tbitsua- os per liiucrjas prouint,ias,c  hocilt quociatcnM. Etii) llla ho 
ta.iU  eJi,!tmpore iH/itmani hireli ^utanavcpiauait ,  mofojt  morti 
Siiucr^  .Q Menti^ /irui  Dei,dtijUiius  immeuiatt anti.  Jecc^i  mcntione 

2  fdCliJ j  cli,i»: c.fd eUjiomi/iOtio nugna baliuanitum  m itiru  Tottla 
regcm,yi(iiiiumeji. 

3  i.l^cCiiXid^:ii^jdffli^agnaparspopuli  ChriUiani,Haytaddeci 

•  '■•  ■■'■  '■'■       "  mam 


M  .  0     l{     ^     L     I     T     E     R. 

1  £M'/i<7/a/?or.i.iftudliteral,tcr  expofui  dc  pcrlccutione  Go- 
thorum  quapcrfccutiluntecclcdam.Et  per cos  myfticepol 
funtintclligilpiritusmaligniquilpiritualitcream  perlequu- 
tur&:continuc.iocoditur.I/i<//«/;t;w.idcft,quacuiique. 

2  FaQus ejt,<iyc.P3  ifultu  da;monu  mougtur  corda  tcircnoru 

3  ttdfn?««jprtrj.Nampcrimpiilsud^monumultiChriftiani     ^©^^"/''/''''«"^^«^'"f-hhidliteraliterexpofuidc  luftino  impera 


mampartem  vel  circiterpoliet  afitmari. 
4  Et occila,&.c id flihominum nomtnatoum. 
$    'ii&\>\.{:mn'\\\A.tdesi.inniagnonumtro,quiaponttur  hicnumeefts 
aeferminatus  pro  indetermtnalojicutfupra  4~c. 
6  Et  reliqui/^po;?«/Mi  l\omanus,qu(  mulium timuit  quando  Totila ci- 
uilatem  iapt:.W crunian  tityqwa  populum  non  occiUtt  nec  ciuitaiem  p 
tncendit,ineofuh(iiiur  7,ttdcderuinglonam  DcoMeJita  eujjione  . 
8  Vciccuudumabul/</fjV'''^'<'''"o/"*'/'fiar 
P  tt  CCCC  va;  icnwnn.fcilcet  Gotlma  UeJtruBto  ,  propter  quodidni 
ya nonju.tfuper  catholtios.Uern  UittumfuitJupruc.Vq \'£  vg hablr 
tantib.in icttxquoitefUommuitrcatholcts  iS" .Arnants. 
lo  hiit^UVtiVis.Hic conjcquenter aejittbitur  Gothorum  defiruilio. 
luflinus  entm  luniotjucce/sit  tn  imperto  ipfi  Iu/iin:ano,ZS>'  tapit  tmpcra 
reannodot»ini^66.lltcautetttcoiilittuit  "^afarem  patttctum  l^oma- 
noium  virumin atmts /irenuu,m,ttens aum  adrcprimendutn  gintetn 
i^ctbotum^quiioiUiioexercilumagnoCothosexpugnauit,  i;Tr-gern 
eotumocciaittG  fic  itaiia,abtislibi'rata,Ch'iiioab/que  ttmorejtnii. 
uit,&  IjOcejiqUoddicitut.El  lCptimUS  Angclus  .  ideft,mpnator 
lujitnus.  .11  '1  uba  cccmit.  aiaontatetmpcrialt^^jlarcmtn  Ita- 
iiam  mtfn.iz    Lt  taCtg  lunt./t/  tjt,ecclejia tniliiante,quia  GoihiS  oc- 
ctJiseciliJiaproTUpitinuocesdtuiniklaudis. 

Jj    Diccnfcs faCium  i:'.t,6cc.Tuntenim  Italiain qua eft I\oma qui 

•fC  1  caput 

rmmerosdctetminatus  pio  inJeterminato,  nam  pcr  hocfii" 
giuticaturmagnamultitudo. 

6  Ef>(7/7'<«/«//worfw/M'/f »i///5.NamilIiquinoncecidcrunt4 
flatugrati?,debcntfibidecalunmerc. 

7  Et  uetterunt gloriam  Deo f<t//.quia  fuum  ftatum  attribuere  dc 
ijcntgratiaidiuina:. 


t\ 


q!iiciatdcciuit3teneicaJutaftatugrat;9&rfiutdcciuitatc 
diabolij&h^cmultitudocadcntiup^.rdccimaparteciuitatis 
&.'  per  7.  miliaocciforu  in  teriJEmotQhgiuficaiur  ,  coquod 
vtcrquc  numctuslcilicct dcnarius  &  (cptenarius  vniuci fita- 
tefignificat,uilupwdiaueftinplunb.locis,&:fic  ponit  hic 

'iiumc- 


torc,qu  I  pcr  pnncipcm  ab  co  miftum  Gof ho.«  dcbcliamt. 

iVlylticcpotelicxponidcDcopatrc,quipcr  lilium  ab  co 

mjflumde  malignufpintibus  tnumphauit.acquo  tniipho 

magna  fit  lolcnnitas  in  ccckfia  inumphante,  ideo  fubdicur. 

1 2  Et/aciixfunt  uoces  Wci^H.f.ficut  dicitur  bAf^i.sii.d.Data eft mi- 

biomnispo.tnca.&inter.  ^^Ettratx 


1)7^       ■    Apocalypfis.    Cap.  XII.'  1^74 

'S'  vtquidamhxretiriputantrandos  poft  difinitum  tempusin  cultu.qnfurgensa  mortuis.mundu  fibifub(li-auit,(fmver6,  D 

K  mundi  vitamreditinos.  excellum&majnifelLum.quandoin-.piisiraicetur,  &:  teruos 

:5;RiCHAR.Fa(;tume:lregnum  h!iiusmundi,<idcft,vniuei'  fuosvindicabirnoaaucgaudentcied.i.quiareprobidamuaa- 

fitasfideluimquara.ihucinmundoper  tribulationesexcrce  tur,{edideogandcnt,quiaaduenit  tempus,quanJo  mali  lu- 

tur,&  prcparatur  a J  carielhum  maafionum  rctributiones,  q  flam  damnatione,iSLipfi  recipict  bonoru operu  iufta  remunc 
quodammodo  nondu  rationem.  Anteenim 

§ff  f,i'™ubl'"S  ,  gnabic..sccujaicculorum  ame.Ety,ginti  c,o.atucr  (cn.o-  ^7-i~bt: 
tempons  txcotrupiiDi  cideftijbicommims.  diJcii.tuiichLim.iiabunt  a-.  tur  pi| ,  nec  potcrunt 

liratcmortaiiranseum      res,quiin conrpeduDeilede^icin  ledibus {Lii,s,cedclcrunr,      peruenire  ad  regnum 

tenrando&.pjrfequen   b  aIde(l,incotdefuo.    bEofdUcetquodtiicconfetuaffetcos.        c  Id eo.quia  faluafti nos,8c        COrpOra  piorum ,  niil 

doaftligit  verfutia  ho-      .    r    ■     r  \^  -  i     -    immicosdamnaiti.  precefierit  damnatio 

ftisAnuchriiti.  Tunc     mracicsluas,6i  adorauerutDeum,dicetcs:  Gratias  agimus     reproborum. 
enim  perfc£le  Dci    &:  ^  "  aimmutabiiis.  boi.m  cum  dci^-iciebaris.  2.^1  jLccefiWi  uirtutem  , 

Chr;ili,idei1:,diuinita-     tibiDomincDeusnolleromnipotens  qaie.^- &  qui  cras  ,     &    Rvpertvs. 

tiS&  humanitatis  COn-  aRefu5gendofpiritum  tuis  dando.ecciefiam  congregaiido.  QuOmodo  VCl  quado 

regnantiserit,quando  j  8<.^qui  venturuses,quiaacccpifti  vircutetuam  magnam,&     illam  virtutem  luam 

dcprsfentilecuio  lub-   Cl  aTuosdiabolodcfeadilli.    b  Htpro  tuo  legiio.    cConuaillos.  dEtaduenltoportunitas' tam  bjno        ChriftuS  aCCCpit.  ImO 

hta,lblisdiuinis!audi-         ,        n  •  -n    •         r       r^  o     J        •    •     '"•"'^"^™""'''^"'"-  que  eft  illa  Virtus  nifl 

^.  ..    bus  in  ccelisvacabit,&:     regnalti.Ecn-ateluntGentes,6<:aduenic  ira  cua  6c  tempus     ?pintusyvndenotanda 

^'\^/'  pecfidUS      hoftiS      nihli    ^  aAduenittempus.     bVtdiuidan.urboniamaIi5,veliudicarevti^.d,cc..  ^  qUOd  llOn  diXCrUt  tam 

;^s     defu^poteftatisdomi.     morcuorum  f   ludicari ,   6c  reddcre  merccdem   icvms  ^x.mxi,qmaaccefiiitmrtu. 
nio  in  cam  amplius  c-  ^  aPromdentib.fibiaaius.  ^binfideconfirmtis.  f  ^m.ied,  virtutcm  tua. 

xercebit.  ruis  prophecis  &ianais  ,   ec  timentibus  nomen  tuum  ,  -:  Et  enim  homofaaus 

"ff       AMBROSI  VS.  4  Etnontamraaiorib.fedquibufcunquefidclib.        b  Etaduemttempus.  "   Dci  fiilUS,  in  ipla  qui- 

crdas.  Nunquidanteanonc'.   „puiillis&:  magnis  ,   6C>.  t  exterminandi  eosqui  corrupe  7  dem  conceptione  lui, 

ratDomini,  &:Chrifti  r                                        «Hicinpicrifq.n.capituiuminchoatur.  id eft,in ecciefu.  o  vittutem  iplam  accc- 

«  eius   rcgnum     huiusa  runtterram    •    Et  apertum  elt  templum  Dei  in  cocio  ,     pit,£edantcquam  fic- 

mundi  homines  voca-^  \                                 '9  rct  homo ,  uirtus  ea- 

uitjinquoruramentibusautrcgnatDeus, autdiabolus.  rc-  demfuaerat^quiafuus&patrisvnnsfpiricuserat.  Itgqueno 

gnumigiturhuiusmundi.Dommi  &:Chrifti,cius  tunc  fiet,  finc  maguoponderedidtumeft,«cfep:///«/>'r«fmf«a»(,quia^ 

cumdiaboluscumomnibusquosdeccpxt,  ininfernum  dc-  fidciitercredimusuirtutemfmefpintumqucminnaturahu 

jnerfusfuerit.  manitatisdonoaccepit,eandem  uirtute,eundem  Ipiutum, 

A  RvI^Nuncquidcm  regnatDominur  &  Chriftuseius,  SC  priufqam  mundus  fieret,unusidemqucDeifiUus,mnatura 

pr^fens quoq;  ecclefia rega  jm ciui  dicitur,&i eft,  fed  adhuc  diuinitatis  confubftantiaiem  fibi liabuit. 

rcbe]liS'^xmagnaparterccalcitfatmudus&  fandos  ciusmi  it  AMBR.Acccpitvirtutemluamniagnamquando  perpaf- 

niftros  pcrfequitur,&  funtadhuc  in  regnoeius  multa  (canda  fioncm  fuam,diabolum  uicit. 

la,quxcanentefeptimoangelocolIigentur.  e  rmpat  Jworf«o/«?w.A  ARETHA.Ca:fanen.  Tempusautcm 

a  £f  ^'^««^./"''"""'/^"'«'"■"•nontantumminotcsitaglorificant  mortuorumdicit.tempusuniueflahsrelurreftionis  ,  inquo 

Deum,kdctiamma;ores.                                  "  unicuiquecouenientiadabuturprajnia. Eademhabet  An. 

*  AND.Hicrurfumdocetfandos  Angclos&homines,qui  ik  AMB.Aducnietrempusmortuorum,iudicariuidelicet,vt 
angelicamvitamducunt.vnaquafiuoce  atq.  conlcnfu  Dcfi  mortuimdicentur.IlliIeiI]cctmortui,quiinhacnitapofiti,a 
laudare,&  gratiam  eidem  perloluere.  nimas  fuas  male uiuendo  interncere nou  timuerunt. 

*  AMBOs.Pervigintiquatuorfcnioresin  hocloco  ,  animas  f  Qiiicorruperuntterram.ldcii,(ciyLOspcim:i\im  operatione, 
omniumfanftorumqua:incoe!eftibeatitudinccum  Domi-  &aliospermalum  exemplum.                                            p 

C  noc5!T)orantur,poirumusintelligere.Scdcs  V€ro,rcquie?ter  A  AMBR.Corrupto:es  terrffi,impiosuocat.Scdquam  terram 

na  dcfignat.VigintiigiturquatuorfeniorcsinconfpeduDci  corruperutimpijfSemetiplos  vtiqucmale  viucndocorrupc 

iedent  in fcdibus  fuis,quia  fandorum  anim^,  finc corponb.  rut,q  landoin  luxuriis &:  c^tcn-s  vitiis corpora fuaenutrierut 

in  coeieftib.atitudme,modocum  nominorequielcunt.  Corruperut&;alioruterram,eorum  vidciicetquos  &:  ver- 

b  Cfarf(?r«»o«/aaf.s.Infaciemcadtt,quiinhacuita  culpam  bis&malisexemplisad  malaoperaperagendapertraxernnt. 

agnofcit,camq.poenitendodefler.R.ctrocadit,qui  inhacui  A  RvpER.Quiautfuntcorruptorestcrra:,  nifi  corruptores 

tarepcntcdecidir,5iadqu3eluppliciaducatur,nefcit.  corporum5canimarij,i'eruientcsomnimoda;cupiditatifu5^ 

*  AMBR.CeciderCitiri  facics  fuas,&:adoraucrut,quia  fanili  neq.  en:m  in  iudicio  Dci  exigitur  caufa  corrupnonis.nifi  eius 
cu  vidcrint  mftiflimum  oei  iudicium  pcragi ,  incnarabilem-  qua  corrupitur anima  rationalis^qug  cu  terra  Dci  efTe  deberct 
quee.uspoteatiam,deiicientfcpcrhumilitatis  fubieftione  &afFcrrcfrudufantl:i;nonia;,itacorrnptaeftinfemctipfaut 
inconfpedlucreatorisluijfcientcsnihil  elftquicquid  cft,in  amarasincrcdulitatis&romnium  libidinumfpmasaffetat,ac 
comparatioueiliius,qui  Dcuscft.  perindemalcdi<aionisdeputatafit. 

c  GMrwjtf^imaj.jtHAyMo.Inhisgratiarumadionibusduos  g  £r<jpm«/we/?.lnhacquartauifionehabetmatcriam  bene 

Dojniniaducntu/couipr^henduntjpnmumhumilem&oc  ornatam&^bonaauxiliahabentem^fciUcetdepugnaecckfi^ 

cultum Kj^qtig 

NICOLAVS     DE     LYRA.  &  ati)  medtocres,er  parui.  7     Etexicrminandi  eos.t.Gothos^ 

^caputeflrrgniQhrijlitn  terrA,Ubere  chriflo  feruiutt ,  a  Gothis  &  aliosUrrianos.  g   Q^i  corruperuntterram.  nof/Mwa  corporalitcr 

cateris^rriamsltberata.  armis,&fpiritttaliterfalJ'e,clo&rinc  verbis. 

I   Et  vigintiqaMuoi:  S>iC.vniuerfitaiepifcopOrum&  ecclefiarum  9  Eta.fcttume.il.hic  tercioponicur  deuotionisaugmentu,  nam  illis  _  „. 

/uarum,vt  diciitm  eflfupta  4.C,  2  Gratias  agimus  iibi,de  liberatio  temportbus tontign  tnagna mortahtas in  Qonflantinopoli,  ad quam  re-  fl<.jt,f,n,s 

ne cccleflx,ad e^uosrumor huius faHi deuentt.  primendam inHitutum fuit feflurn  Puri$caiionis beate Marice  virginis  i^isni^  in 

3   Et  iratJE  funt  gentcs./J efl,Gothi de  regis  eorum  iaterfeSiione  &  fecunda  die  Februarijfolenniter  celebrart  in  qua  beata  virgo  obtultt  fi-  ftitucio. 

Jua  debellatione.  4  Et  aduenit  ira  tua./d  e(i,punitio  tuafuperGothos  liufuum  in  teplo,quod  dicitur arca  Teflumeti  ,  nam  in  eo  efl  plemtudo 

tjuandoentm  Deuspunit,ad  modum  irdtifehabet  vtfrequenter  di6ium  fctentix  &  veritatispertabulas  dcfignata,&  poteflatisper  vrnam,& 

eflfupta.  5  Et  tempus  moYtuoium.  t.tempus punitionis  Gothorum  pietatisper  manna,qux  trtafueruntm  arca  &  tunc  cejfauit  mortalitas, 

fro catholtcts iittcrfctiis ab  eis.  & hoc  efl quod dicitnr.¥.t3ipcrtum  c^,&Cc.ideH,in  ecclcfia  militan- 

6  Etreddcremcrccdem./;«a/«rer77/oj/n/f»'/effc/f(Z  Gothisfue-  te  inqiiatcmplummateriaicfuitapertumaddiElnmfefium/okmiiter 

fUnt  altqui  prxdtcatores  m.tgni,qui  dtcunturprophct^  'annunciantes  pce  celebrandtm. 
j^as  &  pr£mtafutura,&  aliqut  valdefan£ii,& aliqut  tnfei ulo magni,  A  r  Etuifa 

M  0  \A  L  1  T  E  l{.  Punficationis  inquaChrifluslfuitoblaiuscorporalitct.My- 

A£jJrartfy«n/Gcnf«.idcft,d£monesquiGentesdicutnr  eo  fticepotcftexponidciaftitutionefeftiuitatis  Euchariftia:  in 

quodaGcnrib.in  idoliscolebant.Velad  literamGcntes,  id  quaChriftusofterturfacramcntalitcr,&:  ficdicitur.£M/>m» 

cft,Romaniiperatorcs  qmultuconatisiitdeftruerefideXpi  efl  templmn  Dei.id  eft,m.iterialiterccclefiaad  congrcgandum 

1  Etaperttimcii,  Hoc  litcralitcr  expofuideinftitutioncfefti  inhacfolcnnitatepcpuJumChnftianum. 

Puri  Tomo6.        Dd    ^ 


'M^ 


GIo.orcl.&:  Nicolai  dc  Lyra 


102 


't^  qu5adiaiK>loinipug"'if»''*^*PC''tc&occuUe,&  inomnib.    Alicitar.quiaperipfamvjfibilisnobisfaAiis  eft  Doniinusno-  D 
A  l»isollcnditcatn^"P?»are,perquodmaximearmatfldclv:sn/:    UerlclusChrilhis. 


Coli* 


<icfic:an t  in aliqu4  tnbu.anonc  De  piigna  ecdcCia;  pedct ,  cx 

tcrtiavi(ionc,qcikdcin.u<ioofHciopJicandi.  Apcrtum  ell 

femplQ  Dei,idc(l,J.ituseil  lpniuslandu5,pef  quem  myilc- 

riaecclefiiqnepcr 

lccundu  t^becnacu 

lumf5gurabatur,rc-  *^ 

uclata  kint  ridclib.  t> 

;i  ^rf-t.Chriftiisar- 

(cainquooipnesilic 

Jauri  lapicntix  ab- 


ANp.VcKPciciclom  parct"actum,&:  arcam  tcl>ainenti  in 
coclo  vilam.bonorumqu.T  lanctjsiliicprxparata  lunt.maui 
/cltatiodclignatur;  eaauccoaiuia  in  Chrillo  lunt  repofita. 

I  "k  AvG.Idcft.  mcc 

Z  clcfia,  incarnationis 


P 


a  {dtftjecdefiaquf  cAiv^ftlopeibonanJTitam.        l>Etdatjinre.'li»eniia.  1      t\-  n.      ■ 

&^vl{a cft  nrca  tcftamcnci f lus  in  tcmplo eius .    lic fadtaiunc ful  ^  Chtifti myltcna  pa- 

aMitaculj,    Jb  rxSur.ationes,  Qiil-t»"' a^fi<l"n.q«'J"n  "l'"n>'  4  tetaCta  lUnt.VnUeO- 

giira,&:  vorcs,&  conicrua^&^tcrrx  mocus,a^  grando  magna.       ^  c^ium  efi"e"'^ 

*  A  M  B  a  o  s  I  vs, 

fconditi,quicomplcuitvctustcflam-&iinfi:tuit  nounm.  Quiaquandntcrramfolctpcicutcre,  pofllimus  pcr  grandi- 

«t  RiCH.Quidaptiusficit)coelo  accipimus  per  tcmpium  ,  nem  comnvinatioacsignisxrv:fni,queinEuangclijsia'pein» 

quamrcdcmptionisnonr?  mirabilc  ficramcntum  ,  in  qiio  iicniuntiir,intclligcrc,quibu^i;ordaprauocumpercutiuntur 

^alutishumancgrati^qualiintemplpquoJa  c6tinctur,6<:^  utrefipifcantabiniquitatibusfuis. 

cuiusadniinilVrationc  clcd.s  fidclitcr&  fandc  quotidic  di«  *  H-AyMO^Vel.Grandoeosqui  pcrfcquutionem  comouct 

(pcfaiur.Templumaut£apcrtu/r»c(tjnca:lo,qu3nJp  mcdia  fignificat.Grandopuippc,i8<:frugestcrrcc6minuit,&:ipfaco 

torc  Pci  &C  hominij  ad^cnicntcin  mundum ,  noltrx rcdcm-  minuitur,fitqj  y t  qii  fundjius dcficiat,$i:  dcnuo  terta  frudifi- 

ptionismyftcriumin  p.igioa  facrcloquutioniscft  cogniiu,  cet.Sic  niminimprincpeshuiuslxculi  ,dum  perlequcbanc 

A.MBR.Vcl PolUimuspcf tcmplum,Dei,.B.Mariam  intclr  ianctos,&: ipfi confringcbantur,aut virihus.aut muMtione in  g 

ligcrcpcri^rcam  verotcltamcnti,  Chrirtumquicx  ea  carne  me|ius,  Plurcs  etenimdehisquiccclefiam  Deiperfequuti 

alTumpfit.Templumaufeninonideodiciturapcrtu.quodv-  funr,adfidemChrifticonuerfi,ccepcruntpati,quc,'priusaliis 

tcrus B.virginis Maricin paricndoDominu.apertus fit,q fuit  infcrebant.Eadem  habet  Pr i^iasi  vs. 

^ntcpartn  virgo,virgoTparru,viig,opo(tpanu.SediQapcitu  b  £rgrjnio  wa^n^.quibufdamvifaeft  pdicatio  intolerabilis; 

'         N  i  C  OT  L  A  V  S     D  E    LY  l\  A. 

*  I  ^t\'iCiCl\.ide(l,Chrifius,dffmsoblationeintemplOy&  ntanife 
fiatior.e  per/annum  Symeoncm  &  Annam  prpphetiffam  fi(  memo- 
tia  in  purificeiionis  fesio ,  qm-i  fcjlum  d  CoHan[mopol.t  ai  alias  efde- 
fias prr orhem eR  ieriuati'.>r.,tdco fubiitHr. 
^   Et  fafta  funt  fulgura.»i  e!l,accenfa  luminaria  ad  modumfulgU' 


yis  luc'titia,qux  a  fiielibus  portantur  mfcHtutiate  ditta.  , 

3  Etyoc?s.J/«Wf  latidis. 

4  Ettonilfua/inS* prxdicationis. 

5  Ettcrrxmotas.quiamultiterreniaddeuotioncmfsierunt  motl. 

6  E  t  grando  magna.o;//<i  poteRas  d^monis  di£lam  peHilentiam pro 
curantis,fuitrepreJJ'(t. 


2  Et faBafunt fulgura.id  e(t,luminana  refulgentia,qu»  debct 
adhibcri  in  tanta  folemnitate. 

3  Er  T^ocey, multjplicis  laudisdmina:. 

4  £rron/Vr«<j.prgcdicationis  authentics. 
6  Et grandomagna.qnq^^tio^t^iivn  frigiditajcm  fignificatti- 
morem,ne  aliquid omitratur  dg debitis in  tanta  feltiuitatc. 

•k   Gregor.  San- 
da  ecciefia  quia  fu- 


XII. 

Id  eft.in  eccleCa. 


aTdeftecdelia.  b  Quia  induit 
Chiinum  g^icaiu  illuminjt. 


MOIi^LlTEI{. 
jSr  I  JE/i»//^e/?«rM.idp(t,Chriftusmodo(acramentali,  quidf 
jircaTcfta.menti,quiaficutarcaTeftamcntic6tinebatnaan- 
pa.tabulasicflimQnii.&i  virgim  Aaron  ,  ficChriltus  cotinet 
duiccdincminifericordiCE,plenitudin?m.fcientiJC  ,celfitudi- 
pcmdigq^tatis  faccrdotajis  i$d  pegia:. 

K   C  A  P.    XlT'  '      C   A   P. 

T  fgnum  ,    Et         £V--»*fl  figuramfignKicaptem.        „ _..    _ .„,. _  .    ,  .  , 

^J.  ex    his    vidi      kxM^Tk  ch.iftumqjiieaiuuiuminjt  '^  pemi  lufninis   Iplen 

iftiidprocedc  a  g  ^^TlignummagnumapparuicmccEio.  Mulier  ami-3  floreprotcgjtur,  quau 

r  lC.icillCet  fifjci    gratia  k    ^-«^T&f  »Oijip>gtciieuaquxnoncodemftatuiicrn»nent.        J)Ij)  chrifto  ,velin  jpriaiot-    ,  foleVcflitur,    qiliaVC- 

idcft,  quoddamma-      cl    r  \        /^  »      ri        i-i  •  o   •       b  .       .  ^'°"'''''?-       '  ro  functa  temporalia 

gnum  fignificanietn.  c  ctalole,6c  lunalufc>pedibuseius  ,   &incapireeius  corona  ;  de(pigit,lunam  lubpc 

Hicfacif  meutionedcrciielationemyflerioruq  fugrutinfe  dibusprcmit. 

cundavifione,&:dciniijctoofiiciopdicationis,quod  babui-  i^e  AMBRos.HxcmuIicrecclefiam  defignat,(olChriftum 

mus  in  icrtia,vt iftam  quartam  qua:  de  pugna  ccclefi?  &  di;?-  mulier  itaque  ami^  erat fole:quia  fidcles  ex  quibuf ccclefia 

boli  cfl.cx  his duabus,id citjlecfida &c  tcrtia oftcndat  pedercr  conftat.in Baptifmate ChrUtum  induunt.Per lunam  autem 

b  LHna/j^i^pfti/^wj.J^icetmijdanisfuftetct,  tamenoaffcdat.  quam  fub  pcdibusfuishabai(r;vifacft,qua:crefcjt&:decre- 

c    Et  incafiteeiuscoro!ia,rrc.idcit,i2.ApQixoliq\iib\xs  mpn-  fcct,mundum  iftumpoirumusintelligerc.qneni  ccclcfiadc 

(duscrcdlditjVclinquibusmundum  vicit.  fpiciendocalcaf,vtliberiusadcceleitiatendat. 

*  AND.HancmuIierenonnulli  Dei  genitricem  virginem-  *  Rvp.Significai:mulierilla(anclamecclefiatn>quam  &in 

quematremperoiafanfti(TimajTiinrerpretatifunt,quamca  plunbnslocis  fcripiurarum  inuenimus  appellari  muliercm 

pmnia qux prdinc  hunc confequuntur,  prius  perpefia  au tu-  viro f uo,id  eft,Deo,dile£tum,&: nonnunqua  pro  parte  pra:ua 

niat,quamdiuinusilIiuspaituspfe£lecognofcetctur.Atmar  |:icatorum,vitiis&idoloIaciapcccatisferuicniium  redargui 

gnus j!|c  Mcthodius ^d ccclcfia rctulit,  cuius  verba  hac funt.  vt adulteram.In  capiie huius  mulierjs corona  ftcUarum  duo 

■Mulicrfoleinduta,eltccclefia:q^autnobisve(tisc(t,  hpcilli  decim  P»triarcha:,itemq;ininitiorenafccntiseiu(dcmduo- 

Juxcft.Pari  mpqdnobis  eftauru,&:prctiofi  lapides ,  hocilli  decim  Apoftplinptiffimiacfplcndididjnumeiantur. 

ii]nt_ftella;,&:quidcm  cgterispra;(tatiores&:illuftriores.Afcc  A  HAyMo.Quscunq;  hicnarranturfmliicram,  Bcat^uirgi 

(litaut(uperInnam,tjuiafynagogamfubpedib.pj:oltrat3het.  pifpecialitcrcongruerenon  polllint,  fed  eleftoriiecclefi?, 

(^afccun- 


NJCOLAVS       DE     J-YRA,  Heruntuth^beturinlegend^exaltationisfan^ixcrucis.lgitureuUfta 

C  A   P.     XII.  ficaffli£tacruciabaturdonecpareret  filmm  Chrijlianum  qui  liberaret 

fT^f  '^^S'^"'^  mngnum. Defcnpta impugnatione ecclef/i ab h{  fam  ab affliiiione  Cofiroe c!;rfuorum,ar hoc eji quod dicitur.EtCig^^ 

^  ^^  feticis di£iis proprie, hic co,ifequenter dejiribiciir  einjdetn im-  magnn m,&:c,  nditantis ecclejix. 

^"^  piignatioabhiereticislarg,ediihs,perquemmoiura  pagant  ,  2  Ki^liCr.idesi.ecclcfiagencralitcr & ierofolymitanajpiritualiter  , 

Saraceni,fchif*nalici  difcipuU  J^ntu  hrifli  cr  infiicles  alij  hxretici  dici  qux  coniunUa  eji  Chriflo,licut  mulier  uiro. 

po(}unt,& JtfHdum hoc partes puncipales huius libri in  fequentibus ap  J   Amiita  io\c.i.Chri(io,qme/ifoliunitif.Gal.j.d.  Quicunqucin 

ftrebunt.Xgitur  primoagttHr  de  in.pugnationc  apiiganis,&  pimofub  Chriito  baptizatl  eftis.Chriftuminduiftis.i/>/cf«/jwf/f  ypo«/Hf 

Cofdroe  Verfarum  rege,fefundoJub  eiusfuccejfore ,  2 .Trima  adhuc  in  (ST  pamttymphus  ecclcjix. 


duat,quiaprimodefcribitureccleftx  difpo.fecundo  Cofdroe  perfecutioi 
ibi.Et  vifum  clt aliud  figmvc\.Circa primumfciendum quod  Phoca 
imperante,qui  capit  imperare  anno  Domini 6O5  .Verfxjub  Cofdroe  re- 
g,e gramfiimabellugerentcs,multas  l\pmanorumprouincias  &  ipjam 
I  ero.tnHafetu:,i&  dcflruitcs  ecclcftasfanflaq;  loca  prophanantes,inter 
^amenta  facramrnta  abfiulerunt,uey.iUum  dorninic^  crucis  expor[a- 

^i  0  B^.A  L  i  T  E  !{.  naqu.tnumcto&imcritomcmbrumcccled^-.iacouicuuc/ 

*  I Ef//.^«K»i  wn;j/)Mw.hocliicralitcrfuitexppfiturndecccIc     z  A<«//>r«w/^4/o/f.pcrappetitumc9lcftium. 
fiaquxfuitaftliaatcmporcCofdroe.  '     ^  Ef /«j/ja/wi^f^/Z-wJ^g^T.pcrcontcmptumbonoiLlmutabiliii 

Alo"Iitetaut?mpofcftcxpQnid9qualibctdeuot4pcrfQ-    ^  Jjt/WffJ/^/fffPWf/W/irww.perquasfignificaniur.i.fruc^us 


(f  EtIuna(ub,&:c./</  eU  omnia  mutabilia  &defe{liuaperlunamfi 
gnificata,  quprum  dijpofitio  perttnere  debet  ad  ultima  eccleftx  mebra, 
i,Cor.6..i.S£ECul3riaigituriudicia  fi  habueritis ,  contemptibi- 
Ic."  qui  funt  iu  cccIclTa.  illos  conftituite  ad  iudicandum- 
J  Et  in  capite,&:c./(/  efl,prxdtcatio  i z.yipoflolo^^um  ,  qux  rcfpten- 
duit  in  primitiua\ecclefia,qux  dicitiir  caput  eius,eo  mnio  Innurvdi  ouo- 


.  dc  B. 
iria  qu; 
ipit,fi 
atn  ma 
i  app. 


1^77  rxpoca, 

fccundum  niyf ticam  narraAoncm  genera'iterconucniunt: 
Ipfaeftamictafole.i.Chrifto.  Aliter.lnhacmuliere  ponii- 
mus  intcUigcrepcrfcdiorcsin  ccclefiaqLii  omniarclinquiit 
perlunam  rimplices.qui  iaborantadaliorum  vfus 


Apocalypfis.    Cap.  XII. 


1 


57^ 


draconis,reprobi,qui  ante diluuium  fuerut.SccTmjij  qui  poft  D 
diluuiu  v("q;adlegem,  inuentores,f.idolum.Tertium,  iiqui 
poftquam  lex  dara  eft  popuIoDei.idoIacolere  fuadebant. 
Quartnmfalfiprophcta;regesqueimpii.Quinrum,impiilu- 


tum,pcriequutores  ec 
I  clefia:.  SeptimujMve- 

1  locaput  diaboli  cric 

2  Antichriftus. 

i  ft  HAyMo.Perdraco 

4  nem  diaboius  intelligi 

5  tur.quiapertequolcii 

6  que  potelt ,  deglutirc 

7  noncclVat.&quiadiu 

8  citexquo  hominibus 
Y  nocct,propter  multi- 

9  plicitateminfidiarumi 


B 


A-Bern.  Vehemcntcr  quidcm  nobisdiledtiflimi  virunus    dsiqui  Chriftiioccidcrunt,&:  ApofioIospcrlccutifunt.Sex 
Sc  muiier  una  nocue- 

->     r»,-lrri-i*li  r^.»i     r\fr  1  Id  «fl.invirgiue  M»ni.        bVctbumDci.  Pr.rclicabat.        Id eft,cuptens alioi  eenerare. 

rc ,  ica  gratia  L»ci ,  pcr      ^  ..  jj-        -r-         aL''L  oii 

vnu  nihilominus  viru     ItcUarum  duodecim .  hcin  vtei'o  habens,  &  ciamabar  par- 

6C   mulieremunaom-  .  ,     ^  Pat,tcumfuo.inlu<:cniemittit. 

niareftauranrur,necfi  ^  turicns,&  cruciaturvt  panac.Et  vilum  eit  aliud  lignum  in 

nC  magnO  fcrUOre  gra   b  «  i.in  ecclcCa  cicpugnanila.        b  Profortiiudincm.ign.cpotalatis^ 

^       r      r\  c  Q«ia  ho\nieiJa.         d  i.yniuetros  pnncipespctquot  operatur. 

puriS' •  ZfoZ ',  ^^io-  E'««  <ir-^^°  "'-^g""^  ^"f"^  ''^'h""  '=i'p>"  '"=p«™.^ 

!•        ntinri  H/       C      Q.  *  id  efl.vuiueilc  viaoti.T:de  lijbuetfis. 

Ignffc  clarius  micans^     cornua  dece,  &  in  capitib.  fuis  feprem  diademata,&  cauda 

...   ,»,.,.»... -_!  a  DefideadinfidditJUiB.    b  Omncsreprobos.        cldeil.illos  itaaosamoteicrtcnotum  illexit. 

orncteaspotiusquam  r    •  i    l        >•    •  „i'  u        „       i-    o       •/■ 

orncturabcis.  Quidni  ''  ^^'^^  trahebat  tertiam  partem  Iteliarum  carii,  &  milit  cas  m 

coroncnt  fyderaquam fol  veftit?  magnus  vocatur.  Rufus x^to propterhomicidiurn,quia  illc 

a  Cruaatur vi pariat.PrxdicAndoiLdiicrCi  patitur:velcruciatur  homicidaerat.abinitio, cxquoprimum  homineinterfccit. 

a feipU.i.carncm  fuam  macerat ,  vt  prxdicatio  fit  idonea.  Per  (eptem  autem  draconis  capita,omncs  intelligutur  reges, 

A  And.  Ecclcfiavnumquelibct.quiexaqua&fpiritufan-  i]lifubiedis,quicontra  ieptiformem ecclefiam pugnant. 

ftoregeneiatur,tantifpcr  parturiredicitur,donecChiiltus  c  Cornuadecem,&c.id  eft, reg;nadmitia:quibusprincipesde- 

inilhsformetur,  compenuntur.n.abottiuinonnulli.cuiuf  calognmlegisimpugnant. 

modi  funt qui  a  vera luce.Chriito, exciderunt,qui  vna ctiam  *  An D.Dece  porro  cornua.dece peccata, dcce legib.praicc 

cum  vita  infidel.tatis  mortem  liiftinent.  ptis  cotraria  denotare  putamus.  Aut  mudani  regni  diuifione 

A  A.MB.Quomodoinfans  in  vtcrocoaguIatur,humanam.  qipfitang[leditionib.gaudentivoIuptateparitn6vulgarem. 

«guc  formam  accipit atque  fpiramctum,  fimiliter  &  ecclefia  d  Et  h capitib.&c.  -k  Rvpe R.  Si decem  cornua  decem  reges 

in'  ideles  quofquc ,  quos  in  vtero  gcftat ,  dum  eos  pr^dicado  funt,  quo  non  totidcm  funt  diademata ,  quot  cornua^nonne 

tandiunutrit,  vfquedumformamhumanamrecipiant.i.vf-  omnes  illi  quoque  rcges  quatuor,inquos  regnu  Alexandri 

quedum  in  Chriitum  credant  atqucaiam  fpiriralem  acci-  diuifumelt-,  habueruntdiademata^QQocrgodi6tume(l  no 

pianr.qu^daturinbaptifmo.cumclTiciuiurDeiiilii.Clamat  decemfedfcptemdiademata.cumfuerintcornuadeccmini 

ccclefiapra:dicado,clamaret  proauditorum  fuorum  falutc.  mirQ  quiaquamuis  unius  capitis  cornua quatuor,vao tantii 

Cruciatur,c.imlugetcos,quosinpcccatsiacercconfpicit.  cxillisaduerlus  muiicrcmdracoufusell.pofteritatefSeleu 

i:  HAyMO.HaeeiuxtaIiteraB.Miri3Eaprannequeunt,qucfi  ci,exquooriginemtraxitAntiochusEpiphancs. 

ficut (inedele£l:atLonepcepit,itafinedolorepeperit,nulluq;  c  £tca«(fa.i.deceptiones,quibuscelantVitia, ut caudacclan 

cruciatu  hfe  in  partu  potuu.q  nullum  peccatum  libidinis.in  tur  turpia. 

pccptu^cotraxit.Sediuxtamyitcriu  itcllcduhocadecclcfia  f  ^;c//.!»-«.i.iIlorriqaiiIIuminaat  ccclefiado£ttin3,nonvita. 

refcit,qmulicrvocatur,  nonpp  cfFemuiaiQaium,  fedquia  *  Ambr.  Pcrcaudamqja:tiniseftcorporis,Antichriftus 

pr^dicationc  &  Iauacro,fpQale.<;  filiosgigncrcquotidic  no  de  dcfignatur.Tcrtiaigitur  ftellaru  c?h  parte  cauda  dracoms  tra  P 

fittit._Et  ficut  muliercruciarur,dQ  p.irtunt.-ita&:fandlaccclc-  xittc  uifa  cft,g[a  Antichriftus  multos  ex  hisab  hoib.eIc£fcipu- 

fia,dii  in  hoc  (eculo  eft,  <Si  videt  fuos  aftligi,  afFligit  6c  vexat.  tabuntur,&  qui  in  eeclefii  velut  ftellae  in  cxlo  Icia  &:  intcUe- 

b  aracomig. No de  effe^au.fcd de potetia draconis loquitur.  ftu rcfulgefdccipiet,  atq,-  in perditionis foueam  dcmerget. 

*  AND.C^Iumhoclocoaercm  iignificarearbitramur,  dra  *  RiCH.Cuiuscaudatertiapartcfteilatuc^litrahit.quiadia 

concm  autem  rufum  ferpentcm  ilium,  qui  ob  id  conditus  di  bolus  damnanda  partc  alarum,et  illaru,  quae  ficut  ftells  cali 

citur,qaoab  AngeiisDci  deludatur,  vocatautcm  illumru-  perconucrfioneminaltomanere,&:aliisperbonaopera  viir 


fum^qaodcfdi  i^ilanguiaidcditusfit,  autquod  Angeloru 
naturaigneihaoeatur.ctiamii  pcccato contaminata. 
,  *  METHOD.Dracom3gnus,Rufus,6ifepticcps,quitertiatn 
ftcIlarumtrahit,diabolus  e(t. 

*  Amb  DracoiitediabolQfignificat.  Rufus aut  color talis 
eft,ac  fi  croceo  colori  fanguinem  admifceas.concordat  vcro 
pallidus  coior.i.croccus  cu  fanguinc,  Rede  ergo  diabolus  ha 
bcredfcoiorcm  tnjrtis,  9»;(i'//(«f  j««/</;4  morsintrauitinorbem 


lucerc,dum  nonualetpcraperta^n  f(fuitiam,peroccultafrau 
dulcntiam quae figuratur in  cauda,  fcducit.  Quas deniquc  in 
terram  mit:it,dum  delec^ationib.terrarum  accendit. 
tk  PRiMAs.Caudaprophctxiniquifunt,  perquosfiiainimi- 
cus nequitia  implct,qui eoru  dottnnis  inh2eient,in  terra  pr^ 
cipitari dhr.Tertiam  porro  (tcllarum  eeii  partem  illud  com- 
mcmorar  omnc  corpus  raalorum,  fiue  in  angcHsquos  dc  cg 


lofecum  pariruinadctraxit.fiueinhominibusquosfeduxit. 
t€Trarum.?cticprem  capitareprobiquibusdiabolusaddcci-    Stellasautcm.quosdebonis  diabolus  rcprobosfacit. 
picndumgcnushumanQ,vfu$eft,dcfignantur.Primucaput     AGREGOR-C^lumnamquccftecc-cfia^qua;  inhacnode  Lik^i.ii 


draconis 


#vit? 


oial.c.j. 


R  A. 


7  Etmcipiuh.qujefuia/igiijrci^ia.  8  hrcornuadcce./.t/ecm 
actes  infuoeyiercitu.unde\,Machab.^ciesordinataadbdLandiiuoca' 
turcornu.ubi  df.Bacchides  aut  eratin  dextro  cornu,i5cc..^/«er 
exponiturab  aliquib,  ut  perfept '  capita  mtcUigatur  uniuerfitas  princi^ 
pH  fibi  fubditoriiiper dece cornua  uniiterfiias  fuoru  bellaiorii.na  perfe 
ptenariii  uniucrfttas  aliquado  mtelliguur,cp  totum  tepus  fepte  diebus 
rephcando  coprehenditur ,  &  ftmiliter  per  deaariii,  eo  cjnod  fequentss. 
numenfunt  replicationes denari)  &eius  partiurn,utdicitur  ^.Vhyftc. 
9  Etcaudaeius./.fxewfKjyZ-ijMewieS.trahebattcrtiam  partem 
ittWAxn.fideliii  qui diruntur HeUjiin fcriptura  Deu  i.b.  Eftis  hodic 


iNlL-ULAVS    DE     LY 
A  priticipium  al  cutusrei  communiter  caputeius. 

1  £t  ir\  utcxo,S)Cc,naminaHgu/tiapofnaiUmabatadeum,utcito 
daretfibi  Uium,(jui  Uberareteatn  ab  opprcffione  infideltum. 

2  Et  ui(u m  e.ii.Hic  confecfurnter  defcrthitur  Cofdroe  perfecutio  etfc 
tundo  ecclefu  liberatio,tbi.Et  peperit.Qirca  primum  dtctt.^fit  uifum 
eiX  a\iud,Siic,t.Cofdroe rex.  2erfarum,qui  dicitur in  cxlo  milttantis  u- 
{le/i»fo>euius  tanquam  grauisperfecutio  ipfius  de quofubditur. 

3  Et  eccc diaco:p)oprer  afiutiasetus  &  dolojitatem. 

4  M:i^nus.propter peteiiatis magnttudtnem. 

5  KvitiiS.i.reh.propter  multtfanguinis  efiifione.Quodatit rufus  acci-  ficut (tcllf  plurimi.  Exercitus.n.  Cofdroede  ^egypto  &  hybia  & 
putur aitquidoprorubeo,patet  i.^g.l6.ubidr de Dauid,cp trM.r\\-  terrafantlaetalijs  locis ,multosualde  Chriftianos  iHterfecit,& alios 
fus  &:  pulchcraipc^tu.;.  rubtcundusfecundHexpo/itores.Drct  Qef  captiuosduxitintantum,ut  <£iiimarcntur quafi ad  tertiam parte  Chri 
droe  ti'fus  propter incendium  ecclefiarum  &  locorumfanclorum.  fltanorum  tn  terrts  tllis  ex,iflentium.Corifimdi  modo  loquitur  Dan.B .de 

6  Habens  capita  icptcm.i./ex regef  fibi  fubiitos,&  ipfeerat  fepti  ^nttocljo  Epiphane,quod deiecit  defteilis  et  concukautt eas  i.  ie  filijs 
muSfUnde  pojica fubditur.  Ifrael  colentibus  Deum,c{Uos  interfecit  in  L  uaxa  et  1  erufalem. 

7  Et  *  I  Et 

MOI{.JllTEB,. 
t  fpifitu(rand>i,qui  ponunturGal.5. 
1   Et tnutirohahens.{iv\znirr.o  conccptumbonipropofiti. 
t  Et cruciatur,ut partat.pcr c\[iod  fignificaturintcnium  defide 
rium  implcndi  inopercqLiodconccpitinmentc. 
i  Etecce  iMcowa^nw.i.diaboluifupcibusScmalcficiofus. 


6  Habens captta feptem.  1.  infeiiorum dgmonum  uniueifiMtc. 

8  Efcoj-nM^rffcew.i.uniueriosmodosimpugnandi  naturahu 
mana,qapcr  feptenariu  &denariu  uniuerfitasdefignatur. 
t  Etin  capiiihus  eius feptcm  dtademata.  i.  multa  quia  perfpiritUS 
ma  ignosfibi  fubieftosfrcqucnterdebcllatplurimos. 

9  Et  cauda  eifts,etc,  quisi  mzgfiA  parteangelorutraxitfccum. 

Tom.vj.       D  d    3 


1^79        Glo.orcl.&  Nicolai  de  Lyra  i^Po 

^  ylt9p5ri<;diiminfeinnnmer.isfan(:;toriivittutcsc6tinct,qua  inqua  fingulari  fpcbeats  rcmlincrationisvtpanerflngula-I> 

A  fi  raviianab.dclbper lydeLib.fulgct.Sed dracoms  caudaltclias  ris  viuit  ecclefia, quc a  regc  lliopoteftatem accepit calcandi 

in  tcrra  dciicit  ,qaia  illa  Sathana-  cxtrcmitas  peraudacia  af-  fupra  ferpentcs  3*.  lcorpiones. 

fumpri hols creifta,qu©ld i m quos in ccclefia  velut elcclos m  :fir  A N D.  Qn diabolus quiin  An tichrifto cfiicax crit, acie pct 

uenit,obtincndo,rcprobosondit.Stcllasitaq;intcrridec?lo  iplumcontra  ccclcriamdiicxcru, luncillius  eledi,(limma- 
cadcre ,  cit  rcUi^^a  non  quc  eiuldem  capita  ci- 

multOiJ  Ipe  Cxlcllium  alJcft,d..boIasulipo«eftMecoi,fifus.        b  Non  boraricled  l.botans.        c  Contu  ecclcriam.         uillbuS  tUmultlb.  mul 

illodnccad  ambitiim  a,  tcrram.  Ecdraco  Itctic  antcmulicrcmqu^eratpariturajVt  '  danifquc  volupt.itib. 

cloriclCOulanSinhurC  I<ieft,.!iqucmipfidegcnerairct.  ^  a  Adi.eccawinrctishecci.  T  COntCmptiS,   iu  dclCt- 

«rAND.Pcrhxcaitc.  bcumpcjicriIIct,hliumeiusdcuorarct.ELpepcrithlium  ma-  ^,  tumab  omnimaUtia 
tutrucduob.  fignifica  r    .  .  a  inpotcntiavciiuiutia.      b uitiexibiii.  alienum,  vit^quc  con 

riopinor,vclprimulu     iculum  qui  rctturus  erat  omncs  genccsin  virgaferrca.  Et  -  fuetudincm  omnigc 

Cifcri  C  CTIo  CaSU  ,  qUO  «C«o»tdiuin4Wti«.  b  AequalitatwnOei.        c  Vt  euiiipatieiudicet.  4  nCrC  VUtUtUm  clucen 

1  •  •  d  Petanxilium  huius  fi''i.  r  r  ,  .    „ 

anecIos,quipcrextrc-        »  /iri-  j  ta  *>         «?     j   i     •-  •       o         )■       ,.  tcmlelcrecipient.iux 

nium  muidic  motum     ^^?^^^  ^^^  "^^^^  ^^"s  ad  Deum,&  ad  thronum  cms,6:m^iicr  S  ^^  Methodii  fenten- 
vnacum.ploaDcodc  •  Avoiup.a,ib.a.undu     bMcnt.sdc.et.u.„,i,teto^.u„^^^^^^^^^^  ^  tiam,.bidemq;  impu-' 

fciucrunt,deQtlum  tra     fijait  in  fohtudincm  vbi  habcbac  locum  pa^ratum  a  Dco,  vt  7  ^^^,"^'^"^^  d?monum 
xit.autpoltcaputilhus         ^     ,  ucus.  Doatinaprxdica.ionis.  ^  maiignorumquc  ho- 

»  contntumcaudaie.uf.  Jjl^ipal^arcamdicbus  miUcducentis  rcva^inta.  Etfaaum     "^'"""^  impctiisatq; 
idcm  agitationf .  Ha:c  ^  E«cai.udauxiiium.  a  MaioSs.  hM.notcs.         9inh)lcusfubtccfugicc. 

cn.m  hommesanimo  ^  eft  pr.x4iumma^numinca:lo.Michael  &  AniieUciuspra:  lo^'^»"^'^^^^^^'^^^^^'^  E 
mftabiics.cxcvkltilcn  ,-,.  ,*  ^i  o    j  1       ^  i-    •  fenfilcmercmumeos 

fu&conuerfationedc  i  liabantur  cum  draconc,o<:aracopugnabat&angcUcius,i  icon:eruaturos,quim 
orlu  m  ad  terrena  abri-  montib.fpelucis  (X.  ca- 

puit.nomjnantur hiautc  methaphoricos ftclJ?,proptcrfplen  uernis  terr^.proptcrapoftatx  &:  Antichrilti  inlidiaspfugiet. 

dorem,quem  ex baptifmo facro  ijaulerunt.  d  Dieb.miUe.utoto  tempore quo fubfiliii ccclcfia  prgdicatio- 

3  .yfemd/;te»««/;^r.Qu9paticbaturdolQrem,perquodcredc-  neChriftitribusannis  S^dimidio  fada. 

batcitQccfluram.  Perpalfionemcrcdebatdiabolusccclefia  e  P»-(c/M^«Hr«r.Ecclefialuftentates,orando  auxiliumfcredo. 

fib.  tubiugatam.  AAND.IIrh^c  ptimodiabolilaplui.quoc.xangelicoordine, 

b  D<?ttor«rfr.Paratuscratdracoaddeuorandum,fcd  nonpo-  |)p fupcrbiam &:  inuidiam  prolcriptuscft.accomodaripof- 

tuit.quia  natus eft qui  prohibuit.  funt,  &C  rurfus  fecundae eiufdem ruing , qi.iia  per dhicam  cru- 

*  AMB.PoflumuspmulierginhQcloco&B,  Mariaintelli-  ccmfradus,atqucdcic£fuseft,quandonimirupnncepshu- 

^ere.eoqdipfafitmatcrccclefia:,  quiacupcperitquicaput  ius  mundiatyrannidcquaraexerccbatdcpulluscft. 

cft  ccclci]a;.Draco  ftetitantecautfiliueius  dcuoraret.qain  *RvP.Fa^umeftpra:lium.Vbi?In  eaElo.Perquod  fignifica  loaa 

cxordionatiuiratis  Chrifti.eu  per  Herodem  miniftruailuii  batur  ecclefia,terraiongcaltior,tcrrenis  hominib.ikiterram 

interficere  voluit  .ft.u  etiam  ante  muliercm ,  i. ecclefiam,vt  fapientibus longe  fuperior,cuius  cft  in  c?Us conuerfatjo. 

cosquos per  baprifmum  Deogenerat.male fuadendo  pdat.  :fe  H AyMO.Non  tunc foliimodo  fadu  cft prilium.qfi in  ini 

Vf  An  d.  Continuo  namque apoftataadiierfus  ecclefiam  m  tiotpis  diabolus  per  lUperbiam ,  dcicdus  cft  e  c^lu,  fcd  &:  qii 

armis  confiftit,  illos  qui  pro  temporc  in  illa  rcgencrantur,  in  a  Diii  paflione.eiedus  de  cordib.fidelium,  cspit  amplins  ix- 

efcamfuam  vertereenixccontendens.  uirccontra  omnes.&h^cpugnapcrfcucrat  vlqueadfinera  p 

c  ftpfpfwf.CarnaligcncrationeChriftusdcAbraham&Da  fafCuIi.Cclumfanaaecc!ehacrt,.nquafit  hocprxhum. 

uidproccllit.  Vcl  peperitccclefufilium,i.  fidcm  Chriftiin  *  AMB.Pr9humfa(ftumeftmcaElo,..proptercxlum,profala 

cordibusauditorum.  tevidelicctomnium  fidelium,  prxliatuseft  Michaelcudra- 

Mulicrfu  *f^iCH.Etmulicrinfolitudincmfugit,ubihet  locuaDeo  eoncquiaCbriftuspr^dicando&moricndOjproialutcgenc 

jit.  paratu.cjafandaccclefiaadiuuate  gr«tia,adfpualeconuerfa  rishumaniprasliatuseft. 

C  tione,vbifolisdiuinisintenddtpc.lcqucntediaboloreccdir.  f  Etdracopugnabat.  *  HAyMO.AngeliMichaclisveldraco- 

A'PiiiMAs.Solitudmcmponiinuiu5Vit5pecegrinationem,  nisdicuntur,ilUsfubditis6i;adobediendummifIi,nonth  ab 

^^^______^_^^^_^__^^^__  ^ in nifg^eis 

N   i  C  OL  A   V    .:>     D  E     L  Y  R.  A.  hahitantes,ibi.     8   D\tb\i%n\\\\Q,&Cc.qM  faamitresannos&cii- 

i<  Etdracoftetlt,8^C,  ^^>u  Ccfarveomntbus  modisinfidiabatur  ad  f»idium,&  infrafod.ca.diciturdehacmuLiere,  vbi  aliter  fer  tempus 

tnterficiendum  qutmcunque  principe  ChrtP.iau um  infurgentem  ad  ecm  &  tempore  &  dmidium  temporis,  id  eft,  per  tres  annos  &  dtmidtunt. 

Diuifio.    xlefiamdefendenium.z   Etpeperitfilium.  Htc conjequenter  dejcri-  TempusenimfumptumfinguUnterinJcripturaftgnificatunuannumi. 

bttur  etcleftx  liheratio. Et  diuiditurin  duas partes,qui3 primo  faeit  pro->  pluraliter  vero  abfque numero  ftgnificat  duos  annos,ficut di£lum  fuit 

fofttum,fccuadQ  declaratur  quoidam  didum,tbi:Etdztx  funt.Pnwrf  plenius  Dan.i  z.llia  tempora  fimul  iun£lafeptem  annosfactunt  &  mi 

adiuc  in  tres,  quia  primo  pomtur  imperatorts  Erailif  creatio ,fecundQ  durauit  bellum  inter  Vetjas  dr  Eraclium.  9  Et  factuna  eft.  H/c con 

Cojdroedebellatio.ibi;  Et  fadum  cft  pra:lium.rWo  fubditoium  op-  fequ^nter  defcribftur  CofJroedebeltatio.  &  fecundo  ex  hocgratiaru  a- 

prt/fio.ibt,\^  tcrr^  Sc  mari.Cw a primum  (i;f/r«v: Et pcpcrit  filiii.  Sio.ibi.Et audiui  voccm.OVca primii  dicitur.  E t fadtum  cft  pra:- 

f.braclium  Caiholtcum  quo  ?hocam  imperauit  annis. 3 o,  &  coepit im^  \l\im.tnter  ?erfas  &  Eracltum.  lo  M<Lgtmtnf.intenftue,qHia  mul 

perareanno  Domini lii.i  bAiicalinn.hocaddituraddenotandum,  ti hellatores grant ex utraque parte.iHr  extenfiue,quia durauit tempore 

ifHod erat  vir Hrenuus  &  armis er,enitatus,vt dicitur in  le^enda  e^al-  iongo,ut  diElum  eji.  11    Michacl  &  Angcli  cius.  Quod  eiiponune 

lationisJauCiacrucii.^  Qiure^luruserat  omnes^«/<i}-fA:;f  impe-  aliquide Miihaelearchangelo  ,  qiii  efiprint^psectlefi^ftcuttempore 

perium  l{pmanum,qut  rebeLbantes  dornauiiper  gladium.  vet.Teji.fuit princeps Synugog^,oan.\o.propter  quod  eti  .Angelisfuis 

5   Et  raptuscft  filius  cius.  /.  inprotetiione  Dei po/itus qui protexit  asiabat  ad  proteiiione&  direiJione Eraclif  & exercituseius,quipU' 

'i.raclium  contra  machinaiones  &  dolos  Cofdroc  qutbus  quxi  ebat  occi-  gnabat  pro  ecclefta.Sed  quia  per  draconem  et  .Angelos  eius  inteiUgiiuT 
dere  cum.  6  Et  mulicr  fug.t.rww  ecclcfta qu^  erat  in  jljia  timore     Cojdroe  &  fuus  excrcitus  fscundum  oes  ey.pofitores,conuenienttHS e(l 

Cofdtoetranfitomari,  quoddicitur Brachtum  Jantii  Gre^ortj  fugittn  utjimiliter  per  MichacUm&  ^ngeloseiusintelligatur  Eracitus&' 

Gritciam.quA dicttur hicjolitudo,  qu.a  c/iet inliabitata ,  jed duiturfo'-  bellatoreietus.Michael.n.tnterpntatur quis ut Deus.Eracltus.n.in  Ijoc 

folitudo  fugitiuis,eo  modo loqnendi  quofugitiui ad  aliam  rcrram  dicun-^  belio  pro  ecciefia  erat  Dei  uicarius .  ex  JiipradiCiis  etiam  patct,quod in 

m  ibi  ejje  quaji  in  exiiiojeu deferto,     7  Vt  vbi  palcar.  ChriHi.ini  b JC  libro  boiii  &  ma  It  homines  frequenter  nominantur  M>geU . 

_  habitantes,  Jt  'Et^ 

M0B^.ALITE1{.  fpiritual.sipfumfpiritualiterpatiedo.  s  ff^pfw^^^^iSrc.qiua 

T  I  £*drtffofl«/i,cJrf.naminfidiaturcujlibct  perfona;  adim  bonumopuspcrangelospntaturadDiim.fimiliterChriftus 

pedicndum  lani^tum  eiuspropcfitum.  COrporaliterafliirnptuscftinc^lum.  6  Etmulier  fugit.x.cmz 

t  ^^'^'J"»P^p£')#t,€J^f.quiaqnimpcdirenonp6tconceptum  pcccatoru multitudincm.  j Vtibi pacifcat,&c.\.Q\\ni\i(k^Qiti 

animibonji.quincxeatinopus.nitirurillud  pcrvana  gloria  na  quadocuittrib.annis&:dimid.o,qui  continent  diesiiCo- 

ocuorarc.  2  £fpfpeMry5/;ttm>K<j/f»/Kff;,(jrc.f.Cnriftunamipfc  9  £f/<iff5fyifp>'4//ttJM,t5-c,  pcrhocfigmficaturreprefliodcmo 

dic.t Matt.t:.d.  Quicunquefecerituoluntatcmpatris  mei,  Ijic  meus  num  per  Angclos fanftos,  ne  impugncnt  bonos  homines  &: 

P'1"  &foror&  maier  eji.  Qui  verobonupccptu  producitad  dcuotosfupra.dquod  pofl'unt.ficdaE.nonesabeisdeiiciun- 

cttcaa,ipfc  facit volmuaic Pei pattis,$<:  lig  cft  «wter  Chtifti  tuf,dc qu»  dciciaiQnc dominus  cft laudandus,ideo  fubditur. 


in8i 


ADocal 


/""  ".pocalypf' 

cis  cre<iti,ficut  qnidam  uarailoqui  dixerur,  uel  et  quonia  fub 
Tinoregc,inunaciu!cate,militai-eciedutur.Omnesangelibo 
nidicut  Angcii  M.'ch.icli.s,qiii.iide:us  locktateptment.Au- 
geliuerodrjcon.sdicuntosnnesqootquoteiconlentiutjPu 
gnanc  itaq.Michdel  6c  Angeli  cius,in  ceto,hoc  e{t,in  ecclefia,, 
&:pugn."it  Jracocuni 
fuis  dxmon;b. 


is.    v^ap.  All. 


1^52 


quia 


6^  non  valuerunt,  neq.locusinuentuseftcorLim  ampliusin 


a  Id  eft,iu  ecdcGa  quantum  ad  bonos-        b  Auxilio  lioium. 


c  Proviolcr.t  a   d  Pro  calijitate. 

c'i.J.a  quocaueicoaincs. 


quomodo  da;moncs 

fcmperiuntparatiad  t  >   j.  i-  •   /-l        n  j 

imp.ignadum.ita.c^  t  co^lo.t  Etproieauselt draco 

l.-inaiAngCliadreri-  .      aMal.rcorllimflaensal,onisadu,alos.      ^l  ■    r    ^  '  ■  r 

c|uivocaturdiabolustY  Sathanas  ,   qui  lcducit  vniuenym^ 

a  Cadeasilefidelib.acriusiacpagnaataiDantcs  tcrtcna. 


1 

{"tendum. 

•ft  PrimasIvs. 
Konhicputan<'ue(c 
ut  AimelosDeiin  ce 
Joaulusf-iiflct  impu 
^nare  dabokis,  cuni 
ncc  lob  hic  pofict  ni- 
fi  Deo  permittetc,  te 
tare.  Sed  cclumhic 
manifeftius  ecclefia 
deciaramtjUbi  cotri 
fpintahum  nequitias 
abvnoquoque  fide 


'  illc  raagnus  lerpe ns  antiquus 

b  Id  c(l,adueilJtius.     c  Id  clt  reyrobos. 


mi 


{Ii  funt 


£ 


malosnequeprobandiboi-ios  locusampIiustribu«tur.  D 

ie  AMB.Nonua!u!tdiabo!us,!ieq5minittrieiusuincereChri 
Itum.nec  Apo!toloscius,quiaunde  pututeruttiincete,  ui£li 
luntrputaucrunt i-Kamque per niottem  (eChnkum  uiciffe. 
fcdexmorleciuinomeniiliusclaruitin  mundo. 

b  VJ  proicQus  e^ 
draco.  4*  AmbrOSu 
Rcctc  diabolus  ler- 
pens  uocat  fiue  quod 
perferpetem,piimu, 
homine  dccepentdi- 
uc  quod  ueneno  fuK 

,  -  n         ,1  •  .  ..  Y f.    mahtixgenus  huma 

orbcm  ,   &c  proiectus  elt  m  terram,  Sc_,angeli  cius  cu m  illo  ^    num  petdidcJit.  Dia- 

boius,  interpretatuc 
deorlum  mes,  Satha- 
nasauiem  aducrfan* 

Nu^nc facla  t\\.  (alus  &  virtus  6c^regniim  Dei  noltri ,  &^po-  <,    ^  ^"a^n"^ d  r  e  a  s. 

Eth.xco..niai.crChriliamopcramscft.  ,  „  PorrO    qUOd  nOmCIl 

teuasCiimtieius  ,  quiaproiectu.scltaccularorrratrum  no-      liocSathanasarticulu 

.  aQniaDeumnil>,lbtc.,rerq»odmaximecrrat.  hoC  loCO  adiunaum   E 

d  Itiorum  ,  qui  accuiabatillosaiiteconipcctum  Dei  noltri      habet.  id  non  arguit 

eflTealium  lathanam, 
liuiuguerdiniicatur.IdcoautiMichaelenihiccumfuisptra  aliumdiabolum.oftenditautem  fcrpentemillumantiquum 
diaboium  confligcredicit.quiafecundumvoluntate  j3  pere  daonominafortiri.Alrerumdiaboli,quod  virtutcs  &L  vutu- 
grtnanteeccIeMa  orando&adi.utoriuininiftrando,rec1ein-  luftudiolos.&cipfumetiamDcumapudhominescalumnie 
telligiturfi  caconfl!gerc.Diabolusaut<5<:  Angeli  eiusintelli-  tur,fiquidemapud  Adamuinuidixiiluminfimularenondu 
gendifunt,quicinatjra&:volantatcfimileslunt,  (ed  &:ho-  bitauit.Altcruverofathanaj,tan3pertinaxChnftiOtiii!<:  ier  GeneH  j, 
minesq  Jicorum  laqueisiirctiti.talmmfuerint  fedatores,  uorumeiusaduerfarius  Obferaaduautem  casii  diaboliport 
'k  Rvp.QiiomodoprxUumhocgeftumf^quibus  aurquali-  Chriflicrucenonfu.flclocalen-i,vcfuitprimus,dicitur  tame 
busatmisilixaciesvtuntur,  Etquideiiiiliavifione  loannis  poftChriftumpiflumceciddTcquiapnftinsiUius  vires,  polt 
armorummarcrialiuqualdafimilitudinesvideri  potuifl~eno    illudtepusUiutdiminutx^cquafi  fradx.  Igiturruma  illius 


a  IdcCe.xuItationem.        blnangc'is,vcl  jni^nabusfanctis. 

Et  audiui  vo^cem  ma<znaniincclo  dicentem: 

a A tciBporeChriiu.quodnoiieftinDaturahoniinis.        b  KciDimopccc-itorumin  baptifino. 

c  Errcgitfuosdevirtutein  virtutein  diii;;cns. 


7 
8 


»pfit,fomnegsnus  armo  ft  AvG.Diabolus&omncsimir.undi  fpintus  cum  luoprin- 
rum,quibus  bcila gcruntur  inter  homines.  Ar vero  Michael  cipe de fanftoru m  ordibus expul fi  iuut in  terram ,  id  elt ,  in 
&  Angelieiusecontrapr^Jiantesnihildehuiufmodi  generc    holesquiterrena  fapiiit.&rotalpem  fuain  terra  coltituur» 


armorum  authabucrunt,autqua;(ierunt 

a  ?^o«a<r/«f>-Mflr.Remouereauxiliaangelorum,qiiia  non  po- 

tcrunt  ecclefiam  ducere  in  peccatum. 

fc  R I  CH.Non  valuerunt  fandorum  Angclorum  rcmouerc 

fn  fFragi?,neque  locus  inuentus  eft  corfi  in  c.tlo,i.in  ianda  ec 


c  iE:ta«d»«/«ocfffj  Cumoftcndiflfctdiabolumin  hoccenami 
ncoccuiroabecclcfiavi(ftuabauxiliofihi&'  Angeloru,  fub- 
iungitexuliationesangelorumiplorum,  ueHanClorum  ani- 
marum  de  viftoriafratru,vtlaborent  viiicere  qui  de  uidoria 
lua  Angelosvclfanftasanimasaudiuntcxuitare. 


dcfia.vtei  vel  auferreiuftitiam,  vel  eam  poflcnt  pertrahere     *  Amb-Vox  magnade  c^Io,voxcft  Angcloru  profalutege 


adcuipa,nam&:fiaiiquisdefidelibus  ecclefix,  permittcnrc 
diuina  prouidentia,&:diabolicafuggeretemalitia,aIiqnadte 
puslabaturinculpam,ncquaqttiinhoc  vincit  diabolus,  fed 
vincitur,quiapra;deftinatisadvifam,etiam  malu  in  bonum 
cooperatur,nechoctamfa;uientisadueri"arii  viribusagitur,§[ 
permirtentisDeiprouidadiipofitioncad  relurgeris  lapfi  cau 
tcla  ordinat.nuUatenus  ergo  diaboius  vel  angelieius  locu  am 
pIiushent,quianequag_illos  cxpugnare  valent,qceleftiabo 
nauerocordefitiut.Siadinapfcqucdapdeitinatifunt.ut  uel 
cos^libituiuoipeccatu  trahat,juelquadiuue!Itipfodctieat 
*  Rvo.Quid  no  valueruntf^nimirij  pfortions  Michaciis  for 


nerishumanigaudenrifi,  Deumqjlaudantiunt  ficut  Doau- 
nus  dicit  in  Euangeho,gaudium  eft  Angelis. 
•k  And  La2tantura  temangelidcilliuseicdioncquianul- 
la  eft  parsfideli  cum  infideli. 

*R.VP.Ergoneantequailleproijcercturinterramn6  erat 
lalus,^ :  no crat  virtus?  no  erar  rcgnu,n6  erat  potas  Dei  noltri 
&.  Chfi  eiiishio  utiq.  falus  erat,led  .pd'tio  &:  mots;n6  crat  vic 
tu5feditirmitas,n6eratini)Qlb.rcgi;u  Dci  noitn.ledregnii 
peccati  6c  mortis,n6  erat  p6tasChtifti,  fed  pnncij  is  tencbia 
d  ^ccufibatillof  ante.Oifi^cium diaboli eft  recufare,id eft,pcr 
peccatum  accufabiles  leddere. 


Luc.if. 


titudincmdiutiusftarcquinforaseijcerenrurnequc  ei  reli-  A  Rvp.QLtare  autvelunupillefathanas  accufator  fratrum 
£lus  eft  locus  in  quo  exhiberetur  ci  diuina  &:^coeleftis  rcligio.  dlci  dcbct,quia  uidelicet  i(;(nebat  chyrographii  dccrcti  auuec 
APKiM.Biparntocor};oreaiabolusin(uisiraditur,vidui.3u  iumnos,inquo  pecca.CiAdx  fcrjp!ueiat,cuiusnos  rcciia- 
temabeisdicKur  expeHi,qiiipo(ticnunciationem  eius,  f'dc  tione('enipcracculaliat,confides  aciatf^iibupdus,  qnt/d  illo 
Chriltipcrcepta,crrctcsu!cranonexpetunt,avitquan^io  ab  chyiographotefte,gcnushumanumefl!ctj:ofl'ciliofua.VerQ 
oimaloruconiunttionciafcparataccclefia.&cfuturabeaiitu  ubipro:cdus  clt,ibi  chYiogia}.liumilludperdidit. 
aincglo4ificata,diabolo&:Angelisei'null'neq.fcducedima  *  AMBRO.Acculanturnoxijhomincsapudiudicescum  eo 
los,  ;^riim 


Col  oc  z. 


I  C  OL  A  V  S    D  E    L  Y  R  A. 

A  f  Et  no  vaiueru  K.f.Cofdt  oc  c^  riri  eius.fidptuyies  dcbclUti  fuerut. 
1  Neque  locu^,&^'c.t.tnccclefia,nani^racliuspcrfe<jueniCofdroe, 
fugauit  eum'de  jlethtopia  (Q~  'Lyhia  &  terrafan£la  in  qutbus  ante  vi- 
gebat  ccclef!<i,&  lor/ipulit  eu  turpitcr  redire  in  terram/ud  lo  fubditur. 
3  Et proic(?-os c(l><kc.tnnen  quia ipfemet  Cofdroe  erat  aniiquus ^- 
tate,propter  qucdpojieafatii  cito  tradidit  rcgnu  filtofuo,  vtpoflea  dice 
tur.^ Qni  vocatur  diaboIus,&:c./?rd: nimia cius nequtlia,ficutdeho 
mtiic  neqKarn  dicitur  commumter,quod  cH  vnus  diabolus  uelfathaiias, 
5  Q^iicdi\cit,&cc.namabtllisquosfubtjcicbatfaciebat/icutDeum 
adoruri-.p.opter  quoddiciturin  le^^cnda  exaltationis  jan£le  crucis:Fcce- 
rat  tinrem argcntt.7m,in  quatnierlucentibus  ncmmis  thromim  cxtru 
)ierat  atireum ,  ibi  folis  quadrigam  &  lun^  &  ^ellarum  imaginem 


cbllocaui  rat  atque  per  oc  cultus  fiftulas  atquc  ntcatns  cdduxeiat,ut  qtia 
f  Dcui pluiiir.m defiiper ihJMtdcre  V!d(retur,pcr hcc  auii m  cjuod  dici- 
r«y  vniuerlum  orbtm,wo«^//  intclUgcndum  ,  qucu  tpfc  /ibi  totum 
orhem  fubicccrit^fcd efl  locutio  hypcrboln a,  ad drfgnandu  a>  magnam 
partcm  oibis  fibifuhiecit  C^ di^to mo'iojeduxit,ficut  comtnunitey  drci- 
tur,tota  ciuitas  citrrit  ad  tale  fpc[iaculum,lcct  maiorpars  remaueat. 
6  Etproieduseft,&c.<y«M/«<»»  cxercitu/uo  copul/usfuitinterra 
fuamrcfugtre.j  Et a.iidmi KOCdW.Hic con/equentrr poiatur gratia 
rum  attioa  filijf  eccle/itcp>o  Cojdroe  deie£iio)ie,cum  dicitur.hl  audi- 
uivocem  n^^ignzm.ad gratianwi athorttt». 
S   lnccc\c-idiit,ecclcfiamilitante.g  Nunc  fa(3:acft  ,&:c.i?«wjf^ 
dehs pottterunt  Chriflo l  b.ne/cru!>eliberatia  Cofdror  opprrffiove. 
lo Quia  proiciSius  cft,&:c.tratri4  noltrcrura./J  eji.Chii/liatwrum 

"k  quos 


M  0  E^^  L  1  T  E  I{. 
i(7Y.tcidiuirotini  v:agnam ds citlodiccntcm,iirc.\d  cft,in  ccclc 


fia  triumphatc&:  miutante.Etdc  malii  ii(..minib.  quxfubii- 
ciuntur  dxmonib.fubditur, 

Tom.o  vj.     D  d    4 


^ 


Glo.orcl.&i  Nicolai  de  Lyra 


rum  fcclcracis  msnifcftantur.Inconrpcdii  vcro  Dei, cj  non 


d  Etpofi(inam  tWi?.  Cnm  vi.^t  diabohis  fc  p  occultn  fr.udc 
no  ponc^ficere.apcviatritiulationc  aggrcditur  cxpi'Ciurc. 
c  Btd.ujfunttrtultrr,rj:c,  Qiiv^etiom  contra  apcrtam  inbuU- 
tioncm  i-jabctauxihuin  r.bcoJcmtilioAquo  habebai  coua 
occuitain  iiv.pu^iutJoncm. 


li)lumfada,rcd(5ccogitataconfiJcrat,quodiaboius  aliquem 

accufare  potrScd  accu(an:ur  111  coipcdu  Dci,  cum  peccam', 

accu(at&:d<aboIus,cum  in  pcccatism.xlc  (uadcndo  dcucit. 

*  HAyMO.Accuiariodiabolinjhilaliudcd  ,  nifiadinalum 

prccipitatio.  Tuncc- 

nimacculat.quando  »conunuc.  bUbc.um.,bi«ium.{.po 

dignos    accuiat^onc  ^  di^acnoJlc.Ecipfi  viccrunrillum  proprerianguincmag 

rcJ  Jlt,  non  lOqUCnaO  ^  ^^j^  ^^^  li?tiuvbi  Hfccircill.    b  !de(l,liadjuam  leiutasell  (  hrilla.. 

c  !(i  cl'.nonlicfoactunicjrn.;iii  iJJni.vnuimi  iiCiitent. 

&:  proptcr  vcrbiim  tclbmoirii  i"ui,&  non  tiilcxcrunc  animas 

a  Aiigcli.vclfjufti,         '   '  ■      ■    '  ■  ^i:      .  ■  •- 


c  ]dcft,fi:^gc{!ionem  cius. 

tlQ^eu.  i.iiitintnr. 


rni, 


extcrius  ied  odiendo 

intcnus. 

a  Dieac  nofle.  Vcl  in 


!•  !n  iraiDiibushibisapt  iiiinotrslaiiiil.vcl  onincsinan^ 


U. 
b| 


proipcns  ddcd^ndo,     Cii^s  VK]ucad  morcJ:Vrnprcrca  Ixrammi  ccli,(ik  cjui  habitaris 


Lib  i.mo 
ral.cp. 


B 


Li  3 1.  rao 

raLci^. 


vclin  aJucrbs  contri 
IhnJo. 

*  Greoo.  In  dicac 
noiic  acciiiarc  non 
ce(I.Jt,qLiia  modo  nos 
in  prolperis,  moJo  in 
aJucriis  acculabiles 
o:lendcrc  conrendit. 
In  dic  cnim   acculat 


a  lA  tC<,in  vitiiAuri^iib.^^in^dem  vitiollabiiibus. 


'"Jk. 

vcfs  ha- 


Ou-i-l 

b  in  cis:  Va:  rerrc &  mari ,  quia ^lclccndit diabolus ad 

a  V'nc)cf;;r4cnii4ig."jfl  t  >i. 

c  bensiram  magna,(c:icns,c|aod  modicum  ccmpas  habet.  Ec 
d  poilquIvidicdruCOjCjaod  proiedus  cn'erin  rcrram,pcr{ccu-  6 
c  cusellmuheremqu9pe}^cricma'culu,  Ecdac^  lunc  mulicri 

r  a  I>uj  tclbmeulj,vcl  .1 II  di(."ftlonci,vcl<J'4Xvitx. 

alx  diix'  a(^uila:  magna:,vc  volarec  in  dc{crcu,in  locum  fuum 

CiJ  prOlpCriSnOS  maie  g  Idefi.peritcsaiinosScdi.iiilijin.  a  AptJti;-niii»n>u»,iatioiic. 

vriiniinuat ,  innoQc     vbialitcr  pcr  tepas&:  cempora^dimidium  cemporisa  fiicie 

n 


f  ^quil£  ,  Qyi  per 
conueriationcni  vitas 
coelutn  pctunr,  &  10 

^  jnDcohxum  habcnt 
intuitum. 

^  :f,' RicHA.Duxil- 
!c,duo('unt  relhinien- 
ta,vcl  vitaadiua  &c  c6 

3  templatiua;  vcl  dile- 
d^lio  Dei  ^  proximi. 

4  litiscnimalusmulier 
in  dclertum  locum  , 

^  inquo  al  tur,volat. 
i^  Pri.masivs.Ec 


.7  clena  in  moJum  alia-i. 
^  rumduobusvtitur  te 


.)uainuisiti  ^auc^  cifct 

p^nris 


(crp 

quam  tanquam  flumcn 


accu(at,cam  inaducr 
fisnosno  habcrc  pa- 
tientiam  demollrat. 
b  Defcendit  dubolm  , 
Dcc(rlo,vcl  dc  mino 
nbuslaniQis,  in  quib. 
iam  non  habet  locum  tentatio. 

*  lliCH  'rerrailloslignidcitmalosquilnvnoaliquo  vitio 
pertinaciter  ltat,nure  vero  eos  qui  per  diueribrum  aiiurit  j- 
dincmvitiorum  f.uxeranr.AdquosvtroIquediabolusdelce 
tJit,quiainip(isdoininandipotc;tatemaccepit. 

*  An  D.Va:ihsannunci.uuur,qui  uihabitantterram  &  ina- 
re,hoccrt,iilisqvinonconucrIantucin  coelo,  lcdinterraa- 
nimum  deli.vum  habent. 

*  AMB.Vcl.lVJiimuspcrterrain  Iuda:os,&:  mare  Gentes 
&:  Paganos  intciligere.Va:igitur  iudsis.cxtentquegcntibus 
incrcdulis .-  quiaproprer  irasnquam  habetdiaboluseoquod 
maximam  nuiltitudinemamiicrit,tam  atrocitcrrc^bis  do- 
minatur,Ci:intaniisllagitiisdeiicit,vtnullomododigni  fint, 
quatcniisadvit^vias  ieuertantur.Dicitet,diaboIulcire,quia 
modicuintepnshabeit.quiquaioappropinquarecernitdie 
iud!cii,tantoca!lidiorctHc.tiir  addecipicndoshoraines. 
*GREG.Vndc&:extrctiumundiatrociustentaturusaggrc 
ditur,quiatantolitferu.'ntioradf^uitiam,  quanto  Ic  fenur 
viciniorcm  ad  poenam. 

c  Scienst]uoJmodicnmiemp:ishabet.  Qufa  vidctmultosfibifub 
trahi,&  in  locum  fubftituit. 


a  Exinij^iraiione.        bQ.'i''adcain  noii  aciingii, 

EcjTiific  ierpcns  cx.  orc    fuo  pc^lt    mulicrcma 

3  TribiilJtioncminundantein.  b  I:i  pcccciu.n. 

vc  cam  facerec  trahiailumine 


T  (lamentis  ,  quibus  e- 
8  do(;;t.i,innd!xinimici, 
defugcrcflnde[,i^.e- 
^  xcmplis  fupeiatintbc 
inata.  Cogriieautcm 
hicaquila;  lnnilitudi- 
nem  niemorat ,  qui 
*^ciim  pra-  ccictiS  auib. 
cognoicatur  altius  c- 
uobre.vifotamen  eminuscibo,  indigetian.ituraii  uibada, 
moxadimadelccndit.ficutcjclclJa,  cii  eaquc  luiiuni  lunt 
mcnte  petat.iniirmitatc  tamen  eo.^poris  aggrauata,  nccdlita 
tibus  (ubiacct  indigcntix  corporalis. 

g  ?ertempui  ^terapord.  a^c,  Siaccipitur  illius  ccclefic  Oatus 
qu^enttcmporcAtitichrifti.diccturalitcr  pcrtempi  s^c^-te 
porafiidi.proprcdicat.one  Eha:  &:  Eaoch  ,  Sigenciahs  Ec- 
cleligeaccipiatiir,du  itur  per  tempus  6c  t.6c  di.taliter  pro  jrx- 
dicationeChiilhfafta  tribusannisii<:  dimidioquiu  Chciiti 
prxdicanoncpafciturccciciiaquofidie. 
h  Etwifnferpcns,c-c:  *  lliCH  A  R.Videns  diabDl'js  fandaip 
ecciefiain ad  Ipiritualis vitclanbula rcccfliirc ,  & ad  (ui  nomi 
nisprxdicarorijdocumeta.cs:  Ang'ilosiahAbereaux)li3,c\:  (.c 
deiciSlij  eccloinele^Jlisdominadiiusamittebat  &  le:n  terra 
proic(:tu  imneoquod  nonin  (olapardamn.aclorii  libi  icnia 
nebat,in  maiorem  pcrlccutioncmaduerluseam  exarfit.CJcto 
tumfiumeuitiorumpoitcam  mifn,&:ililmcrgere  tct.tuit. 
A  AMB.Fluinenaquc,defuicriafuntcarnalia.V;dcnsautem 
diaboluseccleliano  poircdeiiciperfecutionibus,  iedpotius 
crefccre&roborari.multitudinedefidcriorumcaroalirtmei 
nnnfiitterevoluitjquibusdeceptaad  rjialaopera  trahereiur. 

r^AN- 


N  1  C  OL  A  V  i)    D  E    L  Y  R  A. 

«J»  quosfaciebat  accufabtles  coram  Deo  ad  malum  eos  impcUendo,  fo- 
gens  eos  ad l.itridt  Citltum  fibiin>pendendtim,vt di£itim  efi, 
I  Etipfj  viceruntj&cIf^nc/Konrf/^T^wr  ad  eojdem  Chriflianosin 
numero  fed adillos (jttinon  .icqmejcebat  ti  magts  tltgcntcs  meri.&/ic 
erant  vitlores  per palmam  wartj rtj  ideofubdttur. 
i  Exnon(l\\c\ztviCilide(},ritamfiiamcorpO)alemfmtle  habetur. 
V frj 7. d.Cu (Ti  occidctet  eos,quxreDanteum.noB  emm  de  eifde 
nnmero  potefi  m  tclligi  ,qti0d  c/jent  ccci/t,&  quxrcret.eu  fanitentes,cu 
panitentta  non  fit  posi  mortewjed  de  altjs  etujdem  pQpuli. 
i  ViO^\.clcz.\<Zt3.n\xn\.demartyrttmglort;tcatione,  c?"  de  Cofdroe 
detetttone.  4  Vx  tcrrx.  Wic  Lonfequeutcr  defcnbitur  fubiitorum 
Cojjroe oppre//io,qttt  compulfus  redire  ud  lerrajuum  futc  vaUic  itutus, 
(3"  cceptt grauare  fubditos  fuos  pvr  exatliones  "S  extorfiones  multiplt- 
ces,admiiltipltcandurn  ftbt  beUatores  vc  rcgnttm  fuutn  pi)j.\e!  licfetide 
reab  Erailio  ir/iptraiorc,<sr  buce/i  qttoddittiur.Vx  tcrtCvx:  mari.^j: 
nonfdtim  domtnabatui  in  artda,Jed  eiiafii  tn  pluribus  iiijtilts  maris ,  e'* 
/{Uiademercimoniii  per  mare  pa>t<ttis  at>gme>itatiit  cxatltones  jC^" 
pri,'gia.  $  Qiiiadcicendit,ilk;c.i  d  esi,Cojdroe  Jugattis,  quinomina 
t  ur  diabolus  tu  parte  prxcedetitt,  fii  ut  vtfunt  cfl. 
6  Sciens  quod  modicu  n\.erat  enmi  iamji-nex  &  ftc  iion  habebat 
tempus  vittt  in  quofepojfet  de  Eradio  vtndtcare,propter  qiiod  tradit  re 
gfiur/i  ftLo/Uo.  £[ 


M     0     II    ^     L     l     T     E     !{. 
■t^Fdterr^o  war/.idelt.cupidisbonotum  tcrrcftrium  &dfi 
nictfis  in  aquis  carnalium  uoUiptatu  m. 
t  ^«■/f""'^'^'w"^*"^»«,6'f.qiiianititurpatJcntesbonum co 
ccptumquantum  potclt  peitutbarc. 


& 


7  £t  poftquam  Uidit .L/c« enim  anteperjecuius  Jut/i  t  ecdejiam 
ntaximeextra  terram Juam,tamen  tunc  ccepit grauamen  etus  atigtnen 
tarein  terrafita,tn  quahabttabat  multt  Chtijiiant  ctus  trihr.tant,  quos 
ceptt  nonfolutn  in  rebus,fcJ  ettam  in  pcr/brits grautus  pjrfeqAi.  sicut . 
Sennachenb  Jugtens  de ludxa propter percu/ponem  ex crciius  Jui  tvn.- 
pore  regis E^c/.>ie,c£pit grauius aJJiigere  ludjtoshabiiantes lujua tir 
ra  qnam  ante,vi  habetttr,  rob.\. 

8  ^tdMqlunt.Htc.declaratquoddafHperiifsdittttm,fcil'CC!  qualiter 
muii(ramttiaJclefugitinfolttudinern,naimfmtpcr  auxiltu  Erac  tf, 
ideodicttur.^Et  datx  lunt  m\i\lct],&i.c..Aqu'la  vero/rgnnm ejt  tmpe 
rifJ{omani,idto  per tpjam  tnttUigniir  Eraciius,  jl^  vcrocitis (unt  a.  tes 
Jut  cxercitns,vtidt  (fr  ol^  vna /ignittcatiotie efi ancs mditaris.Lt  dnun 
tur  htc duA,propier  metap/joram Jeruar.da.  namuiiis  non  vvlat  vntca 
ala,li  d  duabiis.Dtcitur  autcrn^t\erctius  Eraclij  tuui/fe  eccleftamjub  re 
gc  Per/idis  cofwynorantem^qma  Eraclius  rrit/it  mtiites  ex  pnrte  Goicix 
ad  reciptendum  Clnt/itamsjugienlcs  de  Verjide.l^cl  tjuta  regnum  Per- 
ftdis  ficjhnitcrinuadcbat  tn extremitatibHS futs,quod  Co/droc bilLito- 
j«  tr^nc  ibt  toiaLncr  oci  u^?att,t^  Chrifiiani  de  Terftde  /actlius  putue- 
fut  iii  Grjictam  tian/irc,uiiutto.iue  modo.  9  Vbi  alitet  pct  tem- 
pUS,6k:c./<i elt,pir  iri s  annos  ny  dimtdium,ut ditittm  ejijupra. 

1  o E  t  m i ( i t  lc I  pens./._^'c/;f f m  multam  fim  quod  dicttur  tnf,  1  y.d.^qug 
muitig  poptiU  muUi  ad  laterficiendum  ChnUianos  fugtendes. 
- '      it  ,Et 

8  Etdatx/iintrniilteraljednx.qi\(:  (unt  amoc  Dci  6L  proximi,pcr 

quas  ciialac  a  faciediabou. 

10  E/«////fyfrpr/is^aocf/<o,e?"c.quia  diabolus  fugicntibus  ab 

co  moi.etpctlecutionem  tcmporaIcm,vt  pcrimpatientiain 

Cjifiangat. 

ie  E/  aperttil 


1 


% 


Cap.  XIII. 


I 


fy 


%6 


)c,)  Apocalypfis. 

vVAND.nr.icoexorefiioaqiMm  inftarflnminis,atergomu 

iiciis  eru^ati:r,  hocc(t,ingentem  impiornm  i'jrorijanrmali 

cno.nmid.Einonnm.aut  inted.irum  fcntationnm  lunkitiidi 

ne.tdijcr(us  i!ia  armanit.qnohicronccafi  queat.infcmiru 

temreiigU.A^  IlAV.MO.Poft  mulicxeminderertii  volantem 

fcrtc-ns  cx  orc  (uo  tlu- 

mcneinnk.qniamx-      ^       ..       .      ,       a  y*!f,n.ai  omnao.  _      ,b  sauaift.biiesnwta.  demprelinmdracocu 

ximepoil  aduentu  fi-  ^  Et adiuiuc reLTamuJierera,  &:aperu!Cterra  osluum,c'^ab-  ]  his  qui   fucrunt  anrc 


"k  Amb  ReliquidcfeminejCCclefixckOi  funtquiinflumi- 

nemiindin.^fcitnrirunt. 

•A"  Rrcn-Quanrodi.nbolusvincitur,quar.toniagisirarcirur, 

&c  rotodetenns  nocere  coriann'.  ^i  dum/:leflos  (nperare  mi 

nime  valel,infidclcsadper(ecutioncm  commouet, 

•k  HAyAio  Fccirqoi- 

,b  Sauaift;;bi!es»tt:rra. 


ieminecius,quictiitodiuiir(naiid.ira  Dei .  bi.  habcnttefti-^  ^  'cmine  mulicii,s,i. 
T  /-    r->i     •,.•   T-    n     •    r  •  cum  apo(tolis&:mar- 

t-"  monium  Iciu  Chriiti  hciteticiuper  areiiam  maris.  J  tyribus  ouosneci  tra- 

didir. 


lanftornm  coni'  unr. 
fi  ^Y  Rvi'.  Aliter.  A.q«a 
jnftar  iiiiniHT.s  cx  ora 
dnconis  corruptoeil 

Jcriptnraruin.noraaut.qdnondixir.roifitcxorefLiofkimen,  *  PRiMAS.Videsr.opoffecotinnari  pfecutioncm,neq;ad 
ledaquamtanqn.Tmfiumcn  -Aq;iadeniqtit:q'iamfcrpcnsil  cfFectumnoxi.i\otaperduci,quib.ecclcfiamChrjflidemun 
tcdeorefnoiTiittit,  (imil.tLidinefluminis  habcrep  rc(t,('ed 


vcre  flumen  eife  nonpoteil-.n.ini  finmen  verum  (anfta  fcri- 
ptur.i,vcraqucdodrinaCatholicaeit,qu.imecclc(ia,quveft 
mulicr  irta,mitterecon(ueuit  de  fonce  ventaus  .  Serpens  auf 
deore  fuo  .aquis  purfidas  doLlrin.x  nequam  cmittir,5u  quia 
defcr^pturiseildemvlurpat.velcfiu/r.envidcri  vult 


dopolleauferri  putabatue!  a(ic£tjbat,  f.dni  corponstro- 
pheoin  ca:le(t;b.pra'u  ilcntc,  &  in  tcrrcltrib.dominani-c  arq; 
inferisimpcranre.  hocinqua  vidensbcliu  quidccij  rcliqais 
dcfemine  eccicfix  per  (ingulas  gcncrationes  indenncnter 
molitur  ifigererc,  q lc iam  nouit de nuindo  eradereomnino 
non  pofle.quiapcrt^  u-ifcrni  nonprjeualentaducrfnseam. 


•k  AvG.  Aquaemiifide  orcdraconis^exercirum  perfeqnen-     e£f.'irf/r.Non  thoesilIosvicirminores,ledtm  fuperarena.i. 
tiij  (ignilicat,  ablbrptaaqua,de  perlccutonb.£i(3a.vindiCta.     infructuofosmoram  fccir,  in  quib.apparenrfigna  veftigij. 
a   tit <i(imuit terra.  f.  (L^hriftuseccieruciu.Tdcdir  vircspanendi.     Vt  Ricu.Qnidconuenientius  perarcnamarisinredigimus, 

quaingentiiitaremaboib.diuinxcogitationis&Sbomoperis 
frudib.infccundam,8idiucr(brum  idolorum  culrib.&:  vitio 
rumamaiitudinib..igifatamf'qua;beneaiena  dicitur,quiaitc 
tilis  in  bono,maas,quia  mttabilis  &;amara  m  malo. 
*  AMBR.Pcrarcium  maris,multitudinesreproborum,qui 
eotemporefuturi  lunt  dcngnantur. 
it  Havm.  Norandum  aijtquodidemdracononfup.perra, 
(cdiuperarena.-n  ifetifledr.cunctis.n.  liquetquiaietpensin 
qaafiorc.iblbrberfiumen,dumorandovincittentationem.  petravcftigtumhaberenon  ualet,  lnarenauero,qu£equeio- 
-A  .-^VG.Terram  ("anctam  dicir,i.  landosquoties.n.  pcriecu-  ca  tet!gcrir,in  eis  (igna  (ui  corporis  relinquir.I n  petra  no  (kt 
tionesecclefiseirrogarjf.ir,Sanctx  tcrrx  precib.i.ommufan-  draco,quia  incordib.fandotfiquoluptatcsnuHeemolliur, 
ftorumor3tionibus,autamouenrur,auttempera;  tui.  locudiabolusnullu  inuenit.  E§inarenagreisu{igit,gamcn 

*  A.MB.Poflumus  perteirairiCliri(tum  intelligere.  Adiu-  tesquashumorpcupilcenri^carnaliseiiiollit.mhabitat.hmc 
uitqneterramul:erem,i.  Chriftusecclefia.&apcruitosfuij,  lobdf:l"ubvmbraidormitinfecretocalami,&:c.queergodns 
idell.nnum  miiericordia:  luiaperuir.flumcnq,-  vitioru  eius  in  locis  hnmenrib.  dorniircperhibent,huncioannesfupec 
porcltasfunditus  extinxit.  arenamdareaftirmat. 

d  /(-.jfMfp^^ij^c. i. quiaiicet  nonpoflitdenincere.nontamen     A  Rvv.Cumiupetarenamruinaeontingere  foIeat,hicau- 


Matti<5. 


b  £fapw</M.pr:Eparauir,5.:idoacam(clecii,vtrecipvTetqc 
quid(>'.>iinfcrrenr3dlimilitudmem  osapcricnris,qctin  paf- 
fione Lua fecit,  inquo  luis  exemplum  patiendi  (e  popofuit. 
c  \Abfc»buit.\,oa)ncs  pcenas  in  fc  dellruxic,fiCtus immortalis 
&impallibilis,quodidcm  facitintuis. 
*RiCH.Terran}uiieremcontraf[amenadiuuar,quia  per- 
fcdoram  &  m  fide  (tabilium coilcctio  contra  tenratione  dia 
boiicainfidciesecckfiij.'  pcrlequenrem,  vnanimitecorat,&: 


defutit  inuidcre,&:Jocuminuadehdi  qusercrc. 


remfuperarenam  [letiflrcdicatur,quidpcrhocinnuitur,  nifi 

A  Amb^^ temporiSilliusdillicultas&:  tribu  ationi  rimictas. 

•  R  A.  ideofubditt^r. 

5  Et  itetit .  Per  mareqnod  efi  rongregatioaqtiarum intelligilur  Cof- 
drce  regnum  qnoi  erat  vaUe  popuU.JJimy^tjHt  entm  multxpopuli  mul 
ti.  Pfr  arenarn  qux  eH  in  litore  mar  s,intelligitnr  extremitas  regni  ^er 
fidii,inqua  iietit exircitMsCofdroe,  neEracliu!  cumfuoextnitupoj^ 
fec  tranftre.  , 


NICOLAVSDELY 

•fr  1  Et  2i<X\\iW\X.f.hahitamei  GrAci&,vel  mililes  Eraclu  mo  pi&di6lo. 
Z  Etablorbuit.^wjd  tuncgens  a Cofdroe  mij(fa,fuit  debellata. 

3  ¥Aixitnsei\t.C0ntraCatl?olicamplebem. 

4  Eta.b\it,^S>Cc.t-cuiniUisQhnliianis  qut non potuerunt fug^re cum 
altfs,velcumEraclio&  eius  exncitu ,ne intrarentregnum  ^erftdii. 

MOK^jlLlTER.  anguftiis,&:in  reb.^uibnsrcipiccilellaminuocaMariam. 

■|-  +  Et<jpej'«/f.hocc(tV.MariadequadrHh.65.Aperiaturtcr-  4  Efdfr/?r,d?c.quiaquado  diabo!usabvno  fandodcuincitur 

ia&:germinetfaluatorcm.  ipfanamqj  fibideuotosadiuuat  vaditadalium  impugnandiim.  5  EtHetit.pcr  quamfignifi- 

contra dxmonem.Bcrnardus  (uper  milTus eft.in  periculis,in  catar  Itenlcs  in  bo^^ofupcrquos  ttarranqca  inpropnoloco. 


C    A    P.      XIII. 

Tvidi,&c.  Beitia  vcl  fpiritua- 
liter  Andchndus,  vdgcne-  a 
raliter  tota  collcdio  malo- 


C  A    l*.       XIIL  viu  eU  con.ceuacrcqu.adc  locietate 

n  .i.dcwiuaiooemaiotum.         ^  rcproborum  Antichriitus cxutgct. 
r  vicjidemari  beiliam  l   *  ilviMlIedraco.illcdialiolus.nucalio 

quidemfed  vicmonole  bcfliadr.noab 
rum^uclinie.oer  Anrichriituscapui  tvcorpus.  rc,fcd  pro  reinoux  magnitudincqiquipriuseratdiabolns 

*  AND.Quidampethancbeftiamaccipiuntvirtutcmqua-     dracodicebatur,iu  hoiecrit,&;  hoiearmabitnr.De  a-.ari,i.dc 
damvirib.&:ncquitiaS3thanainfcriorem,ca:terisautemd5    dc(eculopra;fenti  ncquamdefuxagencns  huinanmafcen 


n)onib.vtroquegencreemincntiorem.  AtSandusMctho- 
dius  &  Ilippoly tus  &: alii  veteris,dc ip(o  Antichri/to prafen- 
tcm  locum  inrerprerari  l"unr,ut  qui  ex  turbuIento,plurimum 
£)ue  \  ndolo  uitx huius  mari  rcgrcfliirus  (ir. 
*  A.M  li.Haec  befiia  Antichriilum  fignitkat.  De  mari  autcm 

VI  (ij 


dobe(tiatalisa(cendit,denmltitudinc  imp,oi'um,dc  vndofa 
popiijofitafe  malignantiu.  "k  H avm. Vbi  in  (acro  cioquio  fin 
gulantcrbcftiaponitur, ipiimalignorum  (pirituupnncipes 
pcrillri  delignantur,vbiverop!ijralirer,velconuei(3  da:mo- 
num  poitenta,  ucl  bc(tiales  hominum  motuscxprimuntur. 

ir^-  n  Capi 


NICOLAVS    DE    LYRA. 

C      A       P.  X   I     t    1. 

'  T  ud'-,l^C.Defcr!pta petlccutione  ufUfi.vfuh  Cofiroe,hic  idrm 
-utjoiliaurfuJciiis  fiiio  fihifnccedelc.  &  diutditurin  trcspartes, 

qiiia 


quiaprimoiii-fcribniirfucceljiorcgni.lccuriitoprocfj/ns  prtcir.iht.Et  ui 
dl.  Tfitio  iiirniinshfiliVcrfaruw&Eraclij.thi.S^  quiliabetau- 
Ttn^.Circum  prifnuw  dicit  hurines. 

i    ¥jukh,&'C.idiregno  Pcrfidtsrationeprxdi&a. 

2   lic'\\.\m.i.filiumCofdroebcsU(iUter  viuentem. 

'k  I  Jfcen- 


M   0  f{  ^-f   L   !  T   E   n. 
l   El fiidi dt  niatilffitam  fjccr.dcntc m  habcnter)! capita,Cc.  l lic ad 


liicr.Hii  Gciciibiuii   pi.iiti.uuo  cctici  ;r,  iub  M.oColdroc» 
quicapituIoprsEccdenti  uocatuseitdiacojiJcopcrciusfiliu 

tfigni- 


1 


)^7 


Glo.orc!.&  Nicolai  dc  I 


icoiai  ac  ijfva.  lySS 

i-cshabe'.-e,hvpocrifis  Anriehriftidefignatur.QaicuMtfatu-  D 
riis  homo  niigiTimii,%,v-''-i":i'''  viv tutib.te  decoIorai-«it ,  vt  tacih'* 
ftnitosqiiosq;Jcc!pi.u,l'oivr(iimvcro,qiiicallidifiiinuerra- 


a  Cjpita .  Ad  hoc  vt  ut  bcne  poffct  idos  vinccrc.Talcm  fami- 
A  linmiibiinltitiMt. 

sV  Am B.Draco  fiiijilitcr  fiipcrius leptc  capita  habiiiflTcdiclus 
elt.CSi  111  caprtib.  (cptem  diadcmatn,  pcrqn.x-ocs  repiobo.^^q- 
bu';  diaboiis  ad  decipicnuu  geiuiihumaim  vluscit,diximus 
■''•finnuos,  Hcc 

8  Quo.d  piincipiuiDiUel  slios  iii>los(eex(oII:arem. 

b  .i.miiicrjcs-        c  Vr.ini-rfjs  njaloi.     d  .i.co»per<]!;o3pri.icipesunpU5i(cnKiecalog'im. 

afccndcnte  habcrecapita  lcptcrn  &  cornua  ciccc,&  lupcr 

a  ^ui^ncneiialiquodpiXKepcani.ijnodpecpriocipc^noiiiiifrint^uiifivkucquo  isliiion  cotoueiur 


fu-.iTuc 

aut  bcttia  np  in  capitib, 
lcd  lu  dccccarntb.de- 
ccdiadcmata  hibuillc  a 
dcfcnbirur.  Idcoq:pcc 
dccc  cornua  gctcs  qiias 
fibi  Antichntlus  fubm 


b  cornuac 

a  QuiaJi 


'\m  decem  oiademata,  &{iipcrcapiraeiti.snoja 

^       icuut  C.btifluin  non  Dcuiii,lc4  ir.Jiium  fuiflc.  Mifliiapri;icipibu5.  ) 

gatuajsclhdefignaruis  c  blaiplicir.ia-.Et  bcttia  c]Liam  vidi  fimiliscratpaido,  &  pe  6 

5   fcptCUCrOCaptCa,  lcpte  Maiorp  iu 'Irmone.  a  Quiadouotcntii  loctco'.^ 

principaiiauitia.  _        ddeseius  ficut  pedcs  vrfi ,  &os  eius  ficutoslconis  .  ^t  ■^ 

W  AKD.  l  erdCCe  COr-  »  AliuJpcrquoilpoccnt.        bFacicadiiiiii.icjU.  cScdLiccnJimiiltos.  O 

nua  totide  diadematis     dcdjt  illi  draco  virturem  liiam  ,  #&  poteitarem  ma-cj 

CXOrnata,  Ow  lepte  Capi-  Antichtirtum.  a  Fingciitciiirct»Rq'.iainiiioriii;:m. 


mal.eius.ithuiaaddccipicdosiioniiiiesdemollraripor.  Pcr 
leonciHnihiiominuseiuSi;rudcluas,addi!aceranium  popu 

Inin  Deidcrignarur. 
*AvG,  Pardopioptet 
varietate  gcntiu  iimila- 
uit.VrCo  proptcrmaUtia 
I,  .i.prja.         /     -  ^    ccuefania,]conippuir- 

tute  corporis],  !:<»:  lingua; 
fuperbia.Etquiat}>ibus 
AnticlirilH  cuuauctarc 
gentiu  &:  populorii  re- 
gnfi  liiius  crit  c6mi.\tu 
pedes  tanquaurfi,duccs 
cias,oseius,  ir.fliocius. 
:Sr  An  d.  VcI.  l'cr  pardu 


ta,famiharitatcmilia'm  ^  ^^^^^  _  "gtvidi  vnum  dc  capitibus7uis"quafroccilum  J^  ti^^^^oru^purfum  Pcr- 
intclligiuolunt.qucni.      ^  r  i  iilatupcrlc 


icr  iplum^  diabohimintcrccdet,  rcgniquc  terreni  inde- 
ccm  partesfe£Uoncs,&:regnum  pra;tcrca  lcptenarium  mun 
di  huius  curfui  conformatum ,  feptem  quidem  dicru  fpatio 
dimenlum,&:in  leptcm  rurfum  fuccellionesdiihibutum. 
*  H  Ay  M.Pec  (cpiem  capita.omncs  rcges  imelliguntor,  per 
dccem  cornuaon.niarcsna.mulras.n.potedatcshuiuslecu- 
Jihabebjtfibj(ubditas,quib.&:honorcmdabit,&:  mundi  rc- 
gnadom/no  pcnnittcntc. 


cone  Babylo- 
nioru  rcgnil  dcnotatur,  qolaunus  obtmcbir  AntichrtUus. 
AHAVM.Pardiis,  beftiacft(a:ui(iimalpafictiflima,atqueua 
rietatlsdifcolorcutis.VrfLisrapacifiimaefr,prinu"ipcdib.c6- 
culcat&:  cominuit,&:i1coIadciiorat,lco  ucio  rugitu  tcrrore/E 
oib.beltiis immittit,&: cu  (it fortiflimus  beltiavu, atq; ad nul' 
Ii  us  audct  occursu.tn  infidedo  fibi  pda  pupit.Taies  utiqj  sut 
hgrctici,p.-igani,&:  ca'teruqr.i  ad  corpub  Antichriln  pertinet. 
d  Etdeditilli.  Tt  AND.Spuitalisdracoe(tSathanas,quil'uam 


b  T^lomina blafpberr.il.  Variis  hxrcfib.eratplena.veluariisfi-  fignis&:mendacibus  prodigiispotcUatemimpertietur  An- 

niulationibusoccultans  uitia.  tichnfto,idqucad  initabilium  liomiaum  rumain  &:  interfe 

*  A;%ifl.Blafphcmia  AiUichrifliplura  noininahabebit,quia  £tionem. 

multis modisChrKtum  blafpheraabir.  *  AMB.Virtutcni  fuam  diabolusquctota  mala  eft, Antichri 

*  An D.Nomina  aut  bJafphema in  capitib.hoc  eft,in  fatcll»  ito dabit, quia in  iUo  habitabit , &:  pcr cum quidquid nequi- 
tibus&:adminiflrisilliuscompcriunturquamplurima.nam  riadiaboiipoteftcxcogitare.opciabitur.Scdquomododia- 
quotquot  iam  indc ab initio  tyrnnni  vfq;  ad Conflari  magni  bolus poteitatem  Antichnltodabit, cum non  iit poteftas.ni 
imperiumcxtitcrunt, oinne.sccrtatim  blaiphcmauerunt.  fi  aDcorDeus  dabitAntichrilto  pbteft^tem,fediplununta 
4*l^iCH,Suntnon-;inablalphea^i.x,quiagentium  principes  topermutabituiinina!um,uttotadialiGlicaeirecredatur,&: 
ChridumblalphcmaueruntncganteseumDcum&idiccn-  fit  .icHAyM.  SicutinChriltoileniiudodiuinitatisvequic- 
tescumfmflemagnum.  fcif,ita  inilloplt-nitudoncquitia:.  HtiicutChriitusperuirtu 
:&  Rvp.Superc3pitabeftia:,noiablafphemia;,gafinguIa  rc-  temuerbi,omnia  lua  facit  opcra,ita&:  ii!eperdiius,perdia- 
gnarcgi|?.luJsnomen,quodeft  Deus,adfcrip(erunt»uclipfi  bolipoteltatcniquiin  co  habitatomniaoperaiuafacier. 
rcgesuitro  prxripucrunt,quod  niniirumeit  blaiphcmare.  e  i^««//pff;yii»;,Simulabiti'c  Antichnftus  nioriuum,&'  pec 
c  ^f i'fy?w,c'f,i5r  AMB.Perpardum  quifcrturdiuetfoscolo-  triduum  latcns,poft  apparebitdiccnsic  fufciiaturn. 

res  i^  A:<D. 


NICOLAVS     DE    LYR.A. 

1  Afcendentcm.rfj»/  Ter/idispotrfiatem. 

2  H^hcntcm,Scc.exponatHr  ftiut pr£cedenti  capitulo  de patre  fuo. 
5  Et  fuper,&:c.<7«/<i capitanetifuarum  acierum  imperidit  quaft  ho- 
noren  regiumiUt fortiits  dccfrtarent  contra  Eraclnm, 

4  Et(upcrcapita.(y«i<jd«^« «/)/:<??;<•;  prorimpebantinblafpbmia 
Cbrifli,fn  ut  &  prii>c:pes  eorum,ut  habetuypariejeq. 

5  Et  be(ha,&rc.pro;/:fr uariitatcm uitic^um,in  cjuib,ohftinatus erat 
fecundum  illud  Jcre.  i  ^.4.  Si  potcft  ^  ethiops  mutarc  pellem  fua 
&c  pardus  uarictates  coloris  fui ,  &  uos  pctcritis  bcnefacere, 
cum  didiceritismalum, 

6  Et  pcdGS  elas.  habcntes plaritas  magnasadcakardum,ficifiea- 
nbelabat  ad  calcaudum  eaUfiam. 

7  Et  os  cias.prcpter crudelitatcm. 

S  Et dcdit  illi .  tjuia  Cofdroe pater eins  tradidit  illi regmmfuumfe- 
densinturre  fuaargentea,  utdiciturin  lcgcndacxaltationis  fundx 
crucis. 

9  Et  poxcCtAtcm.i.exercitum  fortem  ad  pugnandu coritra  zracliu. 
JO  Et  uidi,&:c.W/'c  confetfucntcr  defcribttur  procejfui  prdij.Circa  qS 
fciendum,(]uoiexpofitvresali(juidicunt  hic,  quodexerciius  tiaclij,<& 
exercimslilif  Qojdroeoccurrerunt  fthiextra  Daiubium,  ^ ex confen- 
Ju  utriufque,partis  Eraclius  &  Cofdroefiliu  tpugnvierunt  adftngulare 
cerlamcu,talipalloqiiodui£iusfi<bijcerecurutilori  cu  tcto  poptilofuo. 
l,raclius  autem  iiiclor  extitit,  &ficjilius  Cofdros  cum  toto  fuo  populo 


ei 


eifefubmifit.&fecundiinthocdicu  l&.Lc  uioi  i)niA,6i:c.t. pnmnm t^ 
principale  caput.Vnum.n.in  fcriptura  facra  aliqnando poratur pro pri- 
W(o,Gc«.i.<7.Et  faduru  cft  uefpere  &:  mane  dics  un.iS.«.pn'?/,?/j. 
& iftiid caput imuv] fuit filius  Cejiiroe.qut  fuit  unumde  feptem  capi- 
tib.be(iix,ftcut  pradiBum  efi  capttulo  prxcedetiyde  patre  etus  Cofdroe, 
Quad  OCCiilim,&:c./'.rff«/t7««i  ctjubiciltm  Eracio.Etquiaperhoc 
nonfttit  mortuus  Jimplictter,ideo  non  dicitur  occifim  abfolute,fed  qitafi 
occifum.  Etplaga  mortis,&:c.  quiapofiea  rebellauit  Eraclio.&  fic 
ctiratus ftdt  ab  etusfubie£lione.Sed illud  quodfcquitur .  Et adorauc- 
IXXnt  cnta,S!i.cq,d.nuUus,nQconcordatcumdith%expoJitione.quod.n. 
dewtius  ab  Eraclio rcbellaret,non  efl  argumcntum  quod cffc:  inuinci- 
biliSjfed  magts  ad  oppofttum,  ficut  ipje  iamfuerat  deuttius  ab  EracliOy 
&  pater  eius  pluries  debellatus.ftem  quia  quod  ifti  cxpofitorcs  dicunty 
quod  hsc  rcbeUiofuitpoft  recefjim  Eraclij  de  Tcrfidc ,  tnterfcEio  Qof- 
droc  ©■  reportatouey.illo  crucis  dominic£,hic  autem  dicttur.  Et  admi- 
t2tiei't,^c.proptereiuscuratione)n.Etadora.\iCiuntd:iaconcm. 
per  quem  itftelligitur  Cofdroe.non.n.adorauerunt  eim  poft  mortei/ifttd 
fed  ante,ut  di£ltm  efitfup.Tropter  quod  alttcr  exponitur  h.ic  litera  de 
vulneratione  Uthulijilij  Cofdr^je  in  uno  confli£lu  contra  Jpem  htma- 
namftiitfaris  citocuratus,propter  qUodgentesfibifidj^tx  credtdcrunC 
in  eo  efje  aUqtiti  numinis ,  cuius  uirtutc  fuerat  ficjanatus,ficut  &  pa- 
tremjiium  adoiicrant,ut  difltim  esi  .fecundum  hoc dicituu  Et  uidl  U-^ 
num,&C./.^7//j»»  CofdrcSratione iam  di£ia. 
1 1  Quafi  occii\im,^c.t.lithalitcr  vulneratum, 

Et 


MOI{^.ALITER.      ' 
+  fignificaturtyrannusquieftdiabo!i  filius  pcreiusimitatio 
ncm.Et  dicitur  hic  befiia  habcns  fcptcm  capita ,  per  qua;  fi- 
gnificaturicptcm  uitia  capitalia. 
t  Etcornua  (i«cm..uniucrlos  modosimpugnandibonos. 
}  ^'/"/'fr.ijrc.i.omncmfpemfubiiciendi  fibiiuftitiam. 
4  Et Jupcrcapttu,<crc.qau  lcmper  paratus eftDeum,&:eius 
mcmbra  blafphcmarc. 
f  Ef  bejlia^&c.^i  cofirmatus  cft  in  malo.  lere,  i j .d.  S/  mutare 


potcH Uetihops  peUemJuam,  &  pardus  uarictates colorisfui,&  uos  po 
teritis  bencfacere,cum  didiceritts  malum.  6  Et  pedcs eius,&c.c^  lunt 
latiad  calcandum,fictyrannus  ftudcrcalcarepopulum. 

7  Erojmj.eJ^c.quia  quxritdcuorarebonaaliorum. 

8  Et  dedicillt,&c.quia.  tales  diabolus  adiuuat  ad  perficicndum 
malitiamfuam.io  E?><;;//,6"c.Quiaproptcriniirmitatemuel 
aliud  malum  fuperueniens  tyrannus  tcrntus  aliquaridoin- 
cipitcmcndaticnem,  fedillomalo  tranfeuntcreucrtiturad 
pnftinam  ncqnitiam  ucl  maiorcm, 

Et 


1590 


i)g9  Apocalypfis.    Cap.  XIII. 

-5»  ^  ANDREAS.Caputquodhicvcluti  iugalatum  in  medifl  busfultum.-Chiiftumefleputauerunt. 

A^  proponituralterunuminnuit.nlmirum  aut  vnum  aliquee  *Rvper.  Hicillagcncrariomaximcculpatur,  qu^talem 

principib.ab  Antichnftobccisii.pr^ftigiis  eiufde  inipolturis  illu  holem  fulceptura eft.In  hoc culpatur,  quia nifi  tcrra  ef- 

fl;  a£lum,denuoexcitatum  apparuUre.  Qna  artecum  Simo  fent,fi  quid  eoru  q  lurfum  funt  faperet,n6  admirarcnt  eius 

nia£?us  familiariter  vtcrctur.abapoftolomm  coryphco  cft  altitudinem,terrcna  glonam,g[  verus  Chriftus  nihili  pedit. 


rcprehenfus.Aut  certe  Ro 
nianorum  regnum  diuifio 
neilia  indecem  partesin- 
icrfedionem  quodammo 
dopalfum.ad  monarchiie 
formamfcuiufmodi  Augu 
ftiC^farisxtateex  ftabat ) 
abAntichrifto  redadum, 
rurfum  conualuifle,&:  qua 
fiin  integrum  reftitutum 
denuovifumefle. 

*  A  M  B  R  os.  Per  caput 


C  Etda.taeUei,&c.  A  An- 

D  R  E  As.  Triennii  fpatio 

I  cum  anni  dimidio  Dcus 

2,  finetil!umconuitiis,ver- 

bifqueblafphemis,  cflc- 

3  ftenomen  impeterc,  lan- 


Peiarcenlioncm. 

a  iii  morte,&:  plaga  mortis  eius  cLirata  e.  Et  admirata  e 

I  Imitans  bcftiales.        a  i.AnticIiiiftLim.  b  i.dijbolum. 

vniucria  terra  poil  beflia. £t  ador auerut  draconcj  c[. 

«  Rcfmrgendi  vt  ridebatur.  Antichriftum. 

deditpoteitate  beilix,&:  adorauerunt  beltia  dicetcs  ^aofqueaffiigere. 

Cum  iffurrexit.  a  Volnntari  einsicrjftete.  b  Pcimiflione  Dci.  •jf  H  A-V  M  O.  In  tribUS 

Quis  fifis  befi:iej&  g,s  poterit  pugnare  cu  ea.  Etdatii  /  annis&Oiiiiidio,  quadra- 

a  Magni  loquio  fc extolens.        bQuiadicetfeCtium  Dei.  6  ginta  duO  mCofCS  lUPt,  aC 

c  efteiosloquesmagna,(5«:blaiphemiaSj&dataeeipo  yqueidcirco  fpccialiter  in 

■operatipcrmenfes.  '   his    meufibuS  ,   vltimum 


quod  non  occifum  ,  fcd^  teftasfaceremeresquadragitaduos-Etapcruitosfuu     tempus.&perfequutio 


qjafi  occifum  vilum  eft 
blafphemia  intelligitur  . 
Blafphcmia  ergo  quafi  oc- 
cifaeft  modo,quiaquam- 
uisfintmulti,  qui  multas 
blafphemias  mente  conci- 
B  piant,malum  quou  mentc 
conceperint ,  non  audent 
proferre.Hocigitur  caput, 
temporibus  Antichrifti 
mortuumvidebitur,  fed  a. 
diabolo  in  Antichriftura 
rc(ufcitabitur,quem  ad  bla 


a  Nc{.tndo  Deum  efre.     b  i.contra  Dcum.vcl  vlque  ad  Dcura. 

in  blaipncmias  ad  Deij,&blaiphemare  nome  ei^,  & 

ai.omncsillosquiabillismaiorib.protegimtur.  Pccmiflum. 

tabernaculuei^,eteosquiin  c^lo  habitat.Etdatucft 

Corporalitet.        Vel  cos. 

iUi  bcllu  facere  cii  sad:is  &vincere  illos.  Et  data  eft  ei 


R 


Antichrifti  fignificatur . 
Gencralitcr  autcm  omne 
tempushuius  feculi,ado 
mini  praedicatione  vfquc* 
8  ad  feculi  finem. 

•*  A  M  B  Ros  I  vs.  Sicuc 

n      .  -1  „  i'oi-         -o         mihividetur,intribusan- 

poteftasmomnemtnbum,&populu,&:lmgua&<^    nis&;  dimidio  ,  tempus 

^         ai.dedititerrcuis.    ^  pcrfcquutionis    tautum- 

gente,&  adoraucrunt  ca omnes  qui  mliaDitabat  ter     rnodo  comptehenditur  , 

i.Reprobi  tan  tam.  aQuilibetcftagnus,ipfe«nimidemcft  agnus&liber.  inOUODCrfC   &  PCr  difcl- 

ra,quoru  no  iunt fcripta nomina  i librd  vit? agni  ,q^ °pulos  luos,  &  per  oftcn- 

fioncm  fignorum  mirabi 
fphemandumChriftumintantumaccendit,  vtblafphcma  humtotuslaborabit;Vt  culturam  Deitatis  omnes  fibi  ini- 
toresomnesinfuisblafphemiisantecedat.  pendant.-. 

*  AvGVS.Qiioddicitquafioccifum,HaEretici  funtqui     A  PRiM.Hismenfibus  trcsannicumdimidioadimpletur, 
fimulantfeconhtenChriltum,6idum  non  ficcredunt,  vt    quibusfuperiusquidem  prxfentis,  nunc  autem  ipecialiter 
iidcsCatholicahabet,  blafphemant,cum  eum  &:  occilum    nouifl^imaperiequutiuisprjenunciaturafpericas. 
prxdicenr.&refurrcxjfl^e,  quia  ipfe fathanas transfigurat  Ic    d  Et aperuit osjuum.ln  taiamfiduciam  prorupit,vtquodoc-  Prinwfiui. 
in  angclumlucis.  cultcante,iam  tuncpubliceaudcat  blafphemare. 

:S:HAyMo.Tantatemcritaseritinillodamnatohomine,vt  *  AMB.BlafphcmabitnomenDei,  dicens  Chriftunon 
addeludendosanimos paruulorum, imitatione veri  capitis  cffeDeuni; blafphemabitecckfian)Dei,dices,nihii prodef 
Chrifti,occiiumfedicat,6irefurrexiflepoft  mortcm:ideo-  feChriftianam  rcligioncmfidelibns,fedinteritummagisaf 
qucneforrevcritas,fedilIufioputetur,ncquaquamaflftrma  ferrequamfalute.Blafphemabit&eosquiincajlohabitat.i. 
dodicitur,occifum,fcd,quafioccifura.  martyres  &caeterosfandosdiccn:>,nihilprodcflre  cuiquam 

a  Et  plaga  TOOj-m.Artemagicaafcendctinarcafcrentib.cum    falfumqueeflequicquiddecisaiidclibusafleritur. 
demonibus,&:ficcurabitur,plaga  mortis.c.quia prius  mor»     *HAyMO.Ipfequi  nunc  apcritoraieprobotu  ad  blafphc- 
tuus  credebatur,poftviuensreputabitur.  mandumDeumvelDeiferu^,ipfctucapciict  os  corpora 

b  Erarfwimdff/.eirr.A'  ANDR.Miraculaq  Antichriiluspr^    liier,cuminillodamnatohcniine  habitare  inccperit. 
lligiisfuisoperabitur,addiabolumquiperipfum  &  in  ipfo     *  AvG.Hicmanifcftumillosfignificariquide  ecclefia  re-  ^ 
erii  efHc3x,refcrridcber.Peripfumenim  draco  impofturas    ceircruntCatholica,vtquianteocculteintra  ecclefiam  qua 
fuas excrcens  publicc adorabitur.  fi fidem  rcdam  tenere  videbantur,in  perfcqLiutionc  apetto 

:«:  AMBB.Petterrampeccatores  homines  defignantur  fed    oreinDcumproferanrblalphemiani. 

'        c  Er  r<j6er.i.oem  inftitutioneeiusperqlaudabilis  apparet. 
(  j^or«»2,erc.A  AMB.Libervit^pi^dcftinatiocft  Deiomni 
potentis. Reprobi non  funt  Icripti in  libro  vitf ,quia  non  sut 
prxdeftinati  ad  vitam  xternam. 

*  RvPER.InIibrovita:,ideft,inca;Io.Vbiergofcripta  funC 
nomina  eorum  qui  eum  adorabunt,in  terra.       ^ 

AVG. 


quomododiabolumadorabunt.quemnon  videbunt?  Sed 
adorabunt  Antichriftum.&iin  Antichiifto  diabolum. 
*  HAyMo.apertedemonftraturquidfit  admirari  vniuersa 
terra  poft  beftia,i.rcprobos  &:tv:rrena  fapientes.In  eo  itaque 
draconemadoraiut,quodbeftiam.i.Annchriftum,no:folu 
diuitus&:  potentalibus,verum  ctia  cle^toru  fignis  &c  virtuti 

V  bus 


NICOLAVS    DE    LYRA. 
iSr  1  Etplaga  monis.inopinabiliter. 

2  Etadmirataeft,&c./5ropfe>-r<z/ew  curationem. 

3  i.tidocinctunt6r3iconcm.i.Cofdroe<]uiadeditpeteflatem  be- 
Jiite  tradendo  rcgnimfiUo  fuo. 

4  Et adorauerunt  beftiam.».///MW  Cofdroe  credentes  in  eo  aliquii 
nomtnis  ejje. 

5  Dictmcs,&Cc.q.d.mUus.ijuiafi  inprilio  vulneraretur,curabiturfi 

c  ut  priui. 

6  Etdatumeft,&:c./)rr/<j5dnrM»«dr  blafphemias  contra  Chri- 
Jiur/i  Qr  ccclefiam. 

7  Et  data  c(i,&^c.(ipifiicitint  tres  annos  &  dimidium  di£ium  enim 
eilJuprn,<fuoibtUum  Eracl/f  contraperfas  duramtfeptem  annis  ,  eJr 

ficme 


fie  medietas  illius  temporis  ajcribitur  CoJHroe,&  alia  medietas  filio 

eius. 

S  Etdatum  eft  WW.quia fanSum  Anaflajiium cum  jo.monacbis & 

rnultos  alios,inierfecit.  ^ 

9  Et  dataeft,&:c.i7«w  multagentes  &  diuerjarum  linguarum  e- 
rantfub poteflatem  ifuam  &  eH  htc  hyperbolica  locutio ,  accipiendo 
omnem  populum  c2r  gentnn  pro  multo  populo  &gaite  ficutfrequen- 
terfit  in  fcriptura,&  in  communi  modo  loquetidi,ficut  dicitur,  tota  ci- ' 
uitas eH in  talifeJlo,ad  iienotandtm,quod  funt  ibi  multi  de ciuitate,& 
fimiliter  quodfubditur.Et  adoraucmnt  eam  omnes,&:c. 

10  Quorum  non  ium,Sii.c.i  inhbro pr ^deftinationis diuinf,quidi 
citur  liber  vite  agni,ratione  deitaiis,&  etiam  ratione  humanitatis,  in 
quantum  omnes  pnedeJHnatifaluautur  infide  mediatoris. 

^t  I  Qui 


M  0  B^.A  L  1  T  E  R.  ideofaceremenfes,ideft,defc£tus  eftdeficere:tyrannus aut 

ic  iLt  admirata  cfi,&c.dc  tali  euafione  mali.quia  communi    deficit  in  obferuantia  decalogi  &  euangehi,  &:  duplicis  dilc- 


tctbonis  hominibus,non  contingit 

3  Etadoraueruntdraconem.Qnh  reuercndo  tyrannum  rcucti: 

turdiabolum,cuius  eft  membrum. 

6  Y.tddtuRfl,&c:id  eft,petmittitutloquifupcrba&:blafphe- 

matoria. 

7  £rd«r4e/?,(^c.Mcnfisdicitur  i  mcncqucdeftdcfeaus,&: 

ideo 


dlionisprscepti,quodfignificaturpermenfeS42.namqiia- 
dragintafuntquaterdecem,&:ficfijjnificat  decalogum  &C 
cuangeliumquadrupliciterdcfcnptum,  &:per  duos  fupcr- 
additos  duplex  charitatispraiccptum. 
9  Errfar<zf^;7//.eJrf.idcft,fupcr  multosbonos&:eft  hichyper 
bolicalocutio.  ..j-v;.       » 

*2Sl 


Glo.orcl.&  Nicolai  de  L 


1591 

*  AvG.Dcdiabolodixit.veleiuspopulo,  quianoneftfcri- 
ptiim  nomcn  cius  in iibro  vitae. 

'ie  HAyMo.Qiiiseftautcm  libcrvitsagni.mquo  lultorum 
nominanumcrenturadlcribi,  111(1  visquxdamdiuina.qante 
irtundiconflituti()nem,advuamjBtcrna  ranclos  pdelbnauit 
fiitiiro^.Q^i  libcrpr^ 


yra  15^92 

paras.deindc  ab  xtcrn orum  focietate  fidclium  ,  quia  quici  O 
obaudierint.perpetuocapiiuitatisexiiicdamnabuntui-. 
c  Q«/in.Antichriltus&: luiocciduntgiadiomatenali&per- 
fua(ionis&  pcricruntgladiosterniiudicii. 
d  H/c f/2.i.pacietia <J«: fidcm  tcnebut.qjia  illo  dcftruQo  fciuc 

j  lercmunerandos.Rc 

q.d.Mueteorones.  ^lntelleaum^   InteUigit-  ^      ^         (picicrido  pcnani  ma 


i 


Krn'ute°fixa  cicclos  a  occirLiscrtaborigincmundi.SiquishabetaLirc.audiac,.  Qui  2-  iorum  &:  remuncra 


t^ucit. 


HaTmo, 


B 


In  pxn»inf«inalcs. 

nTq^iSaquam^^vJla  m-  ^  m  captiuicatc  t  duxcrit,in  captiuitatcm  vadct^tqui  in  gladio 

tioncreprobOSadmitC  i.inref,ea.p™m  &r«nunc,.,io,u. 

titfcr.bcudos.  doccidcnt,oportctcumgladiooccidi.Hicclcpatictia  oc   ndcs 

a  om/«5.  infuimin  .  priorcminoiem.  bPiiuio.poftoio..  «»°'"P"'''^'» ''X;|['j;;,';;;';P7^^.'i«^^^^^^^^ 

Abcl.  Vcl  qtiia'4ntc 

omnia 

in  ftnctcinporumoc 

cidcrerur.Vel  occilus.i.in  agno  myfticcquem  Abclobtulit,    ipfepej:totum  mundum^  (pargct. 

TdinipfoAbelafratreoccilbprxfiguratuscft.  "  "      ^'  '        '        >-  '-- 

*1  A  MB  R.  Scd  quxtendum  nobis  eft.quomodo  agnus.id  eft 
Chrirtus,abongine  mundiocciluscflcdicatur.  Vbicunqnc 
iii  diuinis  fcripturisponitur  h^coratio.qui  habetaures ,  &:c. 
oblcurumclTcquoJ  pr^ccflit.dcmonftrat.Auresquippc  cor- 
dis&mcelligetixTequint.AgnusigiiuraborigincmudiOCCi 
fus  cft.c^a  cms  mors  ab  eJtordio  generis  humaniin  sactis  piib. 
pnguratae(t,Inptimohoiedormicntc,S(:  Eua  cx  eius  cofta 
faciJ.figuratain  Abel,l(aac,Io(eph, 6c plurib. (acrificioru  ri- 


3  tioncmbonorupatia 
.  tes  finnt  &:  fidc  tenct. 
"^  e  E»   uidt.  Deicripta  tGcn 
5  trit>ulatione  quc  ctit     ^^ 


(,  pcr  Antichri(tum,  Si 

d^ipoTuaci?'^  f  lanaoru.EtvidialiambeTtiaaiccde^ntedctc'rra:6.  hcb.iicor  7 glfaium qS fi^^^^^^^^^^ 
^  ^  g  fuos  apoItolos,quos 

^RiCHAR.VidcnsdiabolnslanftamccclcfiamdoniscsElc 
Ilibus.auiltis  virtuiibus  6^  auxilus  munuam,&  fupra  pctram 
qu^  Chriftus  cft.hrnuter  lundatam,  non  vno  modo  noccndi 
Icddiuctfisaggred.tur,&:eamexpugnareconatur.Vndequi 
p  beltiaui  afccndente  de  mari  impugnan  cam  fuperius  legi- 
tur,6(:perbeitiama(cendentemdct(.tra  eam  impctcrcnuc 
pcrhib«tur:quianon  lolumpercrudelesgcniium  principcs 
vcrum  61:  per  fallostalloruni  chiltianorum  miniftros  &  rc- 
gcs.quierc  cius  frcqiicnter  pullat^&cper  iUos  nonunq  turbat. 


tib.QuotiesergomorsChri  apatrib.p;igurata  aut  pdicata,  *  AnD.  Suntqui  pet  hanc  beitiara  Antichriltum  intclii- 
q..alitotiesagn»occis'ett.Quduishocfimpliciterpointitcl  gant.aliismagispiacct  quempiamediabolorumnumero^cf 
lie/,vtn6dicatagnu  occisuabor.gincmudi.Icd  nola  IcVorii 


H»7ina 


fcripta  ^boriguic  mudiin  libroagniq^  eoru  faluteoccis'  e 
b  i);«'<«w/?r/.Quicaptiuatho;ninesnurrcafide, tandema  la 
Iutc,l"cilicf  t  Antichrittus.vel  iple  diabolus. 

*  ANDa,Vnufquilq;prxmiafadisfuisdignarccipiet,qui 
]oituradvcxandjin&a(fiigendu;nproximum  promptiex- 
pediti<juefuere,i.i4diaboIo  captiuiabducetur,eius  iuxta  ma 
gnum  lacobmn,mancipia  ctfccti.cui  per  ptauaopera  (cruie- 
ru.it,(athana:qucgladioicti,  a;ternam  mortem  luftinebunt. 

*  AMB.Autichriitusqui  populum  Chriftianum  d  creatorc 
fuo  capriuabit,ip(e  a  pra:fenti  vita  captiuabitur ,  &:  in  infernu 
derrudctur.E-quigladio  malitis  fua;  multorum  animas  in 
tcrempturuscft.gladioque  corporaii  iuftorum  corpora  occi 
lurus.ipfcglau/oniortisperpetuzdamnabitur, 

*  HAyMo.Hccvcrbaficutptinetadoe  corpus  Antlchrifti, 
itacicad  iplum  pnncipemaiorum  Antichriflum,  quiduob 


li:,nos autcm  putamus pcr  beftiam  hocloco  plcudo  prophc 
tam  denotari,  quic  feiucatia  Itenajo  ptobatur. 
•k  A.HB.H^cbcftiaautvnum  ex  diicipulis  Antichrifti  defi- 
gnat,.lcteriorem  cxteris.aut  multos.qcu  pdicatuti  lunt.qug 
de  iciraalcedere  vitacit,  qa  delocictatc  reproljoru  exurgct. 
A  i<.vp£R.Quiefthxcbe(tiaaliaquamvidii  afcendentcm 
dei.rraMutquoiuododu^  luncbcltia:,  cum  vnumfit  cor- 
pus  gcnerationis prause.licut  econtra  vnum  eit  corpus  genc 
lationis  fanctxik;  ciecto;?  Ad  hjcc  Icicndii,quia  gencvatio  neg 
cuin  vnafit,aliatamen&:  aliadicimtbelna,  proptcr  gcmina 
vim  bellicam.Icilicet  fiue  rcgiam,atque  magicam. 
*  GR£.PrioremquippebcU"iam.i.  Annchnlm  (upcriorc  ia 
defcriptionenarrauciat,pol'tqueeth£ecali3  bcltia  alcedcrc 
df,qa  pofi  eu  multitudo  piKdicatoru  illius  cx  terrena  potclta 
tcgloriat.  Dc  tcrra  gppe  afcedere,et:  de  terrea  glorialupbire 
f  eorB«<i.Qaiafiinulabunt(c  habereinnocentiam,&puraui 


Prii 
modishominescaptiuabit,nimiru  afideChriftimetecos  fe    tam&:  veramdo:kina  &:  miracula,qua2CbriItushabuit,&:  j, 


parans        liusdedit.VeiduoTcftamcnta  fibi  vlurpabunt.  ^An- 

A,  cet  ie  inchoatioiiefeUa  Mabumett  varia  dtcantur  d  diuerfis  ,  tamen  eo 

uenientius  tenetur,tjuod  tncaptt  circa  finem  temporn  Eraclij,  de  (juo  di 
Sum  efl  in  pttrte  pr^cc.hic  autem  Mahumetus  depaupertate  ad  diui- 
tias  eieuatus  cogttauit  fieri  rex  IjmaeUtarUyde  quopopulo  erat  qui  pro 
prte  dtcuntur  .^gareni,nam  Jfmaelfuitfilius  .AgaranciU^  $arx,'Cen, 
l6.dtcunturtamen  vjurpanue  Saracem  a  Sara  libera.^d  ohttnendum 
■veropropofttum  vjus  fuit conJtlio,&  auxilto  cuiufdam  monachi hxreti 
ci,nomine  Sere,i),condet>dniegemfaijkm  &  carnalem  ,  C  quibufdatn 
autoritattb.vete.ac.no.Tefi.colvyatam,vtfiCHo»lolHm  a  Genttbus  ad 
carnalia  pronis,Jedetiam  aJimpUcib.Chrt/iianis  c2r  ludxis^deejuib.ali- 
ijuihabitabantcum  lJmaeUtts,faciliusreciperetur.fiHXtt  etiam  legem 
tlUm  a  Dco  reuelatam  tan(juam prophetn  Deijumrno.lgitur de  ipjo  di~ 
cttur.  ht  vidi.6cc.<  iAahumetum  vttamvoluptuofdmducentem,(jute 
bejiialis  dtcttur  t.  Ei  hi  ,nam  fuit  iuxuriofus  &  iibtdints  ardore  fuccen- 
Jusjuper  ornnes  homines  onentaiis  regionts  ,ia£ians  fefoiumfuper  quA 
draginta  homines  ex  diumomunere  virtutiem generatiuam  &  coeun 
dt  potejiatem  habere,  vtjcnbitur  hiHoridi  triencaits  eccieftf.it.  i.ca.$. 
qui  aiiter  nominatur ./.  lii/er  epifcopi  .Aconenfn-.quiafuit  auUor  buius 
librt . 

7  Atccndcntcm.quia  per  mercationes  &r.ipinas<ffcendit  depaU' 
pcrtate  ad  diuittas,vt  dtcitur  ibidem, 

8  £thabebat./.  Clmjit  cuiusduocornuadicunturbicprophetiain-' 
quantumfitit  viator,prout  declaratu  fuit  Luc.j.fuperiiiud:  Piophc- 
ta  magnus  iurrexit  in  nobis,  -k  c.&  lator  iegis  noux.Mahumetus 
vero  tiitxttfe  ejie  prophetam,&  lcgis  diutm»  iatorem,vt  diUurn  efi.pro 
pteKjuoddiLiturhabereduo  cornua Jimiiia lornib.agni,  qutanon  fue- 
runt  tatia  fecundum  veritatemjedjecundum  humanam  fittionem. 

*  I  Etlo- 


NiCuLAv-^DELYR 
A  I  Qui  occifus.^Mod  dupiiciter potefl  tnteUigi.  ^no  modo  difpofiti- 
ue,qui4jic  Ueui  ab  Aterno  difpojmi  mundum  facere, qu«  quiUem  at/pofi 
tto  poteit Un :  q-.iikiam  mundi ortgo,iri  quanium  ad exempiar  mudipne 
Ci/ncepti  fternalitet  a  DcoproduCius  cii  mundus  lemporaiiter  tn  ege£lu 
•pwie  Boctms itbro  de  cohfoiattonr.Tu  cu£ia  (upemo  ducis  ab  extmpio, 
Idundum  mtnte  gerens  ftmilen.que  tmagme Jormans,Mio  modofigu- 
ratiue,&  fic .ib  imttomundi  CimBus  in ^bei fuit ocii/us, nam  occtfo 
^bel  innocrnfefuit  figura  occifioms  huius  agnt ,  vnde  dtcit  Aug.  qudd 
funtn^bei  oecifns,&  tn  prophetts  exhonoiatus. 

2  bi  qaib.Hic  vitimo defcnbiturfinis beili  Terfarum  & EraciiJ , cu 
duttur.Si  quii  habet.i.intelleClutri. 

3  iMfiiui.fuppie finem  beiit  Eraciij  &  Terfarum.quia  Te>fi£  qui mul 
tos  ChnHianos  duxerant  captiuos,ab  Eraciio  &  eius  extreitu  fuerunt 
taptiuaii. 

4  Qui  jo  gla.<y«w  Cofdroe  f  multos  occiderat,ah  Eraciio  eji  eccifus 

5  HiC  Lii.()Uia  'Ziai.ljurtas pairiarcha  Leiofoiymttanus  qm  lUaiij piu- 
fih.JanWs uhCtui  fi lat  in  Verjidem  captiui4S,habuit  riuraum  putien- 

t'/i:,ir  per  hraciiumcumetsJuitinlvruJaLcm  redutius. 

6  Et  ViiiLj)eJcripta ealcfiaperfecuiione  a  Cofdroe  &  iiusfiiio  hic co 
fe qiienter  litm  dtjoibititr  jitci  Mahumeto  &  cins  populo  ,  &  diut- 
fiitur  intrespartts.  nam  h£c  perfecutio  primo  incipnur  ,  fecundo 
aiia  tnttrcipitur Je.cibt.^t  UiUi  bL  CCCC  nub.tertio prirno rejumttur. 
l6.c,ibi.B.tiC)i.'Trima adhuc  in tres,quia pnmo ponttur conditio fttlx 
Saracenorum,fecun.io  perfecutio  Chriiiianorum,iH  principtofe.c.tertio 
puuitio perJccutorum,ibi.Eti[ios  angclos .  l'rima  adhuc  \n  duas, 
tfuia  primo  ponitur  dtttffeCif  conditio,J'ecundo  cuiufdam  fententif  Je- 
frctf  vhtin  'Af.Hicfapicntia  c(\.Circa pnmum  fciendum ,  quod  li' 

M  OB^^LlTEtl^  8£rA46f/»<if,e5-t.I.Chrifti,cuiusduocornuaiuntduoteitamc 

1 2  5"'^««.q.d.ficut  tyrannus  bonos  taptiuat&occiditteropo  ta,quoru  vetus  deditpcrpropbctas,nouuaut  pcrfemetipsu» 

?alitcr,ficactcrnaliicj  captiuabuur,ad  mortegehcnna:dutct  IicutdiciturHcb.  i.a  Obm  Deus ioejuenspatnbus m prophetif,&c. 

6  E/  v«ii;.hoclitcralitcrcxponiturdc  Mahumctofl  lcgetal  H?renatchaverofuamdoctnnanitiiur  dcfendere  per  (cri- 

lamdcd.tifmaelitis,i6  mylticcp6tcxpon»de,quolibet  h^tc  pturam  vctetis&:nouiTertamenti,quiatamemalc  allegac 

fwcha,qm  do^tm*  ctioiici  dat  difcipjjliS  fuis ,  iq  lubditur .  caai  non  dicitur  habcre  comua  agni,led  fimjiia  cormb.agiu. 

7     £f  \EtiOr, 


isn 


ADocal 


i;i.i«o- 


pocalypfis.    Cap.  XIII.         1594 

t>  *And.  dicifurhabereduocornuaagni cornib.fi milia.ob  dicitorcsantidinQi,reniperinpfitiam3ncrcpotenmt?non,  D 

^  idfc.riaffisquod  fub  ouiiia  peJle  ca;dis  iiudiuocailtiq;lupi  quinpotiusdilcuircntper  vniucrfasmundi  partcs  pr.Tjdican 

ferociJiucxiare fludeat  rum etiauiquod initioaliquam  pie-  do,(ed  vbicunq; fintiita eaficerc  (ludcbunt.quciDi  fcuiipla 

tatisformaniprcfeteret,quadere  Ircnxusfereita  fcribitde  cira.quafi  fempetabeo  videantur.&inCiusconfpcauconfi 

latlr.nx  faicilitcYquc  pkudoprophetam  vocat)  loquebatur  fhnt.  Jntantumquippciim  honorabunt,  vtquidquid  zCturi 

aitvrdraco.  „r     m,.     •       ■,  u  .-  i    luntcoraiploleagc- 

*  GrEG.  HabctduO  a  Quiafiquidboniineu  viiebimr.fimuUtiocut.         "^  = j  -  .-•-.      i-       ^  r  z>  _ 


h  i.omnes  mo^os  decipiendi 
<}uib.Antichrirtus  dcciprt. 


cornua  .nsni  fimiii.i,  j       r     •!■  ^         •     r    1  i  r      ^  T '"     ,- 

quiaperhypoitirifim  ^  "'J^i d-jo limiliaagni .  Et  loqucbaturlicucdraco.  Ecpore 

fanaiMtisieamquam  b  i^atem  prioris  heitiie  omnem  faciebat  in  con{pe6tu  cius. 


c  vcauici  u  j.i.i-  -    .  o     •    1     I  •  •  1  A"t.ciT.a«K,.  ^  cultodiunt.ioconfp- 

habuitfjngulare,  c  oc  tecittcrram  &  mliabitantes  in  ea  adorare  beltiampri-5  auDeife  manercta 


in 
nus 

//'61  /'«.  y/f  fzpietitia  m  c  n    i 
titur&:  vitam.Sedqa      mam 

lubagnifpecie^audi-^gj^^^  vc  ctiam  ignem  taceret  de  coclo  dcicendcr^in  tei;-^ 
:,re     ram  in  conipedlu  hommum  .  Etleduxit  habitantcs  in  rer- 

in^  a     Pfrr»\lfltf»r»r  5^PI_  k  T/^  Inimmfintii»  ti#\»*\inic    An*i^kriAi 


rc  dicarrf,  taquam  ni- 
hileum  latere  ponit. 
Sicut.n.fandtiquiaiu 
giter  eiusvoluntatem 
cuftodiunt,  io  confpc 


tonb.reprobis  ferpen 
tium  virusinfuu 


,  cuius  curata  e 
vc  ctiam  iyn 


Ad  confummationcmptardicationis.  ^ 

il:  plaga  mortis  .   Erfecit  iignama- 

dcicendcrein  ter- 


£ 


£le(ubditUr.EtloqUe  »  reriiuMioneuei.  bldlnuocationenominisAntichtilti.  /      taOtCS  in  Ca.  fc 

baturvcdraco.Ktacr-  f  ra,  propter  figna  qua:  daca  iuntiHificerein  conipeCtu  be-  iOanimam.'""cv:, 

a.i.  Dr.^E^JiCan-  Pradpicns.  a    Sc  conformansilli.         Velad  litcram.i.alioucin  ftaMiom.  . .   ,J     ^j /S..,.: 


tcntur,ita&:illi. 
c  rmaw.i.  tcrrcnos, 
&c  in  amorc  tcrr^  pcr- 
leucratcs,vcl  tcrra  l"e- 
cundum  corpus,habi 
tantes  in  e^  fecundfi 


Veladliteram.i.alic,uc,n«a;uon,.  u  d  ^dOMtr.QuUia  &hi 

vr  faciant  imdgmem  izfimulatardurreaio- 


gO  beltia,i.  praj>J;C3n-  '    Pra:cipicns.      "^  *  a    Sc  conformansilli. 

tiurn  multitndojfia-     ftia:,  dicens  liabitantibus  in  terra 

pertevtdracoloque-  "  13  ne  pra:dicationisIl]2 

retur,3gnofimilisiionapparcrct,fcdaffumitagnifpeciem,  faciuntfundamentumficut&apo(toIiChrifti,fecerunr. 

vtdraconiscxcrceatopcrationem.  c  Jgnem.  i.malignulpidtu  fuper(l3osfacitdefcendcre,vtIo-  Haymo, 

rk  AvG.H2cc(tiilaqua5fubnoiechriftiano  agnu  przfert,vt  quatur  variisJinguis.Vtapollolisdatuseftfpuirandusinfpc- 

draconis  vcnena latentcr  inftindar.Hec e(t  h^retica ccclcfia:  cie igais,&;  fic ilii  dabunt  fpiritum  malignum  in  Ipccie ignis. 

agni.n^fimihfudincmnonimitaretur,  fi  apcrreloqucrctur,  -ArAMB.Legimusin  libroIob,diabolumcxpermiflioncDei 

nunc <^hriftianitatcm  tagit , quo  fccurius incautos decipiar.  ignein  de c^lo fecilTc dcf cendcre,(S<:  oucs  lob  puerofq;  con- 

*RiCH.Falfichri(lianiduohabcteornua,agnifimilia,quia  fumpfiircquodergoiliicpcr  icmetipfuitifecit,hocpcr  An-  £ 

habent  duotcftamenta,  vnumperfignificationcm,aIiud  pcr  tichnftum  6diequacesciusextrcmo  temporefaciet. 

