Breslauer Philologische Abhandlungen

Google

This is a digital copy of a book that was preserved for generations on library shelves before it was carefully scanned by Google as part of a project
to make the world’s books discoverable online.

It has survived long enough for the copyright to expire and the book to enter the public domain. A public domain book is one that was never subject
to copyright or whose legal copyright term has expired. Whether a book is in the public domain may vary country to country. Public domain books
are our gateways to {he past, representing a wealth of history, culture and knowledge that’s often difficult to discover.

Marks, notations and other marginalia present in the original volume will appear in this file - a reminder of this book’s long journey from the
publisher to a library and finally to you.

Usage guidelines
Google is proud to partner with libraries to digitize public domain materials and make them widely accessible. Public domain books belong to the

public and we are merely their custodians. Nevertheless, this work is expensive, so in order to keep providing this resource, we have taken steps to
prevent abuse by commercial parties, including placing technical restrictions on automated querying.

‘We also ask that you:

+ Make non-commercial use of the files We designed Google Book Search for use by individual
personal, non-commercial purposes.

and we request that you use these files for

+ Refrain from automated querying Do not send automated queries of any sort to Google’s system: If you are conducting research on machine
translation, optical character recognition or other areas where access to a large amount of text is helpful, please contact us. We encourage the
use of public domain materials for these purposes and may be able to help.

+ Maintain attribution The Google “watermark” you see on each file is essential for informing people about this project and helping them find
additional materials through Google Book Search. Please do not remove it.

+ Keep it legal Whatever your use, remember that you are responsible for ensuring that what you are doing is legal. Do not assume that just
because we believe a book is in the public domain for users in the United States, that the work is also in the public domain for users in other
countries. Whether a book is still in copyright varies from country to country, and we can’t offer guidance on whether any specific use of
any specific book is allowed. Please do not assume that a book’s appearance in Google Book Search means it can be used in any manner
anywhere in the world. Copyright infringement liability can be quite severe.

About Google Book Search

Google’s mission is to organize the world’s information and to make it universally accessible and useful. Google Book Search helps readers
discover the world’s books while helping authors and publishers reach new audiences. You can search through the full text of this book on the web
alkttp: /7sooks. google. com/]

Google

Über dieses Buch

Dies ist ein digitales Exemplar eines Buches, das seit Generationen in den Regalen der Bibliotheken aufbewahrt wurde, bevor es von Google im
Rahmen eines Projekts, mit dem die Bücher dieser Welt online verfügbar gemacht werden sollen, sorgfältig gescannt wurde.

Das Buch hat das Urheberrecht überdauert und kann nun öffentlich zugänglich gemacht werden. Ein öffentlich zugängliches Buch ist ein Buch,
das niemals Urheberrechten unterlag oder bei dem die Schutzfrist des Urheberrechts abgelaufen ist. Ob ein Buch öffentlich zugänglich ist, kann
von Land zu Land unterschiedlich sein. Öffentlich zugängliche Bücher sind unser Tor zur Vergangenheit und stellen ein geschichtliches, kulturelles
und wissenschaftliches Vermögen dar, das häufig nur schwierig zu entdecken ist.

Gebrauchsspuren, Anmerkungen und andere Randbemerkungen, die im Originalband enthalten sind, finden sich auch in dieser Datei — eine Erin-
nerung an die lange Reise, die das Buch vom Verleger zu einer Bibliothek und weiter zu Ihnen hinter sich gebracht hat.

Nutzungsrichtlinien

Google ist stolz, mit Bibliotheken in partnerschaftlicher Zusammenarbeit öffentlich zugängliches Material zu digitalisieren und einer breiten Masse
zugänglich zu machen. Öffentlich zugängliche Bücher gehören der Öffentlichkeit, und wir sind nur ihre Hüter. Nichtsdestotrotz ist diese
Arbeit kostspielig. Um diese Ressource weiterhin zur Verfügung stellen zu können, haben wir Schritte unternommen, um den Missbrauch durch
kommerzielle Parteien zu verhindern. Dazu gehören technische Einschränkungen für automatisierte Abfragen.

Wir bitten Sie um Einhaltung folgender Richtlinien:

+ Nutzung der Dateien zu nichtkommerziellen Zwecken Wir haben Google Buchsuche für Endanwender konzipiert und möchten, dass Sie diese
Dateien nur für persönliche, nichtkommerzielle Zwecke verwenden.

+ Keine automatisierten Abfragen Senden Sie keine automatisierten Abfragen irgendwelcher Art an das Google-System. Wenn Sie Recherchen
über maschinelle Übersetzung, optische Zeichenerkennung oder andere Bereiche durchführen, in denen der Zugang zu Text in großen Mengen
nützlich ist, wenden Sie sich bitte an uns. Wir fördern die Nutzung des öffentlich zugänglichen Materials für diese Zwecke und können Ihnen
unter Umständen helfen.

+ Beibehaltung von Google-Markenelementen Das "Wasserzeichen" von Google, das Sie in jeder Datei finden, ist wichtig zur Information über
dieses Projekt und hilft den Anwendern weiteres Material über Google Buchsuche zu finden. Bitte entfernen Sie das Wasserzeichen nicht.

+ Bewegen Sie sich innerhalb der Legalität Unabhängig von Ihrem Verwendungszweck müssen Sie sich Ihrer Verantwortung bewusst sein,
sicherzustellen, dass Ihre Nutzung legal ist. Gehen Sie nicht davon aus, dass ein Buch, das nach unserem Dafürhalten für Nutzer in den USA
öffentlich zugänglich ist, auch für Nutzer in anderen Ländern öffentlich zugänglich ist. Ob ein Buch noch dem Urheberrecht unterliegt, ist
von Land zu Land verschieden. Wir können keine Beratung leisten, ob eine bestimmte Nutzung eines bestimmten Buches gesetzlich zulässig
ist. Gehen Sie nicht davon aus, dass das Erscheinen eines Buchs in Google Buchsuche bedeutet, dass es in jeder Form und überall auf der
Welt verwendet werden kann. Eine Urheberrechtsverletzung kann schwerwiegende Folgen haben.

Über Google Buchsuche

Das Ziel von Google besteht darin, die weltweiten Informationen zu organisieren und allgemein nutzbar und zugänglich zu machen. Google
Buchsuche hilft Lesern dabei, die Bücher dieser Welt zu entdecken, und unterstützt Autoren und Verleger dabei, neue Zielgruppen zu erreichen.
Den gesamten Buchtext können Sie im Internet unter|'http: //books .google.comldurchsuchen.

Verlag von M. & H. Marcus in “Breslau

Breslauer Philologische Abhandlungen

Erster Band
Heft I: Zur griechischen Nominal-Kompositlon. Von Prof. Dr. Konrad
Zacher . . 22. 2 Mk.
Heft II: De Stoloorum Studis rhetorlols” seripsit, Dr. "pbin. Franciskus
Striller . . . 2... 1,20 Mk.
Heft III: De vi atque Indole” Fhythmorum auld veteres udicaverint seripsit
Dr. phil. Georgius Amsel . . 2.2.4 Mk

Heft IV: Verrianische Forschungen. Von Dr. "phil, R. Reitzenstein. 2,40 Mk.

Zweiter Band

Heft I: De Minneil Felieis Octavio et Tertulliani apologetico scripsit Dr. phil.
Fridericus Wilhelm . .. 2.222000. . 1.80 Mk.
Heft II: Zu den Paroemiographen. Von Dr. Leopold Cohn , 1,80 Mk.
Heft III: De Senecae philosophi librorum recensione et emendatione
scripsit Otto Rossbach. Insunt Senecae fragmenta Palatina

edita a Guilelmo Studemund . . . 4,20 Mk.
Heft IV: De Q. Asconii Pediani fontibus ao Ade er Dr. phil. Carolus
Liehtenfeldt .. . . 2... 180 Mk.
Dritter Band
Heft I: De pontificum Romanorum inde ab Augusto usque ad Aurellanum
condicione publica scripsit Paulus Habel . . e x, 2. Mk.
Heft IT: Die Quellen von Ciceros Schrift de deorum natura. Von Leopold
Reinhardt . . . 160. Mk

Heft III: Arriani zwv wer’ unkzanrdgor lbri sep en
Ricardus Reitzenstein . f

Heft IV: De Hygini memoria schollis in Cioeronie Aratalı
seripsit Dr. phil. Georgius Kauffmann . , 0.

Heft V: Die Darstellung der Unterwelt auf unteritali
Dr. August Winkler

Heft I: De @dei«s notione et usu in iure
Goldstaub .

Heft II: De Martiale verborum no
Stephani e

Heft III: Supplementa ad Prooli co
libros nuper vulgatos edidit

Heft IV: Philonis Alexandrini libellus‘

Cohn *-

BRESLAUER
PHILOLOGISCHE: ABHANDLUNGEN

HERAUSGEGEBEN

VON

RICHARD FÖRSTER

PROFESSOR DER CLASSISCHEN ALTERTUMSWISSENSCHAFT AN DER
UNIVERSITAT BRESLAU

NEUNTER BAND
ZWEITES HEFT

DE VOCUM GRAECARUM APUD POETAS
LATINOS DACTYLICOS AB ENNI USQUR AD
OVIDI TEMPORA USU |

SCRIPSIT

LUDOVICUS SNIEHOTTA

BB — m. -

BRESLAU
VERLAG VON M. & H. MARCUS
1903

DE VOCUM GRAECARUM

APUD POETAS LATINOS
DACTYLICOS AB ENNI USQUE AD
OVIDI TEMPORA USU

SCRIPSIT

LUDOVICUS SNIEHOTTA

VRATISLAVIAE
VERLAG VON M. & H. MARCUS
1903

& lassı <a

EDUARDO NORDEN
S.

Conspectus eorum quae hoc libello
continentur.

Prooemium

Pars prior.

Caput I. De nominum Graecorum quae apud poetas Latinos inveniuntar,
numero.

8 1. De nominativi et vocativi formis .
.8 2. De genetivi dativi ablativi formis _.
8 3. De accusativi formis .

$ 4. De nominibus incertis .

pag.

Caput IF. Quibus causis poetae Romani ut terminationes Graecas ser-

varent, commoti sint.

De nominibus quae ori Latino nullo modo adaptari poterant .
De y vocali in terminatione posita; de certis quibusdam elocutio-
nibus; de nominibus geographicis |

De terminationibns Graecis metri necessitate servatis

De Graecis exemplis imitando ad verbum expressis

fer Zn

3
8
8 7
58

Pars altera.
Caput III. De historia rationis singulorum poetarum.
8 9. De poetis vetustioribus
$ 10. De Cicerone
$ 11. De neotericis

8 12. De poetis a Vergilio usque ad Ovidium
De ratione poetarum universa tabulis illustrata

Addenda et Corrigenda.

— en

Pag. 4, 31. Kellero suasore Doctlis legendum existimo, praesertim cum
Dolichos forma quamquam locum non significat, terminationem
Graecam servatura esset.

— 18,23. Terminationem Graecam -«ı ideo non attuli, quod plane respondet
Latinae -ae.

— 20, 3. sSemeles legi, quamquam minor pars codicam hanc formam tuetur,
Cum OÖ. Kellero qui has adnotavit lectiones:

semele ıy (s codd. Cr.), semel ea B, semeles y et Semelae scripsit,
facere non possum. idem vir doctus quae in Epilegomenis ad hune
versum attulit, mihi non persuaserunt Horatium in carminibus Graecam
formam non adhibuisse. Cf. quae de genetivis Propertianis dixi
pag. 20, de ratione Horatiana pag. 54.

— 29, 2. lege “angulus orbum pro “angulus orbem'.

— 38, 1. Quod O. Keller Achtllem cum Antiphaten comparat et de forma
Antiphaten in Epileg. ad art. poet. 145 haec dicit: ‘Ziier also sicher
-en, während v. 120 Achillem mit latinisierter Endung als ein alltäglich
genannter Recke der Vorzeit, id improbo. nam Achillen omnino dietum
non esse a poeta Graecae linguae perito negue cum Antiphaten forma
comparari posse contendo.

Nonnullis iam disputationibus verba facta esse de Grae-
carım vocum apud Romanos usu quamquam haud ignoro, tamen
adhuc nemo ea qua oportuit diligentia temporum habita ratione
quaesivit, quibusnam causis poetae, ut terminationibus et Graecis
uterentur et Latinis, commoti sint. quod ut probem, de illis
cömmentationibus quae quidem mihi innotuerunt, pauca praefabor.

Atque primo quidem loco Koenii appellandus est libellus
„Über die Sprache der römischen Evpiker“, Münster 1840. qui
quod de nominibus Graecis copiosius non egit, haud mirum est,
cum haec partem tantum sermonis quo usi sunt heroici car-
minis poetae, efficiant. sed ne materiam quidem plenam collegit,
quo factum est, ut nonnulla contendat quae a vero abhorrent.

Neque plus proficimus opere illo quod O. Weise de vocibus
Graecis in sermone Latino inventis scripsit!). nam omnia qui-
dem nomina appellativa e Graeca lingua deprompta mira dili-
gentia collegit, sed et de nominibus propriis perpauca dixit
neque causas attulit, quibus adducti sint poetae, ut Graecas
terminationes hic illic ponerent. atque idem valet de libro
Neuii „Formenlehre der lateinischen Sprache“ (Stuttgart 1866 —
Erster Teil), qui summa diligentia formas Graecas collegit, et
de Tensauro italograeco Saalfeldii?). praeter hos nonnulli viri
docti occasione oblata de hac vel illa causa terminationis
Graecae adhibitae verba fecerunt, sed ita ut haud semel er-

1) „Die griechischen Wörter im Latein“ von Dr. O. Weise. Gekrönte
Preisschrift der Fürstlich Jablonowskischen Gesellschaft. Leipzig 1882. (tom.
23) p. 56 sqgq.

?) Dr. @. A. Saalfeld: Tensaurus italograecus. Wien 1884.

Sniehotta, De vocum Graec. usu. 1

2

rarent, velut Wagner!), Forbiger ?), Ribbeckius®), H. Iordanus ‘),
Birtius®), Keller), de quorum opinionibus amplius disputare
hoc loco supersedeo.

Sequitur ut de via quam in ratione poetarum disserenda
ini, nonnulla addam. primum quidem, ne materia obruerer,
eorum tantum poetarum qui heroo usi sunt versu, opera trac-
tavi, ac ne eorum quidem omnium, sed eorum tantum qui
inde a sexto urbis saeculo usque ad octavi finem fuerunt.
non tamen scaenicos Iyricosque neglegendos esse putavi, cum
hic illice eorum ratione cognita rectius de heroicorum poetarum
genere dicendi nominumque Graecorum ratione disputari posse
intellegerem. itaque et Enni Lucili Varronis Ciceronis reliquias
et Lucreti Catulli Vergili Horati Tibulli (Lygdami Sulpiciae)
Properti Ovidi opera perscrutatus Plautinas Terentianasque
fabulas adhibuil. viam autem disserendi hanc ingressus sum,
ut primum agerem de ipsa materia, qualis exstaret apud poetas,
tum de causis quibus poetae ut Graecas adhiberent terminationes,
commoti essent, deinde ut quaererem, quomodo magis magisque
in poetarum Latinorum elocutionem flosculi illi e Graecorum
sermone deprompti intraverint.

1) Quaestiones Vergilianae. (Vergili opera variet. lect. et perpet. adnot.
illustrata a. C. G@. Heyne, Lps. 1830—41 cur. Ph. Wagner. vol. 1V.)

2) Vergili opera rec. et illustr. A. Forbiger. Lps. 1872—75.

®) Vergili opera rec. O. Ribbeck. Lps. 1859—68. vol. I. Prolegomena
eritica.

4) Kritische Beiträge zur Geschichte der lateinischen Sprache. Berol.
1879. cap. I.

5) Mus. Rhen. tom. 34 p. 1 sqq. |

°) Epilegomena zu Horae. Leipz. 1879—80.

Pars prior.

Caput 1.

De nominum 6Graecorum quae apud poetas
Romanos inveniuntur, numero.

81.

De nominativi et vocativi formis.

1. Illorum nominum quibus Latini secundae de-
clinationis terminationes in pedestri sermone dederunt,
nominativo et Graeco usi sunt poetae et Latino h. e. et
terminatione -us vel -um et -os vel -on. itaque inveni-
untur haec nomina Graecorum more declinata:

apud Lucilium: Aiticon fr. 874'), sophos fr. 121, rhetori-
coteros fr. 57. dubitari sane potest, quo iure has formas huc
rettulerim. nam fortasse Lucilius haec omnia nomina Graecis
scripsit litteris, id quod non raro codices testantur. qua de re
infra disputabo. in Ciceronis Arateis exstat: scorpios 77. 208.
430°); apud Lucretium: Tiiyos III 992°); apud Catullum:
Penios 64. 285, et Scyros 64. 35 in textum recepit Ellis codicum
secutus vestigia praebentium syros siros schyros sciros schirios
schiros thiros thiros iyros. sed cum de locis Thessaliae, unde
omnes concurrunt incolae nuptiis laeti regis, agatur, — nomi-
nantur Tempe Crannon Larissa — hoc quoque nomen ad locum
quendam spectare Thessaliae certum est. sed quoquo modo res

!) Numeris usus sum Baehrensü (F.P.R.).
2) Eiusdem editoris numeros adscripsi (P. L. M.).
3) Lachmanni editionem secutus sum.

1*

4
se habet, sive Scyros locus Thessaliae, non insulae illius nomen
est sive Cieros scribendum cum Meinekio!) atque Lachmanno,
non multum id ad quaestionem propositam refert. nam pro
certo haberi potest nomen quoddam geographicum Graecam
servasse terminationem.

Pergo ad Vergilium, qui in his nominibus Graeca ter-
minatione usus est: Zpeos II 264°), Tyros IV 679, Zacynthos
III 270, Neritos III 271, Tmaros ec. VIII 44, Epiros ge. 1.9,
Lesbos ge. 2.90, Delos ge. 3. 6, lageos ge. 2. 93, quibus locis
codices inter se consentiunt. maioris partis codiecum auctori-
tate nisus legendum esse censeo: Aegyptos VIII 705, Tenedos
II 21, Mnasyllos ec. VI 13, scorpios ge. 1. 35. de ceteris locis
quibus codices Latinam potius terminationem tueri videntur,
altero in capite pauca referam. sed placet illa quoque nomina
quae a Vergilio ori adaptata sunt Latino, afferre; nam haec
nomina cognovisse postea ex usu nobis erit. scripsit igitur
Vergilius latine:

Aeolus Acrisius Argus Aetolus Aegyptus ) Belus Caucasus
Caicus Oerberus Oentaurus Coroebus Dardanus Deiphobus Eurus
Entellus Eumelus Euryalus Helenus Helymus‘) Hyrtacus Ilus
Imbrasus Inachus Iasius Idaeus Iphitus Lagus Lycus Labyrinthus
Menelaus Misenus Minotaurus Neoptolemus Nilus Nisus Notus
Orsilochus Ornytus Parthus Pandarus Palinurus Polyphemus
Polydorus Pyrrhus Priamus Phoebus Sthenelus Troilus Thessan-
drus Teucerus Tartarus Zephyrus — Bacchus Eridanus Gyllarus
Hermus Hesperus Ismarus Linus Medus Maenalus Pontus et
omnia nomina appellativa (uno quidem excepto: lageos).

Horatius his locis usus est Graecis terminationibus: Zlios
c. IV 9. 18, Iolcos epod. V 21, Ohivos ep. I 11. 1.21, Lesbos
ep. I11.ı, Samos ep. I 11.2,21, Rhodos ep. I 11.16.21, Dolichos
ep. I 18.19.

1) Vindic. Strabon. 151.

2) Ubicunque operis nomen non adscripsi, Aeneidis libri citantur.

8) 1] 340 par Graeco nomini Alnvros, si cod, P sequimur. ceteri codd.
praebent Zpytus, quod nomen apud Graecos non invenitur. itaque cum
codice P Aepytus lego. cf. pag.6 n. 2.

4) Sic codd. sed cum graece "EAvuos tantum inveniatur, fortasse hoc
quoque loco Graecos secuti Zlymus scribemus.

5

Haec nomina Latina terminatione finiuntur: (carm.) Bacchus
Oerberus Oodrus Colchus Daedalus Deiphobus Enceladus Eurus
Lycus Medus Nilus Notus Oceanus Pegasus Parthus Priamus
Palinurus Phoebus Rhoetus Sisyphus Sthenelus Tithonus Thynus,
(epod. sat. ep.) Tantalus Philodemus Sisyphus Chrysippus Cra-
tinus Heliodorus Aristippus Priamus Demetrius Mimnermus Tele-
machus Philippus Orcus Lebedus Alcaeus Aeschylus Aesopus
Ohoerilus Callimachus Homerus Democritus Hebrus Corinthus
Eutrapelus Telephus Colchus Cadmus Silenus Democritus Aristar-
chus Eurus Centaurus Pactolus.

Tibullus quattuor locis os terminationem adhibuit: Tyros
I 7.20, II 3. 58, IV 2. ı6, Delos II 3. 27. us terminatione fini-
untur: Priapus Bacchus Cerberus Tantalus Eurus Marathus
Notus Taurus Nilus. in panegyrico Messallae haec exstant
nomina: Pylos (48) Phoebus Bacchus Icarus Nilus Oceanus.

In Lygdami quae dicuntur elegiis inveniuntur: Lygdamus
Phoebus Bacchus, apud Propertium: Zyros III 13.7, Oricos
I 8.20, Isihmos III 21.22, 22.2, Pelion IL 1.20, Ikon (vocat.)
II 1. 31 et Tityrus Oerberus Notus Parthus Aegyptus Phoebus
Bacchus Homerus Caucasus Alcinous Ascanius Callimachus Mysus
Oroesus Parnasus Amphiaraus Misenus Dindymus Aeacus.

Omnes qui aetate praecesserunt poetas in Graeca termi-
natione adhibenda superat Ovidius, ad cuius rationem cognos-
cendam sufficiet respexisse metamorphoses. terminationem
Graecam servavit his locis: Claros Tenedos I 516, Sperchios
I 579, Amphrysos 1 580, Haemos II 219, Peneos II 243,
Ismenos II 244, VI 224, Maeandros II 246, VIII 162, Pandrosos
II 559, Aglauros IL 560. 7851), Harpalos’ III 222, Labros III
224, Cephisos III 343, Delos VI 191. 333, VIII 221, Naxos

III 640, Rhodos 1V 204, Pylos VI 418, Pieros V 302, Caystros
1386, Orchomenos VI 416, Oliaros VII 469, Tenos VII 469,
Andros VII 469, XIII 661. 649, Gyaros VII 470, Peparethos
VII 470, Samos Paros VIII 221, Meleagros VIII 299. 385. 515.
Epiros VIII 283, XIII 720, Amphissos IX 356, Phantasos XI
642, Aesacos XI 791, Areos XII 310, Lemnos XIII 46. 313,
Mermeros XII 305, Buthrotos XIII 721, Peloros XIII 727,

1) Sed II 739/49 Aglaurus.

8
Menoete Polite, apıd Horatium ZLuertiade (sat. II 5. 69) Atride
(ep. I 7.43), apud Propertium Oiliade (IV 1. 117), in Ovidi
metamorphoseon libris Philoctee Aeacide Alcide Boote Philoctete
Amyclaide Achaemenide.

Sed mutuantur nomina quae in -es finiunt, terminationem
ab illis quae in -as desinunt, ut Vergilius in Aeneide ubique
dieit: Anchisa, Horatius: Atridä (sat. II 3, 187), Ovidius:
Aeacida (VII 798) Cecropida (VIII 551).

3. Nomina generis feminini quae primam sequuntur
declinationem Latinam, plerumque Graecas termina-
tiones servant. neque mirum est -a terminationem servari,
quae Latinos offendere non potuit. sed nomina quae Graeci
in -7 terminant, hic illic a poetis ori Latino adaptata invenimus,
quamquam pleraque eorum, ut infra exponam, metri necessitate
a mutatione tuta erant. — Lucilius dixit Zisiphone frg. 134"),
Phryne frg. 220.

Lucretius horum nominum nullo usus est casu nisi voca-
tivo Calliope, Cicero ubique terminationem Graecam retinuit,
Catullus et Nereine Acme Aganippe Cybebe (Cybele) Hebe dixit
et Artadna (64. 54.253) Creta (64. 174).

Poetae hanc consuetudinem Graecos adhibendi nominativos
libenter amplexi sunt. itaque ea tantum nomina afferam, quae
praeter consuetudinem in -a desinunt. apud Vergilium loco
terminationis Graecae -e exstat -a in Europa 1 385, Creta III
104, Aetna III 554 sqq., Thraca XI 305, Prochyta IX 715.
Horatius in carminibus ubique Graecam terminationem adhibuit,
in epodis saturis epistulis inveniuntur Penelope Agaue Ithace
Mytilene Procne Phryne, sed Thraca Aetna. Tibullus Oea
dixit, Propertius Eriphyla Semela Ariadna. Ovidius uno
loco ratione quam centum viginti circiter locis tenuit, mutata
non Aefne — ut II 212, XIII 877, XV 340 — sed Aeina
dixit V 352. |

4. His nominibus quibus Romani aut primae aut alterius
declinationis terminationes dederunt, subiungam ea quae tertiam

!) Mea sententia nominativus est, cui perbene appositum est "sanctissima
Erinys Eumenidum. nam certe Tisiphone est; sanctissima Eumenidum.
itaque Baehrensii coniecturam ‘Tesiphonae probare non possum.

9

declinationem sequuntur. quorum permagnus est numerus, cum
inter tertiam declinationem Romanorum et illas quas nondum
contemplati sumus Graecas plus similitudinis sit, quam inter
quartam vel quintam Latinam et eas quas dixi Graecas. termina-
tiones -is, -as (vel -s), -ax, -ix, -yx, -an (-n), -ör tutae erant ab
omni mutatione. ut nonnulla exempla afferam, inveniuntur apud
Luceretinm Pan dorcas Charybdis, apud Ciceronem Arcto-
phylax Pallas Titan, apud Catullum Phryx Thetis onyx Charyb-
dis et cetera, apud Vergilium Paris Charybdis Thybris Iris
Pristis Thetis Cisseis Opis Amaryllis Alexis Adonis Hector
Antenor Arcas Pallas Pleas Dymas Calchas Abas Pallas
(heros) Titan Acarnan Phoenix Eryx Styx Acragas!) Atlas?)
multa alia.

5. Transeo ad genus nominum, de quo, cum recte nondum
indicatum sit, copiosius agendum erit. omnia enim nomina
quae in Graeca lingua in -evg desinunt, diptliongi pronuntiationem
apud poetas ita servant, ut -eus pro una sit syllaba.

!) Ribbeckius III 703 parum recte mihi scripsisse videtur Acragans,
cum codices praebeant AGRAGANS M ACRAGAS RV AGRAGAS P.
cf. adn. 2.

?, Sic enim scribendum esse existimo: Aen. I 741, VI 796, VIII 1386.
140. 141. omnes codices Atlans tradunt et uno tantum versiculo IV 481
Atlas traditur codice F. sed iam Servius Atlans nullo modo in Vergili
libris teneri posse sensit, qui ad hunc versum haec adnotavit: “Atlas: nullum
nomen Graecum ns terminatur. cum Vergilius ubique Graeca nomina
servare studeret neque terminationes eis daret Latinas maxime alienas a
Graecis, ego quidem poetam illum Graecae linguae peritissimum nusquam
Atlans dixisse puto sed ubique Atlas. neque hac de sententia decedo, post-
quam Linguae Latinae Thesaurum inspexi, praesertim cum non omnia exempla
quae hoc in opere afferuntur, satis idonea videantur, quibus Atlans iam aevo
‘ Augusteo saepius dictum esse probetur. nam ut exemplum afferam, in
Germanici Arateis (264 Baehrens) Atlas forma melius tradita est quam
Atlans vel Athlans (adhlans A, athlans E, alas BP, athlas CS). In Ovidi
codicibus saepius Atlas formam exstare quam .Atlans e Thesauro non satis
apparet. quod post aevum Augusteum Atlans forma videtur saepius esse
adhibita, nihil ad usum Vergilianum facit (conferantur enim quae de forma
terminationis -ns pro -s positae Lindsay dixit in libro de lingua Latina
scripto — versionis Germanicae pag. 880 — et Buecheler ‘Grundriss der
lateinischen Deklination pag. 5). Servii quidem testimonium pluris aestimo
quam codices tot locis discrepantes.

10

Qua de sententia notum est nos deducere conatum esse
Birtium!), sed ut mihi quidem non persuaserit. cum ille non
omnem materiam collegisse videatur, exempla afferam, quibus -eus
terminationem omnibus locis a poetis servatam esse demonstretur.

Ac primum quidem nomina de quibus agitur, in Ciceronis
Arateis inveniuntur haec: Perseus 21. 256. 465, Cepheus 82. 415.
417. 437. 461. ultimum versus pedem explet Perseus vel Cepheus
in versibus 21. 465. 437. 461, syllaba -eus in arsi posita est
vv. 256. 415. 417. neque hic neque illic -eus duabus syllabis
pronuntiare licet. semel -eus in thesi positum est, sed ut unam
syllabam efficiat v. 82:

“extrema prope nocte ei Cepheus conditor alte’.

Catullus eodem modo et per -eus syllabam versum heroi-
cum clausit: T’heseus 64. 73.115.267, Aegeus 64. 213, Prometheus
64. 294, et -eus in arsi locavit: Peleus 64. 19, Theseus 64. 81.
103. 200. 247. neque in versu phalaecio aliam rationem init:

c. 55. 25: ‘Non Ladas ego pinnipesve Perseus’.

Vergilius -eus terminatione in arsi posita usus est mono-
syllaba duabus brevibus syllabis sequentibus: Mnestheus XII
443. 459, V 116. 117. 194, Ilioneus I 521, Theseus VI 618,
Nereus Il 419, Phegeus V 263, XII 371. sequuntur duae
syllabae longae: Proteus ge. 4. 388. 422. 528. 429, Ripheus II
339. 426. 394, Briareus VI 287, Tydeus VI 479, Chloreus XI
768, Mnesitheus V 493/94, XI 171. 779, XII 127. 384. 549,
Ilioneus VII 212, I 559, IX 569, Idomeneus III 401, Rhoeteus
X 402, Mnestheus V 189. 210. 507, IX 306. 812, X 142, V
218, IX 781, Caeneus IX 573, Nereus ge. 4. 392.

-eus thesin ultimi pedis explet: Pentheus IV 469, Cisseus
V 537, Caeneus VI 448, Typhoeus VIII 298, Caphereus XI 260,
Aconteus XI 612. 615, Orpheus VI 119, ec. IV 55, ec. VIII 55,
Enipeus ge. 4. 368. medio in versu -eus syllabam bis in thesi
Vergilius collocavit: ante consonantem sequentem XII 443:

“Anteusque Mnestheusque ruunt omnisque relictis
turba fluit castris’,
vocali sequente ecl. VIII 56:
“Orpheus in silvis inter delphinas Arion’.

1) Mus. Rhenan. vol. XXXIV p. 27 süqg.

11

Hoc uno loco e quinquaginta quinque per metrum quidem
liceret -eus in duas dirimere syllabas, sed ne hoc quidem
eiusmodi pronuntiatio poetae placuit.

Mensura spondiaca in primo pede nullam offensionem habet
comparanti ec. VIII 83 °Daphnis me malus urit’, ibid. 98
“Moerim saepe animas’, ibid. 26 “Mopso Nysa datur’ et permulta
exempla, in quibus primi quattuor pedes spondei sunt: I 39.
52.63, II 54, III 10, IV 28. 30, V 7.20. 24. 53. 63. 75. 84,
VI 29. 45. 47.51. quin etiam forma huius ipsius versus:

“Orpheus in silvis inter delphinas Arion’
redit plane in ec. X 52:
“Certum est in silvis inter spelaea ferarum’.

Sed gravissimum argumentum ‚quo Vergilium Orpheus
dıovAlaßws pronuntiasse probari putem, hoc est. versus antecedens

“certent et cycenis ululae, sit Tityrus Orpheus’
finitur voce Orpheus dıovilaßwg pronuntiata. in tali autem
repetitionis figura nunquam a Vergilio pronuntiatio mutata est,
quia vis huius figurae valde imminueretur.
cf. ec. X 72/73: “Pierides: vos haec facietis maxima Gallo
Gallo cuius amor tantum mihi ceresci in horas’.
ec. VI 20/21: ‘addit se socium timidisque supervenit Aegle
Aegle naiadum pulcherrima . . .'
ec. IX 27/28: “Vare, tuwum nomen superet modo Mantua nobis
Mantua, vae miserae, nimium vicina Oremonae’.

Neque solum ab iis poetis qui heroicis versibus usi sunt,
sed etiam ab eis quos, cum alia versuum genera adhibuerint,
metri necessitas cogere non potuit, -eus ubique pro monosyllabo
habitum est. Horatius in hexametris -eus in arsi posuit in
art. poet. 96: Peleus, c. IV 7. 27: Theseus. versum heroicum
claudunt: Proteus sat. II 3. 71, Zynceus ep. I 1.28, Atreus
a. poet. 186, Orpheus ibid. 392.

Eandem viam ingressus est in ceteris carminibus, e quibus
omnia quae inveniuntur nomina affero: Prometheus c. I 16. 13,
II 13. 37, epod. XVII 67, Proteus c. 12.7, Nereus I 15.5,
Thyoneus 1 17.23, Typhoeus III 4.53, Patareus III 4.64, Eni-
peus IIl 7.23, Niseus III 20. 15, Idomeneus IV 9. 20.

Tibullus nominativum eiusmodi nominum vitavit, Pro-
pertius in quinque tantum versibus admisit et bis syllabam

12

finalem in arsi collocavit: Peleus II 9. 15, Nereus IV 6. 25,
semel in fine versus: Theseus II 24. 43, bis in thesi vocali
sequente:

II 1 37: “Theseus infernis, superis testatur Achilles’

II 34 25: “Lynceus ipse meus seros insanit amores’.

Quamquam his locis Theseus et Lynceus nomina tribus
syllabis metro incolumi constare possent, tamen ea disyllaba esse
persuasum habeo. ceteri enim loci aliorumque poetarum con-
suetudo obstant, quominus hoc loco terminationem -eus duabus
syllabis pronuntiatum esse putemus. ac Propertio quidem
Theseus disyllabum fuisse apertum fit carmine II 24.b a3:

| “Parvo dilexit spatio Minoida Theseus’,

neque is voce spondiaca primum pedem explere dubitavit?).

Permagnus numerus est eiusmodi nominum in libris Ovidi,
in quibus versus in -eus excurrunt his locis: Astreus V 144,
Aconteus V 201, Aireus XV 855, Aegeus VII 454, Coroneus
II 569, Oueneus VIII 305, XII 476. 514, Caphareus XIV 481,
Cepheus V 12, Enipeus 1579, VI 116, Epopeus III 619, Erec-
theus VI 677. 701, VII 697, Hypseus V 98, Imbreus XII 310,
Latreus XII 463, Nycteus XIV 504, Orpheus X 50. 64. 79,
XI 66. 92, Perseus V 34. 56, Phineus V 36, Phyleus VIII 308,
Pyreneus V 274. 287, Peleus XI 217. 244. 266. 350, XII 366,
Pittheus VIII 622, Proteus XIII 918, Typhoeus V 353, Thyoneus
IV 13, Theseus VIII 303, XII 227, Tereus VI 455. 473. -eus
in arsi collocatum est his locis: Aegeus VII 402. 420, Aphareus
XII 341, Caeneus XII 179. 459. 490, Cepheus IV 738, V 44,
. Capaneus IX 404, Dorceus III 210, Eleleus IV 15, Eurystheus
IX 203. 274, Gryneus XII 260. 268, Hyleus VIII 312, Halcyo-
neus V 135, Idomeneus XIII 358, Ilioneus VI 261, Melaneus
III 221, XII 306, Molpeus V 163, Megareus X 605, Morpheus
XI 671, Macareus XII 452, XIV 159. 441, Menaleus V 128,
Nereus I 187, XI 361, XII 24, XIII 742, Nyseus IV 13,
Nileus V 187, Oeneus VIII 486, Proreus III 634, Pentheus II
514. 532. 577. 692, Perseus IV 639. 697. 699. 730, V 16. 80.
167. 175. 178. 248, Phineus V 8. 89. 157. 231, Peleus VII 477,
VIII 380, XI .238. 260. 398, XII 193. 388, XIII 151. 155,

») Of. IT15. 1.27. 18.18. 19. 25, II 26. ı.

13

Panopeus VIII 312, Proteus XI 221. 255, Theseus VII 404.
421, VIII 547. 566, XII 359, XV 856, Tereus VI 424. 433.
478. 650. 682.

Duobus locis -eus in thesi positum unam syllabam efficere
per consonantem insequentem apertum fit:

VII 3: “Phineus visus erat iwuvenesque Aquilone creati’
XI 290: “Peleusque comitesque rogant quibus ille profatur'.

Itaque etiam tertio loco quo ante vocalem est:

XIII 683/84: “Miserat hanc illi Therses, fabricaverat Alcon’
“Hyleus et longo caelaverat argumento’,
-eus monosyllabum fuisse statuemus.

Birtius sane quamquam plerumque poetas -eus pro Mono-
syllabo habuisse credit, tredecim locis quibus syllaba in thesi
posita sit, id negat. cuius verba haec sunt (pag. 27):

Der Leser bemerkt, dass in all’ diesen Fällen auf den voran-
gestellien Namen hartnäckig ein Vokal folgt. Das dem Zufall
zuzuschreiben, möchte ich nicht unternehmen. Ein Konsonant
würde die dreisilbige Aussprache unmöglich gemacht haben. Das
heisst mit anderen Worten: wenn die Dichter in ihren Versen in
Übereinstimmung mit Palaemon die erste Silbe in den metrischen
Hochton stellten, so wagten sie nicht die lateinische dreisilbige
Aussprache zu inhibieren.

Sed haec ratiocinatio cadit, quia. Birtius locos illos Vergili
(II 443) et Ovidi (Met. XI 290) qui ipsius opinioni obstant,
praetermisit. tertium locum (Met. VII 3) emendare conatur,
ut Phineus vocabulum tres syllabas efficiat, eodemque modo
quartum illum Ciceronis Arat. 82. atque e numero quattuor
locorum quibus poetas quorum equidem rationem habuerim,
-eus diduxisse duas in syllabas probetur, locum Vergilianum
ec. VIII 56 eximendum esse supra (p. 10 sq.) vidimus. restant
igitur versus illi Propertiani (II 1. 37, II 34. 25) et Ovidi XII.
684, quibus poetas a ceterorum consuetudine discessisse putare
iam non licet.

Nune summam faciamus omnium locorum:

14

-eus syllaba | eus- syllaba | eus- syllaba | ews- syllaba
Exstat apud | in fine versus in thesi in arsi |in carmini-

heroi posita posita posita bus 1yricis Jocorum
Ciceronem 4 locis 1 locis 3 locis _ 8
(ante ConS.) '
Catullum 5 „ _ 5 „ 1 11
Vergilium 1 , lan voor) 2 , — 65
Horatium 4 „ _ 2 „ 11 17
Propertium | 1 „ 2 (ante voc.) 2 „ _ 5
Orvidium a, Kramer | 7, _ 124
Summa | 69 | 4 (ante vo) | 131 I. | 20

4 (ante cons.)

Ducentis sedecim locis -ews nullo alio modo pronuntiari
potest nisi una syllaba: num igitur tribus quattuorve locis -ews
in duas syllabas distrahi putabimus? num in ultimum versus
pedem “superfluam’ illam quamı Birtius ait (p. 30) syllabam sese
quasi abdidisse arbitrabimur? ego quidem non adducor, ut
hanc in sententiam eam. neque probare possum rationem qua
Birtius ad suam opinionem confirmandam usus est. nam inter
tredecim illos quos supra commemoravi locos Vergilianum
et Ovidianum, qui ipsi obstabant, enumerare omisit, postea
autem se illos non ignorare indicat!). nescire me fateor, quo-
nam modo poetae qui post Ovidium fuerunt, his quidem nomini-
bus usi sint, sed hoc pro certo habeo poetas quorum rationem
novi, minime a Graeca pronuntiatione nominum quae in -eus
desinunt, discessisse.. neque grammaticorum testimonia quibus
Birtius se adiuvari putat, multum valent. nam poetas volgari
praetermissa propriam ingressos esse viam constat. omnes
autem. viros doctos adeo litteris Graecis fuisse imbutos, ut
paene inviti graece loquerentur, ex epistula illa Ciceronis
apparet (ad Att. VIL 3), qua vir ille eruditissimus sese excusat,
quod Piraeea dixerit pro Piraeum. poetas autem metri necessi-
tate coactos Orpheus dıoviAldßws dixisse nego. quanam metri
necessitate Horatius in carminibus -eus Graecorum more

)) L.c, p.31.

15

enuntiare coactus est? nullam equidem invenio. denique Bir-
tium sequi non possum, cam dicit (p. 15):

„Eine Bestätigung für dreisilbiges Orpheus bieten zunächst
die Vergilhandschriften, die so häufig Mnaestaeus statt Mnesteus,
Orphaeus statt Orpheus aufweisen“.

“Orphaeus’ et “Mnestaeus’ nullo in codice, quantum scio,
inveniuntur. e numero quinquaginta quinque locorum Vergili-
anorum quibus nomina in -eus excurrentia tradita sunt, codices
erraverunt: II 339 Riphaeus P — Ripheus M, II 394 RIPHAEVS
M — Ripheus P, II 426 -aeus P -eus M, III 401 Idomenaeus
M — Idomeneus P, V 537 CISSAEVS P — CISSAÄEVM. ge.
4.528 PROTAEVS M PROTINVS R errores sunt scribarum
nullius momenti.

In ultimo hexametri pede Latinam pronuntiationem eius-
modi comprobans Birtius his quidem verbis usus est (p. 30):

pn... auch hier ist die lateinische und nicht die griechische
Aussprache geübt worden ... . der Dichter schiebt es vielmehr dem
Leser zu, ob er sich ein metrisches Superfluum gefallen lassen
‚will oder aber seine Zunge an griechischer Aussprache üben. Wer
Lust hatte, konnte immerhin das letztere üben; man tat es
gewiss nicht“.

Sed si in hac quoque re grammaticos secutus esset, aliter
indicare debuit. Marius enim Victorinus, cuius testimonio
Birtius identidem nisus est, de pronuntiatione talium nominum
quae in ultimo hexametri pede collocata sunt, Vergilianum
illud citans V 352 sic disserit!):

“... villis omerosum alque unguibus aureis’ „aureis“ enim
pronuntiandum est. in scandendo autem „reis“ syllaba non diwiditur,
sed „e“ kittera in unitatem cum „i“ deducta per dipthongon Grraeco
more et ratione scripta enuntiatur“.

Restat ut vocativi per -e« terminati mentionem faciam.
qui cum a poetis nullo loco excepto Graecorum modo formatus
sit, per diptbongum finitur, cuius pronuntiatio in dubium vocari
non potest.

6. Terminationes Graecae nominativi —ovs, -wg,
-0 adeo non mutatae sunt, ut -us, -os, o ubique pro-
ductae exstent vocales. inveniuntur haec nomina:

1) G.L. VI 68,

16

apud Lucilium: rhinoceros fr. 83; in Lucreti libris: mek-
chrus IV 1160; in Ciceronis Arateis: Celaeno 35, Argo 126.
134. 396. 466; apud Catullum heros 64. 343; in libris Vergili
Panthus II 318/9, Amathus X 51, Melampus X 320, Selinus
III 705, Allecto Celaeno Doto Erato (voc.) Io Pyrgo Spio Theano
Argo Dido, Tros Androgeos Minos Athos heros Demoleos'); apud
Horatium: Sappho c. 1 19.28, heros a. poet. 114. 227, Ino ibid.
123, lo ibid. 124. in elegiis Tibulli nomen talis generis semel
occurrit Il 5.68 Phyto; in panegyrico Messallae: Melampus
120; apud Propertium Melampus IL 4. 7, Minos III 19. 27,
Tros Il 34.7, heros I 19.7, Callisto IL 28.23, Calypso I 15.9,
II 21.13, Ino II 28.23, Io II 30.29, II 33.7, Tyro II 28. 51;
denique Ovidi libri haec praebent exempla: Agriodus III 224,
Melampus IIL 206/08, Minos VII 456 sqq., Athos II 217, heros
(duodetriginta locis), Chariclo II 636, Ino III 353, IV 431.
628, Echo III 358/9 sqq., Melantho VI 120, Mantho VI 157,
Aello III 219, XIII 710, Argo XV 337.

7. Perraro nominativus nominum quorum terminatio -ys
est, invenitur. Lucilium de Tisiphona dixisse sanctissima
Erinys iam p. 8 vidimus. Catullus bis usus est nomine
Tethys (64. 29. 88.5), Vergilius Tethys ge. 1.31, Tiphys ec.
IV 34. desunt illi nominativi in Horati Tibulli Properti
carminibus. Ovidius Graecam terminationem servavit in
Erinys I 241, IV 490, XI 14, Tethys II 69, II 156, XI 784,
Othrys II 221, VII 225, XII 513, Dicys III 615, XII 334.
337, Libys III 617. 676, V 328. 75, Iiys VI 437. 620, sed uni
ex infernis iudiecibus nomen dedit aeque ac Vergilius (VI 566)
non Rhadamanthys sed Radamanthus (IX 436), cuius nominis
accusativum ab eo per -ox terminatum esse (IX 440) plerique
editores recte arbitrantur.

Nomina neutrius generis, quae graece in- -og
desinunt, nunquam a poetis heroi carminis mutata
sunt uno excepto: pelagus. nam huic terminationi par
nihil inveniebatur in lingua Latina. itaque Ennius ipse hanc
formam Graecam tolerare maluit quam falsa usus analogia

ı) Omnes numeros adscribere longum erat. nominis Demoleos V. 265
nominativum Graeci AnuoA&o» tantum cognosse videntur.

17

e melos fr. A. 299 melus facere. post Ennium haec tantum
nomina occurrunt: apud Vergilium Chaos VI 265, apud
Horatium melos c. III 4. 2, epos sat. I 10. 43.

8. Quamquam a grammaticis discimus nominum quae
Graeci per —wv terminant, -n litteram ultimam subtractam esse,
ita ut -o terminatio fieret Latina, poetae hac quoque in re
a ratione grammaticorum orationisque solutae discesserunt. nam
paucis nominibus exceptis Graecam terminationem -0on — o vocali
producta — servabant. Apollo deus Romanis adeo non Graecus
visus est, ut ne poetae quidem usquam Apollon dicerent, sed
ubique Apollo. Lucilius et latine dixit Macedo (fr. 204) et
graece Icadion (fr. 824)'). in libris Lucretianis nominativus
horum nominum non exstat, Cicero semper graece dixit
Orion et Procyon, item Catullus Chiron Conon Oarion. : Ver-
gilius nomina Graeca a nominibus similibus Italorum ita
seiunxit, ut illis daret terminationem -on, his -o. excepit autem
unum nomen Etruscum: Tarchon, quo novies usus est Grae-
corum more terminans -on, semel (VIII 603) latine: Tarcho.
qua de forma nominativi Servius (ad Aen. X 153) haec ex-
ponit: "hoc nomen ubique graece posuit :escepto uno in loco, ut
"haut procul hinc Tarcho et Tyrrhen? (VIII 603), quod metri
causa fecit.

Graecorum nomina haec inveniuntur:

Acmon Aegaeon Acron Automedon Aethon Amason Cithaeron
Charon Cydon Eurytion Haemon Idmon Laocoon Lycaon Machaon
Orion Pygmalion Phlegethon Palaemon Patron Pluton Pyracmon
Sarpedon Sinon Telon Thaemon Triton Ucalegon. Itali vel alius
generis sunt Zispo Rapo Umbro Mago.

Horatius latine dixit Laco et Macedo, Graecam termi-
nationem his in nominibus servavit: Amphion Anacreon Ixion
Laomedon Lacedaemon Orion Phaethon Procyon Polemon Porphy-
rion Alcon Colophon.

In Tibulli Properti Ovidi libris cum nullum huiusmodi
nomen mutatum sit, singula enumerare supersedeo.

9. Multa nomina Graeca Graecisque cum terminationibus

1) Coniecturam a Baehrensio factam in fr. 204 ‘Andro omitto, quia
de terminatione certi nihil scire possumus.

%

Sniehottsa, De vocum Graec. usu. 2

18

adhibita in nominativo casu disserendo cognovimus, quorum
maxima pars speciem a lingua Latina longe diversam praebet
velut nomina, quae in -e vel in -eus desinunt. eandem vel
maiorem diversitatem terminationum vocativi eorum quae supra
attulimus nominum ostendunt. nominum quae in -eus exeunt,
vocativum s littera subtracta more Graecorum fieri iam p. 15
diximus. Catullus Graecos imitatus in carmine 64 Peleu (26)
et Theseu (69. 133) dixit, Vergilius graece hos alloquitur
heroas: Cretheu (XII 538), Orpheu (ge. 4. 494), Proteu (ge. 4. 447),
Horatius hos: Peleu (a. p. 104), Pentheu (ep. 116.73), Agyieu
(c. IV 6.28), Bassareu (c. 118. 11).

Propertius uno loco vocativum admisit: Lynceu (TI 34.9),
saepius Ovidius, apud quem Enipeu Macareu Orpheu Perseu
Phineu Peleuw Theseu Tereu Caeneu Proteu occurrunt.

Eandem vocativi formandi rationem sequuntur nomina
quorum terminatio est -is et -us -« vocali producta. vocativi
eius generis occurrunt apud Catullum: Amasiri 4. ı3, in libris
Vergilianis: Thybri Iri Amarylli Alexi Daphni Moeri!) Panthu
II 322. 429, in carminibus Horati: Tyndari Piert Pimplei
Chlori, apud Tibullum: Os: I 7.43, in elegiis quae Lygdami
dieuntur: Minoi, apud Propertium: Icarioti Theti?) Pari, in
libris Ovidi: Theti Iphi Iri Procri Bybli Penei Salmaci Themi.

10. Terminatio nominativi pluralis apud Graecos tribus
modis fieri potuit. exitus qui sunt -oı, —n, —es omnes Romanis
poetis adhibere licuit. sed terminationes -oı et —n latine -oe
et’ -e factae perraro nobis occurrunt. Cicero “Arctoe' dicere
non veritus est (Arat. 441), id quod ceteri poetae vitaverunt?).
multo crebrior fuit apud poetas ille nominativus, cuius ter-
minatio —ss Latinae quam simillima est. poetae enim hoc
nominativo nullo loco vel nomine excepto usi sunt. ut illud
-es Graecorum nominum aut ante vocalem positum e vocali
correpta aut per positionem longum factum invenimus, ita
vocalis e in syllaba es brevis est his locis: Lucreti VI (701)

1) Hac analogia commotus ec. X 42‘ Lycor® legere malo quam ‘Lycoris',
quod codd. M et P praebent. |

2, III 7.68 cod. Lusat.: T’hetis, sine dubio perperam.

®), Ciceronis quod attuli exemplum unicum habeo, cum illud Lucilianum
‘amphitapoe' (fr. 32) fortasse melius '@upiranoı scribatur,

19

crateres, Catulli carm. 64 (15) Nereides, apud Vergilium in
Arcades VIII 51. 352, X 491, XI 93. 142. 835, XII 231. 281.
551, Cyelopes IIl 644, VIII 424, Amazones XI 660, Troades
V 613, Troes I 172, IX 168. 811, XII 231. 281. 704, Phryges
I 468, IX 599. 635, Thraces III 14, Arcades ec. VII 4. 26,
ec. X 31. 33, Atlantides ge. 1. 221, Mareotides ge. 2. 91, Libe-
thrides ec. VIII 21, Proetides ec. VII 48, grypes ec. VIII 27,
naides ec. X 10, orchades ge. 2.86. cetera nomina ante Conso-
nantem posita sunt, unum terminatione ori Latino adaptatum
est: tigres ge. 2. 151, quod nomen eodem modo latine declina-
tum videtur quo “feks’ similia. Horatius Graecorum more
metitur Corybantes c. I 16.8, Propertius e vocalem corripuit
in Erinyes II 20. 29 et Panes III 17. 34, Ovidius his in nomi-
nibus: Arcades III 210, Nyseides III 314, Ismenides III 733,
IV 31. 562, VI 159, Minyeides IV 32, Acheloides V 552, Sürenes
V 555, Pactolides VI 16, Spercheides VIL 230, Calydonides VIII
528, Stymphalides IX 187, Lelegeides IX 652, Maenades XI 22,
Troes XII 67, Phryges XII 70, Troades XIII 421. 481. 534.

Nominativum pluralem nominum neutrius generis quae in
-os desinunt, plerique poetarum vitaverunt. quod si fieri non
potuit, Graecos secuti dixerunt mele et pelage, ut Lucretius
(II 412. 505, V 35, VI 619), cete ut Vergilius (V 822), Tempe
ut Catullus (64. 35), Vergilius (ge. 4. 317, 2. 469), Horatius
(c. I 7.4, 21.9, III 1. 24), Ovidius (I 569, VII 222. 371).

8 2.
De genetivi dativi ablativi formis.

1. Illius generis genetivis quod Graeci per -ov terminant,
poetae Romani + terminationem vel -ae dederunt. itaque
Aeneae Anchisae Olympi Tityri dixerunt!). Graecorum more
flexerunt nomina quae tertiam sequuntur declinationem et ea
generis feminini nomina quae in -e desinunt. Primo loco
contemplemur genetivum cuius terminatio est -es. Catullus

!) In Lucili fr. 25 Mercerius restituit:
"IEiovins alöyxoıo.
de Enniano ‘Metioeo Fufetioeo' vide infra.

20

quinque locis eum adhibuit: COybeles (63. 12.68) Cybebes (63. 20.
35) Arsinoes (66. 54), Horatius uno tantum loco Graecos
imitatus Semeles dixit (c. I 19.2), quod etiam apuıd Lygdamum
qui dieitur (Tibulli lib. III 4.5) obvium est. in panegyrico
Messallae Circes invenimus in versu 61. codices Proper-
tiani praebent Helles Tisiphones Lampeties Penelopes Cytaines
Erinnes Danaes Cybebes. aliis locis editores -ae terminationem
posuerunt codicum testimonium secuti, quod mihi minus certum.
videtur. qui loei sunt: I 4. 5 Antiopae (Antiope omnes codd.),
I 4.6 Hermionae (hermione AFN), II 38. 21 Antigonae (Antigone
omnes codd.), II 22. 31 Andromachae (andromacae omnes codd.
praeter andromace F), II 28. 48 Persephonae (Persephone omnes
codd., -ae corr. Vm?), III 12.27 Circae (circe omnes codd.,
-cure Fm!, cyrcee Vm?). at III 12. 38 codices praebent Pene-
lope (-es Vm?), ubi metri causa forma Penelopes opus est,
eodemque modo contra metri rationem III 12. 29:

“Lampeties Ithacis veribus mugisse iuvencos’
codices tradunt: Lamphatie F Lamphatiae DV Lampethie N
neque verisimile mihi videtur Propertium in XII. elegia libri
tertii Penelopes quidem dixisse et Lampeties sed Circae neque
putare possum recte traditum esse illum versum I 4. 5:

“tu licet Antiopae formam Nycteidos et tw,
quo in versu Graeca nominis forma Antiopes ad formam Grae-
cam Nycteidos multo aptior est. itaque fortasse poetae ipsius
manum restituemus, si locis supra citatis Graecas exhibuerimus
formas.

Ovidius Latinas terminationes haec nomina invadere non
passus est, sed omnibus locis -es terminationem adhibuit:
Persephones Arachnes (ter) Boebes Hecates (bis) Procnes Hyries
Penelopes Ioles Phoebes (ter) Daphnes Herses Pleiones Panopes
Semeles (bis) Thisbes Circes (septies) Eurynomes Cyanes Eurydices
Helles Temeses Lethes Hypsipules Anazxarates.

Alienam ab Ovidio rationem Vergilius secutus nunquam
-es, semper -ae dixit: Andromachae III 487, Circae III 386,
Oyllenae VIII 139, Hesionae VIII 57, reliqui poetae iuxta
Graecas formas Latinis quoque hie illie usi sunt. in Ciceronis .
Arateis Helicae est genetivus eius de quo disserimus generis
(XXVI 2). Catullus Helenue et Uraniae latine declinavit,

21

Horatius.Circae (ep. I 2.23) Penelopae (ep. I 2.28), Tibullus
Hecatae (1. 2. 52).

2. Alterum genus genetivi cuius Graecam formam poetae
Romani aliquöties non mutaverunt, per -os terminatur. quo
genetivo. uti iam Lucilius ausus est: fr. 25 Thestiados. Luci-
lium longo secutus est intervallo Catullus, qui Locridos (66.
54) et Phasidos (64.3) dixit. in Vergili libris codices uno
loco consentiunt in Panos (VIII 344). ceteris locis testimonia
dubia vel incerta sunt: ec. II 14 Amaryllidos P, -is R, ec.
III 81 Amaryllidis R (quem locum ex antiquis codicibus solus
tradit R), ec. III 12 Daphnidis PR, -os testatur ars Probi');
Tritonidis II 226 tradit M, TRITONödis P, Tritonidos Macrobius?).

Sed quo pacto illae terminationes Graecae oriri potuerunt,
nisi a Vergilio ipso profeetae sunt? Graeca igitur terminatio
his quidem tribus locis ec. II 14, III 81, III 12 praeferenda
videtur.

Neque Horatius neque Tibullus hunc genetivum ad-
miserunt. auctor panegyrici Messallae dixit Adlantidos (77).
Propertius septendecim locis terminationem Graecam servavit
in Athamantidos (bis) Phorcidos Glaucidos?) Chloridos Briseidos
Phyliidos Iasidos Inachidos Nycteidos Phasidos Thaidos Laidos
Myos Nycteos Boebeidos baridos. Ovidius dixit graece Ina-
chidos Phoronidos Hecateidos Tritonidos*) Phorcynidos Achaidos
Titanidos Phasidos Perseidos Letoidos Pallados Asopidos Eurytidos
Thaumantidos Pallantidos Nepheleidos Ityos, sed Latinam dedit
terminationem his nominibus: Daphnidis IV 217, Thetidis XI
220, Aeolidis XI 444.

3. Supra nullum fere exstare genetivum graece flexum
nisi per -es vel -os dixi. nonnulla tamen inveniuntur nomina
in -—o vel in -ws excurrentia. genetivus nominum quorum
nominativus in -—w desinit, ter nobis occurrit: in Vergili
Aeneide (X 199): Mantus, apud Propertium (II 26. 39): Argus,

1) Instit. I 4. a0.

9) Sat. III 4. « cod. Par. I, cuius testimonio terminatio Graeca non
satis defenditur.

®) IV 3.55 sic emendavit Scaliger, sine dubio recte. de terminatione
quidem dubitari non potest.

*) Sed Tritonidis III 127.

22

in panegyrico Messallae (77) Calypsus. nominis in -wg
desinentis uno tantum loco Graeca terminatio exstat in Androgeo
apıd Vergilium VI 20 forma a Charisio servata!), qui:
“guaeritur’ inquit ‘et de Graecis, quorum genetivi diversi sunt.
taque si fuerit nominativus Androgeos, genetivus erit Androgeo,
ut apud Vergilium “in foribus letum Androgeo' (VI 20), sed apud
eundem invenimus “Androgei galeam’ (II 392).

Hoc igitur auctore priore loco (VI 20) a codicibus Androgei
praebentibus recedere possumus. sed cum Vergilius altero loco
Androgei et II 425 Penelei latine dixerit, fortasse etiam illo
loco (VI 20) formam mutasset, si ei, ut carmina accuratius
recenseret, contigisset. nominativi in Vergili libris constans
forma est Androgeos.

E ceterorum nominum multitudine hoc loco ea tantum
mentione digna habeo, quorum nominativus exit in -eus. nam
quamquam omnes poetae genetivum horum nominum eodem
modo quo grammatici praecipiunt, per -i vocalem finiunt, tamen
-i vocalis cum -e antecedente coniuncta ubique -— uno loco excepto
Horati c. II 19. 14 — per dipthongum enuntiatur. hic illic
genetivus Graecorum more per -eos terminatus exstat. genetivus
altero modo flexus invenitur in Ciceronis Arateis (52) Cephei,
in Catulli carminibus Pelei (64. 278)?), Thesei (64. 120)°), in
libris Vergilianis Idomenei XI 265, Ilone I 120, VII 249,
IX 501, Neres VIIL 383, X 764, Protei XI 262, Promethei ec.
VI 42, Terei ec. VI 78. quae nomina cum his locis ita tradita
sint, etiam I 41 codicis Romani sequemur scripturam Oklei,

)G.L. 12,

?), Lachmannus (ad Lucret. IV 602 fin.) falso hunc genetivum Pelei
cum illo veterum Romule: adaequare mihi videtur. nam nomina quae exeunt
in -eus, -e vocalem terminationis -ee iam in nominativo habent. praeterea
in nominibus quae in -eus exeunt, -eö terminatio nullo fere loco excepto
invenitur, in nominibus quae in -us desinunt, perraro.

8) Erecthei 64. ag9 coniecit Vossius. codices tradunt ‘frei!. Erecthi
lectionem Buecheler fortasse rectam esse dixit (Mus. Rhen. XV 437), sed
hau scio an lectio codicum “frei?” nimis corrupta sit, quam ut ex ea talem
formam concludamus.

Aliter res se habet in v. 74, ubi Catullum Pirae: dixisse negari non
potest. sed Piraeei nomen in oratione soluta Piraeus factum est, quia
coniunctio vocalium -aeus ad pronuntiandum magis idonea erat quam -aeeus.

23

quamquam Oil et codex M praebet et Diomedem legisse loco
sane mendose tradito!) concluditur: o #% Parisinus A et B
atacısw ılli Monacensis. huius vero grammatici testimonium
gravius ideo putare non possum, quia versum non propter hanc
ipsam formam affert.

Horatius tribus syllabis usus est in Penihe c.II 19. 14,
duabus in Lyncei sat. 12.90. apud Propertium haec exempla
‚ exstant: Promethei II 1.69, Persei II 28. 22, 30. 4, Capanei. II
34. 40, Phinei III 5. 41, in Ovidi inetamorphoseon libris haec:
Nelei IL 689, Lyncei II 710. Graecam terminationem servarunt
Propertius in Pentheos nomine (III 17.24) et Nycieos (TII
15. 12), Ovidius in Tireseos (VIII 268) Oileos (XII 622).

4. Perraro Graecae terminationes dativi inveniuntur. nomi-
num quorum nominativus exit in -eus, dativus et Latinorum
more per -eo finitur et Graece per -e. Catullus utraque
usus est forma: Peleo (64. 336) Pelei (64. 382). eodem modo
Vergilius Typhoeo (IX 716) et Orphei (ec. IV 57. ge. 4. 545.
553) dixit. nam codex R his locis falso tradit: Orphi ec. IV
57, Orphaeo ge. 4. 553, Orpheo ge. 4. 545; Orphi ex Orphei
corruptum esse elucet. ÖOrpheo vel Orphueo librarius fortasse
sui temporis rationem secutus scripsit. nullo modo Orpheo
teneri potest contra auctoritatem ceterorum codicum PM@G.

Propertius ubique latine declinans Enipeo (III 19. 13)
Prometheo (III 5. 7) e et o vocalibus per synizesin contractis
scripsit, Ovidius dativo Perse dixit (V 201).

5. Ablativus casus quamquam ubique eum latine formatum
exspectamus, tamen nonnusquam terminatione graecissat. in
nominibus quorum nominativus in -e exit, eandem vocalem
exhibet, ut apud Ovidium: Hesione XI 217, Aganippe V 312.
eodem modo ablativus nominum masculini generis quae in -as
vel -es exeunt primam secuta declinationem, per -e terminatur
a Vergilio: Achate I 312. 696 et ab Ovidio: Laerte XII
620, Pheretiade VIII 310, Gange IV 20, V 47 et ab auctore
panegyrici Messallae: Arazxe (143).

quod -eo terminatio nominum quae in -eus desinunt, in herois
versibus ubique unam in syllabam contrahitur, mirum non est. qua

1) G.L. I 428.

24

de re infra videbimus. sic inveniuntur Eurystheo (VIII 292) et
Mnestheo (X 129) in Vergili Aeneide, Teereo (VI 635) in Ovidi
metamorphoseon libris. Horatius Orpheo, quia metrum lyricum
non obstabat, zguovAlaßws usus est (c. I 24. 13).

6. In genetivo et dativo numeri pluralis perraro poetae
Romani Graecos imitati sunt: chariton (Lucret. IV 1162) Oha-
Iybon. (Catull. 66. 48) Oimmerion (paneg. Messal. 64). dativo
autem Graeco Propertius usus est in Adryasın (I 20. ı2).
Hamadryasin (I 20. 32) Thyniasin (1 20. 34). illud enim
Ciceronis 'engonasin’ (Arat. XII 1) non tam declinationis quam
nominis proprii speciem prae se fert. Catullum tali dativo
plurali graece flexo 64. 287 usum esse e codicum scriptura
quamvis corrupta apparet (cf. Madvig Adv. crit. II 28 sq.).

8 3.
De accusativi formis.

1. Primum plurimum interest scire, quot locis poetae accu-
sativum Graecorum more finxerint. nam plurimae formae
Graecae quae in poetaruım Romanorum operibus inveniuntur,
accusativorum sunt. eodem modo quo nominativum Graecorum
qui in —og desinit, nominativo per -us latine terminato adae-
quaverunt poetae, accusativo Graeco qui in -on exit, usi sunt
non quidem omnibus in nominibus sed intra certos quosdam
fines. Lucretius quater adhibuit accusativum per -um termi-
natum, sed graece declinavit Tityon (II 984). Catullus
terminationem -on adhibere veritus est, sed Vergilius non
dubitavit dicere arcton (ge. 1.138) Tiyon (VI 595), quibus locis
codices inter se consentiunt. maior pars codicum Latinam
habet terminationem his in versibus: III 124 Naxum FP -on
M (Probi cathol. @. L. IV 31), III 126 Olearum FP -on M,
Parum FP -on M, VII 208 Samum FPR -om M. Cytorum
ge. 2. 437 omnes codices (MPR)\ praebent, Cytoron testatur
Probus (32, 16). quae nomina cum omnia sint locorum —
insularum vel montium — ea in re, nisi fallor, ipsius Ver-
gili ratio perspiceitur. centies quinquies in -«m terminatione
nominum quae ad loca Graeciae non pertinent, codices Aeneidis
inter se consentiunt. unde quaeritur, cum codices .modo con-

25

sentiant modo dissentiant, utram terminationem Vergilius ipse
adhibuerit. atque terminationes Latinas quae scribis notae
essent, facilius tradi potuisse sponte intellegitur. quomodo
autem Graeca terminatio poni potuerit a scribis pro Latina,
hau video. itaque his locis quibus codex Mediceus Graecam
praebet terminationem, eam reponere malo quam Latinam
ceteris codieibus traditam. accedit, quod omnia nomina in
quibus codices dissentiunt, ad loca Graeciae spectant. haec
igitur Vergilius ita excepit e ceteris, ut in eis Graecam termi-
nationem servaret. cetera nomina non esse locorum ex his
quae afferam exemplis facile intellegitur: |

Eurum Zephyrum Phoebum Priamum Xanthum Sergestum
Serestum Misenum Pirithoum Tersilochum Musaeum Hippolytum
Euandrum Cacum Hylaeum Pholum Nilum Aphidnum Alcandrum
Ciytium Demodocum Harpalycum Hebrum Orsilochum Sithenium
Anchemolum Alcathoum Menelaum.

E nominibus quae sunt neutrius generis, affero: Ikum I
68 V 756, Pelion ge. 3. 94.

Eadem qua Vergilius ratione usus est Horatius in carmi-
nibus: Ahodon I 7. ı, Epheson I 7. 2, Delon I 21. 10, Oypron
I 30. 2, Tityon III 14. 8, Arcton II 15. 16, Pelion II 4. 52,
Onidon III 28. ı3, Paphon III 28. 14, Troslon II 9. 16, Ion III
3.18, 3.37. de nominibus, quae in Horati carminibus latine
flexa inveniuntur, infra disseram.

Tibullus graece dixit I%on II 5.22, Propertius Patroclon
II 8.33, Naxon III 17. 27, Horon IV 1.78, Delon IV 6. 27.
creberrima haec terminatio est apud Ovidium:

Tenedon Arcton Lesbon Delon Naxon Rhodon Crocon Sisyphon
Pegason Cerberon Erymanthon Siphnon Syron Andron Olyton Samon
Daedalon Meleagron Paphon Eupalamon Caucason Aeacon Rhada-
manton Cragon Pharon Icelon Onidon Ciyton Pactolon Aesacon
Orion (XII 262) Hippason Phlegraeon Cyllaron Tectaphon Tele-
phon Üoeranon Ennomon Polyphemon Aeolon Hyacınthon Tyron —
Pelion 1 155 VII 352, Maenalon II 415. 442, Rhegion XIV 48.

2. Multo maior est numerus nominum per -es et -e termi-
natorum quae in accusativo -en litteris finiuntur. Ennium (fr.
A. 31) Anchisen dixisse ut credam, non adducor: Anchisam ei
tribuendum esse censeo. Philargyrio enim, qui hoc ut Ennianum

26

citat (comment. in georg. III 35) formam in Vergili libris
usitatissimam in mentem venisse suspicor. Vahlenum sequor,
qui fr. A. 328 Leucatam e codicum scriptura corrupta (Prisciani
I 541 H) leucatan leocaten leucatem restituit. nam e leucatan
et Zeucatem Leucatam ab Ennio dietum esse recte concluditur.
fortasse Vergilianum illud “fervere Leucaten’ scribas quosdam
commovit, ut hac forma Ennium quoque usum esse putarent,
unde vitium in codices irrepsit.

Lucilius, quoad potuit, Graecos imitatus his quoque in
nominibus Graecam terminationem adhibuit: Curneaden (fr. 38)
et scholen (fr. 570)*!). in Catulli carminibus haec apparent
exempla: Acmen 45. ı. 21, Amphitriten 64. 11. hoc loco codices
praebent Amphüritem vel Amphirite. utrumque ex eadem
scripturae forma falso ortum est. itaque haec nomina certa
habes, minus certum: Booten 66. 67, quamquam hanc scripturam
codieis archetypi fuisse e consensu lectionum codicis G (boothen,
quod g correxit in boothem) et O (boote)?) efficitur. sed de hac
forma infra pluribus agam.

Vergilius Graecam terminationem ubique adhibuit, itaque
exempla in eius libris suppetunt: Acesten Achaten Anchisen
Priamiden Menoeten Buten Aleiden Epytiden Aeoliden Aeaciden
Polyboten Laomedontiaden Antiphaten Gygen Tyren Oroden Orsen
Hydaspen Erichaeten. errarunt codices duobus locis X 778. 779,
quibus Antorem tradunt (MRP vel NR). qui error quo modo
invaserit, iam Servius recte cognovit, cum ita hac de forma
disserit: “erit nominativus hic Antores, quomodo Diores, nam si
Antor fuerit nomimativus, metri ratio non procedit. omnia enim
Graeca nomina -or terminata in obliquis casibus corripiuntur.
eodem e fonte hausisse videtur Probus qui dieitur®). his
enim verbis Anioren testatur: “guidam putant Vergikium contra
rationem propriorum produzxisse “Herculis Antorem comitem”, sed
errant: nam hic Antores dechnavit, non Antor, sicut hic Diores’.

Haec quoque nomina certa traduntur: Asbyten Aulesien
Dioren Euphraten Hippodaten Laden Niphaten Oasen Oniten

1) Scholen Lachmannus recte e codicum scolem vel scollem emendavit.
2, Cf. infra p. 27 adn. 2.
®) Probi catholica I 25. 28. G.L. IV 12,

27

Thymoeten. in dubium vocari possunt haec exempla, quamquam
vix errabimus Graecam terminationem restituentes: I 113
Oronten R -em M. sed Charisius Oronten comprobat optime?):
"hic Oronta cum latine reformatur et hunc Orontam dieimus. nam
si non reformatur, Oronten poterimus dicere, wt Vergilius:
fidumque vehebat Oronten itaque altero quoque loco (VI 334),
ubi Orontae nominis accusativus exstat, cum codice P contra
id exemplar quod secuti sunt codices MR et Priscianus, Oronten
legimus.

Alius nominis dupliei modo accusativum terminavit Vergilius.
nam et Daren dixit (V 456) et Dareta (V 460/63. 476, XII
363), quamqyuam Graeci ASaorra declinant. Dareta a versu 456
libri V quamquam propter metrum non alienum est, tamen
facere non possumus quin Charisium hoc quoque loco sequamur,
qui testatur Vergilium Daren dedisse pro Daretem, quamquam
nomina huius generis tertiam declinationem sequuntur’?).

Omnia nomina quorum nominativum Graecum per -e termi-
natum retinuit Vergilius, in accusativo apud eum exeunt in -en,
ut Andromachen Hermionen Hecaten Barcen Beroen Eriphylen
Euhadnen Pasiphaen Homolen Liparen Leucaten Hippolyten Alcippen
Erigonen Eurydicen Pasiphaen Pallenen Rhodopen (viginti quattuor
locis). in Horati carminibus multa reperiuntur sexempla:
Merionen Tydiden Alciden Laertiaden Thyesten Tiridaten Pantho-
wden Phrahaten Mysten Gygen‘ Scythen Anchisen. minus certo
tradita sunt: Bellerophonten c. IV 11. 28, quo tamen in nomine

1) G.L. 1 20,

2) Supra dixi compendium -» vel - pro m littera positum iure in -n
rescribi posse, quod nunc probabo argumentis. Acgsien sic invenitur I 558.
570, V 531. 7146. Aceste praebent codices MR V 540, Aceste” M V 30.
Achaten invenimus X 332, Achate scribunt MR I 644, Menoeten tradunt
codices V 161. 173, Menoete” per compendium M XII 517. conferantur quae
sequuntur: XII 509 Dioren PR Diore- M. scribae compendium omiserunt
in Menoete M (V 173) Hydaspe M (X 747), falso rescripserunt in Nifatem
M (ge. 3. 30), quo loco R Niphatö praebet. itaque terminationem -em, ubi-
cungue nobis occurrit nominum quorum genetivum per -ov terminarunt
GraeciÄ, e compendio falso rescripto ortam esse non sine iure concludemus.
quae cum ita sint, nihil addendum est de codicum lectione: Orontem M
(1 113) MR (VI 334) Anchisem M (II 747) Antorem MR (X 779) MPR (X
7718) Asbutem P (XII 362) Thymoetem M (XII 364).

28

dubitari non potest quin -en terminatio tuenda sit contra
codices qui -em tradunt, et Geryonen c. II 14. 8, cuius nominis
accusativus in maiore parte codicum per -em terminatur. cum
Graeci et Tnevwv et Tnevorng dicant, in accusativo latine et
Geryonen et Geryonem dicere licet. neque tamen video, qui
fieri potuerit, ut nonnullis codicibus -en traderetur, nisi scribae
hanc terminationem in libris repperissent. nam -em ex -en
factum esse multo mihi verisimilius videtur quam -en ex -em.

In saturis et epistulis Horatius hunc accusativum minime
vitavit: Piramiden s. I 7. 12, Pyladen s. II 3. 139, Peliden ep.
I 2.12, Atriden ep. I 2. 12, Lycamben ep. I 19. 25, Antiphaten
a.p. 145. |

Non minus saepe usus est accusativo graeco nominum generis
feminini quae in -e desinunt. invenimus in carminibus Myftilenen
Helenen Penelopen Circen Lalagen Europen Chloen Phoiwen Thracen
Danaen Rhodopen Oreten Lycen Hippolyten, in saturis: Hecaten
(I 8. 33) Tisiphonen (I 8. 34).

Tibullus hunc accusativum uno loco admisit: I 7. 28
Memphiten. auctor panegyrici Messallae Antiphaten Graece
declinavit. aliquanto crebriores sunt hi accusativi apud Proper-
tium: Aesoniden Alciden Euphraten Ixioniden Menoetiaden Oresten
Persen Praxitelen — Antiopen Cybeben Dircen Heben Hellen
Leucothoen Meroen Penelopen.

Excellit autem inter poetas multitudine harum formarum
Ovidius. inveniuntur apud eum: Acesten Achaemeniden Actoriden
Aeaciden Aeneaden Aeoliden Aesoniden Alemoniden Amphitryoniaden
Ampyciden Booten Buten Cometen Coroniden Deioniden Hippodaten
Hippomenen Hylen Iliaden Iphitiden Menoeten Oleniden Palameden
Peliden Poeantiaden FPoliten Priamiden Procrusten Pyracten Sper-
chioniden Tagen Tydiden — Aetnen Alcyonen Amymonen Anaphen
Anazxaraten Antigonen Asterien Chrysen Circen Olymenen Clytien
Oreten Cyanen Cyllenen Danaen Dircen Dryopen Ephyren Erigonen
Europen Eurydicen Gorgen Hecaten Helicen Hesperien Hippodamen
JIanthen Idalien Inarimen Iolen Issen Leucothoen Limyren Mnemo-
synen Nioben Nyctimenen Ocyrrhoen Oeten Parthenopen Pasiphaen
Perimelen Persephonen Pitanen Prochyten Procnen Psammathen
Rhodopen Semelen Sparten Taygeten Zanclen. accedunt nonnulla
appellativa: harpen V 69, phocen VII 389, nymphen XIV 333.

29

3. Eorum quoque nominum quae in nominativo in -as
desinunt genetivo graece in —ov, accusativus plerumque Grae-
corum more flectitur. Lucilius eodem modo quo postea
grammatici praecipiunt, Tiresiam (fr. 172) dixit. & posterorum
usu terminatio Latina aliena erat. Vergilium quidem non
offenderunt accusativi qui sequuntur: Bitian Gyan Hylan Iarban
Idan Iollan Lichan Menalcan borean. Aenean forma in triginta
octo versibus nobis occurrit, quibus locis codex R sexies
Aeneam praebet, quod vitium esse e versu IV 214 apparet. hoc
enim in versu metri ratione postulatur, ut synaloephe in nomine
Aeneam vitetur. dubium esse potest, utrum in versu X 561
codices PV sequamur an MR, quorum alteri Lucan alteri Lucam
tradunt. cum autem nominativus Lucas posteriore demum
tempore inveniatur, cum Ribbeckio Lucam probo. certe Latinam
voluit terminationem Vergilius X 562, ubi codices RV Numam
tradunt, MP? NVMAN, P! NVMA. Propertius his accusativis
usus est quattuor tantum in nominibus: Hylan Borean Philetan
Aenean neque multo plures Ovidius admisit: Phlegyan Idan
Lichan Eurotan Midan Brotean Lycotan XII 350!) Aenean
Cinyran VI 98. X 343. 438°).

Ovidius adeo adamavit Graecas terminationes, ut nominibus
generis feminini quae in -@ desinunt, saepius Graecam termi-
nationem -an daret: Andromedan IV 671. 757, Cillan XIII 174,
Orimisan XV 52. ante Ovidium Lucretius quidem homoeomerian
(I 830/34) dicere ausus est, sed ipse se egestate coactum esse
patrii sermonis fatetur; post Lucretium unius in Properti
elegiis uno loco haec forma accusativi exstat: II 1. 19 Ossan.

4. Subiungo accusativum cuius -in est terminatio vel -yn.
non prius hae formae inveniuntur quam in Catulli carmine
63. 42. 88: Attin. omnibus fere locis Vergilianis quibus
nomina eius quod tractamus generis in accusativo casu exstant,

1) Ex emendatione antiqua Heinsius Lycotan scripsit.
*?, De his locis dubitatur, utrum -an legendum sit an -am. VI 98 cod.
M cinyram praebet, quamquam fieri non potest, ut in hunc versum:
‘qui superest solus Cinyran habet angulus orbem’
Cinyram recipiatur. itaque ne ceteris quidem locis codiceem M nos sequi
aequum est, cum poetae haec nomina in accusativo omnino non latine
'formaverint.

30

dubium est, utra terminatio recipienda sit, Graeca -in an Latina
-im. excipiuntur nomina Ohromin et Parm (X 705, XI 675),
quae Graeco more declinata esse omnes codices testantur.
discrepant codices his qui sequuntur locis: IX 762 Phalerim
MR -in P, V 116 Pristim FR -n MP, VI 443 Procrim M -in
PR Servius, IX 776 Prytanim MR Prytanin P, XII 513 Tanaim
MP -in R, V 797 Thybrim FMR -in P, ec. II 73 Alexim PR,
ec. II 1 Alexim P -m R, ec. V 86 Alexim R -ın P, ec. VII
7, VIII 68. 72. 76. 79. 84. 90. 93. 94. 100. 102. 104 .Daphnim MP,
ec. VIII 85 Daphnim P -in M, ec. II 26 Daphnn P DAPHNI
R, ec. V 20.51 Daphnim P -in R, ec. V 52 Daphnin R -im
P, ec. VIII 98, IX 53 Moerim MP, ec. IX 54 Moerem (e alt.
corr. in?) M -ın P, ge. 1.517 Tanaim MR, ec. IV 32 Thetim
P -n R Charisius (G.L. I 89), ec. VII 69 Thyrsım -m P -iM.
videas velim codices scripturis adeo fluctuare, ut iidem
alio loco Graecam alio Latinam praebeant terminationem.
mihi quidem verisimillimum videtur Vergilium omnium no-
minum de quibus codices ullo loco dissentiunt, accusativo
terminationem -in dedisse, qua saepius in libris vestustioribus
per compendium scripta error codices invasit, quia illa lineola
pro n littera posita falso m littera facta est. neque tamen
Vergilium accusativum Latino quoque ori aptum reddidisse
negaverim, cum aliquoties accusativus qui in -3m excurrit, magis
idoneus videretur, qui in versu poneretur. itaque non solum
Abarim Athesim Irim Leucaspim Opim Osirim Phasim Sagarım
Sybarim Tigrim cum omnibus codieibus lego, sed etiam ubique
Thybrim, quod nomen supra attuli in incertis, a Vergilio adhi-
bitum esse puto, quia septem locis e quibus uno -im in syna-
loepha est, -im traditur, uno tantum -in solo in codice P.
Non indigna sunt, quae memorentur nomina Daphnis Thetis
Paris Thybris, quorum genetivo apud Graecos una syllaba
accrescit. Vergilius autem non Daphnidem Thetidem declinavit,
sed Daphnim Thetin. nominis quod est Paris, accusativum et
Parin fecit et Paridem (V 370).

Dubitari non potest quin Vergilius nomina quae in -ys
desinunt, in accusativo more Graeco terminaverit. nam licet
terminatio -#m» Latinis nota ac genuina visa sit, tamen -ym
nusquam invenerunt in declinatione neque suae neque Graecae

BD. ZN Tai rn en
. . TE BER:

31

linguae. qua de causa codicum errores crebriores non sunt.
Capyn (IT 183) Ityn (IX 574) omnes codices praebent, Halyn
(IX 765) tradit P obstantibus codieibus M et R in quibus
Halym traditum est. Othryn (VII 675) legimus in R, Othrym
in PV, Oirum in M. sed et Halyn et Othryn suis locis multo
aptiora sunt ad cetera nomina Graeca quam Halym vel Othrym.
conferantur duo illi versus in quibus inveniuntur: VII 675:
“descendunt centauri Homolen Othrynque nivalem linquentes . . .'
IX 765: “addit Halyn comitem et confixa Phegea parma'.

‚Horatius ne in saturis quidem veritus est terminationem
Graecam -in praeferre Latinae in Tanain (I 1. 105) et
Eupolin (IL 3. 13). in carminibus paulo saepius hoc casu
Graeco usus est: Sibarin I 8. 2, Tanain III 10. ı, IV 15.24,
Memphin III 26. 10, Damalin I 36. 17. uno loco accusativus
qui -yn litteris terminatus est, in carminibus occurrit: Ityn
IV 12.5.

Tibulli elegiae Osirim (I 7.27) praebent; Propertius
utramque terminationem adhibuit. dixit enim Anubin Phasın
Tanain Thyrsin Daphnın Alexin Parin Ityn, sed Adonem. uno
nomine excepto “Anubin’ iisdem usus est quibus Vergilius.
Ovidius nova nomina induxit suos in libros: Charybdin Burin
Acin Procrin Athin Clanin Abarin Busirin Prytanin Chromin
Elin Themin Irin Sybarın Parin Iphin Thetyn Erinyn Othryn Ityn.

5. Quantum poterant, poetae cavebant, ne nominis feminini
generis cui Graeca terminatio —w est, accusativo uterentur.
exceptum est Gorgonis nomen, quod in omnibus casibus Latinam
declinationem tertiam sequi potuisse manifestum est. quinque
loeis Vergilianis et Ovidianis e tot milibus versuum accusa-
tivus talium nominum invenitur Graeco more finitus -o vocali,
in Aeneide Dido (IV 383) Allecto (VII 324), in metamorphoseon
libro I Io (583. 628. 629). aliis locis Vergilius pro accusativo
nominis Dido alia nomina posuit, ut I 674 "reginam’,: IV 465
‘furentem’. si codices recte tradunt, Ovidius in heroid. VII 133
accusativum Didon fecit; fortasse quia nomen Graecum non
esse novit, hanc ei terminationem dare ausus est.

6. Accedimus ad ultimam terminationem accusativi -a, de
qua infra ex nobili Varronis testimonio accuratius mihi agendum
erit. usitatissima erat apud poetas, ut saepissime nobis occurrat

32

et ne Ennium quidem offendisse videatur. nam et Ennius et
Lucilius aethera declinarunt (Enn. fr. 386, Lucil. fr. 599)
eosque secutus Cicero Arat. 134, qui praeterea aera (48) et
Persea (20) dixit. crescit numerus formarum Graecarum in
libris Lucretianis, in quibus unum ex omnibus nominibus
quae Graeci in accusativo per -a terminare solent, latine decli-
natum est: Tyndaridem I 464. cetera omnia in -a vocalem
desinunt: Acherunta Magneta Phaethonta aera aethera lampada
prestera.

sed omnia nomina quae apud poetas posteriores apparent,
afferre placet, ut quantopere poetae Romani Graecas formas
amaverint, eluceat. in Catulli carminibus inveniuntur: Pro-
pontida Amathunta aethera Pelea Thesea Minoa, in Vergili
libris: Gorgona Lacedaemona Ixiona Noemona Imaona Calydona
Emathiona Helicona Ladona Oriona Sidona Acheronta Demo-
phoonta Laocoonta Medonta Calchanta Erymanta Mimanta Pallanta
Arcada Hectora Astyanacta Simoenta Salamina Dareta Phereta
Tyndarida — Amarylkda Phyllida Pana — aegida aera aethera
cratera lampada paeana thoraca — acalanthida!.., — Anthea
Caenea Chlorea Cissea Crethea Lyncea Mnesthea Phegea Rhoetea
Salmonea Thesea Terea. Eurysthea Nerea Orphea. -ea vocales
contractae sunt in unam syllabam in Orphea ec. VI 30, Typhoea
ge. 1. 279, e vocalis producta est in Ikonda I 611, Idomenda
III 122.

Horatius has formas praebet: Nestora Acheronta Plutona
Agamemnona Salamina Lycorida Iapyga Orphea Promethea Pelea
aegida aera aethera heroa in carminibus, Cyclopa Heciora Mem-
nona Platona Helicona Protea Anacreonta in epodis epistulis
saturis.

Tibullus Pelea (I 5. 45) vitare non potuit; in panegyrico
Messallae Nestora Nerea aera reperiuntur, in Lygdami quae

!) Sed Latinam terminationem dedit his nominibus: Sinonem II 79,
Tarchonem XI 727, Abantem X 427, Paridem V 370, Dryopem X 346,
Meropem IX 702, chlamydem. Ribbeckium non sequor, qui auctoritate Lach-
manni (ad Lucret. III 382) commotus ge. 3. s3s contra codicum auctoritatem,
quorum FMR ALCYONEN, P ALCYONE tradunt, alcyonem scripsit. Vergi-
lium potius nomen feminae mutatae ad avem hoc loco transtulisse puto,
sicut hirundini Procnae nomen dedit ge. 4. ı5.

33

dicuntur elegiis Naida. crebrior huius formae usus est apud
Propertium. Graece enim flexit: Ihada Pallada Salmonida
Briseida Minoida Colchida Phyllida Androgeona Helicona Agamem-
nona Amphiona Babylona Pythona Thermodonta Acronta Oromedonta
Simoenta Polydamanta Atlanta Pana Hectora Castora Thesea
Orphea Penthea Nirea paeana. Propertium ac Vergilium Ovidius
aliquanto superavit, cuius in libris inveniuntur: Prothoenora
Phobetora Hectora Nestora Antenora Alastora Polymetora Elpenora;
Lycaona Tritona Pythona Aegaeona Helicona Caulona Chirona
Amphiona Actaeona Ixiona Palaemona Polydaemona Damasic-
thona Calydona Laomedonta Pandiona Cromyona Pelagona Phile-
monma Erysicthona Iasiona; Acheronta Daemoleonta Dolona Agameni-
nona Noemona Thoona Acmona; Persida Dorida Epimethida
Tritonida Sidonida Coronida Cadmeida Phorcynida Daulida
Psophida Asida Nycteida Asopida Deoida Bisaltida Macareida
Titanida Pirenida Erecthida Curetida Baucida Triopeida Caly-
donida Mycenida Nereida Galanthida Byblida Miletida Cebrenida
Aulida Phaethontida Dymantida Dodonida Leucada; Athamanta
Dryanta Periphanta Polydamanta Paeona Pana Pallada Troezena
Syringa Amathunta Laelapa Phaethonta Minoa Styga Ceyca Ampyca
Nerea Protea Penthea Persean Cephea Phinea Hypsea Molpea Terea
Aegea Pelea Thesea Oenea Caenea Orphea Morphea Ryphea Toxea
Sminthea Capharea Typhoea (e et a vocalibus in unitatem deductis)
adamanta aegida aera aethera cratera lynca oreada.

7. Iam oritur quaestio, quomodo poetae accusativum nomi-
num in —wg apud Graecos exeuntium terminaverint. Catullus
uno in versu (66. 46) tali accusativo usus est:

"per medium classi barbara navit Athon’,

Vergilius duobus locis:

XII 513: “lie Talon Tanainque neci fortemque Cethegum’
ge. 1. 332: “aut Athon aut Rhodopen aut alta Oeraunia telo’,
Ovidius in metamorphoseon XI 554:

"nec levius quam si quis Athon Pindumve revulsos’.

Haec nomina a Graecis in —w finiri solent, quamquam non
desunt loci quibus -—wv exstet. si Romani alteram terminationem
-on adhibere voluerunt, -o vocalem produci oportebat. ut autem
-on omnibus fere locis in positione positum est, ita apud Ver-

Sniehotta, De vocum Graec. usu. 3

34 '

gilium in Athon corripitur. ac multi quidem viri docti magno-
pere operam dederunt, ut aut emendarent, quod vitium putabant
esse scribarum, aut Vergilium ipsum non sine consilio ita
scripsisse argumentis confirmarent. Heinsius e Theocriti versu
VII 77:

"H’AIw n Podonav n Kavxaoov Eoxarowvra’

Atho seribendum esse coniecit o vocali ante vocalem correpta.
neque desunt exempla quibus probari possit Vergilium tales
vocales longas corripuisse ante vocales, velut V 261:

“vietor apud rapidum Simoenta aut Ilo alto’.

Sed et accusativum qui in -o exit, perraro admissum esse
supra diximus et codicum testimonium nihili faceremus, si Atho
scriberemus. accedit, quod nominis quod est Talos accusativum
Vergilius eodem modo Talon flexit. denique iam Valerius
Flaccus (I 164) in suo Vergili codice Atkon scriptum invenit,
cum illud Vergilianum ita citet:

“aut Athon aut Rhodopen . . .’

Nam hunc versum e Vergilio expressum esse patet. ac ne
Forbigeri quidem sententia (in nota ad hunc versum prolata)
probanda est, qui Wagnerum secutus hoc modo probare conatus
est Athon pro Athum positum esse:

“Wagner praeterea provocat ad Servii silentium, praesertim
cum is Aen. XII 701 diserte doceat Athos in brevem exire syllabam

concinente Prisciano etc... . . Equidem vero eo minus dubitavi
codicum lectionem restituere, cum Graecam formam Athon (pro
Romana Athum . . ..) non solum apud pedestris orationis scrip-

tores sed etiam apud poetas codices tueantur’. Servium a vero
longe aberrasse, cum adnotet (XII 701) "Athon: haec est vera
lectio. nam si Athos legeris, brevis est ei versus non stat e multis
aliis versibus cognosci potest, in quibus nomina quae graece in
-wg desinunt, longam vocalem servarunt ut:

X 250: "Tros Anchisiades . . .

II 371: “Androgeos offert nobis socia agmina .. .

VI 432: "guaesitor Minos urnam movei . .

Vergilium igitur in -os terminatione brevi tantum syllaba
usum esse nullo modo probari potest neque XII 701 Athos offendit:
“gquantus Athos aut quantus Erysx .. .

35

Accusativum in -on desinentem poetae praeferebant per -0
terminato, quia similis erat accusativo Graecorum more terminato
nominum quae graece in -os excurrunt. sed cum terminatio
-on producta vocali insolita esset, plerumque syllaba in positione
collocata in dubio reliquerunt, utrum vocalis longa esset an
brevis. Vergilius in Athon:

“aut Athon aut Rhodopen aut alt Ceraunia telo’
vocalem o corripuit, cum versum similem illi versui ec. VIII 44:

“aut Tmaros aut Rhodope aut extremi Garamantes’
faceret; namque si alio modo Athon versui inseruisset, simili-
tudo pessumdata esset. ceterum eclogae versum illum ad
exemplar Theocriti factum esse VII 77:

n"A9w n Podonav n Kavaaoov Eoxarowvra’

exitu versus satis apparet.

8. Restat ut cognoscamus, quomodo poetae Romani accu-
sativum pluralem nominum Graecorum formaverint. hunc non
mutabant, si nomina tertiam declinationem Latinam sequebantur.
itaque in Enni reliquiis crateras (fr. A. 511) nobis occurrit, in
Ciceronis Arateis (XXIX) Hyadas, apud Lucretium presteras
(VI 424), apıd Catullum Oycladas 4. 7, Thyadas 64. 391. huius
formae exempla inveniuntur in Vergili operibus: (yclopas
Oycladas Lelegas Caras Arcadas Garamantas Troas Aonas crateras
hyadas lebetas tapelas thoracas tripodas — crateras (ec.) dryadas
(ec.) hyadas (ge.) pleiadas (ge.) heroas (ec.), multa apud Hora-
tium in carminibus: Ayadas Cycladas Thyiadas Arabas Titanas
Troas Iyncas tripodas, in saturis et epistulis Arabas heroas.
Tibullus duobus locis accusativo plurali usus est I 4. 61/62
Pieridas, IV 2.6 lampadas. in panegyrico Messallae Laestry-
gonas (59) in Graecam terminationem exit. neque multo plura
inveniuntur in Properti elegiis: Ikadas Titanas heroidas
ephemeridas alcyonas heroas. in Ovidi libris huius accusativi
formae exstant: Achaidas Arabas Cephisidas Caras Cecropidas
Dardanidas Erymanthidas Gigantas Hyadas Inachidas Myrmidonas
Minyeidas Magnetas Pirenidas Phoenicas Propoetidas Telchinas
Troas Symplegadas Phaestiadas Athamanas dryadas hamadryadas
Iyncas naiadas.

Accusativus pluralis nominum quae secundum primam
alteramve declinationem flectuntur, latine in -os et in -as desinit.

3*+

36

Haec sunt quae poetae Romani eius quod eircumscripsimus
temporis e Graecis deprompserunt. nonnulla tamen addere opus
est de incertis quibusdam nominibus.

8 4.
De nominibus ineertis.

1. Inter ea nomina quorum declinatio e poetarum libris
non satis aperta est, imprimis .Bootae nomen numerandum est,
de quo iam supra (p. 26) dixi. primum nominativus .Bootes')
oceurrit in Ciceronis Arateis (XVI et 394) et apud eundem
dativus Boott (XVII). Propertius semel nominativo usus est
Bootes (III 5. 65) in fine versus. Ovidi codices VIII 206
tuentur accusativum Booten, vocativum Boote (II 176), nomina-
tivum Bootes (X 447).

Dubitationi obnoxia est forma accusativi ‚Booten apud Ca-
tullum 66. 67. sed primum in Ovidi versu de hac accusativi
forma dubitari non potest; deinde verba Catulli ‘. . . tardum
dux ante Booten’ expressa mihi videntur e versu Homerico (Od.
V 272): °... xal owe dvovra Bowrnv' similiter atque Ovidi
fast. V 733:

“auferet ex oculis veniens aurora Booten’.
Booten igitur apud Catullum tuendum esse censeo.

2. Nihil certi statuere licet de toto genere nominum quae
graece in —rg desinunt, in genetivo in —ovg. nominativus quidem
plerumqyue retinetur neque -e vocalis corripitur, velut in Vergili
ec. V 89 Antigenes, in Ovidi XIII 56 Palamedes. in casibus
obliquis haec nomina latine secundum tertiam declinationem
et ab orationis solutae scriptoribus et a poetis heroi carminis
declinata sunt. Lucretius (V 29) genetivo utitur Diomedis,
Vergilius Diomedis et Palamedis, Horatius Diomedis Tima-
genis, dativo Diomedi, Propertius genetivo Demosthenis, Ovi-
dius Ganymedis Diomedis et Diomed& ablativo. in accusativo

1) Georges in lexico 8. v. Bootes erravit afferens:
„genet. Bootae Cic. Arat. 100 (b. Prisc. 6. 63 Boot:)
dat. Booti Cicero de nat. deor. I 110%.
nam Cic. Arat. 100 idem est atque de nat. deor. II 110 (falso Georges 1110
posuit) neque omnino de genetivo cogitari potest.

Eee nt GE U U U PA En — — — AM

37

Vergilius Graecam terminationem servavit, quae vel —n vel
—nv esse potuit. unum exemplum certum exstat in Aeneide
(X 702): Euanthen,; de altero quaeri debet. nam in versu
XI 243 codices quidem praebent:
“vidimus o cives Diomeden Argivaque castra’,

sed aut Diomede aut Diomedem forma opus est, ut metri ratio stet.
Ribbeckius quidem poetam versum sic reliquisse suspicatur.
quod cum fieri vix potuerit, deliberandum esse puto, utram
formam Vergilium posuisse verisimilius sit. Macrobius (Saturn.
I 7.19) Diomede vindicat Vergilio: “Diomede, ut talium nominum
accusativus Grraecus est in e desinens. nam si quis eum putalt
latine dixisse Diomeden, sanitas metri in versu desiderabitur.’
ex eodem fonte atque Macrobius haec affert Servius: aut
Diomedem legendum . . . aut si Graecum accusativum Jacere
voluerimus, Diomede legamus . . . si autem Diomeden dixerimus,
nec Latinum est nec Graecum nec versus ratio consistii. melius
est ut Diomede legamus’. errat Servius Diomeden Graecum non
esse ratus. Lachmannus recte mihi iudicasse videtur, cum
Diomedem probat (ad Lucret. I 739). nam nisi Vergilius alteram
formam Graecam vitare voluisset, quia maxime aliena erat ab
oratione Latina, Zuanthe quoque dicere potuit (X 702), prae-
sertim cum Graeci saepius — dixerint quam -7v. -en in aliis
nominibus Vergilius adhibere non veritus est et -en propius
distat a terminatione Latina -em quam -e. itaque poetam
Diomedem scripsisse verisimilius mihi videtur quam .Diomede.

3. Saepissime viri docti dubitaverunt, quanam norma poetae
usi sint in nominibus Achillis et Ulixis, quorum formae tam
variae exstant, ut solutae omni ratione videantur. - genetivi
occurrunt Achillis Achilli Achtillei Uhxis Uler Ulmer, accusativi
Achillem Achillen Ulixem Ulixen. sed singulos poetas adeamus.

Vergilius Achillem declinasse videtur secundum codicum
testimonium his locis: I 458 FMPR, XI 433 IX 742 MR.
Diomedes grammaticus qui versum XI 438 affert!), Achillen
scripsit. cui testimonio fidem non esse habendam censeo, cum
consensus omnium obstet codicum. genetivum his locis invenimus:
Achilk I 30 M -is R; Achilk 1 475 PMER; Achili II 275 M

1) G.L. I 318.

38

-ei F; Achili 1Il 87 M -& F; Achili VI 839 MR -e P; Achillei
ge. 3.91 P -is R -& M; Achilis X 581 MPV — Achilli:
„deteriorum librorum pauci quidam“; Achillis II 476 FMV -es
P; Achillis XII 352 PR -es M, is testatur Servius ad Aen. I 30.
septem locis prioribus vox quae antecedit, in -s litteram desinit
(velut: 130 immitis Ach.; 1475 congressus Ach., III 87 immitis
Ach.; VI 839 armipotentis Ach.), ut hac de causa in genetivo
casu Achilli s litteram subtractam esse putes. sed X 581
Achillis traditum est, quamquam verbum per -s litteram finitum
antecedit (cernis Achillis). e codicum F vel P’ lectionibus in his
versibus II 275 III 87 VI 839 ge. 3. 91 concludi posse puto
aut Vergilium ceteris quoque locis, ubi Achilli tradunt codices,
Achillei dixisse et seribarum errore qui hoc -ei par esse -i
vocali productae putabant, terminationem -i codices invasisse
aut Vergili ipsins tempore Achili iam factum esse e forma
vetustiore Achille. sed Vergilium Achillei dixisse verisimilius
est, cum Achilleus nominativus et Achilles accusativus eius tem-
poribus nondum aboliti essent. itaque vix errabimus, si hoc
modo de nomine Achillis eiusque casibus obliquis iudicabimus:
Achilleus antiquitus Romanis notus non Graecus habebatur sed
heros xar’ &&oynv!), qua de causa iam pridem illius nominis
terminationes Latinae factae sunt, ut ex Achilleus fieret
Achilles?) nomen secundum tertiam declinationem declinatum.
genetivus autem in -e exiens postea a poetis doctis factus
est, qui Achilleus nominativum esse Graecum non ignorarunt.
Achillen his in declinationibus locum non habet neque Diomedis
testimonium ullius pretii esse puto.

Aliter hac de forma Forbiger Wagnerum?) secutus iudi-
cavit (ad Aen. I 30). Achili quidem genetivum e Graeca
nominis forma Axıllsvs, Achillen accusativum e forma Dorica
AxikAns derivat et pergit: |

"sic igitur propriam eiusmodi nominum qualia sint Achilles
Ulixes terminationem genetiwi esse -i, accusalivi -en'.

Hoc modo non minus quam tres essent declinationes quas

1) Cf. Keller, Epilegomena ad Horat. art. poet. 145.

2) “Acıles forma invenitur in speculis Praenestinis satis antiquis. Of.
Schneider, ‘Dial. Lat. exempla’ 45. 46.

®, Quaest. Vergilian. III.

39

Achillis nomen sequeretur in sermone Latino: nominativus et
accusativus ex illa forma Dorica derivati declinationis Graecae
terminationes servarent, genetivus qui exit in -e, ad nominati-
vum per -eus terminatum spectaret, terminatio -is quae ita
tradita est, ut dubitari non possit, Latinam declinationem
ostenderet. quod vix credibile est. nam cum codices omnibus
locis Achillem tradant, quamquam sescenties -en terminationem
aliorum nominum recte praebent, fieri non potest, ut contra
codices et consuetudinem quam in alio quoque casu poetas
secutos esse videmus, Achillen legamus. Vergilius Achilles secun-
dum tertiam declinationem latine flexit praeter genetivum
quem et latine -is litteris et graece -e& vocalibus finivit. ut
hoc quoque addam, forma Dorica AytAAns nondum confirmata
est, sed Axılevs tantum invenitur.

Rem ita se habere codices Horatiani docent, qui Achillem,
non Achillen c. II 4. a, II 16. 29, sat. I 7. ı2, a. poet. 120 prae-
bent et Achillei, non Achillis vel Achilli, c. I 15. 34, epod. XVII
14. neque hac via decesserunt Propertius et Ovidius. nam
in Properti elegiis Achillem recte traditum est (III 18. 27 et
II 9. 9), ubi e compendio quo scribae codicum F et N usi
sunt, nonnulli Achillen pro Achillem iniuria sumpserunt. II 9. 13
et IV 11.39 genetivum fecit Achilli melius Achillei legendum.
in Ovidi metamorphoseon libris Achilis nomen Latinam decli-
nationem in omnibus casibus sequitur.

Minus perspicuum est, quomodo poetae in nomine Ulixis
se habuerint, quod plerumque secundum tertiam declinationem
flexum est. sed Vergilius dixit in genetivo Uhzi: I 7.
90. 436 (VLIXEI P), III 613 (VLIXiEI P), III 691 (VLIXEI
(E man. 2 add.) P), III 273.

Omnibus locis uno excepto (III 273 execramur Ulixi) voca-
bulum antecedit per s consonantem clausum (II 7 miles Ul.,
II 90 pellacis Ul., II 436 tardus Ul., III 613 infelicis Ul.).
si Graecam formam nominis Oviv&svs novissemus, hic gene-
tivus eodem modo ortus esset quo Achillei vel Achilli ab
Achilleus deductum esse vidimus. sed tale nomen non exstat,
simile tamen apud Eustathium !) et persaepe in vasculis invenitur

—.

1) Ad Iliad. # 569.

40

'OAvooevs, qua ex forma nominis fortasse Ulixeus fluxerat anti-
quis temporibus!), cuius nominativi genetivum servatum in
poetarum aevi Augustei carminibus invenimus. Horatius
Ulixes (c. I 6. 7, epod. XVI 60, XVIII 16) et Ukxi (ep. I 6.
13, I 7. 40) dixit, Ulixem sat. II 3. 197, sat. II 3. 204 plerique
codicum tradunt. itaque ep. I 2. ı8 Ulixem pro Ulixen esse
legendum arbitror. cum apud Propertium codices fere omnes
— excepto N II 9. 7 — Ulixem praebeant, altero quoque loco
III 22. ı7 Ulhxem legerim. genetivum Propertius latine Ulixis
flexit II 6. 23.

Codices Ovidiani, quorum quidem notitiam habuit Kornius,
duobus locis Ulixem praebent, duobus Ulixen, quarum lectionum
utra tenenda sit, vix dubium esse potest. cum enim Ovidius
tribus locis (III 304. 712, XIV 180) Ulixis genetivo usus sit —
quarto loco XIV 159 Ulizei praebet cod. Hauniensis (h), cod.
M correxit uliwis ex ulixe ita, ut fortasse Ulixei legendum sit
— iure Ulixem legimus, quae forma optime cum genetivo Ulixis
convenit.

4. Tertia denique forma declinationis nominum Graecorum,
quae a Charisio tradita est, dubitari non potest quin a Vergilio
adhibita sit. nominibus quorum nominativus apud Graecos in
ns syllabam desinit, genetivus in -ov, a Vergilio duobus locis
ad Graecorum exemplum in genetivo terminatio -i data est. in
ceteris casibus obliquis secundum primam declinationem flexa sunt.
Vergilius igitur iuxta Achatae genetivum (X 344) Achati dixit
(I 120) teste Charisio, qui Plini verba profert. nam Charisium
vel potius Plinium sequi nos oportere contra omnium codicum
auctoritatem ex ipsius verbis elucet?): “Herculi pro Herculis
et Uli pro huius Ulixis diei coeptum est, inquit Plinius eodem
hbro VI, quoniam regula inquit illa, si genetivo singulari ovg
litieris nomina finiantur Graeca velut toü Evusvovs Tod Jıoyevovg,
nostros quoque huius Eumenis hwius Diogenis oportet praeferre;
at si tov Evgınidov Tov Xovoov, tunc demum nostros s subtrahere
debere itaque huius Euripidi Chrysi debere censeri ut “fortis

1) Cf. Mommsen, ‘Die unteritalischen Dialecte p. 13; Jordan, Kritische
Beiträge zur Geschichte der lateinischen Sprache’ p. 38 sq.
2) G.L. 1132 K.

4

Achati’ et “acris Oronti’. sed nostra, inquit, aetas in totum istam
declinationem abolevit. Achillis enim potius et Herculis et his
paria per s dicimus’. Oronti autem genetivus exstat in Aeneide
I 220, Oronten accusativum iam supra attuli. Achati re vera
a Vergilio scriptum esse Plini testimonio certum fit, sed utrum
is hac de forma recte disputaverit necne, in dubium vocari
potest, nam BRomanorum poetas, quia terminationem genetivi
Graecam -ov nominum quae in -os desinunt, in -i mutare
solebant, illis quoque in nominibus quorum nominativus -s
litteris finiebatur, genetivus —ov, genetivum pari modo per -;
vocalem terininasse crediderim.

Iam vero omnibus nominibus Graecis quae in poetarum
Romanorum, quorum quidem rationem tractare nobis propositum
erat, operibus exstaut, allatis ad quaestionem pergamus, quibus-
nam causis poetae ut persaepe Graecis uterentur terminationibus,
commoti sint.

Caput Il.

Quibus causis poetae Romani ut terminationes
Graecas servarent, commoti sint.

8 5.

In Graeca lingua nonnulla nomina reperiuntur, quae ori
adaptari Latino nullo modo possint. omnes igitur Romanos
ne his nominibus uterentur, cavisse mirum non erat. et re
vera nomina eius quod dixi generis in poetarum libris perraro
inveniunturr. hi autem, nisi de re significanda vel nomi-
nanda desperare volebant, Graecis nominibus uti subinde
cogebantur, quibus terminationes Latinas dare nequibant. haec
nomina quae iam pridem Graecam retinuerunt terminationem,
poesin Latinam invaserunt et necessitate quadam graecissare
coacti poetae postea quoque terminationes servare Graecas minus
veriti sunt. qua in re hoc quoque velim deliberes poetas
Graecam calluisse linguam neque —wg — ut exemplum proferam
— latine reformare voluisse in -ws, ut fecerunt qui pedestri ser-

42

mone scripserunt‘). illud -ws ab Ennio usque ad Ovidium
nunguam mutatum est, ubique °%eros’ dixerunt, quia deerat
terminatio Latina quae huic —wg par esset, neque reperiebatur
nomen Latinum quod idem significaret atque Graecum. itaque ne
Athos quidem et Tros et Androgeos et alia nomina eius generis
unquam mutata sunt. neque minus difficultatis casus obliqui
pracbebant nominum quae in -wg desinunt et quorum genetivus
non una syllaba crescit. cetera enim nomina velut Minos tertian
declinationem sequi potuerunt, pro Athon vero accusativo Latinae
declinationis forma non exstabat. eandem ob causam Vergilius
genetivum fecit Androgeo, quamquam altero loco volgarem rati-
onem secutus Androgei dixit.

Neque aptior erat ut in Latinam declinationem reciperetur,
nominativus vel accusativus nominum -ys litteris finitorum.
Rhadamanthus certe neque a Vergilio neque ab alio poeta eius
temporis tali modo e Graeco Rhadamanthys nomine reformatum
est, sed nihil aliud est nisi forma satis antiqua atque usitata.
huius nominis veram originem formamque prorsus obsolevisse
Rhadamanthon Ovidianum illud docet (IX 446), quasi Padauevdog
Graeci dixerint.

Nomina neutrius generis, quorum stirpes apud Graecos
in —eo— desinunt, nullam formam declinationis Latinae invene-
runt, cui adaequarentur. ne Ennius quidem ausus est pro melos
(fr. A. 299) melus dicere, quamquam omnibus nominibus Graecis
Latinas dare terrminationes studebat. unum his e nominibus
excipiendum est: pelagus, quod terminationem sibi ascivit Lati-
nam fortasse iis iam temporibus, quibus terminatio Latina -os
magis magisque obsolevit et -us facta est. genus tamen non
mutavit. in plurali autem numero omnia haec nomina Graecam
servarunt terminationem -e, pro qua -@ ponere nemo poetarum
ausus est. Neque magis erat modus quo poetae nomina feminini
generis quorum nominativum Graeci -—w vocali finiverunt, in Lati-
num sermonem reciperent. itaque et nominativum et accusati-
vum, quia par erat nominativo, Graecorum modo finxerunt,
ceteros autem casus obliquos, quantum fieri potuit, evitabant.
At quo loco genetivo opus erat, Graecam formam insolitam ferre

1) Cf. Charisius G.L. I 92.

43

maluerunt quam nomen falsa terminatione corrumpere. eadem
de causa Graecam terminationem -ovs mutare non potuerunt,
neque, quamquam pro dipthongo unam vocalem posuerunt, de
Graeca horum nominum origine eos dubitasse apparet, cum u
vocalem terminationis producerent. tali modo fieri potuit, ut
Vergilius Panthus nomine pro spondeo ante vocalem uteretur, .
Amathus pro anapaesto, quod exemplum imitatus Ovidius
Agriodus choriambi modo ante vocalem posuit.

His igitur in nominibus poetae terminationes Graecas non
reformaverunt.

8 6.

1. Y vocalis Graeca poetis vetustiorum temporum par esse
vocali «u videbatur, ut Cicero (or. 48. 160) docet Ennium putasse,
qui Burrum semper scripsit, nunquam Pyrrhum. etiamsi poste-
riores y vocali in scribendo usi sunt, tamen dubitari non potest,
quin hoc y in u vocalis Latinae modum enuntiatum sit. unde
intellegitur, cur Claudius inter tres illas litteras novas unam
creaverit |- quae sonum redderet Graecae vocalis v, quia neque
i neque « erat. quo apparet, cur Romani vetustiores ex illo
nomine Rhadamanthys fecerint Rhadamanthus, quam nominis
formam in Vergili et Ovidi operibus invenimus, cur Catullus
guminasium pro voce gymnasio ponere potuerit. itaque hoc
quoque facile intellegitur, quam ob rem Lucretius poeta qui
summa utebatur linguae castitate, Tiiyos Tityon dicere maluerit
quam Tülyus et Tityum. -yu vocales ei sonabant fere ut -uu,
quarum vocalium collisionem veteres reformidarunt. hoc uno
in nomine poetae sono commovebantur, ut Graeca ter-
minatione servata omnes Tiyos vel Tityon dicerent!).

2. Aliquoties haec vel illa graece dicta esse poe-
taeipsifatentur. quibusin elocutionibus ne vetustiores
quidem terminationes Graecas servare dubitarunt,
velut Cicero duobus locis in Arateis dieit:

XI: ‘Engonasin vocitant, genibus quia nixa feratur’.

XXIX: ‘Has Graeci stellas Hyadas vocitare suerumnt’.

1!) Tityos: Lucret. III 992, Horat. c. III 11.21, IV 6. 2.
Tibull. I 3. 76, Ovid. met. IV 457.
Tityon: Lucret. III 984, Vergil. VI 595, Horat. c. III 14. se.

44

Saepius occurrunt talia nomina Graecis terminationibus
servatis, cum poeta diserte fateatur non se ipsum ita loqui, sed
Graecos hanc vel illam rem hoc nomine significare, in Lucreti
libris. I 830 is Owosouegiav Graecorum in Latinam trans-
ferre linguam cogitur, sed quamquam accusativo homoeome-
riam usurpare licuit, Graecam servare formam non dubitat

addens:
“guam Grai memorant nec nostra dicere lingua

concedit nobis patrii sermonis egestas’.
eadem causa commotus Graeco accusativo dicere ausus est
presteras VI 424:
2. Grai quos ab re nominitarunt
et Magneta VI 908:
“quem Magneta vocant patrio de nomine Grat.
ipse Magnetem dixisset, Grai Magneta dieunt. quarto denique
loco non solum affert Graecum nomen, sed vertit etiam in
Latinum:
VI 701: “in summo sunt vertice enim crateres ut ipsi
nominitant; nos quod fauces perhibemus et ora’.

Sed haec consuetudo cum his poetis evanuit, cum posteri
opus esse non putarent, si Graeca nomina non reformata Latinis
in versibus ponerent, has terminationes a Romanis valde alienas
excusari. |

3. Tertio loco genus quoddam nominum contemplemur, in
quo inde a Catullo omnes poetae Graecas terminationes admisisse
videntur et ei qui Graecorum morem raro secuti sunt, et illi
qui Graecae declinationis formis receptis versus heroos multo
melius procedere cognoverant. omnium fere nominum secun-
dam declinationem Latinam sequentium quibus loca Grae-
ciae nuncupantur — imprimis insulae Cycladum —,
in nominativo et accusativo Graecis terminatio-
nibus poetae usi sunt, sive quod ne in volgari quidem
sermone haec nomina mutata sunt sive quod omnes Romani
litteris imbuti haec loca Graeca Graeco quoque nomine appella-
bant, ut nostra quoque consuetudo fert. quam sententiam ut
argumentis confirmem, exempla afferam quae supra collegi.
in Catulli carminibus nominum geographicorum eius quod dixi
generis duo tantum inveniuntur: Scyros et Penios; utrumque

45

Graecam in terminationem exit. .cetera nomina Oceanus 64. 30,
Jacchus 64. 251, Zephyrus 64. 270, Hesperus 64. 321, Nüus 11. 8,
Priapus 47.4 -us terminationem usurpaverunt. Apud Vergilium
Epeos Tyros Zacynthos Neritos Tmaros Epiros Lesbos Delos
omnium codicum testimonio confirmantur, neque Aegyptos Tenedos
formas repudiare possumus plurium codicum auctoritate
Vergilio attributas. Latine reformavit omnia nomina quae
supra attuli, quorum nullum ad loca eius quod dixi generis
spectat. desunt ibi nonnulla nomina, quorum de terminatione hoc
loco melius disceptari arbitror. -ws terminatio his in nominibus
hisque locis maiorem habet auctoritatem: Cyllarus ge. 3. 90
MPR -os Prob. exempl. — Hesperus ec. VIII 30 MV -os P (ec.
X 77 -us MPR) — Cocytus VI 132 PR -os M — Tmolus ge.
1.56 AMR -os P — Pactolus X 142 MP -os R — Paphus
X 51 MP -os R, X 86 -us MP -ys R — Spercheus ge. 2. 487
PR -#5s M — Larissaeus XI 404 M -aevus R aeves P — Tyrius
I57ARP-0s M (u eol. rub.) — Tartarus VI 577 MPR -os
Probi codd.. mihi quidem persuasum est Vergilium Paphos
dixisse non Paphus, item Pactolos Tmolos. de ceteris nominibus
dubito, utra terminatione affecta sint, Graeca an Latina.
Latinam dedisse Vergilium puto Cyllaro Tartaro Larissaeo Tyrio
Hespero, Cocytos autem et Spercheos aptiores mihi videntur ad
usum Vergilianum quam Cocytus Spercheus. neve quis 0 et u
vocales a scribis confusas esse more posterorum Romanorum
dicat. Schuchardtius hanc confusionem perraro codices Vergili-
anos invasisse optime docuit!). sed cum codices nullis fere
locis dissentiant nisi quibus loca nominantur, iure concludere
possumus his locis Vergilium ipsum Graecas adhibuisse termi-
nationes. |

Horatius nostram sententiam adiuvat, qui dicat Zhos
Iolcos Chios Lesbos Samos. e ceteris nominibus Lebedus et
Pactolus quamquam nomina sunt geographica, tamen mutata
sunt. sed nomina Cycladum imprimis non mutari supra dixi,
Lebedus autem et Paciolus nomina sunt oppidi et fluminis
Asiae.

Nomina illa geographica Graecorum declinationem secuta

1!) Vokalismus des Vulgärlatein tom. II p. 168.

46

esse ideo maxime mihi persuasum est, quod etiam Tibullus,
qui perraro Graecas terminationes adhibuit, eadem via his in
nominibus recipiendis ingressus est, qua Catullus Vergilius
Horatius. nam Zyros et Delos non mutavit, cetera omnia
nomina quae in -us exeunt, ad loca non spectant. mirum igitur
non est, quod etiam Propertius Zyros Oricos Isthmos Pelion
Ilion dixit, reliqua autem nomina in Latinam declinationem
traduxit; neque magis mirum, quod nominum quae in Ovidi
libris Graecis terminationibus praedita sunt, pleraque loca vel
regiones vel flumina Graeciae significant, ea quae per -us
litteras finiuntur, omnia fere personarum sunt.

Simili modo accusativum horum nominum poetae Graecum
retinuerunt, quamquam -on terminatio plus dubitationis eis
iniecit quam -os. Catullus quidem haec terminatione uti veritus
est‘); in Vergili Aeneide e codicum lectionibus concludere
possumus -on a poeta positum esse pro -um illis locis quos in
tertia paragrapho collectos protuli. apparet igitur et causam
fuisse, qua commoti librarii modo -um modo -on scripserint, et
accusativos per -on terminatos optime cum nominativis Graeco-
rum more factis concinere. nam mirum sane esset scribas nullo
loco in errorem inductos esse, ubi nomina Graeca quae alteram
declinationem secuta sunt, eis occurrerent exceptis his nominibus
geographicis, nisi revera haec a Vergilio exempta essent e
declinatione Latina.

Horatium Graecam terminationem servasse in nominibus
geographicis iam diximus. Latinas terminationes dedit his
nominibus: Antiochum Aeacum Antilochum Cyrum Caucasum
Hippolytum Lycum Nearchum Olympum Orcum et multis aliis,
e quibus ne unum quidem insulae nomen est. "

Tibullus Zlon in accusativo dixit, non Ikum, sed Marathum,
quae urbs Graeca non est. neque Propertius hac via qua
ceteri poetae ingressi sunt, decessit, cum Naxon et Delon
dixerit, sed Deiphobum Helenum Phoebum Nilum Pirithoum
Oceanum Zethum Lycurgum Croesum Colchum Hippolytum Parthum.

Neque tamen poetas solis his in nominibus flectendis Graeeis

!) Exceptum est nomen 'palimpseston, de quo infra nonnulla verba
faciemus.

47

terminationibus nominativi et accusativi usos esse dico,
sed aliis quoque nominibus eas dare non veriti sunt, ut
Tityos et Tityon ubique ab eis dietum esse vidimus et ab
Horatio Troidon, a Propertio Patroclon Horon positum inve-
nimus. maxime tamen in nominibus geographieis Graecas ter-
minationes servatas esse apparet. sic in Ovidi quoque libris
plerique accusativi Graecorum more facti nominum sunt quae
ad loca spectant, quin etiam aeque atque apud reliquos
poetas omnia nomina Cycladum Graecam declinationem
sequuntur, etsi aliorum quoque nominum accusativi Graeci
oceurrunt. quae cum ita sint, recte concludere mihi videor
nomina geographica — omnia quidem Cycladum, cete
rorum Graecorum locorum pleraque — ubique Graecas
servasse terminationes, alia secundae declinationis nomina
aliis ex causis graece flexa esse, velut Tityos et Tityon a poetis
sic declinata sunt, ut malus sonus vitaretur, Patroclon et Horon
a Propertio dieta sunt, ut elisionem vitaret.

Pari modo Ovidium accusativos Graecos nominum geugra-
phicorum metri ratione non habita posuisse et ante vocales et
ante consonantes videmus — ut exempla addam: Tenedon XII
109, XII 174, Haemon VI 87, Lesbon II 591, XIII 173,
Cephison VII 388, Delon III 597, IX 332, XV 541, Orchomenon
V 607 — aliorum autem nominum accusativum qui in -on
desinit, ubique ante vocales collocasse ad synaloephen vitandam
his locis quorum numeri in adnotatione positi sunt: Sisyphon
Pegason Cerberon Clyton Daedalon Meleagron Aeacon Aesacon
Orion Hippason Phlegraeon Tectaphon Telephon Coeranon Ennomon
Polyphemon Aeolon Hyacinthon'). itaque cum Riesio non facio
qui in metamorphoseon VIII 360 scripsit:

‘fertur et Hippalmon Pelagonuque dextra tuentes'

neque cum Meıkelio, qui pro Hippalmon Eupalamon posuit, cum
hie esset unicus locus quo Ovidius -on terminationem nominis
proprii quod personae est, ante consonantem posuisset. codices
corruptos esse patet, cum praebeant hypalemon M, ypalemon e,

1) IV 466, XIII 26, IV 786, VII 413. 500, VIII 261. 270, IX 435. 440,
XIII 27, XI 762, XII 1. 262. 352. 378, XII 433, XIII 171. 257. 260. 772,
XIV 167. 222. 223, X 217.

48

iwpalamon A. sed neque Hippalmos neque Pelagon inter iuvenes
invenimus, quorum nomina ipse ÖOvidius antea (v. 299 sqaq.)
enumeravit.

Poetae igitur Romani habebant, cur Graecorum vestigiis
insisterent iam eo tempore quo Graecos nimis imitari noluerunt.
Lucreti quidem et Catulli carmina Graecis formis non abundare
vidimus, quamquam certis causis de quibus disputavimus, termi-
nationes Graecas admiserunt. sed inde a Catulli aetate poetae,
quia fabulis Graecis tractandis summam curam impendebant,
magis magisque nomina quoque Graeca recipere cogebantur,
quae latine reformata metrum offendissent. quae nomina nunc
contemplemur.

87.

1. In lingua Latina eandem fere copiam esse syllabarum
brevium et longarum satis constat. itaque versus trochaicos
vel iambicos facili opera facere potuerunt poetae Romani. ad
versus autem heroos pluribus brevibus syllabis opus erat quam
longis, ut poetae saepius nescirent, quid remedii adhiberent.
accedit, quod multae syllabae breves per elisionem evanescebant,
multae per positionem longae fiebant. quibus de difficultatibus
Koenius in libro supra allato bene disseruit (pag. 4 saqq.
pag. 27 sqaq.). |

Iam Ennius talia nomina in epos Latinum inferre studuit,
quae apta viderentur ad versum heroum. neque tamen omnia
quae ab hoc poeta clarissimo ad versus. dactylicos apta erant
reddita, posteris placuerunt, sed nova ratio versus heroi pan-
gendi inita est. elisionem igitur ultimae syllabae vocum in
iambum exeuntium poetae quantum poterant evitarunt neque
nomina dactylica finali syllaba saepius privare ausi sunt. cum
autem Graeca nomina eis adhibenda essent illorum heroum vel
deorum quorum fabulas narrabant, magnae difficultates eis
ortae sunt. quae quales fuerint quaeque earum a poetis reperta
sint remedia, paucis enarrabo.

