Full text of "Bloemlezing uit oud-, middel-, en nieuwfriesche geschriften: met glossarium"

See other formats

Google 



This is a digital copy of a bix>k thal was preserved lor gcncralions on library shelves bel ore il was carefully scanned by Google as part ofa project 

to makc the world's books discovcrable onlinc. 

Il has survived long enough Tor ihe copyright lo expire and the book to enter the public domain. A public dom ai n book is one that was never subject 

to copyright or whose legal copyright term has expired. Whether a book is in the public domain may vary country to country. Public domain books 

are our gateways to the past. representing a wealth ol'history. culture and knowledge that 's ol'len dillicult to discover. 

Marks. notations and othcr marginalia present in the original volume wil] appcar in this lile - a reminder of this book's long journey from the 

publisher to a library and linally to you. 

Usage guidelines 

Google is proud to partner with libraries lo digili/e public domain malerials and make ihem widely accessible. Public domain books belong to the 
public and we are merel y iheir cuslodians. Neverlheless. ihis work is expensive. so in order lo keep providing ihis resource, we have laken sleps lo 
prevent abuse by commercial parlics. iiicliiJmg placmg lechnical reslriclions on aulomated querying. 
We alsoask that you: 

+ Make non -commercial u.se of the files We designed Google Book Search for use by individuals. and we requesl ihat you usc these files for 
personal, non -commercial purposes. 

+ Refrain from tmtointiteil //nerying Do nol send aulomaled queries of any sorl lo Google's syslem: II' you are conducling research on machine 
translation. oplical characler recognilion or olher areas where access lo a large amounl of lexl is helpful. please conlacl us. We encourage the 
use of public domain malerials lor these puiposes and may bc able to help. 

+ Maintain attribution The Google "walermark" you see on each lile is essenlial for inlbrming people aboul ihis project and hclping them lind 
additional malerials ihrough Google Book Search. Please do nol remove it. 

+ Keep it legal Whatever your use. remember that you are responsible for ensuring ihat whai you are doing is legal. Do nol assume that just 
bccausc we believe a book is in ihc public domain for users in the Uniied Staics. thai the work is also in ihc public domain for users in other 

counlries. Whelher a book is slill in copyright varies from counlry lo counlry. and we can'l offer guidancc on whelher any specilic use of 
any specilic book is allowed. Please do nol assume ihal a b(K>k's appearance in Google Book Search means it can be used in any manncr 
anywhere in the world. Copyright infringemenl liability can bc quite severe. 

About Google Book Search 

Google 's mission is lo organize the world's information and to make it universally accessible and useful. Google Book Search helps readers 
discover Uie world's books while lielpmg aulliors and publishers ivacli new audiences. You eau search llirougli ihe lïill lexl of this book uu ihe web 
al |-\:.:.^: / / böökj . qooqle . com/| 



Google 



Dil is een digitale kopie van een boek dal al generaties lang op hihliollieekplanken heeft gcslaan. maar iili zorgvuldig is gescand dooi" Google. Dal 

doen we omdat we alle boeken ter wereld on line k-se hik baar willen maken. 

Dit boek is zo oud dat het auteursrecht erop is verlopen, zodat het bock nu deel uitmaakt van het publieke domein. Een boek dat tot het publieke 

domein behoort, is een boek dal nooit onder het auteursrecht is gevallen, ol' waarvan de wettelijke auleursrechllemiijn is verlopen. Het kan per land 

verschillen of een boek tot het publieke domein behoort. Boeken in het publieke domein zijn een stern uit het verleden. Ze vormen een bron van 

geschiedenis, cultuur en kennis die anders moeilijk te verkrijgen zou zijn. 

Aantekeningen, opmerkingen en andere kanttekeningen die in hel origineel stonden, worden weergegeven in dil bestand, als herinnering aan de 

lange reis die hel boek heelt gemaakt van uilgever naar bibliotheek, en uileindelijk naar u. 

Richtlijnen voor gebruik 

Google werkt samen mei bibliotheken om materiaal uit hel publieke domein te digitaliseren, zodal het voor iedereen beschikbaar wordl. Boeken 
uit het publieke domein behoren toe aan hel publiek; wij bewaren ze alleen. Dit is echter een kostbaar proces. Om deze dienst ie kunnen blijven 
leveren, hebben we maatregelen genomen om misbruik door commerciële partijen te voorkomen, zoals hel plaatsen van technische beperkingen op 
automatisch zoeken. 
Verder vragen wc u het volgende: 

+ Gebruik de bestanden alleen voor niet-conunerciêle doeleinden We hebben Zoeken naar boeken mei Cioogle ontworpen voor gebruik door 
individuen. We vragen u deze bestanden alleen te gebruiken voor persoonlijke en niel-coniniercië.le doeleinden. 

+ Voer geen geautomatiseerde zoekopdrachten uit Stuur geen geautomatiseerde zoekopdrachten naar hel systeem van Google. Als u onderzoek 
doet naar computervertalingen, optische lekenherkenning of andere wetenschapsgebieden waarbij u loegang nodig heefl lol grole hoeveelhe- 
den tekst, kunt u contact met ons opnemen. We raden u aan hiervoor materiaal uil hel publieke domein ie gebruiken, en kunnen u misschien 
hiermee van dienst zijn. 

+ Laat de eigendouisvurklaring staan liet "watermerk"' van Google dal u onder aan elk bestand ziet. dient om mensen informatie over het 

project Ie geven, en ze te helpen eslra materiaal Ie vinden met Zoeken naar boeken mei Google. Verwijder dit watermerk niet. 

+ Houd u aan de wet Wal u ook doel. houd er rekening mee dal u er zelf verantwoordelijk voor beni dat alles wat u doet legaal is. U kunt er 
niet van uilgaan dal wanneer een werk beschikbaar lijkt ie zijn voor het publieke domein in de Verenigde Slaten. hel ook publiek domein is 
voor gebruikers in andere landen. Of er nog auteursrecht op een boek rust. verschilt per land. We kunnen u niet vertellen wat u in uw geval 
met een bepaald boek mag doen. Neem niet zomaar aan dal u een boek overal ter wereld op allerlei manieren kunt gebruiken, wanneer het 
eenmaal in Zoeken naar boeken met Google slaat. De wettelijke aansprakelijkheid voor auteursrechten is behoorlijk streng. 

Informatie over Zoeken naar boeken met Google 

Het doel van Google is om alle informatie wereld wijd toegankelijk en bruikbaar Ie maken. Zoeken naar boeken met Google helpl lezers boeken uit 
allerlei landen ie ontdekken, en helpt auteurs en ui tgevers om een nieuw leespubliek te bereiken. U kunt de volledige tekst van dil boek doorzoeken 
op het web via |http: //books .google .com| 



7 



r 



BLOEMLEZING 



UIT 



OÜD-, MIDDEL-, EN NIEUWFRIESCHE GESCHRIFTEN. 



BLOEMLEZING 



UIT 



OUD-, MIDDEL-, EN NIEUWFRIESCHE GESCHRIFTEN. 



BLOEMLEZING 



UIT 




MET GLOSSARIUM, 



BIJEENVERZAJMnELD DOOR 



F. BUITENRUST HETTEMA. 



's 



DERDE DEEL, 

iSTIEUWPEIESOH. 



<a» 



•»-CfeI^&"»»- 



LEIDEN. — E. J. BRILL. 

1888. 



f 






BLOEMLEZING 



UIT 



NIEUWFRIESCHE GESCHRIFTEN 



DOOR 



F. BUITENRUST HETTBMA. 



« — r&rs — > 



T&T 



LEIDEN. — E. J. BRIL], 

1888. 



PFlfft 
8«- 



BOKKDHUKKKRIJ VAK £. J. BRILL, TX LEIDEN. 



J^a,TL het Bestuur 



VAN HET 



FRIESCH GENOOTSCHAP VOOR GESCHIED-, OUDHEID-, 
EN TAALKUNDE TE LEEUWARDEN , 



WORDT DEZE BUNDEL 



UIT HOOGACHTING OPGEDRAGEN 



DOOR 



DEN VERZAMELAAR. 



EEN WOORD VOORAF. 



In Friesland heerscht een vrij opgewekt letterkundig leven. 

Niet alleen dat een Selskip for Fryske tael en skrtftenkennisse met 
de >kriten" Leeuwarden, Sneek, Baard, Grouw, Joure en Franeker 
's winters geregeld op vele plaatsen bijeenkomsten houdt, die druk 
bezocht zijn ; maar ook voeren rederijkerskamers , tooneel-, en ver- 
scheidene zanggezelschappen, over het geheele gewest verspreid, 
meerendeels Friesche stukken op ; houden voordrachten en wedstrijden. 

Want moge het Hollandsen ook de taal zijn voor school, kansel 
en balie, gehoord worden in station en tramhuis, uit den mond van 
Hollanders en ook van Friezen; in huis en op het land, zelfs in 
enkele steden op straat, spreekt men nog Friesch in verschillenden , 
zij het ook weinig uiteenloopenden tongval. 

De Nieuwfriesche Literatuur is rijk aan voortbrengselen , over het 
geheel goed, vele uitstekend van gehalte. 

Al de oorspronkelijke en vertaalde tooneelstukken , romans en 
novellen, als ook liederen, vertellingen en strijdschriften optesom- 
men, is ondoenlijk. Enkele zaken slechts wil ik vermelden. 

In 1845 werd door H. S. Sytstra het tijdschrift >Iduna" opgericht, 
waarvan hij eerst alleen, later in vereeniging met T. B. Dykstra 
de redactie voerde. Na hun beider dood nam G. Colmjon die op 
zich. Het werd in 1871 vervangen door >Forjit My Net", dat, 
uitgegeven van wege het Frysk Selskip, Colmjon als redacteur tot 
1884 behield, en thans dóór O. H. Sytstra bezorgd wordt. 

In Januari]^ van dit jaar verscheen een nieuw: »For hüs en 
hiem", waarvan P. J. Troelstra als hoofdredacteur optreedt. 

Van het tweetal jaarboekjes beleeft de >Swanneblommen , utjown 
fen it Frysk Selskip", dat achtereenvolgens H. S. Sytstra, T. R. 
Dykstra, en G. Colmjon tot redacteurs had, thans onder leiding 
van H. O. Sytstra verschijnt, zijn 39 8ten jaargang; de »Byecoer", 
(red. Waling Dykstra) zijn 43 8ten . 



VIII 

In Suringar's 12° Almanak , in het Friesche Jaarboekje bij L. Schier- 
beek, en in den Frieschen Almanak bij P. v. d. Sluis v. d. Bosch, 
werden en worden nog vele oorspronkelijke stukjes in de landstaal 
opgenomen; evenzeer als in den Frieschen Volksalmanak, (van 
1836 — 1864, en 1884 tot heden, thans redacteur J. v. Loon Jz. e. a.). 
Vele couranten , o. a. het Friesch Volksblad (Leeuwarden) en het Nieuw 
Advertentieblad (Heerenveen) plaatsen in de volkstaal gestelde stuk- 
ken en advertentiën. Liederboeken als »It Lieteboek , Frysce sang mei 
Pianolieding", van J. v. Loon Jz. en M. de Boer (1876) en >Ny Frysk 
Lieteboek" van P. J. Troelstra en P. H. de Groot (1886), bevorderen 
zeer Frieschen zang; terwijl de > Boeresionger" van W. Dykstra 
e. a. , hoewel zonder muziek , algemeen bekend is. Van Verzamelingen 
noem ik het » Frysk Lesboek" van W. Dykstra (1883), terwijl men 
in » Van de Schelde tot de WeichseF' dl. III, (1882) en in v. d. Meulen 
»Moaye Blommen fen üs Fryske Letterkroane" (1880) van allerlei 
aantreft. 

Wat deze uitgave betreft, liet de weinige ruimte, waarover ik te 
beschikken had, slechts een beperkte keus toe; zeker het vijfvou- 
dige aantal vellen zou vereischt worden , indien men alles , wat het 
verdiende, vrijelijk kon opnemen. 

Van vele schrijvers ontving ik bijdragen in handschrift; niet voor 
alle deze had ik echter plaats. 

De volgorde der stukken is willekeurig; die der verstorvene schrij- 
vers gaan vooraan. De nog levende letterkundigen namen zelven de 
correctie over, veranderden hier en daar de spelling, en soms eene 
kleinigheid van den inhoud; overigens is de tekst zooveel mogelijk 
naar de eerste lezing afgedrukt. 

Ten slotte een woord van dank aan de schrijvers, die welwillend 
van het hunne zonden , niet het minst aan hen , die nog ongedrukte 
stukken gaven; aan de uitgevers, die vrijgevig voor dezen druk hun 
kopie-recht afstonden; aan den Heer J. v. Loon Jz. voor de vele 
wenken en meedeelingen van hem ontvangen; en verder aan hen, 
die op eenigerlei wijze déze uitgave hebben vergemakkelijkt. 

Zwolle, Febr. '88. b. h. 



I. UUT FEN HOES BY DE BOER. 

DB MOANTIID. 



Uit: De Lape koer fen Gabe Skroor 1822. p. 25. (Prov. B.) Ook:.Rimen ind 
Teltsjes fen de Broarren flalbertsma 1871. p. 4J>. 

It ljocht brekt trog de griene gediintjes. De klok slagt hjeal wei 
fiwen. De wiilde foegels tjirinje oer 't fjild. De hoanne kraait in 
de lipkes lieppe iinn'e finne. De protters kwele in tjotterje opp'it 
oeleboerd, in de skoastien. De earrebarre klaphalset. De ljurken 
sjonge oer'e skoerre. De ade mem hjet de klok: Baak! seitse, dou 6 
mast er oof komme, fanke! in roppe Hidde in de feint: dan ken 
de aad boer jitte wat lissen blieouwe. Goed , seit Bauk , in wrieouwt 
e'rris iin'e eagen in striikt oer'e readc roone wangen. Sij skouwt 
de gledde billen oer'e beadsplanke, klaait har oon in ropt Hidde in 
de feint. Der mei is alles iin 't spier. De feint jouwt de kij eerst 10 
ien Hits jeft' hea in Hidde begint te mjoksjen. Bijke , dij de hele 
nagt op de aad boer siin broek lein het, rekt him uut in de boet- 
huus door uutgeande snuffelt er op it hiem om in sieket de on- 
gansen op, Bauk set nou fjoer oon in hinget it tjenwetter oer: mar 
wij matte eak wat ljocht ha , seit se , in skouwt it raam op , in 15 
smiit de finsters iepen, dat se tjin'e moerre stuitje. Nou stekt se 
har tjeppe troanje iin'e loft in sjogt mei ien pear freunlike eagen 

HE Dr. meer wetenschappelijke spelling; en de wijzigingen hiervan in R. ind T. 

III. Uet. R. Uwt. huws. — ILL. Moarntyd. R. moarntiid. 

1. troch. R. throch. III. gerdyntjes. R. gerdynkes. III. slacht hjelwei. — 2. III. 
wylde. R. fawgels. III. krait. R. ind. — 3. III. liepe yn 'e. quele. R. thjotterje. 
III. op it. — 4. R. uwleboerd ind. III. scoarstien. — 5. R. oer 't scuwrre. III. 
alde. R. alde. III. hjert. seit hja. — 6. III. öafkomme. R. oafkomme. III. den. — 

7. m. aldboér yette hwet. R. aldboer. lizzen. III. bijouwe. R. ind. III. wrjouwt. — 

8. III. yn'e. R. ind. HE. strykt. roune. R. Hja. III. scouwt. — 9. R. bredsplanke. 
III. klait hjar oen, R. oan, ind. ind. — 10. III. Déarmei. R. Dsermei. HE. yn. R. 
earst. — 11. III. lyts. R. jefte. ind. III. mjoxjen. — 12. III. nacht, aldboer syn. 
R. aldboer. III. uet. R. uwt, ind. III. boethuesdöar uetgeande. R. ind de buwthuws- 
doar uwtgeande. — 13. R. ind siket. — 14. HL oen. R. oan. III. tjernwetter. R. 
tsjern-. — 15. III. hwet ljocht. hja, R. ind. III. raem. R. ind. — 16. UI. smyt. 
R. muwrre. — 17. Hl. hjar tjeppe. R. tsjeppe throanje. IH. yn'e. R. ind. III. 



oeral iin'e blide dage om. It ljochte grien fen'e simmerkrite skimert 
trog de tjokke daauwe. Het jong goed haffelt iin'e liesen om. De 

20 ropeintjes wraggelje nei har ta in langhalsje om ien haanfol beanne. 
De ade mem lit het molken iin'e tjenne rinne. Sij is liikwol ien 
ininske fen segstig jier in dogs tilt se de tine mei op, dat har de 
lidden kniese in set him op'e tjenne in lit het molken er uut rinne, 
dat het broest. Der mei wudt de spatskoetel er op lein , het tjen- 

25 lid feast kiille , de pols oonslein. De ade looije bonte wudt fen'e 
staal helle in begint te tjenjen, dat het hoes dreunt in de biinten 
kreakje. Nou it oor folk sit te meltjen begint de aad boer him eak 
te rissen. Hij stiet op in klaait him oon in snijt for het folk eikmes 
ien tjok omstik brea. As dat dien is , faget er it meas oof in stikt 

30 it iin'e skie. Hij nimt de bril uut it finsterbank in begint te leasen 
iin'e reis nei it himmelske Jeruzalem. 

It meltjen is dien. It folk komt bij de hud. De ade man nimt 
siin roon-breed-skade hoetje oof in bidt. De feint gobbet effcer de 
hoed wei in giisjende tjin Bauk trapet har onderwiles op'e tjen- 

35nen, dat se it laaitsen eak net iin hade ken. Elts nimt siin stik 
brea, leit it opp'e knibbel in iet er fen. De ade mem is bang dat 
het waar foroorje sil , sa het it har jister jonne iin 't kruus stitsen. 
De aad boer klaget eak oer jicht in de slimme tiid. Hij beskrobbet 
it jongfolk dat se sa oerdwealsk net wease matte; want dat er de 



sjocht. — III. frjeunlikke. R. frjeunlike. — 18. IH. yn. R. blide. m. scimert 
troch. — 19. R. throch. thjokke. III. tjokke dauwe. It. yn' e. R. liezen. — 20. 
R. ropeinkes. III. hjar ta. R. ind. III. hóanfol bjenne. R. hoanfol. — 21. III. 
alde. R. alde. III. it molken yn'e tjerne. R. tsjerne. III. Hja. lykwol. — 22. III. 
minsce. sextich. R. ind. Hl. dochs. R. thilt. III. hjar. — 23. R. knieze, ind. III. 
tjerne. R. tsjerne , ind. III. it molken, uetrinne. R. uwt-. — 24. Hl. it. R. bruwst. 
Hl. Dearmei. R. Dsermei. III. wirt. R. wirdt. Hl. -scoetel. it tjernlid. R. tsjern-. — 
25. III. kyle. R. faestkile. III. oenslein. R. oan-. III. alde loaie. R. alde loaye. III. 
wirt. R. wirdt. — 26. III. stöal. R. stoal, ind. IH. begint to tjernjen. R. tsjernen. 
IH. it. R. huws droant ind. III. bynten. — 27. III. óar. to. R. oar. meltsjen. IH. 
aldboer. R. ald-. — 28. III. to. R. ind. III. klait. oen. R. oan. IH. snyt foar it. R. 
foat. — 29. R. tbjok. mees. IH. öaf. R. oaf, ind. — 30. IJl. yn 'e scie. brul. 
uet. R. uwt. ind. IH. to. R. lsezen. — 31. IH. yn 'e. himmelsce. R. himelsce. — 
32. R. meltsjen. IH. hird. alde. R. alde. — 33. IH. syn roun. -scade. R. hoetke. 
III. óaf. R. oaf, ind. — 34. III. gysjende. R. gyzjeude tsjin. III. hjar. R. teannen. — 
35. HL laitsen. ynhalde. R. -halde. Hl. syn. — 36. R. ind. IH. yt. alde. R. alde. — 
37. Hl. it waer foröarje scil. R. -oarje. IH. hjar. yn 't krues. R. kruws. — 38. 
III. aldboer. R. ald-. jichte ind. Hl. tyd. R. tiid. UI. bescrobbet. — 39. R. wseze. 



earen jitte wol bekoage wudde kenne. Dermei , as de kopkes in 40 
pantjes wei berge binne , bereade de frouljue de tjenne in bjinne de 
tinen in aden uut. De manljue geane oon 't sjedriden of leitje de 
sinimerdiekjes op. De aad man blieouwt iin'e hudshoeke om de foe- 
ken te laapjen in besjogt de kobbe mei de bril opp'e noos .... 

HE. hjar. — 40. III. yette. bekoage wirde. R. bekoage. III. Dearmei. ft. Dsermei. — 
41. R. ind pantsjes. bersede. 111. tjerne. R. tsjerne. — '• 42. R. ind aden uwt. III. 
aerden uet. oen 't sjerdriden. R. oan 't sjeadriden, oaf. — 43. HE. -dykjes. aldman. 
R. ald-. UI. bljouwt yn 'e hirdshoeke. R. fawken. — 44. III. to laepjen. R. ind. 
III. besjocht. brul opp'e nöas. 

E. HAXBERTSMA.. 



II. GEALES SLJIPKE. 



Uit: De Lapekoer fen Uabe Skroor II. dr. (1829) p. 75. Ook in R. ind T. p. ISa. 



Yn poapeslom bedobbe 

Lei Geale yn 't leavig reid ; 

Hy hie de keazen gnobbe 
Yn 't hoaf fen oarreheit. 

De pet oer 'tholtje hinne, 

In oer 'e eagen del; 
Want waarm wie de sinne, 

De brimsen stieken fel. 

In oon in wyljen stobbe, 
Dear hong syn baitje oon, 

In oon it baitje sobbe 
In tjorre kjeltje oon. 

De roege holders soezen 

Trog blomkes in trog kroed, 

In trogg 'e stanen roezen 
De simmertwjirkes loed. 



De wettergulpen fleagen 
In goelden ynn 'e fljocht, 

In nei de terpen teagen 
De hoantsen yn 'tgef)ocht. 

De schouwe teaperts songen 

De ade lange team, 
In d' ekster wipt' mei sprongen , 

In gloep fen beam ta beam. 

In Toon de seine harre 

Fier yn it lege mead, 
In Doeke mopke norre 

Fen 't swyljen wurg in sead. 

In koazze ynn'6 doeren, 

Dy haffle ynn'e bry, 
Lei hymjend looi te poeren 

In joeg de sinne fry. 



In opp'e daam dear blaaide 
In eike sead in sloeg, 

In oer 'e loanen waaide 
Sintjans tried wyt in roeg. 

Swiet ynn 'e sliep fortyze 
Wist boi fen nimmen kwea, 

As seafkes him wat kyze 
Oer holle, boast in lea. 

Hij gappe in rekte in sette 
Syn doave schonkjes uut, 

As by de noos him fette 
In kade kjellesnuut. 



»Hoei!" schrilde er, » Oarre, Oarre!" 
In sprong hast uut it fel, 

In seag nou as in bloarre 
Op 't earme kjeltje del. 

Och, Geales wroegwjirm kneage: 
't Wie oeral »Oarreheit!" 

Hy waad er jit trog pleage 
Bedobbfc yn 'tleavig reid. — 

Kroep yn in sydne wryne, 
't Kwea lit dy neane reast; 

Dou kenst it net ontwyne: 
It fret dy sliep in reast. 

£. HALBEETSMA. 



III. OAN IEN BERNTJE YN DE ÓARE WRALD. 



10 



15 



Uit: De Lapekoer KI dr. (1834) p. 431. Ook in K. ind T. p. 101$. 

Byld fen myn hoes in myn herte! 
Bern fen myn siel in myn sinnen! 
Weasen fol ljeafde in nocht! 

Neame, o! döar ik dy nimmer, 
Mar binnen hjir yn it herte 

Dear stiet dyn namme bescreaun. 

Laekkeste my frjeunlikjes öan , 
Mei gloepigge freechjende eagen, 
Gods ingel laekke my ta! 

Sietste my jouns op 'e scirte 
In streakk' ne dyn hantjes 'myn wangen , 
• Oer wier de soarg fen de dei. 

Leiste jouns ier sa to sliepen 
Mei onscilds waes oer dyn troanje, 
Röasen bloeidden sa net. 



Twiske de sliep in it weitsen 
Tyspelle yet foar myn sinnen 

Innerlyk, berntje, dyn byld. 

Twisken it ljochten in tsjuster 
Wekken dyn Aaiende loetjes 20 

Ljeaflikjes my uet de sliep. 

Trjinnen forrinne in fordroechje, 
Mar wounen yn memmeherten 
Helet de iewichheit mar. 

Tieden in minscen forgeane, 25 

Mar libjend' stiet foar myn siele 
Iewich in iewick dyn byld. 

E. HALBERTSMA. 



IV. „DE KREEFT FEN DOCKUM". 



99 



Uit: Twigen uwt ien alde stamme. (1840) p. 79. Ook in R. ind T. p. 197*. 

It is bard yn 't jier 1623, dat ien scipper mei ien lading hout 
uwt Noarwegen koam, in op Iezummersyl binnen roun. Dy scip- 
per hie foar ien aerdichheid ytlicke libbene kreeften yn ien koer 
meibrocht foar syn keapman, dy to Leauwerd wenne; dy droech er 
by jontyd , dat it al tsjuster wie', troch de sted fen Dockum , in 5 
doe rekke er troch ongelok ien fen dy bisten uwt de koer to fal- 
len, krekt foar de doar fen ien froedsman Grada. De oaremoarns- 
ier, doe de faem de striette oanfeye scoe, foun se dat bist daer 
lizzen; hja roun forscrikt ynn'e huws, in roap, Here, vroedsman! 
Kom gau ris vodr deur. Her e, wat leit dair in rair ding op strait! ]o 
Froedsman mei ien reade japon oan mei de wite sliepmuwtse opp'e 
holle, in de hoazzen opp'e slomp, roun dalik nei buwten. Hy sloech 
de hannen yn elkoarme, in sei, Dit is ien mirakel! suud dat ook 

• 

in jong weze van die roek, die hier boven in de lynnéboom nestelt? 
It doërre net lang oaf daer roun al scielik ien heal hondert minscen 15 



to heap, om it scepsel to oanscoachjen. Ien Catechiseermaster , dy 
daer eak foarbykoam, dy roap, Minschen! Minschen! sien it beest 
dochs niet an; want ik loof dat , et de Basiliscus is, daar men van 
inne schrift leest; et kon jimme allegaar et leven koste. »It mocht in 

20 schyt, meester! sei ien turfdrager, dy daer mei syn koer foarby kaem, 
Ik héb hem al goed in syn f reet sien; et stomme beest zal ons niks 
doen , in die er in mingelen bier voor over het , dan zal ik hem daad- 
lyk met de tange in myn koarf legge, in drage him waar de vrinden 
him hewwe wille. »Dat gait an! sei froedsman. De tange waerd 

25 helle , de kreeft yn de koer lein , in doe earst nei de brouwery om 
it minglen bier op to nimmen. Daer fen dinne rjocht-uwt nei de 
boargemaster mei ien sleep j onges efter-nei. De turfdrager sette de 
koer yn it foarhuws del , in froedsman gong yn de keamer by boar- 
gemaster. Hy spriik de boargemaster mei ien heel bedrukte in ien 

80 heal forscrikte troanje oan, in sei, »Goeien morgen , Burgemeister!" 
Goeden morgen , vroedsman ! jou hier zoo vroeg, al over de vloer, man ? 
» Ja , Burgemeister ! Wy hewwe hier ien rair stuk , Burgemeiêter. Wy 
hewwe van de morgen ien levendig ding op strait fonnen, in gien 
minsche weet wat ding of it is, of hoe et hiet, Burgemeister. Wy 

35 hewwe it metnomen , Burgemeister, it stait in 't voorhuus , Burgemeis- 
ter. Wil Burgemeister it ook ris sien , Burgemeister V' Vooral in belie- 
ven , vroedsman , sei dy heer , Jou wete , zeldzaamheden ben ik altoos 
nieuwsgierig na. De boargemaster, dat ien biis uwt de bizen wier, 
seach dalik wol dat it ien kreeft wier, mar dy haldde him yette 

40 dommer as froedsman yn waezen wier. Dy sloech de hannen gear 
in sei , > Vroedsmon ! Vroedsman ! ik loof dat er ons slimme dingen 
over het hoofd hange; zoó'n ding staat in gien kronijk beschreven, in 
zoo lang as de wereld staat is er zoo % n ding in Dockum niet vertoond. 
Het is een stuk van te veel belang; daarom gevoel ik mij verpligt om 

45 nog heden morgen om tien uur de raad te beleggen , om dan te bepalen , 
wat of wij met dat monster zullen aanvangen. Jou komme dochs ook , 
Vroedsman ? *Ja % wis, burgemeister". 

De moarns om tsjien oere koamen de heren by eltsjoarren op it 
stedshuws, in omdat it sa'n buwten-extranaris ding wie', hie froeds- 

50 man ien scjinne wite bef fen froedsmanske om krigge , in dserby 
ien splinter-ny broek oantein, ien sonder flappe, mar mei ien gulfje 



daer yn, lyk as de alde ljouwe fen dy tiid droegen: in omdat it 
ald stedshuws fen Dockum doe hwette lek wie', wieme er krekt 
opp'e stoel fen froedsman Grada ytlyke drippen roetwetter fallen, 
in omdat er bang wier , dat er öyn nye broek mei dat wetter be- 55 
smoarkje scoe, sa spraette dy goede man syn wite buwsdoek*oer de 
stoel. Daer gong froedsman deftich op sitten. 