.exhibitionem  Chnltum  pra;dicantia,habcnt,  inquam,per  *  AND.Noneftautmirum,autnouum,fiinoculishominu 

lciennae  cognitionem,non  pcr  vit?  fanftitatem.  iam  errore  excxcatorum  dc  cxlo  igne  defcendcrc  faciat  im- 

a  t.tloquebatHr. i.pfeudoapoltoliitaloquentur  ficutdiabolus  poftorpoftca g ex hiftoria lobcopertum habemus,ignedia- 

in  Antichriltoeratjocutus.  boHvirtutcincenfum,  (upern^q;  diiapfumiuftiviriarmen- 

,     b  f^poffy/ifm.  Quiamomnibuscaputfuumfibiprsponc-  tum,D6oidpcrmittentetpis,quafipuncloabfumpfifle. 

SfY'''^"^'     7?°*  •         r  *AVG.Vel.Etquiaecclefiac?lum€ft,quidcftigncmdccx«» 

*  A.MB.Quoddiatmconfpcaucius,figntficatin  nolccius,  lodcfcendercin  terram,nifihsrcfesdcccclefiacaderc?lgnis 
non.n.prs(cns  potcrit  Antichri,tus  in  omnib.Iocis,vbi  fucrit  enim  dc  cajlo  defcendit,  quando  hserctici,  qui  dc  ccclefia  vc- 
prxdicatusa  fuis,faciet  namque  miracula  Antichriftusarte  luti^nisrecedunt.ccclefiam  iplam  pcrfi^quuntur. 
diaboliea,facicnt&:di(cipulieius,(cdcorummiracula,falfa  *  Primas.  Etideofortafl^ihocexccllcnsdcigncfignum, 
erunt,nonvcra,non.n.crcdibileeft,vtcosquosDcusexc^ca-  quofpiriruflanaus  figuraturvoluit  fpcciahtcrnominarcm 
ucrat.lanitati  poflintreftituere, fed costantumodoquosipff  potior  iUoinueniri non  potcrat  nam  cum multa,harcfcsn6 
dcleruit,lsdcntesinocculto.fananicsinap€rto.  bifcumvidcanturhaberccommunia,hocfpcciaIitcrdonum 

*  HAyMO.Quiaficut  Antichriftus  fraudc,blandimcntis,&:  folafc  habcreChriftiglonaturecclcfia. 
doarini«,t«rorib.&:tormefisdccipif,ita&:;oesminiftrieius.  f /«co«/pe<2«.Vtomncsvideicpoflint,curaapoftoliincon- 

C  QaidcftAutcmquoddicit,incon(paaueius?nunquid.n.pr?  claui  acceperunt.  Aata. 

—       ~ dicatio ^ ^arr 


rf.,T:.i          u         /•  d      ^SDELYRA.  7  Vtttigi.HicaccipiturigHtrmt^f^/joaceJicut&aliaaujedicuntur 

i  *^^  'oq|iebatur./:<ifl«r^WM</«/rey,^ ddosl  hic. Mahumeim.n. poHcjuam ium  m^gnus  eras effe£tus,ccepitcadere 

2  i^tpotelUte.QuodexponuncattcfuiJepoteHatefilifCofdroequl  epiUaticapajfione^propterciuoineexhoc  vilificareturdtxitfehocpa'  P 

jupra  nomnatus  tlt  befiia,nam  Mahumetus  &  eiusfequaces  potesia-  tt  tx  apparentia  Gabrielis  arcbangsit^uipote  homo  purus  non  potensfu 

ternregni  Ter/arumtranHulerunt  adSaracenos  &  ficdiciturhicfe-  ntntrerefulgentiumipl,us,ftcui Dan.  lO.d.  dixitangelolibtapparen- 

cijje omnem poteilatempriortt befiia.  Sed huic expofnioni  vidttur con  ti .  Dommc  mi  in  uifionc  tua  diflolut* lunt  compages  mca. 

tradtcerequodJei}uitur.Et{eattCtrim,SCC.namauferendopoteSfa.  &Cmhi\  iu-me  rcmanfif  viiium  angeli uero ignis uocaHtur,?fa[. 

tetn  a Terjis nonfecit  aiorareregtm eorumjedmogis contrayiu.Vro-  lor.a.  Qai  facis angelos  tuos fpiritus &  miniftros  tuos ignc 

T"^^»o<i  naht  -pidetur^faluo  ludtcio  meliori ,  9  hic  prior  beiitaftt ipfe  vrcntcm .  B  t  quia  istud  erat  falfum  nunc  fubUitur. 

Mabumetus,  qui  diciturbentaratione  rit^  beWalis,  vtdiiium  esl,&  8  In  con(pciau.».»«  opinionefalfofibi  credentium .  Dixeruntetiant 

pma,qutaprimus  rexfuit  Saracernorum  hesiialiter  viuentium.  Mo-  fui  difcipuli,<juodtunam  afe  uocatam  fecit  defcendere,  qux  rationelw 

us  autem  pnni  ngis in  atiqno regno efi  reg'men  fuum  firmare  &  dt-  minis  conuenit  cum  igni,&ficfccundum  opimonem  hominumjuit  i- 

[^(^^^J^''^"^^"'''^^^^""'*^^^^^  gncmdefccndere. 


tcltmn),S^C.qu\a^utcquidfoletfactreprimus  rcx  adfirmandum  CT 
dilatandum  fuam  potefiatem,atligentius  habebat. 

3  In con(pcau cms.i.proutjibtadfimmintantumexpediensvidf 
batur.  ^v  .  ... 

4  ^^^^<^^ttett3m,Scc.f.feipfum,(iuidiciturbeniaprtmarationedi- 
ila.non  tamenfecitfeadcraretanquam  Deum.ficutfecit  CoJdroe,fed 
ficut  prophttamSDeifummum. 

5  C u  1  us  CUtm.Mahametiis  enim  in  quodam  beUo  fuitgrauiter  vul 
neratus  fed  poUea  curatus,  ut  diciturptimo  libro  HifioriA  orientalis  ec 
clefixc^. 

6  Etfccitfigna  .falfa  tamen.  Vt 

+  iF//n««x>/,.,./^r,^  ^S^u^,^  r  ^  ^'    .  ^  Ftfecitfig,iu,&c.Hoc(mt  in  I'cIagioaiiirsdifpulid7x"erunt 

rSf   fr  '^''"'r*'^  9<"'t^P'ntuflanaus,quicrtign.sd.uinus.  Etquiahocecat 

cuLT  ^T ?"='':'  ngnihcatur  tyiannuj,nt  diar.  eft,    filfum,.deo  fubd.tur.  ^ 

deeunonemT.^^  8  /«^o«/p.««/'o«,/«««,.i.fccundum  fairam^ftimationcmcrc 

uciuiiionctu  li,a.  ha-ie(is  utatur  eius  potcftatc,ficut  legitur     dentium. 

tu^^r  inaSm.f.r;'^'^'^  ''''''  ^'  ^'^ potcftatem  cius facerc dici-     1  z  Dicens habitantih.&c.l  vt  f.acerent  reuerentiam  filio  t)Tan- 

TuftatZZ  ;'     r         "'"".'•  ,        .  "''?"'  ^^ ^'"^ ^'^^g^ naturalis,vt fic ad defenfioncm  fu? hx 

4  ^'/"'<»'^Mw,circ.i.tyrannummdiiccnspopulumadeius.      rcfisfucccderctpatti. 


9  Et  ledmn-perfrgirdifiipuloifuos. 

10  Proptcrf}or)xquxfalfodiilafuntde  eo: 

1 1  In  conlpectu.  i.fuupfiUs,fci(bant.nquoderantfigna  mendacia, 
Vel atitcr.ln  con ipc.hc-i.populi befiiali,(^  defuciti  Jeclu£tibitis,qua- 
lis  erat  pcpulis  Ifmaclitarutn  habttans  in  dijertis, 

12  D/ccns  hab.tant.b.///';/ttZi/>^/ij. 

1 3  Vt  facia t ,  &:c.  Hoc  additur  ad  dcfJgnandu  5.  befiia  hic  accipitur 
pro  ipfo  Malmmeto ,  &  no  populo  per  ipsu  decepto.Dr  aut eiits  tma^o 
lex  ab  eo  datajn  qua  reprafematur  eius  conib  &  uita,^  pr^cepitfii  mt 
ter  cusiodin.Et  hoc  efi  qS di.Yt  ixcat,iCc.t.ofe  adtmptcat  eius  Itge. 

A'Et 


U9T'- 


Glo.ord&  Nicolai  dc  Lyra 


1^96 


arr/dfl«.t/«Mi«*i'o.Quimagicaartcficictftatiiaraloqui&fii    giturnifiopentioillorQ^&qdpcrfronteniafiJesexprimi-  D 


turapixdiccre. 

^'  Ak D.Narra:  Apol!onins,&:  alii  confirmant.dcinones  m- 

cantatioHumK  prxih'?,iarLmMii,perimagines6L'  rtatuasar- 

borcsrurlum^S^.aquas.petquealia  eiufmodilgpenumero  lo- 

cntos.arbiiior  &:pcr     i 

inoituovum  cadauera 

loqui  potVesnam  6C  Si- 

i«on  maciis  fn  B.  Pct. 


lieftix,qux  habet plagam  glaclii,  &c  vfxit.  Et  darum  d\ ill 


tiuPHntergocharaftcrciu  dcstcra  nKinu  &.infiontibvCjavbi 
debucrint  hrc  pnra  ora  uirtutfi ,  &;  fidci  ibi  iniicniuntut  ma- 
cula:criniinisdetuipati,In  nianib.  luda;i  hncchaiaftercm  e- 
iuSjOuia  diaboli  opera  faciunti  m  fionte,quia  in  eum  crcdent 

&:  iliu  rcccptiiii  funt. 

c  Adjabolopcrmillionepci.  cT^uUns pcffk emere,etc. 

ij  *   A  ANDR.Quinbeftie 

2  quoque  c.iiculum  ad 


b  lleftiftnit.. 


.«; 


tniiin    hlftenUS    Cxfu-  a.Morticoroon».   "   bQui»  tticentDeumfuuin.&omncsiedpcrc&nemincmabiiccre.         6    CmcrC  aut  Uendcre  ll- 

(ci«uit,quatenus  (e fe  lli^^occida tur. Etfaciet (^ os puliUos  &  magno.sA'  diuircs ct 7  "f X^^a^^o^irhe 
palam  mouerevidcrc  bpaupercs,  6c  iibcros  &leruo.';,  habcrcchar^crcrcminacx-  ^^'^^^  ^'^^,^^  ^^j,  ^^. 
tur,&:iiintcrim  Apo-     ^i       ^  aAd4iicMui.yciictuosDci.icquircte.vcUdiiiuituaicmfcr.ium.      Tnrum  a  i uita:  vfum  ne 

ftolus  im.poftu.fi, hoc  ^  jj.j.^  manu,autin frontibus luis,&  ne quis  poliicemerc,aut  ^^^^^^^.,^^^^^  penuria, 
cituittutcm,quaTaiio  a'iuiafignatiniiuupmijicc(u>,&eu:uf.itcbuntut.      iiad  violentam  morte 

'  cumexcitaucrat,apc-     vcndcre,  nifiqui  habcatcharaClcrcni ,  aut  nomcnbcltix, ."  digat. 
racru,&:vim,quamor  ^  ^j ^„  1  bQaiaicsobfcurj,aticiitoj  foct.  .    .,. , 


a  Vel  nomcn. 


V     ,-    •     ,  „.,  ...... .,....„.  -.,>.,-       I,-    .    'n"''^    -i    1      i4.;ftAMB.Scimushuma  c 

tui  vcic rc(urgunt.  pu  j  ^^ ^  nume rum  nominis eius .  Hic fapie n tia elt .  Qui  habet  ^^,^^„, ^^^,^^^  „„„  poffe  ^ 

DllCeaeClaraUCrit,  Aa  aVcluomen.        bI.iccti.ethocDcuwi<lcatur,laBiemipurushojiioapi>arebit,      jgjubf,(|ere    pifiautVCn 

■   r[".'^r1"A'r.?l"rC[;?  ^  intclleaumcomputetnumerumbeitia:  .  Numcrusenim    damaliquandohomi, 
'  dromum&sadmi-  nes.autemant.  eo  ita- 

SiftrJaXmonum  vtimpulfum  ,  befti^  imaginem  faau.  queantichriftiperfccutioerga  fidelescrudelius  granabitur, 

tum,arte&fraudcdiabolnlliloqucndifacultatcmc0mrau  quoeiusinterdiaufuerit,finequovmerenonpoterunt.ba- 

nicaturnm  '■  ciancauthocantichnftiminUtn,ut  intempore  necciluatis 

*AMB,Scd&hocquofdamagosfccift-elegimus,faciebant  cos,qaichnlhanitatis  fideocculteferuarevoluer.nt.depre- 

Ji.ppeperartemnccromanticam.vtftatuxviderenmrmo,  hendant,PRiMAS.lnhancmcrcandi&uendcrvdimemionc 

3cri, &  oqui al.tcr , Imago fpem  habet  hols,  fed  non  eft  ho-  docuit 9 ficut  in  bono  lymboium  tradit  ccclefia  protatmu 

nio,Simiiiter&  Antichriftuspropreroperationem  fignoru  noftr^  uluti,ita8c  iUiin  malofedefin.ttone  quafi  nolacrint 

putabitur  efte  Dcus,  fed  hoc falfiflimum  erit,-  ifnag.nemau-  coarctari  atq;  vinciri, ut  nec  mcrcandi  aut  uendendi  iman, 

tem  Antichnfti facientquieum  Deumexiftimabunt,  turhaberelicentiam.fic  it  mercatores.qu.unamdenEurna- 

*  lliCH.Atitcr  facietimae.ncm  Antichrifti  .-naterialem.fi  uc portari,uniformi  cognofcuntur  figno teneri. 

tut nos  corporcam  faluatoris, i5i  lUam  per  incantatioaes fa-  d  T^^^tsemm .  i.  qui expeaantab eo  remunerationena  mino- 

cietloqui  rem,uelmediocre.ni,uelmaximam. 

b  Hayerecharaaercm^&c.ln  manu  &  m frontc ponent figna,  c  Qui habet.Ca  Uber Gra:ce  fic  editus  fcdm  Grscos numerus  Prh 

VtomnesDcumconfitcanturfuum.uerbo&opere.  eftqua:rendus,apudquosoeslicersnutneru  hgnih.cant  no- 

m  AMB.Poteftfieti  vtficut  nos  habemuscaraaeremChn-  mcneius  Antemosqdeicopetit^qChriftopriusdrva.vnum. 

fti.i.cruccm,qua fignamur,ita  habeatantichriftus  propnum  n.quinquaginta  t.,ccc.e.quinq;,m,quadrag.nta.o.lep_tuag.n-  "»3 

charcaercmTquo  fignentur  li  qui  in  eum  credidcnnt.  Al.tet  ginta.s.cc.Vcl  Arooyme,..ncgo  q  C  hnftu  negat  Dcu  m  quo 

fopc  permanus,opcraintelligitur:charaaercm  crgo  Anti-  idenumerusa.unu,r.cc.n,qmnqu,igmtax).lxx.y.cccc.m,_xi,e,  ^^ 

chrifti  in dextera  manu habebu r,  quia opera  maligna doftri  quinq,Vel  Tit?.i.fol,gigas,q3  vcre Chrifto,ulurp_atiue coucr  j. 

Cna:antichrifticongruentiaexcrccbunt,  habebu.it  &:infron-  nitaHtichn(to.T.ccc.c.quinq...x.iterut.ccc.a.unu.n.l.VeIla., 

.'■    te,per  quam  mes  Ixpe  dilcernitur,  qua  ex  prauis  opetib.quas  tinis.Diclux.ga  ipfc  fe  lucc  efte  ^l'Cct,D,qumquagmta,i.c.ce.   • 

peflimasmentesgerant,digno(citur.  tunj.L  '  °  "  --^^.-^ 

AHavm  >.Qi'id  pa"  devt  •'-i^''  Ti.^riumrepioborumintclU 
NlCOiv^vo     Dt     LYRA.  ' 

:,tfe  Etdatum.«.prmji//«ra  a  Deo. 

iWtdzKt.i.uigoremjuf  le^i.Lex.n.dicitur  viua  quamdiu  viget,et 

mortuacumabrogatur. 

3  Et  utioquatur,«./nww  ruam  oHendat/icut dicitur.Lex  talis  laqui 

turin  talt  caju.nam  omnia  fere  accipiumur  hic  metapborice. 


.quinq;.v.quinq;  x.decem  6c  fic  cadem  fumm  1. 

««rScx 

9CCultaadintelligendu,qt4acaperepropTieefifapientum. 

14  Qui  habet.v/«acf»»  &  penetratiuum  ocpultoyum. 

15  Computet.»  Mlahimett,<fui bestia  dicitur,ut patet  ex  pr^diclis. 

16  N  umerus.n./;<iB»i.e^  ad  quid  referatur  determinate  ijie  numerus 
patet,quoa  non  refcrtur  ad  numerum  annoiumuitx  ipfius  quia  non  ta^. 
tum  uixitjed  6  ^ .annis,ut  habetur  in  hifloriali  fpeculo ,  Tropter  quoi 

.      ,■  11-.        _.    !__-■    .-../^.  .  ..... .r:j-- 


tUTintaltcaJu.namomniafereacctptumurt}icmeiaiJiJurn,c.  i,»f»mA«i,;«..*  «!.'*"'••'>"►  "-•' -j jr--    -•   ---r      ^ 

4,Et  facict .nam pnecepitfub peena  mortis legemjuam  haberi in  ma     aliqui  dixerunt^quod  refertur  ad  durationcm  legts  ipfius,qHX tantude^ 
^     '  .  '  U»t,i,iryfrt>  CfJhne  nnnuiipturuerii.namlexiUa  fuitdatacircahnete- 


gna  reuerentia. 

5  E t  facict,&C.».o»K>if J  homtnes  cuiufcunque  conditioms. 

6  Haberc  chit3ti\crc.i.circuncifionem,u:  dicunt  aiiqui,nam  Sara- 
ceni{untcircunciftftcut&luixi.Sedliterafequens\diffonarevidetur, 
cum  dicitur.ln  dextcra  manu,&:c.  quia  circmcifio  nonfit  in  partib. 
iflis.Etid:o  per  charailerem  uidetur  hicintelligtdctermtnatus  modus 
viuendifecundum  legem  Mahumcti,quo  Saraceniab  alijs  gcntibus  di- 
flittguuntur.ldeodicttHr, 

7  in  dextera  n\:iW\Ji.qttantum  ad opcrationem. 

8  Aut  in,&:c./?f r  apertam  confefjionem. 

p  r.tncquis./.cKTO  Saracents in  fuis  [e^altb.communicare. 

10  Nifi  qui  habcat./.TOorfww  uineniit  dtiium. 

11  Aut  nomcn .  Stcut  Saracenificii,nam  ficut  inter  Chriflianos  funt 
aliqui  fiUi,  propter  quod  permiltuntur  communicari  CbnUianis  ucris, 
/ic  eflinterSaracenos. 


bet durare.Sedhoc  non uiietur ueru,nam lex illa  fitit data circaflntte- 
poris  Eraclif,utpr{di6ium  efl,  qutcapitimperare annoiomini  fexcen 
tefimo.ii.  &  imperauit.  j o. annis a  fine  autem huius  temporis  ufque 
adpTAfentem annum qui eU annis domini  i iig.fiuxit maius tempus, 
ut  patet  confideranti  &  tamen  adhuc  durat  lex  Mahumeti .  Tropter 
quoi  aliqut  dicunt,quod  pofl  morte  Malmmeti  lex  eitis  fuit  correSia  per 
fapisntes  Saracenos,&abtilacorre8ionedebctincipere  numerus  an- 
norum  durattonis  illius  legis .  Sed  lioc  non  uiietur probabtiiier  dt£ium. 
Tum  quta  non  dicerctur  iex  Mahumeti,fedfapientum.Tum  quiailiifa 
pientes  dicuntur  fuijfe  difiipuit  Mahumeti&'ftc  ilia  coreStononfmt 
pofl  eius  datiQnem  a  Mabumeto  per  tQmpus  notabiitter  magnum  &  fic 
ab  iiia  correftionc iam  fitaerunt  fecxenti.  69.  uci  de  uaide propiiiquo 
funt  compiendi,&  tamen  lexMahimeti  non  uidetur  hicpropinqtia  cef 
fationi,nam  apaucts  annis  muitum  inuaiuit .  Tartarienim  qui  juntin 
ma%imo  numeio,legem  tilam  perceperunt  pro  matoriparte  iliiuspo- 


fjc eitinteri>aracenos.  w«a»»i/ »«€.'. ^v,»..^-,, .....,,„  ^., .>,,..-... ^. . .^ —  .        , 

II  Aatnumctum.  ficutferuiSaracenorum,aiterittstameniegis,qui  pHlt,ftcutaudtuiaffcrtiueaquodamepifcopoordtmsnoH't,quiperpl,u-, 

communirant  cum  eis  in  humanis,  eo quoifint  de  numero  famiii»  do^  rcs  annos  inter  Jartaros  habttauit  .  ?ropter  quodfaiuo  meitm  tudi- 

tnus  Saraceni.  cio  uideturquod  ifte  numetus  annorum  fit  incipiendusabtncarnatto-y 

13  Hic  fapientia.  Hic ponitur  uelatio cuiufda  fecretafnl£,f.numerus  ne  Domini ,  &  terminandus  in  morte  Mahumett .  de quoprophetiic^ 

^nnorumrcfpictensMahumetum.idcodtcttur.HicUpicntlaQa.i.res  loquitur  htc    loannes  .  Quod  fic 'poteft  deelaran  .  nam  ab  antio 

occuita  *'"""■ 


MOP^jlLlTE^. 
^Etiatum  eji  illi  ut  daret  fptritum  imagini  beflie,&  ut  loqHatur,ma- 


go,&c.\d  cftjVQluntatcmfiliotuedifuum  hxrehmuttbis  8{ 
fadisj  „  ^ 


1-97 


/\pnr 


.poca 


lypfis. 


Cao.  XIII. 


?• 


kqS 


■  C  i9' 


^  S-x  rriTmsperfeftiJS  numcrusefl,  &  fTgnificatillos  minus 
A  pcrlcct  isquico.  giti  lunr,  6c  pro  moioruo  dcce  pracepta 
iertiac.Scxiginri  'ig.i  fic.'t  m^.liocriterperfcc>os,g[  dmiillis 
lej;a!ib.con  ugiis  n  caititafeperniancnt,i5t  irerfidcce  prs-e 
pia  ,'r()  m:)Joiuo.6plent.C;cntuin  figniticatpcrtcchlliaios 
qji  mirnt,s.5(:corpor.'Sinrc 

gntareainon  V  ol.uii  ck' de     .... „». 

ce  prccepu  perted  tTi  ne    nomiiiis  cH:,  ■Sc^numerus  eius  fexcenti  lexaginca  (cx 

iCTii.3LlU.lltreUJun( /ruCl/irn, 

diliinirt/riaum^aliffxjg-fimim.altfcenrrrim^m.VAdiCdpuUAn- 

chrittuuncdicentneminepo(reialuaa,iniiAiu;chaaoob 

tilenntaliquefndefiuclibusillis. 

A  iREN.CongrueiKernomen  beftie  habebit  numcrum.fex 

ccntos  lexagiuta  lex.recapitubns  in  lc  onmem  qux  fuit  antc 

diluuium  M  aiitix'commixtionem-,qua;fa(aaellexangehca 

apo  fa!ia.Se.\centinamqueanniN.)cfjbq.iofuitdiluuium 


m.igisfidedignumea.EtcmprjEiiaumnumeriimhabetin  D 
le.NosramcnnonpenciuabiUiurmec>neca(rcucraniej>pro 
niinciabirnus  hoceum  nomai  hjbituium.lucutesquoiua 
ftopoiterct  tnaiutcltcp  «fcnt.  rempoicpr.Tconju  ivoi.  cii 
eius,periplum  vtique  cdilum  f  iitTerqiii-sc  Apocalypfin  vj- 

derat  Hunt  auteui  nume-    . 

a  Vel  anieinos.val  iidiii.  ,..,       _      .         ,     .i-  j 

tnninominisoitedtt,  \tcan 
1  uejmus  iihmi  vcnicutctn, 

icientesqiiisc(t,nomcnau 
tem eius racuit.lquoniam idignQ  eit  pia;conan a ipintu  laa- 
do,&c. 

*  And.  Capp.idox&:AR£THAs,Pcrmoduiriexerciratio- 
nismuhafecjdum  B.Hippolytum  &:alios,conhrig'  ^ni  i.o- 
mina,  qua:  numerum  ilium  c6ple<!:^anturcum  propna  tum 
ctappcUatiua,  idquc  n omni  prupe niodum  lingua.Propr.u 
exepligratia  Gr^cetitAof.Wrn;,  (  aiinc.Bcnedicius.PcifKe 


Coni.iu 

baiicioa"i 


&:numerusx:ubuorum  idoli  Nabuchodonoiorispropterqd    Sarmn.Eus  Similis  in  cajtens  lir  gajss  ctfor.natio  hat^.Appc 


l.a}o. 


iulti  in  caninum  ignis  miili  runt,numerum|nominisligniti 

cat.IltiusYinquamjrccapitulabiiurfcxmilhumanaoruma- 

poitalia,6<:iniullitia,&nequitia,  ^ 

*  Ij^E-^^-Certius  aijrciiiluihnercadimpletionem  prophe- 

tur,q[lufpican  &diuiiiaienominaqua;libeth.ibcntianume- 

ruu>  hunc,quod  ex  ip(>s  portabit  qui  ueniet.quado  multa  no 

nuna  inueain  poITuat  habentia prardicTrum  numerum. 


tiua  vcrp,u t  mKCi  ocA_  cV,dux  improbus , KAytia-ffiAix/Siqoi ,   vc-^ 

renoxius,a5«A3«>Sxffxaw;,umolim  inuidus.  i>:^Ms«<j'')to5,agnus  •■■ 

iniquus,quib,abillisprcecipueappclLibiturAntKhiihusqui 

errorcsillius  auerfuiiunfi  quideai  isgtonam  fuam  m  f)agi- 

tiisprobrodignisconititueticlmaxime. 

*  Aiiu.Dehocnumeromu:timuitadixerunt,pluraqueno 

^c.  .vT-T-,,  .v         .  i'.  , minareperieruntinquorumhterishicnumerusinuenitur. 

^^VANTHAsenim  nomen.habetnumerumdequoqu?,     Tamcnll  aliquod  exub  Antichn(iuspoffideat,prcmderend  S 

ntur  (ed  nihi^de eo  athrmamus.  ^  potuerunt.  Sed  de  rc  tam  incerta  mhii  audeo  dchnire.  Qiiis 

eniiiifcit,(inomenquodeiapareatib,imponetur,huncna- 
mcrum  contineat, 

K:rCAP. 


Sed5i  LATEiNOMiomen  habettexccntorumfexaginta 
(ex  numerum,(cd  non  m  hocglonabitur. 
Sed  &  T£  IT  A  N.oim  noniinum  qoq  apud  nos  inucniutuc 


B 


N  I  C  O  L  A  V'S" 


..  .      ■   j      ■       r      ,,-.  LYRA.  f<^^'pfi*^ '» Graco ,  III  cjuo  haoi;iUT  hoc  >,ome>i  antemos,uhi  dicitur  hiZ 

*  tnramMionis  domnt.  vj^.  ai  hn.tmpertf  Erac  Itffl  u^erunt  annifex    fxcent,.  66.  cmus  l,g.  ,/tcatum  propnum  eii,co„trar,us,^uoa  prvpri. 


centi.4^if.ut patete:ipyxi,Eiis.& MabametHs  vixtt.(yl.annis,t4tiiUu 
en.^iiit  nurnert  (tmuLtunciifwunt  fptingentos  (ex  annos.a  qutbus 
oporteifwitrahereamoftjutb.MahtfmHusva-tcurn  EraUto.aliter tUi 


conuenit  iAahu,rteio,iiut/uit  contrarius  ChuUo  mgjins  etus  uiutnaa' 
t:m,ut  pr£eithimeli,:s~ pirjequii.sy^h  i!!ianos,ut  dtccturtn  parttfe 
qtenti.Sgnficatim  autdiiixdiihons  aiiommoiatum  (!r  outcnume 


04. 
propiertjuoU  m  aliejutb.ljiijlifs  ponitu»  jic  biumctus.n.  Ijomtns  c;  nu- 
mcrus etus eft dtciux,ijux tiiciio  lign/icat  apu.1  Lannos  nuiiiemm  pt{. 
diCium  per  Itierai  qMtf.Jcrtl/tcur^i/uta  Ittera  d.  ponttur  pro  fnfigenits  l. 
pro  uno  c.pra centmn  l.  pro cjutnqu.igiata,  v.pw  (juincjue.x.pro  Uecem^ 
i3  h(c  fimul tuntia  faciunt le^centos le)S.agintafe\,(jui  nurnerus coro' 
petii  Mahiimeto  'hododiciu.^  qwa  ijia ponuniur ualde ob/cure,ut pg'- 


U  ips  mortts  Erai.lif,quth,demptis  a/epitngentiffex,  rtmanempr^ciie 
fcxcetitt/e\a;fii'itali  X.  anni  jl>  tncarnattone  dornini  ujq;  admone  Mtf- 
hi*ineti  i3-  fecuwiwn  hoc pot  Ittera  cxpom.t^umerus.n.hols.f.LhnHi 
quifuit  homo  prr/fdlusfciemtfs.Q-  uvrtutib.  ab  tnsiantt  tncarnationts. 
1  i^nfncm^CMi.Muhumeti^  fexcenti.te.  quta  tantus  numeiusan- 
iC  norum/uttannocjuoaominusfaausr/lhomo  vfquead  terminum  uttx 

Alahumett,utp.  xdtaum  eJi.Sctenaum  ait,quod  uoer  ^pocatyp/n  fuit     tet,tdeopr^mifiitur.Hic/apientu  e/i,<s^c. 
Jcriptns 

^     D     D     I     T     l     0. 

1n c.\ ^.ubidiciturin  Voftil.E(  uidi aiiam  hcRi^m.Defcriptaeo. 

ele/iipcjecuctoncfiilj  Cofiroe  &  eius  filto,h'c  confquenter,&c. 
CtrcuJeCiam  Saraceaerum ,  &  eiusJgfrilegumautorem,dequthus 

B.l  ou','iei  Ircuidun.  Vo/iillatorem  incipttagereabtfta  u!(ione,ubt  di- 

ctiur. Et  V idi  aliam  beitiam  afccndentem  dc  tcn a,&:  habebat 

cornua  Uuo.dCc  <,U€'tamocfununtattendenda,cfU£admatorem  in~ 
f c  /u, niaiioram  /i-eUurn pr^lc rtim  f,mplicitim  Junl notanda .  Prmum 
^  e  cmjctu  m^ciufcu  mc  tj:a:wne,f  cundum  defaljis ,  i^/i6iicus  hiauife 
uc  ^hhn>i<>ti,tniis,ttruun,  aecnoribus,^/ tutfi  muliipluiiui,!,,  eacon 

lc mti , (iuanini ae rutitiie is  caufa qunre multituav  Gfnc.um ad tan- 

toietrunsioit/iitxicquiniuni  ae  dtutuinnatedurattoniseius .  (trra 


*CAP. 


hellandum  B^manoimpeno^os  mcttautt  ad  committcndam pr^it^tam 
rebcUtonem,l'pcctaitter  m  deneganUis  iributis  /i<b  colore liberaiiat  itlas 
gentesa pr^diitis exaCiio-ith.l^Kle gentesiUj!  accepirunteuw  in aiu( 
&caputfubquo/fpe  debtUuuei uncu.lleciores  ,  etg'ntesimpertf,.ie 
qiiib.prsdiCius  Muhnmettn  obiinuu  rmdtas  viiiortus.Et  ut /imiius  htt 
lufnodiprinctpatumfeu diuuiiijiht uJ'nipa>tt,coiiatus  eHdare ets  no- 
uumcultum  c"  rttwn  ,J'ubquo  in  diciarcbclltonc petjeuerarent.vtide 
con/Utofeu  /uggr-fiioneLutujuunt  iMretici  mo,na:hi  Sergtf  nommcacce 
ptt  (luxJani  qiiaji  prima  lacramenta  lc^^is  Mvjaicx  ©-  euangetij  Cbri' 
Jii,utinfpdCedit,ut/ic crederciur  a  ruiio.populis  ipfiin  c/fo  io,iJeruatO 
rem  utrtuJiiuel.gUJeu  TeHan.euu  l^ndenii^noniiiierauii.  h^cjetia 
nefanaa  piopr.e alJmiilatur jetia  'cu  idMutrixfcrobotm  tn/uoiiutio 

,.  -     '"■■qn"^g't'*ir.hl{<-g.  iz.b.   ubih.tbe!ur,quodpropcerfatut!attm[{p- 

pnrrium  j.tciidum,  quuitlaet pti,nei  l,ii:ot,<g.aphi corueriitmtn  hoc     l^oar,.,(iurefptiens  lonfitn.miamrurumtnatus  ejl  populiima<-vraua, 
(l'<od,eri.pcreRraatftriipcralcrticmal.ntri.uu^fuih{cl,,^uw/un.     remfuis  e  it  uo,itb.\croboauuaptioccal,oncmrebcttandir,\t,&  de 

iiiae  ptt  U(  ruiidi poputum  a  cultu  Utuino,(]U:  quideif,  errcr pcr/cueruuiC 
tnaecem  trii  ub.ujqur adeorum  tctale.i,  tra.i/migraitoHem /eu.pi  rdttto 
nem,utplariiu$  habtiur,\.is  4- A.^-  Tofl  vtrohutujmodiinuiumin 
pr,xaitits regiontb.hubi. um,tr, uU.t ulixgentes  funt  commotx.  ad  adhf. 
rendam  p.adtCtti  Jub  toloiepifdtcietibirtatii.  Etjpnialiterderadue 


aa  babutt  iriittun,,r,on  ta/„e,i  bon,tneiitmutn,ui,tiien,uiio,cauiuJtu 

ec,aJ,onel}Uii,Jn,ouii„iiti.  ElJo>te  idto  VoJtiUator  pr^tern.i/n  huiuf 

p,od,taujam  Jeuociajwnen,  aeilurare,rtUttur  lan.e,,  quoalm  tradt- 

ditt'>jiJicui,tennquadambijiotiatrcuifat}tsVtolf,mpdetuia,^4i 

dcl-ijnrifil/idon  e  Jiii.ljunitci'  Mu,ti,umuliac,.U,^,ia'hm  pcH'. 

nent,a,,n  quu  quidcri.  h.jtoiia  haheiur  ,  qucdiauja  leu  octafo  c  x  qua  rnvntis  Caucaji  egrtjja  eli  gens  ptrfida  conf, a  Eradium ,  que ouidtm 

iJUiujmcjcH  i rrorjunplit pnnttptum,ft,ti  t,. agna  tyannts  h ractij  'mpe  gein  Xabuthea  vocatui , qi.e 

ratuti,,jui pojt Uittcruim  de  Vetfi habttum, tnjupcbia  t l"Uut'^i ,t rii 

(inoici  gi  i  c.m/tnes  etufi,  m,tn  ir\butts  et aiui  exaatontb.grauibui  et  Ja  nte,totam  ./iphrtcam,  e?  dcindc  Hfpanta>ri  ferc  occtipa„erH>u,& 

''■<'''''"iatj,'X.(iuop<,pt,l,ttla:umngi,.tturpintlinan  (ueriitadreJIJ  en  ii<.etab]^iJyaniadtutnamtJ'eratoneopttuiauie,&prubicuereglW' 

um exaClo>tb.tn,pautoni,qt'oi  tamcn t.on audetjaut ion,r,itttere,ti-  fpanifpm Dco milttaiittum pro  matonparte fu,iteie£it,a,hi,ciamen 

Werittit„.s  .yrai.niiiimet  mugiian.poteltaem.SedMahumetuiqui  hodteadcxercttittm  bonorum altquaradtx ^rrmtnani fel,remuner,      . 
^axtn,a  ^uaadf  et  uirjtm^  e>at,et  etiam  magws  autbus  cruditt.sfe  Circafecundum.J.deJul/is  (y  ftciicifs  hutusfeaafundaMcnltsfcictt 

fisaaihnxtt,qui  inutntins  dtjpojtuoniiu  gcniihni pr^dtaarum,adre-  iumyquodftduUor  ftJidiLiusnttendens,qnodtempBU.Uo,amtciii<i- 

lairitt 


qi.^jeiundum  lcto.uJ\ab»oih  pnrnogrntto 
tjmatl dejccndit ,{ju^ qiiidctii gens dcuaiiautc regiones tmperu  vfijuein 
SyrtamiS"  ludiLam,aciitile peimictene  Deo  cr  fr.altttahumanacre- 


1199 


Aadi 


itio. 


5 


600 


^   UtriafncratahoTbeexdufa  pcr  doSrhsam  apcp.olotum  &difdpulo- 

A  rumChnfii  prout  proflMta!umfuit  E/u.fecunJo,  de ttmpore  ChriHt. 

fj  idoU  penicus  conttteiuur  ,  fimititcr  6"  CoJJroc  tjui  fe  feierat  vt 

l>:u*n  a<iorare,cum  eiui  Jequiiab.fuermt  per  Jiiacliim  deuSt  ^  fnp- 

frejii^non  inuenit  atium  moUuni  introducenM  rittim  {S"  cultum  nouum, 

tiifi  ftifgendo  c  tegts  diutnf  batlenus  approbjte conferuatotem  &  exe- 

'fK/orf r/j,c5'  autalex  diutna adiftcata  tjl  fuper  fundamentum  apoftoio- 

lum  &  prophetarnm,vt  dtiiturad  Uph.zideo  finxit  fe  effe  propljetatn 

Cr  apoftotum  .  yndehis  duobusnominibus  communittr  apudomnes, 

tfui buttc  trroti m  fatentur,  feduClor  tlle  appetbiur ,  Focant  enim  eum 

frcphetam,/itnpticiterqHafiantoi:o>nafice,vtintetli^aiurex!miuspro 

fbetarui/i.  f^^cant etiam  eum  ni4i'Ciumfeu  apoftolum  Dei  commuHiter 

tnfuis  o>4'Oiijs  e%ecratls,vt  ytiiufque  te^is  confeiuator  atcjiie  eruditor 

fihmaretur,pcr propljrtiam./. refpcciu  antiijui  Teua. per apoflotaium 

"pcro  refpetlu  noui.^iie  igiiurtn  reuelattone  f^ila  BcUo  iuanm  fi^u- 

raturperbeiliam  a/ienJeiit>:mde  terra  quia  heftiaiiter  viiiens,vt  infir, 

fatebtt.de  Gentdtbus  &  cogitaiionibt^s  lerrenfs  ^d  fublmettt  potcn- 

tiam  mundattam  afcendu. 

^     Dicilureiiam  babere  diio  cornua  fimilia  agni  quiaftcut  vcrtt>is  eitan- 

geltcaper  duocornuafuit  diuulgata./.propb-iicum  C  apoHelicum,per 

fropbdtCMm.f.pronunciantem, ir apoiltlicum  dcclarantem,  feu  teiii- 

ficantem  ,ficfai/ttas  S.:r.xcenicafiiit  ampiiata  perdi£lum  fedufiorem 

fingenten,  fe habere prxdicia  duo  co>nua  ftmut, vt  ditliirn  csi.  Vnde  no 

tanter dicuiitur duocornua  fimiiia  at^nt  ,ado[iendendum,<juodnone- 

rant  vera agni to>n«4  Jciiicetpropheita  O""  apoUolatus ,fedfirftitia,id- 

eiijiiiafcuiimulaia. 

f.t  notendtim  qnoJ  Saraceni  h{C  diio  cornua  falfo  nituntur  fundare 
indil^is  vtrtulqucT eHuincnti  f>e  cornu  entm  prophctico  alirgani  'l- 
-  lud  Dcut.  l  S.ra.Ttoph^taHi  /u/iitabo  eis,&c.  quoa  du  uia  de  pr^ditlo 
adin.plert.Defecundo  vvtoalitgant  ittud  loan.i^.d.  Tarailelus  anicm 
Airitufjitniius ,  quem  vtifti  t  paierin  norf.iiie  meo,  ttte  uos  docebii  om- 
nia.Sta/aifitas  vtriu/ijUf  aiicgatioiiis  euidentcr  fjabetui .t^am  tnpri- 
nta  mamfcsle  fiabetur.Dc  mcdio  fiatrum  tuoriim .  quodnopotcfi 
^e  prsdtCto l'e'iu£lore  intelltgi  quem  ipfi  confttcnturfui/ie  iffiiaciiiain  . 
Jnfecundj  aiitem  manifche  habetur,  qiiod tile  qui  nuUtnius  erat ,  hif- 
Ifcba!  do(  ere  omneta  veritatem  O'  ft;igererc  omnia  quf  ChriUus  pr* 
(epit:  con/iat  autem  quod  fiptlrinam  euangelicam  pr*'H5lus  /edutlor 
y  Huanium  infefuufnhue\tit,vnde de iUo uon pofjunt  aiiquo mouo  vrt- 

ficarivirba prtedfSa.  Similiter  illud  quod  iigiiur  \^Ui,Z\.cap.  EgO 
cnimdabovobis  &:  fapkntiam,  cuinon  potcrunt  i(.fi(lcie 
aduerUrii  uc/l^ri. nc» potcii mtiltgi de prce  itio  fidu£lore  qui  nullo 
nododocuit  verf»tctn,nec  ipfe  ^  eius  /iequaces  per  fnpicntiatp  rcfi- 
g.  i\unt,fedfoluin  per  violrHtiani,{s- arthorum  poientiam  vt  per  expe- 
ricntiam  habetur^H^  tnfuo  ^ldmano  exptefje  traditur  quod  Dcus  ma 
dauit fibifVt pergiadiufn  cogerec  poputos  ad  recipiendum  fidcm  fuam 
i4d  defignandum  autem jeu fingtndmfi ,^i<od tp/e erxt  virtufque Te/ia 
trienti  coujcruator ,  cr  /ic  haberttur  tatiquam  propljeta  &  apoflolus , 
p>{ccpit  feruare  pnmum /aciamenium  antiqut  Tcii.f.  circunciftonem, 
^  pitmumnoui.f.bapti/mum,omnr-s  en  mfub  prmiitia  fe3a  errantes 
tna/(uiicircunciduntur,&  tam  viti  cuaw  fcemitix  bapti^^r^^intur  aqua. 
Jn  vtroque  tanren  errauit  manifcfit  (th  vtroque  Teliarnento .  T^am 
fircuncifto  fjuatn  otiaua  diep-ie-  ipitia  f!cri,vt  Leui.\2..a,in  xtate  adul 
ta  inueniii,&  vliiaper  ipfos  fi'  r&  Or  prfdifla  rmuhctfio  non  efi  Mor 
faica,prcut  voluitfir,geie,fed  Jfntarinica  ftu  '^ahaottca .  Baptifmus 
autem quiftcundutrt  vmtatcm  aponoiica  doCiiinit  non  iterattir ,  cum 
•  f'^  generatio  fpiritualis  correjponden s  generattoni  ca>  tiati  non  eH  mfl 
ymca.vnde ad  ^pfjc.^.a.Wm  tidcs  vnum  bii^iliwz.nam  frcuiidu 
gi.vna  Cfnifii mors  vnum  bapiifmum  confccrautt.  Ipft  uero  fatw-^^ttr 
lesfgpe ciT  fipilfimeb»pti:^antM,f''u aqua abtuunttir  pro tmmtimtiitjs 
tamincorpo>attb.nam  ae  Jpmtuaiib.immundittfs  niinimecurani,  & 
fic dicentesfc  cotifcruare  vtrdq;  legem,utnu/que manifestant corrup- 
tores,etfic  patct  qv.pi  hmnsjett*.  fundamenta/unt  faiji/jimxfitiiones. 
fircatenium.J  deerrorib.C  uiiijs  muitipiictb.in  eacomcntis.Scien 
dum  quodprout  babeiurinquodam  tratiutu  fratrisT^uoLiioeordine 
frsdnatotUM,qut incipic  Q^^otfunt  dtesJerHi,(^c.<fui  tjutdemjtatertn 
€iuitate  famofijiimq  Saracenotutn,  quxdtcttur  Batda^^um  ,inparli- 
hus  otientalibus  remotisfita,  vfjigcneraie  fiudium  Saraicnvrum  ba- 
betur,li')guam  &  litetam  Arabicam  didiiit,  0-  ieg'»/  fcu  feCtam eo- 
rum  dtiigmti/iime /iudutt,&  cum  magHlroipforuft  fiequencer confe- 
rens  mugis  ac  magts  perurrftratetn  prsJitix  tcgis  jpptehcndit.  lUe.n. 
fcdutior vt plunmutn fccutus  eHin  credendis errores  famo/orum hxre 
ticorum,unde  negat  trinitatem  in  diuinis ,  in  nuofequitur  Arriani ,  & 
Sabetttani  errores .  7{rgat  etiam  deitattm  Cljrifii,ticet  conceJat  ipfum 
fu/ft- irealuram  /i^pereininentem  omnibut  alifs creaturis,& faniii/fi- 
munf  &  viriuoftff.mum  fupcr  omnes  homtnts ,  intantum  quodipfiim 
nominat  verhum  Dei  &  fpuitum  Dci  &  anmam  Dei .  'Hjgat  etiam 
ChnfiHm  effe  Dcutn  per  unionem  pcrfonairni .  Simiiiter  contcdit  quod 
fui!finepjtre,&  de  uirgine  natus,affcrit  rtiainquod  luJjci  non  occide- 
fHoi  Chriflum,fei  queitdain  ftmim,  &  quoi  Deus  trrinHultt  lofm  ad 


fe,fed apparehit  circa  flnem  mundi,&  oceidet  .Antic}}r'Stm,&  po/ica D 
Deui  facictipfum  moti.  Tradit  eitei.c^uodditnicrtcs  pcjji.mfatuaripcr 
Aicljoranum,  &  quod  r/,uttirx  eis  f.itii /unt  Saraceni.Tonit etiam  in 
Deo  corporettatem.T^arrat.n.quodcum  ipfe iuffet ad  Deuni;  qui  etm 
vocauerat  per  Qabrielem,quo  t  Drus  tmpo/mtei  manus,&  fenfit  tait 
tam  frigtditjfrn  taSus  a  D-ointrrhnmcros  ,quod  peruemi  fngiditas 
ufque  ad  medutlatn  Jpinx  dor/i.Q^if  quidefupraditia  &  m uiia  alia  fal' 
fa  &  etiam  a'>fnraa,tjufinj'uc.^lchoranotraduniurcrrdenda,prcutin 
prxdiilotratlatu  habtiunauja  hrtuitatts omiituntur,qu£  omniaccii- 
trudicunt  euaiigeticx  ueritati,^^'  aiiqua  ctiam  rationi  naturait,ut  patet 
intuenti.CircaJpf^ranjaetiamfii/a  &  hxreticatradidit. 

yndeproHt  in  prttditio  habetur  tratlatu,prxditiut  fcdutlor  perniciQ 
fiis  afferit,qiiod  uliima  btatitudo  hominis  confiiiit  in  cor,ie.ien  '0  &  tu- 
xurianio  \jr  in neliib, preciofis ,  ©■  Ijorns  irrtguis &  oHiufmoii.Quod 
ettamHert  phiiofopbt  /iic caih^^a ca^^enteiminirne  conceJuntexdi- 
£i.t)n:ne.n,:iaturaiis  rutioms  coguntur  coucfdrre,qiiod/aiicitas  huma' 
na  nedum  comempianua ,  feJ  etiam  pdttica,  confiliit  tantummodo  in 
bonu  hotiefit,quod est  bonitm  rationis.^^amfec  itnJHm  Boc.in  J .de  con- 
foLSi  iioiuptatr  s  bf-atos  effit  ere  pot.\ent,tiih:l  caiifix  efi,quin  pei  udes  be4 
f.t  •iicere'ii:tr,ic  quoplcnuis  in  i  .Eihic./jie  ucro/atuus  intantum  attri 
btat  tierant  &  ulnmjin  beatiiudincm  detittfs  cariialtbus ,  quod  in  pra- 
pnum  iiltimum  boc protnittit  bcatis,affe>ens  ,  qiiodtn  paradifo iceiefii 
hahent  edete  &  bihfre  epul':nier,cr  utt  uirgtiiibus  &  huiufmodi,  quoi 
riJtcuium  efi  dicendum  i>itcr lenjatos. 

Circa  uero  agrnda  lonfciit  pluraiitatem  ur.oiiim,&  concubinarim 
&  ancetlarurn  q.untas  quhijUC  ca:pitinbetto,&  potefinutrire,accei-  & 
fit  ettam  iple  indt/ferenter  iixorcs  aliontm.fn  quo  vtdetur  conucnire  cH 
T<[j':olailtf  hfrcitcts.yidetur  etiarn  concedrre  Soiomiam  tam  cum  virQ 
quam  cim  mutiere,  licet  ip/i patttent  qnibti/damexoofitiontb.cMo^tis. 
De  ririu:ib.auteni,vt  cte humilitalr,pa!icntia,m//cricordia,  rei depa- 
fe  vei  de  cbaritate  Dei  ip-  pry*  mi  nihil  dtpti  dignum  >  eiatu,nifi  quoi 
ipfe  multutn  conimendutpliitterium,&  aiios propbetas,i^  lob&  iege 
Moyfi,(y  /uperaiia comiiuitd.it  euahgetiurn  ChnHi.Et  dicit  quod  Cljrj 
fus  m  euangtfo  prophctaait  lie  tp/o  tiitjs  Ifraci  dii  ens :  ^nnuncto  uor 
bis ;'<•  Huncio  Dci q:u pofi  trte  vtiiit,& npmeeiuseH Mahumetus quod 
qitid  nt  nomen  afjcrii  efjtfcriptum  ab  xterno  in  throro  Dtt  iti  /upcnori 
pariead dexteram ,  (lux  c"  mutta aiia  fabulqja  &  denfionc  digna  in 
fua  Mchorann  ad  inetam  contincntur, 

Sed quianihdborum in  iegediuina  antiquanec  nouacontiHetiir,vt 
f/?  m.tnifci!uii),&  ipj:  fi^ctpit  /iiqiiniti  r legem  &  Btai.griium  om, 
litno  oij/eru(iri,ideo  fih>.it  aiiam  faifitatem  notoriam  yfciiitrt  quodlu- 
di:icorrtipe>unt irg.m  Aioy/i  &  l'io;>httan:m,  er  Chrtstianicorrhpe-> 
runt  Euangcitum,&-  quod uon  lennnjit  de  ueritateiegis  &  Euangiilf 
liifi  tantum  in  s4ichurano.Falfitas  aucern  huius  fttiionis  fatis  eH  mani- 
ftfia.Sed  ad  bocpofiunt  adduct  rattones  qu£  pntdttiamfaifitaiem  rta^ 
rtui  demonfirant.Tnma  cfl,nam  tatis  coiruptio  fcripturarum  prjiditiit 
non  potutt  effe gcneraiis  &  manifesia,  quia  ftc  aiienatioites  fciui/fentf  P 
&  i(ia  corruptiofuifict  notorta,qito4  eiifai/um  notorie.^i^iec  potuit  effe 
parttcutarts  &occuica,quia/ic  .liiquicodices  incorrupti  remanft/fent, 
qiiod efifatfum  N-^ra  tn  omiti  iingua  &  in  regione  tnuenitur  icx  Euatt 
gettum  vntformtter  fcripta.  Item  textus  veteris  iegis  apud  Hebr.toi 
e/itHlinguapri^prta&ltteraquA  fuit  in  monteSmai  data  patrtbus 
per  Moyfen.  Et  poHquamfuerurit  cxpulfi  a  terra  promifstonis,  &  per 
orbem difprrfi eandem tegetn  tenent vbique terrarum  fiiieal  qiava- 
riattone.  Ec  qiiod  ampiius  e/i,  tcmpare tempitjecundi  pofi  tra ufrnigra- 
tionem  decem  tribuum  per  rrgem  yi/syriorum,&duarurn  cnbumn  per 
regem  Cljatdxorutn,de quibus  habeturin  4..[{^-gum,/'uerui:t  congnga- 
ti  in  .Aegypto.  l.xx,  iiitetpreCes  deperitiortb'n  eorum,qiii  lujsu  Vtolo^  \ 
tnxi  rcgis  .Aegyp'ifccerunt.ixx.transtationes,  vnufqmfque  eorumfcor 
Jum  vnam.qux^dcm  ixx.transiationesfuerut  vniformts,acfi  viioore 
&  catamofu:/sent  fcrtpta  vt  habeturin  h.florta  lcholaHica .  &  apni 
Hebrnos  quihanc  transiatici>iem  Cbaliaicam  babent,^/i  noui/fimum. 
f^nde tatis  corruptio non  poiefi  reicri TeHam.  appltcari,&  muiiomi^ 
nus  nouo  tefiarnento.^biam  quatuorfaera  EHangi'ba,q'4je  per  otbem  ter 
ratumfuerurit duiulg.ua,t^ aiiqua Ilebraice,Z!r  aliquaGiitcc,&  aU- 
qua  hatinejcripta poftca  futriint a  pfeudoapoflotis  '•'  hitreticis  niul- 
tiplicitertmpugriuta,fiffjyagantibus  nonnuli:s mptratoribus  ,'&  uiljt 
ytti^  potcnnfjirnis  uariji  h.(re/ibus  tnfc^is,qii.t  tamenjacra  Dei  EuaH 
geliadiuinagratia  opitstante,  per  facra  cjuatuor generaiia  roncitia^ 
fuetunt firmiter approba!a  non/ine  ftgnis  uei  diuinis  miracalis ,  ynde 
&  l>.->di<'  iion  fotum  .ip<ui  Latirios ,  fed  etiarn  apud  Gr^ros ,  qui  nobit 
aduer/antur,te\tus  £ uangriiorum  vniformis  habeturnenifne  difcre^ 
fanie.  Ex  qHOpatetquQjprmJiti  i/itiio  non  foiurn  eH  eutdenter  fulfa, 
frd pottus  contra cumfuit .  QjomoJoenim  mandat  ohjeruantrgevt 
&  EHangelium^^ant  non iltaqu x apiid nos/uttt  cum ipfa dicit e/se^ 
corrupta.n  c  ctiam  alia ab  isits^cnm  nuifa  tatia  inueiiiantur  tn  toto or- 
be,  vt  efi  niantfe/ium .  Itrrn  quomodoCbnfiianipateriintcumlu- 
^  dxis  conuenirt  tn  tali  cotrnpfionc  a  quihus  tam  antiquo  oJio  diui' 
duntur  •  Quomodo  cii^nt  fonitenirent  Cbniiiam  &  iHdmi  in  corru-, 

ptiont 


1^01 


Addi 


ClO 


1^02 


^ 


B 

•c '  cn- 

-,  'crf 
c  ;'-"' 
;  da 


rolniie- 

t. 


ptione  eiusin  qiiOtnayiimc difcordnnt,fLilicet in  Chnflo,fjuew  ludsidi^ 
cunt  noncfjc  Di'urn,nec  bonum  homincni,CbriP.iani  vero  nonfoliim  di 
cuntcum  efftfan£liJfimumhominem,fedctiam  vcrtnn  Deum.MuUe  c- 
tum  ali.c  rationesponuntur  in pricdiBo  ir.K'Litti,cx  quibus  habetnr  ma 
tiifei\Ci(]uod pr£ii£ium .Alchoranim cH pli'num  crronbus  CT  ritijS,un 
de  &  propiie  figiiratum  fnit  m  rcuclanoneheati  loanntspcr  befliam 
(^  W(retricem,vt per beiiiam  intelligant'tr  errores  incognitiunc,  quia 
ficut  bep.iacaret  cognitionerationis,!^  ful<m  fenfibilibus  adhxrt  ,ita 
C-r  tfh.Per  meretricem  vero  mtclllguur, quoi liia  congrcgitto  pejlma 
in  libtdimbus  carnalibus  cjjronte  eir  inuerecundc  implnatur,  vndcler. 
3./).jronsrr>nl'.eris  meretricisfadaefttibi.noliiifti  erabclce- 
rc.£:/(i«»  Licet  Voi-.dlaior  hoc  qaod  dicitur,bes^ia  6"  mp}-etrix ,  appli- 
cet  diucrfis  ratiomhns  eorum.j.Turiis  &  ^cgyptij^  ,  tamcn  viraque 
t}.itiofecuniun2  n.a^is  &■  minus  viriinqne  paritcipat  viiium  modis  pr^ 
diclis,Kj:  ho  de  icrtio. 

Circa  quartum  qu£tcndum  uidetur  quomodo  adfeB.tm  qudi  tot  etro- 
res  &  vttia  enort/tiacontinetttantamulttiudohominuin  & gentium 
diucrfjtas  conjtuxi},  iT~  eifam  firmitcr  adhxret,  cum  ratio  naturalis  ho 
minum ,  proiit in  i.  Ethic.  Jcinper  ad  optima  deorecatnr  ,perconfe- 
qiiens  liomincs ex diiQurutionis hitiufmoiifulfitates &  errores  ahhor- 
rcnt. 

^d quoi dicendum^qiitd prctit  potefl  h.ibcri afan&o  Thom.  in  fitm- 
Viacontra  Gentiles hbro  i .c.6.M.ibumctus mtrodiicendo  erroremfuu 
proceJJitviacontrariaill''JSVixq!<£  veritas  cuangelica  perChriHum 
Zff-etus  difcipulosfuitinorbeinttoduEia.Fcritasenm  euangelica  twn 
bumanomodofeu  tnundano.fed foLnm  diuinofuicin  mundo  introd't£la , 
fe£la  vero  hiitus  Mahiimeti  modo  totaliteroppofito,qHodficpatet  . 
7\irtt,tn  veritate euangeiica on/ncm  humanum  intclLc£Iuin  cxceden- 
tia  fr^dicantur,vt trinitas perfonarum ctm  vnitate  e[fenti(f,in  diuinis, 
C  i>aliira  diiiuia  &  itf  ChnHo  couiun£l.c  m  vnitarepcrjonjc ,  &  Ijuiuf- 
Tnoai  qu£ cognitionem  naturalis  inteUe£lus  hnmant  excediint  .In  fe6ia 
yeroprxai  :ta  nthd  :raiiturciedendum,nift  quod  deftcilia  quoLtbet  me 
diocritcr  inicLLigente  natwali  ingenio  cognofci  poffit  vt  unitas  Dci , 
& cxcelleniia  (^hriflt horr.inis  Et  quia multi hominesfubflantiasfpiri- 
tuaLcs  i-paratas  non  cognofcunt,ideo  afferuit  ejie  corporeitatem ,  vt  di- 
ilum  futtin  j  art  Itemin  veritate  euangelica  voLiiptates  earnismaxi- 
me ..ohihcntiir,^ omnia q-t.i  in  mundoJunt,cnni:mni  docentitr,  Cr quf 
a  tota  hiw;aiia  tnuLtttuiincJc-re  appetunttir,utfuntltbiiines  &  delctia 
tiones  guLiJxJnorct,  crprinctpa!us,&  huiufmoii  quibus  animi  morta 
Ifim  may.imeafficiuntur.  Infcclavero  prxdicia  voltotati  carnaliim 
habnn£rcLar..ttttur  ,vi eti im  faflus  &pompehumana  tanqnammaxi 
me  virtuofa  docentur, vt patct  ex  di£lis  fuperius. In  veritate  etism.eHa- 
gcLica  prornittuntur  &  prncmia  nonfolum  inuifilnLia ,  fed etiam  ab  ho- 
miuihu <  mi>rt.d'bus  tncomprehenfibtlia,  vnde  Ifa.lxiiij.  Ocu  1 US  non 
\\A\t.&  Apo^iolus.iyCor.z.b.  Qwod oculus non  vidit ,  nccauris 
d.\id\\Xii,liCc..Ad  tfla cnim non mclinantur  naturalitcr  corda  humana. 
tjux  tantum  ftbi  cognitafcnnium  naturatn  pot.us ampLeCiuntur.  \n (e. 
iia  ucropr^ii£ia  bo>iafenfibilia,immo  cir  carnaLiapro  prtm^  HnuLi  pro- 
tnittuntur vii  am  dtvJum  esl,cx  qwbns  patet  ratioquare  miiLtitudo  tnx- 
g-ta  immo  maxima  hominum  hific fe£l^ adhxftt.StuLtorum  enim  injini 
tusefi  numerus-.EccL.z.a.  Etfecundum  confiderationcm  ad  maxtmnm 
miraculum  euangeLiC£  lcgts  reputandum  efi,auod  antmi  mortaLtum  per 
^dcm  euangelij  ad  tantim  detieniunt,vt  contemptis  viftbiLibus  foLa  inui 
/it.diafinalitcr  capiant. 

E:  attendendum  etiam,quoife£iapr£ii£ia  in  armorum potentia tan 
quam  ptr  fi^na a  t>eodatafuntntrodu£ia,cum  tamen  taLia  fxpe  la- 
trn^iibus  &  tyrannis  non  de{unt,cuius  contrartumfuit  in  uentateeuan 
gelica,qu£  non  perarmorum  coa£liuampotenttam  ,fed  pcrterribiliam 
perjecutionum  patientiam,per  apoHoLos  (Q-  aLios difiipulor  efl introdu- 
tia, 

'\otanium  ctiam,quodnonfapicntes  in  rcbus  diuinis  feu  humanisa 
princtpio  prxdi£iamjc£iam  receperunt,fed  homines  befliules  m  defcrtis 
morantcs,omnis  do£lrini£  dtum£prorfus  ignari,per  qwxrutn  miAtituit- 
netn  ahos  armorum  violcntta  adhanc Legem coegcrunt,  vnde Licet  pro- 
ccjfu  temporis  aitquiphdojophi in  .Arabia,&  tn aLiis partibus huicfeti^ 
fubtc£litJurrexerKnt,vt  .Alpl}arabius.Mga':^lus,Jluicenna,.Auerois, 
(^aLif  liluamen  nonfucruntinprimarecepttone,fedpo(lmagnum  te- 
poris proafum,q;ttliiet in publicotimorc hnmano confenferint  pradi- 
Clefttlejiiut  multi phtlofophoruni idoLapubLice extenus  coLcbant  ,ta- 
vten  intus  ca  vana  ejfe  ctediderunt. 

Scd  contra  hoc  quod  dicitur ,  quod/e£iaprxdi£!a  dele£lationis  habe- 
uas  rcla%auii,forle  pofjet  dici  oppofitiim  nam  prohibitumefi  eis  vinum 
omtnno,  quod  esl  de  vchementtoribus  deLc£iabtLibus  gul^,  ftmiLitcr 
fuit eis iniun£tum iciunium.xxx.dierum,in anno quodvidcturfatis  af- 
flt£ituum. 

Diccndum  adprimum  dupliciter  ,  primo,  qutafeSa  iHa  initium  ha- 
huit  o"  fundamentum  tn  rcgiontbus  caLidifftmis  ,ubi  vinum  non  eU  tan- 
ttm dcJiJeraliilcprfiptcrx}ium,tediniLLisparttbHs  frigidafimt  magis 
ajjpctil:ilu<<T  idro  Mahumctus  fingens  quodnanus  dcmini  corpnraLi- 
Ur  ciim  tctig't,alsent  quodjitit a  Jjco  infrigiiatus  ujqiie ad  mcdulld dor 


Duratio-- 
nis  fefta: 
Mahiimc 
tam  ia- 
quiflcio . 


f'  volens  Dco .tttrfjiteye frigtditatem  qu.<:  ma\ime  appetittir  ah  sjluatis  D 
Secundo  dicendum,quodfedu£lorillefictit  &  aLiiiyrannt  timcbatit  gen 
tcs ftbi fub iitai ,ne contra  cum  tuniuLtiiofetnftir<^erent :  &  quiaper  vt- 
r>um  confueueruntrixx  c?"  multa  ortri  tutbationim  fcandaii,  prcferttm^ 
inter  hoviincs  brutalcs,ficut trant gentes  iLlarumrcgiontim,  vtdi£ium 
fuitfupta,  idcirco  ad  taLta  prscauendum  vinum  prohtbuit or/inino.&.ft 
mdietiam  ratsone finxit,qu6iChriflHS  non fiiit  occifusa  ]uixis,nepO- 
puiuscrederet  auddpojf^ntfuim  prnphetarn  occidere,ctm  tam  ChriHus 
qucm  confiietur  excclLentioremJc,  occifus  fuerat  ab  alijs. 

.Aijecundum  vero  dicendum ,  quod  tciuntum  iLlud  ab  co  inHitutum 
potiusfacit  ai  rcpLctionem  vctris  &  oapulam  procurandam  quam  ad 
abflincntiamJu!lincndam,comedunt  emm  tcmpore  iciuntj  vt  communi 
tcr  jctnti  prope auroram,^  iterum  pof{  folis  occafum,  &  deomntcome 
JiibiLi,&  fic  rnantfejium  cfi,qtwd  non  efl leitinium  ad abflinentiam  per- 
ttHctiSjfcipctiusadguU  obJeiitiitm,&  hoc  de  quarto. 

Circa  quintum  de  duratione  tlLtusfc£is  attendendum ,  quod  nonnuLLi 
miranttir  de  hoc  quoi  fe£ia  if!a  tam  erronca  &  vitiofa,vt  di£ium  efi,  td 
dtitturne dur.tt,cum  ex  decurfu  veteris  ac  noui  Teslamenti  vfqne  ad  ip- 
fam  exchiftue  nidU  feCia  falfa  fcu  ritus  crroneus  tantxfuitdurationis  , 
Videmus  eiiim  quod  ^ffyrii  &  Chuii^i  Vcrfi  &  Gr^ci  qiii  populu  Dei 
perintcTuallu  tcmportim  ajflixerHnt,fueruiit paru.i  durationis  rcfpe£iu 
dutationis  ijiiusjc£it.s  mtliter  I\omanortmi  &■  tdoLolatrarum  fe£ia  mo 
dicitm  duraiitt  refpeiin  ifiius.Q^d  ft  dicttur  quoi  htiiufmodi  durationis 
non  eH  caufa  qu^rcnia,cum  fit  cx  ttoLunt.xte  diutna hoc  permittente,cit. 
ius  vnLuntaUs  canfa  non  efl  qu£renda,hoc  non  videtur  ftifficere,nam  li- 
cet  d^  voLuntate  Dei  qu^  efi  ettis  ejfentia  non  cjl  caiifa  quxrenda,  cum  flt 
prima  taufu  omniutn,nth:Lominus  tamen  de  etus effe£iibus ufanUis  dr 
lu uis utris  qup-untur canfxfpecialiter  in  fimilibus ,  vnde  lerem.z 2  .a. 
Dc-ociair.Qjjire  vtaimpiorura  prdrpera[ui?eJ^?»/;Plantafl;i  cos 
&:  r.idiccm  miterunt U. proficiunt,6i:c.  .Abacuh  Deum aLloquens 
in  [.Ty/cd/af.M.undifuntoculituine  videasmaJum,&:refpicc 
rcad  iniquitatcm  non  potes .  Qiure  non  relpicies  luperini- 
queagcntes,&:tacesdeuorantcmipioiu(tiorem  fe/ 

Q^ts  uerbo  proprie  pojftnt  appLicari  aihoc  propofttum .  7{am  Deus 
vtdeturtacere  permittenio,quoi poptdus  tant.s  erroribus  &  vittjs  im- 
plicatus populiim  iufiisrem  fe deuorat,fciLicet  Qhriflianum  ,&  hoc per 
tam  infuetam  durationis  ii'iturnitutetn .  num  vtdicit  VoHilLatorinfra 
eoi.cap.iam  tranftuerunt  piufquum  feptingenti  triginta  anni  ab  Inttio 
huiusfeti.i  ufjue  aitcmms  iii  quo hanc  VoUdLamfcripferat,  &  hodie, 
fciLicet  anno  domini  MiLLefimo  quuiringentefimo  trigefimo  primo,  iam 
iranfiuerunt  o£lmgenti  ^  quatuorfere  anni  ab  initio  hniusfe£ite  vfque 
nitnc ,  nec  tamen  aihnc apparent  ftgnaconfummanonis ipftus,de  quo, 
nonfoLum  mulii  mirantur tant^  dnrationts  caufam  non  inuenientes,fed 
etiam qmiem .tltj  claniicant murmurantes  deDei prouidentia  C  ««f 
^quijjima  iujlitia. 

jLd  citius  aLiquaL"m  refponfionem,faLua  femper  incomprehenfthtlitit 
te iniiciorum  DjIO"  uiarumeius  inuesligabiLitate,  uidetur dicendum, 
quoi  inter fatlara  Saraceaicara  &  fc£ijs  aLiorum  paganorum  prnecede. 
tium  funt  aliqtix  dtfferenti^. 

■  'i^a  Liret  omnes  tam  ifla  fe£ia  quam  pr^cedentes  conueniunt  inratio 
ne  iufideiitatis,omnes  enim  tamifii  quam  iLLi  carentfide  vera,diff€run{ 
tamen  in  multis,&  fpecialiter  in  tribiis,qu£  ad  propofttum  faciunt. 

Quorumpnmum  efi,q'iod h£cfe£ia  Itcet  maLa  er  peffima,vt  di&um^ 
efi, non  tamen  eHiioLoLatrica,nec  ctiLtum  idoLortm  pubLice tn  fuo  domt, 
niopermittnftcut  aLiafe£i^ pricedentes  communiter faciebaitt ,  vt  efL 
manifeflum. 

'hfjm a tempore  J.Jfynorum  & Chtidprum  vfqne ad  tempus  Cof- 
droe  inclufiue,ciiius  dominum  propinquum  fuit  ipfi  Muhtimeto,J'emper 
vignit  cuLcus  idolorum  inter  Gentes  qttipopulim  Dei  vexabanc ,  utpa- 
tet in  veteriT eflamento  a;' in  htfioriis eccLefiaJlicis  &in  legendisfan 
Ciorum. 

:  Confiat aiitem  quod inter  omrtia pcccata  qttihus  DcHsoffeniittir,pec 
catiim  idoloLutrix  ell  potJfimum,intdtum,quod  Dcusjh  oHeniit  feruen 
tiusfcu  ardentius  ditti  puntre  q:tam  alia  pcccata.  unde  Exo.  i  o.folutnju 
per pr<eceptum  de prolfibitionc  idoLoLatrix,&  nonfuper a\ia  Deus  dici- 
citwr-^^Lotes^namcum  dixifiet .  Non  adorabis  Q3..fcdicet  idola.  ne? 
coles./«Wjr,Ego  fumdominusDeustuus  fortiszelotes.esr/W 
dem  34.c«»;Ax/^i'rNonadorabisDeum3lierium.f/(?n?Hf«W(r. 
Quoniamdominuszelotesnomcneius,  SiCc.Deutcronom.il.  Pf.S^.b 
loqucnsdeljomineidololatra^dtcittTvmcciM^vtxrmtimtia^COVzms 
&Cc.ideft,Dei,fimct,&  T^cLus contra  hominem  iLLum ,  &  fic  in  multit 
aLiisfacr^  fcrtpture  Lotis. 

Citius  tatio  Cil,nam  t^Hus  ir/tportatintentionemafe£ius,exquoqui 
vehcmentcr  qupii  excLudcr.e  dlud quod  fibi  reptignat,fecundum  .Angu 
Jlinutn  hb.lY.xy.iij.q.&  qui.icuLtus  idoLorum  inter  cftera  pcccata  ma~  , 
gis  repugnat  ctdtui  diuino,ideo  circa  hoc  pcccatum  dicitur  Dcus  ■n^eLo  • 
tcs  &  -^t^eLarc  ftngiduriits  qtiam  in  aLijspeccatis,unde  &nontantum  t9 
leratdurationemciusftcutaliorumpeccatorum. 

Eomcdoqtio uiridtcuntur7^ela}evxorcs,neperconf(>rtium  aliorunt 
impeiiattfrfiiigularitas  qiiam  in  laorc  qu.mint,unde  non  tamdiu  tolc' 

Tom.vj.  E  e  .         ' 


Differcn- 
tiitripij- 
cis  fedsc 
Mahume 
ti  a  pnce 
dentib.ra 
tio  piima 


1^03 


r 


:^\l 


!icl5 


1 


=.  \ 


vCrA   «;fi 
•ni    •s.nt.t 


^'rkntxelotypiamficntaUayltiaqufdevxoribusfufpitintur  .'  Er  quia 
A  ifiafeflanonmcuTritprccatum  idololatrif  committeudo ,  nec permttt 
tendo,ideo mmirumfi Dctts  ea longi^ri tempore tolt rat  tjudtn alias  f- 
(laspr^ccdentes.quaruni  qudibttpubiice idololntrahjt .  S;  autemdica 
iurdehoc,ifuodidololatri.mmulto  matortbus  temporibus  Dsusfmifi- 
fncapii  niitnfecundum  quofdam  a  temporc  Enos  ,  ijui  fuit  teriius  ah 
jidam^de  quo  Ce.  ^.fecundurn  -vero  alios  a  tempore  tifmroth ,  de  quo 
^tnef.  I O.  &  quidtfuid  fit  de  hoc  manife^um  efi ,  quod  lertipore  ttloyfi 
^Ae^yptijidoiacolehant^-vndetn  Exod.\x\A\XS  Acgypti  faciam  Jll- 
f(\\\im..'if  tntempote  Bauidlegitur  in pfal.  Omncs  dii  gcniium 
hxmon\z,bLd-Dtiieratio  prfdiila  non  ridctur habsrelocu»», cum  ftl 
tna,iifeiinm,ejuod  DeuspermuUa  maiora  temporisfpacia  idololatriat» 
in  Genttbuspermifit.jidhociicenduquodiiololatriti  efl  nomen  gene- 
iis  fub  quocrmtinentur  mult£  &  uarixfpccies  fdolonm  &  cultuseori 
ynde  diuetfxgentetfeu  nationes  diuerfa  idola  colcbantfub  diuerfit  fiti 
bus,rnde  ludicum.to.filijs  \frael<iicebdtur,quodferuterunt  dijs  Jaram 
&difs'Si4oniTdijfAibab  t^iijsjmon  &  di]s Thtiiiiiim er  huiuf- 
$Mdf.  ■-■'■■-■■■■-■ 

Cum  aUtem  diqitk  gens  aliam  ftiperalat  deos  ittius  gent  is  deuiBA 

ieflrftebat  O"  cultum  eorum  ,  vnde  &  lfa,i6.d.f{apfacet  i,i  nomiue 

A,*    1        tennacbertb  epii  multas  <!^entesieutccrat,dicebat.\b\in\\r.&\  E- 

T22     '  ifrath;fc'ArpbaTh,&:v^ifuritdii^Scphar&Vain,&c.^««/?if« 

'^  ^at.qiioiftcutvicerdtgevtns  tUas,ita  Crdeoi  eorim.  Ex  quo  pai et,f  fi" 

q  tutnuUafuitpotenas^muniaTiaqtiftantiim  duraffet  ftcut poteflashu- 

i(tffeffK'he  qua  IbqiiiniurjproitiWhifibriftpptrflhdberi^ita  necfuii  ali 

P  hij  idolbUiria  intaTiitrm  durans,ttam  vtiafpecieidololairi.i  ficperatit 

feu  deiiruBi)  per adt,erfariosfu£  gentis  dliafpecies  iioloiatri^.fuUcct 

MteriiffgfiitisJupkrdntisiiifurgebat.EcftclicetDeni^niutto  teporeiJff-^^ 

}pldtriiiifi'fib  idttoti^gtnerrs pefmitteret,Mdlam  faiiienfpeciem  idblo^ 

latfig  dia  tnkrabai,fed  iniantper  aliani  punrelfdt.  Ettdeb  quido  )^W«' 

fiiyn  fhtfferi^iri othnies  ndtianesfrbiftibiugaret, omneifpecies  idoMcf 

Wefr^iftit^^iin  hifiorifsStholaflieis  kgitiir  de  phdnd 'VantebnJtknc- 

Pf  «^  omfinhiiiiifmoii  iddlotalrixfpecie^s  fjerChinJTum  ^W*i-.dMth 

Mm  deli,4xit)pyout  fuiiprdphetaium  Dan  i.quod  lipis  /.  Chti^inUb- 

0fsii!tft',remaiTibus,id  esl,ahfqne  humana  pbteflateifiafud,idtfi',  idbltl 

^{rid-hidimitiujt,liftoai<!^neseiusfpecies,pr'omikr^Hisfnhdecldm 

hi didiHme I>ahie[istfuprddi£fo,iiiqitatefpi)nff&iieiidprimiim  <irjf«^- 

l^etiiiim.-  ^        ■''.  "    '••■'■■■■'••"—■■■;'"  •••■^-■•■•■•■' 

^""''tfptppdtctfatiaiiHareifldfetfariefaniaidrtjha-h^^^ 

pria  rpetietyritu  in  temponbut  prxdiSisplufqttaTaiilfqudfpetksidolo 

^airUttileratttrriaiitislaeftinftietiidsfnieidoloUtriaJn  dliii i*eYb>priie- 

iiientilirtsfmiidototdtridcii'miTi^elitate,idol6tdtrit  diiiem puiiiiti&Xf 

16  diUin6fubincei,qu6  Deusfbrtiehiint  i!r dtleritis^ptMiit quiWkiiapi^ 

md,vedtaumeii:\^  '-'■  '■■-  ►•■■^- -  ■.^■'■.■•■»^---.  ^  •:  rM;..^: ,- t.  v. 

S«eu«da        Secmdum  vero  in  quo  differt'iflafe£la  db atiis pr^cedentihtit\\e^itl 

rilio,     ?i  i^od prlicfdentet  vi  coinmiiniter  ifogeliaiit  fideli?s  dd  adorandutkfeu 

tjiiirificandum  idolis,ripatetin  Dkntetedetnbusp\terii,&libris  Ma'-' 

h}dh'£6ii*ihi&  ihWeft^kentius ■& cidfiusin tegttidit ■dpdflolorim&^' 

martyrum,qut  per  tyrannicam  potefiaiem  rtttAiipVuiter  torquebaninr, 

h>i'(rulciirnidolti  priisiareni,fupir  qliieintiurnerdbiBa  tbrmenta  pafieba 

.ir*i^1i«n  )ltr^fqueadfanguiiiisejfh{io)iem.  ■•'>'**  '•'  »'•"•"'  '••->'"-'>,'-.-i..;.;.vu  \",;^^ 

-i'qni  xt»       Tenentrs  iterotflatn  feildm&ayacer/iekWroii^iiriit^,^>rin'plurih 

»»3!    i  I  ••  i/jamcognTitfidetes  ad  apdftdtanduin  'hlam  in  Mchordnb ptMpifur^i  f- 

9fn  nrfs  M  i^-iji,Difjur in  prxiiiilb  trdflatii,quod  otnnes  l^bminei  non  retipientes  /e 

4^'^'i''-'  ■   ti^fiii^^^^^^^ddntur^fiififottianttributnniiEx  qthpMet  quoiyerfdn 

Amiia  oij  ^^'^'"'^^'^'^''^'fotuunturabljac  coa^ione,folutioautem  tributt  fuperio 

'    rtb't4s;etidrrtfi  finttnfiielesticitaeli,dicenteClmflo  LttC.td.  Re^iiite 

*■  qtJ^  funt  C-EfartS  CKiJitx.QaoddHternSdtdcenirion  togunt  f^detti< 

iditttpbflatandurit  infide  efiinaiiifeflwn  per  experientiain,nam  liip^Tti 

bhs  Aegy:pti'tr  ludet-tr  in  cmeris  confinibtts cbmmorantHr^ftdelei 

Chtifiia,ii,^cttarn  m  partibus  Turcix  &  aliis  regmibus  orietitalrbus 

'pytintitUhturfideles  Qlhrifli  hdiifotutndd  'hdbuanUu'rti,Jid  WdtU  dd  ha 

piendi^m paruathonall<-ria& dtiqitabratoria  .'■'''-      ''"■'-    '*;;-      ^ 

*  ■  'Manifeliurh  eli  entm,quod  'i>i  fdntlo  fiputchro  lerO^blyntli,  &^n  ciui 

ttteBeihlei^fUnt  mbriafieriafrdtrum  minoriitn  'deuoie^TH^uenimf^i^SH, 

inTuMa •& aliis pdrtibits Mchiatibusfunt  Tnohaitcridprsdic^oriitti 

¥elig>of<rviuetitiUin,&^inmotiie'fiiUai-pbilex  Mofaiidfnii  data,&  (o* 

f^tibedteC-QtherinA  reefHlefettifdfiimilihidnachiDtSTfmtteiAiisfult 

nA^-vl   thgiaiif4>iaiB'alilif,&  ^go  viSHdiipioslJdhHtes  bieUidria, «er dliquoJ 

l^oitmonisinbhf^idChatd.%ica,^eetvbrarites  mifhf  fuas  fab  ria* 

Veetcfli,licetcHmdliq'uTbtiiitiVcereihO'iialthus  differentiis^qux^ndva 

riantjuhHantiam celcbrutionis.Vatriarcha  etiam  Jilexdndritm  q^iifi 

ffiirCeathdlieam  tenit',ifcet  dffi.eifilefif  ^fnitatrif  pervldrUm  difctiminj 

Mtitfiatiter  d*H'itt,efltamen  in  tlLa  ciuitate  htdgna  qu£  dicitUr  "Mchjy- 

rdfi^ehs ojftcto patriarchdtutjproiit omhes  venientrs ahitin  pifttbuli 

tiftd^tiir,ti  tdthenihttln  thdgniciuitdtecothmmiter  pj-efiift  Solld? 

4^        ^lffiiiitdiHnus  hrtH  Sayace'nos,&h6rifolHmpermutit  p.ttn.^cbtm- 

_  ^        prxdiawnin  pr£iiao6^d6,fedcna>n  ipfum  hoH^fdf&yer^init 

,      ^lttdtfpMohin-^ffiictescomfhordntesttipaHtbus  Jt^^yp(i','-Jiteiai. 

^iit&-amifii  &  imf4tthf,Mi  qntdem  fHitekfunt  i/t  mxxda  it$:tlti 


!^ 


■  15' 
3fW 


tuiine.Et  fe patrtratloquarcipa  fc^aliietmdld&  frrtiilinfa,rmnta 
pien  fidetibiis  r.biiua  ncc  pericittofa  ficut  alix  Jccijt  prffednites  ,qite 
conabantur  cogcre  Ciyridianos  adapofiathdiiin  defide  CT  negaiid»  Citri 
Jiim,uiide aiinitimfi  dtutius  tvlcretur  quam  fe6is  crrenee  prxicdcni. 

'tedfSrtt  contra  pr^ditladicctur ,  qnodliceii^a  feBa  rgtiTnumtrr 
tion  (Ogat  fidcles a(.\  rccvdenduma  vericate  fiici ,  tamenfupprtnr.t  cot 
yel)cmenter,ita quod  viuunt  tntercosquafifubiugocaptiuitatts  ^fer- 

mtutis.  .-•-■,., 

hern  prxdi£li  quotidie  mouenf  betla  contra  ClniHidnas ,  &"  mulroi 
dcciiunt  ir^^aptiitaiitjC  tertntnos  eorum  &-terrardeuaHant,cx  qnib] 
vrdetUT  ,  qHOii  pro  bonore  neintnis  'Dei  non  tantum  debuiffent  tolei 

:■*'  • ,  Fec!( 

'■    Jid  primiim  aicendum,quod  -i/tu^c  dbie&e  (*r  fuh  iugoferuitutis  nd 

dimiiuit aliq-tid  deyeritate ccctcfialticf  dignitaiis,nam  vt ait  Hilariui 

ihj.ierrthi.Hnc  habct  proprliim  ecclejla,  vt  dum  perfectttionern  pati- 

furjflbretfdutrs  bppr;micur,irrfcit,diim  t  ontemnttur^perfifttt:  dum  Ixdi^ 

tiir,  vtncit,iiunfarguim,tiiteltrgitj;iihtiiai,cumfuaerdrt  VidetHr,  Aic* 

///(•."" '*'"^'"™'^"-*-''*^''   '••"     '■.>''- ■'-■H-''^'-  -■-••■'■1   -l   •>••  •■'^■'^  -W..:->  •■^ 

'^'^'Exq'itopatetmaiiifel{e,qtiodverfiM'ieci:leftaHica^^ 
fiiiiltnprofperitajibns  mmdariis,  dicente  C//>-/y?o /p.i8.^^..Regnffht 
liVctirn non cflf dchoc  mu'ndo.yeJpb«r« t«  dduerfitatlbuhnunda 
rJ/J  pro nominethtifli  tolerandvs  Qubk  ctiam  ex  pfoceffliffrimitiux ei 
ilef(£inb6n{sfpintH3libits  potefl  haotrt.Mdnifeftutheflenim,  qmdiii 
htUftapriinitiitddtehrp.oreapoflbtclritrh  djqueadfcrnpuss 
pi,quund6^'Tiult'a'p6tefiu's  rnu)]dafid'eratapiiifidples,tiiHd)ecileftat}i^^^^ 
xirne  prbfp*ral}Mrtr,!nfpiritHai[bhs,fiorvt)si'eniTn  infreqfv/ntiliustyi^ 
pha  ibusiffartyrJ.iiiqiidhdapi^fideChiifiifuHinenddfumThi  pnniificet 
^dl!fprjldti&  ■i>iri''r'eli'^-}fi''ii^'f.tiain  fnnplices^-viriufqiiejlxus^^id 
Chriiti  nominc g.videmcf  iormimt^  &rabic'ttt  tjrannorum  ai  rnortcnt 
acerbif^maftifufiin^timi:'  •-'-^-^■'■^^  ukxtu:.:^  wM^oiri-;^.-.  ..;. 

'  ExqrfihusTrrarufc^H'ahu'tTir';^tiMMr^ft¥s Hii^^fcitivttfiitef  &  fpCf 
^cbaritJtis  f)'fo  iuhcin  eickfiaiq^-is-fUnt-v^^r^  iirrhaxim.i  hoiia.rplri- 
t':idU'a,inaiirneabti>idahHni,'^iian:i6d-.it^ in pTocefat temporis  fiicle^ 
in'.ignaspatefliti^ffScid.ires6bii,riiyrii'i't,t'iinc'p'r£dt£t'£  viriittcS  &  ff^ 
riitfericbrdiam^diiitTi-amn&nextotodefecermt,  noHtafnenfuh  eoiem  ur 
gOfeconiihuitiier  rvycriiitititrficittinprimiituivtisilmidifelltitri: "  * 
'-  Inter infiielefetidyn iammordnits his  temportbus lii pArtih^AS  vltrd 
rhiHhis;htfilttreperrrinturdeuoiioresquamin4trs{>.iVWru^ 
fatet'e)iritagndpaiientiat&,%niht6ierahdtsdppr6bnis&in'turii'i'S^ 
^i^oriim^fequ^iiiB^iirei^hrifh^imnfine.  •  ■''  '  '"''''■  ■"■'■'  '  '"  '■■'^ 
'^i4^fecihidiim'ii'ihHiiic'i'^ni'im,cjv^  inij.d^ 

tt^iiii.c^iiSi&aUegiiiirdmdgiflro  l.dtfl:^-6:A^ala:qiiit  db  iniquis  infi^.^ 
deUBusfiitJf^s^piepirfrUni^^pfi^ift-iticeifiddih^  p-rbfttnr  ad  e^ 

ni^hddh^dUpeiMdik-iietet^hletfdatkpybinddm^pteiuftitt^^ 
ynHeinvithifmo-ii debi^titibiithinSirdcehdriim  ^qumiorptt' Dmsofit^ 
rMurinfii^eriddpiJt^iirnCMfiiiihts  propter  multa  prccata  qudab  'eif 
e6tnntitt^tJti:iH'tdthusS'draceiiirefutandifu)ttvtfldY;eltitrk'Ddi'^ 

vif^dfiirbrts 'eiiii,pir6iitykaO'.'&fictalidprt>pi'iefiunt di  ehiehcta>idif 

peccafa,-     '"■'■''  •^^;  '';..;,■.''.> i-^^v,,-.  .--l -.i.,:!u-,--. .;<    :-.r-^..  •;-•  ...j 

«<  -QlHandoifue •VeroadexercShddTrip96bdniahiqtteiiifllfidrh',itdm  q'4 
fine  te-flimonibftfx  b&nitatis  niitlitm  ietHpiis  '.reCtqtniiirtguei/ttf-fsf-lt 
tabefientihits  prxdi£iis  prhicip^alibtis  ■vitiutibas' pivtitd'it  wciefi^'f'"A 
dans ei  &  reges  principes,ijiii  viriiiter  &  fartifJimc!fffk'c6riird'adiiCTif 
fariosfiilei  pertn6iHth bctiicum'&^-mifitdrevt  iireriiie  'pitj^hdTil-,  phut 
pate^ttn  bifioriis  Germdnotutn  <$•  Gdttontm,^atid)/finio'fih&i(Kxo>'iifi^ 
EUropxprincipum,&'pfi^fertiniinhifi6'rnsH:fpaim',iriq(i'ibush'^etia~ 
efuodj^ereniifintiregeidhtiquibdhx  memorix  mitttd  'citi^dnitnd:^  ual 
ria  beila  domim  cohtfa  Sataienoshuiiifr/i'o.ii  i'xertueiMi(;iff-  hinkas  c{ 
uitates  &  regiones  de  nianibus  bofliumcrucis  recuperatterunl  adlaud? 
Dei&honoremectiefif. '-''"•''    -.v  :■■•:! ^'>-=  ■^'-v.s-.v    r.t---y: 

■Vftdd  ^  hokernistihipOi^bitSfJiiticefth  piima  luiif,fcilicet  annoM. 
rhiniM.c'Cclxi\.ahnl  pU-fl^otiifiprafcripfiiitliiHrtffimus  rex  hoflerloi 
neScitmhtdg^HapTotefiaieregiiifuiJicetnbiitbtaTnihtraititte-rrdiHSard 
l^rioiuyn  vJqueadeiiiitdtvm-MeiropoiiiriPGYariata,  vbirvx eoium  rift 
dtbat,iihipfbpeiUarnhetllirh:i'niuiichtA'diagndtrtitltihtiinr'  SaracPiiO' 
TUnt,ih  q]iobdto'Jftjftd^intcdinind'cl^m'e!'itia  &  bedtd  itrrgirie  interce 
difffte''ci)Wbektoiac'ob'op.ifi'bn'6''tt<i}he,totatniltrim  ThuicniiimemdeHi 
cfi^^T  ufqH^ddpbrtdlciiiitatfs  fug.aiiit,octifis  deinimicis  critcis  Chti^ 
fli pl:tfiHd quirin-^rnillibits,  zir iitffdts acbafiis fupeiueritfkitnHlto rna-' 
i(!rfi*i{ierf>bf*fi'ytfutiMExqitbmag;,ixDebtdit'kireferend£fuht 
ttarunij^iottemfiipei^dhies  Deifuicleiit-ntia  circa hocmaioriti^  vici 
flioraJiituftp^frfereniffmtini-e^mnrtiirnrhprdfamHfic-nU.Exq-^ib'.^ 
pitcfii}HCfificUtotimcbhtra:idritd.itrai  fero/-eF,ifuitegS.H-(i tdrs  ai 
recei::,ii:tm a citlci* iititno,^ a i idoLi aiora-iinm  Dcus  iifpofnit  itidr- 
ty^Hmvo-iflAhtiarHipir  qtiin  oft'enieretur  fimitdifiiii  ^cthfie  cg  t 
^'Mnt^ftccontrafaifi^fSji^drffnoiindritt^triimpofentidccr^ifiifnceSjpro 
aiiit  de  potentibits  &  fortifftmii phhcipibuipfO  Dfdfirenne  rnditdm 
has,tn  7  iodiwnaproHiihrid^qiJf^bifudifpoJitiod:  aonfaHititr,feoHe 
•4h fiietiHTH iitfie & pt^^^Hbcihdlfiia-rff^ ^'«'i. (:.•.!< -^ v,      :. ,  -^^  •  ■    •; 

iffTertiutit     , 


P 

I 


Cl>i' 

noi 

doti 


i6o<j 


A, 


pocalypns. 

«j^       Tertium  uero,irt  quo  diffet  t  i0afe£fa  a  pr^cedentihus  efl-,qmd  prxce 
A  denfes/e^f  idoLoUtrarumdignnatemChriHi  momnib.  &peromriia 
fe  ia  ra-  den^^rabant ,  negantes  non  (olnm  eiu^  ucram  deitutemjed  etiam  eius 


aC 


Cap.  XIIII.        160^ 

e/i  vi&otia  qu.i  uincit  rtiundum.f.  ddes  nofira.  I .  loavn.  $.a.  Sic  cmtra  D 
pefccHtioncm  S f.racenovum difp",fuit  reges,  quiUcctin  tidei  ftrmnate 
rion tantum gradum  attingcrcm  fnut martyrcs Jan£ii,fuvrunt  tamen 
infidefi.^biles,  c?  in  arhiorurn  potentia  Deoftrcvue  militantes,  in  tan- 
tiim  quod  de  ipfis  potr/c  dici,quod perfidem  nicerut  regna,  licct  no  mun 
dtm,ut  habetur  m  additione  ad  Heb.  i  l.cir  i .  loan. 5 .  & hiecfuit  fuffi' 
ciens  prouifto  ad  Saracernorum  maltttam  refrenandam,fic  etiam  dijpo 
fuit  contra  maximam  pcrfecuttonem  ^ntichrifti  fecundum  aiucntum 
fuum  perficiendum,  ut  contrafummum  per/ecutorem  fummum  infurge 
retliherator.Qutb.confidetattspatetratio  matoris  &  minons  duratio. 
ntsharumfeciarHm,qu£fumeniaeftexmaiornatefeuminoritateper~ 
fecuttonum  eanm.TSlam  qnia  perfecutio  ^ntiLhrtfti  erit  ma\tma,ideo 
erit  bretdi/fima,  tuxta  tllud Marci  I  s •  c.  Er  nifi  breuiaf/ct  dornmus  dies 
iUos,nonfui/fetfalua omnis caro.Et pariratione,quia perfecutio  Sara- 
cenenm  intcr  diteraseft  minot ,  utpatet  eX  pr^ii£iis  tribus  dijferert' 
tij »,  ideo  eius  duratto  eft  ualde  longior  Cteteris.  £  t  perjccutio  idolol  atra- 
rumfuitquc.fimediainter  eas .ideoeius  duratto  ejt  quafi media  inter 
durattonesprtidicias,'/-Thocloquendodedisrattoneincommiini,hOnat- 
furget,prout  i.Thef.habetur.z.c.  qui  omnes perfccutiones  omnium  J'e-  tingendo ad  menfuram  temporum  exqnifitam ,  quia  hoc e/Jet  inquirere 
£iaium pr^ditiarum  excedet.nam  fideles nonfoiu coget ad recedenium  de  temporthus  &  momentis,qute paterpofnit in  poteftatefua,  aS.i .a. 
actdtuChriiti,  fedetad  adoranium  ipfum  ^nttchristum  tanquam  inqutbus  omnibus  maximerelucetfjpientiadiuina,quiCUinccndoma~ 
Deum, ut  ibidem.&  tdco nonfolum  dicitur .Jnticpoflolus  & ^nttpro-  littam  diabolicam partter &  humanamt  attingit afine ufque adfinem  £ 
pheta,jicut  hAahumetus,ut di£ium  cft,fed et  Antichriftus tanquam  ct  fortiter,cr  difponit  omniafuauiter,  Sapien.  8 .a.  qute quidem fapientia 
teris  magis  L,hrifto  con&arius.  E t  ideo  ftcut  Deus  difpofuit contra  per-  digneturfuauiterdifponere  nunc pergratiam,'(S'  infuturo pergloriamy 
fecuttonem  idololatrarumqu^  maiorfuttquamSaracenorum,utdt£iu  ^mett. 
_  eft,martyres  quifortifftmifnerutinfiie,  intantum  ^  mundu  vicerunt,  Additiones  Pauli  epifcopi  Burg.ac  Replicx  iuagiftri  Mat 
omnia  mundana lormentapro  fide  Chrifttfu/tinendo  iuxta itlud.  Hxc     thix DorinK fuper  Apocalypfitn  tiniunt. 


bomtatem  feu  uirtuofitatem  himianam,affhentes  ipfiwi  fuijfe Jedu£io 
reni  &  maleficnm  &  htmfmndi  .  vndecum  viros  iufios  -&  fide- 
les ddreeedenium ah eius  fide cogebant,deridebant eos  per  crucern  & 
pa/fonem  Chriflt  dicentes,  quomodo  inter  dcos  debet  computari  i^  tan 
qiiam  Deus  coli,quifeipfum  non  potuit  faluumf.icerc.  In  quo  conucnie- 
bantcum  ludxis  Chrifloimproperantibus,  qux  qmAe  blafphemia  Qhri 
fti iommuniter  inuenttur  in  legendis  fantiorum  martyrum,quifubty- 
rannica  potefiate  ^manbrum  er  ^erfarum  &  aiiorum  tyrannorum 
posi  pjfftonem  Chriflt  martyriojunt coronati.SeCia  uero  ifia  hoc  nbfa 
ctt.liam  ut diciutn cfi  fiipra.in  l.art.  licet  deitatem  Chrifli negat,qu& 
eft/umma  &  ineffabtlts  excellentia  dtuinx  pcrJonx,concedit  tami-/i  ip- 
(imfuifSeexceUentiffimumfuper  ornnes  crcaturasmundi,utdi£iii  eft. 
Vnde  non  mrrum  fi  contra  iSiafc£iarr}  tolerabtltus  /e  habeatdiutna  iu- 
iiitia,diuttus  eam  fu^iinendo^quarn  altas  prxcedentesChrillum  homi- 
nem  uttuperantes.Et  attendendum,  quodcivca  /?«.  rnundi  \ntichrtftus 


C    A    P. 


X  I  I  I  I. 


_    ..     ^.        -  qucApoltoiici  lemiiiis  gratiaindenotantjUtquiperunum 

ET  ui.& ecce agnus dabat:  Oftenfagrauiflimapcrrccutio  quemlibetduodecies  millefimum,  iioceft,perfedum  fidei 

ne.quampatieturccclefiaab  AatichrUlo  &:euis  apo-  fruduminiisquifaluifiunt.reddiderit. 

ftoliSjadconfolationcmoftcnditqualemhabcatadiutorcm,  A  Arethas.  Numcrus  horummilliumnonilloruefldc 

&qua!em_ipfchabeatfamiham.  quib.  praedictum  cftquodde  unaquaqjtribu  crcdidcruntin 


C     A    P. 


X  I  I  I  I 


Chriftum.fedquiex  Gea 
tibus  crcdidcrunt ,  qui- 
bus  attcitatur  quod  uic- 
ginitatem   praeftitcrint, 

»  Chriftuspronobisimmolatu»-  b  Vtadiuuans.  qUX  apud  HcbreOS   rara 

ci.ecc:efumv.uutib.cdfam3cDeumco„ccm,Untem.^  fuitquod  aUtCm  habcat 

T  vidi,& ecce agnus Itabac lupra monte  Sion,  ^^nome„patrts  eius & nomen 
&cum  illo  centuquadraginta  quacuor  millia,  ^eiusfcriptuminfrontibus,U. 

a  Talesquales  fuerunt.  b  Qnia  Chiiltiani  voabuntur.  ^     _  guificat  qUOd  dlUlUa  lU- 

cc  ipfius  diuini   uultus 


Bneiie- 


A  RiCH.Ef  K/rfiperfpiri- 
talem  intcliigentiam ,  eJr 
ecceagnus  perinnoccntia, 
flabatquiii  paratusadad 
iuuandum,  fupramontem 
5/o«,quia  tranlcenditex- 
ccUcntiam  fidelium  con  ^ 
tcm  plantium .  Et  cum  eo, 
quia  ci  per  luftitiam  con- 

fOrme^   flabant    fubaudi,  e  QuiainmanKe.tocou«tentur.   ^^~    -r—   -'- -—- 

quia & .pfi  [untauxUiato  habetes  nomen  eius,  &  nome'  patris eius icripiu m  in  tron  ^obfigncntur ,  per quod 
res,  i44.»w///w,i.omnium  v      j  •-v  j-«.  ^  5a;muIuMn  hoc  &  pcrni- 

ciofis  d^monibusterro- 


c  Quiadij  diccntui.        d  Indelebiliter. 


martyriiin  carncmcorru 
ptorum  agmina,&:c. 

*  And.  Agnus  qui  hic  cernitur.Chriftuscft.Confiftitau- 
tcm  lupra  montcm  Sionnonuctcnsiliiuscmitatis,  fedno- 
u^uiucniisDci .  Ipia  autcmmiUia  vbercmmuitifbrmem- 

que 


ri  funt. 

b  Centum  quadragintaquatuormiUiahabentesnome  eius,& nomen 
patriseius,  &c.  inuirgiaitateperfectiflimos,infidctrinitatis 
ex  quatuoc  mundi  patnbus  coUedtos. 


nicolavs  de  lyra. 


p. 


XI   I  I  r. 


Jiiilo.  X^  Tuidi&  ccce  sgnus.Hic confequenter  defcrihiturpr^tmiii per 
■*^Jecuttonem  M ahumettfusltrtentium.  \.t  diuidttur in  duas  partes.f. 
in  partem  principalem  &  incidenta  lem,qus  incipit  ibi.  Et  vidi  alterum 
angtlum.Circa  primum /ciendum,quod  (icut  dicttnrjn  chronica  Ilugo 
rns  t'.oriai.en.ctrca  finem  impert]  Eracltf,  ^garent  qui  &  Saracem  di- 
cuntur  iAahumetoduce  cepcrunt ^gyptu  &  ^ethiopiam  ^>auiter  in- 
uadere  .  Sin.iliterHnmarus  Mahumetidifcipulus Dama/cum & re- 
gionem  Vhpiicis ,  &  J  eru/alem  totamque  Syna  occupauit  &  ^ntto- 
chiam  comprehendn,  &  in  his  terris  erant  multt  religto/i  ChriHiani  in 
c^nobiis  magnis  ducentorum  trecentorum  &  arrplius  monachoru  in  ca 
fittate  yiueiium  quorum  matorpars  vel  multi  erant  virgines,&  in  lUa 

perfe- 


perjecutione per gLadtum  Saracenorum  tran/ierunt  adregnum celoru 

1  Etuidi 6c ecce iLgnns,&cc.id eft, ChrihusquidicituragnusDei, 
Joan.i.b. 

2  Stabat fup.mon.Sion.i.m ecclefia  triuphante,  qute dicitur mons 
Sion.Y  \ab'  1  z.qui  dejcribitur  htcflans,eo  quod  udtuuit  ditios  martyrcs 
in  tolerantia  marty>ij,ficut  .A£l.7-diciturde  Sifphanoin  agone  pvfito, 
quod  vidit  lefum  liantem ,  qma  /iate  proprium  eii  adiuuautis  in  prfi- 
Itojedere  veroproprium  ludicantis . propter quodMar.vlt.d. dejcribi- 
turTtJedensakcxtrisDei. 

j  Eiillicum  centumqiiadragintaquatuormillia. Iwr^Bro.». 
nutnero  vel  circiter  xsiimanttir prtxdi£lt  occifl  probabtUter. 

4  Habentcs  nomen  eius,&c.  &  per  conjequens Jpirituffan&i,  qui 
ehnexusamberum. 

5  Scriptum  in  frontibus  (ai$,&CC.Fer apertam  &  liberam  confef- 
fionem, 

•ft  Et 


M  0  \U  L  I  T  E  F{. 

tif:n«d;.IftudexponiturdeChrjilofnIcipicnteanimasinter 
iedoruni  abHomarofucccfToreMnhumeti. 

MoRAi .  potcft  exponidcpiopontifice  Chriflouicario, 
quidulciter  foiiet  &nutritobferuantescaltit3tcm,qua:cft 
quoddam  martyrium  fpecialiter  in  iuuenibus,  &:  maxime 
quandofirmariir  per  uotum  iblennc,&:  ficdicitur .  £f  uidi  & 
ecce  aapus.l  paflor  piuj, 


2  StabatfupramonternSion.'\dcii,cccUiAZcn  mJiitatemdsqua 
dicitur  Pl^lm.SO.ci.Ddtgitdominus  Juper  omnta  tabernaculo-j I a- 
cob. 

3  Etcum  iUo  centum  quadragintaquatuor  miUia.  i.  uniuerfi  conti- 
nentes  uoto  folennj.ideo  Uibditur. 

4  Habentes  nemcn  eius ,  &  nomen  patris  eiusfcriptum  infrontrihus 
fuis,  &c.  inquodcfiguatur  firmitas  continentia;pcruotum 
folcnnc. 

Tom.vj.       Ee    2 


1 


^r 


^. 


Glo.orcl.&  Nicolai  de  Lyra 


^07 

a  ttauUuiyocem,&c.  ^V  AND.&r  ARPTHAs.Aqnarumtoni 
trui ,  &:cithari  voxlignihcatcldritateni    auditujpcrui.iin 


i 


^08 


nec  aurh  au^iiuit^nec  tn  cor  hominis  afcendtt,(fU£  pr/fparauit  Deiis  di- 

iiui ,  ^vw>.>ic^  .^„.  53 r- .     %fnt/{>tt5yt-.Animasnutcm  Sanfloriim  kicrolauacrojfanctiq} 

hvmnidici,canori,ruauis,ac confoni  Sanftorum cantus, qui    Spintus grati.i  lauatc  virgincs dicfirur . Qiucquid.n.m eis fuit 
vniucrlamcomplediturptmiogcnitorumincxlisdcfctipto     rcprobum.chantatisrciuediiscftpurgatum, 
rum  Ecclcliam,  cstumqucpubiicum,  aquibuslaudccclc-        A  Avg.  Virgincshocloco  nonfolum  corporecanosin- 

telliciamus,  fcdmaxi- 

Dcljdciiumveladmoniiioncin.  b  Ab'hisqui  cum  coerant.  lyjg    Omncm     Ecclc» 

f  Id  eft,inultu[uiii  po[>uIpium,qu'a  dc  mnliis ^opuli  congirgati  Hint 


D 


braruc 


a 


br  ■    T-       'j     •  j  '  '    1       ■  '  ■      -"  "  fiam,qua:fidempuia 

iis  iuis.Et aucjiiii  vocem  de  c.i.'Io  tanquam  vocc  ac]uarimi  i  (cnct/icut dicit  Apo- 


primogcniia 
vocatio. 
b  Tomtrui .  Quiater- 

rctcosquiaauconfor  ,  ...  . . 

tium  fuum  vcnitcfuf  bniultarum ,  oC^tanquam  voccm  tonitrui  magni ,  &  voccm  i  Ciolus .  Drfponfaui emm 

vei.crar  vos  VIII  virgincmcaftam 

c  quamaudiui  ficut  cirharccdorum  cicharizantiumcirharis  ^  eMerecim^io.  Ided, 

I  Nonaliciijs.  9  Ideft,  in  j)i^lcntia  coruniinquibubiedet,  -    -     .-  - 

fuis. Et  cantabant  quafi  canticum  nouum  snte  fccicm  <^  an- 

C  a  i.przdicatoies.         b  i.!uiliccs. 

,  c  i.dejntfgntateniagaudfie. 

f  tequatuoranimaIia6>:  lcniorcs&ncmopotcratdicerccan- 

a  Ni(i  il'i  vitgines. 

Quod  ex  olficioL-  g'^i'^'^^''»'"'l^^ll'''l<^C"'^"^'^S'^''^^^'^^'""^"'^^^^°^"^^^^-^^'S'^^^""'~  "^cxit^um  v^it^ae  iulc  abf 

bebant,OpCrC  imple-  a  IdcoquiadcterttcftuncdcfpetcDt 


fugiunt. 

c  Cuhirtdorum,  Qnia 

ipd,  qu:adhoclcih- 

flitucrunt,  vtcxtcnde 

rcnt  fua  corda  deuo- 

ta  (upec  hgnutn  cru- 

cis. 

d        Citljariis^aatiim 


i.Cor 


4 


nulla  adultcrinahxrc 
ticorum  commixtio- 


ne  pollutam  ,  necin 
^  male  blandis  &  mor- 
6  tiferis  huias   mundi 

voluptatibus  vlque  ad 


\.  ^      .     u  r  ju        j.  .  ji-  8  que  lemedjo  pceni- 

b  Cu(nabc]uibus^raibusmundi,,ircUdliteram.  '  .    ^       .    .'       f 

pti f unt de  tcrra.Hi  funt qui  cum  muhenbus  non  iunt coin  9  uTrant.a"cdl.'Su^^^^ 

a  i.imitiiuur  Chriftum  .     lu  J  •riiatcaniuis&corpotls.  ^ 


h cjuinati,virgines enim  funt ,  Hi icq^tintur agnum  quocun-i  o 

a  Patri 


H.  /-  . ,  ■  •      r>w        o  i  Ira.l hfunt  qui cum  wu- 

^      ..       .   icmptiiuntexommbuspnmicixDeo&agno     ,,,„i„j„(,„y;,„(.ldeft, 

a  Eta.iquando  fuit.  b  Inilli»  iiiu?nitui  jn  quibusininct.  niirx 


bant. 

C  Etcantahant.  Id  efl, 
dc  intcgritate  aiiimcc 
&i.  corporis  exi.ita- 
bunt .  quod  gaud.um 
B  nunquam  cis  vctcra- 
lcet.led  fempcr  cll  eis 
vt  nouum, 
f  tt  rtemopoterat,  &c. 
*  AMBR-Hicmagna 

cftobi"cu""s.Scimuseni''n  quofdam  ex  Apoftolisatq;  mar 
tyribusuxorcshabuilVc-Nunquidiniaudibus  Deimutiexi- 
f iunt? Vidim--is  et.am  quoldam  peccatis  obnoxios  virgmita- 
lem  corporis  vlquead  mortemferuafle,  quoscredimusper 
ignem  purgatonum  effe  purgandos.vtin  luftorum  numero 


Chrifto- 


g  QUiiemptifuntdetet-^ 


ira.^4. 


Vcrbi. 


opcratione.        quos  ad  hoc \x cncnt 

6c  in  ore eorum  nq  eil  inuentum  rnendacium. Sinp  macula ^  ^  langu.s Chnili e!cua- 

i4Uit. 

h  Hi  fetfuuntur  agnumy 
&c.  RiCHARDVS,  Viiginitatisadiungit  mentumpaflio- 
nisillinimirum  agnuni^quocunqueieritkquuturjquuum 
in  vrroquc,(i.virginitatc  61:  martytiQJimitantur,qmquc  meii 
tisincorruptioneprobantur. 

:Sr  Am B,Sed  quo  vad.t  qui omnia impiet,&£  totus  vbique 


quandoqucalcnbiniereantur-Nunqiiidirtospi-afcrreaude-     cft?Vaditmiferandoquibufdam,&:a  quibuidam  mifcricor- 


biinus.vtillud  canticum  Deoofterant,aquo  Pctrus  eiuique 
fimilcsalicni  cx.UantfNam  quemadmodum  Sanfti  fatuiari 
nequeunt  uifione  Dei,ita  nec  laudibus.Inuenimusergo  non 
delolisvirginibus.teddeomnibuslandis  animabus,hecefT 
fe  dida,  qiia;  in  ca-k  lli  beatitudinc  Deum  afluiue  laudare  no 
dcr.nunt.Habcnt  quidem  5d  fideiesin  hacuitapofiti  canti- 
ca  lua,(cd  in  his  confefliofatpc  fit  pcccatorum,ia:pe  comme 
moratio tormcntoruui,  ideoqut  tit tus  Ixpe cantantes exci- 
tant.ln  illoucrocantico  cacleft  umfpirituumnihiltrifte,ni- 
hii  quod  mcntem  pcrturbet ,  rcfonat .  Hoc  canticu  m  fandi 
adhuc  interrapofiti  diceienon  poffunt,^«rMoc«/«j  «0«  vidity    pxfrucitbuspnmitiiE. 

nec 


diamluamauferendo.ScquunturvcroSandi,quiaquib.»Iie 
mifericordiam  fijam  iargitur,  largiuntur  &:  illi,  &:aquib.ab- 
fcindit.abfcindunt&iilli, 

ARvpe  R.  Duobus  modis  fcquuntnr  agnum  quocunquc 
ierit,  vidclicet  inucfiigationc  iudiciorum  eius,&  imitationc 
cxemplorum.  Scquuntur  ergodum  judicia  e/us  tc  Ipiritum 
intclligunt,&per  charitatemlaudantj&iuftificant  eumin 
cifdetti  omnibus  iudiciis  cius ,  &:  dura  cxemplum  charitatis 
ciusimitantur. 
i  Et omnibus primitix D^odr <ig.Vtexgregeoptimuscquus,vcl 


Et 


N  1  C  O  i.  A  V  5    DE    LYRA. 


•k  I  Etaudiuiuoccrn,&c.a  tnvi].ideB,multitiidinisfan£lorum,fe 
cundum  quoddicitur  ivfra  1 7.d.hc\nx  multsepopuli  xwuXu.muUi- 
tudo.  n.  centum  quadragintaquatuor  miUium  magnifjcelaudat  Deum 
dejua  viCloria  & gloria  adepta, 

2  Et  tanquam  voccpi  tonitrui  magni./n quo defignatur magni- 
tudolaudis,non/olumex  laudantium  muLtitudme,  fed  ctiam exmodqi 
laudis  cr  tfualilate. 

3  Et  vocem  quam  audiui  ficut  citharoedorum  citharizantiii 
&.Q.7{am  htic  lafis  eh  coran,  Dro  &  angtlis  gtat-oja, 

4  Et cantabant  quafi  canticuni  nouuiu.quiadiCltlaudatesfmt 
de  numero  luntiorum  noui  Teua^nentt. 

5  Antc  lcdem /f///fcr  Dei. 

6  Etantcquatuoranimalia&:fe.  id  en,inpr£frn;iafan£{cruni 

7'4irianha>urn  &  epijiopoium  in  calis  extjii  n  iui/i ,  Jt  ut  di^urn  eii 
/upra  ^cap. 

7  Et  ncmo  potcra;  di.can.ex  mo  enim  contineti^:  habuerunt  ali' 

quid 


(juid fpeciale in  merito  C^fimiliterhabent  tn  prAtnio,ficut  &  dc  cjuoli- 
betjando  confefforecamt  ecclefia.  J^on  eSt  tnuentus  ftmilis  illi,ratto- 
ne  fpectalis  meriti. 
3  Qui cmpti funtdc tcr-fanguineChriSii, 

9  Hi  funtqui  cum  mulicnbus  non  funt  coinquinati.&c.^f/  ^* 
/}mplic!ter  integritaten  carms  tenendo,  uelJaUem  poji  uotum  cajiita- 
tem  jeiuaitdo. 

10  Virgipes  cnimfunt.r/>g»B(ftf*  enim  in  fcripturaaliquandoacci 
fitur  liru  e pto  integrifttte  carms.aUtjuaHdo  magts  large  pto  contmcu 
iia,maxitne  uoto  conjtcrata. 

11  Hi  fequunturagnumquocunqucJerit.<y«M/f(y««»mrC/;« 
(ium  non  folum  per  utam  mandatorum,fedctiam  confdiorum. 

12  Hiempti  Iuntcxomnibusprimitiae./.»>-4W//,/;c«f  primifru 
itus  Junt  magis  deledabiles. 

1 3  Et in orc corum  non  eft inuenturn  mcnda.?^a»j ueritatem 
fidei  confefh  Jmt  ommno  &  conUanter. 

i^Sine  macula.n.('untantcthronumDei.?«(<iwy/a//iy»<i/»»»4 
culam  (0ntraxerant,p(irgata  fuu  utrtutefui  martyrtf. 

*Et 


I 


M  0  /^^  L  l  T  E  I{. 

+  1  t.taudiuituoccmde(flo,&c.pcrquod  fignificaturlausDco 
accepta. 

3  Etuocem  quam  audiuiquafi  citharceiorum  cithari:^antium  in  citha 
mfms.Ux  autem  citharafigur.Ttrungularis.pcrquod  nemfi 
caturhdcstrinirari.sfinequalausnon  eftDeograta. 

4  ^tcamabaHtquaficunttcum  ««««w.i.pertinensadnouumTc 
Itamenium. 

5  ^ntejcdem.id  cft,ad  honotem  Dci,&: omnium  lanaorum, 


&:  non  ad  Jaudem  hominum. 

7,  Ef  nemopoteratdicerecanticum  mfi,&c.  quia  contincntcs  ha- 

bentaliquodmeritum  fpeciale,quod  non  habentalii. 

gHt/Untqut  cum  mu.  Hoc  potintelligi  fimplicitcr  fecundum 

omne  tempus,&r  ficeft  virginitas  propric.  Aiio  modo  a  tcpo 

re  voti  cont|ncntia:,&:  fic  potcft  dici  uirginitas  iarge. 

1 1  Il/7p.^^.f  mente&:corpore,fidc,&opere, 

1 1;  empti  lunt  ex  omnt.pn,  i.  gratiofi  in  COnfpciau  Dci,ficut  pri- 

uii  frudus  funt  aiiis  magis  grati. 

tEt 


1 


()0C) 


Apocalvpfis.    Cao.  XIIIL 


1 


6\o 


!-ard- 

•  UiO. 


pocaiypus.    ^ap. 

a  Et«''^'Defcnptaimpugi:itionefad3perdu3sbeflias,  fup.  perfi'JcniChriflideIefafueratEtbiscccidiffeclicitui-,quiacx 

nofitoqueaiixil!oagm&:  disnitatcfaniilia;  eiusoltenfa,fub-  parrcpeifecutoi-um,&:expartecu!tuia.-diaboiiuxccciui(ledi 

iungituradmonitio.vrad  iiacfamilianiacccdant,&:coinnii-  citur. 

natiovtabilla^iiiadeclin^nt.  it  AVGvsTiN.Babyloncmciuitatemjimpiam  diabolico 

b  ^/w«w.idell,pra;dtcatorcsquifant  alteriusaChrifto.l.vi  grcgatio.nemdicit,ideLt,  populum  ipficonlcntientem,&; 


<:emciusexcquetes. 
:&  Amjjromvs 

IflCi 


a  Antc  Deunt  iudiccm. 
_  bMinotem.     A  terrenisferqniouentcm.  ExeoniuniloofSck). 

jngdus  Chriitu  ^  cnim  funtantc  throiium  Dci .  Et  vidiakerum  ant^elumvo- 

&:  Apo[toluseius,ce,  ,  i-  i-      i    i  i-      ^ 

teroique  Chrirti  pis  b  lantcm  per  medium  corli ,   nabcntcm  euangelium  jjternum 

dicatOrCS  fi^^^nificat  .   c  a£ihocidcohabebat.     bi.morantibinconteniptumundi. 

'.  '^..  '   ^  c  Scilic-toiiinimouanidiueifitatemillotaHijqui  in  terienisdemwantut. 

m^hab?MlTb  did- '■'^  vteuangelizaretiedentibusiuper  tcrram  ,   6<;_iuper  omnem 


omnem  concupilce- 

tiam&  corruptelam 

quam  in  pemiciem 

^  fui&  humani  genc- 

i  risexquirunt .  Nam 

2  ficutEcclcfiacaiitas 

Deieft&omniscori 

4  uerfatio  coeleftis:  ita 


tur.quia  doarina  Ec  e  gentem  Sc^tribu m,&:  linguam ,   &  populum, dicens  magna   j  ciuitas  diaboU  Baby- 


umgeiii  a  Chriflo  a" 
Apoftolis  cclerifque 
prcdicatoribus  data 
cW,  quam  Gentibus 
predijarec.  Aetcrna 


a  Periuafions.,       b  Cafto  amorc.    c  Non  ilUs  beftias.        d  Vel  charitatem. 

voce:Tniiete dominum, 8<f  date illi  honorcm ,  quia  venit  ho 

A  Faciendo  ro$fibi  confbimes. 


b  Et  fi  timetij  defciliim.petite  ab  eo  fubfidium. 
b- 


raiudiciieius,  8<;^ad6rateeum  cjuifecitca-lum  &  terram,ma 


a  iecimdum  diuetfam  annunciationem. 


'J>mnu 
cxinei: 

Iht. 

B 
■*    i4J.a 

1+.  Cv 
.    ii.C 

iie.^i.a. 
IfraiS.a 


auceiTi  dicitjr ,  qaia  ,  „     r  t-      i-  i      ;-     '  />  i- 

lEcernitatem  prsftatg  rc  J SC^TO^^^^^^'^^'^'^^*'^"^  •  Jbtaiiusangeluslecutus  clt eum,  di 

omnibus  taaentib.il  Vv^Z^^^^.. 

'■^^-  h  cens:  f  CeciditceciditBabyioniUamagna,   quxavmtfir^j^ J----^--^-™---^ 


lon  in  omnimundo 
^  Ecclefia  ergo  dicit. 
7  CeddUjCecidtt  Babylan% 
n  eS^c.  iam-quafi  perfe- 

ftum  dicens  ,  quod 
9  adhucfuturum  erat. 
jQ  &  And  reas.  Pec 

vinum  porro  irs  for- 


matcmunita.   i  r  •     "  ■  .     ,    , 

c; ^  *  nKationis,noidolo- 


c  Pi?r  medhm  cit.  Pa» ' 

,    ^_        •  ucBtuiiciviuenies.  ./-         j  »>  r 

~S,lten;^  fotnicationisfu^potauitomnesGentcs  .  Etangelus  tettius.j'"^^"'"-^"'-- 


Gcntilitetviueiites. 

1 : , 

tionem  tantumdcfi 
I  4  gnat ,  fed  quamuis 

lccutuseflillos  ,  diccns  voce  magna    .    Si  cjuis  adoraueriti  j 'J"*^'^."'^ '^^"^"'^"'^** 


Nonmitndus. 


animique  infanianv 
I  ^exquouispeccatona 


plisfccum  trahunt. 

d    Euan^eliurii     Ater. 

Ideft.praedicationem 

seterna  proaiittente 

complentesadsterniratcmduccntem.  .  tam,proptcromncsquifornicanturaDeo  exterminabutur. 

c  r/TOc-feiio/w/VjMMc^Ja.BeneoperandOjSiibene.de  eoannun    Harcautcm  Babylontum  demuinpcrfcdeeuelletur,  quan- 

ciandOjVtpcrvos  gloriofusappareat.  doiniquitatisoperariisinceternumignem  miflis,  Hierufalc 

f  Q^uauemt.QMon  deiiciacis,qaianon  longotempore  patie-    iilaqu^furfum  ell,aperteoftcndetur. 

i  ^/«o;>ic/bi-.Idefl,vitijs,&:prjecipucidololatria  qu?  eft  dul- 
cis potus peccantibus,quibusalios  inquinant,  &:  ne  redo  tra- 
mitegradiancur.inebriant.vndedebctureism  Dei.  Purum 
vinum  bibitur  duai  tlagcllat  Deus  hicud  cmendationeni,tur 
bidumdum  nferturjEtetnadamnatio. 
KEtang.ter.Ttti  ponit  pro  fide  trinitatis.cum  tria  hscin  ca- 
dcmperfonapoflinr  confideran 

•k  AMBRos.Angelustertius,pr$dicatoresfunt  qui  tem- 
.      (gj^^poribus 


inaii. 

g  Etaliui  d^.QuiaprjBdicatoresfibiinuicem  fuceedunt. 

h  CmJ/f.Bis  pofitum infinitatem  fignificat,vel valct ,  in quo 

omnimododellruftiointelligitur. 

A  AMBROSivs.AliusangclusdoQoresEcclefi?  qui  fini- 

tisperlecutionis  Ecclefiun  Deigubernauerut,defignat.  Per 

Babylonem  autem  ciuitas  diaboli  fignificatur.que  cx  omnib. 

•  impiis  conftat,ccciderat  autem,quia  omnis  cultura  d.EmonQ 

per 

N  1  C  O  L  A  V  S    DinrYlR.  A. 

■*  1  Et  vidi  alterum  angelum.Hi^cf^  pars  incidentalis ,  in  <jua  de- 
firibitur cjusiam  infiielium  conuerfio  mirabilis  qux  contmgit  circa  illa 
tempora.Saniius entm  Bonifacius  miffisfuit  a  pontifice  Romiinoad  p 
dicandum  fidm  cachoitcam  G^ntibui  Thuringix^AAfln^, F/tfi^,in  qua 
leg.itione multos  valie conuertit ai  ChnHum.  &bocesi  qmi  dicitur, 
Et  vidi  alterum  angelum././i«^M»«  Bonifjcinm,nam  angelu 
pretatur nuncius ipfe  vcrofuit nunctus  verbi  diuini,vt  diiJurn  efl 

2  Volantem  per  nicdium  cxli.  T<{am  uelociter&  prompteexe- 
cHtus  fiiit  officium  fibi  imtinclum. 

3  Habentcm./'/  corde  &  ore. 

4  Euang.a.*ter./.f/<4«^i?///<M  Chri/li quoddicitur  xternum,  nam  ei  a- 
liudnonfiiccedet. 

<f  ytcaing.ic.iujpeT.tCT.i.populispr^.iiBis  in  quibus diuerfjcantur 
iingu^faitern  lu  aliqm.  htquta  non  fdum paratus  erat predicare  di£lis 
popuijs,fcdomntbus gcnttbus generuUter  eum  auitre  voLentibus ,  ideo 
Jubditnr.Et lupcr  omncm gen.&c 

6  Dicens  mi.vo.inquottotaturefficiaprxdicationisfus. 

7  TimeteiJo.riwo>c^//j/», 

8  EtdarciIlihono.y/r«/^/^'p^rK/. 

9  Qiua  venit  ho.iu.eius  ,generaUterinfinemundi,  &  fm^ulariter 


s  ^nter 


ti(f,fecunio  huius  occafione  boaorum  prxmtatio  //>/,Et  audi  ui  vocem 
Circaprimamfci^tiium  cpConHans  nepos  Eraclif  capit  imperare  an 
no  domint  ccccccxliiij.  &per  fuafus  a  Vaulo  Con Uanttnopolitano  epifco 
po  incidtt  in  harrfimMonothelicariim  duplicem  natmam  in  Qhriflo  ne 
ganciurn,^  multos ecclefta miniHios  non  afjentientcs  hxrefidi&x  gr* 
uiter affli\ic,iy- in exiltum releganit. Vropter  quodfan£ius  Martinuspa 
pa  conuocato  conctlio  ii£lam  h^refim  cumfuis  fauionbus  damnauit,p 
pter quod in  Cdflanttnopol.m  Fuit diictus  vt  ajientiret dillf  harefl,  quoi 
renuens  in  exiliumfuit  miflus  cir  ibidem  mortiius,&  de  hoc  exponiit  ali 
quiloittm ifc'irn,cn>n t//dnjc.Etalius ingc.i.papa  Matitnus. 
12  Sccuiuseit  d  cens  di£lam  hpeflm  condemnando. 
1?  Ceciditce.Ba.«.»wpe>-/«»»  G>\!tco*-«>«  quodfuitmagnum,  namim- 
peratorein  h^refim  cadcntc,utdt£lum  eU,multt  alii  fimtltter  ceciderttt 
&  quia  hoc  erat  confujtbilcideo  uocatur  imperium  ilM  Babylon.t.con 
fufto,dicitur  autcm  hic  bis.cccidtt,proptc  r  duplicem  cafum  ,jiilicotpa- 
trian h^  &  impcracoris. 

lcem  f'ctendum,quod  fic  dicitur in  chronica  Sigisbcrti .  Leo  -qui  pofl  Iti  Leono  ] 
Thcodoftumfumpfit  imperium  ccepit tmperare  anno  dominifepcirgen-  ecdefiafti 
teflmo.\S.&  imperauit  annis 2h&  anno  imperij  ciut.i^.papa  Gre-  cacelura. 
go.  ?  .pr^fuii  '■ccleflx,&  Leonem  hxreft  depraiiatum  redargmt ,  &  de 
conftUo  l{omanorum  ei  vctli^alia  de»egautt,&  nepercnflUrafitinumif 


liii^o, 


in  morte  cuiusltbet,uam  in  quAi  iiatu  quis  moritur,tn  tali  ludicio  pra-  tnatis  rec iperctur,ordinauit, &  qubd  etus  efftgies  de  ectlefla  tolleretur, 

/rnt.:<.itiir.  (^  fie  nomen  eius  in  miflarunifoiennijs  recitaretur,& fecnndum  hoc  ex 

10  Et  adorate  cum.qui efl crcator omnium,&  non idola  vana.  ponttur ab  eis quodfubditur,              14  Et an. ter./d eH , papa  Grego. 

1 1  Et^lius.Hic confcquenter  defcribitur punitioperfequentiumChri-  15  Diccns  vo-ma./«  quo uottitur ovdinationis fu^ autorttas. 
ihanos.ttdiutditur inditas partes,qutaprtmo defcnbitur  eorum  puni-  16 Siqi\ii.Lconebefitaliteruiuentem,dtferedoeihonore.imperialem. 

tto  "k  Et 


5  yteuangeU-^^arctfc.fuperter.nzm^txdiQ^iio  delJCtefTc  com- 

munisomnibuj. 

7  Dicens  ma.uo.Ti.d.quh  pra:dica,torprim6&  principaliterdc 

bct  inducerepopulumad  cuIrumdiuinu,&]5Confcquensad 

deftrndionem  idololatrias,f:omniumad  ipfampertinentia. 


MOH.ALlTEI{. 
*  1  Et  ui.al.an.hoc3ni  literam  diciturde  fanfto  Bonifacio,  qui 
miHi.s  a  papa  pra:dicauit  populo  Thunngi2.&:  Auftrix,&:Fri 
iia%c>(:multosconucrtitaddominum. 

MoR.aurempotertexponi  dc  quolibetprardicatorc  ma- 
gnumfriiditm  faciente,ideofubditur.  ideofubditur.i  i  EtaUusan.fc.efi  eum  di.Ceci.ce.Ba.qux  inter- 

2  Volantct/jp.r  mrdium ca.i.pconiptc  difcurrentem  adjprxdi-    pretaturconfufio.ideofignificatidololatriam&:  pettinentia 
candimi  vcrbum  Dci.  '  &quia  nonfoludebctidololatriam  deftrucrcoftedendoui- 

2  lh'>'ntemcuan.£tfr.  idcft,  prxdicationemadatcrnitatcm    litatem  culpa:,fedctiamgrauitatempcna;.iueorequitur. 
glorii  p  ciducentcm.  14  E» angelus  tertius/etutHS  esi  itios,direns  ttnce  m.-gna.  Si  quis  ad^ 

Tom.vj.     E  e    3 


1^1 


l 


Glo.orcl.&:  Nicolai  dc  Lyra 


\6ii 


mim  autcm  mcro 
mixtiim  c(t''in  calicc 
i>ei ,  quia  damiutio 
vltima  mixta  ciit  cu 
iuftitia ,  quia  iuftifli- 
mo  Dci  iudicio  per- , 


c  ^/ctfnde-f/rt/^.Cumdicir.afccnditinfxcula.-notata^rcrnam  D 
prcnam  continuari.vbi  addit. 

An  d  r  a  e  as.  Aut  pcr  fumum  hiinc  intelligere  oportet  in 
flammatum  haUtCi.quem  intonncntisconiliiuticx  imo  pe- 
dorcprinuonoabfqjlufpirusdanaticmitrunt,  autillQccrtc 

qucm  ignis  qiii  cos 

bMefl.fefibiconformemffCfrit.  punit  &:  inccndlt.flir- 

CSignumnoininiscii».         dQiiieura  confiifntiir.  J      ^  .        i-v    . 

bciliama<:imagincmeius,  &accepericcha'racccrc  infrontc  i  au"cnunieculalccu- 

aQuiop  cemuutur,        b  Slcut  Eabylon.  lf,rii.in(/-/.ii,<,.rK>  rii.r» 

tDexternadiinnationc-        dQuodiiatttsDeujpropiint.  2,  'OrU.ll  aiCCUUtrC  qUO 

fuaautinmanulua,  iiicbibecdcvi'noirxDd,cuoti  mixtu  ,  hmcdifcamus,  vtm- 

'  ^     -  ^  Itorum  gloria  rinem 


porib-js  Antichrifti  futur;  funt.Pr^dicabunt.n.vt  nuUus  An- 
A  tichriftum  adorer.ncqueadciuspcflimamdoiStrinam  aures 
coi^is  accomrsdcr.neqnc  opcuciusimitctnr.  Qiiod  fiquis 
teccritpcrpctiiara-naeumcfledamnandumtcft.ibLirur.l^cr 
vinumira:Deiu5iU'iovUima,qu?indicuidicijimpii5irroga 
bitur.dcflgnatur.Vi- 

« IdcAiAutichiiAum^ 


ficietur.  Bibcnt 
tur  impii  vinum 
DcijCumiilisdicetur; 
•j^  j^     Ite  maleJiili  tn  i^nm 


igi-'^  efcmcroincaliceiraripfiu.';,  6c.cruciabicurignc6:lulphurc  ^ "^if ''J,' "'^^^^^^^^ 

ir-t  g  aVtvi!i«orumcUtitatetabtfc»t.  *r  J  11 

"^-     in  cdnfpectu  angelorum  fanctorum,^  anre  confpectfi  agni :     ^J^ll^l^^rlSimr.;: 


'     ,  ..rc.rbsofltM.  Prrrcuerabit.  r         \  r         y 

titernum.  Q.  +  5^  fjixius  tormcntorum  corum  aiccndct  in  iccula    lecnlo 

non 

iliam  &  ima<;jnem  cius :   &  ii  quis  accepcrit  characcercm  no 

i.proconiuituattejnepana:.  a  Etearum.    bOperecompIent.  ^ 


"coSurmT  ^  rum.  Ncch.ibentrequicmdieacnocteciui  adoraucruncbe-  ^qu 


ncm  d^tajpunietur^- 
tcrna  psna. 


pore  finem  habitura. 
t  Nf£  habent  re.  Q^ 
<^Non  miruni ,  li  illi 
i  Antichnfiu  ado- 
raueiur,tempoie  ip- 
fius  punientur,  quia 
fui  ctiam  piaeccdcn- 


b  Incahce  Calixvin- g  miniscius   .    Hicpaticntia  fmctorum  clt   ,   quicudodiunt  g  tes  minUtn  eanJcm 

diaaDcivbidefupct  ,Dcgcn,in.d,.caio„e.  bQ.-^-«-™~"«-->.„,,„i,„,r,,i,if^,,,„.  n^''^"'^''';^'';'^;;',^ 

S^e2"h:i'v1ndT  ^  i^andata  Dei  &  fidcm  lefu  Ec au^diui  voccm  de  coclo  dicen-  lic  dcL4:u'p.'t1cntc; 

jcat.fubtusfex.i.dam-  ^   .      ^  patilancUneveniant 

.,|iatiomvltimi.sibibentimpii,devinoergo.i.dcfccc,quodvi    ad«rerramp?nam.  _       ■     j  r  ■  r 

'  |iumqui.i  vultadcomparationcmmerioflenderetwrbidum    h  Ltaudiuiuocemdecdo,&c.if  RiCH.Qniafupcriusdclcnplit 


additquod  mixtum  eft. 
c  Etcruciahtturigne.&c.  *  AMBROSivs.Ignif  cxurit,  fulphur 
autcmfoetorcmpcflimum  dcfecmittir.Igne  autem  corpo- 
ralitercruciabuntur,quiignemvitioruminfccxtingucrcno 
Jucrunr.fpctorefulphurisrorquebutur.quibusdulcisfuir  foe 
torl  ixuripe.In  conlpeiftu  fanaorumangelorum  cruciabunt 
6C  in  confpcctu  agni.vidclicet  vt  in  eorum  conlpedu  crucicn 
tar.in quotum  c5lpedu  no  timucnint  multa  mala  ppetrare. 
d  £f/i«w«jfor.Quodquadamdedamnatione  malorum  nu- 
jnerat.nondicitpro  damnationcdclcribenda,  fedtantuni^ 
tcrrorc  interendo  illis  quos  deterret  ab  eoru  m  coqiortio, 


grauiflimam  perfecutioncin  ab  Ant.chrillo  infcrtndam  , 
nunc confolatnr pcrquictem  beatitudinu  eos qui  pro  Chri- 
fto  &:  in  Chrifto  guilant  amaritudinem  mortis.  Kuum  uuitm 
dec(£lo,\d  cftjdccxietti  vifionc.rf/cenfr»!  w«/>i  Scribe.uoa  foluin 
fcilicet  in  code  tuo,fed  &c  in  pergamcno,5c  in  audicnf  popu 
lo.Scni^c^nccito  tranraoler,quodad  confolauonem  ckctoiii 
vfqueinfincm  perfeucraredebct.QuLifi  ergofupenorarccol 
Jigensdicat;Audiitisin  fuperior  bus  capituus  grauifliraamp 
lccutioncm,fed  nolitc  formidare  pro  Chnlio  iuflincre  nioc 
tcm,quiaperhancattinget!sadtieatitudincm. 

;S:ANDRA£As.Voxdec9lolapl'an6oinnes  mortuosbca  F 

..    tos 


l^  1  C  OL  A  V  S    D  E    L  Y  R  A, 

*  I  'Et\m^.e\tlS-<)uamfecitdeecilefiaremouert,utdt£lumefi, 

2  Et  iCi.C.d\3..tonfitendo  eum  manifefte  imperatorem. 

3  Aut  mn.fa3.accipiendo num>Jma  eius  iharaiiere figuratum. 

4  Hichi.devi.itx DclpaenameyicoTfiniunicationis  ^  aggrauatic- 
nts  incurrendOiUcei  autem  hxc  ixpofttioprobabdis  uideatur,quia  tame 
ante  imperatorem  Conflantem  fuertwt  imperatores  alii  thittum  uel  ma 
gis  hxrefi  deprauati,vt  patet  e^fup)adi£tis,uidi  tur  minus  conuenienter 
expofttum  quoddiciturfupraf.de  eiusiafn.Cectdit  Ba.i.mppium  Gne 
eorum  pr£di£fo  mayiime  cum  eius  fit/ui  Conlianttriusecckfias  diruptas 
feparauerit,&  contra harefim Monc:heltta>um  thjurrextt,vnde ^  urti 
perfalemfynodum  in  Conslantinopoli congregauit  ducertiotum  oRogirt 
tanouem  epifcoporim  <jui  duas  natura:  effe  in  domino  1  efu  ChriUo  com 
frobautrunt  cJ"  qsienderunt.SimiliterquodftibUirur  deGrtgo,papa  & 
X.eoneimperatore,qu6d  accipiens  heonis  nuntifma.Bi.  de  vi.iriE  Dci 
excornmuaicationem  iucurrcndo,uidetur  mmus  conuententer  dittum  . 
ijuiafuhdiiur. 


dentem  inqitalocutus  fitr^t  Ue  cencuui  ijHMiiavihtaquatiwr  miUibus 
interfetlispto  ChnfioaSuracems,4ict?ns  eorumpu.iittonern  tempora-^ 
/^w.Cecidit  Ba.« gers  Bthylonica,  nam  lcx  eius  eli  confufionibus  ple 
na,quia  ibi  laxatur uita  yolupcuofa,qus  vita pecudhm  dicitur.i .  Et  hi. 
&  ettam  propter  confufum  procedendi  modum,nam  inordinate  tradicur 
€ii'  Uiem  frequenter  & inutiUtt r repetitur, nec ralione  vtl  fi tiptura au~ 
tenticafulcitur,ut patet tllam  tntuentt.llh  magna.  namges illa  tn  bre 
mfuit  T^ulium  multiplica'.a<&  ddatata .  Diiitur autem  cecidifie,  quia 
circatemporaillaconflixitcum  B^m,ants,in  quoconfliQu  ttes  Amtrei 
Suracenorum  lum  muiiis  alttsfunt  peremptt,  ut  habetur  tn  Chroniea 
Sigtsberti.Qu^  a  ui.ir?  forni.fua;  po.o.Gcn.h  yperbok  eft,  ad  defi'. 
gnandum  magnammultttudinernGerttium  errore  Mdhumeci  tnfeSa^ 
concedit enim  carnis  delc£iabilia,ad  qu£  rnulcitudo  Ijorrnnum  efiprouiX 
Et  t.an.ib/c  confeqttentet  defcnbaur  pesna  corum  xterna,  cttm  dictur . 
'^t  tcx.^n.f.ad  ltterum,vel  aliquis  prxdic  atorfan£ius  contra  MAhiime 
tife£iam.Si  qu.s ndQ.bc.'.Mahumetum,vt ditiurn  cfi ca.  frttccac nti 
rbidt£ium  clt  dp eius charaBeris acceptione.HiC bi.de  vi.irx Dci.»'. 


5  Etctu.ig.Scial.peTqHodintelligiuideturpsnagehenntS,  qua  eH  punietura  Deogriuitcr.Qaodmixta cilmcto.Dicitur autem punr 
ittcrna,undefubdi:ur.  ftoDei  vinummcrum,quandoquispuniturtempor..literaU  e.us  corre 

6  'Etfu.t.&ftcnon  videturloqui de pana excommuaicatioms,feu cot  £iwnem,mixtumuerj,qiiandopo!ipunitioiiemteporulemfequiturAter 
foralisiHceniif^quamcontig-fJedtcuntConliantinofilto  Leonts,quimi  na,ficutefl  inpTopofito,quijSaraceuipunttifueruntmortetemporali. 
mlirorum ecclefia  fuitmaximus  perfecuior,propcer qma  juluo  meliQ  utprAdi£ium  esi,&cum  hxc *terna,ideo fubuttur.Et  cru.ig.&:  lul.i 
fi tudicto uidetm  litcra  ab  illo /of or Et  alius  angc.i^c  Ue MMumeto&  peena  gehennf.Et  fumus  toul^am  ilia  ^iana  efl  Mtma  a  pariepoft 


fiusfequacibmeiponenda,dequorumperfecuiione  contra  Chnfiianos 
ante  feccratment'onem,&  eorum panam non dixeraccfT ideoXoannes 
dejfttbithic  confequenter  eorum punttioncm,  (jr pnmo quanttm  adpoe 
nam  tempotalcmjccundo  quanttim  adp^nam  aternam,  ibi.  Bt  tertiiis 
An%d\i%.Circaprmumdicit,Et?Lnc,.f.fant:iusloannesloqueni,Scc\JI. 


7  Ncc  habcnt  re.  '^am  efl conttntia,utpatet  ex  diclis  ca.praced  & 
qutafeiundum  quoidicit .Aug.vna  caufa  quarc  pcrrnittuntur  m/il  m 
hoc  mundoeil  exercitiuiP  honorum  in  uiitute  paiienttx,iUco  Jubdiiur. 

8  H  ic  parientia  fan.clt.</«/<i  patientia  Chnjiianorum  multoties  & 
multiplicifer  exercitata  efl  per  Saracenos. 


lii.\.-hocitonreferiur  adp4tternimmedtatepr{cedentem,fed  ad  price-    p  i.^ sm.T^rs ifta ab altquibtis  eapontcur  de  morte qua  quis  moritur 

ic  murtdo 


fequcntcm.  Licet  autcm  hic  nomincntur  ires  an^eli,  tfi  lita: 
tres  dcnuciationes  vel  pra;dicationes  pofTunt  vni  &:  cide  prae- 


M  0  B^U  L  l  T  E  R.  „^ .  ^_ , 

tres  dcnuciationes  vel  pra;dicationes  pofTunt  vni  &:  cide  pr 
*M«fWfM/j»»,cJrc.idcfl,cxercocritidololatrianivclaIiquid    dicaioriconueniicficurdicit  Glo.fuperlocum  iftum. 
pcrtincnsadipfam.  g  Etaudiui  votcQupniamoppontaiuxrafepoflit.i  magis  clu 

4  H'<:l»betdeutnoiraD(iquodmixtiimenmeroincalice  irtcipfius.     cefcuntridcopoii  denunciationcm  punitionis  peccatorum, 
ldclt,vald.cgrauitcr&:^tcrnalitcrpumetur,vtpiiI?tperUfej:^    |iicpiVturpr^tiiiatiofan£lorum,curadicitur. 

^Jt  Scribe 


1^13  Apocalypfi5.    Cap.  XIIIL  i<3i4 

'  to>  pr.Tdicat.fed  illos  dnntaxat  qui  in  Domino  finem  vits  fa-  diam  &c.\K.cgnum  tamen  anmiaru  eoru  ia  cti  illo  cft  nunc  ,  D 

ciunt:cuiiifmodiinterceteros(untquiiamanre  mfido  mor  duiftimilleanuidecurium.  Vnde&ineoJemlibro  legitur: 

tui,Chnft!  Ie(u  niGrttficationem  m  corpore  fuo  portabant,  Beatimonuiquim  D.o«.'«ow2on«HfKr,cJ"c.Regnatitaq;cam  Chri 

vnamque cum  illo  ciuc^m  circunicreoant.  Talium  namque  fto  nucprimu  Ecclcfi.i  in  viuis  6c  mortuis,!ficut  Apoflol'  di- 


RoH- 


il-or.4.    gx  corpore exitus  veram  a  iaboiibus rcquiem  adfcrt.  cn.MonuHs e^l  clmslus,vt  &  viuoru  &  monHomrn  domincrur.  Sed 

f<r  A.MBROsivs.  ideomanyrumtan- 

Scd  auiS  mOrtUUS  IncordcmaJ:  auduo.-um.  a  Scculo.        b  InconfcflionedominL        cQ.uan(.lo  cotpiis   8c  ani.  tum  animas  loaiieS 

•^         7'  ,iv  vT    II     '  jDarefoluunrar. 

n;,oriporc(l>Nulius     rcm  mlhiiScribc :  BeatimoVtuiquiin  domino  t  moriLUKur.     i  coniemorau.t.quia 

ni  ipnusanimareci  .  -r    a-    ■     u-^       ■  ■  .  K  2  ipfiprxcipucregnat  tmorum- 

t       .  a  Atciiipore.icfurrcaionis.    b  i.tota  triniias.        c  Ainplms  non  patiantur.  ''■■rj»..  t. 

piac.vtitcrum  mori  -  d  Eoruraqmhucufquepamfunt.  .,  j  mortui .' qui ulq;  30  t'ir  f-OlC^ 

pofTit.  Sed  iilifunt  a  AmdJoiamdicitipiMtus  ,   vtrcquie(cantc4Iaboribus  iuis.  4 mortem  .p  ventate  »■»«:.  ttii. 

bcati,&  inDomino  ai.an(;tos,iie!dominic.imcorncm.  5  certaucrunt.  Scd  A 

rnoriutur , qai  prius  [^  Qpcra  enim  iilorum  fequuntur  illos. Et  vidi ,  &^ecce nii bem  ^  parte  totum ,  etiam 

moriuntur  leculo   ,  ^  aClitiitusfaiJerfanaosfeicvcldiuinirasfupjchnmanitJtem.     ,  yCStcrOS    mOrtUOSill 

po(kacarne,qpiiu.s  C  ^,        ^^'^°-  c.Q^uiaiamimpaflibHis  &imniottaiis.  8  telligimus  pertiuen 

«ererem  homme.id  d  candid.im,&iuper nuoem  ledentem  iimiiem  hlio  hominis,     ptesad  Eccledam,  q 

efl,OmnCSnC0UitiaS  alnliiprovelin  diuinitate.  '     b  Adfimilitudinera  triumphantis.  10  C(i:  rCgnum  Chriftl. 

fpnitales&icarnales      ,„    ^'-•ictdiaboiunvpcfap.cntum  ^^      *  Paschasivs.  , .  ^ 

in  fc  cxringunr ,  vt     habentem  in  capitc  iuo  co  ronam  auieam  ,    &  in  manu  iua  j^  Coibeiefis.Summo  Li  de  cor 

pollint  diccrc  cum  g  ^  ,  '  /  ^^'■''"  ,  '"  '""=  '^'°''T'  1  1  » '  P^^-e  cauedu,  ut  nui-  l^^lZT' 

Apo(to!o:M;7.i,«««- 7.f^^cemacutam.   Etalius  angeiusexiuitdetempio,  ciamans   ,^\^^  chniUanorum  1^%^™. 