Ac primum quidem apud Graecos non desunt nomina quae
Latinas per terminationes finita in versu heroo idcirco collocari
non possint, quia vel cretici sunt vel in creticum exeunt.
quibus nominibus poetae Romani uti non raro cogebantur, cum

49

ea vocibus Latinis adaequare nequirent; velut Catullus '(64.
391) cum nomen Thyadum vitare omnino non potuerit, dixit:

“Thyadas effusis euantis erinibus egi, |
nam accusativo Latino “Thyades’ metrum obstitit. sed iam
ante Catullum (64. 15) Cicero Nereidös Graeca terminatione
dicere coactus est metro (Arat. 446), cum loco Nereidum nihil
ei obveniret. neque. magis fieri potuit, ut Vergilius more
Latino e vocalem terminationis pluralis nominativi -es produ-
ceret in Arcades Amazones Troades Atlantides Mareotides Libe-
thrides Proetides orchades naides. metri ratione Ovidius com-
motus est, ut: Graecam terminationem servaret in. Arcades
Troades Minyeides Spercheides Maenades Stymphalides Pactolides
Nyseides Lelegeides Ismenid&s Acheloides Calydonides. quae cum
ita se habeant, mirum videri non potest, quod poetae Graecam
originem recordati horum nominum Graecas terminationes
putabant ubique poni oportere eorum quoque quae Latina
terminatione non modo metrum non offendebant sed sola etiam
hac. terminatione pluralis nominativi adhiberi poterant ante
vocales. neque enim usquam vocales terminationis -es Graeeis
in nominibus producere ausi sunt nisi ubi id per positionem
fieri potuit. conferantur nomina quae Vergilius in positione
collocavit: Pierides Sicelides dryades amadıyade. eorum igitur
nominum exemplo quae metri causa in Graecam terminationem
exire oportebat,. factum est, ut poetae omnibus nominibus
Graecas terminationes pluralis nominativi et accusativi darent
et ubicunque hae cum metro heroico pugnabant, ultimam syllabam
positione longam redderent.

2. Multo frequentiora sunt ea nomina quae in Latinum
sermonem translata certis tantum condicionibus in heroum
versum recipi potuerint. poeta enim Romanus cum vocales
finales omnes abicere ante vocalem cogeretur, nomina generis
feminini quae in Graeca lingua desinunt in —n, mutare non
ausus est. nam haec nomina si ori adaptata erant Latino,
saepissime in tres syllabas breves exibant neque. adhiberi
poterant nisi in synaloephe posita. haec erat causa cur
Lueilius Tisiphone (fr. 134) dicere mallet quam Tisiphona, cur
Cicero Helice Alcyone Merope Taygete Asterope Graecos imitatus
non mutaverit. hanc necessitatem sermonis Latini atque metri

Sniehotta, De vocum Graec. usu. 4

50

heroici cum neque Lucretius (cf. Calliope) neque Catullus (cf.
Oybele) neque quisquanı ceterorum effugere posset, omnes Graeca
servarunt. nonnulla tantum nomina apud Vergilium et poetas
qui eum aetate secuti sunt exstantia afferantur, quo apertius
fiat, quantum numerum formarum Graecarum tutum a mutatione
a poetis recipi oportuerit.e. Vergilius igitur reformare..non
potuit Andromache Beroe Calliope Calybe . Cymodoce Cymothoe
Danae Deiphobe Dryope Harpalyce Hecate Inarime Melite Tisi-
phone Pasiphae Pholoe Ephyre Eurydice Hippodame Rhodope alia.
in lis nominibus quorum .Graeca terminatio propter illas quas
nominavi causas necessaria non erat, partim Latinam decli-
nationem adhibuit, ut in Europa Aetna Creta Prochyta, partim
analogia adductus est, ut haec quoque nomina Graecorum more
e vocali finiret velut Aegle Aganippe Cyrene Procne Üirce.

Vergilium cum omnes poetae imitarentur, permultae illae
formae Graecae sunt ortae quae in Tibulli elegiis, in Pro-
perti libris — quadraginta quattuor locis — in .Ovidi
metamorphoseon versibus — centum viginti quattuor locis
— nobis occurrunt. Ä

3. Sed praeter elisionem aliam legem linguae Latinae
poetae moleste ferebant. syllabam brevem per duas consonantes
quae sequebantur longam fieri oportebat, qua lege cum multa
nomia Graeca in Latinum sermonem translata rarius adhiberi
possent, poetae Graecas formas ad versum heroum aptissimas
retinere maluerunt. insigne huius rei exemplum. nomina per
-eus syllabam terminata. praebent, in quibus syllabae -eus
plerumque vocalis longa anteit, ut in. Perseus Cepheus Peleus
Theseus Aegeus Prometheus Mnestheus Nereus Phegeus Proteus.
quae nomina si poetae latine pronuntiare voluissent, syllabam
quae a vocali ineipiebat, sequi opus erat, cum Perseus. nomen
ut tribus sylabis pronuntiaretur, fieri non posset nisi vocali
sequente. sin -#s terminatio Latina positione longa reddebatur,
omnia haec.nomina terminatione dıovAlaßwg pronuntiata adhiberi
nequibant. magnam difficultatem hac re poetis allatam esse
'apparet, quam facillime effugere potuerunt, si Graeca. pronun-
tiatione in Graecis nominibus uti yoluerunt.

Aliis in nominibus istius generis duae syllabae breves ante
terminationem. positae sunt, velut in his:.. Briareus . Idomeneus

61

Capaneus Macareus Ilioneus Menaleus, ut de Latina pronun-
tiatione ne cogitari quidem possit. terminationi unam syllabam
brevem antecedere nullo in nomine videmus. nisi igitur poetae
his nominibus abstinere volebant, Graecam terminationem
servare ipso metro coacti sunt. itaque quod omnibus locis -eus
unam esse syllabam supra .vidimus, hoc non casu factum esse
neque poetarum arbitrio sed metri necessitate satis esse Pro-
batum videtur. |

Hoc loco quaedam addere placet de obliquis casibus nomi-
num quorum terminatio -eus est. in prosa oratione ista nomina
in accusativo in -eum exibant, cum scriptores optimi “Graece
loqui in Latino sermone’*) nollent: accusativus autem Graecus
erat, quo aures offenderentur?). tamen poetas ne uno quidem
loco latine locutos esse his in nominibus certum habeo. euius
rei haec esse causa videtur.

Illorum nominum quorum terminationi Graecae duae syllabae
breves antecedunt, accusativus more Latino per -eum syllabas
terminatus in heroum versum recipi Oomnino non potuit, quod
tribrachys hoc in versu tolerari nequibat. quamquam terminatio
Graeca volgaris quao -ea est, poetas non adiuvit, tamen reme-
dium invenerunt, de quo paulo infra disseram. ceterorum
nominum accusativum ad Romanorum modum factum poetae
admittere non potuerunt, nisi ubi syllaba sequebatur quae a
brevi vocali ineipiebat, id quod perraro fit. nam ubicunque
litteras finales -wm consonans quaedam excipiebat, nomina illa
in ereticum exibant, cui locus heroo in versu non est. itaque
omnes poetae, etiam illi qui terminationibus Graecis, quantum
poterant, abstinebant, hac in re tantum sibi indulserunt, ut
nullo loco excepto hoc in casu faciendo Graecos imitarentur.
| Eadem necessitate metri et - vocalem genetivi cum vocali
quae antecedit e contrahere in unam syllabam et Graecam
formam dativi non repudiare coacti sunt. eo minus credibile
est poetas ullo loco declinationem vel pronuntiationem Latinaın
horum nominum postulasse, ut Birtius contendit, cum tanto in

1) Cic. Tuscul. I 15.

2, Cic. ad Att. VII 3 ‘venio ad Piraeea, in quo magis reprehendendus
sum, quod homo Romanus Piraeea scripserim non Piraeum — sic enim Omnes
nostri loculi sunt — ’

4*

62

numero formarum Graecas terminationes quin servarent facere
non possent. ut hoc quoque addam, poetas per pronuntiationem
nomina qualia sunt Peneus Celeus quae IInveös Kelsög sunt,
et adiectiva ut Orpheus non seiunxisse ab istis nominibus- veri-
simile non videtur. tantum potius aberat, ut terminationes
Latinas ullo loco anteferrent Graecis, ut in nominibus Zlonea
Idomenes e vocali praeter consuetudinem producta uti possent
Graeca terminatione. Horatio quidem -e terminationem duabus
syllabis pronuntiare in carminibus licebat, cum. voces creticae
optime ad plurima metri genera quibus in carminum libris ı usus
est, apta essent.

Diffieultatis quam syllabae positione longae noetis affe-
rebant certa exempla aliis nominibus praebentur, quorum accu-
sativum Graeci a. vocali finire solent: vox Propontis metro
satisfacere non potuit in accusativo nisi in synaloephe posita
brevi syllaba sequente. sed cum symaloephen quoque poetae
vitarent, multo rarius nomina illius generis in versibus herois
adhibere poterant. tamen persaepe eis talia nomina in fabulis
Graecis occurrebant, velut Lacedaemona Ixiona Noemona Imaona
Arcada Hectora Nestora Antenora alia multa. itaque non mirum
est, quod poetae in singulis nominibus non examinabant, utrum
Latina terminatio aliquid incommodi haberet necne, sed ubique
Graecas terminationes servabant, quin etiam terminationem
Graecam -a per synaloephen evanescere patiebantur, ut Ver-
geilius in Pallanta VIII 515, X 504, Acheronta VII 91, Phyliiaa
ec. III 78, ec. VII 14.

4. Nomina quae graece in -ocs- desinunt et primam decli-
nationem Latinam seguuntur, a vetustioribus ita in sermonem
Latinum traducta sunt, ut Tiresia e Teıgsoiag fieret, quamquam
« vocalem contra rationem produci ‘oportebat (Lucil. 171).
Lucretius, quod sciam, primus Anaxagoras dixit Graecorum
modo (I 876), quod nomen Latina terminatione minime
aptum erat ad versum heroum, quia tres in syllabas breves
excurrisset. itaque nisi in synaloepha posita in versu collocari
non potuit. Horatius quidem in sermonibus Marsya nomine
latine reformato uti coactus est, cum Marsyas forma creticum
efficeret. Vergilius .primus -as. terminationem Graecam
permultis locis retinuit, ne Aeneas nomen per:-synaloephen

53

deformaretur, si ‚Aenea vocaretur. sed fortasse alia est causa,
cur ubique Aeneas.dicere voluerit, de qua infra nonnulla adiciam.

Cum autem centum quinquaginta locis Aeneas. posuerit,
ceterorum quoque nominum terminationem ‚Graecam servavit,
quorum duo tantum Latino ori adaptata metro non satisfecissent
nisi in synaloepha collocata:. Bitias Boreas. exempla desunt
in Tibulli elegiis.. Properti et Ovidi consuetudo eadem
est ac Vergili, nisi quod Ovidio Marsya (VI 400) dicendum
erat. verisimile est Vergili exemplum omnes poetas qui ei
successerunt, secutos esse. |

5. Similiter res se habet in nominibus quorum nominativus
graece in -ng terminatur, genetivus in -ov. Ennium Anchisa
et Aeacida dixisse supra probare studuimus. desunt exempla
usque ad Ciceronem, cuius in Arateis Bootes duobus locis
traditur!). Cicero autem hoc in nomine metri necessitate non
coactus est Graecam servare terminationem. Catullus Amphr-
iryoniades (68. 112) dixit, cum Ampkhitryoniada nisi in synaloepha
positum in versum recipere non posset. eadem de causa
Horatius et Vergilius nomina velut Achaemenides Aeolides
Anchisiades Epytides Eurytides Haemonides Hyrtacides -Iasides
Imbrasides Othryades Priamides Steropes non mutaverunt neque
cetera quorum terminatio Latina metrum non offendisset, alio
‚modo declinare voluerunt. Propertius quamguam plerumque
Vergili consuetudinem ac rationem amplexus est, tamen semel
Latinam formam Airida (II 14. ı) adhibuit, metri causa opinor,
cum Atrides duobus aliis locis dicere non dubitaverit. Ovidius
in metamorphoseon libris ubique declinationem Graecorum
secutus est. | Ä

Eadem de accusativo dicenda sunt. . multorum nominum
accusativus latine factus nisi in positione collocatus heroo
versui inseri nequibat. itaque poetae ubique has terminationes
Graecas anteponebant Latinis idque eo magis, quo pluribus
‚formis Graecis gravioribus de causis usi sunt. cum his formis
Graecis accusativi quoque nominum generis feminini quae exeunt
in -en adaequari possunt. nam consideres velim nomina velut
haec: Andromachen Hermionen Pasiphaen Homolen Hippolyten.

1) Vide supra p. 36.

54

Metri necessitate factum esse, ut plurima Graeca sermonem
poetarum invaserint, non nego; omnia autem hac de causa
poetis recipienda fuisse noli credere. sed de Koenii sententia
— ille enim omnes formas Graecas apud poetas e metri
necessitate fluxisse contendit — infra plura dicenda erunt.
neque enim adhuc omnes causas quibus poetae ut nomina
Graeca minime mutarent, commoverentur, cognovimus.

88.

1. In Horati operibus diversa ratio nobis occurrit, altera
in sermonibus, altera in carminibus. in sermonibus enim
videtur quasi abhorruisse a formis Graecis neque iis usus est,
nisi ubi aliter metro satisfacere non potuit. itaque Üircae
dixit in genetivo et Penelopae (ep. I 2. 23.28), Penelopam (s. II
5. 76) et Helenam (s. I 3. 107) in accusativo. rationem multo
magis Graecam init in carminibus, in quibus -eus ubique
uovoovAldßws eum pronuntiasse iam supra demonstravimus,
quamquam optime duabus syllabis uti potuit. formae Graecae
Helenen (I 15. 2) et Penelopen (I 17. 20) metro minime postula-
bantur neque magis genetivus Semeles (I 19. 2). cur igitur
Horatius has diversas iniit vias? carmina pepigit Graecos
imitatus ita, ut Graecorum Iyricorum versus ad Italos deduceret
modos, sermones ipse ut homo Romanus fecit neque eorum origo
'apud Graecos quaerenda est.

Quae cum ita sint, vix aberrabimus a vero, si alios quoque
poetas eius temporis poetarum Graecorum quos- imitati sunt,
verbis adductos esse suspicamur, ut Graecas formas suos in
versus reciperent. itaque Lucilianum illud (frg. 25) nisi
melius Graecis litteris scribitur ’/&ıoving dAöxoıo, certe illas
inter enuntiationes numerandum est, quae ad verbum a Graecis
acceptae ideirco terminationes Graecas servarunt. nam versus
Homeri his verbis ’Kıovins dAdxoıo elauditur (Il. XIV 317).
Ennium tales clausulas Homericas satis multas suis versibus
inseruisse, sed ut Latinum eis habitum daret, inter omnes
constat. sed poetae qui post Ennium fuerunt, cum senten-
tiis verba quoque in versus Latinos traducere non. veriti
sunt. omnium Graecarum rarissima est genetivi termi-
natio -wv. iure igitur primo quidem aspectu miramur, si

55

Catullum, cuius carmina Graecis terminationibus non abundant,
Chalybon dixisse videmus!). iam vero si Callimachi verba in
scholiis ad: Apolloni Argonautica (II 373) tradita respicimus,
etiam Catulli verba:
ul Chalybon omne genus Deren
ad Callimachi:
.. Kalrßwv wg AmoAoıro yEvog'
spectare apertum est et Catullum Chalybon dixisse, quia: hanc
formam in Callimachi versu invenit. neque longius a vero
aberrabimus statuentes Odysseae versum V 272:
.. »at owe dvovra Bowenv’
in animo fuisse Catullo ditenti 66. 67:
.... tardum dux ante Booten’ ?).

Vergilium saepius Graeca ad verbum transtulisse in
Latinum inter omnes constat?). quod veteres non ignorasse
Macrobius in Saturnaliorum libro quinto (cap. II $ 4 sqq.) docet,
ubi permulta exempla versuum Homericorum affert quos Vergi-
lius suum in epos recepit. eodem autem .modo quo reliquos
poetas Vergilium adductum esse, ut nomina quoque propria
cum ipso versu reciperet, his quae afferam exemplis CoNn-
firmabitur. conferas enim Aen. VIII 521:

“Aeneas Anchisiades et fidus Achates’
et Il. XX 160:
“ divelac 7 Ayxısıddns »ai dios Ayıldevg’;

‚ec. VIII 44: “aut Tmaros aut Bhodope aut extremi Garamantes’
ge. 1.332: “aut Athon aut Rhodopen aut alta Ceraunia telo’.
'Theoer. VII 77: "H 490 n Podonav n Kavxacov &oxarowvre‘.

E.Partheni versu:

"Tiovnp ai Angie xaı vw Mehrögen)
Vergilium:.
Ä "Glauco et Ponopane et . Tnoo Melicertae’
fecisse Macrobius (Sat. V 17. ı8) tradidit.

Neque in Ovidi metamorphoseon libris versus desunt integri
ex Homeri libris hausti velut met. XIH 258/59:

1) Nam Politianum manum Catullianam restituisse persuasum mihi est.

2) Cf. supra p. 36.

®, Conferantur quae Skutschius dixit in libro „Aus Vergils Frühzeit‘
p. 106 sqgq.

56

“"Coeranon Iphitiden et Alastoraque Chromiumque
Alcandrumque Haliumque Noemonaque Prytaninque’
ex D. V 677 sq:
“&vF Oye Koigavov eilev Alcoroga vs Xooulov re
"Ahxavdoov 3 Ahıöov ve Nonuova ve Ilgvraviv re.
itaque multas formas Graecas hunc’ad usum poetarum redire
iure arbitrabimur. .

Ante Propertium et Ovidium poetae genetivum Graeco
more „es ‚litteris saepius finire dubitabant. si igitur Catullus
duobus in carminibus quae ad Graecos redire scimus (63.
66), non minus quinquies illa usus est forma, recte con-
cludere mihi videor has genetivi formas ex imitatione Grae-
corum fluxisse, cum in reliquis carminibus constanter terminatione
Latina ae usus sit. neque errabimus Ciceronis illud quod est
in Arateis (35/36):

“Alcyone Meropeque Celaeno Taygeteque
Electra Asteropeque simul sanctissima Maia’
aeque atque versus Germanici (Arat. 262/63):
| “Electra Alcyoneque Celaenoque Meropeque
Asteropeque et Taygete et Maia parente’
ex Arati phaenom. v. 262 sq. verbotenus depromptum esse
statuentes:
“Alrvovn Megorın ve Kelawwo v' 'Hiexien Te
xai Itegorn zul Tnüyern xal norvia Maic'.

Lucretium terminationibus Graecis abstinuisse e paucis
formis quae in eius libris inveniuntur, elucet. mirum igitur
est, quod uno loco (IV 1160 sqq.) permulta.nomina Graeca, quin
etiam verbum Graecum adhibuit, quorum pleraque Graecas
terminationes partim inusitatas — velut chariton genetivus —
praebent. res facile intellegitur, si Lucretium e Graeci scriptoris
opere hausisse suspicamur. poeta eo quem dixi loco amatorem
eiusque mores stultos describit. exemplum igitur eius apud eos
Graecos scriptores quaerendum est, qui omnem operam in mores
describendos impenderunt. sceimus enim e Teletis et Bionis
diatribis in quibus persaepe mores hominum et describuntur et
illuduntur, multa ut in comoedias Terentianas ita in Horati
sermones fuxisse . et ad tales. diatribas vel etiam ad yapa-

1) Cf. Heinze, De Horasio Bionis imitatore, Bonnae 1889.

57

xtnorou@wv libros, quales Lyco et Aristo scripserunt, locus ille
Lucretianus mea quidem sententia referendus est.

Nemo igitur permultas. formas Graecas quae in Romanorum
poetarum operibus inveniuntur, ad verbum una cum toto versu
e Graecis in poesin Latinam translatas esse negabit.

2. Sed in sermonem quoque cotidianum nomina Graeca
irruperunt itaque carmina invaserunt. horum tamen nominum
pleraque appellativa videntur fuisse, quamquam propria quo-
que inveniuntur sed raro temporibus liberae rei publicae.
exempli gratia duo epigrammata lapidibus incisa afferam!).
alterum est in Buecheleri "Anthologia Latina Epigraphica’ n. 959:

“Viva Philematium sum Aurelia nominitatü’
"Casta, pudens, volgei nescia, fida viro . . .
Philematium est nomen plane Graecum. ad alterum :n. 961:
"Stallius Gaius has sedes Hauranus tuetur’
‘ex Epicureio gaudivigente choro’ |

Buecheler adnotavit: “Sironi aequalem putes hominem, metri
‚genus Lucretianum, Graeca plane scriptura “Epicureio’’. fortasse
quoque epigramma 361 mentione est dignum, quod Graecum
nomen proprium praebet:

“Protogenes Cloul(i) suavei heicei situst mimus’

"plouruma que fecit populo soueis gaudia nuges’,
quod carmen non multo post Ennianam aetatem factum esse
Buecheler censet. sed afferri posse illa quoque carmina epigra-
- phica puto, quae aevi imperatorii priore parte incisa sunt. nam
consuetudo tam brevi temporis spatio vix adeo mutata est, ut
non eadem fere de oratione poetica volgari illius temporis rei
publicae quo cetera carmina quae attuli orta sunt, suspicari
possimus. servas igitur Graecas nomina sua Graeca illo
tempore non mutasse credibile est, cum postea persaepe in
epigrammatis talia nomina occurrant, . velut Callisie. liberos
Graecos viros et feminas Romae fuisse non paucos ex illis
carminibus lapidibus incisis satis elucet. sic invenitur titulus
epigrammatis (1036) “Vibia Phryne vixit tres senos annos’’?).

Volgo igitur nomina Graeca non ignota erant, cum Romani

1) Perpauca tantum exstant disticha ineisa eo quod circumscripsi tempore.
2) Conferri quoque potest epigramma 1222, Ä

58

iam antiquitus a Graecis multa in sermonem cotidianum. intro-
duxissent. quamquam pleraque ori Latino. adaptata sunt, ut
pelagus cratera: guminasium — haec enim forma a Catullo adhi-
bita satis est antigqua — dracuma multaque alia, tamen in
nonnullis Graecam formam servatam esse putare licet. quae
inter nomina vocem numero “palimpsestos’, cuius accusativus
ideirco a Catullo “palimpseston’ fieri potuit. nisi'plerique Romani
Graecae linguae notitiam quandam habuissent, nunquam Plauti
comoediae eis placuissent, cum permulta.intellegere non potu-
issent. nam totas elocutiones plane Graecas in comoediis
Plautinis invenimus ut in Pseudolo: @ Zeü (443), ydgıw roviy
row (712).xui ovro ve yag (483), vel in Stiche: n nevr’ 7
zeia iv’ 7 un terraoa (707). Graecas vero.terminationes hic
non servavit, sed qualibet ratione ori Latino adaequavit. velut
“cetum’ accusativum a x7rog düctum .(Aul..375), “Oedipo’ dativum
ab Oidircovsg (Poen. 443). itaque mirari non possumus, quod
“Pentheum’ dixit (Merc. 469). non Penthea, ut ceteri poetae in
'versibus herois, quibus sane Latina forma non; ut illi, apta erat.

Poetae :cum nomina Graeca ita ut a volgo adhibebantur,
minus eis idonea sint visa, quae in versum heroum reciperentur,
nonnunquäm Graecam formam. restituerunt, ut utraque uterentur
forma et Latina et Graeca, velut Vergilius dixit in accusativo
singulari: .cratera (Ill 352, V 536, IX 266. 346), accusativo
plurali oraferas (correpta a vocali) — I 724, VII 197, IX 165.
358, XII: 285.— Horatiüs vero Latinam anteferebat formam '
et in’ carmine III 18.7: |
nn Viva’ oralerae velus ara mullo .
‚et in- satura II 4.80:
u "Swe gravis‘ veteri craterae imus adhaesit.

- Ovidius utraque.forma utitur, eratera- accusativo V 82, vıll
‚679, cratetam. XIII 681. Ä Ä Ä
::ı Neque lampades homini de plebe ignotae erant neque ACCU-
sativus Graecus lampada, ut proverbium. illud docet: 'nunc cursu
lampada tibi trado’ (Varro de r. r. III 16. 9). quae cum ita
sint, poetas. e. sermone quoque cotidiano Graeca; imprimis
appellativa, recepisse pro certo haberi potest.
.... Postquam cognovimus, quibus de causis. poetae Graecis
terminationibus non abstinuerint, nullo modo Koenio adstipulari

>...

59

poterimus, qui omnes formas Graecas invasisse sermonem poe-
tarum, quibus synaloephe vitaretur, censuit. quam perverse
nonnunquam iudicaverit, inde cognosci potest, quod Horatium
Penelopen et Penelope nunquam dixisse putat, nisi ubi summa
metri necessitate coactus sit: „Denn man muss es einem Manne
von Geschmack und Überzeugung von dem Werte seiner eigenen
Sprache, wie wir dies bei Horaz erkennen, zutrauen, dass er das
volle a nur in höchster Not gegen das schwächere e vertauscht“.
eadem de causa. Ovidium omnibus locis quibus synaloephen
vitare non opus erat, Latinas formas adhibuisse putat. itaque
verisimile ei non videtur Ovidium in fine hexametri posuisse
Midan Oete Ide Aetne Dircen sed Midam Oeta Ida Aetna Dircam.
quin etiam Ciceroni pedestris orationis scriptori aera et
aethera accusativos tribuere veretur, quos usitatissimos fuisse
Ennianus usus docet. poetas non una causa adductos esse,
ut formas Graecas servarent; vidimus, quamquam multas
analogia ortas esse concedimus. neque id neglegendum esse
puto, quod poetae vetustiores metri ratione raro ad Graecas
terminationes ‚adducti sunt, Ovidius. vero nullam fere aliam
declinationem nominum Graecorum cognoyit nisi Graecam. quo-
modo autem singuli poetae noniinibus Graecis usi sint, cur alü
multa nomina Graeca, alii perpauca adhibuerint, altera in .parte
contemplemur. Ä

Pars altera.

8 9.

Accium primum Graeca nomina Graeco more flexisse Varro
memoriae prodidit (de 1.1. X 70). prisca enim' consuetudo non
erat formas Graecas adhibere atque accusativus qui graece in
-a exibat plerosque offendit. nam Valerius (Soranus?) Aceium
reprehendit illo versu a Varrone tradito: |
“Accius Hectorem nollet Jacere, Hectora mallet.

'Acci tempore Graecorum usum nominum non 'vitaverunt.
sed non “multo post illis illudebant qui Graeca Latinis verbis
miscuerunt N. neqüe in prosa oratione?) neque ‘in versibus
multa Graeca’ admittere voluerunt Romani. tamen in utroque
genere ea vitata non sunt, cum primum Graecorum nominum
usus sermonem Latinum invasit, et ipse ille Cicero qui se graece
loqui in sermone Latino negat, sese excusat, quod Piraeea pro
Piraeum forma in pedestri oratione usitata dixerit. Romanos
Graecorum linguam antiquis iam temporibus cognosse certum
habemus, cum eos saepius cum illis Graecis qui oram incolebant
Italiae, convenisse constet. post bellum Tarentinum omnes
urbes Magnae quae dicitur Graeciae sub imperium populi Romani
dicionemque redactae sunt; qua de causa Romani Graecis litteris
imbuti sunt. itaque cum Ennius Graecorum genus poeticum in
poesin Latinam introduceret, omnes Romani qui annalibus
eius operam dederunt, litteris Graecis satis eruditi erant.
tamen signifer ille poetarum Romanorum Graecas formas,

t) Hor. sat. I 10. a.
?) Cic. Tuscul. I 15.

61

quantum potuit, reiciendas. esse non sine causa püutavit. nam
si Latinum epos primus pangere voluit, Graeca ei vitanda erant.
hinc apparet, cur .Anchises dicere noluerit et. Leucatam Graecae
formae Leucaten praetulerit!). eandem rationem Plautus secutus
est, qui Graecam comoediam Romanis praebuit. 'ille quoque
Graecarum litterarum peritissimus habitum, ut ita dicam, Grae-
cum nominum servare veritus. omnibus Latinas terminationes
dedit?). sed castitatem Enni pauei imitati sunt. -rationem
viamque maxime alienam ab Ennio Lucilius iniit, qui permultas
elocutiones Graecas versibus intexuit. :tamen ita id fecisse
nobis videtur, ut vix in eis poetis numerandus sit, qui nomina
Graeca in sermonem poeticum Latinum introduxerint, sed pro-
priam his in nominibus adhibendis rationem secutus sit. nam
non solum voces sed litteras etiam servavit Graecas, quamquam
codieibus valde corruptis vix diiudicare possumus, quot verba
Graecis litteris seripserit quot Latinis. de omnibus autem
nominibus quae Graecis conscripta litteris in versus recepit,
nobis disserendum esse negamus, cum nulla alia forma uti
potuerit nisi Graeca. illa nomina ‚Graecis litteris seripta in
Noni libris imprimis pessime tradita sunt. seribas plerumque
Graeca nomina in litteras Latinas convertere studuisse nonnullis
e locis apparet. duos affero quorum altero litterae Graecae
servatae sunt, altero. prior pars elocutionis Latinis- litteris

‘) Neque quisgquam formam .nominis Metti Fufeti Metioeo Fufetioeo
(A. 126) Ennio opprobrio det. nam hoc nomen quod satis alienum esset a
sermone Latino, qualibet terminatione affectum offendisset Romanos. praeterea
genetivus Metti Fufeti — hic casus ab Ennio nunquam in # terminatur _
a metro alienus erat, cum FWufeti vox fuisset cretica. |

2) Liceat de poetarum tragicorum ratione pauca addere.. negue
Ennius neque Pacuvius videntur adamasse Graecas terminationes. nam
Ennius Andromachae (Trag. Rom. fragm. rec. Ribbeck fr. 65) Hectörem (92)
Agamemno (191) latine dixit, Pacuvius cuius in reliquiis multa nomina
Graeca non exstant, Salaminam (fr. 327). In Acci, qui Varronis testimonio
‘ad formas Graecas magis revocare coepit’, reliquiis Graecas terminationes
raro invenimus. nominativo et vocativo nominum quae graece exeunt in
-Evs, eUM USUm esse Graecorum more apparet nonnullis e locis — frg. 116
Perseu, 534 Prometheus, 636 Tereus — quibus e et u unam efficiunt sylla-
bam. sed plerumque nomina Graeca latine flexit, velut Zleciorem (667)
Oeneum (425) Salaminem (370). tamen Accium Graecas formas satis adhi-
buisse Varrone teste persuasum habemus.

62

scripta_ est, .posterioris litterae Graecae servatae sunt. . scribae
haec pars posterior nimis aliena a sermone Latino visa. est,
quam ut: Latinis litteris exarari posset. hae sunt elocutiones
illae: Non. 519, 2 = fr. 335 ‚verveooı naranouevouoıv, Non.
25.31 = = fr. 386 caliplocamoradalıopvoorv.. hinc apparet multa
monstra verborum quae in Lucili reliquiis inveniuntur, ex
enuntiationibus Graecis litteris. scriptis orta esse.
. : In. Varronis Menippeis permulta nomina latine reformata
seribarum vitio litteras Latinas usurpasse iam Buecheler
vidit, qui nohnunguam Graecas .litteras restituit, ut in
fragmento 348!) gwraoxi« in quo codices Noniani “fonicia’
tradunt. dactylici quidem metri reliquiae multae non ex-
stant, quarum uno loco Graeca. terminatione usus est Varro
(frg. 130) in fine pentametri: “Naides undicolae'. sed cum
in eis Menippearum ‚partibus quae e versibus alio metro factis
constant: vel. oratione soluta scriptae sunt, persaepe Graecas
terminationes admiserit, quas a plerisque poetis qui ante et
post Varronem. fuerunt, vitatas esse vidimus — velut Arcadon
(frg. 101) Hiberon (frg. 170) — eum terminationibus Graeeis
quam maxime favisse iure putabimus.

Lucretius ratione non valde diversa ab Ennio usus est.
maxime operam. dedit, ut plerosque Graecos terminos qui in
philosophia summi momenti erant, quippe qui Graeca forma
ad Romanos pervenissent, Latinum in sermonem verteret. ita
factum est, ut nova etiam verba formaret sicut primordia, qua
voce arluovg Graecorum significaret. sed persaepe, quia ei'non
contigerat, ut latine exprimeret quae apud philosophos Graecos
inveniebat, velut Aomoeomerian, Graeca servare coactus est.
appellativa Graeca iamdudum nota erant Romanis cum e vita
cotidiana tum e comoediis Plautinis. neque difficile erat formas
Graecas vitare, cum propria quidem nomina Graeca Lucretio
raro admodum adhibenda essent.

Rationem valde diversam Cicero in Arateis iniit: in medio
quasi positus inter . vetustiores et recentiores poetas primus
plures admisit formas Graecas.

1) Numeros adscripsi, quibus Buecheler. (Peironii. satirae et liber Priope-
orum. adiectae sunt Varronis et. Senecae satirae simölesque. reliquiae. Berol:
1882) usus est. Ä

EEE nee Erneute ee DE a he UL Le UT Um

63

Inter poetas priores et Ciceronem hoc maxime interest,
quod is Graecum carmen in linguam Latinam traduxit, Ennius
et Lucretius suam materiam ad Romanorum modum träctarunt,
quamquam hi quoque Graecis non prorsüs. abstinuerunt. "unde
facile intellegitur, cur Cicero.non solum tot nominibus propriis
Graecis sed etiam pluribus Graecis formis usus sit quam
anteriores poetae. cum enim caelum caelique signa ita descri-
beret ut Aratus, saepe nomina quoque illorum iuvenum vel
virginum, quos in caelum elatos Graeci fabulabantur, ei
recipienda erant. his autem receptis terminationes Graecas
mutari non potuisse supra demonstravimus. atque ‚Cicero
quidem eadem de causa qua brevi post Lucretius, formas
Graecas admisit, scilicet quia Graeci ita loquebantur. nominibus
geographicis Graecas dare terminationes veritus est, cum metri
ratione eis uti non cogeretur, ut Chius (422) dixit. sed Cicero-
nem non nimis adamasse Graeca vocabula nominis Cassiepeiae
forma docet Cassiepia (XXXII 443). itaque in eius Arateis
utraque ratio invenitur, et ea quam castiores poetae inierant
et ea quam neoterici paulo post receperunt.

& 11.

Hi poetae. quibus vewrego, nomen datum est, a Cicerone
saepius reprehensi sunt, quod novum genus in poesin intro-
ducerent nimis graecissantes. illusit cantoribus Euphori-
onis (Tusc. III 45), inter quos ingenio et arte excellit Catullus.
in elegiis et epylliis. eodem modo quo omnes. eius: temporis
poetae, velut Cinna et Calvus!), Alexandrinorum vestigiis
summo cum studio ingressus est. inveniuntur igitur in eius
carminibus terminationes Graecae, quae ab omnibus qui ante
eum versus pepigerunt, multisgque eorum qui secuti sunt,
alienae erant. primus enim genetivum per -es. terminare
ausus est neque Phasidos genetivo .uti dubitavit. nominibus
geographicis Graecas reliquit. terminationes. sed videas, quibus

ı) Ex horum reliquiis nihil afferri Doteat; e quo sognoscer possimus,
quomodo terminationes Graecas. adhibuerint..

64

in carminibus poeta hac licentia usus sit. Graecas forınas
genetivi in -es exeuntis in carminibus 63 et 66 invenimus,
quorum utrumque artissime cum Graecorum exemplis conexum
esse satis constat. altero genetivo qui in -os exit, utitur in
carmine 64, quod et ipsum ex Alexandrinorum imitatione fluxit,
altero in carmine 66. ubicunque autem suo fretus ingenio
cecinit, ad Latinas formas rediit. itaque Helenae et Uraniae
illius genetivi loco posuit qui in -es excurrit (68. 87, 61. 2).
sed quamquam Graecis non favit nisi ubi eos imitatus est,
tamen fines artiores superavit posterisque vestigia ostendit,
quibus insisterent, ut elegantiam versuum quam perfectissimam
assequerentur. neque dubitari potest, quin omnes vewregoL
poetae eandem viam ingressi sint eodemque modo posterioribus
exemplo fuerint. aevo enim Augusteo omnia quae a poetis
aetate superioribus initium ceperant Graeca in versibus poeta-
rum Romanorum aucta atque summam ad perfectionem ducta
sunt. de hac totius temporis ratione nunc accuratius disserere
opus est. | | |
| & 12.

Vergilinm Graecos maxime imitatum esse iam supra
memoravimus. de Aeneae erroribus et adventu in Italiam ac
de proeliis ibi gestis canere sibi proposuerat. multa igitur
de Graecis Aeneae comitibus ei narranda erant, multa de ipso
Aenea. pleraque igitur ex Homcri libris et ex aliis poetis
Graecis hausit. idem fere in Horati carminibus nobis occurrit.
ille quidem formam carminum a Graecis recepit et quam-
quam quae .canebat ad Romanos fere spectabant, multas
fabulas Graecas nominaque heroum Graecorum versibus intexuit.
hine factum est, ut et Vergilius et Horatius magna copia
nominum Graecorum litteras Latinas augerent, quorum plerisque
propter eas quas supra diximus causas Graecae terminationes
datae sunt. neque enim illorum poetarum tempore fieri potuit
quin versus flosculis Graecis undique collectis ornarentur: adeo
omnes litteris Graecis imbuti erant. |

Vergilius igitur neque Anchisa neque Aenea formas nomi-
nativi dignas habuit, quas versui heroo insereret. propius ad
Homeri exemplar accedere sibi visus est Anchisen et Aenean

65

ubique nominans illos heroes quos ceteri Romani Anchisam et
Aeneam appellare consuerant. et cum permulta nomina Graeca
virorum deorum dearumque vitare non posset, permultas formas
Graecas in orationem poeticam Romanorum introducere coactus
est, quarum numerum quam maxime distare ab iis quas poetae
vetustiores .sibi concesserant, exemplis supra collectis satis
intellegitur. tamen omnes terminationes Graecas adhibere ausus
non est. genetivo in -es exeunte omnino abstinuit, sed Andro-
machae Circae Cyllenae Hesionae formas, cum metro prorsus
satisfacerent, adhibuit. illum genetivum orationem poeticam
invasisse per imitationem carminum Graecorum ad verbum paene
factam supra vidimus, cum de Catulli ratione verba faceremus.
eandem fuisse causam, cur Horatius sSemeles diceret pro
Semelae in libri primi carmine undevicesimo apertum est. nam
in epistulis nullo utitur genetivo nisi per -ae terminato: Circae
Penelopae (I 2. 23.28). postquam autem a Catullo Vergilio
Horatio tot formae Graecae adhibitae sunt, poetae qui eorum
vestigiis insistebant, terminationes Graecas servare adeo non
veriti sunt, ut certa quadam ratione nomina Graeca Graecis
cum terminationibus versibus Latinis innecterent. neque igitur
vitinm habebatur, quod nomina generis feminini quae in nomina-
tivo in —r desinunt, in genetivo Graecorum more declinabantur,
illa autem quorum terminatio -a erat, in accusativo -an litteris
finiebantur ratione inusitata cum apud vetustiores tum apud
Vergilium et Horatium.

Quamquam a Vergilio novum genus dicendi poetis heroi-
corum carminum oblatum est formis Graecis tam plenum, ut
Ovidius ipse, si multitudinem nominum Graeco more declina-
torum respicimus, a Vergilio non ita multum distet, tamen
nonnulli poetae hac in re Vergilium minime imitati sunt, sed
cum Horatio qui in sermonibus castissimum se praebuit diligen-
tissimumque Latini sermonis observatorem, facientes perraro
terminationes Graecas admiserunt. Tibullus et Lygdamus
qui dieitur, adeo Romani erant, ut in eorum centenis versibus
singulae tantum formae Graecae nobis occurrant. si quis tamen
sola e multitudine vel paucitate formarum Graecarum quae in
eorum libris inveniuntur, de ratione quam singuli poetae inierunt,
iudicium faceret, is mea quiden sententia erraret. quin potius

Sniehotta, De vocum Graec. usu. 5

66

singulis generibus nominum quae Graecas declinationes seque-
bantur, cognitis de poetarum ratione esse iudicandum putamus.

Itaque non solum omnium nominum Graecorum quae ter-
minationibus Graecis servatis in libris poetarum exstant, nume-
rum in tabula prima scripsi (pag. 70/71), quorum multitudo cum ver-
sibus uniuscuiusque poetae in tabula Ia confertur (pag. 74), sed
etiam in conspectum dedi nomina quae Graecas terminationes non
mutarunt, et ea quae ori Latino adaptata sunt.

Vergilius aliam viam iniit in eclogis, aliam in georgicon
libris atque in Aeneide, in qua multo pluribus nominibus Graeeis
terminatione servata usus est quam in carminibus ceteris, neque
ab alio poeta praeter Ovidium, ne a Propertio quidem, superatus
est. nonnullis quidem terminationibus magis abstinuit et casti-
orem se praebuit quam plerique posteri, aliarım eadem copia
est atque apud reliquos poetas.

Multum: distare rationes quas Horatius in carminibus et
eas quas in sermonibus secutus est, iam supra identidem demon-
stravimus tabulaque probabimus.. cum Horatius quem formis
Graecis tam infensum se praestare videmus in saturis atque
epistulis, in senis denis nominibus e centenis terminationem Grae-
cam -os servaverit, quae omnia nomina esse geographica in priore
parte huius opusculi vidimus, haec nomina geographica Grae-
corum more flexa non offenderunt. quin etiam Tibullus poeta
castissimus in vicenis senis nominibus e centenis terminationem
-0s non mutavit, cum nomina locorum essent.

Hoc unum accuratius quaeri oportet, utrum omnino formae
Graecae magis magisque poesin Latinam invaserint aevi Augustei
ita ut continenter multitudo earum creverit apud singulos
poetas necne. erant poetae qui Graecis formis quam maxime
faverent, erant qui quantum fieri potuit, terminationibus Graecis
abstinerent, erant qui utramque viam inirent diversis in gene-
ribus carminum. ratio quam Horatius quamque Tibullus et,
Lygdamus qui fertur secuti sunt, longe distat a Vergilio auctore
panegyrici Messallae Propertio Ovidio.

Vergilius et Horatius in carminibus suis ipsi rationem
mutarunt. nam Vergilius, ut supra demonstratum est, in
Aeneide plures formas Graecas admisit, quam in bucolieis
et georgicis, Horatius multo plures in carminibus quam in

67

saturis et epistulis. Catullus diversam ab Horatio viam in-
gressus erat, cum in lyricis Graeca minus amaret, in carminibus
herois et in carmine 63!) aliquanto plures adhibere non vereretur.
tamen inter eos poetas numerandus est qui sermone satis casto
usi sunt, minimeque admiratione dignum putavit, quod “verbis
Graeca Latinis’ misceret.

Propertius eadem multitudine formarum Graecarum usus
est qua Vergilius in eclogis et georgieis, Horatius in carminibus,
‚nam in centenis versibus quinas admisit.

Ovidius eos secutus est qui a Graeca declinatione minime
abhorrebant, plura nomina graece declinans quam quisquam
ceterorum. |

Alterum quod animadvertendum esse dixi, cuius generis
formis Graecis vel terminationibus poetae usi sint et quot in
nominibus Graecis quae ori Latino aut adaptare potuerint aut
consueverint, Graecas terminationes servarint, id altera tabula
ita exprimendum curavi, ut in sinistra quaque parte numerus
nominum exstet quae Graecam terminationem servarunt, in
media numerus eorum quae latine declinata sunt, in dextera,
quot nomina e centenis Graecam terminationem non amiserint.
hic autem quae haec tabula docet, comprehendam.

Nonnullae terminationes Graecae apud omnes poetas retine-
bantur?).. erant tamen etiam huius generis nomina quae
Latinam declinationem sequerentur. ut breviter repetam quae
supra exposita sunt, Horatius Marsya pro Marsyas dicere
metri ratione coactus est; eadem de causa Ovidius uni huic
nomini terminationem Latinam dedit ita tamen, ut satyrum
ipsum Marsyam nomine non appellet, sed flumen quod a satyro
ilo eui cutis detracta est, nomen cepit. Propertius eontra
consuetudinem poetarum Afrida dixit pro Atrides, quia haec

1) Carminis 63 ionico metro compositi et ampliorum heroicorum com-
mune est, quod Catullus ea vel integra e Graecis hausit vel ad Graecorum
exemplorum similitudinem fecit. nomina Graeca in utroque genere carminum
lyricorum et heroicorum eodem fere modo adhibuit; nam in illis in sexagenis
e centenis nominibus Graecis, in his in undeseptuagenis terminationes Graecas
non mutavit. -

?, Partem tantum talium nominum in altera tabula repetivi e
tabula 1.

5*

68

forma nominis uno loco aptior hexametro videbatur‘). reliqua
omnia nomina in Graeco sermone in -as, in genetivo in -ov
exeuntia in nominativo non mutata sunt. omnes poetae nomina
in -es et -as et -eus exeuntia Graeco more in nominativo et
accusativo declinaverunt. sed non desunt terminationes quas
multi poetae propter sermonis castitatem adhibere noluerunt.
genetivus qui in -es excurrit, quem Catullus saepius in
carmine 63, semel in 66 adhibuit, tamen in versum heroum
multo posterius invasit et genetivum latine factum removit.
simili modo genetivus per -os terminatus sermonem poeticum
ita non occupare potuit, ut omnes eo uterentur. Vergilium
paucis locis eum admisisse e codicibus elucet. Horatius et
Tibullus ubique genetivum Latinum qui in -is desinit, praetu-
lerunt. in panegyrico Messallae uterque genetivus et qui -os
et qui -is syllabis terminatur, pari numero exstat. praeter
Propertium et Ovidium omnes poetae nomina generis feminini
quae in -a vocalem desinunt, in accusativo latine secundum
primam declinationem declinaverunt. Propertius primus Ossan
dicere ausus est et Ovidius quinque locis Graecam, decem Latinam
terminationem adhibuit. e talium nominum usu cognoscitur
Vergilium, quamquam multas formas Graecas admisit, etiam
plures Propertio, tamen multo magis Graecis abstinuisse quam
illum. quod autem Vergilius unus ex omnibus poetis genetivum
nominum quae Graeci in —wg terminant, in genetivo in -w, semel
-o vocali finivit, ei vitio dandum non est. nam ne hoc quidem
pro certo habemus, num talem formam inusitatam relicturus
fuerit, si Aeneidi suopremam manum indidisset. ceterum ut plura
nomina Graeca graece flexit quam Propertius, ita in pluribus
Latinam quoque declinationem servavit quam Propertiuss. nam
e centenis Graecis nominibus propriis in Aeneide duodeseptuagena
non mutavit, Propertius septuagena quina. hac in re Propertius
multo propius ad Ovidium, qui in septuagenis quinis e centum
nominibus terminationes Graecas reliquit, quam ad Vergilium
accedit. illi autem poetae quos formas Graecas omnino non

2

1) In nomine Atrida ea licentia poetae usi sunt, ut primam syllabam
modo longam modo brevem haberent, velut Propertius IV 1.11, III 7. »s,
II 14. ı; Ovidius XII 618, XITT 365 — XIII 189. 439. 655.

69

adamasse vidimus, adeo a ceteris discedunt, ut ne dimidiae
quidem nominum Graecorum parti terminationem servaverint,
sed Horatius quadragenis binis e centum nominibus, Tibullus
quadragenis septenis, Lygdamus tricenis. Vergilius, auctor
panegyrici Messallae, Propertius, Ovidius plus quam dimidiam
partem nominum Graecorum non mutaverunt.

Nomina igitur Graeca quae Graecorum more flexa erant,
primum quam maxime evitata ac reiecta postquam inde a Cicero-
nis et Catulli aetate in sermonem poeticum Romanorum intro-
ducta sunt, tanta vi versus heroos Latinos occuparunt, ut
apud plerosque poetas rariora exstent illa nomina quae prisco
more Latinae linguae adaequata sunt, et tres tantum poetae
veterum vestigiis hac in re insistere ausi sint. sed eos quoque
qui Graeca nimis amare videntur, excusari multis causis me
probavisse spero.

70

Ta-

Apud:

Numerus nominum Graecorum |

in carminibus
Iyricis
Catullum
in carminibus

herois, in elegiis

in carmine 63.

in eclogis et
georgieis

Vergilium
in Aeneide

in carminibus
Horatium
in hexametris

auctorem pane-
gyriei Messalae| 3|

Tibullum

Propertium | 44]

Lygdamum

Ovidium

nomina-| in
in nominativo singulari in tivo_plu-| genetivo
rali in |singulari
-05
en Ins Imas (Cop) |meus|-us| -@ |wsl-ous an] ne: | ons -os
I
4—| 1 1 _ -|ı _
41 2| 10] 2) 1 3 15 2
24 2119 6| 8| 2] 1) 1) 1/94 2l 11 —| 2
3011091167) 10) 47| 81 451 24 5|52] ıl 3] —| 2
[7 75 2[|u-| 3 )—-—| 9 3 U 1-—
5 4 93| 6 3 2 8 _
3 11 — 1 _ ı 1
6 5 U U
1 3] 5 5/-| 9 3 1)201—| 2] 16] 18
(+2)
1- _ -|—- _ 1
1137| 97| 24) 54 |122| 18 16) 40) 3101] 3] 21] 36) 20
(+6)

1

bula I.

quae desinunt:

jin dativo
et pluralı| sing. et in aceusativo singulari et plurali
plur.
-w | -ar ne
-Oug or eu = | eiwar.| minute. | (mominat, | peinae. | "Or, om m = nl = | -g
-n) | -«) ns) 15)
|
-|-/-| ı 2| — _ 111-1 /-/-| 9 1
| | |
|||
-/ıl 4-| 1) - 1 — |-/-[2]-|1| 4 ı
—|-| 3]-| 1 | — 3 a |2|—|2)-| ı]23 6
11-1132) = 54 43 | 7] 4| 6| 2| 1105 27
2deeclin.|
Kras
1-1 || 17 | 13 ı /15| 1) 5/-|-| 1811
=lel&|-=| 18 |, 6 ı |-|-|2|-|-| 8 2
1 1-|-| - | - 1 — |-/-|-|-1—| 3 ı
=1-1=|=] — |. 1 — 1 ıl-|-| ı) 2
1l-|-| 3 8 1 8 4 |4| ı| 8) —|-|31 6
|
Pa (pe [pe _ -(/-[-|-/—-| |
|
| Il |
-\-| 1 -| % 5 37 15 |73| 8|25| 3) 1121058

Ta-

nominativo singulari et plurali, genetivo singulari,

albiela|be|a|blc ab e|alse ab! c Jalb e Jalble

| e® E} 38 lo Ei | 2
ln) 2 ll & Ill) Til leo & for, z |
im am & legale gez |e Zlr]
| S |
N ! \ !
B PR | | II 1 |
in carminibus |
Iyrieis 1 tl 2 0) all [413] 0 1-/-1-
Catullum | |
in carminibus | |
herois, in ele- | | | |
güs, in carm. | |
63 4 11-100) —|-| —|2) 488) 8—| 100) 1 —| 1001 5
in eclogis et | |
georgieis || eu 10] 2-1 u 1004 22) 101 24—| 00 100 —| 1215128
Vergilium | I II | |
in Aoneide | 30) 7] 81 || 109,—| 100] 167,—| 100Jlı0, 1886| 7) 52.—| 100154 —| 100-4 023 6

in carminibus

Iyrieis ea aj-ja0| 5) ajza 200 91 ale sa 1-10 1) Bas 0
Horatium | |
in versibus | |

herois auso) dio —ıl od 2 0)-/31 0

|

in panegyrico | |||
Messallae | 3-1 3100 --| 11 51 11-1] 1 111001 11110
Tibullam | oo —— 1 | I 5/ 1a wel 1-10 --] 1) 0-12 0

Propertium| a4 asımu| ı4 ıl es] 8100| 7) 30) 19] 20— 100) 2,—| 1olıs, —100 \17 21) 44

Lygdamum | 1 0) - | I) 5 4-4 141 1-10 -|-

er | ol 1
Ovidium lı37 sg64s] 97 —100| 24] ı] 86.60) 197] 28)101—) 100,21.) 100,86. —\100 |20 8ı| 20

Huic tabulae omnia nomina inscripsi quae mutata sunt et ea quae quam-

quam mutari poterant, a poetis mutata non sunt. in columnis quibus a littera
superscripta est, numerus nominum ostenditur quae Graecorum more flexa

sunt,

sunt

in columnis quibus b titulus est, numerus eorum quae ori adaptata
Latino. in columnis e adscripsi, quot nomina Graeca e centenis

terminationem servaverint Graecam, velut in Properti elegiis terminationem
-ns servatam invenimus quattuordecim locis, uno terminationem Latinam
-q positam pro (raeca -7s; nonagenis ternis e centenis locis Propertius hanc
terminationem Graecam -ns servavit. appellativa hac in tabula non numerata
sunt, quia numerus eorum quae latine declinata sunt, maior est, quam ut
eis additis de usu terminationum Graecarum recte iudicemus.

1) Aetnam XIII 868, XIV 188, Helenam XIII 200, Ithacam XIII 711,

Ledam VI 109, Europam VI 104; quamquam multo verisimilius videtur
Ovidium his locis Graecam terminationem retinuisse, cum Aeinen et Europen
aliis locis XIII 770 XIV 1 V 648 dixerit — Europen scilicet de terra —,
tamen mutare veritus sum, quia in Kornii editione lectiones varias ad hos
versus adnotatas non inveni. Creten XIII 706 cum Heinsio legendum esse
contra Kornium censui.

73

bula II.

accusativo singulari..et plurali

| |
Iulala-1a] 0) 8-Iim|
| | | | a
60a ki |

100 491/100, 71107] 6 46 5] 92115 —

100| 11—100,15| 808314 101 2) 83

Ialbj e able ab
Isa || |
23 S |»
FEAR %ıE
El
(al 11
1 | 1]
101-—1—l-/ 1] 011

Jol-ı. | aool 01-1 100
| III!
| 1 | |
| | | | ||!
-\dJes|-a 100 11-1001] 12 0) 7 1001 11-100 2) 116080] 11-| 100
| |
| | |
| | |
1 100. ı 0 ı

100 | — i 150 =] — | 2)—| 100| ı) 3)

1

100 a0 a 1022| 21] 9 a 1 8 10018

1) 100 -

ses! lol 37 100 50 ae — solar noolasl ı

%) Delon ab Ovidio (III 597, IX 332) soriptum esse cum e corrupta
codicum lectione apparet tum inde quod nomen est geographicum. eadem

15.— 100178

de causa cum Merkelio Pylon lego (XII 545), quo de nomine e Kornii adnota-,

tione nihil certi cognosci potest. in eis nominibus quorum terminationem
-um mutare veritus sum, quamquam nomina sunt locorum, numeranda sunt:
Cythnum (VII 464) quod Cythnon legi codices valde corrupti vix vetant, et
. Seyrum XIII 156, 175, ad quos versus Kornius nihil adscripsit.

®) E nominibus quibus Kornius Graecam dedit terminationem, unum
excepi Thybrim Il 259, quo nomine a Vergilio Latina cum terminatione ubique
adhibito fluvius Italiae significatur. neque codices Ovidiani huic formae
accusativi obloguuntur, cum in codice M littera extrema erasa sit, codd.
Aet e tibri et iybrim praebeant. rationem quam Kornius codices secutus
non semel adhibuit, nullo modo probandam esse puto. nam XIV 75 Charybdin
recte, ut sentio, legit contra codioes M et h, XII 258 Prytanimgue cum codd.
Met e in textum recepit, quamquam hoc quoque loco Graecam terminationem
ab Ovidio adhibitam esse verisimillimum est (cf. pag. 56).

\ 100

|
904 — 100

74

Tabula Ia.

Numerus In C versibus

Apud _ | Numerus ver- | s5rmarum Grae- | inveniuntur
| suum carum formae Graec.
in carminibus Iyrieis Br 7 Ban
Catullum | |
in carminibus herois in | | |
elegiis in carm. 63 1213 | 46 3%/s
in eclogis et georgicis - 3017 158 5
Vergilium |
in Aeneide BY | 789 8
in carminibus 3192 . 152 5
Horatium | En ur |
in versibus herois 4174 58 1!/s
auctorem panegyrici Ä
Messallae 211 17 8
Tibullum 1380 |: 19° 11a
Propertium 4006 217 52/6
Lygdamum Ä 262 3 1
° Ovidium 1195 | 1206)) Bern

4) Accedit ad nomina quae in tabula I. attuli, Chaos I 7, II 299, X 30,

75

Tabula IIa.*)

Apud & | b | ° & = numerus’ for-
| -! marum(raecarum.
b = numerus for-
in carminibus lyricis 12 8 60 marum |latine
Catullum wi flexarum.
in carminibus herois in Zr ' c = e centenis no-
elegiis in carm. 63 45 20 69 minibus Graecis
servarunt Grae-
in eclogis et. georgicis | 143 70... 67 cam terminatio-
nem.
Vergilium .
in Aeneide l| 734 |. 343 68 | *) eorum tantum no-
minum formae La-
. . tinae afferuntur,
in carminibus 144 . 98 59 quorum Graecas
Horatium | exstare formas in
in versibus herois 56 76 42 tabula II videmus,
atque nullanomina
auctorem panegyrici Ä nı81 PTOPFIA.
Messallae 16 7 69
Tibullum 19 21 47!la
Propertium 221 73 75
Lygdamum 3 7 1%
Ovidium | 1143°) 375 75

1) Accedit ad nomina quae in tabula I attuli, Chaos I 7, II 299, X 30.

Verlag von M. & H. Marcus in Breslau

Otfried Müller
Rede

zum Antritt des Rektorats der Universität Breslau
am 15. Oktober 1897 |

Ä gehalten von |
Professor Richard Foersterr _
Preis I Mark

Die Aula Leopoldina

Universität Breslau

Rede
zur Feier des Geburtstages Seiner Majestät des Kaisers und
Königs Wilhelm II. |

gehalten von

Professor Richard Foerster
Preis I Mark |

Das
Preussische Königtum

und

die klassische Kunst

Rede
zur Feier des zweihundertjährigen Jubiläums
des Königreichs Preussen und des Geburtstages Seiner Majestät
des Kaisers und Königs Wilhelm II.

gehalten von
Professor Richard Foerster
Preis I Mark

Buchdruckerei Maretske & Märtiu, 'Irebuits in »Sculem.

Verlag von M. & H. iii in Breslau

Breslauer Piilologische Abhandlungen

Fünfter Band

Heft I: De Tacito Senecae phllosophi imitatore: seripsit Dr, phil. Maxi-
milianus Zimmermann . 0.160 Mk.

Heft II: Nemesis und Adrasteia. Eine mythologisch-archäologische Abhandlung.
Von Dr. phil: Hermann Posnansky. Mit einer. Doppeltafel. 7 Mk.

Heft III: De veterum negl noınuaros doctrina scripsit Dr. phil. Maxi-
milienus Consbruch . . . Den. 540 Mk.

Sechster Band
Heft, I: De Tacitel de oratoribus dialogi codicum nexu et fide: scripsit Dr.

phil. Fridericus Scheuer . . .0..2 Mk.

Heft II: De 0. Aurelii Symmachi studiis Graeeis. et Latinis scripsit Dr. phil.

| Guilelmus Kroll . ... ..2020..3 Mk.
Heft III: $ymbolae ad dootrinae neol 8. Xoövwv 'historiam pertinentes .
scripsit Dr. phil. Fridericus Kuhn . . . ........450 Mk.

Heft IV: De duali Graecorum et emoriente et reviviscente scripsit Her-

| mannus Schmidt . . 2. onen. 2,50 Mk.

Siebenter Band
Heft I: De oraculis Chaldaicis scripsit Guilelmus Kroll . . 3,20 Mk.

Heft II: Quaestiones Choricianae scripsit Kurtius Kirsten . 2,50 Mk.
Heft IJI: De Callimachi hymnla quaestiones ehronologloae scripsit Bruno

Ehrlich . ne .....8 Mk.

Heft IV: De Hyla seripsit; Gustavus Türk, 2222. .450-MK.

‚Heft V: De rerganiwv vocabulorum genere > quodam scripsit Augustus

Grosspietsch nn een nn. . 2,80 Mk.
Achter Band

Heft I: De Polemonis Rhetoris vita operibus arte scripsit Hugo

- Jüttner . . 2 0.00..5 Mk.

Heft I: Quaestiones Rhetoricae. Historlae artis rhetoricae qualis fuerit aevo
Imperatorio capita selecta scripsit Stephanus Glöckner. 4,80 Mk.
Heft ITI: Prolegomena in Pseudocelli de universi natura libellum scripsit
Ioannes de Heyden-Zielewicz .. > 202020..8320 Mk.

Heft IV: De Pegaso scripsit Franciskus Hannig 2 020.0..6 Mk.

Neunter Band

Heft I: DA septem sapientium fabulis quaesfiones selectae accedit epimetrum
de Maeandrio sive Leandro rerum scriptore scripsit Josephatus
"Mikolajezak .. 2.2.2 0er ne. 3 Mk

. Verlag von "Mm. & H. Marcus. in Breslau, Kaiser Wilhelmstr. 8

DD.

-. fi

Broslauer Philologische Abhandlungen.

Erster Band

Zur r grieohischen Nominal- Komposition. Von Prof Dr. Konrad

Zacher 2,— Mk.

. De Stoicorum ‚studils hetorlole seripeit Dr. phil Francischs \
‚Striller .. 120 Mk.

; De vi ‚atque Indole rhythmorum quid vöteres Tudicaverint serpet BE
Dr. phil. Georgius Amsel . - . 4 Mk.

. Verrlänisohe Forschungen. ‚Von Dr. phil. R. Reitzenstein .. 2,40 Mk. \

a Zweiter Band. Ä
. De Minult Feliels Octavio . et. Tertulliani eoigetin ‚seripsit 2
> Dr. phil. Fridericus Wilbelm. . . . 180.Mk.

Zu den Paroemiogräphen. Von Dr. Leopold Cohn. . 1,80 Mk.

. De Senecae phllosopbi Hbrerum recensione et emendatione
‚seripsit Otto: Rossbach. Insunt Senecae fragmenta © . .
Palatina edita a Guilelmo Studemund.. . 4,20 Mk.

Ds 0. Asconii Pediani fontibus a ac de > seripsit. Dr. phil. Carolus Be

| Lichtenfelät ee nee nee en er, L8O ME.
Dritter Band.

. De pontificum. Romanorum inde ab Augusto usque ad Aurelianum
‚condicione publica scripsit Paulus Habel . -23,— Mk.

. Die Quellen von Ciceros Schrift de deorum natura, Von Leo- en

pold Reinhardt. . . ; „1,60 Mk.

. Arriani zw» wer "AltEuvdgor Libri septimi fraguenta edidit a
Ricardus Beitzenstein‘. . ., ..1— Mk.

‚De Hygini 'menforia schollis in Ciceronis Aratum Harlelanis ser: oo

_ vata seripsit Dr. phil. Georgius Kauffmann . . 3,60 Mk.

. Die Darstellung der Unterwelt auf unteritalischen Vasen. Von nn
Dr. ‚ August Winkler . | Ä . 23,— Mk.

| Vierter Band |

.De Adelas "notione et usu In iure publico Attico seripsit Dr. a

. phil. Golästaub . .... . RER: 3,— Mk,
. De Martiale verborum novatore serie Dr. phil Aemilius =
‚Stephani. .. . le 2 Mk. u
Supplementa ad Procli commentarios in > Platonis de republica |
"libros nuper 'vulgatos edidit Ricardus Reitzenstein 1. Mk.
‚Philonis Alexandrini libellus de oplfelo mundi edidit Leopol- en
oo Aug Cohn ur . on 450 Mk.

BRESLAUER
PHILOLOGISCHE ABHANDLUNGEN

HERAUSGEGEBEN

VON

RICHARD FÖRSTER

PROFESSOR DER CLASSISCHEN ALTERTUMSWISSENSCHAFT AN DER
UNIVERSITÄT BRESLAU

NEUNTER BAND.
VIERTES HEFT

Quibus artificiis adhibitis poetae
tragici Graeci unitates illas et temporis
et loci observaverint

exposuit

Guilelmus Felsch

— us -——-

BRESLAU
VERLAG VON M. & H. MARCUS
1907

Quibus artifiells
adhibitis poetae tragiei Graeei unl-
tates illas et temporis et loei
observaverint

exposuit

Guilelmus Felsch

Vratislaviae
M. et H. Marcus
MCMVII

S\lasstes!
STechert
1-3-49
AIO6H

(Juantopere viri docti ante Lessingium atque in primis
Francogalli in interpretanda Aristotelis arte poetica &a recta
via aberraverint, nulla re melius illustrari mihi videtur quam
quod Aristotelem praescripsisse docebant, ut in tragoedia per-
fecta unitates illae tres et loci et temporis et actionis observa-
rentur. At praeterquam quod Aristoteles cum librum illum
scriberet, haudquaquam legem ponere animo intendebat, quam
si secuti essent poetae cuiusvis aetatis nunquam erravissent!),
re vera docet tragoediam id spectare, ut intra unum solis cir-
cuitum versetur (A.P. 1449 b 13-14 neıgäraı Uno uiav nmegi-
0dov nAlov eivaı n uıxoöv EkaAkdrrsıv), de uno vero loco
qui dicitur tacet.

Neque vero cum veri sit simile eos qui quod unitates
illas observarent, Aristotelem ipsum sequi sibi viderentur, sine
ulla scientia tragoediarum Graecarum ad leges illas persequen-
das esse adductos, primum quidem paucis disquirere mihi pro-
posui, utrum sententiam illorum rectam esse verbis poetarum
ipsorum posset demonstrari necne, deinde, si poetae tragici
Graeci illam rationem sunt secuti, quibus usi artificiis effecissent,
ut per totam fabulam unus et dies et locus teneretur.

Sed priusquam ad rem ipsam accedam, commentationes illas
afferam, quibus et hic illic aliquid quod ad hanc quaestionem
faceret prolatum est et singula planius sunt explicata:

1) A.W. v.Schlegel, Vorlesungen über dram. Kunst u. Literat., 18. Vor-
lesung: „Man bemerke zuvörderst, dass Arsstoteles hier gar keine Vorschrift
gibt, sondern nur historisch ein Kennzeichen erwähnt nach den griechischen
Beispielen, die er gerade vor.sich hatte“. Praeterea cf. Wilamowitz, Eur.
Here. !I p. 48.

Felsch, Quibus artificlis adhibitis tragiei.... 1

2

I. O. Nilsson, De mutationibus scenae, quae sunt in fabulis
Graecorum, Lund. 1884 diss.

A. Müller, Lehrbuch der griech. Bühnenaltertümer, Freiburg
i. B. 1886.

Wilamowitz, Die Bühne des Aischylos, Herm. XXI (1886)
p. 597 sa.

Todt, „Noch einmal die Bühne des Aischylos“, Philol. N. F. II
(1889) p. 505 sq.

Neckel, Das Ekkyklema, Gymn.-Progr. Friedland i.M. 1890.

Richter, Zur Dramaturgie des Aeschylus, Leipz. 1892.

Bodensteiner, Szenische Fragen über den Ort des Auftretens
und Abgehens von Schauspielern und Chor im griech.
Drama, Jhb. f. kl. Ph. XIX Suppl. (1893) p. 639,. ubi
commentationes priores accuratissime recensentur.

Weissmann, Die scenische Aufführüng der Dramen des
V. Jahrhunderts, München 1893, Diss.

E. Bethe, Prolegomena zur Geschichte des Theaters im Alter-
tum, Leipz. 1896.

Dörpfeld-Reisch, Das griech. Theater, Athen 1896.

Wilamowitz, Aischylos Orestie, 2. Stück, Berl. 1896.

ur Die Perser des Aischylos, Herm. XXXII (1897)

p. 382 sq. |

Robert, Zur Theaterfrage, Herm. XXXII (1897) p. 421 sq.

Wilamowitz, Griechische Tragoedien, vol. I, Berlin 1899,
vol. II, Berlin 1900, vol. ILL, Berlin 1906.

Quae alia ad hanc commentationem perficiendam mihi sub-
sidio fuerunt scripta suo loco afferam. |

FE

Ac primum quidem disquirendum est, atrum Aristoteles
et qui eum secuti sunt recte observaverint tragoedia-
rum Graecarum actionem spatium.unius.diei. ‚non. eX-
cedere. |

3

Qua de re perscrutanda primum accedamus ad Aeschyli
Supplicum fabulam, quippe qua antiquior tragoedia non exstet').

Cuius fabulae initio primum diem esse nemo est qui nega-
verit; quae res, si modo opus est argumento, eo fulcitur, quod
chorus iussu patris Solem apprecatur (v. 213: »alovuev auyag
nAiov), Atque postquam res tam Continuo cursu processerunt,
ut alterum vel tertium diem interea ortum esse credi non possit,
Danaus ubi primum Aegyptiades ex alto orae appropinquantes
vidit, filias ne timeant illos cohortatur v. 768—69:

AAlws TE nal uoAövres dkiusvov XI0va

ES VURT AnogTEixovrog nAlov.
Cum igitur nox non procul absit, Danaus peritissimus ille rei
navalis classem non iam appelli posse persuasum habet. Nihilo
minus hostes eodem die naves ad oram appellunt; vix enim
Danaus abiit, cum chorus timidis vocibus spectatores docet illos
iam in terram pervenisse (v. 825 sq.). Postremo adventus prae-
conis, auxilium regis Pelasgi, denique omnia tam arto conexu
inter sese sunt coniuncta, ut pro certo haberi queat actionem
huius fabulae spatio unius diei contineri.

Neque alio modo in Persis Atossa senes de fortuna Xerxis
colloquentes adit, ut iis explicet, quibus somniis sit excitata.
Cui dum chorus suadet, ut deos et Dareum mortuum libationibus
consulat, exercitum Persarum magna pugna victum esse nun-
tiatur. Quo facto Atossa umbram mariti ex inferis evocat, qui
uxorem in regiam reverti iubet, ut filio redeunti novas praebeat
vestes. Vix autem Atossa scaena decessit, cum Xerxes ex
Graecia reversus cum choro cladem illam ingentem communicat.
Quae cum ita sint, Persas fabulam legi illi Aristotelicae
convenire si minus ex verbis ipsis, attamen ex rebus peractis
colligendum est. | |

Idem demonstratur Septem adversus Thebas fabula.
Cuius tragoediae initium non ita multo post lucem exortam
ponendum esse mihi videtur. Eteocles enim cives in arcem
convocavit, quibuscum quae vates nuntiavisset communicaret:
hostes nocte consilium cepisse impetum vehementissimum in
urbis portas faciendi (v. 283—29): - |

'1)"Cf. A. Koerte, Melanges Nicole, Genf 1905, p. 289—300,.
1*

4

Aeyeı ueylornv nıgooßoAnv Axarida

vuxınyogeioda xanıBovisvev 1r0Aeı.
Neque dubitandum est quin vates illis de consiliis hostium
regem nocte ipsa edocuerit; nam Eteocles statim nuntios miserat
qui quidnam agerent hostes disquirerent (v. 36sq.). Mox nun-
tius redux factus longa oratione explicat ea quae vates uni-
verse significaverat:

v. 40-41: 720 oapn Tüxeidev &x OTEaTOV YPEgWv

WUTOS KaToneng 6 Ei Ey Tav TrgaYUdTwv.
Sed cum non credibile sit Eteoclem cives noctu Convocasse,
sequitur, ut actio fabulae brevi post lucis ortum incipiat; qua-
cum re consentit quod eodem tempore nuntius ex castris
hostium redit.

Deinde oratio ab Eteocle ad chorum habita, descriptio
septem ducum Argivorum, nuntius allatus fratres sese in vicem
interfecisse — omnia inter se adeo coniuncta sunt, ut absurdum
esset, si quis ullo fabulae loco spatium unius vel complurium
dierum interpositum esse putaret.

Jam ut ad Oresteam transeam, initio Agamemnonis
fabulae noctem esse e verbis custodis intellegitur his:

v. 4: GoTowv x0ToLda vvxTegwv Öunyvouv.

v.26— 283: Ayausuvovog yvvaıxi Onuaivw TOQWS
EVVNS ErTavreilacav WS TAXoS douoıs
oAoAvyuov ... Enogdualsı.
Atque idem demonstratur versibus 12. 17. 23. Neque lucem
procul abesse versus docent 264—65, quibus custos cupit:
EURYYEADS EV, WOTTEQ 7 TT@POLUIG,
EWG YEVOLTO UNTEOS EVPEOYNS TraQ0.
Sed paulo post diem clarescere versu 279 indicatur:
TNS voVv TEXOVONS Pag TOO EVpg0OvnG Akyw.

Atque etiam sequentibus versibus eundem diem atque antea
teneri, qui est dies post Troiam captam, e verbis chori his
cognoscimus (v. 489—92):

tax’ eioousoIsa Aauundadwv PaEOpogWv

PoVaTwegLWv TE xal TTVQ0S TTaQaAARydS,

ir’ ovv Almdeis Eid’ Oveıpdıwv dienv

teorivov TOO EAI0V Pwg Epniwmaev PgEVaS.
Quibuscum versibus consentiunt loci hi: v. 476—77. 522. 530.

5

Hoc erat quod de tempore explicandum esse censerem;
nam quin in reliqua fabulae parte dies idem sit qui antea,
nemini dubium esse potest. Quin etiam statuere possumus fa-
bula ipsa exeunte noctem nondum advenisse.. Nam Aegisthus
solem salutat (v. 1577), quod nisi cum luceat, intellegi non
potest.

Sed etiam Choephororum fabulae actio mane incipit;
nam chorus famularum se a Clytaemestra, quippe quae taeterri-
mis somniis nocturnis consternata esset, missum esse explicat,
ut umbrae Agamemnonis libaret (v. 44—46):

ToLavde Xagıv AXGELTOV ANTOTEOTTOV xaxWV,
io yala uaia, uwusva u iaAkeı
ÖVOFE0S Yvva.
Sed una cum rebus gerendis dies progreditur; nam servo fores
regiae aperienti Orestes dicit (v. 66062):
tayvve Ö', WS xal vvxTog ügu Emeiyerau
0X0TELVOV, WER Od Eunogovs ad Eva
üyavoav Ev Öouoıoı navdoxoıs EEvwv.
Atque idem diei tempus indicatur versibus 710—711:
AAN £03° 6 xaıgös Nusgsvovrag &evovs
uaxgüs xelev}oVv Tuyyaveıy T& TEEOCPORR.
Quibus’ locis quamquam noctem vel vesperum iam appropinquare
vidimus, tamen non cum Wilamowitzio!) colligere debemus
noctem iam adesse, quod Aegistho trucidato servus ad portam
CUlytaemestrae his usus verbis contendisset (v. 882—83):
xwW@pois dürw xal xaFEeVdovoıv udınv
üxgavra Palo. rroi Kivrauunorga; Ti dog;?)

Quod si statueremus, paucis versibus post solem denuo
exortum esse putandum esset; nam ÜClytaemestra interfecta
Orestes exclamat haec (v. 984—86):

. ws idN narTng,
00% ovuos, AAN 6 navr' Enontevwv ade
“HAıos, üvayva umtoös Eoya ns Euns.

1!) Aischylos Orestie, II. Stück p. 46.

», Cf. Plaut. Stich. 311 sq.:
Vide quam dudum hic asto et pulto.
Somnone operam datis?

6
Sed ut illud argumentum praetereamus, num est credibile. Cly-
taemestram postquam quod desideraverat, bene cesserit, securam
dulei somno sese dedere eodem tempore quo Aegisthum de
Orestis morte votis quam plurimis expetita certiorem fieri
suspicatur?

Sequitur Aeschylum ut in aliis quas tractavi tragoediis ita
etiam in Choephoris componendis legi illi Aristotelicae paruisse.

Quam rem molestum esse vinculum, quo materia copiosa
non facile cogi possit, quis est qui negaverit? Quae cum ita
essent, factum est, ut poetae tragici non omnia tam accurate
atque perspicue explicare possent quam si nullo impedimento
prohibiti essent, sed hic illic res satis libere et licenter tractare,
quin etiam speciem rei factae perturbare cogerentur.

Quod Persis fabula quam optime demonstrari potest. Si
enim comparäbimus, quem ad modum hac in fabula atque in
Herodoti libro VIII (cap. 97—98) clades Xerxis Susa renuntietur,
poetam a rerum scriptore, id est a rebus ipsis, discrepare in-
veniemus.

Apud Herodotum enim postquam clades Salaminia enarrata
est, scriptum legimus (VIII 97—98):

Tovra re Gua Hegkns Enoise xal Enreurne &s Ilegoas ayye-
AEovra TNv TTagEOVOAV Oyı Gvupoonv. Tovrav de TWv ayyelwv
Eorı 0VdEv 6 Tı IA000ov nagayiveraı Hymrov Eov.

Xerxes igitur post cladem ipsam acceptam suos de cala-
mitate illa per nuntios certiores fecit, quibus tum nemo erat
celerior. Contra im Aeschyli fabula Persae nescii sunt casus
illius, donec nuntius advenit, quem Xerxes non prius miserat
quam prope a Susis aberat. i

Quibus causis Aeschylus ut res illas mutaret commotus sit,
e consuetudine eius elucet. Si enim res ipsas gestas secutus esset,
inter adventum nuntii atque regis ipsius longum temporis inter-
vallum interponendum fuisset; nam praeterquam quod cursores
Persicos multo ante in patriam pervenisse putandum est quam
magnum Persarum exercitum, Xerxi vel maximi labores erant
suscipiendi, quibus reditus praeter spem trahebatur.

Atqui dixerit quis: Quidni Aeschylus hac in fabula eadem
utitur ratione qua in Agamemnone, ubi rex quamquam tem-
pestate oppressus erat, tamen eodem tempore in patriam rediit

7

atque nuntius Troiae captae per ignes Clytaemestrae allatus?')
Cui erit respondendum in Agamemnone peragi res iamdiu prae-
teritas, in Persis autem eas quae quo modo peractae essent
ab omnibus memoria tenebatur.

Quae cum ita sint, non est mirandum Aeschylum eo quod
legem illam sequi studeat, haud raro adduci, ut res inter se
diversissimas quae nullo modo eodem die fieri possint, in
spatium unius diei contrahat.

In Supplicibus enim Danaus ubi primum Aegypti filios
litori appropinquantes conspexit, filias timore liberare conatur
eo quod fieri iam non posse dicit, ut hostes eo die naves
appellant, praesertim cum sol iam occidat:

v. 768—70: &Alwg Te xal uokövres Aklusvov XI0va
ES vUxrT' AnOoTEixovrog nAlov‘ gilei
woLva Tixtew vvE xvßegvnn 00pW).

Danao igitur, viro rei navalis perito, cum solem iam occi-
dentem videat, est persuasum hoc diei tempore hostes iam non
naves appulsuros esse; neque enim aliter intellegi potest eum
in tanto discrimine rerum filias timore captas deserere. Si
enim putavisset fore ut antequam rediisset, filii Aegypti in
lucum pervenirent, nunguam loco decessisset (cf. v. 725 sq.).

Nihilo minus paulo post Danaides, quamquam interea noctem
appetivisse putandum est (cf. p. 3), illos e navibus exeuntes
conspiciunt (v. 825—35). Qua re quod supra dixi demonstratur
Aeschylum diversissimas res unum in diem cogere.

Simile exemplum praebent Choephoroe, in quibus guam-
quam Orestes dixit (v. 660—61):

taxyvve Ö', wg xal vurrög Gou' Enelyeraı
0x0TEıv0» (cf. etiam v. 710—11),
tamen ipse versu 985, ubi diem iam longius processisse putan-
dum est?), Soli quae commiserit facinora ostendit. Quam in
discrepantiam rerum poetam hoc loco non alia de causa incidisse
atque in Supplicibus satis apertum est.

Multo melius autem iis quas attuli tragoediis Agamemno

fabula argumento esse mihi videtur, quantopere Aeschylus quod

) Ch p. 4.
3) Wilamowitz, Aischylos Orestie, II. Stück, p. 46.

8

finem unius diei excedere nolebat, speciem rei factae turbaverit.
Apud Homerum enim epicum poetam, quippe cui nullis vinculis
impedito res ita enarrare licuerit, ut fieri potuerant!), Aegisthum
decimo anno belli speculatorem collocavisse legimus, qui Aga-
memnonem redeuntem exspectaret et ipsi nuntiaret (d 524—28):
| tov Ö’ äg’ ano oxonıns elde ononis, Öv 6a xadeioev

Aiyıodos dolöountis aywv ...

. gvlaooe d' 0y eig Evıavror,

P7 6 iuev ayyel£wv ngös dwuara noruevı Aa.

Quam narrationem Aeschylus e parte dereliquit; nam igni-
bus in singulis scopulis accensis domum renuntiari facit Troiam
captam esse. Quod ut mutaret, hac re commotus esse mihi vi-
detur, quod illa renuntiandi ratio temporibus bellorum cum
Persis gestorum usitatissima fuit?).

Quo modo quantopere species rei factae perturbetur, poetae
nihil interest; nam qui fieri potuit, ut Agamemno eodem die
in patriam perveniret quo ignes illi?

Tamen utramque rem in eundem diem facit concurrentem ?)
(cf. p.4); quod quam sit absurdum, verbis poetae ipsius, quam-
vis occultetur, tamen hic illic elucet. Praeco enim classem
redeuntem vehementissima tempestate oppressam esse renuntiat,
qua singulae naves passim dispersae essent (cf. Od. y 286 sg.)
Quae tempestas ut orta erat nocte

v. 653: &v vuxri dvoxvuavıa Ö gwget xaxd,

ita prima luce resederat

v. 658—59: Ense d’ avnAde Auurgov nAlov Y0os,

Öowuev dvgovv rrehayos.

Quam rem praeco explicat, quasi non de nocte praeterita, sed
de qualibet alia agatur. Nam si de illa faceret verba, eam
clare sive pronomine demonstrativo sive alia ratione indicare
debuit.

Neque alio loco huius fabulae poeta sibi constat: praeconi
enim advenienti Clytaemestra haec narrat v. 587—91:

1) Cf. Arist. A.P. 1449 b 14: n dE &nonoula @0EL0T05 To XE0v..
2) Of. Herod. IX 3,4.
8) Cf. Schlegel 1, c. XVIII. Vorlesung.

9

avwioivän Ev aAuı KaQGS VrIO,

OT’ nA 6 nEWToS voxıog Äyyskog TuVQÖs,

poaLwv akwoıw IAlov T’ Avaoranır.

xal tig u Evintwv eine, „povrtwonv die

sreıoHEeion Tooiav vuv srenogsnosaL doxeis“ ;
e. q. s. — Quae verba ut aptissima sunt, si Olytaemestra com-
pluribus diebus ante de reditu futuro Graecorum certior facta
cum aliis hac de re collocuta esset, ita sunt ineptissima, si ante
nonnullas horas illud accepit; nam praeter chorum nemo aderat
quocum de illis rebus (v. 587 sq.) sermonem consereret.

Denique aliud artificium idque notissimum paucis comme-
moro, quod poetae tragici ut res alio loco atque alio tempore
gestas spectatoribus exponant, adhibent: „6nosıs dyyelıxds“
quae dicuntur'!).

In Persis vero poeta pugnam Plataeensem uno fere anno
post factam fabulae ipsi eo innectit, quod Dareum res futuras
vaticinantem facit. Itaque mirum esse non potest, cur Dareus
cum primum quidem se nescium esse omnium rerum antea
gestarum simulaverit, iam peritissimus sit rerum futurarum:
effici vult poeta, ut spectatores verbis Atossae de rebus initio
fabulae, i. e. huic diei antecedentibus fiant certiores.

Atque altero quidem loco perscrutari mihi proposui, utrum
Aeschylus fabulas ita composuerit, ut totam per fabulam idem
locus teneatur necne. | |

Qua in re pertractanda non est praetermittendum, quantis
difficultatibus scaenicis poetae tragici Graeci impediti sint, quo
minus scaenam mutarent, praesertim cum chorus per totam fa-
bulam in ea remaneret neque unguam — nonnullis quos infra
tractabo locis exceptis — decederet ’?).

In Supplicibus enim repraesentatur lucus sacer prope
urbem Argos situs, qui imaginibus deorum et ara est ornatus
(cf. v. 33, 189-—-90, 208, 222, 332, 508). Quo quandoquidem
Danaus cum filiabus confugit, quae per totam fabulam eum
solum locum retinent (v. 508), rex revertitur, ut cum choro

!) De nuntii persona quidnam censeam, infra accuratius explicabo.
2) Cf. Schlegel l.c. XVII. Vorl. (II p. 28 ed. Böcking).

10

consilium Argivorum communicet, atque de ipsa ara classem
hostium conspicit; neque alio sese conferunt praeco ille aut
rex Argivorum.

De Persarum vero scaena testimonium exstat; nam in
argumento scriptum legimus hoc: xai £&orıw n uev PAR, Tod
dgauaros rag vo Tapıp AJapsiov. Fabula enim ineunte chorus
senum Persicorum in scaenam procedit, ut de fortuna Xerxis
eiusque exercitus colloquatur. Quem in locum convenerint, solis
his verbis significatur vel potius occultatur v. 140—41:

aA) üye, ITegoaı, Tod EveLöüuevor
0TEyos doxalor!?).

Quem locum cum chorus usque ad fabulam exeuntem teneat,
omnes personae adire debent; atque etiam Atossa postquam per
nuntium de Persarum strage certior facta est, se sacrificiis per-
fectis ex aedibus regiis huc redituram esse pollicetur (v.523—24):

Erreita Yin TE xal Phrrols dwonuaTa

no Aaßovon nekavov EE olxwv duuv.
Atque quod promisit peragit v. 607—9:

roıyag xElevFov TnVÖ üvev T’ OxnuaTov

Ans TE Tng nragoı dev Ex douwv nmakıv

&Eoteia ...

Et ad idem „oreyog agxaiov‘ Xerxes ipse ex Graecia
reversus se confert, ut cum choro cladem illam queratur. Vidi-
mus igitur, id quod argumento fulcitur atque comprobatur, per
totam actionem locum esse eundem ?). |

Neque in Prometheo scaenam mutari inde colligendum
est, quod Prometheus rupi affixus totam per fabulam scaenam
tenet ?).

In Septem vero fabula cum neque poeta ipse clare ex-
plicet, quem locum urbis Thebarum spectatores conspicere vide-
antur neque argumento quicquam certi proferatur, in quo legi-

1) Wieseler, „Scaenica“, Nachr. d. Gött. Ges. 1890, p. 207 sg. Boden-
steiner 1. c. p. 649. Jurenka,, „Szenisches zu Aeschylus Persern“, Wiener
Stud. XXIII p. 213 sq.

2) Of. Todt 1. c. p. 516 sq., et Wilamowitz, Herm. XXXII p. 382 sg.

®) Todt l.c. p. 505 sq., et Robert, „Die Szenerie des Aias, der Eirene
und des Prometheus“, Herm. XXXI p. 561 sg.

11

mus „y u8v 0xnv7 Tod deduaros &v Onßaus üUnoxeıraı“, facere
non possumus quin ex rebus ipsis illum locum enucleare conemur.

Initio enim fabulae vix Eteocles cives convocavit quos ad
bellum inflammaret, cum nuntius advenit: hostes inter sese
coniuravisse, ut vehementi impetu urbem opprimerent. Atque
dum Eteocles statuas deorum in scaena positas (v. 94, 185, 212,
258, 265) precatur, ut urbem tueantur, chorus virginum timore
perterritarum accurrit atque primis ipsis verbis se hostes con-
spicere appropinquantes significat v. 80—82:

bel moAvs öde Aswg mo0odgouos Innmoras'
aidegie xovVıg e melde Paveid',
Gvavdos Gapns Ervuos ayyehog.

Qua re chorum apparet locum quendam tenere, de quo
hostes si minus singulos, attamen universos conspicere possit.
Atque idem demonstratur versibus 124—26, quibus chorus sep-
tem ducum Argivorum facit mentionem:

ENTE 0’ Ayavopss TIEENOVTES OTERTOV
dogvooois oayais nuhaıs Eßdouaıs
g00l0Tavraı naAy ARXoOvTes.

Quae cum ita sint, haudquaquam potest fieri, ut forum
Thebarum esse locum existimemus, quo res agantur'); illud
enim media in urbe inter colles erat situm (cf. Arrian. Anabas.
I 8,6), unde hostes qui extra moenia castra posuerant conspici
non poterant. Atque chorum id quod de hostibus profert, re
vera oculis videre, non fando audivisse pro certo est habendum,
quod Eteocles quicquam de hostium consilio per urbem per-
vulgari vetuit (v. 250). Cui rei conveniunt versus 2834—86:

EyW Ö' EAEXOUVS ...

eis Envratsıyeis EE0dovs TaEw uoAwv,

srglv AyyEhovg OTEEXVOUS TE xal TRXVEO0F0VS
Aoyovg Ixeosaı xal pAeyeıw xgelas Uno.

Atque locum quo chorus confugit sublimem esse ex ipsius
verbis potest concludi his (v. 240—241):

tapBoovvp YOßY Tavd' Eni 0x01av,
tiuıov &dos, ixouav (cf. v. 824).

ı) Quod voluit Wilamowitzius, Herm. XXI p. 608, cuius sententiam
correxit Bodensteiner 1. c. p. 650 adnot. 1.

12

Sed cum nullus locus quo virgines possint confugere, tam
firmus sit quam arx ipsa!), nullus Eteocli nuntiis accipiendis
et civibus convocandis magis conveniat quam illa, non erit du-
bitandum quin scaena huius fabulae Cadmea ipsa vel uno ex
montibus urbi ipsi imminentibus repraesentetur ?).

Priusquam autem ad Agamemnonem fabulam tractandam
redeam, explicandum erit, quo modo factum sit, ut inde ab anno
fere quadringentesimo sexagesimo poetae plerumque aream illam
regiae vel templo propinguam rebus agendis eligerent. Post-
quam enim, quantum quidem scimus, usque ad illum fere annum
scaena pingi non solebat, tunc primum exornata est. Atque
cum plerumque reges vel principes ,oiov Oidinovs xai Oveorns
xal ol &x TWv TOLWvıwv yerıv Ennipaveis üvdges“ (Arist. A. P.
1453 a 11) in fabulis essent, natura ferebat, ut taberna illa
in qua actores antea vestimenta mutare solebant, regiae vel
templi instar pingeretur. Qua de causa cum fieri non posset,
ut interior pars tabernae spectatoribus ante oculos poneretur,
fabulae ita erant componendae, ut ante aedes sub love
agerentur. |

Tamen religuias illius usus antiquioris vel in Agamemnone
remansisse crediderim, quod initio huius fabulae ut Danaides
in ara, Persae in tecto illo (cf. oreyog v. 141) sedebant, ita
custos in tecto aedium cubat. Atque ante hanc regiam fabula
agitur, donec Ulytaemestra Agamemnonem et Cassandram intro-
ducit, ubi quod e gemitu Agamemnonis spectatoribus colligen-
dum est, ambo necantur. Quo clamore motus chorus in regiam
irruere studet, cum ipsi conspicui fiunt, idque eccyclemate quod
dieitur adhibito, quo poetae utuntur, ut res intra domum per-
actas spectatoribus eadem scaena servata ante oculos ponant.
Cuius machinae testimonia exstant apud Pollucem (IV 128),
in scholiis ad Aristophanem scriptis (cf. Acharn. v. 408),
aliis locis. Atque quamvis Neckelius?), Reischius®), alii negare
conentur eccyclema iam Aeschyli aetate usitatum fuisse, tamen

1) Schol. ad v. 240 nv axoonoAıvy tiuov Edos.

2, Cf. etiam Todt 1. c. p. 5i8 sg.

®) „Das Ekkyklema“, Progr. v. Friedland i. M. 1890 p. 1q.

*) Dörpfeld-Reisch, Das griech. Theater, p. 240 sq. Pauly-Wissowa s. v.
Ekkyklema.

13

pro certo habeo illud ab Aeschylo esse adhibitum'!). Etenim
nisi forte verba Clytaemestrae v. 1379

Eornxa Ö Ev Enaıo En Ekeigyaousvorg (cf. v. 1492, 1570)
neglegimus, dubium esse non potest quin illa eo temporis mo-
mento regiam teneat, ubi facinus commisit. Atque etiam
Aegisthus reversus se corpora illa in regia ipsa conspicere
simulat (v. 1577 sq.).

In Choephoris vero fabula e primis ipsis versibus Orestem
patris sepulcrum petivisse cognoscimus (v. 4—5). Neque ulla
mora interposita chorus virginum appropinquat, inter quas ille
se sororem cognoscere suspicatur (v. 16—17). Atque unde ve-
nerint et quae sint, ipsae docent his verbis?) (v. 22—23):

iaArös Ex douwv Eßav
X0aS TTE0OUNOS (Erxsigt OVV XOTIp.

Quam regiam tam prope a sepulcro abesse, ut Orestes chorum
domo ipsa prodeuntem videat, aliis locis praetermissis (v. 45—46,
88—89) ex his causis colligendum esse puto.

Praeterquam quod regia saepissime commemoratur (v. 342—44,
376—78), Clytaemestra ipsa appellatur (v. 429—30). Neque
nisi regia ipsa conspicua esset, intellegi posset Orestem ubi
primum Electram regiam intrare iubeat, solo verbo „oreiyxeıyv
Eow“ uti (v. 554):

tnvds uev 0TEeiyEeıv Eow?).

Quae sententia maxime eo fulcitur, quod postquam Orestes
iam pridem domum introiit, chorus iterum Agamemnonis se-
pulcrum apprecatur v. 722—725:

o nörvıa XIWwv ai norvı daten

XWUGRTOS ...

vüv ENAXOVOOV, vüv EndEn&oV,
quod nisi sepulcrum prope regiam situm esse poeta voluisset,
absurdum esset“). Quod si statuimus, iam non mirum esse
potest quod Orestes inter famulas illas de regia ipsa pro-
cedentes Electram versari suspicatur.

1) Of. Bethe 1. c. p. 104 sq. et Robert, Herm. XXXII 434.
32) Cf. Richter 1. c. p. 215.

3) Cf. Richter 1. c. p. 216.

* C£. Nilsson 1. c. p. 18 sq.

14

Cognovimus igitur huius fabulae scaenam nullo loco com-
mutari!), sed fabula exeunte esse eandem atque ineunte.

Restat ut de Eumenidibus fabula pauca addam, quippe
quae ab omnibus illis regulis quas Aeschylum in componendis
tragoediis secutum esse demonstravi discedat. Prior enim pars
agitur Delphis, altera post multos dies Athenis (cf. v. 233—34) ?).
Atque cur Aeschylus ab eo more quem in reliquis fabulis secutus
erat, discesserit, apertum est consideranti, quibus causis com-
motus poeta ad hanc fabulam componendam accesserit; cum
enim biennio fere ante iura ac privilegia Areopagi admodum
essent imminuta, Aeschylus hac in fabula maxime id egit, ut
Atheniensibus ante oculos poneret Areopagum a dea ipsa com-
probatum esse, cui dixaı gorıxai essent iudicandae. Quam
rem fabulae ipsi inserere poetae tantopere erat cordi, ut cum
Delphos praetermittere non posset, legem illam principem
neglegere non dubitaret. Quod eo facilius poterat effici, quia
species templi Apollinis Delphici eodem modo reddebatur at-
que Minervae; praeterea autem chorus Furiarum qui spatia et
temporum et locorum plane neglegit, non ut chorus hominum
erat impedimento, quo minus nunc Delphis nunc Athenis res
agerentur. |

Sed cum plerumque tota fabula eodem loco ageretur, fieri
non poterat quin poeta eum locum eligeret, qui universae
fabulae conveniret, quamvis singulae partes tum hic tum
illic agendae essent.

Maiori enim parti Persarum sepulcrum Darei scaena re-
praesentatum (cf. p. 10) convenit, quod Susis esse Aeschylus
fingit, quamquam reges Persarum Persepoli sepeliebantur. At
illumne qui omnium rerum Persicarum esset peritissimus, nesci-
visse credi potest, quo loco Dareus inimicissimus ille Graecorum
esset humatus? Quam rem Aeschylus ob eam causam finxisse
mihi videtur, quod fieri non poterat, ut „senatus“ Persarum
Susis Persepolim sese conferret, neque quisquam intellexisset,
cur Xerxes atque ante eum nuntius Susis urbe praetermissa Per-

1) Quod voluit Schoenbornius, Die Skene der Hellenen p. 224g.
®) Cf. Nilsson l.c. p.25sq. N. Wecklein, Über dem Schauplatz in
Aesch. Eumen., Münch. Sitzungsber. 1887 p.6250.: en

15

sepolim ipsam peteret. Neque tamen etiamsi id neglegimus,
sepulerum Darei omnibus tragoediae partibus convenit. Initio
enim curiam esse repraesentatam nobis animo fingere debemus'),
quo senes illi convenissent, ut de fortuna exereitus sermones
consererent; nam ex vocabulis obscuris oreyos «exaiov nihil
potest concludi. At quin media fabulae pars, quam poetae
maxime cordi fuisse non difficile est ad intellegendum, re vera
prope Darei sepulcrum agatur, dubium esse non potest. Neque
vero video, cur nuntius ille et Xerxes huc ipsum adveniant,
quorum plurimum interfuisse veri sit simile tot laboribus ex-
haustis denique domum ipsam ad suos pervenire; quo accedit,
quod ne uno quidem verbo mentionem faciunt sepulcri?). Est
autem usus Aeschyleus, ut personas, quam scaenam ad fabulam
universam aptissimam esse putet, in eam faciat prodeuntes, cum
qua de causa hunc ipsum locum petiverint plane omittat.

Neque Septem adversus Thebas fabula ab illa ratione
abhorret. Quamquam enim e verbis poetae ipsius in universum
scaenam arce Thebarum repraesentari mihi videor demonstra-
visse (cf. p. 10 sq.), tamen nonnullas tragoediae partes alio loco
peragi existimandum est. In arcem quidem rex cives convocat,
in arcem, quippe quae sit locus firmissimus, chorus confugit,
in arcem, ubi regem versari sciat, speculator nuntiat, quidnam
sit gestum in castris hostium. Contra quamvis chorum post
Eteoclis abitum, qua est consternatione, de loco illo sublimi.
castra hostium oculis perlustraturum esse exspectemus, e quo uter
frater victoriam sit reportaturus perspiciat, hac spe destituimur.
Immo quasi castra prospici posse oblitus sit (cf. v. 80—82, 240),
quaerit ex nuntio (v. 793):

1r0Aug TTEPEUyEV nde dovkıov Cuyov; .

Quo cum accedat, -quod alterum fratrem ab altero esse
interfectum non choro in monte versanti (cf. v. 791 sq.), sed

ı) Cf. Bodensteiner 1. c. p. 649. | |

3) Jurenka, Wien. Stud. XXIII p. 215: „Wir sehen, -wie ‘der Dichter
dem Zwange einer einheitlichen Dekoration für das ganze Stück unterworfen,
mit bewusster Absicht so vorgeht, dass er sein Publikum schrittweise anleitet,
ein und dasselbe Objekt je nach den Bedürfnissen der Handlung bald so
bald anders aufzufassen“.

16

toti populo nuntiari debeat, vix dubitari poterit quin Aeschylus
cum hanc componebat fabulae partem, de foro!) vel simili loco
publico cogitaverit?).

Sed cum spectatores nisi per nuntium de rebus extra urbem
gestis certiores fieri non possint, ille eum in locum prodit qui
forte scaena est repraesentatus?).

Neque Choephoroe fabula ab hac ratione discrepat:

Quamquam enim ex verbis Clytaemestrae (Agamemn.

v. 1553—54):
xatasawouev

0%x vino xlavgumv Tuv EE olxwv ...
et Electrae (Choeph. 430—33)

daiaıs Ev Expopais

avev nolıräv Avaxt,

üvev dE nevdnudtwv

ErAag Avolumxtov ivdoan Yarar
concludendum est Agamemnonem aliquo deserto loco*) sepultum
esse, Aeschylus rebus scaenicis duetus sepulcrum sub ipsa regia
posuit (cf. p.13). Neque vero dubium est quin futurum fuerit ut,
si scaena mutari potuisset, prior fabulae pars apud sepulcrum,
altera (a versu 651) ad regiam ageretur°). Atque ipsum poetam
alterum locum ab altero seiungere inde concludendum est, quod
credi non potest Orestem, quippe cuius plurimum intersit Olytae-
mestram celare de ipsius adventu, sepulcrum sub regia ipsa posi-
tum adire, ut de matre necanda cum sorore consilia communicet®).

Restat ut disquiram quibus instrumentis scaenicis

Aeschylus effecerit, ut tota fabula ante aedes ageretur.

%) Ubi totam fabulam peragi Wilamowitzius (Herm. XXI p. 597) existi-

mabat. Cui oblocutus est Todtius 1. c. p. 518saq.

2, Cf. Bodensteiner 1. c. p. 650 adnot. 1.

®, Neque aliam rationem sequuntur Sophocles et Euripides (cf. infra).

*, Quod comprobatur locis Euripideis: Troad. 448. Electr. 289 sq.,
509—10. Orest. 98, 796, 1211 sq. Praeterea conferas-quaeso Wilamowitzium,
Herm. XXI p. 611.

5) Quare Schoenbornius 1. c. p. 222 ut scaenam re vera mutari putaret
commotus est. _ Ä

®, Neque in Electra Sophoclea veri est simile Orestem ubi primum
in patriam redierit, statim ad regiam ipsam se conferre (cf. infra),

17

In Agamemnone enim senes simulatque voces regis” ipsius
intra aedes editas audiverunt, se domum intrare simulant, cum
COlytaemestra cum corporibus necatis per eccyclema evoluta
efficitur, ut res quae sequuntur intra domum agi videantur.
Quod ad instrumentum adhibendum hac re adductus est, quod
interior pars regiae ipsa repraesentari non poterat. Unde necem
ipsam nisi clamoribus auditis (v. 1345) spectatoribus ante oculos
poni non posse intellegitur.

Sed quidni ante aedes illi necantur? Neque poetam illam
ad rationem adhibendam versibus Homericis A 410—411

Era 0vv ovAouevn AAöxp olxovde xalEooas,

deınviooag, WS TIg TE xarextave Bovv Enni parın
esse commotum inde cognoscitur, quod etiam in aliis fabulis
eandem sequitur rationem. Sed quod personae ob eam solam
causam plerumque intra domum ipsam necari existimantur, ne
spectatores taeterrimam necem ipsam oculis conspiciant!), impro-
bandum esse mihi videtur. Nam nonne multo magis nos taedet
Clytaemestram facinore commisso accuratissime explicare quem
ad modum illos trucidaverit (cf. v. 1384—86):

stalw de vır dis‘ av dvoiv olumyuaroıy
HEINKEV AUTOD WAR" Kal TLETTTWAOTL
teitnv Enevdidwu e.g.8.?

Quae cum ita sint, alia causa poeta commotus esse mihi
videtur. Si enim Agamemno et Cassandra coram spectatoribus
interficerentur et ÜUlytaemestra adstante in scaena cubarent,
quisnam Aegisthi partes ageret? Atque in Choephoris si
Aegisthus et Clytaemestra mortui scaenam tenerent, nemo esset
qui nutricis partes susciperet. At corporibus hominum neca-
torum foras prolatis qui illorum partes antea egerant, aliis
partibus suscipiendis vacabant, quod non ipsi homines necati,
sed illorum imagines spectatoribus monstrabantur?). Qua re
speciem rei factae admodum minui vel turbari nemo nega-

f

ı) Neckel 1.c. p. 4: „Sehr weise verlegten die Dichter solche Szenen
hinter die Bühne, weil sie auf offener Szene dadurch den feinen, geläuterten
Geschmack ihrer Zuschauer beleidigt hätten“.

2) Quacum re convenit, quod Seneca quippe cuius fabulae non actae sed
lectae sint, personas coram spectatoribus interfici facit.

Felsch, Quibus artificiis adhibitis tragici ... 2

18

verit?!); quo modo factum est, ut res illae, quibus si in scaena
ipsa actae essent, spectatores vehementissime commoti essent,
tres in partes dividerentur:

1) Auditur clamor eius qui necatur.
2) Nuntiatur trucidatio quo modo sit facta.
3) Conspiciuntur corpora ipsa.

11.

Quoniam priore commentationis parte demonstravisse mihi
videor, quem ad modum Aeschylus effecerit, ut et locus et
dies per totam fabulam idem essent, nunc primum quidem
disquirendum est, utrum etiam tragoediarum Sophoclearum
actio quo die initium ceperit, eodem ad finem perducta, an
maius temporis spatinm inter primam et extremam fabulam
interpositum sit.

Atque quasi caliginosa nox praeterita impedimento fuerit,
ne quod ante initium fabulae accidisset coram speetatoribus
ageretur, Sophocles plerumque initium fabulae ipsum cum imitio
_ diei coniungit.

Aiace enim fabula ineunte Ulixes de facimore nocturno
inimici certior factus non multo ante claram lucem fv. 21—23,
141, 209, 217) ad tentorium illius contendit, ut cognoscat quo
modo hic se habeat. Deinde postquam Aiax verbis ambiguis
Tecmessam fefellit atque ut ipse sibi mortem conscisceret abiit,
nuntius illam de praeceptis Teucro a Calchante datis certiorem
reddit, qui Aiacem hoc die intra tentorium teneri iusserat:

v. 753—57: eig&aı xar’ Nuao Todupavss zo vüv röde
AtavF ind oxmveioı und apevr' Eüv,
ei Lwvr’ Exelvov eioıdeiv JEkor note.
EAN yüp avıov ınde Inucsog uovn
dies AIavas unvız, ws Eyn Aeywv.
Idem docent versus 778 et 801—-802.

Quo nuntio allato Tecmessa una cum choro sine mora

vestigia Aiacis persecuta corpus eius mortuum deserto loco re-

ı) Hac de re vide infra,

19

perit; eodem Teucer ipse et Menelaus adveniunt, qui Aiacem
ipsum se interfecisse fando audiverunt (v. 998—99). Quibus
rebus satis elucere mihi videtur quaecumque hac fabula ge-
runtur eodem die peragi.

Atque etiam Antigona fabula initium capit a prima luce;
Antigona enim cum sorore bene mane (cf. v. 249sq.) e regia
procedit, cum aegre ferat, quod Creon post abitum nocturnum
hostium Polynicem sepeliri vetuerit (v. 16). Quae postquam se
ipsam effecturam esse vovit, ut ille humaretur, abit. Sed dum
meridiano tempore consilium illud perficit, comprehensa!) ad
Creontem trahitur, qui eam ad mortem duci iubet. Sed vix illa
abducta est, cum Tiresias accurrit, qui Creonti malum quam
maximum imminere vaticinatur, nisi vitae virginis parcat.
Quibus verbis victus hic scaena decedit, ut Antigonam e carcere
dimittat; paulo post autem revertitur cum corporibus Antigonae
et Haemonis filii. Atque postquam Creon etiam Eurydicam se
necavisse comperit, exclamat (v. 1328 sq.):

ITtw ITwW,

yarııwm uogwv 6 xallıor Euwv
Euol Tegulav üywv Gucgav

vnaToS' ITw Itw,

NWS unxer Auag AA eioldw.

Cuius fabulae verbis ipsis quamquam non tam aperte quam
Aiacis spatium unius diei observari cognoscitur, tamen singulae
res gestae tam arte inter se coniunctae sunt, ut dubitari non
queat quin actio quo die sit coepta, eodem finiatur.

Neque alia est res in Trachiniis. Prima enim luce
Deianira domo relicta absentiam Herculis diuturnam queritur
(v. 175—77):

wor Evdswg Evdovoav E&xrındav Eue
POßY, pilaı, tagBovoov, Ei ue xXom uEvEv
TrAvTWv dELOTOv PWTög EoTepnuevnv.

Atque postquam Hyllus qui ut patrem reduceret in Euboeam
missus erat, rediit, chorus haec facit verba (v. 731—33):

oıyäv av aguoLoı oe Tov rıleiw Aöyor,

1) v, 415—16: yoövorv ad’ mw tooovrov, Eat’ dv aldEgı
u£oo xar£orn Anungos nAlov xUxkos.
2*

20

ei un vı Aekeıs nad Ty Owveng‘ Enel
TTEQEOTI, UROTNE TTa@TEOg Ög TrELV WxETo,.

„zrgiv“ vocabulo non significari tempus nonnullorum die-
rum interpositum sed ipsum quo res agitur diem elucet e ver-
sibus 739—40 quibus Hyllus diecit:

rov Ävdga Tov 00V Lodı, Töv d’ Euov Aeyw
TTATEOT, xaTaxTelvaoa TO Ev NuEoR.

Quae res verbis ipsius Herculis reversi comprobatur, qui
Hyllo matrem culpa vacare professo respondet (v. 1128):

AAN ovVdE Ev dm Tols Y (SC. nuagrnuevors) Ep nucgav Egeis.

Ex Herculis igitur ipsius ore audimus eum quo die uxor
vestem illam perniciosam misisset, eodem rediisse, i. e. totius
fabulae actionem spatium unius diei non excedere.

Neque adversatur legi Aristotelicae Sophoclis fabula qua
Oedipodis regis fata enarrantur. Ibi enim Oedipus post-
quam de oraculo Apollinis Delphici certior factus Tiresiam ar-
cessivit, hoc responsum accipit (v. 438):

tnd nucog nevos 0pe xal dıapsegel.

Atque cum Oedipus per totam fabulam nihil agat nisi ut
originem suam veram investiget atque postquam ipse se COgno-
verit, se perdat, satis apparere mihi videtur hanc fabulam intra
unum solis circuitum peragi. Quocum consentiunt singuli loci hi.

Creontem enim ab Oedipo conviciis affeetum quam tur-
pissimis Sophocles, quasi :ille fortunam Oedipi divinet, facit
respondentem (v. 614—15): —

xoovos dixaıov Anden delxvvow uOVoS '
xax0öV bE xaV Ev nu£cog@ Yvoins uud.

Atque nuntius facinora domi commissa his verbis foras
renuntiat (v. 1282—84):

6 sseiv nakauög d’ 6ABoS nv nragoı de wer
öAßos dixaiwg’ vov de vnde Inucog
0TEVAayuoS, Arn, Favaros, aloxvvn ...

Etiam initio Electrae fabulae comperimus fabulam a
primo die initium capere; cf. v. 17—19:

nulv 7dn Aaunoöv nAiov oekas
Ewa xıvei PIEYuaT Vovidwv capr
uelaıva T' Gorowv ExkeÄorrtev EUPEÜVNn.

21

Idem e verbis Electrae elucet his (v. 86):
& pdos Ayvov xal.yrs loluorg’ np e. 4. Ss.

Neque multum progressus est dies, cum Chrysothemis in
scaenam prodit, quam Clytaemestra ad sepulcrum patris misit
„er deinarog Tuv vuvrregov“ (v. 410).

Mox regina ipsa somniis nocturnis perturbata progreditur
haec faciens verba (v. 644—47):

& yag n000Eldov vurri ine Paouara
dL0owv Öveigwv, TEUTE or, Avxeı Avak,
ei Ev iepnvev EoIAd, d0S TEeAEOpogR,

ei Ö Exdoa, Tois ExFooioıw Euralıv uEses.

Atque vix Olytaemestra precationem finivit, cum paedagogus
redux factus Orestem iam pridem mortuum esse simulat. Quem,
postquam a patris sepulcro rediit atque se ipsum ÖOrestem esse
professus est, Electra his alloquitur verbis (v. 1362—63):

tod Ö' Ws uakıora 0° Avdgwrwov E&yo

n4In00 xdpilno Ev nucoga uıg; et v. 1314-15:
nrıs uıd 08 Tyd CAwWAOF nuEoR

xal LCwvr £oeldor.

Atque etiam reliquam fabulae partem quamquam id e verbis
ipsis colligi non potest, tamen eodem die ad finem perduci
nemo negabit.

Neque dubium est quin Philocteta ab Ulixe et Neopto-
lemo eodem die Troiam abducatur, quo illi Lemnum advenerunt;
id enim inde maxime perspicuum est, quod Ulixes, ubi primum
ad insulam navem appulerunt, Neoptolemo ut consilia sua se-
quatur, his verbis persuadere conatur (v. 83 sq.):

vov Ö° gig Avandig nuEsgas uEgos PERXV
Öls uoı aeavrov, ara Töv Aoıröov XE0vov
x2xAN00 TTAvTWv EVOEßEoraros PgoTwv.

Atque fabula exeunte Hercules illos hortatur (v. 1449—51):

un vvv xgovıoı uelAere nigdO0EıV'
xaLots xl niA0VS
00° Enelyeı yap xara ngVurnv.

Quibuscum fabulis consentit Oedipus Coloneus; cum
enim Apollo vaticinatus esset Oedipum simulatque in lucum
Eumenidum pervenisset, de vita esse decessurum, consentaneum

est illum, priusquam mortem obeat, non complures dies sed
unum tantum in illo versari.

Quoniam legem illam Aristotelicam etiam apud Sophoclem
valere intelleximus, disquirendum est, quam poeta adhibuerit
artem, ut temporis unitatem observaret.

Ac primo loco consideremus Sophoclis personas, ut spec-
tatores colloquio ipso quidnam huic diei antecesserit, comperiant,
quas res iam pridem perfectas esse vel constat vel existiman-
dum est, eas hoc die peragere, proinde ac si antea nunquam
de illis collocutae sint.

Initio enim Trachiniarum Deianira cum ancilla collo-
cuta enumerat, quae mala usque ad illum diem passa sit: Her-
culem quos illi peperisset liberos, postquam nati essent, non iam
vidisse, cum altero die domum reversus, altero ad novos susci-
piendos labores profectus esset. Sed sunt illae quas explicat
res eius modi, quas serva novisse debuerit, quippe quam haud
raro Deianiram lacrimas fundentem vidisse ex his verbis ipsius
eluceat (v. 49—51):

deorowe Anavsıga, noAla Ev 0° E&yw
xareidov ndn Travddxgvr Odvguara
tnv 'Hoaaleıov E50dov yowuevnv.

Atque etiam choro quibus doloribus Deianira affecta sit,
compertum esse ex his versibus cognoscitur: v. 105 sq., 175 sq.

Colloquium igitur illud nihil aliud sibi velle perspicuum
est, nisi ut spectatores certiores fiant de iis quae cum illo
actionis die priora sint, ipsa in scaena peragi non possint').
Neque aliter sunt intellegendae res quae hoc colloquium se-
quuntur. Famula enim suadente cum Deianira Hyllum oret, ut
ubinam terrarum pater versetur investiget, ille respondet haec:

v. 67: @AR olda, uudoıg ei Tı nIoTevew xgewv.
v. 69— 70: 09 uev mageAdovT' AgoTov Ev unxeı XE0vov
Av6n yvvamxi paci vır Aargıv mioveiv.

1!) G. Kaibel (Sophocles Electra p. 65) illa de ratione rectissime haec
dieit: „Deian. hat für ihr Auftreten keinen anderen Grrund, als dass das
Stück beginnt, für ihre Erzählung keinen anderen, als dass das Publikum
unterrichtet sein will“. Cui, ut mihi quidem videtur, iniuria obloquitur
Th. Zielinski (Philol. 55 p. 521 sq.).

23

v. 74— 75: Eißolda xwgav Yaoiv, Evgvrov ok,
ETLLOTEATEVELV avrov n uehkeiv Eri.

Haud igitur nescit et ubi Hercules antea fuerit et quem
locum nunc teneat. Neque eum ad matrem de illis rebus edo-
cendam tempus defecisse putandum est; verbo enim „weils“
illum ubi Hercules versaretur iam multo ante comperisse appa-
re. Nam hoc die quo Hyllus de patre loguitur, is non iam
Oechaliam aggredi „moratur“ (weile, v. 75), sed iam pridem
expugnavit. At qui fit, ut cum ancilla et chorus et ipsa Deia-
nira ubi terrarum Hercules degat nesciant, Hyllus solus illum
locum cognitum habeat? Praeterea Hyllum cum cotidie quo de-
siderio mater cruciaretur vidisset, nunquam cum ea de Herculis
laboribus collocutum esse eique id quod hac de re compertum
haberet rettulisse quis est quin cum rerum natura pugnare
consentiat? Quod se praetermisisse Hyllus nullam ob aliam
causam simulat, nisi ut spectatores hoc die illi colloquio in-
teresse possint.

Quamquam enim Sophocles compositionem tetralogicam, qua
usus erat Aeschylus eo modo ut illius fabulae quasi tres com-
plecterentur actus, plane reliquerat‘), tamen ad rationem Buri-
pideam progredi nondum ausus est, qui prologo res quae initio
fabulae antecesserant, per hominem vel deum soo4oyilovra
enarravit, sed Sophocles res antea peractas actioni ipsi Innectit.

Quod etiam initio Antigonae comprobatur. Ismena enim
quid Creon nocte vetuerit, ob eam causam se nescire simulat, ut
per Antigonam de hac re coram spectatoribus certior fiat.
Deinde Creon cives convocat, ut eos ipsos ne Polynicem sepeliant
deterreat, praecipue autem, ut iis quas secutus leges regnaturus
sit exponat. Sed se regnum iam ante complures dies obtinuisse
ipse dicit versibus 170 sq.:

öT’ oBV Exeivoı noög dınlng uoigas uiav
x0a3° Tucoav WAovro naloavres TE xail
TWÄmyEvTES AVToXEIgL UV wıdouarı,

Eyo xodtn dn navra xal Folcvovs Exw.

1) Suidas 8. v. Zoyoxijs‘ no&e tov dosue noös doaue aywrileode, all
un tergaloyeiodar (codd. argaroloyeiodeı, quod sensu caret). Üf. N. Wecklein,
„Über eine Trilogie des Aeschylus“, Münch. Sitzber. 1891 p. 368 sq.

24

Idem docent versus 289 sq.:

alla ravra xal nalaı nolswg
üvdges uölıs PEpovves EE0OF0vV Euoi,
xgvpN xapa oelovres, 0V0 vn Cvyy
Aöpov dixaiwg eiyov, Ws OTEpyeıv Eue.

Itaque ad rationem illam explicandam quam secutus regna-
turus esset, nullus dies magis idoneus erat quam is ipse quo
Creon Eteocli successerat. Tamen Creon illud hoc demum die
profert, ut primis ipsis verbis se eum praebeat qui intra
fabulam in omnes imperio ipsius resistentes quam acerbissime
consulere non sit dubitaturus.

Neque in Oedipo Rege Sophocles a ratione illa discedit.
Ubi primum enim Oedipus in scaenam prodiit, sacerdotem,
ducem liberorum illorum supplicum, interrogat, quid sibi velint
sacra per urbem facta atque cantus et gemitus (v. 1—13). Nam
cum suspicetur urbem aliquo malo opprimi, se, quantum quidem
possit, voluntati ipsorum obsecutum id esse spectaturum, ut
civitati afflictae quam celerrime medeatur. Quibus verbis satis
elucet Oedipum nescire, quo morbo urbs iam diu affecta sit.
Postquam autem sacerdos planius atque fusius communem cala-
mitatem explicavit, rex respondet (v. 58—60):

w taldes oixtooi, Yvwra xoUx dyvord uou
rrg00nAFEH° ineigovres' ev yao old örı
VOGELTE TTAVTES.

Regem igitur calamitatem illam iam compertam habuisse
manifestum est, priusquam sacerdos precandi causa. ad eum
venisset. Quocum consentit quod ut morbo illi mederetur,
Creontem ante complures dies Delphos misit, cuius reditum iam
diu exspectat.

Itaque quaerenti quibusnam causis Sophocles ad tantam
rerum discrepantiam commotus sit, ut primum Oedipus se
nescium esse malorum simulet, deinde vel remediis se prospexisse
affirmet, respondendum erit Sophoclem quamvis res priore
tempore gestas ipsas producere re scaenica esset prohibitus,
tamen nihil praetermisisse quin illas rebus hoc die peragen-
dis immisceret.

Neque alia res est in prologo Electrae. Postquam enim

25

Orestes et Pylades Delphis relictis cum paedagogo ad regiam
advenerunt, hic dicit (v. 15—16):

vov oVv, 'OpEora xal 00 piitare Fevmv

IlvAadn, ti xon deäv Ev Taysı Bovkevreov.

Nunc igitur cum ad finem itineris pervenerunt, paedagogus
iis suadet, ut consilium capiant quid faciendum sit. Cui Orestes
respondet (v. 32—35):

Evo yag nix inounv To Ilv}ıxov

uoavreiov, WS uAasoLu OT TEOTY TraTei
dixag Agoiumv TWV YOVevoavıwv TIAQT,

xo7 wo Toiavd’ 6 Doißos, Wv rrevoeı TAXQ.

Non prius igitur Orestes cum comitibus quid nuper Apollo
sibi vaticinatus sit communicat quam Argos pervenerunt!').
Itaque liceat mihi verba quae G. Kaibel hac de re fecit
afferre?): „Es ist nur dramatischer Zwang, dass erst jetzt Orest
vom Orakel berichtet und der Alte erst jetzt zur Beratung mahnt.
Die Unwahrscheinlichkeit, dass sie den ganzen Weg von Delphi
her stumm zurückgelegt haben sollien, muss neben anderen Unzu-
träglichkeiten ertragen werden“.

Cum enim actio tragoediarum Sophoclearum unum diem
non excederet, poeta facere non potuit quin colloquium illud
quod multo ante hunc diem habitum esse par erat, in eum
diem conferret?).

Neque in Philocteta poeta a more illo quem supra de-
monstravisse mihi videor discedit. Cuius fabulae initio Ulixes
Neoptolemo explicat, qui factum sit, ut Argivi Philoctetam in
insula Lemno exponerent. Quibus de rebus illum verba facere,
ut spectatores de Philoctetae sorte moneat, satis manifestum
est. Neque enim quisquam dubitaverit quin Neoptolemus si

ı) Quae res Nauckio tam absurda esse videbatur, ut versus 20—21
interpolatos esse putaret; dicit autem (Schneidewin-Nauck, Electra, adn. ad
v.20): „Höchst wunderlich ist der Gedanke, man solle die Beratung beginnen,
bevor jemand aus dem Palaste trete. Wollen die Rächer des Agamemnon von
keinem Bewohner des Palastes bemerkt werden, so haben sie die Nähe des
Palastes zu meiden“.

?, Sophocles Electra p. 66.

®) Cf. de Arnim, de prologorum Euripideorum arte et interpolatione,
Gryphiswald. 1882 diss. p. 93.

26

quidem Ulixi obsecutus cum illo Lemnum navigaverat, iam
pridem ex eo quaesiverit, qua et sorte et condicione Philoctetes
esset (cf. Hom. A 508sq.). Idem dicendum est de versibus se-
quentibus, quibus Ulixes cum Neoptolemo consilium communicat,
postquam ab illo Philoctetam specum reliquisse certior factus
est: nisi ille per dolum Troiam abductus sit, fieri non posse,
ut Neoptolemus ipse urbem Dardanorum unquam expugnet:
v. 68—69: ei yag ra Toüde Tosa um Ampsnoeraı,
0Vx Eorı nregaaı 00L TO Jagdavov rredor.

Atque Neoptolemum ne hoc quidem antea audivisse, quanti
momenti sagittae atque arcus Philoctetae sibi essent, etiam e
versibus his apparet, quibus Ulixem interrogat (v. 104):

0vTws Exeı Tı dEıwoV LoXvogs H0A00S;
atque v. 112: xegdogs Ö' Euoi Ti Tovrov Es Toolav uokeiv;

Neque aliud docent versus 113, 114—15 alii. Cur autem
Neoptolemus Ulixem Lemnum secutus est, nisi ut arcum Phi-
loctetae auferret? Atqui cur Sophocles illum simulantem fecerit
se neque fortunam Philoctetae neque vim sagittarum eius nosse,
ex iis quae supra dixi satis apparere mihi videtur. Qua re
poeta efficit, ut spectatores de rebus certiores fiant quas
quod antea actae erant, iis ante oculos ponere non potuerit.

Qua a ratione dissentit prologus Oedipi Colonei, in quo
spectatores Dedipum in nemore Eumenidum moriturum esse non
eo comperiunt, quod ille cum Antigona nunc demum oraculum
dei communicat, sed Eumenidibus supplicat, ut nunc quae
Apollo vaticinatus sit perficiant (v. 84 sq.).

Sed Sophocles etiam res quas vel semel vel saepius
ante hunc diem actas esse personae ipsae exposuerunt,
hoc die denuo spectatoribus ante oculos ponit, quo
. magis commoveantur. Cuius rei gravissimum exemplum praebet
Electra fabula. Verbis enim et Electrae ipsius cum choro
colloquentis (v. 121—250) et Clytaemestrae illam nihil praeter-
mittere cognoscimus quin matri crimini tribuat, quod patrem
interfecerit.. Nam ut nonnulla afferam exempla, Clytaemestra
filiam arguit, quod cum antea intra regiam tantum ipsi male-
dixisset, iam foras exierit (v. 520—26):

27

xairoı rroAAG Tgös TroAkovs ne 6n

Ebeling, os Hgwosia xal reg® diang

&oxw xagvßgilovoa xal 0E xal Ta 0@'

Ey OÖ Vpgiv uEv OU EXw, xaxıg dE 08

AEyw xardg AAVOVOa 7005 0EIEV Jaıq.

TOTnE yag, oUdEv AAAo Vol neooyxnw dei,

ws EE Euod TEesVnKEeV.

et v. 552—53: E&geig uev ovgi vüv ye W ws Ggfaod rı

Avrnoöv sira 00V TÄAd’ EErxovo’ Uno.

Eodem modo versus 547, 595, 605 sq., 784-86, 798 alii docent
illas, ut natura ferebat, iam saepissime de Agamemnone trucidato
maledictis inter sese certasse. Sed tantum abest, ut Sophocles
illas controversias spectatoribus nuntiari satis habeat, ut dis-
cordiam hoc die denuo coram spectatoribus exoriri faciat.

Itaque fieri non potuit quin illae nunquam antea alteram
verbis invectam esse in alteram simularent. Electra enim
queritur his verbis (282—86):

Ey Öd 0000 7) ÖVOLOE0S xara OTEyag

xAaiw, TETNAG, KÜNIKWRÜO TTATEOS

nv dvorakaıvav daiT Enwvouauouevnv
GUTNn nQÖS avınv' oVdE yag xAavocı AEG
Tooüvd’ 6009 uoı Hvuos ndovnv Qegeı 0.0.8.

Deinde Clytaemestra eam hortatur, ut ipsi aperiat, qua com-

motus causa Agamemno Iphigeniam sacrificaverit (v. 534—36):
elev, didaEov dn ue, Tod xagıv rivwv
EIVGEV GUTNnV' noTegov Apyeiwv Egeis;
AAN OU uernv avrolioı Tnv y' Eumv xraveliv.

Quacum re congruit, quod Electra Agamemnonem non Mene-
lai gratia fillam sacrificasse matri explicat, sed quia cervam
Dianae sacram interfecerit (v. 560—76).

Quam in discrepantiam rerum Sophocles incidit, quod
ipsas feminas hoc die certantes spectatoribus ante oculos posi-
turus erat!).

Neque aliam rationem Sophocles secutus est in Philocteta
componenda. Quamquam enim quibus doloribus morbisque tor-
queretur Philoctetes ipse explicavit (v. 254—316), tamen poeta

!) Quacum re conferas quaeso rationem Euripideam infra expositam.

28

illum, quo magis perspicua fiat magnitudo malorum eius, subito
impetu morbi corripi facit.

Qua re Sophocles supersedisset, si secutus Aeschyli com-
positionem trilogicam priore trilogiae fabula condicionem tur-
pem Philoctetae explanavisset, altera quem ad modum ille
Lemno Troiam abduceretur, peragi fecisset.

Eodem rettulerim quod quamquam Antigona initio fabulae
iussum improbum Creontis Ismenae sorori iam narravit, Creon
ipse in scaenam progressus civibus denuo praedicat ne quod
vetuerit neglegant.

Neque silentio praetereunda est haec ratio, quam poeta ad
res quam maxime finibus unius diei aptandas adhibet.