De koer waerd op it stedshuws brocht, in deer seach elts den 
beurt foar beurt yn, in den gong elts wer op syn pleats sitten. 
Ien inkele fen dy heren hiene mar just it hert om ib onnoazele 60 
beest oan to sjen. Doe se allegjere wer sieten, doe sei de boarge- 
master, Heren van de raad van Dockum! De heren hebben gezien , 
dat er in onze stad een wonderlijk creatuur gevonden is, en daar men 
niet weet, welk dier dit is, en van waar het gekomen is, zoo heb ik 
hetzelve hier gebragt ten einde het advijs van de Heren te horen. 65 
Daarom, u, vroedsman Grada, als de oudste van de raad dezer stad, 
vraag ik het eerst, wat dunkt u van dit dier? »Ikke? sei froedsman 
Grada, Ikke bliif bij mijn eerste advijs , dat et namentlik ien van die 
jonge roeken is , die voor mijn \ deur dair in die hoge lijnnébomen nes- 
sele ; want waar duwel sud et ding anders weg komen weze. 't Ken 70 
ook niet uut de straitstienen kropen weze. » Daar benje mis in , vroeds- 
man, sei de boargemaster, Mijn zoon heeft onlangs een nest-fol roe- 
ken uitgehaald, en die jonge roeken geleken nergens meer op als op 
oude roeken. Nu is de beurt aan u, vroedsman Inia". Heremistijd , 
Burgemeister , wat weet ik vroedsman Ynje van vremde gediertens ? 75 
Ik hew wel zeggen hoord , dat de kanarieveugels als ze jong binne , dat 
ze dan kropen; suud et ook in kanarieveugel weze? »Zou een jong 
kanarievogel dan groter zijn als een oude? dat spreekt zich immers 
zelfs tegen", spriik daerop de boargemaster. Dat weet ik niet , sei . 
froedsman Inia. Wij sien alderdegenst , dat grote minschen klein 80 
wurde kenne. Mijn grootvader is van Burgemeister al bierdrager wur- / 
den. Nou wie' de beurt oan de froedsman Starkenbolte , ien Grins- 
lander, ien ryk man in ien fyn man; fyn yn de tsjerke, in fyn yn 
de wrald. Hy die deis ien luwd gebed oer de tafel, dat ien ketier 
doërre, in it iten mocht mar ien heal ketier doërje, in daer hiene 85 
syn boden gin nocht oan. Dy hiene ljewwer ien heal ketier bid- 
den, in ien ketier iten. Daerby forstoe er hwette fen de swarte 



8 

kinst. As de Dockummer ljouwe mei froedsman Starkenbolte yn it 
trekscip sieten, in as er den uwt de scruft begoun to praten, den 

90 Midden se bannen op hjar horlogies ; went as er dat die , den fierd' 
er dy kinst it measte nwt. Doe it dy syn beurt wier om to sprek- 
ken, dy sei op syn Grinser: Ik wijt nijt, ik leuf, burgemeister, dat 
onze meister Douwe nog geliek hat het, dat et nomentliek in Bosilis- 
cus of in ploagbeest is, daor de Here ons met besuiken wil veur onze 

95 zonden en ongeregtigheid, , en al et goddeloze vlouken , dat in Dockom 
doan wert* Doarom hol ik mij oon meister Douwe. » Meister Douwe, 
foei froedsman Grada daerop yn, die het wel eerder de planke mis 
weest. Voorleden jaar song er voar it bodrdtje in de kerk * aller ogen 
wagten" op in karsmorgen. Op dy ynfal begoun de hele rie fen 

100 Dockum to laitsen , mar de boargemaster net ; dy moast syn def- 
tichheid ophalde , in dy spriik doe wer , Als er dan niemand van de 
Heren is, die my eenige inlichting in deze zaak geven kan, zoo laat 
ons dan nog eens de beide stadsboden boven koméh, of die ons ook 
in dit geval nog ook eens konden dienen. De boden koamen boppe 

105 in seagen ïén foar fén yn de koer. De iene wier ien stakker , dy 
doarst it bist net besjen; dy leauwde eak steech oan master Douwe. 
Ik sal der myn ogen niet na draye , Heren, spriik dy man, want, 
sei er, as it gien Baesliscus is, dan is et ien plaigbeest f die nagts 
omlope in pest in kwalen verkondige, en ik suud er voar weze om et 

110 hele beest met kodrf in al te verbrannen. Mar de twade stedsbode 
sei rounuwt, dat it ien scroar wie, omdat er twa fikse sciërren 
foaruwtstiik. In sienje wel, burgemeister? hy houdt de ogen van die 
scheren afteruut , omdat er voar alle man niet wete wil , hoe groot of 
ze binne, krekt as alle schrooren. Mar as it ien schroor is, dan is 

Wh er betsjoend; want hy kruupt, in andere schrooren lope. Is 't niet 
wair, heren? ik zeg mien zin, want daarom ben ik hier ropen. — »-4c- 
coord, sei de Boargemaster, jou hebbe het geraden, bode; en wy zul- 
len er dadélyk de proef van nemen. Kom, bode; ik had juist een 
nieuwe rok besteld; het laken is er al voor gekocht; wees zoo goed en 

120 haal dat van mijn huis. Doe dat lekken op 't stedshuws koam , waerd 
it oer de flier spraet in de kreeft dserop set. Doe begoun er to 
kruwpen, in doe moast ien fen de boden mei ien scjirre, krekt it 
selde pad lans, it lekken trochknippe; in doe waerd er dalik om 



ien scroar stjoerd , om er ien roak foar de boargemaster fen to meit- 
sen. Dizze scroar wier ien alden Duetscer, dy hiette eigenlik Lab- 125 
benbach, mar hy sels spriik dy namme altiid uwt as lappenpack, 
in nou neamden de Dockummers him yn de wandeling sljocht wei 
fen lappenpacker ; ik tink wol , omdat er de lappen , dy syn klan- 
ten fen rjochten takoamne, sels ynpakte. Hy koam op it steds- 
huws mei de sliepmuwtze yn de han, in sei, Koeten mor je , myn- 130 
heer Pirgemeister ! En koeten mor je , brave heren al gesamt, Wat 
heppe de Heren te pefelen. De boargemaster forhelle oan de scroar 
it hele gefal, in liet him dat toknipte lekken sjen. — Tausend ele- 
mentel Hundert tausend elemente! Das hat keen mensch ketaan, maar 
de lebendige teufel. Donnerontoria , prave heren ! tat is keen tijt , heen 136 
rotje tijt meer weerdig. Daar kan ik een lappekrone voor de kinder 
van make, maar keen rok voor de Pirgemeister von Dockum. Maar 
doe er de kreeft yn de koer lizzen seach, doe waerd er yette ble- 
ker om syn smelle kieuwen as tsjien bleke scroarren mei eltsjoar- 
ren; in hy roap it uwt, Kott bewahre, Heer Pirgemeester ! soll mich 140 
die swernoot straffen, wenn ich solchen peest langer in de stat von 
Dockom tolden soltte. Et is de teufel, prave Heren, de lebendige teu- 
fel; on wann ikke Pirgemeister war, ik that den hundsfot in dekragt 
koöyen on versupen him, — Heb 'k et nijt said , sei froedsman Starken- 
bol te , dat w't hijr met de kwaode te doun hebbe ? Dat komt nou van 145 
't vlouken, en het koartspeulen , dat de noatie hijr dout; nou loot de 
Here hem los, en geft hem aan de kwade over. Ja, sei froedsman 
Ynia, as it de kwade is, dan is versupen de baas; want dan helpt 
gien verbranden; want die is vuurvast. In de hele rie fen Dockum 
roap fen, Versupe mar! Versupe! De turfdrager smiet de kreeft 150 
yn de greft , in de hele sted fen Dockum wier bliid , mar de kreeft 
yette bliider. Mar by it einsluten fen de rie hiene se yette ien grap 
mei froedsman Grada ; dy goede man wier troch de sterke oandacht , 
dy er op it dispuet oer de kreeft hawn hie , gled troch it sin gien , 
dat er syn wite buwsdoek opp'e stoel lein hie , in doe er onderwi- 155 
lens ris efkes de eagen foar-del sloech, doe miende froedsman, dat 
him it himd ta de gulf fen de broek uwthingge, in doe h&ldde er 
syn greate roune flabhoed foar it liif, in moffele sa gluwpswize dy 
wite buwsdoek ta de broek yn; mar boargemaster, dy flak naest 



10 

160 froedsman siet, in dy de man troch in troch koe, hie wol oan syn 
forlegentheid sjoen, dat er hwette geande wier: dy seach ris scean 
efter de hoed fen froedsman, in doe seach er dat hele wirk oan, 
mar hy liet him neat merke. Dit gebeurde al doe se mar just op 
it stedshuws sieten. Yn it ein, doe de Heren opstaan scoene, doe 

165 seach froedsman ris efterom, in sei, Gunst nog toe! Burgemeister! 
waar sude myn witte buusdoek weze? Mar gin minsce wist it. Suud 
er ook onder myn stoel legge; want hy het er op leid, dat weet ik, 
sei froedsman. Sude dat rare ding my die doek ook uet de buusse 
weg tsjoend hewwe." »Om jou de waarheid te zeggen, sei de Boar- 

170 gemaster, hy sit in jouw eigen broek. Zie maar, er hangt nog een 
tipje toe de gulft uut" »«ƒ«, waarlykken! sei froedsman, in hy helle 
de hele wite buwsdoek ta de broek uwt. Froedsman krygge ien 
kleur as ien hoannekaem, in swaerde, dat er noait wer ien broek 
mei ien gulf drage woe , in de hele rie fen Dockum gong laeitsende 

!76 nei huws , mar de boargemaster yette aldermeast." 

It hele selscip dser ynn'e herberge laekke wakker om dit fortel- 
tje , behalven de ontfanger ; dy seach my stiif oan , in knarste soms 
opp'e tosken; mar doe freagge Jouke my, » Wiste eak, Gabe, ho 
of it tonei mei dy kreeft gien is?" Ik sei, Ja, kastelein; dy is 

180 yette op ien simpele menear wer to lanne komd. Ytlyke jirren 
daernei, doe de kreeft al lang forgetten wier, doe fiskken de heren 
fen Dockum de stedsgreften mei ien seine oaf , in doe fongen se 
uws maet de kreeft wer. Zoo'n 'grote grenaal is er noch noait in 
Europa jonnen as disse hier in dit kleine Dockum, sei ien hopman 

185 fen de Boargerwacht , Die zal ik beware zoolang as syn Hoogheit de 
Prins hier komt. Die lei him oan ien sul weren kjeattingkje onder 
ien brsege fsest om him yn it libben to halden. 

E, HALBERTSMA. 



11 



V. DE KRJEMMESITE. 



Uit: Leed in Wille fen E. Jfalbertsma in De Flotgserzen fen J.H. Halbertsma, 
(1854) p. 386. Ook in R. ind T. p. 324*. 

It wiif fen Foake-miich wie' yn de kream fen hjar earste bern, 
ien gr ou jonge, dy Tsjaling hjitte, nei syn pake oan memmekant , 
in daer scoe' do de laetste krjemmesite fen juwn wirde. Want daer 
wieme al twa oansitten waest. 

De klok liie' d'oare deis nin twa uwre let, as de boerefrouliu 5 
kamen daer al oansetten; allegearre wakkere thwang; ytlike allehiel 
yn 't brat. Hja hienen allegearre hwette foar it krjemwiif yn it 
braskoerke oaf de buwsdoek; de iene brocht ien poun greate wite 
klontsjes, de oare brune; de iene ien swiere kruwskekinteboale , in 
de oare ien spekkoeke ; de iene ien sutmestsjiis , in de oare ien boale 10 
buwter ; de iene ien stik ljirre , in d'oare ien poun thé , oaf ien pear 
poun struisuwker. Koartom, hja toagen sa'n bulte oan, dat de 
krjemheinster mar wirk hie' om alles ien behearlyk plak to jaen. 
Tel daer nou den noch by al it swiet iten, dat se dagen fen to 
foren al throch hjar bern bringe litten hienen , den scoene men er 15 
ien ploech hongerige poepen mei aeffoerre hawwe. Alle bern krig- 
gen den ien twjibak mei suwker; in as se de poppe yn 'e gluwpe 
in it krjemwiif yn it waermbaed seagen , in freaggen , hwer dy poppe 
fen dinne komd wie', in as de frou siik wier, den sei de krjem- 
heinster hjar, > Reinsk, ljeawe! het ien fiere reis nei de walden dien 20 
om ien poppe to heljen. Daer sieten honderten fen poppen yn 'e 
bjemmen, dy hjar allegearre taroapen, My earst! My earst! Mar 
do het Reinsk dizze poppe nomd; want dat wie' de ljeafste in de 
moaiste fen allegearre. Mar op 'e weromreis het Reinsk ien spiker 
yn 'e foet trape, in daer mat it sloaf nou fen to baed lizze," 25 

It feest begoan mei thé, fen dy baeste muwzekeutelkes, dy mei 
ien spjirke mannich saffraen set waerd. Hja dronken uwt lytse 
pasteleinen kopkes in pantsjes: ien wyt klontsje yn it pantsje, in 
foar de borgerfrouliu' ien pear drippen rjemme er by, daer se den 
de gleaune thé uwt it kopke opgeaten , mar de boerinnen dronken 30 
de thé sonder rjemme oaf moalke. Do se de mage daer sa h wat ien 



12 

oardeluwre mei broid hienen, fortraeppe it selscip him hwette yn 
de tuwn; taekten hjir in daer ien rusk beyen, oaf ploakken ien 
anjelier, daer de Friezinnen wakkere sly nei binne; oaren sjaggellen 

85 yn 'e boerren om , in snobben hwet healripe parren. Jonge frouliu 
binne hast krekt as hinnen ; hja pikke in bikke de hiele dei by 
bytsjes fen alles throch eltsoar. Om fiif uwre hinne wie' it boun 
wer by eltsjoar. It toneel wier sa fier foroare, dat de tafel oan de 
kop ta fol stie' fen al de krjemjeften, dy de gasten oantoage hie- 

40 nen , in daer midden yn de keningin , ien oeribele greate koperen 
kofjekanne mei thrye kranen, daer de krjemheinster giele kofje, daer 
eak hwette pypkaniel yn kaem, mei rjeinme in brune klontsjes foar 
it selscip uwt taeppe. Do kryggen de krjemboalen, de koeken, de 

" twjibakken mei suwker, in hwat er mear to pluwzjen foei, eak ien 

45 bar. Hja smuwsden in slabben mar foart, in rattellen wiles as ien 
lazarusklep. In dat allegearre ta gelyk; want dat is ien kinst, dy 
de frouliu' allinne kenne. Ondertwiske kaem de poppe eak uwt de 
widze allehiel yn it brat , in gong fen scirte ta scirte. As de jonge 
begoan to grinen , wie' er gou ien jongwyfke , dy de boarsten hwatte 

50 prykken , in him tate joech. Elts pryzze it bern as ien scoan bern , 
by namme , omdat it sa'n grou jonge wie' ; want de frouliu taxearje 
ien poppe krekt az' ien bigge by it poun. »In hwat liket it boike 
op 'e faer! seinen se allegearre, It is krekt as er Foake uwt de 
muwle stapt is !" Mar onder al dat broyen , rabjen , drinken in iten 

65 fen ien tweintich waerme frouliu , wier it daer smoarhjit wirden , in 
de poppe, dy muwrrefaest yn it pak siet, krigge it sa benaud, dat 
it bern blou om 'e holle waerd. Ien jongwyfke, dy it op 'e scirte 
hie, wie' mei ien oerboerwiif sa drok oan 't ratteljen, dat se er 
neat fen murk: gelokkich kaem Foake, de krjembaes, daer krekt op 

60 yn , om de frouliu 'ris to prayen , mar do er syn jonge seach , boar- 
stende fen benautheid, naem er ien sulwerheften maes fen 'e tafel 
in snei de banen fen de ruften in wynsels los, dat de jonge yn ien 
omsjaen puwrneaken wie' in yn ien tobke mei ly wetter anstons wer 
bykaem. Daer waerden al freamde eagen opscoerd fen dat bedrjou. 

65 »It binne tiere blomkes, seinen se do; ien bern komt gau 'ris hwat 
oer." »Benamme, sei Foake, as se yn de beknipinge sitten. As 
jimme hjir sa lang yn 't kapruffc sitten hienen as de jonge, hie' 



13 

de helt fen jimme al dea' wsest." »Men scoene sizze, reauntte de 
krjemheinster paatoarske yn 't ear, hwser sa'n man him al mei be- 
moit !" Mar de krjembaes snettere om 't hoeke fen 'e doar throch 70 
de fuwst as ien trompet, in makke gau dat er uwt de reek kaem. 
It wie' hjelwei-olwen ; do panderren de aldste frouliu swietkes nei 
huws ta, mar de tsjien jongste bleauwen noch hwat sitten, omdat 
it moaiste, de neikluft, noch benefter wier. Foake hie' de juwns 
syn broar mei Jelle-miich, Gosse in Camstra by him hawn yn ien 75 
oar keamer, mar nou kaem er mei syn selscip eak by de frouliu, 
om noch 'ris hwat to petearjen. Daer siet fen beide kanten al hwat 
foer yn; want it krjemwiif hie 'ien hjeljier foar hjar waldreis tsjien 
flaezen Bordeauxe barndewyn op poatresinen set, dy nou as podden 
uwttynd wierne , in de kop in geboarteleppel hienen sa lang mei 80 
dat swiete goed by de frouliu in de manliu beide yn it roun kuyere, 
dat se al 'n moai luftich sin hienen. In do it hiele boun by eltsjoar 
kaem waerd it net better; want do begoanen de manliu ien steil 
wird to dwaen, in it de frouliu ta to bringen op thrye leppelfollen. 
Dat knoffelle sa ta , dat ien pear frouliu mei alde biarsalmen be- 85 
goannen in songen as lysters fen , De ruiter en de meid , en sy vry- 
den alle beide; oaf fen, Clemeen, Waar heen, Waar dwalen uwe zin' 
nen ? oaf fen , Wat lijdt er een zeeman al verdriet , Ah hy gaat naar 

* 

vreemde landen. De dizze nachtegealen mei hjar snetterjende stim- 
men dien hienen , begoan Fod rjidlingen op to jaen ; want daer koe' 90 
se hjar hiele jonnen mei formeitse, in throch folie dwaen, in omt 
se wakkere fornimstich wie', wie' hja eak hiel tuwk yn 't rieden 
wirden. »Nou den, sei Gosse, hwserom krait de hoanne mei de 
eagen thicht? Rie', rie', hwat .is dat." Do se 't net retten, sei 
Gosse, > Omdat syn hinkes oars miene scoenen, dat hy syn lexom 95 
net fen buwten koe'. »Och, hea'! is 't oars net!" sei Fod. » Hwser- 
om, freagge Gosse wer, Hwserom hawwe se ien hoanne in nin hin 
op 'e tuwr set? Rie', rie', hwat is dat." Do hja it net retten, sei 
Gosse, » Omdat as er ien hin op siet, de koster alle moarnen boppe 
op 'e tuwr kladderje moast, om de ayen uwt it naest to heljen." 100 
>Och, hea'! is 't oars net!" sei Fod. »Dou seisthe al," sei Jelle, 
Och, hea'! is 't oars net! Sa giet it mei alle rjidlingen; sa lang 
asthe net wisthe, hwat it is, mimersthe hwat it dochs wseze mei, 



14 

in dou heste uwre noch raest foar datsthe 't wiste; dou scoeste de 

105 stjinnen wol uwt de groun scoerre , om er efter to kommen. Mar 
wisthe it rjidling, den is 't, Och, hea! is 't oars net. Sa scil it 
dy eak gean mei it houwelik. Daer is nin rjidling, daer de frouliu 
gleauner nei binne , daer se sa de* kriuel fen habbe , as it boaskjen. 
Mar asthe it onderfoun heste, Fod, den scilste eak sizze, Och, 

HO hea'! is 't oars net. »Hja meye dat sizze, sei Fod, mar hja miene 
jt net. Hwserom wolle de frouliu, dy troud waest binne, altiten 
wer trouwe? As 't neat besonders is, den wolle men net wer." 
»Ja, mar, dat begrypsthe- net, Fod, sei Foake glimkjende. Dat is 
mei ien frommisce krekt az ien hynzer; az dat ienders oan 't krae- 

H& bebiten waest is wol it wer". »In daer komt by, sei master Cam- 
stra, dat ien frommisce, dat nin man fiterje oaf narje ken, nin tier 
oaf wille op 'e wrald het. As de fonken er uwt binne, den bljout 
dat plesjirke altiten noch oer." Do foelen al dy frouliu master mei 
gekrai op it liif in kitellen him sa morddedich yn de beide siden , 

120 dat er mei de boel scjin oanhelle ward , in net los kaem foar dat 
er thryeris luwd roppen hie', »Froulius genede!" »Mar wy reitse 
sa keal fen uws rjidlingen aef, sei Fod. Wy matte mar mei de 
rjidlingen as mei it meiden, lyk as Jelle seit; it net ta hylkjen 
komme litte, in it rjidling net uwtlizze. Ik begin: Kenste eak ien 

• 

126 reade faem mei tweintich reade holdoeken? Rie', rie', hwat is dat. 
Nou jou frou!" It krjemwiif; »Hwat bern is twaris to wrald komd, 
in noch net doapt? Rie', rie', hwat is dat. Nou jou, master." 
Master Gamstra; »Kensthe eak ien fet sonder naed oaf scird, dat 
oan de kop ta fol is fen twaderlei oalje , dy net yn eltsoar rint ? 

130 Rie', rie', hwat is dat. Nou dou, krjembaes." Foake; »Kensthe eak 
ien lytse prop fen ien manke mie ien stjinnen roak? Rie', rie', 
hwat is dat. Nou dou, boerinne." Gertske Eeltsjes; »It fet ropt, 
in dy it leech suwpe swye. Rie', rie', hwat is dat. Nou dou, mas- 
terske." Afke Camstra; »Kensthe tsjien wite scjippen, dy hiele 

135 dagen oan iek reak pluwsje? Rie', rie', hwat is dat. Nou, dou 
noch ien, Gosse, uwt it hexershol." Gosse; »De tafel grinet,wylst 
de gasten yte? Rie', rie', hwat is dat. In nou de admirael, de 
krjemheinster." Bauk Hoites: »Twa rigle wite ky, 

In daer ien reade bolle by. 



15 

Rie', rie', hwat is dat. In nou dou, Jelle.". Jelle: 140 

»De Winamer l ) katten 

Jeye de Mullumer 2 ) rotten 

Throch de Harnser kloksgatten. 
Rie', rie', hwat is dat. In nou dou, Ynse." Ynse, de feint fen 
Fod; »Hwa sïket altiten nei syn geboartepleats ? Rie', rie', hwat 145 
is dat." Op al dy rjidsels waerden fen it hiele selscip forscate ramen 
dien, in ho wol se dea'maklik binne, waerd er net ién fen ret. 
»Dat komt fen de barndewynskop", sei masterske. As men ien thri- 
tich fen dy poddige resinen slynd het, ken men better sjonge, as 
op dy rjidlingen om hwottefylje. *Kom, sei Foake, as dat sa is, 150 
Afke, mat de houn, dy uws biten het, uws eak mar wer genaeze." 
Hy rierde de kop om, in brocht it hjar ta: sa gong hy al wer it 
boun yn 't roun, in kaem it laest by Fod, dy 'ris laesde, hwat op 
de leppel stie, om to witen ho ald as it krjemwiif wie'; want it 
wie' hjar geboarteleppel. Do hja seach , dat it krjemwiif pas njog- 155 
gentsjin jier wier, in hja al jin-in-tweintich , suchtte hja yn hjar 
sels, dat hja noch net mei hjar Ynse forboan wie'. »Kom, kom!" 
sei Jelle, dat ien finen sliper wie', »Suchtje mar net. Lses ljewwer 
'ris hwat op de kop stiet." Op dy sulweren kop stie' op de acht 
kanten it meiden in hylkjen uwtsnein. Op de earste kant, as de 160 
faem in feint eltsoar foar it earste sjsene. Op de twade, ho hja to 
keamer geane in dounsje. Op de thredde , ho 't hja snein to jonne 
raeide. Op de fjirde, ho 't hja mei de knotte boaskje. Oan de oare 
side de fjouwer oare kanen , in daer op de fyfde kant , it gserjen 
fen it huwsrie in it huwsjen; op de seisde it trouwjen yn de tsjerke ; 165 
op de sawnde, it brulloftjen, in ta besluwt op de achste kant it 
earste bern yn 'e widze, in it jongwiif yn 't waerm-baed. Do Fod 
dat alles beloaitse hie', »Nou ja, sei se, in hwat scoe dat? Wy 
hawwe hjir nou nommero 8; de earste poppe yn 'e widze, mar it 
krjemwiif al op." »In dou, sei Jelle, bisthe op nommero fiuwer. 170 
Mar dat mien ik net. Ik forsiikje dy, datsthe oan de frouliu it 
rjitsel forlaeste , dat er om de roane fen dy kop boppe dy acht kan- 
ten lans uwtsnein stiet." Hwaerop Fod dizze wirden foarlies, »Hwat 
jongwiif het de measte wille by hjar man? Rie\ rie\ hwat is dat" 
1) Winaldum. 2) Midlum. 



16 

175 Daer kamen al rare gjalpen in uwtfallen , dat siz' ik jimme ; hwant 
hja boanen hjar net folie yn. Wy scille er mar fen swye; want it 
wier ien wylde boel, daer alles tkroch eltsoar kraide. Mar ién ding 
ken ik dochs net swye. Daer wier nammelyk onder de tsjien jonge 
frouliu eak ien widdou fen thrye-in-tweintich jier , mei namme Wopk 

180 Wiggeles, dy foar ien fearnsjier hjar man op sea forlern hie\ Rinse 
Eables, sa hjitte hjar man, wie' scipper op Hamborg, ien Kims- 
werter, dy eak to Kimswert mei syn wiif wenne; mar nei syn dea' 
wie' se wer by hjar mem to Wielsryp yngien. Do de domeny in 
de alderling hjar de tynge brochten , dat hjar man mei man in 

185 muws foar Helgolan f orgiën wie', guwlde it sloaf it uwt, dat hoer- 
ren in oerboerren hjar tsjirmjen hearre koenen , in hja naem hjar 
dy dea' sa nei, dat se eltse dei jammer re, dat se mei Rinse hjar 
graef net yn it seawetter foan hie\ Daer wier mar nin stilstean yn 
to kryen, in yn pleats fen to sliten lykke it noch wol oan to boaz- 

190 jen. Eindelyk sei hjar sister, »Wopk, dou bringste dy sels om hals. 
Dou maste dat hwette uwt dyn sinnen sette, as dou scilste dyn 
man gau nei it hoaf folgje. Kom, forbrek dy hwat. Dou kenste 
mei de deaden net huwshalde. Juwn is er oansit by Reinsk; daer 
is krjemmesite. Daer bisthe eak by bean. Daer komme oars net as 

195 fen dyn kinde ; daer hjersthe by , in daer maste hinne. Eom , as ien 
faem; struwp dy mar oan. Ik scil dy wol ien hanke helpje." Nou, 
hja liet hjar mei folie oanstean , eak fen mem, einlik dochs sizze, 
in hja stïken hjar yn 't brat sa moai as ien jong widdou waeze ken. 
Daer siet Wopk as ien bloyende roas yn 't midden fen dit boun ; 

200 ien frommis oan alle kanten folslein in wielderich uwtlein ; fiks uwt 
de kluten scetten , in as se gong wayde se oer strjitte. Hja hie' 
fen dy greate , iepene in bliere blouwe eagen , in daer ien fyn be- 
sneine lange noas twiske. Twa dopkes hie' se yn de wangen in ien 
yn 't kin, dy foar den dag kamen as hja laekke. Om hjar fine 

205 lippen hie' se ien glimke , dat aeflibbe stakkers noch goed die'. Dat 
holstik siet op ien edele sniewite hals mei ien moetel krop, daer de 
lelieblankens noch fen forheage waerd throch it pikswarte jak in de 
krippendoek, dy 't hja droech om de rouwe fen hjar man. Hjar 
hearlike jermen , de greatste pronk fen it Frysce frommis , roanen 

210 uwt yn sniewite lytse hannen mei moetele spitse fingers mei fine 



17 

neilen , in dopkes op alle knokkels. Mar it moaiste fen alles wie' 
noch hjar gol waezen, dat nin qu» thochte, nin quae sei aef die, 
sa dat se sonder efterthocht alles uwtflapte hwat hja miende. Sa 
siet Wopk yn 'e midz fen dizze oerdwealsce frouliu! Hja hie' de 
hiele jonne net folie sein , mar men koe' oars oan hjar glimkjen in 215 
praten wol hearre, dat it selscip hjar noazkke. Do it rjitsel fen de 
sulweren kop op 'e lappen kaem , rekke se lykwol fry hwat yn 'e 
knipe. Allernaest hjar siet ien alderflotst wiif , dy it hert op 'e tonge 
lei; hja hjitte Gaepke Fetses, in wie' troud oan ien koukeaper fen 
Wielsryp. Dat minsce hie' eak ien tsjeppe troanje , ien lyts dripke 220 
sceind fen de pokken; mar dat hinderre net. Hwat slimmer wie', 
hja seach nei de oare wike , in dy hjar ien lilts namme jaen woe- 
nen nearaden hjar scilige Gaepk , scilige wip , in scilige mik. Hwat 
jóngwiif het de measte wille by hjar man? Do dat rjitsel fen de 
sulweren kop by alle frouliu lans wsest hie', in de iene it noch moa- 225 
Ier aefsein hie' as de oare, kaem einlik de bar oan moaye Wopk; 
mar hja sei, »Daer ken, in dser wol ik my net oer uwtlitte." »Dat 
haldt net, sei Gaapk. Wy habbe allegearre uws sin sein; dou biste 
sa goed net, Wopk, asthou scilste it eak sizze." »Mat ik it den 
sizze ? sei Wopk. Thwingsthe my ? Nou , Gaepk , den hesthou de 230 
measte wille by dyn man: want as wy mar ien man sjaene, den 
sjochsthou twa." Do fleagen se allegearre op in kraiden in scette- 
ren it uwt fen laitsen. » Ljewwer twa as ien!" guwlden de manliu, 
»Dou heste gelyk, Wopk! Ljewwer twa as ien! Ljewwer twa as 
ien!" Mar ho it hiele boun eak scetterre, Gaepk wier prot. » Hwat 235 
seisthou, sei se tsjin Wopk, Dat ik duwbeld sjsen? Dat ik scilich 
bin? Scilich dy it seit." »Ei! né! Gaepk! sei Fod, Foi! dat matte 
je sa net begripe. Wopk mient net dat je scilich binne; jou plure 
hwat, in sokke frouliu hawwe de manliu ljefst. Wy hawwe het 
ommers sels eak meast op manliu' stean , dy de eagen sa hwette 240 
driuwe, wyt' je?" »Dou mienste dochs nin scilige jonges?" sei 
master. »Né, né! sei Fod. Sa gek binne wy net, dat wy ien sci- 
lige mik ljewwer hawwe as ien, dy riuchtuwt sjocht. Né, sokke 
dy sa plure as Gaepk!" It minsce leaude it gelokkich, in hja seach 
allehiel nei de oare wike. O we ! as hja it net leaud hie'. Ien 346 

fromrainsce scil dy alles op it ein forjaen, behalwe asthe hjar 

2 



18 

seiste, dat hja onsjuch is. Dat scil se dy yn der iwicheit wreekje! 