^i          duscrucijixus  eflyct  e-^  1 5  huc  fine  viaticoexe 

gtmundo.                '  at.idefl^nnecorporeChnfti&fanguine.vtchriftuin  fe  ha- 

a  Awor/o/^OTrfwV.eJrp,*  ARET.Liter^ordinatioitahabetur.  beatficutinfidcita&incibocarnls  &ifanguinis,quia  beati 

Spiritusdicit.Scribeamodo.tanquamattrahenseos  qui  cer-  mortuiquiinDominomonuntur.Tuncautemm  Domino 

tant,promiiIioaequod  ce(Iabuntqn.T;ipfis laboriofafunt, &:  morimur fi  nos in  iUo,8<: ille in  nobis per  hoc  mancamus, 

^  adcquenturbon.^inquibusconquiefcant.Simulenimvtlub  c  EfHirf.Oiteniaremunerationebonorum,  perquod  inuita- 

latifuerituemedioIabores,induceturoperum  rctributio.  batadconfortiumeoriim,fupponitdamnationem  impioru, 

*  A.\iEno.s.Vci,Amodo,idett,atcmporemortis  fuc-ere-  perterrorcmducatadidem  propofitum.         ' 
quiclcent  (andi  a  l.iboribus  fuis.  ^  ^/»2/7m;?./>o,Qiiianoniai-n  vereerat fihus  homints  quiaim 
b  Op<r>-4idc(t,tnercedcsoperumquxfcquuntur.Qdumin  mortalis. 

mudocrantmaiorestribulationesadmiiorem  coronam  in  A  AMDR.Pcrnubem.fenfilem  acciperelicet,  cuiufinodi 

gruebant.vnucadeoabiedirepucabuntur.fcdianihdpatict.  modifuitiDaqu^chnliiimex  oculis  Apoftolorumfufcepit.  Mac.iJ- 

*  AMi5R.Scdquo;iioJooperaIeqauncur.Nonne  Corne  Analiquamccrte  angelicam  virtute,funrcnim  fuapte  natu- 
lium  prajceiicranr  opera  fua.cuiabangelo  di(fi:um  eil.  Qratto-  ra  purx.&inftar  nubium  fublimes.Per  eum  qui  ftiper  nubcm 
nest»ji&clePmofyn£ co'nrn''no>-at.-efunttii confpe£Iu Dei;Sc<ifequi  federe vi(useH:,chriftamdenotatum  arbitramur.  coronaau 

JO^     pro  cowurf^^pofuif.Nam  &cxeicifusqui  regemcOmitatar,cu  tecapitiimpofita,Regem,rerumqucomnium  dnm  efleofte 

fcquidicuur,  eumaliiprxccdat,ahifequanrur,aliiaddexteta  dir.Additurporrofuhreaurea,  proptereaquodinatcria  hcc 

fiueadnniftraminccdantOperaigitutSanckorumfequutur  apudnosilluftrisfplendoris,eximiiqueualorisexirtit.  Falxde 

illos,quiamercesopcrumillorum  fequutnrillosinperpetuu  niquequam  manutenebat,  confummationiseft  fymbolum 

Poffumus&hocdeillisintclligercjquitemporibus  Ancichri  NaipfequoqueDominusfeculiconfummatiomempermef 

fti  pro  nomine  Domini  noftn  interficiedi  funt.  Beati  quippc  fem  defignat. 

eruntilli,&:inDominomoricntur,quiprofidcDomini  mo  e  ^«^c/tts.Ideft.fanai^quiufquehucfuerantinfidelibus  oc- 

rientur,  culti  in  claritate  apparent  iudicaruri,orantes,cia  defiderio,  ut 

C      *I>'LiA.ToLET. Q2."bnsfan(aisanimabus  iamdataesGt  Dcuslepatationemfaciatbonorum&malorum. 

prb  ftoL-ealb.x,  ideft,  ipfiillabeatitudopatriiK  ca;lcftis,in  qua  f  £A;f«i«(^efew.Exiledicutur  fanftideteiViplo,  cCi  iamappa- 


;co-  nuncgaudentcs  exultant,didum  cft  t\s,^equiefciie  adhuc  mo-    rent  non qualcsoiim fucrant,fed quales  in £eicrnum  n  afuri. 

^  }Ait- 

NICOLAVS     DE      LYR.A.  -     6   Stqnnnxm  xWos.iHbeAtuudinerjnamrecipmutproiplis. 

•k  mundo  per  religionis  ingreffum.^i^am  illis  temporib.  quidam  vir  po      7  Ec  vidi  Incboata  perfecuttonc Saracenoru,  bic  iuterponitur  alia.f 


tensdeuoiione  du&ifsre£dificauitccfnobiumlan£li  Benedi&i  apudca-  \.ongobardorum,&bocproptcrfucce^ionemtemporis,cuiusordinem 

flru  CajJinum,(juodf  Longohardospsrmultosannosantefuergt  desiru  \oannes profequitur in  boc libro.Et diuiditur in  duas partes,uam primo  Duiifio. 

(lum,&  ibidtmferuiensfiio  exemplo  multos  induxit  adferuiendu  Chri  ponitur  d  Longob.irdis,ecctefi^  liberatio.fecundo piimum  aliorum  cam  ^ 

fto.Timc  etiam  tempuris  multinobiles  in  diuerfts  partib.  reliCia  pompa  perfequeniinm percu/Jio,ibi.Et  poft  hsc  vidi.Ctrcaprimum/ciendum   a  «■ij/v.-q 

feculari adferuiendum  Qbriliobabitum  religtonis  affumentss  fuerunt  qtiod anno dornim fepttngentefimo quinqiiagefimoiertio,^[lrupbus  to  chrjflja, 

mundomortui.dequib  fecundum  i(los  dtcitur.Bc^li  m.zjT  etiam  qucd  gobardorumrexin\talia.multumaffiisitecclefiam.,propter  quod  Ste-  ncrum  » 

/Kt^ii/fMC.Iamdi.Ip.vtre.a  la  iu.^am alaborevit^aUiu^  tranfterttc  pbanus papa tranfit m Francia'» quercns aitxtlitmt  contra  dt^im  rege  Allrwph. 

adrequiemcor,t':mpl.ztm,£,fedquiaftcmorientesmundo  non  moriiitur  quodimpetrauit,&bocdejcribitnrtnh>tcparte.QH£diuiditur  in  duas  Logobar- 

in  domtno  propricjjed  mjgis  incipiunt  vtuere  in  tpJo,nec a  labonbus  bo  partes,qitiapriMO  ('efcribitiir boc  auxi litm  tempore  ^ipini,fecundo  te  do.rcf;em 

nis  quiefcunt,fed  magis  eos  amotc  cbriUi aJJumHt.f.vigtlias,  orationes  pore  Carolt  magnifiltj  fii,ibi.  Et  alius  angelus.Orc^i  primum  dtcitur  L>iuinu. 

ietnnia  ci?  confimilta,idco  rneliiis  videtur dicedum,quod btc posi punitio  Et  vidi,&:  CC.nubem  cm.per  quam  iniclUgttur rcgnum  ¥ranct£  ca 

nem  nialoruin  £ternam,defcribiturrctributio  bonontm  xterna,  ficut  di-  dtdatumprx  cxteris  moribus  drfide. 

iitim eilfupra,vtftc oppnfita  ttixia/e oppoftta  ma^is elucefcant.ideo  dt  g    Et  fupcr nubem  (edcntem.yi'///c^f Tipinum reg3m. 

citur  bic  lounnni.   1   Scnbe.tanquam  rem  notabtliffimam.  9   Siaiijcm  filio  hominis.  i.confotmatum  ChriJio  tnfide  & iiilittia. 

2   Bcati  mortui  qui  in  do.f  tn  confe/fione  domini  noflri  l^Jit  Cbrini  licet  b^c  af/imilatto  fticrit  valde longinqua. 

pcrpalmain  martyu/ ,qualcs fuerunt antum  quadraginta  quatuormil  10  Habentcm  in  capitc  fuo  coron.  HU.nam  reges Traucia ad  lite- 

lia.dc  quib.diclum  efi  c.prxcc.  rum  aurea  corona  coronantur. 

j  AiModo iimdi.ipi.f fjn^usquicttmpatrec^filtoefl  vnus  Deus  iiE\:inn\a.nu(ua. ipoteflatefua. 

exprimiturtamenbtcjpccialnerinamopcrafnntmeritoriaper  charita  \i  Falcemacafam./.cvfj^c/f/*/»  ualdebeUicofum,per  quem  Tipinus 

tcm  per  quam  fptrttufjlinclus  babitat  in  nobis,&  ficretributio  mcrce-  multas  &  magnas  uiUorias  babuit. 

disquodJammoioJpccialiattributturei.  i  i  Etilms zns,c]us.idefl,papaStepbanHt.  l 

4  ^t\:cqui.il:i.U}is.natnbeatitudineappctitustotaliter  quietatttr,  i^Exiuit d-j tcmpIo.?^r«anjefcf/f/;i8. 

5  Operaenim  illoium.7ncritorta  vitx&temx.  ij  clamans  uo.K\:ig.i.deprccans ex magno  aJfeSlu. 

. ^ "k  Ad 

M   0  l{^.A  L  I  T  E  l\.  7  Etw/rfu-f^-tci?"»  Hicliteraliterperduasfalccsdcicnbuntur 

^iScribe,beatimonuiquiindominomoriuntur.E(\en\m  beatitu-  du.Tpuuitionestyrannorum.  MoHiduo 

doftati!somniumbonorumaggregationcpcrfedus,utdici-        Mor  AL.autefignificanturduomodi, quibus  puniuntur  P""l'^|°1_ 

turlibrodeconfolationc.  maliChiiftiani,  prmiuseft  per  cxcommunicationem  ,  qua  ^'^3^0^^.' 
p  Opera  rmm ilh.fcquun.ilios.Qnia.  fecu  lodu  quantitatem  me-    pr^fcind untur a  com munione  ccclcfix proptcr  fuam  contu 
ritotumfcquiiuiquantitaspraeuioium,  maciam;ideodicitur.M/r/f>v/,(««w.&:fcquitur. 

Toin.6.    E    4 


i^i^*  Glo,orcl&  Nicolai  ac  Lyra  \^\6 

If^  a  hVttefj^ccm.ld  cn.iuliciariamfenfcntiim  abonis  malos    jdcO.Chriftnsqui  ocC'i'f"^&- vilisfiicrat,infiiklibus'c!a'iis  D 
A  rep.iranrcai.  apparuii,^,;  vancns  d>:alLMri.i.vic;loco  lectctior!,qa  nunqna 

•A*AKnRAEA5.Voxiftaangfiicommunfs  angclicaruvit    al»iUncli,i»;iiicctcog>utusab  oinniD.DcoconliiblKintialis. 
nuunipicce^.tSK.' lan-  id  M/r/^- /j/.  Pcr  nici- 

ctoir.m  ptnniQ  dcri-  Adrhriftum,  iEincfiudjcitfin,  icm  tcrrjE  &  viws  iii- 

dcrifi  neni;!cat.Omr  ^^  yocc  nmLMia  ad  fedcnrem  fuper  nubcm  :  t  Mitre fMccm  ruii  ^  "--'=  eorumdcm  ma.        ^ 

nc;S     nj.Mq-JC     nonO-  iicpllS^.-taQ»,         b<ij9iiiamconfecutiennc.juiiiam»lof.iM-,Sciimnonl).bciloCjin,  3   loiUn)    damnatlo    in-    tloili 

rc  niicgloria.^-ccca-                          .              •    k                              cvdvcuii,   vviaiu.i.  .  telii^itnr ,  lcdtamca 

nquciV  ini.iuorii  ex-  b  ^  i"ncce,c]uia vcnjt  liora  vcmerarur,  quonia  m;iruruir  mcl  -  ^  pcr  "vine.im  illo.s  de- 

c.!ionum  vidcre  cc     ^'^  jcrrx .   Ec  nnfir  ciui  ledebar  lupcr  nubcm  falccm  luam  in  S  tcrminatnrs hahcnius 

iH.nu.q.iofluxatan.                ,  u;va.a>.i.  r«,npa  m,ii.                        ^  ^,  qunnaion  ttudioma 

»jcmde.inaiu,luccu-                          bsui.ra.ja.;jivct;.i!iiijpffieiuraiiabcnt«,  fQiMiijcrtVt.apraruii.  ia opcrabantUF )  licut 

dant  autcm  (bbiiia ,  q  tcrram,  is:  mciTuircam  .   £t  aluii  angclus exiuir  dc  tcmplo  7  vinta: ,  vt  fnjdificet 

Jixequccor.li-.^cntia.  ai.iirr.ftcioioco.      i^.sicutciiiriu»                                    ^T           g  niaioi  cuiaquam  tc*- 

Cum  vcrg  mcHcma-  quod pllin  ca-lo,  naben.s &  ip/e  {••jiccm  .acutam .  Er ali  j.s  an-      rv.idhibenir, 

jruifretlamat.coium-  '                  auciofoictc.tioii  nqwrmA'-                                                            -^  e  £?>»'. Vndeprojhe 

mation  s  rempus  prc  bQ^bc..ct.o<ua.pixcii.«c.qu.a  poKra.ui^.». j...c.      j  o  ta: Lacuf  vbi  non  crat  ^^cb , 

fonbus  vigerc  mJi-         |„,  ^^i^jj^  ^i^ altari,qui  habebat  porclbircm  Hipla  iiriiem  ,  t  j  ^.qua...rch.ger,um  , 
cat,Sdc.  i^     ,.  ,r      .  s      .    u    '  '     u     ..•   <!  *         '^  f  Et  e%.  an.  Aercrna 

,  4  \  cllivicr  Jc.noncsJc  iualo>l),jiuincs.  i.nj>cr.j  .n>y  lo.     b..aaijn«os.  . 

0  Q^ua  itcnit  bo.  crr.  ^  f,;t<irt.;t..niiudi.<iari.im.  I  2.  pocfia  oro  pcccaio  ^.1- 

t&  wiia  Qil^''»"i«=i^<^Pr'>'^"     6v'clamauitvoccmagnaaicLiquihab:bai  faUcm  acucam  ,i  3  giimis ,  non  u.num        ' 

'        ^     ■  num.CUmCOmplctaS  ai.rxorcciu.liclo!n.  bi.r:;)arjniv.iro»ionoTa.ria.  quod  liu  Ccllario  Dci 

fit   nunjjrus    tuo- j  dicenscMitrefalcem  cuam  acucam,   ^<  vindcmia  bocros  vi-^ '^po"'^"'"- 

rUltl.  aQjiimalitiaeafUinco.iiiHctadl.     b  Eiialiimpc.io,  I  J  g    /^/iy;<e  tfJ/ff.i.  l  fque    E 


f  EtaliH^ijn.ac.Catxx  .                   „        ciciicctbonarumcjas.                ^  ad  iplos  rci^orcs  iiii- 

P  odendinct      Dcimi  c  "^*^'  fcrra:,quoniam  muura:lunc  vu.r  eius  .  Etmiiuangckis'  ^  qnorum  pumcndos. 

pOteitatCTl     lud.jaij-  ,               .               «lotCfrenossmiuJ.fandilUat.                                                       *"               I  7  l".dl.lboioS. 

di  h.ibcotcm  a  lan-  f.ilccm  luam  in  ccaain,5c^vmdcin'.a'.iic  vinca  ccrrx .  Ec  mi- j  ^  h  ?crih.  Omncs  lu- 

ftlSimplOrari  ,   ^VliC  ai.inin|crnum,ybimulti;.a.nDe.paii;:nrur.     bi.pun.ti  f.intin  ftfrno  i-j   ti,                                         *    CliS  muiidl.i.  U'tllS  dc- 

1      .    '     ^              ,,  ■  c'i4ia  «nail  aiioncra:p  ir2.itoria.              r  o                                     .  r          i- 

iudiciun-nieri,  o!icn-  r   ■     l       '  ,  r^, ..,,,.>.„  ,.,,         c      ')              .i  I                       •    •    '  ^  tcntos,quiucllimph 

dit  cmdem  potdia-  /icui  lacum  D^i  ma.jiium    .    Ercalcacusclt  lacusexrraciui-      ^^^^,  „,;;^,  i„^    J,. 


viac. 


.».,  C.  rt^     i;,l.,>»  a  Ecclcfiam&congrcgarinembonoriim.qu»   llciiit.isfa  ici  .  ata,  r,/i    ^,,,^  l  .,„r  .».  !, .. 

tem  landtoj  h.abcrc ,  '^^-  '•■         bi./i' .:a.i  .citjrejfjM.torjm.  tecti.quoJperlexna- 

^  Chiiitumv:  ludi.  f  ^^^^^^  ^  &exiuir  (anmiisdclacu  uiqueadfrcnos  cquorum'  '  bemus.ucipcricdio- 
cent  impcrarc,  fidil-^^       ,  p,,omnesvoi.4p.uofosiuic„tcsva,.if.,ib.  *  ■  ii  rcs.quodpercciitum 

|0S  irJlpenO  obcdirC,  -^  >  'credoiiii  ...alo     ^  .vica.ocreo  &ctiamniinorcs.  Ucl  ptcCt.tiim. ,  q  lod 

^lius  Mgelus  exiutt  .n  pcribdia  miiieicxcencc^.  ^^  pcrmillc. 


N   I  C  O  L   A  V  S        D  E     L  Y  R  A.  gnatur.jliqwltbrib^bcnt.EtnrimmJednqneitdtteUUynechahetH^ 

'k  I  Adl"e.fupernu'.icm,/ir.'?,P»pjj»'<'?ji-fj;e'».  iii  libnscoreiiis. 

Z   Mittefal.tuam&inetc.tl/f/^f/jJfleXfWfw  tui  potentiam cotr^f  i?  Erci;i.uo.ma.fX*^9^cffHWjjno,rff/>cff.fnj  Ca*olumut fenet  Jibi 

"  ^ilruphum  lyrann.^^l^.tniem.  auxdium. 

3  Quiiucii.ut mcti^,tde^^vteiHStyranispertuampotentiamtol'  i  ■t'Mittefalcem  tnam  :icut!irn.i.fxncitustuho:entiam. 

latur.  l  ^  Etuindcavzhotros-td en,Longobardos,eorurfiaufc}en.iopoten 

4  Quoniam  fu.r  matur.T  Cax\t,SiCc.idefl,ipfeO'  exereitt4S obdura-  itam. 

tifunc ntjua  nitquttate,  1 6  Quoniam  ma.funt  UU9  eius./d  ff?,  Longobardifunt  dcflru&to 

5  Etmifitquile.iupernub.falcemfuamintcrram,  NiiwT';-  ncdignt. 

pinui  valtda  manu  inlrautt  in  f  c.iU.tfn,&  mefjuit terratn,  nam  contra  J  7  Et  mifi t zn.i.Caroluf. 

.AjUuphuiriviriliter pugnanic  i^-  leddcr^  corr/pulit beato  yetroqu^cun  1 8  F.iicem  iua.m.i.exercituspotentiam../fliqui  Itbri  habentarutam, 

^  quefui  turiterat,  inlerram,fednoneSide  textu, 

6  ^t^Lwnngclus.HicconfequenterdefcribiturauxiliHm  ecclefixco  19  Etuindemiauit  uineam  ttt.aufcrendo potentiam longobardo- 
tra  LongobarUos  tempore  Caroli  magiii.Et  diutdUur  in  duas  partes  :  rum  de  terra  lcalie. 

tjuia  piimo ponitur auxilium  Curoli.fecundo  dtlatatiocnltus  diuint.ca.  20  Et  mifit  in lacum  ir.t;  Dqi  magnum.T^a»»  regem deduxitca- 

ftq.Ctrcaprimuin  fcienium,qu6i 0nno  domtnifeptingeftmo  feptuageft  ptiuum. 

mo  quinto  Carohsrex  francie  ad  preces^drianipape  intrautt  lialia  2 1  Er  calcatUS  cfl  lacus  cxtra  ciuitatem.^«Mrf^c»jc«f»  uxoredii 

_.    .-        fumexetcituJoniconiraDeJiiertun.Longohardoruregem  eccUfiam  xit  inextltumextra  teiratr/fuani,ii{ditiumcft, 
PJtttUQf      tnuUiplicitcr a^ i.gentcm,quem ipipugnans tandem cceptt  Cr  fccum  in     3,2  Ltcxiuit la^nguisdchcUjbC C.TSlaruinregiscaptionemuUi  L5 

Tranciatti  dHxit,in  quv  Longobariloriim  rcgnum  defccit,^hocefi quod  gobardt  fuerunt  occtfi. 

(^jcttur hic.Lt  ahus  aiigclus./.'f d>-o/«j  magiius.  2 5  Vique  ad  frcnos  cquorfi.wow  exfargume  Mtifoiimfcni  mu 

7  ^XiUXt  dc  lcm^Ao.JctltcccT^monienji,  in  quo coronatus  fuit,,  vt      Ittum  Catvl  fuerunt  rubricatt,ftciu iti  taUbhs beUis Jolttfieit. 
habtturtn  Chronica  S  gisbertt.  24  Pcr  lladia  milic  lcxcenta.?i(d>w/«»;<j  hwus  vi^oii^  CaroU  futt 

8  Quod  clt  in  coeio.miUtantts  ccclefia,qu£  frequenter c «lum  nomi  longe lateque  diff'ufa,fciUcet per  quatuor  01  bis paHi  s,pcr  nuruei um  ui~ 
tiatui  m  Jcrtpiura.  lltm  dtfgnatai,to  quod  tji  numerus quadratus quiionfurgit  ex  dutlit 

9  Yii\)ci\siCificici.\ccm;:i.tien^exercitumfortem,in,moexercitu  numett  iiijctpjnm,jicui quatetnarius  qui  confutgit  ex  dutiu  htnartj , 
pattttjui  /oriiorem.  in  Jeipfuni,iiam  bts  duojutit quatuur ,  &  fimtUter nouenanus  qui  ton- 
loEt^\iUi^n.i.Vapa.Adrianus.  furgttex  autluteriiaiij,namtirtrta  funtrouem:  Y.tjiceiltnptopojito 
M  c.ximtdci[ta{l.adqHodatceJierat  promijiieceiebiationcut  Deus  narnmdUJexcentacH  nutnerusconjurgensex  duiiu  quadragenaitj  in 
Vellct  eccitjiam  pi  ocegere.  feipjum,quadr,igejies  cuirn  q:iadragtntu  fai  luiit  miilefexcenta,  vt  pu ' 
laQyiha  )^o.iu.\z,.i.adiiifcrendum ^  excommunicatioKis  &  ag-  tctionjidiranthip^ jicpernumerumpriitdiUtimdcJignanturquatuOToT 
grauationts  p(xnam.Qj<fUbet  entm  pana  nomiiie  ignis  ahquando  deCi-  his  pattes. 

gnatur,  *CAP. 


M  Q  R^.A  Ll  T  E  !{.  rcnda.Sccundusuero  mocHisclt  pcr  extcrminaticncm  Uue 

*tft.'«""'"»»<"'«"tmr/'i/ifm«.Perillamariditatemfi.fnificatur  giadium  matcnalcni,&:pcrt<netadmd;cemfccuiai"tai,6cdc 

luduiatio  fjuc  contumaci3,propter  quain  efi  commun.catio  iiia  lubditur.Er  fA/w/f/in^Kji  de  lacu. 

fctcada  »  *  Et 


l^i/ 


A^ 


iS, 


;     A 


pocalypfi 

C    A    P.       X    V. 

a'r7  Tv'i/,<i^c.Inhistrib.  vif;onibusfupndi£l]s.i.reuelario 

J]Tne  myit-ericiu,&  danone  rvioarCi ,  6c  iu  pugna  mulieris 

contradiaboIQ  dprincipio  rekmpnonis  prolecuruseft  or- 


<^i8 


■r-^yS:^^^^ 


dinciii  vlq;  ad  diem  iudicii,£nhis  vero  tribusrcqucntib.  cii"' 
cavinma  tcporaim- 
niofarur,quiadch!S 
prxcedennD.  inallis 
diuinis  fcripturis  d;- 
^tiimenucioatius,  de  a 
iliisvero  parum  ^:  oc 
cultius  ,  liihacergo  b 
quKua  vifionc  mare- 
jiakint  (eptcmange  c 
Ji  tcncnt.s  phialas.in   j 
contincntur 


Sis.:: 


Cap.  XV.  1 

c  r^"(7'v.ir(j  w.i.baptiriT>um,vbifideipurifasexigitur&:homi  I? 

nesd  viriis  mundantnr. 

iV  And.  Mxrcvirrjumcorum  muhitudinem  qiiifahiifujf, 
fnturxquequierispuriratcm,  tum  ipiorum  quoquc  lanOo- 
rum  fpl Jndorem  fignincare  arbitramur .  Hi  cnim  virtutum 

radiisornati,inftarfo 

C     A     P.         X     V. 

i.figutain  aliud  fignificantem. 


Quia  c]ui  (ignific.itur.m 
ca:Iocoiiuc.liintUL'. 

T  vidi  aliud  lignum  in  cxlo  mngnum  i 

a  Praciicatorcs. 

mirabiic ,  an<;elos  icpttm  habcntcs  ^ 

V  -  3 


o  , 
iX 


a  .i  injjndbsa  Dcofibi. 


)ij  luccbunt.Qiiodau 
Tcm  igncm  .idnnxtu 
habere  peih.bcaiur, 
ad  apofloHcum  iHud 
rcfeiri  pote(h  Vniuf- 
cuiulqiie  opusquale 
fir,ignis  piobab;t,iS: 


pIag..sicpccmnouiilimas,c]uoninmin  4  fiintenuMgnisiilce- 


f 


Et  cum  i'i!i,  ang.lis. 

illis consijmata ctl ira  Dei.  Ht  vidi tan  ^ 

a  Qjia  in  eo  bapfoiitis ipiriturnnaus  datui  clt.  C 

c|uam  mare  virrcum  mixtumignc,  &:  coiC|ui  viccruntbc-- 

a   Anlichiiliucn.     b  .i.conformitjfni  eiuii!riita:itr:,vel  yitam. 

c  O^.iijvi  licisnon  1'uiir  dcc:)m.  d  iiaiiiijui  gratiam  bsptifini  ii.Tuant  intcg-oin.  Q 

iliam  dc  imaginem  eius,  6c  nume^"um  noiiimis ciu.s  Ihmres 

Cu;i]  cxulntioncadurplcTtes.  ^         ^^ 

ibpra  mare  vitrcum  ,  habcntcs  citharas  Dci  5c^  cantan-ioutito  quodineoadu 


ius  natur^  exiOat,  vc. 
puris  lyncctfq;  fidci. 
iy:  vita;  hominibusni 
hii  quicquam  noceat 
dircinditur.n.viseius 
citra  vllani  confufio- 
ncm  indinerlas  vues 
&:operationcs.tnim 


a  .i.Kouum  Tclla. 


b  Aliys  admoncncs. 


rcnui  virfutem  lorti- 


quibus 

pi.igai.de' i  ruQiones 

jniquorunicjuitcpo- 

re  Antichriirierunt, 

qu.x»  dellrucliO  maxi- 

iiiehortarur  pr.ricii- 

res  a.i  patiendum.  In 

histrib.  uifionib.tres 

dicit,  clj  quatuor  fiat 

lupradiilo;.  Sedomif 

lapnnia,  qua:fuirde 

corredione  ccclena- 

ru  dcaliis  trib.  dicit, 

pfivieratione  lamcn.  ,      .  .  .,,         „       b    -  r  .        •  ,    , 

b  £'r«/r^i>i. M.rued  h nipotcns , iiilta' ,  &  vera;  lunt  vix  tua::  domine  rex  7  ian 

homncm  haoercta 

lam  potciUtcm,ut  alios  poflit  damnare. 

*  Ar ETt/.  An non  hoc magnum  e(t,qaod  vniucrfalcm  dc- 

figliat  1'ubucrfionem :  An  non  admirandum  cfl  mundfi  cfle 

conlummandumabangjiisqui  eodcm  iuntnumerocum 

liieb.hcbdomadojaquib  habuitinitium.&insundem  tinire    anteeft-ufam  Chrilhgratia.inveterelageiudificationisgra 


tes  canticum  Moyfi  feruiDei,  &  canticumagni  dicenrcs:      tumlafct,liocpccca 

a  In  prima  creatione.   .     b  Inrecreationc.  2. 


pn 

Maena 


&  mirabilia  iunt  opcra    tua  domine  Deus  om- 


a  «iuia  wnicni;]uepro  mer  to  reddunt. 

h  Quiapeiducuntquo prorainuit. 
b  '" 


2-  toribus  tribuitur  ,q3 

1  ?  vcro  illuminare   na- 

tumeit.hocadiullos 

Bafilius 


\ti  magnus 


inierpreratur,  rrani- 
mittitur.Pcr  citharas 
vero  membrorum  mortificationcm.beucq.compofita  vit? 
rationem.diuini  Spiritus  pledro  per  virtutum  cocentum  n- 
temoderatam,infinuat.  Per  Moyficanticum  eamlaudatio- 
nem  (^  cultnm  accipimus,  quib.  Dcum  profcquebantur.qui 


+fcculoru 


nufi^enimcum  ani>,e  ^^iquiid  maneris  Ibrtitifuntutipfum 
perdant,&:adperdendumhabentplagas? 
"k  AND.Vbiquefeie  feptcnariuirnnuinerii  afTivraitEuange- 
Jifta.Docetauthict-OiCvrperfeptem  angelostotidemq.pla- 
gas,  iniquitatesqu.T  intri(cptcnariuranumcruminpra:len- 
rihoc  feculotemcreperpctranrur,comprimantur&:  coher 
ceanturPoll  has  aurcm  lilatas  fandorum  viram  &:  gloriam 
permarc  vitieumdcrign«ta,exordiumfacT:urum. 
c  Tlagasfc.  i.oiilncm  cxcarcationem  6i.  deflrudioncm  illorii 
ui  teuiporc  Antichrifti  trant. 


tia  poticbantur.Peragniautcarnem  indcfciram  illorum  piK 
dicationcm  &:granaruma(Stionem,qui  poit  Chrifli  aduentfi 
fan£te  integreq,- vixcrunt.Hi.n.debcncficiis&doniSjqua;  a 
Chrifloingenusnortrumdimanarunt  ,  continuogratiasa- 
gunt  i  maxrme  vero  de  c  j  quod  gcntes  per  Apoftolosad  lui 
agnifionctn  uocarededignarusnon  fuerin 
f  1  Lihentes  a".i.moKriticai:tes  carnem,quod  Dcuseius  iniun- 
xit.ve!  quod  prior  ipfefecit. 


3 


g  C4«r»<.«w  Aio)-i.vetercm  legem. 
gentib.i.fpiritualitcr. 


'<■  efl  exultatio  bcne  intelli 


iuifio. 


Qiiornam  in  tl,  Vere  plagas  habcbunt,quia  iram  Dei  fupcr  h  ytx.i.  inftitutiones  Dei,  pcrqunj  non  ad  Denm,vel  iplead 

iniquos  exercebunt,&:  vcte  nouifliinas,  quiain  mundo  poll:  nos  venit,Iunt  iu(\a;,quia  unicuiqj  promentoreddunt,  &i.  ve 

casnon  inferetDcusalias.  ra:,quia  pcrducuniquoproinittunt. 

Tantju   n  ^  ■Mudi- 

NICOLAVS    DE    LYRA.  " 

C     .\     p.      x     v. 

ET  vidi  aliud  fignu  .  Dffcripta  Lon^obardorum  dcflniElLmejAc 
conjefjucnter  d<-jcnbuuj  pryjectitio  flurium  pc>  lecHtoium  ec  cUfi^. 
Et diuiditur tn duas  partes^quiu  frittiopiofonitur  hxc ptrfccutiojec un 
dofiibdniir f/ecutionis  execittiO,  ihi-  Et  poft  ll^c  xiai.Trtrna  in  duas 
quia prtmo  de/cribiiut  perfecuiio  dtiiajccunjojubiiltur cx  hoc  laus  di- 
uina,ibi.Lt  V  di.Circa  pritnum  dnitur. 

1  Et  uicii  ahud  iuTyu^^n  erat  rcifnurjt ftgnatiuum ■ 

2  Magnum  fiCuinabiJe.  ^am  pctJeLUtiones inimicortm  eccleftx 
ftt  bot  lignatx.fatixJHiruntdmina  utrtute. 
5   Angtios  lcyicm.de  qi*ib.polieu fiigulantrr  dicetur  c.fcq. 

4  liubcntcs  lcptein  \\i^:\i,.i.virtuu s a  Dlo mferendi eas. 

5  Nou:fIimas.  T^lonfirnpltcttcrjediefpttlutfisprftcrtitjficutin 
Gai.^^.a.duiiur.Co!:^tcg.tthtKi,utannuncicm  quxuemura  funt  uobis 
in  r  Oui(j,mts dicb.d^  laniLn  tllajun! lacompleia a  magno  '.ernporc. 

6  Quoniam  iniliisconh.niniaracU  iia  Dcu.penUcispcJkaeH 
ymaicia  Dei  nptobis  in  ijjctiu.lra.n.csl  appctitus  vindi£t.i,ideu  nunc 
confumniaturcum  in  rtji  Uu  pcnitur, 

7  Et  viui  taiig  n;art  \  ilrcu  1  [ic  cofequeter  defcribtt  laus  diuina,^ 
licetfecuiufucnt  p'rjcn:tiones  nproioiu,  ihhicprcmittimi  e\ecutio- 
ntcaikin.midiaie.Jutjutmer.h.piiMffatlapoi.Uiurpoftinfcripturaet 

quiu 

M      "  ' 


i^  ijancit  tn  Cixln prxutJetes pctjii.uiiuiHi  liias locuti  funt aiit('^(/feHt 
in  efiilu .  Dicit igitur ioa-.nes.  tt  uidi  tanq  mai e  wtrcu.i.eicUfid 
nitlitunte,(]uai  jic  ncmtn.itur  rone  baptifmi,ut  dtttum  c/i  fupra  4.C. 

8  iMixtum  \Q^uc.jun£iifpirit'.isc(uidaiunnbaptiJmo. 

9  Et  cos.quij&c.  1  gctitim  ^araLcrncdm  hu  pei  itjiiam  defignatSy 
eo cjuod Mdliumetus  tuius/ctJam  tcnent^fic hominaturfup.c. i  z. 
joEt  iiuag;nem cmi.i./iiciUs Suracents. 

11  Et  nu  merti  nols  eius.^jii/Mtr/ti  cis .  P'el  per  numeru  rwis  ctus  /«- 
telligucur  ihjideles  (juicu>iej^  ChtifioiOntrariantes,zir  eccie/ix.lsla  rto- 
mcn I  umcri eius J'up.po/iiu  t li  anti mos,c>uod de  piincipali  1,^1  tpcato 
fignat  contrariu,f.Cljrtsio,  iit  ditiit  csi /iipr.c. i  3 .in  fi.Sipti  tn  n.pLiga 
fcupeifecHtioues/ecjucnicsfnnt  Saracenotui^  tis /imiUum,&  L.hri- 
iio  eir  ecclcfix  coiUrariant!uni,ut  patebn  injerius  pi  o/eqitcndo. 

12  Stanrcs./?-?-  vnxjundiiatcr/i. 

12  Hahentes  cith.uas  Dei .  Ltperhdc  intclUgHntur gtatiatu  aSllo- 
nes  in  uniu.ffa  cccli/ia  de  uttiortjsfeciq.cmitra  rcprobos  c^  infidclcs.Et 
quiacccli/ix  orctticniS  pariim  accipinnturde  utteti  Teiia.  &  parttin 
denouo.tdiodicitur. 

13  Cantantcscanticri  Moyfi  fcrui  nci,5<:canticuaenidi.Ma. 
ix:  m.l.0.t.7^<<T«  ditijs  uiiloruis  attrihnciuntpotcnttx  ati<iiiD:. 

'  14  lufix  6c  \ci'X  lam  \'. x  tixac.ob/itnatos puniendo, C/' pa^nitentcs 
fi'JlipiLntio.tdcoJc<jUiiui. 

4'  I  Qnia 


0  ^^  L  I  T  E  R.  &deuiLiiii.i;  iuiliiia:impictionc,ci:mdicirur. 

A  1  Ft  w/rf/.Scqiiirur.  7   Et  ut.ii  tanquam  rnuse  uitreum  ratxutni  igne,  Pcr  quod  fignifica 

3   ^^ngflnsftputn  h.pla^as  frptem  vouiffjnas,quoniam  in  illii  cofum  tur  bai  1 1 ! n  ii!^,e()  qtiod  cotcrtnr in  aqua  &  fpiritunando qui 

rnaiaeilira  Dei .  per qua'' fiy.iiificanriir ocs  pocna;  in  gcnci-ali  c(t  ignisdiuinus. 

qua:  lunt  peccnorilvinfi;gcndac,cocpfcptenario  numero  vni  12  1  iabentcs  citha>as  Dei&  cantant.^rscanticunt  Moyft  ferui  X)ci,& 

ueifitxs  fi!;niaTur.  Er  mngisc!  j  luaiiuncif  iiulofcq.Prcndr  cavticurn  agniduttiti-s.x.huc^c^iSwimdi^i  dcluaeuafionc&diui- 


tnuitau.cnlausiuftorumde.euafionc  didatuin  poenarum 


nx;i)Itit;x*in'.pletionc  iii  nuloru  punitione.  Etpatet  lirera. 

tMo- 


Ac) 


Glo.ord.&  Nicolai  Jc  Lyra 


\6io 


ij3»  a  ?«i»VM/«jwrf.QnoJquofdameligis,quofdamrcprobas,vt 
A  cognolcantfidcles  cffc  ex  iuftiria. 

b  iipojT /j.ec.Caon:endi(rauiilosangclos  habereptatSpla- 
gadi,  diaiirusquas  piagas  ilii  (unt  illauiri.prais  proponit  cau 
lam  quaoltcndit  illos  dignos  clTo  qui  plagas  lunt  p  ailuci.f.ga 
omnia  mvftcriaecclc 


d  Etexiermt.  Etquiaitaaperr.icrant.exibuntpr^dicatores  D 

U. reprehcndent  male  opcianrcs. 

e  Etunum  .  qtiiaqnodilliprsdicabunt  exinftiturioncprio- 

rum  patrum  habebut ,  quj  omncii  vnus  dicuntur,quia  vnum 

doccnt. 


I  E'So 


b  .i  e.f  cimore  i\\fi  fetuiet.        Opece  &  pizdieittone, 


cSborum.  f  Quis  non  tiinebirtcdomine,  6c  inagnifiicabitno- 


a  £t veiciin)cbuiu|        b  Quia^raiisraluas. 


Qiiiafoliis 


v 


e  V.iueiciitJgaihc.iuant. 

d  Aliijuideoianibus. 


mentuLim?  Quialokispius  es,  quoniam  omnes  Gcntcsve- 

a  FiJe.  \>  Infriiritu  Jc  uetiiai:.         c  In  beneplacito.  Ft  vttcmagnilitJbuut. 


f\x  funt  rcuclara  om 
nibus  uolcntibus  in- 
trarc  ,  qu.xiltimalo 
merito  luo  non  pof» 
Juntintelligcrc- 
tU[9,io.a  C  ApfrtHmffJitem.i.xC  ,•  b      .  r   cr,     -  ...,.-  , 

uclat.i  funt  mvftcria  a  nient,&  adorabunt  m  conlpec.t u  tno,c]uonui luaicia  tua  ma-  ^ 
ccclefic.inquaDcus  =  r.q-xp«iiaafuur.  ,  •••^^''-■''' «='''=''"  "frL4U3vMf^,.,.nt,cht.^ 

em  Dci  mditant?''*  b  "ifefta funt .  Et  pd ft  h:ec  viMi,  ^.  ccce  apcrtu m  cft  tcmpliim 

.    .  n  I  a  Eecleli.tmiiitaniis.  b  14  cHquxcuntiuci  iiitlvcius^:  nonuin  Tclt. 

ifrAMB.rertaberna- c  c  idcuv.iiucrfii..fJicatofcs 

culu 


b  Poftquiuj  iUos(]ui(iini-Ci.'tc!ia  confjraia.ierunt.         lcin  chti9on-.ini. 
e  Idcll  Ctjrlitoinbaj^tiruio.        df.ljii  linepcccato.     I-itmiuic. 


bentes  fcptcm  plagas  de  tcmplo  vcfticitla^pide  mundoS^T^J 

aAviliis.    1'ioptet  couuetfjiionem:  b  Vitiutibus.  ffignaiu  minilictii  p;.T!a  toruin.  ^ 


f /ri7c«/id.i.irc,quia  coc 
rigunr,  coiripuintira 
Dci  pecc.mribus  mi- 
nantur.aliquandoetia 
cxcommunicant. 
^iV  AMB.Phialteiepre 
angeiorum  plen<^  tuc 
runt  iracfidix  nx  Dci, 
quii  qu.^ntum  adre- 
probos  pertinct,  prx-r 
dicatioiJnctoru  ir.ini 
Dei  in  fc  continuit, 
quia  pro  co  quod  pro: 
dicationem  coru  con 
tempfcrunt^iramDci  , 

meruerunt.  ' 

4»  ANDR.Quodfpe-  E 
6tat3dha!cepl.agas&:  tlinc 
phia'as,quifquisi!las 
iis,accommodaucrit, 
qu!  (ub  lccali  finem 
in'viuis  inuenientuc , 
is  a  Icopo  non  mul- 
tua-iaberra.icrit,  Na 


iic  clemes.quoluppli- 
ciacuc^  mftiturolccu 
lo  1'  ne  fine  infercntuc 


mprxfens  ecctc  jrabernaculitcftimoniiin  c^Io.Etcxierunticprcm  angcliha-  , 

114  dCllgnatUr,  per  IC  a  IJfftpI;nitud!neminte!!ig;nr!.tfcripn|titumt]uilii;tp!.-ig;j:. 

plumcxleftisHieru- 
Jalcm,q'icexviu:sla- 
pidib.quotidiexdifi-  .  . .     ,-  -    ^-  ,.  „      ,  rr  .        , 

•  f\     ■  j  ■     ■  j-  aAwius.    1'ioptet  couuetfjuonem:  b  Vitiutiuus.  l;lignaiu  ininilicrii  p;.T!a  toruin 

CatUr.V^Uia  IgltUrai-         <  t  Etijinmalascogiutioues.        U  Rctinacjloc!uriuiis- 

cit.apertucittemplu  c  candido,  &:prccni6licircapcctora  zonisaureis.Etvnumex  7 

CCCiCnC'  1  emplU  UC-  j  mcilprjJicatotcsprimitiui.a^lipre  Chriihi^,Tiiifu't  qujtuoraniujalia.  o 

BroeCclefie      OUldell  t  i.ptiJica£ori:.us.  c  i.fccii  c.j>  ualiiiram  Dcicouiiaeutia.         "J 

..      ,       f  "^  '  1    (■  Ill«ininaiosdiuina  l'apicnua. 

SHocSopcr     quatuor  animalibus  dedit  feptem  ang^hs  icptcm  phi^las? 

^l'    -j- -  -      .  a   Scilicet Vpotentispuuir^.         b  Idellineicrnuin. 

admis^rcgm  c^ieins  f  ^^ureasplenasiracundi.-c  DciviuentismrccuIalcculorum.Et  iOcQfu  Deus  benignus 

. ._..,,' -u   c  Jx.l,U  a  i.li;tiptura,l.guantmnaduulo5.  b  Obfcurit.ue-        c  I'irif;;nt.a  Dci. 

PCreUinOlb.hdeilb,  r  1  dCi_.iacuic:auJiii.cm<,aperit. 

patef.iclus  elr .  Sed     ii-npletumeft  templu^m  fumo^aa  maieftatc  Dei  &devirrtiV! 

qUOeX    nOC    tempiO  g  a  Deteptobis.  b  fpetuer  m  intclli|»entirm/2'iia  c.xc.TCauiteosinaliiiacouuu.  i     i    j-       ■ 

pr.xd.catpres    exilTc     eiu.s,&nemo  potcratintroircin  tcmplum,donccconlumma  1 1 "''''"' ll''!!!;i?'" 3 

■    dnr  Nunquidlanclih      ,  Lp„..ociiiosaVit,quoscuipaciaudic.  ^         '  '  mpra;lenti  vitapocna 

abiUa  caslclti  patria,       rrnnfrrpnrfm  i^iicnHfnrpm  ano-^lomm  ^meritos  pcr  hnoch 

adpr,xdicandi^ndc-     rcmurlcptcm  piagxlcptemangeloium,  &:  Eliam  Prophct.is, 

fcendutf^QiiafidecG  '  ■  perelefnentOiumin- 

lefti  patria  prgdicatores cxcunt.cQ  ab illo  mittuntar,  qui  glo-  tcmperiem  &:  cladcs qntc per  bella contingunt,per  incomo- 
riacftfanftoriJ.Sdaquooisdodrina  proccdit.Habentafitfe-  daqux  Antichriltusintcrcr,puniri&.flage!laripermitter,ri- 
ptem  plagas  in  pta tcin,&:  non  in  poenam  fuam.  Pcr  fcpte  pla  cut  fubinde  quoque  pcrmirnr,fiquidcm  ha;c  omnia  co  Ipe- 
gasfcptem  uitiaprincipalia  cxquib.ola  malaoriuntur.defi-  dant,utmitigetur  pocnafcelcratisapud  infcros  conftituta. 
gnantur  .  Omnes.n.operatoresmalorumita  inptatehabc-  AtnosparerneaDcocaftigati,(ubmiirepr^cemur,domine, 
buntin  die  iudicii,utcorum  ludicio  pcrpetua  poenapledan- 
tur.Dns.n.dicit .  Sedebitis fuper  fedesduodecim,iudicantesduode- 
cz?Mmt./pjf/.  PcrJapideuccomunduni  atq;  candidum,quo 
fcptem.angch  ucltiti  dhrChriltus  defignatur  de  quodicit 
Apoftolus.  Omnes  quiin  Chrtflo  bapt.v^ati  eflis ,  Qhrifluni  induiflis. 
PerZonasautcm  aureasjprjcdicatorum  fapientiaintimatur, 


nein  furoretuoflagelles  nos,&:c. 

g  Fumoama.  eJrc.ncQuamuistuncomniaerTintiraapertafi- 

dclibus,tamen  ip(«T  erunt  claula  Si  obfcura  infidclibus. 

h  introire.  i.  intelligereiliud  occultumDeiiudicium.quare 

alios  eligit.a  ios reprobat,don  7c  in  fine  mundi aperte cogno 

fcent  landi .  Vel ,  introire intbrim  in  ccclefiam,donec cora- 


quicordalandojiiniiqtra  (e  ita  concludit|Ut  extraiplao^  pletafitomnjtnoda  damnatiomaloj:uminiudicio,quiapQr 

pcrdiucrloscrroreseuagarinonfinat.  fleaconllatnonintraturos. 

d  Et  irTFCAP. 

R~A.         ~ 


N  1  C  O  L  A  V  S     D  E    L  Y 

^  1  Quia  (olus  pius  es.peccatores  reuocando.ideo  fubdttur. 

2  Quoniam  oes Gentes  ve.f.adfitum  ChriHinon mundi,multie- 
tiani  thfideles  utdente  viiiortas  Chrisiianorum  mirabilcs qun  itifra  de- 
/cribitur  ucxatione  inielle£tum  eis  dante,  crediderunt  in  Chrifium,ut  di 
ceturin  c.feq.fpecialuer  dc  Saxonibus  &  ouiuft/iodi. 

3  Et  p.  h.Htc  confequenter  dejcribitur  fcptem  plagarum  e^iecutto.et 
diuiditur  in  dtias partc  s,c]iiia  primo  poniiur  perjecuuoim  difpofitio,fe- 
cuudo  ipfa perfecutio^c.Jeq.drca prmum dicitui.Et po.haic  uidi,& 
ecce  .ipertumefttempl.  td efl diutnumjecreiim per impUtionera 
in  cffeiiu. 

4  Etexieruntfep.Jjn.  idefl  Deinuncii,quipo§icanomiiiabuntur 
frofequendo. 

5  Habentes  feptem  plag.idf^  habcntes poteHaum infUgendife- 
ptemuindicias. 

<$Vci(iti  lapide  rnundo.r.C/:»'//!^,  quidicitttr  lapis abfciffus dc  mon 
teftnemaii!bits.Dan,z.Ettnundus,quiapeccaturnnonfecit,nece(lin- 
uentus  dcltis  in  ore  cius.  i .  Petri  z.d.quo  dicuntiir  indui  homines  fanLii. 
J^w.i5.d.lnduiminidominum  nol\rum  lelumChriftQ.per 
imitationem  operumJiiorum.Ft  hoc  patet,  quodper  iftosfeptem  anga- 
loi  de  qmbus Jigtliatim  poflea  dicetur ,  Ijomines  catljolici  &/an£iiin- 
telligentur, 

7  Etpr.c.p  zo.2\3.pcrhocde/>gnaturcaflitasmentis,qi4iepercipitttr 
tn  noHO  Teft.ficuj  pcr  renes  accin£ios  caftitas  corporis  pertinens  ad  ue 


dim  eam,iam  m&chatus  ejt  in  cordeftw. 
S  Etvnumdequatuoranima./.de^HrjfKore«<in.?e///?/f,rf  A'fK'jf 
aliquifdicsntes  qiiod  iUefuit  Lucas,qui  rnagis  loquitar  depunitione  re- 
probonm.fcdfecundum  ea  qu£ ditiafuntfup.c.  i  o.ifle  magis  videtur 
fui/fe  MarruSjVt  dtiiumfuit,quod  per  qiiatuor  animalia  iracligmtitr 

quatuor  ecclefia  patriarchqles  /iue  qiiatuorpatriarch^  eisprajidentes 

Marcus  verofuit  vere patriarcha ./llexandrinus. 

9  Dedit feptem  angelis  leptem  phialas././)ofcfl<jrfwi  punietidi 
reprobos  ex  ordtnatione  diuina. 

10  Etimpletumert  tem.Deifu.  perquodfigmturdiuinaconde- 
JcenfiOfficut, 3  .I^egiS .dtcitur  qttod  nebula  implcutt  domum  dominf,  ad 
defignandum  Dci  pr^fenttam,acccptando  deuotioncm  Salomonis  ©"  po 
puii.Jic  in  propojtto  Dcus  pcrcuttendo  reprobos  condefcendit  eleCtis. 

ii  Etnemo  poretatintroirein  tcmplum.  qHodexponuntaliqui 
de ecciefta  lero/olimitana,qiiam fideles  nointrotcrut,donccfcptcplagg 
fequentes  conJummat<sfuerut,quod  completumfuif  tcporc  Godfredifdu 
cis  Lothonngig  c.ipta  lcnifulern  per  Chrtflianos.Sed  hoc  diCltt  non  uiie 
tur  veritm,nam  ante  copletionem  feptc plagarii  habitata  futt  lerufale 
a  ChriHiani-s  vt  videbitur  ca.fe. Vroptir  quod  alitcr  e^  dicendu.f.quoi 
loannesdicendo,quodnemopoterat,&c.aUuditeiqHod  dicittir.i.I{cg. 
o.6.Nebula  impleait  teplum  domini.£t/«W/r  ttbi.  'it  no  potc 
rant  laccrdotes  ftarc^nw  retraxerutfe  propter  reucretiaprxJtntiJi 
Dchutdiffufius  diftufuitibidc.  Tcrhoc  ergoqnod df.Etncmopo. 
hi.def}gnatur,quod  minifcri  cccleftx reuerenitusfblitofe  habct  ad  Dcu, 


(us  Tcfiam.Matth. $.d..Audiflis  qwa dtCium eft antiqui:^on  mcchahe     ut impleatiir  pkgxfuper iuimicos ecclefix, utfic liberiits poffm t cci le- 
T>f'Ego autem  dico uobis, quicunque titderit wuUeiem  ad concnpifcen'    fiastngredi ad celebraadi  officiti diuinu  Jkblato irapedimt-to infidciiTt, 

•^CAP, 


i 


■i^- 


1^21 


A 


^ 


pocalypfis. 

X  V  I. 


a I  j  T au.&e.Scquitur.lte  &cffiii!Ute.'k  Amb.Vox  detern- 


T 


B 


dx  un 


C    A    P. 

E' 
plo vox dommi  eft prscipientis  pisdicatorib.  vt vcr ■>Q 
Deinoofolumcleftis,(ederiamrcprobisannuncicnt,quate 
nu^  habcant  ifti  vndc  corrigautur ,  &: illi  vndc  detenus  dam- 
ncuuir.  Prjedicatores 

itaqjphia^asrnasruper  C      A      P. 

tcrrameftundut,  cum 
verbum  Deipeccato- 
libusannunciant.         ^ 

Vosqu:  bonieftis 
quan<iim  ad  uos  profi 
cite,&:inmilisdanma 
tionemcxercetc.profi  i 
ciccadeftlindite.exer- 
cete.aceft^undite.CQ 
ifti  iam  prxdicent,&a- 
perta  fint  q  prxdicant, 
6:  tamcn  quida  intra- 
rcrecuiant.habentpla  C 
gaodi  opportunirate, 
6cm  hoc  diuinam  ad- 
monifionem. 

Inlexto  figillo&ift 
fcxto  angelo  lapelo- 
cutns  cft  de  eildema- 
lis,led  liocrefpeftu.qd 


Cap.  XVL 


l^ 


22 


a  i.diutiiamiiif^irationein,vcWliquaiii adiDonitionrm 
b  Id  eflecclefia.vfl  ciclo. 


cemplo 


a  Quia  Chriftum  tccipere  noiunt,        f.quantum  ad  efFsftum. 

b  f  qui  pto  Chtifto  rccipient  Antichtilium. 
.  jj  -       .      - 


runt,  admonirionis  verba  impilsimpeirderuntjUtcoscorri, 
gerenr.SedviiinLispeftimum  ineos  fa«!>umert,qu:acx^r2e- 
dicarionei'andorumdererioreseffcclinandataDcn.onic- 
pferant.Vulnnsaiitempcflimum  eft.conrcmptusmandaioi 
rum  Dei.Pctcharadcrem  bcrtiar,fupetbiam  incorngibiicm 

coruqui  utdiabolus, 
XVI.  poenitcrerenuunt.in- 

tclligimus. 
*  AND.vel,vicusma 
lignum  in  iisqui  ado- 
ranerant  beftiam ,  illu 
dolorem  &  cruciaru 
exprimir.qui  incorde 
illorum  infixus  inlbc 
latentis  morlus  (cor- 
pionis ,  ammosdclcr- 
torumaffiduc  pungic 
&:rodir,  dunl  nimuu 
variisplagis  diuinitus 
^C  6  immillusacritercaifi, 
nullam  ab  Antichri- 
tto  opem  conlcqui  le 
"  animaduirrrunt. 

b  P&l.Simulacta(-.entinmafgentum  &aur<Mn.  Scd     &     VCrilimile  Pt 

c  i.inillosqui  coiiformcs  eruni  ptxdicatoribus  eius. 


audiuivoceni  magiid  dc 

a  Non.n.Bifimit'untiirdel)^ntprsdxaie. 

b  i.annunci.-)it'  pccc.itonbnspfn.isdebitas. 

diccntc  repteangclis:Ire,&:  cflunditc 

Intetrcnos. 

feprcmphialasirsDciin  terra.Eta-^ 

i.primusordopcid  catoium.        a  Suam.predicationcm. 

biit  primus  angelus,&  cftudit  phia- ; 

a  Adliteranijapofloliprirao  ludacis  pradicaueriini.i.in  ludsoster. 
■    ■  '  '   —    -         l.quantum  adiutelle- 

b 


lenaamantcs.    b  i.damnatio  nociua. 


^um  e.KCxcati. 


lam  faam  in  terram ,  &  fa(5tum  eft  vuhius  f^uum 


C  i.fidem. 


t  pcflimum  in  hommes  qui  habebant  charaderem  be-  j  "^J?' 

•  Antichrifti.uel  lignantnraiuiijquiviuuncaa  fimilitudinem  beftix.  c^a 


„    .  .      ,  h  1     ,1  ■  ^'  Q  quoquc  cxterna  vlce- 

&  ineos  qui  adorauerunc  beltiam  &  imagineme-o  raeorumdem  corpo- 
» inofficio.  b  Pt?di3atione3idiuinivitionis.  9  raerauiieccxcarnifica  c 

"  '         ,,','„  c  In  illos  ianaoscontendunt.        Inluxutiolos.  o       ,  ,0 

"»b3".'iont;  d'"^-  E^  '"«'i"d"»  ^"g^l"^  ^«"dK  ph^km  luam  inma're.o'-f„n--°b^ai;a.  - 

dendum  vlcerofaeani 
majjllorum  ftatum  vulneraquc  diabolicis  impoftuns  Anti- 
chrifti  &  erroris  laculis  inflida. 
c  yulnus.  Inobedientia  eft  caufa.quarc  vulnusillud  fiat. 
d  Etfe.ang.&c.  *  AMB.Iftedoaores  legis  (ignificat.Totum 


inferrent  fandis.  quod 
fi  et  ibi  ci  at  aliquod  verbum  dc  damnationc  maloru ,  &  hoc 
incidcnte.rponcbatad  confirmationem  patietium.hicvcro 
tantum  loquitur  de  phgis  quas  ibi  fandb  infcrent  malis. 
b  Etahij-pTmusangeius,&c.i{  h.w&Kosivs  .  Praedicatotes, 


cfiianteiegemfuerunr,hicangelusdcfignat.EfFuditautem    autemm3revcrfumin[anguinem,vind;daeftcnminaliuirj 
phialamfuap3inierratn,qua[anitivirj,quiantclegcmfuc-    fceierumfecundumlegem.quxfanguiniscfFidionefiebat. 
runt,  #?^And. 


liifio. 


oatinj 
afia, 


NI-COLAVS    DE    LYRA. 

C      A      P.  XVI. 

ll  ■"  T zw.Oefcriptddirpofttione adfepteti plagas  inferendaSyhic co- 
j[__jfetjuenter  delribitur  rxecutio  earum,& primo  in  generalis ,  cu 
<f/t<;ur.Et.9U.d  iui  i^o.ma./«}  quo  denotatur  mag  nitudo  authoritatis  di- 
uin/e. 

2  Dctcm.fgUriaDei. 

3  Diccntem  lep.aij.  adexequendum  diuina  mandata  de  reprohoru 
pumtione. 

4  E  t  abiit.  H:c  confequenter  ponitur  executio  infoeciali.  Ec  potefl  di- 
utdi  infeptem  partes,  (pcun^ium  numerumfeptem  plagarum,efutpate 
bunt  profeqtieHio.C  irca  primum  fciendj4m  ,quodQon(lantinus,qm  c£- 
pit  tmperare  anno  domini  fcpUngenteftmo  quairagefimo  fiiit  pejfimus. 
'^am  ficut  dicii  Sigttbertus,imagine  Cbriflt  &jaa£Iorum  ab  ecclefiis 
remouitycofq-  qtn  Deigtnitrichuuocahant ,  &  qui utgilias  iaecclefits 
figebanttZP'  quiaiuranientis  &  abimmundts  abfiinehant.patrimonijs 
priuautt  &  multipltcitei  cructawt,  Monaihos  et  cr  moniales  contrahe 
re  rnairimonia  coegit.qHodmdtt  miantes  ab  eo  mariyriT^ati  funt.Vo- 
ilca  uero  imperanlt  Wireneuxore  h<onts  cufiiiofwi  Con§]antino,quo- 
tnm  impertum  incapit  anno  domini fepttngente(mooSuageftmo  fecu 
tlo,Adrianui  Papiadtnjiautta  pal>ianhx  Confianiinopolttani  cogre- 
gauHjynoiumin7^rea,in  quacondeinnauit hxreftm  execrantiu ima 
gniei  CiHini,&  lantiotum,quia  funt  Itbrilaicorum  moueces  eos  ad de 
voiionerh.ynde & beatus  hucas  imjgmes  Chnlli &  beatx Marix  vir 
ginii primo  dtcitur depinjki/Je.  Condenanit et  hxrefim  Felii lana ,  qux 
pomt  iii  Chrtflo  dupltctm  Pfi  filiationem,f.veram  in  natura  diuina,& 
adoptiuam  in  humana.Ai  quodfequitur  in  Chriflo  d«plicem  ejfeperfa- 
rian>,rnam  in  natuia  diut'i4.aliam  in  humana,ftcut  dmt  'h{iflorius,& 
ad  hoc  Jiequiiur  quoii  beata  virgo  non  {it  muter  Dei,fed  tantnm  hominis 
ifl&  Vfio hjtejeihahent  fimilitudtnem  cum perp,aia Mahumeti.na Sa 
laceniimaginesexecrantur.diiuntettam  lcfumftlium  Maritf.  virgints 
effe hotnmetn purh.igitur  de  damnaiione  huiut  duplicis  harefis  dicttur. 

£t 


"Et  a.b\it  ptimm an^ckiS.i ^  f':i  P  'pa  .4drtanus piKClus ^  bonus. 

5  Et  effudit phi.fuim  in tcv.proiidenio  excommuntcationis fente 
tiam  in  terrenoshomtnesdi£ia<  harefes  tenentes, 

6  Ethdiim  c(i  vo^.C^enii  nzcpti'.nam  eKcommuHicatioqugefl  P 
fpiritualis plafa peior  eli qiiam  temporalis peena in  objlinatis. 

7  In  ho.qui  \\z.ch^.bfvnditHiinem  Mahuraett  modo  prmdi^io. 

%  Et  in  cqui  ad  bc.&C  imxcreuerendoprmcipes Mahumeto  con* 
formet. 

9  Et  fccu  n.  Hic  ponitur  pl  gafecunda.  Circa  quodfciendum,  quod  ali 
qui  ctues  I^omani  contra  LeoHern  Tapaw,quipr£fuit  etclefixanno.v. 
Htrenxi,i!^ConHantini  eits  filif,coiuraHeruiit  ei  tingtiam  bts  prxfcinde 
tes  &  occuloi  eruentes,&  eum  tn  fuo  fanguine uolutatum  quafi  femi- 
mortuum  reliqucrunt.Dehoeigifurexponunt aliqui  literam tflam di- 
centes,qund  ille  ctuis  l{.yna'ius,  qut  ahos  tnlu%  it  ad  diSiam  enormttate 
dicuur  hic  angeluijecundi*^,c[ni  "ffH.liC phialam  fuam  in  mare.i.  eccle- 
fiam  ratione  baptifmt  mare  nominatam.lUe  namque ciuis  effudit  mali 
tiamfuam  &iramin  ?jpam,qui crat capur  ecclefte,& faCius efi fait 
guis  tanquxm  mortut.quia  Tapafuit  cruentatus fiiofi)iguine,&  quafi 
mortuus  reli£iusj~ed  ifiud  non  uidetur  rationabiitter  ditlum  ,quiaficut 
patet  ex  prsdt£i:s,perfepiem  angelos  intelliguntur  uirifeptem  catholi 
ct&fanHi.lfieuerociuii  /{omanusfuit peffimus.  Itemquoijubuitur  . 
Etomnisanimauiuensmoftuaenin  mari,nonbene cbfonai pr^ittiis, 
nam  alij  de  ecclefia  nonfterunt  occtfi  cim  heone  Tapa,  quia  pt.  rjecu- 
tto  tUafuit  perfonalis.  Ueoaliterpoteii  expnnt  &  mclius,uc  vtdeturde 
Carolo ma^no  {{fgc Pr.inci£,qm  temporetUo  SaxonesdebeUAUtc,qui p 
Viare  htc  defignatur  propter  multttudtnem  lUius  populi,cx  monloque 
di quo dicitur infrafe.ca.AlJq  m  ^Ux  popvtH  ma\t\.Mare  nanque 
efi  congregatio  .tquaru*n  multarum.  I  cem  quia  Saxones  p  'r  mare  naui 
gantes  plures  terras  Chridianorum  afflixerunt  Dicit  tgitur  loannes.V.t 
lecun.ang.i.C^j-c/^f  *(?x  Deo&ecclefiadeuttus. 
ioEtia<iil]phu.laimitimA'exerceridodiuinamuindiSIam  tn  Sa- 

xones. 

*IEt 


M  0 


7   hi  homine ! qitt  hab<  bant characierem.ld  Cll,tvrMni ,  vt  (upta- 


di£tum  efl  &c  ifti  funt  cupidi.quiaficuttyrannusalioru  bona 
"/( 4.Ftahiitpririus  angclus &eff'u4itphialam.tpcTqn^mr^gmf\ca     rapitviolcnrer,itacupidusfrauduicnterpcrufuras&:  caluna 
tur  pnnitiocupidorum,quidefixi  funtin  amore  tetrenoiu    niasf!i!fas&  iliasfr.iudesfalfas&exquifitas. 
VndedicitAug.Sidiligistcrram.terraes.  9  Et  fecunclmangrluseffudit  phialam,^cv  q^ioA  fignificafur  pu 

6  £«/<j^^«wfftV«/«w/<«««»7.idcftpun!tiogtauis,  qu«eft  in-    nitioinuidoruiii.Namncutmarccftamarum.iicinuidiama 
fernalis,  ticaniurdcbonoaliorum. 

*M0- 


1 


^ 


^23        Glo.ord.&:  Nicolai  dc  Lyra 


1624 


*  And-  Autfic.  Noneftmagnurnaiudiflici!ediuin?virti.i-  mortemferpetinm  ir.tulcrunt.  D 

ti.vt PrcudochrKii infiimitas.eoruiiKijqaos leduxitficilitas         A-  An dr-  O.kndiiquooucpcrhxcpcrmukosquando 

^inconftantiai^I.\n.\f)at,  per  randospropUetasEnocli&:  E-  Antichrill  isbacchabitur.paflimoccurluros.qui  j>ropterfm 

Jiam  tranrmuraremarc.  it.^  vr  tnortuihouums  (pcciem  prx  guiarem  inlideconftantiam  prophetisedonum  conrequen- 

lefcrat;  lumiutentumijsadferre,  quivjtamin  cidcguijt.  tui::quie;j  it  slccaufaadiaboUlateliuiorrucidabuntur,&c. 


Na  illudolim  pcr  Moy 
lcm  inAegypio  fccifle 
certo  nouimus.  Forte  c^- 
tlcs  quoque  qua^fub  An 
tichnnijducntum  prop 
tci:  bclla  6c  leditioncs  paf 
fim  cuenicnt,pcrhi'cdc 
notantur .  NamGog&:  Jr 
Mago^  contra  fc  inuice  ^*-^ 


a  .i.vl(v>  ringuioii  qncm cffaderunf 


■bQuiapon  rcfurgcn^ab  illa  ^.•"innaUone. 
c  lii  ijiia  vUcbaiut  ViUci. 


a  &  £i<ftus  eftiangiiifi  tanquam  moimi ,  &  oisaia  viiicns  i 

I  .i.inainaiituJine  Ge.iiilitaiis. 

mortua  ell  in  mari. Et  tcrtius angelus c/fudit phiala  fua  ^ 

C  a  .i  coi  jt.iplejdo  Ap>>ttuiasAi>UChtilli,qjii'>:(ip[U'a>  vcl  imio;Kvelmiiiuic!>  J-ocau.ibuiit.     ^ 

b  .i.yhiuC^viii  tidadefcccjii!>c«ruir. 


perfiumine,&ru{>ronrcs  aquaiu,&factus  e(t  sag 

,  „  1  ^        a  Curtodcm.    b  Sciiptu(aruin,vclpouii!oiu;n.    c.i.iiuciioti  eftVftu  launanfcui.  . 

COnCltaOUntUr  it  ll^qua  ■  F  -i  .l-.iciuaaipai  tcicnao.        e  .foni.iil.us  prxliacnito.  -* 

tuor  orbis  parrcs  pralia-  f  £j  audiui  angelii  aquaru  (iicciue:  Iii (lus  cs  c!o  minc  qui  ^ 

t)UntUr,C.^lin  llCgCSqUO    (j. ».  .i.immutabilit.:i.    b  .i.ca'entialiici.     c.i.fotm4i.crSc  attcai.ic.  _ 

qUCquiAntichrittiJmpC     O  b       •  c  I  a  «.iin  pcmosiHosiralosdamnafii.  / 

es  &:  qui  eras  ianc^.i|s,g.  hoc  iudica'iti,qLiia  ianguinc  ian  8 


quc  qui  Anticlinttnmpc 
riuiii  dctredabunt ,  cum 
intoto  cxcrcituinpartcs 
concidcntur. 
a  Ef/i.cfJ/jn.  idcfidam- 
patio  cius  illata  cil  pro 
fanguine  quem  cff"ude- 
ruor, 
P  b  Sanguii.  idcfldamna- 
tioilla  ctitr.jA^«.zmwor.i. 
jrreuocabijis.  Sicut  enim 
iTiortuus  non  reditad  vi- 
tam.tic  illa  fentctia  dam 
nationis  non  reuocabitur, 


a   M.noruni. 


Mfi  oiiim. 


li  (Sitorum  apoitolorii  «S<:  pr.ophctarLieftucieriint,&:  {iingui      intellextt 


C  Suf>erflu.&£.&fa.e(f.f. 

Qiiiafimiliterifiidam- 

nabuntiir  profanguinc 

qucm  {uderunt,vcl  coc 

porahtervel  fpirituaU- 

tcr. 

f  ^Hdiui.  idcftintellcxi 

iplos  prxdicatores  qui 

hanc  vindiOam  facicnt 

non  fibifcddominoat- 

tnbuentes  &:  iullefieri 

confirmantes. 

g  Q^ii  eit&  'ji>  eras.Vcn 

turumnonponit.quia 

in  proximo  vcuturum 


»  ,i.p<iiamit«nain,Schoriil.iIcuilUut(a,igui».  ^  lOh    Efya.f.  XtCrnam  pOC-  £ 

i  ncmcisdcdiiti  bibere.Djgnicnimiunt.Etaudiuialte-  1  jnam  pro  cffuiiouc  fan- 
a  ijeftdifcipuiumeorum.  guinis.iuqua  promctc- 

"'^"'^'"''"''r^oddiciuseaverum.  da  fuUt  dclcaati. 

,  riim  aniTelLim  diccntem :   En^m  domme  Deus  om-  r , '  ^^^"''«".Quodmagi. 

I       •  ^  Q,.odp.oiniuu„;eincicn(u.  ^  -  ftn  dlCUnt,dilCipull  COa 

"         ,  firmant. 

■'  K  ^tiam  dominc  Deus  owj- 
nipif.  cf-Ex  magnaaffc- 


mjiipotens ,  yejra  dc  iuita  iudicia  tua .  Et quartus  ^ngelus 


dioneconuertontfcrmonem  ad  Dcum. 


c  Qmnisjiiima  M/.Oinnesconfcnticn»es,qui  viucrc  vidcntur,    J  /Mf/i/.I.ilhinicnimeLt,Mtquifanguinemfudit,bibat  vindi- 

ftam  languinis. 

,.., ,  m  frj/zMiTMjjfl^f/KjjeJT.  A\f  B  R  osi  vs.  Quartusangc- 

C  d  Ec terttus an!^dHs,&c.  -^  Ah.1^.  /ilc  prophctas  dcfignat;per    lusChrifluniiit  Apoltolos  eius,  caterofque  prardicatorCT 


quia3pertcnonpcrfc.quuntur,(edproptcrcoa(enlurndam 
nabuntur. 


flumina  vero  fjntoiqueaqaarum  duodccim  trib.  cum  luis 
familusdefignatur.Phialamautcm  luam  fupethgcangelus 
cfFudit,quando  fincti  prophet?  impio  populoverbum  Dei 
annunciauerunt.  Scd  illi  deteriorcs  effcdi,non  folfi  maudata 
Dcicontcmpfcrunr.ied  &C  ipfos  verbi  Dci  miniftrosoccide- 
runt.  In  fanguinei^i  vcrovcrfiiunt ,  quia  ipfifibimetipfis 

moitcm 


fignificat:  isautem  phialam  infolemcftudit.quia  ChriOus 
&  Apoftoli,  quod  impd  ludxi.i  Romanis  delendi  efTent 
apertisuocibus  praedixcrunt.  KanificutquJibet  lcruusac- 
cipitadomino  iuoglaJium,  nonundeiplciuguletur,  ied 
vndereumiugu!ei;ita&:  i.lomani  cfFiifiong  phials  inqua 
ica  Dei  contincbatui  ,  non  ad  hoc  fufccpcrunt  vt  ip(i 


N  1  C  OL  A  V  >    D  E    L  Y  R  A. 

*  t  Etf.i(ftuscftran.tanq.mor.(;«/a»j«/f/«<i/d<'ie54xo«/&./Mf- 
runt  occift  ,fed  quta  de  remanentibus  aliqui  uidcntes  vilioriam  Caroli 
faSam  viriute  Dei,baptifmumfit/ceperunt)ideonon  dicitur.Etfa£luf 
eflfanguis  moitul  fimpliciterjed  tancjuam  moriui.Cteteri  uero  obsiina 
ti  fucrunt  occifi .  natn  4e  tUis  iina  du  Qanolus  quatuor  millia  &  qutn- 
gentosfccit  decoltari,ideofubdtrur. 

2  Etomnis znimdivi. quij qui fapti fuerunt viui in infidelitate Sa- 
Xonumobninati  occifif4erunt,utdi£lum  efl. 
I  Ettcrtius.  H£cefltertiapars,quji  fimilttet  exponiturde  Qarolo 
tnagno  imperatore  tamenfjth,  cr  ideo  mminatur  hic  hts  angelus./.fe- 
(undus  &  tertius,eo  modo quo difitur,  i.l{fg.x.de  Saule  fa£to  rege,qi 
IBUtatus  fiiit  in  utrum  alteru.Qarolus.n.^b.annis  rrgnautt  fuper  ¥ran 
f0},&  po/i  mperator  fuit  fattus.\o.annis,ut  dicitur  tn  chronica  S>gtf- 
berti.  &  anncf.  j .  impet  fffw  Mauros  qui  &  Hunni  dicuntur,&  multas 
ierras  Cbriflianorum  affligentes  depopulauerant,totaliterdebclUuit, 
($•  eos  qtii  remanfcruut  fiUci  catholuiJubiecit.idegdicitur.El  tcrtius. 
f.Carolusimperator  iratus. 

4  EfFu.phi.fu.JD««/nJ/^<iw. 

5  Super fiiiminz.i.fuper Mauros fiue Hunnos,quiftf  nominantur,eQ 
q4habitabaitprimitustu).taplaudes  Meotidas,  ubi  luni  midtaebulli- 
tiones  aquarum pcrmoiumfontium.  Etquia  cun  an.e  fLiuaei  i\U pu 
tarenturtmmeabJcs,Hurint  eas  tranftcrut,&  Co'hos  itu  ultru  tlUi  pa 
ludes  bahicabant  tn  Si ythia  dehcllauerunt,e x  qua  uidori^  clcutti  aliaS 
terras  uf^ue  tn  CalliamJub^thyU  regefertq  &  igne  uaftaucrunt. 

6  Et 


6  Et  fa.pltlau.y«/d  CaioluAercuus  i}iul:vi  tiitei Ifdi  Hnnnos. 

7  Etaudi.an.  ^d intelligentiam huius fciendu,quo:i ahgeli  boniqut 
funt  de  ordirie  prineipatuu,  prtifunt  diuerfts  regnis  &  genttb.et  ideo  pro 
curant  bonum  gentium  fibi  comm'[larum,propter  quod  wdentnr  ftu>  iit 
uicem  rcftflere  quando  contrartantur  ad inuicem gentes  fibi  con  rntfjk 
antequam  fiiant  determinationem  diuin£  uoluntatis  de  futura  illiits 
geritfs  uel  tlliusfuhieCltone,&  hoc  modo  Dan.go.dicit  Gab. Dan.  PriCl 
ceps  regni  Perfarumrcffiiit  mihlzi.d.cb.ficutibidem  ftitex" 
pofitum  diffufus.Sed quandofciunt diuinttm  uoluntatem  perreueUtio-. 
nem,uel  ejjeUus  pofitionem,concorditer  approbans  diuinamfentcntid. 
l^am  uolttntates eorumfempsr  funt concordes dtuiPXUoluntatt,&  je- ,, 
cut^dum hoc dicitur.  Etaudiui  ange!umaquarum.(.H««or«m/>£r  j 
fontes  &  jLumina  fignificatorttm,uc  pntdiCium  efl. 

8  Dicentem  iultus  cs.apprQbatido diuinamjentcnttam  de commif'^^ 
fafibigentedei4i6la. 

9  Quiafanguinemfandtorum.&c.cffud.  Hunni nanque ante- 
^uam  uebetUrer.tur  per  Carolum  muitos  Chriflianos  tnterfecefant ,  in- 
terquos  erant  atiqui  prMitifanSlitate  &  donoprophetix. 

10  Et  fanguinem  eis  dcdiltl  bi^  ScC.eoj  puniendo  fimili  p^nrnVu- 
de  vulgariter  iicitttr  dtfic  punito ,  ihe  bibit  cum  tallfcypho  cum  quali 
alios  potauit. 

1 1  Etaudiuialterum./<jn^ff/«m  Francorum. 

12  Diccntem  ctam  do.tiamambQangcliattmamfententiamap- 
probauerunt  concorditer. 

13  Etquaitus,i5>:c.W/c/>o»/fttr^«<irf<f  pUga.Quam  expotiunt altqui 

"kquo 


'kzc.tomntsammauiuensmortttaeiiin  mari.  quialicetinuidu? 

viuatcorporalitcr,tamcn  moituuscft  fpintualiter,&:morti 

lccundxqua:cflmorsinferni,deputatus5ternaIitcr. 

3   Utertius  angcluscffuiitphiatam  fuamfupcr  ftumtna,  &c.   Pcr 

quod  fignificaiur  punitiocarnalium,quidc]caatur  inaquis 

Voluptatum. 


6  Et  fuCffis ell fan.qm^x  dcledatiQ  uoluptatuniuertiturcisir» 
amaritudincm  poenarum.vnde  dicitur,inf  i8,Quantu  lc  gio- 
nficauit&:indelitiisfuit,tanrumdatcci  tormgntumo<;  Ijtlu 
9.i)»/ay</>»./j/j.apo.i.nunciorum  tuorum. 
10  E|^««(/.Voluntateetfi  non  opere.nam  homines  ucluptuoft 
illosodiuntquieorumuitiareprehendunt. 
l  i  Et  quiirffts  ang.ef.^cx.  quodfignificaturpunitiomaioruni, 

tMQ- 


i62S  Apocalypfis.    Cap.  XVI.       i^i^ 

Uj=»iT  cr  perirenf, recf  ad  vindicindnrn  Chrifli  fanguinem .  Vnde  fedem  autem  beftis,h?rctici  defignantur,beftia  aute,  diabo-  D 

A  5c.  (cqiiitur. Oni i d.itum  efl  lilt  xiiu afiurre homines i3'  igni  PoiVu-  lam  ngnificat.Iureigitur  Icdes  beftia:dicnntur,quia  ineoru 

mus p.r(tum,obl7dionem:perigncni,  rnmcm Scgladifi  qui-  cordibus diabolusmhabitat.Phialnm crgofuper  fedc  beftijE 

busIu.i.Tiiconlumpt!  (bnt.mtLfligere.DarumcftcrgoRoma  tfFndir,quia(andti  vinerrorcs  harreticoiu  detcgentes,  qu<e 

nisa  Dep.vtimpicsIudxQsdiucrliscalamitanb.atiHceret, oc  p^nailhsinftaretjmanifeftarcfluducrunt.F^SftWffl  uero  re- 
Cidercnr ,  d  terra  fua  gmm  eius  tenebrofum , 

CUellerenr.  a  Antichtiftum.quifedicitfolemmundi.        In  vatiamgloriam.  quia  iHisquibuS  do- 

wANDREAS.  b  ADe.,t.cnmmiiii.        Anticluilto.    i.ambi-.,oni5.  .   ^^1113   hxrCtiCOrUm 

_,       .      ^,.  ,    ,.  c  Maiori  tiibulatione.  •'  T-   .     •  .         •  ■    ■ 

Fortaais,(cnfih(ohs     eifadit phialim  fuam  in  folem.&^darum  elHlli  a:ilu  afBf Lrcre  ,  f"lg'dY^dcbatur  , 
,        ardorehomines(te-  r     ^^._^^^^      bi.dcfeccn,n,,qu.dam.^tr,bniatione.     cf.fideies.  "'^    ^  2.  p^r  doarmam  fan- 

pore  Anticnriiti)  m-  ^  uimi-     fcordc&ote.  3  aorumpatru,quoa 

ccndentuirDcocle-  ^  homiiies  &  igne .    EcaEfluaucrunthomine>.rltu  mai^no,  8^4.  mifera&:  tcncbrofa 
metecamo  (Sdfreno  ^  *"  Quiaquib.vuitdat,8cquib.vuitamouet.  ■^eflTet^dcmonftratum 

ma.villaseorumcon     blaij^hemauerunc  nomen  Dei  habentis  poteltaremfuper  has  5  c(i:  commanducaueriit 

ftringCntcS,:  Viqua-  *■  a  i.telipueiimt,nequepcccatum:(;umiconfeinrunt.  ^  UngUai  funS  pr^dolori- 

daiil  impelL-ntequi  ,  bEt.amUcordcdoUTent,nonfuntauliprofcrre.  t«J,  qula  fiuguh  fin- 

cuaantuis  ad  illum  b  plagas,nequeegeruntpenitentia,vcdaretiiHgloria  Etquincus  7  gulorunverrorcs  rc 

aCCedlltiqUOhacial  ^  ai.Fjperomnecorpus.        i.mini(lros,        b  AntichtjiH.        ei.ipfafedes.  3  prchcndcbant  ..  <^«t 

tenl  rationeexcitdti,  ,  i        rr  j-..^U;  i-r      WJ        i  'n.-      o,  r  rt-   'a  ^  itiamDrumpradolori- 

tandcmaliquadoaddangelusefFudicphiala{aperiedcmbeftia:,&^fa6tue(tregnum  9  lusbUfpher^arunt^-^z 
pccnirentia  fpeae-t.  ai.m,giscx«catum.     bi.rcfcaifantaiterma.o_|e™^^^^^^^^^^  ^  odolcbar ,qu6d  a  ca^ 

F.erjquoquepotcft,  ^  eius  ccnebrofum,  6i  comanducauerimchnsuas  luas  pre'doIo-i  1^'^°'"^'^^'"^^'^";'?^,'^ 

vtpertolemaicicuf  o                 l    t                  conumccrctur.  Vul- 

fum adumbrer,adeo  t  2,nei-a  vcro  corum  c- 

P  que  variarumtentationumardorchunccosadufturum,fub  ranterroresfingulorum.BUfphemabant  veroDeum,  quia 

iudicet,quiflegellisdignicompertifacrit,quatenuspoenarii  quantoampliusacarholicisvirisfeparabantur,tantoamplio  ^ 

fenlu admoniti.earum  rerum,parentum  nempe  peccatum ,  res blafphemias  inueniebant ad  eos  rcuinccndos.  Q«f  ettam  fi 

odiohabereincipiant.&c.  nfpc?«/fen/w  fuifledicuntur.  Vixcnimaliquem  cxinuentori- 

a  £f<£^Ma.Vela{flidiaflicienttortores.xftu  iracandia:,  dum  bushxrcfeoninuenics.quipoenitentiamegeritex  fuis  erro- 

inucuientur  infcparabilcs,&:fic£cftuaueruntinuidia  &c  ira.  ribus. 

b  i^eque c^erMnf.interius peenitcntes dolebat,  extra  confiteri  d  Superfe.Quh  corpora  tantum  funt, & non  fpiritus ,  fuper 
nonaudebant.  quosfcdebir,quiacorporaIia&:nonfpiritua!ia  dabit. 
r  Et ijnmtus  jiigelus,&c.  ^  AhiBK.Q^lntas  angclus  ortho-  c  Co»2w««(f«M«e>-«flf,c3-c.mutuadetradionein(comncs  refi 
doxospatres,quicontrah2ercticosdimicauerunt,fignificat:p  cientes. 
fedem ^ ^ ^  a  Et 

^  Et  blal.no.  d.&c^or dicuur  qudiutn  aU  obHmatos,quitunc  in  pec 
'^  KICOLAVSDELYRA.  catisfms  fueruntmortui. 

7  Et  quin.an.&:c.f//c ponitur quinta plagajn qua reuertitur lohan- 
^  de  quodam  notiine,Crr/cetiu  s,quifaBus patricius  B^omanus  debuit  nes  ai  perfecuttoncm  Saracenorum  &  punitioncm  eortm ,  vt  diUum 
ecclcfjam  protegere,fed eam  econtrario  impugnauit,  Gregortum  Vapa  efi fupra,tamen  aliqui  exponunt partem  i^am  de  Ottorie  tmperatore , 
fanClum deiicienlo , & locoeius  quendam  nomitielohannem,  nuUius  qui  vt  dicunt Gregorium  Vapim eiefftm  perCtefcentium  tnVapatii 
aut  pa* ui  meriti  hominem  intrudendo,& fecunium  hoc  dicitur  bic.  Et  expofuit,fuhannem  intrufum  eiipellendo,&  fecundum  hoc  dicitur  hic  : 
q.in.t.Creficntius.  Eiquintusan./.0«o.d;^«f. 

1  Lffa.p.i.idefltndignationem&iram.  g    hfFaditphialam  fuam  Capci  fedcmhc.Szc.ideHloannisTa- 

2  ln(o\cm,ide{iinGregoriumTapamChriflivicamm,&ftclocu     pteintruftviuentisvitahefitali.jedquia  infupmoribus  nomine  befiia 
folfs  itifiitidi  tenentem  Sed  hoc diClum  non  vtdetur  verum,quia  ficut  di-     intell'gitur  Mahumctus  ut  patet  ex  pradi£l!S,ideo pars  ilia  melius  expo  p 
6iAm  e(i,fuprd  per  hoffeptem  angelos  intelliguntur feptem  homines  iu     ni  videturde  Saracenis.  circa  qmdjcitndurn ,ftcut  dicit  Helmandus  pa 

^  (ii  &  fantii.Crefcentius  autem  ijiefuit  pefftmus ,  propter  quod  melius  triarcha  lerofolimitanus  de  ciuitate  depulfus  a  Carolo  Imperatore  pe- 

exponiturde  LeifneTapafaniio.qui  reddttisfibi  diuinitus  vifu  &lo-  tijtfubfidtum',denuttctanseiusterr^fanlJa:difci'Jium,quicoUeSo  exer- 

quela  mifit  nuncios  ad  Carolum  magnum petendo  eius  attxiliumy  &fe-  citu  maiori  quam  ante  vnquam  babuiffet,adiit  terramfan£iam,&  in- 

cundum  hoc  dicttur.  fidelibus  partim  occifts,partim  fugaiis  patrianham  in  (edefua  colloCa- 

Etquar.an.j.  Leo  "Papa  bonus  &ftn[ius,  "rtpatetex  prndiClis,  uit,& terram fantiam  Chriflianis re^ituens  in  bono  iiatu  formauit, 

'£.ff\x.p.denunciandoanimifuiamaritudinemCaroloimperatori,eoag  & fecundumhocdiciturhic.ztqivnzn.id eflpatriarcha  lerofolymi- 

iniuiie & tn Deicontemptumfueratexcacatus & linguapriuatus,  &  tanus.Effi\d.?h\^l3.m .i.Carolum imperatorem ,qutfutt iniirumentii 

de  Tetrifede ddie£ius.Dicitur autem  Carolus  Imperatorfol,  qniaftcut  Dei adpuniendum gentem Mahumeti,ideofubditur, 

folprxceilitplanetas  alios.fic  Carolus  fide  &  magnanimitate  refulges  jSupcr  (e.hc.dicicur  autcm  htc patriarcba  lerofblymitanus hac  phia 

prxcellebatcunilos  regesterrenos.  lam  ejfudiffe,quia  Carolum  incitautt  ad  puniendum  contemptum  Dei 

3  Et  d.cHil.ci\.it.h,&cc.quiadatafibiaDeovirtuteI{gmam  adiit,  &ecclefta. 

caufas  txayninautt,&  Deo  rtbelles &  eccieftnegrauitcr ajflixit  ZS"  pu-  lo  Et  (i.cd  tc.cius.fcilicet Mahumeti. 

imit,tr  Leonem  ]?apaminfedefua  tterum  coUocauit ,  vthabetur  in  1 1  Tcnebro.</M/</  Saracenipartimfuerunt occift ,& partim  deterra 

ChronuaSigisberti.  .  fan£iaconfuftbtliterexpuifi. 

4  Etxttua.h./.wfl//.  '  12  Et  commanducaucruntlinguas  fuaspraedolo.  &:c.»»o</«s 

5  Aeuu.ma.&c.do/or/i  &  iracundia,eo qucd non poterant  Carolo re  enim  cfi  horninis  multiim  irati  &  aifii£ii  mordere iabiafua,  &  frende 
ftflcre.  redenttbus,quaftmanducansiniguamfuam. 

6  Et  A  I  Et 


MO\^LlTEl{j  doSaul.&Dauidcligcndo. 

*  pra:latotum:priElatusenimdcbct  efrdicutfol  illuminans  7  Etquintusangelusejfudtt.\i\cpon\t\ij:pn\f\t\o  malorumprin 

&:conf"ortanspopuIuml'uum,(edmalusfacit  contrarmm,i-  cipum,ideo  iubditur. 

deofubditur.  9  SKper/e^imM/^.i.principantestyranniccnam  beftia  dici- 

4  /i:fc/'j.en//.i.pcrmi(rumdiaboloprocurantc.  turquali  vaftiaavaftando. 

5  .Aeflu,af.h.mmx\X\i[\sx  cupiditatis  affligut  fubditos  corii  10 EtfaClumc^regnnmeiustentbrofim.qa\iipcv'^-\OQdnc\tm  ad 
bona iniuftjs  ex torfionibus  rapiendo>6c  eos  fua  vita  mala  fca  tenebras  gchenn£E,&;  populus  fibi  f ubditus  patitur  tcncbras 
dalizando.idcofubditur.  anguftix.ideofubditur- 

6  htbiafDeum  ictli.NAm  homjncs fic afflitiiex  impaticntia  12  EtcommunducaueruntiingHasfuas .  Modus cnim  liominis  ira 
prorumpunt  aliquando  in  blafphemiam  Dei,ficut  dicitur  dc  ti  eftlingam  &  labia  morderc. 
D3uid.2.Rcgum.i2.qu6dfccithomincsbIafphcmarc  nome        Etblafphemauerunt  Deum.expo\-\atin  C^cutptiyys. 
domini,quia  propteradultcrium  ciuscum  Bethfabce,  &  ho        Etjextus angelus tjfudit.Hicponitarpwn^tio  fuperboru,qui 
piicjdium  Vrix,plutimidiccbantDcuegifreiniufle  re^ban  excedutmctas  fuas,  ficutEuphratesinudatcxtra  ripas  fuas. 

do  *MORA- 


i6 


-%  -7 


3X7 


Glo.orcl&  Nicolai  dc  Lyra 


5 


61S 


a  "EtfeKUtsangelttSt&c.  -k  AMBRosivs.Sexttisiftcfigaificat 
ctiain  maityLCsfanClas.Effuditautcm  Pliialam  fuaruperfla 
mcnEufratciu.quiaqiix  dainnatio  perrecutonb.  Ecclcfia; 
inil  irct.ipfis  fiac  trepidationc  pr.cdixcnint . Pcr aquam  vero 
jpla  pcricgutio  dcn^^iuiui.  Siccauitaqua  eius,quia  tandiu  in 
)ra;aicationc  vcibi 
\t\  iandi  martyrcs 


temaufcrunt:fic&:ifti.  ^ 

.  VSr  AMBROsi.Trcsfpivitusimmundi.difcipulos  defignant 
Antichnlti,quicii'i-i  peroibem  pra:dicaruri  lunt.Qaiquam 
uishomincsluntfurunjlpintiistamen  immuodi  &:lpiriius 
dxmonioium  vocantUt,qmad^*moncsin  ipfis  habitabunt, 
praiaicationc     vcioi  &:  per  ora  ^orum  lo- 

n-^i  lanifli    martVrCS  •IDkcnicsfM^ffcmajum^puiamcrcamtaim.    b  i.illstispkgisperqua'.exc»:amt.  qucntur.    QuidcOrC 

x^%,t  «aiivi.1     iijaiiji  t».j  cQ^uiiplifibi  fcccmntcoiniiuiiducutioiicm  liiijjuacuin,  *         .    ,       n  ^T" 

ru'"'r„"U«S     rc:&bla(HicmaueruntDeV.n.cc.liptsMolonbu.&;rvulne  ■  A»;'*;^^^^^^^  , 

uuiu  UUIW13  pcin-i-u  i.tinalii«jnip<«uiientcsiiicrunt.  r  a         Ct       r  I 

cuiS.~f paf.:  »  "bus  (liis.i:  non  egcrunt  pa-nitcna.iin  «  operibusfuis .  Ec  ^^ /-«^jl-^SL! 

^  .,         .    •    ■    r  a  i.pradicnuiiitam  Dei.        q  Iiiciiincsdiuiiiisaftiucntis.  '  A  ' /-1   .     j;^i,_i: 

cutoribusin  internu  L  /-  i         n"    j         l     i         i'  a  ii    J  <armam,nui  dianoU 

dcnS  quibuldam  ^  ^e^f^s  '-^"g^'^^  ^^"^  ^^  phia  am  luam  mriHmcn  illLiama-^,fl^,,g,,„.  q^,,,,,,^ 

/-  ,    .^,       71  ,-  a  F.utlitiicitntcrptctatutfertiiiias.         bi.przdicabuntcitoriccandimaffliicntiani  niui^^l.  .J  j ,....,»  n,.-,  •«->r.i<:  ^.vi.f 

ndeiChtiltiancIemc  r-      i     •  r.   i"      '^   •  ^dcoieuratonisexni- 

tiplosfubucicntibus.  g"um  Luphratcm,&:  iiccauicaquam  ciu.'?,  vt  pra-pararetur  g^fev.filunr.quupcros 
Pcr  regcs  multitudi-  *  r.aaunpu,iiandumccdefiam.  """' ]''^ '^"^TSc^l^l^c ^>^,on.       9  diabo.i    Antichnllus 

ncm  gentiumquajad  d  via  reeibus  ab  ortu  lolis.  Et  vidi  de  ore  draconis  &  dcore'  beioloquctur.Ranis  mhi- 
iidemChrifiicondu-  ^  ai.dcconiiuodiaboa.  tproptetfubtiiioitcmmaiitia-.ncganaofidcmttiniutis.      I  ilomuius  qus lunt  te- 

xit.poirunms  intelh-  ,  bptoptctopecainununditic.         ^  i2pfiliaimmunda,&in 

gece.Viaitaqucrcgi-  c  flix&dcorepreudoprophet^exireipintus  tres  mimundosi3lutoviuetia,reacafli-         ; 
bui  ficcata  pi.^vparata  -  a  Taicsfunthypoctitx.  vcte immundi.  -   miiantur,quiaficutra 

cfl:,quiafinitis  pcrfe-  e  inmodum  rauaru.Sunt  enimipincusd^nnoniorumfacietCj  '*"nc;  in  fordidis  aquis 
cutionibus  Iibeu  fa-  ^  5 ntimorantur.ita  &L di-  E 

cultasdata  etl  omni-  lcipul!  Antichnfliet>s 

bus  gent.busadfidemChrifli  venientibus,  faciledecipicnt.qui  diucifisvitiis&fceiciibusnontmuierut 

b  Prcp^wi:Mrtt;.i.qiiiafinitomundocriirefurre(n:iofideliu,     fordidari.NamCiHiranarum  voxrauca  &turpis,impiiflimam 
venientaboriu  fo!:s.i.a  Chriflo.quando  iticxpcrit  iuccre.i.    eorum  prxdicationem  blalphemiis  plcnam dcfignat. 
feJmanifcltarc.Aliatranfl.habct.rcgi.i.Chnfto.  ;^Pjumasivs  iftispleudopiophetisranarum  morctan 

C  f^w/.cffufioncmphialxliiperiftosj&ipfosnoncorrigi,  fcd  quamaniman<ibuscoaxantibusnocle  damnabilitercrtoris 
in  maiorcm  e.xcccationcm  prjecipitari.  lattatu  conucnitpetftrepere.Ran.'Eenim  (Sd  loco,&  viiu,  mo 

d  i^p/mKi.i.pmnesimpiosquipronimia  malitia  diccdi  funt  leftoqueftrepituficodibileshabeiur,ficutdiaboius  cu  fuis 
fpiritusimmundi,ueiipfosd.xmones,quosin  cordibus  alio-  agnolcitur  abominabiIisueritati,meritoqHc^ternoigne  da 
rumgcncrant,  Sicutfideles  fua  dodirina  generant  fidem  nadi.ipfictiam  ficutmagiPharaonisfignaiuntfaQuri.Nec 
Chriftiin  corbusaliorum,ficifti  malitia  diabolum.  immeritoeorum  meminit  fada  mentionc  ranatum,nifi  mi 

e  ilfntf.Ran.9inlutomptantur,&:garrul£Efunt,&:  aliis  quie-    niftrosSatan;^  tuncquoquepJiccrctfimihafigna  faduros.  p 

ni  deuoti re%es  dtci,co quoi  viuunt  fecHndttm  ngimen  ralionis  recif  & 
legis dtnin^^.%  Ahot.i.ScpitUhrnmenim fa>MiUcobieHinocitden. 
yel,Dca  m  carli.jd  e[l  Cbrtflum,tjui  uere  Deus  e/l  Cfli  er  terr^.  Sara-  te  terrs  habitabdis  &  ideo  via  venie^dt  ad  ipfum  eft  ab  ortu  Job.s  fm'^ 
ceni  tamen  dtcunt  cum  rffe  hominvm  purum,  &ftc  blafphemant  eum.  plicittr,quan:u)n  ad  illos  qui  venitmt  ab  orit nte,vcifccundhm quid  qua 
2  Etnon  egcruntpoenitentiam. (■«/«'» P>r^«'M  obdurati.  tumai  uenientes amfridie & ab .Aqttdont^namrtfpeRu  ocadcniisde 

4  Et  fex.angelus,H/cport/f«ryf  jT^a P^aga. Et  exponunt aliquipartem  clir:ant  ad onum  folis.g  E t  ui.Hic ponilur Jeptiwa plaga^-,  cutus  primo 
ifiam de  Gregorio  Vapa.qui primo  fntt  tiomtnatus  Wildebrandus ,  &  ponitur  motiua  ra}io,fecu>^do  eius  eMcutio,<bi.Et feptimus attgclus.Cir 
pmfuit  euleftg  anno  imperatoris  Hcnttci quarti,qtti  ccepit  imperare  an  ca primurn  fcicndtm,quod  a.  tempore  Cofutoe  ngis  Vetfurum  pro  ma- 
no domini.M.lvi].inter quem  er  Gregoriu  Tapam  mota  fuit  difjenfto,     iori  parte  populus  catholicus  in  terra promifJioniSyt>abitds  er  ctrcafutt 


N  1  C  O  L  A  V  S    t)  E    L  Y  R  A. 

w  I  EtblafphemaueruntDeumc^li.exM/w/a/wpa/jeniM  moti. 


toqnod  Gregorius  Papa  excommmicauitomnes ete&os in  eccle/ta ,  g 
inuesiituram  peranulum  Qr  bactdum  acciperent  de  manu  laict  cuiiifcu 
que,cumtamenimperatores  &  priTictpes  ufifmfient hacpdtejiate ,  ^ 
ftc  eyiponuntifiamliteram.Et  lc^. 3n^.t.Tapa  Cregorius. 
4  zffu .phia.iuam./.in(ii^n;it;onf »1 


in  afffliiitone  &feniituteduravfquead  etus  liberasionem  pcr  prtnct- 
pcsoccidentaks  ChrtlHanorum ,  Cir  tempore  Goifrcdide  Euillon  ducts 
Lothortngii.l<iam  aUfliberationes  aidipoptdiper  ErailiurA  &  Caro 
lum  magnu,de  quibusjitpraditiu  e(i,fueruNt  quaft  momentattc^^quia  ct 
totranfierurit,namrecedenteEracliode  lcrufale  pofi  Cofiiroe  intcrfe' 


5  /nflumenilludmagnuai  £UTphr.i.inI{omanumimperium,  g>  ctione &  fan£i^ crucis rcportationem,.^rabes Homaroduce terramjan 
diciturmagnumflumenpropterpopulifubteStftbi  magnitudttiem,vn-  £lam  &  plurcs altas  fibifubiugaueruHt.&  ftmilitenpoH  nieffi',m  Ca- 
dedtciturJnia.fe.^yiquxmulttgprpuiimulti.Nominaturetiam  Euphra  rolimagntdeterrafancta  Saracenidominantesin  ^egypto  {ud/xarrtfi^ 
teS,eo  quod  eit  quartum  regnum,quod  uicitnr  ferreum  .  Dan.z.f.ficut  bifubiugaucrut,&  pofiea  Turci  eam  de  nianu  Caltpb^.AcgyptiaiiJt  re 
'Euplnatcsefiquartusfiuutusparadift.  teseamienuerunt,vJq;quodehellattfueruntperprinctpesprxdtctusitt 

6  Et  iic.zquzme.auferendopotesiateminueniendiquantumadele  parttbuijiiiUoci}enis,tuncemm  debiiitataTuuhi  r.unt  viriut(\/icgy- 
flos  mododt£io.                                              -  pti] abfiuierunt  lcrufalem  &  lud^am  de  vi^amb.eoru,vt dtctt  epijcopui 

7  Vtpr?pa,uia,&:c.re.i.Ktf/f^i^tt;<//VKn///r  rrges  eo  quodhab:nt  Tyrenfislib.y.c.iz.Sedtnfraannum  velcirctter  Cbrifitanide  tnani- 
ecciefiamregere,pofJint  in^rediitbereecciefas .  Dicunturettam  rcges  bus^egyptiotueamabiiuleruntvtarmorum.l^ctandumttiam.quod 
foiares,quia  Junt  uicarii  Cimfitjoiis  tufittt^  m  dtoceftb.Juis  ficut  ^apa  ficut  inier  Chrifttanos  fimt  prxdicatores  cos  oicitatifcsad  impugnanaii 


itt  viittterfali  ecclefia, 

.Aiitcr  tattienexponi  &  magis proprie  adliteram  vt  videtur  de  Ca 


Saracenos,ftc  inter  Saracenos  funt  aliqui  literati  excitantes  alios  cottt. 
Chrifiianos,quodloannts prpudcns  dicit.htVidi dcoicdci.i.fimmi 


folo maguo,qui  inwtatus  a beaio  lacobo purgautt  uid  ad  etus  Jtpulchru  prtncipis  tn  regno  Perfidts,qui  vocatur  draco.utfupya.U.ca.  lo  Ec  dc 
priusignottunjCoquodtotaHifpattiaerata^^Sarace/iisoccnpaiajVt  Fa 
Jcoiiia  &  2{auarra,qHos  cum  multis  laboTibus  &  bcilis  dtcitis  par- 
ttm  occidttparttmfugauit,&  partimftdei  amsitanf  f,:bterit,tie^atto- 
ne  tiiis  tnttlie£lum  pt{bente,&  hoc  eH  quod  <lu.itur.  E  t  Cex.Sin.i.beatus 
Jacob.r.ffu.]ph.iu.Carolimagm  ma^ni  potentiam  qtiem  inuitauit  ad 
puniendum  Gentem  Sarac(tiicam,quf  duitur  fiuitien  rnagnum  propter 
popult  dliHS  tr.ulttttidinem.Etftccauttaqtfam  etus,auferendo  Saractnp, 
fi  potenttam.Vt  preparttur  via  tegilus.t.peregriuisjanmiacobi,tnter 
qtiOsfrequent(rfuerunt,&funtmuittreges,principes&potentes.Vn 
fic&ipJcCarolHs  iocum  liiumdtuotfaditt.ToJJunt  etiamaiij  peregri 


B^ol.  L  I  T  E  !{, 

*  6  £t//ff<iK»/<jqM^TO.AqnaEuphratis  liccatur^quando  fuper 

bipoten:iatolliiurIcudefalcatur. 

7  nprj.via  re.ab  or./.Pcriflos  pofli^nt  fignificari  homines  co 

tcntiofi.naminottufolisiultitiKquiChnftuseft  pax  clama 

tatuitpcrangclosdiccntcs.Gloria  inaltiflimisDeo,&:in  ter 

fi  pax  nominibus  bons  volutatis.  Ab  hocoitu  recedunt  co- 


ore  bci.  Cdtphxjeujummi  princtpis  in  .Aegypto. 

11  Etdcorcpf.pro.  prctdtcatortm  Saracenos  contra  Clmfiicolas 
excitantiuni,&pomturhicfingi:i.}repropiuraii.f.propl}e)g,proprophe 

tarnrn ,ficut  frtquenter fit  iiijcnptura. 

1 2  Exi.fpi.ttcs  iiVi.verba ctitm prophetarum doctorum  & ettam prin 
c tpumjptritus  ttnmudi,qtiia  indttcunt  ad i  mmundttiam  pcccati. 

1 3  1  n  mo.ra.n*/»w  fuogarritu  alios  inquietant.  , 

14  Sunc  c.i^i.dx.quia damones  ad  hoc t\citant^ 
l6F3.i.lcnics i].n»m inter infideies  permttiuntur  dttmones  aliqnan' 

icda 

tentiofi.quiveniuntconfrafuperbumquandovtdentipiuin 
in  potcntia  diminutum. 

9  EtWdii.VoK  u>afon/i,ei^c.ideftdiaboli,qui  diciturbeftiaa  ua 
ftando,&:  diacoabinfidiando,&:prophetafaIfe  menticndo. 
12  E\iiejpirttus tres itttmundoi.pci: iltos  tres  fignificantur  mali 
rclatoies,aduocati  dolofi  &:adulatorcs,quiiua  uerbofitate 
mundi  ^otentcs  cxcitantadcontcntioocs, 

A  MORA' 


1^29' 


.£ 


v.A\ 


i^ 


a  P) ofp. alre.iS. ier. etm. Proceduot  dafHToncs^&cd ii|fcg3bit  BT' ^^^<frj-»,i.faiciciililTos teb^ra firttrciamrin  i^nfichnftojqui  I> •^ 

(jiaboki!;  quiaomneMinu';.  ■•       ■•;.■■;:.  .-;  cfl-fcfi!gitmTomtitbLiislTo!enribiTsfurarii]jti£tisin  fidcmiua,  <• 

•    :«•  AMBRosiYS.Pcr  ieges  terr*,non  fbltim rcgcSi  rccf  &  vcl  i({qwcm-glQriJibHfl«(.tc>nfinesmalj.diu€rrl^.rumfed3rum. 

prpiihdcfi^nancur.Cciibrcgabuntaiitcmiliosdifcip^uli  Anta  c  Emagrdon.  *  A  M  r.  a  os.MonspiobattiSifiueconftirrc»' 

chnili  ui priMifimad dicm  magnuiiiomnipotentis Dej,'.iion  fetiOiift  pKoi1a,-iiatcrpU.litatiie;4"a5^ttaqu.c  imcrpretatio diQi 


diiod  contra  Dcum 
audeantiridieiudicii, 
i,qLio  tain"  terribili  - 
{CT  ludicabunwr ,  led 
congrcgabmit  cos  in 
^rxiut  ad  petl-equen* 
dam  Ecclefiam,  vtirf 
die  n-ing;no  omnipo- 
tciitis  L)ei,perpetua- 
•Mat.z4.d  rccna^dtininentim  Et 

.Tliei:ja 


a  r.  tnifG  at)  AnttcfiiiS. 


1 

■  b'Mil*di.»-'"^  f  ■f.pofi  i^antuinarf  Tn'tatcm  loci, 
,    '    ■' ,  H'ilcon('tnfu..^i5c  voluni.iiisniaix.  ^ 


audidi  icoaptari-.pQr 
,fe(l.M6sqn;ppc  gloj- 
iioLiis  rcde  vo.catur.* 
eo  qt:6d  gJobis  flamf 
marara  ,  .-VEiucrlus 
mudus  ruc.dclcatiuv 


qata  finiraperlecutio  i 
ne  AntichrifVijdomi- 


-'»    Coutia  fiddcj.        b     Sedmalo  lao,quia  citodiieen^tuc  aii^liciii  iudtcii."'   .;•"  :  t 

c    Vcie  venict,quia  ip(c  teftatur,      4"     -    -  i  -      a.    \ 

ptxlium  ad  dicm  magfiuiil  omii^poteiicvs Oia ;;Bc€"4>ix;Qrcr  c  2^1  h!^"S  S^JJ 

a    Sicutfuidociniemes;d«cr(«a».      'b-rtiaeo.»     c    i.qu-flolicitu,  eft,1cralute  fua  UimiCltCr  06  COntUC: 

ricuc fur.  t  Bcacusaui^Y;^i'Jar,6^'cuttodic  yciii);;^^^^^  We-fi  qw6fd-«mTnes-h<kiM> 

- .».--<-'_-..  _  ■••  7  xicsin  pjioccm^ftattt 


Viitutibtt*. 


Pccccia. 


.Thcf.j. 


czlo. 


Keruigat.        c    San£li  8c  angeli. 

,     ,  h  .„.:;  .';,,(?'jr.^^:    ■  .'  'j;.r'  -'  iK'4iabetujquji^«)PHiibiifi,iUs^|.  8  «furga,do rcparctutv 
nudusambulet  i^  videanr  turpirudinetTiciLis  .   Eccoiigre^^  fe; jefi/?.«»i5.,OAeDii» 

nUSin  prOXimO-a-d  iu*  I>roccdunt  coi,|(egarc&cong[egabu9t,         b    M6n$.l"iitbm,ye!in£»iis,glp6oiu*^  tll^.qUO.SaiTgdi  rpbl» 

diciumveniet.fubdit:  Cgabic  iUos  in  Idcum, qui  vocaci^r  ,Hebi'a!ce  '  He^magcd^^^ 
Dres-dcinini.ficutdi  j  don.  Et  fcpcimu.s.-angclu's  effudrr,pnialam  fuain.iniiefem,     jpfismaljspcreffijtK) 

dicit  ApOlloluS,  ficut   ^^       *="'-!    i.in  matiifclluihvenit.        b    i.magnaannunciantis.        c     Dcecclefia-  3     hCm  i(lani.f."qUWjbtC 

frir.irainoac  vcivet:'  '  „        ;  .  .   ';     j'--.-  ■■  -      Y    /    , ^*  ^^--"''^fia^iieo.co^cepit,^  Squantii^rypoterttntte 

Cuenimdixcnnt-pax  -&exiuicvojcmagnade  t  templo.a  thtoao  dicens  :   Fa- r  p^,gnabum  quafi  ab  . 
&.'  f"eait)ta5,tunc  rc-  ■  :  ^  "^jnfufioneacccpeimrtt  ^ 

^  pehttnusetsfuperue-  ■  -  -  '    -  --  '-•      -  -  '      --    '•  .;  1 5intrcmcntam..,.fcd '-^ 

^  inct^inteiitus.  Beatustjm  r/^//<if,eJrc..Impii qui iii  uolirpratibus    tarfdenrdbtrudcnturin  infcrnum.  :        .  .       ,     i 

fu^ C3rnis,'ielnti iri quadarn  tnoHitie" ledltrb .tcqHi^fcunt ,  4:     *  Ambros i vs.Pcrfe|>timum  ii,'um angclumpraedicato». 
(toluntprxuideremalaqu.'Efequuntur,dormiredicunrur.iu-    resfaridi,quitcmporibusAnrichrifti  fbturifunt,defignatur. 
ib  uero qtii  uoluptates cxtingunt,uigilant,armis  uirtutjtim fe-  -Hic  phtalam  fuam,in  a<3rek>effiadit,qui^  prasditator^s  faiidi^  ^j^ ,j 
hTuniimt.iUcontrauifibiles&cinuifibilcshoUesindefincnter    uanis&:  impiis  hominibus quod pcrpeiHg  moirtcfiotdanl- 
ctimicarc  uateanr,ideoqae  beati  iunt.  nandi ,  denunciabunt .  Vox  autem  exieps  dc  teroplo,  vox  cft 

^'■'■■'-  ^-   ■  ■  .'   ,-'    ■■■:,-"•'■•'-::-■>  ':or:b^-b  Et  :     ■':'"■  ^  '/     ::.■■;'"-■  ^:  :■;;■■-:■;■•-■.-„:;,:  '^'lao^a,;'    • 


ju.b«f  t 


^t^i^ 


f':£: 


N^rC  ^  L  A  y  S    P  E-  L  'T R-A. 


-^  '    .     ..  ^"^ 


.incen»- 
i  diuifio. 


'do/accrefrgna]i'uRopei  iajitiajitetmbv occnlto.  9  '•*^'''  '^.t  VA  t 
?L-.  Et  p'roce.a.dre.lor.r.i>j  (jifahabitiritin'fidelesfitpradi&i.'&'diJ 
cuntut  hic  reges  .^AdhiiraTij  Sdffapx  ^  pO!etes,Ctalijfub  snmHspitin 

2  LoiTgrega.i]7inprx.D.'t«f«/cexp()//wr««H^«^T7fW"<?rTrfcfw 
ZaTO  Jc  Aegyiito  quani  de  aliis  partib,  tranffnarints  cijca  ahnu  domini 
MiUe(fimm^6p^  "fingregi^  itfuerHntd  ijteu^jianiluttt-popiillm  Chriiii* 
tium,non  foihm j\n  ijtil^.iyfedeuarttjHGtfcia.^eihov  non  videtitr  ve'i 
rurn,q:tiafecu>yduqHod'ificiiepifcopuj;.Aconenpf^^ 
in  itifrfs-^uasrfcvpfemt  de  hiliortYi  t^ifrifr/iafihii,pofi-Thorterh  Mahumi 
tiSit^racenUa  duas  f»3asf\i£ruLdiii^i..ru.y?m:p'iTs£eJerHjium  pofuit 
tn  .>te^ypto,alia  vero  m  Verfiiis  rtgno.&  non  fblii  fuerunt  diuifi  loci., 
fed etiam  in  ahquibus pun£ltsfu£  legis,ita  quodifii  yocantMliosfubusr 
Jisr0  ■^f^vfip^os^opifir  tf!4.oi,e^Junc  ittter  iplo(piit<^^ 
guma-vfq-^  adtempuf.SaLadini',ijt4i(ccpt'iregnareanrioaorfii'fil  Afille. 
■^ilif.xix^ppiilibeiMUmemiirr^fan^di 

gnu  tempus.  \  {ic  chim  Satadinus  mctuxtt  Sarracetios  habilatfif  in  Aeg^ 
p\0  ai  ter\eadumxeremoni(ih4^orum.i9  T^eyft4eexiUi:'tilti,'&fic/e'M 
•i^tffis M.cottcor^<f,m^c 4nii,nec pofi eorhm  dititft6nem:Uguvturih 
alifta  hifloria  hotabtlt  iti  vttiiriiexcrcitum  cohueniffc  cohiya  popltlii}^ 
^tiSiiau!i.prx>p}ex\tiuolillMcf^<id  fpc  peitur.  jC^ongregarc  17.1  tlTpr^' 
non  efl  intelligcnduui  ftritul  'qitar\i^mdimil'eilfUfti£^^^ 

^mcfifup,,a...^,  ;  -,,...., ;::;\^  o  ■,;-■■; ^^^i^t::":,'',^^'' 

il Aidiii^m^,C5inJQLjQfei.g«/f!er'  congre^ationitt  inii{frtf.ii^lu)n  pi 
jiiwtdtuerfts  temperihuspeccata  Ch^rylianominj^^Pt^^iiirt  epifcipirik 
morutt.vitdefubditur.  .^  ,  .     ■       ;      ,  f-^j""^ 

4  Ecccuc.ficut  f.  Tal^sptfijr^mn\^ipwsimirtitt}tf(iMin^^ 

fuperprccaitpresifijutumpiefai^usdpr^iiie^^^ 
^^.'^e^lXi^aaialattendendodmnMtfHfiiitatii:  ^'''^  ■"■' •  ",  -    " 

7  ^cnIam.yadipfisrpo{iaL^^r1^^^^ 

g    f, ^uii/mffC.fciiicet  Deus  &  angeli  eius.  ''"^"^ 

n.fA.i:on^fS:ihftH:c-r(fiHemodopr£dido. 

1  oth\d:^m^H.Wc:nttt\ho^(^i&fedHiidiim^ 
turyConjurieilio.Jijim  in  terraproitiiffionisChniiuspafftisfuft&  ft^ 

-mn i-jri  ,r>noiunibio  X5 ivt.n .r.x^M, -»»?-..  wi,itoti* ,«-  ^i  i  ,f:t  q 


■.idtiMoifi  i), 

noij/.riii 


.■t..ftuif?i'!J  ('■;  T';i!Jj.'j| 


V^^F'^'J^  f.Oy<^f.i^';A  rr:{  P1  .:•  .,.,.r,vl   c 

ngnif1"carurprmTio%al()1^?iHlfeS^^ 

ucrfij^  i^i"l£>^rj|^t  acrcm,crrorcs  &  ha:icfd'iariiltahd6'; '  "^'"* 


^  ^-  '-.--^.  ■-::■;-)'■■■...-,- ■:L  ■::-:'- o:,::.p.:n^ -:■■-- :c:.|i  , 
1 1  Yt(c^t\tX\n{.Wic corfequentur  defcribitur  feptintdtplaga  per^- 
iutio,^ primoin gen&rali\fecuadomagis infpecMi, Ca.fe.  Ctrcafnrrm 
/ciendo,qued  aliqitt  eXfofitdrefditufU ,  i}UOd  iiie  feptimiis  aiigelits  fuif 
^lexius  imperator  Cbla>it!nopolitanus,e]uifcripfit  literaiVrhdriO^Vdj^ 
proreuelationeierrxfitniittife^ihoenotrvideiUrUeritm.ndnPiUtrAle' 
xitiscmtra  IjafihorfMtfailax  &■  dolofirs;&  multipliciteif  mathinat^ 
fiiiidefiruere  HerCituin  priiicipumoccidentaUum  addi£Iam'rdtielati^ 
rte  /h  diudte  procedentiitin ,  fccundum  qttod  dejcribit  damtnus  ^pifcoptit 
Tjrhrtetifii  &  akf^i  peregrirtatioUe  liia  diiigentius  defitipferunti.T:>^b 
p7-er'*fuoi  iiceriiii;  ffubH  arigtltisiUefuit  ^etttis  eremita  dcdioceftZ^tt^ 
l>retneitfi  natUfjqtti  <ieHOtioiie  rftotus  cii  multts  laboribtis.&Ape^icuUs^iith 
vltrathirreivi  '^tfi'iiindH*hlocafantTra.&.  tnatirariijfet:ia  lertifklf^^jdk 
Joiriytflofro  ingreffu  Turcis  ibidcm  dominantibtts,  per  dies  aliquot  mi 
fit cum patriarcha & alijs cathotcis irt~vrBemaHeniibfis,&'flcTiohfolii  3 
ex  eorum  relatu,fe^  etjam.fx  ytfu  cpgnouit  mtleriat  in  quib.  erat  pepu- 
lus  Ciirifharihs  fionfbluniin  vrbejed  etikm  i»  altis  loctllu^ea.  Qutb. 
1:ihpatteifsiix:iieis  mbfpoffent  habere  remelttAm  ,ft  jttppUcdndb  fiifi  • 
b^etentfumrttoyontificil^ui  fideksadhoipolerat  eximtart.^-etiitmfe 
obtuUt  adeonfntliiei^ai  tispdrtanitim^  cuigrdrias-agentes  fibihegotik 
coWhij^unr.JMitiimem^^^amVitapetuit,^ 

teras  ei prsferfians,^ pli^r^  alia  qua  viderat  enarrans .  QuicondoieriS 
fihlfftm^aiTno^arTtirtiMitleftnio.xi^-v.ireniti^:  GdlUdia  ^cde^uit 
t)fitcitium  yipiii  Vl:at^Mhii}ern'*^bi  riiitfta  hona.  ftatHifi&WftW^ififrti 
exponens  tcrrx  fanci^^ad  fiix:ctihe}^fhfii€lesefjii(atitefiittimautfftT 
'pmin'Ssei^cltftfril^tchm  dritUsprxditarintidndiiM.Verrus  etidmptf 
dihus  per princtpes  &  prdatofdifi^^t}me^<iciHtH^delit'erpt6riibm 
iiifclicStdnno^iiominf.Mi^Vy.mHlfi^vUdefdrfk^e^ptinci 
ilyfdeFrancid,Hifpitr}i^,-Jirigli:t,Silimaniaj[idlia,&attfspantbusoe 
icidentalibxtttcdmfuii humeris'af^rieri*nt',tino  dttimo  Chrf^iHhifihJet^ 
uitute  det  entis  fuccurrere  intcndcnte^,QW)dprimdens*Iot}anHes  dieitf, 
EtfcptimusangeIas.;Wefi  Tcttntercmit*.  ■  '.'--■  :  ,"  i.-'  t> 
12  £tfuditpl1fa.fu.imin  'kfCtvA.qitia  verbtsefflcacHi^^dpf  & prOi 
tipihus  ferr^  di£lfr>iifertam-expofi*it,Verba  eriilnen  aeteiefpir^ttiofiii^ 
ttidhtur, &p'er  derent diffthiliniur', VI hdhvtHr.^i&ednttnit^'^ -  '^*  *" '•'"A 
l3'  -^Eti^iuituqx  magnadeteaiplo./.rfeecc/e^^ 

1 4  A  throno./(<e'i?  ai!  oifthpritatf  fHmrnipatiiiJict^. 

15  \yiczt\s,iz(X\.m\^tdHi.eMu4iPiti9,fnfih^^ 

tarUfifittnhakit4til^*Oj  -u'o  <'.>nmoLta,i.j;itrp\as,-  '■.:.'i>'.0   i 

2ii</;.j;  unv.TiUtv.  tJ:i /.'oVl.i.tlijbs»,  Tf.jrir.3  3io7i3lrx<if3 JkJjEtiip 
. .^ -^ 

I  ?  'ft^M/^'-t*.w»,?<fi/-</i?WJWpfci}~r//)fl»<)"A'»Mf.Pcr  tcftpiij  fsgm 
fiiiintiu-pr^tla^ifatjcn^eshajrGfi^&pcictihron&ptincipes.rici:^ 
Ipgitur  d^e  f(JerSb.f*^lAt»i  &prim:ipilWi^frJan5&b«rcfiald  h^ 
'ieh^i^.'^^£<^^l'(^9Scii:iJ<.'terpc(^toqcreDribti«.4cloD.f» 

^'•^^  *   MORAI.I. 


5''-,«,.', 


i<^3i- 


Glo.orcl.  &  Nicolai  dc  Lyra.         \6^i: 


if^  (.nn>.tacprrJicatioiiiseorumcxictisabF.ccIcria,quxcft  ctiam  ciic.ibitmundum.&TeddctvnicuiqucCecudumopnscins.Vi 

A  ilironusDci.inquoledensrcqiiicfcet.Dicitautcmfincmmii  mimvco!ndii;ii.itionisir.i:Dci,',  <x'n.i  poipetuaeIt,q'iiA  per- 

d»inftarc,inquoomniaquxpiaedi^aIunta  dom;no&:a  fan  adoiudicioomncsimpijcumauihorcinquitacis  diaboloda 

dViscompIcbiintur.  nabuntur. 

a  EtfaCljfuntful\^ura,&c,  ie  AMBB.osivs.Perfulguramira  *  AR£T;iAs.  Babyloncmdicitnonvetcrem  Romam, 


D 


cula  qux  pcr  fanftos 

luosfafturuscft  De', 

defignantur  .   Lcgi  n  r'    r  '^i.tr       rih„  a 

mus  namquc  in  fu-  aCtumcIt.Et  hicta  luncrLilgura  &  vocc'  &  roni  rriia,6c  rerrx,  i 


ConluiBniataruntomnia.Scfini]  mundi  aJcO. 

b  Mirjciilj.         c     Elaniliiix. 
n 


Ah  illit  malif.vrbli  iiljj  bonis- 
d  Coniminationci. 


a  l.maUmoucbuncuiconcra  ^nAut. 


b  la  icinpoiir  .Abcl,  <jui  primui  tcrun^calcjuii. 
i.dcrpcx:t,Ui:l  qtiipnmus  iuflus. 


motus  fadtus  cfi:  magnus  cjualis  nunquam  fuir,ex  c]uo  hotni 


pcrioribus     Hcliam 

&  Enoch  plurima  fi' 

pnaefTc  faduros.  Pcr 

voccs  prxdicationcs  r  r  i '      '  '    j^  r 

fanaorum.pertoni-  I  ncsfucruntiupcf  tcrram,  talis  cerrarmotusiicmagnus  .  Xt 

..^_  '•  D  i.icutobocum  coUedio.  '»    f.Iiidx6s,I>i9ganoa,iScfnaIosChrtAi;inov 

trua.tcrrorignisaetcr  ^  <    &        . 


a    Tain  tnipis.        i.tam  grauis. 


nicxprimitur,tcrrx- 
n^iotus  vero ,  motio- 
nem  cordmm  Ia:pe 
defjgnat.  Mouebuii- 
turenimquidam  de 
Ayjdjfcj,  maload  bonum,  fi- 
'cutludiEjquiinChri 
ftum  crcduuri  funt. 
Moucbuntur  aiij  de 


S 


iMcltiCieuiiliuTV^ucntiuin. 

Gcntiutr. 

pfccjioftiin.  ■>;     j.j..  '     -  I. Adpuuiciidunv  , 

Et  Babyion  niagn^  venrtin  mcaionam  ai)tc  ^  tur,&:c. 

0^11  ptoieciit  a b  illoindigniiic  &-ir.-.fp. 


quamqiia  in  ca  tcm- 
poribus  Grxcoriim 
niultifindi  martyrcs 
indigna  multa  pnfli 
nnr.Certciiccnoncft 
aliaqndm  Coihntiiio 
polis,  inquaolimiufti 
tia  colebatur,  nunc  au 
temineafunt  homici 
dxcx  mutua  conten- 
tione.dumciucseccle 
fiailicis  xquari  nitun- 


j,fra6lacftciuitas  mngna  in  rrespartcs„&ciuitatcs 

1'  •     '      '  ■       i.toBtftiopfccsioftiin.    '-'     j-J.-  '    ~' '      f.  Adp 

cccidcrunt 

Dcum ,  tdare ci  cali*ccm  vini  iudiirnationis  ircr  eius .  Et  om-  L  d  yctiitiumcmoruni.id 

'  *        ■   '  -  '.-•:•..  .^»     --    .  '  ^'    .       8  cft  record.it»cflDeus 


a    i.cangitgiiio  {jn&otuia.   '    4;fticicwieinr<!p<oboriHt  &i>chaincorum.  •    •  , 

g  ,  c    Mnptaa.        i.itertfPt,''*^"""""''"'-  -,    fillgula   pCCCata    COfU 

/-nis  infula  fugit ,  6<:_,montes non  funtinuenti .  Etgrando  ma  "  quorum priusyidcba- 

*■  a    iVondctofaJtmcnflitata.'      •        '  •  '   b  •  f  j  Dco  milTa.  I  O  tUl  OblltUS. 

■      -_  bonoadm3lum,qut  ^  .,  j  r       v    j         i  »>  •     /  '•'"'P,''^";''^"'''^'?-,     .. 

•      5  fidcmChrjfti  reliau   > gnalicut  talcntum  dckcndit  dc  cxioin  homines ,  6<^  bla.    \  j^a.eic.  Adhocvtip 

lilunt.&errorcsAn-      r-y  t         .«  "^«ntcje^ir.cnciniuttum.  ■  '    ,.    •     i  HcDeusdaret  illispx- 

tichtiftiiequutun.     g ipnemaucrunt  liomiues  Dcum  proprer  plagam  grandims ,     „3 m  n.eniuratam pro 

b  •  '  t.au^nnnseosirtoicroLiiit...  ^  1 3  delcaationibus  quas 

•dUga  ci'  b    Etfr.7na eH ciuita!.     qucniam  magna  faCta  clt "  vciiemcntcr.  habuerunt .  Rcttibuit 

Etpropter  iftam  da-  ^ '^Deusmalispio  mcri- 

liationcm  &:  proptcr     .  ;   .  ■       ,;;   .  ji .:;,-: c   ^  itis'ideft ,  quod   me- 

peccataquxipfi  addunt.damnatacftipfaciuiras.&diuifaeft     rncrunt.fednon  quantum  mcrucrnht,utiniprarctnburione 

pocnavnicuiquepiomcritOjIudxis.l.i^rGentilibus,  &fallis    vbi  patct  ii:ftitia,()tct'amifcricordia.^'w«cr/:ti?«w/Tfx  dommi 

tmfsricordiaCrvernas.ho\\\sci\diddi\.  promcritis&cplusquam 


Chriftianis. 

c    C/««<?.ideftomnescolleClicnesmalorum  ingenerationc 

prima  manentmm  damnabuntur;carnali,non  in  fccunda  re- 

generationclpuituali, 

•ic  AMBRosivs.Ciuirash2cmagna,ciuitaseftdiaboli,id 
«ft.omnismnltitudo  teproborum.  Pcrtrcspartes  inquibus 


mcruerunt.vt  liiifericdrdia  ibiiuftitix  prxiialeat. 

f  fto.EtviditquoJomnesquiproDeoaft^littimundo&vir 

tutibus emincntes  relpeau  harum  pxnarum, in  uia fua uita- 

ueruntconfortiaimpiorum,&:ideononfunt  inuenti  inpce- 

niscorum. 


pai,p«. 


diuifieft.IudxiquiinChriftucredercnoIuerintj&Pagani,  g  T/i/f«;«TO.Eft  magnnm  iio.librarum,medium.70.  duarij; 

atqucfalfiChriftiani,defignantur.Ciuitatesquoc|;Gentium  minusquinquaginta.Dcmediodicit,  quiapcccatoresin^z. 

tunccadent,cumco  ignequifaciemdominiadiudiciumuc  linguisnoneffugienthancvindiaam. 

nientisprcccdet,omnesgentesdelebuntur,ficutdicitPfalmi  h£fWtf/.i.ininfernopofitiquamuisfciant  fepromeritopuni 

fta:/j?««  ante  ipfutn  prfcedet,&  inflatntnabit  in  lircuitu  inimicos  eius.  ti,dolebunt  tamen  quod  Deus  tantam  potetiam  habet,  quod 

Babyion autem  in  memoria m  ante  Deum  vcniet,quando  iu-  plagas cis  infcrat,&:  eft  blafphcmia. 

dicabit  1^3^  CAP. 


-  F 


NICOLAVS     DE    LYRA. 
:Sf  I   Et fada  funt ful.&; uo.&  to.7^cr yoces & tonitrua intelligun 
tur cruciiprxdicaito:jes^&  per fuigura  figna  &  vifiones  mirabiies,qui 
bus  tnotifuerunt  pliires  adcrucis  negociutn  ajiutnenduttt. 

2  i,tt.h.multh  valdeterras  proprias  relinquentibusjpro  di£la  expe- 
dttione. 

3  Qualis  nun,fait.(}uiaficut  dicitur  in  Chronica  Cuil.nunquara  tot 
gentes  in  vnum  conuenere,fed  opinionem  homtnum  vincebat  numcrus, 
quamuis  ttflimareturfexagies  centum  millia . 

4  E t  fra.eft  c\.i.exercitus  ille,qui  dicitur  ciuitas  quafi  cituum  vnitas: 
nam  aaimo  vno  lerofolymam  pergebant. 

5  In  trcs  par.Man»  propter  ho/pttta  &  vinualia  recipienda  vnusexer 
citus prmofccutus  esi Vetrumircmitam, alius auicm popidtisfccutus 
eii  principes  Godfredo  ducife  iungentes,altHS  extrcitus  exiuit  per  naui 
gium  cum  Uoumundo  duce  Apuii<£. 

6  Et  ciu:.Gen..iir/2  Saracenorum. 

7  Ccci.i^ww  a  l^iycea  Bilhimx  &  .Antiochia,qu£funt  in  rcgno  Tcrfi~ 
dis  vfque  in  lerufatem  &  vltra  v[que  ad  ntmm  ^egypti  ciuitates  ab  in 
fidrlibus detentxfnctuntper  dtCium excrcttumfubtugat<e,vtdejcrtbit 

cpifcopus 


epifcopusTyrenenfis. 

8  Et  v>z..mz.ideilfeBa  Saranica,t}Uie  dicitur  Bahylon.  idefl  confufto. 
^uia  legibus  &•  mandatis  confufrhilibus  eftplena. 

9  Venit  in  memonam  anteDeum,&:c.  adipfampunieudam.io 
yaW/t«r.Dare  il.ca. 

j o  Et  ornnis  infula  fugit,  &c.  quia  Saraceni  hahitantes  in  infuVs 
propc  tranfitum  Chrifltanorum  per  mare  nauigantiimfugerunt  timore 
ipforum. 

1 1  Et  mon.non  funr  inuen.  quia  multa  fortalicia  in  montibus  ft- 
ta  pcr  Qhrifiianos  fucrtmt  cxpugnata. 

12  Et  grando  ma.fi  tz.idcH  bellutn  importahile  Saracenis  non  tam 
virtute  humana  quam  diuina.multoties  entmfuerunt  d  Chrisiianis  de- 
bellati. 

1 3  Et  blaf  ho.iVe/?  Saraceni. 

14  Deu  m.idefl  Chnfius,  qui e^  ve rus  Deus. 

1 5  Propter  plagam  grandinis.w infli£lnm  a  Chriflianis. 

16  Quoniam  magnafadaeft  uchementer.  quianon  poterant 
eamfujiinere ,  ftcut  fcribit  diffufus  Tyrenenfis  epifcopus  Jupra  memo- 
ratus. 

*  CAP. 


M    0  Il^  L  I  T  E  ^. 

*  I  ^'/•«•/»nff.i.tempeftatcsinecclefia. 

3  0|f^/<J««./qiiantamadomnescins  conditiones,ficutde 

duohbctconfcfforccantatccdcfia.Noncft  inuentus  fimilis 
illi. 

4  Etfra.eH  cmj.idcft  ccclefia.qux  debet  cfle  ciuium  vnitas. 

5  /«trrspjr.Namaliquiadhxrcbant  Arrij  dodrin^sajiqui uc 
jddoannxccclcfi?,&aliquicrantdubi)deutraquc. 

#  Et cimtaies  Gentium  ceciderunt, cJ-c.Nam  aliqui  Gentilcs  ad  ft- 

dcm 


dem  conuerfi.uidentes  tclemdmerfitatem  reuertebanturad 
priftinaimnfidelitatcm. 

8  EtBabylon.ma.'\'Az^  Arrij  perfidia. 

9  yenit  in  memoriam  ante Deum.  nam  CX  ordinatione  Dci fim- 
plicitcr  cft  deftruda. 

io  Ef o.in/;/.//<.Nam  Arrian?non  habuerut rcfugiu  hicuel  ibi. 
12  Et grando ma.ft.ta.idcd grandis  pcna  ex  Dei ordinationc  ce 
cidit  fiiper  Arrianos.f.p^nagehcnhg,  ubidamnati  blafplic- 
mantiuftUianiDci. 

^  MORAL,   '; 


i633 


Ai 


c 


pocalypiis. 

C      A       P.  X    V    I    I, 

a  "TT  T  ue.ums.Cum  dclcripfifTet  j-iagasqiiasinfcrentprjcdi 
^J^catores  tcmpore  Antichrin!,iS:  dDmnationemanerna, 
quam  idem  patienturimpii',  moncr.-iucpdetecaulasipfins 
damnationis.q.doftaidiuobis  quid  m  illo  futuio  hct,modo 
CAuete  uobis  uos  po- 


X  V 11.        1(^34 


tcntes,  quia'idcm  dia- 
bolusqui  riicita  aper- 
te  decipiet.occuitc  de 
cipitquotidie  &adeii 
dcm  interituiii  quo&i 
illosducef. 
*  AMB.Hicfubefiu- 
fione  phials;  feptimi  j 
angeiidieiudiciilum  ^ 
matim    perrtringcns  e 
ad  caqua:  prrctermifit_ 
reucrtitur,  atquefub 


farc  Domitiano  vfq;  ad  Di(x:lctianuir.  Hi.n.ofm  Dei  Eccle- 
fiam  atrociflimc  fiuK  perfecutiNos  afit  ex  us  coicdlurrini  fa- 
cjentcs  qu^  hinc  fcquuntur,per  hanc  uel  uniuerla'e  oibis  tec 
tx  rcgnum.mfliuiatum  cxitlimamus.aur  prancbilem  ac  pt^ 
potcntcm  quampiam  ciuitatcm,  qua  vfq;  a-d  Antichriili  ad- 

uentum  priucipaium 
A    P     ITVTT  interrarf' oibe  fitob- 

^    *•    ^^A^-  tcntura.Vcruui,anti- 

quaRomaiaohmim 
perii  mai6flattmami 
fit.&c. 

*ARETH.Merctri- 
ccm  nonadcoconuc- 
nientcrvctcrcm  Ro- 
maoi  intelligercdcbc 
mus,  ficutpra-fcnrcm 
mundum,qui&:  innu 
merabih  fanguine ,  &: 


c 

Pcrintellige^itfam. 

Tvenitvnusd^ieptemangelis ,  ciui  ba-' 
bebantfeptem  phialasj^c  locutus  eltmc-^ 

Pcrintellig' uiiam.  \ 

cum  dicens:Veni,oilendam  tibidamna-  3 
tionemmeretricism:agn^,.c|ua:  iedet  lii-^ 
pera<]uas  multas,cum  c|u.a  fornicati  funt  j 


B 


B.  aduer. 

Kir  c.  1  5. 
Si^  II.  ad 
/.a  i.-ini 

J.r.i  ad 
c  ciluii 
S&Cliri 
_  inis  ini 
rica,Ra 
fc|onfuit, 
U  hac  no 

:hri- 

.fcf, 
Jincdele 
u. 

1-ad  i.Io 

n.c.vlt. 
Iift.i7. 
«q.ad  ad 
Jkxcciiii . 


fpecieMu]ierismeretricisciuitat£indiabohdefcribens,quas  pIurib>rcgib.abun,dat,quamRoma,vtquiabinitioiudicatus 

pcuas  profcejerib.luis  pafTuta  fit,in  fcqucntibus  manifeftat.  fitfornicarie  agcre,&:  corpore,&:animo. 

A'ngeiusphiaIamhabcns,pra;dicatoresfan£los  defignat  .lo-  *  AvGVS.Etmuhci.id  eif,oninis  multitudo  fupctborum, 

annestypumtcnetomniumfidchum.  cr3tcirciidatapurpura,idefl,oronibusiHccebris  limulataeve 

b    ./*«^f.AngclushichabctpctIonanidiccntis,Iohannesdi  ritatis.Aurum  liypocrifisctt,quiafoi:isquidem  apparcntho 

iccntis,  minibusquafiiufli,  intusauplcnifunt  omni  im.munditia. 

c  2JdWK<;.Wif.i.c3ufattjdanationis  maIorum,qnireh6locrca-  AlDEM.Seda&:ha:refisvcflraeflfpe!uacalatronum,  hec j3 

torcfornicauturcum  da;monc,idolacoiendo,tcrrennaama  geniestraditorum,h£Ecmulierfornicaria,querclictoChri(lo 

dOjimmundiciajleruicndo.  DonaroproftituitIupaixaria,cuiusdomusiuxtaSalonioncm, 

d    iV/fmn.Mcrctnxiftamagna.i.Antichriflus&maliquite  fccefrusettmortis,cuius viajfuminferori^m,  qu^fcmunda 

poreeiuserunt,quciamiedetfupcraquas.i.iamrcgnatiupcr  vocat,cumfordibussfitplena. 

malo.spotens,quofumomniumipfeertcapur.  *PRiM.Confidei"ansfpiritusfandlus  corpusomniu  pcrdi- 

ti^TKRTVL.Babylonctiamapudloannemnoftrum.Roma  torum,quoddiuerfisquidcro,fcdcojigruisnominib.vocitat 

n?vroishgutaelt,prouidemagn2e,&regnofupcrba:;5(:San-  vanisiamdiulupcrbicnteracxccfnbusprogredi,  corrumpi 

dorum  de  bcllatncis.  flagitiis,errorib.raptati,tataquc  impictatc  fa:uirc  Vt  mitib.et 

AHiERo.PauluscpiftolaadThefralonicenfcs,  nonvulta-  aducrfctiir,congfuaperiturumdcfcriptioncdcpingit,mcre- 

perredicerc,Romauumimperiumdeltrucdum,quodipfig  tricemvocans,quiarcliclocrcatotc,da;monib.  le  proftituit 

miperaut^^rcrnum putant.Vnde  fecundum  Apocalypfim  lo  conftruprandam,M3gnam,propter  immanitatem  prasuarica 

anuis,uiftontepurpurat£merctricisfcriptumcft  nomgbla-  tionis,pcrquimSanctisdiutiusinlultabaf.Super  aquas  inul- 

lphem.£B.idcif,Romx5terna:.Si.n.aperteaudacieiqj  dixifl">;t  tas,populos.f.multos. 

Non  vcnict  AniichriUus.iiifi prius Romanum  deleaturim-  :f:  AMBR.Angelus.ciuitatcm  diaboli,idcfl,omnc  reproborii 

perium.iiiltacaufa  perfccutionis  in  orientemtuncEcdefia  corpus,demonltrat.Oiten<litautem  lohannidamnaiioneni 

confurgercvidebatLir.  eius.quiaprjedicatoresiancti&:ucrbis&:  fcriptis  fidelibuio- 

•k  iDEM.Adtcloquar  Roma.quJBfcriptam  infrotcblafphc  ftendunt,quaspcieuasimpu  pio  fcclcribus fuis  patiantur,  vt 

iuiam,Chritli contcflionc dciefti: Vrbs  potcns,vrbs orbis do  co rum[poenis  tcrnti,a peccatis abftineant.Qua:  fupct  aquas 

mina,vrbs  Apoftoli  voce  laudata.  n.ukas"iedctedicitur,quiaex  multitudinc  gentiumquae  pcr 

*  iDEM.EttjbifaadaEcclefia.iunttrophaia  Apoftolorum  aquasdefignantur,ciuitasdiabohconftruitur.Cumqua  Rc- 

&:  martyrum,eil  Chrifti  vcraconfeflio.cltab  Apotlolopra:-  gcs  tctra:  tornicati  cfle  dicuntur,quiafceIctaBabylonisauxc 

dicatahdes,&:gcntilic3tccalcata,infublime  fe  quotidie  eri-  runt,ponusquamdeftruxerunt. 


1.2.  contra 

Fulgetiura 
donatifta. 

Prou.7." 
E 


gens  nonicn  Chriftianum. 
A  AND.Cappadox.Hanc  mcrctriccm.quidam  veterem.Ro 
mamdengnareputant,vtqua:iupct  feptem  coUes  ex^difi- 
cata  tradacur.Septcmantcm  capitabcfti^quxiliafufteutant 
leptemcinincntioresunpictatisprincipcs,nepcomnesaC£ 

fare, 


e  j2«.«/£'.i,quxregnatfupermultospopulosquos  attrahitad 
io  luxuria.vnde dominus ad  lob.FirtUs «wj.f.dvaboli,  m Im.hii  ^'^'''lo.b. 
f;«s.Quandouirosquorum  feminariumin  Iubiseft,decipir,in 
vmbiiicojdiimulieres.quarumlcmeneft  in  vmbilico,deci- 
pii. Vnde prophctaad iciufalem quafi  ad  mcretrice.  1»  dieor  gzjj  j^ ^ 

tus 


ifio. 


NICOLAVS    DE 
C  A  p.    XVIJ. 


L  Y  R  A. 


E  T  \CMn\i%.  llic  confequenter  defcribitur  plaga  fcptima  magis 
ttijpeciali,&  h')c  fecundum  opinionem  lUormhqui  quod  tota  Ute 
tu  uo  i)oc  ufquead  idum,ftt  cum  cdjhmmatifuerint  mtlie,<^c.circa  me 
diKm.2,0.c.fitiamtmpletadepr^tcrito.Jecundum  quapnmo  exponam 
totam  Uteramj^\am,poiiea  dicam  quid  mihifupra  hoc  uideatur.  E t  di 
uiditur  iu  duas  paries,  qma  primo  defcribitur  infpeciali  hxc  plaga,jicii 
do  ChriHiana  rcligionis  proniotio  noua,c.  XX.  Circa  primum  dicit,  Quo 
niam  iHftpla^a  Saracenorum  eiiyVt patet  ex  ptaditliSjideo  pnmoue- 
fcribnur  Saraccnorum  utilitas,fecundo  Chrisiianorum  ipfus  percutie^ 
tium  probitaSffequtnti cap.  Trimo  dcfcribitur  fub  quxdum  melaphoi 
ta,qu£  primoponitur.Secundo  iXponitur.ibi.Et  dixit  mihi.  Circaprt 
mum  dicitur. 

1  Lt  venit  vnus  de  feptem  a.ngelis,qui  habebant  fcptem  phia 
liS.Terhxcut  dtcunttcncntes  opiinonem  di£lam,  defignatur  .Alexius 

impera- 


Imperator,  qui Jtcundu  eof/npradicttur  arigelusJeptimus.Sed hocfuit 
ibtdem  reprobatum.Tslec  poteft  conuenienter  dici,  quodper  hunc  ange- 
lum  deftgnatur  Trtrus  eremita,quem  dixi  fupra  fuifje  feptimum  ange 
lum,quiahicangelushic  dicitur  lohannem  euangeliJiamdocH:ffe.  V» 

de  &  Juhditur. 

2  Etlo.cftme.di.Vcni  &:oftedamtibidamnationem  mcie 
Uich m3gnx,qa2e.Vetru( autcmeremitaper  nongentos  amios  e" 
amplius  fuit poslquam  luhames  fcripftt  hunc  iibrum.ldeo  melms  dici^ 
tur,qucd beatus  lacobus  qui  fupra dicttur unusdefetpem  angelis  iMbe 
tibus  plmlas,fuit  angelus  ijie,qui  antequam  l  obannis  uideret  hac  ui- 
fionim,per  palmammartyrif  tranfterat  adgloriam,^£i.lZ.a.i!!ir  ftc  po 

terat  eum  doce  re  de  fatut  is  ex  diuina  ordinatione, 

3  Damnationemmcretricisraagn^.idf^/cii^cJ-iMcewc^e ,  ut 

pojieamagisd/cetur. 

4  QuJE  fcdct  fuper  aquas  tnaltis.i.dominatur  populis  multis,  yt 
exponiturinfra, 

5  Cum  (i.fot.quiamtiltiregesreceperuntlegem Mabumeti. 


Jl: 


M     0     B^    ^     l     I     T     E 

fl  Ef  uenit  unus de  feptcm angelis.Seqmtur. 
■f  ycni,oUendam  tibi  damnationem  meretricis  magna .  MOR  AL, 
cx^  oncndr.h^ccft  mulierdcquadicitur,  Zacha.5.c.  H?ccft 
impieta.«.Beltia  ucrofupcrquamfcdct,cft  congrcgatio  ma- 
loiuro,quiabcft<aljtcr  viuunt.K§caut  muhcr&:beftiadicun 


turotnatspreciotis.quiaiaha  coiusrepcnunturinmalis.se- 
ptcmcapitahuius  bcftia;funt  feptcmuitiacapitalia,qusdi- 
cunturrcges,  quia  multauitia  fubfecontincnt,&:montes, 
&  hoc  proptcr  f  iipcrbiam  qujc  continctur  in  cis.nam  in  otn- 
ni  pcccato  mortah  cft  contcmptus  Dci .  Per  dece  cornua  ip- 
fms  fignificaiur  omnimoda  pfccutiodccepra:eeptorii  Dci. 