Quo celerius actio progrederetur, Oedipus rex iam ante
initium fabulae Creontem Delphos misit; ea enim re efficitur
ut quo temporis momento cives ab Oedipo auxilium petunt,
eodem ille revertaturr. Nam si hoc ipso die mitteretur, fieri
non poterat ut eodem rediret (cf. v. 73—74). Deinde cum chorus
Oedipo suadeat, ut ex Tiresia interfectores Laii quaerat, Tex
respondet (Vv. 28889):

Ereuya Yag Koovros einnovrog dunAoüg
TrO4T00S, Tralaı dE um nagwv Javualerau.

Ne quid igitur diei consumatur, quod nunc ipsum ad Tire-
siam nuntii mittantur, Oedipus illud iam curavit. Eidem poetae
consilio tribuendum est, quod Creon iam ante initium Antigonae
custodes collocavit civibusque universis ne corpus Polynicis
sepelirent praedixit.
| Neque solam actionem fabularum Sophocles ita componere
studuit, ut ex se ipsa uno die ad finem perduceretur, sed uti-
tur variis artibus velut oraculis, somniis, epistulis, quibus
efficitur, ut singulae res in eundem diem congruant.

Ut enim ab Aiace exordiar, vix ille scaena decessit, ut
sibi ipse manum inferret, cum nuntius quae Calchas Teucro
praescripserit refert (v. 753—57):

eigkaı xar’ Nuag Tovupaves TO vov Tode
Aiav$ Uno oxnvaioı und dpevr Ev,
ei Lovr Exeivov eloıdsiv FEAOL TIOTE.
EA yao avröv ınde Inucog ucvn
dias AIavas umvıs, WS Eypn Aeywv.

29

Eo igitur quod Calchas vaticinatus est fore ut Aiax si hoc
solo die intra tentorium retineretur, servaretur, si minus, periret,
poeta id spectavit, ut Tecmessa timore capta ne quid humani
Aiaci evenisset, sine mora vestigia eius sequeretur. Nisi enim
Calchas Aiacem illo die foras mitti vetuisset, Tecmessa ipsa
nihil illi timuisset, sed per complures dies reditum eius ex-
spectavisset verbis his confisa (v. 652—56):

oixtigw dE vır
xngav rag’ ExIgois mraida T' Ogyavov Aureiv.
aAA sluı noös Te Aovrod xal nagaxriovg
leıu@vas, ds Av Avuas° dyvioas Euc
unvır Bagsiav EEalvEwuaı Feüs.

Eandem ob causam in Trachiniis tabula illa ab Hercule
Deianirae relicta est, ex qua illa cognosceret quindecim men-
sibus circumactis finem esse: futurum laborum illorum (v. 44-48).
Quo modo accidit, ut Deianira illo ipso die foras progressa
Hylium ad patrem mittat, quo Hercules laboribus ad finem per-
ductis domum reverti possite. Nam nisi hac ratione fieri non
_ potuit, ut finis laborum illius in eundem diem incideret quo
mater curis vehementissimis cruciata filium ad patrem adiuvan-
dum reducendumque mitteret.

Neque alio spectat in Electra somnium Clytaemestrae.
Quae Agamemnonem reversum sceptrum antiquum in foco patrio
insevisse atque surculum ex eo natum totis Mycenis umbram
attulisse per somnum viderat. Quo somnio perterrita illa statim
Chrysothemin ad sepulcrum patris mittit; ea tamen non, quod
mater iusserat, patri sacrificat, sed cirrum iussu Electrae se-
pulcro impositura Orestem rediisse cognoscit. Somnio igitur
illo quasi per deos ipsos sancitur atque significatur Orestem
hoc die ultorem patris esse reversurum. Si autem somnium
illud abesset, quidnam fuisset absurdius quam illum tot annos
absentem eodem die domum reverti, quo marito sacra facere
Clytaemestrae in mentem venisset! Simile somnium quo
Aeschylus ipse (Choeph. v. 527 sq.) usus est, iam apud Stesi-
chorum legimus (fr. 42 B*); quod utrum ille eodem modo
atque poetae tragici cum adventu Orestis coniunxerit necne,
non liquet.

30

Sed ut Sophocles oraculis similibusve rebus divinis id agit,
ut diversissimae res in unum diem congruant, ita saepe ea
quae non minus apte ad quemlibet alium diem con-
venissent, illo ipso die peragi facit.

Teucer enim quo die Aiax, se necavit, eodem revertitur,
quamquam ne Aiacem quidem adventum illius tam brevi spatio
interposito exspectare ex ipsius verbis colligendum est
(v. 562 q.).

Eodem modo Creon illo die Delphis domum redux fit, quo
liberi supplices Oedipum precibus adierunt. Cuius rei novi-
tatem poeta eo minuere conatur, quod tempus adventui illius
destinatum tunc ipsum praeteriisse Oedipus. dicit (v. 73— 75):

xal w Tuag non Evuuergovuevov Xo0vy
Avrsel TI rIg000EL° TOV yag EIX0TOg TEE
Areorı TAEIW TOD xaINKoVToS XgÖvovV.

Deinde licentiae poeticae tribuendum est, quod in Oedipo
Coloneo Ismena et Creon, ut illum Thebas reducant, eodem die
in lucum Eumenidum adveniunt, quo Oedipus multis erroribus
iactatus finem laborum invenit.

Denique quod commemoretur dignum est Sophoclem, non
aliter atque poetas omnes, ne unius diei spatium excedat,
locorum atque temporum intervalla plane neglegere.
Ut enim exemplo utar, in Trachiniis uno die primum quidem
Hyllus e Thessalia ad Euboeam proficiscitur, deinde Lichas
idem facit iter, postremo tantum diei restat, ut Hercules aegrotus
ex Euboea domum transportari possit').

Illae mihi proferendae erant artes, quibus Sophocles effecit,
ut actio fabularum unius diei finibus coerceretur. Atque in quo
maiores angustias poeta hoc vinculo, ut ita dicam, coactus est,
eo magis admirandum est, qua diligentia et quo ingenio se illo
extricaverit. Quae res Sophoclis arti non obstitit sed favit,
quippe cuius plurimum interesset compositione rerum vim in
actione positam quantum quidem posset augere. Nam ut actio
Oedipi Regis in complures dies distribuatur, vis rerum in
illum concurrentium quam maxime minuitur. Quae cum ita
sint, tolerari potest quod Oedipus tunc demum, cum Creon ora-

1) Cf. Corneille, discours des trois unit&s p. 112. Schlegel 1.c. p.26sgq.

al

culum Delphis rettulit, et quo modo Laius perierit interrogat
(v. 112 sq.) et quis ipse sit Iocastae explicat (v. 771sq.)").

Sequitur ut de uno loco Sophocleo agam. Cum enim
quae erant res scaenicae Graecorum, fieri non potuerit quin
totam per fabulam ad aedes ipsas res agerentur ?), videamus
quibus usus artificiis Sophocles totam actionem in unum locum
transtulerit.

Ac primum quidem poeta homines qui domum tenentes
impedimento sunt, quo minus res ad aedes agantur domo amo-
vet aliave causa prohibet ne quae foris conferantur con-
silia audiant.

Postquam enim Electra initio fabulae, quam crudeliter
Aegisthus in ipsam consuluisset, exposuit maledictaque in illum
coniecit, chorus interrogat (v. 310—11):

pEo eine, novegov Ovrog Alyloyov melag
Aeysıs TAÖ nuiv n Beßwrog Er douwv;
Cui Electra hoc respondet (v. 312—13):
“ n xagra' un Ööxeı ( Öv, eineo nv nekas,
Ivoalov olyveiv‘ vov Ö aygoicı Tvyyarveı.
Quod etiam ex Clytaemestrae verbis elucet his (v. 517—18):
0v yao nagsor Alyıodos, Ög 0’ Eneiy del
un vor Ivgalav y ovcav aloxuveıv @lAovg.

Ut igitur Electra in scaena ipsa explicare posset, quo
modo Clytaemestra et Aegisthus sese gererent, Sophocles hunc
procul absentem fecit; nam tantum aberat, ut Electra Aegisthum
ubi primum domi versaretur, vituperaret vel obiurgaret, ut ne
foras quidem exire illi liceret. Itaque postquam Electra ante
regiam fratrem agnovit atque ei quo modo in matrem esset
consulendum explicavit, paedagogus ex regia procurrit his usus
verbis (v. 1326—33):

© nAeiora uwgoL al Posvov TmTWuEVOL,
rrörega rag OVdEV Tod Biov andeos" Erı

ı) Cf. G. Freytag, Die Technik des Dramas ? cap. IV: „Dass König
Oedipus viele Jahre regiert, ohne sich um den Tod des Laius zu kümmern,
erschien vielleicht schon bei der ersten Aufführung des Stückes den Athenern
als eine bedenkliche Voraussetzung“.

2, Of. p. 12 sq.

32

n voog Eveorıy OVrıg dulv Eyyevns,

OT’ 0Ov ag avrois, aAl’ Ev avroioıv xaxoig
Toisıv ueyloroıg Ovres OU YıyvWorete;

ah Ei 0Tasuoicı Toiode un 'xVEovV Eyo)
ndlaı pvAdoowv, nv Av dulv Ev douoıs
ca boWuev vuwv nE00FEV n TA OWuaTd.

Neque enim Sophoclem fugit hunc locum alienum esse &
consiliis illis de Clytaemestra capiendis. Quam ob rem illa a
paedagogo intus retinetur, ne quid de se foris conferatur con-
siliorum, animadvertat.

Quam ad rem probandam etiam initium Philoctetae
aptissimum esse mihi videtur. Cum enim personas ad specum
Philoctetae agere oporteret, Ulixes facere non potuit quin hoc
loco quamvis periculoso Neoptolemum edoceret, quae consilia
de illo cepisset. Quem locum ad eas res disserendas haudqua-
quam idoneum esse Ulixi ipsi persuasum est, id quod ex his
verbis colligi debet (v. 11—14):

alld ravıa uev ti dei
Aeyeıv; Anum Yyüg 00 uaxgwv nulv Aöywr,
un xal ud_In 1 nxovra Xaxyew TO nüv
00YLOUQ, To vır aurix aienosır doxw.

Itaque Neoptolemum totius doli conscium facere dubitat,
priusquam hic disquisiverit, utrum Philoctetes in specu inesset
necne (v. 22—25):

& uoı ngooeldwv olya onuaı sit Exel

XW00v rg0S avrov Tovd ET eirv Alm xvgel,
ws ranikoına vwv Aoywv 0V uev aAuns,

Eyo dE podLw, xoıva d’ EE aupoiv in.

Ulixes igitur se reliquum consilium Neoptolemo explica-
turum esse pollicetur, cum periculum non imminere renuntiaverit.
Neque quisquam negabit illud iussum a Sophocle ideo fictum
esse, ut Neoptolemus Philoctetam specu decessisse renuntiaret.
Etiamsi enim ille specum tenuisset, Ulixes facere non potuisset
quin lıoc loco periculoso cum Neoptolemo consilia communicaret.
At cum is quidem nuntiaverit (v. 31):

veW xEvnv olanoıw Avdewnwv dIXg,
nihil obstat, quominus collogquium antea coeptum finiatur.

33

Ut autem personae ad res peragendas hunc in locum prodi-
re possint, quaslibet fingunt causas, quibus prolatis locum
magis idoneum adire non potuisse videntur.

Initio enim Aiacis Ulixes noctu Aiacem in armenta in-
vasisse certior factus vestigia illius persecutus est, donec ad
tabernaculum eius pervenit. Neque vero in tentorium ipsum
intrat, sed foris vestigia illius metitur; Minerva enim illum his
alloquitur verbis (v. 3—7):

xal vov ENI 0Xnvalis GE vavrızals ögW
Atavros, EvIa Tabıy Eoyaınv Eyeı,

nakaı xvvnyerovvca xl uErgodusvor
ixvn Ta xEivov vEoxagaxF, Onwg vons-
eiT Evdov Eid’ 0Ux E&vdor.

Quo in discrimine Minerva eum allocuta Aiacem inesse
edocet (v. 9—10):

Evdov Yüg Avng Ügrı Tuyyavsı, #00
oraluv Idgwrı zul XEgas Euyoxtovovg.

Quo colloquio apparet deam eum quamvis diu sit persecuta
(ef. v. 36—37), ad Aiacis tentorium ipsum alloqui, ut ei con-
dicionem illius explicet (cf. v.9sq.). Qua re Ulixes gaudio
afficitur quam maximo, quippe qui non certo sciat utrum Aiax
insit necne. |

At num Minervam Ulixi, cum ad tentorium ipsum perve-
nisset, auxilio venire erat necesse? Nonne si intrare dubitaret,
Introspicere potuit?'!)

Immo vero per Minervam Ulixem de facinore Aiacis Cer-
tiorem fieri putandum est eo tempore quo ille vestigia inimi-
cissimi premere incipiat, non postquam iam ad finem itineris
pervenerit, ubi quod dea enarrabat ipsi conspicere liceret.

Quacum re consentiunt verba ab Ulixe facta (v. 31—34):

EUIEDS d Ey
xat iyvoS L00W, xal TA UEV Onualvouaı,
Ta 0° Exnsenimyucı xo0r EXw uaseiv Orov.
xag0v Ö’ Epnxeıs.

cf. v. 11—12:
xal 0’ ovdiv elow rnode nanralveıv nUulns
ET Eoyov 2ortv, quibus illud ipsum comprobatur.

Felsch, Quibus artificiis adhibitis tragıei ... 3

34

Nam Minervam xaıgov advenisse Ulixi dicendum erat, si
ipsum vestigia fefellissent, non postquam tentorium attigit.

Neque aliud est initium Antigonae, in quo Antigona ipsa
sorori exponit, quid Creon de Polynice mortuo constituerit.
Antigonam autem ipsam nescire, quidnam causae proferat, cur
illam huc elicuerit, e verbis his est colligendum (v. 18—19):

xal 0° Extos avlelwv rıviwv
Todd zivex Ebeneunov, WS uovn xAvoıs.

Sed num hic locus arbitris magis vacat quam interior
domus? Minime vero, praesertim cum Creon se huc venturum
esse dixerit (v. 32—33):

devgo velodaı ravra roloı um eidocıv
0ayPn7 neoxngV&ovea...

Ut igitur poeta spectatoribus persuadeat personas rebus
ipsis peragendis adductas domo prodiisse, ab illis, ubi primum
in scaenam processerunt, aliquid causae affertur, cur hoc ipso
loco agant.

Ob eandem causam Oedipus rex in scaenam prodit,
quamquam liberos supplices eum intra regiam ipsam adire par
erat; quod cum fieri non posset, rex iis obviam it hanc affe-

rens causam (v. 6—7):
dyw dıraıWv un mag Ayysiwv, TEXVG,
Allwv dxovsıy aurög WO EAnAvda,

Neque alio modo Tiresias ad regiam ducitur, qui quis
Laium interfecerit aperiat. Sed vix quam ob rem arcessitus
sit comperit, cum exclamat (v. 316—18)'):

pEÜ Yed, pooveiv ws dewov E&v}a un Ten
kun Yoovoivrı' ravra yag xahAwg Eyw
eidws dıWÄso’" 0V yag Av dEevg' ixounv.

Quae excusatio nihil aliud sibi vult nisi ut spectatores in-
tellegant, cur Tiresias voluntati regis obsecutus sit, quippe
quem divinavisse par esset, qua de causa Oedipus ipsum ar-
cessivisset. Sed ut Tiresias res illas foedissimas Oedipo coram
spectatoribus aperiret, Sophocli quaelibet causa invenienda erat,
cur ille ad regiam veniret.

») Cf. Schneidewin-Nauck, Sophocl. Oed. R. adn. ad v. 317.

35

Eodem modo poeta efficit, ut Oedipus postquam ipse oculis
se privavit, in scaenam domo prodeat. Ile enim ut omnibus
Thebanis ostendatur, postulat (v. 1287—88):

Boa dıoiyeıv xAnIEga al ÖnAovv TVo
rois näoı Kadusioıaı TOV TTATEOXTOVOV.
Quod illum non cupere nisi ut in scaenam procedere possit,
e verbis Creontis cognoscitur, qui regem quam celerrime domum
introduci iubet haec dicens (1424—27):
AAN Ei Ta Ivnrwv un xaraoyiveoH Erı
yevedia, mv yovv sıavra B00x0v0av AOYa
aidelo9° üvaxrog ‘Hklov, ToLövd' ayos
axahvntov 0VUTa dEeıxvuvaL ..:

et v. 1429—31:
AAN ws Taxıor Es 0olxov Eoxouilere'
Tois Ev yeveı yag rayyevn uahıc$ ogüv
uovoıs T Axovsıv EVOEBÜS Exeı xaxd.

Creon igitur nefas esse sentit Oedipum tanto scelere con-
taminatum ad lucem proferri. Sed quamvis postulet, ut ex-
templo introducatur (cf. v. 1515), tamen ille praecepto eius non
prius obsequitur quam Creon se filiabus ipsius consulturum esse
in scaena promiserit.

In Electra Clytaemestra se ex regia progressam esse
dicit, ut Apollini supplicaret. Re autem vera eo pervenit
(cf. v. 630), ut coram spectatoribus in Electram inveheretur,
quamquam locus ille publicus, ut mihi quidem videtur, ad talem
rixam conserendam haudquaquam idoneus erat!).

Neque in Oedipo CGoloneo Theseum regem a quolibet
advena arcessitum in lucum Eumenidum contendere veri erat
simile; cf. v. 70 et 72:

OI. do’ äv rıs avr@ mounög EE vuwv uokoı,
WS Av TTE000EXWV OUıxga xEg0davn UEYa;
Cui &&vog ille respondet (v. 73):
xal vis rrg0S Avdgög um PAenovros Ügxeoig;

) Cf. G. Kaibel adn. ad v. 659: „Dass das (Gebet zugleich szenisch
benützt wird, um die notwendige Anwesenheit der Klyt. auf der Bühne zu
ermöglichen, ist freilich hier so klar wie im Oed. R.“.

3%

36

At cum fieri non posset, ut scaena ad Thesei regiam de-
ferretur, hic autem Oedipum convenire deberet, hac de causa
se huc pervenisse dicit (v. 551—54):

nolAwv dx0VWv Ev TE TO TTAEOS X00vW
Tag aiuarngas duudtwv dıap3ogas

Eyvwxd 0°, w nal Adlov, ravvv $° Ödols
ev Talod Axovwv udaAAov Ebeniorauaı.

Ut igitur Theseus Oedipum in scaena ipsa conveniat, ille
se ex nuntiis de eo sibi allatis conclusisse dicit, quis advena
ille esset.

Neque raro fit, ut personae in scaenam prodeuntes ne
causam quidem afferant, cur hunc locum adierint, tam-
quam hoc loco nullum esse aptiorem ad res peragendas
planum sit.

Quae res optime initio Trachiniarum demonstratur, in
quo Deianira quibus doloribus sit affecta enarrat. Nam nonne
multo veri similius id intra regiam gestum esset!), ubi regina
famulaque solae essent, cum huc omnes homines commearent?

Neque cum Hercules doloribus cruciatus spectatoribus pro-
ducendus esset, fieri potuit quin ex Euboea reduceretur. Ita-
que Herculem ibi haec ipsum oravisse atque obsecravisse
Hyllus narrat (v. 799 sq.):

ÄAN Goov EEw, xal udAıora uev ue Hs

EvTaUF OTTOV uE um vıs Owera BgoTwv '

ei Ö’ oixtov loysıs, aAAa u Ex ye ınode yng
TÖOFUEVOOV WS TAXLOTE, und avrov Javı.

Quibus verbis quamquam ab Hyllo nihil petivit nisi ut ab
insula amoveretur, tamen filius patrem Trachinem transvexit
(cf. v. 803); quo modo fit ut Hercules ubi primum experrectus
est nesciat ubinam sit (v. 983—86):

o Zev,
ol yüs nxw; TaEG Toicı PE0Twv
xeluaı TTENOVnUEVoS AAANKTOLS
odvwvaıs;
Eandem rationem in initio Electrae adhibitam invenimus,

!) Vide quod p. 22 de hoc loco exposui.

37
in quo paedagogus Orestem Pylademque monet, ut iam quidnam
facturi sint constituant (cf. v. 15—22)!). Sed num est veri
simile eos ad aedes Aegisthi ipsius inter sese colloqui, quem
ad modum illum trucidaturi sint?

Neque facile quispiam crediderit illos, priusquam huc per-
venissent, nunguam eam ipsam rem verbis tetigisse, propter
quam Delphis Argos iter fecissent?). Quod poetam ipsum sen-
sisse intellegitur ex verbis paedagogi his (v. 21—22):

EVTRUF Euev,
iv’ OUxXET Oxveiv xaıQ0g, AAh Eoywv axun.

Neque aliter Ulixes se gerit, qui cum initio Philoctetae
sortem illius explicare coeperit, ipse mediam narrationem inter-
rumpit, cum dicat (v. 11—12):

AA Tavra usv Ti dei
Aeyeıy; Axum Yyag 0V uaxgwv nulv Aoywv?).

Atque simile exemplum exstat alio eiusdem fabulae loco.
Postquam enim Ulixes et Neoptolemus sagittis Philoctetae
sublatis iam ad oram maritimam sese contulerunt, ubi quae ad
navigandum opus essent pararent, denuo ad specum reversi
haec inter se colloguuntur (v. 1222—24):

04. oÜr üv pedosıag Avrıv’ ad naAlvrooros
xelsvJ0v Eorieis WdE 00V ONoVEN Tayus;
NE. Avowv 60° Eönuagtov Ev To nieiv Xo0vp e.q.S.

Nunc igitur, cum ad finem itineris pervenerunt, Ulixes
ex Neoptolemo cur huc redierit quaerit? Totumne per iter a
navibus ad specum factum tacuerunt? At quaecumque Ulixes
Neoptolemum hoc loco interrogat, ad naves ipsas interrogare
debuit, simulatque ille sententia de sagittis rapiendis mutata
inde decedere conatus est. Sed cum hanc ob rem scaena esset
mutanda, illi eam rem de qua iam ad oram maritimam collo-
qui debuerunt, ad specum ipsum peragunt.

) Cf. G. Kaibel adn. ad v. 21: „Es ist einfach szenischer Zwang, dass
die Ankömmlinge gerade vor dem Palast, dem ihmen gefährlichsten Ort, ihre
Reden führen“.

», Cf. G. Kaibel 1. c. p. 66.

®) Cf. Schneidewin-Nauck, Sophocles Electra ® adn. ad v. 22, qui similia
exempla in fabulis Graecorum exstantia afferunt.,

Atque in Trachiniis chorus Deianiram, cui nuntius frau-
dem Lichae aperuit, introire iubet, ut ex hoc quod nuntiavit
num verum sit necne quaerat (v. 387—88):

TTEVFOV U0A0UOR TAVvbQOS, WS TAX Av Cap
Atbsıev, Ei vır Q0S Plav xpiveıv YEkoıs.

Qua re cum pars sequens fabulae intra domum fuisset
agenda, Sophocles Licham ipsum domo prodeuntem fecit, qui
haec dieit (v. 393—94):

ti xon, yvvaı, uolövra u "Hoaxkei Akysıv ;
didakov, ws Eprrovrog El0ogds Euod,

Ne igitur scaena mutetur, Lichas qualibet de causa domo
progressus impedit quominus Deianira intret.

Quod alio eiusdem fabulae probatur loco: quamquam
enim Deianira Licham in regiam intrare iusserat hac allata

causa (v. 492—95):
Aal Elm OTeyns

Xwgwuev, ig Aöywv T' ErrLOToÄdg PELTS,

& 7 avıi dwewv Öwuga XEn TTE00RQUOCAL,

xul TaUT AS,
tamen cum choro de rebus intra regiam gestis collocuta scaena
non decedit, sed cunctatur, donec Lichas ipse egrediatur, haec
interrogans (v. 598—99):

Ti xon Toeiv; onuaıve, TExvov OlvEws,

ws Eousv nön TYQ uaxgeu) xoovy Poadeis.

Iam videamus, qua utatur arte Sophocles, cum personae
visendi causa homines intra aedes versantes "adeunt,
sive quibus quid alio sit gestum loco renuntient sive quibus-
cum de aliqua re colloquantur.

Cum enim ante aedes semper chorum conveniant, ab eo
domum intrare prohibentur, donec quem petituri sunt ipse seu
cası seu qualibet de causa in scaenam progressus cum iis ad
regiam de illis rebus colloquitur, quae, si scaena mutari potu-
isset, intra regiam acta essent‘).

In Antigona enim custos qui virginem in Polynice sepeli-
endo deprehensam adducit, chorum his alloquitur verbis (v.384-85):

!) Vide quae hac de ratione infra explicabo.

41
nd’ &ov £&xeivn Tovgyov n "Eeigyaouevn
tmwd’ eihouev Janrovoav. alla 1oV Koewv;
Cui chorus haec respondet (v. 386):
00° Ex doumv Arbogposg Eis dEoV Tregd. |

Non igitur custos in regiam pergit, ubi Üreontem esse
scit, sed choro cur Antigonam reduxerit nuntiat, ut Creonti ad
ipsum exeundi facultatem det. |

Neque aliter se gerit nuntius qui Antigonae et Haemonis
mortem renuntiat. Qui dum brevibus verbis choro omnia ex-
plicat (v. 1155 sq.), Eurydica cui ante omnes nuntium afferre
debuit, quam in calamitatem maritus incidisset, feras exit fando
se malum illud audivisse dicens (v. 1183sq.). Tantum igitur
abest ut nuntius ad Eurydicam edocendam domum intret, ut
illa ad eum prodeat.

Sed fatendum est poetam non male fecisse, quod chorum
Thebanorum primum de calamitate illa certiorem fecit, quippe
quorum permultum interesset scire quid rex egisset.

Etiam in Dedipo Rege Creon, qui regis visendi causa ad
regiam contendit, chorum Thebanorum foris convenit eidemque
quam ob rem adsit exponit (v. 512—14):

üvdgeg nolitaı, deiv’ En TEnvOuEVog
xarnyogeiv uov Tov Tvgavvov Oidinovr,
nageuu arintov.

. Atque dum Creon ex choro singulas res quaerit, — ut
Oedipo facultas detur domo prodeundi, — rex ipse casu advenit
choro exclamante (v. 531):

avrög d’ 60° 76m dwuarwv EEw Tregg.

‘ Quam ad rationem adhibendam se rebus scaenicis coactum
Sophocles haudquaquam prodit; quin etiam illa re summo cum
ingenio utitur, ut chorus Creontem ira Oedipi affectum placet
priusquam ille in hunc invehatur.

Neque aliam secutus rationem nuntius Corinthius ad regiam
sistit pedem chorumgue haec interrogat (v. 924—26):

de’ Av rap vuwv, @ Eivor, udForu önov
Ta Tod rvodvvov dwuar Eoriv Oidinov;
ualıora 0 avrov einar, ei xarıod” Onov.

42

Sed ne nuntius choro sibi ignoto illam rem exponeret,
quae ad solum Oedipum locastamque pertineret, neve, id quod
plerumque fieri solet, Oedipus casu domo exiret, Sophocles id
egit, ut paulo ante Iocasta precandi causa (cf. v. 919) prodiret');
quae postquam omnia comperit, Oedipum e regia evocat, ut et
ipse quid nuntius rettulerit audiat (v. 945—49).

Neque vero temere aut nullo usus consiliö Sophocles ne-
cessitati illi scaenicae paret, sed ita ut simul vim actionis
augeat. |

In Electra enim Orestes, ut fieri solet, sororem orat ut
Aegisthum domo evocet (v. 1106—07). Quo modo cum inter
sese sermonem conserant, denique efficitur, ut soror fratrem
cognoscat. Praeterea .postquam Aegistho percontato (v. 1450):

od ÖnT' av elev ol Eevor; didaoxe ne
Electra respondit (v. 1451):

Evdov' Plins yap TI00&Ev0V xarnvvoar,
ille regiam non ingressus foris quaerere pergit, num re vera
illi Orestis corpus secum attulerint. Quod ut videret, simulat-
que Aegisthus ianuam aperiri iussit, non, quod exspectaverat,
aspicit Orestem mortuum sed vivum.

Denique Sophocles ne scaenam mutaret, eo usus est arti-
ficio, ut exemplum secutus Aeschyli nuntium adhiberet, qui
quae interim alio loco essent gesta narraret?). Sed quo mani-
festiores res nuntiatas reddat, Sophocles personas de quibus
ille nuntium attulit ipsas in scaenam procedentes malumque in
quod inciderunt lugentes facit; nam postquam Haemonem et
Antigonam diem supremum obiisse nuntiatum est (Antig.
1155—1243), Creon ipse cum corporibus illorum reversus lu-
gubre mortuorum fatum cum choro conqueritur.

Atque alii eiusmodi loci Sophoclei exstant hi:

!) Eadem ratio in Electra adhibita est (cf. p. 35).

2) Cf. Hornung, de nuntiorum in tragoediis Graecis personis et narra-
tionibus, Progr. d. Ritterakad. zu Brandenburg a. H. 1869.

Bernhardy, Grundriss der griech. Liter. ® II2 p. 232.

Th. Bergk, Griech. Literaturgesch. III p. 208 adn. 66.

Dom. Bassi, il nunzio nella tragedia greca, Riv. di fill. XXVII (1899)
p. 50 sg.

43

1. Hyllus Deianirae quid vestimento misso effe-
cerit, renuntiat (v. 749 sq.).

2. Hercules ipse apparet quibusque doloribus sit
excruciatus, una cum choro lamentatur (v.983sgq.).

1. Oedipum oculis seprivavissenuntiatur(v.1223sgq.).
Oed. Reg. | 2. Rex ipse in scaenam prodit atque cum choro
xouuov agit (v. 1307 sq.).
1. Nuntius quem ad modum Oedipus ad inferos
descenderit renuntiat (v. 1579 sq.).
2. Antigona et Ismena cum choro xouuarıxws SOT-
tem suam lugent (v. 1670 sq.).

Ita duas illas res inter se diversissimas, narrationem epi-
cam et querelas lyricas, accurate disiungi videmus. Qua in
ratione, quippe quam Sophocles eodem modo sequatur atque
Aeschylus Euripidesque, vestigium inesse mihi videtur anti-
quissimae illius tragoediae, quam eo modo natam esse constat,
ut ad chorum canentem persona accederet, quae cum illo ali-
quid communicaret. |

Itaque pro certo habeo nuntii partes iam in antiquissima
fuisse tragoedia'). Quae etiam retinebantur, postquam actore
altero invento non solum chorus id quod alio gestum erat loco
versibus lyricis persequebatur, sed res ipsae in scaena perage-
bantur. Nisi enim nuntii partes cum tragoedia ipsa enascente
artissime cohaererent, saepe intellegi non posset, quo consilio
ille adhiberetur, praesertim cum, postquam omnia plane ac per-
spicue per nuntium explicata sunt, personae de quibus ille
verba fecit, ipsae in scaenam progressae lyricis modis id luge-
rent, quod nuntius epica narratione rettulisset.

Ab hac ratione abhorret Aiax fabula, in qua spectatores
illum sibi mortem conscivisse non per nuntium certiores fiunt,
sed scaena mutata ipsum conspiciunt, cum gladio se immittit
(v.815)°). Quod Sophocles consulto novavit. Nam in Aeschyli

Trachin.

Oed. Col.

!) Qua de re consentio cum H. Hornung I. c. p. 4—5.

2) Cf. schol. ad v. 815: ueraxıvsizaı n oxnvn rov yopov 2fel-
Foyros — ueraxsıraı n 0xnvn En) Zonuov Tıvös Xwolov.

Lobeck, Soph. Aiax ? adn. ad v. 813. Nilsson 1. c. p. 37 sq.

Bodensteiner 1. c. p. 651. Dörpfeld-Reisch 1. c. p. 212.

44

fabula Oonoocı quae in eodem versabatur argumento, Aiacem
ipsum se necavisse per nuntium relatum erat.

At cum Sophocles hanc rem ipsam spectatoribus ante oculos
ponere ausus sit, fieri non potest ut existimemus plerumque
personas ideo loco a conspectu spectatorum remoto manus sibi
inferre vel alios trucidare, ne spectatores quae foeda sint
aspectu oculis videant!). Nam si Graeci a tali conspectu ab-
horruissent, cur haec inter praestantissimas poetae fabulas
reciperentur, haud facile explicari posset. Mea quidem sententia
eius modi res alio loco peragi solent cum ob alias causas')
tum quia poetae inopia et egestate rerum scaenicarum impedie-
bantur quominus, ut exemplo utar, in Trachiniis Herculem
ipsum producerent, cum Licham ad Euboeae scopulos iaceret.
Itaque ad spectatores de illis rebus edocendos nuntium adhibe-
bant?), cuius narratione satis perspicua atque expolita Graecos
formae ipsius amantissimos non minus delectatos esse credi
potest quam rebus ipsis ante oculos positis.

IN.

Restat ut demonstrem, quibus usus artificiis Euripides
unum et diem et locum per totam fabulam retinuerit.
Sed priusquam ad rem ipsam accedam, disquirendum est, utrum
unitates illae sicut apuıd Aeschylum et Sophoclem, ita etiam
apud Euripidem valuerint necne.

Quae res praecipue iis tragoediis probatur, quarum initio
deus rzooAoyitwv finem fabulae quantum intra temporis spatium
sit futurus praedicit.

Initio enim Alcestidis — utinitium faciam ab ea fabula
Euripidea qua antiquior aetatem non tulit — Apollo Alcestidem
ipsam hoc die morituram esse vaticinatur his verbis (v. 20—21):

unde yag op Ev juegg
Havsiv NENEWTaL xal ueraornvaı Plov.

ı) Vide p. 17—18,
2) Schol. ad Aiacis. v. 815: Zarı d2 ra roıavra napa rois nakcıois
onavıa, elwdacı yap za nenpayulva dı ayyliwov anayyllkkır.

45

Neque aliud docent verba chori (v. 105 et 107)
xal umv Tode xUgLov nuag,
D Xon ope uoleiv ara yalas
et famulae (v. 147):
TENGWUEN yao nucga fıaleras.

Atque cum Alcestide mortua nihil fere agatur nisi ut
Hercules de illius sorte certior factus eam ex inferis reducat,
fabulam intra unum solis circuitum ad finem perduci mani-
festum est.

Sed etiam initio Hippolyti fabulae Venus ira incensa
se hoc die adulescentem illum castum ulturam esse minatur
(ef. v. 21—22: & d’ eig EW nudgrnxe, Tıuwonoouaı

InnwoAvrov Ev vn nuEoR).

Atque in fine prologi quae modo dixit denuo confirmat

his verbis (v. 56—57):
0V yap old’ dvapyusvag nwvlas
Audov paog re Aoiosıov Blenwv rode?).

Iam quia morte Hippolyti fabula ipsa finitur, sequitur ut
actio tota finibus unius diei contineatur.

Neque in prologo Hecubae Euripides ab illa ratione
discedit, in quo simulacrum Polydori si minus totam actionem at
certe priorem partem eius — necem Polyxenae sororis — eo
die quo ipse in scaenam prodierit confectum iri vaticinatur his
verbis (v. 43—44):

n nengwusvn Ö' üyeı
Javeiv adehpnv Tpd Eumv Ev nuarı.
Quocum verba Polyxenae ipsius consentiunt (v. 411—12):
WE 0VTOT adgıs, AAAG vüv Navvorarov
dxtriva xUxAov F nAiov nE000Wouaı.

!) Accedunt verba aliarum personarum haec, et Phaedrae (v. 725—27):

&yo dE Kunpıv, neo 2&0Alvol us,
Yuxyns anallaydeica nd’ £v nuloa
TteoYyw.

et Thesei (v. 887—90):
all’ m naree Ilbosıdov, &s &uol note
AEaS UNEOXoV Tpeis, ua xarepyacaı
zovrwv Zuöv aid’, jufpav dE un puyoı
nv, eineg nuiv wnao«s Gapeis pas.

46

Sed ne altera quidem fabulae parte alius dies postulatur;
neque enim Hecuba cum Agamemnone collocuta de scaena abiit,
cum Polymestor e Thracia arcessitus advenit illigque scelerum
commissorum poenas persolvit.

Neque vero fieri solet, ut ipso prologo intellegatur, quan-
tum temporis spatium actio fabulae complexura sit; plerumque
enim res alia aliam eo modo sequuntur, ut ex singulis persona-
rum verbis per occasionem iniectis spatium illud enucleari debeat.

Medea enim quantum diei Corinthi remanere sibi liceat
(cf. v. 352—53) se in consilio illo atroci perficiendo esse con-
sumpturam his verbis dieit (v. 373— 75):

tnvd Epnxev nucgav
ueival wW, Ev 7 Toeis rwav Eumv EXxIowv vexgoöüg
IN0w, TTATEQT TE xal xögmv nröcıv T' Eur.

Quo consilio perfecto cum nihil fere agatur, nemo dubi-
tabit quin tota tragoedia finibus unius diei contineatur. Qua-
cum re verba aliarum personarum consentiunt, velut chori
(v. 1231—32):

EoıX 6 daluwv noAla Tid Ev nu£oR
x0x0, Evvanıeıv Evöixwg Iaoovı,
aut Medeae ipsius animum ad opus aggrediendum his verbis
confirmantis (v. 1247—49):
alla Tnvde ye
laI0V Poaxeiav nucgav naldwv 0EFIEv
xäneıra Jonveu.

Etiam Ionis fabulae actionem quo initium ceperit die,
eodem ad finem perduci verbis fabulae ipsis demonstratur.
Fabula enim incipit a prima luce (cf. v. 82sq.), neque multum
diei consumptum est, cum Xuthus Delphos advenit Ionique qua
commotus causa huc se contulerit his verbis explicat (v. 420-21):

Bovlouaı Ö’ Ev nu£oe
nd, alola yap, Feod Außeiv uavrevuare.

Atque postquam se lonis patrem esse cognovit, exclamat
haec (v. 562): |

nucsga F° n vüv TaG0VCa uaxagıbv Y EIMKE ue.
Quocum consentiunt Ionis ipsius verba (v. 1354):
> uaxaplmv or yaoudıwv 70 nueea.

47

Neque aliter res se habet in Phoenissis fabula, in qua
Antigona dolore fratrum mortuorum oppressa patrem his verbis
alloquitur (v. 1579—81]):
TavTa d Ev Auarı WdE Ovvayayer,
eb TTATEQ, Kustepoıcı douoLoıw äyn eos
üs trade Telsvrd,

quibuscum haec chori congruunt (v. 1582—83):
nokluv xurwv „arnosev Oidinov douoıg
Too Tune.

Utroque enim loco summam malorum a dis hunc in unum
diem collatam esse apparet. Atque cum fabula ipsa nisi mala
illa nihil fere peragatur, non est dubitandum quin etiam haec
intra fines unius diei versetur.

Initio vero Orestis fabulae Electra hoc die quo ipsa
prodierit Argivos de Orestis ipsiusque sorte decreturos esse
explicat (v. 48—58):

xvoia Ö' NÖ nueon,
&v n dıolosı wipov ’Apyeiwov mökıs,
ei xon Yavelv vo Aevoiup TergWuart.
Atque quid illi decreverint, nuntius his refert verbis (v. 857-58):
unpy Ilslaoywv 009 xaciyvntov Javeiv
xal 0°, W ralaıv, Edoke zn’ Ev Tjueon.

Neque multo post Orestes ipse cum Pylade redit, quippe
qui eodem die se sibi manum illaturum esse Argivis pollicitus
sit (cf. v. 947 sq.), atque iterum confirmat (v. 1035—36):

Tod’ nuao Nulv xügıov' dei d’ n Booxovs
ünteıw xgeuaorovs n Eipos Imyeıv Xedi.

Ita fit ut Orestes — hae enim sunt res quae altera fabu-
lae parte perficiuntur — eodem die et Helenam trucidet et
Menelaum pro ipso Argivos deprecari cogat.

Huc accedit Helena, in qua, quamquam id verbis quidem
non exprimitur, tamen actionem unius diei finibus contineri eo
apparet, quod Theoclymenus rex, {qui fabula ineunte venandi
causa abest, postquam hominem peregrinum advenisse certior
factus est, revertitur.

Helena enim in initio ipso fabulae verita ne rex reversurus
sit Teucro haec suadet (v. 151—54):

48

ov 0 &lınwv
ynv ınvde pevye neoiv oe naida Ilgwrewg
ideiv, ög üpxeı tnode yng’ ümeorı de
xvolv TTENOLIWS Ev povals HMEOXTOVOLS.

Atque ut Helena ipsa ne Theoclymenus mox redeat timet,
ita dubium esse non potest quin ille de adventu Graeci homi-
nis edoctus sine mora regiam adeat, praesertim cum ira quam
vehementissima omnium Graecorum flagret, id quod e verbis
Helenae elucet his (v. 155—5”):

»teivesı yag EAAnv Ovrıv üv Aaßn Eevov'
örov Ö’ &xarı, unte 0v Inrsı uadelv
E/W TE ıyW' Ti yao Av wpelolui 08; |

Neque inter adventum Theoclymeni et fabulam exeuntem
quicquam temporis interpositum esse putandum est, cum ille
quidem inde a versu 1165 usque ad finem fabulae nunquam
scaena decedat.

Illae sunt fabulae, in quibus unum diem observatum esse
e verbis poetae ipsis colligendum est. Tamen Euripidem etiam
in ceteris fabulis componendis legi illi paruisse patet, etiamsi
illud quidem e verbis ipsis non cognoscitur. Nam ne in altera
fabulae parte alius dies esset atque in altera, ante omnia
chorus obsistebat, quippe qui per totam actionem in scaena
remaneret!). Quae res haudquaquam iis locis refutatur, quibus
chorus, ut aliis personis facultatem det in scaenam prodeundi,
sese domum vel alio confert (cf. Helen. v. 385)?); nam illis a
poeta remotis chorus statim ad priorem locum redit.

Iam disquirentibus nobis, quibus usus rationibus Euri-
pides prohibuerit, ne actio fabulae in complures dies
distribueretur, primo loco illud instrumentum commemoran-
dum est, quod ut fabulis Aeschyleis et Sophocleis abest, ita
in Euripidis arte tragica plurimum valet: prologum dico?).
Initio enim fabularum Euripidearum persona quaelibet ab actione

1!) Vide p. 9.

2) Cf. Schoenborn 1. c. p. 200.

®) De prologo planius disserere omisi, quoniam quae de illo erant
proferenda hi viri doctissimi accurate explicaverunt:

49
ipsa plerumque seiuncta longa oratione illas res praeteritas
explicat, de quibus quamquam in scaena ipsa coram spectato-
ribus peragi non poterant, tamen celari non debent spectatores.

Quibus prologis actioni ipsi praepositis Euripides, quippe
quem haud fugeret nisi magnis cum pravitatibus fieri non posse,
ut res in longissimum spatium temporis dispersae angustis
unius diei finibus circumcluderentur, quaecumque res huic diei
antecesserunt eas ab actione ipsa plane seiunxit rationem ab
Aeschylo et Sophocle adhibitam consulto derelinquens.

Neque tamen quisquam mirabitur Euripidem, praesertim
cum non tam enarrandas quam in scaena peragendas res ad-
amaret, interdum --- eodem modo atque Sophoclem — res initio
fabulae priores actioni ipsi innexuisse.

Itaque primum quidem eos locos consideremus, quibus quas
res vel semel vel saepius ante eum diem peractas esse
persona ngoAoyilovoa ipsa explicavit, eaedem specta-
toribus denuo ante oculos ponuntur.

Prologo enim cognominis fabulae Andromacha ipsa
enarrat, quantae contumeliae sibi ab Hermiona afferantur: se
veneno adhibito efficere, ut Hermiona ipsa liberis careat et a
marito spernatur, neque quicquam aliud spectare nisi ut ipsa
quam celerrime domo relegetur, quo securius vivere possit
(cf. v. 31—35:

xax0ls 7005 avrng oyerkloıg EAavvouaı.

Aeyeı YAQ, WS vIv PÜRQUAXOLS KEXQVUUEVOLS
tignu anaıda xal nOosı ULOOVUEVnV,
avın de vaisıv olxov avı’ avıng JElw
tovd Exßalovoa Aexıoa Taxeivns Pig).

His igitur conviciis illa Andromachae maledixit. Eo
magis est mirandum, quod Hermiona ubi primum in scaenam
processit, easdem res vel iisdem usa verbis Andromachae denuo

de Arnim, de prologorum Euripideorum arte et interpolatione, Gryph.
1882 (diss.) p. 80 sq.

Frantz, de comoediae atticae prologis, Argent. 1891, diss.

Ph. Fabia, les prologues de Terence, Paris 1888 p. 60.

Fr. Leo, Plautin. Forsch. p. 172 sq.

G. Kaibel, Soph. Electra p. 64 sq.

Felsch, Quibus artificiis adhibitis tragici.... 4

50
crimini dat, quasi nunquam antea in eam invecta sit (cf. praeter
alios versus hos 155—58:
ov d’ ovoa dovin xal dogixıntos yvvn
ÖOuovg xaraoyxeiv Exßakoro nuäs Fehsıg
Tovode, OTvyoDuaı d dvögi Pagudxoıoı o0ls,
vndvVs Ö dxvuwv dıa 0E uoı dıöollvraı).

Accedit quod Andromacha, quamquam se Hermionae obsti-
tisse eiusque incusationes quantum quidem possit refutavisse
in prologo dixit (cf. v. 36—39: .

dym To nE00IEV 0U% Exovo Edekaunv,
vov Ö' Exkekoına‘ Zeug Tab’ eldsin ueyas,
WS 00% Ex0000 TYO ExowWdnv AeyEı.
alN 0V 0peE neldw),
nunc denuo ad singula refellenda aggreditur, cuius rei praeter
alia exempla affero haec:
v. 192—93: ein’, @ veävı, To 0° Eyeyyip Adyıp
rreıosEelo dnWIW Yyvnoiwv vuupevuarwr;
v. 196—98: 7 zo vew Te xal oygrywrrı Owuarı
AOVToV TE ueyeseı al plAoıs Eringuevn
0ix0v xaTaoxelv Tov 00V Avri 000 IEAw;
v. 205—206: ovx EE Euwv ce papuıdxwv GTvyel TLO0LS,
all Ei Erveivar un "nırndeia xugeis.

Sed etiam in Hippolyto nutrix choro se adhuc nihil
praetermisisse exponit, quominus quo morbo Phaedra affecta esset
perscrutaretur, neque tamen quicquam assecutam esse, id quod
e verbis eius elucet his:

v. 271: ovx old’ EAeygovs‘ 0V yag Evversiv Jelsı.

v. 273: eig TaUTOV nxeıS’ ravra yao 01ya Tade.

v. 284: eis nüv apiyuaı xovdev eipyaouaı uAEov.

Tamen se eodem modo atque antea nunc denuo Phaedram
precibus adituram esse, ut illa tandem aliquando quo sit vexata
morbo edicat (cf. v. 285 sq.). Qua disquisitione primo quidem
nihil efficitur nisi ut illa, id quod etiam antea fieri solebat,
taceat; itaque nutrix haec exclamat (v. 301—303):

yvvalass, GAAWG TOVOdE UOXFODUEV TEOVOvVS,
ioov Ö' Amsousv TY TreIv' OVTE yüo TÜTE
Aoyoıs Ereyys# ndE vov T 0v neideran,.

51

Neque tamen illa quam supra attuli (cf. p. 49) sola causa
commotus Euripides hanc rem hoc die denuo peragi facit, sed
quo Phaedra adducatur, ut in scaena ipsa causam desiderii
illius aperiat.

Sed etiam morborum impetum hoc die repente exorientem
spectatoribus proponit ita ut haudquaquam differat ab iis ver-
bis quibus „prologus“ ipse morbum illum iam per longius tem-
poris spatium serpentem descripserat.

Initio enim Orestis fabulae Electra quem ad modum
morbus fratris procedat his verbis enarrat (v. 34—36):

aygia ovvraxeis vOoy vooel
rAnuwv 'Ogpeorns Ode nreowv T’ Ev deuriorg
xeitat ... 8.0.8.
et v. 42—45: xAavıdiuv 0° £0w
xgvpHeis, ÖOTav uEV 0@U@ XK0VvPLEIN vooov,
Eupowv daxgpveı, morE de deuviov Arno
znö& doouaiog, nwAog wg Anno Lvyov.

Quibuscum verbis ille impetus repentinus plane consentit,
quo Orestes in scaena ipsa vehementissime affligitur. Ubi
primum enim in scaena apparuit, immotus in strato dormit;
vix autem e somno experrectus est, cum vehementissimo Furi-
arum impetu agitatus hominis instar insani de lecto surgit
atque quamvis Electra ut eum retineat operam det, tamen
totam scaenam percurrit (cf. v. 260 sq.).

In Hippolyto vero tantum abest, ut Euripides in desi-
derio Phaedrae iam per triduum cibo abstinentis describendo
acquiescat, ut morbum illum hoc die denuo exoriri faciat.

Neque minus in fabulis Euripideis quam Sophocleis (cf.
p. 22 sq.) fit ut homines eo ipso die de iis rebus collo-
quantur, quas, si per res scaenicas licuisset, illos iam
pridem expedituros fuisse ex actione ipsa conicien-
dum est.

Quae res his locis confirmatur. Simulatque enim dies ad-
venit quo Admeto moriendum erat, ante omnes patrem et
matrem adierat, ut pro se mortem obirent (Alec. v. 15—18):

savras OÖ Eleybag nal dıebeidwmv Pikovs,
TTATEOR YyEOaLdv F 7 0 ETIXTE UNTEER,
4*

52

0Ux nvge nAnv yuvaıxög daug mIele
Haveiv 106 xeivov und Er Ei0ogav dos.

Ipsi igitur pater et mater id quod ille proposuit respuerunt.
Neque vero fieri poterat, ut poeta illos eo ipso tempore pro-
duceret inter sese colloquentes, cum filius patri persuadere
conaretur, ut pro se mortem obiret, pater filio explicaret, qui-
bus commotus causis preces illas abnueret; nam eae quidem
res iam multis diebus ante peractae esse debebant. Itaque
Euripides occasionem appetit, qua data illi hoc ipso die de illa
re colloquantur vel verbis contendant, praesertim cum certamina
illa quam maxime habeat in deliciis. Quae occasio datur, ubi
primum Pheres Alcestide mortua filium convenit. Quibus enim
verbis Admetum illo tempore patrem adiisse putandum est, iis-
dem nunc quod pro se mori abnuerit illi opprobrio dat, tam-
quam cum eo hac de re nunquam collocutus sit; haec enim
sunt verba eius (v. 648—50):

xalöv Y üv Tovd ayav' nywvioo
TOV 000 ig06 Taudüg xardavım, Boaxvs dE 001
navıwms 6 Aoınös 7v Bıwaruos Xo0vos

et (v. 653— 57):

xal unv 60° üvdga xon naseiv evdaiuova
TEenovdas" Nßmoas uEev Ev Tvgavvidı,
als Ö nv &yw 001 rüvde dıadoxog döuwr,
WOT 0Ux Arexvog xardavwv Ghkoıs böuov.
Aeirpeww Euellss Öoparıv dıagnadaı.

Quibuscum verbis eae causae conveniunt, quas, ut illum

refutet, Pheres affert (v. 681—84):
Ey dE 0° 0lxwv dEonornv &yeıraunv
xadgEeW, 0pEilw Ö 0Ux VnEeg+VNoxsıv 0EIEV'
0V yag nareWwov Tovd Ede&dunv vouor,
rraldwv TTEOIVNOHELıv aTEgas, 000 EAlnmvıxov
et (v. 691—93):
XaLQELS 6EWV PWSG’ TTATEQQa Ö oV yalgeıv doxeig;
n un» noAvv ye Tov xarw Aoyikouau
xoövor, vo dE [nv uixgov, al Ouws yAvav.

Atque idem statuendum esse mihi videtur de colloquentibus

Apolline et Thanato (cf. v. 12—14, 20—23, 52—176).

53

Neque in Medea fabula Euripides discedit ab illa ratione.
Postquam enim Creon Medeam Corintho decedere iussit, Iaso
ipse in scaenam prodit, qui illi viaticum offerat (cf. v. 461).
Atque occasione data Medeae se non taedio ipsius commotum
alteram duxisse uxorem explicat, sed quo auctoritatem subolis
suae augeret. Quibus verbis Medea ipsa quam vehementissime
obsistit: se ipsius gratia atrocissima pericula subiisse atque
sine ulla dubitatione patrem patriamque dereliquisse, contra
ipsum illa beneficia isto 'modo sibi reddidisse.. Sed quis est
quin miretur Iasonem quibus commotus causis Creontis filiam
in matrimonium duxerit, nunc ipsum uxori explicare, cum
nuptiae illae iam diu peractae erant? Quam rem absurdam
eo modo tollendam esse Wecklinus censet, ut Iasonem postquam
Glaucam uxorem duxerit, Medeam iam non conspexisse statu-
endum sit!?).

Contra mihi quidem persuasum est Iasonem ob eam solam
rem nunc demum Medeam de causis illis certiorem facere, quod
priusquam novum illud matrimonium iniret, cum uxore his
de rebus colloqui ei, quae erant res scaenicae Graecorum, non
licebat; illud enim temporis momentum ad hos sermones con-
serendos aptissimum fuit. Quod e verbis Medeae ipsius apparet
hisce (v. 586—87):

xonv 0, einso N0Ia un xaxög, TTeioavra uE
yauelv yauov vovd, aAkAa un oıy7 pikwv.

Quod si accidisset, fieri non potuisset quin certamen illud
tam proprium Euripidis multo ante initium fabulae exortum
esset. Ut autem in scaena ipsa illa de re disceptare possint,
Iaso causam quamvis inanem affert hanc, cur Medeam ante
nuptias consilii illius consciam facere veritus sit (v. 588—90):

xalws y Äv, oluaı, TG Unngereus Aöyy,.
el 001 YAuov xaTEinov, NTis 0VÖdE vOv
roAuds uedeivaı xagdiag ueyav X0Aov.

In Electra vero Euripides multo veri similius quam

!) Euripides Medea, adn. ad v. 466: „Man muss sich vorstellen, dass
Jason das erste Mal, seitdem er den neuen Ehebund geschlossen, Medea
wiedersehe“.

54
Sophocles (cf. p. 26sq.) id egit ut controversia illa matris et filiae
hoc ipso die exoreretur; nam per omnes dies qui initium fabu-
lae antecedebant seiunctae, non habebant quando inter sese ver-
bis de Agamemnone necato certarent;. quod autem Clytaemestra
hoc ipso die arcessita est (cf. v. 998), cur altera alteri eo primo
die maledicat, facillimum est ad intellegendum.

Quo rettulerim quod in Phoenissis Polynices precibus
matris commotus Thebas ipsas intrat, ut cum fratre pacem
facere conetur. Neque vero Polynicem eo tempore quo magno
cum exercitu Argivorum appropinquaverat, ut regnum suum
armis recuperaret, ad preces descendere veri est simile. Quae
cum ita sint, Eteocles rectissime haec dicit (v. 515—17):

xonv Ö' avrov vUx Omkoıcı rag dıallayds,
unteg, noLsiodyaı‘ nüv yao Ekaupei Aöyos,
ö xal olöngos moAsuiwv deaosıEv ür.

Sed cum fieri non posset ut priore aliquo die in scaenam
prodiret, hoc ipso die fratrem adiit, quo non iam verbis, sed
armis erat decertandum, idque ut fratres inter sese discordes
ipsi spectatoribus ante oculos ponerentur atque Polynices cur
fratri irasceretur ipse explicaret. |

Neque vero solam actionem fabularum Euripides ita com-
ponere studet, ut per se ipsa quo initium ceperit die, eodem
ad finem perducatur, sed variis utitur artificiis, quibus
efficiatur ut singulae res diversissimae in eundem diem
congruant. |

Ac primo quidem loco eae commemorandae sunt fabulae,
quarum prologo deus aliquis praedicit hoc ipso die finem fore
totius actionis, hoc est se, qua sit potestate, omnes res ad acti-
onem necessarias hunc in unum diem esse collaturum.

Quam ob rem non mirandum est, quod Hercules ut Al-
cestidem ex inferis reducat forte illo die Pheras advenit,
quo Alcestis mortua est; nam Apollo ipse vaticinatus erat
(v. 65—69):

tolog Depnrog eioı mgög ÖOuoVS Avnp,
EvVgvoIEwg TrEudartog Inrteiov UETA
Oxnua Oonans &x Tunwv Övoxeıucgwr,

55

Os dn Eevmäels Toiod Ev Aduntov döuoıs
Big yvvalxa ınvde 0 E&aıonosvaı.

Atque quod in Hippolyto Venus se hoc die adulescentem
illum ulturam esse minata erat (v. 21—22), quasi deae jussu
omnes res incepto illius faventes, velut reditus Thesei (v. 790)
et Hippolyti exsilium, in hunc diem concurrunt.

Sed ut Euripides interdum dis ipsis auctoribus id agit, ut
diversissimae res in unum diem congruant, ita alibji causam
afferre plane omittit, cur singulae res quas alio die
peragi non minus par erat in hunc diem convenerint.

In Medea enim Aegeus forte illo die Delphis reversus
Corinthum advenit, quo uno Medeae illic remanere licet. Quam
rem Aristoteles vituperat rectissime (A. P. 1461 b 20: 0097 0’
Erritiunaig ...., OTav um Avayans OVanS UNsEv xonontaı To
aAoyıp, worree Evgeınidns To Alyei)!).

Neque intellegimus, cur Hercules ipso eo die ex inferis
domum redeat, quo Lycus Amphitryonem et Megaram et liberos
interficere sibi proposuit.

Quocum consentit quod in Helena Teucer et Menelaus,
postquam in mari erraverunt, eodem die in Aegyptum con-
veniunt, hic Troia capta in patriam reversurus, ille domo a
patre expulsus ?).

Neque minus mirum est quod in Oreste fabula sexto die
post Clytaemestram interfectam (cf. v. 39) et Tyndareus Sparta
et Menelaus Troia Argos conveniunt.

Cuius rei novitatem Euripides nonnunguam comminuere
studuit. Ne enim forte accideret, ut in Andromacha Peleus

1) Cf. Wecklinum, Eur. Med. p. 15. — Wilamowitz, Griech. Tragödien
III p. 185 (prooem. Med.): „Es ist diese Szene, die Aristot. getadelt hat, und
ohne Frage schneit der Retter auf Kommando des Dichters zu plötzlich auf
die Bühne. Wir müssen es sogar hinnehmen, dass die Landstrasse von Delphi
nach Trozen an dem Königsschlosse Korinths vorüberführt“.

2) Quae res Hartungio adeo non veri similis videbatur esse, ut diceret
(Euripides’ Helene, griech. mit metr. Übersetz., p. 9): „Zwischen dem Auf-
treten des Teukros und der Ankunft des Menelaos müssen wir uns eine ge-
raume Zeit verstrichen denken, wenn auch immerhin die Abwesenheit des
Königs auf der Jagd beide Zeiten auf den Raum eines Tages zusammensu-
ziehen scheint“.

56
tunc ipsum, cum Menelaus Andromacham ad mortem abduci
iussit, Delphis domum rediret, illa hoc die denuo famulam
Delphos misit, quae quo essent in periculo illi explicaret
(cf. v. 83).

Neque Orestes hoc die casu Pthiam advenit, quo Hermio-
nam iniuriae Andromachae factae paenitet; sed cum omnes res
Pthiae gestas habeat compertas, nunc ipsum se huc pervenisse
dicit, ut illam se sequi iuberet (v. 959—63):

E90 YaQ Eldws rwvds OVyxXvoıv douwv
EQLV TE TV Onv xal Yuvvaıxog " Extogos,
pviaxas EXwv Euuuvorv, EiT WUToD uevelg
eiT Expoßndsic aiyuakwridogs Pop
yvvaınos olawv Tavd annaAklaxdaı Fekeıs.

Neque silentio transierim Euripidem aeque atque Aeschy-
lum et Sophoclem spatiis et locorum et temporum plane neglectis
in unum diem res comprimere, quae si re vera gestae essent,
complures dies obtinuissent.

Cuius rei gravissimum exemplum praebet Supplicum fa-
bula, in qua, dum chorus stasimum cantat, bellum totum contra
Thebas geritur (cf. v. 598—634)}). |

Quam rem non magni esse momenti ad hanc quaestionem
disceptandam apertum est; nam talibus artificiis omnibus tem-
poribus etiam ii poetae usi sunt, qui legem illam Aristotelicam
omnino neglexerunt?).

Quantopere autem eae res quae fabula ipsa aguntur a
vere gestis differant, uno quidem loco e verbis poetae ipsius

1) Cf. Schlegel 1. c. II p. 26.

Welcker, Die griech. Tragödien mit Rücksicht auf den epischen Zyklus
geordnet II p. 574.

Wilamowitz, Griechische Tragödien III p. 95: „Ein grosses Chorlied
repräsentiert immer eine beliebig lange Zeit... .., wir sollen nur nicht nach-
rechnen“. | |

?, Quae res Verrallio (Essays on four plays of Eur., Cambridge 1905,
p. 15) tam absurda esse videbatur, ut, quod in Andromacha fabula Orestes
hoc ipso die forte Pthiam adveniret quo Neoptolemum Delphis trucidatum
esse huc renuntiaretur, praelusionem ab Euripide fabulae ipsi praepositam
fuisse censeret, in qua postquam Neoptolemus cum Oreste de Hermiona

57

elucet. Nuntius enim qui in Phoenissis Iocastam de rebus
ad portas urbis gestis certiorem reddit, praeter alia haec facit
verba (v. 1196—98):

. nVEYWwv fiEv oVv yng Loxousv xataoxapds

eis Tnv Na00UGAaV nucgav' el d evrvgng

Eoraı co Aoınov nde yn, Heolg uelsı.

Quibus verbis eig z7v nagovoav nucgav apparet bellum
illud non hoc ipso die sed compluribus diebus ante cum
hostibus geri coeptum esse; atque id quidem cum veritate
rerum solum convenit, neque enim nuntius habebat cur facta
aliter enarraret atque re vera erant peracta, praesertim cum
facta enarrata non aeque atque in scaena peracta legi illi
essent subiecta. Praeterea autem, si res ipsas respicimus, Qui
fieri potuit, ut quo die Argivorum exercitus advenisset, totum
illud bellum gereretur ?!)

Iam pervenimus ad eam rem disquirendam, utrum Euri-
pidem etiam aliis locis unius diei observandi causa res
aliter composuisse demonstrari possit atque eos poe-
tas aut scriptores legi illi non obsecutos, ex quibus argu-
menta fabularum hausit, necne. Atqui plurima illorum
carminum aetatem non tulisse quam maxime est dolendum;
tamen e nonnullis quidem exemplis usus Euripideus apparebit.

In Cyclope enim componenda Euripides quamquam ceteris
in rebus Odysseae librum nonum sequitur, tamen, si temporum
rationes respicimus, vestigia Homeri relinguit. Cum enim
in carmine epico Ulixes per triduum apud Polyphemum ver-

decertans hunc vicerit, Orestes et Menelaus consiliis communicatis Neopto-
lemum necavissent. Neoptolemum igitur initio fabulae. ipsius iam com-
pluribus diebus ante mortuum esse Verrallius putat non alia adductus
causa, nisi quo veri similius nuntius ille hoc ipso die Pthiam afferatur. At
praeterguam quod talis praelusio analogia omnino caret, iis quae supra
attuli argumentis causae sententiae illius vanae fiunt, cum poetae tragici
unius diei observandi causa spatia et temporum et locorum neglegant (cf.
Nestle, Wochenschr. f. kl. Ph. 1906 Nr. 23).

1) Quae res ne Valckenarium quidem fugisse videtur, quippe qui ver-
sum 1197 sic vertat:

„Servare turres hactenus nobis datum“.

58

setur (cf. Od. ı 307, 336, 404, 436 sq.), poeta tragicus easdem
fere res in unum diem cogit. Itaque postquam chorus Satyro-
rum pecora ad specum reduxit, id quod vesperi fieri solet (cf.
ı 336), non ut apud Homerum noctem oriri sed usque ad finem
fabulae eundem diem retineri facile est ad intellegendum. Quin
etiam Polyphemus multo post illos ad specum reversus haec
quaerit (v. 214):
KoLOTOV EoTıv EV TRQEOHKEVAOUEVON:

Neve mirum videatur quod in Helena Teucer eodem die
atque Menelaus, qui iam septem annos ventis in mari iactatus
erat (cf. v. 776), in Aegyptum perveniat et ipse Helenae quot
anni inde a Troia capta praeterierint quaerenti haec respondet
(v. 112):

Ent 0xXEd0v Tı xauniuovg Erwv xunkovg.

Quibus verbis elucet Teucrum septem annis post quam Troia
capta erat a patre domo expulsum esse; nam sine mora huc
confugerat, ut ex Theonoa quaereret, quo itinere Cyprum per-
veniret. Itaque etiam hoc loco Euripides unius diei observandi
gratia res commutavit, nam Telamonem filium sine fratre re-
versum ne recepisse quidem sed statim expulisse ab omnibus
fere traditum est.

Quoniam demonstravisse mihi videor, quibus artificiis Euri-
pides effecerit, ut actionem fabularum intra unius diei spatium
contineret, iam disquirendum est, qua ratione adhibita eo
pervenerit, ut tota fabula eodem loco ageretur; nam
locum in omnibus fabulis eundem retineri neque usquam mutari
potissimum propterea pro certo est habendum, quod illo loco
excepto (Hel. 385) chorus nunquam de scaena decedit!).

Ac primum quidem disserere mihi propositum est, quibus
usus artificiis Euripides quas res intra aedes peragi par erat,
eas ante aedes perfici fecerit, cum interiorem domum specta-
toribus ante oculos ponere rebus scaenicis prohiberetur ’?).

At cum tota fere fabula eo loco gereretur, quem quae
primas agunt partes personae obtinent, Euripidi ante omnia id

1) Cf. infra.
2) Cf. p. 12.

59

spectandum erat, ut illae qualibet de causa initio fabulae
ipso in scaenam prodirent atque alias personas domum in-
trare quasi prohiberent.

Cum enim in Hecuba fabula regina illa quippe quae om-
nibus rebus agendis interesse deberet, nihil haberet causae cur
de tecto prodiret, fieri non potuisset quin omnes res intra ten-
torium Agamemnonis agerentur, nisi Euripides somnium illud
finxisset, quo commota illa initio fabulae in scaenam procede-
ret haec exclamans (v. 59—61):

äyer’, o naideg, ınv ygadv ng6 done,
üyer 0EJ0Voaı Tnv Oubdovkor,
Towadss, vuiv, rro00IE d’ Avaooav‘
atque v. 68—70:
> oTegora Hubs, W 0xoria vo£,
ti nor algouaı Evvvyog 0UTW
deluacı yaouaoıy ;
Ob eandem causam Andromacha ad templum Thetidis
regiae proximum confugit haec dicens (v. 41—44):
xail vuv xar' olxovs Eat (Sc. Mevelews) ano Innagıng uohwv
ETT AUTO TOVTO‘ dELıuarovuevn Öd &yW
döuwv nag0ıxov Q&rıdos Eis AvaxTogov
Ia00w Tod EAF0VT, nv use xwÄvon Yaveiv,
qua ratione efficeretur, ut quaecumque personae cum illa collo-
cuturae essent, vel ex regia huc prodirent vel, si aliunde ad-
venissent, ab ea intrare prohiberentur. |
Neque alia de causa in Troadibus, cum feminae captivae
intra tentorium regium versarentur, sola Hecuba ad portam
ipsam procubuit, id quod ex his verbis apparet (v. 32—34):
con Ö' Axımooı Towadwv Uno oTeyaıs
Taiod Eioi Tols ngwroLoıv EENENUEVaL
GTEATOV ...

et v. 36—38: |
ınv Ö ayılav ınvÖd ei vıs eioogäv Hekeı,
ragE0Tıv 'Exaßn xeıuevn nvAwv TAQ0S
daxgva yEovoa roll xal ToAAmv VrTEQ.

Nisi enim Hecuba ab initio in scaena adfuisset, intra fa-
bulam ipsam cur de tentorio exiret non habuisset.

60

Quae res multo magis quam iis quos attuli locis compro-
batur Helena et Oreste fabulis.

Initio enim illius fabulae Helenam in Protei sepulcro sub
ipsa regia posito sedentem conspicimus, id quod Helena ipsa
his verbis explicat (v. 63—65):

tov nahcı Ö' Euov 7001
zıuooa Ipwrews uvnua nooonirvo rode
ixerıs, iv avdgi raug dıaawoan AEyn.

Quo quod Helena confugit, tota fabula illo solo loco agi-
tur; nam Theoclymenus Helenae quaerendae causa non domum
intrat, sed ad sepulcrum ipsum consistit, quem locum illam
tenere haud ignoret (cf. v. 1177—79):

AAN, WS Eoixe, TTAVIE ÖLATTETTEÜYUEVa
nvonaa' tuußov yagp xevas Aımova Edgas
n Tuvvdagis nalis Exnenogduevraı XHovog.

Neque postquam ex Theonoa quid de Menelao sciret quaesivit,

Helena domi remanet, sed sine mora in scaenam redit (v. 528-29):
70° au rapov Todd’ eig Edgag Eyw ndkıv
oreixw uaFsoUvoa Qeovong Pplkovgs Aoyovs

At si saltem in Oreste fabula fieri non posse putaveris,
quin Orestes a Furiis exercitus atque corpore defesso in lecto
prostratus intra regiam ipsam ageret, quam maxime erraveris;
quod qui sit effectum, e verbis his Helenae elucet (v. 46—48):

Edobs Ö "Aoysı vwde uns nuäs oreyaıs
un nvgi dEexeodaı unve n000pWwvEelv Tıva
UNTEOXTOVOVVTOS.

Quae cum ita sint, non est mirandum quod omnes res
quibus illi intersunt ante regiam aguntur').

Qua ab ratione non abhorret ITonis fabula (cf. v. 82 q.)
et Medeae, in qua nutrix paedagogo cur ante ostium astet in-
terroganti haec respondet (v. 56—58)?):

!) Quam causam nisi quo veri similius illi ad regiam agere possent,
fittam non esse iam inde cognoscitur, quod intra fabulam ipsam illa haud-
quaquam sibi constat; Electra enim Oresti domum intrare iubenti obsequi
non dubitat (cf. v. 301 sq.).

?, Cf. G. Kaibel, Sophocl. Electr., adn. ad v. 424: Diese Stelle parodiert
der Koch bei Philemon (Athen. VII 288): „ich will Himmel und Erde jubelnd

61

EyW Yag Eis ToüT Enßeßnn dhymdovos,
wos tuEsgog u VnnAdE y7 TE Kovgavo
LESaı uoAovon devgo Mndsiag Tuyxas.

Quae cum ita sint, personae ad alias res peragendas in
scaenam progressae hic illic facere non possunt quin illas
quae ab initio ipso scaenam tenent, plane neglegant, velut
Hippolytus Phaedram in lecto iacentem (Hipp. v. 601 sq.), Nep-
tunus et Minerva Hecubam humi prostratam (Troad. v. 1sq.)!),
Menelaus Orestem dormientem (Orest. v. 375 sq.).

Illa ratione Euripides assequitur, ut tota fabula ante aedes
agatur; sed intra fabulam ipsam haud raro fit ut cum aliis
personis in aedibus ipsis versantibus quaelibet res peragenda
sit. Itaque videamus primo quidem loco, quem ad modum
Euripides, si quae personae illas visendi causa adeunt,
has impediat ne domum ipsam introeant.
| In Alcestide enim Hercules, priusguam domum Admeti
intret, chorum ubinam ille versetur, interrogat his verbis
(v. 476—77):

Eevoı, Degaiag Tj0de awuntaı XIovös,
"Aduntov Ev döuoLcıv do@ xıyyavo ;

Sed tantum abest ut illa re cognita introeat, ut choro in-
terroganti explanet, quod iter facturus sit. Qua re confecta
Admetus ipse casu foras exit (cf. v. 507—508):

xal um 60 avrös Tnode xolgavos xHovös
Aduntos EEw Öwuarwv Togeveran.

Qui quod ipsius maxime interesse debebat, ex Hercule
quaerere plane omittit, qua de causa Pheras ipsas pervenerit;
nam ea quidem de re spectatores iam per Herculem ipsum cer-
tiores erant facti. Solent enim personae non ad eos quos
visuri sunt homines intrare, sed choro vel iis personis quas
forte foris conveniunt exponere, quo modo huc pervenerint et
quid sibi velint, donec illi ipsi prodeant.

verkünden tovıov ws £oxeueoe“. Quem locum Ennius vertit (Ribb. Trag.
Rom. frgm. ? p. 51). Similes locos Klotzius ad versum 56 adnotat.

1) Deos zg0o4oyiLovras non de theologeo, sed eodem loco atque homines
agere pro certo habeo (cf. Wilamowitz, Eur. Herakl. ? I p. 149).

62

Quae ratio paulatim tam trita fuit, ut poetae tragici ea
uti non dubitarent, etiamsi personae quaesitae in scaena ipsa
versarentur. Quamquam enim in Heraclidis Iolaus in scaena
remansit, tamen armiger Hylli ubi primum advenit chorum
haec interrogat (v. 630—31):

m Texva, xaiger‘ IöAswg de Tod yEowv
untno Te nargös T700d Edgas anocrarel;

Quibus verbis quamvis praeter Iolaum Alcmenam requisi-
verit, hac plane neglecta illi, quippe qui forte scaenam teneat,
soli exponere incipit, cur huc pervenerit. Ut autem et ipsa
nuntium ab armigero Hylli allatum audiat, fieri non potest
quin Iolaus ipse illam his verbis evocet (v. 642—43) '):

w umso &09Aod mraıdos, Akrunvnv Aeyo,
Ebel, Grovoov Tovode Yılrarovs Aoyovs.
Neque in Phoenissis Polynices domum ipsam in qua ma-
trem inesse sciebat introit, sed postquam chorum quis ipse esset
certiorem fecit, intrare moratur, donec chorus locastam evocet
(v. 296). Ut autem suo iure in scaena remanere videatur,
supplicis instar in ara ad regiam posita considit (v. 272—75):
TETTOLIR HEVTOL UNTEL x00 7IENOLd" ug,
nrıs u Eneioe devo vnoonovdov uoleiv.
ah Eyyvs alan‘ Bwuıoı Yao Eoxagaı
telag TTAQELDL.
Neque alio modo Euripides impedit quominus in Hecuba
famula de ora maritima cum Polydori corpore reversa (v. 657)
et in Iphigenia Taurica nuntius ille Thoanti Graecos
effugisse relaturus (v. 1284) domum introeant.
Nonnunguam autem personae advenientes chorum vix allo-
cutae sunt, cum illi quos quaesiverunt ipsi domo prodeunt.
In Hippolyto enim, dum nuntius chorum hoc solum in-
terrogat (v. 1153—54):
ol yns üvaxıa ınode Onoca uokwv
evooL u’ Av, w Yvvalxss;

rex ipse apparet (cf. v. 1156):
00° avrög Em Öwudrwv TTOpEVETAL.

ı) Eadem ratio etiam a Sophocle adhibetur Antig. 1155 et 1183
(cf. p. 41).

63

Atque in Iphigenia Taurica Thoanti quaerenti
(v. 1153—54): |
7100 '0F° 7 nvAwgös TWvde dwudTwv Yun
Ellnvis;
chorus respondet (v. 1156):
nd’ Eoriv, 7 001 navt', üvak, Egei 00PpWS.

Restat ut de iis locis verba faciam, quibus personae
advenientes choro omnino neglecto ipsae ad domum
consistunt hominesque qui insunt evocant.

In Phoenissis enim nuntius, postquam ad regiam locastae
pervenit, exclamat (v. 1067—68):

wn, tig & nvlaıoı ÖwuaTwv xvgel;
dvoiyer, Exnogsver loxaoınv douwe.

Neque diu moratur, cum locasta clamore illo audito ipsa
de regia procedit his verbis (v. 1072—74):

© piltar, n 10V Evupopav yxeıs PEgwv
’Ereoxi&ovs Havovrog, od rag” donida
Peßnxas wei noleuiov eioywv Bein;

Similiter in Iphigenia Aulidensi senex ille cui Mene-
laus epistulam erepturus est Agamemnonem his verbis evocat
(v. 314—16):

u deonor’, Adıxovusodea. cas d’ Ennioroiag
eEapriaoas 60 £&x XEegwv Eucv Pig,
Ayausuvov, oVdev rn diem Xonodaı Heksı.

Quibus verbis auditis rex ipse domo progreditur (v. 317)

quaerens:
tis nor’ Ev nuhaıcı Fogvßog al Aoywv dxoou ia;

Quae ratio etiam in his fabulis adhibetur: Troad. v. 880sg.,
Electr. v. 487sq. et 547sq., Bacch. v. 170sq., Iph. Aul.
v. 801 sg.

Atque hanc quidem rationem, quippe quam a poetis tra-
gicis praeter Euripidem adhibitam non inveniamus, recentio-
rem esse quam illa quae id spectat, ut priusguam personae
advenientes homines quaesitos conveniant, chorum adeant, iam
per se veri est simile. Neque enim primo quidem fieri poterat
ut illae chorum in scaena praesentem plane praetermitterent

64

seque statim ad ipsos homines domum tenentes converterent,
praesertim cum in antiquioribus tragoediis chorus multo maioris
esset momenti quam in recentioribus. At postquam chorus ea
qua ante fuerat vi paulatim privatus est, haudquaquam mirum
esse potest, quod personae advenientes illo omnino neglecto
homines intra aedes versantes ipsae evocant!).

Atque quin personae ad quaslibet res peragendas domum
ipsam introeant, etiam eo prohibetur, quod homines quos illae
aditurae sunt iam antea ipsi in scaenam prodierunt.

Postquam enim inde a versu 315 Orestis fabulae Electra
domi remansit, ut animum corpusque somno recrearet (cf.
v. 301 sq.), non multo post abitum fratris in scaenam reversa
chorum quo ille se contulerit interrogat (v. 844). Cur autem
tunc ipsum domo processerit Electra, compluribus versibus post
apertum fit: obviam enim venit nuntio illi, qui quid Argivi de
Oreste decrevissent, ipsi referret (v. 8857—58) his verbis:

urgpw ITelaoywv 00v xaciyvrrov Javeiv
xai 0, w ala’, &doks nd” Ev nueog.

Nisi enim hoc modo nuntium foris retinuisset, fieri non
potuisset quin ille domum pergeret.

Atque etiam in Iphigenia Aulidensi Clytaemestra post-
quam colloguio cum Achille finito introiit, in scaenam reverti-
tur, cum hanc simulet causam (v. 1098—99):

EENAFOV Olxwv TTO00X0T0VUEVN TT001V,

xo0v10v Anovra xdxhAehoımöra OTEYasS.
et v. 1103—1104:

uvnunv d’ Go eixov nÄnclov Pepßnnoros

Ayaueuvovog TOVÖ ...

1) Quocum convenit, quod ea quidem ratio in iis fabulis solis adhibita
invenitur, quae post annum quadringentesimum tricesimum compositae sunt,
quo fere tempore scaenam super orchestram elatam esse veri simile est.

Cf. Christ, N. Jahrb. f. Philol. 149 p. 160 sg.

„ Sitzber. Münch. Akad. 1894 p. 47.
E. Bethe 1. c. p. 208 sq.-
Quae cum ita sint, e rebus scaenicis ipsis cognoscitur, cur poeta paulatim
a ratione illa antiquiore discesserit:e. Cum enim personae illae chorum non
iam ante ianuam ipsam convenirent, non habebant cur eum in orchestra

saltantem alloquerentur.

65

“© Atque vix domo progressa est, cum id quod desideraverat,
Agamemno ipse redux fit. Neque vero cuiquam dubium erit
quin illa revera prodierit, ut maritum: a consilio illo impio
coram spectatoribus avocare studeret. Quam ad rem se impe-
dimento illo scaenico coactum confugisse Euripides occultare
conatur verbis, quibus Agamemno uxorem alloquitur (v. 1106-08):

Andas yevedAor, Ev xalı 0 EEw douwv

nvonx, WW einw nagFEvov xwois A0oyovs

DÜS OÜx Axovesıv TÜgS yauovuevag Trgere.

Sed num revera talem cum uxore confert sermonem, cui
interesse Iphigeniam dedeceret? Minime vero! Nam filiam
sibi tradere iubet Clytaemestram, cum qua ante nuptias sacra
dis debita faciat (cf. v. 1110—14). Quae verba Agamemnonem
non facere apparet, nisi ut personarum verbis ipsis comprobetur
locum ad res peragendas magis idoneum hoc ipso non exstare,
quamquam poeta rebus scaenicis coactus ad illum pro altero
confugit. |

Neque raro evenire apertum est, ut personae iis rebus ad
quas peragendas in scaenam prodierant perfectis alio decedere
cogantur. Sed cum paulo post altera persona eas aditura sit,
qualibet de causa in scaena remanent, ne qua intro-
eundi facultas illi detur.

In Alcestide enim crederes fore ut Admetus a funere
uxoris reversus sine mora domum ipsam appeteret, ubi animum
totum dolori dederet. Sed tantus est luctus eius, ut quamvis
chorus illum hortetur (cf. v. 872: noöße noöße‘ Bäyı weudog
ofxwv), limen regiae regina orbatae transgredi vereatur ex-
clamans (v. 941): |

| TrWS Yap doumv Tui’ eiobdovg aAvekouaru!);

Quam rem Euripides ingeniosissime ad res scaenicas aptat;
nam ea quidem ratione efficitur, ut Hercules ubi primum cum
Alcestide ex inferis reducta reverterit, illum in scaena ipsa
conveniat. BE

Neque in Hecuba famulae matrem quae filia ad mortem
abducta- quasi exanimata procubuerat, id quod decuit, domum

1) Cf. Wilamowitz, Griechische Tragödien III p. 91.

Felsch, Quibus artificiis adhibitis tragiei ... 5

6

auferunt, ut Talthybius illam in scaena ipsa inveniat (cf.
v. 484 sq.).

Ob eandem causam in Andromacha Hermiona in scaena
remanet, quamquam nutrix eam his verbis intrare domum
iubet (v. 876—77):

all Eid Eiow unde pavralov douwmv
zragoıde Tüvde, un Tıv’ aloxvvnv Adßns,
nam brevi post Orestes eius visendae causa advenit.

Neve locus commutetur, in Heraclidis Iolaus, quamvis
Demophon ipsum hortetur (cf. v. 343sq.), se non prius ab ara
abiturum esse diecit, quam res bene cesserint; vel ut ipse
dieit (v. 344—47):

oo üv kino Bwuov, evEöusoda de
ixeraı uEvovres EvIA0" Ed noükaı 6dın
öTav Ö’ ayamog Todd‘ anallaydIn xadus,
luev TIQ05 0lxovs.
. Si enim Demophontem secutus esset, fieri non potuisset ut
ille nonnullis, versibus post (v. 389 sq.) exercitum Argivorum
appropinquare hunc in locum renuntiaret.

Neque solum personae si quas homines aliunde advenientes
visunt, domo eliciuntur, sed etiam si quid ipsae acturae
sunt, domo relicta in scaenam procedunt, ubi spectato-
ribus eae res ante oculos ponantur, quae si interior domus
repraesentari potuisset, in doma ipsa peractae essent.

In Hippolyto enim nutrix ut Phaedram domo emoveret
hac causa se commotam esse dicit (v. 181):

Ösvgo yao Eideiv näv Enog nv 001.

Revera autem cum illa prodiit, ut Phaedra quibus dolo-
ribus animi cruciata esset spectatoribus ostenderet atque nutrici
hoc loco aperiret, quo vero dolore affecta esset.

Neque aliam ingressus viam Euripides eo pervenit, ut
Helenam in Oreste fabula produceret; neque enim fieri poterat
quin illa saltem semel in scaena appareret. At cum poeta —
id quod ad rem aptissimum fuit — interiorem partem regiae
repraesentare non posset, aliqua causa erat fingenda, cur Helena
domo prodiret: ab Electra enim petit, ut pro se ipsa sepulcrum

67

adeat (cf. v. 94), quod ipsam Argivis se ostendere pudeat. Cui
rei quantulum tribuat, vel inde cognoscitur quod consilium
Electrae Hermionam filiam ad sepulcrum mitti iubentis pro-
bare non dubitat (cf. v. 110:

xahws Elefag, meidoual TE 001, vöen).

Quae ratio num erat tam nova aut singularis, cuius Helenae
ipsi in mentem venire non posset? Minime vero! Sed hoc
quidem modo Euripides, id quod spectaverat, effecit, ut Helena
in scaena ipsa sacra Clytaemestrae facienda pararet (cf. v. 128sq.)
atque filiam edoceret, quibus precibus illi supplicaret. Quod
simulatque perfecit, in regiam revertitur.

Neque alia de causa initio Iphigeniae Aulidensis Aga-
memno cum sene de tentorio procedit, quem cum litteris ad
uxorem Argos mittat (cf. v. 12sq.), aut in Electra advenae cum
illa ante tectum sermones conserunt, quamquam maritus illius
iam antea haec dixerat (v. 357—59):

0Vxovv nahaı xonv Tolod aventruydaı mUlag;
XwgeiT &g oinovs' dvri yao xonorov Aoywv
Esviwv xvonoeF', ol Euös xevdeL dOuoS.

Quod interiorem domum spectatoribus ostendere per res
scaenicas non licebat, Euripides etiam alia ratione compensare
studet.

Ut enim exemplum secutus Sophoclis!) ea quae iam an-
tea peracta esse constat, intra fabulam ipsam denuo pro-
ducit, ita unus ex poetis tragicis quas res in domo ipsa
peragi coeptas esse vel verbis nuntiorum vel clamore audito
spectatores acceperunt, eas in scaena ipsa ad finem perduci
facit. Neque multum interest inter hanc rationem atque illam
qua iam ÄAeschylus et Sophocles usi sunt; quorum in tragoediis
homines quos aliquid facinoris intra domum commisisse specta-
tores iam compertum habent, ipsi in scaenam prodire solent,
ut aut cum personis forte in scaena agentibus de facto illo
sermones conserant?) aut foribus patefactis- locum illum quo
egerint spectatoribus monstrent.

1) Cf. p. 22 sq.
2) Velut Oedipus rex, qui oculis perfossis domo exit (cf. p. 35).
Hr

68

In Alcestide enim servus domo egressus quem ad modum
Hercules intra regiam se gesserit explicat his verbis (v. 756-63):
T0T700 0 Ev Xeigeocı xiocıwov Außwv
swiveı uehaivns unTgös evLwgov uEsV,
Ews EIEQUNV avrov dupıfaca YAOE
olvov’ oreper dE xgürTa uvgolvns xAadors
duovo’ vAaxıov‘ dıcoa Ö’ nv nein aAvew'
Ö usv yao de...
| . oixeraı 0 Eximiouev
deonoLvav.

Sed tantum abest ut Euripides illis in rebus enarrandis
acquiescat — atque praecipue hac in tragoedia quam fabulae
satyricae loco docuerit —, ut Hercules ipse nulla causa allata
in scaenam progressus hoc loco id illustret, quod famulus antea
de ipso nuntiaverat!); monet enim servum tristem, ut curis
vino pulsis diem carpat, quippe qui quid sit futurum cras
nesciat (cf. v. 773—80) ?).

Neque alio modo Euripides in Cyclope, quae Alcestidis
simillima est fabula, Polyphemum vino ebrium spectatoribus
ostendit. Chorus enim iam per Ulixem certior erat factus,
qualem se praebuisset Cyclops vino gravis; qui haec renuntia-
verat (v. 420—26): |

noFevra Ö avrov ws Errnodounv &yo,
Allıv Edwxa xulıxa yırvaorwv Örı
Towosı vıv olvog xal diamv dwosı TAX.
xal dn Trös Was eier, EyW d’ Enieygewv
Allnv En All onlayyv' EdEQuaLvov TIoTW.
adsı dE maga xAaiovaı Ovvvavraus Euois
Guovo', Enge Ö' üvıoov?).
Sed quo risum spectantium moveret, Euripides facere non

1) Quo modo quod Hercules Alcestidem esse mortuam denique in scaena
ipsa comperit, ad hanc quidem quaestionem nihil attinet.
2 Cf. Wilamowitz, Griech. Trag. III p. 95: „Es ist so gut, als spielte
die Trinkszene in dem Gastzimmer“. Be |

3) Qui versus (425—26) paene verbo tenus congruunt cum Alcest.
v. 760—62:

auovo” viaxıav ..
5 ulv yoo pie... olxereı d’. Exlalouer.

t

69

potuit quin Polyphemum ipsum in scaena bibentem atque ca-
nentem faceret.

Itaque Cyclops ipse e specu progreditur hanc afferens
causam (v. 507—509):

Unaysı u 6 XOgToS Evpowv
Eeni xWU0V 7005 WgaLs,
ent Kuxiwnas adeAgpovs.

Quod si perfecisset, scaena mutanda fuisset; itaque Ulixes
Silenusque nihil praetermittunt quin illi persuadeant ut ante
specum remaneat, haec dicentes:

ti yüg dei ovunorwv Allwv, Köxlwıyp; (v. 540) vel
xal og ye Ialrsos nAlov niivew xaAov (v. 542).

Quibus verbis ille denigque commovetur, ut hoc loco cum

iis potet cantetque.

Atque ut spectatores oculis cernerent, quam indigne ferret
Hippolytus, quod in regia nutrix Phaedram amore ipsius
ardere sibi professa esset, hoc modo poeta effecit.

Vix enim illa domum intravit, cum Phaedra quibus verbis
iratis Hippolytus in eam invehatur foris audit et cum choro
communicat (cf. v. 581—82):

6 75 Qılinnov mais Auubovos Pog
TIrnökvros, aUdwv deıva nE00n0A0V xuxd
et v. 589— 90:
zul uNv OaQpWS YyE Tnv xaxWv nEOUVNOTELUV,
nv deonorov ngodovoav EEavda AExXos.

Brevi post autem ipsi in scaenam prodeunt Hippolyto
haec exclamante verba (v. 601—602):

© yala unreo nAlov 7’ dvanıvyal,

olwv Aoywv GEENToV Eionxovo' OTia,
ubi quos intra regiam Conserere Coeperint sermones, ad finem
perducant.

Atque in Andromacha quamquam spectatores fando audi-
verunt Hermionam, quam iniuriae Andromachae allatae paeni-
teret, id agere, ut mortem sibi conscisceret (cf. v. 802—19), tamen

70

sine ulla causa ipsa in scaenam prodit et hoc loco eodem modo.
se gerit quo antea in regia ipsa (cf. v. 814sq. et 836saq.).

Neque alia de causa nisi quo manifestiores res intra
domum peractae spectatoribus fiant, Alcestis postquam in
regia ipsa servos et reliqua quae sibi cordi essent valere iussit
(v. 158sq.), in scaenam progreditur, quo loco priusquam discedat
marito atque liberis valere dicat (v. 244 sq.).

Quam rationem adhibitam invenimus etiam in Hecuba,
in qua Polymestor oculis privatus foras procedit (v. 1035 sq,)
et in Electra (v. 1177).

At quibus usus artificiis quod inopia et egestate rerum
scaenicarum interiorem quidem domum ante oculos spectatoribus
ponere prohibitus erat compensare studuit, iisdem fere id egit
Euripides, ut eae res quae alio quodam loco peragendae
erant in hunc locum transferrentur.

In Ione enim Creusa a filio domo hospitis quo confugerat
expulsa in scaenam procurrit exclamans (v. 1253—54):.

08 pvyw ÖnT; Ex yüg 0lxwv sigovVAaßov uöyıs 00a
un Iaveiv‘ xAorıı Ö apiyuaı dıaypvyovoa rroAguiovg.

Quibus verbis elucet Creusam ipsam quo se vertat nescire.
Sed cum fieri non posset quin Ion illam in scaena ipsa asse-
queretur, aliqua erat causa fingenda cur Creusa hoc loco re-
maneret. Atque quamvis illa primo quidem choro suadenti
(v. 1255—56):

or Ö av ülloo mn Ti Bwuov (SC. Pvyoıs);
ixerıv OU JEuıg povevaıv
responderit (v. 1256):
To voup de y bAkvuaı,
denique tamen choro obseguitur, qui, ut eam in scaena retineat,
his utitur verbis (v. 1258—60): |
| | 1Le vvv nrvgäg Eu.
nv Javns Yao EvFAd’ 0V0a, Tois Anoxteivaoi 08
7000T001010V aiua Hnosıs' oloreov dE nv Tuxnv.

Quibus verbis satis apparere mihi videtur, quantopere Euri-
pides causas captaverit, ut Ion in scaena 1psa Creusam adipisci
posset.

71

Neque aliam sequitur rationem in Phoenissis fabula, in
qua quamquam discordiae componendae locus medius inter
utrumque exercitum erat eligendus, Polynices tamen in urbem
se confert, quippe quae per totam fabulam in scaena reprae-
sentetur. Quam ad rem poetam rebus scaenicis esse adductum
ex ipsius verbis colligi potest; nam cum mirum sit, quod
Polynices, hostis ille et proditor patriae, urbem introeat?), his
confirmare verbis non desinit se solo foedere fretum huc per-
venisse (v. 272—73):
TTETOLIR UEVTOL UnTel x0V TTETOLF Aug,
nrıs Eneie deVg vVroorrovdov uokelv.

et v. 364—66: Ev dE u wpelei,
orrovdai TE xl 07 Nioris, n W Eonyaye
teiyn TATOWR.

Eandem profert excusationem his aliis locis: v. 81, 97, 450.

Quin etiam dixerim Euripidem, ut illum ad regiam ipsam
producere posset, animum eius molliorem atque faciliorem
finxisse quam qualem in Aeschyli Septem adversus Thebas
fabula se praeberet. Adeo enim cupiditate iniuriae ulciscendae
non ardet, ut tamquam se propositi paeniteat, ex animi sen-
tentia pacem facere studeat (cf. v. 357—442).

Ceterum Polynicem hunc locum maxime ideo adiisse credi-
derim, quod fieri non poterat quin Euripides illum quibus esset
moribus saltem semel spectatoribus ante oculos poneret; itaque
priusquam Eteoclem conveniat, matri praeter alias res quibus
adductus causis hoc bellum gerendum susceperit et quid antea
egerit (v. 408—42) explicat.

Atque in Bacchis postquam nuntius rettulit quem ad
modum illae in Pentheum consuluissent, poetam nemus illud
ipsum scaena repraesentaturum esse exspectamus. Quod cum
fieri non possit, Agave sola cum filii capite absciso domum
redit, quamquam Ino et Autono& ibidem remanserunt, hanc
afferens causam (v. 1212—15):

!) Quod quam absurdum esset, ne eum quidem virum doctum fugit
qui argumentum huius fabulae composuit; is enim illa de re haec dieit:
Eorı 10 do@ue ... dia navıwv axualov, el xal ani$avov Eysı ınv eis
On7ßus Hoivvstxovs eloodor.

72

IIev$evs T' Euög mais mov 'orıv; algeodw Aaßwv
TINKTWV TTO0S O0lxovS xAuudawv TTE000UPATELS,

ws TR0OaAEVon xgüra voryAbpoıs Tode

Acovrog 6v nrageim INpR0a0” Eyw.

Quam brevi post Cadmus sequitur, qui membra Penthei
dispersa collegit. Atque ita fit ut Agave in scaena ipsa pau-
latim et mentem recipiat et quod facinus commiserit cognoscat.

Neque alia ratione in Troadibus Andromacha tunc ipsum
per Talthybium de nece filii ab Argivis constituta certior fit,
cum in scaenam pervenit (cf. v. 709sq.).

Neque nuntii quid alio sit gestum loco huc afferre dubi-
tant, etiamsi illae personae ad quas edocendas advenerunt
absunt.

In Ione enim famulus in scaenam progressus, ut specta-
tores faceret certiores quidnam Üreusa veneno illo effecisset,
haec facit verba (v. 1106—1108):

xAgıynv, yvvalnss, Od xoonv EgexdEwsg
VEOTTOLVAV EVEW; TIAVTaxXT) yüo ÜorTewg
Intov vır Ebeninoa xovx Exm Aupßeiv.

Quam causam fictam esse, ut famulus illas res huc re-
nuntiare posset, inde apparet quod cum chorus illa verba plane
neglegat, Creusa absente ei nuntium referre non dubitat.

Neque in Bacchis quisquam in scaena versabatur, cui
nuntius quam crudeliter Bacchae in Pentheum grassatae essent
explicaret. Itaque chorum inimicissimum Pentheo quamvis gaudio
exsultantem edocet quid ille in saltu passus sit (v. 1030 sq.)}).

Nam nuntiorum maxime interest spectatores edocere; quae
persona forte in scaena versetur, quaerere omittunt.

Neque raro fit ut personae in Scaenam progressae ne
causam quidem proferant, cur hunc locum rebus peragendis
elegerint, quamquam si scaena mutari potuisset, sine dubio
alium in locum sese contulissent. |

1) Eandem rationem invenimus adhibitam in Rheso fabula; nam auriga
regis quamquam huc se pervenisse dixit, ut Hectorem vel principes Troia-
norum certiores faceret Rhesum esse interfectum (v. 738—44), tamen choro
custodum illud renuntiat.

73

In Iphigenia enim Aulidensi Agamemno senem cum
litteris ad Clytaemestram miserat, quem Menelaus interceperat.
Qua de re spectatores horum modorum altero erant edocendi:
aut seni huc renuntiandum erat Menelaum ipsi litteras eripuisse
aut locus ille erat repraesentandus, quo Menelaus seni litteras
eripere conaretur. Quas duas rationes Euripides studio actio-
nem ipsam producendi commotus contaminavit, cum illos ad
tentorium adduceret, ubi Menelaus epistulam ex manibus illius
extorqueret (v. 303—16). Sed quam absurdum esset senem per
totum iter Menelao urgenti restitisse, donec huc ipsum per-
venissent, Euripides non curavit!).

Neve scaena mutetur, quod personae quae multum valent
ad actionem ipsam, alio se conferant, Euripides quaslibet fingit
causas, quibus prolatis etiam per insequentem fabulae par-
tem in scaena remanere illis liceat.

In Supplicibus enim matres corpora filiorum necatorum,
quae ut comburantur curribus auferuntur, sequi Theseus vetat,
cum Adrasto illas his verbis adeunti (v. 941):

id, TaAaıvaı unTegss, TExvwv rreiag
haec respondeat (v. 942 et 944):

nxıoT, AÖEGOTE, TOVTO TTE00POEOV Atyaıs.

öloıvr' Idodvoaı Tovod’ av nAkoımuevovg.

Si enim matres scaena decessissent, non habuissent cur re-
verterentur; itaque Theseus cinerem illorum per pueros in scaenam
referri iubet (v. 948—49), qua re efficitur, ut chorus ad templum
remaneat, ubi lugubre mortuorum fatum queratur (v. 1114—64).

Negue alia commotus causa Theseus — id quod primo ob-
tutu mirum esse videtur — reliquos quidem viros alio loco
comburi iubet, Capanei autem rogum ad templum ipsum exstrui.
Qua de re Theseus ipse et Adrastus his verbis inter sese collo-
quuntur (v. 934—938):

OH. Tov utv dıös ninyevra Kanavea nvgi —

AA. 7 ywois ieo0v wg vexoöv Jayaı Felsıs;
OH. vai’ vous de y AAkovg navrag Ev ui TevoQ.
AA. nov Önta Inosıs uvnua ode Xweoloas;
OH. avrov map’ 0lxovg ToVode Ovunnsas Tapov.

1) Of. p. 360g.

74

Si enim Theseus Capaneum una cum aliis viris mortuis in
cinerem comburi iussisset, fieri non potuisset ut Euadne uxor
eius quaerendi causa huc ipsum perveniret atque coram specta-
toribus flammis se dederet.

Neve Thoas, quippe cui brevi post in scaena sit agen-
dum, in regiam revertatur, postquam quid intra templum gestum
esset cognoverit, his Iphigeniae verbis perficitur (v. 1215—16):

oVv dE HEVWV AUTOd E06 vawv ın IED...
üyvıoov nVEOY UEAAFEoV.

Quae cum ita sint, non mirandum est nuntium quid illi ad
litus spectaverint, non in regiam sed huc renuntiare, quamvis
ipsi chorus ut ad regiam se conferat persuadere conetur (cf.
v. 1300—1301):

ti Ö nuiv vov Eevmv douOu0V era;
00x El xoaroivewv TrgÖS TrvAag 000v TAXOS ;

Sed ne tum quidem Euripides scaenam commutat, cum res
ferunt, ut persona scaena relicta homines adeat, qui
alio loco versantur‘).

In Heraclidis enim chorus praeconem Eurysthei se ad
regem ipsum convertere iubet his verbis (v. 111—12):

0Vx0vv TVodvvgQ TNOdE Y7S PEROavTa GE
xonv ravra roAuüv;

Quod consilium vix praeco probavit (v. 116—17), cum
Demophon ipse ad templum advenit (v. 118—19):

xal umv 00° avrög Eoxeraı onovVönv EXwv
Arauas 7 adehpos, Twvd‘ Ernxooı Alywv.

Atque ita fit ut hoc loco praeco cum rege id agat, quod
si scaena mutari potuisset, in regia ipsa peragendum fuisset.

Cuius rei gravissimum exemplum praebet Iphigenia
Aulidensis. Achilles enim postquam Ülytaemestrae suasit ut
maritum & consilio illo crudelissimo revocare conaretur, haec
dicit (v. 1016):

nv Ö avrıßalvn, MOOS Eu 001 Mogevreor.
Cui consilio si illa paruisset, fieri non potuisset quin reli-

ı) Of. p. 38 sq.

75

qua .fabulae pars ad tentorium Achillis perageretur. Quod ne
accidat, Clytaemestrae haec quaerenti (v. 1025—1027):
mv Ö’ ad Tu un nodoowuev vw &yo Jelw,
od 0° ads OWousoda; mol xon w AIAlarv
EAFODEEV EÜgEIV Onv XEO ETTIXOVE0V xaxW ;
Achilles respondet (v. 1028—31):
nueis 08 YÜlaxes 00 xoswv puvAakouer,
un vis 0 Lön OTEixovoav EntTonuevnv
Aavasv di dxXAov' unde narowov Öouov
aloxvv. |
Quam causam inanem fictam esse a poeta, ut Achilli in
eundem locum redire liceret, quamvis Clytaemestra ipsa illum
adire deberet, quis est qui negaverit?
Quae alia exstant exempla (Helen. 825sq. et Iph. Aul.
801 sq.) accuratius tractare supersedeo. |

Quoniam intelleximus in Euripidis fabulis personas in
locum a rebus ipsis peragendis alienissimum prodire, dummodo
cur huc pervenerint aliquid proferant causae, iam restat ut
perspiciamus, quo modo Euripides unum illum locum ad
res ipsas agendas accommodaverit.

In Helena enim Euripides duo loca inter se secreta in
unum contraxit: sepulcrum Protei, quo Helena confugit, atque
regiam Theoclymeni. Neque enim moris fuisse, ut reges
Aegyptiorum ante regiam ipsam humarentur, verbis Theoclymeni
intellegitur, qui se hac de causa patrem hoc ipso loco sepe-
livisse dicit (v. 1165--68):

ert EE000101 Yüg
Edanya, Ilowrev, 0° Evsx Eung TE000N0EWS'
del dE 0° Ekıwv TE neloıwv dOuovg
OzoxAvuesvos als ÖbE MO0GEVVETEL, TTATERQ.

Eadem ratione Euripides personas interiore domo :amovet,
quae, si intus essent, ne ante domum res agerentur impediturae
essent.

Sı enim Theoclymenus, inimicissimus ille Graecis, regiam
ipsam tenuisset, fieri non potuisset ut Menelaus et Helena ad
regiam sermones inter sese consererent, quibus fraudibus usi

76

effugere possent e manibus illius. Itaque venandi causa domo
abiit (cf. v. 153—55). Sed postquam illi eas res, quas ne
audiret Theoclymenus remotus erat, deliberaverunt, suo tempore
revertitur.

Neque in Iphigenia Aulidensi primo quidem obtutu
apparet, cur Agamemno postquam uxorem Argos redire frustra
iusserit, se Calchantem aditurum esse dicat, quippe cuius prae-
cepta iam satis comperta habeat (v. 746—-48):

Ouws de ovv Kalyavrı yo Sunnoiy
xown TO T7S Ieov Qikov, Euol Ö' 0Vx EvrvXE£s,
EEioroonowv elu, uoxHov “EAAddos.

Cuius rei causa adventu Achillis aperta fit; si enim Aga-
memno intra tentorium remansisset, neque ut Achilles et Clytae-
mestra concurrerent contigisset (v. 801sq.) neque illae de qui-
bus colloquuntur res hoc loco peragi potuissent. Nam post-
quam per senem illum de occultis consiliis Agamemnonis cer-
tiores facti sunt, Achilles se nihil praetermissurum esse iurat
quin infamiam sibi allatam ulciscatur, atque Clytaemestra se
filiam manibus patris erepturam esse promittit (cf. v. 835,
961, 970 sq.).

Ob easdem causas Hippolytus (Hipp. v. 659), Polyphemus
(Cycl. v. 129sq.), Pentheus (Bacch. v. 215 sq.)!) aliquamdiu
domo remoti sunt, qui data occasione in priorem locum redirent.

Qua ab ratione non multum differt haec:

In Iphigenia enim Taurica fieri non poterat quin
Orestes Pyladesque priusquam capti Iphigeniae dederentur, ex-
plicarent unde venissent atque quid sibi vellent. Quas ad res
demonstrandas ut ora maritima, ad quam appulerant navem,
multo magis idonea fuit templo Dianae ipso per totam fabulam
repraesentato, ita hunc unicum ad locum se conferunt. Sed ea
quidem re poeta in alteram incidit difficultatem; quoniam enim
interdiu usque ad hunc locum periculosissimum progredi ausi
sunt, nihil obstabat ne templum ipsum introirent et simulacrum
deae raperent. Quod cum plane abhorreret ab ipsius consilio,
Euripides templum muris ita munitum esse finxit, ut illi se
interdiu propositum peragere posse desperarent atque infecta

1) Cf. Lobeck, Sophocl. Aiax adn. ad v. 813.

17

re ad oram reverterentur. ÖOrestes enim Pyladem interrogat
(v. 96—98):
ti dowuev; dugpißinorea yao Tolywv OQRS
vyyia" TOTEQa xAuudRwv TTE00RUPADEIS
&xßnoöusod9a; rrus Av ovv Addoıuev Gr;
Cui ille respondet (v. 106—107):
vaodV 6 anahhauydevre xoviwuev dEUAS
xar' avro’ & növrog vorldı diandvbeı ueias.

Neque alio spectare mihi videtur, quod in Cyclope Silenus
agnos ex specu in lJucem emovit (cf. v. 137 et 222 q.).

Quoniam demonstravisse mihi videor, quibus et quam
variis artificiis usus poeta unicum illum locum ad res agendas
accommodaverit, restat ut explicem, quanti quod lege illa
„Aristotelica“ Euripides adstrictus erat, momenti
fuerit ad res ipsas conformandas; neque enim parvae
molis fuisse concedes omnes res ad actionem pertinentes unum
in locum conferre.

Quod Electra fabula maxime probatur, in qua Orestem
prohiberi necesse erat ne ad consilium suum perficiendum
Argos se conferret, quandoquidem casam Electrae adierat.
Venerat enim ad sororem,. cum qua de Aegistho Clytaemestra-
que interficiendis consilia communicaret (cf. v. 100 sq.). Itaque
senem illum rusticum quo modo Aegisthum capere possit, his
verbis interrogat (v. 614):

uw "ni Tovde orepavov (SC. xraveiv Alyıodov
xai untege)' alla ws Aaßw;
Qui ei respondet (v. 615—17):
TeıXEwv uEv EAIWV Evrög 0VdEV üv OJEVOLS.
poovoaig zexaoraı dekıais TE dogvpöowv,
popeiraı yag 0E x00X EvVder 0apwc.

Subito autem seni in mentem venit se Aegisthum in luco
propinguo Nymphis sacrificantem neque stipatoribus illis sed
famulis comitatum conspexisse. Sed cur Aegisthus quamvis in
regia ipsa praesidio illorum usus esset, in lucum apertum solos
famulos (v. 631: duweg) secum duxerit, intellegemus, si nobis-
cum reputaverimus Euripidem illum omnino ea de causa Argis

28

ipsis removisse atque propius casam admovisse, ut ÖOresti
facinore commisso ad vicum redeundi facultas daretur. Si
enim ut Aegisthum trucidaret, in urbem ipsam se contulisset,
quidnam habuisset causae cur in hanc scaenam rediret?

Neque Clytaemestra ipsa facile ex urbe longinqua huc
advocari potuit. Itaque et illa eum lucum adit idque post
Aegisthum, quamvis Euripides hanc veram causam celare stu-
deat; Oresti enim interroganti (v. 642):

ti d 00x au Ekwoeuär Eun uno nöoe;
senex haec respondet (v. 643):
woyov TEEU0VOA Önuorwv Ekeinero.

Quae si una cum Aegistho eo advenisset, fieri non potu-
isset quin eodem modo atque ‚ille in luco ipso ab Oreste
interficeretur. Atqui Clytaemestram ipsam in scaenam prodire
necesse erat, priusquam trucidaretur, ut spectatores ex ser-
monibus cum Electra consertis cognoscerent, quem ad modum
adversus fillam se gereret. Itaque Electra illam ex luco arcessi
iubet hac causa ficta (v. 652):

key u anayyell 0Voav &gOEVog Töxov.

Atque ut corpus Astyanactis de moenibus deiecti scaena
non mutata spectatoribus produceretur, Andromacha in Troa-
dibus fabula filium in Hectoris scuto positum sepeliri voluit;
nam hac quidem causa ficta Talthybio cum corpore illius in
scaenam prodeundi facultas datur (cf. v. 1141—44)}):

dvri xEögov rregıßöhwv Te Aaivav
‚Ev ınde Yaryaı nalda” 0as 0’ & wAEVag
dovvaı, TETTADLOLV. (G. TTEQLOTELÄNG vEergoV
orepavoıs F, 007 001 Övvanıs.

Sed lex illa „Aristotelica“ quanti fuerit momenti ad res
conformandas, maxime inde cognoscitur, quod Euripides quas
res alio peragendas esse loco verbis personarum ipsa-
rum apparet, eas in hanc unam scaenam confert.

1, Cf. Wilamowitz, Griech. Tragödien III p. 285: „Durch die. neue
Erfindung, dass er sie das Söhnchen Hektors in Hektors Schilde beiten lässt,
erreicht der Dichter nicht nur eine rührende Aktion, die Schmückung einer
Kindesleiche ... .“.

19

In prologo enim Ionis fabulae Mercurius haec vaticinatur
(v. 66— 73):
nrovoL (SC. Z0vFog xal Kocovaon) rigög uavrei’ Anohlwvog Tade,

Eowrı nraldwv. Ao&iag dE ınp Tugnv "
eis tour’ Elavveı, xov AeAnderv, ws doxel.

dwosı yap eloehIövrı uavreiov Tode

Zovdy Tov avrod rralda, xal TEpvxevaı

x8ivov 0YE PNOEı, UnToos WS EAYwv dOuovg
yvwo97 Koeovon, xal yauoı re Ao&iov
xovnTol yEvwvraı nais 7 &4n.Ta TE00@oga.

Quibus verbis satis superque elucere mihi videtur Creusam
filium domi (v. 71—72: unreös ws EAIwv douovs Yyvwosn
Koesovon), hoc est Athenis, esse cognituram. Quod si acci-
disset, cum scaena mutanda esset, Euripides vaticinatione dei
plane praetermissa Ionem a matre Delphis ipsis agnosci facit.
Qua in re perficienda quantum collocaverit studium atque
laborem, singulis locis manifestum est. Natura enim ferebat,
ut pater filium repertum sine mora Athenas reducere cuperet
(cf. v. 576 sq., 654 sq.); cui cum Ion ipse assentiretur, fieri non
potuit quin scaena mutaretur (cf. v. 668: orsixoıw av). Ut
autem Delphis remanere ipsis liceat, pater filio haec suadet
(v. 663—65):

alla Tov pilwv
rAnowu” dIg0loas Bovgurp ovv ndovn
moboeıne ehhwv Jehpid Exhıumeiv ol.

Neque aliter Euripides id spectavit, ut ÖCreusa lonem
Delphis ipsis ulcisceretur, dum convivium illud cum patre
ageret. Quamquam enim primo quidem paedagogo interroganti,
quo loco facinus illud commissura esset, idem quod .deus ipse
vaticinatus erat responderat (v. 1021):

Ev rais Adnvaıs, do ÖrTav TovVuov uoin,
tamen denique ab illo commovetur ut sine mora Ionem per-
dere conetur'). |

!) Quibus rebus expositis nemini dubium erit quin unde de Arnim
(De prologorum Euripideorum arte et interpolatione, Gryphisw. 1882, p. 90:
„Vides igitur in hac fabula necessitudinem quae est inter homines et deos ita

80

In Oreste vero fabula Electra fratrem super cervices
Hermionae domum reversae gladium stringere iusserat, qua
obside uteretur adversus Menelaum. Haec enim sunt verba
eius (v. 1193—99):

Eipos dE xom
deon TTE05 avın nragsEvov onacavı' Eye.
x0v EV 0€E 0WLn un Yavelv xonbwv xoonv
Mevehaog Ekevns ntraW idwv Ev aluarı,
usdEs TTETTÄOIaL Trargi TTagIEVov deuas'
nv Ö 6EVFIUuoV un xeaTW@v PoEoVnuaToSs.
xteivn 08, xal 0V opaLe nagdEvov dEeen?.

Neqgue dubium esse potest quin Electra cum fratri illud
suaderet, de interiore domo cogitaverit, ubi Menelao corpus
Helenae in sanguine (&v aiuazı) iacentis conspicere liceret.
Quacum re consentit, quod Hermiona ubi primum advenit, in
regiam trahitur (v. 1349 sq.). |

Sed simulatque Menelaus ad regiam rediit, subito res
contra cadunt atque Electra suaserat. Tantum enim abest ut
Menelaus quippe qui portis clausis ante regiam retineatur, in-
troeat, ut Orestes Pyladesque gladio super caput Hermionae
destricto in tecto regiae appareant. Atque cur ostium occlu-
serit, Orestes ipse his verbis explicat (v. 1571—72):

uoxkois &oage xAnIou, ans Bondoouov
onovöns & 0 eioksı, un douwv slow mepär.

Quibus rebus efficitur ut res quae sequuntur in scaena
ipsa agantur, quamquam si per res scaenicas licuisset, intra
regiam peragendae fuissent. Quae cum ita sint, quanto igna-
viorem Orestes se praebeat quam si Menelao intra regiam ipsam
obstitisset, Euripides quaerere omittit. Ä

Qua re demonstrata hoc ipsum veri est simile Euripidem
etiam fabulas illas antiquas, in quibus argumenta tragoe-
diarum eius versantur, ita commutavisse ut ad hunc
unum locum quadrent. Qua in quaestione quod plerumque

ab Euripide descriptam esse, ut illi, quamquam horum numine regantur, 'tamen
libertatem quandam volendi optineant“) causam illius inter prologum et fa-
bulam ipsam discrepantiae repeti velit, plane sit reiciendum. |

sl

firmo caremus fundamento, dolendum est; nam nullum fere
carminum illorum, de quibus argumenta tragoediarum Graeca-
rum pendent, memoriae traditum est. Tamen una exstat
fabula qua demonstrari potest, quem ad modum poeta tragi-
cus duram illam materiam conformaverit, Cyclopem dico!).
Cum enim apud Homerum (ı 216—460) longe plurimae
res intra specum Polyphemi agantur, Euripides easdem fere
res ante specum peragi facit. Ne igitur Ulixes ubi primum
advenit, in specum ipsum introeat, ubıi Polyphemi reditum ex-
spectet, initio fabulae ipso Silenus in scaenam procedit. Atque
cum fieri non posset quin spectatores de rebus intra specum
gestis certiores fierent, Polyphemus specum saxo operire ne-
glexit, quo modo Ulixi foras prodire atque necem sociorum
huc renuntiare liceret?). Sed hac vitata Charybdi poeta incidit
in Scyllam; nam vix potest credi Ulixem postquam specu de-
cessit, ante eum remanere; quae res ne his quidem verbis
- corrigi potest, quibus cur effugere praetermittat. Ulixes ex-
cusare conetur (v. 478—82):
du yüo Ävdeas dnmolımov pihovg

rors Evdov Övrag 0V U0VOS 0WINEOLAL.

xairoı pvyoıw Av, xanßeßnx Üvıgov uvxav"

aAN ov Öixaıov amokınovr Euovg pihovs,

EDV olonso nAYov deVg0, FWIHVaı uovor.,
neque enim quicgquam erat impedimento ne socii ipsi eodem
modo atque Ulixes e specu procederent.

Restat ut quae de Rheso fabula statuenda sunt paucis
explicem. Etiamsi hanc fabulam Euripidis esse negandum est,
tamen poetam qui Rhesum composuit artius pressisse vestigia
Euripidis quam Aeschyli vel Sophoclis constat?).

Cuius fabulae actionem vel in nonnullas horas compressam
esse ex verbis personarum ipsis elucet.

1) De Rheso cf. p. 82.

3) Cf. Hartung, Eur. Werke, griech. mit metr. Übers. vol. XV p. 15.

®, Cf. Rolfium, the Tragedy Rhesus (Harvard Studies in Class. Philol.
IV p. 97).

Felsch, Quibus artiticiis adhibitis tragici .... 6

82

Priore enim in fabulae parte atra nox est (cf. vv. 1,13,
17, 19, 53, 139, 146, 228, 331 sq.) et paulatim clarescit (v. 529);
fabula vero exeunte diem exoriri his locis cognoscitur (v. 984-85):

ov Ö' El Tı nEdoosıv Tv TrooXeevwv Yekeıg,
“Exrog, nageotı" PwWsS yao nucoas ride,
et Hector dieit (v. 991—92):
rıerroıda Towoi 9° nucgav ElsvIEgav
Axtiva ınv areigovoav nAlov gpege. |

Neque ungquam in Rheso scaenam mutari!) cum iis
quae supra de Euripideis fabulis dixi convenit. Quae cum
ita sint, fieri non potest quin personae locum ab initio in
scaena repraesentatum iis rebus peragendis eligant, quas si
scaena mutari potuisset, sine dubio alio loco peregissent. Quod
enim Ulixes et Diomedes equis Rhesi direptis ante Hectoris
tentorium ipsum comprehenduntur, poeta id agit ut Ulixes
custodes Troicos coram spectatoribus fallere possit (v. 674 sq.);
neque enim illos sua sponte ad tentorium ipsum Hectoris con-
fugere, ubi maximum sibi imminere periculum sciant credi
potest.

Maximi autem momenti est Rhesus fabula ad hanc quae-
stionem propterea, quod documento est, quantopere poetis tra-
gicis unius loci observandi gratia res traditae fuerint com-
mutandae. Apud Homerum (X 400sq.) Dolo ipse captus
Ulixem Diomedemque Rhesum advenisse edocet iisque interro-
gantibus suadet ut illum primum aggrederentur, his usus ver-
bis (K 433—34):

ei yao dn u£uarov Towwv xaradvvar Ouıkor,
Oognixes old anavsevdEe venAvdss, Eoxaroı AAkwv.

Quod consilium secuti ad castra Thracum contendunt, ubi
Rhesum dormientem caedant (K 469 sq.).

At in Rheso fabula Dolo rege Thracum plane praeter-
misso, quo itinere ad tentorium Hectoris perveniant, illis explicat,
ut omnino habeant cur in scaenam prodeant; nam simulatque
in scaenam progressi sunt, Diomedes haec dicit (v. 575—76):

ı) Nam uno illo loco excepto (cf. v. 523) chorus nunguam de scaena
decedit. Cf. p. 58. |

83

xal unv AoAwv ye Ta0d’ Epowbev “Exrogos
xoitas, &p’ rise &yxos Eihxvoraı TOde.

Quibus viris quod Hectorem non invenerint perturbatis
Minerva auxilio venit haec suadens (v. 598—99):

üvdoa 0’ 0% nenvode Ovuuaxov
Tooig uolövra ‘P700v 0U paurly TEOTgY ;
et v. 605—--606: |
TOVLOV xaTaxtüg nave' Exeıs. Tas d' "Exrtogog
EUVAS E000V XUl xaQUTOUOVS OPaYaS.

Quibus verbis acceptis Ulixes et Diomedes scaena de-
cedunt, ut quae dea iusserit perficiant. Si enim poeta tragicus
Homerum secutus Ulixem et Diomedem eo temporis momento
producere voluisset, quo per Dolonem de condicione Rhesi
fierent certiores, scaena mutanda fuerat. At ut priusquam illud
facinus commiserint, spectatoribus ante oculos ponantur, poeta
facere non potest quin a narratione Homerica discedat: eo
quod Rhesum post abitum Dolonis ad castra Troianorum ad-
venientem reddit, efficit ut Dolo adventus Thracum nescius
eos ad tentorium Hectoris scaena repraesentatum mittat, unde
Minerva illos in Rhesi cubile invadere iubeat!).

ı) Quam discrepantiam inter Homerum et poetam tragicum exstare,
etiam Hagenbachius (De Rheso tragoedia p. 21) observavit: „Noster abitum
Dolonis ante Rhesi adventum ponit; apud epicum poetam Graecos de ad-
ventu Rhesi Dolo fecit certiores“. Sed qua causa commotus poeta hoc fece-
rit tacet.

Aeschyli:

Agamemno
Choöphoroe
Eumenides
Persae .
Prometheus
Septem
Supplices .

Sophoclis:

Aiax
Antigona .
Electra

Oed. Colon.
Oed. Rex

Philoctetes
Trachiniae

Euripidis:

Alcestis
Andromacha .
Bacchae
Cyclops
Electra
Hecuba
Helena .
Heraclidae
Hercules
Hippolytus
Ion en
Iphigenia Aul.

Iphigenia Taur.

Medea
Orestes
Phoenissae
Supplices
Troades

Rhesus

Index fabularum.

ec ES

.19, 23, 24, 28, 34,
‚20, 21, 24, 25, 26,

‚6,7, 9, 10, 14, 15.
0.
3,
3

1
3
1
4,9, 15.
7,9

2 72 °°

18, 28, 29, 30, 83, 39, 43, 44.
39, 40, 41, 42, 62.
27,29, 31, 32, 35,
36, 37, 38, 42,
21, 26, 30, 35, 36, 38, 39, 43.
20, 24,28, 30, 31, 34, 35,41,42,43, 67.
21, 25, 26, 27, 32, 37, 38, 39.
19, 20, 22, 23, 29, 30, 36, 40, 43, 44.

‚44, 45, 51, 52, 54, 61, 65, 68, 70.
‚49, 50, 55, 56, 59, 66, 69.
‚63, 71, 72, 76.

‚57, 58, 68, 69, 76, 77, 81.

53, 54, 63, 67, 70, 77, 78,

. 45, 46, 59, 62, 65, 70.
. 47, 48, 55, 58, 60, 75, 76.
. 62, 66, 74.

55.
‚45, 50, 51, 55, 61, 62, 66, 69, 76.
‚46, 60, 70, 72, 79.

. 63, 64, 65, 67, 73, 74, 75, 76.

. 62, 74, 76, 77.
. 46, 53, 55, 60, 61.

. 47, 51, 55, 60, 61, 64, 66, 67, 80.
. 47, 54, 57, 62, 63, 71.
‚56, 73, 74.

. 59, 61, 63, 72, 78.
. 81, 82, 83.

Typis expresserunt Maretzke et Maertin Trebnicenses

‘ {

Vor v von. M. & H. Marcus. in n Breslau, Kaiser Wilhelmstr 8. u

Fi ünfter Band.

. . u 1. De Tacito Senecae phHlosophl imitatore seripsit. Dr. x phil M axi-.

" milianus Zimmermann. .

‘2. Nemesis und Adrasteig. Eine Inythologisch-archäologische Ab.
‚handlung. Von Dr. phil. Hermann a Posnansky. Mit einer.

Doppeltafel.

\ u 3. ‚De. ‚veterum- nee noiinarog - doctrina seripsit Dr. Dit Maxi-

. milianus Consbruch eine oo.

Sechster Band

1. De Tacitel ‘de oratoribus dialog! oodieum nexu et ide sorippit
- Dr. phil. Fridericus Scheuer . . . 2,
- 2. De 0. Aurelii Symmachi studiis Granels. et Latinis seripsit

l

‘Dr. phil. Guilelmus Kroll:

a 3. Symbolae ad ‚doctrinae neo) dı zeöva» ‚ historlam pertinontpe

“ seripsit: Dr. phil, Fridericus Kuhn’

4. De duali Graecorum et emoriente et reviviscente seripsit

‚Hermannus Sch midt.

; _ Siebenter Band

41. De oraculis-Chaldaleis seripsit Guilelmus Kroll

2. Quaestiones Choricianae scripsit Kurtius Kirsten .

3. De Callimachi hymnia quaostignes shronologicae scripsit. Br uno
Ehrlich. en

: F J

u 75 De Hyla seripsit Gustavus Türk | ..
.. 5. De Tergankürv vocabulorum genere quodan sripsit Augustus

. Grosspietsch .
ee Achter Band. |
41. De Polemonls rhetoris vita operihus arte ‚seripeit, Hugo |
_ Jüttner .

2. Quaestiones Rhetoricae.
fuerit aevo imperatorio capita seleota. scripsit- Stephanus
Glöckner

3. Prolegomena in Pseudocelil de universi natura libellum serie,

‘ Joannes de Heyden- -Zielewicez .
4. De Pegaso seripsit Franciscus Hannig..

Neunter: Band
1. De septem . sapientium fabulis quaestiones seleotae.
epimetrum de Maeandrio
scripsit Josephatus Mikolejczak

Accedit

2. De vocum graecarum apud poetas latinos dactylicos- ab Ennt u

que ad Ovidi tempora usu scripsit Ludovicus Sniehotta
3. De Epicuri vocabulis ab optima Atthide alienis seripsit Paulus
Linde . . en

" Historlae- "artie. rhetoricae. qualis Ä

sive Leandro rerum scriptore

3,— Mk.

2,— Mk.

Verlag von M. & H. Marcus it Breslau, Kaise

‚Grundriss
"der

alten Geschichte und Quell

von

Willy Strehl

In Leinwand gebunden 10 Mar.

I. Band: Griechische Geschichte, 2. Ausgabe
II. Band; Römische Geschiehte. ©... .

Aus den Besprechungen:

Wissenschaftliche Beilage der Leipz, Ztg. (Nr. 73 v,

„Das Buch kaun. Lehrenden und Studierenden dur
werden *. - r

Blätter für höheres Schulwesen (Jahrg: XX (1903) Nr.

„— — Strehls Ärbeit ist für jeden, der nicht die alt
sein eigentliches Arbeitsgebiet ansieht, ein. Hilfsmittel vor
Werte, um sich zu-orientieren, — —®

Ein längere Besprechung. in den „Mitteilungen aus de
Literatur X“ schliesst mit den Worten:

»Wenu der Verf. auch in. der Vorrede von der „in a
recht entsaguugsvollen Arbeit“ spricht, so findet er auf de
un so dankbarere, Anerkennung für sein Buch, das ohne
Studierenden wie. dem Lehrer der alten Geschicht,
entbehrliches Hilfsmittel werden wird*.