Daer kaem op it lsetst (want it wie' hynstemiddei) eak ien tiid 

feu scieden. De frouliu riisden oerein, scodden de pels hwette, in 

260 scoenen foart , do Akke üwbeles , ien boerinne , dy seis bern hie\ 
oan it boun sei, »Wy matte Beitsk de eare dwaen, dy kjar ta- 
komt; wy matte hjar allegearre mei de plasse thuws bringe." Om- 
dat nou to begripen matte men wite, dat de Friezinnen yn de krite 
fen Wielsryp, in eak yn 'e hiele Suwdhoeke, ien jongwiif, dy ien 

255 jier mannich sonder bernheljen by de man slept hie', op krjemnie- 
sites fen de krinteboalen allinne de plassen ite mocht. In ongelok- 
kich wie' dat sa mei Beitsk Hommes, dy eak op 'e krjemmesite 
wie', ien boerinne fen Tjepperbuyr, deun oan Wielsryp. It wie' ien 
frommis as ien loage, mar hwette smel fen heupen. De molkenkea- 

260 mer bruwzde er oars uwt; in sa kreas as ien kruwsbei! »Ja, sei 
Foake, Daer mat fen waeze. Is 't nin scande? As men sa'n from- 
mis as Beitsk mei ien broek tsjin de scerteldoek slacht, den scoe 
men sizze , is 't sa." Mei ien stau de hiele fleet fen frouliu by Foa- 
kes de doar uwt. Fod in de faem pangellen efter nei om 'ris aef 

266 to loeren , hwat hja uwtsette scoenen. It wie' ien moaye stille sim- 
mernacht; de moanne quynde saeft in bleek throch thinne scjippe- 
wolkjes, in oer it stille fjild hjerde men neat as it hoaljen in joel- 
jen fen dizze oerdwealsce jongwiwen. Sa kamen se op Beitske-in-hjarre 
hiem, in rinkel Ien oan de klink fen de milhuwsdoar. Auke-boer, 

270 de man fen Beitsk , ien jong tsjirl fen 25 jier , kaem yn de onder- 
broek fen it baed , in die' sels op , net thinzende , dat hy yn 't holste 
fen de nacht noch sa'n besiik krye scoe'. As de blits krongen de 
frouliu yn huws in om him hinne. De rapste, dy foar him stie, 
sei, >Hjir bringe wy dy nou dyn jongwiif wer mei de plasse thuws ; 

276 mar, Auke-boer! pas my op, dat it de laeste reis is!" in wylst hja 
dat sei , gripen twa him fen afteren yn it baitsje in it himdshalzem , 
in fjouwer fen de sterkste klimden him elts by ien earm aefsconk; 
sa slypten se him, hwat hy eak wraemde in scopte in Hokte, mei 
holpe fen Fod in de oare frouliu nei it heafek ta, in daer kitellen 

280 in tantearren se him sa moarddedich , dat de boer it uwtmoartte. 
Op it laetst scjin mei de boel oanhelle, kriggen se him sa fier, dat 
hy op syn bleate knibbels betterscip beloawwe; mar hy kaem net 



19 

los, foar dat hy se allegearre de folgjende sneintejonne op de kofje 
in Dimter koeke by him nedige hie'. Dserop gong elts syn wei nei 
huws , in de jonge wiwen kamen allegearre mei ien luftich sin in 286 
ien ingelaftich waezen by hjar manliu op baed. 



VI. IT INGELGEREAUNT OP SCIERMONTJEAIG. 



Uit: Leed in Wille in de Flotgaerzen (1854) p. 455. Ook in R. ind T. p. 345a. 

De noardsea dynde in gromde yet, 

Mar it needwaer wier bedarre. 
De wrakken driukellen nou oan 't stran, 

Mar 't folk koe' dochs wer farre. 

Ho mannich fisker kaem net wer ! 5 

Yn 'tdjip wier hy fordronken, 
In mannich widdou mei hjar bern 

Siet nou yn rou forsonken. 

Eak Seakle, och! foer yn dat waer; 

Hwaer stau er earm-man hinne? 10 

Daer hie' men teal oaf teiken fen; 

God wist it mar" allinne. 

Syn Tetke siet mei hjar twa bern 

De nachts nei 't waer to hearren , 
Id wachtte yn noed de tynge aef 15 

Fen libben oaf fen stearren. 

Hjar boi dy wier syn sawnde al uwt, 

Mar it golle muwtle famke 
Hie' twaris earst de raaiblom sjuwn, 

In slepte, it swiete lamke. 20 

Mei de eagen lei de poppe thicht 
In sobbe mei hjar lipkes, 



20 

Krekt as se op memmescirte lei 
In lurkke oan 't folie titke. 

25 >Och!" sei do Tetk, »Dyn heit, myn ok! 

»Hwa scil dyn brea' nou winne? 
>Hwser is dyn heit? Myn man, myn hoal? 
»0 God! Hwaer is hy hinne?" 

Mei ién begoan Yfroede bern 
30 Yn 't sljipke blier to glimkjen, 

In dopke op dopke loek yn 't wang 
Fen 't ynnichst sielformeitsen. 

»Uws Sjurtke glimket!" sei broar-Sierk, 
»Sjoch, mem, ho laket Sjutte! 
35 »Hja laket mei de eagen thicht: 

>Mem, hwat scoe dat bethsiutte ?" 

>Wel, leawe boi! sei Tetke do, 

»Ien ingel is hjir om 't lainke. 
>Dy reauntet Sjutte hwat yn 't ear 
40 »In boartet mei uws famke. 

>As bernkes stearre nimt uws hear 
»Hjar yn syn liuchte himel 

»Dser wjukkelje se op in del 
>Yn sillich boartgewiwel. 

45 >In soms den tommelje se op ierde del, 

»Fier uwt dy heage stjerren, 
>In fluesterje hjar pop yn 't ear 
»It wird fen God de heare." 

Mei ïén waerd rinkele oan 'e doar, 
60 In Tetk' de klink flink iepen! 

In Seakle, sjoch, dy stiet er foar 
Yn stoarm in weag behalden. 

Tetk' joech ien gialp, in do deastil 
Eniip hja him yn 'e hannen. 



21 

De ljeafde is stom; hja het nin wird 55 

By 't wersjaen fen de mannen. 

Do Seakle oan 't tellen fen syn need, 

Fen blaxemfiur in wayen; 
Ho ien thryemaester naest hjar sonk, 

In by de wyn hja layen. 60 

»In dou, myn boike!" sei er, »Sierk 

»Hesthou foar heit wol bidden?" 
»Ja, it onse vader thryeris, heit! 

>In dat het God forbuwke. 

>Ien ingelke het er oan nws stjuwrd; 65 

>Dy reauntte Sjurtke yn d'earen, 
»Dat heit behalden wier yn 't waer. 

»Nou thankje ik God de heare." 



As wy ald it onriucht dwaen, 

De earmen grutsk minachtje, 70 

WolF de hil'ge ynglen Goads 

Net by uws oernachige. 

Mar d'onscild'ge suwgeling 

Siikje se yn alle hernkes; 
Hwat foar uws geheimnis bliuwt, 75 

Telle se oan de bernkes. 

Sciermontsjeeag, Dr. J. 

Augustusmoanne 1823. 



VIL IT EWANGEELJE FEN MATTHEWES. 

Cap. VI. 7— VI. 16. 



7 As jimme den bidde, scille jimme naet lang op it selde om- 
tsjouwe lyk as di heidenen ; want dy miene, dat hja om di man- 

8 nichte fen di wirden forheard wirde. Wird den net oan hjar 



22 

allyk; want jimme heit yn 'e himelen wyt hwat jimme brei 

5 9 hawwe ear dat jimine him daer om fréagje. Bidde jimme den sa 

>Uws heit, dy daer biste yn di himelen! Dyn namme wirde hilligc 

10 Dyn keningryk komme. Dyn sin wirde dien allyk yn di hime 

12 sa eak op ierde. Jouw uws hjoed uws deiliks bréa\ Ind for 

13 jouw uws uwze scilden allyk as wy forjane uwze scildners. In( 
10 lied uws naet yn forsikinge, mar forlosje uws fen di quéade 

Want dines is it keningryk ind di kreft ind di héarlikheid ta yi 

14 iewigheid. Amen" Want as jimme di minscen hjar missetten for 

15 jane sa scil eak jimme himelsce heit jimme forjaen. Mar a 
jimme di minscen hjar missetten naet forjane sa scil jimme hi 

15 melsce heit jimme missetten naet forjaen. 



VIII. SETS EN TZJERK YN SNITSER MERK. 



Wijze : O Bogchel gij pareert altijd. 

Uit: Fryske Almanak 12°. (1829). Ook in It Lieteboek, Frysce Sang mei Pianc 
lieding fen J. v. Loon Jz. en M. de Boer. 1876. p. 111. Gewijzigd. 

Eom, Setsljeaf, ik wird oors ijn 't lijf, 

Ik wol dy graag ris pattje, 
Dy stoe de muwlle er lang al neg , 
Ik sjaen 't, myn ljeave schatje. 
5 Kom, faam, sey reade Tzjerk, 

Du mast' mey my to merk, 
Den silT wy joon ris schatze, 
'K ha tweintig scheljen ijnne buwz, 
Dy ha 'k fen omke Watze, 
10 Dy het ze by de ruwz. 

In Setske fleag him omme hals, 
In hadde as ien kladde, 

Lieteboek p. 111: Yn 'e Snitser Merk. 

1. Ssetsljseï, kom, nou keamerop. — 2. Kom lit wy joon ris patsje. — 3. Stie.- 
4. sjoch it wol, myn scatsje. — 5. Eom mei, sei Tsjerk. — 6. Kom mei to Snit 
ser merk. — 7. Hwet scilT wy joun den scotse. 



23 

Ey fanke! zey hy, Kt my los, 
Du pattest my oon fladde. 

In dear mey pearen op, 16 

In Tjerk sprong mey sijn pop, 
Sjog, feinten, sjog her springen 
Jae lijkje poer az ijnne bran, 
Jae donszje az hokkelingen 
To maeitijd ijn it Lan. . 20 

To, Spijlman! mey dijn kealleflesk, 

Du mast nou fiks opstrijke, 
Fen donszjen kry ik nooit mijn nogt, 

Al doerrit it in wijke, 

In gles fol brandewijn, 25 

Jit ik er eerst mar ijn, 

Hijr Hospes, hijr mast wezze, 
Ik mat in ijnzwiet suwpla ha, 

Zok goed kin my genezze, 
Uwz suwpe in waag bin 'k ba. 30 

• 'K mat Simmers altijd ijn it maed, 
In Winters ijnne groppe; 
De Kou we stront bin ik nou zaed, 
In had it mey myn poppe; 

Kom, nou ris fenne groon, 35 

Kom, famkes! nou ijn 't roon! 
In is it jild forsprongen, 
Den matt' de hoeden fenne kop, 

In oors for lege pongen: 
Strijk op! strijk op! strijk op! 40 

MASTIB JOÜKE. 

14. Oars pattest. flarden. — 15. Daermei gong 't keamer op. — 21. spylman! 
doch non mar dyn bsest. — 22. matst mar. — 24. Al duwrret 't eak ien. — 25. 
Kom Seets-ljeaf, kom mei foar! — 26. Kom feinten, mei eltsjoar. — 28. Earst 
matf w'ien ynswiet. — 33. De kouestirten bin 'k. — Kom, fammen, kom yn. 

Alle spelveranderingen zijn niet opgenomen. Lietb. spelt naar die van Hal- 
bertsma, Rimen ind Teltsjes. vgl. Lieteb. p. IV a. 



i 



24 

IX. DE BRUNE IN DE BLES. 

OP TRYE ROMERS. 



Uit: Suringars Fryske Alm. 12°. (1832). 

BRUNE. 

Hoe! bist dou dat bleske? Wel ik koe dy net goe langer, dou 
sjogster gammel uwt, jue, sa meager dat min alle ribben wolijnne 
beeulg telle ken, in de stut by 't gat oaf? fijtterlokken oafknipt? 
dat stiet er schean foar. Fy man! it grijst my as ik dy goe be- 
5 sjean , en het rint dy moal goed to de noasters uwt ! Ik wit net of 
Freantjer dijn leste merk net is, en den it baaitje nei de looyer, 
feint; dou hest ijn rare hannen west. 

m 

BLES. 

Ja, Brune, ijn rare hannen west. 

Ik bin nou trettjen jier ad, mar ik hab nuwere bazen han. Op 

10 mijn tred jier for fijftig diktonnen te Eastermar forkoft , bin ik nei 
Wergea komd. Mijn nye baas zai, ik hie in stap uwt tuwzen, der 
om moast ik oont hirddraven, dat zelde jier leerde ik za folie, dat 
ik in prijs te Weidum woon, dat klonk de heele zwette lans, it 
wier oors sa folie gerop net wurg, it lijkke zuiver mar ik wit net 

15 hit wier. .Mijn baas dy in goe wird dwaan koe, gonger loed oer 
uwt, oeral wiert as wy by in herberge koamnien, »der habje in 
adig bleske keapnian," ja it spul stiet er op za it heart en der zit 
in puggel oon (ik hie doe oors in beeulg as in wijnhoon). » Rint het 
eak wat oon?" Wat oon rinne? fleane, dat it jin grien in blauw 

20 for de eagen wird. Te Weidum het it de prijs woon , mar it lijkke 
neat (ik hie doe oors za Tolle as ik hysje koe). 

Mijn twade baas wier in stedman, der koam ik ijn 't gasthuwz. 
Trye Romers in 't Zwarteweyster tolhuwz wiern de fierst eynen , 
mar dat libben doert net lang , lijk as 't mei folie mooye dingen giet. 

26 Mijn baas teag freedsmiddei al ier nei de Okse, om mey sijn ljue 
oer hirddravers te praten, ijn pleats dat hy mei in schetteldoekje 
foar , lijkkas te foren for sijn teanbank stie , om in poon koflje-beane 
te weagen. De mingers bleauwen wei en de njerring teag de door 
uwt. Baas sijn jild op, ik fet en oerdwealsk. 



25 

Doe by in tzjok lan notaris mei in lijf as in heast keal , dy wend 30 
wie dat de hijnzers it paad joons zogten as hy zeis it zoer hie, 
mar mei my koe it treddeheal flesse wijn minder lye, dat wier in 
great gat ijn in minske mage, in schalpere al to folie, derom moast 
ik nei in oor baas, en dat wie Gleaune Wiltje. Doe feije dat de 
stront fen de dijk fleag. As wy ta in sted uwtrieden , gong it sa 35 
hird dat de Poatten uwz fen de zwang hast efter nei fleagen. De 
ljue blijd dat wy forby wierren, in de kreamers alderblijdst; dit 
doerre sa lang dat ik stoak meager wier in op trye foeten sprong, 
in mijn baas sijn buwzjild opwier, hij hie de rekkening net goed 
makke. Wy kriggen beide rest, ik oppe stal in Wiltje baas uwt 40 
fen huwz by in steds rekkenmaster. 

Doe ik wer sa wat op foerre wier, rekke ik by in keapman dy 
folie hijnste ried, der moast ik de telstap leere, mar dat gong lijk 
as mei uwz schoalmaster , dy man wier gin uwtrinder mei de pen 
en doe er in fteamd poehaan ijn 't lan koam mei in nye mode fen 45 
schruft, zoe master ijn in amary in prefester ijn 't schrjouwen 
wirde: mis wier it; nin minske koe it nye schruft laeze, en doe 
siktaris in brief krigge fen master, dat it wijf ijn 't warm bed 
lei, lies siktaris dat er in kou slagte hie mei honderd poon smoor, 
zei hy. Zoo zoo, dat meestert goed. 50 

It gong my neat better fen de hirddravers stap oaf in springe 
lijk as de eksters. — 

Bleske kriggit in slag mei de zwijppe en tzjogt hinne, Ta- 
kommende jier komme ze wol wer by eltzjoor. 

(t. e. halbeetsma). 



X. IT STIMRJUECHT: 

IN TWADE JOONPRAATJE TUSKEN MASTER IN BOTTE. 



üit: De Roeker. V. Ljeauwerd, H. C. Schetsberg, 1833. (Prov. B.). 

Master. Wel, Botte! ik soe dy nou ris forsykje, lyk as. ik seid 
hab ; Ik hie joon in bytje tyd oer. Hoe giet it heite ? Jiette soon ? 



26 

Botte. Best ynne order , Master ! Mar it wyf is net als te goed. 

Jae is juust net sterk , in het har lilk makke om Tryntje , uus boer- 

5 wyf , in dat kaam wol bij omme lanssaken: Dat het for har in te-bek- 

set west, man! Men soe sizze: wer 't de ftouljue net al oer prate. 

Masteb. Oerre lanssaken? Beginne de frouljue der ek al mei? 

'tLykket wol, dat elk nou dat ding oontaaste mat. 

Botte. Ja, Master! tjinwurdig sprekt alleman der oer, in elk 

10 for oor wit it best , hoe 't wezze mat. Uus boerwyf is , sa as jou 

witte , Bysitterske , in dij het dan ek de klok hier wol ris fen lieden 

heerd, howol datse net wit, wer 't de bingel hinget: Jou witte 

wol, datse net swije kinne. Nou binnese ris tyge oonne gong west 

oer de stimmingen, dij 't nou west habbe. In der oer habbese el- 

15 koar sa springlilk makke, dat myn wyf fort, doese tuus kaam, fen 

har sels rekke in nei bed moaste, in op bed moast ik har mei iet- 

ük in kad wetter ir wer bij bringe. 

Master. Fui, Botte! watst* der seiste! 

Botoe. Ja, Master! 't is slim. Ik hab ir har nei frege, wer 

20 't jae it al sa wat oer han hiene , in as ik it wol forstien hab , 

dan 'wier it oer it stimrjuecht. Ik for mij mat sizze, dat ik net 

goed wit, wat dat is. Soene jou mij dat wol ris uutlizze wolle, 

Master? 

Master. Ik wol dij wol sizze, wat it is. Mar, wat hestou der 
26 dogs mei te dwaan? Dou litste dyn stimbriefke mar altyd trog in 
oor ynfolle. Het kin dij dat dogs schele ?> Dou bemoeiste ir dij 
ommers nooit mei. 

Botte. Heart dat dan sa net, Master? Uus Siktaris het dogs 

seid, dat wij dat sa dwaan moasten, in dij wit it dogs wol. 

30 Master. Nee, Botte! dat heart sa net. Dat is de miening fen 

uus Keuning net. Dij het ljeafst, dat elk uut syn eigen aegen 

sjocht, in derom hadt hij sa folie fen it leren: Oors is dat ding 

ommers in waaksen noos 

Botte. Wel, Master! der 't uus Siktaris hier sa folie wurk fen 
35 makket , soe 'k sizze , dat it tyge beste ljue wezze matte , in dat 
jae 't allinne for 't best fen it lan dogge. 

Master. Sa moast it wezze; mar sa giet it altyd net, in sa kin 
men it ek wol net ynne miette sjean. Tjinwurdig wol elk heeg 



27 

wezze; in dij nou oors net fortkomme kin, giet bij de oren, dij 
't ek it stimrjuecht habbe , roon , in freget har om har stimmen. 40 
As dg man nou wat het, in de ore sjogge, dat jae him te nei ek 
wer ris broeke kinne , asse jild of wat oors habbe matte , dan freegje 
de measte ir net nei , of 't hij gnap is , mar allinne , of 't hij har 
ek wer helpe kin, in dan jouwese mar har stimmen oon him wei. 
Jae tinke ir net oon , dat mei sokke ljue it lan net holpen is , mar 45 
altyd afteruut gean mat Sokke ljue witte dogs ornaris net folie, 
in litte har dan ek wer fen de ore, dij 't graag ynne Staten wezze 
wolle, beprate. In as der dan nou ris in inkele gnappe oender is, 
dij het de oren ynne macht, in dan stimmese mar, sa as har foor- 
seid wurt. In der binne tjinwurdig meer minsken , dij 't har lan 50 
in ljue net kinne, as al. 

Botte. Mar soe men dat net oors krije kinne, Master? Want, 
as 't sa is , begryp ik mei jou , dat it net gean kin. 

Master. Ja, Botte! dat kin wol; in asse it begrype wolle, heel 
maklyk. As 't nou wer tyd fen stimmen wurt, dan mat elk, dij 55 
't stimrjuecht het, hinne gean in nimme har net, dij 't ir him om . 
freegje , of om freegje litte : Mar hij mat -mei syn boerljue oerlizze , 
wa 't se habbe matte. Der 't se fen tinke, datse har wolwezzenyn 
't seg habbe in 't lan helpe wolle, dij matse ta Kiesers stimme. ... 

Master. It is elk sa net joon , om sa mar ynne ampten te wez- 60 
zen. Der binne tjinwurdig net folie, dij 't ir mans genoag for 
binne, in dij 't ir klear for binne, miene ek, datse ir net om freegje 
meie, omdatse swarre matte, datse it net om winst dien habbe. 
Dij ore gonge huuske bij huuske lanz, in freegje omme stimmen 
sels bij ljue, dij 't jae oors net oonsjean wolle in uutlaaitse. 65 

Botte. Matte jae ek swarre, Master? 

Master. Ja, Botte! Jae matte swarre, datse, > onder wat voor- 
»wendsel ook, geene giften, gaven of geschenken , hoe ook genaamd, 
» ontvangen of genoten hébben, ontvangen of genieten zullen" om ta 
dij ampten te kommen. In sokke eden mattese dwaan , Botte ! for 70 
datse it ampt oonnimme meie, in mij tinkt! as alle minsken dij 
eed tyge neigiengene, dan scoene ir sa folie fregers nei ampten 
net wezze, want dan scoene jae wol begrype, dat, as jae frege 
hiene , jae dij eed net dwaan koene. As ik immen om wat freegje , 



28 

75 in hij 't mij jouwt, dan mat ik him ommers ek wer wat jaan, as 
hij mij om wat freget: In Jeit 't net ynne wurden , hoe ook genaamd , 
onder wat voorwendsel ook, ynsletten? 

Botte. Jon habbe gelyk, Master! Ik soe it wol litte, as wier 
ik gnapper noag, om immen derom te freegjen. Der matte dan, 
80 tinkt mij , folie wezze , dij 't nin consjinsje habbe. 

Masteb. Fen allegearre kinste dat net sizze. Sommis witte jae 

ek net, watse swarre. In, as jae san eed forlezze, dan stammetje 

se ek wol ris wat. Of 't dat non komt, omdatse net folie lezze 

kinne , of datse bang binne , of datse fiele , dat it ir net trog kin , 

85 wit ik net : Mar it giet sa wol ris. 

Botte. Nou, Master! ik mat sizze, sa hab ik der jiette net oer 
heerd. Nou wit ik ir in bytje meer fen, in sil te nei better oppasse. 
Masteb. Ien ding hie 'k hast noch forgetten dij te sizzen. Aste it oors 
dien krije kinste, dan matste foral nin minsken nimme , dij 'tampten 
90 habbe , of har ysselyke graag habbe wolle. Dij dore sa frij net prate , jae 
hingje san bytje oonne riggearinge , omdat seder sa wat fen oafhingje. 
Botte. Ik forstan jou, Master! De ljue, dij 't op it kessen matte , 
matte fen nimmen oafhingje; it matte nin amptejaggers , nin knik- 
koppers , nin conformisten , mar ljue , dij 't har sels , mat it wezze , 
95 for de wolfeart fen it lan oerhabbe , nin roppers , mar swijers , wezze. 
Uus oarremem het mij ek jamk seid: » Jonge! aste gr e ut biste in 
»op dyn eigen wjueken drieuwe matste, had dij dan oon God; ont- 
>had it goede, dat Domenij seit; had de Forst for aegen; siz, wat 
»dij op it hart leit, aste mienste, datste der wol mei dogste ; schamje 
100 >dij for nimmen, sa lang aste goed libbeste; in gong altyd ijuecht 
»ta, rjuecht oon: want, heiteman! it is mei sizzen net te dwaan!" 
Masteb. Nou, Botte! ik mat foart. Ik mat joon jiette in pom- 
pier lezze , dat mij fen de ljue , dij 't oppe schoallen tasjogge , stjoerd 
is. Dat is nou wer wat nijs. As it sa foartgiet, dan wurde de bern 
105 ynne widse wyser , as wij nou binne. Dan , tinkt mij , matte wij de 
aden allegearre mar forsoeppe , oors sil 't ir bij uus krekt sa komme 
uut te sjean as yn Brabdn^ der 't nou alle Abbekaten, dij niks te 
dwaan hiene, it lan riggearje. 

Botte. As 't dan net oors kin, genacht dan, Master 
lio Masteb. Nacht, Botte! sliep swiet. (t. e. halbebtsma). 



29 



XL DE KEAPMAN FEN VENETIEN. 

V. BEDRÜËÜW. — I. TONEEL. 

(fragment). 



Uit: De Keapman fen Yenetien in Julius Gesar, twa toneelstikken fen W. Shak- 
speare. Uit it lngels foarfrieske trog R. Posthnmus, p. 101. 

Gratiano in Nerissa prate oender her beiden. 

Gr at. Ik swar bij jinder moanne, dat jo mij onkroemtme bij- 
lizze. Wier, wier, ik joeg him oon de rjuechters schrieuwer. Ik 
woe foar mijn part wol, dat hij, dij him het, ien weer wier, om- 
dat jo, mijn ljeave, it jou so nei nimme. 

Port. Ho, nou al kibje? Wer iz it om? 5 

Gr at. Om ien hoep fen goud, ien fladde fen ien ring, dij jae 
mij joon hie ; wans opschruft wier , az oaf al de wrad ir oon hinge , 
lijk az de rijmkes fen messemakkers op her messen: »Hab mij ljeaf 
>in foarlies mij naat." 

Ner. Wat praat jo fen it opschruft, oaf de prijs? Jo onthiet- 10 
tene mij mei ien eed, do ik him jou joeg, dat jo him drage soene 
oon jou deads oere to. In dat hij bij jou ijn jou graf lizze soe. Jo 
moastene , howol naat om mij , dogs om jou swiere eeden , him meer 
ontsjoen in bewarre habbe. Him oon ien rjuechters schrieuwer to 
jaan! Mar ik wit it wol, dat dij schrieuwer nooit hier om sijn kin 15 
habbe sil. 

Gr at. Hij sil dat ir om habbe, az hij ien man wirt. 

Ner. Ja, az ien fromminske so lang libbet, dat jae ien man wirt. 

Gr at. Nou, bij dizze han, ik joeg him oon ien jong man, ien 
foege jonge ; ien lijtse fotsige jonge , naat greater az dou , de rjuech- 20 
ters schrieuwer ; ien babbelbek fen ien jonge freege him az sijn lean. 
Om mijn hert koe ik it him naat weegere habbe. 

Port. Dat wier ijn jou to lekjen, ik mot rjuechtuut mei jou 
prate , dat jo so ligt fen jou wijfs eerste gave oafstaptene ; ien ding , 
oender eed oon jou finger stitsen, in so- op trouw oon jou flesk 26 
festneille. Ik joeg mijn ljeaf ien ring in die him swarren, dat hij 
dear nooit fen schiede soe. In hier stiet hij. Ik door foar him ir 
op swarre , dat hij him naat wegaan soe , nog fen sijn finger schoerre 



30 

om al it goed, dat de wrad besit. Nou, tjjge bg tijge, Gratiano, 
30 jo jouwe jou wijf ien to botte reden foar smerte in leed, az it oon 
mij wier, ik aoe ir gik fen wirde. 

Ba ss. Wol, ik die best mei mijn loftse han oaf to snijen in to 
swarren, dat ik de ring foarlear trog him to foardeegenjen. 

m 

(IJn him sels. 
35 Gr at. Mijn heer, Bassanio, joeg sgn ring wei oon de rjuech- 
ter, dij ir om freege, in him ijn wezzen eak foartjienne hie. In do 
freege de jonge, sijn schrieuwer, dg ien bijtje moeite fen itschrieu- 
wen hie, om mijnen. In de feint, in de heer, woe oors neat oón- 
nimme, az de twa ringen. 
40 Port. Wat ring joegene jo him, mijn heer? Dij naat, hoopje 
ik, dij jo fen mij kriggene. 

Ba ss. As ik ien leugen bij ien misset dwaan koe, dan soe ik 
nee sizze. Mar jo sjeane, dat de ring naat oon mijn finger iz, dij 
is foart. 
45 Port. Jou falsk hert iz even leeg fen trouw. Bij heeg in leeg, 
ik wol nooit op jou bed komme, foar dat ik de ring wersjoch. 
Ner. Nog ik op joues, foar dat ik mijnen wersjoen hab. 
Bas[s. Swiete Portia, az jo him koene, dij ik de ring joon 
hab; az jo him koene, om wa ik de ring joeg; in begrijppe woene , 
50 werfoar ik de ring joeg; in ho ik tjin mijn sin fen deringschaatte, 
dear hij neat oonnimme woe az de ring, dan soene jo de greatens 
fen jou ongemaklijkkens foarlijtsje. 

Port. Az jo de deugd fen de ring kind hiene, oaf heal de wirde 
fen her, dij de ring joeg, oaf jou eigen eer om de ring to bewar- 
65 jen , dan soene jo naat fen de ring schaat wezze. Wat man iz so 
onrillijk, az it jou goedtocht hie om him mei ienige wirden fol 
fjoer to foardeegenjen , dat hij dan so onbeschamme west habbe soe 
om op it besit fen ien ding to stean, dat jo az ien steatlijk ljeaf- 
depan hiene? Nerissa leert mij, wat ik ljeauwe mot. Ik wol dear 
60 foar stearre , dat ienig fromminske de ring het. 

Bass. Nee, op mijn eer, mijn frouw, om mijn siel, nin from- 
minske het him, mar ien dokter ijn de rjuechten, dij it weegere 
om trije toesen doekaten fen mij oon to nimmen in om de ring 
freege, dij ik him weegere in liet him, fol misnoegen, foartgean; 



31 

him , dij it libben sels fen mijn ljeave frjuen bewarre het. Wat soe 65 
ik sizze, swiete mijn frouw? Ik wier twongen om him dij achternei 
to stjoeren. Ik wirde beset fen schamtme in tankberheit. Mijn eere 
woe 80 naat mei ontankberheit oergriemd wirde. Foarjouw mij, goede 
mijn frouw: Want, bij dizze heilige kerssen fen de nacht, wierne 
jo dear west , dan soene jo , tink ik , mij bean habbe om de ring , 70 
in dij sels oon de wirdige dokter joon habbe. 