Totti.vj.  F  f 


1^35  Glo.ord.&  Nicolai  de  Lyra  jidj^ 

^  rf«/M/.i.hoctcmporefccDlij«o»f^;>rffi/»j«mt;c/:i««jr/m.i.non  e    Clrcui\a'.at>ur.\.xt%,.^\  vcftc,qniadiciintfercgcsutdcci-  D 

■A  rcf..Tnalliluxuriam.  piant. 

a  inebriatifuntquiinhtLtcr.devi.  Sicut  cbrius  nihil  timct.fic  t'  ^«ro.qiiiauidcbunttirdiiJina  faricnriailUiminati. 

tcrienisinhgrciitcs  intantum  cxca:cabunturamorc  icrr$,vt  g  Poc«.i.diu;na  Icriptur.im.qua  potantur  fidelesad  faUnem. 

nccDcumdil!gant,nccpccnastimeant,  h  »/<6oot/bj;/o«.  i.fecundumillascxpofitioncsdebent  obiici 
b  M'iltetrm  frdentem.i.il-  ab  hominibus,  quia  im 

Josiuolle5igEug,aqua  rrincipes  rccu'i.  mundiciam  carnis  do- 

pecc4tuminccpit,con  ^  rcgcs  tcrrx ,  &incbriati  funtqoihabitanc  tcrram  devino  r  ccnt,&fornicariaDeo. 

formantUr.qUlhabct  ^UmfclUfomJciiionij.  a  IneordarepwborumjgiaiiaDeidcfctta.  *  AMBR.PurpUra,&: 

diabolumfundamen-  _.  b  Invinonefpirituali.  Quiauliacorporciioculis  nonpojruntvideri.  Z    cOCCUS  fanguinisfpccic 

tu.qiiicftfanguineus  prortitutioniscius.EtablcLiIicmcin  delcrtum  in  Ipiritu.Et  5  habent,quiapotertasfc 
fiiinfe&:  infuis.vel  •  quwdicuntmaiaqusfjciuotDeonondiffiiccr-.  "^  cu!aris{hisfignificata,J 

quia  (angainefanilo  b  vidi  mulicrem  fedcntem  fuper  bcitiam  coccincam  ple^nam  ^  moitifera  eft  iis ,  qui 
rum  fundunt.uelelo.  „ominibus  blalphcmie,  habcntcmcapitaicptcm  ,  &cgr-  ^  ""i^^^f  "s  quamcc- 
quiaDciraalcintelli-  rE.per.;iambcftiamta...cra,«n>!icriftf.         ^  6  lcftcm gioriam amplc- 

gunt.  Q  bQ^iiaocciiantnolenicsacquiclcere.  aUntUr.  roIlUmUS  Ctia 

4»  AvG.Vnucftcor-  q  nuadcccm  .  Etmuliercratcircundarapurpura  Sccoccino,  7  pcrveft-.menta  fan-r.ui- 

pUS  qUOd  adUCrfatur  «  i.caibunaiIo.t.cljariiate,quamdicunlfehabere.  llCa ,  OpCia  impioiuin- 

tcclcfic  intus&fo-  ^  ^,   .  «1^1  ■    r      ^         Aii.svirtntibu5.  telligerc,pro quibmot 

ris,i.fift1  Chriftiani,ct  f  &  maurata  auro,  &:  lapiac  prcciolo ,  &c  margantis ,  habcns  8  tepeipctua  damnabun 
h.rrctici,  vcl  pagani.  ,  .     « '"F^iscxpofitionibu,^    ...  .  tur.  Qiiodfeqtiltur.Ef 

Quod  liccf  uidcatur  g  poculum  aurcum  in  manu  lua plenu abominationc &c im-     turata  amo .  intclligitur  £ 
]ocofcparatu,inpcrfc  jimunditia  fornicacioniscius .  Etinfronteciusnomcnlcri-p  iapientia  feculi,que ftul 
cationctamenEcclc-  .  » ifludvi<Tciicct.  ^        b  i.magnaconfufio.  ntiacftapudDeu.  Pec 

B  fia:  unitatem  (j)iritus  1  pcurmyftcriiim:  BabyionmaonamaccrfornicacionumScio^,'^"''"^''*^"^^^?^''.'"/' 
cpcratur.  *■  '  irtud  Tjdcucet.  cloquentia  fccuiarisdc 

:Sf  HAyMO.  IpfamUO-  Vidipeccatammundi.vidictiampropcccatodamnatum.  flgnatUt .  PCr  pOCUlum 

catmulicre.qua paulo  K  abominationum  ccrra: .  Ec  vidi  muHere  ebriam  de iangui- 1 1  aurcum.quod  manu  te 

fupctl'appeilauitme-  ,  »  .VJinonim.  blllorumquinontimentteftarifeChriftumDeum.  nuifle  dicitUt ,  philofo- 

tctriccm,i.omniu  ma  i  ne  fmctorum  ,  &  fmguine  marcyrum  lelu  .  Ecmiracus^izphorum  &  poctarum 

+vidiire;T)  lorum   congregatio-     rum,cumtviderem  illamadmirationemagna.Etdixitmii  3 ^'^^^"^t^rnTon^ 
nemBcihaautdiabo  ,CM.oii.„i.a.i,fcdiateiiigequidfit.  ^  ^plenum  abominationu 

Jum  iignihcat,  lupcr  » i.egotcfcrabo.itavtpofitisinteiiigere.  *  4K immunditiacuicitur, 

quem  oes  rcptobi  fe-j^i  hi  angelus ;  Quarc  miraris  ?  Ego  tibi  dicam lacramcntum  1 5 qi^'a  dodlrina  philolo- 
dcnt,quieohortantc,  '^  ^  phorumplcnacratme- 

per  diuerfa  uitia  cur-  daciis,omnibufquc  er- 

runt. Sicut.n, ciuitas Dei  fupcr Chriftum  cft jcdificata^fic illa    toribus,ad decipiendum  genus  humanum  compofitis. 
ciuitasreproborum  fuperdiabolum.Quzreftemerctrixap-    i  Ettnfronte.  Quamuisfititahabilisad  dccipiendum.tamcn 
pcllafur,nt  oftendaturcxquapartcregnumdiaboliamplius    fideles  ne  defperetis,qui3habctinfronte.i.  inmanifeftofi- 
prxualeat.Bcnc  etmuUcrdiciturv<|uiaa  miTlierepeccatum    gumquodrudibuscftmyfteriumiftudlblum.i.dandoexem  F 
fumpfitinitium,perquamet,niorimutoes.Quodautembc-     plumfacicndi  peccata  proquibus  terrcnia  falutc  fidcliuni 
ftiacoccineadicitur,tamad  diaboium  qadomnecorpusc-    icpellcntur. 
Q  iusrcfertur,fiucpp  pcccata innumerabilia quib.eft  crucnta-     *  AND.Frontisinfcriptio  fignificatomni  malitia&impu- 
tum.fiucproptcrlanguinem  Sanftorumqucmfuderunt,fi-     dentia,omniqucIccIerumgenerc  &  animiconfufione  re- 
uectiamprocloquiis  diuinatum  fcripturarum  malcintelle    fertamcffe.Vocaturautcm  mater  fornicationum.quiaom- 
&i%.  Dc  <]\3Az6h.\ic (ahdiiim .plenahorninibushUjpbemix.  Acf\    nisfpiritalisfornicationis  anims  magiftra&caufacxiftit,vt 
dicerct,  Nullaparsinca  blarphcmiisiiacat,quia  uocefimul    qua:fubiedisquoquedoniiniofuociuitatibus,multasDeo 
&  opcrc  Deum  &  fcruos  eius  blafphcmat.Magis  autcm  hoc     cxccrabiles  praeuaricationes  pepcrcrit. 
fier  poftquam  illc  damnatus  hon.o  rcgnarc  ccpcrit ,  qui  fc    Jk  f  trM.i.dcprcfram  vmdifta  pro effufionc  fanguinis,  Vt  pr^- 
Chnftum  dicet,cum  fit  Antichrifius.  «loloribusnimiis  ncfciat  ubi  fit. 

A  AvG.Oltendit  multanola  efreinimpio.Habct  capitafe-  J  frw/Mfwj/wwii.Hichabetloannesperfonamillorum.quicu 
ptem,i,n  1  undi  rcgcs  &  rcgna.cu  m  quib.  diabolus  uifus  cft  in    vidcnt  malos  in  mundo  cxaltatos,  mirantur  cum  audiunt  pjg 

Apoca»,    C5lo.£tiw«//fy,i.omnismultitudolupctborum,fMfnrf««d4W     nas  quaeipfis  malispromittuntur,&:cumitaIlntpuniendi, 
/j/<»pKrtf,i.omnibusilIccebrisfimuIatsEucritatis.  quarcDcuspcrmittitilloscxaltari.Seddoccnturintelligcre 

cfjp//a/cpr(rm.  i.fenfus,  &:poftcaerrore,&tandcm  Antichfi-    illamcxaltationemdatamadmaiorcmcxca:cationcm,&ta 
ftum.per  qu^fcptem  diabolusducithominesadpeccatum.     dcmiuftcinfcrristernamdamnationcm. 
d  Corn«4 (i(r.i.dccemregna,quiaeetunttempoi:cAntichtifti,    m  Egotibidic.i.  quarcpunianturiftimali.i.diaboIusquicos 
pcr  qu^aJiaintcUiguntur.  jpcccarcfccit,qucdeftincognitumnifidodis. 

Cw--  ^Bf- 


NiCOLAVS     DE     LYR     .  alijsrebuspreciofis.  ^ 

rklEtincb.ium.HampopulifubdtSlisregibusexinentesfimiliterre  8  Habcnspo.aureum.^ww«&«Gf»r«;«£f«xer«»2re^rrrfXfr«* 

ceperunt  legem  Saracemcam  immundicijs  plenam.  ad  tmmunditiamfutt  legis. 

2  Etabftul.mcin  dc. advidendumftatumSaracenicurHaDeopro-  9  Etinfrontee.no.Icrip.my.Baby.  Perhocquoddixit,myfieriii^ 
pter  peccatafua  dercliSlum.  oftendit  foannes  ejuod  nen  loquitur  de  ciuitate  Babylonica ,  fed  magit 

3  lnipiuiu.7^amhacuifiononfuitcorporalis/edimagiiiaria&in'  defe£la  Saracenica quantum adTurcos. 

telU^ualis.  1  q  Mater  for.&  abo.tcr.wa»»  orientalcs  populospro  maiort  partefa 

4  ttvum.Ce.fa.hc.perhocintelliguntHrSaraceniinduaspartesdi-  tis traxerunt ad errorem fux feSa. 

»ifi,ut diCium  eflfupra .  Turciper  mulierem proptereorum  malitia  &  1 1  Et  vi.mu.e.de  Can.l!in.ijuiafnpra  numcrum  &  menruram  effude 

^^utiam  ferpentina.jtegyptij  veroperbeliiam,quiafuntintelleau  mi  runtChri§lianumfangmnemyEbria.n.diciturqiiafie\trabriam^.men 

nus  vtgentes,&  per  conjfcquens  magis  beHiales.Dicitur  autem  m  ulier  furam.Turci.n.crudeliorPS  fuerunt  Chriftianis],  .Argyptifs  &  Sarace- 

/ederefuper  beniam,nam  Turci,ab  ^(gyptjs  abftulerunt  ludteam  &  nisjecundum  quod  dicit  Tyrenenfis  ep!fcopus,l:b. 


Synam.  izEtnwr.ia.depatienttaDeierga  fe£lamnequiffimamMahumeti, 

5  ^-OCCincam.fVi»^«;»fC^/i7/(j«or«»»  rubricatam.  liEtdi.mi.Hicconfequentcrponiturexecutioparabo'c.circaquam 

fi  i'^n2n\i\o.b\is.  quiaSaracenidicuntChriHumefiehominem  angelusprimopropomt  intentumdicensloanni. 

purum,&fic  bhfphemant  cum,&  fimiliter  beatam  virginem,negaH'  1 4  Quarc  mi.q.d.totum  cedet  ad  Dti  gloriam  &  ele£lorum,qnib.me' 

teseam  efie  Dei  matrem.  yitum  accrefcit  experfccutione  malorum. 

f  t-imu.ctit  ciT.^ux.tpHaTHrcifuerunt  opMUntifsimiittinitetin  15  l^SOti.di.(!L.i.(ignificationemoccHlt4mi 

*  Mulicris 


1(^37 


Anocal 


r. 


/**** 


A 


pocaiypiis. 

a  Sft^ix^wiCpo^Bcflia.i.diaSolus.portar.i.r^gic ,  mulierem.i, 

oinncsmaioseffceminatos,quienimaiioiregir  quafi  onus 

rcgimin.sportaredicitur. 

b  Fi^^Anreaduentum  Chrifli  habuit  diabolus  maximam 


L.ap. 


XVII. 


J 


<^58 


uenir  Hicfvrannisomnibusiadelcns.riiiinianirfgniorna-  D 
mcnta  in  nouam  Romam  tr^inriulit .  Dcnique  Oru  ntaiiuni 
imperinm  autnoua:  Roms.Bcatus  H  ppolyrus  pei  hoicc  rc 
gesfeculaaccepit.equibusqu  nquciampr^terierunt ;  (extu 


porertatem,(ed poftlicetnonpenitusamjfitjtamen non  mo    mqno  Apoflolus  h.cc  vidit,adhuc  decurnr.feptimu aut  poft 


diccelldebilitata 
*  Aret.  Beltia  efl- 


diabolus  .  Cccpit  &C 
nonelV,  quia  occifus  b 
cft  qnoad  cffi.aciam  ^ 
adiouuuiperaduen-j 
tumchndi.ncquee-O- 
nim  qucmadmodij  g 
anre  hnnc  cflicicbat 


|\KUS. 


.1! 


Tun(ida  infantia.    b  i.innaiuraztatccrror. 
c  AniichiUlusqui  iia;ime  iacitpcccaie. 
b  ■ 


gcs  feptemfunt.Qjinquc  ceciderLinr,vnusdl,ds^aliusnon 

a  Sed  non  eft  iimendus.quii. 

dumvcnit  .   Ercum vcnent,  oportetillum  breuetcmpus 


Antichriflus. 


clap(a  (cx  annorum 
miilia  randem  fepro 
det;vbi  autem  fe  pro- 
didcrit,parum  dura- 
bit,  forfan  vtbeaiil- 
rcnici  fcntentia  fcp- 
temcoditi  iunt  dies, 
&c  fcptem  ca:li ,  6d  (c- 

9  ptcrn  angeli  cxtcns 

10  prjcftantiorcs,  itaiatn 

1 1  indc  ab  cxordio  nf- 

1 2  quead  (eculi  finem  fc 
I ;  ptem  rcgnac^teris  cc 
i^lcbrioracitra  abfuidi 
1 5  ratem  ftatuere  licebit 
i6  c  quibus  quinque  iX 
17  tum  concid.r.int.fcx- 
jg  tum  cum  Apocalyp- 
19  fis  cernebatur,  adhuc 
02  confiabat,&  quidam 

mantiqua  Roma.  fe- 


mulieris,&  befti.rqua:  porraream,qux]iabetcapita(eptem 

a  i.diabolus  .cjui  beftialesfacil.         b  Anteaducntum  Chritti.         Parum  legnauit 

cCi'iaChnilonatuviin  peiiidil. 

&  cornua  decem.Beftia  quam  vidiiH,fuit  &  no:i  eft,cS(:a(ccn 

a  Locumhabebit,quiamalosinueniet. 

fura  eft  de  abyflb,  &  in  interitia  ibir.  o<:  mirabuntur in  Iiabi- 

tantes  terram,quorum  nomina  fcripta  non  funtin  libro  vi- 

vtfiiiihominum&fi^  taraconltirutione mundi  ,   videntes  beftiam qu^  erat  6^ 

hxpcrviaimasoffcr.  ,        aCL-erpea»huj,sp,n«potemsvobisea«ere.  _      .  . 

rerurdario-iibuiip-     non  elt.Ethicett  lenlus  qui  habetlapientiam .    Septem  ca- 
forum  ,  ita  iam  poft     pita  lepfcm  montes  funt  ,   fupraquosmulierfedet  6<^rc- 

Chridiaducntumpo        *■  iQuiaperhaccademte^itinfctnam.  --        -     ■ 

tisefihecefficcre.  A- 

lcedere  vcro  dicitur, 

deaby(ro,peradueiv  & 

tum  .\ntichrilli.Erf« 

pcrditionem uaiit.?ctdi  \,  - 

tioncm  dicit, non  uc     mancrc.Et  bcftia qux erat  &  non  cft,& ipla odlaua  cft,  &  de 
B  non  fit ,  fed  condcm- 

nationcmdicitadgehcnnam.Ef<iiw/V«&«»^«>'  habitantesin  ter  ptimumporroperid  tcmpusnccdam  aduenerat.fiucpcril- 

M.Admiral>untur  beltia;prxlcntiain,non(olum  qoodpcric  ludinfinuarcturnouxRomcimperium,fiucaliudquodcun 

rit&:quomodovixerir,fcdctiamquodaduencrit  in  figniscr  quercgnum. 

rorisacdecepnonis.Adnrrabunrurqui  firmum  nonhab^nt  *  AMBR.Vel,fcptcm  montcsiUosreprobosdcfignant,  per 

fandamcntum,vtquinoniunt  a:difican  fupra  pctram  Xpm.  quosdiabolushumanamgcnusdecipit.Nam  ficut  Apoftoli 

c  ./*/c5n>Mf^.QaiatcporcAntichri(ti  potefiarcm  recipier.  fundamcntadicunturEcclcfijE,itacdiacrfoinuenrores  crro 

jtfcen.eH  de  ah.i.pct  lilos  qai  m  peccatis  profundi  lunt  afce  ru  m.funiamcnra  (uni  ciuiratts  diaboli.Ex  ijs  igitur  capitibus, 

detmelationcm.  fiuemontibus,yelrcgibus,quinquecccidcrunt,vidclicct,Gi- 

d  ff/Vjwf-^r/^^w/yi/,  quiamortuo  Antichrillo  amplius  non  gantesantedduuium,quipoftdilu^iumvfqueadlegcmim- 

habebit  tentandi  locum.  pii  fucrunt.qui  populo Dei  idola co^cre fuaferunt,  ftlfi  pro- 

e  M/w^Mww.Cumviderintmalipotcftatcmfuamitaannihi  phct9,&Iudfiquidominumterfectrut,quiiamaRomanis 

latamdoleb  mtnoaquafi  pgnitentes,fed  tantum  admirates.  deuaftatifucrant.cumhjEcvifioIoanidcmonftraracft.Vnus 

f  Septemca.Qniipct  nsec  Icptemerigitdiabolushominesin  crar,paganiquiruncEcclefiampcrfequebantur.  Aliusnodu, 

fupcrbiam,&inquibusinn.runrurinfidelcs.  venerat,nimirum  Antichriftus,qui(eptimoIoco"ponitur. 

*  AND.Pcrf^prcm  capita.totdcmqucmontes ,  feptemlo-  g  QKm^KPCfnrffra/jf.Adamfiinobedientiaperfcueraflct.fcn 
1       cadcfignaripuramus.qu^mpdanaporcntia&cxcellcntiacx  fuscorporisad  nuliam  voluptatcmverterentur,  malamkili 

tcrispr2ftabant,inquibusdu)crfistcmporibusraundi  huius  cet,fedperpeccatumitacorruptifunt,vriamnaturalc  fit  lc- 

i    ^  iegnLjmfirmatumnouimus.Primum,cxcmpIicau(a,Aflyrio  niatadu,fapidiguftu,narcodorifcra,  vifu  pulchraquairere  . 

rum  fitregnum,quodN.niuc  exordiumhabuit. Sccundum  Hifuntquinqucrcgesperquosdiabolusinpueritiarcgit,qa 

Mcdorum.inEcbatanis.  Pofthocin  Babvlone  chaldasorum  ipfefuitcaufaquarecorrumpcrcntur.  Hi  fiintquinquc  viri  F 

impcriuminitiumfccit,  quibus  Nabuchodonoibr  impcra-  Samarirang.iniuucntaiuccediterror^napf  ("rquam  di(crctio 

uir.In  S;  fisdon  inatus  PerfjruIubCyroemerfit.-Ifthoctur  nemhabet,&:fipcccat,iamnon(enfibus,fed  errori  imputa- 

iumab  Aicxandrom.gnocxtinflOj.MaccdonumrcgnijIuc-  tur,dcquodominns,Qiiemnunchabcs  nonefttuusuir. 

ceflit.  Poft  hos  Romanoru  regnuinanriquaRomacmicuit  h  De/?-;;rewefi  Qaiafimilitcrpcccat,&:fimilitcrpunictur,& 

fub Aug jlto Caefare,&: tandcm ad Coltantinum magnijm p  odiauaqua omncs tranfcendit,&: in nequitia &■-  in poena. 

uenit,  ■(^  Et 

NiCOLAVS    DE    LYRA. 

*  I  Mulicris &;  be.i.regnt  Turci<e  er  Ai gtfptiyVt di6lum  e/i. 
3  Bcit.ViieprofeijuituriHtentumexpoiienJoparaboli  &prirHocirca 
regnumUfgypiideftgnatumper  if.?/4M ,  d;.  Bcftia  quam  ui.fuit. 
"Ham  ^egypttj priruo  occupauerunt  domimum  lerufalem  t^  lud£a,C!' 
poliea  pe>diderunt,Turcis  terramiUam  occitpantibus,ut  di6lum  eft  /u- 
f>a,ideo  dtcttur  (juod  befiia/utt prius domtnans  in  ludaa. 

3  Ltnoncd.tndeprr  THrcosete£ia. 

4  Et  a(ccn(ura  elt  de  ihy. t.de  ^egypto,  qux  tenehra  interpretafur 
&  hocfmt  quando  dehilitata  vittute  Turcorum  per  Ch  i/itanos  ^Aegy- 
ptt)  recuperauerunt  \udfam  c?  /  erufalem,ut  diilum  efl . 

5  Et in  int.i.Naw  ^tgyptij per QhttUiano^fuerunt occifiy^refidui 
inde eie£ii,vt  referunt  epijcopi  .Aconenfts  &  Tyrencnfts  defcnbentes 
hi/ioriam  terr^/anUji. 

6  Et  mi.&c.quo.no.fcri.non  iviwt.i.Saraceni,qui  nonfunt  prxde 
/iinatiyfed  prffciti,mirabantur  enim  Saraceni  quomo'io  rex  ta  potens  &■ 
magnusapopuloChri^ianodepartibus  exlraneis  &C  tar»  longinquis 
vententicffet  debellatus. 


0 

7   Et\Mcelticii.inuUeC[us. 

S  Qaiha  (.i.circaoccultafcripturarumintelligentiata, 

9  Scp.ca.fep.m.(unt././?)'o/</n«<f. 

loS;!praquosmu.<?««i>'f^i)««>»  Turcixinualnerat  fuper  jlegyptH 

H  Et  rcges  leptcm  (unt./U  efi pntictpes  illarum prouinctarum. 

12  QMinque  tccidcrunt  a  domino  .Aegypit  dominio  Tuuu  Jubiu- 

gati. 

1  <  Vnus  cCt.f.dominans  in  ludxa  e^  Syiia ,  &  ifie  eH  rex  Turcin  qm 

dicitur  hic  fextum  caput  bi/ii^. 

14  Et  alius./d efi rex  Mgypti,quidicttur  hic  caput  sfptimum. 

1 5  Nondum  venit...4i/ rrcupirandum de manii TuYi.orum  ludfam, 
i6Etcumvcncr:t.DfMlj//iT«>-m. 

I '  Oportct  illum  breue  tcmpus  manere.Q«M  lerufalem  a  Tur 
cis  ablatam  non  tenuit  rex  .Aegypti  nifiper  annum  ut  dicunt  hiSioriO' 
graphi  pritdi£ii. 

i8  ^tbciti^ qv\xtx^tS>Cnonc.ideUrPXMgyptivte\pofitu  eff. 
i9EtipiiOiX3.cit.cum feptem capitihus  prxdidis. 
20  Et  de  feptem  ct^t.id eji  defeptem  capittbus ,  e  H  enim  caputftpti- 

•tc  rrjtim 


M   0  l^A  L  l  T  L  F^ 

*  zBefiiaquam  r/.impictascnim  fuitmaiorantetcpusChri 
fti  qu3  m  poft.proptcr  idololatriam  qoq  vigebar  in  toto  orbe, 
paucisvaIdecxccpris,ideodicitfui(reantctempusChrifti&: 
noncfretemporcipfius,quianone(i  tanta,  licet  fint  multi 
mali.fedtemporcAntichriftieritvalde  m.igna  ,  fccundum 
C]iio>i  d-.atur  Mai.24..b. AbHndabtt iniquttas  & refrigeCcet chariias 
P'ulcornm.i6eodidtuY,qii6d afccnfiira cft dc Abyflb.n.im  An 
tichriftus  habcbit  d^moneni  priuatum.cuius  totalitcr  fcquc 


turinftinctum. 

6  £r  »»/./«/>. quia  vidcntcs  potentiam  Antichrifti^:  figna  me 

daciaquyficitadmrabuntur&^ipfum  (cqucntur,cxccptise- 

]c£tis,ideo(cquifur.^/<o./aon./.ytr/.r/o.;«//.v. 

11  ify./.hociefcrturadtcrminos  fcu  ad  tempora  in  quibus 
fuit&:cririniquitas  fcu  niahcia,quorum  prinmmfuita  fec- 
catoAdx  ufqucaddiluuiiim,feciinduma  dduuio  ufquead 
Anraha.fcrt  u  inde  vfque  adMovscn,  quartnm  indc  ufquc 
ad  Dauid,quinfun>  inde^fqucad  Chnftum,  idcodicitar. 

12  ^^."'"'^"^'^•^^''■'^^i^f^u^hqucreiminitranncrunt- 

Tom.vj.    f  t      z 


1539 


Glo.orcl.&:  Nicolai  dc  L 


15-4 


o 


lU.it, 


yra 

^  a  ttiecetnco,tnua,&c.it  AvG.Rcgcs  ilii  populi  ma!i  runt,  ftamqueagni  viaoriamvldcrinr.beh-iaquc  inpattcs  diuidi: 

A  quipcrfcquunturEcddiam  Dci.quiquafi  rcgcs  appcHatur,  quodgemmo  modointdligi  poreftSiuequiaficutlcgimus 

quiavclutmromnis regnantOmnis  enim malusqui  pcrCe^  inter juperboi femp  riurf;^iafunt,fmt.QKi.romiiis(]uiddigitiniquica 

tur  bonum.vclut in  lomnis  hoc  facit , quia  malorum  perfe-  tetn,odit animanfiutn.Qiti emtttfibirteqHarM,cm boms erit. 

cutiononpcrinancbit,fedvclutfommumcuanelcit,diccntc  c  Dcfokuim  fanent.SoUimai  diabolicftpcrditio  malorum  , 

Efaia.ErK;»  Hfiw/ow- 

aTcmpoce  AnticbtilTi,«t  Oanidilicicei^uiil^icoiRivgnaiqaoitiip  (cgo  in  coinib. 
Iiaiiiiiur. 

ieptcm  cft,&  in  intericum  vatlct .  Ecdeccm  cornua  qua;  vidi- 
Ibjdccem  regcs  lunc,  cjui  regnum  nopdum  accepcrunc  >   kd 

aNonvciciegcijlbdiycaDiii.  b  Idco  uon  ti|ncatii, 

e  Acapiiefi^i  )ecundituii. 

por?ilacem  tanquam  reges  vna  lioraaccipicnc  t  pdll  belliam. 

Negandi  CJiullum,ciedcndi.in  Aniichmlum 


3 


luans  m  jamno  diuitif 
Otitniumgentinm.  Hi  V- 
noanimopcrfcquun  a 
tui  bonos.Idco  dicit, 
labciit,cr  non  habcbunt 
quia  perfccutio  malo 
ram  non  folum  ad- 
ucnictedicmdiciino 
etir ,  fcd  etiam  iavn 
in  praifcnti  definit . 
yirtutemJiLtm  &  pote-  b 
fiatem  tradent  behi/e  . 
Hocidco  dicir,quia 
honiinesimpijviden 
tur  darc  virtutcm  , 
quando  diabolo  in- 
iligante  faciunt  ma- 
la.  c 

b  Hictimagno  pugna-    i 
bHnt,&c.i(  Andre-  " 

AS  .  Merito  hi  cume 


aQ^ijmhabcntinle.        bQuam  rupetalios  halcbupt,  ij. 

uia 


Hi  vnum  confilium  habenc ,  <&:  vircucem  d:  poceltacem  luam 

aQuiailliomniaaitribuent.        bVeiboScapeie,vt  fiddcilibi  rubaahen|.    c  Faaendo  Juosjca 
(lantes.icdamnandoeosin  fuoap  rc. 
b| 


beftix tradcnt.Hi cum agno  pugnabunr,  &:agnus  vincccil- 

a  VtcDsmalis.ad  vnLtajcp;!  tidclium.         b  Ecideoicges  vmccc. 

los/J^quoniadominusdominoriicrt^rexregum,  &:cjuicumjj  pamis'  ddcclabun- 

aPeiprzdicatoiet.       b|Aba«cino.  ""■ 


j  quos  perdetcomple 
to  nuitiero  impio- 
-  rum. 

3  f  Et  nudam. Dabo^ws 
habet  pote(Utcm  , 
'^faciendifignaad  de- 
S  cipicndum,hac  pcr^- 
^  detcomplcfonume^ 
robonoru,  qniapo, 

7  ftca  tentatio  non  ha- 

8  bebit  locum. 
c  OrK«.Foinicarix 

9  manducare    dicun- 
o  tur ,  quiainferendis 


D 


Prou.i 

ITia 

tcci.ii 


+  cub: 


I 


tur. 


tiTi 


(  Eyequentes  opeia. 


I  1 


•n    r  '  •  «.     iK-vcCJi'^     c   j-  •         !•      A  .- aPrimas.  Quo- 

iliolunc,vocaci&:eleCti&  hcjeiqs ,  hcdixicmiiii ;   Aquarquas^ ,  „fojo  fi  ex  pcriona 

a  i.Aniichriflusiamiegnatpetmyftttium.  •    Prr|efi3E  anScicS  dl- 

vidifti,  vbimcretrixlcdet,populirunt,  a<^gentes,  fi^lingua:,  ^  4cerct .-  llli  iioccntcs 

J5  quiinmeinfurgunt, 

16  vtcdatcarnes  meas , 

17  fuas  manducabunt , 
jg  &C  ignc  cremabunt, 
19  Pofteaquam  corum 
iocxfcnibus  Deus  ad 


a  Etideonon  debetUeiconfaimaii,qai4  ipli  quimodo  adliZ(cnc<!iquaBdoquc|d.)lcbunt. 


Agno  pugnanr,  ne-  £•  ^c  deccm  cornua  quz  vidifti  in  bcftia,hi  odent  fornicariam  , 

"mXuuf poteftig  ^  ^^ i^^l^ ^^^^^ f^^ie^^f i^i^^^»^  Hudam,&  carnes  eius  mandu 
Ea  propter  qui  imr 

probaconlpiritationeinterfecocunt, fuamqucopcram  An  iracundiamprouocatusderolaueritmundua.^,vtipfis,pprie 
tichritlo  addicunt,non  povTjnt  vero  Chriftofe  no opponcre,  blafphemiis  hanc  vaftitarem  angelus tribuetir,  ipfos  dicit  ta- 
Vcriim,vincetiIlos,qui  noftricaulaiugulatus&;  immolatuS  cercquQdinipfisiurecotigeiit.Placci  cnmi  De4>iuftitia_,  per 
*"       '  "'"  quamnouimusimpiisirrooareuindidam,utquJ  regnuiuu 


\H.i& 


cft  Agnus Dqi.-Non enim adcmptum  eft  illiregnum §<:  prin 

cipatusqueminomncsobtmebatpofteaquamfadluseftho;  qefticEdedecint.p^nascum^coiuftasexoIuant^donv^c  icimow 

ncpcquoeleftos  fuosrcgni  (uifocioscofortcfqueeflicerct.  ncsDeiconiumetut.quiinmilcncordia  &r  mdicio  cofiftur. 

c  •Po;)«///««r(jrGfiir«cj'/«^«*,ideftpracfcntesmahe.xomiii  *RicHARD.C>uemadmodumnamque  Chriftus  ^  fancti 

diuerfitatehominumcollcdL  angeligaudebantdegloriabonorum:itadiabolus&icius  mi 

d  Etdecemcornua^quig-vidtmt&ckVKiu.QnomoAo  fi  dice-  niftrigaqdcbuntdc  pccnamalorum.Qiiodtamengaudiunt» 

rct.Corruptiones  carnalium  defidcriorum ;  quas nunc  vclut  ncquaquam  diabolo &  eius  principibus  ucrrctur in  eumulQ 

ipfambeitiamdiIiguur,cisinodiumuertcntur,cumcirca  fi^  confolationis,fedinaugmcnmmmaiorisdoloris,  Ipfiqnoqj 

pemieineuitabiliiudiciQc|amnandos  a^noucrint ,  manife-  impii53etcrnt|.m  inceridium  minifttabunt.Etquicquid  mali 

ftamquc  :      .;  ^ ggy "'"'"" 

iTYlCAr  " 


R 


'  malis 


N  I  C  OL  A  V  S    D  E 
tfir  »«w,  vt  diSum  esi,&fic  cowputafu}  bis  ejuod  lerufale  bis  obtinuit. 


12  Vocati  U  Mgloriam.i  3  ^tfidclQS-I npr/efentiper grattam, 
l^^t(M%.HtcexponitpitrabolaquantumadregnuTurcixfpeciaUtef 

fuutc.prAce.  Carolus magnus  diciiur  arigelus  quintus  ratione  regnt     15  Aqnxquas\xiiid\.ideii,Turci£regnum,uidi5lutfi  eflfupra. 

J'rancorum,& fextus  propter adeptum  imperiuni.  1 6  Populi  fun t  &:  Gentes.&:  1  ingUiE.  Quia  regnum  Turnefubiecif 

1  Etin  intc.\iadc:.QuiapluresfuitdebtllattuperChriJ[iiaaos,vtdi.    fibi  Syriatn  er  \ud£am&  Orientales populos pro rgiiors  pane. 

eunt  epifcopifnpra  memorati.  1 7' £ r  decem  cornua,qaa;  uidifti  in  beftia.»;i  eB.  decem  principes. 

2  Et  de  cor.dece  re. lunt.i.principesfub  rege  jlegypti,ut  diUu  efl,     exercitus  regis  ^fgypti,  >f  di£ium  eH. 


5  Nondum acce.ab co.fedpotefiatem tanquam reges,quia  nofue, 
runtreges jimpUciter,fedre£lores acierum  exercitus  regis  Aegypti. 

4  Vnaho.acc./rfefi  illo  tempore,tjuofuitordinatumdeiUoexerc!cu. 
J  Poft  Beftiam.Jii  efifub  rege  Mgypti,qui  befiia  nominatur ,  ut  di- 
Hum  efi,&  ly  poft,hoc  non  dtcit  hic ordtnem  temporis,  Jedfubiekiqnis. 

6  Iliunumconfiliumhabent.T«^nanrf/  contra  Ckn^ianospr» 
tige  ^egypti.ideofubittur. 

7  l.lumMtcm.eamer.ponendoproregc  .Aegypti. 

6  Hicum  agnopugnabunt./n  membrisfuis,ftilicetCodfredide 
^utllton,  &  aits  principibus  &  bellatoribus  Chrijiianis. 
p  Et  agn.u.lv^am  .^cgyptijfueruntperChriniatfdspluriefdebellati, 
10  Qijoni.do.domii^y/c  nullus  poteii  eirefijiere, 

llhic^uif^Q.perJidcmcharitateformatamu/queadmortemfiabiles. 


18  Hiodientfornicariam./</«'.^»'«'5n«»»  Turcie ,  inter  Aegyptios. 
enim  &  Turcos  erat  odium,pximo proptcr  dijfbnfmem  corum  injjtper 
(titionibusfuis  de  lege,fecundo  quia  Turci  abjiulerant  ab  .Aegyptijs  Sy 
riam  &  ludxam, 

1 9  Et  defolatam  facicnt  illam  &  nudam.  primo  per  chrifiianos, 
quibus  in  obftdione  Antiochix  €xiHeniibus,CAlypha  jiegyptius  rnifttj* 
lutationes  &■  munera,eo  quod  aduerjarios  eos  impugnabanc,&  fic  Clm 
Jitanorum  exercitum  confortauic  concra  Turcos,ucfcribicur  in  hifloriA 
lerojolyrnitanafecundo  pcr  fcipfos,quiadebcUatis  Turcis  in  parttbus 
^ntiocbenis.Aegyptiioipulerunteos de Ierufalcm.&  de  ludfi,  vtdi- 
iium  e§l  fupra. 

20  Et  carnes  eius  mtinducsbnnt.Metaphorica  efflocutio,ficutdici 
eiturde  vfitrario quodcomedit  ilUim cuius bona  fuiripitper  rfnram. 

•■--^■»--   ■  ■■<-  '■•  •5^  Et 


MOri^^LlTEF^,  maximampotcftatem.quialicetmodiperiequcndiiuftitiam 

jj  ^«i«jf/?.f.termiimsucltempus  Chrifti.  quJBindecalogo  contincnturmulcum  inualuerunt ,  tamca 

1 4  Etalius non  ve.Scilicct  terminus  Antichrifti.  Antichnfti  tcmpore erunt in fua maxima poteftate. 

^S  Etn«?»"»<r.,-jo.opp./7.irf/<f  rcj^.wa.Quiaficutdiciturr  Matth:  *5  Hi unum confiUum  /j4.fcili:ct  impjgnandi  iuftitiam  modo 

54.b.D;w  »//.'j6ro/?;er(7e(fifojtrfj</4i;«nt«r.Vcruntameniniquitas  ptiEdiiflo.                                                                      ; 

critrnixiraaintenfiuc,kiniquorum  multitudinc,  intantam  7  EtHir.&pot.fuam  ie.fr4..fcruiendoiniuftitije5tiniquitatiad 

quod  potcritaiquipar^ri ille terminus duob.  ideo  dicitur,  iniquitatcm. 

16  Et beJi.qHx  er.&non  efi,& i.o^.eli,& defe.e(i.  Quia  unus  tef-  i  Hi cum a^.Fidem Chrifti quantum  potcrunt impugnando, 

minuscomputaiurproduGbus.  9  E(a^«/«jtt;n,Aliquosipforumfimplicitcr  damnindo,&:ali 

i7£f»r«/«r.«4.NaminfinaliiudicioomnismaIitia  rctrudctQr  quos  perfidemfibi  fubiiigando.Dcquibus  fibditur. 

in  infcrno.  ^^^^  odiencfomicariam-ld  cft  iniquiratem  quantum  dilexerant 

^^    '^r""  '■"'■''"''''T!'-*"'^'/^'-  Perqux  fignificanrur  omncs  eam  pnus  ue! amplius. 

mc)dipcr(ccution!sdecalogi,ficutpra;diaumaft.  19  £f(ifA'.ir./.i.Ideftdefo!ationemeius  futuram  denuncia- 

T  ^ecem  re«esfunt  ^ut  reg.noniHin  «.lciUcct  quaotuoi  ad  fu^ii)  bunt  conft^ntcf  coritra  mtia  prciicando. 


1^4^   '      Apocalypfis.    Cap.  XVIII.        i<^42 


poca 

mnli  accidit.totrm  Dciiudicio  &:  iuftapcrmlflionefit,  aptc 

lccjiiirur,/)?^  nfttim  licdit  vt  facanty^c.Dcus  eni m  dat  pcr  lu- 

Ilain  fjermilfioiicm  ,  vtmalifaciantperapertam  adionem 

<^uod  ilii  piaciwm  eli ob  vniucrfiratis  decorem  li:  vtiiitatem 

N^rq^MquameiMmomnipotensinalaeirefifieret,  nifi  exeis    magna,quiafuf)crtiit,mercirix,quia<iiabolocorrupfori(clu 

t)onumaiiq-u'>d  vniuer 

i\ta.u  proucairct.  Fx  co 


b  Con/t/wwew/jfl-.Deprom^lIionepiffifniorum  vel  p^^narum. 
c  Etmuiifr tfuam  >idif{i,&c.ie  R ICH  A  K.IplaninmiJii)  nuilo 
ru  vniacrfiras  mulier  elt.ciuiras  magna  cft.mcretrix  c(l ,  Ea- 
bylonert:  MuIicr.qniacmoHjt  ,ciuitasqu)a  n  ulto*  coligtt. 


a  C>iiia ciim  ipfls  8c  piojieccitic  eciium  punieturdiabolus. 

b  Ht  n-.ctito  malis  meritlj  fuis  exczcauit  illos  Drus. 


cnimquod  lunt  maLi,  ^  cabunt,  &  ipfam  igncconcrcmabiinc.  Dcuscnimdcditin 

nvaiorcm  deCOrem  rC-  ^  ,,i,i,,.»    v.  pem,i.tantreregiadi.Uolo. 

i!'^'?^".T'^"'"  ^c  h"^'^'^     coxda  eorum,vt  facianc  quod  placicum  efl:  illi^*'  vt  dcnc  re- 

iU0i.TCDOna  .  Sea  nOU  a  OpefccoiBplcantur.       _  Bonii^uulipmuiilTatocipicnt. 

fjucxi  malos  ma  c  aa:e-  *^  b  •     ,•   j      , 

T  .  t'  _  a  i.mulutudo  malorum. 

r/\'t'qi!b!S  1ibe^^^  ^  ^^"^^^^"  ^'^•^^'^  vidirci,ell:  cuiitas  magna,qiia:  habet  rcgnum  5 

'     .  '  ,,.  .,.  Quiamaximciiipeibiunt.  /J 

arDitiuira,illiseovrili-      r  ^         "/~-.  ^^.. 
ceata!l.b.mm.&c.  lupcrrcge.  ceua:. 

a  /sf«ffort.  i.  tormcnta- 


fi  buntur  prodclcclationibus ciusquas fecutifunt. 


biicit,B  bylon,auia<o 
fiila  eft  iic  contundit. 
Habet  leimian  Ir.pcc 
legeiterrar,  qiiia<mi- 
neseifer'.iiunt,&:  c;us 
rempublicam  aitgcnt 
inquantuiv  potUiiit. 
A  A  V  ci.  Nuliaelt  ci- 
iiitas  qux  onmein  ani- 
mam  inimiindaa'Ca» 
piai,ni(i  ciuitas  diabo- 
li,  in  qua  oninis  im- 
mundKia  jin  hommi' 


+  iitunatn 

tatianc  vo 
-Jimcatetij. 


f<j«- 


bus  malis  pcr  totum  orbem  commoraiur. 


Jifio, 


N  I  C  O  L  A  V  S       D  E     L  Y  R  A. 

"A  1  Et  ipiam  igne concrem;ibiint.7v^>:rw  aliquos  Turcos  tnforta- 
liitjs  exiflentes  fmHi  cuin  eiscombnfferunt. 

2  Deus.n.deditinroidacorum,utfaciantquodplacitumeft 
iili.L.Trr  Dcvs  mnfii  aCior  tnalt  ctJpx,  ejl  tanien a£lor  rnalippa, & 
fic  Tmcosper  jligyptwi  puniuit. 

3  Vrdcntregnum  iuum  be.  /.  utrecupercntr^gnumludateregi 
^egypri^tfuod  pos/iJcrgt  p,  r  midtof  annos  tnte  TurcoS. 

CAP.  "xviiL 


4  Doncc col^iiinx.vcD.DerecupcrationeterrxfantJt^epcrcxnci^ 
tum  Chrifiianum,qiiod  fatium  fuit  quafi  per  annum  fojiquam  ^gyp- 
tif  expulerant inde  TurcoSyUt  diilum  cfl /upra. 

5  Etmulicrquamuidi.cftcmitas  m.uTurcorummultitudoual' 
denumerofa. 

6  Qna: habet  rcgnum  fup.rc,  te.  T^wiplures reges  fihi  fubiecit 
in  parubut  oiientts,ut  prxdittum  efi. 


E 


aF7  TpoH  ijxc  ui.la 
£2i  hac  (cxta  vifio- 
rcagitdeultimispo: 
nis,  quas  patietunm 
piiin  infernoprofni 
gulispeccatis.  (kpri- 
mum  de  Babylonc 
oftedit,pt  fteadebc- 
ftia  &  pfeudoprophe 
tis.  tan.e  de  ipfo  dia- 
bolom  quo  tinispa- 


te  ciuitatem  de  lapi- 
C      A      P.  XVIII.  dib.faaaintcUitcie, 

Chrittum.  .     lucame.  fcd  hcIcS  Klpt  ibcS  , 

T  pofchecvidi  alium  anccludelccn-  i  raptore*  lu^unoios. 

De  ^ualiutepatri..  ^-  .  1    ^    UVpiOS    IP    mallS 

dcncem  dc  celo,habcnrcm  poreftatcm     ^"'^  pcrktf  tates,  ip- 

Ecclffia.  a  Pul„  tenebris  ignorantix.  3    flUS    nClC   flgnifcart 

ma2nam,&  terraillumina'iaeltaglo-4  cogroicitctKurcco 


a  Cloxioripiixdicatiuiic. 


bPtxdicauit.     -        ^   utrlcqtoties  r.(  n  e 

c^quoddixit,effsauiioucarebit.     )    Hieiulale  sutlicritis, 

ria  eius.Et exclamauit i fortitudi^^ne di  6  holcs  f.Trtlos3d reii 

,  -_  r-  a  Et  idco  cadet  quia.    b  Dimonuin  coUcftio.         pertineniCS  intclllgi- 

tet.in quo  damnato,  b  cens:  l  Cecidit  cccidit  Babylon  magna,  &  h£ta  elt  habicatio  7  te.  Na  Babyloma  ma 
critfinisirta damna-  a  ouodcuftoditfediaboio.Teuiiaboiuscuftoaucainfibi.  ^     o  louim  hcminnm  I* 

tioncmcxecutumsa  c  dxmoniorum,& cultodiaomnislpiritusmimundi, & cufto     nuigmtmgcni.        ^I'a.2T.c. 

ChrirtO  prxdlCatam  a  l.de  fomicatioae  ptoquair=fc,turDeus.  *  AM  B.B.!.  CeCldiflc   /'"•'^  '^ 

cfledicir,utmaiorei     dia  omnis  voIucrisimmiide,&odibiIis,quiade  vinoiid:for- o  dicitur,  quiacecidit  up'ai4.t> 
fideshabeatur.  a  i.ptmcipesfecuii.  primocu  pcrdc^ri-  p 

* Am B.Angclus  ifte  d  nicatiot.is  eius  bibcrunt omnes  Gcntes .  Ec  rezes  terrx  cuilla  1 0"^'^^  Euangelii  maxi 
Chnltutniignmcat,  ^  mamm.uliitiidineta 

quide  c^Ioad  tcrra  elettorii  amifit.qui 

defendere  dJgnatus  eft,  ut  nos  ad  cxlcftia  fubleoaret.Qji  po  ab  ca  perfi  Jem  Chrifti  prxcift,  ciues  fanftsB  ciuuatis.i.taui  ix 

teftatcmmagnamhabcrc  dicitnr,quiacandemhibercqu5  Ecclefia;fadilunt.Cadetfecundo,  cumin  ulnmodie,moitc 

&  Pater,coquodsequalis  fitciperomnia.  Tcrraiiluminata  pcrpetua.qua;  mors  iccundauocatur,punictur. 

eftagloriacius,quia  pcrdodr.namfideicius.geuushuma-  b  Cecidit.ce.  Bis pro  duplici  damnationeanimxfi  corporis, 

num  a tcnebris  ignor.^ntia: atque  incredulitatis eft  ereptum.  vel  quij  a:ternaliter  pun  enrur. 

Voxautemeius  fortis,  dotfrinacft  Euangelii.  Dixiflevero  c  ^p«m/«/>»m.Da:monesinpraaiscordibusprocarnisiI!ccc- 

eius  ,fecifl"celLDixitcnimcccidiire B^bybn,qnia  ipfefecit  brisfuntimmundi.pcrmeatisctatiouem uolucres,uel quia 

▼tcaderet.  per  huncaerem  ditcurrunt. 

f:  Avci.QiioticfcunqucBabyloniam nominanaudiftis.noli  d  Etregts ter.&c.  A  AVG.Noncuuna  metctriceomnesrc- 

. 1__ ■ ^ _je ^gcs 


NlCOLAVSDE    LYRA. 

C      A      p.  X   V     l    t    I. 

ET  poft  hxc  ui. Defcripta  Saraceuovu  uditatefub  metaphora  me- 
tciricisfir  heliif,  hic  cofecjueter  dejcrtbitur  probitas  Chrijliatiorii 
Juv arigelica ftmiUtudine ,  C pnmo  quktu aduircs ercleftafttcos,fc'io 
cjuatTi  adprini ipes  /<«co/,ti/, Et  fuftulit  unus angel'.  rnrna  tn  duas 
i>n duas notab.  fonas,fch,ibi.Et3iUd.3\ia.\30<.e.Ctrcapnmiidicitur. 
1  Et  poft  lia:c  ui,al.an./.v4<i«n<t/«  Vodieufem  c pm  jingelir^ mun- 
dicif  uitu,<fui tn exetcitu principu «ccidentaliH  &  uiioiu  chriftianotu 
fufiepit  iegationis  ojfieium  ad  dircctioncm  ex  ercitus  Chrtfitani. 
3.  Delcendcntem  d^c.i.piocedentea  Juhlimitate  fcdisapoCtoiic^. 

3  Habcnt6.;n  fptritualih.  maiime  tant^uam  i  gaius  miffus  alatcrc. 

4  htlCT.i.exetcuusChriftianus, 

5  lituroinata  cft  a  gl.c./.ex  emtuita  &  doctrina. 


6  E  t  cxcla  in  fot.dt.prfiicantuerbo  &  opere. 
7 Cccidlt ce.Ba.ma.r.^^i  Saratenica  &  dicit  bis,cectdit,quiaprimo 
per  Chriftianos  fuerunt  deheilati  rurct,pofrea  iiero  Aegypitf,ut  habc' 
tur inhifiona  ftequenter fupmus nominata.hunc autrni  Saracrnctutn 
cafum  denunciabai  dictus  epifcopus  Chriftianis/t tamen  uiniter  age- 
rent  de  Det  adiutorio  confidentes 

8  Et  fac.eft  hi. dq.  quantum ad  fugitiuos,quiuifa Dei uindictare- 
manferunt  tamen  oblttnati  mfua  infidpiitate,i>r  fic  a  dfmonih.fuerunt 

magis  pofpfii  quam  ante.qui  dfmones  pet  uoiiu  res  &J'piritus  immun- 

dos  defignantur.Et  hmus  pumtioms  cjuja  fuijdttur. 

9  Qniade  uino,&c.bibcruntomnes  Gcn.i.multf.  & eft hyper 
buitcaiocutto,  ai  defignandum  magiiam  multitudinem  Gcntiumiiife- 
JiarumpetfidiaMaitumetiincurtentiumperhociram  Dei. 

JoEt  re.  ter.  cum  lUifot.Muiti.n.reges  dictam perfidiamrecepe' 


H0IH^.4LITE1{_.  tiamilluminatecclefiam,&.  prsEdicatcon.tantercontraciui» 

1  T.t piy^t  hdtc uidialium  anyeiun ,  jjrc.  Hoc  litcralitcr  cxponitur    tatem  diaboIi,qus eft  congregatio malorum,dicens. 
dcAdcmarocpa  Podienfi.  MoRAL.autem  potefttxponide    7  Ceciditcecidit  Babylon.  Etdicitur  bis,cecidit,prinioprocafa 
quolibctpr«latovcldo£l;ote,quiperbonammtam&:fcicn-    culpx^fccmidoprocaiuGchcnn^. 

Tom.vj.        Ff     3 


1645 


Glo.orcl.&  Nicolai  de  Lyra       K;^^ 


^  p:s fQrnicati funt.-fcd du m  fc  luxuriofequi  (unt  mcmbra  mc    tio.qui  ncfan is fccleribus Dcum c.uotidic cxafpcrant. 


ictricis.inuifcm  corrumpunt.cum  mcrctricc.i.luxuncfa  c6 

ucrlationcfornicarirJicuntur. 

*  A M B.Pcr  mcrcitorc!»  tcirx,  amatorcs  fcculi  ponumus in- 

tci;!C.crc;quianimns  fuaspco  acquilitioncpccunjarum  pcr- 

<»itioni  tr.idunt.  Dc 

Itis  ioqUttUr  Sviach,  a  i.QHi«irimasrMaSTcndun**inbitionrn;cuIarium- 

Ectlip.    iitcar.iwjmfuamveaa  ^  fomicati  funt,  &:  nicicatore.s  tcrr^*  de  viiTurc  clcliriarum  eius  i 

l/^Ol  kjhuit  y  (jUplH6tf>  in  a  i.<liLiiiiaininrptriii.>nciii|Ve'Chiiiu,vci  iiioiu.n 

rtta  fHaprouatmttma  r  n.- r  r  t-    •     ,.  l'"'''^""'""-'^-        /  ... 

/«;j.Ddinasvirtutcmb  diuites  hcrilunt.  Etaudiui  alKim  voccm  dc  cxlodiccntem,  1 

Ha^*Vloni.<VO..at,QUi.l  »  Opeiaiiu.Dcfaci»li..  ..  r    r 

'  ,    .,.  ^  |>  Facicntibuiconrcnrunineptxbcan». 

KrborstvS  c  c.itcdeilla,,oin,lus  meus,  &  ne^  p.-.rticpa  fitis  dcliaorum  3 

1    n       -J.,     :.^.    ■.«  a  Q  Sidifl;inilc!eriti»iowits,nonCmilcs*tiusini'f<u.  ti 

ca:icliesaaquuar,  ita    .    .        o    j      i  •     •      r^        ■ 

&:rcprobi  totis  njfi-  dcius,  & dcplagiscuis non  nccipiatis.  CKioniam  perucncrunt^ 

busmfilhuit.Vtd.Ui.  .  r  J  '     .':i-u."ui,,i;lc,etutoblitu»du«ip,,iit,ctetp..fFetati. 

tias-^crituras fibiac-     pcccata  eiu.s  viauc  ad  carium  ,  &  recordatuscit  dommus  mi  5 

du- 


P 


cumuicnr 


«  Iiidcoqima  I>eo:amp'«cctTiqd:£tj 


a  Df  r.i.depeccatis  c  quitatumcius 
pcrqu.Tacqu:runtur  r 


d  iiuoniamper. p.  Pcccata  proucniunt  viquc ad contcmptum 

Dei  per  impcniteiifiam. 

c  [\c.iditeil.  bicut  viudidam  mcamdcvobisqui  purgamini 

exercuit.fic vo    aiuriatn meam vinJic.itc  in iilis. 

f  D:plicatedu.\  anim^ 

t<  covpori  maiorcs  p^ 

n.isinfcrtc  quamipU 

vobis. 

g  Q^iantum  g.  Qu  la  a- 

iiipins,alii  u>iiiu)>caii 

fa  ditctttionis  hui'rc 

pctitquoddixcratfu- 

pcrius. 

h     Ft  viduanon  fum. 

quia  habco  ccnlbia- 

tioncm  in  tcrr.porali- 

bus. 

'k  AMB.Rcginam 
fcBabylo  voc.ic,  cum 
ic  in  prolperis  huins  g 


7 
8 


nem 

c  Exite,  quiamodi- 

cum  tcmpus  fiip^r- 

efl,  quoprometito 

pccipient.  • 

*A7G,Hoclocode 

tiionflrat  DaDylonia 


I  ^finngicontidit  .  Lu- 

duni  nonfc  ciTe  viiu 

'^  '^ram  dicit 


Genef.  29 


cj.u.tia:.  quiaomnis  *  plicatcdupliciafccundum  opcracius;  In  poculo  quo  mifcuit^  Z';?',nn  <!"'n^"'^r 
diucs.vcliniquos.vel      r    ,  .T  r  ,i   .,-        .^.        .      ,      „  duam  non  le  cilcdi- 

h^icsiniqqi.  g  vobi.<i  miiccteilU  dupium  .  Quantum  glorificauitic,&  in  dc-  ^  c.t.quiaabonistcm- 

b    tr^IK.DiCCnsfutU-  Ineorpote.  Inanima.  1  OpOiallbUSqUlbUS  COO 

ramillamdamnatio-     Jitiisfuit,tanrumdareiIIi  Lormcntum  &  ludum.Quiaincor-j  ,iundtacii,  &:cxqui. 

ncm     ad    prCCientCS,  QuafinonmoMcndo.  »  Hooofem&dignitatenihabeo.  bus  luXuriCl  luani  CUU 

/-  •.      j  ••  b  Quia  uon  piaicauet  fiitura  Tisla.  i  j  »,•     .    .,,.„  (.  .,,,n".. ,;. 

fupponit  admon:tio  L  i    r       j-  •      r   j  o        j  •  /■         p  i  bxi.        ^''•trit:  non  lepoilcui- 

n/m  ndc  luo  dicitrScdco  vtrcgma,  &  viduanonlum,&lu6tum  -  *^     - 

i.in  diciudcii.  a  Oontiahocqtiod  hic  tcrctuot. 

non  videbo .  Ideo  in  vna dic  venicnt  plagx eius ,  mors  SOu-*  -rram  dicit  quia  impii 

»  quiaDeoquieftfcfeaio,carcbunt.  ,  fnmmm';  frianr  If  ri- 

b  i.nuUisprecit.usficxibiiis.  I  > quamuis  iciant  IC Cl- 

aus  ^ famcs,  & ii^ni comburetur,  quia  tortis  eit  Dcus qui iu- 1  6|.^- pun.endos,hngunt 

'        o  '1                                    I                 lenonvidcrequod  VI 

1  7dent,memoriamque 

»u duasdiuilam cirepartcs, quiadum afpirantcDeoconucr-  mortis a mcntc rcijciunt, nctriftis cogitatio  JJEtitiam cordis 

tunturmaliadbonum,Babyloniadiuidirur,&:parsqu9di-  corum  perturbet.Ideoin  vnadicvcnicntplaggeius,mors,&: 

fcc{rerir,ci!JcicturHieru(alem.Quotidie.n. &dcB.jbylonia  Iu£lus,6<:fames-  In  dieiudicii,  mors  illi  perpctua  vcnict, 

transfcrimusadHiernfalcm&deHicrulaleinfeducimurad  quiin  hoclibro  morsfecundavocatur  .  Ludus  illi  vcniet 

Babyloniam,&dum  maI:conucrtunturadbonum,&quivi-  ficut  dominus   dicit.  Erit  ibi  fletus  &  ihidor  dentium .  Fa- 

dcbhtur  boniinhypocrifivertuntnr,  &fiunt  malide  bonis,  mcsilli  uenictrequiei,  quiadcfiderabunta  poenis  rcquic- 

*ANi>.Quodad'bcatumLotinSodoniisagentcmdicitur,  fccrcquaspaticntMr,adquamrequicmniullomodopcruc--" 

Saluando  fulua  anin^am  tu*m ,  &  apud  Efaiam  ad  quofdam  If-  nicnt. 

raelitas,j^cf</;>f,r<fcf<i.'r, ««<? inde,  ipfc idipsu  hoc  loco  Dei  po-  i  Mors &  /«flf«f.Abfcntia vitx.idcft,Dci, quia potcntia cius vl 

pulo  mandatur,  Vitandus  cil  namquc  jllotum  viUs  &  habita  la  cil. 

tio,  tgT^i 


C^ 


NICOLAVS    DE    LYRA. 

tfir  imtfimiltteretiam  multi  proptcr  tempcrale  lucrum  frequentauC' 
runt  terram  Saracenorum  per  hoc  deprauatifunt .  Vnde  &  ego  audiui 
ftfratre  fide  di^no,quod  mderat  raues  implcri  de  pueris  Chriflianis  quos 
piercatores  tmeraiita  paientib.eotum  paupenb.rt  yendcrent  cos  Sol- 
iano  pto  magno  precio ,  qui  eosfaciebat  infottnariin  lege  Mabumetiy 
quia  tlt  ChnHiana  nihil  adbucfciebant,vt  aduUifaSi  cotitra  Chri/ita- 
noi  pugnarcnt.^  ideofubditur. 
I   t.\.xrtc'ccz.xcx,&  patetexdiSlisUtera. 
9iuiCo.     Etaudiuialiam  vocem.lHcconftquenteragiturdefecundoriro  uo 
tabilieccUfififiiro,  cuiuspritr.oponitur  fantlamonitio.fecundo  Ccmts 
Saracenicfpcrci:llio,ibi,Kcddltcl]h.terttopercu//ilartietatio,ibi,i.t 
ficbamCttcaprimumfcitdum.tjuodiH  cy.ercitu  Chrifiiano/itit  inter 
aUos  xjuidan  facerdos  dcuotus,  cui  rcueLtum  futt  a  domtuv,  .^  ucd  tnuUi 
ieexevcitu  peccaucruntcum  rttutieribusSdracanis , ptopii  >  tiucdplu- 
res  Dco  permittcnte  in  manu  Saracenorum  cccideruni,Cir  plutes  cade- 
tent  de  fututo  itifippiiicntiarn  agerciit.  cjuarnfecit  exen  u  us  ad  exhot- 
tionem  di^iifaccrdotis.  Et hoc e/l  cjiwd  dU it  I oannes;  Et  audiui  VOCe 
dc  cxlo,^«/d  cditusfaSa  e§l  diGa  reuelatio. 
i   Exitcde  illi.i.de immundicia Satacenica. 

A  Qaoniampcrueneruntpccca.eiusvi(]ucadca;l./Jp/?,for<!w 
PeoadpunieiUutn. 

Et 


5  E  t  rccor.cft  do.In  Deum  non  cadU  obliuio,necper  confequens  r*- 
cordatio  proprie,fed  dicitur  recordari  peccatorum  metaphorice,qH«ndo 
eapunit,namtunc  admodumrecordantisfehabet. 

6  Rcddit.Hic  confetjaentcr  defctibitur  percu/fto  Saracenerum,quis 
tunc  Chriltiani  tantum  & plus  eos  affUKCrunt,  quantumfuerunt  abeis 
affliGi.ideodicitur.Kcdditci\li,&CC.&patetUtera.t.tfubditurhuius 
percuffioms  ratio, 

7  Qiiia  in  corde  iuo  didt.fciUcetgetts  Saracenica  fuptrhiendo  dc 
fapientia. 

8  Sedeo  vt  xtgm.fuper aUos popMlos,& petlffimefuper  Chrinianos, 

9  Et viduanon inirt.Tijmglotiabaturinregibus cumeafornicatt 
tibus  pradiClo  modo. 

jo  Etludumnon  videho. quianimisconfidebatinfuapttenti* 
temporaU. 

1 1  idco  in  vnadie-Wff?  unotempere. 

1 2  Venient  plag^  cius.eJ-  quafmt  lUafubditur. 
li  M.ors.quantuM  adoccijos. 

1 4  Ht  lu<5l  as.quantum  ad  fugitiuos. 

1 5  Et  ia.\Vits.quanium  ad  ob/rfjos. 

16  Et  igni  comburctur.  TNL""»  tnulti  incendioperieruntperignepo- 
pofitutn  tn  ctutijttbus  &  uUUs. 

1 7  Quia  fortis  cft  qui  iudicabit il.i.  condemnauitadbancpptam» 
f.Deus  cuius  non  poteH  iudicmm  imptdiri. 

iei.t 


dc  ca,ne  forte  inuoluatur  eius  maiis  &  p^nis  tururft.idco  lub 
ditur. 


M  0  B,  ^  L  l  T  E  B,.     . 
t2  £r  W/«/«/wm«o(fw.quia  pra;dicator  vel  doftornon  folii 
dcbct  dcnunciarevtilitatcmcuip?  &:magnitudincmpoenx    ,  ......  «..»«^„;.«^«,,„.,„,^„cp«r»„ 

juiufj  cautatis  duDoli,fcd  ctiam  monctc popuium,vt fugiat    tur m  ipeciaii  pnncipes,cum  diaiut. 


Exirc  de  illa  populus  meus,&  tie  participfs  fitis  del.  Et  Cxprimun 

iEt 


^ 


1^4^       r Apocalypfis.    Cap.  XVIII.         i^^^f? 


a  Er/iV.drf.ContrahigaudiumperpctLium  habent. 

b  J^'<y«w.  Ve!  illi  qui  bcnc  rexeaintterrenitatem  fuam  82 

alic]uindo  ran-en  fornicati  funt  ciiai  ifta  dolcbunt,  quod  nu 

qiiam  fimWcs  lUis  tucrunt. 

c  Cum  vide.Cam  ckfecetintdiuitia:,quod-ertrignuma:terni 

incendiiiudirn.  Vel 


3 


r» 


mita^.in  ferro,fubIimitatisacumen,in  niarfnoreitiuida  h-u- 
militas,HcchabeTe  fc fimulanT:reprobi,&:  dolent  cun^dtfi- 
cit  quod  in  eis  intelligitur. 

in  auromundanafap!aitia,inargentofacundia,in  lapidc 
preciofo&:margaritis,pfemfoprophciasaccipimus  &  hjerc 

fiarchasi .  In  bvffofi- 


cum  uidennt  pocna 
exalraia  uitra  modii. 
yc  AMB.Sed  niinim 


a  LJoloiemininimo.jmicntui.  b  Dolotem  corporisoflendit. 

c  C^iaiiiitlafucmntfundati.  d  ipiincip.;s  lcciili. 

a  dicabit illam.  Ec  flebi-inc ec  piangenc  le  luper  illam  regcs  rer 


ir.!U  lata  mflitia,  m  puc 
pnra  martyrcs  ha:re- 
ticorum.in  fcrico  in- 


ctt  valde qaod  ionge  b  rx,c]iii cum  ilia foriiicati  runc,et in  deliciis  vixcrunc, cum  vi-  -j-   tegriras  camisadop 


>ngi;,  mcn 


ftarc  dicantur ,  cunt 
in  eifdem  p^nis  &i.  ip 
fi  fi.itdcmergendi.in 
quibus  oc  cxtcn  re- 
probi  q;ii  pct  B<ibylo 
nemdeli^naritur,  ~ 
buntigit 

te&uoluntare,  non 
corpore  ,  horrcntcs 
fcelera  liia,quibiis  x- 
ternaliter  cruciabun 
tur .  Stabunt  longe 
dcfiderantcs  requic, 
&  patientes  tormcjn- 
ta. 

*  Andr.  Pcr  reges 
hocloco,  principes 
magiftratufq;  deno- 
tari  puramus  ,  ut  in 
fi.l\f-«^i^s  tcrrf 


a  Voluntate. 


...    .                             t>  f.quia  veiientfugerefj^Poflcnt.  nmentu m  corruptas 

derinc rumum  incenaii  eius,  longe ilantes  propcer  cnndrem  ^  mcntis.in cocco cru- 

In aniiua  & in  corpore.                            CollcaioiBilorum.                 3  dclitaS     fimuiatlOnC 

tormencorueius,diccnccs: IVa:  v^eciuicasillamagnaBaby-  a  charitatis  padiata,  in 

tl®     lon,ciuicasillafortis,quoniam  vnahoraveniciudiciutuum  «•  {|g"°.^h)."o^^^'^"'' 

Sta            '          ^,  I  ,,          ,     ?.,              j                                                      }  ftmatiolimulansco- 

a  vclaj  hteram.relpioteitcuisammas  aantos.  n.         ■            •         i-           r 

dU ncgonatore,,  rcrcc flcixuu ct lugcbunr fupcr .llam ,  quo - <=  iLXrutaeXui 

Quvcad  (i;nl'us  corpotispcrtinent  perlredolebunt.                                                                                  •-  .              .         .                • 


+  Ier.n.» 


niam  mcrccseorum  nemo  emecamplius,meccesauri,  Sc^ar  o 
gentijCC  lapidis  precio(i,cc  margarita!,ecabylli,ecpurpurc,ec 


Subaudi,&  nenio  emet 

fericijcoccijecomneiignum  +  thinum ,  ecomnia  vafiebo- 
ris,cc  omnia  vafa  de  lapide  preciofo,  ec  ^eramenco,  cc  fcrro,et 

Etnemoemet.  •  •  .        .  _ 

f  mamorcec cinnamomum,  ec amomum,  ec odoramencoru    ^ £ thure^or6neriatr. 


chritudo.  in  «repro 
fide  reda  firma  pecfi 
dia  prsdicatio,  in  fer 

ro   deccptionis  acu-  +cedrin4 
I  omen,  in  marmore  fi- 
^    mulatx  lubicdionis 

fortitudo,  inodora- 


Noui  Tefta.<]uod  iaebriat.  a  Viiftio  (pititulTan^ii  . 

S  5^  vn<^uecoru,&  thuris,&  vini,&  dlci,ec  iimila^,  et  tritici ,  et 


a  Et  nemo  einet  meroiem. 


Quia  eadcm  iaciameata  peicipiunt. 


iiviiu.  ^  iumentoru,& equoru,&:  rhedaru  3c  mancipioru & animaru  i  j 


dpru  f  guratnr.quas 
j  ^imitaturinorombus  g 


uana  fednlitas  hxrcti 
pesconueneruntiHvnu.  "  iuiii«-"tvji.u>'^ '--i'^"'^">>-^  ^"^'^«'■"  >->- "^"•-^'l'^^^'-"  «-^- 'V"i"*aiLi  i  ;  coru.Perh^reticoru 

Ltziioloco.l^egester'  '  diuinitasincarnara, 

rxcongre^attfunt.  Hofcc  ptoindc  tanquam  prif  cacteris  a  diui-  quod  fub  falfa  lenitaie  pfeudo  Chriftianoru  m  afperitas  imi- 

nis  prxccptis  in  illalcortatos,  fleturos  pronunciat,ut  primu  tatur.  Et  ifta  fubtradadeflentreprobi  ficut  h^retici  mortem 

illius  depopu!ationem,cxtrcmamque  defolationem  uide-  ArriiSimilam  &:triticumaminircfefimulanr,cuzzania8i 

rint.uclaudiuefintw  palcasamifetunt.Iumentacleiflosfignificantquicufn  Plal- 

A  AMB.Quialuperius  per  mercatorcstcrra:,amatores  fccu-  mifta  dicunt.  ytmmentum  faQasfumapHdte.Oaes  fandosqoi- 

h  diximus  efte  defignatos ,  poflumus  in  hoc  loco  cos  accipe-  bus  diciiur.£c«  ego  mitto  uosficut  ouit  in  medio  luporii.Pcv  equos 

rc  qui  bonum  quod  facere  unr.pro  pr^miis  ucndunt,aut  qui  SC  rhedas  prgdicatorcsacc:pc,iuxta  Elizeu  dicente^Pa^T  mi:      ' 

laudcsabhominibusreq:iir;int,autquigradasccclefiafticos  currus  ifrael  or  auriga eius .  pcrmancipraelcdtigferuitutiDci 

uendunt.Tales  itaquc  ncgotiatorcs  flebunt  m  infcrno,  quo-  fubiiciuatur.Reprobi  dolent  fe  amififfe  iumeia,cquos  &:rhc  l  f 

niam  merccdeseorumnemoemetamplius.  das.i.ilios  quosfortesdeputantad  aliorum  portanda onera; 

d  £t/jc_gocw.ftfrr//e6,Qui.iiilapcriredolcbunt,inquib.fuam  cumdebilesadomne  opusbonumamiferut,  potnauirtutes  pr      , 

dcputabantprofperitatem.  faniiiorumfunt.Etparsbeftiaromniafehabercnmulcinf.       Ma"f'b 

C  ^uri&arg.&lapi.marg.&byf&c.^crzwz^  fapientia.argeti  f  C/n«4i»oOT«»». incinnamomoodoruirtutumquasfimulat.  4Re£.i.b 

tudiuinacioquia,Chriitusinlapidepreciofofignificatur,a-  g  .Si»»//ev:J'M.C3rnisChriftiquafideles uerelatianiur,rcpro  t: 

poftoliinmargaritifinbyilocandido^landorumiuftificaiio  bi  irruantnr. 

ncs,inpurpura  uiartyrium,inferico,'uirginitas,incoccoru-  h  Mancipiorum &  animarum .  Diftinguit.quiaquidetnfiunC  * 

beo,chatitas,inligno  thinoimputnbili,conftatiaindeficies,  lerui tamencorporc, ut lofcph,  quidamctianj animo,ut  fi 

ineborcuirtutum  pulchritudo, insre fortitudo  &:  longani-  Aegyptius  uenditus  ludaso ntu  eorum  circuncidatur,uel  pa 

Hiitas  fCf*ganotum. 


rum. 


NlCOLAVS    DE    L  Y  R  A. 

Jfir  l  Etflebunt  &:  plangent  fe fu.  \\\.xtg.lCi.Hiccon[equenterpO' 

nitur  di£lit  Gentis  percufi^ Umentatio.& primo  regUm,feiundo  mcrca 

lorum,ibi,  Et  negotiatoresterr^flebunt.  tertio  naHtarHm,tbi,Et  omnis 

gubernator.  Circa  primum  fciendum,quoi  fuut di6lum  e(i  ibi,multi  re 

gesinpartib.oricf.tis  receperantkgem  M.ahumeti,adquos nonperue- 

nit  exercitus  Chriflianorum  quifcjltnabat  uerfus  Ierujalem.& ideo dt 

ilircges  dolebant  ie  Saracenorum  interfeRtone  quos  non  aniebantnec 

fotcrant  adiumre  .&  hoc  quoi  rfjf««r.  Et  flcbunt  HC  plangent  fe  fu     qux  difcurrentur. 

]pcT ilhrn  rcges.Etpatctliterauf(iHeibi.  9  EtbyCR.i.ttnicaniidiffirni. 

z  Cumuiderint  fumjm  incendiieius.f. cog^/joKe»'«rcerra  re/d-     lo  Et  coccU.tiniiurx  rubcic. 

tione.yifus.n.propterfuicertitudincmfrequenterpontturptoalijsfen-     ll  Etomnc  lignum  t\\\num. Quod efl ualde albu & fpinofum cre- 

fih.ETf.od.zo.c.Vo}pu\\.\s\i\iiicbdit[\oc.&  etiamprocognittone tntelle    fcens in Ophir,& indefecit  Salomoncitharas & lyras cantatonbus,s. 

ilus.Fnde  communiter  dicitur,yides  tu  hocU.intelligis.  Keg.lO.cup. 

3  Longeftantesptopter  timorcmtor.eius,diccntes.P/«r«     12  EtMxioinviin.Species ejl aromaticaredolens. 


6  Quoniam  una  hora.i.breHi  tempore, 

7  Veniciu.tuum./.p«nmotM4. 

8  Et  ncgOci.H/c  confeqrtenter  ponitur lamentatio  tnercatorum ,  qui 
in  terra  Harucenorum  cxercebant  mcrcationes  multas  &  magnas  ue- 
dendo  qu£ aliunde  apportabant ,  &  emendo  qu(  inde  alibi  deferebantt 
&  ftc  duplictter  lucrabantur .  ptopter  quod  dolcbant  de  uafiatioHe  ter- 
r^,qui  non  poterant  ibi  talia  exercere .  Etpatet  Uterapaucis  excepiiSf 


enim  de  rebus  orientts  umebant  dare  fubftdium  illi  qui  erant  in  parti- 
hus  .Antiochents,quai  inuaferatexercitus  Chrislianns,ne  pwnam  fimi- 
U  m  paterentur. 

^  Ciuitasiilamagna  Babylon./.^Mi  Saracenicanomine  Babylo- 
nisfigntficata,ut  dtRum  eslfnpra. 

5  Cipitas illa  fortis .  Tropter  multitudmem  bellatorum  &  diuitia. 

rum. 


+  ^t plagent fefuper  illamreges  terra,qui  cum  il.fomica.punt  &inde 
/tf.Subquib.intcUiguntuc  militcs  &c  tcrracum  redtoces. 


13  Et  cmmmoinum. Et inde traxit nomen. 

14  Et  manci././cr«orMfB. 

1  s  Etanimarum  hominum.rfaVwityono6/7cf  «  Saraceniscaptos. 
nam  inde  habebant  niercatores  emoLumeintum  magnum. Et  accipiutur 
hic  antmx  pro  homimb.denominando  totttm  a  parte  dignion,ftcut  Exo. 
i.a.Omn£sauimAegxefixfuHtdefemorelacolj,&c. 

-kEt 

S  Etncgociatures  term.f  S\ib  quib.  inrclligunturmanuattifi- 
ces.inmariLiel  tcrra  de  negotiatione  uiucntes,  utprofcqui. 

tur  litcr-i  latis  diffule .  pcr  quod  infinuatur,quod  prasdicatio 

debetefTe  communis.' 

Tom.vj.        F  f   4        *  Et 


i<5 


47 


Glo.ord.&:  Nicolai  cie  Lyra  564^ 


gaorum  idolacolat.  videnteslocu  incendii  Dabylonis.Ipn  namq^cruntUabylon,  D 

*  AMB.Inomnibusquarcnumeratarunr.auaritiaBAbylo  &  ipO  lugcbiint6<:  f lcbunt ,  Cinc4e  fupercapiralua  poncnt, 

nisatqueluxuria  condcninatur.  Nam  in  iuditioDominus.  quiamcmoria  pcccatoiuma  mciu.b.  corumnuncjreccdet. 

nondicct.Itemaledidiinigncmaetcrnum.quiafuittishomi  *  Ricn.VsautidcTCOtriplicitcr^vrpcccaiumcogiiando 

n^\O(ix,luTpcrbiM>^^viofi,6Cc4cd.\/HTiui.0-nond£diliis,&cM  ioquendo,  agcodopcrpctraiumpti:  tcmariumoflendatur. 


tlff.if.J. 


cxtcra  milcricotdi^ 
opcra,  aauibusaua- 
ritia  jctrahit  rcpro- 
bos.A.uarili3qu:ppc 
nutrixcllluxuric;nu 
irimcnta  autcmlur 
xuri^inhoclocodc 
fcriptafunr.  Damna 
lio  ergo  Babyionis 
ma;(imc  in  diuitiis 
confiltit.eoquoddi 
iiitia:  nutrimCr.ifmt 
vitiorum,&:cxqui- 
busauarida,qu^mo 


Regcs  porro  do!e- 

«QuU  tti«niproiB5nJmi!Giinino<JeMtebab*r«ni<linjrwbun«ur.         ^  but  UC  amilia  giO''14 

honiinu,&  poma  dcfiderii  anima;  cua:  dcccflcruncatc:&  om-  i  digciitatu.&corpo- 

t  Inpinguibu5a.im^(asin,intcll;imit.  ru  VOUipiatC  :  nCSO- 

jiiapinfruiaii:  pra-clarapcncruncarc  Ecamplius  illa  iam  non     nitorcs,dcamiflaic 

*      ^  ^       Ho.mni,n.  ^       ^  tum  abuudjntia ,  &: 

jnuenientmercacorcs  horum  .  Quidiujtcsfadliruncabeaci-     amaraacquilinonc. 

,  n    t  •  Detoquitq;doici)it 

uitare,  longc  {tabunt  proptcr  cunorcm  cormcntorum  ^nis,     ininfcrno,quoapr.T: 

jflcntcs&lu^cntcsac  dicentes:  t  Vx  vju  ciuiras  illa  macna,     cipucdilcxit&por- 

•  0  L    n'    r  *?  c     ]  ti  ,  fcditni  mundo.  Mi- 

qua:  ami»^a  erar  by flo  6e  purpura  ik  cocco ,  &  Jeaurata clt  au-  3  fccbunt  pulucro  (u. 

ro  &  lapide  precioio  8^  mcrgariris ,  c^uonia  vna  hora  dclticu-     per  capita iua ,  qa  ie 

.,, „ .-,».", jjiliiiuiJccttidelidfiantlnb«ic,vtepifco^aiuinali.]ui.  fuifTcdC  mafPria  tCf 

do  Rcgina  mundi  a  ta:runccanc?e  diuitiar.Etomnisgubcrnator,  6c  omncsquiin^  rca,tVagili,nd:noria 

iacum  nauigant ,  &:  nautx qui  in  mari  operanrur  longc Itere- 
runt,  Sc  clamauerunc  videntcstlocumincenciii  cius  diccn- 

»  i.confcicatiamtcrreuoritip..        b  Supcrmcutei,rclpernniulatiQpeinpfnitcnti, 

tes ,  Qu(^ iimilis ciuitati hujc  magna; &:  miierunr  puluerem  iu 
percapicalua,  &  clamauerunt  flentcs  2<.lugentcs,diccntc.s: 
y?£  \'x  ciuiras  ifla  magna,  inaua  diuitcs  fadi  i-unt  omncs 

«  Vcladtiter»iaomtjiai(larifa4cdiuiiiiifunt.  i    .  \'   '  '!<;'-./ 

qiii  habcbant  naucs  in  mari  dc  preciis  eius ,  quoniam  vna  ho- 

a  Confciifcciciorum  Dpi.  b   Peri»attci.  ^ 

b  ra defoluta eit .  Exultatc  fupcr  ca  ceh  &  iandti  apol1:oh  i:V  pro-  7  no"  nnfaabiiiores ! 

>  Vtilladamiiauitvosiiiiultc.daiBnabimtiulte.  g    SctiptUm  C(t  eniUI; 

9 


dicipoteU,luxuriam 

i . .  '^        (uamalit. 

tfaromn»  A  ANDji.Confidc- 
randum  pcrio  hoc 
nobis  loco  proponi.» 
tur,eccuinamciuita 
ti  ifl:iufmodircrum 
cmptio  fitvifitatioc 
&quibus  hominib, 
iflhccfHpcruacaneo 
rum  poflcflio.obim 
jmodcratum  volup- 
tatislludium,  fit  fa- 


rccognoiccnt  in  in 
feruo.quodnuc  mi-. 
nintcperpenduntin 
mudo.Indelcriptio 
neaui  dolorisama- 
toru  Babylonis  pri- 
mum  Rcgcs  pouuii 
tur,  quiauiahquiq; 
quantonuncluntio 
mundo  potentiores 
tanto  erunt  ininfcr 


& 


niiliarior, Probabilc  c  pbccie,qiTiiudicauitDeusiiidiciu  veltrum  deilla.Etiultuhty 

iit  hunC  loCUm  non  aChuftu».        bQi)iaMeaspoteft»t*sdcuiqt.  p  QuiJfenumidanavoluuBiui. 

,  .  jj    .  Biji^cotda  habenpes.  i.in  infeinuiu.  . 

E  au[d?vel?i  d  nus t^ig^lus fortis lapide quaii  mdlarc magna,&:miiu in  mare  ^.j,,,^ j,,„^ 

damnationcm  rutu 


Votenies  polenter  tor- 
tnentapattentur. 
lOb  EXJ</me/«.f.Poft- 


S.ip.g. 


^  i.iDinfeinumiam.. 


aurnor.aRoma,aut       j-^"'  *j.tt      •        """ •  r»  I     l         •   -       -H  ™        o 

<icquauisaliapccn-  ^  aicens,t  Hocimpccumittptur  BabyIoncimtasillamagna,& 


li. 


liarl  ciuitaie,fcdde 
tIcr.i?'C-  orbevnvucrlo,eiul"demqueinquilinis,quivariainconego- 
tia  tradant,  nundiuatumqucmundihumsiincmcumluftii 
&:f;etuexcip:ent. 

a  cf o/w»/y^«i»fr»dfor,eJ"f.AMB,Poflrumusper  marehoc fecu 

Jum;  pergubernatorcs  vcro  principcs  iniquos  jntelligercf    c  Hoc /w.PoftquamdcfcriptJEfuntfingutep^na.oftenditur 
percosautcmquidclocoadJocumnauigantj&quiopcran    fibimodusdamnationis.Qjquodvidipr3Edid"lum,vidietiani 
turinmari ,  cos  qui  diuerla  oflHcia  ad  dcpraedationes pau-    iamimpletuni.i.ficutvidesinhacfugura.velquantoplusc- 
C  pcrum  inroundpcxcrcent ,  Jfliergoflcbunt  &Jugcbunt,    ^cahatilunttantograuiuscadcnt. 

Vidcn-  IfTMer- 


ramimpiis ,  mouet 
bonos  cxultate,  vt 

concordcnt  diuino  iudiciofVel  quia  his  damnatis  fcquttur  co 

rumrenuineratio. 

c  E//««/?«.EIcuatDcusmalosvtgrauiiis  puniatvelcorruanf.  P 

d  L<ip/;ifw^««  wo.  Adliteram  etiam  omniaiftavifafunt. 


NICOLAVS    DE    LYRA. 
tSf  l  "Et povn?idcfi.f.frunusdefiderabiles. 
2  Et  omnia  ping.  h  omnes  diuiti^^ficHthomodiuei  ^icitur pin^ufs 
fnetaphorice, 
I  QuZiSimui.plenfi  talibus preciofis. 

4  Etomnis guberna.H/c  definbiturlametitationttutarutn.namin 
lerra  Saracenis  occupata erant  multiportus  magni  &  boni  ,  in  fjuibuf 
«pplicabant  nauix ,  apportantes  ex  tcrris  alienis  bona  venalia ,  &  fic 
\ucra  duplicia  reportabant,propter  quod  de  vaSiatfone  (errx  O"  portuu 
dolebant.  Ltp.ttet  liteta  ufijueibi, 

5  Exultatcfu.cam.'>'/'ipropo//mwrfe'/triA/>«r  exultatio  Chrifliano 
tum,qma  per  hocfaCla  ell  umditia  de  Clnistiams  per  6aracenos  afflir 
tJiSfCaptis  &occifis.Uiiuli\i.C.i.eccle/i4rntliCans.  ^ 

6  Et  i3n.i.epifcopi  quifuntfwceffores  apo/lolofum. 

7  ¥.tpro[),i.do£ioresecclefiie. 

8  Quoniam  m.i.punitionem pro  malis  uobis  illatis,  plures  enim  epi 
fiopiydoUores  &  fidelesalij  per  Saracenos  fuerant  muUipliciter  a/fli- 
fii  &  occifi, 

9  Et  i[i.llic  confecfuenter  drfiribitur  Cbrtflianorum  probitas  quantum 
fidprincipesluicoSf&prim»  fetiipQte  Godfredi  frim}  regisjfcuniotcr 


pore  Balduinifibifuccedentis  feq.  c,  Trima  adhuc  in  duas  partes ,  quia 
frimo  defiribitur  Clmsiianorum  uitJoria.fecundo  confurgens  cx  hoc  L* 
titia.in  prin.c.feq.ibi.  Et  uidi  ofiium  apertum.  Circa  primum  fiienduKf 
.^uodcapta  letufakmper  Chrifiianos ,  &  Saracenis  ibidem  occifis  pro 
tnaiori  parte  <&  aitjs  eieUis,princtpes  &  exercitus  Qhrifliani  inHitue 
tnnt  Godfredum  ducem  L,othoring£  regem  ad  cu/ioiiendum  terram  re 
(upiratam  &acquifitam.  Ettunc  Soldanus .Aegypti cum magnoexer 
(ttu  uentt  ad  debellandum  regem  tnflitutum,  qui/ibi  occurrens  cu par~ 
U»  exercitu  refpe£iiue.quia  multi  Chriniani  repatriauerant,&  cffis  o- 
fio  miUibns  paganorum  compuUt  eos  fugere,&in  porta  ^Afialomsfuf- 
focati/uiit ufqueadduo  millia, & multi ualdeinterfpinetaetiain ma- 
ri  fugientes  perierunt,quorum  numerus  ignoratur,  &  hoc  e^  quod  diei 
tur.Ut  fuftulit  unus  ail,{oi:,i.Godfredus  rexprimus. 

10  Lapidem  cini.mo.i.exeiciiumfortem  & confiantem, 

11  Et  mi.in  ma.;.i<j  exercitum  Saracenarii,qui  diciturware hic  ,tum 
quia  p:r  mare  venerit,tum  quia  ibi  multitudo  manima  poptili  erat,quf 
per  mare  defignatur  in  quo  moJofunt  aqu£  multtn./ecundum  quod  dici 
fur  c.prxced.  Aqu^  mttltx  populi  multi. 

j  2  Diccns  l\,Scc,]iz.i.Sar<icetterumexercitufquifuitibiualdecon' 
fufus. 

isEt 


4 


Apocalypfis.    Cap.  XIX. 


1^49  /\pocalyp 

Sicui  quidam  hxietici'putant. 

SC^muficoru &  tibia canctiu,&:  tuKi  no.iudie  i 
Virraia,noiiinuenietur.  Etvox  cithara;doru, 

a  Quantum  adpiatlicam. 

turinrcamplius,  6c.,omnis  arrifcx  omniiquci 

ayuar.tiimadtheoncini.         Hinceftargumentuni.quoddamnatiobiiuilcan 

iu[r.icnticacqHi'!t.T. 
blbinonex^juirentur  delicitiflimipanes.     K(|ier  hocrcmoue- 
tutdck-cJabilegullus.         ^ 

arsnoninucnieturinteamplius.  Etvoxmo- 

r<   '  Quod  ad  vifutn. 

l^enonaudieturinreamplius.  Etlux  lucernx 

Idcll  Utiiia  nuptiarum. 

non  luccbitin  reamplius .   Et  vox  Iponfi  ST  3 

Qao  aj  judituin.  Weo. 

fponiccnonaudieturadhucin  te,   quiamer- 


idell,adlitcrain  ve!  in  vincficijs.perlu» 
Honib.         Hoc  quantum  ad  concupi- 

lUbilem. 

4  catorcs    tui  erant  principes  a 

a  Hoc  quanrum  adnrianalem.        bideft,  ma- 
f  Ieficis,ideft,inalispcrru3ilonib.<]uib.alio5  «frrare 

ftcilli. 

(j   tcrra:<^quia  in  beneficiis  tuis 

aC3[jidim  deomnib. 

erraueruntomncsGcnres.EtJ;) 

a  Et 'dcoiterum.quis.     b  Vindiflalanguini». 
Simalus.malumocciditjocciforcm  ulh  exculat 
nequitiaoccifi. 

-  ineafanguis  prophetaru  Sc^ 
fandboru mucntus ed,  &  om 
nuim    quiinterfed:i  iunt  in 
tcrra. 


lOJO 


a  }AercatOYe'i .  quia 
illi  dautes  ania^as 
pro  terrcnis,  nimia 
poreftatem  exercuc 
runt,  qiiiaiam  pati 
non  poffunt. 

b  Et  in  eajaiguis  , 
Nunc  ad  ip(amBa- 
bylonem  loquit  de 
fuo  cafu,  quafi  con- 
doiens  mileria;  eius, 
nunc  ad  audiores 
coueritur,  vtfideles 
cxhortctur. 


""nt^  ICOLAVS      DELYRA. 

1  Et  VOX  d.n.im  in  triftiliam  verfafuit  eoruvi  Utitia. 

2  Eto.arti.?N(^i?w  illi  qm  veHermt adfaciendum  machinaspro  Chru 
fiianorurrt  defiru£lione,fugerunt  cum  mag/ia  confnfione,!^  fimiltter  a^ 
li)  <fui  venerant  pro  ahorum  pr£parattrtie,ideo  fubdttur .  Et  vox  mo. 

3  Et  vox  (pon.&:  Won.<i.d.non erit inter  eos  materia gaudij  ,fed  lu 
£iHS,&  fubditur  C)iufa  cum  dicitur. 

B  Quia 


4  QiVi^mavM.haurientts  bonaaitarumCentium.    • 

5  trant  '(inn.X.id  eH,fuper  Gentcs  alias  eleuatipet  fuperhiam,  & 
fuhditnr  a  Ita  caufa. 

6  Quia  in  \:t  cr.multi enim poptdi  videntes  Saiacenorumprofperita 
tem  temporalem  receperunt  eorum  legem  erroneam ,  & iterumfubdi-  E 
tur  tertia  caufa: 

7  Et  in  ea  r.pro.7\(a»»  multi doUores  &  fidelet  Chri^iani  a  Sarace- 
nisfuertmt  interfeCii^ 


C 

pra  iS.f 


ipra^.c 


%aiGo. 


CAP.     XIAT. 
a  -pjoft  b.a.ij.v.id  cft, 

l^daa-inationem^ 
nvalorum  videt  com 
pletam,ficutaChri- 
rtoaudieratcomple- 
dam.modofubiugit  L 
quod  deiftadamna- 
tione  fandi  cxultant 
ficut  moniti  erat  ad 
exultadum  in  vccfu 
iHo:cxultare  fupcrca 
c«!i,pcrquodmulto 
grauior  intclligitur 
poenamalorum. 

*  RlCHARDVS". 

Po(t  figuram  damna 
tionisciuitatisimpie 


bus :  quarto  a  vocc 

qjxdcthronoexiit, 

^  noiam  Alleluia,fed 

2  intcrpretatio  eius  dc 

cantataeft,idcft,i<i«£ 

^  dem  dicite  Deo  nofiro  . 

Laus  &  do^ria,  &  vi r tus  Dco  ^  Alleluiaquippcjau- 

Dandoq?odpromirit.      b  Vnicuinu.fc.un-      datc  Dcu  (onat.Qui- 

enddo.^  ta  vcro  a  tribus  voci- 

quiavcra&iuftaiudicia  eius  .^  bus,idcft,avocetu- 

bae  magn^,  &  a  vocc 
r  ..,.,.    ,b  .     "  "  .ipfifeipros,»ci:arm..iium-  6  aquatum  multarum 

lunt  ,  (juiiudicauitdcmeretricemagnatquas  corrupitter-  ^  &  a  voce  tonitruoru 


C     A     P.     XIX. 
O  S  T  h^caudiuiquali  vocem  magnam 

Pratdicatorum.  alneccleHa  finaoram. 

tubarum  multarum  in  cxlo  dicentium 

a  Laus humanis vetbis in  cxplicabilis.b  Irnmortalitas fc  impaifibilita$ 
c  Quia  deuicit  diabolum. 

alleluia      '        «  - 1 

aEtideo  lausell. 

dum  metita  reddenddo. 

noftro 

a  Tudicio  eondemnationis. 
b  De  malorum  &>ngregatione. 
b 


aQ,,emeff«ditimpiamu;titudo^    '  '  magnorum.Iuftiqui 

rammproltitutionclua,  &  vmdicauitianguincmlcruorum  ^antg  diluuium  fuc- 

a Requiteni eum.        b  Per  haneiterationem  debcmusintc'ligerelaudem{teruain.  O  rum    ad  Ptimam  paC 

fuorum  dc  manibuseius.Etiterum  dixerunt  alleluia.  t  E^  f"^-      tcm,'quipoftdiiuuiu 

ad  fecundam  perti- 
Iupefiusdc(criptam',fubiiingitlaudem«<:graturum  adiione  ncnt.Pcra+.fenrorcs^partcs  fub  Icge  dcfignantur  ,  quibus 
deruinaeiusaSandtisdiuinitaticxhibcndam  .  Etnotandum  coniungunturquataotanimalia,perquxnouum  tcltamen-. 
quoddum  dicit,<«i;i«,dcfuturo  loquiturquafidcprjcterito,  tumfiguratur.tuba  veromagnaChriftcim  fignificat,  voxtu 
ficutcon(uctudoeftprophctis.Voxmagnagaudiummagnu     bxpr^dicatioeftcuangclii.Pervocem  veroaquarum  multa 


{ignihdLt .Tubarum  multarum,id  e(t,corum  qui  in  mundo  fe- 
nuciijttubis  prsdic<itionum,<i/te«/;«j»  Jillelma,  videlicet  (ua- 
uitatem  diuina:  laudis.humanis  verbis  ncxplicabilis. 
*  A.\iBRos.AIeptemvocibus,quinquies  Allcluia  dccanta- 
ta efTe  legitur.Pnmo  &  fecundo a  voce  tubarum  multirum 
tctuo  a  rigintiquatuor  fcnioribus  bc  quatuor  animali- 

bus 


rum,multitudogentiumChriftumconfiicnrium,&:pervo- 

ccm  tronitruoru  i  n  magaorum,cle(!Ji  qui  in  fine  mundi  nafci 

turifunt.iritclliguntur, 

b  ./*//W«/<r,«5rc,Ideodicimusallcluia,quialauscftDconoftro, 

&:quia  talia  nobis  fecic,  antonomaficccum  laudare  debe- 

mus. 


NICOLAVS    DE    LYRA.  Cap.xix. 
"k  13  0'^  hxca.Df/cr/p/a  Chrtfiianorum  vitioria,hic  confecfueter 

J7  dcfcrtbttur,vniuerfalis eccleftf  lftitia,iir  diuidttur in  duaspar- 
(juiapimo  defcribitur hfc exultatio,  fecundobeati  loannts gratiarum 
atJio  ihi.  Et  d ixi  mih\. Circaprimum  dicitur. 

1  Poft  hxzAu.qm.vo.mi.iden^gratiarttm  a&ionem. 

2  In  QX.milttantis  ecclefi£  de  tanta  Saracenorum  deie£iione,  ^  Chri 
fiianorum  fubleuatione,&  ettam  tncflotriumphantis  ecclefi^,  in^ua 


laudatc,lu,nomen,ia,domim. 

4  hi^s  SCg.nam  diSia  vitloria efl  Deo  attribuenda. 

5  Qnia  vc&i.ia.cuiHS duplexratiofubc^.itur.Vrimadum  dicitur. 

6  Qui  i.de  me.m.idefi,de  Gsnte  Saracenica  quantum  ad  Turcosfpc 
cialiter,vt  diCiurn  eft  fupra,c  .\j.eam  puntendo. 

7  Q^x.c.l.qttia  rnuhoi  populos  interfetci  perfidia  Mahumeti.  Et  con 
fequenter  ponitxir  ratio  fecunda,cum  dicitur. 

8  Et  vin.a  Turcts  <&  jlegyptm  occifonm. 


fantitgauieat & grattas agunt  Deode  beneficijs  in  terra  fideliumcol     9  Etite.di.al.pnwopro  <iebelUtioneTurcorum,&fecundoprodebel 
latis.  latione  Acg^ptiorim.yel  aliter,fcilicet,primo4iO  deuiSlis  Saracenis, 

3   Biccntium  al.t/H^ diEiionesfunt  in  V{ebrp,nam  alLidem  efl  quod     &fecundopro  recuperationc  fan£l{  cimtatts. 

*Et 


M  0  I{^..4  L  I  T   E  ]\. 

*  I  Po/?^<«<r.Hicde!cribiturlausrandorumdcfuaeuafionea 
praediQismaliS.&rdeimplctione  diuinx  iuftitixindamnatis 
fecundum  illud  Pf  Ivij.b.L^tahttHr tuf}us cum  vide.  &c.&c  defcri 


b  tunihlau.squaiitum  ad  eccltfiam  triumphan?e,&:quatii     poft. 
ad mihtatem ,  qux  dcbct  quantum  potcft  tiiumphanti  con-    9  t-t 


formari.fm  quod  dicltill.^piola.  Supcrnainianis  trandia  rc- 
prxfenterecclefia,  qiieabaliquibusdiciturclTebeatiGrcgo. 
abaliisautcmaugonisdclaniaoviaorcideodicitur. 
2  Dicentium aUeluia.&c.^to ccclcfia  triumphante,6i fubditur 


forn.ari 


r  itertim  dixerunt  fl/.pro  militantc. 


*Et 


i^yi 


Glo.orci.&  Nicolai  de  Lyra 


I 


65-2 


a  Effe.«(.Non  minoresranflifoliimmododclaapdamnatio 

nclandaueruntbcum,  icdcriamilii  maioicsqui  in  ccdc- 

fiafucruntiudiccs^idoftoresaliorum. 

b  ^wp«.EtvirtutclaudanduscUdchQC,quod.initnicos  no- 

ftrositaponit 


c  Et  T.df.  Diftada- 
nationo  malorurn 
&  cxuitatiore  lan- 
ftorumiapponltad 
monitionemadpff 
fcntcs,q.d.vidi(hsc- 


mincm  Dcum-qua  propter i"c conferuuiu  loannis, cxtcroru  D 
quefideliuni  vocar. 

;SrGREGORivs.In  tcftamcnto vctcri ante incarnationcm 
Clirilh  adoiafTehomoangelum  iogitur,nec  tamen  adorarc 
prohibctur;fcdpoltMcdutorisaducntum  cum  fc  loannes 

adonindo  angelo  jp 


L.  i6.n  I 


ludieauit  tc xtecualiicc^uai^i  fuat. 

Oinnesranfiitudica(ii.pitri3tcI);.i:-apolloH.       ■     "■■■ 

a  musciusaiGcndirinfeculafeculofLim.  Ec  cccidcrunc  vij^intj- 
c]uatuor{eniorc,Sj&  c[uatuoraniiTialia,ccadoraucruntDcum, 

xultationcm,  modo  b  icdcntcmfuperthronum  dicentcs:   amcn,allcluia.  t -Etivox 

VOSprOUidCIC  VObiS  p     i^->     ai.de;Ulisin  «luib.UeusfeJet.    b  Ad audtcntiaui  omciuni.  i^lJ. 


ifilli  .  Qui  nc-  tl  landi  eius:&  qui  cimctis  Dcu  pulilli  &  magni.Et audiui  qua- 

nt  altiorapCnC  aQuifuuunttubzin  mundouunccxuliant.incelu. 


ad    vcftram 
tcm 
d  Titj 

qucunt  aitioraj- 
trarc  m'yftcria ,  ncc  ^ 
Dei  poriUntimpleta 
conlilium. /^f«<ieo»» 
nia  &  fitjHere  tne, 
H  e  yt  anJ.qtta.vo,  crc. 
Oftcnfa  Ixtitia  qua 
habcbant  £andti  ds 
pcrditiouG  maloru, 
B  fupponit     ecclcfu 
aiiam  lictitiara  ipfo-  f 
rum.quamdeialua 
tionc  lua,quam-di-g 
fturus  cft,liabcbut. 
tMat.ii.a  f  Ecu\OTcitii,&c.Et 
LuG.  Az.d.  conucuicnserat,ut 
iuiigctentur ,  quia 
Ipfa  ecciefia  fecUle 
idonea.utrcciperct, 


fal4-     dethrpnocxiuit,   diccns  :   LaudcsdiciceDeQnoftrooii|nes  »   hom 


1  ftriuiftct ,  audiuit: 

2  Vidcncffceris.  Quid 

j  ellcnui\quod?qua 

4  niniterpriusfecocc 

<y  dcbant  adoriri,  pott 

6  angcliabhomincrc 
y  ~  cuiaat,  ni  li  qd  pi  ius 


lofue- 


Vclleiui. 


iCalio  aniorei  tinioiefiliali. 


b'Quiade!-iultij  jiopuliscollafti  fijnti 
o  '       ^ 


ineni  carnahb. 
9   corruptionibus  de- 
io  ditum,  nec  ab  liis  rc 
dcmptum.quo  abic 
ttioicnoiat,  iuftius 
contea-.ncbant,poft 
II  modii  uero  iiumaT 
namnatuiacoiaha 
bere  fubftratamno 
poteranr.quohanc 


13  in  autliore  fuo  etia 
fu^'erfemctipfosdu 
l4d.im  videbants' 

15  -k  iDEM.PoitSpon 

16  fi  ofculum  .  Sponfa 

17  iamaneminedefpi 


(1  voce  tub.T  magrix,&  ficut vocem  aquaru  multaril ,  C^  iicut 

aQiiia  tcncbitin\piosfinftoiumexu|ratio. 

vo(?e  conitruoruin  magnorum  4iccntium,allcluia,  quoniam 

aQ^Antciiegoauei^ntir.ipii.  b  Bcatiiudinem  aiiiniilwbuntcs. 

regnaui'cDominusPeusnofteromnipotes  .  Gaudcamus,  & 

a  Ii« coipoic giorificati.  bi^eftinosomuialiaheica  Dcoiepi^ciiius. 

c  lunda  clt  ccdcfia  Chrifto. 

exu]temus,,6c_demusgIoriaei,quiaveiieruntnuptia;agni,  &i: 

a    F.cclefiafanftonimin  te.qu.xpdusfuitfponfain  Ipe. 

vxorci'uspra:parauit{e.EtdatumeiHlli,  vccooperiat  lebyf^ 

Iuft,fi«tionib.        bqnian«llismaculisfufcaturfci<^tiifanaor.m.  ^^    k.«.  .,  ntui.ncu^.ui 

fino  Iplcndenti  5^ca*ndido.Byllinu  cnimiultihcationes  lan-  is  eit.qma  poftg^  chrjr 

J.oquutusdelnuptiis  futurisinuiutpr.-t(entasad  eas.        ■  •  loftuSVenit     6cfidcli- 

dQrumrunt.Etdixitmihi:Scnbe:tBeatiquiadccEnanuptia  2QbusfuisSp'iritulibej: 

f«-  a.Vonmea,a£ideoveia.  21  tatisinfudlt,  ab  ipflS 

riSagniyocatimnt.Etdixicmihi:HecverbaDe'iverafunt.Et  ''Sil'or^amr  Hnlr 

+Dr..k  •*•«"-»',— ..vv..^^ivi.,  .         p.  ,       .  ,         -  „     ,.    .        .1  •     ,  ,r.  1      -li  uanonoratur.rtuK 

Tft.ai.D.  g  £r;i,.f/j.inhacviii  cecidiantepedeseius,  vtadorareeum.  Eedixumihi;  pVide  z^eftquodlofueange 

C  tautfepoftit  prajpa  i  25  Iumadorauit,ioan- 

rarcAlialitera.da-   '     .,   .  r  ,\\^r,,i^„\^2i^  f  m uero uolenti  1  e a- 

tumcftjJiibyffinumfplendchs,cdndiauhi'diehre  candido.  ^ox^xtAim,vide^nefccens. 

h  EccecicUantcpedescius,utadoraremeum,  eirf.  Quia  uiaiorcm  .    ;Sr  iDEM.Lot  &  iofaeangelosador3nt;necprohibenturi 

nic intellexi dc olicdire  paratus fui.fic 81:  ups obedite  m ihi.  iQannes  angelun^ adqrare uoluit,f(;d angelus ne  fc debcat a- 

j  Vide  nefec. In  uetcf i kgc  non  prohibuit fe adorari ,  fed  poft  dorare  compefcuit diccns;r/(<f  nefecens.  Quid  eft hoc ,  nifi  Cf 

afcenfionemuidcosfup?rfeexaIt^tMmhprainem,abhomi-  naturam  noftram  quam  prius  defpcxeranr,poftquam  hanc 

netimuitadorari.  .fi.-.n-.;;  *=:.  :-.vr:  fupcrairumptamc5fpiciunt,proftratamfibiuidcre  pertime 

^  AMBR.RedcmptiofanguiHisChriftihddfidelibuscpntu-  fcMntfNcchabcrededignanturhominqinfociumjquifupCi. 

htutfiliiDci,lociiqueangclorumefficcrentur.ideoque  per-  ieadoranthominemDeum. 
jimefcit  apgdus  adorariab  honr.iue,qui  fupei  ieadorabat  ho 

mmem ncfRr- 

L  YR  A. 


In  li.  il 

C.8. 


E 

loAifl 
^o.! 
Euinp 
G(,n  1 


NIC  O  L  A  V  ,^    D  ] 

tSr  I  Etfu.  c\us.(.Centis  Saracenrca. 

2  .Afccn.in  fe.le.1v^a»» occiftdelcenJermtadignemgehenmx. 

3  Et  fe.vi.len./.  vnmerf^  catbidrales  ccflefi^. 

4  Etqu3.xi.t]uatuorecclefiipatriarchales cumpriilatisjuis,ut diSu 
eftfiipra  C.4. 

5  E t ado. Deu m.de tanto beneficioChriflmis collato. 

6  Eivoyiiiethxono.i.de /edeapoflolica. 

7  Exmit  d^.excitandoomncs  ChriBianosadlaudandum  Deii  detato 
bcncficio  rcUtipne  certa  cognito. 

8  Et  audi,qua  vo.tu.mag./.If j-o/c'/}'W'^<i»«  patrinrch{. 

9  Et  ficu  t  voccm  aqua.  muita./.pp/)«/ora  multorum grattdantium 
ficutdtciitm  eitfhp.  1 7.J.  Aqua;  muitx  populi  multi. 

10  Et voccm  tonitruorum  magnorum dicf ntiu.&c.»./>r<edic4 
torhm  itulucentium  alios  ad  latidandum  Detm. 


14  Quiaveneruntnupti£eagni.&:c.r«ncfwajoy?f«</«y?gn«»i  di 

ledionis  ecclefi^  colle^itetnpmibtts  lerofolymit4nis,fieutfponfus  recQ 

ciliatusfponfie. 

1  j  Et  vxor  cius  pra^parauit  icMferuiendHmfibi  deuote. 

16  Etdatum  eft.il.  ^Dfo. 

17  Vtcooperiatlebyflinofplenden.&c.Pf»-/HferioreJwy««ff/r« 
tem&  exterioremhoneHatem,tjuodpateiex  boc  quodfubditur. 

18  Byflinum.n.iufUfi.Iantt.funr.Efp<im//ffr<i. 

19  Eldixit  Xtn.Uicconfequenter  fubditur  ipfms  foannis  gratiarum 
aClio,&primoc2iufapramittitur,cum  dicitnr.Et  dixit  tnihi.fcilicet , 
angelus  reuelans  mysieria  diuina  Johanni. 

zo  Scrihe.u4d futurammemoriam. 

21  Bcati  qui  ad  c$nam  nupriarum  zga.Sccidefi,  adperccptione 
eucbariflinfacramenti. 

22  Vocati  funf,T>fr^^e»»  chmtateformatam. 


•«  Quoniam  rcgnauitdominus  Deus,6<rc./'./e/«iC/7r-/T/tti,  qui  sj  'ilx.c^cxbi.Dc\,i)CC,CuiusnuneiuscratangclHsloquensIomttif 
tticitnr  tunc  in  tcrrafAnila  regnajfe^quando  Saracenis  deieCin  Cbriflia  24  vera  funt.2\(a»w  a  f)to  nullumfalfum  procedere poteH, 
nifibi  fcnrmeruntibidcm  libere.  25  Etcccidiante  pcdeseius./t;//6£'r,  angeli loquentts  ad  facien- 
12  Gaudeamus. ^ente  intenori.  dumfibi  reuerentiam,quam  tfmen  angelus  renuit ,  quiapoft  iticarna- 
I }  EtGXultemus,&:  dcmus  gioriam  ci,&:c.f«er/o^/.  ExuUare  tioncmflii  Deiperquam  bumana  natura  afsumpta  ejl  a  fuppoCito  uer 
enim  diilitm  ejl  quafi  ey.tra  faitare quqdfit  quai}dogaud(um  cordis  mq-  bi,angeU  rcfarmidant  fic  uenerari  anatura  bumana,quam  uidentjuper 
nifeilatur  exteriasfenfiUb.fignis.  fc  eicuatam  infiUo  Dei,  qui  efi  eiufdem  natur/x.  numero  cum  patre. 
\ :»  Dcum 

M  0  R^^  L  l  T  E  K-  eti4mlmsmimltris,perquosreuclathominibusueritatem, 

uel  alia  bcncficia  fubminiftrat. 

A2J  Etceciii  adpedeseitisutadoraremeum,&c.Vcxhoco^cd'A  t  £r(//Xjr»;i/>/,w<ienf/fcee^£r.PcrhocarguunturhomineS  iu- 

qu6dnpfolumdebctgratiareddiDeodcfuisbcneficjis,fed  perbi,quiqua;ruritindcbitcabaliishonQrari, 

gtiam  ^tui' 


i^T3 


Aoocal" 


r 


A 


,^  .  ^pocaiypiis. 

^•RiCH.Qiua  anteaduentumSalnotoris  folebar.thomi- 
nc>  ai-iuretes  r;bi3n2elo.sadorare,vo.'iiitlan<f\iis  Theolo^us 
honorcmabal  isfan^ft:sangc'ici.sfpiriribuscxhibifuni  ex 


P' 


XX. 


i^)'4 


c  ^^««^«/.^'•'/'«'/^i^Jaf/wp^-rrKw.efT.idcnjCaroChriniportas  O 
verbum  Dci  ad  bcIKini  coritradiabolum. 


hi-  d  5"'fMf/''.Jw.f>.  Quiaco  xn-itvitia,  &  accendit&ilUiminar  . 

bere.Scd  di£.nit3s  angc  icaqua:  lc  m  vcteri  uOan-  ento  adora  Farcomnia  fmc  rcs^;edu  aLcuius^vt  tantum  notemusqualis 

ri  non  prohibuit  :  in  nouo  vidcns  iuper  (e  cxaltarum  hon:ii-  lit  &:  quanta  pofiix, 
r.em  Dcum.ab  homi 


ncteadorare  non  fufti 
riuir.Et  caufam  fubdi- 
dlt .  Conffruits  tuns  fi-m  , 
(^f.Quafidicerct.  Ego  3. 
atcaJorari  lan?  perti- 


a  EgoScttt,&  OTtitiesf.atrMtuivnum  Dcura  Iiabeoius. 
Ct  vnumdominmn. 


c  Vethum  Dei ,  id  cft', 
I  ipfp  dixil  &  fafia  /iinl,  Pf.jx.b. 

nc  fercris.Conieruus  ruus efro  rum,&  frarrum  tuorum  ha-  t  P'^''.^'"^  ^"  "'^  ^^^" 
,,  .  a-  ■        T  r    T^  i  -T-  n-  -     feciT,&:pcrqacmpa- 

becium  tcltimonjum  Ietu,Dcum  adon .  l  cltmionium.n.    3  ter  mundo  ie  aunun- 

a  A;yfletia  icucUta,quod  houiopofijt  jrccndciecc!uti^,I<  rognolc::rcr.t;utn. 

quii»i)ctuitil(c. 


fpicio.  lllcfoh).'.atcdc 
bct.idorari  ,  cui  fupcr  C 
onmia  exalt:>to,  egofe 
fnprai.c  cum  paritcr  debeo  fa- 


ifvliuiaitss. 


l.f. 


.^ciauit. 
Z^^^^ZcX  b  Ic.'-ue!irpiritusptcpltctia:.Etvid.«!um.perttt,,,;a^  cccc  ;Q,S™%trm 

6  cernitur  ,  hociudicis 
_  aduentum  proforibus 
'  cfle  infinuaf,qucmad 
8  modijapud  nosquo- 
f)  quecortinarum  con- 

tradio.tcrienosiudi- 

lO 


a  <^ia  ptomifla.implct. 

equu.salbus ,  5c  qui  icdcbat  iupcreum  vooabatur  fidcIi.Sj  ik 

aQuiaiprcTCiitas  efl,6c»eiaccsficit.         lQuiavnicuiqueiuxt«op;r»fu.ircddit. 

c  in  fuisconttididbuluin.         di.duna  l]>itituiraii{li  velchiritas. 


ira.93 


nmlari. 

VL'  A  N  D  R  E  A  s.  &:  d 
A  R  ETH  AS.Nemcado 
res  inqu!t.mge!us,qua 
fi  cx  me  qux  futura 

.  funt,pr.-Edixcrim  .  Et- 
cnimconf.;(Ii<)5J  tt'.{\\ 
monium  ChrilH  eius 
ponJcrisfunt ,  vtpro-  C 

«  phcticumSpintumlar 


verax,&: cum  iulhtiaiuciicat  &C  |iii;nat.t  OcuU aatem  ei' 

In  diuinitate.        aQuiapetcainipfc^Sc  lUicoronantur. 

Deja  Iioino  vel  Terus. 

ficuc  flama  ignis,r  capice  ei'  diademata  multa,  habes  nom 

Stfuitpct  euir. 
a  id  e«{,cirne  palTa,v..-l  ecdclia  ^u.i:  iu  liii  mirtjfrib; 


,9 


infidclis. 


occiditur. 


ccs  mortis  lcntetiam 
I  I  contra  reos  tulitTc  0« 
j  .  gnificat.  Albusporro 

fcriptuqcFncmonoaicnifiipic.+Etvefliituseracvcilearper,  ,  equu^  infjantem  San-  E 

'        r         i  ^        ai.fi.lcIcscot;.adiaboIutndia.,cantcs.      ^       1  .?  dorum  glonam,  &  1? 

fa  ian2ainc,&:  vocabacur  nome  eius  verbu  Dei.Ec  excrcicus  1 4  ^'"^nidenotat,  qm  au 
*'**^'&         '     _^  «-  temiuperillumafcen 

^  ^  ditjin  omnibus  didis 


a  la  ecdcCa. 


t  Imitabantur. 


giantur  Eaproptercv  rquifuntin  c^loiequebaniarciiin  equisalbis  veilicibvflinoi  6  fuisfidelem,'&;inope 
uc  conferuum  adoics,  ^  ^  ribusueraccm  cfTc  fi- 

lcd  fi  adorare  (ubmif-  /  gnificat.  Isautemcft 

fumquefandorumangelorum  fcnr.im&  mcntcm  cogno-  IcfusChriftusfiliusDei.quiflammcisigneifquc  oculis  gen- 
fcere  licct.qm  diuinam  glo:iaai,vt  lupcrbi dxmoncs ,  neuti-  tcs iudicar,hoc  eft.lua  prouida aira  fuaque  vi  contemplatiua 
quamfibiarrogint.FaxuDcus.utnosquoquehumilitatisex    lucentemtiammamabigncardentifeccrncns ,  iuftis  quide 


Kit.i  I. 


id  tribuit.quod  illuOrandi  uirtutc  poIlet:pcccatoribus  autem 
obrcuriorcs.adurercfqiie  illiuspartcsapplicat.C^terum,  mul 
ta  illadiadcmita,  Chrifti  Seruatoris in omnes  dommium &: 
rcgnum  infinuat.Nominiseiusignoratio,cfIentiam  illius  ef 
(cincomprehcn(iimdenotat.Pcrue(timenrum,  fanaiflima 
&:immacu!atiChriI>icarodefignatur:ha:cenim  in  morte. 


cmpioinuicemprxlucentcs,diuin'jmhunc  fermoncm  im- 
plcamus.Dilcite  i  me.quiamitis  fum  &:  humilis  corde. 
a  Te^imonium  'nim  r  c.esifp:prophec.Qu}dq\iidjptophctq  dixc 
r.unt,perhibetChriltotcfl:imonium. 
b  Et vidt c£.ap^r.Did:3. damnationc Babylonis, &: exultatione 
quam  indc  habibunt  fandi  (upponit  dainnationcm  ipfius 

Antichriiti&:apoLlo!orum  e!us,quodeftibi.  Etapprehenfa  efi  fponjcqucfulircptapallione,  fanguinc  illius  tinaafuit.Vcrbi 
MiMEti(iiquaredamnabLintut?quiapugnaucrutc6traChri  nomenhypoftafifilutribuitur  ,addefignandum  impatibilc 
J.j.b.  ftumquantum  potuerunt  &:  tamcn  Chriftus  bcnc  potcrit  ciuscxpafrcgcncrationem.PerexcrcituscxIiccElcftiriuittu 
uinccrcqui  tantam  habct  potcftatcm  ("ecandum  diuinitate  tum  ordincs  eum  icqucntcs  dcnotitur.-utqui  natur^  fubtili 
&:humaiitatem,q'jod  nuUus  po(Iitrefiftercci,&idcodebc  tatc&intelligcnti:efublimitate:5<:uirtutum  pr^terca  fplen- 
museumimitari.Vndc&Cipfcadmonitioncmintcrponit.  £t    dorcmircfuntilluftrati,&c. 

Ti(i^r««m  jM^c/Mw-.Vsdiuocatosadnuptias,  uidictiam  &:  qui    f  Vf/?«tt/'}'/?/noa/^drwM«.ideft,incorporibusmundis,quiab 
C  poftlint  ucnitc:nam  bonum  adiutorqm  &  bonos  habcnt  ad-    illicitis  refrcnantur,&:  ftimulo  charitatis  ad  bona  incitantur, 
monitorcs.  idcft,adiuftitiam.  f^Claitus 


NICOLAVS    DE    LYRA. 

:fi:  I  Dcu m  ado../4(/oMr/onf  fcjf ri«. 

2  Tcftimoniuenim ic.cft (pi.pto.idefl,omnetprepbeta  teWmo 
tiinm  ptrhibent  lefu  Chrifiojefttndum  qmddicitur. 

3  £t  uidi.c.a. pcr.H/c  confequentet  defcribifur  vidoria  Chriflianoru 
tempore Baldmniregiifecundi,quifucceffit  Cofredofratrifuoanno  do- 
mini  miUeftmo,Cuius  primo  defcrtbitur  conditio  nobtlilis ,  fecunJo  qut 
data  eiusui£lorianotabilts,tbi,Et  vidi  vtium  angilum.  Circaprimum 
di(itur.Et\",dic.3fet.eiuialoanmreuelatui»fuit  calitkf  quod  eratin 
Dei  p/kctentia  claufum. 

4  Etccccequusalb./.rejwnwIfro/o/yw/Viinw»»  iecore  fanUitatis 

5  Etqui  lcdc.ru.cumyt;//m,BjW«/««irex  inHitutus. 

6  Vocabatu'-fide.&  uct.Hamadliteramfidelisfuit  infaUis ,  & 
yerax  in  uerbis. 

7  Etcumiulliiudi.Po/)«/«wy/6/7«W/t«OT. 

g  Et  pugnant.Tv(4»w  rex  in/iitutut  Slatm  ccepitdilatarenobiliter  re 
gnumjuum  per  expugnationm  Saracenorum. 


9  Oculi  cius  ricuf.flam.ignis.?y(a»/  affe£lus  eius  eratternbilis  Sa 
taeenis, 

ioEtinc3.c'msdi3d.tn\ilti.l:iaminterraThilinhinorum  f£r  Ty- 
rt  &  Sidonis  plures  obtinuitciuitatei,iHquibusantiquitus  erant  reges. 

1 1  Habcns  no. fcriptum.Bo»</  enim  opera/ua,quantum  poterat  cf- 
labat  a  laude  humana. 

12  Et  ucftituscratoc.afpcr.fangtii./«//cp/,S'<ir<»cf/JO)'«w«t  eoec 
ciforuta. 

ij  Etuoca.nomeneius.ucr.dei.  7\j4W  adbone/iatem  uerbi  Dei 

teram  natiuam  dimifii  (y  ultra  mareiuit. 

i^Etexcrcitusquifuntin  cx\o.iden,templarij  &  hofpitalarij , 

quorum  tunc  ordines  fuerunt  inflituti  ad  militandum  contra  aduerfarios 

Chrilii,vtdicuntexpofitoresdiUi. 

15  Scquebantureum.Inpr<c//7r. 

1 6 1  n  cq u i s  a I  b i s.»</  «'^ ««  corporibus  caflitate  dealbatis.nam  de  pr»' 

fe/fione  eorum  e/l  uotum  caflitatis. 

1 7  Vcftiti  byHi.per  interiorem  &  exteriorem  mundiciam,ut  di&um 

efifupra.  *  Et 


M    0  II.A  l  l  T  E  l{. 

ie  ?  Etuidicdum  aper:um.  Hoclitcralitcr  infclligi  uidctur  dc 
ChnftopcrcaquaEfequuntur.MoRAL.antempoteft  cxponi 
de  quolibct  eius  bono  uiucioinfpiritualibu5,cmufmodi  &ut 


pra:lati,ucItemporalibus,cuiufmodifuntprincipesrprreni& 
corum  fubditi  boni,qui  parati  funt  eis  obedire  in  licitii  &:  ho 
ucftis.idcofubditur. 

4     Et  exerdtus  eius  qui/unt,&c.in  equis al.id  cft ,  in  corporibus 

mundis 


1^^^ 


Glo.ord.Sc  Nicolai  de  Lyra 


1656 


^  Ctadiiis  ex.v.per.acut.\(i  efl.dioina  fentcntii  incidcns  praiias 
A  c<  ^---itioiK-smentisikiiUicuosiiiatus  corpoiis,  veivetus&: 
nowa^u  7  odamcnuMii. 

b  %5«Mi.Sancios de  vjiciitc  in  virtutcm,  malos  d?  vitio  in 
viiium. 

•A  ARETHAS.Gla 
dirtbCXOreprOCCdCs'  „        ^  »V,of,a^y\n.  bUcpr.diuuonc 

•i-ftipM.4.  fi:;nineat  impiis  ac      albQ&;  mundo,t  ccdQoreipiiusproccdirgladiii.s  cx  vtracjiic 

rcpJUilc  peCC.UOllbLISindUCi   a  ,  aQi,ol<l.a,aimouc..';,iuoiU,n..dv,um. 

&'xccf.    fiippl.cmnniiflluijuiu  paiteacutu.s.vrinipfopcrcutiac  (jCiucs.1-   h.c  iple  rcgcr  ca, 

phui  C.  CX   ninuniinis.VtrinCJUC  ai.inllcxipiliiufiitia.  b  Fi:;ofCiMliiiua(ioiicifX. 

invirgafcrieajCi«:ipiccaIcatrorcu!arvinifi:rorisirxDci  om- 

ai.inhun.JDitaie-  b  Vcdoiiotet  iedevcra  j>iogeniepfiotuiiii>aitmii  fiiide, 

Ethabetin 

b  Idem  raiulotum 


orc 

tfup.i.g, 

Pl.2.b, 


fu  ly.d. 


vcrpiiicidirgladuis, 
co  quod  taui  ex  ira 
quam  ex  mifcricor.   1 
dia  a  Dco  proccdant " 
rcproborum  luppli- 
cia,  acntusautem  ,  ^ 
quia  cirp  adfcrt  fua 
Fcriea 


fTim6c-  ctlicaciam 
Dc  fcn.  & 
rc  iu  c  ii  i 


Dci'cn.&  ^,|rga  non  cft  ad  rc- 


Clcni. 


crunt  vimim  furori.*.; 

d  £:/.;;?/>rfi.!MCi1.Vclincordibus  fide1iumqui|(unt  vcftimcn 
tum  filij.lciiptum  eft,rcx  rcguni. 

e  £tvtiiuiro/t  <7\i^.Oitcnladiguitatc  Chrifti,perquamdiabo 
lum cxpiignarcpotccii;lubduadnioniitone  dc  pra-lcntiq.d, 

ipiitaliadii^rcrcdc- 
bctis. 

■f  Omnihus  auib.  Oni 

l  mhjsfidclibusquia. 

giios  &c  lcucsfuntin 

^  promotionembono 

ruuiopcrum. 
5  g  A^f/i;fi',c?f.Benco- 
peiando.  incademfi 
•^  dc,nondiUeri"aslicre 
lcs.  (cquenxcs  iicut 
,  mali,  vcl  dcp.irt:bus 
^  mundidiucriis, 
6 

'  i  Et  coiigrrga.  &c.  q. 

yd.  Miilium  dcbetis 
c(Tc!oiiiciii,vtadhac 

8  ccvnjoi  vcuire  pofli 
tis.quianifi  bcnc  pu 

jgnaueritis  >  diaboio 
iuccumbctis ,  quia 
nuiltil  parntiis  c(t  no 
cere  vobiS,eii  lamcu 


doiiotet  le,aevcta{>fogenicpfiotuiii|>aituin  iiituc, 

veltinicto  &c  in  firmorc  luo  *  j,cri j  - 

im,(]uile£:aliosicgunt.    cC^idumiiiiuMicx.:iCctIupcf lubJiiu.. 


nipotenii.s 

a  Iiidclcbilitct. 

tiim,  +Rcxrcgum  ,  tkdominu.s  domina'nri'im  .    Ecvidi 

,     a  Pr^dicatoies  lianic^iii  «pcno.    b  In  luiniaeinicUijrcnilz  iciiftquium,^  u-iiicrc. 

ci.intciitionc. 

vnum  angelum  ftanrcm  in  folc >  8v^,clamauir  voce  magna  , 

aQuoiumcouueiUtipiiic^tiscti.        It  i.c2.lcltia$»u|cmiiUbai.iMr.     c  ['crcailipMc.iu.  |iJi- 

<lux  cuuinuii'. iscll. 

diccnsomnibusauibus,  c|UcT  volabanr  pcr  mcdinm  coclis: 

yi.bcneoper^mini.    bi.adii>ru;n  Dcuni  ijai  vo liis ccrc^ioi  crit.  VtilcUil.iuviii  incaiciaiuiiui'io:ui.i 

t^m  K}aiu>ui.<i|  jai)imir.oruiTi. 


^cndum.fedadcon 

frir.gendumcos.qui  ^ 

in  vua  lutci  funt  &ci 

parati  vt  conteran-  ^  Vcnitc Sc  congrega^mini  ad cocnam  magna  Dci,  vc  nland ucc 

tUr  .   Quam  Ob  Cap- r  Iiidictnn^aliotum.  Incorpofc. 

iam  cr2,o ipfi  attnbu  "  ^s  carncs  rceum,&  carncs  tribunorum .  ^  carnes  fortium,  & 
tumeii  rcgercf^Non  ^ 

inconfidcratc,  vr  opi 

nor,fed quia  probabile eft,quod  regendo pugnandum  fit  ad  an.xilio  Dci fupciarc potcritis. 
B  pcr(usfetinoshomincs,&proptereaquoque  virga  opus  ef^  *  Richardvs  .  Ans',clus  Ibnsinfolc,  cdvniuerfusordo 
quccaducrfarijsiuftcpcrdirionemadferat.  Quisautem  ahus,  l-rsdicatorum.inferuorcperiecutionisper  Iwnam  intcntio 
quam  Ciiriftuscalcattorcularvinifurorisira;  Dei?Ipfe  cnim  "em  eredtus.redeprxdicando  perlcucrans.  Qmclamare  uo 
per  iudicjum  a^  ictributionem  voluni^item  explet  patcrnam.  Cc  magna.dxmones  inuitando  ad  comcCuoncm  malorum  di 
Veftimentutnquoquedcfignarevultcarnem,per  fxmurau  citur.quia  malignos  Ipiritus  homincsdaninatosin  infcrno 
tem  naturam carnis.quod  ucrc  hun.ana fit ipla, &:  non  phan  cruciandos  magn.i  conftantia proteftarur.  Qui  (cilicer darmo 
taftic3.Scrmoiiisigi'ur(copuscft,()gnificarequod  VcrbQhy  nes,permedinm,ca;iivolant,quiainmcdioaci:ishuiushabi- 
poftaticpfitvnitumnaturghumana;,  njhilouMnuson  nipo-  ranfAdccenamaiitcminuitantur,  quiarcprobi  (pirltusqui 
tens>vtpotecgleftiuaiprihceps,&:terreftrium,fubterraneo-  incruciatibushominumdeledantur,poft  vltimsEilliusdam 
rumquiimperium  h4bucruntaduer(usafFc^ioncs&  robuc 
habenraduerfuspeccatumexipfiusChiiftiadiutorio. 
c  Cj/«?frpr.i.mortemquaBabiiatoDco  primohominipecca 
ti  illatataeli  re(iirgens  deftruxit.  rf/fo>-c«/.tribulario,  qua ,  Ici 
cetin  quapofitos  (andoscalcatdumampliat.qua  Deusira 


nationishumanajdeledationemnonliabcbintaliara.ftfo- 
ry<tf<i««  «•"««  r^^^wwjiilrc.  Poten  tes  antcponit.quia  potcntes  po 
tenter  tormenia  paticntur.Equi ,  (unt  corpor^  >  (cflbres 
fpiritus  ,  qui  vtique  a  dxmonibus  manducabuntur  ,  qma 
Vtrorum  cruciatibus  deledabilitct  (aturabuntur  .   Vcl  , 


tusAdxpeccantiintulit.furiofusinpropagineeiusextendit,    cqui.funtfubicfti :  (cllotcs,  pralati,  qui  vttiquePunien- 
l'^d(iuntvmuminceIiatioDeiponendum,inquppofiti  no    tpr, 

crunt  i^Ef 


^      N  I  C  O  L  A  V  5     b  E    L  Y  R  A. 
*  1  Et  dcore,6>  c.^/a.NijfW  verbis  tfficaab.[hortabatur  &  excitar 
hat  bellatoresfuos  contra  Gcntes  infidrlcs. 
Z  t  f  ip(c  reger  e.in  vir.fcr.f -'^'«w  ptunes fuperhiam fragendo. 

3  Et  ipie  calcat  tot.vL&Ccquiafmi  executor  diuwa  iuii^ix  in  Sara 
fenijangiunis  effufione. 

4  Ethabetinvcftij&c.rexrc&dominusdominan.  exprfdi- 
ilis  enim  patetjijuod  habtiit  conditiones  regis  valde  exceUentts,proprer 
ifuod  dicnvr  rex  fegum  pro  temfore  fuo,eo  modo  quo  rofa  diciturfios  fla 
fum. 

$  Et  vidi.Po/lquam  de/cripta  etl  Balduini  regis  conditto  nobilis,  hic 
confequenter dcfcribitur  quxdamipfius  viSona  valde  notabtlis.  .Adcu 
(us intelleUum fciedum,^uod anno  ^.regni  Balduini principes  .Aegypti 
dixeruiit fuoCaliphf  quodtetttpui erat aptum ad  recuperaadum  terra 
d  ChriUiftnis  oci;upatam,  Tu  (juiaplures  Q,hrtllianipnncipes  ad  terras 
ttatiuitatisfu^  redierant.fum  quia  remancntes  bcllisfre^ue»tib.ejfli6li 
(!•!■  depauferatisraut,  yt dicit  epifcopns  Tyenefifis  ca.j.^ddt<Ht  etia 
expofitores  aliqui,qiiod  ad  boc  etiam  erant  excitati  p"r  quofamfalfos 
prophelas  Saraccnorum,qHi  afierebant  in  brcui  petramfanttiJepuUhti 


fruUatimconterendam  ,  C  crucemfantiaminprofundum  marisjub^ 
mergeniam,&  Chrifitanitatem  de lems iUis penitus  delendam.  Quib, 
fljfentiens  didus  Qhaliph  a  prxparaitit  exercitum  magnum  per  terram 
&  mare  aiobtinendum  quoderat  eijuggelium ,  quo  audito  Cbrifliani 
pauct  exiflentes  cemparatiuefuerunt  territi,  fed  patrian  ha  lerofolmi- 
tanus  eos  confortans  pfomittebat  eis  ft  de  dominoconfideret  tantam  vi 
Cloriam  affuturam,quod  aues  cxli  de  carnibus  Saracenorum  efientfa- 
turanda,pr4iferens  qmft  de  vexillo  dominica crucis  lignu.Sic  i«^itur  no 
Jiri cum  quittgentis equitum  &  duab.milib.peditum  contra holies  quorii 
immervs  erat  qttindecim  milium  abjque  illi  s  qui  iii  clajfe  venerant,  ani' 
moftus precedentes,profiauerunt  ex  fjofltbus  may.imam  muliitudinem^ 
&  refidtu  conuerji/unt  adfi4gam,de  cla/fe  etiam  illa  magna  pars  d  no- 
firis  futt retenta.ptfft ergo loannesil.t  vidi nngci.patriarcham  iero 
folimitanum. 

6  Stantcm  in  folcp^r  eminentiam  vtti  <$•  doRrinHifecundurn  illud 
^ccl.l.a.Sicittjol  refulgens,fic  ille  refuljit  in  tempio.  Dei. 

7  Et  cla.vo.mag.i»  exbortationepr^difia. 

8  Diccns omnibiau.i.&c.ijttM/)!?/  coM^if//«»j adeius  exhortatione 
fatlatn  auesfytts  habueyunt  ad  comedendim . 

*Et 


M   0  \.4  L  l  T^   J{. 

*  i Et ipfecalcat  torcul.\dcA,bonasChti(\iuicicins  punit  iu, 
ftcmaleiada. 

4  Ei  habetinuelli.&f£fuofcriptum.rexre.&c.qnia.inh{ci^\arcs 
. bcncregentes habpt.qui  regesdici  poiTunt a regendo.  Dici- 
turautem  hoc  (criptum  in  ueftimento&  in  foemorc (uo,foe 
mureftintnn(ccumhomini,veftimentumautexttinfecum. 
In  aciibus  antem  intnnfecis  tais  fuperioris  apparct,  quando 
populum  fibi  lubditum  uultdiao  modo  gubernari. 
I  i.tMidiHnumangeLflanteininfo.&c.?cz  foIcmpotcftinteJU- 


gi claritaj iuftitix.dequa dieitur. v  Ethic.quod  neque hefpe- 

rus.ncquelucifcreft  itaadmirabilis.  Angelusigitur  ftans  in 

lolc.eft  prxdicator  conftanrer  pr^dicans  contraob/linatos  Ig 

ueritatcm  iuftitix  diuinx,ideo  fubditur. 

$  Dicens owm/'«y</M;i«s,5i:c.ideft,dxmonibus,qui funtcxecur 

torcs  diuins  iuftitix  in  damnatis.Quod  autem  per  aues  (igni 

gnificanmr  dxmones,patet  pcr  uerbum  Saluatoris  in  parabo 

lafeminantis. 

f  yt  manducetis carnes re.etc,id  eft,obftinatoru m  jn  culpa,ideo 

iipquitutf 


i^T7 


^^  a       Ftui.l>eHiani,&e. 

A  Dercnpragencraiida 

natione  maloifi  ^  Ipe- 

cialcm  nfjc  Anrichri 

fti  ddcribir.£f«(rf;^<'_ 

//(a/«,i.Antii.hn{fiim, 

«y  regestervx.  i,  malos 

prclacos,  quiicveU- 

liosregerenoitinr,  in 

tcrrcnorum  cupidita: 

\g:&  exenitui  eort!ni,i. 

malos  fubicOo,':  co«- 

gregam.  ptrpetrandi 

maiiynanimitatc:  ai 

faaedum  prA'liim, i.pcT 


•  Apocalypfis.    Cap.  XX 

.■>  S«lviiu3fumaliis.  b  Ptilatoruiu. 

carncs  ecjadrum  &  fcdentium  in  ipfis .  &  carnes  omnium  li- 

luftitia.  Pccc2ti. 

a  bcrorum  acferuorumA  pufilJorumac  maenorum,  Etvidi  x 

aSc:l,c«,A.;t:cl,ri«um.  b  i.Apofloloscius.  c  Onincseid-ruicntM. 

beltiam,  &  rcges  terra: ,  &  exercirus  corum ,  concrregatos  ad  ^ 

r      .  ,  /  '•«»>««  •Chriftuii.&fuosblafpliemiis.&tiibulatjonc&uiiiaculi?  3 

taciend um  praii um  cu m  ijlo ,  qui ledcbat in  cquo ,  &  cum  e-  4 

a  i.artcrnaliterpunita.  ^ 

xercitu  eius.EtappreJienfa  elt  bcftia ,  Ik  cum  illa  pfeudo  pro-  ^ 
phera  ,  &  cjui  fccit  figna  coram  ipfo  ,  quibus  feduxit  cos  ^ 

^ai.qu.meum<:rediderunt.  b  Vt  I«d«i,quieum  cu<»g.,Hioruii:iment.  7 

qmtcceperuntchuratrterem  beftiar^^^iqui  adoraueruntima-  q 

.  Conformitatem.  P.o.tertencbras.  ^ 


i<^y8 


/:.aH/««pW/«W,i.pCr     b      .       ,   «  Conformitatem.  ^  P.o.tertencbras.  "  «      C£S  e< 

fecufionemsducrrus  ^  g^nem  cius.  Viuimilsilunthi  duoin  Itagnum  i^aisardcnti.s,  9   "'VP" 

Chrii!um,&omnes   ,  &^rulphuri.s,  & c^rcrioccifi runtc^Iadiolbdent^isruperequa,  ^o^d  e" 
ciushdsIes.Mahquip  a^,,:, ^..^^^j-    j  .    ,--       „  ^  ^  '^«-" '-v.iuu,       ^41.^ 


&  pjeudopropbeta  eius, 
i.omnisdodorum,cir 
principumeiusi.^£us: 
quib.  Cedu.xir  eos  qui 

acceperunrcharade- 
rem  beltia:. 

b  AV.w/.Antichriftus 
&:lui  Apodolimaio- 
res  poenas  paticniur 
quamahiadfimilitu- 
dine  ilJius  qui  viuus 
coujburitur. 
c  £rc*.  Idefl,  fequa- 
C£s  eorum  minori  p^ 


napunicmur.  vel  il  i 
ieruntc^t€ri,idclh 

ciushdc!cs.Maliquip  d^^ZZTATZ^^T^T""''^^^^^^^  '"1'^""  -nu er fi  oc-' 

pe  femper  adiierfus     4^11  procedit de ofc iplius.Et omnes  aues laturata: funt carni-  ^  ^ f!''  '""«^«^ »  vmcnc 
bonoscongrcgantur,      buscorum.  ^"^-  ^ 

^  eos  fuis  machinisdcbellare  conantnv .  Et .pprehertfi eH be,    omnesfanaiddeaatifuntdepoenaillotumT&drpTofeai; 
fl«,quuappreheaditurAntichnauscumuenctitvindiaa    fratrum.  ^"  «.«tucproieau 


B 


NICOLAVS    DE    L  Y  rX" 


hometicix.  ' 

1  l^tyidihc.iden,^esyptisold.nuv,.  l^iqf^^dovaucrAmig.^ms.  LCdip^^ 

->    t  f  r^  o-.>c  t^rr-^  /;a  .  f  r^  «««»«w.  tem  perjonam  Mahi4mett. 

\  E   rxfStaseonim"^^^^^  ■-  '  ^  y^^nmminmhidao.r.Cabpha&propheta,c,uinoHfuerur,tin 

ndfXdumoTamil^V^^^  •     .         ^'^^<>bdlo,&  accipiturhic  ftn^uuLpropLXf.prophetairopropZ 

t  Etapprcftberr^iTj:^^  ^"'f''^''^^od.UyenitmufcagraukrL,i.rrn<fy        ^    ^   ^ 

1  Coram  iuioafii  Vd.,  rK,  N«ft;.«  ■         v        •/;/•«  ^  '  ^^  ^^'^^"  °"^^'  (ant gh.f.illitiuiiueruntadpugnandumcontra 

7  '"Oramipioqui.ledu.cha.beflia:.;.4rw«cJrv«;//«A^*;jf^.     ngemBaldumum.ttpatetexdmlliterii. 

-. , . home- 

"i  HQB^.ALLTEB^  Et  apprehen.  eji  heflia,m.^cqnitnt.Mij(Ji/iiut  m  mjtagnum  ignis  a.aeatu.  "^*" 


ip-9  2. 


CAP.    XX. 

ui.  aug.D\(\i 


ET 
da 


I 


anatione  Ba- 
byJonis&Antichri- 
'  fti&  pfcudoapolio 
lorum,lupponitd5- 
nationem  ipfiusdia 
boIi,&pr^ponitcau 
famquare,  &:tgpus 
quodamnabifur,  &C. 
quisiliu  poteritvin- 
ccre.l.illequiinhu-  d 
rniliaduentuporuit 


C     A 

ChriAum. 


P. 


X  X. 

•  Humiliantem  fein  nrne. 


dciedus .  De  fccuda 

_  ^T" *  •nurauianiemiein  e«ne.  hic  ApoftoJuS  JoqUl 

Tt  vidi  angelum  dclcendentem  de  C2C- I   incipir,quandopec 

«  Pattis  focreto.         bEccepotentiaineuitabilis.  mOttcm  ChriH  i  gC- 

cPoteftatemfupra  diabolum.  nn.5  hiimann  ,^/.  r,/-. 

d  Ineuitabilempoteatiam,qu«omniaeonfltingit.  nUs  numanU  UC  pO- 

'       -        ■      -'  ■  teftatceiuscftcrep- 

tum,&:  in  abyflum 
eft  ipfe  relegatus. 
Tertia  eius  damna- 
tiocrit,quandoinin 
,,.     .         ^      .  fernum  cumomni- 

.i^r         i>v  c         ,.  .      ^     .     ,  t  ipriorepotcftatepnuauh.  •         •         ... 

conc ferpente antiquu,qui  cft  dia^bolus  & Satha^nas,&  lig£ ^rt  ^    crSSuVXet" 

I     •/!  .r-i   •/•     r-     ■/-  getur.  Itaqueange- 

Jus  ifte  Chnftus  figmficat,cuius  defcenho  decxlo.ell  incar- 


i'cr  V1UUUU4JU  uuui.Oi. 


k,     .       .    (,  "  '"*'""D"«'npotentiam,qmomniaeonfltingit. 

>,habentemcJauem  abylli,  &  cate^iamj, 

«  i.in  opetationepaaionis&refutrcftionis. 

magnain  manu  iua .  t  Etapprehenditdra,  ^ 

b  Perfallaciani  dccipiendi.        c  Quia  prindpiomundidocult.  4 


6t 


.*j 


d  Dcoifumfluens. 

c  Aduetfatius. 

f  ipriore  potcftate  priuauit. 


iJlumligare  quantu 

r^'!^^'^?^''"''"^'^^/"^^'"^''^"''"^''?^?^"'^-  '"=*'«c^nriitusngnincat,cuiusdeJcenhodecdoeaincar- 

Ln^^^''^^^'"^"'?'^-'"^''"''^""^?"'^""^-^'-"''^'^''''^^^  nat.oXJauemab>%i,i.infcrniipfcrSetqSabn^ 

lus  quos  dom.nus  Ixuite  permittit  &  refr?nat.  cius  quos  vuJt  retrahir,& quos  vult  in  c  ufda^mSonf  m  ca 

'offltbotsoSf^"'"'''^'""^'''""^""'"'^''"'  derel,.kpermittit^Perc\thenamve"oaus~ 

loiueuiaDoiusoccidit.  poteftasdcfignatur.Apprehend.teum.auandoDCf  mortcm 

dD^..«.Sciendu.9fim.Jiter.nAbraIu&ahisfiddib.d.abo-  luam  eius  dfaruxitmipcrium.Pera^sautemm^^^^ 

rfc  ^^'^""/"/'uP^-?''"'^  '^^^'"'^'•^l-ga""  ipcsfututi  netcmpusabaduentuChrilli  vlque  Tfinem mu7d  d^^^^^ 

Chn(t,,,n.ft,s.pfeChriItusadueniensJigaa,t.  musinteJligere,  quoa  cordibus  cIeaorum^,rr^i^^^m^^^^ 

*AMB.Trcsfjntdamnat.onesd.abol..Danatuscftprimo,  cum cxclulum te.iet.        '^«^'^"^  ^'^«orum  d.mna  vutute 
quandodecjEJefti  beatitudineproptcriniquitateai  fuamell  «J^Avg. 


t  De  p?.d. 
J.c.fi  n  an 
te  fin.&  c. 
ciuns  §  g> 
Vfrortpio 
bi.&  cap. 
piiiuipni. 
vkraiiicd. 


N  1  C  O  L  A  V  S 

C      A       P. 


D  E 

X      X. 


L  y  R  A. 


Diifio. 


;Sr  C  Tvuan.Defcriptagenerali  &fpecia[ifcptimaplaga,hicconfe 
-'cjiicnter  definbitur  ecclefi£  promotio  noua,  &  diuiditur  in  duas, 
'i'*''ip'>rnodcrcribitHrhxcptomoti0.fecundoCh/iJiianorniterataperfe 
cutw,ibul.t  vid.  ledcs.S«V„(^«TO  tamen,  quodprimampotenatem  et 
Jecundam  tn  partee%ponunt  aliqiii  ie  Calixtopapa,&  Henrico  impera 
torelm-.us  nommis  qmmo^qui  cogenteeumpapa  fubimerieaioneana 
thematis,rcuunciauit  confuetudim  cjua  uftfuerant  imperatores,f.inue- 
liicndi  epifcopos  &  abbates  per  baculum  &  anulum,per  trecentos  an- 


not 


MOJi.ALITE}{. 
Ti  Etuian.  FcriliuangclaintcJJigiturquiJibctbonusChrifti 


nos  &  amplius.J.  a  tempore  Caroli  magni,  qux  poteflas  t  i  concefJfue 
rat  ab  Mriano  papa  in  concilio  I{nm£  celebrato ,  ut  habetur  in  clnoni. 
ca  Sigisberti.&  fic  exponunt  hanc literam. 

1  Etvi.i.i.papamCaUxtum. 

2  Habentem  cl.  ab,  i.pote!Utemexcommunicandi,quafegregatur 
qnis  a  conjortiofideliim. 

3  ^ica.ma.m  m;i.Ci.multitudinemcarnalium&pr^latoruminhoc 

faiiojibiajji/ientium. 

4  ^KZ^.dt.i.B^manumimperatorem. 

5  ^Et  I ig.  eu ni .  Vcr cenjmatn  ecclefianicam,ne ampltus  di&o  modo 
Vjurparetftbi  ecclefiajltcam  iurifdi£lioncm. 

*Per 


vicarius.quiamorciuftitif  nontiniet  Jieare\inculo  excoica 
tjonis  uelifiterdiai  tyrarviosperfequentcsiuft.tiam  Dci. 