Eine ‚sechsseitige Besprechung in der „Neuen Philolog
schan Nr. 7 (1902) schliesst mit ‘folgenden Worten:

„Wenn den vereinzelten kleinen Mängeln und den geius:
das yiele Gute und die Arbeit Strehls als Ganzes gegenübe
muss man nicht nur die bei ihr in hohem Masse geübte A
auch seine ‚beherrschende Kenntnis der Überlieferung un
darüber, sowie’ sein "besonderes Geschick, das «grosse Matı
entsprechend zu behandeln, anerkennen. Er hät sein Prog
durchgeführt und bietet in seinem Buche eine gute Hilfe ni
Auffrischung der<Kenntnis der Haupttatsachen, sondern auı
mühen, Fühlung mit den Quellen und der Forschung zu beb:
winnen, ‚ Er weiss durch praktische, Winke, «die man in-.a
dicht so beisammen findet, in medias res einzuführen. Da
Aurchaus das Interesse der beteiligten Kreise“,

Buchdruckeret. Maretzko &Märtin, Trebnltz i.Behl,

Verlag von M. & H. Marcus in Breslau, Kaiser Wilhelmstr. 8

vı

Breslauer Philologische Abhandlungen

[1. Heft]. Zacher, Konrad: Zur griechischen Nominal-
Komposition... . 2,— Mk.
[P. ,„ }. Striller, Franz: De Stoicorum studiis rhetorieis 1.20 Mk.
B- „ } Amsel, Georg: De vi atque indole chythmorum

quid veteres indioaverint . ... 4,— Mk.
(4. „ ]. Reitzenstein, Richard: Verrianische Forschungen 2,40 Mk.
B. „ ]..Wilhelm, Friedrich: De Minucii Felicis Octavio
et Tertulliani apologetico . . . - 1,80 Mk.
(6. .„ ]. Cohn, Leopold: Zu den Paroemiographen” . 1,80 Mk.
[?. „ ]. Rossbach, Otto: De Senecae philosophi librorum
recensione et emendatione .. 4,20 Mk.
[8 „ ]. Lichtenfeldt, Karl: De Q. Asconii Pediani fonti- .
busacfide. ..... 2. nr n.e. 180 Mk
19. „ ]. Habel, Paul: De pontificum Romanorum inde \
'abAugustousque ad Anrelianum condicione
publica . .. 2,— Mk.
10. „']. Reinhardt, Leopold: Die Quellen von Cieeros
. Schrift de deorum natura . . . 1,60 Mk.
11. „ ]. Reitzenstein, Richard; Arriani ro» wer nesur-
s eo» libri septimi fragmenta . . . 1,— Mk.

12. „.]. Kauffmann, Georg: De Hygini memoria scholiis
° in Ciceronis Aratum Harleianis servata . 3,60 Mk.
13. ,„ ]. Winkler, August: Die Darstellung der Unter-

welt auf unteritalischen Vasen. . ... . 23,— Mk.
14. „ ]. Goldstaub, Max: De dısfes notione et nen in

iure publico Attico . d 3,— Mk,
15. „ ]. Stephani, Emil: De Martiale ve ET
16. „_].-Reitzenstein, Richard: Supplementa ad Procli ®

commentarios in Platonis de republich
libros nuper vulgatos % }

17. „ ]. .Cohn, Leopold; Philonis Alexandrini libellus
de opificio mundi . .

18. „ ]. Zimmermann, Nax: De Tacito Senecae phile-
sophi imitatore . a
19. „ ]. Posnansky, Hermann: Nemesis und Adraske

Eine mythologisch-archäologisehe ya
einer Doppeltafel ]

20. , Consbruch, Max: De voteruhl ne
dvetrina N |

? iin

BRESLAUER
PHILOLOGISCHE ABHANDLUNGEN

HERAUSGEGEBEN

VON

RICHARD FÖRSTER

PROFESSOR DER CLASSISCHEN ALTERTUMSWISSENSCHAFT AN DER
UNIVERSITAT BRESLAU

NEUNTER BAND

SECHSTES HEFT

De vocum Graecarum
apud poetas Latinos ab Ovidi temporibus
usque ad primi p. Chr. n. saeculi finem usu

scripsit

Carolus Augustinus Zwiener

BRESLAU
VERLAG VON M. & H. MARCUS
1909

De vocum Graecarum
apud poetas Latinos ab Ovidi tem-
poribus usque ad primi p.Chr.n.
saeculi finem
usu

scripsit

Carolus Augustinus Zwiener

Vratislaviae
M. et H. Marcus
MUMIX

Ricardo Foerster

Francısco Skutsch

S.

Index rerum

pagina
Praefatio 0.202000 1—2
Caput I. De nominum Graecorum, quae apud poetas Romanos in-
veniuntur, numero . . . rn 20... 2—129
8 1. De nominativi et vocativi formis. nn 259
1. De nominativo per -os vel -0» terminato . . . . ..2....2-16
2. „ vocativo nominum per -os vel -o» terminatorum . . . 16
3. „ nominativo et vocativo nominum per -as vel -ns
genetivo in--ov excurrente terminatorum.. . . . 16—23
4. De nominativo et vocativo nominum per -n vel -« ter-
minatorum . . 23—30
5%. De nominativo et vocativo nominum per -IS -a8 -8 vel
-AL -yc -x vel -an -in -en vel -or -er terminatorum.. . 30-32
6. De nominativo et vocativo nominum per -evs terminatorum 32—46-
T. , „ n „ „ „ Wr „ 46—51
8 , 2) L) n n n US » 51—53
I. , n n i neutrius generis per
-05 terminatorum en er en 53
10. De nominativo et vocativo nominum per -ovs -ws -w vel
-ns -es terminatorum . . . 20.0. 583—56
11. De nominativo et vocativo nominum \ pluralig 20.0. 56-59
8 2. De genetivi dativi ablativi formis . . . . 2. 59-72
1. De genetivo per -ov vel -as -ns terminato . . . . .„ 59-63
2. , „ „ os terminato 2 2 2 nn. 63—65
3. „ reliquis genetivi formis. . . 2 2 22020.00..65—67
4. „ dativi formis . . . 67—68
5. „ ablativi formis nominum, , quoram nominativus in -06
-ov vel-« -n ns &it .: 2 2 2 nn. 6872
6. De reliquis ablativi formis . : . rn... a
7. „ eorundem casuum formis plnralibus a >
8 3. De accusativi formis . . . . nenn... 72-107
1. De accusativo per -ov terminato en 72—79
2. „ n „ av vel -n» terminato nominativo in
-as vel -ns excurrente . . . . 79—84

3. De accusativo per -av vel -» terminato nominativo in
-o vel -n excurrente . . 2 2 ernennen. 8489

S 4.

VI

4. De accusativo nominum, quorum nominativus in -ss exit

n n n n n nV nm

6. . neutrius generis, quorum no-
minativus in -os vel -« exit oo.

7. De accusativo nominum, qguorum nominativus in -ws
vel -w exit

8. De accusativo per -« vel. -£i . terminato

9. „ accusativi pluralis formis .

De nominibus quibusdam incertis et heteroclitis

1. De nonnullorum nominum appellativorum et (orgom
nominis formis ..

2. De nominum, yuorum nominativus Graecus in -15, ge-
netivus in -ous exit, formis .

3. De Achillis et Tlixis nominum formis

4. „ Syrtis nominis formis

=

Caput II. Quibus causis poetae Romani ut terminationes Graecas

8 6.

8 6.

8 7.

servarent commoti sint

De nominibus Latinam alteram declinationem sequentibus

1. De nominativo per -os terminato imprimis nominum
geographicorum .

2. De eorundem nominum accnsativo

3. „ eiusdem generis nominibus, quae modo Latine modo
Graece terminata sunt

4. De nominibus per -o» terminatis .

De nominibus Latinam primam declinationem sequentibus

1. De nominativis per -«s vel -ns terminatis

„ &ccusativo nominum, quorum nominativus in -«s exit

n » N) » n n "NS nm

nominativo per -„ terminato

horum nominum genetivo

n i n accusativo

„ &blativo per -€ terminato

Europae nomine

nominativo per -a vocalem productam terminato
eorumque nominum accusativo . . .

De nominibus Latinam tertiam declinationem sequentibus

ceterisque, quae restant ... oo

1. De nominativis per -as -is -8, -ax „y% -.Tz, an -ın -en,

va nn m a mwN
3

-ön, -or -er terminatis . . er ..
2. De genetivo per -os, dativo per -7, accusativo per -«
et -ı» terminato.. . . . 0.

3. De eorundem nominum nominativo et accusativo plurali

„ formis nominum, quorum nominativus in -evs exit

5. „ formis nominum, quorum nominativus in -vs -05
- -0 -ns exit

pagina
89—94
94—95
995—%
96—97
97—103
103—107
107—118
107—110
110—114
114—118
118
129—189
129—144
129—133
133 — 136
136—143
143—144
144 —160
145
145 —146
146—148
148—150
150—152
153—157
158
158—159
159— 160
160—175
160—162
162—169
169—171
171—172
172—175

RX

8 8. De Graecis formis, gquarum originem poetae ipsi ostentave-
runt, iisque quae maiorum exempla imitati receperunt
1. De Graecis formis, quarum originem | poetae ipsi osten-
taverunt
2. De Graecis formis, quas poetae maiorum exempla imitati
receperunt .
3. De colore quodam Graeco nonnullis locis inducto

Caput III. Num quid metri diversitas vel genus scribendi vel usus
poetarum ad Graecas formas servandas valuerit
De metri diversitate
1. De dactylicorum senariorum Iyricorum ‘ versuum di-
versitate
2. De Senecae tragoediarum. et Octaviae deverbiorum et
canticorum diversitate
8 10. De genere scribendi
$ 11. „ poetarum usu

Index nominum
Addenda et corrigenda

89.

Accedunt conspectus

I. E quo numerus apparet singularum Graecarum formarum,
quae apud singulos poetas exstant

II. Quo nomina mutata et non mutata comparantur et quot
e centenisterminationem Graecam servaverint demonstratur

. Quo quot Graecae et quot Latinae formae metri necessitate
postulatae sint illustratur

. Quo quot Graecae formae servatae et quot, mutatae in
versibus dactylicis senariis lyricis inveniantur demonstratur

. Quo nomina in Senecae tragoediarum et Octaviae tra-
goediae et deverbiis senariis et canticis lyricis mutata et
non mutata comparantur er

. Quo quot Graecas formas Seneca et Octaviae auctor cen-
tenis deverbiorum et canticorum versibus inseruerit de-
monstratur .

V. In quo Graecae formae servatae et mutatae in varia car-

minum genera sunt discriptae . ..

Quo exquiritur, quot nomina in centenis versibus vario-

rum carminum generum inveniantur . . . on

Quo quot Graecas formas unusquisque poeta centenis

versibus inseruerit demonstratur .

VA.

VL

pagina

175—189
175—177
177—179
179—180
189—203
189— 197
189—191
191 - 197
197 —200
200—203
204— 222
223—224
119—123
123—129
180— 189

190
192—195
196—197
198—199

199
200—201

Praefatio.

Jam multi docti viri quaesiverunt, quatenus Romani Graeca
vocabula in sermonem suum receperint. Supersedeo singulos
afferre et quae ad illam quaestionem persolvendam contulerint
explanare. Satis habeo admonuisse de praefationibus, quas
dissertationibus praemiserunt Sniehotta!) et Thiel?), quorum
cum ille tum hic quae de hac re scripta sunt plene rettulerunt.
Praeterea equidem in adnotationibus commemoravi, si quo
huiusmodi libro usus sum. Sed plerumgque illi viri docti de
nominibus a Graecis depromptis ipsis generatim atque universe
locuti non quomodo Romani iis usi sint disputaverunt. Cum
autem mirum sit, quod Graecorum nominum formae modo in-
tegrae servatae, modo ab iisdem poetis Latinis Romanorum
sermoni assimilatae sunt, neque parvi momenti sit intellegere,
quibus de causis hic vel ille usus praelatus sit, Sniehotta accu-
rate perscrutatus est, quotiens et quibus locis et quibus de
causis poetae Latini dactylici ab Enni usque ad Ovidi tem-
pora Graecis formis usi sint. Eandem quaestionem ad poetas
post Ovidi tempora florentes extendere mihi proposui. Atque
eandem fere viam quam ille ingressus materiam eodem modo
dispositam pertractavi. Primo quidem capite prorsus eadem
qua ille ratione materiam uberrimam comprehendi omnibus

!) Sniehotta, De vocum Graecarum apud poetas Latinos dactylicos ab
Enni usque ad Ovidi tempora usu, Breslauer Philologische Abhandlungen
IX 2, Breslau 1903.

2, Augustus Thiel, Iuvenalis graecissans sive de vocibus Graecis apud
Iuvenalem, Vratislaviae MDCCCCV.

Zwiener, De vocum Graecarum usu 1

2

poetarum locis enumeratis, quibus Graeca nomina sive mutata
sive non mutata inveniuntur. In causis vero, quae ad poetarum
usum aliquid valuissent, perscrutandis a via quam ille ingressus
est declinavi, cum Graecas formas non secundum causas efficientes
disponerem, sed nomina eiusdem generis et declinationis com-
prehenderem, qua re ordinem magis perspicuum me assecutum
esse spero. Ad extremum paucis eruere conatus sum, num
metrum vel carminum genus vel usus singulorum poetarum ad
Graecas formas servandas alicuius ponderis fuerit. His tribus
capitibus ordinem tenens, quem secuti sunt Teuffel-Schwabe
in Historia Litterarum Romanarum, tractavi carmina haec:
Gratti Cynegetica, Manili Astronomica, Germanici Phae-
' nomena (Prognosticorum ) fragmenta epigrammata, Phaedri
fabulas, Senecae tragoedias epigrammata Apocolocyntosin,
Octaviam tragoediam, Columellae de re rustica librum X,
Persi saturas, Lucani Pharsaliam, Petroni saturarum frag-
menta, Calpurni eclogas, carmina, quae inscribuntur Laus
Pisonis et Aetna, Valeri Flacci Argonautica, Sili Italici
Punica, Iliadem Latinam, Stati Silvas Thebaidem Achillei-
dem, Martialis epigrammata, Iuvenalis saturas. Quamquam
non ignoro me rem exhaurire et in octoginta fere milibus ver-
suum, qui perlegendi erant, ab erroribus cavere non potuisse,
tamen me aliquid ad quaestionem propositam solvendam con-
tulisse spero.

Caput 1.

De nominum Graecorum, quae apud poetas Romanos
inveniuntur, numero.

8 1.

De nominativi et vocativi formis").

1. Nomina, quorum nominativus Graecus -os vel -ov syl-
laba terminatur, apud poetas Latinos vel Graecam terminationem
servant vel Latinam -us vel -um adhibent?).

a.
Grattius?) ubique Latina forma usus est, cum scripserit
Ancaeus 67 Azorus 183 Maenalus 100 Medus 155 Thessalus 502.

b.
Apud Manilium *) invenimus Graecos nominativos hos:
Arctos 1 502 (GL -us), V 694 COypros IV 635 Epiros IV 690

!) Neue, Formenlehre der lateinischen Sprache, 3. Aufl. von C. Wagener,
Leipzig 1902, I? p. 48sqq. — Sniehotta, l.c. p.3sqq. — Bednara, De
sermone dactylicorum Latinorum quaestiones, Archiv für Lat. Lexikographie
XIV p. 356 (in dissertatione seorsum apud Teubnerum expressa p. 44).

2, In nominibus appellativis permulta sunt, quae semper Latinas ter-
minationes praebent, quia plane in Romanorum sermonem transierunt. Quo-
rum ea, quae saepius et apud omnes fere poetas inveniuntur, non singillatim
attuli. In his nominibus numeravi:

barbarus calamus chorus cinaedus circus citharoedus comoedus cycnus
ephebus eunuchus eurus faginus fagus grammaticus gyrus mathematicus
mimus moechus myrtus notus oceanus paedagogus pantomimus parasitus
pardus philosophus plätanus polus pontus scaenicus scyphus stilus stomachus
taurus taxus thalamus thesaurus thyrsus tragicus tragoedus tragus tyrannus
zephyrus — antrum astrum gymnasium metallum plectrum sceptrum theatrum.

®) Adhibui editiones, quas fecerunt Baehrens, Poetae Latini minores
I p.31, Lipsiae MDCCCLXXXX, et Gaetano Curcio, Poeti latini minori I,
Acireale 1902.

*) Usus sum editionibus Friderici Iacob, Berolini MDCCCXLVI, et
Theodori Breiter, Lipsiae MDCCCCVIL

1*

4
Euzxinos IV 755 (L -us) Hesperos I 178 (A -us) Panos IV 804
(terminatio -os probatur codicibus, qui habent L suspimosque
[Iacob] vel suspimosque [Breiter] G sispinosque vel sispimosq.
m apimosq.) Rhodos IV 764.
Deltoton 1 353 Dodecatemorion II 741 (O -um).

In -ws finiuntur haec nomina: Bacchus Centaurus Cygnus
Eurus Heniochus Hesiodus Hymenaeus Lycurgus Nemeaeus Nilus
(I 44: A -us, ceteri -os!), III 273, 634, IV 751) Oceanus Olympus
Ophiuchus Phoebus Phorcus (IV 644 omnes codices: potius, COT-
rex. Jacob) Taurus Titanius Zephyrus.

Menander.

Daemonium trigenum.

Duo nomina :modo Latinam modo Graecam terminationem
praebent. Invenimus enim Scorpios his locis: II 237 (L corr.
-us ex -0s), 254 (in L suprascr. corrector -w), 258, 443, 462, 557,
III 574, IV 344. Etiam in II libri versu 213, quo codices
Scorpion praebent, cum Scaligero et Bentleio Scorpios lego, cum
nominativus Scorpion nullo alio loco, Scorpios autem persaepe
apud alios quoque poetas inveniatur. Infra enim eum leges
apud Germanicum Senecam Lucanum Martialem. Latina forma
saepius adhibita est: I 690, II 229, 407, 544, 633, 636, 667,
IV 321, 383, 477, 553, 707, V 698. Item poeta et Graece
horoscopos III 389 (L -os, cett. -us), 518 (L -os, cett. -us), 608
et Latine Aoroscopus II 829, III 200, 440, 504 dixit.

C.

In Priapeorum?) carmine LXXV hendecasyllabis ver-
sibus composito exstant haec nomina Graece exeuntia: Cnidos
14 Cyzicos 13 Lemnos 11 Paphos 14 Rhodos 8 Samos 2 Tae-
naros 3. Latinam terminationem praebent Bacchus Lyaeus
Phoebus Priapus Pythius Sirius, sive haec nomina in hexametro
sive in alio versu inveniuntur.

1) Contra Fridericum Iacob editorem puto hoc quoque loco Latinam
formam adhibendam esse, cum Graecae obstent tres reliqui loci Maniliani et
24 Senecae Lucani Valeri Flacci Sili Italiei Stati Martialis, quibus de ter-
minatione -ws nullum est dubium. Breiterum eandem sententiam secutum
esse pustea cognovi.

?) Editionem secutus sum Buecheleri, Berolini MDCCCCIV.

5

d.

Germanicus!) Graecis terminationibus usus est his locis:

in Phaenomenis: Myrtilos 160, 181, 183, 711 arctos 226
hydrochoos 382, 693 scorpios 81, 311, 393, 548, 566, 595, 632,
644, 645, 660 hydros 426, 432, sed in versu 668 formam
hydrus invenimus;

Gargaron 585 deltoton 239;

in fragmentis: Hesperos IV 74 Phosphoros?) IV 73 —
scorpios III 12, IV 42, 61, 100, 127, 155;

in epigrammatis I versu 5: Ikos.

Latinam terminationem praebent haec nomina::
Aeolus Aratus Bacchus Centaurus Ericthonius Eridanus
Haemus lIcarus Olympus Pegasus Phoebus Sirius — arciurus

ophiuchus.
e.

Phaedrus?°) uni nomini Graecam terminationem concessit,
quod semper illam servavit: Tiyos*) fab. Perott. 5, 13.

Cetera omnia huius generis Latinorum mori adaptavit:

Aesopus Argus Atticus Demetrius Hippolytus Hymenaeus
Pisistratus Sisyphus Tantalus corcodilus sophus — Menander —
Ilium. j

Plures formae Graecae in Senecae poetae tragoediarum )
senariis aliisque versibus exstant. Inveniuntur enim in Her-
cule furente: Arctos 6 Phosphoros 128 Ismenos 334 Tityos
756, 977 — Pelion 971; in Troadibus: Lyrnessos 221 Tene-
dos 224 Scyros 226 Lesbos 226 Iolcos 819 Olenos 826 Carystos
836 Peparethos 842 Tiütaressos 847 Neritos 856 — FPelion 829
Sigeon 932; in Phoenissis: Ismenos 116 Isthmos 375 Mae-

1) Editionibus usus sum A. Breysigii, Lipsiae MDCCCIC et Berolini
MDCCCLXVL.

2, Cf. R. Ellis, Ad Aratea Germanici (Noctes Manilianae), Oxonii
MDCCCXCI, p. 243 sg.

®) Editiones adhibui L. Muelleri et Ludovici Havet (ParisMDCCCXCV).

*\Cf. cap. 18 5,1.

5) Secutus sum editiones Leonis, Berolini MDCCCLXXIX, et Peiperi
Richterique, Lipsiae MCMII. Nonnulla de Herculis furentis Troadum
Medeae locis annotavit Hugh Macmaster Kingery in harum tragoedia-
rum editione, New York 1908.

6

andros 606 Sestos 611; in Medea: Corinthos 35 Isthmos 45
Alpheos 81; in Phaedra: Ilisos 13 et Sunion 27; in Oedi-
pode: Ismenos 42 Parnasos 281 (A -us) Pactolos 467 (0 ex u
corr. A) Naxos 488 Arctos 507; in Agamemnone: Pelion 346;
in Thyeste: Isthmos 112 Alpheos 117, 131 Corinthos 629 Tityos
806 — FPelion 812; in Hercule Oetaeo: Isthmos 83 Ismenos
141 Euenos 501 Lemnos 1362 Aeacos 1558 — scorpios 1218 —
Pelion 1152.

Horum nominum pauca Latina quoque terminatione Seneca
affecit: Tro. 339: Scyrus (A -os); Phoen. 604: Pactolus; Herc.
fur. 684: Maeander. Ingens est in 9 tragoediis Senecae nu-
merus eorum nominum Graecorum, quorum nominativi Latino-
rum rationi adaptati sunt. Inveniuntur enim:

Acastus Achelous Aegisthus Antaeus Bacchus Cadmus Cau-
casus Caycus Cerberus Colchus Oresius Cycnus Daedalus Dar-
danus Enceladus Euripus Eurus Haemus Hebrus Heniochus
Hermus Hesperus Hippolytus Hiyllus lIcarus Inachus Indus
Ismarius Ithacus Laius Lycus Medus Menelaus Mopsus Myrtilus
Nauplius Nessus Nilus Notus Oceanus Olympus Ophiuchus Par-
thus Pelorus Phoebus Phricus Pindus Polybus Pontus Priamus
Pyrrhus Silenus Strophius Taenarus Tagus Tantalus Tartarus
Taurus Telephus Tmolus Xanthus Zephyrus Zeihus — Ilium
Pergamum — Hlister.

Etiam in epigrammatis'!) Senecae nominum, de quibus
agitur, nonnulla Graece exeuntia exstant: Oyrnos (V -us) 2, 2
Arctos 36, s Corinthos 50, s epitaphion 10 tit. Cetera Latine
formata sunt: Daedalus Hesperus Medus Oceanus Phoebus.

In eiusdem poetae satura, quae Apocolocyntosis?) in-
scribitur, locis poeticis legitur Phoebus II 1,1, 4,1, IV 1, 1. 21,
VII 2, ıo et Hesperus IV 1,26. Eandem formam praebent nomi-
nativi prosaicae orationis: Aeacus Amphaeus Cerberus Cyllenius
Narcissus Pheronactus Polybius Talihybius.

In illa tragoedia incerti auctoris, quae inscribitur Octavia?),

1) Editione usus sum Baehrensii, Poetae Latini minores IV p. 55,
Lipsiae MDCCCLXXXII.

2) Adhibui Buecheleri editionem, Berolini MDCCCCIV, et eam, quam
in „Symbola philologorum Bonnensium* 1864—1867 p. 31—89 praebuit.

3, Secutus sum editiones Leonis et Peiperi Richterique (cf.p.5.n.5).

7

nominativi Graeci eius generis, de quo agimus, desunt. Latine
exeunt Aegyptus Bacchus Oceanus.

g.

Columellae!) de re rustica liber decimus de cultu hor-
torum compositus versibus hexametris praebet has Graecas for-
mas: COypros 187 Iolcos 368 Euhios 424 — lapathos 373 phaselos
(MR -us) 377;

has Latinas formas: Amythaonius Bacchus Eurus Hesperus
Phoebus Sirius Zephyrus — staphylinus

chaerepolum (xaugepvidor).

h.

In Persi?) saturis nullum nomen Graece terminatum, sed:
Chuerestratus Storcus legimus.

i.

Iam ad Lucanum?) pergo. Is in carminis epici de bello
civili, quod saepius Pharsalia nominatur, libris X Graeci nomi-
nativi exitum -os adhibuit in his nominibus:

Absyrtos III 190 (Pm -us) Alpheos III 177 Amphrysos VI
368 (MV -us) Anauros VI 370 Apidanos VI 373 (MıZı pı -us)
Asopos VI 374 Bactros III 267 Bosporos V 436 Canopos VIII
181 Carcinos IX 536 (MVZUP -us) Carystos V 232 Cephisos
III 175 Chios VIII 195 Cypros IX 117 (Um -us) Damascos
III 215 (GıCp -us) Epidamnos II 624 (Vp -us) Euenos VI 366
(p -us) Gmnosos III 185 Ionos VI 402 Isthmos I 101 Lesbos
V 744, VIII 108, 131, 139, 640 Mallos III 227 Ninos III 215
(P -us) Parnasos III 173 (VUGıP -us), V 72 (VUmpgve -us),
V 131 (O fere -uws) Pharos X 92, 356 Pharsalos VI 350 Pieleos
VI 352 Rhodos V 51 Scorpios IX 533 (VUGm -us) Spercheos
VI 367 (V -us) Tarsos III 225 Titaressos VI 376 Tityos IV 596

!) Usus sum editionibus X libri, quas fecerunt I. Häussner in „Pro-
gramm des Grossherzoglichen Gymnasiums zu Karlsruhe für das Schuljahr
1888/89, Karlsruhe 1889* et Vilelmus Lundström, Upsaliae MDCCCCH.

2?) Secutus sum editiones Iahnii Buecheleri, Berolini MDCCCLXXXVI
et MDCCCLXXXXII.

®, Usus sum editione Caroli Hosii, Lipsiae MCMV. Cf. Friedrich Beck,
Göttingische gelehrte Anzeigen 169 (1907) p. IL, 780 sqq., et Ussani, Rivista
di filologia e d’istruzione classica 1903 p. 463 sqq. et 545 sqg.

8

Tyros III 217 — arctos 1458, II 586, IV 70, X 220 chersydros
IX 711 costos IX 917 crystallos X 160 thapsos IX 919 (C -us).

Dorion VI 352 Pelion VI 336, 411 vpeucedanon IX 919
(VmZı -um). |

Quin etiam Genabum oppidum Carnutum in I libri versu
440 Genabos appellatur.

Inter Latinum et Graecum exitum fluctuat unum nomen:
Aegyptos VIII 444 (VUıGm -us) — Aegyptus VII 871.

Latina terminatione usus est Lucanus in his nominibus:

Alanus Antaeus Aponus Apsus Argus Arimaspus Arius
Bacchus Cerberus VI 665, IX 643 (VZUmgv -us, ceteri -os)!)
Oyllenius Cyrus Dacus Eridanus Euripus Gaetulus Haemus
Hermus Indus Lygdamus Maurus Metaurus Nilus Oceanus
Olympus Parthus Phoebus Pindus Pothinus Psyllus Piolemaeus
Pyrrhus Sirius Tagus Tarcondimotus Xanthus basiliscus hebenus.
— Alexander Hister Maeander.

Saguntum asylum.
l.

Petronius?) nominibus, de quibus agimus, in poeticis
operis partibus ita usus est, ut Graecum nominativum adhiberet
his locis: in senario Tenedos 89, 2, in hexametris .Bosporos
123, 248 Lesbos 133, s,s Thasos 133, 3,3 — cyperon 127, 9, a.

Latinam formam adhibuit horum nominum:

Epicurus Lydus Parthus Phoebus Tantalus Telephus Tiryn-
thius — scarus. |

Et in fragmentorum versibus idem nominativus Latinus
exstat: Judaeus 37, ı et Phoebus 27, s.

Nec aliter res se habet in prosaicis partibus, quae con-
tinent et formas Graecas: Ascylios (vicies sexies) Eudoxus 88,
4, ı Polyaenos 130, 1,ı Proselenos 132, 5, ı, 137, 5,3 — corym-
bion 110, 5,s et Latinas:

Chrysanthus Chrysippus Corinihus Daedalus Democritus
Encolpius Hesus Menelaus Pegasus Pindarus Priapus Seleucus
Stichus — phrenelicus symphoniacus.

1) IX 643 Hosius Graecum nominativum in textum recepit, quod equidem
comprobare non possum, cum et apud Lucanum ipsum VI 665 et decem aliis
locis apud Senecam Silium Italicum Statium Latina forma sola tradita sit.

2, Editionem adhibui Buecheleri, Berolini MDCCCCIV.

Ilium automatum embolum.

Idiotismi sunt thesaurum 46, 8, 5 et. amphitheater‘) 45, 6, ».

Duo nomina modo Latine modo Graece exeunt: Zumolpos
102, 3, 2, 107, 12, ı, 109, 1,3, 110, 6, ı, 124, 2,1 — Eumolpus
(tricies bis) et Hlomeros 59, 4,3 — Homerus 118, 5, s.

m.
Calpurnius?) omnium nominum, de quibus hie disseritur,
nominativum Latinorum mori adaptavit:
Alphesiboeus Astacus Astylus Canthus Meliboeus Mnasyllus
Mopsus Nyctilus Ornytus Phoebus Taurus Tityrus.

n.
In carmine De laude Pisonis?) unum nomen (Gmosius

142 invenitur.
0.

Alius incerti auctoris poema, quod Aetna“) vocatur, prae-
bet nomina Graece terminata: Xanthos 5 Delos 5 Rhodos 6;

Latine terminata: Amphinomus Bacchus Hesperus Olympus
Sirius Taurus. R

Valerius Flaccus°) Graecam terminationem servavit
Argonauticon his locis:

Sestos I 285 Sciathos II 8 Lemnos II 79, 95, 431, IV 440
Imbros 1I 443 Lesbos III 7 Bosporos IV 345 Alpheos VIIL 91
— arctos VI 147 — Pelion IL 6. |

Cetera nomina, quorum numerus satis magnus est, ‚Valerius
Flaccus in -«s finiri voluit, sive ea a Graecis deprompsit, Sive,
ut Graecos nominaret, finxit:

Absyrtus Aeolus Albanus Ambenus Amycus Ancaeus Argus
(argonauta) Ariasmenus Auchus Bacchus Campesus Canthus

ı) Cf. C,I.L. VI 31893: amphiteater.

2) Editiones secutus sum Baehrensii, Poetae Latini minores III p. 69,
Lipsiae MDCCCLXXXI, et H,Schenkelii, Lipsiae et Pragae MDCCCLXXXV.,

®, Usus sum editione Baehrensii, Poetae Latini minores I p. 225,
Lipsiae MDCCCLXXIX.

*) Editiones adhibui Baehrensii, Poetae Latini minores II et Sud-
hausii, Lipsiae MDCCCXCVIL.

5) Editiones adhibui Baehrensii, Lipsiae MDCCCLXXV, et C.Schen-
kelii, Berolini MDCCCLXXI, et P. Langeni (Stud. Berolinens. I 1,2)
Berolinii MDCCCXCVI.

10
Caresus Carmeius Caspius Caucasus Clymenus Coeus Oytisorus
Oyzicus Daedalus Delius Erginus Euarchus Euphemus Euripus
Eurus Eurytus Gerus Glaucus Haemus Hippasus Iapetus Idas-
menus Jmachus Iphiclus Iphitus Lampsacus Leodocus Lyctius
Lycus Massylus Medus Menoetius Moesus Monychus Mopsus
Nauplius Nessus Neurus Nilus Notus Oceanus Oebasus Peri-
clymenus Phoebus Phrixzus Pindus Rambelus Rhoetus Sirius
Sthenelus: Styrus Talaus Tartarus Taurus Thessalus Tirynthius
Tyrrhenus Zephyrus — carbasus (xaoraoos) conus tholus!) —
Gesander Hiber Hister Teucer.

q.

In Sili Italici?) Punicorum libris XVII permulta exstant
nomina generis, de quo agitur. Quorum haec semper Graecum
nominativum praebent:

Atropos XVII 120 Cocytos XIII 566 Herbesos XIV 264
Hymettos II 218 Ornytos XTV 478 Panhormos XIV 261 Paphos
VII 457 Tartessos (urbs Hispaniae) III 399, V 399; (Hispanus
quidam) XVI 465, 509 Trogilos XIV 259 Tyros XIV 659 Za-
cynthos 1 275, 290 — gorytos VII 443 lotos III 311. — Engyon
XIV 249 Ikon XIII 43 Lilybaeon XIV 75.

Praeterea inveniuntur tria nomina, quorum exitus variat:
Hesperos (stella) XI 268 (S -os, vulgo -us); (Gaditanus) XVI
465, 491, 520 — Hesperus (stella) XII 647, Saguntos?) I 502,
573, IL 446, III 178, IX 186 — Saguntum (-us ed. Basil. 1522)
XVII 328; Thapsos (urbs Siciliae) XIV 206 — Thapsus (urbs
Africae) III 261.

Latine terminavit Silius haec Graeca nomina virorum ur-
bium fluviorum sive Graecorum sive Hispanorum vel Gallorum
vel Africanorum et Carthaginiensium:

Anapus Antaeus Assaracus Bacchus Baeticus Balarus Battus
Belus Bocchus Bogus Canthus Caucasus Cerberus Crixus Cydnus

!) tholus II 259] Vat. chorus corr. Waarenburg, Stud. Vindob. V 140.
De eadem re cf. Fr. Iacobs, Addit. animadvers. in Athenaei Deipnosoph. 42
et Schenkl, Stud. p. 97, qui defendit chorus. De terminatione quidem
nulla est dubitatio.

?, Secutus sum editionem L. Baueri, Lipsiae MCM et MCMI.

®, Neue l.c. I? p. 947. — Georges, Lexikon d. latein. Wortformen,
Leipzig 1890 p. 610.

11

Cyllenius Cyrnus Cyzicus Dacus Daedalus Dardanus Daunus
Durius Ebusus Eridanus Eumachus Eurus Eurytus Gaetulus
Garganus Haemus Hebrus Hellespontus Helorus Helymus Hiberus
Hymenaeus Icarus Ilus Ithacus Lamus Lilaeus Lindus Lixus
Lycus Maeandrus') Massylus Mazaeus Milichus Misenus Mopsus
Nilus Notus Oceanus Olympus Orthrus Parnasus Pegasus
Pelorus (XVI 414: L -0s) Philippus Phoebus Pindus Polyphemus
Pontus Pyrrhus Rhoetius Rhyndacus Sardus Sirius Synhalus
Tagus- Tantalus Taurus Tirynthius Tlepolemus Tmolus Tyrrhenus
Xanthippus Zephyrus — cantharus.

Ergetium Gaulum Hadranum Netum — trophaeum — Cantaber.

Eandem terminationem praebent nonnulla nomina eiusdem
significationis atque supra scripta, quae apud Graecos scriptores
non leguntur:

Arauricus Arbacus Batus Burnus Carmelus Caudinus Cu-
pencus Ducarius Glagus Grosphus Hampsicus Hostus Ladmus
Larus Ligaunus (IV 206: L -mis) Ligus Mandonius Maurus
Murrus Satricus Sychaeus Telesinus Temisus.

T.

In eiusdem, ut videtur, poetae poemate quod inscribitur
Ilias Latina?) duo tantum nomina insunt, quae Graece fini-
untur: Epeos 1011 (epeos EL ephebos F ephebus ceteri) et Ikon
153, 1056.

Reliqua omnia nomina heroum Graecorum et Troicorum
Latinam terminationem acceperunt:

) De nominativi terminatione -andrus rarissima cf. quae dixit Richar-
dus Foerster in „Verhandlungen der 40. Versammlung deutscher Philologen
und Schulmänner in Görlitz 1889“, Leipzig 1890 p. 432. Praeterea_ cf.
Charisius p. 83, 30 K et huius libelli cap. II 85,3. Buecheler-Winde-
kilde, Grundriss der lat. Deklination, Bonn 1879 p. 26.

2) Adhibui editiones Baehrensii, Poetae Latini minores III p. 7,
Lipsiae MDCCCLXXXI, et Friderici Plessis, Paris 1885. — De Iliade La-
tina praecipueque de nomine auctoris disputaverunt: Henr. Schenkl, Zur
Ilias Latina des Italicus, Wiener Studien 12 p. 317sq. — Isidor Helbig,
Ist die Ilias Latina von einem Italicus verfasst oder einem Italicus gewidmet,
ibid. 21 p. 264 sgq. et 22 p. 317 sg. — Frid. Vollmer, De recensendo
Homero Latino, Festschrift Johannes Vahlen ... gewidmet, 1900 p. 465 sgg.
— Id., Zum Homerus Latinus, Mus. Rhen. 53 p. 166. — Ernst Weber, Über
den Homerus Latinus, Philologus 61 (N.F. 15) p. 528 sq.

12

Adrastus Agelaus Alcathous Amphimachus Amphius Antiphus
Arcesilaus Archilochus Arctus (866: E-us o supra w m. 2 B--os
V-on) Ascalaphus Ascanius Asius Chromius Clonius Deiphobus
Ennomus Epistrophus Eumelus Euphemus Eurus Euryalus Eury-
pylus Glaucus Helenus Hesperus Hippothous Hodius Jalmenus
Idaeus Laertius Leitus Menelaus Pandarus Patroclus Peneleus
Phidippus Phorcus’ Pirous Podalirius Polyxenus Priamus Prote-
silaus Prothous Pylaeus Pyrrhus Schedius Sthenelus Thalpius
Tlepolemus — Alexander Teucer.

S.

Überiora nominibus Graece exeuntibus sunt opera Stati,
quorum primum Silvas!) exquiramus. Quae carmina continent
nomina Graece terminata haec:

Atropos III 3, 127, IV 4, 56; 8,19, V 1,178 Carystos I
5, 34, II 2,93 Caunos I 6,15 Chios II 2, 93, IV 2,28 Da-
mascos 1 6, 14 Hesperos IL 6, 37 Isthmos III 1, 142, IV 3, 60
Phosphoros 11 6, 79 Rhodos I 1, 104 Sebethos I 2, 263 Thasos
I 5, 34, II 2, 92 Tyros III 2, 139 — phaselos V 1, 245.

Dindymon 1 1, 10, et hos titulos: V 1; 3; 5 epicedion, 1 2
epithalamion, IV 2 eucharisticon, II 7 genethliacon, III 2 pro-
pempticon et adiectivum in titulo IV 6 positum epitrapezios.

Praeterea unum nomen variat exitum, cum et Pergamos
III 4, 106 et Pergamus I 4, 100 legatur.

Mutaverunt priscam terminationem cum Latina haec nomina:

Admetus Aeacus Arctus Argus Ascanius Bacchus Callimachus
Cerberus Cinyphius Cyllarus Epidaurus Eumaeus Eurus Gargettius
Glaucus (III 2, 37: 5 -us codd. -as) Haemus Hermus Ibycus
Lemnius Lyaeus Nilus Pannonius Parthenopaeus Parthus Pharus
Phoebus Sirius Stesichorus Tagus Tegeaticus Telephus Thespius
Thracius Tirynthius Troilus — psittacus.

Euander Hister.

In altero opere eiusdem poetae quod Thebais?) inscribitur
aliquanto maior est numerus talium nominum cum omnino tum
Graecorum more adhibitorum:

!) Usus sum editione Alfredi Klotz, Lipsiae MCM.
”) Editiones adhibui Philippi Kohlmann, Lipsiae MDCCCLXXXIV,
H. W.Garrod, Oxonii (1906), Alfredi Klotz, Lipsiae MCMVIII.

13

Alpheos I 272 Arctos III 685, VIII 408, XII 653 Asopos
VII 315, IX 449 (-us Pu -us ex -os Lo) Atropos I 111, 328,
III 68, IV 190, 601 Cocytos VIII 30 Coptos 1 265 Elisos VIH
166, XII 631 Euneos VI 343 (-eos ex -eus L!), 433 (-us CP)
Haliartos VII 274 Hesperos VI 581 (-us fb) Ismenos VII 800,
IX 226, 317, 404, X 27 Isthmos 1 120, IL 183, IV 62, VI 14
Lemnos V 50, 184, 185, 462, 719 Lycabesos XII 621 Mycalesos
VIL 272 Myrtilos VI 285 Naxos VII 686 Olenos IV 105 Or-
chomenos IV 295 Paros V 182 Pheneos IV 291 Pylos 1V 125,
126 Taenaros Il 44 Thasos V 182 Tiüyos VI 753 Tmolos VII
686 — Dorion IV 182 Pelion X 852 Pieleon IV 181 Sunion
XI 625 Thryon IV 180.

Graecam formam emendandam esse etiam in IV libri versu
837 puto, in quo Klotzius scripsit, Spercheus et adnotavit:
„Spercheusque P -iusque ® -eosgue s Kohlmannus propter
Ach. I 102. Hoc loco facio cum Kohlmanno, nam Sperchei
fluminis Graecum nominativum et significatione ipsa geogra-
phica probatum esse infra videbimus et in Statii ipsius
Achilleide I 102, 239, IL 145 et apud Lucanum VI 367 ser-
vatum invenimus.

Tria nomina et Graece et Latine terminata invenimus:
Aegyptos IV 708 (-0s Q? -us BALCfb) — Aegyptus VI 292;
Antiphos IX 252 (-us ex -as vel -os P*) — Antiphus VII 755;
corytos (yugvrös) IV 269 (-0s Q? -us r) — corytus VII 660 (-0s Q2).

Cetera omnia nomina nullo nisi Latino nominativo utuntur:

Achelous Acrisius Acrocorinthus Admetus Adrastus Aeolus
Aepytus Aetolus Amphiaraus Archemorus Argipus Argus Atticus
Bacchus Branchus Cadmus Calpetus Centaurus Cerberus Charadrus
Coroebus Corymbus Crenaeus Cygnus Cyllarus Oyllenius Cynthus
Danaus Delius Enceladus Erasinus Erymanthius Euhius Eurus
Euryalus Glaucus Haemus Hebrus Hippodamus Hylaeus ITalmenus
Inachus Iphitus Labdacus Laius Lampus Lamus Lemnius Linus
Lycurgus Lycus Lygdus Lyrcius Melanippus Mopsus Naubolus
Nessus Nilus Notus Oceanus Oebalus Oenomaus Ormenus Ornytus
Parnasus Parthenopaeus Pelorus Phaedimus Phoebus Pholus
Polyphemus Pontus Proetus Prothous Sirius Tagus . Tantalus
Taurus Thymbraeus Tirynthius Xanthus — discus

barathrum.

14

In tertio poemate Achilleide!) Statius adhibuit Graecum
nominativum his locis:

Delos I 206, 679 Epiros I 420 (Q -us) Lemnos: I 206, 678
Myconos 1205 Naxos I 678 Olearos 1677 Paros 1 677 Pylos
1 422 Scyros I 285 (P -us), 658, 692, 696, II 22, 45 Seriphos
1205 Sestos 1204 Spercheos (-ios) 1 102, 239, TI 145 — Pelion
I 107, 151, 249, 577, IL 57.

Latinam terminationem praebent haec nomina:

Aetolus Antilochus (1 470: P-ous QCK -us Klotzius -os) ?)
Centaurus Delius Euhius Gelonus Ithacus Patroclus Phoebus
Pontus Protesilaus Sthenelus Thessalus Tirynthius Xanthus (I 927:
Q-0s) — carbasus (xuera00s).

t.

Martialis?) in epigrammatis Graecum nominativum non
mutatum dedit his nominibus:

Arctos VII 7,1, 1X 84,6 Atropos X 38,13; 44,6 Carystos
IX 75,7 Cestos I 92,1 Chimerinos IX 12,2 Cypros VIIL 45,7
Encolpos 131,2 (PQF -0os » -us), V 48, 2 (QF -os [P-o] Ew -us)
Ephesos X 68, 1 Hymeitos VIL 88, 8 Iros VI 77, 1 (EFw -us)
Leandros epigr. 25 b, 1; XIV 181 tit.; 1 Miletos VIII 28, 10
Mistyllos 1 50, 1 Oporinos IX 12,1 Rhodos IX 20,6, X 68,1,
XIV 68, 2 Therinos IX 12,3 Tyros VI 11,7, X 16,7 -- cos-
micos VII 41,1 hemüritaeos*) IV 80,3, XII 90,2 (PF -us) lotos
IV 13,6, VIII 51, 14 Iygdos VI 13,3 scorpios III 44,8 sophos
VII 32, 4 — Erotion V 34, 3; 37,14, X 61,1 Pergamon XIV 51,1.

In titulo exstant: cestos XIV 206 monobiblos XIV 189
Sauroctonos XIV 172 et adiectivum polymyxos XIV 41.

Ceterorum nominum, quorum numerus permagnus est,
poeta terminationem mutavit:

Alanus Alphius Amazonicus Apollodotus Argus Artemidorus

ı) Adhibui editiones Alfredi Klotz, Lipsiae MCMII, et H.W.Garrod,
Oxonii (1906).

?, Non puto cum Klotzio Statium hoc nomen Graece terminasse, cum
hoc in nullo homine fecerit exceptis Euneos et Tityos, de quibus infra agetur.

®) Editiones secutus sum L. Friedlaenderi, Lipsiae MDCCCLXXXVI,
et W.M. Lindsayi, Oxonii.

*) Hoc nomen deesse in indice nominum Graecam terminationem ser-
vantium apud Neue, Formenlehre I? p. 130 sqq. Friedlaender I p.380 monuit.

15

(VI 77,3: EXAB Artemidos) Bacchus Bromius Cacus Callı-
machus Calliodorus Callistratus Canus Charidemus Charinus
Charisianus Coresus Cronius Cyllarus Cynicus Dacus Dasius
Demetrius Diaulus Didymus Dindymus Diodorus Eutrapelus
Eutychus Galaesus Helius Hermaphroditus Hermus Homerus
Hyacinthus Hypnus Indus Irus Leitus Liburnus Linus (VII 10,1:
Rw Linus P Linuos Q Linos EXAFG Pinus) Lyaeus Menelaus
Nilus Ninus Oceanus Olphius Olus Oppianus Pacorus Paetus
Palinurus Panaretus Pantagathus Papilus Parthenius Parthe-
nopaeus Philaenus Philippus Philomelus Philostratus Phoebus
Podalirius Polytimus Priamus Priapus RBaetus Rhoetus Sirius
Spartanus Spendophorus Stoicus Symmachus Syriscus Syrus Tagus
Tartesiacus Telesinus Telesphorus Thalamus Tirynthius Tiyrus
Tyrius Xanthus Zoilus — astrologus barbarısmus bubalus canthus
cercopithecus chirurgus clinicus colossus corasinus corcodilus discus
echinus gelasinus gobius (xwßıos) mitulus (uırvlos) oplomachus
opthalmicus phreneticus pragmaticus prasinus psitacus rhombus
saccus scarus sciurus tholus tomus trochus — Hister — onager.

Palathium — aphronitrum cybium ephippium garum myro-
balanum narthecium parazonium.

Praeterea invenitur XII 74, 1 forma contracta nominis
cataplus (xarankovs).

u.

Postremus scriptorum quos dissertatione mea tractari volui
est luvenalis!), de quo graecissante iam, ut in praefatione
dixi, Augustus Thiel egit?). Et primum quidem Graecum no-
minativum in -os terminantem adhibuit ille poeta his locis:

Rhodos VI 296 Miletos VI 296 Zucynihos XV 114 (zacyn-
thos P [9 pro c p] vel saguntos margo [saguntus w|) Aegyptos
XV 2 (Egyptus p), 45 (Egyptus p), 116 (Egyptus p).

1) Editiones adhibui L. Friedlaenderi, Lipsiae MCMV et O.Iahnii,
Berolini MDCCCLI et praecipue Buecheleri ed.3, Berolini MDCECCLXXXXII.
Qua in editione recensenda nonnulla de Graecis nominibus in P codice tra-
ditis dixit Fr. Skutsch, Berliner Philologische Wochenschrift 14 (1894)
p. 621 sag.

2) Praeterea Graeca nomina apud lIuvenalem inventa tractavit:
L. Kiaer, Sermonem D. Iunii Iuvenalis certis legibus astrictum esse,
Hauniae MDCCCLXXV p. 227 sg.

16

Latinorum more exire voluit poeta haec nomina:

Aeacus Antiochus Basilus Cacus Chrysippus Chrysogonus
Codrus Daedalus Demetrius Democritus Diphilus Glaphyrus
Heliodorus Hermarchus Indus Ithacus Lycius Maurus Monychus
Pactolus Polyphemus Priamus Sosastrus Stoicus Tagus Telephus
Tirynthius — aretalogus!) astrologus cammarus cantharus cophi-
nus phoenicoplerus pygargus rhombus zelotypus — Alexander —
exodium scaphtium.

2. Vocativos singularis nominum quorum nominativus
in -os excurrit -e vocali terminari non mirum est, cum et
Graeci et Latini eadem forma usi sint. Permulti huius generis
vocativi inveniuntur, quos afferre longum est. Vocativum
nominis in neutralem terminationem exeuntis semel tantum
legimus eumque apud Martialem X 65, 2 et 15, qui hoc loco
Graecum exitum servavit: COharmenion.

3. Nominibus quorum nominativus Graecus in -as vel -ns,
genetivus in -ov excurrit poetae longe plurimis locis Graecam
terminationem dederunt?).

Grattius uno tantum huius generis nomine -rs syllaba
terminato usus est: Perses 158.

Apud Manilium inveniuntur: Orestes II 583 Pylades II
583 et Boreas IV 591, V 70, 105.

In Priapeis legimus haec nomina in -as exeuntia: Arista-
goras 42,1 Scopas 10, 2, haec in -es exeuntia: Alcides 9, 9
Chryses 68, 12. |

In Germanici quoque Arateis huius generis pauca nomina:
boreas fragm. IV 48, V 7 — Alcides Phaen. 544 Iasides Phaen.
184 bootes Phaen. 598, 624,

apud Phaedrum nullum nisi unum Scytha (III prol, 52)
Latine formatum invenitur.

Saepius autem nobis occurrunt talia nomina in Senecae
tragoediis, quae praebent:

Boreas (Med. 316 Oed. 473 Thy. 128 H.O. 382,1109) Lichas
(H.O. 567, 814, 1460) Lycormas (H.O. 591) Pelias (Med. 666) —
ttaras (Thy. 663);

») Cf. Thiell.c. p. 41.
2) Neue I? p.48sqq. — Sniehotta l.c. p. 6—7, 52—53. — Bednara
l.c. p.355 (43). — Charis. 110 p.1,19; 115 p. 1, 67K. — Quintil. 15,61.

17

Alcides (H.f. 107, 505, 770, 818, 1061 Med. 634 Phaed. 843
Ag. 814, 858 H.O. undevicies) Atrides (Ag. 410%, 513) Pelides '
(Ag. 620); Eurybates (Ag. 411) Laertes (Thy. 587) Massagetes
(Oed. 470) Orestes (Ag. 196) Procrustes (Phaed. 1170 Thy. 1050)
Scythes (Phaed. 168, 906 H.O. 1251) T’hyestes (Ag. 4, 25 Thy.
58, 495).

In Herculis Oetaei tragoediae versibus 167 et 1139 Graecam
terminationem Seneca Horati!) exemplum secutus mutavit Gyas
pro Graeca forma Tvng adhibens ?).

Inter haec nomina Graece terminantia tria inveniuntur,
quae Latina terminatione affecta sunt: Pelia (Med. 201: -as
codd. cum R correxit Avantius, 276: -as Es) Laerta (Tro.
700) Seytha (Tro. 1104). Praeterea usui Latinorum adaptata
sunt haec: Sarmata (Phaed. 71 H.O. 158) et Tiresia (Oed.
289), quae nominis forma etiam in inscriptionibus scaenarum
invenitur.

In Senecae epigrammatis et Apocolocyntosi nullum huius
generis nomen, in Octavia tragoedia unum exstat Alcides 210.

Columellae liber X praebet Boreas 76.

Persius Graeca terminatione usus est in Arcesilas III 79
et Maeonides VI 11 Orestes III 118, Latina in Melicerta V 103.

Lucanus Graecam formam servavit his locis:

Achillas VIII 538, 618, X 398, 419 boreas I 389, II 646,
V 601, 605, VI 390, IX 480, X 221 Parias IX 721;

Alcides 1 577, IV 621, 633, 646, 652, IX 366 Arsucides
VIII 409; Amphitryoniades IX 644; Perses IIL 158, 286; Getes
II 54, III 95 Massagetes III 283 Orestes VII 778 achates X
115 hammodytes IX 716 ophiües IX 714.

Latine autem finiri voluit haec:

Bagrada IV 588 Marsya III 207 — Sarmata III 94, 270
Scytha X 455 pirata II 578, III 228, VI 422.

Petronius adhibuit Graecas terminationes in versibus
hexametris 68, 4, a: Aeneas, 139, 2, 5: Pelias — 123, 206:
Amphitryoniades, Latinam in versu senario 55, 6, s: murgarita.

!) Carm. 11 17, 14.
?) Bentley, Notae atque emendationes in Qu. Horatium Flaccum in-
tegrae ed. Quedlinburgi et Lipsiae MDCCCXXV, p. 150 gg.

Zwiener, De vocum Graecarum usu 2

18

Prosaicis locis invenitur Graeca forma nominum: embasi-
coetas 24, 4, ı; 26, 1,2 Gorgias 141,5, s Habinnas 65, 5, :; 67,
3,1; 10,1; 12,1; 68, 6,2; 69,5,3; 72, 1,2; 4,ı Hylas 83,
3,2 Lichas (quater decies) Phidias 88,10,3 — Bargutes 96,
4,1 Apelles 88, 10, s tricliniarches 22, 6, ı, Latina: archipirata
101, 5, ».

Apud Calpurnium omnia pastorum nomina eius de quo
agitur generis Graecum exitum -as servaverunt:

Amyntas IV tit., 17,78 Idas II tit., 1,2,27,61 Iollas III
tit., IV 59, VI 91 Lycidas III tit., 46, 50, 55 Lycotas VI 26,
VII tit.

Eiusdem exitus nomen invenitur in Aetna: Eurotas 580.

Valerius quoque Flaccus omnibus fere nominibus de
Graecis depromptis primariam terminationem concessit vel ad
nomina a se inventa Graecam terminationem detulit. Legimus
enim in Argonauticis haec nomina in -as exeuntia:

Amphidamas I 376 Boreas I 575, 597, IL 515, VI 164
Hylas I 110, 219, III 183, 184, 486, 537, 549, 599 Idas I 166,
461, III 471, IV 224, VI 342, VII 574 Pelias I 22, 154, 700,
IV 555, V 483, 493, VII 40, 447, VIII 155 Phlegyas III 125;

haec in -es exeuntia:

Actorides I 407 _Aeacides I 139, II 511 Aesonides I 161,
194, 474, 488, II 334, 346, 385, 659, III 339, 369, IV 675, 755,
V 4, 35, 543, 577, 584, 636, VI 655, VII 530, 587, 594, 645,
VIII 118, 166, 197, 244, 353 Aethalides 1 437 Alcides I 35, 354,
II 451, 462, 521, 533, 543, III 475, 550, 586, IV 78, 701, V 90
Ampycides III 420, 460 Naubolides I 362 Nelides I 388 Oeba-
lides IV 294 Oenides III 690, IV 33, VI 343 Porthaunides') III
705 Tyndarides IV 247, 290; Amphitryoniades I 635, IIL 733
Hagniades I 482, 11 48 Hippotades I 610 Thespiades IL 368;
Aeetes I 43, Ill 495, V 285, 553, 586, 596, VI 13, VII 640,
VIII 138 Auchates V1132 Butes 1 394 Coastes VI 155 Cometes
1 356 Eribotes 1402 Lapithes V 515, VIl 606 Orestes VII 148
Sibotes VI 249 Thyotes Il 438 Zetes 1 469, IV 465, 466; My-
races VI 690, 717 Otaces VI 121 Phalces VI 88; Tages VI 223;

!) Baehrensius scripsit Parthaonides, sed Langenus (ed. p. 269) hanc
scripturam vituperat admonens de Bergkii apud Brix. Plaut. Men. 745 verbis,

19

Armes VI 530; Medores VI 211 Tyres VI 201; Perses III 493,
502, V 266, 271, 284, VI 15, 26, 34, 75, 725, 741; Colaxes VI
48, 621, 646 Otaxes VI 529 Taxes VI 252;

sed, haec tantum Latina terminatione affecta:

Tyra V184 — Odrussa (Odevons) V 591 Sarmata VI 162.

Silius Italicus in Punicis retinuit Graecam terminatio-
nem his locis: |

Aeneas VII 474, VIII 71, 104 Boreas I 587, IV 244, 322,
VII 570, XII 617, XIV 121, 455, XVI 97, XVII 249 Cleadas
VII 637 Critias IV 371, 383 Iarbas VIIL 54 Lycormas IL 644;

Belides 1 75 Marmarides IX 222 Tydides XIII 48, Aene-
ades XIII 767 Amphitryoniades Il 582, IX 293, XII 119 Okliades
XIV 479; Acestes XIV 45 Oresties XV 313 cometes I 461,
VIII 637; Maces V 194, IX 222; Geryones XIII 201; Choaspes
III 317.

Eadem terminatione finxit poeta nonnulla nomina, quae in
. Graecorum scriptis non leguntur:

Acherras III 299 Hampsagoras XII 345 Isalcas V 289, 296;

Chremes 1 403 lIertes V 259 JIlerdes XVI 566, 571 Ilertes
III 255 Maraxes VII 324 Nealces IX 226,268, 363 Ocres X 32
Panchates XVI 348, 374, 400, 441.

Latinorum rationi adaptavit exitum horum nominum:
Bagrada (fiumen) VI 141, 289, 677, (miles) I 407, VII 663
Marsya VIIL 503 Masinissa XVI 117, XVII 413 Sabura XV
441 Taurea XIII 143, 161, 170, 371 — Buta V 540.

In eiusdem ut putatur poetae Iliade Latina omnia huius
generis quae inveniuntur nomina praebent Graecam formam,
unum in -as: Aeneas 236, 454, 516, cetera permulta in -es
exeunt:

Aeacides 73, 844, 903, 924, 1005, 1026!) Atrides 8, 24, 159,
268, 290, 301, 322, 332, 349, 372, 424, 430, 504, 510, 581, 663
Dardanides 826 Imbrasides 378 Nestorides 840 Oenides 466
Pelides 81 Priamides 226, 610, 660, 755, 988") Tydides 185,
390, 408, 459, 530, 665, 1008; Eumediades 710 (sic coniecit
L. Mueller, codd.: eumenides OV iuvenis E) Thalysiades 361;

ı) Versus 601: Talis Priamides similisgque Eacides armis, in quo
Aeacidae nomen difficultates habet, subditivus putatur.
9%

20

Nastes 241 Polites 235 Polypoetes 182, 1012 Thersites 136;
Pyraechmes 243; Meriones 208, 432, 581, 1013; COhryses 13.

Plura etiam talia nomina eaque omnia fere Graece ter-
minata continent Stati opera. In Silvis enim eius invenimus:
Aeneas 1 1,13, IV 3,132 Boreas III 3, 96, V 1, 82 Eurotas
II 6,46 Glaucias II 1,tit. Hylas I 2,199 Philetas I 2, 252;

Alcides IL 1,113; 2,24, III 1, 51, IV 2, 50; Amphitryoniades
IV 6, 33 Pylades V 2,156; Acoetes II 1,93 Brontes III 1, 131,
IV 6,48 ophites I 5, 35; Steropes III 1, 131 et haec duo tan-
tum Latine flexa: Bagrada IV 3, 91 et charta IV 9,7.

Etiam in altero eiusdem poetae opere, quod Thebais in-
scribitur, unum nomen Latine terminatum exstat appellativum
Scytha XI 437.

Graecam servaverunt formam omnia cetera:

Amyntas VIII 438 Boreas I 193, 353, Ill 526, IV 422,
V 705, VI 108, VIII 411, XI 114 Dorylas II 571, III 13
Eurotas I 119 Hylas V 443 Idas VI 553, 577, 583, 603, 644,
VIII 466 Lycormas IV 837 Phlegyas 111 79, VI 661, 668 Pite-
relas VI 648 Tiresias IV 470, 500, X 725, XI 289;

Aegides XII 769 Alcides VI 6, VIII 55, X 901, XI 225
Aonides IX 95 Astacides VIII 718 Echionides VI 467 Haemo-
nides II 692, III 42 Hippasıides VIL 355 Jalmenides X 510
Jasides VI 914 Labdacides VI 451 Oeclides III 470, 620, V 731,
VI 445, 518 Oedipodionides 1313 Oenides VIII 538, 588, 659
Talaionides II 141, V 18 Tyndarides X 501; Amphitryoniades
I 486,. V 401, VIII 499, XI 47 Atalantiades IX 789 Atlantiades
1303; Oedipodes 148, II 465, XI 505; Acoetes VIII 444 Aletes
III 178 Menoetes XII 245,360 Opheltes IV 741 Polites VII 757.

Neque aliam rationem secutus est Statius in Achilleide,
quae nomina in -as exeuntia non continet, sed omnium, quae
Graece -»g syllaba terminantur, hanc terminationem praebet:

Aeacides I 86, 578, 852 Aegides I 192 Atrides I 399, 731
Oenides II 86 Pelides I 754, 824 Thestorides I 516 Tydides
I 469, 712, 820, 844; Amphitryoniades I 190 Laertiades I 693;
Aeetes II 76. Agyrtes I 724, 875 (Getes IL 133 Sauromates 11 133.

In Martialis epigrammatis paulo plura nomina mutata sunt:

Sarmata epigr. IITA charta I 44,2, II, 1,4, IV 82,7, VIII
24, 2, IX 99,2, X 93,6, XT1 4,4, XII 1,7 (bis), XIV 11, 2;

21

196, 2 pulaestrita 1II 58, 25, XIV 201, tit. proxeneta X 3,4;
bibliopola IV 72, 2, XIII 3,4, XIV 194, 2;

Glaucia VI 29, 4 Marsua II 64, 8. Sed hoc utrumque no-
men aliis locis aliam terminationem eamque Graecam obtinuit:
Glaucias VI 28, 4 et Marsyas X 62, 9.

Praeterea Graece terminata sunt haec:

Achillas 111 91,3 Hylas III 19,4, V 48,5, VITL 15,2, VII
9,2;4, X 4,3 lIollas XI 41,7 Amyntas XI 41,1 Eurotas IX
75,9 Andragoras VI 53, 2 Athenagoras VIII 41, 1; 3,4, IX
95,2; 95b, 2; 4 Heras VI 78,3 Pythagoras XI 6, 10 Boreas
VIII 14,6 Lichas IX 65,8 Lycas 1 71, 2;

Aeacides VIIL 6, 12 Aesonides II 14,6 Alcides VII 50, 5,
IX 25,7; 34,6; 101, 11 Philyrides II 14,6; Pylades VI11,
1;2, X 11,7 Sotades VI 26, 1,3; Laertes X 67,3 Orestes VI
11,1 Thyestes X 67, 4; Hermes V 24 (quindecies); ascaules X
3, 8 choraules V 56, 9, IX 77,6, XI 75,3.

Iuvenalis in utroque genere horum nominum Graeca ter-
minatione usus est singulis exceptis Marsya IX 2 et Sarmata
III 79. Haec sunt nomina Graece exeuntia:

Aeneas V 139 Hylas I 164 Ladas!) XIII 97 Pythagoras
XV 173 papas VI 633;

Atrides VI 660 Cecropides VIII 46, 53 Posides XIV 91
Tydides XV 66; Laomedontiades VI 326 Pylades XVI 26;
Acestes VII 235 Antiphates XIV 20 Orestes I 6, VIII 220
Thersites VIII 269 aliptes III 76 schoenobates?) III 77; Zalaces
II 164; Hledymeles?) VI 383 choraules VI 77, arabarches‘*)
I 130; acersecomes®) VIII 128; geometres III 76.

Nominativum sequitur vocativus. Ut ille Latinae rationi
adaptari solet, ita hic Latinum exitum praebet. Itaque nominum
quae sequuntur vocativus ubique Graecorum more in & exit, cum
nominativus eorum nisi Graece in -es terminatus non inveniatur:

1!) F. Iacobs, Animadversiones in epigrammata Anthologiae Graecae,
Lipsiae MDCCCIL, vol. III, 2 pag. 58 sq.

2, Of. Thiel l.c. p. 50 sg.

3, Cf. Thiel l.c. p. 35.

*) De forma alabarches cf. Marquardt, Römische Staatsverwaltung
I 445 et II 446,9. — Rostowzew, Mitteil. d. Röm. archäol. Inst. XII 76.
— Brandis, Pauly-Wissowa II 343.

5, Cf. Thiel. c. p. 17.

22

Aeacide (Val. Flacc. 1405, II 427 Stat. Ach. 1932) Aegide
(Stat. Theb. XII 546: -des P) Aesonide (Val. Flacc. II 380, VIIL
105, 155, 178, 192, 442) Agenoride (Val. Flacc. IV 582) Alcide
(Senec. H.f. 186, 421, 1343 Phaed. 1217 H.O. 1476: E -es
Sil. It. I 505, 511 Stat. Silv. III 1, 162, IV 6, 97 Mart. IX
65, 1) Antenoride (Sil. It. XII 258: -da Heinsius) Atride
(Il. Lat. 124: El m. 1 in -da corr. G -des, ceteri -da) Belide
(Sil. It. III 650) Dardanide (Sil. It. XVI 191: -de S -da vulgo)
Hyperionide (Val. Flacc. V 471) Oenide (Stat. Theb. IX 50)
Thestoride (Stat. Ach. I 497) Tydide (Sil. It. XIII 58); Anchi-
siade (Sil. It. XIII 71: -da Heinsius) Pylade (Senec. Ag. 941)
Thespiade (Val. Flacc. V 44); Choaspe (Sil. It. IV 824); Perse
(Val. Flacc. VI 605).

Excipienda sunt ex his nominibus Graece in -ns exeuntibus
ea, quorum terminationi r consonans antecedit, quorum voca-
tivum Graeci in -4 exire voluerunt. Latini hanc vocativi for-
mam, praesertim cum eadem esset atque Latina, receperunt!),
quam legimus apud Valerium Flaccum: Aeela VII 89, VIII 11,
350 et apud Martialem: T’hyesta IV 49,4. Etiam apud Senecam
in Agamemnonis versu 933:

aggrediar et te, Oresta, furabor libens
cum hic syllaba -sia in quarti pedis thesi posita sit, quo loco
ille poeta productam vocalem semper evitavit. Quapropter etiam
ceteris locis: Oresta (Senec. Ag. 917) Thyesta (Thy. 783), qui-
bus mensura eiusdem syllabae dubia est, vocativum a vocali
correpta formatum esse puto. Manilius autem in V libri versu
300 Philoctete dixit, cum versus ratio alteri formae obstaret.

Eorum nominum, quorum nominativus Graecus in -as,
Latinus in -« excurrit, vocativus in -a exit. Huius vocalis
mensuram statuere non possumus iis locis, quibus aut in fine
versus: Amynta (Calp. IV 81) Hiarba (Sil. It. 1417) Iolla
(Calp. III 7, 13, 24, 92) Licha (Senec. H.O. 99, 570) Lycormu
(Sil. It. II 637, 643) Lycota (Calp. VII 4, 55), aut in pro-
saico contextu posita est: Habinna (Petr. 74, 17, 3; 75, 3, 2)
Licha (Petr. 109, 3, 1). Latinam terminationem -& habent ea
nomina, quorum poetae aut semper aut plerumque nominativo

ı) Neue I? p. 39sg.

23

Latinam terminationem dederunt: Glaucia (Stat. Silv. II 1, 229)
Masinissa (Sil. It. XVI 158), ad quae accedit Chrysa‘) (Sil.
It. XIV 229), cuius nominis nominativus in operibus poe-
tarum eius de qua quaerimus aetatis non invenitur. ÜCetera
Graecam terminationem -@ servaverunt: Bitia (Sil. It. II 409)
Doryla (Calp. IL 96) Lycida (Calp. III 1, 18, 22, 32, VI 1, 17, 74)
Phlegya (Stat. Theb. VI 726).

4. Nominum feminini generis, quorum nominativus Graecus
in -n vel -« exit, poetae permultis locis Graecam terminationem
facilius servaverunt, cum ea, quae per -« finiuntur, plane La-
tinis nominibus primae declinationis conveniant?).

Cum longum sit omnia nomina, quorum nominativus et
Graece et Latine in -@a exit, enumerare, liceat mihi tantum ea
afferre, quorum terminationem -# a Graecis productam Latini
poetae in versus suos receperunt?). Observamus nomina hac
ratione terminata his locis:

Argiä: Stat. Theb. XII 178, 255, 303, 373, 391, Glycerä:
Mart. XIV 187, 2; Leucotheä: Stat. Theb. VI 12; Maleä: Stat.
Theb. IV 224; Midea: Stat. Theb. IV 45 (midea M° Müller
medie P midae |nu- C mede M!f] w); Nausicaaä: Mart. XII
31,9; Nemeä: Stat. Theb. 1 355 (a » -ae P), II 378 (a w
-ae P), IV 159, V 44, 749, V1 516; Pasitheä: Stat. Theb. II 286;
Tegeä: Stat. Theb. IV 287; cinara: Colum. X 235. Non deest
vocativus, qui retinuit Graecam terminationem -ä: Nemeä: Stat.
Theb. IV 824.

Alterius generis nomina. feminina, quae primam declinati-
onem sequuntur, aut Graecam terminationem -7 servaverunt
aut cum Latina -a mutaverunt.

) Nom. Xovoes Siciliae fluvius.

2, Neue I? p.65sqq. — Sniehotta 1.c. p. 8, 49—50. — Bednara
l.c. p. 354 (42). — Charis. I 15 p. 1,62 K. — Koene, Über die Sprache
der römischen Epiker, Münster 1840, p. 42 sg.

3) Neue I? p.83sqq.. — Priscian. VI 2,10 p. 2,202 et VII 2,5
p. 2,287 K. — Corssen, Über Aussprache, Vokalismus und Betonung der
lateinischen Sprache II ?, Leipzig 1870, p. 448. — Bergk, Jahrb. für Philo-
logie 1861, Bd. 83 S. 497. — C.F.W. Müller, Plautinische Prosodie, Berlin
1869, p. 1sqq. — Bücheler, Fleckeisens Jahrbb. 1863, p. 336. — Fleck-
eisen, Kritische Miscellen p. 15. — L. Müller, De re metrica, ed. 2, Lip-
siae MDCCCLXXXXIV, p. 394 sq. — Cf. etiam cap. II $ 6, 9.

24

Huius generis nominum servavit Grattius Graece termi-
nata Sparte 212 (A Sparta swos, Baehrensius scripsit Sparte
vos), Syene 507, mutavit Oreta 212).

Manilius Latine scripsit non solum Europa IV 681 et
Sparta IV 688, sed etiam Creta 1V 785, quamquam antea Crete
IV 634 (codd. Oreta, corr. Scaliger) legendum est. Haec Graeca
terminatio praeterea servata est in nominibus: Cassiope V 505,
537 Erigone II 175, 499, III 572, IV 189, 334, 542, V 251
Helice 1 296, 634 Olenie?) V 130 T’hrece IV 691.

In Priapeis Graeca terminatio exstat nominum: Arete

51, 6 Cyllene 75, 10 Dodone 75,1 Lalage 4,3; Latinam acce-

pit Mycena 75, 2.

Germanicus et in Phaenomenis et in fragmentis omnibus
locis Graecam terminationem servavit:

Alcyone 262 Andromede 201 (P-e AS -a Z -am), 640 (Zy
-ae) Asterope 263 Cyllene 584 Europe 537 (C -ae $ fort. a el)
Helice 39, 40, 42, 147 Ide 585 Merope 262 Phoebe fragm. II
2, 10, 14 Taygete 263.

Phaedrus servavit Mnemosyne III prol. 18.

Nomina Graecorum more in -e exeuntia inveniuntur in
Senecae tragoediis haec:

Agaue (Phoen. 363 Oed. 616) Alcmene (H.f. 22 H.O. 1409:
E -a, 1689, 1757, 1796, 1853) Antiope (Phaed. 227, 927) Auge
(H.O. 367) Calpe (H.O. 1240, 1253) COhryse (Tro. 223) ÜOrete
(Tro. 820 H.O. 1874) Dirce (Phoen. 126 Oed. 42, 714) Enispe
(Tro. 841) Hecate (Tro. 389 Med. 577, 841 H.O. 1519) Her-
mione (Tro. 1134) Hippolyte (Ag. 848) Ide (Tro. 66, 73, 1049)
Iole (H.O. 238, 278, 346, 1491) Ithace (Tro. 857) Lethe (H.f. 680)
Merope (Oed. 272,661, 802) Mothone (Tro. 822) Mycale (H.O. 525)
Nephele (H.O. 492) Oete (H.O. 1445) Pellene (H.f. 979) Phoebe
(Med. 97 Phaed. 747) Polyxene (Tro. 195: E -a, 942: 5 -a) Pthie
(Tro. 817) Rhodope (H.O. 144) Sparte (Tro. 854 Thy. 627) Thule
(Med. 379) Tisiphone (H.f. 984 H.O. 1012) Tricce (Tro. 821).

!) Ne huius quidem generis nominum appellativa, quae ita in Roma-
norum sermonem transierunt, ut nisi Latine declinata non inveniantur, sin-
gillatim attuli:

aula cista coma concha cumba pompa scaena stola syllaba zona.

2) Cf. cap. I 8 6,4.

25

Ex his quae Graecam terminationem -e servare solent
nominibus invenitur Latine in -« exiens: Oea H.O. 862.

Praeter hoc Latinam terminationem cum Graeca com-
mutaverunt haec:

Andromacha (Tro. 907) Aetna (Med. 410) Hecuba (Tro. 36
Ag. 648: E-ae A-e corr. s, 706) Helena (Tro. 863, 892, 926,
1136 Ag. 795) Iocasta (in Phoen. et Oed. scaen. titulis) Zerna
(Phaed. 507 Thy. 115).

Eiusdem poetae epigrammata et primariam terminationem:
Pasiphae 25, 49 Phoebe 4, 3 et mutatam: Europa 13,1; 66,1
praebent.

In Octaviae versu 773 legimus Sparte.

Columella omnibus huius generis nominibus, quae in de-
cimo libro inveniuntur, Graecum exitum dedit:

Calliope 225 FParthenope 134 Phoebe 288 andrachne‘) 376
(codd. -iae w -ne) campe 324 coramble 178 moloche 247.

Persius contra ubique Latinam terminationem adhibuit,
quapropter e in a mutato mena III 76 et Pacuvium imitatus °)
Antiopa 1 78 dixit.

Lucani Pharsalia continet haec nomina in -e exeuntia:

Agaue VI 359, VII 780 Arisbe III 204 Arsinoe X 521
Cone IIL 200 Dirce IIL 175 Helice II 237 Helle IX 956 Idume
Ill 216 Libye II 164 (Uı -es MZ -ae P -ens), III 70 (MPZU
-ae), III 294, V 485 (MZ -ae), VI 306, VII 229, IX 44 (MPUq
-ae), IX 405 (P -ae), IX 410, 411, 450 (ZUm -e), 1X 467, 753
(M?AB -yaes UGm -iae), IX 943, X 38 Meroe X 163 (G -es),
237 (ZUv -es), 303 (VZUgv -es) Oenone IX. 973 Oete VIII 800
(V oeiea) Phemonoe V 187 Phoebe I 77, 538, VI 500, IX 940
Pholoe III 198 (MıZ -en) Phylace VI 352 Sophene IL 593 (Mı UG
-e) scytale IX 717 (UV -is).

Mutata est terminatio:

Aeina V1295 (Zı einae) Creta III 163, 185, VII 229, VII
872, IX 38 Dodona VI 427 Europa IX 415 Thessala VI 519,
628, 651, 762.

Non aliam viam ingressus est Petronius in satura, cum

!) Graece avdoayın.
2) Of. Buecheleri ed. III p.9.

26
et in versibus sive hexametris sive senariis et in prosa oratione
cum Latina tum Graeca terminatione usus sit. In versibus
Graece exeunt:

Circe 134, 12, ıa Danae 126, 18,7 Daphne 131, 8,2 .Dione
124, 26; 133, 3,ı Phoebe 89, sa Procne 131, 8, ı Tisiphone
120, 9:.

Latine: Aetna 122, ıss.

In prosa oratione invenimus haec:

Ariadne 138, 6,ı Circe 127,7, 1; 8,1; 129, 3,2 Hedyle 113,
3,ı Helene 138, 6,3 Psyche 20, 2, ı; 21,1,s; 25,1, 1, 26,1, ı;

Helena 59, 4,2 Nympha 83, 5,ı basilica 57, 9, s catastropha
54, 3, s dialectica 88, 7,ı zelotypa 69, 2, «.

Item Calpurnius Graecorum usum secutus est in nomini-
bus propriis: Leuce I 13 et Petale VI 34.

In poemate, cuius titulus est Aetna, legimus Aeina (novies)
et Sparta 580, sed Phoebe 238.

Valerius Flaccus aliquanto plura talia nomina in Argo-
nauticis habet, quibus plerisque Graece finitis utitur:

Aetne II 95 Alcimede I 297, 335, 731 Amymone IV 374
Arene I 463 Circe VI 445, VII 217 Clite III 11 Cybele VIII
240 Cymothoe II 605 Dryope!) III 529 Hecate VI 495, VII 364
Helice 118 Helle 150, 282, II 588 Henioche?) V 357 Hypsipyle
II 352, 400, III 342 Inarime III 208 Iphinoe II 327 Methone
1388 Pallene IL 17 Panope 1134 Peuce VIII 217 Pholoe I 140
Phylace I 474 Sinope V 109 Tisiphone IL 194, VI 179, 403.

Ad Latinorum rationem adaptavit exitum horum nominum:
Europa Il 615 Nympha IV 27, V 110,478 Thraca?) 11 202.

Silius quoque Italicus in his nominibus terminandis
plerumque usum Graecorum secutus est. Nam haec Graece
finiuntur:

Aetne XIV 578 Agylie V 17 Asbyte Il 58 Autonoe XIII
401,489 Barce IL 62, III 251, IV 356 Calacte XIV 251 Calve

!) Langenus adnot. in edit. pag. 257: „Dryopen finxit ipse Valerius,
nomen fortasse sumpsit ex Verg. Aen. X 551“.

2) Langenus adnot. in edit. pag. 371: „Heniochen nutricem Medeae
ipse Valerius finxit nomine sumpto a gente Heniochorum*,

3) Nom. Graec. Gpaxn. Thraca pro Thracia legitur apud Verg. Aen.
XII 335, Hor. epist. 13,3; 16,3. Cf. Langenum ed. p. 150.

27

XVII 638 Catane XIV 196 Circe VIII 440 COyane XIV 515
(vulgo -es), 567 Cybele IX 293, XVII8 Cyme VIII 531 Cymo-
doce VIT 428 Cyrene III 252 Dione VI 697, XIV 410 Drepane
XIV 269 Ephyre XV 310 Europe XIV 568 Harpe 1I 117,
XVI 365 Imilce III 97, 106, IV 775, 806 Inarime VIII 541,
XII 148 Libye I 194, III 226 Lipare XIV 56 Melite XIV 251
Mutyce XTV 268 Oete 1IL 43 Ortygie XIV 515 Parthenope VII
534, XII 28, 34 Pasipghae VIII 471 Phoebe XVI 35 FProchyte
VIII 540, XII 147 Pyrene III 417, IX 230, XIV 35, XVI 278,
XVII 641 Rhodope III 494, 621, XII 658 Therapne VI 303
Thrace XI 465 Tisiphone IL 614 Tisse XIV 267 Tyde III 367,
XVI 368.

Graecam terminationem -e cum Latina -a mutaverunt haec
tantum nomina: Acesta XIV 220 Aetna XIV 58 Messena XIV
194 Nympha V 19.

Ilias Latina continet nulla generis de quo agimus no-
mina nisi haec in -e excurrentia: Andromache 565, 1018, 1058
Hecube!) 551 (L -e in rasura, ceteri -a), 1017 B -e, ceteri -a)
Helene 638 (O -a)?).

Statius in Silvis usus est mutata terminatione in his

nominibus:

Creta II 6, 67 Lerna III 1,29 Prochyta II 2,76 — nympha.

Graecam terminationem tribuit his:

Aegiale III 5, 48 Aeine III 1, 130 Alcyone III 5, 58 Auge
III 1,40 Calliope II 7, 38 COybebe V 1, 223 Cyme IV 3, 65, V
3, 168 Cymodoce II 2,20 Cyrene IL 6, 67, V 3, 108 Daphne
I 2,131 Dirce II 7,18 Hebe III 1,27 Hecate I 5,56 Helene
IV 8,28 Hyele V 3, 127 (sic Heinsius, codd. sele) Ide I 1, 10
Libye I1I 5, 82, IV 3, 138, V 1,100 Nemee III 1, 143, 182 ode
IV 5 tit., 7tit. Paphie III 4, 82 Parthenope I 2, 261, III 1,152;
5, 79, IV 4,53 Penelope III 5, 47 Peuce V 2,137 Phemonoe
II 2,39 Phoebe V 4,7 Pirene I 4, 27 Procne II 1, 140 Sparte
V 3,108 Syene IV 2, 27 Temese I 1, 42 Thrace III 5, 81
Thyle V 1,91.

1) Skutschius cum Luciano Muellero (Über den Auszug der Ilias, den
sogenannten Pindarus Thebanus, Berlin p. 31) Hecabe scribi mavult.
®) Cf. cap. IIS$ 6,4.

28

Neque aliter usus est in Thebaide nominibus Ephyre
IV 59 Ocalee!) VII 260 Tegee XI 177.

Latinum autem dedit exitum his:

Alcmena VI 288 Creta 1279 Dodona III 106 lIocasta I 681,
VII 475, 609, VIII 641, 646 X 798, XI 492 Lerna I 360, IV
172, 710, VI 494, IX 341, XII 146°) Thessala IV 504 — nympha
VII 297°) (-ae Pg -a w), IX 597 et Ida 1 278, VII 188, quod
nomen his aliis locis Graece exire voluit: Ide III 134, IV 784.

Cetera omnia secundum originem Graecam in -e terminavit:

Agaue III 190 Alcyone IX 361 Amymone VI 288 Antigone
VII 244, 253, XI 355, 371, 630, 708, XII 332, 350, 371, 405
Arne VII 331 Astyoche III 171 Callirhoe XII 629 COirce IV 551
Oyllene IV 288, VII 187 Danae VI 287 Deipyle II 373, VIIL 591,
XII 119 Dirce I 38, IV 447, XII 610 Dryope Il 614 Dyme
IV 124 Enispe IV 286 Erigone XI 645 Eurydice VI 136 Euadne
XII 126, 801 Gargaphie VII 274 Gorge V 207 Hecate XII 129
Hippolyte XII 534, 636 Hypsipyle V 39, 544, VI 132, 245 Ismene
VIII 622, XI 643 Ithome IV 179 Itone II 721 Lycaste V 226,
467 Messe IV 226 Messene IV 179 Nealce XII 122 Niobe VI
124 Pylene IV 102 Rhipe IV 286 Rhodope V 189, XI 195 Se-
mele Il 292 Sparte VII 412 Stratie IV 286 Thebe 1 680 (-ae Pw),
V1515 Thisbe VII 261, IX 768 Tisiphone IV 213, VI 514 (-aeQ),
VII 467, VIII 346, 758, IX 150, XI 58, 208, 483 Uranie VIII
551 pale VI 830 (-es -es Pw2!).

In Achilleidis primo libro poeta retinuit Graecam ter-
minationem horum nominum:

Hecate 344 Helle 24 Ide 872, 927 Nemee 415 Pholoe 238
Temese 413 (C' -e) Thrace 201,

) C#. cap. II 8 6,4.

. 2) Quamquam codex P et scholiasta hoc loco Graecam formam Lerne
praebent, non puto cum Kohlmanno eam in textum recipiendam esse, cum
non solum reliquis locis Statianis, sed etiam apud Senecam Phaed. 507
Thy. 115 Latina forma exstet. Optime Klotzius reliquos codices secutus
genetivum Lernae posuit.

?) Quamquam Kohlmannus et Klotzius hoc loco Graecam formam textui
inseruerunt, tamen praefero Latinam, quia hoc nomen cum a Statio ipso
altero loco tum ab omnibus poetis, qui id adhibuerunt, non solum in nomi-
nativo, sed etiam in reliquis casibus Latine terminatum est.

29

mutavit cum Latina horum:

Oreta 387 Europa 397 Lerna 417 Messena 422.

Apud Martialem haec nomina Graece terminata sunt:

Aegle 172, 3, XII 55, 4 Calliope IV 31,8 Canace XI 91, 1
Chione III 34, 2; 83, 2; 97,1, XI 60,1; 2;7;11;12 Chloe IX
15,2 Circe VIII 36, 10, X 30, 8 Cybele VIII 46, 4, IX 39, 2
Danae XIV 175 tit.; 1 Daphne X1 43,7 Euhadne IV 75,5 haphe
VII 67,5 Hebe IX 65, 13 Helene 162,6 Hermione III 11, 4
Hippodame IV 31,10 (PQEwSer. -us) Lalage II 66, 3, 5 Libye
III 77, 4, IX 56, 12 Lyde I 71, 2 Melpomene IV 31, 7 Myrtale
V 4,1; 6 Mytilene X 68, 1 Nemee epigr. 27,3 Niobe X 67,2
Penelope 1 62,6, XI 104, 16 FPeuce VII 7, 1 Zhodope epigr.
21,1 Syene IX 35, 7 Terpsichore III 68, 6.

Sed praeter formam Europe, quam II 14, 5 et XIV 180 tit.
servavit, etiam Latinam Europa V 74, 1 adhibuit.

Praeterea Latina terminatione finivit haec:

Creta II 2,1, IX 20,6 Zelesina II 49,2 Tiheophila VII 69, 1
— bibliotheca caryota copta cordyla dactyliotheca nympha phiala
ruta (6vrn vel 6vrn) stropha theca.

Iuvenalis graecissavit terminatione -e servata his locis:

Cyane VIII 162 Lyde IT 141 Mycale V 141 Niobe VI 177
Thebe XV 6 Thyle XV 112 Thymele I 36, VI 66 (bis) crambe
VII 154), sed Latine formavit:

Polyxena X 262.

Vocativi quoque plerumque Graeca terminatione instructi
a poetis adhibiti sunt. Invenimus enim huius generis hos:

Aegle (Mart. I 94, 1, XII 55, 13) Antigone (Stat. Theb.
VII 295, 364) Calliope (Sil. It.. III 222, XII 390 Il. Lat. 1064:
L -ee Stat. Silv. III 1,50 Theb. IV 35, VIII 374 Iuv. IV 34)
Chione (Mart. III 87, 1) Chloe (Mart. IIL 53, 5, IV 28,1) Circe
(Val. Flacc. VII 347) Crocale (Calpurn. II 71, 75) Cybele (Mart.
IX 2,13) Erigone (Aetna 587) Hecate (Senec. Med. 7, 833
Phaed. 412 Luc. V1 700, 737) Helene (Mart. IX 103,7) Helice
(Manil. IV 589) Hypsipyle (Val. Flacc. II 244) Lethe (Senec.
H.O. 936) Libye (Mart. VIII 55, 13 Iuv. V 119) Melie (Val.

1!) De huius vocabuli forma recta vel antiquiore cf. A. Schoene, Neue
Jahrbb. 1895, p. 848 (Friedlaender ed. p. 387).

30

Flacc. IV 119) Nealce (Petr. fragm. 39, 1) Parthenope (Stat.
Silv. IV 8,3, V 3,105) Penelope (Priap. 68, 37) Persephone
(Luc. VI 700: M -e) Phatne (Aetna 237) Phoebe (Senec. Med.
770, 874 Oed. 254 Ag. 819) Polyxene (Senec. Tro. 367: 5 -a)
Rhodope (Sil. It. XI 476) Thebe (Senec. Oed. 112 Stat. Theb.
V 745, X 594) Tisiphone (Luc. VI 730: MZ -es Petr. 121, ı20
Stat. Theb. I 59, IV 486, VIII 66).

Quinque tantum nomina Latinum vocativi exitum receperunt:

Andromachä (Sen. Tro. 533,925) bibliothecä (Mart. VII 17,12)
Cretä (Senec. Phaed. 85 H.O. 1882) IJocastä (Stat. Theb. II 294)
Nymphä (Sil. It. VIII 227).

5. Nomina, quorum nominativus casus terminatione -is -as
-s, vel -ax -yx -x, vel -an -in -en, vel -or -er finitur, non
mutata sunt, cum iisdem terminationibus nomina Latina tertiae
declinationis utantur!). Quapropter, praesertim cum numerus
eorum permagnus sit, sufficiet nonnulla exempla attulisse.

Inveniuntur enim apud Germanicum: Colchis Plias arcto-
phjlax Titan crater; apud Phaedrum: Anacharsis Pallas Phryz;
apud Senecam: Aulis Charybdis Symplegas Cyclas Dolops Sphinz
Astyanax Eleusin; apud Persium: Baucis Polydamas; apud
Lucanum: Phocis Themis haemorrhois lampas Arcas Arabs seps
Cilix Trachin aer aether prester; apud Valerium Flaccum:
Elis Propontis Thaumantias Cyclops chalybs phalanxz Helix Pan
Nestor Castor; apud Silium Italicum: Eumenis Thybris Mimas
Eurydamas Cres Cinyps Syphax Bebryx Siren Crantor; apud
Statium: Lachesis Phasis Thamyris trieteris gymnas Lemnias
Helops Styx thorax Alcman hymen Troezen Agenor; apud Mar-
tialem: Daphnis Nemesis aegis dipsas Pelops Eryx bombya
Mentor nectar; apud Iuvenalem: Phalaris pthisis phrenesis
orexis?) adamas Psecas Syrophoenixz onyx Paean rhetor; multa
alia apud singulos poetas.

Item ubique Graeca forma delphin exstat Phaenomenorum
versibus 613 et 691 exceptis, ubi Germanicus delphinus
scripsit?). |

!) Sniehotta 1l.c. p. 8—9.

2, Thiel l.c. p. 49 sg.

°) O. Weise, Die griechischen Wörter im Latein, Leipzig 1882, p. 113.
— Neue I? p. 492. — Prisc. VI 5, 25-27 p. 2, 216 sqq. K.

31

Notabile mihi videtur praeterea, quod o vocalis Graecae
terminationis -zwe saepius correpta est ut Nestör (Stat. Theb.
IV 127) Castör (Stat. Theb. VI 329) Hectör (German. epigr. 17)
rhetör (Mart. V 21, 2) multa alia').

Fusius mihi tractanda videntur nomina, quorum nominativus
Graecus in -ag, genetivus in -@vrog exit, cum eorum terminatio
modo -as modo -ans in codicibus Latinis tradita sit?). Snie-
hotta?) censuit apud poetas usque ad aevum Augusteum termi-
nationem -as solam tuendam esse. KEquidem quomodo apud
poetas posteriores res se habeat perscrutari conabor. Ut qualis
sit eorum usus cognoscas, omnium huius generis nominum
rationes scribendi, quae in codicibus exstant, inter se com-
parabo.

Legimus igitur in codieibus:

Gratti: Acragas 527;

Manili: adamas IV 926;

Germanici: Atlas Phaen. 264 (Alas S alas AP athlas MZ
athlans E Atlans $) Atlans fragm. V 1 (unus codex Arun-
delianus adhlans) ;

Senecae Tragoediarum: Atlas H.O. 12, 1599 Atlans H.O.
1908 (atlas A) Calchas Tro. 352, 359 (Calcha A), 533 (caecas E),
934, 592, 636, 749 Ag. 167 (chalchas E) Garamans Phaed. 68
Garamas H.O. 1106 ogigas H.O. 1215 gigans H.O. 1759
Mimans H.f. 981 (mimans EA Mimas Avantius) Mimas H.O.
730 (minas Es), 1384 (minas E) Poeans H.O. 1604;

Persi: Polydamas I 4;

Lucani: Aeas VI 361 Atlas IV 672 (atlans PCz) ele-
phans VI 208, IX 732. Taras V 376 (tares Z);

Valeri Flacci: Abas I 453 Acamas 1 583 (nonnulli
Acamans) Atlans II 620, V 410 ogigas IV 200 (nonnulli
gigans);

Sili Italici: Agragas XIV 210 (agragos S) Athlas I
201, 202 Atlans V 271 (Atlans S Atlas a litore Cm ep. 46)

!) Neue I? p. 267 sq.

2) Neue I® p.233sqq. — Lindsay, The Latin Language, Oxford
1894, p. 69. (Versionis Germanicae a Nohlio Lipsiae 1897 editae p. 80.) —
Buecheler, Grundriss der lateinischen Deklination, Bonn 1879, p. 12.

®) Sniehotta |.c. p. 9 adnot. 2.

32
Atlas XII 658, XVI 36 (athlas S), 378, 401 Calchas XIII 38,
41 Eurydamas 11-178 (Eurymachus Heinsius et Bothe), 186
Garamas 1V 452, V 194, VI 676, 705, VIII 267, IX 222, X 304,
XII 749, XVII 634 Mimas IV 276 (Mimus Cm numas L mu-
mas F minax OV); |

Iliad. Lat.: Acamas 237 (achamas O), 245 (athamas BE),
788 (achamas DO) Calchas 152 Polydamas 786 (Polimadas E
Palidomas L) Thoas 202, 583;

Stati Silv.: Athamas II 1,143 Tarans 1 1,103 (Taras
Politianus);

Theb.: Abas II 220 (abans u aba f), IV 589, VII 647,
VIII 447 Acamas VIII 445 Alcidamas VI 740 (alcidamus r)
Athamas I 13, III 186 Atians 198 (athla=s |-n-| PQ „-as w),
V 430 (atlans PQu aifh)las w), VII 4 (athlans P atlalls B!
atlh)lans KQ!u at(h)las w) Dymas X 348, 360, 406 gigans
IV 176 (gigans P gigas w) FPeriphas Il 631, VII 643 Phorbas
VII 253 Thiodamas X 286 Thoas VI 342, 434, 466, 476;

Ach.: Abas I 702 Calchas I 552;

Martialis: Atlans VI 77,7, IX 3,5 (Atlans F Athlans
PXA Atlas Q@ Scr. Schn.), XIII 2,2 (Atlans TEXAF) elephas
epigr. XVIL 1;

Iuvenalis: adamans VI 156 Atluns XI 24.

Ex his nominibus nunquam in codicibus litteris -ans finita
sunt haec:

Abas Acragas Aeas Alcidamas Athamas Calchas Dymas
Eurydamas Periphas Phorbas Polydamas Thiodamas Thoas.

In ceteris:

Acamas!) adamas Atlas elephas Garamas gigas Mimas
Poeas Taras

terminatio -ans vel omnibus vel nonnullis codieibus tradita
est. Atque in omnibus illis quos attuli 96 locis 25 tantum
sunt, quibus id factum est, reliquis 71 locis invenimus termi-
nationem -as omnibus codicibus traditam. Quae cum ita sint,
negare non audeo hic illic poetas formam in -ans exeuntem
adhibuisse, etiamsi fortasse editores non ubique eam recte e

1) In Thesauro linguae Latinae I 246 forma per -ans terminata non
commemoratur.

33

lectionibus codicum in textum receperunt. Etiam de Vergili
usu contra Sniehottam idem statuo, praesertim cum scribendi
ratio nihil ad pronuntiationem attinuerit. Nam » ante s debi-
lem fuisse iam antiqui scriptores multaque exempla velut
thesaurus — thensaurus demonstrant. Facile denique intellegitur,
quomodo littera n ex genetivi terminatione -antos per analo-
giam in nominativum quoque recepta terminationem -ans effe-
cerit, quae apud Latinos nequaquam aeque atque apud Graecos
erat inusitata!). Praeterea apud Romanos analogiam formarum
velut animans et similium aliquid valuisse non negabimus.

Vocativus nominum, de quibus agimus, terminationem no-
minativi servat:

Pallas Syphax Styxz Cilix Paean Tiüan Eleusin Hector
Nestor Castor alia.

Excepti sunt vocativi nominum in -as terminantium, quo-
rum genetivus in -antos 'excurrit?):

Dyma (Stat. Theb. X 352) et Alcidama (Stat. Theb. X 500).

Item excepta sunt nomina in -is exeuntia?), quorum hos
vocativos inveni:

Daphni (Calpurn. II 94) Iphi (Val. Flacc. 1441) Is; (Stat.
Silv. III 2, 101) Lycori (Mart. I 102,1, VI 40, 1) Nere (Stat.
Ach. 1 527) Oenei (Senec. H.O. 583) Persei (Senec. Med. 814
Stat. Theb. IV 482) Phasi (Val. Flacc. V 205, 208) Philaeni
(Mart. II 33, 1—4, VII 67, 16; 70,1, IX 29,1, X 22,3) Phylli
(Calpurn. III 45, 61, 65, 70 Mart. XI 29, 2; 8; 50,1; 12 bis)
Thai (Mart. IV 12,1; 2; 50,1; 2) Thebai (Stat. Theb. XII 812)
Theti (Stat. Ach. I 80).

Metri causa, ut elisio evitaretur, -s nominativi servatum
est duobus locis: a Seneca in adiectivo Daulis (Thy. 275) et a
Martiale in substantivo Baelis (XII 98, 1).

Idem fecerunt, ut terminatio in arsi hexametri posita in-
sequenti consonanti produceretur, Columella, qui Nais (X 299),
et IDliadis Latinae auctor, qui Paris (320) scripsit, quo in
nomine idcirco quoque formam nominativi vocative usurpatam

1) Buecheler, Grundriss der lat. Deklination, Bonn 1879, p. 14.
3 Neue I? p. 446g.
®, Neue I? p. 443g.

Zwiener, De vocum Graecarum usu 3

84

esse verisimile est, quod eo iuvenis Priami filius nominatur,
cum omnia cetera feminas indicent.

Eandem rationem vocativi fingendi invenimus in Petroni
satura, in qua duobus locis pedestris sermonis (128, 3, ı et
131, 7,1) Chrysis legitur.

In Lucani autem VIII libri versu 251 tot exemplis supra
allatis commotus cum prima manu codicis V et correctore
codieis Z Phaseli scribendum esse puto, quamquam ceteri codices
Phaselis praebent, quod Hosius in textum recepit.

6. Nomina, quae in -svs excurrunt, in lingua Latina hanc
terminationem servaverunt!.. Quam apud poetas ab Enni us-
que ad Vergili tempora unam syllabam fuisse Sniehotta demon-
stravit. Qui cum confiteatur „quonam modo poetae, qui post
Ovidium fuerunt, his quidem nominibus usi sint, se nescire“,
mihi quam rationem illi poetae inierint, inquirendum est. In-
veniuntur huius generis nomina haec:

Acharneus Aconteus Acoreus Agreus Agylleus Alaeus Ala-
tveus Aloeus Atreus Briareus Capareus Caphereus Celaeneus
Cepheus Creiheus Dorceus Enipeus Enyeus Guneus Gyareus
Hopleus Hypseus Idomeneus Leonteus Lynceus Megareus Mela-
neus Menestheus Menoeceus Nereus Nireus Ocheus Oeneus Oileus
Orpheus Panopeus Peleus Pentheus Perseus Phalereus Phegeus
Phineus Phoceus Phoroneus Phyleus Porthmeus Prometheus Pro-
teus Rhutieus Salmoneus Theseus Thyoneus Tydeus Typhoeus.

Haec 54 nomina leruntur 284 locis, querum 226 in hexa-
metris, 36 in senarlis, 22 in aliis versibus inveniuntur.

Iam ad singulos scripteres perscrutandos adeamus.

Ac primum quidem Manilius nomen Zersers ter ita ver-
sui insernit, ut terminatio -eus in duas syllabas dirimi possit ?):

I 30: ..... quam Perseus armıs
Eripit & social sıibi . . .
V 5: Perseus et caclo pendens tjacılatur in hastem
Ol: Perseus et cetı subeuntis rerberat ora.

N Neue Ip MU. — Sniehotta Le p. 9-15. M—51. el n. 2.
— RBednara Le p 36 44. — Birt, Über die Vokalverbindunz -«w im
Lateinischen. Mus Rhen. KAUNIV p. 1-57. — Id. Sprach man avrum oder
aurum? Mus Khen LI Supplem p. Way.

t Rirt, Nas Ken IINV p%, LA Sepp. p. 13.

35

Ex his tribus primum locum expungendum esse puto, de
quo cum Frederico Iacob censeo, qui adnotavit!): „recte Bent-
leius damnavit, nam et barbara sunt et sequitur Perseus vs.
358. Addita autem a librariis eius astrothesia, quia versuum
ordo male mutatus Perseum quoque eripuerat“. Praeterea
monosyllaba pronuntiatio terminationis -eus, quam rectam esse
mox intellegemus, versum redderet spondiacum, quem poetae sem-
per certo consilio artificii et expolitionis commoti pangere solent.

Reliquis autem duobus locis -eus pro una syllaba haben-
dum esse demonstrant cum cetera nomina, quorum terminatio
aut in arsi posita est: Cepheus 1 354, V 450, 470 Nereus V 196
Salmoneus V 91 aut ultimam_ versus syllabam explet: Cepheus
V 23 Orpheus I 325, V 327 Typhoeus II 879, tum nomen Per-
seus ipsum, cuius terminatio tribus locis (I 358, V 22, 613) in
arsi collocata est. Neque quicquam offendemus in rara versus
structura, quae efficitur, si nomine Perseus duabus syllabis
pronuntiato spondeus primum versuum V 594 et 601 locum
occupat eumque alii spondei sequuntur. Nam quamquam tales
versus rari sunt, tamen in primis trecentis primi libri versibus
hos tres inveni:

140: Ultra se quicquam, cum per se cuncla crearint
173: Quodni librato penderet pondere tellus |
275: Atgwi fulgentis caelo cum surgis ad Arctos.

Eadem syllabae -eus pronuntiatio metro postulatur Pria-

peorum versus hexametri 80, 5:

utilior Tydeus qui, si quid credis Hlomero,
et hendecasyllabi XII 4:

Theseus repperit in rogo iacentem’?).

Germanicus in Phaenomenis ita usus est his nominibus,
ut syllaba -eus nisi per dipthongum enuntiari non possit. Nam
nominum Üepheus et Perseus partem posteriorem aut in arsi
(Cepheus 643 Perseus 685) aut in fine versus hexametri posuit
(Cepheus 184, 314, 680 Perseus 707).

Neque aliam rationem iniit Phaedrus in senariis fabula-
rum. Terminationem enim nominis Promethei semper in thesi

1) Edit. p. 18.
3) Birt, Mus. Rhen. LII Suppl. p. 11.
3x

36

tertii pedis collocavit, sed ita, ut una syllaba efficeretur sive
consonanti insequente (Fab. Perott. 4, 1'); 14')) sive iubente
illa lege, qua non licet duas breves syllabas, quae vocem finiunt,
thesin senarii explere?) ut IV 15, 39):

Idem Prometheus, auctor vulgi fictilis.
Unus excipiendus est locus V 1,1°):

Demetrius, qui dietus est Phalereus.

Quamquam non dubium est quin hic terminatio -eus in
duas syllabas dirimenda sit, haec enuntiatio faciliorem habet
explicatum, cum Phalereus hic vim adiectivi habeat, non secus
ac Tyndareus puer apud Valerium Flaccum I 167%).

Deinde quam viam Seneca ingressus sit, inquiram. In-
veniuntur in eius tragoediis nomina eius generis, de quo agi-
tur, haec:

Acharneus (Phaed. 22) Atreus (Thy. 180, 281, 412, 547, 683,
704, 712, 737) Briareus (H.O. 167) Caphereus (Ag. 560 H.O. 777)
Eurystheus (H.f. 78, 479, 526, 830 H.O. 404, 1800, 1973) Lyn-
ceus (Med. 232) Nereus (Tro. 882 Phaed. 88 Oed. 450 H.O. 4)
Oileus (Med. 662) Orpheus (H.f. 571 Med. 228, 348, 358 H.O.
1034'), 1080), 10871), 1092) Peleus (Tro.882) Pentheus (Oed. 618)
Perseus (H.f. 13 H.O. 51, 94) Prometheus (Med. 824) Proteus
(Phaed. 1205) T’heseus (H.f. 1173 Phaed. 92, 224, 834, 1150 H.O.
1768) Typhoeus (Med. 773 Thy. 809 H.O. 1155).

Horum 49 locorum 30 in senariis, 19 in canticis poly-
metris inveniuntur. De illis primum agamus. Syllaba -eus
posita est quaterdecies in arsi antecedente longa syllaba et
consonanti insequente, ut nullo modo fieri possit, ut -eus in
duas syllabas dissolvatur; ut exemplum afferam:

Tro. 882: Peleus nurum vocabit et Nereus nurum.

14 locis, quibus -eus in senarii thesi consonanti insequente
posita est, hanc terminationem unam esse syllabam non minus
apparet; cuius rei exemplum praebet Thy. 683:

intravit Atreus liberos fratris trahens.

1) Birt, Mus. Rhen. LII Suppl. p. 11.

2) Christ, Metrik der Griechen und Römer, Leipzig 1879, p. 322 sqq.
®) Birt, Mus. Rhen. XXXIV p. 32, LII Suppl. p. 15.

*) L. Müller, De re metrica, ed. 2, Lipsiae 1894, p. 317.

37

Bis autem invenimus -eus in thesi vocali insequente, in
Agamemnonis versu 560:

Jallax Caphereus; aestuat scopulis fretum
et in Herculis furentis versu 13:
suasque Perseus aureus stellas habet.

Sed his quoque duobus locis -eus non bisyllabum habendum
est, cum duas syllabas vocem terminantes in thesi senarii ponere
non liceat. Praeterea his quoque locis monosyllaba pronuntiatio
comprobatur. Perseus enim ceteris duobus locis, quibus in-
venitur, spondeum praebet:

H.O. 51: guamcumque pressi — pars quota est Perseus mei
94: Python in hydra! Bacchus ei Perseus deis.

Nominis Caphereus terminationem eodem modo legendam

esse Herculis Oetaei versus 777:

scindit Caphereus, servit hoc Austro latus

eo certius demonstratur, quod in versu supra allato Caphereus
eodem versus loco positum est.

Transeo ad cantica polymetra, in quibus huius generis
nomina undevicies inveniuntur.

Anapaestici monometri syllaba -eus semel ultimam arsin,
dimetri bis 'ultimam, ter aliam versus arsin consonanti in-
sequente tenet. Ut exemplis utar, affero:

Phaed. 22: durüs Acharneus
H.O. 1155: vincet scopulös inde Typhoeus
Med. 348: Orpheus tacuit torpente lyrü.

Logaoedici qui dicuntur versus undecies nomina in -eus
excurrentia praebent. Sapphici minoris -eus ter ultimi pedis
thesin, semel tertii dactylici pedis arsin supplet:

Thy. 547: nec potens mentis truculentus Atreus
H.f. 830: Natus Eürystheus properänte päartu

In Glyconeo -eus ter primi pedis thesin, semel secundi
dactylici arsin occupat:

H.O. 1087: Orpheus Eürydieen sequi !)
1092: haec Orpheus cecinit Getis.

) Birt, Mus. Rhen. XXXIV p. 28.

38

In Asclepiadeo minore -eus terminationem ter invenimus:
in ultima arsi, in arsi dactyli, in thesi primi pedis Pherecratei
secundi catalectici:

H.O. 167: quis vastüs Briareus, quis tumidüs Gyds

H.f. 526: Eurystheus facili regnet in ötid

571: Orpheus, Eürydicen dım repetit sudm.

Semel tetrameter dactylicus -eus syllabam continet in arsi
positam:
Oed. 450: & tumidum Nereus posuit mare.

In Phaedrae versu 1205 tetrametro trochaico catalectico:

ultimö quodcumque Pröteus dequorum abscondit sinü
-eus in thesi vocali insequente positum est. Sed ne hoc quidem
loco -eus duabus syllabis enuntiare licet, cum hae duae syllabae
breves in thesi positae vocem finiant. Praeterea ceteris 18 locis
lyricorum versuum id metro incolumi fieri non posse exemplis
demonstravi, ut hoc quoque loco -eus una syllaba pronuntian-
dum esse mihi persuaserim. |

Idem censeo de eiusdem poetae XXV epigrammatis

versu 45: Orpheus infernas speravit tollere leges')

cui sententiae argumento est nomen Nereus, cuius terminatio
XXXVI epigrammatis versus 3 quartam arsin supplet. Neque
magis quam apud Manilium forma versus postulat, ut Orpheus
duabus syllabis pronuntietur. Similes enim versus interdum in
Senecae epigrammatis inveniuntur. Exempli causa affero eius-
dem carminis versum 51:

Sperat qui curvo sulcos perrumpit aratro
et hos:

26, 3: Famam temptasti nostram sermone maligno
5: Contra rem nuper pugnasti, livide, parvam
32, 3: Felix adversis et sorte oppressa secunda es
48, 1: Iunzit magnorum casus fortuna virorum.
In tragoedia, quae inscribitur Octavia, uno loco inveni-
mus terminationem -eus pro dipthongo usurpatam:
707: spumante Peleus coniugem accepit Thetin
Apud Persium nomina in -euws excurrentia non inveniuntur.

!) Birt, Mus. Rhen. LII Suppl. p. 15.

39

Lucanus per -eus syllabam versum heroicum clausit his
locis: Acoreus VIII 475, X 193 Aloeus VI 410 Enipeus VI 373,
VII 116 Nereus II 713 Typhoeus V 101.

Ceteris locis hac terminatione usus est in arsi posita ita,
ut una syllaba efficeretur. Bis enim consonans sequitur vel
una longa (Nereus VI 349) vel duabus brevibus syllabis (.Bria-
reus IV 596) antecedentibus; ter vocalis sequitur, sed insequens
vox aut a duabus longis (Gyareus III 600 Pentheus VII 780)
aut a duabus brevibus syllabis (Phoceus III 697) incipit.

Petronius nomen Porthmeus in fine hexametri posuit
(121, 117), sed nomen Proteus ita inseruit versui 134, 12, ı«:

Proteus esse solet quiequid libet. his ego callens

ut Birtius hoc versu exemplo bisyllabae pronuntiationis sylla-
bae -eus, quam defendit, uti potuerit!). Tamen hunc locum in
tanta multitudine contrariorum nullum argumentum esse censeo.

Auctor Aetnae nominis Tereus terminatione arsin quartam
versus 589 explevit. |

Iisdem rationibus ac priores usus Valerius Flaccus in
arsi collocavit terminationem nominum:

Cretheus V 477 Lynceus 1462 Nereus 1658 Peleus I 144,
264, 403, III 138 Phineus 1V 467, 473, 629 Salmoneus I 662
Theseus IV 701 Tydeus III 103.

Ceterum -eus syllaba thesin ultimi pedis explet:

Celaeneus ?) IIL 406 Cepheus 1 375 Cretheus I 740 Enipeus
I 357, V 208 Lynceus I 467 Ocheus VI 200 Odeus I 372
Orpheus I 187, 470 Perseus Il 63 Phineus IV 433, 444 Thyo-
neus I 726 Tydeus I 387 Typhoeus II 24, IV 236.

In Sili Italici Punicis invenimus duos versus:

III 315: Perseus, in Libyam dirum fluxisse cruorem

XIV 414: Nereus implet aquis, palmaeque, trahente profundo?)
in quibus terminatio -eus in duas syllabas dirimi potest. Sed
valde mirum esset, si poeta his duobus locis hanc terminationem

1) Birt, Mus. Rhen. XXXIV p. 27, LII Suppl. p. 15.

2), Langenus, ed. p. 244: Tota haec res de Celaeneo a Valerio ipso
videtur inventa esse et nomen ductum a graeco adiectivo xeAuınöos.

3) Birt, 11. cc.

40

duabus syllabis pronuntiari voluisset, cum omnibus ceteris locis
nomina Nereus et Perseus ita adhiberet, ut eorum terminatio
. nisi pro dipthongo haberi non posset. Nam aut in fine versus
(Nereus XIV 18, XVII 624) aut in arsi (Nereus III 49, IV 298,
XV 240 Perseus XIV 516) posita est. His exceptis nominibus
apud eundem poetam invenimus in fine hexametri collocatam
terminationem nominum:

Aconteus XVI 563, 573 Orpheus XI 460 Typhoeus XII 660

in arsi positam:

Briareus XIII 588 Proteus VII 420.

Pariter res se habet in Iliade Latina, cuius poeta nomina
huius generis aut in fine versus collocavit:

Guneus 206 Leonteus 182 Menestheus 210 Nireus 195
Peleus 986 Phegeus 405

aut ita versui inseruit, ut terminatio arsin efficeret:

Idomeneus 208, 429, 580 Rhytieus 777.

Permagnus est numerus nominum huius generis in Stati
operibus, qui in Silvis syllaba -eus aut versum clausit sive
heroicum:

Theseus III 3, 179 Orpheus V 1, 24, 5,54 sive Phalae-
cium: Orpheus IL 7, 59

aut arsin hexametri explevit:

Peleus II 1, 90 Proteus III 2, 35.

Plurima autem eiusmodi nomina continet eiusdem poetae
epos, quod inscribitur Thebais. Quo in carmine versus fini-
untur nominibus, de quibus agitur, his locis:

Aconteus VII 590 Agreus VI 912, VIII 441 Agylleus VI
837, 858, X 259, 308 Alatreus VII 300, XI 35 Enyeus XI 50
Hopleus VIII 726, X 347, 350, 376, 402 Hypseus VIL 723, VIII
428, 445, IX 252, 256, 568, XI 280 Leonteus IX 133 Menestheus
VI 661, 698, 725 Menoeceus VII 250, 641, VIIL 357, IX 267,
X 756, XI 264, 653 Oeneus I 669, II 165 Orpheus V 344
Peniheus VII 211 Phegeus VII 603, XII 681 Phoroneus I 542,
II 219, IV 589 Phyleus XI 745 Theseus XII 665, 730
Thyoneus V 265 Tydeus I 451, II 113, 370, III 59, 236, 324,
V 671, VI 852, VII 611, VIII 458, 720, IX 137, X 25, 355,
XI 41. | Ä

41

Birtius!) iis versibus, quibus comprobare conatur poetas
bisyllabam pronuntiationem terminationis -eus sectatos et vocali
insequenti assecutos esse, addidit Stati Thebaidis hos:

IX 138: Tydeus ipse rapit; post et confecia virorum

253: Hiypseus Astyagen evasurumque relicto,
quibus adicere potuit

IX 181: Tydeus ille solo, modo cuts Thebana sequenti.

Illis duobus locis (IX 138 et 253) -eus terminationem dua-
bus syllabis pronuntiatam esse Birtius?) censet maxime com-
motus repetitionis figura a poeta ibi adhibita, ubi legimus:

IX. 137: | ..... Hanc tibı Tydeus,

Tydeus ipse rapit ... .
252: Sternit Iona Ohromis, Chromin Antiphos, Antiphon Hypseus,
Hypseus Astyagen . . .

Antea enim Birtius?) sententiam suam exposuit in fine
versus hexametri poetas Latina pronuntiatione usos esse alteram
superfluam syllabam quasi submergentes:

„In die letzte Senkung versenkte sich eben Überschüssiges
am besten: warum sollte solch angenehmer Versteck nicht
auch den Nominativen Orpheus Perseus zu Gute kommen?
Man kann doch nicht ernsthaft dagegen anführen, dass zufällig
kein aureus igneus am Ende sich findet — wohl aber findet
sich ja aurea —*); denn den fremdländischen Eigennamen
konnte und musste um der Schwierigkeit willen sehr wohl ein
Vorrecht zustehn“.

Ego quoque puto cum Birtio his nominibus Graecis aliquod
privilegium concedi posse, sed ita, ut dipthongus -ex, quae cete-
rum apud Latinos minus usitata erat, in iis Graecorum more
pro una syllaba servaretur. Sed Birti sententia mihi artifi-
ciosior esse videtur, quam ut ei assentiri possim). Immo
contra eum iudico repetitionis figura demonstrari terminationem
-eus in thesi primi pedis positam unam syllabam efficere,

1) Birt, Mus. Rhen. XXXIV p. 27, LII Suppl. p. 15.

®) Birt, Mus. Rhen. XXXIV p. 31. Cf. etiam LII Suppl. p. 11.

®) Birt, Mus. Rhen. XXXIV p. 30.

*) Optimo iure cum Skutschio contra Birtium puto id afferri posse,
nam aurea nullum argumentum praebet, cum ablativi « vocalis producta sit.

5) Sniehotta 1.c. p. 14.

42

cum -eus in thesi ultimi pedis versus antecedentis collocatum
eandem pronuntiationem postulet. Accedit, quod non solum
nominum Zydeus et Hypseus, de quibus his locis agitur, sed
etiam multorum aliorum terminatio arsin explet, quo loco de
monosyllaba pronuntiatione dubitatio esse nulla potest:

Tydeus I 402, II 175, 587, 696, IV 94, 602, VI 813, 876,
886, 906, VII 538, VIII 472, 751, IX 299 Hypseus IX 540 —

Alaeus XII 622 Briareus II 596 Capaneus I 45, III 598,
648, IV 166, V 566, 586, 664, VI 732, 747, 784, VII 669, 675,
VIII 746, IX 547, 565, X 32, 258, 482, 739, 828, 898, XI 2,
70, 249, XII 706 Dorceus IX 809 Megareus X 491 Melaneus
VII 755 Panopeus X 497 Phineus VII 255 Theseus VIIL 54,
XII 778, 784.

Nec aliter his nominibus Statius usus est in Achilleide,
in qua invenimus syllabam -euws in fine: Caphereus I 93, 450,
aut in arsi: Peleus I 440 Tydeus I 733, aut in thesi versus
consonanti sequente positum: Peleus I 898, quem locum Birtius
in iis tribus enumerat!), quos ipse concedit obstare opinioni
ei, quam pronuntiat?) his verbis: „Die Dichter machten sich
zum Gesetz, falls sie in Namen wie T’heseus den Versiktus auf
die erste Silbe legten, alsdann auf solche Namen consequent einen
Vocal folgen zu lassen“. Tres tantum versus esse, qui huic
legi. obstent, perperam Birtium opinari infra?) videbimus.

Martialis quoque semper terminatione -eus ita usus est,
ut una syllaba efficeretur. In eius epigrammatis versum
heroicum claudunt: Prometheus epigr. 7,1; XIV 182,1 Nereus
epigr. 28, 7 Orpheus XI 84, 11, arsin hexametri explet termi-
natio nominis Pentheus XI 84, 11, in thesi posita est senarii
Nereus X 30, 19%), phalaecii Atreus XI 31, 1°), sed utroque loco
nomen insequens & consonanti incipit.

Iuvenalis denique nominibus in fine versus collocatis
usus est hic locis:

Atreus VIL 73 Menoeceus XIV 240 Prometheus IV 133, XV 85.

Semel syllabam -eus in arsi locavit: X 256 Peleus.

1) Mus. Rhen. LII Suppl. p. 16.

2) Eodem loco p. 14. — Cf. Sniehotta l.c. p. 13.
®) P, 44 not. 1.

*) Birt, Mus. Rhen. XXXIV p. 32.

5) Birt, Mus. Rhen. LII Suppl. p. 11.

43

Nunc tabula!) usum poetarum illustremus:

-eus syllaba posita

—

. . ‘
in versus in versus | » | sum-
eroici senarii 5
ar nee
xstat apu | thesi | thesi?) 5 | Ioco-
.|s&|# „|s:[|8%|2]| rum
2813/2138132 [
2|g | E els
= = = =
[.} es & &
Manilium . . . 2 22.2.20.1418 | 2 | 23)] 14
Priapeorum auctores . 1 | 1 2
Germanicum . . . 2 ..2..2..141!2 6
Phaedrum en (1) 211 4
\ . ftragoediis . 14 |14| 2 |19| 49
Senecam in . .
epigrammatis 1 1 2
Octaviae auctorem 1 1
Lucanuım . . . . . 2 ...THL71I5 12
Petronium 1 2
Aetnae auctorem . . . 2... 1 1
Valerium Flaccum . . . ..117|13 30
Silium Italicum . . ..2..1616 2 14
Iliadis Latinae auctorem . . .I16|4 10
Siliis . 2. 2... 3 2 1 6
Statium in? Thebaide . . . .161|50 3 114
Achillide . . . .ı 2 1 . d
Martilem . . . 2.2.2.2. 0.[J4 | 1 1 7.
Juvenalem . . . 2222.14 | 5

Summa I1uelos | 1 ulalıslıs| 3 [*| 284

1!) Sniehotta 1.c. p. 14.

?, Terminatio -eus in thesi versus senarii posita una syllaba est sive
quod consonans sequitur (id quod primus numerus huius columnae significat)
sive quod duas breves syllabas vocem terminantes thesin explere non licet

(quod alter numerus indicat).

2) Omnes versus heroicis et senariis exceptis hac columna comprehen-
duntur. Singulos, de quibus supra sub singulis poetis disputavi, non attuli,
cum ubique -eus pro una syllaba legendum sit.

44

Inter hos omnes 284 locos unus, quo terminatio -ex«s dua-
bus syllabis legenda est, ille est, quo adiectivum Phalereus
versum senarium claudit. Restant 11 loci, quibus -eus thesin
hexametri vocali insequente explet. Quamquam notabile videtur,
quod unum tantum locum apud nostros poetas inveni, quo -eus
thesin hexametri consonanti insequente occupat!), tamen ut iam
supra demonstravi, persuasum habeo his quoque locis -eus ter-
minationem unam syllabam efficere, maxime coactus vi cetero-
rum 273 locorum, quibus -eus nisi per dipthongum enuntiari
non potest.

Denique exquiram, quotiens in codicibus scriptum sit
-geus Pro -eus, quam scripturam in Vergili codicibus inventam
Birtius?) censuit argumentum esse bisyllabae pronuntiationis.
Omnes afferam locos, quibus librarii in nomine per -eus ter-
minato erraverunt:

Manilius V 470: Cepheus] cefeus Ve
Germanicus 184: Cepheus] cepheus (cephoeus) C PHAEVVSA
643: Cepheus] cephoeus Z

Seneca Phaed. 22: Acharneus] acharnan codd. corr. Gronovius
Ag. 560: Caphereus] chapereus E caphareus A
H.O. 777: Caphereus] caphareus A
H.f. 526: Eurystheus] aurystheus E
epigr. 25, 45: Orpheus] horphaeus \V
Lucanus III 600: Gyareus] girare Uı gyartura Zı (Mı?)
697: Phoceus] phoeceus U
VI 410: Aloeus] alteus Z
VIII 475: Acoreus] acureoss MıZPı (-e//lus) achoreus V

Silius Italicus XIV 516: Perseus] perseus ChLF presens OV
XVII 624: Nereus] neruis L

Statius Silv. II 7, 59: Orpheus] orfeus L
Theb. IV 602: Tydeus] tydeus Po, ti. (ti suprascr. B?) B

deus
Mars 1 ı
deus 1 deus haec b mars haec Q' in ras.

1) Sed apud Ciceronem (Arat. 82) Vergilium (Aen. XII 443) Ovidium
(Met. VII 3, XI 290) complures tales loci inveniuntur. Cf. Sniehotta l.c.
p. 14. — Cf. p. 42.

2) Birt, Mus. Rhen. XXXIV p. 15, LII Suppl. p. 13.

45

Statius Theb. VII 755: Melaneus] melaneus (mel- B?) BLNbr

melanes (-es® M®) M/Kr maleus C me-

naleus Po
VIII 726: Hopleus] ophleus P oppleus S hopleus
dh db alatreus

XI 35: Alatreus] alatreus w elatres PFY Gtreus
S? elatreus BLKCr, cf. VII 300.
50: Enyeus] enyeus P enipeus wZ
XII 622: Alaeus] alaeus b Meursius alecus P
alZeas B! aleus w alaeos Tr aoleus u
145: Phyleus] pyleus B
Achill. I 93: Caphereus] caphereus PQKE! caphereus
( add. C?) C
450: Caphereus] caphareus ©
440: Peleus] pelleus P
‚Iuvenalis XIV 240: Menoeceus] moenoecus P (in margine me-
neceus, in versu moeniceus pP) |
XV 85: Prometheus] promeilhea P prometheus p.

Plerisque vel omnibus his locis errores librariorum statuo.
Quater modo terminatio -eus scripta est -aeus vel -oeus. Sed
hi 4 loci nullius momenti sunt contra ceteros 280 scriptorum
quos perlegi, quibus -eus integrum traditum est. Praeterea
iis ipsis locis, quibus -eus in thesi hexametri positum insequente
vocali facile dirimi potest, de terminatione nulla dubitatio
est excepto Senecae epigrammatis 25 versu 45, ubi in codice V
horphaeus pro Orpheus scriptum est.

Denique nonnulla dicam de syllaba -eus per synizesin
(-jus) pronuntiata!). Plerisque enim locis, in fine, arsi et thesi
insequente consonanti haec pronuntiatio adhiberi potest. Sed
tantum abest, ut -eus in arsi insequente vocali synizesin ad-
mittat, cum terminatio -us per se brevis sit, ut fieri non possit,
quin his locis dipthongus pronuntietur. Cum autem adduci non
possim, ut censeam hanc syllabam aliis locis aliter pronuntiatam
esse, mihi quidem persuasum est omnibus locis terminationem
-eus unam syllabam effecisse.

1) Buecheler, Grundriss der lateinischen Deklination, Bonn 1879, p.5.

46

Vocativi nominum huius generis!) inveniuntur:

apud Senecam: Aireu (Thy. 513) Theseu (H.f.?) 637, 654,
914, 1177 bis, 1242, 1318, 1335 Phaed. 869, 1164, 1244) Toxeu
(H.O. 214); apud Lucanum: Oeneuw (VI 363); apud Aetnae
auctorem: Theseu (584); apud Valerium Flaccum: Caphareu
(I 371); in Stati Thebaide: Capaneu (VIII 744, XI 181) Dorceu
(IX 815, 885) Menoeceu (X 802) Phegeu (XII 596) Theseu
(XII 555).

Quorum quin terminatio -ew Graecorum more unam sylla-
bam efficiat, dubium esse non potest.

7. Nomina, quae Graece in -wv excurrunt, in Latina quo-
que lingua saepissime hac terminatione utuntur?), neque in-
terest, utrum stirps eorum per » an per vr finiatur.