Port. Lit dij dokter nooit tigt bij mijn hoes komme: Want hij 
het dat juweel krigge, dear ik sofolle fen hade, in dear jo ien eed 
op diene, dat jo it om mij bewarje soene. Ik wol so mijld wirde 
az jo. Ik wol him nin ding weegerje , wat ik eak hab , nee , mij 75 
sels naat , oaf it bed fen mijn man. Ik sil him kinnen leere , dit wit 
ik fest. Sliep nin ien nacht boetten dit hoes. Hoed mij az Argus: 
Az jo it naat dogge, az ik allinne litten wird, nou, bij mijn eer, 
dij jiette mijn eigen iz, dan wol ik de dokter to sliepmaat habbe. 

Ner. In ik sijn schrieuwer. Sjoch dearom wol to, ho jo mij 80 
oon mjjn eigen hoede oerlitte. 

Grat. Wol, dog jo dat. Lit mij dij ring dan naat wer nimme: 
Want az ik it die, soe ik de jonge schrieuwer sijn pen foardearre. 

Ant. Ik bin de ongelokkige oarsaak fen dit kibjen. 

Port. Mijn heer, fijn jou dearoer naat beswierd. Jo binne, naat 85 
jinsteande dit, wolkom. 

Bass. Portia, foarjouw mij dit onrjuecht uut twang. In ik 
swar dij, wijlst dizze frjuenen it heere, sels bij dijn mooie segen, 
werijn ik mij sols sjoch, — 

Port. Betink jiemme dit ris, frjuenen! IJn mijn twa aegen 90 
sjocht hij him sels doebbel; ijn elke seg ien. Swar bij jou doebbel 
sels, in dat sil ien eed wezze, dear men op bouwe kin. 

Bass. Nee, mar hear mij. Foarjouw dizze misset in ik swar bij 
mijn siel, dat ik nooit wer ien eed, dij ik dij die, brekke sil. 

Ant. Ik liende him iens mijn lichim to sijn lok; dat, sonder 95 
sijn help , dij jou mans ring het , allehiel foarongelokke wier. Ik 
door jiette reis mijn siel az de boete foarbijnne, dat jou heer wil- 
lensmoeds nooit sijn wird wer brekke sil. (Tjin Portia. 

Port. Dan sil jo sijn borg wezze. Jouw him dizze. In siz him, 
dat hij dij better bewarret az de oore. 100 



32 

A n t. Hier , mij 11 heer , Bassanio. Swar , dat jo dizze ring 
bewarje sille. 

Ba 88. Wrijgtig wier, dit iz de selle, dg ik de dokter joeg. 
Port. Ik hie dij fen him. Foarjouw mij, Bassanio: Want 
105 mei dizze ring laai de dokter bij mij. 

Ner. Foarjouw mij eak, goede Gratiano: Want dij fotsige 
jonge, de dokters schrieuwer, laai de leste nacht ijn pleats fen 
dizze bij mij. 

Gr at. Wol, dit lijkket op it foarbetterjen fen de hearrewegen 
110 mids ijn de simmer , az de wegen goeder noag binne. Wat ! binne 
wij koekkoekken , foar dat wij it foartjienne habbe ? 

Port. Praat so plomp in roeg naat. Jiemme binne alle foar- 

slein. Hier iz ien brief, lez dij, az jiemme liddige tijd habbe. Hij 

kaam fen Padua, fen Bellario, in jiemme sille dearijn fijnne, 

115 dat Port ia de dokter wier, in dizze N er issa her schrieuwer. 

Lorenzo hier sil mijn getuug wezze, dat ik so ier op reis gong 

az jiemme; in jiette mar even werom west bin. Ik bin jiette naat 

ijn mijn hoes west. Antonio, jo bin welkom. In ik hab better 

nijs foar jou meinommen , az jo foarwachtje. Brek dizze brief gauw 

120 iepen. Jo sille dearuut lezze , dat trije fen jou schippen mei ien 

rijkke lest rimpen de haven ijnsijld binne. Jo sille naat witte , trog 

wat fremd tofal ik oon dizze brief kaam. 

Ant. Ik stan stom. 

Ba ss. Wierne jo de dokter, in ik koe jou naat? 
126 Gr at. Wierne jo de schrieuwer? Dat iz om fen mij ien koek- 
koek to meitsen! 

Ner. Ja; mar de schrieuwer, dij dat nooit tinkt to dwaan, oaf 
hij moaste solang libje, dat hij ien man wirde. 

Bass. Swiete dokter, jo sil mijn sliepmaat wezze. Az ik uut 
130 bin , dan liz jo bij mijn wijf. 

B. POSTHUMUS. 



33 



XII. OAN UWZ LIJTZE JONGE, 

AZ ER TEN HEAL JIER AD WIRDEN WIER. 



Uit: Friesch Jierboeckjen 1833. p 24. 

Ljeave, lijtze, moet'le jonge, 

Berntje, swiete hijmmelsjeft', 
Bortete op ljeave memme scherte? 

Doddest' yn dijn widze saeft? 
Kijpest' uwt dijn waerme teknen? 6 

Gloerkest' nei dijn mólkespijnn' ? 
Swolgt dijn mamke bijmmelswietbeid 

Uwt dijn loddereagjes ijn? 
Jouwt dy tuwzen ljeafde*. patkes , 

Wirdt jas nooit fen 't berntje saed ? — 10 

Ljeave, moet'le, lijtze jonge, 

Och ! dijn hei te sjocht dy net ! 

Heite wrot't op fiere weagen 

IJn ien fremd onnoflik lan, 
Fier fen Friesche greide in finnen, 15 

Op ien heidefjild yn 'taan. 
Eruwd in lead to minskedeyen 

Oarz het heart er selsum fen; 
't Grouwe bromjen op it kealsfel 

Wekk't him uwte sliep , mijn bern ! 20 

Ruwg in woast in wijld iz 'tlibben, 

Dear dijn heit nou ijn forkeart, 
Flokjen, swarren, beeren, bjealgjen 

Ier in let iz 't het er heart. 
Och ! sijn herte lang't nei huwz to , 25 

Lang't nei metnke, lang't nei dy, 
Nei dijn laeitskes, nei dijn patjes, 

Nei dijn bernebortjery ! 

Seisres kijppe it folie moantje 

Mei sijn bliere troanje uwz oan , 30 



34 

Sont ik 'teerste libbenssijkje 

IJnblijd harke fen mijn soan. 
Het ien freugde, het ieu eangste, 

Het ien sorgen, het ien nocht, 
35 Heste by dijn blijde komste, 

Boike, my de huwz ijn brocht! 
Rijker, tocht my, wier der nearne 

Oppe heele wijde wrad. 
Mar de klearens fenne loksinn' 
40 Makk' my eanger foare schad. 

Biddjend tankk' ik, taensjend bea ik 

Foar in om mijn wijf in bern, 
'tSillig lot net uwt to sprekken 

Fen Goads ljeafde oer my beschern. 
45 In dat lok dat mocht bedye; 

't Eerste jier roan heal foarby. 
Sjonge wol ik, ijnbly sjonge, 

Juwchje, al bin ik fier fen dy. 

Ljeave jonge, hijmmelsjefbe , 
50 Pan fen ljeafde in echte trouw, 

Groei' in dy', in win ijn kreften, 
Wez uwz freugde steez az nou. 
Wird ien hoask, ien fijuenlik minske, 
Weak in mijld by oar' ljue smert: 
56 Sluwt foar 'tkjermen nea dijn earen, 

Foar it lyen nea dijn hert. 
Wird, God jouw 't! al het de namme, 
Dy 'k dy joeg, my winskjen docht; 
Nea moat oareheit him schamje , 
60 Az er op sijn bernsbern sjocht. 

Eerlijk , trouw ijn hanle in wanle , 
Nooit net los , net wif fen sin , 
Froed fen seden, frjuen fen wierheid, 
Sijkje ijn flaeyen nin gewin. 
65 Az ien gik dy ijnne wei rint, 



35 

Lit by tijds dijn tosken sjean. 
Prijzje ien prealhanz om sijn goud net. 

Wird ien tijge Fries, mijn bern. 
Wird nin aep fen fremde fratzen, 

Ker de fremdling net to frjuen; 70 

Better, nei uwz aders seden, 

Hette kad lijkje, az to gleaun. 
Jouw dy net ijn bijzjen, plachtjen, 

Jietemin ijn fjuechtery; 
Freê bring't lok in swiet forblyen, 75 

Twist in scheel fier't ijnne ly. 
'tRuwg in woast soldatelibben 

Wirde nea dijn lot, mijn bern; 
Werz fen twang binn' Frisoos soanen; 

Dear *z de fryheid gled forlern! 80 

Boalewirk iz 't minskedeyen; 

Slaven steare op foarstne hiet; 
Frye mannen tjeane allinne 

Foar ein huwz in hoaf to strijd. 
Az de fryheid wirdt bedrage, 85 

Az it jildt ein huwz in hird, 
Dan iz frede bernske laffens, 

Dan iz 't tijd foar 't warjend swird. 
Dan mei Him de kampstrijd weage 

Dy it al az Haed rejeart, 90 

Dy de goeden nea beschamjet, 

Ho de boaze wrokt in beert. 
Ljeave, lijtze, moet'le jonge, 

O! mijn hert het langst nei dy, 
Nei dijn laekjes , nei dijn paetkes , 95 

Mei dijn bernebortjery. 
Bin ik fier fen dy, mijn boike, 

Heite hert iz jimmer t' huwz , 
By mijn hoap, de treast fen memke, 

God! de stijpp' iens fen mijn huwz. 100 

Steensel, ijn Noard-Braban , 22 Julij 1831. a. tblting. 



86 
XIIT. GREATE PIER '). 



Uit: Fr. Volksalm. 1843 p. 139. Ook: Bledden uwt myn Schrieuwboeok trog 
R. Windsma 1847, p. 24. 

Ynne' ade tijd wirdde 1 alle scheel 
Mey 't gleoiie swird besljuecht'. 
Miende' immen, dat him leed weer-foer, 
't Wier daelck, mey'n bulte rep in roer, 
5 »Fordeeg'nje dy, in fjuecht!" 

Min roan naet, mey in pong-fol jild, 

Ney'n hong'rige Abbekaet 
Om ried in died; min fiscke net, 

Mey'n goud'ne heack, ney rjuecht in wet, 

« 

10 In macke in bulte praet. 

Min houwde' er ijn , min kloppe' in kleauw, 

Min baernde' in brijk in stijk. 
In fest stoe 't, dat hy onrjuecht hie; 
Ho sinne-klear sijn rjuecht oarz wie, 
15 Dy 't eerste foei sef wijk. 

Foar-by-gien iz al lang dy tijd , 

In 't ade team stoar wey; 
Mar lockig, dat 't histoarje-bled 
Uwz mennig fijt bewerre het 
20 Fen 't folck uwtte' ade dey. 

'kSjong fen dat folck, fol kreft in fjoer, 

Dat, az in stien-klipp' stie; 
Dat naet forwjeald, forweackt in wirg 
Mar hird az stiel wier, in dat mirg ' 
25 Jiette' ijnne boncken hie. 



'tBorgoens gespuws in 'tllollanz bret 
Roan Fries-ldn plat in oaf ; 



1) Foar-lezzen op it Nut to Bodlsert, ijune moanne feü February, 1842. 



37 

It baernde' in bleack're Sted in Gea, 
'tBrogt oer-al eangstme schrik in dea, 
In plond're fauwz in hoaf. 30 

Lijck az mey'n folck fen letter tijd,' 

Wier »fryheyt!" steez-oan 't wird; 
Mar wijll's 't it swiet dat deuntje song, 
Forseag in folde' it rom sijn pong, 

In 't lean wier strop sef swird. 35 

Min homppe' in staet' de frye Friez, 

In laey him oane ban; 
Min laecke mey sijn tijge rjuecht, 
In mey 't yen-fadig ruwn in sljuecht 

Fen 't ade Heyte-lan. 40 

»Dear slagt de baere dg vel trog!" 

Seyt Kimserts Greate Pier: 
>Ick buwg mijn Friesche holle net 
»Foarn poepe-scbaey , nee, ljeaver fret 

»Ick 't op, mey huwd in hier!" 45 

Pier wier in flinke' eyn-erfde boer, 

Dy'r tijgge waerm ign siet. 
Mey 't ijn-lanz scheel fen Schier in Fet ! ) 
Bemoeyde hy ijn 't eerst him net, 

Dear 't him ijn frede liet. 50 

Hy ploeyde' in sjiedde' in eydde' it lan, 

Hy risppe' in tescke" ijn rest. 
It boerckjen op foar-aders gruwn 
Wier al sijn noft, dear-by befuwn 

Uwz Pièr-boer him it best. 55 

Mar 'tfreamde folckje koam op 't mat, 

In ploacke fynne' in frjuen; 
In Pier, dy dat naet dildje koe, 
Naet swiet- wey lye' in swye woe, 

Wirdd' fen sijn erf fordreauwn. 60 



1) Schieringer8 in Fet-kedper*. 



38 

>Dear slagt de baere dij vel trog" 

Seyt Pier: »dat dildje' ick net! 
»'kSwar haet, in wreek, in duwbb'le schea, 
»In uwnck, in wea, fordear, in dea 
66 »Oan 'tfreamde poepe-bret!" 

»0p, feynten! op! de ploeg oan kant! 

»Lit grijppe' in lodde stean! 
»Op! folgje my! slijp swird in dolek ! 
»Tjog 't harnasck oan, in jaen dat folek 
70 »Sfln wol-fortjienne lean!" 

»Het belpt uwz boddjen, yer in let, 
»Uwz wrotten, nacht in dey? — 
> De poep fortraeppet hoaf in lan , 
» Steekt huwz in schoerre' yn ljeachte bran, 
75 »In fiert it nöt mey wey!" 

»Wa 't dildje kin, ick naet; mijn bloed 

»Siedt, brawz't me' ijn hert in yer; 
»Ick schil se, foar dat helscke dwaen, 
»Reys ficks hette' oppe bjealig jaen, 
80 >M( 'khiet naet langer Pier!" 

In, az in ade ruwne Friez, 

Stiet Pi er-boer by sijn wird: 
Hy wixelt daelck it boere-pack 
Mey'n firddig fjuechters rack in dack, 
85 In 'tboere'arck mey in swird. 

»Ney see!" ropt Pier: »op Holldn los! 

»Uwt Holldn komt uwz 'tkwea. — 
»Fordijlgje' het Friesldn huyn't in smaed't! 
»Forsuwp het poepsck in Hollanz praet! — 
90 »In dea huwn dogt nin schea." 



In seyn-schips-floot , mey Pier oan 't haed, 
Trog-krjues't it scholp'rig sat, 



39 

In jaeget rimpen eangstme' in schrick, 
Trog meer az yen romroftig stick , 
'Yn 't hert fen jong in ad. 



95 



Piee houwt er mey sijn swird op ijn , 

In kleauwt er mennig kop , 
Mi macket, wa nin Friesck forstiet, 
Reys hinne' in wer de foetten wiet, 

In spielt se' ijn 't saté sop. l°0 

Nin Hollanz schip ontsluwpt sijn eag, 

Nin Hollanz schip het rest: 
Elts schoerr't de plaet ; it paed iz rom , 
In Pier sijll't op it suwder-schom 

Mey'n biezem ijnne mest. 105 

Mar naet to-free mey dat bedrieuw, 

Mar siedend jiett' fen wreek, 
Bringt hy de fijnne', ijn eyne lan, 
It lexom jiett'-reys oan 't forstan, 

In snoerret hira de beek. 110 

Heel Holldn rijs-bosek't , schriirt in trill't, 

In krimp't fen eangstme' yn yen; 
Want Pier betell't in macket lyck; — 
Tjuwg 't Alckmar! tjuwg it Medernblijck ! — 

De reck'ning iz foldien. * 115 

In Graef in Hertog brogten 'tuwnck, 

In macken 't Fries-ldn soer. 
Wa wier de wrecker fen it lan? 
Wa laey it pest-dier oane ban? 

't Wier Greate Pier, in boer! ^ 120 

Flock, freamd folek! flock fry Greate Pier, 

Wez om sijn dwaen oer-stjoer. 
Ja , dy 't gewjeald ney 't herte stijk , 
'tBorgoensch in Hollansen jock forbrijk, 

Wier Greate Pier, in boer. 126 



40 

Kruwp, freamd folck! kruwp den ijnne schulp, 

Id jaen de heag-moed oer. 
Tinck: »dy uwz yens it lexom liez 
»In moris leerde, wier in Friez , 
180 »Wier Greate Pier, in boer." 

Mar, lanz-ljue! bern fen Friso's team! 

Toettje' uwt, mey kreft in fjoer: 
»Wa romt op helden heyn aef fier, 
»Wij romje' op Kimserts Greate Pier, 
135 » Al wier 'teack mar in boer!" 

Wolmm, B. WTNDSMA, 



XIV. ATE. 



Uit: Iduna I. (1845) 101. Ook met enkele veranderingen in Bledden uwt myn 
Schrieuwboeck p. 65. 

'k Wol mijn leed naet fierder dreage ; 

'kBin mijn libben wirg; 
'tUwnck het langer noag my pleagge, 

Wey-sl^nd flaesck in mirg. 
5 lek kin S^ts dogs naet belezze, 

Dear 'k so ring'n om rón ; 
Och! jse wol naet by my wezze, 

Het my 'n bloucke joen. 

'k Schil dear juwn in eyn oan meytse , 
10 Wrammels! juwn ney 't miei. — 

Mar het schoe wol 't swietste smeytse , 

Wetter, himp aef stiel? 
Sny'n in hingjen , schoe 'k haest tinzje , 
Dwaene' in minseke wea: 
15 Best" iz 't, dat ick my fordrinzje, 

Dat 'z in saefte dea. 



41 

Fijt! het schil dy Smts den sckrieme, 

Gallje, hest' so net, 
Beerje, tierje, kleye, klieme; 

Mar den iz 't to let. 20 

Lit se roppe den : » Och Ate ! 

Wier '£ mar by dy kruwpt /" 
't Kin her naet in grevel baete, 

'k Bin den al forsuwpt. — 

Mar, lit sjean, — az ick my deyde, 25 

Selm my holp yn 'tgrsef, 
In az Smts den naet reys kleyde, 

Den wier 'tnoft 'er sef. 
Bin ick giek? Schoe 'k my forsuwpje 

Om in faem? — Dat net! — 80 

'k Schil dat fet wol oarz bekuwpje; 

Better bin 'k beret. 

Naet meer tocht om SiETs! dy steege, 

Naet meer flaeyd in bean! 
Boer-faem Wijts to boaskjen freege! — 35 

Dat schil better gean. — 
Deker! dat schil S^tske grijzje: 

»Ate' in Wijts in pear!" — 
'k Schil her ijn mijn fuwst uwt-gngzje. — 

't Spil móat juwn jiett' klear 1 ). — 40 

Wohum. R. windsma. 



1) „Y sjogge," sa scriüt us dy heach-achte ynstiürder hier by, ick folgje lijcker- 
„noag de spjealdinge fen Gijsbert-oiti, naet, om-dat ick dy ijn alle sticken foar 
„folmecke had, mar om-dat ick 'er oan wend bin, in ljeanw, dat se goêoan'teag- 
„wijt fo^dogt. ,, 

„De Iduna hab ick mey njue lezzen; de boeckstoayinge lyck-wol stiet my naet 
„oan. Mn wiek bin ick it spoar bjuester; mar, dear alle libbene tealen mey de tijd 
„foaroarje, lijcket it my to, dat it Eriesck ijn sijn ade klearn te stecken, kreckt 
„so folie wezze schil, as it Hollanz de sef-leynde mantel fen Melis Stqke sef fen 
„Jacobus Maerlant weer om te hingjen." 

Us lêsers, der da spellinge fon Gijsbert Japicx nawt kenne, habbe er dos hier 
én priowke fon, end to wile wy hjam to bi-oardeeljen jowe, as se yete nawt rom 
sa moeilik to lêsen is, as us boekstawring , halde wy, om 't wy miene to witen, 
det ac oren der lyk as Windsma oer tinke, us foar, om, sa gau as wy eri'shwet 
romte ta ütscroarje kenne, yn Iduna der én andert op to jaen. 



42 



XV. DRAGTSTER-MERKE. 



Uit: Friesche Volks Almanak 1837 p. 110. Ook: Blommekoerke p. 54. 

Ien ljeaf in moetel famke, 

As 'tmoantje gol in blier, 
Dy teag nei Dragtster-merke, 
It hjertje ligt in swier : 
5 Mar werom eaft se ir fainne gong, 

In 't hjertje har sa donse in sprong , 
Dat wist se net. 

Jae hie har wakker opdien, 
In oonklaeid mei beleid; 
10 In alles siet sa proezig, 

As wier se ien jonge breid: 
Mar werom eaft se, yn sneinse klean, 
Just moast nei Dragtster-merke gean , 
Dat wist se net. 

15 Jae kuy're mei de fammen 

De merke lans in oer; 
In nearnje by de krjemmen 
Hie 't famke rest eaf doer : 
Mar werom eaft se op 'tselle sté 
20 Nin eagwink stie yn rest in fré; 

Dat wist se net. 

Sa roan se al jimmer hinne, 

De krjemmen op in del; 
In seag se den har boêrfeint, 
25 Den wirdd' se read in kei: 

Mar werom 't bloed nei 'tholtje fleag, 
Sa faek it eag har boêrfeint seag; 
Dat wist se net. 



43 

In gong se den wer fierder; 

't Wier krekt as tsjoendery; 30 

Jae seag sa gau gjien feinten, 
Eaf boêrfeint wier der by : 
Mar werom hy, het koers jae noam, 
Har jimmerwei ta mjiette koam; 

Dat wist se net. 35 

't Begon op 't lest ta joenjen: 

Der gong se keamer-op; 
In boêrfeint patte it famke, 
In neamde har syn pop: 
Mar ho jae, tiet it strjiet-kryoel , 40 

Hier smoek yn boêrfeints jermen foei : 
Dat wist se net. 

Jae pattene as twae doukes, 

In laeyene oon in oon; 
In ondes al dy wille 45 

Forrassce har de moarn: 
Mar werom eaft 't sa nuwer wie, 
Dat jae nog lang har noft net hie; 
Dat wist se net. 

In moele oon moele klibjend', 50 

Woe hij de knotte ha; 
In 't famke net wjerstrabbig , 
Ontsloepe seft it; ja ! . . . . 
Mar werom hy dat habbe woe, 

In jae it him net weeg'rje koe : 55 

Dat wist se net. 

Nou teagen jae nei hoes ta 

As brugeman in breid; 
In kriggene op har boaskjen 

De seinn' fen mem in heit: 60 

Mar dat it boask foar jonge lie , 
Yn eere in deugd, sa sillig wie: 

Dat wist se net. j. g. van blom. 



44 



XVI. WOBBELKE. 



Uit: De Vrije Fries IV (1846) p. 10. Ook met enkele veranderingen in Blomme- 
koerke (1869) p. 26. 

It moaiste famke 
Is Wobbelke fen 't gea, 

As 'tjonge lamke 
8a saeft in tsjep feu lea. 
5 'kSjuch uearnje, wer 'kmyn eagen wein, 

Nin scjinner byld, sa fier as hein, 
Myn Wobbelke is, fen 't heule gea, 
It alder-moaiste famke. 

It flucbste famke 
10 Is Wobbelke fen 't gea, 

As 'tjonge lamke 
Sa flink fen liif in lea. 
It fljucht har alles fen 'e han , 
In rint in ljept hja troch it lan, 
15 Nin gaeske kroek't, nin blom lit scea, 

Myn Wobbelke is, fen 't heule gea, 
It alder-fluchste famke. 

It ljeafste famke 
Is Wobbelke fen 't gea, 
20 As 'tjonge lamke 

Sa derten in sa blea. 
Hja laket altyt lyke blier , 
Is altyt fol fen wille in tier, 
Is altyt fjoerig, smoek en blea, 
25 Myn Wobbel is fen 't heule gea , 

It alder-ljeafste famke. 

It beste famke, 
Is Wobbelke fen 't gea, 



45 

As 't jonge lamke 

Sa docht se nimmen quea. 80 

Mar as har de ondeuchd laegen leit , 
Eat foei aef doebelsinnichs seit, 
Den wirdt it ljeawe famke quea, 
Myn Wobbelke is, fen 'theule gea, 

It alder-beste famke. 85 

J. 6. VAN BLOM. 



XVII. METTEN SCROAR, TE EARNEWOAD. 



Uit: Friesche Volksalmanak 1852. p. 62. 

Lijtse Metten, Fen' e Kletten, 

Siet ris te Earnewoad by 't fjoer , 

Ondre 'n snapke, In en grapke, 

Want der mogt er bjuester oer. 

Scelle in rase, Pogche in blasé 5 

Koe er aek ordintlyk mei; 

In ris ruwkers , Krekt as duwkers , 

Boon te jaan, die 'm nimmen nei. 

Scipper Sweitse In boer Reitse 

Preauwen mei him , 't pijpke ijn bran ; 10 

Baas traktearre, Want te gearre 

Hienn' s' him ijn 'é slijde han. 

Un 'e slgde? In net rijde? 

Nou, den wie'r al aardig fearn; 

Wel Baas Metten, Jue, hoe dertten, 15 

Koe net op 'e redens stean. 

Lijkwols hinge 't Sonnerlinge 

Keareltsje de reed er op; 

In hy ferge, Dage in terge 

Elk te rijden uwt, dy prop. 

Nimmen doarste Hier de foarste 



20 



46 

Waezze, want min koe him net; 
»Nou" sei Metten, Wer bysetten, 
»Wa nou mar keraasje het." 

25 Onder 'tswetsen, Kaam baas Fetsen 

't Herbergje ijn in naam de reed 
Fen 'e moërre, In it doërre 
Nin vijf tel, oaf, by de fleet, 
Helle Metten Fen sijn setten 

30 Op in fen sijn prijsentol, 

Wijlst dat Sweitse In boer Reitse 
Momplen: »Nou hy is en bol. . . . 
» Dat komt Fetsen, ('t Is nin swetsen,) 
»Fen baas Metten, djoer te stean; 

35 >Dy heal rijder Pakt de snijder, 

> 't Komt net oan sijn koade klean." 
»Hoarris, Metten! 'k Ha besletten, 

> 'k Wol dy en trygone jaan ," 
And're Fetsen , > 't Wier mar swetsen ; 

40 » 'k Fiel wol, 'k kin 't dy dogs net dwaan." 

»Nou, wat wonder, Om'é donder 
>Net," sei baas, by heeg in breed; 
>Mei wat pjuekken Op mijn wjuekken 
>Haw ik en heal rijder beet." 

45 Mar trog 't bidden , In 't ijn 't midden 

Kommen fen it selschip, sei 
Baas, premantig, In pekantig: 
»'kHaw er oars nin earen nei; 
» Want sa'n giestens , By dy driestens , 

50 >Mei wol ris wat leerjild jaan: 

»Mar it spijt dy; Nou 'k forwijt dy 

> 't Net, kom oan, 'k sil 't den mar dwaan. " 
Fetsen helle, In betelle 

En trygone, in baas zei: »Kom, 
55 »Ale Fetter! Beanne uwt wetter, 

»In wy bringe 'sluftig om." 
]n jae likten, In [jae pikten 



47 

't Graan tsje , as oaf se wiern' te bier , 

Sonder raesten, Ta, ten laesten, 

Baas sijn prijs forsnobbe wier. 60 

'tSelscip scaatte; In min praatte 

Oer sijn rijden, oad in jong ; 

Mar wat eagen, Doe se seagen, 

Dat baas ijn 'e slijde gong. 

»IJn 'e slijde? In net rijde," 65 

Grouwde Petsen »hoe komt dat?" 

> Wel," sei Metten, Need brekt wetten ; 
»Bijn ik me op, ik fal op 't gat." 
Dat joeg drokte; Petsen flokte 

Heislijk, in it selscip sei: 70 

>Wel, dat poarke, Fen en scroarke, 
»Het uws kuld; 't rooit nearne nei." 
Mar baas Metten, Fen 'e Kletten, 
Sei: »Wy binne swiet in fol: 

> 't Wier mar 'n grapke, Om in snapke ; 
»'t Smakke uws swiet, bekom m 't uws wol !" 

W. DB JONG. JA.COBSZ. 



75 



XVIII. UNWAER. 



Uit.' Iduna, Friske Rtm end Unrim samla fon Harmen Sitstra. Utjown fon da 
Selskip for friske tael end skriftekennisse , IV. 155. 

Dy neidei jowt binearjend waer; 

Fon hietme sit ma to hymjen yn 'tscaed. 

Wilich, heal libbenleas leit diu tünblum: 

Oanhaldende hietme hiermet hir tier. 

Nen suder siichje, süsjend yn 'tbeamte, 5 

feit friundlik det swit of foarholl' end wesen, 

end windert droech da wiete lokken. 

Diu tunge kleeft fon toarst oannath wuift. 



48 

Mar eanget for unwaer: Yn 'teast kumt diu luft up. 

10 Swiere coppen, Swart end skiër, 

Driue langsum, men drouwend foartit; 

wolkene-bergen walj' enoar thruch. 

Det fogelte fliucht forth nei sin nesten , 

der scouwe siungers sangen forstumje; 

15 Kuküts ienklank klinkt yet oer 'tgea, 

restleas urn rein nippend yn 'twald. 

Hark! al hieltyd heart ma tunger. 

Ac yn 't westen wirket hit gear. 

Leaden luften, lug' up ien, 

20 scuw' oer da sinne 'n oerscadje 't ierdryk. 

Det waer kumt up! Wyk wind-red nei hunk! 

Ludor, ludor liachtet dy blixem, 

beart end buldert bupp' üs dy tunger. 

Dy fallende jond' spelt en freaslike nacht! 

25 Da bisten bialte bang ynnath lond; 

aklik liedt hir lüd yn d' earen. 

Mensken faldje forbuke da honden, 

end bidd' um bihald, béwend fon eangstme. 

Olhiel is dy himel oerhinne biwolke; 

30 swier hinget det swirk, swart, thiuster as pik. 