Et 


i<3^9  Glo.orcl.&  Nicolai  clc  Lyra  1660 

^  *  AvG.  Aitdominns-.Ncniopotcftintroireindomumfor  flar.  Tunc  (olucfur  qviando&brcuetcmpnscrir.Namtri-  D 

A  tis.&T  vafa  cius  dinperc.nifi  priusaljigiuerit  eum ,  diabolum  bus  annis  6c  lcx  menfibus  lcgitur  totis  luis  ruorumque  viri- 

Lib  20  de  vo!cnsintcl!igifortcm,quiagcnushumanum  potuittencrc  biislxuiturus ;  &:  talcscruntcum  qa.bus  ci  bclligcrjnduiii 

^M   ^^'      cjptiuum.valaveiociusqux  fucratcrepturus,  fidclesfuos  cft.vtvinci  tanroeiusimpetu  infidiilque  non  poflint.Etfoi- 

Mauh  ij.  f.itu-os.qiiosilleindiuafispcccatisatquc  jmpictatibuspof-  ucturinfacic,  vtqaamfortcmaducrljnum  Dci  ciuitaslu- 

lidebar.Vtcrgoalli-  '  pcrauit,  cnm  i:igenti 

garCtUrhlC  forris.^p-  «  i.tototfnipot«abincitn»tioncTfc)ueadfincm&culi.        b  rotJa rcproboriim.  glona  lU  I  redcmptO- 

prcrcj  vidit  Apolto-  ■•^'''    ,  c  i.i.centUmcgte<iiendivi»iamtci-.^ixit.na;occujto»KimJ.aj.  ns.adiutotis ,  Ubcra- 

lusin  Apocalypn.an  .1  eumpcrannosmillc,& mifitcumin abyfluin, &:claLiijc>&:  ii-  i  nos,ai pici.it. 

gclum  dclccndente  U  r  n  ri  i-         » '•'*°""A""''""':*'"""- 2,  *  AMU.Tcpus  mo- 

deca:lo  ,  habentcm  gnauuiupcr  i{lum,vtnon  icducacamplius  Gence.s,donecco-  dicumquopoamii- 
claucmabvfli,  ^«'ca»       ,  QuiaDeiuiuconftiiuit.  Je  annos   lolucndus 

tenam.  Alligauiteu  c  iummenturmilleanni.Ec poil:hocoportct illum {oluim^di-     dicitur,tc<npus  Anti 

ITJlllcanniS,  pOtClla-  Ideo  non  timendm.  » Fidele»  fubditnt.  ^  b  MaioresbcncicgnaBdo.  ChriHl  cft.  TuC  Cnini 

tcmciusabcisicdu-  Jcotcmporc.  Etvidi  fedcs^  <!J<:i'edcrunti'upereas, 6>:iudicfum  5  peccatis  hommum 

CCndlSaC  poflidcdi.S  SjhocquiaDcuiiniujiJiitcishuciuditium-        PrxlatH.        «  Vidi.  tacicntib.  dabitUf  pO 

qm  fuecant  iibcran-       ,  n,,i-    r        '      "Y"""-  """""""•  n-  4  reflas  diabolo,  tota 

dicohibuiiatqucfrc  c  datum  clt  Hlis.Etanimas  dccoilacorum  proprer  felbmomum  j  vinutecontragcnus 
nauit.Miiicautean-         r    „    Ucft.»iainitatcm.  ^  a  ideo  Antichrirtus.  humanu  dimicandi. 

niduobus  modisin-  Ieru,&  proprer verbu Dei,tx: qui noadoraucrunt  beltia neque  ^  d  EtH,./e.L liaato dia 
tclhgipofl-untautgi  ,  i.pfcuaoat«,rtoio.,   ;,  ''«'""°,rmmaaifca,conf.m,ne.  bolo.v.dilokuosti- 

icma^SalS     imag{ncems,nccacccpcruntcharacacrcc.usinftontibusaut     f^^^^^^^^l^ 

*  »'■      ',  P*  »  Inopctaiione.  hlnpiiUniipeigntnmaf  wfiituioperjlotum.  -r   •-itr^c  <;^  i^r,.!->fr  c  i>,  ^i 

toannorum  milla-  ^  i.inanimamonui.      7  raiosixprclarosiuai 

rio,aut  certc  nvilcan  f  jn  manibus  iuis,c''  yixcrut  &  rcgnauerut  cu  Chriito  milic  an-  +  ^•^'^^  fubditos.Vidi  m 
nosproannisomni-  tpe  ligationis  cccle- 

bus  huius  lcculi ,  vr  'lain  ad  bene  operan 

*  pcrfcftonmi.cro  notarcturipfatemporispIenitudo,£f  w//;r  dumita  foIutam.S^hoceodcm  tcmporeiliosquiproChti 

rMwwa^^y/T/^mjVtiquediabolummifitinabyfljm.Quonomi  flo  moriuntur.vidiftatimin  gloriam  inttare,  nunquamad 

ncfigi)ihGataeflmuItitudoinnumeribiIisimpiorum,quorii  inferosdcfccndcrc, ficut  Abraha&cxteriprophctxdefccn 

in  in^^Iigmrarecontraccclofiam  Deimultumprofundafunt  derunt,quamuisiultifu«runt. 

corda.N  «nqniaibidiibo  usantcnoncrar.redquiaexclufus  c  £ra«/. dffo/.Etvidifimilitcranimascorumquinonadora- 

acrcJcnribu!>,piuscap:fitnpiospoflidcre.C/4«/?r/«/)e>-f«w,i.  uerunt.  ...   .^ 

interdixiteinc  pofljtexire.idcft.vctitumtranlgredi.  Abcis  f  Ef  m/. Etnondicovrucnt&  rcgnabuntinfuturo.fedetiani 

autcm  gentibus  lcduccnflis proh  betur , quas  pertinentes ad  in  hoc prasfcnti.f,  ex qao interfeCti  (u nt  vixecunt  &  regnaue- 

ChriftumfeducchatantC4,vcltenebat.DortfcyJnM»rMrw»7/c-r  runtcumChrifto. 

<inm,idcft,autquod  remanct  exfcxtodie,  quiconftatexmil  rf(  AMB.glor  aadg[corumanim2pcrducunturquotidic,de 

Jcannis.automnesanni  quibusdeincepsbogfcculum  pcra-  fcnbitur.Pcrfcdesnamquec^lcltis  patria^pcrledentes  fupcr 

gciidumcfl;.    f  ~7  •"/■  cas,SaH6torumanimxdcfignantur.Quodautcmiudiciuda- 

a  ff  w«/Jrtfww,<2rc.Quiacieftusa  fidclibusin  ftiaflscccpitdo  tumfitSanclis.quoruaixin  cxlcftibeatitudincrequiclcunr,  F 

rainariattocius.  liic  lcgiuir  io  cuangclio>  quodimcauitia  in hocaducrtere  poflumus,  cum  corum fepulcradamonia 

porcos.  aboblelliscorporib.cxpelli,  periuria  l£cpc  detcgi,  atq;muj- 

b    5"»^«4H;r/«pfri7/«w,e5'f.  i.figillum  pofuit,f.fignumcrucis,  tamiraculavidemus.  PcraiasinterfeftoruppvcrbumDei, 

quodeumficfupcrat,vtafideIibusrepellat.  martyrcsqui  diuerfisrpibusintcrfcdifunrpofliimusaccipe 

C  c  ztpofi  hoc  oportetiliuntrolw  tnedico ,  &c.  vt  rccipiat potcftate,  re.per  cas  vero  quae  non  adorauertint  beftia,eos  qu i  ab  A nti- 

quamhabuitantcaducntumChiifti.  chriftointcrficicndifunt.  Ifti  rcgnaucruntcuChrifto  mille 

LiKio  de  Tfe  AvG.Sihoccftdiabololigaii.ficincludi, Ecclefiamnon  annis;  quiaquis  corporcfintinterfc(fti,fmanimamtamcn 

auit.c.8.   pofle ieducctc; h«c crgo erit Iblutio cius, vt poffit «' Abfit vt  viuunt cum Chrifto in csleft i beatitudincTempus ab afccn 

fiat^ ^fione 

NICOLAVi     DE     LYRA.  cithannes.Etvi.  zn.i.lnnocetempapam  teTtium.DcCccn.de  c,i.d* 

*fe  Z  Per an.mil.i.  per  tempus  Cfmni,quodcurritufquead^ntichrl  apicepontificaUcondeJcendentem  SS.Francifco  &  Z)ow;nico. Habcn- 

fium.et  ponitur  hic  numerus  detemunatus  pro indetermintftojicutfer  tcm  cl.zb.i.eotenatem  approbandi  di6los  ordines  ad  reprimsndum po 

Z^.Jenioresdepfraturuniwrfitasep  fcoporum,fup.c./^.  teftatem  diaboU.  Et  ca-  tni.'t.fratrum  vtriuftjue ordtnis  multiplican  • 

2  Et  figXu,i.fubpanaexcommunicationis reflrinxit eu ne amplius fe  im.Etapp.dra.  quiapereorum  vicam  &  doUrinampotelias  d^mo' 
iutromittat  ae  tarifdtSione  ecclcfiafiica.idco  fubdititr.  nis  efl  reprefk  &  reprimetur  ufque  ^ntichrifli  tempora,ideofuhdttur. 

3  Et  it\.(c..i.fumrr,i  imperatons  &  potitificis  diflinSasmifdiSiioHes.  Et  lig.cum  pcr an.mi.  Quia  tunc  poteHas  eiur  laxabitur.ideofubdi- 

4  Et  ic.ia.ezs.  Fnus exercens cci.icpaflicam iur'fdt£Iionem,& alius  tur.Et  p.op,d.(o.mo.tctn.  'hjam anttchrifti perfecutio breuis erit  re 
temporalem.Sedhuicexpofition'nonconfonatfetjuensli!cra,quffcijui  fpeUuperfecutionftmpr(cedenttum,f.\udi)iorum,tjrannoruni,h£retico 
turin  eodemuerfu.Etzni.6cco.  Cjuode^nponunt aliqui^e perfecutione  tum,&  Saracenorum,  Et  vi.fe.H/f  ponitur  Chrtfltanorum  renouata 
Saladini,  in  qua  multi  Chriflianifuerunt  occifi.ltem  de  hoc  Sathana  al  ferfecutio,quam  aliqui  exponunt  de  perfecuttone  Saladini,vt  ditiu  ef?. 
Ugatoper  miile anttOS,dicttur hic,quod oportet illum folut  modicotem-  fed mihi iiidetur melius  exponi de Tartaris ,  qui anno  domini  1202.  de 
pore,quod expouunt de  ,Antichriiii  tempoTe,in  quolaxabitur  poteHas  tetrafua  exeuntes  multos  populos  tam  ChnHianos,  quam  paganos  occi 
djtrconis ai dtcipiendum  Gentes,ti/  tcno  quod diciturhicpei  i>a(hana-  derunt,&fic dicitur.htvi. ic.piurium  regnorum metropoles ciuitatis, 
iiiteiligi  l{omanum  lmperalorem,uidetur  t[ieconiradittio,  cptrcon-  Et  CcX.CZSJitDple  Tattarieas  fubtfciendoftbi. 

fequeiis  nimis  extorta expojitio.propter  quod exponcndo  iitera»i  liiam  5   Et iu.da.eft  ili.poteflas  tnterficiendi  bomines  Jecundum  demerit* 

tanqujm  tmpictam  depr^t(rito,faiuo  iudicio  meliori,uidctur  hxc  iite-  liiius  tempotis. 

ra  meiius  exponi de  papa  tnnocetio  qui  approbauit  ordine  sfraitum  mi  6  Et  ani,  'dc.  Hoc  dicitur  quantum  ai  ChriHianos ab eis  occifos  no- 

ttorum  er  pmdicatorum,  per quorum  dohrinam  &  prsdicationem  ec-  men  lcfu  Cbriflt  conjitentes,  ^  Mahumetum ,  qui  fupra  Befiia  dicttur      > 

€lefia  eH  quo-la-noin  renouata,&ptas  dxmonis  efl  refiirifia,vnde  "nul  &  iigem  eius  &  wores  &  ctiltum  totaiitar dtnegantes, 

tad^monuruilluffo/iesquj(anteficbitHt,ceffdueruttt,Ethoceflquoidi^  7  Etai.vttagiortxtnanimabus.  . 

cit  A  Cxt. 


M  0  1{,A  L  l  T  t  K'  porumproueritatcdcquibusfuit  fan^ausTIiomasCantua 

t  i  f^w-Af^fi.fciIicetfupcriorispracIati  &bonorum  fuffra-    ricn.&confimilcs. 
gancorumin  repicflioncm  mahtistyrannicsfibiconftatet    7  ErM'A,fr«nr,vita:  gratiai. 
afiftcntiutn.  \  £rr<?^^n4«w<»r,eSrf,tegcndoiuftcin  praifcnti&pofteainrc 

6  £t anmas decollatorum.  fuftincntium  daaina rerum  vcl  cor-    gno  gloria:. 

iCate. 


i^/i  Apocalypfis.    Cap.  XX.  i<^72 

^  tamenviunntcumChnfloincelciti  beatimdinc-  Tempus  marcruiTcftioncnuncrcfurgunr.cumabhacmiferavitafub  D 

A  abarccni1oneChrifli,vfqucadfincmnnindi,quod;permille  traai,inc?lefl:ibearitLidinecu  Dominocollocantur.Et  ficut 

annosdefign3tur,omnib.elcdisdcpur.itumeltvt  in  eofinc  primaeft  ha:crcfurredioSa(floriim,itaefl:&:prima  morsim 

corponb.j?,loiiaca;lc(licum  Dominopcrfruantur-Cietcriau  piorum.quandoprxfentevitadeferuntj&inpinisdemergQ 

teai,idcfl,reprobinonvixerunt.-quiapoUcnoricmnonadvi-  tur.Seciidaveromors,vItimadanatioerit,ficut  in  fequenb. 
lam  duccntur  ,  qu.x  -  .  ^  cxponit.  Beati  ergoc- 

jn  c.T:lefl:ibus  Sanclo-  i.AetfinM  patienwrptnaf.  "  runt qui  habcnt  p.irtc 

rum  animabnsdatur.j^   nis.    C^rcri  Vcromorcuorum  non  vixeruntdonecconfum    i  inrefurredione    pri- 

;:'e;"unmr."qTxt  bmcntur  mille  anni.   H.c  cfc  rciurrcaioprima  :  Bca-  ^tZr.^ll^^l 

hocibromOIsfeCUn-C        .         aQu..beat..ud.n«nconfccum5         b:Quu>nc.cr,.fi™«.  =  tcflatem   ,   GUia  illita 

dauoctur  ,  tus,  6^fan<ausquihabecpartcmmrc{urrcaioncprima.    ^umm^do  ratifunt 

/r--,.— ■-.,-     «....     -y.- *^  Etvcrebcatus.  4.  „  ^ 

a    €£tertvr.  mcr.  «0»       ,  ..    ,  .    ,-  ,  ,  .  ,■<  ^&erunt  ,  QUiantcfi- 

..    -   r/.idefl,a:ternaspatiene  f  In  Insiccundamors  non  habct  poteftatcm   .   Scderunt  j  ncm  mundi  cofortio 

^''"•^Surpocnas  .  &miiocf  .inhocpt,fc„u.     «•'""pS;"/;j^^;^^^^^^^^  6  Sanftorumafcribime 

prefenti    ,     icilicet  ,  bcumtiimtatc,&  humanitate.  rcbutur. Multos cnim 

qnam  aatimmoriun     faccrdotes Dci&Chriftieius,6^,regnabuntcumiIIomillc   7finemundi  inftante, 

tur.  ignispurgatoriuspur- 

I  b      H^ec  r/r  rf/J^r.  fcili-  „.  ,  .      .  .....  "  gandocremabir  •  fed 

^  cet.quoddiabolusitaligatuscit.Kquodapeccatisrefurgunt  antciudicmmabfoIutiinSanaorumcollegio  rccipicntur  . 

homincs,&;  quod  ipfismortuisftatimanim^fruunturxter-  Atqueinhisfecunda  mors,ideft,damnatioultima,non  habe  ~ 

narcquie.  '       ,  t)irpoteftatem:q.jianoncumh§disinfiniftris,fedcumouib. 

c  T^nw-r.AddifFeretiamiiliusqnjeent  fimulinanima  &cor  indcxtrisponcnmr, 

porc  .  Qtioddedccollatisdixcrat,  dealiis  minonbus  hic  <i  jQ«/A«.Etfiomnesperfe£tie(renonpo(runt,necin  eadcm 

dicir.  clantatcfuturifunt. 

*  AMBRosivs.TempusapaffioncChriftiufqucadfincm  e  i^f.worf.idcftjdamnatioxtcrnajquxcritin  corporc&  ina- 

mundi relurredio  prima uocatur.Igiturquia  uita prjpfcns in  nima,quiain nulloaugetur, 

comparationc  uitx  caelcftis,mors  reftc  dici  potcft.Sanfti  pri-  f  Sede.i.qtetnis laudcs  ofterentes  diuinitati  &  humanitati. 

— — — -________^ ig:f  Am-  /  * 

NICOLAVS     DE     LYRA.  ff^-^ieBaUumorege.EciJicapiUetusDiadematamuha^fipter  aliquas 

rk  1  Ccteri  vcr.mor-^ttarS  adpaganos  & infideles  occifos  a  Tartaris  ctuitates regias  quas  acquiCiuit,v\detur improbre di£lum,quia  regnum 

2  Non  slfupple  gloria ,  fed mortui  fuerunt  in  animabas  morte  Ge-  eius  Hunquamfic  creuit qain  remafcntfatisparuum.  Item  quod  ibifub 

henn^.  '^'^'*>''H'i(>^"'fK>menfcriptum,quodnemonouitmfiipfe,quianomen  di 

5  Doncc  con.m\lin.UempusChrifii,'namrefurgent  cum  aliisin  £iiregis & eius conditiones  fuerunt uUisnot£ ,  talisetiam  occultatio 
ftne  mundi,ytpuniantur  fimul in  anima  &  corpore.  nominis  uidetur  conuenirc  tantu  diuinis perfonis.Mat.xi.d.l^mo nouit 
4  H?c  cft  re.pri.Hoff  refertur ad iUud quod  dicitur  de  ChriHianis.  Et  fiUum  nift pater,neque  patrem  quis  nouit  niftfilius ,  &c.  propter  quoi 
■pixeruntfupple  vita  gloriainanimabusfuis,  qufglorix  uita  dtcitur  haclitera  non videtur intetligi de rege I>alduino,fed tantum de  Chrtfto. 
hicrefurre£iioprtma,fecundauer6erit  quando refurgent  in  corporibuj  mdc  ibi  fubditur.Etaocahitnt  nonieneiusuerbum  Dei  ,  qiiod  i.Tim.tf.e 
gloriufis,&  quia  ifli iam fmt fecuri  defua  beatitudtne quam  iam  habet  homen conuenitfoli filio  in  diuints,  vt patet  hann  t.b.  Verbu m  caro 
in  anima,&  poftea  habehunt cum  hoc in corpore,ideofubditur.  h(Xnm,iLC.ltem  quodpo/teafubditur.Et  habet  in  ucftimcto  fuo 
y  Jn his (c-n\o.idefl,pan*Gehennx.  &infemorefuofcriptum,rexregum&:dominusdominatiii 

6  Nonhab.potcft:.feder.fa.Dei.&C./i?fi,co/«»f«f«>»ci4wV<iff  de  Chri£ioexponituradli(eram  ajan£iis  &  doSloribustatholicis.  Item 
perfe[la.  iUudquodihtdem /«ferpo«««r.EtexercijusquifLintincoelofeque   ^ 
Etregna.cumill.mil.an.fcoc  eflvfqueadrefurreSionem  generalcy  biat\ircu,i!<Cc.quodexpofitumeftdetemplariis&hcfpitalariis,non 
&  frc  patet  qnod  loquitur  degloria  quam  habent  /aH£ii  ante  diem  iu-  vtdetur  bene  di£lum,nam  iUa  uiSioria  notabdts  qun  ibi  defcrtbitUr,  fuit 

C  dictf.  Patet  igitur qualiter  hac  litera  a  prmcipio.  1 7.  capitu.  ufque ad  i-  anno  regm  Bdiuini,ut  dtclum  eftfupra,quircgnare  capit  ann«  domini 

iium  loc  um  potefi  expomuit  iam  completa.  yerumtamen  htc  expofitio  Mc.ordo  uero  templariorum  approbatus  fuit  anno  domini.Mcxwiij.  & 

impropria  videtur  inpluribus  &  extorta:primo  quia. I  j.capit,di£ium  ex  templo  templariorum  hofpitalarii  cceperunt in  armis exerceri ,  Ucet 

efl,quodppr  beHiam  habentem  capitafeptem,inteUigitur  rex  Uegypti  ante eos fui/ient  injtituti,ut dtcit  epifcopus  Mhonenfts,  capitu.lxv.  & 

tsperm  uUerem  fornicariam  rex  Turcts,&poflea  dt£ium  e/l,quod  unu  ftc  non  vidctur  quodfuerunt  in  exercitu  diUi  Balduini  regis,  qui  regna- 

ItiSti-  defcptemcapitibHsbefttte,fciUcet,fextumeftrexTurcU,quoddi{ionat  mt.xviit.annistantum,utdicit  idem epifcopus  Achonenfts  .capt.xciii. 

iaipc-    pr£cedentibus,maxime qutareXjlegypti&rexTurciA erant  adinui-  Itemfecundum  expo/itioner^ prisdi£iam  omnia  fcripta  in  tribus  di£lis 

ioam       cem  intmtci,ut eo,ca.di£ium  eft,&  etiamfupra.Item  cap.i» .ubiagitur  capi.huius Ubri ab  annis  ducentis  & ampUusfunt  completa ,  ut patet 

de  punitione/e£if  SarAcentcd,fub  nomme  Babylonis  plura  dicuntur ,  ex  «x  pr»di&i%,Utera  ucrofequens  &  immedtate  exponitur  ah  omntbus  de 

quibus  uidetur  inteUigi  totaUs  eius deftru£lio,cum  dicitur.  Cecidit  ceci  tempore .Antichrifli.Quodautem  deftatu  ecclefix  quantum  ad  contin- 

ditBabylon  magna,&  fa£laefthabitario  dxmoniorum ,  &c.ftemex  gentiamin  tanto  intermedto tempore,cumadhuc aduentus .Antichrtfti 

I  eoquodpofteafubittur.  \n  vnadieueniei>tplag<eetus,mors,lu£lus  &  propinquus  non  appareat,nigil  fcrtpfit  Ioannes,non  uidetur conuenieSf 

fames,&igni comburentur.Itemexeo,quod  pofleafubditurin  eod.c.  maximecumdicaturcommHniteradoctoribus,quodloannesinhec  li~ 

Hoc  impetu  mittetur  Babylon  ciuitas  illa  magna,&  vUra  iam  non  iuue  brofcripftt  notabiUa  circ  a  ecclefia]coHtirigentia  ufque  ad  mundi  termi- 

nietur,ex  qiiibus  videtur  inteUigi  eius  deftru^io  totaitsfecundum  expo  num.  Vropter  hxc  &  aUa  plura  qux  dictpo/fent  contra  expofltionem  p- 

fitioncm di£iam,  cum  tamen  Saraccni  remanferunt  in  regno  Acgypti  di£iam  vtdetur faiuomeliori  iuii3to,quod  tota  litera  a  principio.xvii. 

&  Turci(X,qu£  tunc  uonfueruntper  chriftianos acquiftta ,nec po/iea  :  ca.vfquead  locum  iUum  nondum  ftt  impleta.Et quia  non  propheta  su, 

/edfolum  uria  pars  Syrix  &  ludsa ,  &  cum  hoc  ifta  loca  perdiderunt  nec  filiiis  prophetA  nolo  defuturt  s  aliquid  dteere ,  nifi  lUud  quod  a  fcri- 

Chriftianipro  matori  parte  tempore  Saladini  quaft  per  70.  annos  pofl-  pturafu  n£la  uel  dictis fanctorum  &  doctortm  autenticorum  eUci  pote/i 

quamfuerant  a  Chriftianis  occupata ,  &  poftea  iila  qux  remanferant  propter  quod  expofttionem  literie  diSa  fapientioribus  dimitto .  St  uer9 

Chriftianisfciltcet  Mhon,Tripolis  &  quttdam  aUa  fuerunt  a  Sarace-  circa  hoc  domtnus  dederit  mthi  inteUectum ,  libenter  aliis  communica- 

nispartim  dcfiru£{a,&  partim  po/ie/ia.  Item  quodpoftea.ig.c.  exponi-  bo. 

•  tur  *  Et 

,  -  -" 

M0B^J.LITEI{.  uitagrana:&gloriaj. 

*i.C<««r»  vf.wor. QuiproChriftonihilpa(Iifunt;ucl  reccpe-  4  HfC£'/}rf.prr»7<z,fcilicet,depcccatoadgratiam ,  ucl  dc  cor- 

runt  charadcrcm  be(ti?,id  eIt,dcmonis,qucm  beatus Marti-  porah  moitc ad gloriam  anim.^ quantum ad  illos.qui no ha 

nuscrucntambcftiamnominauit.  bcntaliquid  purgandum,ideofubditur 

2  ?^o»  wxfr«>ir.f.uitagratiafuclgIoriaj.  5   Inhisfecuttdumorsnonhabetpoteftatem,&c.(ci\iCCt,tx\o^S  in- 

3  Don«co.-/.7»;/.<iff.idcIt,nuquam.ficutPfaI.cix.a.Sedeadcxt.  ferni. 

mc.&c.non  cit intel!igedum,qucd  Chriftus ccflTct  fcdere ad  6  Sederumfacerdotes Dei.xi  cft.facras  laiides  Dco dantcs- 

dexteram  patris.quandociusinimici  totaliterfibifubdentur  7  Efrfgwa^wnf  c«jwco>»;7..7M.ideft,teporea.Dcopra:finito",ita 

iniudiciofinali.ficinpropofitopcrlydonecnoneftintellige  quod  ponitur  hicnumeras  determinatusproindetermina. 

<lum,quodconfumaiatismjlleannisdamnatidebcatuiuere  to,ncutfrequenteciitinhocIibro,ncutpatetpfupradi£)a. 


1 


^ 


^73 


Glo.ortl.cx  Nicolai  dc  L 


167 


4 


]ib.ie.d.e. 
ciuit.cio. 


*  AMBROS.Nomir.eraccrdotiimomncs  cledos  comprc 
hend!t.Omncscnim  f.Kcrdotcj  uocantur  ftLicqiiod  fint  me 
bra  lummi  facccdotis.fjueqaQdipn  fcmctiplbsoftcrtc  Dco 
perix>naoperanoii  dcfirtanr. 

4»  AvGVSTiNvs.  lSIondcfoIisEpircopiS&  presbytcris 
hoc  diftum  cft.qui 
propric  iam  uocaii- 
tur  in  Ecclcfia  iacct- 
dotcs:  fcd  ficiit  om 


yra 

V?HiEF..Iod?i&:iud:i?zintes  pnt.intGoc  gentcsScythi-  D 
c.isirnm.";ncsi"<<:innumcrabiics  .quKrr.ins  Caucafum  mon-  J^c?!*. 
tcm,&Mct'ti>.icmplaiidem,&:prop!c  Cafpium  marc  ad  hi-  ^^'^•■'^' 
diam  vfquctcn.iancur, &f,  h3s'pon'milIeannorum  rcgniim 
clfc  z  diabplo  comoucndas,qua:  vcniant  ad  terraml  hracl ,  ut 


pugnentcontia  ,^.in- 

«i.iecipietptioreinpotcft,tc™.       ^  doS  multis  fccum  g5 

annis,8c  cumconlummatirucrintmillcanBi,loluerur,  Sa-^    tibusconj^rcgatis.vc 

ai.exefccbiipoicftau.ii. b  AChiirtcnJfc  .Ijcet.  ^  j,      CappadoOlb.  ibcris  , 


r    -      ncsfaccrdotes,  quo- 
iijanc  mbra  (unt  vni* 


ius. 
».Pcr.zk 


ipcrcjuatuorangulosrerni:  t 

aNonlocaliicr,I<:Jmeiitc    bCcttjuasapcrtepttguibit.   c  Cio^ic  .Magug 


^ 


Ipiiinuincrabil.:5  &Qciilcs. 


gregabiccosinprarlium  ,  (^uoruinnumcruscrt  liCuccAcna 

« i.fupcibient.  b  IJcftinomniorbc.  / 


ncx Chdftianos  dici-  ^  thanasdccarccrcfuo,   &9xibitfi<!nieciucctCcntcsqua:  funr ,    Pcilis,Ae'.hiopibus 
mus  propter  myfti-  .  '      «tc^-  .  biwio.  •■>    Lvbiis,  Phrvgibiis,Sa 

tr^n»     «»  '.      V  /-  •'  l.occultjfSinamfiaep&fciuentur.  ^      ,    •.     _.   .,.  ,  •  ^.     -, 

'^  8>K  cumchnfmaificcm  u  r  1  o.   #-^  ^™  o    >  •  '•      »        u,i  4   bcis,&c  Noslcctons 

M>_gog.='c^"a,?„Hot«.nno-^rupcrquat  t  <-og&  K.agog  ,    &t  cou  ^   arbunoWcdaucs 

non  tamaiienadain- 
n3rc,quani  ect.Ir.Ti.i- 
fticam  cxpljnatione 
atiirmaf  conibimur. 
Gog  grgco  lcrnione. 
o^^o^ot^i.-ttino,  tcdum 
dicit.  Porro  Magog 
ircrprctafur,detc6-;o. 
Oninisiguur  iupbia 
&:fa!ri  nominis  icie- 
tia.qux  ctigitlccon- 

bat eos,mi(rus  cft  in  ft%num  igms  &  fulphuris, vbi  be^ilia &  ,  ^'^j;;°;^^^ 

idcft.afiidue.  ri       A 

picudo prophcr?cruciabururdicac nQdleinfccularcculoru.  i ^^^;^^S^ 

rcticomm  piinci-fCs, 


laccriotis ,  dc  quibus 

apoftblus  Pctrus  Pir- 

bsf<in^a,regdtfacerdo-  ,■",•,  F<iuaiiinMjdc.iicviurateuonpo 

tium.  c  maris.Eta}ccnderuntliipcrlantudinemrcrra:,&:circumic- 

a  Df Mr«.'Id  eft,  dc  " —         .  .-.r ...  ,•...         .,,>.. 


a  Paiatosa4beUum. 


b  £ccicCau>  iau^otum.     cADco. 

Q.non  timcncli,(]iiia  cito  peribunt. 


cordibusreproborii,  ^  runtcaftrafanaorum.&cfuiratGm dileaa^m.Eidciccndirig  »«-' 


inquibus  modo  hga 
tuseftneprovclicfae 
uiar. 

b  Magof.idcft  dcte- 
dos.i.omncs  pcrfccu 
torcs  diabolum  in  fc 
rcgcntcs,  5^  tandcm 
ad  apertam  perfecu- 
tioncm     proccden- 


a  ItaqMOiinonccdibiint. 

nisaDcodccxloj&deuorauircos  ,   &diaboUisqui(educe 

a  Prqfiintiam  penam  ijiicriii. 


b  Diabol  ata  &  fuos  ti>  pf  nis  lliDila :,  vt  pei  maxiiue 
detcrtcar . 


E 


tcs  ,  Vel  ad  literam 
B  has  duas Gentes prius  fcHncct,& pcr cas ad  alios proccdet. 
lib  »o.de        *  AvG.HaBceritnouillimapcrfecuuonouiftimo  immi- 
ciuicc.it,  ncntc  iudicio.quain fanfta  Ecclefiatoiorerrariitn  orbe  pa- 
tietur,vniucrCi{Cilicet  Ciuitas  chrifti,:ib  vniuerfadiaboli  ci 
uitare,quantacunquecritvtraqucfupcr  tcrram;  Gentesquip 
peiftaiq.iasappellatGcg  &:Magog,  non  fic  iiintaccipien 


PUt. 

■Ilay^ 
cuntii 

L.:o.c 


&;dcte(aio,  eosgil.o 
rumfufceperedodrinas.HioppngnantciuitatcmDci,ui.iam 
fluminis  iinpctns  Uiificat,^  qua;  Ul  Efaia  dicit.  Ego  ctnitas  qu^  op- 
pugnatur,?irc. 

c  £t<:i>c«»j/w.f4-/''jn.i.cofdemfanftos  in  vjrtutibus  munitos 
&  vnanimes  in  hoc  bcilo. 

j^ ^^^^ ._ ^._.     d  £<cip/cej»<i/r/5««4Dfo, ej-c. * AvG.Nonextrcmumputan 

dxtanquamfintaliquibafbari^fruequos  quidam  (ufpicatur  dum  cftidcflefapplicium,dequodicetur.pifcedireinisne  uic.c.; 
Getas&:  MairageiJs.Totonamqueorbe  tcrrarum  dgnifica  a:ternum.Sedinteiliguurignisdcca;lodcipfafumitate  San- 
tifuBitiftiene,Cumdi6lumeft:Nationcs,qugfiintinquatuor  dorum,quanon  ccffurilunt  leuicntibus,  uteorumfaciant 
angulii"terra;,eafquclubiecitcfleGog6^  Magog.  voluntatcm.Autfiipfam  plagam.qua  pcrcutienoi  funt  Ec- 

A  AMBR.Seducetgentcsqu^funtfupcrquatuorangulos  cleficeperlecuto.es  venienteiam  Chnftojigncmappcllauic 
tcrrx,quiahasvniuer(,isgetesAntichriftiimpiiflima  dodri-  defccndentemdecc]o,eofquecomedentem,ncquev!timu 
naperluftrabit.nullafque aliasgentesledncet, nifi  que fpiri-  cnt (upplicium imp orum, iedilludquod fadacorporum re 
titualiterGog&Magogvocantur.PerGog  namqucquiin-    furreftioncpaflurifunt. 

tcrprctaturtedum.ijdcfignanturquimalitiam  fuammcor-     A  AND.Noninlongumtempus  rcgnum  Antichriftipcrfta 
de_tegcntes,iufti.ib  homuiibnsvidebuntur  ,cumfuturi  fint    bit.Ignisnamqiiecclitusdclapfusillumabfumct,  fiueislcn- 
iTietcreprpb!.7vIagogveroquiintcrpretaturdetccfio,cosde»    fihsfuturus  fit,cuiulmodicratquitcmporc  Eliaeduosquin-  ^ 
fignatquidctcdiQcordisfuiinapcrtas^malitiasprorumpcn-    quagciiariosabfumpfit,fiucgloriQfus,chriftiaducntus,qui 
tcs,oIbasfc  impiosefleden  orftrabunt.T.ni^sitaquediabo-    fpirifuorisluiip(uinintcrfedlurusfcribitur.Dcniquepia:dir   '^*"' 
liis^p  An^ichriftumfaciledccipiet.Inpfslium  eos  congrcga    «Siasgentcsignisparimododcuorabir,&:ducemillorumdia 
*-  bit?qad Eccleham Dei perfequcndam cos armabit.Superla-     bolum una cu Antichrifto  &:p!eudoprophetain Iraenumi- 
titudincterra2afcendcnr,quia  vaftas  huius  fccuii  vias  ingrc-    gnis contrahct,ubiin fecula  feculorum  torqucbunmr. 
dicntt]r,qasEducuntadmortcm.Caftravcro  Sandoru  &'ci-    c  Z)jf<rc«o(5<?.i.relpc^uglona:fanwloi:um>qua:eitdies,&p5 
uitasdilefta,fignificantEccIcfiam,  quam  totavirtute  perfe-    narumfuarum  quxeft  nox, 


queiit,vt  nome  Chriftidc  mudofundituscxtinguaf^  Hie 


^Et 


'      NICOLAVS     DE    LYRA. 
^  lEccatn COnCHicdefcribiturperfecutio^ntuhritli,de(juafacra 
fcriptura  &fan£ii  loqumtur  in  plunb.locis.cum  dicitur.i t  cum  con. 
idefiytempus  ealefm  vfqueadtempus  ^nttchrifli. 
»  So :  u  ctu  r  Satha.c«'/«j  potefiasfuit  reflnfta  per  Cbrifii  prjtdicatio 
ncm  et  eius  paffionem,&  per  ^poflolorum  &fan£iorum  proidicatorum 
dodlrinam  /ed  rclaxabitur  ^titichrifii  tempore  ideofubditur. 
3  Etfe.Ge.qua: {.Ca:q.An.tjuiade omntb.mundi partib.aliqui ad  bx 
tcbunt  ^nticbriflofedu£li  afuis  pr(dicatoribus,diaholo  coopcrante  men 
dacibusfignis.z.Theffd.ij.ftcuteuangeliumChyi^iptlhlicatitmfmtpeT 
ApoHolos  domino  cooperante  &  fermonem  confirmantc  fequetib.fignis 
yeris.Mar.vl.d. 

\  Gog  &Magog.7'f r Qog  quiinterpretatHrte5lum,inUlligitur ^n 
ichyiflus,qui  erit  d^monts  habilaculum.  per  Magog  qui  intcrpretatur 
ktfflio,intelliguntur  adhxrentes  Mtichriflo,ficut  di(lum  fuitplemus 
E:^echiel.iO. 
5  Et congte. cos  in  pr5lium.con/r4  ccetum fiieliim. 


Et 


M  0  n^^  L  1  T  E  R. 
+  jEtcwm  con.fue.mil.an.&fo.&c.Hocid  literam  dicitur  dc  An 
tichnfto.MORALautcmcxponipoteftde  quohbcttyran- 
po  ^  adhxtcntibus  fibi,dc  quib.didtur.Ioan.  z.  c.  lam  Anti- 


6  Et afccn.fupec latitudi.ad cogendum  omnes ..iutichnfio obeJire,, 
loquitur  tamen  hicde  futuroper  modum  pr^teritipropter  certitudinem 
prophetia,quodfrequenter  fit  in  prophetis. 

7  Et  ciTcumic.cSt.f^n.i.Chfifltanorumadeosdeflruendum. 

8  Et  ciuitatem  dilc.  i.\erufakm,qu^ tunc a  Chriftianis  habitabitur, 
ut  diQumfuit  E^j^ch.  j  9. 

9  Et  defccndit ignis  a  Dco  de  cql.quia  jintichriftusfulminahitur 
pcr  Micbaelem  archangelnm  Chrifioprccipiente  ,  &magna.parsfu( 
exercitus  penbit  cum  eo,utdi£ium  fuit.z.rbeffal.z. 

10  E  t  diabolus  qui  feducebat  cos.quia  tuc  rcftringeturficutprius 
&  amplius  poteflasfua  retigabitur  in  inferno. 

1 1  Vbi  cft  \:)C(ii2^.i.befliaUter  uiueutes. 
11  F.  t  p  feudoprophet  c.  .Antichrifti  qui  eos  decipient. 
1 3  Cruciabuntur dic ac no.&Cci.fine fine,Ver hoc aut quod dicitur 
hic.Et  circumierunt  ciuitatem  dileBam,  &  defendit  ignis,  &c.patet 
quodloannes  non  loquiturhic  de  Tartaris  ut  uoluerunt  aliqui  dicere, 
(juia  non  inueniuntur  Tartan  lerufalem  a  Cbnftiams  habttatam  obfe 
difle,nec  ignts  de  c^lo  defcendens  eorum  exercittm  deuorajje. 

"chrifti  multifunt. 
9  E/  dej. ign.de. i.Dci  fcntcntia  condcmnans  eos  ad  ignem  Ge 
hcnn?- 

ri  Fbi  &  he.  ^e.  i.bcftialitcr  viucntcs  Sc  pcrnicipfe  mcnda  ccs- 

tE' 


i66y       A 


ppcalypfis. 

3  T.tuidtthro.  Di^Ttn  def}ru!ib'onediaboli,&  (uorurn  mcpi- 
t)iorum  fupponicdcf}ru£lionc'ni  n>undi  gd  iriaiorcm  ptip- 
pam  impiorum .  Compctic.  n.  vt  dcllruttis  m.ilis  mundiis 
dcftruaturjfecundurn  quod  abeis  fueraccorrnptus-.S^pclo 
cutus  deglQrificationefan6ltorum,$cdc:pa;ni5  impiorum , 
ron  fccerac  mcntio-^ 

g  ^ccIeCam.        b  fer  multitudineiti 


Cap.XX. 


1666 


r(i.l|,y.c.3* 


ncm  corporum,  fi  dc 
bcrent  glorificari,vel 
funiri,  qupd  bic  apcr 
tcoflendit, 
b  ¥ngntcrr<u&cfluiii, 
*Andrcas,cali,&:tcr 
r?fuga,iIlorum  tran- 
fitioncm ,  &  in  mc- 
Irus  mutritionem  fi- 
gnificat.In  intcritum 
aiicem  npn  uertcncur 
uti  Ir^ncus ,  Antipa» 
ijr,  &:alii  fantaiviri 
iradidcriir,fed  in  foU 
du  corrupetur .  Ver- 
ba  Ircnzi  ica  fonanc , 
crcatura:  fubltantia 
ncutiquam  pcriEura 
3  c0 ,  ucrus  cft  na;n- 
quc&ftabijisquiil- 
km  formamt&con- 
didit:  fcd  fpecics ,  &J 


C  ?fr  imninrtalititrlli,  &  impcHil-ilitii 
6  Scilicet  Chtiilum  fcdcnietii  in  ilUs,C]ui  hnnc  (IttUuftioncm  facict 


t*in- 

3  Etuidi  thrcnum  naagnum  candidum  ,  t<  k^cwxim  fupcr 

In  pizfcntia.        a  Abhadpccic.        b  Ideftaer. 

^  cum,a  cuius  cofjfpccS^u  fugit terr3,&  coe!ura,&:  locus  non 

Secundum  piiorcm  ftatum.         Coelo,&  terra  a  Icieft,fnalost«ni  inaiorcs.quam  minores. 

cftinuentusabcis.  Et  vidi  mortudsmagnos,  &purillo$ 

a  Cprpotaiiter-        b  Quiafanfti  conipjciuni  mcrita  finpulorum.        c  Confcienti.T. 

<i  l4el*.pr.Tltieniia  Dei  quimtclol:itrt 

c  fta*ntcsinconrpc^uthro'ni,^Iibriaptirunt,g.jaliusliber 

d  »  Wcftniali.  ' 

c  jipcrtuseftquicftvirsc.  Etiudicati  funtmortui'exhisc]uar  ^ 

Quia.1l  jpocnamaior  d<b!tur,alijminor.  a  Idc.l.mundus. 

f  fcripta  crant  in  libris  iccudum  opcra  ipforii.Et  dcdit  maVc  9 

a  Ideft.corpnta  moituoTi'in.  b  piabolus.        c  Ideft,iencbtaru|n  locus. 

tcio  rtuos  iuos^quiiacocrac&mo^^rsj&j-nfcrnusdederut 

t    Ideil  animos  moicuorum,        Sine  acccptiene  prrfpnarum. 

mo  rtuos  fuosjqui  in  ipfis  crat,&:  iudicatum  cft  de  fingulis 

*  FroAindiTitiii.        Ideft  locus  tcncbrarum,  b  Ideft4iabolUs. 

fccundum  opera  ipforum.  ttinfe"rnus,  &  mo^^rs  mi/Ti  func 

I4eft  ad  fidem  noa  prsdeftinatut. 

g  in  ftagnum  ignis  Hxccft  mors  fccurKla,&qui  non  cft  in- 
uenrus  in  libro  vit?  fcriptusimiftus  cft  in  ftagnum  ignis. 


p^rs  iiJa  mundi ,  m 
qua  tranfgreflio  acci 
dif,ii:  bomoinuetcrac^s  cft,tran(ibic&c,&  magnus  Pacriar 
cha  Methodius  in  fcrmonc  de  refurrc(i.tionc,  ica  dchis  dif- 
ferit.  Non  placct  qiiod  nonnullii  afrerunc,  ncmpe  rcrum  v- 
niuerfitatem  cocam  limiil  intcricuram,C5lLsmque,&:  rcrram 
i&  acrcmamplius  noa  fucura.  inflimmabitur  fanc  ad  rcpu- 
gnationcm  vniucrlus  orbisignequalidiluuioquodam  nm 
datus,attamcn  no  tranlibic  in  oninimodum  inccricum,  auc 
in  omnino  nihilum.Pprro  morcuos  uocac,iiit  omncs  omni 
tio  homincsjsuc  cos  qui  peccatisnuiHium  milcrat.Migni 
auc,&:  parui  iUi  nominaiuur,qui  ietacc,  U  Ifatura  puIiUi  adr 
huc  erancauchi  cerccqui  minori  concempcu  mortis  opcra 
I^dclign3rat,adcoqueopcrmnrationcmiaores  pijnas  daturi 
prancAuc  magnosappellaciuilos,puiiIIos  aiic  pcccatorcs. 


C     Et  libriapcrtifun[,&  aiim  lHm-  apertui  efi  <jui  rfi  v/<f .Libri.i.  D 
diuina  pr^eccpta  qiuT  quw  diin i reninr ,  fcient  fc  pro  mcnco 

piiniri^vcllibnconfcicnriarlingulorumquiapcrr^oinni- 
Diiserunc. 

^  Andreas.  Libri  aperci  vniufcuiufquc  opera,&r  cuiuslihcc 

ruifus  confcientiam 

dcnotat.AftiinusiJIe 

Jibcr,  vc  ipfc  fatccur , 

cl]  lihcr  uita:,  in  quo 

Sancftoiunj    nomina 

fcripra  fiinc, 

*  Ambrofins.-  I.ibri 

muki  ad  rcprobos, 

vnus  qui  c(f  virx  od 

ckijiospertincr.  M<i]- 

tos  Jibros  rt  probi  pof 

fidc-nt,  quia   multis 

modis  Di.um  otfln- 

dunt:clcdi  unumii- 

bium  habcnt,    qiiia 

vnum  Donm,  unam 

fidem  Carholunm 

vno   vinculo  chari- 

tatis     connc6func  .   c 

libriapcriencur,  cumi 

fctlera    rcproboruin 

omnibus   manifcf^a- 

buncur,S^c, 

d     ^liifs  !ib:r  aprrtui 

efl  ijui  eii  vita .  i.Chri- 

ftus  qui  tuc  omnibus  .'•pparcbic  potens,&:  fuis  dabit  vitam. 

Vcl  libcr  pre^fciencia  Dei,quracuc  .iperce  fcicnc  mali  fe  non 

prardctlinacos  ad  vicam ,  ^uam  in  mundo  exif^cnces  fibi 

promiccebanc, 

e     Exhis  qiufcr.pta  erant  in  Ithrii  (ecundum  opera  ipforum .  Pcr 

comparacioncm  fandorum  impijdamnabuncur,legcntin 

illis  qux  agere  nolucrunc . 

f    Et  dcdit  mare  rnortuos  fuos^qui  in  eo  erant.  Vulc  aperce  oflcn» 

dcre  eorpora  morcuorum  quanrumcunque  fuerinc  diflciiia 

in  illo  iudicio  u.uificari,quod  quidam  nou  crcdunr. 

g  Hxc  efl  morsfei.  unda,  i>r  <fui  non  efl  inuentus  in  Itbro  •pitsfcriptui 

m:[fus  e<l  in  flagnum  i%nis .  Quafi  dicac  cauete  uobis  i  morcc 

brima,  quia  ex  illa  pnma  fcquitur  h<cc  fcciir.da. 

^  ^  CAP. 


10 


u 


V 


NICOLAVS    DE    LYR.A. 

1  T.t  tfidi  rfeco.Supcrius  loannes  defcripfu  (laturo  ecclenz  ge- 
neralc  ludicjuro  pr^cedentcm.hic  confcqucnter  defcnbit  iplum 
iudicium  dicens.  Et  ifidi  thro>> um  magnum.  in  quo  delignatur  iu- 
dicant.i  Chrifti  poteflas  infinita, 

2  Candidum.  In  quo  defignatur  iudicij  claritas,quod  noturn  ۥ 
rit  omnibus  efTc  lullum. 

3  tt  feUentem  fuper  f «'«.f.Cliriftum  hoBiincm,&  Dcum. 

4  ^  cuius  con.fu,cce,&  ^er.Naoi  tunc  iroroutabuntur  a ftatu  in 
quo  funt. 

5  £r  vidi  mor,ma.&  pu.Quii  (lcut  dicit  Apoflolus  2«  Cor. ^.b. 
Oportebitnosomnes  ma.antc  tri.Chnfb. 

6  Et  lihti  aper.funt.Supple  confcientiaruro,nam  omnia  meri-. 
ta,  &  dcmerita  omnibus  crunt  iiota,  vt  apparcat  omnibus  iudi- 
cantisiullitia.  7  Etaliusli.aper.efleiuieflfi.EthiclHicridem 
cft  quod  przdeflinatio  diuina ,  qux  dicitur  libcr  metaphorice  , 
co  quod  in  ea  reprcfentantur  cxprene  illi  qui  ordinati  funt  fira 
pliciter  adconfcqucndam  vitam  beatam.qui  iiber  aperietur  in 
iudiCio,quia  titc  apparcbit  manifeilcqui  lunt  ad  beatitudinem 

aflu- 


a(rumendi,&  qut  non, 

g     Et  iudicaiiy^^c.m  libris,  Supplc  confcientiarumiquia  non  fb- 

lum  ludicabuntur  fecundum  opcra,&  di£ta,fcd  etia  lecundum 

intentiones  interiores,&  cogitata. . 

9     Et  dedit  inare  Tnortuoi,i^c.  iltud  fiet  ante  iudicium  qdf  prae- 

ccdet  refurre£lio  mortuorum.iicct  hic  fcribatur  poff,  quia  fre- 

quenterin  facra  fcriptura  priusfa£la  pofferius  narrantur.Relur 

gent  aurem,tam  demerh  ui  mari,  quamin  arida  mortui  :quz  j^ 

mortem  hic  dcfignatur  animx ,  etiamininferno  dctentxredi- 

bunt  ad  corpora,licet  iaro  fint  mortux  mortc  culpx,&  gehcnx. 

Ideodiciturhic.     10     £ttnfe,de.mor,fn.cr  c.Kepctiiioc&eia^ 

quod  di£tum  eft  fupra  ad  roaiorem  afrertioncro. 

II      Et  infernus,cr  mors  mif.  juni  in  Ua.i^nis.i.in  pocnam  gchen 

nz,&  mortem.hic  intelligitur  diabolus  cuius  inuidia  mors  intra 

uit  ia  orbem  tcrrarum,  licut  fol  dicitur  eifediue  calidusu  &  non  , 

formaiiter.  dzmones.n.liint  imtuoitales .  perinfcrnum  aiitem     "'*" 

inteliigun^ur  peccatores  damnati  cum  dzmonibus,  llcut.n.coa 

fentiunteisinculpa  lica(fociabunturinp^na.Mat.;^5.v.Iteiiia- 

tcdi<^iinignem«ternum,&c. 


MORALITER. 

1  Et  uidi thro.mag.  Hoc  Iiteraliter  cxponitur  dr  iudicto  fl- 
nali.Moraliccr  autem  cxponi  potcft  dc  ludicio  difcretionis, 
qiiorcprobidifccrnuntura  bonis  quod  quidcm  ludiciura 
<U  .n  prxfcntijfccundum  quod  dicitur  lo.ix.Nunc  ludiciii 
ef  t  irundi,&:c.f  t  pcr  thronum  hic  inccUigicur  auiitoritas,&: 
pottftas  iudicandi  diuina,idco  chronus  litc  dieicur  magnus 
nam  ad  omnia  fc  cxtendic,&:  candidus,quia  clarc  difccrnic 
color.n.candidus  plurimum  habet  dc  lucc. 
3  Et  je.fu.eun  4  t«.f  o«./.rtr,Nim  rtfpcttu  Dcinihil  cft  om 
nis  crcacura, 

Et 


j  FA  vidi  mor,&c.  Omnes.n.viucnces  in  mundo  mortui  di 
cuncur  propccr  neccllicatem  moriend.i,&:  fic dictum  fuit  A 
d^  Gcn.i.c.Quocunque  diecomederis  ex  co  mortc  moric 
ris,propter  nccellitatem  moricndi,quaro  incurrit  comede- 
do.     S     Etiudicatifutit,&c,irilibris.{.cor\kicniisT{im. 

9  Et  dedit  ma,mortuosfuos,&c  pcr  hoc  fignificatur  quod  ni- 
hU  occultari  poteft  iudicio  diuino. 

10  Et  infernm,&  mors.  i.homines  in  peccans  obflinaci,  qui 
adhuc  uiuunc  dicuntur  diaboli. 

t  Mif.funt.  i.ad  mittendum  prxuifi  proptcr  quod  eciam  ui- 
uences  dicuncur  Itipula  infcmi* 

Tom.6t  ^S         ^t 


i^^7        Gloford&NicoIaide  Lyra        1^68 


..    C    A    P.       XX  T, 

T  r,d,.  In  b.ic  fepti ma  vif Jonc  amt  de  innomtionc 
clenKntorum,&:  glorificationc-fanaoriin>  dcfcri 
bcMi  mcrita  pcr  cjiia:  fandi  ica  glorificati  fiint. 
a  Cali'mnouum,&  tcrram  now»i. Im tnutatio  aeri? 
diibitabiiis  ' 

C     A     P     V 


B 


ifaj, 


&  terr.c 

non  c{\  qui  j)  pcr  ignc 
fi.ic.Scd  dciqiiadubi 
tatur,  nani  purgatiu- 
r>etn  in  fcipla  liabcrc 
crcditur. 

b  F.tega,Ioiiants  vidi 
ciu'tatei/t^,^c. 
*Anibrof.  Cuiitaslc- 
ruialcm  EccJcIia  cft 
cx  omnihiis  lufns  co- 
ftrucb.  Deca-l,0dc- 
fccndct ,  quia  Doxni-, 
r.o  ad  ludjcium  vc- 
nicncc,cum»|Jooai- 
nis  mulcitudo  San- 
^iorvinvcnict,  ijcuc 
dixic  E(sias  prophc- 
ra.  Damiiiifs  udiudjcium 
ycaictcumfcnibus  popti- 
li  fHi,&  pwuipibus  cius 


p.Tcis.iova.quia 4ueEiTftatcpurg.ica.J</cMrffnT  Jr fx/,  nni;)  q- 
uiff c  vuiit  m  ten.porc  quod  benc  yiuit  in  afternicacc  fc  ccii 
b.iberc perf<a:eco5nnfcit,f,.,r.7r^m.  ftcut fj>o>,fjm oma^am  ri.a 
Mqu  •m.idmodtMi-i.n.mim<;  muncribus.i  viroadchoru.n 
viri  prarparacur  fponfa,(icdacis  cc^plcrtihus  donis  a  Chnftr,, 

^  V  Y    f  virtucibMsquoqiir,^: 

i  X  A   I,  '    - 

a  Mf  i?,aercBi  rDjiouatura. 

"  -  ^  1.  - 

I 


D 


~     ...     -  ■•--""''"""'-■'ir'"™-  bInno8.i«m. 

1  vidi  coelnm  nouur&tcrra  nouant.  t 

3  Ideftftaius  il!e  .].in  j.iiui  fr.int  aiupliu»  non  c.l  ncccruriu$. 

Primu  enfm  cflu,&  prima  terra  abiit,  * 

S-.unduB.  pt.orrm  fl«.,m.       q..ia;gioaicic5,&  «mriiud,,  aufcii.ir    t 

&  mare  ia  non  clt.Et  cgo  loanncs  vidi  3 

a  Ide'J,f<)cli;fiaminoinnin.od;.  qu.cicyViiiam.         b  Idnt^m.tct    4 
Siiodha6cthab.tu.im.        c  «c.i  im.Soitalcm  irapaffibileS: 

I.     .     ,         .  j,  ^^  '<•'"  O"^'""  qiii  eit  pa-t  i)Ici.c  videntem. 

ciujtare  (anda  letufale  noua dcTcedcte  l 

a  (iu.a  iiueUex.t  «juidijud  boiii  hil-ct  ctolefia  a  fola  Dci  i;ratia  accc 
C     Ji,  ^        I  1  T-v  /"/•/.     ^'^^'         ''  V.rii,iibus  couipolitaui. 

^  dc  coelo a^  Dco  pararamjicut  fponfam  crnatam  viro fuo .  7 

J     p  'WntaHnnncaiionempropl.eiicam,         b  (iMi.nK- fccrciisagitprinc.paliier  -.. 

tt  audiui  vo'ccm  magnam  de  throno  diccntem .  Ec-  »    </f '/'''". Cumdiximq 

aldclabill.smqu.basDcusfcdct.        Ch.uti  humanins  in  n,u  comra  diibolum  m.l.tauit  9       ^C    vidllTct    innoiH- 

I      ,1  ,  ,  ^     ''^'■'"''^"■''1"  iil].tteriiayloriaeru  licScfais 

ce  rabernaculum  Dei  cu  hominibus^&habitabitcumets.' 


h.Pet 


cpenbus  "boilis  ad 
cgkftcmChril^icu 
pulam  pr^eparacur 
Ecclcfia. 

C  Sicut  (ponf.tm  onia 
tam .  Scut  rptmfus 
pra-ir.itcit  munera 
fponfa?,  antcqiiam 
eam  diic.it,fic  Chri 
Iluseccicri<Efidcm, 
&  virtutcs ,  &  bona 
opcraantcqti.Trn  ca 
fufcipiat  ingjori.^.  l 

d      yoccm    rra^n.im  Richaril 


E 


Ql.^  ficut  fpofa  parata,&:  otnata  c^c  dicitur^qu-a  ficut  fpo- 
K.tT>H  Tf'^''^  fcmctipfam  cxornat,vt  fp6fo  pLicc^.t, 
Ka&hcclcil«.diucrlisvircut.bu.d^coracur,vEcreatorifuo 
qi"fftlponfuseuis,pJaccrcvalc.<t. 

"M ;:    ""•  fi,';f .fti^r^'"'^  dcfcendcre  ifta  cu.itas  dicitur,quoniam  c? 

pcrLCuain,e?o/«,,;D,,w««,/.;c,f«xr..Etdcca'Joquidcm2h 
initio  f.ii  dcfccndit .  cx  qiio  pcr  huit.s  fccuJ.  cempus  gratia 
JX-i  dcfupcr  vci.iciucpcrl.»uachium  regcncr.Kiun.sm  Spi 
ricufanaoniilfo  dc  ccdo,fubmdo  ciues  e.us  arcrefcunt  Sed 
pcriiOAUlllmumiudiaiimtantacuis,  &tam  n<uu  dcDci 
•.niuncrcdar.cas.rpp.,rcb.t.  vtnuJIa  rcmaneanc  vccuflacis 
vcltigia.quandoquidcm  &;corporaadincorruptioncm  u- 
qtic  immorta  .ciccm  nouacx  vcccre  curruptione,  6c  mor- 
talitatctranfibuiit.  >  <-»- "'wi 

*R.chard.  S.  qiiis ctfam  folam  verborum  pulchritudinem 
.       m  fcrie  yifionis  huius  diligcntius  attcndercc ,  fcmccpfum 
ad  tant.  boai  concupi fccutiam  cxciwrct ,  &  tam  ptilchrar 
at:  uicund^  ciuitacis  habuacof  ficri  uotis  omnibuf  exc"pral 

C  li    r.ruu"'"""'"-r  !"^^°'^'"^<^"J)eaionc  immcofa.W 
V'  ^.,pcr  iuffitiam./a././c«;,pcruaioncmiEtcrnam  intcrn;e 

pacis 


tionem  clcnKtorti, 
&c  elorificationcnA 
fandoru  incognicil 
,„vi^.».'  •     -  -^     -         er,ir,  &:incrcd,|.i|c 

vidcret  jpponitautoritarc sa6toru  patru.qu,  h.jc  pdixc.  uc . 
e  Ecce  t^i,  ,.m  cuidcnti  efi,qiiod  in  eadcm  gloria  cric  hu- 
rnanitas  Chnfti  in qua  militaa!c,3c  homines  cum  miicat.  Si 
rationc  bcnc  vfi. 

4c  Andrcas.Sandtus  euangelif?a  ec?Io  d.K-erur,tabern.ictiI3 
hocvcrumcilccuiustvpus  ofrcnfus  fuerat  Movfi  vclqui- 
dam  typi  protypofjs ,  &c  limulacrum  ,cum  p,- xf •nt.s  I?.m.s 

ccclci?typuscxt,ter.t.L.hocautcmtabernacu!o.quodhr! 
min.bt.s  tattum  non  clt,  nuUus  critflctiis  nulLrhchnm  c 
Namqui^cernun,g.u,d.um  larg.tur  Sandt.s  omnibuslar- 
titiani  hnis  expcrtem  impertietur. 
*R.ch.)rdiis.Hurc  vox  luredicitur  magna.(;,i  promittit  bo- 
nai.mmenfa,bona^tcma.Tabcrn.iculum  Dcicum  homuu 
bus  cr.c  qn  fc  ncjb.s,&  nos  fibi  d.u.iut.is  ,n  c^Icfli  patri::  fv 
oib.t.Et  qu,a  ,lla  focictas,fiue  cohabitatio  nou  tranfit  ri  , 
fedartcrna crit,rcdc  d.c.t.£e  h.bitabit  c,.m  eis.  pcr  hS nnn  - 
rum  quodd,c,t,/..^/.<,^.,.^ternitaten>  focietatis,ac  maX 
nis  dcfignauic.  CmusfoaecatisvmculumadhucdecS 
cumfubiungic.     Et ipfipcpuluseiuscrunt ,e-c.  ,pfin.,n,riml 
populus  cius  crunt  ,ll,us  laudcm^ernaJiter ,  £  ^^.  mT 
ccr condamaodo,c^ i^je crU  corum Dm,fuatn  bcat.tud.ncm  , 

^illis 


NlCOLAVSDELYRA. 

CApvx       XXI. 

lr«;rfi.pcfcriptofinaIi  iudiciocof  qucntcr  dcfcribitur 
I  ^«lclixfhtuspofliud.cium.  Etprimo.nacnerali 
Sefundomag.s.nfpcc.al..vb,  &  ven.tvnus.crca  pril 

'"'"".^'■^'^"^'tloanncsinnouac.oncmmu.idirenlib.- 
Ii$,di,     I   ht  uidt  calum  ncwim.er  tcram  nouamEt  per ifta duo 

VKcl).i^unturclcmemamcdia.gmsaqua,&acr.H*cemmom. 
na  mnouabuntur,&  .n  melius  mutabuntur.Ideo  fubditur 
1  Trmurn  cnir,,,^c.ab.Kon  eft  per  l,„c  intcll.gcndum.  quod 
inutcurcorumfubftantia.  fcdcrmancmc  mcl.orabuntrm 
qual.tat.bus,&  propr.ctat.bus.vt  in  claritate.  d.aphanc.tate.  & 
ij,  .m.l.bus,&  totum  ccdet  ad glonam  eicftorum  qu.  cx  crcatu 

innouat.oncm  human.T  natura:  quantum  ad  cleftos  dicens 
4     t^tdi  cwtatcmfa„aam  /er/./4/m.idcft  clcaorum  foc.cralcni 

pcrfc^4 


pcrfefta  charitatc  vnitam. 

cf^r«ntTmm  "JT  ";'"P"'"''^'gr"ff^.Pondcrofa.&  obfcura. 
rcfurgcnt  .mmortaha,fubul,3,agi|,a,&clara.&  quia  hoc  f^ct  pcr 
glorjam  an,marum  ad  corpora  rcdundantcm.id^o  d 'c.tur     ^ 

x^d.5:t;tar«nr^^"- ^ 

L4S:Sr-^"''"^  an-a.,&corporis„dcn  fubd.tur. 

8     ^'''«•«''.''^^^«■^w.H.ctcrt.odcrcribitroanncsfin.ilcmcon- 
ummat.onem.Er  pnmoquantum  adcleaos.  Sccundo  ZZl  D'"^ 

umv.honem&perfeaamftu.t.on^^m.ETq^rpt^^^^^^^^^  . 

turom«ca,alumculpa.,&poen^,.dcofublf.£fj;:y?;;:j; 


n 


"la- 


M    O    R    A    L    I    T    E    R. 

Lf^ht^SM!^:!^:^^'^"'';?'"'"^'''^"^'"-'^' 

«u.ustcrra  cft  corpu,.  T^^i^'^^''"'!"'''  '"""''"' '  ^ 
>.at  cx  .nflucntia  c^^I.fc  ^  1™  morrur&  "'  '""  §"'"- 
tutc.hoccreococlum  f:.niJ;  '^  v.u,texan.ma:vir 

ti.mveram';e;Scpi;gTurn;?/;''r-^^ 

fcrwatur.  ^    S""ri<5(  tcrra.f.cotpusquandoraunde 

t    ^^  m,>,  im  mu  ry?.idcft,amarit«do  pcccaci,nam  pcr  pcni. 

tciuiaro 


tcntiam  cft  ablata. 

3  .^^^5''^«-»"-"./:i.f;delempcrfonamqu3mIibctJ<.M«r,^ 
d,c.rur  cu.tas .  ,dert  cu.un,  vnitas.  vro^TrcanHT  ^"^ 
rium  .nferiorum  ad  rationem  ,  &  fa^r^^jKTft^r' "'"•"'- 
tinaa  .n  bapcfmo,  &  lerufal  m,  -d^ft  p^dfi  1  ,ro'  '  '^'''"*' 
d.am  d,^tam,&  dcfccndcns  dccclo  p^o^  7.^*^^"'" 
inciusauKmcnro.  ^    P'"or3tia.ntufioncQi 


LcffabZ:"'''"'"'''''"'''"'"'''"'''^™"'"^'"?-,' 

Mtabflcrget 


i6(^9      Apocalypfis        Cap.  XXI. 


1670 


illis  mirabilitir,  &  ineff-b  literparticipando.  Eft  qiiide  niic 
A  i  5fc  Dcus  cum  fuis  m  mundo,  fcd  nequaquJm  id  faris  vide 
Uir^qii:indiu  jn  hac  mortslitate  viuencibus ,  eorum  vifloni 
nianifcftenon  rcuelacir.Sed  rune  vcre  cum  eis  eric,  quan- 
onficatis  iUis  reuelaca  ficic  manifeftabic. 
Id 

a  Secnndumdiuinintem.eftprsrenseii 

ijiua  nunquam  peicibmu. 


man 
dofcg 

eft,innullootfcndcn 
tesquodnonelfepo' 
teftdumfuncin  car- 

nc, 

b     £t  abneyget  Deus 


rist  illatio.DolornuIluserir.qiiianullusdoIcbitdcqualibe:  D 
amifTv^ne.  Deqiiibusbcncdicirur,fl"*(epr/W(j<j&;>ytt«t,  quia 
quandiuvicapref<'ns  qu^fincpeccacononeft,agirur,etiani  - 
Sandns  aificiimc.Sed  tunciblitopcccacocxquoprocediJC 
&cui  (ucccdunt.penicusnon.erunt.Modocamensa^tipr^- 

dit^ispnrgantur,qui 

b  qiiianunqiuroabeijrepelletur,  fldipf.im     bcaCICUdi- 


■jlpr»?-  ]^       Et  abne^get  DeUS^.       C  »  I.>;t,diirolmioaniTOi,Jccofpnrii.         b  Continuuj  fletus.  c  Aliq«a  irquictaio. 

*-*^'*       4<Aiis.Hocdeiftoce-    d  yuj^^j&nidrsvltranoncrit,ncquelutl:us,ncqucclamor,ne 


o.  4*  ciuit 


porc  accipere ,  mipu- 
dcntiar  nimia:,  mihi 
videcur.  Qu^is.n.cam 
abfurdus ,  qui  audcat 
aftirmare  m  huius 
mortalicatis?rumnis. 


a  ;ubitus,&  U)|>l:t'3iius. 


b  IdCiUi^n  non  Cil  locus  eotuiD,  cum  non  lic  ^eccati  •u-< 
dc  IU0  hfc  procedunc. 
b| 


P«..b.      quihancduxcricv.ca,    i 
^  nullas  habences  la- 


a  Et ipfi popuius eius crunt. Et ipfe  De'us cum ^is  crit corum       Sailand? vao" js 2 

a  Qux  f  ro  qual'taic  reium  oiuerlotum.  j.       fl  j  J 

b  D=as.EtabftcrgctDeusomnemUcl,tyma,T.  aboculiseo  t   ^ilZZi^S^'^'^ 

a  I'e;t,diiroliuioaniTOi,Jccofpnrii.        b  Continuuj  fletus.  c  Aliqna  irquictai  o.  _  r'  ■        J 

niantur,  i^c  quia  aa 
he(  infufticicns  vidc- 
CLir  actcrtacio  huma* 
na,  .idiungituraudo 
ritasdiuina.  Dixittfui 
fcdbatin  throno.  Erce 
noua  facip  ow«;.T.quod 
crgo  forlican  niuiuis 
credibilc  poflcc  uidc 
ri,  cumdeinnouacio 
ncelemccorimi,  tura 
dcglorificationeSan 


quc  do'lor  erit vltra,g.a  prima  abicrut  Et  dixit  qui  fcdebat  ' 

Q.d.ln  euidenti.lc  ttatim.         a  Superiusdifta.  b  Sci!ict;t.i  .corde  tuo,8t  aliorum 

in  throno.tEccc  noua  facio  o^mnia.  Et  dixit  mihi.  Scribe,  ^ 

.7  UJUH.Jin.«Vi3.t>" »  a  Habaiaquibusfide.habearut.  b  Qui.i^com^lebiintut.     ^  .4 

[ia.4j.c.  ac  non  dico  populum    g  q^[^  \^gsc  ucrba  fidclilTima  funt,  &  vera .  Jbt  dixit  mi-  | 

'*■*  fandlum,  fed  UnUm-  *  a  Goropletafuntquicoiiiijlendafuerunt. 

r'**"**    quemque fanaonim,    h  hi .  Fa<5lum cll . t Ego ium alpha  >  & o  , initium, & finis.  | 


f 


a  Ide''.,delidfianti.        t>  Ideit.rociprum. 
d  Qmaf  uerefacit. 


Qiil  eft  ipfe  Chiiftui. 
t  itilaiu  giati  m. 
d 


chrvmas  &  dolc.es ,    k  Ego  fiticnti  dabo  dc  lontC  aqux  Viuac  gratlS .  Qui  vicerit,  lo  6torum ,  maion  tefti 
"       '.  -  o  '  II  moniodebebacj&dc 


cum  potius  quanco 
quifquc  cft  fanftior ,  ^     .     .  .   r. 

&  dcftdcrii  fanai  plcnior ,  ranro  ficcms  m  orando  nctus  u- 
berior>  Non  eft  vox  fuperna:  Hierufalcm.  fa£lxfunt  tnihi  U- 
cbrymx  me*  panes  die  *c  Ho£ie.  Et  •  Lauaboper/ingulas  noats  U- 
ilH-nmeumJnUchrymismeisJlratummeum  ngabo.  Et.  Gemitus 
meus  non  efl  a  te  abfconditus,  &c.  Hxc  igicur  magna  luce  didta 
lunt  dcfxculo  fucuro,&  immorcalitacc.acquc  «jcernicace  ba 
tlorum .  Tunc.n.folum.atquc  ibi  folum,ifta  non  erunc,  uc 
nulla  debcamus  inlicerisfacris  quxrctc,vclleserc  mamtc 
fta,fihzcpucaucrimusobfcura. 

c  Omnemlachrymam  .Qiiafi  dicac,ibi  glona,&  nulla  crifticia 
quiautrunqucfimulcffcnonpofletibi. 
\  ATnb.Mflerget  Deus  omnem  lachrymnnt.quia  poft  rcfurrc- 
ftioncm  nihil  tnftc  sanftis  accidcrc  potcric.  vndc  lachrym? 
oriri  poflint.  Et  mort  uhra  non  cnt.primus  homo  immorcalis 
faaus.peccando  immortalitatem  amific,  &  morccm  mun- 
do  inculic.poft  rcfurrcttionc  mors  non  cricquia  &:  ipfe  priii 
ccp^  mnrcis  diabolus.cum  omnibus  fatellitib.fius, m  mfcr- 
jium  pcrpetuo  rcclufiis  icncbitur ,  &  immortalicas  pcrdira 
iuftis  rcdd(  tur.ar  poflibilicas  pcccandi  qua: mortem  mudo 
irrulii ,  ?h  eis  anftTCtur .  Tieque  /K^7«i.Inccr  effufionem  !a- 
chytr.irum,&:luduni  aliquadiftanciaeft.  Namcriftitiafa! 
pc  lacbrvmas  cduxit,luaus  vcro  femper  cx  magno  morro 
rc  nafcitur  rftque  flctus  dicrum  multorum,  ccclclia  Domi 
:  ni  nunc  in  luau  cft  eo  quod  per  dcceptioncs  d^munu  quo- 
tidicmaximampartemex  fuisamittit.m  lijaautemuitalu 
aus  non  cf  it,qiiia  rullum  cx  fuis  amittcrcpotcrit,{5ic. 
^Richardus .  Clamor  qiioquc  non  crit,  quia  nulla  crit  miu- 


NICOT.  AVS  DE  LYR  A. 

l     .^«■^pri.dt/cwi  Naminccclcfia  mi]itantequaedicitur,ter 
reftri«Ic;u(alen1,ilU  funr,&  crunt  vfqucad  ludicium. 
1     £/<ii.^«»/r.i»t/;.o.f  Dcustrinu$,&  vnus, 

3  Eccc  no./d.o'W«;«.f.calos,cleroenta,&  eleftorum  corpora.vt 
patetexprxdi^tis. 

4  Et  d.x.mi.  Scri.titc.KA  informationcm  ecclcfi^,&c. 

j     Et  iixit  m.f&aum  tfl.  i.confumroatuio  eft  gaudmm  elefto- 

rum. 

^    Egofum  dbha^&  «.Quod  exponitur  cum  fubditur. 

Initium 


ccbacconiirmari.  O^ 
quam  dulcia  funt  ifta,&  animum  ad  fe  trahencia,  &  in  fe  ra 
picntia,  &:jjrai.lum  rapcumquc  fuauicer  inebriancia .  Etubc 
fcat  igitur  in  uilibusdcledlari  qui  fibitalia,actatabonano 
uerit  referuari .  Contemnat  poft  modicnm  vdic  nolitamic 
tenda.qucracpoflmodicum  fivclicaccipicnda,&fincfinc 
pofsidenJa,&c. 

d  ff.morj.vcrenoncruncibi  lachrym^,quianonericcaufa 
lachrymarum. 

c  ht  di.  Qjl.fcribe  quidquid  oftenfum  eft  mihi  de  hac  in- 
nouatione,pro  vtilitate  pixf^ntium  faaum  eft^quibush^* 
fcribereiuiiusfum. 

f  5"fr/frp  <//-».<  &<«f,dT.Iubcnsfcribere,&aliisnunciare,fup- 
ponit  exhortaiioncm>  vc  omncs  ad  hanc  lanouatianem  la- 
borcnt.pcrtinerc. 

g  £■'  dixit  w<fe;.pofica  aucoritate fanclorum  de  hac  innoua 
tione.ponicaucoritacem  ipiuis  Dci. 

h     TaSl<m  fj?.Ne  qua^rcicc  aliqujs,quid  poft  illa  innouatio- 
ncm  tlicurum  cfret,dicicur  fibi  nih  I  refiaread  facicndum. 
i    .Alpha&o.  Quafidicar.hancmnouauc.nemfaccrcpotc 
ro,quiacg«>omma crcaui,  &  in  mc  omnia cofummabun^. 
k.     S  ticft  j.Non  dabo  fiticnci  ad  hor.-^m^fcd  perfeueranci. 
^Amb.Quomodo  gloria  ifta  iuftis  dacur  gracis  pro  cuius  ac 
ccpcione mulca  pei fcrunt .nduei (i ,  mukas lac hry mas fun- 
dunc.innumcras  preccs  I>eoctiefiJnt.cleemofynas  largiun 
tur,&  cqceris  bonis  opib.femctipfos  cxcrcct.Scd  gratis  vita  — 
a:ccrna  pcipiunc,qu la pretium  vjc^ scerna:  quod  func  bona  ^ 
opera,ab  ipfo  accipmnt,  qui  dixic.  Sme  menihilpnteflisfacere.  °*"'*J* 

^7-ofidebit 


7  Jn;f/M>»(jr^«/y.A1ph3.n.eftprimaliteraGrxca,&ovltim«. 
Deus.  n.  eft  principium  cifcfliuum  a  quo  omnia  ptoducuntuf, 
&  (inis  in  quem  omnia  ordmantur. 

8  Egofttient', i.d<bito  modo  defidcranti. 

9  Ddfeorfe/^-wT  tfv«<e*;^<r  I  parncipationero  vitxbeatx. 

10  Gr,ttis.  Licet.n.habentcs  gratiaro  mereantur  de  condigno 
beatam  vit.im.tamcn  ipfi  gratia  pcr  quam  opera  fiunt  meritoria. 
de  condignojgratis  ddiitur,alioquin  gratia  lam  no  eflct  ^ratia  . 
Ro.ii. 

1 1  -Q^i  wicmV.Caraem,mundum,&  diabolum. 

Toftdebit 


MORALITER. 

It  abflerget  Deus  omntm  Uihrym4m,C c.TrSsferendo  fecum 
talcsadgloriam. 

X     Et  4ix''t  qui  ieitbat  i»  throno.  Ecce  Houa  facio  owinitf.f.in  refur 
reftione,quando  fanfti  habebunt  corpora  gloriofa. 
5    £frfijK«wi.f4fl*iM#^.idcft,coufumnjatuinefthomiQi$pr5- 

BliUlB. 


6     F^o^mii/pfea.dro.i.principiuma  quocunftaoriuntur,&fi 

nis  ad  quem  ordinantur. 

8     Egofifitnti  dabo  defante  aquA  uiuA .  ideft ,  dc  vera  beantu- 

dine. 

10  Gratis.SicvLrAxcxtw^Ko.^.^.GratiaDeiuitaMerna. 

1 1  iiui  Micerii  pojfldebit^&c.  Scilicet,  mundHm^carnem,&  dia- 

boluro.  _  .... 

Tom.^.  Gg    i       Ttmiii 


1^71        Glorord.&NicoIai  de  Lyra. 


1^71 


&  a    VofHiiehit  hte.  ideft  meipfuir,qui  fum  principium  om- 
A  nisbc-atifudinis.    -    ' 

b    Timidis.  i.illisq"i  timorepocnarum  fidcm_acciperc  fu- 

giiincviclncrirpram  relinquunc. 

c    yeni  &  ofle  1.  Defcripia  gloria,quam  habicuri  funt  iana:i 


dicir  qiin  merito,uel 

,  .quoauKiliofinc  accc 

'  -phin. 

tIfcM.(!         -JiAndr.Perharcpla- 

P  nui\ificA.ig'losn"n 

renfpier  cal.«ihitatcs, 

sintcrrc  ,fed 

j iim  medicorfi 

morcf  ,inccrdu;n  qui"» 
dcrji  loca  ijff^ib  fcr- 
ro  incidcre,  nonnun- 
qtia  vcro  mitia  phnr- 
maca  iuilncribus  ad- 
hibcrc.  Qui.n.qlacJc 
pro  mciritis  plag^am » 
ante  irrogajcr.K.niic 
Ecclefi.c  bearicudfne 
•Thcologo  dcmartrdc 
C-Scitcaucem  " 


a  ItrmitM  obtinetiit: 

iiif'-iui  per^tati»ra,8c  in  tiitutoji.r  jjloruin. 


b  Deitm  iremQrtatcm. 


Adamo  dormi^ci  3dempcaefl:co[t3,cxqua  deinde  mulicr  D 
formata  cft,ic  *  '^hrilto  pcr  fpotancam  oiortem  m  crucc  c  6 
fopito.fjn^uine  qui  ex  latcrc  cius  t'.Kideuacur,EcclcUa  con 
ft.tuca.ipfi^ue  propcer  nos  pacienci  confociaca  eft. 
•J«Amb.Quud  fponfa  agni  Ecclcliaconliituta  lurc  vocetur. 

B  ipcift.idomanrrrac, 


c  Act^lU  (qcietat. 

a  mriif-iui  pet-tati»ra,ac  in  tiitutoji.r  jjloriJin.  e  Quid  fji-n  p  )pulus. 

poffide^bu  h?  c.  t^tcro  illi  Dcus,&  ipfe  eriq.aiiliitiljMS..Ti 

I  a  Oe  hac  tnnouatione  <lc!'pciiniibus.  b  IdcKexcomtminicatis, 

midis  a5t,&  incredulis  A'  cxccratis,&  hotnicidis,8cfprni 

■  a  Qu^ibiu  menii.ii.'UiH  c:t  in   ulu  . 

catbrit>us,&  veneficis,  &  idololatris:  Si  oib.  ine  nda'  cibu.s, 

,  SciticeT)i'-''»«'«ir""«'**'.f '"••'•' '"'""*•  -  '       -.      .-''""i'''':""'^  i""'P 


d.ccns.I^t!  hahre  foon- 
fam,  fpQtlui  e(i,  Q^iod 
autcra  ,  &  uxor  dic.i- 
cur  fcnptura  dcmon- 
fcrat  dicens .  Troptgr 
hoc  relintjuet  honrio  pa- 
trem,&  matrem,  ^  ad- 
hdfebii  vxorifus ,  crc. 


/o.j.» 


dcfccndcns  ,    homi- 
ncm  airumpfic  qucm 


♦■  ■      •-■•-■  Vi  Qirtntum  iramalo».  •     ,  <  '  . 

phiaU?  P^^n^'^  ^«^pt^:  P^^g'^  nouifnmis,  &  locucus  e  mecii ,  i  ^ 

'^         ^ /rfipUa  intclleftuitl':  •     "-    t) -.!*>.<<*?*  HJem- •  '    '      c  ItifututoglotifiMndam^  , 

d.ces.^^ni^^^oridaiibi/pofSinyxoHagni.  EtOiftulK  w,JJ  ^^^^t^^. 

>godcmalhdc   '  "'......:--:  ' ..  .     ',  i<J  quiaaff-aum  macris  ^ 

icem  fponfjrti  A^ni  v3toJ:d*'.4ripbUariiQiwnci?.naS>:. - .:  $.'iC'e"?'Corpu.s  quodex  ca 3<Iumpfic.  pro  ccclefia  fua  cra-  F 
uri  A.mus  Chrlllus  occifus  clt,  Chriftuscunc  illam'  '  didic .  Quam fibi  ica  vniuici--^vt  ipfc fic csput,  &  ipfa cor- 
.fan!ymnefihidefDonfiuic.Q.'icmadmodimcni:n       pus.  ■ 


'que  vcl _, —    

'|ft:Qprio  fanguine  iibi  (^efponfauic 


.  Q^icmadmod  im  cni:n 
■     ,  Adanio 


In 


^ 


• 


T!~TTr«-rTt 


.;,■  ..^ 


..N  I  G  O  L  Al  V  %>'\>  E  .fL.Y  R  A. 

j     PojT-iiftJf /jxc.Hacrcditatc  perpctua. 
%  -  EieftyiUi  l>em.Q3n^^lori.un.  '   . 

j  £'  ipfc  erit  mihi  fihu^.pti  ainmilatioiicm  perfcftami.Io.- Jia 
Gum  ppparuerit  fktiiies  ci  crimus.quia  vidcbinjMS  tu  ficuu  eft. 
•4  Ti'»><iisJntcmMk  toofcquentcr  ponitur  li«alisconfumma- 
tio  ,  quantum  ad  rcprobos  .  cum  dicitur .  Timidii  autm.  timorc 
ir un  i.»no  declinantibuj  ad  peccata  mortalia ,  &  m  cis  perfeue- 

Tantibus.  "  ' 

j     E'  increduHs .  i.  ludxh,  Saraccnis,&  cxteris  fidcm  catholi- 
icarnrefpuentlbos.      ■ 
6,    E  fj:ec»-.jf;j.  i.rcuertcjatibusadpcGcatacnormiapoflcorum 

■condonationcm,(ijcat  canis  aci  vomitum.  •  ; 

7     /^f />owc/(/Jy.Faft'i,vcl  voiuntatcdcbbcrata. 

S     Et  fmicatoribmJat  pcr  fornicationcm  intcilignntur  cxtera 

carnis  vitia. 

9  Ervoi'fiis.i.mag^i$,Si  fortilegis. 

10  Erirf)/o/.;t.».Cultum  Dcodcbitum  tribuetibuscreaturis. 

1 1  Ei  ontnhtii  ■neitiJCt')Hs. Mcndacio  perniciofp.Et  pet  hxc  ui- 
ti.untelti^untur  omnia  alia  vitu  mortaiia. 

\Z      Piriidi)fUin.\,xeinh\iuo. 

13  E  jf  in  ji  'Z'if>  ardcntiy&  fulpbun.i.in  poena  gehennx,  qax 
diciiur  mors  fccunda. 

14  Et  w.nit  «d -')(  u-.m  ds  feptem  <ingf//s-Hicconfcquentcr  dc- 
fcribitur  li.itus  portiudicium  magisin  rpcciaii.Secundum  tamc 
cundaliqui  alitiTcxponiicde  tcmporcantciudicium,  &  etiam. 
anteaduentum  Antichriiti,  quod  nituntur  oiienderccx  boc  , 
quid  dicitur  inf.fc.ca.Qui  ncKct  nocear  adhuc,  &  qui  in  fordi- 
busertfordcfcatadhuc,&  iultus  mihticcturadhuc,  poUiudicm 
vcro  non  crit  tcmpus,  n^c  locus  mcriti<^el  demeriti.  Dicunt  i- 
grurqtiod  per  Angetumhiciriirodudmn  intclligiturlnnoccn 
tius  Pdpa  tcrtiub.qui  approbauitordincsfratrum  minorum,& 
przdrcatorum,qui  dicvnturhicciuitaslcrufalcmnoua,  fecyi)- 
dum  illud  Piou.  i8.c.F'<«(  r  qui  adiuaatur  afralte,qu.ifi  ciuitas  fir 
WJ  .  Ambo.  n.oidmcsad  idcm  opusfuntordmati.f.ad  prxdica- 
tionem  euangc'i).Dicunr  i2;itur,quodfundamentum  huiusciui 
tatis  funt  Beati  Francifcus,  &  Dominicus,horum  ordinqm  fpn- 
datores,dicuntur  r;imen  in  numeroduodcnario,hxcfundamcn 
ta.quia  funrduodcc.m  Apollolouim  imiratorcs,  murusverore 
gwlarisobfetuantiaperpr2CCcptn,&  {tatuta.poriae  vcroreligio- 
num  tngrclTus ,  qui  clucuntur  ad  quatuor  orbis  partcs  ,'nam  ex 

omnibus 


M    O    R    A    L    I    T    E    R. 


>. 

5 
6 

9 
1 1 


Timidis  4'i<fW,Timorcma/ehumiliantc. 

Jt  rwcrfrf«/^j.Vcritati  diuinx. 

t(  execraiis^i.iulie  fcparatis  a  facramentisecclenjr. 

Tf-^*eaificis. i.infcCiis  vcncno  inutdix. 

Et  o>H.  ,I)'n  ineiidacibus.pvrninofc. 

P^r:  iilernin.&c,  i.pjttici^ atio  cofuni  cum  dzmonibus  in 

gehcnna. 


>-^t^t 


omnibus  mundi  partibus  aliqui  ingrcdiutur  iflas  refigiones.  An 
geli  vcroin  portis  exiftcntes,lijntminifiri,&  prouinciales  pno- 
res,qui  perfc.vel  peralios  rccipiunt  ad  ordmcs  venientes,&  fic 

;  alia  hic  diila  jdaptant  ad  fuum  propofitum,prour  polTiint.Licec 
autem  bxccxpolitio  faluaripoiretiri.iliquo  fcnfu  rMyrticb  n6n 
tamen  in  fcnfu  |itcrali,(icut  credo.Primo.quia  dicitur  KicqUod 
angelusintroduftusdocuit  loanncmdicens.F^-rc  ?i 

i^.-.cc.quod  non  potcft  vjrificari  dc  Innoccnrio  i^ap.i,£um  pc^fl: 

,  loanncrn  fuc;rit  li.c  per  millcannps,&!'amplius.  ItemqUiainf^ 

.'  dicitur  de  hac  ciuitate.Et  tempfum^nph  vidi  in  cadiAi  aiitc  tJt- 

dines  ccclcfiasK;iben.t.Itcm  cjuod  fubditur.Er  t  'rifhs  ko»  tgirt  fo 

li'.,necjue-luna.^i po[\ci  nccihtrabit  iii  cam  ariquidcoinquinarii 

abotiiinationemf.*ciens,  &mendacium,  difti  autemordinesin- 

..digcm  lUuminatiQnc  foIis,&  lHny,necomncs  intrantes  funr  im 

^maculati.nec  omncs  beric  inttarttcs^pei^Vuerat  in  boho,fcd  muU 
ti  fiunt  apoftats,&  pcinmi,vndfe  dicitiAu.Sicut  non  inueni  mc 

.Jjorc^  bisquiinmonafterijsprofeccruht ,  ita  noninucniodcte- 
riores  his  qui  in  moriallerijs  d(:fc(-<rQnt,proptcr  qus  &  plurd  d- 

.  lia  quae  polTunt  induci  contracxpcilitionem  prafediftam.inquan 
tum  dicunt  «am  litcralem  clTe,  vijd':tur'roihi  quod  ciuitas  hic  de 
fcripta  eft  lerufale  (upcrna.vndc  poft  prsmifla  vcrba  dc  ingref 
fuciuitatis.fubditu/.Nihqui  fcripti  funfin  l;bravit^,&  agni,hi 
funt  pr3cdcftinati,qui  etiam  ierufaicm  fupernamin2;vcdiuntur, 
&  nulh  alij.Et  ideoficut  iani  praBmifi  dclcribiftlr  hic  flatus  eccle 
fiae  triumphantis  magis  in  fpcciali,Et  primo  quo  ad  fitum  fubli 
mem,pmittiturtiipcrfonaalloqucnsbcatura  loannem,  cii  df  . 
Etvenieladme  vnus  de fcptcinZ^n^c'.&c:  perhunc.  n.intclligitur 
beatus  lacobus  qui  fup.jy  cdidus  cft  ynus  dcfcptcm  Angclis 
habentibus  phialas,&  praecellit  beatum  loanncm  in  glona,  pro- 
ptcrqtiodexDfeVVoluntatcpotuit  circuelarcfccrctacoclcftia. 
I  y     ycHi  &  oftendamt-bi  fpunf.im.  i.Ieruralcm  fupernaui,vtdi- 
ftum  eft  in  principio  capituli ,  quar  dicitur  vxor  agwi  modo  fpe- 
ciali,  quiaconiungiturci  infcpriijiliter,  &  aeternaliter,  non  fic 
autem  cccieha  miliians  quae  ccfl.ibit  in  finc  mundi,ficut  imper 
feftum  veniente  perfefto,&  figura  figuratoaduenjente.  Sicuc 
h.lex  vctus  ipfefta  fuit,&  figura  relpedu  nou^  lcgis.ficccclefia 
militas  refppctu  triumphaniiSjCuius  ftatus  omnino  petfcftus  e- 
rit  in  rcfurreftione  gencraii,extunc.n  cicdh  leparabuntur  a  re- 
probis,&  crunt  in  anima,&  corporc  perfe£te  beati  r^lurgcnt.n. 
in  corporibus  gloriofis  per  animac  gloriam  ad corpora  rcdundan 
tcm.     l6~    Etfufiuiit me infptritu .  Hoc dicit ad  oftcndcndutn 

quod 


^-7T. 


gehenna. 

14  Et  venit  ad  rne,&c.Quoii\3m  bonum  nonmouct,nifi  aliquo 
niodo  cognitum  ,  ideo  quil  ibcr  fidclis  de bet  conhderare  ftatum 
fupernac  ciuitatis,vtaHitiatur  ad  ipfum,ideo  fubditur. 

1 5  Feni.a"  oiien.tib:fpoH.vxo.mx^.lde{l,Ecckihm  tr/nmphan 
tcm. 

1 6  Er  fufiulit  tnc  in  fpirifu  in  mon.mag.  Qu  iifi  in  contcmpl  atio- 
inscxcuirua), 


/ 


1^73      Apocalypfis        Cap.  XXI.     1674 


a    In  tnontm magnum .  Chnflus  mons,  quia  mimimcnturn 
A  fuorummng;niimclt,qmatotum  mundumjrcpiet,  altus, 
quiainfeparabil:s. 

b    oflen.mi.u.Bt  fuper  illum  mpntcm  oflendit  ccclefi^  fun 
damentum. 


Ezech.tS.c 


B 


c  Lumen  .  Ipfa  lu- 
ccnspro  modo  fuo, 
fimilisChnfto,qui 
fuit  in  propofico  fir 
mus.&lucejisin  vir 

tutibus. 

d    /d;^z.Durushic, 

&uiridis,ficEccle' 

fianitetfidc&cinea 

firmataefi. 

e  Mnrum.  i.Chrifiij 

defenforcm,qui  ma 

gnus  in  Sion ,  altus 

cum  patre ,  Vel  dc- 


portisvifid)cimtur,quiaifidem  Apnftoloruminconailfim  D 
ccnentcs,  quofcunque  potueruntad  fidem  Chrifii  traheie 
fluducrunt. 

f    Tortas  d'io.  Ideft,patriarchas,perquorumexemplum  a- 
lijad  fidem  mtroducuntur.  Velporta-Apofioli.qmaalios 

introducuur  in  Ec- 

•  Chrifhim.  I»  Quantum  ti  haminititcm.  e  Qunntum  2A  diuinitatem. 

a  in  fpuin  mo'ntcrn  ma^^gnumj&altum^&olienditmihiciui-  i 


fanguli 


h  a     In  qaa  Deus  per  gracism  i:^.bitat.  Pet  infufionem  grati 

ta'iem  fanclam  lerufalem  dcfccndentcm  dc  coclo  aDeo  ha- 

a  Ideft.cognitionem  deDeo.  b  Idcil.lurninofaopeia.Eiidiadis  iigura  eft. 

c  bcnteclarita^tem  Dei.Etlu^^mencius  fimilclapidi pretiofo, 

a  Nihilibicontrlrtan  'fcd  totumdeWwns.Ccuc  vifiditas  iafpidis.  b  Nihil  celans  , 

1  guia  ibi  pura  lonfcflio. 

g  taquam  lapidi  laTpidis  ficut  cry ftalltf  m.  Et  habebat  murum 

a  Ideft,in  iidc,&  in  velHgiis  prcphctarum. 

f  magnum,  &  altum,habentcm  portas  duodecim,  &  in  po'r- 

a  Apoftolos. 

g  tis  t  Angelosduodecim,  &  nomina  infcripta ,  qua;  funt, 

r r'    „.,i;„„-     „,,;  i  Ide.i,racmoriafanftorum  pniumin  veteri 'ege. 

tcnioresalioru,  qui  •     a    i       j     ■  i  rr iT    «1       au  /^  • 

magni  in  uincendo    h  nomina  duodccim  triDuum  hhorum  Uraei .  Ab  Orientc 

alios.Alijne  vincan 

tur ,  ideft  Apoftulos ,  vel  prophetas ,  vcl  Angclos  veritatis 
nuncios. 

^Amb.iflc  efl  murus  de  quo  dicit  ^to^hcu.Saluatorponetur 
inea  mttrus,&  antemurale.  pcrhunc  igiturmurum,  Chriflus 
cum  omnibusmcmbr!$defignatur,!ta  vt  pcr  illu'n,funda- 
mcntum  :  per  reliquam  vero  ftruituram  ,eius  membrafi- 
gurentur.  Perportasautem  duodecim  ,  duodecimApo- 
C  floli,  eorumquedoctrinadefignatur.  Angehduodecim, 
prxdicatores  Apoftolorum  fequaces  dcii^nani,  qui  m 

porti§ 


clefiam.f  Angeli  i. 

fubditi,  qui  ptrrtccle 

i     inft  u6tiinIoco  An- 

3  gelorum    funt  (ub- 

4  flituti  .     Numcrus 

5  portanim     duode- 

6  cim,  qux  pcr  qua- 

7  tuurmundi  p.irte$, 

8  fub  tcrnano   com- 

9  prchenduntur  ,  ad 

10  myflerium  pcrtinec 

11  duodecim    Apoflo- 

12  lorum,  perquos  fi-  ■ 
dcstrinitatisdiflun- 

13  diturpcr  orbe  qua- 
dripcrtJtum, 

g     V.omina  infcripta  ejus  funt.,nomina  duodecim,  trtbnum  filiorum 

Jfr.  Idcfl,  memoria  fandtorum  patrum  in  vcteri  lcgceftin 

Apoftolis,quiaquod  illipriedixcrunt  futurum,  hi  docenc 

completum.  Vclomncs  gcntcs  m  fide  Apoftolorumpofi- 

tx,  ac  dilcdionc  corum.  Vnde.  EpiJioU  noflrauQS  efiisfcripta  ».Cor. j.a 

i>i  cordibui  noflns. 

h  .y4b  oriente pona  tres,ab  aquiloneportietres,ab  auflro porta  tres, 
&  abuccafupcrtxtres.  Oricns  lud.ci,  aquibus  fol  iuflitiaror-  ^ 
f us  cfl,&:  in  his  port^  trcs,quia  in  his  pnmu  fidcs  rnmtacis, 

«^nunciac^ 


NICOLAVS    DE    LYRA. 

quoi  non  ridit  tuncgloriam  eleSlorum ,  prout  erit  infe ,  fed  in  aliifuo 
eam  reprxfentante,fcilicet,  in  ciuitate  cjua  infia  difcribitur  ^uam  vi- 
ditimaginaria  v:jnine ,  &  cuius  ftgnificationem  inteliexit^aliter  non 
fuiffet  rifto  prophetica,fiiut  declaratumfuit  diffuftus  in  princip.  lib. 

.  Tfal.  &  in  princ.lib.Dan. 

'  I  In  moncem  magnum,&:  altum.Te»-  ^«ew  defignatur  calim 
empyreum,  fjuodfecundum  San£los ,  &  DoSiores  eil  Iolus  Beatorumy 
C  in  corporalibus  habet  fitum  fupremum . 

2  Et  oflcndit  mihi .  Hic  confequenter  defcriUtur  quantum  ad 
fulchrum  afpefltim,cum  dic  itur. 

3  Ciuitatcm  fandam  Icrufalem  .  Scilicet,fupernam. 

4  Defccndcntcm  dcccclo .  T^am  animx  beattt  defcmdent  ad 
refumendum  corpora ,  &  communicandim  eisgloriam ,  vi  d:£ium  eil 
fupra  in  princip.  cap.  &  etiam  ibi  inctpiet  iiatusperfe£[us  beaiiiudi- 
nis  eleSorum  .  Totefl  etiam  aliter  exponi,quia beatitudo  ca!rflis  non 
potefl  ab eleiiis  haheri ,  nifi  prins  cfuodammodo  ad  eos  defctndat  in 
frafenti-.nam  donum gratia per  cjuod efficiuntur digui  vita  beata ,  eli 
qu*daminchoatio,  &  participatio  glori* ,  propter  quod  in  oratione 
Dmiinica  fecunda petitio ponitiir ,  Aducniat  rcgnum  tuum.  id 
tfl ,  ad  nos  reniat ,  quia  nonpoffumus  venire  ad  ipfum ,  nifi  prius  ad 
fios  veniat  modo  diClo. 

5  H.ibentemcla.  Dei.  T^amclarita^  Beatorum,  quantumad 
gloriam  animis,&  etiam  corporis,  efl  ^uadam  purticipatio  diuin*  cla 
ritatis,  per  tjuam  beati  fibi  conformaniur^  i.  loan.  j .  a.  Scimus  quo- 
niam  cum  ap  .ft.ei  eri. 

6  Et  lumen  eius  finli.la.preci.  Id eU. ,  Chriflo ,  qui  dicitur  lapis 
preciofus. i  .Tet.l.b. Ecce ponam  in  Sion  la.fum.an.elec.preciufum.in 
beatitudine  namque  coclefii  per  gloriam  corporis^&  anim*  conforma' 
buntur  homini  Chriflojicut  membra  capiti. 

7  Tanquam  lapi .  la.ficut  cry  flallum.  7{pminatiui  cafus  efi,& 

neutri 


neutrlgeneris  fecundum  acceptionem  antiquorum.  Compararur  autem 

Chrifius  iafpid',  tumpropterpluralitatem  colorum,  &  i>t  Chriflofunt 

tres  nati4r«,fcilicet  diuina,&  animaintclle8iua,&  corpuu-Turn  tjuia  Chiiftus  eom 

i.ifpis  confortai  vifum ,  &  beati  dele&antnr  in  viftone  Chriiii:  nam  paratui  Lfpi- 

afpe6lufudi  diuinitatis  reficiuntur  intmus ,  &  afpe£iufu<e  humanita-  <*'  • 

tii  exteriustfecundum  quod  dicit  ^ugufl.exponens  illud  Io4n,io.Iw 

gredietur,&  egred.&c. 

8  Sicut  cryflallum.  .Q«o</  valet  contra  fltim,&  ardorem.  Et  fi- 
miliier  Chriftus  eflremedium  contrafitim,  &  ardurem  cupiditatis  ,'eo 
quod  tenuit  viam  paupertatis, 

9  Et  habebat .  Hic  confequenter  defcribittnr  fupcrna lerufakm , 
quantumadciuitatis/edificium  f  Etprimo-ingenerali .  Secundoma'  n-  -r 
gisinfpetialiyibi:  Et  qui  loquebatur  mecnm,  Circa  primum  dicitkr:     ""  *' 
Et  hat)cbat  murum  magnum ,  &  altum ,  Ideil,  fpiflum ,  & 
altum  per  quem  defignatur  fecutitas  dinlife protefiionis ,  quiC  maxi- 

me  relucet  in  Rati*fupern<e  beatitudinis ,  quam  nuHus  habens  poteii 
amitiere. 

I  o  Habentcm  portas  duodccim,  &cc,  Qutifunt  obferuationes 
mandatorum ,  perquas  habetur  ingreffus  ad  btattuJinis  iiautru. 
Matth.  X  9.  cap.  Si  vis  ad  vitam  ingredi,  &c,  Et  ideofunt  duodecim. 
"hlam  obferuatio  decem  prxceptorum  decalogi  cum  duobus  pr^gceptis 
charitatis  facit  ad  vitam  ingredi, 

I I  Ec  in  portis  Ange.  duo,  "^am  eleSorum  anim*  defetuntur 
ad  cttlum  per  mimfieriunt  .4ngdortim,  luc.  i6.e.  EaQum  eji  autcm^ 
vt  mo  me.&  por.&c. 

II    Ec  nomina  infcripta  j  qux  funt  nomina  duo.  tri.  filio- 

rum  Ifra.  Id  efl ,  omnium  fidelium  qiii  indifferenter  admittuntur  ai 

regnumftneacceptioneptrfonarum. 

1)     AhOncmx^oxtxiTQS^^cT^amcxomnibusorbtsparti- 

bus  coUiguntur  ele6li  intrantes  ianuas paradifi .  Dicunturetiamporta 

tres  ad  quamlibet  orbis  partem  principalem:nam  in  fide  Trinitaiis  re^ 

cipiuntur  eleSli  adgloriam  calejiem , 

Ec 


MORALITER. 

1    Et  oHendit  mihi  ciuit.  Scilicct.Ierufalcm  calcftem. 

4     Defcendentem  de  calo.Hoc  dicitur,quia  non  poiTumUS  afcen- 

dcre  ad  gloriam,nifi  prius  ad  nos  defccndar  per  gratiam  proptcr 

quod  perimus  in  oratione  Dominica  ,  Mattli.  6.  t>.  Adueniat  re- 

gnum  tuum  . 

J     Habentem  cla.Dci.  Id  eft.Dei  claram  vifionem. 

6  Et  lumen  eius  fi.la  preciofo.  Id  eft.Chrifto  homini,qui  dicitur 
lapis  abfcifus  de  monte  finc  manibus,Dani.p.  Eius  enim  glorix, 
conformantur  cattcri  Sanfti,ficur  mcmbra  capiti. 

7  Tanquam  lapidi  lafpidis,  In  quo  cft  varietas  coloru.defignans 
ia  homine  Chnfto  varietatero  charifmatum,  &  donorum . 

6    iicut  cryJiallHm .  Quod  dicitur  (cdarc  litijn,  &  Chr 'ftui  fu» 

dcuatc 


dcitatc  fedat  totaliter  dcnderium  humanum . 

^     F.t  habebatmmummagnum.  Perquemfignificaturfi;curitas 

pofleliionis, 

10  Mabentetnpor.duo.  Perquasfignificanturdecemprscepta 
(lecalogi.cum  duobuspracccptischaritatis,pcr^Uf  tanquam  pcr 
portaseftingrefrusfupcrnxciuitaris.Mattli.ip.e.Sivisad  viiam 
ingtcdi.Icrua  mandata. 

11  Etinpor..Ange.duo.  Pcr  Angelorum  enimmin.ifteriumin» 
ducuntur  eleOi  ad  regnum  cociorum.  Luc.itf.  c.  Faftum  eft  au- 
tem.vf  morerctur  Men.&  por.ab  an.&c. 

j  1     Er  nomina  infcripta ,  qutnfiitit  nomina  dno.tri.filio.1fr.  Id  cft  , 
bonorumChriftianorum,  adquosdcuoluta  funt  nomina  filio- 
rum  Ifrael,vt  habetur  Roman.2. 
jj     .4bOrienteport(ttres,&c.  NSpcrfidStrinitatisdefcripram 


Tom.d. 


a  qua~ 


HaMi 


X.Cor.j. 


10.14 


I 


^7y        Glorord&NicoIaideLyra'. 


i6y6 


^  nunciaraab.npoftolis&.iprophctis.Aqiiilofrigidj:  g^ritcj, 
A  qua:  poft  ludxos  crcdidcrunc.  Ab  aufiro.i.  a  claritare  fidei^, 

qua:cftabaduecu  Chnfti.  Aboccnfu,i,ab  vlcima  xcatc  mu- 

di,quaj  per  Eliam  &:Enoch  fidcm  tri.ikatis  rccpiet . 

a  A/Mrw.i.fidcs  Chrifti  qua  muniuit  ipfam  ciuitatcm.habcc 

duodccim  patriar- 

portjc  trcs.ab  ag.lone,port2C  tres,  ab  aufliro  porta:  trcs,  &c  ab 

a  occafu  port^-e  trcs .  Ht  murus  ciuitatis  habens  fundamenta 

«Vcllupcrca.  idcft.in  nicinoiU,&  prwlicatiime  eorum.  b  <ima  (upci  fidem 

t,  painafthaiiimluitfundatafidcs.JcdoafinaApuftiiloiiini.  ,  b       I        •  n 

duodccimjetinipfisduodecimnomina  duodccim  apofto- 


igitur  fundamentum . i.Chriflus,a quocontincnrur omi.ia  D 
fur.damcnca  ,  fuper  qucm  ctiam  Chriftum  Cvica  compa- 
gcs  Ecclcri.c  conftruda  eft. 

c     Et  qui  [ofiufbatur  mr. Vidi  ciuiraccm  iftam  ica  muiiiranl  & 
ornatam,iS<:  non  omnes.  Ibi  vidi  a;quales  inccr  fc,  fcd  came 

vnumqucmquc  p-.;r- 


a  Qucmd..^eruntucnturuin.        b  Angclus  in  peilona  Chrmi.  c  ao  ocnepiaciium  mcum.    ^  „  ,  .„  ►o.,,r,r   V 

d  lorum  &  a-ni.Et  qui  loquebatur  mccum,habebar  mcnfura  4    [""^^.J^fJ^j;-'^^^. 


a  Ideil,illos  qui  alios  ad  fidcm  introducunt. 


g 


arudineaaurea,utmetircturciuitatc.&pdrtascius&muru.  ^    »"'^-  ^,,,.,,,^,,,.^,-,^. 

a  Idcftiides.  Expolitioiiuadrationis        /  •        1A    (i    f 

E.  ciuiras  in  quadro  pofita  eft  &  logitudo  cius  tita  cll  ouata  »    fJ^^Z^S'^ 

«  IdcilchariusquaquantumquUctcdit.tantuinaiiia^  IdeiV.mmoiem  Ecdeham.  y       Hir/T  ,"rnni  m.nnrib 

&  lati tudo. Et  menlus  crt  ciuitate  de  arudinc  aurca  p  ftadia  ;«  ^^^^  ''Tpt 


chas  pcr  quos  fun. 

ditur!,  quiaillipri- 

piihanc  fidcm  ce- 

rucrunc,  &  inillis 

innicunrurquicun- 

que  ad  fidem  accc- 

dunc, 

b     Et  in  jpfts  dnode. 

Qiiam  fidcm  ifti  tc 

ncnt  illi  ucnturam 

intcllexei  ut,  &  prae 
P  nunciaucrunt. 
^-^ANDREAS. 

Fundamenta   mu- 

ri  Beaci  func  Apo- 

floli,fuperhosenim  Chrifti  Ecclcfia  fundaca  eft.  Qijo- 

tumnomina  in  illisucluciincabul.iqu.idam  infcnptaiunc, 

ad  commodam  corum  qui  lcgunr,aut  legere  voluuc  inftru 

ttionem. 

*Amb.Si  Petrus  fundamentum  cft  Ecclefia:,crgo  fupcr  ip 

fum  iedificata cft^ficuc  &:  fuper ca:tcros. Vera cft  crgo  pfcns 

a{lcitio,quia duodccim  fundauienca  eilc erclclia:  dixic.ncc 

rcpcllit  nos  quod  Apoftolus  dicit,  Fundametimi  alind  nemo  po 

fr^^onfre,€i7t.Non.n,aliudfundamccumcft  Pctrus,&aliud 

ChriftuSjquia  Pctrus  cft  mcmbrum  Chriiii.  ficuc  dixic  difci 

pulis.^or  in  me,&  ego  in  vobis.  Chriftus  namque  fundamen- 
C  cumeftomniuApoftolorumfuorum,  fimiliccr&ipfi  fun- 

damcnca  funt  coruin,qui  per  ipfos  crcdidcrunc .  Vnuin  cft 

igi- 


Qucmdi.^eruntucnturuin.        b  Angclus  in  peifona  Chrifti.  c  Ad  bcneplacitum  meum. 


fcilum"  pro    modo 

fuo. 

d     Menfuram   arwidi- 

neam  auream,&'  csnera. 

i.diuinam  fcripcurani 

Dci  fapicnciacompo 


icclligcnciam 
rum  fcripcurarum. 
f  In  quadropofita  efi .  Quacuor  laccra,fidcs,fpcs,charicas,o-  Q."ataot 
pcracio.quxfuncaiqualia.quia  quancumquiscredic,  tatum  ""'""" 
fper.u,quancum  fpcrac,tantum  diligit,quantum  diligit,taii 
tum  opcratur.in  quadro  crgo.quia  i obufta  fide,  loganimis 
fpe,ampla charitatc,efficax  opcrcVel  quatuor  latcra,  qu.i- 
tuor  pnncipales  virtutcs,quaium  vnanondcbetaliam  cx- 
ccdcrcin  hoinine  prudeiitia  .ippctendi  boni,&:  vitandi  nu 
liquam  fequitur  tcmpcrantia,vtavoluptatibus  homoferc 
trahat  poft  hxc  fortitudo  ,  vt  quod  intelligic  opcrctur,de- 
hinc  iyliitia,vt  fic fuos adus  cemperetjHe  nimis  luftus ,  ucl 
fapiens  fibi  videacur. 

cr    Terftadia.  Scadium  eft  locus,&  curfus,&:  menfura,&  o- 
tto  faciunc  miliarc,  nocac  tendences  ad  brauium.  p 

^  Duodecim 


NICOLAVS  DE  LYRA. 

1  Etmurus  ciui.habensfundamencaduodecim.Jc/c^.rfKO- 
decim aftitulos fider.nam fecu>>d:im  fioddicit ^pifiotus  Hebr. i  i.a. 
Fidcs cft  fubftancia fpcrandarum  rcrum.  Id  efi,  bonorum  ccsle- 
flium,ijusfu'itrcsfpera>nl£.  Li  in  hac  definitione  fidei  accipitur fub- 
itanua  pfQincboatinne  ^  fiue fundamento ,  eo  quod  fundamentum  efi 
inchoatio  domus.Ter  fidcm  vero  formatam  iHchoatur  beatitudo  ccelc' 
fluin  nobiStficut  &  plenius  fuit di/ium^H(br.i  i. 
X  Et  in  ipfis  duodecim  nomina,duodccim  apoftolorum  , 
&  agni.  Idefl^Cbnfii.  l^am  duodecm  ariiculifideifunt  de  Chriflo , 
fex pertmentef  adeius  diU:nitatem ,  & fex adeius humanitatem ,  & 
huc  fccundum  communionem  diliin&ionem  articulorum,  quamuis  ali- 
qui  difiinguant  quaiuoraecm  articulos  fidei,feptem  dc  diuinitate,  & 
fcptcm  dc  bumaniiate.  Dicumur autem  normna  .Apoflolorum  in  ipfis 
fundamentis  fcripta ,  quia  primo  publicauerunt  fidem  Chrifliprxdi- 
candOy&  pro  ipfa  moriendo. 

3  Ec  qui  loqucbatur.  Hic  confeqtienter  defcribitur  xdificium  cl- 
vitatts  ccelefi's,tria^i  s  in  fpecial'.  ttprimo  propotiii  intentum,dicensi 
Ec  qui  loqucbacur  mccum.  fcUicct,.yi>igeius. 

4  H.ibebac  menfuram  arundineam  aurcam .  Jdff? ,  fimi- 
lem  arundini  in  figura  ,  quia  non  pofiet  cffe  aurea ,  &  cum  hoc  arun- 
do  vera. 

5  Vc  metirctur  ciuitatem .  QuantHm  ad  fpaciHm  intet  muros 
contentum . 

€  Ec  porta  cius,&  murum.  Qjiantum  ad  eius  latitudinem.T^m 
habita  menfurafpactjintra  mururu  contenti,  habctur  mcnfura  muri; 
nam  interior  pars  mnr!y&  diilumfpacium  contiguaiitur. 

7  Et  ciuitas  in  quadro.  .Aequiiatero. 

8  Polica  cft.  Id  e}i^difpofiia,i/uod  patet  excoquodfubditur. 

p     Eclongicudoeiuscantacltj&c^t.  Quoinonpoffetefle,nifi 

4{uadrum  tjfet  Aquilaterum  ,  perhoc  autem  intcUtgitur  quadratura  ^ 

Aftt"   vlrtu-  quaiuor  uirtutum  Cardtnalium ,  qux  manct  in  patrta  ^fecundum  Do- 

|.im  eirdiiu-  (lores  Catholicos^  tamen  fecundum  alios  a£lus ,  quam  in  W« .  T^am 

Uuminpa""  aclus prudentineji  tbr.nuUumbonum  Deo  pneponere^  veUquarc^. 

forti' 


Fortittfdinis  autem  Deofirmiffime  inhxrere.  TemperantU  vero  uuUo 
defeRu  noxio  deleiiari,tufliti£  Dcofubditum  effe . 

10  Et  menfus  eft.  Hic  exequitur propvfitum.  Etprimo  quantum 
ad  ciuitatis fpacium.  Secundo  quantum  ad  n)t*rum  /bt ;  Et  men  fus 
eft.  Tertio  qnantiim  ad  fundamenta  ,ibi :  Fundamcnca .  ^«arfo 
quantumadponastibr.  Ecduodccimpor.  Circaprimumdicitur  ; 
Ec  mtnfus  efl  ci.  Id  efljpacium  ciuitatis. 

1 1  Pcr  fladia  duo  milia.Tv(^o«pofe^  intelligi,quod  ifla  duoiecim 
niilia  Uadia  contineant  totum  fpacium  ciuitatis,& pr£cife;nam  illtid 
fpacium  oportet  ejfe  quadrum  squilaterum,  vt  di6ium  eH.  Duodeciirt 
autem  non  efl  riumerus  quadratus.  Dtcitur  autem  quadratus  numerus 
qui  refultat  ex  dtiHu  vnius  numeri  in  feipfum  femel ,  ficut  ex  duBt* 
bmartj  in  f  ipfiim  rrfulrat  quatcrnarius  :  nam  bis  duo  fhnt  quatuor , 
ter  tria  nouern.,  quater/juatuor  fedecim,  &  fic  confequenter,per  quod 
patet  quod  inter  nouetn ,  &  fedecim  non  efl  aliquis  numerus  quadra- 
tusy  &  ideofifpacium  ciuitatis  eflet  duodecim  milium  ^adiorumprA- 
cifenon  poffet  efie  quadrum  leqiulaterum  ,  propter  quod  diccndum  , 
quodiUa  duodecim  milia  ^adia  menfurant  Vhtim  latus  huius  quadri , 
&per  confequens  totum  fpacium  continet  duodecies  duodecim  miltn 
iiadia ,  qutc  funt  in  vniuerfo  centum  quadraginta  quatuor  milia  iia- 
dic ,  &  eii  numerus  quadratus  refultans  exduSu  duodenartj  in  feip- 
fum.Hic autem  numerus  continet  tionies  fedecim,  Cum  ergo  o&ojiadia 
faciant  miliare  vnum ,  &  duo  miliaria  leucam  vnam ,  fequitur  quod 
prxdiSlum  fpacium  citiitatis continet decemoBomiliamiliariori^m  , 
&  nouem  milia  leucarum  ,  &  quodlibet  latus  tnuri  dtiodccim  milia 
fladiay  &  tottis  eius  ambitus  quadraginta  o&o  milia  fladia,  quia  mu^ 
rus poniiur  quadratus  ^quilaterus.  l^ec  tamen  computatur  hic  fpiffi' 
tudo  muriyfed  tantum  fuperficies  interior,  vtpatet  ex  di&is.  Hxc  att- 
tem  ftgnificant  magnitudinem  loci  beatorum ,  fecundum  quod  dicit 
Baruch  3  .c.O  Ifracl  quam  magna  efl  domus  Dei,  &  ingens  locus  pof. 
eius,&c.  Tamen  ccelum  empyreum  quod  efi  locus  beatorumy  cfi  quafl 
incomparabilitermaius  quam  citiitas  Jiic  dtfcripta ;  nam  in  hoc  libro 
maioraper  minora  frequcnter  fignificantury  ficut  fupra  cap.^.per  vi- 
gintiquatuorfenioreSfintelligitur  vniuerfitas  Epifcoporum,qu£  multo 
maior  efl^vt  di£lumfuit  ibidem. 

it 


M  O  R  A  L  r  T  E  R, 

JquatuorEuangeliftiscft  introitusfupernxfclicitatis.  Euan- 

t  "  P''""'  ^^"^"  Matth.diciturab  oriente  ,  eoquod  dcfcribit  Chri- 

Kiiim  i-       "'^'""'  •  ^""^*  ^"°  ^^  o"'^en'c,  quia  dcfcnbit  paifionisoc- 

flipftip  «afuTO.  loauniHWtcn^abauUro,  vod^mworfttr^tulgemulM- 


cis,quia  dcfcribit  claritatem  diuiniratis;  Marci  vero  ab  Aquilo- 

ne.quia  dcfcribit  iudiciariam  potcftatcm,  qu£  incutit  frigus  ti- 

moris. 

3     Et  qui  loqtiebatur  mecum  habebat  ttienfurarti,&c.Vei  hoc  figni 

ficantur  diuerfi  gradus  gloria;  fccundum  hominum  merita,qui 

gA^muntui;  ad  ocduKS  An^eloium^id^o  in  finc  didtur. 

Men- 


1 


1^77        Apocalypfis  Cap.XXl        1^78 

^  a     Diwdecimmnia,  Clui  pcrfeaifuntin  fide crinitatis  cx  qua-       ficari  ••  vtqui  ChnRi  mnrrifir.-ir.nnf.m  m  r,«  rr,r,^^.».,r„.,„  r» 


Stadia 


a    Dtwdtcim  milia,  C^i  pcrfe£ti  funt  in  fide  crinitatis  cx  qua^ 

tijor  mundi  partibus. 

b    Mcnfur^  hominis,^i4<f  efl^^n^eli.  luxta  literam  oftendit  An 

gclii  .npparuifle flbi  m  fpcciehominis,  vcapercedcnotetcu 

qiii  ligiii6cabatur,vcrum  Angelum,  i.filium  Dei,  &  verum 

homincmfuiffc. 

c    frfrizr.Dixcratin 

hac  ciuitace  cflc  mu 


ficari :  vtqui  Chriaf  mortificationem  in  fuo  corpore  vfquc  D 
portaret,vcgetamquc,  &  vernaiiLcm  chsricatcm  crga  illum 
fempcr  oftchderir ,  qtii  ctiam  pcr  fciuidam  fidcm ,  ad  loca 
palcua  dux  nobisexiftit. 
g    lcfpis.Yindis  virorcm  fidci  immarcefcentcm  fignificat. 

\   ^»""'">=«'!"=iP«'«".P^°fici«=nt«.&P«fcftos.        b    Ideft,fides,vel  longanimitas  Vcl,  i^/^/^f,  cfl  Sai.ao 

c    Ide,l,ch.n,t«.  d    Ideft,fpes,veIcomempkt;o 

v4iioJdrationemcIiciendi3ftiun,nonquoadmeritiini. 


B 


Ciiii.i  fulgebun  t  Sanfti,  &c. 

Qi^ia  &  corda  Sanaorum  uSnjIucebuDt. 


1 


|urf  h.U' 


ter  fe  alios  maiores, 
ahosnrinorcs,  hice- 
xequitur  murus  ipfe 
quahsfic^&qualisip- 
fa  ciuiras,  &  funda- 
mcii:a,&:portir. 
d     StruBura  rr.ur!  eins 
exlapide.  Idcft,fiali- 
quis  ad  hoc  infirui- 
iur ,  vc  fic  defenfor  a- 
]iorum,hochabcccx 
fid 
tcnec 
quar 

gnificac,vtfitdcfcn- 
foraliorum. 

c    .AurHm.  Sapientiam  denotat,vitrum  fidei  puritaccm  qua 
cre  promittic  quod  corde  credic. 
f    Eifund.mentnmprimum  Iafpis,&c.   4e  Andrcas.Perlafpi- 
;  dcm  quiad  Smaragdi  flnlrihtudinem  ad  viridicatem  cendit, 
probabile  lit  Diuum  Pecrum  ApolioloruCorypha'u  lic»ni- 

ficari: 


ros ,  &:  portas,  &  fun^   a  duodccim  milia ,  &  longHudo .  &  Jatitudo ,  &  altitudo  x- 

daniCnta,&ipfOSin-  a    Ideft,defenforeseorum. 

quauafunt .  Ec  mcnlus  cft  murdseius  centum  quadra^inta 

i    Cubitus  in  quo  cll  manu^,oper?t,onem  figniticat. 

,,    .  Vel  quia  iqaaici  Angelis,  vcl  quia  tanti  multitudims. 

b  «juatuor  cubitorum».nienrura  hominis,  quie  eft  Angeli. 

a    Lapidc  CliriAo,  vcl  viris  fortiliNs  in  fide  . 
_  ^  b     Id  e:S  miuor  Eccleiia. 

c  Eteratltruaura  muri  cius  ex  lapide  laTpide,  ipfa  vero  cf- 


b    Quantumadanimam. 
d     Qjtsntnni  ad  corfus. 
c     iu  c:lj  Piopl-.eta. 


I 

1 

3 

4 

5 

6 
7 


,  c     lU  c:t,  ttopl-.eta. 

e  uitas  au'rum  mundum  fimilc  vitro  mundo,  &  funda-  8 

a    Weft,  omnigenereTatutum,veIimitatoribu5quivita,_8cgloria  9 
I         oi  om  firmirfr  EccJciiomornant. 

le^  &  prardicat,    f  "^^"^^  *"""  ciuitatis  o»mni  lapide  preciofo  ornata.    Et  1° 
amLfpisvirtdisfi-   $  fundamcntum  primum  lafpis ,    fccundum  Saphyrus  ,  u 


rum  fidc5  non  marce 
fcens,  fcd  fcmpcnn 
operis  virorc  pecfe- 
ucrans. 

h     Saphyrus.  Simihs  ^^"^^- 
fercnoc(clo,  qui  per- 
cuHLjsradijsSo!ij,ar- 
dencem  cmiccic  ful- 
gorem ,  iignificacal- 
tuudnicm  "fpei   San- e 
dorum,  quorum  con 
ucrf3ti6  in  cochsclh 
quicsca  vcro  Solein- 
noiiati  ard.:?ntius   a;- 
ccrnaquxrunc,  &:,a- 
lios  qua:rcrc  doccnc , 
diccnccs:  Xoliracon-  P^l'''3-<*« 
uerfatioiuccelistn. 
ANDREAS. 


MICOLAVS  DE  LYRA. 

I  Et  longi'iido,&  latitudo,&  altitudo  eius.  Sciiicct,  fpacij. 
3,  .Aequaiiafwu.  De longitudine,&  latitudnc lam patet ex di- 
Aisrnim  fpaciumquadrum  eil  ^quilaterum.Dealtitudine  vero 
quantu  ad  muru  non  'it  hic  meuo.led  poitea  de  altitudiit<;  ipacij, 
qund  accipitur  fccundti  altitudincmontis  inquodelcnbiturii^c 
ciuitus  hta,lccudu  quod  dicitur  fup.eo.c.Ec  fuitulit  me  m  ipirtu 
in  mantcm  tsagnu,&  aitam,&  oitendit  mihiciuitate  faiiAa,o<:c. 
£t  lecuiidum  lioc  altitudo  montis  huius  ell  duodecim  miiiucn 
ii<idiorum,Ucut  longitado  fpaci),&  cius  Iatitudo,vr  przdi^ii  eft. 

3  Et  mcafts  efl  /nutos  cius.  i-Jic  confequcnter  agitur  de  nicnfu- 
ra  murorum,cum  dicitur. 

£(  >iie. i»s ifl mwos eius.  Et liccteirct  tantum  Vniis murus, ta- 
inen  dicit  muros  in  plurali,  propter  quatuor  cius  latera  fpacium 
prxdi^uin  includentia. 

4  Centu  »  quadraginta  (juatuor  cubitornm  menfura  hominii.  Id  cfl:, 
accipiendo  cubitum  humanum,  qui  continet  pedcm,&  diinidm 
fecundum  vnam  accepnoncm,  i.a  cubitu  brachi)  vfqj  ad  manu, 
fecundu  alia  vero  duos  pedcs,f  a  cubito brachij  viq^  ad  fummita 
tem di»itoru.£x  qUo  p<tet  quod  non  accipitur hic  menfura  lon- 
gitudinis  mun,fccundii  fuii  ambitum,  ncc  et  fecundu  iatns  vnii: 
nam  muru<<  habens  quatuor  lacera,&  quodlibct  longitudinis  ce- 
tumquidcaginta  quatuorcubitorum ,  no  pofTct  daudcre  fpaciii 
pra;dictii,ncc  ccia  duodectma  cius  partc,  nec  ctiam  minimdm,f. 
vmin)  iUdium  quadratu:  na  vnum  Ibium  (bdium  continctccntii 
vigintiquinq;pa(rus,&quilibetpaflusqainq;  pcdcs.&  pcrcon 
fequens  vnii lladiiiquadratii  tcrccntii  duodccim  cubitos ,  &  di- 
midiii  quadratos  f  m  maiore  acccptionem  humani  cubiti,vt  patet 
cx  pdiAis.Et  io  diccndu  quod  hic  accipitur  menfura  mun  iccun 
dti  eius  altitudinc,  q  efi  multo  minor,  qua  cius  longitudo,cuius 
triclura  accipitur  fccundu  mcnfuri  fpacij ,  cuius  quodlibcc  latus 
cit  logitudinis  duodecim  milia  iladiorii,  &  p  cofcqucs  quodlibct 
latus  mun,  qih  cotiguatur  fpacio  in  parte  interiori,  vt  fup.di^tii 
eft.^ptcr  quod  hic  tacctur  mefura  logitudinis  muri,qa  fufficicn 
ter  h.ibetur  p  mcnfura  fupradi£tafpacij  cotcnti .  Didii  cil  autc 
fupra.quod  p  muru  intclligit  fecuritas  beatitudmis,^ipter  quod 
cius  altitudo  df  ceniu  quadraginta  quatuor  cubitorum,q  cil  no- 
inerus quadratuSjVt  diftii eftlupra,  &  fignificatftabihtatebca- 

titudinis. 


MORALITER. 

J  Menfura  horniyiis,  &c.  Lt  crat  flruftura  eius  muri  ex  lapidc, 
iafpidc,pcr  quem  (ign ificatut  Chriftus,vt  pracdiftum  eft:  cuius 
ineritoibilocataroiiiMis,quiibidemponitur,iicutdiciturAa. 
4.b.Non  eftinaliquoaliofalus. 

7     f  fivtrocuitas  au,tfnti,iu-  dum  ftmileviiromundo .  Namibi 
eft  pci  fefta  charitas,&  vifion  is  claritas. 
9    Eifuiidam.mu.c!,a  c.UIa  fundarLcnta  funt  Apoftoli  qui  poft 

Chriltuoi 


4« 

C^uod  hiclapisccclc- 
fticorporiatTvniletur,  quarccolorem  qiuKjLic  ra;rulci:m, 
qucm  vuigoLazurum  appelJanr,cx  coiicnaiunc,  Beatum 
Paulumligmttcare  arbicror,  fiquidcm  adccrtium  ccckim  ^ 
aliquandoraptus,  animoque  in  ca-lumiugiccrdefixus,  eo 
pcrciahjceftudcbacqiiocquot  ipli  parebant. 

Chalccdorii. 


titudinis,  ficut  corpus  quadratu  firmiter  ftat  in  quolibct  latcre , 
propterquod  et  virtuoiiiscomparaturquadrato.  r.  Ethicorum. 

5  Menftra  ho  ,/iriis,  ■;nte  eft  ^ig: li .  Pcr  hoc  deiignatur ,  quod 
homincs  clcfli  adacqualitatem  Angclorum  alItimuntur,Matth. 
22.c.Eiuntln.ut  AngeliDeiincocio. 

6  Ettfatilruau.rmyie:usexia.Ia.Sic\xt(\iiprndi(\vit&,^va\it\i 
intelligitur  fecuritas  beatitudinis,pcr  lafpide  vcro  ipfe  Chriftus, 
proptcr  quod  murus  dicitur  de  lapidc  Iafpide;nam  ipfc  Chriftus 
clt  fecuntas  beatoxum,a  qiia  non  poflant  djuertere,ncc^uelli. 

7  IpJ  i  vero  ci:  itas  aurum  rnundum.  Ciuitas  aut  eft  ciuiu  vnitas, 
i6  pcr  ipfaro  intcliigitur  focietas  beatorum.  Per  aurii  vcro  quod 

C2teri!.mctalIi$cftpreciofius,incelligiturcharita$qpricstcris 
Dci  donis  cft  donii  excelietius.Idco  dicitur;  Ipfa  vero  ciidtas  au- 
rum  rwK  .diW.Na  focieta$  fupcrnoriiciuium  vniturferuentifiima 
cliaritate,fccund£i  quod  dicitur  in  ^pfa.  Supcrnat  matris  gau.  &c. 
qu^  ab  alig,bus  dicitur  cfle  Bcati  Creg.ab  alijs  vero  Hugonis  dc 
Safto  Viftorcin  qua  fubditur,Nec  languor  hic,ncc  fei)ium,ncc 
fraus.nec  tcrror  hoftiu,fed  vna  vox  !ctatm,&  vnus  ardor  cordiii. 

8  Simtle  virr()»2««do.Ideft,pcruium,ficutvitrum,qaod  rccipic 
iumcn  non  folum  extcrius,fcd  ct  intcr!us,per  quod  lignificatur, 
quod  fotictas  beatorun,  in  rcfurrcitionc  penerrata,  erit  luinmc 
gloriae  intcrius,&  cxterius  per  gloriam  corporis,&  animac. 

9  £i/"«»iiawe»tJ.HicconfcquciitcrdefcribitiirciuiMsfuperna, 
quantumadornamcntumfundamentorum,cum  dicitur:  £f/««- 
dameta  muri  duitaii.  omm  l.ipilcprccivfo  ornara  .  £x  quo  patet, 
quod  non  accipitur  hic  fiindamctum  pro  fimilil lidinc  iljms  quod 
in  acdificijs  abfconditur  iub  tcrra:  iiaia  ibi  oruaiociKum  noh  iia- 
bct  locum ,  fcd  accipitur  ad  fimilitudinem  paciis  inftr  oris  «difi- 
cij,qux  tamcn  apparet  fupcr  tcrram. 

10  Etfi.nia-  e.'«'«/;riw«w/ay^/V.Diftum  cftfupraquodduo-  it.An 
dccimarticu!ifi'.lci,|intelligunturpcriftafuiidamcnta.  Imcriex  '^*'" 
articulos  pcriingtes  ad  Chrifti  diuiniratcm,  primus  eft  dc  vnitate  fj^  "^ : 
Dei,qui  eft  principium  crcdcntibus.tollcndi  crrorcs  vaiios  Gen 
tilium ,  plures  Dcos  ponentium  ,  idco  pcr  lafpidcm  dehe^natur 
quioculos  purgatjvifum  acuit,&  confmat,  vtdicitunn  i'bro  dc 
proprictatibus  rerum.Et  ibidcm  ponuntur  proprietares  iequcn 
lium  lapidum,fccundum  qaod  inferius  allignantur. 

1 1  Sccundii  Sapby.  Sctiidus  articulus  cit  dc  trinitatepfonarii, 

^  CUIUS 


ctilr.rd 

jiecio- 
pc^cio, 


Chriftum  dicunturEcclcfiifundatorcs ,  vndc&  fupradicitur; 
Et  nmrus  ciunatii  habensfundamenta  duodccim,&  in  ipfts  d.wUecim 
nomina  .Apo[lolorum,&  agni. 

i^rr..?rriT;-"""  f"'^''""'^/"^"-  Pcrquod  potcftintelligi  „  a.oMo- 
1  ctrus  Uuilti  Vicarius,  propter  quod  cms  ligni  hcatio,  qu.c  eft  >  a  ad  u  l.ipi- 
pcr  lalpidem.vt  pr.Tdi£tum  cIt,communicatur  Pctro.  dcs  i.rcciolbi 

Secundi^tSupbyrus.  Qui  cil  coloris  coeleftis;  ideo  fi<^nificat  •'«^«'F""* 


II 


i*aulunj,qui  fult  r.iptus  ad  icrtiuin  coelum. 
Toin.^.  G  g 


Tertium 


;^79         GIororJ.&NicolaldeLyral        i^)8o 


^ 


a  tertiumChalccdonius,  quaitum 
c  Smarnj^dus  ,    quintunu  Sardo 


nix 


lcxrum  Sardius,  ieptimum 
'■  Chr.yrolithus,o€tauum  Berillus, 


laudcrcfiftic,  nonei 


a  Chalirdnni.  C^^loremfallcnrisluccrnaehabct/uli^cr  fiib 
A  dn)o,indomoobfciirus,«>mn!unifciilpciitium.irginncncis 
heii,  rcIiftitjradioSolis,  vcldigitoiuattrirucKcandcnspilcasad 
fcti;.h!t,figniFKacfi;imni5intcri  xchnritatisSiiiiVoru  n,qui 
foris  dcfpcdi  luccnt  m  occu'to ,  qi;x  chancas  in  abfcondico 
bona  i.tjit ,  &  m  fccreto confcicncio: 
fu.T ,  qnantum  ad  b<>c  quod  fccclat , 
&  alio>  operationcfua  l.iicar.non  lu- 
cct .  Scd  cum  alijs  prodeirc  iubctur, 
tuc  apparct  quid  ful?,oris  habc.it  «n- 
tus.  Sculpcntibus  rcliftit ,  quin  ir  zc  r 
aduerfi  fcculi  fortis,&  infccabiltscU 
anullovinci  potcfl-.  VcHi  quisc.nn 
vuk ftulperc ,  &  pingorcadulatoria 
^oncc  dit.quia  vanam  glorinm  contemnic.  Et  hi  tales  calc 
ficliradijsSolis  vcri,idc(t,Chrifti;vcl  digitis.id  cft.Spirituf 
faniti  qualj  contrai>ati  palcas,  id  cft,  peccatorcs,  «Jt  tragilcs 
ad  fcfr.ihiinc,(ibiquc  conmngunt. 
^  ■a  Andrcas.  HitlapisfaceidtKaliration.alinnn  infcrcba- 
tur,fcd  catbunculus ,  i  uiusbrcloconull.ifit  mcntir).  Spe- 
,  iiandum  cft  tamcn  ,  nc  ibrte  Thcologus  pcr  C.ilccdonuim 
carbunculuin  dcfignaueric.  Suntcnimciufdcm  pi\'pcnio- 
duni  colons',  Catbunculus  auccm  BcacUs  Andrc.is  Apofto*" 
]us  vocan  porcfl-,  vt  pote  Spiricus  ignc  luculenccr  acccnfus . 
b  Sntura^dus.  Qj.iartus  nimix  viriditatisfiipcr  omncs  hcr- 
bis,&  fi odcs,  vc  ctiam  circunfluum  acrem  rcddat  viridem. 
Hu:iis  nulra  gcncra ,  fcd  prcciofus  i  cpcntur  in  Scychia  rc- 
gioi^c  dcl".rt.i,"quos  cuftodiunt  gryphes  animalia  Iconinum 
Corpus,pvdcsauccm,caput,  &:  aias,  vt  Aquila.-  ,habencqua- 
tuor  pwdcs ,  quibus  vt  lconcs  fupcr  teiram  cua unc  ,  pcr  ae- 
rcm  volanc  vc  aucs,  qui  fcruant  prxdictos lapidcs ,  nun  fibi, 
fcd  bo4T»inibus  ;iufcrunr  concra  quos  Arimafpus  pergcns 
rugiKH,  & eis  aufcrc  .  Giypbcs diabolus  qui  '\.hnflum,  vcl 
ridci  gtmm.ini  .i  fidelibiiscrnauraiitcrrc.  Scdconcra  p_ij 
gnacpopulus  illc  ,  hibcns  vnumoculum  ,  id  cft,Chrifluin 
qui  non  inccdunc duabus  vijs,ncc  babcntduplcx  cor,Chri- 
Jiumquc ,  vcl  fidcm  eius  rapiunc.  Q^iartadjcicur  propccr 
quacuur  Euangclia  . 

4t  Andi  cas,  Pcr  Smaragdum,  qui  viridem  colorem  forti- 
_  tur,oici;q;  initricur,ne«  non  pcrfpicuicatem,  &  vcnuftaccm 
^  cx  lUo  mucuarur,  loannis  Euangcbflxpixdicationem  infi- 
nu;iriarbiCi;irHur.  H  cenim  animi  dei  ■clionem  ex  peccato 
c^t.im^diumoolcb  fercna  t,i.xcclIenfic]ueTheo]cgi£e  gratia 
aiiiduum  fidei  vigorcm  nobispra;ftac. 

C     SardoniXi 


9|e<^'. 


NICOLAVS DE LYRA. 

cuius  fides augmcntat  curpusEcckfiacmyfticum,  quod  pr'us 
er.it  in  vna  geni  c  modtca  ludxnrum.fcd  modo  per  fidem  Tnni- 
ta'  1$  prafdicaiam  fe  cxt»  ndit  ad  mulntudinem  Gcntilium  con- 
ticrforum,  idco  ligmficatur  per  faph;rum,  qui  corpus  liumanura 
vegetat,&  integra  nicmbra  confcruat. 

1  Ttnium  ( I'  /.  cao  iu-- .  Tcrtius  autcm  artirulus  eft  dc  opcre 
crcatioms,  quod  foli  Deoconucnit ,  &  valct  fidcs  liuius  articuli 
contrai1a:monumil!uliones ,  vt  non  adorentor  nrutcrcnTorcs , 
ideo  lignificatur  pcr  Chalccdonium  ,  qui  valet  contra  illufiones 
<la.'moiium,&  Virtutes  conferuat. 

2  i>ii.trtit>,.  Swar-^gdus .  Quartus  autcm  articulus  eft  de  opere 
fanfti ficationis  per  gratiam  ,  quac  cutat  cafum  pcccati  mortahs , 
&  datveib'i  perfuahua  iii  oiationedeuota,ideofignificaturper 
Sm.ir.Tgdumqui  valct  tontra  morbumcaducum,  &  incaunsdac 
vetbum  perlualiuum. 

3  .(hiinCn>-'Sard'i  ix.  Quinfusautem  artirulus  eft  deopercre- 
fur;cftionistorporum  ,cuiusfides  humilem  fhcit ,  &pudicum, 
co^itationem  inferendojquodcorpuscllcorruptibile,  fed  llnaii- 
tcr  ad  gloriam  refufcitandum  ,  dcbct  teneri  in  humili  geftu  ,  & 
apparatu  r.itionc  mortalitaris  praffcntis,&  mundum  rationc  glo 
Tificationis  futurar  ,propter  quod  fignificacur  pcr  Sardonicem 
qui  facit  humilc(n^&  pudicum. 

4    Sextum 


.;  M  O  !<-  A  L  I  T  E  R, 

I     TeTtinm  Chafcedoniui  Qui  valct  contra  illuHones  d?monum, 

jdeo  figijific.u  Joanncm  ditcnftm  .  7S(^o//fe  tredcrc  omni  jpiritui , 

fedpfobace  fpiriiu:  vtrttm  cx  Dco  (int , 

1     i)  .  irfiin  9mna%dus.  Valcnscontra  morbum  caducum,idco 

fignilKaf  Iacobum,qui  prirous  inter  Apoftolos  fultinuit  marty- 

rium,&  fic  fuit  alijs  firmitatis  cxcmplum. 

}     iiji'  tim  Sardonix.Facicns  humilcm,&  pudicum,ideo  figni* 

licat  lacobum  minorem  cx  vteromaciis  fau^um. 

4    Se.xtunt 


C  Sardnnix .  Qui ntustricolor ,  nigerinimo,  c.T.ididu';  in 
medio,rubcus  m  fummo,  id  eft.  S  inifli  in  p.iltionc<  xrcrius 
rubci ,  incenuscandidi  ,fed  pcrhu  nilit;itcm  dcfpc^fri ,  qnre 
quia  cx  infirmitare  c  )rnoiis  dcfccnd:t,quod  quinq-ae  fcnfi- 
busagitor,quinta  dicitur. 

•?«     Andicas.  Pcr  himc  humanj 

1  vnguis  colorcm  cum  quadam  pcr- 

2  fpi<.uit:icc,&:clariratee\primcntcm, 
5     lacobum  dciotari  prohabile  credi- 

4  mus ,  quand  'quidcm  vnus  hic  ancc 

5  omnesalios  propter  Chriltiim  cor- 

6  poris  moitem  fufliniuc,  qua^n  vn- 
guis  fuo  colorc  dclineat.  Vnushic 

etiam  .ibfque  vllo  doloris  fcnfu  abfcindi  folet . 

d     Sardim .  Scxfus  f.ingnincftoloris  vnicoIor,martyr'i  glo 

riam  fi'»nificat .  Scxtus,qiiia  fcxta  fcria  Crucifixus  cfl  Chri- 

(^us.  Vcl  S.irdius  rubcx  tcrrj:  h.ibens  fpcciem  ,  fignificat 

S.m(ftos  qiiilicetcum  menris  fublimes  inrellei>u  ,  tamen 

fragilit.ncisfna?rccord.uitnr:?ctci  drntes  fe  filiosAd.e,  qiii 

rnbracerradicitur,  quifcxcadicfa£lascfl,  viidc&ifardius 

fcxcusinducicur. 

•}«     Andrcas.  I'crSavdium,qui  fuluopellucidoanecolorc 

igncm  a:mulari,  &:  vim^tumorcs ,  &  vulnera  pcr  fcrrum  m- 

flida  fanandi  forticur  virtutis  pulchrirndinem  Apoftoli  Phi 

lippi  dcfignari  arbitror.  Hajcenira  diuini  Spiricns  igne  in- 

cenfa  fpiritalia  fcdudorum  vulncra  per  diaboli  infultus ,  & 

fraudem  ilIata,rcfocillat,&curac. 

c     Chryfolithus .  Aureum  fuUioremh^ibet,  &  videturfcin- 

tillas  arcjcntes  cmitrere,id  cft,fpirjtu;ilis  inter  miracula  pnj- 

dicatioaurum  fupcrna  fapienriafcintiPis  qu.is  emittit ,  cx- 

hortariones,  vcl  miracula,  quibusad  amorcm  D?i ,  &  pro- 

ximi  acccnduntjfignificantur:  qiiod  qui.iner  Spiritumfan- 

(^iimfit,fcptimolocoponitur.IndcctiamCh:yfoIithusdi- 

61us,qiii.T  fu'get,vt  aurum. 

•J<     Aadre.is.PcrChrvfolithumquiru'-il.inrefplcndorcatf- 

rumrcfertRLMru^sforte  Birch:iIomxus  adumbfarur  fiqui- 

dem  diuina  pr^dicacio,  pretiofaque  virtutum  fupcllex  , 

hunc  admodum  minfice  iUuftrauit. 

f    BeriUu.'!.  Oiiiiuuseft  pra;dicanclum  operatio .  LuretvE 

aqu;)S ulepercuiTi.  Vrit  eriam  manum  ten.^^titis ,  quia  qui 

Smc^o  iungitnrciu.coiKierfatione  accendicnr  ,  Dicunt& 

alij,quiab!co]  ircfl,  viridis ,  &  pallcns,  fignificatfandosin 

contemplatione  pofitos  virides  ,  fed  cura  tcrrcnx  admirji- 

ftrationisad  pallorem  adiux  vita:  rcdcuntcs . 

^  Andrca*. 


Bcda.] 
E 


Bedati 


F 


4  Sextum  Sard'us.  Scxtus  autcm  arriculus  eft de opcre  glorifi- 
cationis,cuius  fides  generar  in  animo  gaudium,&  eypellit  timo- 
rem  ,  quia  cogitans  glorificari  non  timcr  fro  Chrillo  inori ,  fed 
etiam  aliquando  gaudct.Matth.  J .  a.  Cum  •»■  s  oderiut  homwcs^c^ 
exprobrauerint ,  S  eieeerint  nonen  >eflrutn  ,  tanquam  mahim  tnen- 
tiente^  froprer  rritgaudetr,fi"  cxii'tate,  qt'on':am  me'ce<  yf-fir-'  copio- 
fa  cfi in  cce'is.  Ideo  fignificatur  per  Sardium,  qui  acccndit,&  ex- 
pcUittimorcm . 

5  Septni  urn  Chryfvlithus.  Prirpus  srtic uTus  pcrrinens  ad  huma- 
nitatcm  Chrifti,  eft  dc  ronccptiore,  &  natiuitate  eius  ex  vir^inc, 
cuius  fides  confijrtat  humanam  naturam  in  conceptionc  Chrifti 
vcrbovniram,  &  valct  conrratnnorcsnofturnos  vitiorum  ,  eo 
quod  tiato  Chriflo  in  noftis  medio  diyit  Angelus  paflorihus . 
i^chtc  timere.  Lucae  2.  b.  Et  ibidem  fubditur .  Cloria  in  altiffimis 
Deo  ,  &interra  pax  hnmirabu^  boixynluntatis :  idco  fi?nific3rur 
per  Chryfolithum  qui  conforrar  intelleflum  ,  &  pcr conrequerrS 
naturnm  hum<inam  per  inrclleftum  ab  ali)s  anjmaiibus  difbn- 
ftam  primo  Mctaphyficx,&  cxpcllit  timore»  iiofturnos. 

6  OBauum  BeriliH  .  Secundus  artirulus  cft  Ae  paflione  Chrifli', 
mortecius ,  &  fepultura  .  cuiusfidcs  inui£lumrcdditin  tribula- 
tionibus  huius  mundi.  i  .Pcr.^.a.  Chiido  igitur  in  earne  Paffn ,  cJr- 
v<is  ea.cuar.  Idco  fignificatur  per  6cri11um,qui contra  htes  inOJ» 
ftum  rcddit,&  fic  mitem  facit,&  benignum. 

iSJ^ontm 


4  SextumSardius.  Qtiigaudiumacccndit ,  &pcllir  timotcm, 
idcofignificat  Andrcam,qui  videns  a  longecruccmfibi  parata, 
dixit .  O  bona  Crux  diu  defidcr ata  ,  &  iatti  concupifcenti  anim» 
pracparata  lecurus,&  gaudens  vcnio  ad  tc,&c. 

5  Septimum  Cliryfolithus  .  Qui  pellir  tfmorcs  nofturnos ,  ideo 
iignificat  Matthacum,  quia  fponfa  Chnfti  rcpulit  Aethiopem 
tencbrorum . 

6  05lauum Berillus.  Qui  rcddirroitcm,&  facit  benignum,idco 
fignificat  Simonem,qui  audens  intcrprctatur.  Mitis  cnim,&  bc- 
pigui  proprmra  cft  *udirc  pacifice  quod  dicityr, 

J^ntm 


3 


6Si      Apocal/pfis         Cap.  XXI.     i6S: 


ropaiu  no- 


•jiAndreas  Perhuncmarisaenfqiiecolnrem  nTicanccm,&: 
ad  hvacinthjnum  accedencem  jadmirabilem  Tliomam  li- 
gnifican  verifimilefK,  quippeqiii  longa  per  marcpcregri- 
narione  vfquc  ad  [nd.js  peruenic  en  ad  procurandam  illo- 
rum  popuiorimi  falutem  a  Dco  mifTus. 
a     Topa^^ns.^^onus 

nonum  Topazius ,  dccimum Chryfopaflus,  vndcciir.um 


Bida. 


a 
b 
c 
d 
e 
f 

(T 

o 


B 


Bc<i3. 


quoranoreo  prccio- 
fior,  &  habcc  duos  co 
lorcscxauro.LSfxtbe 
rca  claricacc,maxime 
liiccns  cum  fpledore 
foLscangicur  fup^^ras 
omniumgemmarum 
chiricaccs  inafpettum 
fiiuin  fingularitcr 
prouocans  afpicientcs,quem  fi  plus  polis  v.bfcuras^fi  natur? 
rciinquisclaiiorefi,&;n  hileftcariusrcgibusinccrdiuicias 
ConccmplaciuamviramlignincaCquamfanitiregesom- 
n;busopcfum  diuitijs.&gemmis  vutucum  pr.Efc-rfic,  "yC  in 
eam  maximeafp?dus  fuosdirigu'K,&carito  amplius,quan 
to  frcqucnt.ns  diuina  ilUiftrancur  gracia.Ex  incerna  chanca 
cccolor aureus ,  ex  dalccdine  coatemplacioms  xthereus  , 
quajcxaccritu  fcculi  femperobfcurabif,vix,n.potcft  quis  fl 
muld.-tlonbusattmgi,  &tranquilla  menrecoeligaudiain- 
tueri.Vel  fi  pohs  quafi  fi  dijnitatibus  feculi  honoras  eos,iiC 
ornas  obfcuras.quia  conccmplatkini  minus  vacant.vel  mi- 
nons  mcrici  func .  Ec  flcut  in  odauo  aibua  vitJ,fic  in  nono 
contemplatiua.qux  eR  Angclorum,  quoium  funt  nouem 
ordincs  .  Dicunt  quidam,  quod  ommum  lapidum  colores 
habet,  vnde & nomcn habet.quia pan.i.omncs .  Et  inueni- 
cur  in  infula  Aegypti.que  dicitur  topazon^fignificac  Qnctos 
omnibuscoloribus  virtutum  ftilgidos. 
^Andreas.per  topazium  qui  rubri  eft  coloris  qui  iis  opitcria 
ri  fcrtur  qui  cx  octilis  laborant  laclcimi  cmittcns  liquorem 
beatus  M  tthxus  fignificatus  videtur.Nam  is  &c  diuino  zc- 
JoegrcgciuitinflammatuSj&fanguine  propter  Chriltum 
fufodignuscfihjbitus,quicordecxcutiebatuilluminaret, 
modoque  genitos  fiidci  lade  illuminaret. 
b  Chryfopaftis.ln  India  nafcitur  viridis  aurcMiie  mixtur^. 
Quidam  ctiam  purpureus  cum  gutcis  aurcis,  ligmficat  cos 
qui  virorem  ieccrn^  parnccharirate  mcrenturyic  aliam  pur 
puream  martynioftendunr,&quia'excmpIiim  Dommi  fe 
quuntur,  in  India.i.propeortum  foli':  func,  6c  cxvn  Chr»fta 
rcgnare  cxpe6tant .  fn  dcnarjo  niHnero  funt,  &  decalogus 
implcbiturperdilectionemquoenon  finic.  igiturin  Chry- 
fopairo,  opns  martyrn  fignatur,  &  prjcmium.  Chryfon  au- 
rum^paffosporruiri  dfcitur. 