Grattius enim in utroque quod adhibuit nomine Graecam
terminationem servavit, sive stirps in -on exit: Hagnon 214,
215 (bis), sive per -ont terminatur: metagon 221.

Non aliam rationem secutus est Manilius in his nomini-
bus et huius generis: horizon I 665 Phaethon IV 834

et illius: Babylon IV 804 Deucalion IV 833 Orion I 392, 502,
V 12, 58, 724 Platon I 774 Procyon 1412, V 197 Solon 1 773.

In Priapeis nullum nisi illud ab omnibus poetis Latine
terminatum nomen Apollo 39, 2 invenitur.

Germanicus contra in Phaenomenis ubique Graeco nomi-
nativo usus est, quorum omnium nominum stirps in -on excurrit:

Chiron 421, 637, 669, 675 Deucalion 562 Jason 351 Orion
314, 329, 601, 658, 682, 724 procyon 433, 610, 688.

1) Neue I? p.445sq. — Priscian. VII 5, 17 p. 2, 301 K.

2) 1304: Theseu ipse necdum maximum evasi metum A. Cf. Birt,
Mus. Rhen. LII Suppl. p. 11.

®) Neue I? p. 235 sgqq. et 245 sqgq. — Sniehotta 1.c. p.17. —
Priscian,. V1,6,29 p.2, 220 sq. K. — De nominibus Latinis, quorum nomi-
nativus in -0, genetivus in -onis exit, scripserunt: W. Meyer, Das latei-
nische Suffix -o -onis, Arch. f. Lex. V 1888, p. 223sqq. — R. Fisch, Sub-
stantiva personalia auf o, onis, Arch. f. Lex. V 1888, p.56sqq. — R. Fisch,
Die lateinischen nomina personalia auf „o, onis“, Berlin 1890. — A. Zim-
mermann, Die lateinischen Personennamen auf -o -onis, Arch. f. Lex. XII
1904, p. 225 sqq., 415 sqq., 475 sqq. — Sed horum librorum auctores nomina
e Graeca lingua sumpta vel omittunt vel nihil, quod ad hanc quaestionem
pertineat, afferunt.

47

Eiusdem generis nomina sunt, quae Graece terminata
Phaedrus servavit: Ixion Fab.Perott. 5,1 Sinon III prol. 27;

Latine autem duo exire voluit, quorum alterius stirpem
Graeci per » finiverunt: Apollo III prol. 57, alterius per »r:
draco IV 20 tit.Y).

In Senecae tragoediis utriusque stirpis nomina et Grae-
cam terminationem servaverunt et Latinorum usum secuta sunt.
Inveniuntur enim Graece terminata

et: Acheron (H.f. 715 Oed. 578 Thy. 17 H.O. 1951) PAle-
gethon (Phaed. 1227 Oed. 162 Thy. 1018),

et: Actaeon (Phoen. 14 Oed. 756) Agamemnon (Ag. 39, 396®,
779, 932, 962 Thy. 325) Amazon (Tro. 243, 673 Ag. 218 H.O.
1185) Amphion (H.f. 262 Oed. 612) Amphitryon (H.O. 1248)
Charon (H.f. 771) Chiron (H.f. 971 Tro.832 Thy.861) Cithaeron
(H.f. 234, 335, 979 Phoen. 13, 256 Oed. 484, 845) Cydon (H.O.
820) Eetion (Tro. 219) Geryon (H.f. 487 H.O. 26) Iason (Med.
8, 118, 137, 141, 262, 518, 816, 898, 933) Ixion (H.f. 750 Med.
744) Marathon (Phaed. 17) Memnon (Tro. 239 Ag. 212) Orion
(H.f. 12) Palaemon (Oed. 448) Pleuron (Tro. 827) Python (Med.
700 H.O. 94) Sinon (Tro. 39) Typhon (H.O. 1733) — aedon
(Ag. 671).

Item nominativus Latino more factus est et nominis, cuius
Graeca stirps in -ovz exit Latino quidem genetivo sive per
-onis sive per -ontis flexo: Creo (Med. 178, 246, 490, 514, 521,
526 Oed. 203, 205), et nominis, cui stirps per -on terminata
subest: Agamemno (Ag. 514). Quamquam in hoc versu codices
EA terminationem -on praebent, tamen Senecam hoc loco ter-
minatione in thesi alterius pedis posita ut correpta syllaba
usum ?) ideoque formam Agamemno, quam Gronovius coniecit,
restituendam esse puto, cum in nullius senarii secunda thesi
Seneca syllabam productam admiserit?).

In Apocolocyntosi poeta inseruit contextui prosaico et
Graecam formam: Myron 13,5,s et Latinam Apollo 4, 2, ı
Agatho 12, 2, a.

ı) Non attuli V 10, 7, quo loco Bentleius emendavit Lacon e latrans,
quod omnes codices praebent.

2) Cf. Stat. Ach. I 553: stimulätque Agamemno volentes.

®) M. Hoche, Die Metra des Tragikers Seneca, Halle 1862, p. 11. sq.

48

In tragoediae, quae inscribitur Octavia, versu 916 legi-
mus aedon.

Columellae X liber continet Graeca nomina Tarchon 346
(-chon MR -cho S -cha A) et Chiron 348.

Lucanus quoque praeter Apollo formam V 85, 197 nullum
admisit nomen Latine terminatum, neque id unum, cuius stirps
-ont syllaba finitur: Phaethon Il 413, neque ea plura, quorum
stirps in -on excurrit:

Ancon II 402 Babylon I 10, VI 449, VIII 426 Chiron IX
536 Hammon III 292, IV 673, IX 514, 518, 525, 572, X 38
Lethon 1X 355 _Macedon VIII 694 Nasamon IV 679, IX 439,
458 Python V 134, VI 408 Sason II 627 Sidon III 217 Strymon
II 199 Typhon IV 595.

Quin etiam I 214 Rubicon!) dixit, quamquam hoc nomine
fluvius Italicus appellatur.

Petronius haec utriusque generis nomina, si in versibus
posita sunt, Graece exeuntia fecit:

Laocoon 89, ı» Laomedon 139, 2, — Hammon 119, ı4
Sinon 89, ıs aedon 131, 8, e,

si in prosaico contextu inveniuntur, vel eadem terminatione:

Agamemnon Echion Gilon Myron

vel Latina finivit:

Agatho Apollo Glyco Trimalchio spado.

Calpurnius Latine dixit Apollo IV 9, 57, 72, VI16, VII
22, sed omnibus ceteris nominibus Graecum exitum - dedit:

Aegon VI 83 Alcon VI 1, 6, 21 Corydon I tit., IV tit.,
VII tit. Ladon 1 18 Mic V tit., 1, VI 91 Stimicon VI 83,
VII 9, 13.

In Aetna Graecum nomen Orion 247 exstat.

Valerius quoque Flaccus uno nomine Apollo octo locis
excepto omnia huius generis nomina Graece terminavit, et id,
cuius stirps dubia vel per -» vel per -nt terminatur: Medon
III 118, et ea, quae stirpis formam aut hanc praebent:
Acheron IV 595. Laomedon 11 552 Phaethon III 213 Tihermodon
IV 601, V 121,

!) Neue I? p. 253. — Georges l.c. p. 605.

49

aut illam: Admon III 167 Aegon I 629, IV 715 Aeson I
144, 296, 335, 756, 767, 825, VII 494 Amazon V 89 Amphion
I 367 Ancon IV 600 Aron V 587, VI 524, 536 Asterion. I 355
Aulon 1389 Chiron 1139, 255 Cithaeron V 81 Deucalion I 366
Echion I 440, IV 134, 734, VII 543 Eurytion I 378 Hammon
II 482 Jason I 298, II 1, III 80, 269, 615, IV 222, 537, 626,
648, V 62, 465, 469, VI 546, 586, 645, VII 28, 43, 221, 307, 385,
396, 576, 600, VIII 213, 316 Jdmon I 228, 360, III 175, 440,
IV 546, V 2, 27, 42 Iron III 111, VI 201 Lacon 1421, IV 254,
VI 255 Medon III 118 Orion I 647, II 62, 508, IV 123 Peucon
VI 564 Sidon I 20, VI 69 ZTelamon I 166, 353, II 384, 451,
540, III 198, 637, VI 345, 364 Triton 1 679 Typhon III 130.

Eandem viam ingressus est Silius Italicus in Punicis,
cum diceret Apollo IV 400, V 204, IX 290, XII 406, 711, sed
cetera 'Graeca nomina -n littera terminaret:

Acheron XIII 571 Eiurymedon Il 637, 641. Phlegethon XIII
564 Thermodon VIII 430;

Actaeon XII 365 Ancon VIII 436 Babylon XIV 658 Charon
XIII 761 Cothon VI 357 Croton XI18 Cydon II 444 Hammon
III 10, V 357, VI 675, IX 298, XII 749, XIV 438, 572 Hannon
II 277, 285, 326, 360, 376, IV 771, VILU 22, XI 554 ZHlieron
XIV 80 Idmon VII 609 Ithemn V 546 Lacon III 295 Lampon
XVI 334, 392 Nasamon I 408, IL 62, 111 320, IX 221 Pleuron
XV 310 Python XIV 572 Sason IX 469 Sciron XIV 482 Siden
XIV 579 Thelgon IV 628 Therom Il 149, 192, 207, 226, XVI
476, 500, 510 Triton XIV 373, 578.

Nam nomina Carthalo Castulo Gisgo Himilco Hippo Mago
Milo Sucero Tarraco barbarae originis sunt.

Neque aliter res se habet in Iliade Latina, cuius in versibus

171 Agamemnon 704 Dolon 369 Leucon 218 Machaon
520 Mydon 249, 521, 527 Sarpedon,

sed 830 et 911 Apollo exstat.

Similiter haece nomina tractavit Statius.. Nam duo tan-
tum nomina propria Latine terminata sunt: Apollo, quod in
Silvis 5, in Thebaide 24, in Achilleide uno loco invenitur, et
Agamemno in Achilleidis lıb. I versu 553. Praeterea Latinorum
usui adaptavit metri causa appellativum artemo (Silv. III 2, 30).

Zwiener, De vocum Graecarum usu 4

50

In plurimis autem reliquis nominibus Graecorum usum
secutus est. Haec enim eius generis nomina leguntur

in Silvis:

Arion I 1,52 Babylon IL 7,95 Chiron I 2, 216, II 1, 89,
V 3, 194 Cithaeron II 7, 18 Helicon II 2, 36 Limon II 2, 82,
III 1,149 Orion 11,45, III 2,77 Palaemon 11 1,180, III 2, 39
Triton III 2, 35; 3, 82;

in Thebaide:

Acheron IV 522, VIII 513 Creon 13 locis Ehsson IV 52
Eurymedon VII 262, XI 32 Hippomedon 21 locis Phlegethon
IV 523, VIII 30 — Acron X 509 Aegon V 56, 88 Aethion VI
465, VII 757 Alcon VI 556, 606, IX 121 Amphion 12 locis
Anthedon VII 335 Arion IV 43, VI 301, 424, 444, 501, 519
Asterion IV 122, 713 Calydon IV 104 COithaeron 12 locis Echion
X 494 Eurytion IX 749 Haemon decies Hammon III 476 Jason
V 403, 456, 471, 479, 726 Idmon III 398 Ion VIII 453 Lacon
VI 770, VII 129, VIII 432 Ladon IV 289, 836 Maeon II 693
Medeon VII 260 Orion III 27, IX 843 Palaemon VIIL 135,
IX 331 Pleuron IL 727, IV 103 Python I 711, VIL 350 Sirymon
VI 464 Theron IL 572 Triton V 707, IX 329;

in Achilleide:

Chiron 1 184, 233, 274, 631, II 89, 113.

Martialis praeter Apollinis nomen VIII 6,6, IX 42,1;
86, 4 Latine terminavit haec:

Maro XI 34,3, XH 90, 1 Matho VIL 10,3; 4; 90,1; 2
Philo V 47,1 petaso XII 55 tit. spado VI2,5;6, XI81,1 —
draco XII 53, 4.

Graecum autem exitum servaverunt omnia reliqua nomina
stirpe sive in -nd excurrente: Phaethon IV 47, 1, V 53, 4,

sive in -n: Aethon III 67,5, VIII 21,7, XI1 77,3; 7 Alcon
XI 84,5 Amphion XII 75,5 Aulon XIII 125, 1 Calydon I
104, 6 Criton XI 60,6 Deucalion V 53,4 Endymion X 4, 4
Helicon 1 76,9 Lacon VII 80, 10 Ladon X 85, 1 Marathon
epigr. 27,3 Masclion V 12,2 Palaemon II 86, 11 Pham X
35, 18 Themison XII 20,2 Triton epigr. XXVIII 6 Zryphon
IV 72,2, XIIL 3, 4 ichneumon VIL 87, 5.

Eadem est Graeca stirps nominis bison epigr. 23, 4, cuius
genetivum Latini mutata stirpe bisontis flexerunt.

51

Eandem denique terminationem Iuvenalis servavit in
nominibus:

Automedon I 61 TUcalegon III 199 — Amphion VI 174
Ancon IV 40 Chiron III 205: Deucalion I 81 Echion VI 76
Endymion X 318 Jason VI 153 Pluton XIII 50 Themison X
221 chelidon* (VI 6 cod. Bodl.).

Latine autem exire voluit haec:

Apollo 1128, XIII 203 Maiho VII 129, XI 34 spado I 22,
VI 376, XIV 91.

Nominativi formam sequuntur vocativi Apollo (Petron.
fragm. 34, 5 Stat. Silv. IV 8,47) et Creo apud Senecam solum
(Oed. 399). Alii huius generis vocativi exstant Cario in prosa
oratione apud Petronium 70, 10, s, Maro et Matho apud Martia-
lem XI 67,2 et IV 79,1, VI 33,1, VIII 42,3, IX 46,1, XI 68, 2.

Reliqui qui leguntur vocativi Graecorum rationem ser-
vaverunt:

Creon (Stat. Theb. XI 677, 709, 737, XH 594) Eurymedon
(Sil. It. II 645) Hippomedon (Stat. Theb. VI 690, VIII 743) Phle-
gethon (Senec. Thy. 73) scagon (Mart. 1 96,1, VII 26,1; 10) —
Agamennon (Petron. in pros. 46,1,ı; 48,4,1; 7,2) Calydon (Mart.
XI 69,10) Chairemon (Mart. X1 56,1) Chiron (Luc. VI1393 Val.
Flacc. I 267 Stat. Ach. 1127) COithaeron (Senec. Phoen. 31 Oed.
931 Stat. Theb. IV 371) Corydon (Calpurn. I 8, IV 1, 22, 64, 81,
VII 1, 19, 73, 78 Iuven. IX 102 bis) Cydon (Stat. Theb. II 623,
V 220) Gongylion (Mart. III 84,2) Hugnon (Gratt.250) Hammm
(Sil. It. XTV 459) Hannon (Sil. It. XVII 200) Iason (Senec.
Med. 447, 998, 1021) Maron (Mart. IV 80, 1; 2, 6) Palaemumn
(Iuv. VII 219).

8. Deinde afferam nomina, quorum nominativus Graecus
in -vs desinit, quam terminationem omnes poetae Latini in
omnibus nominibus a Graecis receptis — uno quidem excepto —
servaverunt').

Itaque legimus apud Manilium Phorcys?) V 586 et apud

) Sniehotta 1.c. p. 16. — Hans Leimeister, Die griechischen
Deklinationsformen bei den Dichtern Persius, Martialis und Iuvenalis, Diss,
München 1908, p. 38, qua de dissertatione mihi hoc temporis momento in
manus veniente in fine huius commentationis verba faciam.

?2) Serv. in Verg. Aen. V 240 vol. I p. 615 ed. Thilo.

4%

52

Germanicum Tethys Phaen. 589. Plura Seneca adhibuit in
tragoediis: Erinys H.f. 982 Oed. 590 Ag. 83 Thy. 251 H.O.
609, 671 Libys H.O. 24, 41 Othrys H.O. 494, 1140, 1168
Tethys H.f. 1328 ro. 879 Med. 378 Phaed. 571, 1161 H.O.
1252, 1902 Tiphys Med. 318, 346, 617 — chelys Ag. 331 chla-
mys Thy. 664, unum in epigrammatis XXXVI versu 9: Tethys.
In Octavia tragoedia invenitur Erinys 23, 161, 263, 619, 913.
Lucani Pharsalia continet haec: Erinys 1 572, IV 187, VII
90, X 59 Halys II 272 Libys VI 221 Othrys VI 338 Phorcys
IX 646 Tethys I 554, V 623, VI 67. Petronius praebet in
satura Erinys 124, 255, in fragmentis chelys 26, 5. Apud
Valerium Flaccum exstant: Cotys III 112 Erinys II 281,
IIl 19, IV 74, 617, V 146, VII 112, 462, VIII 396 Halys V 112,
120 Libys 1512 Othrys VI 392 Phorcys III 727 Tethys Il 36,
V 431 Tiphys 1 419, 481, 689, III 37, 259, 483, 614, IV 695,
V 42 chlamys 1II 118, V 585, VI 226, 526, 708. In Sili Ita-
lici Punicis invenimus: Capys IV 381, XI 179, 297, XIII 117
Erinys II 595, 609, 625, 693, X 417, XIII 293, XIV 99 Libys
substantivum vel adiectivum 28 locis, Othrys III 495, V 437
Phorcys III 402, X 173 Tethys III 60, X1V 347, XVI 172
chelys XI 408, 441, 451. Statius his nominibus usus est in
Silvis: Capys III 5, 77 Dietys II 1,95 Erinys V 3, 195; 286
Libys IV 2, 27 chelys 1 3, 99, 5,1, U 1,11; 2, 60, IV 4, 33,
V 1,135; 3, 156; 274 chlumys I 1, 43; in Thebaide: Atys
VIII 554, 598, 603, 638 Erinys 1326, 11 20, VII 562, VIII 686,
XI 383, 619, XI1 590 Halys II 574 Itys VII 643 Tethys III 34
Tiphys V 413, 477, VIII 212 chlamys IV 235, V 438 bis, VI 541;
in Achilleide: Othrys I 238, 426 Tethys I 222. Apud Mar-
tialem Libys IV 30, 8, VI 42, 13, X 13, 2, apud Iuvenalem
Erinys VIL 68 et chlamys VIII 101 invenitur.

Sed unum nomen ‘Padduavgvs Vergili!) et Ovidi?) exem-
plum secuti mutaverunt in Ithadamanthus Seneca (H.f. 734)
Silius Italicus (XIII 543) Iuvenalis (XIII 197).

Vocativi?) horum nominum litteram s nominativum finien-
tem abiecerunt:

!) Aen. VI 566.
?) Met. IX 436.
8) Neue I? p. 445.

53

Tiphy (Val. Flacc. I 649, V 102, VIII 181) chely (Stat.
Silv. IV 3, 119).

9. Nomina neutrius generis Graece in -og exeuntia!) omnia
hanc terminationem servaverunt exceptis nominibus zpelagus,
quod apud Manilium Phaedrum Senecam Lucanum Silium
Italicum Statium, et cel«s, quod in Manili libri I versu 433
invenimus.

Cetera huius generis nomina sunt haec quattuor:

Argos (Senec. H.f. 1038 Tro. 855 Oed. 486 Ag. 729 Thy.
411,627 Val. Flace. 1359 Stat. Silv. III 1, 182: -«s M Theb.
XII 549 Ach. 1419) chaos (Manil. 1125 Senec. H.f. 677, 861,
1108 Oed. 572 Thy. 832 H.O. 47, 1115 Lucan. VI 617 Petron.
in hex. 120, zz Val. Flacc. I 831 Stat. Theb. III 484, IV 520)
Helos (Stat. Theb. IV 181, 224: Helos Kohlmannus’?) sec. Hom.
B 584 pylos |-es L’Crv| PoX quae lectio cum v. 125 pugnat.
Helos autem Laconicum differt ab eo oppido quod v. 181 com-
memoratum est) melos (Phaedr. III 18, 11).

Vocativos eundem exitum praebere non mirum est: Argos
(Senec. Ag. 808, 809) et chaos (Senec. Phaed. 1238 Luc. VI 696).

10. Hoc capite tractabo omnes reliquos nominativos singu-
lares, qui apud Graecos desinunt in -ovs -wg -w vel -ng -&S vel
in aliam syllabam, quae apud Latinos non invenitur?).

Ac primum quidem ex his complectemur ea, quae in -ovg
excurrunt*). Huius generis inveniuntur:

Hydrus (Luc. V 375) Phlius (Stat. Theb. IV 45: Phlius
Mueller philus P [sic $ cod. Mon.] philos [phyllos C) ®) Rham-
nus (Luc. V 233: PUc -os) Selinus (Luc. VIII 260: -is vel -ys
UGCmz Sil. It. XIV 200: -is LOFV) Sious (Luc. V 377: siphis
in ras. M Sil.It. VIII 633) — Melampus (Stat. Theb. III 453)
Oedipus (Senec. Phoen. 313, 554 Oed. 916).

Quamquam huius utriusque nominis stirps exit in -7c00d,
tamen vocativo inter se differunt; illius invenitur vocativus

—.

1) Sniehotta 1.c. p. l6sg.

?\ Kohlmann. in edit. p. 93 adnotavit: „In nomine mendum inesse
manifestum est, nam Pylii supra v. 125 duce Hippomedonte arma cepisse
dicebantur, scripsi igitur ex Hom. Il. II 584 Helos i.e. oppidum Laconicum“.

®) Sniehotta l.c. p.1ösq. — Leimeister l. cc. p. 30, 37, 38.

*, Neue I? p. 234.

I N

BR.

Melanpu') (Stat. Theb. III 546: P -o, 573) huius Oedipus (Senec.
Phoen. 178: Oedipum EA Oedipe 5 corr. B. Schmidtius) ?).

Deinde adeamus nomina in -wg excurrentia?). E quibus
exstant apud poetas, de quibus nos quaerimus, haec:

aegoceros (Germ. Phaen. 286: ego chero B®L ergo chero
B:®m. 2, 483 Fragm. III 16, IV 104 Sen. Thy. 864 Luc. IX 537)
Eros (Mart. VIL 10,1, X 56, 6; 80,1; 5) Hermeros (Petron. in
pros. 59, 1,3) Niceros (Petron. in pros. 61, 3,1) Phileros (Petron.
in pros. 43, 1,1; 44, 1,ı Mart. II 34,1) rhinoceros (Mart. epigr.
9,2 XIV 53ttit.) — heros (Petr. 108, 14,» Laus Pis. 174, 176
Sil. It. VIII 217, XIII 38 Mart. II 84,1; apud Val. Flacc. 7,
in Il. Lat. 17, in Stat. Theb. 20, Ach. 6 locis) Minos (Phaedr.
IV 7, 19 Senec. H.f. 733 Thy. 23 Sil. It. VIII 470, XTV 40
Stat. Theb. VIII 27, 103) Tros (Sil. It. XI 295 DI. Lat. 710)
— Aegaleos (Stat. Theb. XII 620) Athos (Germ. Phaen. 584
Senec. Med. 720 H.O. 145, 1048, 1153, 1383 epigr. 52,5; 71,1
Petron. frgm. 27, 3 Val. Flacc. II 201, IV 322 Sil. It. III 494
Stat. Theb. V 52 Iuv. X 174) Eos (Senec. H.O. 614, 1866 Luc.
IX 544: oeos V eos G eous MPUÜ:).

Vocativi eadem terminatione utuntur:

Phileros (Mart. X 43, 1; 2) Minos (Aetn. 82).

Graecam terminationem -w*) servaverunt haec nomina:

Alecto (Sil. It. II 673, XII1 592) Argo (Manil. IT 412, V 36
Senec. Med. 238, 349, 367 Lucan. II 717, III 193 Valer. Flacc.
I 273, 441, VI! 317, VIII 194, 296) Celaeno (Germ. Phaen. 262
Valer. Flacc. IV 453, 499 Iuv. VIII 130 Ceto (Lucan. IX 646:
cetos G) Clio (Stat. Silv. 15,14 Iuv. VII 7) Clotho (Senec. Thy.
617 H.O. 769 Apocol. in pros. 3, 3, ı Octav. 15 Sil. It. IV
369 Il. Lat. 891 Stat. Silv. I4, 1 Theb. III 556 Iuv. IX 135)
Dido (Sil. It. I 23, 74, II 406, 422, IV 765, VIII 50, 166, XV
746 Mart. VIII 6, 13) Doto (Val. Flacc. I 134) echo (Senec.
Tro. 109 Pers. 1102 Calpurn. IV 28 Stat. Silv. III 1, 129 Mart.
II 86, 3) Enyo (Luc. I 687: erynis Ovp, sed gl. in B: dea belli

1) Neue I1® p. 446. — Georges 1l.c. p. 415.

3) Neue I? p.267sq. — Georgesl.c. p. 471. — B. Schmidt, De
emend. Senecae tragoed. rationibus prosod. et metr., Diss. Berolini 1860, p. 32.

3) Neue I? p. 231.

* Neue I? p. 253. — Saalfeld p. 504.

55

Petr. 120, oe Valer. Flacc. IV 604 Sil. It. X 202: euro LOV
erinis F Stat. Theb. VIII 656, XI 84 Mart. epigr. XXIV 3,
VI 32, 1)!) Erictho (Luc. VI 508, 640, 725, 826) Hlypso
(Val. Flacc. 1367)?) Ino (Senec. Oed. 446 Val. Flacc. VIII 21)
Io (Val. Flacc. IV 346, 392, 416, VII 111 Sil. It. XIV 517 Stat.
Theb. VI 276 Mart. XIV 180,2 Iuv. VI 526) Manto (Senec. Oed.
290 Ag. 322 Stat. Theb. IV 518, X 639) Polyxo (Val. Flacc.
Il 316 Stat. Theb. V 90, 131, 327) Sappho (Stat. Silv. V, 3, 155
Mart. VII 69, 9).

Nominis Togoyw priscam terminationem servaverunt Mani-
lius V 577 et Valerius Flaccus IH 54 (-on codd. Carr.), sed
mutaverunt littera n apposita Seneca (H.O. 96) Lucanus (IX
658, 679) Statius (Theb. II 717, VIII 762) Martialis (IX 25, 5).

Vocativi sequuntur nominativum:

Alecto (Sil. It. XIII 432) Argo (Val. Flacc. I 648) Clio
(Val. Flace. III 15 Stat. Theb. I 41, X 630) Enyo (Stat. Theb.
V 155) Erato (Stat. Silv. 12,49, IV 7,2) Sappho (Mart. X 35,16).

Jam tractavimus supra nomina in -ns exeuntia, quorum
genetivus in -ov excurrit?), attigimus saltem ea, quorum gene-
tivus terminatione -os -is syllaba crescit (Magnes, Meges)‘).
Nunc ea contemplemur, quorum genetivus Graecus excurrit in
-ovs, Latinus in -is®). Huius generis invenimus haec:

Diogenes (Petr. in pros. 38, 10,2) Diomedes (Senec. Tro.
1108 Petron. in pros. 59, 4, ı Sil. It. XIII 40) Diores (I.
Lat. 213 Hermogenes (Mart. XII 29 decies) Hippocrates (Mart.
IX 94, 2) Hippomenes (Priap. XVI 1) Hydaspes (Senec. Med.
1725 H.O. 628 Luc. VIII 227 Stat. Theb. IX 441) Mesthles (I.
Lat. 244: nesteus OÖ mnesteus E mesteus F et, ut vid, Lm.1
nestes M menesteus N: Mesihles Bondamus) Metrophanes (Mart.
XI 90, 4) Palamedes (Petron. in pros. 66, 7, s) Podarces (Il. Lat.
215) Praxiteles (Priap. X 2 Petron. in pros. 126, 16,3) ‚Protogenes

‘) Praetermisi Valeri Flacci I 501, ubi quod Baehrensius coniecit Einyo
parum certum est. Cf. quae Baehrensius disseruit in editionis (Lipsiae
MDCCCLXXV) praefatione p. XXI.

?) Langenus ed.p.69: „Hypsonem matrem ipse Valerius videtur finxisse“,

®) Cf. p. 16 gg.

s) Cf. p. 30.

6) Neue I? p. 281 qq.

56

(Iuv. III 120) Socrates (Phaedr. III 9, 2 Petron. in pros. 140,
14, ı) Sophocles (Petron. in pros. 2, 3,3) Stratocles (Iuv. III 99).

Praeterea inveniuntur nomina, quorum Graecus nomina-
tivus desinit in -es: cacoethes (Tuv. VII 52);

in -v: Aepy (Stat. Theb. IV 180);

in -@: aenigma (Petr. in pros. 41, 3,2) celeuma (Mart. IV.
64, 21) ceroma (Mart. V 65, 3, XIV 50, 1) dogma (Mart. IX 47, 8)
epigranıma (Mart. IV 23, 3) pegma (Phaedr. V 7,7 Mart. VIII
33, 3) toreuma (Mart. IV 46, 16) — alpha (Mart. IL 57,4) sigma
(Mart. X 48, 6).

11. Reliquum est, ut de pluralium nominativorum et voca-
tivorum formis agatur!!).

Nominativi, qui Graece exitus -o: vel -«ı praebent, Latine
terminationibus - vel -ae formati sunt. Exempli causa nomino:

Centauri ephebi — Lapithae mystae.

Omnes huius generis formas afferre longum est. Nonnullas
tamen Graecas formas servatas invenimus:

arctoe?) apud Germanicum (Phaen. 25: arcte B arctoe Ol
urctoae [e] ZP, 63) Selloe apud Lucanum (III 180: sello« Mı Zı)
Locroe apud Statium (Silv. II 6, 62: locros M).

Nominativi plurales neutrius generis nominum vel alterius
vel tertiae declinationis, sive in -a sive in -e excurrunt, hunc
exitum servaverunt:

Pergama astra — toreumuta lemmata —

Tempe?) (Senec. H.f. 286,980 Tro. 815 Lucan. VI 345 Stat.
Silv. 12, 215 Theb. X 119) cete (Sil. Ital. VII 476, XI 480 Stat.
Ach. I 55).

Vocativi nominum masculini et feminini generis easdem
terminationes exhibent:

Danai Athenae, neutrius generis desunt.

Ceterorum nominativi Graece et Latine in -es desinunt.
Utrum haec terminatio Latina an Graeca sit, nisi mensura e
vocalis cognosci non potest, quippe quae a Latinis producatur,
a Graecis corripiatur ®).

1) Sniehotta 1. c. p. 18 sg.

?, Saalfeld 1.c. p. 109. — Neue I? p. 208. — Georges |. c. p. 63.
3) Neue 1? p. 4d4 sg.

#) Neue 1? p.482sgqg. — Bednaral.c. p. 359 (47). — Koenel.c. p.120.

67

244 locis haec 113 nomina inveniuntur:

Aonides Argolides Atlantides Atthides Belides Bistonides
Cadmeides Calydonides Capherides Colchides Danaides Eumenides
Jlasides Inachides Ionides Italides Messeides Naides Nereides
Pelopeides Phaethontides Phasides Phoronides Pierides Proetides
Scyreides Sicilides Stymphalides Typhonides ; Arcades Cyclades
Dryades Hyades Iliades Lemniades Maenades Nomudes Pleiades
Pliades Symplegades Thespiades Thyades Troades; Alcyones
Amazones Bistones Cicones Gorgones Iones Lycaones Mimallones
Myrmidones Puaeones; Lacones Macroness Nasamones Solones
Tritones Vascones; Acarnanes Panes Titanes; Telchines; Corybantes
Garamantes Gigantes; Cretes Curetes Magnetes Syrtes; Jazyges
Phryges,; Cappadoces; Üilices Phoenices ; Samothraces Thraces ;
Sardonyches; Byseres Cares Seres; Aethiopes Cyclopes Dolopes
Dryopes; Arabes; Autololes; Libyes; Troes —

aspides caryotides periscelides pyramides; dipsades lampades;
tripodes; dracones porphyriones spadones strabones; paeanes; del-
phines; lichenes; bisontes; phalanges; Iynces; larices perdices;
crateres halteres; rhetores; heroes thoes.

145 locis cognoscere non possumus, utrum terminationis -e
vocalis longa an brevis sit, sive quia nomen in titulo vel in
prosa oratione exstat (novies), sive -es in fine versus positum est
(42 locis), sive positione producitur (91 locis), sive primam vel
tertiam vel quintam senarii thesin tenet, cuius pondus variatur (ter).
98 autem locis elucet e structura versus poetas hanc syl-
labam Graecorum more corripuisse. |

Quo modo usus est nominibus Grattius: Lycaones 160
Naides 18; Manilius: Arcades IV 768; Germanicus: Phae-
thontides Phaen. 366. Neque aliam viam ingressus est 9 locis
Seneca in hac terminatione adhibenda. Ter enim thesin se-
cundi (Eumenides H.f. 87 H.O.1002 Iliades Ag. 587), bis quarti
pedis senarii (Troes Tro. 742 Ag. 511) supplet, quo loco nulla
nisi brevis syllaba constare potest. Bis Asclepiadeus minor
hanc syllabam praebet in thesi dactylici pedis:

Phaed. 780: cingent türba licens Naides improbae.

815: non mittent gracilem Cretes harundinem.

Eundem locum -es semel in Glyconeo tenet:

H.O. 1042: ‚ Hebrum Bistones ultimt.

58

In Oedipodis versu 443 anapaestico thyades ita positum est,
ut ultimae huius nominis syllabae primam arsin efficiant:
thyades, oeströ membra remissde.

Eodem modo adhibuerunt Columella: Atlantides X 54;
Lucanus: Garamantes IV 334, IX 512 Gorgones IX 647
Magnetes VI 385 Nasamones IX 444 aspides IX 610 dipsades
IX 610, 851 lampades VI 135; Calpurnius: Naides II 14;
Valerius Flaccus: Oolchides VIII 142 Cyclopes IV 104 Iazyges
VI 122 Macrones V 151 Messeides IV 374 Phryges IL 578
Pliades V 415 Thraces I 611, II 251, V 664 Thyiades VI 757
Typhonides IV 428; Silius Italicus: Bistones II 76 Gara-
mantes IIl 313, XIII 479 Naides V 21 Nasamones XII 481
Thraces Ill 38; auctor Iliadis Latinae: Phryges 493, 682, 762,
803, 1015; Statius in Silvis: Naides I 2, 264, II '6, 102 Ne-
reides III 1, 144 Phryges V 2, 48 Telchines IV 6, 47 delphines
II 2,120 lampades V 4,9; in Thebaide: Arcades I 273, IV
275, 299, VI 618, VII 414 Atthides XII 536 .Bistones II 82
Calydonides II 736 Cyclades IIL 438, V 183 Maenades IX 628
Mimallones IV 660 Pelopeides X 50, XII 540 Proetides VIIL 355
Telchines IL 274 Thraces V 53, VI 486 Thyvwades XII 792 lynces
IV 658 »pueanes VIII 224; in Achilleide: Amazones I 760 Cu-
retes 1 831 Paeones Il 131 Scyreides 1 821 Samothraces I 832
Tritones 1 55 Troades I 944 crateres I 114 delphines I 246
heroes I 709; Martialis in hexametris vel pentametris versi-
bus: Atthides V 67, 2, XI 53, 4 Cares epigr. I 6 Lacones
I 36,2 Phasides XIII 45, 1 rhetores IL 64,5; Iuvenalis: Be-
lides VI 655 Bistones XV 124 Maenades VI 317 Thraces VI 403
Vascones XV 93 rhetores VI 438.

Terminatio nominativi pluralis tigres!) non solum in fine
dubia (Val. Flacc. II 260 Sil. It. XV 81 Stat. Theb. IV 658, VII
564 Mart. I 104, 2) et positione producta est (Luc. 1 327), sed
etiam ante vocalem insequentem pro longa syllaba habita est
a Lucano:

VI 487: Has avidae tigres et nobilis ira leonum
et a Petronio:

134, 12, 7: Hlyrcanaeque tigres et tussiı stare dracones.

nn

) Saalfeld l.c. p. 1123sq. — Georges l.c. p. 689.

59

Plane igitur hoc nomen in’ sermonem Latinum receptum
esse videtur sicut leo, quod omnino non respexi.

Praeterea unus tantum locus exstat, quo -es syllaba pro-
ducta esse videtur:

Il. Lat. 790: Acrius adsurgunt Troes; at Achaica turba.

Tamen hic quoque locus facile tolli posse videtur. Cum
enim Baehrensius adnotaverit: „at V ad BF et EMN (& in
ras. G), quid L praebeat dinosci nequit (7 = et, si recte vidi)“,
facilis est coniectura Skutschi poetam Troes, sed. scripsisse'!).

Restat, ut mentionem faciam formae elephanti?), quam
adhibuit Iuvenalis XII 102.

Vocativorum qui inveniuntur:

Arabes CÜorybantes Curetes Danaides Eumenides Iliades
Lemniodes Libyes Pierides Troades
terminationis mensura aut positione aut quod ultimam versus
syllabam explet, dubia est exceptis his locis

Gratti 209: metagontes, Stati Silvarum II 3, 7: Naides III
2, 13: Nereides; Thebaidis IV 340 et X 354: Arcades: Martialis
VI 68, 2: Naides,
quibus eam correptam esse continuatione versuum apparet.
Idem factum est in senario Senecae:

Ag. 660: Troades, et ipsae vestra lamentabili

in quo quin item brevis sit, dubitari non potest.

8 2.

De genetivi dativi ablativi formis.

1. Genetivo, qui Graece per -ov terminatur, poetae, si no-
minativus in -og excurrit, Latinam terminationem -i, si in -as
vel -s exit, terminationem -ae dederunt. Cuius rei exempla sint:

Bacchi Phoebi — Aeneae Pythagorae — Alcidae Geryonae.

Nomina, quorum nominativus Graecus per -« finitur, sem-
per Latinam terminationem -ae ostendunt, ut

Asiae Astraeae Electrae Phaedrae,
etsi genetivus Graecus in -ng desinit:

Ledae Ossae Prosymnae Scyllae Iryphaenae.

1) Cf. Cap. ITS 7,3.
2) Neue I? p.493. — Saalfeld l.c. p.430 sq. — Georges l.c. p.240,

60

Ea autem, quorum nominativus in -n exit, saepissime
Graecum genetivum -ns servaverunt!).

Si invenimus in Gratti Cynegeticis: Helices 55; in Manili
Astronomicis, ut equidem puto, Erigones?) II 552 (Erigone codd.
Erigonae corr. Bentleius et Iacob), IV 469 (Erigone codd. Eri-
gones corr. A i. e. editio Antoni Molini Matisconensis, quae
„antiquas editiones refert“ ?), Erigenes Bentleius Erigonae Iacob),
sed Andromedae I 616, II 28, V 538 (V: -e)*).

Priapea praebent: Penelopes LXVII 1.

Germanicus in Phaenomenis Graece flexit: Helices 53, 60
Panopes 666, Latine Andromedae 207, 208, 232, 247 (-e AM),
463, 661.

Phaedrus servavit Graecam formam: Cybebes IV 1,4.

In Senecae tragoediis occurrunt nobis hae formae Graecae:

Alcmenes (H.O. 1825) Cybeles (Phaed. 1136) Eurydices (H.O.
1084) Hecates (Oed. 569) Helices (H.O. 1539) Ioles (H.O. 556)
Lethes (Phaed. 1202 H.O. 1162) Phoebes (Phaed. 654) Pyrenes
(Phaed. 69) Rhodopes (H.O. 1032: -e E, 1538).

Ex his nominibus Alcmene Latine quoque declinatum inve-
nimus: Alcmenae (H.O. 1428, 1863).

Eodem modo Seneca usus est his:

Aetnae (Thy. 583 H.O. 286) Ariadnae (Phaed. 245) Eiuropae
(H.f. 9 Tro. 896 Ag. 205) Hecubae (Tro. 138) Helenae (Ag. 907).

Hanc terminationem hic poeta in epigrammatis solam ad-
hibuit: Libyae XXIII 1, XXV 35.

Octavia tragoedia praebet: Phoebes 389.

1) Sniehotta l.c. p.19sq. — Bednara p. 355 (43). — Neue I?
p. 97 sqq. — Leimeister I.c. p. 14 sq.

?, Non solum Manilius semper adhibuit nominativum Zrigone (septies),
sed etiam omnino apud poetas, qui hoc nomine usi sunt (Stat. Colum. Mart.
Aetn. auct.), nulla forma, neque nominativus neque vocativus neque gene-
tivus, nisi Graece terminata invenitur. Quapropter puto IV 469 Bentleium
editionem A secutum lectionem codicum Erigone summo iure in genetivum
per -es terminatum correxisse et hoc vestigium persecutus .altero quogue loco
II 552, praesertim cum codicum corruptela eadem sit, eandem correctionem
adhibendam esse censeo.

8, Cf. Iacobi edit. p. IX.

*. Manil. IV 780 scripsit Iacobus Zmyrnes, sed omitto hoc nomen, cum
‚omnes codices Tyrrhenas vel similia praebeant.

61

Columella semper Graecorum rationem secutus est, cum
diceret:

Cybeles X 220 Cyllenes X 266 (-aes S) Erigones X 400
Helles X. 155.

In Persi saturis legimus Dinomaches IV 20 et Procnes V 8.

Lucanus -es syllaba terminavit hos genetivos:

Danaes IX 659 Dodones 1II 441 (-is Gıu) Helles IV 57
Hesiones IX 970 (-e Gz) Inarimes V 101 Lethes VI 769 Phoebes
VIII 479 (-e MıZı) Pholves VI 388 Rhodopes VII 450.

Genetivi nominis Libya terminatione differunt, cum et
Libyes 1.206 (Bı -ae), IX 377, 624 (-aes Pı) et Libyae I 255
(-es VPZUG), 368 (-es U), 1V 606 (-es ugv), 669, V 39 (-es
PUGmz Iybaeos MZ), IX 370, 420, 598, 617, X 79 inveniatur.

Praeterea Latinam terminationem praebent: Aetnae 1 545
(-a MıZ) Europae IX 413, 686.

Petronius utraque terminatione usus est et in versibus:
Hecales 135, 8, ıs — Libyae 121, ı1 et locis prosaicis: Üärces
134, 9, s — scaphae.

Auctor Aetnae Graece dixit Helices 242, Latine Aefnae
195, 341, 433, 451. |

Valerius Flaccus praetulit Graecam terminationem
his locis:

Alcimedes I 317 Chalciopes VII 156 Diones VII 187 Dry-
opes II 174 Euryales VI 370 halcyones IV 45 Hecates V 335,
VI 113, VII 182, 521 Helles I 167, 425, 537, III7 Libyes VII
: 607 Lipares II 96 Mycenes \ 645 Panopes II 589 Percotes
II 621 Peuces VIII 376 Phoebes IV 361, VII 366 Pleiones
I 738, 11 67!) Rhodopes I 728 Sinopes V 108 Tihebes VI 118
Thraces II 406.

Variavit terminationem unius nominis, nam 11 495 Nemees,
sed VIII 125 Nemeae scripsit.

Praeterea Latine terminavit haec duo tantum nomina:
Lernae 1 35, II 496, III 51i et Nymphae III 561, IV 23, VI
52, VIIL 217.

Y) Sic Vatic., sed Langenus adnotavit (p. 136) „Pleionen matrem Pleiadum
pro Pleiadibus ipsis posuisse Valerium vix credibile est“, quapropter Heinsio
auctore scripsit Pleiades.

62

Silius Italicus in Punicis praebet hos Graecos genetivos:

Asbytes II 166, III 299 Calpes VII 171, X 174 Oyllenes
III 203 Cymes XIII 494 Cymothoes III 58 (-theos LOV) Cyrenes
IV 628 (-is S) Diones IV 106 Pyrenes I 190, 353, 548, 643,
III 338, XI 144, XILU 699, XV 176, 451, 478, 491, 791, XVI 246
Rhodopes XIV 121 Thebes III 678 Thyles XVII 416 Tisiphones
XIII 575 aleyones XIV 275.

Accedunt loci I 23 et VIII 650, quibus genetivus Zibyae
nominis Graece factus est, qui 35 aliis locis Latinorum mori
adaptatus est. Eodem modo finiuntur: Aetnae IX 497, XII 154

Lernae VI 182 Nemeae II 483.
| In Iliade Latina invenimus: Hesionae 626.

Statius in Silvis Graecos secutus est genetivum in -es
desinentem adhibens horunı nominum:

Circes 1 3, 85 Cybeles II 2, 88 Diones I 1, 84, 117,2
Dirces I 4, 21 Ephyres IL 2, 34 Helles IV 3,57 Idymes I 6,
13, III 2,138, V 2,139 Lethes II 4, 8; 6, 100, III 3, 187, V
1,161 Rhodopes IV 2,46; 6,9 Syenes 1I 2, 86 Thyles Il
5, 20, IV 4, 62.

Duplici modo declinavit Nemees III 1, 30, IV 6, 41, V
3,52 et Nemeae 1 3, 6.

Praeterea Latinam terminationem dedit his:

Lernae II 1,181, V 3, 142 Libyae IV 6, 105, V 2, 134
— nymphae.

In Thebaide Graeca terminatione idem poeta finivit hos
genetivos: |

Amymones IV 735 _Antigones VII 536 Atalantes VI 563
Oyllenes IX 846 Dirces 1 152, IV 8 Enphyres 11 379 Erigones IV
692 Hiyles VII 267 Hypsipyles VI 341 Ismenes VI 535 Lethes
I 297, VI 499 Myrmidones V 224 (P -es w -is) Persephones
IV 478 Phoebes I 105 Pholoes III 604, X 228 Pylenes VII
482 Rhodopes XII 181 Semeles VII 602 Tegees VII 5, IX 846
Thebes IV 610, V 681, IX 255 (P -is), 294 Tisiphones II 283.

Nemea et genetivum Graecum: Nemees V 581 et Latinum:
Neneae V 733 praebet.

Latine declinati sunt genetivi:

Oretae XII 667 Lernae III 348, V 579, VIII 562, X 24,
765, XII 94, 512 Libyae IX 16.

63

using rem in

Achilleis autem unum tantum genetivum Graece termina-
tum: Pholoes I 168 continet, cum ceteri Latine exeant:
Aetnae 1824 Europae 1788 (P-e wE -es), I1 64 Spartae 1402.

Martialis Graecum exitum dedit his genetivis:

Antiopes 1 92, 6 Chiones 1 92, 6, III 30, 4 Cybeles 1 70, 10,
III 81,6; 91, 2, VII 73, 3, VIII 55, 14, IX 11,6, XIII 25,1;
64, 2 COyllenes VII 74,1 Dindymenes VIII 81, 1 Erigones XI
69, 4 Helles IX 71,7 Lethes VIl 47,4, X 2,7, 23, 4 Nemees
epigr. 6b, 1, V 65, 2, IX 71,7 Pasiphaes epigr. 27, 8 Prognes
XI 18, 19 Syenes V 13, 7 Ewuropes IL 44, 15, cuius nominis
genetivus Latinus Zuropae invenitur III 20, 12.

Praeterea Latine formati sunt genetivi:

Cretae XIII 106, 1 Hecubae VI 71, 3 Hyblae XIII 105, 1
Lernae V 65, 13 Libyae V 74,2 (R-e Fw -es) — phialae rutae.
Juvenalis Latinam terminationem adhibuit his locis:

Oretae XIV 270 Lyeiscae VI 123.

In ceteris nominibus huius generis graecissavit:

Aganippes VII 6 Antigones!) VIII 229 Autonoes VI 72
Berenices VI 156 (bernices P beronicis p) Circes XV 21 Cybeles
Il 111 XIV 263 Melanippes ‘) VIII 229 Rhodopes IX 4 Syenes
XI 124 Thymeles VIII 197 aloes VI 181.

2. Nomina Graeca, quae Latinam tertiam declinationem
sequuntur, saepius huius declinationis genetivum -s adhibuerunt.
Tamen satis multa inveniuntur, quae Graece flectuntur ?).

!) Buecheler in editionis tertise textum recepit versus VIII 229
hanc formam:
syrma vel Antigonae personam vel Melanippae

et adnotavit: „antigonae personam menalippe P antigonaes tu personam
menalippes pw seu Jahnius aut Hermannus ante personam, ego vel post P
addidi menalippes s“. Quamquam optimus codex P Latinam genetivorum
formam praestat, tamen hoc loco ut vestigia religquorum codicum sequi malim
commoveor usu et Iuvenalis ipsius, qui horum nominum Graecum genetivum
ubique fere praetulit, et Stati, qui omnibus 17 locis, quibus Antigonae
nomen adhibuit, semper Graeca forma vel nominativi vel vocativi vel gene-
tivi vel accusativi usus est. Utriusque autem nominis eandem terminationem
eiusdem versus concinnitate postulari puto. — Cf. Leimeister 1.c. p. 14.

2) Sniehotta l.c. p. 21. — Neue I? p.4495q4. — Priscian. VI
5,25 p. 2,216 H. — Prob. de ult. syll. IV 20 p. 4,228 K. — Phoc. UII13
p. 5,424 K. — Leimeister |. c. p. 30 sq., 33, 38.

64

Ita exstant apud Manilium: Caridos IV 799 Cepheidos
I 436 Phasidos IV 517, V 377 Phorcyos V 529 Propontidos IV
616, 679. Ceteris locis usus est Latina terminatione, quam ad-
hibens solidiorem formam Maeotidis corripuit in Maeotis IV 617.

In Priapeis legimus EKlephantidos IV 2;

in Germanici Phaenomenis Doridos 666;

in Senecae tragoediis: Phocidos (Oed. 279) Stymphalidos
(Med. 783) Zantalidos (Med. 954 Ag. 392) Tethyos (H.f. 887);
in eiusdem poetae epigrammatis IV versu altero: Tethyos (the-
tidis S corr. Heinsius).

Lucanus Graece. declinavit haec nomina:

Arcados IX 661 (Z -es) Chalcidos V 227 (MZ -as) Maueotidos
III 277 (C -as) Mareotidos X 161 (C -is) Pallados IX 658 (z -is)
Phasidos Il 585 (MıZ -is), 715 (MıZ -is), IV 552 Phocidos
III 340 (PU: -us), IV 256 Phoebados V 167 Phorcynidos IX 626
Stoechados III 516 sSyrtidos IX 710 Telmessidos VIII 248
Tethyos 1 414, III 233 Tritonos IX 347 lampados V1 354.

Petronius quoque hanc terminationem adhibuit semel in
pedestri sermone: Zeuzxidos 83, 1, 2, bis in hexametris: Phasidos
119, ss et Dicarchidos 120, es.

Calpurnius Graece scripsit Amaryllidos IV 38.

Valerius Flaccus Graeco genetivo usus est his locis:

Acherusidos V 13 Arcados V 205 Colchidos II 423, V 202,
418, VII 369, 625 JInachidos IV 350 Perseidos VII 238 Sym-
plegados V 299; item dixit V 573 Calydonos (-os V -is B) et
IV 555, V 345, VIII 224 Palludos, sed IV 223 Calydonis et
II 53 Palladis.

In Sili Italici Punicis Graecorum morem sequuntur
genetivi: | |
Atlantidos XI 292 Nomados II 186 (Ch -es) Phorcynidos
II 59 Simoentos XV 59 (O -a V -is), XVI 370 (L -os FOV -is)
Tritonidos 11L 322, IX 297 (ChLFOV -os vulgo -es);

in Iliade Latina: Cygneidos 337 (FE m. 1 -us).

Statius in Graeca genetivi terminatione desinere voluit
haec nomina in Silvis:

Babylonos V 1, 60 — sed III 2,137 Babylonis — Baccheidos
II 2, 34 Cebrenidos I 5, 21 Doridos IlL 2, 16 Naidos II 3, 30
Synnados I 5, 37;

65

in Thebaide:

aetheros IIL 525 Arcados I 45, II 258, VI 608, IX 858
Busiridos XII 155 (G? -is) Erymanthidos IX 594 Nycteidos
VII 190 Pallados 1535, IL 597 (BM -is), V 100 Phocidos 1 64,
VII 235, XI 281 Sphingos 1 66, IL 556 Strymonos IX 437, 860
Tethyos IV 388 Thebaidos in titulo librorum;

in Achilleide:

Nereidos I 592 Stygos 1 269 Tethyos 1 49, 541 Achilleidos
in titulo. Ä

Martialis epigrammata exhibent hos genetivos generis
eius de quo disserimus:

Aeolidos XI 91,1 (N -is) Babylonos VILL 28,17, XIV 150,2
‚Colchidos X 35,5 Elephantidos XII 43, 4 Ianthidos VIL 15,1
Inachidos XI 47, 4 Lacedaemonos IV 55,7 Myos VIII 34,1;
51,1, XIV 95,2 Myronos IV 39,2, VI 92,2, VIII 51,1 Palla-
dos IV 53, 2, XIII 104, 2 Tethyos epigr. III 6.

Iuvenalis denique praebet: Tihebaidos VIL 83 et Ikados
XI 180. |

3. Restat, ut de ceterorum nominum genetivo nonnulla
verba faciam. Ac primum quidem ea nomina, quorum nomi-
nativus Graecus in -ng, genetivus in -ovg desinit, semper fere
a poetis aetstis eius de qua quaerimus Latinae tertiae decli-
nationis terminatione -is affeeta sunt: Demosthenis Palamedis
Socratis alia.

Ne genetivum quidem exemplum Latinae alterius declina-
tionis secutum: Pericli Persius IV 3 veritus est.

Exceptum est nomen Praxitele, cuius genetivum flexit
Martialis IV 39,2: Praxitelus‘). Sed Statius in Silvis IV 6, 27
scripsit Praxielis. Item excipiendum est nomen KEteocles, cuius
genetivo Statius in Thebaide praeter tritam formam KEteoclis
VII 227, IX 86, XII 57, quae apud ceteros quoque poetas est
usitata, etiam Graecam non contractam dedit: Zteocleos XII
91, 4219.

Graecum nomen steAayos ut in nominativo ita in genetivo

1) Neue I? p.456. — Georges 1.c. p.553. — Leimeister l.c. p. 38,
— Charis. IT 15 p. 1, 68K.
2) Neue I? p.456. — Georges l.c. p. 252.

Zwiener, De vocum Graecarum usu 5

66

semper Latinae alterius declinationis exitum „elagi praebet.
Item genetivus aegocerö (Germ. Phaen. 381, 597 fragm. IV 69).

Latina denique terminatio -is ubique exstat pro Graeca
-eus in: Baetis Syrtis pristis.

Eorum nominum, quorum nominativus Graecus in -w, ge-
netivus in -ovs exit!), genetivus a nostris poetis factus est
more nominum Latinae tertiae declinationis in -o exeuntium,
vel Latina terminatione -is adhibita: Didonis (Priap. LXVII 1:
nonnulli codices: Dido fac, quod Heinsius correxit in Didus)
Gorgonis (Germ. Phaen. 218), vel Graeca -os: Gorgonos (Lucan.
IX 653: VUG -is z -es, 668: V -is U -es).

Praecipue autem respicienda sunt ea nomina, quorum no-
minativus Graecus exit in -evs, genetivus in -ewg?). Ea enim
aut hanc terminationem servant aut genetivum Latinorum more
per -ei finiunt, sed saepius ita, ut -a unam syllabam efficiat.

Singulos poetas aggressi invenimus apud Manilium Lati-
nas formas Atrei V 462 et Persei II 28 duabus syllabis pro-
nuntiandas.

In Germanici autem Phaenomenis legimus: Cepheos 189
(Z -oeus 1 -eus), 191°) (Z -oeos 1 -eus), 282 et Perseos 249.

Eodem modo in Senecae tragoediis formatus est genetivus
Pentheos (Oed. 442). Sed ceteris locis hic poeta genetivum
horum nominum in -e; excurrere voluit, qua terminatione ita
usus est, ut modo unam syllabam efficeret, modo in duas dis-
traheret.

In Troadum enim versu 341 senario:

Atra Tihyestae nöbilem novi domüum
-ei syllaba nisi per dipthongum pronuntiari non potest. In
Agamemnonis autem versu 616 hendecasyllabo:

gudm non Pelei Thetidisque naätus
et sex aliis locis, quibus -e pedem senarii supplet,
hanc terminationem duabus syllabis constare apertum est:

!) Sniehotta l.c. p.21sq. — Neue I? p. 456 sqg.
2?) Sniehotta l.c. p. 22sg. — Neue I?p.4ö5sqa.. — Koene lc.
p.33. — Bednara p. 356 (44). — Leimeister l.c. p. 27,
2) In hoc versu huius genetivi mensura est epica (Kngpnos):
regula Cephzds vestigia
cf. Neue I p. 300.

67

Aegei (Phaed. 563) Pelei (Tro.247) Promethei (H.f.1207 Med. 709)
Thesei (Phaed. 645, 646). Exemplum affero Medeae versum 709:
sparsüs cruöre Caicasıis Promethei.

Lucanus Graece scripsit Pentheos VI 357 (Vp -eus) Per-
seos IX. 676, 682 Proteos X 511, sed in fine versus VII 224
Latine: Enipe:.

Apud Petronium exstat in hexametro 139, 2, 7: Nereos.

Valerius Flaccus adhibuit Latinam terminationem in
unam syllabam contractam in fine versus IV 425, V 127: Phinei
V 154: Promether, ceteris locis Graecam: Cretheos I 42 Eury-
stheos I 114 Otreos IV 162 Peleos I 131 Pentheos III 264
Perseos 1 68 Phineos V 5.

In Iliadis Latinae versu 216 Schraderus e codicum
lectione oileus emendavit: Oileos. Sed Latinam terminationem
-ei dipthongum invenimus in eiusdem carminis versibus 774:
Idomenei et 789: Penele:.

Neque aliam viam ingressus est Statius, quippe qui semel
atque in fine versus Latinam terminationem in dipthongum
contraxerit: .Menestheı (Theb. VI 706), omnibus autem reliquis
locis Graecorum usum servaverit, et locis quidem Silvarum:

Orpheos II 7, 40; 99 Tereos III 3, 176 Theseos IV 4, 104;

Thebaidis:

Caeneos VII 644 Caphereos IX. 307 Hypseos IX. 270, 561
(Hypseos Marklandus ipseos f! ipsius Pw, quod frustra tuetur
Imhofius), 672 (hipseus Pu) Menoeceos XI 709 Nereos III 410,
V 437 Oeneos I 464, II 588, 687 Perseos VII 418 Phegeos
VIII 442 Phoroneos I 252 Prometheos X1 468 Theseos IX 519,
XII 211, 293 Tydeos III 654, VII 635, VIII 469, 479, 508, 531,
663, IX 2 (P -eus), 26, 149, 205, 545, X 401, XII 118;

Achilleidis: Nereos I 542 Peleos I 50%.

Martialis denique Graece declinavit: Peleos II 64, 3 et
Tereos IV 49,4, XIV 75,1.

4. Dativi singularis formae!) ubique Latinam terminati-
onem praebent. Nominum enim, quorum nominativus in -og
exit, dativum in -o, quorum nominativus in -@ -n vel -as -ns
excurrit, dativum in -ae, omnium reliquorum in - terminantem

ı) Neue 1? p. 100 sq. et 154 sq.
Hr

68
poetae flexerunt. Quod non mirum est, cum plerumque dativi
Graece flexi Latinis congruentes aut saltem simillimi sint. Sed
Graeci dativi in + exeuntes differunt a Latinis eodem modo
terminatis mensura : vocalis, quae a Latinis producitur, a Graecis
corripitur. Quam quantitatem graecissantem interdum poetae
Latini imitati sunt!). Exempla affero Stati versus
Silv. IV 2,28: et Chios et glaucae certantia Doridi saxa ?)
Theb. III 521: Saepius in dubüs auditus Iasoni Mopsus
Ach. 1 285: Palladi litoreae celebrabat Scyros honorum.
Nominum autem, quorum nominativus in -evg desinit, dativus
semper adaptatus Latinorum rationi in -eo terminatus est. Quae
terminatio in fine hexametri posita per synizesin:
Tydeo (Stat. Theb. III 84) Caphareo (Sil. It. XIV 143)
Typhoeo (Sil. It. XIV 196),
in fine senarii duabus syllabis pronuntianda est: Orphöo
(Phaedr. III prol. 57).
Dativus nominis pelagı sequitur Latinam secundam quae
vocatur declinationem: gelago.

5. Ablativum nominum, quorum nominativus in -og -0v vel
-@ excurrit, Latinam terminationem -o vel -a praebere non
mirum est: Priapo Phoebo — Cirrha Troia Leda.

Eadem terminatione utuntur, quorum nominativus in -ag
exit: Borea Licha Tiresia?).

Ea autem nomina primam secuta declinationem, quorum
nominativus in -7 vel -ng desinit, saepius ablativi exitum -©
praebent*). Quae ideo accuratius sunt tractanda.

Ac primum quidem excutiamus ea, quorum nominativus
Graecus -n vocali finitur.

Manilius Latinam terminationem adhibuit in Aetna II 880,
sed Graecam in Andromede V 573 (AS -da est L-den corr. lacob).

Neque aliter res se habet in Priapeis, in quibus Erigone
LXII 2 legimus.

!) Neue I? p. 457. — Bednara l.c. p. 357 (45). — L. Mueller, De
re metr., ed. 2, p. 496.

2, Haupt, Opuscula, Lipsiae MDCCCLXXVI, OI 1 p. 129,

®) Neue I 41 sag.

* Sniehotta l.c. p.23. — Neue I? p.96sq. — Priscian. VI] 2,8
p. 2, 2) K. — Leimeister l.c. p.12 et 16sq. — Apud Bednaram deest
hic ablativus.

69

Latina autem terminatione ubique usus est Seneca in
tragoediis:

Alcmena (H.f. 773 Phaed. 317 H.O. 437) Ithaca (Thy. 587)
Lerna (H.O. 1360, 1534) Oeta (H.f. 133: oetan A Med. 639)

‚uno loco excepto (H.O. 1884), quo in codicibus phoebo in-
venies, quod D. Heinsius iure correxit in Phoebe.

Eundem ablativi terminandi usum servavit idem poeta in
epigrammatis: Europa LXV 3 Libya LXV 3, LXVI 2 zelotypa
LXIII tit.

Lucanus quoque uno tantum loco Graecam terminationem
servavit: Syene II 587 (Z -en),

ceteris Latinam praetulit: Aeina I 43 Creta II 611 Eu-
ropa IX. 958.

Petronius semper ablativum huius generis Latinorum
rationi adaptavit: theca 39, 3,2 scapha 102, 5, s.

Sed Calpurnius Graece dixit: Petale VI 9.

In carmine quod Aetna inscribitur occurrit nobis abla-
tivus Aetna 71, 201, 329,

in Valeri Flacci Argonauticis: Ida I 549 Libya I 588.

Silius Italicus in Punicis Graece terminavit hos ablativos:

Europe 1221 (-e L -a FOV) Meroe IL 104 Myrice III 103
Rhodope IX 605"),

Latine hos:

Aeina VIII 614 Alcmena Il 493 Ida VII 437 Libya XIV
651, XVI 219 Oeta VI 452 — nympha pelta.

In Iliadis Latinae versu 624 Baehrensius scripsit Zesione,
cum codices praebeant esiona vel hesiona. Neque habeo quod
hanc correctionem probem, cum idem poeta in lliadis Latinae
versu 626 Latinum genetivum Hesionae adhibuerit.

Statius in Silvis ubique praetulit Latinam formam:

Helena 1 2, 214 Ida I 2,43, III 4,12 — velta.

In Thebaide plerumque eandem rationem sequitur:

Aetna 1 458, V 50, VI 716 Oea IV 158, XII 67 Sparta
II 167 — nympha,

sed IV 541 Graecam formam invenimus Hecate.

ı) XIV libri versus 656 corruptior est, quam ut ablativi Ephyre a
Bauero emendati rationem habendam esse putemus. Cf. adnot. in ed. II p. 106.

70
. In Achilleide rursus ablativi huius generis Latine termi-
nati sunt: J/da Il 50 Helena IL 64.

Eodem modo Martialis plerosque ablativos exire voluit:
Ida X 89, 3 — cotula (xorvla) »phiala schida theca ;

in duobus tantum graecissavit: Eurydice epigr. XXIb 2
Chione 1 34, 7.

Paulo plures ablativos Graecos servavit Iuvenalis:

Arachne Il 56 Meroe VI 528, XIII 163 (mero P corr. p)
Penelope Il 56 Progne VI 644 Tisiphone V129. Hic notandus
est ablativus Calpe XIV 279, in quo -e terminans est cor-
repta!), qua de forma recte, opinor, Bentleius statuit.

Latini ablativi sunt:

Libya XI 25 — proseucha?).

Contrarius fere usus est nominum, quorum nominativus in
-ns exit. Haec enim saepius ablativi terminationem -e rece-
perunt. Quo modo terminata inveniuntur haec:

Aeacide (Sil. It. XIII 800 Stat. Ach. I 608: P -ae) Agyrte
(Stat. Ach. 1 819: K -a C -e [fuit -e]) Alcide (Senec. H.f. 398,
957: -ae vulgo H.O. 924, 1571, 1793 Stat. Silv. V 2, 50) Bar-
gate (Petr. 97, 1,ı in pr.) Geryone (Sil. It. I 277) Oedipode ?)
(Stat. Theb. VII 513) Thyeste (Senec. Ag. 907 Thy. 259, 271, 901)
ceraste (Sil.It. 1413) Ahydraule (Petr. 36, 6, s in prosa oratione).

Latinum ablativum praebent haec nomina huius generis:

Atrida (Senec. Ag. 292 Il. Lat. 90, 327: utroque loco E

ı) Cf, adnot. Friedlaenderi in edit. p. 569. — Priscianus VI 2,8
p. 2,291 K.: „illud miror, quod Iuvenalis Calpe ablativum corripuit, cum sit
simile hoc nomen „Penelope“ „Arachne“ „Calliope“, quorum ablativus nun-
quam in -e correptum terminat“. — Bentleius ad Lucan. 1555: „excusatur
Iuvenalis, cum Calpe ultima brevi dixit casu ablativo; nempe non a recto
Calpe deduxit, sed a Calpis; ut apud Philostrat. Vit. Apoll. T. V1 (ro d&
Evpwnns axewrngıov 6 xaleiraı Kalnıs) jam vidimus Calpis non Calpe*. —
L. Mueller, De re metrica, ed. 2, p. 419, qui hunc locum non respexit. —
Ribbeck, Der echte und unechte Juvenal, Berlin 1865, p. 63. — Neue I?
p. 96 et 97. — Leimeister l.c. p. 17.

2) Thiel l.c. p. 25 sqg.

®, Non habeo, quod probem correctionem Weberi, qui scripsit Oedipoda,
etsi hanc formam Seneca Oed. 943 adhibuisse videtur (oedipode A), prae-
sertim cum accusativus quoque apud Statium semper Graece Oedipoden, apud
Senecam autem Latine Oedipodam exstet.

71

atride [a supra e m.1]) Maca (Sil. It. IX 89: Ch -ae S -e)
Oedipoda (Senec. Oed. 943: A -e) — charta (Mart. IV 86, 11,
V 26, 2, VIII 62,1 JIuven. XIII 116) gausapa (Petr. 21, 2, ı;
28, 4, a in prosa oratione).

6. Nomina, quae tertiam declinationem Latinam sequuntur,
etiam ablativum huius declinationiss & correpto terminatum
accipiunt:

Hectore Cythereide Tritone aethere.

Eadem terminatione utuntur nomina, quorum nominativus
in -ng, genetivus in -ovg exit‘):

Diomed& (Stat. Ach. I 701) Ganymede (Mart. II 43, 14, IX
103, 8, X 66, 8, XI 22, 2, 26, 6; 43, 4; 104, 20, XIII 108, 2).

Item rhinocerote (Iuv. VII 130) et elephante (Manil. IV 236),
quae nomina in aliis casibus alteri declinationi adaptata sunt.

Neque alio modo ablativus qui invenitur nominis, cuius
nominativus in -vs excurrit, formatus est: Tethye (Sil. It. V 395) ?).

Nomina, quorum genetivus nominativo in -s exeunti syl-
labarum numero par est, ablativum - vocali finiunt?), velut
Oharybdi Osiri genesi apud Iuvenalem (VI 579, VIII 29, XV 17),
Lepti apud Lucanum (IX 524), Athesi apud Silium Italicum
(VIII 595).

Toeyw nomen ut nominativum et genetivum, ita et ablati-
vum Latinum praebet‘); Gorgone (Manil. V 619 Lucan. IX 684
Mart. VI 10, 11 Iuv. XII 4).

Restant ablativi Atho°) (Senec. epigr. LXXI tit.) chao (Sil. It.
XIII 439) pelago, quae forma persaepe invenitur, et duo abla-
tivi nominum, quorum nominativus in -evg desinit®). Horum
terminatio est -eo, quam Statius in fine hexametri positam pro
una syllaba adhibuit: Nereo (Theb. V 49), Seneca autem in
Thyestis senario versu 271:

dignum est Thyesie facınus et dignum Atreo
duabus syllabis constare voluit.

1) Neue I? p. 373.

2) Neue I? p. 482. — Georges I.c. p. 681.

3) Neue I? p. 348 sqgq.

*) Neue I? p. 524 qq. — Georges l.c. p. 304 sg.
5, Neue I? p.210. — Georges I. c. p. 77.

®) Sniehotta 1.c. p. 23,

72

7. Genetivus pluralis in -o» excurrens!) praeter titulos
Gratti: COynegelicon, Manili: Astronomicon, Valeri Flacci: Ar-
gonauticon, Martialis: Epigrammaton duobus modo locis inveni-
tur apud Martialem I 1,13 et I 117, 3: epigrammaton.

Ceterae genetivi dativi ablativi pluralis terminationes ubi-
que formis Latine declinatis adaptatae sunt. Ut exemplo utar,
affero:

Indorum Nympharum — Pelasgum Macetum — Cyclopum
Pieridum — Mycenis Phrygibus.

Nomen quoque delphin Latinum ablativum pluralem habet:
delphmis (Tuv. X 14).

8 3.

De accusativi formis.

1. Nomina Graece in -os vel -ov terminantia saepius
Graecam terminationem -on servaverunt?).

Ita Grattius in Cynegeticis Graece dixit Dercylon 103,
sed Latine G@laucum 502.

In Manili Astronomicis invenimus hos Graecos accusativos:

Arcton 1 566 Delon IV 637 Iolcon V 34 (colchon omn.
codd., corr. Scal. et Bentl.) Rhodon IV 637 Scorpion I 268, II
365, 499, 502, 513, 552, IV 217 Tartaron II 46 (codd. tartara,
corr. Scal.) Tenedon IV 638 horoscopon III 190, 205, 538

Deltoton V 715 dodecatemorion IL 700, 736 (L -is).

Latine terminati sunt hi:

Aegyptum Arcturum Assaracum Bacchum Canopum Üen-
taurum Corinthum Croesum Ebusum Epirum Hellespontum He-
niochum Ilum Nilum Olympum Phoebum Phricum. Priamum
Taurum

Aegeum Icarium Illyricum trigonum.

In Priapeis plerique accusativi huius generis Latinorum
more formati sunt: |

Bacchum Phoebum Priamum Priapum Tithonum — amygdalum,

duo tantum Graece: Epicuron XII 15 et Maenalon LXXV 7.

) Neue I? p. 485. — Sniehotta l.c. p. 24.
2), Sniehotta 1.c. p. 24. — Bednara 1. c. p. 356 (44). — Neue I?
p. 191sqq. — Koene |. c. p. 33. — Leimeister 1l.c. p. 23sq. et 25.

73

Germanicus Graecum accusativum servavit his locis et
Phaenomenorum: |

Chion 652 Pegason 283, 694 Sirion 335 arcton 55 xpolon
22 (Z-um) scorpion 490, 655 — deltoton 235;

et fragmentorum:

Olympon IV 132 (o -on AMA*S -0o Ps -um) hydrochoon
IV 21 scorpion IV 18.

Horum nominum unum et Latinum accusativum praebet:
polum (fragm. IV 74). Praeterea Latine declinavit hos:

Oentaurum Phrizum arcturum ophiuchum.

Phaedrus nusquam adhibuit Graecam terminationem, sed
omnes huius generis accusativos Latine declinavit:

Aesopum Eutychum Parnasum hydrum scyphum thesaurum
zystum — antidotum corium (gögLov) toxicum.

In Senecae tragoediis occurrunt nobis haec nomina
Graece flexa:

Pelion (Med. 609) — Cyllaron (Phaed. 811: A -um) Delon
(Ag. 384) Iolcon (Med. 457) Isınenon (Ag. 321 H.O. 1801) Isth-
mon (Ag. 564) Lemnon (Ag. 566) Parnason (Phoen. 129) Pylon
(H.f. 561 Tro. 848) Scorpion (Thy. 859).

Latina terminatione declinata sunt:

Ancaeum Bacchum Caucasum Cerberum Hesperum Histrum
Laium Lyaeum Menelaum Oceanum Phoebum Pindum !) Pontum
Priamum Pyrrhum Sipylum Sisyphum Tantalum Tartarum Ze-
phyrum — Elysium Ilium.

Aeque terminati sunt accusativi, qui in eiusdem poetae
epigrammatis inveniuntur: |

Oceanum Priamum — Mausoleum.

Nec aliter res se habet in Apocolocyntosi satura, quae
praebet in versu anapaestico: Oceanum,

in pedestri sermone: Ahodanum Sisyphum Tantalum Xanthum.

ı) H.O. 1730 Leo scripsit Pindum, 1309 Pindon. Hoc loco codices
tradunt: A qui manu Pindum ferant
E qui manus Pindo ferat.
Cum autem Leo lectionem codicis A verbotenus in textum receperit, non
intellego, cur vestigium codicis E secutus formam Pindum codice A traditam
mutandam putaverit. Praeterea nominativus non solum a Seneca, sed etiam
a Lucano Valerio Flacco Silio- Italico semper Latine terminatus est.

24

In Octavia tragoedia exstant hi accusativi Latini:

Nilum Oceanum.

Columella quoque unum modo nomen Graece terminavit:
paliuron X 22, complura autem Latine:

Bacchum Lyaeum Maenalium — barathrum.

Unam Graecam formam, quam Persius adhibuit: Fuhion
I 102 ex alterius poetae — ut videtur Neronis — versibus
transtulit').

Ceterum Latinam praetulit:

canthum ebenum helleborum satyrum — Aegaeum castoreum

(xaotogıov) oenophorum.

Lucanus saepius adhibuit Graecorum in accusativo ter-
minando rationem. Legimus enim apud eum:

Abaton?) X 323 Arcton III 251, VI 342 Bosporon VIII 178
Epheson VIII 244 (Vm -um) Gnidon VIII 247 Iolcon III 192
Lesbon VIII 135 Maeandron IIL 208 Oricon III 187 Pactolon
III 210 Rhodon VIII 248, IX 1003 Seston II 674, VI 55
Taenaron IX 36 arcton IX 539 scorpion 1659, VI 394, IX 834

Auximon 11 466 Bysantion IX 958 Khoetion IX 963 amo-
mon X. 168 cinnamon X 16%.

Tria sunt nomina, quorum accusativus modo Graece modo
Latine formatus est:

Aegypton X 359 -——- Aegyptum VII 711 (PUG -on), IX 164
(G -on), X 435 (G -on); Pharon VIII 184 (U: -an), 277, 443,
514, IX 1081, X 81 (MıPı -um Uı -an Gi -os), 509 — Pharum
VIII 499 (VPUG »pharon); noton V 542, VII 364, IX 539,
695 (U -um), X 243 — notum 11 460, V 609, VI 294 (P -um
OC -0o m -0s).

Semper Latinum habent exitum haec nomina:

Antaeum Argum Bacchum DBasilum Deiotarum Epirum
Euxinum Hiberum Nilum (VIII 499: PG nilon) Olympum Par-
thum Pelorum Phoebum Pontum Taurum Tyrrhenum — habro-
tonum ihymum — Nymphaeum.

Graeci accusativi, quos Petronius adhibuit, nisi locis
prosaicis non inveniuntur:

1) C£. scholia in ed. Buecheleriana ? p.11: „Hi versus Neronis sunt“.
2), Cf. Servius in Verg. Aen, VI 154 (ed. Thilo vol. II p. 33 sq.).

75

Ascylton 6, 2,2, 21,1,4, 72,5,ı, 79,11,e2, 80,6,5, 94,3, :
Encolpion 92, 6, 4, 104, 1, ı, 109, 3, s, 114, 9, 2 Eumolpon 95,
8,e, 96, 6, ı, 102,2,ı Polyaenon 127,7,ı — elegidarion 109,8, 5.

Eidem contextui inserta sunt Latine terminata unum ex his:
Eumolpum 90,1,ı, 95, 7,s, 115, 2,s, 124, 3,4, 140, 2,2 et
multa alia nomina: |

Aratum Bromium Corinthum Croesum Ephesum Epicurum
Euhium Hipparchum Homerum Idaeum Lyaeum Lysippum Mopsum
Protesilaum Syrum caccabum crocum grabatum (zgaßßaros) stru-
thocamelum — horologium lasanum obsonium pisum schedium
sistrum thraecium.

Eundem Latinum exitum praebent nomina posita in sa-
turae versu

dactylico: Acrisum 137, 9, a phalaecio: cinnamum 93, 2, 9
senario: zmaragdum 55, 6, ı2

et in fragmentis: Bacchum XXVII9.

Calpurnius Graecorum rationem secutus est in his accu-
sativis:

Nyctilon VI 6 Petason vI 51 Tityron IV 161,

sed Latine flexit:

Bromium IV 123 Mopsum III 9, 32.

Panegyricus in Pisonem continet unum nomen „Patine
flexum: Olympum 231.

Contra in carmine, quod Aetna inscribitur, omnia nomina
generis de quo disserimus Graecam formam servaverunt:
Enceladon 72 Tiiyon 80 — Pelion 49 Pergamon 18, 591.

Valerius Flaccus servavit Graecum accusativum horum
nominum:

Amyron Il 11 (VMCO -in Bs -um Ma -on) Bosporon IV 419
‚Callichoron V 75 Cyllaron 1426 Cytoron V 105 Hiymetton I 397
Iolcon L 171 Isihmon VIII 23 Lemnon I 392, II 127, 198, 311
Procnesson!) III 34 Seston V 201 Taenaron I 365 Taygeton I
429 arcton IV 211, V 272 pharon VIL85 — Scylaceon III 36°).

!) Dehoc nomine Langenus adnotavit in editionis p. 207: „Procneson
metri causa ausus est dicere Valerius pro Proconneso (sive potius Proconeso,
cf. Prisc. perieg. 556)“.

?2) De hoc nomine Langenus adnotavit in editionis p. 207: „navifragum

76

Ceteris Latinam terminationem dedit:

Acastum Amastrum Ambrosium Amycum Ancaeum Argum
Autolycum Bacchum Canthum Cydrum Echeclum Erebum Erginum
Gesandrun Gessithoum Glaucum Haemum Hebrum Idalium
Latagum Learchum Lycurgum Medum Melanthum Mopsum
Nisaeum Ochum Olbum Olympum Phlogium Phoebum Pholum
Phrixcum Talaum Thapsum Thydrum Tityum Zacorum Zephyrum
— Elysium Ionium Parium.

Silius Italicus Graecam terminationem adhibuit his
Punicorum locis:

Alpheon XIV 54 Cypron VII 456 Hesperon XVI 504, 511
Hymetton XIV 199 Isthmon XV 155 Neriton XV 305 Oricon
XV 293 Solimon IX 75 Tyron I 74 loton VIII 504 »onton!)
XI 470 (S ponto).

Latinorum usum secutus est in accusativo horum nomi-
num, quae aut a Graecis deprompsit aut a Graecis nominibus
derivavit;

Arabum Arcadum Archemorum Aristaeum Ascanium Assa-
racım Bacchum Breucum Caicum Caunum Clytium Crixum
Oyrnum Daunum Delum Durium Epirum Ericthonium Galaesum
Hebrum®) Hiberum Histrum Iapetum Ithacum Lixum Lusitanum
Lyaeum Massylum Maurum Metabum Misenum Monaesum My-
conum Nessum Oceanum Olympum Phalantum Phoebum Pholum
Saguntum Samium Tagum Teucrum Thapsum Xanthum — Ely-
sium Palladium trophaeum.

Accedunt nonnulla nomina barbara:

Bagesum Garadum Herium Hostum Labarum Larum Lygdum
Metiscum Morinum Murrum Podaetum Sapharum Sychaeum Thy-
rum Thysdrum.

vocatur Scylaceum a Vergilio Aen. III 553 in Bruttiis situm, inde Valerius
videtur transtulisse spumosum ab unda fracta Scylaceon, nam ne forma
quidem Scylaceum invenitur apud alium scriptorem pro Scylace oppido ad
Propontidem sito et ab Herodoto Plinio aliisgque commemorato; saxa Scylaceia
(sic recte em. Heinsius) Argo legisse dicitur eleg. in Maec. 107%.

1) Cf. Livineius et Lachmannus ad Lucret. V 507.

?) Ita scripsit II 75 Bauer, Haemum Burmann. et Drakenb. prob. van
Veen, Eurum Ruperti prob. Ribbeck (Proll. in Verg. p. 364). Sed Hebrum
rectum esse demonstraverunt Gossrau ad Verg. Aen. I 317 et Kvitala

„Vergilstudien“, Prag 1878, p. 104.

77

In Iliade Latina legimus Graece terminata: Antiphon
748 (antiphonem codd., corr. Kootenus) et Polyidon 445 (poli-
dona codd., corr. Bondamus).

Cetera nomina Latinum exitum praebent:

Adrastum Alexandrum Amphimachum Archilochum Ascala-
phum Astyonum Chromium Hippolachum Idaeum Menelaum Oceanum
Olympum Orsilochum Pedaeum Phaestum Phereclum Pisandrum
Priamum Promachum Xanthum.

Statius saepius usus est Graeco accusativo, quem quidem
legimus his locis Silvarum:

Aeacon III 3, 16 Cerberon V 2,95 Erymanthon IV 6, 101
Paphon I 2, 159 Pergamon III 4, 68 Phileton II 6, 103: Stym-
phalon IV 6,101 Tartaron 11 7,117 Troilon IL 6, 33 hymenaeon
117,87 wambon 112,115 phaselon II 2,31 — FPelion III 2,65.

Latinam autem terminationem acceperunt:

Bromium Delium Eurum Glaucum Grypum Hermum Histrum
Icarium Notum Olympum Phoebum Tagum — Elysium (HI 3, 74:
M helisia s elysio corr. Vollmer).

Et in Thebaide persaepe Graecos secutus est terminans
hos accusativos per -on:

Acheloon VII 416 Aeolon IX 765 Alpheon VI 675 Antiphon
IX 252 Arcton V 78 Ascheton V1 463 Asopon III 337 Caucason
IV 394 Charadron IV 46 Cocyton 1 90 Corinthon I 334 Oydi-
mon V 227 ÜCyparisson VII 344 Delon I 702, VII 183, 352,
VIII 198 Erymanthon IV 298 Eteonon VII 266 Euneon‘) VI
464 Inachon VII 420, IX 444 Iphiton V 400 Ismenon I 40,
III 663, IX 359 Lemnon V 30, 272, 325, 615 Maenalon IX 639
Paphon V 61 Parnason VII 346 Phaedimon VIII 438 Pharon
XI1 516 Samon 1261 Schoenon VII 268 Scolon VII 266 Sipylon
VI 125 Stymphalon IV 298?) Tenedon VIII 197 Teumeson IV
372 Tityon I 710, IV 538, VII 352 ceston II 283 (PS -om),
V 63 coryton IX 730 — Aegion IV 81 Pelion VIII 79.

In eodem carmine Latine declinata sunt:

Admetum Adrastum Alcathoum Ancaeum Archurum Argum
Bacchum Bromium Cadmum Capetum Othonium Coroebum Cygnum

1) Serv. in Verg. Aen. XI 666 (II p. 555 ed. Thilo).
2) Serv. in Verg. Aen. III 240 (I p. 384).

78

Damasum Deiochum Elymum Epaphum Euripum Hippodamum
Histrum Hylaeum Hyllum Japetum Iphinoum Lamum Lamyrum
Leurchum Linum Lyaeum Lycetum Lycum Lycurgum Lygydum
Narcissum Nisum Nomium Oceanum Oenomaum Olenium Par-
thenopaeum FPhalantum Phoebum Pholum Prothoum Talaum
Taurum Thessandrum discum — Aegaeum Elysium peplum').

. In Achilleide quoque nonnulli accusativi Graece flexi in-
veniuntur: Scyron IL 93 — Ilion I 959 Pelion I 39, 194,

sed Latine exeunt:

Bacchum Ithacum Pyrrhum Zephyrum contum.

Martialis epigrammata haec exempla Graeci accusativi
generis de quo disserimus exhibent:

Ceston 1 92, 3 Corinthon IX 59, 11, X 68, 11 COyllaron
VIII 21,5 Cypron IX 90,9 Daedalon IV 49,5 Delon epigr.
I 4 Eiarinon IX 11, 13 Hyacınthon VIIL 63, 2 Linon IX 86, 4
Polyphemon IV 49,6 Rhodon IV 55, 6 Thestylon VIIL 63,1
Tyron II 29, 3 cercopithecon VII 87,4 ceston VI 13,8, XIV
206, 2; 207, 1 cherson XIV 88,1 colosson II 77, 3, VOII 44, 7
galliambon II 86, 5 hippodromon XII 50, 5 Iygdon VI 42, 21
monaulon XIV 63, 2 »phaselon X 30,13 — Pelion VIII 36, 6
distichon III 11, 2 eschatocollion IL 6, 3 hexaclinon IX 59, 9.

Latina autem terminatione affecit poeta haec nomina:

Anchialum?) Antiochum Atrectum Bacchum Caballum Carpo-
phorum Cephalum Clytum . Cosmum Cynicum Hermaphroditum
Hermum Hippolytum Histrum Hyllum Myrinum Nilum Oceanum
Parthenium Phoebum Pirithoum Priapum Spendophorum Tagum
Telesphorum Zoilum rhombum soloecismum tholum zelotypum —
archetypum cadum garum orthopygium oxygarum scaphium.

Iuvenalis denique graecissavit in his accusativis:

Alcitheon VII 12 (aleitheon P vel alchinoen margo aleithoen
vel alchionem 5) Corinthon VIII 113 Pharon VI 83, XII 76
Pittacon IL 6 chironomon?) VI 63 crocodilon XV 2;

ı) VI libri versus 524 corruptior est, quam ut quid poeta scripserit
scire possimus. Quapropter accusativi Caerum, quem Klotzius textui inseruit,
postquam iam Muellero arrisit, rationem non habui.

2) De hoc nomine cf. adnotationem Friedlaenderi: in edit. tom. II

p. 209 sq.
| 2) Thiel 1.c. p. 43.

79

Latinam rationem secutus est in his:

Antaeum Basilum Bromium Chrysogonum Croesum Cyenum
Ennosigaeum') Epicurum Euwandrum Euryalum Homerum Itha-
cum Nilum Oceanum Pyrrhum colaphum contum cothurnum
cyathum nanum rhombum soloecismum — Carpathium corium
naulum??) (VIII 97: naulu ex na ..Iu P) oenophorum podrum.

2. Accusativos, qui Graece in -@v vel -n» desinunt, poetae
aut retinuerunt aut Latine per -am terminaverunt. Atque ea
nomina, quorum nominativus Graecus in -ag exit?), plerumque
Graecam accusativi terminationem praebent.

Manilius quidem semel tantum graecissavit: borean IV
646, ceteris locis Latinam formam adhibuit: boream I 314, 372,
566 Aeneam IV 24, sed

Germanicus ubique Graeca terminatione usus est:

borean 242 (C -am), 325, 380, 413, 459, aeque ac

Seneca: Borean (Tro. 841 H.O.113) Eurotan (Phoen. 127:
E -am A -em Ag. 281,319) Lichan (H.O. 809: A kcam E Iycham,
815, 978: A licam E Iycham).

Lucanus quoque praeter Graecas formas:

Lycidan III 636 (licido |-am ss.) P Iycida in- z) borean
IV 61, V 543, 705 (PZUG -an), VI 341, VII 364, VIII 183,
IX 69, X 289 unam solam Latinam: Achillam X 350 ad-
hibuit. | |

In Petroni satura omnes accusativi generis de quo
agitur in prosaico contextu inveniuntur et Latine terminati:
Habinnam Licham

et Graece: Hylan 83, 5, ı embasicoetan 24, 2, 1; 3, ı.

Eiusdem poetae fragmenti XXVIIl versus 9 continet: Midam.

Apud Calpurnium legimus boream I 75 et Lycidam
VI81, sed IIl8 (g -am P -ä) et 91: Lycidan.

Valerius Flaccus Graecorum usum ita in deliciis habuit,
ut unum solum nomen Latine flecteret: Idam VI 382, complura
autem Graece:

1) Thiel l.c. p. 31.

2) Thiel l.c. p. 47.

®) Sniehotta 1.c. p.29. — Bednara l.c. p.355 (43), — Neue
12 p.88 qq. — Leimeister l.c. p. 7. |

80

Borean 1604 Eurotan I 430 Hylan III 569, 571, 596 bis,
725, IV 18 Pelian I 849, II 4, VII 92 Phlegyan II 193 tiaran
VI 700.

Silius Italicus in Punicis Graece declinavit:

Aenean II 413 (OÖ -am LFV -an), VII 87 Borean XIV
389 (O -am), XV 713 (F -am) Eurotan IV 364 (F -am) Gyan
I 439 Pantagian XIV 231 (L -an FOV -am),

Latine: Acherram X 76 Bagam DL 111, V 235 Lucam
X 139 Micipsam II 160. |

In Iliade Latina una invenitur huius generis forma:
Aenean 472, 509. °

Statius praeter Persicum nomen: Mithram (Theb. I 720)
semper servavit Graecam terminationem et in Silvis:

Aenean IV 2,2 Borean III 2, 45 Hylan II 1, 113

et in Thebaide:

Borean VII 6, III 288, V 15, 346 Gyan II 610, V 223,
VII 715, IX 305 Idan V 405 (idan P idam [y- BM] w), VII 588
(dan Pr idam w), IX 755 (idan P idam w) Lichan IX 291
Phlegyan'!) 1713, VII 711, VIII 688 Pierelan VIL 632 Tiresian
VIII 227 (P-an w -am), X 589.

Neque aliter gessit se in hac re Martialis, qui praeter
Damam VI 39,11, XII 17,10 Graece terminavit hos accusativos:

Achillan VII 57,1 Athan IV 19,8 Hylan VI 68,8, IX
25, 7; 65, 14, XI 28, 2; 43,5 Ladan II 86, 8 Pelian VI 71,3,
XI 60,4 (EXAFV -an BQBSer. -am).

Item Juvenalis, qui scripsit: Aenean I 162 Tiresian
XIH 249. |

Eandem rationem, quam haec nomina, sequuntur plurima
eorum, qQuorum nominativus in -ns, genetivus in -ov excurrit?).
Quorum cum accusativi. formis simul enumeravi similes accu-
sativos eorum, qui tertiam Latinam declinationem sequi solent,
eosque in fine adiunxi.

In Gratti enim Cynegeticis invenimus Nebroden?) 528 —
Gangen 314.

I) Serv. in Verg. Aen. VI 618 (vol. II p. 87).

%) Sniehotta 1.c. p.25sqq. — Bednara I.c. p.354 sq. (43sq.) —
Neue I?p.48sqq. et 90sq. — Leimeister l.c. p. 11.

8, Graece z« Neßowdn 0pn.

8l

Etiam Manilius Graece flexisse videtur: syboten V 126
(syboetem L corr. Scaliger), sed Latinam tertiam declinationem
amplexus est, cum scripsit Tydidem I 763.

Germanicus contra praetulit Graecam terminationem -n»
nominis tertiae declinationis: Ganymeden (Phaen. 318: PB®Lo
-en AA* -2).

Phaedrus plane Latine declinavit margaritam III 12, 2.

In Senecae tragoediis Graece terminati sunt hi accusativi:

Alciden (Phaed. 849 H.O. 257, 271, 510: EA Alcidem corr.
Bothius, 892: EA -dem corr. Gronovius, 1320: EA -dem corr. s,
1352, 1353, 1493, 1511, 1516, 1596, 1723, 1761, 1874, 1896)
Atriden (Ag. 275); Aeeten (Med. 527: aetem E oetem A aeetem
_ Aldina) Lewcaten‘) (Phaed. 1014) Oresten (Tro. 555 Ag. 931)
Seythen (H.f. 1210: E-em) Thyesten (Thy. 476: A -em, 937) —
Araxen (Med. 373 Phaed. 58 Oed. 428: A -em) Gangen (Oed.
427: R -en EA -em).

Latinam terminationem unum modo nomen accepit: Oedi-
podam (Oed. 1003: A -em).

In epigrammatis idem poeta Graece dixit Telamoniaden XLI3.

Octaviae poeta Latinam terminationem solam adhibuit et
primae declinationis: cometam 232 et tertiae: Atridem 816.

Item Persius scripsit saperdam V 134 et plane latini-
zatum: gausape IV 37 (yavoanıns) ?).

Lucanus autem omnibus locis Graecorum declinationem
servavit:

Alciden IV 611; Euphraten 11 633, VIII 214, X 33 Massa-
geten IL 50 Niphaten III 245 (-em PU); Persen IL 672 (persem
Puvg zersem VUZ [en] zerxen |n ex m] G sersen MZCp [-em]);
cometen 1 529 (V -am U -em) — Araxen VII 188, VIII 431
(MZ -e Gm -em) Gangen X 33 Hydaspen III 236.

Apud Petronium nomina huius generis, quae nisi in pro-
saico contextu non inveniuntur, &accusativum aut Graecorum
more flectunt: choraulen 53, 13,3 — .Demosthenen 2, 5,2, aut
Latinorum: margaritam 64, 9, 4°).

!) Sed nominativus Graecus Aevxaras.
®) Bednara |.c. p. 345 (33).
?) Summa est dissensio de Petroni loco prosaico 35, 4, 3, quo si oto-

Zwiener, De vocum Graecarum usu 6

82

Calpurnius scripsit Palen IV 106 (palen w palem v
panem NG) et cometem I 78. “

In Aetna quod vocatur carmine legimus cometen 242.

Valeri Flacci Argonautica duas tantum Latinas formas
huius generis praebent: Aprem VI 638 (CB -en) et Zetem VI 572
(zaten C zelam Th), quibus obstant multae Graece exeuntes hae:_

Aeoliden I 286 Aesoniden (16 locis) Alciden (11 locis)
Amphiryoniaden 1 375 Ampyciden V 366 Crethiden VI 609
Oleniden III 204 Tyndariden VI 207, 212; Phasiaden VI 640
Thespiaden I 124; _Aeeten IL 379, V 317, 393, 685 Broten III
152 Eriboten III 478 JIuxarten V 593 Massageten \ 125
Ophelten III 198 Sieten VI 550 Thyrsageten VI 135; Biycen
VI 68 Nealcen IIL 191 Phalcen VI 245, 554; Satarchen VI 145;
Hagen III 191 Sagen III 182; Arinen VI 633 Syenen VI 74,
703; Choaspen V 602 Steropen I 446; Monesen VI 189 Persen
V 529, 634, 678, VI 30 — Aren III 203.

Silius quoque Italicus praetulisse videtur in Punicis
Graecam terminationem, qua terminati sunt hi accusativi:

Aeoliden XIV 492 (O -em); Achaten XIV 228 (FOV -em)
Buten VII 598 Massageten III 360 Niphaten XIII 765; Ad-
herben VIL 601; Dracen XV 467, 468 Macen II 60 Mahalcen
VII 599 (mahalcem Ch maleon S) Nealcen XV 448 Sacen II 161;
Tyren VI 44; Arsen VII 598 — Gangen VIII 408, XIII 765.

Ad quos accedit VI 183 Amphitryoniaden, cuius nominis
accusativus Latine formatus XV 79: Amphitryoniadem invenitur.
Eodem modo exeunt: Panchatem XVI 388 et cometem IX 444
(-em LV -€ FO -en edd.).

In Iliade Latina unius nominis accusativus fluctuat inter
Latinam et Graecam formationem; in versu enim 914 Aeaciden,
in versu 967 Aeacidem exstat.

petam legimus, forma a Graeco nomine wrzonerns (= auritus Langohr,
Hase) deprompta supra addenda est. Buecheler autem cum cod. Prag.
oclopetam scripsit, quod nomen a Romanis vocabulis oculus et peto se
derivare dixit in Mus. Rhen. LVIII p. 625. In fine autem eius disputationis
admonet de Graeco nomine orlortatzrns et putat fortasse oclopaectam scri-
bendum esse. Cui opinioni accessit Vendryes, Me&moires de la societ& de
linguistique de Paris 13 (1905/6), p.231sq. — Cf. etiam Vollmoellers Jahres-
bericht VII 54.

83

Cetera nomina semper Graece flexa sunt:

Amarynciden 377 Antenoriden 787 Atriden 74 Maeoniden
430 (coni. Schraderus) Plistheniden 82‘) Tihestoriden 59 (O -e)
Tydiden 437; Chrysen 24.

Statius ubique fere Graecam accusativi formam adhibuit.
Itaque nominum, quae Silvae continent, duo tantum, si formae
recte traditae sunt, Latinum exitum praebent: Steropem et
Brontem 1 1,4, omnia cetera Graecum:

Aeaciden V 3,194; 5, 37 Alciden I 3,100, III 1,83 Maeo-
niden V 3, 130 Oebaliden II 1, 112 Peliden II 7, 97 Priamiden
IV 4,105; Pyladen IL 6, 54; Euphraten III 2, 136 Menecraten
IV 8 tit. Ophelten II 1, 182; Hippomenen I 2, 86; Persen V
3, 187 — Apellen IV 6, 29 Araxen V 2,32 Gangen IV 2, 49.

In Thebaidis versu XI 666 dissensio fit, utrum poeta
Graecam formam Oedipoden an Latinam Oedipodam scripserit.
Utra adhibenda sit, pendet ex nomine insequenti, quod in codice
P est extimuit, in » timuit. Si optimum codicem P sequimur,
versus cum Klotzio scribendus est

Oedipodam extimuit paulum, seseque minorem
accusativo Latine formato, quamquam idem codex P Graecam
formam Oedipoden praebet, quae II 436, VIII 242, XI 491
extra dubitationem posita est.

Reliquis locis omnia, quae inveniuntur, nomina huius ge-
neris Graecum usum servaverunt:

Aeoliden IV 571 Alciden VII 668 Astaciden VIII 725, 746
Jasiden VIII 438 Letoiden I 663, 695 Oechden VIII 146 Oedi-
podioniden IV 491, VI 426 (-em b) Oeniden III 392, IV 113,
V 405, X 748 Tyndariden V 407, VIII 50; Amphüryoniaden
VI 312, X 647 Thespiaden IX 293, Agyrten IX 281 Buten
VIII 484 Menoeten II 644, XII 204, 237 Ophelien IV 722
Oresten I 476 Politen VIII 491, IX 125 cerasten XI 65; Asty-
agen IX 253 Sagen VII 714 (-em PBQLCfb) Tagen IX 270;
Hydaspen VIII 237, Hersen VII 737 (in ersen P in heriem. [-he-
Q! -he- ex -ho- L -Ee- b] BQLbr inertem » in Harpyn Unger’?)),

!) Bergk, Philol. XVI p. 623.
| 2) R. Unger, P. Papinii Statii Ecloga ultima. Accedunt de Statii locis
controversis coniectanea, Novae Strelitiae, 1868, p. 167.
6*

84
IX 306 — Gungen 1686, IV 387 Podarcen VI 466 (podarcen P
podarcem w podacem r Podargum Bentleius). |

Neque aliter se habent nomina, quae in Achilleide in-
veniuntur:

Aeaciden I 1, 364, 500, 561, II7 (PKC -em) Alciden I 157
Peliden I 721.

Martialem quoque puto in nominibus quidem propriis
declinandis semper Graecorum rationem secutum esse. Illo
enim loco IX 87,5, quo Friedlaender et Lindsay in textum
receperunt Nastam, memoria librorum tam est incerta et diversa
(B Nastam FQ Nastani EAG Zonastam XCOVind.? zonas uxa
zenas), ut cum nihil certi emendari posse arbitrer tum formam
Latinam Nastam vix tuendam esse censeam, quippe quae non
conveniat ceteris accusativis huius generis, qui omnes Graece
in -en desinunt:

Alciden epigr. XVIb 2, IX 3, 11; 44,1 (alciden E Schn.
alcidem XAFGVind.? alcides O Lipsius Scriverius Gilbert); 64,6,
XIV 178, 2 Maeoniden V 10, 8; Oedipoden X 4, 1 (oedipoden
PQSchn.? oedi pudent A oedi puden |n ante rasuram] E oedipodem
FSchn.!); Pyladen VI 11,9, VII 24,3; 45,8 Sotaden IL 86, 2,
VI 26, 2; Oresten VI 11,9 Tihyesten V 53, 1, X 4, 1; Geryomen
V 49, 11; 65,12 — Hermocraten VI 53,4 Menogenen XII 82, 2.

Latine est flexum appellativum solum: chartam V 6, %.

Item declinavit Iuvenalis alterum appellativum: metretam
III 246, in altero autem graecissavit: cometen VI 407 (-em P).

Nomina propria praeter unum Niphatem VI 409 (nım-
phatem Ppr) semper Graece terminavit:

Atriden IV 65 Ewuphraten 1 104, VIII 51 — Archigenen
VI 236, XIV 252 Aristotelen II 6 Gangen X 2.

3. At contra nomina, quorum nominativus in -@ desinit?),
plerumque poetae Latine flexerunt. Quapropter longum puto
Latinos accusativos in -am exeuntes afferre, si non dubii sunt
neque apud eundem poetam eiusdem nominis Graeca forma
invenitur. Graecam autem terminationem -an praebent hi
accusativi

N) Sniehotta l.c. p.29. — Bednara l.c.p.43. — Neue I? p.86 a.
— Leimeister 1.c. p. 18saq.

85

in Manili Astronomicis V 545: Andromedan (L -am),
quamquam quattuor aliis locis I 350 (-da LG), 356, V 23, 658
Latina forma exstat: Andromedam ;

in Germanici Phaenomenis: Cynosuran 51 (-am BA*V:Bb
-an APMSVes), 187 (CA -am) Hippodamian 162;

in Senecae tragoediis: Tro. 848 Bessän et H.0.1735 Ossän,
quod nomen Latine flexum invenimus in eiusdem tragoediae
versu 1152: Ossam (A ossa).

Apud Lucanum occurrit nobis: Malean IX 36 (Mı UQZıc
maleon) ;

apud Petronium in prosaico saturae contextu positum:
Odyssian 29, 9, :;

in Aetnae carminis versu 49: Ossän.

Valerius Flaccus adhibuit Graecam terminationem V
425: Aean.

Paulo magis adamavit Graecam formam Statius, qui eam
inseruit his Thebaidis versibus:

Aeginän VII 319 Argian II 203, IV 91, XII 296 (-am
PBwuv) Leucothean IX 402 Malean X 537,

neque sprevit in Achilleidis alterius libri versu 82:
Deidamiän.

Martialis denique epigrammata continent Andromedan
epigr. XXVII 10 et Glyceran XI 40, 1 et Megaran XI 43, 6
et in versu ex epigrammatis Caesaris Augusti deprompto XI
20, 3 Glaphyran. Ä

Aliquanto saepius Graeca forma accusativi servata est
eorum nominum, quorum nominativus Graecus in -n desinit!).

Quam rationem secutus dixit Manilius: Creten IV 788
Daemonien 11 897 (daemonion A) Helicen I 218, IV 792 Phoeben
II 913, III 197, IV 847. Item II 32: Erigonen (L -em), cuius
nominis accusativum suspectum Zrigonem in versibus 406, 507,
559 invenimus?). Recte quoque cum vocalis sequatur, formam
libiam, quam IV 661 omnes codices tradiderunt, Scaligerum et
Bentleium correxisse puto in Libyen, etsi IV 598 et 779 Libyam

!) Sniehotta 4.c. p.25 sgg.. — DBednara 1.c. p. 354 (42) sg. —
Koene 1.c. p.50. — Neue I? p.66—82. — Leimeister l.c. p. läsg.

?) His tribus locis omnes codices praebent formam supra allatam, quam
Scaliger et Bentleius in Zrigonen correxerunt. (f. supra p. 60.

86 | .

praebent. Praeterea haec Latina terminatio legitur horum
nominum:
Aetnam I 854 Europam IL 490.

Utrumque nomen huius generis, quod in Priapeis in-
venitur, priscam terminationem servavit: Circen LXVIII 23 et
Oreten LXXV 6.

Neque alio modo Germanicus in Phaenomenis terminavit
nomina:

Helicen 51, 90, 141 Hellen 533 Hippocrenen 221 (-en p
-em AMS -& P -es ELB® -e V*® -creotis VÜ) nymphen 322.

Phaedrus Latine flexit upothecam IV 5, 25.

In Senecae tragoediis Latinam terminationem praebent
accusativi: Europam (Ag. 274) Libyam (H.O. 1105) Spartam
(Phoen. 128: A -en Ag. 281: A -em).

Duplici modo terminavit semel, nam Andromacham (Tro.
576) et Andromachen (Tro. 804) dixit.

Cetera omnia, quae inveniuntur, huius generis nomina
Graecum exitum servaverunt:

Agauen (Oed. 933) Alcmenen (H.O. 1777: A -am, 1816:
-am A -ae E corr. 3) Calven (H.O. 1569) Dircen (H.f. 916
Oed. 177, 234) Eurydicen (H.f. 571, 577: E -em, 581 H.O. 1087)
Hellen (Tro. 1034: E -em Thy. 851: EA -em corr. 3) Inarimen
(H.O. 1156) Iolen (H.O. 206: A -em, 349, 353, 574) Lethen
(H.f. 777 H.O. 1550) Oeten (H.f. 981 H.O. 1618, 1646) Rho-
dopen (H.O. 1050: A -e) Scarphen (Tro. 848) Semelen (H.O.
1915: E -em). |

In epigrammatis eiusdem poetae conspicimus Latinas for-
mas: Libyam X 1 et Europam X 2.

Octaviae autem tragoediae versus 766 continet Graecam
formam Europen (-en Z -em LRII -am Q). |

Aeque se habent accusativi, qui exstant in Columellae
libro X: Amphitriten 201 (M -em) et Paphien 193.

Eandem terminationem etiam Persius nominibus propriis
dedit Callirhoen I 134 et Pirenen prol.4, Latinam autem appel- '
lativo sambucam V 95 (oaufßvan).

Lucanus Graecorum rationem secutus est in his nomini-
bus semper:

87

Agauen 1574 Calpen I 555, IV 71 Cybeben 1600 Ephyren
VI 57 Lethen V 221 Meroen IV 333, X 251 Oeten III 178,
VII 449 Peucen III 202 Phemonoen V 126 Pholoen VII 449,
827 Pitanen III 205 Pyrenen I 689 Syenen VIIL 851, X 234
harpen IX. 662, 663, 676.

Modo Graeca modo Latina terminatione usus est in accu-
sativo formando nominis Libyae, qui est Libyen I 687, IX. 351,
386, 415, 523, 690, et Libyam IV 691, V 56, VI 817, VII 711,
VIII 170, 277. |

Praeterea Latinorum more declinavit hos accusativos:

Aetnam V 99, X 448 Europam 11 674, VI 817, IX 872.

Petronius contextui prosaico innexuit et formas Graecas:
Circen 127, 6,2 Helenen 138, 6,4, et Latinas: Neobam 52, 2, 2
cryptam melicam phialam pinacothecam rhetoricam scapham thecam.

In versibuss autem nomina propria Graece declinavit:
Danaen 137, 9,3; a Parthenopen 120, ss.

Calpurnius omnibus generis de quo agimus nominibus
Graecam accusativi terminationem dedit:

Alcippen III 31, 33 (P -e) Callirhoen III 25 (-e gn - en PI
plerique) Crocalen II 1 (-leE P -lem gn crocalen in Italorum,
quos siglum I denotat, lectionibus), 52 (-em gn tale P variant ]),
56 (-2 nP -em g) Petalen VI 74 alcen VIL59 (n -em).

In carmine, quod inscribitur Aetna, utramque flexionem
servatam videmus; nam Aetnam 197, 387, 401 et Europen 89
reperimus.

Valerius Flaccus plerisque locis Graecorum usum se-
cutus est:

Arsinoen V 422 Calpen I 588 Chalciopen VI 479 Circen
VII 120, 212 Euryalen V 612: Eurynomen II 136 Harpen VI
375 Hecaten VII 353 Helicen V 71 Hellen Il 629, VII 57
Idumen I 12 Iphinoen II 162 Lethen II 483 Lycen VI 374
Menippen VI 377 Myracen VI 50 Nemeen III 511 Peucen VII
256, 293 Pholoen III 66 Psamathen‘!) I 364 KRhodopen I 664
Thoen VI 375 Tisiphonen IV 394, 410 harpen IV 390, VII 364.

) Langenus ed. p. 69 adnot.: „Psamathen dixit Valerius pro Psama-
thunte, quod est oppidum Laconiae: Plin. n. hist. IV 16; Paus. III 25, 4;
contra Psamathe a Plinio fons Argolidis nominatur IV 17, de quo Valerium
cogitare non potuisse apparet“.

88

Quo ab usu discessit in his accusativis:

Aetnam IL 29 Europam IV 727, VIII 396 Hesionam IV 164.

Eandem fere viam ingressus est Silius Italicus in Puni-
cis, quae Graecas formas continent has multas:

Asbyten IL 197, 209, 258 Calpen I 141, 644, III 102, V 395,
VII 434, IX 320 Cyanen XIV 586 Cybelen VIII 363 (FV -en)
Cyrenen VIII 57, XII 369 (LFO -em) Dionen VII 87 (S dionon)
Iden VII 465 (idem S unde Iden Heinsius idam vulgo) Idymen
III 600 Mycenen 1 27 Phoeben XV 563, XVI 35 Pyrenen I
487, 669, III 425, 438, 439, IV 61 Samen XV 303 Thylen IH
597 Tisiphonen II 530 Zanclen I 662.

Inter primariam et mutatam formam fluctuat in hoc quo-
que opere accusativus Libyae nominis: Libyen I 623, III 324,
682, sed Lidbyam III 315, 563 (-am FLOV -en vulgo), VII 432,
VIII 673, XI 2, XI 335, XIII 513, XIV 74, XVI 27, 153,
160, 596, 639.

Latine terminatum est praeterea unum solum nomen pro-
prium: Spartam IV 365.
| Qui exitus solus apparet in Iliade Latina: Helenam

317, 343 Hecubam 546.

In eodem usu Statius habuit pauca nomina, cum pluri-
morum accusativum Graece terminaverit. Invenimus enim has
Graecas formas in Silvis:

Inarimen II 2, 76 Leihen II 7, 101 Parthenopen 11 2, 84,
III 1,93 Phoeben 1 3, 76, V 3, 22 Pholoen IL 3,10 Tähylen
V 2,55;

has in Thebaide:

Alcimeden V 236 Antigonen VIII 249, XI 104, XII 397,
678 Arenen IV 81 Autonoen IV 562 Chrysen VIII 197 Dei-
pylen II 204 Dionen I 288 (-em PBMQb -nem fr dianam ex
-onem LP) Dircen II 322, III 663, IV 374 Eurydicen V 632
Gorgen V 216 Hecaten IV 515 Hypsipylen TV 721, 741, V 694,
VI 178 Iden IV 104 Inarimen X 917 Ismenen VIII 555, 642
Lethen IV 622, VIII 97 Libyen IV 737 Nemeen IV 646, 664,
688, VI 88, 368, 385 Nioben IX 682 Oeten I 119 Phoeben VII
470, IX 424 Pholoen VI 461 Rhodopen IL 81, IV 655, VIII 408
Semelen IV 564, VIII 234 Sparten 1262 Syenen IV 738 Tiheben
IV 676 Thoen VI 462 Thracen V 84, VII 180;

89

has in Achilleide:

Aetnen I 490 Dionen II 54 pulen IL 155.

Accedit Europen Il 74, cuius nominis Latinus accusativus
Europam in primi libri versibus 82, 410, 730 exstat.

Praeterea praeter appellativum nympham receperunt Lati-
nam terminationem accusativi in Silvis: Libyam 1V 5, 48; in
Thebaide: Aetnam X 917, XI 8 Lernam II 433, X 890, XII 160.

Praecipue monendum est de huius nominis accusativo
Lernan XI 434, quo loco poeta terminationis a vocalem cor-
ripuit '). |

Martialis quoque praeter appellativa copfam dactylio-
thecam thecam tisanam (rerıoavn) Latine exire voluit haec tan-
tum nomina: Jdam IX 103, 7 Hyblam IX 11,3 Lyeiscam IV
17,1 Telesinam II 49,1.

Omnibus ceteris tribuit Graecam flexionem:

Aeglen XI 81, 1 Andromachen III 76, 4, V 53, 2 Calliopen
IX 86,6 Europen epigr. XVIb 1, II 14,3 Eurydicen XIV 165,1
Hecaben III 32, 3 (hecube Gs hecubam QwSchn.)?), III 76, 4
(hecaben B huec aben EAF hecuben QXCSchn.? hecube G
ecuben P hecubam TOSchn.!) Helicen IV 3,6 Hesionen epigr.
XXVII 10 Nioben III 32, 3 (-en Qw -am PXABFGSchn.?)?), V
53,2 Paphien VII 74,4 Pasiphaen epigr. V 1 Peucen VII 84, 3
Semelen V 72,2 Spatalen IL 52,2 Syenen I 86,7 Thymelen 14,5.

Neque aliam viam ingressus est Iuvenalis, qui Latinum
exitum adhibuit horum nominum: Prochytam IIL5 cryptam V 106,

in ceteris autem graecissavit:

Agauen VII 87 (-em P) Andromachen VI 503 Chionen III
136 Europen VIIL 34 Phialen X 238 Terpsichoren VIL 35 he-
catomben XII 101.

4. Transeo ad eorum nominum genus, quorum nominativus
-is terminationem praebet?). Horum nominum accusativus sae-
pissime -im vel -ın terminatione formatur, quod non mirum est

) Cf. cap. ILS 6, 6.

?, In versu III 32, 3 Lindsay in textum recepit Hecubam et Niobam ad-
notans: nioben B*. De Graeca autem terminatione servanda cf. cap. II$6, 6.

®) Sniehotta 1.c. p. 29sqq. — Bednara l.c. p. 358 (46). — Koene
l.c. p. 71. — Neue I? p. 477 gg. et 316 sqq. — Leimeister l.c. p. 34 sq.

2

in iis nominibus, quorum accusativus Graecus -ı» syllaba fini-
tur. Sed eandem declinandi rationem sequuntur interdum etiam
ea, quorum genetivus Graecus in -ıdos, accusativus in -ıda
exit. Sane quidem non desunt loci, quibus Graeca terminatio
-tda. servatur aut cum Latina -idem mutatur. Omnes has formas
hoc capite tractemus.

Et singulos iam poetas perscrutati videmus Grattium
Graece flexisse haec nomina:

Adeonin 66 tigrin 165,

Manilium:

Phasın V 45 -- Aulida IV 638 Colchida III 9, IV 517
Persida V 49.

Idem autem Latine finivit:

Charybdim IV 605 Tanaim IV 677 tigrim V 708.

In Priapeis una huius generis forma legitur:

Schoeneida XVI 1. |

Germanicus ubique adhibuit Graecam terminationem

vel -in: pristin 360, 361 (B® -im), 381 (B® -),

vel -ida: Atlantida 322 Cepheida 240, 704 Cynosurida 189
Perseida 462.

Phaedrus autem praetulit Latinorum morem:

Zeuxidem V prol. 7. Ä

Senecae tragoediarum consentiunt codices formam per
-in finitam servantes his locis:

Tro. 9: Tanain Tro. 11: Tigrin Tro.:849: Pharin Phoen.
129: Elin Med. 451: Phasin Ag. 690: Attin.

In Agamemnonis versu 679 Bothius contra codices, qui
tanaım tradunt, Troadum versum 9 secutus Tanain scripsit.

Alteram Graecam terminationem dedit Seneca his nominibus:

Aulida (Ag. 567) Elida (Tro. 850) Ismenida (Oed. 234)
Lyrnesida (Ag. 186) Salamina (Tro. 844).

Quo exitu affecit etiam accusativum, qui in Apocolocyntosi
invenitur: Persida 12, 3, ıe.

In Octaviae tragoediae versu 707 legimus: Tihetin.

Columella scripsit Graece: Tartesida X 192.

Persius Latine: Eupolidem I 124.

Lucanus admisit Graecam terminationem -in in accusativis:

Aulin V 236 (MıZı olim) Rhascypolin V 55 (P -yn) Tanain

g1

IX 751, cui formae Latina obstat: Tanaim VIII 319, qua
ratione praeterea terminavit:

Charybdim IV 461 Isim VIII 831, IX 158 Osirim VII
833, IX 159 Syrtim I 686, VIII 184 (G -is Z -), IX 373, 431
Thybrim II 421 Tigrim III 261, VII 433, VIII 214.

-s syliaba declinavit haec nomina:

Aegida VII 149 Berenicda IX 524 Boebeida VII 176
Chalcida II 710 Cyllenida IX 662, 676 Dorida IX 36 Maeotida
V 441, VIII 318 (MıZı -es) Ptolomaida X 69 Salamına III 183
Tritonida!) IX 354 aspida IX 707.

Petronius horum nominum de quibus agimus accusativo,
qui nisi in prosaico contextu non invenitur, omnes, quas sermo
vel poeticus vel vulgaris admittebat, terminationes dedit.
Legimus enim in eius satura

et: apodızin 132, 10, a halosin 89, 1,2 paralysın 129, 6, >,

130, 6, ı;
| et: genesim 39, 8,ı peristasim 48, 4,5 praxim 39, 4, 4;

et: Dorida 126, 18,2 Naida 83, 3, s;

et: Ohrysidem 131, 1, a paropsidem 34, 2, «.

Calpurnius Graeco utroque modo declinavit:

Alexin IV 75 et Phyllida III 34, 40, 91, 93, VI 74 acan-
thida VI T, 76;

neque aliter Aetnae auctor:

Neapolin 431 et Minoida 22.

Valerius Flaccus terminationes -in et -im varie ad-
hibuit in accusativo duorum nominum formando, nam 1.43 et
87 Phasim et IV 77 Irim, sed II 379 et VII 220 Phasin et
VII 186 Irin scripsit?).

Ceterum praetulit Graecorum usum, quippe quem sequantur:

Amastrın VI 554 Anausin VI 272 Carambin?) IV 599
VII 214 Datin VI 65 Hypanın*) VI 147, 252 Maeotin VI 154

!) Serv. in Verg. Aen. II 171 (vol. I p. 249 ed. Thilo).

») Cf. cap. II$ 7,2.

®), Langenus ed. p. 325 adnot.: „Carambis urbs et promonturium Pa-
phlagoniae Plin. nat. hist. VI 6“.

*) Langenus ed. p. 416 adnot.: „Hypanis hoc loco commemoratus non
est fluvius Sarmatiae Europaeae, quem hodie Bug nominamus, sed ex Caucaso
ortus in paludem Maeotidem influit, Strab. IX 2,9, qui hodie Kuban dicitur“.

92

Menphin IV 407 Protin III 158 Tunuin 1538 (Langenus Tana:i)
tigrin VI 704.

Latine autem duo tantum nomina sunt flexa: Abarim Ill
152 et Thamyrım ILL 128.

Alteram Graecam terminationem dedit his:

Aeetida VI 481, VII 445, VIII 233 Colchida I 52, V 505,
VI 468, VII 153, 190, 575, VIII 2 Dodonida I 302 Tianıda
VII 212 aegida V 287, VI 396.

In Sili autem Italici Punicis praeter unum accusativum,
qui in -em excurrit: Baetem XIII 676 (-em LOV -ym F) plures
sunt, qui in -im exeunt:

Abarim X 134 Alabim XIV 227, XV 467 Oaralim IX 380
Hipparim XIV 230 Irim IX 471, 529, 551 Syrtim VII 570,
XVI 621, XVII 247 (-em LFO) Thybrim III 511, V 162, VIII
452, X 358, 497, XII 540, XIII 828, XVI 679 Tingim 1II 258
(-ım V -un L -um F -u O -in edd.) tigrim V 148.

Hic usus flectendi certat cum ratione graecissandi in uno
nomine, nam XIV 256 Charybdim, sed II 308 Charybdin exstat.

Cetera, quae inveniuntur, nomina semper servaverunt
Graecum exitum, vel -in:

Chromin 1 439 Daphnin XIV 466, 470 Narin VII 598
Thulin VII 602 (FOV -ım) Thurm VIL 598;

vel -a: COyllenida XVI 500 Dodonida III 680 (-dam LEF'V)
Eumenida II 544 Nereida XIV 222 Sidonida VIII 193.

In ITliade Latina quattuor discrepantes accusativi formae
nobis occurrunt:

Thetin 855 — Irim 223 — Chryseida 23, 64 Dorida 874 —
Pieridem 1067 (O -um corr. Baehrens).

Permagnus est numerus accusativorum talium nominum in
Stati operibus. Qui in Silvis ea nomina quorum casus obli-
quos eodem numero syllabarum esse voluit ac nominativum,
partim Latine flexit:

Baetim II 7,35 Phasım 1 6,55 Thybrim I 5, 24, II 7,45,

partim Graece:

Elin 11 6, 47 Tanam I 6,55 (m -im) Thetn 1 2, 216
synthesin IV 9, 44,

ea autem, quorum accusativum syllaba auxit, semper
Graece declinavit:

93

Chalcida I 3, 31 Dorida II 2,106 Gnosida I 2,133 Mareo-
tıda III 2, 103 Nereida I 2, 129 Nesida III 1,148 Phylaceida
V 3,273 Thaumantida V 1, 107 Tithonida V 1, 34 nebrida I
2, 226 trieterida II 6, 72.

In Thebaide vero poeta omnibus locis Graeca flexione
usus -3» terminationem adhibuit in his nominibus:

Oalain V 408 Chromin IV 597, VI 464, VII 714, VIII 476,
IX 252 Clonin VII 369, 712 BHiyampolin VII 345 Hypanın
VIII 491 Iphin VIII 445 Irın VI 461 (sm BMLQChr), X 81
Lachesin III 642 (P -im) Osirn 1718 (in o -m PSru)')
Phasin V 458 Sinin XII 576 Sybarin VII 641 Tanam XII 578
Thamyrın X 314 (-rın P -rim [-rum BLu -arım Kv? frg.Werd.] w)
tigrin VI 722.

Neque minus saepe exit accusativus in -a:

Adrastida XII 678 Aeneida XII 816 Aulida VII 332
Daulida VII 344 Dorida IX 371 Grmosida XII 676 Latoida
IX 834 Maeotida XII 526 Marathonida XII 730 Nereida IX
401 Phocida II 64, VII 344 Psophida IV 296 Thoantida \V
700 trieterida IX 480 delphina IX 244, 331.

Idem valet de Achilleide quae continet haec huius ge-
neris nomina Graece declinata:

Thetin I 685 (PC -im), 874 (PQC -im), 941 (PQC -im), II 40;
Nereida 1158 Thaumantida 1220 nebrida 1 609 trieterida I 595.

Martialis quoque Latinam terminationem, quam tantum
his dedit nominibus: Sagarim VIII 58,2 Tigrim XII 36, 12
Parim XII 52, 10, fere aspernatus Graecorum more -in usur-
pavit his locis:

Alcestin IV 75, 6 Alexin VII 29, 7, VIII 56, 12; 63, 1
Baetin IX 61,2 Bilbilim I 49, 3, IV 55, 11, X 104,6 Peterin
IV 55,18 (-n EXAB -im C -em BPFQ -on Scr. -um Schn.)
Sarapin IX 29,6 Thetin V 1,2 capparın III 77,5 epaphaeresin
VIlI 52, 9 phrenesm IV 80,1 tropin XII 82, 11.

In -a desinere voluit haec nomina:

Byblida X 35,7 Colchida V 53,1 Ianthida VL 21,1 Laida
XI 104, 22 Naida VII 15, 2 Permessida VIII 70,3 Phyllida

Kohlmannus in textum reeepit Osirim, quod quibus causis com-
motus mutaverim leges cap. II $ 7,2.

94

X 81,1 Thaida III 8,1 (ter); 11,3; 6, IV 84, 2, VI 93, 12,
XI 101,1 Tritonida IV 1,5 aegida XIV 179, 2 endromida IV
19, 4 (-a FPXAGSchn.! -am QTBCESchn.?), XIV 126, 2 gelo-
rida X 37,9.

Apud Iuvenalem contra Latinae formae praevalent;
scripsit enim

et Alcestim VI 653 Charybdim V 102 orexim. VI 428

et Paridem VI 87. endromidem IIL 103.

Graece sunt formata:

ibn XV 3 et Dorida III 94 Thaida III 93 Tianidu
VIII 132.

5. Accusativus, qui apud Graecos exit in -vv, & poetis
semper est servatus!.. Nusquam fere de his formis a poetis
Latinis aetatis quam nos respicimus adhibitis est dubi-
tatio. Graviores dissensiones nisi in Senecae tragoediarum
codicibus nobis non occurrunt. Tamen non solum iis locis,
quibus alii codices exitum -yn, alii -ym praebent, sed etiam
iis (H.O. 1033 et 1063) Graecorum usum tuendum esse puto,
quibus omnes chelym praebentes consentiunt, quam formam
primus Gronovius correxit in chelyn. Nam cum satis magno
numero locorum, quibus integra est terminatio -yn, commoveor,
tum -yn et -ym syllabas inter se simillimas facillime a scribis
confundi potuisse arbitratus Graecam rationem usurpandam
esse pro certo habeo propterea, quod nullum invenitur nomen
Latinum, cuius accusativus per -ym terminatur, quod exem-
plum Graeca nomina sequantur.

Sunt igitur hi accusativi Graeca terminatione -yn declinati:

Atyn (Stat. Theb. VIII 633) Capyn (Sil. It. IV 385, XII
321) Cotyn (Luc. V 54) Erinyn (Senec. Oed. 644: E erynim
A herines Lucan. VI 747: MıZı -en z -e) Halyn (Val. Flacc.
III 157 Stat. Theb. IX 152) Iiyn (Senec. Ag. 672 Val. Flacc.
III 189 Stat. Theb. VII 642 Mart. V 67,6, X 51, 4) Libyn
(Stat. Theb. VI 894 Mart. VI 77,8, IX 101,4) Othryn (Val.
Flacc. 124 Stat. Theb. III 319, IV 655) Tethyn (Colum. X 201:
MR -im Lucan. II 588, IV 73, VI 479, X 204 Sil.It. IIL 411,

) Sniehotta l.c. p.30sq. — Bednara ].c. p. 358 (46). — Neue
I? p.480. — Leimeister l.c. p. 40.

95
XVII 243 Mart. X 44,2) Thelyn (Mart. X 52,1) Tiphyn (Manil.
V 45 Senec. Med. 3 Val. Flacc. II 390, Ill 2, V 15, 25) Zelyn
(Val. Flacc. III 152) — chelyn (Senec. Tro. 321: E caelym
Oed. 611: A -ym H.O. 1033, 1063 Calpurn. IV 66: n -in g -ım
Laus Pis. 166: P -«m, 242: P-ım S-in Val. Flacc. 1139 Stat.
Silv. 13 locis; T’heb. quater; Ach. I 186).