Stil is 't , — dead stil ! Stum is natur : 

As untwesne beidet se den to wachtjene slach. 

Heit ynna himel ! hoedj* üs ! d' Eagen 

blïndet dy blits! Det bloed forstiwet 

85 fon keltme. Det kriten end kiermjen der bern 

oerrummelt ruw dy rotlige tunger. 

Klokken klippe. Kleyend rupt ma: 

»Der brekt brond üt!" Det brocht dy slach! 



49 

Güsjend, gierend, galjend urn help, 

scunket end scrept hit scril der up ta. 40 

Diu liachte laye loge flikkert 

fier oer da fielden freaslik yn 't rund. 

Det knapt, kreaket, knettert end pluft 

buppa da brummende buldrjende tunger. 

Balken barne, binten tumlje, 45 

funken fliugge flitsjend umheach. 

Wyld bilet dy wind, untwekk' ynnath neadwaer, 

end fiuret det fiur yn sin forthfretten oan. 



Dy gierende storm 
smyt den wald-iik 
swipet da marren 
Dead end fordylging 



geit jen 'ne tunger, 
woest er hinne, 
scamjend oer d' iggen. 
drout diu natur. 



50 



Einling untlestget hin 't oerladen swirk 

yn floedticht fallende fette drippen. 

Hia stuwe susjend ynna slinende gloed, 

end bette da biendroege brondig' ierde. 

Wolken wike, 'twaer driut of. — 

Dy stoere scoerende storm giet lidzen. 

Det reinen licht, diu luft klearet up, 

'tmoantsje miket myld wer umleach. 

Heit ynna himel! Hear der natur! 

tankfolle tungen telle din greatme. 

Lüd leart det unwaer da lytsens der mensken: 

Det redden scepsel rumt yn sin God. 

H. SYTSTEA. 



55 



60 



50 



XIX. SUELLESANG. 



Uit: Swanneblommen, Jierboekje for 1858. p. 14. 

Wiuk, wiuk, thruch da luft, 
Meitzia nêat nen geruft, 
Duch en suai end en suier 
As en flitze sa flink, 
6 Fliuch nü ritsdi end suink , 

Nim sa rêd wer en gier, 
Snap en michje in 'a flecht, 
Den en suier end en suai, 
Mei en gier end en drai 
10 Up ? a göte wer del, 

End siung der den sang fon da suel: 

>Porline jier, 
Do ik.hjir wier, 
Wie dit fek fol, 
15 End dét fek fol, 

End nü is 't ollegeare tlre lire lire lire l..e..e..ch." ! ) 

Az et gaiken üs tzilpath: »Et nestje mot klêar," 

Den tiugga w' er flitich mienskiplik oergêar, 

Wy wietia end wy knettia huet lïem end huet klai, 

20 End fogia 't end logia 't mei 'n strieke eft en rai, 

End strika 't end plakka 't, nei foechsum bistek, 
Goe sliuchta toriuchte mei pöattzes end bek, 
As 't mitzelian dien is, biklaya w' up th' lést 
Mei möas end mei plumkes den boyem fon th' nest, 

25 Sa sitta wy by nachttid by ünwaer eft wind, 

Den koeskes end smouttzes mei th' wifke derin, 
End habba, as üs seis, sauntal berntzes yet' kumt, 
Wy for üt-fon-husers .noch gasten nen rumt', 
Jen 'a tzerke ön der wennia wy best nei üs sin , 



1) Sa, seith-et sidske, siunga da suellen. 



51 

Det ak en goe wird üs birikka yet ken, 30 

Buppa ol, stieth en freedlik frum mon hit üs ta, 

Wolla w' ünder sin hüsthek fis wente graech ha, 

Doch örs, as hit hjirsa noch dersa naut wol, 

Jaen w' ak ünder tillen end brëggon üs dol. 

Hest', burmon, en klüttzen? jow det mar on my, 85 

Ik ha hjir huet rüchte, det is gading for dy: 

As ien sa huet oer heth, en ör huet to kort, 

Wy helpa mankoren burskiplik mei forth, 

Sa reitzia wy hondich mei th' nestjen up stel, 

End siunga ris frolik den sang fon da suel: 40 

»Forline]jïer, 
Do ik hjir wier , 
Wie dit fek fol 
End dét fek fol, 
End nü is 't ollegeare tire lire lire lire l..e..e..ch." 45 

Eumt en musk up üs ta, 
Um-et nest, det wy ha, 
Us skelmsk as en kaper t' üntsettan; 
Elk user ducht mei, 

Wy fitria hin wei, 50 

End wita 't him wol to bilettan. 

As er wikel eft êarn 
Eft di hauk hit bistêan 
Up 't öre firy fugelt to loeran, 

Den kitlath üs bloed, 55 

Wy flink end fol moed, 
Us krya se naut in hiar kloeren. 

Ha w' en seinrup êarst jown 
On da fugels in th' rund, 
End glupa da hinnen bislde, 60 

Den wy er up in i 



52 

Sa rëd as di wind, 
Wy döra den skubbert bistiïda. *). 

Jow him hommels en piuk, 
65 End den gau wer wiuk-wiuk, 

Di ropsek ken lang üs naut krya, 
End ha wy oerwün, 
Strikt er óf for üs bünd , 
Den ken hit en sankje wer lya: 

70 >Porline jier, 

Do ik hjir wier, 
Wie dit fek fol, 
En dét fek fol, 
End nü is 't ollegeare tire lire lire lire l..e..e..ch." 

75 Heth-et wifken üs nestje fol aikes lein 

Den brieda wy trou urn bar, 
End habba wy pikjes, o den wirth er flein, 

Den stella w' üs wakker to war, 
Den giet er by beide nen tid forlern, 
80 Huent hungrige bouterkes benna da bern. 

Sa wekkath di suel for goed end bloed, 
End wikt for sin plichten naut wei, 
End têanth er jamk , huet flinkens end moed , 
As ma 't mei enör halth, formei. 
85 Doch sünder geruft 

Pilath hy thruch da luft, 
End saith mei en snier 
As en blits hinne end wer, 
Snapt hjir end der 
go En michje in sa 'n gier. 

Den ducht er en suai 



1) As da suellen en roaffugel siugga, leta se en êang lud hèra, urn da öre 
fugels, end binamma da hinnen, to warsküwan. Disse fliagga dalik üt-ta wei; men 
da snellen falla up den roaffugel ön, end forfulgia dien sa heftich, det er urn en 
goed hinnekummen sikia mot. 



53 

Mei en linige drai 

Up 'a göte wer del, 
End queelth by sin gai 
D'ienfaldige sang fon da suel: 95 

»Forline jïer, 
Do ik hjir wier 
Wie dit fek fol 
End dét fek fol, 
End nu is 't ollegeare tire lire lire lire l..e..e..ch." 100 

h. s. SITSTRA. 



XX. BAES PIKTRIED. 



Uit: Suringars 12°. Alm. 1860. 

Jimme hawwe wol ris bjerd fen in kearel as kabst, en dat kaest 
in kearel as in stikelbosk wier? Nou, sa'n kearel as ka&st wier 
baes Piktried eak, to siszen: stiek in fikse ju d'earm uet, dan koe 
hy der sa hwat likernaoch soender kantroeren oender troch renne; 
hy wier derby sa meager as in ranger, hy hie in kleur as in skijl- 6 
fisk en in luwd as in pikelhjerring. Sa'n mantsje wier baes Pik- 
tried; in spjirring wier 't, mar hy hie gans smoar nei dat it in 
beest wier, en nen amery hie baes Piktried raest. Sijn pokdalige 
tronie, der se noas mei in optik ta uetstiek, en sijn griis hier, 
sweefden altijd hinne en wer; sijn lij t se eagen flikkeren oan ien 10 
wei riuchts en lofts. Der oentkaem him nen ding, hy hie roenom 
hwat op to lekskoayen, en hy wist it altijd bsest. As er oer 'e 
boeren gong, dan slingere en sloech er mei sijn earmen, krekt as 
er mei beide hannen roen to sjidsjen , en ienkear pompte er in 
faem , dy wetter taoge , sa tsjin d'iene amer oan , dat hy er sels 15 
fen bepoese rekke. »Eselskijn!" raop er, wijlst er him aofskodde 
as in wettirhoun, » koest dan net sjen dat ik dy fen efteren ijn- 
kaem?" — Op in oar tiid rekke hy er net better aof: do sloech 
er gn sgn iiver krekt gn in tine fen in eide, dy op in jirdkarre 



54 

20 lei, dat it bloed er nei roen. »Min scoe nou dan eak by mogelik- 
heid sisze, hoe kenne se sa'n ding sa mids ijn 't paed stêan litte," 
sei er, »min ken ommers de boeren langer net oengeskansjerre lans 
komme !" 

Hy wier in skoenmakker fen sijn hantwurk, en as er arbeidde, 

25 dan helle er de tried sa foeleindich uet , dat er elk , dy net fjirder- 
naoch fen him aofbleauw, de foest jen. 't Kif oan sloech. Nen feint 
bleauw langer as in moane by him , want hy hie op it bseste wurk 
altijd yet hwat to siszen. Dan wieren de stekken net egael, dan 
wier d' iene skoech langer as d' o are, dan wieren de hakken oen- 

S0 gelike heach , dan wier it lear net genaoch kloppe ; altijd wier er 
hwat. En as se har fordiigenje woene, dan raop er: »Sa 't ik sis, 
sa is 't, en tsjinpraten wo-'k net ha: hwat net. goed is, ken 'k 
eak net goed neame, en 'k scoe my skamje as ik it ijn 'e sliep 
wei net better meitsje koe." 

35 » Wacht heite!" sei er tsjin de jonge, der by him learde, »ik 
scil dy ris wiise ho 't min de huwd weak kloppet," do naein er de 
spanrime en joech him in paer fegen oer 'e rech. Sloegerts en lui- 
terers hjitten se allegeare by him. Hy sette lijkwols sels eak net 
folie uet, omdat er nen ketier bedaerd by sijn wurk bleauw. Wier 

< 

40 sijn wiif moarns betiid ijn 'e skrep, en hie se fjoer oanset, dan 
fleach er fen 't baed en roen op bleate foëten nei de hird. >Scist' 
it huws gn 'e braon stoke?" balte er dan, »dat is ommers in fjoer 
der min oxen by briede koe ! en kostje turf en hout dan nen jild ?" — 
Op in krijsmoarn kaem er sa eak ris fen 't baed stouwen , do hie 't 

45 wiif krekt in tsjettel fol wetter uet 'e bak helle , en by de plaet 
delset. As 't floer baernde, scoe se 't wetter er oer hingje, en dat 
wier nou just sa ijn 'e braon slein, wijlst hidB efkes boeten doar 
wier. Baes hie de eagen sa goed yet net iepen, dat er de tsjettel 
mei wetter seach. Der skopte hy tsjin oan, en in gjalp wetter him 

50 oer 'e foet. Doe kamen de eagen iepen , en tagelijk it keelsgat eak. 
Dat iiskalde wetter op it bleate fel, sa ijn ienen uet it waerme baed 
wei, makke him sa kei, dat hy miende, it wier sieden wetter, en 
dat er him tige baernde. Hy fleach mei koegelsfeart wer op it baed, 
en die neat as jammerjen: »Mijn foet! mijn foet! en hwat ha 'k 

55 my baernd!" It wiif kaem der op gnsjitten. »Mar wer baernst dy 



55 

dan oan?" fregê se foralterjerre. »Wel!" sei er, »der hest' 'wer in 
fjoer oan as in arbeiders hnwske, en der stjit en tsjettelfol siedend 
wetter lijk ijn 't paed , der ren ik jen oan , de hele foet tobaernd." — 
»Wat eamelste fen siedend wetter," sei 't wiif, »dat is kald: ik 
ha 't krekt sa uet 'e bak skept." Baes koe him dat earst net be- 60 
gripe; mar doe de foet besjen, en der wier neat to radden. »Nou," 
sei er, »dat is dan yet goed beslein; mar 't hie like goed siedend 
wetter waese kennen. Ik reitsje yet stikken of dea, lijkmallinne 
troch jimme sleauwens." 

As de faem by de wasktobbe stie , en se lake har boerfaem dan 65 
i's ta, of fortelde har it nys dat se wiste, dan skelde en rachte hy 
se uet, as wieren se alheel ta weismiten keard. »Der stean se nou 
wer to snetterjen, en troch al dat geëamel forjitte se har wurk," 
sei er dan. »En hwat docht der sa'n sjippe oan it goed? Dat for- 
griemt sa ommers forgees te folie, en 't is naet as louter loaijens: 70 
jimme wolle de hannen mye, en rosse en wriouwe derom it goed 
net sa 't hjert." Dan wipte er wer foart, mar fleach ijn 'e haest 
in ammerfol sjipsop om, dat it de hele flier oer spielde. 

Bis op in tiid, op in neimiddei, seach baes ta 't finster uet, do 
wieren er Ijue oan 't turwjen. Se hellen de turf by koerfollen mei 75 
in taelje omheach en sa ta de soudersdoar ijn. Oan de earen fen 
de koerren hiene se eintsjes touw boun, der se de heak dan ijnhea- 
ken, dy oan it touw fen de taelje siet. Krekt sa 't baes der nei 
dikere, brieken dy eintsjes touw fen in koer, dy sa hwat de helt 
fen 'e hichte hie , en dat koerfol turf kaem fen buppen truseljen. 80 
Alles besloech bsest, der wier nen ien oender, en sa kaem er ak 
nen oengelok fen. Mar baes, dy net oars tochte, as dat it taelje- 
touw britzen wier, skeat der ijn ienen hinne. » Scille jimme nou 
yete deaden meitsje?" sei baes, dat touw is net heal sterkernaoch 
om er turf mei op to hijssen. Jimme scoene de huwd er ljeawer 85 
i's goed foar lisze, set in leader dij 't it halde ken, en draech de 
turf er op. Ën stek oars in ny touw ijn 'e taelje, dat er foar be- 
stand is." — »Jamar, baes!" seinen se, »dat touw is gevernaoch; 
dy eintsjes oan 'e koer wieren hwat to min mansk, en der scille 
wy better foar nimme." — >*t Scil krekt sa lang doerje, dat er 90 
ien oender dea fait," houde baes fol. Wijlst er der sa stie to kea- 



56 

keljen , ' slingere in opsloepen grouwe jonge , dy yn 'e soudersdoar 
stie, en de turf ophijste, mei it touw, en slingere krekt sa lang, 
dat — ja man! de heak heake baes efter 'e kraech; en do wier 't: 

95 hys him op ! sa hwat heal op de hichte fen 'e souder. Der sweefde 
baes tusken himel en ierde. Slaen en skoppe en kettermintsje ! der 
wier nen ein oan. »Siuch je nou, baes!" sei de jonge, »it touw 
ken wol halde; want it ken jou ommers halde mei al jou deugd 
end wijsdom." Do hong baes er raer ta. En de jonge eamele mar 

ïootroch: >Nou ken-je sjen: it touw ken baest halde, net wier?" Do 
de grap einling langernaoch doerre hie, nei de jonge sijn sin, liet 
er him wer sakje; mar do skonke er mei woender steile stappen 
nei hoes ta. 

Ward er in ny hoes set, dan roen er nei 't finster, en naem it 

105 wurk op. »Der mitselje se my de moeren sa mar wer uet 'e wiete 
groen wei op;" raop er uet, »end de wietigens scil altijd op sa'n 
wiise gn 'e stien opklieuwe, dat kin noait nen droech hoes wirde, 
en nen menske blieuwt der op in duer soen. En wat set dat folk 
de stjinnen sloarrich op. Siuch ris oan! de kalk wirt net heal goed 

110 tamakke , dat doocht net in bijt. Se grieme fjirsten to folie mei 
har saon om. 'k Scil 't yet belibje, dat de minsken de husen boppe 
de holle ynfalle. 

Dan gong er op 'e skammel, en die in pear stekken, mar dalik 
derop sprong er wer oerein, die 't skoatsfel for wei, en sei: »Ik 

116 mat er i's uet, ik mat de lju ris sisze wer 't op stjit" By de tim- 
merlju kaem er to laonne. »Mar hwat scilwe nou ha," sa begoen 
baes wer to kibjen, »jimme kapje 't ommers lang net ijn 't lead! 
Miene jimme, dat dy balken riucht komme to liszen? 't Liket er 
neat nei. It doeret net lang, dan wijkt alles uet 'e foegen." Hy 

120 skoerde in timmerfeint de bile uet 'e haon , en woe him betsjutte 
ho 't er kapje moast. Der kaem lijkwol hwat oars foar him to for- 
hakstoekjen. Er kaem en weinfol liem oanriden , en ijn ienen bruide 
baes de bile der hinne, en sprong op 'eboerta, dy by 't hijnser roen. 
»Ik leauw, jou binne net by jou sinnen!" raop er de boer to mjitte, 

126 »hwa slacht jonge hijnsers foar in wein dy sa swier aofladen is? 
d' earme bisten matte er wol by delf alle." De boer joech him nen 
antwird , en baes Piktried roen fol ergewaesje wer nei syn winkel ta. 



5? 

Doe baes wer op sijn skammel siet, kaem de jonge, der 'tskoen- 
meitsjen by him lèarde, mei in skoech by him, en joech him dy 
oer. »Hwat is dat my wer?" sa begoen er to kibjen, »ha 'k jimme 130 
net sein, dat jimme de skoen sa fier net uetsnye moasten? Hwa 
wol sa'n schoech ha , der oars bast net oan is as de saole ? Ik wol 
ba, jimme scille krekt dwaen sa 't ik sis." — »Baes," sei de jonge, 
»jou scille wol gelijk ha, dat dy schoech neat doocht, mar it is 
deselde dy 't je fen 'e moarn sels snein ha , en der je sels mei to 135 
wurk wieren. Do je niis oerein sprongen binne , ha je de skoech 
fen 'e tafel reage, en ik haw er oars neat oan dien, as ik ha him 
opkrige. Mar nen ingel uet 'e himel ken it jou nei 't sin meitsje." - 

Baes Piktried droamde ris op in nacht, dat er dea wier, en hy 
wier op reis nei de himel ta. Do er der oankaem en oan 'e doar HO 
kloppe, die d' Apostel Petrus de doar iepen, om to sjen hwa 't er 
gn woe. » Heden! binne jou it, baes Piktried?" sei er, »ik wol 
jou wol ijnlete, mar ik warskouw je dit foaruet, wy wolle hjir nen 
smeulske praetsjes hjerre, en hwat je hjir eak komme to sjen, je 
meye nen ding lekje; want dogge je dat, it koe je ris forkeard 145 
aofgean." — »Dat hiene je my net hoeyen to siszen," andere Pik- 
tried, »ik wit wol hwat pas jouwt of net, en hjir by jimmes is 
ommers alles folmakke , dat er fait eak net to lekjen , lijk as op ierde. 

Baes kaem sadwaende ijn; hy trape jjn 'e wiide romte fen 'e himel 
aof en oan, en dikere alle siden uet, mar skodholle sommes al i's 160 
hwat, of granse ris sa'n bijtsje ijn him sels. Der seach er twa in- 
gels , dy in balke foart droegen. It wier dy balke , der ien ijn 't each 
hawn hie, wijlst er nei de splinter ijn 't each fen in oar sochte. 
D' ingels droegen dy balke net ijn 't lang, mar oerdwars. » Het min 
it nou fen sijn libben sa dom wol earder sjoen ?" tochte baes Pik- 155 
tried; mar by houde him daoch yete stil, en sei ijn him sels: »Yn 
'e groen komt it eak op it selde del, ho 't min in balke draecht, 
riucht uet of oerdwars, as min er mar goed mei to plak komt, en 
wrijchtich, ik sjoch, se stjitte nearne net tsjin oan. 

Eoart derop seach er twa ingels , dy wetter uet in dobbe wei ijn ïeo 
in fet skepten; tagelijk oentdiek er dat it fet fol gatten wier en it 
wetter er oan alle kanten ta uet roen. »Kremenikes noch ta!" 
flapte hy er uet; mar, gelokkich, hy berette him yete pas ier, en 



58 

tochte: 't Ken waese, dat se 't louter uet tijdfordrijf dogge; as min 

165 i's op in grap of op in arichheid uetgjit , ken min sa ris dingen by 
d' ein nimrae, der neat fen to riuchte komt, en binammen hjir ijn 
'e himel, wer se, nei 't ik sjoch, it daoch mar hwat op in luiter- 
jen lisze" 

Hy gong fjirder, en seach in wein, dy ijn in djip gat sitten 

170 bleaun wier. »Dat is nen niget," sei er jen *e man, dy *t er by 

stie, »hwa loeget nou eak sa dom in wein fol? Hwat ha je der?" — 

»Fromme winsken," andere de man, »'t woe my net slagje, der 

mei op 'e riuchte wei to kommen , mar ik ha de wein daoch ge- 

- lokkich hjir yet nei boppen to skouwd , en se scille my hjir net 

175 sitte litte." Der kaem eak siker in ingel , en spande er twa hijn- 
sers foar. »Dat is tige," sei Piktried, »mar twa hijnsers loeke de 
wein er net uet; er moasten to minsten fjouwer foar." Der kaem 
in oare ingel, en fierde yete twa hijnsers oan, dy spande er lijkwol 
net foar 'e wein, mar der efter. Dat wier baes Piktried to slim. 

180» Domkop!" begoen er to rasen, »hwat dochtste der? Het min nou 
wol oait, sa lang as de wrald stjit, op sa'n menear in wein uet in 
gat ride kennen? Dan miene jimme hjir yet eak, mei jimme noas- 
wiisens, alles baest to witten." Hy woe der mear fen sisze, mar 
ien fen de himelbewenners hie him by de kraech pakt, en treau 

185 him foart , en dat gong mei sa'n sterke haon , dat it wier of er in 
sprinkhoane foart fierd ward, baes koe der neat tsjin dwaen. 

Oender 'e porte draeide baes him yet efkes om, en seach dat dé 
wein fen fjouwer hijnsers mei wjukken oraheagens litzen ward. 
. Op dat stuit ward baes Piktried wekker. »Nou," sei er gn him 

190 sels, »dat scil wol wier waese, it gjit ijn 'e himel hwat oars ta as 
op ierde, en in hopen dingen kin min der tajaen; mar hwa kin it 
mei oenforskillige eagen oansjen, as se de hijnsers like folie efter 
'e wein slagge as er foar? 't Is wol sa, disse hijnsers hiene wjuk- 
ken, mar dat hie ik sa gau net sjoen. It is boetendat eak in domme 

195 ijnriuchting , om hijnsers , dy fjouwer skonken hawwe om to rennen , 
yete eak in pear wjukken to jaen. Mar ik mat fen 't baed, oars 
meitsje se my ijn 'e hoes allegear wer forkeard wurk. It is mar in 
gelok, dat ik net effetiif dea bin. (h. sytstba). 



59 

XXI. OAN 'T NOARDERHEF *). 



Uit: Byecoer, Jierboekje for 1853. p. 83. — De noten verkort in de Aant. 

Hark! hear hit bulderjen! Dy Noardiuon bearth! 

Hy brumth end bileth, stuwt sin weagen forth; 

Lik 't wulvebruth, sa spialt hiar gappert up, 

Hia springe oerein mei witbiskumme haed , 

End dukë dol as scoerdon hia den gründ. x 5 

Hiar biljen jageth nipende eangste in 't hert 

Fon manich-ien up th' alde frïske gründ. 

O, siuch! dy dik, den d' alde Fries'ne kreft, 

En golden hoep ollik , um d' ekers sloech 2 ) , 

Sidz' bücht er naut? — Men né, dy stoere kop, io 

Oerspat mei brus, ollik eu fëste tür 

In wilde storm end thiuke heiljacht stieth', 

Hy telth dit bulderjen, dit beren naut, 

Bliwt mürefêst end keatst da weagen öf. 

Men likwol huseth frease manich-ien 15 

In th' hert, siucht hy da fulle fielden oer, 

End thenkt er oan ho manich kear det hêf , 

Sa falsk end glüpsk sin blide hope friet, 

Him wente end fia , ja 't liafste faek , üntnaem s ). 

Eft manich ien , dy 't weagebrüsen hearth , 20 

Dam eangeth hit um manich sibbe friund, 

Dên 't bitter lot nei fiere ströndon dreau. — 

Hark , ho 't hit bulderth , ho dy Noardmon bearth ! 

Sa bilestu, o wilde! bileste iewen long, 
Sünt iewen gnaustu jimmer oan üs strönd , 26 

End swid , naut oer to sian , ünneamber great , 
Is 't unk end wea det-tu üs jimmer brochst. 

Skögje oan der jinsen, der in th' heage noard, 
Hwer Fers, end Silts end Amrams dünkönt blinkt 4 ), 
Der kliüt dy sé önt in da wulkon up, 80 

End wettirbergen rölje thruch enoar. 



60 

Den foet, den krune umheach. Dy storrem gülth, 

End swipeth baer by baer , hit thungerth , baest end gierth , 

End d' ierde droanth; 't is eft diu wrald forgiet. 

85 End siuch! det skriklik leger thiucht al forth, 

End forth up 't lïtze end earem eilönd oan. 
Der kreaketh spant end thek end 't mürwirk bücht, 
Da stïlen wiggelje en det menske bith urn help. — 
Der brüst hit wer, — o God! hit is to let! 

40 Hüs, bist end mensken, olie end olie is wei. — 

End siuch, en manich dagen nei dier tiid, 
Den driwe liken sëftkes der nei th' lönd. 
Ei löits! det brüs, hit dükt end tilth wer up, 
Sa sëft, sa ntiver sëft. Spriedstu sa 'n bed, 

45 Du wilde? — Ja, en bed fon swanneplum; 

Der rest' din offers; — sé hiar slumme swiet! 

Sa foei ak faken hier din swiere hond; 
Teach thusenden by thusendon in 't grëf , 
End scoerde 't lönd fon frydum üt enoar 5 ). 
50 Hwerum ? Wier dy det fuik to fry end heach •) ? 

Ha, spiel hit wei, fordilgje 't fon der wrald, 
Sin namme bliwt sa lang er mensken benn'. 

Hark, hear hin. bulderjen, hark ho 't er rust! — 

Hwet witstö. 't üs det Pries'ne namme sunk? 

55 Dagje up den , gaest der skiednis , sprek den doem 7 ) ! 

Wis 't fuik in kamp mei menskon end natür, 
Det hüsjend up en litze, smelle reap, 
Oan sftd- end noard- end east- end wester-ich 
Bisprungen , falie koe, men naut forgean. 

60 Wis 't fuik, fon godsthianstthwang end blind geloaf 

Hünd , skeind , to gniede , dilge scoe fon d' ierd' ! 8 ) 
Thruch hearsksiucht , giergens , dubelherticheid , 
Skinfriundskip , falskens in partyen skoerd , 
Fon fremde macht oerstialpe, oerwoun, oerheard, 

6b Forrieden, end forkoft, forbroasle, deild, 

Fon wettirfloed by floed oergialpt, forscoerd. 



61 

Wis 't lönd hweroer sa 'n lot bisletten wier 

End fuik end namme end tael behalden heth. 

Wis oan det fuik, sin weargea 'r by as 't ken! — 

>Det fuik is 't friske, men dy weargea is er naut!" — 70 

Ja jimmer, ho fon fremdon ac fornield, 
Ward 't fuik fon fremdon upslukt eft fordriwen, 
Al krung dy Sax oan d' easterkanton in, 
End Hollonds bastertteam oan 't Westerströnd 9 ) 
Er bleawen leaten oer fon d' alde stam. — 75 

Ja Fries' ne stam end namme end tael bleau fest 
Up th' heilich sté , hwer earst dy namme klunk l0 ) , 
End twïgen spraton nei da noarden üt, 
End hwer diu tael hir harich halde mucht, 11 ) 
Der bleau det fuik yet hiem mei d' alde deugd; 80 

Um 't sprake is amme end geast en siel fon th' fuik. 
Ollik en faem mei tarringreade tzèke 
Ollenken swakkor wirth, önt d' amm'snik fliucht, 
Sa fait det fuik, det ea sin tael forjit, 

Bifoar 't hit wit is 't oan da kont fon th' grêf ; 85 

Hit fielth naut, hearth naut, siucht naut, hit is dead; 
End ünbiklage sinkt hit end forgiet. 

Ne, bettor den, fon th' wild end weldich hêf 
Oerstialp'd, to resten up da diüpe boam. 
Sa rest sa manich jinsen der in th' noard; 90 

End der, hwer 't Elve-wiet end 't pikelfield 
'n Oar reitze, nst er, üt der griene weach, 
For hiam det ienlïk reade grêfstiente up , 
As wita fon hiar kamp end heldendead 12 ). 

O, kaem hit iens sa fier, foei 't fuik sa diup, 95 

Forgeat hit iens hinself , sin stam , sin tael .... 

Ma seit det iens, foar manich thusend jier, 
Fon Skandinavie8 rou end klippich strönd, 
Ont hwer 't hit in d' Ardenner buskon rust, 
Ien bare sé sin weagen roljen die', 100 

Det, mei ol th' ore lönd der twisken in, 



62 

Ak Frislünds boam oan th' wiet üntwrungen is, 
End up en feste diupe kritgründ rest; — 
O, kaem 't sa fier, forgeat dy Fries hinself, 

105 End aldfaers ère en deugd end aerd end team; 

Du weldich hêf, fbrgearje den din kreft, 
Driu, stuw din weagen up, sa 't wile skum 
Pon th' himelwulft wer in den öfgründ dript, 
End keil se oer 't plichtforgetten lönd end fuik, 

lio End wrut den boam önt up dam kritgründ urn. 

Nen libben, né, nen söndkerl bliwe er oer, 
End lit den flemen heach da weagen wer 
Der buppe rölje, fredich elkoar nei, 
Da prüse kopkes bortjend mei en oar, 

U5 As hie; der nimmer naut en gründ bistien. 

Men né, det berth in ivicheid sa naut. 
Hwer Frislönds tael hir timpel halden heth, 
Der bleau det fuik yet hiem mei d' alde deugd. 
't Bleau achttian iewen lang sin sprake trou, 
120 Sin namme warre 't achttian iewen lang, 

End sa lang wenne 't up daselme gründ, 
Né Noarderhêf, bithwing din wilde macht 
End sparje 't lood, det great bleau wilst hit sunk. 
Det, great in litzens, blinkt in thiusternis. 