4«Andrcas.C^yfnpairum,qui  auri  colorcm  auro  ipfo  altius 
imbibit,bcatum  Thadd<«um  qui  Abg.iro  regi  EdcifeChri 
ilircgnum  pei  aurum.eiufdcmautrm  mortcmpcrpaffum 
dcfignatam  pr^dicauicfignificati  exillimo. 

c     Hiacynthus 


c     Wwc^^nrx-ji.  Vnderimuscumaeremucaturinferenop   D 
Ipicuus,in  nubiio  obfcurus,  ligirificac d  fcrctilTimi >s  d  > .t.  j-      B 

rcsomnib.quaftitib.rnorib.cr.-iriN.iiicclleclibusfcconccm 
perantcs ,  vt  P.nilus qui  dicc-l^at  fapicntiam  loquimui'mcer    ^^     . 
pcrfedos.Icem.  Tsi^on poci*i uobis loqni^&c.  Iccm.  Q^itrnfirma-  ]:*r,ul'^'.^.i 

tw,&c.ltc<\y.Ofnnih~:s  i.Oc  i  i.g 

I 

t 

3 


Cuin  fint. 


ofTinlafaUns  fnm,vt  om- 
nes  lucrifacerem.  . 

Hiacynthus,duodccimum  Ametifthus.  Etduodecimpor  ^    *Andr.  Hiacynchum 

QmaJ.:if(iiimiliter»irtut;busfp!endidi.        4       qui  C^rulci    acrCiqUC 

tarduodecim  margaritas  funt  pcr  fingula.s,  &  fingulie  ^-  coloris  fpcciem  pdr 

»  Idcltconiiiga(i.         W-ft  limpliciores  t|iii  la.vius  inundp  muiitur.  T       lCgenC  au  SimonCm 

port2EcrantexrmguIismargaritis,etpIatca?ciuitatisaurii  ^    tanqu.im  chanfma- 


•ji. 


r.Cor.j».'d. 


i^  gratiavum 


E 


Chnrti  ZHacoirni,cc 
leftcmque  prudcntiam  haud  uulgartin  forticuin  iion  mco- 
modereculeris. 

d  ./fwm/^/v/t.Duodecimus  puvpureus.mixco  cobre  viole 
&  rof^ quafdam  flammulas de  fe ctrundcns, purpureus  co- 
lor  ,fignificacca:lel^is  regm  habicus ,  .5^  an2:dic(,-r.ciccacis 
principacum  ad  quem  vencuri  fi.Kit  fanai .  Viola  hum  If-m 
fandorum  verecundiam.cum  odorc  boncoperaciums;  Ro 
fa  preciof  im  morcem  marcyrum,qui  non  modo  inter  fc,fed 
etiamadinunicos,&:perfecutoresfl3inmaschant.uiseraic 
tunt.Sigmficat  igirur  Ametillhus  cceleftis  regni  fcm^  me- 
monam  in  cord'b.humi]ium,5;  illam  cgrcgiim  virtutem  , 
vt  et  pro  inimicis  orent,  Sc  dc  fahirc eorum  curenc,  qug efl 
vircus  vircucumrCblorum  varjctas,virtutum  multiplic^ras. 
^  Andre.is  Per  Araetifihum.quiiguis  formam  fpedantib. 
exhibet, M  itthiam  fign: ficari  conijcio^vt  qui  in  Ifnguarum 
diftriburi one  ca;lefli  igne  articim  fi:  afriacus,3«:ob  iuflam- 
mjium  Deo  a  quo  elcdus  er.ic,feru!end!,'5.i:  placendi  dcfide 
rium  idoneus ccnfus  qui  la  piol.ipu  Lidq  1  jt um  f  ;3iceref. 
Hccauccm  ex  iis  in  medium  artulimus ,  qu^  fand.us  Hpi- 
phaniusde  lapidibus  ifiis  d!(rcruit,tribiiu  nquelfraclis  prin 
cipib.accommodauit.idquead  illorumexeicitatioiiem  qui 
m  h^c  quafi^nigmatafuo  forte  temnoreinciJjuc.Dc  vcri- 
cace qu!dem  nonnullam  conieduram  faciencesvjccurata  m 
aucem  earum  rerum  nocitiam  foli  Deo  qui  ilili^r  p,it?fecic 
relinquentes.Interim  Apoftolifunc  vcra  ccclcH^-tuudame 
ta,lapidcfque  vcrepretiofl,<fcc. 

e  Et  dttodecim port£ .  Q^icat,d:xi  cfTc  i2.partas,  ec  cum  i- 
tafluc  12  ilieport^.i.  prophet^incrodLiccntcsad  fidcmtri. 
nitatis  cx  quatuormundi  partibus,  Terfit^ulas.i.pct  infiru_ 
ftioncmfinguIorum,/'<'jffMa>-^^(?m.f.i.imitatoreseorum,qu; 
dequicuiiqueparf^mundi  ad  fidem  tnnitatis  uocentur 
funtfplendidiuirtutibus.  * 

i    Sin^ulx  portie,&c.Q^d.Ad  hoc,vc  eflent  portg,  oporcec  ef 
fc  margaritas. 

g    Tlate^e  ciunatis  (ittr«>».i.fapicntia,vel  claritate  pleni,mun  •^ 
diacriminahmacula. 

.^  F^itrum 


Bcia. 


NICOLAVS  DE  LYRA. 
I  '^onum  Topi-z^uultnios  articulus  ad  humanitatem  Chrifli 
pertinenSjCft  dc  dcfceniu  animx  cios  ad  inferos,  cuius  fides  va- 
lct  cnntra  pericuia  a  dxmonibus  inferenda  ,  quia  per  hunc  de- 
fccnfum  fucrunt  fpoijati,&  potellas  eorurri  diminutj.ideo  ligni 
licaturpcrTop3Ziuti^,qui  vaietcontrairam.i.contra  lunaticam 
patrioRem,quae  frcquetcr  per  daemones  iratos  excitatur,vcl  aug 
mcntatur.  t  Decimum  r/>ryfo.Qaartus  vcro  articulus  eft  de 
furrcftioneChrifti,  quzeflcaufanoflrx  rcfurrcfttonis  fuiurac 
propier  quod  fidcs  cius  valet  contra  corruptioncm  corporis ,  & 
anima  per  peccatum  ,  nam  omnis  corruptio  tollctur  in  rcfurre- 
^ioneChrifti.iodcfignatur  pcrchryfopairumquivalet  contra 
lepram.  j  f'«rfei./fW«w  Hi<jf^w. Quintusarticulusefldcafcc 
fionc  Chrifii  ad  calos  in  humanitate  aflumpta , cuius  fides  dac 
vigorem  fidciibus,vt  ipfam  fcquantur  tanqnam  mebra  eius.Co. 
^.i.Qu*  fHrfumfMitJapite,  &  c.  pp  qcf  lignificacur  p  hyacinthu, 

qui 


qui  dat  membris  vigorem,&  falutiferum  facit  faporcm.  4  Dho 
decirnum^met.  Scxtusarticulns  elt  deaducntuiniudicium  in 
quo  apparcbit  Chndus  in  forma  humanitatis  gioriofa,  cuius  fi- 
dcs  rcdilit  homlnem  roliicitum,  &  vigiicm,  vi  in  illo  tremendo 
iudicio,dcfaftis,didi$,  &  cogitationibus  fuis  poHitredderera- 
tionem.fdeo  ligniiicarur  per  Amctillhum,qui  facit  vigilcra,  cx 
pcllitmalamcogitationem.  j  Et  i'uod(cimport,e.HiLConl'e' 
quentcragitur  deornamcnto  portarum.cumdicitur. 

6  Di4odecim margaritte fimt per fiiigi4laf  f.piyrtsi.Ucct autc mat 
garita  fit nomen  vnius  fpeciei,qu^  gallice  vocarur  perle,  tanKn 
hic  &  in  pluribus  locis  facrar  fcripturx  accipitur  gcncraliter  pro 
quolibet  lapidc  prcciofo.Quales  autem  fint  lapi  ies  ill.Trum  duo 
dccimportarum  nonexprimitur,  propter  quod  probibiiitcr  vi- 
detur  quod  fint  ciufdem  fpecici  cum  duodetim  praediftis,  &  e- 
tiam  eiufdeno  fignificatienis. 

7  £f/)/<ife<cc<«iwt«.Hociamexpofitumfupra. 

Et  - 


r-r. 


MORALITER. 

1  T^onum  Topa^^^us .  Qui  valct  contra  lunaticam  paflioncm,io 
Cgnificat  Barthnlomcum  ,qui  filiam  regis  Ptolcmij  ab  hac  paf- 
fionccurauit,&  bapnz.auit. 

2,     Dccitnum  Chryl<ipaff'4s.  Qui  valcrc  dJcitur  contra  lcpram.io 
(ignificat  Thomam  ,  qui  pcr  diiigcntiam  inquirendi  vcritatcni 
rcfurrcdtionisrcpulit  a  nobis  lcpr  m  infidclitatis. 
5     yndnimum  Hyacinth'4^.  (}ai  dat  mcmbris  vigorcrrt,ideo  fi- 
gnificat  liiilippum, qui dcbiluatos, &  zgrotantes  cx flatu  dra- 

conis 


conis  reflituit  ad  vigorcm  pcrfeftac  fanitatis. 
4  Duodecimum  .Ametiftbus.  Qui  facit  vigilem,&  rcpcllit  ma- 
lamcogitationcm.ideofignificat  ludam  qui  inrcrpretaturcon- 
fitcns,  liuc  laudans,nam  confefsio  culpae,  &  laudis  diuinae  vigi- 
lcm  ticit;&  cogitationcm  malam  rcpeiiit.Ift?  vero  proprictatcs 
lapidum  acccptae  funt  de  hbro,qui  dicitur  dc  proprictatibus  rc- 
rum. 

f     Etfin^Hh,  port<e  crant  exfingulii  Tnargarjth,  &  cxtera .  Sicut 
ApoUdli  diAi  funt  fundamcnta,  ita  pofltint  dici  portae,  6<;^ 

expo- 


1683        GIorord&NicoIaideLyra.        1(^84 


^  a    FitrumperlMciJHm.i.milhs fordcs  in  fe  zclantc:. Vcl  qiiia 
A  pofrunt  mali  in  operibus  ucquitiam  fuam,  veluc  in  fpcculo 


cognofccrc 


d     Ef  <jwi«'ii.Tantacritluxin  futuro,quodufquead<incm  I> 

mundi.  ^v.bulabunt  GenUs .  i.promoucbunturdcbonoin 

mclius. 

e    J;;/«m'nf. Infpchuiusluminis,vclpcrlumen,vcl  pcrlu- 

ccm>velpcr  radioscognicioniscuis. 


t£ra.<o.d 


a 

b 


b  ~ £f  templum  non  vid:  in  ea,&c,  ■'^ Andi eas.  Qiiorfum  opus 
cft  illi  cxterno,  Ik  fcnfibili  templo ,  qui  Dcura  m  quouiui- 
nus ,  moucmur,  Sc 

a  Hac  e^ibcus  orationi»,  Jc  oblationis.qnx  ibi  locum  non  habcbit. 

iDundum  tanquam  uitrum  pcrlucidum.Ec templum  non  vi  i 

ldcn>omnimoda  icqtiies. 

diinea,  DominuscnimDcusomnipotens  tcmplum  illius  » 

»  Similitereatcmplumciu».         b  Luinine  fidei.         c  Scicntia  acquifita.  d  Adhoe.  ^ ^ 

^  cft>&agnus.tEtciuitasnoncgctfoJe,ncqucluna',utluceat  5    hiturprxdicatio,nc 

a  Idclhtrinita».  b  Ideft.lumine,  (cilicet.continenidcitatcm,  fufCS  intrcnt,  &  COH 

in  ea .  Nam  clar/tas  Dci  illuminabit  eam,  & luccrna  ciusclt  4    culcentdum  nox  eft 

»  Idcl>,huraanit«.  b  Ad  alioium  illuminationem.  c  Minoie$,&  fub&i.    J       idcft  ,  loCUS  inildia- 

^oi.i^^c  .1       •         •      T"""'  6    rumfcdquiaibidics 

d  agnus.  Et  ambulabut  Gentcs*m  lumme  ems,&  rcges  tcrra»  _    pcrpctua ,  &  omnis 


fcimus,hJbctcufto- 

dem,  &dcfcnfare? 

Is.  n.Sanclorumtc- 

pUtm,\:mcoljcft, 

Quia  luxta  promif- 

flonemfuam  habi- 

tat,&  ambul.it  inil- 

lis,  i^  AgnusDci, 

•qu*  fetaatx  qni  proptcT  nos  iu- 

fuwunc         gul;uuseft,cuietia 

B  viuificus  Spintus  p 

cflcntiam   coniuii- 

-*  hi>n»rera    ^\y^^  efl.  Atquc  hoc 

tnoaeiB         pcrfluuium,  cuius 

paulo  poft  fit  mcii- 

tio,  difcrtcfignifica 

tur. 

C  l^onegetfoleneej. 
Hiccgentad  fcrui- 
tiumk)le,&luna,ibi 
non,  Dtus.n.plcne 
illuminabit  eos,^'?/ 
T^on  egetfolfy  neq;  lu- 
n4.i.ir»aioribus,ucl 
minoribus  prxdica 

t.manuaU.e.  tf^^ibus-, 
1». 


f  B^ges  ter.  ideft,  illi 
maiores  qui  rcgunc 
tcrrcnitatem  fuam . 
&:aliorum. 
g  £r  por.  Inpraefcn 
tialiquando  fubtra- 


c 
f 

S 
h 


"a  Idell.acquilitoi.pro  quibmcoionabuntnr.  b  Puritatcm  confcicntix- 

c  Fro ea  habenda.  Ad  uidendum.Se  laudandum  Deumintelleftus.Jcafifcftu». 

affcrent  gloViam  fuam  ,  &  honorem  in  /lla .  t  Et  porta:  cius 

a  Hoc  dc  futuro.  Pcr  aliquam  aduertiiatem. 

non  claudenturpcrtdicm .  Noxenim  non  erit  iliic,  &  afFc- 

a  In  ipfu  futuio.  Idell.ieiirTfentabunt  Deo  patri.  b  Gloriiicata»  Ceiitei. 

'  c  Ideii.puiitattmconfcientiatumGeiiiium.  Velei. 

rentgloriam  &  hdnorcm  Gentium  inillam.non  intrabit  in 

a    Cum  aU js  pet  conl<:nfum  inquinatum  quantum  ad  peccatum  coidii.  b    Idelt,  aliquid 

ciiminalc.  c    wluamum  ad  peccatum  operi». 

camalic)uidcoinquinaium,autabominationcmfacicns,& 

a    Mendacium  facit.qui  in  inendacij»  inueniendis  dcleftatui.  Vel  qtuntum  ad  pec- 

Quafi  quid  pci  iinguJainemo  intiabit  nifi.  b    IdePI,  huniantutiipei 


catum  oiis. 


quam  dabitui  • 
D 


mcndacium,niriquifcriptifuntinlibro  vitas  agnf. 


timorauferctur. 
8     h    ^fcrc^r.Adfimi  jp*"' 
litudincm  uictorum  "/        , 
quifpu!i.iin  fuas  vr  ,i„„.fth 

bcs  ferunt.  rem  Gem 

i  T^nintrabitineam.  inillanu 

Difta  honeftarc  ci- 

uitatis,ncquifquain 

falfus  frater  ad  ali- 

J2  qucm   borum  gra- 

jj  duij  pcrtingere  pra:- 

fumerct  dcterminac 

j^  qui  funt  intraturi  , 


9 
10 

II 


I 


.j<Aug.llIiceft  iugis  fplendor,non  illequinunceft,  fed  tan- 
to  clarior,  quanto  feltcior,quia  ciuitas  ]lb(vr  legitur)non  e- 
ebitSole,nequeUina,fcd  Doninus  omnipoccnsillumina 
>\t  cam,  &  lucerna  cius  eft  Agnus  Vbi  fandi  fulgebunt.uc 
ftclKe  in  pcrpctiins  a:ternitates,&:  iicut  fplendor  hrmamen 
ti  qu!  erudkunt  nuiltos.C^.iproptcr  noxia  ibi  nuila,nullx  tc 
ncbiiE,concurfus  nubium  nulhis ,  nec  frigoris  ardonfve  a- 
fpcritas  vlla,fcd  talis  crit  rerum  tcmpcnes,  quam  necocu- 
lus  vidct,nccaurisaudiuit,&:c. 

d    Et 


j  j  qui  non. 

■ie  Ambr.Inquinatos 
vocat  cos  qui  fe  diuerfis  fcelcribus  inquinauerunt.  Abomi- 
nationem  taciunt,quimalumopcrantur.  Nihil.n.abomina 
tur  Dcusnifimalitiam  .  poflTumuspermendacium  omne 
peccatum  intelligcre,fcimus.n.quia  Deus  vcritas  cft,pecca 
tumverodeccptiocl^animarum.  C<uicquid  ergo contra- 
riumefi  ueritati,  arquead  deceptionem  animarum  per- 
tinet,  mendaciumre(5I:cdici  potcft.  indic  itaque  iudicti 
cxibunt  Angcli ,  &  fcparabunt  malos  dc  mcdio  iufiorum , 
&  easccra. 

^  CAP. 


NICOLAVS    DE    LYRA. 

1  Et  tempturn.  Hic  confcqucntcr  defcribitur  fuperna  Icrufa- 
lem,quantum  ad  Deicuit.4dcuiu$  inteiieiStum  fciendum  quod 
cultus  Dei  temporc  vttcris  Telhmcnti  fait  figur.disrcfpeftu 
cultu^^quioblturatur  tempote mn.i .Cor.iox.Omma iti  fi^nra 
Ctiii  t  g  bi-n  liiii.  Cultus  vero  Teltamenti  noui,eft  fuomodo  fi- 
guralis  refpeftu  cuitus  coelcltis,nam  militans  eccleiia  rcpr^fcn 
tat,prout  potv.fi  coe'eltia  pr^conia.vnde  dicitur  in  illa  profa.Su- 
pernxm.misg3udia  rcpr^fcniat  ccclefia,  quzquidem  teprj- 
feiicatioiit  iuteinplomatcriaIi,&  per  corpuraliaobfequia,  fta- 
tus  vcto  fupernx  bcatitudmisnoii  citfiguralisalicuiuscxpe£ta 
ti,  velnon  habiti,  nam  Deusclarcuideturibi .  F.t prjnfentiaHter 
habetnri&  i»ewf*-j;.«r.proptcr  quod  dicit  bcatus  loannes.Er  teM- 
plum  non  vidiin  ej.quia  Dcusnoncolitur  ibipcriiguralia>fedin 
fua  pracfentia.Idco  fubditur. 

2  Dminus enim Deus oainipotens  templum illius ef? ,  &  agnus . 
NambeatireBciunturincerius  inafpeAndiuinicatis  ,  extcrius 
veroin  afpc£tu  hanianitatis  Chniti .  £t  fic  vtramque  naturam 
coluntj^&adorant,  inquantumhumanicascftdminicaticoniun- 
fta. 

3  Et  ciuitas  non  egetfole,neque  lnna,rt  luceant  in  (^«.i.iliuftracio- 
ne  corporali. 

4  T^am  ciarilas  Dei  iUumint^it  eam .  Quiaperfe£tecIeAiiIla- 
Itrantur. 

5  £t  «m^M.Cefl.  i.ele£ti. 

/s 


6  In  /«.e/.Nam  omnia  faciunt  ex  illuftratione  Def. 

7  Et  re.ter.af.  Ilcx  dicitur  a  regendo,omnia  vcro  corporalia , 
&,hominc<  per  angclos  fanftos  adminiltrantUr,&  reguntur,pro 
ptcr  quod  hic,&  in  pluribus  aliis  facrjc  fcripturi  locis  angcli  re 
ges  tcirx  dicuntur:cx  cleftis  vcro  qui  pcr  corum  adminiflratio- 
ncm  ad  bcatitudinem  deducuntur,  corum  gloria  augmcntatur . 
Etfccudum  hoc  afFcrre  gloriam  fuamin.Iupernamlerufalem 
hicdicuntur.  ^ 

8  Etportx,  non  c/.Nam  a  tempore  paffionis  Chnfti,  per  quam 
apcrtae  func  ianna:  coeIi,mancnt ,  &  maBcbunt  apcrtac ,  nam  ibi 
ftatim  rccipiuncur  animx purgatae.  Dicitur autcm  tcmpus  a  di- 
fta  paflionc  dics ,  quia  tunc  fanftis  patribus  in  limbo  detentii 
data  fuit  lux  gloris ,  propter  quod  Chriftus  dixit  latroni  pen- 
dcnti  in  cruce.Hodie  mecum  eris  in  paradifo.Lu,  ll.f. 

p  l^^ox  enim  non  er.il.  QjJ.portjB  tuac  de  cxtero  non  Clautlen- 
tur,quia  di£tum  eft.quod  non  clauduncur  per  dictn» 

10  £t<jjjfe.^/o.Modopracdi6to. 

1 1  7{oniitra.ineaali.co.Vitio  cafnis. 

1 2  ^ut  abo.fu.i.peccatum  contra  nacuram. 

J3  £t»jf«.i.hypocrifimquxcft  mcndacium  in  fafto.Ec  ut  ex 
cludacur  omnealiud  pcccacum,  fubdicur. 

1 4  mfi  qui. i.in  diuina  pr{deftinacione,&  hic  liber  etiara  dici- 
tur  liber. 

1 5  .^^nu.Chri{ti,inquantum  cft  vnus  Deus  cum  patre. 


MORALITER. 

cxpont  de  cii  prxdift*  margaritx,  ficut  iam  funt  expo- 

fitx. 


iitx. 

I     Et  templum  non  uidi  in  M.Nam  in  ciuitatc  calclti  nihil  figu- 
rale  repctitur,fed  D  eus  in  fcipfo  adotatur. 


i6S^        Apocalypfis      Cap.XXIL        16^6 


^  CAPVTXXri. 

Aa  T7T  oflen.  Poftquam  firum  ciuicatis,  dignitatcm  cius,& 

JC,  muros,&  fundamenta  oflendir,defcrib!t  refettione 

qua ujus  ciuitaci  pr^buic ,  & m  pr^fenti,&:  maximc  in  futu- 

ro.In  prxfentia  deicacis  >  vd  m  iautatione  vitiE  agni,g,  ^po- 

fuit  nobis  fc  m  exe- 

b     Flimnm.  Id  ctt,  C    A   P   V 

aquam  fluentem,  id 

cltjieternambeatitu 

dinem.  Infpeciea- 

quanotaturperablu 

tioncm  baptifrai  ad 

hocpcruenifle. 

c     Defededei.  Idcfr, 

de  illisinquib'pnn- 
rec.4y.r.  C'pal'terfedcbit  de' 
g  quia  in  illis  maxime 

cft,  &  per  inftruftio- 

nem  eorum  mino- 

tes  coronabuntur. 
^cAmbrofius.FIu- 

uius  iftcqui  gloriam  Sandiorum  d.-fignac ,  fplcndore  chry- 

flalli  haberedicitur.quia  vnicuiquefideiium  fccundu  qudli 
i.Cor.iy.  tatcm  operum  fuorum  refu]ger,ficut  dicicapoftolus:  :>ttUa 

aflelU  dijferc  in  clart  if  De  fede  dei,^  Avv  procedere  dici- 

tur  ,quiaabipfoproceditomnis  gloii;)  Santlorum,  qu'!  au- 

thorcftomniumbonorum.Quietuminmcdioplatc^ciui 

taiisdecurrercdicitur,quiacordaSanilorum  pcrpeiua  fua 

uitacis dulcedine  lajtificabit . 

d    Et  ex  -ptia.  Citra  fiumcn,i.in  hac  vita  habemus,/rjw5  vite. 

Jdefi,corpus&  fanguinem  Ch'ifti ,  in quibus  reficirnui,vi- 

tra  flume.ideit  in  futuro  habtbimus  ipfum  pfente .  Vcl  per 

citraflumenaccipiamus  tepusantcbaptiffnum.  pcrvltiail- 

lud.quod  fuit  pott  baptifmij,  vt  denotcm'  fidel  s,Si:  in  vete 

ri ,  cii£  in  noua  lcge  faluacos  per  Chril^utn  ,  quod  fignificauic 

Moyfes 


Moyfes ,  qui  duxic filios  Ifrael  vfque  ad  flumen  lordanis,  &  D 
lefiisfilius  Naue,quidcflumine  lordanis  duxiteosinter- 
ram  promiffionis, 

e     Lignum  vi.  C^iafi,ipfe  rcfedioncm  dar,ipfe  ctiam  dat  cis, 
g.  pararet eos  quibus  ipfc  reddat,6<:  hoc  cft,  afft.fru.duodtdm. 

I/g^/Kw.Aliaiitcra.  Io.ii.l». 

XXII. 


a 
b 


c 
d 


e 

f 


? 

4 

5 


Lignum  vit^rcddes 
frudum  fuum  pcc 
duodccim  mcnfcs", 
id  eft.pcrduodecim 
apoflolos  ,  g.a  Chri- 
ftusdics,&annus,a- 
poftoli,  horx  vcl  me 
fes,vt  ibi,dicit''.  7v{on- 
ne  dnodecim  hone  funt 
dieii  Q^iaiidicar,vos 
cflisrubditimihi,^ 
mihi  fcTuicndumeft 
nonvobis.t;,t.iliali- 


c 


«    fActtrrambfatitudincm.        b    T  QhI»  "frigf "t poft  Ubo 
icni,&  xtctnalitet  Tiuificat. 

c     T  Quia  iternalitcr  fulgcbunt. 

T  oftcndit  flu'uiu  a''c]u«  vius  fpendidu 

a    5rtop'cr  cordium.Sc  corporum  traijfparcmism.    b    T  Idcll 
de  inaioLibu5,qui  funt  fL-des  dei  in  mmorcs. 

tanj  cryltallum  proccdcnte  di  Ccdc 

a    1  idcit.in  comnthni  co  rum,  qui  latiori  via  mcc (Tcrunc. 

dei,&  agni.t  In  nie'dio  plate?  ci^&  ex 

a    lln  via,fic  pauiabeatitudinis.        b    IChiillus. 

c    T  Mcrcedem  iminortalitatii. 
1  Aeternalit.^r. 

Vtraq;  parce  fluminis  lignd^m  vitie  affcres fru<a:us duodecim  ^   g."^  funt  ibi  rcddcn- 

■*  *  °  tia  truirum  fuum,  id 

cft,  fandi,qui  reddct 
pro  meritis  pr^mia  fibi  fubditis . 

f  Frii&.  Idcft,prophetas,&:apQftolosinfidetrinitatisper 
quatuor  mundi  partes  frudificantes. 

j<Anibro.Per  vnumvitxlignum,  vnus  Chriftus  defigna 
tur,qui  eft  vita  cundorum  fidelium,  per  vtranquc  vcro  par 
tcm  riuminis,puirumus,&  angelos,  &  homines  intelligcre. 
Vtrjmqueigitjrpartem  fluminis  Iignu  vkx  obtincbit,quia 
&:  angelus,&  homincs  fanttos  Chrilfxqualirer  poffidebit. 
Fru«£tus,duodecim  apoftoli  funt,omnefque,  qui  eorum  do- 
dnnanifuntfcquuti:  Menfes  (inguli,  temporalbiitabini- 
tit>mundi  vfquead  finem  eius.Per  mcnfesergo  fingulosli- 
gnuin  vicaE  ferec  fi  uCtum  fuum,quia  omnes  cIc(ftos,qui  fin- 
gulis  temporibus  fuerunt ,  &  crunt  vXquead  finem,in  ccele 
It.  bcatitudinc  Patri  repr^fentabic. 

■  ^  a  Etfolia  F 


1S0. 


clmfra 
;ritus. 


NICOLAVS    DE    LYRA. 
C  A  P.    XXII. 

E^oflcndit,  &c.  Hic  vltitno  dcicribitur  fupcrna  Icrufalcra 
quantum  ad  refeftionem  ciuium  .  Et  diuiditur  in  duas  par- 
Ita,  i^uia  prnpodcfcnbiturhocconumiuni.  Sccundoconuiuara 
excrcitium , ibi. Eiotinemdei^Humnor.  e-:t  y&c.  Ci  ca  pnmura 
fcicndum  ,  quod  rcfcftiobeatorum  non  intclligitui  a  iiobis,niU 
perfimilitudinem  corporalmm  .  Ad  rcfedioiiem  autem  corpo- 
ris  duo  rcquiruntur ,  fciiicet,  cibus  &  potus.  Priuio  ergo  dclcri- 
bitur  potus ,  cum  dicitur. 

I  Et  oflendit^&c.  Per  quc  intcliigit  fpiritufranftus,  vndc  dicit 
Saluator  Ioa.7  f.  Quicrcdit  in  mc  licut  dicit  (ci  iptura,  fluiuuu 
jluet  de  vctrc  cius  aquac  viux,qd  cxponcs  cuagelilta  lubdit:hoc 
aut  dixit  de  fpiritu  que  acccpturi  crat  credetcs  in  eu.  Spus  aute 
{an£lu{  cui  appropriat  boiiitas  &  fuauita$,reficit  bcatos  per  mo- 
du  dulcis  potus,io  lignificaf  per  fluuiu  aquat  viuat,i.dantis  gio- 
riavitx.  2  Troce.  Nafpintuflaadusexpatrc&lilio^cedit. 
}     In  me.  Ad  rcficicndum  totum  confortium  beatorum. 

4  £f  rr  vna.Hicconfequetcr  dcfcnbiturrefcftiocjicllisqua- 
tumadcibum,cum  ciiatut,Etex.Vtra.parli.ld  eff,hinc  &  indc. 

5  Lg.vi.\d  cftjChrillus  qui  fccundum  diuinitatcm  clt,vbicun 
quc,  iicut  &  fpirituffanftus,  cum  vnum  fint  in  cflentia. 

6  ^j^e./rH.Quietdnrfrurtusfpiritus,GaI.5.d.  Namindiuifa 
funtopcratrinitatis,&  pcrconfcques  fili)&  fpirituflanfti.Scien 
du  tfi.quod ifti  fruftus  alitcr  habcnf  in  via  per  graiia,&aliter  in 
patria  pcr  gioria.licut  diiftii  cll  dc  quatuor  virtutibus  cardinali- 
buscap.prgcc.ficfuntalij  aftus  viatoris&coprchcforis.  Priinus 
crgofru^us.vt  Gal.  j.df  ,eft  charitas.qu^  in  patna  elt  in  Dcii  vi 
fum  totaiitcr  per  amorc  transformari.Sccudus  elt  gaudiu  qui  ett 
in  Dco  vifo  dclcftari.Tcrtius  eft  pax  q  eft  m  ipfo  totalitcr  quic- 


tari, 


tari,  Quartu$eftpatietia,quiin  viacftinaduerfisHon  frangi,ia 
patria  vero  vbi  nulia  eft  aducrfitas,  cft  in  Deo  tirmitcr  Itabiiiri . 
Quintus  elt  bcmgnitas,!.  bona  igiicitds  quac  cit  in  bearis  ad  amo 
re  pro.ximi  iiifianari  quanm  ad  atiedii ,  vnde  in  eis  cft  viius  ar- 
dorcordiu,  vtdf  in  illa  profa:  Supernaematrisgau  &c,  Sextus 
eft  bonitas.i.diffufio  proprij  bo.ii  ad  proximu  f  m,.iffcftu,na  bo 
nu  cft  tui  diffuliuii,bonii  aut  vnius  bcati  redundat  in altcru,  ni 
vnui  gaudct  dc  alterius  bono,ficut  dc  fuo  propno.  Septimus  elt 
longanimitas,quae  elt  aequanimis  cxpcftatio  boni  futuri: »ie  ve- 
ro  bcatoru  aequanimitcr  expedtant  glonacorporis .  Oftaiius  cit 
mafuetudo.q  cft  in  via  irx  modcratio,fcd  in  patna  non  hct  locik 
ira  quaniii  ad  fuii  matcriale,  qd  eft  acccnlio  tanguinis.circa  cor 
fed  quat Ji  ad  fuii  forma!c,qd  cft  appctitus  vindiclj  hct  ibi  locu 
quia  beati  vindidtaappetuntobftinaroriipcccatorum ,  fm  illud 
Plal.57.b.  LiUaiiitnr :ujius  cum  vi.vindi£[a,K,n;auuf fuas umnbit in 
fangmne peLcatoris  .  Lt  qih appetitus  iftc  modcratus  eftip  beatis 
ita  regulam  diuinae  lutbtiat,  ideofm  hoc  eft  ibi  mantuctudo'. 
Nonuj  cft  fidcsquac  lic  accipiatur  vt  eft  virtus  theo!ogica,no  elk 
inpatria,  cumlit  dcuonapp,irentibus,Heb.i  i.  fed  ei  inpatria 
fuccedr  viiio  dara.Si  aiit  accipiatur  fidcs  pro  fidelitate,(ic  eft  in 
bcats  maximc.  Decimus  clt  modetlia,  qui  cxccllentcr  cft  in  pa-  . 
tna,na  vircsinf  riores  aiiC  fuiitoino  fuperionbusfubicftx.Vn- 
dccimus  ctt  contincntia,ett  aiit  contincns  qui  locupifccntias  in- 
ordinatas  paiitur  fed  ab]|eis  non  deducitur,  tontra  pallioncs  for- 
titer  fc  tcncns.hmoi  vcro  concupifcentiae  non  funt  in  patri3,pp 
quod  non  cll  ibi  contincntia  quaniii  ad  concupiiccntias  pati,tii 
ctl  ibi  quantii  ad  non  dcduci,  nam  bcati  non  polTunt  in  aliquod 
malumlicfti.Duodccimus  cftcaftitas,qu.eprout  importatmii- 
ditiam  ,  cft  'n  patria ,  nam  in  eam  non  intr.it  aliquid  coinquina 
tum ,  vt  diftum  eft  fupra,  cftcharitas  &  gaudium ,  &c. 

Ter 


M  O  R  A  L  I  T  E  R. 

I  It  (tflrt.&c.Woc  lircraliter  expofui  dc  proceflu  fpirituflan- 
Ai ,  qui  a  fanftis  in  patria  vidctur ,  licct  non  comprehendatur , 
vira  verococicflis  in  facrz  fcripturx  ftudioinchoaturficut  dicit 
Hicrony.inepiftola  ad  Paulinumdcomnibusfacrae  frripturaeli 
briJ.  Qro  te  fratcr charilfime  intcr  hxc  viucrc ,  ifta  mcditari ,  ni 
hil  aliud  noffe,  nihil  aiiud  quzrcrc.  Nonnc  vidctur  tibi  iam  hic 
in  tcrris  rcgni cqleftis  habitaculum,&c.Propter  quod  hoc  flumS 
dtci  poteft  facra  fcnptura^  qux  pcr  icuclationcm  procedit  a  fe 

de 


dc  Dci  &  agni  aquz  viuz,  nam  ab  eo  qui  eft  vita  pcr  eirentiara 

fluit  per  reuei.itioncm ,  &  rcfluit  pcr  claram  vilionem  ,  ipfa 

cft  fons  falicntis,  id  eft,  falircfacicntisin  viiam  actcrnam  ,  fo- 

an.  4,  ficut  aquae  matcrialcsa  mari  fluunt  &  in  marc  reuertun 

tur. 

4     Et  cx  V.  Td  eft  ,  Chriftus  ,  vtraquc  cnim  pars  huius  fluminis 

eft  vctus  tcftamentum  &  nouum,&  in  vtroque  defcribitur  Chri 

ftus,  innouotamcnmagisclarc. 

6    ^ffcrens  fru^us  duode.  Qui  cxprimuntur,  Gal.5.  d.  Fruftus 

autem  fpiritus. 

Ter 


1^8/        GIorord.&NicoIaideLyra. 


1688 


0 1    T.tfMi Ugni.  Qnafi dicar.Ec  quod  Chriflus  rcddcc  friidu 
ii  hoc  crit  f]c,qu6d  apofto)i,(J<:  port  cos  ahj  cciam  fpargcnc  fo^- 

jiaipfiusChnfti. 

•t^Ambrofuis.Folialigni  verba  func  Euanf^clij,qii.-E  fanic^ 

fcmmultisgcncibuspracftitcrunc ,  Ercft  fcnfus  .  Oinncs 

gcRCcs.quarpcrdo- 

ttrinam  EuangcllJ  a  ,   ,-,e,  c„guia,  «,«„,vel  a)Sd)ie 

Janguoribus  animar 
rum  fjlu^  funt  fad^ 
in  c^lcfti  bcaticudi'- 
ncconfiituet, 

b     Sedfedes  dci,  &  a- 

gnU&c.  •  Andrcas, 

Qui  fa£li  funcchro- 

nus  dei  pcrrcquic, 

quam  dominus  inil 

l)seapic,ijgcimnni 

ciuicaris  illuish.jbi- 
j»  facorcs  cclcbuncur 
•*  vidcbuncqucjpfum 

non  per  xmginaca, 

fcd  facic  ad  Ucicm 

qacmadmodum  vi 

fus  cft  fandis  Apo- 

ftolis  in  montc ,  vc 

magnus  aic  Diony- 

fius  ,  habebuntque 

pro  aurca  lamina, 

qua  fummus  Saccr 

jdos  olim  fercbac ,  di 


ja  per  fpcculum  in  a:nigmatc,fed  fjcic  ad  facicm  vidcamus   J) 
tunc  fuiabatur  iii  bonis  dcfidcriu  noftrij,qui;i  Dihil  enccx- 
terius,quod  dcfidcref»nif;  cu  doniine.fummu  bonfi.  Ibi  vi- 
dcbi m',amabini',&  laudabimus, Vidcbi  iius  in lumine tua 
Jumcn  tuij,quonia  jpad  cc cft  fous  \iiq,6L  m  luminc  tuo  vi- 

dcbin)usluinc,'<i_ia 


|>    fRefeftionfm.        f    1Uirft,pr«ccpta  ChrWirqu»  tcgunt, 
&  oiiupt  fiuciufu  . 
b  , 


a  pcr  menfes  fingulds  reddens  frutl:um  luum,  &  folia  ligni 

a    5S>  iTOplemur.    b     5Idcft,fubiiaclii)gr«iznon  lict  aaij>lim.  ^leccatMin  piopt.T«jU;;iJmc 

ictui  nulcdrcliODFiD.        1  liie.ttXietoaUtcx  tojuiefcct  deus  tricxa,,  &  Chdllut  b6.i)0 

in  illit  . 

ad  faniratem  Gentium  >  Et  omne  malcdidum  non  erit  am- 

a    ^Nont  inorij.leddilcclioms.         b    INulIo  mndo  iniiuiciabunt. 

b  plius ,  lcd  iedcs  dci,  &  agniin  illa  erunc ,  &  feru/  eius  feru^cnt 

a    iNonscniKmatc,nnijnc,fc4lifm  ?ik.        b    1Dei¥o<;abuiitui,&  agm.  c    1  Id  e:t,jn«pcr- 

to.ucut  in  ay-ito  eum  coirfcfli  funt. 

r  illi  •  Er  videbunt  faciem  cius ,  &  nomen  eius m  froncibus  eo- 

a    lAlii)ui  ignjraiuia.         b     lldelt.dofttina  vetcris  lcgis,  velalicuius  incdjocris  priJicatoris. 

rum  .   Et  ndx  vlcranoncric,  &i.  non  cgcbuntiumine  luccrnjE, 

ILumincalioiuiu. 

nequeluminefolis  >  quoniamdDminusDcusilluminabitil- 

ICum  co.         IQuod  rci'Ugnat  ad  i-geie  lui)iine  alioiun-,         f  Idtin  angclut,  qui  cctcia  ollende- 
i  Idcit  iiu.cijuia  vcibis,SL  %uii,  uiicndit  niihi 


leauccmlu.ncne^iu- 
mcn  immenfuin,ia 
Ci)rporcum,inconu 

EJtiaile  ,  incoinprc- 
K'nfibilc,indcficies 
incxcinguibilc,  inic 
ccliibilc,icrcacum, 
veridicum,diuinu, 
quod  liiuininac  ocu 
los  angclorum,  &c. 
Q^iid  cft  aucem  vi- 
dere  facieadfacic? 
Hoc  cfl  cognofcc!  e 
vcncatcm  tuam ,  tn 
glon.'iincuam.Hoc 
clt  cognofccrc  i^i- 
tnspi.iccnciam,FJij 


a    INoniegibus.nonprophctis, 

rummi 


1  Nontuuorc 


f  Quia  ni'ii  poirunttemancie 
iacxplcta. 


vnam 


frupr ) 


&indKiidiiri  ti"an«. 


r 


j.Slpr-»- 


C 

iSoli  loquior 


umum  nomcn  non 

tam  in  frontibus  defcriptum,quam  in  cordibus  impreflTum. 

Indicac  auccm  id  firmam  ,  libcram  immucabilcm  dilectio 

nem,qua  in  ilium  fcruncur  .  Eccniin  inftripcio  in  froncc,ho 

nellxcuiufdcm  libercati  s  argumcntum  cfi . 

c     Etvidebunt/aciem,&c.  *  Ambroflus.  (^ianta  fit  gloria 

&  luauitas,  qua:  fandis  miniflrabicur,  mcns  humana  coprc 

bcndcrc  non  pqc.ficuc  dicic  apoflolus,  Q^wd  ocnlus  non  vniit, 

i^c.  Scdomncm  dulcedinem  atquc  fuauicaccmjUudcran 

fccndec,  quando  videbunc  dcum  facic  ad  faciem. 

*  Auguflinus .  Cum  perucnerimus  ad  cc ,  fapicncia?  fon. 
fcm ,  lumcn  indcficicns,  luccm.incxcinouibilcm,vt;tcnon 

iam 


incxplcta.  jj_       l^       ' 

ific  angclu  fuu,  oftendcr e  feru-is  fuis,  qux  opo^rtet  fieri  1 5  ^t^^l^^ 

hoc    cfl   fumn)un) 
'^  bonum  ,  g.uidium 

angeIorum,prxmiumvica:xcernjp,gloriafpirituuin,l(jtic:a 
fcmpiCerna,coronadccoris  ,  brauiu  ttclicicacis.rcquics  opu 
lerica,pulchricudopacis,incimum,(i:a:cernumgaudium,pa 
radifus  dci,Hierufdlem  coelcfcis.vica  be.ua,i.Vc. 
d  ¥.t  dixit  mihi.  Sit-ut  in  pniicipiopofuiccoinendationem 
vifionis,  ficetiam  iam  ad  vlrimum  ponic . 
e  DominusA- 1  bcnc  dcbes  crcd£rc,ija  illc,^  in  ptace  hec  ^o 
na  fpiriculfan6ti  per  quc  locuci  funt  oia  prophec^  dixerunc. 
f  ^ngelum  fuuni  ,^-  c.fiiicux.  angelus  Ioanni,Iic  loanncs  com 
mendac  difcipulisfuisqualidicac,  non  propcer  metadacll 
hxc  annunciacio  mihi ,  fcd  vt  vos  mihi  crcdacis.  ] 

_. ^(^  Etpojl 


NICOLAVS    DE    LYRA. 

J  Termenfcsfingulos,&c.  Mcnfis  apud  Hebraeosincipira  pri- 
paalonaiionc,  proptcr  quodnouitatem  defignat,  pcrfinguloj 
intelli^^iiur  coiitinuatio  ,  &  fic,pcr  mcnfcs  fingulos  intclligitur 
rtcrnitas  huiusfruftus.quia  fcmpcr  manct  in  fua  riouitatc  &  fua 
duratione.  1 1  hoc  ;Tiodo  dicitur  Ifa.vlt.g.  Et  crit  mcnfis  ex  mcn 
fc,&  fabbatum  ex  labbato,  &:c. 

2  Etfolia  ligni  adfanitatem  Gentium.  Pcr  folia  intelligutur  vcr 
Jja  ctiam  fecuudum  communcm  modum  loqucndi.  Ergo  folia  li 
gni  funt  verba  Chnlli  in  cuangclio contcnta,qu3E  funt  ad  fanita 
jemCJentium.  Nam  per  prjcdicntioncm  cuangclijGcntcspcr 
otbcm  difpcrfi  conucrfac  funt  ad  Chrifium. 

5  Etomne  maltdiSlutn  non  erit,  &c.  Hic confequcntcr  dcfcribi 
tur  conuiuaru  excrcitiu.  Circa  o,  fcicMdu,quod  in  conuiuijs  car 
pjjibus  folct  homincs  rclaxare  linguas  fuas  ad  blafphemias  &  c6 
yitia  ,  proptcrquod  diucs  cpulo  pofitusm  inferno,  magiscru- 
(Ciabatur  in  lingua  ,  Luc.  i ^.d.  Hoc  autcm  rcmouctur  a  conuiuio 
fatlclli.cum  dicitur :  Et  omne  ma.non  erit  ma,  Scd  gratiarum  aflio 

6  voxlaudis. 

4  Sed  fcdes  Dei  &  agni  in  illa  erunt ,  Nam  ibi  maximc  rclucct 
corum  maicQas. 

5  Et  feruieius,  Scihcct ,  angcli  fan£<i  &  beati. 

6    Seruient 


6  Seruient  illi. Exequendo  quidquid  placitum  cft  ei. 

7  Et  videbunc  faciem  eiuf.  Clarc  &  apcrrc. 

S  Et  nomeu  eius  infrontibus  eorum.  Id  eft,  manifeitc  patcbit  om 
nibus ,  quod  fint  ferui  eius. 

j?  Et  nox  vltra  non  e.  Hoc  expofitum  cftfupr.  hictamcnrcpc- 
tituradmaiorem  alTcrtioncm.  Et  quia  fcruirc  Dco,eitrcgnurc, 
ideo  fcquitur. 

10  Etregnabuntinfeculafeculorum.i.iicrnahtersLfitte  poft. 

11  Etdixitmibi.  Haeceft  vlti.parsprincipalishuius  libn  quae 
ponitur  in  finc  pcr  modum  cpilogi .  In  quo  pnnio  pomtur  hiiiu» 
libri  commcndatio.Secundo  praefcriptorum  breuis  rccitatio,it»i: 
Qui  nocet.  Tertio  diftorum  confirmatio,  ibi.  Contefior  cnim.  Cir- 
ca  primum  dicitur.  Et  dixit  mihi .  Angclus. 

1 2  H£c  vcrba.  A  tc  fcripta. 

1 5  Fidelifiima  &  vera  funt .  Nam  i  prima  veritatc  proccffc- 
tunt.  Ideo  fubditur. 

1 4     Et  dominns  Deus  fpiritum  prophe.  Licet  vnus  fpiritus  fanaus 
tangat  mcntes  omnium  prophctarum ,  tamen  cffeftas  cius  funt 
varij  &  multi  in  mentibus  ipforum. 
I  5      Ojiendereferuisfu.  Pcr  loannem. 

16  Quxopcrtet  fimcito  .  Qniafunt  praeordinataaDedtuius 
ordinatio  non  poteft  fruftran .  Idco  fubditur. 

Et  ecce 


M  O  R  A  L  I^T  JE  R. 

j     Ter  menfes  ftngulos .  Mcnfis  dicitur  a  mene  quod  eft  defcftm 
)fti  vcro  fru£tus  rcuclant  fingulos  dcfe£)us. 
9     Etfolia  ligiiif/irc.Vohi  poifunt  dici  Chrifti  vcrbaquibus  mul 
titudo  Gentiuroeftabinfidclitatc  fanata. 
}     Et omne mde.non  erit am.  Nihil  cnim  contineturin facra  fcri' 
ptura,quod  non  fit  indufliuum  ad  bonum, 
^    Sedfedes  Dett&  agni  in  illa  er««/.Nam  in  ipfa  vtraque  rcpcri- 

tux 


tur  dcfcripta. 

5  Etferui  eius.  Id  cft.deuoti  ftudentes. 

6  Seraient  illi.  Prar dicando  populis  &  Dcum  colendo. 

7  Et  videbunt  faciem  eins.  Per  fpeculura  &  in  jenigmatc  in  prx 
fcnti,&facicadfacicmin  futuro. 

8  Et  nomen  eius  (  fcriptum  cft  )  infrontibus  eoritm,  Pcr  fidclem 
&  apcrtam  confeHioncm. 

9  £fno.r.Idcft,nullaobfcuritaj,fcdvifioclara.Csterapatent 
vfque  vbi. 

Etpofiquam 


16S9        Apoca 


c 


p 


i^po 


A  a     Et priflcfUiim audiff'em,&  vid/fim.Hicdaioobis  intelligcfo 

^  Quod  pio his in  vcncracione dcbc. mus, cinn  hAb,crc,ncc  can- 

tum  eiim,fed  Dcum  adorare,&peroblcruaCjam  vertwrmjn 

:  libTiparificationem  Angelorumcon&qui.   _  u 

b     Ktfru:ruvt  tuorun>  proiiheiar'i/u,&  eorum  qifjj&chioii  func 

R  inuncre  prophetia: 


Et  wte  dto  &t,  quia  ipre  di Jit.        aEthocdixit.  Beatusj&c. 


.  fct  prophrra>-c  m;<Iis,cuingrauuisciTcnt  inde  fjuniendi,  J,«- 
dlum  cti  iibi,ncjdeoccircCjqiH!iiu(iijinc-(t.  .  ;  ,  •.- 

,,d     .^j vi.jordih.s tfl fordrfcai 4i4i^'!c,AlU hccro.Qiji  in fordtbi 
j.,el^,forclcfc,aradhuc,&;iuftMS  iuOiflccui'  aUhui:. 
■,>J<Au)bro.lSon  pr,ECjp,icndo,d»Xjt.iiiM/««(rf^«of' .  ,  fed 

ccjajmJ!  i.ui.dij.Solenc 


O. 


b  Offte 

crn-.i-iet.. 


alieni  putandi  ,    qui 
t  Supra  i.a  habent    grauiam  •  m- 

tcrpfctandi,  vt  Augu 

ilinus,  Hicronvuius, 

Ambrofius  ,  Grcgo- 

rius,  , 

s^A  m.b.S.ed  cur  loan- 
iHesrcpetiicquod  an- 
-tca  prohibitMm  Uie- , 

nnr jn.(l,pcq.^.bt|s^-.  g  Vide^nefecfe^^; '  Coii{^riiii<;.n.tuus fum,S£  fi^rrun1'tuoi 

a  ■idei.iiritficamiiim.  <b  lctei>,pra:dicnntibus  obediemijiri  prophfiia:.  " 

rutn  prdpKcc^ru in,&  eo^ru  qui  reruanr  yerba  libri  huius .«i 

X     :.         _,  ,  a  Ne  figiUausiisJcd  palain  pone  oninitiu! . 


cito  Etccccycnio  vel6citcr.'f ;  Bc^atlis qui 'ttjR^cdir Vetbir  '' 

^  ':  a  Qui  niliil  Ctlfiinifolco  v'ol)i»  liuete.       '  h  Vcrba. 

j>r6phetisB  libri  huiui  .Jbr  egGloanncs  cjiii^auBiui ,  '&  vidi  '* 

Figucis.  ,  '      ■  Ide  ihumiliiji  nie.  * 

ha^c.Et  poftquam  audiflem,&  vidiflcni  ,cedici  vt  ad6rare  J 
^^miepedejnr^eliqul  mthi  hfCofi^^bai^Et^dixi^mihrrit  -  ^^^^rSSH 


quippc  bomint  s ,  \v--c 
gfiK  rc  locutioi^H  '<"'r 
rcrcquofd.:in  lilufu- 
h;fc\os,  ficuc  magiflri 
folec  dicere;  pueris  va^- 
canribus.  Nohic  !-;?;?•- 
re,  Ntilife^ltKe.cc-.iiili 


•  * 


,a  Caue.. .      b  troptciib  .,njuain  natBrara  iu  Chrifto  cxjlratam. 


Qma  un'US  Dei. 


tipra  ip  b 


-li.is  uiiionibus  m 
iiullo   modo  Ange- 
lum  adoiare  voluic, 
cum  autem  demoftta 
tumeicircCqiialiccE 
-    Ecclefnpolt  refurrci 
^^"'''"'■"dionisglonam.Chri- 
fto  in<rcornum  cum 
17  dift.cap.illo  regnarura,  conti- 
atiimJibe^  pnj(^  Angcjum  adora 


fiiK^k^^i  irri.ipiu.nr.ri'a;^c- 
rcy  Hojcetiamdj^mnt 
ferwos  f^rix^  cotpelict^ 
teyrcre  fok'iict.vtupus 
fibi  ,unu'.u:iMm,a^!fiuK 
cx.plcq-nc.j.,:i.Ti:::i  .■:.; 
e  i  Et  i}ukh ftiiSX.fi i;.&^ 
f  ■«'f^4„ . .  ■* « Af Jguft->ru; 

a  Idet  po^oiienVionemUbri.     ,  b  IdcS  m  propri,ineiiuitii     -,  c  Modus  pcjBvai^us       ;  „    "i  Y~lnri-i  i-rt>"i-»^.i,ir,^ii.i« 
noaimperatiu.is-,u<-."iii;c-(iDei<    ...       /liea.bonum  infciii»  aliis.iAipdilSus  aifciat'.   *7  \  ^iJCia.mf\1  •ttiU.l-gU^^e' 


.Deumad^'ra^Etdixitmihi:Nq'fignauerisvcrbapropheti9. 

-w  .     a  Idft^.in^tluo^POTtefac^u  tetcfianes.     ■       •    b  Q^cciTiali  inferuntiboiiisinfcra.it.      •   '     ,ii 

c  hbrihuius.   tTc^^tnpuSin  pYopeeltiQurnocet  noccatad-  ^ 

a  Idet  poii  oiienVionem  Ubri.     ,  b  IdcH  in  proprianci^uitii.     -,  c  Modus  pcfBViTI^us       ; 
.':    '  ..•         noa  imperatiu.isia  n  iii:C'(i!5ei(    ...       ^  .14eil>bonurn  jnfciii»  alus.iAipciiSus  (nfciat'.   y 

d  hu'c:&' q.inrordibu''scft,fordeYc3tadhuc.  Etq,iuliuseft  8 


ii 


Iii  fe. 


Vc;  iu.iiii^m  fijciat  alia  litera.        Vcte  temjus  e.t  breue].    9 


jll.44.3. 


ri  i-vtaue^RTjiisfeacMr. 
pc-rfici :  *^QitrvX.mimm. 

reuoluit.  Con.ung:T:,f-  ftig,e^3dhuc,&saaussa6iificeturadhuc,ECcev^^ 

tur  namqucEcclelia     •  '.     .      ^-    ;  -    -^X.'     avcfcc.naum.      bvnip!us.aii(hii«us.-    -•■^i'^"0''   ^'■«"'^'^•■Voii^^^^r 

quoridicChriffo  per  .   -  - 

l-idcm.c.;cceraquc  bo- 
ra  opera,quf  per  byfr 

pricipm  .^ 

*     •  *  .:.-..(  -, git'V  &:.h;ibqud.i  me.* 

rtii,  vc.plwihabcat: 


g  to:&  mctces  mea  mccuc.Teddcrt  vnicuicj;ufxrao'^p.Tlcra.;.'«i\ 

»  Et'p(nerofecreic',qniaego,&f.        '        b  6tiiriumrerltoi.    '      c  OiKtruiti  ti^i.rtnVsi-lfitff''^  ' 


te. 


fumdefignant.ur.otij  h  tE-SO'sU  alpha  &  0,prim 

'  jupgcturveroei  po(} ,  ,     ,j  .':^.         ..    *  * 

refurredlipoem  muitV*  t;. 


A qii9  omuii.coepctiv«.  •  •    :  I|i  qvomnniR.<onfu!luiugii*li;;i/ijO  gSjmUS  &ptnCI,im  llHR^J 

mus  &nouj{fimus,pricipiij  &fiiiis  14  •^tum  hsbfftw.qui  d.ln 


H 

Epill  lotf. 

;,'   •;:..fcT» 


T:-.i(^  <r4.rn 
lojn.  > 


to  exccl{ius,atquc  nohiUuSiCQn  iam  per  partrs,ficut  modo 

fcd  tota  fimul  in  if cernum  f  um  1II0  maniura,^^:  line  fine  re 

gnatuia '.  rgitur  l.o^f^DCS  bisAngelum  adorare  uolinc,  quia 

.-•    bin.^s  coniundtioncs»  HccJcHa?  cum  Chnfto  ei  demon- 

ft'ft.fu-  4<AugTaIis  a^pariierar  Angclus.vt  pro  Dco poffct  aduia- 

'«"•        ri,«S  idjfi'  fu,'r.ajjt;orrigendus  adorator. 

^  HAYMO  Dictrdum.qiraaut  niagnovifionum  flupo- 

rc  pctci)lfu&,  ci^ilicu^  tuciaMxxum^  qwr  fupt:;)  audicrat.  vi- 

dtneficris.  aut  ccrtepotcii.cfle  rcpctitio  fupcrioris  fen- 

tcnns.  .  .■  r.-\.  [■  ..     ■■     •' 

.^>RlCB.AR.pV^V.d^ert<?spc^hincirerationem  innuic , 

.  «juantam  Jicinijiationcrn,  quanumque  vcnerationcm  no- 

ftris  prslatis,quoiumvcrbo,v<l  miniftcriogiatia  nobisfpi 

ncualjs  confertiir.^ebeiimusexhibere-fi^d  pr«lati  dum  ip- 

-fis caput  inelinafnus ,.  rton  propter  fe ,  fcd.propter  Dcum , 

^volunc  fibi  cxhiberihonorcm,  quocos  venctamur.  Vn- 

de,  bc  bene  Angelus  poii  prohibitionem  adiecit,  Deum 

adora. 

c    Q^i nocet,noseat  adbuc.  Quia  poflfet  obiici  qS  malu m  cf- 

fcc 


&  plus  habondojplus  cJijigat...;  .-,..•,., 
f  Eccce^ovcnioaro.  -5:  Areth:is.  Didum  el^  cico-v^a.uc 
c(^nrat:iaiK:ad-<nfiTiicafe.eaiLi,ji4utad  exUkatioti^rricanirn 
qui  fufcepcuri  fupc  retributioncm ^  aut  ttijni qi.ua'i.uiaiita"» 
bilicer,  &abfquelc5ngadiiatione.fucurUmcl>.  ■  -■^  •.;! 
^rrEtmerces<^mt.y&:  c£ter,nAt  4^;;  Arilbi.fili.is-,-Sk^»;«Ii  I)  i- 
mines  mcrcedcs ,  quas  fibi  fcruicnt  bus  dcbenc  redda-c, 
aucin  facculis,  aut  inhorreis,  aut  in  quibufdaai  terrs  lo- 
cish:<bent;  Chnfius  aurcm  prajinia  iuorum -k-fcim>  fe»w- 
per  habct;  ab  ipfo  enim  prfKcdit  modo  omnis  bon  t.rs 
Sandtorunv,  ab  ipfo,  Sc  itx  fftciiro  procedcc  omnis  gloria 
eorum . 

.h  £?o  f«m  «,  &.  if:  ■  *  Xercullfanus .  DuasGr,^c'3:H 
teras  iummam  ,&  vlcimam  flbi  inducit  Don.inusinicij,  &: 
finis,tonturrentiumin  fcfigur;.'?  :  vti  qucmadmQdum  «, 
ad«,  vfque  voluitur,  &:>i:uriu>  «..  ad  «,  rcplicacur-,  itp  .vt 
oiicndcret  infecire,  &:  inicij  dccurfumad  fii;em,  tfJifims 
■recurfumad  iniCium  :  vtonmisdifpofitio  in  t  iimdclir. cns 
per  qucm  coepta  efi  pcr  Scrmonc  ni  Dci,qu).caro Jatius  eit» 
proinde dciinatyqucmadmodum &- capic .■  _,  i: uj -; 

^    a-.Reati 


'*'.:^    t  jj 


NICOLAVS DE LYRA. 

I  Et  ccce  vcnio  velocicer.  ^d ipfam  imflendmi,&  ftc  apparet 
himsUbtiverttai.Seciidotangitureius  vcilitas ,cHm  dtcitur;  Beacus 
qui  cuftodic.  Te>«ociw  au6ioriias  ex paru  fcriptoiis,  cumdicitur, 
Z  Ec  ego  loan.  Qui  adhuc  viuens  in  terris,fuii  maior  hornine,  par 
.AngeliSypropterquod  .Angiliis  renuii  accipere  reuerenliam,quam  fibi 
volttir  exhibere,cum  dicitur. 

3  Ec  pofcquam  aud  1 1 .  &c.  Et  patet  litera.QHarto  tangitur  huius 
Itbri  nliqitalis  intelUgibditas,  ctm  dicitur. 

JEc  di.mi.Ne  figiia,&:c.  Id  efl,non  occultes  omnino  intclleElum 
erbnruttt ,  propter  quod  inpluribus  locis  ponunlur  aliqua  fatis planCy 
ex  quibus  aperitur  vta  iindiofts  ad  alia  inielligtnda  aUqtialittr  ^altem 
"fnmitltisji.ut  fHperiiisdeclarauitnlociffttis, 

5  Tempus  cmm  propc  efc.  Impletionis  fcriptorum, 

6  CiUi  nocct.iiic  interponitur  breuis  recttatio  prtefcriptoru.  Tv^rfW 

fuperius 


fuperius  a&um  e(i  de  didiniJione cleiiorum,&  reprnbnri4m.  V.tquan» 
tum  ad hoc  dicitur.  Qui  noccc.  Teccaudo  contrap<  oxiTnuni.         ■_ 

7  Noceac  adhuc .  Id  eil,  noccbit ,  ita  quod ponitur  hic  opiatiuus 
pro  indicatiuo.Et  loquitur  de  reprcbis  pr£fcitis,qui  moriunlur  in  pcc» 
cato  mortali.  ' 

8  Ec  qui  in  fordibus  cft.  Teccando  in  feipfum. 
^    Sordefcat  adhuc.  H  efl,fo>drfi  tt.  ' 

1 0  Et  qui  iuftus.  I{e5le  viuendo  ad  proximum. 

1 1  luftificetur  ad.  Id  efl ,  iufiuiaw  faciel .  Et  loquitur  de  ittflii 
prxdeflinatis^qui  deccdunt  ingratia  finali. 

12,  Et  fanctus,&c.  Fiucndo  munde  adfcipfum.  Sccuido  in  fttpe- 
rioribus  frcqucnter  di&um  efl  deretributionehonorum  ,  &  rcprobo' 
rum,&  quantum  ad  hoc  dicititrin  pcrfona  Chrifli. 

1 3  Ecce  vcnio  cico,5dc.  Quod  hoc  pnffic  oflendit,di. 

1 4  Ego  fuai  al  pha,&:  o,Idefl,caufj  eff(:Bina,&  finalis  omninrH» 
ftcut  alpha  eft  prima  litera  Cr<sca,&  o,vltima. 

Bcati 


M  O  R  A  E  I  T  E  R. 

3  Efpon^H<r«4«rf.e!rc.  Etcxponatur  iicutfupr.ip, 

4  Et  dixa  mihi :  T^e  fi^nauert'  r/  tba,  &c.  Quia  fatra  fcriptura 
non  f  fi  occultanda,  fcd  magis  cxplananda,  &  prxdicanda,  locis 
tanietj,&  tcinpotibusdcbitij.  Vndc  in  eiu$  perfona  dicitur£c- 
clelulVi^.c.Cju^i  elutidantmcvitrtin  xteindm  liabcbunt. 

6    ^i 


6  Q^inoret,noceat  adhitc.  Id  eft',  nooibir,itaquod  poniturop- 
tatmus,pro  indicatiuo.  Et  fimilitcr  cum  dicitur.  .• 

:8  Etqui  in  fordil>us efl,&c.  Quafi  dicar,  perfacram  fcripttiram 
non  mutatur  iiberum  arbicrmm  quin  tlcxibilc  iit  ad  bonum,  fC 
ad  malum.  , 

1 3  Ecce  veniocko,  Scilicctin  mortecuiuslibcthominij ,  cuius 
cU  vitabrcms.-,^.-j -^ 

Bex!i 


i^pi         GIorord.&NicolaideLyral         16^1 


A 


matiuina  nobi»  fleUa  fnetin  cft ;  quia  durr  in  f .mcripi;  iac-  D 
plumnobisrcfuric<ilionispr«buic,  quxlux  fcquatur  indi- 

cauir.  ^.     «  r^ 

^<    Andrcas.  RadixDauidiscf!Chn(1us,tanqiiamDcus 

gcnusautcmciufdcm  fccundumcarncin  :  ex  iplo  nanvy^- 

origmem  duvit. 

1Uedic«l«u«nt.TtScc.  1       4<       Idcill  .    Clil«ftl-IS  -''*"P«in( 


V.ti  Nouitu 

W\  IpCJ  »flli» 


a  Beaf/  <7w  laHont.  Qiiia  dijterar^noccns  noceat.fordcns  for- 
dcfcat  ncaliqu  s>  malusdiceret.ctimfim  m.iliis ,  qiwrc  mc 
p(jnitcrct,d.cit:n6fi>lum  beaffunt  qui  maiorcm  rccipiunc 
perfccutionem ,  fed  ctiam  illi  ,  qui  contaniinaucrunt  ftolas 
fuasquis  inbapcifmoacccpcranc,  ridcmdclaucrunc  cas,  &C 
oos  pcccalle  pccni- 

T^orisautemcanrs,    a  Bcatiquitlauantftolasruasin  fanguinc  agiii ,  vcfit  poteftas  t    ^^'^Jl^i^^^^^lXl, 

^C        *    CvprianUS.  Tltponl«ted«edel:g«,  ,i.x.        .    Idcft.fide«d.Aoru.n.         btSaice..  ^u-J       tllU  It  M.a  cft ,  VC  qul 

Non  moucaf  nos  fra    b  corum  m  liguo  vit.c.  &  pcr  portas  intrent  m  ciuitatcm,Fons  4    P?»  cridua.v,m  moc 

rVes     hxrctici  il^iuc  .  r  ....f7. K«;di„.fl,..  fsunthimft.&.i.i-. ,;.  f     icmanenobisexor- 

CNouatiani )  pcrfidi 
abrupta  demcncia  : 
qui  cum  in  tam  in- 
gentidi{renfionis,& 
fchifmacis  criminc 
con()itutus  >  iC  ab 
tcclcfia  fcparatus  lic 


.  T  .bi.;,.,., ,.  b   udiaeum.  fsunt him  f,T.& .1  .i-<  ,!.  j     ic,mane nobis  cxot- 

autcm  cancsA'  ve^nefici,  &impudici,  &  homicids,  &:  idolis  6    ^"^^-^v^Vi.nHfv.v^ 

.     fAudicmlo.  b    llnacna.  S  Et  mihi  I..C  eft  credend.m.quia.  7       polt    pra^lCnClS    VICZ 

c  feruicntcs,&omnisciuiamat.&facitmcndacium.EgoIcrus  8    ""^^'"'^^^^^^^^^ 

*  1    5Eimil«.hucelkcrcde,idum,quij.  9      COmmUTU  nODIS  rC- 

mifi angelum  meum  teftificari  vobis  hacc  in ecclefijs .  Egd  .«  Ji'^^^^'^^^^^^^^^ 

h    ICUmicabeogcm,^..        U    1S..1enta.ne.uum.  c    l.delUuiu.  m,.ndi  nofie.t,    II    tbs  OmnibuS  fcCOn- 

.  *  ,U^ni.i«iw.  lvelfpo„fi.»,ckrp.mU.    ,3   fpicuum  cxhbcbit; 

fncnwn  tS        d  fum  ccnus  &radixDauid,ftella  fplcndida  &  matutina.Et  fpi  ,3  dicm  qui  nnnq.am 
lacnicga  tcmcricatc    a»        o  ....,....,.;....,;.  =       k  .TU,,u™i„teUiiiL     c  ^Aiij..      d  fAd.,o:i,,amcorum.   ,.  Uih.ruiiK  cft  hncm 


^  non  dubitcc  in  nos 

fua  crimina  rctor- 

querc.Cumlttcnini 

a  fcmctipfo  nuncfa- 

^%t.^.t.yx\  ^us  immundus,  for- 

'  didus ,  lacrilcgijs  in- 


tAd  notiti.m  libri.        t>    tUbium  inteUitit.        c    tAliji. 


lcclefiiiids , 


^  .  i«u„„u. ..  1.. ^*'^"";''TJoiZ'  14  hibitu;us  cft  ftnem 

C  t  ux  111  noc  libto  li.iir.  .  i     li.    „ 

-     .  .._.«-  •      fcj-   "j-    <=^        **     i^  ce!"Co  auduiturus.      ♦ifa.fc 

ritus,  6:  fponfa  dicunt,  vem.  t  Et  qui  audit  dicat,  ve-  ^l  ^    Etfpint-s.  Idc{i,£  " 

•  tDcCde,.,c=dctcChxrfto.^  4cK:t"Zac„d,.  17  tdn^tas  qua:  pco pu- 

f  ni.  t  Et  qui  fitit  vcni^t,   &  qui  vuft  accipiat  aquam  '^^^:^^:;^;'^^ 


S 


c 

li.af  •  Moral. 


quinatus ,  hoc  nnnc  -      ,-         r    • 

noscdc  contcndic .  Eccum  fcriptum  fic»,  Cancs  foris  rc- 
manfuros ;  &  Aportolus hos  cofdcm  cancs docucrit  cIVc  vi- 
tandos,  rabiem  fuam  non  ceirac  lacratibuscxcicarc>  lupo- 
rummorctcncbrofai^  caligincmopc.irc  ,  qua  fucilc  poffic 
fcrina  fuacrudclicate ,  oucsa  paftorcdircptas,  fpeluncacc- 
ncbrofalaniarc.  , 

c  EgoJefus.  Commcndauitlibrum  pcr  Angelum  perfui 
dif^nitatem  ,  modoctiam  pcrau61:orit.item  ipliusChnfti, 
qiuljdicat.omncsaudicntcsfciant.qudd  cgolefus  mi.a.ra. 
tcftificari  vobishijc. 

d     stcUafptendida.Chtz  ftclla,id  eft.magna  charitas  annun- 
cians  dicm,  id  eft,  futuram  beatitudincm,  pcr  meam  rcfur- 
rcdlionem  in  m.ine  fadlam. 
■a    Grcgorius.  Chnftus  viuus  apparens  poftmorcem 

matucina 


20  ritus ,  &fponfa  dici4'i', 
Hicctiam  fubdic  teftimonmm  Trinlt.itis ,  &  fidclmm .  (^ 
ideodebccis  recipeccquia  fpiritus,5(:  fponfa,&c.  ^ 
4«  Richar.  Qaant  a  dilcdione>quanto  dcflderio,  Chnftus» 
&  Santta  MatcrEcclefia  noftram  falutcm  concJi>ifcanc, 
fub  blanda  vocatione  declaracur ,  cumdiciciir;  Ztfponfus^ 
Crfponfa  dii  uat ,  f^eni.  Sponfus  quippc  Chriftus  dicic  per  m- 
tcrnam  infpiracionem  :  fponfa  dicit  pcr  pi<jdicacionem ,  illi 
videliccc  qui  pr^deflinatus  efc  ad  beacitudincm  :  rent ,  pcr 
fidem ,  m.  bonam  actionciu ,  pcr  conuerfioncm ,  .3«:  bonain 
conucrfationcT»  . 

f    Et  qui  fitit  vemat,  Et  non  camen  quilibct ,  fcd  ille  tantum 
vcniatquifitit.jdcftjcredcrcdcfiderat.  F" 

g     <l^i  vult  accipiat  aqmm  >it*  gratis .  £c  non  cfc  labor ,  quia 

fulavolunus  fuflScic,  ^ 

a    Cotuejior 


NIC  Ot  AVS    DE    LYR.A. 

I 

I  Beati  qm  laucrunt  ftolas  fuas.  .^quis  pa-.itcntix  inpmfenti, 
0  oi  amari  'n  ah<ju^bui  tibmfubdiiur  in  aniiquis  Bibii]s. 

a  Vi  iit  potcftas  corum  in  ligno  vitx.  Id  cJi.,:nfuturofiu*n- 
tur  Cbriiluy  cuius  dmmtute  reficimtur  beati  interius ,  &  eius  huma- 
nitateextrriits. 

3  Etper  ptutasncrancinciuicatcm.  Idefl^perobferuationes 
manijtorum  intrant  ad  fitam  (Cic"iam. 

4  Fons  autcm  cancs .  Id  efl,  gitlofl ,  ^  detradores  contra  bonoi 
latrantcs. 

5  Et  vcnefici.  Jd  efiyiHuidia  veneno  pleni, 

6  Ec  impudici.  Id  ejljeipfos interficioites. 

7  Ezhon^xcxdx.  CoiporaUs,ZTfpmtuales, 

S     Ec  idolis  fcruicuces  .    ^^oi  eii  peccatum  direde  contra 

Deum. 

9     ttomniiquiamat,  &£icicmcndacium.  llL':  amat  qui  de- 

le^itiir menductj profcrcndo ,  fed  hypocritufacitmcndacium :  nam 

hypocnftf  efl  mendjcinm  i>ifa3f. 

jo    Ego  Itfus  mifi  Angclum  mcum  ccftificari  vobis.  Scili- 

cet,punitionem  malorum,&  pixmiationem  bonorum. 

I I  In  Ecdefijs. (^te  funtper  o>bem  vniucrfum.Tertio in  fupcrto- 
ribus  diUum  efl  ftequenter  de  Chrifti  excellentia ,  &  quanlum  ad  hoc 
fubditur  in  eius  perfona. 

II  Ego  fiim  gcnuSj&radix  D.»uid.  Idefl,deradice  Trffe,flcut 
Dauidcft  degenereeiui ,  quantum  ad  humanitater/i ,  fecundim  quod 
dicitur  Ifa. i  i.a.Egred.etur  virga  de radice  lefle,  &flos  de  radice eius 
tfccndet^  &  cxt,  quifioseft  CbriftuifecundumfenfuniUteratcr»  ,flcut 

diffufius 


d/jfiiflus  fnh  Jb' diliim. 

15  Stella  fplendida ,  &  macucina .  Quantum  ad  diutnita- 
tem ,  il  uiirans  pmnem  homitiem  vcnientem  in  hunc  n^undumj . 
loaunis  I. 

14  Ec  fpirirus ,  &c  fponla  dicunt  vcni  .  Jiota  htc  eii  ve- 
ra  iitera ,  c^  fic  habeni  libri  corrcdt ,  dicit  as$tem  SpiritusfanQut 
Chnflv. 

I  y  Veni.  Scilicet , ad iudicium  ad iufiospramiandnm  .  Qj*9ddu- 
pUciier  poieit  ir.telligi .  Fno modo ,  quia  faiir  iuP.„>  hoc dtcete ,  qi<i 
prmtian  defiderant  a  Cbriiio  ludice ,  eo  rnodo  li^jUcndi  qw>  dicitur 
i^cm^j'  .8...  Spiritus  pofiulat  pro  nobisgemuibus  ineiiarrabilibus ,  id 
efi,  poflulare  facit  fecundum  umncs  expofitorcs  Catljoluos .  ,Alio  rr.o- 
do,  qi'iaflcut  fiiiut  mifftdsfuit  in  uuhcium  a  Tatre  ,  &  Spiritufanilo^ 
ficut  in peifona  eius dicitur  Ifaiie  48 .c.Mifit me  Deus,&  fpir''ius  cins, 
ficut  ibidcm  plrnius  fuit  cfienfum ,  ftc  in  adueitu  ad  i« .'"  ium  mittitur 
a  Vatre ,  &  SplritufanElo.  Et  fponfa . Id  efl ,  Eccltfla militans  ijua 
dtfidera  coninngi  Eccleflx  triutnphanti,quodflet  in  iudicieflnali. 

1 6  Ec  qui  audit.  ^dfpitnH  perinfpirationem,  &  ab  EctlefiA  per 
pr.idicationem , 

17  Dicatvcni.  Deflderando  fecundum  adttcKttm  Cfmni ,  vnde 
liHX  2.1 ./.  Dich  Saluator  ioqitcns  de  cius  adiientu  ad  iudiciinn  ;  Hac 
autert.Jicri incpieritibus  refpicite,  &  ieuate  capita  vtflra,id  efl,txhi-^ 
laratc  corda^rout  exponit  Ctegor.  quaniam  appropinquatredempti9 
vefira, 

18  Ec  qui  fitit.  Drflderandogloriam. 

1 9  Vcniat.  T  ergratiam. 

»0  Et  qui  vult  accipiac  aquam  vitac ,  ideHy gloriam  qu*  eff 
•vitA  animx, 

Gracis 


M  O  R  A  L  I  T  £  R. 

I     teati  qui  lauant  Uola^fuas  in  fanguine  agni.  Id  cft,  confcicntiai 
per  veram  pocniicntiatn. 

l     ytfli  poiejias  eorum  in  ligno  vitjt.  Ipfum  deguftando  inchoa- 
tiuc  per  gra(UBi,&  confummatiuc  frucndopcr  gloriam. 
14    i.tjpmti4i,&  ff9nfa  diCuniyVtni,  Gloila  inteilineari(,ad  no 

tttiaa} 


titiam  libri,  fcilicet  facrx  fcripturz,  adcuiusnotitianiinducuiit 
Chniius,&  Ecclctia  fponfa  eius. 

16  £{^ui<]M(^ir.  Idell, intclli^ir. 

1 7  Di(at.,veni.N»m  intclligemcs  facram  fcripturaio  inducerc 
dcbcntaliosadeiusintelliecntiam.  ! 

18  Et  quifitit  yeniat,   Nana  dciidcraotes  ipfam,  inucniuet 
caoi. 

C^nuflor 


i6c)3        Apocal/pfis.  Cap.XXir.         i6^^ 


r>eli'gn« 


>i.  160. 


..  Con^rp.^^r  enim  ntnni nud  e-it'  vi  ba  prnpherix  libri  huius  .  Poll- 
quaincommendationem  pofLrcppr  fe,  pcr  anir,eliun  ,  per 
ChnOum,per  Tr)nit;'cem,per  fi<)ele.s,qiiia  qiiofdam  fcicbac 
eiTcin  Aliyqii'  rrofiiiserroribus  foucndisaliquidaddcrcCj 
vcl  demerent,fi  pponic  cxcommunicacionem. 
b  Si  rjnii  appfuirit, 
^c.  -y  Ambrcfius» 
Non  de  cxpoficori- 
bus,  ftdd  hcirccicis 
hocdidumcffcintd- 
ligcredebemcs .  Ex- 
pofitor  cnim  nihilad 
dic,  aut  minuic,  kd 
auc  obfcuritnccs  ex 
poncr.domaniief^a:, 
aut  nuiralcm^outfpi- 
ricalcm  intcll;ir,cciain 
dcmonnrac.  Hcrcci- 
cps  ergo  maledicic, 
Cjui  in  rcripfuris^diut- 
nis  ad  confirmadam 
^hxrcfim  (iiam  qua:- 
damfalftnpponcbac, 
&  quxdam  dccrahe- 
B  banc  qux  eorum  hierefl  vidcbantur  cfic  contrarfa. 

C  D:fit eui t<:/iimoniurr.ferl)ibirj^c.  -ic  pnmafius».  Idem 
ChnfiasceBimonium  pcrhibcr ,  qui  fc  EctlcfijB  vcnturum 
annunci.ac;  cui  moreCantici.Caiuicurum  EL.cicfiadcuoce 
jrclpondic . Eciam  venio  Piie  Icfu Chnfie,  (ju^ dicic  orans: 


y>er>iat  regnum  tiainr.  Et:  r«  y>ia  'intp^ciru^ata  vrnk'  «7  wc.  D 

d  Ve>!idot,>inele[.i.  ^:  Haymo.  Hxcoin-MsEccl  fiiloqni- 
rur  in  roanncopcans.vc  vcniac  Chnftiis  ;id  aidicium.V.tdp 
&quotidie id  in  oiacionc  Dominica  poi^ufac  ,& in  pfalmjs, 
Qihnde  nvbisfaciem  t>iam,&  (aluieiimiis.  '• 


TQuafi  dicat  Angclus  teftificatm  eft  mlhi ,  Cmiliter 
cgo  contc  &c. 


t  '  ^Sirie  ptetio  metitorum  . 

a  vitsgratis.  Conteftorcnimonnniaudienriverbaprophc- 

a    IHocfcilicetconteiW.         b     5Vt  criorcminticfoi.cat.  2, 

b  ti^elibrihuius.   Siquisappo(ueritadh:EC,  apponetDcus  j 

IDc  piiialis  fuprs,6c  rubii. 

ruperiHum  plagas  fcriptas  jnlibro  iflo,&  (i  quis  dimi- 
nueritdeverbisHbri  propheti^^huius,  auferet  Deus  pqr- 
tem  cius  i  de  hbro  vit^,  &  de  ciuicaic  fandla ,  &  de his  qaje 

^Q^ali  dicat  excommunicationis. 

c  fctipta  funt  in  hbro  iilo .    Dicit  qui  tisftimonium  perhibct  4 

a    C.uie;evii)is.qiiia  cgo  ve     .b  IConucrfoad  Deum.     lEt  iamquafi  veiafunt  oninia. 


Scijiiiniuiatexcimmunitatur.    c  TAdtemiitieiardum  .      f  VeniDomine  ,  &  nol  lardare 

^     ■  d    «Sicut  fupra  incrtpit  a  gratia  ita  tinit '. 

*  Veni  Oomine  lefu.  Gra'- 


C  Ciatia  Doinini  'T^a- 
fln  Jrfu  Cbrim.  C(,n- 
fummacio  ApofLolt 
lu  vciboChrifci.  _^ 
T<  Augiifcmus  0:'c- 
•nuis  ,  vc  fccuiKiiifn 
finm  promifiiotjcm 
dominus  kfusiicfnos. 
venire,  &  pcr  fuam 
mifericordia  dc  car- 
ccrc  nos  mundi  hu-. 
ius  libfrare,  &c^  ad 
iaam  bcaticudmem 
p^-rdiiccrc  dgnerurj 
quicumP.!cre,&Spi- 
ncufaud.)  viuic,  &  rc- 


rrai,78. 


d  iftoru.Etiam  veniocito.Amen.     ,  ^..,  ^^.^,i^.K.M.^iu.\j,in-  ^ 

e  tia  DQmini  noltri  Idu  Chnlti  cum  omnibusvobis;Amcn.  ^   gnacm  r.cuia feculo 

t    rum.  A.nen. 

,  .r  .    .^  -ic    Ambrofiu^.Sic&  P 

nobifcum  gracia  Domini  Nofiri  Icfu  Chnfii ,  &  dcc  no- 
bisarmavirtutum,  quibiis  muiiiti  ipfo  duce,  ntquefifrni- 
fcro,  &  ab  inccrionbus ,  y^:  ab  cxtcrionbiis  hotiibus^^dc- 
fcndamur,  vc  vic<e  stcrnjs  parficipes  cfie  mcieair.ur, 
Amen . 


Eciatn 


yeniat 


NICOLAVS DE LYRA. 

I  Gratis .  T^Jjim  htc  habefttrper  Chrijli  tneritum  in  baptifm0,dum 
tatnen  non  pon.iti4>obiiaiulum. 

z  Contcftor  emm  omni  andienti  verba  prophcci.r  hbri 
huius  .  Hiceil  vltima  parsin  qtta  pnniiur  prxdt^orHm  Lorifirttu- 
tio  y  quia  nihtl  ibi  continetur  fupcrfiuum ,  aut  diminutum  ,  ideo  fub' 
ditur , 

l     Si  quis  appofurrit  ad  hxc  apponct  Deus  fuper  illu  pLigas 

lcripc  as in  libro ltto./c</ice;  difcrepantu  a  veritatc Eua'gelii,jici4t 

^faciebant  Ebion  ,  {^Cherintbus  hxretici^,  quitempore  illoaddtbant 

aliqttadifcrepantia  averitateEuangelii,  cr  aiiqua  diminucbant  de 

ms 


eiusvfritatedicentesChriflurnamAfariamnonfirfll^perhoctanten 
non  excludirnr  qMn  poffmt  aliqua  dici  Hcitc ,  qux  futntf.t  ad decLra- 
tutnon  facrxfcriptrrr<t,&fic  faciim  D(,{?o>  esjanfli. 

4  nidcquiccfiimomumpcrhibcciHorum.r.ariyZKx^    - 

5  Eciam  ven  io  cito. Amen.  ^^<i  iuj  aum  cuHbei  iri morti  :nam 
qiialis  vnt^fqwfqueitiucniturin  rr.ortc,  t.di'- prAfmtabiturin  iudicio  , 
pncralitcr  anttm  veniet  ovnmbus  ad  ludic.urrt  in  gencrali  reitirre^ 
aione,  •  ^  ' 

6  Vcni  Domfne  lefu.  hloc  dicitloannes  conformando  fc  Spirl-  c 
tuifan&o,  ^  EciL-.fiXftdeofubiitfr eius or.itiopro omnibusfidelibus , 
cumdicitur .  Gracia  Domini  Noftii  Icfu  Chrifti  cum  omni- 
busvobis.Amen, 


MOIIALITER. 

1     Contefior  enim  omni  aud'-enti  vcrba  prophttix  ,  &C,  Pcr  hoc 
prxcluditur  via  prxfumpcuofis  addendi ,  vcldiminuendi  in 

cxpo- 


expoficioncfacr^fcriptur^aliquid  diflbnum  a  Fd.  i  verrta- 
te,&  quia  verus  jntdlc£tus  facr^^  llnpcurig  noi»  habccur,  nifi 
per  donum  gracic,fubdicur  in  fine. 
t     Gratia  Domini  'l^oflri  hfu  Cbrifli  cum  omnibus  vobis.^men. 


Incipit  hbcllus  eiufdcm  Nicolai  dc  Lyra :  conti^ 
ncns  pulchcrrimas  Quardiones  ludaicam  pcr- 
fidiam  in  Cathohca  fidc  improbantes. 

Rimo,  Quzritur  vrrum  cx  fcriptuns  reccptis 
a  ludaeis  pollit  efiicacitcr  probari  Saluatorc 
noftrum  fuific  Deum,  &  hominem  .  Et  ar- 
guiturprimoquodlic,  quia  tamen  qiixflio 
duoincludir.  Vnumquod  pcrtinct  aJ  pcr- 
fonara  Chnfti,  fcilicet  quod  (it  Deus,&  hor 
mo.A!iudadtcmpus,fcilicct  quodfit  Chri- 
fti  myftcrium  compktum ,  ik  idco  dc  vtro- 
quc  arguirur. 

Et  primo  per  id  quod  h.ibctuc  lert.t  j  .a.  F.cce  dies  veniunt  di- 
ctt  Dnwinus,&  fnfci.  Da.^er.  luiium,  &c.  Hx  quo  patct  C.hnlhira 
promiOum  cx  femrne  D3uid,&  per  confequcn.?  vcrum  hominc. 
iitrcquiturineademauftoritate  qux  dc  Chrifto  loquitur.  In 
diehus  lUisfalitabiiur  lul<,,iT  Ifratlbabiiahit  confdrnter:  &  Iwc  efl 
nomen quodyocabum cum  Domiims iuflus nofler.  Ex quo  patet  cius 
diuinit.i«.  ' 

.^^'^^""^«'Vidclicctdctcmpore.argHiturperiliud  Aggxi 
2.b,vbi  dc  Chnfto dicitur . ^eniet  deftderatus cwRis nertibus,  <&• 
ye.do.inam^lor,a,dicit  Dominus  exercitttim  .  Propheta  autem  ibi 
loqucbafur  dc  doma  Dcisediikataa  hlijs  Ifraei  p<.ft  red.tura 
de capuuuate  liabylonica  ergo  ftante  illa  domo vcnit  Chnftus , 

domus 


domusautem  illa  deftruftafuit  ^r.annoa  p.inione  Domini  per 
Titom,  &  Vcfpalianum  :  crgo  antc  crat  compietum  Chrifti  my- 
fterium,&  fic  patet  propohtum. 

In  contrarium  autcm  arguitur.quia  intcr  luf^ifps  funt,&  fuc- 
nint  multi  homincs ingcnioli,  &  m  fLripturis  I'  gis,  &  propheta- 
rum  valde  ftudiofi.-ergo  fi  prxdii^a  poltcnt  habcri  diii,  citer  per 
fcripturas  ab  cis  recepras,  non  efTet  verifimilc  ,  quoJ  tandiu  ftc- 
tillciit  in  tali  crrorc:igitur,&c.  Refpondco,  hic  iunr  ptincipali- 
tcr  duo  intendcnda.  Primum  cft  qux  funt  fcriptura:  a  ludxis  rc- 
ceptx.  Secundum  vtrum  prardida  poUint  per  ilias  fcripturas 
proban  probationectfic.ici. 

Circa  primum  fciendura  ,  quod  libri  canonici  vetcris  Tefta-  -^  . 
mcnti  runtabcisrcccpti,tanqu.nm  l^eo  inrpir/inteffripti,*{  funt  \Zixit  recc- 
in  vniutrfo  21.  fecundumantiquam  compuranoncm  ,  &  2^.  ("e-  pt». 
cundummodernam,quia  Lamerationes  lerenM*'.&  liber  Ruih, 
ponuntur  modoproduobusl.bris  a  libris  lercm'.-»;,  &  ludicum 
feparatis.  Dc  iftisautem  librisaliqui  ditnntur  lei^ales ,  fcilicec 
quinquc  libri  Movfi  &  funtin  primoorilinc.ipnd  ludxos.  Alij 
dicunturprophetalcSjfcilicei  lofuc^lud  cum.Samncl.  id  eft,  pri- 
rou.s,&  fccundus  Rcgum.M.ilachi.idcft,tcrtius,&  qunnus  Re- 
gum.Ifaias,Iercmias,Eiechicl,&  liber  j2  PropIicrarum,qui  di- 
citurrfj-eaff^;,  &  iftiodofuntinfccundoordiiif.   Rcliqui  vero 
dicunturagiographi.id  cft.fcriptura:  fanax,vei  Sanaorum  fcri- 
pturae.Et  funt  ifti  libcr  fob:  libcr  Pfalmorum,  Parabol.T  Eccle- 
iiaftcs,  CanticaCantKorurn,  Paralipomenon,  Danicl,  Lldrx,& 
Eftcr,Rmh,Lamcntatione$Ieremi?,&jftifuntiatcrtioordinc. 

Confide- 


i<)pj         Nic  de  Lyra  conrra  luda^os.         i6 


^c^o 


^      ConfideranHum  ctiam  <p  ifii  libri  funt  apud  coj  multiplicitcr 
A  cofcripti.  Vno  modo  purc  I-Icbraice,&  fic  pnn-.o  trjditi  funt.vi- 
/  dclicct  fcrmone  Hcbraicocum  litcri»  Hebraicis.  Aiio  iiu)  lo  Hc- 

braicc,fcd  no  purc.vidclicct  fermoncChjldaira,  fcdliterisJic- 
braicis!  ScdquiaHebraifii,  &  Clialdauu  (unt  idiomata  propm- 
QU3  cundc numcru  litcrjrii  habcntia  ^  litcrf  qunuis  difirepcu 
in  figura,tamcnconucniat  in  fonQ,&  virtutc.vt  dicit  Hicron.  m 
«lo.  Galcato .  ^  i6  vnij  idioma  pot  ficilitcr  fcnbi  p  litcra»  alt<r 
tiai.  H^c  igiturmodo  plarcj  fcnpfctQt  vetys  Tcrt.Ti,&  m.ixnrio 
lonaibamHliUsOricl,  cuius  fcripturi  cfl  ita  juilictica  apud  Hc 
breos  quod  nuHus  adbuc  auf«s  fuit  fibi  cotratiiccrci^ptcr  qtioj 
inlibris  notabiiibns  Fudcorii  pQiiirur  Hcb.  .licum  piirum  la  vna 
columna.fif  ClnldaicCi  fcripti»  ab  i(to  K>iiatlun  litcns  Hebr.iiii« 
inaltcra.ai  vtutur  ludapi  iltoChaldaicoquali^  expoiiuoiic,(?C 
quia  aliquacjerat  multUQbfcurain  Hebraicopuro  .  clarius  po- 
nutirur,  Si  qu.if»  cxponiitMr  ifto  Qh ildnico,  vt  infra  patcbit  ma- 
gi<  Et  idillatrsllatiQnccefrariaelUddirputandricii  fudxis  in 
paliibus  mu'ti».SimiIiter  tr5l].atio  70  nucrprciii  npud  eos.habc- 
AiiAnm»»  turfahe  apudaiiqqol  Itudiofosilli  emmyu.fucrutclefti  dc  to- 
Kfp  •i.iginu,  to  populo  lfrael,tanqu3  cxccllctitnmi,  &  fiudiorilfimi,  ac  pcriti 
UCe^ku^  jn  ijtcr,  Hibraica,^  Qrjrca^fecundu-nquyddicit  lofeohus  11. 
lib.  Antiquitatom.  ipli  aiit  no  femp  traiiftuIcrQt  dc  Hcbraco  in 
Graecu  verbii  cx  vcrbo.fed  frequeter  fcnfgm  e\  fcnOi,  muates 
aliqu.ijvel  pccultantes  cx  inJudria  ea  qu«  polTcnt  c(lc  c.mfa  cr- 
roris  PtQlamxo  regi .  H5c  auttranllicionc  vo'ucrtit  habcrc  llu- 
dioli  Hcbrxoru,  tanquafac^ii  fapicntitiimorii  vUQrum,  Cc  dato 
quod  nufqna  ab  eis  habcretqr,  no  tainen  pofliint  ipfam  ncg.irc, 
cii  fucrit  fafta  a  fapictilf|fais,&  vnlentionbas  dc  toto  populo,  & 
in  tanto  numcro.Et  16  de  illa  pofrumus  noi  iuuarc  ad  pioban Jii 
B  aliqdipfi»  Iudxis,(kut  infra  patcbit.  Iteptcrfcriptm-.»scanQni- 
casfuntalijpfcnptur»  a  lud.Ti$  reccpt<e,  tanqua  auihcticap,  fifi- 
Thatoni  jicc :  Thalmud,8(  fecundu  cos  fcripiura  ifta  nuii  dilTcrt  a  fcriptu 
ri»  canonicis,  nifi  ficut  lex  data  vcrbo  a  lcgc  data  fcripto,  qa  'fta 
fuit  rcoclata  Moyli  a  Dco,ficut  illa  q  funt  fcripta  in  libris  Moy- 
fi.fcJ  .Ntoyfesnofcripfitcaqu^continentunn  Thalmad.Et  hoc 
potuit  cllcduplicidecaufavtpotc,qmanQeratncccir«rium,  vt 
populus  fcirct  tali.i,  ficuf  erat  ncc^ilanii  dc  pccptis i  lcgc,  vcl  q.i 
llta  cratmagisin  fccretis  H  ibcda.  Vt  >yfcs  lii  tradidit  ea  lo(ue,iSc 
I  alij;  fen:oribus  vcrbo  y  ficut  hnbucrat  a  Domino  ,  &  alijs  pofle- 
rioribus  codcm  modp,&  lic  confcqucnter  quoufquc  fcripta  fun? 
talia  per  poftcriores  Doftorcs  nc  cadcrent  in  obliuionem, 

Siniilitcrdidta  Ooftorii  Hcbraiccriiqui  gloflaucrunt  vctus 
Teftamcntii  funt  authentica  apud  cos  mulco  magis.quam  apud 
posdi^i  Hicr.a;  .\ug./^  aliorii  DocloriiCatholicorum.  Ethoc 
potiilime  per  id  quod  fcribitur  Deqt.  1 7,b.  Nu  dcclinabi»,  neq; 
ad  dex.&c.vbi  loquitui-  fcriptura  de  faccrdotibu,s,&  Doftoribu» 
fidquos  ucepit  fcriptuiain  dubijs  rccurrerc:  corii  fcntcntia  lu- 
difcuiTc  tencrc .  Licct  autem  hmoi  fcripturi  in  roigna  partc  fint 
falfx.lcilicct  Thalrrud,  8c  gioflaB  Dofioru  Hebraicorii»  tn  p  ca» 
pofTumus  cotra  eos  ethcaciterargucrecxqu^  funt  ab  cis  pdi^o 
modo  rccepf at.  Sicut  ecotr.ino  argumenfii  quod  facerent  contra 
Hos  ex  Euagelio,  &  fcriptuns  Apoltolorii  hmoi  cflct  ctHcax  co- 
ira  nos.Iicet  reputcnt  hmoi  fcnpt uras  falfum  coiinere.Vifo  qug 
fcriptur^  finta  ludzisrcccpt^  fecundo  videndii  eli,  anidquod 
in  qonc  ponitur,poHit  per  )llas  fcripturas  erticacitcr ^bari.Et  di-> 
__     .  ftinsnuo  primo dc  probationc  ciiicaci,  qa  jjbationis  ctficacia  pot 

hatiomj  4w-     duplicitcr  accipi.  Vnomodoquodlit  itacHicax  probatio,  quod 
piM.  nuiiomodo  pollit  euitarifinccuidcnti  ncgationc,  vcl  contradi- 

6>ione  fcripturac  pdi^ljt,  &  fit  mihi  vf,quodadhuc  no  fir  proba- 
tum.quod  in  qonc  quzntur  per  difta  fctiptura.  Cuius  r5  cft  qi 
^  niyili-riii  Tnnitatjj ,  ^  incarnanonis  Chnfti  expHius  ponitur  in 
noU'>  Tefte  q  vcteri,(ici4t  patct  man  fefte,&  ab  omnibus  cocedi- 
tur,  Si  tfi  multi  hzrctici  totu  nouQ  Tcftih  rccipiunt,  &  pro  fuis 
crroribus  cxponiit .  Aliqui  tn  ipforii  ncgant  Trinitatc  pcrfona- 
rum  in  diuinis.ficut  Sabeilius,  aliqut  negant  diuinitatem  in  Chri 
iio,ficut  Arrius.aliqui  vcram  human>tate,  ficut  Manichzus,  qui 
diXit  Chriftum  h.ibcrc  carncm  phantafticam  ,  ad  quod  fequitur 
ipfum  non  fui(Ic  verum  homincm,  quia  caro  vcra  cft  de  veritate 
naturx  humanx  .  Similitcr  Arrius  dixit  ipfum  iton  habere  ani- 
niain  mtellcftiua.fcd  verbii  (upplerc  aiz  locum:quod  tn  vcrbii 
df  en»;  creatij  Similitcr  Apollinanus  dixit  ipfum  nohabcreani- 
mamintcllc£tiuam,hcetairumpferitanimamfenfitiuara,&addi 
ftum  vtnulquc  fcquitur  Chrilhim  non  fui^Te  vcriina  hominem, 
f um  ab  anima  intcllettiua  accipiatur  fpccics  humana  .  Si  igitur 
dirtihzrctici  exponebant  pro  fe  fcnpturam  noui  Teftamcntj 
multomagisludzi  polTcnt  pro  fccxponcre  fcnpturam  vctcris 
"Jcftamcnti,  AUo  modopotcftaccipi  probationis  cfticacia  per 
fcnptura.lic  quod  licct  fcnpfura  poljit  alitcr  exponi  aliquo  mo- 
do,  faltem  ad  cuadendum  abfquc  conditione  manifefta  ,  tamcn 
Ijmplicitcrloquendonon  potcft  aliomodorationabiliter  expor 
nicimnfcmpapparcat  cxpofitiofidciCaihoIicz  rationabilior, 
Jit  noc  modo  credo ,  quod  id  quod  politum  cft  in  qone  probatii 
clt  imi  p«.r  (vripturani  veicris  Teft*na?nti,  &c  itcrum  poteft  hpc 

id?.'» 


idem  prob.iH  hoc  modo  proccdcndo.ln  qftncanreponQ^tnr  dim,  0 
Vtdi^un'  cii,  Vnumquodpcitinct  adtempos,  C  vtrum  tcmpus' 
aducntusChnftilit  praftcritum.Secundum  qqod  pcrtincciJ  p- 
(Qnam  Clinlti.vtrumtic  Dcus,  &  l,(  moin  viu  perfona,  ^;  iftu4 
implicat  lino  ,  qma  (idesCaiholica  pinn  ^monrm  natur:?  diut- 
nz  &  humanzmdcterminatapcrfoiu.l.Fii.jiS^  (loii  l'arns,  nc? 
Spnitullaiifti  &  tx  hocfHppi>n'iur  plurAl't.<spcrfonaium  iiuiJ- 
umiSiquod  turf  iiiimc  ncgii iir  a  iui^^is. Et  10  ad  probanJii  quo,! 
in  quzftione  punnurprr  Uupt«irama  Igdzisrcccptam,  iltarna 
(unt  per  ord.ncrn  dc»lar.inda  cx  eadcm  fcnptura  .    Prnium  «It 
quodinvnitate  diuina  etlenti.Tcit  iiluralitas  pctf  naruni ,  f^ue 
luppolitorum  .   S'-cundum  cftquod  in  perfona  filijnarar;.  Im- 
mana,&  diuiiu  funt  vnifc.itj  quodipfccft  vcrus  Dcus,  &:  vcros 
homo.Tcrtiii  eftquod  h(>c('.ictii  ctl  rle  p'-ztcnto,&  no  expefta- 
dii  de  futuro.fitut  expcftan:  Iti^i.i^  m  hoc  funt  valJe  docepf.  piy,,i; 
Ad  dctlaratione  primi  primoinducoargm  Magi{iriScutcn    f.mari 
tiaiiidift.i.  pritni  libriqui  probat  pluralitatcm  pcrfonatu  in  di    rii.v»;. 
uinispcrilludcjuodfcribiturinpnncipioCJcn.In  pnncipiocrca  ^'""" 
uit  Dcus  cociu,,:^  tcrram,&c.  Hcbraica  vcritas  fic  habct.  I»  p<-i>t-  *^""'"' 
(ipio  I  rtitit  Elohim  cvlum,  &  tm-atn.  Eloliim  eft  nomcn  tjljnle 
huius  nQminis,vcl  Eloha,  quoJ  figniiicat  Dcum  iii  (inguUn,  ^ 
hoc  fatis  paict  fcicntibus  proprictatcs  idiomatis  Hcbraici.p  huc 
autquodnomcn  pruralcdiuinu  coiun^itur  lii  vcrbo  fingularis 
numcri,cum  dicitur .  Creauit  Elohim:  ac  fi  dicerct,  creauit  Dij, 
oftcnditur  in  fcnptura,quod  in  Dco  cft  aliqua  pluralit.is  in  vni- 
tatee(rcnctz,quiatalismodu5  loqucndifzpcin  vctcnTcftainc- 
toinu<:niturdeDeo,8f  dc  nulloalio.Ex  quopattr,quod  .Tliqua 
pluralitasin  vniratediuinztfljiitxcftqufin  nulla  aiiainuenif 
natura:&  h^c  eftpluraiitas  pcribnarum  m  vna  fimplici  cflcntia, 
qus  in  przdiftomorlaloquedi  defignatur  pcr  vetbum  fingula- 
ris  numcri  coniun£tum  nomini  plurali.Scd  ad  hoc  rndcnr  dKca 
tesquodhocnomen  Elolsim  indiffjrcteraccipuur  in  pluraii  ,  Cf 
fin2,uiari,8f  qn  df  dc  Deo  vero  femper  accipitur  pro  (ingulari,  &  "^ 
(iceftin,ppoiito,qii  df.  In  pnncipiocrcau't  Elohim,&c.i.Deus. 
Scd  cotra  hac  foluf ionem  arguo  ex  textu  ficrz  fcripturx  ,  quoci 
hoc  noinen  £lohim,&  alia  nomina  diu:na  ditiitur  IrequcntL-r  de 
Pco  veroinpiurali,  qnodpatctraanifcfte,  quiaconiiigiturcuni 
adiCv^iuis  pluralibus ,  &  verbis  pluralis  numcri .   Excmpium  de 
i»di?ftiu'Sjfo("uc  vlti.e.  I\(on p iteritisfcruiie  (iomino,ejnia  deminHS 
f^nfiHS  ipfe.  Veritas  Jicbraica  fic  habcf.  7\(^o»j  poteritisfe>uire  do- 
rRinOt'}Hi-i  Elohimfanfiiipfe .  Item  lercm.aj.g.  Vcruertijiispnbx 
Du  viuentii  domini  exerciiuum  Dei  veilri  tetragrammjton  .  Et  nota 
quod  ibi  ponifur  nomen  Dei  tetragrammaton,  quia  veritas'  Hc- 
braica  fith'bet:  Teruertifiisverba  Elol  i'n  vii  entium  dominiexer~ 
cituwn  Dci  t>cQn.  Et  nota  quod  ibi  ponitur  nomc  Domini  rctra- 
gramraaton  Dei  vcftri.cum  dicitur  in  au^ontatc  przmifla.Do- 
rnini  cxercituum :  vbi  habemus  nomcn  domini  in  Hcbraico  po- 
nitur  nomcn  domint  fctiagrammaton,  qiiodlignat  diuinam  na- 
turam  fecundum  fuas  proprictares  intnnfccas  abfque  rcfpcflu 
abextra,vt  magis  patebitinfra.Etficpatet.quodintrinfccusdi- 
Uinitatiscftaliquapluralitasin  pluralitatc  immcdiate  proccdeit 
tcmcumdiciturin  au^oritate.Peruertiftis  vcrba  Eluhiui  Haim, 
id  cft,  deorum  viuentium,  &  conmngitur  ifta  pluralitas  nomini 
Dci  tetragramroaton  tamS  immcdiatc  fubditur.  Dominus  cxcr 
Cituii,&  in  fingulari,&  (ic  per  hoc  patct  quod  i'n  vnitate  dimn* 
c^Tentiz  eft  aliqua  pluralitas  cum  fumma  fimplicitate,  quz  non 
cftinaiijs,quiafempcrvbi  fcnptnraponit  ali^d  fignificanspiu 
ralitatc  perfonarii  ibi  deinde  ponic  quod  oftendit  cflcnt  z  vnita 
tEjVt  pcrauftoritatepdiftapatct,vt  infrafubfcqucnterpatebif. 
Itc  I(a.54.b.  Dominahitur tu!,efui te  fecit ,  dwiinti  exerciutum nv- 
men  eius.  Hcbr  lica  vcritas  fic  habct.  Dominutorcs  tm  fa&orii  tui, 
dominus  exerciiuum  nomen  eius.ln  hac  auftotitate  vbi  ponitur  do 
minus  excrcituii  nomen  cius,  ponitur  nomcn  domini  tetra2;r.ini  F- 
maton.Et  ideo  ex  hac  audoritatepotcft  argui,ficut  ex  pr^ccden 
ti.Similiterhoc  nomcn  EIohimfrequcntercoi.i:ungitur  cum  \er 
bopluraIi$numeri,verbigratia.i.Rc.7.d.dicitur.^«<«  eU  antrm 
ytpopulus  tuHs  Ifraelgens  m  tcrra ,  propter  tjHam  iuit  ueus,  vt  redi- 
tneret  eam  fibi in  popHlum,&c.  Hebraica  ventasfichabet.  Q^iiscfl 
Vtpopulus  tuns  Jfrael  gensynain  terrapropter  ejuamiueiunt  Elohirri 
((dredimendurti  fibipopulum?  Item  Hctlcfiaft.  2.b.  iijiii  e]t  horm 
ineiuam,  vtpoffit  fcquiregem  fa5iorem  fuum  f*  Hcbraica  vctitas  fic 
habet.   Q^is  ejt homo,ut  intretpofi  regem  qui  iamfuerunt cum? Pa- 
tctigiturcx  przdi<!tis,quodprzdiftacuafioeftfalfa,  quiano- 
nicn  Eloliim  diiftam  dc  Deo  vero  accipitur  frcquenrer  in  facra 
fcriptura  in  p!urali,vt  patet  ex  auftontatibus  przdicftis.qux  non  [ 

poflunt  inteliigi  adlitcram  nifi  de  Dco  vero.  Propter  quod  .ilii 
lolueruntalibi ,  fcilicctm  gloflT,  fuperiilud  Ecciciiaft.  quoddi, 
ftum  eft.  Lluis  eii  homo,  Ht  intnt  pofl  regem  ijui  iam  feccrunf 
eum^  Q\o(t  Hchtiici,  Siejuxraturqui  fecermt  rum.  Scilicer, 
hominem  poteftdici  Deijs  fanftu» ,  &  Dominusconfilij  fui ,  j 

&  confimilitcr  refpondcturinGloir.  fuper  Pfalm.49.  qui  fa-  I 

£tus  cft  ab  Afaph.  Dcus  deorii  dominus  locutus  eft,&c.  in  He-  ' 

braico  (unt  tria  nominadinina,  fcilicct  Hcl,  Eloliip,  &  nomcn 

domini 
( 


I 


d^-j  Probatiodiuinitads  &liuma.Chnfti. '  i6c)8 


^  domini  tetragrarrmaton.loco  hulus  hcmus  hoc  nomcn  dns.  Qux 
A  rit  ibi  i:;'o(r.>tor,qujre  Al-iph  ter  nomiiutnt  DcQin  principio  hu 
ius  Pf,ti.Riidit,vt  ondcrcr  ^fi  l'eus  in  tnkus  proprictatib.creauit 
feculum  Si  conliderent  lil*  inlioncs.due  funt  v^rillima:.  Frima 
quedicit,  jQ»  Dcus  &  domusioliiij  fuifeccruthominc,  &  pphoc 
df  in  plunh  Ectl  z.b.tjw/icf/  ha'm,vtintret  poH  rrgemquiiamfc- 
cerunt  e»»,?quia  dominuf  accipitur  hic  pro  patrc.dns  coniilij  fui 
propric  dicitur  filiusqui  ci^  verbum  mentis  patcrn9,&  fpirituf- 
f^influsamorex  iplis  proccdes.  Simiiiter  fecuda  ri'ilio  quacdicit, 

^   r  o,  AfaDhternominauit  Dcu.qa  Dcusin  trib.proprictaiib.crca- 

Ti-«runtpro  '■-r  ■'^     r  '      *  ,,,  .     *       ^  ■  •     j         •     r 

»r  latcs  in di  uit  mundu.cft  vcnlhma  ,  quia  t res  funt  proprictaies  in  dminis  I. 
patcrnitas,filiatio,&  fpir.uio  q  funt  proprietatcs  conltituetes.Et 
creatus  rnudus  cftin  trib.proprictafib.i(lis,qiiiindiuifa  funtopa 
tiihitatis.Patet  et  cx  iftis,q>  non  cflcontrainietione  Hebraicorii 
doftoru  antiquorii  g>  aliqua  pluralitas  ponatur  in  Dco  feu  in  di 
uinis,du  in  feruet  vnitas  Deitatis.qua  vnitate  Catholici  veriinmc 
cofitentur.Hac  igitur  vltimarnlione,c]ua:  vt  vifum  cfl;,  continet 
vcritatc,poficriores  lad^i  dcpiauat,dicentes  g>  diuina  fapientia, 
bonitas  &  potentia  funt  iftc  trcs  proprictntes,in  quib.Deux  crea 
uit  mundu  &  oiafecit,&  ioin  principioGcn.df.//jpr7«6;/>io  crea 
uit  Elohim.  in  plurali  ad  denocandum  illas  trcs  proprictatcs  fiuc  at 
tributain  Dco  in  quib.oia  opcratur.  Et  co  modo  cxponut  autho 
ritatcs  alias.Scd  ifta riifio  non  cit  rationibihs .  Primo ,  quia  licut 
Dcus  operatur  pcr  potcntii;m,fapientiam,amore,ita  artifexcrca 
tusopcratarperarjilfuaflcut  perregula  direftiuam  &  pcrpo- 
tcntia  tranfmucandi  ma:criam,&  pcr  lucriamore  ,  licut  pp  fine. 
Si  io^itur  pp  prasdifta.fpp  potcntiam  ,  fapicntiam  &  bonitatem 
diuinl  nomen  dni  ponitur  in  p!urali,qn  opcratur,cadcm  ronc  ?^ 
maiori  6ct  fcriptura  iic  loqui  de  artificc  crc.iro  operatione  iplius 
<xprirocndo,q,  non  inucnicur  ,  &  talis  modus  loqucndi  in  (acra 
fcriptura  dc  Dco  frcqucnter  hetur.  £t  conHrmaiur  r6,quia  potc 
B  tia.fapientia&amor  plusdilTerunt  inartificccreatoqu.iin  Deo, 
quiadiffcrutit.f  reabfoluta,  q>  non  pt  eflcin  Dco,  crgomodus 
loquediin  plurali  ma;.;iscompctit  incxprcllioneoperatoriscrca 
ti  artihcis  qua  tp!iusDei.[tearguitur  fic.Intetio  Moyficratindu 
«rcpopuluadcultuvnius  Dci,&  iprum.ib  idoiolatna  rcuoca- 
re,aH  qua  ilie  populus  crat  pronus.vt  patct  cx  toto  dccurfu  vet. 
T'll.Cu  n  igitur  pcr  modu  prxdiftum  loquendi  in  plurali  pollit 
heri  anwquioccaliocogitandiabfoiuta  pluralitatein  dminis,no 
<;t  vcnUiTiiletp  Ni(n'fes  cognolccns  pronitatc  populi  ad  idoloia 
tria  viusfuilict  tali  vocabulo  vel  moIoqucndi,&in  fcripturisrcli 
c]iii(Tet,nili  per  hoc  fttbtiliter  fapicntib.indicarc  voIuiflTct ,  cp  cu 
\niMte  flmplicis  cllcntiac  in  Dcollat  pluralitas  pcrfonaru,  aliter 
.n  laus  modus  loqucndi  circt  contrarius  fuae  inrcntioni.EIl  aut 
fncndiim.quodin  Hebraicomyrtcria  abfcondita,&  folum  fapic 
t  buNU)taexmodofcribendi  confucto  frcqucntcr  dclignant. 
J(Ij  lunt  qu^  d  xi  dchac  riifione  &  hanc  qoncm  detcrminaui. 
Scd  poUca  venit  ad  manus  mcas  quid.i  l.beiius  Hebraice  fcri- 
ptus  ,  vbi  prardictaratiofoluit.  Etquantumadillud  argumcntu 
dixit  fic  auftor  illius  iibclli,  q>  illi  qyi  arguunt  pluralitatcm  pcr- 
fonirum  in  d;uinis  pcr  hoc  nomcn  tlehim,  quod  pluralitatem  fi- 
en3r,&  tamcn  dicitur  dc  Dco,inn:tuntur  fupcr  baculum  arundi 
neumconfraftum,  quia  taiismodusloqucndialibi  inucnitur  dc 
vnofo!o,licut  patct  i.Reg.28.Vbi  fcripturaloquif  de  fufcitatio 
neSamuclis.cumdixu  mulicr  \'hy ton^i^A, y tdi  tlohim  afcendetes 
df  tfrro.fcquitur  vcrbum  SauIis.ij«j/jV  efiforr/ta  eiuSy&c.  Itc  non 
folum  loquitur  fcriptura  fic  dc  hoc  nominc  Elohira ,  fcd  etia  de 
aliquibus  alijs,vcrbi  gratia,Eicc.46.f.dicitur  lic./n  die  autem  Ka- 
leniiarumvittdon dc anvnnto itnmucuLituoi  ,  &-c.  InHcbraicoau- 
tetn  ponitur  Thamin,quod  fignificat  immaculatum ,  fcd  Thami 
numquodcItpluralehuiusiiominisThamin  vcl  Thcmam,  & 
coniungiturcum  vituloinfingulari  ,&  pcrhoc  non  intcrprcta- 
turaliqua  pluralitas,crgo,&c.  itcm  aliquando  verba  pluralis  nu 
C  raericoniungunturcumnominibus&  pronomiiiibus  lingularis 
uumeri,verbi  gratia  Can.i.a.Trahe  mc  poll  tc,  curremus,  &c.& 
iic  non  valct  argumcntum  quoconcludcbatur  pluralitas  pcrfo- 
narum  cx  hocquod  nomina  diuina  coniungiitur  cum  vcrbis  plu 
raiis  numcri,vt  vidctur,&  fic  per  ifta  loca  fcnptura:  arguit  contra 
prxdifta.Sed  pcr  illa  nullo  modoinfringutur  ca  qux  difta  funt, 
qoia  fecundum  cxpolitorcs  Hcbraicos  Samnel  non  rcfurrexit  fo 
lus.fcd  Moyfcs  cum  co .  Dicunt.n.quod  Samucl  furrcxit  tunc , 
non  virtutc  magica,fcd  virtuic  diuina  feu  pcrmilfionc.Quod  di- 
€tum  conucnit  cum  illa  opinione  quam  tangit  Augu.  in  cpillola 
ad  Svmplicianum,&  habctur  in  glo.i.Regu.zS.Supcr  locum  illu 
dicunt  ludzi,  quod  Samuel  timuit  ad  diuinum  ludicium  euoca- 
ri.ideorogauit  Moyfen  venircfecum,  vtcflct  fibitcftis.quodin- 
tcgrc  feru^ITet  legem  ab  co  fcriptam .  Mulicr  igitur  PhytoniflTa 
qux  folum  Samuelem  vocaucrat  videns  alium  ipfum  affbciante, 
admirans  dixit  ii\  p\\iTa\i.Deos  video afcendentes  dr terra.  idcft,ho 
mines  diuino$,&  indicauit  modnm  (ux  vilionis  Sauli  ,  licct  brc- 
uius  fcribatur  i.Reg.iy.Saul  autemnonquaEfiuit  nifidcfigura 
iplius  qui  primo  apparuerat,&  non  de  alTociante  ipfum,  &  pro- 
f  tcr  hoc  qujeliuiC m  fiugHUri«diccus.  ^uulis  ejlforma  eius .  Quia 

cum 


cumfoIoSaniuelevoIcbatloqui  Et  ficparet ,  cx  diaij  doaorii  D 
Hebraicorum  pjlluin  iftum  exponcncium,  cp  non  infrins;itur  no 
Ilrumargumcntun.  prardiaum,I(fdconllrmatur  magis,quia  l-:io  ' 
himdeduobdaitur.Siauiedit.Hur  lccuiidum  aliatn  opinioncm 
quam  et  tangit  Aug.q>  non  fuit  vcrc  Samucl  qui  apparuit.tiit  rft 
deo,q>  duo  alij  app,iruerunt,vid'liict  dacmon  priu.nus  illi  niuli* 
rimagi'2,&  quxdii  form.i  reprefeiiransSamuc;em,&pp  hoc  df 
xit  plurah./^/ './f,  /;tf)i,e-(.Saul  ;iur  r.on  nih  dc  vno.quxhuit.f  dc 
Samuele  quem  vocari  fccerat. Ad  fecundum  argumentum  diccn- 
dum  eft,qiiod  tlwmin.quod  lignificat  immacuiattis  in  pluraH  no 
coniuiigiiur  cum  vitulo  in  lingulari ,  vt  ipfc  arguit,&  male  fed  , 
cum  geiiiiiuopluralis  numeri,non,n.habcnt,vari3tione  cafuii  fi- 
cut  nos,fed  tantii  variant ur  nomina  #m  nmncrii  plurale  &  lingu 
lare.Ec  ell  lenfus./c  d  e  .-lutffi  Kiltndatum  •eiiulnm  arrnuno  immx 
cLitorum  i.de  numero  illoru  nrmaculatoru  qui  ad  hoc  rcferua 
bacur,facict  facnticiii  &c.Adcuiuscuidcntiaeft  notandii,  quod 
exftatutolegisin  pfiiicipiocuiuslibet  mcnfis  deb^tollerrivitu- 
lus  vnus  immaculatus,&  ideo  ordiiiaucrunt  facerdotes  in  vno  lo- 
copropcremplum,vttalesvituli  feruarentur  ,  faftcm  I2.admi- 
nus,&  dcillis  faltcm  ad  hocrcferuatisfempcr  accipiebatur  lile 
qui  in  principio  mcnfis  feu  Kalcndarum  quod  idcm  cft  ,  olTerc- 
batur.Detaliaiitoblatioiicioquitur  Ezcchiel  in  loco  prardifto, 
&  ideoad  lioc  denotadum  pofuit  Thamiiium  in  pluraii,  ad  innue 
duquod  vnusdcillispiunbus  ficdcbcatofferri  .  Etficpntetqd 
praedida  no  infnngiit  ea  q  dicia  funt  de  hoc  nomine  Elohim,pp 

q>  antiquidoifloresHebr^orualiternitcbanf  folueieprxdiftiiar 

gumentu,vt  patuit  cx  pracdiftis. Ad  tcrtiii  dicenuii,ip  libcr  canti. 

corii  a  do£lorib.Hebraicis  cxponitur  de  Deo  &  fyn3go2;a,ficut  dc 

Chrifto  ctadoftorib.cathoiicis,vt  iiifdf.  Igitur  (ecundum  iHoj 

illa  xcthi.Trahe  me pojt  te Sunt  vcrba  ;ynagoga:,qiiadiciturfp6- 

fa  Dci,ideotaIisfponfanoneii:  vna  perfona  lingulans,  rcdcollc- 

ftio  fidcliu,&  ideo  ad  hoc  denotaniiii  iubdif  iii  plurali.fmewwr. 

&idcohocponif  addenotandu  pluralitatepcrfonaiu,  &  idcocx 

hoc  non  infringif  argumentii  de  iioc  nomine  Hiohim  &  alijs  no-  ^ 

minib.  diuinis  etiii  cic  noniinc  diii  tctragrammaton,  qux  coniu- 

gunf  cii  verbo  pluralis  numeii,ad  dcnotandii  ibi  aliquam   plura 

licatem  pcrmodu  pracdiclii^fcd  roagis  pcr  hoc  argumentii  praedi 

ftii  confirmat  .  Qiixdam  etia  alia  inducit  au^or  prxdidii  libelli 

ad  fuu  propofitii,quaE  omitco  ad  pr.xscs,cii  quia  prasdiciis  folutu 

alia  patent,tii  quii  intendo  libellii  ilu  improbarc  pcr  omma  de- 

currcn  do,quia  ibimultacontrafidcm  Chrifti3n.Tmtanountur. 

Iteno  foluarguif  pluralitas  perfonaiuin  diuinis  Oyhuc  nomi 

ne  Elohim,vt  ipfe  fupponit,diccns  q)  inmtimur  baculo  ariidineo 

cofraftojfcdcandepluralitateclariuscxprimut  prophct^  inmul 

tis  locis,vctbi  graciaiii  pf  ^^.qui  nonpt  cxponinifiad  literadc 

Chrifto,vt  djffufius  detlaraui  fup  epiUola  ad  Hcb,  i  .c.  &  ibidcm 

df  deChrifto.  Scdes tua in  jetuUi/i Jiculi , virga iequitans  ■cirga re- 

gni  tui.Dikxijli  iuflitiaw  &  odiiii  intquitaie propterea  vnxit  tc  Dais 

Di us  luus.ln  hacauftoritatc  cxprimitur  Chnllus,  tanq  Dcus  vn 

Aus,qain  humana  naturaaflumptus  vniiuscftpleniiudine  gfae, 

exprimiturhic  ctiaDeus  viigciis  ipfum  tanquam  pcrfona  diitin- 

fta  ab  ipfo  vnfto,  quia  fcriptura  lacra  de  ipfo  vngentc  loquitur 

tanquam  de  alia  pfona .  Ndtandum  etia  quod  ex  p.irtc  Dci  vn- 

gcntisduplicatur  hoc  nomenDeuscu  dixit.  VnxnteDcUi  l>eus 

f«KX,ad  denotadii  pcrfona  patris  &  fpirituITaniii.  Et  fic  p.Tict  ex 

hac  auftoritate  pluralitas  pcrfonarum  &  riiuinicas  ipfius  Clirifti, 

ppquodad  idempropofiiuprobanduminducit  eam  Apoftohis 

ad  Heb. i.Itcm  Pfal.i  19.3.  dicicur.  Dixit dominus do. rncn.  «J-i.cp 

&  ilta  funt  vcrba  patris  ad  filiu,patet  pcr  translatione  Chnldaica 

qu.T  dicit  iic. Dtxti  dominus  verbo  luo,)edc a  dextris meisA^met  f  tia 

per  id  quod  Icquitur  in  cod.pfal ,  £x  vtero  4ntc iMciftmim^cnui  te,  F 

Q£ia  non  pt  compctcie  nili  filio  Dci,pcr  hoc.n.quod  dicitur  hic 

Dcus  vcrbum  ex  vtero.i  geiiitus  de  lubllatia  Dci,  oftenditur  vni 

tas  diuinx  elTenci je,quia  Dcitas  plurificari  non  potcll  pcr  hoc  au 

temquod  diciturgcmtusdc  fubftantia  Dci,  oftediturdillinclio 

pcrfonarum,quianuIiares  feipfamgignit.limihtcrper  hocquod 

iinc\t\iT,jedc a  dextris  meii,'^^^  cnim  perfonanon  diciturlcdercad 

dcxtcram  fuiiplius  Etfic  ex  hacaucioritatepatct  plur-iiiraspcr- 

fonarum,&  maxime  quia  liic  Pfil.non  poicft  exponi  ad  liter.)in 

nifi  dcChrifto.ficut  pnusdcclaraui  in  epiftolaaci  Hcb.i.  propter 

quod  Saluatorallcgat  eamiiihoc  fcnfu.MitiIt.xi.&  Ap<-ftolus 

vbi  fup.Itcm  pluralitaspcrionarum  noii  lojum    expii-iiitur  in 

fcriptura  ve.Tcft.fcdetia  dctcrminata  pluralitas,  vidclicet  bcata 

trinitas.Ifa.^S  c.T\!jm  aprincipioli  abjcondtCiiLicntns  fum,extera 

pore  autequamfierent  ibi  eram,& nunc dominns  Dius  miftt  mcfpiti 

tus  fiwi.Ifta  fuiit  vciba  Dei  Ioqucntis,vc  paccc  ex  tcxtu  immcdia 

tepraeccdcnti  Sitniliter  cx  hoc  quotliinmcd/atc  fubditur.  Hocdi 

cit  dominus  Dcusrcdemptortuus  faiifius  Ifiacl.  in  h.icaiit  au- 

thoritateimmediatc  praemiffa  Ifa.exprefle  loquitur  de  datioue 

legis,quiafuitdata  in  manifefto,quia  dcdic&  audienie  totopo 

pulo  voce  Dei  loquetis,vt  patct  Exo.!<$.&  lo.Et  hoc  cft  qd  dicir. 

7^0  aprincipio  in  abfcodito lucutiis  fum.t.t]n  lex  primo  fuit  data,  & 

immediatc  fubditur  .     E'nuncdoininui  Deusmifnme  ct   fpnitiis 

Tota.6.  H  h 


etus 


N 


16^^        ProLatiodiuinitatlsChrifl:!.  1700 


^  f/«f.vbiDcu«rficit  fcmifluraaDeo  &  fpiritucius.  Nucautita, 

^  n>  intT  mittciitc  &  roiflum  (cm|)  e!t  diftini^io  pcrfoiialis,  tj^nuc 

cilrfirt  nft  opronarumin  tfiuinis  f  irinita$.f.miHi,&  Dciniittcn 

tis,.vr />;>j;MjM'^.Dcuaut  miflum  dicimus  Deum  incarnJtuin.f. 

filium.Deum  aut  mittentcm  &fp'ntum  eiusiiKJmus  patrcm  & 

fpiritumfanftum,&  licpatcttrinitas  perfonarum.  AdcuadciKlu 

aucilludHiftum  Ra.Si.vnu  mendaciiiadinucnit  fupcr  iocu  iltu, 

dicens  ©ocs  proplictxfuerutcum  Muylcin  montcSuvn  ,  tk  lin 

acccprrunt  propkerias  fuJS.dcut  &  Moy  fcs  lcg£.  fcd  poflea  illas 

proohctias  dcnuciauciuc  populo  tcporc a  Dco  dciermmato,  & 

i5dicit,<p  verba  pdi^.i  funt  verba  Ifa.ab  iftoioco  Ex  tcporcaii- 

quaficretibicra.i.a  tcporcdationis  lcgis  dcc}uafitfermo,ibifui 

Non  omnej  in  motc  Sin.ii,&:  <p  fe<]uitur.£r««c  dns Dtus  mi.me,&c.  Rcfcrtad 

proi>hetjp,p-  fppu5  quo  ir.'iasi>'ifluscft  ad.iiinunci.intlii  populo  ill.Tc"]  prius 

f  ictus.icfe-  .^j.pp,.j3t  i„  montc  Sinai  adao.Scdillud  didii  p.itct  cilc  tairuiu 
perrnr  in  uiu  i  ^.  ,  •..  ,  i-i  -j 

tc iinii,  multipliciter ,  na  immcdiatc  y.mittitur  veibum  dm  loquentis  dc 

<Jitione,les^!5,cii  dicitur,?^o«  uprhnituo  inahfcon.&f.  &  idcoim 

mcdiate  fubditur .  Ex^rmpoxraiUcanamficientibieram,  &  lic  cx 

tnoloquendi  patct,q>  c!t  vcrbacitjfd<;,&  fic  patct  q>, illud  t^m  no 

(ft  vcrbu  Ifi.fcdiplius  Dci,licuT&  primQ.   Quod  aiif  primu  lit 

verbit  De\  loqiicntis  de  d.uionc  lcgis  pJtct  per  litcraprcccdete, 

quia  ibi  praemittitiir.£j;"p>  >«'"  &  e^^onon  IflrnHS  m-i-^f^  meafun- 

dauit  frriam^CJ-c.Quod  no  pt  dicidc  If.ua. It5  gl0.Hcb.qu5  apud 

cos  autctica  tcputatur  fupcr  locu  illii  Exo.to.a.ti;/»  fnmahs  Deus 

%uH^  eJ^c.Dicit  fic.Si  dicis  in  fccrcto  fuit  fcrmo.f  lc2;is,nonnc  iam 

'diftum  eft  Ifa  48.c.?\(d  a  principin  in  abfcon.&c.  &  fic  patct  per 

;IU  'iloflam  apud  eos  autcntica.cp  iftud  vcrbu  Ifa.in  pctfona  df 

k>quetit  Dei  &  hodie  datione  lcgis.Itcfupcrillud  lixo.  ;c).a  A^c- 

nv<uiiin  /b//a/;.'iie»»  i^inai.dicitficglo.autcnticaHcbraica.  Data 

tll  lcx  in  pubIico,vt  omnis  qui  volucrit  recipcrc  ca  recipiat .  Sc- 

nanxit.EcceDeHifjnQuSf&benediiiHf.diceriie.Ka.ji.c.T^aprin 

apio  in  occulttlo.fwn.ex tempore  antequatn  fierent,'bieram.  Etide 

hibctur  fuper  illud  Exo.io.i.E^o  dnf  r>eui  tuus  .&  Iic  patet  non 

folu  cx  textu  precedcnti  &  fequcti,fedct  cx  glo.Hcbraicis  apud 

luda:osaiitenticis,q,auihnritasprcallpgataIfa  no  apnncipio, 

iSfc.  noneUintelligenda  dfeipfo  Ifaialoqucnte  in  pcrfona  pro- 

l^.  pria,fed  magis  loquitur  in  perfona  Dci,  quia  primo  dedit  K-gcra 
in  montc  Sinai,&  polka  miflu^  in  mundii  a  Dco  pairc  &  fpiritu 
eius  ad  rcdcmptionc  humani  gcncns ,  fccunduro  <p  cxprimitur 
manifcllc  in  pr^difti  authoritatc,&  ideo  in  finc  illius  auihorita 
tis  pomtur.Hoc  dicit.f^^  lempfor  twis  fanBus  f/r^e/.hc  cpdicit  Ifa 
iafuifrcmmontcSiiiai  eft  valdcabfurdu,quia  Ifa.adhucnocrac 
natus ,  imo  fuit  natus  poft  fcre  |>  ^y^.annos^quia  ab  cgrcflu  dc 
Ae?Vpfo  vfq;  ad  quirtii  innUTi  rcgni  Salononis  in  quofunde- 
t&ettteplUjfluxcruiuann.^So.vthf  3  Reg  6.  Etextuc>f(}'<e  ad 
primwa  ainu  0  ;^  e  ^  "^'  Ati  i^ftb  quo  ctpie  Ifaias  prophctare,fiuxe- 
ru'  205  <iii'.vt  pthSri  dcf.icili,cotnputandotcmporareguinrcr 
mcdMrum,infpicic!ido  tcrtiu  &  quar tum  librum  Rcgum.Si  aiit 
df ,ci>  Efiias  poftquam  acccpcrat  prophctia  in  monre  Sinai  mor- 
tuus  rir,&  poitca  tcin porc  Oux rcfufcitatus  ,  illud  vf  fiftitium 
qaia  fjcra  fcriptura  hoc  nullomoinnuit,fcd  magiscontrarium, 
&  miximcqaiaoporterct  fccurlum  cum  dici  idcm  deomnib.pro 
phctis,vtpatctcx  praedift  s  Si  aajdicitur,qianima  Ifi.fuitcrca 
taantecorpus  &(tcfuitinmonte  Sinai  inanimi&  nonincorpo 
te,&  portea  illa  anima  reinpore  Oiis  fuit  conmnt^i  corpori  pcr 
viamnatur.tgencrato&orgaaiiato,hocdiftii  eltcontra  fcriptu 
ra  Gcn.i.&  i.c.Forrnatiit b^minem Dens de limo terr^e .^&  infpira- 
Uit,  ^c.Ex  quo  pitct  manifc{te,quod  organiiatio  corporis  huma 
ni  pr*cedif  origine  crcationcm  &  mfulioncm  anim^ .  Ite  Zach. 
1 2.a.diCitur.  H'ic  dci'.  dns  extendens  ctlos  <&  fnndans  terram.,&  fin 
gcsfpiriturn  hominisinen.Ex  quo  patet,(p  anima  hominiscreatur 
in  ipfo  corporc  iam  organtzato  Vii  &  glof  Hebraica  (uper  locu 
iftum  lic  dicir.Crcjtorcrcat nnimam  cu  perfcftionc  figurc  huma 
nicorpotis.Itcar»uiturcontra  vtranq-,  rcfpnnfioncfimul  quiafi 
Ifi.  fuit  in  montc  Sm.ni  tcmporc  legis  datx,&  hoc  fiuc  in  amma 
tiTi  fiucinanima&corporclimul,  &ibi  acccpitprophetia  quam 
poltea  denunciauit,&  licalij  prophcrc,fcquitur  tp  fcriptura  vet. 
Te(l  in  magna  parte  fic  falfaquia  (acpi  llimc  dicit  prophetas  ac- 
^  cepiflefpiritum  prophetandi  de  noufj,licut  paretdc  Flif  ^.Rcg. 

J.&dcEicchielcEztch.i  &  demuhis  alijs.Similitcrquod  rc 
uclatiouesfuntfail.Tipfis  prophetis,deiplis  qux  ignorabant,fi- 
cuc  patct  dc  Elif?o  4.Rcg.4.  ca.  Vbi  dicit  de  illa  mulicre  Suna- 
niitc.  y/»w/« j  eiui  in  amaritn/fine  cfi  &  dominuf  celvvt  a  me.  Simili 
tcrdc  Daniclc.dcquofcribitur  Dan.i.quod  Dcusdcdit  illi  in- 
telligcntiavi(ionu&2.c  qualiterrcuclatum  cft  ei  fomniu  Na- 
buchodonofor  &  ciu$intreprctatio&  9.C.  introducimr  angclus 
Gabncl  reucl.is  Danicli  diftu  myllcriu  hebdomadarn,  &  in  plu 
rib.:)li js  locis  eiufde  libri  fim  ilc  inducit,  fimilitcr  ct  in  alijs  libris 
ve.Tett.vt  patct  mtucnti ,  qux  omittn  pp  prolixitatem  vitanda, 

^  h*cautomnia&  fimiliacficnt  fimpliciter  falfi  liprt>phetx  pcr 
fefte  acccpiffcnt  prophciias  fuas  in  motc  Sinai.quia  cxi^c  tuif- 
fent  dc  oibus illumiiiati.fiue  fuilTcnt  ibi  in  anima  tm.liue  i|i  ;ni 
fnj  5f  coi|.ore,Et  fic  \  iiet  ^uod  ratio  Ra.Sal.non  folum  e(t  con-  • 


tra  toiam  fcriptura  vc.Tcft.&  prophetians  ,  qux  dicit  quod  aia  I> 
pr^ccdit<orpus,fcil&  coniratotamfcripturan.Philofophorum, 
vt  cx  pdiifhs  patct.Er  ficcx  pdirtaauthontatcifaixtrinitaspcr 
fonaru  patetindiuinis.Ad  uicet  facitillud  Ecc..^.c.F uniculm  tri  , 

^Ar«(j(/Jc'//'rw«p<fnr.Glo.Hcbraica.Senfusvideturc{rc,myftc-  i 

riumtriniDei&  vnius,non  dcfacili  difcutitur.  Sed  hancgio.an 
tit]uamoderi»i  ludxi  pcruerteruntretorqucntcs  hanc  tnnitatc 
ad  tna  attnbuta  diuini.qux  func  potentia,fapicntia  &bonitas, 
fedhoccltjfup.improbatuin.Idem  in  PCil.yerbodomini  cxLifir-  i^LVs 
tnjtif'<nt,iu  Ipiriiu  oris  eiui.,eTc.Sc  lic  de  i\i).  Patetigiturprmci- 
palcqualiter  pluralitas  perfonarum  poffit  probari  pcr  fcriptu- 
raraa  iudxis  rcccptam.fimilitcr  &  tnnitas  dctcrminata  . 

Tiobatioittcarna'.ion;t  diuinAperfonx . 

SEcundum  prinapalc  efV  profiandum.f  incarnationem  diuin^ 
v)erfonat,itaqucq>  McHias  promillusinlegc  &  prophctisfic 
vcrus  Deus  &  vcrus  homo.  Et  adhoc  probandum  adduco  autho 
ritatem  Icr.13 .a. /•rcf  d''es  x.d  .do.fi;  fufDa.gcr.iuli.  &  pcr  hoc 
patct  &  apparct  Chnfti  humamtas ,  quia  h.-ecauti^orit.TS  fccun- 
dum  omnes  cxpofitores  Hcbrxorum  intelligitur  dc  Chrillo  aJ 
litcr?.m,lcquiturtn  cadcm  fcnctextu5&  incadcm  pcrfona.Hic 
notnen  meu  quod  vcabunt  cum^dominus itijiui  nvsicr.ti  per  hoc  cx- 
primitur  Chriiti  diumitas  vera,quia  vbi  habcmus  .  luftus  domi- 
nus  nofler  in  Hcbtaico  habctur,nomen  domini  tctragrainmat 6» 
quod  nomen  cll  propriiHimum  intcr  nomina  diuina,  &  proptcr 
hoc  de  nullo  dicitur  nifi  dc  vero  Dco.Sed  ad  hoc  refpondent  ali- 
qui  diccntcsq»  nomendominitetrngrammaton,  nondiciturdc 
vcro  Deotantum,fcdctiaradcalijs,vtlnbetur  Ezcc.  vlt.  dcilli 
ciuitare  qux  defcnbitur  ibi.  Et  nomen  ciuitatis  dominus  ibidc, 
vbi  habcmus,dominus  ib1dctn,in  Hcbraico  ponitur  nomcn  dfii 
teiragrammaton,&  ficillud  nomcn  df  dc  illa  ciuitatc,qu?  rft  n» 
ertidcmcp  Deus,ergo&c.ItcGcn.Z2.c.df.  Vocauit  Abraha  110 
mc  loci  illius  dfis  vidct,vbi  hcmus.dominus  in  Heb.  ponitur.tc- 
tra^rammato,&  fic locusille  nominarur  illo  nominc  vt  vidctur. 
Itcm  lnd.6-d..Aed'ficau't  i^itur  'biGed^o^r  altare  domiKO,  vocani^- 
queiddonirnipax.ln  Hcbrxoh.jbctur,rf»mi  j»fpiv  .  &  ibi  clt  no- 
men  domini  tetragr3mmaton,&  fic  idem  quod  prius  fiip  diAix 
eft  habetur.Jtcm  hxo.ij. d..Aedificaui!  Mnyfci  a'taredomino  ,  & 
vocauitnomen  c/mj,D(«i  crT/frtriowf '.Vbi  f>osbabcmus,<Ins,in  E 
Hebrjo  eft  nomcn  diii  tctragrammaton  &  fic  idcm  quod  prius. 
Scd  illa  rniio  nuHa  cfV,quia  nullu  pr?di<^or6  nominaf  proprio 
nominc  Dci.  q>  cft  nomrn  diii  tetragr3nf>n>;iton  ,  fedoommatur 
quodhbcr  pdiftotii  a  quoda  cfFeftu  Dei.qa  folusDeus  nciminaf 
hoc  nomine,&  hoc  no  c(t  inconueniens,ficut  aliqui$  ho  bcne  vo- 
catur  adcodatus,vcI  dcufdcdit.vcl  aliquid  buiufinodi.non  tii  vo 
ca,tur  Dcus  abfolutcquia  hoc  c(rctiirjpmm,&  hoc  patct  difcur 
rendp  pcromma  praediitj.Q^ia  Eiec.vlt.nodicitur.T^^owfj  tiui 
tatii  c/«f.ita  (p  nominetur  nomcn  dfii  tcf  ragrdmmaton ,  fcd  dici  - 
ruribi,nomenciuitatis,dominus  ibidcm^ideft,denomir«ridc. 
bct  a  diuina  inh  ibitationc,&  hoc  patct  p^r  Cbaldaicim  transla 
tioncm quae lic hibct.l^m!»  cr^faf/j.cxpt^nensadiccis  .  ./i  die 
(jnajecit  dominus defccndere  fuam  dumta<em  ibidcrri.  Sjmiliter 
Gen.  ii..nonAic\m'c.yoca'*tt  .Abrahii>n  nonwn  loci iliius.,dorninns 
abfolute,fed</«<  wVef.quialocus  ille  non  cflrnoinrnitus  nomca 
domini  cetragrammaton,fed  cfl;  nominatus  a  vJ(ioncdiuina,quia 
vidit  ibi  humilitatcm  &  itfliftioncm  ipfiUs  Ifaac  Iiberans  euxn  '» 
morte,&  anetcmlocoeiusponcns.  Vel  alitcr  tjiuod  Abr.iham  vi 
dit  ibi  in  fpirit u  teplum  Dco  xdlficandum  pcr  SiIomonc,in  quo 
Deus  vifurus  erat  preces  populi  fui  &  oblationes,  &  hoc  p.uctp; 
translationcm  Chaldaicam,vbi  dicitar..Adorauit ib\  .Ahraiyam  et- 
aic co  a v f/'«n,^c erw.t cokntcs coram  Deo Gcnfes . SiftTilitcr Exo^ 
I  /  Moy fcs  no  vocauit  in  altarc  noroine  domini  tctraorrammator» 
abfolute,fidvocauitid,/n  cY//af'')»»f<T.aquodacffci3:,udiuino, 
quia  di\>libfrau»r,»r  ibipopulii  a  manibus  Amalech  ad  prcccs 
MovfiiVt  pateribide  Simil   erlud.6  Gedeo  tio-pocauit altart lU  id 
noWcn  t/n'abfo'uic,fcdaquodamcffcftudiuino.Etideovocauit 
illud  inipax,\'t{  Deipix.v\\i\ i  dominus  promiferat  libi  paccm  ab 
inimicispcrfequenrib  eum,&  defafto  complcuit.&hocpatct  p 
translationcmChildaicam,i]ue  fichabct  ..^erf//f<:aM/;//7/Gr(/i'o.'»  .   ,•    , 
alctredoinino.,  ^  ffruitii:  fu;!;r  iHud  Deo  ifui fecit ei  pacem .   Patct 
ia;iturex  pdiflis,<pnomcn  dfiitctr.ijramtnatonnon  df  dcaliquo 
nili  de  Dcovcrotm  Hocet  cxprcnedixit  Ra.  Moyfcs   in  libro 
dircftionis  perpIeKorum.diccus  cxprcirc,(p  omnianominadiut 
na denuata  fuiu  .ib  operlbus  diuinis,  prattcr  nomcn tctragram- 
maton.^ell  ippropri  uii  il';ilimocreatori,&  fccunduiplum  fo 
lii  denotatdiuin  im  eflentiatiiproprictatib.fuis  intrmfccis.  Cx 
tefa  aiu  nomina  diiiiua  impniitafunt  ab  opcrib.diuinis>ficurpa 
tet  dcliof  nomine  Elohim  &  Adonai,qusintercartcra  nomina 
funt  magi^  propria,&  tfi  h.')cnomc  Elohim  vel  Adonaiimponif 
ad  liwMifi^^adu  Dfu  ex  gnraiiprouidenfia ,  &  pphoccomunicaf 
alijs.Vh  in.lices  &  f.ipicntcs  &  diuiiia  I.ipictiapditi  aliqn  nomi- 
n.inturElohimin  facraf, r.piura,  vtdicit  Pfal,  Fs^odixi diiefiis,  P.^jl.gi.l»' 
&-C.  InHcbtaicopoimur  i:.l',>bita.  &  cpiifiinilia  liabcnturin  F 

plu- 


ijoi      ProbatiodiLiinit&:  {luma.Chrifti. 


1702. 


A 

0 


plunbus  locis.Et  fimil  iccr  haberur  de  iioc  nominc  Ac 
fmponiturab  vnfuerfali[^(>dcti.T,&  lobcni.-  Jnn  firif 
tctibus,*:  regibus,non  aiit  ita  eii:  de  uoie  Dnr 


l(a:ai. 