6. Accusativi nominum neutrius generis, qui in -0g exeunt,
nominativorum rationem sequuntur. Semper enim pelagus, quod
saepissime in omnibus fere operibus, quae tractavimus, inveni-
tur, terminationis vocalem mutavit. Attamen cetera nomina
semper servaverunt Graecam formam:

Argos (Senec. Phoen. 283 Ag. 353 Thy. 122, 298 Lucan.
VI 356, VII 452, X 60 Stat. Theb. XII 82) -—- chaos (Manil.
II 13 Aetn. 139, saepius in Senecae Lucani Sili Italici Stati
operibus) epos (Mart. XII 94, 1) melos (Phaedr. IV 22,2 Laus
Pis. 176).

Crebriores sunt accusativi eorum nominum neutrorum, quo-
rum nominativus per -a finitur‘). Huius generis legimus has
formas Graecas:

Phasma (luv. VIII 186) Zeugma (Luc. VIII 237) Zeuma
(Stat. Silv. III 2,137) — acroama (Petr. 78,5,s in pr. or.)
celeuma (Mart. III 67, 4) ceroma (Mart. IV 19,5 Iuv. VI 246)
diadema (Senec. Thy. 599 Mart. VIII 55, 8 Iuv. VIII 259, XIII
105) epigramma (Petr. 103, 4, s, 115, 20,2 pr. Mart. IV 81,1
VI 65, 1) enthymema (Tuv. VI 450) poema (Petr. 115, 3,1, 118,
2,3 pr.) pegma (luv. IV 122) poppysma (Iuv. VI 584) schema
(Petr. 126, 8, s pr.) stemma (Mart. V 35,4) syrma (Mart. XII
94,4 Iuv. VIII 229) toreuma (Mart. III 35,1, IV 39,4, X
87, 16, XIV 102, 2)

et indeclinabilia:

alpha (Mart. V 26, 1 Iuv. XIV 209) beta (Mart. V 26, 4
Iuv. XIV 209) theta (Pers. IV 13 Mart. VII 37, 2) :ota (Mart.
Il 93, 4) sigma (Mart. XIV 87, 1).

Ab hoc usu graecissante solus Petronius digressus accu-
sativum stigmam formavit locis sermonis pedestris 45, 9, 4 et
69, 2,ı, quibus primam Latinam admiscuit declinationem genere

!) Leimeister 1.c. p. 39.

96

mutato!), quamquam aliis locis prosaicis aliorum nominum et.
genus et terminationem Graecam retinuit.

Addendae sunt nonnullae aliae accusativi formae neutrius
generis:

nectar (Phaedr. III 16, 13 Pers. prol. 14 Calpurn. IV 151
Stat. Silv. III 4, 15, IV 6, 54 Mart. III 82, 24, IX 36, 12, XII
48, 13, XIII 104, 2) — hippomanes (Iuv. VI 133) — artocreas
(Pers. VI 50) — senape (Petron. 66, 7, s in pros. orat.) quod
Graece est oivanı.

7. Iam nomina, quorum nominativus Graecus est -wg, COn-
templati non mirabimur accusativum in -on finiri, cum haec
terminatio Graecis quoque praeter -w in usu fuerit?). Quo modo
flexos hos invenimus accusativos:

Aegoceron apud Lucanum X 213, Athon in Senecae Hercule
Oetaeo 1730, quo loco scriptura codicis E athom error est
nullius momenti, apud Lucanum I] 677, apud Valerium Flaccum
I 664, II 76, in Stati Silvis IV 3, 56.

Omnes hae formae aut in fine versus aut ante vocem &
consonanti incipientem positae sunt. Uno autem loco, quo
vocalis sequitur, terminationis o vocalis est correpta. Qui locus
est Valeri Flacci versus I 664:

aut Athon aut Rhodopen maesiae nemora ardua Pisae,
cuius versus principium idem est atque versus Vergili Georgi-
corum I 332:

aut Athon aut Rhodopen aut alta Ceraunia telo,
quo nisus Sniehotta a Theocriti versu VII 77:

H 49 n Podonav n Kavxacov Eoxarowvra
profectus de Athon accusativi correpta o vocali copiosius
disseruit.

Denique oritur quaestio, quonam modo formatus sit accu-
sativus eorum nominum feminini generis, quorum nominativus

1) De hoc vulgari genere dicendi cf. W. Meyer, Die Schicksale des
lat. Neutrums im Romanischen, Halle 1883. — E. Appel, De genere neutro
intereunte in lingua Latina, Diss. Erlangen 1883. — Konietzny, De idio-
tismis syntactieis in titulis latinis urbanis (C.I.L. vol. VI) conspicuis,
Archiv für lat. Lexikographie XV, p. 297—351.

?) Sniehotta 1l.c. p.33sqq. — Neue I? p. 210, 493, 526.

97°

Graecus terminatur per -w!). Perraro poetae accusativos huius
generis adhibuerunt eosque semper Graece terminaverunt vel
per -öÖ communem usum secuti vel per -ön Aeolica ratione usi.
Nam ego quidem non puto Ionicam föormam Cotytun, quam
Friedlaender in Iuvenalis alterius saturae versu 92 defendit?),
recte esse emendatam, cum a codicum scriptura abhorreat
(cotyton P cotytto vulgo).. Immo haec fulciunt opinionem
Buecheleri, qui Cotyton praetulit?), vel Iahni et Hermanni,
qui Cotytto receperunt. Haec terminatio fuisse videtur usitatior,
nam invenitur his 8 locis:

Argo (Sil. It. XII 399 Stat. Theb. V 615%)) Clotho (Sil. It.
V 404) Dido (Sil. It. VIII 122, 231) Ino (Stat. Theb. 1V 562)
Manto (Stat. Theb. VII 758, X 679);

alteram autem bis tantum legimus in Priapeorum carminis
LXVIII versu 23: Calypson et in Stati Silvarum IV 3,63: echon.

De forma Gorgona, quae apud Lucanum (VI 746) Statium (Theb.
I 544) Silium Italicum (IX 462) exstat, infra (p. 110) videbimus;

item de accusativo eorum nominum, quorum nominativus
Graecus in -ng, genetivus in -ovs desinit.

8. Restat ille accusativus singularis, qui Graece in -«,
Latine in -em exit). Huius generis eos, quorum nominativus
in -is desinit, iam tractavi in quarto huius paragraphi capite,
quo semper fere demonstravi Graecorum usum esse servatum.
Ceterorum quoque nominum Graecam formam poetae adeo ada-
maverunt, ut rarissime eam ori Latino adaequaverint.

Itaque Grattius dixit Graece: aethera 64, 138 et meia-
gonta 264; |

Manilius: Acheronta 193 Arctophylaca 1565 Hectora III 8
Helicona I4 Oriona 1387 Pana I139 Typhona IV 581, 801 —
Nerea V 434 Persea I 697, V 568 — elephanta V 706 aera aeihera.

ı) Sniehottal.c. p.31. — Neue I? p.481sq. — Leimeister l.c. p. 32.

2) Cf. adnot. in edit. p. 175.

®) Mus. rhen. XLIII p. 295.

*) Klotzius adnotavit: „argo S Gronovius argos Po argon S (usu
Ovidiano)“, Kohlmannus: „argos codd.; in G rec. m. finalem litteram ad-
didisse videtur, nam schol. explicat: ‚navis Iasonis‘. Argo corr. Gronovius“.

5) Sniehotta l.c. p.31sqq. — Bednara |.c. p. 358 (46). — Koene
l.c. p. 33 et 119. — Neue I? p. 458 sggq.

Zwiener, De vocum Graecarum usu 7

98

Sed hic poeta nonnullos accusativos Latine quoque flexit:

et Bellerophoniem V 97 Phaethontem 1 736 draconem III 11,

et alteram declinationem secutus delphinum V 445.

In Priapeis vero Latinam terminationem semper prae-
latam videmus:

Atlantiadem LXVIII 23 Nestorem LXXVI 4 spadonem XV 3.

Germanicus contra ubique usus est Graeca forma et in
Phaenomenis: Oriona 504, 645 Phaethonta 363 — Nerea 409
Persea 708 — aera 569 aethera 254;

et in fragmentis: Pliada IV 9 aera III 10.

Sed Phaedrus unam formam, quam adhibuit, Latine ter-
minavit: Myronem V prol. 7.

Haec Latina terminatio occurrit nobis in Senecae tra-
goediis his locis:

Aiacem (Ag. 537,538) Creontem (Med. 415) Idmonem (Med.
652) Palladem (Ag. 546) Pelopem (Thy. 242).

Accusativus nominis Hectoris duplici modo terminatur;
sexies enim Hectorem (Tro. 189, 459, 602, 684, 907 Ag. 548), ter
Hectora (Tro. 98, 116, 161) invenimus.

Cetera omnia huius generis nomina Graecam accusativi
formam servaverunt:

Calchedona (Ag. 566) Calydona (Tro. 845) Ceyca (Ag. 681
H.O. 197) Cyclada (Ag. 387) Phaethonta (Phaed. 1092 H.O. 854)
Sirena (Med. 360) Sphinga (Oed. 92) Styga (duodecies) Tiiana
(Med. 410 H.O. 144, 891, 1212) Troada (Tro. 95) — Atrea (Thy.
486) Nerea (Oed. 508) Tihesea (Phaed. 148) — aera (H.O. 1045)
aethera (Phaed. 524 H.O. 1121) giganta (H.O. 1302) lampada
(Ag. 363).

In epigrammatis Senecae Graecam formam solam legimus:
Hectora XXV 43, XXXIX 13 et Nerea LXXT 3.

Idem valet de Octavia tragoedia: Zyphona 238.

Columellae autem decimus liber bis praebet Latinorum
usum: Cithaeronem 221 panacem 103, semel tantum Graecorum:
aethera 215.

Contrariam rationem iniit Persius, qui scripsit fampada V1 61
et in versu I 94 alium poetam imitatus Nerea!), sed /yncem I 101.

) Buecheler in ed.3 p. 10 adnotavit: „Hi versus exempli causa

99

Lucanus Latina terminatione affecit unum nomen: cha-
Iybem IV 223 (Pı -um), VI 398, 547, VII 518, omnium cetero-
rum huius generis nominum accusativum Graece declinavit:

Atlanta 1 555, IX 655 Babylona VIII 225, 300 Calydona
VI 366 Chalcedona IX. 959 Colophona VIII 245 Dipsunta VIII
255 Hammona IX 586 Leucada V 479 Phycunta IX 40 Pla-
tona X 181 (a MU -em VZGCm) Pythona V 80 Sasona V 650
Steymona V 711 Styga VII 785 Tiiana I 90, IV 56, VI 743,
IX 654 — Achillea X 523 Acorea X 175 Persea IX. 660, 667
Thesea Il 612 — adamanta aera aethera iapyga lampada.

Petronius accusativum in -a exeuntem non solum in ver-
sibus adhibuit:

aethera 122, ıss et lampada 124, a77,

sed etiam in prosa oratione:

Coraca 140, 9,2 Crotona 116, 2,2, 124, 2,2 Ilada 29,9, 2
Platona 2,5,» aera 127, 5,3 daphnona 126,12, 3 platınona
126, 12, ı, 131,1, e.

Eodem modo terminavit 21 locis accusativum Gilona, quem
duobus aliis locis Latinorum morem sequi voluit: Gritonem
98, 2,4, 129, 8, :.

Praeterea Latine declinavit:

Agamemnonem 69, 9,2 Apelletem 64, 4,2 Cappadocem 63, 5,
69, 2,2 Heliconem 118, 1,3 Scylacem 64,7,2; 9,2 Thracem 55,
4,2 Trimalchionem 31, 8, s, 72,4,s. Eodem modo dixjt Phile-
ronem 46, 8,2 et flexit nominativi Niceros accusativum, quem
stirpis Graeco exitu ? vulgaris sermonis consuetudine cum n
mutato 63, 1, 3 Niceronem, sed Graecorum usu servato 61,1,»
Nicerotem fecit').

Calpurnius semper Graecam rationem praetulit:

Alcona VI 18 aedona VI 8 aera II 11 aethera IV 82.

Neque aliam ingressus est viam duorum nominum appella-
tivorum formis chlamydem IL 409, V 512 et draconem II 382,

ponuntur, non sunt autem Persii, sed poetae nescio cuius graecissantis, qui
cum mare describeret, ita dixit delphin in extremitate versuum“.

1) Fr. Buecheler in Petroni editionis maioris (Berolini MDCCCLXII)
praef. p. IX de hac re inter alia dixit: „itaque Phileronem et Niceronem
condecet rusticos, Encolpion tamen qui urbane loquitur consentaneum est
61, 1 Nicerotem appellare‘. Cf. cap. II $ 7,5.

(+

100

VII 550, VIII 71 exceptis Valerius Flaccus, qui hos Graecos
accusativos recepit:

Actora 1146 Aesona 172, 152, 734, V 48 Alasona VI 101
Amphiona III 479 Athamanta I 280 Barisanta VI 557 Calydona
III 658 Castora IV 226, V 546, 549 Deileonta V 114 Dipsanta
VI 192 Gortyna I 708 Hypetaona VI 637 Iasona II 402, 424,
591, VI 759, VII 341, 451, 515 Nestora I 145 Pallada I 126,
III 489, IV 238, V 626 Phaethonta V 429 Pliada II 357 Priona
V1619 Pyroenia V 432 Sirymona V1193 Styga I 464, IV 401
Telecoonta III 140 Thyiada VIII 447 Tiana IV 79 Typhona
IV 516, VI 170 — Dorcea III 159 Enipea I 83 Nerea I 450
Ocrea VI 251 Onchea VI 256 Pelea I 257, 266 Penthea VII
301 Persea V 497 Phinea IV 500, 550 Phocea III 204 Protea
11318 Riphea V1558 Thesea IL 193, III 65 — aethera cratera

iapyga lampada thoraca. "

Silius Italicus horum nominum accusativos ita decli-
navit, ut non solum in uno nomine Atlantis flectendo sibi non
constaret, cuius accusativum et Atlanta XVI 415, 659 et
‚Atlantem VII 434, XVI 452 formavit, sed etiam plane in La-
tinorum usum reciperet nonnullos:

Gisgonem II 111 Magonem XI 484, 600 Syphacem XVII
76, 116 — chalybem chlamydem phalıngem,

ceteris autem omnibus Graecum exitum tribueret:

Acheronta I 94, II 367, 536, XI 473 Ariona XI 448 Caly-
dona XV 307 Garamanta XI 181 Hammona XV 688 Helicona
XIl 412, XIV 30 Iapyga 151, III 707, VIII 37 Lacona IV 361
Mimanta XII 147 Nasamona VI 44 Pallada VII 86 Pygmaliona
VIII 64 Simoenta XIII 72 Strymona XI 459 Styga VII 586,
XII 120, XIV 247 Therona II 189 — Protea XI 447 Typhoea
VIII 540, quo loco a terminans et e antecedens vocales in
unam syllabam sunt contractae — aera aethera cratera gıganta
lampada tapeta thoraca.

Similiter res se habet in Iliade Latina, quo in carmine
Latinorum morem sequuntur accusativii Acamantem 538 et
Thoonem 446,

Graecorum hi: Abanta 445 Astyanacta 566, 1059 Crethona
517 Democoonta 373 Echemona 447 (Gorgythiona 672 Hectora
603, 1015 Hypirona 443 Hypsenora 434 Iphidamanta 750° Pro-

101

thoenora 786 Sarpedona 81l Titana 118 — Nerea 864, 871
Phegea') 405 Protea 872 — aera pana.

Permagnus est numerus accusativorum eius generis, quod
tractamus, in Stati operibus. Qui in Silvis semper praetulit
Graecam terminationem, qua flexit haec nomina:

Acheronta Il 6,81 Amphiona III 2,41 Anthedona IIL 2, 38
Arcada V 1, 107 Astyanacta V 3, 77 Babylona IV 1, 40; 6, 67
Daca IV 2,66 Hectora IL 7,55, IV 4,36 Helicona 15,1 Pallada
III 1, 133, 138, V 3,88 Pana I 3,78, 11 3, 8; 34 Sophrona
V 3,158 Strymona I 1, 21, V 1,203 Styga III 1, 186; 3, 193
Synnada 15, 41 Telamona V 2,50 — Eurysthea III 1, 24
Nerea II 2, 75 Orphea V 3,16 Pelea I 2, 215, II 1, 89 Persea
II 1,95 Protea I 2, 129 Thesea II 6, 26 — aera aethera lam-
»ada maenada thoraca.

In Thebaide, quamquam nonnullas Latinas formas evi-
tare non potuit: |

Erycem IX 128 Pelopem VI 122 chlamydem VI 570, X 139
draconem XII 16,

tamen pleraque nomina Graece exire voluit:

Abanta VIII 446 Acamanta III 173, VII 589 Actora X
250, 257 Aethiona X 734 Amphiona VIII 233, X 787 Amphi-
iryona VIII 509 Aona VIII 475 Aphesanta III 461?) Arcada
VI 561, VIII 48, IX 651, X 28, 350, 749, XII 805, 806, 807
Ariona XI 443 Atlanta VIII 315 Braurona XII 615 Calydona
I 401, VII 204 Cercyona XII 577 Cremetaona VII 712 Creonta
XII 174, 477, 753, 795 COydona VI 465, IX 127, 759 Dryanta
VIII 355, IX 842 Dymanta X 465 Gigania V 569 Glisanta
VII 307, 308 Haemona VIII 480, XII 747 Haliacmona VII 739
Hippomedonta IX. 145, 316, 340, 463, 561, X 748, XII 123, 764
Hyperenora VIII 493 Hyperiona III 35, VIII 47 Iona IX. 252

1) Sie seripsit Higtius. Codices praebent: pregeum BE praegezum L
pregneum V pregneumg; F Zegeumg; N egeumg; M. Terminatio -eum nisi
per dipthongum enuntiata a metro abhorret.

2) Klotzius adnotavit: „aphesanta » aphisanta Ps apesanta Mueller“
et provocavit ad U. de Wilamowitz, Herm. 33, 1908, pı 513. — Kohl-
mannus scripsit Apesanta et adnot.: „aphesanta PB aphasanta G aphi-
santa H. Apesanta cum Muellero scripsi coll. Plin. n.h. IV 17 Paus. II 15,3
Pseudo-Plut. de fuv. 18, 9°.

Fi
£

102

Ixiona 11 473, IV 539, VIII 50 ZLacona VI 812 Lapithaona
VII 297 Leucada IV 807 Maeona III 404, IV 598 Marathona
XII 581, 617 Mimanta IX 290 Oriona IX 461 Palaemona
I 122, VII 421 Pallada II 252, VIII 517, 713, IX 837, XII 293
Pana Ill 480 Periphanta VII 641 Peteona VII 333 Phaethonta
XII 413 Phryga I 709, X 170 Pythona I 563, IV 222 Scirona
XII 577 Sphinga IV 376 Strymona V 188, VII 287 Styga IV
291, 479 Telamona II 473, V 379, IX 68 Therona IX 304
Thiodamanta VIIL 279, 365, X 161, 325, 330, 454 T’hoanta V 486
Tiryntha IV 147 Tiana I 717, IV 283 Tritona V 372° —
Acontea VII 603 Aegea XII 626 Agrea X 682 Agyllea VI
852, 910, X 249 Anthea X 544 Capherea VII 371 Crethea
IX 307 Daphnea VIII 453 Dorcea IX 853 Epopea \ 225
Hoplea 1X 204, X 400, 465 Hypsea VII 310, 328, VIII 355
Lycorea VII 715 Menesthea VI 712 Menoecea VIII 597, X 620,
XI 660, XII 60, 103, 696 Nerea VIII 230 Orphea V 435 Pelea
V 379 Penthea III 170, IV 565 Persea III 464 Phegea II 609
IV 598 Phocea IX 127 Phylea VII 712 Phylliea III 173 Terea
XII 480 Thesea I 476, V 432, IX 68, XII 163, 520, 594, 673,
137, 756, 795 Tydea I 42, 416, 489, 674, II 364, III 8, 395, 418,
v1 827, VIII 499, 578, IX 60, 217, 513, X 377, XI 177, XU
163, 803 — aera aeihera cratera heroa lampada paeana thoraca.

In Achilleide rursus accusativus Graecus solus habetur
in usu:

Aegaeona 1 209 Bebryca I 190 Calchanta 1 493, 681 Chirona
I 106 Hectora I 883 Phryga IL 78 — Caenea I 264 (P cenaea)
Nerea II 15 Pelea I 90, 921, IL 56 Penthea I 840 Protea 132
Thesea 1 72, 157 — aera heroa lampada.

Martialis quoque longe plurimis locis Graecorum ratio-
nem secutus -a terminatione declinavit hos accusativos:

Amazona IX 101, 5 Astyanacta VIIL 6, 16, XIV 212, 2
Babylona epigr. I 2, IX 75,3 Castora 1 70, 3, VII 57,1, IX
51,8, X 51,2 Elpenora XI 82,3 Giganta IX 50, 6 . Hectora
XIV 212, 1 BHelicona VII 63, 12 Langona IX 50, 5 (langona
PQAFw dagone T Tigona KAC lingo EVind.? lingnona G)
Mentora XI 11,5 Nestora X 24,11 Pallada IX 3, 10 Pana
I 69, 1, IX 61, 13 Phaethonta IV 47,2 Phryga X 19,9 Styga
IV 60, 4, IX 65, 12 Titana VIII 21,7 — Eurysthea IX 65, 7

103

Orphea epigr. XXIb 1, X 19,6 Promethea X1 84, 9 Thesea VII
24,4, X 11,1 — oaera aethera daphnona dorcada elephanta
lampada platanona rhinocerota sardonycha thoraca.

Duorum nominum et Graecam et Latinam accusativi for-
mam invenimus: rheiora IL 64, 1 — rhetorem III 25, 3 et tri-
gona IV 19,5 — trigonem XII 82, 3.

Semper Latine declinatis usus est his:

Hermerotem X 83, 8 (-en O Schn.?) Salonem X 96, 3; 104, 6
spadonem.

Latinam primam declinationem sequi voluit alflagenam
II 37, 3%). |

Neque maior est numerus accusativorum, quos Iuvenalis
in Latinorum sermonem traduxit:

Aethiopem II 23, VIII 33 Syphacem VI 170 Telamonem
XIV 214. | |

Pleraque nomina etiam hic Graecam terminationem reti-
nere voluit: |

Agamemnona XIV 286 Atlanta VIII 32, XIII 48 Castora
XIV 260 Corybanta V 25 Cyclada VI 563 Eipenora XV 22
Nestora XII 128 Phaeaca XV 23 Sirena XIV 19 Stentora XII
112 — Pelea XIV 214 Promethea VIII 133 Terea VII 12
porthmea III 266 — aera castora chironomunta cratera rhetora
thoraca.

Quin etiam Gallici nominis Allobrox VIL 214 pro adiectivo
habiti accusativum fecit Allobroga.

Iam omnes enumeravi accusativi formas Graecorum more
in -a exeuntes, quas apud poetas inveni, quos percurrere pro-
posui. Una attuli accusativos nominum, quorum nominativus
est -eus?), sed seiunxi & ceteris et in fine congessi. Horum
Graecam terminationem -ea semper servatam vidimus ubique
duas syllabas effecisse, uno Sili Italici Punicorum versu VIII.
540 excepto, cuius in fine positum Z’yphoea tribus syllabis est
enuntiandum.

9. Accusativi quoque pluralis horum nominum, quae Lati-

1) Saalfeld l.c. p. 134. — Neue I? p. 496. — Georges l.c. p. 79.
») Neue I? p. 47Osqq. — Bednarall.c. p. 357 (45). — Leimeister
l. c. p. 27 q.

104

nam tertiam declinationem sequuntur, saepissime Graecam ter-
minationem -as servaverunt').

Ita Grattius dixit Seras 159 et dorcas 200.

‘ Eadem terminatione Manilius declinavit:

Arabas IV 654, 754 (A -es) Pleiadas V 142, 711 Titanas
II 15 elephantas IV 667, 740 heroas V 483 lampadas I 846.

Sed idem Latinum exitum -es vel mutatum -is dedit his
nominibus: Cyclades IV 637 Dracones V 716 gigantes I 421,
quibus accedunt formae Syrtis IV 600 tigris IV 235, quae a
Graecis terminantur per -eıs.
. Priapea continent 'Graecas formas Naidas et Dryadas
in hexametro XXXIIH 1, Latinam Arcades in senario XXXVI5.

Germanicus semper Graecam terminationem adhibuit et
in Phaenomenis: Phoenicas 41 et Nereidas 705,

et in epigrammatis: Myrmidonas 1 7.

Item Phaedrus: tribadas IV 15,1.

Seneca in tragoediis uno loco (Ag. 480), ut metro satis-
faceret, Latino exitu usus est:

Libycusque harenas Auster ac Syrtes agi.

Graecorum more declinata invenimus ibidem haec nomina:

Aethiopas (H.f. 38) Arabas (Oed. 117) Arcadas (Phaed. 786)
Grigantas (Oed. 91) Hyadas (Med. 312 Thy. 853) Panas (Phaed.
784) Phrygas (Tro. 277, 434 Ag. 206) Stymphalidas (H.f. 244
H.O. 1237) Symplegadas (Med. 456) Titanas (H.f. 79 Ag. 340
H.O. 1309) Troas (Tro. 791 Ag. 526, 619) — tripodas (Med.
86, 785).

Praeterea idem poeta Graece declinavit in epigrammatis:
Geryonas XXXVII 2 et pyramidas XXVII 3; 4, XXVIIL4,

et in Apocolocyntosis versu anapaestico XII 3, s» Brigantas.

In eiusdem operis prosaico contextu exstat accusativus
metamorphosis IX 5, 1.

Neque Columella Graecorum usum sprevit, cum scriberet:

Acheloidas X 263 Panas X 427 achradas X 250 (-os SAM
-a8 Ursinus).

Eandem fere rationem secutus est Persius, qui Graecam

!) Sniehotta l.c. p. 35. — Bednara l.c. p.359 (47). — Koene l.c.
p. 120. — Neue I? 486sqq. — Leimeister 1. c. p. 28, 32, 36, 41.

105
terminationem semel tantum mutavit: chlumydes VI 46, saepius
autem servavit:

Cappadocas VI 77 Heliconidas prol. 4 Phyllidas I 34 heroas
1 69 »oetridas prol. 13.

Eodem modo res se habet in Lucani Pharsalia, quae
Latinas formas exhibet: Syrtes VIII 540, IX 303, 553, 598, 756
Syrtis III 295 dracones,

plura autem exempla praebet graecissandi:

Bistonas VII 569 Cilicas I 336, II 594, 636, VIII 811
Oretas IV 441 Cydonas VII 229 Echinadas VI 364 Eumenidas
III 15, VII 169 Garamantidas IX 369 aspidas gigantas lam-
padas tripodas tryphonas.

Petronius Graecam declinationem non sumpsit nisi in
versibus et hexametris: Stymphalidas 136, 6, ı Jampadas 124, 2s4,

et senariis: Phrygas 89, 2 Troas 89, es.

Contra in prosaico contextu legimus semper Latinam formam:

Arabes 102, 14, 3 capides 52, 2, ı »aropsides 50, 6, ı peri-
scelides 67, 4, ».

Aetnae auctor praetulit Graecorum rationem: Cyclopas 37
et Phrygas 591. Ä

Idem fecit Valerius Flaccus; nam praeter Syrtes VII 86
et figres unum nomen draconis Latine flexit, omnia autem cetera
Graece: |

Arabas VI 139 Bebrycas IV 315 Bistonas I 726, III. 83
Centoras VI 151!) Iazygas VI 281 Paeonas IV 280 Phrygas
IV 78, VIL 635 Pliadas V 305 Strophadas IV 513 phalangas
VI 758.

Silius vero Italicus in Punicis ubique Graecos secutus est:

Autololas XIII 145 Cycladas I 472 (S -us) Cyclopas IX
307, XIII 440 Garamantas III 10, XVI 630 Laconas VI 345
Libyas Il 56, VI 454, VIII 270 Nasamonas XI 180 dipsadas
III 313 gigantas IX 309 (-as LF -es OV), XII 143 (-as L -es
FOV) trivodas XIIL 401.

In Iliade Latina praeter Graecam flexionem:

Nereidas 873 Phrygas 342 (O -es), 670 (O -es Em.2 corr.
-as) Thracas 734 (-es O -is G) Troas 807

ı) Langenus edit. adnot. p. 417: „haec gens prorsus ignota est“.

106

etiam Latinae duo exempla inveniuntur: Tritones 874 et
phalanges 392.

Statius hac in re eo processit, ut nullum accusativum
pluralem Latine in -es exeuntem admitteret, sed Graecam ter-
minationem -as solam adhiberet eaque flecteret haec nomina

in Silvis:

Arcadas V 2, 123 Eumenidas V 2,95 Hecateidas III 1, 60
Naidas 15,6 Nereidas 12,116 Seras 12,122 delphinas 13,28
heroidas V 1, 255;

in Thebaide:

Aethiopas X 85 Aonidas IV 183 Arcadas VII 94, IX 845
Bistonas II 421, III 221 Calydonidas XII 117 Colchidas IX 734
Curetas VII 173 Cycladas V 288 Cyclopas I 458 Echinadas
II 731 Erinyas XI 345 Ewumenidas IV 54, 526, XII 696, 773
Helicaonas VIII 476 Homoloidas VII 252, VIII 354 Labdacıdas
X 36 Maenadas IX 598 Pliadas IV 120, IX 460 Thracas Il
288, V 75 Titanas VIII 44 crateras nebridas tapetas thoracas
‚tripodas ;

in Achilleide:

Cycladas I 205, 390, 530, 676 Dolopas I 777 Naidas I 295,
825 (-es Q’K) Phrygas II 60 delphinas I 222 gymnadas I 358
heroas I 118, 754 Iyncas IL 122 nebridas I 716.

Martialis duobus locis Latinorum declinandi ratione usus
est: VIII 26, 3 tigres et XI 31, 18 parapsides (naporyis),

sed reliquis locis Graecorum morem praetulit:

Chalybas IV 55, 12 Colchidas X 4,2 Gigantas XI 52,17
Gorgonas X 4,9 Laconas IX 3, 11 Machaonas II 16, 5 Maena-
das XI 84,11 Oedipodas IX 25,10 Olympiadas IV 45,4, VII 40, 6,
X 23,2 Pieridas X 58,6 Platonas IX 47,1 Sirenas III 64,1
Stymphalidas IX. 101,7 Zenonas IX 47,1 adamantas V 11,1
caryotidas XI 31, 10 daphnonas XII 50, 1 epidipnidas XI 31, 7
halteras VII 67, 6 iaspidas V 11, 1 pityonas XII 50,1 (pityonas
Salmas. Heins. phyonas T pyihonas B pyihagoras Q [Lindsay]
cyparissos EAXBFwScriv.) »platanonas XII 50, 1 rhetoras V
56, 3 sardonychas IV 28,4, V 11,1, IX 59, 10, X 87,14,
XI 27, 10.

Eodem exitu nominis @uvevg accusativus pluralis formatus
est: Phineäs IX 25, 10.

107

In Iuvenalis saturis rariores sunt accusativi huius gene-
ris, quorum Latine terminavit tripodes VII 11 et elephantos
X 150, Graece finivit:

Cyclopas XV 18 Laestrygonas XV 18 Orcadas II 161 en-
dromidas VI 246 ephemeridas VI 574.

Accusativus pluralis neutrius generis, qui in -n desinit!),
ubique immutatus a poetis Latinis est acceptus, sed satis paucis
locis invenitur. Semel enim occurrit nobis accusativus cete
(Sil. It. XIV 253), nec multo saepius Tempe (Senec. Med. 457
Colum. X 265 Lucan. VIII 1 Val. Flacc. VIII 452 Stat. Theb.
VI 88 Ach. 1 237) vel tempe (Stat. Silv. V 3, 209 Theb. I 485).

Cetera omnia nomina Latino ori apta poetae reddiderunt,
ut exempla demonstrant:

Danaos Scythas Mycenas Harpyias Pergama dogmata.

Quod non mirum est, cum horum nominum praeter ea,
_ duorum nominativus singularis in -og excurrit, terminationes
Latinae Graecis plane sint pares.

8 4.

De nominibus quibusdam incertis et heteroclitis.

Formis, quae e Graecis depromptae a Latinis poetis ser-
vatae sunt, pertractatis restat, ut de iis nominibus nonnulla
adiciam, quorum terminationes variae sunt vel incertae.

1. Ac primum quidem appellativa quaedam afferam, quae
in Romanorum lingua vel Graecis formis aut similibus Latinis
usa sunt, vel origine Graeca deposita declinandi genus varia-
verunt et cum aliquo Latino commutaverunt. Huius rei exempla
iam supra hic illic invenisti, nunc autem primitivas et mutatas
nominum formas una componemus et inter se comparabimus.

In hoc genere numerandum est nomen deAgiv?), quod
praeter hunc nominativum Graecum, qui invenitur in Germanici
Phaenomenis 321, in Senecae Oedipode 466, apud Persium I 94,
Lucanum V 552, Valerium Flaccum I 131, Martialem VIII 51, 15,
etiam nominativum in modum nominum alterius Latinae declina-

1) Neue I? p. 484g.
2) Neue I? p. 244, 461, 482, 486, 493. — Saalfeld l.c, p. 386. —
Georges |.c. p. 201.

108

tionis formatum delphinus habet, quem Manilius I 346, V 25,
417, 714 et Germanicus in Phaenomenorum versibus 613 et 691
adhibuerunt. Eodem modo declinatus est accusativus singularis
delphinum a Manilio V 445 et genetivus pluralis delphinorum
ab Iuvenale VI 590. Ceteri huius nominis casus, qui inveni-
untur, Graecorum rationem servaverunt: singularis accusativus:
delphina (Stat. Theb. IX 244, 331), pluralis nominativus: delphines
e vocali terminationis correpta (Stat. Silv. II 2, 120 Ach. I 246),
accusativus: delphinas (Stat. Silv. I 3, 28), eademque ratione
formatus est ablativus: delphine (Stat. Theb. I 121).

Similiter se habet nomen ei&yag'), cuius nominativi forma
communis est elephantus. Quem usum sequi videmus numeri
singularis genetivum elephanti a Phaedro (fab. Perott. 2, 5),
numeri pluralis nominativum elephantı et accusativum elephantos
ab JIuvenale (XII 102 et X 150) adhibitum. Apud eos autem
poetas, de quibus nos quaerimus, praevalet Graeca declinatio.
Legimus enim nominativum: elephas (Lucan. VI 208, IX 732
Mart. epigr. XVII 1), ablativum: elephante (Manil. IV 236),
accusativos: elephanta (Manil. V 706 Mart. epigr. XIX 4, VIII
65, 9) et elephantas (Manil. IV 667, 740).

Cum saepius nominum alterius declinationis terminatio
Graeca -osg mutaretur a Romanis cum Latina -ws, non mirum est
etiam nomina neutrius generis ad illorum exempla se accommo-
davisse?2). Semper mutatas formas praebet reiayog?) nomen,
cuius numinativus pelagus, genetivus pelagi, dativus „elago,
accusativus pelagum declinaturr. Aliorum quoque nominum
huius generis nonnullos casus poetae in alteram declinationem
traduxerunt. Sic Manilius utitur nominativo celus®) I 433 et
cetum V 15, genetivo ces I 614, V 601, 657, Silius Italicus
ablativo chao°) XIII 439, Valerius Flaccus genetivo Erebi II
120, dativo Erebo VI 292, accusativo Erebum III 410.

Similes formas invenimus nominis, cuius nominativus

) Charis. 117 p. 1,127 K. — Neue I? p, 234, 461, 486, 493. —
Saalfeld l.c. p.430sq. — Georges l.c. p. 240. — Leimeister l.c. p. 39.

?) Neue I? p. 502.

®) Saalfeld l.c. p. 838sq. — Georges I1.c. p. 502.

*) Saalfeld l.c. p. 265. — Georges. c. p. 130.

5) Saalfeld l.c. p. 27Osq. — Georges l.c. p. 131.

109

Graecus «iyoxeegws!) invenitur apud Germanicum (Phaen. 286,
483 fragm. Ill 16, IV 104) et Lucanum (IX 537), ut accusativus
aegoceron apud Lucanum (X 213). Germanicus enim genetivum
aegoceri (Phaen. 381, 597 fragm. IV 69) flexit.,

Nec desunt nomina, quorum Graeca stirps in consonantem
exiens a Romanis a vocali augebatur, ut nominibus Latinae
prioris declinationis pares essent eorumque flexionem sequeren-
tur?). Formae tali modo mutatae exstant nominum, quorum
Graeci nominativi sunt @zraynv?) et «oarno*). Illius enim in-
venimus accusativum singularem atiagenam apud Martialem II
37, 3, genetivum pluralem atiagenarum apud eundem poetam
XIII 61,2, huius accusativum singularem crateram in Germanici
Phaenomenis 505, accusativum pluralem crateräs (vel creterras)
apud Persium II 52. Saepius autem huius quidem nominis
Graeca stirps est servata. Nam de nominativo crater, qui
legitur in Germanici Phaenomenis 429 et 431 et apud Manilium
I 418, V 235, 250, derivati sunt casus numeri singularis accu-
sativus: cratera (Val. Flacc. I 337, IV 343, V 615, 694 Sil. It.
VII 190 Stat. Theb. II 564 Iuv. XII 44) et ablativus: cratere
(Mart. VIII 6, 7, XII 32, 12), numeri pluralis nominativus:
crateres (Stat. Ach. I 114) et crateres (Val. Flacc. 1 142) et
accusativus: crateras (Stat. Theb. V 255, X 313).

Nomina, quorum Graeca stirps in -az-, nominativus sin-
gularis in -@ exit, eandem viam ingrediuntur®). Sed huius
mutationis exempla non occurrunt nobis nisi apud Petronium,
qui accusativum singularis stigmam 45, 9, «, 69, 1,s, pluralis
schemas 44, 8, 3 scripsit®).

Iam supra animadvertimus nomen Toeyw’?) a Latinis Grae-

1) Saalfeld 1.c. p.23. — Georges 1.c. p.20. — Neue I? p.231 et 49.

?) De hac stirpis mutatione ab accusativo singulari exeunte cf.
Skutsch-Stowasser, Lateinisch-deutsches Schulwörterbuch, Einl. $ 92.

©) Neue I? p. 496. — Georges Il.c. p. 79. — Saalfeld 1.c. p. 134.

*, Neue I? p. 461, 482, 486, 495 sq. — Georges |1.c. p. 177 sq. —
Saalfeld 1.c. p. 353 sq.

5) Neue I? p. 502.

°, De his formis vulgaribus iam a comicis adhibitis cf. Buecheler,
Grundriss der lat. Deklination, Bonn 1879, p. 13.

”) Saalfeld l.c. p. 504. — Neue 1? p. 253, 451, 454, 466, 488. —
Georges 1.c. p. 304 sq.

110

carum. posteriorum usum secutis saepe ita mutatum esse, ut n
consonante apposita fame nen stirpem in vocalem desinentem ha-
beret, quae .declinatu difficilior fuisse wdetur. Illud n etiam
nominativi formag, quae Gorgon esset, addiderunt Semeea (H.O.
96) Lucanus (IX 658, 679) Statius (Theb. II 717, VIII 762) Mar-
tialis (IX 25, 5). Principalem formam @Gorgo servaverunt singuli
tantum loci Manili (V 577) et Valeri Flacci (III 54). Casibus
obliquis semper mutatam stirpem suppositam fuisse formae
demonstrant et singularis genetivi: Gorgonos (Lucan. IX 653,
668) et Gorgonis (Manil. 1 359 Germ. Phaen. 218 Sil.It. III 314),
accusativi: Gorgona (Lucan. VI 746 Sil.It. IX 462 Stat. Theb.
I 544), ablativi: Gorgone (Manil. V 619 Lucan. IX 684 Mart.
VI 10, 11 Iuv. XII 4) et pluralis nominativi: Gorgon&s (Luc.
IX 647), accusativi: Gorgonas (Mart. X 4, 9).

Eodem modo declinatus est genetivus: Didonis (Priap.
LXVII 1)).

2. Nomina, quorum nominativus Graecus in -ng, genetivus
in -ovg exit?), apud Romanos in declinandi ratione sibi minime
constant. Multa enim eorum vel in omnibus vel in nonnullis
saltem casibus inter secundam et Latinam tertiam declinationem
fluctuant. Nominativus quidem semper terminationem -es prae-
bet, cuius e vocalem Graecorum more productam esse saepius
e versu elucet. Qui casus solus invenitur horum nominum:

Alcibiades (Petr. 128, 7, s in pr.) Diogenes (Petr. 38, 10, s
in pr.) Diores (Il. Lat. 213) Euclides (Mart. V 35,2) Euripides
(Petr. 2, 3,2 in pr.) Hippocrates (Mart. IX 94, 2)°?) Metrophanes
(Mart. XI 90, 4) Moyses (luv. XIV 102) Sophocles (Petr. 2, 3, 2
in pr.) Stratocles (Iuv. IIL 99).

Semper Latinae tertiae declinationis terminationibus decli-
nantur haec nomina:

Brontes (Stat. Silv. IIT 1, 131, IV 6, 48) Brontem (Stat. Silv.
I 1,4); Diomedes (Sil. It. XIIL 40 Petr. 59, 4, ı in pr. Senec.
Tro. 1108) Diomedis (Senec. epigr. XLI 6 Sil. It. VIII 241 N.

) Neue I? p. 524. — Georges l.c. p. 214 — Quintil. I 5, 63.

2) Sniehotta l.c. p.36sqq. — Neue I? p. 373, 472 sqq., 509, 514 sqg.

®) Hic proferendum est Mesthles, quod in Iliadis Latinae versu 244
Bondamus emendavit e codicum lectionibus: nesteus O nmesteus E mesteus F
et ut vid. L m. 1 nestes M menesteus N.

111

Lat. 707 Stat. Theb. VI 348) Diomedi (Sil. It. XVI 368) Diomede
(Il. Lat. 554 Stat. Ach. I 701); Hermogenes (in Martialis XII
libri epigrammate 29 decem locis) Hermogenis (Petr. 45,9, in
pr.) Bermogenem (Senec. epigr. XXXVHHE 2: V -en); Herodes
(Mart. IX 96,1) Herodis (Pers. V 180); Mithridates (Petr. 53, 3, ı,
in pr. Mart. V 76,1 lav. XIV 252) Mithridatis (Manil. IV 51);
Orontes (Luc. IE 214, VI 51 Iuv. III 62) Oroniem (Stat. Silv.
IV 7,46); Palamedes (Petr. 66, 7,s in pr.) Palamedis (Senec.
Ag.568 Mart. XIII 75, 2); Panchates (Sil.It. XVI 348, 374, 400,
441) Panchatem (Sil. It. XVI 388); Protogenes (Iuv. III 120)
Protogenis (Petr. 83, 1, s in pr.); Simonides (Phaedr. IV 22, 2;
26; 25,4) Sömonidis (Phaedr. IV 22, 20) Simonidem (Phaedr. IV
25,25; 27) Simonide (Phaedr. IV 22 tit.) Simonide voc. (Phaedr.
IV 22, 13); Socrates (Phaedr. III 9, 2 Petr. 140, 14, ı in pr.)
Soeralis (Mart. X 99, 1) Soerati (Phaedr. fab. Perott. 25, 1);
Xerzes (Manil. V 49 Senec. epigr. LII 1, LXI 8) Xerzxis (Senec.
epigr. LII tit.) Xerxem (Manil. IV 65). |

Eodem modo formati sunt obliqui casus nonnullorum no-
minum, quorum nominativum non inveni apud eius quam cir-
cumscripsimus aetatis ‚poetas: Ä

Hispellatem (Sil. It. IV 187); Lycomedis (Stat. Ach. I 207,
396, 532, 719, 816) Lycomedem (Stat, Ach. I 891) Lycomed® (Stat.
Ach. 1286); Lycophontem (Stat. Theb. II 610); Pharnacis (Luc.
Il 637, X 476); Plisthenem (Senec. Thy. 726); Polynieis (Stat.
Theb. I 165, VII 689, IX 35, X 256, XI 137, XII 114, 379)
Polynic& (Stat. Theb. XII 348); Tigranem (Luc. II 637).

Horum nominum accusativum Graeci terminatione aut So-
lita -r7, aut de nominibus primae declinationis deprompta -7v
flexerunt. Illa, quam Graeci fecerunt -n, Statius solus usus est,
sed ita, ut non contractam -ea praeferret, cum diceret Eteoclea
Thebaidis locis II 384, VII 539, 688, VIII 353, 687, XI 186, 268,
388. Etsi huius nominis genetivum idem poeta ter Latine ter-
minavit Eteoclis (VII 227, IX 86, XII 57), tamen etiam huius
casus Graecam formam bis (XII 91 et 421) adhibuit, sed aeque
ita, .ut Graecum -ovs dirimeret in -eos: Eteocleos. Servavit con-
tractam terminationem -ovg Martialis in genetivo Praxitelus, quem
IV 39,3 scripsit. Sed Latinus genetivus Prazitelis occurrit nobis
in Stati Silvis IV 6, 27. Huius nominis nominativum Praxiteles

112
in Priapeis X 2 et Petroni loco prosaico 126, 16, s legimus,
accusativum Graecorum alteram rationem secutus declinavit
Phaedrus Prazitelen V prol. 6.

Hanc terminationem omnino Latini saepius servaverunt
eamque iuxta Latinam -em dederunt nominibus Ganymedis et
Steropis quorum inveniuntur hi casus:

Ganymedes (Petr. 44,1, ı, 59,4, ı in pr.) Ganymedis (Luc.
X 531) Ganymeden (Germ. Phaen. 318: -en B*PLo -e AA*)
Ganymedem (Petr. 92, 3, s in pr. Iuv. V 59, IX 22) Ganymede
(Luc. X 520 Mart. 8 locis) — sSteropes (Stat. Silv. III 1, 131)
Steropen (Val. Flacc. I 446) Steropem (Stat. Silv. I 1, 4).

Semper Graeci accusativi hanc formam adhibuerunt poetae
in his nominibus declinandis:

Araxes (Luc. I 19 Stat. Silv. I 4, 79, V 2, 141) Arazxen
(Sen. Med. 373 Phaed. 58 Oed. 428: A -em Lucan. VII 188, vi
431: -e MZ -em Gm Stat. Silv. V 2, 32); Demosthenis (Petr. 5, ı4
Iuv: X 114) Demosthenen (Petr. 2,5,» in pr.); Ganges (Luc.
II 496, IIL 230, VIII 227, X 252 Stat. Theb. VII 687, XII 788
Sil.It. XII 460 Manil. IV 757 Senec. H.O. 515) Gangen (Gratt.
314 Senec. Oed. 427: -en R -em EA H.O. 630 Lucan. X 33
Sil. It. VIII 408, XIII 765: FV -em Stat. Silv. IV 2,49 Theb.
I 686, IV 387 Iuv. X 2); Hiydaspes (Lucan. VIII 227 Stat. Theb.
IX 441 Senec. Med. 725 H.O. 628) Hydaspis (Petr. 123, ss»)
Hydaspen (Luc. III 236 Stat. Theb. VIII 237); Menecratis (Petr.
73, 3,2 in pr. Stat. Silv. IV 8, 3) Menecraten (Stat. Silv. IV 8
tit); Podarces (Il. Lat. 215) Podarcen (Stat. Theb. VI 466:
podarcen P -arcem |[-acem v| w Podagrum Bentleius); Pylades
(Manil. II 583 Stat. Silv. V 2,156 Mart. VI 11,1; 2, X 11,7
Iuv. XVI 26) Pyladi (Mart. X 11,2 et 3) Pyladen (Stat. Silv. II
6,54 Mart. VI 11,9, VII 24,3; 45,8) Pylade voc. (Senec. Ag.941).

Eandem rationem sequuntur accusativi:

Aren (Val. Flacc. III 203) Aristotelen (Iuv. II 6) Astyagen
(Stat. Theb. IX 253) Hermocraten (Mart. VI 53, 4) Menogenen
(Mart. XII 82, 2).

Quin etiam nominis Italicae deae Palis accusativum Palen
fecisse videtur Calpurnius IV 106, etsi codices I palem G panem
praebent!).

!) Neue I? p. 477. — Georges l.c. p. 48%.

113

Eodem modo flexit Iuvenalis Archigenen (VI 236, XIV 252),
cuius nominis ablativum mori nominum primae declinationis
adaptavit: Archigene XIII 98.

Qua facultate primae et tertiae declinationis formas pro-
miscue adhibendi poetae saepius usi sunt in lis nominibus, quae
apud Graecos primam declinationem sequi solent. Hoc modo
fluctuantium nominum formas invenimus has:

Aeacides nom. (apud Valerium- Flaccum sexies, in Iliade
Latina septies, in Stati Achilleide ter) Aeacide voc. (Val. Flacc.
I 405, II 427 Sil. It. XIII 796 Stat. Ach. I 932) Aeacidae gen.
(Senec. Tro. 253 Sil. It. I 627, XIV 95 Il. Lat. 897 Mart. XI
43, 10) Aeacidis gen. (Sen. Tro. 46)!) Aeacidae dat. (Iuv. VIII
270) Aeaciden (Il. Lat. 914 Stat. Silv. V 3, 194; 5, 37 Ach. I
1, 364, 500, 561, II 7: -em PKC) Aeacidem (Il. Lat. 967) Aeacide
abl. (Sil. It. XII1 800 Stat. Ach. I 608: -ae P); Amphiryoniades
(saepius apud complures poetas) Amphitryoniaden (Val. Flacc.
1 375 Sil.It. VI 183 Stat. Theb. VI 312, X 647) Amphitryoniadem
(Sil. It. XV 79); Atrides (Senec. Sil.It. Stat. Iuv.) Atridae gen.
(Petr. 108, 14, s Il. Lat. 19, 69, 587 Laus Pis. 61 Stat. Silv. I
4,113 Ach. II 63) Atridae dat. (Il. Lat. 640) Atride voc. (I.
Lat. 124: in -da corr. EL m.1 -des G -da ceteri) Atriden
(Senec. Ag. 275 Il. Lat. 74 Juv. IV 65) Atridem (Oct. 816) Atrida
abl. (Senec. Ag. 292 11. Lat. 90, 327); cometes (Val. Flacc. I 356
Sil. It. I 461, VIII 637) cometen (Luc. I 529: -am V -em U
Aetn. 242 Juv. VI 407) cometam (Oct. 232) cometem (Calpurn.
1 78 Sil. It. IX 444: -em LV -& FO -en edd.); Zydides (Sil. It.
Stat. Iuv.) Zydidae gen. (Il. Lat. 416,449) Tydiden (Il. Lat. 437)
Tydidem (Manil. I 763) Tydide voc. (Sil. It. XIII 58).

In aliis nominibus declinandis, quae item Latine primae
vel tertise declinationis terminationibus flectere scriptoribus
Romanis licuit, poetae aetatis, de qua hoc libello quaerimus,
semper primam declinationem secuti sunt. In huius generis
formarum numero habenda sunt:

Bootes (Manil. I 316, V 20 Germ. Phaen. 139, 598, 624
Sen. Med. 315 Ag. 70 Luc. III 252 Aetn. 243 Val. Flacc. II 68,

1) Locus est corruptus: aeacidae AN Heinsius Asacıs Gronovius Aeacıdis
coniecerunt Scaliger et, Leo. Cf. adnot. Leonis in edit. vol. II p. 46.

Zwiener, De vocum Graecarum usu 8

114

VII 457 Stat. Theb. X 328) Bootae (Luc. II 722 Mart. IV 3,5,
VIII 21, 3 Iuv. V 23) Booten (Germ. Phaen. 718 Luc. X 289);
Euphrates (Manil. 144, IV 800 Senec. epigr. XXXI 1, XXXV2
Lucan. III 257,260, VIII 290,438 Stat.Silv. V 1,89) Euphratae
(Stat. Silv. II 2, 122 Theb. VIII 290) Euphraten (Luc. II 633,
VIII 214, X 33 Stat. Silv. III 2, 136 Iuv. I 104, VIII 51) Eu-
phrate (Luc. VIII 358); Geryonae gen. (Senec. H.f. 1170 Ag. 841
H.O. 1900 Sil. It. IIL 422) Geryonen (Mart. V 49, 11; 65, 12);
Orestes (Manil. II 583 Senec. Ag. 196 Pers. III 118 Lucan. VII
778 Val. Flacc. VII 148 Sil. It. XV 313 Mart. VI 11,1, VII 24,3
Iuv. I 6, VIII 220) Oresta voc. (Senec. Ag. 917, 933) Orestae
(Mart. VI 11,3) Oresten (Senec. Tro. 555 Ag. 931 Stat. Theb.
I 476 Mart. VI 11, 9).

Horum in numerum etiam ZT’hyestae nomen referendum
puto, nam genetivus ZT’hyestis nisi in Senecae Agamemnonis
titulo non legitur, in eiusdem autem tragoediae versu 293
Thyestae declinatur, quae forma etiam omnibus ceteris locis est
usitata (Senec. Tro. 341 Pers. V 8 Lucan. VII 451 Mart. III
45,1, X 35,6, XI 31,2 Juv. VIII 228). BEandem declinandi
viam ingrediuntur ceteri casus: vocativus TAyesta (Sen. Thy.
783 Mart. IV 49,4) accusativus T’hyesten (Senec. Thy. 476, 937
Mart. V 53,1, X 4,1) ablativus T’hyeste (Senec. Ag. 907 Thy.
259, 271, 901).

Duabus diversis stirpibus utitur nomen, cuius nominativus
Apelles, genetivus Apellis invenitur apud Petronium prosaicis
locis 88,10,3 et 83,2,ı. Hic enim poeta accusativum Apelletem
64, 4, s fecit, Statius vero in Silvis IV 6, 29 formam Aspellen
praetulit. Ä

Genetivi a Persio IV 3 secundum Latinam alteram decli-
nationem facti Perich iam supra (p. 65) mentionem feci.

3. De casibus nominum Achillis et Ulixis'), quorum termi-
nationes apud priores poetas satis incertae sunt, apud poetas
aetatis, de qua nos quaerimus, facilius iudicari potest, cum
formae, quae cum regula communi discrepant, non sint crebrae.
Jam ut declinandi diversitates perspiciamus, singulos poetas

) Sniehotta 1.c. p.37sqq. — Neue I? p. 373, 475, 507 sq., 509, 512.
— Georges l.c. p. 7i1sg.

115

perscrutemur. Ac primum quidem Achillis!) nomen spectemus,
cuius genetivo Achillis Germanicus in Phaenomenis 422, da-
tivo Achilli in epigrammatis I 7 usus est. Seneca quoque in
tragoediis omnes fere casus Latinos reddidit. Genetivus enim
omnibus locis Achillis (Tro. 194, 292, 323, 666, 940, 987, 1121)
invenitur, dativus Achili (Tro. 244, 306, 1158 Ag. 186, 748),
ablativus Achille (Tro. 343, 344, 347, 447). Etiam accusativo
altero eorum locorum (Ag.159), quibus nobis occurrit, secundum
grammaticorum praeceptum formato Achillem Seneca usus est.
Eo magis mirum est, quod altero loco (Tro. 177) forma Achillen
in omnibus codicibus traditur. Apud Lucanum genetivum in-
venimus Achillis VI 350. Petronius nominativum Achilles
129, 1,» et dativum Achilli 59,5,» prosaico contextui sermonis
inseruit. In carminis in laudem Pisonis facti versu 173
nominativus exstat Achilles. Valerius Flaccus dativum Latine
Achilli I 408, accusativum Graece Achillen I 133 (-e Vı -em
-en Thilo) et 256 flexi. In Sili Italici Punicis invenimus
nominativum Achilles XIV 95, genetivum Achillis XI 450, abla-
tivum Achille XV 292; in Iliade Latina nominativum Achilles
14 locis, genetivum Achillis 91, 689, 719, 806, 813, 831, dativum
Achili 99, accusativum Achillem 60, 71, 77, 934, vocativum
Achilles 818. Statius in Silvis accusativum duplici more
declinavit: Achillen II 6, 31 (-en M! -em cett.) et Achillem V
2,151. Praetera in his carminibus legitur nominativus Achilles
III 4, 85, IV 4, 35; 94; 7, 24, V 2,163 et dativus Achilk II
1, 88, III 2, 96. Idem est usus eiusdem poetae in Achilleide,
quo in opere exstant accusativi Achillen I 228 (-em vel -€ w),
322 (-em w) et Achillem I 284, 473, 513, 548, 579, 717, 894,
nominativus Achilles saepius, genetivus Achillis I 350, 474, 11 83,
ablativus Achille 1920. Martialis nominativum Achilles solum
adhibuit V 48,5, Iuvenalis praeter eundem casum I 163,
VII 210, VIII 271, XIV 214 et genetivum Achillis XI 30 et
accusativum Achillem X. 256. |

Omnes igitur casus secundum Latinam tertiam declina-
tionem formatos esse vidimus praeter accusativum, qui quam-
quam 14 locis eodem modo ac reliqui est declinatus, tamen

!) Thesaur. linguae Latinae, vol. 1, p. 391 sqg.
Hr

116

sexies (Senec. Tro. 177 Val.Flacc. 1 133, 256 Stat.Silv. II 6, 31
Ach. I 228, 322) Graeca terminatione -en finitus est, quater
etiam ab iisdem poetis Seneca et Statio, qui aliis locis Latinam
formam praetulerunt. Quae ratio mira haberi non potest. Iam
pridem enim Graeca forma Ayxıllevs apud Latinos abolevit
eiusque vicem nomen Achilles secundum tertiam declinationem
flexum praestitit. Tamen accusativum Achillen, etsi codices
omnibus fere locis, quibus invenitur, inter -em et -en termina-
tiones fluctuant, admitti posse concedendum est, quoniam multa
quoque alia nomina Graeca, quorum ceteri casus secundum
Latinam tertiam declinationem flectuntur, accusativum Grae-
corum more in -en desinentem habere supra vidimus. Horum
igitur exemplo, maxime autem per analogiam formae Ulixen
accusativum Achillen formatum esse censeo. Sed quod, ut
Sniehotta dixit, „Forbiger Wagnerum!) secutus“ probare
conatus est, verisimile non puto hanc formam in -en exeuntem
e dorico nominativo AxiAing derivatam esse, praesertim cum
ne hic quidem satis comprobatus sit. Ut autem Senecam ceteros-
que poetas Graecum nominativum 4xtAlevg non novisse, sed
nominativum AxiAAng supposuisse opiner, adduci nequeo.

Ad Graeci nominis AxıAlevg exemplum Lucanus accusativum
Achillea fecisse videtur X 523. Sed nominativus huius nominis,
quo ducem Ptolemaei appellat, est Achillas VIII 538, 618, X
398, 419, cuius accusativus vulgaris Achillam invenitur X 350.
Tamen altero loco supra citato poeta illa Graeca accusativi
forma Achillea usus est, ut impediret, ne versus fieret spondiacus,
cum terminatio thesin quinti pedis hexametri expleret.

Eodem modo quo Achillis nominis poetae Ulixis?) quoque
formaverunt casus genetivo excepto, qui praeter formam Uliwis
usitatam interdum alterius Latinae declinationis exemplo flexam
Ulixi praebet.

Poetarum ordinem, quem adhuc observavimus, perscrutati
illum genetivum Ulxi primum invenimus in Priapeorum car-
minis LXVIII versu 19, cuius versus 33 ablativum Ulixe continet.

ı) Quaest. Vergilian. III (ad Aen. I 30). |

?2)H. Jordan, Kritische Beiträge zur Geschichte der lateinischen
Sprache, Berlin 1879, p. 38 sgq., 55, 57sq. — P. Kretschmer, Die grie-
chischen Vaseninschriften, Gütersloh 1894, p. 73, 146 sqq., 192.

17

Seneca in tragoediis genetivi utramque formam adhibuit, nam
Tro. 757 Ulis, Ag. 637 Uliei scripsit. Sed accusativum et
vocativum Graecas terminationes servare voluit. Accusativus
Ulixen bis exstat (Tro. 987 et 1099), vocativus Ulixe sexies
(Tro. 576, 607, 692, 707, 787, 993). Quod in Troadum versu
594 summa dissensio codicum invenitur, ad quaestionem pro-
positam nihil valet.e. Nam in codicis A scriptura:

immiti ulici gaudium ac danais dabo
dativus, in codicis E:

invita ulize gaudium danais dabo
vocativus ad regulam formatus exstat.

Petronius in versibus hexametris usus est nominativo
Ulixes 139, 2,6 et genetivo Ulixis 134, 12, ıs, in sermone
pedestri praeter eosdem casus (39, 3, 2, 97,4, s, 132, 13,5 —
105, 10, ı) et accusativo Ulixem 97, 5, 2, 98, 5, s et ablativo
Ulixe 48,7,.. In Sili Italici Punicis legimus Graecum accu-
sativum Ulixen Il 182 (-em FOV), in Iliade Latina Latinum
Ulixem 699 et quinquies nominativum Ulixes. Statius in Silvis
Latinum scripsit genetivum Ulixis II 1, 118; 6, 57; 7,49, in
Thebaide Graecum accusativum Ulixen VI 718, in Achilleide
eandem formam servavit I 94 (-en Schol. Stat. P -em w), duo-
_ bus posterioribus locis I 688 et 847 mutavit cum Latina Ulixem.
Praeterea in hoc carmine decies nominativus Ulixes invenitur,
quem Martialis quoque III 64,4, XIV 184,1 et Iuvenalis IX
65, XI 31, XV 14 praebent. |

Duplici igitur modo genetivus et accusativus casus decli-
nati sunt. Ille sex locis Ulixis (Senec. Tro. 757 Petr. 105, 10, ı
in pr. et 134,12, ıs in hex. Stat. Silv. II 1, 118; 6, 57; 7, 49),
duobus Ulixi (Senec. Ag. 637 Priap. LXVIII 19), hic quinquies
Ulizem (Petr. 97, 5, s et 98, 5, s in pr. Il. Lat. 699 Stat. Ach.
I 688, 847), toties Ulixen (Senec. Tro. 987, 1099 Sil. It. 11 182
Stat. Theb. VI 718 Ach. I 94) formatus est. Utraque forma
usus est Seneca genetivi, Statius accusativi.

De genetivo Ulixi certo iudicare non possumus, sed vide
quid coniecerit Sniehotta!). Qui proficiscitur a genetivo, qui
apud poetas, quos tractavit, saepius invenitur, Achiki, quem a

1!) Sniehotta 1.c. p. 39 sq.

118

forma Achillei a nominativo Achilleus derivata originem ducere
censet. Itaque pergit „si Graecam formam nominis OvAvSevs
novissemus, hic genetivus eodem modo ortus esset, quo Ackillei
vel Achilli ab Achilleus deductum esse vidimus. Sed tale
nomen non exstat, simile tantum apud Eustathium!) et per-
saepe in vasculis invenitur 'OAvoosvs, qua ex forma nominis
fortasse Ulszeus fluxerat antiquis temporibus?), cuius nominativi
genetivum servatum in poetarum aevi Augustei carminibus in-
venimus*®.

Accusativum Ulicen, quamquam plerisque eorum locorum,
quibus invenitur, codices nonnulli -em terminationem praebent,
tamen tuendum esse puto.. Nam eum a nominativo Ulires non
minus ad regulam derivatum esse quam Ulixem multa aliorum
eiusdem generis nominum exempla supra allata docuerunt. Cur
quidem nominativus ita mutatus sit nescimus, sed eum iam
antiquis Romanorum scriptoribus usui fuisse constat.

4. Syrtis nominis Graecus genetivus vel Svgridos vel Sve-
rewgs flectitur. Similiter apud Latinos Syrtidos vel Syrtis in-
venitur. In poetarum autem, quos tractavimus, operibus illa
forma Syrtidos semel tantum apud Lucanum quidem IX 710
exstat. Omnibus ceteris locis genetivus Syriis est praelatus,
quem Seneca in Thyesta (292) et Silius Italicus in Punicis
(I 408, 644, II 63) adhibuerunt. Huius casus exemplum ceteri
quoque omnes qui inveniuntur sequuntur. Legimus enim accu-
sativum singularem Syrtim (Lucan. I 686, VIII 184, IX 373,
431 Sil. It. VOL 570, XVI 621, XVII 247: FOL -em) nomina-
tivum pluralem: Syrtes (Stat. Theb. I 687) genetivum: Syrtsum
(Senec. H.f. 323) accusativum: Syries (Senec. Ag. 480 Luc. VIII
540, IX 303, 553, 598, 756 Val. Flacc. VII 86) vel Syrlis (Manil.
IV 600 Lucan. III 295) dativum vel ablativum: Syrtibus (Senec.
Ag. 64 Lucan. VII locis, Stat. Silv. IV 5, 29).

De numero nominum, quae Graecorum terminationes ser-
vaverunt, iam satis actum est. Subiungere liceat duos con-
spectus, qui poetarum rationem dilucidiorem reddant.

ı) Ad Iliad. B 569.
») Mommsen, Die unteritalischen Dialekte, p.13. — Jordan, Kritische
Beiträge zur Geschichte der lateinischen Sprache, p. 38 sq.

119

Conspectus I.

E quo numerus apparet singularum Graecarum for-
marum, quae apud singulos poetas exstant.

Inveniuntur igitur Graecae terminationes

apud Grattium in sing. nom. -ng 1, -n 2, -wr!) 5, gen.
-ns 1, acc. -ov 1, -nv (nom. -ns) 2°), -w 2, -@ 3, plur. nom.
-&s!) 3, acc. -ag 2 locis;

apud Manilium in sing. nom. -og 20, -ov 2, -ag 3, -ng 2,
-n 14, -evg 14, -vs 1, -wv 13, -og (IH. decl.) 1%), -» 2, voc.
-n (nom. -n) 1, -n (nom. -ns) 1, gen. -ns 2, -05s 7, acc. -ov 19,
-@v (nom. -ag) 1, -7v (nom. -ns) 1, -a@v (nom. -«) 1, -n» (nom.
-n) 9, -ıw 1, -ıda 4, -vv 1, -og 1, -@ 22, -&a 3, abl. -n (nom. -n) 1,
plur. nom. -es 1, acc. -ag 9 locis;

apud Priapeorum auctores ‚in sing. nom. -os 7, -as 2,
-ns 2, -n 4, -evg 2, -ns (III. decl.) 2, voc. -r (nom. -7) 1, gen.
-ns 1, -os 1, acc. -ov 2, -nv (nom. -n) 2, -ıda 1, -wv (nom. -w) 1,
abl. - (nom. -n) 1, plur. acc. -as 2 locis;

apıd Germanicum

in Phaenomenis in sing. nom. -og 19, -ov 2, -ns 4, -n 13,
-evs 6, -vs 1, -wv 15, -ws 3, -w 1, gen. -ns 3, -og 1, -ewg
(nom. -evs) 4, acc. -ov 9, -a@v (nom. -as) 5, -7» (nom. -ns) 1,
-av (nom. -@) 3, -n» (nom. -n) 6, -w 3, -ıda 5, -a 5, -cu 2,
plur. nom. -oe lat. 2, -es 1, acc. -ag 2 locis;

in fragmentis in sing. nom. -og 8, -as 2, -n 3, -ws 2,
acc. -ov 3, -@ 2 locis;

in epigrammatis in sing. nom. -og 1, gen. -og 1, plur.
acc. -as 1 locis;

apuıd Phaedrum in sing. nom. -os 1, -n 1, -evs 4, -wv 3,
‚05 (III. decl.) 1, -ws 1, -ns (III. decl.) 1, -« (III. decl.) 1, gen.
-ns 1, acc. -os 1, -ae 1, plur. acc. -ag 1 locis;

apud Senecam

in tragoediis in sing. nom. -og 39, -ov 7, -as 13, -ns 44,
-n 55, -evg 49, -vs 28, -wv 65, -og (III. decl.) 16, -ovs 3, -wg 10,

!) Vocativi formas eodem modo terminatas addidi.
?, Nonnulli accusativi nominum, quae tertiam Latinam declinationem
sequi solent, eodem modo formati his numeris comprehenduntur.

120

-0 9, -ns (III. decl.) 3, voc. -n (nom. -n) 12, -n (nom. -rs) 6,
gen. -ng 12, -0g 5, -ewg (nom. -evs) 1, acc. -ov 12, -av (nom.
-as) 8, -n» (nom. -ns) 28, -av (nom. -«@) 2, -nv (nom. -n) 27,
-w 7, -ıda 5, -vv T, -og 10, -a (neutr. gen.) 1, -wv (nom. -ws) 1,
-a 34, -ea 3, abl. -n (nom. -ns) 9, -7 (nom. -n) 1, plur. nom.
-n 3, -es 9, acc. -ag 21, -n 1 locis;

in epigrammatis in sing. nom. -0g 3, -n 2, -evg 2, -vsl,
-u5 2, &Cc. -nv (nom. -ns) 1, -@ 2, -ea 1, plur. acc. -as 3 locis;

in Apocolocyntosi in sing. acc. -ıda 1, plur. acc. -as
1 loeis:

apud Octaviae auctorem in sing. nom. -ng 1, -n 1, -evs 1,
-wv 1, -w1, gen. -ns 1, acc. -nv (nom.-n)1, -ıw1, -os1, -« 1locis;

apud Columellam in sing. nom. -05 5, -asl, -7n 7, -@a1)),
-uv 2, gen. -ng 4, acc. -ov 1, -nv (nom. -n) 2, -ıda 1, -w 1,
-« 1, plur. nom. -&s 1, acc. -ag 3, -n 1 locis;

apud Persium in sing. nom. -ag 1, -ns 2, -ws 1, gen. -ns 2,
acc. -ov 2, -nv (nom. -n) 2, -«@ (neutr. gen.) 1, -@1, -sa 1, -as 1,
-ge 1, plur. acc. -ag 5, -n 1 locis;

apuıd Lucanum in sing. nom. -os 51, -ov 4, -asg 12, -ns 17,
-n 38, -evg 12, -vs 11, -wv 27, -og (III. decl.) 2, -ovs 4, -wg 2,
-0 8, -ns (III. decl.) 1, voc. -n (nom. -n) 2, gen. -ns 12, -os 21,
-&05 (NoM.-Eevg) 4, acc. -ov 38, -av (nom.-as) 9, -nv (nom.-ns) 12,
-av (nom. -a) 1, -7v (nom. n) 27, -w 3, -ıda 13, -vv 6, -05 6, -@
(neutr. gen.) 1, -wv (nom. -ws) 2, -@ 62, -ea 5, abl. -n (nom. -n) 1,
plur. nom. -oe lat. 1, -n 1, -es 9, acc. -ag 27, -n 1 locis;

apud Petronium

in satura in sing. nom. -og 4, -ov 1, -ag 2, -ns 1, -n 8,
-evs 2, -vs 1, -wv 5, -og (II.decl.) 1, -ws 1, -w 1, voc. -n (nom.
-„) 1, gen. -ns 1, -05 2, -ewg (nom. -evg) 1, acc. -7» (nom. -n) 3,
-a 2, plur. acc. -@g 4 locis;

in fragmentis in sing. nom. -vs 1, -ws 1, voc. -n (nom.
-n) 1 locis;

apud Calpurnium in sing. nom. -ag 12, -n 2, -wv 19, -w 1,
voc. -n (nom. -n) 2, gen. -og 1, acc. -ov 3, -@v (nom. -ag) 2, -nv
(nom. -ns) 1, -nv» (nom. -n) 8, -w 1, -ıda 7, -wv 1, -@ 4, -ag 1,
abl. -n (nom. -„) 1, plur. nom. -es 1 locis;

1) Cf. adnot. 1 in pagina antecedenti.

121

apud Laudis Pisonis auctorem in sing. nom. -ws 2,
acc. -vv 1, -og 1 locis;

apud Aetnae auctorem in sing. nom. -09 3, -asl, -n1,
-evs 1, -wv 1, voc. -n (nom.-n) 2, gen. -ns 1, acc. -ov 5, -nv
(nom. -ns) 1, -av (nom. -a) 1, -nv nom. -n) 1, -w 1, -ıda 1, -og 1,
plur. acc. -ag 2 locis;

apud Valerium Flaccum in sing. nom. -os 11, -ov 1, -as
29, -ns 112, -n 34, -evs 30, -vs 30, -wv 91, -0s (III. decl.) 2,
-u8 9, -w 16, voc. -n (nom. -n) 3, -n (nom. ns) 12, gen. -ns 29,
-os 14, -ewgs (nom. -svs) 7, acc. -ov 20, -av (nom. -as) 12, -nv
(nom. -ns) 62, -av (nom. -«) 2, -nv (nom. -n) 29, -ıw 15, -ıda 14,
-vv 9, -05 4, -wv (nom. -ws) 2, -@ 58, -ea@ 16, plur. nom. -es 12,
acc. -as 12, -n 1 locis;

apud Silium Italicum in sing. nom. -og 27, -0v 3, -as 21,
-ns 32, -n 60, -evs 14, -vs 49, -wv 58, -ovs 2, -ws 6, -w 13, -ns
(III. decl.) 1, voc. -r (nom. -n) 3, -n (nom. -ns) 8, gen. -ns 29, -08 7,
acc. -ov 12, -av (nom. >“) 7, -nv (nom. -ns) 17, -nv (nom. -n) 32,
-w 7, -ıda 5, -vv 4, -os 1, -w (nom. -w) 4, -@ 62, -&@ 2, abl. -n
(nom. -ns) 3, -n (nom.-n) 4, plur.nom. -n 2, -&s 6, acc. -ag 15, -7
1 locis;

in Iliade Latina in sing. nom. -og 1, -ov 2, -as 3, -ns 94,
-n 6, -&vs 10, -wv 8, -wg 18, -w 1, -ns (III. decl.) 3, voc. -7 (nom.
-n) 1, -n (nom. -ns) 1, gen. -0g 1, -ewg (nom. -evs) 1, acc. -0v 2,
-av (nom. -as) 1, -7v» (nom.-ns) 9, -ıw 1, -ıda 3, -a 17, -ca 4,
abl. -n (nom. -n) 1, plur. nom. -es 5, acc. -ag 4 locis;

apud Statium

in Silvis in sing. nom. -og 21, -ov 1, -as 7, -ns 11, -n 39,
-evs 6, -vs 14, -wv 15, -og (IH. decl.) 1, -w 4, voc. -n (nom. n) 3,
-n (nom. ns) 2, gen. -ng 22, -05 6, -ewg (nom. -evs) 4, acc. -ov 13,
-av (nom. -as) 3, -7v (nom. ns) 16, -7v (nom. -n) 8, -ıw 4, -ıda 11,
-vv 14, -0s 3, -@ (neutr. gen.) 1, -wv (nom. -ws) 1, -w (nom. w) 1,
-a 38, -&u 8, -ao 2, abl. -7 (nom. -ns) 1, plur. nom. -oe lat. 1,
-n1, -es9, acc. -as 8 locis;

in Thebaide in sing. nom. -os 51, -ov5, -as 28, -ns 41,
-n 80, -& 17, -evs 114, -vs 20, -wv 133, -og (III. decl.) 4, -ovs 2,
-ws 24, -& 9, -ng (III. decl.) 1, -v 1, voc. -r (nom. -n) 9, -n (nom.
-ns) 2, gen. -ng 29, -og 19, -ovg vel -eog 2, -ewg (nom. -evs) 32,
acc. -ov 50, -av (nom. -ag) 18, -n7» (nom. -ns) 41, -a@v (nom. -a) 6,

122

-nv (nom. -n) 52, -ıv 20, -ıda 17, -vv 10, -05 4, -w (nom. -w) d, -@
159, -eu 66, abl. - (nom.-ns) 1, -r, (nom. 7) 2, plur. nom. -n1,
-es 23, acc. -as 36, -n 2 locis;

in Achilleide in sing. nom. -og 21, -ov 5, -ns 21, -n 8,
-evg d, -vs 3, -wv 7, -og (TU. decl.) 1, -wg 6, voc. -n (nom. -ns) 9,
gen. -ns 1, -0s 4, -&wg (nom. -evg) 2, acc. -ov 4, -nv (nom. -ns) 7,
-av (nom.-a) 1, -n» (nom. -n) 4, -ıv 4, -ıda 4, -w 1, -« 12, -zu 9,
abl. -7 (nom. -ns) 2, plur. nom. -n 1, -es 10, acc. -as 14, -n
1 locis;

apıd Martialem in sing. nom. -os 32, -ov 4, -as 23, -ns
36, -n 44, -& 2, -eus T, -vs 3, -wv 34, -wS T, -w 6, -ns (MI.
decl.) 12, -« (III. decl.) 9, voc. -n (nom.-n) 8, -n (nom. -ns) 1,
gen. -ng 25, -os 17, -ovs 1, -ewg (nom. -evs) 3, acc. -ov 30, -av
(nom.-as) 10, -7v (nom.-ns) 17, -av (nom. -a) 4, -n7v (nom. -n) 22,
-w 15, -ıda 18, -vv 6, -os 1, -a (neutr. gen.) 16, -@ 39, -ea 6,
-ao 4, abl. -n (nom.-n) 2, plur. nom. -&s 7, gen. -wv 2, acc. -as
31 locis; |

apud Iuvenalem in sing. nom. -os 6, -as 4, -ng 22, -n 10,
-evs 5, -vs 2, -wv 15, -ws 1, -w 4, -ns (III. decl.) 2, -es 1, voc.
-n (nom. -n) 2, gen. -ns 10, -og 2, acc. -ov 7, -av (nom. -as) 2,
-nv (nom. -ns) 8, -nv (nom. -n) 7, -ıv 1, -ıda 3, -a (neutr. gen.) 10,
-o vel -wv (nom. -w) 1, -@ 99, -e@ 4, -&s 1, abl. -n (nom. 7) 6,
plur. nom. -s&s 6, acc. -ag 5 locis.

Invenimus igitur Graecas formas apud Grattium 22, Ma-
nilium 178, Priapeorum auctorem 31, Germanicum in Phaeno-
menis 116, in fragmentis 20, in epigrammatis 3, apud Phae-
drum 17, apud Senecam in tragoediis 566, in epigrammatis 17,
in Apocolocyntosi 2, apud Octaviae auctorem 10, Columellam 31,
Persium 19, Lucanum 453, Petronium in satura 41, in frag-
mentis 3, apud Calpurnium 67, auctorem Laudis Pisonis 4,
Aetnae 23, apud Valerium Flaccum 698, Silium Italicum 517,
Diadis Latinae auctorem 157, apud Statium in Silvis 299, in
Thebaide 1136, in Achilleide 160, apud Martialem 504, Iuve-
nalem 166, apud hos omnes omnino 5140.

Ut etiam cognoscamus, quae Graecae terminationes sae-
pissime, .quae minus saepe usui poetis fuerint, componamus
terminationes secundum numerum locorum, quibus exstant.

123

Invenitur enim

locis: terminatio: locis: terminatio:

543 @ acc. 59 EwS gen.

517 wv NOM. 5l n voc. (nom. n)

432 7 nom. 37 ov nom.

405 ns nom. 35 n. voc. (nom. 76)

330 os nom. II. decl. 34 os acc. 11I. decl.

284 evg NOM. 30 @ acc.n.g.

243 nv &Cc. (nom. 7) 29 os nom. III. decl.

231 0v ACC. 25 rs nom. III. decl.

226 nv acc. (nom. ns) | 21 av acc. (nom. «)
209 as acc. pl. 20 &@ nom.

186 ns gen. 20: n bl. (nom. n)

165 vs Nom. 16 n abl. (nom. ns)

164 as DOM. 12 s<,v, @ nom.

130 EU ACC. 11 ovs NOM.

113 da ACC. 9 » nom.

109 os gen. 9 vel8 wv acc. (nom. w)

102 gg nom. pl. 8 n acc. pl.

95 ws Nom. 6 wv acc. (nom. ws)

86 iv ACC. 4 oe nom. pl.

77 w nom. | 3 ovs vel gos gen.

75 av acc. (nom. as) 2 vel3 w acc. (nom. w)

61 vv ACC. 2 wv gen. pl.

Conspestus Il.

Quo nomina mutata et non mutata comparantur et
quot e centenis terminationem Graecam servaverint
demonstratur.

In hoc conspectu nomina appellativa non respexi, .quod,
ut iam vidimus et videbimus, saepissime Latinorum dicendi
rationi adaptata sunt, qua re quae ratio sit inter formas
Graecas et Latinas quodam modo obscuratur. |

Adhibuit

Grattius in sing. nom. -0og0 -usd, -ns1 -a0, n2 -al,
-wv 4 -00, gen. -ns 1 -ae 0, acc. -ov 1 -um 1, -n» (nom. -ns) 2
-am 0, -ıw 1 -im 0, plur.nom. -s5 2 -8s 0, acc. -as 1 -es O locis;

124

Manilius in sing. nom. -os 17 -us 82, -ov 2 -um 1, -as 3
-a0, -n 14 -a3, -wv 12 -0 0, voc. -n (nom.-n) 1 -@0, gen. -ns
2 -ae3, -05 7 -is8, -&ws 0 -&2, abl. -n (nom.-n)1 -al, acc.
-ov 14 -um 51, -a@v (nom.-as) 0 -am 1, -nv (nom. -ns) 0 -am 0
-em 1, -av (nom.-a) 1 -am 13, -rv (nom. -n) 9 -am4 -em 3, -w1
-im 2, -ıda 4 -idem 0, -vv 1 -ym 0, -@«8 -em 2, -ca 3 -eum 0,
plur. nom. -&s 1-88 0, acc. -as 5 -es 2 locis;

Priapeorum auctor in sing. nom. -og 7 -us 11, -@a5 2-0 0,
-ns2 -@0, -n4 -al, voc. -n (nom. -n) 1 -@0, gen. -ns 1 -ae 0,
-0g 1 -is 3, abl. -n (nom.-r) 1 -a 0, acc. -ov 2 -um 5, -av (nom.
-a) O0 -am 1, -nv (nom. -n) 2 -am 0, -ıda 1 -idem 0, -u. 0 -em 2,
plur. acc. -ag 2 -es 1 locis;

Germanicus

in Phaenomenis in sing. nom. -0g 4 -us 16, -ov 1 -um O,
-ns2 -a0, -n13 -a0, -wv 12 -0 0, gen. -ns 3 -ae 6, -os 1 -is 5,
-ews 4 -ei 0, acc. -ov 4 -um 2, -nv (nom. -ns) 1 -am 0, -av (nom.
ra) 3 -am 2, -nv (nom. -n) 5 -am 2, -ıda 5 -idem 0, -a« 3 -em 0,
-£& 2 -eum 0, plur. nom. -&s 1 -8s 0, acc. -ag 2 -es 0 locis;

in fragmentis in sing. nom. -os2 -us3, -n3 -a 0, acc.
-ov 1 -um0O, -«1 -em O locis;

in epigrammatis in sing. nom. -og 1 -us 0, acc. -av
(nom. -@) 0 -am 1, plur. acc. -a@s 1 -es O locis;

Phaedrus in sing. nom. -og 1 -us 22, -0v 0 -um 1, -ns 0
-al, -n1-a0, -wv3 -00, gen. -ns 1 -ae0, -05 0 -is 2, dat.
-eu0 -eo 1, acc. -ovO -um 2, -ıda 0 -idem 1, -« 0 -em 1 locis;

Seneca

in tragoediis in sing. nom. -og 38 -us 135, -ov 7 -um T,
-as 12 -a 3, -ns 44 -a 4, -n 55 -a 13, -wv 64 -0o 10, voc. -n (nom.
-„) 12 -a4, gen. -ns 12 -ae 10, -05 5 -is 49, -ewg 1 -ei 8, abl.
-n (nom. -n) 1 -a 8, -n (nom. -ns) 9 -a 2, acc. -ov 12 -um 45, -av
(nom. -as) 8 -am 0, -nv (nom. -ns) 28 -am 1, -av (nom. -@) 2 -am
19, -nv (nom. -n) 27 -am4, -w 7 -imO, -ıda 5 -idem 0, -w1
-ym 0, -@ 29 -em 12, -&@ 3 -eum 0, plur. nom. -es 8 -8s 0, acc.
-as 19 -es O locis;

in epigrammatis in sing. nom. -08 3 -us9, -7 2-02, gen.
ns 0 -ae 2, -os1 -is1, abl. -n (nom. -n) 0 -a 3, acc. -ov 0 -um 3,
-nv (nom. -ns) 1 -am 0 -em 1, -av (nom. -«) 0 -am 2, -nv (nom. n) O
-am 2, -a2 -emO, -ca 1 -eum 0, plur. acc. -as 1 -es O locis;

125

in Apocolocyntosi in sing. nom. -og O -us 6, acc. -ov 0
-un 1, -ıda 1 -idem 0, plur. acc. -as 1 -es O locis;

Octaviae auctor in sing. nom. -05 0 -us 3, -ns1 -a 0,
-n1 -a 0, gen. -ns 1 -ae 0, acc. -0v 0 -um 2, -nv (nom. -ns) 0
-am 0.-em 1, -rv (nom. -n)1 -am 0, -ıw1 -im 0, -«1 -em O locis;

Columella in sing. nom. -053 -us 9, -as1 -a0, -n3 -a,
-wv 2 -0 0, gen. -ns 4 -ae0, -05 O -is 4, -ov O -um 3, -nv (nom.
-n) 2 -am 0, -ıda 1 -idem O, -vv 1 -ym 0, -« 0 -em 2, plur. nom.
-&5 1 -85 0, acc. -ag 2 -es 0 locis;

Persius in sing. nom. -050 -us2, -as1l-a0, -ns2 -al,
-n0 -al, gen. -ng 2 -aeO, acc. -ov 1 -um 1, -nv (nom. -n) 2
-am 0, -ıda 0 -idem 1, -ca 1 -eum 0, plur. acc. -as 3 -es O locis;

Lucanus in sing. nom. -og 43 -us 68, -ov 3 -um 1, -ag 12
-a 2, -ns 17 -a 3, -n 37 -a 12, -wv 27 -00, voc. -n (nom. n) 2
-a. 0, gen. -ns 12 -ae 13, -05 20 -is 12, -ewg 4 -ei 1, abl. -n (nom.
-n) 1 -a 3, acc. -ov 27 -um 42, -av (nom. -ag) 1 -am 1, -nv (nom.
-ns) 12 -am 0, -av (nom.-a) 1 -am 32, -nv (nom. -n) 24 -am 11,
-w 3 -im 14, -ıda 12 -idem 0, -vv 6 -ym 0, -@ 20 -em 0, -ea 5
-eum 0, plur. nom. -es 5 -8s 0, acc. -as 11 -es O locis;

Petronius

in satura in sing. nom. -0g 4 -us 9, -as 2 -a0, -ns1-a0,
-n8 -al, -wv 4 -00, voc. -n (nom. -n) 1 -a0, gen. -ns1 -ael,
-05 2 -is 8, -ews 1 -& 0, acc. -ovO -um1, -av (nom. -a) O -am 1,
-7» (nom. -n) 3 -am 0, plur. acc. -ag 3 -es O locis;

in fragmentis in sing. nom. -0s 0 -us 2, voc. -n (nom. -n)
1 -a0, acc. -ov» 0 -um 1, -av (nom.-as) O -am 1 locis;

Calpurnius in sing. nom. -08 0 -us 17, -as 12 -a0, -n 2
-a 0, -wv 19 -0 0, voc. -n (nom.-n) 2 -a0, gen. -og1 -is 3, abl.
-n (nom. n) 1-40, acc. -ov 3 -um 3, -av (nom. -as) 2 -am 1, -nv
(nom. -ns) 1 -am O0, -nv (nom. -n) 7 -am O0, -w 1 -im 0, -ıda 5
-idem 0, -@« 1 -em 0, plur. nom. -&s 1 -es O locis;

Laudis Pisonis auctor in sing. nom. -og O us 1, acc.
-ov 0 -um 1 locis;

Aetnae auctor in sing. nom. -05 3 -us 6, -as1l -a0, -n1
-a 10, -wv 1 -0 0, voc. -n (nom.-n) 2 -a 0, gen. -ns 1 -ae 4, -og
0 -is 3, abl. -n (nom. -n) O -a 3, acc. -ov 5 -um 0, -av (nom. -a)1
-am 1, -nv (nom. -n)1 -am 3, -w 1 -im 0, -ıda 1 -idem 0, plur.
acc. -as 2 -es 0 locis;

124
Manilius in sing. nom. -og 17 -us 82, -ov 2 -um 1, -as 3
-a0, -n 14 -a3, -wv 12 -0 0, voc. -n (nom. -n) 1 -a 0, gen. -ns
2 -ae 3, -05 7 -is8, -&ws 0 -&2, abl. -n (nom.-r) 1 -al, acc.
-ov 14 -um 51, -av (nom.-as) O0 -am 1, -nv (mom. -ns) O0 -am 0
-em 1, -av (nom. -a) 1 -am 13, -rv (nom.-n) 9 -am4 -em 3, -w1
-im 2, -ıda 4 -idem 0, -vv 1 -ym O0, -«8 -em 2, -cu 3 -eum 0,
plur. nom. -&s 1 -85 0, acc. -as 5 -es 2 locis;

Priapeorum auctor in sing. nom. -os 7 -us 11, -as5 2 -a 0,
-ns2 -40, -n4 -al, voc. -n (nom. -n) 1 -a0, gen. -ns 1 -ae 0,
-0g 1 -is 3, abl. -n (nom. -r) 1 -a 0, acc. -ov 2 -um 5, -av (nom.
-a) 0 -am 1, -nv (nom. -r) 2 -am 0, -ıda 1 -idem 0, -a. 0 -em 2,
plur. acc. -ag 2 -es 1 locis;

Germanicus

in Phaenomenis in sing. nom. -og 4 -us 16, -ov 1 -um 0,
-ns2 -a0, -n13 -a 0, -wv 12 -0. 0, gen. -ns 3 -ae 6, -05 1 -is 5,
-ewg 4 -eiO, acc. -ov 4 -um 2, -nv (nom. -ns) 1 -am 0, -av (nom.
ra) 3 -am 2, -nv (nom. -n) 5 -am 2, -ıda 5 -idem 0, -@ 3 -em 0,
-&0 2 -eum OÖ, plur. nom. -&s 1 -8s 0, acc. -ag 2 -es O locis;

in fragmentis in sing. nom. -05 2 -us3, -n3 -a0, acc.
-ov 1 -um 0, -«1 -em O locis;

in epigrammatis in sing. nom. -os 1 -us 0, acc. -@v
(nom. -a) O0 -am 1, plur. acc. -ag 1 -es O locis;

Phaedrus in sing. nom. -og 1 -us 22, -0v 0 -um 1, -ns 0
-al, -n1-a0, -w3-00, gen. -ns 1 -ae0, -05 0 -is 2, dat.
-&u0 -eo 1, acc. -0v 0 -um 2, -ıda O -idem 1, -@ 0 -em 1 locis;

Seneca

in tragoediis in sing. nom. -og 38 -us 135, -ov 7 -um T,
-as 12 -a 3, -ng 44 -a 4, -n 55 -a 13, -wv 64 -o 10, voc. -n (nom.
-n) 12 -a4, gen. -ng 12 -ae 10, -os 5 -is 49, -zwg 1 -ei 8, abl.
-n (mom. -n) 1 -a 8, -n (nom. -ns) 9 -a 2, acc. -ov 12 -um 45, -av
(nom. -as) 8 -am 0, -nv (nom. -ns) 28 -am 1, -av (nom. -a) 2 -am
19, -nv (nom. -n) 27 -am 4, -w 7 -im0, -ıda 5 -idem 0, -wv1
-ym 0, -a 29 -em 12, -&@ 3 -eum 0, plur. nom. -s< 8 -85 0, acc.
-as 19 -es O locis;

in epigrammatis in sing. nom. -0og3 -us9, -72 -@2, gen.
ns 0 -ae 2, -os1l -is1, abl. -n (nom. -n) O -a 3, acc. -0ov 0 -um 3,
-nv (nom. -ns) 1 -am O0 -em1, -av (nom. -a) 0 -am 2, -nv (nom. n) 0
-am 2, -a2 -em(, -ew 1 -eum 0, plur. acc. -as 1 -es O locis;

125

in Apocolocyntosi in sing. nom. -0g O -us 6, acc. -ov O
-un 1, -ıda 1 -idem 0, plur. acc. -as 1 -es O locis;

Octaviae auctor in sing. nom. -05 0 -us 3, -ns1 -a 0,
-n1 -a 0, gen. -ng 1 -ae O0, acc. -ov 0 -um 2, -nv (nom. -ns) 0
-am O.-em 1, -nv (nom. -n)1 -am 0, -w1 -im 0, -a1 -em Olocis;

Columella in sing. nom. -053 -us 9, -as1 -a0, -n3 -a0,
-wv 2 -00, gen. -ns 4 -ae 0, -05 0 -is 4, -ov O -um 3, -7v (nom.
-n) 2 -am 0, -ıda 1 -idem 0, -vv 1 -ym 0, -« 0 -em 2, plur. nom.
-&5 1 -25 0, acc. -ag 2 -es O locis;

Persius in sing. nom. -050 -us2, -asl -a0, -rs2 -al,
-nd -al, gen. -ng 2 -aeO, acc. -ov 1 -um 1, -nv (nom.-n) 2
-am 0, -ıda O -idem 1, -ca 1 -eum 0, plur. acc. -as 3 -es O locis;

Lucanus in sing. nom. -og 43 -us 68, -ov 3 -um 1, -ag 12
-a2, -ns 17 -a 3, -n 37 -a 12, -wv 27 -00, voc. -n (nom. n) 2
-a 0, gen. -ns 12 -ae 13, -o5 20 -is 12, -&ws 4 -ei l, abl. -n (nom.
-n) 1 -a3, acc. -0v 27 -um 42, -av (nom. -ag) 1 -am 1, -nv (nom.
-ns) 12 -am 0, -«v (nom. -a) 1 -am 32, -nv (nom. -n) 24 -am 11,
-w 3 -im 14, -ıda 12 -idem 0, -vwv 6 -ym 0, -@ 20 -em 0, -2a 5
-eum 0, plur. nom. -es 5 -85 0, acc. -as 11 -es O locis;

Petronius

in satura in sing. nom. -0og 4 -us 9, -as 2 -a0, -ns 1-40,
-n8 -al, -wv4 -0o0, voc. -n (nom.-n) 1 -a0, gen. -ns 1 -ael,
-08 2 -is 3, -ews 1 -& 0, acc. -ovO -um 1, -av (nom. -a) O -am 1,
-n» (nom. -n) 3 -am 0, plur. acc. -as 3 -es O locis;

in fragmentis in sing. nom. -og 0 -us 2, voc. -n (nom. -n)
1 -a0, acc. -0v 0 -um 1, -av (nom.-as) O -am 1 locis;

Calpurnius in sing. nom. -0s 0 -us 17, -as 12 -a0, -n 2
-a.0, -wv 19 -0 0, voc. -n (nom.-n) 2 -a0, gen. -og 1 -is 3, abl.
-n (nom.n) 1 -a0, acc. -0v 3 -um 3, -av (nom.-as) 2 -am 1, -nv
(nom. -ns) 1 -am O0, -7» (nom. -n) 7 -amO, -w 1 -m0, -ıda 5
-idem 0, -@«1 -em 0, plur. nom. -&s 1 -&s O locis;

Laudis Pisonis auctor in sing. nom. -os 0 us 1, acc.
-0v O0 -um 1 locis;

Aetnae auctor in sing. nom. -os 3 -us 6, -asl -a0, -nl
-a 10, -wv 1-0 0, voc. -n (nom.-n) 2 -a0, gen. -ns 1 -ae 4, -os
0 -is 3, abl. -n (nom. -n) O -a 3, acc. -ov 5 -um 0, -av (nom. -a) 1
-am 1, -nv (nom. -n) 1 -am 3, -w1 -im 0, -ıda 1 -idem 0, plur.
acc. -as 2 -es 0 locis;

126

Valerius Flaccus in sing. nom. -og 10 -us 158, -ov 1
-um O0, -as 29 -al, -ns 112 -u 2, -n 34 -a5, -wv 91 -0 0, voc.
-n (nom. -n) 3 -a 0, gen. -ns 28 -ae 8, -o5 14 -is 38, -ews 7 -ei 3,
abl. - (nom.-n)O -u 2, acc. -ov 17 -um 61, -av (nom.-as)12 -am]1,
-nv (nom. -rs) 65 -am 0 -em 2, -av (nom. -a) 1 -am 21, -7» (nom.
-n) 27 -am 4, -ıv 14 -im 5, -ıda 12 -idem 0, -vv 8 -ym O0, -@ 40 -em
0, -&& 16 -eum 0, plur.nom. -zs 12 -&s O0, acc. -ag 11 -es 0 locis;

Silius Italicus in sing. nom. -og 25 -us 142, -0v 3 -um 5,
-ag 21 -a 15, -ns 32 -al, -r 60 -a 4, -uw 58 -0 0, voc. -n (nom.
-7)3 -al, gen. -ng 28 -ae 39, -05 7 -is 44, dat. -eı 0 -eo 2, abl.
-n (nom. -n) 4 -a 6, -n (nom. -ns) 2 -a 1, acc. -ov 10 -um 65, -av
(nom. -as) 7 -am 5, -7» (nom. -ns) 17 -am 0 -em 2, -av (nom. -c)
0 -am 21, -nv (nom. -n) 32 -am 13, -ıw 7 -im 21, -ıda 5 -idem 1,
-vv 4 -ymO, -26 -em T, -&©x 2 -eum 0, plur. nom. -&5 6 -68 0,
acc. -as 11 -es O0 locis; |

Iliadis Latinae auctor in sing. nom. -os 1 -us 69, -ov 2
-um 0, -as3 -a0, -ns 54 -a0, -76 -a0, -wr 8-00, voc. -n (nom.
-„)1-a0, gen. -ns0 -ael, -os1 -is17, -ewg 1 -ei2, abl. -n (nom.
-„)1l -a0, -n (nom. -ns)O -a 2, acc. -0ov2 -um 22, -av (nom.-as) 2
-am 0, -nv (nom. -ns) 9 -am O -em 1, -a@v (nom.-a) O0 -am 2, -nv
(nom. -n) O -am 3, -ıw 1 -im 1, -ıda 3 -idem 1, -a« 15 -em 2, -ca 4
‚ -eum 0, plur. nom. -es 5 -2s 1, acc. -ag 4 -es 1 locis;

Statius

in Silvis in sing. nom. -os 20 -us 51, -ov 1 -um 0, -as 7
-s1, ns 11-00, -n39 -a 3, -wv 15 -0 0, voc. -n (nom. -n) 3
-a0, gen. -ns 22 -ae 5, -05 6 -is 22, -ewg 4 -& 0, abl. -r (nom.
-n) 0 -a 3, -n (nom. -ns) 1 -a 0, acc. -ov 10 -um 15, -av (nom. -as)
3 -am 0, -nv (nom.-ns) 16 -am O0 -em 2, -av (nom. -e) 0 -am 4,
-nv (nom. -n) 8 -am 1, -ıv 4 -im 4, -ıda 9 -idem 0, -a 26 -em 0,
-2& 8 -eum 0, plur. nom. -&5 7 -8s 0, -as 6 -es 0 locis;

in Thebaide in sing. nom. -og 50 -us 198, -ov 5 -um 0,
-a5 28 -a0, -ns 41 -a 1, -n 78 -a 17, -wv 133 -0 0, voc. -n (nom.
-n)9 -a 0, gen. -ns 29 -ae 10, -05 19 -is 41, -ewg 32 -eil, dat.
-&ı0 -eo1, abl. -» (nom. -n)2 -a5, -n (nom.-ns) 1 -a 0, acc. -0v
48 -um 70, -av (nom. -as) 18 -am 1, -n» (nom. -ns) 41 -um 1, -av
(nom. -«) 6 -am 24, -nv (nom. -n) 52 -am 5, -ıw 19 -m 1, -ıda 14
-tdem 0, -vv 6 -ym 0, -« 112 -em 2, -za 66 -eum O, plur. nom.
-&5 21 -285 0, acc. -as 28 -es O locis;

127

in Achilleide in sing. nom. -og 21 -us 20, -ov5 -um,
-ns21 -@a0, -n8 -a4, -wvw 7 -ol, gen.-ns 1 -ae4, -0s 4 -is 6,
-&05 2 -& 0, abl. -7 (nom.-n) 0 -a 2, -n (nom.-ns) 2 -a 0, acc.
-ov 4 -um 6, -rv (nom. -ns) 7 -am 0, -av (nom. -a) 1 -am 3, -nv
(nom. -n) 3 -am 3, -ıw 4 -im 0, -ıda 2 -idem O, -@ 7 -em O, -za 9
-eum 0, plur. nom. -&5 7 -85 0, acc. -as 8 -es 0 locis;

Martialis in sing. nom. -os 24 -us 133, -ov 4 -um 0, -ag
24 -a 2, -ns 35 -al, -n 44 -a 5, -wv 30 -0 13, voc. -n (nom. -n) 8
-a 0, gen. -ns 25 -ae 6, -05 17 -is 26, -&ws 3 -& 0, abl. -n (nom.
-n7) 2 -a 1, -n (nom. -ns) 0 -a 3, acc. -ov 15 -um 38, -av (nom. -as)
10 -am 2, -nv (nom.-ns) 19 -amO, -av (nom. -a) 4 -am 6, -nv (nom:
-r)20 -am 4, -w 11 -im 2, -ıda 14 -idem 0, -vv 6 -ym 0, -a 24
-em 3, -&0 6 -eum 0, plur.nom. -es 6 -85 0, acc. -as 17 -es O locis;

Iuvenalis in sing. nom. -05 6 -us 29, -ov» 0 -um 1, -as 5
-a1, -ns 22 -al, -7n 9 -al, -wv 15 -o 1, voc. -n (nom.-n) 2 -a 0,
gen. -ns 11 -ae 2, -0g 2 -is 14, abl. -n (nom. -n) 6 -a 1, -n (nom.
-ns) O -al, acc. -ov 5 -um 18, -av (nom. -as) 2 -am 0, -nv (nom.
-n5) 7 -am 1, -av (nom. -a) O -am 4, -nv (nom.n)6 -am 1, -ıw O
-im 2, -ıda 3 -idem 1, -« 12 -em 4, -&a 3 -eum 0, plur. nom. -&5
5-80, -as 3 -es O locis.

In summa adhibuerunt terminationes

Grattuss . . 2 202020.20...15 Graecas 7 Latinas
Manilius . . ...2.202...106 „ 1719 ,
Priapeorum auctores . . . . 26 „ 4 „
Phaenomenis . 66 „ 33 ,
Germanicus in | fragmentis . . , 4 n
epigrammatis . 2 , 1 „
Phaedrus . . . 2. 2 202. 6 „ 3i „
tragoediis. . . . 41 „ 334 „
Senecä in | epigrammatis . . 11 „ 2 o %,
Apocolocyntosi . . 2 „ ,
Octaviae auctor . . 2... 6 „ 6 „
Columela . . . 2 2.2.2..20 , 17 ,
Persius . . . 2 2 2.00... 12 „ ,
Lucans . . . 2 220020..80b „ 215 ,„
. ._ fsatura . .....80 , 16 „
Petronius in | fragmentis . . 1, 4 „

128

Calpurnius . . . 20 .20...58 Graecas 24 Latinas
Laudis Pisonis auctor my 2,
Aetnae auctor . . 2. 2.2..20 „ 30 ,
Valerius Flaccus . . ... 564 „ 3l „
Silius Italicuss . . 2. 2.0.8370 „ 395 „
Dliadis Latinae auctor . . . . 13 _„ 125 „
Silvis . . 2... 26 „ 11 ,„
Statius in | Thebaide . . . . 8659 „ 379 ,
Achillide .:. . 123 „ 49 ,
Martialis . . 2 2 222368 2 „
Iwvenalis . . 2. 2 20202..124 „ 8 ,
omnes poetae . . . .......38861l „ 2663 „

E centenis nominibus Graece flexerunt

Grattius 68,2, Manilius 37,2, Priap. auct. 52,9, Germa-
nicus in Phaen. 66, 7, in fragm. 63, 6, in epigr. 66,7, Phae-
drus 16, 2, Seneca in trag. 55, in epigr. 30, 6, in Apocoloc.
22,2, Octaviae auct. 50, Columella 54, 1, Persius 66, 7, Luca-
nus 58, 7, Petronius in sat. 65, 2, in fragm. 20, Oalpurnius
70,7, Laudis Pisonis auct. 0, Aetnae auct. 40, Valerius Flaccus
64,7, Silius Italicus 48, 4, 11. Lat. auct. 45, 3, Statius in Silv.
67, in Theb. 69, 4, in Ach. 71,5, Martialis 60, Iuvenalis 59, 9,
omnes poetae 59, 2.

Ut denique facilius intellegamus, quae terminationes maxime
tutae fuerint a mutatione, quae contra potius adaptatae sint
Latinorum declinationi, redegi eas in ordinem secundum eum
numerum, quo indicatur, quot inter centum locis Graecorum
usus servatus sit.

Si centum igitur locos spectamus, invenimus

Graecam Graecam
loeis: terminationem: locis: terminationem:
100 vv ACC. 95,4 nv acc. (nom. sg)
100 E08 acc. 95,1 ıda acc. |
99,4 wv nom. 0,1 @ acc.
9,8 z< nom. pl. 89,7 n voc. (nom. n)
97,2 ag acc. pl. 84,9 av acc. (nom. as)

9,4 ns nom. | 83,4 n nom.

129

Graecam Graecam
locis: terminationem: locis: terminationem:
81,4 ag nom. 34,5 n abl. (nom. )
178,9 rv acc. (nom. n) 28,3 0» acc.
71,6 zws gen. 26,3 05 gen.
68,0 ov nom. 18,8 os nom.
62,5 n abl. (nom. rs) 11,3 av acc. (nom. «)
62,1 ng gen. 0,0 «u dat.

51,2 ww acc.

Caput I.

Quibus causis poetae Romani ut terminationes Grae-
cas servarent commoti Sint.

Peracto primo capite, in quo de numero nominum Graeco-
rum more terminatorum et de locis, quibus inveniuntur, satis dis-
seruisse nobis videmur, pergamus ad alterum, in quo conabimur
nonnulla afferre de causis, quibus poetas commotos esse pute-
mus, ut Graecas terminationes servarent. Sed iam Sniehotta !)
de his rebus ita egit, ut mihi id tantum religuum sit, ut
rationes, quas ille proposuit, fere in eam aetatem conferam,
quam dissertatio mea complectiturr. Ac primum quidem ea
nomina, quae Latinam alteram declinationem sequi solent,
tractemus.

85.
De nominibus Latinam alteram declinationem
sequentibus.

1. Sniehotta?) demonstravit „nomina geographica — omnia
quidem Cycladum, ceterorum Graecorum locorum pleraque —
ubique Graecas servasse terminationes“. Hac, quae sequitur,
disputationis parte conquiram, quomodo poetae aetatis posterioris
illam regulam secuti sint. Ac primum quidem nomina urbium
et insularum, si quidem significant urbes Graeciae
ipsius et insulas Oycladum, ad unum omnia Graecam

!) Sniehotta 1.c. p. 41—59.
2) Sniehotta 1.c. p. 44 sqg.

Zwiener, De vocum Graecarum usu 9

130

terminationem praebere invenimus. Quem usum poetas
etiam ad plerasque reliquas urbes et insulas detulisse intellegitur
ex hoc indice nominum urbium et insularum, quae Graecorum
more finiuntur:

Canopos (Lucan. VIII 181) Carystos (Senec. Tro. 836 Luc.
V 232 Stat. Silv. I 5,34, II 2,93 Mart. IX 75,7) Caunos (Stat.
Silv. 1 6, 15) Chios (Lucan. VIII 195 Stat. Silv. II 2, 93, IV
2, 28) Cnidos (Priap. LXXV 14) Coptos (Stat. Theb. I 265)
Corinthos (Senec. Med. 35 Thy. 629) Cypros (Manil. IV 635
Colum. X 187 Lucan. IX 117: -us Um Mart. VIII 45, 7) Da-
mascos (Lucan. III 215: -ws G1Cp Stat. Silv. I 6, 14) Delos
(Aetn. 5 Stat. Ach. I 206, 679) Ephesos (Mart. X 68, 1) Epi-
damnos (Lucan. II 624: -us Vp) Epiros (Manil. IV 690 Stat.
Ach. 1420: -usQ@) Genabos (Lucan. I 440) Gnosos (Luc. III 185)
Haliartos (Stat. Theb. VII 274) Herbesos (Sil.It. XIV 264) Ilios
(Germ. epigr. I 5) Imbros (Val. Flacc. II 443) Iolcos (Senec.
Tro. 819 Colum. X 368) Isthmos (Senec. Phoen. 375 Med. 45
Thy. 112 H.O. 83 Lucan. I 101 Stat. Silv. III 1, 142, IV 3, 60
Theb. 1120, IT 183, IV 62, VI 14) Lemnos (Priap. LXXV 11
Senec. H.O. 1362 Val. Flacc. II 79, 95, 431, IV 440 Stat. Theb.
V 50, 184, 185, 462, 719 Ach. I 206, 678) Lesbos (Senec. Tro.
226 Lucan. V 744, VIII 108, 131, 139, 640 Petron. 133, 3, s
Val. Flacc. III 7) Lyrnessos (Senec. Tro. 221) Mallos (Lucan.
III 227) Miletos (Mart. VIII 28, 10 Iuv. VI 296) Mycalesos
(Stat. Theb. VII 272) Mwyconos (Stat. Ach. 1205) Naxos (Senec.
Oed. 488 Stat. Theb. VII 686 Ach. I 678) Neritos (Senec. Tro. 856)
Ninos (Luc. III 215: -ws P) Olearos (Stat. Ach. I 677) Olenos
(Senec. Tro. 826 Stat. Theb. IV 105) Orchomenos (Stat. Theb.
IV 295) Panhormos (Sil. It. XIV 261) Panos (Manil. IV 804)
Paphos (Priap. LXXV 14 Sil. It. VII 457) Paros (Stat. Theb.
V 182 Ach. 1 677) Peparethos (Senec. Tro. 842) Pharos (Luc.
X 92, 356) Pharsalos (Luc. VI 350) Pheneos (Stat. Theb. IV 291)
Pteleos (Lucan. VI 352) Pylos (Stat. Theb. IV 125,126 Ach. 1442)
Rhodos (Manil. IV 764 Priap. LXXV 8 Lucan. V 51 Aetn. 6
Stat. Silv. I 1,104 Mart. IX 20, 6, X 68, 1, XIV 68, 2 Iuv. VI
296) Samos (Priap. LXXV 2) Sciathos (Val. Flacc. II8) Seriphos
(Stat. Ach. I 205) sSestos (Senec. Phoen. 611 Val. Flacc. I 285
Stat. Ach. I 204) Tarsos (Lucan. III 225) Tartessos (Sil. Tt. III

131
399, V 399) Tenedos (Senec. Tro. 224 Petr. 89, 2») T’hapsos (Sil.
It. XIV 206) Thasos (Petr. 133, 3, s Stat. Silv. 15, 34, II 2, 92
Theb. V 182) Trogilos (Sil. It. XIV 259) Tyros (Lucan. III 217
Sil. It. XTV 659 Stat. Silv. III 2, 139 Mart. VI 11,7, X 16, 7)
Zacynthos (Sil. It. 1 290 Iuv. XV 114).

Latina terminatione haec pauca affecta sunt:

apud Grattium: Aszorus (urbs Thessaliae), apud Valerium
Flaccum: Lampsacus (urbs Mysiae), apud Silium Italicum:
Ebusus (insula Pityusa)!) Helorus (urbs Siciliae) Lindus (urbs
Rhodi) Misenus?) (urbs et promunturium Campaniae) T’hapsus
(urbs Africae III 261 — sed XIV 206 idem poeta urbem Sici-
liae appellat Thapsos), apud Statium in Silvis: Epidaurus (urbs
Dalmatiae) Pharus (urbs Aegypti).

Similiter se habent geographica nomina fluviorum marium
montium. Horum quoque Latinam terminationem plerumgue ea
sola habent, quae aut erant satis nota et multum usitata, ut:
Oceanus Hellespontus — Caucasus Olympus Pindus, aut non
erant Graeciae ipsius ut: Aponus Apsus Anapus Durius Eri-
danus Euarchus Gerus Galaesus Hebrus Hermus Metaurus Tagus
Hiber Hister Menander fluvii et Ambenus Garganus Haemus
Pelorus montes.

Cetera nomina fluviorum marium montium terminationem
Graecam praebent:

Alpheos (Senec. Thy. 117,131 Luc. III 177 Val. Flacc. VIII
91 Stat. Theb. 1272) Amphrysos (Luc. VI 368: -us MV) Anauros
(Luc. VII 370) Apidanos (Luc. VI 373: -us MıZıpı) Asopos .
(Luc. VI 374 Stat. Theb. VII 315, IX 449: -us Pu -us ex -os LP)
Baciros (Luc. III 267) Bosporos (Luc. V 436 Petron. 123, 242
Val. Flacc. IV 345) Cephisos (Luc. III 175) Cocytos (Sil. It.
XII 566 Stat. Theb. VIII 30) Elisos (Stat. Theb. VIII 766,

1!) Cf. Romän y Calvet, Los nombres de las Islas Pythiusas p. 17.
2, Hanc femininam formam, quam structura versus VIII 538:
Phlegraei legere sinus, Misenus et ardens |
propter vocalem sequentem postulavit, Silius Italicus adhibuit secutus Ver-
gili exemplum Aen. VI 234:
monte sub aerio, qui nunc Misenus ab ıllo | dieitur
Neque in accusativo formando Silium ab hoc huius nominis usu declinavisse
demonstrat versus XII 155:
Necnon Misenum servantem Idaea sepulcro.
9*

132

»

XI 631) Ewenos (Senec. H.O. 501 Luc. IV 366: -us p) Euzxinos
(Manil. IV 755: -us L) Ilsos (Senec. Phaed. 13) Ismenos
(Senec, H.f. 334 Phoen. 116 Oed. 42 H.O. 141 Stat. Theb. VII
800, IX 226, 317, 404, X 27) sSebethos (Stat. Silv. I 2, 263)
Spercheos (Luc. VI 367: -us V Stat. Theb. IV 837: Spercheusque
P -iusque w -eosque s Kohlmannus Ach. I 102, 239, II 145)
Titaressos (Senec. Tro. 847 Luc. VI 376) — Hymettos (Sil. It.
II 218 Mart. VII 88, 8) ZLycabesos (Stat. Theb. XII 621).

Excepta sunt nomina Graecorum fluviorum:

Achelous (Senec. H.O. 300, 496 Stat. Theb. II 731, VII 553)
Charadrus (Stat. Theb. IV 711) Erasinus (Stat. Theb. I 357, IV
122, 712) Inachus (Sen. H.O. 139 Val. Flace. V 209 Stat. Theb.
1357, II 218, IV 712, V 748, VI 275, VII 553) et freti Euripus
(Sen. H.f. 378 H.O. 779 Lucan. V 235 Val. Flacc. 1 454) et mon-
tium: Acrocorinthus (Stat. Theb. VII 106) Maenalus (Gratt. 100).

Imprimis mirum videtur, quod nomen Acheloi nobilissimi
fluminis Graeciae Latinam terminationem praebet, sed huius
rei causam fuisse puto euphoniam, ne duabus insequentibus _
o vocalibus aures audientis offenderentur. Quae euphonia poetas
commovit, ut nonnullis personarum quoque nominibus Graecam
terminationem tribuerent. Sniehotta!) diligenter demonstravit
poetas propter veterem concentum y et « vocalium cavisse, ne
his vocalibus iuxta positis uterentur. Nunquam igitur antiquitus
poetas Tityus vel Tityum, sed semper Tityos et Tityon dixisse.
Eadem causa fortasse effecit, ut Martialis Misiyllos (I 50,1
cocus Aemiliani) et Silius Italicus Zacynthos (I 275 comes Her-
culis) diceret. Ad hoc autem nomen terminandum forsitan id
aliquid momenti habuit, quod apud eundem poetam insula
eiusdem nominis Graeci’ invenitur. Etiam post antecedentem
e vocalem (sed non post oe et ae) semper fere Graecam termi-
nationem -os servatam videmus, fortasse ut omnis cum termi-
natione -eus similitudo vitaretur. Sic legimus non solum apud
Senecam Lucanum Valerium Flaccum Statium: Alpheos et apud
Lucanum et Statium: Spercheos, quorum sane Graeca terminatio
significatione ipsa geographica est probata, sed etiam in Iliade
Latina: Epeos et in Stati Thebaide: Zuneos, quamquam neutrum

1) Sniehotta 1.c. p. 43.

133

opus ullum aliud nomen personale nomine Tiiyos excepto per
-os terminatum praebent. Solum exceptum huius generis nomi-
num inveni Peneleus in Iliadis Latinae versu 167, quo loco
diaeresin vocalium terminationis versus ratio postulat. Praeter
nomina personalia adhuc allata haäec quoque Graece sunt ter-
minata: |

Atropos (Sil. It. XVII 120 Stat. Silv. III 3, 127, IV 4, 56;
8, 19, V 1,178 Theb. I 111, 328, III 68, IV 190, 601 Mart. X
38, 13; 44, 6) Cestos (Mart. I 92, 1) Encolpos (Mart. I 31,2:
-os PQF -us w, V 48,2: -os QF |[-o P] -us Ew) Ionos (Lucan.
VI 402) Iros (Mart. VI 77,1: -us EFw) Leandros (Mart. epigr.
XXVb 1, XIV 181 tit.; 1) Sauroconos (Mart. XIV 172 tit.)
Tartessos (Sil. It. XVI 465, 509).

His paucis 11 nominibus personalibus, quae Graecorum
usum servaverunt, obstant plus .300 nomina deorum heroum
hominum, quae Latinam terminationem receperunt. Putabis
igitur his paucis non sine causa Graecum exitum datum esse.
Sed hae causae mihi non sunt satis perspicuae. Coniecerim
tantum Cestos et Encolpos Graecam terminationem habere prop-
terea, quod sunt nomina puerorum, quae non minus quam nomina
paelicum Graecam rationem terminandi praetulisse videntur.
Praeterea fortasse Silius Italicus Hispano cuidam dedit nomen
Graece terminans Tartessos XVI 465,509, quod urbem Hispaniae
eadem nominis forma significavit IIL 399, V 399.

Adiciam ea, quae semper terminationem -os servaverunt,
nomina siderum :

Carcinos (Luc.) hydrochoos (Germ.) Phosphoros (Germ.
Senec. Stat. Silv.)

et eiusdem generis nomina appellativa et adiectiva:

cestos (Mart.) chersydros (Luc.) cosmicos (Mart.) costos (Luc.)
crystallos (Luc.) hemitritaeos (Mart.) lapathos (Colum.) lotos (Sil.
It. Mart.) sophos (Mart.) thapsos (Luc.) — Chimerinos (Mart.)
epitrapezios (Stat. Silv.) Oporinos (Mart.) polymyzos (Mart.)
Therinos (Mart.).

2. Accusativus!) horum nominum, de quibus agitur, non
minus saepe quam nominativus Graecam terminationem servavit.

1!) Sniehotta 1, c. p. 46.

134

Haec omnibus locis hexametri, quibus insequens vocabulum a
vocali oritur, metro postulatur, cum Latina terminatione -um
adhibita elisio fiat, quam poetae imprimis in nomine externo
quam diligentissime fugiebant. In fine autem versus et ante
insequentem consonantem terminationes Graecae et Latinae
metro plane sunt pares. Quod cum 90 tantum e 232 locis
accidat, intellegimus saepius metricas rationes Graecam ter-
minationem postulavisse.. Quod eo declaratur, quod 40 no-
mina, quae syllabam terminationi antecedentem habent cor-
reptam, ut Aeacon Bosporon Pegason, neque in fine hexametri
neque ante vocabulum a consonanti ortum poni, elisionem autem
terminatione Latina adhibita usurpare non possunt, nisi nomen
sequens a vocali correpta incipit. Etiam rarius elisio fit eorum
circiter 30 nominum, quorum paenultima longa, antepaenultima
brevis est, cum duas breves syllabas vel unam longam initium
insequentis verbi facere necesse sit. In fine autem et in posi-
tione huius generis nomina poni possunt. Sed his quoque locis
saepius Graecam terminationem, quae ante vocalem postulatur,
servant.

Idem, quod de nominativo Graeco nominum geographicorum
diximus, de accusativo valet.e. Huius quoque casus illa nomina
ne metro quidem postulante Graecam terminationem praebent.
In Graecis enim accusativis nominum urbium et insularum, qui
inveniuntur: |

Cyparisson (Stat. Theb.) Eteonon (Stat. Theb.) Iolcon (Manil.
Senec. Luc. Val. Flacc.) Oricon (Luc. Sil. It.) Petason (Calp.)
Pylon (Senec.) Schoenon (Stat. Theb.) Scolon (Stat. Theb.) Seston
(Luc. Val. Flacc.) Solimon (Sil. It.) Teumeson (Stat. Theb.) Tyron
(Sil. It. Mart.) — Abaton (Luc.) Chion (Germ. Phaen.) Cypron
(Sil. It. Mart.) Gnidon (Luc.) Lemnon (Sen. Val. Flacc. Stat. Theb.)
Lesbon (Luc.) Neriton (Sil.It.) Paphon (Stat. Silv. Theb.) Proc-
nesson (Val. Flacc.) Rhodon (Manil. Luc. Mart.) Samon (Stat.
Theb.) Sceyron (Stat. Ach.) Tenedon (Manil. Stat. Theb.)

duo tantum sunt, quibus propter metricam formam (---)
Graeca terminatione opus est. Sed reliqua quoque nomina
Graece terminata plerumque aptiora sunt ad versum efficien-
dum quam Latine formata.

Similiter res se habet in nominibus fluviorum:

135

Acheloon (Stat. Theb.) Alpheon (Sil. It. Stat. Theb.) Amyron
(Val. Flacc.) Asopon (Stat. Theb.) Bosporon (Lucan. Val. Flacc.)
Callichoron (Val. Flacc.) Charadron (Stat. Theb.) Cocyton (Stat.
Theb.) Inachon (Stat. Theb.) Ismenon (Senec. Stat. Theb.) Isthmon
(Senec. Val. Flacc. Sil. It.) Maeandron (Luc.) Pactolon (Luc.)

et montium:

Caucason (Stat. Theb.) Cytoron (Val. Flacc.) Erymanthon
(Stat. Silv. Theb.) Hymetton (Val. Flacc. Sil.It.) Maenalon (Priap.
Stat. Theb.) Parnason (Senec. Stat. Theb.) Sipylon (Stat. Theb.)
Stymphalon (Stat. Silv. Theb.) Taenaron (Luc. Val. Flacc.) Tay-
geton (Val. Flacc.).

Contra nomina personalia, quae semper Graecum accusa-
tivum adhibent, omnia fere sunt talia, ut ipsa eorum metrica
ratio Graecam formam postulet:

Aeacon (Stat. Silv.) Aeolon (Stat. Theb.) -Antiphon (Il. Lat.
Stat. Theb.) Cydimon (Stat. Theb.) Cyllaron (Senec. Val. Flacc.
Mart.) Daedalon (Mart.) Dercylon (Gratt.) Euneon (Stat. Theb.)
Iphiton (Stat. Theb.) Nyctilon (Calpurn.) Phaedimon (Stat. Theb.)
Pittacon (Iuv.) Tantalon (Stat. Theb.) Thestylon (Mart.) Troilon
(Stat. Silv.).

In 9 nominibus, quae restant, duo sunt: Polyidon (Il. Lat.)
et Polyphemon (Mart.), quae eo loco versus, quo exstant,
aliter nisi Graece terminata inseri non potuerunt. Praeterea
Graecam declinationem secuta sunt nomina puerorum: Ceston
(Mart.) Hyacinihon (Mart.) Phileton (Stat. Silv.) et titulus tra-
goediae Pacci Alcitheon (Iuv.). Petronius adhibuit in prosa
oratione accusativos: Ascylton Encolpion Polyaenon interdum
fortasse, ut Graeca terminatio rhythmi efficiendi causa elisionem
impediret'). Solus accusativus Enceladon ab Aetnae auctore
adhibitus non habet explicationem.

Accusativi Ascheton (Stat. Theb.) et Pegason (Germ. Phaen.),
quae sunt nomina equorum, metri causa Graece sunt facti.

De Linon et Eiarinon formis infra agetur.

Forma Sirion excepta, quae in Germanici Phaenomenis 335
metro postulatur, accusativo Graece declinato nominativum se-
quuntur nomina astronomica: hydrochoon (Germ. fragm.), cuius

1) Exempli causa cf. 80, 6,5: et fratr(em) Äscylton elegit.

136

nominativus semper Graece exit, Arcton (Manil. Germ. Phaen.
Luc. Val. Flacc. Stat. Theb.) horoscopon (Manil.) Scorpion (Manil.
Germ. Senec. Luc.), quae nominativum interdum Latine finiunt.

Appellativorum Graecus accusativus saepius probatur vel
imitatione nominativi: ceston (Stat. Theb. Mart.) coryton (Stat.
Theb.) Zoton (Sil. It.) Zygdon (Mart.) phaselon (Stat. Silv. Mart.)
vel metri necessitudine: cercopühecon (Mart.) colosson (Mart.)
crocodilon (Iuv.) distichon (Mart.) hippodromon (Mart.) hymenaeon
(Stat. Silv.) monaulon (Mart.) paliuron (Col.).

Sunt autem accusativi Graeci nominum, quorum nomina-
tivus poetis huius aetatis non est usui, qui versus, in quo ex-
stant, structura non postulantur: cherson (Mart.) chironomon (Tuv.)
galliambon (Mart.) iambon (Stat. Silv.), quorum alia sunt apud
Romanos minus usitata et pro nominibus externis habita, alia
termini technici poetarum sermonis.

3. Imprimis idonea, quae usum poetarum illustrent, mihi
videntur ea nomina, quorum invenitur vel nominativus vel
accusativus hic Latine illice Graece formatus. Neque desunt,
quae in utroque casu terminando inter Graecorum et Roma-
norum rationes fluctuant.

Statius enim in Thebaide terminatione seiunxit fratrem
Danai, qui Aegyptus (VI 292), a terra, quae Aegyptos (VI 708)
nominatur. Sed etiam, si hoc nomine terra appellatur, inter
Graecam et Latinam terminationem alternatur. Latina enim
forma tradita est duobus locis (Octav. 522 Luc. VIII 871), Graeca
autem praeter locum supra laudatum invenitur quattuor locis
(Luc. VIII 444 Juven. XV 2, 45, 116), quibus codicum lectiones
sunt incertae. Tamen Graecam terminationem tenendam esse
puto, quod accusativus quoque et per -um et -on terminatus
invenitur. Praeterea facio cum Skutschio, qui censet in Lucani
versu VIII 444 concentum Syrtibus — Aegyptus a poeta evi-
tatum esse. Accusativum Latinum Aegyptum adhibuit Manilius
IV 626 et Lucanus VII 711, IX 164, X 435. Sed his tribus
locis Lucani memoria librorum est incerta, cum nonnulli
Graecam formam praebeant, quae sola tradita in Lucani versu
X 359 vocali insequenti postulatur. In eiusdem poetae versu
VII 711 Latinae formae praesidio est accusativus Libyam, qui
sequitur.