125 God thank! det fuik, det houd sin friske tael, 

End foarfaers deugd is yete naut forlern! 
Det rumruft foarteam, Friesen, skógje 't oan, 
Bliu fëst end dreech , ollik det slachte 't wier , 
End stlf end steech up riuchton end up wet, 

130 End klibje fëst oan egin fuik end lönd 

War fremde wind fon alders erfgründ öf , 
Bliu egin tael end runde fulksaerd trou, 
Den bliut det lönd rumruft as 't jimmer wier, 
End Fries'ne namme klinkt mei ère in th' rund. 

185 Hark, ho 't hit bulderth, ho dy Noardmon bearth! 

L. 1849. ' T. R. DYK8TBA. 



63 



XXII. „IDÜNA", 



Uit: Harmen Sytstra — Forjit My Net XIH. (1883) p. 57. 

(Sytstra) naem. . . . it bislüt om in lyts tydwirkje ta bifoardering fen 
Fryske tael en Fryske sin üt to jaen, dat er de namme fen Iduna 
joech en hwêrfen yn January 1845 it earste nüiner aef de earste 
bóge yn 't ljacht kaem .... 

De Halbertsma's hieden troch de ütjefte fen hjar wirken de ljeafde 5 
ta de Fryske tael wer oplibjen dien. Wol hieden der troch alle tiden 
tinne güden wezen, dy it Frysk, al wier it den ek üt tsjerke en 
rjuchthüs weiballe, yet goed-endch achtene om der yn to skriu- 
wen, en hjar skriften troch se printsje to litten ünder 't folk to 
bringen , mar der wier doch selde eat yn 't ljacht jown , dat sa al- 10 
gemien lézen waerd as de Lapekoer fen Gabe Skroar, it haedwirk 
fen 'e Halbertsma's, en it is den ek oan hjar, dat wy it wer op- 
libjen fen 'e Fryske skriftenkennisse* binammen to tankjen habbe. 
De fonk, dy de Halbertsma's yn 't hert fen 't folts slein hieden, 
hie der fjtir fette , en lüd forhefte him de stim feq 'e nationaliteit 16 
ta bihald fen 'e tael, dy tweintich ieuwen laag troch it folk sprit- 
sen wier. 

De tael wier lykwol nei it uterlike gans foroare. Libbe se ek, 
sönt hja fen 't Hollansk as skriuwtael forkrongen wier, yet kref- 
tich foart yn ' e mtile fen 't folk ; hie se ek , as me yn oanmer- 20 
kinge nimt hwet er mei hjar bard wier , mar lyts wirden forlern , 
doch wier se yn hjar foarmen gans öfsliten , en de bügingén , dy 
de alde tael ienris sa kreftig en wolltidich makkene , wieren sa goed 
as allehiel fordwoun, hwêrby ta oermjitte fen ramp yet kaem, dat 
de iene disse en in oar wer in oare boekstavering ütfoun, hwêryn 2 & 
it Frysk for immen, dy dit mar üt 'e alde wetten koe, hast alhiel 
ünkenber wier. Wier is 't, dat soks dien waerd mei in goed wyt, 
to sizzen om it Frysk for de Friezen fen üs tiid , dy mei de alde 
boekstoaijinge forlegen west hieden, lêsber to meitsjen. Hettema 
wier lykwol yn de Voorrede fen de Friesche Spraakleer, oerset üt 30 
it Deensk fen Rask, al hird ütgien oer de spelliog fen Gysbert, 
dy er ófskilderde as: »een zamenweefsel van Angelsaksische, Hol- 



64 

landsche en Friesche klanken, zonder orde daargesteld; een dool- 
hof, opgevuld met taalkundige fouten, waaruit zelfs niet de groot- 

85 ste taalkundige wijs kan worden." Sytstra, dy, lyk as wy sjoen 
habbe, him ek al ünder hjar kampfjuchters jown hie , en yn 1844 
mei de hear T. B. Dykstra, — dy al lang it plan dêrta opfette 
hie, — mei in stikmannich oaren, it »Selskip foar fryske tael en 
skriftenkennisse" oprjuchte hie, wier ek fen mieninge, dat me de 

40 Fryske tael mei hjar egen lüdoantsjuttingen hearde to skriuwen , en 
dat it ek hiel best dwaenlik wier om de efte alde skriuwwize wer 
yn to fleren. Machtich waerd er yn dat tinkbyld troch Dykstra, 
oan hwa er ek syn earste kennisse fen 't ald-Frysk to tankjen hie, 
stipe en hy naem it bislüt om soks to bisiikjen, en for dit hege 

45 wyt wier it , dat syn Iduna it ljacht seach. Hy bigriep , dat er 
net yn ienen ta syn doel komme koe, en yn 't foarste boek fen 
syn tydskriftsje wykte er yn 'e boekstoaijinge den ek mar in bytsje 
óf fen de oare skriuwers. Mar mei eltse jiergong gyng er in stapke 
fierder en kaem syn spelling eat mear dy fen de alden neiby, sa 

50 't syn lezers, sünder dat hja it fielden aef der hast eat fen mirken, 
oan in mear suyere Fryske skriuwwize wend rekkene. 

Nei Iduna, de godinne fen 'e dichtkiust en wolsprekkendheid by 
üs oerheite en hjar foar de tiden fen 't kristendom, neamde er syn 
bledtsjes, dj , lyk as 't goadendom oan hjar syn glanze en krêft 

55 en oan hjar forjongjende apels iwige jeugd en skienheid to tankjen 
hie, oan de Fryske tael wer nij libben en tier jaen scoene. Rym 
en ünrym, earnstich en grappich petear, egen en oerset, wixelen 
dêr elkoarren óf; nou ris krige min in teltsje üt it deistige libben 
aef üt 'e skiednis, in Noardsk, in Tsjutsk aef in Frysk mearke aef 

60, in alde sêge; den ris hwet kalterije oer seden en brükmen aef, 
humoristisk aef ironisk soms, oer minskene goed en quea, en op 
in oare tiid in stikjen oer tael in spelling aef in priuwke kleare- 
bare ald-Frysk, as 't nedich wier, mei Sytstra syn fortsjuskinge 
der njunken, — allegearre der op birekkene om de ljeafde for it 

65 Fryske sa folie as 't koe oan to fiterjen, en in bulte frjeunen en 
foarstanners het er dêr mei for üs tael woun. 

Lykwol ho 't Sytstra en syn meihelpers hjar best ek dieden , ho 
wezentlik ütmintend de ynhald ek wier, by it folk krige Iduna nin 



65 

yngong: hja koene mei dat alde Frysk net to rjuchte, lyk as hja 
seijen ; 70 

En mochten der nou al güden wêze , dy der krekt sa lang op 
omstammeren, dat se it einling goed leze koeden, elts en ien wit 
wol, dat dat oer 't algemien it folk syn foech net is, en sa faie 
Sytstra syn wirk den ek net it gefolch, dat er him der fen foar- 
steld hie. 75 

G. COLMJON. 



XXIII. MYN MARY. 



Uit: Doaitse mei de Noardsce balke 1848. p. 4. Met andere «pelling in latere 
drukken. 

Der yn dat tropke bjemmen , Der stiet dy alde toer , 

De protters in de douwen Dy fleane er om in oer; 

Der yn dat lytse huwske, Mei 'n escen beam er by, 
Mei 'n drayer op 'e scoarstien, Der wennet myn Miry. 

Der jinsen yn 'e finne, Der rinne trye ky; 5 

Ien muwskleur in ien swarten, In ien wytboente er by. 

Dat binn' hjar heite bisten , Dy melkt hja twaris deis , 
Den sjuch ik hjar wol scrippen, Ik sjuch hjar elke reis. 

In sneintejouns nei melken Forklai ik ringen my, 

Sa kwikker in sa kruwdich; Den gean ik nei Maby. 10 

Ik stap it gea den binnen , Sa proastich as ik mei , 
Den sjugge my de fammen Sa spitich efternei. 

In kom ik den to hjarres, Den stiet de stoel al ree; 

Den kryt se ien piip fen 't rakjen, In is sa op hjar dree. 

Ien wyt porsleinen rieuke, Ien kopke mei ien ear is 

In mei forgulden laezen, Het hja den foar my klear. 

Den binn' hjar alde ljouwe Sa yn hjar scik mei my; 
Hja wolle 't graech sa hawwe Dat ik hjar dochtet kry. 



66 

Dat 8cil yet eak wol wirde, Hja het my 't wird al jown, 
20 Ik hoapje, takomm' maye Den wirde wy forboun. 

Ik wol ien huwske hiere In eak hwet lan der by, 
In der scil ik den wenje, Yn frede mei Maey. 

W. DTK STB A. 



XXIV, OAN TSJAMKE. 



Uit: Swanneblommen 1851. p. 20. Met veranderingen door den schrijver. 

Scoe ik dy net ljeafje, Myn moetel swiet faem? 
Sa saeft as ien douke, En goller as 't laem! 

Sa boartlyk as 't wyntsje, As 't, dounsjend fen nocht, 
De blomkes al aikjend En patsjend oerfljocht. 

s En frjeunlyk, as 't roaske is, Dat maityds sa blier 

It sintsjen oanlaket, Mei 't knopken yn 't kier. 

En proes as de weagen, Dy himmel en glaed 
Der glinsterje en djoeye, Op 't wiggeljend bsed. 

O koe ik it litte, Muwlk wier 't ta myn baest, 
10 Om 't nearne ha 'k wille, Nin frede, nin raest, 

As den, as yn 't boatsjen Op de iensomme romt' 
Dyn byld mei it koeltsjen For de eagen my komt. 

Den drieu ik der hinne Pen minscetwang fry, 
En mimerje in droamje Myn ljeafken! oer dy. 

15 Mar sitste yn de joun sinas Sa naest my by 't roer 

En djoeyet en dwarlet It foegelte uws oer, 

En dounset it michje En goenset syn liet, 
En sljurket uws boatsjen Sa saeft oer it wiet, 

Kruwpt 't sintsje , yet blierkjend , Den stil nei de groun , 
20 Is 't marke as ien spegel, — Hwet sillige joun! 



67 



Den bliest uws de minne De herten yn fjoer; 
't Is rast om uws hinne, 'n Myn ounrest is oer. 

Ljeafke ik wol 't weeze, Fierwei en neiby, 
Myn langst en myn libben Myn raest is by dy. 



j. VAN LOON JZ. 



XXV. „IN SET MEI ÜS MEM 3 



Uit: De Jounpr aters ; Byecoer 1854. p. 23. 

Do ik sa 'n groue jonge wier, hiene wy in hoane, dy bare njuet 
wier. Ik lai ris heal en heal oender de tafel to dodsjen, en üs 
hoane stie permantich in de keamersdoar. Us mem stie by de hird 
en rearde de groatenbry om. Ut tiidkorting hie ik to mük in pear 
ier'appels üt 'e poat moffele , en smiet dy Bokkb by biten en brok- 5 
ken ta. »Hwet leiste daer wer onmachtich," sei üs mem. »Hest dy 
smoarge hoane wer in 'e hüs? Scoe 't net in hopen better wsese 
datst din fraechboek krigeste, en boekstaverje daer ris in? Dou 
kenst de fragen yet net healwei, tink ik." — »Jawol," sei ik. — 
»Nou den scil ik se dy óffreegje, ik ken se wol fen buten." — It 10 
wier tsjien minuten foar tsjienen op üs klok, tzjien üre, op 'e klok- 
slach kaem üs heit in , den scoene wy ite. De mage jokke my danich 
en ik digere sa nei dy groatenbjy , Japik ! dy mei ik sa sloarderich. 

— » Waardoor wordt de mensch waarlijk gelukkich," frege üs mem. 

— >Door de bekeering," sei ik. 15 

— >Wat is bekeeren?" 

— >Zgn leven te beteeren," sei 'k. 

— >Te béteren, koale!" sei üs mem. 

— » Beteeren," sei 'k. 

— » Béteren," sei üs mem wer. 20 

— »Nou," sei 'k, ik ken 't net oars spjeldsje, b, e - be; t, é- 
té; r, e, n - ren - beteeren!" sei 'k. 

En sonder dat üs mem my warskoude, fen: kear my dit ris ta, 
of: kear my dat ris ta, jowt üs mem my in trewinkel mei de 



68 

25 gleaune brysleef, dat de groatskellen oer de keamer stouden en ik 
suver net mear wiste, ho let as 't wier. »Hwet bi-egewearreste , 
jonge?" sei üs mem, »hünst my daer wer mei? Hest den nen her- 
sens in 't liif?" — Ik sei neat. Bokkb hie earst hwet keakele, hy 
waerd , leau 'k yet kjelder as ik. Mar nou bigoun er mei de groats- 

80 keilen en daBr nóge er üs trettsjien hinnen by, dy by de doar op 
him wachten. Us mem die krekt as malle Jan; hja boeke mei.de 
stikkene sleef in de hinnen om, mar sloech jimmer op 'e estrikken 
flier. »Jei de hinnen der üt, luiwammes!" róp se. — »Byke! Byke!" 
gülde ik, en deer kaem üs houn oansetten, hwent heit kaem ek. 

35» Bi, sa, Byke!" sei 'k. Byke op 'e hinnen ta, dy fleagen alle- 
gearre in 'e hichte, dat de fearren wit waer stouden. Eeakelst net, 
sa hest net! Ho it op dat stuit wier ken ik net krekt sisse, Japik. 
Us mem skrieme en güle en üt de skrift prate , de hinnen keakelje , 
Byke bilje en Bokke kraide boppe alles üt. De stelten f en 'e kast, 

40 de pannen fen e rigchel, de stoelen fen 'e kiste, it leppel- en 
airakje fen boppe. Daer glied üs heit in üt en naem üs memme 
pronktafeltsje mei. Alles kort en klien. Trye hinnen troch de glae- 
sen; in stik of hwet op 'e tafel, dy scoe Byke fordrieue en sa- 
dwaende rekke de hele krsebbe ek om: »Dat smaakt lekker," stoe in 

45 min panne , wit ik wol. Fjouer hinnen reagen de bargeribben fen 
de deisstokken. Bokke seach einlings ljocht; hy fleach in de skoar- 
stien op *e spekstokken en reage de worsten del mei in porsje roet, 
waBr in hap fen in de groatenbry kletste. Us mem róp: » Dat is 
in hüshalding fen Jan Steen!" It.wier sa slim as 't wier, jimmer 

50 scoe 't menske üt de skrift prate. Hja mat oars al from wsese , 
Japik. Us heit kaem skoarjende oerein; de flier hie nen bit mei 
jown , sa 't like. »Ho is 't hier sa balstjoerich ?" frege er brim- 
stich. — »Ik woe üs jonge sa graech de rjuchte leare inprintsje, 
mar de divel het it keard ," sei üs mem. — »Ho fielste sa nei de 

55 holle P" frege heit my. — »De divel het him lean nei wirken jown ," 
sei üs mem. — »Dat 's net!" sei 'k, »dat het mem sels dien mei 
de sleef." — »Daer is ^ek hwa, leau'k" sei üs heit, en jawol man! 
da?r kaem in healsliten Joad in mei bienders en in Eollumersweach- 
ster mei hanskrobbers. .':" a. boonëmmeb 



69 

XXVI. IEN INGEL OP IERDE. 



Uit: Swannebl. 1854. p. 37. 

Der boarte er ien ingel mei minscen op ierde , 
Ien allerljeafst faraken , ien selsomme blom , 

Ien hearlike roaze, dy ljeaflik hjir tierde, 

Sa'n famke seach selsom ien fier yn 't rounom. 

Hja kaem — in de wolke fen soargen dreau hinne, 5 

De takomst waerd frjeunlik, in klearder de loft. 

Hja kaem in fen de ierde kleau 't lofliet fen dinne, 
Wer bloiden de roazen fen glimlaits in noft. 

Hja glied troch it libben, as 'n wolk lans de dage, 

Hja aerde sa 't like hjir nuwere wol, 10 

In elts woe dat famken op hannen wol drage; 
Hja wier as ien lamke sa myld in sa gol. 

O 'n roas is eak moai , as hjar bloedreade knoppen , 
Al skimerjend kypje troch twiichjes fen grien. 

De flinter, ho'n pronkstik! — dochs krekt uwt de doppen 15 
Is 't hjir mei de flinter in roaze wer dien. 

De loft dy wirdt tsjok, in de wetters dy bruwse, 
De wyn boaset oan, — in de stoarrem fait yn, 

De blommen dy tyskje, de twigen dy ruwze, 

In flinter in roas waye wei mri de wyn ! 20 

Hjar tiid is forstritsen, hja trillet fen asngstrae, 
It boartsjen is oer, hja wirdt wyt as de snie, 

Hjar eagen dy blinke, hja fluwstert fon laengstme 
In seit, det der boppe hjar heitelan wier. 

Hja laket hjar heit in hjar mem blier to miette, 25 

Hja tuwtet de triennen hjar wei fen it each ! — 

Den duwkt se yn it kjessen, — den gliraket se yette, 
In 't wyntsje dat fierde dy ingel omheach. 

1853. J. KLAASESZ. 



70 



XXVII. SIMMERNACHT EN SIMMERMOARN, 

ORATORIUM. 

(pbaöment). 



Uit: Moaye Blommen fen üs Frysce Letterkroane (1880). p. 78. 

Koar. Sprekkende. 
O! sjoch! nou yn 't easten, 

It moarnread forskinen; 

De dei wirdt to wekker, 

En strykt de gordinen — 
5 Gordinen fen wolken, 

Fen ljochten en kleuren, 

Lyk as der in skilder 

Nea jown waerd to printsjen, 

Dy moarnreade wolken, 
10 Mei reinbogekleuren , 

Dat bin de gordinen — 

Hwer efter de dei rest, 

Dy geane nou iepen, 

Gedild yet in hoartsje, 
15 Den scil se forskine, 

Den scil se wol komme, 

De greate Foarstinne, 

Mei Himelsce glansen, 

Mei hearlike gloarje, 

20 Mei iwige preal, 

Ien man's en ien froulju's stim. 
Sprekkend en fleurich. 
Nou komt op it ierdryk al libben, de kou 

riist oerein, en rekt har is üt. 

De brimsen en miggen dy tsjugge'r op ou, 

en dy siikje wer om hjar büt. 

25 De hynsers en kg bite freedsum en wol 

yn it dauwige gêrs, nou sa best, 

De brimsen dy meitsje dy bisten hast dol, 

sa is d'iene jamk d'oare ta'n lest. 



71 

It bgke is al warber en krüpt yn'e blom , 

om it swiete, mar mijt it fenyn. 30 

Och ! liken wy minsken , jamk kwea , en soms dom , 

ljeaf bgke! dy derre mar yn. 
It eintsje dat stekt wer de kop üt 'e plüm , 

it plüstert en kweaket; »Goe moarn !" 
De earke seit: »Tankje! Myn famkes! kom! kom! 9 ' 35 

En 't giet op de pólle wer oan. 
De hoanne, fen nijboer syn team, stekt de kop, 

mei in krümsteande nekke foarüt, 
En »kükelekü! it wirdt dei! stean wer op," 

Dat kraeit er wol twyntich kear üt. 40 

De ftigels yn 't bosk wirde warberder yet, 

mar 't wyfke dat sit har hast stiif, 
Op 'e aikes to brieden, it mantsje dat gjit 

Om it iten to siikjen foar 't wiif. 
De ekster, de skrie, de fink en de ljurk, 45 

it sjongt en it fluitet en krast. 
It pipet, it tsjottert en elts is oan 't wirk, 

wylst elts op syn eigen wol past. 
De markollen saeye sa linich oer 't wiet, 

en 't fiskje, dat derten ef bang 50 

Yn 't boartsjen ef eangstich it wetter üntsjiet, 

it libbet licht net bare lang. 

Froulju. Koar. 
Sangerich en treflik. 
(p. 90) Sjoch nou de sinne 

De Himel Poarstinne 

Al geande wei roun, 55 

Porlit nou de groun 

Ut marren en kolken , 

Troch kimmen troch wolken, 

Om heech al om heech , 

Foar it weitsjende eech. 60 

De toer en de tsjerke, 

Dy kin it al merke, 



72 

Hja blinke al yn 't goud, 
Dat de wraldbol hjar jout. 
65 In bytsje yet heeger, 

De grêven binn' leger 
For hjar ek it nocht 
Fen it Himelsce ljocht. 

It skrift, dat de gêrsen 
70 Fen 't grêf jaen to lêsen , 

Dat is: »Minskebern, 
Neat giet er forlern. 
Hwet pyle dy rekket, 
Ien machtige wekket, 
r <5 Hwet ein dat dy treft, 

Yn 't ljocht bljuwt de kreft. M 

Dyn ïnigen, dyn sibben, 
Dy ljeaf by hjar libben 
It grêf al ta'n büt, 
80 It ljocht gong net üt. 

Oer grêf en oer deaden , 
Oer prealstien en seaden, 
Hwet komt ef fordwynt. 
Oer alles forskynt — 

85 It ljocht, dat fen bopper — 

Wer wekker scil roppe, 
Dat stoar en forsonk, 
Ho hearlik as 't blonk. 
Ho neatich as 't hjitte. 

yo Fruchten ef kjitte, 

Alles scil stjerre, 

mar libbet op nij, 
Dat seit de blomme , 
op it tjerkhöf dy." 

95 Alles scil stjerre, 

mar libbet op nij 



Koar. 



73 

Dat seit de blomme 

op it tsjerkhóf dy. 

Solo. Manljustim. 
Ja » libben! libben!", is it liet, 

Dat yn it boek der skepping stiet , 100 

't Mei hjir forgetten reitsje. 

't Klinkt op in Himeltoan sa skoan, 

It ierdrik oer yn d' ieremoarn: 

>Hwet slept scil wer üntweitsje." 

»Hwet slept scil wer üntweitsje." 105 

Koar fen froulju en de foarige. 
Ja, » libben! libben!" is it liet, 
Dat yn it boek der skepping stiet. 
It mei de dead hjir smeitsje, 
't Klinkt op in Himeltoan sa skoan, 
It ierdryk oer yn de iere moarn : no 

»Hwet slept scil wer üntweitsje." 

»Hwet slept scil wer üntweitsje." 

Koar. Kreftich. 
Ja, » libben! libben!" is it liet, 

Dat yn it boek der skepping stiet. 

God scil syn wirk folmeitsje. 116 

't Klinkt op in Himeltoan sa skoan, 

It ierdryk oer yn d'iere moarn: 

»Hwet slept scil wer üntweitsje." 

»Hwet slept scil wer üntweitsje." 

T. G. VAN DER MEULEN. 



XXVIII. WINTERNOCHT. 



Uit: Swanneblommen 1884. p. 75. 

Oer hoes, oer kloes, oer finne 
Leit lelieblank en wyt 
Wer winters snietapyt, 

Wearoer Gods goudne sinne 



74 

5 Mei bliere strielen gliidt: 

Mei speeglig iis befloëre 

Is marke, poel en wiel; 
Oan toeken, toer en scoëre 

Blinkt eptig iisjuwiel. 

10 Wear oars de weagen geane, 

Swiet wiggelje op en del, 
Bij riten rou en fel 
Nei 't swirk opstouwe en fleane , 
Dear rinkelt slide en bel. 
15 Dear riidt nou kreaze Sytske, 

In faem asz molke en bloed , 
Op 't holtje in tillig kypske, 
Sa swierig mei har Sjoerd. 

Wha tbinkt om tersk, om tjerne? 
20 It iis dat is sa moai, 

Wha sit nou klomsk en loai 
To stinnen yn hirdsherne? 
Eltsien gjiet oan 'e goai. 
't Is nocht yn greidhoek, walden, 
25 Yn boukant, wetterlan, 

Ninien is thues to halden, 
De sceaf boarst net 'e ban. 

Nou gjiet it op in krygen, 
Nin ankels bin' nou slop , 
30 Dat hinget reedens op, 

Dat riidt nei fiere mygen , 

Dat dounzet, hop, hop, hop! 
Jouns let yet twiskenbeide 
Bij Bokke en Poy-moei oan, 
35 Smoek mei de fammen meide: 

What is sa'n libben scoan! 

Ja jongfolts! smeits nou wille, 
Salang 't jim' barre mei, 



75 

Nim mei sa'n winterdei: 
De nocht is red forsille 40 

En 't iis theit ringen wei. 
Jongfamkes mei reawankjes, 

Jongfeintjes mei krol hier, 
Lisz op en sjong jim' sankjes, 

Lisz oan en gean to bier! 45 

Aldgroun! wesz jamk beferzen, 

Swaei roege Joekelbird 

Al d'ieuwen roun jou swird, 
Tjoen blommen op nes gleszen, 

Tjoen blommen oan ues hird; 50 

Hjear fryske boykes praten 

Oer froulju, waer en wyn 
En taepje frjeun en maten, 

Jou »boerekoffie" yn! 

Dr. L. C. MTJKBAY BAKKBE. 



XXIX. UT ALDE TIDEN- 



Uit: Swanneblummeii 1864 p. 38. 

»Min soan, min lieave soan, hald in! 
Och, fulgje net, öerdwealsk en blind, 

Din hiëte hulle! 
Lik as 't din broer die, streaketh dy 
Ek de earsucht. Helpt nu 't kriten my 5 

Wer like fulle?" — 

Sin gleand swart each, 

Dat lang oan ien 

Wild um him fieach, 

Untkumt en trien; 10 

Mar dalik wriwt 



( 



76 

Sin hand dy wei; 

End memke thriwt 

Him hir sa nei. 
15 Mar hy: »Mem, och, lit niy, 

Hwent heit aloan bith my, 
End klageth: ik lids hjir allinne! 
Sids mem, scoe 'k den daf bliwe kinne?" 

»Mar ik den, boai; siuch den nei my ! 
20 Moat 'k, mei din heit en broer, ek dy 

Foar altid misse? 
hert-toskurend oarlochswea! 
Moatst', nei H min man fleach in 'e dea, 
Min bern m' untrisse?" — 
35 > Mem , lit my gean ! 

't Is ta min best, 
Ik find thtis nearn' 
Ef nea nin rest, 
Hwent eltze dei 
30 Droanth, altid thruch, 

As near geklei, 
M' in 't ear: »Untduch 
Fen 't loaikjend geteam dy, 
Skür los fen 't gedream dy, 
35 End hald, beide as soan end as krichsman , 

Du de ear doch in top fen ald Frïslan!" — 

»0 swy, min jnnge! yete ienkear 
Rup ik it dy mei earnst in 't ear, 

Foar 't alderlêste: 
40 As 't kriten fen diu mem 't net kearth , 

Den litt' me 't tsjingean fen din feart 

Mar fredich rêste. 

Hark! Frislands ear 

Dy easketh net, 
45 Dat rumsucht mear 

Is in din hert 



77 

As fieling fan 

Din berneplicht: 

By 'n wiero man 

Heth deugd gewicht. 50 

Wolst' dy nu bigripe 
Wês my den ta 'n stipe; 
Mar — hear my! — thruch bloedige wrake, 
Scilst neat as dïn ófkumst forsake." — 

»0 Mem, min strid, jy meitsje 'm swier! 55 

Sids, eren [wier juw praten fïr, 

Hjir f ir fen dinne ; 
Jy sprieken skande oer elts end ien, 
Dy net, sa 't ik nu wol, hie dien, 

Hu scil dat kinne? 60 

Do heit stoe klear 

Hm foarth to tsiean , 

End net ienkear 

Ju wer scoe siean, 

Do wier juw wird: 6B 

Gean, lieafste man! 

Bnik trou din swird 

Ta ear fen 't land ; 
Bifiuchtje dy freamden, 

Dy fryheden strimden, 70 

Sa ald as de gründ der w' up steane ; 
Jow alles dêrfoar: God 6cil 't leane." — 

»Jawol, min soan, dat wier min wird; 
Al foei it swier forlies my hird, 

üs Frisland frege 't! 76 

Mar hwet dy oandriwt is de wraek, 
Dy wrigge , dy en man sa faek 

Ta 't dier forlegeth. 

Heit joech sin bloed 

Ta best fen 't land , «o 

Foar 't heechste góéd', 



78 

It frydums-pand ! 
In dia gemoed 
Barnth felle haet, 
86 Dy, inkeld tsiöed, 

It góéd' forstaet. 
God joech üs it libben 
Ek mei foar üs sibben: 
Wier 't land in gefaer, du moast stride; 
90 Mar nu is din plak oan min side." 

1863. sxjminona (h. fennema). 



XXX, OAN MIN HINDER „SOPHIA", 

NEI 'T WINNEN FEN 'E PRIS, 14 MAYE 1873, TO LIOWERD. 



Uit: Swanneblummen 1875. p. 81. 

Wel , Fie ! hwet diest dêr wer in set ! l ) 
Dat hest mei eare helle! 

Nin rid forlern! en kamp sels net! 
Dêr moat ik pris op stelle. 
5 Ut Holland, Grinsland kaem me wei, 

Op ien nei thritich diene er mei, 
En dou , dou waerdst de winder ! 

Hwet wierste keintsjes, prüs en kreas! 

Hwet joechst dy plat del foar de sieas! 
10 Neat wier dy wis to hinder. 

Doch kom, fen prisgjen haldste net; 

Dat sioch ik oan din blibbe. 
Mar, goede ju, hwet wier 't in pret! 

Nea, ha 'k it sa bilibbe! 
15 Ik wier in 't skik, datstou sa rünst 



1) Fie, sa hiette wy üs bistke folie by forkorting. 



79 

En mei sa'n ear de pris ek wünst, 

Mar siker, Fie, dou brochtste 
My wrachtich op in plak, dêr ik 
My bast net redde koe mei skik, — 
En hwer den wol? — hwet thochtste? 



20 



Sioch, do de leste rid dien wier, 

Koest foart de pris ek krye, 
Dêr foar dy tint; — en dêr ïn stie 

Us Kening, Willem thrye. 
Dêr kaem me nou en séi tsjin my, 26 

Dat ik moast, mei min wïf der by, 

Dêr op 't balkon forskine. 
Min goede ginst! sa thocht ik nou, 
Dêr bringt it hinder boer en frou 

In blidskip en in pine! 30 

Ja, siker, dou sietst op 'e troan, 

Dou hiest dy goed forklearre, 
Mar 't kaem der nou for üs op oan, 

Wy moasten 't net bidearre. 
As wy dêr by de kening stien' 35 

En hielendal biteutre wier'n 

En rabb'len mar hwet hinne, 
Den hie 't dy in din eare kaem, 
En beide hiest 't üs quealik naem, 

Ho goed w' oars mei 'noar kinne. 40 

Nou sioch, wy wier'n sa as wy wier'n, 

— 'k hald neat for dy biditsen — 
Sa ha wy den for Sire stien, 

En dy het üs taspritsen, 
Mei 'n tael sa goed , sa gol , sa bly , 45 

In tael, dy üs, min wif en my, 

Alhiel frymoedich makke. 
Ja, sa de Kening wier tejin üs, 
Den is me ringen by faim thüs, 

Yens bleaëns foart bisakke. 40 



80 

Do rikte er mei sin egen hand 
De pris üs oan, moatst thinke, 

'n Horloasie, in eariser, wel man! 
Sa as se er selde blinke! 
65 Hy skodde beide üs de hand, 

Hy, ja de Forst fen Nederland, 
En wy — doch lit my swye .... 