Adonai.quod 
ptui;;i  de  po 
tetra<i,ratT)matou, 
quod  iiinifjcat  diuina  tdciuia  nudan^,&  pura  abic);  rtlpcftu  ad 
excra.vcdicit  Doftorpdjclus,&.'  lo  t.6 '■il  t6nsunicab:le  alteri,& 
io  cu ipfe  Chridus  noniinetur,  hoc  noie  vt  puet  pcr aurhoritatc 
allc^atam  lerc.a  J.patct  qu.>d  ipie  Chnltus  elt  verus  Deus.  l^ro- 
ptcr  hoc  alij  foluei unt  .iliicr  authontate  pdiita  cori upentcs  vcra 
litcr3,dicetes  ^  licut  e(t  m  Hcbrxo  icre.  i  j   R  hoc  eJt  uome  cius 
qui  vocauit  cfi  ,  Dns  iuitus  nolter,  ua  (j  nomcn  Dm  tetrat;ram- 
jnaton.Iococuius  poniturintra^iatione  ao(tra,Dns,  vt  dii^ti  clt, 
non  rcfcrtur  ad  Meliiam  tiiiuD"JUid  .  fcd  ad  Dcum  vcru  ^u;  vo- 
fabit  ipfura  ad  libcrationcm  populi  Ifrucl  qunndo  placucni  libi. 
Concra  ilta  folutionc  no  pot  argui,  niii  oitendi? ndo,(p.  ibi  cor- 
rumpunt  vcram  liter3,&  i-cgant  veritatcm.vtnegenc  Chnfti  di_- 
uinitatem.hoc  aiit  poiret  oprmc  fieri  ex  antiquis  B.blijs.qux  110 
eirent  corruptx  in  paflu  i{to,&  in  a'i;s,  in  qbus  fit  mciio  de  diui- 
iiitatc  Cluill:i,  f»  Iwbcri  poiTcnt,  &  hoc  modo  illi  4  pcefrerut  nos 
cotracosiahocpairu,&  coUmilibus  arguebat.  L'cttaur  cgono 
viderim  aliqua  Biblia  ludforii  c\  non  lit  in  palTu  iftocorrupta.tii 
audiui  a  fidc  dignis  ronc  vitae  &  coicicntiac,  &  fcictix,  aflirmati- 
bus  iuramcto^  fic  vidcrat  m  antiquis  Bblijs,  (icut  het  rraslatio 
Hicro.fupcrius  mdufta.Si  aut  no  poiTunt  habcriannqui  Bibli* 
noncorrupt*recurrendumcftadaIiasfrans!ationes,t|ua$  ludaci 
ronabilitcr  ncgjrc  no  pollunt.  Et  ^  hoc  poterit  pdida  fallitas  dc 
prchcJi.  Etpfimodcprehcnditur^j  translationeyo.mtciprctu, 
qu2  lic  habet.vt  translatio  Hicro.vt  patct  p  olficiu  Ecclca.tltu{i 
quod  d<  irta  translationc  afTumptu  eft.m  quo  quidc  otiicio  \w  po 
nitur  ifta  authoritas:ln  dicbusjllis  faluabit  Iuda,&  in  lirael  habi 
tabit  c6fidcatcr,&  hoc  eft  nomcn  'jttoi  •pocabiit  eu,  Dns  tu  :ui  nar 
fler.  Ex  hoc  patct,  ^  nomen  Dni  tctragrammaton  ad  Chriltii  re- 
B  fcrcur  Sed  quacrcrct  a!iqais,&:  bencquoyo.incerpreft .« la  cran 
ftulerunt^aquaniiipoterat  in  (ua  traslationcoper.cbai  diuiwi- 
e  ro.jn-  ^3j5  ipfius  Chrifti.nc  rcx  I'tolcmscu$  crcderet  cos  aoorarc  dupli- 
'^kn  "^'/^!  ccmd.umitate.vtdicit  Hicro.in  prologo  ientateuchi.&  111  plu 
"*'*  y-jjyj  aIijsIocis.Adhoceftdiccndii,cp7.).inhocioco  luificicater 
operuerat  diumitatc  Chnfti,quia  tra.fei  cdo  dc  Hebraico  in  Gr^ 
cu  no  pofueriit  nomen  Dei  tctragrammaton.fcd  loco  cius  polue 
riit  nontcn  comuacKyrios.quod  in  Grsco  fonat  ide  quod  Dn$ 
apud  nos.E"  hoc  nome  pot  dici  dc  Deo  vcro.fcu  dc  quoiibet  ma- 
ono  principcjlcu  magnate,&  code  modo  Hicro.trastcres  de  He- 
braico  in  Lacinii  pofuit  nome  coc,  \^hs,  quia  non  habui;  nomcn 
propnu  corrcfpondens  nomini  Dfu  tetragrammatoa,  ideo  loco 
eiuspofuir  hoc  nomen  Dfis,quod  indiffcrctcrdidu  cftdc  Dcc>, 
&quoIibctlioiemagno,propterquod  authoritasHieron.  zj.  ii- 
iniliternocftefficax  adprobandii  Chnlti  diuinitaic  {'m  trasia- 
tionc  Hicron.  fcd  foliicx  Hebraica  veritatc,  lecuadu  quem  mo- 
dum  ego  ^ceHi .  Stciido patct  falfita j  ludxorii m  ioco  ptxJ.iCto 
p  translanoncro  Chaldaica.qus  eft  autentica  apud  cos,q  lic  hct; 
£ccr dits PciHiitydicit Dominu, :  t^  fuJLiiabo  DauiaMelJtaminitiiy 
>bi  habcmus,  \^trmen  iufium.  Ex  quo  patct  q»  hac  authontas  in- 
telligitur  dc  Chnfto  ad  btera ,  &  fcqmtur  ia  iransiatione  Chal- 
daica.Et  Icre.i  J.b.  Ei  hor.  eii  numen  ((mU  ipjiappeiLbut  f»//;,  Dns 
iuslus  nofier.  TranslatJO  Chaldaica  habct ;  Ec  hnc  eji  nornen  qnti 
ipli  dicem  ei^Dns  luftus  noficr,  &  ibi  ponitur  nomc  Diii  tetragrain 
tDaton,vbipofuit  hocnonvenDoroinus.  Exquopatet  q»  in  Hc- 
braica  vcritatc  non  eft  vocabic.fcd  »ocabunt,&  lic  patct  tj,  nomc 
JDoroini  tctragranimaton  refcrcur  ad  Mclfiam  quo  aomine  dicit 
_  lerc.ipfum  appellandum,feu  nominanduro  a  populii  hbi  lubdi- 
cis .  Et  ideo  ali)  alitcr  foluerunt ,  dicentes  <f  pcr  hoc  n>'mcn  non 
habetur  q»  Mcftiasfit  Dcus,  quia  nondicitur  cj,aon  dcbe.it  cffe 
Deu$,fed  vocabitur  Deu$.   Sed  ifta  refponfio  iion  vaict,qma  illa 
nominatio,  vcl  vocatio  fi  vera  cflct,  fcquii ur  (f  lit  Dcus  re,  iicuc 
iiomine,  fic  autem  eft  m  propofito,  quia  ibidc  Deus  prxmittitur 
de  ipfo  fic  iiominato;  Eac  dies  peniuut,  dicit  Dom!nus,&  Jujatabo 
'     Dauid germen  iuflum,^  rrgnabit  rcx,&fapies  trfty&  faciet  iudiciu^ 
cr  inlutiam  in  terra  .  Hoc  autem  cflct  falfum  ii  nonocn  diuinica- 
tis  propraum  hbi  vfijrparcc,  &  illo  ncroinc  vocari  fc  pcrmictcret, 
.nifi  fccunduro  veritatcm  Deus  eflet.  Jtem  licct  ludxi  cxpcitcat 
Mclfiam  purum  homincro  futurum,  tamcn  expeftant  cum,(icut 
proplietam  fanflitfimum,  &  fanftiorem  Moyfe,  hocautem  cire? 
impotfibile,  fi  permitcerct  fi:  vocari  nominc  Domini  tetragram- 
inaton  ,  nilieiTct  fccundum  vcritatem,  immoincurrcret  pecca- 
tumblafphcn:-.iar,&  ficpatetquodillaobieftionuHa  cft. 

Item  ad  probandum  Chriltum  efle  vcrum  Deum,&  horoine, 
adducatur  illa  authoritas  Ifa.^.a.  vbi  de  Chrifto  fic  dicitur;  Tar-r 
Mulus  natus  eji  nobis,&  filius  daius  eft  nobis,&  {alim  eft prmctpatus, 
fuper  humerum  eius ,  &  >ocabitur  nomen  cius  admirabilis ,  confilia- 
rius,  Deus fortisypatcr futuri fxculiyprinceps pacis.  Er  per  hocquocj 
dicitur;  Varuulus  «4rttr,eirf  .Oitenditur  jpfius  Chrilti  vera  huma- 
iiitas ,  per  hoc  abtem  quod  fcquitur  ;  £<  vocahitur  nomtn  eius  adi 
».»V«j/»i/;r,eirf.  Apparciejusdiuinitas.  Sed  ad  hocrcfpondcatdi- 
cf.itct,^  ilil^ici;rzononhabctut  \ocabitur,fcdvocabic,&  ficil» 

lud 


lud  Cf  immcdiare  frqnitui  q>  expnmir  diuinitatem,  noii  refcrtur  D 
ad  paruulum.^aatum  ,  fcd  ad  vcrum  Dcum  nomiaaateni  ipfum, 
&  nomeapucri  poiniui  m  finc  auilK.iit.itis,  cum  dicniir  ,Vriti- 
ctps  pads  ,  ita  qj  fccundum  eos  iion  tll  [  rinceps  in  r.omiiiatiuo  , 
fcd  potius  ia  vucatiuo  ,  6  piiuceps ,  vtl  potiliime  in  acmiatiuo, 
principe  pacis .  QjioJ  de  hitili  poiluiit  c.ii  erc,  qdia  Moui.na  apud 
eos  (uiit  declia.ibii):i,&  idco  eodcm  nu.Jo  fcnbiiur  aominaiiuuj 
&  aaufatiuuf.Lit  ii.,i!ur  fcnius  authoricatis  fccuadum  eos;7-<jr- 
uitius  natit,  :ft  nuuii  ,  e'  c.  &  Vicabitur  Uic  ijhi eft  adifiii ai>il>s  c.nji- 
li4>iits.,DcuifortiSjp.iterfuturtJxculi  nomen  cius,  id  eft.paruuii  na- 
ti  pniicipem  p.icis,&  iJco  dicunt  q>  iftaauihontas  e(t  inteliigcn 
da  de  priiitip.-  i£v:echia  rege  luda  fub  quo  Dominus  dedit  popu- 
lopbcem  nucifcftocxercuu  Scnnacherib  regis  AiTyriorumab 
Ani!;<!o  diuiiiitus  mitlo  vt  h..betur  4.Rcg. i  p?  Vel  fi  dicatur, » 
deChritlodebebatinteli  gi,  pcrhocnoii  probaiureius  diuim- 
tas.Scd  qui.1  (ic  refpond.-atcsc  orrumpunt  tcxtum.ideo  rccurrca 
dum  dtadaliascransiationcs,  licuc  feci  laauchontatc  fupradi- 
fla.  Etpnmopatcthocfalfum  peryo  uuerprcres,  quihabcnc 
hic,vocab  tur.licut  Hieron.infua  ttansla-^ione,  fcd  tameninhoc 
dit?"cruntatraiisIationcHicron.  quiaaomina  expnmcntia  diui- 
nitaretn  Chnlh  cclaucraat  in  fuatranslatioae  ratione  pr^dida  iri 
prxccdenti  authoritatc,&ideofic  tranftuleruDt ;  Puernituseft 
nobis,  &  filius  datus  cft  nobis,  cuius  imperium  fupcr  humerum 
cius,&  vocabitur  nomcn  cius  magni  confilij  Angcius.Et  ifto  mo 
do  in ofdcio  M  llx recitatur in  Natiuitate Do.Tnni.quia ofHcium 
Eccieiiallicumin  fi.squae  accipiuntur  dc  vctc.  Tellam.  fcquitur 
translatioacm  -TO.iatcrpretum ,  laltem  ia  pluribus,  per  hanc  aa- 
tem  translationeai  patet  g,  in  Hcbr^o  non  cft  vocabit ,  fed  voca« 
bitur  ,  vr  ifti  dicunt  corrumpcntes  textum  ,  &  per  confcqucns  ^ 
iita  nomiiia  admirabilis,confiliarius,&  Deus  fortis,&c.qux  funt 
expiimcntiadiu.nuatcmreferunturad  puerum  natum,licut&  -c 
illud  quod  litis  nomia.bus  correfpoadet  in  translaaonc  yc.fcili . 
cet  hoc;  Et  vocabiturnome  1  eiu^  m  igii conftli/f  ^ngtlit; ,  quod  idc 
fignificat  implicitc,&  vclatc,quia  ilta  nomina  diuinitatcm  Chri 
III  cxpnmcniialigaificanr  explicite  ,  &  roanifcfte,  q,  roaximutn 
coiilium,  &  fccrctum  diuinum  fuit  mcaraationis  diuin.T  myfte- 
rinm,  antequam  ineifcitucomplerctur .  Patet  etiam  pcr  hanc 
translationem,*,),  haec  auihontas  non  potcft  mtelligi  cl^e  Ezcchia 
rcge  luda,  quia  iita  nomina  diuinitatcm  Chrifti  cxpriinencia,  f. 
admirabilis,&  Deus  fortis,&c.  non  poiluntei  conuenirc,  &  pcr 
confequcns  in  finc  auihoriratis  non  habetur  m  Hcbraico.princi- 
pcm  pacis,inaccufatiuocafu,vtipfidicuntcorrumpen:esfcnteii 
tiam,fcd  potius  Pnnccps  pacis  in  nomiaatiuo,quia  ficut  didutn 
eli  in  auihoiitarc  prsEmitciCur  vocabiCur ,  &  aoa  vocabit ;  &  pcr 
conlcqucas  ti  ia  flae  auil«)ritatis  poncrciur,  pnncipcm  pacis  iti 
accufatiuo,male  cllct  diftii,vc  dc  le  patct.  Ice  q,  lita  pacc  dicunc 
deberc  intclligi  de  pace  ,  qua  habuic  populus  Krael  fub  H7.cchia 
rcge  incerfcdoexcrcituScnnachcnb,pacccfaifum  perfequencg 
tcxc£i,quiaimmediate  tubditur  inauthoricatepraedifta  liaix; 
Mulcipl. cabiiur  eius  imprr.um.,  & pacts  eius  non  erit  fmis  ,  quia  iita 
pax  ^  habuit  func  fub  Ezcchia  populus,  fuit  fatis  brcuis,vc  pateC 
intuciiquartumlibrum  Rcgum.Item  praidifta  rcfpoiio  iudso- 
riipatctfalfapcrtran>Iacion6Chaldaicam,qus  fichabet;h)fans 
datus  cft  aobis,  &  fiiius  datus  cll  nobis ,  &  rccipiet  fuper  fc  le<Tc 
ad  fcruaadumeam,&  vocabitnomcneiusdeantcadmirabiiisco 
lilio  Deus  fortis,pcrmancnsin  fxcula  fxculoru  MeHias,  in  cuius, 
diebus  multi  phcabit  pax.  Pcr  hoc  cnim  quod  dicitur  hic  M^ifias, 
patctcjjliaecauthoritasnoncft  intelligendade  Ezcchia,  fcdde 
Cbrilto,per  hoc  auce  quod  hic  dicitur;  Et  vocabitur  nomen  eius  de  c 
ante airtiirabtlt\ ,coi,jilio  D( m  fortis '.  ^dXtt c^noTainA  diuinitatcm 
exprimentia  rcfcrunrur  ad  Chriftum,  ita  tj,  ipfc  cft  veruj  Deus. 
Quod  autcm  mt erponitur  hic  ifta  dctcrminatiodc  antc  ,  qi  non 
citinHcbraeohoceftad  denotandum,  Cjj  nomicn  Chrifti  prius 
fuit  vocaiu  a  Deo>  &  ct  ab  Angclo,  ^  tcmporalicer  aafccretur , 
fecundum  quod  liabetur  Luc.r.&  Matth. i .  Quod  autcm  in  hac 
translatjpnc  Chajdaica  dicitur:  Et  rcapiet  fnperfe kgev:  ai firH4rt 
d^r,i  em^  loco  cuigs  in  Hebraeo,  &  in  translationc  Hicro.habe f; 
liififlus  eji  princip..ius  fnper  humerum  eius.Hoc  cft  ad  denotandu, 
cj,  Chriftus  erat  implciurus  legcm  ,  &  fcruaturus ,  fccuadum  cj, 
iplcmet  dicit  Mil th. 5  b.  T^m  vcmfoiHcrt  legemjvd adimpltrc.  ItC 
noiandii,cj,  in  pr^ditla  authoritate  Ifais  vbi  de  Cdriiio  dicitur- 
Etmult  plicub.iuiciui  imperiurn^  in  Hcbraicoponitur;  lemarbe ^ 
quodin  L3iiaofonat,miiliiplicabiiur.  Et  fcnbituthaecdiftioH* 
braica  prafdiflj  fic  q,  hxc  litcra  mcn.claufa  ponitur  in  mcdio  di-. 
ftionis,quod  eft  coatra  naturam  huius  liccr5,&  modum  fcnbcn 
di  Hcbrxorum,qu^-  nunquam  alibi  ponicur  ai|i  in  finc  di^Yionis, 
fccundum  quodiangit  Hicrony.in  prologoGalcdio,vbidicitq> 
iuat  quinquc  litcrjc  dupliccj  apud  Hebr.-?os,  quia  pcrh.is  alirer 
fcnbuatur  fincs  di^ionum ,  alitcr  pnncipia,  &  media,  &  dc  his 
quinquc  litcris  dupiicibus  vna  clt  men  ciaufa,  alia  eil  mcn  apcr- 
ta  Men  claufa  fempcr  ponitur  la  finc  dii^ionis.  Men  autcm  apcr 
ta  ift  principio,&  la  medio,hic  autcm  vt  diftum  cft  ponitur  mca 
claufa  in  mcdio  di^ioms  contra  aaturara  litcrx ,  &  mudum  fcri-^ 
Tom.6.  Hb    a       bciKii, 


i7o^        Nicolai  deLyracontra  ludacos.         1704 


xuw. 


A  i5er|J'.^JdcnotanJu  ^Chnftus  dcquo  loquitur  prophcra.crat 
4^  narciiiifUsdcVirgincclaiiracQntra  modum  mturx,  Si  c^rnyrte 
rium  iMcatnif iO!VS  orat  cl  iu;"4m,  &  fecrctum  ,  licut  cnim  Poct.T 
pcr  ;-a'jra$  ^raiiimaiicalcsrignantaliquid  fubtilitcr  intcllie;cn- 
tibus,  iKTPf^^P^iff-T  pcr  talcnamodum  fcnbcndi  infolitum  mylle 
riaoccuUa  aiiquiododciignabant.Et  hocmodo  iVJoyfcslli^nitl- 
fab  it  piuralitatcm  pcrfonarum  jn  vnitatc  diuina  c.Iciuix,  con- 
iunzcndo  hoc  n<»rtiei)  t-Jcloliim  cum  vcrbo  iingularis  numcri,  vc 
dicta  c(t  lu'»»  probaturtcrtiomcatnatiodiuinxpcrfonsrpcrau- 
thoritatem  Mi<.htjr  yi.  Rt  fu  Bethii-nu  Epbrataparu:i!a  c  •'7  mli- 
lui  I-da  ,  ex  tr  tnim  (^redirtnr  (jhi  f:t  dominator  .  Et  cgreflus  ciu$ 
ab  ii>itio,3  dicbu»  .ctcrn  Jtatis .  Q^od  autem  hsrc  authoritas  ad  li- 
tera  intilligaiur  dc  Ciuillo,  patct  pcrtranslationem  C'haldaic3, 
ous  itt  babct:  Ex  le  enim  igndietnrMrfJias,  vbi  nos  habcmus :  Ex 
t' en  m  r%>rai-itir  Cjuijit  doniina'or,  Per  hunc  cnim  exitu  dc  Beth- 
lccm  oftcndnuf  ipfius  ChriUi  vera  humanitas,&:  ciiam  fecundii 
fprncm  natus  cft  dc  fcminc  Dauid,  qui  fuit  de  Bethlcem,  vt  ha- 
betur  i.Reg.idJ.PropicrquodScnbjc  Iudzorum,&  pcritiinlc- 
gcinterrog.itiabHcrodc  deloco  Natiqitatis  Chrilti,  rcfpondc- 
funtAjjnafccrctur  in  Bcthlecm,  &  confirmaucrunt  diftum  fuu 
pcr  hanc  auctoritatem  Michcac,  vt  paict  Matt.i.a.  S:d  pcr  exitu 
ciusa  dicbusztcrnitatis  cxprimitur  natiuitaseiusztcrna,  qua 
fuper  nafcitur  a  pntrc,&  fuper  narus  cjl.Sed  ad  hoc  rcfpondcrut 
aiiqui,Q,  pcr  hoc  non  intclligitur  Chr)fti  iternitas,  fccundu  di- 
uinitaic,rcd  przuifio,  Imc  przdcftinatip  fuxnatiuitatisquzeft 
in  humana  riatura  tancum.Scd  hoc  non  valer,quia  ^tcrniras  tahs 
przuifionis  cft  omnibus commums,  quia  omnia  quantumcunq; 
winima  funt  a  Deo  pr.Tuifa  zternalitcr,  &  pr»ordin.ita,  &  idco 
fi  hoc  modointclligcretur  przdif^a  au:horitas,pcr  ipfam  no  cx- 
primerctiirfpecialitasinChtifto  rcfpciftualioruquantumcunqj 

p  loinim.orum.Prophctaaut  inteliigit,&'  intendit  pcripfamcxpri- 
VanjuiWeo  mcrc  picemincntia,&  cyccllentiaChrifti.vtpatctintucnti.Pro- 
pterqu.'jd  d:cuntaliqm  ludxi ,  cj,fcptcmres  fucrunt  creat*  a 
Deoantc  mundu.f  lcx,pcKnitcnti3,gehcnna,domus  San£tuarij, 
thronus  gloria.hortus  voIuptati$,&  nomen  Mcfliz,&  io  fic  expo 
iiuntiliudGcn  J.b.  Di:  horto  voiuptatis;  Plantiuerataut  Dns 
iiortr)  voiuptatis  a  principio,  i.antcmundu  per  duomilliaannoru 
&  hoc  modo  exponunt  illud  quod  dicitur  Mich.^.a.  Egrrffnseius 
ah  ?  /.  €.■:  c,  0«ia  nr.mcn  MrHiaf  fuit  creatum  antc  [nandu  modo 
pdifto.Sed  hoc  diflu  cft  ita  irrationabi!c,q»  no  indigct  reproba- 
1  ionc.  Lcx  enim  no  potuit  p  fe  trcari,fed  in  aliquo  intelle^u,hoc 
aut  non  pot  cfTc  in  intelleftu  diuino  in  quo  non  pot  ali^dcrcari. 
Ntrc  angelico,vel  humanopot  liccrcariante  mundu,  qa  angelus 
vei  homo  non  ponutur  intcr  creata  ante  mundu  fecundu  ipfos. 
Simiiiter  Ch  p^mtcntia  quznocft  nifi  dc  pcccatopterito.fuitan 
te  muiid5,&  per  conAq«en$  ante  petcaf6,q^od  eft  vaJde  abfur- 
4u.  Hoc  aut  modo  pollet  argui  de  iftis,  &  de  alijs  c6fequetibu$, 
fed  dimitto,  quia  di£ta  eorum  fnuola  apparent..  &  oinoabfurda. 
Ijem  incarnatio  Dciprobaturpcrauthoritatc  Can.j.d  Egre- 
^irriinifitijt  ii-n,^  videte rcgem  S nlomonem  in  diadetnate quo  corO' 
pauii  etvnmnter  fua.^iim  fecundum  cos  doftores  Hebrccru  vUi- 
cunq;  inlibroCanticorum  poniturnomen  Salomonis,fubiIiono 
minc  inr clligendus  cft  Deus  ipfe  qui  cU  magnus  Saiomon,  i.pa- 
icficus,  quia  facit  pacem,  &  concordia  m  creaturis  pcr  conncxio- 
yiem  partium  vniuerfi^fccunduquodhabctur  lob  15. a.  Q^uifacit 
Concvraiam  in  fuljbmibus  fivs.  Vndc  dicunt^^  in roto  illo  libro  agi 
tur  de  Deo,&  fynagoga  fub  noie  Salomonis,&  fponfz,ffU  anai- 
car,ficut  Doiftoiet  Catholici  dicun',Q,in  eodem  libro  fub  przdi 
flis  nominibu$ngiturdcconiunft!oncChrifti,&  Ecclcfiz.  Hoc 
fiippolitoarguo  ad  propofitum,  quia  in  przdidtaauthoritate  df 
c^e  ma>rc  Saiomonis,  fi  igiturnotcSaloaionis  intelligcnduseft 

f*  l>eu<;,et  fccundu  fenfumliteralcfecundu  ipfos,  ergooportet  coSi 
conce.icrc  q>  Deus  habcat  matrcm,hoc  aut  cft  impolfibilc  fecun 
dum  naturadiuina,  &  fimilitcr  fecundu  naturjangelicam.  crgo 
talisnatifra  tftnaturahunianain  qua  conucnit  fibi  habcrc  m'a- 
jre.ernM'-?  nuiata  r?umanaeftnobi!ii)r  inter  illasnaturas.ci  funt 
tJcr  gcncratioiicm,&:  fic  patet  inc:sv:iatio  diuinz  perfo.tx.Scd  ad 
noc  rerpotidentaliqui  ludzi  dicentcs,  q>  Deus  quj  cftmagnus 
Salo.non  vocat  hic  Hcciefiam  Ifrael  matrcm,adexprimcndu  ma- 
gnum  amorem  quem  h.;buit  ad  eam,  aiiquando filii,  aliquan  do 
foroicm,aliqu.ii)domatrem  appcllando.Scdcocra  hocargi|irur, 
qijia  vnus  hzxx  fcripiurz  paflus  obfcurus  non dcbct  cxponi.nifi 
pcr  alium  locum  clariorcm  ciufdem  fcriprurz  ,  nunquam  aurc  in 
frriptura  vetcr.Tcftam.inuenitur  fimtle,  g»  Deus  vocat  Ecclclia 
Ifracl  inatfem.fcd  bcne  pnucniturq,,  vocat  ea  fponfam,amitam, 
flliam  &  huiufmodi.fccundumquoddtciturlcre  i.i.l\ecotdatHi 
fum  tni  rntferans  addefcentiatn  tuam  ,  i^  chi-.ritatrm  dcfponfationis 
futymando  frcura rs  mc  in  dejcrtr,  Et  lere. 5 1  .d.  B^tierttre  virgo  if' 
r<teladriui  atestuis,vf(jurifuiidelictfs  diffolucris  jilia  raga.   Etgo    ■ 
pr.xdiftiexpofitionon  eft  rationabiliter  .   Item  matcVrcrpedtu 
fiiij  hibct  rarionem  priiicipii,liocaui(.'m  nullomodo  potcftdici 
fle  Etcleri.i  rcfpcau  V)t\ ,  vel  alicmus  dignioris,  &c.  &  fic  rcmaf 
l\9\  |'ta:dictu  riui^ra  exjnpfitjo  f iiti(^nabih$,&  vcra, 


Itemprobaturdiuinitas.&hutnanitasChrifti  pcr  antHoritat€  D 
Zach.p.c,  £  rutia  fuis  filia  Sior,  t.ubila  filia  lerufixlem,ecce  rex  tUHi 
yeiit-ibii -li.*',  &  fal>iMor,ipfe pauper afcen:le»s  fuprr afiitam,  fe- 
cundii  dodt.orcs  Hcbrzorum  ifta  authoritas  non  pot  exponi  ad  li 
tera,nifi  dc  Mcllii.  Perhocquoddiciturhic,Paupcr  &  afcenden$ 
fuperatinaoltendiiur  eiushum)'>itas ,  inqua  ficur  panper  cunt 
h<>ibus  conuerl.if  u$  eft,per  lioc  aiit  q,  dicitur.-  Rcx  iuftus,&  SaU 
i]3tor,<>Hedii  ur  in  eo  natur.i  exccllcntior  per  qua  pot  faiuare,Ac 
regnarc^i  pauper  inquamO  huiufmodi  cft  impotetn  adtalia,&: 
io  fuit  in  vnum  limul  diucs,  &  paupcr,  diues  in  natura  diuinn,& 
p.uiperinnatura  humana.Ftq,ficd2at  intclligi  authciritas  pr^- 
diiftaZach>riz,pater  pgl.Hcbr^orCi  apudcosauthentrca-  fupcr 
illud  Cant.  1  .a.  ExuUafimus^y^  letabimur  in  tegloria,  t.  rn  te  lan- 
C\o,&t  bcncdifto.Similc  cft  enim  hoccuid3  regin^  cuias  maritut 
fiiij,&  gencri  tranfierunt  mar£,  poftea  p  magnu  tp$  difta  eft  ci: 
Venetuntgeneri  tui.,refpondit,  quid  ad  mefUtenturfilu  mex.  DiHum 
efl  ei.,rentruni  filii  tui .  ]{rflnndit ,  tjuid  ad  me  ^ Utentur  nuras  me^;^ 
ifuando autem  aiSli-ni  ef?  ei;Fenit  >'V iuus,dixit,nunc fa5la  eflprrfe^ 
6la  Ixtitia  mea  ,  fic  faAum  cft  vt  cffent  prophctz  dicentes  ad  Ic- 
rufalcm:  Filiituideton^e  venerunt,  refj>ondit,ejitid  ad  me  f  Utcntur 
filix  liid.i.:  fed  cum  diflum  eft  ei,illuri  Zach.j.c.  Ecce  rextuus  ve- 
nit:  tunc  fuit  ci  Iztitia  pcrfefta,  vndc  ibidcm  faris  przmittitrf^af 
ta  fatis fitia Sion,iubiU filia Iiriifalem,& c.^xiHi  glo.patetq,  Za- 
charias  ^ppheta  lo^tur  dc  aduetu  Dci  ad  filios  Ifrael,fi  igit  fccii- 
dii  cos  ifta  authorita$  loquif  dc  Meiria,  ^a  et  m  cade  authoritate^ 
dicitur  vcnire  in  paupertate,c6ciudirur  q^  ipfe  fir  Dcus  &  homo» 
ita  q,  fit  paupcr  r6nehumanitatis,&poten$faluarc  tbnt  diuini. 
tatis.|Patet  crgo  cx  przdidtis  fccundum  principalc,  f  qu?!iter  ejt: 
fcripturis  recc  ptis  poffit  probari  incarnatio  diuinz  perfonz. 

I  Eftat  probare  rcrtiii  principalc.Ccp  tps  huius  tncarna- 
tionis  fit  pteritii. Ad  hoc  aiir  induco  ^phetiS  lacob  J^ 
Gen.49.b.  'Hon  aufereturfceptrum  dc  luda,nec  dux  de 
femore  eius.,donee  ve.qui  nii'trndns  efi.,&  ipfe  ent  expe- 
6latiogentium,  fcd  modo  ablatu  cftrcgime,&  domi- 
natio a  ludzis a  tpc  Hcrodis  Afcalonitz ,  fub  quo  nattis  eft  le- 
fu$,  ergoabillotpe  vcnit  Chriftus.  Ad  hocriidentaliqui  lud^t 
g»  hzc  auihoritas  non  cft  intelligcda  de  Chrifto  adliter^,  fcd  oe 
Nabuch.regc  Bal>yIoni$  qui  miiTu^  cft  cx  ordinatione  diuina  t5 
tra  Icrufalc^ptcr  pcccata  populi,  vt  habetur4.Rcg.a  j.  Extunt 
enim drfccit rcgimen  ludtSornm,  quiaccpitScdcchia,  &cxc^cauit 
cu,&fiiiosciusoctidir,vt  hf  ibid.c.25.  Nccpoftea  aliqui$  de  e- 
ius  ftirpe  regnauit.Sed  hoc  didu  apparetfalfum,quiapoftcapti- 
uitatc  Babylonicam  habueriit  duces,  ic  principcs,  ficut  patet  de 
Zorobabcl,Efdra,Ncemia,&  Machab^is.  HabucrutStrcges,ga 
Ioanc$  Hircanus  Simconis  Machab^fi  filj'impo(uit  fibi  diadema 
rcgni,&  extiic  regnaucjut  filij  cius  vfq,-  ad  Hcrode  qfuit  alieni- 
gena  a  gete  ludf  orii:&  16  vfq;  ad  illud  tp$  no  fijit  amotum  oino 
dominiii  lud^orij .  Si  autdicat,(pa  tpc  Nabnchotlonoforfuit  a- 
inotu  a  tribu  Iuda:dc  qua  amotione  loqtur  ^phcti pdi£tus,oa  il 
li  5  rcgnaucriit  poftcn  fuetiit  dc  alia  tribu,qa  Machabji  fucrunt 
dctribufacerdotali.  N6  valcthocdftii.^a  Zorobabclq  poftca- 
ptiuitatc  Babylonica  fuit  eorum  dux,fuit  dc tribulnda,  vt  patct 
manifcftccx  tcxtibus  multis  facr^  fcriptunj,fimilitcr  Machrfb^i» 
^atribusfaccrdotalis.&regiacratcomixtf.  Etioalijlbluiit  ali- 
tcr  dicetes,  q>  intelligif  de  Roboa  filioSalomonis  a  quo  recefTe» 
rut  decc  tribus,&  adhzfcriit  leroboa  filio  Nabath,vt  hf  J.Rcg. 
l  z.fic  ergo  cxponut  pdifta  authoritate.  N6  auferetur  fccptrii  de 
Iuda,&c.dt  nec  veniat  Silo.qa  vbi  Hier.tranftulit,mittedii»,Hc- 
braica  veritas  h5t  SiIo,&  e  11  nomcn  loci.vt  diciit,  ^a  ih  illo  ioco 
vci\itRoboa,  vtcoftitucref  poft  patre  rcx,  &  iniilolocorccelTit 
popuIu$lfracIabco,&  coftitueiiit  fupferegc  leroboam,q  erat  ^ 
dealiatribu,f.Ephraim,&ficabl.itufuit  fccptriitucdc  luda.ve- 
riiram?  qa  ipfi  filio  Salomonis  rcm[ircriit  du{  tribu.<;,i6  fcqtur  in 
Hebraica  vcritatcjEt  ei  aggrcgabuwf  Gctc$.Vbi  Hiero.traftulif. 
Et  ipfeerit  expr-^iiatio  Gcuiiuw,  Sed  ifta  rnfio  patet  falfa  p  textum 
J.Reg.ii.qaibi  df  q>iIIeIocuj  vbi  Roboafuita  popuiodcrcli- 
ftus  vot;it  Siche,&  elt  locus  bene  rcmotus  ab  illo  g  vocaf  S.Io  Ite 
huiufmodirfifiopccdcs,&  cofimiles  appari^t  falff  p  translationc 
Chaldaicam.qa  vbi  Hicre.  tranftulit;  Donec  vemat  cfni  r,,i  lendtis 
eW;  Hebraica  veritas  fiabct ,  Donec  veniat  Mtfjias,  quia  id  ouod 
erat  obfcurum  pcr  hoc  voluit  declararc,&  fic  patet,g>  pdiAa  .iu- 
thoritas  no  potcrat  intclligi  de  Nabuchodonofor,nec  de  Roboi 
necdealio^dcChrifto.Qundautem  requitur  in  Hebraico^Et « 
aggregalmtiiur  Qe-  rc.r,fic  cft  intelligcdii,qa  Jud^i  iii  .iducru  Chri-. 
fti,promaiori  partefunt  obftinatiin  fua  infidchrarc,  tVGeniiIe$ 
q  nomine  Ccntiii  dclign.^iturjaggrcgati  funt  ipti  Chriftc.fidcq,- 
cius  dciiotc  fu  fcipientcs.fecundnm  quod  dicit  A  poftolus  Rom, 
1 1  .d.  dedias  ex  tempore  conagitin  lfr<.sl,  donecpl/>:::Hdn  Gcndum 
inttoirct^&c. Qttod  aut  ipc  Hcrodis.ablaf"  cfi  a  ludzis  fccptr§, 
paret.qa  ipfe  fu:t  primus  alienigcna,  g  rcgnauir  in  ludza.  patcf 
cnim  fuit  Idumaus.  Iffe  Hcrodes  Romanorii  .-iiixiliofretus^dc- 
,beliauit)^ntigoniircgcIuda:orii,qdcfcendcr.-Jt  a  M^ch.ib.xis  ^      > 
pco prolcm  rcgia occidit,  &  hbios  fle  gcnealugia  rcgu combiif- 

fin 


1/w) 


Piobaao  temponsCIirifl:!, 


1706 


« 


A  ficn-:  polleaxlcprehcf.derctur  ipre,&  filij  eius  aiieni  a  rcgno  Da 
^  uid.interrecitetia  Doftores  legis,  4U1  di.ccbant  inpopuioillud 
Deuter.  17.C.  De  meMofiairum  i.nirnvi  oones  /upi,  ir  rf^em  ,vt  ftc 
auforc-  d  I  djeis  om'ieni  vian  rccuperand.  fcrptium.  Quodetiapa-* 
tctpcr  ctlci1u(n,q»i3abi!lotempore  vfq;  niic  fiuxcrunt  1059. 
anni  ad  minus,qu'a  tali  anno  incarnationis  c^ptum  cU  iiocopus» 
&a<ihuc  ludxi  ,idenmr  raigisa  przdi^So  fcepirolon^iiiqui  ^a 
principio.Cum  cnim  abiano  fceptri  fuit  lignum  cis  praedidu  dc 
3t4ucntuClHtlii,manifcltcpatct,(ljilJud  implctumclt  tcir.porc 
Hero'Jis,quo rcgnantc  natus eft  Clirilius  le:us.  &  iic  patet  pro- 
politu,  ialicet  Qj  tcmpus  incarnationis  iit  pr;etcrirum .  Itcm  lioc 
idem  pr.jbatur  audontate  Aggf  i  l.d.  Hxc  Ui:  t  DuminMS  ixerci- 
iui!m,aub;ic modiium  vnum iji,  O''  ego moucho  talum  &  terra>n,ma' 
re  &  arida^n,  fs  raoitebo  omnes  Gentes,  <c^  vemet  lieftdiraius  isinEtis 
Gcmibiis.  I^t  fequiiur;  Magna  eyitgitnaijiius  d  nui  nou-.jjimx  ma- 
<?is  qiumpri>ns,aic<t  Do    inus  txcrcituum.  Secundum  omnesexpo 
fitores  Hcbrxormn  habctur ,  q,  ifte  dciidcratus  cil  Mcliijs ,  iiue 
Chnilus  -  Patet  i2,itur  per  plura  inauftoruaie  pixditta  polita, 
quoJ  icmpus  adueiuus  Chtilti  iit  prsteritii ,  prnno  pcr  id  quod 
ciicitur  ibidcm:  Adhuc  vnuni  modicum.  £t  fubdtur  dcaduciuu 
C iiriiii:  Vcni.  t ocfidt raun  cwxBis  Ge.itibns^ci  c  Asgxus  Prophe- 
tadi>;ith:c  verbum  fccMPdoanno  Dari)  regis  f  eriaiuni,  sbillo 
autcm  t  mpoic  \fquenunc  Buxcruntanni  ibjj.fccuudumcom 
putationem  lud.tiii  um ,  &  piures  auhuc  icciindum  compuiatiO' 
iiem  ncitiam  lyoi- 1  ■ihi  enim  numcrusnon  diciturn  tiiptura 
modicuin  ,  tiim  tnimdicat  rtophetainfcnpturarcfiarc  tempus 
modicum.vfque  ad  tempus  delidcr..ti  cundis  Gcntjbuj,patct  tj, 
tempui  (iii  ailueiitus  elt  prstcritum  .  Scd  ad  hoc  1  elponaent  ali- 
qui,  G-t.n:tum  tempusiu  li.ripiurabcuedititurmodic»ini,quia 
in  Ffdlm.Sp.a.iiicuur;  M:U- anni ante  ocitli»  tuos,iun^uani  dies ihi- 
ryfterna  ,q!iji:fri:!cr/y  .  Sed  quodh^crcfponhonon  vaieac>patet, 
'  quiail  tempu.';  milliannorum  comparcturatcrnititi,  modiiUni 
elt&  hcloquituraudor;ta$Pfalro.  pr.cdi£ti,quod  patctperhoc 
quod  dtcit  Mille  anni,.&t.  C.^ia  diuinacognitio  qux  pct  oculos 
deh"natur,xternitaicmenfuratur,  fcd  ii  retcratut  tempusmilic 
annorurnadexpe^ta^iontmpopuli,  iicnoa  poteitdai  rationa- 
biiirer  loqucndo ,  rcaipus  modicum ,  fcdmagnum ,  vndc  &  Ba- 
ruch(5.  tempuscaptiuitatisBabviQniestprJBdiciturmagnum ,  & 
longum,quud  tamen fuit  valde  modicum  refpcctu  fcilicct  yo.an- 
iiorum  .  Jt;:m  propolitum  per  id  quod  in  auAoritate  fubditur : 
Vcniet  deiidcrattis  cundis  Gentibus ,  &  replcbo  domum  iltam 
gloria.  ttloqmtur  propheta  dcdomoDci  acdificataa  ludacij 
poltcaptiuitAtem  BabYionicaiD.   Igitur  ftantciiia^oaio  vcnic 
lcfus  Chrittus.quia  pr  .phcta  dicit  cam  replcndam  glona  perad. 
uentum  ipiius  di.liderati  cun^tis  Gentibus  ad  eain .   Domus  au- 
tem  lila  dcltiufta  c(t  per  Titum ,  &  Vefpahanum  42.  anno polt 
Domini  paUt'inem,ergo,&c.  Itcm  tertiopcrhoc  idcm  p.itct  pro- 
politum  per  illud  quod  fcquitur  in  au^oritate  prardi^a,lcilicer, 
Magna  crit  gloria  iltius  domus  nouiliim^  magis  quam  prinj^.Ht 
cotiltat ,  q,propheta  !<  quitur  dedumozditicata  poltcaptiuiia- 
tcmBabylonicam,vtdi^tuinelt:adcuiusardificationem  uiouce- 
tat  populiim ,  &  prxdi.'.:!  g'oriam  cius  niaiurcm  futuram  quam 
fuit  gloria  domus  xditicctjr  per  Salomoncm:  hoc  autcm  non  in« 
telligitur  propter maiorcs  iiuitJai.fcu  houorcSjUaruItura  diui- 
num ,  vel  zdiiicatores :  qu  1  ftatus  populi  tunc  erac  quafi  nullus 
lefpc^tu  illius  domus,  &  It  itns  qui  fuit  fub  Salomone.  Propter 
bocdicitur  t.Efdrz  ^.Ui  faccrdotesqui  vidcrancpnmam  domu 
Ucluymabant,ali)scxu!r,i!itibusindccf  Cjt;one  do.ims  fccundz» 
quia  quali  nullius  nrioininti  erac  refpe^tu  primz,&  idco  non  po- 
teilinteiligi  gloriaeius  m.iior,nili  peradupiiiun»  ipfmsdclidcia- 
ti  cundtis  (,,Ciibus  qui  cam  glotificauit  przfmtia  fua ,  quia  in  ea 
^  fmt  a  niaire  oblatus ,  fecundum  <j>  propheta  M^ilacbias  przdixc- 
r<it  ^.  a.  Statim  veniit  nd  tcmpiura  fauiluin  fH;m  doimnaio- nucm 
V')(  cjnieritis,0'  ^nf^.-lus  Teiiamcnci  (fuem  vm  vu'tis.  Ipfara  nutem 
domumfrcquen  crhonorautf.quando  ibi  docuir,&  przdicanir, 
Dicunt  autem  aliqui  ludzt  ad  hoc ,  q,  maior  fuit  glorta  fecundz 
domusquam  priir.zin  annis.quia  plus  durauit.  Sedhocnoii  va- 
ler.quia  licct  vcruhr,q>  plusdurauit,  hoctamennonlut  ad-glo- 
ria,(ed  ignominiii  quu  pluribus  tcmporibus  fuit  concukata,  & 
dchonorata  ,  quia  Antioi  hus  Epiphanes  pofuit  ibi  abominandu 
idolu,&  fccitibi  pro(li!'u!aniulieiu,fccundumq>  bibetur  1  Ma- 


fephu». 


ch:ib.&  i.Sedquia  libtudtij  non  rccipu'iic  liiclai.iH.r,  potdiii^ 
hoc  idcm  liabf  tur  Dan.8  Hoc  et  ditit  lofi-phus  lib.  i  j.Antiqui 
tatum.  Sin)ilitcrqn.ldocaiiras  ierulalcm  fuitcaptapcrPompc- 
ium  linper.iti^rem  Kumanonim.Jicm  iterum  aii.is  pcr  Hcrodem 
Afcalotiit5.&  vltimoqijanu'orieftrii£tafuitper  riium,&  Vcfpa- 
fianum.  Oninibuseiiim  iltisieponbusfuit  illa  doinusdciecta,^ 
conculcara  Itcm  ilt.imaiontasdurationisnon  vidctarefTc  aiuu» 
jusgloriznot.ibiliter ,  .-ilitcr  cn,in  I.T|)isdiccreti!r  tna^oris  hono- 
ri  .&  i;fntiac,^narurahiiniana,  (ici.iclt  ma,or»sdv,rat(onis.  Itcm 
ficomputernus  diiraiionem  donnn  fcnirdz  (ccundu  ludzos.di- 
centescam  dura(T:-42o.  annis  habcbin-.usci.  primadomus  p!u$ 
durauit , qui j  piui es  annt  iiuxcruiic  a  qu^ttoaiiuo Salomonis in 

qno 


quofundataeftdomusprima,  vfquc  ad  11  annnm  Scdechizin  D 
quoddtfuftafuit.quiafiuxeruntanni  4i7.comput.indotcpora 
rcgurri  iutermedioiu  in  5.&.'  ^.lib.R  eg.l  eifcOa  anten!  fuit  t  f. 
aiino  bilomonis  &  itetit  pcrfcdr.T  413.  &  iit  p!usq  durouit.fiac- 
cipi.  :ur  duratio  lecundz  domuii  ■Ittinidutncomputationem  lu- 
dzorum.  Licet  .lutem  domus  fetunda  piui  dur.TuittVt  fupradi- 
ftuiji  elt,  tamen  ilta  obieftio  ell  criicaxcontra  ludzos ,  quia  pro- 
ccdit  ex  (uppolii:onc  comput.^tioms  eorum  quam  reputant  ve- 
ram  .  Patct  crgo  cxpr.Tc:i(flaauaoncate  Aggzi,  quodtempuj 
aducntus  Chrilti  eft  przteritum. 

Scd  leltat  oltendcre  qiiod  in  pr.Tdifta  auftoritatc  videf ur  cfu-  C^vm <]fio  9t 
bium,  f.g?inaducntudc(ideracicunais  gentibustit  impletum'".'^"'^ '".','?* 
quod  ibi  dicitur;  Adliuc  modicuiT^,&  mcutbo.non  fo^u  tcrram,  """  Chtii  1. 
fed  c^lum.Dicendumelf  rpcoclu.ninadacntu  Chnfiimotucft, 
largeaccipiendomutum  proomntinnouationc,quiamagai  in- 
nouatio  111  c^Io  apparuit  quando  in  nitiuitate  Chrilti  noua  (kJ- 
lacltvifa.proptcrquoJrrgesvcncrtJtadipfum  adorandu.  Itetn 
circa  iliud  tempus,f  tempo^rc  Hcrod.s  fub  quo  naiu.s  eft  Chr.itui 
inludza,dequoma^.;  s  loquiturprophcCi  ^dcalijstercis ,  fuit  • 
maxirous  tcrr^motu.sm  tanttim  cy  genres propinqu^  credcbanC 
q)inIudzanuiiushonrorcm.1ii(lct,  vt  dicit  lofepfmsin  i. Iib.de 
belloludaiCi».  £t  cxhocarguitur  prob,ibi!itcralK|U3tpconiun-  . 
^lionemfuiire  pianetarum  Hotabiiem.liueconltcllationem  exq- 
bus  folcnt  atcidcrc  talia  Ciupd  auccm  motz  cunc  f  uerunt  omncs  ; 
gentcs  patccquia  imininente  Chnftinatiuitate,prarc^pit  Czlar  . 
Augultusdclciibi  vniuerfuminundii,  &oesp,enu-i  itomanorii  .. 
tributarios  fc  prolitcri.proprcrea  finguli  ibant  ad  loca.vnde  erac 
oriundi  ad  pi  zdifta  f  icicniaproptcrQ  fod  cnam  lofcj-h  dc  Ga-     ~ 
liizaafcenditinBtthiecmcura  Mariafibi  dcfponlatapr.-e^uan* 
te.vt  ibi  profiteretur.vt.patet  Luc.2  In  ludza  ctiamtuni.Tu(t  fa 
^amagn*commotia,qutaquidam  nois  ludasnattoncGalilifus    i* 
etpubi.ccallerebatluilzii  cireil'ici'ii  tognofcere  .Tliuni  Dnni 
przter  Dcu  &  mu'ci  Iud:«i  fecuti  funt  iplum,  &  poltea  interfe-  ^  ' 

ttiabexercituRomanoiu.vtdicitlofephusi.lib.Antiqu  taiuin. 
Ht  idcm  habetur  Aft.^.g.  ^nfeh  sdiaextitit  Iuda<;fc.  De  to- 
rnutione  autem  maris  non  oportet  cxemplum  poncrc ,  qina  fre- 
quenter  iblct  accidcre.  Item^  tcmpu.'!  aduentus  Chrilti  lit  cora 
plctii ,  patet  pcr  audoritatem  Dan.9.£>bi  Angelus  Gabric-1  in- 
itruit  cii  dc  teporc  aducntus  Chrifli,diccns.Septuaginra  hcbdo- 
vr.aQx  abbrcuiatz  funt  fupcr  populum  tuu,  &  fupcr  vrbcm  ran-  \ 

£tatuam,vtconfummcturprzuaric4tio,  &  finem  acciptat  ^jecca» 
lii  &  deleaturiniquitas,  &  adJucaiuriuditia  rempitcrna.  &iin- 
ple.itur  vifio,&  prophccia,  &  yngatur  S.rn^luflranrtornm  Ad  in- 
tellc£tiihuius  piopheciz  primo  videodumelt,  qualitcr  htacti- 
piatur  hcbdomada,vcl  hebdomasquod  idcm  elt .  In  facra  enim 
lcripiuf a  .^ccipitur  hcbdomada  dup!icitcr:Vno  mocto  pru  tcpore  Hclx^^m.iJa 
feptcm  dierum.  tt  hoc  modo  tonrunicer  accipitur  nnm  hoc mo-  •''?''''"''''  *•*" 
doloquiiur(tr>pturadchcbdnm3da,Lcuit.j}.\bidicitiir  quod  ^"" 
fcptei^i  hcbdomadz  accipicndz  funt  a  f-(lo  pi»rch.c,qu^rac.awt: 
49  chcs,  &  50.dieceicbrandii  cli  ftfiu  rcnthccoftej.  A!<o  modo 
accipitur  hcbdoinaJapro  tempore  fcptem  annorum.Erhotnia 
doloquitur  fctiptura.  Leuit.i^  b.vbi  dicitur;  !^hi>'-r  b->  ["p^vn 
htbdornadai  annornnj,  qui  faciut  49..'nnos,&  jo.annus  (cqucs  df 
luKlzus.qui  apudludzosdf  annusrcmiliionis.  Naniiu.enituc 
aiit  hcbdomada  polic  acc  ipi  pluribus  modis ,  9t  ioh.c  116  por  ic- 
cipi  prohebdomadadicru,(juiaaliajtota  ^phsti.i  Datiteiis  fuif- 
fet^c6pletainfraanni\>&  dim^'diu,crgoperlocii.idiuiriouc(!por 
tet(^,accipiacurprohebdofnadaannoru,&  in  hococsCatlijlici 
&  ficbrzic6ueni'int.SeddifFcrLit  inhocqa  aiiqiti  Cnhol  ci.vc 
Pcda.&alijdicut.c^  ilti  aiiniintclligendi  luiit  mnilun  ires,  qui 
brcuioresfuntaiinisfolanbus  i  i.dicbus.Mitu.wuiefuit  nd  hoc 
diccnduexdudbus.  Primoex  tcxtu,  qa  df,  Hcbdom.i  '.■c.nbbre- 
uiatz  &llcutdi(ftiiclt;AnmIunarcs  (unt  breuioresfoiaribns,&  „ 
per  confcqucns  hcbdomadz  annoru  lunariu  r.jnt  brcuiores.  Se-  ^ 
cuiido,qa  Angclus  loqucbarur  Danicli,q  er.rt  Hel->r^'us,&  ludei 
computabant-perannoslunarcs.vtdicit  Bedi.&io  Angclu?  po- 
fuit  numcn'i  pdicloru  lunariii.Sed  falui  rcueictia  Bedj  vfrutnq; 
videturfalfurncffcqitiain  Hebr.rono  ponirurabbreniarzinde 
truncationc,reu  diniinutione,prourfonat,  fed  poniurp.r.f'  i(e, 
^uc  dcnocat  lepnris  detctroinaiione,i.non  plus.neqj  minu5.Si- 
militcr  fctunJri  videiurfalfum.ficniir»  IikI.ti  liabcrciit  annum 
brcuiorem  1  i.dicbus.qannus  folaris,quo  vtimur^cO  r-aindnnn 
legemtcne.intur  primoracnfecuiuslibfcannt  faccre  Pircli.im 
dicdrD;iiriin.uo,f  i^.dieprimimenfi'!,  (cquercrnrcppJliha  la- 
dzori"!  huiusanni  .inrecederer,  (tu  .iaticipar<'t  p.ifchi  anui  nr  e- 
cedciisin  i  i.diebus.&  codemmodo  i'a(chaanni  fcqoeniis  pce- 
dcrct  per  J,'.dies,.»drjiiod  fcquercrur,cj,ipfi  iclebrtri-nt  P.rUha   . 
fuucx  ob^igitionc  pr^tepti  infra  brcuetp«  iji  qiK>!ibet  meie  tn« 
tius  anni.Hoc  autapp.Tret  manifcltefaKumcx  vfu  eorum;  (en  ji 
ciiirnfatiunr  eodcm  tcmpore.  Et  ideoparct,  <],  rompulant  pcr 
annos  fol.ir»  s,  ficut&  nos,  licetenim  incipiant  ipli  mcnfcs  a  ln- 
rationibtjs,  lamcnccrtius  annusapudcos  iiabei  i  j.  lun.ifoics, 
.itaquod  pciaipbolifmo»  facjuiU^quationcmrempons ,  &  tic 
Tom.lJ.  Hh     3         compu- 


V 

1707        NicoIaideLyracontraludxos.        1708 


A  computam  ptr  annos  SolarcSi  Hcut  nos ,  djto  tamcn  quod  com • 

A  purareat  pcr  annos  Lun.ircs.nihilominus  kabcrccur  proporictim 

poltrum.vt  vidcbitur  Sccundo  vidcndum  c(l,<juot  awnojconti- 

nent  hcbdomadae  prjcdi^x,&  patct  pcrhoc,  <iuia(i  multipiiccn 

tur70.per7.rcfultant490,&  llc^opt^did^zhcbdomadzconci 

lientannos49o.Tcrtiovidcnduroellaquoanno  iiicipiatconnpu 

tatioiltarum  hcbdoroad.irum.  Ecdicuncalirjui  iuddfiq,inc^-pit 

jiU  vndccm»oannorci;is  Scdcchi*,  qujiidodcflru^um  eft  pri- 

inum  ccmp!um.  Alij  dicunt,  q^  inc^ pit  a  primoanno  Danj  rejii 

Mcdi,  quiaillotcroporedixit  iHa  Angclus  Danifh.  Aiijdicuiir. 

m  incfpit  a reditu  captiuitatis fub  Zorobibcl  ducc,  anno  fccudo 

Cvri  rc£;is  Pcrlarum.  Alij  dicunt,^  inccpit  a  fccudo  anno  rcgni 

Artaxcrxis,quado  miflus  cft  Necmias  ad  rcxdiHcadum  ciuitate 

fanftam.Qux  r.ut  iftarum  opinionum  lit  vcra,&  aliarum  impro- 

bationc,omitco  ptoptcrprolixitatem  vitadam,  quiailiuddifrufe 

fcripn  fuper  Danielcm.  Et  fecudum  ocs  iftas  trcs  computationes 

habcbitur  fufiicicnter  propofitum, f.q,  tempi:s  aducnius  ChnfU 

Ct  p5tcritu,quod  pater,quia  angeius  dctcrminate  aliignat  490, 

annos  vfquequo  impleatur  virio,&  prophcti3,&  vngatur  Saftuf- 

fanftorQ,idcil,Chriftus.Scdqualitcrcunq;  incipianturanni  So- 

larc$,vel  Lunares,  &  vbicunq;  incipiaturcoputatio  fccundu  pdi 

Aa,quia  infciius  non  pot  accipi,  ^  m  fccundo  anno  Arcixcrxis, 

tocum  tamcn  tcnipus  pracdiftum  lam  diu  cft  praetcritum,  &:  hoc 

fufticit  ad  propofitum  noHrum.  Si  autem  aliquis  vchc  plcnius  vi- 

dere  ,  qualicer  ifle  numerusannorum  prxdi£tus  impletus  c(l  per 

partes  angulas ,  &  qualitcr  in  medio  hcbdomadx  rltirax  pafTus 

eft  Chriftus,  &  cxtcra  qux  faciuc  ad  cxpofitioncro  huius  textus, 

\        potcft  rccurrcre  ad  id  quod  fcripH  fupcr  Daniclc ,  vbi  ifta  ditlufe 

tra^aui,&  cotraria  di(f^ii  vt  potui,improbaui.Vcrumhic  volorc- 

inoucrc  quandam  folutioncmfalfam,qu."im  dat  Rabbi  Salomoa 

g  ad  rationem  prxdiftam,  dicens  Oj  illx  yo.hcbdomadx  non  con- 

tincnt  tcmpus  prxcifum  vfq;  ad  Chrifti  aduentum  ,  &  pairionis 

eius  myftcrium  ,  vtprxdiftumeft,fedcontincnt  cempus  prxci- 

fum  a  dcftru^tionc  primitcmpli  vfque  addcftru£lioacm  fccudi 

perTitum,&  Vcfp.Tlianum<diccns;  Et^o.  prxcifc  h;bdomadx 

funt.id  e(t,prxfinitx.Super  populum  tuum,&  fuper  vibcm  fan- 

fkam  tuam,antcquam  vcniat  pcrfcftac3ptiuicasipf.)rum,q;ixfa 

ftacftper  Romano$comburentesciuiratcm,&teinplum,  &  eij- 

Cicnces  inde  populum  ludaicu.Vt  confummctur  prxuar:catio,i. 

vt  dcliftant  a  prxuaricarionibus  caftigati  pcr  prxdidam  captiui- 

tatem,&aftliftionem.EtdeIcaturiniquitascorum,f.pcrcaptiui- 

tatem,  &  aftli^tionem  pixdi£tam  qux  cft  cis  pro pocna ,  vt  dicit: 

Et  adducatur  mftitia  fcmpiterna,ia  eft,vt  in  xternum  iuftificcn- 

tur  pcr  prxdiAam  captiuitatem  pro  peccatis  p^nam  tolcrado.  Et 

fic  (inaliter  impleatur  vifio,&  prophctia,id  eft,vi(ioncsde  Chri- 

fto  promiflx  pcr  propheta  j.Et  vngatur  Saftumfanflorum,id  cff, 

ijrca  Domini,&  vafa  Sanftuarij^qux  recupcrabuntur  per  MeHia 

io  finehuiuscaptiuitatis  Judxorum  vcnturu,vt  dicit.Scd  quan- 

tum  debcat  durare  ifta  captiuicas,non  diciiur,&  pcrconfequcni 

dctcrminaiusaducnms  Cnriftup(iushiciiondiffinitur.Qualitcr 

exponat  litcram  fequcntcm  lnc  omicto,  cum  qma  iion  eft  neccf- 

farium  ad  propofitum,cum  quia  diffufe  traftaui  hoc  fuper  Dan. 

Quod  autcm  i(b  cxpohtio  fit  falla,  &  cxiorta  fafta  pcr  eos,patct 

per  litcram  prxcedentem  ,  vbi  dicitur  cj,  Angelus  G;ibricl  venit 

propter  orationem  Danielis  orantis  pro  libcrationc  populi,ad  dc 

plarandum  exauditioncmfuxpcticionis.Etideo  non  folumnun 

ciauitci  liberationem  dc  captiuiratc ^abylonica,  fcd  ctiam  pcr- 

fcftamlibcrationcmficndampcrCh  iftum.dc  qua  principaliter 

Panicl  orabat.Et  idco  dicere,q>  Angclus  venicbar  ad  dcnuncian 

dum  Danicli  pcrfcftamlibcracioncni  fui  popuIi,&  nullumc<:r- 

lum  ccmpus  iibcrationis  ticndx  pcr  Chriftu,hoc  cft  valdeabfur- 

Q  dun,  &  prxccdcntiliierxcontrarit').  quia  AngcIusnonvcmfTct 

adconfolationcm  Daniclis.fedmagisadeiusdefolationcm. 

Jtem  quod  dicit.cj,  per  captiuitate  in  qua  funt  defiftcnt  a  prx- 
uaricationibus,  hoc  manifcftc  cfl  falfum,  quia  fupcromncsjgen- 
tcs intendunt  fortilegijs,  &  augurijs,  vt  fciunt  illi'qui  nousrunt 
faftaillorum,  &tamcnift4  roaximc  prohibentur  inlege  diui- 
|i3,licut  pa:ct  Deutcronom.&  Exod.&  in  pluribus  alijs  locis  ve 
teris  icllamcNti .  Itcm  q>  dicit  implcri  vifiones  prophctarum  pcr 
ipcrita  corum.cft  irontra  id  quod  dicitur  DcuteroHom.p.b.  ic/ro 
qHod  no-i  ptQpieriuJiificationes  tuat  PominusDeut  luus  dcderit  tibi 
terram  hj  c  optitnam  inpoffeffianem,  &c.  8i  mujto  minui  propter 
iuftitiaifotumcftimplenda  promiffio,  &  maxime  quia  dcco 
fcribitur  Ifj.  5{.  c.  Et  crit  inlap  dcm  ojfenftonis ,  &  pctram  fcand^ili 
4uab'a  domibus  Ifrad ,  &c.  Item  <),  dicit  pcr  vnftioncm  Sanfti- 
fanftorum  intclligi  vnflionem  arca: ,  &  Sanftuarij  qux  recupe- 
rabunturpfrMeliiamrcgcm,  hoc  eftcontraillud  quod  dicuur 
lerc  3 .  e.  CnmcJHe  midtipluati  fucritis ,  cr  creucntis  in  terra  Ifael 
in  diebuf  iliis  ait  Dominus,  nou  dicenf  vlira  arca  Teflamenti  Domini^ 
peque afcendet  fupra cor,ne<iuerrcordabuntur HHhs ,nefue  yifttabun- 
tur,nec  fiet  •aUra .  Hoccftdiflum,  quodceriroonix  vctcrisTc- 
ftameniiumninocenaucrunt  polt  patlionem  Chrifti  ,  extunc 
9Mm  f4(r»n;  m^nw ,  I'luribp&  c(i4m  «h)s  ipodis  argurocii^a- 


tus  fum  fupcr  Daniclcm  contra  prxdiftum  errorcm ,  fcd  iila  ;m{  D 
prxfcn.*  lurticiant. 

Item  probatur  tempus  aducntus  Chnfti  cfTc  prxteritum  ,  pcr 
id  Dani  i.vbi  dicitur,  quoii  N.ibuchod  jno.Qirvi^dc  ftacuamuu- 
gnam.  Huiusau(emlt.itu;cc.iput  cxauro  puritlimo,  &  oprimo 
fuic ,  pciftusautcm  ,  &  biach:a  exar^cnto  puro,  venccr&  pctfes 
cius.&  icmora  cx  xi  c,tibi.r  auicm  fcrre.x.c^cc.  Stquitur;  ,Ahfc,- 
fus  e/l l.ipis  de  >»on(cft'ir m.tn  b:n\<^pe'cuffit  ilatu.m  in pcd  bus e  iis 
ferreis,cr fiSilbH<.,'-jr comminnteoi.  Pcr h.inc autcm (tatuamde- 
fis^natur  quatuor  rcgna  magna  libi  in  orbc  {ucccdctia.fccunclum 
quod  Danicldiuinitusinrpir.i(usibidcmcxpafuit.  l>rimum  clt 
rc2;num  Chaldxorum  ,  quodfigiiificatur  pcrcaputaurcum  ,  vc 
ibidcmdicitur  .  Sccundum  cft  rcgnum  Perfaruin  ,  quodligoi- 
ficatur  pcr  argcncum.quod  fubiciHt  libi  rcgnum  Clialdxorum . 
Tcrtium  cltrcgnum  Grxcorum,  feu  Alcxandri.quod  pcr.Ts  fi- 
gniticatur  ,  quod  fubiccit  libi  rcgnum  Pcrfarum.  Quartum  elk 
rcgnum  Romanorain,  quod  ptr  fcrrum  lignificatur,  quod  fub- 
iccit  fibi  rcgiium  Grxcorum,  &  alia  regna  mundi,  ficut  fcrrmn 
domatomniaalia  mctalla.Pcrlipidcm  autcm.ibfcifurn  dc  tnon- 
tcfincmanibus,  dclignaturipic  Chriltus  fcfus ,  fiuercgnumc- 
ius  ,cui  fubijcicndum  erat  Romanorum  Impcrium  ,  vc  prx  iici- 
tur.Ktaaiitcm  plcniusdcclaraui  fuper  Daniclcm.  Scd  pono  liic 
brcuitcr  ,  quodin  prxdifta  cxpofitioncomncs  cxpofitorciCJia- 
Catholici,quam  Hcbrxorum  concordanc .  Tunc  hoc  fuppolito 
arguofic.  Quiainpradifta  prophctia  exprimitur,(iu6tl  illccui 
fubijciendum  erat  rcgnum  Romanorum  ,  erac  ipfe  Chnftus. 
CumhocigiturimplctumfittemporcConftaniini,  &  Silaellri 
Papx,quo  tempore  Roinanum  Imperium  pcr  fi  Jem  veram  (ub - 
icftumcft  Icfufilio  VirginisMarix,  patetquod  ipfc  cft  vcruJ 
Chriftus,&  Mcllias. 

Poftquamautemprobatumeft  tcmpusaducntusChrtfti  prc-  p'  •     4 
tcritumper  fcripturamcanonicam,hocidemetiam  probatur  pcr  '■ 

glofrj»,&  difta  doftorum  Hebrxorum  apud  eos  autcnnca,  vndc 
Ifa.vlti.c.dicitur:  Antequam  parturiret  pcpcrit.Coira  Hebrxo 
rum  :  Quia  antcquam  natus  fuiffct  illc  qui  in  feruitutcm  vltima 
rcdcgit,nacu$  fuit  redcmptor.-crgo  antc  natiuitaccm  Titi  qui  ci- 
uitatcm  dcftruxit,  populum  captiuauir,  &  fcruituti  expofuir,  i:i- 
tantum  cp  dabantUr  triginta  ludxi  pro  nummo  argctco,vt  drit 
Hugo.Flo.fuit  natiuicas  ipfius  Chrilti.Hoc  idem  pacet  per  traf. 
lationcm  Chaldaicam  ibidcm .  Adhuc  non  crit  ci  venicns  aiigu- 
ftia,  &rcdimetur,  &adhucnonvcnitcitremorcum  dolonbus 
propter  partum  rcuclabitur  rcx  Mcllias ,  dolor  cnim  &  anguftia 
partus  cxpriinunt  maximam  calamitatcm.quam  fulunuerunt  lu 
dxi  in  obfidionc  Titi,&  Vcfpafiani,crgo  anrc  oblidionem  illam,  Vjniute! ' 
&  mifcriam  illam  venic  Chriftus,hoc  conccdunc  mulci  apud  eos.  A^<  mm 
Dicunc  tamcn,  m  ipfc  Chriftus  natus  fit  in  dic  deftruftionis  rcm  ^^*^»""' 
pli.  Scdcumabillotcmporefluxcrint  1  zjj.anni .  quxritnrab 
ipfis,vbi  fit  ipfc  Chriftus,&  vbi  per  tantum  tcmpus  fuctir.Ht  di- 
cuntaliqui  ,q>  ipfecumangclis  viucns  ineomodoquo  Moyfcs 
vixit  quadraginta  diebus  in  montc  Sinai,&  cxpeftac  prxceprum 
Domini  ad  fe  oftendendum.  Alij  dicunc.q»  eft  vltra  montcs  Ci- 
fpios  cxpcftanS  prxceprum  Domini  de  liberationc  populi.  Alij 
dicunt,tj,  vadit  pcr  mundum,  (icut  pauper,&  Icprofus,  &  humi- 
Iiatus  proptcr  pcccata  populi,  fccundura  quod  dicit ur  I (ai, 5  j  .b, 
ht  nos  repi-taunr/HS eum quafi  Uprofum ,  (&c.  Quoufquc  apparcat 
exprxceptoDominimvirtutcad  liberationcm  filiorum  Ifract 
deferuitutc,  &n)!fcriainquafunr.  Talisautem  vaneiasoftcn- 
dit  roanifcftc,qu6d  diftum  eorum  quantum  ad  hoc  cft  fiditium, 
fcd  vcruro  cft  quo  adhoc  quod  tcmpus  aducntus  Chrifh  iam  diil 
eftprxtcritum. 

Itenihocidcm  patet  perquandamtraditioncm.ipudcosau- 
thenticam,  &contineturin  quodam  libroqui  apudcos  votaiur  F 
liber  ludicum  ordinariorum,traditus  a  domo  Eli.-c,  id  cft  n  di fci- 
pulis  cius.i^er  fex  roille  annos  erit  mundus,duo  millia  vanir .ttis, 
duo  roillia  lcgis,duo millia  Mcffie.Ad  intcllcaum  huius  cft  fcic- 
dum,9  Hcbr^i  dicunt  hoc  fuifl^e  diftum  a  filio  muliens  Sjnpta- 
r\x  quem  (ufcitauit  Hclias,  qm  etiam  poftea  habuit  fpirtu  pro- 
phccix.&  prophctauit  de  duratione  mundi  o,  duraret,  vt  diaunj 
eft  fcx  millia  annorum.  Duo  millia  autcm  dicunt  rempus  vani • 
tatis.quia  a  principio  mundi  vfque  ad  vocaiioncm  Abrahx,quia 
diaum  eft  ci  a  Domino:Egrederc  dc  tcrra,&c.Gcn.i  i.a.mu-»- 
dus  dcfiuxerat  in  vanitutc  pcccaroruui.  Primo  pcr  Iuxuna:vt  pv  Tria  tci»; 
tet  tcmporc  Nocpropterquod  fiftum  cft  diluuium,  quia  omn.s  >"^»<''' 

carocorriiperacviamfuam.SecudopcridoIolatr.apoltdiluuiii, 
qa>circanaiiu:cacemAbrah.TtotHsmundu$erat  idololarna:  dc- 
ditus,ipfeautcmprimoaurus  cft  publice  vnu  creatore,  &  Deu 
prxdicarcvt  dicit  lofcphus  l.Iib. AntiquitJtu  Et  iftud  ccmpus 
duiauit  pcr  duo  millia  annorum^,  &  1  ^  quia  Abraha  h.ibuii  75. 
annosquadovocatuscft.Extuncautinc^pirtempuslcgis.qu.a 
lcxnondaiurniiipopuloadunato^perAbrahamaiitinc^^pii  •.><>- 
pulus  adunari  fub  fide  vnius  Dci ,  &  ad  lege  fafcipienda  dif-A)- 
ni:  .pptcrquod  Abrahxdatafftlcx  circucilionisaddiftinclrioiig 
jlhus^opuiiquieratlcgetnascepturm,  ab  ahjspopu'is,  abillo 

autem 


i705> 


Nicolal  de  Lyra  contra  lud^os. 


A  aufcnitempoK,f.avocationcAbrjharvfq;adn.iriuitatemChn 
0  fti  fluxcrunt  duomiltia  annorum.nili  q^uod  dcHciiit  zp.  Si  io;itur 

accipiatur  1  ^<im  fupcrabundant  vltra  duomillra  prjcdiaa.quz 

d.cuturtcmporavanitafi$,habebimusquatuorniilli,iannorum 
a  principio  mundi  vfquead.natiuitatcm  Chnainili  9  def  ciunt 

j.anm.Siigiturquinqucanniqjmbus  Chriftus  iatuit  in  Asypto 
propter  pcrrccutionern  Herod.s^iungmtur  prxcedcntibus^^ita  m 
dies  MelfiaTincipiantcompuran  abjllo  tcmpore  quo  de  Aeev- 
ptoeltrcuerfus,  habebimusdc  principiomundiquatuormiTfia 
annoru  vfq;  ad  dies  Me(iiae,f,duo  millivi  vanitatis.duo  millia  \t 
gis  fecundum  prophctiam  pracdiaa.Vtrum  aur  dics  Chrifti  de- 
fccat  tatum  durarc  pcr  duo  miilia  annorum,  vel  p'us,vel  miniis, 
non  nic  intromitto:  quia  fincm  mundi  detcrmjnadum  diccrc  n6 
jntendo,  fcd  futiicir  mihi  fecundum  prxdittam  iraditioncm  Iu 
«Ixorum,  ^  tps  aducntus  Chrifh  ht  prsteriiu,  ex  quo  lam  diflu 
<ft  cp  tranherunt  a  prmcipio  mudi  quatuor.tnillia  annoru ,  quia 
a,principio  mund.  fpfi  compurant  quinque  millia  ,  &  70.  annos 
viquc ad  anhum  Domini  1 05 p.quo praefens.opus  fuit  fcriprum 

Itcmoaendopropolitum  perrationemes  fcrrptura  fumpta  , 
conhderando  cmra  ptoccirum  vcteris  Tcftimcnti  apparet  quod 
<]U3mdiufi|.jIfraclfuerunt  fcruicntes  Deofiicrunt  inHitH  pro-' 
fpero,&haliqu3ndo.fueruntcaptiuati,&  affliai,  hocfuirpro- 
pter  peccatum  populi  iliius.nunc  autcmita  eii  g»  ante  CTptiUita- 
tcm  Babylonica*  fuerunt  idololatrs  peliimi ,  &  occifores  pro- 
phctariieos  a  pcccatis  prohibcntium,intantumo,  impleuerunt 
ciuitatem  Icrufalem  fangume  prophctaru  vfq;  adoj ,  vr  dicitur 
4.Reg.2 1  x.Et  mdla  dUfcceruntpropter  tfna  captiuatifmtin Ba^ 
byloma  :  & iila cuptiuitns non dm amt mfiper yo.annos. CurMautS 
captiuitasinquafuntnunc,duraueritperanno$iijj.Nccad. 
hucapparct  coruth  libcratiodeproximo,oportcteosc6ccdcrc, 
f$  peccatu  propter  quod  tand.u capnuati  funt  ,fuit  maiu$^u;im 
pcccata  prxccdcntucaptiuitatem  Babylonicam,  cum  pocna  dc- 
p  teat  rcfpondcrc  pcccato,hoc  autcm  non  potclt  dici,nifi  proprer 
illud  grau.flimum  pcccatum  quoChrjUu  cis  in  lcge,&  propbc- 
tis  promifrumncgantes,&  perfo.qucntcsrrudcliteroccidcrunt 
«juia  poftrcditum  captiuitatisBabylonicxnonlcgunrur  idolo- 
latrafTc ,  &  propiictas  occidiflc ,  &  tanta  crimina  pcrperrafTe  in 
ahjs,iicut  antc.  Et  ideo  rationabilitcr  non  poteft atho^nari  caufa 
tantx captiaitati$.&  miferix,  nifi  illaqux  d^fti  cii,  Uu  non  co- 

gnoucrunt  tempus  vditationis  fuar,  vt  Luc.  19.  hoc  aiftem  dic-t 
Kab.Moyfes  m  iibro  ludicumordinanorum  ;  Jcfus  Nazarenus 
vifus  eft  circ  Meina$,&  intcrfeftus  cft  pcr  domum  iudicij,  &  ,p.- 

t<fuitcaufa.&promcrmt,vtdcftrucrctur  Ifi-aeJmg!adio 
Item  doarma  aliqua  declaratur  vcra,&:  hoc  duplicitCT    Vno 

iSj'"  T'^"  P"  "'^^^^^^^^»"  ^'l  P""^'P'a  eu.dcntia,&  hoc  modo  dc- 
clararur  ventas  corum,qu?  fubiaccnt  facultati  naturalis  intcllc- 

«us.Aliomodopcrdiuummtcftimonium.f.quandoadconfir 
roationc  talis  doftnnz  fit  tale miracu!u,dc quo certum  cft  cp  no 
poteft  ficri,nifi  virfutc  dmina,  ficut  eft  fufcitatio  mortui  illumi- 
nat.ocxci,&conrimiIia,Conftdt  igitur,q,nullomodo  Dcus  po- 
Ufteae  tcft.$  falhtatis.  &  ideo  I.  talc  mirarulum,  vel  faa.im  di- 
uinum  pcrpetraturad  dcclarat.onem  al.cuius  doarine.fbrtic.cn 
ter  coclud.tur  propofitum,r.taicm  doannam  clle  veram  &  hoc 
tnodo  deciarata  cft  vcritas  corum  ,  qu«  cxccdunt  intclicaus fa- 
cultatcm  ,hcut  patet  9  hoc  modo  decJarata  cft  vcritas  qhx  dirta 
«ftper  Moyfcn,iofuc.&  confim.le$.Nuncautem.ta  elt  o»  «.p'ra 
d.uina  funt  multa  v3ldc,&  nian.fefte.  fafta  (unt  ad  decIaraMone 

Chnft.,&  doftn.^ar  c.us,&  fuorum,  vt  patct  pcr  rcr.ptorcs  vcrif- 
limos,&  fama  publ.cam  vfq,-  nunccontinu.ua  qu.T  .n  tal  busfa 
c.unt  futtic.etem  (idem,  hcut  firmiter  tcnemus  Anftotele  fuifre 
Fh.lofophum,  &  i'latoncm  ,  &  tamen  n«n  habc.nus  inde  aliam 
probat.onem  n.h  pcr  famam  pubiicam,igitiir  era  fic  fi,v  de  do- 
«r.na  Chnlfi.hoc  et.am  patet  per  l.brosapud  lud^os  authenti- 
C  cos.  Scnbitur  en.m  m  quoOa  l.bcHe  qu.  .ipud  eoj  inr.tulatnr  de 

Jclu  Nazarcni  gcncr.it.onc.  qui  lcprolos  .r.uhdauit,  &  ciiudum 
ex  vtcro  matr.s  lui'  ilne  fecit ,  &  mortuum  furciramt ,  &  fr.ulta 
aha  que  ficn  non  potcrant.n.fi  vinutcd.uina.Dicirur  tame  ibi- 

clem,quod  tal.a  fcccrat  urtute  nom.n.s  rctr.-.grammaton.quia  q 
fciret  illud  dcb.to  modo  pronuciare^pofTct  v.rture  ill.us  mn-acu- 
la  tacercvtineodcm  librod.c.nir.Fcrnsaurem  Naz.ircnus  i.ro- 
nunc.at.oncm  ill.us  nom.n.s d>dicit,vt .bidcm  d.c.tur>  b,  iri  tem 
plo  domim  i..p.dcm  fuper  qucm  flcrerat  nrc  .  1  ;om.i,.  ant.qui- 
tu$.nuen.t,.n  quo  erat  (cr.p.um  talc  nomcn  cxpol„um,vocatur 

autemcxpol.t.o.h.us..omini$dcfcnpr,o.&dcterminut.oqual^ 
tcr debcat  pronunci.n .  L.cet autctr. hocdia..m  non  fit  v7rum. 
Mmcn  cx  hoc  contra  iudafos  haber  .-.rgun.cntum.ri,  nortien  do- 
m.m  tetragrnmmarof)  quod  ell  uucr  al.a  nam.na  fa.i^t  llimum  , 
fccui.rJum  eos  ..ort  p';(cft  habcrc  v.rtutrm  ,d  ,<r,ndum  ai.a«od 
.contrar.um  honor.  diu.no,  fed  ma.„  ad id  q„od  e(t  h^no;.  di- 
u.noconfonum.  Cumignur  dic  ,;.r,qu6d  vinure.lt.osnomi- 
n.slefas  Nazarcnus  fecerat  m.r^cula  ,  oponet  eosconccdtre, 
q,doannaChnftiadcmu$cofijmauonem  hucbut  taha  m.ra- 


ijm 


\  k 


trftnm  ie- 


cula  non  crar  f.,Ifa,nechonnri  d.uino  conrrariai  fcd  magi.con-D 
^na.cumcrgo docucrit  fe.nc  vcrum  Dcum.vcru..  an:i\Z, 
Deom.fTum,  &  vcrum  hom.nem,  f^q^uu.pcrconf.^Z^ 
iftud  ht  vcrum,  al.ter  fcqucretur,  g,  ,pic  fu.mt  fUlu,  T  ?  '  ^ 
&  alcr.beretfibi  blafphcLtoncd.l.^ta  cX&l" /ay^fi' 
mationcm  .ftius  falfifat.s  fuifTenr  fnfl .  J.-rln^T,  ""^' 

-".nr..„isfana,«im,,^^;;:^::-;:;-::;^,~^ 

racula  fiercnt,qu:r  al.a  v.rrute  fieri  „on  pofTuM,  cm  refb^^^r^^^ 
taris  quod  eft  inconucnie.s.ftcm  pronunc.tiorZs  iJ  '  . 
"■s  no  pottalia  facercfed  lolus  Dcus  ta""a  fcnt  &  f  cJ  H 
cationem  fui  nom,nis,&  v.rruns.Si  ^^^^C^a^ll,^  '""*' 
".s  pr^dift.  fecr  pr^cdida .  oporrcr^con  cdc^  0  h  V 
d.uina.  &  per  c6fcquen,s  q,  lann.  cv.T^J^^^^^^^Z 
nctal,afcc,r,fu.t  vera,  cumDcus  non  poliitcfk  f  "f  ,  /  '*^ 
vr  fripra  diftum  efl .  H.xc  cr  &  al,a  Md.JC^^:^^^'^, 

prcfre  qu,  fuit  maximus  hdW.o^r.phus  ru.!vo, f,  i  f 

c  a  cn,„  niirab.  i.m  operum  eflfeaor ,  &  doaor  cori[.hor  nfu 
SU.  I.benter  audiut  ca  qux  vcra  lunt ,  &  mnlros  on.X  ".'''!""" 
ru  &mu,tos  ex  Gcnt^s  i^l^^.^.u..n^^^2^ 
Jccufar.onc  pnmorumnoftra.  gcni.s  virorum  cum  tSS  rfc 
Cruccm  agendum  decreuiflet ,  non  deferuerimr  e,  Jj  W& 

uus,quod  diu.n.tus,n(pirari  propheraf,vcJh{e.civeI  •,!./dl.^  - 

«umera  miracula  fu^ura  cfTc  prard.xcranr.   ^''^'^'['^"  '^'  ^^ '«- 

Item  quando  fcnprura  dic,ta!iqu:d  futuril ,  &  dctermin-,,', 
tcmpus  modu,&  locu,crfi  omniaifta  concur.i;,.ln  ?  S  "^  i^^^ 
ftepatct.^.Ludfucratpraed.aum.eftadimpleri^,.:  i^acraS    '  n    V 
pturapr^edixcrataduentuChnfh^vtpatct.limuIr^ocl^,^^^^^^^^^ 

minauit  et.a  rcmpus  ven,cnd., v.dc!.c«  q„.,nd6 /^ier.t  trans  h£' 
regnj.vthabetur  Gcn.49  b.^o«  «./bvr;./...n„ J^SS^^^ 

Sun,  .tcrlocum  nafi:cndi,&c.  Michi.  U,LZi^t't^ 
S.m.l.rcr  modu  v.ucnd..  f.  quod  Chnftus  ,n  paupert^t  v"u«crS/? 
Zachar.9  cEccerextms  -cnitiu/ius^^fal.Z/f  ^"l^^r^/^ 
Dctcrm,nau.tfcr.pruramod„mmonend.,  f:.j,mhumi£a'te  £ 
pat.cnt.a  cx  partc  .pHus  perfon^c  Chr.fti ,  fcd .'.,  creduht., te  ma    ' 

x.ma  ex  partc  .pforu  qui  occiderunt  cum,vt  habcrur  liaiT  ^  5  c  ■  • 
TanciuawoHis  ad  occf.onm  duHus  efl ,  6^c.  Cum  autem  ha>c  om-  ' 
».a  manifeftc  (,nt  adimplcta  de  [cfu  Nazareno,  raiio  a1,iS^ 
conclud.turquoJipfcfif  vcrusChnftus.  ""onabiutct^ 

.^«^''^^"'If-ilifcarguutludacimuItiplicitcfpnm^Derf-dnnnrf  *         ,    , 

ErUinnoHiffl,mscl,ebus  pr^p,rat,u  monsdomus  domini  m  renhc 
«a«./«..,^c  Sequrrur:  Confiahun,gUd>.sluosinuomcres  ^Un  ' 
ce.suas^nfdccs,u,n  Mit.cns  c.«^.^?.i*,,/,rf.,riri.  ■ 
c;tab.ntur  vltra  adpr.Uu,».  £ v  h,s  enim  form.int  quadruplex  ar  ' 
gumenr ura. Pr.mo cx  hoc.Erit  .n nouiinmi, d.ebus.Iefusa.uem  ' 
no.  fu.t  m  ,io„.lfim,$  d.cbus  qui.i  poftnatiuitatcm  cius  W 

runt  raulta  tempora.tg.rur  non  fu.t  Chnftus.cuius adurntu"  13 
m.tt.tur  .n  nou.lhm.s  d.ebus.  Sccundo  cx  co  quod  fubdKur'^ 
mons  domus  Dom.nf  cnt  ,n  vert.ce  montium,  Mons  e.um  i!ic  ^ 
c.tur  mons  S.on  vb.  fu,t  tcmplii  ^ d.ficatf,,  fed  mos  .Ilc in  aliquc^ 

nonefteUuatu$,crgoadhucnonvenitChnftus.Vndeoccilio.e 
hu.us  verbi  d.cut  aliq...  do^ores  Hcbrxorum,  c,  Dominu   de 
bet  po, tare mo,uem  Thabor  in  monrem  Sinai ,  &  motem  Car- 
meh  ..d  locum  vb.  cll  Icrufalem.&  (gpcr  vcrriccm  .ftorum  mo,  , 
t.um  pone,  e  montcm  S.on,  hoc  au, em  nodum  eft  .id.mpletum 

crgo,&c.  Tcrtioarguunt  cx  eo q.iod  fubditur:  &  flucnt  ad  eum'  F 
omncsGcntes:  qu.anonomnes  Gcntes  cred.dcrunt  mlcfum 

Naz.reni,.m  ,iecadlu.ccrcdunt,.g,rurn6fuuChnftus.  Q,j,Z 
pcr.d  c,uod  fubd.tur-  Non  leuab.t  gi:sc6tra  gcnrem  gla  Jo.&c 

Q.i.anoce(raueruntbeliaperorbe.n,vtpate"tman.f^fte,&n,a: 
X.me.quu^polt  .nortcm Jcfu  .n  Iud:ca  fucrunt  bella  arroc.lhm.n 
tcmporc  T.n.&  Vclpahan.  .girur  ipfe  non  fu.t  vere  Chr.Ous 


.,  ,        '  'o i"^  ■■""  »u'i  vcrc  v.,nn!rus. 

Ad  pr.mum  d.ccndum  eft ,  cj,  d.cs  nomllimi  dicuntur  .  f  dies  t>  r     r      a 
Me  i„n  (acr,.  fcriptura  .  qual^^qu.n  dodorcs  Heb^io  um  d  -  ^^^^::^:' 
bent  ad  m.nus  durare  pcr  duo  m.ll.a  annorum  ,  vt  paict  ck  rrl 
d.a.s  &  non  folum  d.cs  Mefh^e  d.cuntur  dies  houilfimi.fed  cn\ 
al.qua  tcmpora  pet  ,p!um  Chnftum  p..-ccedcntia  ,  vt  p  tet  (^c 
nehs  4p.a.  Vb.  .  atr.archa  lacob  d.x.'t  fili;s  fuis.  CoJ^r^l:!!!;:::^ 
anr.ncum  c,ux  yc.  tu.a  l,u,t  -nu  flinas  diebus ,  &  ibulem  ru  fo!um 

denunctt  dc  aduentuChnfh.  fed  demul.'isn!,;s,qua.impu 
U.U  a  tcmpore  Regu.m  I  (r..e!.&  fud.cum,vt  patet  l.re.a  inV.en 

t.,&ct,amfecundumexpofitorc.sHebr;rorum,&i,fco,i5valct 
pr.xd.ftum  argumenrum.Ad  fVcundum  argumcnium  eft  djce, 
du,  r>  elcuario  nronns Sion  non  inrcJligitur  fecundfl  Jocalcclc 
uationcvt  „j.cll,g,K  Iudaei,fcd  fecundu  nMbii.tatc&  fi<.noram 
magnuudine  ,  fecundum  et.am  c],  dic.t  R.ib.  S...  mag.,us  doftor 
apudeos,  hoceftd,au  ,  c;,  tanR,  (igna  ,  &  ma.oradebcnt  fie.i  .n 
aductu  ChnlU in  monte  S.on ,  c]uam  m  pr*d.a,s  al.jc,n,6tibuj, 
Tom.^.  Hh     4         & 


17» 


NicolaideLyra 


contraludxos. 


1712 


A  *  ho^  paf«  impletum  per  Icfum  Nafarcnu  qui  iUuirinau  t  c«- 
^  curn  nd^um,  &  Ijnauit  lan^mduro  in  probatica  pifcma,  &  mu't.i 
ra«n.  P  a.  «C  aJj.imiracMiaftcitibi.  Ibi(/cmctiamSpirirumrjnaumApo<{oiis 
).a.A.^»,4  jJe^Jir.quod  fmt  maximum  miriiculum,  quia  hommcs  idiotx,  8c 
furplKCs  h^bucrunt  notitiam  pcrtcftam  fcripturarum,  &  loquc 
bantur  jiiictnata  omnium  iinjttarum.  Siautcm  diccrctur,q>  liarc 
foluuofumaturcxEoangclih.ac  idcononcft  ctiicax  comra  cos, 
^ec  V3lct:tjuia«d  probandHmaiiqqidludxis^oportct  vti  faiptu- 
fisapud  cosauthcnticis  in  rcfpondcndocorundcm  diftis  D'co 
Q,  hoc  non  oportct  fempcr.  Itcm  non  folum  tuangelirtjc  fciibiic 
ChtiOumfcciiTcmir.uulavcra.ffd  ctiamdoaorcs  Hebrcorum, 
\t  patct  cx  pridiv^^is .  proptcr  quod  ilta  foiutio  li.ibct  e fhcaciam 
f  X  corum  libris  Ad  tcrtifi  cll  diccndum,  tp  ibi  clt  diftributio  pro 
gcncribus  luigolorum,^  non  profingulis  jenerum.ticut dicitur 
a  omne  animal  fuit  in  arca  Noc  :  quia  dc  Jingulis  fpccicbus  aui- 
nialium  fucrunt  ibi  aliqoa  indiuidua  in  arca  Noe ,  Similiter  de 
omnibus  Gcntibus  aliquicrivlidcruntinChrifto,  vt  patct  pcr 
diff uftoncm  fidci  in  toto  orbc.  Aliter  potcft  dici,  quod  omnis  n 
facra  fcriptura  ponitur  pro  muitis  aliquando,&  frcqucntcr.iicut 
haberuri.Rcgum  17.  Dixit  Abfalon,  &omnesviri  IfracI,Mc- 
liuse/iconftlmm,  Ccrtum  cftcnim,  tf  ibi  non  crantomncs  viri  If- 
|tMii.l«4.  rad  prxfentcs.fcd  multi.  Et  fic  cft  in  propofito,  quia  multi  con- 
Ucrufunt  dc Gcnttbus ad  fidcm  Catholica.ctiam  tcmporc  A po- 
ftQlorum.quiainoroncmtcrramcxiuit  fonuseorum,f.pr?dica- 
poms,&  annunciationls  fidci  Chriftian^Ad  quartum  cft  diccn- 
dum,  g»  circa  tcmpora  Chriftifuit  pax  diutnrnain  totoorbc,  & 
inaximc  in  ludxa:  quod  patct  ex  hoc.quia  immincntc  natiui  tate 
Chrilti  pacificans  oronibus  regnis  ,  &  fub  Imperio  Romano  rc- 
daftis,  prxc^Btum  fuit  a  Cxfarc  Augufto ,  vt  dcfcnberetur  vni- 
lierfusorbis.Sc  ab  illo  tcmporc  vfqucad  ^o.annum  poft  palfioBC 
Chrifti.quadoinc^pcrunt  ludxi  reb^llarc  Romanis,non  lcgun- 
turaijquabellanotabi'ia  fuifrcin  Iudxa,ncc  ludxos  vfosfuifTc 
«rmis.quia  tcrra  iHa  cui^odicbatur  a  miiitibus  Romanis,  &  idco 
probabilc  eft,  q,  tunc  proptcrdiuiurnitatem  tcmporis  pacis,  lu- 
n  dximftruracntaquibusprins  vtcbantur  inbcllis  mutaupruntin 
'  ^  inftrumenta  agriculturx  apta ,  iicut  fcnfibiiitcr  videmus  ficn  iii 

tcrris  vbi  eft  p-ix  diuturna  ,  &  ideo  dicitur  in  auftontatc  prxdi- 
{\i.  Conflabunt  gladios,&c.  Quod  autcm  fubditur.  7^»!  l'uabit 
gtns  tow/rj^mcOT^eiJ^f.Nonimportatpacis  xternitatcm,fcd  diu 
turnitatem,  vbt  autem  habemus, vltra;  m  Hcbrxo  habctur,  aad, 
quJE  diftiQ  non llgaificar  xternitatem.vt  patet  ^.Rcg.d.  vbi  no$ 
habemus.  Et  vitru  Hon  venerwit  litrones  Syrittin  terramlfratl.  In 
Hcbrxo habetur,  aad,  vel  aa^j  Sc  tamen  ccrtum  eft  ^  ibi  non ini 
portat  xternitatem  j  quia  frcqucntcr  poftea  Syri  inuafcrunt ,  & 
dcprxdati  funt  terra  Kracl.fcd  importat  diuturnicatem  tcmporis 
ad  longumtcropus,  hoceft,  nc  illisaccidat,  ficut  illis  accidic 
quos  m  :>imariam  ucduxit  Elifcus,dc  quibus  cft  ibi  fermo. 

Q^into  arguunt  ibi  ludxi  contra  aducntum  Clirifti,  pcr  hoc 
^uotrhabcturlfai.ii.a.  Egitdictur-virgadtradice  Icfic,  &c.  Vbi 
icriptura  loquiiur  dc  adueiuu  Chnfti  ctiam  fecudum  omncs  do- 
^orcs  Hcbrxorum,  &  Catholicos .  Sequitur  ibidcm ;  Habitabit 
lupus  cnr/i  agnOydr pardus  cum  hctdo  accHi)abu.  Etfequitur  ibidem: 
Dclenabitur  infans  ab  vtcro  fuper  foraraen  afpidis ,  &  tn  caucrna  re- 
guli  (jui  ablaflatusfuit,  manumfuam  mittet.  Dicunt  lic  Iudxi,(^  in 
aduentu  Chnfti  animalia  fylucftria  dcbcnt  fc  doracfticarc,  iic  qf 
paciikc  iiabitabunt  cum  animalibus  naturalitcr  manfuctis ,  & 
animalia  vcncnofa  non  nocebunt  hominibus,  vcl  pucris.imo  fe- 
f  urc  infantcs  cum  eis  ludent.hoc  autcm  non  cft  implctum,vt  pa 
tct  ad  fcnrum  igit  ur  oon  venit  Chnftus^Ad  ijoc  cit  dicendum,q7 
ibi  cft  locutio  mctaphorica,  quia  ibi  nominantur  homiiics  nomi 
pibus  animalium  .  Siroilc  habctur  Gcn.49.  d.  Beniamiu  (upus  ra- 
pjx,&c-  Et  ibidem:  7{fp  ali'»  ceruus  Lmfiarius.  Et  ibidcmi  Dan 
colberin  via  .  Et  igitMrdiccndumeftin  propofito,  cj,  ludxi,  & 
Gcutilcs  qui  pnus  erant  adinuiccm  nociul,  &i.  odioh,  pacificc fi- 
C  mul  habitabunt  conuerfi  ad  fidem  Chnfti ,  vt  dicitur  A^.  4.  f. 
M^Uitudinis  credentium  erat  cor  v>ium,&  anima  vnaySc  tamcn  illo 
tempore  fucruntadfidcm  Chnfti  conuerii  aliqui  Gcntilcs,  vt 
patct  eodero  libro.  Et  codcm  modo  cxponendum  eft  dc  pucris 
quod  fequitur,&  dcanimalibus  vciicnolis,quiafimpliccS;&  pue 
ri  non  Ixdunturab  eisqui  ante  conuerlionemad  fidcm  Chrifti 
crant  vcncnu  infidclitatis,  &  perfidix  replcti.  Qtiod  autcra  talis 
roodus  loqucndi  fit  in  prxdid^ucap.  Ifai. patct  pcr  id  quod  prx- 
niittitur  liji,  quia  ftirpcm  lclie  vocat  virgaro,  fimiliter  ipfum  Ic-  . 
fum  voC3t  florcm  cum  dicit;  Ecjios de  radice eius  afcendet,i*rc.  Et 
iiroilitcr  cum  fubiungit ;  Erii  iHiHiia  cin^nlum  lumborum  eius ,  & 
fidff  ciniiorinm  renum  eius.  manifcftc habctur.^  ibi  cingulum,  & 
finAoriummctaphoriceaccipiuntur.  Ethxcomnia  patcnt  pcr 
transiationcmChaldaicam  ,  quxfic  habet;  Exibitrcxde  liiijs 
^fa.  &  iNlclijas  de  fili;s  filiorum  cius.  Scquitur  .  Et  erunt  iujii  cir- 
fumpirca  eiytO"  fideli  s  adhxrentes  ci^  &  erit  iujiitia  cinguhm  lumbo- 
rum  eitts,  &fides  cin£iorium  renum  eius;  Vbi  nos  habcmus.  Habi' 
fffl^if  lu^fts  currf  agno  f  ihi  fe^  uitur ;  Etfax  in  diebus  eius  mulnplica- 

biiur. 


bhr-r-  Exquo  patcr,  <j>cftIocutio  metaphorica.Poteft  ctiam  di-  D 
Ci.quod  adimpiciun»  eli  .id  litcrani  in  fidclibusChrilii,  qun  fe- 
rxmanfuetx  f.i£tx  funt  frc<nienrercoram  fidclibuf  Chrilli  co- 
ruro  dcuoraiionicxpoiici ,  liiuilitcr  bcftix  vcncnofxnon  potc- 
rant  eis  noccre,  vr  eis  Saluator  promifcrat  in  Euangelio.  Dtdi  vn 
bii  virtutetncacand!  foper  jir.cT  lc<ir.<i-c.  &  A<f>.28.  b.  dicitur, 
quod  l'aulus  pcrcudus  a  vipcra  in  nuiio  Ixius  eft,  proptcr  quod 
barbari  vidciucshoc,&  aduiirantC5,diccbantipluinc{re  Dcum, 
vtpatctibid.-m.  Sexioarguuiu  pcr  idquodlubcturDcutcio- 
nom.jo.a.^j ad  cardtnescae''  fucris diffipalu  ,indi.  retrahet ce  Domi" 
nus  DiMJ  tuus,  iy  affurnet ,  nfjue  int>vducer  le  in terram  quam  pnffe- 
deruntpatres  tui  ,<^c.  Ex  hoc  lUi  arguunr  cum  iimus  difpcrli  pcr 
totum  mundum,&  non  coi»gregati,feqn!tur  Q?  06  vencru  Ciui- 
Uus.Ad  hoc  eft  diccndum,q^ hoc  fi»t  implctum  in  rcditu  corum 
dc  captiuitare  BabyloHica  .  Sed  contra  hoc  arguunr pci  id  quoi 
habetur  Eicch.  ? p.g.  Scier^t  tjuod ego  dominus ci.iiim,  eo  qttod  tran- 
Jiulerim  eos  in  t:aiion'S,&  congregnmrim  eosfipcr  tnramfia,  &  no 
di.reliqueninquevicun(ii:e ex c-^ :bi .  Multieiiim  dcrclifti  funt  dc 
captiuitatc  Babylonica,  &  Afliyriorum  ,  quia  non  omnes  rcucrli 
funt;igiturtuncnonfuitimplcium  terr.pus  Cluifti.  Adhocdi- 
ccndum,(p  iiulii  fucrunt  ibi  derel icli.qui  voluiflcnc  reucrti,quia 
Cyrus  qui  erat  monarcha  in  omnibus  illis  rcgnis  dcdit  Iicentiam 
gcncralcmomntbus  reuertendi,  imrooctiam  muncra  deditrc- 
ucrtcntibus.vt  patct  Efdrx  i  .&  idco  in  hoc  implctum  cft  verbik 
Eacchielis,  &  iplius  Moyfi,  quia  nullus  dereliftus  cftibi  qui  vo- 
luerit  rcucrti,illi  autem  qui  nolucrunt.fafti  funt  indigni  diuino 
bcncficio.Aliter  poteft  dici  lic,q,  prxdiftacogregatio  poteft  in- 
tclligi  pcr  fidem,&  charitat cm,qux  congrcgano  cft  pcr  Chriiii 
lefum,  fccundum^cxponit  loan.i  1.  vbi  dicit,^Caiphaipro- 
phetaiutqiiefuscrarmorituruspro  gcntc,  &nontantum  pro  ^ 
gcnte,  fed  vt  filios  Dei  qui  erant  dilpcrfi  congregaret  in  vnum , 
nuilus  autcm  cxtra  hanc  congrcgationcm  derelinquitur.qui  ve 
litintrare,  quianulli  clauditurgremiusEcclcfix.  Scptimoar- 
guunt  ludxi  pcr  id  quod  habctur  Zach.i^.d.  Et  oriens  nori.en eius. 
7"ranslatio  autcm  Chaldaici  fic  habct ;  Mcliias  nomen  cius .  Ex 
quo  patct,g>  de  Chriftointclligitur,&  fcquiturincadem  an£to- 
titatc;Etxdificauitaliquodtemp'um  Domino.  Icfusautenon 
xdihcauitaliquodtemplum  D6mino,igiturn6fuit  Chriftus.Ad 
hoc  cft  diccndum  q,  hxc  auAoritas  intelligitur  dc  (ecundo  tcm- 
plo  xdificato  per  Zorobabcl,  vt  dicit  Rab.  Sa.  doftor  corum,  & 
idco  cx  hoc  contra  nos  non  habcnt  argumentum.Scd  dato  q>  in- 
tclJigatur  de Chriftoad litcram,eft  diccndum.tp  ipfc  xdific auit 
tSplum  delapidibus  viuis,&  fpiritualibus,  vidclicet  de  ipfisfidc- 
hbus,&  talisxdificariodcbcbatur  ipfi  Chnfto.qu?  cft  perfcftif- 
fima, vndc  fupcr  illud  Gencf.  28.  d.  Tsfon  e/ihic  alind  nifi  dornus 
Deiy&c.  Id  elt,  domus  qux  xdificata  eft  in  tcrri^,  nil  cft  rcfpcftu 
domusc^lcftis.lllapropricxdificaturcx  lapidibus  vims,  videli- 
cct cx  fidciibus  in  plenti  copaginatis  adinuice,&  coglutinatis  p 
gratia,&  in  futuropergIona,vbihabetur  ingl.Hcbr.q..  Patriar 
ca  lacob  vidit  Dci  domii  xdificanda  in  tcrris ,  &  domum  Dci  m 
coclis.idcodicit;  7{on  e^hicalindy  &c.  Oftauoarguunt  pid  ff 
habcturlcrem.x^.a.  Eccedies  veiiunt  y&  diclt  DominiiSyCr  fufci. 
Da.ger.'uiium,&c.Q^od  de  Chrifto  intclligitur,  vt  fup.aUcga- 
tum  .  Et  fubdituribidcm  .  In  diehusillisfaluab'eur  luday&c.  Scd 
nunquamacciderunttot  mifcnxfilijs  Ifrael,  ficutpoftpaliioiie 
Chnfti,  patet  in  dcftru£lione  ciuitatis,  &  tcmpli,  ergo  non  fuic 
vcrc  Chnltus. Ad hoc  diccndum,quod iam  non  crant  fiiij  Ilrael 
&  luda  proprie  loqucndo,quia  crant  aducrii  a  Dco,  quia  Chri- 
fium ncgauerunt,&  occiderut,  proptcrquod  inillam  milcriatr.  F 
vcncrunc,ideo  cx  illa  roifcria  magis  concluditur  propofitum,h  • 
cutpatct  ex  prxdiAis.  Iliiautcm  qut  crant  vcrefilij  Kraei,  & 
qui.f.Chriftum  reccperant  faluati  funt  peripfum,non  folum  fpi 
ruualiter  qu4iuum  ad  animas,fed  etiam  quantii  ad  corpus  cor- 
poralitcr ,  cjuia  fccundum  quod  dicitur  in  ecclefi.iftica  hiftoria , 
imroinente  deftruAioneciuitatis  Icrufaicm  per  Tiium  ,  &  Ve- 
fpafianumadmoniti  funtfidelesqui  crantin  ludxa  pcrangelu, 
vt  tr<inlircnc  in  regaum  regis  Hcrodis  Agripp.cqui  erat  confcc 
deratus  Romanis,  &  faluatt  iunt  in  bona  p.icc,  &  ibi  liabit.ibanc 
conhdcntcr.  Aliccr  potef^diciadautoritatem  prxdiiiiain  Icrc. 
quia  ilU  funt  pertefti  de  rcgno  Cbrifti.dc  quo  ibi  loquuur,  qui 
iam  funt  in  gloriac^lefti,&  illihabicant  omninoconndcnCcr,& 
funtperfc^efaluaci.  Nonoarguuiupcridqd  habcf  Daa  y.d. 
.Ajpiciebam in  vifion: noflis,  & icce  in  nitbibus  coeli  qftaftfilius  ho- 
miiis  veniebat.  S^dm  oes  cxoofitorcs  Iudxorum,&  Catholicos 
loquituribideaduentuChrilti.Icfus  nutcm  Naz.arcnus  non  ve 
nuinnubibus,nec  la  talipoteltate,  qualis  ibidcfcnbitur,  ergo 
non  fuit  Chnllus .    Ad  hoc  dicendum,  quod  fcriptuta  loquitur 
dc  duplici  aduentu  Chrifti,  (cilicctin  mundum  ,  &adiudi- 
cium,  primus  aducntusdcfcribiturcumhumilitate,  fecundus 
cum  poteftate.Danicl  autcm  loquitur  dc  fccundo  aduentu,  vn-  DuplM  •' 
de  ibidem  fctjuitur.  Donecthroni  pojiti  funt .  Et  ibi  diciiur.  iM\Chr' 
luduium  fedebit ,  &  aperii  funt  lihri ,  ludsjci  autem  cxcxcati  ^j''^^'" 

oefciunt 


i;!^  Emfdcomralud.impug.cuan.fccMsLt.  1714 


A  nefciuntaductum  duplircm  diflingucrr,&idcCcrraf  duplicjter 

^  qnia  aliqui  expeftant  Ch;  ifla  (ecundo  aduentu  apparerc  in  tan 

ta  virture,  q,  poflit  omnia  tcrrcna  iibi  fubijccrc,  &  eos  iiberare  , 

&  rcgnii  eoiii  reflitucre.proptcr  tjuod  etia  ChniH  difcipuli  poft 

ciusrerurreftionemqiiaerebant  Acl.i,a,«y7»i/?ey/i,7:ew/7on/;o<; 

.     refli:i<ei  rr^r.nm  Ifrarli  Al;j  autem  propter  fcripturas  qux  mani- 

fefteloquiiturdc  Chrifto,&  dchumanit;ite,&  dcpaHione  eius: 

&^ptci  illasquac loquuntur  de ciuj  cmjnentia,&  potclhitc. cx- 

peftant  duos  McHias ,  vnum  qui  dicitur  filius  lofcph  ,  &  ilie  cft 

piirurus.&occidcndus,  ahuqui  diciturfiiius  Dauid,  qui  fufci- 

tauit  filiii  lofcph  MeliiaA  reilituct regnum  Ifr.iel,&  ad  hijc  fji- 

uadum  ponunt  dmerfas  fcripturas.Sed  iftud  d.^ii  non  habet  au- 

floritatcm  in  fcripruris.  Licet  enim  plures  did)  fint  Mellix,fiue 

vndi.quod  idem  cli  participationc,vt  Dauid,  &  Saul,  &  quida 

aIij,nul]os  tamcn  in  fcnptura  ad  falutcm  popul.  df  vcnturus,ni- 

fi  vnus.  Item  iftud  diiflu  pro  t5to  habct  aliqnim  apparentia,  pro 

quanto  impietu  ell  dc  Chrifto,qui  futt  filius  folcph  putatiuus, 

&  fic  vocatus,  vt  patet  in  Euangelio,  &  ct  films  Dauid  fccuduni 

carncm,vt  patet  cxpticdiftis.  Dccimoarguunr  pcr  id  quodba- 

bcturlfai.Jo.f.EritluxLunae.ficutiumenSolis,  &  iumen  Solis 

erit  fcptempliciter,Gcut  iux  fcptem  dicrum.in  dic  qua  allio-aue- 

rit  dns  vulnus  populi  fuii&  percufTura  piagar  cius  fanaucrit^cum 

igitor  aduentus  Chrifti  expcftetur  ad  falutcm  populi ,  igitur  m 

aducntn  cius  mutatio  corporum  coelcftium  fict ,  cfi  hzc  non  fic 

adhuc fifta,  vf,q»  promiflio  de  Aducntu  Chrifti  adhucno  fit  im 

pleta.Ad  hoc  diccndij,(]cut  &  ad  pr.-cccde$  argumcntfj.quod  lo 

quiturdcaduentuChriftiadiud(Ciii,tunccniminnouabiitur,& 

mutabunturquodanBmodocorporacoclcftia,  &  tunc  fanabirur 

vulnus  populi,&  percuflura  p'agaE  cius,  qa  tunc  deftructur  mor 

taiitaj  pcr  pcccatii  primorum  parcntura  indnfta,  quia  ocs  hoics 

rcfurgct  ad  vitam  immortalem.  Vndecimo  arguunt  per  id  quod 

habtturifai.53.d.  Vidcbit  femcniongatuum,  &c.&  Pra}.8a.e. 

B  Ponam  in  fcculum  feculi  femcn  eius  lefus  autem  Nazarenus  no 

Jcgitur  filios  habuifTccrgo  non  fuit  Chnffus.Ad  hoc  eadiccn:. 

dum.o,  habct  &  habuit  filios  fpirituaics,  &  talis  fiiiatiofibi  dc- 

bcbjturpcrfidcm  &  facramcnta,  nonautcm  percarnaiem  pro- 

p3garioncm,qux  (cmper  habct  focditatem  coniunOa.Vndc  fu- 

.pcr  illud  Gen.21  b.  In  Ifaac  vocabitur  tibifemcn.  QAo.Hchrxo- 

rum  ;  OmnU  ^u  confcjfus  fuerit  duof£cula ,  vd  Deos  >ocab/ti-r  tbi 

jemen.  Vocantur  autem  hic  duo  fatcula  tps  Chrifli .  Illi  crco  etia 

quipcr  fidem  conntcntur  Chriftum,  funt  fcmcn,  &  filij  (!hrifti, 

puodccimo  arguunt  per  id  quod  habctur  Ezcch.vlti. vbi  defcri- 

bitur quoddam  templum  mirabilc,&  magtm  m  terra  Ifrael  jcdi- 

licandum,&  hoc  dicunt  in  aduentu  ChriUi  compledumrhoc  au . 

tem  non  cft  taaum.igitur  &c.  Ad  hoc  cft  diccndum.m  fcriptur^ 

ilji  loquitur  fub  metaphora  dc  domocorlefti,  de  qua  fupra  diftii 

cft.Et  hoc  patct  per  id  quod  m  finc  Ezcch.  cocluditur:  Et  njrret 

auitatis ex  illj dir:,Homi'ius  ibidim.Hoc  ctiam  patct  per  mujta alia 

qux  poniitur  in  litcra,  quia  ibi  dcfcribitur  fiuuius  habens  hgna 

romifcra  ex  vtraquc  partc  facicntia  fruftus  quolibet  mcnfc  f  & 

habentia  f  >lia  nuquam  dcflucntia,qu«  nuilo  modo  vidcntur  ve^ 

nfican  ad  literam.Hoc  ctiam  vidctur  pcr  di^tum  Rab.Saro.Do- 

floris  Hebracorum  diccntis,c|,  dc  Icrufalcm  fuperna  iocutc  funt 

lcripturz  in  finc  Ezcchiclis. Hnrc igitur  funt  qux  arguut  ludxi 

&quzdaro  alia  quardimitto.  Tum  propterprolix.tatcm  vitan- 

dam.Turo  quia  etiam  loiutioncs  corum  patcnt  cx  przdiftis.  Et 

fic  patct  tcrtmm  pnncipalequod  erat  detcrminandu  in  ifta  qux- 

Itionc,  vidcl.cctquodtcmpusaduentusChnfti  fit  pr*tcri?um. 

Vltimo  foiucndum  cft  argumenrum,;quod  fiebat  m  oppofitu 

in  princip.o  qonis,  vbi  dicebaturrq,  fi  praedifta  defidc  Cathol.ca 

^  po  lent  proban  pcr  fcripruram  a  f  udaris  rccepra ,  non  cft  verifi. 

milc,  quin  illi  qui  funt  inter  cos  ftudioh  iiocpcrcepilTcnt  &  pcr 

confrquens  fuii  errorc  rcliquifTent.  Ad  hoc  cft  diccndu^m  multi 

inter  eos  literati  perccperut,  &  atemporcChnfti,  licut  paret  dc 

NatlianaclcNicodcmo.Gamalielcqui  fucrunt  doftorcs,  &  pe- 

xiti  in  .egc.Similiter  de  Pauio  ApoftoIo,&  Apoiio,&  multis  a- 
lilS vndc  foan  rz.f.df  :  Et de  principibus  m>./ti  credidrvuntin  eum 
lcd  proptcr  Phanfaros  non  cSHtcbantur.ne  de  fynagoga  cxpel- 
(«.rCo  T  ;«;7'!?^'^'«banturtunc  principcs  faccrdotes,&  lcgUdoaores. 
.rZh'  ff\"  r"/'  '^S'!P"'^'  hoc  pcrccperunt ,  ficui  dTftum  cft  dc 
-Chridi  c5.  Jo'fp'^o& 'dcm  poflct  dici  dc  multis  ai.js.Multi  aurem  aucrtun 
' •^it  ijpter »"» 3  ''''f  Chnfti  tnplici  de caufa.vna  eft  propter  timorem  pcnu 
^.  i.at  tcmporai.s.qma  femper  fuerunt  cupidi.&  in  Icec  coru  femn 

promittirurabundantiatemporaliu.  io  fupra  modum  abhorrent 
contranu  Al,a  caufa  cft.quia  acunabulisinodijs  Cluift,  nutriii 
tur,  &icgiChr,ftianac .  &Chnfticoiismaicdicunrinfyn3-o2is 
omni  d.c.  lila  autc  ad  quarhomines  funtafllictia  pucritia^^func 
qual,  in  naturam  conucrO,&  pcr confcqucns  aucrtunt  ludicium 
intc.lcaus  a  ventate  contrana.Tcrtia  caufa  cft  proptcr  difhcul- 
tatcm,&  alt.tudinem  corum.  quar  in  fidc  Catholica  prooonritur 
crcdcnda,  hcut  cft  tnnitas  pcrfonarum  in  diuma  narura  ,  &  dux 
narurac  in  vna  perfona  Chnfti,&  facrametum  Euchanftiar.qux 
im.lofuodopofluntcapcrc,  &  lorcpucant  nosttciDcojcoIrrc, 


fi.. 


4 


&  crcderc .  Inipfo  ctiam  facramcnto  Euchariftia  rcpt:tantnos  D 
pe!_nmos  idololatias.ficut  per  experientia  cognouerunt  illi  q  fre- 
quetcr  dc  ,ft,s  cum  cis  contuieriit ,  &  i6  a  fidc Caihoiica  j>  taii- 
bus  auertuntur,&  piures  lam  baptaati  ad  vomitum  reucrTutur. 

Traaatulus  Venerabilis  Patris  Nicolai  deLyra, 
ordmis  minorum,conrra  quendam  lud^um 

cx  verbis  EuangclijjChrilhim,  &eius 
docarinam  impugnantem . 


St^p^  Otens  fit  exhortAri  it,  doa>in. 
■[^V^l^l   contradicwit  arguere  :  Ad  ' 


ina  fana ,  &  eos  fjui 
dTitum  i.b.LiccC 
J  autcm  propofitum  verbum  Epifcopilis  con- 
duionis  fit  cxpreffiuum.coucnicntcr  t.iracn 
poteft  accip,,  vt  ht  exprefliuum  pcrfcainnii 
Catliolici  Doaons,:ad  qiicm  fpcftatexhor 
tari  fideles  in  fana  doanna,  &  infideles  ar- 
gucre  contradiccnres  Caihoiici  vcnt.ui . 

^a"e"endumtamen,cp  iicetdiccrefetalS 
ellc  Doaorcra.arrogantilhmum  vidcitur.tamc  profiteri  doftri- 

namhancfcc^ehdcrarc&afrcqm^viriftudiofipropnumert^cvf 
1  ropterquod  fap.ens  Pytliagor.^s,vccuitaretarro^a„tienotam. 
nolu.tfc  d.ccre  fap.entcm,fed  Phiiofophii  jdcft,faD!cntixami- 
torem,quod  cu.libet  ftudiofo  eft  honettum.  Vera  autem  fapicn- 
tia,qu3f  in  vita  prjfcnti  habctur.in  fcriptura  vetens  ac  noui  Tc- 

ftamcnticontmetur.l>roptcrquoddiciturDcut.4.a.Wc/Ze«/w? 
reflrafapt^ntia,  ^  infeUr&uscoram  popul,s.  Poftquim  autCm  c?o  ^PP'*""'» 

Tellt"'',        r"°  'V"'"''  r-P-cnti^fcripferam  fuper  vtruqL  ^^^:^ 

Teftamcntum.fccundum  granam  a  Domino  m.hi  datam,quida  »i pr*«a. 

trnaatus  a  ludaeo  quodam  confcaus  vcnirad  manum  meam.m 

quoex  vcrbis  tuangchcisauaorem  Euagcii)  Dominum  noftrii 

Icfum  Chriftum  nit.tur  .mpugnarc.Licct  autem  eius  impuena- 

t.o  apud  .mcll.gciucs  nullius,  aut  modici  fit  momcnti ,  qu.a  ta- 

roen  per  eam  pofl-cnt  turban  fimphces .  ideo  talem  tcmcrar.um 

vcntati  contradicentem  argucrc  propono,prout  Dominus  mihi 

dabit.  Sic  aufcm  intcndo  proccdcrc.quia  ponam  fingulas  Fuan- 

gciicas  .ludtoritatcs  quas  accp.t ,  &  i„xra  quamhbet  auaorita- 

tem  ob.taioncm,feuob.caiones  quas  fudarus  contra  Chriftum 

el.cit,  &  confcqucntcr  cas  dcftruerc ,  non  folum  pcr  fcr.pturara  • 

noui Teltamcnti ,  aut  Cathoiicorum  Doftorum ,  fcd  ctiam  ncr 

fcr.pturas  vetcnsTcftament.,  &  Doaoru  Hebraicorii  conabor 

D.c.tur  .g.tur  primofic :  Liberg,,etaaonnJefu  Cbnflijiiu  Ua-  '^^?""  ^"'^** 
md,fil^ ^braljan,^brahamgen ,»> Ifaac,Jfaac autem immt Lob   TuT''"" 

tes,  &  Z^ramdeThamar.  Sequ:tunnfra:  Sain;on  autem  9enut  g'^ «rf» '"(i.e- 
Poo^del{4ub,Boo:iauemgenHUObc:hcxHjith.  Etmfra,   Daui^  ^"^- 
auemrcxgauitSalontonemcxeanuxfuityri^  'idefl  exBchrrf,,.,.  9".'=*.'°  ^•" 

n^ucLTM""  ^^'----  -g-^fic:  Inh..c'Geta7os  a    SS.'  * 
lefu  Chrift.  Naiarem,qus  eft  princ.pium  nou.  Teftamcnt.  nuf 

Jaranaamuhernominatur.fciiicctSara,Rebecca&crrcrcVed 
tanrumqu.ituorpraed,aa;  quaj  funnn  fcr.ptura  reprobife  Pr,- 
ma  namq;  fcihcet  Thamar  fubfimulntionc  merer.ias  fuopcfmc 
fc  ludx  foccro  fuo,&  ficconccpit  cx  ipfo  Pharcs,&  Zaram^Gc- 
ncf.38.  Secunda  vero,fc,i.cet  Kaab.mer?trix  cogncminatur.Io. 
Iuci.a.  Fu.tct.agcnereChananica,&  (k  v.derurfuiiib  ro-jhcr 
luxur.ora,v.i.s,  &  ,doloiatra.  fenia  rd.cct  Ruth  fu.t dc  populo 
Moabquicolebatidoia.  Q«iarta  v.rofuitBeihfabce,  qu/fuic  "     ' 

aduitera  vtpatctz.Rcgum  ,,  a.  Ex  hocers;o.nnuit.,rman.fc- 
ite,quod  tota  gcnealog.a  Icfu  Nawren.  &  cius  nat.ui.as  erat  or 

d.nata  ad  immunditiam  carnis,&  idololatriam.  Ex  quo  fcou.-tur  - 

quod  non  fuit  vere  Chr.ft„s,&qu6d  Chnftian.  funTlcgXn  ■'  F 

grctIores,& ,mmund.,comedHnt  cnimcarnes  fuil!as,&c  qu*  iu 

lege  lunt  prohib.ta.  Sunt  ct.am  idoIolatr;r  pelhi.i,adorantcs  lc-  Secuad,    , 

fumpurumhomincm,tanquamDcum,  &qu<idpe;us  cfi.  ho- 

ft.amdcfrumcntoabe.sformatam  .  &  coaaamadorant    ficut 

D  u.guod  eft  der.fib.lc,  &  poftea  comcdunt  quod  cft  ho, 'ribilc 

i"!.*'^  _l'°."f-   T"\'?'';"'^'? ^"^ ^Kcre.Primum  cft  oftcnde-  Refponfi» 


rcquod  no  va  ct  id  quod  obijcitur.  Secund«m,qu6d  in  pro.cf- 

fu  failum  prarruppon.tur.Tert.um,quarc  no?m,,a  diaarum  «-, 

.crum  in  gencalogia  Chnft.  cxpnmuntur :   Nam  ar.umcnt^m 

hoc  pnncpal.tcr  qucrere  vidctur.Circa  primum  ofK^ndftur  pr^ 
mo, vt  ciauus  clauo  retundat ur,  o,  fimilis  ratio,  vel  fortioi"  -.o, cft 
fien  cotra  Mcr.am  a  Iud*,sexpcaarum.  lerctu.r  j.a.di d  de 
ipfo;Ecce  chrs  veniun,:  dic.t  DnsA  fufc.t.b..  Dauid  gcriven S 
ftum.quod omnes  Hc  ufi  cxponunt  dc  (  h, ift, .. Vn<rc  &  tran^ 

lat.o  Chalda.ca  qux  ef j  Hebr aic.  li terar  in  nluribus  locLx^^^^^^ 
fitiua,habet  hcjSufcitabo  Dauid  Meli.5  luftu.OSs.n  iX,  Tfi 
tentur  Mc  ha  dc  Dau.d  defcenfbru.p,op,crq„«d  M  t  h     ^T 
qu?rcte  Saluatorca  Pharif.is  de  Chni|o,cuiu;  filius  eft  dV  eVut        • 
Dauid.Dauidautmuhiplicitcrdic.tur.&grau.terpcccal!;..  P.i  „ 

n.oinmortefaccrdo.„roNobc.j.Rcg.z..d%».pcr^om.lho;cr^   r,r 
lom.6.  Hh     j         cautclx 


ta   D.I 


m 


Eiufd. 


contra 


lud.jmpu 


g.cuan.icc 


.rccM 


ar.  1 


/• 


•^ 


5«eundnn 


T^niuta 


A  cautflxclebit»,fuitQccafioniorti$  ipforum.petcndoparKS,  & 
^  giadium  ab  Achimelcciiprxientc  Doech  lilumeo,^j)tcrqaod 
Priaam         ^Ho Achimclcch  fugienti  ac*  Daui(l,dixit.  E^ofim  reus »m-  i'<m 
tiimari^inpatrsiu  .t  t  numerusor  irorum  faccrdotumfuit  9^. 
virotum,&  cum  hocciuitaseorumfuit  fucccn(a,dk'  muiicrcs  i<c 
paruuhtrucidati.  Itcm  peccauit  peccato  adulterij,  S(  ctiani  ra- 
prus.vtvidfiurin  v\orc  Vrix.dequadicitur  a.Rcg.i  i.a.NMlis 
itaque  Dauid  Quncijs.tuiit  cam  per  putcntiam  regalcm  Ise  pcc- 
cauit  pcccato  homiciduptoditor\c  commiUi,  nam  Vpam  htlclif 
fimum  hbi  militem  otcidit  gladip  fliorum  AnimoniVt  ibidcm 
dicitur.Et  <|UJa  po(K-a  fa^um  £uit  diuulgatu.furrexit  indc  fcan 
{lalum  maximum,  propter  quod  diceb.it  ur  m  populo  vulsi.inter 
de  ipfo  Dauid.  (iuomodo  potcrit  ^flc  falus  ei  qui  r.ipuit  uu<;,& 
^JJwtWf      occiditpaftorcmMtcmpeccauitg  anitcr,  omittcndonon  folum 
punitioncro  dcbitam,  fcdctiam  increpationcm  filij  fui  Ammon 
dcopprcHionc  violenta  fororisfuxThamar  a.Rcg. ij.Dicitur 
etiam  ibi.  Chm  autem  audiffct  Dauid  ynbj  i^xc^contriflatus  esl  vaI- 
dr,&  rtolnit  contriftarefpi-  ium  ^rnrnon  fil }  fui^ejHia  dilif^tbat  eum, 
^iatum       Item  pcccauit  grauiterin  Mipliiborcihfilio  loiiathz.cuiasfer- 
uum  accufantcm  dominum  fuum  dc  crimiiic  laffac  maieliatis,& 
faIfo,vt  habctura.Rcg.  ip.poftcognitam  innotentiam  Miphi- 
bofcth.a;  nequitiS  Sibjp  ferui  fui,illii  fcruii  quc  Jiz  iullitia  teuc 
batur  dccapitarc.non  fulum  non  puniuit,fed  cc  contra  luUitiam 
zncdictatcm  haprcditatis  Miphibofeth  fibi  dedit ,  ut  habctur  3,. 
t^iim,         Reg  I  p.  I  n  hoc  ctiam  fi  egit  iuramcntum  focdcris  initi  cum  lo- 
HathapaucMiphibofcih,  vthabetur  iRcg  ao.  Qux  ii<rau:rn'4S 
nrnbo  in  nomine domini^dicentes:  Pominusfit  inter  me,&  te,&  fe" 
men  mcum^&  femen  luum^vf;Uein  fimp'ternum\&c  fubintclligitur 
firrojtcr  feruabuntur .  £t  proptcr  grauitatcm  huius  pcccati  di- 
cunt  dotlorcs  Hebraforum,cjaod  regnum  Dauid  t\iit  poftca  di- 
B  mfu.Ti.Yndc  fupcrillud  vcrbum  Dauid  i.Reg.  i^.c.Tw^CS^i"  ba 
f fiunut^     diuidiie pojfeffionerAmi gloffi  Hebraica.quod  tunc  venii  vox  dc 
ciflodiccns  Roboam,&  leroboam  diuidct  rcgnum.it§pcccauit 
Dauid  perfuperbiainnumcrationepopuli  a  Reg.aj.c.  £t  in 
^rafgreJfionc  pcepti  dinini,q(!  habef  Exo.  jo.vbi  df ,  in  nuwera- 
ttonc  populiproquolibctcapitedcbcrctdaridimidmiicluargc 
ti  diio,  qdtuncnonfuit  faftu  ,&  ppgrauiraic  pcccati  ra.irtui 
fuerut  dc  populo  Ifracl  feptuaginta  millia  viroru,vt  habetur  ibi 
dcm.Hapc  aut  fcripta  fqnt  in  vcteri  Tcliamcnto  de  pcccato  Da- 
uid,  &  forlitan  plura  aliacommificquz  non  func  fcripta.  Igitur 
fipppccc.ita  pr.rHiftarum  muliCrum  iuGeacalogia  fefu  N.ua 
teni  politarum  arguunr  Iudjti,q^  Icfus  Nazarcnus  no  fuit  Mef 
fias  in  Icgc,  &  prophctis  promiflus,  cadcm  rationc,  vel  f>rtion 
potcft  argui,q»  Mcllias  que  cxpciflant  defcenfuru  de  Dauid  qui 
«^^2g^^P«fuittot,&  tantis  criminib.irictitus,n6fit  Mcliias  cispromilluj. 
f riaiam.  Itcm  ofttrnditur.quod  argumentum  eorii  non  valct.Frcquen 

ter.  n.  leguntur  homines  fanili  ex  pircntihus  nequitii.nis  pro- 
crcati,&econucrfoex  faii^lisncquitnmi.Sicut  Achaz  nequilii* 
piusgcnuitEitchiamfandilfimum  '^.Kez,\6A  Ei  Bx^chias 
fdntlu^geauit  Mannff::  r.  p  ifinum ,  qni  pofu  tid^la  in  templo  dorni' 
zi,&  ejfudit faiguinem  m-iltwn  nimif ,  douec  imntrre'Hr  [ernfalfm 
vf^i4'ado<.  4.R.eg.ii.c  Similitcr  Ammon  pellimus  gcnuit  Io« 
fiam  fanftitfimum,  qui  genmt  trcs  filios  pctli  nos,  qui  propccr 
peccatafuatradicifucrunt  ii  maimsinfiJeliun,  vnus  in  manu 
rcgis  Aegypti,  &alij  luoin  manurcgii  Baby'unis,  u' habctur 
4.lieg  24.&  2^.Ex  hoc  patet,quoJ  non  h  ibccur  argumcntum 
Contra  ycritatem  Chrilli ,  eo  quod  in  cius  genealogia  ponyntur 
. .  -  ,  peccatores,  &  occcatrices  cum  iultis .  Q^i()d  autem  arguit  ultra 
Chriftianos  cire  legis  tranrgrcflc>rc$,&  i.nmun  Jos,  eo  quod  co*^ 
medunt  carncs  pQrcinas,&  aiia  a  lcgc  prohib.ta.non  valet.nim 
illa  pratccptacrintcercmonialia,  &  pcrconfcqucns  fi^uratiuj 
ft^Jtuifut^rifub  Chrifto,propterquodpublicatoei<angclio,cef- 
fant  non  folum  vt  mortua,fea  e^iam  vt  m  >rcifera,li  fcruarentur 
Vtobligatoriaexlege.  Njmhoceftet  d  ccrc  laltcm  fa£to,  quod 
<9duentus  Chrifti  nondu:n  eflet  complccus.Si  auttm  aliquis  ab- 
Ainereracarnib.porcinis,vel  huiufmodi  cx  aliaciufa,  vtpote^i 
funt  fibi  abominabiles,  vel  non  fanx.nuHum  cflet  pcccatum.q  J 
^utem  talcs  fibi  temporc  Chrifti  finc  liciti,patet  ex  A<ftibus  Apo 
Oa  eil>i'Chri  ftolorum  ,  &  epiftolis  :n  multis  locii  ,  qus  propter  breuitatcm 
ftianorum  li-  omitto,&  quia  noium  cft  fidclibus  Chriftiaiiis. 

£.  Itciw  Rabb.  M^yf.fuper  Gcncfim  inducit  authoritatcra  Pfa. 
I^j.b.  ilui  c^flodit  veritntem,  in  feculm faclt i^^dicinm,  ininriam 
p  iteniihus^dM  ifctim  el-iricntihuiidominnsfuluit  comped  tos,  &  hip 
tulinis  verfus  in  Hebrxo.  Esponit  igitur  iftc  doftor  finc-n  htt- 
ius  vert'S>,  dc  cfca  temport  Me'}'»i  dicens  quod  haec  cft  liiera . 
I>,it  efcami.imci..:isdominus,abfolucns  proh  bira,  liuctman- 
clata.Et  cxponcndq  fic  d-cit  Omnii  beftia  qux  imrounda  rcpu- 
tatur  in  hoc  fxculo,  Deus hic  fanftus,  &  bencdiflus  fti  iet  eaqa 
mundam  in  fucuro  farculo,  ficut  primitus  fuit  munda  fiijs  Noc, 
quibus  diciturGcn. 9.a.3"/c»ro/cr.i  uirentiadedi  vohisnmnia.  Si- 
cut  enimoiusfuitmundumomnibus,  ficctiam  .&beftia  filiii 
Noe.Et  ita  in  fuwro,  abfoluct  Dcus  quidquid  prohibuit  cibis 
§cico(iUUi  taojcn  i^uotj  ifte  ^oftorj  &  alij  Hcbratorum  loqucn,- 


m 


tI««M 


tcs  de pryfenti  fxculo ,  &  futuro ,  pcr  prxfcns  ficnltim  ii.  •  ' i 
gunt  temf)iiscurrcn»vrquc.id  M;.tliqm,  &  ib.  iiicipit  ».rru!'j;n 
fnturum.Cumergo  lefus  NajLarcnusfit  Mcllias  vrrus,vt  dccla- 
rabitur  infra  a  tcmporepatliaiusfuf  inquorcrm  narusfuiccur 
foslegis  Mof.ucx,  licitifunt  cibi  in  Icgc  Mof.iiciprohibiii.  Et 
idco  Paulus  apoftolus  in  lcge,&  proplic tis  cdoitus  dicit  i  .Tiin. 
4.b.Omniscreatura  Deibo.iaeft,&  nihil  rcncicndiim.qdcatn 
^rati.irum  aftioncpcrcipiturjfanftificatur.n.pcr  vcrbam  Dci.i. 
pcr  riui>  filium  mododif>o. 

Quod  autc  .irguit  \  Itra.Chriftianos  clTc  idolobtras,  eo  quod 
adorant  Icfum  Nazarcnum  homincmpurum.  Ad  huus  deftni- 
ftioncm  plcnariamoftcnditur  primo,quod  Icfus  Nrfz^rcnus  fit 
Melli^s  \  crus.Sccundo  quod  verus  .MtHi  is  fit  homu  &  Dcus,  & 
cx  his  concludit ur,quod  tit  lacria  ^Niorandus. 

Primum  probacur  per  opeva  quxfvCit,  virtutem  totlus  natu- 

rxcrcac^  tr.infc';ndcntia,&  licfiicruntopera  diuina.Ficbantau 

tem  ad  tcftimonium  vcritatis  do^rinx  lefu  Njzareni,quia  dice 

bat  fc  efTc  Mclli.iin  inkgc,  &  prophetis  proimirum  ad  falutcm 

hominunvlgiturcum  Deusnon  pollii  eire  tcftisfaltitatis.feqni 

tur,qucKl  Icius  Nazarcnuslit  Mctli.is  vcrus.Propterquod  Nico 

demus  legis  doftor  videns  opcra  Chrifti,  dixit  ci.  Scimns  quia  a 

Deo  veniiti  magiflir-.T^mo.n.poieUfacere  hxc  ftgna  qux  tnfacis,ni 

ft  Dcnsfuciitcwneo.  Necpoteft  dici,  qnod  fucruntfaftavirtutc 

diaboIi.Nam  illumiuatiocoeci  nui.fufcitatio  mortui  quatridua 

ni,  funt  contraria  nacur^,  &  multa  alia  qux  fccit  lefus  Nazare- 

nus,  ita  tranfccndunt  virtutern  totius  naturx  crcat*  ,  quod  non 

pofluntattribuinifi  virtutidiumx.Sedquoniam  lud.Ti  non  rc- 

cipiunteu3ngclia,ideoinducoad  probandam  propolitum,HC'- 

brxorutn  difta.Iofcphus  n.hiftonogr.iphus  Hebrxorum  i8.li. 

antiquitatis  ludaicx  ca  p.  dicit  dcIefuN.izireno.Fuit  hildcRi 

temporibus  lcfus  fipicns  vir,  fi  tamcn  v  rum  eum  nominarc 

f.is  eft,erat.n.mirabilium  operum  cfFeftor,&:  doftor  eorum  ho- 

minumquilibenteraudiunt  eaqux  vcra  funt ,  &  miiltosquidc 

ludxorum,  multofque  ex  Gentibus  fibi  adiunxit .  Chtiftus  hic 

crat ,  Huncaccufdtionc  primorumnoflrxgentij  virorum.cum 

Pilatusincrucemagcndumdccreaifl^et,  non  deferucruntcura 

hi  qui  ab  inicio  eum  dilexerunt.Apparuit.n  if erum  eis  uiuus  tcf 

tia  dicjfecundum  qu»d  diuinitus  infpir.iti  prophctx,vel  hic.vci 

;}Iiainnumeradc  eofutura  miracula  prxdixcrant.ItcmqHando 

facr^fcripturadcnunciataliquandofuturum  cieterminat  tcm- 

puSjlpcum  &  modum,  f\  omnia  ifta  concurrant  in  vnum,  mani» 

fcftc  patet  quod  illud  quod  ficrat  prxdiftum  in  »l'o  eft  adim- 

pletum.S.acra  autcm  fcripturd  prxdixit  Chnfti  aduentum,vt  p<i 

tet  in  multi*  locis.  Dctcnninauit  tempus  vcniendi.videlicet  qua 

do  fitret  translatio  rcgni  iudxorum  ad  alicnigenam,Gen.49.b 

7\(ofl  aufeieiur fceptrurn  de  luda  ,  e?-  dux  deffM-,e  <i"  ,  do  ec  ve^ 

niatqui  mitiendus efi,&c.Vhi  translatio  Chaldaica  hibet.lonec 

j»fW/drM':j//jjf,Sjniihtcrdeterminauitlocumnifcendi,Mich.  5.a 

Et  tu .Bethleem,Epbraia paruulus  es  in  mibbu^  i"<^  'J,  ex  te  e- 1-  mihi 

egredictur,qui  fit  domin-ttor in  lfraet,\. Mefiias  fiue  Chriftus.  Pro- 

pter  quod  pnncipes  facerdoti)m,&  Scribxinterrog.iti  ab  Hcro 

dc  dc  loco  natiuicitis  Chnfti.rcfponderunr  quod  ,3cthleem  lu- 

dxcratlocui,  alleg.intts-id  (joc  iftam  authoritatcm,  vt  patct 

Mit.2.a.  Itcm  dcicrminauit  modum  viucndi.  f  in  paupertate  . 

Zach  9.  EXxlta  fansfilia  Sio>i,  iiSibfiLaL-rulalem:  (ccercxtuus 

veniei  t  bi  fa><^»s,  ^  fatuaior,&  ipfepanper,  qux  authoritas  fcca 

dumHcbrxosintelligiturdeChnftoad  litcram  Similiterde- 

terminauit  modu  m  moriendi .  f.  in  maxima  paticntia  ex  parte 

Chrifti ,  &  in  maxiivia  cra  Jelicate  ex  parte  occidcntium  ipfum  , 

•Ifa.  J  f.c.Taquam  ouis  a{  occipnntm  dncrtui^  &  quift  .iinus  toram 

tondente  fe  obmH'efcet.Omoia  ifta  concurrcrunt  in  Icfu  Nazare- 

no,  quianitusfuittcmpo.i-c  Hcro.iis  qui  primusde  alienigcnis 

regnauit  in  ludxa.Nitu*  e,tiam  fuit  in  Bcthleem,  &  in  paupcr- 

tatc  vixit  a  natmicaie  vfqucad  (Dortcm.  S"iftinuit  eti;im  patien 

tiiiime  mortem  acerbilfitnam  ,  &  idco  ex  iftis  in  eo  concurrcnti- 

bus,patct  ipfum  clfc  verumMelharrt.&  ficpatet  pnmum. 

Sccundopr(»bitur,qiod  Mcinasiit <'crushomo,&  Deus.hoc 
auiem  non  folum  cl  nn  it  fcriptura  noui  Teftamenti,verumeti3 
vetcris.  Scnbitur  cniin  Ifaix  g.a.de  Chk-ifto  .  Varnulus  naius  efl 
nobif,  &fili'<s  datus  efl nobis .  £x  quo  patet  vera  humanitas.  per 
hocquod  fubditur.  Etvocjhiturnomen  einsa'd  imrab;tis,ciinfttia~ 
rius,DeHsforcn,p.it'-rfutiiyi  fxcnli,princcps  paci\patet  eius  vera  di 
uinitas, licm  lcretn.zj.i.Eccediesveninrt.^ticit i!'imii!us,&  fi^fii', 
tabo  Danid  ge-mrn  itsiurn.  Traii.slarioChild.iica  habet.  Mrlfiatn 
iiflwn.  perhoc  quod  dicitur.  Germen  Dauid.  apparcteins  bu- 
manitas,  per  hoc  ^utcm  quod  fubditur  ibidem.  hi  hoc  rflnomei» 
qi'od  vocabnnt  tum  domi"Usi:,flui  nofler ,  apparct  cius  diuinitas  , 
N.im  ubi  habcmus,  Dominus ,  in  Hebrxo  habeturnomen 
Domini  tetragrammaton,  quod  cft  appropriatum   altitfimo 
creatori,  ut  d  citRabbiMoylcs,  m  libro  direaonii  perple- 
xorum.   hcm  Michcx  quj„to  a.   EttuBrthlccm  Epbiatapar- 
uiitus  es  in  miiibus   Jsda  :    cx  te  ennn  mtln  egicdieiur  qui  fit 
pominntof  .fn  ifml:    Twmlatio  Chaldaic?  habct .   Ecce 

toram 


A.t    pirtlfu 

lccuuaaarg 


1 


Io.}.a. 


lotphi  tf  ' 

CllHllo, 


MelTi«. 
rii.;  hoiT  S 
Dcus, 


17I7Trad.Nic.deLyracontracluend.Iud2cum.1718 


B 


^  cnmmmre^dirrur MeffiauScinhc»: 3pp,3rctmtvxius  Chrifliin 

A  hum.itunaturaqu3cfait  in  Bethleem.  per  hoc  autem  quod  fc- 

quitur.Etcgrelfuseius  .ibinitfo,adiebus.-ti;ernit.Hiso(tendiruc 

riusnatiUitasm  diuinan,itura,  quia  fcmpernifciiur,  &  natttS 

elt.patct  e-  go,  quoJ  Meifias  in  lene,  &  propbetis  prom!{I"us,ett 

Dcus  ah  acterno,&  homoex  tcmporc  E,t  fupra  prob.itum  eit,qfi 

leius  N.iiirsimj  cft  Hctfi.»s  verus,cx quibus  concluditur,quod 

eft  l,itnaadorandu^.Ec  hocfuit  prsdi^um  Pfal.44,  quj  ad  li?e- 

tam  inrclligitur  dc  re2;("M.-(fia  fecundu  antiquos  doctores  He- 

br^orum.Vncie  fuof  r  illud  quod  «bidcm  dicitar.  '.pcmfnsfaismi 

pYijilvji  /jo»n>/j«>«.Trailatio  Chaldaica  fic  h.ibct.  P»/<r6W/(»;/i)/«i| 

rex  Mcfjl^  mainr,  ej  utm  filiorim  ho  ninurn  .  Et  d e  if{o  rcgc  fubdi- 

KjpnrtFeiihm  tur.  ^«ii^w.Cir  vi(/e,  6">c.  fcquitur.  Etcancupifcet  rex  decorem 

/•.ftiam  arg.»  f.„„„^fjifa„iam  ipfe  rli  dortt"v<t  IX^Ui  ti(Hi,&  aiio-atHt-it  cht». 

Qaod  nurcm  argaitur  vlrra  deadorationc  cucharfti.tr,  quod 
ibidt  adololatria.Uiccndum.quodnoa  tftvcran»  N(io.n.adt>- 
rarur  vTi3nis,quia  nonclt  ibi  fed  eius  fubftantiaconuerfacft  in 
fubftattiam  corporis  Chrdh  virtate  diuma  ,^d  pr>)lationcm  vcr 
boruin  confccrationis  qua:  funt  ipfius  Chnfti  veri  Dci  cffcftiuc 
fcu  principa!itcr,ip(liis  aiit  facer dotis  prol  itiuc,  fcu  miniftena- 
litec  verbum  auten  diuirtum  tant^  vtrtutis  t(i,  qaod  per  ipfucn 
ficlum  eftcQClufJi.&  tcrradenihtlo,vt  patctQen.i.&  pf  14S, 
D'xit  &fA5lifn?:i.ii  multofortiuspoteftconuerterc  viiamfub- 
ftantiaminaliantpatctet-am  pcrc^cmplum  Exo.^a.  vbidici- 
tur  quod  diuina  virtutc  tirga  Moyli  conuerfa  eft  in  ("erpcncem. 
£t  ^xo.j.c.dq^tx  ,Ae^ypt>  vei-fxfuerunt  in  lan^»inem.(^aA  auto 
potiit  conuertere  vnam  fubftanti  im  in  aliam  mancntib,  tc;  iJca 
tibus  probatur,quian>nattingit  fubftantiam  mcdiaotibus  ac 
ciHeiitibu$,ficutf.icitagen3naturaIc,fcdetattingitimmcdiate, 
&  idco  poteft  illam  fubftanciam  in  aHam  contKrterc  manentib. 
accidentibus  eadem  virtutc.  Ad  hoc  autcm  habctur  aliquomo- 
do  cxcmp'um  Gcn  i^.f.  vbi  dicitur,  quod  vxor  Loth  rcfpiciens 
rctr6,verla  fuit  in  ftatuam  filis.Psr  hoc.n.quod  dicitur,  'ttatna, 
vidctur  quod  rcmanrcrit  figura,fubftantia  corporis  in  fal  c6ucr 
fa.Sic igitur  diuina  virtutc  co.jcrtitur  fubftantia  pams  in  corpus 
Chrifti,accidcntibu$  panis  rcmanentibus.  Anima,n,Chrifti  rca 
liter  coniun£t « cft  fuocorpori ,  &  limiliter  deitas  in  perfoiia  fi» 
Jij,&  fic  fub  fjjc-cicbui  panis  eftcorpus  Chrifti,cx  vi  coiifccratio 
nis,fcu  tranfubftantion-s.Anima  autem  eius,^  diui.nttas,  cx  c6 
comitantia  reali,  &  infcparabili,  &  p^r  confequens  ibi  eft  totus 
Chriftus  vcrus  h6,&  vcrus  Deus,&  latria  adorandus,  &  fic  non 
cft  idololatria.Non.n.adorantur  fpecies  panis  vifibiks  tanquam 
Dcus.fed  ipfc  Chriftus  inuifibilucr  exifteus  fub  iftis  fpecicbus, 
Simiiiter  habetur  quodammodo  Exo. }.a.  vbi  diciturquoddns 
apparuit  Moyfi  in  rlamma  ignis  de  medio  rubi .  Et  noii  cft  du- 
bium,quin  Moyfes  adoraret  eum  ,  qnando dominus dixit  fibi . 
Soluc calcianteitadepedibis  tuis,&c.^ec  adorauit  jllom  ignem, 
fcuflammamtanqua  Dcu.fciebat  n.M  'yfeshocimpotlibilccf- 
fe  ,  fed  adoraait  Dcu  inuifibilem  fub  fimiiitudinc  vifibiii  appa* 
tcnte.Et  ide  dicendu  eft  de  appaririombtis  d  wwi  fjmflis  patri* 
bus  fi^is  J.Rcg. .  9.c.apparuit  Elia  fub  iibilo  aurae  tenu  s. 

Quodautcm«rguiturvUra,quodChri{tianicomedutco.rpm 
Chrnli,quod  cft  horribilc.  Dicendii  cp  verfi  crtct  fi  acvperetur 
inpropria  fpecic  ,  teJ  ipfum  accipcre  i^b  fpecicb.pan:$  nonert 

Ihorribilcjfcd  mag  s  Iuaue,&  vencribile.No.n.ipfe Chr:ftus,vel 
ciuscorpus  in  ifta  comcftionefrangiiur,vcl  atcrritur  dencib.vel 
laccratur,  ficut  imag;n<nntur  ludati.  fcd  fa*T  fpecies  pmis  fran-i 
guiitur,vclatteruntu  ^'^uibuscoiumpii^i^cllnK  ib  eflccorpus 
Chriitiifcd  rcmanc-r  huius  facramenti  elkttus,qu<  eft  aniTiac  re 
»«iiihd3.,  fjf^i^p^j  jjyg^gj^.Q  g.r,,f,jp,  f.tixc  patct,  <f  cotncftio  ifta  fuauis 
tiji  fiiper  *'^»8i  vcncranda  Et  pp  hocdicic  Saluacor  lo.rj.c,  E^afwn  puuii 
«iharilti*  la  yiunSyqui  de  rotlo  dcf '  ^fd  Ji  quis  maniuconerit  ex  h»/  p<tne,  viuet  in 
ttteut*.  atirnuin  Hoc  ctiam  fuit  prxdiftii  "fyi.  qu'  fetunduaniiquos 
doftoresHebrzorii  cxponitur  dcChrifta.  Jn  prinripio.n  huius 
pi^almicum  <\\c\tuv.Deus i'tdHium  ffurn  »^j«/j.GIofla  Hcbraica. 
JUcefl  rcx  Melliasdcquodicitur  Ifa.f  i.Fgrcdi<:tur  virga  dcr4 
dicc  Icfle.&c.Et  in  procclTu  huius  pfilmi  dicirur  Je  Chr;ftoi.!£-5 
rit  firmaitientttm  in  terta  in  fwnmn  tnontinm.  V  bi  Ir  era  Hcbraica 
habct.  Erit  pbcenta  trit.ii  in  terra  in  capite  montiui».  Et  transhv- 
tio  Hieronymi  iuxta  Hebraicum.EWr  memoraji.ei^xnen  iriticurn 
in  terra  in  capite  mo/itiwn. Et  transl ario  Ch  ildaica  habet.  Erit  o- 
blatio  frumenti  interra,  Hx;fti$tribus  vf  (p  litera  noHraiucrj^ 
corrupra  per  fcr  ptores  poncics  firmamcntii  pro  frufn;<*nrii  cx  fi- 

tmilifudinc  diftionuP.itet  igiur  ex  *ii(\is  (J)  dc  rcge  Mctn.)  pcli 
ftu  fuerit  in  hoc  pfalmo,(p  futuru  crat  frumen  i u  in  i crra  in  su- 
itiis  montiii.  vcl  obUtio  frumcnrl  in  terrsincapitc  montiu,  qct 
1  ,  impletucftin  facramentoeii(har;fti«,  inquoChriftiis  fubfpc- 

I  Cicb.panijtriticicoiitinctur,&  fupercapica  ficcr^b-u  clcuaf.vC 

apopuloadorctur,  qui  rKerdotes|>p  altnudinemftjtusm6re$ 
nominaiuur.Propter  quod  Si  uatui  Joan.ii.grjno  frumcnti  fc 
comparat  diccns.T^; fi rran^tm  f> n're>  ti  ladensm  tnram  monuum 
/ucrit.&c.Vc  bonitaic auteraijbi euchanllix d^it Rabbi  Moy- 


•fSrtlciiIam 
^uti  arg.z. 