187

Hesperos nomen est stellae, quod Graece terminatur a
Manilio (I 178) Germanico (fr. IV 74) Statio (Silv. II 6, 37
Theb. VI 581). Latine autem exit apud Senecam Columellam
Aetnae auctorem Silium Italicum. Huius poetae Punicorum in
versu XI 268 cod. S praebet terminationem -os, tamen Hesperus
scribendum esse puto sicut XII 647, cum Graeca forma Hesperos
apud Silium nomen sit Gaditani cuiusdam (XVI 465, 491, 520),
cuius nominis accusativum quoque Graece declinavit Hesperon
XVI 504 et 51l. Seneca autem in Agamemnonis versu 821
scripsit Hesperum, quam Latinorum rationem et in nominativo
terminando eum secutum esse supra vidimus.

Latinum nominativum Parnasus legimus apud Silium Ita-
licum (XV 311) et Statium (Theb. I 118), Graecum Purnasos
apud Senecam (Oed. 281)') et Lucanum (IM 173, V 72, 131),
sed omnibus his locis nonnulli quidem codices Latinam termi-
nationem praebent. Accusativus Graece flexus postulatur vocali
insequenti in Stati Thebaidis versu VII 346 et in Senecae
senario Phoen. 129:

quique Elin et Parnason et Boeotios.
Neque minus necessaria Latina huius casus forma est in se-
nario Phaedri fab. Perott. 6, 2:
Qui Delphos et formosum Parnasum incolis
propter elisionem structura versus postulatam.

Bacchus a Statio (Theb. IV 739 Ach. 1616) Euhius appel-
latur, Euhios a Columella X 424. Etiam accusativum huius
nominis et Graece et Latine declinatum invenimus. Nam Euhion
‚apud Persium I 102. vocali insequente postulatur, Euhium
Petronius scripsit in pedestri sermone 41,6, ».

Haec quattuor sunt nomina, quae et in nominativo et in
accusativo vel Latine vel Graece flectuntur. Sequuntur ea,
quorum nominativus solus est incertus. Ac primum quidem in .
his sunt nonnulla, quae se duplicem intellectum habere duplici
nominativi terminatione indicant.

Sic est Cyrnos (Senec. epigr. II 2) Graecum nomen Üorsicae
insulae ?), Cyrnus autem (Sil. It. XVI 342) nomen Hispani, cuius
accusativus est Cyrnum (XVI 396).

N Cf. cap. IIIS$ 9,1.
2) Of. cap. ITS 8,1.

138

Eodem modo seiungitur oppidum ad Propontidem situm,
quod appellatur Oyzicos (Priap. LXXV 13), a rege vel Phrygum
(Val. Flacc.) vel Dolonum (Sil. It.), cui nomen est Cyzicus.

Similiter apud Silium Italicum Thapsos est urbs Siciliae
(XIV 206), Thapsus urbs Africae (III 261). Accusativo semper
Latine formato Zhapsum Valerius Flaccus III 191 appellat
Cyzicenum quendam, Silius Italicus II 160 militem Hannibalis.

Saepius autem poetae euphoniae causa hanc vel illam ter-
minationem praetulisse videntur.

Fluvius Phrygiae Latine et Maeander (Senec. H.f. 684 Luc.
VI 475) et Maeandrus (Sil.It. VII 139) nominatur. Graeca
autem forma Maeandros Seneca usus est in Phoenissarum versu
606, quo loco terminationem -er, quam altero loco adhibuit,
vitasse videtur vocabuli arvis, quod sequitur, causa, quod syl-
labae -er ar- insequentes non suaviter ad aures acciderent.
Ceterum Graeca terminatio -os repetenda est inde, quod nomen
fluvii est nomen geographicum. Eodem modo terminatus est
accusativus. Maeandron a Lucano IIL 208, quam formam vocalis
quoque quae sequitur postulat.

Pactolus flumen, quae forma Latina invenitur apud Sene-
cam (Phoen. 604) et Iuvenalem (XIV 299), Graecorum more
nominatur Pactolos a Seneca in Oedipodis versu 467, quo loco
eundem exitum substantivi et adiectivi vitare voluisse videtur:

Divite Pactolos vexit te Lydius unda.
Graece etiam terminatur accusativus Pactolon apud Lucanum
III 210.

Statius in Silvis praeter Graecam formam Pergamos (II _
4, 106) adhibuit Latinam Pergamus in versu I 4, 100 una cum
nomine item Latine terminato Epidaurus. Accusativus in eodem
opere III 4,68 et in Aetnae versibus 18 et 591 formatus est
Pergamon, cum altera forma metro non conveniret.

Scyros insulae nomen secundum regulam de geographicis
nominibus supra allatam Graece est terminatum a Seneca (Tro.
226) et a Statio (Ach. I 285, 658, 692, 696, II 22, 45). Etiam
in Senecae Troadum versu 339, quo loco codex E -us, A -os
praebet et Leo Latinam formam in textum recepit, variationem
putes errorem codicum, nisi cum Skutschio Latina forma tuenda
est, ut triplex repititio syllabae -os vitetur:

139

Hos Scyrus animos?
Accusativum quoque Statius Graece flexit Scyron (Ach. II 93),
quam formam versus postulat.

Similis videtur fuisse causa, quae Germanicum commoverit,
ut quamquam in versu 668 scripsit hydrus, in versu 432:

Formatus sideris hydros
Graecam servaret terminationem.

Latinus nominativus Antiphus invenitur in Iliadis Latinae
versibus 193, 244, 366 et Stati Thebaidis VII libri versu 755.
Idem autem Statius in eiusdem operis libri IX versu 252
Graecam Antiphos adhibuit formam, quam insequens accusa-
tivus metri causa Graecorum more terminatus Antiphon effe-
cisse videtur.

Statius scripsit corytos in Thebaidis libri IV versu 269
sed corytus in eiusdem operis libri VII versu 660, quo loco
concentus nominum corytus et arcus terminandi rationem desti-
navisse videtur. E contrario Silius Italicus scripsisse videtur
gorytos, ne plures -us terminationes coacervaret in versu VIl 443:

parvulus ex humero gorytos el aureus arcus.
Accusativus, qui invenitur, Graecum praebet exitum in Stati
Thebaide IX 730: coryton.

Magnus restat numerus nominativorum, quorum formas
alternantes nulla causa nisi fortasse maiore vel minore scrip-
toris studio atque amore Latini vel Graeci usus postulari puto.

Nam Graecam formam Myrtilos habent Germanicus (Phaen.
160, 181, 183, 711) et Statius (Theb. VI 285), Latinam Seneca
solus (Thy. 140).

Nominis Ornyti Latina forma designavit Calpurnius pasto-
rem (I tit.), Statius Argivum quendam (Theb. XII 142, 207),
Graeca Silius Italicus militem Carthaginiensem (XIV 478).

Saguntos feminini generis forma semper Graece (Sil. It. I
502, 573, 1I 446, III 178, IX 186), neutrius generis Latine
desinit Saguntum (Luc. III 350 Sil. It. XVII 328), quibus duo-
bus locis syllaba -um ultimam hexametri thesin explet.

Manilius dixit et Scorpios et Scorpius, ceteri poetae Ger-
manicus Seneca Lucanus Martialis Graecam formam solam ser-
vaverunt. Accusativum Manilius Germanicus Seneca Lucanus
metri causa semper declinaverunt Scorpion.

140

Taenarı montis nomen Latine formatum invenitur apud
Senecam (H.f. 663), Graece terminatum in Priapeis (LXXV 3)')
et apud Statium (Theb. II 44). Accusativus nisi Taenaron flexus
ad hexametrum pangendum (Luc. IX 36 Val. Flacc. 1 365) ido-
neus non est.

Item legitur et apud Senecam (Phoen. 602) et Silium Ita-
licum (VII 210) Tmolus, sed in Stati Thebaide (VII 686) T’molos,
et apud Senecam Lucanum Statium Martialem 7 locis Xanthus,
sed in Aetnae versu 5 Xanthos.

Neque magis perspicuum est, cur Adsyrti nominis Lucanus
Graeca forma usus sit (III 190)?), Valerius Flaccus autem
Latina (V 457, VI 171, 517, VIII 261, 369), vel qua re com-
motus Seneca Aeacos dixerit (H.O. 1558), Statius (Silv. II 1, 219)
autem et Iuvenalis (I 10) Aeacus. Ut vero accusativum Statius
(Silv. TI 3, 16) Graece flecteret Aeacon, metrum postulabat
dactylicum.

Plurimi poetae Manilius Germanicus Seneca Lucanus Vale-
rius Flaccus Martialis Graecam servaverunt formam Arcios,
quam Statius quoque in Thebaide adhibuit (III 685, VIII 408,
XII 653), qui in Silvis, si forma recte tradita est, Lati-
nam praetulit Arctus (IV 3, 153), qua etiam Iliadis Latinae
auctor (866) usus est. Accusativus semper est Graecus Arcton.

Manilius denique dixit et horoscopos (III 389, 518, 608) et
horoscopus (II 829, III 200, 440, 504), sed accusativum propter
insequentem vocalem semper flexit horoscopon (III 190, 205, 538).

Iam adeamus ad accusativi duplices formas tractandas,
quarum diversitates plerumque metri ratione sunt effectae.

Nam Senecae in Herculis Oetaei versu senario 23 Latinam
formam Cerberum adhibere licuit, Statio autem in Silvarım
hexametro V 2,95 propter insequentem vocalem Graece Cerberon
erat flectendum.

Ut Petronius in saturarum versu \ hendecasyllabo 93, 2,9
Latino accusativo usus est cinnamum, ita Lucanus X 167 metri
causa dixit cinnamon.

Aeque res se habet in Graeco accusativo Epicuron (Priap.

ı) Cf. cap. II$

8,3.
2), Cf. cap. I $ 8,3

141

XI 15), qui Latine declinatus Epicurum non solum invenitur
in Petroni prosa oratione 104, 3, 2, sed etiam apud Iuvenalem
XII 122.

Noton quoque accusativus Graecus omnibus locis, quibus
invenitur, metro postulatur (Luc. V 542, VII 364, IX 539, 695,
X 243). Omnibus ceteris locis exstat notum apud Lucanum (II
460, V 609, VI 294) Calpurnium (I 74) Statium (Silv. III 2, 45).

Eodem discrimine separatur Latina forma Tartarum (Senec.
Med. 632 Phoen. 145) a Graeca Tartaron (Manil. II 46 Stat.
Silv. II 7, 117). Ä |

Similiter Petronius in pedestri sermone praeter Latinum
accusativum Eumolpum Graecum Eumolpon adhibuisse videtur,
ut clausulas rhythmicas redderet. Quem in finem conferas
102, 2, ı: in hoc pertcäl(um) Eümolpön ärcessö.

Quam Graecorum imitationem eo magis miror, quod alio
loco 70, 13,» dixit Zphesum, quamquam huius nominis geo-
graphici et nominativus et accusativus Graece exire solebat,
sicut apud Lucanum VIII 244 legimus Epheson. Ä

Latinam formam semper praebet accusativus Olympum
apud Lucanum (IV 639), auctorem Laudis Pisonis (231), Vale-
rium Flaccum (I 25), Silium Italicum (III 671, XI 457) Iliadis
Latinae auctorem (863), Statium (Silv. III 2, 66). Tamen in
Germanici fragmento IV 132 fortasse cum Breysigio Olympon
scribendum est, quod. codices ipsi probare videntur praebentes:
olympon 0 olympo AMA*S oly(i)mpum Ps. Praeterea poeta in

versu: magnum perrumpet Olympon

fortasse syllabam -um crebrius repetitam vitare voluit. Acce-
dit, quod supra diximus de similitudine y vocalis cum «.

Nonnullos quoque invenimus locos, quibus analogia quae-
dam terminandi rationem destinavisse videtur. Praeter Graecam
enim formam Corinthon (Stat. Theb. I 334 Mart. IX 59, 11, X
68, 11 Iuv. VIII 113) Latina exstat Corinthum non solum apud
Petronium in pedestri sermone 50, 4, «, sed etiam in Manili
versu IV 611:

Illyrieum Epirumque lavat claramque Corinthum,

ubi duo nomina in -um exeuntia, quae antecedunt, Corinthi, qui
sequitur, accusativum in suam formam redegisse videntur.

142

Accusativus Pharı insulae semper est Pharon (Luc. VIII,
IX, X libri compluribus locis, Val. Flacc. VII 85 Stat. Theb.
XII 516 Iuv. VI 83, XII 76). Sed in fine versus 499 libri VIII
Lucani scripsit Hosius: Nilumque Pharumque. Quam scripturam
probo, nam quamquam codices VPUG praebent pharon, tamen
censeo analogiam et fortasse etiam sonum elegantem postulare,
ut ambo nomina insequentia eandem habeant terminationem.
Cum autem Graeca forma nilon a codicibus P et G solis hoc
loco tradatur et decem aliis locis Latina forma Nilum certa
sit, hanc his rebus comprobatam, ut Latine flecteretur quod
sequebatur Pharum, effecisse puto. |

Graecum accusativum Tiiyon (Aetn. 80 Stat. Theb. I 710,
IV 538, VII 352) esse usitatum supra vidimus. Tamen Vale-
rius Flaccus III 226 scripsit Tüyum fortasse nominis, quod
antecedit, Saturnum exemplo commotus. |

Nullam ınvenire possum causam, qua commotus Silius Ita-
licus in Punicis V 204 adhibuerit Latinam formam Delum,
quamquam hic accusativus omnibus ceteris locis Manili Senecae
Stati Martialis Graece est declinatus. Quamobrem auctore
Foerstero putare malim etiam Silium Italicum Graecam formam
Delon adhibuisse, praesertim cum, id quod valde memorabile est,
idem poeta in Punicis XI 470 Graecum accusativum servaverit
ponton, cum ceteris permultis locis semper inveniatur forma
pontum, de qua ne in codicibus quidem ullus error est.

Denique nonnulla verba faciam de Graecis nominativis
nonnullis, quorum accusativus Latine exit. Quae dissimilitudo
saepius referenda est ad id, quod alius casus invenitur apud
alium poetam.

Sic Lucanus VIII 181 scripsit Canopos, Manilius I 216
Canopum, Manilius IV 755 Euzxinos, Lucanus IX 960 Euxinum,
Statius Ach. I 420 Epiros, Lucanus II 646, V 9, 496 et Silius
Italicus XV 298 Epirum. Sed huius nominis utraque forma
apud eundem quoque exstat Manilium, qui IV 690 Epiros, IV
611 Epirum scripsit, quam Latinam formam versus fortasse
sonitus postulabat:

Illyricum, Epirumque lavat, claramque Corinthum.

Nominis, cuius nominativus Graecus Caunos in Stati legi-
tur Silvis I 6, 15, Latino accusativo Caunum Silius Italicus

143
IV 233 usus est, ut Latina forma elisionem versus contextu
necessariam admitteret.

4. Transeo ad nominativum et accusativum Graece per -ov,
Latine per -«m terminantem ac primum nomina urbium et in-
sularum perlustrabb. Horum Graecam terminationem serva-
verunt metri causa nominativi Dorion (Lucan. IV 352 Stat. Theb.
IV 182) et Engyon (Sil. It. XIV 249), accusativi Aegion (Stat.
Theb. IV 81) Auzimon (Luc. II 466) Byzantion (Luc. IX 958)
Scylaceon (Val. Flacc. III 36), cum vocalis sequatur, praeterea
Lilybaeon (Sil.It. XIV 75) et Pieleon (Stat. Theb. IV 181), quo-
rum ultima syllaba positione producta est. Eundem exitum
vocali insequenti postulatum praebent in hexametro versu posita
nomina Ilbon nom. (Sil. It. XIII 43 Il. Lat. 153, 1056) et acc.
(Stat. Ach. I 959) et Pergamon nom. (Mart. XIV 51,1) et acc.
(Aetna 18, 591), quae in senariis versibus Latine exeunt. Quo-
rum enim quattuor locis Graeca terminatio adhiberi non potest,
quod versus ratione elisio terminationis -um postulatur (Pergamum:
Senec. Tro. 14 Ag. 421 Ilium: Senec. Tro. 911, 1053). Ceterum
nominis I%i ultima syllaba -«m explet senarii vel sextam arsin
(Phaedr. III 10, 4 Senec. Tro. 22, 31 Ag. 190, 921) vel quar-
tam positione productam (Senec. Tro. 235, 412). Praeterea
Latinam acceperunt terminationem oppida Siciliae Ergetium
(Sil. It. XIV 250) Hadranum (Sil. It. XIV 250) Netum (Sil. It.
XIV 268) et insula Gaulum (Sil. It. XIV 274), quae terminatio
necessaria est vocali insequenti in Hadrani et Neti nominibus.

Ceterorum nominum terminationem Graecam postulat voca-
lis, quae sequitur, in versibus dactylicis:

Dindymon nom. (Stat. Silv. I 1,10) Erotion nom. (Mart.
V 34,3, X 61,1) Gargaron nom. (Germ. Phaen. 585) Pelion
nom. (Luc. VI 336, 411 Val. Flacc. II 6 Stat. Theb. X 852 Ach.
I 107, 151, 249, 577, II 57) et acc. (Aetna 49 Stat. Silv. III 2, 65
Theb. VIII 79 Ach. I 39, 194 Mart. VIII 36, 6) Zhoetion acc.
(Luc. IX 963) Sunion nom. (Stat. Theb. XII 625);

in versibus anapaesticis:

Senec. Phaed. 27: Sunion urget. si quem tangit
„ Thy. 812: Thressa premitür Pelion Ossa
„ . H.O. 1152: nunc Thessalicam Pelion Ossam
„Ag. 346: Pelion Ossa, pintfer ambös.

Add

Metrica causa, cur servaretur terminatio Graeca, non erat
in prosa oratione: elegidarion acc. (Petron. 109, 8, 5) neque iis
locis, quibus -on syllaba posita est in fine hexametri: amomon
acc. (Luc. X 168) cyperon nom. (Petr. 127, 9, 4) hexaclinon acc.
(Mart. IX 59,9), vel producta est insequenti consonanti sive in
hexametro: Delioton nom. (Manil. 1353) et acc. (Manil. V 715
Germ. Phaen. 235) Dodecatemorion nom. (Manil. II 741) et acc.
(Manil. II 700, 736) peucedanon nom. (Luc. IX 919); sive in
senario: Pelion nom. (Senec. H.f. 971), acc. (Senec. Med. 609)
Sigeon nom.!) (Senec. Tro. 932); sive in hendecasyllabo: escha-
tocollion acc. (Mart. II 6, 3).

Probabile est Martialem Graecam formam Erotion V 37,14
hoc quoque loco servavisse commotum illis duobus locis supra
allatis, quibus -on in hexametro ante vocalem positum metro
postulaturr. Cum alterius feminae nomen Charmenion etiam
vocativum Graecum praebeat in libri X epigrammatis 65 se-
nariis 2 et 15, quibus locis consonanti insequente Latina ter-
minatio -um versus structurae nulli offensioni fuisset, puto
Martialem ratione firma commotum haec meretricum nomina
non mutavisse. |

Seneca in Troadum versu 829 sapphico minore:

Pelion regnum Prothoi superbum
Graecam formam scripsisse videtur, cum quod semper illam
servavit, tum, ne syllaba -um ter repetita cacophonia fieret.
Imprimis poetae, ne in eiusdem versus arsibus easdem syllabas
iterarent, veriti esse videntur.

8 6.
De nominibus Latinam primam declinationem
sequentibus.

Latinam primam, quae vocatur, declinationem sequi solent
ea nomina, quorum nominativus Graecus in -ng vel -asg gene-
tivo in -ov excurrente et in -n vel -« exit. Cur horum nomi-
num poetae nonnullas Graecas formas servaverint, ‚hoc capite
inquirere conabor.

’) Seneca corripuisse videtur e vocalem, quae posita est in quarta
versus thesi, quo loco semper syllabam exhibet brevem. Cf. Leo in editionis
indice tom. II p. 403.

145

1. Atque saepissime metricae sunt causae, quae ut Grae-
corum terminationes -ng et -as'!) aut servarentur aut cum Latina
-a mutarentur effecerunt. Nam in 191 nominibus Graecis huius
generis, quae apud. poetas, quos perlegimus, inveniuntur, 80
sunt, quorum terminationi duae syllabae correptae antecedunt:
Boreas Amphidamas Lapithes Oedipodes similia. In dimidia
igitur fere parte omnium nominum Latina terminatio et nomi-
nativi et vocativi quominus in hexametris quidem versibus ad-
hiberetur, structura verborum ipsa impedivit, nisi poetae elisi-
onem adhibere voluerunt. At contra nonnulla alia sunt nomina,
apud poetas, quos tractavimus, octo, ut Glaucia Marsya, quorum
paenultima brevis, antepaenultima longa est, ut Graeca termi-
natione servata cretica fiant, quibus in hexametro locus non est.
His autem iisdem nominibus in senariis versibus saepius longa
terminatione opus est, quo fit, ut apud Martialem X 62, 9
Marsyas legatur. Etiam vocativus Philöctäte (Manil. V 300),
quae forma neque ad Graecorum neque ad Latinorum decli-
nandi regulam exaequata est, sua ipsius natura est postulatus,
cum Latina brevi terminatione affectus in hexametro collocari
non possit.e. Omnino plurimis locis ratio metrica vel insequen-
tium vel antecedentium verborum causa est, cur aut Graeca
terminatio servetur aut — multo sane paucioribus locis —
Latina recipiatur. Exemplum huius rei praebet Seneca nomine
Laertae, quod semel Graece:

. Thy. 987: regna Laertes Ithaca tremönte,
semel Latine terminatum:

Tro. 699: annosque, dum te recipit, extendat swos
Laerta: sic te iuvenis aspiciat twüs
ad versum efficiendum est idoneum.

Paucis illis locis, quibus metrica necessitas non exstat, ana-
logia vel eiusdem nominis alio loco metri causa Graeca vel
Latina terminatione affecti vel alterius eiusdem generis efficit,
ut haec vel illa terminatio adhibeatur.

2. Nominum in -as exeuntium accusativus Graecorum more
per -an terminatus metro tum postulatur, cum elisio ante se-
quentem vocalem est vitanda, quod 25 tantum locis factum

N) Sniehotta 1.c. p. 52 sgg.

Zwiener, De vocum Graecarum usu 10

146

est omnium 75, quibus ea terminatio invenitur. (Ceteros locos,
quibus -an ante consonantem insequentem vel in fine versus
est positum, per analogiam effectos esse puto, cum poetae non
solum nonnullorum, sed etiam omnium huius generis nominum
accusativum Graece declinavisse videantur, nisi qua certa causa
obstabat. Quam ob rem puto in Lucani versu V 705, in quo
Hosius boream recepit, Graecam formam borean, quam prae-
bent codices PZUG, esse praeferendam, praesertim cum in
ceteris 7 locis, quibus borean exstat, duo sint, quibus insequens
verbum & consonanti incipit.

Latina terminatione -am poetae vicies usi sunt, sed semel
tantum (Sil. It. II 111) metro postulatur, cum elidenda sit.
Ceteris locis aliae causae respiciendae sunt. Ac primum qui-
dem in nominibus Latine flexis satis multa sunt, quae non 4
Graecis, sed a barbaris linguis deprompta sunt: Acherram
Bagam Micipsam. Ad haec accedit Lucam, qua forma iam
Vergilius usus est!), et Habinnam, quam Petronius in pedestri
sermone adhibuit; qui in eodem contextu etiam ZLicham Latine
flexit, cum Seneca et Statius declinaverint Lichan.

Deinde Manilius Latinam formam praetulisse videtur,; nam
apud hunc solum legimus Aeneam IV 24, Silius autem Italicus
Statius Iuvenalis semper Aenean scripserunt. Praeterea Manilius
in versibus I 314, 372, 566 boream. declinavit, Graecam autem
formam borean uno tantum loco IV 646 adhibuit idque propter
vocalem sequentem. Eandem rationem sequi videtur Calpurnius,
qui eadem causa commotus versibus III 8 et 91 Graecam for-
mam Lycidan servavit, ceterum autem Latine Lycidam et boream
declinavit.

Varius est accusativus nominis Idae. Apud Valerium enim
Flaccum VI 382 Idam unica forma huius generis Latine de-
clinata est, quae invenitur. Statius autem in Thebaidis ver-
sibus V 405, VII 588, IX 755 praetulit Graecum accusativum
Idan, quem omnibus locis optimus codex P praebet.

3. Ut nominum, quorum nominativus in -rg exit, accusativus
(‚raecorum more in -en desinens conservetur, metri ratio iis
locis postulat, quibus vocalis sequitur. Qui loci -sunt 36,

') Sniehotta 1.c. p. 29.

147

Graeca vero terminatio omnino.invenitur 226 locis. Metri igi-
tur rationem non magnum habere momentum concedendum est,
etiamsi eos locos respicimus, quibus nominis cuiusdam Graeca
forma ante consonantem vel in fine versus ideo servata est,
quod alio eiusdem poematis loco metro postulata est. Immo
vero accusativi Graecam formam non minus acceptam poetis
fuisse quam nominativi supra tractatam statuemus. Latina
contra terminatio -am nominum quidem propriorum rarissima
est. Saepius autem Latinae tertiae declinationis terminatio
-em invenitur, imprimis in Senecae et Stati codicibus. Neque
puto has scripturas semper esse errores scribarum, quapropter
comprobare non possum, quod Friedlaender'!) dixit de nominis
cometae accusativo: „em statt en ist ein Fehler, zu dem die
Abschreiber neigen*. Et quamquam non ausus sum corTrectiones
huius terminationis a viris doctis factas mutare, tamen arbitror
illis iam temporibus, de quibus agimus, fiuctuationem quandam
-em et -en terminationum non esse negandam, quippe quam
nomina Latinam tertiam declinationem secuta saepius praebere
supra viderimus.

Nulla terminatione nisi -em affectos invenimus accusativos
Aprem (Val. Flacc. VI 638) Brontem (Stat. Silv. I 1,4) Pan-
chatem (Sil. It. XVI 388) Zetem (Val. Flacc. VI 572). Horum
nominum Apres (Colchus) et Panchates (equus) non a Graecis
deprompta esse videntur. Accusativo Zetem Valerius Flaccus
in versu VI 572:

at Latacum Zetemque Daraps
fortasse propterea usus est, quod duo nomina insequentia simi-
liter terminari voluit. De forma Broniem paulo infra vide-
bimus. Invenitur enim in uno versu cum Steropem, quod nomen
eorum est, quorum accusativus vel in -em vel in -en desinit,
nam Valerius Flaccus I 446 Steropen dixit. In versu igitur
Stati Silvarım I 1,4:

effigies lassum Steropem Brontemque reliquit
prioris nominis terminationem -em propterea praelatam esse
puto, quod nomen insequens a labiali littera incipit, ante quam
transitus n antecedentis in m nihil habet inauditi. Secundum

!) Tuvenalis p. 331.
10*

148

Steropem hac interpretatione comprobatum accusativus Brontem
formatus est. Enuntiatione autem hae formae et Graecae
Steropen Bronten inter se non multum differebant.

In nominibus, quorum accusativus dubius est, etiam nume-
randum est Aeacides, cuius accusativum Aeaciden et Statius in
Achilleide et Silvis et Iliadis Latinae auctor in versu 914 ad-
hibuit, qui in eiusdem carminis versu 967 Aeacilem adhibuit
formam, in quam terminatio praecedentis vocabuli instantem
vim habuisse videtur.

Praeterea alternant accusativi Amphitryoniaden Atriden
Tydiden plerumque adhibiti cum Latinis Amphitryoniadem (Sil.
It. XV 79) Atridem (Oct. 816) Tydidem (Manil. I 763). Tri-
plicem accusativum invenimus cometae nominis: cometen (Luc.
1529 Aetn. 242 Iuv. VI 407) comelam (Oct. 232) cometem (Calp.
I 78 Sil. It. IX 444).

Duo tantum sunt loci, quibus nominis proprii accusativus
-am terminatione formatus est: Senecae Oedipodis versus 1003
et Stati Thebaidis versus XI 666: Oedipodam, iisque locis
ideo est adhibitus, ut elisio fieri posset.

Omnia reliqua nomina, quae accusativum Latinum in -am
exeuntem fecerunt, appellativa sunt: chartam margarıtam metretam
saperdam, contra quae stant Graece flexa: cerasten (Stat. Theb.
XI 65) et choraulen (Petr. 53, 13, s), quae minus sunt usitata.

4. Nominativus Graecus in -n desinens') longe plurimis
locis, quibus a poetis Latinis servatus exstat, metro vel ver-
suum ratione postulatur. Quod enim ad hexametrum attinet,
plus tertia pars omnium huius generis nominum (77 inter 207)
sua ipsorum structura non idonea est, quorum alia termi-
natio atque Graeca sine elisione in versum recipiatur, cum
duae syllabae antecedentes breves sint, velut Cymodoce Danae.
Eadem causa poetae vel commoti sunt, ut quibusdam nominibus,
quorum nominativus Graecus et in -« et praecipue in carmini-
bus epicis in -» exit, semper hanc terminationem tribuerent:

Andromede (Germ.Phaen. 201, 640) Ephyre (Sil. It. XV 310)
Melie voc. (Val. Flacc. IV 119) Ocalee (Stat. Theb. VII 260) ?)

) Sniehotta l.c. p. 49 et 50.
2) Klotzius et Kohlmannus scripserunt Ocalea. Ille adnotavit:

149

Olenie (Manil. V 130) Ortygie (Sil. It. XIV 515) Paphie (Stat.
Silv. III 4, 82) Tegee (Stat. Theb. XI 177). Quarum formarum
nonnullae iam apud priores inveniuntur, ut Ovidio usui sunt
Ephyre (met. II 240) Melie (amor. III 6, 25) Ortygie (met. XV
337 fast. IV 471). Amymone quoque nomen (Val. Flacc. IV 374
Stat. Theb. VI 288) tantum Graeca terminatione affectum hexa-
metro inseri potuit.

Contra ea sunt nomina, quorum tres syllabae terminantes
Graecorum ratione servata creticum efficiunt: Ar&e Myrtale
Polyxene Theophile Thessale, quibus in hexametro positis Latina
terminatione opus est, cum ad senarium efficiendum Graecus
exitus magis sit idoneus. Quapropter Seneca in versibus Tro-
adum senariis 195 et 942 Polyxene, Iuvenalis in hexametro
X 262 Polyxena scripsit.

Sed etiam intra hexametrum ipsum terminandi ratio varia
est, prout versus postulat, id quod optime illustratur versibus
Manili IV 634:

Et genetrix Crete cwem sortita Tonantem
eiusdemque libri v. 785:
Ipse venit geminus; celeris hinc Oreta sagıttas.

Omnino poetae, nisi causa metrica obstabat, plerumque
Graecam terminationem servaverunt. Elisionem quoque eius-
modi causam esse verisimile est. Skutschium enim secutus puto
poetas & correptam quam © productam litteram elidi maluisse,
nam septies terminatio -a in elisione posita est, semel tantum e:
ÖOyane apud Silium Italicum XIV 515. Quae res imprimis de-
monstratur usu, quem Seneca in Hercule Oetaeo secutus est,
cuius in versu 1445 Oete non elisa, in versu 862 Oea termi-
natione elisa invenitur, manifestius etiam Sili Italici, qui XIV
578 scripsit Aefne, quamquam hoc loco terminatio -a in ultima
versus syllaba posita non minus apta fuisset, in synaloepha
autem versus XIV 58 formam Aetna praetulit.e Quam ob rem
in tabula, qua terminationes metro postulatas cum ceteris com-

„Ocalea Kohlmannus (quamquam ’RxeAen non inauditum) oebalidae ex
oeclaliae Pr ocale(a)e vel sim. &*, hic: „oeclaliae P pr. m. oebalidae P
sec. m. oecaleae B edd. ocalee G?* ocaloe S oecaleu H Ocalea scripsi coll.
- Hom. Il. II 501*. Equidem eodem Homeri loco nisus et plurimorum codicum
vestigia secutus puto Ocalee legendum esse.

150

paraturus sum, eiusmodi formas Latinas in eorum numero ha-
bebo, quae metro sunt postulatae.

Pauca sunt ea nomina, quorum Latina terminatio neque
versus ratione neque elisione est effecta. Exstat enim apud
Silium Italicum XIV 220 Acesta, apud Lucanum VI 295 Aefna,
apud Senecam Hecuba (Ag. 648) et Helena (Tro. 863, 1136),
cuius nominis Graecae formae rarissime inveniuntur, in Stati
Thebaidis IX 341 et XII 146 Lerna, quem Latinum nomina-
tivum omnes poetae, quos tractamus, adhibuerunt!!).

Omnia autem fere nomina appellativa, numero 25, semper
Latinam terminationem receperunt, tria tantum: haphe (Mart.
VII 67, 5) ode (Stat. Silv. IV 5 tit.; 7 tit.) scytale (Lucan. IX 717)
primariam formam servaverunt, sive quia metrum postulabat,
sive quia minus erant usitata et popularia.

5. Cum genetivi Graeca terminatio -es eadem mensura sit
atque Latina -ae, metri causa, qua efficiatur, ut Graeca ser-
vetur terminatio, iis tantum locis exstat, quibus vocabulun,
quod sequitur, a vocali vel A oritur. Sed inter 186 locos, qui-
bus Graecorum ratio servata est, modo 40 sunt, quibus vocalis
sequitur. Metri igitur rationem primam causam Graecae ter-
minationis servandae putare non possumus. Maiore autem iure
licet contendere genetivum saepissime nominativi exemplum se-
cutum esse. Nam inter 49 nomina, quorum nominativus semper
Graece exit, 45 sunt, quorum genetivus eadem ratione termi-
natus est. Quattuor qui ab hac lege discesserunt, sunt: An-
dromedae Ariadnae Ortygiae Tegeae Sed nominativus Andro-
mede (Germ. Phaen. 201, 640) semper est metro postulatus, ne-
que plus momenti ad genetivum formandum habet nominativus
Ariadne, cum in prosaico contextu exstet Petroni 138, 6, ı.

!) Martialis X 30,8 Latina forma usus est Caieta. Sed hoc nomen,
quamquam Vergilius Aen. VII 2 Aeneae nutricem eo appellat, tamen in
Graecis nominibus non numerandum est, cum Vergilius id de Caieta urbe
depromens finxerit. Quamobrem in Ovidi quoque metamorphoseon versu
XIV 443, in quem editores priores Graecum accusativum Caieten intulerant,
recte recentiores Latinam formam restituerunt. Etiam Graeco nominativo
Keaıntn, qui apud Diodorum Siculum IX 56 invenitur, urbs significatär.
Cf. Georges l.c. p. 107. Pauly-Wissowa, Realenzyklopädie, vol. III,
p. 1323.

151

Nominum Ortygiae et Tegeae terminatio genetivi a poetis facta
est secundum eam legem, qua, ut supra diximus, semper nomi-
num, quorum nominativus Graecus in -@ exit, genetivum Latine
flexerunt. Illorum quoque nominum Graeci nominativi sunt
'Oeryyia et Teyea, qui metri causa facti sunt Ortygie a Silio
Italico XIV 515 et Tegee a Statio Theb. XI 177. Ceterum
alia quaedam causa fuisse videtur, qua commotus Statius Lati-
num genetivum adhibuit Tegeae. Idem enim poeta Graecam
formam non aspernatus est, quam in Thebaidis quidem versu
VII 5 vocali postulatam, altero loco IX 846 per analogiam
factam servavit. Tamen invenimus Latinam formam in Silva-
rum versu I 4, 21: Ä
aut mitem Tegeae Dircesve hortabor alumnum,

quam fortasse Graeco insequenti nomini obicere voluit, ne
utriusque nominis Graeca genetivi terminatio -es in arsi posita
male sonaret').

Item ea nomina, quorum nominativus semper Latinorum
ori adaptatus est, etiam genetivum Latine flexerunt, praesertim
cum omnia fere Lerna Nympha exceptis appellativa sin. Unum
exceptum invenimus genetivum Mwycenes apud Valerium Flaccum
V 645, cuius nominativus, ut Latine terminaretur, ratio metrica
postulabat versus alterius carminis Priapeorum LXXV:

JIunont Samos & Mycena ditis.

Eorum denique nominum, quorum nominativus modo Grae-
cam modo Latinam terminationem praebet, genetivus aut eodem
modo fluctuat, aut solam Graecam aut solam Latinam rationem
sequitur. Graecam terminationem semper servaverunt formae
Antiopes (Märt. I 92, 6) et Dodones (Luc. III 441). Sed nomi-
nativi horum nominum Latina forma non invenitur nisi iis
locis, quibus pendet vel ex versus structura (Dodona apud
Lucanum VI 427 et Statium Theb. III 106) vel ex elisione
(Antiopa apud Persium I 78). Praeterea Graecam formam
Dodones vocalis postulat, quae sequitur.

E contrario genetivorum Aetnae Cretae Hecubae Helenue
Spartae nominativi Graeca forma satis est inusitata neque ple-
- rumque nisi metro postulata adhibetur.

1) C£. p. 144.

Restant ea nomina, quorum genetivus — nominativo vel
Graece vel Latine terminato — aliis locis in -es aliis in -ae
desint. Quo modo Valerius Flaccus II 406 Thraces, Statius
autem in Thebaide V 435 T’hracae declinavit. Seneca quoque in
Herculis Oetaei versibus 1428 et 1863 Alcmenae, in versu 1825
Alcmenes scripsit, sed hoc loco verbum insequens a vocali in-
cipit. Eadem causa Graeca forma Libyes, quae sex locis in-
venitur, quinquies postulatur. Semel tantum (Lucan. I 206)
consonans sequitur, sed etiam hoc loco, quamquam codex Bı
kbyae praebet, Graeca forma servanda est, ut homoeoteleuton
cum adiectivo, quod antecedit, aestiferae evitetur. Similiter res
se habet in genetivo nominis Nemeae. Nam Valerius Flaccus
Latine dixit Nemeae in versu .

VIII 125: talıs ab Inachüs Nemeae Tirynthius antris, \
sed Graece Nemees propter insequentem vocalem in versu

II 495: quale laborantis Nemees iter aut Erymanthı.

In reliquis quoque septem locis, quibus Nemees invenitur (Stat.
Silv. III 1,30, IV 6,41, V 3,52 Theb. V 581 Mart. epigr. VIbl,
V 65,2, IX 71,7) tres sunt, quibus vocalis sequitur. Euphoniae
vel analogiae causas quasdam aliquid valuisse puto in Mar-
tialis versibus

V 65, 2: Alcidae Nemees terror‘)...
et IX 71, 7: quid meruit terror Nemees, quid portitor Helles’).
Accedit, quod et Statius in Silvis quidem et Martialis semper
nominativum Graece terminaverunt.

Denique nolo omittere eos 22 genetivos, quorum nomina-
tivi apud poetas huius aetatis non exstant. Horum 17 Graecam
terminationem -es servaverunt, appellativa et feminae Romanae
nomen ZLyciscae (Iuv. VI 123) Latinam supposuerunt -ae, unum
nomen utraque terminatione usum est: Hesionae (ll. Lat. 626) et
Hesiones (Lucan. IX 970).

Concedendum igitur est poetas plerumque genetivi termi-
nationem cum nominativi forma exaequavisse, eorum vero
nominum, quorum nominativus dubius erat vel deerat, genetivi
Graecam formam praeoptavisse.

N C£. p. 144.
2) Of. etiam cap. II $ 8,2.

153

6. Metri necessitate accusativi!) nominum, quorum nomi-
nativus Graecus in -n exit, terminatio Graeca -en postulatur,
si ante vocalem insequentem posita est, ut hiatus evitetur.
Quominus autem hanc causam magnum momentum ad Graecam
terminationem servandam attulisse putemus, id impedit, quod
inter 243 locos, quibus -r» servatum est, 53 tantum sunt, qui-
bus vocalis sequitur. Eo plus ut ad genetivum ita ad accu-
sativum terminandum conferre intellegemus nominativi vel non-
nunquam alterius casus formam. Sexagies enim terminationem
Graecam servaverunt accusativi eorum nominum, quorum omnes
reliqui, qui inveniuntur, casus Graece sunt declinati. Sed
Graeca forma ita placuit poetis, ut ea etiam afficerent accu-
sativos 19 nominum, quorum alii casus non inveniuntur. Neque
aliter flexit Silius Italicus I 27 Mycenen, cuius de Latino no-
minativo supra (p. 151) monui.

Praeterea in accusativo semper graecissaverunt nonnulla
nomina, quorum nominativus inter Latinorum et Graecorum
usum fluctuat. In hoc genere numerandae sunt hae formae:

Alcmenen praebet Seneca, qui in nominativo quoque semper
Graecam terminationem servavit.

Creten invenimus apud Manilium IV 788, qui nominativum
variat, et in Priapeorum carmine LXXV, quod Graecis formis
abundat.

Nemeen exstat apud Valerium Flaccum III 511, qui nomi-
nativum non adhibuit, genetivum et Nemees et Nemeae decli-
navit, hoc loco autem Latinam formam Nemeam evitasse vide-
tur, quod antecedit quam. Eadem forma vocali insequenti
postulata usus est Statius Thebaidis locis IV 646, 664, VI 88,
quorum per analogiam reliquos quoque locos IV 688, VI 368,
385 flexit. Sed mirum est, quod ille poeta non accusativum
Nemean adhibuit, tametsi nominativi semper servavit termina-
tionem Graecorum more productam.

Oeten accusativum legimus apud Senecam et Lucanum, qui
nominativum quoque Graecum servaverunt, nisi versus ratio
obstabat, et in Stati Thebaide I 119, in qua nominativus
omnino non invenitur.

!) Sniehotta l.c. p. 53.

154

Idem dicendum est de accusativo T’hrucen (Stat. Theb. V 84,
VII 180), cuius nominis nominativus Graecus in Silvis quidem
et in Achilleide, sed non in Thebaide exstat, in qua genetivum
modo Latine terminatum T%hracae invenimus.

Saepius autem haec nomina, quorum nominativus modo
Latinam modo Graecam rationem sequitur, etiam accusativum
duplici modo terminatum ostendunt.

Nam praeter Graecam formam Hesionen invenimus Lati-
nam Hesionam apud- Valerium Flaccum IV 164, qua ei ad eli-
dendum opus erat. |

Latina forma Niobam uno loco eoque sermonis pedestris
in verbis, quae Petronius 52, 2, a ineruditum Trimalchionem
dicentem facit, nobis occurrit. In versibus autem semper accu-
sativus Graecus Nioben nominativi usum secutus est.

Aetnae nominis accusativus plerumque Latine est flexus
(novies). _Aetnen nisi in Statianae Achilleidis versu I 490 non
legimus. Quamquam hoc quoque loco codices Q et C eihnam
tradunt, tamen Graecam formam servandam censeo, ne nominis
substantivi in fine versus positi terminatio eadem sit atque ad-
iectivi igniferam ante caesuram collocati. Quae forma praeter
nominativum Aetne (Silv. III 1, 130) sola est huius quidem
nominis, quam Statius Graece flexit, nam in eius operibus ge-
netivus est Aetnae (Ach. I 824) ablativus Aeina (Theb. I 458,
V 50, VI 716) accusativus Aetnam (Theb. X 917, XI 8).

Latinam formam Hecubam auctor Iliadis Latinae in versu
546 adhibuit, quamquam nominativum servavit Hlecabe. Graecus
accusativus Hecaben dubius est in versibus Martialis

Ill 32,3: Possum Hecaben, possum Nioben, Mutronia, sed si

III 76,4: Cum possis Hecaben, non potes Andromachen.
Cum amborum versuum argumentum sit simillimum, puto ean-
dem quoque nomina terminandi rationem vindicandam esse. In
posteriore versu tradunt codices B Ahecaben EAF haec aben
QVC hecuben G hecube P ecuben TO hecubam, quo apparet
Hecaben codicibus optime confirmatum esse, quam formam etiam
Lindsay in textum recepit, praesertim cum de Andromachen
nomine, quod sequitur, nulla sit dubitatio. Atque notum est
partes pentametri saepe et libenter a poetis eadem terminatione
finiri. Qua re commotus arbitror priore quoque illo loco Graecas

155

nominum formas tuendas esse, etiamsi earum traditio minus
est certa, cum codices Gs hecube QAw hecubam et Qw nioben
PXABFG niobam praebeant.

Graecus accusativus Sparten, quem in Stati Thebaide I 262
legimus, convenit cum nominativo Sparte ab eodem poeta ad-
hibito. Eadem nominativi forma ubique Seneca usus est, qui
accusativum Latine flexit Spartam in Phoenissis 128 et Aga-
memnone 281. Codex A quidem utroque loco terminationem
-en vel -em praebet, sed in Agamemnonis saltem versu formam
Sparten nullo pacto adhiberi posse puto, cum -ne particula sit
adiecta. Latinam porro rationem praetulit Silius Italicus IV
365, qui nominativo caret.

Jam ea nomina enumerabo, quorum accusativi ut hic Latine
illice Graece formarentur, nusquam ullam causam neque metri
neque euphoniae inveni.. |

Andromachae nominis accusativus, quod Latinae formae
Andromacham a vocalis ter repetita male sonat, usitatus est
Andromachen, quem Seneca quoque in Troadum senario versu
804 tutatus est. Tamen eidem loco versus eiusdem tragoediae
576 Latinam formam Andromacham inseruit.

Helenam scripsit auctor Iliadis Latinae in versibus 317
et 343, quamquam in versu 638 nominativus exstat Helene.
Graecum accusativum Petronius solus servavit isque in pedestri
sermone 138, 6, 4: et Helenen huic donasset et deas, quo loco
rhythmum quendam invenire non possum.

Idam accusativum fecit Martialis IX 103, 7, qui nomina-
tivo quoque Latine terminato usus est. Statius autem Graecam
nominativi formam, nisi metrum obstabat, praetulit, quo factum
est, ut accusativum declinaret Iden (Theb. IV 104). In Sili
Italici versu VII 465 terminatio est dubia.

Nymphae nominis et nominativum et ceteros casus non
solum Statius, sed etiam ceteri poetae Latine flexerunt, qua-
propter mirum non est Statium accusativum nympham flexisse
(Theb. IV 720). Nymphen autem scripsit Germanicus (Phaen.
322), qui alium huius nominis casum non adhibuit.

Sequuntur nomina Libye et Andromede, quorum nominativus
metri causa semper est Graece terminatus, accusativus inter
Latinam et Graecam flexionem fluctuat. Sic in Manili versibus

156

1V 596 et 779 Libyum invenimus, sed IV 661 Libyen, quo loco
Graeca forma vocali comprobatur sequenti. Lucani quoque et
Sili Italici huius nominis usus valde incertus est. Ille enim
sexies Graecam et toties Latinam, hic ter Graecam et ter-
decies Latinam formam adhibuit. Semel tantum metrica causa
subest: Luc. IX 415. Nonnullis autem locis Graeca terminatio
postulata videtur causis euphoniae, quia syllaba Latinae ter-
minationi similis prope est posita:
Luc. IX 351: Terrarum prim am Libyen — nam proxima caelo est
386: Per mediam Libyen veniant atque invia temptent
523: Solu virens Libyen. Nam quidquid pulvere sicco
Sil.It. 1623: Exactam ponto Libyen testantia rostra
]1l 324: Invento primam Libyen perfudit olivo.

Nullam autem causam invenire possum in versibus his:

Luc. I 687: Arentemque feror Libyen, quo tristis Enyo
IX 690: Itque super Libyen, quae nullo consita cultu
Sil.It. 1I1682: In Libyen niweis tranavit concolor alis.

Sed Latinam quoque terminationem nonnunguam suam
causam habere versus demonstrant, qui sequuntur, Lucani

VI 817: Europam, miseri, Libyamque Asiamque timele,
quo loco poeta concentum quendam efficit, et

VII 711: Aegyptum Libyamque, et terras elige morti,
in quo versu Lidyae Latina terminatio exemplum antecedentis
Aegypti sequitur.

Andromedae nominis accusativus aut Latinus est Andro-
medam, aut Graecus sed contraria forma nominativo oppositus
Andromedan, quae forma cum Graecorum communi ratione Con-
venit. Legimus hunc accusativum in Martialis versu epigr.

XXVII 10: Hesionen solvet solus et Andromedan,
quo loco comprobatur Graeca forma Hesionen, quae’ praecedit.
Praeterea exstat apud Manilium V 545, quo in versu codex L
praebet andromedan:, quae forma certa est quattuor aliis locis
eiusdem poetae: I 350, 356, V 23, 658 et in Germanici Phae-
nomenis 200, 357.

Lernae nominis nominativum, qui semper Latinus est Lena,
accusativus quoque secutus est, quem Statius Lernam flexit in
Thebaidis versibus II 433, X 890, XII 160. Forma Lernan a

157

vocali insuper correpta!), quam Statius adhibuit in Thebaidis
versu XI 434: |

Exuo regales habitus, tu Lernan et Argos

Solus habe!
nova est sed metro postulata, cum neque Latina neque integra
Graeca terminatio ad versum pangendum esset idonea.

Nonnulla deinde proferam de terminatione -em, quam haec
quoque nomina, de quibus agimus, non plane respuisse videntur.
Nam iis locis, quibus codicum memoria est incerta, -em ter-
minationem librariorum errore contineri facile est ad coniectan-
dum. Aliter autem res se habet, si omnes codices consentiunt,
ut Manilianis locis II 406, 507, 559, quibus codices tradunt
Erigonem. Quam formam Scaliger et Bentleius correxerunt in
Erigonen, Iacobus autem scripturam codicibus traditam rursus
recepit, neque audeo disceptare, utrum hic vir doctissimus recte
censuerit an Neuius?), qui dicit: „wenn Fr. Jakob im Manilius
noch Erigonem hat, aber in den Anmerkungen?) Erigonen
schreibt, so wird in einer neueren Ausgabe gewiss letztere
Form aufgenommen werden“ ®).

Latinum denique accusativum per -am terminatum solum
praebent omnia nomina, quorum nominativus Latinus est. Huc
praeter appellativa pertinet forma Telesinam, quam Martialis II
49, 1 adhibuit. Accedit accusativus Lyeiscam (Mart. IV 17, 1),
cuius nominativus non exstat, sed genetivus Latine declinatus
est ab IJuvenale VI 123. Eandem accusativi formam praebet
Prochytam (Iuv. III 5), quamquam huius nominis nominativus
apud Silium Italicum semper est Prochyte, apud Statium elisio-
nis tantum causa Prochyta. Omnia quoque appellativa, quorum

neque nominativus neque alius casus invenitur, accusativi La-
tina terminatione usa sunt.

ı) Neue 1? p. 87.

2) Neue I? p. 9.

3) Hoc dictum est de correctionibus Scaligeri et Bentlei a Iacobo allatis.

* Quod factum est in editione, quam Breiterum curavisse supra dixi.
Neque ille sine ulla causa Graecam formam praetulisse videtur, cum contra
Iacobum codicem afferat, qui a lectione Erigonem abhorret. Adnotavit enim:
406: erigone o 507: erigonem 1 erigone g erigonen m 559: erigons 1 eri-
gone g et rigone m.

um .-.

7. Ablativi terminationes graecissans -e et Latina -@ ad
versum pangendum nihil inter se distant, quapropter metricae
causae non sunt respiciendae. Sed aut graecissantis aut Latinae
terminationis eligendae ratio eadem est, quam ad genetivum
et accusativum horum nominum formandum plurimum valuisse
vidimus. Itaque omnia nomina, quorum nominativus semper
Graece exit, graecissantem quoque ablativum servaverunt uno
solo excepto Ithaca. Eorum autem nominum ablativi, quorum
nominativus vel Latine vel Graece terminatus est, genetivorum
Latinam rationem secuti semper in -@ desinunt: Aeina Alcmena
Creta Helena Ida Lerna Oeta Sparta. Accedit ablativus Zibya,
cuius nominis nominativus propter metri necessitatem semper
est Graecus Libye, genetivus autem plerumque in -ae desinit.
Hesionae nominis Baehrensius ablativum graecissantem Hesione
in Iliadis Latinae versu 624 scripsit, quamquam omnes codices
Latinam formam tradunt. Quam ut servandam esse putem,
eiusdem nominis genetivus Latine terminatus, qui in proximo
versu 626 legitur, me movet.

Nominum appellativorum ut nominativi et genetivi, ita
ablativi semper Latine sunt flexi.

Eandem rationem sequuntur nominum in -ns terminantium
ablativi charta et gausapa, quibus graecissantes obstant
ceraste et hydraule. WBiusdem generis nomina propria omnia
fere graecissaverunt. Latine formatos invenimus hos tantum
ablativos: Atrida apud Senecam (Ag. 292) et in Iliade Latina
(90, 327) Maca apud Silium Italicum (IX 89). Praeterea
Seneca (Oed. 943) scripsit Oedipoda, Statius (Theb. VII 513)
Oedipode. Omnino omnibus fere locis nonnulli codices grae-
cissantem terminationem praebent. Ex quo effici potest grae-
cissantem formam scribis fuisse tritiorem.

8. Accuratius diiudicari posse videtur de variis terminatio-
nibus Europae nominis, cuius nominativus quidem Graecus
Europe semper significat illam virginem mythologicam apud
Germanicum (Phaen. 537) et Martialem (II 14, 5, XIV 180 tit.);
apud Silium Italicum (XIV 568) nomen est navis de illa de-
promptum. Latina autem forma Europa semper nostra pars
orbis terrarum nominatur (Manil. IV 681 Senec. epigr. XIII 1,
_ LXVI1 Lucan. IX 415 Val. Flacc. II 615 Stat. Ach. I 397 Mart.

159

V 74,1). Atqui in casibus obliquis eadem disiunctio Latinae
et Graecae terminationis non iam servata est. Genetivi enim
Latina forma Ewuropae et terram significat (Senec. Tro. 896
Ag. 205 Luc. IX 413, 686 Stat. Ach. I 788, II 64) et virginem
(Senec. H.f. 9) vel virginis templum (Mart. III 20, 12). Idem
valet de Graeca Europes, quae apud Silium Italicum (I 200)
ad terram, apud Martialem (II 14, 15) ad Europae templum
spectat. Idem Martialis poeta in eadem re tractanda altero
loco III 20, 12 Europae, altero autem II 14, 15 Europes decli-
navisse videtur, ut hoc in versu substantivi et adiectivi eandem
terminationem evitaret:
lotus ad Europes tepidae buxeta recurrit.

In accusativi formis perspiciendis unum tantum locum exceptum
videmus e lege, qua nominativi Graecae et Latinae formae
disiunguntur. Nam Manilius II 490 heroidem apellavit Europam,
quam auctor Octaviae (766) Aetnae (89) Statius (Ach. II 74)
Martialis (epigr. XVIb 1, II 14, 3) nominaverunt Europen.
Ceterum Latina forma nominis est geographici (Senec. Ag. 274
epigr. X 2 Lucan. II 674, VI 817, IX 872 Val. Flacc. IV 727,
VIII 396 Stat. Ach. I 82, 410, 730). Neque aliter ablativus
nominis, de quo agitur, quamquam semper ad terram pertinet,
tamen praeter solitam Latinam formam, quam Seneca (epigr.
LXV 3) et Lucanus (IX 958) adhibuerunt, Graecam quoque
servatam admisit, quam invenimus apud Silium Italicum I 221.
Sed etiam hoc loco codices FOV formam tradunt europa, quam
iustiorem putarem, nisi idem poeta in eiusdem libri versu 200
paulo antecedenti genetivi quoque idem significantis ac tantun-
dem valentis Graeca forma Ewuropes usus esset.

9. Nominativi terminationem -a poetae nisi metri necessi=
tudine coacti non produxerunt, cum omnia huius modi nomina
syllabam paenultimam et antepaenultimam haberent correptam
praeter nomen Argiae, cuius ut longa esset terminatio, eorum
versuum, in quibus invenitur, continuatione ‚non minus postu-
labatur.

Huius generis nominum accusativus per -an terminatus
satis raro invenitur, nam 21 modo locis exstat. Horum unus
est prosaicus Petroni (29, 9, 2), qui scripsit: Ilada et Odyssian,
qua forma Varro (Sat. Men. 60) in eodem contextu usus erat.

160

In ceteris 20 locis 13 sunt, quibus Graeca terminatio vocali,
quae sequitur, explicatur. Nisi talibus locis Seneca Graecam for-
mam non adhibuit, quae idcirco in Herculis Oetaei versu 1735:
imposuit umeris Ossan Enceladus ferox
servata est, in eiusdem autem tragoediae versu 1152:
nunc Thessalicam Pelion Ossam
cum Latina est mutata. Statius in Thebaidis versibus II 203
XII 296 ante consonantem Graece Argian declinavisse videtur,
quia alio loco IV 91 hanc formam servare vocali insequenti
cogebatur. Praeterea in versu primo citato II 203 alter Grae-
cus accusativus Deipylen aliquid valuisse videturr. BEandem
enim rationem secutus et Germanicus (Phaen. 51) post Graecum
accusativum Helicen alterum quoque servavit COynosuran et
Martialis (epigr. XXVII 10) post Hesionen flexit Andromedan,
quam formam adversus nominativum a Graecis per -„ termi-
natum iam Ovidius!) (met. IV 671, 757 Ars am. I 53) praetulit.

Euphoniae gratia accusativus Hippodamian factus esse vi-
detur, cum -am syllaba bis repetita non suaviter ad aures acci-
dat. Legimus hanc formam in Germanici Phaenomenorum versu
162, in quo praeterea antecedit adiectivum Latine flexum raptam.

Restant eiusdem generis, de quo agimus, Graeci accusativi
Aean (Val. Flacc. V 425) et Leucothean (Stat. Theb. IX 402), de
quibus nihil habeo, quod proferam.

Ut nominum, quorum nominativum Graeci per -& termi-
nant, accusativi Graecam terminationem -an interdum poetae
Latinorum more corriperent, versus metrica ratio postulabat ?).
Tali modo declinatos inveni accusativos: Aeginän in Stati The-
baide (VII 319) Bessän in Senecae Troadibus (848) Deidamidn
in Stati Achilleide (II 82) Ossän in carminis, quod inscribitur
Aetna, versu 49 et in Hercule Oetaeo (1735).

87.
De nominibus Latinam tertiam declinationem sequen-
tibus ceterisque, quae restant.

1. Iam oritur quaestio, quibus causis commoti poetae Latini

!) Sniehotta l.c. p. 29.
?) Prisc. VII 2,5 p. 2, 287, 15 K. — Neue I? p. 87.

161
Graecam terminationem eorum nominum, quae Latinam tertiam
declinationem sequi solent, aut servaverint aut mutaverint. Ac
primum quidem horum nominativum casum complectamur. Non
mirum est Graecas terminationes -as -is -S, -aX -yX -X, -an -in
-en, -or -er apud Latinos integras inveniri, nam permulta La-
tina nomina iisdem syllabis terminantur. Terminatio -zwo sola
est, quam Latini saepius eo commutaverunt, quod o vocalem
corripuerunt. Hoc factum esse puto per analogiam casuum
obliquorum, in quibus declinandis o vocalis et a Graecis saepius
corripitur et apud Latinos plerumque Graeca terminatione ser-
vata brevis est. Neque nominativos Latinos ut amör sorör errör
oralör in ea re aliquid valuisse negabimus. Item deinde poetae
Latini aetatis, de qua quaerimus, ut Graecam terminationem
-wv servarent, studuerunt. Pauca tantum nomina excepta sunt,
in his appellativa artemo draco petaso spado — leonis autem
nomen omnino non respexi —, quae quidem erant usitatiora
apud Romanos, quam ut Graeca eorum origo iam intellegeretur.
Idem valet de nomine dei, qui a Graecis ArdAlaw, a Romanis
Apollo nominatur !), cuius genetivus quoque plane Latine
Apollinis formatus est. De Latina forma Agamemnö a Seneca
adhibita iam supra (p. 47) disputavi. Altero quoque loco, quo
haec forma exstat,

Stat. Ach. 553: ... stimulatque Agamemno volentes
metri causa littera n abiecta et o vocalis correpta est.

Idem fecit Martialis in versu V 47,1:

Nunguam se cenasse domi Philo wurat, et hoc est,
sed in iambico nomine correptio multo minus mira est.

Praeterea COreontis nominis, cuius nominativum Statius om-
nibus 13 Thebaidis locis, quibus invenitur, Graecum servavit
Creon, Seneca usus est Latina forma Creo?). Sed duobus tan-
tum locis a metro postulatur, quibus terminatio ante vocalem
insequentem elidenda est:

Med. 526: Creo atque Acastus arma si iungant sua
Oed. 399: invisere umbras. Te, Creo, hie poscit labor.

!) Sniehotta |. c. p. 17. _ Georges l.c.p.55. — Saalfeld,
Tensaurus p. 93. — Charis. I 15 p. 1,63 sg. K. — Neue I]? p. 254, 259.
2) Neue I? p. 236.

Zwiener, De vocum Graecarum usu 11

162
Neque audeo statuere ceteris 7 locis Senecam analogia illorum
duorum commotum nomen Creontis in fine senarii positum
Graeca littera n privavisse.

Vocativos horum nominum et Graeci et Romani fere sem-
per nominativis adaequaverunt. Exceptae sunt formae Dyma
et Alcidama, quas per analogiam eorum nominum eandem no-
minativi terminationem -as praebentium declinatas esse puto,
quorum genetivus Graecus in -ov exit. Quod indicatur illo
Serviano ad Vergili eclogas III 74!): „Sciendum Graeca no-
mina in as exeuntia, sive crescant sive non crescant in
genetivo, vocativum in a mittere, ut Aeneas Aeneae o Aenea,
Pallas Pallantıs o Palla, ut non haec, o Palla, dederas promissa
parenti (Verg. Aen. XI 152)*. Quam vocativi flexionem iam &
Graecis adhibitam Latinorum primus imitatus est Vergilius, id
quod testatur Priscianus VI 10, 54 t.2 p.239 K: „Sciendum, quod
in as desinentia masculina, si nd habeant in genetivo, vocati-
vum in an volunt terminare more Graeco, vel similem hunc
nominativo servare, ut o Calchan vel o Calchas et o Pallan vel
o Pallas. Vergilius tamen auctoritate poetica o Palla protulit
in XI (v. 97): Salve aeternum mihi, maxime Palla; in eodem
(v. 169): Quin ego non alio digner te funere, Palla in hoc quo-
que Graecorum poetas secutus. Homerus in M' dawydig (v.231):
ITovivdaua, 0V uEv ovxerı nor pila Tavr ayogeveug‘ TIovAvdaua
dixit pro TTovivdauev. Menander quoque in Dardano: Joia
rail, deınvonosiodaı Ti dei; nai Agie dixit pro Solar“.

2. Inter genetivi Graecam terminationem -os et Latinam
-is nihil interest, quod ad metri rationem spectet. Sed poetae
huius aetatis Graecam formam tutati nihil aliud fecerunt, nisi
quod poetae priores eos docuerunt, qui item saepius servave-
runt Graecum exitum maxime eorum nominum, quorum stirps
desinit in -on et in -ad vel -id ac praecipue patronymicorum
femininorum. Tamen interdum euphoniam aliquid valuisse puto,
velut in Valeri Flacci versu II 423:

.... domitis a Üolchidos oris,

quo loco poeta terminationem -:s ter repetitam evitare voluisse
videtur. Similes causae poetas fortasse commoverunt, ut eidem

1) Ed. Thilo 3,1 p. 39,

163

nomini hic Graecam illic Latinam terminationem darent. Nam
Valerius Flaccus in versibus

IV 555: Pallados ipse ultro Pelias ad sidera tollıt

V 345: Pallados hinc carae Proserpina iuncta Dianae

VIII 224: ipse autem invitae iam Pallados erigere aras'),
quibus locis prope terminationem i vocalis exstat, Graecam
formam genetivi servavit, in versu autem II 53:

.... quanta quotiens en Palladis arte,

in quo id non fit, Latinam adhibuit.

Sed certam legem poetas non secutos esse versus COoMpTo-
bant e Stati Silvis allati |

III 2, 137: antiquae Babylonis opes . . .
et V 1, 60: si Babylonos: opes ... .

Dativi terminatio < aut producitur aut corripitur, prout
metri ratio postulat. |

Accusativi Graeca terminatio -a°) usitatissima est omnium
terminationum Graecarum. Nam in 543 locis, quibus nominis
Graeci accusativus formatus est, 36 tantum sunt, quibus Latina
forma adhibita est. Ceteris 507 poetae graecissaverunt. Ac
semper fere hic declinandi usus metri ratione postulatus est.
Plus enim tertia pars omnium nominum est, quorum syllaba
paenultima brevis, antepaenultima longa est, ut consonante
quidem sequenti nisi Graece terminata metro dactylico non
satisfaciant: Agamemnona Hectora Leucada Pallada. Nam Latina
terminatione -em adhibita haec nomina cretice desinunt et
ad versum hexametrum pangendum inutilia redduntur. Qua
causa Juvenalis commotus est, ut etiam Gallici nominis Allo-
brox accusativum flecteret Allobroga (VII 214). Item nominum
Stygis et Phrygis accusativi semper sunt Siyga et Phryga,
quia syllaba praecedens qualiscumque est plerumque positione
producitur. Sed ceterorum quoque nominum, quorum paenultima
longa est, accusativi Graeca terminatio semper fere versus
ratione postulata est, cum brevis syllaba sequeretur. Etiam

!) De sonitu quodam acri et tenui interdum in Latino sermone con-
spicuo cf. F. Skutsch, Die lateinische Sprache in „Kultur der Gegenwart“
1 8?, Berlin 1907, p. 449.

?), Sniehotta l.c.p. 52.

11*

164

terminationem in synaloepha positam poetae Graece -a quam
Latine -em. facere maluerunt, qua re denique factum est, ut in
fine quoque versus illam servarent. Sed in fine et in
synaloepha Graeca terminatio vicies tantum ter invenitur.
Nunguam autem terminatio -a positione producta est, ut
accentum ferret, sed in arsi semper posita est terminatio
Latina -em. Quam ob rem ea nomina semper Latine declinan-
tur, quorum paenultima et antepaenultima syllaba brevis est:
Aethiopem (Iuv. VIII 33) Atlantiadem (Priap. LXVIII 23) Pelopem
(Stat. Theb. VI 122), quae ratio ne iis quidem locis mutata
est, quibus terminatio ante vocalem insequentem elidebatur:
Aethiopem (Tuv. Il 23) Erycem (Stat. Theb. IX 128). Praeterea
Latina terminatio accentu postulata est his locis: Colum. X 121:
Cithaeronem, Sil. It. II 111: Gisgonem, XI 484: Magonem,
Manil. I 736: Phaethontem, quae forma per tres syllabas
enuntianda est.

Bis Latina terminatio -em consonante sequenti producta est,
quod versus contextui longa syllaba opus erat: Magonem Sil.
It. XI 600 et Acamantem 1. Lat. 538.

Restant 8 accusativi Latini nulla metrica causa postulati. In
fine enim versus sceripserunt Juvenalis (VI 170) et Silius Itali-
cus (XVII 76, 116) Syphacem, Manilius (V 97) .Bellerophontem,
Martialis (X 96, 3; 104, 6) Salonem, Iliadis Latinae auctor (446)
Thoonem. In elisione eandem declinandi rationem secuti sunt
Iuvenalis (XIV 214), qui Zelamonem, et Phaedrus (V prol. 7),
qui Myronem dixit.

Duo sunt nomina propria, quorum et Graeca et Latina
accusativi forma invenitur. Atlantis enim nominis accusativum
Atlanta flexerunt Lucanus I 555 IX 655 Statius Theb. VIII 315
Iuvenalis VIII 32 XIII 48. EBEandem formam metri necessitate
coactus adhibuit Silius Italicus in Punicorum versibus XVI 415
et 659. In fine autem versus XVI 452 et in elisione VII 434
idem poeta praetulit Atlantem. Neque poeta seiunxit montis
nomen ab Hispani nomine, nam utriusque accusativus est duplex.

Eodem modo terminationem accusativi nominis ZHectoris
mutavit Seneca, qui in tragoediarum versibus anapaesticis, ut

Tro. 98: Hectöra flemüs
ter Graecam terminationem, in senariis autem Latinam termina-

165

tionem adhibuit, quam bis elisit: Tro. 189 Ag. 548, quater in
arsi posuit: Tro. 459, 602, 684, 907.

Eadem, quae de nominibus propriis diximus, valent de
appellativiis. Nominum: aedona aera aethera castora dorcada
capyga lampada maenada rhetora aliorum Graeca terminatio
nominis ipsius structura, omnibus ceteris locis metri necessitate
postulata est. In fine enim versus haec nomina plerumque
Latinam formam praetulerunt, ut phalangem in Sili Italici
Punicis V 184, et saepius draconem et spadonem, quae quidem
nomina satis erant sermone Latino trita. Latinam terminationem
-em accentu imposito postulatam praebent praeter chalybem et
chlamydem, quae nomina saepius occurrunt, Zyncem apud Per-
sium I 101 et panacem apud Columellam X 103.

Martialis rhetoris et trigonis nominum accusativos duplici
modo formavit. Et senarius quidem illius versus

III 25, 3: roga, lavetur, rhetorem Sabinerum
Latinam formam, versus vero hexameter

II 64, 1: Dum modo causidicum, dum te modo rhetora fingis
Graecam formam postulavit. Inter versus autem

IV 19,5: Seu lentum ceroma teris tepidumve trigona
et XII 82, 3: Captabit tepidum dextra laevaque trigonem

nulla est dissensio, nisi quod in illo versu irigon locum, quo
pila ludebatur, in hoc pilam ipsam significat. Sed Skutschio
assentior dextra laevaque trigöna dissonum esse.

Eorum quoque nominum, quorum nominativus in -is exit,
accusativus, si syllaba crescit, plerumque Graecam terminationem
praebet. 113 enim locis accusativi huius generis per -a, quin-
quies tantum per -em flexi sunt. Huius rei causa petenda est
inde quod omnium fere nominum paenultima syllaba brevis est,
antepaenultima longa, velut: Dorida Cepheida Colchida Laida
aegida, ut Latina terminatio creticum efficiens ad hexametrum
faciendum consonanti quidem sequente nullo pacto adhiberi
possit. Duo Salamis et endromis nomina sola sunt excepta.

Latinae declinationis pauca exempla Phaedri versu senario
V prol. 7, cuius in fine Zeuxidem legimus, excepto metri
ratione sunt postulata, cum duae breves syllabae terminationi
antecederent. Quam ob rem flexit Paridem Iuvenalis VI 87,

166

Eupolidem Persius I 124, Pieridem Iliadis Latinae auctor 1067,
endromidem Juvenalis III 103. In fine autem pentametri
Martialis IV 19,4 et XIV 126, 2 Graecam formam praetulit
endromida ').

Denique tractabo nominum, quorum nominativus in -is
exit, alteram accusativi formam, quae nominativo syllabarum
numero par est. Haec apud Graecos in -n, apud Romanos in
-im desinit. Graecam terminationem 31 nomina 86 locis ser-
vaverunt, Latinam supposuerunt 9 nomina 53 locis. Ac primum
quidem 36 locis vocalis insequens postulabat, ut Graeca termi-
natio -in adhiberetur Neque mirum est eundem poetam eiusdem
nominis eadem forma etiam iis locis usum esse, quibus metri
ratio habenda non erat. Huius rei exemplum praebet Germa-
nicus, qui in Phaenomenorum versu 360:

auster pristin agit. duo sidera perlegit unum
-elisionis evitandae causa Graecam formam adhibere cogebatur,
quam propterea etiam in versu sequenti servavit:

namque aries supra pristin piscesque feruntur
neque in versu 381 mutavit.

Eadem de causa Statius accusativum Chromin, quo The-
baidis quattuor locis ante vocalem opus erat, unico loco IV 597,
quo consonans sequitur, tutatus est.

Deinde nemo negabit exemplum multorum accusativorum,
qui metri causa Graece declinati erant, alia quoque nomina
eiusdem generis secuta esse. Quod factum esse videtur in
Stati Thebaide, quo in carmine 20 accusativi per -i» terminati
exstant, quorum 12 metri necessitate sunt postulati, 8 per ana-
logiam declinati. Hac Stati consuetudine commotus puto et in
primi libri versu 718, ubi Kohlmannus scripsit Osirim, Graecam
formam Osirin praeferendam esse, quam codices » et veteres
editiones tradunt?). Nam apparet librarios quam facillime et
-in corrupisse in -m et compendium, quo im vel in indicatur?),
falso rescripsisse, cuius rei et aliae terminationes testimonio
afferri possunt.

) Cf, adnotat. Friedlaenderi p. 32.
2) Klotzium quoque in editione, guam postea cognovi, idem arbitratum
Graecum accusativum ÖOsirin in textum recepisse non sine gaudio vidi.

®) Sniehotta 1. c. p. 27 adnot. 2 et p. 30.

167

Accusativi, qui semper Latine flectuntur, sunt hi:

Abarım (Val. Flacc. Sil.It.) Alabim (Sil. It.) Caralim (Sil.
It.) Hipparim (Sil. It.) Isim (Luc.) Sagarim (Mart.) Syrtim (Luc.
Sil. It.) Thybrım (Luc. Stat. Silv. Sil.It.) Tingim (Sil. It.).

Pleraque igitur non Graeca, sed barbara nomina sunt,
quorum Latina terminatio nonnunquam etiam elisione, qua opus
erat, postulabatur.

Optime poetarum usus illustratur iis formis, quae modo
Graece, modo Latine declinatae sunt.

Sic Martialis IV 75, 6 scripsit Alcestin, Iuvenalis autem
VI 653 Latina forma Alcestim usus est, quod versus ratio eli-
sionem postulabat.

Quam ut evitaret, Martialis IX 61, 2 Graece flexit Baetin.
Statius vero in Silvis II 7, 35 formam Baefim, Silius Italicus
in Punicis XIII 676 Baetem praetulerunt.

Item Phusin praeter Valeri Flacci versum VII 220 iis tan-
tum locis exstat, quibus vocalis sequitur (Manil. V 45 Senec.
Med. 451 Stat. Theb. V 458 Val. Flacc. II 379), Phasim autem
Statius (Silv. I 6, 55) in fine versus, Valerius Flaccus (I 43, 87)
ante consonantem scripserunt.

Tigridis quoque fluminis accusativum fecit Tigrim Lucanus
(ITI 261, VII 433, VIII 214), Tigrin Seneca (Tro. 11) ante
vocalem.

Tigridis bestiae accusativum Graecum tigrin praetulerunt
Grattius 165, Valerius Flaccus VI 704, Statius Theb. VI 722,
Latinum autem adhibuerunt Silius Italicus V 148 et Manilius
V 708, qui hac terminatione iis locis, quibus metrum non ob-
stabat, semper usus est.

Latine declinavit Tanaim praeter Manilium IV 677 Lucanus
VIII 319. Altero autem loco IX 751 scripsit Tanuin, fortasse
eo consilio, ne verbum missus, quod sequitur, ab eadem littera
inciperet, quo nomen Latine flexum desiisset. Praeterea huius
nominis Graeca forma usus est Statius et in Thebaide XII 578,
in qua eam semper exhibet, et in Silvarum versu I 6, 55:

credas ad Tanaın ferumque Phasım,
ut nominum terminationem variaret, et Seneca in Troadum
versu 9 ante vocalem, quocum Bothius congruentem reddidit
Agamemnonis versum 679, in quo consonans sequitur.

168

Charybdis nominis Latinus accusativus Charybdim legitur
apud Manilium IV 605, Lucanum IV 461, Iuvenalem V 102,
neque causam invenire possum, qua commotus Silius Italicus,
quamquam in Punicorum versu XIV 256:

Tauromenitana cernunt de sede Charybdim
eundem usum seguitur, in eiusdem operis versu II 308:

contorta e fundo revomentem transtra Charybdın
Graecam formam praetulerit.

Neque magis perspicua est causa, quae Valerium Flaccum
commovit, ut in versu IV 77:

velocem roseis demittit nubibus Irım
Latinam formam adhiberet, Graecam autem eodem loco versus

VII 186: . voluerem tunc advocat Irin.

Quam Graecam formam Statius quoque in Thebaide servavit
metri necessitate commotus in versu X 81, quem sequi voluit
alterum locum IV 461:
nominibusque cient Pholoen Admeltus et Irin,
ubi alter accusativus Graecus, qui antecedit, alicuius momenti
fuisse potest. Latinum contra accusativum Irim legimus apud.
Silium Italicum IX 471, 529, 551 et in Iliade Latina 223.
Nonnulla denique restant nomina, quorum accusativus et
per -in vel -im et per -ida vel -ıdem terminatus invenitur.
Ita Lucanus in fine versus V 236 hexametri posuit Aulin,
Seneca autem Aulida flectere maluit in Agamemnonis senario 567:
tardamque ratibus Aulida: hanc arcem occupat,
quae forma etiam Statio aptior videbatur ad Thebaidis hexa-
metrum VII 332 efficiendum:
Aulida qui Graeamque serunt viridesque Plataeas.
Elidiss nominis accusativum variavit Seneca. Troadum
enim versui adonio 850:
Elıda claram
haec forma sola satisfecit, in Phoenissarum autem senario 129:
quique Elin et Parnason et Boeotios
alteram formam praetulit, quam Statius quoque adhibuit in Sil-
varum versu II 6, 47 ante vocalem.
Paridis nominis accusativus semper Latine flexus est, sed
prout metri ratio postulabat, aut Parim, ut a Martiale XII 52,10:

169

Absolvit Phrygium vestra rapina Parim
aut Paridem, ut ab Iuvenale VI 87:
utque magıs stupeas, ludos Paridemque reliquit.

3. Eorundem nominum, quorum huius capitis primo loco
nominativum et vocativum singularem, altero eiusdem numeri
ceteros casus perlustravimus, iam plurales casus contemplemur').

Ac nominativus quidem per -es e vocali Graecorum more
correpta terminatus saepissime a metro postulatus est imprimis
eorum nominum, quorum paenultima syllaba brevis, antepaen-
ultima longa est, qua re, ut iam saepius demonstravimus, fieri
non poterat, quin terminatione longa adhibita creticus ab hexa-
metro efficiendo valde alienus efficeretur. Cum numerus horum
nominum tantus sit, ut plus tertiam -partem omnium expleat,
nonnulla satis habeo exempla attulisse: Atlantides Arcades
Amazones Iazyges rhetoress, ad quae accedit Phryges, quod
nomen plerumque syllabam antecedentem produxit. Neque fere
alius casus est, cuius Graeca forma a metro postulata totiens
aliis quoque locis adhibita sit. Nam satis multa nomina sunt,
quorum duae syllabae terminationi antecedentes breves sunt, ita
ut in hexametro quidem iis longa terminatione opus sit: Argo-
lides Iliades Alcyones Cappadoces Aethiopes Arabes Libyes multa
alia. Sed ne his quidem locis, ut eos omittam, quibus metri
ratio aliorum quoque nominum longam terminationem postulat,
poetae Latina terminatione -&s longam syllabam effecerunt,
sed ubique positione usi sunt, quamobrem etiam illo uno loco
Iliadis Latinae 790:

Acrius adsurgunt Troes; at Achaica turba
fere necesse videtur Latinam terminationem -s, quam in edi-
tionibus invenimus, tollamus secundum codicum vestigia in pa-
gina 59 allata pro af scribentes sed.

Nominativi potissimum exemplo effectum esse puto, ut
accusativi?) quoque terminatio saepissime Graecam formam
servaret. Sane quidem metrum dactylicum saepe eam postula-
vit imprimis eorum nominum, quorum nominativum quoque
Latine terminatum ab hexametro abhorrere vidimus: Arcadas

) Sniehotta ].c. p. 48sg.
?, Sniehotta 1.c. p. 48sg.

170

Bistonas Colchidas. Libenter nimirum poetae eundem usum se-
quebantur, quocumque loco versui brevi syllaba opus erat.
Qua re Graeca terminatio ita usitata reddebatur, ut poetae ea
etiam in positione et in fine versus uterentur, quibus locis
metro incolumi Latinam declinationem sequi potuerunt.

Inter Latinam et Graecam formam haesitant accusativi
horum nominum:

Statius in Silvarım versu V 2, 123 et in Thebaidis ver-
sibus VII 94 et IX 845 Graecam formam Arcadas servavit,
quae sola hexametri metro conveniebat.. Latine autem flexum
invenimus Arcades in Priapeorum versu XXXVI 5:

Sronte crinitos Arcades vides Faunos,
quo loco fortasse consulto homoeoteleuton effectum est.

Quod Petronius in prosaico contextu 102, 14,» Latine dixit
Arobes, cum in versibus Valeri Flacci VI 139 et Manili IV
654, 754 Arabas legamus, non mirum est.

Metri necessitate postulatur Latina forma in lJuvenalis
versu VII 11: tripodes armaria cistas, cum verbum insequens
a vocali incipiat. Omnibus ceteris locis apud Lucanum Statium
Silium Italicum Graecam formam invenimus tripodas.

Oycladis nominis Statius (Theb. V 288 Ach. I 205, 390,
530, 676) et Silius Italicus (I 472) primam syllabam productam
habuerunt, qua re in hexametro Graeca forma Cycladas uti
cogebantur. Manilius autem eandem syllabam corripuit, quam
ob rem ante vocalem nulla nisi Latina forma ad hexametrum
pangendum apta erat. Sed ante consonantem quoque eam ad-
hibuit in versu IV 637

Litora, inaequalis Cyclades, Delonque Rrhodonque.

Idem poeta Latinum accusativum gigantes praetulit in fine
versus I 421, cuius nominis Martialis Lucanus Silius Italicus
semper Graecam formam gigantas adhibuerunt, etiamsi eundem
versus locum explebat.

Nomina, quae semper accusativum pluralem Latine termi-
naverunt, haec 4 sunt: Tritones dracones chlamydes parapsides.
Haec forma garapsıdes non solum in prosaico contextu Petroni
50, 6, ı invenitur, sed etiam in Martialis versu XI 31, 18:

sic implet gabatas parapsidesque,
quo loco poeta fortasse duo deinceps nomina terminatione vari-

171

are voluit. Ceterum horum nominum Graecae flexionis mutatae
causae inveniri non possunt, nisi ea iam in frequentiorem apud
Romanos usum venisse putamus. |

Accusativi restant Syrtes vel Syrtis, metamorphosis, tigres
vel figris, qui minime sunt miri, cum Graecae formae exeant
in -&s. Horum nominum terminatio -s nonnunquam adhibita
non solum Romanorum usu satis comprobatur, sed etiam Graecae
-&ıc simillima est.

4. Graeca terminatio -evs!) Latinis erat ignota, sed facile
fieri potuit, ut eam in duas syllabas dirimerent et ea re nomina
huius generis Latinae alteri declinationi adaptarent. Poetas
autem semper terminationem -eus Graecorum more per dipthon-
gum enuntiandam servavisse supra satis explanavimus. Jam
summatim brevi demonstrabimus semper fere hunc usum metro
postulatum esse. Nomina enim huius generis talia sunt, ut aut
duae breves syllabae aut longa syllaba terminationi -eus ante-
cedat. Illorum terminatio, ut una longa syllaba sit, metrum
dactylicum semper postulat. Horum autem terminationem sae-
pissime consonans sequitur, qua re eadem necessitas pronuntiandi
efficitur. Undecies tantum vocalis sequitur, quibus locis Latinae
pronuntiationi analogia ceterorum plurimorum impedimento est.

Genetivi horum nominum forma semper fere metri necessi-
tate variatur?).. Ea enim nomina, quorum syllaba antepaen-
ultima longa est, Graeca terminatione -eos afficienda sunt, cum
Latina -ei adhibita creticus a dactylico metro alienus efficiatur.
Neque haec ratio quicquam adiumenti tulisset, nisi Graecae ter-
minationis -&ug o vocalis per analogiam ceterorum nominum
genetivi in -og desinentis correpta esset. Sin autem genetivus
huius generis nominis in fine versus positus est, Latina termi-
natio -es in dipthongum contracta sola ad usum accommodata
est. Huius rei invenimus exemplum:

Val. Flacc. IV 425: litora fatidiei poenis horrentia Phineı.

Eodem modo flectendus est genetivus nominis Idomeneus
propter duas syllabas breves, quae antecedunt:

Il. Lat. 774: dextraque Idomenei cadit Asius ...

I) Sniehotta 1. c. p. 5Osgg.
2, Sniehotta 1.c. p. 51.

ERNOEEEESBEEPSEREEEESSEHSESTERERSESEIHEEDAÄSSEEERE. DEE. GERT". SEIESEER \ SEHSETENGEE AUÄRTED_ _ SEE ARTE STE BEHRE pp 'SEBEED 1 >. °- ngumugeibre —p- — Sinn Sn ken ME. X ___UUU___
N 11 un ee, Te rn ” . -* nr ._ De re

_——

172

Sane quidem povetae hanc Latinam terminationem con-
tractam post longam syllabam intra versum adhibere potuerant,
sed ubique duas breves syllabas -eos praetulerunt. Latina
autem terminatio -e nisi in elisione posita in duas syllabas
non dirempta est: |

Manil. II 28: Persei ei Andromedae ...

Contra fere res se habet in senario, ad quem versum pan-
gendum creticus Latina terminatione -e distracta post longam
syllabam effectus commodissimus est‘). Quapropter Seneca in
tragoediarum senariis hanc rationem sexies secutus est et semel
tantum contractio elisione efficitur:

Tro. 341: Atrei et Thyestae nobilem novi domum.

Praeterea Seneca duobus huius generis genetivis in hen-
decasyllabo et in anapaestico versu usus est, quorum illius
ratio Latinam terminationem distractam:

Ag. 616: quam non Pelei Thetidisque natus,
huius Graecam poposcit:
Oed. 442: sam »ost laceros Pentheos artus.

Dativus horum nominum semper Latina terminatione -eo.
flectitur, quae metro postulatur solius versus senarii Phaedri
DI prol. 57: Linoque Apollo sit parens, Musa Orpheo.
Eandem autem in hexametro quoque adhibitam esse eo magis
mirum mihi videtur, quod semper in fine versus posita contra-
henda est, quo loco Graeca -& multo facilius collocari potuit.
Fortasse autem poetae similitudinem genetivi terminationis -e
evitare voluerunt.

Omnium horum nominum, quorum accusativus?) invenitur,
ultima stirpis syllaba longa est: Thesen Promethea Orphea etc.,
ut Latina terminatio versibus hexametris resultet.

5. Graecam terminationem -vs Romani non mutaverunt, quod
eandem vel similem non habebant. Nomen Rhadamanthus „nihil
aliud esse nisi formam satis antiquam et usitatam, cuius nominis
vera origo formaque prorsus obsolevisset“ Sniehotta (p.42) docuit.

Genetivus horum nominum semper Graece declinatus est:
Myos Tethyos etc. propter similitudinem % et < vocalium.

ı) Idem valet de nominativo Phaleröus a Phaedro adhibito (supra p. 36).
2) Sniehotta ].c. p. 51.

173

Cur ubique accusativi terminationem -yn tuendam esse
putem, iam supra (p. 94) exposui. Ibidem causam attuli eam,
quod in Romanorum lingua non erat syllaba Graecae -vv com-
par. Quod hae formae ante vocalem non elidebantur, poetis
acceptum fuerit, sed eos hac re commotos esse, ut terminationem
-yn servarent, non puto. Immo vero fortuito evenisse arbitror,
ut decies sexies inter 61 locos nomen, cuius prima littera vo-
calis est, sequeretur.

Neutrius quoque generis nomina, quorum Graecus nomina-
tivus in -os, stirps in -eg exit, cum nulla Latinae declinationis
forma congruebant. Propterea etiam Phaedrus, qui ceteroqui
Graeca nomina evitasse vel Latina terminatione vulgari suo
scribendi generi adaptasse videtur, melos formam servavit!).
Sed omnes poetae aetatis, de qua quaerimus, aeque ac priores
dixerunt pelagus?), quod nomen iam antiquitus ita prorsus in
Romanorum sermonem transierat, ut genere quidem neutro ser-
vato praeter pluralis formam pelage plane secundum alteram
quae vocatur Latinam declinationem flecteretur. Quod hoc
nomen eiusque casus tam saepe anteponebantur Latino nomini
maris, fortasse inde fluxit, quod pelagi nominativus et accu-
sativus singularis insequente consonanti, ceteri autem casus per
se aptissimi erant metro dactylico.. Similia fere dicenda puto
de nomine cetus (Manil. 1433), quod item iam ab antiquis —
genere quoque neutro in masculinum traducto — mutatum est.
Nam hanc formam iam apud Plautum (Aul. 375 Capt. 851)
legimus?). |

Neque alia de causa atque nomina in -vs et -og desinentia
cetera quoque, quae supersunt, minus usitata terminationem
suam Graecam -ws vel -ovs vel -» servaverunt. Quamquam
aegoceros nominis Germanicus et Lucanus casus obliquos se-
cundum Latinam alteram declinationem flexerunt (cf. supra
p. 109), tamen -wg Graeci nominativi o vocalem productam ser-
vavisse comprobat Germanici versus fragm. III 16:

aegoceros alias parcit, sed frigora durat.

1) Cf. quod Sniehotta p.42 de eodem nomine ab Ennio servato dixit.
2) Neue I? p.502sqq. — Sniehotta 1.c. p. 42.
®) Saalfeld 1.c. p. 265.

[ an an an 7 DÜ . ee

u nem nn ne ——— . nen _ EB. = tern u

| | 14

Horum nominum accusativi terminatio -on omnibus locis,
quibus invenitur, incerta est, cum aut in fine versus aut ante
consonantem posita sit. Unus locus exceptus est Valeri Flacci
versus I 664, quo Athon legimus o vocali correpta. Quae cor-
reptio, quam versus eius ratio postulavit, comprobatur eadem
forma a Vergilio in simili georgicorum contextu I 332 adhibita,
de qua Sniehotta 1. c. p. 33 sqq. copiosius egit. Analogia accu-
sativi Graecae secundae declinationis, de qua ille monuit, facile
intellegi potest.

Nominativus Gorgon e genetivo retro deductus est, quem
Graeci quoque Togyovog declinare non veriti sunt. Hoc nomen
frequentatione imprimis mobile fuisse nominativus demonstrat
a posterioribus formatus Gorgona. Nominum huius generis
genetivum saepe declinatum invenimus Didonis Gorgonis, quae
formae analogia factae sunt nominum Latinorum ut sermo,
sermonis. Qua in re perspicienda non neglegendum est, quod
Graeca nomina, quorum nominativus in -os, genetivus in -otıs
exit, non raro stirpis exitum dentalem cum n mutant, sicut
Petronius et Nicerotem et Niceronem dixit').

In accusativo flectendo poetae saepius praetulerunt Aeoli-
cam terminationem -on, cuius similitudinem cum accusativi
forma nominum, quorum nominativus in -ws exit, alicuius
momenti fuisse puto.

Reliquum est, ut verba faciam de genetivo nominum, quo-
rum nominativus in -ns, stirps in -eg exit. Statius genetivum
fecit et Eteoclis et Eteocleos, prout haec vel illa forma aptior
erat ad versum pangendum, id quod comprobatur versibus

Thebaidis
XII 57: Accipit et saevi manes Eteochs iniquos

. et XII 91: Regem te, regem tristes Eteocleos umbrae.
De genetivo in -«s exeuntis, quem invenimus in Martialis?)
versu IV 39, 3:
solus Praxitelus manım Scopaeque
in excerptis ex Charisi arte grammatica (1, 542 K) legimus:
„Si qua autem [nomina] flexo accentu reperiuntur, haec in suo

C£. p. 9.
. % Friedlaender ed. p. I 354.

175

remanent statu et Graecam declinationem secuntur, velut hic
Eumenes hurus Eumenus, Euprepes Euprepus: quamquam quidam
Euprepes Euprepetis Ewmenis Eumenetis declinari voluerunt“.

88. |
De Graecis formis, quarum originem poetae ipsi
ostentaverunt, iisque quae maiorum exempla imitati
receperunt?).

1. Nonnulli sunt loci, quibus poetae ipsi alicuius nominis
Graecam originem ostentaverunt. Atque minime mirum est
ibidem poetas Graecam etiam formam servavisse. Praecipue
id fecerunt, si cuius personae vel rei Graecum nomen oppo-
suerunt Latino. Ä

Huius rei perbonum exemplum praebet Silius Italicus, qui
in Punicorum libri IX versibus 70 et qui sequuntur Sulmonis
Italiae oppidi Graecam originem narrat his verbis:

..... fuerant Sulmone relichi
et una
Nomine Ihoeteo Solimus; nam Dardana origo
Et Phrygio genus a proavo, qui, sceptra secutus
Aeneae, claram muris fundaverat urbem
Ex sese dietam Solimon; celebrata colonis
Mox Italis, paulatim attrito nomine, Sulmo.

Poeta igitur, quamquam conditoris nomen Latine termi-
navit, oppidi Graecam formam praetulit.

Neque alio modo Seneca Corsicae insulae vetus nomen
Graecum composuit cum Latino in epigrammatis alterius versu

secundo:
Üorsica, quae privo nomine Cyrnos eras.

Eundem usum secutus est Germanicus in Phaenomenorym

25:
versu 25 Azxem Cretaeae dextra laevaque tuentur

swe arctoe seu BRomanı cognomimis ursae,
quo loco Graecum nomen appellativum Latino vertit.
Sed non solum in contentione nominum et comparatione,
sed etiam ceteris locis Graecam formam servatam videmus, qui-
bus eam a Graecis adhibitam esse poetae ipsi dixerunt.

I!) Sniehotta 1.c. p. 43 sg.

176

Qua ratione comprobatur poli nominis Graecus accusativus
in Germanici Phaenomenorum versu 22:

. extremum geminus determinat axem,
quem Grai dixcere polon.

Eandem legem observavit Martialis, cum in IX libri epi-
erammate 11 Eiarini pueri venustatem carmine celebrare metri
difficultate se prohiberi indignatus invideret Graecorum poeta-
rum licentiae metricae et libertati, cuius in epigrammatis ver-
sibus 10 et qui sequuntur, legimus:

Nomen nobile, molle, delicatum

Versu dicere non rudı volebam:

Sed tu syllaba contumasx repugnas.
Dieunt Eiarinon tamen poetae,

Sed Graeci, quibus est nihil negatım
Et quos "Agss "Agss decet sonare.

Item praetulit idem poeta Graecam formam, cum Grae-
corum Apollinem deum faceret dicentem:

„Ipse meum flevi“ dixit Apollo „Linon“ (IX 86, 4).

Ut hoc loco Graecam formam servaret, praecipue eum
movisse videtur illud ai 4ivov, quod non solum in threnis in
Lini mortem factis sed etiam aliis locis!) in universum pro
voce flebili usurpatum saepissime invenitur.

Eandem viam ingressus est Lucanus, quamquam non Graecos
ipsos appellavit, sed Graecam vetustatem. Dixit enim X 323:

Hinc, Abaton quam nostra vocat veneranda vetustas,
Petra patens primos sentit percussa tumultus.

Dubitatio quaedam, quamquam Graeca forma certa est, de
Manili alterius libri versu 897 esse potest:

Daemonien memorant Grraii, Romana per ora
quaeritur in versu titulus.

Hoc enim loco Iacobus Daemonion adnotavit sub littera A,
qua editionem Antoni Molini Matisconensis 2, reddit, de qua
dieit?): „et rarissima est et saepe sui desiderium movit, quia

1) Cf. Aesch. Ag. 121 Soph. Ai. 627 Eur. Phoen. 1535 Orest. 1380
Mosch. 3, 1 Nonn. Dion. 19, 180.

2) Cf. Foerster, Quaestiones phhysiognomonicae, Kiliae 1890, P- 1 sqg.

®), Edit. p. IX.

ex antiquo codice fluxisse dicitur“. Fortasse igitur, quamquam
codices LMG daemonien praebent, haec forma recta est, prae-
sertim cum in simili eiusdem libri versus 937 contextu nomen
neutrius generis inveniatur:
Asperum erit templum; titulus, quem Graecia fecit,
Daemonium.

Hince quidem magna difficultas oritur, cum contra usum
ab omnibus poetis servatum omnes codices tradant Latinam
formam, quam propter eorum omnium consensum corrigere non
ausus sum. |

2. Paulo crebriores ii loci sunt, quibus poetae cum Grae-
corum poetarum versibus niterentur, Graecas quoque formas
receperunt'').

De uno loco huiusmodi rationis Sniehotta?) monuit, cum
diceret: „neque errabimus Ciceronis illud quod est in Arateis
(35/36): Alcyone Meropeque ÜOelaeno Taygeteque

Electra Asteropeque simul sanctissima Maia
aeque atque versus Germanici (Arat. 262/63):
Electra Alcyoneque Üelaenoque Meropegue
Asteropeque et Taygete et Maia parente
ex Arati phaen. v. 262sq. verbotenus depromptum esse statuentes:
Akhxvovn Megorn ve Kelawwu v' ’Hlexıen ve
xal Stegonn al Tmvyern xai norvıa Meaia.“

Eadem causa commotus idem Germanicus poeta Graecum
nominativum pluralem alterius declinationis servavisse videtur
in phaenomenorum versu 63:

oceani tumidis ignotae fluchibus arctoe,
quem assimilatum esse apparet Arateo phaen. 48:
"Aoxtoı xvaveov nepviayuevaı Axeavoio.
Statium in Thebaide nonnumquam Homeri versus imitatum
esse nonnulli loci comprobant, quos afferam. Versus enim IV 285:
. agmina bello
Rhiveque et Stratie ventosaque donat Enispe
admonet de Homeri.Iliadis versu B 606:

) Sniehotta 1.c. p. 54—57.
2) Sniehotta |.c. p. 56.

Zwiener, De vocum Graecarum usu 12

178
Avegss Ayxıuaynral,
0... EEUOVO ...
Pinyv ve Stgarinv ve xai nveuosooav Eviornv').

Deinde conferas versus VII 259 et sequentes:

Jungunt se castris regisque in nomen adoptant

Ocalee Medeonque et confertissima lucis

Nisa Dionaeisque avibus circumsona Thisbe?)
et Homeri Iliadis B 501 sq.:

Nxalenv Medewva T', Evrrievov ıroAledgov,

Kunas Evrenoiv ve noAvsongwva te Gloßnv.

His scilicet duobus locis Statius casum quidem mutavit,
sed Graecam declinationem servavit. In versibus autem VII
344 et sequentibus: |

..... qui Panopen, qui Daulida, qui Cyparisson,
Et valles, Lebadea, tuas et Hyamnolın acri
Subnizam scopulo, vel qui Parnason utrumgne
Aut Cirrham tauris Anemoriamque supinant
Ooryciumque nemus propellentemque Lilaeam
Cephisi glaciale caput .. .
nomina eundem casum praebent, quem habent in Iliadis ver- '
sibus B 517 sgqg.:
. Zyediog xai Eniorgopos . . .
ol Kvrragı00ov &Xov IIlvduvd Te NergNEaaav
Koioav ve CasEnv xal Aavilda xal ITavorına,
oT Avsuwgeiav xai "Yaumokıy dupeveuovro,
ol 7’ Goa nag norauov Krnpıoov diov Evaov.
ut Te. Aiharav ExXov unyns Errı Kngıoolo?).

Mirum quidem est, quod hoc loco non omnium nominum
servavit Graecam terminationem, sed accusativum Latinae
primae quae vocatur declinationis Latine flexit.

Neque a vero aberrabimus statuentes Martialem in primi
libri epigrammate quinquagesimo pangendo:

St tibi Mistyllos cocus, Aemiliane, vocatur,
Dicatur quare non Taratalla mihi?

ı) Rud. Helm, De P. Papinii Statii Thebaide, Berolini 1892, p. 18.

?), Helm |.c. p. 15, 16.
®) Helm I. c. p. 17.

un 0. a ms . nam nn nor -—

179

Homeri verba wiorviAov 7’ &oa alla (A 465) in animo ha-
buisse ?).

Eandem 'viam ingressi sunt poetae imitati versus Latinos
prioris aetatis. Eorum quoque Graecas formas in suum con-
textum recipere Cconsueverunt.

Ita Martialis in decimi libri versu 68, 1:

Cum tibi non Ephesos nec sit Rhodos aut Mytilene

Graecam declinationem tutatus est, quam Horatius adhi-
buerat in carminum libri primi versu 7, 1:

. claram Rhodon aut Muytilenen
Aut Epheson .

Praeterea Valeri Flacci verba nudusque Pyracmon, qui-
bus versum I 583 finivit, admonent de Vergili Aeneidis versu
VIII 425: ... ei nudus membra Pyracmon.

Idem poeta, cum in verbis nepotem Pleiones Graecum gene-
tivum adhiberet (I 737/8), Ovidi exemplum secutus esse videtur,
apuıd quem bis legimus Pleionesque nepos (her. XVI 62 met.
II 742).

Semper denique Graecam formam praebent verba »portitor
Helles, quae apud Lucanum IV 57 Columellam X 155 Martialem
IX 71,7 invenimus.

3. Sunt praeterea nonnulli loci, quibus vel Graecae termi-
nationes servatae coacervantur, ut in Priapeorum carmine LXXV,
vel Graeca terminatio talium invenitur nominum, quae aliis
locis Latine declinari solent, ut in Lucani tertii libri versu 190,
in quo solo Adsyrt; nominis Graecus nominativus exstat. Qui
loci colorem quendam Graecum duxisse videntur, quem facilius
sentire quam verbis complecti et efferre possumus, quamobrem
paucos tantum tales locos exempli causa proponam. Graecae
autem terminationes fortasse servatae sunt vel ideo, quod ii
loci vel translati sunt e Graecis, quos non iam servatos habe-
mus, vel libere imitando efficti sunt a poeta Graecorum quo-
rundam versuum memoriam tenente, vel graecissandi ratio
propterea in deliciis habetur, quod iis locis Graecorum mores,
religiones, fabulae narrantur. Quo spectare videntur Lucani
quinti libri versus 71 et sequentes, in quibus quomodo oraculum

1) Of. Friedlaenderi adnotationem in editionis pagina 198.
12*

180

Delphicum ortum sit explicatur. Idem valet de eiusdem poetae
V libri versibus 130 et sequentibus, in quibus Phemonoe Pythia
Apollinem ex oraculo suo cessisse Appio frustra persuadere
conata in tripode considere cogitur et divino spiritu excitata
vaticinatur. Facilius est intellecttu ut Graecae terminationes
serventur eos locos postulare, qui regionum descriptiones con-
tinent, cum poetas in nominibus geographieis et terminandis
et declinandis Graecorum usum imprimis tutatos esse iam supra
intellexerimus. Itaque plurimas Graecas formas invenimus in
Priapeorum carmine LXXV, in quo Graecorum deorum dearum-
que loci sancti enumerantur. Aeque res se habet in Senecae
Oedipodis versibus 276 sqq., in quibus tres illae viae descri-
-buntur, quae oriuntur ab illo trivio, in quo Laius trucidatus est.
Dilucidissime vero Graecum stilum originemque sentimus Lucani
tertii libri versuum 169—297. Quo loco poeta, cum manus
Pompei partes secuturas undique convenientes enarret, verbose
enumerat Graecas vel barbaras urbes, gentes, fluvios, montes,
quorum omnium fere nominum Graecam formam servavit. Cuius
loci praeterea Graecum exemplum, quod poeta etsi non verbis
at consilio et dispositione imitatus est, cognoscere licet. Nam
vix errabimus Lucano navium clarissimum illum catalogum
Iliadis B 484—877 ante oculos versatum esse statuentes.

Ex iis, quae de causis, quibus commoti poetae Romani
terminationem Graecam servaverint, diximus, iam satis apparet
minime metri necessitatem solam causam fuisse, ut Koenius')
censuit. Quae res optime illustratur conspectu IIL, quem addidi.
In hoc nomina appellativa propter eandem causam, quam supra
exposui, non Tespexi.

Conspectus Ill.

quo quot Graecae et quot Latinae formae metri neces-
sitate postulatae sint illustratur.
Apud Grattium
invenitur sing. nom. -ng 1, -n2 -a 1, -wv 4, gen. -nsl,
acc. -ov 1 -um 1, -nv (nom. -ns) 2, -ıw 1, plur. acc. -ag 1 locis;
metro postulatur sing. nom. -ns 1, -n1-al, -wv 0, gen.

1) Koene, Über die Sprache der römischen Epiker, Münster 1840.

181

-ns 1, acc. -ov 1 -um O0, -nv (nom. -ns) 0, -ıwO, plur. acc. -as
1 locis;

apud Manilium

invenitur sing. nom. -ov 2 -um 1, -as 3, -n 14 -a 3, -wv 12,
-evs 14, gen. -ns 2 -ae 3, acc. -ov 14 -um 51, -am (nom. -as) 1,
-av (nom. -a) 1 -am 13, -7» (nom. -n) 9 -am 4, -ıv 1 -im 2, -ıda 4,
-@ 8 -em 2, plur. acc. -as 5 -es. 2 locis;

metro postulatur sing. nom. -ov 0 -um 0, -as 3, -n 14
-a 3, -wv 6, -evg 14, gen. -ns 0 -ae 0, acc. -ov 8 -um 8, -
(nom. -as) 0, -av (nom. -a@) 0 -am 2, -nv (nom. -n)5 -am O0, -w1
-im 0, -ıda 4, -« 7 -em 1, plur. acc. -as 5 -es 0 locis;

in Priapeis

invenitur sing. nom. -ag 2, -ns 3, -n 4 -al, -evs 2, gen.
-ns 1, acc. -0v 2 -um 5, -am (nom. -e) 1, -7v (nom. -n) 2, -ıda 1,
-em 2, plur. acc. -as 2 -es 1 locis;

metro postulatur sing. nom. -as 2, -ns 8, -n 3 -al, -evg
2, gen. -ns 0, acc. -ov 2 -um 0, -am (nom. -a) 0, -n» (nom. -n) 1,
-ıda 1, -em 2, plur. acc. -as 1 -es O locis;

in Germanici phaenomenis

invenitur sing. nom. -ov 1, -ns 2, -n 13, -wv 12, -evs 6,
gen..-ns 3 -ae 6, acc. -ov4 -um 2, -nv (nom. -ns) 1, -av (nom. -@)
3 -am'2, -nv (nom.-n)5 -am 2, -ıda 5, -@3, plur. acc. -ag 2 locis;

metro postulatur sing. nom. -ov 1, -ns 2, -n 13, -wv 6,
-evs 6, gen. -ns 0 -ae 0, acc. -ov 3 -um 0, -nv (nom. -ns) 0, -
(nom. -«) 0 -am 0, -n» (nom. -n) 1 -am 0, -ıda 5, -@ 3, plur. acc.
-as O locis;

in Germanici fragmentis

invenitur sing. nom. -n 3, acc. -ov 1, -« 1 locis;

metro postulatur sing. nom. -n 2, acc. -ov O0, -@ 1 locis;

in Germanici epigrammatis

invenitur sing. acc. -am (nom. -«a) 1 loco;

metro postulatur sing. acc. -am (nom. -«) 1 loco;

apud Phaedrum

invenitur sing. nom. -um 1, -a (graec.-ns) 1, -n 1, -wv 3,
-evs 3, gen. -ns 1, acc. -um 2, -idem 1, -em 1 locis;

metro postulatur sing. nom. -um 0, -a (graec. 6) 0, -n1,
-uv 0, -evg 3,, gen. -ns 0, acc. -um 0, -idem 0, -em 0 locis;

182

in Senecae tragoediis

invenitur sing. nom. -ov 7 -um 7, -ag 12 -a 3, -ns 44 -a 4,
-n 55 -a 13, -wv 64 -0 10, -evg 49, gen. -ng 12 -ae 10, acc. -0v
12 -um 45, -av (nom.-as) 8, -nv (nom.-n5) 28 -am 1, -av (nom. -«@)
2 -am 19, -nv (nom. -n) 27 -am 4, -ıv 7, -ıda 5, -a 29 -em 12,
plur. acc. -a@sg 19 locis;

metro postulatur sing. nom. -ov4 -um 3, -as 9 -a 3, -ns
40 -a 3, -n 37 -a 12, -wv 12 -0 3, -evg 49, gen. -ns 2 -ae 0, acc.
-ov 5 -um 7, -av (nom.-as) 2, -nv (nom.-ns) 2 -am 1, -av (nom. -a)
2 -am 3, -nv (nom. -n) 4 -am 0, -w 5, -ıda 5, -a 20 -em 7, plur.
acc. -ag 4 locis;

in Senecae epigrammatis

invenitur sing.nom. -n 2 -a 2, -evg 2, gen. -ae 2, acc. -um
3, -nv (nom. -ns) 1, -am (nom.-«) 2, -am (nom.-n) 2, -@ 2, plur.
acc. -as 1 locis;

metro postulatur sing. nom. -n 2 -a@ 2, -evg 2, gen. -ue 0,
acc. -um 0, -nv (nom. -ns) O, -am (nom. -ca) 0, -am (nom. -s) 0,
-@ 2, plur. acc. -as 1 locis; |

in Senecae apocolocyntosi

invenitur sing. acc. -um 1, -ıda 1, plur. acc. -as 1 locis;

metro postulatur sing. acc. -um 0, -ıda 1, plur. acc. -ag
O locis; |

in Octavia

invenitur sing. nom. -ns 1, -n 1, -evs 1, gen. -ng 1, acc.
-um 2, -nv (nom. -n) 1, -w 1, -@1 locis;

metro postulatur sing.nom. -ng 1, -n 1, -evs 1, gen. -ns1,
acc. -um 0, -nv (nom. -ns) 0, -ıw 0, -@ O locis;

apud Columellam

invenitur sing. nom. -ag 1, -7 3, -wv 2, gen. -ns 4, acc.
-um 3, -nv (nom. -n) 2, -ıda 1, -em 1, plur. acc. -ag 2 locis;

metro postulatur sing.nom. -ags 1, -73, -wvO, gen.-ns1l,
acc. -um 0, -nv (nom. -n) 1, -ıda 1, -em 1, plur. acc. -as 1 locis;

apud Persium

invenitur sing. nom. -ag 1, -ng 2 -a 1, -a(graec.-n)1, gen.
-ns 2, acc. -ov 1 -um 1, -n7v (nom.-n)2, -idem 1, plur.acc. -as 3 locis;

metro postulatur sing. nom. -ag 1, -ns O0 -a 0, -a (graec.
-n) 0, gen. -ns 2, acc. -ov 1 -um 0, -nv (nom.-n) O, -sdem 1, plur.
acc. -as 1 locis;

183

apuıd Lucanum

invenitur sing. nom. -ov 3 -um 1, -as 12 -a 2, -ns 17 -a 3,
-n 37 -a 12, -wv 27, -evg 12, gen. -ns 12 -ae 13, acc. -ov 27 -um
42, -ar (nom.-ag) 1 -am 1, -n» (nom. -ns) 12, -av (nom. -a) 1 -am
32, -nv (nom. -n) 24 -am 11, -ıw 3 -ım 14, -ıda 12, -«@ 20, plur.
acc. -ag 11 locis; |

metro postulatur sing. nom. -ovı3 -um 0, -ag 8 -a 2, -ns
15 -a 0, -n 27 -a 10, -wv 2, -evs 12, gen. -ns 5 -ae 0, acc. -ov 14
-um 1, -av (nom. -as) 0 -am 0, -7» (nom.-ns) 2, -av (nom. -a) 1’
-am 0, -n» (nom.-n) 5 -am 0, -w 1 -im 0, -ıda 12, -« 18, plur.
acc. -ag 3 locis;

in Petroni satura |

invenitur sing. nom. -as 2, -ng 1, -n 8 -al, -wv 4, -evs 2,
gen. -ns 1 -ae 1, acc. -um 1, -am (nom. -a) 1, -nv > (nom -n) 3,
plur. acc. -as 3 loeis:

metro postulatur sing. nom. -ag 2, -ns 1, -n3 -al,
0, -evs 1, gen. -ns 0 -ae 0, acc. -um 0, -am (nom. -a) 0, -nv (om.
-n) 2, plur. acc. -ag 3 locis; |

in Petroni fragmentis

invenitur sing. acc. -um 1, -am (nom. -as) 1 locis;

metro postulatur sing. acc. -um 0, -am (nom. -as) O locis;

apud Calpurnium |

invenitur sing. nom. -as 12, -n 2, -wv 19, acc. -ov 3 -um 3,
-av (nom. -as) 2 -am 1, -nv (nom. -ns) 1, -nv (nom.-n) 7, -w 1,
-ıda 5, -@ 1 locis;

metro postulatur sing. nom. -ag 3, -n 1, -wv 1, acc. -0v
2 -um 0, -av (nom. -as) 2 -am 0, -nv (nom. -ns) 0, -nv (mom. -n) 1,
-w 0, -ıda 5, -@ 1 locis;

in Laude Pisonis

invenitur sing. acc. -um 1 loco;

metro postulatur sing. acc. -um 0 loco;

in Aetna

invenitur sing. nom. -ag 1, -n 1 -a 10, -wv 1, -evs 1, gen.
-ns 1 -ae 4, acc. -ov 5, -av (nom. -a)1 -am 1, -nv (nom. -n) 1 -am
3, -w 1, -ıda 1, plur. acc. -ag 2 locis;

metro postulatur sing.nom. -agl, -n1-a6, -wv 1, -evsl,
gen. -ns 1 -ae 0, acc. -ov 3, -av (nom. -a) 1 -am 0, -nv (nom. -n)
1 -am 0, -w 1, -ıda 1, plur. acc. -ag 1 locis;

184

apud Valerium Flaccum

invenitur sing. nom. -ov1, -as 29 -a 1, -ng 112 -a2, -n 34
-a 5, -wv 91, -evs 30, gen. -ns 28 -ae 8, acc. -or 17 -um 61, -av
(nom. -as) 12 -am 1, -nv (nom. -ns) 65, -av (nom.-a)1 -am 21, -nv
(nom. -n) 27 -am 4, -ıw 14 -ım 5, -ıda 12, -@ 40, plur. acc. -as
11 locis;

metro postulatur: sing. nom. -ov 1, -as 25 -a 1, -ns 95
-a 2, -n 26 -a 5, -wv 9, -evs 30, gen. -ns 6 -ae 0, acc. -ov 5 -um
3, -av (nom. -as) 4 -am 0, -nv (nom. -ns) 12, -av (nom. -«) 0 -am
1, -7v (nom. -n) 6 -am 0, -ıw 3 -im 0, -ıda 11, -« 39, plur. acc.
-as 9 locis; |

apud Silium Italicum

invenitur sing.nom. -ov 3 -um 5, -as 21 -al5, -ns 32 -al,
-n 60 -a 4, -wv 58, -evs 14, gen. -ns 28 -ae 39, acc. -ov 10 -um
65, -av (nom. -as) 7 -am 5, -n» (nom. -ns) 17, -am (nom.«) 21,
-nv (nom. -n) 32 -am 13, -ıw 7 -im 21, -ıda 5 -idem 1, -@ 26 -em
7, plur. acc. -as 11 locis;

metro postulatur sing. nom. -0v 2 -um 2, -as 16 -a 15,
-ns 19 -al, -n 35 -a4, -ww 7, -evs 12, gen. -ns 8 -ael, acc.
-ov 6 -um 8, -0v (NOM. -u6) 2 -am 1, -nv (nom. -ns) 4, -am (nom.
-a) 5, -nv (nom. -n) 8 -am 2, -w 4 -ım 4, -ıda 4 -idem 0, -a 26
-em 6, plur. acc. -ag 4 locis; |

in Iliade Latina

invenitur sing. nom. -ov 2, -ag 3, -ns 54, -n 6, -wv 8, -evs
10, gen. -ae 1, acc. -ov 2 -um 22, -av (nom. -ag) 2, -nv (nom. -n5)
9, -am (nom. -«a) 2, -am (nom.-n) 3, -ıw 1 -im 1, -ıda 3 -idem 1,
-a 15 -em 2, plur. acc. -ag 4 locis;

metro postulatur sing. nom. -ov 2, -as 3, -nsg 43, -n 6,
-wv 0, -evg 10, gen. -ae 0, acc. -ov 2 -um 3, -av (nom. -as) 1, -nv
(nom. -ns) 1, -am (nom. -«) 0, -am (nom. -n) 0, -ıv O -im 0, -ıda 3
-idem 1, -« 14 -em 1, plur. acc. -as 3 locis;

"in Stati silvis

invenitur sing. nom. -0ov 1, -as 7 -a1l, -ns 11, -n 39 -a 3,
-wv 15, -evs 6, gen. -ng 22 -ae b, acc. -ov 10 -um 15, -av (nom.
-a5) 3, -nv (nom. -ng) 16, -am (nom. -«) 4, -n7v (nom. -n)8 -am],
-ıw 4 -im 4, -ıda 9, -@ 26, plur. acc. -as 6 locis;

metro postulatur sing. nom. -ov 1, -a56 -al, -ns 10, -n
26 -a 3, -wv 3, -evs 4, gen. -ns 3 -aeO, acc. -»v 8 -umd, -

| 185

(nom. -as) 1, -7v (nom.-ns) 6, -am (nom.-c) 0, -nv (nom.-n)1 -am
0, -ıw 2 -im O, -ıda 9, -@ 24, plur. acc. -as 5 locis;

in Stati Thebaide

invenitur sing. nom. -ov 5, -as 28, -ns 41 -a1, -7 78 -a 17,
-ww 133, -evg 114, gen. -ng 29 -ae 10, acc. -ov 48 -um 70, -ar
(nom. -as) 15 -am 1, -nv (nom. -ns)41 -am 1, -av (nom. -a) 6 -am 24,
-nv (nom. -n) 52 -am 5, -w 19 -im u -ıda 14, -a 112 -em 2, plur.
acc. -as 28 locis;

metro postulatur sing. nom. -ov5, -@s 21, -ns 36 -al,
-n 57 -a 17, -wv 27, -evs 111, gen. -ng 4 -ae 0, acc. -ov 29 -um 12,
-ad (nom. -as) 6 -am 0, -7v (nom. -ns) 14 -am 1, -av (nom. -a) 3
-am 3, -nv (nom. n) 15 -am 0, -w 12 -im 0, -ıda 0, -a 101 -em 1,
plur. acc. -es 19 locis;

in Stati Achilleide

invenitur sing. nom. -ov 5, -ns 21, -7n8 -a4, -wv 7 -ol,
-evs 5, gen. -ns 1 -ae 4, acc. -ov 4 -um 6, -7v (nom. -ns) 7, -
(nom. -a) 1 -am 3, -nv (nom. -n) 3 -am 3, -w 4, -ıda 2, -@ 7, plur.
acc. -ag 8 locis; |

metro postulatur sing. nom. -ov 5, -ns 18, -n 4 -a 4, -wv
0-0 0, -evs 5, gen. -ns 0 -ae 0, acc. -ov 4 -um 0, -nv (nom. -ns) 1,
-av (nom. -a) 1 -am 0, -7v (nom. -n) 1 -am 0, -ıw 1, -ıda 2, -a T,
plur. acc. -ag 6 locis; |

apud Martialem |

invenitur sing. nom. -ov 4, -ag 24 -a 2, -ns 35 -al, -n 44
-a 5, -wv 30 -0 13, -evs 7, gen. -ng 25 -ae 6, acc. -ov 15 -um 38,
-av (nom. -as) 10 -am 2, -n7v (nom. -ns) 19, -a@v (nom. -a) 4 -am 6,
“ nv (nom. -n) 20 -am 4, -ıv 11 -im 2, -ıda 14, -a 24 -em 3, plur.
acc. -ag 17 locis;

metro postulatur sing. nom. -ov 3, -as 19 -a 2, -ns 27
-a. 0, -n 24 -a5, -wv 6 -o 12, -eus 7, gen. -ng 4 -ae 0, acc. -ov 8
-um 1, -av (nom. -as) 2 -am 0, -nv (nom. -ns) 3, -av (nom. -a) 2
-am 0, -nv (nom. -n) 3 -am 0, -ıv 6 -im 0, -ıda 14, -a 24 -em 3,
plur. acc. -as 8 locis;

apud Iuvenalem

invenitur sing. nom. -um 1, -as5 -al, -ns 22 -al, -n 9
-a 1, -wv 15, -evs 5, gen. -ng 11 -ae2, acc. -ov5 -um 18, -
(nom.-ag) 2, -nv (nom.-ns) 7, -am (nom.-a) 4, -nv (nom.-n) 6 -am
1, -im 2, ıda 3 -idem 1, -« 12 -em 4, plur. acc. -ag 3 locis;

1%,

=. _ ——

sten gaet..atyr Sg wi al — 3-1. »: 15
ab ara -+n] a, zu nr, mV vr. a2

ya N. 13 nr. 1. u na el Hı en -ı 2
m. m 1. A233 vom 1. 12 ul. 1.2r.0r. 0; 2 kei:
ay.d visue» puetae verniiz
invenitar af. 17. 0. an ZA ua 15. -e; 153-425. 7: 3
415. 7 43214 -0°3. nn $5 rn 24 -A, > zen 7:15 -wellt
wr. nn 171 m LI. a 17:10.-0: 62 am 13. 77 Bm 7: 225
-am 2. a wwıs.-u ZU -am 151. I’ -r 1 am Äh. 5 1
m 52. da 31 dem 5. -a 321 -em FB. pr... 0; 142 ee 3 leris:
snetro poetnlatur sing. nom. -ın 27 -unma 3. -a: 123 -a 25.
1,32 aT, -r 2 a 16. in #2 16. -zu; 275. gen +: 42
el. 254. ın 103 -um 43. -aı nein. -ur 20 am 1. -rs DM. -72:
45 -am 2, an nom. -a, 10 m 15. -7ı 50m. -r 57 -am 2, -u 36
ma. -ıda 35 Adem 3. -u 249 -m 23. plur. acc. -u: 17 es 0 lscıs.
In »umma in
(sranti evnegetisis . . inveniuntur 13 Graec. 2 Lat. formae

inetro postulantur 6. 1. =
Mani artronsmieis . . Invenimtur 89 „ 832 . >

on
=)
‘
Jah
Yan
)
)

metro pustulantur

Priapeis . . . . . inveniumtur 19 . 10 . 2
metro postulantur 5 „ 53 - =

phaenomenss inveniuntur 0 .„. 12 . n

metro postulantur 40 „ 12 „. 2

Germanici fragmentis inveniuntur 5 .- — . n
metro postullanttur 3 „ — , >

epigrammmatis inveniuntur 1, 1, -

metro postullantur — „ 1 - n

Phaedri fabulis . . . nveniuntuor 8 „6, „
metro postulantuv 44 „ — , n

tragoediis . inveniuntur 380 „128 „. n

metro postulantur 202 „ 42 „ i

epigrammatis inveniuntur 8 „ 11 „ r

Senecae
metro postllantur 7 „ 2, „
apocoloeyntosi inveniuntur 2 „ 1, „
inetro postulantur 1, —, i
Octavia. 2... inveniuntur 7 „ 2, B
metro postulantuv 4 „ — ,„ n

187

Columellae libro X. . inveniuntur 15 Graec. 4 Lat. formae
metro postulantur 8 „ 1, „
Persi saturis . . . . ineniuntur 1 „ 4, i
metro pstulanttur 5B „ 2 „
Lucani Pharsaliia . . inveniuntur 2313 „13 „ „
metro postulantur 128 „ 13 „ n
satura . . . inveniuntur 24 „ 4, „
Petroni I. ‚metro postulantur 122 :, 1, „
fragmentiss . inveniunur — .„ 2, n
metro postulanttur — „ — ,„ „
Calpurni eclogis . . .. inveniuntur 53 „ 4, „
metro postulantur 16 „ — „ „
Laude Pisonis . . . mveniunur — „ 1, „
metro postullantur — „ — ,„ „
Aetna . . 2... .. inveniuuntu 16 „ 18 „ n
metro postulantur 13 „ 6 „ „
ValeriFlacci Argonauticis inveniuntur 524 „108 „ „
metro postulantur 28313 „ 12 „ „
Sili Italici Punicis . . inveniuntur 331 „194 „ n
| metro postulantur 157 „ 49 „ „
Iliade Latina . . . . inveniunturr 119 „ 33 „ n
metro postulantur 8 „5,
silvis . . . . inveniuntur 183 „ 33 „ n
metro postulantur 109 „ 4, ,
Stati Thebaide . . . inveniuntur 764 „132 „ n
metro postulantur 474 „ 35 „ y
Achillid . . inveniunturr 8 „ 21 „ n
metro postulantur 5 „ 5, n
Martialis epigrammatis inveniuntur 308 „ 8 „ n
metro postulantur 160 „ 23 „ n
Iuvenalis saturis . . inveniunturr 105 „ 36 „ y
metro postullantur 58 „ 5_„ n
N

omnium poetarum operibus inveniuntur 3354 „1062 „
Ä metro postulantur 1912 ,„ 224 „ n
E centenis igitur nominibus metri causa declinata sunt in

Gratti cynegeticis . . . . . . 46,1 Graece 50 Latine
Manili astronomicis . . . ..7%3 „ 17,1 ,„°

188

Priapeis en 78,9 Graece 30 . Latine
( phaenomenis . . . 66,7 „ — n
Germanici ? fragmentis . . . . 60 n — n
epigrammatis . . . — n 100 n
Phaedri fabllis. . . . . ....50 n _- n
tragoediis . . ...5992 „ 322,8 „
Senecae | epigrammatis . . . . 7,5 „ 18,2 „
apocoloceyntosi . . . 50 n — n
Octavia . . 2 2 222.2. BU1l , — n
Columellae libroX . . ...53 „ 25 n
Persi saturis . . 2 .2.2.2.64,5 „ 50 n
Lucani Pharsalia . . . ...654 „ 989 „
Petroni satura re 50 n 25 n
fragmentis . . . 2.2. — n — n
Calpurni eclogis . . . :..583,2 „ — „
Laude Pisonis m „ — n
Aetnra . . 2 2 2 22. 8L,3 , 33,3 „
Valeri Flacci Argonauticis. . . 53,6 „ 11,1 „
Sili Italici Punicis . . . ..47,4 „ 25,3 „
DIliade Latina . . 2. .2..2...739 „ 15,2 „
silviiss . 2. 2 .2.2..2..56 „ 12,1 „
Stati | Thebaide . . .2....62 i 26,5 ,„
Achillide. . . . ....66,3 „ 23,8 „
Martialis epigrammatis . . . . 592,5 „ 28 n
Iuvenalis saturis . . . 2.2.52 „ 13,9 „
n 211 „

omnin .. . 120.20. 0.57

Quamguam omnium locorum summa demonstrat duas fere
partes Graecarum formarum metro postulatas esse, cum Latina-
rum quattuor fere partes locis exstent, quibus metrum nihil
valet, tamen plus mille Graecae formae supersunt, ad quas
servandas metrum nihil contulit, quibus etiam totidem addendae
sunt eorum casuum, quorum Graecae et Latinae terminatiorfes
metro sunt pares, quas propterea hac in tabula non comparavi.
Non magis ideo quam Sniehotta Koenio assentiri possum arbi-
trato numquam nisi summa metri necessitate coactos Graecas
formas servavisse poetas Latinos. Plane vero perversum puto,
quod dicit in pagina 45: „Darum ist's ... auch höchst un-

189

wahrscheinlich, dass man am Ende des Hexameters geschrieben
habe: Midan Oete Ide Aetne Dircen u.a. statt Midam u.s.w.“
Multa exempla locorum, de quibus nulla dubitatio est, con-
trarium probant.