Eare oan 'e Forst, dy tsjin sin folk 

Sa goed, sa minsora is en nolk: 
60 Lang libje Willem thrye! 

Mar Fie , ho siochst sa spitich om ? 

Hest langstme nei din foerkeP 
Dou hest it wol fortsienne, kom, 

It stiet al klear in 't koerke. 
65 Min goede bist, wês mar gerest, 

Sa lang as 'k libje, dit stiet fêst, 

Einst, hwetste ha wolste, ite; 
'n Oerrompelt dy iens d' alde dei, 
Ha dêr folstrekt nin noed ek mei, 
70 Dy scilste rêstich slite. 

Min goede bist, ja dit stiet fest, 

Dou wirdste en bliuwste sparre: 
Throch dy ha 'k by de Eening west, 

Dat oars licht nea scoe barre; 
75 En dêr , dêr stel ik pris op , Fie , 

Oranje's hüs, 'k wit hwet it die, 

For üs throch alle uden; 
En dêrom, stie 't ris slim der by, 

Ik gie mei dy en dou mei my, 
80 For sok in Eening striden. 

MAYK, 1873. T. VELSTAA. 



81 



99 



XXXI. „NEI 'T HEITELAN. 



Uit: Us nye bürliu. En oirspronkelik forhael. Swanneblommen 1868. p. 

Nei det ik der to Christiana en great tweintich jier practiseare, 
end en hiele skat oerwün hie, bigün det sin my to bikrüpen um 
in Friesland to siean , end woe ik , foar det ik min hulle for de iwige 
reste dellidse scoe, yetteris det plak siean der 't ik berne wier end 
der 't ik by min lieave mem min earste bernejieren in frede end 5 
stille wille sliten hie. Sa reisge ik nei Kiöbenhavn en der fen dinne 
mei de stea ler nei Amsterdam. Ho thichter ik kaem by 't doel 
fen min reise, ho mear de bilden üt min bernejieren my dudeli- 
ker waerden , end klearder my foar de geast kamen. Do 't ik in Am- 
sterdam en skipperswif seach mei en gouden eariser up , sprungen 10 
xny de triënnen in de eagen , end ik koe it net litte lüd to rappen : 
o mem ! o mem ! — It wier my nammers gled forgetten ho de frou- 
liu by üs to lande klaid binne , end ik hie der ek nea net oer nei- 
iihocht; mar nou stie my alles wer dudelik foar de eagen, end it 
"wier my krekt as stie min mem oan de ore ich fen de Südersee, end 15 
unink my mei hir hand, krekt sa as ik det siftn hie in dy nacht 
:fen 't oersilen fen hei te kuf, do 't ik by de Noarman indekoylaei. 
INu wier ik net mear to halden; dy ore moarns naem ik pleats ont 
Starum ta up 't Harnser steamboat. 

Up dy steamer hearde ik ienige liu Friesk mei en oar praten. Ja 20 
wol , det wieren de alde klanken ! It klunk as süvere wollust in min 
earen. O , du swiete , du oer de # miëtte swiete memmesprake ! Nea 
klunk my musik sa moai in de earen as 't sliuchte petear fen disse 
liu up 't boat. Ik ridbuske oer al min lea , end ik harke ta mei sawn 

earen. Ja wol , det wieren de alde wirden lik as heit end mem 25* 

mei my spritsen hieden. 't Bloed stigde in min wangen. Min herte 
bunsde, min puls-ieren jagen! Unrestich trape ik oan dek hin end 
wer, end koe ik it net litte um up ny »heit" ! end »mem"! to rappen 
in my self. Einlings rekke de Frieske wal in 't sicht. Det boat stoppe 
effen. En slüpe mei ien pear manliu derin , laei up side fen de stea- 30 
mer oan. Ik sprung der in , en de manliu roeiden my to Starum in 
de haven, wilst 't steamboat sin* reis nei Harns forfulge. Mei en 

6 



ütrup fen blidskip sprung ik to Starum oan de wal. — O , du hillige 
heitegründ ! — Hwet skiude de sinne my der blier ! — Hwet streamde 

85 my der en suvere, kleare, libbensluft min lungen üt end in. It wier 
my as wier de himel for my updien! Mar jimme to fortellen hwet 
sillige fielings miu herte thruch gloiden, ken ik net. Sak ding mat 
ma fiele. — Sa stoep it foart up de wei fen Starum nei Warns end 
kaem der ringen oan. Mar och! det foei my of! Is dit Warns? 

40 Hwer is dy rigle greate husen hwer earn dy rike skippers up de 
Eastsee wennen? Hwer is 't hüs der heit end mem wennen? Alle- 
gearre wei, oibritsen, de hüssteden sliucht makke. — 't Is middei, 
en deastil in de bürren. En pear iensumme skiep stean up de plak- 
ken dy earn mei husèn bibuwd wieren, in de smoarwaerme sim- 

45 mersinne tjin eltjoar to bletterjen. Ik gean nei 't tjerkhoaf. Hjir is 
alles gelik bleawn; de alde tsjerke; de alde toer. End hjir bi westen 
de toer is earne 't plak hwer mem bigraven leit. Mar der leit nin 
stien up 't gref ; ik keu it net goed sidze, is it hjir ef is it der. 
De klok in de toer slacht tolf. En ald man giet langsuin oer 't tjerk- 

50 hoaf ; hy siucht forheard up det der en freamde hear stiet. Slüch 
end slieperich thruch 't barnen fen de middeisinne , tikketh er efkes 
oan sin hoed en mumpelt »dei!" Hy slüt de toersdoar up, en bi- 
gint de klok to lieden. Ja, det is 't alde lüd! De alde man in de 
toer stiet mei ien bügde rech as en wirktuch oan 't klokke-sil to 

55 lüken end thinkt net ho eltse slach fen de klok dy freamde man 
der up 't tsjerkhoaf thruch 't herte snyt, hwent it wier my as 
hearde ik de klokken wer lieden, do mem to hoaf brocht waerd. 
Nee, det koe ik net langer ütstean! Ik run foart end stoep sa tel, 
as ik koe, de wei up nei Ealdum. Hjir fen dinne liet ik my mei 

60 en foerman's weintsje .... nei Harns bringe .... Hwent. it wier my 
unforskillich hwer hinne, end ik moast dochs earne wêse. Der siet 
ik dy jünds in de herberge, in 't Severyn's hüs det der büteoande 
seekant stiet. Sa ram um 't herte as ik de moarns wier , sa misthreas- 
tich fielde ik my nu. Iensum siet ik der end bithucht det ik de ore 
65 moarns mar wer mei 't boat nei Holland woe end den sa ringen as mar 
koe werura nei Noarweine, min twade heiteland, hwer 't ik min wirk 
hie , hwer 't de minsken my koeden , my doctor Peter Garstensen neam- 
den , end my foar en Noarman halden. gundebald (johak winklkb). 



83 



XXXII. „KOMMEN EN GEAN", 



In mannich rigels ut in lezing ütspritsen yn de butengewoane gearkomste fen 
de Krite Frjentsjer, yn de winter fen 1886 — 87. (MS.) 



Ik scoe hjir noch wize kinne op mannich foarfal üt it deistich lib- 
len, det oan dat kommen en gean forboun is. Op it kommen fen 
nije lju yn it gea, dy 't der in tiidlang bliuwe, om dêrnei wer 
liinne to gean , . . . . op it jierliks aef ek wol binnentiids forwixel- 
jen fen tsjinstboaden , . . . . op it kommen fen in nije master , dok- 5 
■ter aef boargemaster , . . . . op it kommen fen in nije domeny , dolear- 
jende aef net dolearjende , hwêrtroch mannich gemeinte yn twa 
aef mear kampen fordield wirdt; mar it faek ünforkwikkelike 
fen dy dingen lit ik ljeaver oan oaren oer , . . . . it scoe jimme , 
wol 'k leauwe , net haegje en ik séls wird 'r mar grizelich fen. 10 
Xjeaver woe ik op dizze kalde winterjoun fortelle fen 't moaije 
oankommende foarjier , mei syn bolle sude wyntsjes , . . . . kabljende 
^weagjes, . . . . goudene sinnestrielen , . . . . hipljende lainkes,.... 
oaljende kjeltsjes , . . . . bloeijende beammen , . . . . 't blomjende 
ierdryk , . . . , sjongende fugels , . . . . gonsjende bijkes .... 15 

Dêryn leit poësij foar 't libben .... Mocht ek de minskewrald , 
lyk as it ierdryk , in ny kleed oantsjen , . . . . in kleed fen ljeafde 
trouw en oprjuchtheid , .... en oulizze it winterpak fen haet, nyd, 
unfordraechsemheid en skynhillichheid .... 

Mear mei de bloeijende natür oerienkommende is it dwaen fen 20 
dat lodderich fanke, dy 't mei in gtriel fen blydskip yn it each 
stiet to dikerjen nei hjar hertlap, mei hwa 't hja to maeije trouwe 
scil en dy 't hja yn de fierte oankommen sjocht. O ! gean him frij 
to miette jong faem; hy scil 'r syn stap om forhaestsje as er dy 
oankommen sjocht; den koartet de ofstan, dy 't jimme noch skiedt, 25 
fen beide einen yn en ringen shit er dy yn syn earmen en pattet 
er dy dat it klapt .... En stiet ek dyn each hwet minder blier , 
as er , nei in ürke fen sillige wille , wer hinne giet en ófskie nimt , . . . . 
ha mar gjin noed ..... maeije is net sa fier mear ou , . . • . den 



84 

30 wirdt de knotte lein en wirde jimme foar jimmer forienige .... 
Scil dy forieniging jimme ta lok wêze? 

Nommel fanke! .... den wol, as jimme de ljeafde, dy 't jimme 
non foar 'noar fiele, ek noch nei jimme boask sykje oan to kweek- 
jen , . . . . sykje to forsterkjen , . . . . sykje to forealjen , troch ienfal- 

36 dige mar wiere godtsjinstsin , . . . . troch sedelikheid en wiere houw- 
likstrouw. Den wol, as dyn halding fen dizze joun, it byld wêze 
mei fen dyn houwlikslibben , hwent den ek scilste mei langstme 
nei him ütsjen, so faek as er fen syn wirk thüskomt, en him to- 
miette komme mei golle blidens yn it each. Den scil syn plakje 

40 oan de hird troch dy bi warre wirde as dyn hillichdom , en scil it 
foar him bliuwe in feilige taflecht, en in ljeaflike ütspanningspleats. 
As dat jimme wyt is, jongs ljuë, gean deu, aef riid den to maeije 
fol moed nei de trouwseal ta, elk mei in spiksplinter nij pakje 
oan, yn in moaije sjeas aef tilbry, mei in moai hynsder der foar 

45 mei in moai tüch dêrop , en mei in brede skare fen frjeunen en 
sibben efter jimme , dy 't er jerne by wêze wolle as jimme troch de 
houwliksban oan 'noar kepie wirde. O! as den de flaggen, jimme 
ta eare , sa wapperje , . . . . en de eareskoaten , jimme ta eare , sa 
poffe , . . . . en de bruiloftsgasten , jimme ta eare , san wille ha ... . 

50 en de brulloftssangen , jimme ta eare , sa rüze , . . . . en de brullofts- 
toanen , jimme ta eare , rolje , de feestseal troch ! . . . . O ! den sjugge 
jimme de tokomst sa blyd to miette, en 't wier?.... En ik mei 
it sa jerne , dy blide laeits op jimme antlitten , . . . • ik mei it sa 
jerne, dy ljeafdefolle blik, dy 't jimme op 'noar festigje , hwêryn in 

55 wrald fol lok en sillichheid bisletten leit , mar hwêrfen jimme togearre 
allinne it rjuchte fiele .... 

Mocht sa jimme trouwdei de earste wêze fen in lokkich houw- 
likslibben , den scille jimme wêze en ho langer hwet mear wirde , in 
seine foar elkoar , . . . . in seine foar jimme hüs , . . . . in seine ek 

60 foar de maetskippij. 

Ik haw wolris sizzen heard , det jonge ljuë , by hjar trouwen , 
op de heechste trirae fen de learre st$ane, mar ik leau der neat 
fen. Wol min it byld fen de learre halde, den scoe ik hjar net 
mear jaen as de middelste trime. Dan kinne hja falie, mar ek op- 

65 klimme. Ja, opklimme kinne hja den mei 'noar, as hja it libben 



85 

mar mei in helder üubinevle each oanskouje , . . . . as hja elkoar 
stypje , . . . . elkoar leare , . . . . elkoar leavje , . . . . elkoar earje .... 
Den kinne der kom me, ja, somtyds tsj astere dagen, .... dagen fen 
lijen , . . . . dagen fen aengstme, .... dagen fen rouwe , . . . . mar dy 
kinne it gebouw fen lok, dat syn fondement het yn de ljeafde, 70 
nea alhiel omfear heisterje. Wol scille se forsichtich meitsje , . . . . 
neitinkend , . . . . wiisder , . . . . en dreger yn al yens dwaen ; en scille 
de dagen fen foarspoed gjin oanlieding jaen ta oerdwealskens, mar 
ta in tankber brükme fen it jinge hja oanbringe. 

Jonge ljuë ! . . . . as jimme , mei dat wyt foar eagen , it houwliks- 75 
arkje ynstappe, den scil gjin sondfloed jimme oerfalle en roppe wy 
jimme mei folie fortrouwen ta: 

farkje wol .... 

O. D. VAN DER WEG. 



XXXIIL IISSANKJE. 



Uit: Ny Frysk Lieteboek fen P. J. Troelstra en P. H. de Groot. (1886) p. 21. 

Eeald smeit om sleatten, Poelen en petten, 

Fearten en marren in izeren ban; 
D'izerkes tille Herten fol wille; 

»Feintsje, liz op!" ropt de faem; »jow dyn han. 

»Kom, hjir fen dinne! Blier skynt de sinne, 5 

Clear is de loft, as it blau fen dyn each. 
Litte wy swaeije, Swiere en draeije, 

Sa 't nea to foaren in pear der oer fleach." 

Lukt joun de sinne Nei 't Westen hinne, 

Bergjend hjar holle yn it djip fen de sé, 10 

D'eagen den blinke, Ljochten den winke: 

Op nou, to keamer, de spylman sit ré! 



86 

»Feinten!" ropt Watse, »Fammen, kom, skotse; 

0! yn de rounte, mar gau fen de flier. 
ï& Wês net sa ragen; Dounsjen en frijen, 

Makket in minske wer soun en wer blier. 

Nochlike tiden, Do 'k ünder 't riden 

't lens waerd mei Foekje, myn wille en myn rom! 
't Feintsje, det jimmer Socht yn de simmer, 

20 Foun yn de winter op d' iisbaen syn blom. 

Keald smeit om sleatten , . Poelen en petten , 

Fearten en marren in izeren ban; 
Sinneskyn teide 't lis wer, mar smeide 

My oan myn Foekje mei hert en mei ban." 

S. H. HYLKEMA. 



XXXIV, FOR PRIISUTDIELINGEN BY HIRMIDERIJEN. 



Uit: Nieuw Advertentieblad, Heerenveensche Courant van J. Hepkema. 

" Scoe 't nou foartwinterje scille ? 
Ja en né wirdt er tocht en sein. 

Ho det wêse mei, is 't nou net, den is 't foar letter, det de 

stikjes dy 't ik hjir folgje litte wol immen licht ris fen tsjinst wêse 

5 kinne by in froalike oanset, lyk as de winter dy jowt nei öfrin fen 

in hirdriderij. Hjir ha jimme nümer 1 en bliuwt it froastich dan 

jaen ik eltse kear ien of mear, al nei 't lan leit en de tiid seit. 

RECEPT OF V/ONDERDRANK. 

Lyk as 't er spant om kald wei in hoep om 't tsjil fen in wein 
to lizzen, hwet gloeiend gau en goed giet, sa hat it ek foatten yn 
10 om kald wei hwet to sizzen yn 't iepenbier , der 't gloede yn sit 
en det haldfêst kriget. 

To sprekken as de plicht det freget of de form dit easket, det 
kin, mar det sa to dwaen, det de hearder der waerm fen wirde 



87 

scil hwylst me sels kald bliuwt, ik leau grif det kin net. Hwa 
't mei fiür sprekke wol, mat fjilling en oandrang hawwe en hat 15 
er dy — tsjien tsjin ien , — of hy scil ek de wirden fine om to 
üterjen , hwet him op 't hert leit. 't Is er mei as mei siedend wet- 
ter, de brobbels kliuwe aloan en alwei fen 'e boayem nei boppe en 
der spatte se titelkoar, det me it sjen en hearre kin en sa giet it 
nou ek mei immen dy 't besiele is for dit of det , der matte sta- 20 
dich buwltsjes yn him opwalle, dy 't yn klanken de lippen oer- 
en utfleane, sa det de hearders bij 't einsltiten sizze: hè, dêr 
waerd ik siker hast waerm fen! 

Ja, as 't koe, den mast it oeral en altiid sa wêse! — En kin 
det den net? — Ne, det hat er wol oan. — En is dêr den neat25 
oan to dwaen? — Stellig wol — hielfolle sels .... — Hwet den ? . . . . 

De koarts , sels de threddedeiske kalde koarts , kin weinomd wirde 
mei in bytsje kinine, det witte jimme nou? en hwa 't nou gebrek 
oan moed of gloed hat, dy kin yet gauer, makliker, better, smaek- 
liker en ik wol leauwe , ek yet goedkeaper klear komme by tis 80 
kastlein , as by dokter en aptheker - hwent dy tapet in drankje — 
(htoyht er de romer omfieeg en for 't Ijocht hdld) — moai fen kleur, 
oangenaem fen geur en boppedien .... (priuw mar is) ... . keurig, 
hé? Ja, det is nou in drankje om er fleurich by to wirden! En 
fleur mat er earst komme, scil 't hert ta spreken dringe, lyk 35 
de Généstet seit. 

En dringt it hert ta sprekken — mits it forstan by 't roer — den 
binne we der 't we wêse wolle , det is yn in oare wrald , as troch in dei. 

Nimmen scil der derom hwet op tsjin hawwe en elts jerne mei my 
ynstimme as ik drink op dizze wonderdrank — lit de dnifkes groeye 40 
en bloeye, har bloed tis smeitsje, moed en gloed jaen en fleurig meitsje, 
sa lang as de hoanne kraeit en de wyn waeit , it gêrs groeit en de beam 
bloeit, lyk as d' alde Friesen seien. Ik hat sein! 

Dizze 31 8te fen Wintermoanne 1886. 

GABB FEN GROTJEBGEA (j. HEPKEMA). 



88 



XXXV, NEEDWAER. 



Uit: Forjit My Net XV. p. 24. 

Lang hie hy kampe tsjin 't leed, det him pleage, 
Det him by dei en by nacht net forliet, 
Mar ho 't er ütseach , safier as er eage 
Seach er it ein net fen 't kank'rjend fortriet. 

5 Hwêrom den libje , as dochs nea yn it libben 

Best aef gelok mear him tafalle scoe? 
Wier 't sims in meilyend wird fen syn sibben, 
Det him oan 't libben yet fêstbine koe? 

Né, üt 'e tiid mar, en d' iwige rêste 
10 Mar ta syn diel as it heechste genot; 

En sy den ek mar dizze üre de leste, 
Dy 't him yet skiedt fen syn rest en fen ..... God? 

Hwa scil hun rjuchtsje? It minske det bouwend 
Op syn gelok-stjer syn libbenspaed giet? 
j Kin dy sa grif fc op it sintsje bitrouwe, 

Det dêr fol glans mei syn ljocht him oerjit? 

Hark dêr komt it ünwaer! 
Stoarm trochstout it gea, 
Beart troch 't skodsjend beamte; 
't Seinjend ljocht is dea. 

Sjoch, de bledden stouwe 
Foar de storm wyn wei, 
En de neare nacht komt 
For de bliere dei! 

Sjoch — dy stoere iik dêr 
Jinsen yn it wald. 
Hark ris, ho 't er kreaket! 
Tinkt jimm', det er 't haldt? 



89 

Lüder beart de stoarmwyn, 

Giet fordylgjend roun; 30 

't Knapt, de splinters stouwe: 

D' iik leit tsjin 'e groun. 

Scil de wrald it halde? 

D'ierde skoddet mei; 

En üt ófgrouns djipten 86 

Klinkt in near geklei. 

't Rommelt en it skoddet, 

't Fjür der binnen siedt, 

Alles beeft en trillet, 

Wé, de wrald forgiet! *o 

O. H. STTSTBA. 



XXXVI. „DE SÉ". 



Uit: Hwet ruchkalt oer reisgjen en oars hwet. Forjit My Net. XV. p. 32. 

Wy kamen it wald üt, En sjoch, dêr laei foar üs 

De sé — en wy stieue Forsteld op dy oanblik. 

Gjin weachje forsteurde Dat effen glêd plak, en 

De sinne dy geat er Syn ljocht oer üt. 

En wy mei üs trijen, Yn stille biwündring, 5 

Oanskoagen 't toaniel, det Dêr foar üs nou bleat laei. 

Wy koen' mei nin wirden De yndruk werom jaen, 

Dy dat op üs makke; As sulver en goud 

Blonk yen alles tomjitte. * 

En ik koe 't net litte, Hwet mear fen neiby yet 10 

Dy pracht to oanskoagjen. — Ik gyng nei it stran ba, 

Om dêr nou dy niacht'ge Dy dêr yn syn rest sa 

Fol frede en fol greatme Him oan üs hjir teande, 

Yet mear to biwünd'rjen. 



\ 



90 

15 Ik kaem oan sé's igge, — Mar, och, ik bistoar hast! 

Wier dat nou dy pracht en Forhevene greatme? 

Moast dat me biwünderje? 

In pear deade hounen, Dy laeijen to rotsjen 

Yn slyk en yn séwier, Det dêr om yen hinne 

20 De loft hast forpestte. 

Ik skrille tobek, en Ik tocht yn my selme: 

Is dat mei dat moaije, Det hjir op 'e wrald yen 

Yens eagen forblinet, Den iwich en altiid 

En oeral it selde? — 

25 Faek as it jong herte De ljeafde as alles 

As 't heechste biskoaget, Den komt er in hertleas, 

In meinedich famke, En nimt him syn dreamen 

Fen libbenslok wei. 

En as hy den yn 'e Natür wer forromming 

30 En treast en genezing Werom mient to finen, 

En al yn oanbidding Forsonken hjar priisget , 

Den komt hja de lijer Mei pestloft tomjitte. — 

Is 't net om to skriemen? — 

o. H. s. 



XXXVII. SKIMERJOUNJE. 



Uit: It jonge Eryslan. Sangen en Bimen fen jonge Fryske Skriuwers byenoar- 
brocht troch P. J. Troelstra en O. H. Sytstra. p. 12. 

't Is winter, en wy bliuwe Smuk mei 'noar yn de hüs; 

De bern boartsje om üs hinne; Ha wille by de rus. 

Dj rydt op »Pyt" nei beppe, En set it bist sa oan, 

Det, as it libbe en fielde, It wier al lang bidoarn. 

5 Hy moat er ringen hinne, En net to let werom, 

En den nei oarreheit ta . . . . Sa praet dy lytse blom. 

By 't naentsje sit syn sister, En widzet, hwet hja kin; 

Sjongt derby >suze nane" For »Lys", hjar lêstich bern. 



91 



O jiffer Fantasye, Hwet jow jy hjir in nocht! 

Jy spriede oer dil toanieltsje Jou waerm en hearlik ljocht. 10 



En jowe oan 't stomme lüd; . 
Det kriget krêft en gloed. 

Yn 't Westen leger glydt. 
En hwet oan 't breidsjen giel, 

Mei 't oare skriuwark wei: 16 
Sa ropt er, »hwa wol mei?" 

En róllet oer de groan; 



Jy meitsje it deade libben, 
Hwet bern yn hannen habbe 

Strak, as it poarpren sinke 
En mem hjar naeiwirk del leit , 

Sjoch, den leit heit de pinne 
,Nou skimerjounje, berntejes!" 

»Ik, ik wol!" skreaut de ruter, 

In amerytsje lette* Het boi syn plak al foun. 

En sy, dêr by de nane, Forjit hjar >Lys" alhiel; 

Hja wjukkelt nei hjar heit ta , En wol ek graech hjar diel. 20 

En op de selde knibbels Dêr eren 't fanke siet, 

Det sint fiif jier syn wiif is , Klinkt nou it berneliet. 

Dêr giet it: »foart mar, hynke; Mar hird nei Dockum ta; 

Wy moatte in botsens koeke Mei ulevellen ha." 

En strak, as heite hynzers Hwet wirrech binne en loai 25 

Den wirdt it earst noch moai! 



Fen 't felle hossebossen, 

Den moat er oan 't fortellen; 
It smakket altiid lekker, 

Allinne it knapprich fjurke, 
Us skaed op 'tbêdsket teikent, 

Allinne 't knapprich fjurke, 
As heit fortelt oan 't boike 

Of fen de earme jonge, 



Fortelle, hwet mar past; 
Al is 't ek alde kost. 

Dat mei syn dounsjend ljocht 
Hwêr 'tfamke graech nei sjocht, 80 

Dat heart me nou en den, 
Fen 't swiet Loailekkerlan , 

En fen de rïke hear, 

Fen 't kouke, en sa al mear. 



Of fen 't meilijich hintsje, 

En jiffer Fantasye Dy spilet wer hjar rol: 

Hwêr heite bylden stykje, Dêr teikent hja se fol. 

Hja lit de bisten sprekke, 
Neat is er., ef hja dielt it 

En bükemantsje harket, 
Mei eachjes, nou ündogens, 



35 



Jowt nammen oan de kij; 
In fielber wezen mei. 

De lipkes op in kier, 

Den trienjend, den wer blier. 40 



92 

En 't moantsje foar it finster, Mei 't bleke silv'ren ljocht, 

Det glimket om dy wille, En dielt ek yn de nocht. 

. En memme wezen strielet Fen süvre siliichheit, 

En sünder dat hja 't ütsprekt, Wit heit wol, hwet hja seit! 

4 & O mantsje yn de moanne, Bring dit toaniel yn print, 

En stjür, as d' alde dei komt, Dy den oan üs presint. 

En, lieawe skimerjounen , Kom jimme faek werom 

Jimm' jowe nocht en wille ; Jimm' meitsje üs goed en from ! 

Ternaerd, 3 e fen Selle, 1880. t. b. halbbrtsma. 



XXXVIIL OP US ALDE SLOTGREFT. 

(WINTEE). 



Uit: Forjit My Net XVII. p. 42. 

Mem, de skonken jükje my, 

'k Kin 't net langer hirde! 
't lis is sterk yn Herwey's grêft; 

't Riden kin dêr wirde. 
'k Siikje klearn en redens klear, 

Hwa scoe 't litte kinne? 
Lit my ride, lit my glide, 

Om ald Herwey hinne! 



> bis. 



Sjoch, de grêft is swart fen folk! 

lü Minsken, hwet in wille! 

Feinten binn' üt 't büthüs flein, 

Fammen fen de nille. 

't Streamt fen de ien nei de oare eih, 

't Mealt al troch 'enoar hinne! 

16 Lit üs sliere, lit üs swiere, ' i 

' bu. 
Om ald Herwey hinne! ) 



93 

't Lytsfolk hokket om de tint', 

Snobbet malke en koeke; 
Greate Japik feegt de baen , 

Sleaukmoai lit hjar ltike. 20 

Oarremem stiet op de wal, 

— Heal yn 't nest de sinne. — 
Eren teach hja, eren fleach hja 

Ek om Herwey hinne. 



] bis. 



'k Ha myn famke efteroan , 36 

En wy litte lis driuwe. 
Mei my oars gjin ien* foarby , 

Nou lit ik se stouwe. 
Kaltsjend, laeitsjend ride wy, 

Hawwe it hert fol minne, 30 

Litt' se stouwe! O, wy driuwe 

Om ald Herwey hinne! 



| bis. 



't Iensom stjerke strielt yn 't blau; 

't Seit: »myn bern, ho sillich 
Hawwe jimme it byenoar; 35 

Hald de ljeafde hillich." 
Op it eastein lizz' wy oan — 

't Moantsje sjocht 't allinne — 

En wy draeije , en wy swaeije 

/ bis. 
Wer om Herwey hinne. ) 40 



Ternaerd, 12/1 '87. t. e. halbebtsma. 



XXXIX. „DE TSJERKULE." 



>y 



Uit: Nei de Stoarm, Rym en Unrym fen Pieter Jelles 1886. p. 67. 

Ho smuk leit Wüns yn it beammeskad, 

Sa küs yn it grien bisküle! 
Hofsjongerkes niuentje 'r sa bly hjar liet — 

Op 'e tsjerkenaed sit in üle. 



94 

5 Dy üle knypt d' eagen stiif ticht for it ljocht, 

Det der titgiet omheech fen 'e sinne. 
Mar nachts den gült er it tit fen 'e nocbt , 
As it spoeket en rust om him hinne. 

Den ropt er dte deaden fen 't tsjerkhöf op , 
10 Dy kladderje omheech nei de laeijen — 

't Giet klipperdeklap by de mürren op, 

Wylst de nachttwierkes suchtsje ünder 't waeijen. 

Den waechst d' ald üle — wirdt reuzegreat — 
As fjür sa barne syn eagen; 
15 Hy ropt de deaden it wolkom ta — 

Hja suchtsje as 't gebrüs fen 'e weagen. 

En slacht den d' üre fen middernacht, 

't Giet klipperdeklap wer omlegens — 
Den giert d' ald üle 't kleijend üt 
20 En wjukkelt omleech en omhegens. 

>0, hwêrom mei ik net mei yn 't grêf, 
For iwich yn 't koele, yn it tsjustre! 

Nou wirdt moarnier myn stoarjend each 

Troch 't ljocht fen 'e dei wer forbjustre. 