Q 


tfruBtcatuia 


fes  Hadarefren.cxponens  fupcr  Gcn.inudOfcc  li. h.Etindina  D 
ui  adcum^vt  vrf<  er,  ti.r.  vbi  Hcbraica  I  tera  talis  eii.Et  i,uli>ubo 
ad  euni  e/c.7w,qua  cjiponens  iflc  dcaor  loquens  tn  pcrfona  Dei, 

ficuf  Ofec  prophcta  dicit  in  fide./rt/;;2,i^  ^,y  <.,^,„^i,ad  ponulum 
Ifrad  efcan.bon.im,  &  fuaucm,  cai  noneitalia  funilis.  Dc  qua 
dicitur  ?(^.Ji.c.krit\place>it.^frnn,fm  in  terra,&c.P itet  ioitur 
cx  pr.ediftis ,  quod  adornrc  euch  Jriftiam  non  cft  dctilibilet  fcd 
fandum,&venerabile.Neccamfumcrehornbile,fcddcuotura 
&delea.ibilebencdifpofiti5adhaiiccfcam.Proptcrq(iod  Apo 
ilolus  dicit  I .Cor.  1 1 -f.  Vrob,  t  autem  fcipfum  howo,&  fic  depLe 
illo  edat,&c  Et  hoc  fuit  figuratum  in manna  populo  Ifracl  data 
I-xo.i<5.de  quadiciturSip.K^.c.  V.i'einpara;um  deccel.iprxfliti'^ 
fiiiisjinelabiireomnedrl  fla-.neunirnin  feh  iht:^ttem,&  omns  faio 
ris  fuv4itater>i.ls,ititr  cx  diftis  patct  primnm  fupra  pofitumif.q, 
obieaioocs  ludsi  fuaipC3f  de  gcnealogij  Ciinfb  ,  non  valeiit . 
Confequentcrproccaciidum.cit  ad  fecundumofttdtiidoquoj 
in  fuo  proceflu  accipit  ftlfum  Er  p  imoquantum  adhoc,quod 
dicit  qu.aruor  mulicrcs  ingenealo;.;;a  Chrifti  notiiinatas  fuide  vi 
lcs,idololarr3s.&  reprob.itas.  Non  tamenintcndoeascxcufarc 
totaiiter  a  peccato,fcd  a  tanto. 

Prima  fuit  Thamar.Circacuius  cxcufitionem  aliqualem  con 
fideranduii. ,  quod  ipfi  Abrah;e  fafta  fuit  exprcfl:,  promilfio  de  oS"?.!^? 
ChriIio,Gcn.z2.d.  fn  fcminc  tuobcncdiccnturomnesgcntes  mii.n  ohieaa 
tcrrx.Et  qu.id  iftud  fcmen  dcfcendcrat  per  Ifaac,iriiaclc  qu  m  Thamar 
tum  ad  hoc  reprobato.diccntc  fic  domino./';  Jfaac  un.ibiCir  tibi 
/cwrt.Item  quoJ  ib  [faac  defccnd.-ret  Chriftus  pcr  [acob.Efau 
quantum  ad  hoc  reprobato ,  patet  diccnte  fibi  Jomino  Malach.  1 

X  s.lacob dtlexifEfau auteodiohabui.  Tota  vero generatio lacob 
fijitelcfta^ptcrquodduodccimeiusfilij  dicuMturpatriatch* 
populi.Verumtamcndc  [uJa  defcenfuruscrat  Ch.-Ulus  fecun- 
dmncarncm.propterquodmulieresdefider.abani  h  b^rc  prol2 

de  [udi,&  tlhjseius,  quia  nefcicbatur  quo  dcill  i  tr  badefiede 
rct  Ciitillus ,  quoufque  determiiacuin  fuit  ncgotium  ad  progc- 
nicm  Dauid  pcr  promiinbncm  fibi  dc  Chrifto  faiftaiTi.  Ift  i  vcro 

Tliaraarfuitvxorprtmogenitiludx,&ctiamfccudifilii,&am  1 

bo  mortui  func  fine  proIe.Et  ideo  dixit  fibi  lu.ias .  eHo  v:dua  in 

domo patiis tui,dj'iec  crefcai SilafiHui meis, & cum adidtusfu  JTet 

non  dcdit  eum  ipfi  Th3raar,.timcns  ne  moreretur  ficut  duo  pre 

ccdcntes.  Videns  igitur  Thamar,  quo:J  miuriatur  fibi,ex  dcfide- 

rioprolishabendxde  fuda,vci  ciui  fiiio.rationc  nr^didi,fi,na 

lansiemcrctriccm^concepitdeludai-^hares.&Zifam  Etficex 

defidcrio boni  mota  tuit  ad  illicitum  pcrpctr.iudum.Sicut  obfte 

triccs  Acgyptiorum  ex  pietatcad  fiios  Hcbracorurrt  motx  fue- ^ 

runt  ad  dicendummendicium  l^haraoni  Exo  l.d.Erfudith  fi-  ^"<'»'^"-* 

militcrexdefidcnolibcrandi  populum  Ifracl^mota  fiitador- 

nandumfecuriosc,  vtficconcunifccntiamcarnalom  Holofcrnis 

erga  fc  excitarct.qrfcft  fimplicitcr  malum.  Et  iii  iitis,vel  confi* 

roihbus  difta,vel  faita  mala  cxcufantur  a  tanto  non  a  toro. 

QuodauteradicirquodRaab  fuitnj^retrix  pubUci ,  &.  u,!,,  Raab 
perfona,falfumcft.Nam  vbi  diciturdc  ipfa  [o;'iic  fc  .^i.Jo  in^^ref 
lifuntdomummu^icrismeretricisnomine  Kaab,  Hcbrjcfd> 
cunt.iBgn //»/"««;  dimrn midifris  hojpit.ttricis,&c.  proptcr quod 
explotatorcs  Hebrxorum  illucdeclinauerunt  de  nocic  adnia- 
ncndum.Non.n.eftaliquomodo  verilimilc,  quodSalmon  pnn- 
cepstribus  ludxacccpiflet  canv  in  vxorcm,  fi  fuifll-t  tjmvilij 

perlbna,  ficutpleniusdixiloluez.  C^odauicmarguitipfam 
tuitTc  idololatram.eo  quod  cnt  GcHti;is,&  Chananxa,  non  cft 
efticax  argumentum,quia  multi  Gcntiles  fucrunt  vnjus  vcri  Dei 
cultores.ficut  patct  dcIob,&ainicis  fus.Etdatoquodcoluerit 
idolainiuucnturc  fua.ficut  fuerat  cdoftaaparcni;bus  fuis,acp 
hocinpartcexcufanda,tameninfidevnius  veri  Dei  filuauitex- 
ploratores  Hcbracorii,vtpatet  ibidcm,&  per  .\poftolu  ad  Heb. 
j  i.f  &cumtotacognationefuafuitad  ludaifmumconucrfa.      F 

Qrf  aiit  de  Ruth  Moabitide  dicit  ct  fuifTe  idololatram,  poceft  R^'*' 
ad  hoc  dici  q<J  didu  cft  dc  Riab.  Q^  aiit  poftca  colucric  vnii  vc- 
ju  Dcii,p3tct  Ruth  i.c.vbidicit  Nocmi.Owr  ■«f  Ot' wf«t,efc. 

Quodautemvltimodicitde  B-rfibec,  quodfuentadultcra.  BerCibc» 
Diccndumquodcxfcriptura  nonhab.-furcxpreflc,  quod  hoc 
commiferit  voIuntarie,fedmagispcrporcntiain  r."'^is  violcnra- 
ta,vr  di£^um  cft  fupra.Ec  datoquod  in  aduitenuin  confenfiflcc 
tn  ludaci  non  pofTuni  diccrc,quin  poftea  dcuota  fucrit,  &  hone 
fta.  Nam  Pro.3  i.a.  fupcr  illud.  Qu'd dileiic  riti?n'iid  diledc  vtni 
ttieti  &c.  dicunt  doiflorcs  Hebr.^i,  o,  ad  iiteram  lijcc  funt  verba 
Bethf.ibex  mattis  Salomonis  iplum  argucnti$,co  q>  prima  node 
qniacuit  cum  filia  Piiiraonis.ita  carnalitcr,  &  iiiloienrer  fcha- 
buit  cum  ca.quodininanc  tantum  dormiuit,quod  tr.infibatho 
raofFciendiiugcfacriliciumm.a<utinum,&  claues  tcmpli  crane 
fub  ccruicali  S.ilomonis.Et  ideo  matcr  cius  intrauitcuSicuIumi 
eius,&:  excitauiteii  diccns.  Quid  d'U&i'  rrii„q:ildd<L£lc  vieri  mei 
(juid  dilcne  votcrum  meorum^  Qjuafi  dicat .  Confidera  quid  feci-  \ 

Ih  .Sperabam,  quodtu  2.clares  procultu  diuino,  &  bcnere<j^c- 
res  regnum  luum  ,  &  tsm  dcfccifti ,  Etcoufcqucntcrmonuit 

eum 


0 

A 


1719     impugnatorcmeuangelijTccMat.    1720 


tifTimz  »irgi- 
rit  Mirj^  cii 


B«    Iltcra 

pwin  cljuf) 
conrra  niciirj 
10  meJio  dl- 


eumdecarnatirstcvtrancia  ,  ^  <Je  luflifia  ronfcruart^a  dmns. 
J^oli  trnlunb'  ^,iy^c.  Iicutplcniusdixi  exponendo  pafium  iHiiia 
l^roucrb.ji.  Ncc  ol>ftat,<{uod  illc  tui  duis;itur  iHud  vcibu  L.i- 
nmei  vocatur.Nani  Salornon  hoc  nominc  vocatus  fmt,  cocjuod 
Naih.m  propheta  vocauit  cu  araabilcilfio  2.  Rc^.ii.  f  Latuucl 
autm  Htbr»o  dgnilicat ,  cu  quoDcn«  cfl  m  Latino.  cftautcni 
U:  ustU  coqucdili^^r.pntct  ii;if  cx  diclis.ip  lud^us  iaaru,uc  !<» 
accipit  faUu.  Tcproba vio  quntuor  tnuiiercs  pdi^at  vltra  dcbtiu  . 

Itcm  ii)  hoc  «juod  diclt,?^"//.i/rf'/t?<jrH»./  mnlieruhiponitur  in  ge 
tied'gia  hlu  ^aT^trrnu^iiix  inciu»  finc  ciicitur,/<ito& ai<fc/»  »;?- 
»iK'f  /rt/f/jb  »/»/"'  Matix^dc  qua  natui  tii  Ic(t,s  qm  vncatur  Chriflui , 
Ipfatnautcmcfll-fanftiinmam  fcripturanoui  TciLiiTicti,  &  dr> 
ftorufr  citholirorum  manifedc  proclarnat.Srd  quoniam  iioc  eit 
fatis  notuin  idco  dimitro>  &  fanftitatem  eius  pcr  tinpturas  lu- 
darorum,&  Saraccnorum  dcclararc  propono.Circa  primum  di- 
ci  wr  I fa  7  c.Iuce  pirgo concipict^&- pariitfiUum,^  vocabuur  n» 
mcn  eixs  Ei>'.anhcl^qu(.'dinlerpretattiy,nol'ifci4m  Dtus.  quz  autori» 
tas  ad  iiteram  intelligirur  de  Chriflo,2f  eius  matrc.  licut  dccia- 
raui  fuper  Ka.  difFusc  Llt  hocoftcnditnomch  Emanue*,  quod 
propric  compctit  Ibli  C'hriito,u}  quo^iSc  nuilo  alio  natura  huina* 
H.i,  &  diumaiunf^y  fuiuiti  viiofupp«fito,  qui  e(i  Deus,  &  ho- 
|Do  .  Cumcrgofupiadcciaratum  iit  ,quod  Icfus  N.izarenus  fic 
verus  Chr.ftuSjfcquitur  quod  cim  marer  Maria conccpit  cun>, 
$c  pcpcnt  virjo,&  per  confcq«en$  fanftilfima.  Nec  ludaci  pof- 
funt  autoritatcm  przdi^am  ncgare ,  quia  non  folum  accipit  de 
trSfl  itione  Hieronymi,fed  ct  de  tranflationc  fcptunginta  iiiter- 
prctum  qui  fucrui  Iudxi,&  in  Iege,&  prophctis  pcntiliimi,  ^m 
qp  dicit  lofephus  antiquitatis  lud^iicx  iibru  11.  Itc  ide  oflcditur 
n  illud  qd  hjbi-f  Ifa.9.  Tnruul»!  :i;ttus  cH  tiobis,  &  jiliusdatus  efi 
fiM'i<,&c.  qrf  ("m  Hcbrxo$,&  Latinos  intcllrgitur  ad  litcram  de 
Chrido.  Et  (ubdhm  .hidcm  .  MuUipl:c(ib:tur eius imperium  ,pro  > 
quoin  Hcbrxodicitur,  leniarbehamifra,  quod  fonatin  Latino> 
ad  multiplicandum  principatum,  fiuc  imperium. 

Circa  quod  fcicndum,quod  in  Hcbraromem  iitcra  duplicaf, 
vt  patct  pcr  Hicronymum  in  Prologo  Galcato  ,  &  vn.^  vocatur 
mcm  apcrta,&  iIbpon'turinprincipiodiiflioniSj&  innncdio,& 
non  in  finc.Aliadicitur  mcm  claufd,&  frribitur  in  finc  diOionis; 
non  auiciniapiincipio.necinmcdio.In  h'K  aatcm  iococontra 
fuam  naturam  mem  ciaufa  ponitur  in  medio  difVionis  ,  cum  di 
citur  lcmirbe,  cft.n.pnma  iitera  huius  (yilabac  niar .  Et  pcr  hoc 
Prophcta  inlinuarc  voluit  ftu  Jiofis,quod  pucr  dc  quo  loqucba- 
tur  ,  nafcituroscratdcmatrcclaufa  viraiinitace.  Sicut.n.fiirnrx 
grammaticilcs  a'iqui  J  Itgnificant  jncclligecibus,  ira  modus  fcri- 
pendi  iiiroliius  psophctarum  ponituradlignificandum  aliquid 
intelligetibus.quod  eft  vu!garibus,&  fimpiicibus  oocultandum. 
viidc  liiiro  qui  dicitur  Sab ath.apud  Hcbr^os  autcntico  dicitur. 
M''oi  daufa.vcrbum  ciaufum  ligmficat, 

Idcmautcmpetfuadcturpfr  liiudquod  habetur  Ifa.  i  r.a. 
t^rrdiiiH-  vrjijd  de  tadice  !f(J'c,&  flos  de  ^-jdice  eius  aitendet .  Haec 
jutoritasadlitcratnintcliigiturdcChnfto,  vt  fupra  oftcnfum 
ctl qui  per  florem  inrclhgitur.qura  iicut  iinc  arbons  corruptio- 
pcHosabca  cgrcditur  ,  ita  Chriftusnafciturus  eraf  dc  matre 
^blquc  viigimtatis  corruptionc. 

Itemctism  pcrfuadctur  per  hoc  quod  dicitur  Ifa.^d  c.  Antc- 
quam  parturirct  pepent,&c.  l^ariurire  eft  dolorcm  paitusfcnti- 
re.non  auicm  dicicur  de  aliqua  mulicre  quod  ipfa  pcpcrerit  abf 
quc  dolorc  partus,exccpta  domini  Icfu  Chrifti  matrc. 

Item  Ier.5 j .d.dicitur.Tv^owaw/jcJer dominHs  fiprr terram,mu- 
lier  cinitndabi'  f-rHnu  Per  hocquod  dicit  Proplicta,  nou>jm  fa- 
ciet  dominus ,  manifcftc  oftendit  infolitam  rcm  futuram  i  df\o, 
&  aiiasinauditam.Ethocfuitqpadovirgobcatadiuinitnscon- 
cepirlcfim,  virumfcientijs,  &  virtutibusab  iiora  fuxconcc- 
ptionis  pcifcauin,&  lic  cum  fuo  circqndedit  vtero  virginali. 

Itcm  hot  fuit  lignificatum  Ez.echielis  44.3.  Et  dnn  dominus 
dd  mi- ,  porta  hxc « Ljufa  crit ,  &  non  aperietur ,  «<r  Wr  non  tranfibit 
ftrtam:  q:>nn>a->,  doni.us  DtH<:  Ifraelnigrediis  tflprr  eam^eritque 
f/j«/".j,&hircftfinis  \crfus  in  Hcbraro.Per  iiancportam  jntelii- 
eiiurvirgoMuia,  pcrquam  Dei  filius  vcnir  .id  no«  ,  &  cxiuic 
X)e"«  &  homo,il.iuliirnvirginit.uisiiitcgrapermancnte. 

Itcir  Rabi>iB.irJthiasexponeiisiI!ud'Thrfn.vl.a.  Pupillifa- 
fti  lumu* .nblquc  patrc,dicit  quod  D<us fanaus, &  bcnediftus 
ait  Ifrac!i,^',.c,;,r«y(//conj?M»,e.  Pupillifjai  fuirusabfqucpjtrc 
rcdcmpt or  quem  cgo  fufcitabo  cx  vobis  iiiie  patrc  erit .  f.  m  (cr- 
ris  ,  licut  cft  line  matrc  in  coclis .  Et  fic  fccundun^  cum  apparct 
Virgmifas  Marii  matris. 

Item  Dominus  Bon.iucnturaquondamordinis  fratrum  mi- 
norum,cpifcopus  All^ncnlis,  fupcr  5.fcntcntiarum,  diftinftio- 
pc  j.loqurnsdcfanaiHcatione  Maria:,dicit.Iudxiquidam  aftc- 
runt  dc  ca,  quod  quamuis  cflrf  pulcherrima,  a  nullo  tamen  ho- 
irine  (uit  vnqu.im  roncupiia. Vndc  autcm  accepent  lioc  diaum 
Iudxorum,ne!cio,fcdnoncllvcrifimiic,quodtali«;,.iciatujdo- 
ftorporwc<;it»iJudioftriptisfuis,  mfihibucnt  abaliquoioco 

gytfntico. 


autcnfico.  ]<^;it!o  autrm  quare  nrn  ftsit  ibliominibuscondini-  ^ 
ta,p()iclt  ;llignari,quia  dilpolitio  mcntis  magii  rcliicct  m  fuic 
oujm  inalijs  partii.u<  propicrquodex  plcnitudincgratiarcxi- 
llcn'is  in  eius  mcntc.ficbat  qusd.im  rcI"ulgcntM  in  iplius  facic , 
nu2  in  honnnibus  iplam  intucntibus,concupi(ccntiam  non  ex- 
cit.diat,fcdmagis  c.*mrepriinebat.  Et  hoc  niododcainabil.tate 
Iii)ftiScb.iltiatii  dicitur.Nectirccrat^vtqucm  Deust.inta  pcr- 
fuderat  gratia,ab  omiiibus  amarctur.Confcquentcrdcciara:ur 
f,in'titas  virgiifis  M  iriar  pcr  fcripiuras  Saraccnorum.i^icitur.n. 
in  AlchoraiioMahuiriCti.Dixerunt  aiigcli.  O  Mana.Dcus  vti    f  „ 
quc  ciegit;e  ,  &  puniicauit  tc  ,  cleg  t  te  cf.iram  fupermulicrcs  t«!{  mom.i. 
fccuIorum.FtemibidcmdixcrunT  ange'i.O  Maria.Dcusannun    iinaiut»  J 
ciattibivcrbumexiplo.nomcn  cius  Ic:u$  fil  us  M.;rif,&  cris  ho  "* 
norabilis  in  lioc  fcculo,&  m  tatur^tcm  ibidcm  dixit  spfi.lieHS 
mcus  quomodo  eiit  filius  mi'ii.&  rnn  tit^it  vi.e  bnmo^  Dixit.Sicut 
Dcuscrcatquodvulr.cumdccrcuerit  vtuiucnliquid.dicitrcfto, 
&  crit.Et  inlibro  Albo^anqui  cftauthcnticus  apud  cos   L>ixic 
Embona  quod.Tudi'Jit  nuncii.u)  l)ci  d.ccntcm.  Nuliusdc  fili;$ 
Adam  naftitur.qucm  non  tangat  Satlun   &  idco  plorat  voiifc- 
ransexcius  taClu  ,  pixter  M.iriam,  &  filium  eius.  }  criiuntiuai 
Dei  autem  intelligii  Mahumcinm.  Itcmdirit  Fliumiirim  pro- 
phctain.i.Mahumctumdixiir?.  Multi  pcrfcfti  tuerunt  ex  htjmi- 
nibu$,nuna  autcm  Cx  mulicribus  vnquam  fuit  pciR^a,  n.fi  Ma 
ria  tpatcr  kfu.Has  .lutcm  Itripturas  Saracenorum  induxi,  quia 
fecundum  Apoflolum,  opotrct  finOos  tcftimonia  habcre  ab 
hisquiforislunt.  Patct  igitur  feci)ndum,quod.f.Ii:d,Tus  arsue 
doaccipitfailum.Nuncrcftat  oftcndcrc  tcrriim,qHarequatuor  •Timj.V 
ciuiicre$fupradiflx.f.Thamar,Raab,Ruth,&  BcthfabeencnTi  o  ■-     e 
nanturingcncaIogiab.iluatori$,  &  nonali.c,  vt  Sara,  RcLnca,   ui' .i  ; 
&  iicdcplunbusaiijs,  qux  cominendanturin  facra  .Q,rijtUTa,  .mcntum 
quiahoc  vidcturquxrCrc  argumcntum.  Ad  quod  rcfpondft  '''"" 
Hicronymus  fuper  Maiihaeum  diccns .  Notandum  in  gcnealo- 
gia  Saluatoris  nuliam  Ijnftarum  afTumi  mu!icrum,  fcd  cas  t,in- 
rumquaslcnpturarcprchenditjvtqui  proptcrpeccatorcs  veiic- 
rar,dc  pcccatricibus  nafccns,omnium  percara  delerer. 

Scd  hxcrefponfionon  uidcturbona  Prirooquia  ins;cnpalo- 
gia  Saluatoris  ponitur  Maria  fanftarum  fuirtiliiaia  .  ^cd^.  quia 
cx  e.idetnrationcibidcmarguit  adoppofitum.f.qui  dpp  pctca 
tum  Ath^!ixfi'iae  Itiabelisquxerat  idololatra  ,  &  ad  idolola-  E 
triam  traxic  loram  maritum  fuum,&  filius  amborum  Ochozias 
&  ncpos  Ioas,proncpos  Amafi.is  toliuntur  de  gencalogia  S.^Iua 
toris.Etidcoaliterertrcfpondendum.fquod  pr^didiquatuor 
mulicres  nominancur  in  gcnealogia  Saluatoris,  ad  excludcdum 
falfamopinionem  quac  pollctonri.Cu  n.dicicurin  g  cncjilowia 
.Abiahnm  lenuitlfi.i.  ,intellig;tur  de  Sara  vxore  eiu<  prinnpaii,. 
&  prima.Eodem  modocum  d.citur,//j.tcx'"'.''<'>/'U')/;,mteliig.- 
turdeRebecca,&  fic  dc  alijs.Si  ig  lurfic  abfolutcdicerctur.  Ut- 
das  autemgenuit  Tha>ef,&  Z  ir^rrty  poifet  opinari  aliquis  quod  ef 
fct  de  vXorc  fua  vera,quod  eft  filfum,  qu;a  Iiidas  non  co2;nouic 
Thamar  affei^umaritali.ProptcrqHodad  excludcndum  ratfarn 
opinioncm,  Huangclilta  nomcn  1  hamarexpreliit .  Similirer  fi 
fjiceretur.j'.3/wo«a;>.'(-«?cj(7/«.;r£o<2^,prarcisecrcdcrcrurc]uodef- 
fct  dc  lua  pnma  vxorc  ludi^a  nation.; ,  quod  non  crar  vcrum,  & 
ib  nomc  Raab  ibi  cft  exprcflum.  \':t  ide  diccdu  dc  alijs  duabus . 
Rurhji.nofuit  prima  vxonpfius  Booz,ncc  Beihfabce  ipfius  Da 
uid.led  fucrunt  cis  ex  accidcii  coniund^  Ruth  vt  fufcitaret  ie- 
DiCH  defunfti,&  Bethfabcc  nc  morcretur pp  crimcn  adulcctij . 


Ecundo  accipit  ludaf  us  illud  ^uod  habcrur  Matth. 
}.d.Tunc  venit  Icfus  a  Ga'iLfa in lardanem  ad  loan- 
nrm^vt  bapti-T^irctur  ab  f(;.Scquitur.  Baoti^^^ttus  .lu- 
tem^confiiim  afCcnd.t  dc  aqHa,&  ccce  apetti  fHnt ,  a 
cceU  &  vidii  fpiritttm  Deijicu'  coluthbarn  ventenierr, 
&  defcndentfm  fuper  fe.ExlvsGc argwt.  Chriftiani  d'ci"itjquod 
baptifmus  cft  ablutio  peccatorum,cum  igitur  lelus  Naz.irrnus 
fuit  baptizatuijliabuit  pcccata  nblucnd.i,  quod  ipfi  negant,  aut 
illcbaptifmusfuitfruftra  ;  quod  ciiinconucnicns  .ipudcos .  Ec 
quiadicunthuncbaptifmumfuiflca  Dco,  Dcus  autcm  nihdfa 
cit  fruftra .  Item  per  hoc  quod  dicit.  F'tiitfpirit»m  Dci  vrnier.ten 
fnper f  .^aUus  autcm  vcnit  vbi  prius  crat,fed  vbi  non  cr-Tt ,crgo 
fpirituflumflus  in  Icfu  Nazarcnoantcb.iptjfmum  nonfuit,  & 
tamen  tunc  erat  incipicns  tnccfinium  annum. 

ItcmpoftgenealcgiamChrifti  Euangeiiftaficdicit.  0/iw(j^.^ 
defpoi^fata  Ahma  mairreius  lufrph  nntrquatn  cnnuetnient  itruema 
lU  ii<  vtcro  halnns d'  fpirhitfjuno.  Ex quo fequitur  fecundiim  c- 
ius  di£\um,quod  Icfus  N.izarrnus  aprintipin  fua-creationi»  iia 
buit  fpiritumfari^fi.  &ficin  diftis  fuis  implicatnrcoutradiflio, 
fciiicetquod  fcrusNaz.ircnusantebaptifaium  habuit  fpiritum 
fanftum,&  quod  non  h  ibuir. 

Rcfponfio.  A  d  pnn-u  diccndi"  g>  'pfinc  Chrifti  baprifrru^  eii 
ablutiopeccatorQ.noailtbaptifmusIfanis.ficuripfedixitM-'"^- 
^.c.Ego  qutdc  baptizo  vos  ip.  aqua  in  pocniicat*a,^  aiit  poft  m<= 

vcnturus 


Obic 

lll.t  liU 

ciinda.y 


F 

SeciinuJ  ; 


Rerpenl  a^ 
piimatt 


721      impugnatoremeuangeljjTccMat.    1722 


^  vcnturus  eft.forrior  mc  cft.cuius  noii  fum  digntis  portarc  calcia 
•^  mcnta.Ipfc  vus  bipriiabit  m  fpinturanilo,  jelus  autem  Njia- 
renus  fuit  baptiz.jmsl>.Tpti(mo]oaiinis  tantmn  ,  tjui  noa  erat 
abiutio  pcccatorum,&  ideo  non  conciudit  argumcntum.f  quod 
Icfus  habuerit  pcccatum  ablucndum.  Dato  ct.aro  quod  fuinct 
baptizatus  bapnfmo  fuo,qm  clt  ablutiopecciiiorum:  non  rnfc- 
quitur  q)  habucrit  peccatun»  ab'ucdum,quia  fandificatiin  vte- 
ro  baptizandi  funt  Chrifhbaptifero,  &.  thnon  habct  pcccatum 
abluendum.  lefusaiucm  ab  innanti  (uacconceptionisnofoium 
fuit  fanftilicaruSjfed  ctiam  fan6tu{r.indorum  .  Quod  autein  ar- 
guitur  vlirai  Ergo  Icfus  Naiarcnus  f  nt  bapnziius  fruUra.  Di' 
ccudum  q)  non  fequiiur.quia  per  hccapprobauit  baptifmu,  & 
pdicatione  loannis,  &  ptaftu  liiae  un£lilnmxcainisdedit  vim 
regeiicratiuim  ipfisaqu  s.  Nec  fimiHter  fanftificatiin  vtcrofru 
ftra  bapt  z,intur,quia  perh.)C  rcgcncrantur  in  Chrifto,  &  mcm 
bra  cius  cffi-rmntur.fcripturas  a<itcm  noui  Te(bmcnti,&  catho 
licoruradocloruraioqucntesdeb.jptifmo,&  cius  cflfe^lnjdimit- 
to.ium  quiafuntnotae  tumqaia  a  ludaeis  noa  rccipiu  it,&  ali- 
quas  accipio  dc  vctcri  Teftamcuto,&  de  diftis  do£torii  Hcbrai- 
corum.Vndc  fupcr illud  Ecc.i.b.^f^/Wir.lt  '/uod  fuh^UMci c/ttodfit- 
turum efl.Rihbi  Barachiasdicit.Sicut  fuit  rcdemptorprimus,nc 
crit ,  &  vltimus .  Rcdcmptorptimus  .;f.Moyfcs  fccit  afcendere 
j»utcum,(icutdicitur,  Nu.ai.d.  Sic redemptor  •pltimus  (fuitflrcx 
MiJJias  afcendcre fitciet  aquas  jicut  dicitnr  lohelis. vlt.d.£i  fons  de 
dorno  domini  egrcd!ctur,<!r  irrigabit  torrentem [pinurnm.  Haec  funt 
verba  doftoris.Per  torrentcm  fpmarum  iiuclligitur  multitud» 
pcccantium  ,  fiHcpeccatorum.  Aliqui  Hebrzidicuntquodifta 
elHitcra.EcirrigabitplSjniciem  Ccthiin  ,  Eftautem  Ccthimre- 
gio  Grxciz  ,  de  qua  Alexandcr  magnus  exiuit  ad  pugnandum 
contra  rcgcs  perfaruin,&  Medotum,  vt  habetur  i. Machab.t.a. 
£t  fecundum  hoc  ifta  prophetia  fu  t  impleta  ,  quando  Apoftoli 
przdicauerunt  Grzcis,&  eos  baptnauerunt. 
B      Item  Ifa  44.a.  l^oli  timerefetue  meus  Iacob,&  rcS/ffime  tjuem 
f/eg/.Effundam.n.aquaro  fuper  fcientem,&  fiucntc  fupcranda. 
E^undam  fpiritura  meum  fuper  femen  tuum,&  benedi^ioncm 
nieam  fuptr  (Iirpem  tuam.  &  germinabit  inter  hcrbas,  iicut  fa- 
liccs  luxta  ptztcrHuentes  aquas  Ifte  dicet,  domini  cgo  fum  ,  & 
ille  vocabit  in  nomine  lacob,  &  hic  fcrbct  manu  fua  diio  ,  &  in 
nominc  Dcilfrael  aftimilabitur.  Perhoc.n  hccquod  diciiur. 
EffMdim  n.aiuam  /■'/3e)-//m»rtw.intelligitur  baptizatio  luda-o 
rum  fidem  Chrifti  deuote  fufcipientium.Et  per  noc  qd  fubdit. 
£r^/«e«4f«/5er  jr/(i4i»,intelligitur  baptizatio  Gcntilium.  Nam 
Gentilitas  non  fucrat  irrigata  dcxfltina  lcgis ,  &  prophctarum. 
£r  quod  ifte  fit  intelleAus,habetUT  per  gioflam  Ra..Sa.fuper  il- 
luic^uodkx^hittiT.Et germinabuntintir hetbas^&c.  Idcft,in  me. 
dioElau.Fer  Efau  veroipfe,  &  alii  doftorcs  Hcbr^i  inteliigiit 
Romanu  imperiii,q«f  fufcepit  Bde  Chrifti,&  baptifmii,  vt  patet. 
Sequitur.ifte  dicit  dfje  ego  fum.  Gloira:  Ifti  erunt  iufti  perfcfti, 
quoddeaportolis  poteft  luftcintelligi   Et  itle  vocabit  innomi- 
ne  lacob.  GlolTa.  lih  funtparuulifilijimp!orum,quodconufr- 
nienter  intclligitur  de  filii.s  ludzurii  per  apoftolos  conucrhs  ad 
Chriftii,patribus  eorii  in  infidclitate  trmanentibus.  Hic  fcribet 
manu  fua  di^o.Glofla.Hi  funt  u'ri  pocnitentiz,  per  quos  conue- 
nientcr  intelliguntur  Chriftianirehgioli .  Et  in  nominc  Jfrael 
artim  labitur.Cjlofla.Ilii  funtconuetfi  dcGcntibus.  Illis.n.ap- 
plicaturnomcn  Crael,  fm  qd  dicit  Apoflolus  ad  Ro.2.d,Non 
^  qm  in  manifrfto  ludxus  cft.&c.patet  igitor  ex  di^is,  ^  glcfla 
Ka.Sa.touenicter  aptnfad  propofitum  noftrun<,^uis)iocnoin- 
tcderit.Dcus.n.anqn  mouec  lingua  hominismali  ad  anniician- 
diialiquaveritate  prztereiusintetione.  SicutCaiphas  lo.i  i.f. 
Awxt  AcC\\t\{\o.Expeiit  ■pobis^-pfpnus moriatur  Ijomo pro populn, 
Intcdebat  n  folualios  inducercadChriftCioccidcdu,  fedquod 
vcrbii  fuii  fignificauit  mortc  Chrifti  proficua  ad  fpirituale  lalu- 
tc  populi,  hoc  fiiit  pter  cius  intetione .  Proptcr  qd  Euangelifta 
fubdidit.Hof  <!«'? «//.rif  non  afemet  pfu.{cd  fupplc,  a  Deo  hc  cius 
lingua  moucte.Simile  aiit  habef  Nu. 2 1 . e.de  aiina  Balaam .quae 
protulit  verba  rationabilu.vt  patet  ibidera,  Dcomouentelin- 
guim  ciuspcr  fc.vel  per  angclum,illa  tfi  non  intellexit  vetba,q 
protulit.cum  non  hal)erctrationem,necintclle£tum. 

Ite  fup  illud  Gcn.49.b.Z,;ijanf  ad  uineam pullumfuii,  &  ad ui 
lemjtfili  mi,!rftnam  fM4W,dicit  glofla.Hic  eft  de  quo  fcriptum  cft 
2ac.9.c,Sedcn$fupafina.Scquif  inglona.E^^Mowej/oer/Vjd^e^.^ 
ficut  di^um  ert  Eieih.  ^^.c.htejJunUMnfuper  ws  atfua  mundam, 
&  mundiibimini  abomnihusinquiname'itiiVt/irii. A\xthorit3%ame 
Zachariz  hic  indu.5ta,f  m  do^orcs.Hcbr^os.intclligitur  ad  lite 
ram  de  Melfi.i,ficutoflcnfum  eftfupra.  Etpcr  gloflam  Hcbrai- 
ca  hic  indu£ta  habetur,  quod  ht  mundaCurus  p.*pulum  luum  p 
cifufionem  aquz  mundz.qux  proprie  dicif  baptifmus  Chrifti . 
Itc  de  baptifmo,&  cius  elfccia  dicitur  Zac. i^.z.ln  die illa  oit 
fonspjtem  domni  Dauid,  &  Ijaoicunt^hui  lcrMfalcm  i>i  ahlutionem 
f(rcC(ifor«w,«^  w/e»jnr«a/.«.Perhocquoddicit.  F.ritdcft-.turn.pi- 
tetquodnnn  poteftintclligi  de  aliqna  ablutione  vctcris  legis. 
Nam  umncs  Ui(  crani  ftatuiz  loD^c  antc  tcmpus  Zachariz.q^ 

autcm 


>7- 

,cr 


autcm  uucJligatur  dc  baptifmo  Chnfti.pater  p.Ilud  quod  fub- 
ditur.£t entin di-  iladi. it aow,nus,x,rcuu  u,/.iipa&uo. ,.omii;a 
tdolorumdeterra.Qacd  implcrum  fuit  tcmp..rcainfl..&  <!.fci 
pulorum  cius,  perquorum  pradicationem  idololjrnacclf.uit 
pcr  totum  mundum.cxtcpt.s  quibuldam  baibari.sin  .iouilo..ari 
panc habif ant.bus.  Sed ciuomaii.  hoc  n.-odicum,&  relpeft  uc, 

idco  quah  pro  nihilo  reput.uur  (cci.ndum comnuinrm  modura 

ioquc.ndi,&  ctiam  (ecun.lum  d.  annam  Fhi.2  phylicorij    Ncc 

obtUi quod  d.cit.Domu.  Dauid,  &  habitannbu,  Icrufalem.qa 

ler  jo.b.Chrirtus  nominatnr  nominc  Dau.d.vb.  dicitur.Scruiet 

domino  Dco  (uo,&  Dauid  regi  fuo .  Non.n  poteft  mtclliei  dc 

pcrtoiia  Dauid  qu.  mortuus  erat  pcr  quadrinncntosannos"antc 

cimter.tt  quod  ...tclbgarur  de  C  hr.iio,parct  pcr  rrallat.o- 

ncm  Chalda.cam,qu$  l.c  h^i^-t.Etcnler.tcoram  DominoDeof.o, 

&  obcdccnt  AU-f/,a^plio  Da,  w.Lt  (ic  per  domum  Dauid  intclliei 

turh.c  fam.l.a  Chnrt,,&  cadem  rai.onc  pcr  lerufalemmilitans 

.ecdeha.Uic.turaurembaptifmus  fonspatens.quia  null.  pctcn 

tidebitedencgatur  Etin  ablut.onem  pcccatorum,&  mei.ftrua 

tz.proptcr  pcccatum  aftuaie,  &  orignalc,  quod  contrahitur  in 

Vttro  matns.Quod  autcm  poUca  iubd.tut  arguendo.A^/V/V /c/V 

tumfandum  def  e"den(e>,.pa>t  cd  mljam,&  vtnienten  fuper  fe,i 

go  ame  non  habuit  fpiritumfanftum.Non  valct,quia  ^Rc»  ? 

'^■diotmjic  Eii(x.yCumcjueca>ie^etpJallrs,f,a^e!if,pereummu^ 
tms  dotmni .  quod  intelligitur  de  fpiritu  prophetandi,  &  tamen 
de co dic.rur  ante t.t:Ap.lycc,ucm,fpiritusEfufperEUf^um. 

tt  quod  (ubditur  argucnJo.  ■^ullus  vcnit  ubi  r,iuser.-,t .  Di- 
cedum  quod  vcrum  cft.co  modo  quo  prius  crat  .bi,f«d  alio  mo 
do  poteft  ven.rc.S.cutdicitur  Gcn  aj.b.vbi  dit^uur.Dtxitdowi- 
nus ad^btabam.CUmor  Sodomorum,  &  Gomorrxorum  hiultiplka- 
tas  eji. Sequitur.D  /  endam.&  uidcbo  ttnum  clanuhem  au,  aJ  n,e  i<e 
tiityoperc  con.pleueriniy&clion  eft  perhoc  .ntcliige.idum,  quod 
antcnonefleim  Sodoma,&Gomorra,nec  vidercteorumtaaa 
cum  dc  necclfitate  fit  vbiquc  pr^fens.iicut  duitur  Icr.  a^.c  Coe 
lum,&  terram  ego  implco,dicit  dominu$.&  omnia de  nect Ifita- 
te  videritab  ?terno.Diciturergode(ccnd.ire&  vidiflcproprer 
nouum  ett-.aumqucmfccitibi,  f  (ubuerlioncmSodomz,  & 
Gonorrz . Erat  ibi  .g.tur  anteficut conlcruans .n  eiire,  fcd  dc  ^ 
fccndit  ibi,ficut  puniens.  £r  Cmiliter  dic.tur  tunc  uidiflc,  qu.a 
fccundum  modum  loquendi  fcripturz,&  ctian:  hom.nu,Deus 
d.citur  nou  vidcre  peccata  hominum,  quando dilfimulat  ca  pu- 
nn  e.Nec  per  hoc  importaf  aliqua  mutatio in  Deo,  fed  in  crea- 

tura.Su  fuoroododicendum  inpropolito,fpiiituffanausfuitin 
Iciu  Nazurcnoab  inltanti  fuzfonceptionisper  plcnitudinem 
§ratiz,titutdicitur  Io.i.b.r/(/,»,„jr«»}  <fuuft  uhigenitum  «  patre 
plenumgraii*,&  ueritatis.Er  hoc  przdiftum  fuit  Ifa.  1 1  .a.  Egre- 
dietHt  u.rga  deradicc  Icfji,c  fios  de  radice  eius  aj.  endet^fj)-  requic 
fcetjuper  eumfpirttus  domtni,fpir.  tus  fapieniia:,(y  tnteili  ilus,lpiri' 
tus  conftltj„^foriitudinisJpiriius  fciemine  &  victatis,&  rtplcb.t  cu 
fptrttustimoris  domin: .V)\ot\xx  tamc  ven  flc fupcr  cum .n  baptif- 
mo pcr alium modum .  f  in  l.gno  v.hbii. columbz  reprcicnran- 
tis  m  Chnfto plenitudincm  gi  atiz.uon  tunc  a( ccptz,fed  pr. us, 
vt  didtum  cft .  Tamcn  plcnitudo  gratiz quz  latcns  crat  in  lefu 
Niizarcno  ,  fuit  tunc  manifcftara  loanni  baptiftz  in  vifibili  fi- 
gno,licu:  ei  di«um  crat  a  dnu.Sff( ,  q,.euid,  risfpintum  d.fcende 
ttm,  &  mantntcrt, Juper eurr., hit cfi quibaptr^at in fpirtiufanlio 
&perprzdicat.oncmIoamusalij$fuitdiaum,  ideofubd.rur!  ^ 
Ettgo  uiat,&  teiiim„ni„m  pch  bui,quia  hit  cfifi:ii,s  Dti.lWi  tam£ 
qu.erantcumIoanne,quaiidocoIumbadefccndit  fupcr  Icfum 
viderunt  cum  eo,&  voccm  pamsaudierunt,  qma  lolumba  illa 
non  tuitimag.naria,fed  vera,&  vi(.bilis,&  vox  diuimtusforma. 
ta  (cnhbilis.Fuitautem  lunc  neccflar.a  man.fdtatio  plenitudi 
nisgratiz  m  Chnfto  primo,  vt  prophctia  Ifaiz  przdiaa  oftcn- 
dcrttur  in  lelu  implcta.  Secundo  qu.a  cto  poft  baptifmum  crac 
przdicaturus  legem  euangehcamquzcftlex  grat.z,&percon 
lequens  autor  eius  oitcnd.  debuit  plenus  gratiz.  Ideo  tunc  au- 
d.ia  ett  vox  patris.tf /c  efifilius meus dileiius^in  quo mihi cdphcui , 
tanquam  autore  euangclij. 

Quod  amem  vlt.mo  arguit  de  contradiftione  in  verbis  euan- 
gcliiiz,patct  falfum  cx  przdift.s.Nam  al.o  modu  vcnit  fpirituf 
lauttus  fup.Iefum  in  baptifmo  quam  pnus  crat  in  iplo. 


Ad  fecuBdam 


^  Ertioaccipitiftcludzusquoddicitur  Matih.  4,   a    °^';'^'>  pr> 


Cumiiiu,uiffetqu.id>agintadiebus,&quadraguuano  ^l  ic.t.n.um 
(-  ffi  rO/^     ctibuspajiea  eftiri^t .  Et  ai  ccdens  ttntatordixit  ei :  Si  «<  tentaiion* 
Kfl^^  fili"^  ^"  ".«''^  '*(  lapiiiei  ijlipanesfiant.  Q^,}  rffpon-  ^'""'* 
densdixitei-.ScripumeJl-.lion infdop^ne  ,i,.th'jf,iO 
fed in  omni  verbo  qi,od  precedit  de  ore  Dct.  TiViC  ajfumpfit  cum dia- 


bolusinfa>i£lamciuitatem,&flatiiiteumfHperpinnaculnmtcmpli.^ 
&  dixit  ei.SifiUus  Dci  rs,mittcti-  deorjum,^ c.Sec{mtut.Ait U:i  Jc- 
fus  rurfum.Siriptum  eJi,>on  tentabis  Dort.h.um  Deum  iu,m.  ex  hii 
arguit  irtc  ludzus  fic,Chriftiani  dicunt  Icfum  cfle  Dcu,  &  qn^ 
laus  cll  Deo  ieiunare?  quifi  dicat  nulla  ;  quia  Dco  non  compe- 
ut  comcdctc ,  vel  icmuarc .  Ptopter  quod  faoc  videtur  dcr.db.- 

Ic,& 


7i?     impugnatorcmcuangelijTecMat.    1724 


'.ccvai^ 


Tert* 


P 


^  lc ,  &  adhuc  ma^is  illud  quod  fubditqr ,  Ef  poneaffurijt.V.t  ipa 
A  Kimcfurn  Moylcsqmfuit  homotaofum.poft  ieiumuto  quadra 
ginta  dicruin,&  quadragmta  noftium  non  cfurijr. 

4tem  ctus  pnmi  rcrpoiifio.qui  diuit.Tv^oi  in  Irln  p.ine  riuh  ho 
tuotltdinawiii  vab' quod procedtt  deoreDei.  Vjdctur  irrationabi 
jij.  Debuiflct cnim  dixilTc.  Scd  jn  omni  re  qax  proccdit  dc  orc 
|nco,li  crat  l)ciis,qui  poteft  yitam  bominjs  conftruarc  dc  omni 
|-c,(luc  lit  lignum.huclapi$,vcl  aiiud  buiufmodi. 

Itcm  ciUS  fccunda  rcfponfio  qui  dmt.T^on  te-itabis  (Ir^r.iium 
X)f«w  HMW.  Noii  vidctur  bona.  piimonuia  in  ipfocrat  potcllas 
faciendi  miracula,  &  idco  fi  midflct  fc  d(.er(um  fiiic  I.T(ionc  ali- 
qua,  non  fiiiiretibialiquatcntatiodiuma.  Sccundoquia  viri 
fanfti  lcguntur  j^eum  tcntaflc,ncc  cx  hoc  rcprobantur  iii  facra 
fcriptura.fcdmagiscommcndatuv.f  lilias  j.Rcg.  ig.d.quidixit. 
Deus  (jui  txandi.  rtt  pn  i^>em,if:J(  jit D.us.  lit  Ellfxus  4  Rcg.6.c. 
diiiitadrcgem  Ifraclde  NAsmanlcprofo.  rf/jifrtf(/»jf,c'-/iw' 
propheiamtjjlinjpatl.  SimilitcrGcdconludic.  6.  g.  tcntauit 
J)cum  quxrens  fignum  in  vellcre.Vadc  dwtt.^e irafcatur  furor 
luuf  contra  tneji  adhuc  tentauci^tft?mm  tjuxtens  in  vellere .  Itcm 
Dcus  noti  inducit  homincs  ad  malum,  inducit  autcm  ad  fuijp- 
fiustentationem,Malach.3,c.7>//"are(n«'JCW(/cc/'^aw;»;  hoiretm 
&  ftt  cibi-l  in  domo rnea ,  & probate  me  fupn  hoc  dii ii  don.inus ,  Jr 
non  aperufro  fohis  catxra^as  cali,  &  effudcro  benediiiivnem  meata 
Vj^uf  ad  abundjnuani. 
^tfyontiq  a4  Ex  fupradiiliis  patct  foluiioprimi .  Di^um  cfl  cnim  fupra, 
ffmm  ^„5 j  Chriftus  in  Icgc,&  prophctis  promiflus ,  futurus  crat  ue- 

rus  Dcus,&  vcrus  homo  m  vna  pcr(ona.  Dedaratum  ciian-i  foit 
quodlcfusNazarcnusctlverusChriflusludafis  promiflus ,  & 
per  confcqucns  vcrus  Deus,&  vcrus  homo,Itcm  dcclaratu  fuit 
quodper  pallioncmfuam,  &  moncQioperaturufcrat  noftram 
f.ilutcm  ,  proptcr  quod  habuit  corpus  pallibiie,  &  mortale  ante 
rcfurrcitionem  fuam,&  hoc  modo  iciunauit,&  cfunjt,afHi(f>io- 
ncs  &  landcm  mortc»»  fuftinuit,&  non  in  deitate  fu3,qu)a  hoc 
cfl  impoUibile.fed  in  humamratc  pro  nobis  aflumpta,&  fic  mc- 
ruit  nobis  grariam,  &  glofiam,  &  fui  corporis  glorificationcm  . 
Vndc  liipcriiludGen  24.5  Int'oduxit  eam  //ijjf^e^c.dicit  Rab 
ti  N4'>yfc^  HadareflTcm .  Hic  cft  rcx  McHias  qucm  elegit  Deus 
fandus.  &  bencdiftus,  vt  coleret  cum  totocordc,  darctque  cor 
fumn  dd  petcndum  miferationcs  pro  Iftael,  &  adieiunandum  , 
^  humiliandum  fepro  eis:ficor  fcriptum  eft  ffa.^j  b.  IpjevuU 
tieraiiis  f-fl propterin-cjuititesnofiras,  ittnutsesi  propter fcclera  no- 
fir.1 ,  <tt(tipt>niip.'C>s  nifir.e  fitper  eum  ,  &  liuore  eus  fnnatifumus  . 
Pcr  hanctraditioncm  di£ti  Rabbi  Mov.  patetquod  quinqua< 
gchmum  tertiumcapitnlum  Ifaix  loquitur  dcChrdh  padione 
progcncrishumaiirfalute.  Quod  autcmdicitde  Moyfc,  quod 
poil.illud  iciunium  non  efurijcJaKum  cft.quia  poftea  non  comc 
diflet.Nic  eftlimilcdc  vrroquc.Nam  Manichii  diduricrant, 
quod  lclusnon  habuitcarnemhumnnam  cxclemenrisoompo- 
litam  ,  (cdcocleftem  .  Ad  quos  repcllendos  ,cuangclium  facit 
meniMncmdeefuric  Chiifti,  ludsi  vcrohoc  non  erant  difturi 
)dc  M''y^^»  proptcrqiyodnonoportuit  quodfcriptura  ficface- 
ret  mcntioiicm  de  cius  efurie. 

Qnodautem  vltcriusa-guit  ludzus  primam  rcfponfioncm 
Chrilti  dicens  Scriprum  eft  .  ?\(or/  in  (oln  0  >r<e  viuit,  crc.  primo 
peicu'it  fcip(amarguensdi£lum  MoyfiDcut  S.a.cuius  fefatc- 
tureire  dilcipulum. 

Q^^iod  autcm  arguit  vltcrius  quod  Icfus  dcbuifFet  dixifTcfed 
inomni  rc,qux  proccditdeorc  meo,non  eft  verum,  quia  Icfus 
voicbat  cciare  diabolo  fuam  deitatCm,  quam  illc  quzrcbat  cx- 
pcriri  pcr  tentationcm.  Fropter  quod  non  dcbuit  diccre  de  ore 
incc*,  quialoqucbdtur  ficuthomocclansfuam  dcitatem  .  Item 
quia  tcntationcm  daemoniscxcludcbat  pcr  fcripturam  facram  , 
ideo  debuit  cam  allcgarc,  ficut  parct  in  rcxtu ,  in  quo  fcribirur 
dc  ore  D.  i.tt  cadem  ratione  non  debuit  diccrc.in  omni  re,  fcd 
in  omni  vcrbo,quia  lic  fcribiturin  tcxtu.Cum  hpc  ctiam  potetl 
dici.quodnihil  arguir,  quia  vcvbum  frcqucntcraccipiturin  fa- 
Cra  Iviiptuta  prorc  v.ida.Nam  z.Rtg.  i.a.dicitur  .  Qjiodcflrer- 
bim  <fit(Hifj  luni  ctl,\.fes  gcfta,vcl  fafta^&fic  accipitur  hic  vt  pa 
jct  liicr.iminiuenti  Deut.S. 
Adferiiam  Quodautcni  aiguiiurfccundum  rcfponfionem  quadicitur. 

C  T^one  tjbidfiiitum  Dcnmtuum  .  primo  pcrcutit  feipfum  ar- 
gucns  dic\um  Moyfi  Deutcrono.6  c.Ciuod  autcm  vltcriusmti- 
tur  oflcnderc  tentationcm  Dci  non  cfle  pcccatum,manifcftc  di 
Cit  contra  dominum  argucntcm  maliciam  populi  Ifracl  Nu.  1 4. 
d.Tcn  auerunt  mc ia-» ptr  d-  c.vu ej.iltem  IMal.j^i^.b.  ^oliic  obdu- 
rarc  corda  vcfira ,  fiLUt  in  exacerbatione  fecniidum  dicm  tentaiionis 
iu  dcftrto,tfbi tentaiierum  mepjtres  veihi-.probaucrunt  &  fidtrunt 
Oper.t  )r,ea.  Proptcriilud  quod  inducit  dc  vins  fan^is  Dcum  tc- 
t<incibus,  vt  dicir ,  fcicndum  quod  tcntarc  cft  cxpcrimcntum  de 
aliquo  accipcrc :  nullus  autcm  quxrir]  cxperiri  illud  dc  quo  eft 
fenus,fcdii!addequocftdubius.  Itc.n  expenri  poteftaliquis 
fidio,  vcl  vcrbo.  Vcrbo  ,  quandoquis  quacritaliquid  a  vicino 
|i*«,vccxj)«iafqrfiiW9arctc»in}  in  «;ccllitatt.  t-atto,cum facit 

aliqqid 


44  recuH4a<n 


aliquid  quod  non  vdctur  ordinabilc  ad  aliquid  ,  nifi  ad  talem 
expcncntiair.  &  talisexpcricntiadicitur  tcntatio.Sicut  cum  ali' 
quis  facit  correrc  cquum,(mc  neccdittte  aliqua,aut  vtilitate.di 
citurtentatio  cqui.quia  taiis  curlus  noii  videtur  ordinabilis  nili 
ad  accipiendum  expcnmcntum  de  velocitatc  cqm  .  Si  ^utem  fi- 
ciat  eiim  currerc  proptcr  nccelfttatenialiquam,  vt  adfusiicdum 
hoftes.vcl  proptcr  vtilitatem  aliquam.vt  ad  capicdum  ccruum, 
noncft  tciitatiocqui .  Dubnaic  .lUtem  dclus  quac  peninentad 
perfcelioncm  diunum  ,  vt  cft  potcntia,  bonitas ,  &  huiulinodi , 
fcmpercft  maluro,&ideoqui  facir,vel  dicitaliquidfinenecc(fi- 
tate  ,  vel  vtilitatc  ad  cxpcnendam  diuinam  potcntiam  ,  vel  vo- 
luntatcmtcntat  Dcum,&  pcctat.Propter  quod  cxponcns  fc  fi- 
ncneccnitatc,  aut  vtilitate  pcriculocxpcftans  feruariaDco, 
tentat  Dcurti.cum  feruari  poireililiomodo.Talcquid  fuggerc- 
bat  diabolus  Icfu  N^azarcno  dicens.  Mittc  tc  dcorfum.  Et  licet 
Icfus  per  virtutcm  diuinam  poflct  hoc  fiiccrc  finc  periculo  tamc 
hocnonfecit,  celarc  volcnsdiabolofuam  dciratcm,  &  cxclude- 
rctcntationcm  dacmoni$,per  facram  fcripturam  rcfpondit  bcnc 
pcr  illudquodhominibus  proliibctur.  Poterat  cnim  tanquam 
homo  per  gradus  dcfccndcre  dc  pinnaculo.  Quod  igitur  argui- 
tur  dc  Elia  ,  non  valct .  Noncnim  pctijt  fignum  pcrigncm  de- 
fcendcntcm,  (inc  vfilitatc,  fcdadquod  popuius  iirael  icultura 
Baal  ad  colcndum  Dcum  vcrum  reducerctur,  vt  patct  ibidcm  . 
Itemhocfecitdepracceptodomini,dicentisfibi.  /■^ade o/ifnde  te 
^chibtSt  prxmittitur  ibideni,&  tunc  reuclatus  fmr  fibi  modus 
proccdcndi  contra  propher;is  l3aal,licct  hoc  non  iit  totalitcr  ex 
preflum  ,  quia  non  omnia  fcribuntur .  li,odcm  modo  dicendum 
eft  dc  Elifso,  Curauit  cniroNaaman  cx*diuir.arcuelatione,  & 
ad  manifeftationem  virtutis  diuinac,vndc  &  Naam,in  rclida  ido 
lolatria  ,  conuerfus  fuit  totaliter  ad  colcndutn  vnum  Dcum  vc- 
rum.Vndcdixit4.Reg.5.c.7v(p«/4a>r/er//«rftt«X'W^r4/)c>/i'C.t«- 
flmn,aut  Vi6li>nam  diis  alienii,  nift  domino.  Dc  Gedconc  vero  di- 
cunt  aliqui  doftorcs  noflri,quod  ex  dcbilitatc  fidci  peti|t  bis  li-  * 
gnuminvcllerei  proptcr  quodnonexcufatur  totaiiter  a  pecca-  p 
to,ficut  dicit  quacdam  glofla  fuper  locum  iftum.Scd  iioc  non  \  i- 
detur  rationabiliter  diittim  ,  qma  fcnptura  no  notat  cum  cuipa- 
bilcmcx  hocfaftojnecfuitpunitusa  Deo,ficut  Zathanaspatcr 
loannis  baptiftf^qui  proprer  dubium  pcti  jt  lignum  dxQtm.f^nde 
hoc  fciainfpiopieT  quod  faflus  fuit  mutus  vfc}.ue  ad  filij  .fui  cir- 
cuncifioncm,vihabetur  Luc.i.f.  Dc  glofla  veromargtnaliallc- 
gata,parum  eft  curandum,ideo  faluomeliori  ludicio,  potcft  ali- 
ter  dici. Vno  modo  quod  Gedcon  fecit  hoc  ex  inftinftu  diuino, 
&  ficnon  peccauit,  inftindus.n.diuinus  nonimpellit  hominem 
ad  peccaucium. Alio  modo  dicendum,  qood  Gedeon  non  dubi- 
tauit  dc  potcntia  Dci  quin  pcr  ipfum  poiret  faluare  populum  , 
nec  de  verbo  domini  difto  iibi.l^ude,in  hacfurtuudim  ttta  libr-ra-. 
bis  lfta'l.  dubitauit  quin  cfTcr  vcrum ,  fed  ignorauit  vtrum  baec 
promiffio  cflet  abfoluta.qux  femper  implciur,  vcl  conditiona- 
lis,  f  nifi  Gcdeon,  &  eius  focij  ponercnt  aliquod  impcdimentii 
per  aliquod  peccatum.Frcquentcr.n.in  facra  fcriptura  intelligu 
tur  promi(fiones  diuinaefaftx  fub  taliconditione,quamuisnoa 
cxpnmatur  ler.  i  8.b  Subito  loquar  dc  gente,&  rcgno,vt  aEdili- 
ccm,&  piantem  illud,fi  fcceric  malum  iii  oculis  meis  vt  non  au- 
diat  vocemmcam,vt  pocnitentiamagam  fiiper  bonoquod  locq 
tus  fum.vt  faccrem  ei.  Timuit  igitur  Gedeon,  ne  per  fragilitaic 
fuam,vcl  fociorum  fuorum  proueniret  impedimentu  diitae  pro- 
milftonis.Petijtcrgohumilitera  Deodoccri  perfignum,  quod 
non  prouenirettaleimpcdimentum,  vtlicconflantius,  &  cxpc- 
ditiusiret ad  praelium,pp  quod  pctijt duplcx figaum,vnum  pra 
fc,aliud  pro  focijs  fui«. Ad  autoritatcm  Malachia:  diccndii,quod" 
ludaei  tcncbantur  foluere  decimascx  pr.xccpto  Dei,(icut  patct 
cx  multis  locis  ve.Tc.&  per  confequens  hoc  erat  necelTe  cx  par 
tc  fbluentium,&  vtilc  ex  partc  rccipientium.Erat  n  ad  fuftenta 
tionem  minillrorum  Dci.  ad  hoc  igitur  induccbat  di^s  popaium 
fuum  per  Prophetam.di.Ihfcite  ocm  decimam,&:c.Qd  aut  fub- 
ditur.7  rtibate rne  fnptr  hoc, &c.  ly  probatc^non  tcnVf  li:c caufaii- 
ter  fic  intcllig^^ndum  ip  foluereiu.  dccimas  ad  probandu.fcu  te- 
t,inuu,li  pcr  hocDcusapcnret  ciscarara£Vasiocli,fcdtciietco- 
fecutiu:^,&  cft  fenlus.Si  iinpieucntis  ptaeccpiii  mcii  de  decimis 
ficuttencmini  &  cgocofequcniermultiplic.ibobona  veftra,fi- 
cut  di  ir;.c.fi.vo!ucriti.s,&audientis  me,bona  tcrr^comcdetij. 

Vartoaccipit  luda-usinuuquodhabetur  Matthai  j.f.  p 
jtudflii  ijuia  diiliirrt  cfl  antifiuis^fwn  pcriitrabsyC^o  aittc  Oi)ieS'^ 
'^^^  dico  Ui>b!s,non  iurarc  omninOy& c.Scqiiitut.  ?it  uiucnifer  «i*'  P"'''- 
mo  vciler., efl cfi,  non  non^ ^und antcm  abundumius cfl,a        , 
tnab efl.  .Audiflis (ju:a dio « tit  antitjuis,oculi:pro oculo^deutcin pto        * 
dciitc,ego  auic w  d^co  vobis, uifn  rififlerc  mdio,fed/i  'jttis  te  pcuulfef 
rii  in  dexteratn  maxillam  pr^be  ei,  &  alwram,  i)  ci  qui  uuU  tccu  in 
iudicio  contendcre,&  tunicam  tuani  tollere.,ditmtte  ci &palliu  &c. 
Et  fcqnitur..y^«(i////J  cjuia  diSlf.in  cU.  Diliges proxi//,i,  tuTi,  &  odio 
hJnbis  inimiciirn  tuim.hgo aiit  dico  V;ihif,iatig'te iniuucos  uiflros , 
& bcnefacitc  his  cjui  odcrunt  u(is,&c.]ixtiiis  arguit  primo contra 
illud  iiaod  d^citui ,  Dii;o uubis noit  iHrureofimufi.  Quia  fcribitur 

Pc»c. 


ijiy    impugnacorcmeuangelijkc.iVIat.    \yi6 


StfunJa 


Tertia 


Quarta 


Deiit.nb 


Dcur.  I  o.d.Dnm  Dcum  tuum  timeb  s,&  ei  foii  fcru(cs,tp/i  nd- 

^f  hirebis,&  in  nornincillius  iurabit,  &  iic  parct  cjuot'  iefusdc- 

A  Ihuitlc^croaDcodatact  iii  moraiibus,  qd  ncgatChriftiahi. 

Jtcm  coiura  illud  quod  fubditur.  Dico  iiohis  non  nfiflgre  ma- 

lo,  Deflruit.n.in  hoc  lcgcm  rcftitudinisiuilitiSj&aDcodata 

Exo.21.0culum  prooculo,&c. 

Itcm  Chriftiaiii  non  fcru  snL  legcm  Icfu  Nazareni.  Nam  pcr 
fraudes ,  &  htcs,  vnus  rap it  bona  altcrius,&  non  foluai  hoc  cli 
vcrumdcfccularibus  feder'3m  derchgioiis  plunbus. 

Itcm  contrailiud  quod  £ah\\'nur.Dko  autem  vobis:dil'.gite  ini' 
TnicnstieUrosybencf.tcitc his  (f-i  ndcmnt  uos.  Nam  Deus  inhibuic 
filijs  Ifracl  ne  amicitias,  vcl  fcedera  contrahc.  cnt  cum  habitato 
ribus  tcrrx  Chanaan  ,  qui  erant  inimici  corum ,  nct  quacrercnt 

RVlponfio  ad  ciuinum  pr^ccptum.  .\d  primum  dicendum.quod  ncgatio  prj 
pritnain.  rcfua  ilgno  vniucrQli  facit  xquipolierc  fuo  contiadiftorio: 
tjuianonomniJ,  &  quidam  nonxquipoUent,  &idcopcrhoc 
quo J  dicitur:  non  iarare  omnin6,non  cxcludit  omnc  iuramcn- 
tum ,  quia  quilibct  tcnctur  fupcriori  requirenti  veritatcm  per 
luramcntum  diccrc  :  ahter  perirct  veritas ,  Sc  iuftitia  in  mukis 
cafibus.Scd  cxduditur  iuramentum  illicitum,  quod  eft  triplex. 
f.f'aifum,quodcaretvcritatc,&iuramcntuminiquum,quodca 
jctiuftitia,ficutcumaiiquisiuratinnoccntinoccrc,&iuramen- 
tum  incautum,quod  iudicio  difcretionis  caret  quod  fit  quando 
quis  mrat  abfquc  necclhtatc,  aut  pia  vtilitatc.  £t  proptcr  hoc 
dicitur  Icrc.4.a.Iurabis,viuit  dominus  in  vcritatc,&  iniuftitia, 
6c  in  iudicio.ad  cxcludendum  tria  pracdi(fta  mramenta  illicita . 
Scicndum  autem  qujd  cx  verbo  Dcuteron.  lo.  fupra allcgato: 
Jn  tioniineil'.ins.i.]dci  iurabis:aiiquidixerunt  quod  iuramctum 
cfietfrequcntandum  tanquamreligionisaftusetiara  in  com- 
muiii  verbo,  vbi  non  apparct  necciiitiS.autpia  vtilitas,  dequi- 
bus  vf  fuifTc  ludzus  hic  arguens.Scd  cp  hos  fit  falfum,patct  pcr 
B  praeccptum  diuinum.Exo.to.b.vbi  dtcitur.  T<(on  affnmes nomra 
Dci  tui in  >j««w.Nec.n.habebit  infontem  dominus  cum  qui  af 

Nfumplerit  nomcn  Dei  fui  fruftra  ,  quod  facit  iUc  qui  iurat  finc 
neceHitatc.aut  pia  vtihtate.  Hoc  etiam  patet  pcr  vcrbum  lerc. 
prxallcgatum.ltcm  Eccl.i  J.b.dicitur.  /^r  muttum  iitrans  reple- 
^/fKr  «vj/^«  fizrf.Nim  ex  frcquentia  iu.'-andi,&  iuramcnto  incau- 
tolabitur  iniurauientiifalium,&  iniquu.Quodautem  (ubdit. 
i";! /f  rroo  v,)2irc/^  f  1^,10»  won.ldclt,limplicitcraftirmandovcrit4 
tem  &  ncgando  falfitatcm,  intclligcndu  eft  vbi  necelfitas  p!us 
non  cxigit .  £t  <f  hocintcliigatur  dc  coi  modoloquendi  intcr 
homines.patct  pcr  hoc quod dicitur,fcrmo  vcftcr:  quod autem 
amplius  clt:  a  malo  cft,non  dicit  eflc  malum,  fed  a  malo.  Nam 
omneiuram  cntum  cfta  maloculpx.vei  pcenj.Iurametu.n.fal- 

Ifum,in'quu,&  inc3Utu,eft  a  malo culpz  cx  parte  iuratis.  lura- 
jpciii  aut  licJtii  eft  a  malo  pjnx  cx  p^rtc  requirentis  iuramciu  . 
hx  humana  namqj  fragilitatcquz  ptXna  quxda  cft  iiifhda  hu- 
niano  grncrJpp  peccajuprimoru  parcnturo,  proceJit  qihomi- 
Tiesfibi  mutuononcrcduntiimphci  vcrboablqueiuramcnto. 
/fecnndam       Qdaur  «Itraarguit  Icsii  Nizareni  dcftruxiirc  legciuftitix, 
acrcctitudinis,non  eft  verum.Circa quod  fciendum,(p  non  reli 
lleremaloaliqiiboniaelf,&  ncceirarm,&  ficcadit  fubpcepto, 
vtpote  qii  cx  tali  refiftcntia  apparct^mani  fcftc  origo  magni  ma 
]i,vt  dillidium  ciuitatis,vcl  rcgni,vel  aiiud  hmoi.aliqn  vcro  cft 
bonu  iupcr  erogationiS,vt  qh  malum  illat u  tolcratur  patienter 
pp  Dcum.vcl  pp  paccm  feruandam,vel  fui  humihationem,& 
licnon  reUfterc  malocad:tfubconfilio.&  no  fub  pracccpto  £c 
in  lilis  duobus  mcdis  loquitur  Saluator,  &  fic  no  exciudit  legc 
iuftitiz,fcd  addit  fuper  hoc  pcrfeilioncm  lcgis  cuangelicx,  ad 
cj  tcnentur  homincs,  fed  polTunt  licitc  dc  iilata  'iiiuria  vindifta 
quarrercfmordine  iuftitix,qn  no  apparct  ex  hoc  maius  malii 
lurgcrcjvt  przdi^um  eft.Sciendam  aiit,q>  ex  hoc  icgis  ucrbo. 
OcnUrn,prooculoyde>iicm,pro  dentc.^&-c.  aliquiludaei,dcquibu$ 
vidcturiftc  fuiflc,inrerprctantesdixerunt,  q>  vindifta  eratpcr 
fe  petcnda,quod  cll  f)lfiini,quia  vinditta  eit  malum  p;n^,&  io 
non  eft  pp  fc  appetibilis,  fed  pp  ahquod  bonQ  confequedii,  vt 
ppordinciuiiitix  fcruandii,  vclppcorrc^ioneiniuriantis,  vel 
pp  terrorem  aliorum,vt  ab  iuiurijs coerceantur.vcl  aliqd  hmoi. 
_  ,  ^  Vbiigiturnuliu  taieboniicx  pcnaalicuius  xftimaturproucni- 

W  re,fcd  inagis  timctur  de  fcandalo,&  malo  maiori,tunc  dcfiftere 

cl  d  vindi(ff3quxrcnda,eft  nccc1htatis,&  prxccpti,  vt  prxdiftum 

A  cft.Si  aut  circJtalcmcafuma  vindi^taquxrcndaquisdefiftat  , 

Jm  Lonum  fupercrogationis  eft .  Et  hoc  patct  per  fafta  fanftorum 

patruni,non  folum  noui  Tcftamcnti,ied  et  veteris.Saftus.n.Io- 
feph.potens  vindic.irc  afracribus  fibi  illatam  iniuriam,  non  fo 
lum  a  vindiftadeftitir.fcd  ct  coscii  fuisfamilijsmifericorditcr 
fnftetau:t .  S'rnihter  Dauid  Semei  fibi  malcdicctc,&  lapidcs  p 
cu  miitctc,&  ex  hpc  rcu  \x(x  maieftatis,  occidi  ab  Abifai  prohi 
Jinir  z.Kcg. ly.c.clicts. Dimitte e'u,-pt  maledicatji  forte nideat diis 
afflirtioncra  mra.  Idc  et  patct  pcr  fcripturam  vctcris  Tcftamcnti 
Lcuit.  I p.d.  T\((>n  r,»iiera^  vltioncm ,  tiec  mcmor  eris  iniuriie  ciHtuin 
tHorum.  Vbi  vcroex  vindiAa  fecundum  ordincin  iuftitiz  noa 

appa- 


apparerctortusfcandaii  ,vel  ni.Tlij&rcxdci^ftcntia  .-,b  ea  darc-  ^ 
tur  malis  audacia  iniuriandi  boiiis,tunc  tahs  defftcntia  malum 
eflct  &  pcccatum.In  talicafu  iion  clt  intclligcndum  Saluatoris 
verbum.  Quod  autcvn  fcquitur.£r  aui  le prrti'.j]e*it  in  unam  ma- 
xillarfi,&c.  non  cft  inrclligendum  quantum  adefTeftum  ,  ut  frc 
percuirus  maxillam  altcram  ofFcrat  pcrcuiibn,qma  Icfus  qui  ce 
pitfaccrc,&  docerc,pcuflus  in  vnamaxilia,vt  habciur  I0.18  d. 
noncxhibuitaiiammaxillam  perculTori ,  fcd  eum  charitatiue 
corripuit.d.5  j  male  lociitus  fttrn,tcjl'fnonitm  pcrbib.-  de  malo:[i  au- 
tem  btiie  cur mecxdisiEi}  ij,nut  verbum  prxdiftum,  fecundum 
animi  difpofitioncm  uuelhgendum.vt.f.Cc  pcrcuflus  fit  difpo 
fitusinanimoadhucfuftinerc  maiorcs  perculiiones,  reliniu- 
rias  in  cafibus  prxdiilis.  f  quando  eft  ibi  bonum  ncccflarium , 
velfapererogationis.  -, 

Adilludautemquodobiicitur  dcChriftianis  Icgem  Clirifti 
non  obferuantibus.Dicendum  quod  cx  corum  maiitia  non  pe- 
ioratur  lex  euangciica,  ficut  ncc  lex  in  mote  Sinaidata  per  hoc 
quod  ludxi  fatis  cito  poft  ciu;  dationcm  fcccrunt ,  &  adorauc- 
runtvitulum  conflatilcm^Exo.ji.b. 

Adilludautemquodarguitvitradeodioinimici,fcicndij,f^  *  luarMM 
doCtorcs  Hcbrxicirca  hoc  errabant.Ex  hoc.n.quod  pr^teptum 
eft  Leuit.i^.d.  DiHges praximum  turim.,ficiit te  ipfum.  argucbant 
acontrariofcnfu,  q>dcbebantodircinimicum.  Scdhoc  efifal- 
fum  ,  quiaomnishomoexcharitatcdiligcnduseftinquantura 
ad  imagincm  Dci  cii,&  capax  ipfius  pcr  cognitioncm,  &  amo- 
rcm .  Amicitia.n.char<tatis,  fundatur  fupcr  communicationcm 
fupernaturalis  bcatitudinis,&  idco  omnisintelieft  ualis  creaiu 
ra  qu3C  a£lu,tvcl  poCcntia  clt  bcata  ,  eft  cxcharitate  diligcnda. 
Maliautemhoinine$,quandiu  funtin  via,funtin  potentia  ve- 
niendiadbcaritudincm  Etidcolicet  malitia  corum  fitodicda,  . 
ipfa  tamennatura  poliibilis  bcatificaricitdil!geda,&  hoceltty 
dicit  Saluator .  Diligitcinimicos  vcftros,  bona.f.grariaE,&  glo 
rix  cis  optando.  Aha  autem  non  funt  eis  optanda,  nifi  in  qua- 
diim  gcncralitateinquantum  valcnt  ad  eorum  falutcro  ,  quod 
foli  Deo  cft  notu,quia  omnibus  alijs  poteft  homo  bene, vel  ma- 
Icvti  &  idcocircahocnoncftaliquid  determinate  pctendum  , 
led  iub  conditionequantum  vaicnt.f.ad  corum  falutcm.  Scqui 
tur.Bf«f/tic/fe.Bcnefacerc  eft  cftcftus  diledionis.  Et  idco  ficut  p 
tencmur  diligcrc  inimicos  quantii  ad  bona  gratix,&  gloric,ita 
tencmur  in  effcftu  falutc  eorii  modo  debito,  &  poffibili  p^-ocu- 
rare.qd  m'.  bcncfaccre odictibus  &  inimicis  fit  iaudabile.  patet 
no  folu  p  fanftos  patres  noui  TeftSmeti.jfed  et  vetcris:  Ifaac.n, 
regi  Gerarac,&  viris  cius  qui  cu  oderanr,&  cxpulerat ,fccit  roa» 
gnii  couiuiu,  Gcn.  26.(.  lofeph  fiatres  fiios  qui  cii  occidcre  vo- 
lucrunt,&  tandem  feruiiuti,  q  cft  morsciuilis,vcndidciat,  dul- 
citcr  rccepit,&  pauit,Gcn.4?.g.Dauid  Satile  ipfum  pcrfcque- 
tcadmortc  bisamortclibcrauic  i.Reg.24.d.&  16.0.  Elifsui 
Syrosciiquxrcntes  ad  mortcarcgc  ifrael  intcrfici  prohibuit, 
&  cos  cibo,&  potu  iulfit  rcfici,iS^  hc ad  drim  fuum  liber  e  remit 
tit  4.Reg.6.c.Hoc  etiam  patet  pcr  fcripturain  vctcris  Tcftamc- 
ti,  Exod.  2  3 .3.Si  occurrerii  boui  inimici  tui^aut  afinoerranti,  redue 
«dc«?».Itemibidcm.  i i  yidcrii  aftnum  ndientis  tc  iacere fub nna e^ 
non  pertranftbisyfedftibkiiabis  cnm  eo.hi  Prou,2  y .  Si  tfuriet  it  ini- 
micus tuus  (ihaillum,fi fititfda ei aqiiam bibfre.  ItePf  tijl.b.C.' »« 
hii  qui  oderant  paceWyeram  pacificHi.Qd  aiit  cotradifta  arguit  dc 
habitatoribus  terrx  Chanaan,de  qbus  inhibuit  filijs  Ifrael ,  nc 
cotraheret  cii  eis  amicitia$,fcd  eos  occidcrct.Dicedu,i>i  illi  erac 
idololatrx  penimi,  pp  qd  mortc  mcruerat  f  m  ludiciii  Dei ,  Sc 
io  fihi  Ifracl  occidcntes  coS,  non  fcccrunt  ex  odio,  icd  ex  man- 
dato  Dei,&  luftitixzelo.Cumipfis.n.noncrantamicitixcotra- 
hendx,ne  per  hoc  fili)  Ifracl  trahcrcntur  ad  vitium  idololatric. 
t  Vinto  accipit  ludxus  illud  qcl  habcf  Mat.S.a.  Cum  lit* 
(cendiffct  lefit  de  rr.  onte,fecut<xfunt  eu  m  lurbx  rnultx,  ^ 
ccce  lcprofus  treniens  adorabat eum  dicens,Domine/i  vis,  Obieftio  Iii« 
potesmemiidare,&c.Sfc^uif.Et  aitlefn:  radc&ofle  d«ip"fru 
de  tcfdcerdoti,  &  offer  munus  qiiod  prsccpit  Moyfes.  Et  hoc  arguit 
fic  ,cg  volcbatfacrificiumquodfiebat incmuudationeleprofi, 
alibt  vero  f.Mat.9.b.dicit./W//fr/cor(/'<i,>w  volo,&  nonfat^nJiriuWy 
&  frc  contradicic  flb:ipft,Sc  ficinftabilis  eft  in  voiuntatc.  Item  i- 
dcmarguit  pcrhoc  quoddicit  mundato  aiepra  ;  vadenemini 
dixeris,  &c.  Etalibi.f.Lu.S.f.  dixit  curato  adxmone.  Fadead  ^ 
tuof,&  narra  ouanta  fecerit  tibi  Dcis. 

Itcmalibi.f.Matt.io.d.dixit.Quimeconfefrusfueritcoram  Secunda 
hominibu$,confitcbor,  &  egoeum  coram  patrc  rtico,  &  fic  p^i-- 
tetcp  voluitfatfa  fuacel?.ri,&  pubiicari,qux  funtcontradii^o- 
ria. Ad  primii  dicendum,cp  non  valct,  Nam  eadem  ratione  pcr 
fcripturam  vctcrisTcftamcnti^qludxBSconfiteturelTc  vcram 
probaretur  Deum  cfle mutabilem,  quia  Gcncf.S.d.  dicitur  de 
Noc  facrificio,  Odoratufquc  eft  dns  odorc  fiiauitatis,&  llc  fmt 
fibiplacitum.  IteinExo  &  Leni.&inalijslibrisvetcnsTcfta-  Rarpondo  ad 
mcntiprxcepitDcus  fibi  ofFcrri  facrificia tanquam  fibi  placira.  pr'""*"» 
£t  Ifa.i.d.dicit.  Holocauftaarictum,  &  adipcmpinguium,  & 
fanguinchircotu,&  vitulorunolui.  EtPf.Jp.b.yflfW/uvMw^^cir 

nblationem 


impugnatorem  eiiangelijfcc.Mat.    1728 


7V 

0  ililjtiomm »r.'«/n/,e5"<:-Hx<*omnia  non arguunt  Dci  murabili- 
A  t.item.Namipre  immutabilis^mutjbilia  opcratur,(icutincorpo 
_       .  .  ^      ..        "caanc!     '  '^       '^'^ 

(atrii 


rcuscorporci.Quod  autcm  Icfusdixir  alic^andodi^um  Ofc» 


propi.ftx-  ft.h.Mikricordiam  volui,&  non  fatrificiumjaon  dixic 
hoc,fucrJUcia  vt:i-rislcgisreprob.indo:h3bcbant  ciiim  lixc  cur 
funi  luum  viqueadroortemChriiti.lcdhordixuopcrj  milc- 
ficordif  fatnficijs  pr^ponendo.Non  habcnt  dunliccm  bouita'» 
t.^m.VnJm  cx  gcncrc.quia  fuiit  opcra  virtutis  rnoraiis.  Alia  cx 
•(haritatc,quia  quadofiunt  cx  charitatCjhabcnt  bonitatcm  me- 
titt  vitxstcrn.c  Sacriiicia  vero  vcteris  lcgis  non  habcnt  bom- 
«Mero.nili  ex  fidc,&  dcuotionc  oflcrcntium.ldco  dicitur  Gcn. 
^.^.{{cfpexit  tiomlnui  ad  ^hfl\&'  ad  muticra  fi;/i.q.d.muncra  tuc 
tunt  accepta  iibi  pp  bonitatcm  ofFereniis  Quod  autem  lito  nio 
do  mtcllcxer;t  propiicra,  vcl  potius  dfis  loques  per  prophetam 
patct  pcr  texium  jbidcm  qui  t;»ii$  cli.Mifericordia  volo,&  non 
facririi.ium,&  fcicntiam  Dei  plus  |  hoiociufta:  Ptr  hoc  ($  dicit. 
Plus  holocaufta.quac  funt  quxdam  facrificia.patct  ii,  no  loquc 
batur  holocauih  rcprobando,fed  cis  fcicntiam  Dci  prffercndo. 
Er  codcm  modo  dc  opcrib.  mifcricordiz  rcfpcftu  facrificioru . 
'       ■ '•     '  Ethocidepatctlfa.i.d.port^dixitdfis   Holocauibari;.tum,& 
adipepingUiU,&  fauguinchircoru,  &  vitulora  noim  fubdidit . 
Qucritc  iudiciu,fubuenitc  opprcfTa.iudicatc  pupillo,  dcfcndi- 
teviduam,&  vcnite,  &  arguitcmc,  dicit  di"is.  Sifucrini  pcciata 
yteJ}ra,vtcoccinum  ejnaft  nix  dcalbabi:niur.Bx  quo  patct  manifc- 
ftcqi  opera  mifcricordiz,  &  iuftitiac  magis  crac  dcletiua  cu!pe, 
&  mcritoria  glorije  habcndx,  tfi  Chrifti  tpc ,  q  facrificia  lcgis . 
/4.'(fCH?>da'n   .    Q^  aut  arguit  vltrn.q»  Iclus  voluit  aiiqn  fada  fua  cciari,aii- 
qn  vcro  pubiicari,fuit  valde  lonabilc.  Naomnis  cius  opcratio, 
fuit  noUra  inftruftiO.Expctit  aiit  imperfcftis  opera  fua  bonacc 
larc,nc  per  van5  gioria  cxtoilantur.  Et  cxpcdit  nliqfi,  &  maxi- 
^  mcpcrfeftisopcrafuabonainpubhcoponsrcad  Dci  glonam, 

&  proximi  adiftcationc .  Qu^aru  ad  pnmu  dicit  Chnftus  Matt. 
6.a.Tc  aut  eiecmofyna  hciete,'!cfciat Jiniftra  tua q^ndfaciat  acx 
^  tf r^i  f i«z,Et  quatum  ad  §m.S!C  luceat  lnx  veiha  coram  hominibtts, 
yt videant  vtftra  bunt  opera,  er  'Aorificent patyem  vrftrum , (ftii in 
calis  fii.Sic er  patrcs  vcccris  Tcltamenti  aliqua  bona  opera  fece 
funt  occultc.  &i  aliqua  publicc  .  Elias.n.filiu  viduae  Sarept.in* 
y  ftifcitamt  fccrctcinfuocubiculo,  adconfolationcmmatris  vi- 
*  duat  ?.Reg  ly.f.Etignedcc^lofecitd.ftendercfuperholocau 
ftu  ruuaddeclarationedcitarisverf.pubiice.f.corarege  Aciiab 
(ItpopulQTfrael  J.Rcg  i8  Scilicetlimil.tcr  Eiifxusmulriplica- 
tioncolci  ad  fu{16tatione  viduar,&  filiotiicius,&  adfatisPicie- 
diicrcditori,fecitrccrecc.f.ciaufooftio,Vth.ibet4.Rcg.4  a.  Ec 
niiliiesSyriat  volentcs  eucapcreacrilia  pertullos  duxitinmc- 
diumSamaii5CoramregeIfrael,&  populoc,uitdtis:vthabctur 
4.Rcg.(^.d.Patet  igitur  ex  prxdittis,  quodielus  rarionabilitcr 
^Ii!-u.i  fifta  fu3publiC3uit,&  aliqua  occultari  voluit. 

^^fj^txto  accipit  Iud3Eusi!Iudq<f  dicitlcfus  Mat.i  i.d. 
V/5.v^/^  Confiteor  tibi pater  doniiue  cceti,^  ter.ChTiini  dicut 
(p  patcr,&  fiiius  vim  funr,  quomodoigitur  df  con 
lircricoram  p.itrc  iuoPderetmagisdici  tora  fcipfo. 
Ite  fi  orania  sut  ci  tradira  a  patre  nihil  habct  a  le« 
ipio,&  fic  cx  fe  eft  omnino  deficies .  Ad  primii  fupra^declaratii 
eft  per  UripturasHcbrioiii  q)  lefus  cft  Deus,&  homo,  Dcus 
Uerponfio  a4  abacterno,homoex  fpe.  Iie  dcclaratii  eftjfupraqjIefusNaza- 
piini  im.  rcnus  eft  vcr  e  Chriftus,&  quia  funt  diftin£ix  natura-,  idco  f  m 
qd  DeuSjdicit  lo. \o.{.Ego,& pa.er  iihuni  fumus.i.m  cflcntia^di 
ftiiifti  in  in  perfonis.Secundumautcmquod  hoino,dicit  loan. 
H.c.Taiermaior  tneeiJ.Et  (icorat  coraro  patrc.&confitctur. 

Qiiod  autcm  fubditur.quod  habctomnia  a  parre,&  ex  fe  eft 
omnino  dcliciens.diccndum  qiiod  h?c  propofitio  cft  vera  Chri 
ftus  iiiquantum  horao  cft  creatura:oronisautem  creatura  fi  re- 
iifta  fuciit  iivnihiium  cadct.ficut  efl  de  nibiIo,&  ira  poteft  ifta 
concedi  tum  redi)plicationc.  Chnftus  inquantum  homo,  nihil 
eft  cx  fe.fcd  omnino  dcficiens.Si  autem  ex  diitis  aliquis  arguat 
quod  idcm  fequitur dc  Chnfto  inquantum Deus ,  quia quid- 
quid  liiibf  t  filius  ir quantum  Deus  habet  nafccndo,&  per  con- 
Itqueiisli-.beiiliudap.Ttre,  &  iicex  fcnihii  eft,  fed  cft  omnino 
dffiticns.Ditendum  quod  non  fcquitur.quia  fiiius  .i  patre  ha- 
bci  idtmiftccum  eo.  Nam  diiiinum  cftenon  multiplicabilc, 
&  iflco  liiut  pater  cil  neceflTcefle ,  lic  &  filius ,  &  ficnon  poreft 
dicidtficicns.  Nam  candem  dcitatem,potcntiam,&  fapicntia , 
&  fic  dc  ali j$  abfolutis  habct  cum  patre.Quod  autcra  in  diuinis 
lit  patcr,&  f)lius,nonfoIum  patetcx  nouoTeftamento,fcde- 
tiam  ex  vetcri  Ifa  ^.b.  Filii"!  daius  eji iiobis,  i&  vocabitur  notnen 
tius  adm!rahilis,&c.  Ex  quo  patct,  quod  in  diuinis  eft  filius,  &C 
pcr  confcqucns  patcr,quia  dicuntur  relariuc  adinuicem,qu^>  po 
lita  fc  ponunt,&  percropia  fcpcrimunt.  Nonenim  potcft  dici, 
quod  Dcifiliusfitfiliusaiicumscrcati,  vcifiniti.  I^oii  tamen 
lunt  dqo  incrcati,  ncc  duo  immenfi,  ficut  nec  duo  dij,  fcd  vnus 
incrcatus,&  vnijs  immciifus,  nuilam  dininftioncmcnimha- 
bcoi  io  d?ititc,f?d  foiup  inpcrlonali  proprietate. 

Spptimq 


CM>i«A!a  Iu' 

I    dxi  pnim 

fecunda 


Ad  fccmdaoi 


Secunda 


Relponfio 

E 


^i??=^  Epiimoaccipit  ludacus  illud  quod  fcribitur  Mat.  12. b.  D 
^  l>t;llo:ciripore  ibvi  lefuijlibbe:operfaia:aiii.j!ulia<iu-       -• 

eiui  efurientes caeperwutulierejpicas,&manduc.nc.Tba  **"|'V''''  -'**„  ' 
rilxi autetn  videntesdixnunt ei.EcccdilcipHUiutfaiiU-t  ^^^^  ^  *- 
qiiod  nonlictt  faccre  fabbaiis.^t  :iU  dixit  ts.J^mif^tiiis  qnidf:- 
ccrit  Dauid.quaiido  ifutiii,  &  qui  cum  eo  eraiii,  cr  quotnodo  intra* 
uit  domum  Dei,&  paneiprupojittonis  cotnedi(,nuod  non  liccbat  ei  e- 
aeie,'itque eis  qui cut/i  cu crani,iitfijolis  [jcerdciibus^Et  non  lcgifUs' 
in  bi^e,quiajabbatis  intonplo  faterdotes  i'iolj>itfabb^iir/i,&ji/i'; 
crifiiinejunifDico  viibi>,ijuia  icmpto  maicr  iji  kic.F.\  dirt'S  lic  ar- 
guir.  Primoii  lefuscft  Dcus,  vt  dicuntChriftiaiii,quarcrelaxa- 
uitobfcruantiarofabbati ,  cum  iplcpnuseam  pr.-vcepcnt  Exo. 
ao.b.  Menuiito,vt  dumJahhjtif.i'M,pces^i^itur  aut  ipfe  non  cH: 
Dcus,cuiuscontranumathrmantChriftiani,  «ut  Deuseft  mu- 
tabilis  rclaxando  quod  pr2Ceperat,maxime  ranquam  lcgitimu 
lcmpiternum,cuiulinodi  eft  obfcruatio  fabbati. 

Item  exemplum  quodadducitde  Dauidnoneftconuenics. 
Prirr.dquia  diicipuli  Iclu  noncranr  in  lantancceliitatefamis, 
licot  Dauid.tunc  tranlgrcdiens  (abbatum,trjn(grcliionemn6 
rcitcrauit .  Item  fi  excuianit  haiic  Dauid  tranlgrcllionem ,  ea- 
dcm  ratione  dcbuit  cxcuf<irc  adu  tcnum  eiu';  cu.ti  iictiilabcc , 
&  homicidium  Vnx.  Item  exempiumquodadducit  dc  facerdo 
tibus  non  cttad  propolitum.Sacerdotcs  enim  opcrabanrur  fab- 
bato  in  templo  ,  accendcndo  ignem  ,  vcl  porius  nutricndo  lioc 
aiitnonerat  prohibiiom,  fed  (ulum  dehabirationibushomi- 
num,ficutdicitur,Exod.35.a.de  fabb.uo.  Ignem  uon  accendc» 
tis  in  cundis  habitaculis  veftns,  tcmpluni  autem  no  includit ur 
in  <Tcncralitarc  habiraculorum  homiimm.Ad  (olurioncm  iltorii 
prxmittendum  e(I^  vnum.f  quod  tcmpore  vcicris  Tcltamcnti , 
dominus  difpcniaucnr  in obfcrumtia  fabbati .  Hoc  autetn  pa- 
tctlofue  (J.a.vbidicitur,quoddcmanda;odomini  Iol'uc,&  vi- 
ri  bcllatores  circumierunt  vrbcm  iericho  feptcm  dicbus  coati- 
nuis  armati,&  fic  oportuir  quod  dies  fabbaii  fucric  una  de  iliis  , 
Et  in  libro  apud  Hejracos  aui-ncico,qui  dicitur  Ccdar  olam,id 
cft,ordu  fsci ulijdr  q>  dic  fabbati  fmt  praelium  lencho.tt  hoc  ia- 
tis  inauitur  in  tcxt u  lofuc  d.b.vbi  dics  illc  dicitur  de  (abbato,6c 
illodiccircumieruntlcrichofcptcmvicibus,  &in  vltimocir- 
cumiru  corrucntibus  muris  inrr.i«erunr,&  interfeceruromnes 
habiratores  vrbis.Item  ^.Rcg.ip.b.dicitur^quod  EiiasambuU 
uit  infurtitudinccibi  dicb.quadraginta,&  nodlib.quadraginta 
c6tmuc,&  fic  piurics  ambuiauit  m  !'abbato,&  cx  voliitate  Oci . 
Ad  primu  ditendum  (p  m.igis  cft  ad  oppoiiium.Nam  liie  qui 
dat  prxceptumpoteftinillodi(pefarcincafu,&totaliterreuo-  ^    -^^ 
care,&  idcolefusinquantum  Deuspotcrarfaccre,  piopitr  qd 
fubdit  de  fcipfo,  Dominuseft  filiushominis  etiam  fabbati.  !• 
dcm  auccm  in  pcrfona  eft  fiiius  hominis,&  filius  Dci.  Quodau  M«.i»m 
tcm  arsuitur  vltra,quod  Deus  fit  mutabiiis,non  vaict.  Nani  inv 
mutab^iliscxiftcnSjniitabiiiaoperarur^ficutincorpoieiiscxiiies 
corporaljaoperatur,&fiitit.Etquod  vitra  dicitur,quod  (andi 
Ilcatio  fabbiiti  fuitprxcepta  ad  fcmper  non  elt  vcrum.  Nam  v» 
h\  dt  ipfa  [ciibnur Ei^o. ^l.d. 'Pani^mtfi  fimpiternum,  m  He- 
brxo  hibetur,piii!um  rji  bcollarn ,'\.n\  feculum quod non nginfi 
cat  xtcrnitatem  ,  fcd  lempuslonguracommuniteracccpium  . 
Et  hoc  modo  dicitur  lcr.z.d. .^Jccnto confregifii  iugton  7/,ei<n  ,i. 
ab  antiquotempore,in  Hebraco  habctur,  bcoll.imtoiiftcgift», 
&c.i.a  fecuio.  Aliquando  vcro  accipitur  pro  tcmporc  dctermi- 
nato,quod  tamen  potcft  cfTc  fatis  brcue.ficut  Deut. ;  ^.c.dicif. 
Terforahiy  aurenicius  in  ianua  domns  tux,&  erit  tibtjcruus  in  o-ttr 
num.In¥{ebrxohibd.Tei'foral;!S,&c.&  'ritfbijhuiisbevllam. 
Ideft,in  fecuium,&  Iioc  tempus  poterat  efle  brcue,vei  logum . 
Vnde  dicit  hic  glolTa  Hebraica,t)eo!Iam,ide(t,cHn(l:tis  diebus  ie 
culidomini  v(qucadiubilcum  .  Si.n.infraannum  apcrfowtio- 
ncauns  lerui  morereturdominus,ficbatIibcra  fcrumte.  Erfi 
viueret  vitra  annum  iubilcum,  feruus  ramen  fiebat  I  bcr  in  an- 
no  lubiico .  Patet igitur  ex  di.ftis,quod  obfcruario  fabbati  non  •**-      " 
erat  pracccpta  ad  fempcr.lcd  ad  tempuJ,  £t  cx  lioc  patct,quod 
iiii  qui  pro  hac  diftionc  Hebra.ca  bcollam^tranftulerunt  scter-  1 

nuu),vcl  ffmpiternum,dederunt»(impliii|}usoccalioiicin  crran  ' 

dicircaobfermntiamfaWjati.&tircuncifionis. 

Qucd  r.utfiii  arguit  vltra  dc  difcipul.s  lefu  fpiras  vciletibus, 
quod  pccc.iucrunt,  non  clt  verum.  Non  cnlm  pcccau-.runt  ra- 
tionc  fadti,  quia  fcribitur  Dcut.i  j.d.  In^r  jfus  Ptnsamproximi  I 

ti<i,comed.i>  vuas  quiintum  trbiptocucrit.  Et  id^cm  int clligendum 
eft  de  granisbladi,  &  aliis  iru..'^  bus  .  Nec  pcttauerunr  rarionc 
tcmporis.i.diei  fabbati.Nam  corum  cfuricseos  excufabar.Pof. 
fetetiam  probabilitcrdiciquodiiniplitiierhocpotcrantindic 
fabb.iti.Non  n.pccc:;lATnrr6necem<-litoni.s,gj  comcHcreindic 
fabbatiliciiumcratomr.ibiisIud.Tis,  N:c  rationeexculiioms 
gr.inorum  de  fpifSjCJ  eft  qtisedam  pracparatio  tibi.qma  liccr  p- 
paratiocibip  decoAionC-  c lle  prohibira  licii  in  dic  fal)l>ati,  Hx. 
i(J.c.q'jia ibi eft  longas  l.ib,-.r,&  diitrartio.f  compofaio ligi>orii 
&  aC'.cn(ioigiiis,&  comp^-.u.-ro  v^forw;  ad  ignem,&  foncitudo 
(circa  dccoctioucm ,  vihat  oppcrtjiue  VUfrsCu  «'icnf  prxpara' 

uoats 


1729    impugnatoremeuangelijTeciVlat.    17^0 


51  contra  tri 
iMtm  pri- 


I 


A  tioncs  paruiIaboris,&  parux  diftra£lionis,  indicfabbatipotc- 
X^  lant  ficri.vtpotc  cibiim  co^tum  prxccdenti dic dilponcrc  in  va 
fis,  &  poncrc  fupcr  mcnfiim  trappam,  ^  fimilia.  Et  fimilitcr  e- 
^iam  quar  cruda  comcdebantor,  vtherbz,licitucratIauare.Vcl 
licatio  autem  fpicarum  non  vidctur  cfTe  tnagis  laboriofa,fcu  di 
firaAiua.fedminus,  &  per  confequcns  tacita.  Qiiod autcm  vl- 
traarguit,qu6d  Dauid,  &  virieius  erdntinmaiori  nccctntate 
famis.quamdilcipulilcfu,  nonvidecurvcrifimile.  Habcbat.n. 
aliqoam  pccuniam,vel  al  qua  pi£;norarad  habcndum  eibu  aliun 
dc,quz  difcipuli  lefu  noii  habebanr,quiafinepecunia,&pcra 
&  cum  iimplici  vcftc  nccelTaria  inccdebit .  Vnde nec  Achime- 
Jech  fummus  facerdosquxduitde  ncccditateDauid  ,  Sc  vtroru 
fuoru  ad  hocqued  darct  cis  liu;^e  pane  fan^u.fcd  foludc  mu- 
dicia  eoru.maxinic a  raulieribuf,vt  patet  i.Rcg.2  i.b.QrfautS 
arguitur  vltra.q?  Dauid  peccauit  pane s  illos  comcdcndcpatct 
filfum,non  folup  vcrbu  Saluatciris  r-i^ucxcufantisifcd  ctpcr 
icriptora  vctcns  Tcftanieti^q  non  rcprobatcomeftionS  Dauid  » 
rcc  Achimclech  coccdionc.Et  quia  fummus  faccrdos  erat,non 
cft  vcrifimilc  <f  ignoraret  quid  edec  licitum,vcl  illicitu  circa  ob 
feruatia  fabbaci.  Iprcaut  dixit.Si  mundi  funtpGcri,maximca 
tnulieribus,manducent.Qu'ili  dicat  famcsjfuppofita  difta  mudi 
cia.facitcomcihonclicita.Qd  <iijt  vltradf  ^cade  rone  debuit 
cxcufare,  vcl  rclaxarc  adultcnu  cu  Bethlabec,  &  homicidiii  V- 
ri^.OiCcduf  faKumeft  Naifta  funt  pcr  femala,nccpo(runtbe 
nc  fieri,proptcrquod  in  talibu';  non  habet  locum  difpcnfatio  . 
Qiiod  aGt  vltcnus  df  dc  faccrdonbui  in  teplo  laborarib.  ma- 
Bualitcr,&  iicite,  no  folu  actcdcdo  ignc.vel  potius  nutricdo,fi- 
cut prxcip  f  Lcu.6. b. Ignis  in  altari  mco femper  ardebit.qucn» 
rutret faccrdos,fubijcies  ligna m.inc p finguloj dies,fed ct ho- 
ftias  lauado,&  fupcr  altare  cremado,&  hoc  ratione  tcpli.ve!  po 
tiasdiuinicultusibidefiniendi.Eadcrone,vclmaiori,difcrpult 
prxfcntc  Iefu,&  eius  ficctia  potcrat  licite  vcllerc  fpicas,dato  cp 
alias  eflet  illicitum,quod  tamen  non  cft,vt  fupradiAum  cft.  16 
fubdidit  Saluator.Dico  atircm  vobis.quia  maior  templohic. 
lr-<ij*^M  CtauoaccipitIndacwsilludquodrcribiturMat.il 
c.Omne  peccMtum ,  ^  bUfpht  mia  dimittaur  homlni- 
bns^  fpiritni  autetn  hUfpbfmiti  non  dim'ttcti<r.Et  qui 
cunquc  iixerit uirbum contrnfiimm homiiis rem  tte- 
turet^ijui MUtem  dixeritcontrafpi>itu<rifaii[l'imuort 
remittetur ei^neque in  boc  fecttlo^netfuein  f^.vyo.Ex  his  arguit  fic: 
Vox  Chriftuni  dicitis  quod  pater,&  filius,&  fpintuflandus  sut 
vnius  eflcntix,&  vnin$  voluntatis,  quomodo  ergo  cft  peccatu , 
fcu  blafphcmia  concra  fpintu(»fan£lum,  &  non  contra  filium  , 
&  patrcos  ?  Et  quomodo  vnus  remittit  peccatum  ,  vcl  blafphc- 
iniam  finealio  ?  Har c  cnim  quz  vidcntur  habcri  ex  verbis  Icfu 
implicatcotradiftione.  Na  (i  sut  vniusefseiix,&  vnus  blafph* 
mat,&  altcr  no,  feqtur  qd  idc  blafphcmat,  &  non  blafphcmaf. 
Et  fi  funt  vniuj  volurati»,fi  vnus  remittit  &  alter  no,  feqtur  cj, 
ide  reraittit  eidc  blafpben-aii,  &  no  rcmittit,  q  funt  pdiftoria. 
ItemdeanimablaipbemantisipfumChriftu  fcparata,  qu^- 
to  vbi  fit.f.in  coc!o,vel  in  gehcnna?  Si  dicatur,quod  in  coclo,  fe 
quiturqnodfpirituflanAusfitimptJtens  ad  punieridum  blaf- 
phcmiam  fibi  illatam,&  «b  co  non  rcmiflam.Si  autcm  dicatur 
quod  fit  in  gchenna,fcquitur  quod  pater,&:  filius  fint  impotcn 
tes  adfaiuandumeam,cumremiferintblafphemiain. 

Item  h  duo  rcmitiunt  pater,  &  fiiius,  &  rpintuflanftui  non 
^  rcmittic,  quidproficitblafphemanti,  &quidfibi  nocccfifpiri- 
tuffaniflus  non  rernittit,cx  quo  patcr,&:  filiui  remittunt  ci?"  Ex 
hiscrgaquxlibi  vidcniurniuoIa,&  contradiftioncnn  implica- 
tia,qux  confequuntur  ex  vcrbis  icfu  Nazarcni  cocludit  q^  ciu$ 
do£lnna  fit  nuUius  momenti.Satis  patec  intclligcjitibus,  quod 
obicftioncs  iftx  proccdunteximai^iiiationcfdifa  ciica  articu-  , 
lum  tnnitat:»  fanftx  Er  idco  deciaradum  clt  primo  cx  rtnptu» 
ns  Hcbrairis,qu6d  in  clltntia  diuina  plurcs  funt  pcrfon^.Sccu 
db  quod  funt  trcs.Tcrtio  foluenturolneftiones.Primumdccla 
raturpcrpnncipiurn  facix  fcnpturx  .  Inpyincipiocrcauit  Dem 
caLimy&  ttrram,\hi  vcntas  Hebraici  hibct  (\c  Inprincipio  cten 
utt  FJchim  caturriy&  ttrram  .  Eft  autcm  Elohim  iiomcn  plurale 
fcrallusper  huius  nominis  cl.  vel  eloplia  qd  fignificat  qd  Dcus.  Perhoc  i- 
jrimdiai  critq,  hoc  nomc  pluralc  Elohim coniun^it  lii  vcrbofinwularis 
tiuiT>eri  cu  Ai:creau:t  Ehhim.ic  fi  dicciet.creauit  di j,  oilcnditur 
;  <f  111  Dco  eft  pluralitas  fuppolitoru  co  cp  fuppoHn  cft  ngcre,fcd 

I  pcr  vimatc  aftionisoftcndit  vnitasefl^cnu.xin  tribus  iuppolitis, 

vel  pcrfoiiis,q  licct  non  fint  trcs  dij,tamen  funt  trcs  viiatn  dcita 
tcm  habcntcs.Scd  ad  hoc  riidcnt  ludxi  diccntcs,  (f  hoc  nomen 
Eluhirn  indiflercnter  accipitur  pioplurali,&  prolirkgnbri.  Et 
quando  accipirur  proDco  vcro.fcmpcrtcncturinfingulari.fed 
hoc  patctfalfum  .Nam  aliqn  tcncturmanifcftc  pro  Ijco  vcro, 
&  tfi  coniung-.turcum  adic^tiuuplura!isnunicri,j&  aliquando 
cum  verbo  plutaUs  numcri.qtimi  nou  cflct,  fi  tci:crctur  pro  fiu 
guIarijCxcniplum  primi  lofuc  ultin  o  .  "^onpoteris  fcritire  do- 
mino  ,  lieiiS  cnim  faiClus  ipfe  .  Hibiaica  vcritns  lic  habct  . 
Tipn  fou)  is  fcru:rc  ko  ninOjqitiJ  LlvljimfMtiiipft.  Ucsa  Icrcij. 

S- 


rertii 


Ifponlio 


^.TeruertiliJs  verba  Deiviuen<it  domif^icxercitunir.  Hcbrnica  vc- 

ritasfic  [\3hei.-Piriicrtifiif  vrrb.i  .'•lob  m  vineKt>/'m  uomini  ,'X( rci- 

f/i«w.l'atctauten,  quod  idar  aiuiioritatcsloquunturdfeDeo  vc 

ro.  Nam  lorccloqucbatiir  populo  de  fcruitufc  Dciveri,  vt  pa- 

tet  literaniiiiTucnu.  Similiter  horp.itei  dc  rcctin.I.i  auioruate. 

Nam  vbi  habemus,dotnini  cx.Tc;tu[im,m  finc  authoritatis.pro 

hoc  nominc  domini,  in  Hcbia-o  ponitur  tetragrammaton  ,  c\3. 

dc  folo  Deo  vero  potcft  dici,vt  dcclarat  Rabbi  Moyfcs  in  libro 

de  dircaionc  pcrplcxorum.  Ei  tamen  in  iftis  aurh<)ritatib.  hoc 

nomcn  Elohim coniungiturcum  adicaiuis  pluralis  numeri ,  ut 

patet.  Excmplumautcmfccundi  f  quod  bocnomcn  Elohim 

coniungitur  cum  vcrbo  pluraiis  numcri,vt  habetur  z.Rcg.y.d. 

Qnxeii gens^-pt pup.dus  Ifratiin  terra  •.pyoj>ccr<fuemiuit  Dcus^y>t 

redimeretfibiir,pvpulu»tfHibtaka  litera  lic  hobet,  £lu£  vtpopu- 

lut  tuusg-  ns  vna  in  terra,  propier  ijuam  iucrunt  Elohim  ad  rcdimtn 

dumfibif  Item  Ecci.2.c.  ^,is  i-f: hittno.,v:  fetiw polfn rigem  fa£to~ 

rfi» /«/«»- ^Hebraica  litcra  lic  hubet.  Q^.is tlt  hnmo,  ft  >ntrctpf)li 

regemqmiamficeruntcum.  Patct  igitur  cx  comodo  loquendi 

Hcbraico ,  quod  in  diuinis cft  pluralitas  fuppofitoruni,  &  vni- 

ta$  cflcntix,  quod  Moyfes ,  &  alij  propheta;  Hedcrunt  intelli"-i 

ftudioiisinlcgcpcrtalem  modum  loquenui.  SocundooUcndi- 

tur.quod in  diu  nis  cft  trinitas  perfonarum.feu  fuppofitorum , 

Ifa.4S.c.2\(o«  aprincipio  in  abfcondito  toi  uiusfi.m  cx  ten!porc,an 

tequamfierehtibi  erant,&  nuttc  dominus  Dms  mifit  wf,  &  fpinrus 

eius.  Quod  aut  hxc  fint  vcrba  dni  loqucnris,  patet  per  litcrain 

prxccd<.ntcro  cum  diManus qucque  meafniidiinh  tcrram,&  dix 

terameamenfaeft  cceles,&c.  Etfubcodemconrextuibidcm  lo- 

quens  dicic.Et  nunc dnminus  Dtui  mifit  mczir  fpiriius mj.Sin-.ili 

tcr  pcr  litcram  immcdiate  fequc ntem  cum  dicitur .  Hxc  dicic 

doiTtinus  Dcus  redcmpror  tuus  fanclus  in  Ifracl .  In  auioriracc 

vcroprxiniflacxprimitut  i'«usmifl~usa  Dco,  &  fpiritueiui. . 

lutcroiittentcmvcr6,&  milTum  fcrnpcrcft  diftinftio  pMiona- 

lis.EtficiftafcripturaimpIetafuit  in  incar:):Uicnc  filij,  qui  efl; 

Dcu$miflusinmundum.-iDeop3trc,&  fpirituf.infto.Itcm  Ec 

clcf.^.c.  Euniculus  iriplex difficditfr  ru->-piiiir.G\<.)f[x  Hcbraicx 

fcnfusefleuidctur;Myftcriuro  rrini  Dci,&  vnais  non  facilc  di- 

fcutitur.Scd  hanc  gloffam  modcrni  luJxi  pcruertut  rctorqucn 

tcihanctrinitatem  ad  tria  attributadiuina,qux  funt  potcntia  , 

fapientia,  &  bonitas .  Scd  non  vf  hxc  clfc  lententia  g'olTx  per 

hoc  quod  dicit,non  facile  difcutitur,qailibct.n.ctiam  fatis  lim- 

picx  fcit  Dcum  eflc  potcntcm,fapicntem,&  bonum.  ItCii.  ficuc 

Dcus  opcratur  per  fuam  potcntiam,fapicntiam,&  bonitatcm , 

iicartifexcrcatusoperaturperartcm  fuam  ,  ficut  pci  rcgulam 

direftiuam  ,  &  pcrpotcutiam  fuamqua  tranfmutat  materiam 

adformam  fcamni,vcl  lcfti,fcu  alicuins  hir.6i,per  appctitu  bo- 

nitatis  lucri,  Et  ifta  tria  multo  plus  diffttut  in  co,  ^  potctia.fa- 

pietia,&  bnnitas  in  Dco.Et  ideo  fi  pp  ifta  tna  Deus  df  trinits, 

&  unusingloflapdikla,  multofoniusquiiibetartifex  diceref 

tnnus,&  vniis  qdnoncft  veru,  &  coniungcrctfingularecii  ver 

bopluraliinumeri,dicedo;Hir5f£CCiut  tepluSaloinonis,  laut 

dc  Ueo  fupra  df  (p  cft  rex  ^fecerut  hominc.Iic  lupillud  Pf  ^9. 

Dcus  dcorum dcmin<is  licutus  cii,  vbi  in  Hebixo  ponunt  tna  no- 

mina  diuina,  &  tranflatio  Hicr.iuxta  Hebrau  het .  Fr^nis  Dtus 

dominuslocutus c//:quxrii glofT)  Hcbtaica,  quare  Afaph  ler  no- 

minauit  dnm  in  principio  huius  plalmi.Et  rndct,q,a  Dt  us  in  tri 

bus  proprietatibus  caufauic  fecuiu.  i'ropneiates  aut  litxforma- 

lilcr condiruut tres  perfonas,quaru opcra funt  indiuiia.A  <!ph 

autfuitauftorifliusplalmi.  lHa  vcroq  hicdixidctrinitatcpib 

narit  in  vnitatc  circutix ,  traftaui  difluiius  in  qu.ida  quxliione 

dc  quolibct,qualilcrp  fcripturas  Hebr^<iiuoltc<ii  poUi'.  inyrte 

riu  Chriftiquatu  ad  adueiu  ciu5  primii  cflc coplctu  cj-  cictiS  et 

patct,  tf  non  eft  contra  intentionc  antiquoru  l-lcbixoiii  diccrc 

pluralitaic  in  Deo,dum  tamen  vnitas  eflentia:  tcncatur,  quod 

nos  Chriftiani  tcncmus  firinitcr,&  fidciitcr  confitemur. 

His  diftis  rcfpondcndum  cft  ad  obiectionf  s.  Circa  q<f  fcien 
dum,quod  Saluator  Matth.  1 2.c.diftingu:t  blatphemiam  contr.i 
filium  hominisablafphcmiacontra  fpiritumfinftura  ,  ptiuiatn 
vocans  verba  J  udxorum  ncquitcr  prolata  contra  benigimatem 
humanitatis  fux.  Comedcbat.n  &  bibcbat  ruui  hommibus,  et 
aliquando  cum  pcccatoribu5,ficut  clemetiliiinus  nicdicus  cum 
xgrotis.Etcx  hoc  lud^i  vocaucrunt  voracem,pot3foreni  vmi, 
publican»j-umamicjim,vt  habctur  Mat.i  i.c.  Ech-incblafphc 
roiam  dixit  SaluaiorcIIcremiliibiIcm,eo  quod  erat  cxculaL  .!is 
in  partc  cxconfidcrafoncfragilitu.ishumanf  Sccuiidam  vcro 
blafphcaiiam  vocauit  vcrba  contra  cliuimtarcm  fuamnL-qoitcr 
didtam.Vidcntes.n.ab  co  ficri  cxpulfioncs  dzmonum,  ilinrni- 
nationcs  cxcorum,fufcitafiones  mortuorum,&  confimilia  qu^ 
non  pntcrant  fieri niii  vii  tute  diuiiia,Tut!xi  t.iiticn  nequitcr  at- 
tribucbai.  ea  virf  Hti  djiDOi»is,dicetcs  hiit.\z.h.Hic  d.<  ^noncs  nnn 
ei;c't,nifiin  Bcei\f b-bpiiiicipcdmmnrJcyitri. il,th.in:h\a(nhem\am 
dixit  Saluator  irremiHibilcm,nonfimpliciicr,fed  de  u  thi  ;!i  rc- 
milfibilc.Naexpartc  bljfphen.aniifi  non  enit  aiiqua  t  xiufabi 
hs^tatio  ia toto ,  vel  in pattc .  Et  quia  cali^  blali>hciuia  contra- 

riatur 


D 


=:f 


Ad    obieftio- 
nes 


Blafphemia 

dupiex. 


i7SiTrad.N)c.cleL7racontrac|uendIuda:um.i7^ 


A  riaturpraifipioreiniirionis  peccatoivi.  quoilfd  virtusdiiina  8< 

^  c'ji.i  caderiiicitas  ciUutritJu';  p.-rr>>nis,ulci>biarphpipa(isc6tra 

vium  pcr(ojfcim,bUfphi'm<it  toira  aliam.  Et  iiiiulitcrquiacadff 

\)o-  u»  pcrloms.idcovna  pcrfuna  iion  remitcit  (in« 

alu^.;...    f..  1..  iijnitatis  funt  iiiduj  (ii.  remilliotf)  peccaiorum 

jlifflWttribnitur  perfonc  rpirttullaufti.qa  principiQ  remillionij 

hmoieftljoniMsq  cliatiributu  fpiruulUn^i.Cdret  ip,it,c|)obic» 

ftioncs  ludfi  fuprapoliif  proccdiit  cx  f  i'fa  imiiginatioiie.dcllJt 

Irrrmirt1f>il(»  ,i{|t,„",cdcro,q>irrcmil(iijilcduplici'crdf  Vnninodo,nullo  ino 

^ifiiMf  rfu|>l)^^|^^j,j||ji,^.j^l,,,^^j,|^,^jj.diftici|ireaiiiribile,Hocprim6pateC 

*  ^.mptaphylu.T  vbicJf  «p  impollibde.ii:  inrraiibilcviiomododf, 

flnodnu!l«>modo  potcit  Hcn.veJ  trJliri.Aiio  qiodoqqod  poic(t 

fcddcdirtinli.Hoc  ct  dcclaratur  dc  coi  modo  loqiicdi.Df.n.d^ 

(ZCopcrfcfto^  iionpotclt  vidcre  t"imp!iciter,&  deVaccuticntc, 

a  non  potcU  videre.quia  yidcl  cii  dirticultatc.Terno  hoc  dccla- 

ratiir  ex  modo  loqucndi  fcripturx  vcccris  TclUm^ti.loruc  tofit 

dcrasd'fhculratepjpuliad  bonCl.Jc  pronnatcad  maiii  dixit.Io 

fuc  vlt,e,'>(;"'  \'Oicrhis fcriiire t>n<^^Cc,nnn  inicMfxit  dc  impotlibi 

|itatc(implicit«r,fcd  cicdilticultatc.Nam  bi  fubditur,f^  miji.  f^ 

ilusintcr  popu!uiTi,&:  Pcum.vt  fcruircnt  dno,&c.  Itcm  ler.13, 

e.dititur.5;/J(>fej< \Atihiop! mutjre pcUem ju^im^ir  ptvdns  v^i>itra 

tes  fius,&  vospoteritis  bffncfacire,iutlid!cer;t:smali:.Qn6(i.n.AQ 

jbiopi.  &  Pardus  poHint  mutarc  pelles  foas,hoc  tll  mipotiibila 

fitDpliciter,fcd  q»  afluctus  ad  mala,reuertat  ad  benc  agcdii.no  3 

impolfibilc,  (eddithcilcjcogj  habitus  vitiofus  mclinat  ad  male 

jiarcdu  p  modii  natur^ .Exeplu  aijt  habctur  in  Manafle  rege,qui 

iliu  fuitafluetus  inpc(nmis,&  tfihnaliterredu^tusfuit  ad  bonii 

virtutis,vt  patet  2.Paral.j5.b.5(  m  finelibri  vbi  ponit  eius  ofo. 

Quod  aiit  ludarus  quxrit  vltimp  de  aniroa  blafphematis  vbi 

Ct.Dicendum,(p  (1  recctiit  a  corpore  cii  peccato  bjafphemix,  cft 

in  inferno  Si  aiic  rccedit  totaliter  expcd»ca  quantum  ad  culpam, 

^pa.'nam,eU  in  coelo.Si  veiorcccUit  iiberata  aculpa.fedadhuc 

«,  ad  pana  tpalcobhgata,  detiuef  in  purg.itorio,donec  purgef,& 

*'  Qc  ad  giona  transferatur.Nec  aliqua  perfona  diuina  cll  impotes 

ad  falu.indtirti  can^vcl  puniendam,quiaficut  trespfonziunt , 

Bc  vnui  Dc"*''^^  ^""'  vnusomnipotcns  adfacicndiidecrcatura 

quidquid  placer  iibi  (ccundum  ordinc  fuae  fapient!aE,&  iuititic. 

«Onoaccipitludatus  vcrbiilefu  N.izarcpiquod  fcri- 

bitur  Matt.  1 8  i^.T^on  tft  pol  "ita'  nntrpatnm  ve(irii 

qui  in  ccelis  eil  yVtpcreat  vnus  de  p-filUi .  fi/x.Et  ibide 

prxmuutut.P^enir.K.filim  horni-.ii  fdujrc  cjuodpnie 

>  jr.Item  Mat.i  J.b.dicit./ieo  in  par^jbMis  liq-tonis^ 

quia  videntesnon  r>tdcn\&  aud''cnt{.s  n^n  JUdHntyHqurinreUigut. 

JExhis  argUitfic:Si  venit  faluirc  qdpcrierar.vt  dicit,&  inloque 

batpftqribus  parabolicc,vt  non  intelitgerct.ncc  perconnscon- 

ycrtcrent,vt  ibidc  in  cuagclio  fubd  t,  iita  vrir  manifcfle  libi  c6- 

(radiccrc  fqiquircret  falutcpfloiu.&noquiercret.nec  veliet. 

Jtcm  itlud  vltiraodiftumdcftrmt  vcrbum  domim  Ezech.ig. 

g.  TVfi/i  tnortrm  ptccatitri^,fed  vi  ma^is  conuertuiur,  &  viuat.  Oi- 

ccndum  quod  Chnflus  non  fcmpcr  ioquebatur  turbis  .parabo- 

'  licc,fedaliquandopIanc,&apcrtctra£tanscaqu.x  funtdc  filu- 

tis  necelfitatcvt  patct  H\t.6  9c  /.vbi  tradit  formam  perfcflio- 

pis  euangelicx.  Sed  quoniam  fequenter  ad  cius  pridicationcni 

venicbapt  homines  ni3ligni,nonaddiIccndum,fcd  admfidian* 

flum  ei.idco  tunc  loquebatur  parabolice,vt  nori  intclligercf,  ric 

daret  fanftum  canibus ,  &  poncrct  margariras  ante  porcos.AIi- 

qn  cc  fideiibus,  &  deuotis  loqucns,  parabolam  prsmitfcbat,  & 

poflca  cxponebat,vt  cx  pfaEmilfionc  parabol^  vcritas  gr.itiofiu$ 

caperetur.Et  hic  niodus  coitcr  in  pdicarionib.ccclcfif  obferusf. 

Patct  igit,(j)  Icfus  aliqti  loquebaf  parabolirc.aliqn  planc.Et  hoc 

rationabijiter.  Nam  Hzechici,&  ahj  propherae  frequeni  er  vtro- 

que  modoloqucbantur,vt  patct  corum  librosintuenti.Moyfcs 

ct  aliqii  loquebaf  popu!ovelarafacie,aliqn  vcro  finc  velaminc  . 

C»  Iteni  judyusargucnscontralefutn.eocp  .hcir,  in  parabohsio- 

quor  eis.quia  vidcntcs  non  vident,&c.  arguit  c5rra  Dcii  vctcris 

Telhrociiti,&  perconiiscotra  fcipfum.Dicir.n.diis  Ifa.i^.c.E.v- 

cxca  cnrpopult  tiuhCT  atreseiut  a^^rau.i  ,^tc  .Qttam  autoritatcm 

Jcfushic  allegauit  tanqua  implcta  iii  fua  prsedicatione,  pcr  qua 

•    Cniplices,&  iliitefati  fueri^nt  illumiiiari,in  apolbilis,  &  faccrdo- 

ICS.&  Scnbar  fucrutexczcati,(icut  plen  lis  dixi  Ifa,$.ca.Nec  ob 

Oat  qj  i/erba  funt  hic  aliquaiiter  inutata.Na  ApoUoli,&  cuageli 

itae  al Ieg5tcs  fcriptura  vcteris  Teflameti,  t(plgis  curaucriit  allc- 

gare  f«iifum,cj  vcrba.Hatc  aut  cxcaccatio  pdifta  fuit  ab  antiquis 

doftorib.iud.Eorii  exponetibus  m  hbro  Ciphcrc,  i.dccoris,illud 

^dixjt  Moyfe«depopula  Ifracl  Dcut.  ii.Generatiopraua.atriue 

peruf>faj>xccine reddif  d.>'nniopopu'.r/{ti!tr,&  if/ipiens.  Gl.Stul- 

%e  in  b  s  qu«  prxccfrerunt ,  &  infipicns  ad  fecnlum  venturum  : 

pcr  quod  intelhgitur  tcmpus  MctUa:  in  gloliis  Hcbraicis  vbiqj. 

/^fcfundaffl.      Qu^o  1  autcm  vltcriys  dicit  lclum  deltrucre  verbuin  domini 

diccntis.Nolo  mortcn^  peccatoris.&c.non  valct.Nam  in  populq 

funtpcKiiitentcs,&obftinafi.  Dcpamtentibus  dicit  Dominus 

iUudvcrbum,&  multaconfimilia.  i^cobllinatis  vctodicit  com- 

RiiijaiipiKro  i|fpcram,&  lotaicai  dcllruaioueoi  lob  1 1  .b.  Dur 

cunt 


KeCpondo  a4 


funt  in  honis  d  cs  fuos,&  jn  puBo  ad  infr>  na  d-  fcnnffii.y-'  t  E'  hoc 
pptui,t,pcr  cfltdLmmChprc,&  (  biadl  :rrent:bus.  Nun.  lo  c. 
JLt  idcoliarguit  Jc("umdeliruxiiredoriimi  vcrbiim  ,  cadcm  ra- 
tionc  (equiiur,  quod  l>ci;s  dcftruii  vciba  (ui ,  quod  ell  ini- 
quum  ,  &  contra  (cipluni ,  inaxm  ecuni  111  vtibis  doinini  in  co« 
dem  contcxtu  litcric  lahs  mndui  loqucndi  conirarius  dccbfti- 
Iiaiis,&  pcinitcntibus  trequcnter  inueniaiur  l^cutcrono.jj.  f. 
i;'CT(.oa/i/ :w  icil.cct  obftinjtos,er  c^ou-uefi  /r:./<{'>.,fcilicet  poc* 
IiitcntCS.lit  pial.7-'.c,C'(p;  occtderci  cos.,qujertbant(u>n.,«*r  rcuet' 
tabatur,cs  c  Qcciiioreferturadpbftinato?  peccatorcs,  rcuerfio 
ycto  ad  pocnitenies,qui  aliorum  pa  na  ccrriti  ptrnitebanr. 

EcmoaccipiL  luda-usiHudqundfcribiturMatt,  2t. 
tj.j\vs  b  '^lane auie>/i nucrtens in  ciiiititcm cfitrt't^& vidtns 
fA  p  .^"  arborcr/i  rn.mfecus  inan2,tu:t  ad  iap»,&'  nihil  in' 
5^^  uemt  in  ea  niftf.itia  tar:ttm ,  &  ait  illi .  T^unqHam  ex 
■^  tefuflus  nafcaturin  fcmpit(>"u>n,&  arefalfaefi  coH' 
'inub  fjculhea  .  tx  hoc  arguit  fic:Si  lefus  luiflet  Deus,  &  i  longi 
cogiiouillijt  fruftum  ficulncam  non  habere,  nec  ad  eam  luiflet . 
Jtcnicumipl'edicat.Bf«f/jr/,f /);i  qni  odeiun^  v  sc\\ion)odovoz- 
Icdixitarbori,qu(  iiihil  nocucrat  fibi?Er  idcohoc  vidcturfccif- 
feex  perturbatione  iiar.  Diccnduin.quod  lefusnonfolum  in- 
quantum  Oeus.quem  mh  I  poteft  latere,fciuitfruftuminarbo 
rc  non  efle.fcd  ctiatninquantum  homo,quiaquilibct  etiam  fa- 
tis  limplcx  poterat  illud  fcire^cum  non  cflct  tcmpus  ficorum,  vt 
dicitur  Mar.ii.b.Vtquid  ergoiuitad  arboremfru£\ii  vacuani  J 
Picendum,  quod  ficut  propheia  vcteris  Tcftamcnti  aliquando 
piophetabanr  verbis,  aliquando  fenfibilibus (ignis ,  ficut  Icrc- 
Diias  prxdixitdcftruilionemciuitatislerufalem  perChaldeos» 
&  portau;tcatcnasIigncasincollofuo,%thabctur  Ierem.28.  c. 
ad  lignilicandum.quod  populuscatems  vinftu«  ducfreturin  ca- 
ptiuitafem.Ita  lefus  qui  dicitur  prophcta  magnus,Luc.  i  o.a.Sc 
de quo prydKftum fuit  Deutcro.iS.c.Trophetarnfufcirabit  vobis 
Diusdcffacub  -i  vejiri',  etiam  dcP.ruflioneraciuit  itislerufaleni 
futuram  per  Romanos  pratdixit,Luc.  i  J.g.eo  quod  noncogno 
uiflcttcnipus  uifitationisluz,fcil:cctperChriftum ,  quxqui- 
dcmccgiiitioadfncerdotcs,  &  icgifpcritosperiinfbat  ,&ideo 
dtfcftum  eorum,  &  punitionem  hgnifkau.t  per  fi  nlibi'e  (i2;fm 
aibons  fruftu  caicntis .  Namipfc  veniensad  legifperitos,  &  fa- 
cerdotes  ,  quorum  fruftum  boni  opers  efuricbat ,  vacuos  bonis 
openbus  inucnit,&  per  inaledirtionem  arbons  cols  a  Dco  male 
diccndoshgnificauit,  &  per  cius  aref.ftioncm  corum  deftru- 
flionem  praefigurauit.Nam  poftea  capta  ciuiiate  pcr  Romanos, 
cum  facerdotcsmifencordiam  pcrcrent,  TitusiuHit  cos  orcidi, 
dicens ,  decerc  faccrdotes cum  rcmplo  interife  ,  vt  ait  folcphus 
lib.y.ca.i^.dc  ludaicobcllo.  Patet  igitur  cx  praediftisqi;6dle- 
fuscirca  hculncam  nihil  fecit  cx  ignorantia ,  fcu  pcrtutbatione 
jrx,fed  cx  ma;^na  rationc. 

Ndccirooaccepit  ludarusverba  Icfu  Mntt.z6.r«»c 
venit  Ifus  cttmill/s  in  villath  qii£  dicitur  Gethfema- 
ni,  &  di.xit  difcipuHsfuis  .Scdetehic  donec  vadam il- 
luc,&  orem,&  aff.imptoVietro,  &  duobus filij'.  Zcbc- 
dxi  capittn/iarif  &  mceflii  effc.  Tuic  ait  illis-.triHit 
eflanimamea vfcjueaimortem.  Scquitur.  T^rocidit in ficicm fuam 
oranSf&dicens.Vater  fi  nnffibile ''(i.,'ran f:\it  a  nf;  calix  ilh,&c.  Ex 
his  dtCkii  arguitfic.  Si  Deuseft,  quomodoorauit  ?  Ipliusenim 
Dei  non  eft  orare,l"ed  ab  ali^  orari,  vt  fic  liccat  loqui.  Item  quis 
vnquamaudiuitloquide  Deotremcntc  ,  &  timcntccum  Deus 
fitomnipotcn»  adfacicndum  quod  vult  finc  diiiicultatcJSiauic 
dicatis,qu6d  ifte  timor,&  tremor  fuir  in  carne,&  non  in  anima, 
quiseft  itafatuusquiignoret  carnem non  dolere,  timere,  vc( 
tremercnifi  pcr  animam? 

Jtem  per  hoc  quod  dicit.  Tranfeat  a  me  caV.x  i/lf^f&c.  Patet  (j> 
in  eo  non  fuit  virtus  ad  faluandum  vitani  fuam,  &  carncm.  \ic~ 
f  ponlio ,  per  prius  difta  facihter  p.  flunt  folui  illi .  Declaratum 
eftenim  fupra  pcr  fcripturas  Hcbrxoruin  ,  qiiod  Metfi.isin  ve. 
Tella.promilfiis,  futurus  erat  vcrus  DeuS;&  verus  homo  in  vna 
perfona .  Item  quod  rcdcmpturus  crat  munduro  pcr  palhonen 
iuam  inhumana  natura  .  Item  qupd  lefus  Nazarcnuselt  veru 
Melfias  ludaris  promiflus^io  hdbuit  corpus  paliibile,  &  mortak 
P  nortra  rcdeptione  vfqj  ad  fuarefiirre£lionc,i  qua  habuircor- 
pus  immortalc,&  glorioium  Dicediiqi  Icfus  Nazarciius  111  hu- 
maniratc  ^  nobis  atlumptajin  qua  minor  ell  patrc,Qrabat  eij  ^ 
aobis,licut  fcnbif  Ui.^^.d.ktpro  tranfgit/foribus  orauit.,v!  nn-:  p<; 
nVf>jf,qd  capitulii  intelligif  dcChn/ioad  Iitera,(lcut  ibii!c  mul 
tiplictter  dctlaruUi.Orauit  ijt^  fcipro.Io  i-j.u.VarcrclariHca /i- 
l,umiH'itri.Qd.\iit  arguirde  tiiiiorctniiiorc,  &  triltitia.  Dicen- 
dii,cj,  ifta  no  lueiiit  in  natura  diuma.qa  hoc  ell  impoUibilc,  nifl 
tm  metapboric(?,ficut  Gcn.^.a.cif .Td£.«i  dolorc  coruis  intrm/tcus 
dclebo  inquit  hotriin.m  quf mcreat-i a  /acic terrx .  Sioiihter  ncc in 
natura  humanaquantiiadfuperioteparrcanimaj  quxcftinic!- 
Ic.ftiua,in  qua  lciusibinftanti  fux  conccprionisffiit  (6preh'.n 
for,&  fummogaudiofrucburur,fcdquantii  adpartcanimf  mfc 
f;iurcm,  q[  df  fcnliuua,qux  eft  in  corpo|;ali  or^ano,ia  qua  ielus 

fjit 


l 
D 


Obieftio  li» 
d/tiali* 


Pe/pond» 


Obieflio ' 

<li-iadp;ii 


SectiiMli 


Ke'"roii(<4 
i>/  :uuiu  I 


1755     impugnacoremeuangeJijTccunMat.   1754 


licundjn^ 


Illi-'li-  7 


A  fuit  viator.fuerfit  pdifti  ar?  opiis)ioftrcrpdeprionis,5ir  vt  in  ip(b 

^  ondcretur  vcra  naturj  (rnfibxdrn  r!;turo>iiercticosc)iii  difturi 

crant,quod  Chnflusnon  h.ibuitcorpuspalIibilc  fedcelelle. 

Quodautcm  vltcrius  mducitxit. Tranfeat  m  me  calix  ifle.  Diccn 
dum  quod  haec  pctitio  crat  fenfiialitJtis  ficut  mouentis,qux  na- 
turaliter  horret  mortcm.Scd  crat  rationis  proponcntis  tantu  per 
quam  tamcn  rationcm  lefus  accept;<bat  mortcm ,  qina  voluntas 
rationalis  crat  in  co  totahtcr  voluntati  diuinac  c6formis,idco  di- 
cebat.Vcruntamcn  nonmca  voluntas,fed  tua  fiat.  Hf  accipif  hic 
voluntas  pro  appctitu  fenlitiup,qucm  appetitus  intclleftiuus  fu- 
perit .  Ideo dc ip(b  fcribitur.Ifa. j  ^x.Oblatufefl ^uia ipfc  volnit. 
In  Hebraro'hjbctur.^/;?«/7;.7/wt  r/?  ^ftia  ipfe  vrluir.Et  infra  in  eo 
dcm  capiruio  dicitur  dc  ipfo.Tradidit  in  rnortem  animann  fuam, 
&CU  fcelcratisreputatuseft.Cc  proprer  hocdicebat.Matt.ii.d. 
Spiiit/is  qiiidcmpiompti.s  eflcaro  autcm  i):  'j)  »-7a,idcrt,voliJtas  ratio 
nis  prompta  cft  ad  nior[em,c3ro  aufem  inSrma.i.fcnfuahtas  hor 
rct  cam.Ethocnon  iblum  inuciuturde  Jiifu  Nazarcno,  fcd  eti3 
dcmartyribusin  nouo  Teftan^ento.Et  iKUt  patct  de  inultis>ctia 
invetcri  Tcllamentode  Mathabxisab  Antiocho  formentatis, 
&Elca7-aro,dcquo  dicitur  2.Mach.<?.g.  Sedcum  plagis  perimc 
retur,ingcmuit  &  dixit.Domine  qui  h;ilies  faniJtam  fcicntia,ma 
nifeftc  tufcis.quiacua  n  ortcpoflfni  iilurari.grauescorporisfu 
ftinco  dolorcsjfccundum  animsm  autcm  i.fccundum  partc  ani- 
m»  fupcriorcni,lib<mterhaEC  paticr.Quod  autemarguit  Iud;us 
quod  caro  non  dolct,timct,.iui  triftatur,ni(l  per3nimam,hoccft 
vcrumde  animafenhtiua  Sedquia  ncftit  diftinguere  intcr  ftn« 
fum  &  intcllc£tum,idco  facit  ridiculofum  areumcnium  . 

fcaio  lu-  1"^  Vodecimo  accipit  ludxus  verbum  Chnfti  loqucntis  Mar. 

iilia.  ■-^  vlt.d.  Datx  cji  nnhi  omnrs  poteflas  in  aelo  &  i»  tc>ra .  Ex  hoc 

arguit.quod  Icfus  non  cft  Dcus .  C^i  eft  ex  fc  potentiirimus,ab 

jj.      -     alio  non  accipitpoteftatem  Si  aurcm  dicatur,quoda  patreeftfi- 
?"""'•  i,i  poteftasdata,non  valet,qijiaChrilHai)i  dicuntpaircm  &filiu 
cffc  aequalcs.Dicendum  quod  in  iefu  eft  duplex  poteftas  ,  ficut 
cft  duplcx  natura.Vna  cft  poteftas  diuina,  quam  habuit  ab aetcr- 
no,non  tamcn  ex  fe.fcd  cx  patre,  a  quo  cft  diftmf^us  in  pcrfona. 
D  Nontamenin  hoc  minor  patre  cft,  quia  ab  co  accipr  eandem  nu 
mcro  naturam  &  potcftatcm  ficut  fupcttus  diftum  cft.  Tame  Ic 
fus  non  loquitur  hic  dc  ifta  poteftate,  fcd  dc  alia  quam  acccpit  a 
Deo  in  humana  natura.Nam  ab  inftanti  affumptionis  humanae 
naturae  ad  pcrfonam  filij.illanaturahabuit  excellentia  fuperom 
nem  crcaturam  auftoritatiuc,non  tamcn  exccutiue  .  Nam  inter 
,  homincs apparuit  in  forma  fcrui ,  in  humana  natura  palTibilipp 
myfterium  noftrsrcdemptionis  adimplendum,ficut  fuerat  prx- 
diftum  lCa. }  ^ .b.Fci e  languores  noiiros  ipfe  tMlii,&  dolores  nuflros 
ipfeportauit,  difciplina  pacis  noftrsfuper  cunt ,  &  liuore  eius  fanati 
/«»j«r,quodintelligituradliteramdeChriftoctiam  fccundu  an 
tiquos  doftorcs  Hcbrjorum.prout  ibidem  plenius  declaraui.Sed 
in  fua  refurrcftionc  accepit  hanc  poteftatcm  executiue,  ideo  tuc 
ii\\x.Dataell mihi omnis poteilas ,^c.T !imen  iniudiciofinaliom 
nia  pleniu»  erunt  fubiefta  fibi,  (icut  oftendit  Apoftolus  ad  Heb. 
j  .Per  hanc  tamc  potcftatcm  quj  finita  eft,non  eft,nec  erit  ^qua- 
lis  Deo  patri.Sic  igitur  patct  rcfponfio  ad  obicfta  ludxi  ex  v«r 
bis  cuangelij.fccundum  quod  ad  manum  meam  dcuenerant . 
.Argtimenta  Ind/eiex  >erbis  Chriflianorum . 
i,\%  fti-  T)R-'moarguit  ludzux  ex  verbi$Chriftianorum,dice$.Vos  di- 

t.  X  citis,quodcreatorvnuscft,&:quodChriftusvcfterfitnlius 

cm$,&  quod  dcfcendit  dccjlis  fine  feparatione  a  patre  &  a  fpiri 
tufanfto.Quando  crgo  vos  dicitis.quod  filius  dcfcendit  in  vteru 
virgini$,quxro  fi  tunc  pater  &  fpirituflanftus  fuerunt  ab  eo  fcpa 
rati ,  an  non:fi  dicitis  quod  fic ,  eft  conrradi ftio in  vcrbis  veftris, 
quia  dicitis  quod  defccdit  fine  feparationc  ab  eis.  Si  vcro  dicitis, 
«juodnon,  fequiturquodpater&  fpirituffanftus  fint  ircarnati 
litut  &  filius,quod  vos  negatii.  Diccndnm  quod  dcfccnfus  filij 
in  vtcrum  virgmis  non  cft  intclligcndus  per  motum  localcm,  fed 
pcr  nouum  effeCtum  in  virgfnequi  qui-lcro  effeftus  cfl  coniun- 
ftiodiuinxnaruraE  &  humanacinvnapcrfona.  Hzcigiturconiu 

'Reonllo.  ^io  potcft  contiderari  duplicitcr .  Vno  modo  efFcaiue,&  fic  fa- 

fta  fuit  a  tribus  pcrfonis.f.patrc  &  filio  &fpiritufanfto.Nam  eo- 

£  rum opcra  funt indiuifa.Alio  modotcrminatiue,  &  fic illa coiun 

ftio  tcrmiuata eft  adperfona filij,propt<:r «juod  folus filius  dicif 

incar- 


incarnatus.Licet  autcm  ad  hocponi  non  poflit  exemplu m  c^  non  D 
habeatplus  dc  dilconuenientia  quam  dc  conucniencia,  tii  quan 
tum  adaliquidpoteft  ponicoucniens.Ponaturigiturcalusquod 
Plato,Socratcs,Ciccrotra£lantmatrimoniumBerthecum  Socra 
te qui  eft  media  perfona.Si  ergo  quciatur  a  quo  eft  efFcftiueifta 
matrimoniali$coniuniftio,patct  a  tribus .  S»  autcm  qu^r.uur  nd 
qucm  eft  tcrminatiue,patet  quod  ad  Socratem  tantum,  prop'  cr 
qiiodipfe  (blusdicitur  cfle  Berthae  niaritus  .  Sicfuomodoeft  ia 
propofito  ,  quia  liccf  pater  &  filius  &  fpirituirandus  fint  vnura 
in  natura,tanienfuntdirtinfti  inpcrfonis.Incarn.itio  verotcr- 
niinata  e(iad  filiumproutperfonalitcr  diftingui  ur  a  patrc  & 
fpintufanfto^nontamcn  diciturfeparatus.ib  eis,qui.i  nonHen  fe- 
parationis  lu)  rccipitur  in  diuinis  perfonis.quia  lignific.nr.diuer- 
litatcm  cflcntiae.nonfic  autein  nomen  diftinftionis.  Sic  iiMtur 
patct,  quod  ad  diflum  Chnfti.iiiorumdeChrifti  mcarnationc, 
non  fcquiturcontradiftiofeualiudinconncnicns. 

SEcundo  obijcit  fic.Hgo  quaero  a  vobis  Chriftianfs,  vtri'i  Chri-  Obleflio  fccC 
ftus  vcftcr  fuerir  miitcns,vel  millus  i  Si  dicitis  quod  miflus ,  ^a . 
quis  vnquam  audiuit  Dcum  miflum  adalium  ?  Quafi  dic*thoc 
e(t  apertum  mcndacium .  Si  autcm  dicatis,quod  cft  mittens ,  vos 
facitis  eum  mcnd.icem  ,quia  dicit .  Ecce cgo  non  ftim  fidus.fed  cgo 
CJr  (jui  miftt  mepater.Diccndii  quod  Dci  filius  eft  mittcns  &  mif- 
fus.Fuit.n.miflus  in  mundumapatre&  fpititulan^oin  fua  in- 
carnatione  benedifta,(icut  fupcrius  eft  declaratum  per  audoriia  ^*  ?*>""•• 
tc  lfa.48.c.£f  nunc me miftt domir.us.^& fpiritus  f/«.(.Harc dicit  rc- 
demptor  tuus  fanftus  Ifrael.Eft  ctiam  mittens  fpiriiumfanftum 
ficut  dicit  lo.i6.b.Mittamvob:slpiritumfin£}H^&c.  Circa  quod 
fciendum,quodmi(hoalicuiusimporratduplicemhabitudinem. 
Vnam  ad  mittcntcm.fccundum  quod  aliquo modomiflus  prccc 
dit  a  mittentc. Aliam  ad  terminum  ad  quem  mittitur,  (ecundum 
quod  milTus  cft  vbi  pnus  n6erat,velt(i  ibialio  modoqua  prius. 
Licct  autem  indiuinis  nonfit  proceflus  vniuspcrfonaeadaltcra 
fccundum  motum  localem,vel  fcparationcm  rcale,  tamcn  cft  ibi 
proceflus  fccundumorigincm,quia  filiusproccdita  patre,&  fpi-  ^ 

rituflanftus ?.b  vtroque.Sicut  in  nobis  fuo modo  vttbum  intelli- 
gibile  proccdit  a  mcnte.non  extra  ipfam,fed  intra ,  &  fimilitcr 
amor proceditab  vtroque.Sic  igitur  filius  &  fpirjtuflamnus habi 
tudincm  admittcntcm,habet  ctiam  habitudincmad  tcrminum  * 

niifliionis,non  tamcn  fic  intclligendo,  quod  incipiat  cflc  vbi  prius 
erant  limpliciter,quia  de  neceditatc  funt  vbique  per  cfrentiam, 
prsrfentiaroj&  potentiam  ,  ficut  patet  Icr  j  j.c.  Cixlum  &  tcrrem 
jjjo  j»2p/fo,rf/«></o»»/n«i.ScdficintcIligendo,  quodincipiuntcfle  £ 
vbi  prius  crant,tamcn  alio  niodo.  Et  hoc  modo  filius  Dci  dicitur 
niiffus  in  mundum  a  patrcquando  incxpit  ibi  eflTe  vt  homc,  \bi 
tamen  prius erat  \tDcu%.,lo3n.i.z.Innundoerat&mundus  eum 
Ti6n  cognottitjnpropria  venit  &c.Et  fimilier  fpirituflanftus  dici- 
turmifl^usapoftolisviflbiliter,quadofupercosapparuitinfigno 
vifibili.Namhoc  modopriusnoncrat  ibi.  Etquotidiemittitur 
inuilibilitcr  ad  fanf^ificandum  crcaturam  rationalem,  quia  inct- 
pit  ibi  elTe  per  gratiam  fanftificantcm,vbi  tamen  prius  erat  per 
c(rcntiam,prz(entiam  &  potcntiam.Ad  argumcnrum  ludxi  pa 
tct.quod  non eft  contradiftio  dicendo,quot(  filius  eft  mittens  & 
mifTus^quianon  cft  fccundum  idem. 

TErtio  dicit  ludxus .  In  libro  Symonis  Cephx,dicit  lefus. 
Ecce  Sathan  ftudct  ad  interficiendum  me  de  ttianu  domi- 
ni  &  non  dabit  me  in  manuSathan.  Et  cx  hoc  arguit  rficcns,  qua 
re  non  confundimini  vos  Chriftiani  diccre  iftuin  Deii  fic  loqucn 
tcm?Dicendum,quodiftefalfumaccipit.  Namincpiftolis  l-ctri 
aut  alibi  non  inuenitur  hoc  diftum  a  Icfu  Naz.arcno.Tum  fi  hoc 
dixifTcr ,&  faftum  fuifret,nulium  inconuenicnsfequcrctur.  Na 
fupra  dcclaratum  eft,quod  cft  vcrus  Deus  &  verus  homo  in  vna 
pcrfona,ipfc  vero  licut  Deus,pcrmifit  (c  inquantum  hominem  a 
diabolo  tcntari,&  de  loco  ad  locum  portari ,  vt  fupradiftum  cft . 
Et  quia  patcr  &  fpirituflanctus  funt  vnus  Dcns  cum  co,ideo  ab 
ipfisfuitetiamiftapermifiio.  Item  fifathanhoc  modo  pcrmif^ 
lusfuifTetquaererequod  ludxus  allcgatfaKo,  nulluminconne- 
niesfcqueretur.Patctigiturludxifallitas  pcrhoc,quodobicitio 
jics  fuas  in  apcrto  mendacio  terminauit.Et  fic  eft  finis,Deo  laus 
qui  eft  trinus  in  perfonis  &  vnus  incfli;ntiaperinfinita  fccula  fe 
culorum  Amcn. 


F    I    N    I    S. 


!&!*.:>  ^i 


ISU 


v?^ 


\ 


% 


\. 


ii 


-^ 


J 


* 


^ 


;|||^ 


«fl 


•  ;"    ^s  ■!■ 


% 


^ 


m- 


V. 


V    , 


li 


I 


{ 


Q 


Wi 


'4?'