Ut denique cognoscamus, quae Graecae terminationes gra-
tissimae poetis fuerint, ita ut eas saepissime iis quoque locis
servarent, quibus metri necessitas non exstabat, sequatur tabella,
quae terminationes continet numero indicante, quot e centenis
locis terminatio metro postulata sit.

Terminationes
Graecae: Latinae:

16 wv NOM. 0,0 es acc. pl.
20,4 nv acc. (nom. as) 0,9 ae gen.
22,7 ng gen. 9,1 am acc. (nom. as)
24,7 n» acc. (nom. ) 9,4 um acc.
32,3 a» acc. (nom. as) 9,6 am acc. (nom. «)
48 ww acc. 9,6 im acc.
50 av acc. (nom. «) 31,3 um nom.
54,2 as acc. pl. 33,3 am acc. (nom. n)
56,9 ov acc. 46,7 a nom. (ns)
69,6 7 nom.- 60,0 idem acc.
75,5 as nom. 63,9 em acc.
79,4 ov nom. 66,6 o nom.
81,9 ns nom. 9,6 « nom. (n)
91,4 & acc. 100 a nom. (as)
96,38 evg nom. 100 am acc. (7S).
97,9 ıda acc.

Caput I.

Num quid metri diversitas vel genus scribendi vel usus
poetarum ad Graecas formas servandas valuerit.

8 9.

De metri diversitate.

1. In extrema dissertationis parte paucis verbis quaeram,
num quid metri diversitas vel genus scribendi vel usus poe-
tarum ad Graecas formas servandas valuerit. Ac primum

190

quidem inquiram, quo in metro saepissime Graecae formae ser-
vatae sin. Quem ad finem conferas, quae in conspectu IV
comprehendi, in quo numeris conspectus Il usus sum.

Conspestus IV.

quo quot Graecae formae servatae et quot mutatae
in versibus dactylicis senariis lyricis inveniantur de-
monstratur.

Exstat in versibus

dactylicis sing. nom. -og 231 -us 964, -ov 25 -um 17, -as
144 -a 21, -ns 369 -a 10, -n 351 -a 66, -wv 427 -o 15, voc. -r
(nom. -n) 36 -a 2, gen. -ns 166 -ae 104, -os 96 -is 230, -zws 56
-ei 9, abl. -7 (nom. -n) 19 -a 30, -n (nom. -ns) 6 -a 7, acc. -ov 161
-um 400, -av (nom. -as) 56 -am 12, -n» (nom. -ns) 194 -am vel
-em 10, -av (nom. -a) 17 -am 135, -nv (nom. -7) 202 -am vel -em
55, -ıw 61 -im 49, -ıda 88 -idem 4, -vv 31 -ym 0, -a 292 -em
19, -&@ 126 -eum 0, plur. nom. -es 84 -es 1, acc. -as 118 -es
3 locis; | |

senariis sing. nom. -og 26 -us 164, -ov 3 -um 7, -asd -a 3,
-rs 20 -a3, -n 41 -a 15, -wv 56 -o 11, voc. -n (nom. -n) 7 -a 3,
gen. -ns 8 -aeT, -05 2 -is 5l, -ews 0 -ei 6, abl. -n (nom. -n) O
-a 4, -n (nom. -ns) 8 -a 2, acc. -ov 6 -um 35, -av (nom. -as) 5 -am
1, -nv (nom. -rs) 20 -am 1, -av (nom.-a) 1 -am 18, -7v (nom. -7)
14 -am vel -em 4, -ıv 5 -im 0, -ıda 3 -idem 1, -vv 2 -ym 0, -@ 17
-em 13, -ea@ 2 -eum 0, plur. nom. -ss 5 -es 0, acc. -as 15 -eS
1 loecis; |

lyricis sing. nom. -os 25 -us 79, -ov 6 -um 1, -as 14 -al,
-ns 11 -a 2, -n7 32 -a 3, -wv 22 -0 0, voc. -n (nom.-n) 8 -al,
gen. -ns 11 -ae 3, -os 10 -is 21, -&ws 3 -ei 2, abl. -7 (nom. -n) 1
-a 4, -n (nom. -ns) 1 -a 0, acc. -ov 13 -um 24, -av (nom. -as) 3
-am 0, -nv (nom. -ns) 14 -am 0, -av (nom. -a) 2 -am 4, -nv (nom.
-n) 16 -am 3, -ıw 9 -im 3, -ıda 6 -idem 0, -vv 2 -ym 0, -« 18
-em 4, -ca 1 -eum 0, plur. nom. -s&5 3 -8s 0, acc. -ag 9 -es O locis.

Inveniuntur igitur omnino in versibus

dactylicis 3349 Graecae, 2159 Latinae formae
senariis 21 , 350 ö n
lyrieis 240 „ 155 „ n

191

Centenorum vero nominum Graecorum servaverunt Graecam
formam in versibus dactylicis 61, senariis 43, 6, lyricis 60, 8
nomina. | |

Huius conspectus summa probat saepissime Graecas for-
mas servatas esse in versibus dactylicis, ad quos pangendos
quasdam terminationes Graecas solas aptissimas fuisse supra
saepius vidimus. Neque fere minor numerus Graecarum for-
marum invenitur in centenis eorum nominum, quae in versibus
anapaesticis, hendecasyllabis, asclepiadeis ceterisque, quos lyri-
cos nominavi, exstant. Poetae his versibus usi graecissandi
rationi imprimis favisse videnturr. Nam Horatium quoque C
Graecorum nominum in versibus dactylicis 41, 3 tantum, in
carminibus lyricis autem 56, 6 Graecas formas servavisse e
Sniehottae tabula Il elucet. Praeterea Romanos horum metri
generum Graecam originem memoria tenuisse et ob eam rem
etiam in nominibus declinandis Graecorum exempla secutos esse
puto. Aliquanto minor est numerus Graecarum formarum, quas
poetae in versibus senariis servaverunt, cuius rei metricae
quaedam causae non neglegendae sunt, cum permultorum nomi-
num, quibus nisi Graece terminatis in hexametro locus non
erat, ad senarium pangendum Latina forma aptissima fuerit.
Sed etiam in senariis ipsis diversus usus Graecorum nominum
conspicitur, ut in Phaedri 1937 senariis 17 tantum Graecas
formas, in 100 igitur 0,9, in Senecae autem 7793 versibus
senariis 261 Graecas formas, in 100 igitur 3,3 invenimus.
Quomodo haec res pendeat ex structura versus ab utroque
poeta aliis legibus compositi, infra paucis disseremus').

2. Idem fere, quod supra intelleximus, elucet e ratione, qua
Graecae terminationes in Senecae tragoediis et in Octavia
inter deverbia senariis composita et cantica lyrica distributae
inveniuntur. \

Itaque numeris formarum, quas in altero conspectu collegi.
suppositis in novo conspectu IV A explicavi, quot Graecae for-
mae et quot Latinae et in deverbiis et in canticis inveniantur
et quot nomina Graeca e centenis in utraque parte priscam
terminationem servaverint.

1) Cf. p. 202.

192

Conspectus IV A.

quo nomina in Senecae tragoediarum et Octaviae et
deverbiis et canticis ]yricis mutata et non mutata
comparantur.

Exstat

in Herculis furentis

deverbiis sing. nom. -og 4 -us 23, -ov 1 -um 0, -ns 4 -a 0,
-n4 -a0, -wv 9 -0 0, gen. -ns 0 -ael, -050 -is5, -ews 0 -eil,
abl. -7 (nom. -n)O -a 1, -n (nom.-ns) 2 -40, acc. -0v 0 -um 1,
acc. -nv (nom. -n5) 1 -am 0, -av (nom. -«) 0 -am 2, -nv (nom. -n) 3
-am 0, -ıw 1 -im 0, -@ 3 -em 0, plur. nom. -ss 1 -25 0, acc. -as 3
-es O locis;

canticis sing. nom. -og 1 -us1, -ns1 -a 0, -7 0 -al, -wv
1 -0 0, gen. -og 1 -is 1, abl. -n (nom. -n) 0 -a 1, acc. -ov1 -um 0,
-nv (nom. -n) 3 -am O locis;

in Troadum

deverbiis sing. nom. -og 4 -us 20, -ov 1 -um 5, -ns 0 -a 2,
-n4 -a6, -wv5 -00, gen. -ns O -ae 1, -05 O -is 15, -ewg 0 -eil,
acc. -ov 0 -um 7, -nv (nom. -ns) 1 -am 0, -av (nom. -a) 0 -am 5,
-nv (nom. -n) 1 -am 1, -w 2 -m 0, -«0 -em 5, plur. nom. -ss 1
-25 0, acc. -ag 3 -es 0 locis;

canticis sing. nom. -05 6 -us 6, -ov1 -um 0, „11 -a0,
-wv 2 -00, gen. -ns O0 -ael, -050 -is 2, acc. -ov 1 -um 0, -av
(nom. -a) 1 -am 0, -nv (nom. -n) 2 -am 0, -ıv 1 -im 0, -ıda 1 -idem
0, -#5 -em 0, plur. nom. -es 1 -es O locis;

in Phoenissarum

deverbiis sing. nom. -os 4 -us 7, -n2 -a0, -w4 -00,
gen. -0s 0 -is 2, acc. -ov 1 -um 1, -av (nom. -as) 1 -am 0, -av
(nom. -«) 0 -am 2, -w 1 -im O locis;

(cantica non exstant);

in Medeae

deverbiis sing. nom. -06 2 -us 13, -as 0 -a 2, -nl-al,
-wv 12 -0 6, gen. -og1 -is 1, -&wg 0 -ei 1, acc. -ov 1 -um 2, -nv
(nom. -ns) 1 -am O0, -w 1 -im0, -w 1 -ymO, -«a1l -em1, plur.
acc. -as 1 -es O locis;

canticis sing. nom. -og 1 -us 13, -a6 2-40, -ns1-a0,
-n3 -a0, -wv2 -0 0, gen. -og1 -is1, abl. -n (nom. -n)0 -al,

193

acc. -ov 1 -um 3, -nv (nom. -ns) 2 -am 0, -@ 2 -em 1, plur. acc.
-as 3 -es 0 locis;

in Phaedrae

deverbiis sing. nom. -os 1 -us 13, -ns 4 -a0, -n2 -al,
-uv 1-00, gen. -ng 1 -ae 1, -05 0 -is 3, -&ws 5 -&i 3, acc. -0v 0
-um 1, -nv (nom. -ns) 1 -am 0, -av (nom. -a) 0 -am 1, -nv (nom. -n)
1 -am 0, -«4 -em 0, -&@ 1 -eum O locis;

canticis sing. nom. -05 0 -us 5, -ov 1 -um 0, -nsO -al,
-n1-a0, -wv 1-00, gen. -ns 3 -ae 0, abl. -n (nom. -n) 0 -al,
acc. -ov 1 -um 0, -nv (nom. -ns) 1 -am 0, plur. nom. -es 2 -es
0 locis; |

in Oedipodis

deverbiis sing. nom. -og 2 -us 10, -asO -al, -n5 -al,
-av 4 -0 3, gen. -ng 1 -ae 0, -os 1 -is 6, abl. -n (nom. -7s) 0 -al,
acc. -ov O0 -um 5, -nv (nom.ns) 2 -am 1, -nv (nom. -n) 1 -am 0,
-vv 1 -ym 0, -«1 -em 0, plur. acc. -as1 -es OÖ locis;

canticis sing. nom. -05 3 -us 6, -asl-a0, -„ns1-a0, -n1
-4.0, -wv 4 -0 0, gen. -0s 0 -is 1, -&wg 1 -&i 0, acc. -ov 0 -um]l,
-nv (nom. -7) 2 -am 0, -ıda 1 -idem 0, -@ 1 -em 0, -zau 1 -eum 0,
plur. acc. -as 1 -es O locis;

in Agamemnonis

deverbiis sing. nom. -05 0 -us 9, -»v» 0 -um 1, -ns 4 -a 0,
-n0 -a2, -wv 6 -o 1, gen. -ns 0 -ae 2, -0s 0 -is 9, abl. -n (nom.
-ns) 1 -a 1, acc. -ov 2 -um 5, -av (nom. -as) 1 -am 0, -nv (nom.
-rs) 2 -am 0, -av (nom. -a) 0 -am 6, -7v (nom. -n)O -am 2, -ıw 2
-im 0, -ıda 2 -idem 0, -@ 1 -em 5, plur. nom. -&s 3 -es 0, acc.
-as 2 -es O locis;

canticis sing. nom. -05 0 -us4, -ov1 -um 1, -ns 3 -a 0,
-n„1-al, -w» 1-00, gen. -os 1 -is 2, -ews 0 -eil, acc. -0v 2
-um 4, -av (nom. -as) 1 -am 0, -vv 1-ymO, -a 3 -em 0, plur. acc.
-as 2 -es 0 locis; Ä

in Thyestae

deverbiis sing. nom. -og 4 -us 5, -ns 3 -a0, -n1l-al,
-uv 4 -0 0, gen. -05 O -is 5, abl. -7 (nom. -ns) 3 -a 0, acc. -ov O
-um 3, -nv (nom. -ns) 1 -am 0, -« 0 -em 1, -ca 1 -eum 0, plur.
nom. -ss 1 -es O locis;

canticis sing. nom. -og 1 -us 7, -ov1 -um O0, -as1 -a0,
-„s1 -a0, -wv 1-00, gen. -ns 0 -ae 1, abl. -7 (nom. -n) 0 -a 2,

Zwiener, De vocum Graecarum usu 13

192

Be

Conspestus IV A.

quo nomina in Senecae tragoediarum et Octaviae et
deverbiis et canticis Iyricis mutata et non mutata
comparantur.

Exstat

in Herculis furentis

deverbiis sing. nom. -o5 4 -us 23, -ov 1l-um 0, -75 4 -a0,
-n4 -a0, -wv 9 -0 0, gen. -»s 0 -ael, -05 0 -is 5, -zwg O0 -eil,
abl. -7 (nom. -n)O -@ 1, -r (nom.-ns) 2 -a0, acc. -ov O -um 1,
acc. -nv (nom. -ns) 1 -am 0, -av (nom. -«) 0 -am 2, -nv (nom. -n) 3
-am 0, -w 1 -im 0, -«3 -em 0, plur. nom. -es 1 -8s O0, acc. -as 3
-es 0 locis;

cantieis sing. nom. -og 1 -us1, -ns1-a0, -70 -al, -w
1 -00, gen. -og 1 -is 1, abl. -n (nom. -n)O -al, acc. -ov 1 -um 0,
-nv (nom. -n) 3 -am O locis;

in Troadum

deverbiis sing. nom. -0g 4 -us 20, -ov 1-um 5, -ns 0 -a 2,
-n4 -a6, -wv5 -0 0, gen. -ns 0 -ae 1, -05 0 -is 15, -ews O -eill,
acc. -ov 0 -um 7, -nv (nom.-ns) 1 -am 0, -av (nom. -a) O -am 5,
-nv (nom. -n) 1 -am 1, -w2 -mO, -«0 -em 5, plur. nom. -zs1
-2e5 0, acc. -as 3 -es 0 locis;

canticis sing. nom. -06 6 -us 6, -ov1 -um 0, -„ 11 -a0,
-wv 2 -0o0, gen. -ns 0 -ael, -050 -is 2, acc. -ov1 -um 0, -av
(nom. -a) 1 -am 0, -nv (nom. -n) 2 -am 0, -ıw 1 -im 0, -ıda 1 -idem
0, -@«5 -em 0, plur. nom. -ss 1 -es 0 locis;

in Phoenissarum

deverbiis sing. nom. -0g 4 us 7, -n2 -a0, -wv 4 -0 0,
gen. -05 0 -is 2, acc. -ov 1 -um 1, -av (nom.-as) 1 -am O0, -av
(nom. -a) 0 -am 2, -ıw 1 -im 0 locis;

(cantica non exstant);

in Medeae

deverbiis sing. nom. -092 -us 13, -as0 -@a2, -„1-al,
-wv 12 -0. 6, gen. -og 1 -is 1, -&ws 0 -ei l, acc. -ov 1 -um 2, -nv
(nom. -ns) 1 -am 0, -w 1 -im 0, -w 1 -ym0, -«l -em 1, plur.
acc. -as1 -es O locis;

canticis sing. nom. -og 1 -us 13, -as 2 -a 0, -ns1-a0,
-n3 -40, -wv 2 -0 0, gen. -og1 -is1, abl. -7 (nom. -n) O -a 1,

193

acc. -ov 1 -um 3, -nv (nom. -rs) 2 -am 0, -@ 2 -em 1, plur. acc.
-as 3 -es 0 locis;

in Phaedrae

deverbiis sing. nom. -os 1 -us 13, -ns 4 -a0, -n2 -al,
-uv 1-00, gen. -ns 1 -ael, -05 0 -is 3, -&wg 5 -ei 3, acc. -0v O
-um 1, -7v (nom. -ns) 1 -am 0, -av (nom. -a) O -am 1, -nv (nom. -n)
1 -am 0, -« 4 -em 0, -sa 1 -eum O0 locis;

canticis sing. nom. -05g 0 -us 5, -ov 1 -um O0, -ns 0 -al,
-n„1-a0, -wv 1-00, gen. -ns 3 -ae0, abl. -n (nom. -n) 0 -al,
acc. -ov 1 -um 0, -nv (nom.-ns) 1 -am 0, plur. nom. -es 2 -es
0 locis;

in Oedipodis

deverbiis sing. nom. -0g 2 -us 10, -as0 -al, -n5 -al,
-wv 4 -0 3, gen. -ng 1 -ae 0, -os 1-15 6, abl. -n (nom. -ns) 0 -a 1,
acc. -ov O0 -um 5, -nv (nom.ns) 2 -am 1, -nv (nom.-n) 1 -am 0,
-vv 1 -ym O0, -«1 -em 0, plur. acc. -@s 1 -es O locis;

canticis sing. nom. -0g 3 -us 6, -asl-a0, -ns 1-40, -n1
-4.0, -wv 4 -0 0, gen. -0g 0 -is 1, -zws 1 -ei 0, acc. -ov O -uml,
-7v (nom. -7) 2 -am 0, -ıda 1 -idem 0, -@ 1 -em 0, -zu 1 -eum 0,
plur. acc. -as 1 -es O locis;

in Agamemnonis

deverbiis sing. nom. -06 0 -us 9, -v» 0 -um 1, -ns 4 -a(,
-n0 -a2, -wv 6 -o 1, gen. -ng 0 -ae 2, -05 0 -is 9, abl. -n (nom.
-ns) 1 -a 1, acc. -ov 2 -um 5, -av (nom. -as) 1 -am 0, -n7v (nom.
-ns) 2 -am 0, -av (nom. -a) 0 -am 6, -7v (nom. -n) O -am 2, -ıv 2
-im 0, -ıda 2 -idem 0, -a 1 -em 5, plur. nom. -es 3 -s 0, acc.
-a5 2 -es O locis;

canticis sing. nom. -0g 0 -us 4, -ov 1 -um 1, -ns 3 -a(,
-n1 -al, -wv1-00, gen. -os1 -is 2, -&ws 0 -e 1, acc. -ov 2
-um 4, -av (nom. -as) 1 -am 0, -vv 1 -ym 0, -@ 3 -em 0, plur. acc.
-as 2 -es 0 locis; Ä

in Thyestae

deverbiis sing. nom. -og 4 -us 5, -ns 3 -a0, nl-al,
-uv 4 -0. 0, gen. -0g 0 -is 5, abl. -n (nom. -ns) 3 -a 0, acc. -ov O
-um 3, -nv (nom. -ns) 1 -am 0, -@O -em 1, -ea1 -eum 0, plur.
nom. -&s 1 -&s 0 locis;

canticis sing. nom. -og 1 -us 7, -ov1l -um 0, -as 1 -a0,
-ns1 -a0, -wv 1-00, gen. -ns 0 -ael, abl. -n (nom. -n) 0 -a 2,

Zwiener, De vocum Graecarum usu 13

192

Conspeetus IV A.

quo nomina in Senecae tragoediarum et Octavi«
deverbiis et canticis lyricis mutata et non m

comparantur.
Exstat

in Herculis furentis

deverbiis sing. nom. -og 4 -us 23, -ov 1 -um 0, -ng 4
-n4 -a0, -ww 9 -00, gen. -ns 0 -ael, -05 0 -is 5, -zwg 0
abl. -7 (nom. -n) 0 -@ 1, -n (nom. -ns) 2 -@ 0, acc. -v0 - ”
acc. -7v (nom. -7s) 1 -am 0, -av (nom. -a) 0 -am 2, -nv (non:
-am 0, -ıv 1 -im 0, -@ 3 -em 0, plur. nom. -&s 1 -8s 0, acc
-es O0 locis;

canticis sing. nom. -og 1 -us 1, -n8 1-0, -n0 -a
1-00, gen. -0g 1 -is 1, abl. -n (nom. -n) 0 -a 1, acc. -ov1
-nv (nom. -7) 3 -am 0 locis;

in Troadum

deverbiis sing. nom. -0g 4 -us 20, -ov 1 -um 5, -ns |
-n& -a 6, -wv 5 -0.0, gen. -ns 0 -ae 1, -05 0 -is 15, -zwg (
acc. -ov 0 -um 7, -n» (nom. -ns) 1 -am 0, -av (nom. -«) 0 ” -
-nv (nom. -7) 1 -am 1, -w2 -im0O, -« 0 -em 5, plur. nom
-25 0, acc. -ag 3 -es O locis;

canticis sing. nom. -05 6 -us 6, -ov1 -um 0, -n11
-wv 2 -00, gen. -ns 0 -ael, -05 0 -is 2, acc. -ov 1 -um -
(nom. -«) 1 -am 0, -7v (nom. -7) 2 -am 0, -ıw 1 -im 0, -ıda 1 >
0, -a5 -em 0, plur. nom. -&s 1 -&s O0 locis; -

in Phoenissarum —_

deverbiis sing. nom. -os 4 -us 7, -7 2 -a 0, =
gen. -06 0 -is 2, acc. -ov 1 -um 1, -av (nom. -ag)
(nom. -a) O0 -am 2, -ıv 1 -im O loeis;

(cantica non exstant);

in Medeae

deverbiis sing. nom. -og 2 -us 1
-wv 12 -0. 6, gen. -o& 1 -is 1, -&wg®
(nom. -ns) 1 -am 0, -ıw 1 -im 0,
acc. -ag1 -es 0 loi

canticis sing. nom. +
-73 -a0, -wv2 -0.0, ge

193

acc. -ov 1 -um 3, -nv (nom. -ns) 2 -am O0, -@ 2 -em 1, plur. acc.
-as 3 -es O locis;

in Phaedrae

deverbiis sing. nom. -og 1 -us 13, -ns4 -a0, -n2 -al,
-uv 1 -0. 0, gen. -ns 1 -ael, -05 0 -is 3, -ews 5 -ei 3, acc. -ov O
-um 1, -nv (nom. -ns) 1 -am 0, -av (nom. -@) O -am 1, -nv (nom. -n)
1 -am 0, -«4 -em 0, -s@ 1 -eum O0 locis;

canticis sing. nom. -0os 0 -us 5, -ov 1 -um 0, -nsO -al,
-n1-a0, -wv 1-00, gen. -ng 3 -ae 0, abl. -n (nom. -n) 0 -al,
acc. -ov 1 -um 0, -nv (nom. -ns) 1 -am 0, plur. nom. -es 2 -es
0 locis;

in Oedipodis

deverbiis sing. nom. -og 2 -us 10, -as0 -al, -n5 -al,
-uv 4 -0 3, gen. -ng 1 -ae 0, -os 1 -is 6, abl. -n (nom. -ns)0 -al,
acc. -0v 0 -um 5, -nv (nom. ng) 2 -am 1, -nv (nom. -n) 1 -am 0,
-vv 1 -ym O0, -@1 -em 0, plur. acc. -ag1 -es O locis;

canticis sing. nom. -09 3 -us 6, -asl-a0, -ns 1-00, -n1
-4.0, -wv 4 -0 0, gen. -os 0 -is 1, -ews 1 -& 0, acc. -ovO -um]1,
-7v (nom. -n) 2 -am 0, -ıda 1 -idem 0, -@ 1 -em 0, -za 1 -eum 0,
plur. acc. -as 1 -es O locis;

in Agamemnonis

deverbiis sing. nom. -05 0 -us 9, -ov O0 -um 1, -ns4 -a0,
-n0 -a2, -wv 6 -o 1, gen. -ng. 0 -ae 2, -05 0 -is 9, abl. -n (nom.
-ns) 1 -a 1, acc. -ov 2 -um 5, -av (nom. -as) 1 -am 0, -7v (nom.
-ns) 2 -am 0, -av (nom. -a) 0 -am 6, -nv (nom. -n) 0 -am 2, -ıv 2
-ım Od, -ıda 2 -idem 0, -« 1 -em 5, plur. nom. -es 3 -es 0, acc.
-a5 2 -es O locis;

canticis sing. nom. -05 0 -us 4, -ov1 -um 1, -ns 3 -a0,
-n1-al, -wv»1-00, gen. -os1l -ıs2, -&ws 0 -ei l, acc. -ov 2
-um 4, -av (nom. -as) 1 -am 0, -vv 1-ymO, -@ 3 -em 0, plur. acc.
-as 2 -es O locis; Ä

in Thyestae

deverbiis sing. nom. -og 4 -us 5, -ns3 -a0, -nl-al,
-uv 4 -0 0, gen. -05 0 -is 5, abl. -n (nom. -ns) 3 -a 0, acc. -ov 0
-um 3, -nv (nom. -ns) 1 -am O0, -«O -em 1, -ca 1 -eum 0, plur.
nom. -zs 1 -&s O locis;

canticis sing. nom. -os 1 -us 7, -v1-umO, -as1-a0,
-„s1 -a0, -wv 1-00, gen. -ns 0 -ael, abl. -n (nom. -n) 0 -a 2,

Zwiener, De vocum Graecarum usu 13

19

acc. -ov 1 -um 0, -nv (nom. -ns) 1 -am O0, -nv (nom. -n) 1 -am 0,
-@1 -em 0, plur. acc. -as 1 -es O locis;

in Herculis Oetaei

deverbiis sing. nom. -og 4 -us 29, -as 6 -a 0, -ns 17 -a 0,
-n 15 -a 3, -wv 6 -0. 0, gen. -ng 4 -ae 2, -05 O -is 3, abl. -7 (nom.
-7)0 -a 2, -n (nom. -ns) 2-6 0, acc. -ov 2 -um 10, -av (nom. -as) 3
-am 0, -nv (nom.-ns) 12 -am 0, -av (nom.-a) 1 -am 2, -7» (nom. -n)
9 -am 0, -@ 6 -em 0, plur. nom. -ss 1 -8s 0, acc. -ag 2 -es O locis;

canticis sing. nom. -os 1 -us 10, -ov 1 -um 0, -as 2 -a 0,
-ns3 -al, -n4 -a0, -wv 1-00, gen. -ns 3 -ael, abl. -n (nom.
-„)1 -al, -n (nom. -ns) 1 -a 0, acc. -0v O0 -um 2, -av (nom. -as) 1
-am 0, -nv (nom. -ns) 4 -am O0, -av (nom. -a) O0 -am 1, -nv (nom.
-n) 4 -am 1, -« 3 -em O0, plur. nom. -es 1 -es O locis;

in omnium Senecae tragoediarum

deverbiis sing. nom. -os 25 -us 129, -ov 2 -um 6, -as 6
-a 3, -ns 32 -a 2, -n 34 -a 15, -wv 51 -o 10, gen. -n5 6 -aeT,
-05 2 -1s 49, -ews 0 -ei 6, abl. -n (nom.-n) 0 -a 3, -n (nom. -ns) 8
-a 2, acc. -ov 6 -um 35, -av (nom. -es) 5 -am 0, -nv (nom.-ns) 21
-am 1, -av (nom. -a)1 -am 18, -nv (nom. -n) 15 -am 3, -w 7 -im,
-ıda 2 dem 0, -vv 2 -ym 0, -@ 16 -em 12, -ca@ 2 -eum 0, plur.
nom. -&5 7 -8s 0, acc. -as 12 -es O loecis;

canticis sing. nom. -og 13 -us 52, -ov 5 -um 1, -as 6 -a 0,
-ns 10 -a 2, -n 21 -a 2, -wv 13 -0. 0, gen. -ns 6 -ae 3, -08 3 -is 7,
-ews 1 -e 1, abl. -n (nom.-n) 1 -@6, -n (nom.-ns) 1 -a 0, acc.
-ov 7 -um 10, -av (nom. -as) 2 -am 0, -rv (nom. -ns) 8 -am 0, -av
(nom. -a) 1 -am 1, -nv (nom. -n) 12 -am 1, -ıw 1 -im 0, -ıda 2
-idem Ö, -vv 1 -ym 0, -@ 15 -em 1, -ca 1 -eum 0, plur. nom. -&9 4
-es 0, acc. -as 7 -es O locis;

in Octaviae tragoediae

deverbiis sing. nom. -05 0 -us 2, gen. -ns 1 -ae 0, -05 0
-7s 1, acc. -0v 0 -um 1, -w 1 -im 0, -«1 -emO locis;

canticis sing.nom. -og 0 -us 1, -n 1-a 0, acc. -ov O -um 1,
-av (nom. -a) 0 -am 1, -nv (nom. -n) 2 -am 0, plur. acc. -ag 1 -es
0 locis. |

Omnino igitur exstant in

Herculis furentis . deverbiis 36 Graecae 34 Latinae formae
| canticis 8, 4 „ n

- nn nn _ __ .__- u. a tt ARE Str am

195

Troadum . . . deverbiiss 22 Graecae 68 Latinae formae
| canticis 32 ,„ 9 n y
Phoenissarum . . deverbis 13 „ 12 „ „
Medeae . . . . deverbis 22 27 „ n
canticis 13 ,„ 19 n n
Phaedrae . . . deverbis 16 „ 23 n „
canticis 9 „ 8 2»
Oedipodis . . . deverbiis 19 „ 28 „ n
canticis 17 , 8 B n
Agamemnonis . . deverbiis 25 n 43 „ „
canticis 16 „ 13 „ „
Thyestae . . . deverbis 18 „ 15 n „
canticis 10 n 10 n n
Herculis Oetaei . deverbiiss 90 „ 5l " „
canticis 30 , 17 n „
omnium Senecae trag. deverbiis 261 „301 n n
canticis 140 n 88 n n
Octaviae . . . .. deverbiis 3 , 4 „ n
canticis DD „ 5 „ B

Centenorum vero Graecorum nominum servaverunt Graecam '

terminationem in

Herculis furentis . . deverbiis 51,4 canticis 66, 6
Troadum . . . ... n 24,4 „ 18
Phoenissarum „ 52 n 0
Medeae . n 44,9 n 48,6
Phaedrae Fe n 41 ö 52,9
Oedipodis . . . . . „ 40,4 „ 68
Agamemnonis y 36, 8 n 55, 2
Thyestae . . . . . „ 54,4 „ 50
Herculis Oetaei . „ 63,6 „ 63, 8
omnium Senecae trag. „ 46,4 „ 61, 4

Octaviae . . 2... ö 42,9 „ 62, 5.

Summa igitur collationis cognosces et Senecam et Octaviae
auctorem in canticis propensiorem fuisse ad Graecorum usum
servandum quam in deverbiis. In his enim e centenis nomi-
nibus 46, 4, in illis autem 61, 4 Graecum exitum servaverunt.
Idem confirmatur summa conspectus IV B.

13* _

196

Conspeetus IV B.

quo quot Graecas formas Seneca et Octaviae auctor
centenis deverbiorum et canticorum versibus inse-
ruerint demonstratur.

Exstant in
Herculis furentis . deverbiis 1047 versibus 36 Graecae formae

canticis 296 „ 8 n „

Troadum . . . deverbis 918 „ 22 n n
canticis 260 „ 32 „ n

Phoenissarum . . deverbis 664 „ 13 n „
Medeae . . . . deverbiis 624 „ 22 „ y
canticiss 403 „ 18 n n

Phaedrae . . . deverbiis 91 „ 16 n „
canticis 329 „ 9 n n

Oedipdis . . . deverbiis 750 „ 19 n n
cantiis 31 ,„ 17 ö n

Agamemnonis . . deverbiis 689 „ 25 u n
cantiis 323 „ 16 n ö

. Thyestae . . . . deverbiis 757 „ 18 n n
cantiiss 35 „ 10 „ B

Herculis Oetaei . deverbiis 1393 „ 90 „ n
canticis 603 „ 30 „ „

omnium Senecae trag. deverbiis 77933 „ 261 n ö
cantiis 2880 ,„ 140 „ „

Octaviae . . . . deverbiis 599 „ 3 „ y
eanticis 384 „' BB „ n

Inveniuntur igitur Graeca nomina in centenis versibus

Herculis furentis . . . . . deverbiis 3,4 canticis 2,7
Troadum . . 2.2200. B 2,4 n 12,3
Phoenissarum . „ 2

Medeae . . 2. 2 2200. „ 3,5 n 4,5
Phaedrae n 1,7 n 2,7
Oedipodis „ 2,5 „ 5,5
Agamemnonis . n 3,6 „ 5
Thyestae n 2,4 n 2,8
Herculis Oetaei „ 6,5 n 5

197

omnium Senecae tragoediarum deverbiis 3,3 canticis 4,8
Octaviae . . 2 2 200. n 0,5) „ 139.

Ex hoc conspectu apparet in centenis versibus deverbiorum
senariis 3, 3, in centenis versibus canticorum lyricis 4,8 nomina
Graece flexa inveniri. Quin iisdem causis, quae supra conceden-
dae erant, effectum sit, ut copia Graecarum formarum illae
duae tragoediarum partes ita distent, nemo dubitabit. Praeterea
id non nihil valuisse puto, quod Seneca deverbiorum senariis
Graeca quidem argumenta ratione Romanorum mentibus com-
moda retractavit, sed praecepta artis rhetoricae, quam Romani
amplectebantur, quam diligentissime observavit eaque in re modum
paene excessit, in canticis autem, quibus di deaeque plerumque
Graecorum invocantur, pangendis non solum versus lyricos
nuper maxime ab Horatio in Romanorum .litteras inductos ad-
hibuit, sed etiam in Graecis formis servandis illius carminum
usum ac rationem secutus est.

8 10.
De genere scribendi.

Ut cognoscamus, quid varia carminum genera ad Grae-
corum formas servandas valuerint, conspectum quintum com-
posui, in quo alterius conspectus formas Graecas servatas et
mutatas contraxi omnium poetarum, qui idem genus carminum
coluerunt. Et distinxi carmina heroica: Lucani Pharsaliam,
Valeri Flacci Argonautica, Sili Italici Punica, Iliadem Lati-
nam, Stati Thebaidem et Achilleidem; carmina didactica: Gratti
cynegetica, Manili astronomica, Germanici phaenomena et
prognosticorum fragmenta, Columellae librum X de re rustica,
Aetnae poema; tragoedias Senecae et Octaviam praetextam;
epigrammata Priapea, quae supersunt Germanici Senecae Petroni,
Martialis libros XIV; saturas Persi Petroni Iuvenalis, Senecae
apocolocyntosin.

!) Quod in Octavia tragoedia pro rata parte multo pauciores Graecae
formae inveniuntur, materia explicatur, quae in illa totidem Latina nomina
praebet, quot Graeca apud Senecam.

198

Conspesctus V.

quo Graecae formae servatae et mutatae in varia
carminum genera sunt discriptae.

Inveniuntur in carminibus

heroicis sing. nom. -os 150 -us 655, -ov 19 -um 6, -as 93
-a 18, -7s 278 -a 7, -n 223 -a 42, -wv 324 -o 1, voc. -n (nom.-7)
18 -a 2, gen. -ns 98 -ae 75, -os 65 -is 158, -ewg 46 -ei 7, dat.
-& 0 -eo 3, abl. -n (nom. -n) 8 -a 18, -r (nom. -ns) 5 -a 3, acc.
-ov 108 -um 266, -ar (nom. -as) 37 -am 8, -nv (nom. -ns) 152 -am
5, -av (nom. -«) 9 -am 103, -7v (nom. -n) 138 -am 38, -ıv 48 -im
42, -ıda 48 -idem 2, -vv 16 -ym 0, -a 220 -em 11, -ca 102 -eum 0,
plur. nom. -ss 55. -es 1, acc. -as 74 -es 1 locis;

didacticis sing. nom. -0g 34 -us 116, -ov 3 -um 1, -as 5
-a0, -ns 3 -a0, -n 36 -a 14, -wv 31-00, voc. -n (nom. -n)1 -a0,
gen. -ns 11 -ae 13, -05 9 -is 23, -&wg 4 -ei 2, abl. -n (nom. -n)1
-a 4, acc. -ov 25 -um 57, -av (nom. -ag) 1 -am 1, -nv (nom. -ns) 3
-am 1, -av (nom. -a) 5 -am 16, -nv (nom.-n) 12 -am 10, -ıv 3 -ım 2,
-1da 11 -idem 0, -vv 10 -ym 0, -@ 12 -em 3, -ca 3 -eum 0, plur.
nom. -&5 5 -8s 0, acc. -as 13 -es 2 locis;

tragoediis sing. nom. -og 38 -us 138, -o»v 7 -um 7, -as 12
-a 3, -ns 45 -a 1, -n 56 -a 13, -wv 64 -o 10, voc. -n (nom. -n) 12
-a 4, gen. -ns 13 -ae 10, -05 5 -is 49, -&ws 1 -ei 8, abl. -7 (nom.
-„) 1-a 8, -n (nom. -ns) 9 -a 2, acc. -ov 12 -um 47, -av (nom. -as)
8 -am 0, -nv (nom. -ns) 28 -am 2, -av (nom.-a) 2 -am 19, -
(nom. -n) 28 -am 4, -ıv 8 -im 0, -ıda 5 -idem 0, -vv 3 -ym 0, -«
30 -em 12, -z« 3 -eum O, plur. nom. -&s 8 -8s 0, acc. -as 19 -es
O loeis;

epigrammatis sing. nom. -og 35 -us 155, -0v 4 -um 0, -as
26 -a 2, -ns 38 -al, -n 50 -a 9, -wv 30 -o 13, voc. -n (nom. -n)
10 -a0, gen. -ns 96 -ae 8, -05 19 -is 30, -&ws 3 -& 0, abl. -n
(nom. -n) 3 -a 4, -n (nom. -ns) O -a 3, acc. -ov 17 -um 47, -av
(nom. -as) 10 -am 3, -nv (nom. -ns) 20 -am 1, -av (nom. -e) 4 -am
10, -7v (nom. -n) 22 -am 6, -ıw 11 -im 2, -ıda 15 -idem 0, -vv 6
-ym 0, -@ 25 -em 5, -ca 7 -eum 0, plur. nom. -es 6 -8s 0, acc.
-as 21 -es 1 locis;

saturis sing. nom. -0g 9 -us 47, -»0O -um 1, -as8 -al,
-ns 25 -a 2, -n17 -a 3, -wv» 19 -o 1, voc. -n (nom. -n) 3 -@0,

199

gen. -ns 13 -ae 2, -og 4 -is 21, abl. -n (nom. -n) 6 -a 1, -n (nom.

-;s) O0 -a 1, acc. -ov 4 -um 23, -av (nom. -as) 2 -am 0, -nv (nom.

-ns) 8 -am 0, -av (nom. -a) 0 -am 5, -nv (nom. -n) 12 -am 1, -ıv O

-im 2, -ıda 4 -idem 2, -@ 12 -em 4, -ea 4 -eum 0, plur. nom. -&s

5 -8 0, acc. -ag 10 -es O locis. | Ä
Omnino vero inveniuntur in carminibus

heroicis 2334 Graecae, 1473 Latinae formae
didactieis 243 n 265 n n
tragoediis 414 „ 340 n n
epigrammatis 408 n 300 n n
saturis 164 „ 117 n n

Centenorum igitur Graecorum nominum Graece sunt ter-
minata in carminibus heroicis 61, 3, didacticis 47, 8, tragoediis
54,9, epigrammatis 57, 6, saturis 58, 4.

Apparuit centenorum nominum Graecorum plerasque for-
mas primitivas servatas esse in carminibus heroicis, paucissimas
in didacticis. Cetera eundem fere usum praebent. Sed ne illo-
rum quidem differentia tanta est, ut ratiocinatio quaedam certa
sit, praesertim cum utriusque generis metrum sit dactylicum.

Eundem fere usum poetarum cognoscimus, si inquirimus,
quot Graecae formae in centenis versibus servatae sint.

Conspectus V A.

quo exquiritur, quot nomina in centenis versibus
variorum carminum generum inveniantur.

Exstant enim in carminum

heroicorum 37763 versibus 3121 Graecae formae
didacticorum 6 774 n 390 ö n
tragoediarum 11 058 B 576 n n
epigrammatorum 11066 ö 558 ö n
saturarum 5182 n 228 n „

Inveniuntur igitur in centenis versibus heroicis 8, 3, didac-
ticis 5, 8, tragoediis 5,2, epigrammatis 5, saturis 4, 4 Graecae
formae.

Qui conspectus demonstrat auctores didacticorum tragoe-
diarum epigrammatum eundem fere numerum Graecarum for-

200

marum centenis versibus inseruisse. Conspicua autem differentia
est rationis poetarum heroicorum et satiricorum, quamquam iis
metrum dactylicaum commune est. Illi enim dimidio fere plures
Graecas formas in centenis versibus adhibuerunt quam hi. Sed
vix mirum est Graecorum nominum declinationem in saturis
saepissime Latinorum ori adaptatam esse, cum saturam genus
poeseos Romanorum proprium esse iam testetur Quintilianus !),
qui dieit: „satira quidem tota nostra est“.

& 11.
De poetarum usu.

Ex iis, quae adhuc diximus, satis apparet singulos poetas
vario modo Graecis nominibus usos alios multas alios paucas
Graecas formas adhibuisse. Quae res illuminatur conspectu VI,
in quo conspectu primo nisus sum.

Conspeetus VI.

quo quot Graecas formas unusquisque poeta centenis
versibus inseruerit demonstratur.

Exstant Graecae formae in

Gratti cynegeticis. . . 22 in 541 versibus
Manili astronomicis . . 178 „4208 n
Priapeis . . . 2... 3l „ 679 n
| phaenomenis 116 „ 725 „
Germanici |ugmenti . 20 „ 218 „
epigrammatis 3 „ 16 n
Phaedri fabulis. . . . 17 ,„ 1937 n
tragoediis . . 566 °„ 10673 n
Senecae |eierammat 17 „ 614 „
apocolocyntosi . 2 „ 95 i
Octavia . . 2.200. 10 „ 983 n
Golumellae libro X . . 31 „ 436 n
Persi saturiss . . . . 19 „ 650 „
Lucani Pharsalia . . . 453 „ 80600 „
. [satura . ' . 41 „ 600 „
Petroni fragmentis.. 3, 19

!) Inst. or. X 1,9.

201

Calpurni eclogis . . . 67 in 758 versibus
Laude Pisonis . . . . 4 „ 261 nn.
Aetna . 2. 2 2 200. 23 ,„ 646 y
Valeri Flacci Argonauticis 698 „ 5592 „
Sili Italici Punicis . . 517 ,„- 12202 n
Iliade Latina . . . . 157 „ 1070 n
silvis .0..299 „ 389 n
Stati | Thebaide . . . 1136 „ 972 „
Achillide . . . 160 „ 1127 n
Martialis epigrammatis . 504 „ 9588 y
Iuvenalis satuvris . . . 166 „ 3837 ö
omnino . 2. ..2.2.2...5140 „ 79289 n

In centenis igitur versibus inveniuntur apud Grattium 3, 9,
Manilium 4, 1, in Priapeis 4,6, in Germanici phaenomenis 16,
fragmentis 9,2, epigrammatis 18, 8, apud Phaedrum 0, 9, in
Senecae tragoediis 5, 3, epigrammatis 2, 8, apocolocyntosi 2,1,
in Octavia 1, apud Columellam 7,1, Persium 2,9, Lucanum 5, 6,
in Petroni satura 6, 8, fragmentis 1,8, apud Calpurnium 9, in
Laude Pisonis 1,5, Aetna 3,6, apud Valerium Flaccum 12,5,
apud Silium Italicum 4, 2, in Iliade Latina 14, 7, in Stati silvis
7,7, Thebaide 11,7, Achilleide 14, 2, apud Martialem 5, 3,
Iuvenalem 4, 3, omnino 6,5 Graecae formae.

Numero, qui efficitur, singula opera rediguntur hunc in
ordinem:

0,9 Phaedrus 5,6 Senecae tragoediae

1 Octavia 5,6 Lucanus

1,5 Laus Pisonis 6,8 Petroni satura

1,8 Petroni fragmenta 7,1 Columella

2,1 Senecae apocolocyntosis 7,7 Stati silvae

2,8 Senecae epigrammata 9 Calpurnius

2,9 Persius | 9,2 Germanici fragmenta
3,6 Aetna 11,7 Stati Thebais

3,9 Grattius 12,5 Valerius Flaccus

4,1 Manilius 14,2 Stati Achilleis

4,2 Silius Italicus 14,7 Ilias Latina

4,3 Iuvenalis 16 _Germanici phaenomena
4,6 Priapea 16, 8 Germanici epigrammata.
5,3 Martialis |

202

. Phaedrus igitur graecissandi rationem maxime sprevit.
Tamen nemo negabit eum litteris Graecis satis eruditum fuisse,
quippe qui testetur!) se in ipsa paene natum schola litteratae
esse propiorem Graeciae quam Phrygem Aesopum et Anacharsin
Scytham. Sed consilio quantum potuit Graeca vitavit, ut coti-
diani sermonis usum imitatus quam maxime ad communem sen-
sum popularemque intellegentiam se accommodaret. Quo in
proposito assequendo ei non parvo adiumento erat, quod in se-
nariis efficiendis se non iisdem severis legibus metricis astrin-
gebat, quas quidem Seneca observabat, sed spondeis in altero
et quarto pede admittendis cum poetis antiquioribus consentie-
bat?). Itaque in versu III 14, 2:

Aesopum nuciıbus cum vidısset, restitit

accusativum Latinum adhibere potuit, in quo Senecae termi-
natione Graeca vocali insequente opus erat. Hic enim poeta
in versuum structura diligentissime optima exempla aevi
Augustei secutus in alterius et quarti pedis thesi nisi syllabas
correptas non admisit?). Quamobrem Graecam formam postu-
lavit metrum in Phoenissarum versu 129:

quique Elin et Parnason et Boeotios*).

Neque aliam fere viam atque Phaedrus ingressi sunt Per-
sius?) et Iuvenalis saturarum poetae, quae ratio eiusdem

"\ Cf. III prol. v. 20 et 52sqq. — Ed. Wölfflin, Die Epoden des
Archilochos, Mus. Rhen. 39 p. 157. — L. Schwabe, Phaedrus doch in '
Pierien geboren, ibid. p. 476sq. — Guil. Hartel, Analecta, Studia Vindo-
bonensia 7 (1885/6) p. 151 sg. |

2) L. Müller, De re metrica, ed. 2, p.524 sqq. — Id., Phaedrus, praef.
p. IX ed. mai. 1877. — Id., Mus. Rhen. 30 p.618. — P. Langen, Mus. Rhen.
13 p. 197. |

®) F.A. Lange, Quaestiones metricae, Bonn 1851, p.23. — B. Schmidt,
De Senecae tragoediarum rationibus prosodicis et metricis, Berolini 1860. —
M. Hoche, Die Metra der Tragödien des Seneca, Halle 1862. — L. Müller,
De re metrica, ed. 2, p. 125. — Id., Neue Jahrbücher f. Phil. u. Pädag. 89
p. 473. — Id., Mus. Rhen. 19 p. 360, 521. — R. Peiper, Berliner Zeitschrift
für d. Gymnasialwesen 18 p. 694.

*) Of. p. 191. |

°) In paucis 19 Graecis formis, quas Persius in 650 suis versibus ad-
hibuit, tres inesse, quae in versibus ab aliis poetis depromptis exstent, supra
p. 25, 74, 98 vidimus.

ST ans

203

carminum generis Latina origine satis explicatur. Item facile
est intellectu Germanicum plerumque servavisse Graecorum
morem, cum Arati disciplinam astrologicam a Romanis satis
alienam in Latinam linguam converteret. Eo magis mirum
videtur, quod Manilius, cuius operi simile subest argumentum,
quater tantum in centenis versibus Graecis formis usus est et
centenorum Graecorum nominum 37 tantum Graece declinavit,
quarum prae aliis paucarum Graecarum formarum plus tres
partes metri necessitate postulatae sunt. Pauciores etiam
Graecae formae in carmine insunt, quod inscribitur Aetna,
quae res Latinam eius originem confirmare videtur, de qua
Sudhaus dixit: „Wir kennen weder in Poesie noch in Prosa
ein Werk, das wir als Quelle oder als Vorbild bezeichnen
könnten, auch nicht dem Namen nach“. Poetas denique heroicos
Graecis formis servandis praecipue studuisse iam supra vidimus.
Conspectus autem sextus docet ex hac lege Lucani Pharsaliam
et Sili Italici Punica excepta esse. In his enim operibus
numerus Graecarum formarum tribus fere partibus minor est
quam in ceteris!). - Sed huius rei eam causam sufficere puto,
quod Silius Italicus in Punicis et Lucanus in Pharsalia Roma-
norum ipsorum res gestas tractaverunt.

Non ignoro in argumento, quod disserendum mihi proposui,
multa superesse digna, quae copiosius exquirantur. Illud vero
docuisse mihi videor poetas primi p. Chr. n. saeculi eundem
Graecorum nominum usum, quem Vergilius Horatius Ovidius
incohaverant, tenuisse atque excoluisse.

!) Punica Sili Italici in centenis versibus 4, 2 tantum Graecas formas
praebent, Ilias vero Latina 14, 7.

A

Abaris 92. 167.

Abas 31. 32. 100. 101.
Abatus 74. 134. 176.

Absyrtus 7. 9. 140. 179.
Acamas 31.32. 100.101.

164.
acanthis 91.
Acarnan 57.
Acastus 6. 76.
acersecomes 21.
Acesta 27. 150.
Acestes 19. 21.

Acharneus 34.36.37.44.

Achates 17. 82.
Achelois 104.

Achelous 6. 13. 77. 132.

135.

Acheron 47. 48. 49. 50.

97. 100. 101.
Acherras 19. 80. 146.
Acherusis 64.

Achillas 17. 21. 79. 80.

116.
Achilleis 65.
Achilles 99. 114. 115.
116. 117. 118.
achras 104.
Acoetes 20.
Aconteus 34. 40. 102.
Acoreus 34.39. 40. 99.
Acragas 31. 32,
Acrisius 13. 75.

Index nominum.

en en LE ni mn

——

acroama 95.
Acrocorinthus 13. 132.
Acron Ö0.

Actaeon 47. 49.

Actor 100. 101.
Actorides 18.

adamas 30.31.32.99. 106.

Adherbes 82.
Admetus 12. 13. 77.
Admon 49.

Adonis 90.

Adrastis 93.
Adrastus 12. 13. 77.
Aea 85. 160.

Aeacides 18. 20. 21. 22.
70. 82.83.84. 113.148.
Aeacus 6.12.16.77.134.

135. 140.
Aeas 31. 32.
aedon 47. 48. 99. 165.

Aeetes 18.20.22. 81.82.

Aeetis 92.

Aegaeon 102.
Aegaeum 78.
Aegaleos 54.

Aegeus 67. 72. 74. 102.
Aegiala 97.

Aegides 20. 22.
Aegina 85. 160.
Aegis 91.

aegis 30. 92. 94. 165.
Aegisthus 6.
Aegium 77. 143.

\
ı
ı
v
ı
f
ji

PER
. Be a

' Aegla 29. 89.

aegoceros 54.66.96.109.
173.

Aegon 48. 49. 50.

Aegyptus 7.8.13.15.72.
74. 136. 166.

Aeneades 19.

Aeneas 17.19. 20.21.59.
79. 80. 146. 162.

Aeneis 9.

aenigma 56.

Aeolides 82. 83.

Aeolis 65.

Aeolus 5. 9. 13. 77. 135.

Aepy 56.

Aepytus 13.

aer 30. 97. 98. 99. 100.
101. 102. 103. 165.

Aeson 49. 100.

_ Aesonides 18. 21.22.82.

Aesopus 5. 73.

Aethalides 18.

aether 30. 65. 71. 97.98.
99. 100. 101. 102. 103.
165.

Aethion 50. 101.

Aethiops 57. 103. 104.
106. 164. 169.

Aethon 50.

Aetna 25. 26. 27. 60.61.
62. 63. 68. 69. 86. 87.
88. 89. 149. 150. 151.
154. 158. 189.

Aetolus 13. 14.

Agamemnon 47. 48. 49.
51. 99. 103. 161. 163.

Aganippa 63.
Agathon 48.

Agaua 24.25. 28.86.87.

89.
Agelaus 12.
Agenor 30.
Agenorides 22,
Agreus 34. 40. 102.
Agylla 26.
Agylleus 34. 40. 102.
Agyrtes 20. 70. 83.
Aiax 98.
Alabis 92. 167.
Alaeus 34. 42. 45.
Alanus 8. 14.
Alatreus 34. 40. 44.
Alazon 100.
Albanus 9.
alca 87.
Alcathous 12. 77.
Alcestis 93. 94. 167.
Alcibiades 110,
Alcidamas 32, 33. 162.

Alcides 16.17.18.20.21.
22.59.70.81.82.83.84.

Alcimeda 26. 61. 88.
Alcippa 87.
Alcitheus 78. 135.
Alcman 30.

Alcmena 24. 28. 60. 69.

86. 152. 153. 158.
Alcon 48. 50. 99.
Alcyon 57. 169.

Alcyona 24. 27. 28. 62.

177.
Alecto 54. 55.
Aletes 20,

Alexander 8. 12. 16. 77.

Alexis 91. 93.
aliptes 21.
Allobrox 103. 163.
aloa 63.

205

Aloeus 34. 39. 44.
alpha 56. 95.
Alphesiboeus 9.

Alpheus 6.7.9.13.76. 77.

131. 132. 135.
Alphius 14.
Amaryllis 64.
Amaryncides 83.
Amastris 91.
Amastrus 76.

Amazon 47.49. 57. 58.

102. 169.
Amazonicus 14.
Ambenus 9. 131.
Ambrosius 76.
amomum 74. 144.
Amphaeus 6.
Amphiaraus 13.
Amphidamas 18. 145.
Amphimachus 12. 77.
Amphinomus 9.

Amphion 47. 49. 50. 51.

100. 101.
amphitheatrum 9.
Amphitrita 86.
Amphitryon 47, 101.

Amphitryoniades 17.18.
19. 20.82.83. 113. 148.

Amphius 12.
Amphysus 7. 131.
Ampycides 18. 82.
Amycus 9. 76.
amygdalum 72.

Amymona 26.28.62.149.
Amyntas 18. 20. 21. 22,

Amyrus 75. 135.
Amythaonius 7.
Anacharsis 30.
Anapus 10. 131.
Anaurus 7. 131.
Anausis 91.

Ancaeus 3, 9. 73. 76. 77.

Anchialus 78.
Anchisiades 22.
Ancon 48. 49. 51.

andrachne 25.

Andragoras 21.

Andromacha 25. 27. 30.
86. 89. 154. 155.

Andromeda 24. 60. 68.
85. 148. 150. 155. 156.
160. 172.

Anemoria 178.

Antaeus 6. 8. 10. 74.79.

Antenorides 22. 83.

Anthedon 50. 101.

Antheus 102.

antidotum 73.

Antigona 28. 29. 62. 63.
88.

Antilochus 14.

Antiochus 16. 78.

Antiopa 24. 25. 63. 151.

Antiphates 21.

Antiphus 12. 13. 41. 77.
135. 139.

antrum 3.

Aon 101.

Aonides 20.

Aonis 56. 106.

Apelles 18. 83. 99. 114.

Aphesas (Apesas) 101.

aphronitrum 15.

Apidanus 7. 131.

apodixis 91.

Apollo 46. 47.48.49. 50.
51. 161.

Apollodotus 14.

Aponus 8. 131.

apotheca 86.

Apres 82, 147.

Apsus 8. 131.

arabarches (alabarches)
21.

Arabs 30. 57. 59. 104.
105. 169. 170.

Arabus 76.

Araclhna 70.

Aratus 5. 75.

Arauricus 11.

Araxes 81. 83. 112.
Arbacus 11.
Arcadus 76.

Arcas 30. 57.58. 59. 64.
65. 101. 104. 106. 169.

170.
Arcesilas 17.
Arcesilaus 12.
Archemorus 13. 76.
archetypum 78.
Archigenes 84. 113.
Archilochus 12. 77.
archipirates 18.
arctophylax 30. 97.
arcturus 5. 72. 73. 77.

arctus 3.5.6.8.9. 12.13.
14.35.56.72.73.74.75.
772.136. 140. 175. 177.

Arena 26. 88.

Ares 82. 112.

Areta 24. 149.
aretalogus 16.

Argia 23. 85. 159. 160.
Argipus 13.

Argo 54. 55. 97.
Argolis 56. 169.
Argonauticum 72.
Argos 53. 95.

Argus 5.8.9.12. 13.14.

74. 76. 77.
Ariadna 26. 60. 150.
Ariasmenus 9.
Arimaspus 8.
Arines 82.

Arion 50. 100. 101.
Arisba 25.
Aristaeus 76.
Aristagoras 16.
Aristoteles 84. 112.
Arius 8.

Armes 19.

Arna 28,

Aron 49.
Arsacides 17.
Arses 82.

206

Arsinoa 25. 87.
Artemidorus 14.
artemo 49. 161.
artocreas 96.
Asbyta 26. 62. 88.
Ascalaphus 12. 77.
Ascanius 12. 76.
ascaules 21.
Aschetus 77. 135.
Ascyltus 8. 75. 135.
Asia 59. 156.
Asius 12.

Asopus 7.13.77.131.135.

aspis 57. 58. 91. 105.
Assaracus 10. 72. 76.
Astacides 20. 83.
Astacus 9.

Asterion 49. 50.
Asteropa 24. 177.
Astraea 59.
astrologus 15. 16.
Astronomicum 72.
astrum 3. 56.
Astyages 41. 83. 112.

Astyanax 30. 100. 101.

102.
Astylus 9.
Astyocha 28.
Astyonus 77.
asylum 8
Atalanta 62.
Atalantiades 20.
Athamas 32. 100.
Athas 80.
Athenae 56.
Athenagoras 21.
Athesis 71.
Athos 54. 71. 96. 174.
Atlantiades 20. 164.
Atlantias 98. 164.

Atlantis 56. 58. 64. 9%.

169.

Atlas 31.32.99.100. 101.

103. 164.
Atrectus 78,

er

———L————————————————————————

Atreus 34.36. 37.42.46.
66. 71. 98. 172.

Atrides 17.19.20.21.22.
70. 71. 81. 83. 84. 113.
148. 158.

Atropus 10. 12.13. 14,
133.

attagen 103. 109.

Atthis 56. 58.

Atticus 5. 13.

Attis 90.

Atys 52. 94.

Auchates 18.

Auchus 9.

Auga 24. 27.

aula 24.

Aulis 30. 90. 93. 168.

Aulon 49. 50.

Autololes 57. 105.

Autolycus 76.

automatum 9.

Automedon 51.

Autonoa 26. 63. 88.

Auximum 74. 143.

Azorus 3. 131.

B

Babylon 46.48. 49.50.64.
65. 99. 101. 102. 163.

Baccheis 64.

Bacchus 4.5.6.7.8.9.10.
12.13. 15.36.59.72.73.
74.75.76.77.78.137.

Bactrus 7. 131,

Baeticus 10.

Baetis 33.66. 92. 93.167.

Bagas 80. 146.

Bagesus 76.

Bagradas 17. 19. 20.

Balarus 10.

barathrum 13. 74.

barbarismus 15.

barbarus 3.

Barca 26.

Bargates 18. 70.

Barisas 100.
basilica 26.
basiliscus 8.
Basilus 16. 74. 79.
Battus 10.

Batus 11.

Baucis 30.

Bebryx 30. 102. 105.
Belides 19. 22.
Belis 56. 58.
Bellerophon 98. 164.
Belus 10.

Berenica 63.
Berenicis 91.

Bessa 85. 160.

beta 95.

bibliopoles 21.
bibliotheca 29. 30.
Bilbilis 93.

bison 50. 57.

Biston 57. 58. 105. 106.

170.

Distonis 56.

Bitias 23.

Bocchus 10.
Boebeis 91.

Bogus 10.

bombyx 30.

Bootes 16. 113. 114.

Poreas 16. 17.18.19.20.
21.68. 79.80. 145. 146.
Bosporus 7. 8. 9. 74. 75.

131. 134. 135.
Branchus 13,
Brauron 101.
Breucus 76.

Priareus 34. 36. 38. 39.

40. 42,
Brigas 104.
Bromius 15. 75. 77, 79.

Brontes 20.83. 110. 147.

148.
Brotes 82,
bubalus 15.
Burnus 11.

ne nn nn nn UUIIII

207

Busiris 65.

Butes 18. 19. 82. 83.
Byblis 93.

Byces 82.
Byzantium 74, 143.
Byzer 57.

©

Caballus 78.
caccabus 75.
cacoethes 55.
Cacus 15. 16.
Cadmeis 56.
Cadmus 6. 13. 77.
cadus 78.
Caeneus 67. 102.
Caerus 78.
Caicus 76.
Caieta 150.
Calacta 26.
Calais 93.
calamus 3.

Calchas 31.32. 102. 162.

Calchedon 98.
Callichorus 75. 135.
Callimachus 12. 15.
Calliodorus 15.

Calliopa 25.27.29.70.89.

Callirhoa 28. 86. 87.
Callistratus 15.

Calpa 24. 26. 62. 70. 86.

87. 88.
Calpetus 13.

Calydon 50. 51. 64. 98.

99. 100. 101.
Calydonis 56. 58. 106.
Calypso 97.
cammarus 16.
campa 25.

Campesus 9.
Canaca 29.

Canopus 7. 72, 130. 142.

Cantaber 11.
cantharus 11. 16.
Canthus 9. 10. 76.

canthus 15. 74.

Canus 15.

Capaneus 42.

Capareus 34, 46,

Capetus 77.

Caphereus (Caphareus)
34. 36. 37. 42. 44. 45.
46. 67. 68. 102.

Capheris 56.

capis 105.

Cappadox 57. 99. 105.
169.

capparis 93.

Capys 52. 94,

Car 57. 58.

Caralis 92, 167.

Carambis 91.

carbasus 10. 14.

Carcinus 7. 133.

Caresus 10.

Carion 51.

Caris 64.

Carmeius 10.

Carmelus 11.

Carpathium 79.

Carpophorus 78.

Carthalo 49.

caryota 29.

caryotis 57. 106.

Carystus 5.7.12.14.130.

Caspius 10.

Cassiopa 24.

Castor 30. 31. 33. 100.
102. 103.

castor 165.

castoreum 74.

Castulo 49.

Catana 27.

cataplus 15.

catastropha 26.

Caucasus 6. 10. 67. 73.
77. 131. 135.

Caudinus 11.

Caunus 12.76. 130. 142.

Caycus 6.

Cebrenis 64.
Cecropides 21.
Celaeneus 34. 39.
Celaeno 54. 177.
celeuma 56. 9.

Gentaurus 4.5.13. 14.56.

72. 73.
Centor 105.
. Cephalus 78.
Cepheis 64. 90. 165.

Cepheus 34.35. 39.44.66.

Cephisus 7. 131. 178.

cerastes 70.83. 148.158.
Cerberus 6.8. 10.12 13.

73. 77.140.

cercopithecus 15. 78.136.

Cercyon 101.
ceroma 56. 95.

Cestus 14. 78. 133. 135.
cestus 14.77.78.133. 136.

Ceto 54.

cetus 53. 56. 107. 108.
173.

Ceyx 98.

chaerepolum 7.

Chaerestratus 7.

Chairemon 51.

Chalcedon 99.

Chalciopa 61. 87.

Chalcis 64. 91. 93.

chalybs 30. 99. 100. 106.

165.
chaos 53. 71. 95. 108.
Charadrus 13. 77. 132.
135.
Charidemus 15.
Charinus 15.
Charisianus 15.
Charmenium 16. 144.
Charon 47. 49.

chartes 20. 71. 84. 148.

158.

Charybdis 30.71. 90. 91.

92. 94. 168.
chelidon 51.

208

chelys 51. 52. 94. 95.

chersus 78. 136.

chersydrus 8. 133.

Chimerinus 14. 133.

Chiona 29. 63. 70. 89.

Chiron 46. 47.48.49. 50.
51. 102.

chironomus 78. 103.136.

chirurgus 15.

Chius 7. 12. 68. 73. 130.
134.

chlamys 52.99. 100.101.

- 105. 165. 170.

Chloa 29.

Choaspes 19. 22. 82,

choraules 21. 81. 148.

chorus 3. 10.

Chremes 19.

Chromis 41. 92. 93. 166.

Chromius 12. 77.

Chrysa 23. 24. 88.

Chrysanthus 8.

Chryseis 92.

Chryses 16. 20. 83.

Chrysippus 8. 16.

Chrysis 34. 91.

Chrysogonus 16. 79.

Cicon 57. |

Cilix 30. 33. 57. 105.

cinaedus 3.

cinara 23.

cinnamum 74, 75. 140.

Cinyphius 12.

Cinyps 30.

Circa 26. 27. 28. 29. 60.
61. 62. 63. 86. 87.

circus 3.

Cirrha 68.

cista 24. 170.

Cithaeron 47, 49. 50. 51.
98. 164.

citharoedus 3,

Cleadas 19.

clinicus 15.

Clio 54. 55.

Clita 26.

Clonis 9.

Clonius 12.

Clotho 54. 97.

Clymenus 10.

Ciytium 76.

Clytus 78.

Cnidus (Gnidus) 4. 74.
130. 134.

Coastes 18.

Cocytus 10. 13. 77. 131.
135.

Codrus 16.

Coeus 10.

colaphus 79.

Colaxes 19. |

Colchis 30. 56. 58. 64.
65. 90. 92. 93.106.162.
165. 170.

Colchus 6. 72.

Colophon 99.

colossus 15. 78. 136.

coma 24. |

Cometes 18.

cometes 19. 81. 82. 84.
113. 147. 148.

comoedus 3.

Cona 25.

concha 24.

contus 78. 79.

conus 10.

cophinus 16.

copta 29. 89.

Coptus 13. 130.

coramble 25.

corasinus 15.

Corax 99.

corcodilus (crocodilus)
5. 15. 78. 136.

cordyla 29.

Coresus 15.

Corinthus 6.8. 72.75.77.
78. 130. 141.

corium 73. 79.

Coroebus 13. 77.

. Corybas 57. 59. 103.
Corydon 48. 51.
corymbium 8.
Corymbus 13.

corytus 13. 77. 136. 139.

cosmicus 14. 133.

Cosmus 78.

costus 8. 133.

Cothon 49.

cothurnus 79.

cotula 7V.

Cotys 52. 94.

Cotyto 97.

cramba 29.

Crantor 30.

crater 30. 57. 58. 100.
102. 103. 106. 109.

Cremetaon 101.

Crenaeus 13.

Creon 47.50.51.98.101.
161. 162.

Cres 30. 57. 105.

Cresius 6.

Creta 24. 25. 27. 28. 29.
30. 62. 63. 69. 85. 86.
149. 151. 153.158. 223.

Cretheus 34. 39. 67. 102.

Crethides 82.

Crethon 99. 100.

Critias 19.

Criton 50.

Crixus 10. 76.

Crocala 29. 87.

crocodilus v. corcodilus.

crocus 75.

Croesus 72. 75. 79.

Cronius 15.

Croton 49.

crypta 87. 89.

erystallus 8. 133.

Cthonius 77.

cumba 24,

Cupencus 11.

Cures 57. 58. 59. 106.

Cyana 27. 29. 88. 149.

| eyathus 79..

Cybela (Cybeba) 26. 27.
29.60. 61.62.63.87.88.

cybium 15.

Cyclas 30.57.58. 98.103.
104. 105. 106. 170.

Cyclops 30. 57. 58: 72.
105. 106. 107. |

Cycenus 4. 6. 13. 77.79.

cycnus 3.

Cydimus 77. 135.

Cydnus 10.

Cydon 47. 49. 51. 101.
105.

Cydrus 76.

Cygneis 64.

Cyllarus 12. 13. 15. 73.
75. 78. 135.

Cyllena 24.28.61.62.63.

Cyllenis 91. 92.

Cyllenius 6. 8. 11. 13.

Cyma 27. 62.

Cymodoca 27. 148.

Cymothoa 26. 62.

Cynegeticum 72.

Cynicus 15. 78.

Cynosura 85. 160.

Cynosuris 30.

Cynthus 13.

Cyparissus 77. 134. 178.

cyparissus 106.

cyperum 8. 144.

Cyprus 3.7. 14. 76. 78.
130. 134.

Cyrena 27. 62. 88.

Cyrnus 6. 11.76.137.175.

Cyrus 8.

Cythereis 71.

Cytisorus 10.

Cytorus 75. 135.

Cyzicus 4. 10. 11. 138,

D

dactyliotheca 29. 89.
Dacus 8. 11. 15.

Zwiener, De vocum Graecarum usu

Daedalus 6.8.10.11.16.
78. 135.
Daemonia 85. 176. 177.
Daemonium 4. 176. 177.
Dalmates 223.
Damas 80. 223.
Damascus 7. 12.
Damasus 78. 130.
Danaa 26. 28. 29.61. 87.
Danais 56. 59. [148.
Danaus 13. 56. 107.
Daphna 26. 27. 29.
Daphneus 102.
Daphnis 30, 33. 92.
daphnon 99. 103. 106.
Dardanides 19. 22.
Dardanus 6. 11.
Dasius 15.
Datis 91.
Daulis 33. 93. 178.
Daunus 11. 76.
Dax 101.
Deidamia 85. 160.
Deileon 100.
Deilochus 78.
Deiotarus 74.
Deiphobus 12.
Deipyla 28. 88. 160.
Delius 10. 13. 14. 77.
Delphi 137.
delphinus 30. 57. 58. 72.
93. 98. 106. 107. 108.
Deltotum 4.5.72.73.144.
Delus 9.14. 72.73.76.77.
78. 130. 142.
Demetrius 5. 15. 16. 36.
Democoon 100.
Democritus 8. 16.
Demosthenes 65. 81.112.
Dercylus 72. 135.
Deucalion 46. 49. 50.51.
diadema 9.
dialectica 26.
Diaulus 15.
Dicarchis 64.

14

Dictys 52.

Dido 54. 66.97.110.174.

Didymus 15,
Dindymena 63.
Dindymum 12. 143.
Dindymus 15.
Dinomacha 61.
Diodorus 15.
Diogenes 55. 110.
Diomedes 55. 71. 110.

Diona 26. 27. 61. 62. 88.
[89.

Diores 55. 110.
Diphilus 16.
Dipsas 100.
dipsas 30. 57. 58. 105.
Dipsus 99.

Dirca 24. 25. 27. 28. 62.

86. 88. 189.
discus 13. 15. 78.
distichum 78. 136.

Dodecatemorium 4. 72.

144.

Dodona 24.25.28.61. 151.

Dodonis 92.
dogma 56. 107.
Dolon 49.

Dolops 30. 57. 106.
dorcas 103. 165.

Dorceus 34. 42. 46. 100.

102.

Doris 64. 68. 91. 92. 93.

94. 165.
Dorium 8. 13. 143,
dorx 103.
Dorylas 20. 23.
Doto 54.
Draces 82.

draco 47. 50. 57. 58. 98.
99. 101. 104. 105. 161.

165. 170.
draucus 223.
Drepana 27.
Dryas 57. 101. 104.
Dryopa 26. 28. 61.
Dryops 57.

a
m 71010 nn Dee nn man 6

210

Ducarius 11.

Durius 11. 76. 131.
Dyma 28. 33. 162.
Dymas 32. 33. 101.

E

ebenus 74.

Ebusus 11. 72. 131.
Echeclus 76.
Echemon 100.
Echinas 105. 106.
echinus 15.

Echion 48. 49, 50. 51.
Echionides 20.

echo 54. 97.

Eetion 47.

Eiarinus 78. 135. 176.
Electra 59. 177.
elegidarium 75. 144.
Elephantis 64. 65.

elephantus 59. 107. 108.
elephas 31.32.71.97. 103.

104. 108.
Eleusin 30. 33.
Elis 30. 90. 92. 168.
Elisson 50.
Elisus 13. 131.
Elpenor 102. 103.
Elymus 78.
Elysium 73. 76. 77. 78.
embasicoetas 18. 79.
embolum 9. »

Enceladus 6. 13.75.135.

Encolpius 8. 75. 135.

Encolpus 14. 133.

endromis 94. 107. 165.
166.

Endymion 50. 51.

Engyum 10. 143.

Enipeus 34. 39. 67. 100.

Enispa 24. 28. 177.
Ennomus 12.
Ennosigaeus 79.
enthymema 9.
Enyeus 34. 40. 45.

Tr neben.

Enyo 54. 55.

Eos 54.

epaphaeresis 93.

Epaphus 78.

Ep£eus 11. 132.

ephebus 3. 11. 56.

ephemeris 107.

Ephesus 14. 74.75. 130.
141. 179.

ephippium 15.

Ephyra 27.28.62.69.87.
148. 149.

epicedium 12.

Epicurus 8. 72. 75. 79.
140. 141.

Epidamnus 7. 130.

Epidaurus 12, 131. 138.

epidipnis 106.

epigramma 56. 72. 95.

Epirus 3. 14. 72. 74. 76.
130. 141. 142.

Epistrophus 12.

epitaphium 6.

epithalamium 12.

epitrapezius 12. 133.

Epopeus 102.

epos 9.

Erasinus 13. 132,

Erato 55.

Erebos 76. 108.

Ergetium 11. 143.

Erginus 10. 76.

Eribotes 18. 82.

Erictho 54.

Ericthonius 5. 76.

Eridanus 5.8. 11. 131.

Erigona 24. 28. 29. 60.
61. 62. 63. 68. 85. 157.

Erinys 51.52.54.94. 106.

Eros 54.

Erotium 14. 143. 144,

Erymanthis 65.

Erymanthius 13.

Erymanthus 77. 135.

Eryx 30. 100. 164.

eschatocollium 78. 144.
Eteocles 65. 111. 174.
Eteonus 77. 134.
Euadna 28. 29.
Euander 12. 79.
Euarchus 10. 131.
eucharisticum 12.
Euclides 110.
Eudoxus 8.

Euenus 6. 7. 132.

Euhius 7. 13. 14. 74. 75.

137.
Eumachus 11.
Eumaeus 12.
Eumediades 19.
Eumelus 12.

Eumenis 30. 56. 57. 59.

92. 105. 106. 175.
Eumolpus 9. 75. 141.

Euneus 13. 14. 77. 132.

135.
eunuchus 3.
Euphemus 10. 12.

Euphrates 81.83.84.114.

Eupolis 90. 166.
Euripides 110.

Euripus 6.8. 10.78.132,
Europa 24.25.26.27.29,
60.61.63.69.86.87.88.
89. 166. 158. 159. 223.
Eurotas 18.20.21.79.80.
Eurus 4.6. 7.10. 11.12.

13. 76. 77.
eurus 3.
Euryala 61. 87.
Euryalus 12, 13. 79.
Eurybates 17.
Eurydamas 30. 32.

Eurydica 28. 37. 38. 60.

70. 86. 88. 89.
Eurymedon 49. 50. 51.
Eurynoma 87.
Eurypylus 12.
Eurystheus 36. 37. 38.

44. 67. 101. 102.

nn
Sn, VE
LT

211

Eurytion 49. 50.
Eurytus 10. 11.
Eutrapelus 15.
Eutychus 15. 73.
Euxinus 4. 74. 132. 142.
exodium 16.

F
faginus 3.
fagus 3.

G
Gaetulus 8. 11.
Galaesus 15. 76. 131.
galliambus 78. 136.
Ganges 80.81.82.83.84.

112.
Ganymedes 71. 81.112.
Garadus 76.
Garamantis 105.
(Garamas 31. 32. 57. 58.
100.

Garganus 11. 131.
Gargaphia 28.
Gargarum 5. 143.
Gargettius 12.
garum 15. 78.
Gaulum 11. 143.
gausapes 71. 81. 158.
gelasinus 15.
Gelonus 14.
Genabum 8. 130.
genesis 71. 91.
genethliacum 12.
geometres 21.
Gerus 10. 131.
Geryon 47. 59. 104.

Geryones 19. 59. 70. 84. |

114.

Gesander 10. 76.

Gessithous 76.

Getes 17. 20. 37.

Gigas 57. 101. 102. 104.
106.

gigas 31.32.98. 100. 104.
105. 170.

m nn nr de

Gisgo 49. 100. 164.

Giton 48. 99.

Glagus 11.

Glaphyra 85.

Glaphyrus 16.

Glaucias 20. 21. 23. 145.

Glaucus 10. 12. 13. 72.
76. 77.

Glisas 101.

Glycera 23. 85.

Glycon 48.

Gnidus v. Cnidus.

Gnosis 93.

Gnosius 9.

Gnosus 7. 130.

gobius 15.

(rongylion 51.

Gorga 28. 88.

Gorgias 18.

Gorgo 57. 58. 66. 71. 97.
106. 109. 110. 174.

Gorgythion 100,

Gortyn 100.

gorytus 10. 139.

grabatus 75.

grammaticus 3.

Grosphus 11.

Grypus 77.

Guneus 34. 40.

Gyareus 34. 39. 44.

Gyas 17. 38. 80.

gymnas 30. 106.

gymnasium 3.

gyrus 3.

H

Habinnas 18.22.79. 146.
habrotonüus 74.
Hadranum 11. 143.
Haemon 50. 101.
Haemonides 20.
haemorrhois 30.
Haemus 5.6.8.10. 11.12.
13. 76. 131.
Hages 82.

14*

Hagniades 18.

Hagnon 46. 51.

halcyona 61.

Haliacmon 101.

Haliartus 13. 130.

halosis 91.

halter 57. 106.

Halys 52. 94,

hammodytes 17.

Hammon 48. 49. 50. 51.
99. 100.

Hampsagoras 19.

Hampsicus 11.

Hannon 49. 51.

hapha 29. 150.

Harpa 27. 87.

harpa 87.

Harpyia 107.

Harpys 83.

Heba 27. 29.

hebenus 8.

Hebrus 6. 11. 12. 57. 76.
131.

Hecala 61.

Hecata 24. 26.27.28.29.
60. 61. 69. 87. 88.

Hecateis 106.

hecatomba 89.

Hector 31. 33.71.97. 98.
100. 101. 102. 163. 164.

Hecuba (Hecaba) 25. 27.
60. 63.88.89. 150. 151.
154. 155.

Hedyla 26.

Hedymeles 21. 223.

Helena 25. 26.27.29.60.
69. 70.87.88. 150.151.
155. 158.

Helenus 12.

Helica 24. 25.26.29. 60.
61. 85. 86. 87. 89. 160.

Helicaon 106.

Helicon 50. 97. 99. 100.
101. 102,

Heliconis 105.

212

Heliodorus 16.
Helius 15.
Helix 30.

Hella 25. 26. 28. 61. 62.

63. 86. 87. 179.
helleborus 74.

Hellespontus 11.72.131.

Helops 30.

Helorus 11. 131.
Helos 53.

Helymus 11.
hemitritaeus 14. 133.
Heniocha 26.
Heniochus 4. 6. 72.
Heras 21. Bu
Herbesus 10. 130.
Herius 76.

Hermaphroditus 15. 78.

Hermarchus 16.
Hermeros 54. 103.
Hermes 21.
Hermiona 24. 29.
Hermocrates 84. 112.
Hermogenes 55. 111.

Hermus 6. 8. 12. 15. 77.

78. 131.
Herodes 111.
herois 106.

heros 54.57.58. 102. 104.

105. 106.
Herses 83.
Hesiodus 4.

Hesiona 61. 62.69.88.89.
152. 154. 156. 158. 160.
Hesperus 4. 5.6.7.9.10.

12. 13. 73. 76. 137.
Hesus 8.
hexaclinum 78. 144.
Hiarbas 22.

Hiber 10, 11.74.76. 131.

Hieron 49.
Hilarus 223.
Himilco 49.
Hipparchus 75.
Hipparis 92. 167.

N

Hippasides 20.
Hippasus 10.
Hippo 49.
Hippocrates 55. 110.
Hippocrena 86.
Hippodama 29,
Hippodamia 85. 160.
Hippodamus 13. 78.
hippodromus 78. 136.
Hippolachus 77.
Hippolyta 24. 28.
Hippolytus 5. 6. 78.
hippomanes 96.
Hippomedon 50. 51.101.
Hippomenes 55. 83.
Hippotades 18.
Hippothous 12,
Hispellates 111.
Hister 6.8.10.12.15.73.
76. 77. 78. 131.
Hodius 12.
Homerus 9. 15.35.75.79.
Homolois 106.
Hopleus 34. 40. 45. 102.
horizon 46.
horologium 75.
horoscopus 4.72.136.140.
Hostus 11. 76.
Hyacinthus 15. 78. 135.
Hyampolis 93. 178.
Hyas 57. 104.
Hybla 63.89. 223.
Hydaspes 55.81.83.112.
hydraules 70. 158.
hydrochous 5. 73. 133.
Hydrus 53. [135.
hydrus 5. 73. 139.
Hyela 27.
Hyla 62.
Hylaeus 13. 78.
Hylas 18. 20. 21. 79. 80.
Hyllus 6. 78.
hymen 30.
Hymenaeus 4. 5. 11. 77.
136.

Hymettus 10. 14. 75.76.

132. 135.
Hypanis 91. 93.
Hyperenor 101.
Hyperion 101.
Hyperionides 22.
Hypetaon 100.
Hypiron 100.
Hypnus 15.
Hypsenor 100.

Hypseus 34. 40. 41. 42.

67. 102.

Hypsipyla 26.28.29. 62.

88.
Hypso 54.

I

Ialmenides 20.
Ialmenus 12. 13.
iambus 77. 136.
Ianthis 65. 93.
Iapetus 10. 76. 78.
iapyx 99. 100. 165.
Iarbas 19.

Iasides 16. 20. 83.
Jasis 56.

Iason 46. 47. 49. 50. 51.

68. 100.

- iaspis 106.
lIaxartes 82.
lazyx 57. 58. 105. 169.
ibis 94.

Ibycus 12.
Icarium 72.
Icarius 72. 77.
Icarus 5. 6. 11.
ichneumon 50.
Idaeus 12. 75. 77.

Ida 24. 27.28.69. 70. 88.
89. 155. 158. 189. 223.

Idalius 76.

Idas 18. 20. 79. 80.146.

Idasmenus 10.
Idmon 49. 50. 98.

Idomeneus 34. 40.67.171.

213

Iduma (Idyma) 25. 62.

87. 88.
Iertes 19.
Ilerdes 19.
Ilertes 19.

Ilias 57. 59. 65. 99. 169.

Ilisus 6. 132.

Ilium 5. 6. 9. 10. 11. 73.

78. 143.
Ilius 5. 130.
Illyricum 72.
Ilus 11. 72.
Imbrasides 19.
Imbrus 9. 130.
Imilca 27.
Inachis 56. 64. 65.

Inachus 6. 10.13.77.132.

135.

Inarima 26. 27. 61. 86.

88.
Indus 6. 8. 15. 16. 72.
Ino 55. 9.
Io 55.
locasta 25. 28. 30.
Iola 24. 60. 86.

Iolcus 5.7. 72.73.74.75.

130. 134.
Iollas 18. 21. 22.
Ion 41. 50. 57. 101.
Ionis 56.
Ionium 76.
Ionus 7. 133.
iota 95.
Iphiclus 10.
Iphidamas 100.
Iphinoa 26. 87.
Iphinous 78.
Iphis 33. 93.
Iphitus 10. 13. 77. 135.
Iris 91. 92. 93. 168.
Iron 49.
Irus 14. 15. 133.
Isalcas 19.
Isis 33. 91. 167.
Ismarius 6.

Ismena 28. 62. 88,

Ismenis 90,

Ismenus 5.6.13. 73. 77.
132. 135.

Isthmus 5.6.7.12.13.73.
75. 76. 130. 135.

Italis 56.

Ithaca 24. 69. 145. 158.

Ithacus 6. 11. 14. 16. 76.
18.79.

Ithemon 49.

Ithoma 28.

Itona 28.

Itys 52. 94.

Iudaeus 8.

Ixion 47. 102.

L

Labarus 76.

Labdacides 20.

Labdacis 106,

Labdacus 13.

Lacedaemon 65.

Lachesis 30. 93.

Lacon: 47. 49. 50. 57. 58.
100. 102. 105. 106.

Ladas 21. 80.

Ladmus 11.

Ladon 48. 50.

Laertes 17, 21. 145.

Laertiades 20.

Laertius 12.

Laestrygon 107.

Lais 93. 165.

Laius 6. 13. 73.

Lalaga 24. 29. 223.

lampas 30.57.58. 64.98.
99. 100. 101. 102. 103.
104. 105. 165.

Lampon 49.

Lampsacus 10. 131.

Lampus 13.

Lamus 11. 13. 78.

Lamyrus 78.

Langon 102.

Laocoon 48.
Laomedon 48.
Laomedontiades 21.
lapathus 7. 133.
Lapithaon 102.
Lapithes 18. 56. 145.
larix 57.

Larus 11. 76.
lasanum 75.
Latagus 76.

Latois 93.
Leandrus 14. 133.
Learchus 76. 78.
Leda 59. 68.

Leitus 12. 15.
lemma 56.

Lemnias 30. 57. 59.
Lemnius 12. 13.

Lemnus 4.6.9.13.14.73.

75. 77.130. 134.
leo 58. 161.
Leodocus 10.
Leonteus 34. 40.
Leptis 1.

Lerna 25. 27.28. 29. 61.
62. 63. 69.89. 150. 151.

156. 157. 158.

Lesbus 5.7.8.9. 74.130.

134.

Letha 24.29. 60. 61. 62.

63. 86. 87. 88.
Lethon 48.
Letoides 83,
Leuca 26.
Leucas 99. 102. 163.
Leucates 81.
Leucon 49.
Leucothea 23. 85. 160.
Liburnus 15.

Libya 25. 27. 29. 39. 60.
61. 62. 63. 69. 70. 85.
86. 87. 88.89. 152.155.

156. 158.

Libys 51. 52.57. 59. 94.

105. 169.

214

m

Lichas 16.18. 21.22. 68.

79. 80. 146.
lichen 57.
Ligaunus 11.
Ligus 11.

Lilaea 178.
Lilaeus 11.
Lilybaeum 10. 143.
Limon 50.

Lindus 11. 131.

Linus 13. 15.78.135. 176.

Lipara 27. 61.
Lixus 11. 76.
Locrus 56.

lotus 10.14.76. 133.136.

Lucas 80. 146.
Lusitanus 76.

Lyaeus 4.12, 15. 73. 74.

75. 76. 78.
Lyca 87.
Lycabesus 13. 132.
Lycaon 57.
Lycas 21.
Lycasta 28.
Lycetus 78.

Lycidas 18. 23. 79. 146.
Lyeisca 63.89. 152. 157.

Lycius 16.
Lycomedes 111.
Lycophontes 111.
Lycoreus 102.
Lycoris 33.

Lycormas 16. 19. 20. 22,

Lycotas 18. 22.
Lyctius 10.

Lycurgus 4. 13. 76. 78.
Lycus 6. 10. 11. 13. 78.
Lyda 29.

Lydus 8.

Lygdamus 8.

Lygdus 13. 76. 78.
lygdus 14. 78. 136.
Lynceus 34. 36. 39.

Iynx 57. 58.98. 106. 165.

Lyrcius 13.

Lyrnesis 90.
Lyrnessus 5. 130.
Lysippus 75.

M

Macedon 48.

macellus 223.

Maces 19. 71. 82. 158.

Macetes 72.

Machaon 49. 106.

Macron 57. 58.

Maeander 6.8. 11. 74.
135. 138.

Maenalius 74. 101.

Maenalus 3. 72. 77. 132.
135.

Maenas 57.58. 106. 165.

Maeon 50. 102.

Maeonides 17. 83. 84.

Maeotis 64. 91. 93.

Magnes 55. 57. 58.

: Mago 49. 100. 164.

Mahalces 82.

Maia 177.

Malea 23. 85.

Mallus 7. 130.
Mandonius 11.

Manto 55. 97.
Marathon 47. 50. 102.
Marathonis 93.
Maraxes 19.

Mareotis 64. 93.
margarites 17. 81. 148.
Marmarides 19.

Maron 50. 51.

Marsyas 17.19. 21. 145.
Martialis 59.

Masclion 50.
Masinissas 19. 23.
Massagetes 17. 81. 82.

. Massylus 10. 11. 76.

mathematicus 3.

Matho 50. 51.

Maurus 8.11.16.76.223.
Mausoleum 73.

Mazaeus 11,
Medeon 50. 177.
Medon 48. 49.
Medores 19.
Medus 3. 6. 10. 76.
Megara 85.
Megareus 34. 42.
Meges 55.
Melampus 53.
Melaneus 34. 42. 45.
Melanippa 63.
Melanippus 13,
Melanthus 76.
Melia 29. 148. 149.
Meliboeus 9.
melica 87.
Melicertes 17.
Melita 27.
melos 53. 95. 173.
Melpomena 29.
Memnon 47.
Memphis 92,
mena 25.
Menander 4. 5. 131.
Menecrates 83. 112.
Menelaus 6. 8. 12. 15.
73. 77.
Menestheus 34. 40. 55.
67. 102.
Menippa 87.

Menoeceus 34.40.42.45.

46. 67. 102.
Menoetes 20. 83.
Menoetius 10.
Menogenes 84. 112.
Mentor 30. 102.
Meriones 20.
Meroa 25. 69. 70. 87.
Meropa 24. 177.
Messa 28.

Messeis 56. 58.
Messena 27. 28. 29.
Mesthles 55. 110.
Metabus 76.

_ metagon 46. 59. 97.

215

metallum 3.
metamorphosis 104.171.
Metaurus 8. 131.
Methona 26.

Metiscus 76.

metretes 84. 148.
Metrophanes 55. 110.
Micipsas 80. 146.

| Micon 48.

Midas 79. 189.

Midea 23.

Miletus 14. 15. 130.

Milichus 11.

Milo 49.

Mimallon 57. 58.

Mimas 30. 31. 32. 100.

mimus 3. [102.

Minois 91.

Minos 54.

Misenus 11. 76. 131.

Mistyllus 14. 132. 178.

Mithras 80.

Mithridates 111.

mitulus 15.

Mnasyllus 9.

Mnemosyna 24.

moechus 3.

Moesus 10.

molocha 25.

Monaesus 76.

monaulus 78. 136.

Moneses 82.

monobiblus 14.

Monychus 10. 16.

Mopsus 6. 9. 10. 11. 13.
68. 75. 76.

Morinus 76.

Mothona 24.

Moyses 110.

Murrus 11. 76.

Mutyca 27.

Mycala 24. 29.

Mycalesus 13. 130.

Mycena 24. 61. 72. 88.
107. 151. 153.

Myconus 14. 76. 130.
Mydon 49.

Myraca 87.

Myraces 18.

Myrica 69.

Myrinus 78,
Myrmidon 57. 104.
Myrmidona 62.
myrobalanum 15. .
Myron 48. 65. 98. 164.
Myrtala 29. 149.
Myrtilus 5. 6. 13. 139.
myrtus 3.

Mys 65. 172.

mystes 56.

Mytilena 29. 179.

N

Nais 33. 56.57.58. 59.64.
91. 93. 104. 106.

nanus 79.

Narcissus 6. 78.

Naris 92.

narthecium 15.

Nasamon 48. 49. 57.58.
100. 105.

Nastes 20. 84.

Naubolides 18.

Naubolus 13.

naulum 79.

Nauplius 6. 10.

Nausicaa 23.

Naxus 6. 13. 14. 130.

Nealca 28. 30.

Nealces 19. 82.

Neapolis 91.

nebris 93. 106.

Nebrodes 80.

nectar 30. 96.

Nelides 18.

Nemea 23. 27.28.29. 61.
62. 63.87.88. 152. 153.

Nemesaeus 4.

Nemesis 30.

Nephela 24.

Nereis 33. 56. 58.59. 65.

92. 93. 104. 105. 106.

Nereus 34.35.36. 38.39.
40.42.44.67.71.97.98.

100. 101. 102.
Neritus 5. 76. 130. 134.
Nesis 93. "
Nessus 6. 10. 13. 76.

Nestor 30.31.33.98. 100.

102. 103.
Nestorides 19.
Netum 11. 143.
Neurus 10.

Niceros 54. 99. 174.

Nilus 4.6.8.10.11.12.13.

15. 72.74.78.79. 142.
Ninus 7. 15. 130.

Nioba 28.29. 87. 88. 89.

154. 155.
Niphates 81. 82. 84.
Nireus 34. 40.
Nisaeus 76.

Nisus 78.

Nomas 57. 64.
Nomius 78,

Notus 6. 10. 11. 13. 77.
notus 3. 74. 141.
Nycteis 65.

Nyctilus 9. 75. 135.

Nympha 26. 27. 28. 29.
30.61.62.69.72.86.89.

151. 155.
Nymphaeum 74.

N)
obsonium 75.

Ocalea 28.148. 149.178.
Oceanus 4.6.7.8.10.11.
13. 15. 73.74. 76.77.78.

79. 131.

oceanus 3.

Ocheus 34. 39.

Ochus 76.

oclopaectes (oclopetes)
82.

el a irrt tr re m nn

216

Ocres 19.
Ocreus 100.

oda 27. 150.
Odrusses 19.
Odyssia 85. 159.
Oebalides 18. 83.
Oebalus 13.
Oebasus 10.
Oeclides 20. 83.

Oedipodes 20.70.71. 81.

83. 84. 145. 148. 158.
Oedipodionides 20. 83.
Oedipus 53. 106.
ODeneis 33..

Oeneus 34. 40. 46. 67.

Oenides 18.19.20.22.83.

Oenomaus 78.
Oenona 25.
oenophorum 74. 79.

Oeta 24.25.27.69.86.87.

88. 149. 153. 158. 189.
Oileus 34. 36. 39. 67.
Oiliades 19.

Olbus 76.
Olearus 14. 130.
Olenia 24. 149.
Olenides 82.
Olenius 78.
Olenus 5. 13. 130.
Olphius 15.

Olus 15.
Olympias 106.

Olympus 4.5.6.8.9. 11.
12. 73. 74. 75. 76. 77.

131. 141.
onager 15.
Oncheus 100.
Onomaus 13.
onyx 30.
ÖOpheltes 20. 82. 83.
ophites 17. 20.
Ophiuchus 4. 5. 6. 73.
oplomachus 15.
Oporinus 14. 133.
Oppianus 15.

nn rn

opthalmicus 15.

Orcas 107.

Orchomenus 13. 130.

Orestes 16.17.18.19.21.
22.81. 83.84. 114.

orexis 30. 94.

Oricus 74. 76. 134.

Orion 46. 47.48. 49. 50.
97. 98. 102.

Ormenus 13.

Ornytus 9.10.13. 139.

Orontes 111.

Orpheus 34. 35. 36. 37.
38.39.40.42.44.45.67.
68. 101.102. 103. 172.

Orsilochus 77.

orthopygium 78.

Orthrus 11.

Ortygia 27.149.150.151.

Osiris 71. 91. 93. 166.

Ossa 59. 85. 160.

Otaces 18.

Otaxes 19.
Othrys 51. 52. 94.
otopetes 81-82.
Otreus 67.
oxygarum 78,

P
Pacorus 15.

. Pactolus 6. 16. 74. 135.

138. |
Paean 30.33.57.58.102.
paedagogus 3.

Paeon 57. 58. 105.
Paetus 15.

pala 28. 89.

Palaemon 47.50.51.102.
palaestrites 21.
Palamedes 55. 65. 111.
Palathium 15.

Pales 82. 112.
Palinurus 15.

paliurus 74. 136.
Palladium 68. 76.

Pallas 30. 33. 64. 65. 68.
98. 100. 101. 102. 162.
163.

Pallena 26.

Pan 30. 57. 97. 101.102.

Panaretus 15. [104.

panax 98. 165.

Panchates 19. 82. 111.

Pandarus 12. [147.

Panhormus 10. 130.

Pannonius 12.

Panopa 26. 60. 61. 178.

Panopeus 34. 42.

Pantagathus 15.

Pantagias 80.

pantomimus 3.

Panus 4. 130.

papas 21.

Paphia 27. 86. 89. 149.

Paphus 4.10.77.130.134.

Papilus 15.

paralysis 91.

parapsis (paropsis) 91.
105. 106. 170.

parasitus 3.

parazonium 15.

pardus 3.

Parias 17.

Paris 33.93.94. 165.168.
169.

Parium 76.

Parnasus 6.7.11.13.73.

, 77. 135. 137.

paropsis v. parapsis.

Parthaonides v. Portha-
onides.

Parthenius 15. 78.

Parthenopa 25. 27. 30.
87. 88.

Parthenopaeus 12. 13.
15. 78.

Parthus 6. 8. 12. 74.

Parus 13. 14. 130.

Pasiphaa 27. 63. 89.

Pasithea 23.

a

217

—

Patrobas 223.
Patroclus 12. 14.
Pedaeus 77.

Pegasus 5.8. 11.73. 134.

135. 223.
pegma 56. 9.

pelagus 53.65.66.68.71.

94. 108. 173.
Pelasgus 72.

Peleus 34.36. 38. 39. 40.
42.45.66. 67. 100. 101.

102. 103.
Pelias 16. 17. 18. 80.

Pelides 17.19.20.83.84.
Pelium 5.6. 8. 9. 13. 14.
73. 75.77.78. 143. 144.

Pellena 24.

Pelopeis 57. 58.
Pelops 30. 98. 101. 164.
peloris 94.

Pelorus 6.11.13.74.131.

pelta 69.

Penel&us 12.67.133.224.
Penelopa 27. 29. 30. 60.

70.

Pentheus 34. 36. 39. 40.
42, 66.67.100.102.172.

Peparethus 5. 130.
peplum 78.
Percota 61.
perdix 57.

Pergamum 6. 14. 56. 75.

77. 107. 143.
Pergamus 12. 138.
Peribomius 223.
Pericles 65. 114.
Periclymenus 10.
Periphas 32. 102.
periscelis 57. 105.
peristasis 91.
Permessis 93.
Perseis 33. 64.%0.
Persephona 30. 62.

Perses 16. 17.19.22. 81.

82. 83.

———————————e——————————— nn nn.

Perseus 34.35. 36.37.39.
40. 44.66.67.97.98.99.
100. 101. 102. 172.

Persis 90.

Petala 26. 69. 87.

petaso 50. 161.

Petasus 75. 134.

Peteon 102.

‚Peteris 93.

Peuca 26. 27. 29. 61. 87.
89.

peucedanum 8. 144.

Peucon 49.

Phaeax 103.

Phaedimus 13. 77. 135.

Phaedra 59.

Phaestus 77.

Phaethon 46. 48. 50. 98.
100. 102. 164.

Phaethontis 57.

Phalantus 76. 78.

phalanx 30. 57. 100. 105.
106. 165. "

Phalaris 30.

Phalces 18. 82.

Phalereus 34. 36. 44. 172.

Phaon 50.

Pharis 90.

Pharnaces 111.

Pharsalus 7. 130.

Pharus 7. 12. 74. 77. 78.
130. 131. 142.

pharus 75.

Phaselis 34.

phaselus 7. 12.77.78. 136.

Phasiades 82.

Phasis 30. 33. 57. 58. 64.
90. 91. 92. 93. 167.

Phasma 9.

Phatna 30,

Phegeus 34. 40. 46. 67.
101. 102.

Phemonoa 25. 27. 87.

Phenäus 13. 130.

Pbereclus 77.

Pheronactus 6.

phiala 29. 63. 70. 87. 89.

Phidias 18.

Phidippus 12.

Philaenis 33.

Philaenus 15.

Phileros 54. 99.

- Philetas 20.

Philetus 77. 135.

Philippus 11. 15.

Phillyrides 21.

Philo 50. 161.

Philoctetes 22. 145.

Philomelus 15.

Philon 50.

philosophus 3.

Philostratus 15.

Phineus 34. 39. 42. 67.
100. 106. 171.

Phlegethon 47.49.50.51.

Phlegyas 18. 20. 23. 80.

Phlius 53.

Phlogius 76.

Phoceus 34. 39. 44. 100.
102.

Phocis 30. 64. 65. 93.

Phoeba 24. 25. 26. 27.30,
60. 61. 62. 69. 85. 88.

Phoebas 64.

Phoebus 4. 5. 6.7.8.9.
10. 11. 12. 13. 14. 15.
59. 68. 72. 73. 74. 76.
72.78,

phoenicopterus 16.

Phoenix 57. 100.

Pholoa 25. 26. 28. 61. 62.
63. 87. 88.

Pholus 13. 76. 78.

Phorbas 32,

Phorcus 4. 12.

Phorcynis 64.

Phorcys 51. 52. 64.

Phoroneus 34. 40. 67.

Phoronis 57.

Phosphorus 5. 12. 133.

ER

218

phrenesis 30. 93.

phreneticus 8. 15.

Phrixus 6. 10. 72. 73. 76.

Phryx 30. 57. 58. 72. 102.
104.105. 106. 163. 169.

Phycus 9.

Phylaca 25. 26.

Phylaceis 93.

Phyleus 34. 40. 45. 102,

Phylleus 102.

Phyllis 33. 91. 93. 105.

Pieris 57. 59. 72.92. 106.
166.

pinacotheca 87.

Pindarus 8.

Pindus 6. 8. 10. 11. 73.
131.

pirates 17.

Pirena 27. 86.

Pirithous 78.

Pirous 12.

Pisandrus 77.

Pisistratus 5.

pisum 75.

. Pitana 87.

Pittacus 78. 135.

pityon 106.

platanon 99. 103. 106.

platanus 3.

Platon 46. 99. 106.

plectrum 3.

Pleias 57. 61. 104.

Pleiona 61. 179.

Pleuron 47. 49. 50.

Plias 30. 57. 58. 98. 100.
105. 106.

Plistbenes 111.

Plisthenides 83.

Pluton 51.

Podaetus 76.

Podalirius 12. 15.

Podarces 55. 84. 112.

podium 79.

Poeas 31. 32.

poema 9.

poetris 105.

: Polites 20. 83.

polus 3. 73. 176.

Polyaenus 8. 75. 135.

Polybius 6.

Polybus 6.

Polydamas 30. 31. 32.

Polyidus 77. 135.

polymyxus 14. 133.

Polynices 111.

Polyphemus 11. 13. 16.
78. 135.

Polypoetes 20.

Polytimus 15.

Polyxena 24. 29, 30. 149.

Polyxenus 12.

Polyxo 55.

pompa 24.

Pontus6. 11.13.14.73.74.

pontus 3. 76, 142.

poppysma 95.

porphyrio 57.

Porthaonides ( Partha-
onides) 18.

Porthmeus 34. 39. 103.

Posides 21.

Pothinus 8.

pragmaticus 15.

prasinus 15.

praxis 91.

Praxiteles 55. 65. 111.
112. 174.

prester 30. j

Priamides 19. 83. |

Priamus 6. 12. 15. 16. 72.
13. 77.

Priapus 4.8.15. 68.72.78.

Prion 100.

pristis 66. 90. 166.

Prochyta 27. 89. 157.

Procna 26. 27.61.63. 70.

Procnessus 75. 134.

Procrustes 17.

Procyon 46.

Proetis 57. 58.

Proetus 13.
Promachus 77.

Prometheus 34. 35. 36.

42. 45. 67. 103. 172.
propempticum 12.
Propontis 30. 64.
Proselenus 8.
proseucha 70.
Prosymna 59.
Protesilaus 12. 14. 75.

Proteus 34. 36. 38. 39.
40. 67. 100. 101. 102.

Prothoenor 100. 101.
Prothous 12. 13. 78.
Protis 92.
Protogenes 55. 111.
proxenetes 21.
Psamatha 87.
Psecas 30.

psellus 223.
psittacus 12. 15.
Psophis 93.

Psycha 26.

Psyllus 8.

Pteleum 13. 143.
Pteleus 7. 130.
Pterelas 20. 80,
Pthia 24.

pthisis 30.
Ptolemaeus 8.
Ptolemais 91.
pygargus 16.
Pygmalion 100.

Pylades 16. 20. 21. 22.

83. 84. 112.
Pylaeus 12.
Pylena 28. 62.

Pylus 13. 14.73. 130. 134.

Pyracmon 179. 223.
Pyraechmes 20.
pyramis 57. 104.

Pyrena 27. 60.62.87. 88.

Pyroeis 100.

Pyrrhus 6. 8. 11. 12. 73.

78. 79.

219

Pythagoras 21. 59. 106.

Pythius 4.

Pytbon 37. 47. 48, 49.

50. 99. 102.

R

Raetus 15. 33.
Rambelus 10.

Rhadamanthus 52. 172.

Rhamnus 53.
Rhascypolis 90.

rhetor 30. 31. 57. 58.103.

106. 165. 169.
rhetorica 87.
rhinoceros 54. 71. 103.
Rhipa 28. 177.
Ripheus 100.
Rhodanus 73.

Rhodopa 24. 27. 28. 29.
30. 60. 61. 62. 63. 69.

86. 87. 88. 96.

Rhodus 4.7.9.12.14.15.
72.74.78. 130.134.179.

Rhoetium 74. 143.
Rhoetius 11.
Rhoetus 10. 15.

rhombus 15. 16. 78. 79.

Rhyndacus 11.
Rhytieus 34. 40.
Rubico 48.
ruta 29. 63.

S

Saburas 19.
saccus 15.
Saces 82.
Sagaris 93. 167.
Sages 82. 83.

Saguntum (Saguntus) 8.

10. 15. 76. 139.
Salamis 90. 91. 165.
Salmoneus 34. 35. 39.
Salon 103. 164.
Sama 88.
sambuca 86,

een

Samius 76.
Samothrax 57. 58.
Samus 4. 77. 130. 134.
sannas 223.

saperdes 81. 148.
Sapharus 76.

Sappho 55.

Sarapis 9.

sardonyx 57. 103. 106.
Sardus 11.

Sarmates 17. 19. 20. 21.
Sarpedon 49. 101.
Sason 48. 49. 99.
Satarches 82.
Satricus 11.

satyrus 74.
Sauroctonus 14. 133.

Sauromates 20.

scaena 24,
scaenicus 3.
scapha 61. 69. 87.
scaphium 16. 78.
Scarpha 86.
scarus 8. 15.
scazon 51.
sceptrum 3.
schedium 75.
Schedius 12.
schema 95. 109.
schida 70.
Schoeneis 9.
schoenobates 21.
Schoenus 77. 134.
schola 223. |
Sciathus 9. 130.
Sciron 49. 102.
sciurus 15.
Scolus 77. 134.
Scopas 16.
Scorpius 4. 5.6. 7. 14.72.
73. 74. 136. 139.
Scorpus 223.
Scylaceum 75. 134.
Scylax 99.
Scylla 59.

scyphus 3. 73.
Scyreis 57. 58.

Scyrus 5. 6. 14. 68. 78.

134. 138. 139.
scytala 25. 150.

Scythes 16.17. 20.81. 107.

Sebethus 12. 132.
Seleucus 8.
Selinus 53.
Sellus 56.

Semela 28.62.86. 88. 89.

senape 96.

seps 30.

Ser 57. 104. 106.
Seriphus 14. 130.

Sestus 6. 9. 14. 74. 75.

130. 134.
Sibotes 18.
Sieilis 57.
Sidon 48. 49
Sidonis 92.
Sigeum 5. 144.
sigma 56. 95.
Silenus 6.
Simoeis 64. 100.
Simonides 111.
Sinis 93.
Sinon 47. 48.
Sinopa 26. 61.
Sipus 53.
Sipylus 73. 77. 135.
Siren 30. 98. 103. 106.

Sirius 4.5.7.8.9.10.11.

12. 13. 15. 73. 135.
sistrum 75.
Sisyphus 5. 73.
Socrates 55. 65. 111.
Solimus 76. 134. 175.
soloecismus 78. 79.
Solon 46. 57.
Sophena 25.
Sophocles 55. 110.
Sophron 101.
sophus 5. 14. 133.
Sosastrus 16.

en Le nn mn

220

Sotades 21. 84.

spado 48. 50. 51. 57. 98.

103. 161. 165.

Sparta 24. 25. 26. 27.28.
63. 69. 86. 88. 151. 155.

158.
Spartanus 15.
Spatala 89.
Spendophorus 15. 78.

Spercheus 7. 13. 14. 132,
Sphinx 30. 65. 98. 102,

stadium 223.
staphilinus 7.
stemma 95.

Stentor 103.

Steropes 20. 82. 83. 112.

147. 148,
Stesichorus 12.
Sthenelus 10. 12. 14.
Stichus 8.
stigma 95. 109.
stilus 3.

Stimicon 48.
Stoechas 64.
Stoicus 7. 15. 16.
stola 24.
stomachus 3.
strabo 57.

Stratia 28. 177.
Stratocles 55. 110.
stropha 29.
Strophas 105.
Strophius 6.
struthocamelus 75.

Strymon 48. 50. 65. 99.

100. 101. 102.

Stymphalis 57. 64. 104.

105. 106.
Stymphalus 77. 135.
Styrus 10.

Styx 30. 33. 65. 98. 99.

100. 101. 102. 163.
Sucro 49.
Suetes 82.
Sunium 6. 13. 143.

“Te

Surus 223.

Sybaris 93.

sybotes 81.

Sychaeus 11. 76.

Syena 24. 27. 29. 62. 63.
69. 87. 88. 89.

Syenes 82.

syllaba 24.

Symmachus 15.

symphoniacus 8.

Symplegas 30.57.64. 104.

Synhalus 11.

Synnas 64. 101.

synthesis 92,

Syphax 30. 33. 100. 103.

Syriscus 15. [164.

syrma 95.

Syrophoenix 30.

Syrtis 57. 64. 66. 91. 92.
104. 105. 118. 167.171.

Syrus 15. 75.

T

Taenarus 4. 6. 13. 74.
75. 135. 140.

Tages 18. 83.

Tagus 6. 8. 11. 12. 13.
15. 16. 76. 77. 78.131.

Talaionides 20.

Talaus 10. 76. 78.

Talthybius 6.

Tanais 90.91.92.93. 167.

Tantalis 64.

Tantalus 5. 6. 8. 11. 13.
13. 135. 224.

tapes 100. 106.

Taraco 49.

Taras 31. 32.

Taratalla 178.-

Tarchon 48.

Tarcondimotus 8.

Tarentus 223.

Tarsus 7.130.

Tartarus 6. 10. 72. 73.
77.141.

Tartesiacus 15.
Tartesis 90.

Tartessus 10. 130. 133.

Taureas 19.

Taurus 4. 6.9.10.11.13.

72. 74. 78.
taurus 3.
Taxes 19.
taxus 3.
Taygeta 24. 177.
Taygetus 75. 135.

Tegea 23. 28. 62. 149.

150. 151.
Tegeaticus 12.

Telamon 49. 101. 102.

103. 164.
Telamoniades 81.
Telchin 57. 58.
Telecoon 100.
Telephus 6. 8. 12. 16.
Telesina 29. 89. 157.
Telesinus 11. 15.
Telesphorus 15. 78.
Telmessis 64.
Temesa 27. 28.
Temisus 11.

Tempe 56. 107.

Tenedus 5. 8.72.77.131.

134.

Tereus 39. 67. 102. 103.

Terpsichora 29. 89.

Tethys 51.52.64. 65. 71.

94. 172.
Teucer 10. 12. 76.
Teumesus 77. 134.
Thais 33. 94.
thalamus 3.
Thalamus 15.
Thalpius 12.
Thalysiades 19.
Thamyris 30. 92. 93.

Thapsus 10.76.131.138.

thapsus 8. 133.
Thasus 8, 12. 13. 131.
Thaumantias 30.

.
a nn

21

———

Thaumantis 93.
theatrum 3.

Theba 28. 29. 30. 61. 62.

88.
Thebais 33. 65.

theca 29. 69. 70. 87. 89.

Thelgon 49.
Thelys 95.
Themis 30.
Themison 50. 51.
Theophila 29. 149.
Therapna 27.
Therinus 14. 133.

| Thermodon 48. 49,
Theron 49.50. 100. 102.

Thersites 20. 21.
thesaurus 3. 9. 33. 73.

Theseus 34.35.36.39. 40.
42. 46. 67. 98. 99. 100.

101. 102. 103. 172.

Thespiades 18.22.82.83.

Thespias 57.

Thespius 12.
Thessala 25. 28. 149.
Thessalus 3. 10, 14.
Thessandrus 78.
Thestorides 20, 22. 83.
Thestylus 78. 135.
theta 9.

Thetis 33. 38. 66. 90. 92.

93. 172.
Thiodamas 32. 102.
Thisba 28. 177
Thoa 87. 88.
Thoantis 93.
Thoas 32. 102.
tholus 10. 15. 78.
Thoon 100. 164.

thorax 30. 100. 101. 102.

103. 106.
thos 57.

Thraca 26. 27. 28.61.88.

152. 154. 223.
Tbracius 12.
thraecium 75.

Thrax 57.58.99. 105.106.

Threca 24.

Thryum 13.

Thula (Thyla) 24.27.29.
62. 88.

Thulis 92.

Thuris 92.

Thyas 57. 58.

Thybris 30. 91. 92. 167.

Thydrus 76.

Thyestes 17. 21. 22, 66.
70. 71.81.84. 104. 172.

Thyias 58. 100.

Thymbraeus 13.

Thymela 29. 63. 89.

thymus 74.

Thyoneus 34. 39. 40.

Thyotes 18.

Thyrsagetes 82.

thyrsus 3.

Thyrus 76.

Thysdrus 76.

tiaras 16. 80.

Tigranes 111.

Tigris 91. 93. 167.
tigris 58. 90.92.93. 104.
105. 106. 167. 171.

Tingis 92. 167.
Tiphys 51. 52. 95.
Tiresias 17. 20. 68. 80.

Tiryns 102.

Tirynthius 8. 10.11. 12.
13. 14. 15. 16.

tisana 89.

Tisiphona 24.26. 27.28.
30. 62. 70. 87. 88.

Tissa 27.

Titan 30. 33. 57. 98. 99.
100. 101.102. 104. 106.

Titanis 92. 94.

Titanius 4.

Titaressus 5. 7. 132.

Tithonis 93.

Tithonus 72.

Tityrus 9. 15. 75.

Tityus 5. 6.7.13. 14. 75,

76. 77. 132. 133. 142,
Tlepolemus 11.12.
Tmolus 6. 11. 13. 140.
tomus 15.
toreuma 56. 9.
Toxeus 46.
toxicum 73.

Trachin 30.
tragicus 3.
tragoedus 3.
tragus 3.

tribas 104.
Tricca 24.
tricliniarches 18.
trieteris 30. 93.
trigon 103. 165.
trigonum 4. 72,
Trimalchio 48. 99.

tripus 57. 104. 105. 106.

107. 170.

Triton 49. 50. 57. 58. 64.

71. 102. 106. 170.
Tritonis 64. 91. 94.
Troas 57. 58. 59. 98.
trochus 15.

Troezen 30.
Trogilus 10. 131.
Troia 68.

Troilus 12. 77. 135.
trophaeum 11. 76.

222

tropis 93.

Tros 54. 57.59. 104. 108.

169.
Tryphaena 59.
Tryphon 50.
tryphon 105.
Tyda 27.

Tydeus 34. 35.39.40. 41.

42. 44. 67. 68. 102.

Tydides 19. 20. 21. 22.

81. 83. 113. 148.
Tyndareus 36.

Tyndarides 18. 20. 82.

83

Typhoeus 34. 35. 36. 37.

39. 40. 68. 100. 103.

Typhon 47. 48. 49. 97.

98. 100.
Typhonis 57. 58.
tyrannus 3.
Tyres 19. 82.
Tyrius 15.
Tyrrhenus 10. 11. 74.

Tyrus 8. 10. 12. 14. 76.

78. 131. 134.

U
Ucalegon 51.

Ulixes 114. 116.117. 118.

Urania 28.

Y
Vascon 57. 58.

x
Xanthippus 11.
Xanthus 6. 8, 9. 13. 14.

15. 73. 76. 77. 140.
Xerxes 81. 111.
xystus 73.

Z
Zacorus 76.
Zacynthus 10. 15. 131.
Zalaces 21. [132.
Zancla 88.
zelotypa 26. 69.
zelotypus 16. 78.
Zelys 95.
Zenon 106.
Zephyrus 4. 6. 7.10.11.
73. 76. 78.
zephyrus 3.
Zetes 18. 82. 147.
Zethus 6.
Zeugma 9.
Zeuma 95.
Zeuxis 64. 90. 165.
zmaragdus 75.
Zmyrna 60.
Zoilus 15. 78.
zona 24.
Zonastes 84.

Pag. 14

3 3 8 8

15

16

17
20
21

22
29

49
Bl
56
62

1.

3 3 Ss S Ss 3 S Ss 3 Ss Di

3 Ss 3 S S Ss 3 S 3 3

3 3 S 3 3 3 3

Addenda et corrıgenda.

22 ante Therinos adde Tarentos I 69,2, IV 1,8

3 „ Coresus »„ Chius Cinnamus
5 „ Homerus „ Hilarus
7 ,„ Menelau .„ Maurus
1l „ Sirius „ Stcorpus
12 ,„ Symmachus „ Surus
14 „ cnthus „ eaballus cadus
16 „ echinus „ draucus
„ mitulus „ macellus
20 post parazonium „ stadium
2 Aeacus „ Ambrosius
Antiochus „ Atticus

9

5 „ Pacolu „ Pegasus Peribomius

7 „ phoenicopterus adde »psellus

15 sq. dele Charmenion et quae de hac forma dixi

21 post Melicerta V 103 adde Dama V 79 sanna V 91

37 ante charta adde analecta VII 20, 17, XIV 82,2

10 „ Pythagoras adde Patrobas II 32,3

26 dele Hedymeles VI 383

ante T’hyestes adde VII 24,3, X 11,7
„ ascaules „ X 56,7
36 „ aliptes „ x131
„ schoenobates „ VI 422

19 post Thyesta IV 49,4 adde Dalmata X 78,8

4 ante Calliope adde XII 55, 13

9 post II 66,3 dele 5

17 ante Telesina adde Hybla II 46,1, VII 88,8, X 74,9 Ida
171,2, IV 1,2

18 post cordyla adde creta

19 ante siropha „ schola

24 post Polyxena X 262 adde colocyntha VI cod. Bodl. 6

27 ante Antigone dele XII 55, 13 |

34 ,„ LZLethe adde Lalage II 66, 5

„ Sidon „ FPyracmon I 583

21 ,„ Chiron „ Charmenion (Mart. X 65, 2; 15)

„ Hermogenes „ Hedymeles (luv. VI 383)

n„ Pyrenes „ Zwuropes I 200

38 post Libyae IX 16 adde T’hracae V 435

224

pag. 67 „16 post Idomenei dele et 789: Penelei

3

n

N

77 „ 30 ante Tenedon adde Tantalon VII 51
78 „ 30 contra Leimeisterum, qui p. 16 defendit Alcithoen, cum codice

P Alcitheon (Iuv. VII 12) scribendum esse contendo.

His addendis et corrigendis conspectuum numeri ita mutantur, ut
legendum sit

p. 121 1.8: -wv 92, 1.16: -ns 30, 1.38: -ov öl;

122

123

125
126
127
128
182
184
185

186

187

190

198

199

201

1.10: -0s 34, -as 24, 1. 10/11: -ns 39, 1.11: -wov» 36, 1.19: -ns (TI.
decl.) 3, 1. 31: apud Valerium Flaccum 699, Silium Italicum 518,
1.33: in Thebaide 1137, apud Martialem 512, 1. 33/34: Iuvenalem 167,
1. 34: omnino 5152;

1.4: 520 o»v nom., 1.6: 408 ns nom., 1.7: 332 os nom. Il. decl., 1. 9:
26 ns nom. III. decl., 1. 10: 232 ov acc., 1. 13: 187 25 gen., 1.15: 165
«cs N0M.;

1.10: -as 1 -a 1;

1.2: -wv 9, 1.10: -ns 29, 1.18: -@1, 1.33: -ae 11, 1.34/35: -0v 49;
1.7: -0s 26 -us 141, 1.718: -as 25, 1.8: -75 38, -n 44 -a 10, -wr 32,
1.14: -us 33, 1.34: 8 Latinas;

1.4: 565 Graecas, 1.5: 371 Graecas, 1.6: 124 Latinas, 1.8: 860 Graecas
380 Latinas, 1.10: 376 Graecas 253 Latinas, 1. 11: 125 Graecas 87
Latinas, 1. 12: 3873 Graecas 2671 Latinas;

1.34: -as 1 -@ 1, 1.36: -«c1-al;

1.3: -wv 92, 1.14: -ns 29;

1.5: -ae 11, -o» 49, 1.10: -ov 30, 1.24: -«s 25, -ns 38, 1.25: -a 10,
-or 32, 1.29: -as 20, 1.30: -n 24 -a 10;

1.6: -as 164 -a 26, -n° 402, 1.7: -7 424 -a 88, -wv 508, -ns 186 -ae
115, 1.8: -ov 182, 1.11: -as 124 -a 26, 1.12: -n 295 -a 81, 1.13:
-ov 104;

1.3: 5 Lat., 1.4: 3 Lat., 1.17: 525 Graec, 1.19: 332 Graec., 1. 25:
765 Graec. 133 Lat., 1.26: 475 Graec., 1.29: 309 Graec. 87 Lat., 1.30:
161 Graec. 28 Lat., 1.33: 3363 Graec. 1069 Lat., 1. 34: 1914 Graec.
230 Lat. formae;

1.9: -05 232 -us 974, 1. 9/10: -as 145 -a 22, 1.10: -ns 372, -n 351
-a 70, -wv 428, 1.11: -ns 167 -ae 105, 1.12: -ov 162, 1.18: -us 166,
1.19: -n 41 -a 16, 1.26: -0s 26, 1.27: -wv 24, 1.34: 3357 Graecae,
2175 Latinae, 1.35: 271 Graecae, 353 Latinae, 1. 36: 243 Graecae,
155 Latinae formae;

1.6: -wv 325, 1.7: -ns 99 -ae 76, 1.9: -o» 109, 1.28: -05 37 -us 168,
1. 28/29: -as 27, 1.29: -ns 41, -n 50 -a 14, -wv 7, 1.36: -us bl, -a 2;
1.7: 2337 Graecae, 1474 Latinae, 1.10: 416 Graecae, 313 Latinae,
1.11: 122 Latinae formae, 1.26: 3123, 1.29: 566 Graecae formae ;
1.4: 699, 1.5: 518, 1.8: 1137, 1.10: 510, 1. 11: 167.

Typis Maretzke & Maertin Trebnicensium.

BRESLAUKR
FRILOLOGISCHE ABHANDLUNGEN

——[

HERAUSGEGEBEN

RICHARD FOERSTER

NEUNTER BAND

BRESLAU

VERLAG von M. & H. MARCUS
1909

St

. Heft:

‚ Heft:

. Heft:

. Heft:

. Heft:
6. Heft:

Inhalt

Mikolajczak, Joseph: De septem sapientium fabulis quae-
stiones selectae. Accedit epimetrum de Maeandrio sive
Leandro rerum scriptore.

Sniehotta, Ludwig: De vocum graecarum apud poetas lati-
nos dactylicos ab Enni usque ad Ovidi tempora usu.

Linde, Paul De Epicuri vocabulis ab optima Atthide
alienis.

Feisch, Wilhelm: Quibus artificiis adhibitis poetae tra-
gici Graeci unitates illas et temporis et loci obser-
vaverint,

Sikorski, Stephan: De Aenea Gazaeo.

Zwiener, Karl August: De vocum Graecarum apud poetas
Latinos ab Ovidi temporibus usque ad primi p. Chr. n.
saeculi finem usu.

Verlag von M. & H. Marcus in Breslau, Kaiser. Wilhelmstr. 8°

7, 1 [21. Heft).

>

22. ,
3 [23. ,
4 [24 „
wı[. ,
u’ 17. y
48 ,
5[29. ,
I, 1 [30.
3 [32..,
4 [33 ,
zZ, 1{34 ,
2 [35.5
3 [86.
4 [37. ,
5 [38. °,
6 [39

us

=

’ \

-

Scheuer, Friedrich: ‚De Taeitei, ‚de- oratoribus.

apud poetas Latinos ab Ovidi temporibus _
-usque ad primi p. Chr. n. saeculi finem usu

4

dialogi codicum nexwet fide., ; . .

Kroll, Wilhelm: De R. Aurelii Symmachi studiis nn
Graeecis et Latinis . en 3, Mk.
]; Kuhn, Friedrich: Symbotae ad detrinae weg, “

| Jızeöros historiam pertinentes : „.... 4,560 Mk
Schmidt, Hermann: De duali- Graecorum. et \ .\
‚emoriente et revivischnte en 2,50 Mk.
Kroll, Wilhelm: De or aculis. Chaldaicis. 3,20 Mk.
}; Kirsten, Kurt: Quaestioncs Chöricianae 3,50. Mk\ -
1. Ehrlich, ‚Bruno: De Callimachi hymnis qnaesti- . .
‚ones. chronologicae: . BE ER 3,— Mk,
Türk, ‚Gustav: De Hyla . . \ 222.450 Mk
1. ‚Arosspietsch, August: De rergankür vocabulorum | \ nn
“ genere gquodam re Ä 2,80 Mk.:
1. Jüttner, "Hugo: De Polemonis ahatanıa vita, . “
Ä operibus arte Wenn rennen. Dd— Mk.
m Gloeckner, Stephan‘: Quaestiones. rhetoricae. ' ..
Historiae artis. rhetoricae qualis. ‚fuerit.. E
‚aevo imperatorio capita. selecta.. . 480 Mk,
1. v. Heyden- -Zielewicz,,. Johannes: Prolegomena in en
:" Pseudoeelli de universi yatura libellum- 3,20 Mk.
1 Hannig, Franz: De. Pegaso . . 6,— Mk.
]. Mikolajezak, Joseph: | De. ‚septem sapientium
u fabulis: quaestiones selectae Accedit pr 0
2 metrum -de Maeandrio sive Leandro rerum scriptore 3,— Mk.
ji Sniehotta, Ludwig: De vocum graecarum apud 5 |
.poetas. latinos dactylicos ab Enni, usque |
ad Ovidi. tempora usu el 3,— Mk.
. Linde, Paul: De Epieuri vocabulis ab optina Er
Atthide alienis. Ä . 2,— Mk
Felsch, ‚Wilhelm: Quibus artificiis adbibitis. - =
: poetae 'tragici: Graeci unitates illas et. u
temporis et loci observaverint . "0... 3,— Mk.
]. Sikorski, ‚Stephan: De Aenea Gazae0. . 2... 3—- Mk
Zwiener, Karl August: De vocum Graecarum _

8,— Mk.