25 »Nou fljucht moarnier, as de sinne komt, 

Wer 't sjongende brod om my hinne. 
Hja haffelje wyld yn myn fearren om — 
Ik fiel 't: ienkear moatte hja 't winne. 

Yet sit ik by nacht en by dei op 'e wacht, 
30 Yet nea is de moed my üntsakke; 

Mar de sjongfügels fjuchtsje mei help fen it ljocht — 
De wrald is -for d' ülen net makke." 

Sa geit er — » en as de sinne komt 
Mei libben for alle folken, 



95 

En as de ljurk syn tankfol hert 35 

Heech ritjit, heech yn 'e wolken; 

En as it minöke by 'n hert fol ljocht 
In laits het om 'e müle — * 
Den sit der boppe op 'e tsjerkenaed 

Stil drögjend dy ljochtskouwe üle . . . . 40 

P. J. TBOBLSTRA. 



XL. KRIICHSSANG. 



Ik wol net mear fen bliere blommen liuentsje, 

Fen himelblau] of mylde stjerrepracht , 

Fen swiet gefry yn stille simmernacht, 

Fen ljurken, dy de moarns hjar tankliet niuentsje — 

Ik sjong net mear fen lieafde en trede in sang: 5 

'k Set oare snaren op fen djipper klang. 

Net, det de lieafde wykte ut disse siele; 

Hja het it foun, hwet hja fol langstme socht: 

My het it lot as heechste jefte brocht 

De faem, dy-t lang al yn myn dreamen striele; io 

Mar do-t de frede 't herte binnenglied, 

Röp 't kriichslüd wer: »De man past mannedied! 

»Dyn heechste wyt sy net, dyn hüs to warjen, 

»Om 't brea to skrippen, bodsjend jimmeroan. 

»Fiel, bern fen d' ierde, dy ek himelsoan; 15 

»Hab oars to dwaen, as goud by goud to garjen. 

»Der binn' wol oare skatten op 'e wrald, 

»Bring dy oan 't ljocht — bliuw for de modder kald. 

»Slach d'eagen op! — de poarte is dy üntsletten I". . . . 
En 't minskelibben die syn fliuers foarwei — go 



96 

Ik stoarre 't oan — 't wier midden op 'e dei; 
Mei gjalpen ljocht wier 't bount gekriel bigetten — 
»»Mar ho? Moat ik dy millioenen bern 
»»Fen 't selde hüs yn sok in steat hjir sjean? 

25 »»Doch 't fliuers wer foar!"" — 

»Dou scist him dochs oanskógje, 

»Dy wundre wrald, sa moai en sa fordoarn. 

»Dou hearst him ta, dou bist syn eine soan; 

»Ho koest him dy sa moai, sa himelsk drógje? 

»Dou woest tobek? Sei, wier det mannetael? 
30 »Yn 't stiel, dou ridder f en it ideael! 

»Hwest yn dyn beste uren tochst en fielste; 
»Hwet lit 'e himel dy yn d' eagen blonk; 
»Hwet dy as wierheid lüd yn d' earen klonk; 
»De God, dêrst' fol oanbiddinge for knielste, 
35 »Nim 't dêrfor op! Hwet dy dyn herte seit, 

»Folbring det trou, nou en yn iwichheid!" — 

Do swyde 't lüd — Der stie 'k; yet gloeide en trille 
De rêch, dy pas de ridderslach üntfong — 
Yet gloeit myn siele nei! — En hwet ik sjong, 
40 Det binn' nin sangen mear fol simmerwille: 

It het in stielen klang; 't is hirde tael — 
It is de krüch88ang f en it ideael! 

1887. MS. P. J. TBOBLSTEA. 



AANTEEKENINGEK 



Een enkel woord vooraf over de verschillende spelling. 

De Halbertsma's gaven in 't eerst zoo veel mogelijk de klanken terug, zooalsmen 

ie sprak in en om Grouw ; maar ter wille van de andere Friesche streken , waar de 
"maitspraak verschilt (Zuidhoek , Dongeradeelen en Walden) in verband met de etymo- 
logie der woorden, gewijzigd. Niet consequent toegepast, zie Voorrede van de Bimen 
Snd Teltsjes, p. xv, en de Vergelijking onderling hunner stukken door Colmjon, 
TForjit My Net V (1875) p. 117, 145. — Men vergelijke Jierboekje fen 1833, Fr. 
Spell., door J. H. H. op verzoek v. h. Fr. Gen.; „it wier Gysberts Japicx spel- 
ling, dy er learde, mar eat foroare nei de easken fen 'e tiid". Ook Lapekoer 1834, 
Voorrede. Vrije Fries X, 345 vv. Eeltsje H. ,,hie' nin spelling yn it geheel, dser 
liet er (J. H. H.) foar kedize" Rim. ind T. p. 207. 

Niet allen volgden zijne spellingswijze, velen hadden, vooral vroeger, een op eigen 
hand — vgl. K. Adama, Sparpot (1875), waarover Colmjon, F. M. N. V, p. 81. 

Eigenaardig is die van H. S. Sytstra „lduna" (vgl. n°. XVI11 en Aant.). — Door 
velen (door T. R. Dykstra, T. G. v. d. Meulen, D. B. Nieuwenhuis enz.) gevolgd en onder 
anderen, behalve in de lduna ook in de Swanneblommen tot 1865. Ook namen velen 
slechts enkele regels der spelling over. — Thans volgt men vrij algemeen de spelling 
van het Frysk Selskip, met kleine wijzigingen van elks dialect. — Vgl. J. H. 
Behrns, Vrije Fries VIII, 48. — Beknopte Friesche Spraakkunst van G. Colmjon 
1863. Tweede druk in bewerking bij Mr. Ph. van Blom, den Haag. — V. d. 
Schelde t. d. Weichsel III, p. 1—4. — Forj. M, N. VII, 191. — 

I— V. Eeltje Hiddes Halbertsma, 8 Oct. 1797—22 Maart 1858. Dr. Med. te Grouw. 
Vgl. De Jonkerboer .... fen Dr. E. H. , nei syn dead mei in oersicht fen syn 
libben uutjown trog (W. Eekhoff) 1858; en lijst v. z. geschriften. — Colmjon, 
lduna XVI (1860) p. 155; Swanneblommen 1876, p. 67. — W. Dykstra, ald. p. 76. 

I. Eigenaardig ook v. d. spelling in overeenstemm. m. d. uitspraak, vs. 8. 1. 
reade. 31. Bunyan's Christenreize. 

II. Gewijzigd door J. H. H., deze liet tusschen coupl. 6 en 7 een uit. E.'s 
loopt tot coupl. 11, de volgende zijn van J. H. H. 

IV, 140. tijt = duit. — Gabe verhaalt in een „selscip" (vs. 181) boeren. De 
ontvanger (vs. 182) was uit Dokkum. vs. 188. grenael = garnaal. 

V— Vm. Joost Hiddes Halbertsma, 23 Oct. 1782—27 Febr. 1869. Dr. Phil. hono- 
ris causa te Leiden, Mennisten Ds. te Bolsward, Deventer. Vgl. vooral Eekhoff, 
Vrije Fries XH, 1. Volledige Lijst zijner werken ald. p. 69. — Colmjon, Up it 
Kopstik .... in lduna, Oarde rige, 1, 65. — Deventer Courant 5 Maart 1869. — 
Verwijs, Ned. Spectator 1869. — Mr. Ph. v. Blom, Forjit My Net X, 1. — 
Zeitschr. f. Deutsche Phil. XVII. — De meeste van de stukken der Halbertsma's 
zijn door J. J. A. Gouverneur in het Ned. overgebracht. De Lapekoer ook in 
het Hd. : K. J. Clement, der Lappenkorb (Leipzig 1846). 

Zijne Friesche werkjes zijn bijna allen gedrukt bij J. H. de Lange, Deventer; 
waar thans een vierde druk der Bimen end Teltsjes verschijnt. 

V. 80. Oeboarteleppel , vgl. Kim. ind Teltsj. p. 58#. 

Vu. Op verzoek en kosten van prins Louis Lucien Bonaparte vertaald door 

7 



98 

J. J. H. en ten getale van 250 uitgegeven, George Barclay, London 1858. Vgl. 
vooral Vrije Fries X, 1. 

Vm— XI. Mastir Jonke = Tjalling Hiddes Halbertsma, 22 Jan. 1792—12 Dec. 
1852; boterhandelaar te Grouw. Ook de schrijver. van n°. IX, auctoritate J. v. 
Loon Jz. e. a. — Vgl. Vrije Fries XII, 58. — W. Dykstra, Frysk Lesboek 
(1883) p. V. — Van hem: Vele van de Gronster Weachbriefkes (vgl. R. ind T.); 
het Voorwerk voor de Skearwinkel fen Jontebaes , vgl. B. ind T. — De Boeker, 
n°. I — V, 1832/33. — Friesk Spjealdeboek, It libben in de wiersizzery fen Maaike 
Jakkeles oon de Friesk e fammen, 1836. — De beste freed yn Ljouter merke 
(met J. H. H.) Suringar's 12° Alm. 18 P 

Door eene vergissing zijn van dezen schrijver een paar ns. te veel opgenomen, 
en is een van den algemeen bekenden J. C. P. Salverda (1783 — 1836) weggevallen. 
IX, X. Onderteekening t. 1.: T. H. Halbertsma. 

Vilt, 15. Vgl. n°. XV, Bloeml. II n°. Vin, de Aant. — 21. „kealleflesk , 
viool, waarop, gespeeld wordt" (noot v. d. S.). — 28. 1. suwpke! 

IX. Met eene vertal. in h. Sagelter-Friesch ook in de Haan Hettema en R. 
Posthnmns, Onze reis naar Sagelterland (1836). 

XI. Binse Posthumus, 30 Oct. 1790—28 Sept. 1859. Ds. te Waaxens en 
Brantgum. — Vgl. Halbertsma Vrije Fries IX, 207. — J. v. d. Zwaag, ald. 
p. 272. — Colmjon, lduna XVI, 155. — v. d. Meulen, Moaye Blommen, 
p. 220. Van hem: Prieuwcke fen Fr. Rymmelarije (1824). — Shakespeare's Julius 
Caesar, Keapman fen Venetien (1829). — Moarn-, Joonsankje fen ien boer (1834). — 
In Jouwerkoerke fol Fr. Grienmank (1836). — De Paadwiser n°. I— IH (1841). — 
As jimnie it lije meye (As you like it) (1842). — Farwol, taroppen oon .... W. v. 
Peyma, (1849). — Fr. Leedsang o. d. dead fen Dr. E. Halb. (1858). — Nog in 
MS. de Stoarra fen Shakespeare, vgl. Vrije Fries IX, 293; is echter niet voor 
den druk geschikt, Colmjon is er mee bezig geweest het hiervoor gereed te 
maken. 

XH. Albartus Telting, 11 Oct. 1803—17 Sept. 1863, Dr. Jur., Secret., later 
Kantonrechter te Franeker. — Vgl. Levensber. Maatsch v. Letterk. Leiden 
1864, p. 76. Lijst zijner Werken, ald. p. 103. Ook van hem: Ald Skutters- 
sankje in Fryske Husfrieun (1866), vgl. W. Dykstra, Fr. Lesboek, p. vi. 

Xll, 101. Als schutter-officier was de S. in den strijd tussohen Nederl. en 
België, 1830-33. 

XHI— XV. Rein Baukes Windsma, 26 Juni 1801—22 Aug. 1862, schoenmakers- 
knecht te Bols war d, later hulponderwijzer te Oflingawier, Wolsum, vgl. voonu 
G. Colmjon, R. B. W., Forjit My Net XIV, p. 1—35. Van hem : Friesch Blom- 
koerke, 1829; Friez'ne blominekranze, 1833; Bledden nwt myn Skrieawboek 
1847, de meeste stukken vroeger in verschilt, jaarboekjes of maandschriften. 
XIH. vgl. Bloeml. II. p. 21, en Aant. Ook Fr. Volksalm. 1888. 

XV— XVn. Jan Gelinde van Blom, 2 Jan. 1796 (Harlingen)— 29 April 1871, 
notaris enz. te Drachten. Van hem: Blommekoerke, oanbean oan syn Lanzljue, 
1869, de meeste reeds vroeger in Fr. Volksalm. Swannebl.; Vrije Fries; Friesch 
Jierboekje. Ook elders? 

XVII. Wopke de Jong Jacobsz., 24 Maart 1799 (Grouw)— 17 Oct. 1852 school- 
meester te Zuid-Drachten, na 1826 te St. Jacobi-parochie; stukjes in de Fr. 
Volksalm., Byekoer en Frysce Almanak; ongetwijfeld van hem : De Dominys hifke, 
mar follen to licht achte (1840), vgl. Dykstra, Lesboek, p. vi. Verschillende op- 
stellen en verzen afzonderlijk verschenen; vgl. Fr. Volksalm. 1889 ! 

XVIH— XXI. Harmen Sytses Sytstra (Zylstra), 14 Jan. 1817 (Midlom)— 4 April 



99 

1862, bakkersknecht te Achlum, later ondermeester te Sexbierum, Franeker, 
Bergum, schoolmeester te Baard. Yan hem: Tsjien tuwsen awt de lottery oaf 
Jouke Bommerts scriften 1841. — Frieske Sankjes (met T. R. Dykstra) 1842. — 
It boask fen de kasteleins dochter (blyspil) 1842 (omgewerkt in proza door 
W. Dykstra: Yn 't Forgulden Büterfet, 1877). Proza en poëzie in de Fr. Volks- 
alm., SuringarV 12° Alm., en vooral in zijne Iduna. Vgl. Forjit M. N, VII, 
36; Yin, 187. Over de spelling in Iduna: Sytstra, Hwet habbe da Frysce scriüers 
yn acht to nimenP — Klank en Schriftleer der Friesche taal 1856. Ygl. ook nog 
Iduna I, 38, 84, 153, 192; IY, 11; Y, 1; VI, 8; IX, 1; XVI, 1; vooral dit 
laatste; ook Iduna, Oarde rtge III, 1; IV, 39 en Bloeml. UI n°. XIV noot en 
n°. XXII. Vgl. over hem: Colmjon, H. S., Iduna XVIII (1862), pag. 1; Iduna, 
Oarde rige, I, p. 10 en vooral Forjit My Net XIII (1883), p. 49. — v. d. 
Meulen, de Frlske Hüsfrieun XII (1862), p. 193. 

XX. Al de stukjes van Sytstra uit Suringar's 12° Alm. in 1867 uitgegeven: Tel- 
tsjes en Bimkes fen H. S. (foroare spelling fen W. Dykstra). • 

XXI. Tiede Roelofs Dykstra, 25 April 1820 (Leeuwarden)— 29 Mei 1862, student 
te Franeker, daarna te Groningen in Hechten en Letteren, promoveerde niet. 
Later privaat-docent in de oude talen te Leeuw. Na 1858 Arch.-Bibl. van Fries- 
land. Foars. fen 't Selskip van de oprichting tot zijn dood. Voor alle Friesche 
schrijvers was hij de vraagbaak. Van hem: Foarjierssankjes, of ytlike Minne- 
rymkes (1840); zie bij H. Sytstra. Artikelen in Iduna, Byecoer, Swanneblommen. 
vgl. J. v. Loon Jz., Fr. Volksalm. 1863, p. 3. Vgl. n°. XXIV. 

Noten van n°. XXI (verkort): 1) ütspritzen up th' Selscip foar frysce tael en 
skriftenkinnisse in 1849 to Liowerd. Northêf = Noardsé, vgl. v. Richthofen, 
Altfr. Wtb.; Outzen; Ehrentraut, Fries. Arch. p. 186. — 2) Vgl. Grimm 
Gesch. d. D. Spr. II , 673 ;'v. Richth. Fr. Rq. 122; Oude Fr. Wetten I, 129: 
„ene geldene hop" = sédik. Müllenh. Sagen, (enz.) aus Schleswig, p. 248, N°. 343; 
Dr. Clement, Die Weissagung der Frisin Hertje, p. 6. — 3) Dr. Clement, Le- 
bens- u. Leidensgesch. d. Friesen. — 4) Fer, Silt, Amram, da greatste fon da 
Noardfriske eilanden, vgl. Clement. — 5) Clement, Lebens- u. Leidensgesch. — 
6) Frisii majores = fry; Chauci — heach, heachmódich, stoer, vgl. Grimm, Gesch. 
d. D. Spr. 668—681. — 7) Doem = Holl. vonnis, oordeel. — 8) Vgl. C. A. 
Scharling, de Stedingis. — 9) Hollonds bastertteam „hia (kenne) nen ófkumste 
fen en alde stamme biwise. Se forskülje hia efter Batavieren , end thenke er naut 
urn, det da in da Friesen forraend benne. Se skermje mei hiar sprake, der ein 
dum is fon en oar fuik, fon da Flamingon". — 10) Grimm, Gesch. d. D. Spr.; 
Friesen end Hessen.. . . wenje (yete) up th' selfde sté *). — 11) Harich, ald- 
hedenske namme for: templum. — 12) „Wita, tiuge. Det ienlik reade grefetiente 
= Helgolond, ut en read soarte fen stien eft ierde, is ... . det ienichste oerbliu- 
sel fen en great lond, det iens fon Frieson bewenne ward". 
XXH. Gerben Colmjon, 27 April 1828—28 Dec. 1884, van beroep borstelmaker, 
later boekverkooper, vervolgens Archivaris-Bibliothec. vau Friesland; reisde met 
W. Dykstra op Winterjoune-nocht, zie n°. XXIIL Was Ie skriuwer en samler 
(redacteur) fen h. Selskip van 1862 tot zijn overlijden en tal van jaren Foars. 
fen 'e krfte Liouwert. vgl. n°. XXIV. Van hem : Hwet de Lieafde net dwaen kin 
(1862). — Bekn. Fr. Spraakkunst (1863). — It Ewangeelje fen Lucas (1879) : 
't eerste werkje geheel in de spelling van het Frysk Selskip. Talrijke stukken in 
Iduna, Swanneblommen, Forjit My Net. 



1) Vgl. echter Kern, Taal- en Letterbode V (1874), p. 87. Verz. 



100 

XXIII. Waling Dykstra 14 Aug. 1821. Vgl. Biogr. Wrddb. Huberts, e.a, „Bak- 
kersgezel, (tot 1856) boekverkoopersbediende te Fraaeker, later boekverkooper te 
Holwerd. Na 6. Colmjon's dood belast met het afwerken van het Lexicon Fri- 
sicum van J. H. Halbertsma. 

Tallooze werken en werkjes, o.a. By Gealeboer (1850, 1859) 2e dr. (1860). — 
De Silweren Binkelbel 1856; 2e dr. 1866; 3e dr. 1887. — W. D. en T. G. v. 
d. Meulen, In doaze fol alde snipsnaren (oude liedjes, raadsels) 1856 enz. W. D. 
zal thans eene nieuwe verzameling bijeenbrengen; waartoe ieder uitgenoodigd wordt 
meetewerken — Friske Thyl ülenspegel (1860, 1862), 2« dr. (1879). — Friske 
Wïnterjoune nochi, met T. G. v. d. Meulen, dl. I (1861), II (1864) ; met 
G. Colmjon dl. III (1866); met A. Boonemmer dl. TV (1876) dl. V (1886). — 
Twa grappige stikken (Fr. Reuter) 1879. — Oebele Glüper (Molière's Tartuffe) 
1875. — Vgl. Catalogus Histor. Tentoonsi te Leeuw. (1877) p. 149 vv. 154. 

Ontelbare stukjes in Friske Husfrjeun (1851 — 1869), Swanneblommen, Bye- 
coer, Forj. M..N., ld una, Fryske Skur almanak. 

Reisde sinds 1860 als lezer op de Winterjoune-nochten Friesland door, met 
ï. G. v. d, M. (1860—62), G. C. (1862—68), A. B. (1868—74), thans alleen. 
Vgl. W. D., Wintergrien 1884. Inleiding. 

XXIV. Jacobus van Loon Jz. 30 Dec. 1821; doorliep de Lat. school te Leeu- 
warden,, werd fabrikant en gemeente-secretaris van Baarderadeel, sedert 1860 
Gedep. Staat v. Friesl. Stukken in: Swannebl. I, 86; III, 73; IV, 32, enz., 
Husfrjeun, Iduna en Friesche Volksalmanak, „It Lieteboek" (1876), Forjit My 
Net XVn, 97. 

Met Harmen S. Sytstra en Tiede R. Dykstra deed hij in 1844 het voorstel 
tot oprichting van het Selskip for Fr. Tael en Skriftenk. Was de l e Skriuwer 
fen 't Selskip. Na 1862 Foarsitter. Het gezelschap telt thans 480 leden; vgl. 
nog Forj M. N. XVII, 109. 

XXV. (Jan Tj e, k) Auke Boonemmer, 8 Juli 1823 (Grouw), van beroep verver, 
thans te Hardegarijp, reisde roet W. Dykstra, zie n°. XXIII. Schreef talrijke 
stukken, o. m. Jounpraters te Stoppelgea (1855), 2e verm. dr. (1886); Itdoarpke 
oan 't Spoar (1876). Stukjes in Iduna, Friske Husfrieun, Swanneblommen, 
Byecoer, Forjit M. N. 1887. Schreef ook onder het pseudoniem: „Master Abe" 
eig. Master ABé (Auke Boonemmer). 

Vgl. Bijvoegsel Leeuw. Cour. 22 Apr. 1877. — vooral: A. Boonemmer; De 
Schoolmeester in 't laatst der vorige .... eeuw (voor eigen reken.) 1884. 

XXVI. Jilles Klaasesz. 19 Oct. 1822. Eerst Secret., na 1862 Burgem. van West- 
dongeradeel. Stukjes o. m. in Swanneblommen, '52, '53: „Farwol", „Op ien 
brilloft" ook in Ny Fr. Lieteboek (1886); Swannebl. '55, '58, '60, '74: „God is 
ljeafde", ook in Lieteb. (1876). „For wierheit in ljocht", Forj. M. N. (1876), 
ook in Lieteb. (1876). — Proza : „De Arbeidersstand", Iduna (1867). 

XXVII. Tjibbe Geerts (v. d. Meulen) 1824. Horologie- en uurwerkmaker, thans 
BoekL-Courantier te Berguro. Tallooze werkjes, tooneelstukken, verhalen, o. v.: 
Min Suchten en min Sangen (1859). Mal utrmal thüs (1859). Fen de Wilp nei 
Leauerd, en fen Leauerd nei de Wilp (1861). Ségeprael fen 't bigelófe (1870). 
Stukjes in Iduna, Fr. Husfrieun, Swannebl., Byecoer, Fr. Volksalm. Reisde met 
W. D. op winterj.-nocht, zie n°. XXIII. 

XX Vul. Lucius CJolumba Murray Bakker, 7 Jan. 1822 (Pingjnm), Dr. Med. te 
Huzum bij Leeuwarden. Een 14 liederen in It Lieteboek (1876). Preaukes uet 
Goethe's Faust (1881). Verder vertal. v. Faust in Forj. M. N. */. nog in MS. 
Stukjes in Swannebl. 



101 

XX Vin. 45. => to keamer gean. Vgl. n°. VHI. 15; n°. XV; Bloeml. H, 
n°. VIII Aant. 54. „boerekofjie". Joh. Winkler, Oud Nederland (1887) p. 

XXIX. Onder dit pseud. nog verzen in: Iduna, Oarde rige; Swannebl.; Er. Husfr. 

XXX. Tjeerd Velstra, 10 Nov. 1840 (Lekkum). Vroeger veehouder te Deinum 
en Marsum, woont thans op „Baens-eiu" bij Leeuwarden. Veel tooneelspelen, o. m. 
Detwa ringen (1880); It gouden Kroantaje (1881) en Sjouke de Fries (1883) — 
beiden door het Fr. Selscip de uitgeloofde eereprijs toegekend. — Weldra ver- 
schijnen Trou ef Ontrou, De alde Baron, It Pykelfleskfet. — Zie ook Swannebl. 
1880 en Fr. Volksalm. 1885. — „Tal van Rijmen" in Iduna, Swanneblommen , Forj. 
M. N., Friesch Volksblad. Sommige onder het pseudoniem D. Verslat, of Doede. 

XXXI. Johan Winkler, 12 Sept. 1840 (Leeuwarden), studeert te Haarlem 1857—60, 
te Amsterdam 1864—65. scheepsdokter van 1860 — 64; Genees-, heel- en verlos- 
kundige te Leeuwarden; na 1875 ambteloos te Haarlem. Letterkundige opstel- 
len „onder den schuilnaam Gundebald", o. a. in Swannebl. 1867, '68 , en Iduna 
'67, '69, '70; de Bulla ineffabilis van Pius IX „forfrfske" (1875); Nederduitsch 
Dialecticon (1874), waarin Friesche lezingen van den „Verloren Zoon", en Aant. 
En db 160 boekwerken en losse opstellen in andere talen. 

XXXI. 1. Swannebl. p. 81. 

XXXH. C. D. v. d. Weg. Proza-opstellen en verzen in Forjit My Net, laatste 
jaargg. — Tooneelstukjes. 

XXXIU. Sjouke Hylkes Hylkema, 23 Mei 1852 (bij Akkrum). Novellen, gedich- 
ten in Fr. Volksalm. '86, Swannebl. en F. M. N. na 1870. — O. m. Lytse 
Toanielstikjes (1879), Toanielfoarstelling to Jelryp (1881), „Foarsitter fen it be- 
kinde Ljouter Toanielselskip, sont 1879". 

XXXIV. Jacob Hepkema, 30 Mei 1845, onderwijzer, later uitgever Heerenveen. 
Van hem: Fiouer rotten yn ien falie (1870); Heeg oan, in Smalbrège net ienris 
besyle (1871); Lean nei wirkeu (1871);Hald op Jonges fen Gabe fen Grouergea, 
zie n°. XXXIX. „Forspraete stikjes, meast yn de saneamde Hepkema ('s krante)". 

XXXV— XXXVII. Onno Harmens Sytstra, 10 Oct. 1858 (Baerd), onderwijzer te 
Leeuw. Tal van prozaopstellen en verzen in F. M. N. (o. m. „De Friezen" in 
XVI, 145). Friesch Volksblad; Swannebl. 

XXXVI. De tekst heeft: „Oanskoagen 't toaniel, Det dêr foar üs nou 

bleat laei"! — 

XXXVI— XXXIX. Tjalling Eeltjes Halbertsma, 28 Jan. 1848 (Grouw), onderwijzer 
»te Ternaard. Stukjes in Swannebl, Forj. M. N., It Jonge Fryslan, Ny Frysk 
Lieteboek. — Vaste medewerker aan „For hüs en hiem". 

XXXIX. Pieter Jelles (ïroelstra), 20 Apr. 1860. jurist en journalist te Leeuw. Met 
O. H. Sytstra: It jonge Fryslan (1881). — Van hem: „Bydr. yn Forj. M. N., 
en Swannebl. sont 1880", yn 't Friesch Volksblad, Hepkema's krante en Friesche 
Courant". Wiersizzery fen Alde Foekje (1881). „Oan de sédyk (Toanielspill881). 
JNy Frysk Lieteboek" (1886; met P. H. de Groot voor de muziek). Fy Lütsen, 
Iepen brief oan Dr. L. Wagenaar (1885). Nei de Stoarm (1886), vgl. hierbij 
„Hark 'ris, Pieter" fen Lütsen, en „Hald op, jonges", fen Gabe fen Grouergea 
(1886). — Red. van „For hüs en hiem", medew. Tj. E. Halbertsma, en 
C. Wielsma, Grouw. 

NB. Op verzoek van sommige schrijvers is hun Aanteek. niet nader aangevuld. 



INHOUD. 



Bladz. 

Een woord vooraf vu. 

I. Uut fen hoes by de boer. De Moantiid 1. 

II. Geales sljipke 3. 

III. Óan ien berntje yn de óare wrald 4. 

IV. „De kreeft fen Dockum" 5. 

V. De Krjemmesite 11. 

VI. It Ingelgereaunt op Sciermontjeaig 19. 

Vu. It Ewangeelje fen Matthewes , cap. VI. 7— VI. 16 21. 

VIII. Sets en Tzjerk yn Snitser Merk 22. 

IX. De brune in de bles, Op trye romers 24. 

X. It Stiinrjuecht : in twade joonpraatje tusken Master in Botte 25. 

XI. De keapman fen Veneiien, V Bedrieuw. — I Tooneel 29. 

XII. Oan uwz lytze jonge , az er ien heal jier ad wirden wier 33. 

* XIII. Greate Pier 36. 

XIV. Ate 40. 

XV. Dragtster Merke 42. 

XVI. Wobbelke 44. 

" XVII. Metten Scroar , te Earnewoad 45. 

XVIII. ünwaer 47. 

XIX. Suellesang 50. 

XX. Baes Piktried 53. 

XXI. Oan 't Noarderhêf. .* 59. 

XXII. „Iduna" 63. 

XXIII. Myn Mary 65. 

XXIV. Oan Tsjamke 66. 

XXV. „In set mei us mem" 67. 

XXVI. Ien ingel op ierde * 69. 

XXVII. Simmernacht en Simmermoarn 70. 

XXVIII. Finternocbt • 73. 

XXIX. Ut alde tiden 75. 

XXX. Oan min hinder „Sophia" 78. 

XXXI. „Nei 't Heitelan" 81. 

XXXIX. „Kommen en gean" 83. 

XXXIII. lissankje 85. 

XXXIV. For priistitdielingen by hirdrideryen 86. 

XXXV. Needwaer.. 88. 

XXXVI. „De Sé" 89. 

XXX VIL Skimerjounje 90. 

XXXVIII. Op üs alde slotgrêft 92. 

XXXIX. De Tsjerkule 93. 

XL. Kriichssang 95. 

AANTBBKBNINGBN 97. 



PB-55U2-SB 
ld 



sz-s-v-o-?-;,' 




Stanford Universfty Ubraries 

3 6105 124 416 996 




v-J 



Stanford University Libraries 
Stanford, Calif ornia 



Beton thif book on ar bef we date dne. 




w .' 



f 



a ^ w-uu. ,'iJ-j p - ' >w,-.-. 



\
Internet Archive Audio

Featured

Top

Images

Featured

Top

Software

Featured

Top

Books

Featured

Top

Video

Featured

Top

Mobile Apps

Browser Extensions

Archive-It Subscription

Save Page Now

Full text of "Bloemlezing uit oud-, middel-, en nieuwfriesche geschriften: met glossarium"

See other formats
